Full text of "Codex diplomaticus regni Croatiae, Dalmatiae et Slavoniae = Diplomatički zbornik kraljevine Hrvatske s Dalmacijom i Slavonijom"

See other formats

Google

This is a digital copy of a book that was preserved for generations on library shelves before it was carefully scanned by Google as part of a project
to make the world's books discoverable online.

It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, culture and knowledge that's often difficult to discover.

Marks, notations and other marginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journey from the
publisher to a library and finally to you.

Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to the

public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prevent abuse by commercial parties, including placing technical restrictions on automated querying.

We also ask that you:

+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individual
personal, non-commercial purposes.

and we request that you use these files for

+ Refrain from automated querying Do not send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machine
translation, optical character recognition or other areas where access to a large amount of text is helpful, please contact us. We encourage the
use of public domain materials for these purposes and may be able to help.

+ Maintain attribution The Google "watermark" you see on each file is essential for informing people about this project and helping them find
additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.

+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countries. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can't offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search means it can be used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liability can be quite severe.

About Google Book Search

Google's mission is to organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover the world's books while helping authors and publishers reach new audiences. You can search through the full text of this book on the web
a[nttp: //books . google. con/]

SQas &10S. & (2)

|, HARVARD UNIVERSITY LIBRARY

FROM THE LIBRARY OF
COUNT PAUL RIANT

MEMBER OF THB
INSTITUTE OF FRANCE
HISTORIAN OF THE
LATIN EAST

GIFT OP J. RANDOLPH COOLIDGE A |
% AND ARCHIBALD CARY COOLIDGE H

Sou vloS. $(2)

FROM THE LIBRARY OF
COUNT PAUL RIANT

MEMBER OF THB
INSTITUTE OF FRANCE
HISTORIAN OF THE
LATIN EAST

(eseje

— 2

net gla.f4058

CODEX DI MnUS |

REGNI CROATIAE, SLAVONIAE ET DALMATIAE.

———

DIPLOMATICKI SBORNIK

KRALJEVINE HRVATSKE 5 DALMACIJOM [ SLAVONIJOM

IZDAJE

IVAN KUKULJEVIĆ SAKCINSKI.

DIO I.

-—

————— 1222 499————————————-

U ZAGREBU.
STAMPARIJA DRAGUTINA ALBRECHTA.
1874. '.
\

MONUMENTA HISTORICA

. SLAVORUM MERIDIÓNALIUM.

POVJESTNI SPOMENICI

JUŽNIH SLAVENAH.

IZDAJE

IVAN KUKULJEVIĆ SAKCINSKI.

KNJIGA II.

DIPLOMATIČKI ZBORNIK
KRALJEVINE HRVATSKE S DALMACIJOM I SLAVONIJOM.

GD GOD. 503.—1102.

(CODEX DIPLOMATICUS REGNI CROATIAE DALMATIAE ET SLAVONIAE)..

AB ANNO 503. USQUE AD ANNUM 1102.

' - D

U ZAGREBU 1874.
TISKOM DRAGUTINA ALBRECHTA.

CODEX DIPLOMATICUS

REGNI CROATIAE, DALMATIAE ET SLAVONIAE.

——de-—————

DIPLOMATIČKI ZBORNIK

KRALJEVINE HRVATSKE S DALMACIJOM I SLAVONIJOM.

IZDAJE

IVAN [KUKULJEVIĆ SAKCINSKI.)
DIO I.
OD GODINE 503—1102.

(TROŠKOM DRUŽTVA ZA JUGOSLAVENSKU POVJEST: I STARINE).

| U ZAGREBU 18/4.
TISKOM DRAGUTINA ALBRECHTA,

Slav 8105.2 C2) ]

Harvard College Library
Rinnt Collection
Gilt cf J. Rrnio!ph Coolidge
and Archibald Cury Coolilse
Feb. 26, 1900.

| Predgovor.

Iz tomu više od dvadeset i šest godinah, što je 13. člankom hrvatskoga
sabora godine 1847. zapao mene častni nalog, da za moći razjasniti tamnu
prošlost naroda hrvatskoga, sabiram izprave i listine protežuće se ua povjest
kraljevine Hrvatske, Dalmacije i Slavonije.

Od onoga vremena sve do danas ulagao sam sav svoj trud, da odgo-
vorim što savršenije višepomenutoj zadaći. U ovu svrhu razgledah i proučil:
sve skoro znamenitije pismohrane hrvatske, navratih se dvaputa u Dal-
maciju, tri do četiri puta u Mletke, proputovah sve znamenitije gradove ta-
ljanske, i navratih se više puta u štajerski Gradac, Beč i Buda-Peštu, tražeći
posvuda naše povjestne spomenike.

Prilikom ovih mojih književnih iztraživanjah, sabrao sam stranom u
originalu, stranom pako prepisao što iz maticah, što iz starih prepisah. zbor-
nikah i riedkih tiskanih dielah, više tisućah listinah, priredivši ih za diplo-
matički zbornik.

Najveću pomnju obratio sam ipak svakom zgodom na listine starije
od XIII. vieka, bud što su veoma riedke, ili što je povjest naroda hrvat-
skoga, za vrieme samostalne narodne vladavine, i za vriéme prvoga stoleća
našega saveza s Ugarskom, najmanje razjašnjena.

Na koliko mi trud moj podje za rukom, neka svjedoči ova prva
knjiga zbornika, u kojoj. su sabrane izprave 1 listine počamši od g. 503 do
g. 1102, kao one godine, kad je kraljevina nrvatska stupila u savez s kra-
ljevinom Ugarskom. |

Gradju za ovu prvu knjigu izvadih iz devetnaest arkivah i knjižnicah -
po imenu u Zadru: iz gubernijalnoga, 1 kaludjericah sv. Marije arkiva,
U Splietu: iz biskupskoga i kaptolskoga arkiva. U Dubrovniku: iz
okružnoga arkiva i knjižnicah 00. sv. Franje i J. A. Kaznačića. U Rabu:
iz gradskog i kaptolskog arkiva i knjižnice popa Gurata. U Mletcih: iz
arkiva republ mletačke i knjižnice sv. Marka. U Rimu: iz vatikanskoga
arkiva i knjižnicah vatikanske, barberinske, 1 kors nianske U Beču: iz c.
kr. dvorskog arkiva. U Zagrebu: iz zemaljskoga arkiva i moje vlastite
zbirke. Od tiskanih dielah upotriebio sam ponajviše Mansia: Collectio con-

ciliorum ; Farlatia: Illyricum sacrum; Lucia: De Croatia et Dalmatia Hist.
Kleinmayera Juvavia 1 t. d.

Od svih ovih vrelah dadoše mi pogledom na izvorne listine naj-
obilniju gradju gubernijalni, te zatiem kaludjericah sv. Marije arkivi u Zadru.
U ovih arkivih prepisao sam sve izvornike ili matice sa starinskimi prepisi
listinah do XIII. vieka, jur godine 1854. i 1856 desivši se tada u Dalmaciji.
Ali stranom nepouzdajući se posve u tadašnje moje prepise, stranom sluteći,
da bi se u njih još koješta naći moglo, što je u tadašnjih veoma loših po-
litičkih okolnostih meni izbjeglo, zamolio sam družtvo za jugoslavensku povjest
i starine, čijim troškom ovo djelo izlazi, da pošalju kojega vještaka u Dal-
maciju, da ovaj još jedanput razvidi arkive zadarske i splietske, te da sve izprave
i listine prepiše, koje sižu do XIIL vieka. Izbor družtva pao je na zaslužnoga
povjestnika Ivana Tkalčića, koj poznatom svojom revnošću, za vrieme od
: mjesec danah, prepisa iz nova ne samo po meni jur prepisane listine, već mu
sreća posluži, da je u gubernijalnom arkivu našao i znameniti stari zbornik
listinah benediktinskoga samostana sv. Ivana u Belgradu, iz kojega su, Zali-
bože veoma oskudno i pogriešno, priobćili njeke izprave Lucić i Farlati.
Zbornik ovaj, poznat pod imenom Polichorion, pisan je u XIV. vieku na
velikoj četvrtini sa 71 stranah, a ima sljedeći naslov:

»incipit libellus Policorion, qui topicus vocatur, est enim de diversis
locis et multarum villarum territoriis, ortographice conpositus, monasterii s.
Johannis apostoli et evangeliste nunc a multis annis, citra a quibus non
constat memoria, ad presens in contrarium deuoluti et translati, legitimis
documentis et instrumentis et scripturis autenticis visis et habitis, diligenter
perscrutatis et invéntis, ad iurisditionem conventus et monasterii sanctorum
Cosme et Damiani pertinentium.*-

Istomu gospodinu Tkalčiću podje za rukom i u arkivu samostana ka-
ludjericah sv. Marije u Zadru naći stari zbornik listinah ovoga samostana,
pisan na koži, koj meni poznat nebijaše, pošto mi prilikom tamošnjega iz-
traživanja samo dva novija loša prepisa istoga zbornika na porabu dadoše.
Ovaj stari zbornik, pisan je, kako g. Tkalčić misli, prije godine 1107. jer su —
kasnije listine sve do g. 1167. drugom rukom pisane i po Ivanu tadašnjem
obćinskom tajniku i poddjakonu crkve sv. Stošije podpisane. Sav zbornik
ima samo 36 listovah, ali je od velike važnosti radi svoje starine, i radi
pravilnosti prepisah. Jedan izmedju novijih prepisah rečenoga zbornika, iz
kojega g. 1854 ja prepisivah, ima sljedeću bilježku: , Omnia hucusque scripta
ex quodam libello in carta membrana, antiquo caractere scripto, ego Do-
minicus Bersich exemplavi, anno 1755.“ Iz česa se vidi, da je Bersić ovaj
zbornik prepisao iz višespomenutoga staroga zbornika XI. i XLI. vieka.

VII

Od rukopisnih zbornikah po meni rabljenih valja da još tri napomenem.
Dva od ovijeh čuvaju se u vatikanskom arkivu u Rimu, treći je u kaptolskom
arkivu u Splietu. Prvo i najvažnije mješto od ovieh pripada zborniku vatikan-
skomu: Regestum autographum Joannis Papae VIII.“ koj se smatra za najstariji
vatikanski rukopis papinskih regestah. Pisan je na pergameni, pismeni manjimi
(minusculis) lombardskimi, početkom XI. vieka, u velikom foliju, te ima listovah
122, a Ivanovih pisamah svega skupa na broju 316. Iz ovoga rukopisa
prepisao sam sve poslanice, koje se tiču povjesti hrvatske, bugarske i veliko-
moravske, ali sam uvrstio u ovu knjigu samo one, koje stoje u savezu

s povješću hrvatskom. Kako će se svaki čitatelj iz sravnjivanja mojega

s dojakošnjimi različitimi izdanji osvjedočiti moći, ima skoro u svakoj pod
brojevi LXXII. LXXIII. LXXIV. LXXVI. LXXVII. LXXVIII. LXXIX. LXXX.
LXXXI. LXXXII i CCXLII. priobéenoj poslanici Ivanovoj, ponješto riečih 1
stavkah po meni priobćenih dragčije, nego u prvašnjih izdanjih, počamši
od Rajnalda, Bzovija i Mansija, sve do Farlata i Boczeka obielodanjenih. Ja
sam se strogo držao u svemu načina pisanja višerečenoga regesta, samo
sam izmienio rukopisni e sa ae, po duhu rimskih pisamah IX. stoljeća, držeći
se kronologije opredieljene po učenom Jaffeu u njegovih papinskih regestah:
»Regesta Pontificum“ g. 1851. u Berlinu izdanih.

Drugi zbornik, čuvan takodjer u vatikanskom arkivu, pod naslovom:
»Gregorii VII. Bullarum“ sadržaje regesta pape Grgura VII. Pisan je na per-
gameni malimi lombardskimi pismeni u XI. vieku, na malenom (foliju, s listovi
259. Ima svega.skupa 359 Grgurovih poslanicah, od kojih spadaju na hrvatsku
povjest samo tri, priobćene u toj knjizi pod brojevi CLXXXI. CXCVI. i CCIV.

Treći sbornik sačuvan je slučajno u arkivu kaptola splietskog. Sa-
držaje regesta samostana sv. Petra gumajskoga, ili bolje selskoga iznad Solina
grada. Velevažan taj zbornik pisan je na pergameni u velikoj osmini koncem
XII. vieka, te ima samo 29 stranah. Od ovoga zbornika nalazi se i kasnijih
prepisah iz XVIL i XVIII. stoljeća, a tiskom ga priobći, ali veoma pogriešno,
mnogozaslužni Dr. Franjo Carrara, u svom djelu ,Archivio capitolare di
Spalato.“

Rekoh gore, da je ovaj zbornik slučajno sačuvan u Splietu, pošto
su svi ostali rukopisni spomenici kaptola splietskoga, žalibože izvan naše do-
movine prenešeni jur prije mnogo godinah u Beč, te se čuvaju sada u c. k.
dvorskom arkivu; dočim su izvornici svih starih listinah bivše nadbiskupije
splietske, i bivših splietskih i solinskih mnogobrojnih samostanah, bez ikakova
traga propali, te se jedino noviji prepisi kojekuda razpršeni naiaze. Od vele-
znamenitoga samostana solinskoga, sagradjena od hrvatskih kraljevah i po-
svećena sv. Stjepanu prvomučeniku, neimamo dapače ni prepise izvornikah,

VIII

već jedino taljanske prevode, od kojih njeke Farlati opet na latinski prevede,
i tako dvakrat pretvorene i preobražene tiskom priobći Od ovih taljanskih.
prevodah sačuvan je jedan noviji prepis u mletačkoj knjižnici sv. Marka,
pod naslovom: ,Scritture del monastero di s. Stefano di Spalato." Nu nezna
se pravo, da li su ovi prevodi načinjeni iz latinskih ili hrvatskih izvornikah,
budući da nije vjerojatno, da su redovnici rimske crkve, navlastito Benedik-
tini, ako su bili i glagolaši, jur u staro doba bolje razumjeli taljanski nego li
latinski, pa da su radi toga prevodili za svoju porabu latinske izvornike na
taljanski. Da su ih pako prevodili na taljanski za svjetske ljude i za javnu
porabu, još je manje vjerojatno, jer latinski jezik, kako iz svih skoro starih
izpravah i listinah znamo, bijaše u Dalmaciji od učenih i zvaničnih ljudih
vazda dobro poznat. Moguće je dakle, da su splietski Benediktini svoje stare
izprave, pisane možebit izvorno hrvatski, preveli tekar onda na taljanski jezik,
kad je mletačka vlada počela pošiljati svoje veće i manje činovnike u Dalmaciju,
koji prem ako i bijahu vješti latinskomu i. taljanskomu jeziku, nisu razumjeli
hrvatski. Ovo mnienje mogla bi potvrditi listina kralja Stjepana II. pod br.
CCXXL u taljanskom i latinskom prevodu priobćena, koje duh i način pisanja
odgovara sasvim hrvatskim i srbskim izpravam kasnijega vremena.

Uvjeren sam podpunoma, da i mnoge druge izprave, priobćene u toj
knjizi, bijahu jur u najstarije doba prevedene iz hrvatskoga jezika, jer od
njekih izpravah XI. vieka, imama od jedne te iste listine više suvremenih
latinskih prepisah, koje ni u pojedinih riečih, ni u čitavom tekstu nesugla-
suju, kao n. pr. listine pod br. CLIX. CLX. i CLXVII. iz česa dalo bi se
zaključiti, da su takove izprave od različitih ljudih prevedene na jezik la-
tinski, i to pogledom na pismo, u isto doba, kad je pisan izvornik. U njekih
listinah kaže pisač naročito, da je pisao na pučkom, dakle hrvatskom jeziku.
Sravni listinu CXLIX., u kojoj kaže Stjepan biskup zadarski: Ego Stephanus
etc. curis prepeditus nonnullis, cyrographum hoc rustico sermone con-
scripsi. Za listine priobéene pod br. CVI. i CVII. nagadjao je jur Farlati, da
bijahu izvorno pisane hrvatski ili staroslovjenski, jer tezko da su u ono doba
pribjegli u Hrvatsku bugarski velmože, i malo razumjeli latinski, kamo li da
su izdavali izprave na tom jeziku.

Najmučniji bijaše posao njekim listinam opredieliti točno vrieme i
godinu. U tom smieru počinili su velike pogrieške. jur Lucić i Farlati, za-
vedivši mnoge koji su sliedili njihovo mnjenje. Za Trpimirovu listinu (br. LIX).
o kojoj počeše u novije doba njeki inostrani i domaći pisci tvrditi, da pada
u g. 852. dokazao sam, kako mislim dosta jasno, u XI. knjizi arkiva, da
u rečenu godinu padati nemože, jer nesudara sa povješću i životom osobah,
koje se u njoj spominju, s toga sam ju po starom običaju uvrstio iz nova

. pod g. 837. Listinu pod br. LXI. stavio sam, kako se kasnije osvjedočih,

pogrješno u g. 860, kad je još Kocelov otac Pribina živio, te za kojega
knezovanja nije po svoj prilici Kocel kao knez darove pravio; listina bi
se imala dakle uvrstiti u g. 862—868. Isto tako mogla bi se pomaknuti
listina br. LXIL od g. 860. za deset do dvadeset godinah napred. Za odlomak
listine br. CXXXIV. od koje Koleti u Illyricum sacrum samo početak pri-
obči i u g. 1058. uvrsti, neznam da li pripada ovoj godini, i time XI. vieku,
ako se u 'joj doista spominje Radoslav kao kralj.. Pod ovim imenom do-
lazi više županah i knezovah zetskih, od kojih navadja ljetopisac duk-
ljanski jednoga, kao sina Dobroslavova, (Stjepana Vojslava) oko g. 1034—1044.
Taj isti knez Radoslav bijaše brat Mihalja i stric Bodina, kraljevah južne
Dalmacije, te se medju sinovi ovoga kneza Radoslava spominje i Branislav, koj u
listini dolazi. Za drugoga kneza Radoslava govori isti dukljanski ljetopisac,
da je bio sin Gradinje, i da je živio za vrieme cara Emanuela (1143 — 1180)
Ali godina 1058. odgovara svakako vremenu vladikovanja Vitala nadbiskupa
dubrovačkog.

Kad se možebit s vremenom pronadju ili izgubljeni izvornici, ili bolji
prepisi, ili pako drugi povjestni do sad nepoznati podatci, moćr će se osim
gorespomenutih još kojojgodj u toj knjizi uvršćenih listinah točnije opredieliti
godina, koje je izdana.

Možebit da će tkogod prigovoriti i tomu, što sam u ovu knjigu zbor-
nika uvrstio izprave i listine iz šestoga vieka, protežuće se ponajviše na
crkvenu povjest Dalmacije i Panonije, pošto neimamo jasnih dokazah, da li
su Hrvati jur u šestom vjeku zasjeli re&óne zemlje. Nu mene je natjeralo na
to, da se obazrem i na izprave šestoga vieka prije svega taj razlog: jer je
za svakog povjestnika neobhodno nuždno, da se upozna barem s najbližim
vremenom one dobe, o kojoj hoće da započme svoja iztraživanja. S druge
strane prinukalo me, da se obazrem na sav šesti viek, taj učin, što se jur
koncem šestoga vieka u istih izpravah i papinskih poslanicah apominju Slovjeni,
koji su jur tada iz Panonije i Istre navaljivali u Dalmaciju. Znamo napokon
iz drugih suvremenih povjestnih vrelah, da su i na početku i u sriedini
šestoga vieka Slovjeni jur na dolnjem Dunavu i na Savi posve naseljeni bili,
prodirajući od tuda dublje na balkanski otok i u istu Dalmaciju. Smatrao
sam dakle za dužnost, priobćivajući izprave i listine iz dobe samostalne hr-
vatske vladavine, obazrieti se svakako 1 na šesti viek.

Valja još da reknem koju o pravopisu. Pošto su u toj knjizi sabrane
listine od šest vjekovah, to je naravno, da ima u njih i različitog načina
pisanja, u kojem su se pojedini narodi znatno lučili. Najviše mienjalo se n staro
doba u latinskom pisanju pisme ae sa e — u sa v — i sa c, ali je ipak

u prvib vjekovih kršćanstva nadvladjivala u pismu poraba pisma ae miesto
kasnijeg e, kako i u miesto v. Budući pako da strogo ustanovljenih pravilah,
kojim pravopisom da se listine sriednjega vieka izdavati imadu, do sada još
uvjek neima, te se i sami Niemci, kao najveći sitničari, kojim-se, (naši pisci
kao idolom klanjaju), pokraj sve svoje učenosti i pedanterije, glede otijeh
pravilah, do sada sjediniti nemogoše; to sam sedržao pravila, da sve ino-
strane izprave i listine priobćim onako, kako sam ih našao u tiskanih knjigah,
ili u izvornicih i prepisih; sve pako domaće listine, osim novijih Farlatovih
prevodah, priobčio sam onim pravopisom, kako sam ih našao u izvornicih i
starih prepisih, uredivši po njihovom kalupu i one, koje sam iz tiskanih knjigah
i novijih prepisah crpio. Samo glede u-a i v-a upotriebio sam u svih listinah
jednako pisanje, te sam na početku rieči pisao vazda v miesto w, u sriedini
pako uvjek w po načinu pisanja svega sriednjega vieka. Isto tako rabio sam
velika pismena samo iza piknje i kod osobnih imenah, ostavivši u svem
ostalom tekstu, po pravcu sriednjega vieka, malena pismena. Samo se po
sebi razumijeva, da sam imena vlastita, osobna i miestna, sasvim onako pri-
obćio, kako sam ih našao napisana.

Prem da nadpisi ni malo ne spadaju u zbornik listinah, to sam
ipak za nadopuniti malen broj izvornih povjestnih spomenikah iz vremena
samostalnih vladarah hrvatskih, priobćio na kraju ove knjige i njeke do sad
malo poznate nadpise od g. 680 do 1101. nebi li se i njimi razjasnila što-
god tamna povjest naše prastare dobe. Nadpise pod brojevi II. i XI. nisam
pokušao razriešiti, jer su samo u odlomcih sačuvani, te davaju povod koje-
kakovim konjekturam, nu ipak moglo bi se za broj II. poprimiti čitanje i
riešenje g. Dr. Račkoga koj taj nadpis ovako protumači:

(Tempore ducis) Branimiri, annorum Christi sacra de virgine carne ut sumpsit, seu? (sci-
licet?) DCCCLXXX et VIII. VIque indictione,

Velikom pomnjom nastojao sam napokon izraditi imenik historički,
mjestopisni, juridički i ostalih važnijih predmetah, o kojih je govor u izpravah i
listinah. U tom imeniku uvrstio sam azbučnim i kronologičkim redom sve
u listinah spomenute hrvatske kraljeve, knezove, banove, župe i župane,
državne i gradske dostojanstvenike, pape, patriarke, nadbiskupe, biskupe, crkve,
monastire, opate i opatice, gradske predstojnike, tekuće tad pjeneze, nalazeće
se tad rukopise i t. d. uvjeren budući, da će taj imenik ne samo olahkotiti
svakomu porabu samoga zbornika, nego da će dobro doći i svakomu onomu,
koj će se baviti pisanjem monografijah onoga davnoga vremena slave i sa-
mostalnog života naroda hrvatskoga.

U Zagrebu dne 15. prosinca 1813.
| I. K. S.

NI.

XVI.

XVII.

XVIII.

592,

592.

s Sadržaj.

. U Solinu. Kvirin, otmeniji solinski gradjan, nadaruje u svojoj oporuci tro-

girsku crkvu sv. Lovre, koju je iz nova sagraditi dao . .

. Kralj Teodorik povjerava Koloseju upravu predobljene Panonije .
. Kralj Teodorik nalaže Sriemčanom, da poslušaju svoga novoga poglavara Ko-

loseja, i podieljuje im savjet kako da se imaju vladati . . .

. Atalarik kralj istočnih Gotah predaje iz nova knezu Osvinu upravu Dalma.

cije i Slavonije, t. j. Panonije savske

. Car Justinijan-Upravda priobćuje A Katelijanu nadbiskupu gjuatendilskomu

(Justinianae primae) kako je njegovoj crkvenoj oblasti, osim njekih drugih
pokrajinah ilirekih, podčinio i stranku dolnje Panonije

. 18. ožujka. U Carigradu. Car Jastisljen stavlja dolnju Panoniju pod vlast

nadbiskupije gjustendilske . . .

. Vigilio papa, naloZi Sebastijanu djakonu, svomu | poslaniku u Dalmaciju, neka

se ne vraća prije dok svoj posao ne svrši, kori ga što nije slušao njegove
zapovjedi i propisane naredbe . . * . .

. Grgur papa nalaže Sebastijanu biskupu risanskomu da ga izviesti o mislih

protjeranoga čarigradskoga patríarke Anastazija . D

. mjeseca studena ili prosinca. Grgur I. papa nalaže Natalu, biskupu solin-

skomu, da Honoratu naddjakonsku čast povrati

. mjeseca veljače. U Rimu. Grgur I. papa zahvaljuje Natalu biskupu solin-

skomu na čestitki, prilikom kad je zasjeo stolicu papinsku . .
16. ožujka, U Rimu. Grgur I. papa nalaže Malku biskupu duvnanskomu, da
iznese pred sud razpru medju Ivanom savjetnikom Gjorgje prefekta Tae 1 i
Stjepanom biskupom skadarskim .

mjeseca lipnja u Rimu. Grgur I. pepa preporuča biskupom ilirskim joke sa
svojih stolicah protjerane biskupe . "P

. mjeseca ožujka. Grgur I. papa kori Natala “biskupa solinskoga. radi njegova

razuzdana života, i nalaže mu, da naddjakona Honorata opet u čast postavi

. mjeseca ožujka. Grgur I. papa javlja biskupom dalmatinskim, kakove je za-

povjedi podielio biskupu solinskomu Natalu, poradi svrgnuta naddjakons .80-
linskog Honorata .

mjeseca ožujka, Grgur I. papa "nalaže poddjakonu Antoninu, da ide u Solin
i da nagovori biskupa Natula da naddjakonu Honoratu čast povrati, u pro-
tivnom pako slučaju skoga Natala izobči, ujedno želi, da biskupa Malka u
Rim pošalje. . . e

mjeseca ožujka. Grgur I papa čestita Jobinu prefektu ilirskomu, što je “sretno
izliečio posljedice nasrtaja barbarskoga, moli ga ujedno neka ne poduplra
Natala biskupa solinskoga .

mjeseca srpnja. Grgur I. papa piše Ivanu biskupu ravenskomu, da 8e raduje
što je Natal biskup solinski svoje opačine izpravio, zajedno ga moli, neka
opomene biskupa Malka da dodje u Rim . . .

mjeseca kolovoza. Grgur I. papa odgovara Natalu biskupu solinskomu gledo
gošćenjah, koja je ovaj kao nevina branio, i obečaje mu, da će razpru, što

Strana

1
2

XII

XIX.

XX,

XXII.
XXIII,
XXIV.

XXV.

XXVI.
XXVII.
XXVIII.

XXIX.

XXX.

XXXI.

XXXII.

XXXIII,

XXXIV.

xxxv.

XXXVI.

XXXVII.

G. 592.
» 992
» 598

, 594.
» 594
, 594

, 595
, 596
, 596,
, 596,
, 591.
, 597.
, 598.
, 598.

ju ima s naddjakonom Honoratom, riešiti onda, kad njegovi poslanici u
Rim stignu .
mjeseca listopada. Grgur I papa nalaže Natalu biskupu solinskomu, neka
se putem svećenićkog zbora zauzme za Florentija biskupa dubrovačkog
koga s casti protjeraše . . . . . .

. mjeseca listopada, Grgur I. papa nalaže Antoninu poddjakona, da 86 Z&-

uzme za Florentija biskupa dubrovaókog. kojega preko (sine) svećeničkog
suda s časti protjeraše . . . . , o...

. mjeseea travnja. U Rimu. Grgur L papa riešava | Honorati vaddjakone

solinskoga od svih pogriešakah, radi kojih bijaše obtužen .
mjeseca srpnja. Grgur I. papa odobrava izbor naddjakona Honorata za
biskupa solinskog . . . . . e

. mjeseca listopada. Grgur I. papa zabranjuje biskupom dalmatinskim, bez

njegova znanja posvetiti Maksima za biskupa solinskoga . . .
mjeseca siečnja. U Rimu. Grgur I. papa izobćuje Maksima i one koji
ga posvetiše biskupom solinskim, dok se nedokaže, da je doista istin-
skom dozvolom carskom posvećen . . .

. mjeseca kolovoza. Grgur I. papa odgovara. Marcellu. skolastiku, da ne-

može uslišati vjegovu molbu, podnešenu radi Maksima biskupa solinskog

. mjeseca prosinca, U Rimu. Grgur I. papa piše Sabinijanu djekonu u u

Carigrad radi Maksima biskupa solinskoga

. mjeseca siečnja, U Rimu. Grgur papa piše Konstantini supruzi cesara

Mavricija, o nepokornosti biskupa solinskoga Maksima . .

. mjeseca veljače. U Rimu. Grgar I. papa nudi protjeranomu iz biskupije

risauske (polag njekih sriemske) Sebastijavu biskupu, kojugod izpražnjenu
biskupiju sicilijansku, odobravajući, što nije htio primiti biskupiju ponu-
djenu sebi od Anastazija patriarka Antiokenskog

. U Rimu. Grgur I. papa pozivlje Maksima ^ biskupa solinskoga u Rim pred

crkveni sud . . e| o9 4. .

. mjeseca siečnja. U Rimu. Grgur. I. papa zapovieda opetovano Maksimu

biskupu golinskomu, da dodje u Rim i da ne proganja Pavlina biskopa
i Honorata naddjakona_. .

mjeseca ožujka. U Rimu. Grgur I. papa potiče svećenstvo i i vlastelinstvo
golinsko proti izabranomu biskupu Maksimu, čudeći se da osim biskupa
Paviiva i naddjakona Honorata nitko proti njemu ustao nije .

mjeseca srpnja. U Rimu. Grgur [. papa nagovara svećenstvo, vlastelia-
stvo i puk zadarski, da se nedruže s izobčenim Maksimom bakupoma
solinskim .

mjeseca travnja. U Rimu. Grgur I. papa nalaže. Sabinijanu biskupu za-
darskomu, da ne obći s izobćenim od crkve Maksimom biskupom solin-

' skim, i da dodje zajedno s biskupi dalmatinskimi u Rim

mjeseca prosinca, U Rimu. Grgur I. papa prima u milost Sabinijana. bi-
skupa zadarskoga, koj poradi druženja s Maksimom inorade zatvoren u
monastiru pokoru činiti; zajedno mu nalaže, da ga izviesti o stanju Flo-
rentija biskupa dubrovačkoga, kojega Pate prognao pokojni Natal bi-
skup eoliuski . . e

mjeseca lipnja. U Rimu, Grgur 1. papa nagovara Sebastijana biskupa
zadarskoga, neku strpljivo .podnosi progone biskupa solinskoga Maksima,
iz crkve izobćena ns
oko mjeseca lipnja. (Jaffe m. listopada). U Rimu. Grgur I. papa piše
Marinianu biskupu ravenskomu, o njekom ' Ivanu došavšem iz Panonije,
kojega načiniše biskupom u Novom gradu; nalaže mu ujedno da povede
iztragu proti Maksimu biskupu solinskomu, te ako bude potrebno, da i
biskupa milanskoga kao sudca na iztragu pozove. .

. Strana

- 14

16
17
17

18
19
20
20
22
22

XIII

Strana
XXXVIIL G. 598. (Jaffe m, listopada). U Rimu. Grgur I. papa kori Marcellina podkon-
zula dalmatinskoga, što podupira Maksima biskupa solinskoga . . . 27
XXXIX. , 598. oko mjeseca srpnja - (Jaffe m. listopada). U Rimu. Grgur I. papa na-
laže Konstanciju biskupu milanskomu, da zajedno s biskupoin ravenskim
iztražuje proti Maksimu biskupu solinskomu .. 28
XL. » 598. (Jaffe 599). mjeseca srpnja. U Rimu. Grgur I. papa daje Marijanu bie-
kupu ravenskomu slobodnu ruku, glede odsude Maksima biskupa solin-
skog& . . 28
XLI. » 598. (Jaffe 599). mjeseca srpnja. U Rimu, Grgur I papa “nalaže Kastoriju
bilježniku, neka biskupu solinskomu Maksimu, ako se pokaje za avoju
nepokórnost, i svoju nevinost dokaže, preda utješiteljno papinsko pismo
a zajedno da istoga Maksima sa biskupom Savinijanom i nad djakonom
Honoratom izmiri . . "M 29
XLI. » 598. (Jaffe 599). mjeseca srpnja. U Rima. Grgar 1 papa prima u milost
Maksima biskupa solinskoga i dozvoljuje mu nositi plašć. . . . 29
XLIII. » 598. mjeseca listopada. Grgur I. papa javlja Kaliniku eksarku ravenskomu
kako se radovao mad viešću, da su Slovjeni pobiedjeni, i da je otok
Kapri u Istri sjedinio se. s crkvom rimskom . . 30
XLIV. , 599. 26. kolovoza. BiljeZka o pokori i o proglašenju nevinosti Maksima bis-
' kupa solinsškoga_. . . 80
XLV. » 599, mjeseca kolovoza: Grgur 1. papa razlaže “Maksimu biskupu solinskoma
- vriednost plašća biskupova, preporuča mu ujedno bekapa Sevinijana i
naddjakona Honorata da ih neproganja . . . . 80
XLVI. » 600. mjeseca srpnja. Grgur I. papa žali u svom pismu pisanom Maksimu
biskupu solinskomu, da Slovjeni navaljuju kroz Istru u Italiju . . . 91
XLVII. , 602. mjeseca ožujka. U Rimu. Grgur I. papa, priobćujući Konstanciju bikupu
skadarskomu svoje pismo, pisano gjustendilskomu biskupu, nalaže mu
neka po mogućnosti, u smislu pisma, kazni Pavla biskupa dukljanskoga,
pak ako bi nagazio na kakove zaprieke, tekar onda neka priobći isto
pismo rečenomu biskupu gjustendilskomu . . 32
XLVIH. , 602. U Rimu. Grgur I. papa nagovara biskupa gjustendilskoga, da Pavla bi-
skupa dukljanskoga, protjerana sa svoje stolice, pošto je njeke stvari,
kako se tvrdilo, na silu odnio, u monastir makar doživotno zatvori . 388
KLIX. , 602. mjeséca studenoga. U Rimu. Grgur I. papa piše Maksimu biskupu so-
linskomu, da u buduće neće obzir uzeti na njegove poslanike ako ne-
' donesu zajedno pismo podpisano od njega i njegova svećenstva . . . 34
L. » 729. Grgur II. papa spomipje u svojoj poslanici pisanoj caru Leonu, kako
su Longobardi i Sarmati, (pod kojimi se imadu razamievati južni Slo-
vjeni) zauzeli grad Ravenu i obližnja miesta — . 34
LI. » 743. dne 16. svibnja. U Rimu, Zakarija papa podieljuje biskupa dubrovačkomu
Andriji biskupski plašć . . . . 35
LII. » 804. U Ričanih kod Kopra. Pop leo, i knezovi Kadolao i - Ajo uredjuju u u
ime Karla velikoga Istru, i nagadjaju razpre, što ilr je imao puk istran-
ski s Ivanom knezom istarskim i s biskupi . . . 27 86
LHI. » 805. U Cahenu, Car Karlo veliki izdaje zakon za trgovce, koj patuju « u
slovjenske i obarske zemlje . . 40
LIV. » 9809, 18. siečnja. U Kotoru. BiljeZka kako je njeki Andrejac sa svojom. su-
prugom Marijom kupio moći sv. Trifuna od pjekih Mletćanah za 300
rimskih solidah, i kako sagradi crkvu na čast istoga svetca, koju darova

svomu sinu, zajedno s njekimi slobodnjaci . . 40
LV. » 811. 14. lipnja. U Akvisgrani. Car Karlo veliki uredjuje rieku Dravu gra

nicom medju crkvom oglajskom i solnogradskom . . . . 40
LVI. » 815. Ludovik, franački kralj, potvrdjujući Istrijanom staro njihovo pravo, da

mogu birati sve svoje častnike tako duhovne kao i svietske, priznaje .

XIV

LVII.

LVIII.

LIX.

LXXIII.

LXXIV.

LXXV.

. 811.

ujedno sve one sarodbe, foje načiniše poslanici njegova otca, Tao, Ka.
dolao i Ajo. .

mjeseca lipnja. u Cahenu. Ludovik car franački dieli svoje “carstvo
medju svoje sinove Lotara, Pipina i Ludovika, kojemu posliednjemu pri-
pada slovjenska zemlja, ležeća na iztoku od Bavarske

824 — 826. Eugenio IL papa stavlja pod vlast laureacenskog nadbiskupa

831.

840.

860.

861.

866.
869.
811.

813.

Oko

815.

878.

819.

819,

819.

Yrulfa, Hunniju, t. j. Avariju, Moravsku, Panoniju i Meziju .

4, ožujka. U Bijaču kod Solina, Trpimir veliki župan hrvatski, daruje
nadbiskupiji splietskoj crkvu sv, Jurja u Putalu sa samostanom, kojega
je tamo sagraditi dao . .

22. veljače. U Paviji. Lotar car čini ugovor mira na vrieme od pet go-
dinah medju Mletéani i talijanskimi susjednimi gradovi, koji se obvezaše
da će pomagati Mletčane na moru proti njihovim slovjenskim hrvat
skim) neprijateljem .

(popravi: oko 862 — 868). Kocel knez blatski daruje samostanu 8v. Eme-
rama sela Stromogin, Reginivartersdorf i Rosdorf . .

Strana

Gundbat djakon daruje njeka sela uz Salu i Velikn samostanu sv. Eme- |

rama . .

20. veljače, U Beznu. Ludovik IL. kralj njemački potvrdjuje darovanje
onih selah, koje darova Pribina knez blateki crkvi i samostanu dolnjo
altajskomu M

20. studena. U Matahovi. Ludovik. IL. kralj. njemački, podjeljuje erkvi
solnogradskoj mnoga slovjenska i njemačka mjesta u Panoniji

mj. kolovoza. Nikola I. papa: odgovara Mihalju kralju bugarskomu na
njeka po njemu stavljena pitanja, koja se protežu na tadašnje nazore i
običaje ostalih Slovjensh . . . . .

U Rimu. Hadrijan II. papa pošilja sv. Metoda, kao po njem posvećena '

biskupa u Panoniju, u drZave Svetopluka i Kocelhy osvoujud orgija
glovjensku . . . . .. .
Ludovik JI. car predbacuje u svom pismu, pi anom grčkomu caru Va
silju, njeka nasilja što ih počini pomorska vojska grčka jadranskim 8lo-
vjenom (Hrvatom i Srbom) iza obsjednuća grada Bara

Ivan VIII. papa odgovara knezu blatskomu Kocelu na pitanje: što da
Čini s onimi koji se bez zakonitoga razloga razpituju sa svojimi ženami
g. 873, Ivan VIII. papa nagovara velikog župana hrvatskog Domogoja
neka strogo postupa proti morskim gusarom .

Oko g. 874. Ulomak pisma pape Ivana VIII. Pavlu biskupu. Jakin-
skomu i poslaniku u Fanonija, glede crkve ilirske u obće, a panonske
na póse . . . . .
Ivan VIII. papa nagovara kneza Mutimira. neka Be vrati pod vlast bis-
kupa panonskoga (Metoda) .

16. travnja, U Rimu. Ivan VIII. papa nagovara Mihalja kralja. bugar-
skoga, da ne sliedi nauk vjere grčke, nego da se sjedini s crkvom rim-
skom, ujedno mu javlja da je orgija Slovjens svrgo sa stolice biskupije
belgradske

2. svibnja. U Rimu. Ivan VIII. papa piše Sedeslavu velikomu županu
hrvatskomu, neka dostojno primi njegove poslanike za Bugarsku

1. lipnja. U Rimu. Ivan VIII. papa hvali Branimira, velikoga župana
hrvatskoga, što se je k rimskoj vjeri povratio, želi mu da š njom sve
buntovnike i neprijatelje nadvlada, i moli ga ujedno, da dopusti sveće-
niku svomu Ivanu odnieti papinsko pismo kralju bugarskomu .

7. lipnja. U Rima, Ivan VIII. papa javlja Teodoziju biskupu ninekomu
kako ga radostno prima natrag u naručje crkve rimske, savjetujući mu
zajedno, da od njega posvećenje biskupsko primi

_— >> —_ ——— —————M— M —_ —————— —————- ———s*— ——» — — —a——————

LP —— — 5 —— — — ———— — — —

LXXVI.

LXXVII,

LXXVIII.

LXXIX.

LXXX.
LXXXI.
LXXXII.
LXXXIII.

LXXXIV.
LXXXV.

LXXXVI.

LXXXVII.

LXXXVIII.

LXXXIX,
XC.

XCI.

XCII.

XCIII.

XCIV.

G. 819.

, 928.

, 849.

1. lipnja. U Rimu. Ivan VIII papa javlja narodu hrvatskomu veliko
svoje veselje, što se je povratio k crkvi rimskoj, i nagovara ga, da joj
vjeran ostane . ..

. 10. lipnja u Rimu. van VILI, papa nagovara biskupe i stanovnike gra-

dovah u Dalmaeiji neka se povrate k crkvi rimskoj .

. 14. lipnja. U Rimu. Ivan VIII. papa javlja Svatopluku, kako je čuo,

da njegov nadbiskup Metodio vjeru kršćansku neuči po nauku rimskom
i da ga je zato preda se pozvao u Rim .

. 14. lipoja. U Rimu. Ivan VIII. zabranjuje upotriebljivanje deri 'alo-

vjenskoga u crkvi, i poziva sv. Metoda u Rim .

. mj. lipuja. U Rimu. Ivan VIII. javlja Svatopluku kralju moravskomu da

Metoda iz Rima natrag na biskupsku stolicu pošilja, i du je dozvoljeno
slovjenskim jezikom služiti se u crkvi pri službi božjoj

. mj. studena, Ivan VIII. nagovara Branimira velikog župana i sav narod

hrvatski, da ostane vjeran rimskoj err zajedao nalaže da potatje u
Rim svoje poslanike

. 23. ožujka. U Rimu Ivan VIII papa piše Metodu nadbiskupu. panon-

skih Slovjenab, kako se veseli tomu, što kriepko brani vjeru meka, 1 i
tieši ga rađi progonah, koje podnositi mora .

Oko g. 884. Kundbat djakon zamienjuje svoj posjed kod Plesa uz rieku

Solu i Veliku ležeći, sa zemljama Ambricija biskupa, ležećima uz rieku
Rabu, koje zemlje darova pokojni knez Kocel samostanu sv. Emerama

. 20. studena, U Matahovi. Arnulfo kralj njemački daruje erkvi solno-

gradskoj njeka panonska mjesta uz Murg, Dravu i Rabu .
Oko god. 890. Stjepan VI. papa, zabranjuje u svojoj poslanici, pisanoj
kralju Svatopluku, liturgiju slovjensku uvedenu pó sv. Metodu ,

. 9. ožujka u Reznu. Arnulfo kralj njemački daruje solnogradskomu bis-

kupu Diotmaru njeka slovjenska mjesta, kojimi je njegda vladao knez
Kocel . e . * e e e e e e e e. .

. 28. rujna. U Bijaču kod “Solina, Mučimir veliki župan hrvatski potvr:

djuje nadbiskupiji spljetskoj Trpimirovo darovanje crkve sv, Juge t u
Putalu . . . .

. Teotmar solnogradski nadbiskup B ostalimi južno- njemačkimi "biskupi i iz-

viešćuje papu Ivana IX, o crkvenom stanju čitave Panonije. Brani se
proti osvadi Slovjenah, a osvadjuje ove poradi podupiranja Magjarah .

. rfj. prosinca. U Zadru, Andrija priur zadarski čini oporuku

Oko g. 925. Ivan X. papa nagovara kralja hrvatskoga Tomislava, i Mi.
halja kneza humskoga, kao i sve njihove podložnike, neka davaju podu-
čavati svoju dietcu u latinskom jeziku, a na mjesto slovjenske da uvedu
latinsku liturgiju, i da djetcu pošiljaju u nauke .

Oko g. 925. Ivan X. papa nagovara biskupe dalmatinske - i hrvatske
neka zagrle većom ljubavju vjeru rimsku, izkorienirši neprijatelje nje-
zine, ujedno zabranjuje liturgiju slovjensku >, |

Oko g. 925—927. U Splietu. Zakoni i naredbe crkvenih saborah dr-
žanib a Splietu za vrieme hrvatskoga kralja Tomislava, zahumskoga
kneza Mihalja, i papinskih poslanikah Ivana, Leona i Madalberta, u pri-
suću svih biskupah hrvatskih i dalmatinskih . . .

Leo VI. papa nalaže biskupom hrvatskim, podčinjenim nadbiskopiji sio
skoj, da neprekoračuju medje svojih biskupijah . .

21. veljače. U Trstu. Grad Trst odkupljuje se izpod oblasti biskupa | i
kaptola tršćauskoga za 517!/, markah, koje morade platiti biskup u
ime duga židu Danielu Davidu iz Gorice, koj ove novce posudi u vrieme

nasrtavanja susiednih narođah iz Karantanije i slovjensko-hrvatskoga :

Krasa e. [] . e e e e e . e. . * o KO e e , e e e

CV.

CVI.

CVII.
CVIII.
CIX.

CX.

CXI.
CXII.
CXIII.
CXIV.
CXV.
CXVI.

CXVII.

949.
954.

954.

960.

961.

994.

1000.
1018.
1018.

1018.

1020.

1023.

. 19. prosinca. U Zadru.

Strana

Županije i granice kraljevlne hrvatske u X, vieku . . . * . . .
81. kolovoza. U Reznu. Otto I. kralj njemački daruje popu Diprechtu
dvie oranice u selu Suriće, ležeće u županiji Hrvatah u Štajerskoj .
Agapito II. papa doznačuje granice biskupije solnogradske i laureacenske
stavljajući pod vlast posljednje iztočnu Panoniju, pokrajinu avarsku i
moravsku sa ostalimi Slovjeni . 7

mj. lipnja. U Rialtu kod Mletakah, Mletčani. izdavaju zakon pra i izva-

žanju robovah iz Istre i Dalmacije. .

13. veljače. U HReznu. Otto I. kralj njemački daruje popu Diprechta
njeko imanje medju Svietlim brdom i selom Dattiséem, ležečem u Župa.
niji Hrvatah u Štajerskoj +4. .

. 20, siečnja. U Oglaju. Rodoaldo patriarka oglajski spominje razorenje

Rovinja u Istri po Slovjenih (Hrvatih) . . . .

15. srpnja u Zadru. Agata kći Dobrova, ostavlja oporukom njeka imanja
samostanu sv, Krševana u Zadru

mj. siečoja. Benedikto VI. papa stavlja čitavu Panoniju pod vlast bis-
kupa solnogradskog . .

5. listopada. U Rimu. Benedikto VIL papa stavlja pod vlast nadbisku-
pije laureacenske (pasovske) Avariju, Moravska, Meziju, dolnju Panoniju
i susjedne im Slojene . . . . . . . . . . . . . . «.
Majo priur zadarski i prokonzul Dalmacije, sa
svimi gradjani zadarskimi, popravljajući iz nova crkvu sv. Krševana, da-
ruje istoj crkvi i samostanu benediktinskomu iz nova sva pripadajuća
joj pokretna i nepokretna imanja. .

Oko g. 990. U Zadru. Majo priur sa vlasteli zadarskimi uztupljuje 88-
mostanu sv. Krševana svoj dio ribarjje ..

9. veljače. Bugarski carević Pincio, nećak cara "Šišmana, kao bjegunac
kod hrvatskoga kralja Držislava, sa svojom braćom i sestrom, sa svojimi
nećaci i sinom Plesom, čine ugovor poradi zidanja crkve sv, Mibaija kod
grada Solina . . . "PM

1. kolovoza. Carević bugarski Pincio, sa svojom braćom i sinom si Ple-
som, daruje njeke zemlje crkvi sv. Mihalja u Splietu ,

mj. srpnja. Na Rabu. Rab obvezuje se Otonu duždu mletačkomn i uje-
govim nasliednikom plaćati svake godine deset libar svile u ime danka
mj. srpnja, U gradu Krku. Krk obvezuje se Otonu duždu mletačkomu
u ime danka davati svake godine trideset lisičjih koZab . . .
mj. kolovoza, U gradu Krku. Krčki stanovnici od Cha Fiesole obvezuju
sc Otonu duždu mletačkomu u ime danka davati svake godine petdeset
kunskih koZah . . . .

mj. kolovoza, Na Osoru. Osorani obvežuju se Ottonu duXdu mletafkomu
u ime danka davati svake godine četrdeset kunskih kožah

Pavao nadbiskup splietski daruje oporukom svomu otcu Prestanciju, prioru
spljetskom, crkvu sv. Marije u Blatu s mnogimi zemljišti .

Oko .g. 1020 Prestancio priur splietski daruju crkvu sv. Marije u Bla,
svomu sinu Srmu , PD

mj. kolovoza. U Dubrovniku. Nadbiskup i knez dubrovački sa a svimi
vlasteli podižu samostan sv. Benedikta na otoku Lokrumu .

27. rujna. U Rimu, Benedikto VIII. papa podieljuje nadbiskupu dubro-
vačkomu Vitalu nadbiskupski plaši

Oko g. 1025. dne 7. srpnja. Ljutovit protospatar i atratik srbske i za-
humske zemlje, daruje samostanu sv. Benedikta u Lokramt, crkvu sv.
Pankraca u Babinom polju na otoku Mljetu . . . .
Oko g. 1026, Petar djakon splietski daruje dozvolom svoje “žene i | majke
samostanu sv. Stjepana kod Splieta srebrni kalež i više zemljah

100
101
102
102
103

104

105

>> - ———.———-—--

-— ——— —— - ———

> —— M — >.

CXVIIL G.1029.
CXIX. » 1083.
CXX, » 1034.
CXXI. » 1085.
CXXII. ,

CXXIL. .,

CXXIV. 1036.
CXXV. 1036.
CXXVI. 1040.
CXXVIL ,

CXXVIII. |, 1044
CXXIX, 1044.
CXXX, ,

CXXXI. 1056.
CXXXII , 1056.
CXXXIIH. , 1057.
CXXXIV. ,

CXXXV. 1059.
CXXXVI. , 1059.
CXXXVIL ,

XVH

Strana

U Oborovcu, Jelenica sestra Godemjra bana, daruje samostanu sv. Krše-
vana u Zadru, crkvu istoga svetca, po sebi u Oborovcu sagradjenu, uz
ostalo pokretno i nepokretno imanje . . . .
5. srpnja. U Zadru. Traso opat monastira sv. Krševana, daje jeka kuću
u zamienu za drugu kuću sinovah Konstantinovih , e.

Savina, žena Gimajeva daruje osmi dio svoje kuće samostanu ev. Krše.
vana u Zadru

mj. studena ili prosinca, Njeki svećenik piše Azeku biskupu od Vorma-
cije, kako je koruški vojvoda Adalberon pao u sumnju, da će pomoćju
Mirmidonah (Yindonah-Siovenaeah ili Bugarah) udariti na njemačkoga
kralja. . .

Oko g. 1035— 1040. dne 7. srpnja. Hranko župan zahumski potvr-
djuje đarovanje crkve sv. Pankraca u Habinompolju samostanu lokrum-
skomu. . .

Oko g. 1085— 1060. Gavrilo biskup humski sa “županom. Miroslavom i i
banom Ratomirom, potvrdjuje darovanje crkve sv. Pankraca samostanu
sv. Benedikta na Lokrumu . . . "M
13. veljače. U Zadru. Zadrani daraja samostanu 8v. Krševana njeku
bašću . . . e.
U Zadru, Sergj Petrov daje polovicu svoje kuće sa selišćem, samostanu
sv. Krševana u Zadru u zamienu za kuću Malićevu na luci zadarskoj
U Spljetu. Nikifor priur spljetski naznačuje zemlje što ih je kupio za
samostan kaludjerieah sv. Benedikta u Spljetu .

Oko g. 1042. Stjepan ban hrvatski, ša svojom suprugom Marijom po-
dieljuje benediktinskoj crkvi sv. Krševana u Zadru mnoge darove

. 19. veljače. U Dubrovniku. Petar Slaba priur dubrovački dosudjuje ono

imanje, koje po oporuci Dominika pripade samostanu sv. Benedikta lo-
krumskoga, istomu samostanu kao njegovo vlastničtvo .

1. rujna. U Zadru. Njeka Danseta daruje oporukom samostanu | 8Y. Kr.
Éevana svoj vrt. .

Oko g. 1044. Sveti Petar Damjan spominje u “avojih dvih pismih, pi-
Banih papi Nikoli II. osorskoga biskupa blaZenoga Petra Gaudencija,
putujućega u Italiju iz svoga stolnoga mjesta Osora, ležećega u kralje-
vini hrvatskoj, i pripoviedajućega o osornosti njekoga vlastelina hrvat-
skoga prema svećenstvu . . .

U Zadru. Samostanu sv. Krševana | u Zadru dopituje sud ustanovljenu
daću od ribarije . . .

U Zadru. Ribari zadarski obvezaju se davati samostanu | sv,
jednu stranu svoga ribolovja .

Rado nadvornik ugarski daruje biskupiji pećuvskoj 1 uz ina miesta u da:
našnjem Sriemu, takodjer od njekog neprijatelja s nova osvojeni monastir
sv. Dimitrije na Savi, koje darovanje potvrdjuje kralj ugarski Andrija I.
Oko g. 1058. Radoslav kralj (?) zahumski sa svojom suprugem Juliom
i sinom Branislavom predaje samostan u Baleni (Babinom polja ?) ka-
ludjerom sv. Benedikta na Lokrumu

mj. veljače. Kresimir IV, kralj hrvatski, utemeljujući samostan sv. [vana
ev. u Belgradu podieljuje mu obširna prava i daruje uz otok Zije
mnoga ina miesta . .

mj. veljače. U Belgradu. Kresimir IV. kralj hrvatski daruje snmostanu 8v.
Ivana u Belgradu otok Žirje s njekim selom u Rogovu, podieijujuć mu
zajedno temeljna prava

Oko g. 1059. Popis zemaljah sv, Ivana ev. u à Belgredu nabavljeni za
vrieme opata Andrije PC . . T

Krševana

^ b)

106

107

108

XVIII

Strana
CXXXVIII. G. 1060. U Rabu. Drago biskup, Majo priurisav puk rabski, podieljuju dozvolu
opatu Fulkonu, da može sagraditi na otoku Rabu samostan sv. Benedikta,

darujući mu dvie crkve sv. Petra i Ciprijana i njeka osobita prava . 121

CXXXIX. , . Oko g. 1060. Srmo siu Preštancijev, priur grada Splieta, daruje samo-
stanu sv. Stjepana kod Spljeta crkvu sv. Marie | u Blatu sa svimi
pristojališći . . . . 122
CXL.' » 1061. Aleksandro II. papa priobéuje kralju hrvatskomu i i svim biskupom nje- '

gove kraljeviue, potvrdu svoga predšastnika pape Nikole II. glede
onih zaključakab, što ih načini crkveni sbor spljetski u prisutnosti pa-

pinskog poslanika biskupa Majnarda .. . 123
CXLI. » Oko g. 1061. Aleksandro ll. papa piše kralju hrvatskomu i bisku:

pom dalmatinskim o zabrani ženitbe svećenikah . . . 123
CXLII. n 1064. U Trogiru. Gradjani trogirski dozvoljuju na molbu svoga biskupa

Ivana, da se u Trogiru sagradi samostan kaludjericah sv. Dujma . 124
CXLIII. » 1065, U Zadru. Teuzo, poslanik papinski; dosudjuje samostanu sv, Krševana

u Zadru, kapelu sv. Ivana na otoku Tilagu . . 124

CXLIV. , 1066. Čika Dujmova, udova ubitoga Andrije, i nećakinja priura "Maja, od.
važi se zajedno sa starijom kéerju Damnanom postati kaludjericom . 125

CXLV. » 1066. U Tokinji. Kresimir IV. kralj hrvatski daruje novosagradjenomu sa-
mostanu sv. Marije u Zadru kraljevsko imanje Tokinju . . . 125
CXLVI , 1066. 25. prosinca. U Šibeniku. Kresimir 1V. kralj hrvatski. uzimlje pod

svoju zaštitu novosagradjeni samostan kaludjericah svete Marije u Zadru 126
CXLVII. » 1062—1067. 18. ožujka. U Rimu. Aleksandro II. papa, podieljuje Petru

nadbiskupu dukljanskomu i barskomu, nadbiskupski plašć, i stavlja

pod njegovu vlast vjeke južno dalmatinske biskupije zajedno sa srbskom

i bosanskom. . . . 126
CXLVIU. , 1067. Petar, opat sv. Krševana u Zadru, popisuje sva zemljišta pripadajuća

istomu samostanu, priobćujući i darovnicu kralja hrvatskoga Kresimira IV. 128

CXLIX. » Oko g. 1067. U Zadru. Stjepan I. biskup zadarski, opisuje kako je

selo Postimana pripalo samostanu sv. Krševana u Zadru . . .. 129
CL n 1068, Petar Semivitov sa sinovj Kirinovimi, daruje samostanu zadarskih ka-

ludjericah av, Marije crkvu sv. Petra i Pavla u Obrovcu, sa svojimi

zemljišti i pristojališći . . . 130
CLI. » 1068. Petar opat samostana sv. Krševana u Zadru, predaje Maju : sinu | Barbe

na njeko vrieme zemlju u polju Lukoranu, što ju bijaše samostanu

darovao Dabro, sin Nikiforov . . . . 5. . 181
CLII. » 1069. U Ninu. Kresimir IV. kralj hrvatski daruje samostanu 8v. Krševana

u Zadru otok Mauni . . 0. . 131
CLIII. » 1069. mj. listopada. Kresimir IV. kralj hrvatski, podieljuje samostanu 8v.

Tome u Belgradu njeke slobode, i kraljevsko zemljište Ra&sokaticu . 132
CLIV. » 1069. Kresimir IV. kralj hrvatski daruje samostanu sv. Ptjepana kod Spljeta

njeki mlin, koj dar potvrdi nećak mu Stjepan . . 133
CLY. no 1069, Petar imenovani biskup krčki polaže zakletvu, kojom se obvezuje da

će biti poslušan nadbiskupu epljetskomu . . 134
CLVI. » 1069. mj. prosinca, U Spljetu. Lovro nadbiskup spljetski utemeljuje samostan

kaludjericah sv. Benedikta u Spljetu, i naznačuje prava tako ovoga

samostana, kao i crkve sv. Marije . 134
CLVII. , Oko g. 1069. Kresimir IV. kralj brvatski daruje samostanu sv. . Tome

u Belgradu njeke zemlje u Sidragi . . . .135
CLYIII. » 1070. 16. svibnja. Kresimir IV. kralj hrvatski potvrdjuje istinu, kojom

Rabljani osnovaše samostan benediktinski sv. Petra na Rabu . . . 136
CLIX. » 1070. U Ninu. Radovan, unuk Vikića, daruje samostanu bv. Krševana u

Zadru posjed svoga djeda u Suhovaru, prizivajući se na sud kralja
Kresimira e e e e e "e e. CI e s.“ . ! Á e e o o e . e 136

—————— -

CLX. a.
CLXI.

CLXII. :
CLXIH =,
CLXIV, .,
CLXV. :
CLXVL — ,
CLXVIL .,
CLXVIIL ,
CLXIX, ,
CLXX, :
CLXXI. ,
CLXXIL ,
CLXXIL ,
CLXXIV. ,
CLXXY. ,
CLXXVL ,
CLXXVIL ,
CLXXVIIL ,
CLXXIX. ,
CLXXX, ,
CLXXXL ,

1070.

1071.

1011.

1072.

1073.

1014.

XIX
Strana
U Ninu. Radovan daruje sve zemlje i vinograde svoga djeda Vuka
samostanu sv, Krševana u Zadru. . . 131
U Zadru. Hrvatin i brat mu Ljutostrah, daruju svoje remite u u “Se
kiranih samostanu sv. Krševana u Zadru . 138
U Belgradu. Ivan djed, sa svojom suprugom Dobrilom, daruje samo-
stanu sv. Kráevana u Zadrn svoj posjed u Cepriljanih i n& Brdih 138
Oko g. 1070. Dabro opat samostana benediktinskoga sv, Stjepana u
Solinu, daruje sav svoj imetak istomu samostanu 139
Oko g. 1070, Ivan djakon prodaje svoju zemlju u Obrovcu samostanu
sv. Krševana u Zadru . . . 139
8. srpnja. U Belgradu. Kresimir IV. kralj hrvatski aredjuje župe big-
kupije rabske . ^. . 140
Obćina pažka predaje samostanu benediktinskomu . sv. "Mihovila u selu
Sansikovu, svoj samostan sv. Petra (dg Nimbis) sa susjednimi skoljići,
i sa znatnimi dohodel osim dohodka pristine, koj pripada rabskomu
knezu 808 o9 o. n. s. s. 5. s. 5 5. 5. 5 5. ». . 140
U Ninu, i oko g. 1105, Braća Sovinja, Desimir, Petar, Gromilo i
Slavic, daruju za dušu svojih roditeljah i starijih, samostanu sv. Krše-
vana u Zadru svoj posjed u Obrovcu . 141
U Zadru. Petar župan eidraZki, sa svojim bratom Slavicom, daruje
sav posjed svoga otca Semivita, u mjestu Obrovcu, samostanu sv.
Krševana u Zadru . . . SN 143
Oko g. 10172. Crkveni sbor zadarski potvrdjuje samostanu kaludje
rieah sv. Marije u Zadru darovanje otoka Zelve (Silve) 143
Kresinir kralj hrvatski, daruje zadarskomu samostanu kaludjericah BV,
Marije njeko zemljište u Brdah, što so prije držali kmetovi Benak i:
Beneda . 144
Kresimir IV. kralj krvatski potvrdjuje samostann kaludjericah zadar-
skih na dan posvecenja sv. arije svoje prvašnje darovanje kraljevskog
imanja Tokinje . . . 144
Ardrija biskup zadarski, priur Drago, i sva obćina zadarska, “daruju
samostanu kaludjericah av, Marije otok Želvu (Silvu) 144
Draguš priur sa svimi gradjani zadarskimi, čini zakon, da samostanu
sv. Marije u Zadru nitko ništa na silu oteti nesmije 145
Oko g. 1072. Čika opatica sv. Marije u Zadru, bilježi kupljene za
svoj samostan stvari i zemlje . . . 145
Oko g. 1072.— 1073. Kresjmir IV, kralj hrvatski pošilja Vujla Draga
u Belgradu, da razvidi tužbu Feliksa opata sv. Kuzme i Damjana po-
radi: crkve sv. Irana. . 146
Oko g. 1072—1073, Bilježka o ' kupljenih zemljah - za samostan ka-
ludje ricah sv. Marije u Zadru 146
U Ninu. Vekenega daruje u ime zadužbine samostanu zadarskih. ka-
ludjericah sv. Marije sav svoj nepokretan imetak . . 146
Oko g. 1073, Samostanu sv. Krševana dopituju zadrani pravo ri-
barenja. . . . . 147
Oko g. 1073. Aprico Sokolaristić, daruje samostanu 8V, Ivana ev. u
Belgradu svoju zomlju u Jelcanib, što ju dobi na dar od hrvatskoga
kralja Kresimira 1lV. . . . . 147
1070—1074. Rusin Morstić daruje samostanu sv. Petra kod Solina svoje
zemlje u Trsteniku, koje darovanje potvrdi Slavic kralj hrvatski . 148
20. ožujka u Rimu. Grgur papa VII. nalaže dubrovčanom, da svoga
biskupa Vitala, kog bješe zatvorili, iz zatvora izpuste, i da ga natrag
postave na biskupsku stolicu za koju već drugoga izabrali bjehu,
Ujedno pošilja u Dubrovnik Giralda kao svoga poslanika . . ' 148

CLXXXII.

CLXXXIII.

CLXXXIV.

CLXXXV.

CLXXXVI.

CLXXXVII.

CLXX XVIII,

CLXXXIX. .

CXC.
CXCI.
CXCII.
CXCIII.
CXCIV.
CXCV.

CXCVI.

CXCVII.

CXCV III,
CXCIX.

CC.
CCI.

CCII.

CCIII.

1075.

1076.

» 1016.

» 1075 —

» 1073—

» 1011.

» 1018.

» 1078.

» 1078.
» 1018.

» 1078.

, 1078.

Oko g. 1075. Prodan Draganegov i njegovi rodjaci, daruju samostanu
sv. Petra kod Solina njeke zemlje i vinograde .
8. veljače. Njeki gradovi dalmatinski obvezuju se duždu mletačkoma,
da neće u Dalmaciju voditi bud Normane, bud druge neprijatelje ino-
strance ns:
mjeseca studena, Gerardo poslanik papinski umiruje na crkvenom
zboru splietskom, razpru medju biskupom zadarskim i opatom sv. Lr-
ševana, radi kapele sv. Ivana, koju darova Gorbina samostanu sv.
Krševana .

21. svibnja. U Rimu. Grgur papa podieljuje Grguru nadbiskupu. du-
brovačkomu nadbiskupski plašć .

mj. listopada. U Solinu. Dimitar Svenimir kralj hrvatski, obvežuje se 8e
prilikom krunisanja i zasjedanja na kraljevsko prestolje, pred papin-
skim poslanikom Gebizonom, viernošću prema stolici rimskoj, obeća-
jući crkveni danak od 200 bizantinah i darujući samostan sv. Gr-
gura u Vrani za stan papab i budućih papinskih poslanikah .

3. 9, listopada. Svenimir kralj hrvatski potvrdjuje na saboru solinskom

darovanje crkve sv. Jurja u Putalu, učinjeno nadbiskupiji spljetskoj
po Trpimiru i Mucimiru . . MOV
. U Belgradu. Gradjani belgradeki obvežuju se davati desetinu samo-
stanu sv. Ivana ev. .

Oko g. 1076. U Kraljevskom dvorcu kod “Solina, Svenimir kralj hr-
vatski daruje samostanu kaludjericah sv. Benedikta u Spljetu zemijite
Lažane (LuZane?) kod Pustice . .
Prestancio biskup belgradski, daruje samostanu s 8V. Ivana ev. erkvu
sv. Kozme i Damjana kod Belgrada |

Oko g. 1076. Madija ili Marija opatica kaludjericab “«pljetskih sv,
Benedikta, popisuje zemlje pripadajuće svomu samostanu .
Oko g. 1076. Lampridio rodjak opata Petra, daruje samostanu sv,
Ivana ev. u Belgradu trećinu svoga imetka . .

1076. BiljeZke o zemljištu Mirani, koju nabavi i parbom izvojeva za
belgradski samostan sv. Ivana ev. opat istoga sumostana Peter
1077. Popis različitih darovah učinjenih samostanu sv, Ivana ev. u
Belgradu za vrieme Petra opata istoga samostana. . .
Njeki Kernig, daruje samostanu sv. Ivana ev, u Belgradu, svoju crkvu
sv. Mihalja i njeko zemljište u Miranu .

9 siečnja. U Rimu. Grgur VII. papa piše Mihalju kralju zahumskomu,
da glede razpre medju crkvom dubrovačkom i spljetskom ništa do-
suditi nemože, dok nedodju u Rim pouzdaniji poslanici nego li bijaše
njeki Petar . .

12. ožujka. Svenimir kralj hrvatski podieljuje Braćanom slobodu &-
govine . TP
Svenimir kralj hrvatski daruje crkvi spljetskoj župu eetinsku e;
16. travnja. Svenimir kralj hrvatski daruje nadbiskupiji spljetskoj
mnoga miesta i dozvoljuje podloZnikom njezinim, da oko njih pasu marvu
Stjepan vojvoda Hrvatah, nećak kralja Kresimira, ostavivši po na-
putku svećenikah sve časti svietske, olišav u samostan svetoga Stje-
pana, daruje istomu samostanu dvoja sela . .

U Kninu. Svenimir kralj hrvatski, potvrdjuje samostanu kaludjericah
sv. Marije u Zadru kralja Kresimira darovanje zemljišta Tokinje
Oko g. 1078. Pribina Gušić, daruje Kamenjane, a Dubrava svak Ni-
kiforov, prodaje zemlju Narak samostanu sv. Ivana ev. u Belgradu .
Oko g. 1078. Popis medjah zemljišta Petricani, pripadajućega samo-
stanu kaludjericah sv, Marije u Zadru . .

Strana

149

150

151

152

153:

154

154
. 155
156
156
156
157

160

161

161
162

162

164
165
165

166

CCIV.

CCV.

CCVI.

CCVYII.

| CCVIII.

j CCIX.
CCX.
CCXI.
CCXII.
CCXIIL
CCXIV.
CCXV.
CCXVL

CCXYII.

CCOX YIII.

CCXIX.
CCXX.

CCXXI
CCXXII.
CCXXIII.
CCXXIV.

CCXXV.

CCXXYI.

CCXXVII.

COXXVIII.

.G. 1019.

» 1083.
» 1088.
n 1085.
» 1085.
» 1086.
» 1086.

» 1088.

» 1089.

» 1096.
» 1096.

, 1097.

» 1097.

4. listopada. U Rimu. Grgur VII. papa zapovieda Veselinu, pleme-
nitomu vitezu, koji bijaše podigo bunu proti kralju Svenimiru, neka
nevojuje proti njemu, ako neće da ga stigne mač osvete sv. Petra .
Oko g. 1080. Brana udova, sa svojimi sinovi, daje njeke zemlje kod
Sekirice i pod Silbicom samostanu sv, Petra kod Bolina . . .
Oko g. 1080. Ivan Slovinac kaludjer, daruje samostanu sv, Ivana u
Belgradu njeki posjed u Gorici . .

XXI

Strana

166
166

167

Oko g. 1080. Popis različitih darovah učinjenih samostanu 8y. . Ivana.

ev. u Belgradu, za vrieme Maja opata istog samostana — .

Oko g. 1070— 1080, Popis zemaljah kaladjericah s. Beoedikta u Splietu
Oko g. 1074 —1080. Petar Crni, sin Gumaja, sa svojom suprugom
Anom, kćerju Mojslave, daruje samostanu sv. Petra kod Solina _ mnoga
sela i zemljišta, zajedno se popisuju i darovi od inieh darovnikah .
Oko g. 1080. Njeki Petrić, naznačuje razne po sebi kupljene zemlje,
koje kao kaludjer darova samostanu sv. Petra gumajskoga .
Svenimir kralj havatski, daruje Gisilbertu opatu spljetskog samostana
esv. Stjepana, zemlju Radunu . . .

Svenimir kralj hrvatski daruje Lovri nadbiskupu “«pljetskomu remiju
Konustinu u Smini . . .
Petar Crni Gumajev, 80 svojom ženom. Anom, daruju samostana sv,
Petra po njima sagradjenom, svop posjed u Bileju . . .

Lovro nadbiskup spljetki daruje crkvu sv. Mihalja opatu i redovni-
kom samostana sv. Stjepana . . . .

Petar Crni Gumajev sa svojom šenom. Anom, deri samostanu. 8v.
Petra svoj posjed u Polju .. .

U Spljetu. Miraca opatica kaludjericah s sv. Benedikta u 1 Spljeta popisuje
njeke zemlje kupljene za evoj samostan. . ,
. 8. listopada. U Kninu Svenimir kralj hrvatski potvrdjuje samostanu
kaludjericah sv. Marije u Zadru one slobode, koje mu podieli Kre-
simir kralj. .

Oko g. 1088. Gruba. opatica a sv, Benedikta. u Spljetu i i ujeki Ferrarius
daruju samostanu sv. Benedikta njeke zemlje . .

Lovro nadbiskup spljetski, u prisutnosti kralja hrvatskoga Stjepana
II. riešava njeku parbu mediju Vekom Madijevom i Čikom opaticom
samostana sv, Marije .

Oko g. 1089. 8. rujna. Kod. grada Šibenika. Stjepan dl kralj hr-
vatski potvrdjuje kalddjericam samostana sv. Benedikta u Spljetu
Svenimirovo darovanje Lužana (Lazana) kod Pustice . . .
Stjepan Il. kralj hrvatski daruje samostanu sv. Stjepana m. njeka
zemlju Radsna zvanu. .. . .

Oko g. 1090. Popis dragocienostih samostanske erkve kaludjeriah
sv. Marije u Zadru . . . .

. Drago priur zadarski, dosudjuje- u dobit Veki kaludjerici samostana
sv. Marije u Zadru, njeka imanja .

. Lovro nadbiskup spljetski potvrdjuje prvašnju odsada zadarskoga priara
Draga . . . . . . e
Draguá priur zadarski, predaje samostanu BV, , Krševana sve one do-
bodke u gradu Ljubrikatu, koje prije dobivahu priuri zadarski

Majo opat sv. Krševana prenzimlje samostanska zemljišta na otoku
Pustinanu . . . . . . ..
mj. srpnja. Lovro heretik, daruju svomu posinku Boleslavu Bodinu
crkvu sv. Martina u Šumeta, a rečeni Boleslav kaludjerom sv. Bene-
dikta u Lokrumu . . .

U Spljetu, Spljećani obve£uju se mletafkomu duždu Vitalu Mikaelu,

168
169
110
116
177
177
178
118
119

180

180
181

181
182
184
184
185
186

187

XXH >

nau Strana
'" podati u pomoć jednu ili dvie galije; kad mletačko ratno brodovlje |
| stigne pred Spljet . , . . 187
COXXIX. G. 1100, Bodin kralj južne Dalmacije, “daruje samostanu SY, Benedikta u Lo- “
' krumu selo :sv. Martina u Šumetu, sa svimi pristojališći "s 188
COXXX. "a . Oko.g. 1100. BiljeZka nepoznatog pisca o načinu biranja hrvatskih
26st au kraljevah, kad ja kralj bez odvjetka umro . 188
COXXXI. no. Oko g. 1100. Bilježka nepoznatog pisca o hrvatskih banovih za
Z vrieme nezavisnih vladarah hrvatskih, . . . . 189
CCXXXIL >, | Oke g. 1100. Popis rukopisah samostana sv, Petra gumajekoga . . 189
CCXXXIII. ., Oka g. 1100. Granice kraljevine brvatske, pobiljeZene od Tome nad- |
. djakona spljetskoga, pisca 13. vieka . . . . . . . . . . 189
: D Dodatak. |
CCXXXIV. ^, . Oko g. 507. Teodorik kralj Gotah, nalaže Januaru: biskupu solin-
| 8. skomu da izplati ojekomu Ivanu dug za kupljene od njegu posude
maslinske . . . . 198
"GCXXXV. ,. Oko g. 508. Teodorik kralj Gotah, podajući knezu Šimunu čast pred.
MEE ostojnikah dađah trgóvine u Dalmaciji, nalaža mu, da u istoj pokra-
2E jini revno iztraZuje rude.Zeljzne . . . 193
CCXXXVI. » Oko g. 508. Teodorik kralj Gotah, nalaže knezu Osuna, da podupira
kneza Šimuna u pgbiranju dace, i u iztraživanju željeznih rudah . 194
CCXXXVH. ,: ^ > Oko g. 510—620. Teodorik kralj Gotah, nalaže Epifaniju viećniku '

.konzularskomu u Dalmaciji, da za kraljevsku komoru osvoji imutak
Kan . tmjeke. Ivane, udove Andrijine, koja osliepi, nenačiniv oporuze . . . 194

CCXXXVIII. , .Oko konca g. 526. Atalarik kralj Gotah. nagovara taljanske i dal-
7 matinske rimljave, da mu budu vierni, kao i njegovom djedu Teo- .
doriku . . . 0. 5. . 194
CCXXXIX, , 530. U Solinu. Zaključci prvoga erkvenoga zbora solinskoga | +. . . 195
CCXL. >» "532. due 9. svibnja. U Solinu. . Zaključci drugoga crkvenoga zbora solin-
skoga. . . . 197
CCXI.."* 9 : 781——141. Grgur HI. papa piše - naddjakonu solinskomu, u poslu čuvanja |
. crkvenih dragocienostih_:. . 199
CCXLH. » 9880. inj. prosinca. Ivan III. papa piše Mibalju kralju bugarskomu, da po:
| čalje svoje poslanike u Rim, koje bijaše obećao poslati zajedno s Teo-
| . dosijem biskupom ninskim . . . 199
CCXLHL ., Oko g. 866 — 867. Nikola I. papa piše izabranomu biskupu i sve-
aa ćenstvu ninskomu, da se biskupija bez dozvole papine utemeljiti ne-
,smije' . 199

CCXLIV. , 918. 1. listopada. U Pasovi. Kralj Otto IL. potvrdjuje erkvi solnogradskoj

.sav nje posjed, zajeduo s njekimi predjeli na Muri i Dravi . . 200

CCXLVY. ',. 919. 7. listopáda. U Moguneu. Kralj Otto II. potvrdjuje crkvi solnogradskoj

(7 05 5 5 o em& prošnju nadbiskupa Friderika, sav njen posjed, zajedno s njekimi
predjeli na Muri i*Dravi .. . . . . . . . . . . . . . 202

CCXLVI ., 2982, 18. svibnja. Izpred Tarenta. Kralj Otto II. potvrdjuje crkvi solno-

Ü 'gradskoj darovnicu kralja Arnulfa, kojom ovaj istoj crkvi darova

++: grad Optaj i njeka sela na Muri i Dravi . . . 205
CCXLVII. » 1051. Henriko III. ear njemački potvrdjuje erkvi solnogradskoj "darovanje '
svojih predšastnikah, kojimi ovi darovaše Ka crkvi njeka mjesta uz

Muru i Dravu. . TED . . 206

ECXLYVIII. +» 1097.. mj. svinja. U Trogiru. Trogirani Cine savezni ugovor 8 Mletčani . 209.

Izvanredni dodatak.

G. 819, :dne 4. srpnja. U Panoniji. Njeki Megiuhart, vojnik njemaéki, čini oporuku, pola
žeći ti rat proti Ljuđevitu velikomu županu posavskomu / . . . .-. . 209

TT TT m UT EP

UY 7977 7 77 Y —

G. 1166.

G. 1167.

G. 1169.

G. 1176.

821.

1083.

1111.

1116.

1158.

1166.

1182.

. 1181.

1188,

. 1188.

G. 1190

G.-

. 1197.

1199.

1200.

XXII

dune 16, srpnja. U Akvisgrani. Njeki Fulkvin iz župe Engensgau, sela, Meineburg,
predaje svoje stvari carskomu pismohranitelju Teuthardu, spremajući se u rat proti
Hrvatom (Sclavos) Ljudevitovim . . .

Važna bilježka izpod listine Svenimlrove.

Koloman kralj ugarski i hrvatski potvrdjuje darovnicu Kresimira kralja od g. 1071.

kojom ovaj uredi biskupiju rabsku .

Ordelafo Faledro dužd mletački potvrdjuje samostanu BY. Ivana u Belgrad daro-
vanje Kresimira kralja hrvatskoga od.g 1059. . .

Gejza II. kralj ugarski i hrvatski potvrdjuje na korist erkve- spljelske- darovanje
sela Srenine, uz ostala miesta, koja darova oko g. 880 — 890. Branimir veliki žu-

pan hrvatski rečenoj crkvi +. .
Stjepan II. kralj ugarski i hrvatski potvrdjuje samostanu 8v. Ivana u Belgradu da-
rovnice hrvatskih kraljevah Kresimira i Svenimira . . TC

Ivan opat sv. Krševana u Zadru, sa svojom braćom, spominje one » zemlje i u njih
granice, koje islomu samostanu darova njegda Kozma župan lučki (oko 1070)
Lampredio nadbiskup i Dominik Maurocen knez zadarski, sviedoce na korist samo-
stana sv. Marije u Zadru istinito darovanje njekih zemaljah u Obrovcu, koje učini
Petar Semivitov, sa sinovi Krne (Crine) g. 1068.

19. veljače. Aleksandro III. papa spominje darovnicu vojvode (kralja) Dimitrije
(Svenimira) kojom ovaj darova samostan sv. Jurja u Vrani, papinskoj stolici g. 1076.
Ivan sakrista splietski i odvjetnik samostana sv. Petra od Gumaja, zajedno s opa-
tom Robertom i županom Talmauzom, potvrdjuju da je zemljište Stipita darovano
rečenomu samostanu, po Rosenu županu morskomu, i njega sinu Petru lovinjano
i ovoga stricu Slaviću. Oko g. 1070 — 1080):

Dedomir Sramlenov, pristav Dioniša bana, uvadja u posjed. Brda kod Slivnika 8A-
mostan sv Krševana u Zadru, kojemu ga darova Družinik ded, dozvolom .Kresi-
mira kralja oko g. 1072. . . . . . . TP
Petručija Negomir kaludjer “zadarski, svjedoči, kako je Svenimir kralj hrvatski, njeko
selo kod Kavke, darovao svomu tesarskomu meštru, pradjedu Šestaka

Grubeša knez spljetski, čini nagodbu medju Vulčinom Vitovim s jedne, i samostanom
kaludjericah sv. Benedikta s druge strane. poradi mjesta Lagoperšine kod Dilate
izpod zmijah (Zmijevca, subter Vipera), koje istomu samostanu darova Svenimir
kralj hrvatski .. . . . o. .

Bela III. kralj ugarski i hrvatski potvrdjuje samostanu sv. Ivana u “ njegdašnjem
Belgradu, sva ona prava i darove, koje mu podielnše hrvatski traer! Kresimir i
Svenimir , . es e.c.
Zadrani daruju iza slavne pobjede nad Mletéani, iz nova samostanu. sv. Krševana
otok Mauni, što mu ga bijaše darovao hrvatski kralj Kresimir .
Damjan knez zadarski, sa sudci i vlasteli obćine zadarske, dosudjuje samostanu sv.
Kuzme i Damjana zemljišta u Jasenici i DraZanih, koje darova istomu samostanu
Kresimir kralj hrvatski , . . 03, ' ' t o.
10. svibnja. Zadarski sud dopituje Toli oputici i svemu samostanu 8v. . Marije u
Zadru, mjesto Brda, koje istomu samostanu darova Kresimir kralj hrvatski g. 1072
Bernardo nadbiskup spljetski, dopituje putem suda samostanu kaludjericah sv. Be-
nedikta u Spljetu, selo Lugoperšina u kotaru dilatskom, što ga darova istomu sa.
mostanu pokojni kralj hrvatski Svenimir . . -

. Viece mletičko, prilikom rie$enja razmirice medju Šibeničani i | Zadravi glede vje:

kih otokah, spominje listinu Kresimira kraija od g. 1059 . '
Ludovik ugarski i hrvatski kralj potvrdjuje plemićem lapačkim, darovanje njeke
zemlje, koju kralj hrvatski Svenimir darova svomu zetu Vuniću, plemiću lapačkomu,
kad mu dade za ženu svoju hromu kćer, pošto rečeni plemići dokaziše da su pravi
baštinici Vunićevi .

Strana
210
210
210

210

211
211

211
211
212
212
212
213
213

213

214

2185

215

216

I. 503. U Solinu.

Kvirin, otmeniji solinski gradjan, nadaruje u svojoj oporuci trogirsku crkvu sv. Lovre, koju je
iz nova sagraditi dao.

IC. XC.

In nomine Domini. Anno Ab Incarnat. Dni. nri. DIII.

Ego quidem Quirinus dei gratia, nutu eius, unus de principibus Salonae, et
prestantior ceteris, nec non et ditissimus in cunctis facultatibus meis, prae omnibus iubeo
fieri hoc testamentum pro redemptione animae meae, meorumque antecessorum, siue suc-
cessorum, de ecclesia beati Laurentii martiris, quae olim prae vetustate maxima pars de ea
ceciderat, in loco, qui dicitur Tragurium, quam ego reedifico de propriis bonis meis,
quia me baereditarium noueram tenere cunctorum, qui antea domum dei construxerant;
qua propter omnibus sit notum praesentibus et futuris, de rebus, quae in praedicta ecclesia
offero, quiequid in auro, in argento, siue in sericis ornamentis, seu in terris, in pascuis,
in agris, vel in vineis, tam in insulis, quam etiam in firma terra. In primis de auro
cruces tres, de argento unam, calices de argento tres, cum singulis patenis, coronas de
auro quatuor, cum singulis crucibus, coronas de argento.

J. Lucius. Memorie istoriche di Tragurio. Venetia 1674. str. 8.

II. 504.

Kralj Teodorik povjerava Koloseju upravu predobljene Panonije.

Colosseo, viro illustri, comiti, Theodoricus rex. Iuuat probatis ordinanda mandare;
siquidem et de tabulis iudicum gaudet eligentis, et eorum secura substancia est, quae

.commititur approbatis. Nam, ut optamus esse, qui placeat, ita curamus, ut qui placuerit,

enitescat. Proinde prosperis initiatus auspiciis ad sirmiensem Pannoniam, quondam sedem
Gothorum, proficiscere, illustris cinguli dignitate praecinctus, commissamque tibi prouin-
ciam armis protege, iure compone, ut antiquos defensores recipere laeta possit; quae sé
nostris parentibus feliciter paruisse, cognoscit. Nosti, qua te nobis conuersationis sinceri-
tate commendes. Sola tibi placendi via est, si, quae gerimus, imiteris. Aequitati faue,
innocentiam animi virtute defende, ut inter nationum consuetudinem peruersam, Gotho-
rum possis demonstrare iustitiam ; qui sic semper fuerunt in laudis medio constituti, ut
et Romanorum prudentiam caperent, et virtutem gentium possiderent. Remoue consuetu-
dines abominantes, inolitas ; verbis ibi potius, non armis tractetur; non sit conuicium
negotium perdere; cum pro re abiurator aliena furtum, non animam, reddat; ne plus
intentio ciuilis rapiat, quam bella consumant. Scuta in hostes erigant, non in parentes. Et

ne quem forte ad mortem videatur praecipitare paupertas, redde pro talibus gloriosum
plane damnum. Lecturus a nobis uberimum fructum, si ciuile ibi potueris plantare pro-
positum, et nostris vere iudiciis dignum. Si dispendium iudex subeat, ut vitam periturus
accipiat. Quapropter consuetudo nostra feris , mentibus inseratur, donec truculentus animus
viuere consuescat.

Cassiodori Epistolae Variarum. Lib. III epist. 23. Editio Veneta 1722.
III. 504.

Kralj Teodorik nalaže Sriemčanom da poslušaju svoga novoga poglavara Kolosea, i podjeljuje
im savjet kako da se imaju vladati.

Institutum suum prouidentia nostra non deserit, cum subiectis semper intenta,
profutura disponit; ut ad maiorem devotionem concitentur, qui sui curam nos habuisse,
cognoscunt. Hine est, quod Colosseo, viro illustri, nomine, viribusque praepotenti, guber-
nationem vestram, defensionemque commissimus, ut qui suae hactenus multa dedít ex-
perimenta virtutis, augeatur potius in futuris. Átque ideo parentiam vestram, saepius
adprobatam, nunc quoque eodem praesente monstrate; quatenus in his, quae pro regni
nostri vtilitate rationabiliter agenda praeceperit, deuotione probabili compleantur: quia
fidem constantia probat, et ille integritatem propriae asserit mentis, qui iugibus persistit
officiis. Illud praeterea vos credimus admonendos, ut non in vos, sed in hostem saeuiatis.
Res parua non vos ducat ad extrema discrimina. Ácquiescite iustitiae, qua mundus laetatur.
Cur ad monomachiam recurritis? qui venalem iudicem non habetis. Deponite ferrum,
qui non habetis inimicum. Pessime contra parentes errigitis brachium, pro quibus constat
gloriose moriendum. Quid opus est homini lingua, sic, üt causam manus agat armata?
Aut unde pax esse creditur, si sub ciuilitate pugnetur? Imitamini certe Gothos nostros
qui foris praelia, intus norunt exercere modestiam. Sic vos volumus viuere, quemad-
modum parentes nostros, domino praestante, cernitis floruisse.

Cassiodorus Epist. Lib. IIT. 24

IV. 526.

Atalarik kralj igtočnih Gotah predaje iz nova knezu Osvinu upravu Dalmacije # Slavonije t. j.
Panonije savske.

Osuin viro illustri, comiti, Athalaricus rex. Propositi nostri est, honestos labores
palma remunerationis ornare, ut vicissitudine, qua prouecti gaudent, desides mordeantur,
sibique imputare possint, quod clementissimis temporibus iudicii nostri praemia non me-
tentur, atque ideo illustrem magnitudinem tuam, deo iuuante, ad Dalmatiarum atque
Suauiae provincias iterum credidimus destinandam, ut quidquid pro utilitatibus nostris
esse cognosces, aequabili ordinatione disponas, populumque nobis deuotum per tuam
iustitiam facias esse gratissimum: quia dominorum laudibus applicatur, eum se probabiliter
tractat electus. Non exempla aliena perquiras, memor esto quae feceris, et non indiges
admoneri. Quid est enim quod de tua quisquam debeat actione dubitare, quando ipsius
provinciis adhuc propria bona redolere cognoscis. Quodammodo iam debitum est illi
velle praestare, apud quem scis te fuisse landabilem. Obedientibus enim iuste indulgetur
animus, et quos scimus memores bonorum, indubitanter eis denuo praebemus affectum.

$
Aetas quidem tua prouecta est, sed actus quoque maturior. Quid enim nunc surripere
valeat, in quo nec iuventus reprehensibilis fuit. Sed haec in domni aui nostri regno fecisti,
nunc talia demonstra, ut temporibus nostris reseruare videaris quidquid probitatis addideris.

Cassiodorus Ep. Variarum. Lib. IX. Epist. VIII.

V. 535.

Car Justinijan Upravda priobéuje A. Katelijanu nadbiskupu gjustendilskomu kako je njegovoj
crkvenoj vlasti, osim njekih drugih pokrajinah ilirskih, podcinio à stranku dolnje Panonije. -

Imperator Justinianus, A. Catelliano, viro beatissimo, archi-episcopo primae
Justinianae. '

Multis et variis modis nostram patriam augere cupientes, in qua primo deus
praestitit nobis ad hunc mundum, quem ipse condidit, venire, et circa sacerdotalem cen-
suram eam volumus maximis incrementis ampliare, ut primae Justinianae, patriae nostrae,
pro tempore sacrosanctus antistes, non solum metropolitanus, sed etiam archi-episcopus
fiat, et ceterae provinciae sub eius sint auctoritate, id est: tam mediterranea Dacia,
quam Dacia ripensis, nec non Mysia secunda, Dardania et Praeualitana prouincia, et
secunda Mesopotamia, et pars secundae etiam Pannoniae, quae in Bacensi est civitate.
Cum enim in.antiquis temporibus Sirmi praefectura fuerit constituta, ibique omne
fuerit lllyriei fastigium, tam in ciuilibus, quam in episcopalibus causis, postea autem
Attilanis temporibus eiusdem locis deuastatis, Apennius praefectus praetorio de Firmitana
(Sirmitana) ciuitate in Thesalonicam profugus venerat, tunc ipsam praefecturam et sacer-
dotalis honor secutus est; et Thessalonicensis episcopus, non sua auctoritate, sed sub
umbra praefecturae meruit aliquam praerogatiuam. Cum igitur in praesenti, deo auctore,
ita nostra respublica aucta est, ut utraque ripa Danubii iam nostris ciuitatibus frequen-
tetur, et tam Wiminacium, quam Recidua et Literata, quae trans Danubium sunt, nostrae
iterum ditioni subiectae sint; necessarium duximus ipsam gloriosissimam praefecturam,
quae in Pannonia erat, in nostra felicissima patria collocare; cum nihil quidem magni
distat a Dacia mediterranea, secunda Pannonia. Et quia homines semper bellicis sudoribus
inhaerentes, non erat utile reipublicae ad primam Macedoniam post tot spatia, tantasque
etiam difficultates venire; ideo necesarium nobis visum est, ipsam praefecturam ad su-
periores partes trahere, ut iuxta eam provinciae constitutae, felicius sentiant illius me-
dicinam. Et ideo tua beatitudo, et omnes praefatae primae Justiniange sacrosancti anti-
stites, archiepiscopi, habeant praerogatiuam et omnem licentiam, suam auctoritatem iis
impertiri, et eos ordinare, et in omnibus suprascriptis provinciis primam habere digni-
tatem, summum sacerdotium, summum fastigium a tua sede creentur; et solum archi-
episcopum habeant, nulla communione ad eum thessalonicensi episcopo seruanda; sed
.tu ipse, et omnes primae Justinianae antistites, siue eius iudices et disceptatores, quid-
quid oriatur inter eos discrimen, ipsi hoc dirimant, et finem eis imponant, et eos ordinent;
et nec ad alium quemdam eatur, sed suum agnoscant archi-episcopum omnes praedictae
provinciae, et eius sentiant creationem, et vel per se, vel per suam auctoritatem, vel
rclericos mittendos, habeat omnem potestatem, omnemque sacerdotalem eensuram, et
circationis licentiam. Sed et in Aquis, quae est provinciae Daciae ripensis, ordinari

yolumus a tya sanctitate episcopum, ut non in posterum sub Meridiano, Thraciae poatea
a ^ * *

oppidi episcopo, sit constituta, sed Meridianus quidem maneat in Meridiano, nulla com-
munione cum Aquis seruanda. Aquensis autem episcopus habeat praefatam ciuitatem,
et omnia eius castella et territoria, et ecclesias, ut possit Bonosiacorum scelus ex ea ciui-
tate, terraque repellere, et in orthodoxam fidem transformare. Ut igitur sciat beatitudo
tua nostri nominis dispositionem, ideo praesentem legem ad tuam venerabilem sedem
transmisimus, ut in perpetuum tale beneficium habeat patriae nostrae ecclesia in dei omni--
potentis gloriam, et nostri nominis sempiternam recordationem. Quando autem tuae
recordationis gubernatorem de hac luce decedere contigerit, pro tempore archiepisco-
pum eius a venerabili suo concilio metropolitanorum ordinari sancimus, quemadmodum
decet archiepiscopum omnibus honoratum ecclesiis prouehi, nulla penitus thessalonicensi
episcopo nec ad boc communione seruanda. Beatitudo igitur tua, quae nostra sancit aeter-
nitas, modis omnibus ad effectum deducere non differat. Datum XX. Bellisario V. C.
Consule.

Novellae Constitutiones Justiniani Imp. Francofurti ad M. 1587 Novella XI. p. 46.

VI, 641. 18. ožujka. U Carigradu.
Car Justinijan stavlja dolnju Panoniju pod vlast nadbiskupije gjustendilske.

Imperator Justinianus Augustus, Petro gloriosissimo praefecto sacrorum prae-
toriorum.

De regulis ecclesiasticis, et priuilegiis, aliisque capitülis ad sacrosanctas ecclesias
et reliquas venerabiles domos pertinentibus, praesentem proferimus legem:

Cap. I. De quatuor sanctis conciliis etc. — Cap. II. De ordine sedendi pa-
triarcharum etc. — — Cap. III. De archiepiscopo primae Justinianae. Per tempus autem
beatissimum primae Justinianae, nostrae patriae, archiepiscopum, habere semper sub
sua iurisdictione episcopos provinciarum Daciae mediterraneae et Daciae ripensis, et
Prevalis et Dardaniae, et Mysiae superioris, atque Pannoniae, et ab eo hos ordinari;
ipsum vero a proprio ordinari concilio, et in subiectis sibi provinciis locum obtinere eum
sedis apostolicae Romae, secundum ea, quae definita sunt a sanctissimo papa Vigilio. etc.

Quae igitur per praesentem legem in perpetuum vallituram nostra sanxit tran-
quillitas, tua celsitudo edictis solenniter in hac regia urbe propositis, ad omnjum studeat
peruenire notitiam. Nos enim prouidebimus quatenus sine collatorum dispendio fiat etiam
in prouinciis manifesta. Dat. XV. kal. Apr. Constan. D. N. Justin. P. P. A. Basil. C. Cons.

Justiniani Imp. Const. Novellae. CXXXI.

VIL 549.

Vigilio papa nalošiv Sebastijanu djakonu, svomu poslaniku u Dalmaciju, neka se ne vraća
prije dok svoj posao ne svrši, kori ga što nije slušao njegove zapovjedi i propisane naredbe-
Vigilius episcopus, Rustico et Sebastiano.

(Drugo izostavljeno).

Postea vero ut a nobis ad Dalmatiarum patrimonium mittereris, summis precibus
postulasti. Quod nos securi, quia talem feceras cautionem, animo libenti concessimus,
Qui dum ín Salonitanam urbem pro ordinatione patrimonii aduenisses, quantum ad nos

postea est plurimorum relatione perductum, illicitis te et a sede apostolica prohibitis
ordinationibus miscuisti, et quos Honorius, tunc praedictae ciuitatis episcopus, contra con-
suetudinem romanae vel suae ecclesiae, sedis apostolicae constituta sacris ordinibus
applicauerat, non solum prohibere penitus voluisti, sed nec nobis ex hac caussa, vel
scripto referre, vel quando 'Thessalonieae nobis occurrergs, memor conscientiae tuae, ne
verbo quidem suggerere voluisti, et cum illis, tamquam cum legitimo et rationabili ordine
factis, cupiditatis spiritu acquieuisti procedere, et eorum socius es communionis venalitate
repertus. Iterum Thessalonica Dalmatias patrimonii regendi caussa remissus es, e qua
prouincia frequenti te auctoritate monuimus, ut non ante discederes, nisi omnes secundum
pollicitationem tuam tam de Dalmatiarum patrimonio, quam de Praeualitano colligeres
pensiones.

Sed tu omnia praetermittens, ad Constantinopolitànam urbem pro solo faciendo
scandalo venire festinasti, quantum et sequens exitus declarauit. etc.

Mansi. Conciliorum Colectio T. IX. str. 355.

VIII. 590. mjeseca veljače.

Grgur I. papa nalaže Sebastijanu biskupu risanskomu, da ga isviesti o mislih protjeranoga
carigradskoga patriarke Anastasija.

Gregorius, Sebastiano episcopo Rhiziniensi.

Quamuis nulla merui beatitudinis vestrae scripta suscipere, tamen ego etiam obli-
uiscentem me non obliuiscor, negligentem pulso, torpentem amoris stimulis inquieto, ut
qui ex semetipso non vult impendere, vel pulsatus sciat reddere quod debet. Praeterea
indico suggestionem me apud piissimos dominos summis precibus plenam fecisse, ut
virum beatissimum domnum Anastasium patriarcham, concesso usu pallii, ad beati Petri
apostolorum principis mina mecum celebraturum solemnia missarum transmittere debuis-
sent; quatenus si ei ad sedem suam minime reuerti liceret, saltem mecum in honore suo
viueret. Sed quae causa contigerit, ut eadem scripta retinerem, praesentium lator vobis
innotescet. Eiusdem tamen domni Anastasii animum cognoscite et quidquid ei de hac
re placuerit, vestris mihi epistolis indicate.

Mansi. Collectio Concilior. T. IX. str. 1050.

IX. 590. mjeseca studena ili prosinca

Grgur 1. papa nalaže Natalu biskupu solinskomu, da Honoratu maddjakonsku čast povrati.
Ad Natalem episcopum salonitanum.

Gesta quae nobis in concilii vestr! confecta secretario direxistis, in quibus archi-
diaconus Honoratus addicitur, plena esse cognouimus semine iurgiorum, cum uno eodem-
que tempore, una persona, nolens ad sacerdotii ordinem prouehitur, quae tamquam im-
merita a diaconatus officio remouetur. Et sicut iustum est, ut nemo crescere compellatur
inuitus, ita censendum puto similiter, ne quisquam insons ab ordinis sui ministerio dei-
ciatur iniuste. Verumtamen quia inimica deo discordia tuas partes accusat, locum et
administrationem suam Honorato archidiacono restituas commonemus, atque concordes

6 .

diuinis ministeriis competentia exhibere seruitia. Audientiae et questioni nostrae, si adhuc
inter vos caussa nutritur scandali, praedictus archidiaconus occurrat admonitus, atque di-
lectio tua pro partibus suis dirigat personam instructam, quibus praesentibus, solatiante
domino, nobis deposito studio personarum, quae competunt fauori iustitiae, decernere
valeamas. e

Mansi. Collectio Concil. T. IX, str. 1039.

X. 591. mjeseca veljače. U Rimu.

Grgur I. papa zahvaljuje Natalu biskupu solinskomu na čestitki što je zasjeo stolicu papinsku.
Gregorius, Natali episcopo salonitano

Scripta reuerentiae vestrae, quae processioni nostrae gratias referebant, offerente
Stephano diacono, quem direxistis, accepimus, et nimirum valde credenda sunt grátia
et studio caritatis impensa, dum pontificatus nostri congaudere ordinem ratio commonebat.
Idcirco nos salutationis vestrae caussa reddidit laetiores, conscientiam nostram indicamus
ipsius honoris onera me aegro animo suscepisse. Sed quia diuinis iudiciis non poteram
resultare, necessario mentem meam parti laetiori reuocaui. Pro qua re reuerentiam
, vestram epistolario sermone deposcimus, ut tam nos, quam christianus grex, curae nostrae
commissus, orationis vestrae solatiis perfruamur, quatenus ea valeamus presidii firmitate
procellas temporum superare. Mense Februario, indictione nona.

Mansi. Collectio Concil. T. IX. etr. 1040.

XI. 591. 16. oZujka. U Rimu.

Grgur 1. papa nalafe Malku biskupu duvnanskomu, da iznese pred sud razpru medju Ivanom
savjetnikom Gjorgje prefekta Italije € Stjepanom biskupom skadarskim.

Gregorius, Malcho episcopo dalmatiensi.

Joannes vir eloquentissimus, consiliarius viri excellentissimi domini Georgii prae-
fecti per Italiam, insinuauit nobis contra Stephanum episcopum Scodrensis ciuitatis,
quorumdam se negotiorum habere controuersias, et petiit inter eum et se iudicium debere
consistere. Propterea fraternitatem tuam praesenti praeceptione curauimus admonendam,
ut praedictum episcopum ad eligendum compellas venire iudicium, et quidquid inter
praedictum Joannem virum magnificum et saepefatum episcopum, electorum fuerit sen-
tentia diffinitum, ad effectum perducere non omittas; ut et actor de consecuta iustitia
gratias referat, et pulsatus, cum ad cognitionem deducitur, nihil contra se de illata in-
justitia conqueratur.

Mansi, Collect. Cone. IX, str. 1057.

XII. 591. mjeseca lipnja. U Rimu.

Grgur 1. papa, preporuča biskupom ilirskim njeke sa svojih stolicah protjerane biskupe.
Gregorius, universis episcopis per Illyricum.

Jobinus excellentissimus vir, filius noster, praepositus per Illyricum, scriptis
suis nobis indicasse dignoscitur, ad se sacris apicibus destinatis iussum fuisse, episcopos,

"quos a propriis locis hostilitatis furor expulerat, ad eos episcopos, qui nunc usque in

locis propriis degunt, pro sustentatione et dispendiis praesentis vitae esse iungendos. Et
licet ad hoc fraternitatem vestram iussio principalis admoneat, habemus tamen maius his
mandatum aeterni principis, quo ad haec terribilius peragenda compellimur: ut non dico
fratres et coepiscopos nostros, sed ipsos etiam quos nobis contrarios patimur, cum oppor-
tunitas postulat, in eonferendis subsidiis necessitatum carnalium diligamus. Oportet ergo
vos ad hanc rem, et caelesti primitus principi obedientes existere, etimperialibus etiam ius-
sionibus consentire : quatenus fratres coepiscoposque nostros, quos et captiuitatis diuersarum-
que necessitatum angustiae comprimunt, debeatis consulandos, conuicturosque vobiscum in
ecclesiasticis sustentationibus libenter suscipere, non quidem, ut per communionem episco-
palis throni dignitas diuidatur, sed ut ab ecclesia, iuxta possibilitatem, sufficientia debeant '
alimenta percipere. Sic enim et proximum in deo et deum in proximo diligere com-
probamur. Nullam quippe eis nos in vestris ecclesiis auctoritatem tribuimus, sed tamen
eos vestris solatiis contineri summopere hortamur, Mense Junio, indictione nona.

Caesar Baronius. Annales Ecclesiastici T. I. a. 591. CXII. Ign. Comes Battyan. Legum
Ecclesiasicarum T. I. p. 7. et. codice Ecclesiae Thessalonicensis, Mansi Collectio Conc. IX. str. 1065

XIII. 592 mjeseca ožujka.

Grgur 1. papa kori Natala biskupa solinskoga radi njegova ragugdana života i nalaže mu da
naddjakona Honorata opet u čast postavi

Gregorius, Natali episcopo salonitano.

Multis ab urbe tua venientibus, frater carissime, didici pastorali cura derelicta
solis te conuiuiis occupatum. Quae audita non crederem, nisi haec actionum tuarum ex-
perimentis approbarem. Nam quia nequaquam lectioni studeas, nequaquam exhortationi
inuigiles, sed ipsum quoque usum ecclesiastici ordinis ignores, hoc est in testimonium,

.quod eis sub quibus es positus, reuerentiam seruare nescis. Cum enim sancte memoriae

decessoris mei fueris scriptis prohibitus, ne contra Honoratum archidiaconum tuum do-
lorem tam longae ingratitudinis in corde retineres, cumque a me saepe correctus fueris,
et haec tibi summopere fuerint interdicta; et mandata dei negligens, sed et scripta nostra
contemnens, prefatum Honoratum archidiaconum tuum quasi ad fortiorem honorem pro-
uehens, conatus es callida arte degradare. Unde actum est, ut eo de archidiaconatus loco
summoto, alium accerseres, qui tuis moribus obtemperare potuisset, cum praefatus vir pro
nulla tibi re, ut arbitror, displicuit, nisi quod vasa sacra et velamina tuis te parentibus
dare prohibebat. Quam caussam subtili voluimus et nunc ego, et tunc sanctae memoriae
decessor meus indagatione discutere; sed tu tuorum tibi actuum conscius personam ad
iudicium instructam transmittere distulisti. Proinde fraternitas tua vel post frequentatam
totiens admonitionem a culpae suae errore resipiscat et praefatum Honoratum in suum
mox, ut mea scripta susceperit, locum suscipiat. Quod si forte facere distuleris, usum
tibi pallii qui ab hac sede concessus est, noueris esse sublatum. Si vero etiam amisso
pallio in eadem pertinacia adhuc perstiteris, dominici corporis ac sanguinis te scias per-
ticipatione esse priuatum. Post quae iam necesse est ut caussas tuas subtilius indagantes,
an in episcopatu ipso persistere debeas summa cura atque inquisitione debeamus tractare.
Eum vero, qui contra iustitiae regulam in archidiaconatum alterius se prouehi consensit,
ab eiusdem archidiaconatus honore deponimus. Qui, si ulterius in loco eodem ministrare

praesumpserit, se participatione communionis sacrae nouerit esse priuatum. Tu igitur,
frater carissime, nequaquam nos amplius prouoces, ne duros valde in asperitate sentias,
quos erga to positos in caritate contemnis. Restituto igitur loco suo Honorato archidiacono
instructam persónam sub festinatione transmitte, qui mihi hoc debere ex ratione fieri suis
possit allegationibus demonstrare. Eumdem namque archidiaconum ad nos venire decre-
uimus, ut quidquid iustum, quidquid omnipotenti deo placitum fuerit, cognitis assertionibus
partium decernamus, Nos enim nullum pro personali amore defendimus, sed auctore deo
normam iustitiae, postposita cuiuslibet personae acceptione, custodimus.

Mansi Collectio. Concil. T. IX. str. 1090.

XIV. 592. mjeseca ožujka.

Grgur I. javlja biskupom dalmatinskim kakove je gapovjedi podjelio biskupu solinskomu Natalu
poradi svrgnuta naddjakona solinskog Honorata.

Gregorius, universis episcopis per Dalmatiam constitutis.

Fraternitatem vestram licet desideremus scriptis discurrentibus frequenter visitare,
iamen praeterea, cum res exigit, utraque cupimus negotii unius occasione persoluere,
ut et fraternos de visitatione releuemus animos, et quae superveniunt, ne mentem possint
ignorata confundere, subtilius explicemus. Frater itaque noster Natalis, salonitanae civi-
tatis episcopus, cum Honoratum, archidiaconum sedis suae, ad ordinem presbyteratus vellet
provehere, ac deinceps ille ad sublimiorem gradum crescere declinaret, a sanctae me-
moriae decessore meo missa supplicatione poposcerat, ne ad hunc ordinem inuitus accederet.
Hoc enim fieri sibi non prouehendi gratia, sed causa ingratitudinis perhihebat. Pro qua
re tunc iam sanctae memoriae decessor noster scripta Natali fratri coepiscopoque nostro
direxerat, interdicens ne praedictum Honoratum archidiaconum invitum proueberet, neue
dolorem conceptae ingratitudinis in corde suo retineret. Cumque et & nobis saepe cor-
reptus fuerit, et haec eidem summopere fuerint interdicta, non solum mandata dei
negligens, sed et scripta nostra contemnens, praefatum archidiaconum, ut dicitur, contra
morem quasi ad fortiorem honorem prouehens, conatus est callide degradare. Unde actum
est, ut eo de archidiaconatus loco submoto, alium adscisceret, qui in loco depositi archi-
diaconi ministraret. Quem scilicet Honoratum arbitramur antistiti suo propterea displicere
potuisg", quod eum vasa sacra suis dare parentibus prohibebat. Quam caussam et tunc
sanctae memoriae decessor meus, et nunc ego subtili voluimus indagatione discutere;
.sed is ipse sibi conscius, personam ad iudicium.postposuit destinare, ne actuum eius dis-
cussa potuisset veritas apparere. Nos itaque tot iam scriptis admonitum et hactenus per-
tinaciter obstinatum seriptis riterum directis per praesentium latorem curauimus admo-
nendum, quatenus Honoratum archidiaconum coniungente statim praesentium latore in
priore loco susciperet. Qui iam obdurato adhuc corde contumaciter ad eum reuocare
gradum si forte postponeret, usu eum pallii, qui ab hae sede concessus est pro contu-
macia tot vicibus admissa privari praecipimus. Si vero etiam amisso pallio adhuc in
eadem pertinacia perseveraverit, a dominici quoque corporis ac sanguinis eum partici- -
patione submoueri. Aequum enim est, ut asp« ros de iustitia seutiat, quos erga se positos
in caritate contempsit. Nos itaque ne nunc quidem a iustitiae, quam praefatus antistes despe-
xit, semita deuiamus ; sed restituto in locum suum eo, cuius nobis culpa minime patuit

praecipimus Natalem episcopum instructam ad nos debere dirigere personam, quae rectam
eius esse intentionem suis possit nobis allegationibus demonstrare. Nam et eumdem archi-
diaconum venire fecimus ut quidquid iustum, quidquid omnipotenti deo placitum fuerit,
cognitis assertionibus partium decernamus. Nullum namque pro personali amore defen-
dimus, sed auctore deo normam iustitiae, postposita cuiuslibet acceptione personae
custodimus.

Mansi. Collectio, Concil. T. IX. str. 1091.

XV. 592. mjeseca ožujka.

Grgur I. papa nalaže poddjakonu Antoninu da ide u Solin, i da nagovori biskupa Natala
da naddjakonu Honoratu čast povrati, u protivnom pako slučaju istoga Natala igobći, u jedno
želi, da biskupa Malka u Rim pošalje.

Gregorius, Antonino subdiacono.

Honoratus archidiaconus ecclesiae salonitanae, a sanctae memoriae decessore meo
missa supplicatione poposcerat, ut ab antistite suo inuitus provehi ad fortioris gradus
ordinem contra morem. nullatenus cogeretur. Hoc enim fieri sibi non prouehendi gratia,
sed caussa ingratitudinis perhibebat. Pro qua re tunc iam sanctae memoriae decessor
noster scriptis suis Natali fratri, coepiscopoque nostro, interdixerat, ne praedictum Hono-
ratum archidiaconum inuitum proueheret, neue dolorem conceptae ingratitudinis diutius
in corde retineret. Cumque et a nobis haec eidem summopere fuerint. interdicta, non
solum mandata dei negligens, sed et scripta nostra contemnens praefatum archidiaconum
quasi ad fortiorem honorem prouehens, conatus est arte callida degradare. Unde actum est,
ut eo de archidiaconatus loco summoto, alium adscisceret, qui eius obtemperare moribus
potuisset. Quem Honoratum archidiaconum arbitramur antistiti suo aliunde displicere non
potuisse, nisi quod eum vasa sacra suis dare parentibus prohibebat. Quam caussam subtili
voluimus et tunc sanctae memoriae decessor meus et nunc ego indagatione discutere,
sed is ipse.suorum sibi actuum conscius personam ad iudicium postpoeuit destinare. Proinde
experientiam tuam praesentis praecepti auctoritate duximus fulciendam, quatenus con-
ueniens in Salonam, Natalem fratrem, coepiscopumque nostrum, saltem tot scriptis admo-
nitum studeat adhortari, ut supra memoratum archidiaconum in suo statim loco suscipiat.
Quod si facere hoc contumaciter, ut consueuit, forte distulerit, usum ei pallii, qui ab hac
sede concessus est, ex auctoritate sedis apostolicae contradicito. Quem si etiam amisso
pallio adhuc in eadem pertinacia perseuerare perspexeris, dominici quoque corporis ac
sanguinis eundem antistitem p^rticipatione priuabis. Eum vero, qui contra iustitiae regulam
in archidiaconatum alterius se provehi consensit, ab eiusdem archidiaconatus honore
deponi praecipimus. Quem si ulterius in loco eodem ministrare praesumpserit, communionis
sacrae participatione priuamus. Aequum enim est, ut asperos. de iustitia sentiat, quos erga
se positos in caritate contemnit. Restituto ergo loco suo Honorato archidiacono, instructam
personam supradictus antistes te compellente dirigat, quae intentionem eius ease vel fuisse
iustam suis mihi allegationibus possit demonstrare. Sed et eumdem archidiaconum ad
nos venire praecipimus, ut quidquid iustum, quidquid omnipotenti deo placitum fuerit,
cognitis assertionibus partium decernamus. Nos enim nullum pro personali amore de.
fendimus, sed auctore deo normam iustitiae, postposita cuiuslibet acceptione personae,
seruamus. Malchum vero fratrem, coepiscopumque nostrum, curabis fideiussori committere,

ut ad nos quantocyus veniat, quatenus omni mora ac dilatione postposita, actionum suarum
expositis ratiociniis, ad propria cum securitate valeat remeare.

Mansi Coll. Conc. T. IX. str. 1092.

XVI. 592. mjeseca ožujka.

Grgur 1. papa čestita Jobinu prefektu ilirskomu što je sretno igliečio posljedice nasrtaja bar-
barskoga, moli ga ujedno neka nepodupira Natala biskupa solinskoga.

) Gregorius, Jobino episcopo (praefecto) Illyrici.

Licet ad reddenda paternae Chritatis officia, hostilitate itineribus occupatis, raritas
portitorum impediat; quoties tamen occasio inciderit, excellentiam vestram non desistimus
scriptis discurrentibus visitare, quatenus hos quorum aspectum praesentium videre non
possumus, eos aliquatenus scriptis valeamus alternantibus intueri. Gaudemus itaque quod
eminentiae vestrae regimine afHictae dominus voluit provinciae consulere, ut quam ex
una parte flagello barbaricae vastationis ulcerat, hane ex alia per eminentiam vestram,
quasi per superductam salutem, curet. Largitam ergo vobis dignitatem ex solo munere
donantis attendite, et ex ipsa concessi regiminis administratione conditorem vestrum erga
vos placabilem facite, quatenus cum ipse quod largitus est meritis bonorum operum ad
suam viderit gloriam revocari et in hac vos vita clariores efficiat et praemia vobis regni
caelestis concedat. Praesentium igitur latorem, quem illuc pro ipsa exigui patrimonii
administratione direximus, vestrae excelentiae commendamus. Nos enim caritatis vestrae
connexi vinculo, dominum petimus, quo sic actus vestros in hac vita dirigat, ut ipsorum
merito ad aeterna vos regna perducat. Natali autem fratri et coepiscopo nostro in nullo
gloria vestra opem contra iustitiam ferat; quia tanto necesse est, ut canonicae ultionis
vindictam sentiat, quanto et ipsam regulam canonicam ignorat.

Mansi. Collectio Concil. T. IX. str. 1098.

XVII. 592. mjeseca srpnja.

Grgur I. papa piše Ivanu biskupu ravenskomu da se raduje što je Natal biskup solinski svoje
opačine ispravio, zajedno ga moli neka opomene biskupa Malka da dodje u Rim. |

Gregorius, Joanni episcopo Ravennae.
(Ostalo izostavljeno.)

De fratre autem et coepiscopo nostro Natali valde contristabar, quod de illo
quaedam superba cognoveram, sed quia mores suos ipse correxit, meam tristitiam simul
me ipsum vincendo consolatus est. Pro qua re fratrem et coepiscopum nostrum Malchum
admone, ut prius quam ad nos veniat, rationes suas ponat, et tunc demum alibi, si necesse
est, proficiscatur. Et si eius actus bonos cognoscimus, ei fortasse, ubi: necesse est, ut
hoc ipsum patrimonium quod tenuit, restituamus.

Mansi. Collectio. Concil. T. IX. str. 1102. '

XVIII. 592. mjeseca kolovoza.

Grgur I. papa odgovara Natalu biskupu solinskomu glede gošćenja koja je ovaj kao nevina
branio, i obećaje mu da će razpru što ju ima s naddjakonom Honoratom riešiti onda kad
njegovi poslanici u Rim stignu, '

Gregorius, Natali episcopo salonitano.

Quasi oblita praecedentium scriptorum see, sola vestrae beatitudini quae ad dul-
cedinem pertinerent loqui decreueram, sed dum vestra epistola ad priora scripta ratiocinando
reuocat, iterum forsitan quaedam, quae minus libeant, narrare compellor. In conuiuiorum
etenim defensionem vestra fraternitas Abrahae conuiuium memorat, in quo teste sacro
eloquio, tres angelos suscepisse perhibetur. Sed hoc exemplo neque nos beatitudinem
vestram de conuiuio reprehendimus, si hanc suscipere angelos in hospitalitate cognoscimus.
Rursum narrat Isaac satiatum benedictionem filio dedisse. Quae utraque veteris testamenti,
quia ita sunt gesta per historiam, ut tamen signarent aliquid per allegoriam, utinam va-
leamus sic res gestas legendo percurrere, ut possimus etiam gerendas prouidendo sentire.
Ille quippe in tribus angelis unum salutans, trinitatis subsistentias unius snbstantiae esse
declarauit. Iste vero satiatus benedixit filium, quia qui diuinis epulis repletur, illius
sensus in prophetiae virtutem tenditur. Diuinae autem epulae sacri eloquii verba sunt.
Si igitur assidue legitis, si exemplum ab extérioribus trahentes ipterna penetratis, quasi
de agri venatione satiati mentis ventrem repletis, ut anteposito filio, suscepti videlicet
populo, possitis ventura nuntiare. Sed iam in hoc saeculo caligat qui de deo aliquid pro-
phetat: quia profecto dignum est ut hic iam per concupiscentiam minus videat, cuius
sensus per allegoriam intus coruscat. Haec ergo ad vosmetipsos trahite, et si vos tales
cognoscitis, nihil est quod de vestra aestimatione dubitetis. Gaudere quoque beatitudinem
vestram inuenio, si voracis nomen cum rerum auctore sustineat. Quod ego breuiter expono
quia ei de vobis falsum dicitur, nomen hoc veraciter cum rerum auctore sustinetis. Si
vero de vobis verum est, hoc de illo falsum fuisse quis dubitet? absoluere vos non valet
par nomen, quorum dispar est caussa. Nam cum eo crucem etiam periturus latro suscepit,
sed quem reatus proprius tenuit, par crucifixio non absoluit. Ego autem quantis valeo
precibus deposeo, ut sanctissimam fraternitatem vestram auctori nostro nen solum nomen,
sed etiam oaussa coniungat. Conuiuia autem communia, quae ex intentiono impendendae
caritatis fiunt, recte sanctitas vestra in suis epistolis laudat. Sed tamen sciendum est,
quia tunc ex caritate veraciter prodeunt, cum in eis nulla absentium vita mordetur, nullus
ex irrisione reprehenditur, et non inanes in eis saecularium negotiorum fabulae, sed verba
sacrae lectionis audiuntur, cum non plus quam necesse est seruitur corpori, sed sola eius
infirmitas reficitur, ut ad usum exercendae virtutis habeatur. Haec itaque si vos in vestris
conuiuiis agitis, abstinentium fateor magistri estis. Quod ergo Pauli apostoli testimonium
ad me posuistis, in quo ait: Qui non manducat, manducantem non iudicet, omnino existimo
incongruum fuisse: quia neque ego non comedo, neque ad hoc a Paulo dictum est, ut
membra Christi, quae in eius corpore, id est, in ecclesia inuicem sibi caritatis compage
connexa sunt, nullam de se ullo modo curam gerant. Sed si neque ego ad te, neque tu
aliquid pertineres ad me, iure tacere compellerer, ut eum non reprehenderem, qui emendarr
nonu posset. Haec ergo sententia solummodo propter eos dicta est, qui illos iudicare student,
quorum sibi cura commissa non est. Át postquam nos auctore deo unum sumus, si ea

4 /

quae nobis corrigenda sunt tacemus, valde delinquimus. Ecce fraternitas tua aegre tulit se
de conuiuiis a me esse reprehensam, cum ego, qui etsi hanc non vita, tamen loco trans-
gredior, ab omnibus corripi, ab omnibus emendari paratus sim. Et hunc solum mihi
amicum estimo, per cuius linguam ante apparitionem districti iudicis meae maculas mentis
tergo. lllud autem frater dulcissime. quod tribulationibus pressum te legere posse abnegas,
minus ad excusationem idoneum puto, cum Paulus dicat: Quaecumque scripta sunt, ad
nostram doctrinam scripta sunt, ut per patientiam et consolationem scripturarum spem
habeamus. Si igitur ad consolationem nostram sacra scriptura praeparata est, tanto
magis eam debemus legere, quanto magis nos conspicimus sub tribulationum fasce lassari.

Si vero in ea solummodo sententia est fidendum, quam in epistola vestra posuistis, qua
dominus dicit: Cum tradent vos, nolite cogitare quomodo, aut quid loquamini, dabitur
enim vobis in illa hora, quid loquamini. Non enim vos estis qui loquimini sed spiritus patris
vestri, qui loquitur in nobis. Sacra ergo ad nos eloquia frustra mandata sunt, qui repleti
spiritu verbis exterioribus non egemus. Sed aliud est frater carissime, quod angustiati perse-
cutionis tempore absque dubitatione confidere, aliud quod in tranquillitate ecclesiae agere
debemus. Oportet enim nos per spiritum hunc modo legendo percipere quae possumus, si
contigerit caussa in nobis esse, etiam patiendo demonstrare. Valde vero in epistola vestra
gauisus sum, quod vos exhortationi studium dare fatemini. In hoc etenim scio quia curam
vestiri ordinis solerter agitis, si ad auctorem vestrum et alios trahere curatis. Quod autem in
eodem loco dicitis vos mei similes non esse, post obortam laetitiam me illico contristastis,
quia laudes meas per irrisionem dici existinro, quas per veritatem minime recognosco. Ágo
autem omnipotenti deo gratias, quia per vos quidem haeretici ad sanctam ecclesiam reuo-
cantur. Sed curare vobis necesse est, ut ipsi quoque, qui intra sanctae ecclesiae gremium
continentur ita viuant, quatenus eius aduersarii prauis moribus non existant. Nam si non
divino desiderio, sed terrenis cupiditatibus voluptatibusque deseruiunt, intra eius graemium
filii alieni nutriuntur. Quod autem vos fatemini ecclesiasticos ordines ignorare non posse
ego quoque hoc de vobis per omnia scio, atque idcirco valde contristor, quia cum rerum
ordinem scitis, in me, quod peius est, sciendo deliquistis. Postquam enim ad beatitudinem
vestram et decessoris mei, et mea in caussa Honorati archidiaconi scripta directa sunt:
tunc contenpta utriusque sententia praefatus Honoratus proprio gradu priuatus est. Qucd
si quilibet ex quatuor patriarchis fecisset, sine grauissimo scandalo tanta contumacia
transire nullo medo potuisset. Tamen postquam fraternitas vestra ad suum ordinem rediit,
nec ego meae, nec decessoris mei iniuriae memor sum. Quod vero dicitis nostris tem-
poribus debere seruari, quae a meis quoque praedecessoribus tradita atque custodita sunt,
absit hoc-a me, ut statuta maiorum consacerdotibus meis in qualibet ecclesia infringam ;
quia mihi iniuriam facio, si fratrum meorum iura perturbo. Sed eum responsales vestri
aduenerint, quae inter vos et praefatum Honoratum archidiaconum sint gesta cognoscam
et ex ipso meo examine perpendetis, quia si pars vestra per iustitiam fulta est, nihil
adversi a me perferetis, sicut nec ante pertulistis. Sin vero saepefato Honorato archi-
diacono in asserlione sua iustitia suffragatur, ex eius absolutione monstrabo, quia personas
etiam quas noui in iudicio non agnosco. De excommunicationis vero articulo, quae tamen
interposita conditione gradus, secundo vel tercio, iam ut ita dicam, ex necessitate su-
biuncta est, beatitudo vestra immerito quaeritur, cum Paulus apostolus dicat: In promptu
habentes ulcisci omnem inobedientiam Sed ista iam transeant, ad nostro redeamus. Si
enim recte agit, ego domno Natali non possum coniunctus non esse, cuius me affectui
valde esse debitorem noui.

Mansi. Collectio Concil. T. IX. str. 1106.

18
XIX. 592. mjeseea listopada.

Grgur 1. papa nalaše Natalu biskupu solinskomu, neka se putem svećeničkog sbora sausme sa
Florentija biskupa dubrovačkog, koga s časti protjeraše.

Gregorius, Natali episcopo salonitano.

Cum. cuncta negotia indagandae solicitudine veritatis indigeant, tum quae ad
deiectionem sacerdotalium graduum pertinent, districtius 'sunt trutinanda, in quibus non
tam de humanis constitutis, quam de diuinae quodammodo benedictionis refragatione
tractatur. Quae res quoque nos in Florentii, epidauritanae ciuitatis episcopi, persona ad
exhortationem vestráe fraternitatis admonuit. Nuntiatum siquidem nobis est, a quibusdam
fuisse eum in caussis criminalibus accusatum, et nullis canonicis probationibus exquisitis,
nec sacerdotalis concilii praeueniente iudicio eum ab honoris offfcio, non iure, sed aucto-
ritate depositum. Quia ergo non potest quemquam episcopatus gradu, nisi iustis ex caussis,
concors sacerdotum summouere sententia, hortamur fraternitatem vestram, ut praefatum
virum ex eodem, in quo detrusus est, eiici faciatis exilio, caussamque eius episcopali
disceptatione perquiri. Et si his in quibus accusatur, canonica fuerit probatione conuictus,
canonica procul dubio est ultione plectendus. Quod si alias, quam de eo aestimatum est
synodali fueri& inquisitione compertüm, necesse est, ut crimioatores justi districtionem
iuris exhorreant, et incriminato innocentiae suae seruentur illibata suffragia. Executionem
vero antefati negotii Ántonino, subdiacono nostro, ex nostra praeceptione mandauimus,
quatenus eius instantia et quae sunt legibus canonibusque placita decernantur, et decreta,
iuuante domino, mancipentur effectui.

Mansi. Collectio Concil. T. IX. str. 1119.

XX. 592. mjeseca listopada.

Grgur 1. papa nalaže Antoninu poddjakonu da se zausme ga Florentija biskupa dubrovačkog,
kojega preko svećeničkog suda s časti protjeraše. :

Gregorius, Antonino subdiacono.

Peruenit ad nos Florentium, epidauritanae ciuitatis episcopum, praereptis prius
rebus eius, pro quibusdam non approbatis criminibus sine sacerdotali concilio fuisse dam-
natum. Et quia non debet is poenam sustinere canonicam, in cuius damnatione non est
canonica prolata sententia, praecipimus experientiae tuae, ut Natali, fratri et coepiscopo
nostro, debeas imminere, quatenus swpradictum virum de eodem eiici faciat, quo nunc
dicitur detrusus exilio. Conuocatoque episcoporum concilio, si haec in quibus accusatus
est canonice fuerint approbata, praefati Natalis, fratris et coepiscopi nostri, volumus in eum
proprium robur obtinere sententiam. Sin autem generali fuerit iudicio absolutus, nec eum
deinceps cuiuslibet praeiudicio subiacere permittas, et praefatae res districta tuae solici-
tudinis restituantur instantia. Necesse est “ergo, ut quanto grauiora talium negotiorum
perpendis pondera, tanto ea maturiori vigilantiorique studeas executione complere.

Mansi. Collectio Concil. T. IX. str. 1119.

XXI. 593. mjeseca ožujka.

Grgur -1. papa nalaže poddjakoninu Antoninu, ako se obistinjuje smrt Natala biskupa solin-
skoga, neka naredi novi igbor, te novoizabranoga na posvećenje u Rim pošalje.

Gregorius, Antonino subdiacono rectori patrimonii in Dalmatia.

Natalem salonitanae ecclesiae fratrem et coepiscopum nostrum obiise, discurrens
in partibus istis fama vulgauit. Quod si verum est, experientia tua omni iustitia omnique
solicitudine clerum et populum eius ciuitatis admonere festinet, quatenus uno consensu
ordinandum sibi debeant eligere sacerdotem, factoque in personam, quae fuerit electa,
decreto, ad nos transmittere studebis, ut cum nostro consensu, sicut priscis fuit temporibus,
ordinetur. Illud quidem prae omnibus tibi curre sit, ut in hac electione, nec datio quibus-
cumque modis interueniat praemiorum, nec quarumlibet personarum patrocinia conualescant
Nam si quorumdam patrocinio fuerit quisquam electus, voluntatibus eorum cum fuerit
ordinatus, obedire reuerentia exigente compellitur, sicque fit ut et res jllius minuantur
ecclesiae, et ordo ecclesiasticus non seruetur. Talem ergo te admonente personam debent
sibi eligere, que nullius incongruae voluntati deseruiat, sed vita ac moribus decorata, tanto
ordine digna valeat inueniri. De rebus vero uel ornamento eiusdem ecclesiae fideliter
xerum inventarium facito te presente conscribi. Et ne de rebus ipsis possit aliquid de-
perire, Respectum diaconum atque Stephanum primicerium notariorum, ut ipsarum rerum
omnino gerant custodiam admoneto, interminans eis de propria eos satisfacturos esse
substantia, si quidquam exinde eorum negligentia fuerit imminutum. Malchum autem
fratrem et coepiscopum nostrum contestari te uolumus, ut se penitus in hac caussa non
misceat. Nam si per eum aliquid contra voluntatem nostram factum vel tentatum potu-
erimus addiscere, non modicam ad se culpam et periculum pertinere cognoscat. Sed et
hoc eum admonere curato, ut ad ponendas explendasque rationes patrimonii nostri quod
gessit, debeat esse solicitus, pro quibus etiam faciendis, ex Siciliae partibus ad nos post-
posita excusatione venire festinet. In rebus igitur salonitanae ecclesiae nullo modo se
miscere praesumat, ne amplius ei aut obnoxius, aut possit esse culpabilis. Nam multa
habere de rebus praedictae ecclesiae fertur, eumque opinio pene auctorem extitisse in ven-
ditione rerum eius, vel aliis illicitis asseuerat. Quod si ita esse, sicut dicitur, manifesta
veritate patuerit, certus sit inultum hoc nullatenus remanere. Expensa vero, quae necessaria
fuerit per oeconomum, qui tempore mortis praedicti episcopi inuentus est, erogetur, qua-
tenus rationes suas, futuro episcopo ipse, ut nouit, exponat. Cuncta quidem quae tibi
agenda mandauimus, cum consilio magnifici atque eloquentissimi Marcelli, filii nostri, te
agere profecto necesse est, quatenus ita omnia quae huius praecepti pagina continet, solicite
strenueque possis implere, ut nulla te neglectus culpa respiciat.

Mansi Collectio Concil. T. IX. str. 11265. 4

XXII. 693. mjeseca travnja. U Rimu.

Grgur 1. papa riešava Honorata naddjakona solinskoga od svih pregriešakah radi kojih bijaše
obtučen.

Gregorius, Honorato archidiacono salonitano.

Dudum quidem decessoris nostri nostraque praeceptio ad dilectionem tuam cu-
currerat, in qua et de obiectis tibi calumniose capitulis fueras absolutus, et in tui gradus

ordine sine aliqua te instituimus altercatione restitui. Sed quia rursus ante non multum
temporis spatium, ad romanam ciuitatem veniens, de aliquibus illic actis incongrue, et de
Sacrorum es conquestus alienatione vasorum; atque dum pro hac re, quae tuis obiectionibus
respondere potuissent, sustineremus in hac ciuitate personas, Natalis episcopus tuus de hac
luce migrauit, necessarium iudicauimus easdem praeceptiones, tam decessoris nostri, quam
nostras, quas dudum, ut dictum est, pro tua absolutione transmisimus, praesentibus deinceps
apicibus confirmare. Quamobrem a cunctis tibi obiectis capitulis te plenius absoluentes
in tui te ordinis gradu sine aliqua volumus altercatione permanere, ut nihil tibi penitus
mota a praefato viro questio qualibet oceasione praejudicet. De eis autem capitulis, de
quibus conquestus es, Ántonino subdiacono et rectori illius patrimonii sanctae, cui deo
auctore praesidemus, ecclesiae, instanter iniunximus, ut si quidem in his ecclesiasticas
inuenerit immixtas esse personas, cum summa causas ipsas districtione atque auctoritate
diffiniat. Sin autem cum talibus res agitur, in quas ecclesiastice vigor non possit iurisdictionis
extendi, de singulis quibusque capitulis probationes inter publica gesta depossitas ad nos
absque ulla dilatione transmitat, ut instructi subtiliter sciamus quid de his debeamus,
Christo auxiliante, disponere. .
Mansi Collectio Concil. T. IX. str. 1131.

XXIII. 593. mjeseca srpnja

Grgur 1. papa odobrava izbor naddjakona Honorata za biskupa solinskog.

Gregorius, clero ecclesiae salonitanae.

Dilectionis vestrae scripta relegentes, electionem vos in Honoratum archidiaconum
vestruimn fecisse didicimus, et omnino nobis gratum fuisse cognoscite, quod olim expertum
virum et grauem moribus, ad episcopatus ordinem elegistis. Cuius etiam et nos personam
quia dudum est nobis bene cognita, comprobamus, cumque vobis iuxta desiderium vestrum
et nos ordinari uoluimus sacerdotem. Pro qua re hortamur uos in eius electione sine
aliqua ambiguitate persistere. Nec quedam uos res ab eius debet persona deflectere, quia
sicut ista laudabilis nune probatur electio, ita, si quod absit, dilectionem vestram ab oo
quisquam deuiare seduxerit, et animae vestrae grauamen et opinioni maculam infidelitatis
imponet. Eos vero qui ab lectionis vestrae unitate inconsiderate discordent, ut vobiscum
sentire possint, ab Antonino subdiacono nostro fecimus admoneri. Cui etiam de persona
Malchi fratris et coepiscopi nostri, quid oporteat fieri iampridem iniunximus. Sed
quoniam et ipsi scripsimus, credimus eum ab inquietudine vestra sine mora quiescere. Qui
Bi fortasse obedire quocumque modo neglexerit, contumacia eius modis omnibus canonicae
ultionis districtione mulctabitur.

Mansi Collectio. Concil. T. IX. str. 1139.

XXIV. 593. mjeseca listopada. | |
Grgur 1. papa zabranjuje biskupom dalmatinskim beg njegova snanja posvetiti Maksima biskupa
solinskoga. .
Gregorius, universis episcopis per Dalmatiam.

Oportuerat quidem fraternitatem vestram diuini respectu judicii, clausis carna-
libus oculis, nihil quod ad deum pertinet a recta mentia intentione omittere, nec cuiuslibet

hominis faciem rectitudini iustitiae praeponere. Sed postquam mores vestri ita sunt saecu-
laribus traducti negotiis, ut obliuiscentes omnem sacerdotalis in vo bis honoris tramitem,
cunctumque superni metus intuitum, non quid deo, sed quid vobis placeat studeatis explere,
necesse habuimus haec ad vos districtiora specialiter scripta transm ittere, quibus ex beati
Petri principis apostolorum auctoritate praécipimus, ut nulli penitus extra consensum per-
missionemque nostram, quantum ad episcopatus ordinationem pertinet, in Salonitana ciui-
tate manus praesumatis imponere, nec quemquam in ciuitate ipsa, aliter quam diximus
ordinare. Quod si contra haec quidpiam vel sponte vestra, vel a quolibet coacti prae-
sumpseritis, vel tentaueritis agere, decernimus vos a dominici corporis et sanguinis parti-
cipatione priuatos, quatenus ex eadem ipsa attrectatione vestra, vel voluntate transgre-
diendae praeceptionis nostrae, a caelestibus mysteriis alieni sitis, nec is quem ordinaueritis
habeatur episcopus. Nos namque nullum cuius vita reprehendi potest, ordinari temere
volumus. Quod si Honoratus diaconus indignus ostenditur, de vita moribusque eius qui
electus fuerit nobis renuntiari volumus, ut quidquid in hac re agendum est, cum con-
sensu nostro salubriter permittamus impleri. Confidimus enim in omnipotentem dominum
quia, quantum ad intentionem nostram pertinet, nunquam, quod no stram grauare posset
animam, vumquam sinemus fieri quod vestram grauare possit ecclesiam. Sin vero in
qualibet persona ita voluntarius omnium consensus accesserit, ut auctore deo digna sit,
et non sit qui ab eius ordinatione dissentiat, hanc a vobis in eadem salonitana ecclesia
ex presentis epistolae nostrae concessa licentia volumus consecrari; excepta dumtaxat
persona Maximi, de qua ad nos multa mala perlata sunt, quae si ab appetitu maioris
ordinis non cessat, restat, ut arb tror, quatenus subtiliter discussa, ipso quoque, in quo
est, officio careat. .

Mansi Collectio Concil. T. IX. str. 1166.

XXV. 594. mjeseca siecnja. U Rimu.

Grgur 1. papa isobćuje Maksima i one koji ga posvetiše biskupom solinskim, dok se nedo-
kaže, da je doista istinskom dozvolom carskom posvećen. .

Gregorius, Maximo praesumptori in Salona.

Licet cetera cuiuspiam talia viae sunt merita, ut nihil sit quod ex his sacerdo-
talibus valeat ordinationibus obuiare, tamen solius nefas ambitus seuerissima canonum
districtione damnatur. Cognouimus itaque quod vel surrepta, vel simulata piissimorum
principum iussione, dum vita dignus non fueris te ad sacerdotii ordinem cunctis venera-
bilem prorupisse. Quod nos ideo sine ulla haesitatione credidimus, quia vitam aetatemque
tuam non habemus incognitam: ac deinde, quia serenissimi domini imperatoris animum
non ignoramus, quod se in caussis sacerdotalibus miscere non soleat, ne nostris in áliquo
peccatis grauetur. Additur inauditum nefas, quod post interdictionem quoque nostram, que
sub excommunicatione tua, ordinantiumque te facta est, caesis presbyteris, diaconibus,
ceteroque clero manu militari ad medium diceris deductus. Q uam rem nos consecrationem
dicere nullo modo possumus, quae ab excommunicatis est hominibus celebrata. Quia igitur
sine ullius exempli forma violasti talem tantamque sacerdotii dignitatem, praecipimus ut
usquedum dominicis vel responsalis nostri cognouerimus apicibus, quod non surreptitia,
sed vera fueris iussione ordinatus, nullatenus tu ordinatoresque tui attrectare quidquam

) 17

praesumatis sacerdotalis officii, neque usque ad rescriptum nostrum, ad cultum sacri
altaris accedere. Quod si contra haec agere praesumpseritis, anathema vobis sit a deo, et
& beato Petro apostolorum principe, ut contemplacione iudicii vestri, ceteris quoque catho-
licis clericis ultionis vestrae praebeatur exemplum.

Mansi. Collectio. Concil. T. IX. str. 1170.

XXVI. 594. mjeseca kolovoza.

Grgur I. papa odgovara Marcelu skolastiku, da nemože uslišati njegovu molbu podnešenu radi:
Maksima biskupa solinskoga.

Gregorius, Marcello scholastico.

Gloriae vestrae caritas sic in nostro corde semper inuigilat, ut nihil sibi corpo-
ralis defendat absentia. Nam quamuis a carnalibus oculis longe est, mentis tamen aspec-
tibus nunquam deest. Frequenter enim nos voluntas ad scribendum desideranter impellit,
sed occupatio non permittit. Dum ergo nobilitatis vestrae peritia non ignoret, quantis
sit locus noster occupationibus inuolutus, quod a scribendi interdum cessamus officio,
non voluntatis sed necessitatis esse consideret. Gloria autem vestra, quod tardius sua
nos requirit epistola, qua possit excusatione defendere non videmus. In hoc igitur sola
me debui taciturnitate defendere, sed feruor caritatis linguam meam non pertulit habere
silentium. Salutantes itaque cum omni affectu atque dulcedine, indicamus nos grauiter
contristatos, quod illa a nobis voluistis expetere, in quibus dum voluntatem vestram per-
ficere. quia obsistit ratio, non valemus, contristare vos, quod nolumus, videmur. Nam hoc
nos sine correctione relinquere ecclesiastica non sinit aliquo modo disciplina; nec vos
pro talibus decet petere, ne non rectitudini sed indisciplinationi, quod absit, videamini
consentire. Caussa vero eiusdem Maximi, pro quo nobis scribitis, quem si missarum 80-
lennia celebrare praesumpserit, iam sacri corporis communione priuauimus, matura quando
oportuerit, deliberatione, sicut deo nostro placuerit, iudicabitur atque disponetur. Oramus
autem omnipotentem dominum, ut et hic vos sua protectione custodiat, et ad aeternae vi-
tae praemia perducat. Mense Augusto, indictione duodecima.

Mansi. Collectio Concil. T. IX. str. 1183.

XXVII. 594. mjeseea prosinea. U Rimu.
Grgur 1. papa piše Sabinijanu djakonu u Carigrad radi Maksima biskupa solinskoga.
Gregorius, Sabiniano diacono.

De caussa Maximi preuaricatoris quid actum sit, cognouisti. Sed postquam sere-
nissimus domnus imperator iussiones transmisit ut ordinari minime debuisset, tunc ad
altiorem superbiam erupit Nam homines gloriosi viri patricii Romani ab eo praemia
acceperunt, eumque ita ordinari fecerunt, ut Antonium subdiaconum et rectorem patri-
monii, nisi fugisset, occiderent. Ego autem epistolas transmisi, postquam eum ordinatum
contra rationem cognoui, et contra consuetudinem, ut missarum solennia celebrare non
praesumeret, nisi prius a serenissimis dominis cognoscerem, quid de eius persona iussis-

sent. Quae scripta mea publice relecta vel in ciuitate posita, publice scindi fecit, atque
in conteptum sedis apostolicae apertius exiliit Quod ego qualiter patiar, scis qui ante
paratior sum mori, quam beati Petri apostoli ecclesiam meis diebus degenerare Mores
etiam meos bene cognitos habes, quia diu porto, sed si semel deliberauero non portare
contra omnia pericula laetus vado. Unde necesse est cum dei auxilio periculo succurere,
ne cogatur excedendo peccare. Vide quae dico et pensa ex quanto dolore sunt. Peruenit
vero ad me, quia transmisit neseio quem clericum, qui diceret, quia Malchus episcopus
in custodia pro solidis occisus sit. De qua re unum est quod breuiter suggeras sere-
.nissimis dominis nostris, quia si ego seruus eorum in morte Longobardorum me miscere
voluissem, hodie Longobardorum gens nec regem, nec duces, nec comites haberet, atque
in summa confusione esset deuisa. Sed quia deum timeo in mortem cuiuslibet hominis
me miscere formido, Malchus autem episcopus neque in custodia fuit, neque in aliqua
afflictione, sed die qua caussam dixit, et addictus est nesciente me, a Bonifacio notario
in domum eius ductus est, cui et prandium factum est, ibique prandit et honoratus est ab
eo, et nocte subito mortuus est; quod iam dilectionem tuam arbitror cognouisse. Exhila-
ratum autem nostrum pro illa re dirigere uolui. (etc.)

Mansi Collectio Concil. T. X. str. 83,

XXVIII. 595. mjeseca siečnja. U Rimu.

Grgur 1. papa piše Konslantini supruzi cesara Mavricija o nepokornosti biskupa solinskoga
Maksima.

Gregorius, Constautinae Augustae.
(Ostalo izostavljeno.)

Viginti autem iam et septem annos ducimus, quod in hac urbe inter Longo-
bardorum gladios uiuimus. Quibus quam multa hac ob ecclesia quotidianis diebus ero-
gantur, ut inter eos viuere possimus, suggerenda non sunt. Sed breuiter indico, quia sicut
in Rauenae partibus dominorum pietas apud primum exercitum Italiae sacellarium habet,
qui caussis superuenientibus quotidianas expensas faciat, ita et in hac urbe in caussis ta-
libu& eorum sacellarius ego sum. Et tamen haec ecclesia quae uno eodemque tempore,
clericis, monasteriis, pauperibus, populo, atque insuper Longobardis tam multa indesinenter
expendit, ecce adhuc ex omnium ecclesiarum premitur afflictione, quae de hac unius
hominis (Joannis Episcopi) superbía multum gemunt, etsi nihil dicere presumunt. Salo-
nitanae uero ciuitatis episcopus, me ac personali meo nesciente, ordinatus est, et facta
res est quae sub nullis .anterioribus principibus euenit. Quod ego audiens, ad eundem
praeuaricatorem, qui inordinate ordinatus est, protinus misi, ut omnino missarum s0-
lennia celebrare nullo modo praesumeret, nisi prius a serenissimis dominis cognoscerem
si hoc fieri ipsi iussissent, quod ei sub excommunicationis interpositione mandaui. Et
contempto me atque despecto, in audaciam quorumdam saecularium hominum, quibus,
denudata sua ecclesia praemia multa praebere dicitur, nuncusque missas facere praesumit
atque ad me venire secundum iussionem dominorum noluit. Ego autem praeceptioni pietatis
eorum obediens, eidem Maximo qui me nesciente ordinatus est, hoc quod in ordinatione
sua me, vel responsalem meum praetermittere praesumpsit, ita ex corde laxavi, ac si
me auctore fuisset ordinatus. Alia vero peruersa illius, scilicet mala corporalia, quae
cognoui, vel quia cum pecuniis est electus, vel quia excommunicatus missas facere
praesumpsit, propter deum irrequisita praeterire non possum. Sed opto et dominum

deprecor, quatenus nihil in eo de his quae dicta sunt, valeat inueniri, et sine periculo
animae meae, caussa ipsius terminetur. Prius tamen quam haec cognoscantur, serenissimus
dominus discurrente iussione praecepit, ut eum venientem cum honore suscipiam. Et
valde graue est, ut vir de quo tanta et talia nuntiantur, cum ante requjri et discuti de-
beat, honoretur. Et si episcoporum caussae mihi commissorum apud piisimos dominos
aliorum patrociniis disponuntur, infelix ego in ecclesia ista quid facio? Sed ut episcopi
mei me despiciant, et contra me refugium ad saeculares iudices habeant, omnipotenti
deo gratias ago, peccatis meis deputo. Hoc tamen breuiter suggero, quia aliquantulum
expecto, et si ad me diu venire distulerit, in eo exercere districtionem canonicam nullo
modo cessabo. In omnipotenti autem domino confido, quia longam piissimis dominis vitam
tribuet, et de nobis sub manu vestra, non secundum peccata nostra, sed secundum gratiae
suae dona disponet. Haec ergo tranquilissimae dominae suggero, quia integerrima sere-
nitatis eius conscientia quanto moueatur zelo rectitudinis atque iustitiae non ignoro.

Mansi. Collectiones Concil. T. IX. str. 1211. Caesar Baronius Annales. Eccles. T. VIII. |
A. 594. C.

XXIX. 595. mjeseca veljače. U Rimu.

Grgur 1. papa nudi pro(jeranomu iz biskupije risanske (polag njekih sriemske) Sebastijanu
biskupu, koju god igpražnjenu biskupiju siciljansku, odobravajući što nije htio primiti biskupiju
ponudjenu sebi od Anastasija Patriarke Antiokenskog.

Gregorius, Sebastiano episcopo Rhiziniensi (vel Sirmiensi).

Dulcissima atque suavissima fraternitatis tuae scripta suscepi, quae mihi, quamuis
numquam desit a corde, sanctitatem tamen vestram quasi corporaliter praesentem fecerunt
Sed omnipotentem dominum rogo, ut sua vos dextera protegat, nobisque et hic tranquillam
vitam et quando ei placuerit, praemia aeterna concedat. Sed peto, si illo me amore di-
ligitis, quo praesentem semper amastis, ut pro me enixius exoretis; quatenus omni-
potens deus a peccatorum meorum nexibus me citius soluat, et corruptionis huius,
pondere exutum, suo conspectui liberum existere faciat. Quamuis enim inaestimabilis
sit caelestis patriae dulcedo, quae trahat, multi tamen in hac vita dolores sunt, qui ad
amorem caelestium quotidie impellant. Qui mihi in hoc ipso solum vehementer placent,
quia placere in hoc mundo aliquid non permittunt. Quae enim, frater sanctissime, de
amici vestri domni Romani persona in hac terra patimur, loqui minime valemus. Bre-
viter tamen dico, quia eius in nos malitia gladios Longobardorum vicit, ita ut benigniores
videantur hostes, qui nos interimunt, quam reipublicae iudices, qui nos malitia sua, rapinis
atque falaciis in cogitatione consumunt. Et uno tempore curam episcoporum atque cle-
ricorum, monasteriorum quoque et populi gerere contra hostium insidias sollicitum vigi-
lare, contra ducum fallacias atque malitias suspectum semper existere, cuius laboris, cuius
doloris sit, vestra fraternitas tanto verius penset, quanto me, qui haec patior, purius
amat. Praeterea debitum sallutationis alloquium soluens, indico quod ad me, Bonifacio
defensore referente, peruenerit, quia vir sanctissimus frater noster domnus Anastasius pa-
triarcha in una suarum ciuitatum regendam vobis ecclesiam committere voluit, et con-
sentire noluistis. Quem sensum ac sapientiam vestram valde ego libenter amplexus sum,

laudaui vehementer, et vos felices, me infelicem esse deputari, qui hoc tali tempore regimen
*,.

ecclesiae suscipere consensi. Si tamen animus vester fortasse fratribus condescendendo,
et misericordiae operibus intentus, ad hoe unquam consentire decreuerit, peto ut amori
meo alium minime praeponatis. Sunt enim in Sicilia insula ecclesiae vacantes episcopis,
et si uobis placet auctore deo ecclesiam regere, iuxta beati Petri apostoli limina, cum
eius adiutorio melius potestis. Sin vero non placet, feliciter iusta, ut ista in vobis intentio
permaneat, et pro nobis infelicibus exorate. Omnipotens autem deus in quocumque vos
esse loco voluerit, sua protectione custodiat et ad caelestia vos dona perducat.

Mansi. Collectio. Concil. T. IX. str. 1212.

XXX. 595. U Rimu.

Grgur 1. papa pogivlje Maksima biskupa solinskoga u Rim pred crkveni sud.
Gregorius, Maximo praesumptori ecclesiae salonitanae.

Quotiens contra ecclesiasticam quid gestum dicitur disciplinam, ne nos ante deum
culpa ex dissimulatione redarguat, irrequisitum hoc relinquere nou audemus. Peruenit
itaque ad nos, quod per simoniacam haeresim fueris ordinatus. Sed et alia de te multa
hie dicta sunt, dé quibus unum quam maxime fuit, propter quod necesse habuimus te
summopere per scripta nostra prohibere, ne missarum solennia celebrare debuisses, doneo
quid esset verius, potuissemus addiscere. Ne ergo, fili, ecclesiae diu videantur non habere
pastorem, et ne per haec quae dicuntur, si indiscussa remanserint, huiusmodi se vitium
tendat in plurimos, hortamur ut ad nos venire omni postposita excusatione festines,
quatenus seruata iustitia, haec et cognoscere et finire secundum canonica instituta Christo
reuelante possimus. Ita autem fac, ut ad veniendum amplius iam moras non ingeras,
ne ipsa te magis absentia obnoxium his quae dicuntur assignet, et nos in te haec res non
solum propter dicta crimina, quae purgare subterfugis, sed etiam propter inobedientiae
culpam durius, scilicet ut in contumacem, cogat ex concilio ferre iudicium.

Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 3.

| XXXI. 596. mjeseea siecnja. U Rimu.

Grgur 1. papa gapovieda opetovano Maksimu biskupu solinskomu, da dodje u Rim i da ne
proganja Pavlina biskupa i Honorata naddjakona.

Gregorius, Maximo in Salona, qui episcopatum arripuit.

Dum scriptis nostris, quaesitis quibusdam excusationibus, differs obedientiam ex-
hibere, dum pro veritatis satisfactione toties a nobis admonitus venire postponis, iis quae
adversum te dicta sunt fidem ex hoc magis accomodas, et vel si quae alia deesse vide-
bantur, quae grauent aut noceant, id agis ut sola dilatio faciat, et accuset te esse culpa-
bilem. Humiliare tandem et obedientiae te submitte, atque ad nos sine excusatione aliqua
venire festina, ut requisita et cognita veritate, secundum dei timorem, quidquid aequum
canonieumque fuerit decernatur. Certus enim esto, quia iustitiam tibi, et canonum statuta

seruabimus, atque caussae tuae reuelante domino veritatis auctore, amicum iustitiae finem
imponemus. Nam quod postulas ut illuc personam dirigere debeamus, qua praesente de
his quae dicuntur possit esse probatio; esset utrumque excusabile, si unquam ratio ei
qui accusatur necessitatem probationis imponeret, at postquam non tibi, sed accusantibus
hoc onus incumbit, ad nos, sicut praefati sumus, dilatione cessante, venire non desinas;
et aut sine mora adderit accusator, qui ea quae de simoniaca haeresi uel aliis dicta sunt,
congruenti probatione suffulciat, aut certe in his quae ad salubritatem negotii ipsius per-
tinent, interueniente beato Petro apostolorum principe dispensatio iusta proueniat, qua-
tenus nulla nos ante deum dissimulatione, pro eo quod haec ad nostram conscientiam
peruenere, reatus culpa possit confundere. Quod vero indicas serenissimos dominos, ut
illie debeat esse cognitio, praecepisse, nos quidem nullas eorum alias de hac re, nisi ut
ad nos venire debeas, iussiones accepimus. Sed etai forsitan pro reipublicae suae utilitate,
quae diuina sibi largitate concessa est, multa cogitantibus, et in diuersis solicitudioibus
oceupatis suggestum est, et eorum iussio per obreptionem elicita, postquam et nobis et
omnibus notum est piissimos dominos disciplinam diligere, ordines seruare, canones vene-
rari, et se in caussis sacerdotalibus non miscere, instanter exequimur, quod et illorum
iuuat animam atque rempublicam, et ad quod nos terribilis tremendique iudicis respectus
impellit. Quiesco ergo a cunctis excusationibus, et huc adesse non differas, ut veritatis
indagatione roborati, caussae tuae tandem terminum imponamus. Quod autem valde te perti-
mescere ac omnino trepidare cognouimus, ne hoc fortasse in te ulciscamur, quod sine
nostro consensu ad sacerdotalem ordinem cognosceris inordinate prorupisse, intolerabilis
quidem culpa est, sed hanc secundum iussiones serenissimi domini imperatoris, si ne-
quaquam amplius in contumaciae tuae errore perstiteris, laxamus; atque de hac re contra
te minine mouemur. Sed et alia quae nobis dicta sunt irrequisita praeterire non patimur
Quia vero dudum scripta tibi transmisimus, ut quoadusque voluntatem eiusdem sere-
nissimi domini cognosceremus, missarum solennia nullo modo celebrare auderes; sed tu
elata mente egisti callide ne eadem scripta susciperes, quae tamen eorum esset sententia,
quoquo modo cognouisti, sed seruare noluisti; ideoque ea quae tibi prius scripta trans-
misimus confirnamus, ut missarum solennia celebrare non audeas, donec omnia quae
contra te dicta sunt, subtiliter inquisita fuerint ac discussa. Quod si peruerso forsitan
ausu celebrare praesumpseris, ab iaterdictae pridem eommunionis interminatione liberum
te non esse cognoscas. Nam etiamsi, alii excessus desint, pro hac solummodo culpa sn-
perbiae dominici te corporis ac sanguinis communione priuamus. Pro qua re obedientiam .
quam decet exhibens, ad nos summopere, sicut diximus, venire festina, ita ut triginta
dierum spatium habeas, quatenus iter tuum praepares, et omni excusatione postposita huc
adesse non differas. Si qua autem a iudicibus, vel manu militari, vel a populo ad contra-
dicendum itineri tuo occasio fuerit exorta, qua calliditate agatur, agnoscimus. Ipse ergo
iam videas, quam vel hic hominibus, vel in futuro iudicio omnipotenti deo de tua reddas
obligatione rationem, qui districtam in te ex tuo contempto prouocasti sententiam. Prae-
terea peruenit ad me, quia Paulinus frater et coepiscopus meus, et Honoratus ecclesiae
salonitanae archidiaconus, pro eo quod praesumptioni tuae noluerunt praebere consensum,
graues a te molestias patiantur, ita ut datis fideiussoribus sint constricti, quatenus eis
ciuitatem vel domos suas egredi omnino non liceat. Quod si ita est, vel sero iam ad
sensus salutis rediens, scriptis praesentibus acceptis, ab utrorumque te suspende molestia,
ut eis libera sit licentia vel ad me veniendi, si voluerint, vel quomodolibet alibi pro suis
utilitatibus proficisci. |

Mansi Coll. Conc. T. X. str. 17.

XXXII. 996. mjeseca ožujka. U Rimu.
Grgur 1. papa potiče svećenstro # vlastelinstvo solinsko proti izabranomu biskupu Maksimu,
čudeći se, da osim biskupa Parlina i naddjakona nitko proti njemu ustao nije.
Gregorius, dilectissimis filiis, clero, et nobilibus Salonae consistentibus.

Peruenit ad me quosdam peruersae mentis homines, ut dilectionis vestrae animos
vulnerarent, vobis insinuare conatos, quia ego contra Maximum quodam odio mouear, et
"non magis quae canonica, sed ea quae furoris sunt exequiconcupiscam. Sed absit hoc,
absit a sacerdotali animo. ut in qualibet caussa priuato zelo moueatur. Ego autem et
vestrae dilectioni prouidens, et meae animae omnipotentis dei iudicium pertimescens, eiusdem
Maximi caussam, subtiliter exquiri desidero; si nullis. criminibus pressus, quae sacro
ordini contradicunt, si non per simoniacam haeresim, id est, praemia quibusdam se eli-
gentibus praebendo, ad sacerdotale pertingere officium conatur. Tunc enim liber pro vobis
apud dominum intercessor erit, si non obligatus de suis ad locum intercessionis venerit
Cuius tamen iam culpa superbae in aperto monstratur, quod euocatus ut ad nos venire
debeat, diuersis excusationibus renititur, refugit, metuit Uude ergo trepidat, si eum de
his quibus inclamatus est conscientia non accusat? Ecce enim iam diu dilectio vestra
sine pastore est, et sicut vobis omnipotens deus innotescat, vehementer destitutioni vestrae,
et medullitus ex toto corde compatior. Audio enim quae in grege domini dilaniationes
fiunt. Sed cum pastor deest, quis contra lupos inuigilat. Ideoque praedictum Maximum,
ut huc ad nos veniat, urgeo, quatenus si hunc innocentem inuenire possimus, confir-
memus. Sin vero ea quae de eo dicta sunt vera patuerint, non iam tamdiu dilectio vestra
per interpositionem personae eius destituta sit. De me enim certum tenete, quia odio, nec
priuati studii zelo contra eum rhoueor, sed quidquid canonicum iustumque fuerit, auctore
deo decerno. Miratus autem valde sum, quia in tanto salonitanae ecclesiae clero vel populo vix
duo ex sacris ordinibus inuenti sunt, frater scilicet et coepiscopus noster Paulinus et
dilectissimus filius meus Honoratus archidiaconus eiusdem ecclesiae, qui communicare
Maximo sacerdotium rapienti minime consentirent, et se christianos esse cognoscerent.
Debuistis enim, filii carissimi, pensare ordines vestros, et quem sedes apostolica repellebat.
repulsum cognoscere, ut prius, si posset, ab illatis criminibus mundaretur; et tunc ei
vestra dilectio communicaret, ne particeps obligationis eius existeret. Nos tamen erga
caritatem vestram visceribus pietatis adstringimur, et quia quosdam vestrum violenter
pressos ad consentiendum ei, et ad communicandum cognouimus; omnipotentem dominum
deprecamur, ut vos ab omni reatu peccatorum, atque ab omnibus vinculis alienae obliga -
tionis absoluat, vobisque et in praesenti vita suae protectionis gratiam tribuat, et nos de
vobis in aeterna patria gaudere concedat. Mense Martio, indictione decimaquarta.

Mansi Collectio. Concil. T. X. str. 18.

XXXIII. 596. mjeseea srpnja. U Rimu.

Grgur 1. papa nagovara svećenstvo, vlastelinstvo i puk zadarski, da se nedruže s isobćenim
Maksimom biskupom solinskim.

Gregorius, presbyteris, diaconibus et clero, nobilibus ac populo, Jaderae consistentibus, et
militibus qui Maximo praeuaricatori communicauerant.

Peruenit ad me quosdam vestrum, ignorantia vel necessitate deceptos, his qui
ab apostolica sede, culpa, sicut nostis, exigente, communione priuati sunt, communicasse,

quosdam vero se salubri discretione, protegente domino, suspendisse; et quantum de

.constantibus gaudeo, tantum de deuiantibus ingemisco; quoniam sacrae communionis

mysteria, quae ad absolutionem nobis diuina pietate concessa sunt, in detrimentum magis
suae animae perceperunt. Et quia sicut vobis omnipotens deus innotescat vehementer, cari-
tati vestrae medullitus et ex toto corde compatior, paterno affectu obtestoratque suadeo, ut
ab illicita communione se quisque suspendat, et quos apostolica sedes in communionis
suae consortium non recipit, omnino refugiat, ne inde reus ante conspectum aeterni iudicis
unde poterat saluari consistat. Comperi autem quod quidam peruersae mentis homines illic

insinuare conati sunt, quia ego contra Maximum quodam odio mouear, et non ea quae

canonica, sed ea potius quae furoris sunt exequi concupiscum. Sed absit hoc; absit a sa-
cerdotali animo, ut in qualibet caussa priuato zelo moueatur. Ego vero populo in illis
partibus consistenti, ac meae animae prouidens, et omnipotentis dei iudicium pertimescens,
caussas eiusdem Maximi exquiri volo, et cum omni sinceritate reuelante domino quod

est canonicum definire. Cui quoniam frequenter scripsimus, ut non prius sacra missarum?

solennia celebraret, quam caussam eius potuissemus agnoscere, alioquin esset communione
priuatus, et ex hoc jam superbiae ipsius culpa in aperto monstratur, quod saepius, sicut
dixi, admonitus ut ad nos veniret, diuersis , excusationibus renititur, refugit, metuit,
Unde ergo trepidat, si eum de his quae dicta sunt conscientia non accusat? Haec ergo
cognoscentes, postjuam vobis nullam de ignorantia excusationem assumere potestis; rogo
hortor et moneo, ut prohibitag vos communignis consortio per omnia suspendatis, nec

cuiquam sacerdoti, suprascripto Maximo communicanti, contra animam suam quisquam -
/

vestrum communicare praesumat. Quia tamen audio, sicut praefatus sum, quosdam vestros
ignorantia lapsos, quosdam etiam ad communicandum violenter esse oppressos, omnipo-
tentem dominum deprecor, ut et eos, qui huic prauitati minime consenserunt, perpetua
gratiae suae protectione custodiat, et optata eis largitate respondeat. Et illos quos aut
studium aut ignorantia, aut alia quaelibet caussa traxit in culpam, ab. omni reatu pecca-
torum, atque ab omnibus vinculis alienae obligationis absoluat, omnibusque in praesenti
vita protectionis suae gratiam tribuat, et nos de vobis in aeterna patria gaudere concedat.
Ut igitur haec vobis intercessio apud deum saluatorem nostrum proficiat, adhortationibus
nostris pro animae vestrae salute obedientiam exhibete, et ab illis sacram communionem
percipite, quos se ab antedicti Maximi communione abstinuisse vel abstinere cognoscitis.
Mansi. Collect. Conc. X. str. 32.

XXXIV. 597. mjeseca travnja. U Rimu.

Grgur I. papa nalaže Sabinijanu biskupu zadarskomu da ne obći s igobéenim od crkve Maksimom
biskupom solinskim, i da dodje zajedno s biskupi dalmatinskim: u Rim.

| Gregorius, Sabiniano episcopo Jadertino.

Si dispensationis ecclesiasticae regulam et antiquae consuetudinis ordinem solicita
studuisses consideratione pensare, nec tibi aliqua illicitae praesumptionis culpa subreperet,
nec alii occasione tui peccati discrimen incurrerent. Itaque cognouisse te non est am-
biguum, quia dum ad nos quaedam de Maximo peruenissent, quae sacerdotii prouectum
non leuiter impedirent, nostrum in eius persona non fuisse consensum, nec prius eum
nos voluisse ad hoc quod nitebatur accedere, quam digna de his quae dicta erant satis-
factio proueniret. Quod cum seruare, et tu' omnino debuisses, actum magis est ut ante-
dictus Maximus caecae mentis suae auiditate episcopatum arripiens, ad suam te incaute

voluntatem contra nostrum vetitum inclinaret. Sed ne vel tunc irrequisita quae ad nos
perlata fuerant permanerent, nostris ut huc veniret epistolis est accersitus. Quem etiam .
prauo studio differentem, curae nobis fuit sub interdictione communionis iteratis epistolis
admonere, ut ad nos pro sui purificatione venire excusatione postposita properaret, Sed
elegit excommunicationi succumbere, quam obedientiam exhibere. Unde contigit ut per-
uersae ipsius mentis prauitas in suam alios secum, quod diei nefas est, perditionem
conuolueret. Nunc autem quia ab eius te nequitia cognouimus dissentire, denique ut nec
ei cowmunices, nec nominis ipsius facias inter sacra missarum solennia mentionem, ut
animae tuae vel sero te ab eo discordasse proficiat, scriptis te praesentibus adhortamur,
quatenus ad nos mora submota venire non differas, sed et alios tecum, quos tamen po-
tueris, episcopos ceterosque religiosos festines adducere, ut caussa subtilius examinata, et
nostra, si res exegerit, congrue decenterque debeat absolutio prouenire, et hi qui in
peccato eiusdem temeritate collapsi sunt, ad uiam salutis, auxiliante beato Petro aposto-
*]orum principe, dispositione deo placita reuocentur. Sciat autem quisquis ad nos episcopus
vel religiosus venerit, nullum se praeiudicium vel iniustitiam sustinere, sed ita ihterim
cognita veritate quae redemptori nostro placueriot ordinari, quatenus ex ipsa nostra dis-
pensatione domino suffragante cunctis appareat, non nos proprio odio contra aliquem,
sed dei zelo et ecclesiastici ordinis libramine commoueri.

“ Mansi. Collectio Coneil. T. X. str. 59. '

XXXV. 597. mjeseea prosinea. U Rimu.

Grgur I. papa prima u milost Sabinijana biskupa zadarskoga, koj poradi druženja s Maksimom
morade zatvoren u monastiru pokoru činiti; zajedno mu nalaže da ga izviesti o stanju Florencija
biskupa dubrovačkoga, kojega bijaše prognao pokojni Natal biskup solinski.

Gregorius, Sabiniano episcopo Jadertino.

Sicut perseueranti culpae, debetur iure uindicta, ita resipisceutibus est venia con-
cedenda. Nam ut res illa contra se merito iracundiam excitare, si haec in sua prorsus
dilectione solet concordiam propagare. Et ideo quia fraternitatem tuam a consortio et
communione Maximi, ubi te prius neglectus impulerat, in tantum postea grauitas sacer-
dotii ad animum reducta suspendit, ut eius sola nullatenus patereris esse segregatione
contentus, nisi et in monasterii te claustra recipiens dudum commissa defleres; eapropter
in nostra te gratia ad communionem receptum esse non dubites, nam quantum nos prius
culpa tuae caritatis offenderat, tantum poenitentia mitigauit. Hortor igitur, dilectissime frater,
ut gregi dominico pastoralem solicitudinem instanter impendas, lucrumque de comissis
ouibus facere diligenter inuigiles, ut tantum tibi copiosae retributio mercedis exuberet,
quantum in aduentum aeterni iudicis multiplices laboris fructus obtuleris. Stude itaque in
culpa lapsos erigere, stude errantibus regrediendi viam ostendere, stude communione pri-
uatos ad communionis salubriter gratiam reuocare. Sit ceteris caritatis vestrae reuersio
ereptionis officium, sit salutis exemplum; quatenus dum errantes gressus ouium ad septa
summi pastoris solicitudinis vestrae cura direxerit, nec ipsae luporum dentibus relinquantur
expositae, et te in aeterna vita, quod summopere petendum est, dignae compensatio retri-
butionis excipiat. De caussa vero quam nobis scripsistis, ut debeamus, ne in urbe regia
contra vos surripiatur, esse soliciti, animos vestros res ista non turbet. Nam responaali

nostro omnino studiose mandauimus, ut solicitum cautumque se debeat exhibere. Et con-
fidimus de dei nostri potentia, quia id agitur, ut vos nullius contra rationem aut turbare
quoquomodo aut premere possit aduersitas. Praeterea habitatores Epidauriensis ciuitatis
F'orentium, quem suum esse dicunt episcopum, sibi a nobis restituendum studiosissime
poposcerunt, asserentes frustra eum ad solam tantummodo voluntatem Natalis. quondam
episcopi detrusum exilio. Et ideo quid de eius caussa fraternitas vestra cognouit, nobis
suis subtiliter epistolis innotescat. Si autem necdum cognouit, requirat, nobisque renuntiet,
ut quidquid de eo statuendum sit certi deliberare audiutore domino valeamus.

Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 93.

XXXVI. 598. mjeseca lipnja. U Rimu.

Grgur I. papa nagovara Sabinijana biskupa zadarskoga, neka strpljivo podnosi progone biskupa
solinskoga Maksima iz crkve izobćena.

Gregorius, Sabiniano episcopo Jadertino.

Satis, frater carissime, de sinceritate tua laetificor, quod eam solliciti discretione
iudicij, et ubi obediendum est obedire, et ubi resistendum est resistere, studio sacerdotali,
cognosco. Cum quanta namque te deuotionis alacritate submiseris his, quae ob culpam
praeteriti excessus indiximus, litterarum tuarum, quas per latorem praesentium direxisti,
pagina seruauit. Nec enim poterat aliter a dilecto fratre suscipi, quam a diligente man-
datum est. Unde in omnipotentis dei miseratione confido, quia ita eius te gratia protegit,
ut per hoc etiam ab aliis absolutus, salubriter paruisse te gaudeas. De hoc vero quod
te contristari caritas tua Maximi praeuaricatoris et exoommunicati aemulatione signauit,
"turbari non debet, sed decet, ut ad modicum tumentes inaniter fluctus patienter tolerando
sustineas, et undarum spumas perseverantiae virtute substernas. Nouit enim patientia
leuigare quod graue est, et constantia superare quod saevit. Ánimos ergo tuos aduer-
sitas non deiciat, sed accendat. Audaciprem te in omnibus vigor sacerdotalis ostendat.
Nam vera documenta veritatis sunt, promptiorem in duris, et fortiorem se quemquam in
contrariis exhibere. Ut igitur rectitudinis robur a bono deliberationis suae nulla valeat
impulsione conuelli, mentis gressus in eius petrae soliditatem, sicut coepistis, dirigite, in
qua redemptorem nostrum per totum mundum fundasse nostis ecclesiam, quatenus recta
sinceri cordis vestigia in deuio itinere non offendant. Ea vero quae nobis scripsistie, vel
praesentium lator coram positus explicauit, nos non credatis negligenter omittere, sed de
his omnino sollicite cogitamus. Dilectissimo autem filio nostro Anatolio diacono iam et
prius et nunc iterum omnia subtiliter indicauimus, hortantes ut quidquid ad utilitatem
ac quietem caritatis vestrae, vel filiorum vestrorum pertinet, creatoris nostri auxilio
suffragante, augere stricte ac studiose festinet. Et ideo fraternitatem vestram nec moeror
afficiat, nec inimititia cuiuslibet affligat, nam diuinitatis gratia opitulante, in proximo adesse
confidimus, ut et praefati praeuaricatoris et excommunicati praesumptio distrietius repri-
m.tur, et vesira quies, sicut desideratis, adueniat. Excellentissimo quoque filio nostro
exarobo, qui nobis eum studet commendare, de prauitate ipsius scribere nequaquam
omisimus. Presbyterum vero, de quo nos fraternitas tua latoris praesentium relatione con-
suluit, nulla ratione in sacro ordine post lapsum aut permanere aut reuocari posse cog-
noscas. Circa quem tamen mitius agendum est, propterea quod commissum facinus facil

dicitur professione confessus. Praeterea pariter hic portitor quaedam ecclesiae vestrae
privilegia a nostris concessa praedecessoribus intimauit. De quibus scriptis caritatis
vestrae nos sübtilius volumus informari, vel si qua ex eis scripta in ecclesiae vestrae
scrinio reiacent, eorum huc exemplaria transmitti necesse est, ut quidquid ad honoris
vestri reuerentiam, vel genium praefatae ecclesiae pertinet, libenti animo parare possimus.
Glorioso autem communi filio domno Marcello, si huc venire voluerit, instantius suadete,
quia omnino eum videre desidero. Si vero illic stare elegerit, its vos ei in caritate,
qua conuenit, exhibete, ut affectui ipsius quem circa vos habet, respondere, sicut condecet
valeatis. Omnipotens deus gratiac suae dono vos et custodia protegat, et cor vestrum in
ea, quae ei sunt placita, semper accendat. Mense Junio. Indictione prima.

Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 102. Farlati Illyricaní Sacrum T. V. p. 28.

XXXVII. 598. oko mjeseca lipnja. U Rimu.

Grgur 1. papa piše Marinijanu biskupu ravenskom o njekom Ivanu došavšem is Panonije kojega
načiniše biskupom u Novom gradu, nalaže mu ujedno da povede istragu proti Maksiniu biskupu
solinskomu, te ako bude potrebno da i biskupa milanskoga kao sudca na iztragu posove.

Gregorius, Mariniano episcopo Ravennae.

Latores ad nos praesentium viri clarissimi vicedominus atqne defensor venerunt,
asserentes, quod in castello quod Nouas dicitur, episcopus quidam, Joannes nomine, de
Panoniis ueniens, fuerit constitutus, cui castello eorum insula, quae Capritana dicitur, erat
quasi per dioecesim coniuncta. Ádiungunt autem quod eodem episcopo violenter ab Istrico
episcopo expulso, alius illic fuerit ordinatus. De quo tamen hoc placuisse referunt, ut
non in praedicto castro sed in sua insula habitare debuisset. Qui cum illic cum eis degeret,
in errore se schismatis detinere noluit, atque cum omni plebe sua excellentissimo. filio
nostro Calinicho exarcho petitionem dedit, ut catholicae ecclesiae cum omnibus qui cum
ipso erant, sicut praediximus, uniri debuisset. Qui ut aiunt, a schismaticis persuasus,
post semetipsum rediit, et nunc omnis ille populus qui in praedicta insula consistit,
sacerdotis protectione priuatus est, quia dum sanctae ecclesiae uniri desiderat, illum iam
recipere non potest, qui ad schismaticorum errorem reuereus est, et petunt sibi ordinari
alium debere. Sed nos, quia cuncta necesse est districte ac subtiliter perscrutari, hoc
ordinandum esse praeuidimus, ut fraternitas tua ad episcopum mittat, eumque reuerti ad
ecclesiae catholicae unitatem et ad propriam plebem admoneat. Qui si iam monitus redire
contempserit, grex dei decipi non debet in errore pastoris. .Et idcirco sanctitas tua illic
episcopum ordinet, eandemque insulam in sua dioecesi habeat, quousque ad fidem catho-
licam Istrici episcopi reuertantur, ut et unicuique ecclesiae suae dioeceseos iura seruentur,
et destituto a pastore populo non desit protectio et cura regiminis. In his tamen omnibus
fraternitatem tuam decet solicite vigilare, ut plebs eadem quae ad ecclesiam venit studi-
osius admoneatur, quatenus constanter in sua reuersione fixa sit, ne vagis cogitationibus
in erroris iterum foueam relabatur. Excellentissimum vero Exarchum petere studeat, ut
haec ipsa suis suggestionibus piissimis imperatorum auribus innotescat, quia quamuis
iussio quae ad eum delata est, subrepta esse videatur, non tameu in ea iussione ei prae-
ceptum est, ut volentes ad ecclesiam redire non permittat, sed ut inuitos hoc interim
tempore minime compellat. Huius ergo caussae ordinationem in suam curam praedictus

e
—

filius noster suscipiat, quatenus suis responsis agat, ut quidquid ordinauerat dubium non
fiat. Quod tamen et nos communi filio Anatolio scripsimus, ut haec piisimis principibus
Bubtiliter innotescat. Excellentissimi filii mei domni Callinici exarchi assidue et impor-
tune pro persona Maximi scripta suscepi. Cuius importunitate victus, nihil habui quod
amplius facere debuissem, nisi eiusdem Maximi caussam tuae fraternitati committerem.
Si igitur ad fraternitatem vestram venerit idem Maximus, deducatur et Honoratus eius
ecclesiae archidiaconus, ut cognoscat sanctitas tua si recte ordinatus est, si in Simoniacam
haeresim lapsus non est, si ei de criminibus corporalibus nihil obuiauit, si se non cog-
nouit excommunicatum quando missas facere praesumpsit, et quidquid sub timore dei tibi
visum fuerit decerne, ut nos dispositioni tuae consensum deo auctore praebeamus. Si autem
tuam fraternitatem suspectam praedictus filius noster habuerit, etiam reuerendissimus vir
frater noster Constantius mediolanensis episcopus Rauennam veniat, tecum resideat, et de
eadem caussa pariter decernite, et quod utrisque vobis placuerit, mihi placiturum esse
certe tenete. Sicut enim obstinati esse humilibus non debemus, ita districti existere su-
perbis debemus. Vestra ergo fraternitas sicut in scripturae sacrae paginis didicit, quidquid
justum perpenderit, in eius negotio dec rnat.

Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 118.

XXXVIII. 598. U Rimu.

Grgur 1. papa kori Marcellina podkonsula dalmatinskoga što podupira Maksima biskupa
solinskoga.

Gregorius, Marcellino proconsuli Dalmatiae.

Epistolam magnitudinis vestrae suscepimus, in qua vos nostram incurrisse in-
gratitudinem indicastis, atque ob hoc per directam satisfactionem habere nostram velle
nos gratiam. Et quidem tanta ad nos de vestra magnitudine peruenerunt, quanta a fideli
viro minime committi debuerant. Vos enim tanti mali de caussa Maximi omnes astruunt
auctores existere, per quos spoliatio illius ecclesiae, vel tantarum animarum perditio, atque
inauditae praesumptionis audacia sumpsit initium. Et quidem quod nostram vos velle gratiam
habere petitis, conuenit ut redemptori nostro pro his talibus satisfacere tota intentione mentia
ut dignum est, cum lacrymis debeatis; quia si illi satisfactum non fuerit, quid nostra
relaxatio vel gratia poterit certe conferre? Dum adhuc tamen in praesumptorum ruinis
vel errantum defensionibus inesse vos cernimus, qualis vel deo vel hominibus vestra sit
satisfactio non videmus, Tunc enim deo et hominibus se satisfacere magnitudo vestra
patenter euidenterque cognoscat, et deuia ad rectitudinem, et praesumptiua ad humilitatis
normam redueat. Quod si factum fuerit, per hoc, vos et dei percepturos et hominum
gratiam cognoscatis.

Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 112.

XXXIX. 598. oko mjeseca srpnja. U Rimu.

Grgur [. papa nalaže Konstanciju biskupu milanskomu da zajedno s biskupom ravenskim iz-
tražuje proti Maksimu biskupu solinskomu.

Gregorius, Constantio episcopo mediolanensi

Maximus salonitanae ecclesiae praeuaricator, postquam per potestates maiores
saeculi obtinere nihil valuit, ad minores sese contulit, nobisque tam nimietate precum,
quam attestatione bonorum operum praeualere eontendit. Ex qua re inhumanum credidi,
Bi is qui se multum timere me dicit, in aliquo me temperatiorem minime inuenire potuisset.
Et ideo decreui, ut reuerendissimus frater et coepiscopus noster Marinianus eius caussam
debeat in Rauennati urbe cognoscere. Si autem persona eius suspeota forsitan habetur,
volumus ut vestra quoque fraternitas, si ei laboriosum non est, ad eamdem ciuitatem
fatigare se debeat, et cum praedicto fratre in eodem iudicio pariter sedere. Quidquid autem
vestrae utrarumque sanctitati placuerit, scitote mihi modis omnibus placiturum. Vestrum
ergo iudicium meum deputo, et quae utrique vos relaxanda esse censetis, me relaxare
certum tenete, hoc tamen solicite pensantes, ne aut cum peccato remissi, aut cum iniuria
sanctae ecclesiae esse videamur austeri. Huius autem caussae executionem Castorio
chartulario iniunximüs, ut ipse nobis debeat cuncta quae acta fuerint subtiliter renuntiare.

Mansi. Collectio, Concil T. X. str. 158.

XL. 698. mjeseca srpnja. U Rimu.

Grgur 1. papa daje Marinijanu biskupu ravenskomu slobodnu ruku glede odsude Maksima
biskupa solinskog.

Gregorius, Mariniano episcopo Ravennae.

Quae de caussa Maximi sunt agenda, ex epistolis quas ad vos ante transmisimus
agnouistis. Sed quia qualis hac de re fraternitatis vestrae voluntas sit, ac magis petitio, |
praesentium latore Castorio chartulario nostro renuntiante cognouimus, ideoque si idem
Maximus coram vobis et praedicto chartulario nostro de simoniaca haeresi praestito se
sacramento purgauerit, atque de aliis ante corpus sancti Apollinaris, sicut scripsimus,
tantummodo requisitus liberum se esse responderit, caussam ipsius fraternitatis vestrae,
de eo quod excommunicatus missarum solennia agere praesumpsit, iudicio committimus,
qua debeat poenitentia talis culpa purgari. Et ideo quidquid vobis secundum deum placet,
securi disponite, nec aliquid de nobis dubium habeatis. Nam quidquid a vobis hac de
caussa fuerit ordinatum, nos et grate suscipimus, et libenter admittimus. Hortamur tamen
ut debeatis esse soliciti, et ita quae fienda prospicitis temperetis, quatenus et illi, si ita
videbitur, benigue praestetis, et vigoris ecclesiastici genium ut oportet, congrua dispen-
satione seruetis. Supra scriptum vero portitorem in praesenti quid vobiscum ei sit agen-
dum, instruxinus. A quo cuncta subtiliter addiscentes, sic vos in omnibus exhibete, ut
in vestra solicitudine nostram fuisse praesentiam sentiamus.

Mansi. Collectio Concilior T. X. str. 165.

XLI. 598. mjeseca srpnja. U Rimu.

Grgur 1. papa nalaže Kastoriju bilječniku, neka biskupu solinskomu Maksimu, ako se pokaje
£G svoju nepokornost i svoju nevinost dokaže, preda utješiteljno papinsko pismo, a zajedno da
. istoga Maksima sa biskupom Savinijanom 4 naddjakonom Honoratom izmiri.

Gregorius, Castorio notario.

Quanto credi tibi a nobis et neccesarias vides caussas iniungi, tanto te strenuum
debes et solicitum exhibere. Proinde si Maximus salonitanus praestito sacramento firma-
uerit se simoniaca haeresi non teneri, atque de aliis ante corpus Apollinaris tantummodo
requisitus, innoxium se esse responderit, et de inobedientia sua poenitentiam, sicut de-
putauimus egerit; volumus ut ad consolandum illum epistolam, quam ad eum scripsimus,
ubi ei et gratiam nostram et communionem nos reddidisse signauimus, experientia tua
dare debeat. Quia sicut in contumacia persistentibus seueros nos esse conuenit, sic iterum
humiliatis et poenitentibus negare locum veniae non debemus. Praeterea de fratre nostro
Sauiniano episcopo iadertino, atque Honorato archidiacono salonitano, vel aliis qui se ad
sedem apostolicam contulerunt, cum eodem Maximo omnino studiose agendum est, ut
illos in ea qua decet caritate suscipiat, et dolorem contra eos nullo modo in corde reti-
neat, sed pura cum eis gratia et sincera dilectione viuat.

Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 165.

. XLII. 598. mjeseca srpnja. U Rimu.

Grgur 1. papa prima u milost Maksima biskupa solinskoga i dogvoljuje mu nositi plašć.
Gregorius, Maximo episcopo salonitano.

Quamuis culpabilibus ordinationis tuae primordiis graue malum per inobedientiae
culpam addideris, nos tamen sedis apostolicae auctoritatem eo quo decuit moderamine
temperantes, nunquam contra te usque adhuc, quod caussa poscebat, exarsimus. Sed ut
longius se ingratitudo nostra quam tu tibi excitasti produceret, credita nos solicitudo
vehementer angebat, ne quaedam illicita, quae de te audiéramus, negligenter omittere
videremur. Quae si bene consideres, ipse per te satisfacere differendo firmabas, atque ex
hoc, adversum te zelum nostrum acrius incitabas. At ubi tandem salubri consilio usus,
iugo te obedientiae humiliter submisisti, et tua dilectio poenitentiam agens, digna se, ut
deputauimus, satisfactione purgauit, redditam tibi gratiam fraternae caritatis intellige,
atque in nostro te receptum consortio gratulare, quia sicut perseuerantibus in culpa di-
strictos, ita resipiscentibus nos benignos esse decet ad veniam. Postquam ergo fraternitas
tua apostolicae sedis communionem se reparasse cognoscit, personam ad nos transmittat,
quae pallium tibi defferendum ex more percipiat. Nam quemadmodum illicita perpetrari
non patimur, sic quae sunt consuetudinis non negamus. Licet autem et ad haec concedenda
dispensatio nos loci nostri vocauerit; multum tamen a nobis petitio dulcissimi atque
excellentissimi filii nostri domini Gallinici exarchi, ut temperantius erga te ageremus,
exegit. Cuius carissimam voluntatem nec pertulimus nec potuimus contristare,

Mansi. Collectio Conciliorum T. X. str. 166.

XLIII. 598. mjeseca listopada.

Grgur 1. papa javlja Kaliniku eksarku ravenskomu kako se radovao nad vjestju da su Slovjenš
pobiedjeni, à da je otok Kapri u Istri sjedinio se s crkvom rimskom.

Gregorius, Gallinico exarcho Italiae.

Inter haec quod mihi de Sclauis victorias nuntiastis, magna me laetitia relevatum
esse cognoscite, quod lütores praesencium de Capritana insula, unitati sanctae ecclesiae .
coniungi festinantes, ad. beatum Petrum apostolorum principem ab excellentia vestra
transmissi sunt. In hoc enim contra hostes vestros amplius praeualetis; si eos quos dei
esse hostes agnoscitis sub iugo veri domini reuocatis. etc. Quae autem de insulae Capri-
tanae ordinatione decreuerim, per reuerendissimum fratrem et coepiscopum nostrum Mari-
nianum vestra excellentia agnoscet.

Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 117.

XLIV. 599. 26. kolovoza.
Bilješka o pokori i o proglašenju nevinosti Maksima biskupa solinskoga.

Leuatus est Maximus praesumptor in Dalmatia contra votum domni papae Gre-
gorii a militibus per indictionem XI. (593) et in contumacia vel praesumptione fuit annis
VII. (VI) post haec, post castigationem et flagella beatissimi atque apostolicj papae
Gregorii egressus Dalmatias venit in civitatem Ravennatem ad beatissimum Marinianum
archiepiscopum, et iactauit se tensus intra ciuitatem in media silice, clamans et dicens:
Peccaui deo et beatissimo papae Gregorio. Et acta poenitentia per tres horas, cucurrit
exarchus Gallinicius, Castorius chartularius ecclesiae romanae, cum archiepiscopo Ma-
riniano, et eleuatus caepit ampliorem poenitentiam coram eis agere. Tunc duxit eum ad
sanctum corpus beati Appollinaris, et iurauit de omnibus quae aduersus eum dicta de
mulieribus vel ex schismate simoniaco fuerant, mixtum se non esse. Tunc reuertens Ca-
storius chartularius, adduxit secum diaconum eiusdem Maximi, nomine Stephanum. re-
latorem omnium quae a Maxtmo satisfacta essent. Tunc motus ad misericordiam beatissimus
papa Gregorius, direxit pallium ad confirmationem eiusdem episcopi, id est VII. kalendas
Septembris, indictione secunda.

Mansi. Collectio Concil. T. X, str. 82.

XLV. 599.

Grgur 1. papa razlaže Maksimu biskupu solinskomu vriednost plašća biskupova, preporuča mu
ujedno biskupa Savinijana i naddjakona Honorata da ih neproganja.

Gregorius, Maximo episcopo Salonitano.

Susceptis fratris et coepiscopi nostri Mariniani epistolis, sed et Castorio nostro
remeante, fraternitatem vestram plenissime de his quibus dubietas fuerat satisfecisse,
cognouimus, magnasque omnipotenti deo gratias agimus, quia de meo corde medullitus

omnis rancor sinistrae suspicionis euulsus est. Pro qua re Stephanum communem filium
diaconum vestrum cum summa volui celeritate laxare. Sed hunc apud me vel paucis
diebus immorari, dolores crebri mearum aegritudinum compulerunt. At postquam melio-
rari vel modicum coepi, eum protinus cum gaudio retransm.ttere curaui. Itaque pallium
ad sacra missarum solennia utendum ex more transmisimus, cuius nos volumus per
omnia genium vendicare. Huius enim indumenti honor, humilitas atque iustitia est. Tota
ergo mente fraternitas vestra se exhibere festinet in prosperis humilem, et in aduersis
si quando eueniunt, cum iustitia erectam ; amicam bonis, et peruersis contrariam. Nullius
unquam faciem pro veritate loquentis premens, misericordiae operibus iuxta virtutem
substantiae insistens, et tamen insistere etiam ultra virtutem cupiens, infirmis compatiens,

bene valentibus congaudens, aliena damna propria deputans, de alienis gaudiis tamquam |
de propriis exultans; in corrigendis autem vitiis saeuiens, in fouendis virtutibus adiutorum
animos demulcens, in ira iudicium sine ira tenens, in tranquillitate autem seueritatis suae
censuram non deferens. Haec est, frater carissime, pallii accepti ratio, quam si solicite
seruaueris, quod foris accepisse ostenderis, intus habes. Praeterea fratrem et coepiscopum
nostrum Sabinianum fraternitati vestrae in omnibus commendo, et si quae caussae sint,
interim postponantur. Caritas inter vos fixa permaneat, ut sic de exterioribus, si quando
eontentio vertitur, examen veniat, quatenus mentem caritas non relinquat. Communem
quoque filium Honoratum archidiaconum commendamus. De quo si ita est, sicut Casto-
rium chartularium nostrum didicimus, quia per eum iam tres antea archidiaconi seruare
consuetudinem ecclesiasticam, quinquennio expleto exeundo conpulsi sunt, tuse quidem
volumus ut caritatem sanctitatis inueniat. Nam flagitari iudicium non debet de caussa
quam ipse iudicauit. Sin vero ita non est, omni mentis tumore depresso, omnique odio
postposito, debet in caritate recipi et nullatenus a loco in quo inuentus est amoueri.
Massianum quoque clericum, qui ad nos confugerat, communi filio Stephano diacono
fiducialiter dedimus, certi, quia quem nos vestrae fraternitati transmittimus, vos in eo non
odium sed gratiam potestatis ostendere debeatis. Omnipotens deus sua vos protectione
custodiat, detque nobis ita agere, ut post huius temporalitatis fluctum ad aeterna valeamus
simul gaudia peruenire.

Mansi. Colleetio Concil. T. X. str. 205.

XLVI. 600. mjeseca srpnja.

Grgur 1. papa žali u svom pismu pisanom Maksimu biskupu solinskomu, da Slovjeni navaljuju
kroz Istru u Italiju.

Gregorius, Maximo episcopo salonitano.

Ad Romanam veniens urbem communis filius, presbyter Veteranus, ita me po-
dagrae doloribus debilem reperit, ut fraternitatis tuae epistolis per me respondere nulla-,
tenus valuissem. Et quidem de Sclanorum gente, quae vobis valde imminet affligor
vehementer et conturbor. Affigor in his, quae iam in vobis patior; conturbor, quia per
Istriae aditum iam Italiam intrare coeperunt. De Juliano autem Scribone quid dicam
nescio, quando ubique video, quia nobis peccata nostra respondeant, ut et foris a genti-
bus et intus a peruersis iudicibus conturbemur. Sed nolite de talibus omnino, con-
tristari, quia post nos vixerint, deteriora tempora videbunt; ita, ut in comparatione

sui temporis felices nos aestiment dies habuisse. Inquantum vero praevalet fraternitas tua,
oppouere se pro pauperibus et oppressis debet. Quae etiamsi prodesse minime valuerit, ipea
omnipot-ntis deo mentis deuotio sufficit quam dedit. Scriptum est enim: Eripe eos qui
ducuntur ad mortem, et qui pertrahuntur ad interitum liberare ne cesses." Quod si dixeris,
vires non suppetunt; qui inspector est cordis ipse intelligit. In omni ergo quod agis ins-
pectorem cordis appete habere placatum. Quidquid vero est unde illi placeas, facere non
omittas. Nam humani terrores et gratiae fumo sunt similes, qui leui aura raptus euanescit. Hoc
certissime scito quia placere deo et prauis hominibus nullus potest. In tanto ergo se aestimet
fraternitas tua omnipotenti deo placuisse, quanto peruersis hominibus displicuisse cognoueris.
. Ipsa tamen defensio pauperum moderata et grauis sit, ne si quid nimis rigide agitis, ex 1u-
uentute vos arbitrantur homines superbire. Sed talis necesse est ut inueniatur pro opressis
vestra defensio, quatenus et humiles protectionem sentiant, et oppressores non facile
inueniant quod ex maleuola mente reprehendant. Attende ergo quod ad Ezechilem dicitur :
,Filii hominis increduli et subuersores sunt tecum, et cum scorpionibus habitas. Et
beatus Job ait: ,Frater fui draconum et socius struthionum*. Et Paulus dicit: In medio
nationis prauae et peruersae, inter quos lucetis sicut luminaria in mundo“. Tanto ergo
debemus cautius ambulare, quanto nos scimus inter dei inimicos viuere. De Frontianistis
autem fraternitas tua sit omninó solicita, et sicut coepit, studeat, quatenus ad sinum
sanctae ecclesiae reuocentur. Si qui vero ad me venire voluerint, et rationem recipere,
prius iusiurandum praebeant, quia non permittunt suis quo in eorum, errore, etiam ratione
recepta, persistant. Et postmodum eis tua sanctitas promittat, quia a me nullam violentiam
patientur, sed rationem reddo. Si veritatem cognouerint, suscipiam: si non cognouerint,
ilaesos dimittam. Si qui vero contra vos ex eis ad nos venire voluerint, minime eos
fraternitas tua retineat: quia venientes aut rationem recipient, aut scito quia aliter pro-
fecto terram illam ulterius non videbunt.

Mansi. Collectio Concil. T. X. str. 231. Baronius. Annales Eccl. T. VIII. str. 175.

XLVII. 602. U Rimu.

Grgur I. papa priobćujući Konstanciju biskupu skadarskomu svoje pismo pisano gjustendilskomu

biskupu, nalaže mu, neka po mogućnosti on u smislu pisma kazni Pavla biskupa dukljanskoga,

pa ako bi nagazio na kakove zaprieke, tekar onda neka priobći isto pismo rečenomu biskupu
gjustendilskomu.

Gregorius, Constantio episcopo Scodritano.

Quae dilectissimus nobis lator praesentium Neemesion, qui se dicit Docleatinae
ciuitatis esse antistitem, de facinore Pauli Docleatini, ut ipse asserit, quondam episcopi
questus sit, fraternitati tuae fuerint subtilius indicanda, nisi scire te omnia testaretur :
quippe quem et compassum sibi et voluisse subuenire perhibet, sed minime potuisse. Et
quia visa tanti caussa flagitii negligi vel transire non debet impunita, ne eius imitatione
scelesta ab aliis, quod absit, sumatur audacia, fraternitas tua exemplaria scriptorum his
subdita, quae ad reuerendissimum fratrem nostrum Joannem primae Justinianae ciuitatis
episcopum seruantem vices nostras direximus, diligentius relegat. Et si secundum eorum
seriem explere se cuncta posse cognoscit, ea quae illi mandauimus, ipse omnia ex^ nostra
auctoritate exequatur et faciat. Si vero hoo tibi quibusdam forte aduersantibus obstaculis

vides esse difficile, studendum est, ut eadem scripta nostra ad antedictum fratrem nostrum
sine excusatione perueniant. Cui etiam et te conuenit imminere, ut ea quae ei a nobis
mandata sunt, districtius exequi, et nulla debeant occasione lentari, sed ita quae nequiter
acta sunt, emendatione congrua corrigantur, quatenus una res et ultio competens delin-
quentis, et formido sit aliis in eodem ordine constitutis.

Mansi Collectio. Concil. T. X. str. 330.

XLVIII. 602. U Rimu.

Grgur 1. papa nagovara Ivana biskupa gjustendilskoga da Pavla biskupa dukljanskoga, pro-.
ljerana sa svoje stolice, pošto je njeke crkvene stvari, kako se tvrdilo, na silu odnio, u mo-
nastir makar do svrhe života zatvori.

Gregorius, Joanni episcopo primae Justinianae.

Quando mala quae poenitentiae fletu purganda sunt augentur excessibus, ita
maior deliquentibus est adhibenda correptio, ut et ipsi facinus suum saltem poena vin-.
dicante cognoscant, et alios ab illicitis ecclesiae ultionis timor inhibeat. Dilectissimus
itaque lator praesentium Neemesion ad nos veniens indicavit sicut et gestorum exemplaria
quae huc detulit continebant, Paulum Docleatinae ciuitatis episcopum inter alia mala in
corporale crimen lapsum, a suis fuisse clericis accusatum, atque habita cognitione, ita,
quod sine dolore dicere non possumus, claruisse, atque insuper, postquam conuictus est
etiam eum libellum, in quo ea de quibus accusatus fuerat vera esse confessus est, obtu-
lisse. Qua de re sententia illum episcopali depositum, et eius loco se cum fraternitatis
vestrae consensu esse episcopum ordinatum. Sed nunc eumdem Paulum cum auxilio
quorumdam saecularium iudicum venientem episcopium more praedonis ingressum, abla-
tisque violenter rebus ecclesiae ab eo se proiectum, ac ad summam iniuriam ac necem
pene perductum. Et quoniam tantae nequitiae prauitas nec dissimulanda nec leuiter atten-
denda est, fraternitas vestra haec omnia diligenter curet addiscere, et si ita se, ut edocti
sumus, veritas habet, praedictum Paulum districta faciat executione compelli, ut quae-
cumque abstulit, omni mora vel excusatione cessante restituat. Si vero nihil ecclesiae, sed
suum proprium se dixerit abstulisse, quamuis grave et iniquum fuerit ut non a vobis vel
a metropolitano eius hoc peteret, sed temerarjo ausu manu praesumeret agere; verum-
tamen si quid proprium tulit, sub fraternitatis vestrae debet examinatione constare si
verum est. Sed et illud diligenter quaerendum est, si quid male de rebus dilapidauit
ecclesiae, ut ex eo quod nunc abstulit, hoc reformare ac satisfacere modis omnibus com-
pellatur. Si autem diferre tentauerit, quousque omne quod dilapidauit, vel de substantia
tulit, ecclesiae restituat, in monasterium mittendus est, ut saltem coactus reddat quod .
male auferre non timuit. Qui si forte, quod non credimus, post depositionem suam in-
verecunde ac mente perversa aliquid de episcopatu loqui, atque rursus ad hoc qualibet
aspirare praesumptione tentauerit, fraternitatis vestrae se contra improbitatem ipsius omnino
vigor accendat, atque dominici corporis ac sanguinis conimunione priuatum in monasterium
eum usque ad diem obitus sur ad agendam curet poenitentiam retrudendum, quatenus
perpetrati sceleris maculas dignis discat fletibus emundare, quas magis in interitu animae

suae nequiter augere desiderat. Supraseriptus autem dilectissimus frater noster Neemesion
3

in loco suo et episcopatus officio procul dubio reformetur, et ne denuo hac de re in-
quietudinem ac molestiam patiatur, solicitos vos esse necesse est, quia hoc non solum
ad huius monitionem, verum etiam ad aliorum constat emendationem proficere, ut pra-
uorum hominum praesumptio nihil de caetero contra sacrorum canonum statuta, vel ec-
clesiasticam disciplinam ullo modo audeat attentare.

Mansi. Collectio. Concil. T. X. str. 329.

XLIX. 602. mjeseea studenoga. U Rimu.

Grgur 1. papa piše Maksimu biskupu solinskomu, da se u buduće neće obgir ugeti na njegove
poslanike ako ne donesu zajedno pismo podpisano od njega i njegova srećensiva.

Gregorius, Maximo episcopo salonitano.

Alia quidem scripta ad fraternitatem tuam antea feceramus, sed tempore quo
homines tuos, quos ad nos misisti, relaxare voluimus, scripsisse te quibusdam nostris
comperimus, quod Veteranum presbyterum atque Optatum defensorem tunc minime in
caussa transmiseris et Thomas ecclesiae tuae defensor sibi verbo a te dictum perhi-
buit. Ex qua re iam nec praesentium portitoribus iudicauimus esse credendum, ne de
ipsis quoque post haec similiter diceres. Qua ergo haec res nos valde fecit ambigere,
el cautos esse debere praemonuit, si caussam vultis dicere, instructam de caetero perso-
nam cum mandato legaliter facto tuis ac presbyterorum seu diaconorum in testimonium
subscriptionibus roborato, gestisque ex more indito transmittite, ut quidquid cum ea
actum fuerit, possit iure subsistere. Nam nos non solum tibi, sed etiam omnibus quod
iustum legitimumque fuerit parati sumus deo iuvante per omnia custodire, tantum ut tu,
quod lege praecipitur, facere non omittas.

Mansi. Collectio Concit. T. X. str. 350. .

. L. Oko god. 729.

Grgur 11. papa spominje u svojoj poslanici pisanoj caru Leonu, kako su Longobardi i Sar-
mati, (pod kojimi se imadu razumjevati južni Slovjeni), zauzeli grad Ravenu i obližnja mjesta.

Ad Leonem Isaurum imperatorem

(Ostalo izostavljeno).

Tum tu mali aemulator missis' satellitibus, mulieres nescio quot illic occidisti,
astantibus utilibus viris Romanis, et ex Francia, ex Vandalis, ex Mauritania, ex Gotthia,
et üt generatim dicam, ex toto interiori occidente. Cum autem aduenissent, et in suis
regionibus singuli iuuenilia tua pueriliaque facta narrasssnt; tunc proiecta laurata tua
conculearunt, et faciem tuam conciderunt, ae delectu habito Longobardi et Sarmatae,
caeterique qui ad s^ptemtrionem habitant, miseram Decapolim incursionibus infestarunt
ipsamque metropolim Rauennam occuparunt, et eiectis magistratibus tuis, proprios con- |
stituere magistratus, et vicinas nobis sedes regias, ipsamque Romam sic. tractare studue-
runt, cum tu nos defendere minime possis. etc.

Mansi. Collectio Concil. T. XII. str. 971. Sravni: Muratori Script. I. 2. str. 559.

LI. 543. dne 16. svibnja. U Rimu.

Zakarija papa podieljuje biskupu dubrovačkomu Andriji biskupski plas.

Zacharias episcopus seruus seruorum dei.

Dilecto in Christo filio Andree archiepiscopo sancte Epitauritane ecclesie. Consti-
tuimus te omnibus diebus vite tue esse pastorem te et successores tuos super istam prouin-
ciam. Inprimis Zachulmie regno, et regno Seruulie, Tribunieque regno. Ciuitati namque
Catarinensi, seu Rose, atque Buduanensi, Auarorom, Liciniatensi, atque Scodrinensi, nec non
Driuastinensi, atque Polatensi cum ecclesiis atque parochiis eorum. Si pastores ouium sole
geluque pro gregis sui custodia, die ac nocte contenti sunt, ut ne qua ex eis aut errando
pereat, aut ferinis laniata morsibue, rapiatur, oculis semper vigilantibus. Quanto sudore
quantaque cura debemus esse peruigiles nos qui pastores animarum dicimur, adtendamus
et subiectum officium exibere erga custodiam dominicarum ouium non cessemus. Ne in:
die diuini examinis, pro desidia nostra ante summum pastorem negligentie nos reatus excru-
ciet, unde modo honoris reuerentie, subliiiores inter ceteros videamur. Palleum autem
ex more ad missarum sollemnia celebranda diebus vite tue tantum modo tibi concedimus
more predecessorum tuorum. Consecrationem vero tuorum successorum nobis nostrisque
successoribus in perpetuum reseruantes. Quod palleum non aliter utendum tibi concedimus,
nisi solummodo in die sancte resurectionis Jesu Christi domini nostri, Blue ascensionis
et pentecostes, seu in nataliciis sanctorum apostolorum et beati Joannis baptiste, neo-
non et in assumptione beate Marie, simulque in domini nostri Jesu Christi natiuitate, et
in die ordinationis tue, verum etiam in suffraganeorum tuorum ordinatione. Sicuti a
beato Gregorio predecessore nostro huius alme sedis presule sancitum est. In secretario
induere tua fraternitas debet, et sic ad missarum sollemnia proficisci, et nihil tibi am-
plius liceat ausu temerarie presumptionis arrogare, quam decessores praedecessoresque tuos
usos esse incognitum uon habes. Ne dum in exteriori habitu inordinate aliquid arripiatur,
ordinate etiam que licere poterant ammitantur. Hortamur itaque ut morum tuorum orna-
menta huic conueniant. Quoniam huius indumenti honor, modesta actium viuacitate
seruanda sunt, quatenus auctore deo recte utrobique possis esse conspicuus. Itaque: via
tua filiis tuis sit regula, in ipsa si qua rectitudo illis iniecta est dirigant. In ea quid imi-
tentur aspiciant, in ipsa semper considerando proficiant, ut tuum videatur post deum
esse bene quod vixerint. Cor ergo neque prospera que temporaliter blandiuntur extollant,
neque adversa deiciant, sed quidquid illud fuerit virtute patientie deuincatur. Nullum apud
te locum odio, nullum fauor indiscretus inueniat, districtum te mali cognoscant. Insontem
apud te culpauilem (sic) suggestio mala non faciat. Nocentem gratia non excuset. Re-
missum te deliquentibus non ostendas, ne quod ultum non fuerit perpetrari - permittas.
Sit in te et boni pastoris dulcedo, sit et iudicis seuera districtio. Unum scilicet quod inno-
center viuentem foueat, aliud quod inquietos arguendos a prauitate compescat. Sed quoniam
nonnunquam prepositorum zelus dum districtus malorum vult vindex existere, transit in
crudelitatem correctio, iram in iudicio refrena, et censura discipline sic utere, ut culpam
ferias et a dilectione personarum quas corrigis non recedas. Misericordem te prout virtus
patitur in omnibus exibe. Oppressis defensio tua iuste subueniat, opprimentibus mo-
destiue ratio contradicat. Nullius faciem contra iustitiam accipias, nullum querentem iu- ,
stitiam despicias. Custbdia in te equitatis excellat, ut nec diuitem potentia sua aliquid
apud nos extra viam suadeat rationis audere, nec pauperes sua faciat humilitas desperare.

Quate s us deo miserante talis possis existere, qualem sacra lectio precipit, dicens: Oportet

episcopum irreprehensibilem esse. Sed his omnibus uti salubriter poteris, si magistram
karitatem habueris, quam qui sectatus fuerit, a recto tramite non recedit. Ecce frater
karissime, inter multa alia ista sunt sacerdotii, ista sunt palii, quae si studiose seruaueris,
' quod foris accepisse ostenderis intus habebis. Fidem autem in tuis epistolis breuiter as-
scripsisti, literario explanare debuerat. Redemptori tamen gratias agimus quod etiam in
ipsa breuitate esse cognouimus rectam. Sancta trinitas fratern itatem vestram sue pro-
tectionis circumdet, atque in timoris sui via nos dirigat, ut po st vite huius amaritu- |
dinem, ad eternam simul dulcedinem peruenire mereamur. Scriptum per manum Theodori
diaconi, sacri palatii scriniarii.

BENE VALETE.

Data XVII. kalendas Junii per manus Theopilacti archidiaconi sancte apostolice
sedis. Anno Zacharie beatissimi pape, II. indictione XI.

Listina ova pisana na pergameni 26 pal. dugačkoj i 63/, pal. širokoj, čuva se u c. kr.
pridvornom arkivu u Beču. Ragusa. Rub. Rom. Nr. 163. Istu listinu smatraše mnogi za lažljivu,
jer u ono doba nebijaše još dubrovačka crkva podignuta na čast nadbiskupije, ali o tom neima u
listini ni govora, nego se po najstarijem običaju, podjeljuje samo plašć biskupski.

. -. \

LII. 804. U Ričanih kod Kopra.

Pop Ico i knezovi Kadolao i Ajo uredjuju u ime Karla velikoga Istru i nagadjaju ragpre,
što ih je imao puk istranski s Ivanom knegom istarskim i s biskupi.

In nomine patris, et filii, et spiritus sancti. Amen. Cum nos per iussionem
piissimi, atque excellentissimi domini Caroli magni Imperatoris, et Pipini regis, filii eius,
in Istria nos serui eorum directi fuissemus, idest Izzo presbyter, atque Cadolao, et
Aio comites pro causis sanctarum dei ecclesiarum dominorum nostrorum, seu et de vio-
lentia populi pauperum, orphanorum, et viduarum, primis omnium venientibus nobis in
territorio Caprense, loco qui dicitur Riziano, ibique adunatis venerabili viro Fortunato
patriarcha, atque Theodoro, Leone, Stauratio, Stephano, Laurentio episcopis, et reliquis
primatibus, vel populo "provincie istriensium. "Tunc elegimus de singulis ciuitatibus, seu
castellis homines capitaneos numero centum septuaginta et duos; fecimus eos iurare ad
sancta quatuor Christi euangelia, et piguora sanctorum, ut oinnia quicquid seiuerint,
de quo nos eos interrogauerimus, dicant veritatem Imprimis de rebus sanctarum dei ec-
clesiarum,. deinde de iustitia dominorum nostrorum, scu vero de violentia, vel consue
tudine populi terre ipsius orfanoruim, et viduarum, quod absque ullius hominis timore
nobis dicerent veritatem. Et ipsi detulerunt nobis breues per singulas ciuitates, vel ca-
stella quod tempore Constantini, seu Basilii magistri militum fecerunt, continentes, quod
a parte ecclesiarum. non haberent adiutorium, nec suas consuetudines. Fortunatus patri-
archa dedit responsum dicens:: Ego nescio si super me aliquid dicere vultis, veruntamen
vos scitis omnes consuetudines quas a vestris partibus sancta ecclesia mea ab antiquo
.tempore usque nunc dedit. Vos mihi eas perdonastis, propter quod ego ubicumque potui
in vestrum fui adiutorio, et nunc esse volo, et vos scitis, quod multas dationes, vel missos
in seruitium domini Imperatoris propter vos direxi, nunc autem qualiter vobis placet, ita

, 81
fiat. Omnis populus unanimiter dixerát, quod antea tunc et nunc per plura tempora pro
nostro largido ita sit, quia multa bona parte habuimus, et habere credimus, excepto quod
missi dominorum nostrorum venerint, antiqua consuetudine vestra familia faciat. Tune
Fortunatus. patriarcha dixit: Rogo vos, filii, nobis dicite veritatem, qualem consuetudinem
sancta ecclesia rgea metropolitana in territorium istriensé inter vos habuit? Primus omnium
primas pollensis dixit: quando patriarcha in nostram ciuitatem veniebat, et si opportunum
erat propter missos dominorum nostrorum, aut aliquo placito cum magistro militum gre-
corum habere, exiebat episcopus ciuitatis nostre cum sacerdotibus, et clero vestiti pla-
netas cum «cruce, cereo, stados, et petaso psallendo, sicuti somn o pontifici, et iudices
una cuw populo veniebant cum signa, et cum magno eum recipiebant honore. Ingrediente
autem ipso pontifice in domum sancte ecclesie nostre accipiebant statim ipse epis-
copus claues de sua domo, et ponebat eas ad pedes patriarche, ipse autem patriarcha
dabat eas suo maiori, et ipse iudicabat, et disponebat usque in die tertia, quarta autem
die ambulabat in suum restorio. Deinde interrogauimus iudices de aliis ciuitates, siue
castella, si veritas fuisset ita omnes dixerunt; sic est veritas, et sic adimplere cupimus.
Nos vero amplius super patriarcha dicere non possumus. Peculia autem vestra domnica -
ubicumque nostra- pabulant, ibique et vestra pascant, absque omni datione, volumus ut in
antea ita permansat. Nam vero super episcopos multa habemns quod dicere. I. Capitulo.
Ad missos imperii, siue in. quacumque datione, aut collecta medietatem dabat ecclesia,
et medietatem populus. II. Capitulo. Quando missi imperii veniebant in episcopio, habe-
bant collocationem, et dum interim reuerti deberent ad suam dominationem, ibique
habebant mansionem III. Capitulo. Quecumque chartule emphiteoseos, aut libellario
iure, vel ad dolosas commutationes nunquam ab antiquum tempus corrupte fuerunt, ita
et nuuc fiat. IV. Capitulo. De herbatico, vel glandatico nunquam aliquis vim tulit inter
vicora, nisi secundum consuetudinem parentum nostrorum. V. Capitulo. De Vineas nun-
quam in tertio ordine tulerunt, sicut nunc faciunt, nisi tantum quarto. VI. Capitulo. Fa-
milia ecclesie nunquam scandala committere aduersus liberum hominem, aut cedere cum
iustibus, et in nemo sederi ausi fuerunt, nunc autem cum fustibus nos cedunt, et cum
gladiis sequuntur nos, nos vero propter timorem domini nostri non sumus ausi resistere
ne peiora accrescant. VII. Capitulo. Quis terras ecclesie femorabat usque ad tertiam
reprehensionem, numquam eos foras eiciebat. VIII. Capitulo. Maria vero publica, ubi
omnis populus communiter piscabat, modo ausi non sumus piscare, quia cum fustibus
nos cedunt, et retia nostra 'concidunt. IX. Capitulo. Unde nos interrogastis de iustitiis
dominorum nostrorum, quas Greci ad suas tenuerunt manus usque ab illo die, quo ad
manus dominorum nostrorum peruenimus, ut scimus dicimus veritatem : De ciuitate po-
lensi solidi mancosi sexaginta et sex; de Ruuingio solidi mancosi 40. de Parentio man-
cosos 66. Numerus tergestinus mancosos sexaginta, de Albona mancosos 50, de Pin-
quente mancosos 20, de Pedena mancosos 20, de Montona mancosos 30. Cancellarius
ciuitatis Noue mancosos 12, qui faciunt in simul. mancosos 344. Isti solidi tempore
grecorum in Palatio eos portabat. Postquam Joannes deuenit in ducatu, ad suum opus
istos solidos babuit, et non dixit quod iustitia palatii fuisset. Item habet casale Orcionis
cum oliuetis multis; item portionem de casale Petriolo, cum vineis, terris, olivetis et
omnes portiones Joannis Cancianico cum mouis vineis, oliuetis et casa cum sorculis
suis. Et possessio magno de Arbe, eum terris, vineis, oliuetis et casa sua. Item posses-
sionem Stephani magistri militum; item casam Zerotinam cum omni possessione sua,
et possessionem Mauritii Ypati, seu Basilii magistri militum instar, et de "Theodoro

Ypato. Item possessionem, quam tenet in Priatello cum terris, vineis, et oliuetis, et plura
alia loca. In Noua ciuitate habet fisco publico, ubi commanet, intus et foras ciuitati
amplius quam duos centum colonos, per bonum tempus reddunt oleo amplius quam
centum modia, vino magis quam amphoras duocentum, alnonas seu castaneas suf-
ficienter, piscationes vero habet, unde illi veniunt per aanum amplius quam quinquaginta
solidi mancosi absque sua mensa ad sacietatem. Omnia ista dux ad suam tenet manum,
exceptis illis 344 solidis sicut supra scriptum est, quod in palatio debent ambulare. De
forcia, unde nos interrogastis, quas Joannes dux nobis fecit, quod scimus, dicimus veri-
tatem. I. Capitulo. Tulit nostras siluas, unde nostri parentes herbatico, et glandatico
tollebant; item tulit nobis casale inferiore, unde parentes nostri, ut supra diximus, simi-
liter. tollebant. Modo contradicit nobis Joannes. Insuper Sclauos super terras nostras
posuit, ipsi arant nostras terras, et nostras runcoras, segnant nostras pradas, pascunt nostra
pascua, et de ipsas nostras terras reddunt pensionem Joanni. Insuper non remanent nobis
boues, neque caballi, si aliquid dicimus, interimere nos dicunt. Abstulit nostros casinos
quos nostris parentes secundum antiquam cosuetudinem ordinabant. Il. Capitulo Ab an-
tiquo tempore dum fuimus sub potestate Grecorum imperii habuerunt parentes nostri
consuetudinem habendi actus, tribunati domesticos, seu uicarios, nec non locoseruatos,
et per ipsos honores ambulabat ad communionem, et sedebant in consessu, unusquisque
pro suo honore, et qui volebat meliorem honorem habere, de tribuno ambulabat ad im-
perium, quod ordinabat illum Ypato. Tunc ille, qui imperialis erat hypatus, in omni loco
secundum illum magistrum militum procedebat. Modo autem dux noster Joannes constituit
nobis centarchos, diuisit populum, inter filios, et filias vel generum suum, et cum ipsos
pauperes edificant sibi palatio. 'Tribunatos nobis abstulit, liberos homines non nos habere
permittit, sed tamen cum, nostros suos facit nos in hostes ambulare, libertos nostros abstulit:
Aduenas homines ponimus casas, vel órtora nostra, nec in ipsos potestatem habemus. Gre
corum tempore omnis tribunus habebat sciphatos quinque, et amplius, et ipsos nobis abstulit.
Fodere numquam dedimus, in curte numquam laborauimus, vineas numquam laborauimus
calcarias numquam fecimus, casas numquam edificauimus, tegorias numquam fecimus, canes
nunquam pauimus, collectas numquam fecimus, sicut nunc facimus; pro unoquoque boue
unum inodium damus, collectas de ouibus nunquam fecimus, quomodo nunc facimus, uno-
quoque anno damus pecora, et agnos. Ámbulamus nauigio in Venetias, Ravennam, Dal-
matiam, et per flumina, quod nunquam fecimus. Non solum Joanni hoc facimus, sed
etiam ad filios, et filias, seu generum suum. Quando ille venerit in districtum domini
Imperatoris ambulare aut suos dirigere homines, tollet nostros caballos, et nostros filios
cum forcia secum ducit, et facit eos sibi trahere farcinas procul fere triginta «t am, lius
millia, tollit omnia eis quitquit habent, solum a ipsa persona ad pede remeare facit in
propria. Nostros autem caballos aut in Francia eos dimittit, aut per suos homines illos
donat. Dicit in populo: colligemus exenia ad dominum imperatorem aicut tempore Gre-
corum faciebaius, et veniat missus de populo una mecum, et offerat ipsos exenio ad
dominum imperatorem. Nos vero eum magno gaudio collegimus, quandoque venit ad
ambulare, dicit, non vobis oportet venire, ego ero pro vobis intercessor ad dominum im-
peratorem ; ille autem cum nostris donis vadit ad dominum imperatorem, placitat sibi,
vel filiis suis honorem, et nos sumus in grandi oppressione, et dolore. Tempore grecorum
colligebamus semel in anno, si necesse erat, propter missos imperiales. De centum capita
ouium, que habebat, unum; modo, autem qui ultimum nos" habet, unum exinde tollit,
et nescimus intueri, per annum sui auctores exinde prendunt ista omnia. Ad suum opus

\ . 39

habet dux noster Joannes, qud nunquam habuit magister militum grecorum, sed semper
ile tribunus dispensabat ad missos imperiales, et ad legatarios euntes, et redeuntes.
Et ipsas collectas facimus, et omni anno volendo, nolendo, quotidie collectas facimus: per
tres. vero annos illas decimas, quas ad sanctas. ecclesias dare debuimus, ad paganos
Sclauos eas dedimus, quando eos super ecclesiarum, et populorum terras nos transmisit
in sua peccata, et nostra perditione. Omnes istas angarias, et superpostas, que predicte
sunt, violenter facimus, quod parentes nostri numquam fecerunt, unde omnes deue-
nimus in paupertatem, et inrident nostros parentes, et quisvis nostri Venetias et Dalmatias,
et Greci sub cuius antea fuimus potestate. Si nobis euccurit dominus Carolus imperator,
possumus euadere: sin autem (non) melius est nobis mori, quam vivere. Tunc Joannes
dux dixit: Istas siluas, et pascua, que vos dicitis, ego credidi, quod ex parte domini
imperatoris in publico esse deberent: nunc autem si vos iurati hoc dicitis, ego vobis
(non) contradicam. De collectis. ouium in antea non faciam, nisi ut antea vestra fuit
consüetudo; similiter et de exeuio domini Imperatoris. De opere, vel nauigatione, seu
pluribus angariis, si vobis durum videtur, non amplius fiat. Libertos vestros reddam
vobis secundum legem parentum vestrorum, liberos homines habere vos. permittam,
ut vestram habeant commendationem, sicut in omnem potestatem domini nostri fa-
ciunt. Aduenas homines, qui in vestro resederint, in vestra sint potestate. De Selauis
autem, unde dicitis, accedamus super ipsas terras, ubi resederint, et videamus, ubi sine

. vestra damnietate valeant residere, resideant: ubi vero vobis aliquam damnietatem fa-

ciunt, sive de agris, sive de siluis, vel roncora, aut ubicumque, nos eos eiiciamus foras.
Si vobis placet, ut eos mittamus in talia deserta loca, ubi sine vestro damno valeant
commanere; faciant utilitatem in publico sicut et ceteros populos. Tunc prouidimus nos
missi domni. Imperatoris, ut Joannes dux dedisset vadia, ut per omnia prelata super-
posta glandatico, herbatico, operas et collectiones de Sclauis, et de angariat, vel nauiga-
tiones emendandum, et ipsas vadias recuperet (acceptant) Damianus, Honoratus et Gre-
gorius: sed et ipse populus ipsas concessit calumnias. In tali vero tenore, ut amplius
talia non perpetrasset. Et si aniplius istas oppressiones, ille aut sui heredes, vel auctores

fecerint, nostra statuta componant. De aliis vero causis stetit inter Fortunatum venera-

bilem patriarcham, seu suprascriptos episcopos, siue Joannem ducem, vel reliquos pri-
mates, et populum, ut quidquid iurati concordarent, et dicerent secundum suum sacra-
mentum, et ipsas breues, omiia adimplerent, et quod adimplere noluerint, de illorum
parte componat coactus in sacro pallatio auro marcosos (sic) lib. nouem.

Hec diiudicamus et conuenientia facta est in presentia missi domini Imperatoris
Izone presbytero, Cadolao, et Aione, et propriis manibus subscripserunt in nostra pre-
sentia. Fortunatus misericordia Dei patriarcha in hac repromissionis chartula a me facta
manu mea subscripsi.

T Joannes dux iu hac repromissionis chartula mm. ss.
T Stauratius episcopus in hac rep. char. mm. ss.
T Theodorus episcopus

» »

T Stefanus episcopus " »
T Leo episcopus m n
+ Laurentius episcopus a "

+ Petrus peccator, diaconus sancte Agleiensis metropolitane ecclesie hane
repromissionem ex iussione domini mei Fortunati sanctissimi patriarche, seu Joannis

gloriosi ducis, vel suprascriptorum episcoporum, et primatum populi Ietrie prouincie
scripsi, et post roborativnem testium chartulam roboraui.

Iz c. kr. dvorskoga tajnoga arkiva u Beču. Liber Pactorum i Codex Trevisanus u Mletcih
knjiZ. S. Marka sa prispodobljanjem dvajuh prepisah.
!

LIII. 805. U Cahenu.

Car Karlo veliki izdaje gakon za trgovce koji putuju u slovjenske i obarske zemlje.

Capitulare Aquisgranense Anni 805. Communiter aeclesiae et populi.
(Ostalo izostavljeno.)

7. De negotiatoribus qui partibus Sclauorum et Auarorum pergunt, quosque
procedere cum suis negotiis debeant, id est, partibus Saxoniae usque ad Bardaenovic,
ubi praeuideat Hredi, et ad Schezla, ubi Madalgaudus ' praeuideat, et ad Magadoburg
praeuideat Aito. Et ad Erpesfurt, praeuideat Madalgaudus. Et ad Halazstat praeuideat item
Madalgaudus. Et ad Foracheim, ad Breemberga et ad Regenisburg praeuideat Audulfus,
et ad Lauriacum Warnarius, Et ut arma et brunias non ducant ad venundandum. Quod
si inuenti fuerint portantes, ut omnis substantia eorum auferatur ab eis, dimidia quidem
pars partibus palatii, alia vero medietas inter missum et inuentorem diuidatur.

Pertz. Monumenta Germaniae Historica. Legum. Tomus I. str. 133. Mansi. Collectiones
Concil. T. XIV. str. 297. 301.

LIV. 809. 13. siečnja. U Kotoru.

Bilježka kako je njeki Andrejac sa svojom suprugom Marijom kupio moći sv. Trifuna od njekih
mletčanali za 300 rimskih solidah, à kako sagradi crkvu na čast istoga svetca, koju darova
svomu sinu, zajedno s njekimi slobodnjaci.

Instrumentum corporis nostri gloriosi Confalonis sancti Tryphonis anno a Christi incar-
natione octigentesimo nono die decima tertia Januarii.

Ego Andreatius et cum coniuge mea Maria et cum filio meo Petro et cum filia
mea Maria aedificauimus ecclesiam sanctae Mariae in fumariae et filia mea Maria tulit
virum, et alia noluit virum et dixit ad patrem suum Fac mihi in clausuram in sancta
Maria ad partem dexteram, et fecit ei pater sicuti placuit filiae suae et iudex qui sede-
bat in Ducle, audiuit quod esset pulera, voluit eain. tollere per forzam et deinde audi-
entes amici eius dixerunt ei et patri eius domno Andreatio, et domnus Andreatius
dixit filiae suae: Filia, audiui haec, quia iudex in illa nocte habet te tollere; illa res-
pondit. Pater mi, melius est mihi mori quam hoc scelus perpetrare; et illa nocte pater
eius excludit illam; et in illa nocte venit iudex cum gente multa, et quaerebat filiam
domni Andreatii, et non inuenit eam. Et post annorum curriculum venerunt Ve-
netici, et adduxerunt corpus sancti Tryphonís, et quando audiuit domnus Andreatius
quod habeant ipsi Venetici corpus sancti Tryphonis, abiit ad ipsam nauim, et dixit ad

* Veneticos: Rogo vos, amici carissimi, vendite mihi corpus saneti Tryphonis, et dixerunt

Venetici: Si tu promittis seruire ei cum tota mente et amore, vendimus tibi, et si non,
non dabimus tibi eum; et deinde promittit se vouere ecclesiam in ćius nomine, et ven-
diderunt eum domno Andreatio, et comparauit illum per ducentum solidos romanos et
unam coronam gemmatam, per centum solidos; fiunt simul trecenti solidi; et quando
eum exposuerunt de naui, venerunt clerici secundum ordinem, qui pertinet ad sacrum
corpus, quando autem portauerunt per viam fori corpus sancti Tryphonis, et stetit et
venit nauclerius, qui eum adduxerat, et dixit: Oh sancte Tryphon, tanto tempore te
adduxi et modo hic passum perge; et extorsit eius os usque ad aures, et hoc fecit primum
miraculum et clerici orauerunt ad sanctum Tryphonem et fecit misericordiam super ipsum
nauclerum, et portauerunt eum paulo, et fixit se; et domnus Andreatius cum coniuge
sua Maria fecit in illum locum ecclesiam in nomine eius, et permanet usque in hodier-
num diem ad laudem et honorem sancti Tryphonis, et haec fuit subiecta domnii Andreatii
quam babuit; et dedit eam filiis suis, ad unum filium dedit centum solidos; et hi, sunt
liberti eius: Marinus et Premarch: et sunt comprati in una scaranza de sancto Tryphone,
et alia generatione de zaratinis, nomine Granci, et sunt liberti, et non dicatis eos liberti
sed fratres.

Farlati Illyr. Sacr. T. VI. str. 425...

LV. 811 14. lipnja. U Akvisgrani.
Car Karlo veliki naredjuje rieku Dravu granicom medju crkvom | oglajskom i solnogradskom.

In nomine patris, et filii et spiritus sancti. Karolus serenissimus Augustus, a deo
coronatus, magnus, pacificus, imperator. Romanorum gubernans imperium, qui et per
misericordiam dei rex Francorum, et Longobardorum. Notum sit omnium fidelium
nostrorum magnitudini, presentium scilicet et futurorum, qualiter viri venerabiles, Vrsus
sancte Aquilegiensis ecclesie patriarcha, et Arno luuauensis ecclesie archiepiscopus,
ad nostram venientes praesentiam, non minimam inter se contentionem habuerunt de
Karantana prouincia, quod ad utriusque illorum dyocesim pertinere deberet. Nam Vrsus
patriarcha antiquam se auctoritatem habere asserebat, et quod tempore, ante quam Italia
a Longobardis fuisset inuasa, per synodalia gesta, que tunc temporis ab antecessoribus
suis Aquilegieneis ecclesie rectoribus agebantur ostendi posse "predicte Karantane
prouincie ciuitates ad Aquilegiam esse subiectas. Arno vero archiepiscopus asserebat:
se auctoritatem habere pontificum sancte romane ecclesie, Zacharie, Stephani atque
Pauli, quorum preceptis et confirmationibus predicta prouincia tempore antecessorum
suorum ad luuauensis ecclesie dyocesim fuisset adiuncta. Nos autem audita, atque dis-
cussa eorum contescione, ut in unam eos charitatem, et concordiam reuocaremus, et ut in
futurum, tam inter ipsos, quam et successores eorum omnis controuersia atque disceptatio
fuisset penitus ablata, predictam prouinciam Karantanam ita inter eos diuidere iussimus,
ut Drauus fluuius, qui per mediam illam prouinciam currit, terminus ambarum dyooeseon
esset; et a ripa australi ad aquilegiensis ecclesie rectorem, ab aquilonali vero ripa, ad
iuuauensis ecclesie presulem pars ipsius prouincie pertineret. Ecclesie vero, que in
utraque ripa fuissent constructe, ubicumque possessiones suas iuste sibi collatas habere
noscerentur, absque contradictione, et contentione ambarum parcium haberent; quia com-
pertum habemus, quod quedam ecclesie in una ripa fluminis predicti sunt constructe.
Hae igitur definitione a nobis promulgata, precipimus atque iubemus, ut tam presentes

42 ;

viri venerabiles, Maxentius videlicet, qui in locum nuper viri venerabilis Vrsi patriarche
subrogatus est, et Árnonem virum venerabilem Juuauensis ecclesie archiepiscopum
decernere (de cetero) in futurum nulla controueraia, aut questio moueatur, sed contenti sint.
et ex utraque parte nostro iudicio. quod inter eos secundum rectitudinis normam propter
charitatem, et pacem, que inter tales viros decet, conseruandam, iudicauimus. Neque
enim iustior nobis super huiusmodi disceptatione sententia proferenda videbatur, quam
ut diuisio inter eos illius prouincie fieret, cuius ambo se auctoritatem habere asserebant,
quia nos earumdem auctoritatem neutrum falsam, neutrum infirmam facere voluimus,
quia una antiquitate, altera sanete romane ecclesie sublimitate precellebat. Hane nostre
auctoritatis iussionem, ut maiorem per tempora vigorem sortiretur, firmiorque ab iis, qui
post nos futuri sunt, hominibus haberetur, more nostro eam subscribere, et de bulla
nostra iussimus sigillare. Datum XVIII. kal. Junii anno XI. Christo propitio [Imperii
nostri et XLII. regni nostri in. Francia, atque XXXVII. in Italia. Indictione IV. Actum
Aquisgrani palacii, in Dei' nomine feliciter. Amen.

Ankershofe. Handbuch der Geschickte des Herzogthums Kürnthen. B. II. Anhang. Re-
gesten und Urkunden str. 9. N

LVI. 815.

Ludovik franački kralj, potvrdjujući Istrijanom staro njihovo pravo, da mogu birati sve svoje
častnike tuko duhovne kao # svietske, priznaje ujedno sve one naredbe, koje načiniše poslanici
njegova otca lzo, Kadolao i Ajo.

In nomine Dei ct saluatoris nostri Jesu Christi.

Lodowicus diuina ordinante clementia Imperator Augustus. Fortunato venerabili
patriarchae, idemque omnibus episcopis, abbatibus, tribunis, seu reliquis fidelibus nostris
Histriae prouinciae commorantibus, a maiore usque ad minorem. Sicuti enim a primordio
urbis concessimus, ita et denuo per sacram auctoritatem nostram confirmare decreuimus,
vestris iustis petitionibus annuentes, videlicet ut unicuique secundum ordinem et honorem
dignitatis, et legem antiquam, ut si aliquis vestrum ex hac luce discesserit...., inter vos
rectorem et gubernatorem, atque patriarcham, episcopos, abbates, seu tribunos, et reliquos
ordines licentiam habeatis eligendi, ea scilicet ratione, ut unanimes, et concordes esse
debeatis, pacem ad inuicem, et iustitiam consentientes et conseruantes, et qui posteriores
fuerint, minores sub omni custodia babeant, nulla tributa iliicita supponere praesumant
sed omnes generaliter in Dei voluntate fideliter nobis et fiiis nostris deseruire studeatis
Patriarcha, episcopi, abbates et reliqui sacerdotes, canonice viuentes non praesumant .... et
si (quod absit) diabolo suadente inter vos rixas, et contentiones aut oppressiones paupe-
rum faciatis, et mandatum nostrum transgressi fueritis, aut fidelitatem nobis repromissam
suis in tempore non conseruaretis, sciatis pro certo vestram esse culpam, et si non
emendaueritis, legalem et capitalem super vos manere sententiam. Et quicumque iudi-
catum, quod legati domini et genitoris nostri: Izo presbyter, et Cadolas, atque Aio co-
mites per iussionem eiusdem domini et genitoris nostri inter vos constituerant, et primates
populi vestri centum et septuaginta duo per sacramentum confirmauerunt, ut si aliqua
contumacia violauerit, nouerit se poena, quae in ipso iudicatu conscripta est, mulctandum,

id est nouem libros auri ad palatium nostrum debeat soluere, et ut haec auctoritas nostris
futurisque temporibus, deo protegente, firmiter habeatur, et per futura tempora melius
conseruetur, more nostro scribere, et de bulla nostra iussimus sigillari.

Vergottin Bart. Breue Saggio d'istoria antica e moderna della cittá di Parenzo nell'
Istria. In Venezia 1796. pag. 14.

LVII. 817. mjeseca lipnja. U Cahenu.

Ludovik car franački dieli svoje carstvo medju svoje sinove Lotara, l'ipina i Ludovika, kojemu
posliednjemu pripade slovjenska gemlja, ležeća na iztoku od Bavarske.

In nomine domini dei et saluatoris nostri Jesu Christi. Ludouicus, diuina ordi-
naute prouidentia imperator Augustus. Cum nos in Dei nomine anno incarnationis
: domini octingentessimo septimo decimo, indictione decima, annoque imperii nostri quarto
mense Julio. Aquisgrani palatio nostro more solito sacrum conueutum et generalitatem
populi nostri propter ecclesiasticas, vel totius imperii nostrl utilitates pertractandas, con-
gregassemus, et in his studeremus, subito diuina inspiratione actum est, ut nos fideles
noatri commonerent. quatenus manente nostra incolomitate, et pace undique a Deo con-
cessa, de statu totius regni et de filiorum nostrorum caussa, more parentum nostrorum
tractaremus. Sed quamuis haec admonitio deuote ac fideliter fieret, nequaquam nobis, nec
his qui sanum sapiunt, visum fuit, ut amore filiorum aut gratia, unitas imperii a Deo
nobis conseruati diuisione humana scinderetur, ne forte hac occasione scandalum in sancta
eeclesia oriretur, et offensam illius, in cuius potestale omnium iur& regnorum consistunt
incurreremus. Idcirco necessarium duximus, ut ieiuniis et orationibus et elemosinarum
largitionibus, apud illum obtineremus, quod nostra infirmitas non praesumebat. Quibus
rite per triduum celebratis, nutu omnipotentis Dei, ut credimus, actum est, ut et nostra
et totius populi nostri in dilecti primogeniti nostri Hlutharii electione vota concurrerent. .
Itaque taliter diuina dispensation: manifestatum, placuit et nobis et omni populo nostro,
more solemni imperiali diademate coronatum, nobis et consortem et successorem imperii,
si dominus ita voluerit, communi voto constitui. Ceteros vero fratres eius, Pippinum vi-
delicet et Hludouicum, aequiuocum nostrum, communi consilio placuit regiis insigniri
nominibus, et loca inferius denominata constituere, in quibus post decessu. nostrum,
sub seniore fratre, regali potestate potiantur iuxta inferius adnotata capitula, quibus quam
inter eos constituimus, conditio continetur. Quae capitula propter utilitatem imperii, et
perpetuam inter eos pacem conseruandam, et totius ecclesiae tutamen, cum omnibus fi-
delibus nostris considerare placuit, et considerata conscribere, et conscripta propriis ma-
nibus firmare, ut Deo opem ferente, sicut ab omnibus communi voto actum est, ita
communi deuotione a cunctis inuiolabiliter conseruentur ad illorum- et totius populi Chri-
stiani perpetuam pacem; salua in omnibus nostra imperiali potestate super filios et
populum nostrum, cum omni subiectione quae patri a filiis, et imperatori ac regi a suis
populis exhib tur. (Ostalo izostavljeno).

Capitulum II.

Item Hludouicus volumus ut habeat Baioariam et Carentanos, et Beheimos et
Auaros, atque Selauos qui ab orientali parte Baioariae sunt, et insuper duas villas do-
minicales ad suum seruítium in pago Nortgaoe, Luttraof, et Ingoldesstat

Pertz. Monumenta Germaniae historica. Legum. Tomus I. str. 198. Mansi. Collectio Concil,
T. X, str. 118.

44 , -
LVIII. 824—826.

Eugenio II. papa stavlja pod vlasi laureacenskog nadbiskupa | Yrulfa Hunniju, t. j. Avariju,
Moravsku, Panoniju i Mes.

Eugenius episcopus, seruus servorum dei, Rathfredo sanctae Fauianensis ecclesiae,
et M ethodio ecclesiae Speculi Juliensis, quae et Soriguturensis nuncupatur, atque Álewino,
sanctae Nitrauiensis ecclesiae, parique modo Annoni, sanctae Vetuarensis ecelesiae epis-
copis, simul etiam Tuttundo, nec non Moimaro ducihus, et optimatibus, exercitibusque plebis
Hunniae, quae et Auaria dicitur, et Morauiae. Desiderio salutis animarum vestrarum,
filii in Christo charissimi, cum audiuimus charissimam conuersationem vestram et sanctae
fidei, bonorumque operum vestrorum processum, summo gaudio, atque laetitia fuimus
exhilarati, quia diuina in vobis operante clementia, ut apostolus ait, ubi abundauit de-
lictum, ibi superabundat gratia, utque quomodo sancta dei ecclesia nostris temporibus
quotidianum in electione vestra suscipit incrementum. Cuius optabilis rumoris index fuit
reuerendissimus Yrolphus, sanctae Laureacensis ecclesiae archiepiscopus, et sanctissimus
frater noster, vester autem spiritualis pater, qui per suam sanctam praedicationem adop-
tiuos deo vos genuit filios. Is itaque ad apostolorum limina orationis caussa veniens,
nouam ecclesiam nostris benedictionibus informandam subnixe commendauit, quia domino
auxiliante, catholice gubernandam ' suscepit. Ia quibus etiam quondam Romanorum quo-
que, Gepidarumque aetate, ut lectione certum est, in septem episcoporum parochias
antecessores sui iure metropolitano obtinuerit dioecesin. Qua ex iustitia et lege praefatus
deo dignissimus archiepiscopus debito obligatur, ut illi terrae prius Christiculae, atque
suorum antiquitus antecessorum creditae prouidentiae, quam nunc vos dei omnipotentis
occulto mediante iudicio, velut haereditariam possidetis, ipse euangelicus agricola
diu negata coelestis spargat semina vitae, atque in lucrandis domino Christo animabus
rediuiuam de vobis nutriat segetem. Quem nos doctissimum diuini oraculi ministrum
saluti vestrae cognoscentes per omnia necessarium fide, et -exemplo probatum, merito
erga illum apostolicam seruautes sententiam, qua dicitur: Quomodo credent sine prae-
dicante, aut quomodo praedicabunt,, nisi mittantur? ab sancta romana ecclesia, matre
vobiscum rectorem transmissimus, atque in praefatis regionibus Hunniae quae et Auaria
appelatur, sed et Morauiae, prouinciarum quoque Pannoniae siue Mesiae, apostolicam *vi-
cem nostram, et dioecesin, atque ius ecclesiasticum exercendi, et usum, ac potestatem
antecessorum suorum, videlicet sanctae Lauriacensis ecclesiae archiepiscoporum, sibi
successoribusque suis canonica auctoritate committimus, atque huius constitutionis
nostrae decretum subscriptionis priuilegio roboramus. Pallium praeterea iuxta consue-
tudinem antiquam sanctitati suae dedimus; quod ita sibi concessimus, sicut praedeces-
sores nostri suis praedecessoribus concessere, priuilegiorum suorum scilicet integritate
seruata. Cuius dilectioni, quamuis hoc debito permitteremus, propter vestras autem pe-
titiones super hac re flagitantibus, ad honorem suum nostram apostolicam vicem, atque
auctoritatem insuper accumulauimus, quod nunquam suis permissum est prioribus. Qua-
tenus et vos, confratres, et coepiscopi, deinceps ei reuerentiam ampliorem exhibere sciatis
et in sana doctrina coelestis eruditionis ad aedificationem vestram, ut filii sapientes obe-
diatis, atque vos, laici, primates, et vulgus, saluberrimis praeceptis suis, non velut homini
sed tanquam deo humiliter obtemperetis, et in fide catholica, quam per dominum Jesum

! Hansiz. in vestris partibus.

consecuti estis, fortes permaneatis. Nam totius doli artifex diabolus, cuius dominio et
populis in babtismate abrenunciastis, iacturam et damnum vestrae salutaris surreptionis
moleste patitur, ac per varias occasiones zizaniam perfidiae seminando, velut multa
iniuria! bacchatur, et ut vestrum aliquis terga vertat sanctae professioni incessanter
molitur. Quapropter saepe dicti archiepiscopi, videlicet pastores vestri a deo destinati in-
stitutionibus benignas aures praebete, qui vos, et versutiam Sattanae cauere, atque eius
aeternos cruciatus euadere instruet, ac ipse in die iudicii de bonis operibus vestris sae-
culorum domino perpetua remunerandos gloria praesentabit. Ad perfectam autem, et
necessar;am eruditionis vestrae salutem, ut comperimus, non sufficiant pauci, qui modo
constituti sunt vobis, episcopi, quia plures sunt adhuc gentilitatis errores ibidem detenti,
ad quos propter inopiam praeconum diuini verbi, nondum peruenit notitia Christi. Idcirco
enim ut accrescat turba fidelium, studeat solertia vestra pro mercede, ac remissione pec-
catorum vestrorum adminiculum atque iuuamen praebere reuerendissimo Yrolpho archi-
episcopo, quatenus dudum illic constitutorum episcoporum numerus impleatur, qui con-
grue constituti, et vobis posterisque vestris poterunt esse proficui, ei ad restaurationem
ecclesiarum propter nomen domini de possessionibus vestris, quas redditus dotesque
earum fama diuulgante, quondam fuisse noueritis, aeternam sufficientiam vobis comparantes,
eisdem eccleeiis ipsi conferatis, idoneis viris ad hoc ministerium electis, maxime in illia
locis, si opportunitas et utilitas commendauerit, ordinentur antistites, ubi indicia ecclesia.
rum, et aedificiorum sedes pontificales olim fuisse demonstrant; si autem illius arbitrio
deliberatione, qui, vel ubi disponantur episcopi concedimus, cui vicem nostram apud vos
ecclesiastici regiminis per omnia commissimus.

Bullarium diplomatum et priuilegiorum ss. rom. Pontificum. Augustae Taurinorum. 1857
T. I. str. 272. — Hansiz. Germaniae Sacrae Tom. I. str. 149.

LIX. 837. 4. ožujka. U Bijaču kod Solina.

Trpimir veliki župan hrvatski daruje nadbiskupiji spljetskoj crkvu sv. Jurja u Putalu sa
samostanom, kojega je tamo sagraditi dao.

In Nomine patris et filii et spiritus sancti. Regnante in Italia piissimo Lothario
Francorum rege, per indictionem XV. sub die IV nonis martii. Dum mundi ab origine
cuncta per tempora facta mansisse, dellabisseque -succendentibus alia alternis * semet
oculis perspicimus, mentis et manus fidei palpamus, nihil corporeis membris videre,
audire aliud valemus, nisi ea, que presentantur et scripturarum auditio obtutibus pandit.
Unde ego licet peccator Tirpimirus, dux Croatorum, iuuatus munere diuino, incertus
de die nouissimo, et hora, qua nesciat homo, solicitus nimis anime mee, commune con-
silium meis cum omnibus zuppanis construxi monasterium, ibique cateruas fratrum
adhibui, quorum sedulis votis, et frequens oratio nos immunes redderet deo pec-
catis, in hanc adiecit mens nostra, eiusdem monasterii ecclesie aliquid in utensilibus pre-
parare. Cum autem non sufficeret in argento ipsa vasa perficiendum, accomodauit nobis
Petrus salonitane ecclesie archiepiscopus, et dilectus compater XI libras argenteas; hac

! Hansiz. inuidia.
? Lucius i Farl. altissimi

de re ei duximus hilari animo dare quiduis, et non denegamus charitati vestre, quibus
ipse respondit: volo domine et compater ut primum, quidquid proprio emi pretio, vel
quod donatum est in immobilibus et mobilibus in sancta matre ecclesia, id est in Lasani
et Tugari! cum servis et ancillis Stepus, Sagoleo, Chortino presentia claritatis vestre
per paginulam priuilegilem sancte salonitane ecclesiae dicte mancipata in eternum per-
maneant, ac deinde, ut in fatam matrem ecclesiam, que est metropolis usque ripam
Danubii, et pene per totum regnum Chroatorum * et pro remedio anime vestre, parentum
vel fidelium vestrorum, et per commodatum argentum detis ecclesie beati Georgii, in
loco qui dicitur Putalio, omnia que obtinet possessionum, seruos quidem et ancillas, quae
Mislauo duce ipsam ecclesie cum dedicata videtur, et ab ipso supradicto duce donis di-
tatam, simili modo et priuilegii censura, hec quidem donatio a vobis firmiter enixe de-
poscimus taliter? et suggestioni placiti data ad sensum spopondimus, et iure mansuris
rebus priuilegium fieri, presentem nostram deliberationem, precepimus, videlicet ita
duntaxat ut empta pretio infra terminis nostris, in locis memoratis, sempiterna donatione
possideat dicta iam sancta ecclesia a nemine infestante. Tandem vero prefatam ecclesiam
de regali territorio ab orientali et occidentali parte, a rupe montis, usque ad mare, ab
utroque latere terminos cum lapideis, et ferro signatos, infra quos terminos nullius adiacet
territorium, nos diligenter condonamus, et hoc in augmento sancte salonitane ecclesie, pro-
ferentes firmamus, et ut singulis annis de omnibus nascentibus* terre ex curte nostra,
que Clusan dicitur, decime inferantur in memoratam ecclesiam, quas decimas antecessor-
noster Mislauus? dare cepit; si quis vero de superscriptis, quidquid deo inspirante, amore
sanctorum inflammati deuoto pectore obtulimus, concessimus, et imposterum inconuulsa
firmata manere $ censuimus, in cenobium sanctorum martyrum Domnii et Anastasii, Cosme
et Damiani ; et si quis diripere, vel subtrahere, aut.per vim opponeretentauerit, iram domini
Saluatoris, et sanctorum omnium maledictionem, quidem CCC patrum et octodenus vinculo
insolubili anathemate Maranatha denodetur, diuidetur et evellatur diuino iudicio a cognatione
et patria, uxore et filiis, qui separare donationem nostram temerarie a sancta matre ecclesia
iam factam presumpserit, fouetur itaque hic litigantibus cum eo vicariis sanctis religiosorum
subsistentium, Principum gratia tam nefandum 7 faciens quisquis ille defunctorum obliuioni
dans, et lumen animarum eorum octinguens et in nouissimo die magni examinis, cum
diabolo, et eius tetris angelis, et Juda Iscariote, Christi proditore in gehenna barathri
muneretur? ubi ignis nunquam extinguitur, et vermes impiorum non moriuntur.

Actum in loco qui dicitur Byaci, tempore nuper fa!o, et testium notitia, pre-
.sentia, communi voto, et voluntate corroboratuin.
Signum manu, meque ipso Tirpimiro Duce, huius rei concessore et auctore.
Signum manu Comicino Zuppano testis. -

> » Pretilia " "
> » Nemustlo ^ »

! Luc. i Farlati: Turgari.
* ? Farlati Croatie.
3 Luc. i Farlati talibus.
4 Luc. i Farlati omni nascentia.
5 Luc. i Farlati Mislauo.
6 Luc. i Farlati valere.
7? Luc. i Farlati nefandi.
8 Farlati numeretur.

Signum manu Zarsata Zuppano testis
" , Ludovico , >
» Ozanulo cum fratre.

- »
» » MNegutia Camerario testis.
» Zullo testis.
» po Potecano testis.
» » AZutimuslo testis.
» ; Damay testis.
» » Dominico presbytero capellano testis.
" » Cipriano presbytero capellano testis.

Ego Martinus presbyter capellanus preceptione domini mei Ducis memorati, ro-
gatus scripsi, e£ manu propria opus compleui, signum manu feci.

Hec sunt nomina seruorum de Masaro, pertinentes eos, in sancta matre ecclesia
beati Domnii, scitote numerum eorum, sunt in primis: Carento, Postellio, Nassezai, Do-
maciai, Ylena, T'rubula! istis cum suis feminis.

Ceteri vero septem, quorum nomina sunt: Liutamiro, Strehemilo, Nedamuslo,
Tesina, Luteciai. Ceustilo.

Iz rukopisa , Donationes Principum Ecclesiae Spalatensis^ koj se nalazi u pismohrani
vadbiskupije spljetske izvadjena iz prepisa potvrdjena po javnih bilježnicih 1333. — Lucius de Regno
Daltm. et Croat. Historia. Francofurti 1666. p. 61. Vind. 1758 p. 60. Farlati: Illyricum Sacrum
T. III p. 51.

LX. 840. 22. veljače. U Paviji.

Lotar car čini ugovor mira na vrieme od pet godinah medju Mletéani i talijanskimi susjednimi
gradovi, koji se obvezaše, da će pomagati Mletéane na moru proti njihovim slovjenskim | (hr-
valskim) neprijateljem.

In nomine domini nostri Jesu Christi dei aeterni. Anno incarnationis domini octogen-
tessimo quatragesimo.

Lotharius diuina ordinante prouidentia Imperator augustus, anno imperii eius vi-
gesimo sexto, octauo kal. Marcii, Papiae ciuitatis palatio, hoc pactum suggerente ac
supplicante Pro gloriosissimo Duce Veneticorum, inter Veneticos. et vicinos eorum consti-
tuit. ac describere iussit, ut ex utraque parte de obseruandis his constitutionibus sacra-
menta dentur. Et postea per obseruationem harum constitutionum pax firma inter illos
perseueret. Vicini vero Veneticorum sunt ad quos huius pacti ratio pertinet: Histrienses,
Foroiulienses, Cenetenses, Taruisanenses, Vicentenses, Montessilicenses, Gaualenses,
Comaclenses, Raunenses, Cesentenses, Ariminenses, Pisaurenses, Fanenaes, Senogalienses,
Anchonenses, Humanenses, Firmenses, et Puienses, (Pisenses)quibus locis vel presenti tem -
pore constituti sunt, vel in futuro constituti fuerint, maiores, atque minores, quos constituit
ipse Imperator, et cum Petro duce Veneticorum, et cum ipso populo Veneticorum ete. et
cunctae generalitati ad ducatum Venetiae pertinentibus, hoc pactum obseruare deberent

! Luc. i Farlati, Trubasa.

per annos constitutos numerum quinque, ut nulla malitia, nec lesio inter partes perueniat.
(Dalje izostavljeno).

Et hoc statuimus, ut quodcumque mandatum domini Imperatoris Lotharii cla-
rissimi augusti, vel missorum eius vobis nuntiatum fuerit inter utrasque partes ad vestrum
solatium nauali exercitum contra nos (sic) generationes Sclauorum, inimicos scilicet
vestros, in quo potuerimus solatium prestare debeamus, absque ulla occasione; spondemus
quoque ut nullum inimicorum, qui contra vos, vestrasque partes sunt, vel fuerint, nos,
qui modo sumus, vel qui fuerint, adiutorium ad vestram lesionem faciendam prebere de-
beamus, sub quolibet ingenio infra hoc spatio pacti.

Romanin. Storia di Venezia. T. I. str. 356.

LXI. 860.
Kocel kneg blatski daruje samostanu sv. Emerama sela Stromogin, Reginivarlersdorf i Rosdorf.

In nomine domini nostri Jesu Christi. Notum igitur fieri volumus cunctis chris-
tianis fidelibus, et infidelibus, praesentibus scilicet et absentibus nec non et futuris, quod
ego Chozil humilimus comes de hereditate mea (tradidi ad sanctum Emmerammum in
proprietatem ad Stromogin, quantum Guntpoldus habuit in proprietatem et beneficium, in
villa nuncupante Reginiuuartersdorf et in Rosdorf, cum terra, aratura, vineis, atque pratis,
pascuis, aquis, aquarumque decursibus, molendinis et in omnibus marchis. In nomine
domini amen. Hi sunt testes: Ratpot comes, Gundram comes, Gundpold comes, Huogo,
Hunolf, Engildeo, Gundpold, Puoso, Cotahelm.

Anamodi. Tradit. S. Emmeram. Lib. 1. Cap. 87, str. 238.

LXII. 860.

Gundbat djakon daruje njeka sela us Salu i Veliku samostanu sv. Emerama.

Nonnullorum nouerit industria fidelium, quod Gundpato venerabilis diaconus
traditionem, qua capitulo XXIII conscripta est, secundo firmauit, addens quoque .t
caetera loca. Iu praesentia igitur Arnulfi ducis praedictus Gundbato unacum aduocatu
suo Starchando tradidit ad sanctum Emmeramum talem proprietatem, qualem habuit ad
Quartinaha, et ad Sala et ad Vueligam in manum videlicet Hittonis abbatis atque Ekkirici
missorum praefati sancti ac venerabilis Episcopi Ambrichonis. Isti autem sunt testes :
Gundram comes, et filius eius Megingoz. Sigihart. Droant. Willihelm. Hoholt, Lantperht.
Rihger. Drudolt. Sigiperht. Eparachar. Vuitger. Otachar. Einhart. Pero Framrich. Karen-
tanus. Glaz. Mirei. Kasiz. Necliuchim. etc.

Anamodi. Tradit. S. Emmeram. Lib. I. Cap. 50. str. 257.

49
LXIII. 861. 20. veljače. U Reznu.

Ludovik II. kralj njemački potvrdjuje darovanje onih selah, koje darova Pribina knez blatski
Crkvi à samostanu dolnjo-altajskom.

In nomine sanctae et indiuiduae trinitatis. Hludouicus, diuina fauente gratia rex,
Si enim ea, quae fideles regni nostri pro eorum oportunitatibus nos deprecati fuerint,
implere studuerimus, non solum regium morem decenter implemus, verum etiam eos
procul dubio fideliores, ac deuotiores in nostro efficimus seruitio, et ad aeternam vitam
feliciter obtinendam, profuturum liquido credimus. Quapropter comperiat omnium fidelium
nostrorum praesentium scilicet et futurorum solertia, qualiter Briuuinus, fidelis dux noster,
veniens in procerum nostrorum praesentiam, postulauit serenitatem nostram, ut de rebus
proprietatis suae, quas ei in proprietatem concessimus, liceret ei partem aliquam in me-
moriam eius dare ad sanctum Mauricium, et ad monasterium nostrum Altaha, cui tempore illo
Otgarius abbas praeesse videbatur et rector. Cuius petitioni libenti animo assensum
praebentes, decreuimus ita fieri. Dedit itaque Briuuinus, fidelis dux noster, cum consensu
et licentia nostra, ad praefatum monasterium sancti Mauricii martyris Chriati, de sua pro-
prietate, in suo ducatu, quidquid habuit ad Salapiugin infra terminos istos: in orientem
ultra Salam fluuiolum usque ad Slougenzin marcham, et Stresmaren, et sic sursum per
Salam usque Wualtungesbah, et sic inde usque in Hrabagiskeit, et ad Chirihstetin. Postea
vero praedictus fidelis abbas noster Otgarius deprecatus est celsitudinem nostram, ut easdem
res per nostrae auctoritatis praeceptum confirmassemus. Cuius petitioni ob honorem dei
et sancti Mauritii militis Christi, et bonum illius seruitium, libenti animo assensum prae-
buimus; et hoc ei nostrae auctoritatis praeceptum fieri iussimus, per quod decernimus
et iubemus, ut sicut praedicti termini in praedictis locis diffiniti sunt, ita deinceps, ad
iam dictum monasterium per hoc nostrae auctoritatis praeceptum ipsae res nullo inquie-
tante, sed deo auxiliante, perpetuis temporibus consistant in proprium. Et ut haec auc-
toritas largitionis nostrae firmior habeatur, et per futura tempora a fidelibus nostris
verius credatur, et diligentius obseruetur, manu propria nostra subter eam firmauimus
et anuli nostri impressione roborare iussimus.

Signum Hludouici serenissimi regis.
Iiebarhardus notarius ad vicem Vuitgarii recognoui.

Hegnante Indictione VIII.

Data X. kal, marcias. Anno Christo propitio XXVIII. regni domini Hludouici
serenissimi regis in orientali Francia.

Actum Reganesbure ciuitate regia in dei nomine feliciter. Amen.

Monumenta Boica T. XI. str. 119. Kopp. u Palaeografiji I. 432. smatra ovu listinu za
podmetnutu.

LXIV. 861. 20. studena. U Matahovi.

Ludovik 11. kralj njemački, podieljuje crkvi solnogradskoj mnoga slovjenska i njemačka miesta
u Panoniji.

In nomine sanctae et indiuiduae trinitatis. Hludouicus, diuina fauente gratia
rex. Oportet igitur nos, qui diuino sumus munere quodammodo prae ceteris mortalibus
sublimati, eius in omnibus parere praeceptis, cuius clementia praelati sumus, atque culus

————————————

praecellimus munere, loca utique sibi dicata per petitiones fidelium nostrorum, nostro
releuari iuuamine, atque regali munimine; quoniam hoc nobis et ad mortalem vitam tem-
poraliter transigendam, et ad aeternam feliciter obtinendam, profuturum liquido credi-
mus Quapropter comperiat omnium fidelium nostrorum praesentium scilicet et futurorum
solertia, qualiter quidam venerabilis archiepiscopus noster Ádaluuinus, veniens in procerum
nostrorum praesentiam, postulauit serenitatem nostram, ut ob mercedis nostrae augmen-
tum, quasdam res proprietatis nostrae ad sanctam ecclesiam iuuauensem, quae est con-
structa in honore sancti Petri, principalis apostolorum, et sancti Rotberti, ubi etiam cor-
pore requiescit, et ipse praedictus venerabilis episcopus praeest, in proprium iure per-
petuo permanendum concedissemus. Cuius petitioni ob amorem domini nostri Jhesu Christi, |
seu ob remedium animarum antecessorum nostrorum, ac beatae memoriae domni ac geni-
toris nostri, nostraeque etiam mercedis augmentum, libenti animo assensum prebentes, de-
creuimus ita fieri. Tradimus itaque ad praedictam casam dei: Sabariam ciuitatem et
Peinihhaa, sicut Odolricus comes noster et missus, de ipsis rebus eas circuiuit, ceterique
nostri fideles, et praedictum venerabilem archiepiscopum de ipsis rebus vestiuit, ita
deinceps iure perpetuo volumus, ut ad praedictam casam dei permaneant. Insuper etiam
tradimus ibi istas curtes in proprium, quae antea ibi in beneficium fuerunt ex alicuius
dato, siue ex parte nostra, siue ex alterius cuiuslibet parte ibi antea beneficiatae fuissent,
quarum haec sunt nomina: ad Magalicham, ad Uuachauua, ad Liupinam, ad Holunburci,
ad Trigisimam, ad Penninuuane, ad ecclesiam Anzonis, ad Uuitanespere, ad ecclesiam
Ellodis, ad ecclesiam Minigonis presbyteri, ad Kundpoldesdorf, ad Rapam, ad siccam
Sabariam. Item ad Peinicahu, ad Salapiugin, et ecclesiam ad Chuartinahu, ecclesiam ad
Kensi, ecclesiam ad Ternperch, ecclesiam Gundoldi, ecclesiam ad Sabnizam, ad Nezilin-
pach. Item ad Rapam, ad Tudleipin, ad Sulpam, ad Labantam, et Kurcizam beneficium
Engibaldi, ad Carantanam ecclesiam sanctae Mariae, ad Trahoue, ad Gurniz, ad Trebi-
nam, ad Astaruuizam, ad Friesah, ad Crazulpam, ad Pelisam, ad Chumbenzam, ad Un-
drinam, ad Liestinicham, ad Pruccam, ad Morizam, ad Strazinolun duo loca, ad Lumi-
nicham iuxta Rapam. Ea videlicet ratione, ut ab hodierna die, et deinceps praedictae res ad
praedictam casam sancti Petri et sancti Rotberti, ubi etiam ipse corpore requiescit, iure
perpetuo permaneant, absque alicuius contradictione; nec ullus successor noster, aut dux,
vel comes, siue vicarius, seu qualibet alia iudiciaria potestas, de praedictis rebus, quas
praenominauimus, potestatem habeat inde quippiam abstrahere, sed per hoc nostrae auc-
toritatis praeceptum, sicut praediximus, ad praedictum locum sancti Petri et sancti Rot-
berti, ubi etiam corpore requiescit, in Salezburc ciuitate, absque alicuius molestia vel in-
quietudine sint. Et ut haec auctoritas largitionis et confirmationis nostrae firmior habeatur,
et per futura tempora a fidelibus nostris verius credatur, et diligentius obseruetur, manu
propria nostra subter eam firmauimus, et anuli nostri inpressione assignare iussimus.

Signum domini Hludouici, serenissimi regis. Hebarhardus notarius ad vicem Gri-
maldi archicapellani recognoui et subscripsi.

Data XII. kal. decembris, anno Christo propitio XXVIIII regni domini Hludo-
uici serenissimi regis in orientali Francia regnante. Indictione VIIII. Actum Mathahoua,
villa regia. In dei nomine feliciter. Amen. Pečat vošćena pritišnjena.

Iz vana: hludouici Imp. precepta de ecclesiis in orientalibus partibus, Izvorna listina u
c. kr. dvorskom arkivu u Beču.

LXV. 866. mjeseca kolovoza. .

Nikola I. papa odgovara Mihalju kralju bugarskomu na njeka po njemu stavljena pitanja, koja
se protežu na tadašnje nazore i običaje i ostalih južnih Slovjenah.

(Ulomak).

Igitur refferentes qualiter diuina clementia christianam religionem perceperitis,
qualiterque populum vestrum baptizari omnem feceritis, qualiter autem illi postquam
baptizati fuere, insurexerint unanimiter cum magna feroricitate contra vos, dicentes: non
bonam vos eis legem tradidisse, volentes etiam vos occidere et regem alium constituere.
Et qualter vos, diuina cooperante potentia, aduersus eos praeparati, a maximo usque ad
modicum superaueritis, et manibus vestris detentos habueritis, qualiterque omnes primates
eorum atque maiores cum omni prole sua, gladiis fuerint perempti, mediocres vero, seu
minores nihil mali pertulerint. De his nosse desideratis: qui vita priuati sunt, utrum ex
illis peccatum habeatis etc Praeterea indicastis, quod qnidam graecus mentiens, fateretur
se presbyterum esse, cum non esset, ac per hoc plurimos in vestra patria baptizaret.
Cum ergo vos inspiratione dei cognouissetis, quod non esset presbyter, iudicaueritis, ut
amitteret aures et nares, et acerrimis verberibus caederetur, et ex vestra patria pelleretur,
etc. Graecos dicere perhibetis, quod in illorum patria chrisma et oriatur et ab illis per
totum mundum tribüatur, et ideo nosse desideratis si verum sit. Sed iam credimus quod
vestra solertia, quod verum non sit, animadvertat etc. Postremo deprecamini nos suppli-
citer, ut vobis quemadmodum caeteris gentibus, veram et perfectam christianitatem non
habentem maculam, aut rugam largiamur, asserentes, quod in patriam vestram multi ex
diuersis locis christiani aduenerint, qui prout voluntas eorum existit; inulta et varia lo-
quuntur, id est Graeci et Ármeni et ex caeteris locis. — Requisistis, si liceat in vobis
patriarcham. ordinari. Sed de hoc nihil definitiue respondere possumus, priusquam legati
nostri, quos vobiscum mittimus reuersi fuerint, ut nobis, quae inter vos multitudo sit, et
unanimitas christianorum renuntient. Nam interim episcopum habetote, et (si) cum incre-
mento diuinae gratiae, christianitas ibi fuerit dilatata, et episcopi per singulas ecclesias
ordinati, tunc eligendus est inter vos unus, qui si non patriarcha, certe archiepiscopus
appellandus sit, ad quem omnes concurrant. etc. etc. Verum tamen in his omnibus aderit
misericordia dei missis nostris, et futuro episcopo vestro, qui vos instruant, et quid
agere debeatis abundanter erudiant. — Cum autem episcopum, deo concedente, ad prae-
sulatus nostri ministerium habueritis, ille vos docebit omnia quae ad officium suum per-
tinent, et si quae sunt, quae non capiet, ab apostolicae sedis auctoritate suscipiet. Porro
— refertis, quod soliti fueritis quando ad praelium progrediebamini, dies et horas obser-
uare, et incantantiones et ioca et carmina et nonnulla auguria exercere, et instrui desi-
deratis, quid nune vobis agendum sit? De quo nos necessario non vos instrueremus, nisi
super hoc nos diuinitus instructos contueremur Super diuinum enim fundamentum nos
aedificare quidquam non possumus. Igitur cum ad praelium proficisci disponitis, quod
ipsi commemorastis, agere in dei nomine non omittite; id est, ad ecclesias ire, orationes
peragere, peccantibus indulgere, missarum solemniis interesse, oblationes offerre, confes.
sionem delictorum sacerdotibus facere, reconciliationem et communionem percipere, car-
ceres aperire, vincula dissoluere, seruos et praecipue contractos et debiles atque captiuos
libertate donare, ac indigentibus elemosynas erogare. etc.

Caesar Baronius. Annales Eccles. T. X. A. 866. c. 4— 7. Mansi. XV. str. 401.
/ *

-— —— ——-— -—

LXVI. 869. U Rimu.

Hadrijan 1l. papa pošilja sv. Metoda, kao po njem posvećena biskupa, u Panoniju, u države

Svatopluka $ Kocela, dozvoljujući liturgiju slovjensku.

»AHbADEBĐNE CHHCHODE H PAGE O BOMIH KE pOCTHCAAEOY H KOIJEMO. ČNAKA EBRO EMIMNHXT
EOTOY, M MA 3EMIH MH, BE VENOBEJSKE Eaarogonenić. HlKO G BACE AOYKORNAA CAHIHAXOME, NA
NAXC KIGAAXONE Ch XcAABÍCH'E H MOAHTEO!O, EAUICTO QAAH CHACCHÍD, KIKO CCTT EBZAENTNE FOCNOAR
CEpAlJA KAMI, HCKATH €F0, H IOKA3AVR EAM'E, MO NETOKMO EZPOIO, HO H EAACLJMH ARNO AOCTONTA
CROVANTH EOTOY. ET Q1 EO ECZE AZRE MCDTEA ECTb, H GTRAAMOTE TH, Ho CA UHATE EQTA ZRAVIJE,
A AXAM CA €F0 QTMETAIOTA: HETOKMO EO OY CEFO CEATHTCABCKATO CTOAA NpOCHCTE OVYHTCAA, NO NW
ov EMArOETONACO wap Muxanaa. ga nocna gau6 EMGECNNATO $uaocooa KonbcTAMLTUNA H CE BPATOUT,
AONTACAC Mb NCAOCÜEXQMA. ONH X6, OVERAEZKIJE ANOCTOABCKAFO CTONA AOCTOANJA KAMA CTpANM,
KPOME KAHONA HCCRTEODNCTC NHYBFOZE, HO KT NIH npinAOCTC H CKATArO ÉANLCHTA MOJIM MCCOYQIC.
MH AE Tp€FOVEOS pAAOCTA npíuuutc, OYMMCAHXGOMT u3muTagime nocnaru Meeogia ckAaguuc H CE
OYYCHHKM, CHIHA KE HAWICFO NA CTQANHLI KAMA, MOYA KE CRBEPUEKA PAZOVMOME H DpAEOESÓONA, AA
Eb MAOYYHTA, MAKOXEC ECTE NpOCHAH, CKAZAA KNHF E'& AZMKE BAUM, HO ECCHOY QCOKOENOMOI YHNOY
HCHOAHb H CE CEATOIO UBIHEIO. PEKINE CR CÁOYAEOIO, H KpEEHTEME. mode CcTb duaocobs Kon-
CTANLTHHh HAYANE GOZICIO EAATOARTÍIO H ZA CEATATO KIHMENTA MOAHTEH: TAKOXC MJE MHE KTO
EZHOXCTE AOCTOHNO H HpAHOETQNO CKAZATH, CEATO H EAAFOCAOKEHNO EOTOL'E H NAMH H ECCHÓ KA-
TONHKIEIO HP ANOCTONCKOIO WEPKORBIO EOYAH, AA EHCTC OVAOEb ZAHOEZAH ROGA NAEHKAH. CEH Z6
CAHWR XpARHTE OBBIVAH, AA HA MIR NPBBOE YTOVTE ANOCTONE | EBAFFENIE DHMCKMI, TAYE CAOHCNACKM,
AA CA HCHOAHNHTE CAOEO KHN/KHOE: MKO BRCXRANATR FOCNOAA KCH AZBJH, M APOVFONIJH: BCH BTZE-
FAMTOMOTR AZHHM DAZMIYNM ECAHYUM GOZIJ, MKOBE AICTh HUME AOVXT CEATMH QTETIJEBATN. Mijič 6
KTO GTEL CBEPANHHXE KAME OVYHTENh H CALBIAIHXE CAOYXH H OTEO HCTHHHA GOTEPAIIOJIHXT NA
EAAAH, NAYHETE ADEZNOVER HHAKO PAZBEPALJATH "Ell, FAXA KNHFH AZBKA KABIEFO, A1 GOVAETR GTAOY-:
YCWh, MO TOKMO Et COVAE AAN IJEPKEH, AOHACKC CA HCNpAEHTR. TH EO COVTE KONZIJH, À MC OBIJA
AXE AOCTOHTE OTA HAOXR HXE 3MATH H XpANHTH CA HXb. Ghi E YJAA ERZMOEACHNAM, NOCAOVINANTE
OVYENIA &Odii MH HEOTPHNETE KAJINIJ IJEPKOENAFO, AX CA OBPAlIETE ücTHNÍH DOKAONNHHH — EOXIM,
GTUOY NIIUCHOY- HCECCHOMOY, CR. ECEHN CEATHMN. JMHNb. | )

Hadrianus, episcopus et seruus dei Rostislauo et Kocelo. Gloria in excelsis
deo, et in terra pax hominibus bonae voluntatis. Audiuimus de vobis.spiritualia, quae sitie-
bamus cum desiderio et precibus vestrae salutis gratia, quoniam expergefecit dominus
corda vestra, ut quaeretis eum, et monstrauit vobis, non solum fide, verum etiam bonis
operibus oportere deo seruire; fides enim sine operibus mortua est, et faluntur ii, qui
putant deum se cognoscere, operibus autem ab eo desciseunt. Non solum enim apud hanc
episcopaleni sedem petiistis praeceptorem (doctorem), verum etiam a pio imperatore
Michaele, misitque vobis beatum philosophum Constantinum una cum fratre, cum nobis
occasio deesset. llli vero cognitis apostolicae sedis iuribus in vestras partes contra
canonem nil fecerunt; sed ad nos venerunt, sancti Clementis reliquias ferentes. Nos autem
triplici gaudio repleti, statuimus re considerata Methodium filium nostrum, postquam eum
cum discipulis ordinauimus, mittere in partes vestras, virum perfectum ingenio et ortho-
doxum, ut vos edoceat, quemadmodum rogastis, interpretans libros in linguam vestram,
secundum omnia ecclesiae praecepta plene, una cum sancta missa, id est cum liturgia
et baptisino, sicut Constantinus philosophus coepit diuina gratia et per sancti Cle-
mentis preces. Item si quis alius potuerit digue et orthodoxe interpretari, sanctum et
benedictum a deo et nobis et omni catholica et apostolica ecclesia sit, ut facile

praecepta diuina discatis. Hune unum seruate morem, ut in missa primum legant apo-
stolum et euangelium lingua romana, dein slouenica, ut expleatur verbum scripturae:
Laudate dominum omnes gentes, atque alio loco: Omnes loquentur variis linguis magnalia
dei, prout spiritus sanctus dabat loqui illis. Si quis vero ex doctoribus vobis destinatis,
et ex discipulis (eorurb) aures suas a veritate auertentibus, ausus fuerit aliter persuadere
vobis, vituperans libros linguae vestrae, sit excommunicatus, sed tantum in iudicium de-
tur ecclesiae, donec se correxerit; isti enim sunt lupi et non oues, quos oportet a fruc-
tibus eorum cognoscere, et cauere ab illis. Vos autem filii carissimi! audite praecepta dei,
neue repudiate institutionem ecclesiae, ut inueniamini veri adoratores dei patris nostri
coelestis atque omnium sanctorum. Amen.

Pošto je ova papinska poslanica samo u staroslovjenskom prevodu, u tako zvanoj panon-
skoj legendi sv. Cirila i Methoda, sacuvana, priobéujem ju u jedno u slovjenskom i u latinskom jeziku,
po prevodu Miklošićevom, upotriebiv iapravke Erbenove i Dr. Račkoga.

LXVII. 871.

Ludovik 11. car predbacuje u svom pismu, pisanom grčkomu caru Vasilju, njeka nasilja što ih
počini pomorska vojska grčka jadranskim Slavjenom, (Hrvatom i Srbom) iga obsjednuća
grada Bara.

In nomine domini nostri Jesu Christi dei aeterni. Lodoguicus diuina ordinante
prouidentia, imperator augustus Romanorum, dilectissimo spiritualique fratri nostro Ba-
silio gloriosissimo ac piisimo atque imperatori nouae Romae. Probabile quidem et lau-
dabile constat, aliquem fratrum monitis, quasi quibusdam flatibus ad ignem charitatis

accendi; probabilius autem est, sicut ipse eius ultroneae voluntatis ad hoc motibus

inflammari; sed probabilissimum est, quandocumque viam quemquam virtutis arripere,
et magis magisque miris successibus in sublime proficere. Nam ille semper miles a duce
magis diligitur, qui post veniens, hostium vires fortiter premit quam his, qui maturius
quidem accessit, sed forte aut nichil aut certe modicum gessit. Secundum quam regulam.
dininitus sublimatum imperium nostrum, ex die qua caepit erga fraternitatem tuam dilec-

- tionis radicem in corde suo plantare, multiplices fructus exhibere non destitit, non minus

quae yestra ac quae nostra sunt, procurans et vindicans. Quamuis quae circa missos
nostros in causa familiaritatis et benignitatis te gloriaris egisse, nos prius erga Johannem :
famogissimum patricium gessisse patescat; quem reuera non sicut amicum, vel quemad-
modum fratris, id est imperii tui hominem, sed quasi consanguineunf nostrum, et tanquam
excellentiae tuae sobolem tractauimus et dileximus, nec hunc penes nos positum aut tar-
ditas unquam temporis, aut intima locorum a penetralibus nostris fecere extorrem etc
(Dalje izostavljeno). '

Set nec hoc ammiratione caret, quod asseris, principem Arabum protosymbolum
dici, cum in voluminibus nostris nihil tale repperiatur, et vestri codices modo architon,
modo regem, vel alio quolibet vocabulo nuncupent. Verum nos omnibus.litteris scripturas
sacras praeferimus, quae per Dauid non protosymbulos set reges Árabum et Saba pro- '
ficere confitentur. Chaganum vero non praelatum Avarum, non Gazarorum, aut North-
mannorum nuncupari reperimus, neque principem Vulgarum, set regem vel dominum

Vulgarum, quae omnia idcirco dicimus, ut quam aliter se habeant quae scripsisti, legens
in graecis voluminibus ipse cognoscas. Quos nimirum suis cog nominibus acquiescere per-
hibes, nec tamen propria ipsorum eognomina recolis, verum idcirco ab his, ab omnibus
BacoAsee vocabulum adimis ut hoc soli tibi non tam proprie, quam violenter inflectas-
etc. (dalje izostavljeno). .

Hiis igitur super hoc ita praelibatis, obstupescimus in his, quae serenitas tua pro-
sequitur, dicens, suis, id est Graecis, Barim ex parte sua debellantibus, et elidere de-
certantibus, nostros vel solum intuitos, vel prandiis dissolutos nichil auxilii praestitisse,
hac ideo ciuitatem ipsam capi minime potuisse, cum nostri siue intuendo tantum, siue
prandendo, eiue aliud quid agendo, Barim tamen licet perpauci, et finemtenus impugnasse,
et ope diuina cepisse noscantur. Vestri autem sicut bruchi prae multitudine apparentes,
Bicut locustae primum impetum dantes, eo ipso quo conatum suum in prima fronte mon-
strauerunt, pusillanimitate superati, protinus infirmati sunt; et more locustarum repente
quidem salierunt, set confestim fatigati, quasi a nisibus volandi deciderint, ac per hoc
neque intuendo, neque prandendo, neque bellando, quibuslibet insignibus triumphi mon-
stratis, motu subitaneo et clandestino recesserint, et inefficaces ; nonnulli et contra
Christianos soluminodo captiuatis, ad propria repedauerint. Ergo frater, noli de caetero
Francos ridere, quia etiam inter mortis vicina student, et prandia et omnia charitatis
indicia proximis habere, et tamen a proposito non lacessere, quoniam secundum Aposto-
lum, sciunt et babundare.et penuriam pati, et saturari et esurire, et omnia possunt in
illo, qui illos confortat. *

De paucitate vero, quid miraris, si pauci fuerunt, et tamen multa lucra detulerint?
Praeterea, qua de re pauci fuerint nostri, pridem dilectioni tuae patefecimus. Set quo-
niam nos super hoc pulsasti denuo, nostrum summe responsum. Cum enim diu demorante
stolo fraternitatis tuae, illius iam. minime prestolaremur aduentum, et in anno ipso de
obsedione Baris nihil omnino fieri putaremus. Omnes ad sua redire permiseramus, hiis so-
lummodo retentis, quos ad prohibitionem recipiendorum alimentorum sufficere credebamus.
Et hoc est, quod stolus insperatus apparens, nonnisi paucos nostros inuenerit, Verum
. tamen isti pauci et adhuc pauciores quibusdam horum diuerso languore grauatis, effecti,
antequam Baris caperetur, tres ammiradas, qui totam Calabriam depopulabantur, et
numerosam multitudinem Saracenorum prostrauerunt, et magnam vestratibus salutem,
diuino brachio contulerunt. Qua re non solum Calabritanorum Hismaelitum ingens ex-
tunc faota est diminutio, set et Barensium potentatus omnimodo dissolutio, hac per id ad
capiendum facilis adinuentionem. Cuius facti trophaea vestros credimus tuo imperio retulisse,
et opera dei, quae taceri non debent, mirabiliter enarrasse.

Caeterum fraternitatis tuae dilectionem rogamus, nullam Nicetae patricio molestiam
irrogare, pro eo quod" nostrum tam insolenter offenderit animum, nam licet adeo pro-
teruus et contumax erga nostrum fuerit imperium, ut fidelium quoque nostrorum numerosa
multitudo in eum seueriore mente commoueretur, nisi a nobis causa tui honoris pariter
et amoris praeventa compesceretur, tamen malum pro malo retribuere non tulimus, nec
debemus Et idcirco deposcimus, ei quid minarum super ipsum potestatis tuae fortassis
imminet, celeri benignitatis tuae manu pro nostro remoueatur amore. etc.

Et Nicete quidem patricius, Hadriano loci seruatore, cum classibus destinato
accepta quasi pro huiusmodi re occasione, multas praedas ab ipsis Selauenis abstulit,
et quibusdam castris diruptis, eorum homines captiuos adduxit, nec tamen quae praefati
venerabiles apocrisarii perdiderunt, hactenus restituta sunt. Sane spiritalem tuam nolu-

“a

. o5
mus ignorare fraternitatem, super castra nosira dirrupta et tot populis Sclaueniae nostrae
in captiuitate, sine qualibet parcitate subtractis, supra quam dici possit animum nostrum
commotum. Non enim congrue gestum est, ut iisdem Sclauenis nostris, cum nauibus
suis apud Barim in procinctu communis utilitatis consistentibus, et nich'| aduersi sibi
aliunde imminere putantibus, tam impie domi sua quaeque diriperentur; sibique contin-
gerent, quae si praenoscerent, nequaquam prorsus incurrerent. Qua de re desiderabilem
dilectionem tuam hortamur et ammonemus, quod mox id corrigere iubeat, et ipsos cap-
tiuos ad propria cum suis reduci praecipiat, si charitatis vinculum numquam inter nos
fore cupiat dissoluendum. Nullus enim mortalium bactenus imperium nostrum talia com-
misisse recolit, ac per hoc nisi correctio iussioue tua praeueniat, iustae seueritatis nostrae
proxima ultio procul dubio subsequetur; nec poterit remanere penitus impunitum, quod
in contemptum nostrum tanta temeritate constat fuisse patratum.

Nichilominus etiam innotescimus, obstupuisse nos talia de missis nostris audientes,
qualia tua nobis dulcedine litterae intimarunt, adeo quippe illos inordinate significans
ambulasse, ut semper euaginato gladio deportato, non solum iumenta sed et homines
interficerent. Quae res si ita se habuit, mansuetudini nostrae valde displicet, et ut ad
certitudinem perducatur, vehementer exoptat. Verum et ipsi diligenter a nobis inquisiti,
tale quid gessisse, modis omnibus negauerunt. Et quia non est qui illos super hoc in fa-
ciem arguat, non est profecto eis neque conuictis neque confessis iustae correctionis aliquid
ingerendum. Verum nos illos nec educauimus, nec ita docuimus, ut ad talia, qualia
perhibes, laberentur, et ideo de illis quicquam horum credere, non facile iudicamus.
Caeterum indecorum sonuit, quod íraternitas tuo perhibuit, dicens suos non gladiis, sed
dentibus nostros dilaniauisse, nisi causa timoris tui minime coercerentur, cum si non
essent in imperio tuo nil tale sibi praetenderetur. Sed nec in regno tuo positi, quic-
quam horum penitus formidarent, quin imo nec tanti numeri viros et adhuc alios totidem
deo gratias, expauescerent. etc.

De caetero, frater karissime, noueris, cum virtute summi opificis nostri, exer-
citum nostrum ordine praenotato, Bari triumphis nostris summissa, Saracenos Tarenti páriter
et Calabriae mox mirabiliter humiliasse, simul et comminuisse; hos celerius, duce
deo, penitus contrituri, si à mari probibiti fuerint escarum ammittere copias, vel etiam
classium & Panormo vel Africa suscipere multitudines. Quapropter specialis fraternitas
tua, quia per sicca nostrorum cunei populorum in utrisque locis vix aut nunquam dee-
runt, studeat necesse est sufficientem stolum destinare, qui illos ab recipiendis alimentis
a mare coerceat; et si plurimas contigerit sicut saepe nuntiatur pessimae gentis ad.
uenire ceteruas, facilius illis resistere, diuino munito brachio valeat. Nam iste stratigus
Georgius licet solerter inuigilet, et strenue pro suo posse decertare, non tamen sufficiet
obuiare, si plures inimicorum nauea ex parte qualibet apparuerint, non videlicet nisi
pauca prorsus chelandia possidens. Et quia nonnulli Sarracenorum Panormi latrunculi
cum sagenis, solatio et refugio iam memoratorum Neapolitanorum freti, per Tyrrhenum
mare debachantur oportet ut ad hos capiendos, tuae fraternitatis stolus, sine dilatione
mittatur. Isti sunt qui et Calabritanis Sarracenis indefesse stipendia praebent, et hiis qui
Panormi sunt, auxilia quotidiana ministrant. Unde si capiantur sagenae, maxima ex

parte Sarracenorum, tam Panormi quam Calabriae constriguntur.ete. (Dalje izostavljeno).

Prepisano iz starinskoga rukopisa Erenpertove povjesti Lovgobardah od Baronia. Annales
Eccl. T. X. A. 871 cap. 51—81. Izpravljeno po Pertzu. Monum. Germaniae hist. T. III, str. 525.

LXVIII. 873. ;

Ivan VIII. papa odgovara knezu blatskomu Kocelu na pitanje: što da čini s onimi, koji se beg
zakonitoga razloga ragpitaju sa svojimi ženami.

Joannes VIII papa Cozili comiti, de his, qui uxores suas dimiserunt, vel ad-
alias, illis viuentibus, migrauerunt. -— ,Porro eos, qui uxores suas dimiserunt, vel illis
ad alias viuentibus migrauerunt, nupcias tam diu cum consentaneis eorum excommuni-
camus, quousque posterioribus remotis, priores penitendo receperint. Sicut enim nupcie a
deo, ita diuorcium a diabolo est teste saneto Augustino repertum. Quod enim coniunxit
deus, homo non separet. Precipue cum hec pessima consuetudo ex paganorum more
remanserit, quorum in talibus non alius, nisi ipse diabolus erat magister et auctor.

Boezek Cod. dipl. Mor. p. 36. s. — Erben Reg. dipl R. Boh. str. 15 Wattenbach Bei-
trige str. 49.

LXIX. Oko g. 873

Ivan VI 1. papa nagovara hrvatskoga velikoga šupana Domogoja neka strogo postupa proti
morskim gusarom,

Joannes VIII. Demago ! duci glorioso.

Praeterea deuotionis tuae studium exhortamur, ut contra marinos latruneulos,
qui sub praetextu tui nominis in christicolas debachantur, tanto vehementius acoendaris, ?
quanto illorum prauitate famam tui nominis obfuscatam fuisse cognoscis, quoniam licet
eredi possif, quod te nolente illi nauigantibus insidientur, tamen quia a te comprimi
posse dicuntur, nisi eos compesceris,? innoxius non habeberis. Scriptum quippe est: qui
crimina, cum potest emendare, non corrigit, ipse committit.

Corpus Juris Canonici accademicum. Coloniae 1785. p. 833. Decretum Gratiani secunda
Pars Causa XXII. Cap. XII. Mansi. Collectiones Conciliorum 'T. XVII. p. 248.

LXX. Oko g. 874.

Ulomak pismo pape lvana VIII. Pavlu biskupu jakinskomu i poslaniku u Panoniju, glede
crkve Ilirske u obće. a panonske na pose.

Joannes episcopus commonitorium Paulo episcopo (anconitano) fungenti legati-
one in Germania et Pannonia. Inter caetera. Non solum inter Italiam, ac terras Hespe-
riae verum etiam inter tot'us Illyrici. fines, consecrationes, ordinationes et diepositiones :
apostolica sedes patrare antiquitus consueuit, sicut nonnulla regesta, et conscriptiones syno-
dales, atque ipsarum quoqwe plurima ecclesiarum, in his positarum demonstrant moni-
menta. Porro si de annorum nummero quis forte causatur, sciat, quod inter Christianos,
et eos, qui unius fidei sunt, numerus certus affixus est. Ceterum ubi paganorum et

! Mansi Domasol.
* Mansi. accendatur.
3 Mansi. ,compresseris“

] 51

incredulorum furor in eausa est, quantalibet praetereant tempora, iuri non praeiudicat
ecclesiarum; quae corporalia nescientes arma, solum dominum et propugnatorem suum,
quando placuerit misereri. pacienter expectant. Verum si annorum prolixitas in talibus
impedit, ergo deus ipse reprehendendus est, qui post CCCC, et XXX. annos filios Israel
de durissima seruitute Pharaonis, et fornace ferrea liberauit. Sed et ipse per se re-
demptor, qui hominum genus post tot annorum millia de inferni elaustris eripuit.

Is vatikanske knjižnice. Cod. Carth, 4886. str. 143. Mansi XVII. 864. Jaffe. Regesta
Pontificum. str. 262.

LXXL 8/5.

Ivan» VIII. papa nagovara kneza Mutimira neka se vrati pod vlast biskupa panonskoga
(Msthoda).
Joannes episcopus Montemero Duci Saluinicae ......... Admonemus te,

ut progenitorum tuorum secutus morem, quantum potes, ad pannoniensium reuerti studeas

dioecesim : et quia iam illic, deo gratias, a sede besti Petri apostoli episcopus ordinatus
est, ad ipsius pastoralem recurras sollicitudinem.

ig rukopisa vatikanske knjižnice broj 4886 list. 102.

LXXII. 878. 16. travnja. U Rimu.

Ivan VIII. papa nagovara Mihalja kralja bugarskoga, da nesliedi nauk vjere grčke, nego da ,
se sjedini s crkvom rimskom, ujedno mu javlja da je Sergija Slovjena svrgo sa stolice bisku-
pije beogradske.

Mihaeli regi Vulgarum.
*

Spiritalibus te visceribus edito gaudebamus, et pro salutatione tua gratias
agebamus; sed nunc astutia malignorum decepto, tristamur, et ingemescimus; verenies
et pertimescentes, ne si forte Graecos secuti fueritis, cum illi in diuersos haereses et
achismata solito more ceciderint, vos quoque cum ipsis in erroris profundo ruatis, et aiout
serpene seduxit Euam astucia sua, ita sensus vestri corrumpantur, et excedant a simpli-
citate, et castitate, quae est in Christo Jesu. Nam te fili, mosaicis rogo verbie, interoga
peireu» tuum, et aonuntiabit tibi, seniores tuos, et dicent tibi, si aliquando (raeoi sine
hae wel illa haeresi fuerint, et cum non inuenerit eos ab aliqua haeresi aliqaaodo liberos >
ektitiase. Oportet vos eorum fraudes et consortia fugere, ve cum illi errauerint, vos erretis,
et cum illi ad blasphemiam versi fuerint, et vos etiam fidei rectae blasphematores inuenia-
mini; meg erit, qui vos postmodum corrigat, vel ab errore reducat, et hoc eat, mihi cre-
dite, fili karissime, quod dolemue, hoc est unde nocte, et die pro vobie soliciti sumus.
Non gloriam ex vobis, vel honorem aut censum proeul dubio expectantes, cum vos potius
et pop vestra quaeramus. Nam non patriae regimen et reipublicae moderamen adipisci eu-
pimue, sad dioceseos einadem regionis curam et diapoaitionem more prisco resumere volumus,
uk sollicitudinem, quam universis debemus ecclesiis, tanto pro eadem diocesi solertius
exerceamus, quanto ad ordinationem specialius vestram hanc antiquitus pertinuisge non .

ignoramus. Tantoque pro vestrae salutis custodia instantius vigilare valeamus, quanto, ut
confirmet hoc deus, quod operatus, est in nobis, enixius nobis optandum est, et districtius
& nobis diuinitus exigendum; clarius scimus, si circa instructionem et munitionem vestram
desides, quod absit, fuerimus inuenti. Reuertimini ergo ad beatum Petrum apostolorum
primum, quem amastis, quem elegistis, quem quaesistis, cuiusque in necessitatibus patro-
cinium percepistis, et fluenta doctrinae salubriter et conuenienter hausistis, cuiusque vos
protectioni cum subiectis omnibus commendastis et tradidistis. Bene quidem currebatis,
cum apostolo clamamus. Quis vos fascinauit veritati non obedire? Sed et ipse per se
dominus dicit: Nemo mittens manum suam in aratrum et conuersus retrorsum, aptus
est in regno coelorum. Non autem dicimus, quod non una sit fides, unum baptisma,
unus deus noster, pariter et illorum. Sed quia in eis saepe praesule constantinopolitano
vel imperatore aut plerumque utroque facto haereseos, plures qui sub ipsis sunt,
adulatione, aut certe timore, illis efficiuntur consimiles, et vae tunc eis est, qui societatem.
sequuntur eorum. Dic itaque rogo karissime fili, quid faceres tu, vel populus tuus, si
tempore pneumatomachi Macedonii constantinopo!itani antistitis, quando et impius illic
imperabat Constantius, essetis eorum societate fruentes. Nonne, dogma eius contra spiritum
sanctum blasphemans cum illis sequeremini. Quod peccatum, attestante domino non re-
mittitur neque hic, neque in futuro. Nonne, si horum pollutam societatem haberetis, et
prauam doctrinam nihilominus haberetis, ae per hoc et vos cum illis quasi fasciculi
colligati ad comburrendum aeterno igni reseruaremini in die iudicii cruciandi. Credimus
autem quod iam vos non lateat, nunquam apostolicam beati Petri-sedem ab aliis sedibus
reprehensam, cum ipsa alias omnes, et praecipue constantinopolitanam saepissime repre-
hendens, aut ab errore liberauerit, aut certe in his, qui resipiscere noluerunt, sententiae
suae iudicio condemnauerit. Noli ergo sequi Graecos, fili karissime, quia argumentis semper
fallacibus student, semper dolosis intenduntur versutiis, ne forte vobis, quod genti
contigit Gothorum, contigat, quae cum a paganorum errore cuperet liberari, Christique
fidei sociari, (in) episcopum incidit formam pietatis habentem, virtutem autem eius abne-
gantem; qui eos, dum a paganismo liberat, Arii blasphemiis implicat, sicque illi dum
incaute quaerunt errorem fugere, in errorem incidunt; et coecum ducem sequentes, cum
illo coeci facti, in Arianae prauitatis praecipitia dilabuntu? ; et hoc est, unde Graecorum
cauenda esse praedicamur consortia. Corrumpuntur enim, ut Paulus apostolus ait, mores
bonos colloquia mala. Qui etsi aliquando loquuntur aliquid boni, noli mirari, quia et
daemones confitebantur filium dei. Sed ipse illos potius tacere praecipiebat, ne qui eos
audiret.vera praedicantes, sequeretur errantes. Conuertimini igitur ad beatum Petrum
apostolorum principem, qui primus cognouit et confessus est filium dei; qui oues dominicas
regendas accepit, et ut has ad aeternae pascua vitae introducere posset, et hic legandi
soluendique 'potestatem, et illic reserandi eis claues coelestis regni promeruit. Igitur
scitote karissime, si ex hoc ad Graecos, quod auertat dominus, conuersio vestra fuerit,
partem vestram diuinitus cum his ponendam, qui primam fidem irritam faciunt, et cum
his quorum libenter amplectimini portionem Porro si nos audieritis, et ad sancti Petri gre-
mium redieritis, ut filios vos amantissimos expansis sinibus recipiemus, et exertis bra-
chiis amplectemur, et in visceribus Christi dilectionis aemper habebimus. Et si qua sunt
sancta, si qua salubria, si qua congrua, vobis et pro vobis offerre atque impendere non
cessabimus. Xenium nobis ex vobis transmissum, quodam religiosi habitus, Urso defe-
rente, suscepimus; de quo benignitati vestrae gratias agentes, deum laudabimus, qui te
nobis deuote munus oferre docuit, temet ipsum cito totum, ut confidimus, et perfectum

daturus. Ceterum gloria vestra sciat Sergium eunuchum, qui cum genere Sclabus esset,

et multis prauitatibus irretitus, sacerdotium per surrectionem (surreptionem) optinuit,
et post etiam super aliis detectus, et conuictus excessibus, ab episcopo tunc suo depositus
fuisse dinoscitur, et post indigne satis a Georgio, qui falso sibi episcopi nomen usurpat,
ad episcopatum belogradensem prouectus est, apostolorum principum, et sanctorum ca-
nonum auctoritate, etiam nostri esse sententia decreti depositum Quod tam vobis, quam
vestrae omnium generalitati canonice patefacimus, ut hi, qui abiiciuntur, ab aliis non
recipiantur. Ne, quod non optamus, simili cum eis poena i iudicii teneantur astricti. Data
XVI. idus mensis Aprilis, indictione XI.

Straga: Missa per Eugenium et Paulum episcopos, mense Aprilis die XVI.
indictione XI.

Iz rukopisa vatikanskoga arkiva. Joannis VIII. Epistolae, Ep. 65. str. 80. .

LXXIII. 879. 2. svibnja. U Rimu.

Ivan VIII. papa piše Sedeslavu velikomu županu hrvatskomu, neka dostojno primi njegove
poslanike za Bugarsku.

Dilecto filio Sedesclauo glorioso comiti Sclauorum.

.Quia fama tuae dilectionis, atque bonitatis, e£ religionis in deum ad nos usque
peruenit, confidenter gloriae tuae praecipimus, atque mandamus, ut pro amore sanctorum
apostolorum Petri hac Pauli protectorum vestrorum, praesentem legatum, quem ad gentem
Vulgarorum dirigimus, saluum atque incolumem venire faciatis usque ad dilectum filium
nostrum Michaelem gloriosum regem eorum, et quaecumque ei sunt necessaria ad victum
et vestimentum, illi pro dei amore administrate; quia dominus dicit in euangelio: Quam-
diu fecistis uni de minoribus istis, michi fecistis. Et apostolus hospitales in innicem sine
murmuratione, quia per hanc placuerunt quidam angeli hominibus ospicio susceptis.
Agat, fili karissime, de hoc tua dilectio, ut aeternae vitae praemia percipere valeat,
Data VI. Nonas Maii, indictione XII.

Iz rukopisa vatikanskog. Epistolae Joannis VIII. Epistola 185. p. 71.
6 '

LXXIV. 879. 7. lipnja. U Rimu.

Ivan VIII. papa hvali Branimira velikoga župana hrvatskoga što se je k rimskoj vjeri
povratio, želi mu da š njom sve neprijatelje i buntovnike nadvlada, i moli ga zajedno, da do-
pusti svećeniku svomu Ivanu odnjeti papinsko pismo kralju bugarskomu.

Dilecto filio Branimir.

Relegentes nobilitatis tuae litteras, quas per Johbannem venerabilem presbyterum
communem fidelem nobis mandasti, quantam fidem et sinceram deuotionem circa eccle-
siam sanctorum apostolorum Petri et Pauli, et circa nos habeae, luce clarius nouimus.
Et quia, deo fauente, quasi dilectus filius s»ncto Petro, et nobis, qui per diuinam gra-
tiam vicem eius tenemus, fidelis in-omnibus et obediens esse cupias, humiliter profiteris

tuae nobilitati dignas valde gratias his nostri apostolatus litteris agimus, pateraoque amore,
utpote karissimum filium, ad gremium .sanctae sedis apostolicae matris tuae, de cuius
videlicet purissimo fonte patres tui melliflua sanctae praedicationis potauere flnenta, re-
deuntem suscipimus, et spiritalibus amplectimur urnis, atque apostolica volumus be-
nignitate fouere, ut gratiam, et benedictionem sanctorum Petri et Pauli apostolorum prin-
cipum, et nostram super te habeas diffusam, a visibilibus et invisibilibus hostibus, qui
saluti humanae insidiari et impedire non ceasant, saluus semper ac securus existas,
optatamque de inimicis victoriam facilius possis habere. Nam quanto ipse te deo humiliter
subdere, sanctisque ipsius obedire praeceptis studüeris, atque ipsius sacerdotibus, et ministris |
hogorem debitum pro amore dei exhibueris; tanto super te omnes inimicos tuos, et rebelles
aduersarios, eris procul dubio victor et potens. Et ideo monemus industriam fuam, ut m
omnibus tuis actibus dominum semper prae oculis habeas, timeas, et toto diligas corde,
quum dicente psalmista, beatus est vir qui timet dominum in mandatisque eius cupit
nimis; potens in terra erit semen eius. Et ipse in euangelio. Qui me, inquit, diligit,
sermonem meum seruabit, et pater meus diliget eum, et ad eum veniemus, et mansionem
apud eum faciemus. Quod cum ita sit, si tuis bonis operibus in praesenti lucentibus,
deum glorificaueris, gloria eris sempiterna in futuro sine dubio decoratus: Quum ipse
per Moysen hoc se facere testatur, dicens: glorificantes me, glorificabo. Sicut autem
nostro praesulatui per iam fatum presbyterum tria suggessisti. Quatenus nostro tibi ore
apostolico benediceremus, pro tuae salutis augmento, id ipsum libenter fecimus. Nam in
die ascensionis domini inter sacra missarum solempnia, super sacrum altare beati Petri
apostoli celebrantes, elebatis sursum manibus, benediximus tibi et omni populo tuo,
omnique terrae tuae, ut hic et in aeternum corpore simul et anima saluatus, et princi-
patum terrenum, quem habes, prospere, ac securiter regere possis, et in coelesti regione,
post mortem cum deo feliciter gaudeas, et in perpetuum regnes. Et quia hunc ipsum
Johannem presbyterum tibi et nobis verum fidelem in omnibus esse cognouimus, dedimus
illi nostram apostolicam epistolam deferendam regi Vulgarorum. Ideo petimus, ut pro
amore sancti Petri et nostro, cum tua ipse licentia, legationem hanc nostram sine tarditate
perficiat Ut et propter hoc tuae dilectioni multiplices gratias habeamus Data VII. die
mensis Junii, indictione XII.

Iz vatikanskoga rukopisa XI. vieka: Epistolae Joannis VIII. Ep. 191 .str. 78.

LXXV. 879. *. lipnja. U Rimu.

Ivan VIII. papa javlja Teodosiju biskupu minskomu, kako ga radosino prima nairag u na-
ručje crkve rimske, savjetujući mu zajedno, da od njega posvećenje biskupsko primi.

Theodosio venerabili diacono dilecto et electo sanctae ecclesiae nonensis.

Dilectionis tuae litteris receptis, atque perlectis, deuotionis et fidei tuae sinčeri-
tatem, quam circa ecclesiam beati Petri apostoli, et circa nostrum pontificium babes, luce
clarius agnouimus. Et quia nostram gratiam, et benediotionem humili prorsus affectu
expetere studuisti, valde sumus gauisi ; nam et Johannes venerabilis preabyter de vestra
parte veniens, multa nobis tuae bonitatis et patientiae viua voce praeconia retulit, quae
in sacerdote Christi magnopere sunt habenda. Unde te, quasi dilectum corporis Chriati
membrum, et spiritalem filium nostri apostolatus ulnis extensis amplectimur, paternoque

amore diligimus, atque apoetolica semper volamns benignitate fouere. In deo monemus
sagacitatem tuam, ne in quamlibet partem aliam declines, et contra sacra venerabilium
patrum instituta, episcopatus gratiam recipere quaeras: audiens illam desiderabilem summi
iudicis uocem dicentis: Euge serue bone, et fidelis, quia super pauca fuisti fidelis,
supra multa te coustituam, intra in gaudium domini tui. Sed toto corde, totaque volun-
tate ad gremium sedis apostolicae, unde antecessores fui diuinae legis dogmata melliflua
cum sacrae institutionis forma, summique sacerdotii honore sumpserunt, redeas; quatenus
et ipse ab apostolica sede, quae caput et magistra est omuium ecolesiarum dei, episco-
palem consecrationem per nostrae manus impositionem, Christo annuente, percipias Qua-.
tenus secundum pristinum morem sanoti Petri, et nostra semper auctoritate, atque tuitione
munitus, populum domini tibi commiesum, strenue ac securiter regas, et in conspectu
altissimi veniens, venias cum exultatione, portans manipulos tuos; dicereque domino
possis, ouanter: Ecce ego et pueri quos mihi dedisti. Et ob hoc cum deo valeas sine
fine gaudere. Data die mensis Junii. Indictione XII.

Iz vatikanskoga rukopisa XI. vieka. Epistolae Johannis VIII. Epistola 192, p. 14.

LXXVI. 879. 7. lipnja. U Rimu.

Ivan VIII. papa javlja narodu hrvatskomu veliko svoje veselje što se je povratio k crkvi
rimskoj, i nagovara ga da joj vjeran ostane.

Omnibus venerabilibus sacerdotibus et universo populo.

Cum literis principis vestri Branimir, quas nobis per venerabilem presbyterum
Joannem direxit, legeremus, non solum illius deuotionem, sed etiam fidei vestrae sinceri-
tatem, čt dilectionem quam circa sanctum Petrum apostolorum principem, et circa nos
habetis, cognouimus. Et quia, velut charissitni filii ad sanctam romanam ecclesiam, unde
parentes vestros melliflua sanctae praedicationis dogmata suscepisse agnoscitis, toto animo
totaque voluntate, redire cupiatis, nostram apostolicam gratiam, et benedictionem habere
magnopere desiderantes, magna sumus repleti laetitia. Et ideo brachiis extensis vos am-
pleetimur, paternoque amore recipimus, et apostolica volumus semper benignitate fouere,
Wi vos hane voluntatem, ac sponsionem vestram, usque finem sinceriter habueritis, et fi-
deliter tenueritis, quia dicente domino: qui perseuerauerit usque'in finem, hic saluus
érit, et apostolo id ipsum dicente: participes enim Christi facti estis, si tamen initium
fidei asque ad finem firmum retineatis. Quapropter estote fideles deo, et sancto Petro,
sicwt mandastis, usque ad mortem, et accipietis coronam vitae, quam reprornisit deus
diligentibus se. Nos enim sacris orationibus nostris memoriam vestri coram domino
assidue facientes, manibus sursum ad dominum eleuatis, omnipotenti deo, vos una cum
dileeto filio nostro, principe vestro corimendamus, et omni benedictioni spiritali vobis
benedicimus in Christo Jesu domino nostro; ut hic et in aeternum corpore simul et
anima benedieti existatis, et in perpetuum domiho gaudeatis. Data VII. die mensis Junii
indictione XII.

Labbé. Collectio S. Conciliorum. XII. p. 118. Farlati. T. IV. p. 208. Mansi XVII.
p. 128.

62
LXXVII. 879. 10. lipnja. U Rimu.

Ivan VIII. papa nagovara biskupe i stanovnike gradovah u Dalmaciji neka se povrate k crkvi
rimskoj.

Reuerentissimis et sanctissimis episcopis Vitali Jadransi, Dominico Absarensi,
ceterisque episcopis dalmatinis, seu Johanni archipresbytero sanctae sedis salonitanae,
omnibusque sacerdotibus et senioribus populi habitatoribus spalatensis ciuitatis, atque
zadarensis, ceterorumque ciuitatum. Pastorali solicitudine moti, vos quasi oues dominicas
nobis beato Petro apostolorum principe commissas dicente domino: Si diligis me Simon
Petre, pasce oues meas; ;icet pro assidua gentium persecutione nunc usque impediti, his
modo apostolatus nostri litteris visitare curauimus, admonentes fraternitatem vestram, ut
more praecessorum vestrorum, ad sedem beati Petri apostoli. quae caput et magistra est
omnium ecclesiarufn dei, et ad nos, qui ei diuinitus praesidemus, t»to animo libentique
voluntate reuerti studeatis; quatenus inde summi honorem sacerdotii, et totius institutionis
ecclesiasticae formam sumatis, unde parentes ac praecessores vestros melliflua sanctae
praedicationis et doctrinae apostolicae potasse fluenta recolitis. Reminisci namque debetis,
quanta eosdem praecessores vestros prospera euidentissime comitabantur, quando ad
limina Petri, coelestis regni clauigeri, deuoto pectore, quasi proprii filii confluebant; et
quanta postmodum nunc usque sustinueritis aduersa, cum ab ea, vos quasi alienos sepa-
rare non dubitastis. Quapropter vos plurimum diligentes, non ea quae vestra, sed vos
quaerentes, paterna benignitate monemus, atque hortamur, ut sicut diximus, ad gremium
sanctae romanae matris vestrae redire ouanter attendatis; ut electus & vobis canonice
archiepiscopus, una cum vestro omnium consensu et voluntate, ad nos veniens, gratiam
episcopalis consecrationis, sanctumque pallium a nobis more pristino incunctanter per-
cipiat, ut gratiam et benedictionem sancti Petri, ac nostram babentes, a malis omnibus
liberi, et bonis uniuersis repleti, et h'c in praesenti saeculo gaudeatis, et in futuro coram
domino sine fine proul dubio exultetis. Porro si aliquid de parte Graecorum vel Sela-
uorum super vestra ad nos reuersione, vel consecratione, aut de pallii perceptione dubi-
tatis; scitote pro certo, quoniam nos secundum sanctorum patrum, decessorumque nostro-
rum pontificum statuta vos adiuuare auctoritate curabimus. Quod si forte hanc nostram
apostolicam admonitionem, imo canonicam praeceptionem pro nichilo ducentes, ad sedem :
apostolicam romanae ecclesiae redire et inde secundum antiquam normam consecrationem
episcopalem, sacrumque pallium recipere contempseritis, omni ecclesiastica vos communione
scitote penitus. excommunicandos. Interim tamen auctoritate dei, et sancti Petri vobis
praecipimus, ut non habeatis licentiam aliunde consecrationem palliumque recipere. Nam
si feceritis, quasi transgressores et inobedientes vos sine dubio iudicabimus. Hanc autem
nostri apostolatus epistolam fraternitati vestrae per hunc praesentem Johannem venera-
bilem presbyterum fidelem familiarem nostrum direximus, cui scilicet aliqua iniunximus
vobis verbotenus referenda, et ideo illi omnia, quae de parte nostra dixerit vobis, credere
nullatenus dubitetis. Ipsamque epistolam ut ad omnium vestrum notitiam ferat, bulla
nostra iussimus in calce signari. Data X. die mensis Junii, indictione XII.

Iz vatikanskog rukopisa XI. vieka. Epistolae Johannis VIII. Epist. 197. str. 15.

LXXVIII. 879. 14. lipnja. U Rimu.

Ivan VIII. papa javlja Svatopluku, kako je čuo da njegov nadbiskup Metodio vjeru kršćansku
neuči po nauku rimskom, i da ga je zato preda se posvao u Rim.

Zvueniapu de Marauna.

Scire vos volumus, quia nos, qui per dei gratiam, beati Petri apostolorum principis
vicem tenemus, pio amore vos, quasi karissimos filios amplectimur, et paterna dilectione
amanus; nostrisque assiduis precibus vos omnes Ihesu Christo domino commendamus.
Orantes semper pro vobis, ut deus omnipotens, qui corda vestra inluminauit, et ad viam
veritatis. perduxit, in bonis operibus confirmet, «t usque ad finem in recta fide, bonaque
actione decoratos vos, atque incolumes dignetur perducere. Quod cum, sicut Johanne
.presbytero vestro, quem nobis misistje, referente didicimus, in recta fide dubitetis. Mo-

nemus dilectionem vestram, ut sic teneatis, sic credatis, sicut sancta romana ecclesia >

ab ipso apostolorum principe didicit, tenuit, et usque ad finem seculorum tenebit. Atque
per totum mundum cotidie sanctae fidei verba, rectaeque praedicationis semina mittit.
Et sicug antecessores nostros, sanctae videlicet sedis apostolieae praesules, parentes
vestros, ab initio docuise cognoscitis. Si autem aliquis vobis, vel episcopus vester, vel
quilibet sacerdos aliter adnunciare, aut praedicare praesumpserit, zelo dei accensi omnes
unos animo, unaque voluntate doctrinam falsam abicite, stantes et tenentes traditionem
sedis apostolicae. Quia vero audiuimus, quia Methodius, vester archiepiscopus, ab ante-
cessore nostro Adriano scilicet papa ordi.atus, vobisque directus, aliter doceat, quam
coram sede apostolica se credere verbis et litteris professus est, valde miramur. Tamen
propter hoc direximus illi, ut absque omni occasione ad nos venire procuret. Quatenus
ex ore eius audiamus, utrum sit teneat, et credat, sicut promisit, aut non, Data XVIII.

kalendas Julii Indictione XII.
Iz vatikanskoga rukopisa XI. vieka. Epistolae Jo. VIIL Epist. 201. str. 71.
U

LXXIX. 879. 14. lipnja. U Rimu.

Ivan VIII. papa zabranjuje upotriebljivanje jeeika slovjenskoga u crkvi, 4 poziva sv. Metoda
u fim.

Reuerentissimo Methodio, archiepiscopo pannoniensis ecclesiae.

Praedicationis tuae doctrinis populum domini tibi quasi spiritali pastori com-
missum saluare instruereque cum debeas ; audiuiuimus quod non ea quae sancta romana
ecclesia ab ipso apostolorum principe didicit, et cottidie praedicat, tu docendo doceas, et
ipsum populum in errorem mittas. Unde bis apostolatus nostri litteris tibi iubemus, ut
'omni occasione postposita, ad nos de praesenti venire procures, ut ex ore tuo audiamus
et cognoscamus, utrum sic teneas, et sic praedices, sicut verbis et litteris .te sanctae
romanae ecclesiae credere promisisti, aut non, ut veraciter cognoscamus doctrinam tuam.
Audiuimus etiam, quod missas cantes in barbara, hoc est in sclauina lingua. Unde iam litteris
nostris per Paulum episcopum anconitanum tibi directis prohibuimus, ne in ea lingua

sacra missarum solempnia celebrares ; sed vel in latina vel in graecea lingua, sicut ecclesia
dei toto terrarum orbe diffusa, et in omnibus gentibus dilatata cantat. Praedicare vero
aut sermonem in populo facere tibi licet, quum psalmista omnes commonet dominum
gentes laudare, et apostolus, omnis inquit lingua confiteatur, quia dominus Jhesus in
gloria est dei patris. Data XVIII. kalendas Julii indictione XII.

Iz vatikanskoga rukopisa XI. -vieka, kako gore. Epist. 201. str. 77.

LXXX. 880. mjeseca lipnja. U Rimu.

Ivan V/II. papa javlja Svatopluku kralju moravskomu da Metoga is Rimv natrug na nav-
biskupsku stolicu pošilja € da je domgvoljeno slovjenskim jezikom slušiti se u crkvi pn. službi
božjoj.

Dilecto filio Sfentopulcho glorioso comiti.

Industriae tuae notum esse volumus, quoniam confratre nostro Methodio reue-
rehtissimo archiepiscopo sanctae ecclesiae marahensis, una cum Semisisno fidelj tuo, ad
limina sanctorum apostolorum Petri et Pauli, nostramque pontificalem praesentiam ve-
niente. atque sermone lucifluo referente, didicimus tuae deuotionis sinceritatem, et totius
populi tui desiderium, quod cirea sedem apostolicam et nostram paternitatem habetis.
Nam diuina gratia inspirante, contemptis aliis saeculi huius principibus, beatum Petrum
apostoliei ordinis principem, vicariumque, illius habere patronum ac in omnibus adiutorem
et defensorem pariter cum nobilibus viris fidelibus tuis, et cum omni populo terrae tuae
amore fidelissimo eligisti, et usque ad finem sub ipsius et vicarii eius defensione colla
summittens, pio affectu cupis. auxiliante domino, utpote filius deuotissimus permanere.
Pro qua scilicet tanta fide et deuotione tua et populi tui, apostolatus nostri ulnis extensis,
te quasi unicum filium amore ingenti amplectimur, et cum omnibus fidelibus tuis pater
nitatis nostrae gremio, veluti oues domini nobis commissas, recipimus, vitaeque pabulo
clementer nutrire optamus, atque nostris assiduis precibus omnipotenti te domino com-
mendare studemus. Quatenus sanctorum apostolorum suffragantibus meritis, et in hoc
saeculo aduersa omnia superare, et in coelesti postmodum regione cum Christo domino
nostro valeas triumphare. Igitur hunc Methodium venerabilem archiepiscopum vestrum
int.rrogauimus coram positis fratribus nostris episcopis, si orthodoxae fidei symbolum ita
crederet. Et inter sacra missarum solempnia caneret, sicuti sanctam romanam ecclesiam
tenere, et in sanctis sex uniuersalibus synodis a sanctis patribus secundum euangelicam
Christi dei nostri auctoritatem promulgatum atque traditum constat. Ille autem professus
est, se iuxta euangelicam et apostolicam doctrinam, sicuti saneta romana eoelesia docet,
et & patribus traditum est, tenere et psallere. Nos autem illum in omnibus ecclesiasticis
doetrinis et utilitatibus orthodoxum et proficuum esse reperientes, vobis iterum ad re-
gendam commissam sibi ecclesiam dei remisimus. Quem veluti pastorem proprium, ut
digno honore et reuerentia, laetaque mente recipiatis, iubemus, quia nostrae apostolicad
auctoritatis praecepto eius archiepiscopatus ut et priuilegium confirmauimus, et in per-
petuum, deo inuante, firmum manere statuimus, sicuti antecessorum nostrorum auctoritate
omnium ecclesiarum dei iura et priuilegia statuta et firmata consistunt. Ita sane, ut iuxta
canonicam traditionem, omnium negotiorum eeolesiasticorum curam habeat ipse, et ea

velut deo contemplante dispenset. Nam populus domini illi commissus est, et pro animabus
eorum hie redditurus erit rationem. Ipsum quoque presbyterum nomine Uuichinus- (sic)
quem nobis direxisti electum episcopum consecrauimus sanctae ecclesiae nitrensis, quem
suo archiepiscopo in omnibus obedientem, sicuti sancti canones docent, esse iubemus.
Et volumus, ut pariter cum ipsius archiepiscopi consensu et prouidentia, alterum nobic
apto tempore utilem presbyterum vel diaconum dirigas, quem similiter in alia ecclesia,
in qua episcopalem cathedram noueris esse necessariam, ordinemus esse episcopum;
ut cum his duobus a nobis ordinatis episcopis, praefatus archiepiscopus vester, iuxta
decretum apostolicum per alia loca in quibus episcopi honorifice debent et possent
existere, postmodum valeat ordinare. Presbyteros vero, diaconos, seu cuiuscunque ordinis.
clericos, siue Sclauos, siue cuiuslibet gentis, qui intra prouinciae tuae fines existunt,
praecipimus esse subiectos et obedientes, in omnibus iam dicto confratri nostro archi-
episcopo vestro, ut nichil omnino praeter eius conscientiam agant. Quod si contumaces
et inobedientes existentes scandalum aliquod, aut schisma facere praesumpserint, et post
primam et secundam ammonitionem se minime correxerint, quasi zizaniorum seminatores
ab ecclesiis et finibus vestris auctoritate nostra praecipimus esse procul abiciendos, se-
cundum auctoritatem capitulorum, quae illi dedimus; vobis direximus. Litteras denique
sclaviniscas a Constantino quondam philosopho repertas, quibus deo laudes debite resonent
iure laudamus. Et (ut) in eadem lingua Christi domini nostri praeconia et opera enar-:
rentur, iubemus. Neque enim tribus tantum sed omnibus linguis, dominum laudare auc-
toritate sacra monemur, quae praecepit dicens: Laudate dominum omnes gentes, et col-
laudate eum omnes populi. Et apostoli repleti spiritu sancto locuti sunt omnibus linguis
magnalia dei. Hinc et Paulus coelestis quoque tuba insonat, monens : Omnis lingua con-
fiteatur quia dominus noster Jhesus Christus in gloria est dei patris. De quibus etiam
linguis in prima ad Corinthios epistola satis et manifeste nos ammonet, quatenus linguis
loquentes ecclesiam dei aedificemus. Nec sane fidei vel doctrinae aliquid obstat, siue
missas in eadem sclauinica lingua canere, siue sacrum euangelium, vel lectiones diuinas
noui et veteris testamenti bene translatas et interpretantes legere, aut alia horarum officia
omnia psallere. Qnoniam qui fecit tres linguas principales, hebraeam scilicet, graecam
et latinam, ipse creauit et alias. omnes ad laudem et gloriam suam. Jubemus tamen, ut
in omnibus ecclesiis terrae vestrae propter maiorem honorificentiam euangelium latine
legatur, et postmodum sclauinica lingua translatum in auribus populi, latiaa verba non
intelligentis, adnuntietur. Sicut in quibusdam ecclesiis fieri videtur. Et si tibi et iudicibus
tuis placet, missas latina linqua magis audire, praecipimus, ut latine missarum tibi so-
iemnia celebrentur. Data mense Junii indictione XIII.
Iz vatikanskoga rukopisa XI. vieka: Epistolae Joannis VIIL Ep. 257 .str. 99.

LXXXI. 880. mjeseea studena.

Ivan VIII. papa nagovara Branimira velikog £upana i sav narod hrvatski, da ostane vjeran
rimskoj crkvi, zajedno nalaže da pošalje u Rim svoje poslanike.

Excellentissimo viro Barnimero, glorioso comiti, et dilecto filio nostro atque omnibus reli-
giosis sacerdotibus et honorabilibus iudicibus cunctoque populo pax et gratia a domino
Jhesu Christo.

Audita per Theodosium, venerabilem episcopum vestrum, fide et deuotione, quam
circa sedem beati Petri apostoli et nostri pontificii vos habere cognoscimus. lmmensas

66 . .

deo gratias referentes, magno gaudio sumus repleti, qui vos nunc ad tantam gratiam
perducere, et inter oues suas connumerare dignatus est, secundum quod dominus ipsi
principi apostolorum commisit dicens: Si diligis me, Simon Petre, pasce oues meas. Uude
vestram fidelitatem, et christianissimam deuotionem, his nostris apostolicis litteris arn-
monenfus et exhortamur, ut sicut diuina inspiratione agere caepistis, usque ad finem per-
ficere, et obseruare non fpraetermittatis. Quatenus sub ala et regimine atque defen-
sioné beati Petri apostoli et nostra, toto conamine vos subdere, atque in eius, seruitio
perseuerare, quasi dilecti filii, procurastis; apertius hoc ostendatis, atque impleatis, ut
dominus in euangelio dicit : Sic luceant opera vestra coram hominibus, ut videant bona
opera vestra, et glorificent patrem vestrum, qui in caelis est. Et ut ita hoc per orbem
terrarum vestrae sponsionis diffametur, ut auxiliante domino, et sanctorum apostolorum
suffragantibus meritis, ea' quae saluti et utilitati omnium vestrum proficua sunt, possimus
ad honorem et exaltationem sanctae sedis apostolicae incunctanter perficere, sicut nomine
vestro scripta nobis mandastis. ita in libro caelesti scripta vobis permaneant. Quapropter
mándamus, ut reuertente ad vos dilecto episcopo vestro, idoncos legatos vestros praesen-
taliter ad nos dirigere non praetermittatis. Qui pro parte omnium vestrum nos et sedem
apostolicam certificant de his quae mandastis, ut et nos missum nostrum dirigamus ad
vos. Quibus secundum morem et consuetudinem ecclesiae nostrae, uniuersus populus
vester fidelitatem — promittat. Interim monemus ut constantes permaneatis; quoniam
scriptum est. Melius est: votum non voueie, quam post votum promissa non implere.
Spiritus domini qui orbem terrae repleuit, repleat vestrum cor omni pace et gaudio in
Christo Jhesu domino nostro.

. Iz vatikanskoga rukopisa XI. vieka. Epistolae Johannis VIII. Epistola 297, str. 116.

LXXXII. 881. 23. ožujka. U Rimu.

Ivan VIII. papa piše Metodu nadbiskupu panonskih Slovjenah, kako se veseli tomu, šlo
kriepko brani vjeru rimsku, i tješi ga radi progonah koje podnositi mora.

Methodio archiepiscopo pro fide.

Pastoralis sollicitudinis tuae curam, quam in lucrandis animabus fidelium domino
deo nostro exhibes, approbantes, et orthodoxae fidei te cultorem strenuum existere, con-
templantes, nimis in eodem domino iocundamur, et ei immensas laudes et gratias
agere non cessamus. Qui te magis ac magis in suis mandatis accendat, et ad sanctae
guae ecclesiae profectum ab omnibus aduersitatibus clementer eripiat. Verum auditis per tuas
litteras variis casibus, vel euentibus tuis, quanta compassione tibi condoluerimus, ex hoc
aduertere poteris, in quo te coram nobis positum, sanctae romanae eeclesiae doctrinam
iuxta sanctorum patrum probabilem traditionem, sequi debere monuimus, ettam symbolum,
quam rectam fidem a te docendam et praedicandam subdidimus. Nostrisque apostolicis
litteris glorioso principi Sphentopulcho, quas ei asseris fuisse delatas, hoc ipsum signi-
fieauimus, et ueque aliae litterae nostrae ad euin directae sunt, neque episcopo illi palam
vel secreto aliud faciendum iniunximus, et aliud a te peragendum decreuimus. Quanto
"minus credendum est, ut sacramentum hab eodem episcopo exhigeremus, quem saltem
leui sermone super hoc negotio allocuti non fuimus. Ideoque cesset ista dubietas, et deo

operante, sicut euapgelica et apostolica se habet doctrina orthodoxae fidei cultum, fide-
libus cunctis ineulca ; ut de labore tui certaminis domino Jhesu Christo fructum afferas
abundantem, et gratia eius remuneratus mercedem recipias competentem. Ceterum de
aliis temptationibus, quas diuerso modo perpessus es, noli tristari, quin potius hoc se-
cundum apostolum omne gaudium prorsus exhistima. Quia si deus pro te, nemo esse
poterit contra te, tamen cum deo duce reuersus fueris, quicquid inhormiter aduersnm
est commissum, quiequid iam dictus episcopus contra suum ministerium in te exercuit,
utramque audientiam coram nobis discussam, adiuuante domino, legitimo fini trademus,
et illius pertinaciam iudicii nostri sententia corripere non intermittemus. Data X. kalendas
Aprilis, indictione XIIII.

Iz vatikanskog rukopisa XI. víeka, Epistolae Johannis VIII. Epist. 218. str. 110.

LXXXIII. oko g. 884.

Kundbat djakon gamjenjuje svoj posjed kod Plesa, uz rieku Solu i Veliku ležeći, sa gemljama
Ambricija biskupa, ležećima uz ricku Rabu, koje zemlje darova pokojni knez Kocel samostanu
sv. Emerama.

Comperiat, immo etiam liquido plurimum industria fidelium quorumcumque
auribus, per praesentem cartulam subsequens traditio et complacitatio manifestetur, qua-
liter diaconus quidam venerabilis nomine Cundbato, pro remedio animae suae cogitauit.
Sperauit namque, quod et omnino credendum est, si de rebus terrenis sanctas dei ec-
clesias ditaret, ut inde sibi corporalis cura ac animae salus aeterna amplificaretur. Qua-
propter ergo diuino cogitatu instinctus, tradidit proprietatem suam, quam habuit ad
Quartinaha, iuxta Bilisaseo, ad sanctum dei martyrem Emmerammum, domino stio Árnolfo
filio regali permittente, a quo eam in possessionem accepit. Tradita est autem praedicta
proprietas ab eodom venerabili Cundbatone pro domino suo Arnolfo, et pro se, in ipsam
aram sancti Emmerammi, in manum videlicet Ambrichonis reuerentissimi praesulis et ad-
uocati eius Gundberti, id est ecclesiam sancti Joannis euangelistae, cum omnibus pertinentiis
et adiacentiis suis, cum curte et parochia, et cum omnibus illuc concessis mancipiis,
agris cultis, et incultis, pratis, pascuis, siluis, decimis, aquis, aquarumque decursibus, locis
ilis traditis, id est ad fluuium Salam, quod Ruoperth iam olim in beneficium habuit, et
ad Velih, ceterisque omnibus mobilibus et immobilibus. Et contra vero praefatus Gund-
pertus aduocatus, consentiente domino suo episcopo, tradidit de rebus sancti Emmerammi
aute nominato Cundbatoni venerabili diacono, quod Chezil dux iam quondam pro re-
medio animae suae ad praedictum sanctum condonauit, iuxta amnem, qui dicitur Raba, ea
scilicet ratione, quatenus idem Cundbato ambas res illas firmiter atque utiliter possideat,
usque ad obitum suum. Post vero integriter cuncta ad saepe jam dictum dei sanctum re-
digantur et restituantur. Et ut haec auctoritas traditionis firmior habeatur, subnotati testes
per aures trahuntur: Polo, Jacob, Reginhoh, Salomon, Eckirih, Hadamar, Auo, Fasmot,
Gotaperht, Irmperht, Heripold, Unlaz, Pernhart, Herrant, Engilscalh, Erchanpercht, Re-
ginbart, Strupo, Hungis, Ambricho, Liutperht, Sigihart, Vuicker, Patto. Item Auo, Suuitker,
Gammo, Adalrich, Salacho. Insuper etiam iuxta ipsam aram praedicti sancti ille episcopus
eidem Cundbatoni licentiam concessit, ut mancipia sancti Emmerammi, quae ultra Rabam fuga
lapsa sunt, inquirat et capiat, et in easdem res ecclesiae constituat, ut post obitum suum,
sicut superdiximus, cuncta emeliorata ad sanctum dei martyrem Emmerammum reuertantur,

Fejer Codex Dipl. R. H. VII. vol. 1. str. 80. Pez. Thes. I. III. pag. 217.

LXXXIV. 890. 20. studena. U Matahovi.

Arnulfo kralj njemačka, daruje crkvi solnogradskoj njeka panonska miesta uz Muru, Dravu
| i Rau.

In nomine sanctae et indiuiduae trinitatis. Arnolfus diuina fauente gratia rex,
Oportet igitur nos, qui diuino sumus munere quodammodo prae ceteris mortalibus sublimati,
eius in omnibns parere praeceptis, cuius clemencia praelati sumus, atque cuius praecelli-
mus munere; loca utique sibi dicata per peticiones fidelium nostrorum nostro releuari
iuuamine, atque regali tutamine, quoniam hoc nobis et ad mortalem vitam temporaliter
transigendam, et ad eternam feliciter obtinendam, profuturum liquido credimus. Qua-
propter comperiat omnium nostrorum fidelium, praesencium scilicet et futurorum so-
lercia, qualiter quidam venerabilis archiepiscopus noster Diotmarus, veniens in procerum
nostrorum praesenciam, postulauit serenitatem nostram, ut ob mercedis nostrae augmentum,
quasdam res proprietatis nostrae, ad sanctam ecelesiam iuuauiensem, quae est constructa
in honore sancti Petri, et sancti Rodberti confessoris Christi, ubi corporaliter repuiescit,
et ipse predictus venerabilis archiepiscopus praeest, in proprium iure perpetuo permanendum
concedissemus. Cuius peticioni ob amorem domini nostri lhesu Christi, seu ob remedium
animarum antecessorum nostrorum, ac beatae memoriae domni ac genitoris nostri, nostrae-
que mercedis augmentum, libenti animo assensum praebentes, decreuimus ita fieri. Tra-
dimus itaque atque firmamus ad praedictum monasterium sancti Petri et sancti Rodberti,
primitus castellum sanctae Erndrudis, cum omnibus iuste atque legaliter ad eundem castel-
lum pertinentibus, cum venacionibus, curtibus, piscacionibus. Id est ab ecclesia sancti
Martini, quae respicit contra monticulum, qui vulgo Nochstein nuncupatur, sursum ex
utraque parte fluminis Luaris nominato, usque in riuolum Quartinespach, et Retilinstein,
et maiorem Meddicham, fluuiumque Uuitigobbam, et usque ad rupem Uuibbnebogala. In-
super tradimus atque firmamus sancto Maximiliano ad Luare fluuio, usque dum Duntha
in aquilonari parte fluit in preadictum flumen, atque riuulus Gastuna, australi parte.
Insuper etiam firmamus. ad praefatum monasterium iuuauensem forestem, a termino qui
in Pisoncia incipit, hoc est de riuulo Erilipach usque ad acutum montem, qui diutisce
Uuassinperch dicitur, prope Iscalam, in illo loco, ubi terminus forestis Rapotoni comitis
se ab isto disiungit. Et iu aquilonari parte de riuulo Tinnilinpach usque ad summitatem
montis Ciruancus nominati, et cum iam dicto monte Uuassinperch usque ad praefatum
monticulum Nochstein, illa montana omnia, quae in potestate antecessorum nostrorum
fuerunt, et nostra, ad iam dictum monasterium firmamus. Curtem quoque ad Piscofesdorf,
cum omnibus iuste ad eandem curtem pertinentibus, atque piscationem in lacu Atarseo
vocitato, sine alicuius hominis contradictione, illos quondam praedictos XII priuatos
tractus, sicut dominicalis terra se ad Poumgartin ipso lacu adiungit, sine alia com-
muni piscacione in Atarseo, ad Atarhof pertinenti, de potestate nostra firmamus; etiam
istas curtes in proprium, quae antea inibi beneficium fuerunt, siue ex parte ante-
cessorum nostrorum. vel nostra, siue ex alterius cuiuslibet parte ibi antea inbeneficiata
fuissent. Quarum haec sunt nomina : ad Scafarafeld curtem et ecclesiam cum decima, et
sicut ille terminus in australi parte incipit, qui Vvagreini dicitur, ultra Ipsam, et in occi-
dentali usque dum ducitur, ubi Urala se dimittit in praefatum amnem. Et quicquid in
origentali parte iam dicti fluminis habere videmur, per totum tradimus ad praedictum
monasterium, exceptis duobus piscatoribus, cum eorum ruribus in aquilonari parte. Ad

———M —À— M—— ——.—. e.

Magilicham terciam partem ciuitatis, et sicut ille terminus se disiungit, de illis rebus in
occidentali parte, quas quondam ad sanotum Emmeramum antecessores nostri tradiderunt,
totum in termino origentalis ad praefatum monasterium tradimus, exceptis hobis tribus.
Ad Arnesdorf, id est ad Uuschauuam, quicquid ibi habuimus cum vineis et saginacione
et monte querceato, pratisque inter ipsum querceatum montem sitis, et inter siluam
Paltam, vel quicquid in ipsis siluis habuimus, totum in usum praedicti monasterii con-
cedimus. Ad Cruncita, quicquid superfuit hobis V. quas fideli nostro dedimus Dietrico,
hoc sunt hobas L. Ad Liubinam, ad Holunpureh terciam partem ciuitatis cum vineis
XXX et hobis XV sine curtili terra. Ad Treisimam ciuitatem et ecclesiam sancti Martini
eum decima, et sursum in australi atque origentali parte fluminis Treisima usque ad
Potilinesprunnin et sicut Dietrichespach fluit contra duos aceruos, qui in origentali parte
campi positi sunt, Et exinde usque Danubium in illum locum qui Tripoliza dicitur, et
ita sursum prope idem Danubium, cum agris, pratis eultis et incultis, auuis, locia pisca-
cionum, quae diutisce Arichsteti vocantur, et ita sursum usque ad illam marcham, quae
inter Treisimam et Holunpurch utrasque res discernendo diuidit. Ad Penninuuanc quic-
quid ibi habuimus, Ad aecclesiam Anzonis. Ad Uuitinesperch quicquid ibi habuimus, ex-
cepto quod Mosogouuoni dabamus propter fidele seruicium, hoc est hobas O. Ad aecclesiam
Ellodis, aecelesiam Minigonis presbyteri. Ad Guntpoldesdorf quicquid ibi habuimus. Ad
Rapam, ad Sabariam ciuitatem, et aeeclesiam cum decima et theloneis, vineis, agris,
pratis, pascuis, forestibus, montibus, cunctisque ad eandem ciuitatem iuste et legitime
pertinentibus. Ad siccam Sabariam, ad Peininchaha ad Mosapurch abbaciam, ubi sanctus
Adrianus martyr Christi requiescit, quam antecessores nostri ad iam dictum monasterium
tradiderunt, et nos firmamus, ae nostra ex parte augmentamus. Nonam quoque de omni-
bus nostris eurtibus, inibi cum theloneo in ciuitate et piscina adieimus. Ad Salapuigin
curtem cum CCC mansis et totidem vineis habuimus. Aecclesiam ad Quartinaha, aecclesiam
ad Gensi !, ad V aecclesias, cum theloneis et vineis, forestibus, et cum omnibus, quae ante-
cessoribus nostris antea beneficiata fuissent, firmamus in proprium. Ad Ruginesfeld quic-
quid ibi habuimus. Ad Durnauua aecclesiam, quae est constructa in honore sancti Ruotberti
ceterorumque sanctorum quamplurimorum martyrum, cum monte Parauuoz nominato, cum
vineis, agris, pratis, siluis et cum omnibus quae ibi videmur habere, circa montem sitis. Ad
Pettouiam aecclesiam cum decima, et duas partes ciuitatis, cum bannis, theloneis, et ponte,
quae ab antecessoribus nostris illo tradita fuerunt; et ex parte nostra addimus terciam
partem ciuitatis, quae proprietas Carantani fuit, illique diiudicatum est, eo quia reus ma-
gestatis nostrae criminatus est constare, exceptis subnotatis rebus, quas uxori illius
propter fidele seruitium concessimus, id est in in superiori ciuitate, in origentali parte ciui-
tatis ipsius curtilem locum, ubi noua aecclesia incepta est, atque in inferiori ciuitate, in
occidentali parte ciuitatis ipsius, illa curtilia loca, quae in potestate tunc habuit, cum
hobis C. et vineis X. in Zistanesfeld ubi numquam antecessores nostri alicui quicquam
dederunt, propter fidele seruicium praenominati archiepiscopi tribuimus ad praefatum mo-
nasterium, sieut acerui duo prope Trauum positi sunt; ex summitate terminis qui Uuagreini'
dicitur, et ita sicut ille Uuagreini tendit usque dum Treuuina fluit in amnem Trauum,
Ad Sulpam, ciuitatem Zuip vocatam, cum omnibus iuste ad eandem ciuitatem pertinentibus,
cum quercetis et campis, sicut illa fossa, quae incipit de Muora et tendit usque ad Luon-

! U listini 861. ad. Kensi.
* Va krajini? — in termino.

znizam et ut Luonzniza et Sulpa de alpibus fluunt, quicquid inter has duas amnes ha-
bemus, totum ad praedictum monasterium concedimus, et forestum Susel cum panno, sicut
in potestate antecessorum nostrorum fuit, et nostra. Venationemque in dulcis vallibus,
quam populus cum sacramentis in potestatem nostram adfirmauit, id est: epdomadas III
antea aequinoctium autumnale, ae postea usque in natalem sancti Martini, ad venandos
ursos et apres. Ad Lumnicham iuxta Rapam quicquid ibi habuimus, ad Nezilinpach,
ad Sabnizam aecclesiam et curtem cum mansis L. Item ad Rapam, Tudleipin, ad La-
bantum aecclesiam saneti Ándreae, uti antecessores nostros ad iam dictum: monasterium
firmauerunt, cum decima ut ibi consuetudo est, et de curtibus nostris adicimus decimam,
ut in sacris codicibus habetur, nec non et saginacionem in omni Labanta valle, excepto
monte Forest nominato, propter venationem nostram. Ligna quoque seccanda ad ecclesiam
et ad aliud seruitium episcopi tam in ipso monte, quam in aliis omnibus montibus con-
cedimus, et unam fossam ruderis in monte Gamanara semper per totum annum haben-
dam. Ad Curcizam beneficium Engilbaldi. Ad Carantanam aecclesiam sanctae Mariae cum
decima sicut aecclesiasticus praecipit ordo de curtibus nostris, id est de Caranana ciui-
tate aliisque curtibus ad eandem ciuitatem pertinentibus, id est Trahof, Grauindorf, Cur-
nuz, ibique ad Curnuz operarios seruos II. in monte cum hobis illorum, ligna secanda
in ipso monte, sine contradictione ministrorum nostrorum, cum saginacione. 'Trebina,
Astaruuiza, Chrapuchfeld, Vitrino, Friesach, Curca, Grazluppa, Lungouui, Sublich, Tiu-
finpach, Chatissa, Pelissa, Chubenza, Undrima, Linta, Lieznicha, Prucca, Muoriza, Liu-
bina. Ad Strazzinalam duo loca. Ea videlicet racione, ut ab hodierna die et deinceps
praedictae res ad praedietam casam sancti Petri et sancti Routberti, ubi eciam ipse cor-
pore requiescit, iure perpetuo permaneant, absque alicuius contradictione. Nec ullus suc-
cessor noster, aut dux, vel comes, siue vicarius, seu qualibet ulla vicaria potestas, de
praedictis rebus, quas praenominauimus, potestatem habeat inde quippiam abstrahere, sed
per hoe nostrae auctoritatis praeceptum, sicut praediximus, ad praedictum locum sancti
Petri et sancti Routberti, ubi eciam corpore requiescit in Salzpurch ciuitate, absque ali-
cuius molestia vel inquietudine sint. Et ut haec auctoritas largicionis ac confirmacionis
nostra firmior habeatur, et per futura tempora a fidelibus nostris verius credatur, et dili-
gencius obseruetur, manu propria nostra subter eam firmauimus, et anuli nostri impres-
sione assignari iussimus.

Signum domni Arnolfi serenissimi imperatoris. (Sliedi velika vošćena pečat dobro sa-
čuvana).

Hebarhardus notarius ad vicem Grimaldi archicapellani recognoui et subscripsi.
Data XII. kal. Decembris, anno Christi incarnationis — — — — — — domni Arnolfi
serenissimi (bliedo) in origentali Francia regnante. Iudictione VIIII. (VI). Actum Mattah-
houua villa regia, in dei nomine feliciter. Amen.

Izvornik na velikoj pergameni u c. kr. dvorskom arkivu u Beču. Salzburg. Kas. 306. L. 4.
Tu ima i starinski prepis na pergameni, s naznačenom pogriešnom godinom: Anno Xpi,
incarnationis DCCCLXXXV. koja je u izvorniku izbrisana bliedilom.

st.

> —

LXXXY. Oko g. 890.

Stjepan VI. papa sabranjuje u svojoj poslanici, pisanoj kralju Svatopluku, liturgiju. slovjensku,
uvedenu po sv. Metodu.

e Zuentopolco regi Sclauorum. (Ostalo izostav.) Methodium namque supersticioni, non
edificacioni, contencioni non paci insistentem audientes plurimum mirati sumus; et si ita
est ut audiuimus, supersticionem eiüs penitus abdicamus. Anathema uero ipro contem-
nenda catholica fide, qui indixit in caput redundabit eius. Tu autem et populus tuus
sancti spiritus iudicio eritis inoxii, si tamen fidem quam romana praedicat aecclesia
tenueritis inuiolabiter. Diuina autem officia et sacra ministeria ac missarum solemnia, quae
idem Methodius Sclauorum lingua celebrare praesumpsit, quod ne ulterius faceret, supra
sacratissimum beati Petri corpus iuramento firmauerat, sui periuriireatum perhorrescentes
nullo modo deinceps a quolibet praesumatur. Dei namque nostraque apostolica auctoritate
sub anathematis vinculo interdicimus; excepto quod ad simplicis populi et non intelli-
gentis aedificationem attinet, si euangelii vel apostoli expositio ab eruditis aedem lingua
annuncietur, et largimur et exortamur, et ut frequentissime fiat monemus, ut omnis
lingua laudet deum et confiteatur ei. etc.

Wattenbach, Beitrige zur Kirchengeschichte von Bóhmen und Miihren str. 43,

LXXXVI. 891. 9. -oZujka. U Reznu.

Arnulfo kralj njemački daruje solnogradskomu nadbiskupu | Dielmaru njeka slovjenska mesta
kojimi je negda vladao knez Koael.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Arnolfus diuina fauente clemencia rex.
Si erga .loca diuino cultui mancipata curam gerimus, eaque ex temporali profectas nostri
commodo superni muneris largitate nobis collato accumulamus, non solum predecessorum .
nostrorum scilicet regum morem decenter implemus, verum eciam regni nostri statum
deifice roborandum, perhennique gaudio a deo saluatore exinde nos remunerandos esse
oppido credimus. Quamobrem cunctorum christicolarum presencium videlicet patescat, ac
futurorum cognicioni, quoniam nos pro mercedis eterne emolumento, Diotmaro reueren-
tissimo sancte iuuauensis ecclesie metropolitano et archicapellano nostro supplicante,
quasdam res proprietatis nostre ad iam dictam principalem dyocesis sue sedem, ubi
sanctus electus dei confessor Routbertus corporaliter requiescit, perpetuo consistendas
tradidimus; id est curtem Ardingen, in rippa fluuioli qui vulgo Senda vocatur consisten-
tem cum universis appendiciis suis. Et in Isangovve in loco Utanhusa dicto hobam
unam, quam quidam Englwart nomine prius habuit. Et ad Messelingen hobam unam.

In partibus sclauiniensibus vero, in comitata Dudleipa vocato, in Rugisnesueld sicut

Chozil dux quondam inibi ad opus suum habere visus est, et veluti Reginger in. eodem
comitatu iuxta aquam que dicitur Knesaha in beneficium habebat. Ad Lauenatam quo-
que sicut Lorio in beneficum habuerat. Ád Pennichaham ergo sicut Ysaac miles Erin-
berti in beneficium tenuit cum curtibus et edificiis, famulis, mancipiis utriusque sexus, .
agricolis, vinitoribus, campis, ecclesiis, decimis, censibus, vineis, agris, pratis, pascuis,
siluis, siluarumque usibus, aquis, aquarumque decursibus, molinis, piscacionibus, viis et
inuiis, exitibus et reditibus, terris cultis et incultis, quesitis et inquisitis, mobilibus et ,
immobilibus, et omnibus iuste legitimeque ad prelibata loca aspicientibus. Hec itaque

uniuersa ad supradictum sacrosanctum locum per hoc presens auctoritatis nostre pre-
ceptum pleniter in dei nomine roboratum, tam pro naostra, quam eciam pro diue me-
morie antecessorum nostrorum christianissimorum regum commemoracione, in usus fra-
trum domino ibidem famulancium, regali potencia tradidimus atque contulimus, eo vide-
licet racionis tenore, ut prelibatus religiose vite presul successoresque illius de hiis omnibus
firmissimam perpetuis temporibus habeant potestatem, sicut de ceteris episcopii sui rebus
prout eis placuerit uniuersa disponere, sine ullius successoris nostri impedimento. Et ut
hec auctoritas largicionis nostre inuiolabilem per omnia voluentis mundi curricula obti-
neat stabilitatem, manu propria subtus eam roborantes anulo nostro iussimus insigniri.

Signum domni serenissimi Arnolfi Regis. Engilbero notarius ad vicem Theothmari
archicapellani recognoui.

Data idus Marcii anno DCCCXCI. indictione autem VIII (VIIII) anno Christo
propicio regno domni Arnolfi regis II (IIII). Reganesburch in dei nomine feliciter.

Juuauia. Ánhang str. 116. N. LVI.

LXXX VII. 892. 28. rujna. U Bijaču kod Solina.

Mučimir veliki župan hrvatski polvrdjuje nadbiskupiji spletskoj Trpimirovo darovanje crkve sv.
Jurja u Putalu.

In nomine patris et filii et spiritus sancti. Anno utique, sacram postquam Christus
carnem ex virgine sumpsit, DCCCXCIL indictione XI. sub die VI. kalendas octobrium.
Cum magnae inter salonitanum et nonensem presulibus, verterentur de quadam facta do-
nationae, a Tirpimiro piisimo duce in iuris sanctae matris ecclesiae "Domnii et Anastasii
beatorum martyrum, quandam mancipando ecclesiam sancti Georgii, quae sita est in Pe-
"talio, videntur contentiones; dicente Petro spalatensium archiepiscopo; hanc quam dicitis
ecclesiam donatam a praefato duce, et priuilegii statuto roboratam, in nostrae iuris ec-
clesiae sub testimoniorum ', notitia mancipatum habemus. Respondens Aldefreda nonensis
ecclesiae paesul, dicebat: non ita habetur, sed nostrae potius ecclesiae dominio detinetur,
quoniam non in ecclesia sanctorum Domnii et Anasthasii, ut dieitis, possidenda, sed
. ipsius presuli fruenda ad tempus tradita est His ita habentibus comperto, placuit mihi
Muncimir diuino munere iuuatus Croatorum dux, residente paterno solio, diuino spiramine
communi consilio cum: meis cunctis fidelibus, et primatibus populi omni opposita * et
praetermissa contentione, dictam iam sancti Georgii ecclesiam in sanctorum martyrum
Domnii et Anasthasii, cum omni suo introitu et exitu subiugare priuilegio, cum seruis
et ancillis, campis et uineis, pratis et siluis, cuncta mobilia et immobilia omnia, quam
ecclesiam teste et auctore deo volo, ut nullus deinceps de successoribus meis, de potea-
tate spalatensium ecclesiae subtrahere audeat, vel quomodolibet ? diripere, sed iuxta priscam
consuetudinem, ut donatam a patre meo recolimus, et mox per praesens priuilegium denuo
mancipamus, ut omnino subiaceat dictae ecclesiae iure; qui vero postmodum auaritiae facibus
aecensus, atque in superbiae cornibus eleuatus, statuta nostra parui pendens, tuper factam

! Luc. i Farlati testimonium.
? Luc. i Farlati composita.
3 Luc. i Farlati in quolibet.

13
ecclesiam a dominio sanctorum martyrum Domnii atque Ánasthasii subtrahere voluerit,
vel quolibet modulo donationem dictam nocere temptauerit ! iram omnipotentis dei coe-
lorum arbitri saluatoris mundi incurrat, et sanctorum omnium maledictionis vinculo
CCCXVIII patrum insolubiliter denodetur, descendantque super eum et domo sua, sibique
consentientibus, decem quas in Egypto habitae sunt plagae, et lepra Naaman Syri ab iis
nunquam recedat, deglutiat eos terra sicut Datan et Abiron, et in nouissimo Maranatha
litigantibus cum iis sanctorum constantia cum diabolo et eius horribilibus angelis, et
Juda Iscariotae in gehennae barathro munerentur, ubi ignis non extinguitur, et vermes
non moriuntur. Actum est in Biaci, ante fores ecclesiae sanctae Marthae martyris * tempore
et dimidium, nuper ut fuimus. ? Hoc palam testibus consentientibus, atque subscribentibus,
dein ne aboleatur in posterum anulo nostro iussimus in calce signari.

Signum manu mei, qui sum Muncimiro auctore huius donationis cartulae.

Signum mei Budimiro iupano Palatino.

Zelliuero iupano Cleonie.

Petro iupano. -

Prisna maccehario iupano. *

Pruadra iupano cauallario.

Zelisto iupauo camerario. ?

Zellidedo iupano pincernario.

Boledrago iupano camerario.

Budimiro iupano comitisse.

Cresamustlo camerario secundo.

Stephano filio Budimiri camerario tertio.

Zellidrago maccehario comitisse.

Prubitecho filio Petri iupani.

Dragasai filii Semicasui 6

Tugina iupano armigeri.

Zitallo superposito monasteriis.

Leledrago iupano Clisse. \
» » Paualio Linicena 7

Sequenti autem die, qui est tertio calendis octobris, veniens ego saepe fatus dux
in ciuitate Spalati ante sanctissimnrum dictorum altaria, et priuilegii paginulam manu
propria inter cetera munuscula, quae manus nostrae inuenire voluerunt, super sacrosancti
Domnii altario obieci, et donatione praedicta mancipata sancti Domnii abii.

Ego Firminus? diaconus et.capellanus dicti ducis, praecipiente mihi domino meo
Muncimiro glorioso duee, coram dictis testibus audita scripsi, et post tradita feliciter
compleai.

“ Iz rukopisa ,Donationes Ecclesiae Spalatensis“ u arkivu vadbiskupije spljetske str. 6.

gledaj i Lucius de Regno Daltm. et Croat. Francofurti. 1666. p. 65. Vind. p. 64. et Farlati
Illyrieum Sacrum T. IIL p. 82.

4" 33 3 3 = X 3 aM

9 4$ d$ ud
So 5 d d d$ 338 38 3 gd Yd 3 3

! Luc. i Farlati tentauerit. * Luc. j F. Martyre. ? L. i F. fumus. * Luc.et F. Prusna mauechario
Jupano. Luc, et F. Zellisbo. 9 F. Drugazai filio Semicarini."" Luc. et F. Pacialio Limiresia.
8 F. Forminus, '

LXXXVIII. G. 899.

Teotmar, solnogradski nadbiskup s, ostalimi južno-njemačkimi biskupi igvjesćuje papu Ivana IX.
0 crkvenom stanju čitave Panonije. Brani se proti osvadi Slovjenah, a osvadjuje ove poradi
podupiranja Madjarah.

(U izvadcih).

Venerunt, ut ipsi promulgarunt, de latere vestro tres episcopi, videlicet Joannes
archiepiscopus, Benedictus et Daniel episcopi in terram Sclauorum qui Maraci dicuntur,
quae regibus nostris et populo nostro, nobis quoque, cum habitatoribus :uis subacta
fuerat, tam in cultu religionis quam ex tributo substantiae saecularis, quia exinde primum
imbuti et ex paganis christiani sunt facti. — — — — — — —— — —

Nune vero, quod nobis graue videtur et incredibile, in incrementum iniuriae
lactitant, se magnitudine pecuniae id egisse, qualia de illa (patauiensi) sede nunquam
audiuimus exisse, neque canonum decreta id sanxisse, ut tantum sc'isma una pateretur
ecclesia. Est enim unus episcopatus in quinque diuisus Intrantes enim praedicti episcopi
in nomine vestro, ut ipsi dixerunt, ordinauerunt in uno eodemque episcopatu unum archi-
episcopum . . . et tres suffraganeos eius episcopos, absque scientia archiepiscopi (salis-
burgensis) et consensu episcopi (patauiensis) in cuius fuere dioecesi. — — —

Antecessor vester Zuentibaldo duce imperante Vichingum consecrauit episcopum
et nequaquam in illum antiquum patauiensem episcopatum transmisit, sed in quamdam,
neophytam gentem, quam ipse dux domuit bello, et ex paganis christianos esse parauit.
Cum autem eisdem Sclauis locus familiaritatis apud legatos vestros dabatur, accusabant
nos et diffamabant in multis et verbis mendacibus instabant, quia nemo eis vera respon-
debat, dicentes, nos et cum Francis et Alemannis scandalum et discordiam habuisse. —

Quod nos praedicti Selaui criminabantur cum Vngaris fidem catholicam violasse
et per canem seu lupum, aliasque nefandissimas et ethnicas res sacramenta et pacem
egisse, atque ut in Italiam transirent, pecuniam dedisse; si vobis coram posito ratio inter
nos agitaretur ante deum qui cuncta nouit, antequam fiant, et coram vobis, qui vicem
eius apostolicam tenetis, eorum falsitas manifestaretur et nostra innocentia probaretur.
Quia enim christianis nostris, longe a nobis positis semper imminebant, et persecutione
ipsos nimia affligebant, donauimus illis nullius pretiosae pecuniae substantiam, sed tantum
nostra linea vestimenta, quatenus eorum feritatem aliquatenus molliremus. — — —

Ipsi enim crimen, quod a nobis false semel factum imposuerunt, multis annis
peregerunt. Ipsi (Sclaui) multitudinem Ungarorum non modicam ad se sumpserunt, et
more eorum capita suorum pseudochristianorum penitus detonderunt, et super nos
christianos immiserunt, atque ipsi superuenerunt, et alios captiuos duxerunt, alios occi-
derunt, alios ferina carcerum fame et siti perdiderunt, innumeros vero exilio deputa-
uerunt; et nobiles viros ac honestas mulieres in seruittum: redegerunt, ita, ut in tota
Pannonia, nostra maxima prouincia, ta"tum una non appareat ecclesia,.prout episcopi a
vobis destinati, si fateri velint, enarrare possunt, quantos dies transierunt, et totam terram
desolatam viderunt. Quando vero Ungaros Italiam intrasse comperimus, pacificari cum
eisdem Sclauis, teste deo, multum desiderauimus, promittentes eis propter deum omni-
potentem, ad perfectum indulgere omnia mala, contra nos nostrasque acta, et omnia

| 75

reddere, quae de suis nostros constaret habere; quatenus ex illis securos nos redderent,
et tamdiu spatium darent, quamdiu Longobardiam nobis intrare et res sancti Petri de-
fendere, populumque christianum diuino adiutorio redimere liceret. Et nec ipsum ab eis
habere potuimus. ....

Hansiz. Germania sacra T. I. str. 176. Fejér. C. Dipl. I. str. 229.

LXXXIX. 919. mjeseca prosinca. U Zadru.

Andrija priur zadarski čini oporuku.

In nomine domini nostri Jesu Christi et eiusdem incarnationis anno DCCCCVIIII.
(DCCCCXYVIIII.) indictione VII. mense Decembris. Imperante domino nostro Constantino
piisimo ac perpetuo augusto. In ciuitate Jadera. Maturo namque et salubri consilio a
maioribuš prouisum est, ut omnis homo ante dispensare et deliberare suas facultates
debeat prius, quam repentine calamitatis casu periculo ingruente morbis metu urgeatur,
ne differente liberatio aut articulum lingue loquende careat usu, aut distributor in ultima
corporis angustia positus sub celeri tramite optata sibimet testationi explicare non queat.
Idcirco ego tantillus peccator Andreas prior, diuino iuuamine fretus, positus in infirmi-
tate corporis inve meum decumbens lectulo, licet viribus corporis inuglidus, tamen mente
domino auxiliante tutus, volo et iubeo domino auctore, et omnibus sanctis eius: in pri-
.mum ut domum in quo iussus sum viuere cum introitu et exitu suo, habeat filio meo
Andrea, et domum que fuit de Theodorio tribuno sit Agapi filie mee et matri eorum
cum ipsis. Domum nouam et aliam domum iuxta sancto Laurentio cum et orto ibidem
et alio orto que iuxta est, que emi de Johanne filio Teudorie, uolo ut habeant filii mei
Niceforus, Petrus et Dobrosia, et tan:en ut insimul ambo fratres et Dobrosia edificent
ipsa domo iuxta sancto Laurentio et recipiat eam Dobrosia filia mea. Ista domo noua
cum introitu suo abeant ambo fratres Niceforus et Petrus, et domum que vevit mihi de
socero meo Niceforus trib. cum introitu et exitu suo volo ut habeat filia mea Anna,
et pro eo quod non est ipsa domo sicut hec alie, adiungo ei vineam que emi de con-
iux Auluci. Vineam namque de Pultago et aliam vineam de sancto Johanne volo ut
habeant filii mei et filie mee, que abeo de,prima uxore Et uineam de Uculo et alia uinea
in Comareto volo ut habeant filius meus Andreas et filia mea Agapi cum matre sua
Maria, et si custodierit lectum meum sit particeps cum eis, et si non custodierit, cedente
ea quis de meis tunc prefuerit, priuetur ea, et subtracte vinee ac terre que videntur
fuisse de prima uxore mea Agapi. Cetere vinee que sunt diuidant omnes filii mei et filie
mee, et de prima uxore et de subsequens uxore, et coniux mea Maria diuidant cum
ipsis. Terre vero que comparaui in Cabrona et ibidem alie terre que michi euenerit de
matre mea, et in Obrauicio, que euenerit michi de matre mea, volo ut habeant filii mei
et filie mee que sunt de prima uxore. Terre quoque que comparaui in Sicirani et alie terre
ibidem que michi euenerit de matre mea volo ut abeant filius meus Andreas et filia mea
Agapi cum matre sua Maria. De peculio autem trecenta capita volo ut abeant filii mei et
filie mee, que sunt de prima uxore, et alia trecenta capita de peculio habeant filius meus
et filia mea, cum matre sua Maria. De pastore quidem Petro et alio Petro et Desiderio
abeant filius meus cum filia mea cum matre sua Maria. Ominico cum filio et filia Desi-
dona abeant alio filii et filie mee. Armenta namque diuidant omnes filii et filie mee, et

uxor mea cum ipsis. Cetera namque que sunt.infra domo mobilia, omnia que videntur esse
diuidant omnes filii mei et filie mee, et uxor mea Maria cum ipsis. Et in sancto Grisogono
dimitto uinea que emi de Mezulo et terre a Duculo que comparaui, et seruum et ancillam et
centum capita de pecora et uno panno de sirico et uno sauano. In sancta Maria uno panno
de sirico. In sancto Petro uno panno sirico. In sancto Thome uno sausno. In sancta Ana-
8Stasia una coppa de argento et uno panno sirico. Firmino episcopo dimitto cauallum meum.
Petro diacono fratri meo una coppa argentea et sella argentea. Adolberto abbati vestimentum
de squirineo inuestito cum panno vario et una tena coprina, et una futta (sic) de vino et
uno cauallo. Johanni diacono coopertorio de lecto quirino inuestito cum sirico, et uno
fetro iocato cum sirico. Ad sacerdotes dentur pro anima mea centum capita de peculio
et centum modia de grano et una futte de vino, et cetere oves atque capre que reman:
serint dentur pro anima mea. Et in captiuis dentur solidi céntum et nouem venundentur
et dentur pro anima mea. Et pro anima mea dimito liberos Maruno cum uxore et filia,
et do ei uinea que comparaui de Constantino mog. Ominico caltaroso cum uxore sint
liberi. Libri Casano filio Butirani, Justo cum uxore sua et quatuor fili, filio Prisinaco,
filio Pribina, Techamila, Milica de Sicirane cum duo filii, uxor Rasinacco cum filio
Strietecho, Semissina, Zremilo, omnes isti sint liberi. Adzanello dimitto uinea que com-
paraui de Maria venetica. At alia fassa de vinea ibidem que emi de Barbana de Cres-
coni, Et si vult uxor mea Maria portionem suam possidere obseruet lectum, et si duxerit
virum alium omnia auferte ab ea, et quod absit, si unum de filiis meis aut filias obierint,
omnes fratres eius et sorores partem defuncti diuidant. Hec quidem cuncta prelibata deo
auctore volo ut firma et stabilis permaneat et nullus unquam audeat violare: Quod si
quis proteruus deum non metuens nostre deffinicioni parui pendens, contraire voluerit, iram
dei omnipotentis patris et filii et spiritus sancti incurrat et maledictionem a CCCXVIII
sancti patres et lepra Naaman Syri plexus inremediabilis crucietur et in nouissimo male-
dictionis cum diabolo et eius tetres ministros ac Judas Scariottes in gehenne faratri
muneretur.

Actum hoc, tempore die loco ac consule ut supra. Palam his testibus :

Sigil. M. Formini sanctissimi episcopi. Odolberti Altatii. Petri diaconi coinmissori
fide huius descriptionis. Sigil. M. Prestantii trib. Constantino tribun, Vitalis trib. Georgi
trib. Dabro trib. Anastasius trib. Paulo trib.

Et ego Johannes diaconus iussu a supramemorato Andrea priore manu mea propria
scripsi atque feliciter post traditam compleui. Amen.

Stari prepis na pergameni nalazi se u pismohrani zadarskoga gubernija medju pismi dignu-
tog monastira sv. Krisogona pod br. 35. Masso 5. Capsula XVII. — odzgora 616.

XC. Oko g. 925.

Ivan X. papa nagovara kralja hrvatskoga Tomislava i Mihajla kneza humskoga, kao i sve
njihove podložnike neka davaju podučavati svoju djetcu u latinskom jeziku, a na mjesto slovjenske
da uvedu latinsku liturgiju, à da djecu pošiljaju u nauke.

Joannes episcopus seruus seruorum dei, dilecto filio Tamislao Croatorum, et
Michaeli excellentissimo duci Chulmorum, nec non reuerendissimo ac sanctissimo confratri
nostro Joanni, sanctae salonitanae ecclesiae archiepiscopo, omnibusque episcopis suffra-

ganeis, verum etiam et omnibus zupanis, cunctisque sacerdotibus et uniuerso populo per
Sclauoniam et Dalmatiam commorantibus, dilectissimis filiis nostris. Diuina omnipotentis
dei dispensatione hoc actum' est, ut solicitudo omnium ecclesiarum nobis commissa esse
credatur; ea videlicet ratione, ut spirituali augumento valeamus nequitiae caliginem ra-
dicitus extirpare ab omni coetu Christianorum, praesertim ab illis, qui specialissimi filii
Sanctae romanae ecclesiae comprobantur. Quis enim ambigit, Sclauinorum regna in
primitiis apostolicae *, et uniuersalis ecclesiae esse commemorata, cum a cunabulis
escam praedicationis apostolicae ecclesiae perceperunt cum lacte carnis, sicut Saxones
nouo tempore a nostro antecessore piae memoriae Gregorio papa doctrinam pariter et
litterarum studia, in ea videlicet lingua, in qua illorum mater apostolica ecclesia in-
fulata manebat. Unde hortamur vos dilectissimi filii, ut caritas dei per zelum rectitudinis
in vestris resplendeat cordibus, quatenus ab omni torpore mentis expulsi, deo omnipo-
tenti placere possitis; et quia in decalogi mandato commissum est, ut decimas et primitias
ex nostris facultatibus contulissemus, in nouo quippe praeceptum est, ut non solum ex
facultatibus, verum etiam ex nostris diebus in spatio vitae praefixis, deo decimas offeramus.
Unde hortamur vos, o dilectissimi filii, ut vestros tenerrimos pueros a cunabulis in studio
litterarum deo offeratis. Quatenus diuinitus informati vos suis admonitionibus valeant re-
leuare ab illecebris delictorum ad supernam patriam, in qua Christus est, cum omnibus
electorum agminibus. Quis etenim specialis filius sanctae romanae ecclesiae sicut vos
estis, in barbara seu sclauinica lingua deo sacrificium offere delectatur? Non quippe
ambigo ut in eis aliud maneat,? nisi illud quod scriptum est: Ex nobis exierunt et
non sunt ex nobis. Nam si ex nobis cssent, manerent "utique nobiscum, nisi in nostra
conuersatione et lingua. Unde iterum atque iterum,: vos monemus, dilectissimi filii, ut
in nostra * conuersatione maneatis, et linguam et praecepta reuerendissimorum epis:
coporum Joannis scilicet5 sanctae anchonitanae ecclesiae, et Leonis nostri familiaris-
simi a nostro latere vobis transmissis, in omnibus nobis creduli, atque perspicaci industria
suffulti sanctae palestrinae ecclesiae audiatis. Quod vobis attentius. commendamus, ut
illorum admonitionibus obediatis, et quidquid vobis ab illis iniuctum fuerit ex diuinis
siue canonicis argumentis, sub omni celeritate obedienter adimplere satagite, si non vultis
sequestrari a nostro collegio.

Iz rukopisa barberinske knjižnice u Rimu. Historia Salonitana Cod. XVI. 35. (8481) list.
130. Farlati Illyricum sacrum Ti. III. str. 94.

XCI. Oko g. 925.

Ivan X. papa nagovara biskupe dalmatinske i hrvatske neka gagrle većom ljubavju vjeru rimsku,
igkorienivši neprijatelje njegine ; ujedno zabranjuje liturgiju slovjensku. e

Joannes episcopus seruus seruorum dei, .reuerendissimo et sanctissimo | confratri
nostro Joanni sanctae salonitanae ecclesiae archiepiscopo omnibusque suffraganeis. Cum
religio vestrae dilectionis per tot annorum curricula et mensium spatia sanctam ro-
manam ecclesiam apostolicam * atque uniuersalem, in cuius cathedra deo auctore nos prae-
sidemus, visitare neglexerit," omnino miramur. Cum per caritatis augumentum omnis

! Farlati factum. ? F. in primitiis apostolorum. ? F. dodaje: qui in selavinica lingua sacri-
ficare 'contendunt 5 F. vestra 5 F. izpustio. # F. romanam et apostolicam atque uniuersalem ec-
clesiam. 7 F. neglexit.

religio ad soliditatem fidei, et ad lapidem pertineat, ! sicut scriptum est: Tu es Petrus
et super hanc petram aedificabo ecclesiam meam, videlicet, quid ? aliud dicere, nisi absque
reprehensione, et in fidei robore solidatam, non habentem maculam aut rugam, a qua
omnes ecclesiae augumentum intelligentiae, atque saporem bonae doctrinae suscipere
debent. Et quia fama reuelante cognouimus, per confinia tuae? parochiae aliam doctrinam
pullulare, quae in sacris voluminibus non reperitur, vobis* tacentibus et consentientibus,
valde doluimus, iuxta illud apostoli: Si quis aliud docuerit, praeter id quod in sacris
canonibus atque voluminibus reperitur, etiam si angelus de coelo fuerit, anathema sit. Sed
absít hoc a fidelibus, qui Christum colunt, et aliam vitam per orationem 5 se credunt posse
habere, ut doctrinam euangelii atque canonum volumina, apostolicaque etiam praecepta
praetermittentes, ad Methodii doctrinam confugiant, quem in nullo volumine inter sacros
auctores comperimus. Unde bortamur vos dilectos 5, ut cum nostris episcopis Joanne scilicet
sanctae anconitanae et Leone sanctae palestrinae? ecclesiarum dei juncti, cunctaque per
salonitanam 9 terram audacter corrigere satagatis; ea nempe? ratione, ut nullo modo ab
illorum supradictorum cpiscoporum doctrina in aliquo deuiare praesumatis, ita ut se-
cundum morea sanctae romanae ecclesiae in Sclauonorum !? terra ministerium sacrificii pera-
gant in latina scilicet lingua. non autem in extranea, quia nullus filius aliquid loqui debet,
vel sapere, nisi ut pater ei insinuauerit; et quia Sclaui specialissimi filii sanctae romanae
ecclesiae sunt, in doctrina matris permanere debent, sieut ait apostolus : Filioli quos per
doctrinam euangelii ego genui, ete iterum: filius sapiens laetificat patrem. In hoc utique
gaudemus, si Sclaui nostram doctrinam sequi delectantur, '! ut deo sacrificium gratum
exhibeant. Quoniam qui non fide sacrificant, nec !? deo pura libamina offerunt. Vereor ne
ilis veniat, quod scriptum est: Maledictus homo qui opera dei negligenter facit. Uude
vos moneo, ut mala radix in vestris partibus minime pululet; sed vestra praedicatione
assidua desiccata !? maneat; ut deo fructum offere valeatis per praedicationem vestri mi-
nisterii, alium centesimum, alium sexagesimum. Qui habet aures audiendi audiat.

Iz rukopisa barberinske “knjižnice u Rimu. Cod. XVI. 35. (3481) list. 128. 6.

XCII. Oko g. 925—927. U Spljetu.

Zakoni i naredbe crkvenih saborah držanih u Spljetu za vrieme hrvatskoga kralja Tomislava,
gahumskoga kneza Mihalja, à papinskih poslanikah Ivana, Leona i Madalberta, u prisuću svih
biskupah hrvatskih # dalmatinskih.

Tempore Joannis papae, sanctissimo consulatu peragente in prouincia Croatorum
et Dalmatiarum finibus Tamislao rege, et Michaele in suis finibus praesidente duce, bea-
tissimo igitur Joanne romanae ccclesiae praesidente cathedra, dictus Croatorum rex et
Michael cum suis proceribus, simulque episcopis Dalinatiarum; item Joannes archiepis-
copus primus (in) Spaleto, '* Forminus, Gregorius caeterisque episcopis !?^ consulenter pro-
posuerunt dictum !$ venerabilem papam ut ad eos destinare dignaretur episcopos suos et

! F. pertinet. * F. quod. ? E. vestrae. * E. nobis. 5 F. operationem. € F. dilectissimi. 7 F
pelestrinae. 9 F. selauinicam. ? F. videlicet. 19 F, Selauinorum. !' F, delectentur. !? F, et. !? F. de.
faccata. '! F. p. Spalato. 19 F. izpravio: caeterique episcopi. !6 F. D. (dominm).

monitorium christianae religionis dogma continentem. Quorum postulationibus saepefatus
pontifex assensum praebens, Joannem venerabilem episcopum anchonitanae eccleaiae,
Leonem vero palestrinensem ! episcopum cum suis epistolis melliflue ructantibus eloquia
destinauit; ut cum praefatas personas ? iudicibus et episcopis, * synodaliter congregatis
et perpera ex!'irpare et deo placita canonice sancire deberent. Quique peruenientes dicti
episcopi, Dalmatiarum peragrantes ciuitates et Croatorum atque Serborum proceribus con-
venientes, congregatis in Spalato epigcopis et iudicibus, celeberrimum concilium peragere *.
Ubi diuino iuuamine freti, haec quae sequuntur capitula obseruare censuere.

I. Quum? antiquitus beatus Domnius ab apostolo Petro praedicare Salonam
missus est, constituitque, ut ipsa ecclesia et ciuitas, ubi sancta eius membra requiescunt,
inter omnes ecclesias prouinciae huius primatis habeatur* et metropolis nominata? super
omnes episcopatus legitime sort atur; ita dumtaxat, ut ad eius iussionem episcopi, qui per
diuinam gratiam cathedram ipsam r:tinuerint, et synodus celebretur, et consecratio epis-
coporum; quia dicente domino: ubi fuerit corpus, illic congreg abuntur et aquilae.

H. Ut in cunetis ecclesiis, in quibus supra recolitur episcopos? habitasse, nunc
autem clero, ordine, et populis sufficiens adest intra dioceseos limites, episcopus habeatur,
Quia iuxta decfeta? non licet in modicis ciuitatibus, vel villis episcopos '? ne nomen epis-
copi vilescat, et ut episcopus vacans vacantem diocesim cum consilio metropolitani, et
caeterorum episcoporum coe. (?) accipiat.

III. Quoniam minime termini a patribus statuti transferri debent, unusquisque
episcopus descriptos sibi terminos possideat et alienam diocesim nullatenus inuadat; iura
propria seruato in regnandis, consecrandis ecclesiis, vel sacerdotibus promouendis, atque
a suo episcopo chrisma accipiendum.

IV. Ut possessiones ecclesiarum quae pro peccatis conditorum oblatae sunt ad
bonorem sanctorum, saecularibus minime mancipentur; quia r s deo semel dedicata hu-
mano dominio subdi non debet.

V. Ut si quae ecclesiae vel possessio per priuilegiuma fidelibus sub anathemate
in principali ecclesia beati !! Petri apostoli subditae sunt, minime substantur !? quatenus
ei offerentibus et res ipsa tuentibus Christi clauigeri Petri tueantur suffragiis.

VI. Ut si diuino iudicio in tumultis plebis princeps prouinciae occidatur quia
quod a multis committitur inultum manet, vel pro ipso reatu quis ignoscunt'?, obnoxii de-
bent esse pro ipsa anima elemosynas facere, et si quam ecclesiam dedicauit, vel libertos !3
defendere, uxorem, aut filios fouere benigne !*

VII. Ut si quis malignus diaboli spiritu afflato !* singulari consilio sicut Judas,
dominum suum occiderit, lapideo collo suspenso, ferro corpore praecinctus, exul poeniteat.

VIII. De episcopis ragusitano et catharitano, quorum manifeste una sedes dig-
noscitur, ipsam diocesim aequa '5 inter se diuidant ita, ut si unus dictae ecclesiae pastor
obierit, donec ordinetur episcopus !? residens 15 ecclesiae ecclesiasticam curam gerat.

IX. De Licinio episcopo, ut in ecclesia, in qua ordinatus est, contentus perma-
neat, et nullus deinceps in ea episcoporum, vel presbyterorum missam celebret, donec
proprius episcopus eum !? consecret canonice. Si quis postmodum praesumptor in ea contra

! F. pelestrinensem. ? F. praefatis personis. ? F. episcoporum. *F. peregere. 5 F. Quoniam
ab. 8 F. habeat. ? F. nomen. 9 F. episcopus. ? F. deeretum Patrum '? F. statuere. !! F. sancti.
32 P. gubtrahantur. !3 F. cognoscunt. !*F. libertos fecit !5 F, aflatus. '6 F. dodaje: lance. !* moglo
bi se čitati i eius. '9 F. dodaje: episcopus ipsius. !? F. eam.

praemissa fecerit, a nostro collegio - excludatur. Quod si dictus Licinius nec legaliter
in sua ecciesia perstiterit haeres, sed euentatus ut extraneus accedens, et in sua mallet
prima adhaerere ecclesia, ut presbyter permaneat.

X. Ut nullum episcopus nostrae prouinciae audeat in quolibet gradu selauinica
lingua promoueri,! tam in clericatu et monachatu deo deseruire. Nec in sua ecclesia
sinat eum missam ? facere; praeter 8i necessitatem sacerdotu:n haberet, per supplicationem
a romano pontifice licentiam ei sacerdotalis ministerii tribuat.

XI. Ut episcopus Croatorum, sicut nos omnes, nostrae ecclesiae metropolitanae
subesse se sciat.

XII. Quod si rex et proceres Croatorum omnes dioceseos episcoporum? limites
nostrae metropolitanae suo cupiunt vindicare pontifici, nullus ex nostris per omnem * pro-
vinciam eorum neque regenecrationes faciat, neque ecclesias vel presbyteros consacret,
tam? in suis sedibus commorantibus pro animae opus. Quisquis ad nos accesserit conser-
uari, regenerari, chrismam * sibi dari poposcerit, absque scrupulo omni per totam pro-
uinciam ipsa tribuant. De caetero autem cum suo pontifice deo reddant rationem de his
omnibus, quae in eis christianae religionis dogma defuerit, nostra coram deo conscientia ?
absoluta. -

XIII. Ut in ecclesia ubi presbyter occisus est, ante satisfactionem ipsius vel
plebi 8 ut congruum ipsi episcopo videtur, nullus missam faciat, et ut a presbyteris res
ecclesiae non destruantur, neque semel suscepta ecclesia sine causa relinquatur. Quod
si aliter fecerit, donec perdita restituat, et ecclesia propria recipiat, ? excommunicetur. -

XIV. Ut uxores propriae deinceps non dimitantur, nisi propter fornicationem;
quod si quis dimiserit, sic. permaneat; et ut haeredes suos, seruos suos litterate studiis
tradant, quicumque christianitatem perfectam habere cupiunt, ut illi eos instanter cor-.
ripiant, ipsi eos !? libenter exaudiant, non ut peregrinos, sed ut proprios.

XV. Quod si sacerdos !! incontinenter propter ipsam continentiam primam, quam
sortitus est, separatur !? a consortio cellae, teneat uxorem, si vero aliam duxerit, excom-
municetur.

Hac ita habita deliberatione, quae suprascripta continentur, cuncta per ordinem.
sancte !? synodus romano pontifici confirmanda per dictos suos legatos episcopos, et
Petrum presbyterum spalatensem, insertis litteris nunciare decreuit. Quatenus diuinitus
antiquae religionis dogma in ecclesiis Dalnratiarum arbitrio summi pontificis uniuersa prae-
libata sortirentur. Sed cum terminare cuncta legitime antiquo more praestolaremur, fuit
fratris nostri episcopi nonensis, qui sibi vindicare cupiens primatum Daimatianorum !* epis-
coporum, hoc quod non expediebat contra dictam synodum, in auribus apostolicis in-
iustum iniecit certamine. !5 Quam ob rem diuersa'? à nunciis recitantibus de his partibus !?
et litteris patentibus non aequalia ambiguitas romanae ecclesiae facta, non diffinita !5 ad
nos et finienda adhuc epistola a beatissimo !? papa Joanne per legatum nostrum remissa
est, cuius vero epistolae tenor tecta hic est ?^.

Joannes episcopus seruus seruorum dei reuerendissimo et sanctissimo confratri nostro
Joanni sanctae salonitanae ecclesiae archiepiscopo, omnibusque suis suffraganeis episcopis.

! Farlati: sclauinicam linguam promouére. ? F. missas. ? F. infra. * F. omnium. 5 F. tum.
6 F, chrisma, 7" F. est. * F. plebis. ? F. accipiat. !? F. et ipsi eos. !! F. sacerdotes. 12 Pisano
pogricšno separati. !? F. sancta. '* F. dalmatiarum. !5 F. certamen. !6 F. et. !7 F, praesentibus.
18 F, definito. !9 F. reuerendissimo. 2% F. tenor hic est:

I 81

! Quia in vobis orta fuit contentio ante nostrorum legatorum praesentiam de ec-
clesiasticis negotiis, volumus ut? ad limina apostolorum venientes, ante nostram, nostrorum-
que episcoporum praesentiam cuncta diffinire satagatis, quia tunc perfectio religionis
adimpletur, cum per cunonicae disciplinae regulas, quod quondam ordinatum: fuerat, per
nos emendare comprobatur. Nam vestras litteras suscipientes inuestigare non distulimus, ?
et quia illic maxima erat impressa murmuris ratio, * suspendere hoc curauimus, ut ante
nostram praesentiam, aut tu cum Gregorio, aut unus vester suffraganeus episcopus ve-
niens, cuncta per ordinem nobis reuelent, quatenus per viam iustitiae incedentes, quicquid
rectum est, inter -vos diffinire* valeamus. De ceteris autem capitulis vobis innotesc mus,
quatenus bac ratione excepta, quicquid synodaliter nostri legati episcopi vobiscum una
statuerint, $ a nobis confirmata consistant. 7 Sed quia minime res praelibata tumultuan-
tibus vobis finiri valuit, nihil dignum religionis ecclesiastica dogmata sumere potuit.

Unde frequenter eadem poscentibus nobis diffinitionem recipere hac de causa,
terminando iniunctam sibi operis, Bulgariam petentes Romanorum legati Madelbertus
venerabilis episcopus, et Joannes dux illustris, dux Cumas, quae sequuntur epistolae,
ad nos post biennium deuenerunt. Peruenientes igitur se praefati legati ad confinia nostra,
et sicut illis opus iniunctum apostolica iussione fuit, Bulgariam perexerunt, quique per-
acto negotio pacis inter Bulgaros et Croatos repetito, iterum ad nos venerabilis, Madal-
bertus episcopus in ecclesia spalatensi adueniens, synodaliter nos episcopos Joannem,
Forminum, Gregorium, cum Croatorum principe et suis? proceribus congregauit. Cum
quibus residens, cunctas prouinciae antiquas consuetudines * iusto moderamine pc«rsceru-
tans, firmauit omnia secundum veterum statuta, in omnibus ecclesiis episcoporum priui-
legia reintegrari, ita dumtaxat, ut ecclesia sancti Domnii, sicut ab initio, primatum ob-
tineat, et intra limites diocesei sui !" cuneta canonice peragat. Similiter unaquaque ecclesia
vel ciuitas, quae pontificali munere constipata consistit, simul sedem cum praefinitis
terminis diocesei sui a patribus institutis, regulariter abutatur; tam iadaritana "" ecclesia,
quam ceterae ecclesiae Dalmatiarum, Arbensis, Veclensis, Absaranensis, '? quae sunt in
occidentali parte positae. Ecclesiae vero aliae, quae in oriente habentur, id est stag-
nensis, ragusitana, et catharitana, eandem plenitudinem (cum) sedibus et terminis suis in
omnibus catolicae fidei dogma adsequantur.'? Nonensis vero ecclesia non episcopum
antiquitus, sed archipresbyterum sub ditione episcopi habuisse dignoscitur. '* Constat le-
gitime, ut ipse episcopus in qualibet ecclesia ex his ecclesiis, quae primis temporibus
habuisse episcopos omnibus patet.

Cum sint itaque !* omnes populatae, et deo audiuuante, sacerdotum et plebium
copiam habentes, praeponatur!6 siue in scardonitana ecclesia, vel sisciana, aut certe in
delminensi ecclesia. Quod si immensum pondus !? pontificii subire delectat, et unam sibi
diocesium sufficere non vult, horum trium magnitudinem diocesei ponderis ad' interitum
suum et eorum suscipiat. Dum neque plebs p rfecte ab eo pontificali munere percipere
valeat gratiam, iuxía sanctorum patrum statuta, neque ipse adimplere suum in his
valeat officium, cum sit propter multa terrarum spatia difficile peragrari. His ita se-

! U barberinskom rukopisu ima ova poslanica sljedeći naslov: Joannes etc. confratri nostro
Joannis salonitanae ecclesiae archiepiscopo et Formino episcopo, omnibnsque suis suffraganeis. ? F.
neima ut ? F. detulimus. * F, murmuratio. 5 F. definire, 9 F. atatuerunt. 7 F. existunt. 9 F. eius
? F, cuncta prouinciae antiquae consuetudinis. !9 F. diocesis suae. |! F. iadertina. !* F. absarensis.
IH P, adsequuntur. !* F. cognoscitur. !5 F. utrinque. !'5 F. proponatur. !7 F. izostavio,

eundum apostolicam iussionem Madalbertus venerabilis episcopus perscrutata ! omnia et
comperta veraciter, feliciter sanciuit, ita ut nullus unquam huius ordinationis violator
existat, cum cuncta, quae (sunt) praelibata, per dictum apocrisarium romano pontifici
fuerint praesentata, et ab eo diuina auctoritate et sancti Petri, per suas litteras et pallii
missione confirmata.

Iz rukopisa barberinske knjižnice u Rimu, vieka XIII. ili XIV. Broj 3481. str. 131—135.
Sravni: Farlati Illyr. Sacr. T. III. str. 96—1083.

XCIII. 928.

Leo VI. papa nalaže biskupom hrvatskim, podčinjenim nadbiskupiji spljetskoj, da neprekoračuju
medje svojih biskupijah.

Leo episcopus seruus seruorum dei, Formino sanctae iadaratensis ecclesiae episcopo, et
Gregorio sanctae nonensis ecclesiae episcopo, omnibusque episcopis per Dalmatiam com-
morantibus, dilectis filiis ac fidelibus nostris.

Quia gratuita dei omnipotentis misericordia vos in episcopali infulà constituit,
dignum est, ut vestro metropolitano sanctae spalatensis ecclesiae archiepiscopo summam
reuerentiam exhibere delectamini, quatenus per ordinem et per normam iustitiae gra-

^ dientes securi et intrepidi, valeatis ad diuinam contemplationem peruenire. Nam quid
deterius esse cernitur, quam episcopus proprio metropolitano inobediens esse, cum scrip-
tum sait in africano concilio: Nihil episcopum praeter conscientiam proprii imetropolitani
aliquid agere debere. Et si ita est, cum scimus quia ita est, ut nullus episcopus debeat
proprium suum metropolitanum ? ignorare; cur vos Dalmatiarum episcopi contemptores
et quasi per latrocinium alienas parochias dirripientes, usurpatis vobis prophanum nomen,
quod ab antiquis patribus vobis erreptum esse cernitur. Unde monemus vos, ut omnes
episcopi in propriis limitibus sint contenti. Forminum nainque monemus, ita suam pa-
rocbiam retinere, quemadmodum in antiquis temporibus mansit; similiter absarensis ec-
clesiae episcopum et arbitanum atque ragusitanum, spalatensem etiam archiepiscopum
in Croatorum terra volumus ut propriam suam parochialem? retineat, quemadmodum
antiquitus salonitana ecclesia retinebat. Quia non potest parochia infra muros ciuitatis
sed per longinqua spatia terrarum in plebibus, et villis, et curtis, et ecclesiis* et in populo
antiquitus determinato (extendi) Gregorium vero qui probitate temporis in Croatorum
terra episcopus effectus est, praecipimus in sola scardonitana ecclesia tantummodo nini-
strare, alienas parochias ei praecipimus nullo modo amplius usurpare; quia si fecerit, sine
dubio & nostro pontificio excommunicatus manebit. Pallium vero, et usum pallei Joanni
sanctae spalatensis ecclesiae archiepiscopo, sicut antiqua consuetudo fuit, concessimus. Cui
volumus ut tota mente obediatis, eumque ut vestrum patrem ametis, quia tunc dei gratia
subditos illuxerit, cum suis praepositis curam obedientiae exhibere delectantur. Amen.

Iz rukopisa knjižnice barberinske u Rimu. B. 3491. sir. 135. sr. Farlati Illyricum Sacr.
T. III. str. 106.

! Farlati perscrutatus. ? F. metropolitum. 3 F. parochiam. * F. curis.

XCIV. 949. 21. veljače. U;Trstu.

Grad ' Trst odkupljuje se izpod oblasti biskupa i kaptola tršćanskoga ga 517!'/,, markah koje
morade platiti biskup u ime duga židu Danielu Davidu iz Gorice, koj ove novce posudi u
vrieme nasrtavanja susjednih narodah is Karantanije $ slovensko-hrvatskoga Krasa.

Anno ab incarnatione- domini DCCCCXLVIIII. mensis februarii die XXI. in-
dictione IV. (VII) testibus iufrascriptis praesentibus. Nouerint uniuersi hoc primum
instrumentum inspecturi, quod reuerendus pater dominus Joannes miseratione diuina
episcopus et domini H decanus, canonici omnes et capitulum ecclesiae tergestinae pro
se ipsis et successoribus eorum nomine, ac pro utilitate dictae ecclesiae, episcopatus et.
capituli, hine inde dantes assensum ex una parte, et dominus Petrus Bernardi infra-
scriptus syndicus procurator, et massarius communitatis et populi ciuitatis Tergesti,
super infrascriptis ex altera. Considerantes utilitatem et statum dictae ecclesiae, epis-
copatus et capituli, et pacem inter partes, et remouere scandala et errores existentes
inter episcopum, canonicos, capitulum, et ecclesiam ex una parte, et dictum commune
et populum ex altera, et cauere de futuro; ac damna, pericula, et mala occursa quae
possunt occurrere posteris, et debita eorum, et dictae ecclesiae, in quibus sunt obligati
Danieli David iudeo de Goritia tinctori Tergesti, ut patet instrumentum publicum manu
Joannis Longi, et usuris currentibus eisdem, quae .summa ascendit cum usuriis, usque
ad inensem praesentem, ad summam marcharum quinque centum decem et septe:u cum
dimidia, quae pecunia, videlicet marcharum ! quinquecentum fuit expedita in guerra,
causa defensandi bona eorum et dictae ecclesiae contra gentes domini ducis Karintiae
et etiam alios piratos de Carsis et robatores, qui magno tempore, ipsos, bona eorum, et
ecclesiae destruxerunt, et destruunt annuatim, ut omnibus est manifestum de partibus;
ita quod ipsi, et bona ecclesiae quse ad nihilum deuenere, et considerantes, quod nisi
ipsi Danieli David usque ad mensem maii esset solutum de pactis, caderet cum fideiusso-
ribus suis ad paenam dupli, et pensantes erroribus et scandalis, qui fuere et venere inter
dictas partes pro infrascriptis iuribus, quae commune semper tenuit cum priuilegiis au-
tenticis romanorum imperatorum, in quibus plena libertas eis concessa esse videtur; et
considerantes, quod ipsi, et ecclesia, et bona eorum in perpetuum per commune et po-
pulum dictae ciuitatis melius quam per aliam personam poterint vardari et defensari, et
ex aliis iustis causis pluribus; diu et diu, et pluries inter eos habito pensamento, et in
capitulo, et extra, pluries deliberauerunt pro meliori utilitate ecclesiae reportanda cum
de infrascriptis iuribus nichil de redditibus pertinebat de his quae possident, sed potius
damna ipsorum, et errores facere infrascripta, et sic ibidem ipsi domini episcopus, de-
canus, canonici et capitulum iurauerunt tactis euangeliis, qnod ea credebant bene et
utiliter facere, et esse expediens pro ecclesia, ut dictum est supra.

Ipsi domini episcopus, decanus, canonici omnes hic praesentes, et capitulum con-
corditer consentiendo, et faciendo infrascripta, et super pensamento prius habito dudum
reseruatis eis, et ecclesiae. Primo iurisdictione spirituali, vineis, campis, pratis, domibus,
quae nunc habent in ciuitate Tergesti, et eius districtu, vel imposterum poterunt habere,
et etiam extra districtum. — . -

! Marka oglajska vriedila je u ono doba 9 lirah, 6 soldah i 8 bagatinah. Dvanaest baga-
tinah === jednomu soldinu.
*

Item decimis secundnm consuetudinem antiquam pagandis, saluis ab his qui eas
habent vel in antea habebunt in feudum.

Item censibus feudorum et feudis, villis eorum in districtu Tergesti et extra,
rusticis habitantibus in illis, cum bonis suis iuribus et fructibus eorum, pro se ipsis et
successoribus eorum in perpetuum dederunt, tradiderunt, cesserunt, vendiderunt et re-
nuntiauerunt, et omni modo quo melius potuerunt fecerunt, et dederunt domino Petro
quondam Bernardi ciuitatis Tergesti procuratori et massario dictae ciuitatis. communis
et populi, ut patet in libro communis, quem ego notarius et partes vidimus, plenam in
haec habenti potestatem, nomine dictae ciuitatis, communis et populi, et libertate perpetua
omnia iura eorum et priuilegia iurisdictionis, iustitias, rationes, actiones,'si quae habent
vel iu antea habere possent, quomodocumque supra ciuitatem Tergesti praedictam, eius
districtum in eadem vel eandem, in hominibus ipsorum, vel bonis, in perpetuum siue ex
priuilegiis romanorum regibus, imperatoribus, siue a domino duce Karintiae, vel a ducibus
siue ab aliis quibuscunque, siue ex consuetudine, vel usu, vel ex pacto quibuscunque,
et omne id, et totum quod eis communiter vel per se pertineret, vel portinere posset,
saluis supradictis in dicla ciuitate et eius districtu hominibus, et bonis.

Item eam partem, quae eis pertinet una cum dicto commune in cudendo monetam,
ita quod totaliter pars eorum sit dicti communis solius, et iliam per se a modo facere
possit. Tradentes ibidem eidem domino Petro procuratori per manus eorum omnia iura
eorum, instrumenta, priuilegia, cum omni virtute eorundem; et voluerunt quod illis ex
rationibus perpetuo possit uti ut ipsi potuissent et ubicunque et coram quocunque.

Item promiserunt, et se obligauerunt per se suosque successores in perpetuo, et
voluerunt ex modo, quod si quo tempore per aliquem episcopum vel alium de ecclesia
praedicta reciperetur nomine dictae ecclesiae aliquod priuilegium, instrumentum, vel
ius aliquod ab imperatoribus, regibus, ducibus, quam aliis quibuscunque supra ipsam
ciuitatem cum districtu, vel in ipsa, vel in homines eiusdem, vel in bonis, vel in prae-
iudicium, vel vituperium eorundem, vel etiam pro honore et utilitate dictae ciuitatis, et
hominum, quod illa priuilegia, instrumenta et iura sint dicti communis, et ciuitatis, et
per ipsa sint supradicta, et cum supradictis. Et quod ille episcopus, vel alius qui obti-
nnerit, teneatur dare illud, et illa, dicto communi ut sua, dummodo commune eidem satis-
faciat de expensis factis ab illis.

Item etiam ex pacto habito inter partes, ipsi dominus episcopus, canonici et
capitulum se obligauerunt per se suosque successores, quandocunque fuerint requisiti per
dictum commune, quod ire debeant ad dominum imperatorem, vel duces, pro impetrando
confirmationes dictorum priuilegiorum et instrumentorum primo habitorum, quod ipsi vel
alter eorum, expensis communis ibunt et facient, et iuxta posse habere procurabunt, et
quod obtinuerint in praedictis nomine eorum vel ecclesiae, illad totum debeat esse in
utilitatem dictae ciuitatis, in quantum tangeut supradicta data, et vendita, in his quae
tangerent alia ad utilitatem ecclesiae, ipsius ecclesiae sint et debeant remanere, consti-
tuentes et facientes dictum dominum Petrum procuratorem etiam ecclesiae pro in per-
petuo in praedictis quolibet eorum possessores et dominos ut in rebus propriis.

Item etiam promiserunt iuuare dictam ciuitatem et commune et homines et fa-
uorem dare suo posse in quibuscunque requisiti.

Item cassauerunt et tolerunt omnes sententias et processus factas et latas contra
rectores, eonsiliarios, ciues, et ciuitatem praedictam, quacunque de causa, et voluerunt

quod sint nullius valoris, et hoc totum fecerunt pro eo, quare dictus dominus Petrus
procurator nomine dicti communis et ciuitatis et populi, in perpetuo eisdem domino epis-
copo, decano, canonicis et capitulo, ipsorum nomine et ecclesiae recipientibus ibidem
dedit, soluit et numerauit in denariis aquilegensibus marchas quinque centum, quas ibidem
in eontinenti dictus dominus episcopus, decanus, canonici, et capitulum dicto Danieli
David iudeo praesenti, et recipienti in solutionem dicti debiti dederunt, et soluerunt; et
ipse Daniel David eosdem recepit, et eosdem de dicta summa quietauit, et absoluit
ibidem. |

.Item etiam dictus dominus Petrus, nomine dicti communis et ciuitatis, dedit et
concessit per in perpetuo in villis, et rusticis habitantibus in illis, sitis tam in districtu
Tergesti, quam extra eisdem, domino episcopo, decano, canonicis, capitulo et ecclesiae
omnem iurisdictionem et iustitiam et regalia quae commune hucusque habuit, et tenuit,
saluis semper communi iurisdictione et iustitia in praedictis de homicidio, furto, robaria,
et membro mancho, et saluo, quod dicti rustici debeant soluere angarias communis et
pro commune impositas, et ire cum armis tempore guerre, et quando maudabitur per
commune et cum animalibus et curribus eorum labore ad seruitium communis. —

Item dedit, concessit dictam mutam, dicti communis et ciuitatis Januae, Riburgi,
ad honorem dei et beate Mariae et sancti Justi martyris, et pro perpetua reparatione
ecclesiae eorundem, exigendam a forensibus venientibus vel exeuntibus cum inercadan-
tiis, secundum modum et formam consuetos per commune hucusque et non alias.

Item etiam pro ratione dictae mutae ipsi episcopus, canonici, capitulum, et ec-
clesia, iu perpetuum portent onera quae commune faciebat in reedificatione pontium mu-
tarum, et aliarum rerum, ciuitatis, cum lignaminibus.

Item promisit et se obligauit in perpetuum dictos dominum episcopum, decanum,
canonicos, capitulum, ecclesiam, bona et iura eorundem, a quibuscunque robatoribus et
malis hominibus bona fide vardare, et defeasare, et manutenere suo posse.

Item cassauit omnes sententias et condemnationes factas contra familiares, et
rusticos praedictorum et ecclesiae, et in praedictis constituit eosdem et successores
eorum et ecclesiam per in perpetuo possessores et dominos, ut in rebus propriis.

Quae omnia et singula supra posita, diota, facta, et scripta promiserunt dictae
partes per se suosque successores et heredes in perpetuum, hinc inde una pars alteri se
obligando, firma, rata, stabilita fore velle et esse, et habere, tenere, et seruare, et non
contrauenire, sub paena mille marcharum argenti, et iuramenti soluendi per contrafacien-
tem parti quae seruauerit, et illa pagata, nihilo minus firma sint supradicta. Et pro prae-
dictis omnibus et singulis obligauit una pars alteri hinc inde, omnia bona eorum ec-
clesiae et communis, et ut sint magis firma, utraque pars ibidem, tactis euangeliis, iurauit
seruare perpetuo supradicta. Et mandauerunt hoc praesens instrumentum eorum sigillis
in testimonium veritatis sigillari. Facta fuerunt omnia praedicta in ciuitate Tergesti prae-
dicta, in sala domus episcopalis, praesentibus dominis Joanne et Bartolomeo presbyteris
in ecelesia sanctorum martyrum de Tergesto. Petro Nigri, Antonio Margaritae notario,
Nicolao de Stablis notario, Sergio Laurentii, Lazaro apotecario, et Justo merchatore, ciuibus
Tergesti, et aliis quam pluribus testibus ad hoc vocatis et rogatis.

Ego Johannes episcopus supradictus me subscripsi.

Ego H. decanus praedictus pro me et capitulo me subscripsi.

Ego Petrus Nigri testis supradictus his omnibus interfui et me subscripsi.

Ego Antonius Margaritae notarius praedictus his omnibus interfui et me sub-
scripsi. -
Ego Lazarus apothecarius praedictus praesens fui et me subscripsi.
* — Ego Justus mercator praedictus praesens fui et me subscripsi.
Ego Johannes filius quondam magistri Bernardi medici publici, imp. auctoritate
notarius et dicti domini episcopi, supradictis omnibus ct singulis cum supradictis testibus

praesens fui, vidi et audiui, et ad petitionem partium hoc instrumentum scripsi bis, et
cuilibet parti dedi suum.

Giuseppe Mainati. Croniehe di Trieste. T. I. p. 69,

XCV. g. 949.

Županije i granice kraljevine hrvatske u X. vieku.

Diuisa autem est eorum (Croatorum) regio in zupanias undecim, quorum, nomina:
Chlebiana,! Tzentzena,* Emota,? Pleba,* Pesenta,5 Parathalasia,9 Brebere,? Nona," Tzena,?
Sidraga,!'? Nina." Ipsorumque Banus tenet Cribasam,!? Litzam,!3 et Gutzecam.!* Et
quidem Chrobatia cum reliquis Sclabiniis ita sita eat: Dioclea !5 porro propinqua est
Dyrrachii oppidis Eliso,!$ Heleynio,'" et Antibari,'? extenditurque Decatera'!? usque:
montana autem Seruiae finitima sunt. À Decateris vero incipit Terbuniae principatus,
porrigitque se Rausium usque, et versus montana Seruiae adiacet. A Rausio Zachlu-
morum principatus initium habet, et protenditur ad Orontium?" flumen usque; oraque
maritima Paganis, montana quae ad septemtrionem Chrobatis, quae in fronte, Seruiae
contermina est. Ab Orontio flumine Pagania incipit, et porrigitur usque ad Zentinam
flumen, et zupanias tres habet, Rastotzam,?! Mocrum?? ac Dalen,?? et quidem duae zu-
paniae, Rastotza ac Mocrum ad mare sitae sunt, et sagenas habent. Daleni vero zupa-
nia proeul mari sita est, et eius incolae ex agricultura viuunt. Habent quoque Pagani
in propinquo insulas quatuor, nimirum : Meletam,?^ Cureuram,?5 Bartzum,%* et Pharum,??
omnes pulcherrimas fertilissimasque; oppida item deserta et paludes multas, in quibus
habitant, et iumenta alunt, unde victum parant. A Zentina autem fluvio Chrobatia ?8 in-
cipit, extenditurque versus mare ad lstriae usque confinia, siue Albunum *? urbem;
versus montanam aliquatenus etiam supra Istriae thema excurrit, ac versus Tzentina et
Chlebena Seruiae regionem attingit. Seruia autem in fronte habet caeteras omnes regio-
nes; ad septemtrionem quidem Chrobatiae propinqua est. ad meridiem vero Bulgariae.

. Constantini Porphyrogeniti Scripta quae reperiri potuerunt omnia, accurante et denuo re-
cognoscente J. P. Migné. Parisiis 1864. Tomus posterior. De administrando Imperio. Cap. 30.
strana 271.

! Hlievno. ? Cetina. ? Imota. * Pleva u Bosni. * Pesenta, Vezenta u Bosni. 8 Primorje. 7 Bribir.
8 Nin. ? Kvin, Tnin. '" Oko Skradina. !! Nezna se pravo za položaj, ako nije isto mjesto sa jur
spomenutim Ninom. !? Krbava. !? Lika. '* Gadska. !5 Dukla. !'6 Leš. !? Olgun. !8 Bar. '? Kotor.
20 Neretva. 7! Rastočka ili Rastok medju Vrgorcem i Ljubuškom. 2% Mokro. Makarska. 23 DImno, Duvno.

?1 Mlet. 25 Krkar. ?6 Brač. ?7 Hvar. 25 Ima se razumievati jur onda pokršćena, haptissta. ?9 Labin.
Labun.

81 |
XCVI. 954. 31. kolovoza. U Reznu.

Otto I. kralj njemački daruje popu Diprechtu dvie oranice u selu Suriće, ležeće u županiji
Hrvatah u Štajerskoj.

In nomine sanctae et indiuiduae trinitatis. Otto diuina fauente clementia rex.
Nouerint fideles nostri praesentes et futuri, quod nos clerico cuidem Dieprechto vocato
hobas duas proprietatia nostrae in loco Žuric, ac in pago Crouuati, et in ministerio
Hartunigi concessimus, quae sunt regales; seruum qu: que Vrera vocatum et uxorem eius,
ac filias, per interuentum fratris nostri Hainrici ducis, in proprium damus cum omnibus
ad easdem hobas pertinentibus agris, siluis, pratis, pascuis, aquis, aquarumque decursi-
bus ac molendinis, quaesitis et inquirendis. Et si plenitudo agrorum in illis hobis non
inuenitur, ubicunque videatur, quod nostrum sit, in proximo impleatur. Jussimus autem
hoc praeceptum conscribi, et ut idem clericus Dieprecht nullo contradicente hoc potes-
tatiue possideat, quod ei donauimus. Quod vero scriptum confirmauimus, et anuli nostri
impressione iussimus muniri.

Signum domini Ottonis inuictissimi regis. Datum II. kl. Septembris anno incar-
nationis domini DCCCC LIIII. indictione VII (XII) regnante proprio rege Ottone. Anno
XX (XIX) actum Regina (hec) in domino.

Joh. Fekete. Diplomatoria sacra ducatus Styriae. Vienae 1756. p. I. str. 5. Beitr. zur
kunde Steierm. Gesch. V. 1868. str. 98.

XCVII. 954.

Agapito 11. papa doznačuje granice nadbiskupije solnogradske i laureacenske, stavljajući pod
vlast posljednje istočnu Panoniju, pokrajinu avarsku i moravsku sa ostalimi Slovjeni.

Agapitus episcopus seruus seruorum dei, fratri dilectissimo et reuerendissimo
Gerardo sanctae Lauriacensis ecclesiae arohiepiscopo, in Chfisto salutem. Petitiones tuas
pro renouandis siue approbandis ecclesiae tuae priuilegiis, venerabilis fuldensis mona-
sterii abbas Hademarus huc causa orationis veniens, cum magna beneuolentia nostrae
experientiae suggessit, pariterque iurgia, et disceptationes grauissimas inter te et Herol.
dum archiepiscopum pro utrinque suscepta in una prouincia pallii auctoritate exortas,
flebiliter nunciauit, quod et ipsa ex debita pastorali cura nimio cordis moerore dolemus
detestabiliterque profanamus: Quippe šancta et uniuersalis ecclesia, cui, authore deo, prae-
sidemus, a religiosis atque pacatis sacerdotibus suis, et in caritate non ficta soliditatis,
quasi totidem columnis innisa fulcitur; discordantibus autem et aduersum se hostiliter
inflante superbia animum tollentibus, praesertim tantis pontificibus velut evulsis susten-
taculis casura non sine magno periculo, et vigoris sui detrimento a proprio statu con-
eutitur. Insuper etiam dum de foris inter vos pro pallii honore pertinaciter huiusmodi
contentio exercetur, agitur, ut in fraterna aemulatione decor sacerdotii intus euacuetur.
Inde ergo, frater, officium nostrum illud esss.perpendentes, ne inimicitiarum fomite in
vobis succrescente, dissidium sanctae dei ecclesiae atque scandalum sine consilii et uti-
litatis vestrae respectu diutius nutriatur, ad sequestrandum litem vestram accedimus
nos arbitres tam ex sollicitudine a Domino regimine iniuncta nostro, quam amborum

88 .

vestrorum amore ad hoc permoti; ita videlicet ut de praelibata conflictus vestri quaeri-
monia rationabilibus iudiciis rite iustitiae satisfaciamus, et vos omni explosa controuersia
in fraternam concordiam Christo moderante reuocemus. Notum est igitur, literisque penes
vos commendatum, quibus ecclesiarum locis dignitas pallii ab. hac apostolica sede de-
beatur. Lauriacensem autem urbem antiquitus metropolitanam fore, et archiepiscopii sedem,
cui sanctitas tua praesse dignoseitur, sicut in priuilegiis authenticis ad nos usque ad te
directis legimus, ita quoque, inuentis quibusdam exemplaribus chartae ex vestustate ad-
modum attritis in archiuio sancti Petri reperimus. Hanc etiam in exordio nascentis ec-
clesiae, et immanissima christianorum persecutione a doctoribus istius sedis chatholicae
fidei nouimus rudimenta percepisse, et exinde a succedentibus praedicatoribus in superioris
atque inferioris Pannoniae prouincias eiusdem fidei emanasse gratiam. Quibus etiam
duabus prouinciis illarum pontificibus usque ad tempora Hunnorum non alius, quam
sanctae lauriacensis praefuit archiepiscopus, quorum barbarica feritas non solum prae-
dictam lauriacensem ciuitatem, verum etiam in circuitu adiacentes regiones depopulauit,
atque funditus desolauit. Inde quidem contigit, ut episcopi hac necessitate compulsi, sede
illa deserta, atque alio translata, simul etiam archiepiscopalem ipsius sedis desererent ho-
norem, modernis autem, nec multum retro elapsis temporibus, vacante ab apostolico vicario
Bauariorum regno, Arno primus salzburgensis ecclesiae subrogatur archiepiscopus. Haec
testatur annosa memorialis sacri scrinii historia. Modo autem mortalibus propitiante Christo;
ab hostibus sanctae laurigcensis eeclesiae quiete, et inhabitandi securitate concessa, non
alibi, quam ibidem fraternitatis tuae cathedra oportet haberi. Qua propter reinthronizamus
te eidem ecclesiae, sanctorum patrum, videlicet praedecessorum nostrorum, sed et beatae
memoriae domini Leonis papae, a quo excellentia tua pallio, ac priuilegio donata est,
sanctiones atque statuta exequentes, ac saepedictam sanctam lauriacensem ecclesiam potestate
et vice beati Petri apostolorum principis absoluimus, et archiepiscopamus, et in culmen
metropolitanum sublimamus, et priuilegia nobis transmissa manu propria munimus, et cor-
roboramus, ac rata esse firmamus, deuuoque tibi pallium cum praesenti praecepto secundum
usum prius concessum, successoribusque tuis perpetim tenendum tradimus Hisque ex
amussi ita ad iustitiam reintegratis, decreuimus rixas vestras et dissensiones praefata ex
causa deriuatas dirimere, atqué in fraternum amorein vos reconciliare, sic ut utrique vestrum
modo susceptus seruetur pallii honor illaesus, hortantes quatenus apostolice instituti, amodo
non in contentione,'et aemulatione maneatis. Constat quidem quod canonice singulis pro-
uinciis singuli ordinantur metropolitani, proinde distribuere atque determinare, ita vobis
parochias bonum et pacificum aestimamus, ut diuisis duabus Noricae regionis, prouineiis,
Heroldo archiepiscopo occidentalis Pannoniae cura commitatur, et custodia; tibi autem
successoribusque tuis, propter emeritam antiquitatem sanctae lauriacensis ecclesiae, cul
iure iuniorum reuerentia assurgit in benedictionis, et sedis ordine praelatis atque praepo
sitis prouidentiam orientalis Pannoniae, regionemque Auarorum, atque Marahorum, sed et
Slauorum, qui modo christiani, vel adhuc per baptisma Christo lucrandi sunt, circumquaque
manentium credimus, nostramque apostolicam vicem in illis partibus praedicandi, et pro
arbitrio vestro ubi opus est e;iscopos constituendi omniaque disponere atque ordinare
tali authoritate, atque potestate delegamus, ac si ipsi praesentes affuissemus. Quod si
iam dictus Heroldus archiepiscopus deinceps; suorumve, quispiam successorum minime dif-
finito limite contentus, sed interdictam atque in sua potestate separatam dioecesim re-
petere peruicaciter conatur, nec a probhibitae contentionis schismate per istas nostras
apostolicas traditiones atque determinationes compescitur. Ipse etiam pie concessa digni-

tatis munificentia penitus priuetur, atque secundum ius pristinum superior Pannonia in-
ferior tuae, tuorumque successorum, ambae perpetualiter subiaceant ditioni. Allubescentes,
auiem assensumque praebentes istis nostris saluberrimis decretís, benedicimus et catho-
licos approbamus; resistentes vero atque infirmare vel omnino peruertere contendentes,
anathemate maranatha sanctae trinitatis districte percutimus, et apostolica sententia qua
mulctati Anania et Saphira expirauerunt, damnamus, et cum blasphematoribus sancti spiritus
sempiternis cruciatibus puniendos destinamus.!

Bullarium Diplomatum et Priuilegiorum SS. Rom. Pontificum. Aug. Taurinorum 1857 T.
I. str. 405.

XCVIII. 960. mjeseca lipnja. U Rialtu kod Mletakah.
Mleičani isdavaju gakon proti isvažanju robovah iz Istre i Dalmacije.

In nomine domini dei et saluatoris nostri Jesu Christi. Imperante domino Romano
gloriossimo imperatore, anno autem imperii eius XIIII. mense Junii, indictione III, Ri-
uoalto in corte palatii.

(Ostalo izostavljeno).:

Unde omues pariter statuentes statuimus et firmiter confirmamus, ut nullus maior
aut minor mancipia ad venundandum emere non debeat, nec aliquis precium ad suos
emptorios dare debeat propter mancipia comparanda aut venumdanda, quia grauissimum
malum est. Scimus omnes, quia deus omnipotens misericordia plenus est, et si emenda-
uerimus, dimittet nobis peccata nostra.

: Item precipimus, ut, quieunque in nauibus nostris nauclerus fuerit, nullatenus
debeat in naui sua leuuri mancipia, neque de Venetiis, neque de Histria, neque de Dal.
matia, neque de aliis locis per nullum ingenium, nec etiam aliquis hominem negociantem
vel Judeum in naui sua leuari non debeat. etc.

Kandler P. Codice diplomatico Istriano. A. 960. == Romanin Storia di Venezia 1. 371.

XCIX. 961. 13. veljače. U Reznu.

Otto 1. kralj njemački daruje popu Diprechtu njeko imanje medju Svellim brdom i selom
Buléiséem, ležećem u županiji Hrvatah u Štajerskoj.

In nomine.sanctac et indiuiduae trinitatis. Otto diuina tauento clementia r x.
Nouerint fideles tam praesentes scilicet et futuri, qualiter nos per interuentum Heinrici
ducis, matrisque suae inclytae, nec'non fidelis nostri Abrahae frisingensis epiecopi, cuidam
clerico vocato Diepréchto tale praedium, quale habuimus inter duos montes Curoztou
et Oziae a vertice montis Zuedlobrudo usque ad villam Bulesisce in proprietatem con-
cessimua in pago Crauuati, et in ministeyio Hartunigi comitis cum omnibus ad idem prae-

! Pagius, u svom djelu Breuiar. pontif. et concil. u životu Agapita Il. pape, kaže o toj
papinskoj poslanici: Nullus porro est temporis character, quo dignosci possit annus, quo data est
haec epistola, sed eaim datam oportet ante annum novgentessimum quinquagessimum quartum, quo
Geraldus, seu Heroldus excaecatus est." Bullarium rimski stavlja ju pod konac godine 954.

dium iuste et legaliter pertinentibus agris, siluis, pratis, pascuis, aquis, aquarumque de-
fursibus ac molendinis, quaesitis et inquirendis. Jussimus autem hoc praeceptum conscribi,
ut idem clericus Dieprechtus nullo contradicente hoc potestatiue possideat, quod ei dona-
uimus, quod vero scripto confirmauimus et anuli nostri impressione iussimus communiri.

Signum domini inuictissimi regis T 0 T

,Lutolfus cancellarius ad vicem Brunonis. o

Datum idus Februarii, Anno incarnationis domini DCCCCLX (I) indictione IV.
regnante pio rege Ottone anno XXIII. Regensperg. Haec in domino. Amen.

Fekete. Diplomataris sacra Duc. Styriae. str. 7. Beitrüge. Steierm. V. 98.

C. 966. 20. siečnja. U Oglaju.

Rodoaldo patriarka Oglajski spominje razorenje Rovinja u lstri po Slovjenih (Hroatih).

In nomine patris et filii et spiritus sancti. Rodoaldus superno munere fretus
sanctae aquileiensis ecclesiae humilis patriarcha. Legimus etc. — Quapropter haec
sancta praecepta altius intuentes, diligentiusque considerantes, quemdam nostrum epis-
copum parentinum, acilicet ecclesiam, magna inopia et calamitate oppressam cognoscentes,
eidem pro dei amore atque sancti Mauri martyris, corporis euius in honore dicatum est,
nec non pro petitione et oratione suffraganeorum nostrorum episcoporum histriensium,
Gaspaldi polensis, Joannis tergestinensis, et Joannis ciuitatis Nouae, ac pro consulto
omnium clericorum nostrorum, graduum uniuersorumque nostrorum fidelium consilio, et pro
consensu aduocati nostri Ázonis, quandam terram, quae de nostro episcopatu, nobisque
nostraeque ecclesiae pertinet, Rubinensi nomine, quod etiam, heu proh dolor, nuper a
nefandis Sclauis ac duris barbaris destructum, Ádam praefatae ecclesiae episcopo, eiusque
successoribus praefatam terram concedimus. (Ostalo izostavljeno).

Actum in ciuitate Aquileiae sedis die vigesima mensis Januarii, indictione vero
octaua, (IX) anno autem incarnationis domini nostri nongentesimo sexagesimo sexto feliciter.

Kandler. Codice Dipl. Istriano. Ad A. 966.

CI. 969. 15 Srpnja. U Zadru.

Agata kći Dabrova ostavlja oporukom njeka imanja samostanu svetoga Krševana u Zadru.

—-—

In Christi nomine et eiusdem anno incarnacionis DCCCCLXVIIII. Indictione
XII. Sub die fere quinto decimo mense Julii. In ciuitate Jadera. Imperantibus piissimis
et perpetuis augustis Constantino et Basilio. Cathedra pontificali regente Basilio episcopo
et domino Maio priore. Maturiori namque et salubri consilio a maioribus prouisum est,
ut omnis homo ante dispensare et deliberare suas facultates debeat prius, quam repentine
calamitatis casu periculo — —- eterne mortis metu urgueat, ne differente deliberatio aut ar-
ticulum — — — eat vi, aut distributor in ultima corporis angustia — — — — — —
optata sibimet testatione explicare non queat — — — — — (Agapita) peccatrix filia
Dabro tribuni, diuino iuuamine — — — — — super proprium meum decuinbens lectulum,
licet viribus — — —- — — mente deo auxiliante tuta. Integro autem consilio hunc —
— — — — — — is de hereditate nostra, scribere rogauimus. Ita demum —— — — —

ut post obitum meum, ita maneat deo auctore firmum et stabile — -— — ac siquidem
pagina subscripta videntur. In primis volo et iubeo — — — — cenaculo cum corte, et
quoquina, et orto, que est post ipsa quoquina, sit in ecclesia sancti Chrisogoni. Domum
ubi fornax fuit, cum orticello, que est ante ipsam, similiter. Orticello, que est ante ec-
clesiam sancti Chrisogoni, similiter. Portiones de terras que habeo in Ueculo, similiter.
Portiones de salinas que habeo inter meos parentes, similiter. Artacileio serico I. in-
vestitura de serico I. Panno serico I. Lisa (?) I. Pennulas II. Pirestres XX. Mappas IIII.
Antelectulos III. Capilectulo I. Mappula ad calicem operiendum I... .. s II. Racinas
IL. Culcitras II. Culcitrino I. Capitales III. Capitale de serico. — — — — — — de
serico I. Caldarias maiores IL. Frixorias maiores. II. Cucuma. — — — — — ortario
hereo I. Sella ferrea I. Urceo hereo cum aquaminile. Camastras II. Deuteras II. Archi-
scamno I. Arcella I. Buttes II. T. na I. Bussedo I. Macinas pario I. Turabulo bereo I.
Stagniolo I. Hec omnia sunt in ecclesia sancti Chrisogoni, et sicut prelibata est, ita deo
. auctore permaneat, nullus unquam ea audeat uiolare. Quicunque vero nostre deliberationi
contraire voluerit, iratum habeat patrem et filium et spiritum sanctum, et maledictionem
a CCCX et VIII. sancti patres, et in inferno cum diabolo et angelis eius ac Juda Sca-
riothen munerectur. Áctum tempore die, et loco, ac consulibus, ut supradictum est. His
palam testibus.

— — manus Basilio supradicto episcopo.

— — manus Maius prior supradicto.

Signum manus Dabronis fratris eius.

Signum manus Andreas presbiter.

Signum manus Dragemiri de Spalato.

Signum manus Viaro trib. de Apsaro.

Signum manus Maius tribuno Maria in aco (?) (napisano žutilom).

Signum manns Maius tribuno de Cula.

Iz vana stoji novijom rukom pisano: 969 imperantibus Constantino et Basilio
Imperatoribus. Testamentum Agapeti filii Dabra, Jadrae, in quo reliquit ecclesiae sancti
Chrisogoni Cenaculum cum curte et coquina et hortum post ipsam coquinam, domum ibi
firmare fecit cum horticelo ante ipsam domum, et horticellum ante ipsam ecclesiam, et
alia bona stabilia et mobilia.

Opet drugim pismom.
" Testamentum Agapi filie Dabro Tribuni Jadrensis, quae legauit sua bona ec-
clesiae — — anno domini 969:

Matica ili prepiš XI— XII. vieka na pergameni, s desne strane veoma oštećena, čuva
se u zagrebačkoj zemaljskoj pismohrani, medju najstarijimi pismi Doc. I.

CII. 973. mjeseca siečnja.
Benedikio VI. papa stavlja čitavu Pannoniju pod vlast nadbiskupa solnogradskog.

(U izvadcih).

Concedimus itaque vicem apostolicam Friderico salsburgensis ecclesiae antistili
eiusque successoribus, in tota Norica prouincia et in tota Pannonia, superiori videlicet
et inferiori, quomodo sui antecessores eandem potestatem a nostris habuere successoribus ;
ita scilicet, ut nulli liceat in praefatis prouinciis sibi usurpare pallium, nec episcopos

ordinare, nec ullum officium, quod ad archiepiscopum pertinere debet, praeter praefatum
archiepiscopum, eiusque successores. Quicumque autem huie refragari, vel contendere
voluerit decreto, quod nos vice beati Petri apostoli fungentes, consensu nostrorum epis-
coporum, ac totius cleri romanae ecclesiae decreuimus; sciat se beato Petro eiusque vi-
cario esse contrarium. etc.

Bullarium Romanum. Aug. Taur. 1857. T. 1. str. 434.

CIII. 974. 5. listopada. U Rimu.

Benedicto VIT. papa stavlja pod vlast nadbiskupije laureacenske (pasovske) Avariju, Moravsku,
Meziju, dolnju Panoniju i susjedne im Slovjene.

Dileotissimis nobis in Christo filiis Houdberto sanctae Moguntinae ecolesiae et
Dioterico sanctae Treuerensis ecclesiae, atque Adalberto sanctae Magdeburgensis ecclesiae,
parique modo Gereoni sanctae Coloniensis ecclesiae, atque Friderico sanctae Juuauensis
ecclesiae, sed et Adaldago sanctae Bremensis ecclesiae archiepiscopis, pariterque domino
nostro Ottoni gloriosissimo imperatori Augusto, atque nepoti suo Henrico praecellentissimo
duci Bauariorum, caeterisque oinnibus episcopis et abbatibus, ducibusque atque comitibus
Galliae atque Germaniae. Benedictus diuina gratia praeditus, apostolicae sedis pontifex,
seruus autem seruorum dei, in domino salutem.

Oportet iustis suplicantium petitionibus nos semper faciles, et humiles exhibere, et
praecipue cum fraternis religiosorum consacerdotum precibus sollicitamur, qui passim ab
omni mundi termino tenorem et regulam, atque proprii officii vigorem ab hac uniuersali
sancta romana matre ecclesia eiusque sortiuntur ministro, vicario scilicet beati principis
apostolorum, euius quamuis indigni. eiusdem tamen gratia et dono potestati nos succes-
simus, et ordini, cui voce dominica dicitur: Tu es Petrus, et super hanc petram aedi-
ficabo ecelesiam meam. Quapropter dignum aestimauimus, assensum praebere congruis
postulationibus reuerendissimi archiepiscopi Piligrini, quas per probabiles personas nobis
intimanit, responsalium suorum, duorum videlicet presbyterorum, quatenus sibi pallium,
et metropolitanum honorem cathedrae suae sanctae Lauriacensis ecclesiae restitueremus,
confinio Ungarorum adiacenti; quod omnino nos eidem ecclesiae debere, testantur anti-
quissima secum adportata priuilegiorum testimonia, in quibus continebatur, quod aetate
pontificatus beati Syminachi, huius almae sedis apostolici praesulis, praefata sancta Lau-
riacensis haberetur ecclesia metropolis: et in quautum tam exinde, quam etiam de pas-
sionibus beatorum martyrum, qui illic plures in tempore persecutionis pro fide Christi
variis sunt tormentis mulctati, colligere possumus, ex omnibus ecclesiarum dioecesibus
Pannoniae, haec antiquitate, et archiepiscopii dignitate esse primitiua creditur: quae iam
multis retroactia temporibus ex vicinorum frequenti populatione barbarorum deserta, et
in solitudinem redacta, nullum christianae professionis habitatorem meminit, usque dum
inuietissimus Augustus, et pater patriae, genitor quippe pii imperatoris nostri, (quem ad-
huc superesse, et diu dominari mundus exoptat) bellico trophaeo eorum vires retudit.
Hunc autem, quam ob rem vocibus exultantibus in laudem omnipotentis dei erumpimus,
non solum saepe dicta sancta Lauriacensis ecclesia hostium cessante terrore, cum acoolis
suis pace el tranquilitate potitur, verum etiam ipsi dudum inimici, illum quem persecuti
sunt, more gentili, iam iam Christum baptizati profitentur, et sacerdotes modo habere

93
desiderant, ac prout scire rudes poterunt, veherantur, et ecclesias quondam in sua terra,
quas patres incendio dederunt, posteri restaurare videntur. Hac ergo suadente ratione,
quod praenominati sanctae Lauriacensis ecclesiae archiepiscopi postulatio antiqua aposto-
lica auctoritate commendatur, et praeterea, quod iustum esset, pariterque utile etiam
visum est, ut ad fructificandas deo. gentes ex nouitiis cultoribus fidei Ungrorum atque
Marauorum, s:ue etiam aliis multis Sclauorum suae parochiae finitimis, illic ordinatis
episcopis, secundum quod antiquitus dispositi erant, eis hunc constitueremus archiepis-
copum. Quoniam autem: Saltzbnrgensis ecclesia metropolis abusa est subiectione sanctae
Lauriacensis ecclesiae pontificii, obliterata et attentata sua dignitate ex deuastatione bar-
barorum, quam propterea perceptis apostolicis priuilegiis nequaquam patimur priuari,
cum et priora sint Saltzburgensibus, et ideo auctoritatina, ! quae conditio testimonii etiam
apud secularia iudicia viget et praeualet. Nos vero in huiusmodi constitutione omnem
calumniam atque contentienis occasionem, domino adiuuante, facile propulsamus,? parochiis
ab inuicem certis limitibus sequestratis, et tamen apostolicis sanctionibus ubique stabilitis,
quas nostrum est semper defendere, et secundum euangelicam sententiam nihil exsoluere,
sed adimplere. Unde ergo auctoritate, et potestate beati Petri principis apostolorum, atque
exemplo beatorum pontifieum scilicet praedecessorum nostrorum, eandem sanctam Lauria-
censem ecclesiam, eiusque rectores iam archiepiscopos amodo perpetim ab omni Saltz-
burgensis ecclesiae eiusque praesulum subiectione, ac ditione absoluimus; et honore metro-
politano sublimamus, et sicut modernis temporibus sanctae memoriae Agapitus papa
terminos earundem parochiarum ab inuicem distinxit, sic et ipsi diffinimus, ita quoque, ut
sancta Saltzburgensis ecclesia superioris Pannoniae episcopos habeat suffraganeos, quibus
usque huc sui pontifices praesse videbantur, cum tanta talique dioecesi, quali hactenus in
inferiore usi sunt. Pannonia. Sancta autem Lauriacensis ecolesia in inferioris Pannoniae,
atque Messiae regiones, quarum prouinciae sunt Auaria, atque Marauia, in quibus septem
episcoporum parochiae antiquis temporibus continebantur, suique antistites archiepiscopalem
deinceps habeant potestatem cum tanta talique dioecesi, quali hactenus in superiori usi
sunt Pannonia. Quibus utique in praeceptis insuper iniungimus, ut iuxta beati Gregorii
papae decretum, Anglorum archiepiscopis directum, alter illorum, qui prior sit in ordi-
natione, ipse etiam, quo ad viuat, prioratum teneat et in ordine. Penitus enim determinatis
utriusque ecclesiae dioecesibus, omnique exclusa altercandi occasione, canonica sub di-
strictione interdieimus, ut neuter earumdem ecclesiarum archiepiscopus inuadere alterius
parochiam praesumat, vel quibuscunque iurgiis, aut disceptationibus super diffinitis a
nobis modo rebus, alter alterum sollicitare audeat. His igitur sedatis, venerabilem con-
fratrem nostrum Piligrinum archiepiscopum, canonicis litteris munitum, sedi sanctae Lau-
riacensis ecclesiae intronizauimus, palliumque ei secundum antiquum eiusdem ecclesiae
suae usum direximus, atque in prouinciis Auariae et Marauiae regionumque inferioris
Pannoniae siue Moesiae, et in contiguis sibi Sclauorum nationibus cireumquaque ma-
nentium, nostram apostolicam auctoritatem et vicem exercere comittimus, atque delegamus,
quatenus illie more antecessorum suorum, sanctae Lauriacensis ecclesiae archiepiscoporum
habeat potestatem presbyteros atque episcopos ordinare, atque cosstituere, et ex prae-
dictis gentibis sub saneta praedicatione, parare domino plebem perfectam.

Bullarium 88. Rom. Pontificum, Aug. Taurianorum 1857 T. L str. 441 Hansis. Germania |
Sacra T. I. str. 218.

! Hansiz. vel auctorabiliora. ? Hansiz pridao: ambabus,

—-

CIV. 986. 19. pfosinea. U Zadru.

Majo priur zadarski i prokonzul. Dalmacije, sa svimi gradjani zadarskimi, popravljajući iz
nova crkvu sv. Krševana, daruju istoj crkvi i samostanu benediklinskvmu iz nova sva pri-
padajuća joj pokretna i nepokretna imanja.

In Christo nomine et «iusdem incarnationis anno DCOCCCLXXXVI. Indictione
XIIII. sub die fere XVIIII. mensis decembris. Imperantibus dominis piiesimis et perpetuis
augustis Basilio et Constantino, a deo coronati magni imperatores. Ápud ciuitatem Jadera,
pontificali sub regimine Anastasii episcopi. Igitur ego quidem Maius prior supradicte
ciuitatis, atque proconsul Dalmatiarum, una cum consensu omnium nobilium et habitantium
ciuitatis Jadere, seu et heredibus domini Fuaculi, atque Andree prioris, masculorum seu
feminarum, atque uniuersi populi, maiorum et minorum, omnium in unum conglobati,
uno consilio et pari voluntate, cogitantes de de: timore, et eterna retribucione, eo quod
ille bene possideret res in seculo, qui sibi de terrenis, atque caducis comparat premia
sempiterna. Id circo ecclesiam beati Clrisogoni martyris, que sita est infra muros ciuitatis,
ubi et sacratissimum eius corpus requiescit. Quod est edificata a predictis viris domno
Fusculo et Andrea priore, ubi dicitur quod aliquando monasterium fuisset, set per negli-
gentiam defecisset. Nunc adiuuante domino, rehedificamus secundum omnem monasterii
ordinem, atque ordinamus domnum Madium, dei sacerdotem, et monachum nostrum,
esse abbatem, qui fuit ex monasterio sancti Benedicti, quod situm est in monte Casino,
una cum consensu nostre congregationis beati Chrisogoni, ct tradimus ei predicte ec-
clesie omnia ibidem pertinentia. Domus,' vineas, et terras cultas, vel incultas, mobilia seu
immobilia, ut in ipsius sit potestate, et suorum fratrum, ad solatium ibidem seruientium,
utendum, possidendum, perfruendum, ordinandum, sine contradictione ullius, tibi domno
Madio abbati predicto, tuisque suceessoribus, qui.post te venturi sunt, secundum mona-
sticum ordinem. Unum tamen nobis reprehensibile esse videtur, quod ecclesia extra antiquam
claustram sit posita, quod precepta sancti patri Benedicti perhibent fieri, eo quod omnia
necessaria monachis infra monasterium debeant haberi, ut nulla necessitas sit eis va-
gandi. Ideoque viam publicam, que inter ecclesiam et antiquam claustram fuit, claudere
fecimus, alia autem via publica, que ab oriente ecclesie posita fuit, similiter claudere fecimus,
sed inuicem eiusdem vie de territorio eiusdem ecclesie viam fecimus publicam, secus
murum ciuitatis. Hec omnia non speciali nostro consilio sed omnibus consentientibus
ciuibus ad saluationem predicte ciuitatis, et populi ordinauimus, et constituimus atque
firmamus, ut si aliquo diabolico spiritu impletus, quod non optamus, contra vos vestros-
que successores molestiam de rebus aut substanciis fecerit de supradicta ecclesia, habeatis
licentiam. cum hac cartula traditionis in iudicium venire, atque monstrare ante impe-
ratorem, ante regem, ante comitem, siue iudices, qui pro tempore fuerint, ut nihil
aliquid de supradicta causa subtrahere possunt; quod si aliquis quocumque tempore
diabolico spiritu repletus, tam de nostris, quam de extraneis, contra nostram diffinitionem
aliqua aduersa facere presumpserit, iratum habeat patrem, et filium, et spiritum sanctum,
et maledictionem a CCC ^et XVIII. sancti patres (sic) et in nouissimo maranathe cum
diabolo et eius tethros angelos, a Juda Scariothe in inferno videretur, et hec certula vó-
lumus ut in sua maneat firmitate. Actum hoc tempore a consulibus suprascriptis, et loco
coram his testibus, et insuper firmamus, et constituimus, ut quiaquis contradictor extiterit,
sicut superius diximus, non solum his supradictis maledictionibus subiceat, sed etiam
penam persoluat auri libras XX. et confusus sileat mutus, et hanc cartulam firmam ac

roboratam semper persistat. Anno pontificatus domni Anastasio octauo. Indictione XIIII.

Signamus: Ego Anastasius episcopus testis supradicte ciuitatis. Ego Petrus epis-
copus arbensis ciuitatis, testis. Ego Maio prior predicte ciuitatis Jadere, testis. Ego Armatus
archidiaconus tt. Ego Petrus archipresbyter tt. Ezo Domnio tribunus tt. Ego Lampredio
tribunus tt. Ego Petrus tribunus — — — socer prioris. tt. Ego Maio tribunus Cerneche.
tt. Ego Dabro frater eius tt. Ego Ursana tribunus tt. Ego Petrus tribunus spalatinus tt.
Ego Barba tribunus tt. Ego Nychiphorus tribunus tt. Ego Johannes tribunus arbesano
tt. Ego Plato tribunus frater eius tt. Ego quidem Anastasius episcopus supradicte ciuitatis
manu propria scripsi et roboraui.

Listina pisana na pergameni, nalazi se u gubernijalnom arkivu u Zadru, medju pismi
dignutog monastira benediktinskog sv. Krševana, pod naslovom Masso (Mazzo) A. Capsula F. N.
I. br. 1. Ali pismo listine nije od 10. nego od 12. ili 13. vieka, zašto se ima smatrati kao prepis
a ne kao matica.

CV. Oko g. 990. U Zadru.

Majo priur sa vlasteli zadarskimi ustupljuju samostanu sv. Krševana svoj dio ribarije.

Tempore domni Magii iađerensis prioris, pro necessitatibus puplicis fuerunt ven-
dite piscaciones una in insula Melfata, altera in Tilazo in usle maiori sancti Uictoris,
ex parte Altana, que continet a loco ubi Megarus dicitur, usque ad casas, que sue pisca-
cionis quartam porcionem se habentibus dare solebant, quas non pauci iaderensium
nobiles emerant propter quartam piscium porcionem. Sed quia sepe in diuisione piscium
litigabant et se inuicem scindentea, et cedentes lacerabant, dictus prior cum suis nobilibus
iniuit consilium, quo ipsa piscacio daretur monasterio beati Crisogoni Christi martiris,
quod et factum est. Nam statim uenerunt ad ecclesiam prephati martiris cum cartula, in
qua illorum nobilium nomina scripta habebantur, quam presente domno Trasone abbate
suisque fratribus, posuerunt *uper sanctum altare, dicentes: offerimus tibi beatissime
Chrisogone martir pro remedio animarum nostrarum nostre hempte piscacionis munus,
et si illud quis nostrorum uel aliorum superbie spiritu inflatus a tuo sacro cenobio uel
ab eorum potestate, qui tibi in ipso deseruierint, subtraliere temptauerit, iram omnipotentis
dei incurrat et treceutorum decem et octo sanctorum patrum maledictionem habeat, et
in nouissimo cum Juda traditore omnibusque iniquis infernum possideat. Actum est hoc
tempore supradicto, ab his subscriptis nobilibus ac testibus: inprimis uidelicet Mai, Jadere
prior, actor et testis, Domnius tribunus, Theodosius tribunus, actor et testes, Lampredius :
tribunus actor et testis, Petrus tribunus testis, Maius tribunus testis, Dabro frater eius
testis, Ursana tribunus testis, Petrus tribunus, Barba tribunus, Nikyforus tribunus, Jo-
hannes tribunus, Plato tribunus, hi suprascripti et nonnulli alii iaderensium nobiles huius
rei auctores et testes sunt.

Matica na koži. U guber. arkivu u Zadru Capso. XIV, Masso A. br. 34.

CVI. 994. 9. veljače.

Bugarski carević Pincio, nećak cara Šišmana, kao bjegunac kod hrvatskoga kralja Držislava, sa
svojom braćom i sestrom, sa svojimi nećaci i sa svojim sinom Plesom, čine ugovor poradi zidanja
crkve sv. Mihalja kod grada Solina.

In Christi nomine amen. Ab incarnatione domini nostri Jesu Christi anno noringentesimo
nonagesimo quarto, die vero nona mensis Februarii, tempore quo regnabat sacrilegus et
profanus imperator Stephanus (Samuel) in terra Bulgarorum in caeterisque regionibus.

En ego vir Pincius notaui, et scripsi ad memoriam posterorum nostrorum, qua-
tenus nos, cum essemus consanguinei Stephani imperatoris, saepius ipsum propter eius
delictum redarguimus; excaecauerat enim patrem suum, patruum autem nostrum probum
dominum christicolam, iustum Sismanum imperatorem; quapropter nos fratres, ac propin-
quos suos ex patria nostra fugauit, et expulit, de terra videlicet Bulgarorum, ex urbe
Tarnoua, exaltauit vero mendaces ac rebelles. Pater autem eius, caecus existens, incre-
pauit ipsum de expulsione nostra; at ipse strangulauit eum, et remansit in patris
maledictione. Nos autem venimus Misšiam, et inde recedentes peruenimus Chroatiam ad
illustrissimum et probum regem Dircislaum. At ille nos benigne recepit et adiuuit tam-
quam bonus ac benignus dominus, et collocauit in suburbio Clysii. Illic igitur remansimus,
et recepimus veram fidem catholicam, secundum institutionem romanae ecclesiae.

Et ego Pincius, una cum fratribus meis, videlicet Armonio, Pollemio, Joanne,
Celestino, et sorore nostra Murca, et cum nepotibus nostris Tetralo, Martino, Alexandro,
Joanne, Paulino, Georgio, Pancratio et cum filio meo Pleso, sermonem fecimus et ita
ordinauimus, videlicet collegimus inter nos pecuniam, dedimusque eam Pleso, ut obse-
quium deo faciat, ut aedificet ecclesiam in honorem beati Mihaelis archangeli, et sancti
Petri apostoli, et beati Martini episcopi, et sic ordinauimus, ut quicunque postea fuerit
de tribu nostra, ut aliquid dictae largiatur ecclesiae substantiae, scilicet stabilis, ut agrum,
vel domum ; fecimus enim quod ecclesia ista sit memoriale domus ac familiae nostrae,
ut nullus sit possessor, seu ordinator ecclesiae huiusmodi, eiusque bonorum, nigi posteri,
siue haeredes nostri ex linea masculoruin, siue faeminarum procreatarum semper perpetua-
liter. Si vero fuerit sacerdos de tribu nostra presbyter, siue monachus, ut possideat
dictam ecclesiam, unus post alium; si autem non fuerit de tribu nostra presbyter aut
monachus, ut tribus nostra saecularium hominum eligat capellanum quemlibet; et fecimus
hoc cum consilio et consensu reuerendissimi et dignissimi Martini archiepiscopi spalatensis.

Et si aliquis voluerit facere contra istam ordinationem, siue voluntatem nostram,
iram dei super se habeat, et cadat in sanctorum patrum maledictionem, et cum Juda
Scharioth iugiter crucietur.

Farlati Illyficam Sacrum. T. III. str. 111. Po svoj prilici pisan je ovaj ugovor izvorno
slovjenskim jezikom, kao što je i Farlati nagadjao, jer neima primjera, da bi bugarski velmože iz-
davali bili listine na latinskom jeziku. Može se takodjer sa sigurnošću tvrditi, da je prevoditelj ili
prepisatelj ove izprave ime Samuilovo, koj u ovo doba u Bugarskoj careva, zamienio s imenom
Stjepana, jer je u matici valjda ime carevo jedinim slovom S. označeno bilo; €sim ako nije možebit
i Samuil, po običaju bugarskih vladarah, nosio dva imena. '

CVII. 1000. 1. kolovoza.

Carević bugarski Pincio, sa svojom braćom i sinom si Plesom, daruje njeke gemlje crkvi svetoga
Mihalja u Spljetu.

In Christi nomine amen. Anno natiuitatis eiusdem domini nostri Jesu Christi
millesimo, indictione tertia (XIII) regnantibus dominis nostris Basilio et Constantino magnis
imperatoribus, in regno Croatiae gubernante autem domino Dircislauo inelyto rege, resi-
dente etiam in sede beati Domnii domino Martino reuerendissimo archiepiscopo, una cum
domino Florino principe Spalati et Clisii, in pactis quidem superius dictis principibus tempore.

Ex quo ab exordio mundi primi parentes in peccatum inciderunt, eiectique
fuerunt de paradiso deliciarum, et expulsi sunt in regionem mortis, et omnis status
hominum ex tunc sit subiectus, et ob id omnis mortalis homo repentinam formidet
mortem et accidentalem, ne imparatus existens morti perpetuae in aeternam incideret
poenam. Hanc ob causam ruminantes et considerantes cogitauimus nos supradicti simul et
concorditer, inspirante nos spiritu sancto, pro redemptione animarum nostrarum, nostrorumque
parentum, ac haeredum nostrorum, usque ad finem mundi, fecimus aedificare domum dei
ad honorem sanctorum dei suprascriptorum, in loco prope litus maris, siue prope arenam.

Primum, prece obtinuirmus a rege saxa theatri, ex quibus ecclesiam fabricaremus,

et ille dedit nobis et saxa, et omnem circuitum terrae theatri, ad honorem dei et ecclesiae
beati Michaelis archangeli.

Ego Plesus imprimis emi terrenum, super quod aedificauimus ecclesiam, a quodam
homine slauonico, nomine Sidica, qui fuit de loco nuncupato Chesica, et a fratre euo Cero,
octo denariis, quod habere, quo gaudere, frui, usufructuare, et facere de ipso quidquid
nobis placuerit.

Aliud enim emi terrenum iuxta ecclesiam ab occidente a Firmarisco Chirini
trium wretenorum, denariis X., volo et iubeo ut sit dictae ecclesiae.

Et iuxta dictum terrenum emi aliud terrenum a quodam Strioza, filii Zenici,
denariis quinque, volo ut sit istius ecclesiae.

“Item emi terrenum prope litus maris sub Sabulo, a Zubinico, denariis X. quod
-est iuxta flumen in loco vocato Phrodrupglane, volo ut*sit huius ecclesiae. Post haee
Theodorus filius eius accepit a me dictum pretium, et firmam quietationem.

Item emi portum illum post ecclesiam contra portam theatri, a mari usque ad
viam publicam terreni Prodani, ubi est murus in medio vetustus, infra terrenum eius et
meum, quod emi a dicto Prodano denariis XXXV. volo ut sit in hac ecclesia.

Emi etiam terrenum a superiori parte terreni arenae wreteni unius & dicto Sidica
denariis X. volo ut sit dictae ecclesiae.

Item ibidem emi iuxta illud terrenum ahud a Trapico, denariis tribus, volo ut
sit eiusdem ecclesiae.

Emi quoque aliud terrenum in valle, quae dicitur 'Cribis, et a Michaele, filio
Tribiseti, denariis viginti, volo ut sit in dicta ecclesia.

Item in eodem loco emi tres funiculos terrae a Trimonio et fratre suo Peciazito,
denariis VIII. volo ut sit dictae ecclesiae.

Item similiter emi unum terrenum a Bericino Ciruica Tobri, denariis VIII, volo
ut sit huius ecclesiae.

Emi etiam terrenum in loco qui dicitur Lichina a Cbiso, qui est de loco dicto
Repusina, denariis XX. sit dictae ecclesiae.

“

Emi terrenum in loco dicto Barda apud salinas usque supra viam, volo ut sit
istius ecclesiae.

Emi itidem terrenum in loco dicto Billa a Petralo, qui fuit a Repusina, denariis
quinque, volo ut sit in hac ecclesia.

Etiam emi ibidem terrenum iuxta Stiniza sub rupem, ab una parte rupis usque
ad alteram, a Pazina, denariis XX. volo ut sit dictae ecclesiae.

Item in eodem loco emi terrenum trans torrentem, qui labitur a Billa ab oriente
& Ciuicito Buzaicho, denariis XX ; volo ut sit huius ecclesiae.

Emi etiam terrenum in loco dicto Slano, in vallem incipiens a mari usque ad
viam publicam, et a costa quae usque ad mare protenditur, totam vallem, illam a diacono
Dabro, et a filio eius Dominico, denariis triginta, volo ut sit in eadem ecclesia.

Ibi etiam iuxta dictam vallam emi similiter terrenum alterum, a parte orientali
mei terreni usque ad torrentem et viam publicam a Dazina, octo denariis, volo ut sit
eadem ecclesia.

Emi etiam terrenum in loco qui dicitur Schulcha, iuxta terrenum domni Pre-
stancii, a Glubaz, denariis quinque, volo ut sit istius ecclesiae.

Item ego Pincius cum fratribus meis.et nepotibus superius nominatis, omnes una-
nimiter, simul facto coneilio, dedimus duos molendinos, quos maiestas regia dederat nobis
in perpetuum et posteris nostris, hos dedimus ecclesiae sancti Michaelis, et cum insula, quae
super illos est, prope quain voluitur rota, molendini ab oriente, et iuxta quam decurrit aqua
ad fullas et molendinum regium, a parte autem occidentis ad molendina sancti Michaelis.

Haec facta sunt anno domini millesimo, (XIII) mense augusti indictione ! die prima,
coram iudicibus et testibus Joanne Podceupica? et fratre eius Zulico, Negusio Podeupica,
Ciuico Tabiscauico et Joanne Curino, Maiano Brauara.

Ista autem pecunia supradicta terrenorum fuit ultimuin pretium, siue superad-
ditio pretii.

Post haec ego Plesus post mortem parentum meorum veni habitatum Spalati
cum familia mea, et fecimus colloquium et consultum cum Maria uxore mea et filiis
meis, cum primogenito meo Dabruco, Orbasio, Petrono, Joanne, et cum sorore eorum
Norata; cum omnibus istis antedictis eininus ex nostra substantia propria terrena inferius
dicta et pro redemptione animae meae ac Mariae, uxoris meae dedimus ea dictae ecclesiae
secundum ordinem supradictum, uti continetur et ut ordinauerunt parentes nostri.

Emi tres petias terrae a Joanne cognomento Muralo in loco vocato Barda, usque
ad terrenum Paganelli, denariis VIII. sine terratico; ad hoc testis est Murca amita mea.

Emi a Siruo, filio Lastari, possesiunculam vocatam Cassan, denariis XI. testis fuit
Basilius archidiaconus, et Petrus Gatta, cum duobus suis generibus, et Puppino presbytero.

Emi a sororio meo Daniele partem domus suae, denariis X. testes Messana
Gattina, Bacharinus presbyter et Andreas filius Caste.

In communi babeo cum ipso unam petiam terrae apud sanctum Maximum, pro

qua dedi illi tres denarios.
Emi vallem unam in loco vocato Stinica, supra terrenum S. Domnii, denariis tre-
decim, ab Abrico Taco, et fratre suo; testes Simon Chruchola et Brauaro; volo omnia
ista sint dictae ecclesiae.

Farlati Illyr. Sacr. T. III. p. 113. Lucius L. IL. C. VIII.

! Kod Farlata pogiieno stavljeno: septuagesimo na miesto: indictione. * Valjda: podzupano.

--— — — o
.

CVIII. 1018. mjeseca srpnja. Na Rabu.

Rab obvezuje se Otonu dušdu mletačkomu i njegovim nasljednikom svake godine plaćat deset
libar svile u ime danka.

In nomine domini dei, et saluatoris nosri Jhesu Christi. Auno ab incarnacione
eiusdem nostri redemptoris millesimo octauo decimo, mense iulio, indictione prima, in
ciuitate Arbes. Spondentes spondemus, et promittentes promittimus, nos quidem Maius
episcopus dicte ciuitatis Arbes, simul cum tribuno Bellata, priore nostro, una pariter
cum clero et populo habitante in ciuitate suprascripta, cum successoribus seu here-
dibus, ac proheredibus nostris, vobis domno Ottoni, seniori nostro, duci Venetiarum
et Dalmaticorum, et successoribus vestris, tributum dare omni anno libras de seta serica
decem, per nostrum missum in natiuitate domini nostri Jhesu Christi, et si vobis vestrum
missum transmittere placuerit, nequaquam supradictum tributum contradicere debeamus
per nullum ingenium. Hec autem ut supra legitur, omnia adimplere promittimus, sine
omni intermissione, aut aliquo interposito capitulo. Si autem per quoduis ingenium non
adimpleuerimus omnia, sicut superius legitur, in constituto tempore, tune componere
promittimus cum successoribus et heredibus nostris, vobis et vestris successoribus auri
obrizi libras quinque, et hec promissionis cartula perpetualiter maneat in sua firmitate.
Ego Maius episcopus manu mea scripsi.

Ego Bellata prior, hec rogaui fieri.

Ego Johannes archipresbyter manu mea scripsi.

Ego Petrus leuita manu mea scripsi.

Ego Marcus díaconus manu mea scripsi.

Ego Niciforus hec rogaui fieri.

Ego Lampredius , |
Ego Fuscus
Ego Bonus
Ego Martinus
Ego Petrus
Ego Sergius
Ego Johannes
Ego Dabro
Ego Mazo
Ego Petrus »
Ego Andreas , n

Ego Petrus diaconus rogatus a clero et populo, scripsi atque compleui.

]z vana: 1018. iulii. Tributum domino Duci Venetiarum Libros X de seta serica
ab Arb-nsibus.

Iz starinskog prepisa n& pergameni što se nalazi kod g. Gozinića (Galzigna) u Rabu i
kašnjeg prepisa u arkivu gub. zadarskoga. Acta Arbensia.

43 x cg c3 os

S c3 C$ 3$ 3$ = 3 s

S 3 s 3
3

CIX. 1018. mjeseca srpnja. U gradu Krku.
Krk obvezuje se Otonu dušdu mletačkomu u ime danka davati svake godine trideset lisičjih kožah

In nomine domini dei eterni. In mense iulio, indictione prima, in ciuitate Vegla

Promittentes promittimus, spondentes spondemus, per hoc vinculum repromissionis. Ego
*

100

Vitalis episcopus huius ciuitatis cum toto clero, simul cum Andrea priore, ita et omnes
habitatores in ciuitate ista, cum nostris successoribus et heredibus ac proheredibus nostris,
vobis domino Ottoni, seniori nostro, duci Veneticorum ac Dalmaticorum et' vestris succes-
soribus, tributum vobis dare promittimus et vestro pallatio, omnique anno in natiuitate
domini nostri Jhesu Christi pelles vulpinas numero triginta. Quod si hoc recte in prestito
tempore, ut superius legitur, non obsequauerimus, componere promittimus cum successoribus
et heredibus nostris vobis, et successoribus vestris auri libras quinque ; et hec promissionis
eartula plenissime maneat in sua firmitate.

Ego Vitalis episcopus. Ego Leo presbyter.
Ego Petrus diaconus. Ego Dominicus diaconus.
Ego Maio presbyter. Ego Petrus presbyter.
Ego Cando presbyter.
Signum manus Andree prioris. Signum manus Leonis.
» ^ Barba " m alterius Leonis.
" » Valentini. » » Petri.
n » Justi. n ^ Joannis.
? » Joannis " " Dabro.
" » alterius Joannis. > n Voneto.
» " Dominici » n Berzana.
" » Gregorii. » n Laurentii.
n " Bassi. » Bocio et aliorum.

n
Ego Marinus presbyter hanc cartulam scripsi, firmaui, atque compleui.

Codex Treuisanus l. 145. U bečkom dvorskom arkivu.

CX. 1018. mjeseea kolovoza. U gradu Krku.

Krčki stanovnici od Cha Fiesole obvezuju se Otonu duždu mletačkomu, u ime danka, svake godine
davati pedeset kunskih ko£ah.

In nomine dei et saluatoris nostri Jhesu Christi, anno ab incarnatione eiusdem
redemptoris nostri, millesimo octauo decimo, mense augusti, indictione I. In ciuitate quae
vocatur Vegla. Spondentes spondemus, et promittentes promittimus, nos quidem Godostro,
qui modo vocatur Serenico, habitans in Cha Fisole, una pariter cum Dabro presbytero, atque
omnibus habitatoribus predicte nostre ciuitatis Cha Fisole, cum nostris heredibus, prohere-
dibus ac successoribus urbis, domno Ottoni duci Venetiarum atque Dalmatiarum, seniori
nostro, et eius heredibus ac proheredibus et successoribus, videlicet amodo in antea dare
vobis d beamus pro tributo, usque in sempiternum, per omnem annum pelles marturinas
bonas quindecim, in natiuitate domini nostri Jhesu Christi, per nostrum proprium missum,
ac fideles esse debeamus nos cum heredibus ac proheredibus nostris, vobis et successoribus
vestris, et ullam contrarietatem nec damnitatem vestris fidelibus facere debeamus, quod
plus citius poterimus tam in die, quam in nocte, et adiutores et defensores eis esse de-
beamus. Hec autem omnia, ut supra legitur, obseruare et adimplere promittimus sine
omni intermissione, aut aliquo interposito capitulo. Si autem per quoduis — — — pre-
dictum tributum vobis non dederimus omni anno, in constituto tempore, et non obser-
uauerimus omnia sicut superius legitur, turc componere promittimus cum nostris heredibus

101

et proheredibus vobis et vestris successoribus auri obrizi libras quinque. Et hec promissio
usque in perpetuum maneat in sua firmitate.
Signum manus Serenico, qui hoc fieri rogauit.
Ego Presbyter Dobro, manu mea subscripsi.
Signum manus Petri Scamini q. h. f. r.
» » Marini Stredrago m. s.
» » o Resinico s. m. Vecinto.
Ego Vitalis episcopus de ciuitate Vegla tt. ss.
Ego Marius presbyter t. ss.
Ego Joannes t. ss.
Ego Andreas prior de ciuitate veglensi.
Ego Dominicus Trutianis Maydiati h. ss.

Ego Marinus presbyter et notarius scripsi et per tradita compleui ét roboraui, |

Farlati T. V. str.. 639. \

CX] 1018. mjeseca kolovoza. Na Osoru.

Osorani obvešuju Se Ottonu duždu mletačkomu u ime danka davati svake godine četerdeset
kunskih kožah.

In nomine dei eterni (1018) — — — in mense augusto, indictione. prima, in ciuitate
Absaro. Promitentes promittimus, spondentes spondemus per hoc vinculum repromissionis.
Ego quidem Martinus huius ciuitatis episcopus, simul et Joannes prior, ita et omnes habi-
tantes in jam supra scripta ciuitate, tam clerus et populus, cum successoribus et heredibus
et proheredibus nostris, vobis quidem domino Ottoni séniori nostro, duci Venetiarum et
Dalmaticorum, et successoribus vestris, tributum dare promittimus vobis et vestro palatio,
omnique anno in natiuitate domini nostri Jhesu Christi pelles marturinas, numero qua:
draginta, quod si hoc recte in prestituto tempore, ut superius legitur, non obseruauerimus,
componere promittimus cum successoribus et heredibus nostris, vobis et successoribus
vestris, auri libras quinque, et hec promissionis chartula plenissime 1naneat in sua
firmitate.

Signum manus prioris, qui hoc fieri rogauit.

Signum manus Viatro , ., , "
» , Dando , , , »
» » Alterius Viatro, qui hoc fieri rogauit.
» > Dabro qui hoc fieri rogauit.
» n Petri » no» »
» » Martini, , , »
» » Adami , , , »
Ego Marius diaconus manu mea subscripsi.
» Ursus diaconus — , » »
»- presbyter Petrus , no
Signum manus alterius Viatro, qui hoc fieri rogauit.
» » Damiro, qui hoc fieri rogauit.
» > Barba , » , »

102

Signum manus Georgii qui hoc fieri rogauit.

» o oalterius Petri , $4, , » -
» ; Leonis , » np» >
» Audre , » , »

Ego Candussus presbyter.

, Petrus presbyter.

n Mareus , |

p Petrus Odeliarus diaconus manu mea subscripsi.

Signum manus omnium habitantium in suprascripta ciuitate.

Ego Martinus episcopus hanc cartulam scripsi, firmaui, atque compleui.

U dvorskom bečkom arkivu. i Farlati T. V. str. 617.

CXII. 1020.

Pavao nadbiskup spljetski daruje oporukom svomu otvu Prestanciju, prioru splietskom, orkvu
sv. Marije u Blatu s mnogimi gemljišti.

In nomine Christi. Anno eiusdem incarnationis MII. (MX X). indictione tercia, domino
Paullo archiepiscopo sedem beati Domnii obtinente, et priore domno Prestancio eiusdem
patre. Ego supradictus archiepiscopus, eger duidem corpore, valeris autem niente animoque,
lecto affixus, annisque opressus, cum mihi nulle facultates, nulleque pecunie suppeterent,
nemo inuentus est qui mei curam susciperet, preler Prestancium priorem — — — —
mea sponte et voluntate in eam deliberationem adductus sum, ut ei grati animi causa
donarem ecclesiam illam, quam ad cultum honoremque sancte Marie de palude extruxi,
hortumque eidem adiunctum, cum omnibus arboribus pomiferis, itemque partem agri in
eadem palude constituti, ac preterea fundum Monticalensem, Lauretanum, terram Panisaui,
terram Galli, terram sancte Marie de Mesabra, nec non et predia Calbarole, Torrezzie, et
Adrine. Si quis e consanguineis meis post obitum meum hanc nostram donationem inter-
vertere vel abrogare ausus fuerit, in odium offensionemque prepotentis dei incurret,
trecentorum et duo deviginti sanctorum patrum anathemate ferietur, et veluti alter Judas,
proditor domini, eternis apud inferos cruciatibus mancipabitur. Testes fuerunt Dominicus
iudex, Dabro presbyter, Joannes Saccus, Dabro Graualana, Fuscus, Grigina et diaconus
Farisanus.

Ego Stephanus diaconus scripsi, Doimus Caputa testis adfui.

Farlati Illyricum sacrum. 'T. III. str. 117.

CXIII. Oko g. 1020.

Prestancio prior spljetski daruje crkvu sv. Marije u Blatu svomu sinu Srmu.

. Ego Prestancius prior fidem facio, edem sancte Marie a me traditam fuisse Sirmo
filli meo, ut eidem, qua dignum est diligentia curaque, inseruiat et in ea diuini cultus
officia rito peragende curet. Cum vero supremun sibi diem adesse senserit, alteri illam
commendet, qui post obitum eiusdem procurationem suscipiat. Huius mee voluntatis te-
stes esse volui, abbatem sancti Stephani, domnam Annam sororem meam et Dabrizam
meam consobrinam.

Farlati. Illyricum sacrum T. III. str. 117.

108

CXIV. 1023. mjeseca kolovoza. U Dubrovniku.

Nadbiskup i kneg dubrovački sa svimi vlasteli podižu samostan reda sv. Benedikta na otoku '
Lokrumu.

In nomine domini dei eterni. Mense augusti, indictione VI. Temporibus sanctorum
imperatorum Basilii et Constantini, breue recordacionis factum a nobis Vitali archiepiscopo
et Lampridio preside ciuitatis ragusitane, una cum omnibus eiusdem ciuitatis nobilibus.
Ex eo quod dei instinctu exardescente flamma caritatis puplicam donacionem fecimus
deo omnipotenti, et quibusdam nostris conciuibus, Leoni presbytero et Petro monacho ab-
soluamus ab omni — — — ione et donamus Lacronomam insulam, cuius dandi occasio
hec fuit. H c itaque Petrus presbiter et monachus de Tremitana insula, in qua sub abbatis
Benedicti regula degebat, quodammodo a nobis coactus visendi causa ad nos usque
vectus est. Qui cum omnibus nobis salutatia ad suum vellet reuerti monasterium, omnes
eum rogare cepimus, ut in hac nostra parte sibi monasterium puplico in loco et puplico
aminiculo construl statuisset, Sed cum omne hoc refutaret, et ad suum vellet redire locum,
tandem dei dispositione quidam illustres coram eo reperti sunt, qui se profitebantur ac
promittebant monasticam normam atque habitum sub eo velle suscipere, hac de causa
quodammodo victus et coactus quadam racione videlicet, ne sibi coaptaretur illud euan-
gelicum: qui mecum non colligit, spargit, superatus nostris precibus assensum prebuit, et
ideo ipso nobis consentiente, placuit nobis omnibus dare ei, et iam dicto Leoni presbytero,
quem sibi ipse proposuit, insulam illam, quam supra nominauimus, cum omni quantitate
sue latitudinis vel longitudinis, tali autem ordine, quod sub monastico habitu et ordine
illam possideant ipsi et successores eorum absque impedimento nostro, vel successorum
nostrorum, et quidquid edificare vel agere voluerint in usibus suis, edificent et libere
agant et iuxta regularem consuetudinem omnia ordinent et dispensent, ipsi ut diximus
et successores eorum, quousque celica uirtus hunc monasticum ordinem illo in loco haberi
permiserit. Si quis vero aut modo, aut postea, hoc nostrum reprehendere decretum atten-
tauerit, omnibus clare videntibus manifestus erit, illum non causa amoris dei, sed diabolico
instictu velle destrui hoc quod congruit saluti omnium nostrum; et idcirco illum ana-
thematis verbere (?) fecimus, ut si corrigi voluerit, et eis de hac re contradicere presumpserit,
et eisque vel successoribus eorum molestiam inferre attentauerit, ubique eum subsequatur
maledictio patris et filii et spiritus sancti, et extraneus sit ab ecclesia dei, atque segregatus
de consortio regni celestis et communione iustorum. Hoc est speciale decretum promul-
gatum a nobis omnibus iudicibus, nobilibusque supradicte ciuitatis, scriptum est per manu$
Petri diaconi et notarii. Áctum mense et indictione supra nominata.

+ Signum manus Disinii, filii domni Petri. $ Signum manus domni Valentini, filii

domni Geruasi.

+ Signum manus domni Ursi sacerdotis. 1 Signum manus domni Lampridii vi-
carii, filii domni Bilze.

T Signum manus domni Andree Desimani. + Signum manus Peruane, filii domni
Stephani. 1 Signum manus Joannis vicarii. £ Ego Andrea, filius domni Geruasii. T Ego
Bucinus testis sum, 1 Ego Lephus testis sum — —lkxldpnpxpsb — testis
sum. t Aaunpesm, fil Andree Saraca. T Signum manus Andree, filii presbyteri notari.
t Signum manus Proculi filii domni Petri. + Signum manus Lampridii de Ganizara.
+ Signum manus Andree de archidiacono. + Signum manus Dominici, filii Vitalis de

104

Bona. t Signum manus Carosi et signum manus domni Valentini de Proculi. T Signum
manus Petri, filii domni Stephani. t Signum manus Belleta, filii Petri.
S vana: Donatio insule lachromensis facte a Vitali archiepiscopo, Lampridio

presule, ac omnibus nobilibus Rhacusii. DD. Leone Petro monachis s. P. Benedicti,

mense augusti, indictione sexta, temporibus Basilii et Constantini imperatorum, que ex
antiquae Rhaccusinae reipublicae nec non archiepiscopalis curie monumentis diligenti in-
dietionem ealeulo exacto contigit anno a christi redemptoris natiuitate 1023.

U bečkom dvorskom arkivu." N. V. del. pacho XIII. gl. Farlati VI. p. 44. |

CXV. 1028. 27. rujna. U Rimu.

Benedikto VII. papa podieljuje nadbiskupu dubrovačkomu Vitalu nadbiskupski plašć.

+ Benedictus episcopus seruus seruorum dei. Dilecto in Christo filio Vitali
archiepiscopo, sancte Pitauritane sedis, e ciuitate Labusedi in regno Lachomis (Zachulmie)
et Sorbulia et Tribunia vel ciuitate Catarinensi, aut Antiuarensi, seu Ulcini, cum ec-
clesiis et parochiis eorum. Si pastores ouium wole geluque pro gregis sui custodia die ac
nocte contenti sunt, ut ne qua ex eis aut errando pereat, aut ferinis morsibus laniata
rapiatur. Quanto sudore, quantaque cura semper debemus esse peruigiles erga gregem
dominicam, nos, qui pastores animarum dicimur, ne in die diuini examinis pro desidia
nostra, ante summum pastorem negligentie reatus excruciet, unde modo honoris reue-
rentia sublimiores inter ceteros iudicamur. Pallium autem fraternitati tue more anteces-
sorum: tuorum ad missarum solempnia celebranda diebus vite tue tantum modo tibi
concedimus. Consecrationem vero successorum tuorum nobis nostrisque successoribus
in perpetuum reseruantes. Quod pallium non aliter utendum tibi concedimus, nisi solum-
modo in die sancte resurectionis, et ascensionis, et pentecostes, seu in nataliciis sanctorum
apostolorum et beati Johannis baptiste, nec non et in assumptione beate Marie, verum
etiam in ordinatione suffraganeorum tuorum. Pallium vero, sicuti a predecessore nostro
domno Gregorio, huius alme sedis presule sancitum est, in secretario induere fraternitas
tua debet, et ita ad njissarum solempnia proficisci. Et nihil tibi amplius liceat ausu te-
merario presumptionis arrogare, quam decessores predecessoresque tuos usos esse incogni-
tum non habes. Ne dum in exteriori habitu inordinate aliquid arripitur, ordinate etiam,
que licere poterant, ammittantur. Hortamur itaque ut morum tuorum ornamenta huic

conueniant, quoniam huius indumenti honor modesta actum uiuacitate seruandus est, qua-

tinus auctore deo, recte utrobique possis esse conspicuus. Vita tua filiis tuis sit regula,

in ipsa si qua fortitudo illis iniecta est, dirigant; in ea quod imitentur, aspiciant, in ipsa |

semper considerando proficiant, ut tuum videatur esse post deum, bene quod vixerint.
Cor ergo neque prospera, que temporaliter blandiuntur, extollant, neque aduersa deiciant,
nullum apud te odia locum, nullum fauor indiscretus inueniant. Miseric.rdem te, prout
virtus patitur omnibus exhibe, oppressis defensio tua iuste subueniat, nullius faciem
contra iustitiam aspicias, ut talis possis esse, qualem scriptura dicit: oportet episcopum
inreprehensibilem esse. Ecce frater karissime inter multa alia ista sunt sacerdotii, ista
sunt pallii. Que si studiose seruaueris, quod foris accepisse ostenderis, intus habebis.
Sancta trinitas fraternitatem tuam gratia sue protectionis circumdet, ut post vite huius
amaritudinem, ad eternam simul dulcedinem peruenire mereamur. Scriptum per manum

105

Gregorii ypocancéllarii domini Benedicti octaui pape, in mense septembri, die vicesima
septima. Indictione sexta, anno pontificatus eius undecimo.

+ BENE VALETE.

U bečkom dvorskom arkivu. Acta Ragus. Rub. Rom. 163/1 Pečatnica ova pisana je na
velikoj podugačkoj pergameni. Oštećena je na njekih miestib, a na niekih je pismo probliedilo ; ali
iz dvajuh prepisah, jednog na pergameni, drugog na papiru, premda su obadva veoma pogriešno
prepisana, može se sav sadržaj bez težkoće pročitati.

CX VI. Oko g. 1025. dne *%. srpnja.

Ljutovit protospatar 4 stratik srbske i zahumske zemlje, daruje samostanu sv. Benedikta u
= Lokrumu, crkvu sv. Pankraca u Babinom polju, na otoku Mijetu.

' Sigillum Lotauitti protospatarii, epithochrusso, triclyno, ypati et stratigo Seruie
et Zahulmie. Datum est tibi Petro,' abbati et reliquis tuis fratribus, in mense iulio, in die
septima. Idem predictus venerabilis Petrus abbas postulauerat nobis ecclesiam sancti
Panchratii de Babbina palla, que est in Meleta, cum omnibus terris, quatinus in potestate
sua omni tempore possiderent. Hec enim peticio valde placuit nobis dare locnm istum
hisdem fidelibus seruis pro salute nostra et pro remissione animarum olnnium nostrorum
defunctorum. Igitur concedimus et stabilite damus eis prephatam ecclesiam, cum omnibus
terris, ut nullam vim, vel inquietationem patiantur, neque a Raguseis, neque a Stagnensibus,
neque ab aliis quibuscunque hominibus Latinis vel Sclauis, sed semper sine calumnia et
sine impedimento omnis vicine persone, locum prephatum possideant. Quicumque autem
causa inuidie eis impedimentum fecerint, dei omnipotentis et virginis Marie et principia
apostolorum Petri, omniumque sanctorum maledictionem habeant. Damus et stabilite affir-
mamus et eigillum cum nostro uulotirio sigmanus eis. Datum in mense iulio, in die
prescripta.

Pisano na maloj podugačkoj pergameni pečat manjka. Nalazi se u okružuom arkivu dubro-
vačkom Fasc. I. N. 26.

CXVII. Oko g. 1028. E

Petar djakon spijetska, daruje dozvolom svoje žene i majke samostanu benediktinskomu sv. Stjepana
kod Spljeta srebrni kalež i više semljah.

In nomine domini nostri Jesu Christi. Ego Petrus diaconus pauca quadam ex
omnibus bonis meis dono tradoque monasterio sancti Stephani protomariyris, in quo, si
deo cordi fuerit, diuino obsequio me ipsum addico et deuoueo. Itaque diuino afflatu et
coniugis meae permissu, nec non de consilio matris meae, et reuerendissimi fratris mei
domini Martini, in hoc cenobio monachali militie nomen dedi In quo cum haud multo
post, in grauem morbum incidissem, me ut optabam, solemni consrecratione initiauit vene-
rabilis dominus Urso abbas, quo cum omnibus fratribus praesente, hanc donationem feci.
Primum iubeo ex portione domorum, quae mihi obtigerunt, calicem argenteam cum pa-
tena fieri ad dei cultum et sacrum ministerium, deinde monasterio tradi, iubeo agros in

! Ovaj Petar bijaše prvi opat samostana lokrumskoga i spominje se g. 1025.

106

valle positos, quos mihi clericalem militiam inituro, mater mea, pro patrimonio assignauit.
Caeterorum bonorum meorum haeredem filium meum, si mihi superstes fuerit, si autem
deo libuerit eum ex hac vita praeripi, omnia in ius potestatemque transeant eiusdem
monasterii. Si quis hanc donationem irritam facere audeat, in eum dei praepotentis ira
ac tercentorum ac duodeuiginti sanctorum patrum itemque duodecim apostolorum execratio
incumbat, et cum Juda proditore ad inferos detrudatur.

Haec acta sunt Paulo archiepiscopo et Nicodemo priore, coram his testibus :
domino Ursone abbate, Joanne Taina, domino Petro Macica etc.

Ego vero Stephanus monachus et presbyter scripsi ad testis adfui.

. Ovu oporuku ubiljeZenu u listaru samostana sv. Stefana, prevede iz talijanskoga prevoda
Farlati opet na latinski u Illyricum sacrum T. III. p. 118.

CXVIII. 1029. U Obrovcu.

Jelenica sestra Godemira bana daruje samostanu sv. Krševana u Zadru, crkvu istoga svetca,
po sebi u Obrovcu sagradjenu, ug ostalo pokretno i nepokretno imanje.

In nomine sancte et unice trinitatis. Anno incarnacionis domini nostri Jhesu
Christi MXXVIIII, indiccione XII, Regnante domino Romano piissimo et potentissimo
augusto, cathedram vero episcopalem presidente Andrea, venerabili episcopo, in Jadera
ciuitate, Ego Heleniza, soror Godemiri bani, cartulam hanc recordacionis de quadam
mea oblacione, quam offere cupio in cenobio beati Chrisogoni martiris, iubeo fieri. Habeo
enim territorium dimissum michi a matre mea in loco qui dicitur Obrouizo, ubi et con-
struxi ecclesiam ad honorem supradicti beati Christi martirís Chrisogoni, iuxta ecclesiam,
que ibidem sita est in honore beati Petri apostoli. Et sicut olim commendaueram me
spirituali patri, scilicet Traso abbati, ita eciam et nunc in infirmitate posita, quamuis,
sana tamen mente, per manum spiritualis prefati patris mei offero me ipsam beato pre-
nominato Christi martiri, offero eidem eciam mecum quam ibidem construxi ecclesiam,
offero quidem cuncta, que in eodem loco mea sunt territoria, offero eciam gregem ouium
cum pastore nomine Vilcona, duo paria boum cum duobus seruulis, ad opus fratrum, qui
ipsa colerent territoria, hec et alia de mea possessiuncula offero in prefato cenobio, pro
remedio anime mee, ad opus videlicet fratrum ac dominorum meorum ibidem in Christi
seruicio manencium. Si quis vero hanc meam oblacionem a loco, in quo hec oblata sunt,
subtrahere temptauerit, iram omnipotentis dei incurrat et malediccionem CCCX et octo
sanctorum patrum habeat, et cum Juda Christi traditore in inferno muneretur. Ácta sunt
hec in locó predicto Obrouizo, coram nonnullis testibus. Andreas iaderensis episcopus,
testis. Trasus abbas cenobii prefati testis, cum suis fratribus. Bolemir iupanus nonersis
testis. Radoniza, testis. Veliaco testis. Stephanizo testis. Desinna iupanus testis. Zouinna -
centurio testis, et nonnulli nonensium testes. Ego Trasus predicti cenobii beati Christi
martiris Chrisogoni abbas, iussione supranominate spiritualis filie mee Helenize, huius
cartule auctor, et cum fratribus meis testis sum. Amen.

Matica na koži. U gubern. zadarskom arkivu. Cass. XVIII. br. 453.

107 -
CXIX. 1033. 5. srpnja. U Zadru.

Traso opat monastira sv. Krševana daje njeku kuću u samienu za drugu kuću sinovah
Konstantinovih.

T In Christi nomine. Anno ab incarnacione domini millesimo tricesimo III, in-
dictione IIII (I) mense iulius, die V. Regnante piissimo ac perpetuo augusto Romano,
ciuitati Jadere regente cathedra pontificatus domino Andrea venerabilis episcopus, nec
non et ibidem prior dominus Gregorius et procunsul. Nos denique Trasius abbas, deo
auctore et sacra scriptura, perscrutando bonam etenim nostram voluntatem, et per firmam
stabilitatem hoc testamentum fecimus de ipsa domum, que habuerunt ipsi filii Constatini
cum omni pertinencia sua, non longe ab ipso monasterio beati Cbrisogoni martiris, de-
derunt nobis ipsa domo. Et pro ipsa domo dedimus aliam domus, que fuit Saniueni
cum pertinencia sua et quatuordecim solidi setirici de auro mundo, per iussione domini
Gregorii priori et proconsuli de ipsa ciuitate Jadere, scripta per manum Martini tragu-
rini, «nissus ab ipso priore Qiominus Gregorio prior et proconsul, set et a nobis, et cum
aliis bonis hominibus in ciuitate traguriensis, et ibi confirmauerunt, cum notarius et
cum aliis bonis, hominibus, ut si aliquando tempore mutare vel: remouere voluerint, cen-
tum solidi componant et taceant pro inuitis. Nam de ista conueniencia, que fuit sicut
supradictum, est, Martinus de c uitate Jadera, filius Maurencii iudicator, una cum Johannes
tragurino, filius Piruo presbiter, quorum illorum noticia testium: Andree filius, testis, et
tribunus Vitali, testis, tribunus Drago, testis, Archidiaconus testis, Drasa tribunus testis.
Drunuzanni Paruacca filio, testis. Et ego Maius diaconus atque notarius rogatus ab ipso
Martinus iudicator, hec pagina scribere procuraui, et postea traditam feliciter compleui. Amen.

Matica na koži. U guber. zadarskom arkivu. Caps IX. N. 120.

CX X. 1084.

Savina, žena Gimajova daruje osmi dio svoje kuće samostanu sv. Krševana u Zadru.

In nomine domini dei eterni. Anno ab incarnatione eiusdem millesimo XXXIIII.
regnante piissimo imperatore Romano, in ciuitate autem Jadera presidente domino An-
drea episcopo, prioratus autem eiusdem ciuitatis regente Gregorio decentessimo viro.
Qualiter ego Sauina, uxor Gimmai, cogitaui diuina inspirante clementia meo animo, pro
remedium anime mee, octaua pars de domus, que visa sum habere et que me tangere
videtur, in monasterio sancti Grisogoni offere pro anime mee remedio, quatinus ea
pars, videlicet octaua, monasterium possideat in perpetuum, et ab eodem rectore, qui in
eodem monasterio in die obitus mei visus fuerit fore, infelici corpori meo sepultum tri.
buatur. Si quis autem post meum decessum in aliquo contrarius eiusdem octaue partiuncule
esse voluerit, habeat mecum una cum meis heredibus, habeatque maledictionem dei et
sanctorum omnium, eitque cum apostata dampnatus in die aduentus domini.

f Ego Andreas episcopus testis. + Ego Prestancius tribunus testis.
1 Ego Gregorius prior testis. 1 Ego Dabro tribunus testis.

1 Ego diaconus Petrus testis.

f Ego Anffredus presbiter scripsi et roboraui.

Matica na podugačkoj pergameni pisana, čuva se u zagrebačkoj zemaljskoj pismohrani,
medju najstarijimi listinami. Doc. II.

108.

CXXI. 1035. mjeseca studena ili prosinca.

Njeki svećenik piše Azeku biskupu od Vormacije kako je koruški vojvoda Adalberon pao sumnju,
da će pomoćju Hrvatah i Mirmidonah (Vindonah-Slovenacah?) udariti na njemačkoga kralja.

Dignissimo dilectae filiolae Wormaciae patri, domno suo Azeconi episcopo, G.
infirmus et inutilis summi patris familias vespertinum denarium. — Malem aures domini
mei prosperis semper laetificare quam aduerso quolibet nuncio, quod non decet, unctum
dominum inquietare, sed quia vos michi iam dudum precepisse memini, ne qua vos celem
que michi alicubi innotescant, precepto et voluntati vestrae in huius modi parere non ignoro
oportere. A proxima, quae nuper fuit, dominica, principes ! regni, scilicet H.? coloniensis
archiepiscopus, Bruno wirceburgensis episcopus, cum caeteris compluribus nunc usque
Moguntia * se continent, multa consiliantes, multa tractantes, multa conferentes. Huius
conuentus summam quia intimare vobis certam non possumus, quaedam quae ipsis refe-
rentibus reperire nos contigit, vobis scribere curauimus. Ferunt domnum imperatorem
augustum, veteris existente causa odii vehementer animsetum esse in Adalberenem
ducem et marchionem et ita animatum, quod conuocatis coram se principibus, scilicet
E. A. marchionibus* caeterisque principibus, qui tunc ibi intererant, quatinus ipsi
Adalberoni ducatum suum et marcham iudicio abdicarent, preceperat. Sed ipsi, non id
nisi in presentia et iudicio filii sui Heinrici regis fieri debere, accepto consilio responde-
runt. Quo vocato, imperator iniuriam suam exposuit, filium suum, quatinus Adalberonem
omnimodis insequeretur, ut ipse eum se diligere cognosceret, postulauit, simulque du-
catum sibi iudicio abdicandum et nunciauit et rogauit. Domnus vero Heinricus rex, etsi
patri per omnia obaedire et vellet et deberet, memor tamen cuiusdam pacti, quod cum
Adalberoni pepigerat, quod pater rogauit, te non posse nec debere exequi constanti animo
iurauit. Quod cum diu tractarent, patre semper et monitionibus et minis et prece omnibus-
que huiuscemodi exhortationibus incumbente, filio vero econtra obstinato animo et nil a
priore sententia mutato recalcitrante, tandem imperator huius doloris immedicabili vulnere
tactus, cum ita filium suae voluntati deesse videbat, ante ora omnium iam proreus elin-
guis sibi excidebat, et neque loquens neque videns neque quenquam presentium, ut vi-
debatur, agnoscens et ita in ectasy mentis positus inter brachia tollentium in lectum
collocatur. Post aliquanta ad se ipsum rediens, conuocari iterum iubet filium ad se et
principes. Quibus conuocatis sciens, quia cor contritum et humiliatum Deus non despicit,
sese ad pedes filii sui humotenus proiecit, lacrimis multum obtestatus, quatinus recordari
dignaretur patris, ne inimicis gaudium augeret, ne regno dedecus, ne sibi infamiam pa-
raret, dum a patre discordaret, ne discordando fieret Absalon, dum pacifice viuere posset
Salomon. Motus tandem filius piis lacrimis patris ad se rediit; rediit inquam ad se, quia
exiuit a se; rediit vero ad se, dum rediit ad obaedienciam, ad preceptum, ad voluntatem
patris. Sed ita rediit: iuramentum, quod Adalberoni fecit, patri aperuit, eiusque iuramenti
Egilbertum episcopum auctorem fuisse retulit. Quod cum imperator vehementer iratus
ab Egiberto episcopo, an ita esset, requireret, ille non dissimulauit, non negauit, sed se
id ea causa fecisse memorauit, quatinus Adalbetonem regi fidum faceret; qui * non aliud
esse iuramentum dixit, ni quod absque iuramento custodiri oporteret, scilicet ne sibi in
bonis suis dampno esset, ni forte ex iudicio perdidisset. Quo percepto imperator vehe-

! U rukopisu: princeps. * Sigla H. pogriešno je umetnuta u rukopisu, tadašnji nadbiskup
kolonjski bijaše Pilgrim. ? Moguntiae? * Razumieva se Ekard od Mišnice i Adalberto od Austrije
* Quod?

109

mentissime in episcopum animatus, inconuenientibus et multimodis conuiciis cum magna
verecundia ac pudore limen excedere, caminadam egredi precepit. Quo facto rediuit ad
iudicium, abdicaturque Adalberoni ducatus et marcha. Ergo dicunt ipsum Adalberonem,
confisum Cruwatis et Mirmidonibus, regiae potestati velle resistere, cuius occasionis timore
cessabunt domi Bawarii ab indicta expeditione. Marcham vero ipsius Adalberonis fertur
commissam esse cuidam A. de L$; ducatum autem nulli adhuc esse commissum, pro
quo petendo domnus Cuono in ista ebdomada ad curtim proficiscitur. Ad ultimum, nisi
infirmitas corporis me maxima detineret, videre vos tam diu non distulissem. Verum-
tamen vita comite videbo vos citissime, et quae nunc non scribo, tunc presens loquar?
vobis. Valete.

Giesebrecht. Geschichte der deutschen Kaiserzeit. I. izd. Dio 1T, izd. Braunschweig 1860
dio II. str. 658.

CXXII. Oko g. 1035—1040. dne 7. srpnja.

Hranko župan gahumski potvrdjuje darovanje crkve sv. Pankraca u Babinompolju, samostanu
lokrumskomu.

T Sigillum Chrance cum omnibus suis iupanis Zacholmie, et da. — — — — —
domino Grobi abbati et reliquis fratribus in, mense iulio in die septima. Predictus
venerabilis Grobi abbas et fratres eius, postulauerunt nobis sanctum Panchracium cum
tocius Babine pale, quod est in Meleta, quatenus hoc haberent in sua potestate. Nos au-
tem cognoscentes eos justos esse, eisdem concedentes — — — propter salutem homi-
num secundum postulacionem eorum fecimus et dedimus — — um suprascriptum locum
eis, nec non paciantur — — — neque a Zacholmie hominibus, neque a'Raguseis, neque:
ab aliis quibuscumque hominibus, sed — possideant et habeant. Quiscumque autem pre-
sumpserit (in) hoc impedire predictum abbatem et successores eius, habeat malediccio-
nem patris, et filii, et spiritus sancti, et etiam diue virginis matris, et beati Panchracii et
omnium sanctorum.

Matica na maloj pergameni, u dubrovačkoj pismohrani. Fasc. I. br. 26

CXXIII. Oko g. 1035—1040.

Gavrilo biskup humski sa županom Miroslavom i banom Ratomirom potvrdjuje darovanje crkve
8v. Pankraca samostanu 8v. Benedikta na Lokrumu.

f In nomine patris et filii et spiritus sancti. Ego episcopus Gabriel Zachulmie,
una cum iudice Miroslauo, et bano Ratimiro, et Strasimir, et procurator Craymir una
cum omnibus Zachulmie nobilibus. Venit ad nos abbas Vitalis de monasterio s. Benedicti
Lacromone, querere locum (in) insula que vocatur Meleta, et dedimus ei locum totum
Babine palle, ia quo est ecclesia s. Pancratii, tali nomine, ut si aliquis Zachulmie homo

irritare hoc factum voluerit, vel contrarium fecerit, sit omnibus Zachulmae inimicus ho-

minibus. Iusuper maledictus sit a deo, atque a duodecim apostolis, nec non a sancta
Maria matre domini, et ab omnibus sanctis. Et ego presbyter Milogay, filius Michaelis,
iussu eorum scripsi.

Farlati Illyricum Sacrum. T. VI. str. 45. (

6 Razumjeva se Arnold od-Lambaha 7 loquor. Bóhmer,

110

CX XIV. 1036. 18. veljače, U Zadru
Zadrani daruju samostanu sv. Krševana njeku bašću.

In nomine sancte et unice trinitatis. Ab incarnatione filii, qui est coequalis
patri, anno millesimo XXXVI. indictione III1, mense februario, die XIII. romani vero
imperii dignitas gubernante sanctissimo Michahelo, hec securitas iussus sum exarare a
prudentissimo Gregorio protospatario et stratico uniuerse Dalmatie Nunc itaque qualiter
jam predictus senior cum venerabil; Andrea episcopo uniuersisque magnatibus, nec non
et minimis eorum in episcopii domu sancte Anastasie co uenerunt fari incipiam. Extitit
enim conuentus eorum huius rei. Quia inspirante summa diuinitas, ut famulatum dignum
deo exhibeant, qui in sancti Chrisogoni cenobio milit(an)t et m(onaco)s eorum cum ad
opus diuinum conueniunt solida firmaque persistat, quod dominus Transo abbas reue-
rentissimus petiit ei concedere. Magnificus igitur Gregorius protospatarius et stratieo et
venerandus Andreas episcopus, cum omnibus magnatibus studuerunt. Est namque ante
ecclesiam sancti Thome apostoli hortus iuxta positus inchoatus et habens edificium. Nosque
cum consilio domini episcopi et voluntate cunctorum ciuium nostrorum in monasterio
sancti Chrisogoni, ut dominus peciuit Transo, deuotissime ei concedimus, ut sit in eius,
quiue post eum futuris potestate faciendi quiequid illis voluntas minisfrauerit sua, cum con-
silio fratrum ibi degentium ad utilimam rém monasterii. Si quis autem hec nostre securitatis
corruptor presuinptuosus, suggerente iniquo, inuentus fuerit, persoluat III auri libras ad
predictum cenobium, et hec securitas firma permaneat et incorrupta. Gregorius protospa-
tarius, stratico, testis, Andreas episcopus testis, Prestancius tribunus testis, Dabro tribunus
testis, Cerneci tribunus testis, Gregorius de episcopo testis, Petrus de Belata testis, Basilius
de Pola testis. \

Matica na koži. U gub. zadarskom arkivu Caps. I. Nr. 2. Masso B.,

CXXV. 1036. U Zadru

Sergj Petrov daje polovicu svoje kuće sa selišćem samostanu sv. Krševana u Zadru, u zamienu
ga kuću Malićevu na luci sadarskoj.

+ In nomine summe et indiuidue trinitatis millesimo XXXVI anno a Christi
incarnatione, indictione vero IIII, Michahel gloriosissimo impera:te, in finibus vero Dal-
tiarum honor protospatarii et stratico Gregorio viro illustrissimo procurante, in sancte
Anastasie autem ecclesia episcopalem apicem Andreas venerandos gerebat. Sub istorum
temporibus ego Sergius, filius Petri, hanc securitatem scribere feci de medietate mee do-
mus cum curte, pertinente àd ea, ad monasterium sancti Chrisogoni. Pro qua medietate
per in cambium dedit michi et heredibus meis domnus Transus, venerabilis abbas, domum
de Malic, que est ad portum. Et ideo ego Sergius cunctis scientibus hanc securitatem con-
cedo, et trado ipsi domino abbati de medietate mee domus, cum curte pertinente ad ea,
ut sit in monasterio sancti Chrisogoni per cuncta secula seculorum. Si autem ego aut
ullus heredum meorum, vel aliqua quelibet persona, hanc securitatem corrumpere temp-
tauerit, componat X. libras auri et hec securitas firma permaneat. Gregorius prior et
protospatarius, testis. Andreas episcopus testis. Prestancius tribunus testis. Dobro tribu-
nu8 testis. Cerneca tribunus testis. Petrus de Belata testis, Gregorius de episcopo testis.
Ego Anffredus sacerdos et notarius scripsi et roboraui.

Prepis na pergameni. U guber. arkivu u Zadru. Caps. IX. Masso T. br. 22.

111

* CXXVI. 1040. U Splieta.

Nikifor priur splietski naznačuje zemlje što ih je kupio ga samostan kaludjericah sv. Benedikta
u Splietu.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno quoque dominice incarnacionis
millesimo XL, per indictione prima (VIII). Regnante domino nostro perpetuo hac piissimo
augusto Michahelo, magno imperatore, residente videlicet Lampredius archiepiscopus una
cum Niciforio priore. Sub illorum namque temporibus, ego Niciforius prior hec breue recor-
dacio iubeo conscribere de comparacione domorum (ac) territoriis. Inprimis comparaui
ipsa parte de turre et paratineas de Petrana Caslina per XIIII. solidos, per finem, te-
nendi, donandi cui michi placuerit, quorum n.ticia testium: Fusti Gricine, teste, Tiueri
teste, diacono Sema teste. Ideoque comparaui a Danielu partem illius de ipsa turro per
XX. solidos per finem, et a cognatu eius Zune presbyter, dedi illi casa asulara, quod
comparaui de Zalaca et dedit michi in comparatione per se per XX solidos, Cricine testis,
diaconus Platumissa testis, Zuuerana testis, Petrana traugurinus testis. Similiter com-
paraui quartam partem de ipsa turro, de filia Toduri Andocu uxor — — Veranizza per
XXX. solidos per finem, in presencia horum testium: episcopus Lampredius, Dominico
iudicator testis, archidiaconus F'usco, testis, Crebesoy, testis, Kastanagu testis, Platumissa
testis, Duimo Caputac, testis, Suuerana testis et in presencia Ursana de Petrana Masitulo
et Dominicus Pundrulo et Graulu fratres illius mulieri, omnes hi testes, et omnes illos
inquisinimus et per ilorum iussione comparauimus. Ideoque comparaui partem illius
Bitta (sic) et de ipsa turro et de paratinea per VIII. solidos per finem. Zorgi Pollidusa
testis, Platumissa testis. Insuper comparaui partem de presbytero Carauia per LIIII. so-
lidos, Platuchlebu testis, Petrana tragurinus testis, Kassanagu testis, attamen comparaui
partem de ipsa turro de filia Bona Lapata de intus et foras per XII. solidos per finem
Kassanagu testis, Zuuerana testis, Serma testis. Insuper emi partem de turro de uxor
presbyteri filio Sassu de intus et foras per X et VIII solidos per finem, et hec noticia
testium : Fusci Grizzine testis, Duimu Grassu testis, Ziuerana testis. Ideoque comparaui
partem de ipsa turro de mulier Cildalagana de intus et foras per finem finita per XII.
solidos, in presencia Fusci Gricine testi, Kassanagu testis, Platumissa testis, Zuuerana
testis — — — — Dabrus scriptor — — — dom. — — diaconus Dabro et presbyter
Fuscus, sicut in scheda vetera scripta repperimus ita scribere curauimus.

Na pergameni. Pismo XII. vieka. U arkivu zadarskih kaludjericah.

CXXVII. Oko g. 1042. .

Stjepan ban hrvatski, sa svojom suprugom Marijom, podieljuje benediktinskoj crkvi sv. Krševana
u Zadru mnoge darove.

In nomine domini nostri Jhesu Christi. Ego Stephanus banus fabricaui istam
ecclesiam ad honorem sancti Nicolai confessoris Christi, et sancti Petri apostoli, et sancti
Stephani protomartyris, et beati Dimitri martyris, et magni Grisogoni martyris, nec non
et beatissime genitricis Marie, atque omnium sanctorum Christi, cum coniuge mea Maria
fabricaui eam sub temporibus domini Constantini Monomaci. Ego denique S(tephanus)
banus, imperialis protospatharis compleui hec omnia, intrante anno domini Millesimo,

112

octauo decimo (XLII) indictione XXII incipiente anno X. #) de propria mea facultate
laboraui eam, et dedi in eam quindecim panno de serico, et una cortena de serico, quin-
que planetas de serico, et quatuor paria de bracilo, et quatuor manipulos, quatuor stolas,
sex camiso, quatuor amictos, quatuor cingulos, unam cupam, unum cocleare, unam fistulam
de argento, iconas quinque, unam de argento, tres cruces, unam de argento, filacteria
quatuor, unam de auro et tria de argento, unam capsam, et unum turibulum, et duos
calices de argento, tres libros missales, unum passionario, tres omelie, smaragdum unum,
duo antiphonaria, duo manicale, psalteria tria, imnaria duo, brebiarium unum, duo
cerestata, unam sellam, unum pario de bracili, tria facinegia. Dedi etiam unam curtem
que nominatur Infula,? cum ecclesia sancti Petri, et cum sex seruos, et quatuor ancillas,
et alia curte, que vocatur Noua sella, cum duodecim familie, et tercia curte, que dicitur
Butinaues, cum octo familias. Dedi viginti iumenta cum duos equos, et triginta vaccas,
et CCCC pecora, et triginta duos porcos, posui tres campanas, que sunt apretiate
unam libram de auro. Hec omnia et cum ipsa ecclesia trado in potestate domino meo
patri spiritüali Trasoni abbati, ut sit in perpetuum cella sancti Grisogoni, cuius sacratis-
sima membra Jadere retinentur. Et si quis, quod absit, ausus fuerit subtrahere ex
meis vel extraneis, moriat de Ramato, et habeat semen super terram, et persoluat auri
libras XXX ; insuper iratum habeat patrem, et filium, et spiritum sanctum, et maledic-
tionem CCCX et VIII patres, et in nouissimo maranatha cum diabolo et eius tetris
angelis, ac Juda Scariothe in inferno muneretur; et hec cartula volumus ut in sua ma-
neat firmitate.

Et ego Marco indignus episcopus croatensis collaudo, confirmo, corroboro, atque
concedo.

Lucius de Reg. Dalm. et Croat. lib. II. Cap. VIII. F. Illyr. sacer. T. IV. str. 182. V. str.43.

CXX VIII. 1044. 19. veljače. U Dubrovniku.

Petar Slaba priur dubrovački dosudjuje ono imanje, koje po oporuci Dominika, samostanu sv.
Benedikta lokrumskoga pripade, istomu samostanu kao njegovo vlastničtvo.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis, undecimo calendas Martii luna II. in-
dictione XII Conc. IIIL. ? temporibus piissimi augusti Constantino scilicet Monomacha,
una cum domna Theodora piissima augusta, apud nos vero degente Vitalis episcopus,
prior quoque Petrus cognominatus Slabba. Ego donique Petrus qrefatus prior cum om-
nes pariter nobiles atque ignobiles mei, tam senes, iuuenes adoloscentuli, quam et pueri
securitatom quidem firmam atque inclitam facimus huic monachus presbiter Dominicus,
tam ei quam et omnibus qui adhuc sunt et erunt monachi usque ad finem seculi. Ex
eo igitur qualiter antecessores nostri tulerunt ei per vim hereditatem sancti Cosme et
Damiani cum domibus, que cirea eam sunt, que quondam emerunt parentes eius ex quo-
dam vir nomine Balsamus in centum et decem solidis, et miserunt eam per pecuniam
'grecorum in publico, ut fieret pretorium, plus miseri obsernantes eorum mandata, quam
domini precepta, qui dixit: Domus mea domus orationis vocabitur, vos autem fecistis
illam speluncam latronum. Et iterum ; vacate et videte, quoniam ego sum dominus. Et

! Ima se valjda ovako čitati. Anno domini Millesimo XLIl, indictione incipiente X. koja in-
dictia slaže se jedino sa godinom 1042. prvom carevanja Konstantina Monomaka. ? Valjda insula,

3 VI. VII.

113

illud: In ecclesia domini aut orate aut psalite, verba autem otiosa nolite dicere. Unde
notandum est nobis, fratres carissimi, ut si verba otiosa dominus in ecclesia sua prohibet
dicere, quod leue est, quod magis nos prohibet in ecclesia sua humpmana facere, quod nimis
grauissimum est. Et si ego tantillus homo nihil volo in domo mea cernere sordidum, sed :
omnia pulchra et nitida, quanto magis dominus, qui est rex regum et dominus dominancium,
vult habere omnia pulcrissima (sic) et mundissima in domo sua. Quapropter timore perterriti,
optantesque nos ex antiqui hostis laqueo erripere, rogauimus predictos monachos, omnes
unanimiter, ut in loco fabrice constructo alterum pretorium — — — ex prefata hereditate
fiat, secundum domini preceptum, a modo et usque in sempiternum liberum ut decet domum
domini. Et hoc factum est, sicut prefati sumus, ex consensu omnium, populo, et domini Petri
venerabilis abbatis, quantis morabitur temporibus, et successores in insula Lacrumeo, sub
cuius regula degebat et ipse monachus. Unde non audeat eis hoc nullus cuiuslibet homo
contradicere, nec successor scilicet noster, nec nobilis noster. Quod si quis nostrum, siue suc-
cessor vel nobilis noster, temerarie presumpserit, soluereque temptauerit firmissimo pacto
nostro, habeat ille mancip — — videatur, iram dei omnipotentis patris, et filii, et spiritus
sancti incurrat, et sanctorum omnium, ac maledictionis vinculo trecentorum decem et
ocio patrum, insolubiliter innodetur, et in nouissimo maranatha cum diabolo et eius
tetros ministros, ac Judam Scariotam in gehenna baratro muneretur, et statuta priuilegii
redintegrare dupliciter pretio iudiciali sententia perdamnetur, atque 'conuincatur. Actum
est hoc et palam testibus corroboratum tempore suprascripto, mense Februarii, et nosmet
ips: hec priuilegia qui hoc disposuimus facere, elegimus tantos ac tales, testes. Primitus
omnium :
Ego prenominatus priór testis sum, et hoc est signum manus T.

Signum T manus Stephani presbyteri filii Beles.

Domini Lampridii presbyteri frater Joannis.
Ursacii diaconi.

Triphonis diacoai.

Patraca diaconi.

Nicephori diaconi.

» Dabri diaconi.

» Petri diaconi fratris Georgii.

» Andree diaconi.

» Canialbi. f Petri fratris Ursani presbytericum filio suo Dabra.
»

s w d d

Andree filii notari presbyteri.

Mihaci caput de Ropo.

Joachimi filii Gauri
» Tabaleei.
Signum t manus Peruanne Putei. Signum f manus Bolesmini. Signum + manus Petri
Arabai bi. Sigrum T manus Proculi fr. Ursacii diaconi. Signum t manus Petri filii — —.
Signum t manus Andree filii Marnaci. Signum + manus Zamari. Signum t manus Ursaci
filius Jacobi. T Signum t manus Andree filius Sclepi. Signum t manus Lampridii filii
Micatii monachi. Signum + manus Marguci cum fratre suo Ursaci filio Sisini. Signum 1
manus Lampredii frater Bubani. Signum f manus Vitalis indignus meritis peccatorque
atque infimus subdiaconus, qui hane scripsit paginulam.

Iz rukopisa: Cronaca antichissima, kod fratarah dubrovačkih II. str. 217. Muratori. Italia

antiqua 'T. IV. Ciss. LII.

-—- b —-R-ER-RÉ + + + +

114
CX XIX. 1044. 1. rujna. U Zadru.

Njeka Dauseta daruje oporukom samostanu sv. Krševana svoj vrt.

+ In Christi nomine et eiusdem incarnacionis anno millesimo quatricesimo quarto,
indiccione tercia decima, (XII) sub die fere prima mensis septembris. Imperantibus piissimis
et perpetuis augustis Constatino imperatoribus, cathedra pontificali regente Petrus vene-
rabili episcopo et domino Andrea priori. Maturiori namque et salubri consilio a maioribus
prouisum est, ut omnis omo ante dies mortis sue disspensare facultatulas prius: quam
mortis periculo urgeatur, cuiusque successus incertus nesciatur, utrum quedam repentina
veniat mors, aut officia lingue priuata non queat quod cupit testari. Quamquam ego
Dauseta peccatrix, sana mente, integroque consilio, cartulam testamenti scribere rogauimus.
Volo namque et iubeo, ut ortus, qui est iuxta monasterium, cos emi ex meo proprio
precio, fiat in potestate sancti Chrisogoni martiris pro redemcione anime mee, ac defuncti
viri mei, ut ipse abbas Vitalus, in cuius manus ortum tradidimus, cum sua congre-
gacione orent omnipotenti deo pro redemcione anime nostre. Quicumque vero nostra di-
missione contraire voluerit, iratum abeat trinum et unum deum, et malediccione tricenti
decem et octo sancti patres, et in inferno cum diabolo et angelis eius ac Judas Scario-
then muneretur. Actum tempore die et loco ac consulibus ut supra dictum est, is pa-
lam testibus : '

Signum manus Petrus leuita testis

Tribunus Paulus testis, Martiu leuita testis.

Maius comerzarius testis. Johannes testis.

Ego Crisana diaconus rogatus scipsit et compleui. Amen.

Matica na koži. Iz zadarsk. gub. arkiva. Acta s. Chrysogoni. Cap. I. Masso B. Nr. 3

CXXX. Oko g. 1044.

Sveti Petar Damjan spominje u svojih dvih pismih, pisanih papi Nikoli IJ. osorskoga biskupa
blaženoga Petra Gaudencija, putujućega u Italiju ig svoga stolnoga mjesta Usora ležećega u
kraljevini hrvatskoj, i pripovjedajucega o osornosti njekojega vlastelina hrvatskog prema svećenstvu.

Ad Nicolaum II.

Venerabilis quoque Gaudentius absarensis episcopus, cujus ego familiaritatis dulcedinem
merui, per quem deus iam non ignobile miraculum fecerat, episcopatum dimisit, et de
sclavonico regno nauigans, litoribus anconitane urbis applicuit, à qua non longe post
biennium feliciter obiit, — — —

Hec venerabilis ille vir expertus, Petrus (Gaudentius) videlicet absarensis epi-
scopus, qui episcopatum dimisit, et de sclauonico regno Italiam nauigans littoribus an-
conitane urbis applicuit. Hie mihi, dum totius circa se regni reuerentiam conquestus
exponeret, ac molestia inquietudinis tedia numeraret, inter cetera unum intulit, quod vos
latere non patior. Quidam inquit, degener quidem moribus, sed maiorum titulis, insignitus,
sui generis consanguineam nuptiali federe copulauit. Quid plura, prohibitus perstitit, ex-
communicatus adhesit, totumque ecclesiastice censure vigorem, nugarum puerilium fabulas
deputauit. Cui certe hoc ad diuine indignationis iudicium contigit, ut panes de nuptia-
libus mensis in plateas ante canum ora proiecti, minime tangerentur. Insuper, o diuine

115

animaduersionis pauenda seueritas, dum preceptis sacerdotalibus sae non humiliat, qui
vigilare sibi ad salutem noluit, in cubiculo dormientem repénte de celestibus irruens
fulgor extinxit. Sie diuini furoris expertus est moriendo sententiam, qui vulneri suo,
dum viueret, adhibere contempserat medicinam. Hoc autem diximus, ut quam sancte
auctoritatis vir ille fuerit, qui episcopatum deseruit, monstrauimus.

Ilirycum sacrum. T. V. str. 189.

CXXXI. 1056. U Zadru.
Samostanu sv. Krševana u Zadru dopituje sud ustanovljenu daću od ribarije.

Anno ab incarnatione domini nostri Jhesu Christi. MXLVI. (MLVI) indictione
nona, regnante domina Theodora imperatrice, et cathedra ecclesie ciuitatis Jadere regente
domino Andrea episcopo, sub tempore Gorbini prioris et domini Gisi abbatis. Facimus re-
cordationem atque commemorationem nos omnes monachi, cum ciuibus iaderensibus, de
portiuncula, quam oinnes cripatores huius.ciuitatis dederunt pro salute anime sue in ec-
clesia beati Crisogoni martiris, uuam talem partem, qualem unusquisque haberet, ut si
quis contra hec superbia tumidus, erectaque ceruice noluerit dare supradictam portiunculam,
iram dei et ecclesiasticam censuram se nouerit incurrere. Nos hec recordamus et testifi-
camus, quia quando beatissimus Crisogonus auxiliante deo reconditus est a nobis, atque
colocatus in sarcofago nouo, supradictus Andreas episcopus fecit amonitionem atque ser-
monem in plebe, ut si quis aliquod beneficium ad promerendum anime sue remedium dare
tali patrono et intercessori pro nobis ad deum voluerit, utique cum magna caritate atque
alacri corde deberet offerre. Quia satis vituperabile esse videtur, ille dicebat, ut in die
tante festiuitatis, sueque consecrationis, ex hoc, quod nobis dominus contulit, munusculum
aliquod non daremus, quia quicquid pro amore suo et sancta eius festiuitate, quam modo
nos in terris veneramus, ei contulerit, sciat pro certo, quia magnam retributionem apud
iustum iudicem promerebit in die iudicii cum sanctis et electis suis in regno celorum.
Cumque coram omni populo hec amonitio prolata esset, episcopus subiunxit et dixit:
Audite fratres et filii, omnia monasteria libera! debent habere iura sua, et sub nullius
dominio vel subiectione atque oppressione malorum hominum debet dimittere episcopus,
qui preest, nisi omnipotentis dei seruitio et beati Benedicti regula. Cumque intenti
essent omnes ad huius amonitionis verba: episcopus iterum dixit: omnis — —- a maiore
usque ad minorem scitis, quia sanctus Crisogonus abuit unum beneficium ab anteces-
soribus nostris in ista ciuitate, id est, ut omnes cripatores unam piscem darent ci, qualem
haberent unusquisque eorum, qui piscarent. Propter quod ego pro amore huius consecra-
tionis beati martiris Crisogoni concedo et confirmo coram priore vestro Gorbina et coram
vobismet ipsis, ut istam partem, quam supradiximus, sub nostris temporibus in posterum
integram dent piscatores, atque confertam beati C. monasterio, eiusque sancte congregationi.
Unde etiam precipimus, ut ipsi qui hoc beneficium dederint, si pro aliqua causa se sub-
traere voluerint, et non impleuerint votum quod promissum est, non permittantur ab illis,
qui pressunt, preuaricari, eo quod ipsi promte et voluntarie delegatum esse dinoscitur.
Et ut apertius vobis insinuem quod homo deo dederit, retraere non debet, sancti euan-
gelii textum requiramus,*ubi Zacheus dixit ad dominum: domine ecce dimidium bonorum
meorum do pauperibus, et si quid aliquid defraudauero, reddo quadruplum. Unde et ego,

quamuis indignus episcopus, precepta domini nostri Jhesu Christi imitari precipio, ut si
*

116

quis transgressus hoe fuerit, componat XII. aureos, si autem tam fuerit improbus, quod
statutum, in hoc contempserit, tamdiu ab ecclesia separetur, quamdiu peniteat usque ad
satisfactionem congruam.

Stari prepis iz XI. vieka na pergameni nalazi se u zagrebačkoj zemaljskoj pismohrani
medju pismi Doc. III. Godina 1046. zlo je stavljena, jer neodgovara niti indikciji, niti vladanju
carice Teodore, niti biskupovanju Andrije biskupa zadarskoga.

CXXXII. 1056. U Zadru.
Ribari zadarski obvežuju se davati samostanu sv. Krševana jednu stranu svoga ribolovja.

Anno dominice incarnationis millesimo quadragesimo (quinquagesimo) sexto,
per indictionem nonam. Regnante domina Theodora gloriosa imperatrice, tempore Gru-
bise prioris. Andreas venerabilis iaderensis episcopus, cum anxius quereret beati Crisogoni
martiris corpus, quod miserieors deus ad tuicionem iaderensium olim concesserat; tandem
in ecclesia et sub altare ipsius martiris illud inuenit. Át cum audisset populus, quod
beati martiris corpus esset inuentum, cucurerrunt ad eum omnes viri et mulieres, nobiles
et ignobiles, laudantes et glorificantes deum, et ruentes proni in terra, unusquisque horum
quod valebat, ante sacrum corpus offerebant. Affuerunt inter eos et piscatores, qui eciam
gripatores nominantur, scilicet Sapana, Pitulel, Podboi et college eorum ceteri, qui bea-
to martiri sub iure iurando promiserunt, se suosque posteros unam porcionem sue pisca-
cionis omni tempore esse daturos, adicientes et dicentes, ut qui hanc nostram offertionein
aliquo tempore subtraere voluerit, iratum habeat trinum et unum deum, et beatum mar:
tirem, et potestate loci coactus persoluat martiri hanc porcionem inuitus. Que promissio
a suis promissoribus usque nunc voluntarie est peracta, et erit putamus peragenda semper.

U guber. arkivu u Zadru, prepis kašnje doba. Caps. I. Masso H. Nr. 7.

CXX XIII. 1057.

Rado nadvornik ugarski daruje biskupiji pećuvskoj uz ina miesta u današnjem Sriemu, takodjer
od njekog neprijatelja s nova osvojeni monaslir sv. Dimitrije na Savi, koje darovanje potvrdjuje
kralj ugarski Andrija I.

In nomine sancte trinitatis et indiuidue unitatis. Notum sit omnibus Christo cre-
dentibus, presentibus scilicet et futuris, quomodo ego Rado palatinus, licentia piissimi regis
Andree, eiusque fratris Adalberti, inuictissimi ducis, partem possessionis. mee sancto Petro
quinqueecclesiensi ordinaui et Maurum eiusdem loci episcopum spiritalem in patrem
cooptani, sperans in his caducis ac temporibus bonis in futuro centuplum accipere, et
vitam eternam possidere. Sed quidquid dedi in manu uxoris mee Lucie, firmiter ac lau-
dabiliter stabiliui; ea quoque racione, ut si ipsa superuixisset, testis huius 'facti apud
deum et homines extitisset. Quatuor aratores dedi in loco, qui vulgo dicitur montis, scilicet
Pothoir, Arishu Kupi, Kuethedy, cum uxoribus et flliis suis, et omni terra, quam ibi habui,
dum lucem huius vite colui. Deinde ultra fluuium Kopss in villa que dicitur Kana,
duos vinitores dedi, nomen uni Koras, alteri Zomboir cum uxoribus et filiis, vineisque
suis et terris, quas colunt; ad hoe iuxta Danubium villam integram dedi sancto Petro, cum
ipsis infrascriptis famulis, Curumbizon, Sergya, Cadas, Turkon, Wyzdyhitlen, Sun&,'Soua,
Hozugdy, Kakdy cum uxoribus ac filiis et omnibus huic viile pertinenciis, tam in agris,
quam in pratis, siluis ac in ceteris pascuis, in arundinetis et in aquis, prout termi-

117

natum est a patribus nostris antiquis, exceptis tribus piscatoribus et uno aratore. Ita
tamen terra communitate, que uno colitur aratro, et hec dedi sancto Benedicto. Ecclesiam
autem, quam supra Drauam fluuium in honorem sancti Michaelis archangeli edificaui, et
hanc sancto Petro et prefato episcopo Mauro eommendaui, ut inde semper in promtu
presbiterum habuisset, qui die ac nocte ibidem debita officia deo persoluisset; hane car-
tam in eis peticionibus scriptam, in testimonium adhibui, eisdemque fratribus cunctis
presentibus super altare sancti Petri ea racione posui, ut si quis ex posteris, in eis, eam
violare temptasset, in die iudicii racionem redditurus esset, Omnes vero alias possessiones
meas diuisi orfapis cognatis meis cum Lucia uxore mea, ut quamdyu illa superuixerit,
interim de illis viuat, et post suam mortem remaneat orfanis nostris. Rogaui eciam graciam
dominorum meorum gloriosissimi Andree regis, et optimi ducis Adalberti, ego Rado pala-
tinus, ut monasterium meum sancti Demetrij supra Zauam fluuium, quod multis bellicis
laboribus cum tota prouincia illa sancte corone rectificaui, et iterum acquisiui, quia
illud monasterium est in parochia sancti Petri quinqueecclesiensis, sicut in spiritualibus,
ita eciam temporale domynium, quod ego Rado in illo habeo, quod patronatum vocant,
dedi eciam sancto Petro quinqueecclesiensi et patri nostro episcopo Mauro, ubi eciam
sepulturam volo, et commisi anime sue, quod semper ibi post ineam mortem memoria
anime mee, et uxoris mee fiat; et volui, quod curam ipsius monasterii semper ipse epis-
copus, vel post eum, qui fuerit, habeat, et curam omnium ecclesie possessionum, seu
monasterii ipsius, quicquid ubique per regnum gloriosissimorum dominorum - meorum
ipsum monasterium possidef, episcopus quinqueecclesiensis teneat. Ego autem Andreas
rex, et frater meus dux Adalbertus dilectus, quia audiuimus et scimus, quod ad anime
nostre salutem est, si nos nostris fidelibus baronibus pro anima sua ordinantibus con-
sentiamus. Ideo Rado palatino a nobis cum sua uxore petentibus, predictas ordinationes
omnes suscepimus, et fieri permisimus, sicut ipse palatinus ordinauit, et sigillo regali
sigillauimus. Quicumque autem contrarium facere voluerit, seu attemptauerit, primo deo
celi et gloriosissime aue genitrici beatissime virgini Marie et beatissimo Petro apostolorum
principi, et beato Demetrio martiri obnoxius fiat, insuper pene centum librarum auri
subiaceat, huius pene medietas regio fisco inferatur, ac alia pars dimidia ecclesie beati
Petri, sine aliqua misericordia et remissione persoluatur; malediccionem omnipotentis dei
et gloriosissime virginis Marie genitricis eius, ac beati Petri apostolorum principis, et
beati Demetrii martiris incurrant omnes nostri successores regie posteritatis, omnes
eciam barones, qui in suo tempore regis iustitiam iudicauerint, si ipsi non seruauerint
omnia, que hic conscripta sunt, et eciam si per alios homines non fecerint seruare. Amen.
Datum secundo nonas iünii, indictione, decima. Aano incarnationis domini millesimo quia-
quagesimo septimo, (regni) nostri anno duodecimo (XI). Actum in Albaregia, in cogre-
gatione regni.!

Koller. Hist. Episc. Quinque eccl. T. I. str. 147 veli da je ex transumpto litterarum
monasterii Bimigiensis anni 1404? Fejer Codex. Dipl. R. Hung. I. str. 394.

' Ovu listinu, koju već Gebhardi, Engel i Szent-Ivanyi sumnjivom proglasiše, a lažljivost
njezinu biskup M. Ožegović u svom djelu ,Unius e Croatis Responsa“, jasno dokaza, priobcio
sam ovdje samo radi toga, što je čestokrat ugarskim piscem služila jedinim tobožnjim dokazom,
da su Magjari jur prije sv. Vladislava i Kolomana osvojili Slavoniju. Lažljivost listine pokazuje ne
samo» protuslovje u samom tekstu, zatim imenovanje njekog Alberta, mjesto Bele, koji je tada izvan
ugarske u Poljskoj kao bjegunac živio, pogrieška napokon u navadjanju godine, indikcije i vremena
vladanja Andrijina, nego takodjer isto pogriešno vrieme palatinata Radova, koj pod imenom Radovau,
tekar deset godinah kasnije (1067) u nepobitnoj jednoj listini palatinom ili nadvornikom se spo-
minje. Gl. Wenzel Codex dipl. Arpadianus continuatus 'T. 1. str. 27.

118

CXXXIV. Oko g. 1058.

Radoslav kralj? zahumski sa svojom suprugom Juliom i sinom Branislavom predaje samostan
# Baleni (Babinom polju?) kaludjerom sv. Benedikta u Lokrumu.

(Odlomak listine).

Temporibus Vitalis archiepiscopi, Petri abbatis et Dominici prioris etc. Ego
Radoslauus rex. etc. cum uxore mea Julia et filio Branislauo, volo quod construatur
monasterium in Baleni, et detur monachis sancti Benedicti de Lacroma,

Illyricum Sacrum. Vl. str. 46.

CXXXV. 1059. mjeseca veljače.

Kresimir IV. kralj hrvatski utemeljujući samostan sv. Ivana evangeliste u Belgradu, podjeljuje
mu obširna prava i daruje uz otok Žirje mnoga ina miesta.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno incarnationis Jhesu Christi omnium
dominantis millesimo quinquagesimo nono abeunte, indictione (duo)decima elabente,
beatissimo papa Nicolao uniuersaliter mundo apostolizante, in orientis partibus Constantino-
poleos scilicet Cumneno imperante, ac Belgradi Theodosio presulante, ibidemque Drago-
slauo priorante; mense quidem februario. Ego Cresimyr, Stephani regis filius, diuina
fauente clementia rex Dalmacie, Chracieque, Andream uirum religiosum deo et hominibus
dilectum monendo, rggando, ab insula que Zuri noncupatur aduocaui, prefate urbis ponti-
fice, priore, clero ac populo volente, cogente et collaudante. Quo aduocato suisque fratribus
hiis predictis pressntibus episcopo, priore ac belgradinis ciuibus, in presentia etiam domini
Mainardi reuerentissimi viri et ecclesie romane apochrisarii, legati a supradicto apostolico
N(icolao), regali auctoritate magnatumque meorum fauorabili voluntate, scribi mandaui
stabile priuilegium libertatis, tali usus eloquio. Quia deitatis opitulante gratia tu abbas
Andreas, tuique fratres meis precibus optemperastis, ecclesiam super qua vobis superne
suplicaueram edificastis, et Christi coadiuuante misericordia vestri laboris stadio mearum-
que rerum solatio ad effectum perduxistis, concedo, faueo, annuo tibi Andree abbati. et
tibi regulariter succedentibus, hanc auctoritatem et huius potentie libertatem, ut preter
debitam ecclesiastice discipline reuerentiam, nulli mortalium potestati, mundane siue spiri-
tuali, subiecti babeamini, sed usque adeo liberum sit, et plenarie absolutum monasterium
sanctissimi Johannis apostoli et euangeliste, ut neque tributum, neque vectigal fisco regali
soluat, donaria secularia debita banis, iuppanis vel reliquis potentiolis prorsus nesciat.
Ut autem hoc affirmatiue stabiliatur, illud in audientia et in adentia prelibatorum astan-
tium regaliter auctorizo, dominaliter corroboro, potentialiter confirmo, ut ita diffinitum,
itaque determinatum habeatur, ne umquam alicuius presuntuosi temeritate vel sacrilego
ausu profani cuiusuis corrumpatur, sed ut assignatum et descriptum est, eternaliter fixum
teneatur. Volo etiam et affectuose concedo, ac concessiue affirmo, eadem regali auctoritate,
ut tota insula Zuri sit. propria et specialis pretaxati monasterii, cum uniuersis illic consis-
tentibus, tam ex ipsa natura, quam manuali positura, cum terris arabilibus siue non,
siluis, saltibus, puteis, fontibus, pascuis in valle aut montibus, pratis siccis aut virentibus,
et loci eius locis omnibus. Quin et cella, que in ea est tempore intermino, catholica
fidelitate huic sublateralis obice sine ullo efficiatur. Quia vero non inceptor operis dignus

119

lavde habetur, immo voti compos et efficax pro meritis glorificatur, omnis enim laus in
fine canitur, et ibi necessario deuote orantium cessabit oratio, ubi spes aufugit humane
vite, si careat vitali suffragio, eadem regali auctoritate una cum Guoizone bano, meisque
primatibus concedo, faueo, annuo tibi Andree abbati, omnibus quoque beatissimi Johannis
monasterium iuxta patrum instituta regentibus. :

- Rogoua curtem in condenscensione collis proximi et imminentis Belgradine
ciuitati positam ab aquilone, cum omnibus suis pertinentiis.

Eadem regali auctoritate dono, concedo, annuo huic sacratissimo sancti Johannis
monasterio eas simul terras, cum hac eadem curte sibi contiguas ab aquilonis lateré, ab
australi vero a loeo arboris, que pagana dicitur, ad usque Blattam, et crucem in ea, et
a termino Blatte ad usque puteum in Drazani, et a loco Drazani per transuersus occi-
dentis ad usque Strasiuiza, et a Strasiuiza ortha linea per longum ad usque iterum pagane
arboris locum., .

Eadem regali auctoritate dono, concedo, annuo eidem monasterio terras in Dollani,
a Chripino loco incipientes porrectasque ad usque Blattam, a via quoque publica et a
fontana protensa, adusque iterum Blattam, eo ubi duo fontes sunt.

Eadem auctoritate regaliter dono, concedo, annuo eidem monksterio eas terras,
quas coluerunt, dum vixerunt, ad suum opus, isti videlicet: Neimiuir et Vitizo et Bis de
Cucca et Jadareus in Chrastani, in loco qui dicitur Suuiskhani.

Eadem regali auctoritate dono, concedo, annuo eidem monasterio eam terram que
ad muros dicitur. |

Eadem regali auctoritate, dono, concedo, annuo eidem monasterio eas terras que
sunt in Seruica, incipientes a lacu, qui est ab oriente. '

Eadem auctoritate regaliter dono, concedo, annuo eidem monasterio eam terram
que est in Bassano, iuxta maris litora, illic ubi est quedam vetus ecclesia.

Eadem regali auctoritate dono, concedo, annuo eidem monasterio eas terras in
Sydraga, que, pro his terris donarunt fratres illi regi benedictionem, valentem XX. solidos,
incipiunt a terris episcopatus chroatensis usque ad Lenam.

Eadem regali auctoritate dono, concedo, annuo eidem monasterio eam terram,
que est in Sychoua, quam, Belscicho ad suum opus coluit dum vixit. |

- Eadem regali auctoritate dono, concedo, annuo eidem monasterio eam terram,
que est in Nabrese ab aquilone a via publica ad usque aliam viam publicam, sub ecclesia
sancti Johannis in Sydraga, ab australi vero latere ad usque viam publicam, ac de parte
occidentis ad usque terraneum terminum, |

Eadem regali auctoritate concedo eidem monasterio vineam ad Murazulum.

Eadem auctoritate regaliter dono, concedo, annuo eam terram, que est in Elzani.

Si qnis autem hec regalia beneficia collata et regaliter auctorizata monasterio
sancti Johannis apostoli et euangeliste pro animabus meorum parentum tam preteritorum,
quam futurorum, mee quoque, nefario con.tu violare, aut minorare, aut extrahere presum-
pserit, ira diuini furoris illi habundanter affluat, et sicut ille Judas proditor dispereat, insuper
illorum sanctorum patrum maledictionem habeat, lege christiana careat, regali typo (sic)
Croatie subiaceat, centum videlicet auri pondera soluat ei, quicumque hoc in regno re-
gnauerit. Ut autem sic autorizabile, ut dictum est teneatur, horum legitimo astancium te-
stimonio, verissimaque aprobatione corroboratur. His omnibus presentibus, collaudantibus
et hec omnia dona pleniter confirmantibus. Inprimis domino Mainardo, supradicto apo-

120

chrisario. Laurentio archiepiscopo.' Rainerio chroatino episcopo, Theodosio pt Prestantio
episcopis, Goyzone bano, Boleslao tepzone, Priuanego iupano de Lucha, Dragoslao priore,
Jurainna iupano de Sydraga, Drago priore, Dragó de Castriza, Dabreina priore, et Petro
filio eius, Gregorio Petrainna armati, Druse fili episcopi, Prest et fratre suo Madio,
Mihaele et eius fratre Petro, Daneico et eiüs fratre Pisa, capellano, eiusque filio Budiso,
Johanne eunucho, schytonossa et fratre suo. Postiuppo Chruhenna. Drasen postiuppo
de Blatta, Sabachio et eius fratre cum pluribus aliis.
Iz rukopisnog zboruika: Polichorion, u arkivu zad. gub.

CXXXVI. 1059. mjeseca veljače. U Belgradu.

Kresimir. IV. kralj hrvatski daruje samostanu sv. [vana u Belgradu otok Žirje, s njekim se-
lom u Rogovu, podielujuć mu zajedno temeljna prava.

f Anno ab incarnatione domini nostri Jhesu Christi millesimo L VIIII, indictione
X (Il) regnante Cresimiro rege Chroatorum et Dalmatiarum, mense februario, in ciui-
tate Belgrado, Dragaslao priore, et Theodosio episcopo. Absolutionis et libertatis kartula
facta est monasterio sancti Johannis euangeliste, nuper sito in eodem loco, presente
Andrea abbate, eiusque fratribus, ipso rege iubente, hoc modo: Ego Cresimir rex, tibi
venerabili abbati Andree, tuisque fratribus, tuoque monasterio, quod mea iussione et go-
latio, immo magis vestro labore inchoatur et perficitur, tribuo et concedo ita, ut premisso
ecclesiastico iure, nulli homini subiugemini, nisi deo summo, cui vestram militiam deuo-
uistis, vesterque monasterii sit absolutus ab omni fiscali tributo, excepto quod gratia
karitatis in sollempnitatem eiusdem ecclesie episcopo loci ipsius agnus unus et ampulla
vini largiens tribuatur. Et his largitis, nec episcopo, nec priori, vobis illicite, ausu teme-
rario liceat dominari. Et ne hec nostre diffinitionis paginula solubilis per labentia tempora
videatur, coram apocrisario sancte romane ecclesie venerabili abbate Mainardo, misso a
Nicolao sanctissimo papa, robora(mus) perpetuo permanenda. Cui etiam iure perpetuo
adhereat tradita a nobis insula, que vocatur Zuris, et curte in loco contiguo ciuitatis
quod Rogoua dicitur cum omnibus possessionibus ipsius monasterii constantissime con-
firmamus. Si quis autem hanc iuxtam (sic) nostram diffinitionem temptauerit soluere,
maiestatis iram incurrat superne, et nostris sit legibus reus, aurea componens pondera
centum, et hec nostre diffinitionis cartula in sua firmitate permaneat. Goyzo bano, testes,
Boleslauo tepizo, teste, Piruanego iuppano de Luca, teste, episcopus Theodosius belgra-
densis teste, Dragazlao prior, teste, Jurana iuppano de Sydraga teste, prior Drago,
teste, Drago de Castriza teste, Georgius vrataro, teste.

S vana: Exemplum priuilegii regis Cressimiri factum monasterio sancti Johannis
de Belgrado.

; koži, pečat manjka. U zadarskom gub. arkivu. Fasc. VI. suvremeni prepis u
m

CXXXVII. Oko g. 1059.

imostana sv. Ivana ev. u Belgradu, nabavljenih za vrieme opata Andrije.
in loco. Pagnana.

dem alia (terra) quam donauit eidem monasterio quidam Plato nomine
rus cognomine, et hoc sub tempore Andree abbatis.

bidem.

- 121

Est et ibidem alia quam dedit eidem monasterio quidam Cachinus, et hoc sub
tempore abbatis A(ndree).

De alia in eodem loco.

Est et alia ibidem, quam Peisa nomine, una cum suis fratribus dedit eidem mona-
sterio, et hoc sub tempore abbatis A.

Polichorion. U arkivu zadarskoga gubernija.

CXAXVIII 1060. U Rabu.

Drago biskup, Majo priur i sav puk rabski podieljuju dosvolu opatu Fulkonu, da može sa-
graditi na otoku Rabu samostan 8v. Benedikta, darujući mu dvie crkve sv. Petra i Ciprijana
€ njeka osebita prava.

Ab incarnatione domini nostri Jesu Christi .millesimo sexagesimo, indictione
terciadecima.! Imperii moderante habenas domino Comneno *, Croatie Dalmatieque re-
gnum ?, domino gubernante Petro. Diuina crescente religione plurimi Christianorum re-
linquentes seculum, soli deo vixerunt, alii variis tormentis sua macerantes corpora, spiri-
tum exhalauerunt, ex quorum numero non sumus: licet tamen de dei timore compuncti
corde delictorum nostrorum reminiscentes reatum, nos omnes accole Arbane ciuitatis
ardenti dilectione et nimio voto unanimiter in insula nostra exoptamus fundare mona-
sterium, portum videlicet salutis animarum nostrarum. Igitur in principio ego episcopus
Drago, cum omni nostro clero, et Maius* prior cum omni populo predicte urbis, nobi- |
libus, et ignobilibus, tnaioribus minoribusque, communi consensu, ut in honorem domini
nostri Jesu Christi et vere perfecteque trinitatis, ac beate Marie genitricis dei, semperque
virginis, ac omnium sanctorum, in nostra insula monasterium construas, tibi Fulconi abbati,
tuisque successoribus concedimus, stabilimus, et perpetuo iure roboramus, unam ecclesiam,
que est hedificata in nomine beati Petri apostolorum principis, cum suis appendiciis,
per huiusmodi finem: Primitus a capite macerie, a monte usque ad riuum, et descen-
dendo per riuum usque ad mare, et per mare ad molendinum, et ascendendo per montis
verticem, et eundo per illum montis verticem usque in priora confinis, tibi Fulconi abba-
ti et successoribus tuis perpetualiter impendimus. Aliam denique ecclesiam sancti Cypri-
ani vocabulo conditam, cum pertinenciis et appendiciis suis concedimus per huiusmodi
finem: a valle obscura usque in vallem de Trasina 5, alias tres partes mare circumdat €,
una cum marina, omnibusque scopulis ad istud promontorium subiacentibus, et valles que
sunt apud sanctum Cyprianum, et alie que sunt apud sanctum Petrum, hac conditione
donamus: ut nullus sine vestre iussionis licentia eas piscari audeat, et quicunque cum
vestra licentia piscaturus intrauerit, quartam partem piscium attribuat monasterio sancti
Petri. Nunc autem nos Drago prescriptus episopus, de voluntate totius nostri cleri, et Maius
prior, et cunctus populus tibi Fulconi, tuisque successoribus ita vobis concedimus, ut
ubicunque de his duobus venerandis loeis complaceat vobis domino cohoperante mona-

! U prepisu Gozonićevom i u Luciju ima millesimo sexagesimo secundo, indietione quinta-
decima. ? Izak Komnen prestao je vladati jur g: 1059, nu moguće je da se to početkom g.
1060. u Rabu jošte znalo nije, svakako je vjerojatnije da je ova listina pisana g. 1060. a ne
g. 1062. ? Gozinić i Lucio: regimen. * U rabskom regestru pogriešno. Maior. % U prepisih: Trasinu.
$ Lucius inuadit, Farlati inundat.

122 -

sterium construatis vobis, vestrisque successoribus, sicut sacra beatissimi Benedicti edocet
regula integre, illa veneranda loca, ut superius constituimus, cum prefatis ecclesiis et
omnibus inferioribus ac superioribus suis, et cum viis suis, ingrediendi et egrediendi,
habendi, possidendi, et omnem ordinem monasterialem ibi faciendi concedimus; nullam
namque reseruationem cuilibet parentum vel heredum aliquorum nostrorum facimus inde,
aut quamlibet portionem requirendi. Sed eo modo constituimus et stabiliendo firmamus,
ut si aliquo tempore vel nos vel aliquis nostrorum parentum seu extraneus, vobis aut
posteris vestris molestiam intulerit, volens inde aliquid vi auferre, vel minuere, et non
erimus vobis ab omnibus deffensores et adiutores, centum libras auri componamus in
monasterio: Et hoc priuilegium et constitutio firma permaneat. Et si aliqua proterua
causa, infra hanc nostram constitutionem adversus vos orta fuerit, iubemus ut coram
episcopo et priore seu omni populo, proclamationem, semel faciatis; et si secunda vice
nullam vobis emendationem inde fecerimus, licentiam liberam habetote discedendi a nobis,
et eundi ad regem, et sicut rex', docuerit, ibi emendet. Hoc priuilegium tibi Fulconi
et tuis successoribus taliter scribere iubemus. Actum in urbe Arbensi Item supra
dieta hereditas sancti Cypriani sit communis cum sancto Petro affirmamus; non a me
solo episcopo, vel a meis ?, parentibus, sed primo ab ipsa ecclesia, et fratribus, et omni
clero, omnique populo obtulimus deo omnipotenti. Ego Drago immeritus omnium epis-
copus, cum omnibus nostris clericis confirmamus, et constituimus, ut *, quicumquo homo
seu de nostra urbe, vel alienus, * aduersus hanc nostram constitutionem litigare tempta-
uerit, anathematis vinculo perpetuo religetur, et omnipotentis dei, omniumque prophetarum,
et duodecim apostolorum, ac CCOXVIII sanctorum patrum 5 incurrat maledictionem, et cum
Juda proditore mancipetur,9 in inferno, et illam terribilem ac horribilem vocem mereatur
audire, quam Christus est dicturus'iniquis: Ite maledicti. Et qui defensor et adiutor
extiterit, suauissimam. illam vocem mereatur audire cum iustis: Venite benedicti.

Ego Drago? episcopus signum T feci. Ego Maius prior signum f feci.
Ego Joannes archidiaconus signum T feci. Ego Martinus signum f feci.
Ego diaconus Georgius signum T feci Ego Maius signum f feci.

Ego Barba presbyter signum T feci. Ego Constantinus signum T feci.
Ego Joaunes archipresbyter siguum + fici. — Ego Maius Gattus signum T feci.
Ego Lampredius prior signum + feci. Ego Marinus signum f feci

Od ove listine sačuvana su dva stara prepiss, oba u gradu Rabu. Jedan, koji je po svoj
prilici stariji i bolji, nalazi se u rukopisnih registrih kaptola crkve rabske, a drugi prepisan po
Petru Goziniću, kancelaru rabskom, čuva se u sbirci velezaslužnoga gosp. Ivana Gurata rabljanina,
koj mi oba prepisa priobći. Lucio i Farlati priobćiše takodjer ovu listinu, oba pod g. 1062 ali
velikimi pogrieškami, izpustiv mnoge rieči.

CXXXIX. Oko g. 1060.
Brano šin Preštancijev priur grada Splieta daruje sumostanu sv. Stjepana kod Splieta crkvu
sv. Mariji u Blatu sa svimi pristojališći.
In nomine domini nostri Jesu Christi. Ego Zirmus nunc prior spalatensis, filius
Prestancii bone memorie, olim item spalatensis prioris. Ex quo dominus noster me cle-
* menti sua paternaque visitatione dignatus est, adversa valetudine variisque corporis

! U rabskom regestru ,lex.^ kod Farlata: lis. ? Prepis Gozinicev: vel mei parentibus. ? Pre-
pis Goznićev: et. * Prep. G. alterius. 5 U rukopisu G. pogriešoo trecentum quadraginta quatuor s.
patrum. 9 Prepis Goz. i Lucio: mancipatus. 7 Ruk. Goz. Dragus.

123

incommodis vexari cepi, et cum supremum vitae diem mihi imminere haud dubius existimem,
iussi accersiri filium meum dominum Dabrium abbatem sancti Stefani, qui cum venisset
cum suis Monachis ut me inuiseret, quinimo ut mihi eonsilia animae profutura sugereret,
omnes pariter admonere me hortarique caeperunt, ut monachale habitum induerem, -et
in eorum familia nomen profiteri eorumque frater esse vellem. His hortationibus permotus,
sacrum ilum habitum sumpsi, quem antea ob mea delicta suscipere abnueram, et sum-
mopere gavisus sum me adscriptum fuisse catalogo seruorum et fratrum sancti Stephani,
apud quem ut corpus meum humaretur, etiam atque etiam oraui. Porro dono tradoque
huic nostro filio et abbati ecclesiam sanctae Mariae de Palude, quam a parente meo accepi,
ea prorsus ratiope ac formula, qua mihi tradita fuit, non iure haereditatis a consangui-
neis in posteros deuoluenda, sed iure possesionis translate in seruos dei atque in supra-
dictum coenobium sancti Stephani.

His actis interfuerunt infrascripti testes. D. Ioannes Ántaima. D. Petrus Corvus.
D. Benedictus Calmon. Ego vero Theodorus presbyter scripsi et testis adfui.,

Farlati lilyr. Sacr. T. III. str. 148. prevede ovu listinu iz talijanskoga prevoda na la-
tinski. Za izvornik nezna se.

CX L. Oko g. 1061.

Aleksandro [1. papa priobćuje kralju hrvatskomu i svim biskupom njegove. kraljevine, potvrdu
svoga predšastnika pape Nikole Il. glede onih zaključakah, što ih načini crkven sbor splietski,
u prisutnosti papinskog poslanika biskupa Majnarđa,

(Fragmentum).

Episcopis et regi Dalmatiarum de auctoritate Mainardi episcopi et Joannis archiepiscopi.

Notificamus omnia capitula, que per confratres nostros venerabilem Mainardum
scilicet collateralem episcopum nostrum, et Joannem archipresulem nostrum in Spaleto,
aliisque ciuitatibus sunt statuta: eadem in romana synodo seriatim referente a beate me-
morie predecessore nostro Nicolao, apostolica auctorilate, et sub anathematis interpositione
roborata,

Joannes Carnotensis, Collectio Cunonum. c. 139.

CXLI. Oko g. 1061.

Aleksandro 11. papa piše kralju hrvatskomu i biskupom dalmatinskim o zabrani ženitbe
svećenikah.

Episcopis et regi Dalmatiarum.

Si quis amodo episcopus, presbyter, diaconus, feminam acceperit vel acceptam
retinuerit, proprio gradu decidat, usque ad satisfactionem, nec in' choro psallentium
maneat, nec aliquam portionem de rebus ecclesiasticis habeat. etc.

Mansi. Collectio Conciliorum. T. XIX. p. 977.

^
e

124
CXLII. 1064. U Trogiru.

Gradjani trogirski dogvoljuju, na molbu svoga biskupa Ivana, da se u Trogiru sagradi samostan
kaludjericah sv. Dujma.

In nomine domini nostri saluatoris regis eterni, anno domini incarnat. MLXIV.
ind. II. regnante domino nostro, ac piissimo augusto Constantino Duce et magno impe-
ratore, ciuitatis vero traguriensis regente cathedram Joanne venerabili episcopo rethorico,
una cum domno Dabrana inclito priore, et cum fratre suo Andrea, omnibusque nobilibus
Sub illorum namque temporibus hoc precepimus priuilegium conscribi nos omnes, videlicet
Staligato, Georgius, Tridullo, Dabro, Sepelato, Calafato, nec non Vitaza; ét hoc spontanea
nostra voluntate, de hoc, quod ipse iam dictus episcopus nos per plurimum rogauerat,
ut ecclesiam, que nostra erat, scilicet domus beati Domnii, ubi porta dominica vocatur,
ibi monasterium ancillarum domini: concederemus construere. Nos vero consult omnes,
et quia noster rector ac protector permanserat, magisque pro remedio nostrarum animarum
illum audiuimus; ibidemque domino annuente monasterium esse affirmauimus; ubi et
abbatissa non post longum temporis spatium, nomine Eufemia, introducta fuit, ceteris
cum sororibus. Post hec domine abbatisse similiter terras et vineas iudicauimus, sueque
potestati commisimus, insuper et litus iuxta eandem ecclesiam ad obsequium sui ibidem
concessimus, sed in tali pacto, et in tali tenore, ut iam dicta ecclesia, qua nos mo-
nasterium fieri concessimus, alium dominum preter nos non haberet, etiam unus ut ibi
aduocatus mitteretur ex nobis, ad regendum et gubernandum necessaria. Quod et affir-
matum fuit, ante notitiam prefati Johannis episcopi, et Dabrane eiusdem urbis prioris, ac
Mirce Bogoboyse, ac Andree, nec non nobilium et ignobilium tragurini castri, qui huius
rei testes fuerunt. Unde si quis hanc nostram difinitionem disrumpere temptauerit, trinum
et unum dominum habeat iratum, et CCCXVIII. sanctorum patrum consequatur male-
dictionem, deglutiat eum terra, sicut Dathan et Abiron, veniatque super eum lepra Namaan
Syri, et cum Juda proditore denodetur in infernum.

Iz izvora čuvaga u monastiru duvnah. sv. Nikole u Trogiru. Iv. Lucio de regno Dalm
et Croat. Lib. II. Cap. XVI. Memorie di Traü. p. 13. |

CXLIIL 1065. U Zadru.

Teugzo poslanik papinski, dosudjuje samostanu sv. Krševanu u Zadru, kapelu svetoga Ivana na
otoku Tilagu.

f In nomine dei eterni, future recordarionis memorie litteris notificare satagimus,
ut posteris pateat, ut si quis a veritatis tramite exorbitare voluerit, ipsa littera eundem
arguat. Notum sit omnibus, quod Petrus venerabilis abbas monasterii sancti Chrisogoni,
astans ante conspectum domni 'Teuzonis, apostolice sedis apocrisarii, missi a domino
Alexandro romano pontifice, conquestus est de quadam cella in honore sancti Johannis
fundata ac posita in insula, que dicitur Tilagus, quam Gorbina ! optulit ecclesie sancti
"Chrisogoni, nunc autem instigante diabolo, vult eam subtrahere cenobio sancti Chrisogoni,
ad quod prius deuota mente, sua sponte contulerat. Tunc apocrisarius romane sedis intero-

! Drugi prepis: Grubina.

125

gault clericos et boni testimonii laicos, si res ita se haberet, quemadmodüm abbas rettulit.
Cuneti vero, qui aderant, vera assertione perhibent, abbatem verum dixisse et secundum
donationem Gorbine, sanctus Chrisogonus omni cum iusticia debet habere, et in perpetuum
possidere. Unde quia dominus apocrisarius per ministros dei, scilicet sacerdotes et clericos,
et per veridicos laicos cognouit hoc fore ut verum, protinus per virgam, quam in manu
gua tenebat, inuestiuit prefatum abbatem de ipsa ecclesia, ac de omnibus rebus ad eam
pertinentibus, tali vero modo, quod absit, et auertat deus, si quis ex prefato monasterio
ecclesiam illam abstrahere voluerit, maledictionem dei et sancti Petri apostolorum prin-
cipis et nostram habeat, et cum Juda traditore domini nostri Jhesu Christi dampnetur, et
cum diabolo et sociis eius in inferno concremetur. Hoc actum est in presentia apsarensis
episcopi, a Spalatinis et a cuncto concilio, archiepiscopus electus, et Rainerii nonensis
episcopi, ac Georgii veclensis, et Andree quondam episcopi, ac multorum bonorum homi-
num, tempore Nicole prioris et stratigo ciuitatis Jadere, et indictione tercia.

Matica na koži. U gubern. zadarskom arkivu. Cass, XVIII. br. 457.

CXLIV. 1066.

Čika Dujmova, udova ubitoga Andrije i nećakinja priura Maja, odvaži se gajedno sa starijom
kćerju Domnanom postati kaludjericom.

Anno incarnacionis domini nostri Jhesu Christi milesimo sexagesimo VI. Cresi-
miro rege regnante Croatie, et Stephano Jadere presulante, ac Drago ibidem priorante.
Ego Cicca, filia Doimi et Vekenege, neptis Madii prioris, uxor Andree, filii Pape, post
interfectionem mariti, cum duabus remanens filiabus in viduitate, videlicet Domnanna
et Vekenega, cepi corde perpendere,! qualiter istius caduce vite non perderem hereditatem,
et futuram non ammitterem perpetuitatem; sicque michi salubrius estimana consilium, ut
ego cum maiori filia, scilicet Domnanna, deo dicarer monacha, minorem vero Veke-
negam maritali subderem iugo. Huius vero consilii fratrem germanum et consanguineos,
quos habebam, propinquos feci michi conscios,* Stephanum episcopum et Drago priorem,
et Crinam, tocius mei actus cooperatores, ac prouidos ordinatores, et que dictanda sunt
adiutores. Át postquam eis utilis est visa mea tractatio, ipsi communi cum conciuibus
habito consilio, ac Petrum sanctissimum abbatem sancti Chrisogoni, cum omnibus mo-
nachis huic innectentes? meditationi, donauerunt michi ecclesiolam * sancte Marie minoris
ante portàm Bellate, ut ibi monasterium — — — — (dalje manjka cieli list).

Dva prepisa, stariji i noviji čuvaju se u arkivu kaludjericah zadarskih sv. Msrije.

Kresimir IV. kralj hrvatski daruje novosagradjenomu samostanu sv, Marije u Zadru kraljevsko
imanje Tokinju.

Anno dominice incarnationis millesimo sexagesimo, (sexto)*, Ego Cressimir rex
Chroacie et Dalmacie, ob remedium anime mee et precessorum meorum monasterio san-

. VU drugom prepisu dodano: ad salutem anime mee. * U dr. prepisu sliedi: et. ? consentieutes.
4 Et domum virginum. ? U jednom prepisu stoji g. millesimo septuagesimo secundo, u druga dva
kasnija prepisa imadu g. millesimo sexagesimo sexto, što je i vjerojatnije, jer kako prvašnja listina
sviedoči, postade i Čika iste godine kaludjericom.

126

cte Marie monialium, quod nouiter factum est Jadere, rogatu sororis mee Cicche, dono
terram in Tochenia, que regalis esse dinoscitur, vel regalium seruorum, vergentem per
conuallem ab oriente in occidentem, que mari determinatur, in aquilonem vero usque ad
super eminentem montem, ad meridianam autem plagam trahentem, quam auus meus C.!
dedit cognato suo Madio, et filio eius Dabrone, coram his testibus: Dabro priore, filio
Bolize, Nikiforo et fratre eius Madio, Madio filio Zelle, Dobrodrago ?, scitonosa, Descini
ubrusar?, Budilo *, capellanus, Desa iaderensis clericus. Si quis autem contumax nostre
donacioni in posterum contraire voluerit, bannum persoluat regalem, nostra donacio
semper firma permaneat. Hoc actum est im Tochinia, et firmatum est Jadere coram.
Stephano eiusdem ciuitatis episcopo, et Drago priore, Sega iudice, Zella et Doda et aliis
quam pluribus.

U arkivu zadarskih kaludjericah sv. Marije, ima četiri prepisa.

P d

CXLVI. 1066. 25. prosinca U Šibeniku. |

Krešimir 1V. kralj hrvatski, uzimlje pod svoju zaštitu novosagradjeni samostan kaludjericah -
sv. Marije u Zadru.

Anno incarnacionis domini nostri Jhesu Christi millesimo LXVI. Dukyzi Constanti-
nopoleos imperante, Cresimir rex Chroatie et Dalmatie, filius Stephani regis, concessione
Laurencii spalatensis archiepiscopi, omniumque nostri regni episcoporum, et laudatione no-
stri ducis Stephani, ceterorumque Chroatie *?, comitum, do regiam libertatem monasterio
sancte Marie iadrensis, quod soror mea Cicca fabricauit, sic quidem, ut si aliquis pro-
teruus in aliquo predicto monasterio contraire voluerit, vel vi, aliquid abstulerit ecclesie,
quadruplum restituat, et sua omnia regali iuri subiaceant. Hocque. ab archiepiscopo et
ab omnibus episcopis confirmatum canónice, ac ab uniuerso cetu collaudatum est.

L(aurentius) archiepiscopus laud. Stephanus episcopus Jadere laud. Rainerus
. episcopus Chroatie laud. Johannes traguriensis episcopus laud. Dabro belgradensis epis-
copus laud. Drago arbensis episcopus laud. Petrus absarensis episcopus laud. In die
natalis domini in Sibiniquo, coram omnibus, predicte abbatisse Ciche hec scripta data sunt.

Tri prepisa u arkivu zadarskih kaludjericah sv. Marije.

CXLVII. 1062—1067. 18. ožujka. U Rimu.

Aleksander II papa, podieljuje Petru nadbiskupu dukljanskomu 4& barskomu, nadbiskupski plašć
i stavlja pod njegovu vlast njeke južno-dalmatinske biskupije, zajedno sa srbskom i bosanskom.

Alexander seruus seruorum dei, Petro venerabili archiepiscopo diocliensis atque
antibarensis ecclesie, salutem perpetuam in domino.

Si pastores ouium sole geluque pro gregis sui custodia diu ac nocte intenti
sunt, et ut, ne qua ex eis aut errando pereat, aut ferinis laniata morsibus deficiat, ocu-
lis semper vigilantibus circumspectant, quanto sudore, quantaque cura debemus esse per-

1 Cresimirus. * U drugom prepisu Dobro drugu. ? U drugom prepisu zarisar. * U starijem
prepisu Budizo. 5U novijih prepisih. Dalmatie. 9 Ut si.

121

vigiles nos, qui pastores animarum esse dicimus. Attendentes igitur, ut susceptuin officium
exhibere erga custodiam dominicarum ouium non cessemus, ne in die diuini examinis
pro desidia nostra ante summum pastorem negligentiae nos reatus excruciet, unde modo
honoris reuerentia inter ceteros sublimiores iudicamur. Igitur, dilectissime frater, petiti-
onibus tuis iustis annuentes, apostolica auctoritate decernimus, ut per huius priuilegii
nostri paginam, sic sanctissimam diocliensem ecclesiam cum omnibus suis pertinentiis,
antibarensem ecclesiam cum omnibus suis pertinentiis, ecaterensem ecclesiam cum omnibus
suis pertinentiis, palachiensem ecclesiam cum omnibus suis pertinentiis, suatinensem eccle-
siam cum omnibus suis pertinentiis, diuastinensem ecclesiam cum omnibus suis pertinentiis,
polatinensem ecclesiam cum omnibus suis pertinentiis, serbiensem- ecclesiam cum omnibus
suis pertinentiis, bosoniensem ecclesiam cum omnibus suis pertinentiis, tribuniensem ec-
clesiam cum omnibus suis pertinentiis, monasteria quoque tam Latinorum quam Grae-
corum siue Sclauorum cures, ut scias, et haec omnia unam ecclesiam esse, teque omnibus
praedictis locis episcopali regimine praeesse. Pallium autem fraternitati tuae ex more ad '
missalia solemnia celebranda, sicut antecessoribus tuis concessum est, concessimus: vide-
licet in natali domini, epiphania, caena domini, pascha, ascensione, pentecoste, sic natali
sancti Joannis baptistae, apostolorum Petri et Pauli, et quatuor festiuitatibus sanctae Mariae,
scilicet natiuitate, annuntiatione, purificatione, assumptione, et duobns festis sancti Angeli,
sic pro natalitiis quoque duodecim apostolorum, natali sancti Georgii et sanctorum Sergii
et Bacchi, et festiuitate omnium sanctorum, atque natali tuo, et quoties ordinationem vel
consecrationem ecclesiarum celebramus. Hortamur itaque charitatem tuam, ut mores vitae
tuae tanto honori conueniant, quatenus auctore deo, exemplis verbisque possis esse con-
spicuus. Vita igitur tua filiis tuis sit regula, ut, si qua fortitudo in illis deprehenditur, in
ea dirigatur. Cor ergo tuum, neque prospera, quae corporaliter hic blandiuntur, extollant,
neque aduersa deficiant, sed quidquid illud fuerit, virtutis paritate deuincat. Nullum apud
te locum ira, odium, nullum furor indiscretus inueniat. Sacrae benedictionis, iustique iudicii
opus nulla venalitatis interuentio commaculet. Sit in te et boni pastoris dulcedo, sit et
iudicis seuera districtio, unum scilicet, quod innocenter viuentes foueat, aliud quod inquietos
a prauitate conpescat. Misericordem te, prout — — patiatur, pauperibus exhibe, opressis
defensio tua subueniat, opprimentibusque modesta ratio contradicat. Nullius faciem contra
iustitiam accipias. Nullum quaerentem iura despicias; custodia in te aequitatis excellat,
ut nec diues potentia sua aliquid apud vos extra viam suadeat rationis audere, nec pauperum
de se sua faciat humilitas desperare, quatenus, deo miserante, talis possis existere, qualem
sacra lectio praecepit, dicens : oportet episcopum irreprehensibilem esse. Sed his omnibus uti
salubriter poteris, si charitatem magistram habueris, quam qui secutus fuerit, a recto ali.
quando tramite non recedit, Ecce, frater charissime, inter multa alia, ista sunt sacerdotii,
ista Bunt pallii ornamenta, quae si studiose obseruhueris, quod foris accepisse ostenderis,
intus habebis. Crux etiam ante te, sicut ante praedecessores tuos, per Dalmatiam et
Slauoniam ubique geratur. Archiepiscopatum quoque ecclesiae tuae iuxta formam sanc-
torum praedecessorum tuorum, a quorum auctoritate non debes aberrare, concedimus et
confirmamus. Sancta trinitas gratia suae protectionis fraternitatem tuam circumdet, atque
in timoris sui vos viam dirigat, ut post huius vitae amaritudinem, ad aeternam possis
dulcedinem peruenire. Bene valete. |

Sliedi peéat: Cireulus quadrifidus in forma crucis cum nomine Alexandri II.
cireumirca buiusmodi habens inscriptionem: EXALTAUIT ME DEUS IN VIRTUTE
BRACHII SUI.

128

Zatiem: Pontificatus domini Alexandri papae II. indictione XII Datum Romae
XV. kalendas aprilis. Manus Petri cancellarii vice domini Ánnonis, coloniensis archiepiscopi
anno sexto. (XI).!

Illyr. Sacrum. T. VII. str. 17. Jaffe. Regesta Pontif. Rom. ad A. 1067.

CXLVIII. 1067.

Petar opat samostana sv. Krševana u Zadru popisuje sva gemljišta pripadajuća istomu samo-
stanu, priobčujući à darovnicu kralja hrvatshog Krešimira IV.

t Anno quoque dominice incarnacionis millesimo LX septimo, indictione quinta,
epacta III. concurrente septima. Regnante domno Constantino Duca magno imperatore,
prioratum Jadere vero presidente domno Leo imperiali protospathario et totius Dalmacie
Catapano. Ego quidem Petrus, sancti Chrisogoni abbas immeritus, cerno, quod in his
temporibus, in quibus iam deuenerunt fines seculorum, nonnulla subtrahuntur de posses-
sionibus sanctoruu: per ingluuias hominum mundanorum, ac deum non verencium,
callida machinamenta, et dolosa se amancium plurima argumenta. Unde cyrographum
hoc ad posteritatis memoriam esse studui, cum consilio ac voluntate et testificatione
prephate urbis nobilium, quorum nomina subtus ascripta reperientur. De possessionibus,
hoc est terris, vineis, oliuetis, pascuis ac piscacionibus prenominati cenobii, videlicet beati
Chrisogoni Christi martyris, vel in quibus locis hec omnia habeantur, que tempore mei
regiminis in obsequio fratrum in eadem ecclesia deo seruientium esse cognoui, ne alicui
de subscriptis rebus minuendi facultas in posterum tribuatur. In primis namque scribere
euramus territorium, in quo uinee et oliue nostri monasterii esse plantate noscuntur, in
loco qui Yeulus nominatur et his terminis terminatur: Est in eodem loco vallis infra
duos humiles sed petrosos colles porrecta in oriente, que Rabiosa dicitur, et est primus
terminus buius dicti territorii a capite ipsius vallis in oriente, ubi eciam pusillus ulmus
stare cernitur, usque ad limitem qui ultra putheum eiusdem loci in occidentali parte
babetur et alius per transuersum a mare usque viam antiquam, que est contra Sablata,
in qua eciam hac de causa sita est antiquitus petrina paruula columnella, que erat ab
insidiatoribus de suo occidentale loco priore remota in oriente quasi passos ducentos,
quam nos cum consensu Chroatorum regis, nomine Cresimiro, suorumque nobilium resti-
tuimus in loco pristino. Hanc ipsam denique terram his paulo snpradictis terminis termi-
natam, sine infestacione quorumlibet hominum seruis dei perpetuo possidendam, hoc modo
antiquitus in nostro iam dicto monasterio fertur fuisse datam, quod quidam enim
Chroatorum rex veniens ad oracionem in ecclesiam prephatam, pro sue remedio anime
optulit eam, quod factum, pronepus eiuá Cresimir dictus, iam rex nostris quoque stabiliuit
diebus, inde nobis tradens libellum continentem ita: Ego Cresimir, qui alio nomine
vocitor Petrus, Chroatorum rex Dalmatinorumque, notifico omnibus, quod iustum est
visum michi, ut statuta parentum meorum antiquorum non cassarentur, maxime ea, que
ad salutem eorum pertinent animarum. Comperimus namque in gestis proaui nostri

! Zaključak imao bi po Jaffeu glasiti ovako: Datum Romae XV. kal. aprilis, per manum
Petri cancellarii vice domini Annonis Colon. archiepiscopi anno sexto, pontificatus domini Alexandri
papae II. lndiet. XII. Nu ova indikcija nopaća u vrieme papinstva Aleksandrova, nego se ima
staviti ind. V. Ako se pako uzme obzir na šestu godinu nadbiskupovanja Annonova, i na drugu
popinstva Aleksandrova onda bi ova listina pisana bila g. 1062. ind. XV. kamo ju je i Baronio uvrstio.

129

Cresimiri maioris, quod pro remedio anime sue tradidisset in monasterio sancti Chrisogoni
territorium aliquod in fundo, qui dicitur Yculus, a quercu qui stat supra vallem rabiosam
usque ad Stafilum, qui hae de causa situs est in triuio quod est contra Sablata, perpetuo
possidendum. Quod tutum possessoribus suis mansit tempore ipsius et filii eius Dirzislai,
et eorum potentibus banis Pribyne et Godemiro, et temporibus Suataslao, et fratrum eius
Cresimir et Goyslao, et filii eius Stephani, patris mei, fauentibus nobilibus banis, qui
eorum fuere temporibus, hi sunt: Guarda, Bosethech, et Stephanus Prasca. Unde nos
sanccimus eorum sancciones a nobis roboratas perpetuo permanere. Si quis autem post
obitum nostrum ista yiolare temptauerit, sumpmi incurrat iudicis iram, et in orrendi
examinis die sinistrum possidens locum audiat que sinistris merentur. Actum est hoc in
nonense ciuitate his coram testibus, Boleslauo tepze, testis. Adamizo nonensis iupanus
testis. Vakyzo iupanus de Luca testis, Volesa dad, testis, Bydiz, postelnic testis, Johannes
regis capellanus, testis, Zouiz, volar, testis, Dragona scutobaiulus testis, Dadouit vinotoc,
Grubona decanus testes. Et ego Adam monachus, Chroacie electus episcopus, iussu domini
regis manu mea scripsi. — Est et aliud territorium saneti Chrisogoni in insula, in loco
qui antiquo nomine Flaueyco dicitur, quod nunc alio nomine Postimana nominatur, in
quo loco edificata est ecclesia ad honorem beati Michaelis archangeli, que noscitur cella
esse nostri cenobii, ubi eciam similiter ut in alio predicto territorio vinee plurine et
oliue plantate in obaequio fratrum habentur, quam videlicet cellam, cum adiacentibus sibi
territoriis, domnus Maius de Columna, iaderensis prior, cum suis nobilibus nostro eontulit
monasterio, in opus fratrum ibidem Christo famulancium, quod factum utique inconuulsum
mansit tempore ipsius et eius nep tis, equidem nomine dicti domni Magii, iaderensis
similiter prioris, ac tempore filii huius secundi Magii, domni Gregorii imperialis proto-
spatharii et D.]lmacie stratigi, seu Jadere prioris, qui tempore sui prioratus veniens cum
suis nobilibus, his terminis terminauit predictum territorium, videlicet a mare usque ad
moneium summitates et a capite vallis, que in oriente post ecclesiam cernitur esse, in
quo et factum fossatum habetur, qui contra ipsos montes mitti videtur, usque maceriam,
que ultra desertum oppidum est in parte occidentale, quo eciam tunc ob sui facti me-
moriam pusillum pro signo aceruum statuit lapidum, quatinus iam serui dei morantes
ibidem molestiam quippe nunquam aliquam sustinerent.

Izvor na koži u guber. arkivu u Zadru. Cap. XXIII. br. 573.

CXLIX. Oko g. 1067. U Zadru.

Stjepan I. biskup sadarski opisuje kako je selo Postimana pripalo samostanu svetoga Krševana
u Zadru.

—-

Territorium sancti Crisogoni, in insula, in loco, qui antiquo nomine Flaueico
dicitur, nune vero Postimana nominatur, in quo loco Prestancius episcopus una cum
Maio fratre suo priore edifieauerat ecclesiam ad honorem beati archangeli Michahelis
et quibus voluerunt dotauerunt beneficiis. Traso denique, qui illis diebus huic nostro
cenobio preerat abbas prospiciens banc sibi suisque fratribus satis esse congruum et ad
suam utilitatem nimis proficuum vocauit ad se dictos fratres et petiuit illum disponens |
eis necessitatem suoruin fratrum ac domus dei. Cuius voluntatem ac petitionem consecuti
sunt dieti presul et fratres eius, obtuleruntque in obsequio abbatis et fratrum tam ecclesiam

130
quam hedificauerant, quamque adiacentia territoria, et ut perpetuo beati martiris cella
fieret, tradentes eam legaliter coram nonnullis iaderensium stabiliunt et confirmant. Quod
factum utique inconuulsum mansit temporibus ipsorum. Sed post obitum illorum quidam
temptabant subtrahere aliquid de donatis iam eeclesie dei territoriis, qua de causa veniens
ad insulam filius dicti prioris Gregorius, similiter iadrensis prior et imperialis patricius,
ac tocius Dalmacie stratigo, ad insulam cum suis consobrinis fiii dicti episcopi, quatinus
quis iarp nunquam posset in aliquo seruos dei molestare, predicta territoria Sicut a suis
patribus sacro cenobio donata fuerant, clarius propalauerunt, confirmarunt et his ter-
minis terminarunt: a mari videlicet usque ad moucium summnitates,.et a fundo vallis que
in orientem post prephatam ecclesiam esse'cernitur, in quo fossatu, habetur, qui contra
ipsos montes mitti videtur usque ad maceriam, que ultra desertum opidum in parte
occidentali similiter babetur, quo eciam tunc ob đui facti memoriam lapidum pro signo
pusillum statuunt aceruum. Et hec quippe nomina sunt eorum qui huius rei cum eo tune
adiutores, cooperatores et testes affuerunt, quorum iussu et voluntate et hoc cyrographum
scilicet scribere fecimus. In primis scilicet Prestancius tribunus, Dabro tribunus, Mertinus
tribunus, Cerneca tribunus, Andreas tribunus, qui postea prior effectus est, Dabro tri-
bunus, Sergius tribunus, Georgius tribunus, Maius tribunus, Ursana tribunus, Petrus
tribunus, Pancella tribunus et alii plurimi. Ego Stephanus iaderensis episcopus horum
et aliorum nobilium plurimorum consilio, et voluntate, et testificatione, curis prepeditus
nonnulis, eyrographum hoc rustico sermone conscripsi.

S vana: De Postumana ubi erat monasterium sancte Neuiane — zatim novijim
pismom: Territorium sancti Chrysogoni in insula Postimane olim Flauisco, seu in villa

Neuiana.
' Arkiv zadarski. Caps. 1. Masso H. br. 7. Istodobni prepis u zemalj. arkivu u Zagrebu
Acta ant. Doc. IV.

mE CL. 1068.

Petar Seniivitov sa sinovi Krinovimi daruje samostanu gadarskih kaludjericah sv. Marije crkvu
sv. Petra i Pavla u Obrovcu, sa svojimi gemljišti i pristojališći,

Ego Petrus, Semiuiti filius, una cuin filiis Crine et omnes mei propinqui, donamus
pro animabus nostrorum parentum et pro salute nostra et nostrorum successorum, cenobio
sancte Marie, ecclesiam que est in Brauizo, dedicata in honore sanctorum apostolorum
Petri et Pauli, et cum omni territorio nostro, incipiente a territorio sancti Chrisogoni
ex utraque parte descendentem usque ad riuum, et ex alia parte riui ascendentem usque
ad siluam iuxta territorium sancti Nikolai, excepto quasdam terrulas, que est! in medio
sancti Crisogoni, ut habeant et possideant in perpetuum. Si quis hoc nostrum factum
fraogere presumpserit, maledictionem .dei incurrat et secundum mos terre satisfaciat.
Aetum est boc coram horum nobilium presentia, videlicet: Dabrane, iadertini episcopi, et
Drago: prioris, atque Madii iudicis, nec non Slauici iupani, et Zidimiri iupani, et aliorum
nobilium. Et ego presbyter Martinus, capellanus, interfui, scripsi et testis sum.

U arkivu kaludjericah sv. Marije u Zadru. Dva 'prepísa.

! Drugi prepis: sunt,

131
CLI. Oko g. 1068.

Petar opat samostana sv. Krševana u Zadru, predaje Maju sinu Barbe na njeko vrieme zemlju
u polju Lukoranu, što ju bijaše samostanu darovao Dabro, sin Nikiforov.

T In nomine dei eterni. Future recordacionis litteris notificare satagimus, ut
posteris pateant, ut si quis a veritate exorbitare voluerit, ipsas litteras (sic) eundem arguat.
Ego denique P. sancti Ghrisogoni abbas breuis litteris facio de quodam terras in campo
Laucarani, ab ecclesia sancti Laurencii quasi passos sexaginta, in parte occidentali, quem
Dabro filio Nichifori pro remedio anime sue in domo sancti Laurentii offerens, postea
vero obiens, Maius filio Barbe abstraere non metuit, sed abstracta aliquantulum, vineas
ibidem sibi composuit. Pro qua re ego quadam die in episcopatu iadertine sedis conueni,
presente domino Stephano eiusdem cathedra residente, et Candido prior, et Maius iudex
et aliis plures nobilibus, quos longum esset enarare. Ibique plurima sunt memorata; et
quod iniuste a domo dei fuerat abstractum, iuste reddere est iudicatum, ut terras et
vineas sit in perpetuum in ecclesia saneti Laurencii et nobis nostrisque successoribus
possidendum. Hoc actum est coram supramemorati testes. Sed tandem diuina clemencia
inspirante, atque misericordia commotus, placuit michi meisque confratribus ut ipsas vi-
neas ad ipso Maio in vita sua sine aliquo censo retinere concedimus, post abscessum vero
eius si quis ex suo genere eam reiinere voluerit, reddat quarta in domo sancti Laurentii.
Et hoc actum est presentibus istis testibus: Imprimis Fusco Branza, Dominic Mehine,
Dabro Snathola. Andreas filio diaconi Martini, et Dabrana filio Petri Lipe.

Lietina ova pisana na malenoj pergameni pismeni XI. viska, čuva se u zagrebačkoj zemalj.
pismohrani medju najstarijimi listinami Doc. V.

CLII. 1069. U Ninu.

Kresimir IV. kralj hrvatski daruje samostanu sv. Krševana u Zadru otok Mauni.

f Quoniam diuinitatis eximia celsitudo summos ac minimos non modo pro meritis
verum etiam dispensatione profunda terrenos largitur honores et modo inuestigabili eleuat
sublimandos, et sublimium superborum colla pessundet, ut ineffabilis iudicis ineffabile quo-
que iudicium perseueret, et omnipotentis discrecio ex inexausto procedens fonte terrena
dispenset imperia. Ideo ego Cresimirus, diuina gratia largiente Chroacie atque Dalmacie
iura gubernans, acque aui mei beate memorie Cresimir, regie, patrisque .mei regis Ste-
phani in elisio campo feliciter quiescentis, habenas regni retinens, anno dominice incarna-
cionis Jhesu Christi, domini nostri MLXVIIII, indictione VII, epacta vero (XX). V. con-
currente III, in nostro nonensi cenaculo residens, una cum nostris iupanis, comitibus atque
banis, capéllanis etiam nostre regalis aule, cogitare cepi, qualiter omnipotens deus here-
ditarii regni mei concessa gubernacula conseruaret et animabus meorum predecessorum
requiem eternam donaret. Inueni nichil in operibus memorie dignius, nichilque deo ac-
ceptabilius quam et nostra terrestri aula supernorum ciuium atque sanctorum sacrata
habitacula possessionibns, muneribusque ditare condignis. Igitur quia: deus omnipotens
terra nrarique nostrum prolongauit regnum decreuimus et prompto animo stabiliuimus mo-
nasterium sanctissimi G(risogoni) martiris, cuius venerabile corpus infra eiusdem ciuitatis

menia requiescit prediis atque possessionibns. honorare, simul quia in gestis antecessorum
*

132

nostrorum, regum silicet excellentissimorum, in campis et territoriis plurimis predictum
monasterium inuenimus priuilegiatum. Nos ergo a predecessoribus nostris in nullo de-
uiantes, pro remedio anime mee, meorumque omnium defunctorum, offerimus hoc et sta-
biliter horum tenore donamus tibi beatissimo G(risogono), martiri glorioso, et per te domino
Petro, tue sancte aule digno abbati, nostram propríam insulam, in nostro dalmatico mari
sitam, que vocatur Mauni, cui ex orientali parte adiacet insula, que in vulgari sclauonico
Veru, nuncupatur, ut eam habeat et possideat in eternum, absque cuiusquam mortalium
inquietudine, predictum sanctissimi martiris monasterium, nam sic bona nostra decreuit
voluntas, annuentibus et supplicantibus uniuersis nostri regni principibus. Ut autem hec
nostra donatio in eternum fundetur et stabilitate perpetua perseueret, eam, nostra nostro-
rumque episcoporum attestatione, simulque cum testacione astringimus, et inuiolabiter
premunimus, statuentes, ut quicumque moftalium immemor diuini examinis et peruersor
nostre regie dignitatis voluerit unquam ausu temerario de predicta insula a nobis rega-
liter concessa, monasterium sanctissimi Gí(risogoni) inquietare, simulque nostra iura con-
fundere, incurrat iram super iam futuri iudicii, et sit reus in conspectu extremi examinis,
cum Herode, Juda et Simone mago, portionem in eternum habiturus, et Antichristi con-
sortium possessurus, ab omnipotente deo, suisque apostolis, et cuneta sanctorum cetu, et
beatissimo Gí(risogono) maledictionem accipiat sempiternam, et nostre regali curie, quibus-
cumque successoribus meis regibus, iupanis, comitibus, siue banis componat libras auri U.
et in nostro regno perpetuo sit infamis. T. Ego Cresimir rex Cru(acie) atque Dalmacie.
t Ego Stephanus Jadre episcopus signaui. Et hec sunt nomina testium qui in hoc facto
interfuerunt. T Admizo nonensis iupanus, testis, Bolesclaus curialis comes, testis, Viachizo
iupanus de Luca testis, f. Volessa dad testis, Budez postelnic berberensis iupanus testis,
Johannes regis capellanus testis, Petrus regalis curie iudex testis, Studec, regalis, pincerna
testis, dominus Leo imperialis protospatarius ac tocius Dalmacie ac iupanus testis, Salui-
sclauus nonensis iudex, testis, Adam monachus sancti Bartholomei abbas testis, Petrus
iupanus de Sidraga testis. Dragomir iupanus de Cetina testis, Andreas belgradensis prior,
testis. T. Ego Anastasius huius cirographi dictator cruatensis episcopus, et aule regie can-
cellarius iussu et voluntate predicti domini mei regis scripsi et confirmaui feliciter in
ciuitate Nona. Amen.

Iz prepisa od g. 1248. U arkivu u Zadru Cap. XVIII. br. 430.

CLIII. 1069. mjeseca listopada.

Kresimir 1V. kralj hrvatski podieljuje samostanu sv. Tome u Belgradu njeke slobode i kra-
ljevsko zemljište Rasokaticu.

De libertate ecclesie sancti Thome.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis, anno quoque dominice incarnationis
millesimo LXIX. indietione VI(I) mense octubris. Ego Chresymir rex Chroatorum atque
Dalmatinorum, testimonium facio cum omnibus nobilibus meis, quod monasterio sancti
Thome apostoli sub manu domine Dabrize, eiusdem monasterii matris, conferro firmum
stabilemque obseruando decerno, scilicet ut idem monasterium amodo et deinceps absque
omni tributo perpetue existat liberum, ita ut nec mihi, nec meis successoribus cuiuslibet
consuetudinis debito implicatum esse videatur, nisi tamen .voluntariam exibe(n)s honori-

133

ficentiam, quatenus omnium ancillarum dei in eodem comorantium cenobio libertas et
diuturna quies omnium seclarium infestatione exempta, licencius atque instancius suo
possint famulari creatori, cui se sub sacre legis iugo libentissime, subdidisse noscuntur.
Quapropter iam dictum cenobium non solum libertati donamus, verum insuper et regale
territorium in loco qui Rasochatiza vocatur, incipiente ab ipsa Rasochatiza, ubi sunt due
funtane et vadit usque ad puteum qui manet iuxta terram Mogorouici, in longitudine
et in latitudine a monte Tini usque ad riuum et ibidem Smurdazani incipiente a termino
vallis usque ad predictum montem Tini. Si enim quandocumque quislibet michi successor
interuenerit, huiusque mei decreti stabilitum parui penderit, et ex omnibus, que a me
fideliter statuta sunt, aliquid minuere, vel transgredi voluerit, iram habeat omnipotentis
dei et omnium sanctorum super illos manest, nec non et trecentorum decem et octo
patrum anatematis vinculo inodetur, et in -nouissimo ac tremendo examine cum diabolo
suisque ministris ac Juda traditore damnetur et inextinguibilis flumma incendio crucietur.
Huius denique rei stabilitum palam actum et coram his testibus roboratum : L(aurencio)
archiepiscopo, R(ainerio) croatico episcopo, G(oizone) bano et alii plures.

Polichorion. U arkivu zadarskoga gubernija.

1
CLIV. 1069.

Kresimir 1V. hrvalski daruje sumostanu sv. Stjepana kod Spliela, njeki mlin koj dar potvrdi
nećak mu Stjepan.

In nomine domini nostri Jesu Christi. Ego Cresimirus, dei gratia rex Chroba-
torum atque Dalmatorum, constitui exiguum donum contribuere cenobio sancti Stephani
proto-martiris prope Spalatum sito. Nam cum me alliceret, atque 'adeo admoneret vene-
rabilis archiepiscopus Laurentius, itemque abbas Gisilbertus, ut pro expiatione, ac salute.
anime mee, meorumque parentum, eidem cenobio traderem locum moletrine, quem, ut nobis
ostensum est, monachis opportunum esse comperimus, quippe proximum ecclesiae sancti
Petri in agro salonitano : illum ergo libenter eisdem monachis concedimus; ut eam in per:
petuum obtineant, ae possideant. Si quis vero ex nostris successoribus, quod deus avertat,
hanc nostram -donationem irritam fecerit, subsit maledicto, et anathemate prepotentis dei
sanctorumque patrum, et cum Juda proditore eternis apud inferos supliciis torqueatur. Acta
sunt coram testibus, supradicto Laurencio archiepiscopo, Petro archi-diacono, Johanne
sacordote et monacho, Petro primicerio, Dragano stitonossa, Asdricio podzupo, et Gre-
gorio podzuppo. Ego 'Theodorus presbyter, et sacrario positus, iussu eiusdem regis do-
mini mei hanc donationem litteris mandaui, et testis adfui. Ego vero Stephanus, eiusdem
patrui mei heres, et diuina clementia futurus in regno successor, hanc donationem. con-
firmo, et ratam in perpetuum esse iubeo, coram eodem archiepiscopo, et Gregorio
episcopo Chroatie. Ego Joannes. sacrario archiepiscopali prepositus testis adfui.

Ovu listinu prevede Farlati iz talijanskoga, u kom jeziku bijaše uvršćena u zborniku listinah
samostana sv. Stjepana kod Spljeta. Farlati Illyr. Sacr. T. IIl. p. 138.

134 -
CLV. 1069.

Petar imenovani biskup krčki polaže sakleivu, kojom se obvezuje da će biti poslu$an nadbiskupu
spljelskom.

Ego Petrus presbiter, ecclesie veclensis futurus episcopus, ab hac hora in antea
promitto ecclesie spalatine, et tibi domino Laurentio archiepiscopo, tuisque successoribus
canonice intrantibus, obcdientiam et fidelitatem, et auxilium pro meo posse et scire, se-
eundum ordinem meum. Sic me deus adiuuet et hec sancta quatuor euangelia,

Farlati. Illyr. Sacr. T. III. sti. 141,

CLVI. 1069. mjeseca prosinca. U Spljetu.

Lovro nadbiskup spljetski utemeljuje samostan kuludjericah sv. Benedikta u Splietu, i nuznačuje
prava tako ovoga samostana kao à crkve sv. Marije.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno quidem dominice incarnacionis
millesimo LXVIIIII, (sic) indictione vero VII, regnante Cressimiro rege Chroatorum et
Dalmatiuorum. Ego Laurencius nuper apsarensis eeclesie presul, diuina ministrante
clemencia, cuius absque nutu nulla consistunt, nulla inesse, nulla in mundo videntur
deesse, spalatine sedis electus et ordinatus archiepiscopus. Igitur magnitudinem misera-
cionis eius considerans, imperiumque formidans, et illud quod exigiturus est quandoque
in judicio futuro expauescens, dicente scriptura: eui plus comittitur, plus ab eo exigitur;
cepi' equanimiter de tanta michi grege a domino commissa, quomodo, qualiterue sibi
eterni verbi possit concedere pastionem. Denique prout etas aut sexus cuiuscumque
indigebat, diuina largitate suggerente, illis necessaria suficienter subministrabuntur. Ve-
rumtamen locus, immo portus feminino sexui perfecte saluacionis nusquam inueni, in
quo religiosam et deo placitam vitam agere posset. Unde factum est, communi cum con-
gilio, locum sibi utilem aptaremus (ad) monasterium construendum, clericorum scilicet, et
laycorum fidelium, Valize prioris cum suis nobilibus cunctis. Inuento itaque loco cum
ecclesia, que ad honorem sancti Benedicti constructa fuerat, que eciam cellam beatissi-
mi Domnii pontificis et martiris Christi, clerici ac layci sub iureiurando confirmauerunt
esse. Inuente quoque sunt et persone, que ibidem deo deuote adessent seruiture. Inprimis
domna Chatena, nobillissima feminarum, quam postea abbatissam vidimus, domino volen-
te, sua cum sorore Stana, domnaque Anna, et domna Agapis, ac domna Vera, cum ceteris
deo deuotis personis. Quibus, ut superius, cum communi consilio, locum concessimus ad
monasterii construccionem et ad nostrarum omnium animarum dignam remuneracionem.
Tali denique pacto, talique confirmacione, quatinus sit illud prelibatum, deo volente mo-
nasterium ita liberum et absolutum ab omni seculari nexu, ab omnique paccione securum,
quemadmodum monasterium beati protomartiris Stefani a nostris antecessoribus statutum
et ordinatum videtur. Quibus inprimis ad auxilium et solacium inferiorem pauimentum cum
canaua turris sancti Petri, omnibus eiusdem ecclesie ereditariis consencientibus concessimus.
Inprimis Duimo Zoppo, Forminus Budichino, presbitero Bizancio, Duimo Dragauiti cum
Mareulla uxore sua, et filiis suis Petrana ct Drago, domna Anna mulier — —ione Naplate.
Non enim ibi congregacio esse poterit sine hoc. Hec et enim ante horum noticiam testium
condonacio faeta fuit, videlicet: domni Johannis monachi venetici, Gregorii presbiteri in

135

Asca, Petri archidiaconi, presbiteri Petri, omniumque clericorum, prioris Valize, Nichodemi,
prenominati Duimi, Claudii, Mesagalina, Duimi, filii Valize prenominati, Duimi Draga-
uiti ac nobilium laicorum ciuitatis spalatine Sed quia incongruum ac inutile uidebatur
eisdem sanctimonialibus fratres vel seruitores sexus masculini pariter commorare, habito
eonsilio, studiose locum, in quo prouisores ancillarum dei seorsum manerent perquirere
statuimus. Itaque dei ordinacione locus cum ecclesia, que a bone memorie viro, scilicet
sacerdote Andrea, quondam ad honorem sancte dei genitricis et virginis Marie con-
structa uidebatur, inueta est. Unde communi omnium clericorum ac laycorum, prioris
videlicet memorati, omniumque nobilium voluntate, nec non illo eodem consenciente cui
eiusdem ecclesie cura fuerat data, in potestate dei seruorum ad regendum cou endata,
illam Sbrephato cenobio cum terris ac viueis vel libris, seu quicquid habere videbatur ad
auxilium firmantes, perpetue concessimus, ita quidem, ut restauracionem sui status nullo
tempore, quod est illud edificii vel diuini oficii ammitteret Ad hec, ante stabiliuimus si
babuerint nauigia siue comercia, eant et redeant. Piscatores gyrrum sibi galetam pre-
beant. I. Alii autem piscatores singulos cum habuerint, deferant pisces. Quodcumque na-
uigium, frumenta deferrens, singula modia contribuat. Terram, que prope monasterio est
que dicitur ad Gusternam, quia in commune erat, sibi concessimus. De sororibus autem,
que nunc domino seruiture ibi ingrediuntur vel que eodem inuitate ingressure aderint, suis
facultatibus, immo territoriis libera cuncta que in prephato monasterio optulerint territoria,
volumus adesse ab humano cuncto seruicio, scilicet ab illo quod vulgo zuirum dicitur.
Verumtamen et hoc quod sibi iniunctum est, a nobis gracia honoris nostre methropolis
ecclesie, in precipua festiuitate, videlicet beatissimi Domnii, duos quippe cereos. singularum
librarum et duas oblatas tantum offerant in tributum. Deinde véro nulli subiaceant tri-
buto, nulli vi subsistant, nisi gratia dileccionis et munere oracionis. Hacta sunt autem
hec mense duodecimo, ante noticiam horum testium. In primis Valize et Nichodemi priorum,
Petri archidiaconi, Miche archipresbyteri, domni Johannis presbyteri, et monachi, Basilii
capellani, Stefani presbyteri, diaconi Fusconis, presbyteri Johannis, presbyteri Popini,
Micha presbyteri, Martini, presbyteri, Jobannis iudicatoris, Duimi domni Petri, Johannis
Mesagaline et fratris ipsius, Johannis de Porta, Duimi domni Dragi, Formini Busice et
omnium clericorum sancti Domnii ac laycorum spalatine urbis. Si quis autem, quod absit,
huius nostre confirmacionis_ violator temerario ausu extiterit, iratum habeat trinum et
unum deum «t CCC decem et octo sanctorum patrum consequatur malediccionem, et cum
Juda, perpetuam sustineat dampnicionem. Ego vero Teodorus liect immeritus presbyter
et cancellarius ecclesie sancti Domnii, per iussionem domini mei prenominati archiepiscopi
huius confirmacionis dictaminis scriptor et testis sum.

Pripisano: Ego Nemira, filia Mesagalina eti isto loco, ubi edificaui ecclesiam
saneti Nicolai, pro triginta romanatis, et offero eam ad onorem sancti Benedicti et una
peza terre in loco ubi dicitur petra in Pinat et unum amictum aureum. Ego autem
presbyter Teodorus scripsi. .

Izvornik na koži u arkivu kaludjericah u Zadru.

CLVII. Oko g. 1069.

Kresimir IV. kralj hrvatski daruje samostanu sv. Tome u Belgradu njeke gemlje u Sidragi.

Ego rex Chresimir per caritatem doi et beate Marie virginis nec non et sancti
Thome apostoli, aliquam benedictionem dono pro redemptione anime mee meorumque

136

successorum, et monaaterium ! predicti sancti Thome situm? in ciuitate Belgrado, idem
terras que in Sydraga nominantur, ut sint perpetuum illorum et qui post nostro discessu
aliud aliquid corrumpere temptauerit, maledictus sit à deo omnipotente, a beato Thoma
apostolo et ab omnibus sanctis dei, et cum Juda particeps fiat in eternum incendium, et
hec eontra his donum michi concessit optimum equum. Hec facta sunt coram his testibus:
episcopo Theodosio, Drago priore, Rainerio chroatino episcopo, Goizone bano et alii plures.

Polichorion. U' arkivu zadarskoga gubernija.

CLYVIII. 1070. 16. svibnja. ^e.

Kresimir 1V. kralj hrvatski potvrdjuje listinu kojom rabljani osnovaše samostan benediklinski
sv. Petra na habu.

Quemadmodum hoc testamentum bonum et iustum vidimus, a vestro episcopo et
clericis, ceterisque vestris ciuibus corroboratum et laudatum, ita ego Cresimirus rex
eandem collaudationem et confirmationem corroboro, et si aliquis instinctu diaboli con-
pulsus, hanc corroborationem nostram dirrumpere temptauerit, conuenit sibi fortior nobis
esse et amicitiam nostram spernere. Anno domini millesimo septuagesimo, indictione
octaua, die sextodecimo intrante madio; presentibus magistro Gregorio gramati co, et Paulo
de Bulia et aliis.

Izvadjeno iz dvajuh starih prepisah čuvanih u Rabu kao i listina g. 1060. pod brojem
CXXXVIII. priobéena.

CLIX. 1070. U Ninu.

Radovan, unuk Vikića daruje samostanu sv. Krševana u Zadru, posjed svoga djeda u Suhovaru,
prisivajué se na sud kralja Kresimira.

1 Anno dominice incarnationis, millesimo septuagesimo, indictione VIIII. (VIII),
augusto regnante * Romano tercio, tempore Cresimiri regis Chroatorum et Dalmatinorum.
Ego Radouan, nepos Lilici * trado omnem possessionem meam, que fuit predicti aui mei
in loco qui dicitur Suchouara > beato martiri Crisogono, presente eiusdem monasterii
Petro abbate, que possessio his manifestis indiciis declaratur. A lacu ex septemtrionali
plaga protendendo in directum versus boream ad riuum, et ab isto loco eundo ad aus-
tralem partem ad terminos predii de Duculo* cum suis circumadiacentis pascuis. Sed
quia resistebat michi Vekemir? Luce iupanus, cum Boleslao tepci, et hoc. donum quod
sancto martiri intuitu dei et pro remedio meorum predecessorum animarum feceram
contradicebant, et ad nichilum deuenire satagebant, dicentes ipsam terram a rege predicto
sibi esse concessam. Ob quam igitur contentionem, die sancto pasce studui adesse ante
presentiam predicti regis, ubi non modica turba nobilium, tam Chroatorum 5 quam Dal-
matinorum adherat. Tunc coram omnibus interrogaui satis diligenter dominum meum
regem, si tantillam hereditatem meam illis iupanis habere concessisset, qui in facie
omnium id? se minime egisse respondit !*, atque mei misertus !', largitus est michi
legatum suum nomine Apricium Socolarem, qui regia fretus auctoritate, michi et meam

! Drugis prepis: monasterio. “sito. ? U drugom prepisu: imperante. * Valjda Vilice, ili
Vilici — vlci. > Dr. prepis: Suhovari. 5 Dr. prepis: Dubio. 7 Dr. pr. Velcimir. 9 Dr. pr. Chroati-
norum. ? Dr. pr. Tunc rex coram omnibus illud. 1% dixit. !! miserescens.

. 181

terram ab illis defendens redderet !, ac meam donacionem publice coram vicinis in loco
supradicto, hoc est in monasterio sancti martiris Grisogoni, confirmaret, et sigilli proprii
munimine roboraret. Quod diuine misericordie instinctu factum est, nam predictus Apricius
*una mecum ad predictum locum videlicet Suchouara? veniens, coram omnibus ibidem ma-
nentibus, nec non coram aduenientibus subscriptis testibus, terram iniuste querentibus
interdixit et sicut illam domni dei largitus fueram una mecum regali institucione iterum
tradidit et confirmauit. Unde ego predictus Radouan, regia potitus iustitia rogo et con-
testor omnes Christi fideles, per patrem et Jhesum Christum filium eius, nec non et
Spiritum sanctum ab utroque procedentem, ut hec omnia inuiolabiliter coneeruent. Si quis
antem hane meam oblationem, qualibet cupiditate deceptus, quocunque ingenio, vel aliquo
tempore a domo dei auferre temptauerit, sumpmi * numinis iram incurrat, sortemque pos-
sideat cum bis, qui dixerunt domino deo: recede a nobis, nec ut iudicetur, sed in per-
petuum dampnetur, resurgat. Cui donationi et facto interfuerunt hi testes: Desinna nonensis
iupanus, testis, Cerminicus breberschico, testis, Volcinna? zatinschico, testis, Dabro$
poliscico testis, Cosma luschico 7" testis, Mutimir Sidraschico 5 testis, Saraceno sitinico ?
testis, Jacobizo Zastotinscico !? testis, Bolano tepciza, testis, Johannes dat, testis, Johannes
capellanus, testis, Budicio postelnico testis, Desimir Smulie filius testis, Tolimir psar
testis, Vitomir duornich. Hii omnes testes fuerunt coram rege. Suchouare vero: Tribigoi
grasciche !! Chroatinus, Zelodrag, Dragouit, Dobrogoi, Negouan. 1 Ego Anastasius chroa-
tensis episcopus et aule regie cancellarius, hanc donacionis cartulam rogatu predicti Rado-
uani et ex mandato domini mei regis, intus ut in ciuitate Nona scripsi et confirmaui feliciter '*.

Od ove listine ima dva prepisa ns pergameni. Stariji prepis nalazi se u arkivu zadarskoga
gubernija medju pismi mon. sv. Krševana. Rottolo E. Capsula XIV. br. 9. Drugi noviji prepis
takodjer na pergameni čuva se u zem. arkivu u Zagrebu. Documenta antiquissima br. VI.

- CLX. 1070. U Ninu.

Radovan daruje sve zemlje i vinograde svoga djeda Vuka (Valeka) samostanu sv. Krševana
u Zadru,

* 7 Anno ab incarnacione domini nostri Jhesu Christi millesimo LXX, indictione
VIII (VIII), regnante Romano imperatore tercio '? rege Chrobacie, Dalmacieque Petro,
Suuinimir bano. Actum in ciuitaie Nona. Adamizo iupano. Ego Radouapnus trado omnem
possessionem meam in terris et vineis queque fuit aui mei Valeco, de ciuitate Nona, mo-
nasterio sancti Chrisogoni, abbate Petro presente, iure. perpetuo possidendam. His coram
testibus, capellano Petro teste, Laurencio teste, Desinna iupano teste, Adamizo iupano teete,
Souinna setenico teste, Dedu'* teste, Vitadrago teste, Nepostoy teste, Petro presbytero teste,
Michael presbytero teste, Prodauo teste, Rugota teste, Andreas presbyter teste. Si quis
autem hanc conscripcionis vel donacionis (cartulam) voluerit corrumpere, cupiditate deoeptus,
superni numinis iram incurrat, sortomque possideat cum his, qui dixerant domino deo:

! redderat. ? Suchouari. ? supremi. ! Iam perpetuo 5 Vocinna. * Dalizo. ? Luscicho. 9 Sidra-
schicho. 9? Bitnicho. 1% Zastobrinschicho. !! Tribigoi Gruscile. !'% Na dr. pr. Ego Adam presbyter et
monachus veritaste comperta manu propria scripsi. !? Romau IH. carevao je od g. 1028. do 1034.
tu je dakle pogriešno stavljeno njegovo ime. !* Dat.

138 ^

recede a nobis; nec ut iudicetur, sed ut perpetuo damnetur, resurgat. Ego Adam presbyter
et monachus, veritate comperta rogatus, manu mea scripsi.

Ovaj istodobni prevod iz hrvatskoga pisan, na malenoj pergameni nalazi se u arkivu zadar-
skoga gubernija. Stari prepis iz XI. vieka, u zagreb. zemalj. pismohrani. Doc. autiquissima br. VII:

CLXI. 1070. U Zadru.

Hrvatin i brat mu Ljutostrah, daruju svoje gemljište u Sekiranih samostanu so. Kršećana
u Zadru,

1 Anno-ab incarnacione domini nostri Jhesu Christi millesimo LXX, indictione
VIIII (VIII) imperante Romano tercio, regnante Crobacie rege Cresimiro, bano Suinnimir.
Actum in ciuitate Jadera. Ego Chrobatinus, una cum fratre meo Lutostracho ! tradimus
in monasterio sancti Chrisogoni territorium quod abemus in loco qui dicitur Sekirani,?
abbate Petro presente, contiguum eiusdem ecclesie territorium ? his coram, testibus: priore
Jadere Drago, teste, Cusma iupano Luce, teste, Adamizo, iupano * teste, iudex Maio,
Jadere?, testis, Apricio, teste, Cando teste, Dabro de Bonamuta$, testis, Andreas, filius
episcopi, testis. Ego Adam presbyter vt monachus veritate comperta, rogatus? manu
mea scripsi.

Dva suvremena prepisa na pergameni. U zad. guber. arkivu. Caps. XXIIL Rotolio I. Nr.
611. i Caps. 1. Masso H. br. 7.

CLXII. 1070. U .Belgradu.

Ivan djed sa svojom suprugom Dobrilom, daruje sumostanu sv. Krševana u Zadru svoj posjed
u Cepriljanih i na Brdih.

Anno ab incarnacione domini nostri Jhesu Christi millesimo LXX. indictione
nona. (VIII) Imperante domno Romano tercio, Croacie vero regnante Chresimiro rege, ego
Johannes Chroatorum dad cum conscia uxore mea Dobrila, vendo possessionem meam
in loco qui dicitur Cepriylani, monasterio beati Grisogoni per viginti solidos iure per-
petuo possidendam, presente Petro abbate. Que his cingitur terminis ac lateribus: a latere
orientali via publica, ab australi colina deserti, ab occidentali terra sancti Platonis, a
septemtrionali terra Adamizo iupani, his coram testibus: Laurencius testis, Desinna iup-
panus testis, Adamizo jupanus testis, Souina Sachich, testis, Saracenus setnic testis, Petrus
capellanus testis, Vitodrago testis, Nepostoy testis, Michahel presbyter testis, Prodano
testis, Rugata, Andreas presbyter, Radouan testes. Ego Adam presbyter et monachus ro-
gatus et veritate comperta (scripsi — — —).

Item ego Johannes, Chroatorum dad, pro remedio anime mee, eodem tempore
concedo monasterio beati Grisogoni martiris, curtem in loco qui dicitur Berda, perpetuo
possidendam, presente Formino abbate. Hanc ipsam denique terram promerui a domino

! U drugom prepisu : Lutstrach. ? U dr. prepisu: Sacherani. * Drugi prepis: contiguum ter-
ritorio eiusdem ecclesie, presente Petro abbate perpetuo retinendum. Qui autem hanc nostram do-

nacionem subtraere voluerit, omnipotentis iram incurrat. Actum hoc in ciuitate Jadera, * None
iupano, ? Maius Jadere iudex, testis. * Bonemute. ? Rogatus a donatore et veritate comperta.

139

meo Chresimiro rege, et ipse concessit mihi hanc facere donacionem. Acta sunt hec in
ciuitate Belgrado, coram ipso domino meo Chresimiro rege, et his coram testibus: Drugona
scutonos, testis, Michael testis, Johannes capellanus, testis. Et ego Dominicus presbyter et
monachus iussu donatoris manu mea propria scripsi.

Iz kašnjeg prepisa. U gub. arkivu zadarskom, Caps. I. Masso H, Nr. 7.

CLXIII. Oko g. 1070.

Dabro opat samostana benediklinskoga sv. Stjepana u Solinu, daruje sav svoj imetak istomu
samostanu.

In nomine aeterni dei et saluatoris nostri Jesu Christi. Ego Dabrion indignus
abbas, egro corpore, mente tamen adhuc sana, vegetaque, post multa pericula, et calami-
tates, quas meis delictis acceptas fero, cum mihi tandem diuina misericordia id conces-
serit, quod summopere precatus sum, et de consilio amicorum onus ad perniciem animae
meae susceptum deposuerim, eaque demum omnia perfecerim, quae multo antea efflci
praestarique oportebat; nune mihi et rebus meis consulere statui pro eo, ac lex diuina et
regula sancti Benedicti praescribit in hoc caenobio saneti Stephani, inter cuius alumnos ego,
quamuis indignus, annumeror. Itaque res omnes abdico, quae vel nostrae sunt vel nostrae -
videri possunt, vel nobis commissae fuerunt, quasque a maioribus nostris accepi, tum a
Paulo archiepiscopo, tum a Dabra matre mea adoptiua. Item renuncio ecclesiae sanctae
Mariae in Palude, et omnibus eius appendicibus, caeterisque omnibus rebus, quae vel nostrae
videntur esse, vel ad nos quoquo modo pertiuent, mobilibus pariter atque immobilibus.
Quae omnia in ius potestatemque transfero eiusdem monasterii, ut arbitratu suo illis in per-
petuum utatur, habendo, possidendo. permutando. Si quis vero nostrorum consanguineorum
diabolico instictu impulsus, huic nostrae donationi aduersari audeat, subsit indignationi
unius ac trini dei, et anathemati trecentorum et duodeuiginti sanctorum patrum.

Huic donationi testes adfuerunt: venerabilis Laurentius archiepiscopus, Gregorius
episcopus, dominus Benedictus abbas, Petrus archidiaconus, dominus Urso abbas, Joannes
sacellarius, Petrus praeebyter et cardinalis (?), prior traguriensis dominus Petrus Bella,
Joannes praesbyter, et dominus Petrus decanus.

Ego vero Theodorus praesbyter scripsi et testis adfui.

Listina ova prevedena je iz talijanskoga prevoda na latinski po Farlatu, koj ju nadje u
samostanu sv. Stjepana de Pinis u Splietu. Farlati, Illyricum sacrum 'T. III. str. 153.

CLXIV. Oko g. 1070

Ivan djakon prodaje svoju zemlja u Obrovcu, samostanu sv. Krševana u Zadru.

Ego Johannes diaconus, frater Dimitri presbyteri, tibi domino Petro abbati sancti
Grisogoni, ad opus tuorum fratrum, vendidi terram in loco qui vocatur Obrouizo, pro
sex solidos aureos, continentem sementi modia usque viginti quatuor, que est iuxta
terram vestri cenobii, hoc quidem tenore: ut si aliquis meorum vel extraneorum vobis
banc terram me viuente subtrahere voluerit, ego. me anteponam illam ad deffendendam.
Quod si eam deffendere nequiuero, promitto mé vestrum vobis reddere, nisi vestra michi

140

aderit pietas, duplicatum preeium. Áctum est hoc in vestro monasterio sub camera beati
Danielis, subque noticia horum testium, ante quorum presentiam prefactos michi dedisti
solidos: Stephanus 'iaderensis episcopus, Maius diaconus et monachus testis, Petrizo
Pezenego testis. |

Matica u gubern. zadarskom arkivu. Caps. I. Masso H. br, 7,

CLXV. 1071 8. srpnja. U Belgradu.
Kresimir IV. kralj hrvatski, wredjuje jupe biskupije rabske,

Anno ab incarnatione domini-nostri Jhesu Christi MLXXI. indictione VIIII. die
octaua mensis iulii. Tempore domini Alexandri pape urbis Rome. Ego C. rex
Dalmatinorum ac Chroatorum, insimul meis cum principibus, iustitiam arbensis ecclesie
retinentes, et eam in protectione nostra suscipientes, volumus et perpetuo iure assen-
tientes firmamus, ut dicta ecclesia habeat suas parochias, silicet: iuppam, que fuit sub
alpibus, a castro latine Murula vocitato, sclauonice Stenige, usque ad fluuium Copriud, et
ecclesiam sancti Georgii in Rawna, Kissam suis cum pertinentiis, tantum retinentes
de iure suo paucas villas Pagi, Pecani, Murowlani, Wlasici, quas, et si pro malo habent,
nouo dedimus episcopo nonensi. Juppam Licche, iuppam Bucani et Bocachi. Et hoc statutum
volumus perpetuo inuiolabile manere, sicut semper a maioribus natu didicimus dicte iam
ecclesie inuiolabile perstitisse. Quicumque igitur nostris de successoribus hoc priuilegium
perturbare et ei vim infferre aliquo molimine atemptauerit, nostro iudicio pellatur a regno.
De inferioribus sanctimus componere centum libras auri, regali curie meditetatem, et
sancte predicte arbensi ecclesie aliam medietatem. Ad roborem et vigorem nostreque
cartule dationis, assentionisque iustitie, mitram nominis nostri inpressis litteris prelibate
donamus -ecclesie, et nostri sigilli inpressione firmando roboramus. Indictione' VIIII.
Datum est hoc priuilegium arbensi ecclesie in castro Belgrado, per manus Johannis
diaconi et domini regis notarii, coram comuni curia.

Od sdola visi vošćena pečat, na kojoj se vidi sjedeći na stolici kralj, koj u desnoj ruci drži
mjesto žezla, palicu s lierom, a u lievoj kruglu svieta. Na okolo nadpis: SIGILLUM REGIS
CRESIMIRI DALM. AC CHROAT. Izvorna listina čuvana do sada u pismohrani obćine rabske, na-

lazi se za njeko vrieme u Zagrebu, kod predsjednika jugosl. akademije gosp. kan. Račkoga.

CLX VI. 1071.

Obéina pažka predaje samostanu benediktinskomu sv. Mihovila, u selu Sansikovu, svo) samostan
sv. Petra (de Nimbis) sa susjednimi školjići 4 sa snatnimi dohodci; osim dohodka pristine, koj
pripada rabskomu knegu.

Anno ab incarnatione domini nostri Jesu Christi MLXXI. indictione nona. Tem-
pore Cresimiri Dalmatinorum et Croatorum regis, et Dragi arbensis episcopi. Nos denique
kesensis comunitas, quia deo et monasterio sancti Michaelis de Sansicouo, in primordio
edificationis ipsius monasterii, occulte et aperte offendimus, et quia deus sua misericordia
nos per reuelationem sancti Nicolai visitauit, quod strages qua deprimimur ob id super
nos deuenisset, comuni consilio, pro emendatione male facti, quod fecimus, donamus no-
strum monasterium sancti Petri de Neumis ! insulis monasterio Sansicouo, cum suis utrisque
insulis Neumis, et eorum pertinentiis, et cum decem libris ecclesie, et tribus aratris bouum,

141

et duobus campanis, et CCVI ouibus, et XVIII iumentis, et quinquaginta vachis; pristi-
num vero rogamus dari Mazolino? arbensi comiti, qui noster est. Que omnia volumus
ut dictum monasterium sancti Michaelis, excepto nominato pristino, habeat, et iure here-
ditario perpetuum possideat, salua tamen iustita arbensis episcopatus. Ego Mazolinus ar-
bensis et kesensis comes, testor, et me subscribi iussi. Ego — — — dono et subuolo
et subscribere me rogo. Ego Dobrogost hanc donationem esse volo. Ego Petrus dono et
volo. Ego Duinus valastelin dono et volo. Ego Stanimir dono et volo. Ego Dardinus dono
et volo. Ego Perlug dono et volo. Ego Sudimir dono et volo. Ego Paulus dono et volo.
Ego Bastian dono et volo. Ego Stojan dono et volo. Ego Gostime(ir) dono et volo. Ego
— — — — — dono et volo. Ego — — — dono et volo. Et omnes quotquot sumus,
hanc donationem volumus esse in perpetuum valituram. $t Et Ego Dragus arbe nsis epis-
copus notate interfui donationi et salvo iure nostre sedis, assentio, et hoc priuilegium
fieri iubeo, in cuius diocesi donate donata sunt. Ego Martinus diaconus examinator
manum misi. |

Ego Martinusius de Slouigna examinator domini comitis Marchi Mi chaelis, et
eius curie examinaui.

Farlati T. V. p. 229. Lucius ima ovu listinu samo u izvadku. Lib. lll. e. XII.

CLXVII. 1072. U Ninu i oko g. 1105.

Braća Sovinja, Desimir, Petar, Gromilo i Slavic daruju ga dušu svojih roditeljah i starijih
samostanu sv. Krševana u Zadru svoj posjed u Obrovcu.

Anno incarnacionis domini nostri Jhesu Christi millesimo LX XII. indictione VII(X.)
regnante Cressimir Chroacie et Dalmacie, Stephanoque episcopante.? Vi:nm nobis est
fratribus Zouinne, Desimir, Peter, Gromela, Slauizo de ciuitate Nona, ut pro remedio
animarum nostrarum et parentum nostrorum defunctorum, quorum nomina indicamus
Veliacus, Stepan, Tomidrag, Vekemir, Raddomir. Nomina autem feminarum defunotarum 5
Petronna, Bolinega, dare in cenobio sancti Chrisogoni martyris situm in Jadera posses-
sionem in Brauizo a mare infra et supra, que a nostris possessa est, septam antiquis
maceriis? cuius pertingit terminus per collem a meridie usque ad aquam recto itinere,
que oritur iuxta siluula que vocatur Lusiz,? et inde extenditur in, australi parie iuxta
Mozaua usque ad aliam aquam ? que subterraneo meatu videtur habere origivem a fonte
qui vocatur Sliuinich qui fons in eadem possessione '^ est. Indeque ducitur terminus !! iuxta
siluam que dicitur Virrouika qui rursum tenditur contra mare, et peruenit ad antiqua
sepulera que in eadem habentur possessione. Et inde ducitur funiculus usque ad terrulam
ecclesie sancti Chrisogoni ubi primitus idem martir sepultus fuerat, et ab ipsa tenditur
usque ad ecclesiam iam dicti martiris, que adheret ecclesie sancti Petri, site ibidem

'! Nune de Nimbis. Farlati. ? Lue. Mozoline urb. et keseno ?U drugom prepisu ove dvie
rieči izpuštene: * U drug. pr. hec sunt 5 U dr. pr. feminarum autem defunctarum itidem hec sunt,
nomina Petrona, Boldenega. $ U dr. pr. od rieči mártiris, osim rieči possessionem, sve izpušćeno i
dodano iuxta — mare ete. 7 U drugom prepisu opet dd rieči supra do cuius, sve izostavljeno, 9 Od
rieči terminus ima drugi prepis ovo: a parte aquilonali usque ad aquam que oritur non longe a
silunla que vocatur lucus, ? Od rieči extenditur ima prepis samo: iuxta alternam aquam. !* U
drugom prepieu dodana rieč nostra.

142

hinc et inde iterum usque ad mare,!? tam in collibus quam in vallis et quiequid nostri
iuris reperiri potest in !? Brauizo, in abbatis Petri presencia fratrumque eius !* iure per-
petuo tradimus possidendum. Si quis autem nostrum post obitum hoc donum pietatis
auferre a dicto cenobio '* temptauerit, parui pendens nostro voto, iram omnipotentis dei
incurrat !6 et cum supremus idem iudex mundum iudicaturus aduenerit, non cum electis
ad dexteram positus vocem beatitudinis'?", sed cum reprobis condempnacionis audire
mereatur.

Actum in ciuitate Nona, in presencia prefati regis. Druznik !? ded, Pribidrug po-
stelnik, Drugana scitinik !? regis, Addamiz iuppanus, Desinna iuppanus, Prodanus iup-
panus.?" [tem testes latini?! Drago prior, Andreas prior, Maius iudex *? Candidus,
Nikyforus, Petrus comerzarius, et Prestancius frater eius. Ego Adam rogatus, a predictis
donatoribus scripsi.?3

Od ove listine ima u arkivu gubernija dalmat/nskog u Zadru, medju pismi samostana av.
Krševana sv. XVIII. br. 455 i 445 dva jednako stara prepisa na pergameni, po svoj prilici iz
XII. vieka; izvornika neima. Iz toga zaključujem, da je ova listina prvobitno pisana bila na hrvat-
skom jeziku, a zatim dvakrat prevedena na latinski, jer samo tako može se protumačiti velika
(azlikost teksta, prem da je sadržaj jedan te isti. Lueio priobći Lib. II. Cap. XV. samo početak
i konac ove lištine, takodjer s njekimi promienami.
Na jednom eksemplaru ove listine sliedi zatim sljedeća bilježka XII. vieka.

Dehinc elabentibus pluribus annis, temporibus videlicet apud nos domini Colmanni
regis, quidam peruersi nepotes vire (sic) substraxerant aliquos agellulos de predicta
possessione, -falsificantes cartam istam. Quod perspicientes nostrates iam dicti cenobii, eos
stare fecimus ad iudicium episcopale, et datis iudicibus, iudicauerunt nobis, a tribus mo-
nachis iurando firmare cartam istam et alii tres similiter iurarent de nepotibus illorum
qui illam donauerant nobis possessionem, quod et factum est. Inprimis iurat dominus
Dabrus nuper abbas, deinde Georgius presbyter, et Gauzulus presbyter. Item de heredibus
illorum qui nobis hoc benigne egerant, iurat Radoslau, filius Petri iuppani. Stracin filius
Slauici iuppani, similiter et Climin, filius Desinne iuppani, similiter. Iudices autem hi
tres fuerunt — — — regis iudex. Miroslau Psarensia commes, et Desinna noster iudex.
Hoc itaque iudicium factum est in quadruuio maiore, sacramentum in^ nostro capitulo,
palam his testibus. Maius archidiaconus, Vitaza olim prior, Trunzan iudex, Vilcinna iu-
dex, Maius Puzana, Maius tribunus. Zanizus, tribunus. Gregorius tribunus. Forminus
tribunus. Vilzinna comerzarius — — -- — — ex Slauis testes. T Slauizus. T Radoslau.
T Saracin. T Jacous. f Geronnus. f A. t A. f C. f. G. T Pribinna.

Postea perlustrantes omnia loca illa, ita inueuimus ut scriptum erat, erigentesque
lapideos aceruos possedimus.

. !! Od rieči ducitur terminus ima drugi prepis ovako: ducitur funiculus non longe a
sepuleris, ipsaque sepulera in eodem nostro habentur territorio, Et iode porrigitur usque ad ec-
clesiam s. Grisogoni que adheret . . . kako gore. !? Percurrens, dalje izostavljeno do rieči et quicquid.
13 loco qui vocatur. !* Fratrumque eius izostavljeno kao i zatim rieči tradimus. '* A icto cenobio
izostavljeno. ! Od rieči paruipendens sliedi summi numinis iram. !* remunerationis. '* Druzinic.
!9? Scutarius. ?9 Za svakim imenom sliedi u drugom prepisu rieč .testis. 2! Item alii testes latini
ex ciuitate Jadera 2? Za svakim imenom sliedi rieč testis, zatim prije Kandida: Prestancio Doda
testis Petrus, commerciarius testis. *3 Rogatus manu mea scripsi.

148
CLXVIHI. 1072. U Zadru.

Pelar župan sidra£hi, sa svojim bratom Slavicom, daruje sav posjed svoga otca Semivita, u
mjestu Obrovcu, samostanu sv. Krševana u Zadru.

T Anno ab incarnatione domini nostri Jhesu Christi millesimo LXXII, indictione
VILI. (X). Ego Petrus iupanus de S draga cum Slauizo fratre, pro remedium (sic) ani-
marum nostrarum et parentum defunctorum trado in cenobium. sancti Grisogoni omne
territorum quod pater meus Semiuit possedit, in loco quod appelatur Brauizo. Si quis
autem hoc irritare temptauerit, quod cauet, repperiat, quod uitat inueniat. Actum in ciui-
tate Jadera, presente Petro abbate, Martino comerciario, testis, Sergio testis, Maio, filius
Cerneza testis, Neuprat testis.

Ego Adam rogatus a predictis fratribus manu mea scripsi.

Matica na pergameni. U arkivu zadarsk. gub Caps- XVIII. Nr. 454.

CLXIX. Oko g. 10728.
Crkveni sbor gadarski potvrdjuje samostanu kaludjericah sv. Marije u Zadru, darovanje otoka Slivna.

Laurentius dei gracia spalatensis sedis archiepiscopus, A(ndreas) iadertinus epis-
copus, Petrus, arbensis episcopus, Petrus, vecliensis episcopus. (Iohannes) traguriensis episc.
B. belgradensis episc. A. nonensis episc. G. abbas monasterii s, Chrisogoni, Theodorus s.
Stephani, Petrus s. Nicolai, Joannes s. Michaelis, Dabragna s. Petri, cum omnibus clericis,
atque laicis deum timentibus, Jadertine scilicet ecclesie, congregatis nobis plurima ventilanda
et examinanda allata ut moris est generalis concilii confluerent, interea eciam nichilotninus
illud affuit muniminis scriptum, quod episcopus et prior, nobiles et ignobiles iaderensis ec-
clesie beate Marie semper virginis, monasterio videlicet virginum Deo deuote famulancium
nouiter in eadem ciuitate nostris temporibus constructo, tempore consecrationis iam dicte
ecclesie, deuote et allacriter concesserunt insulam Silue ; hoc denique licet continens, ut que
de solo patrimonio nobilium puellarum, illuc ob amorem Christi concurrencium edificatum
fuerat, sic ab omni infestatione tributi quiete viuerent, ut libere ab omni mancipacione hu-
mani seruicii toto mentis affectu seruirent, eui se desponsantes ancillulas tradiderunt. Hoc
solummodo patentes, abbatissa ingenuitate precipua, nomine Cicha, cum omnibus sororibus,
volentibus, illis amplissima de fisco ciuili dona conffere, quod namque dum diligentius
perscrutantes inuestigaremus illud inde cassare studuimus, quod cassandum et impossibile ad
obseruandum perspeximus. Inerat siquidem ei, ut si quis ex omnibus bonis monasterio usque
ad formellam casci violenter presumeret anathematis vinculo ex triplo ligaretur, quo iure
abraso cetera perpetua stabilitate firmare salubrius decreuimus. Ita quidem ut nullus de
clero vel populo, magna vel parua persona, igenuus vel servus, abinde in antea quicquam
violenter auferre presumat, quod si presumpserit, et emendare post actam querimoniam
resistendo voluerit, tunc anathematis vinculo inpenitens innodatus intereat, excepto quando
prior sepedicte ciuitatis pro comuni utilitate omnium conciuium ipsemet, vel filius eius iuerit,
vel suum legatum transmiserit, quod tamen cum omni honestate et mensura fiat. Hoc denique
promulgato acclamatui est, si placeret! succlamatum quoque est omnibus:, placet . .“ —

lz starinske sbirke poveljah zadarskoga samostana sv. Marije. — Lucio de regno Dalm.
6 Croat. Lib. ll. Cap. XVI. Farlati V. p. 49.

144
CLXX. 1072.

Kresimir 1V. kralj hrvatski, daruje zadarskomu samostanu kaludjericah sv. Marije njeko "gem-
ljište u Brdah što su prije držali kmetovi Benak i Beneda. -

Anno ab incarnatione domini nostri Jhesu Christi millesimo LXXII.' indiccione
VII. (X) Ego Cressimir, dei prouidentia rex Chroatorum et Dalmatinorum, pro remedio
anime mee et parentum meorum trado? in monasterium virginum, situm Jadere, in ho-
nore beate virginis Marie, (in) presentia Agapis abbatisse, territorium in loco, quod Berda
vocatur, quondam possessum a duobus colonie, nom' ne uni Benach, alteri Beneda? iure
perpetuo possidendum. Si quis autem meorum successorum id irritare temptauerit, pauendi
incurrat sumpmi iudicis iram, damneturque cum his, qui leuam tenuerint partem.

Johannes, causidicus regis, testis. Draugana *, scutarius regis, testis. Adam, iup-
panus nonensis, testis. Desinna iuppanus testis, Prodano iuppano, testis. Zounna setinico
testis, Vekenego setinico, testis. Michacio? presbyter, testis. —

U arkivu zadarskih kaludjericah sv. Marije više prepisah.

CLXXI. 1072.

Kresimir 1V. kralj hrvatski potvrdjuje samostanu kaludjericah gadarskih na dan posvećenja
crkve sv. Marije svoje prvašnje darovanje kraljevskog imanja Tokinje.

Anno dominice incarnacionis millesimo LX XII. indictione VII(X). Ego Cresimir
rex Chroacie et Dalmacie, ob remedium anime mee et predecessorum meorum, monasterio
sancte Marie monialium, in dedicatione basilice, dono terram in Tochenia, que regalis
esse dinoscitur, vel regalium seruorum, vergentem per conuallem ab oriente in occidentem,
que mari determinatur, in aquilonem vero usque ad supereminentem montem, ad meri-
dianam autem plagam traeutem, quam auus meus C. dedit cognato suo Madio et filio
eius Dabrone, coram his testibus: Dabro priore, filio Bolicie, Nikiforo et fratre eius,
Madio, filio Zelle, Dobro drugu scitonoso, Desimir ubrusar, Vitaza. l. et confirmo Micha.
l. et Deainna. l. et conf. Madio Zelle. l. et Madius gener Zelle, Prestanci. l. Pruana
|l Grubize, l. Gauzulo Prestabarba 1. Budinellus, |. Neupret, l. Barba, 1. Domaldus, 1.
Brate, |. et alii quam plures colaudantes et confirinantes.

Et ego Madius archidiaconus interfui, scripsi et confirmaui.

U arkivu kaludjericah zadarskih.

CLXXII. 1072.

Andrija biskup zadarski, priur Drago i sva obćina gadarska daruju samostanu gadarskih ka-
ludjericah sv. Marije otok Slivno.

Anno dominice incarnationis millesimo LXXII, indiccione VII(X). Ego Endreas,
presul Jadere urbis una cum Drago priore, et clero et populo eiusdem ciuitatis. Placuit
nobis dare insulam Silue et veram libertatem veramque ingenuitatem monasterio sancte

!U drugih prepisis millesimo Lll. ? dono beatissime. ? Benada izpuštsno. € Dragana. 5 Et
ego presbyter Michacio capellanus regis scripsi et corroboraui.

145

Marie, situm in eadem urbe, in die consecrationis eius basilice, iure perpetuo tenenda
ob salutem omrium nostrum viuorum et defunctorum. Quod si quis proteruus deinceps
hoc nostrum actu:n violare aut rumpere temptauerit in aliquo et vim sanctis monialibus
illic habitantibus vel usque ad formellam casei rapuerit, diuinam et sanctorum eius et
nostram percipiat malediccionem, et medietas domus sue careat in publico.

Ego Joannes iudicator laudo et confirmo. Candidus laudo et confirmo.

U arkivu zadarskih kaludjericah sv. Marije.

. CLXXIII. 1072.

Draguš priur sa svimi gradjani gađarskimi čini zakon, da samostanu sv. Marije u Zadru
nitko ništa na silu oteli nesmije.

In Christi nomine. Ego Dragus, gratia eius, prior Jadere urbis, una cum nobilibus
et omni populo huius ciuitatis, tibi domna Cicca abbatissa, tuisque sororibus presentibus
et futuris. Placuit nobis concedere propter deum et sancta dei genitrice, et pro salute
animarum et corporum nostrorum, veram libertatem, quam nullus ex nostris monasteriis
habet, ut non cauallus, non famulus, usque ad formellam casei, per vim eis aliquis tollerit.
Et si quis hoc nostrum rumpere vel contraire voluerit, deificam habeat maledictionem,
et incurrat eis penam, medietas domus sue. Actum est hoc in die consecrationis basilice
sancte Marie, ante Andream nostrum episcopum, et eius clero, et Madii abbati et
Ursoni abbati.

Stari prepis na pergameni u arkivu kaludjericah zadarskih sv. Marije.

CLXXIV. Oko g. 1072.

Čika opatica samostana sv. Marije u Zadru bilježi kupljene stvari i gemlje £a Svo) samostan.

duo ymnaria, unum matutinale, cereum laudum pro decem et octo sol. In candelis,
candeolisque, hac arcella maiori, decem sol. dedi. Hec ego Cicca abbatissa in thesauro
apposui nostro monasterio sancte Marie. Nunc vero eadem scribo, que in domibus siue
terris vel construccionibus eodem tempore sunt acquisita :

Eodem tempore comparaui medietatem domus a Posterulensi Sergio funditus
deuastatam, ex australi parte curie, protendentem ab aquilone in meridiein. Aliam uero
medietatem donauit nobis Neupret cum sorore sua, quam monachauimus, et superaddidit
coquinulam cum subiacenti curiola. Domum autem illam restauraui, totamque cooperui
atque straui. Istius vero domus comparacio de propriis meis et mee filie Vekenege
bonis facta est. Per idem vero tempus domina Dabra cum sua nepte D. ad nos veniens,
monacha effecta, attulit nobis domunculam ex occidentali parte cum puteo, ac coquinola,
et subiacenti curiola ab aquilone in meridiem protendente.

Per idem vero tempus veniens ad nos domnus Uncio, mortis preventus, vir nobilis,
attulit nobis suum subiacens alodium, a termino domine D. protendens in meridiem
usque ad viam, et insuper addidit duodecim aol.

Per idem vero tempus a quibusdam conciuibus comparauimus ortum ante fores
ecclesie luxta viam ex occidentali parte pro XV sol. in quo domum fratribus, et hospitibus
a fundamento fabricauimus, et stratam, ut est honorifice, composuimus,

> —-————--.—.— +.

146

Per idem vero tempus domina Bona, filia Madii Sege, iudicatoris, pro filia sua
Marichina, quam monacham fecimus, dedit nobis quartam partem destructe domus Plani
post pinnaculum templi, et quantum illi quarta pars exigit, quartam partem subiacenti
curie. Ego uero Cieca abbatissa comparaui tres partes illius domus de proprio meo ma-
trimonio, dedi Cicle pro medietate domus et curie triginta solidos, dedi Petrizo, filio
Trunzanni, nepoti Sege XV sol. pro quarta parte domus et subiacentis curie. Hec in
domibus et curia, ut prescripsi, adinuenta sunt monasterio sancte Marie.

U samostanu zadarskih kaludjericah.

CLXXV 1072—1078.

Kresimir 1V. kralj hrvatski pošilja Vujla Draga u Belgrad, da ragvidi tužbu Feliksa opata
samostana sv. Kuzme # Damjana, poradi crkve sv. Ivana.

Breue recordationls, quomodo placuit regi (Cresimiro), quod mitteret suum nun -
tium in Alba ciuitate inquirere a populos ciuitatis, si vera essent ea, que abbas Felix
requirebat et proclamationem faciebat, scilicet de iustiticia ecclesie sancti Johannis
euangeliste de sanctis Cosme et Damiano, et quid populus diceret: inde misit Vuillum
Dragum, qui vocauit populum ad se ad sanctum Johannem. Ad quem populus venit, dicens:
quod quicquid abbas requirebat, de iusticia ecclesie iustum requirebat. Ista sunt nomina
hominum: Semiuitus, Petrus iudex, Nicolaus archidiaconus, Micha vetulus, frater eius
Belzo, Vitaza, Johannes presbiter, Negulus, Lube, Andreas, Drase, et fratres eius
Dabrana, Gregorius, Domaccha, Trunzannes, et omnes ciues affirmauerunt priuilegium
sancti Johannis de sanctorum Cosme et Damiani, et semper debuisset permanere sub
potestate huius monasterii.

Polichorion. U arkivu zadarske gubernije.

CLXXVI. Oko g. 1072—1078.

Bilježka o kupljenih gemljah ga samostan kaludjericah sv. Marije u Zadru.

Abbatisa C.(icca) monasterii sancte Marie, cum suis sororibus comparauit terram
in Petrizani, sub Cresimiro rege et Suinimiro bano, a filiis Dobromiri, Rudinna, Adamizo,
Saracenus, pro XXXVII sol. In eodem loco a Grigo Seuotik pro uno sol. de capris
et uno boue comparauit terram, et aliam a Teona, Trilie filio, pro duobus sol. In
eodem loco ab Adam Debel per V. sol Et aliam in eodem loco a presbytero Brebe-
rizo per III. sol. Et pro rogatione eiusdem terre, Neupreto dedimus III sol. de grano.
His testibus: Episcopus Dabra, Sega, Dabro Striaza, Trunzani filius iudicator, Margastrona
presbyter, Seraia Dabrize, Trudalaca, Doda, diaconus Madius, presbyter Barba, Santasedra
Gosik, Spizar, Stoiana det, Crasona douornik, Zarondris Keuik et frater eius Adamiz.

Stari prepis na koži u arkivu zadarskih kaludjericah.

CLXXVII. 1073. U Ninu. | '

Vekenego daruje u ime gadužbine samostanu zadarskih kaludjericah sv. Marije sav svoj nepo-
kretan imetak.

In nomine domini nostri Jhesu Christi, et eiusdem incarnationis anno millesimo

septuagesimo tercio. Regnaute Cressimiro Chroatie, bano Suinimiro, episcopatum vero

s ————— ————————— — — ————À— >...

141

gubernante domino Stephano, in ciuitate Nona, iuppanus Adammizo. Ego deniqus Ve-
kenego, pro remedium anime mee, precipio fieri in domo sancte Marie de Jadera, omnem
possessionem meam, quam habeo (in) vineis, terris cultis, et incultis et omnia animalia,
pecoribus vel iumentis, omnia et in omnibus sit in predicta domo sancte Marie in perpe-
tuum possidenda. Et si quis parentum meorum contraire temptauerit, quod absit, iratum
habeat trinum et unum deum, et cum Juda Scarioth in inferno dampnetur. Adammizo
iuppanus, testis. Prodano testis. Desinna. testis. Capellanus Grubina, testis. Tollimiro
testis. Presbyter Dedochna, testis. Presbyter Barba, testis. Zouinna testis. Nepostoy testis.
Presbyter Milotech, testis. Petrus de Bonemute testis et alii plures testes.
U arkivu zadarskih kaludjericah sv. Marije.

CLXXVIIL Oko g. 1073.

Samostanu sv. Krševana dopituju Zadrani pravo ribarenja,

Tempore dompnii Magii iaderensis prioris, pro necessitatibus publicis fuerunt
vendite piscationes. Una in insula Melata, altera in Tilago, in valle maiori sancti Victoris
ex parte Áltana, que continet a loco ubi Mecar dicitur, usque ad casas, que sue pisca-
cionis quartam portionem se habentibus dare solebant, quas vero pauci iaderanensium
nobiles emerant propter quartam piscium portionem. Sed quia sepe in diuisione piscium
litigabant, et se inuicem scindentes et cedentes lacerabant, venit iam dictus prior, cuius :
superius in alio loco mentionem fecimus, cum eis ad monasterium, et timens ne in peius
malum deuenirent, presente Trasone abbate, feci eos portionem suam piscium offere coram
omni populo beato Grisogono martiri. At illi omnes in hoc facto letati sunt, et minime
iam sentientes litigium, in pace fraternitatis manserunt, empcionem suam piscium data
sacro quippe cenobio. Post multorum autem curricula annorum, quando omnia iam diruta
fuerant queque utilia erant et seruorum dei pertinencia, tempore Candonis, iterum pisca-
tores ad sinistram tendentes, machinabant auferre quartam partem vallis sancti Victoris,
adicientes, quod de sola Melata quartam dedimus partem, Unde paruo interuallo euoluto,
Dragonis nobilissimi prioris sub tempore, iudicium inter eos fuit, que equalis pars iustior
esset. Statim inflamati spiritu nequam, monachis sacramentum dederunt, quamuis se
nimium penitemtes egisse talia. Inter hec affuit Stephanus iaderensis presul, una cum
Drago priore et Maifredo aduocato testes et omnes nobiles nostre urbis. Et ego Domi-
nicus presbyter rogatus ab omnibus, propria manu scripsi et roboraui.

Iz guber. arkiva u Zadru. Kašnji prepis. Cap. I. Masso H. Nr. 7.

CLXXIX. Oko g. 1073.

Aprico Sokolaristić ! daruje samostanu sv. Ivana evangjeliste u Belgradu svoju zemlju u Jelčanih,
što ju dobi na dar od hrvatskoga kralja Kresimira IV.

De terris quas Aprizo dedit in Elzani.

Aprizo Socalaristich pro eterna gloria concessit eidem monasterio terram in
Elzani, testibus. his: Radoslav Lissizai, Musar et Stephano fratre Radoslai, et hoc sub
Petri abbatis tempore. Habuit autem Aprizo hanc terram tali ordine: quadam die hic

! Ovaj Petar Sokolaristić spominje se u listini pod br. g. 1070.

148

Aprizo regem Chresimirum, ac reginam hospitio suscepit, regali apparatu eis cenam mi-
nistrauit, qua peracta, eos largis muneribus honorauit. Regi per se optimum puerum cum
optimo equo attribuit, regine vero ancillam optimam donauit, et regis schitanosse scutum
et lanceam, et aliia diuersis diuersa dedit munera, alias vero terras interiacentes eidem
rex condonauit monasterio sancti Joannis sub tempore Petri abbatis.

Polichorion. U arkivu zad. gubernija.

CLXXX. 1070 —1074.

Rusin Morstić daruje samostanu Sv. Petra kod Solina svoje zemlje u Trsteniku, koje darovanje
potvrdi Slavic kralj hrvatski.

Breuem recordationem facio egu Rusinus, qui et Morsticus, de terris que sunt
in Tristenico, pars que mihi contigit, volo et iubeo ut sint in monasterio sancti Petri,
pro remedio anime. Nam si quis eam subtrahere (temptauerit) iratum habeat trinum et
unum deum, et meam maledictionem. Oblata sunt autem hec coram Preda filio Stepa-
nici et Dragisse. Denique post mortem prefati Morstici, venit uxor eius et affiirmauit
prefatas terras, coram presbytero Vilcana, et filio Mileso et Rusello filio Souine, et Desi-
miro filio Dreuaro, nec non Deuiano. Postea venit Slauiz rex, et corroborauit prenomi-
natas terras, coram Petro bano, et Sarubba iupano, et Ded filio Climini, et Vulcano
setnico, et Juuano filio brauaro et Zurra filio Tripuni, presbyter Panesa, Budimir tepciza,
et presbyter Vilcano. Ibidem Slauiz ante eosdem testes, sicut partem fratris sui affir-
mauit, sic suam partem, quam ibi habebat in eadem ecclesia, pro remedio anime sue,
nec non sui fratris perpetualiter contulit.

Regesta samostana sv. Petra gumajskoga, str. 16. rukopis Xll vieka, čuva se u arkivu
kaptola splietskog. Noviji prepis u rukopisu: Instrumenta fundamentalia mensae archiepiscopatus
Spalatensis, u mojoj bivšoj sbirci broj 287. str. 53.

CLXXXI. 1074. 20. ožujka. U Rimu

Grgur papa Vll. nalaže dubrovčanom, da svoga biskupa Vitala, kog bješe gatvorili, iz zatvora
igpuste, à da ga natrag stave na biskupsku stolicu ga koju već drugoga izabrali bjehu. Ujedno
pošilja u Dubrovnik Giralda kao svoga poslanika.

Omnibus Raguseis.

Gregorius episcopus seruus seruorum dei, omnibus Raguseis salutem et apostolicam
benedictionem, si obedierint. Peruenit ad aures nostras vos Vitalem episcopum vestrum
cepisse, et eo in custodia et vinculis posit», alium vobis in episcopum elegisse, que
quidem res quam sit inordinata, quam iniqua, quam criminosa, quam diuinis et humanis
legibus contraria, nulli fidelium in dubio esse credimus. Proinde misimus ad vos dilectum
fratrem nostrum Gir«ldum sypontinum archiepiscopum, ut in hac re nostra legatione
fungens, iustitiam inde decernere debeut. Ammonemus itaque, et apostolica vobis auctori-
tate precipimus, ut relaxato episcopo, quem in captione tenetis, in presentia prefati
archiepiscopi conueniatis, et ad faciendum super hac re canonicam iustitiam, et in aliis
etiam ecclesiasticis causis, que inter vos corrigende eunt, eandem, quam nostre presentie
deberetis, obedientiam et fauorem exhibeatis. Quod si peccatis impedientibus, causa apud

- >. -e

m ————— Áo —— À— m omrimmse ne sea o

149

vos examinari et deffiniri non possit, volumus ut utrumque, videlicet episcopum captum,
et eum quem irregulariter elegistis, in nostram presentiam conducatis, quatinus adiuuante
deo, quod iustum fuerit, inde iudicare, et auctorabiliter statuere valeamus. Alioquin si
nostra, immo apostolica monita et precepta, contempseritis, a liminibus ecclesie, et omni
christia à communione vos apostolica auctoritate pellendos et sequestrandos esse sciatis.
Data Rome XIII. kalendas aprilis. Indictione XII.

Iz vatikanskoga rukopisa Xll. vieka: Gregorii VII. Bullarum Lib. I. lit. 64. list. 87.

CLXXXII. Oko g. 1075.

Prodan Draganegov i njegovi rodjaci daruju samostanu sv. Petra kod Soline njeke zemlje i
vinograde.

Ego filio Draganego Prodano offero terra supra Saline in monasterio sancti
Petri, duod mihi precepit dari pater meus, pro remedio anime sue, coram auunculo suo
Nicla, nec non eiusdem ecclesie abbate. T Post hec verum in ipsum monasterium Paulus
et Petrus filii Palunduzuli, fratrisque nostri dederunt terras per remedium anime sue. In-
primis a Zuuano vineam, et aliam in Calamito, supra vineas Petracca, et vineam a sancto
Ysidoro, et vineam a Ballo, et a sancto Casiano, vineam quam habuit impignoratam
Susazo pro IIII. solidis, et a sancto Casiano agrum, in Spalazulo vero II petie de terra,
a Spinanti quoque I. agrum, et medietatem de domo in Spalato, que fuit de Anzulo. Ista
omnia suprascripta dederunt pro remedio anime sue, et quartam partem de terra eorum.

Iz regestrah samostana sv. Petra gumajskoga, rukop. XII. vieka str. 17. u arkivu kaptola
plietskog. '

CLXXXIII. 1075. 8. veljače.

Njeki gradovi dalmatinski obvezuju se duždu mletačkomu, da neće u Dalmaciju voditi bud
Normane, budi druge neprijatelje inostrance.

In nomine domini dei eterni et saluatoris nostri Jesu Christi, anno ab incarna-
tione eiusdem MLXXV. mense februarii die VIII. indictiono XV(XIII) Dalmatie et Cro-
atie. Promittentes promittimus nos prior spalatine ciuitatis, videlicet Stephanus Vualiza
nomine, atque Gaudinus tribunus, dom Marra, Joannes Peripano, Petrus filius Dominici,
Desa filius Cocini, aliusque Desa, Michael, Stephanus Nichiforus, Dominicus Drasi, For-
minus, Salatus, cum uniuersis nostris conciuibus, maioribus et minoribus, nec non et prior
Tragurine ciuitatis, Vitalis nomine, et Petrus Bello, Georgius Bogaboici, Joannes Chudi,
Sabaudicius archidiaconus, Desa, Andreas, Dominicus cum cunctis nostris conciuibus ma- .
ioribus et minoribus nostre ciuitatis, atque Candidus prior iadrensis ciuitatis, et Madius
Sega iudex, Nichiforus Seluis, Zella, Madius, Gallus, Dabro, Strincia. Joannes, Spatarius,
Candidatus, Lampridius, Madinus Martini, Valentinus Speri, Andreas Camerarii ac uni-
uersi nostri conciues, maiores et minores, atque prior de Belgrado Justus veneticus,!
Gregorius frater episcopi, Drago de Crustina, Michael de Utica, Prestancius, Petrigna
Anastasii, Michael de Diachuiro atque omnes conciues nostre ciuitatis, vobis domino Do-
minico Siluio, duci Venetie et Dalmatie et imperiali prothofodro et seniori nostro, ut ab

U listini g. 1076. spominje se pod imenom: Dominicus Justus.

UO € € m

150 |

hac die in antea, quarum nullus nostrorum ciuium audeat adducere Nortmannos aut extra-
neos in Dalmatiam, aut per se ipsum vel quouis ingenio.

Si quis autem huius sceleris preuaricator inuentus fuerit, et se legitime excusare
non poterit, amittat vitam suam, et quidquid possidet in hoc seculo, medietatem in ca-
mera ducis, et medietatem ciuibus, qua in ciuitate preuaricator inuentus fuerit, per iudicem
et per romanam legem, que in presenti pagina scripta esse videatur in quarto capitulo
eiusdem legis. Quia si quis inimicos infra prouinciam inuitauerit, aut introduxerit, anime
Sue incurrat periculum et res eius inferantur.

Signum manus prioris spalatine ciuitatis Stephani Valize, qui hoc rogauit fieri.
Et successere omnes, qui supranominati, subscribunt ut supra, inde in calce.

Ego Laurentius sancte salonitane ecclesie archiepiscopus ratifico et confirmo.

Ego Forminus nonensis episcopus ratifico et confirmo.

Ego Joannes abbas sancti Bartholomei, ratifico et confirmo.

Ego Prestantius episcopus belgradensis ratifico et confirmo.

Petrus Hencius sancti Marci diaconus et ducis Venetie domini Siluii cappellanus,
rogatus a dictis hominibus, scripsit et compleuit feliciter.

Iz rukopisa: Codex diplomaticus Treuisanus s. Marci, u knjižnici mletačkoj sv. Marka.
CI. X. cod. LXXXI. f. 113.

CLXXXIV. 1075. mjeseca studena.

Gerardo poslanik papinski umiruje na crkvenom zboru splietskom, razpru medju biskupom za-
darskim i opatom sv. Krševana radi kapele sv. Ivana, koju darova Gorbina samostanu sv.
Krševana.

In anno MLXXV. ab incarnacione domini nostri Jesu Christi, mense nouembris,
ea tempestate, qua comes Amicus regem Croatie cepit. Ego Girardus s. romane ecclesie
apocrisarius, sipontineque sedis gratia dei archipresul, missus a domino Gregorio papa
partes in istas, statui sanctam synodum spalatina in urbe sedens, uniuerso cum cetu,
firmans vera, execrans illicita, respuens falsa. Tum in hora Petrus venerabilis abbas
sancti Grisogoni conquestus est de cella sancti Johannis, que vulgo Silagus nominatur,
quod suus episcopus, videlicet Stephanus, inde sibi abstulerat, unde abbas nobis chartulam
porrexit, in qua inuenimus, quod Gorbina, que olim supradictam cellam sua sponte dona-
uerat, post suggerente sibi inimico studebat auferre. Hoc gestum est tempore Acuzonis
legati domini Nicolai pape. Sed dictus apocrisarius videns hoc arte diabolica machinari,
audax ut scriptura testatur, iustus confidit ut leo, inuestiuit abbatem per baculum, quem
gestabat manu, eodem priore concedente cum suo populo, et insuper eternas maledictiones
futuris usurpatoribus dedit. Ego autem videns sibi iuste fieri, et omne consilium meum,
rursum precipimus suo presuli inuestire abbatem suo illo cenobio, per pedum, quod manu
portabat; contradicentibus autem nostra verba hec, et auferre volentibus, post noxia
verba illius missi prioris collaudamus, et nostra insuper posuimus. Laurentius archipresul
collaudat, et roborat; Joannes tragurinus episcopus collaudauit; Prestantius castilanus !
episcopus collaudauit; et omnis synodus collaudat et roborat.

Farlati Illyr. Sacr. T. III. p. 142.

i.e. belgradensis.

NT — — — Te
.
*",.
"a
u *
'
*

-————— omu e. -—-— — ce " .

151

CLX XXV. 1076. 21. svibnja. U Rimu,
Grgar Vll. papa podieljuje Petru nadbiskupu dubrovačkomu nadbiskupski plašć.

Gregorius episcopus seruus seruorum dei, dilecto in Christo filio Petro archi.
episcopo sancte pitauritane sedis ex ciuitate Labusedi in regno Zachulmie, et Sorbulie
et Tribunia vel ciuitatis Catere, et Antiuari seu Ulcinii, et Driuasti, Polati atque Scodre
cum ecclesiis atque parochiis earum. Si pastores ouium sole gelvque pro gregis sue
custodia die ac nocte contenti sunt, ut ne qua ex eis aut errando pereat, aut ferinis
laniata morsibus rapiatur oculis semper vigilantibus. Quanto sudore, quantaque cura de-

beamus esse peruigiles nos, qui pastores animarum dicimur, (ut) attendamus et subiectum

officium exibere erga custodiam dominicam non cessemus, ne in die diuini examinis pro
desidia nostra ante summum pastorem negligentie nos reatus excruciet, unde modo ho-
noris reuerentia sublimiores inter ceteros iudicamur. Pallium autem ex more ad missarum
solempnia celebranda, tibi tuisque successoribus utendum transmisimus, quod tibi non
aliter, ecclesie tue priuilegiis in. suo statu manentibus, utendum concedimus, nisi solum-
modo in die sancte resurectionis Jesu Christi domini nostri, siue ascensionis et pente-
costen, seu in natalitiis sanctorum apostolorum, atque Baptiste Joannis, nec non in
assumptione sancte Marie, similiterque in domini nostri Jesu Christi die, verum etiam in
ordinatione suffraganeorum tuorum, sicut a beato Gregorio predecessore nostro huius
alme sedie presule sancitum est, in secretario induere pallium debent, et sic ad missarum
solempnia proficisci, et nihil tibi amplius liceat ausu temerarie presumptionis arrogare, .
quam decessores precessoresque tuos usos esse incognitum non habes, ne dum in exteriore
habitu inordinate aliquid arripiatur, ordinate etiam, que licere poterant, ammittantur.
Hortamur itaque, ut morum tuorum ornamenta huic conueniant, quoniam huius indumenti
honor modesta actuum viuacitate seruandus est, quatinus auctore deo utrobique possis
esse conspicuus, Itaque vita tua filiis tuis sit regula, in ipsa si qua fortitudo illis iniecta
est, dirigant, in ea quod imittentur aspiciant, in ipsa semper considerando proficiant, ut
tuum videatur esse post deum bene quod vixerint. Cor ergo neque prospera, que tempo-
raliter blandiuntur, extollant, neque adversa deiciant, sed quiequid illud fuerit, virtute
patientie dedincant. Nullum apud te odia locum, nullum fauor indiscretus inueniat, dis-
cretum te mali cognoscant, insontem 'apud te culpabilem sugestio mala non faciat, no-
ceutem gratia non excuset, remissum te delinquentibus non ostendas, nec quod ultum non
fuerit, perpetrari permittas ; sit in te et boni pastoris dulcedo, sit et iudicii seuera districtio,
unum scilicet quod innocenter viuentem foueat, aliud quod inquietos corrigendos a pra-
uitate compescat. Sed quoniam nonnunquam prepositorum zelus, dum districtus malorum
vult vindex existere, transit in crudelitatem correctionis, iram in iudicio refrena, et censuram
discipline sic utere, ut in culpam ferias, et a dilectione personarum quas corrigis non
recedas. Misericordem te prout virtus petitur in omnibus exibe, opressis deffensio tua iuste
subueniat, opprimentibus modestie ratio contradicat, nullius faciem citra iustitiam accipias,
nullum querentem iustitiam despicias, custodia in te equitatis excellat, ut nec diuitum
potentia sua apud vos extra viam suadeat rationis ardere, nec pauperes sua faciat hu-
militas desperare, quatinus deo miserante talis possis existere, qualem sacra lectio pre-
cipit dicens: oportet episcopum irreprehensibilem esse. Sed his rebus uti salubriter po-
teris, ei magistram charitatem habueris, quam qui sequutus fuerit, a recto tramite non
recedat. Ecce frater charissime, inter multa alia ista sunt sacerdotii, ista sunt pallii, que
si studiose seruaueris, quod foris accepisse ostenderis, intus habebis. Fidem autem (quam)

152

in tuis epistolis breuiter adscripsisti, literatim explanare debueras. Redemptori tamen
gratias agimus, quod iam ipsa etiam breuitate esse cognouimus rectam. Sanota trinitas
fraternitatem vestram gratia sue protectionis circumdet, atque in Simonis sui via vos dirigat,
ut post vite huius amaritudinem, ad eternam simul dulcedinem peruenire mereamur. Scri-
ptum per manum domini secretarii nostri palatii. Bene Valete. Datum duodecimo Ka-
lendas Junii per manum Petri diaconi bibliothecarii et canc llarii sancte apostolice sedis,
anno domini Gregorii septimi papae, IV. (III) indictione quartadecima.

Iz rukopisa: Varie bolle ed instrumenti cavati del archivio p. di Ragusa str. 432. U Du-
brovniku kod g. Dr. Ivana Agusta Kaznačića.

CLXXXVI. 1076. mjeseca listopada. U Solinu.

Dimitar Svenimir kralj hrvatski obvežuje se, prilikom krunisanja i zasjedanja ma kravljevsko

prestolje, pred papinskim poslanikom Gebizonom, vjernošću stolici rimskoj, obečajući crkveni da-

nak od godišnjih 200. bizantinah i darujući samostan sv. Grgura u Vrani za stan papah
$ budućih papinskih poslanikah.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis anno dominice incarnationis , millesimo
septuagesimo sexto, indictione decima quarta, mense octobris. Ego Demetrius, qui et
Suinimir nuncupor, dei gratia Croatie, Dalmatieque, a te domino Gebizo,! ex apo-
stolice sedis legatione, domini nostri pape Gregorii potes'atem obtinens, in salonitana
basilica sancti Petri, synodali concordia totius cleri et p:puli electione, de Croatorum,
Dalmatinorumque regni regimine, per vexillum, ensem, sceptrum et coronam inuestitus,
atque constitutus rex, tibi deuoueo, spondeo, et policeor, me incommutabiliter comple-
turum omnia, que mihi tua reuerenda iniunxerit sanctitas, videlicet, ut in omnibus, et
per omnia apostolice sedi fidem obseruem, et quicquam hoc in regno tam apostolica sedes,
quam sui legati sanxerunt, vel sanxerint, irreuocabiliter custodiam, iustitiam excolam, |
ecclesias defendam, primitie, decime, omniumque ad ecclesiam pertinentium, procurator
existam, vite episcoporum, presbiterorum, diaconorum, subdiaconorumque, ut caste et rega-
liter viuant. prouideam; pauperes, viduas, atque pupillos protegam, parentele illicitam co-
puiam destruens, legitimam dotem anulo, sacerdotisque benedictione constituam, et con-
stitutam corrumpi non permittam ; hominum venditioni contradicam, atque in omnibus, que
ad rectitudinis statum congruuut, deo auctore, me equum exhibeam. Ducentorum quoque
bizantinorum tributum, meorum omnium consultu primatum, sancto Petro, per singulos
annos, in resurrectione domini, de mihi concesso regno, persoluendos statuo. Et ut post
me regnaturi hoc idem perpetuo seruent, censeo, corroboro, atque sancio. Dono insuper,
concedo, atque confirmo apostolice sedi sancti Gregorii monasterium, cui Vrana est vo-
cabulum, cnm omni suo thesauro, scilicet cum capsa argentea, reliquias sacri corporis
eiusdem beati Gregorii continente, cum duabus crucibus, cum calice et patena, cum duabus
coronis aureis, gemmis ornatis, cum euangeliorum textu ex argento, cumque omnibus
suis mobilibus et immobilibus bonis, ut sancti Petri legatis sit semper ad hospitium, et
omnino in potestate eorum. Hoc tamen interposito tenore, ut nulli alii potestati detur,
sed omni tempore sancti Petri sit proprium, et a me, meisque successoribus defensum,

! Ovaj Gebizo s. Bonifacii abbas, bijaše g. 1075. zajedno sa Mavrom opatom sv. Save, po-
slanik papinski u Marki.

T .

153

atque ab omni homine liberum, et securum. Cuiuscunque autem audacia, temerario ausu
prefatum monasterium ex assignato thesauro priuauerit, terribillem illam iudicis vocem,
quam diabolus cum suis angelis auditurus est, audiat. Preterea cuin deo seruire, regnare
Bit, vice beati Petri, et domini nostri pape Gregorii, atque post se successorum in apo-
stolica sede, me tuis manibus committo, et commendo, hanc fidelitatem sacramento sta-
bilio. Ego, inquam, Demetrius, qui et Suinimir, del gratia et apostolice sedis dono rex,
ab hac hora, in antea sancto Petro, et Domino meo pape Gregorio, suisque successoribus
canonice intrantibus, ero fidelis; et ut ipse, siue post eum futuri pontifices, siue legati
eorum, vitam aut menbra perdant, aut capiautur, neque in consilio, neque in facto ero,
et consilium quid mihi crediderint, ad illorum damnum scienter nulli intimabo. Regnum
autem, quod mihi per manum tuam, domine Gebizo, traditur, fideliter retinebo, et illud,
suumque ius apostolice sedi, aliquo ingenio, aliquando non subtraham. Dominum meum
papam Gregorium et suos successores atque legatos, si in meam potestatem venerint,
honorifice suscipiam, et honeste tractabo, et remittam, et undecunque me inuitauerint,
prout potero, eis simpliciter seruiam.

Iz knjiZnice korsinijanske u Rimu, rukopis br. 244. etr. 494.

CLXXXVII. 1076. 9. listopada.

Svenimir kralj hrvatski potvrdjuje na saboru solinskom darovanje crkve sv. Jurja u Pulalu,
učinjeno nadbiskupiji spljeiskoj po Trpimiru i Mučimiru.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Ego quidem Suinimir Croatorum atque
Dalmatinorom rex, residente me in regno meo, anno dominice incarnationis millesimo
septuagesimo sexto, indictione vero XIIII. die nona mensis octobris, ac diuina gratia
confortante, suffragantibus meritis beatissimorum martirum Doninii et Anastasii, ob quo-
rum reuerentüam et deuotum amorem, venerabilis presulis michi spiritualis patris domini
Laurentii ecclesie spalatensis, in qua eorum corpora requiescunt, per presentem paginam
do et confirmo eidem domino archiepiscopo, et suis successoribus, ac ipsi ecclesie sue,
perpetuo ecclesiam sancti Gregorii de Putalo cum toto territorio suo, a rupibus montis si-
gvatis ex utraque parte, usque ad mare, iuxta donationem et confirmationem regum prede-
cessoruim meorum videlicet Tirpimir et Mucimir, utin ipsorum conscriptis paginis vidimus
contineri; cum seruis et ancillis in eodem territorio positis, atque commorantibus presen-
tibus et futuris seu in eodem territorio in posterum, residere volentibus. Ita tamen quod
— — -— dominus archiepiscopus eiusque successores, temporaliter et spiritualiter merum
dominium — — — in ipsa manentibus villa, et eorum bonis mobilibus et immobilibus
— — — prenominata spalatensis ecclesia perpetuo possideat pacifice et quiete. Nulli
igitur liceat hanc paginam nostre donationis et confirmatiouis infringere vel turbare. Si
quis vero attemptare presumpserit, trinum et unum deum iratum habeat et maledictionem
CCCXVIII. sanctorum patrum incurrat, et aliorum sauctorum, ac cum Juda proditore in
inferno damnetur eterno suplicio.

Acta sunt hec in presentia horum seruorum dei videlicet: Stephani episcopi iader-
üni . . . episcopi chroatensis Gregori, episcopi arbensis, Theodosii episcopi belgradensis;
Basilii episcopi absarensis, Formini episcopi nonensis, Johannis episcopi traguriensis.
Dabri abbatis s. Stephani, nec uon comitum et baronum Dominici tepzi curialis comitis,
Kiroe — — — comitis. Dobrili comitis cleunensis. Pribini comitis cetinensis. Lubomiri

154

comitis et aliorum nostrorum comitum et baronum, ubi fuit fidelium maxima congregatio.
Pro quibus omnibus et singulis perpetuum robur habentibus, presentis priuilegii paginam
nostri sigilli charactere fecimus muniri. |

(Exemplum sumptum ex originali in membrana cum sigillo magno pendente,
cum cordula rubri et crocei coloris existente in archivo archiepiscopali.)

Prepisao iz rukopisa« Donationes Principum, u arkivu biskupije spletske.

CLXXXVIII. 1076. U Belgradu.

Gradjani belgradski obvesuju se davati deselinu od maslinah samostanu sv. Ivana evangjeliste.

Notum sit omnibus fidelibus tam posteris quam presentibus, quia nos belgradenses
diuites ac inopes, nullo cogente, nullo monente, immo spontanea voluntate, gratia deuote
intentionis, promisimus dare singulis annis decimas nostrarum oliuarum monasterio sancti
Johannis apostoli et euaungeliste, die uidelicet dedicationis eiusdem ečclesie, quam viri
religiosissimi dominus silicet Laurentius, spalatinus archiepiscopus, una cum apochrisariis
romane sedis episcopo Fulcoino et Gebizone abbate sanctorum Bonifacii et Alexii, nec
non et Prestancio eiusdem urbis episcopis dedicauerunt, eisdem etiam donum supradic-
tum collaudantibus, ac firmiter corroborantibus, et auctoritate apostolica interdicentibus,
ne umquam ab aliquo violari presumatur. Quod si forte aliquis temerario conatu abne-
gauerit, iram superne mayestatis omniumque sanctorum maledictionem possideat. Et hec
donatio acta sancitaque fuit anno ab incarnatioe domini nostri Jhesu Christi millesimo
septuagesimo sexto, indictione uero XV. (XIV) et hoc apostolante Gregorio VII papa
apud Grecos Michail imperante, apud Selauos Suuinimiro regnante, Petro in eodem mona-
sterio abbatiante, Dominico Justo Belgradi priorante.

Polichorion. U arkivu zadarskoga gubernija.

CLXXXIX. Oko 1076. U kraljevskom dvoreu kod Solina.

Svenimir kralj hrvatski daruje samostanu kaludjericah sv. Benedikta u Spljetu gemljište La£ane
| kod Pustice.

» In Christi nomine. Ego Suinimir nutu dei Chroatorum et Dalmatinorum rex,
nobis diuina clemencia concedente in regali solio inuiolabiliter residentibus, undique uterque
sexus, militum videlicet, utriusque uite laicorum, seruorum, et ancillarum nostrarum
affluens, pro rebus sibi oportunis curiam, ac causis sibi necessariis. perquirens semper
astabat, Inter quos quedam sanctimonialium mater, Maria videlicet, cenobii sancti Bene-
dicti, in solempnitate consecracionis ecclesie nostri episcopatus sancte Marie vocabulo,
auxilium, immo subsidium memorati cenobii a nobis perquirens, et regali throno cum
suis quibusdam sororibus coram nobis astitit. Unde consultu omnium seruorum dei, et
nobilium nostrorum, qui supradicte solempnitati aduenerant, propensione et voluntate
prefate abbatisse, et quia locus territorii eidem monasterio contiguus videbatur, nostra
regali potestate quod Pustiza nominatur, perpetuo iure possidendum sibi inuiolabiliter
coneessimus in Lazani. Actum est hoc in villa regali, quo in loco iam dicta ecclesia
sancte Marie (sita videtur, his) coram testibus. Inprimis coram Laurencio venerabili

155

(archiepiscopo). Petro chroatensi episcopo, Stephano, iaderensi episcopo, Johanne tra-
guriensi episcopo, Johanne sancti Bartholomei abhate, Petro belgradensi abbate, Dominico
tepsio, Iwrina tenenstico, Viseno polistico. Isti ad (nostram) confirmacionem cum, (in
numerabili multitudine ibidem astante sufficiant). Jacobum vero ducem Marianorum ex
parte (nostra legatum et intro) ductorem abbatisse fieri immemoratis (sic) terris per-
misimus. Si quis regum vel principum, iupanorum, parua siue magna persona, huic nostre
donacioni contraire temptauerit, trinum et unum deum habeat iratum et CCC. decem et
octo sanctorum patrum consequatur malediccionem. Et molendinum que est vita ipsorum
similiter eis fiat.

Ego Theodorus presbiter et ecelesie sancti Domnii et eiusdem regis cancellarius,
scripsi et sum testis ibidem-

Izvorna listina pisana na pergameni, u sriedivi poderana, nalazi se u zemaljskoj pismo-

hrani u Zagrebu. Doc. VIII. Rieči pod zatvorom popunjene su iz Farlatova teksta. Illyr. Sacr. Tom.
HI. str. 155.

CXC. 1076.

Preštancio biskup belgradski daruje samostanu sv. Ivana evang. crkvu ss. Kozme i Damjana
kod Belgrada.

In nomine patris et filii et spiritus sancti, unius trinitatis et trine unitatis indi-
uidue. Notum sit omnibus fidelibus tam presentibus quam futuris, quod Prestancius, bel-
gradensis episcopus, gratia diuine et humane karitatis, ecclesiam sanctorum Cosme et Da-
miani, que sita est in acuto vertice cuiusdam monticuli, non longe a supradicta urbe distantis,
monasterio sancti Johannis euangeliste perpetualiter babere concessit Ne autem aliqua suc-
cedentium violentia principum, regis videlicet, episcopi, aut prioris eiusdem ciuitatis teme-
raria mente, feroci tirannide, hec statuta violare audeat, et sua audacitate corrumpat, huius
concessionis sanctio ante personas virorum honestissimorum et sancte religionis cultum
iugiter exequentium, absque ulla contradictione laudabiliter corroborata est, in presentia
scilicet Laurencii tocius Dalmacie ac Chroacie reuerentissimi archiepiscopi, et domni
Gebizorfis sanctorum Bonifacii et Alexii religiosissimi abbatis, una eum Fulcoino Fori
Simphronii venerabili episcopi, apostolice sedis apochrisariorum, in vinea iustitie dei totis
viribus misericorditer laborantibus, astantibus etiam belgradensis ecclesie archipresbitero
Drago, et archidiacono Johanne, et Jadere archidiacono Dabro, et omnibus clericis utriusque
ciuitatis et Dominic» Justo priore, Gregorio iudice, Drago, Prestancio, Michael, Drusia,
et fere tocius supradicte ciuitatis clero fauente ac populo. Ánno millesimo ab incarnati- .
one domini nostri Jhesu Christi, videlicet septuagesimo sexto, indictione vero quarta de-
cima, tempore autem Gregorii septimi pape, et Demetrii Dalmacie ac Chroacie regis, et
domni Petri eiusdem monasterii abbatis religiosi. Quicumque autem corruperit quod ho-
rum omnium laude confirmatum est, dei et eorum maledictionem perpetuo incurrat.
Amen.

Polichorion. U arkivu zadarske guberije.

156

CXCI. Oko godine g. 1076.
Madia ii Maria opatica kaludjericah | spljetskih sv. Benedikta popisuje zemlje pripadajuće
Svomu samostanu.

Sub primo Simonis ducis anno, ego Madia sancti Benedicti monasterii (abbatissa)
paginam testamenti scribere iubeo, de terris que sunt, ubi dicitur ad petram Nebogam,
et alia peza de terra, que dicitur ad muros, quas Dabriza monacha, filia Bonice in tem-
pore abbatisse Chatenne prephati inonasterii prime, sua pro anima suorumque parentum
in sancti Benedicti cenobio optulit, in quibus vere multo tempore triticum — — — u-
lerunt et duobus vicibus vineas plantauerunt; denique iam transactis pluribus annis Preda
et Vilemiro eius fratres, contra moniales proterue insurexerunt, et supradictas terras suas
proprias suorumque parentum esse dicebant. Quibus cum prorsus insistere non valuimus,
huius rei causa cum eis tali sub voce, uno solido duobus galetia uini cederent p — —
nib — — sanxiuimus, ut prephate terre perpetuo monasterio sancti Benedicti permanerent
ipsique — — — modo — — — — inferri — — — auderent. Hoc autem actum est
coram diacono Cirnecha. Tribuchi, Caloso Calone, Aprizzo, Cicle, Matalario, Prarinna —
— — one nepote, Gaudio Scarnice, Sabati Zu — — — freni filio, Zirno, Zabne filio,
et Georgio sancti L(auren)ti capellano presbitero.

Prepis na pergameni. U kol, zadars. samostanu.

CXCII. Oko 1076.

Lampridio rodjak opata Petra daruje samostanu sv. Ivana ev. u Belgradu trećinu svoga imetka.

De tercia parte hereditatis Lampredii, cognati Petri abbatis.

Recordacio quam Petrus abbas fecit scribi, qualiter Lampredius, eiusdem Petri
abbatis cognatus, pro sua suorumque parentum animabus, cessit eidem monasterio terciam
partem totius sue possessionis; et hoc post mortem eius, qualicumque modo, terra mariue
obiret, seu quocumque tempore, sic, ut eo defuncto, predicta pars tercia totius sue facul-
tatis rediret in potestatem abbatis et suorum monachorum, et hoc absque ulla contra-
rietate, scu fratrum, seu parentum, aut consobrinorum, vel cognatorum, vel auorum, vel
proauorum, vel uxoris, vel nurus, vel socri, vel socrus, vel nouerce seu matertere, siue
quorumlibet ex suo genere. Et hoc actum est in presentia domini Prestancii episcopi et
Dominici Justi prioris, et Gregorii iudicatoris, et Petri de Nobilibus, et Petricii, filii Madii
et aliorum plurimorum virorum.

Polichorion. U arkivu zadarske gubernije.

CXCIII. 1075 — 1016.

Bilježke o zemljistu Mirani, koju nabavi 1 parbom isvojeva za belgradski samostan sv. Joana
ev. opat istoga samostana Petar.
De territorio Meirane.
Petrus abbas cum suis fratribus conparauit eidem monasterio mediam partem
tocius territorii Meirane, precio XXX. sol. romanorum a Chrenicio cuiusdam Johannis
filio et ab eius consobrino nomine Johaune, testibus bis: Dragorado, Chrucainna postiuppo-

151

Drasauith, Negauan, Veitrich, Strearado, et Drusba filie eius et Gorbina presbitero, et
Radanech presbitero de Sichoua, et quodam presbitero de Jagadeua, et Dabrainna, et
Dragabut, eiusque filio Sluuinna de Cerani.
Determinatio huius territorii.
Hec autem terra determinatur sic, ab amigdalo, que est ab aquilone, incipiens
recta mensura tenditur per transuersum usque ad collem, que est ab austro, [item ab ea-

dem amigdalo iuxta lapides prolatatur in longitudine usque ad siluam, que sibi est con-

tgua ab oriente.

Quomodo P. abbas certauit contra Berberistich pro hac terra.

Hanc terram vero conatus est auferre P. abbati, Stresinna Berberistich suique
parentes, quare idem P. abbas, qui comotus cum quibusdam ex fratribus, Nonam adiit,
et in presencia regis Suuinimir contra eos viriliter decertauit, ac iuuante Christi gracia,
honeste superauit, dato iudicio a tepizone Dominico, eodem Berberistich, volente et col.
laudante rege Suuinimir, suisque nobilibus. Testibus his: eodem scilicet rege Suuinimir,
eodem etiam Stresinna Berberistich, et Jurra nonensi iupano, et tepizone Jacobo et fra-
tribus eius et Lubomir iuppano.

Polichorion. U arkivu zadarske gubernije.

CXCIV. 1078. — 107.

Popis različitih darovah učinjenih samostanu sv. Ivana ev. u Beljradu, za vrieme Petra opa-
ta istoga samostana.

De terra in valle Pagnana.

Est et ibidem alia quam emit abbas P. de Plachabudi pro III. sol roman.

De alia terra in eadem valle.
Est et ibidem alia, pro qua idem P. abbas mutauit bis tantum terre ad locum

Murazol cum monachabus sancti Thome apostoli.

De alia terra in eadem valle.

Est et ibidem alia quam Johannes absarensis dedit eidem monasterio pro ani-
mabus tam sua quam et parentum suorum.

De terra ex alio latere callis.

Est et ibidem alia ex alio latere callis, in qua est largum vinetum, partem cuius
donauerunt eidem monasterio archidiaconus belgradensis, Dominicus vero Dernicius duas
partes, et episcopus Theodosius maiorem partem, et hoc sub tempore abbatis P.

| De alia in eodem loco. |

Est et ibidem alia quam idem P. abbas accepit pro mutuo ab hereditariis sancti
Clementis, dans eis terras Thoine presbiteri in territorio quod Roretum d citur.

De alia in eodem loco. :

Est et ibidem alia quam Rosa sochrus Streizy donauit eidem monasterio, tamen
partim dando, partim eam pro alia mutando.

De alia terra in Pagnana.

Est et ibidem alia quam abbas accepit pro mutuo, dans pro ea ter tantum terre
hereditario ecclesie sancti Georgii, in loco qui Frugi dicitur,

De alia ibidem,

158

Est et alia ibidem pro qua P. abbas dedit Dominico brauario aliam terram in
Roreto. |

De alia ibidem.

Est et ibidem alia quam emit abbas P. a quodam veglensi pro IIII roman
De alodio Barbare vidue.

Idem abbas P. comparauit a rege Chresimiro alodium cuiusdam Barbare vidue
pro quadraginta romanatis, parentibus vero eiusdem Barbare dedit XV. similiter roman. -
videlicet III. casas cum tota curte que infra est, et duas terre pecias in valle Pagnana.

De terra in valle Fustina.

Idem abbas P. comparauit terram in valle Fustina de Valentino, filio Petri episcopi, pro
XV romanatis et ex altero latere calis emit idem Petrus abbas unam terre peciam pro
eodem precio XV. roman. ab Andrea. Est et ibidem alia, quam idem Petrus abbas com-
parauit de Iuuaza consobrino cuiusdam Valentini pro VII, roman.

De terra in Kutuno, quam dedit Prestancius castellanus. :

Prestancius castellanus dedit eidem monasterio terram ad sanctam Mariam in
Kutuno, pro anima sui filii eo sepulti. Et hoc sub tempore M. abbatis.

De alia ibidem.

Alia est et ibidem pro qua P. abbas dedit Vitazai vineam Petri presbiteri, filii
Rose in Zulio.

De alia ibidem.

Est et ibidem alia vinea quam dedit eidem monasterio Plato, filius archipre-
sbiteri Cernec pro animabus tam sua, quam et suorum parentum, et hoc sub tempore
abbatis P.

De alia in eodem loco.

Est et alia vinea ibidem, quam donauit eidem monasterio quidam nomine Breida,
pro animabus tam sua, quam et suorum parentum et hoc sub tempore abbatis P.

De terra Platonis et Johannis sui auunculi, sub monte sanctorum Cosme et
Damiani.

Idem predictus Plato una cum Truniano suo auunculo et quodam Vitaza suo
consanguineo condonarunt eidem monasterio eam terram, que est ab austro sub monte
sanctorum Cosme et Damiani, pro animabus tam sua quam et suorum parentum, et hoc
sub tempore abbatis P.

De terra Rose socrus Streizii.

Rosa quedam soerus Streizii vendidit eidem monasterio terram inibi pro XV.
romanatis, et hoc sub tempore abbatis P.

De teritorio vendito a Jurainna iuppano in Sidraga. — |

Eidem monasterio vendidit Jurainna iuppanus de Sidraga suum territorium, quod
est in Sidraga, a puteo usque ad palatium, pro eo accipiens optimum equum,.testibus his :
Michael, Gregorio, Drago, Prestancio, Druse, Petriza, et hoc sub tempore abbatis P.

De terra quam in eodem loco vendidit Dedacha villanus.

Eidem monasterio vendidit suam terram Dedacha villanus pro III. romanatis,
testibus Chruchenna postiuppo, et Vitadrago etaliis pluribus, et hoc sub tempore abbatis P.

De vinea quam dedit Nassemir Gussichius.

Eidem monasterio donauit Nassemir Gussichius, factus ibidem monachus, bonam
vineam in Nabryskia, testibus priore Dragoslao, et Michael et Gregorio et Prestancio |
et Drago de Castriza, et hoc sub tempore abbatis P. :

——— -————————— .-

159

De territorio in Seruiza.

Terra vero que eat in Seruiza, incipiens a lacu orientis, protensa vero adusqne
puteum occidentis in longitudine, et a colle aquilonis tensa usque ad alium collem me-
ridie ex latitudine, partim data est eidem monasterio a rege Chresymiro, ut predictum
est. Partem vero tribuit Petrus Chaida, factus ibidem monachus, aliam quoque Veilcaza
et Dragorado ibidem dedit, aliam partem silicet quidquid suum fuit, et hoc fecit pro suo
filio, quem P. abbas excomparauit de Cossiza teuzone. Et pro illius parte dedit P. abbas
illi Dragorado vaccam unam et iuuencum arare poteatem, et quinque lanatas (sic). Est
et ibidem alia terra empta sub tempore Lupi abbatis a capellano ecclesie sanctorum Cosme
et Damiani pro una vacca in Jagodanna, et ab villanis inibi cohabitantibus.

De territorio Moimiri.

Ego Moimir, pro eterna gloria dono totam partem alodii mei, volente et consen-
tiente et colaudante fratre iveo Draselo, quod incipit ad valle sanctorum Cosme et Da-
miani, usque ad territorium monacharum sancti Thome. Isti sunt testes, quorum nomina
leguntur. Jurana iuppano de Sydraga, et Crucona postiuppo, et Lisizao et Vitodrago et
alis quam plures. (sic).

De terra quam dedit Budizo presbiter.

Budizo presbiter concessit eidem monasterio pro eterna vita terram in Dollani
pro qua P. abbas cum suis fratribns dedit ei optimum equum. Testibus his: Chrukenna
postiuppo, et Vitale et Ursainna |

De alodio Petri presbiteri et monachi.

Presbiter Petrus, effectus ibidem monachus, concessit eidem monasterio totum
suum alodium ibidem in D.lani, testibus his utriusque doni, Chruchenna postiuppo, Vi-
tale, Urseinna. Et hoc sub Petri abbatis tempore.

De terra quam dedit Nassemir in Nasseri.

Eidem monasterio dedit idem Nassemir Gussichius vineam in Nalosai-Nasseri,
similiter pro requie animarum, immo quicquid terrarum ibidem sitarum sue parti perti-
nebat, testificantibus presbitero de Assericha, Rauizai, Dragazai et Dessina suo fratre,
et Symone cum suo fratre, nec non et vineam idem ibidem concessit in territorio Vlosy-
nasseri et quicquid terrarum illic sitarum sue parti pertinuit, et boc tempore abbatis P.

De curte Cossyza in Crastani.

Chossiza teuzo pro gloria superne paterne concessit eidem monasterio curtem
frugibus terre fertilem in Crastani, cum omnibus inibi coniacentibus humili prece, since- |
raque deuotione, fratres eius loci ad se conuocans, eosque superne obsecrans sub tempore
P. venerabilis abbatis, his legitime testificantibus, silicet Slaiza, Chaleinna, Deiigazai.

De terra, que est in Jagothne.

Abbas Petrus emit terram in Jagothne de Bratichi Besrodie pro XII. romana-
tis, dans pro ea etiam bonum equum Lubomir iuppano de Sidraga, et quicquid inibi
est terrarum, aquarum, petrarum, siluarum et omnium illic pertinentium. Testibus idoneis.

De curte filiorum Dobrozai in Crastani.

Filii Dobrozai vendiderunt eidem monasterio curtem optimam in Crastani pro VII.
solidis, testibus Thesinna, suoque fratre Braticha, Sidinna; et hoc sub tempore abbatis P.

De terra Luthstrach fratris Chroatini.

Eidem monasterio vendidit Luthstrah, frater Chroatini suum optimum alodium in
Chrastani pro XIIII solidis. Testibus Slaiza duornich, Chalenna et suo fratre Prebinnae
et Jurainna et Desinna. Et hoc sub tempore abatis P.

160

De alodiis in Garriza.

Eidem monasterio vendiderunt alodia sua in Garriza pro XXXV sol. isti villani:
videlicet Thessimir et Dabraza cum om:ibus suis pertinenciis, in aquis, in siluis, in pra-
tis, testibus his: Slaiza duornich et Chaleinna et Prebinna suo fratre et Thesinna, suoque
fratre ac suis filiis duobus Szidinna et Desinna, et Lubidrago et fere omnibus de eodem
vico villanis. Et hoc sub tempore abbatis. P.

De alodiis in Jassene vico.

Eidem monasterio alodia sua vendiderunt hi villani, scilicet Thessinna et Dilga-
zai, Ubi, (sic) in Asene vico. Quo precio, pro tribus romanatis, quibus adentibus istis Scidi-
na et Jurainna una cum Budinna suo fratre, utrisque filiis Petri, et hoc sub tempore
abbatis P.

De agro Ándree in Chrastani in loco qui dicitur Vellchiza.

Eidem monasterio vendidit suum agrum in Vellehiza quis(nam) Andreas, filius
Trebauizo, quo precio, pro tribus romanatis. Quorum testimonio, istorum: Tessinna cum
suis filiis et Dragazai. Et hoc sub tempore abbatis. P.

De terra Stanimir vendita in Dubrouiza.

Eidem monasterio vendidit Stanimir terram in Dubroviza pro VIIII romanatis.
"Testibus his: Slauiza duornich, et Ch:leinna et Drugaza et filiis Petri Juraina et Budinna;
et hoc sub tempore abbatis. P.

De terra Zouinna filii Negomir.

Eidem monasterio vendidit terram suam in Seuischane Zouinna, filius Negomir,
tragos quinque pro ea in precio accipiens. Testibus his: Thesinna, suisque filiis et hoc sub
tempore abbatis, P.

Polichorion. U arkivu gubernija zadarskoga.

CXCV. 107.

Njeki Kerniz daruje samostanu sv. Ivana ev. u Belgradu, svoju crkvu sv. Mihalja i. njeko
zemljište u Miranu.

De terra in Mirane.

! In nomine domini dei eterni et saluatoris nostri Jhesu Christi, anno ab incarna-
tione eiusdem millesimo LXXV(II) indictione vero XV. apostolante Gregorio VII papa,
imperante Michael apud Grecos, regnante Suinimir apud Sclauos, Petro existente abbate
in monasterio sancti Johannis. Ego Kerniz precogitans diuina inspirante gratia diem mortis
ac deposicionis mee, et comissa atque facinora mea valde pertimiscens, ne districtus iu-
dex me occisum vel dormientem et tantis criminibus obuolutum inueniat, confratrem
me in predicto monasterio exhibui, postea vero michi maximo superueniente infortunio,
quedam soror mea a quisbudam latronibus est rapta et in seruitute extra nostram pro-
uinciam miserabiliter vendita, de cuius venditione et captiuitate ut (de) propria carne mea
contristatus valde, cum non haberem censum, quem pro predicta sorore mea daremus, ad
abbatis illius misericordiam pietate cucurri, atque ut nostri miseretur postulaui. Ille vero
utpote bonus pastor, sororis mee benignissime iutuitus et misertus est, et eam precio
redemit et aic de captiuitate liberauit. Cum igitur diuina clementia ex hac uita me uo-
care dignata est, predicti venerabilis abbatis non immemor, pro salute anime mee et pro

161

prefate redemptionis precio, ecclesiam sancti Michaelis in Mirani, et terram meam pro-
priam, que est a limite eiusdem ecclesie in occidentali parte usque ad vallem, in pre-
dicto sancti Johannis monasterio conceasi, et hoc ante presentiam horum testium: Drago
et Vachinna postiuppo, Draseuiz, Negouan, Vetrich, Streirado et Drusba filio eius, et
Gorbina presbytero, et Judauech presbytero, Desichaua, et Dabranna, et Dragabuth eiusque
flius Juena de Cheran.

Polichorion. U arkivu zadarskoga gubernija.

CXCVI. 1078. 9. siečnja. U Rimu.

Grgur _ VII. papa piše Mihalju kralju sahumskomu, da glede raspre medju crkvom dubrovačkom
i spljetskom ništa dosuditi nemože, dok nedodju u Rim gpougdaniji poslanici nego li bijaše
njeki Petar.

Sclauorum regi.

Gregorius episcopus seruus seruorum dei. Michaheli Selauorum regi salutem et
apostolicam benedictionem. Cognoscat debita tue deuotionis circa sedem apostolicam
reuerentia, Petrum apud vos dictum nostrum legatum, adhuc (in) nostram non aduenisse
presentiam, suas tamen misisse litteras, que ita vestris dissonantes existunt, quod nostram
causam, seu ragusane ecclesie, penitus finire nequimus. Quapropter Petrum antibarensem
episcopum atque rugusinum, siue alios idoneos nuntios ad nos mittere oportet, per
quos de lite. que est inter spaletanum archiepiscopum ac raguensem, iustitia possit inquiri, .
ac canouice diffiniri, tuique regai honor a nobis cognosci. Tunc vero re cognita, tue pe-
titioni iuste satisfacere, secundum quod cupimus, valebimus, ac in dono vexilli et in
concessione pallii, quasi karissimum beati Petri filium, dictante rectitudine audiemus. Date
Rome, V idus ianuarii Indictione. I.

Iz vatikanskoga rukopisa. Gregorii VII. Bullarum Liber V. Epistola 12. list 141.

CXCVII. 1078. 12. ožujka.

Svenimir kralj hrvatski podieljuje Braćanom slobodu trgovine.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno ah incarnatione domini nostri
Jesu Christi millesimo septuagesimo septimo (octauo) die 12. Martii, indictione I. apo-
stolante papa Gregorio septimo et apud Grecos Michaele imperante. Notum sit omnibus
tam presentibus quam posteris, quod ego Suinimir seu Demetrius diuina concedente
gratia rex Chrobatorum et Dalmatinorum, cum omnibus nobilibus meis, concessi prestanti
Pelagio iudici insule Bracie in Dalmatia, quod ipsi nobiles amici cum omnibus insulanis
possint libere vendere et emere in omnibus ciuitatibus, locis, et villis regni mei, omnes
mercaturas, quas placuerit eis emere et vendere, sine ulla collecta, daia, et impositione,
nec quisquam de fidelibus meis audeat eos molestare ullo modo, sub pena mee indigna-
tionis, et hoc propter beneuolam tractationem, quam ipsi nobiles de Bracia fecerunt fi-
delibus meis preclaris Dragote bano et Slauogosto iupano. Et hec facta sunt in presentia
venerabilis Gregorii episcopi Chrobatorum, Petri capellani, Dragote bani, Slauogosti iu-
pani, Berislaui comitis, et Drazine iudicis, per manum Georgii notarii, cum appensione
mei sigilli.

162 | .

Ego Drago Radini ciuis Sibenici imper. auctoritate notarius Pub. iudex ord.
et communis Bracie iuratus cancellarius, ex alia membranula in hanc fideliter extraxi
die 4. Julii anno 1379 et meo proprio nomine et signo contacto in fidem et testimonium
signaui.

Cicarelli. Osseruazioni sull isola della Brazza. Venezia 1802. p. 104.

CXCVIII. 1078.

Svenimir kralj hrvatski daruje crkvi splietskoj županiju cetinsku.

In nomine sancte el indiuidue trinitatis, anno scilicet ab incarnacioue domini
nostri Jhesu Christi MLXXVIII, indictione prima. Ego Suinimir qui et Demetrius gratia
diuinitus collata subministrante et sagacis vigore sciencie vere celitus attribute cooperante
rex tocius Chroacie simulque Dalmacie. Perspicaci suspense mentis intuitu precipites
rerum mundanarum transitus prospiciens, et non sine admiratione nullas earum stabiles,
nec alicuius spei future beatitudinis collectiuas inueniens, eis modo acceptis, que deo
et electis eius quasi accomodatiue, quia cencies duplicate, redient commendate. Una cum
Gregorio venerabili Chroatorum episcopo, et tepcii Dominico, meorum comitum, aliorumque
nobilium comuni fulcitus consilio, salutare et perutile ducens, tam mihi quam meis succes-
soribus, ex uniuersalitate multiplicum mei regni climatum, beatissimo spalatine sedis
pontifici ac martiri Domnio, tempore videlicet Laurentii reuerendissimi archiepiscopi,
iuppam eam, quam Centenam aiunt, sine ulla contradictione omnium eorum, quicunque
post me hoc in regno successerint, affirmatiue corroboro, corroboratiue ab omni parte
perenniter habendo, concedo sie: ut quantumque longitudine seu latitudine protenditur, eius
sanctifice dominationi plane et omnino subiciatur. Ita dico, et hoc edico, ut quicquid ad
ecclesiastice dispensacionis ordinem sano intellectu pertinere videtur, pleniter habeat,
christiane fidei doctrinam ubique teneri faciat, ordinatos tam presbyteros, quam alios, ut
caste viuant, constringat, ordinandos ordinari et synodis uti faciat, discordes canonicali
regula pacificare studeat. Primitiarum ac decimarum omnium, que legaliter decimari
possunt et debent, tam a maioribus, quam a minoribus, generaliter iure recipiat, viuorum
ac mortuorum ecclesie debitas oblationes perpetualiter possideat. Hoc autem ideo feci, ut
deus et dominus noster Jhesus Christus, et gloriosa eius genitrix et virgo, sanctus quoque
Petrus et beatissimus Domnius, contra omnium aduersantium molimina, vires ac triumphum
terris conferant, et in celis apud summum iudicem peccatorum veniam exorant, dignenturque
preparare gloriam. Si quis autem, quod absit, hanc nostram donationem dirrumpere co-
natus fuerit, ira omnipotentis dei veniat super eum, et maledictiones CCCX et VIII
sanctorum patrum incurrant super ipsum, et XII apostolorum, atque in eterna dampna-
tione perpetim sustineat combustionem, nec non sexaginta libras componat auri, medietas
quarum regali inferatur fisco, alia vero prefate ecclesie beatissimi Domnii conferatur. Hoc
vero nostrum obseruantes decretum, locum, amena loca, ubi piorum anime requiescunt
elisii possideat amenum. Hacta sunt hec ante noticiam horum testium: inprimis quidem
Helene, gioriosissime regine, Gregorii venerabilis chroatensis episcopi, Johannis vene-
rabilis abbatis cenobii sancti Bartholomei apostoli, dein Dominici tepzi, Pribinne cetinstici,
Jacobi Gilfaci, Adam nonensis iupani, Stersninne breberstici, Desmini Corbaustici, Do-
minici iadrensis gacerdotis, et Stephani capellani et presbyteri sancti Nicholai. Et ego

*o- ro —

163

Theodorus, licet immeritus sacerdos, iussu domini mei regis prenominati Suinimiri, qui
et Demetrii, atque domini Gregorii sui episcopi, scriptor huius decreti et testis sum
ibidem. —

Prepis ove listine nalazi se u arkivu biskupije splietske, u rukopisu: Donaciones
principum itd. br. 13. Na čelu listine stoji bilježka: Exemplum sumptum ex autentico in
membrana cum impressione unius sigilli cerei, apparentibus tamen signis aliorum quatuor
sigillorum, existente in archiuio archiepiscopali spalatensi. (Nu sada je neima tamo) Iza
ove bilježke sliedi opet druga:

Hoc exemplum est sumptum, sive transcriptum ex quodam montaneo antiquissimo,
in quo sunt quam plura priuilegia Papalia et Regalia antiquitus scripta, aliqua iura ec-
clesia et archiepiscopatus Spalatensis, per me Dominicum cancellarium Spalatensem, auctori-
tate imperiali notarium et nunc iuratum notarium reuerendissimi in Christo patris et do-
mini Andreae dei et apostolicae sedis gratia archiepiscopi Spalatensis, legum doctoris, ex
mandato et auctoritate ipsius do. archiepiscopi. Lectumque et insinuatum fuit de verbo
ad verbum in presentia ipsius domini archiepiscopi, per me notarium supradictum et
auscultantem diligenter per infrascriptos notarios in presentia testium subscriptorum, cum
ipso principali scripto, et eum D. archiepiscopus cognouit cum ipso scripto principali
concordare, et ut habeatur huic exemplo in posterum plena fides, suam autoritatem inter-
posuit et decretum. Cuius quidem series montanei seu priuilegii per omnia talis est.

Prepis ovaj posvedočiše i potvrdise kao istinit: Jacobus filius Ubertini q. Leo-
nardi de Puglia. — Joannes q. Colusii de Cingulo notarius. — Natus q. ser Dominici
de Perusio — Dominicus Dragoslaui Malconich ecclesie spalatensis canc. et notarius
scripsit presentibus archiepiscopo Andrea, fratre Beneuenuti Episcopo Farensi. Fratre Joanne
Episcopo Mucharensi, fratre Nicolao ordinis s. Benedicti abbatis monasterii sancti Ste-
phani de Pinis, et capitulo et canonicis maioris metropolitanae ecclesiae Spalati. Anno

MCCCLXXXXVI. die 6. Martii.
Splietski arkiv. Mensa episcopalis.

» €XCIX. 1078. 16. travnja.
Svenimir kralj hrvatski daruje nadbiskupiji splietskoj mnoga miesta, $ dosvoljuje podložnikom
njeginim da oko njih pasu marvu.

In dei nomine amen. Hoc est exemplum cuiusdam priuilegii regalis, muniti
appensione cuiusdam sigili magni rotundi cum cordula sirica — —- — crocei rubrique
coloris, in quo quidem sigillo sculta est quedam regalis ymago, sedens in throno, habens
in manu destra quendam lilium baculo suppositum, et in manu sinistra quandam
sculturam rotundam et arcum, circha sculte erant littere cruce premissa, sic dicentes:
Rex Suinimir Dalmatinorum et Chroatorum. Cuius quidem priuilegii tenor per omnia
talis est: In nomine sancte et indiuidue trinitatis, anno scilicet ab incarnatione domini
millesimo septuagessimo octauo, die XVI mensis aprilis, indictione (pr)ima. Ego siquidem
Suinimir Chroatorum atque Dalmatinorum rex, cupiens ardentissime iura et bona ec-
clesie gloriosissimorum martirum Dompnii (et) Anestagii recuparare et ampliare pro posse,
ob ipsorum martirum reuerentiam, quorum precibus meritis spero ante eterni iudicis
examen munere adiuuari, et (ad) instantissimam petitionem venerabilis patris mei
spiritualis Laurentii archiepiscopi, et multorum nobilium suorum ciuium de Spalleto
meorum dilectorum fidelium, qui una cum eodem eorum presule in grauem quierelam

x mmm mm ovo IJ

104

exposuerunt, quod propter copiam diffusam animalium ipsorum ciuium et hominum ac
villarum eiusdem archiepiscopi et ecclesie sue, pascuas sufficientes habere nequibant
libere in meo regali districtu, eo, quod homines et villani vicini villarum ecclesie me-
morate, molestabant et perturbabant ciues predictos et homines ac villanos ipsius archi-
episcopi, pascuis pro predictis, contra priuilegia donationum ac conffrmationum progeni-
torum meorum, presertim villarum atque terrarum Serennine, Gotle, Tugare, Osici, Debric
Dlanoce, Vollari et Cremene, que posite sunt infra montes Massari, nec non villarum et
terrarum sancti Georgii de Putalo, Cosice, Lasany, Ostrogh, Biachy cum to(ta) iuris-
dictione castri Albona, Radosichy, et Smine, que site sunt circha montes et in montibus,
et sub montibus Dubraue, ac etiam villarum et terrarum Stolec in Cettina, Suduschice

in Cleuna, ecclesiarum sanctorum — —-ysii, saucti Stephani, sancti M — — — ma, sancti
Petri de Clobucec, et aliarum villarum et terrarum memorate ecclesie spalatensis. Quas
quidem villas atque terras et ecclesias cum omnibus suis pertinenciis — — — — pro

animarum suarum donauerunt ecclesie spa'atensi, et ego firmaui et confirmo tibi predicto
archiepiscopo, tuisque successoribus, et ecclesie prenotate, ac ex noua donatione concedo
in perpetuum, Ét ideo volo ex donatione perpetua, quod tu et tui successores, homines-
que tui, et villani villarum et terrarum tuarum, ae etiam ciues tui spalatenses, habeant
potestatem et libertatem pascendi et adaquandi vestra cuncta animalia in districtu meo,
in pascuis et locis contiguis ac vicinis villarum et terrarum predictarum ecclesie spala-
tensis, sine contradictione vel turbatione alicuius persone. Et presertim in Bosiline meo
regali territorio, absque decimatione seu collecta aliqua, preter decimas, quas per omnia
loca prenotata, ex mea concessione, et tneorum antecessorum, colligere debet integre et
exigere idem archiepiscopus et sui successores, sine contradictione temporibus perpetuis,
ita tamen, quod predicta omnia tu et tui successores et ecclesia spalatensis possideant
pacifice et quiete. Si quis vero huic donationi ac confirmationi mee, contrarius existerit,
iratum habeat trinum et unum deum, et maledictionem trecentorum decem et octo patrum
et aliorum sanctorum incurrat. Et cum Juda proditore dampn-tur eterno supplicio, atque
LX libras auri persoluat ac conponat, quorum medietas regali inferatur fisco, altera autem
pro thesauro ;prefate ecclesie spalletensis. Acta sunt hec, ante noticiam horum testium:
videlicet: Gregorii venerabilis episcopi Chroatensis, Johannis abbatis cenobii sancti Bar-
tholomei, Adami iuppani nonensis, Stresegne breberestici, Dessimiri corbaustici, Dominici
iadrensis sacerdotis, et Stephani cape(lani) sancti Nicholai, et aliorum multorum, in
quorum omnium testimonium et memoriam perpetuam, presentis priuilegii paginam, mei
sigili caracteris appensione feci muniri.

Listing ova prepisana je na pergameni oko g. 1818—13485 za vrieme Dominika nad-

biskupa spljetskoga. Razderana je na više miestih, osobito od spoda fali skoro trećina od perga-
mene. Cuva se u dvorskom arkivu bečkom, medju pismi arkiva splietskog. Spalato. K. XVI.

CC. 1078.

Stjepan vojvoda, nećak kralja Kresimira, ostavivši po naputku svećenikah sve časti svietske,
otišav u samostan svetoga Stjepana, daruje istomu samostanu dvoja sela.

In nomine Christi. Ego Stephanus, olim dux illustris Croatorum, cum graui morbo
oppressus conuocari iussissem venerabiles sacerdotes regni Crobatie, qui grauioribus
anime mee morbis inedicinam adhiberent, de illorum consilio me transferendum curaui

165

ad monasterium sancti Steph ani protomartiris, ubi ducis titulo et dignitate omni deposita,
locum meo sepulehro designaui; et rogas abbatem, ut me assiduis precibus deo com-
mendaret, eidem cenobio, pro subsidio et expiatione anime mee, duo predia ex meo pa-
trimonio concessi, apud pontem Atneslug, quod adiacet prediis nepotis mei, atque usque
ad fluuium porrigitur; alterum per territorium Brestempotock protenditur, et eodem fluuio
iisdemque prediis terminatur. Hec acta sunt coram Suinimiro rege, ac domino meo, Lepa
regina, Radouano regis filio, Petro presbytero cardinali, et romane ecclesie legato, Lau-
" rentio archiepiscopo, Gregorio episcopo, Joanne 'abbate s. Bartholomei, Ursone abbate
s. Moysis, Audrea et Nicolao regio sacello prepositis. Ego vero Theodorus, scriba domini
regis, has tabulas confeci, et testis adfui. Ego autem presbyter Sabatius notarius iuratus
communis, ex ipso autografo hoc exemplu in hoc libro totidem verbis descripsi.

Farlati Illir. Sacr. T. III. p. 153.

CCI. 1078. U Kninu.

Svenimir kralj hrvatski potvrdjuje samostanu kaludjericah sv. Marije u Zadru, kralja Krešimira
darovanje gemljišta Tokinje (List. br. CXLV).

Ego Suinimir, rex Chroatie atque Dalmatie, concedo, firmo et corroboro coram
Laurentio archiepiscopo, et Johanne abbate sancti Bartolomei, et Andrea nostro capellano,
et Dominico tepize, et Crenia iuppano, hanc donationem, quam dedit antecessor noster
rex Cresimir, monasterio sancte Marie sito Jadere, de terris in Tochinia, et de conditione
sicut in suprascripta continetur cartula. Hoc actum est in Teneno. Anno dominice incar-
nacionis millesimo septuagesimo octauo.

Iz zapisnika samostana sv. Marije u Zadru.

CCII. Oko g. 1078.

Pribina Gušić daruje Kamenjane, a Dubrova svak Nikiforov, prodaje zemlju Narak samostanu
sv. Ivana ev. u Belgradu,

De terra in Chamennani que fuit Prebinnne Gussichii, filii Priuanego.

Terra autem in Chamennani, que incipit ab orientis puteo ad usque alium puteum
occidentis, de latitudine vero ad usque latus boreale, quicquid est ibi arabile, effectus
ibidem unus ex fratribus, donauit eidem monasterio Prebinna Gussichius. Et hanc terram
concessit ei rex Chressimir pro benedictione post tonsionem capillorum, testibus his:
Jurainna iupano, Vuerdata, filio Apridzi, Johanne schytanossa regis Suuinimir, Thaisa,
fllio Jurra et fere omnibus villanis de his tribus vicis, silicet Treizizi, Vchichi et
Cbamennani et Michael castellano, et Drago et Gregorio.

De terra in Narach quam vendidit socer Dubroa Nikifori.

Est terra in Narach, quam emit abbas Lupus octo solidis a sochro Nikifori
Jadere, et est sex locis diuisa. Testibus his: Slaiza Duornich et Chalainna, Nikiforo grasso
Thesinna et filio eius et Deilgaza.

- -—— — ve

Polichorion. U arkivu zadarske gubernije.

Am am 0 m dA 2 2

166

CCIII. Oko g. 1078.
Popis medjah semljišta Petricani, pripadajućega samostanu kaludjericah svete Marije u Zadru.

Hii sunt termini terrarum ecclesie sancte Marie monacharum, que permanent
in loco, qui dicitur Petrizani. Primum incipiendo a mari usque ad puteum, qui est iuxta
terram sancti Platonis, et ab eodem puteo usque ad bregum, qui est ad superiori parte,
quemadmodum dictus bregus discurrit, ab australi parte super aquam. Et a terra Desinne,
filii Mrate, usque ad puteum, usque ibi conuicimus. Valis magna sicut iacet usque ad
carsum, et a careo quemadmodum bregus iacet usque ad mare aupra terram Desinne,
filii Mrate, a boreali parte, ut bregus iacet, usque ad puteum, a puteo vero usque ad
carsum et a carso usque dum homo potest laborare. Deinde veniens in dextra parte ad
solis occasum, incipiens a carso, in quo quedam erat oliua, usque ad terram Miche ne-
potis, filii Grilize. Postea inde descendeus et veniens usque ad terram Petri Farine, ut
ferebatur. Hec omnes sunt terre cenobii sancte Marie, quas a quibusdam ratione con-
uicimus sub tempore Cerne, Cucille filii, prudentissimi viri, nostri aduocati.

Iz zapisnika kaludjericah sv. Marije u Zadru,

CCIV. 1079. 4. listopada. U Rimu.

Grgur VII. papa savjetuje i gapovjeda Veselinu plemenitomu vitegu, koji bijaše podigo bunu
proti kralju Svenimiru, neka nevojuje proti njemu, ako neće da ga stigne mač osvete sv. Petra.

Wezolino nobili militi.

' Gregorius episcopus, seruus seruorum dei. Wezelino nobili militi salutem et
apostolicam benedictionem. Scias nos de prudentia tua multum mirari, ut qui te esse
dudum beato Petro et nobis fidelem promiseris, contra eum, quem in Dalmatia regem
auatoritas apostolica constituit, tu modo coneris insurgere. Quapropter nobilitatem tuam
monemus, et ex: parte beati Petri precipimus, ut aduersus iam dictum regem deinceps
arma capere non presumas; sciens, quicquid in illum ausus fueris, procul dubio te in
apostolicam sedem facturum. Si vero aduersus ipsum aliquid te forte dicis habere, a
nobis iudicium debes expetere, et expectare iustitiam potius, quam contra eum ad in-
iuriam sedis apostolice manus tuas armare. Quod si te temeritatis tue non penituerit,
sed contra mandatum nostrum contumaciter ire temptaueris; scias indubitanter, quia
gladium beati (Petri) in audaciam tuam euaginabimus, et eodem pertinaciam tuam, et
omnium, qui tibi in ea re fauerint, nisi resipiscas, mulctabimus. Si vero obediens, sicut
christianum decet, prudenter extiteris, gratiam beati Petri et apostolice sedis benedictionem,
sicut obtemperans filius, consequeris. Data Rome III. nonas Octobris, indictione tertia.

Iz vatikanskoga rukopisa: Gregorii VIL. Bullarum. Lib. VIL, Epistola 4. str. 174.

CCY. Oko g. 1080.

Brana udova, sa svojimi sinovi, daje njeke zemlje kod Sekirice i pod Stlbwom samostanu sv.
Petra kod Solina.

Memoratorium facio ego Brana una cum filiis meis, videlicet Dragus priur tra-
gurinus, nec non Vleina, de terris, que sunt a Sekyriza subtus Stilbica. Volumus et

161

confirmamus, ut sit in monasterio sancti Petri principis apostolorum, pro remedio anime
nostre, meique viri, nec non filiorum meorum. Quod si, quod absit, aliquis preter quod
precipimus, egerit, iratum habeat trinum et unum deum, et nostram maledictionem con-
sequatur. Hec oblata sunt coram Duimo priore et Georgius Discha, et omnes monachos
sancti Benedicti.

Iz regestah samostana sv. Petra gumajskoga, u arkivu kaptola splietskog str. 15.

CCVI. Oko g. 1080.

Ivan Slovinac kaludjer daruje samostanu sv. Ivana u Belgradu njeki posjed u Gorici.

Joannes Sclauus, et idem monachus, concessit eidem monasterio (sancti Joannis
in Belgrado) totum suum alodium, quod est in Agorizo, volente ac collaudante suo fratre
Nosdra, in horum presentia testium: Regis videlicet Suinimiri, suorumque nobilium
iuppanorum Stressinne Berberistich et Jacobi tepzonis, et Jure nonensis iuppani, Madii
abbatis sancti Grisogoni, cum quibusdam suis monachis.

Polichorion u arkivu zadarskoga gubernija i Lucius Memorie di. Tran. p. 495.'

CCY1I. Oko g. 1080.

Popis ragličitih darovah učinjenih samostanu sv. Ivana ev. u Belgradu, za vrieme Maja opata
istoga samostana.

De terra in loco Narach.

Est et alia ibidem quam emit M. abbas, Lupi a(bbatis) successor, octo solidis de
Chalainna et Junassa, quinque locis dispertita. Testibus his.

De alia terra in eodem loco.

Est et alia ibidem quam emit ille idem abbas. M. a Desinna pro X romanatis
a filio Bolemiri et a nepote Radaniza, cum petris, aquis, siluis et omnibus suis appendiciis.
Testibus his: Seimolli duornich et Chalenna et Petro de vico Treizizi et Deilgaza et
Zudinna. Hec autem sunt nomina auorum illius, qui hoc territorium vendidit: Cyprianus
auus eius, auia Helena, pater eius Clonimir. Ipse autem venditor nominatus est Ubla-
dicha de Chelmennani, cuius venditionis suut hii testes idonei: Lampredius, Michail,
Petrus longus, Nychiforus, Prestancius.

De terra Pissachani in eodem loco.

Est et ibidem alia quam emit ille idem abbas M. XXXV. solidis de Pissachani,
et quicquid pertinebat illi terre in aquis, petris, siluis. Testibus his: Sjresinna Berberistich
et quinque suis militibus, et Streisata, Suinimiri regis auunculo.

De terra ad muros quam vendidit Pribinego.

Eidem monasterio vendidit suam terram, que est ad muros, Pribinego et sui pa-
rentes pro VII solidis. Testibus his, Chruchenna postiuppo, et Vitale suo genero, et Chara-
biza, et hoc sub tempore abbatis M.

De territorio Thasa in Elzani.

Eidem monasterio vendidit totum suum territorium in Elzani, Thasa, filius Jurra
pro XV romanatis, et hoc sub tempore abbatis M. testibus his: Radoslao, Musan, Lisizai,
et Stephano fratre Radoslai, et Milodrago, et Jurainna, Jacono, et Vuerdata, Áprizonis filio.

didit Zouinna et sui fratres.

odem territorio vendidit suam terram Z
romanatis, testibus his: Radoslao et suc

*t Bosithecha de Coquichino vico, et fere

ommerzario, et Dabrize Napisdimecho, et

na Sumoch.

?rebinego filius, vendidit eidem monasi

:erritorio Sumochui nasseri, cum idoneis te

Charabizi, Desinna et fratre suo Symon

ustani.

"gi filius, pro vite superne gloria, conce

n habuit ab Jodrochina, testibus his: Prel

s, filiis Petri, sub tempore abbatis M.

zani,

curtem in Lessani cum tota illius pertin

"io, pro qua et optimum equum a part
et Musan, Lisizai, Milodrago, sub M.

juam emit abbas M. de Jacobo, filio Pri

, pro cuius parte media donauit abbas M.

icobo, filio Priuanego, alteram vero partem

nimabus parentum. His testibus idoneis: 1

ebinna et suo fratre Tholimir.

sancti Johannis euangeliste.

lulus presbyter dedit terram eidem mo

lle Pagnana.

in eodem loco supra ecclesim sancti Alei
nanatis. B

t Vuerdata filius Aprizonis.

lius, donauit terram in Nabryskie eidei
nen tam pro ea, quam et caritatis indic
VIII romanatos, testibus Lisizai, Radosl
itis M.

s fratribus in Nabrese comparauit terrai
enignanin, testibus: Chruchenna postiuppc
i, et aliis qui sunt in Lesani, et Vitale

rmati.

ro qua M. abbas mutuauit alias terras
*erras, que fuerunt regine, et illam, que fui
*esbyteri in valle Sustina.

lius presbyteri Johannis, vendidit eidem 1
> peciam ab occidente iuxta puteum.
larekoga gubernija.

169

CCVIII. Oko g. 1070 —1080.

Popis zemaljah samostana kaludjericah sv. Benedikta u Splietu.

Hoc est territorium monasterii sancti Benedicti. Imprimis namque est terra a
Funtaneila, in capite vie, in parte manu dextere, qui tendit ad sanctum Stephanum. Est
et alia terra supra — via, que similiter tendit ad sanctum Stepbanum, cui adiacet ex
parte pellagi valle sancti Stephani, quam prephatam terram dedit Dominicus Galate. Est
terra in Murnano supra mare, et suptus vico iuxta ecclesiam sancti Domnii, Est et alia

regia terra ibidem — — — — — — nn B8— — — — — s ante nominate — — —
iuxta ecclesiam sancti Domnii. Est terra supra via iuxta ecclesiam sancti Petri. Est terra
a castel — — — — — — — ,—8, Supra mare. Est terra in Murnano supra calle

suptus monte, et ibidem est terra iuxta ipea terra supra via suptus. Est terra Balechia
iuxta terra Pachiare. Et alia terra ibidem a Balechia et ambe suptus calle antiqua. Est
vero terra in loco qui Spinunti nominatur supra mare, suptus ecclesia s. Marie, et inter
ipsa est via, que incipit a prephata ecclesia, et tendit ueque ad mare. Est et alia terra in
Spinunti suptus ecclesia sancte Marie, suptus via antiqua, ex parte manu sinistre. Est tercia
pecia terre ibidem suptus via antiqua, ex parte manu sinistre, veniente à mare et rede-
unte ad ciuitatem. Est quarta pecia terre in Spinunti prope ecclesiam sancti Nicolai.

orientis, et alia via adiacet sibi ex parte aquilonis. Et ibidem est terra ex alia parte
vie sinistre iuxta prephata terra. Est terra ad caput de Cumano in qua seminatur vide- U
licet II modia seminis, supra magna via que tendit ad Salonam. Et ibidem ad caput de &
Cumano est terra iuxta terram ecclesie sancti Petri de Danacie presbiteri, ex parte occi- i
dentia, de via que tendit ad Pilatam. Et ibidem est terra ex alia parte vie orientis. Est |
terra in capite"Panuli supra magna via, que tendit ad Salona ex parte pelagi. Est valle in loco *
qui Pilato vocitatur ex parte occidentis, suptus via, que tendit ad aquam. Est magna terra | |
ad sanctum Thomam ex parte boree supra mare. Est terra — — —a ecclesia sancti
Thome ex parte orientis iuxta terra sancte trinitatis. Et ibidem ad sanctum Thomam est
magna terra, que adiacet ex pelagi. Et ibidem iuxta ipsa terra est magna terra, que
adiacct ex parte orientis et ex parte pelagi. Est terra ad Lagaronum supra via, que
tendit ad sanctum Paulum ex parte orientis, inter duas grippas. Est terra in Muchia de
Mirculano, maxima ex parte orientis, de via, que tendit ad Muchia. Est terra supra paludo
suptüs via que tendit ad Mirculano ex parte occidentis suptus grippa. Est terra in loco
qui Cruce vocitatur supra via que tendit ad Mirculano. Et alia ibidem est terra suptus

Est quinta pecia terre in Spinunti iuxta ea. Et est denique.terra in loco qui Cri— —ce m. 3
vocitatur. Est autem terra in Laureto in qua seminantur septem modia. Et ibidem est y
una peciola terre. Est namque tercia pecia terre in Laureto. Est et quarta pecia terre c8
in Laureto. Est autem quinta pecia terre in Laureto. Et est sexta pecia terre in Lau- ED.
reto, qui tendit usque ad viam sancti Cassiani. Est septima pecia terre in Laureto iuxta | É
via que tendit ad puteum sancti Cassiani, ex parte manu sinistre, quam ante nominatam E-
terram nuper tempore eam dedit Petrizo filius Theodori Tiberi, pro anima sua. Est terra — ! E
iuxta ecclesiam sancti Cassiani. Et ibidem est terra prope ipsa terra. Est terra supra C
via, que tendit a Salona ex parte manu sinistre. Est terra suptus secunda grippa de Laga- EE:
ronum, que est ex parte occidentis, et ipsa terra ex tribus partibus est circumdata cum E
viis. Est autem terra ad Lagaronum magna, supra via, que tendit ad puteum ex parte C

^
*

170

ipsa terra ex alia parte vie iuxta terra sancti Laurencii. Est terra in Conscaco in Dolcio
cui ex parte meridiana adiacet terra sancti Domnii, que protenduntur versus orientem,
usque ad conductum magnum aque, et supra est terra eiusdem ecclesie.

Listina pisana na pergameni, na više miestih oštećena, čuva 'se u zemaljskom arkivu u
Zagrebu, medju najstarijimi pismi Doe. X. S vana; Inuentarium (territorii monasterii s. Benedicti,

CCIX. 1074 —1080.

Petar Cerni sin Gumaja, sa svojom suprugom Anom, kćerju Mojslave, daruje samostanu sv.
Petra kod Solina mnoga sela i gemljišta, zajedno se popisuju i darovi od inijeh darovnikah.

In Christi nomine et eiusdem incarnacionis; anno millesimo octogesimo, indic-
tione vero VIII (III). Temporibus quoque domini Laurentii venerabilis Spalatine sedis
archiepiscopi.. Regis Chroatorum Suinimiri, nec non Valizze prioris. Petrus ego Zerni, qui
et Gumay filius, una cum domina Ana mea coniuge, filia scilicet Mayfaue.! Diuina do-
cente clementia, ac plurimorum dei seruorum fulti consilio, salubre causa nostrorum
defunctorum immo delictorum, redemptionis inniuimus consilium. Quatinus de nostro pro-
prio conquestu, more fidelium, omnipotenti deo pro posse nostro aliquam portionem offerre
possemus. Quodque deo iuuante expleri diffinimus. Igitur in loco qui dicitur Selle, circa
ecclesiam sancti Stephani, que ditioni domini nostri videlicet beatissimi Domnii subiacet,
cepimus ad honorem principis apostolorum omnium Petri ecclesiam construere, quamque
deo permittente studio artificum compleuimus. Deinde iam peracta, conuoeato presule
iam memorato, ceterisque ministris ordinis diuini, v. idus mensis ootobris, eandem con-
secrari rogauimus. Ad cuius solempnitatem quam plurimi Spalatinorum, Chroatorumque
virorum, gratia remissionis seu absolutionis venerunt. Denique auctoritate duce diuina,
prephatus archiepiscopus, cum ceteris sibi astantibus ministris, pro dotis eiusdem ecclesie
nos exigere cepit. Nos vero pro viribus, et nostro posse, quecumque tamen necessaria
eiusdem dei seruis dictantibus erant, optulimus ibi. In primis? quidem competentia officii
missarum, librum missalem 1. calicem argenteum, cum sua patena, et omni apparatu
misse, librum passionum sanctorum I. antiphorium nocturnale I. psalterium 1. Terras
autem dedimus omnes que in circuitu eius habentur ecclesie, a confinio territorii preli-
bate ecclesie sancti Domnii, usque ad locum qui dicitur Saline, quicquid infra, est mons
siue vallis, a maris ripa usque ad vineam Tilstocosse. Omnia enim ista nostro proprio
acquisiuimus pretio, ideo in domo dei dedimus. Nam in primis terram in qua sita videtur
ecclesia, comparauimus a Pribistrio pro duobus solidis, et uno modio frumenti, alio
autem de sale, quod dedimus pro fine sibi, et hoc factum est coram Stephano filio iupani
Pribinne, et presbitero Prodanno, et presbitero Dragsano, atque Girgi de Tugari. T Ibidem
iuxta eandem terram, emimus terras a Zulo pro III. modiis frumenti, et I. argenteum
pro fine, coram Johanne Mesagalina, et Stephano Curano, Boledrugo de Tugari. T In-
super emimus Semianum a suis inimicis pro XL. romanatis, ipse autem non habens unde
se redimeret, dedit mihi territorium, quod sui patris erat, ut ego diuiderem cum filio suo
omne per medietatem, et in parte mea dedit totum territorium super ecclesia, et sibi rete-
nuit territorium in Malcin, et quod remaneret diuiderem ; et sic a me liber abscessit.

Et hec conuentio ac diffinitio facta fuit ante ecclesiam in Nade, coram his no-

! Moyslaue. * Do ovdje ima Farlati T. III. p. 154.

bilibus: scilicet presbitero Lasca, et alio presbitero Lasca, presbitero Prodano, presbitero
Picna et Girgi de Tugari, et Draganego, et Habrabam, et fratre suo Andrea, et omnibus
eiusdem loci villanis, ac coram testibus aliis, quos a Spalato mecum duxi, Johanne filio
Gastano, Petro filio Salati, et Bilza filio Girdeo. f Post hec vero Miroslauus cum filiis
Michahelis a Cedeno quidem et Chualo, aduersus nostram diffinitionem hanc maligno spiritu
concitatus surrexit, et non modicam partem de prephato territorio a me subtrahere cepit.
À territorio Pribistrii usque sursum ad petram. Unde nos conuocatis iterum multis
Spalatinorum nobilibus, inter quos etiam Jacobum Marianorum ducem cum suis militibus
|. ibidem interesse rogauimus. Ante quorum presentia cum prefato decertauimus Miroslauo,
^. ubi et conuentionem hisdem monentibus nobilibus cum eis denuo fecimus. Quapropter
| — afirmauit nobis prephatas terras, quas subtraere volebat, et insuper nobis augmentauit
, monticellum, quod prope petra situm est, et valle similiter incipiente de Saline usque Sa-
tlie et de Satilie usque ad mare. Et dedimus sibi pro conuentione octoginta modia ordei
et unum solidum pro fine. Et ipse Miroslauo anteposuit se dicens: quicumque amodo
voluerit te de hoc requirere, ego me omnibus pro te opponam. Actum est ante notitiam
horum testium. Ducis videlicet iam dicti, et sui risari Sauide, ac certie militibus eius,
et Dragisani filii Semiani, Girgi de Tugari, Habraham et fratre eius Jadreio, Dabrouito
setnico, et Semidrago, et fratre eius Vilcizo, et alter frater Basili, et Draganego duornico,
et fratre illius Boledrugo, Formini spalatini qui et Busica, presbiteri Petri Piseniza,
Formini Platimisse, diaconi Duymi Boce, Grubitizane, Prodani et diaconi Dabri et
aliorum multorum. T Nam post multorum annorum curricula decidi in infirmitatem, ut
nulla spes euadendi esset, ideo votum voui in ipsa infirmitate, ut si ego conualescerem
de infirmitate, in prefata ecclesia Petri apostoli ibi me totonderem, et habitum beatissimi
Benedicti reciperem. Igitur dispensante diuina clemencia, surrexi de lectulo, et consilio
et adiutorio Laurentii archiepiecopi, ceterorumque clericorum, in supra nominata ecciesja
domnum Gregorium nostrum nepotem abbatem ordinauimus, et hoc quod voui, auxilio
dei adimpleui. Set cum cepimus edificare domos, que necessaria erant fratribus, aminiculo
dei consumauimus. Quapropter consilio memorati abbatis, aliorumque fratrum, voluimus
in nominato monticellum, quod comparaui a Miroslauo et a filiis Michahelis, vicum con-
struere nostris famulis. Ceperunt Vilkiki, nec non Prodanus duornico, cum omnibus Tuga-
ranis, causa inuidie zeloque diaboli inflammati, resistere, dicentes : Non licet tibi construere
vieum in monticellum, quia nostrum est, et ego illis: vallem et montem incipiente ex
Saline usque Satilice, omnia mea sunt, quia emi a Miroslauo coram idoneis testimoniis.
Attigit eo tempore venire in nostris partibus Slauizo rex, et Petrus banus, nec non
Serubba, causa discordie, que erat inter Slauizo et Lubomiro, unde vocauerunt nos ante
hos nominatos viros omnes Tugarani, residentibus in ecclesia beati Petri, que sita est | L
in Olmisi; scilicet coram Slauizo, nec non Petro et Sarubba. Ceperunt altereare nobiscum,
et ita nobis indicauerunt, ut ego vocarem tres meliores ex prefatis testimoniis, videlicet
presbiterum Petrum Piseniza, et Forminum Platimisse, nec non diaconum Duymum Boce,
Igitur babii Spalatum, mecumque adduxi eos, et ad nominatas petras ascenderunt, et ita
ut suprascriptum est, quia monticellum et vallem, et incipiente a Saline usque ad vineam
Tilstocosse, totum nostrum esse testificauerunt. Coram Dabro diacono filio Dilli, pres
bitero Dominico Macica, presbitero Runtino, Duymo filio Lezamoza, Oliuerio, Rugata,
Vlcina, Damanego, Dabro Petriti, Kerna de Tugari, Dragana Tilstocosse.
f. Et alias terras ultra torrentem comparauimus a Juanizo pro I. sol. et pario
de sola pro fine, coram Nycola et fratre suo Girgi. T Et comparauimus terram aliam a -

^
.
Na age e 2d m Pati
. 0.0. 83 . SNT Y a" . $a V. ESSET. V PT. Koje e ttt "
2. A a. . .* LE... 4t ac] d t É : TE DA d [2 A nr D ] SOUL Vu -
a o ut = sa E vt ow 9 P, *: 1 E j* ^ x Muk "die Mise v.e DART. 1 ]
v à 1 Ša T peg. S Ma, 3 e vA 1 : ća MACE o ot suc SUN LLL HER Y^ . Dé E 2 Loto :
pisi goni deke ba Ji ^w MEM EOD "E Wu US C IMMO ue tte 2
t E ^r d " AL VSS : u so . ex T : ; .

4£

Uem. *
a

Kl. vix.
aita e

Staus
A.
E

E" 3. 2
26ÀAIED. ed

$e.
"
ena.

Uu
2T que NS ett, Rer
g. Lenk

za " m t

e» de

o, et filio suo Dedomiro, que est supra terras sancti Stephani, sub rupe que
situr Lav, pro VI. galetas vini et media pro fine, coram presbitero Urso, et
Dabro, Johanne Mesagalina, et Petro Carboni + Adhuc comparauimus pro-
um, qui dicitur Pissi rit, a filiis Stephanizi, Petracia et Sdedrugo, pro III. solidis,
is pariis de solis pro fine, coram Mesagalina, et Petro Carbone. t Ibidem prope
icolay comparauimus vineam a Girgi fratre Nicole pro II. sol. et L modium
pro fine, coram Gregorio Cimpli, et Johanne Cotini. t Ibidem comparauimus
» presbitero sancto Maximo pro I solido, et I. argenteum pro fine, coram Micha
et Andrea de Tugari. T. Comparaui terram de Zulo infra nostras terras pro
t IL. stara de sale pro fine, presbiter Madius Barbazani testis. £ Emimus terram
zizo iuxta terra supranominati Zuli pro IIlI modia de grano, et medio pro fine,
»senciam horum testimoniorum: Paulo Acina, Fusco Pece filio Miriza. + Adhuc
:omparauimus de Zulo terra prope meas terras pro III stara de grano, et alias
Zulo emi terra subtus terras sancti Maximi, pro VII galetas vini, et 1. prandium
presbiter Girgi, Pradano frater de Marco testes. 1 Et comparaui de Zuli supra
neti Domnii, secus meas terras pro IIII caseis, et IIII panibus pro fine, filio
0, Zanni testes. 1 Emimus terram que pertinet ad Cozzinzani, iuxta territorium
de Bozza, et de fratre eius, et de totis parentibus eius, pro I. pinguissima
; CCC. cepas pro fine. Ante hos testes : Boledrug, Pradano filio Semidrago, Boiano
iico, “Boza, et fratre eius Vilcanus. T Ego Petrus comparaui terram in die sancti
i de Drugana, et de fratre eius Bolano, terra que fuit de sancto Maximo infra
m sancti Petri. Nam prefatus Drugana et Bolana mutauerunt suam terram a
faximo, que habuerunt sursum, et mihi ista deorsum vendiderunt pro IIII soli
lio de sale pro fine, presbiter Johannes raguseus testis, Anastasius presbiter
alius Johannes testis. Johanne filio Paulezze. [sta sunt testimonia Raguseorum:
subdiaconus filius Cepuci, Velconiza filio Dabraza testes, Andreas presbiter, et
celararius testes. + Et aliam terram comparaui de Bolano filio Dabrouito supra
ncti Maximi, pro II soli, et I. modio de grano pro fine, Duornico Dragonego,
nes Calendulo filio testes. + Et emi tres pezze de terra supranominata de fratre
gano, pro I modio frumenti, et II. staru de sale pro fine, Draganego duornico
bidem comparavi terram ubi dicitur Grebeni, de filiis. Semidragi, Pradano et
, pro XX vellera ouium, et II. pro fine, Ursane filio Junzze testis, et omnes
ie habuerunt supra Grebeni, totam comparaui a prenominatis fratribus pro I soli,
lera, et tres. cubiti de lenzo pro fine, Ursana Junzze testis, Draganego testis
ia Vilkizo auunculo Pradani terras, incipientes a terra Dragane usque ad terras
Lt usque ad terras Vitaze, que sursum sunt pro v. modis frumenti, et medio I
»ro fine, coram Draganego duornico, et Calendulo. lbidem emi terram de Vitaza,
sas terras pro IlI modio frumenti, et medio, et I caseum pro fine, magister filio
o, et Boledrago, et Zuli testes. 1 Et emi terram de Zurillo, et de filio eius Dabriki,
let II galetas vini pro fine, coram Girdana Tilstacossa, et Draganego duornico
à terra comparaui ab ipso Zurillo in loco ubi dicitur Arca, supra terras sancti
, pro VII galetas vini et meza pro fine, filio Kalendulo, et Bolledrago, nec non
ui fuit a Cataro, testes. 1 Comparaui vineas de Draganego Vites, et terra pro
et I. modio sale pro fine, coram Girgi, Habraham, et setnico Dabrauito. + Et
Draganego comparaui aliam terram a Bresteni pro I sol. et I. ouis pro fine, coram
et Girgi. t Comparaui terra, a Jnuela longa iuxta meas terras de Juanizo pro

178

L capra pro fine, coram filio Dragisani, et Draganego, et filio Calendulo.
:a a Grubizo aurifico, incipiente, de Stilbiza, usque deorsum a4 terras
ii, coram nostro abbate, et presbitero Paulino, et filio Calendulo, et Zurillo
» et L modio frumenti pro fine. t Et emi terram de consobrino suo Zura
n iuxta eum, pro I. modio ordei, et I. caseum pro fine, coram Draganego
emi vinea de Dabressa sursum iuxta Boledrugo pro IIII. sol. et I. modio
ceram Girgi. Comparaui de fratre suo Martino vineam, que est a Surbo
i modio salis pro fine, coram Girgi. f Et emi terram a Prasizo qué fuit
izza, quam vendidit uxor eius, et ego redemi eam ab illorum nepotibus, qui
rant, videlicet: a Vraseana Metazza et de consobrino eius Velcai et Michazza
ro X. sol. et II. argentei, atque Il. galetas vini pro fine, coram Osrizzo
Togedrago cluzaro, et Vilcana brauaro, Petrana Scurpunne, Balla, Duymo,
idhuc quoque comparaui terram supra Salona, ubi dicitur a Suatizzo, de
le pro v. sol et medio pro fine, coram Sinize et Rarara. T Deinde com-

paraui 1ucuu iD. Salona a Gribiza nepote de Daza pro lL sol et I. modio de sale pro

me.

^nte presentia Jacobi Morstici, et sue uxoris, et in ipso loco statui molendinum,
psa domo prefata emi locum de filio Eruizo Nesnu, et de nepote eius pro II. sol.
zo, et 1. galetas pro fine, coram eodem Jacobo Morstico, Velioco cum filio suo,
io podzuppo, Vuca Cotino. Deinde post multos annos insurrexerunt contra me nepus
x filius Vileane brauari Johannes, volentes per iniustitiam tollere prefatum molen-

Unde preiudicauit eos Vilcana brauare ita, dicente: filii, sine (iure vultis) re-
: prefatum molendinum, quia praue illum requiris. Nam ego scio quod pretium
tinde, et pretium dedit Cicle pro seruitute sua, coram presentia Dobromiri filii
ni, et filio Tripuni Zurra, paer Dedo. t Deinde comparaui similiter in ipsam do-
locum de Vilcana filio Martino Locarda pro II. sol. et I. modio de sale pro
ormino Platamissa, et Benedicto Orbazai, atque Vicha testes f Et emi in alio
1iarta pars de memorato loco de Semina, et de fratre eius pro IL. modio de
et medio, et meza galeta vini, et III. pani pro fine, coram Vlcina Trubillo, et
le Muto, et Zanni de Maraldo. 1 Et emi quarta pars in ipsum locum de Drasizo
» de Crasano, pro I. sol. et meza galeta vini pro fine. Coram Formino Platumissa,
edicto Orbazai. T Denique comporaui medietatem de ipsum suprascriptum locum
ibitero veterano qui cantat missam in sancti Joannis aram, pro Il. sol et I ga-
ini pro fine, coram Prodano nepus de Mattana, preebiter Marco, diaconus Dabro,
» de Tulo testes. t Adhuc vero comparaui seruum nomine Cyprianum, cum filiis
bus, et vincis que sunt super callem, sub ecclesia sancti Maximi pro fine. A Ny-
zo XV. sol. coram Petro Cegaita, Johanne de Porta, Dabro Laudula, Fusco Pu-

In eadem ecclesia dedimus seruum nomine Nycolaum, cum uxore sua Dabrina,
liis et filiabus, ac vineis suis, que (sunt) iuxta vineas Cypriani, quia comparauimus
aliis a fratre suo Girgi. Nam prenominatus Nicola sit in ipsa ecclesia coram
» et multis, et dedimus illum per manum suo fratri Girgi prenominato, coram
no iupano, Formino Platimissa. t Comparauí nomine iNegozai, a Duymo filio
na, pro VI. sol. pro fine, coram Fusco Tiberi, et Drago muti. Similiter com-

paraui seruum nomine Dragaza a presbitero de Orechoa pro v. sol coram Basilio Stasucco,
et Lempredio Cybriule, cui et c. pecora et II. vacce atque par bouum dedimus ad opus
eiusdem ecclesie, et sit ibidem. 1 Emimus puerum adhuc paruum qui nuncupatur Slobba,
a suo genitore, quem studio literarum erudiri fecimus, quemque libertauimus, et usque

p". ad presbiterii honore sublimari fecimus, ad eiusdem ecclesie opus, ibi illum perpetuo ma-
r Pas nere volumus. Et dedimus Petrum Dracculum, quem comparaui a Catarinis pro III. sol,
UA Comparaui Zorzi Dracculum a Bartholeo setnico, pro VII. sol. coram archiepiscopo, et Jo-
MM hanne capellano, pro fine. Comparaui seruum Andriulum nomine, qui dedi patri suo XL.
"E | sol. ad laborem, et non habenti unde reddere, tuli prenominatum filium pro sol. Comparaui
D pro I. sol. et 1. staro de grano pro fine, in tali pacto, ut si daret seruum similem sui, liber
E : abscederet, sin autem non, perpetuum fieret ecclesie seruus, coram omnes fratres, et
Er | coram sorore sua, hoc firmatum est. Deniqus comparaui seruum nomine Pribilum ex
BM Olmisanis pro IIII. sol. de Preda, et Gradinna. Comparaui seruum nomine Bolezzo filio
zd | Vlasizo de Preda et ex Desa, pro VII. sol. coram omnes monachos. Ad hec comparaui
EM seruum nomine Dragadet de Gurgi filio Boriuoy, pro uno mernico, qui fuit per manu-
"n" priso de Ludino, et ipse mediator ex seruo. Denique comparaui seruum nomine Dedona,

Er. cum filio de mulier Casari, et de filiis suis, pro III. solidis pro fine, ante ecclesiam, et

S A coram omnes monachi, et omnes Tugarini. Adhuc quoque comparaui seruum nomine
j H Maracus de Radaslauo de Narente pro I. caballum pro fine. Comparaui seruum nomine
E e Vileota quod dedit mihi Tollanus per seruum quem mihi furauit Miroslauo pater Tollani
EN pro manupriso, coram Bartholy setniquo. Comparaui seruum Radouano nomine, ex
P E EN Campisanis, pro X. sol. et Dedullum per manum ad Ursanum de Sirnounyze. Denique
A comparaui seruum filius Mirane, et dedit michi per se puerulum nomine Bratessa, coram
ES Brano iupano, et filio eius et prenominatus filius Mirane pro manupriso. Et emi seruum
E o nomine Nycola, et soror eius nomine Marina, ex monachis sancti Bartholomei, pro IIII.
EA sol. pro fine. Comparaui seruum nomine Desinna de Micha Tigala pro VII. sol. pro fine,
Ü 2 pro manupriso pater suus Vilconiza, coram Sarubba iupano, et Gregorio Scapule, et
Yl 7 Nyciforo filio Telina. Denique comparaui seruum uomine Lubizo de Gruba filio Purci,
sp pro I. ancilla, et I. seruiolum, rogante me patre suo, ut illum redimerem. Coram Marslico
d Rusino, et Grubizo suo consobrino, pater vero suus per manupriso, et mater. Ánte pre-
e. sentiam horum testimoniorum : Duymo de Srenine, et Vilkiki, et nepos suus Pradano,
Mew et omnes monachi. Comparaui seruum nomine Raccana, qui fuit Usemiro, de Subbenzani
P pro III. sol. pro fine. Comparaui Lutizo seruum, nam ipse Lutizo michi debebat III. sol.
na non habenti unde redderet, dedit se michi seruum, coram duo filii Ededrago et Stiglizo.
bus Comparaui seruum nomine Perinna, pro II. sol. pro fine. Dedit hic Zacharia filium suum

Chuduli nomine, ut esset seruus sancti Petri pro III. sol. pro fine Et Raccana similiter
dedit filium saum Belatiza, in prefata ecclesia in sempiternum. Denique Dabressa dedit
filium Strosit, in memorata ecclesia ut esset seruus in sempiternum. Comparaui seruum
Y nomine Velcoz de Nebistan, pro II. sol. pro fine. Utecha, et duo filii, sint similiter in
| ecclesia sancti Petri. Porcarus similiter se dedit in nominata ecclesia, atque illum curauit
Decara abbas cum magno dispendio, quam habebat in capite. Comparaui medium molium
de Brataza fratre Zezani, quem dedit Criuali! rex pro XXV. cubiti de Lenzo, et I.
galeta de vino pro fine, coram Madio longo, et Formino Salato, et alium medium fuit
de sancto Petro, dedit illum mihi presbyter, et omnes serui sancti Petri, ut illum labo-
4 rarem, ut fleret medietas michi, et alia medietas illis. Coram duo filii Cacaunti, et dao filii

Riuelli. Omnia ista, que hic prelibata sunt, volumus in sempiternum ecclesiam habere. Nos-

tris autem filiis ad regendum hec omnia committimus, sed tali modo, ut que ibi suntoblata,
* regant, custodiant, conseruent, et ab omni perturbationis incursu defendant. Cotidianum

1 'Triuali.

175

ut habeant oficium, elaborent non ad opus suum, set ad ecclesie, et ibi seruientibus, illud
custodiant, quod si, quod absit, aliquis eorum aliter preter quod precipimus egerit, ut ad
suam opus illud retinuerit, iratum habeat trinum, et unum deum, et fnaledictionem
CCCX. et VIII. sanctorum patrum consequatur, et in perpetuo nostram possideat male-
dictionem T. (Tu sliedi druga bilježka koja ovamo nespada).

Comparaui curtem in Brazza de Tessen Pupazuro, a Gomilie omnes agros, et
vineas, coram omnibus insulanis. T.

Comparaui vineas in Toednico de Cipriano, et aliam comparaui vineam ab ipso
Cipriano, ad viam que ducit ad vicum, pro IIII. sol. pro fine, coram Usemiro. f. Et emi
terram ubi dicitur a Praszo, que fuit avio meo Michazzo, quam vendidit mulier eius, et
ego redemi eam ex illorum nepotibus, qui eam comparauerunt, videlicet a Vrascana,
Martazza, et de consobrino eius Vilcai, et a Michazza filio Jadrei, pro X. sol. et II.
argentei, ac. II. galetas vini pro fine, coram Astrizo podsuppo et Togedrago Cluzaro,
et Vilcana brauaro, Damiano filio Matana, Petrana filio Scurpune, Balla, Duymo Draganiti.

Post hec vero Suinimir rex dederat Stresi avunculi sui totas terras, que erant
in Masaro, et incipiente a Salona usque Biaki, ut ipse tolleret tributum ab eis. Denique
volebat michi per vim tollere memorafam terram, ita dicendo, quod essent regales. Nam
ego statim iui ad Suinimirum in Subenico, et duxi mecum venditores terre et — — —
recti quod ipsa terra non esset regalis, nisi illorum qui eam vendiderunt, tam de ista
terra, quam de illa, quam comparaui in Vranna a Cillaua Niwa. Unde mihi confirmauit
prefatus rex nominatas terras, ut nullus deinceps inde querimonias faceret, et etiam
maledietionem dedit omnibus, qui eam quesierint. Ante Laurentium archiepiscopum,
Abbatem sancti Bartholomei, Duymum priorem, abbatem saneti Stephani, Dabrum Plati-
chlebi, et Jacobum Marsticum, Dauarado duornicum, Ulcioa Sagorsticum, presbiterum
Petrum cardinalem, Jobannem capellanum, Duymo podsuppum. f. Adhec emi terras a
filiis Viseni, Desizo, et Bogdano, et aliis fratribus, in loco ubi dicitur Podaepilize, cog-
nomento Mirizo, terra et silua, et .petras, totum quod est in Mirizo, pro VI. sol. pro
fine, et medium besuetie. Coram his testibus: presbitero Dabro filio Telina, diacono Micha
Jurre filio, diacono Cernata filius Pradanni Pecce, diacono Dabro filius Petrici, Ulcina filius
Climini, Grubo filio Bipirelle, Paulo Acina, Drase Hanzulo nepus Zune, Stano filii Pe-
trici. Et ego Diti filius diaconus Dabro, sicut audiui a prefatis testibus sic scripsi. T

Denique emi de Germano presbytero pronepote Tamali, tertiam partem ecclesie
sancti Martini, que est sita in monte grasso, et totas terras que pertinent de Tamali, pro
ILI. sol. et medium pro fine, coram his testibus: Nyciforo nepote Cini, Gauzulo filio Scana-
cani, et Cegayta, Trunzanni filio Rugate, nec non Paulo Acina, Dominicus abbas sancti
Stephani, Johannes filius Putipani. et Sennica, atque Cicla. T.

Emi vineas de Vilcumiro fratre Prede, subtus ecclesia sancti Maximi, que fuit
a Rabizo, pro XII. galetas vini, et I. porca pro fine, coram Germano Tamali, et Paulino
monacho, et ceterorum monacborum. T. |

Post hec vero emi ex Girdana medietatem de vinea, que est, ubi dicitur in Bresti,
totam sibi pertinet, pro I. soli, et medium pro fine modium de grano. Coram Zirnugo,
et Clonimiro fratre Grubti, et Vitau fratre duornico, et abbas cum suis monachis, et ego
Dabrus diaconus sicut audiui ex memoratis testibus sic scripsi. T

Denique emi de muliere Beneda, et ex filiis suis vinea que est subtus sancta
Maria, que vocatur Nache, prope mare, pro I. modie de grano, et I, staro pro fine,
Girdana, et omnes monachi testes. t.

b Ms.
- ^. t :

*.
^

Hel a ES
Cà S ra

Aen PE PEARL
. SNO = noci i

x I3

et .
DE

E.“ D
*

“m.
LI

116

: Comparaui filiam, Searane cum filio suo Nadeia pro I. sol. et IT. stara de grano
pro fine, Pradano duornice, et fratre eius testes. T.

, Post hec emi mulier Neuadi cum filia sua, pro I. sol. et I. libra de lino. pro
fine. ante Pradano duornico, et fratre eius, et Boledrugo de naconale, et Kerna de Tugar
cum fratre suo Belata, et Girdana, Ego Dabro diaconus scriptor sum et testis. T.

Ad heec comparaui mater Striani de Purnecha filio prioris pro III. soli. et filiam
comparaui de Longobardis, pro X. sol. in tali tenore, utsiut omnes fratres et sorores in
seruitute. Duymus prior, et filius eius testes. T.

Emi d. Bratizo filio Chudina, vineam, et agrum a Bresti secus me, pro IIII.
galetas de vino, et media pro fine, Cirnotta, et presbitero Cechizo, et diaconus Stephanus t.

Iz regestah samostana sv. Petra gumajskogas, rukopis Xll vieka, u arkivu kaptola spliet-
skoga. str. 1. te iz novijeg rukopisa :- Instrumenta mensae archiepiscopatus Spalatensis, u bivšoj
mojoj sbirci broj 287. str. 43..

CCX. Oko g. 1080.

Njeki Petrić naznačuje rasne po sebi kupljene gemlje koje kao kaludj er darova samostanu sv.
Petra gumajskoga.

Breuem recordationem ego Petrizo facio de conuentione quam feci cum Ludino -

filio Miroslauo, quando illum retinui Spalato apud me. Nam dimisi sibi duos seruos, et
trecentos porcos, tali quidem tenore, ut si deinceps michi faceret aliquod damnum, isti
parentes eius, scilicet: Vileano de Goynego, et Braniza, et Vekemiro, et Jeroslauo, et
Slauizo frater eius, et duo nepotes filii Casari, et omnes parentes iurauerunt, etiam ipse
Ludinus, ut michi componerent damnum prenominati parentes, insuper et nepta dedi
ei baptizare.

Post hec habii ad monasterium, set ipse non quieuit facere mihi damnum, venit
et deuastauit totam villam meam, cepit quatuor seruos, et duas ancillas, et patrem ancil-
larum flagellauit usque ad moftem, et cepit duos optimos equos, et unum mulum, et
tres boues, et due vacce, et quinque tele de sagis, habentes unaquaque viginti cubiti,
et quatuor tela, et nouem camise, et una racana, due cucure, et quatuor spate, et quinque
para — — — et duodecim marre, et sex vomeres, et quinque delatoria, et sex saga,
octo putatoria, et duodecim sichli, et sex porcos. Post hec habii ad prenominatos parentes
eius, videlicet, et per manuprisos, ita dicendo: reddite michi damnum que fecit, vester
consanguineus, at ipsi responderunt: verum est sicut tu dicis, iam nos te rogamus, ut
accipias totam hereditatem illorum, que pertinet illis ex suo patre. Set ego nolebam,
nisi michi vinxeritis terra a Bellay, que terra incipiente a muris usque ad meas terras,
quas emi a Tomizay, et de fratre suo Sbinna. Denique dederunt michi totam hereditatem
ipsorum et ipsa terra a Belay, ante presentia horum testimoniorum: presbyterorum Joannis
Kerne, Mica de Suliza, Michune monacho, Sauida, Vratinna, Demalla. Nam ipsi prenomi-
nati testes presbiter Johannes, et filio Suliza, et Sauida, et filio malla Vratinna, ambu-
lauerunt per totas terras, quas michi dederunt parentes illorum. Postea iuimus a Rac-
cinico, et dederunt totum quod est in Raccinico, et in Jessemeno totas vineas, et ubi-
cumque que pertinet illis. Post hec dicebat Susalo de Bilsoy, quia non est verum, non
dedit a Racinico, set prescripti testes testificauerunt in Clisa coram iudice Volenno, et
Vlcina filio brauari, nec non et Vlcina de Stresazza, Tessenno de Sittimiro, Tomidrugo

———.—

"afa mo

==
X

opa

1717

filio Naiesda, Dimitrio filio Stocolle, quondam Racinico, et omnia que illis pertinent dedimus
in sempiternum.

Denique emi terra de Tomizay, et de fratre suo Sbina, in loco ubi dicitur a
Belay, ex uno torrente usque ad alium, pro trecentos vellera de lana, et quinquaginta
dedi eis pro fine. Et eodem die comparaui de Vilemiro, et de fratre suo Preda curtem
in Sirnouniza, et vinea in Peruno, pro uno equo. Ante presentiam horum testium: presbiter:
Vileana, 'Teodorus Pudisini, Sauida, et filio Malla, et filio Souinna, et filio eius Rusello,
Vecemiro, et fiiio eius Cernugnuo, et omnes parentes eius. Et comedi cum prefatis
testibus unam porcam, et unum modium de farina, et duodecim galetas vini, in loco ubi
dicitur a Cobilache, de duobus emtionibus isti prenominati sunt testes, et de Tomizay,
et de Preda.

Iz regestah samostana sv. Petra gumajskoga, rukopis XII. vieka u arkivu kaptola Spliet-
skoga, str. 1., te iz novijeg rukopisa: Instrumenta mense archiepiscopatus Spalatensis u bivšoj
mojoj sbirci broj 287. str. 43.

CCXI, 1088.
Svenimir kralj hrvatski daruje Gisilbertu opatu spljetskog samostana sv. Stjepana, gemlju
Raduna.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno incarnacionis dominice MLXXXIII.
indictione sexta. Ego Suinimirus, dei gratia rex Chroatorum atque Dalmatarum. Cum
singulari dei beneficio quies, et tranquillitas ubique vigeat in regno meo, ecclesie pre-
sidente Gregorio papa, nihil antiquius habui, quam ut erga meos fideles subditos, seu
potius erga dei cultores, benefacere inciperem; optimum factu esse existimens, neminem
a nostra beneficentia excludi. Quapropter ex omnibus deo deuotis ac fidelibus seruis,
unum precipue seligimus Gisilbertum, abbatem spalatensem sancti Stephani, in quem
nostra beneficia conferremus; cui proin grati animi causa donauimus territorium in eo loco,
quem vulgo vocant Radunam, cuius possessionem penes ipsum perpetuam esse volumus,
cum iure eiusdem retinendi, fruendique, et cuicunque libuerit donandi. Si quis vero
eorum, qui post nos deinceps regnauerit, hanc nostram donationem rescindere audeat,
indidat in indignationem potentis dei, execrationemque sanctorum patrum, et cum Juda pro-
ditore eternam apud inferos damnationem subeat. His actis et constitutis, testes interfuerunt
primum: regina Lepa, et Radouanus filius regis, Andreas presbiter et regio sacello pre-
positus, Dabro abbas, dominus Ugo curator sacelli archiepiscpalis, Mosica postelnicus,
Simon presbiter, Dragolubus sacellarius, Visa ubrussarus. Ego vero Theodorus sacerdos,
idemque regius scriba, hec eiusdem regis iussu scripsi.

Iz zbirke listinah samostana sv. Stjepana. Farlati Illyr. sacr. T. III. p. 154.

CCXII. 1083.

Švenimir kralj hrvatski duruje Lovri nadbiskupu splietskomu zemlju Konustinu u Smini,

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno quidem dominice incarnacionis

. millesimo octogesimo tercio, indictione VI. Ego Suinimir, gratia dei Chroatorum atque

Dalmatinorum rex. Cum me dei omnipotentis pietas sua miseratione in regali locaret

atiam regni diademate sceptroque, a vicario eiusdem clauigeri Petri, Gregorio
pa beatissimo, legaliter adhornarer, equanimiter cepi circa meos fideles, imo
s donationis gratia esse sollicitus, dignum ducens, quo nullus fieret exterus e
tione. Igitur inter plurimos nostra regalis dignitas, fideles et oratores, hunc
decreuit Laurentium scilicet, spalatinum venerabilem archiepiscopum, vice
ue placuit, corde gratissimo, territorium in loco, qui Smina nuncupatur, illud
»d Conustina nominatur donare, tali vero modo, ut ipse illud possideat, habeat,
mque voluerit. Si quis autem, quod absit, nostrorum successorum, instinctu
€ nostram donationem disrumpere temptauerit, iratum habeat trinum et unum
beat malediccionem CCCX et VIII. sanctorum patrum, et cum Juda traditore
aferno perpetualiter trudi mereatur. Hacta sunt autem hec ante presentiam
estium : inprimis regine Lepe, Radouani, regis filii, presbiteri Andree et ca-
», Dabri abbatis, Ugonis capellani archiepiscopi, Mouia (Mosica?) postelnici,
sbiteri, Dragolubi capellani, Visse ubrusari. Ego Theodorus sacerdos et cancel-
em regis, iussione regali scripsi.

ationes Principum, noviji rukopis u arkivu biskupljo splietske.

CCXIII. 1085.

Tumajev, sa svojom ženom Anom, daruje samostanu sv. Petra po njima sagradjenom,
svoj posjed u Bilaju. '

Christi nomine et eiusdem incarnationis millesimo octauogesimo (V) indic-
»taua, temporibus quoque domini Laurentii venerabilis archiepiscopi Spala-
'egis Croatorum Suinimiri, nec non Volize prioris. Ego Petrus Cerni, qui et
5, una cum uxore mea domina Ana, dedimus omnes terras, que sunt in Bilay,
; muro qui est supra mare, et ad alium murum, ubi fuit pons ad torrentem,
Gargenus, et usque ad aquam, que vocatur Cripotin, et inde ad alium tor-
nde versus mare ad murum pristinum, et ego Ysac habas sancti Stephani

.
egestah samostana sv. Petra gumajskoga, rukopis XII. vieka, u arkivu kaptola spliet-

CCXIY. 1085.
ikup splietski daruje crkvu sv. Mihalja opatu i redovnikom samostana sv. Stjepana.

nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno incarnationis dominice MLXXXV.
»ptima (octaua) Ego Laurentius dei gracia episcopus spalatensis, una cum
e, clero et uniuerso populo, Dabrum abbatem cenobii sancti Stephani proto-
ra urbem, cum ipse et eius monachi expositi essent incursionibus hostilibus,
consilio iuuandum esse censuimus. Itaque de communi consensu constitutum
m traderetur locus quidam proximus templo s. Michaelis, unde via est ad

(is oramque maritimam; insuper ecclesiam ipsam eidem daturos nos esse .

ius, et quando ipsi libuerit, et iis conditionibus, quas in suam rem esse

179

udicauerit. Itaque idem abbas cum suis monachis, eius loci possessione inita, cepit edi-
ficare, et absoluto edificio, palatium extruxit. Tandem haud multis post annis, dominus
Dabralis rector eiusdem templi, idemque olim archiepiscopus, se hac prefectura abdicare
omnino constituit, et templi regimen ac procurationem nobis renunciauit, negans se velle
imposterum huic templo regendo preesse. Nos hanc abdicationem libenter admisimus
et templum S. Michaelis cum omni eius supellectili, libris, ornamentisque detulimus
monachis eiusdem cenobii, accersiri iussis, ut tradite sibi ecclesie curam susciperent. Qui
cum venissent, ego cum archidiacono et ceteris omnibus, qui aderant, eos ad hunc mo-
dum alloqui cepi: En hec illa est dies, fratres filiique, que diuino fauente auxilio, nobis

facultatem attulit promisso nostro ac recepto satisfaciendi. Vos itaque, licet nunc abbate.

vestro orbati, templi procurationem suscipite, et donum iam diu vobis promissum reci-
pite. Tum negotium datum est Joanni edituo, ut hanc donationem litteris consignaret;
qui cum sepius rogatus abnueret, et excusatione voletudinis uteretur, ego Theodorus
presbiter indignus hec omnia scripsi rogatu archiepiscopi, qui his actis et constitutis ab
initio ad finem usque interfui; ut huiusmodi donatio, quam eorum, qui supra nominati
sunt, auctoritas sanciuit, videlicet archiepiscopi, cleri, prioris, nobilitatis et plebis uniuerse,
firma sit ac perpetua, et edes sancti Michaelis, ab ecclesia sancti Stephani, cui nunc rite
coniuncta est, nullius cauillatione seu malitia segregari possit. Si quis autem nostrorum
successorum cuiusuis cause pretextu, eam ab ecclesia sancti Stephani, quod deus auertat,
seu potius ab ipso Michaele principe angelorum disiungere conetur, eiusdem archangeli
indignationem subeat, et perpetuum dolorem sustineat.

Hec acta et confirmata sunt coram testibus infrascriptis, videlicet: Petro archi-
diacono, Gregorio episcopo, Petro primicerio, Martino presbitero, Dominico Mazzuola
presbitero, Joanne edituo, Maione Barbaiane, presbitero, et Ceculo presbitero. — Ego
vero Theodorus presbiter pro Joanne edituo, cui id mandatum fuerat, hec scripsi et
testis adfui. |

Farlati Illyricum sacrum. T. III. p. 155. Iz pismohrane samostana sv. Stjepana.

CCXV. 1086.

Petar Crni Gumajev sa svojom ženom Anom, daruju samostanu sv. Petra svoj posjed u Polju

In Christi nomine amen. Anno incarnationis eiusdem milesimo octauogesimo
(VI) indietione nona. Temporibus quoqne domini Laurentii venerabilis archiepiscopi

sedis spalatine, domini Suinimiri regis Croatorum, nec non Volize prioris. Ego Petrus,

Cerni qui et Gumay filius, una cum coniuge mea domina Ana, dedimus monasterio sancti
Petri omnes nostras terras, quas in loco vocato Campo, incipiendo a muro in inferiori
versus mare recta linea, et sicut currit litus usque ad Potoch, et usque ad ripam su-
periorem, et recte sicut currit ripa versus torrentem, usque ad pedem montis po — —
— longe et versus mare, sicut currit ripa, et inde ad murum pristinum, et hii fuerunt
testes: Bogdan, Rac, Dragonego, Ric, Juray setnico cum aliis.

Et ego Dobrona hoc breve scripsi iussu Pribimiri viearii regis.

Iz regestah samostana sv. Petra ruk. XII. v. u arkivu kaptola spljetskoga.

180 ;
CCX VI. 1086. U Splietu.

Miraca opatica kaludjericah sv. Benedikta u Spljetu, popisaje njeke zemlje kupljene za svoj
samostan.

In dei nomine et saluatoris nostri Jhesu Christi, anno sacre eiusdem incarnationis

M. octogesimo VI. per indictione VIIII — — — — — — domno Laurencio spalatane
sedis venerabili archiepiscopo, comitatu — Duimo prioris, ego Mirazza quamquam indigna
— — — — abbatissa, una cum meis sororibus, quicquid a no(bis) repertum fuerat,

presenti facto memorie mandamus. Comparauimus igitur de Duimo Casline terram, que
a parte aquilonis iuxta monasterium sita est, cum cripta et omnibus sibi pertinenciis, et
— — — — intus et foris per C. solidos perpetue tenendi, possidendi — — — — —
prope m — — — -— alia monasterii sit. Hoc actum est ante hos testes: Dusigrani
abbate sancti Petri, Lorran — — iudice filius Sal. — —uli. Draze Neslane, Platinissa,
Micha filius Mari — — nisse, Petrana Carni — — — — aduocatus — — — — —
Item ab eodem Duimo Caslina postea — — — — prope territorio per VIIII solidos
comparauimus ante predictos testes.

Ova listina pisana je na velikoj pergameni, sa još dvie listine, i to: 1. nadbiskupa Lovre
od g. 1069 kojom utemeljuje somostan kaludjericah sv. Benedikta, 2 Marije opatice od g. 1119.

kojom kupuje njeko zemljište Ture. Pismo pripada XII. vieku. Nalazi se u pismohrani samostana
sv. Marije u Zadru, medju pismi spljetskog samostana sv. Rajnera.

COX VII. 1087. 8. listopada. U Kninu.

Svenimir kralj hrvatski potvrdjuje samostanu kaludjericah sv. Marije u Zadru one slobode, koje
mu podieli Kresimir kralj.

Ego Suinimir, rex Chroatie Dalmatieque, tibi abbatisse Ciche, regali iure, tuoque
monasterio sancte Marie, eandem, quam precessor meus, Crésimir rex, subscribo liber-
tatem, firma perpetuitate, Laurentii archiepiscopi laudatione. Petrus chroatensis episcopus
laud. Johannes abbas sancti Bartholomei, laud. Firminus, nonensis episcopus, laud., et
alii episcopi et comites laudantes confirmauerunt.

Confirmatio ista data est abbatisse Ciche in Teneno, in festiuitate s. Dimitrii.
Anno domini millesimo octuagesimo VII.

Iz zapisnika kaludjericah sv. Marije u Zadaru.

OCVXIII. Oko g. 1088.

Gruba opatica sv. Benedikta u Splitu # njeki Ferrarius, daruju samostanu sv. Benedikta
njeke gemlje.

Ego Gruba abbatissa sancti Benedicti, cum cunctis meis sororibus, edificauimus
domum in paratina prope sancti Cipriani, (quam) Pradana mater Gaudii Falsamine secum |

in monasterio aduxit, quam predictam paratinam diuisimus de pa— — — sancti Ci-
priani et sancti Nicolai et de propria nostra terra (permi)simus ex omni parte sex pal-
mos pro sacellis, ante hos testes — — — — abbas sancti Petri — — — — Prarana

aponachus eiusdem monasterii, filius Mene, Sabacius filius Lampredii, Ercalfus?. — —
omoncator — — — Jurra Falculi aduocator sancti Cipriani.

ES 060
. CJ .
LI a

Bi!

181

Ego (dominus) Ferrarius paratinam offero meam inter ecclesiam sancti Benedicti
juxia portam eiusdem monasterii pro remedio anime mee, meorumque. Ferarius do para-
tineam meam in monasterio sancti Benedicti iuxta portam meorumque defunctorum. Si
quis autem (infr)ingere incurrat, — — —

Prepis na hrbtu listine od g. 1069, kojom Lovro nadbiskup utemeljuje eplietske ka.
ludrice. U arkivu kolud. u Zadru,

CCXIX. 1088.

Lovro nadbiskup splietski, u prisutnosti kralja hrvatskoga Stjepana II., riešava njeku parbu
medju Vekom Madijevom i Čikom opaticom samostana sv. Marije.

Ego Laurentius (s)palatensis archiepiscopus iussi describi iudicium sinodaliter
difinitum a memetipso, et a subscriptis coepiscopis, scilicet A(ndrea) iaderensi, atque
A(nastasio) croatensi, quam J(oanne) traugurensi ac V(itale) arbensi, coram Stephano
rege Chroatie et Jacobo maristico, Firminoque priore, multisque alliis nobilibus presenti-
bus in ecclesia sancti Domnii, inter Vecam, Madii prioris filiam, ac Ciccam abbatissam
suam neptim, Vekenege genitam. Episcopus Stephanus suus nepos, et Madius, eiusdem
gener, Nicifori frater, aduersus Ciccam sic interpellabat ex parte Veze, dicens: se pro
ea subiise debitum XXXX. solidorum, insuper ob id sua pignora dedisse; quibus e
contra Gregorius predicti Madii filius, pro prefata abbatissa sic respondebat: se ab ea
nil accepisse, filios enumerando sororum una cum ea pro parte domus, quam non ha-
buerat, pignora posuisse, et in eodem fratres, sororum filios, sibi illos XL. (sol) dedisse
ab illa vero penitus nichil, sed sicut ab aliis accepisse absque placito, absque termino pro,
parte domus XL. solidi,et hoc abbatissa confirmabat, testibus: domno Madio, iaderensi
archidiacono, et Dominico Ticine, a quibus in medium deductis, dicta abbatisse sunt con-
firmata. Quibus sic iudicanimus, ut ea pignora, que abbatisse vi ablata sunt, reddantur
et XL. so]. partitores se ipsos numerantes, siue de suis propriis, seu de communi fa-
cientes eos, cui subiacent, reddant, hec vero suam, prout sibi data est, teneat partem.

Prepis na pergameni u arkivu zadarskih kaludjerieah sv. Marije.

CCXX. Oko g. 1089. 8. rujna. Kod grada Šibenika.

Stepan II Kralj hrvatski potvrdjuje samostanu Kaludjericah sv. Benedikta u Spljetu Sveni-
mirovo darovanje Lu£ana (Lasana) kod Pustice.

+ In Christi nomine. Stephanus ego nutu dei Chroatorum et Dalmatinorum rex,
huius paginis seriem vel dictaminis causan) cunctis nostri regni conprouincialibus ad
futuram (diuini numini) graciam notare !, his studui scriptis. Cum igitur omnipotentis
dei pietas me sua clemencia p(atrum), auum, proauumque solio (in) regio, omnibus Chroacie
et Dalmacie nobilibus collaudantibus, exaltauerit honore, undique? u(niuersa) nobilitas
seu exigui populi manus, ac ceteri ecclesiarum cenobiorumque (rectores, vel retroactis
pro) causis (vel) confirmacio — — — — — que vel gracia comunis nostri regni utili
tatis, ad nostram ut moris? est — — —- imperantibue, confluere ceperunt. Itaque

!Lucius: gratie nostrae. "kod Lucija izpušćeno. ? Luc. maioris,

4
. st te P. ute
t6 tali ad AR ACA

. 2
en . 5
TEL d 2. :
Dfawe P2 noble #
EBE ED M
Ni 4 s *
$2aRy te

"ua a. 0n

Pada Ux E E
. >. om" a. M
AEST i y P

RU.
Mule:

182

mater et pro(curatrix) sanctimonialium spalatini cenobii, sancti videlicet Benedicti mar-
tiris, inter hos nostri presencia !, una cum quibusdam suis sororibus, quoddam scriptum
a nuper rege defuncto Suinimiro concessum sibi, hoc ad opus sui cenobii de quodam
territorio regali, qui in loco, qui dicitur Lasani, habetur, secum deferens, in die natiui-
tatis sancte dei genitricis et virginis Marie se medium statuit. Et hoc ideireo e — at
ut quemadmodum a memorato:rege illud donacionis scriptum habebatur ratum atque
firmatum, pari modo, immo meliori, a nostra regali dignitate cum nostri impressione
sigilli roborari, nec non perpetim?, deberet firmari. Quo cognito, tum illarum precibus
flexi, tum nostrorum nobilium consilio sufulti, quod postulauerant adimpleri illis pre-
cepimus.? Igitur memoratum territorium iam dicto in loco inconcussum, perpetualiter
atque inuiolatum, ad opus prescripti monasterii, cum terris* que Pustiza nominatur fir-
mamus. Ita quidem, ut nostrorum successorum (nullus) vel cuiuslibet persona magna
vel parua nullomodo his nostris firmacionibus et sigilli impressioni? contra ire debeat.
Quod si, quod absit, aliud aliquis agere temptanerit et prenominatam domum dei his
terris disuestire voluerit, trinum et unum deum 9 babeat iratum et CCCtorum X. et VIII.
sanctorum patrum consequatur malediccionem, et cum Juda traditore in inferno mancipetur.

Actum est hoc apud castrum Sibinico, in die prefate solempnitatis, ante noticiam
borum testimoniorum : In primis Laureucii archiepiscopi. Johannis tragurini episcopi.
Petri spalatini archidiaconi. Presbiteri Petri spalatini Jacobi morstici. (Lu)bomiri (te)pzi.
Stresigna breberstici. * Uiseni!? zetinstici. Dragoslaui sagorstici !!, Vratina '*, polstici.
Osrina dridistici, Desimiri — — — — — — — nonensis, Ser — — -— — tici — —
Tole(no) (t)epiciza, ac ceterorum (nostrorum) nobilium. Ad hec (quoque) causa diuini
amoris a parte nostri sibi concessimus perpetue Salone rnolendium similiter et starea
que est propria nostra — — — — — — — — testibus confirmantibus. Quibus eis
omnibus legatum iupanum Centene, Visenum !? uidelicet (dedimus).

Izvorna listina na pergameni pisana, oštećena i razderana je na njekih miestih tako; da
se pojedine rieči pročitati nemogu. Njeke pod zaporom popunjene su iz Lucia Lib. II cap XL
Izvornik nalazi se u zemaljskom arkivu u Zagrebu, medju najstarijimi pismi. Doc. IX. O istoj
listini kaza jur Lucio: Membrana in calce corrosa est ita, ut an sigillum apprehensum fuerit,
cognosci nequit.

COX Xl. 1089.

Stjepan kralj hrvatski daruje samostanu svetog Stjepana M. njeku gemlju Raduna svanu.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno incarnationis dominice MLX XXIX
Indictione XII et epacta XXV Ego Stephanus dei gratia rex Croatorum et Dalmatarum,
hoc regium nostrum priuilegium litteris mandandum curaui. Scriptum est: imperia et

regna huius mundi haud aliter, atque fumus in auras euanescere, tempore procedente,

paullatim consumi, et quidquid dei causa erogatur, id auctius fieri, ac melius, iuxta illud
apostoli effatum: Seminatur in coruptione, surget in incorruptione; seminatur in ignobili-

tate, surget in gloria; seminatur corpus animale, surget corpus spirituale; itemque illum

psalmiste versiculum: Qui seminat in laorymis, in gaudio metet. Que quidem unusquisque
apud se diligenter reputet, et pro viribus exequatur, oportet. Quamobrem ego rex supradictus,

!L. presenciae. ?L. perpetino. ?L. precipimus. “ L. cui et terras 5L. Pustire nominantur
6L. izpustio. 7 L. impressione 9 L. dominum. ? L. Strezigne Berberistici. !" L. Jagorstici !! L
Vracina. !? L. Cenaene Jusenum,

———————————.— —— —--—— ——————— —- -

——— M —À ——— ————— ——M—— — —— ——--

183

his admonitionibus impulsus, et preclaris exemplis seruorum dei excitatus, ac presertim
precibus Theodori nostri abbatis sancti Stephani protomartyris, cius postulato assen-
tiendum censui; itaque illi concedimus regium nostrum territorium, in ea regione posi-
tum, que vulgo dieitur Raduna, totum atque integrum, in unius dei gratiam, gloriam-
que, ut anime nostre et parentum nostrorum, extremo illo formidandi iudicii die, pro-
pitius esse velit; iusque eidem tradimus illius territorii in perpetuum habendi, pos-
Bidendi, et permutandi. Illud vero silentio minime pretereundum est, quamuis a nobis
sine aliquo pudore commemorari nequeat, ut posteris innotescat, quod cum necessitas
quedam nos subegerit ed illos (monachos) auxilii et consilii causa, confugere, et aliquid
subsidii, seu doni ab iisdem petere, illi admodum comiter, et benigne, amplius centum
aureos suppeditarunt, ea conditione, ut ipsi quoque pro eo, ut digna compensatio postu-
laret, aliquid iisdem tribueremus, id quod nobis prestare nondum licuit. Hec omnia nota sunt
Laurentio venerabili archiepiscopo, et Gregorio olim episcopo Croatie et Gregorio nostro
scribe. Si quis instinctu diabolico percitus huic nostre donationi aduersari audeat, vel
.aliquam corruptelam ipferre, subeat indignationem dei trini et unius, itemque execratio-
nem sanctorum patrum, et preterea onus restituendi centum illos solidos monasterio s.
Stephani protomartyris, quod prope abest ab urbe spalatensi in promontorio situm."

Farlati Illyr. Sacr. T. III. p. 158. Farlati prevede ovu listinu iz talijanskoga prevoda.
U talijanskom prevodu glasi ovako:

Nell nome della santa et indiuidua Trinita. L' anno della incarnazione del signore
1089. nell indictione XII. et epacta XXV. !

Io Stefano per la Dio gratia re de Croati et Dalmatini, ho fatto scrivere questa
nota di nostra regal donatione, che essendo scritto, che con il tempo si consuma (no)
g! imperii et regni di questo mondo, nella guisa a ponto che svanisce il fumo per I
aria, e che quello, che si concede per l'amor di Dio, si transmuta in meglio. Dicendo
l' apostolo: si semina in corruttione nasce in corruttione, si semina nell ignobiltá, nasce
nella gloria, si semina corpo animale, nasce corpo spirituale, et dicendo il salmista, chi
semina nelle lacrime, raccoglie in allegrezza. Le qual cose sono da pensar grandamente,
et con ogni spirito mandarle ad essecutione da cadauno, sqcondo le sue forze. Peró io re
prenominato, mosso da questi essempi, et invitato dalli essempi dei buoni servi di Dio, anzi
del nostro abbate di S. Stefano protomartire, chiamato Theodoro, ho voluto sadisfare alla sua
dómanda, li concedemo dunque il territorio nostro regale, posto in luoco detto Raduna, tutto
qual si sia, per l' amor di Dio, et per la liberatione dell' anima nostra, anzi di nostri padre
e madre, nell giorno del tremendo giudizio, da esser da esso perpetuamente havuto, posse-
duto et permutato. E quello che non $ da tralasciarsi, die scrivere, benche con qualche
rossore, acció da i posteri esser letto, e che constretto da qualche necessità, et recorso, da
loro per conseglio in nostro seruitio, domandandoli qualche dono, il che loro molto cortese-
mente adempierono in cento e piu soldi d'oro, per esser degnamente ricompensati, ilche
finhora non ho potuto adempire. Sapendo queste cose, Lorenzo venerabile arcivescovo
et Gregorio già vescovo di Croazia, et Gregorio nostro cancellier. Se alcuno ardirà per I'
instinto diabolico contravenire o corrompere questa nostra donatione, incorra nella disgratia
di Dio trino et uno, et nella maleditione dei santi padri, et sia tenuto alla restituzione dei

! Ova epakta pripada g. 1088, dočim se s godinom 1089 slaže epakta VI.

184

cento soldi predetti al monasterio di s. Stefano protomartire, che à posto vicino alla città
di Spalato nel promontorio. Fatte furono le cose predette alla presenza di questi testimoni:
Primo. al prenominato arciuescovo. Gregorio vescovo, Agralisto da Bari (?) Dobro-
slao figliolo di Gerbina, Desimiro ubrisarico, Dragoslao Bridatic (bribirstico) Dominico postel-
nico, Budrago capellano. Budimiro figliolo di Deridrug.

Et io Gregorio cancelliere del prefato Re signor mio, ho scritto queste cose de
suo ordine et fü testimoni6. Et io Giovanni figliolo di Dragarado, per ordine di detto re
signor mio, introduttore di questo territorio fu testimonio.

Extractum ex Codice manuscripto Bibliothecae Marcianae Venetii, sub titulo. Seritture del'
monastero di s. Stefano di Spalato. Classe V. Cod. 51. Italica. pag. 21. a terzo.

CCX XII. oko 1090.

Popis dragocienostih samostanske crkve kaludjericah sv. Marije u Zadru.

Capsa sancti Cirin, capsa sancti Grigoro. Crucem magnam et aliam argenteam.
Crucem lignam copertam argento. Quatuor cruces paruulos, et unum cristaldum. Duos an-
gelos de argento. Coperta de argento. Fistula aurea. Turibulum argenteum. Duos zerofe-
rarios magnos et alios paruulos. Duos calices argenteos. Tria altaria viatica. Unam pi-
xidem cum reliquiis. XIIII camsi, V suprapelicia, tres campanas, unam dalmaticam, duos
strites, X umeralia, X stolas, VIII manipulos, VI zingulos, VIIII pannos de sita coperta
de al — — sex pannos sutos cum seta, V sauani cumsutos cum seta, VI sine seta,
— — pannos sutos cum seta, que ponuntur infra cortina, VI cortinas et unum pannum,
que vocatur velosa, et VIII. pannos ad cooperiendum. Tres pannos de seta et unum sine
seta ad suspendendum infra columbas. X pannos ad pedes crucis, XIII pannos, que ponuntur
super cortinas, VI. pepelos, qui dicuntur fazali, quatuor casulas coti, dianas et unum pan-
num de sepulcro, V corporalia, unum tapete grecum, duos ranes (sic) et duos pannos ad
coperiendum mortuos. .

U arkivu kaludjericab sv. Marije u Zadru.

COXXIII. God 1091.

Drago, priur Zadarski dosudjuje u dobit Veki kaludjerici samostana sv. Marije u Zadru, njeka
imanja.

Anno incarnationis Jhesu Christi nostri domini millesimo XCI Kyri Alexio Con-
stantinopoleos imperante, tempore quo Uladislaus Pannoniorum rex, Chroatie inuadens
regnum, dominum Almum, suum nepotem in illo statuit regem, iaderensi vero cathedre
domno Ándrea venerabiliter presulante, meque Drago, domni Prestantii episcopi nepote,
iam tercio priorante, Áccidit ut in primo anno mee tercie recuperationis coram nobis
ac prefato episcopo, alliisque quam pluribus, oriretur querimonia domne Veke filie Ciche,
que viri sui, videlicet Dobroslavi thorum custodiens viginti annis, deo deuota, mona-
stico utebatur habitu, quam Petrus socer suus, filius domni Dabri, verbis suorum de-
ceptus propinquorum, suo exhereditauerat verbo, filiumque suum, quem cum quadam scla-
uuncula natum habebat, moriens tocius sue-hereditatis fecerat heredem, hanc autem mo-
nachali irretitam vinculo, que illum alimentis, vestimentisque fouerat continue, quod veris
probatur assertionibus, expertem suorum fieri iusserat, dicens filio mortuo, huic viuenti
nurui, quasi mortue, nil deberi dari. Quem etiam iam dictus Dobroslauus, filius eius,
paterna motus pietate, consensu coniugis sue Veke, quam futuram nouerat monacham,

185

eadem notificante, moriendo sue illum proprietatis fecerat participem, par boum sibi tribuens
cum suis culturis, aureosque nastalos, quin etiam suam vineam, nempe neminem estimans
illi eompotizari hereditati, sua pretermissa coniuge. Quippe nondum ipse pater alia ute-
batur uxore; unde factum est, ut utrisque coram nobis litigantibus, ipsamet domna Ve
ka cum sua matre, aliisque propinquis, et ex alia parte Madio, electo, eiusque fratre
Petrinna, nec non Zanizo, Mazikyrne filio, cum pluribus aliis consencientibus, demum iussi
presulis, episcopali quo sedebamus egressi palatio, ibidemque cieternam ingredientes,
cum iam dicto episcopo et Johanne iudicatore, aliis nobilibus, ducto in medium utro-
rumque certamine, quid hine rei exitus doceret perscrutari cepimus, quod more antiquo-
rum diiudicare volentes, ut ipsa sua fruaretur parte, velut si viuus adesset, cuius caritate
se monastice dederat professioni. Sed huic rei contrariantibus hoc displicuit, seque ar-
chiepiscopali velle obedire iudicio conclamarunt. Quibus et illa una nobiscum assentiens
sepissime inuitauit, ut ad suum cum ea irent propositum. Qui sub unius anni induciis,
nobis cernentibus, centies exclamati, ire renuerunt. Quos nos hoc modo difiniuimus: in-
primis anni illius atributo eibi tribuno Trunzanno Maio, Peze filio, partis domus et vi-
nee heredem eam fecimus, ut vel sic Spalatum, prout expetierant, cum ea proficisce-
rentur. Quibus et ex hoc inducie a mense iulio usque in natslem domini largite sunt,
sed procaciter resistentes, et se hinc subtraxere. Quapropter ego Dragus, priur, commune
seruans Sacramentum, neminem volens ab aliquo vim sustinere, cum iam nominato epi-
scopo, aliisque nobilibus, ad domum illius pergentes, que sita est in quadruuio sancti
Petri, legali hoc definientes iudicio, sub episcopali vinculato: precepto, illam pleniter ha-.
bere debere partem iussimus, ipsique nos illis domum partientes, monache occidentalem
partem domus dedimus, duasque ulnas et eo amplius medietatis domus propter miseri-
cordiam illam consentire voluimus infantulo. Hec ego Maius archidiaconus, quia his omni-
bus interfui, et ut à memoratis presulibus michi iniunctum est fideliter, veraciterque
scripsi, et post traditam coram his testibus lecta est, et sigillo dicti prioris signata. Jo-
banne iudicatore. Vitaza testis. Micha testis. Desinna testis. Madio Zelle testis. Budinel-
lus testis. Madius gener Zelle testis. Prestancii, Pruona testis. Grubize filius Gregorii,
testis. Gauzulus Prestabarba, testis. Barba testis, Neupret testis. Dolmaldus testis, Brate
testis, et alii quam plures collaudantes et confirmantes.

Stari prepis na pergameni u arkivu kaludjericah sv. Marije u Zadru,

CCXXIV. God. 1091.
Lovro nadbiskup splietski potvrdjuje prvašnju odsudu sadarskog priura Draga.

Quoniam quod a minoribus legaliter diffinitum est iudicibus, a maioribus, si
oportet, debeat confirmari. Corroboro ego L(aurentius), salonitane sedis archiepiscopus, et
laudo hoc iudicium a tanto honestissimo viro D(rago), iaderano priore cum suis nobili-
bus, iam dictum in ecclesiasticis enim et mundialibus sancitum habetur legibus, ne que-
libet persona in sua arrogantia erecta contra iudicia semel iam facta conqueratur, iterum
in sua maleuisa querimonia. In libello quidem quem Vekenege filia Ciche, a prelibato
priore datum et ab archidiacono M. scriptum ad meam contulit laudationem, iuste et canonice
eognoui finitum. Quis namque arrogans exhereditare auderet hanc viduam ab hereditate
mariti sui, dum non solum eius lectum sic nobiliter, utputa cognoscimus, obseruauit, ac
inter viduas, quas laudat apostolus P. se certamen, et ad premium utique assumpto earun-

186

dem habitum, proiecloque cum suo sarcine mundo, se contulit, unde hec ordinata, sicut
superius, confirmo, et immo laudo, atque sub ligamine anathematis, et Niceni concilii vin-
culo quenquam pono, qui hoc nititur infringere et delere. Hanc vero sigillo sancti Domnii
eartulam iussi signari, ut contra omnes permaneat conquestores in sua stabilitate firma.
In hac laudatione Á(ndreas) episcopus Jadere, et D(rago) eiusdem ciuitatis prior, testes.

Prepis na pergameni u arkivu kaludjericah sv. Marije u Zadru.

COX X V. 1096.

Draguš priur zadarski, predaje samostanu sv. Krševana sve one dohodke u gradu Ljubrikatu,
koje prije dobivahu priuri sadarski.

ft Anno ex quo redemptor humani generis dominus Jhesus Christus, factam
carnem ex intemerata virgine recepit, millesimo X CUI. habebatur, indic(tione) IIIT, epacta
XXIII, concurrente VII, imperante Alexio magno imperatore, apud nos Jadera epis-
copante Andreas presul Quia magis illud mortalibus prodesse conspicimus, qui in
utilitatibus seruorum dei, prout competit, aliquid elaborare procurat, quam qui in mun-
danis rebus inutiliter insudare aliquo modo insistit, verbi gratia, quia mundus transit
et concupiscencia eius. Et idcirco ego Dragus, iaderensis prior, nepos scilicet Dragoni
magni prioris, iam senex, in quinto anno tercii mei prioratus, post plurima pericula et
agones, que ab incolis nostris et diuersarum gencium feritate quassatus, sed adiuuante
me larga dei misericordia adiutus, emulaui in bonis antecessorum meorum actus, ob sa-
lutem animarum nostrarum, preteritorum videlicet, insistencium et futurorum, consiliatus
omnibus nobilibus nostris, flagitante domino Madio abbate cenobii sancti Chrisogoni
martiris, cum confratribus suis, concessi eis omnia illa seruicia, que antiquitus priores
nostri in castro Lubricata habuisse manifestum est, id est sal, quem incole illius loci per
unamquamque domum nouem modia colligentes omni anno, et duas piscaciones deseruie-
bant, absque illa, que nostro episcopio debentur. Hanc quidem donacionis paginam lecta
est a domino Maio archidiacono post euangelium in die natalicii eiusdem martiris ad
missam in presencia supradicti pontificis et eius clerus, quam audientes ab omni populo
acclamatum est: fiat, fiat, fiat.

Et post, facto silencio, ego dictus prior una cum proceribus nostre urbis, post
signa corroboracionis addidimus hec: Si quis nostrorum hoc actum post rumpere tempta-
uerit, deificam et huius sancti martiris et nostram habeat maledictionem. Iterum multo-
ciens dictum est: fiat, fiat.

+ Signum manus Dragi prioris et eius filii. 1 Signum manus Candidi et filiorum
eius. 1 Signum manus Uitaze nuper prioris et fratrum eius. 1 Designe iudicis et fratris
eius. T Slauane Comerzarii et fratris eius. + Petrinne, Andree filii et filiorum eius. 7
Madii, Zalle fihi et nepotum eius. f Dode et nepotum ac filiorum eius. t Filiorum
domni Pauli, et omnium procerum communi signo. t Ego Gregorius episcopus! hanc
concessionem confirmo.

Izvornik na koži. U gub. arkivu zadarskom. Nr. 2. Masso A Capsula I,

1 Jaderensis.

—— — ——- -— a mos

187

CCX XVI. 1096.
Majo opat sv. Krševana preugimlje samostanska zemljišta na otoku Pustimanu.

Tempore quo Maius cenobio beati Grisogoni abbas erat, fuerunt quidam, qui
vinolebant (sic) de territoriis, que sunt in insula Pustimani, que dederat episcopus Pre-
stancius cum fratre suo Maio * beato Grisogono, partem sibi usurpare, et iam ceperant
ibi laborare. Predictus autem abbas hec ut vidit, valde contristatus est, et consilio inito
cum monachis suis, quosdam nobiles viros iadretinos illuc secum venire rogauit. Atque
nauicula ascensa cum eis et cum monachis suis illuc peruenit, et ecce, que iam ceperant
fines territorii sancti Grisogoni laborare, foreas eminauit, nec non cum decreto illorum no-
bilium et collaudatione eorum collonelas siue aceruos, qui fuerant ab inuasoribus im-
murata vel destructa, ubi prius steterant, erexerunt, et terminis prediota territoria lustra-
uerunt, a mare versus boream usque ad locum tribus vallibus, quod est in sumitate
montium, et usque ad mare ad locum qui dicitur Pechize, versus austrum ab ecclesia s.
Michaelis usque ad montem qui dicitur Gedinichi usque ad mare, et in sinistra terminos
terras, montes, et valles, et nullus fuit qui hoc decretum rumpere seu violare presump-
sisset, nam nomina illorum, qui cum abbate fuerunt et hec statuerunt, hec sunt: Drago
prior, Vitaza prior, Desinna iudex, Micha iudex, Cando Bodanellus, Cerneta, Slora et

ali multi. Cum abbate vero suo fuerunt mopaci hii: Benedictus presbiter et monachus, -

Gaudius presbiter et monachus et alii plures.

U starinskom montaneu u arkivu zadarskoga gubernija. Cap. 1I. Nr. 12.

CCX VII. 1097. mjeseca srpnja.

Lovro heretik, načiniv svojim posinkom Boleslava Bodina, (krivo prepisano
Prodin) darova ovomu crkvu sv. Martina: u Šumetu, koj Boleslav darova opet istu crkvu
kaludjerom sv. Benedikta u Lokrumu, sa svimi k istoj crkvi pripadajućimi zemljami,
seli, vinogradi, podložnici, sa 200 ovaćah, devet robovah, šest volovah i 34 kravah.
Mjeseca srpnja u indikciji osmoj (1097). Kasnije postavši rečeni Boleslav Bodin kraljem,
potvrdi ovo darovanje godine 1100 u indikciji osmoj (gledaj listinu g. 1100).

Iz rukopisa: Spogiio delle scritture di Lacroma.

COX XVIII. 1097. U Spljetu.

Spljetéani obvežuju se mletačkomu duždu Vitalu Mikaelu, podati u pomoć jednu ili dvie galije,
kad mletučko ratno brodovlje stigne pred Spliet.

Nos spalatini priores, scilicet senior et iunior, cum cuncto populo, maioribus et
minoribus, promittimus vobis domino nostro Vitali Michaeli, glorioso duci Venetie atque
Dalmatie siue Chroatie et imperiali Prothoseuastori, ut, cum venerit stolus vester
Spalatum, nos preparsre debeamus unam saginam, vel duas galleas alias ad veniendum
vobiscum; tantum tamen in prouidentia vestra sit, quas illarum vobiscum ducere velitis.
Qnod si hoc non obserusuerimus, tunc componere debeamus in camera vestri palatii
solidos romanatos mille. Et hec permissionis cartula in sua firmitate permaneat.

! Oba Zivljahu g. 986.

"
3
4
M
*3-
,
*
4
D
^
.
.
*

<
b
St
De
-
.
^x
Ww
E

T o o o.
nA VN IRE
S ut
Ka EBE

AVSU Bur

1
ze ,
EA

ut
Aye
Usus

ent *-
TD
b e D
Pop

+,
Y.
A
4
ams cre

+
re im
RS

u -
.
- .
jn ren... +.
, a moe s
x v 1 ME sk.
« mv JEZA ?
>
' 2
? E DJ

An &K«
kos

i. ín h
DIEA ru

So.
n
a

e
NES
auf,
SR
KE ši

2 Ta
cus
E

.
"us eK

ae
avr
A AD n

Kun :
ro» »

Dedi

-*^

. . - .. *
^. ie. MERE

NES em? ZA
Vea ense

€. 3
a

.U
*

AER

AEN

num manus Petri senioris, qui hoc rogauit fieri. Signum m:
auit fieri. Signum manus Andree Petri, qui hoc rogauit fi
3s, qui hoc fieri rogauit. Signum manus Andree, qui ho
Petri fratris prioris, qui hoc fieri rogauit. Signum ma:
gauit. Signum manus Pauli, Prodani, Dragi et Luchari. ]
tus a suprascriptis, compleui et roboraui.
> promissio facta est presentibus legatis vestris, dominis +
Faletro Stornato.

"ukopisa: Codex dipl, Trevisanus u mletačkoj knjižnici sv. Marks

CCXXIX. 1100.

jušne Dalmacije, daruje samostanu sv. Benedikta u Lokrumu
Šumetu sa svimi pristojališći.

nomine domini nostri Jesu Christi. Anno ab incarnatione
"ndietione octaua. Testamentum hoc firmum stabileque fact
>, ex locho qui vocatur sanctus Martinus de Zonchetto.
»s dedisse illum, et cum omni pessessione tam de terris, «
| eundem locum, in monasterium sancti Benedicti : ita quic
chi perfruere illum et possidere perpetualiter; absque co
»resentium et futurorum. Et si quis autem hec nostra sta!
iquam .molestiam vel vim ipsis monachis intulerit, iram <
»m omnium sanctorum incurrat. Et ego A. abbas e cenobio s
ichi per iussionem domini regis scripsi in presentia dom;
orum nobilium.

tnjige rukopisne dubrovačkih fratarah : Cronaca antíchissima di Ra,

CCXXX. Oko g. 1100.
»oznatog pisca o načinu biranja hrvatskih kraljevah, kad je krai

mpore transacto erat consuetudo in regno Croatorum : era
:gem in Croacia, quando rex sine liberis moriebatur, scil
us Bosniensis secundus, banus Sclauonie tercius, banus Po
aintus, banus Albanie sextus, banus Sremi septimus. E
erant bani in Croacia, quos eligebant duodecim tribus Cr
ionibus erant comites in comitatibus Croacie: Kacigi, Cuc
torouigi, Subigi, isti sunt principales, quibus pertinet banatu
sors dederit.

regestah samostana sv. Petra gumajskoga, rukopis XII. viska u
T.

——m- >

CCXXXI. oko 01.

Bilješka nepoznatog pisca o hrvatskih banovih, za vrieme nezavisnih vladarah hrvatskih.

Isti fuerunt bani in Croacia de genere Croatorum, a tempore regis Suetopelegh
usque ad tempus Suenimiri regis Croatorum: Stephanus Cucar, Saruga Cudomirig, Oui-
rica, Peter Mogorovig, Cacig — — — Marian Cacig, Can — — — Slauaz, Mucar fuit -
iudex regis Cresimir, Cucar, tempore Suenimiri fuit Petrus Suacig banus. Omnes iati
fuerunt bani in Croacia. | |

Iz regestah samostana sv Petra gumajskoga, rukopis Xll vieka, na pergameni. U arkivu
kaptola splietskog list. 28.

CCXXXII. oko 1100.
Popis rukopisah pripadajućih samostanu sv, Petra gumajskoga.

In nomine domini. Incipit nota librorum. Inprimis misalum et duo tefenarios
nocturnales, et alios vernales, et vitas patrum, et tres omelias, et matutinalem, et passio-
nalem, et unum collectarium, et unum penitentialem, et unum ordo ad visitandum infirmum, :
et unum textus regule de generibus vel vita monachorum, et unum liminarium, et unum
librum pro mortuorum, et salterium, et lectionarium anni circulo, et alium salterium, et
ordo ad penitentiam dandas, et ordo ad monachum faciendum, et librum cum lectioni-
bus. dominicis et cum canticis, et orationibus de pasca usque in sancti Martini, et alium
ymnarium, et ordo de dominicis diebus, siue cotidianis, secundum ordinem sancti Bene-
dicti, et psalterium cum litteris francigenis.

Iz regestah samostana sv. Petra gumajskoga u arkivu kaptola splietskog.

COXX XIII. oko 1100. *
Granice kraljevine hrvatske pobilježene od Tome naddjakona spljelskoga, pisca 13. vieka.

Reges Dalmatie et Croatie — habebant ex successione sue originis patrum et
proauorum dominium regni Dalmatie et Croatie. Istaque fuerunt regni eorum confinia:
ab oriente Delmina, ubi fuit ciuitas Delmis, in qua est quedam ecclesia, quam beatus
Germanus capuanus episcopus consecrauit, sicut scriptum reperitur in ea, ab occidente
Carinthia versus mare, usque ad opidum Stridonis, quod nunc est confinium Dalmatie et
Istrie, ab aquilone vero, a ripa Danubii usque ad mare dalmaticum, cum tota Maronia et

Chelmie ducatu.
Tlromas archidiaconus Spalatensis in Historia Salonitana cap. XIII.

DODATAK.

COX XXIV. Oko g. 50%.

Teodorik kralj Golah, nalaže Januaru biskupu solinskomu, da igplati njekomu Ivanu dug za
kupljene od njega posude maslinske.

Januario viro venerabili episcopo salonitano, Theodoricus rex.

Omnes quidem iustitiam colere et obseruare praecipimus, sed eos maxime, qui
diuinis honoribus eriguntur, ut supernae gratiae fiant proximi, dum a terrena fuerint
eupiditate longinqui. Joannes itaque flebili nos allegatione pulsauit, sanctitatem vestram
ase sexaginta orcas olei ad implenda luminaria suscepisse, quarum praetium sibi pos-
tulat oportere restitui. Bonum quidem votum, si tamen non ibi aliquid misceatur aduer-
sum, nam licet ubique deceat iustitiam custodiri, in illis rebus maxime necessaria est,
quae diuinis obtutibus offeruntur, ne putemus ignorare deum unde accipiat, si fraudatis
oblationibus acquiescat. Et ideo si veram quaerimoniam cognoscitis supplicantis, consi-
deratione iustitiae, quam sancta lege praedicatis, facite quae iuste debentur, sine tardi-
tate reatitui. Quatenus nullus ingemiscat illata sibi per vos fuisse dispendia, quos decet
potius praestare iuuamina. Quapropter studete, ut qui non soletis pro magnis rebus ex-
cedere, non videamini, quam absit, in paruitate peccare.

Cassiodori Opera. Geneuae. 1637.

CCCXXXYV. Oko g. 508.

Teodorik kralj Gotah, podajući knezu Šimunu čast predstojnika dacah trgovine u Dalmaciji
nalaže mu, da u istoj pokrajini revno iztražuje rude željezne.

Simeoni viro illustri comiti, Theodoricus rex.

Amamus publicis actionibus personas inserere morum probitate conspicuas, ut
per obsequia fidelium nobis crescat utilitatis augmentum. Proinde sinceritatem animi tui
per praeclara documenta noscentes, siliquatici titulum, quem fide dominicatus iure dede-
ramus, discussione indictionis primae, secundae, vel tertiae per prouinciam Dalmatian,
ordinatio tibi nostra committit. Ut quodlibet damnum fraudis vestigio publicum, te fue-
rit explorante repertum, procul dubio nostris aerariis inferatur; quia non tantum lucra
querimus, quantum mores subiectorum deprehendere festinamus. Praeterea ferrarias prae-
dictae Dalmatiae cuniculo te veritatis iubemus inquirere, ubi rigorem ferri parturit terrena
molities, et igne decoquitur, ut in duritiem transferatur. Hinc auxiliante deo, defensio
patriae venit, hine agrorum utilitas procuratur, et in usus humanae vitae multiplici
comoditate porrigitur. Auro ipsi imperat, et seruire cogit locupletes pauperibus constanter
armatis. Conuenit itaque hane speciem diligenti inquisitione rimari, per quam et nobis
luera generantur, et hostibus procurantur exitia. Esto ergo de antefata discussione sol
licitus, et in publicis utilitatibus temperatus, ut nostrum rationabile compendium crescendi
tibi possit procurare augmentum.

Cassidori opera Variaa. Lib. II. Ep. 25.

194
CCXXX VI. Oko godine 508.

Teodorik kralj Gotah nalaše knezu Osunu, da podupira kneza Šimuna u pobiranju daće i is-
iraživanju železnih rudah.

Osuni viro illustri comiti, "Theodoricus rex.

Quamuis prudentiae tuae sit utilitati publicae deputatis ferre praesidium, tamen
admonitio nostra se cumulat, ut securius fiat, ubi se reuerentia nostrae iussionis accomodat,
Simeonem itaque virum clarissimum, cuius fides olim nobis est cognita, vel deuotio com-
probata, ad ordinationem siliquatici, nec non ferrariarum, ad prouinciam Dalmatiam no-
stra ordinatione direximus. Cui expetita solatia non negetis, ut sublimitas tua nobis co-
mmendatior flat, eum actibus se publicis praebere festinat.

Cassiodori opera varia. Lib. IIT, Ep, 26,

COXXXVYII Oko g. 510—520.

Teodorik kralj Gotah nalaše Epifaniju vječniku konsularskomu u Dalmaciji, da sa kraljevsku
komoru osvoji imutak njeke Ivane, udove Andrijine, koja osliepi, nenačiniv oporuke.

Epiphanio viro senatori corsulari prouinciae Dalmatiae, Theodoricus rex.

Joanna Andreae quondam iugali suo successisse legis munere perhibetur, quae
jutestata, nullis existentibus proximis, luce dicitur esse priuata. Cuius substantia a di-
uersis nullo iure suffultis usurpatione voluntaria suggeritur possideri, Et quia caduca
bona fisco nostro competere legum cauta decreuerunt, ideo te praesentibus oraculis admo-
nimus, ut huius rei veritate discussa, si re vera, ut ad nos perlatum est, nullus ei aut testa-
mento haeres extitit, aut proximitatis iure successit, fisci nostri eam facias compendiis
aggregari. Quando innocentiae nostrae professio est, iusta compendia non negligere, apud
quem calumnia numquam locum potuit inuenire, Rogari enim in talibus causis non frau-
dari principem decet. Quia negligentiae vitium est praesumptiones relinquere, quas iura
praecipiunt amputare. Si quid autem contra compereris, qnietos dominos habere patiaris.
Quia magis illa nostra sunt patrimonia, qnae a subiectis possidentur.

Cassiodori Opera varia. Lib. V. Ep. 24.

CCXXX VIII. Oko konca god. 526.

Atalarik kralj Gotah nagovara taljanske i dalmatinske Rimljane, da mu budu vierni kao i nje-
govomu djedu Teodoriku.

Uniuersis Romanis per Italiam et Dalmatiam constitutis, Athalaricus rex.

Honorabile credimus indicare, quod fama potuistis teste cognoscere. Jura siqui-
dem de se arbitrabitur aestimatum, qui regium meretur alloquium; quia diguitas est,
subiecti affatus meruisse dominantis, in ea praesertim causa, in qua omnium corda sic
* videntur esse sollicita, ut si non cognoscant prosperum, creduut semper aduersum. Nam
qui audit mutatum, nouum nihilominus formidat imperium. Et re vera nescio quid triste
creditur cogitare, qui tardat inter initia beuigna promittere. Quaptopter locum sinistris

“o... mmm re "uam <

mwa -

195

eogitationibus amputantes, aliter de nobis non patimur eredi, quam quod de nostris
potuit parentibus aestimari. Et ideo, quod diuinitate propitia dictum sit, glorioso domno
auo uostro feliciter ordinante, tam Cothorum, quam Romanorum praesentium, pro mu-
ninine indepti regni, sacramenta s'hscepimns; quod vos quoque facturos esse libentissi-
me iudicamus, ut qui fideles parentibus nostris extitistis, nobis quoque simili deuotione
pareatis. Suauius enim diligit haeredem, qui beneficiorum recordatur auctorem ; sed ut

. Vobis benevolentiae nostrae iam nunc integritas innotesc.t, iurisiurandi fecimus religione

promitti, quod et nostro possit declarare propositum, et spem debeat munire cunctorum.
Cassidori Var. Ep. Lib, VIII. ep. 4.

CCXXXIX. G. 530. U Solinu.

Zaključci prvoga vrkvenoga zbora solinskoga. |
Acta concilii provincialis salonitani.

Honorius iunior A, salonitanus XXI. Iste fecit concilium solemne ut infra, sub
die 17. cal. iuliarum, consulatu vero Lampadii et Horesti, congregatis beatissimis viris
episcopis, presbyteris, diaconibus, nobilibusque filiis, et cuncti ordinis clero. Honorius
dixit: Decet nos iugiter ecclesiasticae ordinationis solicitudine communiri, ut licentiam
prauae usurpationis ablatam, ea nobis exercere, filiorumque nec canonicam latet disci-
plinam, nec ad detestanda pauperum damna prorumpunt; sicut nuper Bestoensis ecclesiae
scriptum tenentes agnoscimus, quae tapto est diuino honore commodata, ut non solum
oppressis adesse non cogitet, sed nec suae a deo valeat subuenire pressurae. Unde prae-
senti venerabili concilio cunctas ad nos pertinentes ad ecclesias hoc statuimus iure
constricti.

I. Nullus presbyterorum ad obligationem commissae sibi cuiuslibet ecclesiae audeat
mutuare pecunias, nisi apud: episcopi ipsius ineuitabilis debiti pro ecclesiasticis titulis
fuerit patefacta necessitas.

II. Smiliter quoque apud metropolitanum de episcoporum contractibus, si opor-

teant fiéri, prius est facienda probatio, ut habita deliberatione, in tanto ecclesiam liceat

obligari, quantum perpensa fuerit ratione concessum. Pro qua parte cunctis deinceps
ereditoribus pro dei timore, et temporum contradicimus disciplina, ut facultates pauperum
sibi non studeant obligari, nisi suprascripto ordine fieri cuncta claruerint. Aliter vero
praesumptione commissa ob noxietatem suam repellit et condemnat ecclesiam; nec prae-
valere permittit, nisi in priuata debitoris facultate contractus, ut ipsius tantum res usque ad
eum obligari, quem non sufficit ecclesiae suae stipendiis cum pauperibus esse contemptum:

III. Statuimus quoque secundum patrum euram, ecclesiastica praedia donandum
atque vendendum nullatenus esse licentiam, commutandum quoque similiter damnantes
arbitrium, nisi pro ecclesiae compendiis fieri apud eas personas, et eo ordine quod in
mutaanda pecunia memorauimus, fait comprobatum, ut omni utilitatis ratione perpensa,
episcopi presbyteris suis tribuant facultatem; episcopis vero utilitate cognita, ab archi-
episcopo concedendum, nec aliter factum obtineat firmitatem, et praesumptum personas
abdicare cogatur ecclesia.

IV. Decernimus etiam iuxta canonicam dieciplinam pro ceclesiasticis promouendis
ordinibus dantem, accipientemque qualibet arte, atque figmento, vel qui se ipsis commer-

ciis duxerint inserendum, anathemate perculsum, in simoniacae haeresis reputandum.
*

jo
+

S . B D
. . . +. S . : . E pu

H 4 . . .'a c ME = "m + B * t S. . . + 4 LA ' + , t * . . 4 Fd B

,.. ia A MEN ni se Sla Li “e... v £, e 3i irl P “s... ug. MAREA - je mii A a . Y p . A. A52. Ut e^ e e -
, .. S. - " . e | h M^ E o» i 21 . 2 A - - =. Hh : ^ 3, H K zu T n AA >" ; - “o

PI do . £9 » s p hh e. yim Pu " m OK ab. Tm mA "None te "m Ta Aa " “<a BRE à. gn i etm
* AW - UM je. d nE bi Post] PERS Ned IDE P "avo tm. T7. 7 +74 l'a : ec LSU ' ra E t D eot , : ... -
A. m. bi P ak LM Li ug AT iat H wb " n ng bi "v EE it | > . ^ 4 . 1 ÁB ] Rec
At à bo a MA “ d u -

IP
vbi.

-o7 anf
aC ta.

*
A2.

! . s

-. -- EA MUN
MENA LO.

4 KA run / :
au I ag mre EB

! . ew4 n .
SEE UM eR

196

V. Illud quoque secundum (eanciendum), si quis episcoporum, presbiterorum, vel
diaconorum, qui fuerint praesentes inuenti, scientes illicitas ordinationes fieri resistere negle-
xerint, aut taceudas, subripiendumque crediderint, ipsi paenam malae ordinationis incurrant.

VI. Praeterea canonice admonemus, ut nullus episcoporum vel sequentis ordinis
quaecunque persona, ad coinitatum proficiscendi, vel mutandi provinciam, niei ordine iam
superius dicto, causa iustae intentionis exposita, ab eis, ad quos pertinent, fuerint licen-
tiam consecuti: Contra vero venientes ordinis officiique sui se meminerint sustinere iac-
turam. Eodem quoque monasterii praesidentes volumus iure constringi, ne sacri operis relin-
quentes studium ad religionis maculam, sub ypochrisidis cursibus delectentur.

VII. lllud quoque simili cura iuxta canonum statuta monemus, ne manentes in
ordine presbyterorum, seu diaconorum ad aliam transferantur ecclesiarum, nisi idoneis
promissionibus inuitati. Sed nec clericus cuiusque ordinis accipiendus ab alio, nisi sibi
iusta fuerit contemplatioue concessum. Relictis vero basilicis sibi commissis, nulla vagare,
sed liberum se sciens ex hac parte non leui ultione constringi.

VIII. Credimus etiam subiungendum, ne volentes praestare personis, per diuersas
parochiales ecclesias presbyteros, ultra quam necesse est, aut diaconos ordinemus; per
quam rem non aemulatio boni operis, sed dissensionum volunt studia promoueri.

IX. Stipendia ecclesiastica debita clericorum (alimentis) omnibus conseruentur ; ne
quibus esse volumus cum ratione districti, efficiamus tenuitatis confessione ignominiose
remissi.

X. Admonentes etiam, ne negotiis alienis eis se liceat implicare, quatenus ad
audientiam suam euocandi habeant praesumptionem, neque alienis iudiciis partem defen-
dentes occurrant, sed tantummodo audientes . . . . . litigia, veritatem requisiti proferre
non negligant.

XI. Usuram namque contra praecepta canonum accipientem cuiuslibet ordinis
in clero merito abdicandum, ut nullam vel ipsius mutuatae pecuniae repetendae possit
babere licentiam.

XII Nulla etiam altaria nobis liceat dedicare, nisi a fundatoribus firmo iure
dignis fuerint dotata redditibus, ut nulla deinceps de stipendiis clericorum, vel pauperum
querela nascatur, nec huius egestatis necessitate subiaceant.

XIII. Poenitentes igitur de omnibus peccatis ex fide quacunque die, atque mo-
mento semel a sacerdote absoluendum statuimus, si ad saecularia minime habuerint re-
cursum. Nec poenitendi bonis operibus vetantes studium, sed peccandi facultatem fre-
quentis absolutionis spe videantur habere concessam. Scientes etiam quod nullum sacrati
ordinis veram penitentiam liceat accipere, quem in sacro ordine constitutum iugiterque
ad dei timorem pertineat conuenit exercere. Nec tamen mouere, quod iisdem sacjati
ordinis viris processum est afflictionibus deputantur, vel quibusdam per canones certa,
et grandia poenitentiae tempora concessa, quia non eis per spatia temporum gratiae vo-
luntariae attribuetur poenitentiae, si publicus indicitur reatus excessibus.

XIV. Haec quae nuper salubri ordinatione statuenda "credimus , imo potius ca-
nonum constitutos ad memoriam reuocandos, sanctitas vestra, si pro communis eoclesiae
utilitate sibi placere non dubitat, propria subscriptione confirmet.

Honorius archiepiscopus sanctae ecclesiae salonitanae hoc constitutum consentiens
subscripsi. Condemnans, qui contra umquam venite temptauerit.

Andreas episcopus iadertinae ecclesiae subscripsi ut supra.

Ticynus episcopus ecclesiae arbeasis subscripsi ut supra.

197

Joannes episcopus siscianae ecclesiae subscripsi ut supra.
Fabrianus episcopus ecclesiae epitauritanae subscripsi ut supra.
Constantinus episcopus ecclesiae scardonitanae subscripsi ut supra.
Marcellus episcopus ecclesiae naronitanae subscripsi ut supra.
Andreas episcopus bestoensis ecclesiae subscripsi ut supra.

Victor episcopus ecclesiae martaritanae subscripsi ut supra. |
Dominicus archipresbyter ecclesiae salonitanae subscripsi ut supra.
Barbarus presbyter ecclesiae salonitanae subscripsi ut supra.
"Caesarius presbyter subscripsi ut supra.

Hereneus presbyter subscripsi ut supra.

Lucerus presbyter ecclesiae salonitanae subscripsi ut supra.
Bacauda presbyter ut supra.

Stephanus presbyter ut supra.

Ursus presbyter subscripsi ut supra.

Bassus preshyter subscripsi, ut supra.

Vitalis presbyter sarniensis ecclesiae subscripsi ut supra. Explicit.

Codex. BibL Barb. N. 8481. p. 114.— 116. *

CCXL. G. 532. dne 9. svibnja. U Solinu.
Zaključci drugoga crkvenoga sbora solinskoga.

Acta concilii secundi salonitani.

Post iterum atque iterum Lampadii, et Horestis, sumens sub die nona maias, facto
sacerdotali consilio, Andreas vir venerabilis iadertinae ecclesiae episcopus dixit: Omnium
sacerdotum, fratrumque meorum, papa beatissime prosequor voluntatem, quia tanta est
bonitatis maguitudo, ut omues nos faciat de sui oneris leuamine cogitare. Quippe cum
gratum vobis fore eredamus propter differentiam hos pro parochia consiguandae plebi

excursus, parochiasque presbyteros vestra consecratione merentur alios ordinare pontifices. |

Sicut etiam in barcensi ecclesia, praedecessore vestro beatae recordationis Honorio, est
prouide ordinatum, quia in tanta distensione locorum rarius consignationem chrismatis
populus renatus adsequitur. Quapropter qui omnium nostrum primatum, deo iuuante, quo
praesides, curam geris ordinationemque commissam tuorum, necesse est pontificum ad-
miniculis releveris. Honorius beatissimus vir respondit archiepiscopus: Ago gratias, quod
talibus me creditis solatiis releuandum, ut crescente fratrum, et coepiscoporum nostrorum
numero, et leuior fiat sarcina diuisa per plures, et onus gratum, quod cum honore sus-
cipitur. Atque ideo talis fraternitatis vestrae prosecutione perpensas parochiasque nostra
sorciebantur consecratione presbyteros, et longinquitatem sui visitationem dificillimam
merebantur. Ad ordinandorum episcoporum curam facta distributione credimus pertinere,
praesertim cum nihil canonicis sit contrarium constitutis, quia nec episcopalis vilescit
auctoritas, cum in tanta locorum distensione, tot parochiis necessario proponuntur, nec
ubi presbyter possit sufficere, ordinantur episcopus, qui nec consignandi, nec reconciliandi
licentia facile dei sacerdotibus est concessa. Pro qua re huius ordinationis nobis est pro-
uisa necessitas, ne quod maxima ecclesiae sollicitudine est gerendum, pro raritate ponti-
ficum negligatur. Quapropter qui, vel in quibus locis episcopi debeant consecrari, dili-
gentius pertractemus. Tractatu itaque habito, adiectae quam hoc communi noscitur sedisse

ura

«
EJ
4

E
'

.. : m S. bj P
vB S X.NC A
KEKS 2 Nem A»

a .

: NE ara.
. l . .k7 aa "TM
ow Ca oes a i iT

< NM (ts

87€
ps

vl
e

Lr €

consilio, ut in Sarsentero, Muccuro, et Ludro episcopi debeant consecrari, futurorum
personas antistitum decretorum tenor adsiguet. Itaque prolatis decretis, in quibus elec-
tionis includebant officium, in Muccuro Stephanum presbyterum, in Sarsentero Paulinum
presbyterum, in Ludrio Cellianum presbyterum spirauere episcopos consecrari. Qua elec-
tione decursa suprascriptus beatissimus vir Honorius archiepiscopus ita subiunxit: Pate-
facto nobis decretorum tenore, solemniter dioecesis statuimus obseruandum, ut in Sarsen-
terensis episcopatus, basilicasque in municipiis de Lontino, Stantino, Novense per Rusti-
ciarum, Pecutiaco, et Beuzzauatico supra constituta, quae tamen ad nos hactenus respexere,
in parochia consequantur, Ludrecensis vero episcopus magnioticum, equitinum, salviaticum
et sarciaticum, sicut ad ordinem nostrum noscit obtinuisse, percipiat. Muccuritanus nam-
que episcopus se montanorum, delminense, onestinum, salonitanum quoque dumtaxat quid-
quid in insulis continetur, vel transoneum noscitur esse diuisum, quod continens appellatur;

sed etiam redditicum in dioecesim habiturum accipiat; et exceptis reliquis in territorio .

salonitano basilicis, vel pro adiacentia sui rare, modones, atque sagitagine. Statuentes
etiam ut nullus in alterius dioecesim quolibet modo audeat dedicare basilicas, nec fra-
trum priuilegia illicita praesumptione turbare. Necesse est etiam de celebrandis conuenien-
tibus patrum modis omnibus constituta seruari: sed quia bis in anno concilia fieri prae-
ceperunt propter diuersas necessitates ecclesiae amputandas; et fraternitati vestrae dif-
ficultate itineris atque visitahdarum occupatione parochiarum grauissimum iudicatur, vel
hoc sine aliqua excusatione seruetur, ut semel in anno ad concilium metropolitani ve-
nire nullus omittat; quod si quidem forte nisi desidiosa voluntas, sed ineuitanda ecces-
sitas detinuerit, per primates suae ecclesiae se praesentet. Tempus autem congruum vi-
detur, ut depositis albis pentecosten ebdomadae, quae sequitur, debéat conueniri. Quae
omnia placuit sic ordinari, prompta voluntate consentio, et deo propitio implenda cu-
rabo. Ándreas vir venerabilis Bestoensis ecclesiae dixit: Necesse nobis est bonae insti-
tutionis formam libenter amplecti, praesertim cum de sacro laudabilitez cogitate obsequio,
atque ideo quaeso ut a loco Copella et Arena; usque ad has urbes, basilicasque, quae
in mea patrocinia continentur, ad proponendum isdem locum faciatur episcopum pertinere.
Tantae vexationis labore submoto, aptior mihi sollicitudo sit de sacerdotibus plebeque
comissa. Quantus grex dominicus vicino pastore melius gubernetur. Honorius vir bea-
tissimus archiepiscopus respondit: Non est dubium venerabilis frater, et te bonae ordi-
nationis intuitu libenter offerre quibus et perpetuam talis gloriam mereatur oblatio, et
diuinum melius perficeretur obsequium. Et ideo cum diuinitas propitiata concesserit, ad-
huc unum, ad quem eadem loca pertinere debeant, curauimus ordinari pontificem. Unde
ne sequens aetas, aut audendo superflue episcoporum numero, aut per cupiditatem forsitam
imminuendo, haec violari constituta praesumat, si quis tale quippiam tentauerit, anathe-
matis vinculis obligatus, poenam diuino iudicio condemnatus incurrat. Cui rei consensum
omnium nostrum conuenit subsriptione firmari. Áctum Salonis.

Honorius archiepiscopus s. ecolesiae salonitanae his gestis consentiens subscripsi.

Andreas episcopus iadertinae ecclesiae his gestis consentiens subscripsi.

Tycinus episcopus s. ecclesiae arbensis, his gestis consentiens subscripsi.

Constantinus episcopus ecclesiae siscianae his gestis consentiens subscripsi.

Paulus episcopus. Marcellus episcopus naronitanae ecclesiae consentiens subscripei.
Savilianus episc. Andreas episc. bestoensis ut supra consentiens subscripsi. Paulinus episc.
ecclesiae sarsenterennis. Stephanus episc. muncorensis. Celianus epiac. ecclesiae ludricensis
cosentiens subscripsi. Explicit.

Farlati Illyr, Sacer, T. II. p. 173. Cod. Bíbl. Barb. N. 3481. p. 117—119.

^« EE
à »" LÀ

199
CCXLI. G. $181.—- 741.

Grgur 11l. papa piše naddjakonu solinskomu, u poslu ćuvanja crkvenih dragocienostih.

———— — Scire vero te volumus, quod a te districte quaesituri sumus,
quia vel propriae ecclesiae, vel ea, quae de diuersis ecclesiae cimilia sunt collecta, non
sub omni sollicitudine et fide seruantur. Quod si quid ex eis, vel negligentia, vel cuius-
quam fraude deperiit, tu hoc reatu adstringeris, qui per archidiaconatus ordinem custo-
diae eiusdem ecclesiae arctius deputaris.

Decretalia D. Gregorii papae. Venetiis 1615. Lib, I. Tit. XXIII cap. III. p. 223.

CCXLII. G. 880. mjeseca prosinca.

Ivan Vlil. papa piše Mihalju kralju bugarskomu, da pošalje svoje poslanike u Rim, koje bijaše.
obećao poslati zajedno s Teodogijem biskupom ninskim.

Dilecto et spiritali filio Michaheli glorioso regi Vulgariorum.

Gratia vobis et pax a deo patre ct domino Jhesu Christo. Miramur, quod tanto
iam tempore transacto missos vestros ad sanctam romanam ecclesiam matrem vestram,
et ad nos non transmisistis. Modo vero, sicut nobis retalit Theodosius venerabilis episco-
pus, missos tuos cum eo dirigere promiseras; sed pro qua causa eos dirigere praeter-
miseria, ignoremus. Unde vos iam recognoscere oportebat, etiam ad pastorem et ponti-
fieem animarum vestrarum tota deuotione debueratis. Unde his nostris apostolicis litte-
ris, vos quasi karissimos filios ammonemus et exhortamur, ut de praesenti vestros ido-
neos missos nobis transmittere non dubitetis. Quatenus ab uberibus matris vestrae,
sanctae videlicet romanae ecclesiac saciemini, omniumque bono repleamini. Quia nos
more paterno, ulnis extensis vos amplectere, et quasi oues Christi nobis commissas
alere et saluare parati existimus; secundum quod dominus dicit beato Petro: pasce
oues meas. Quicquid enim vobis dirigimus, credere omnino potestis, qui pro salute
vestra semper agere ac perficere incunctanter cupimus. Optamus vos in Christo nunc et
semper bene valere.

Iz vatikanskoga rukopisa XI. vieka. Epistolae Joannis VIII. Ep. 300. p. 116.

COX LIII. Oko g. 888—6*.

Nikola I. papa, piše izabranomu biskupu i svećenstvu mnskomu, da: se biskupija beg dozvole
papine utemeljiti nesmije.
Nicolaus papa electo et clero nonensis ecclesiae.
Ecclesia id est catholicorum collectio, quomodo sine apostolicae sedis instituetur

nutu, quando iuxta sacra decreta, nec ipsa debet absque praeceptione papae basilica
nouiter construi, quae ipsam catholicorum intra semetipsum amplecti cateruam dinoscitur.

Deereta Gratiani III, Distr. I. eap. 8.

200

CCXLIV. 978. 1. listopada. U Pasovi.

Kralj Otto II. potordjuje crkvi solnogradskoj sav nje posjed, zajedno s njekimi predjeli na
Muri i Dravi.

In nomine sanctae et indiuiduae trinitatis. Otto diuina fauente gracia Imperator
Augustus. Oportet nos qui diuino sumus munere quodamodo prae caeteris mortalibus sub-
limati, eiua in omnibus parere mandatis, cuius clemencia praelati sumus. Unde loca deo,
cuius gracia praecellimus, dicata,tsi nostrae dacionis et confirmacionis augeantur stabiliantur-
que auctoritate, et ad praesentem vitam temporaliter transigendam, et ad aeternam fe-
liciter obtinendam* profuturum liquido credimus. Quapropter omnium nostrorum fidelium
tam praesencium quam futurorum nouerit solertia, qualiter Fridaricus Salzburgensis ec-
clesiae venerabilis archiepiscopus, ad nos veniens nostram postulauit serenitatem, ut ob
mercedis nostrae augmentum, quaedam loca, quae nostri antecessores ad ecclesiam sancti
Petri sanctique Roudberti confessoris Christi, ubi ipse corporaliter requiescit, cui prae-
dictus archiepiscepus praesse videtur, fidelium suornm peticionibus concesserunt, a nobis
etiam confirmarentur. Cuius peticioni ob amorem domini nostri Jesu Christi, et ob re-
medium animarum antecessorum nostrorum, ac beatae memoriae domni ac genitoris
nostri, nostraeque eciam mercedis augmentum, libenti animo assensum praebentes, id
ita fieri decreuimus. Ideoque firmamus ad praedictum monasterium saneti Petri sancti-
que Ruodberti primitus castellum sanctae Erntrudis, cum omnibus iuste ac legaliter ad
idem castellum pertinentibus, cum eurtibus, venacionibus, piscacionibus, idest ab ecclesia
sancti Martini quae respicit contra monticulum, qui vulgo Nochstein nuncupatur, sursum
ex utraque parte fluminis Luaris nominati usque in riuulum Quartinspach. Insuper
eciam in ipso riuulo venacionem, piscacionemque ex utraque parte praenotati fluminis ad
sanctum Maximilianum usque dum Tuontina ex aquilonali parte fluit in praedictum flu-
men, atque riuulus Gastuna ex australi parte. Ad haec eciam firmamus ad praefatum
monasterium iuuauense, forestem a termino qui in Pisoncia incipit, hoc est de riuulo
Erilipach usque ad Ácutum montem, qui diutisce vocatur Wassinperch, prope Iscalam, in
illo loco ubi terminus forestis Ratpotoni comitis se de isto disiungit. Et in aquilonali
parte de riuulo Tinnilinpach usque ad summitatem montis Ciruencus nominati, et de iam
dicto monte Wassinperch usque ad praefatum monticulum Nochstein illa montana omnia
quae in potestate antecossorum nostrorum fuerunt et nostra, ad iam dictum monasterium
firmamus. Curtem quoque Piscoffesdorf cum omnibus iure ad eandem curtem pertinenti-
bus, atque piscacionem in lacu Aterseo vocitato, sine alicuius hominis contradictione, id
est illos quondam praedictos tractus XI. sicut dominicalis terra se ad Poumgarten ipso
lacu audiungit, cum piscacione in eodem lacu ad Atarhof nostri iuris pertinenti, firma-
mus eciam jstas curtes in proprium quae antea in inibi in beneficium fuerunt, siue ex
parte antecessorum nostrorum seu ex alterius ibi antea beneficiata essent, quarum hec
sunt nomina: Ad Scafaraffelt curtem et ecclesiam cum decima, et sicut ille terminus in
australi parte incipit qui Wagreini dicitur ultra Ipisam, et in occidentali usque dum du-
citur, ubi Urula fluit in praefatam amnem, et quidquid in orientali parte iam dicti flu-
minis habere videmur, per totum firmamus ad praedictum monasterium, exceptis duobus
piscatoribus cum eorum ruribus in aquilonari parte. Ad Magelicham terciam partem ci-
uitatis, et sicut ille terminus se disiungit de illis rebus in occidentali parte, quas quon-
dam ad sanctum Emmeramum nostri antecessores tradiderunt, totum in termino orientali
ad praefatum monasterium firmamus, exceptis hobis tribus. Ad Arnesdorf, id est ad Uua-

Homepage om oo... -

201

chauuam quicquid ihi habuimus cum vineis et saginacione et monte querceato pratisque
inter ipsum querceatum montem sitis, et inter siluam Paltam, vel quicquid in ipsis silvis
habuimus, totum in usum praedicti monasterii firmamus. Ad Grunzitem quicquid super-
fuit hobis V. quas nostri antecessores Deotrico dederunt, hoc sunt hobe L. Ad Liubinam,
ad Holumpurch terciam partem ciuitatis cum vineis XXX. et bobis XV. sine curtili terra,
Ad Treisimam ciuitatem et ecclesiam sancti Martini cum decima, et sursum in australi
aique in orientali parte fluminis Treisime usque ad Potilinesprunnen, et sicut Deotriches-
pach fluit contra duos aceruos qui in orientali parte campi positi sunt, et exinde usque
ad Danubium in illum locum qui Tripoliza dicitur, et it& sursum prope Danubium cum
agris, pratis, pascuis, cultis et incultis, auiis, locis piscacionum, quae deutisce Arichsteti
vocantur, et ita sursum usque ad illam marcham quae inter Treisimam et Holumpurch
utrasque res diuidendo discernit. Ad Penninuuanch quicquid ibi habuimus. Ad Ecclesiam
Anzonis, ad Witinesperch quicquid ibi habuimus, excepto quod Mosogouuoni nostri an-
iecessores dederunt, hoc est hobae C. Ad Ecclesiam Ellodis, ecclesiam Mingonis pres-
byteri. Ad Gumpoldesdorf quicquid ibi habuimus. Ad Rapam, ad Sabariam ciuitatem et
ecclesiam cum decima, et theloneis, vineis, agris, pratis, pascuis, forestibus, montibus,
cunctisque ad eandem ciuitatem iure pertinentibus. Ad ficcam Sabariam, ad Mosapurch
abbaciam ubi sanctus Adrianus requiescit, et nonam de omnibus nostris curtibus cum
theloneo in ciuitate et piscina uti nostri antecessores ad iam dictum monasterium dede-
runt. Ad Salapiugin curtem cum CCC. mansis et totidem vineis, et quicquid ibi habui-
mus. Ecclesiam ad Quartinaha. Ecclesiam ad Gensi, ad V. Ecclesias cum theloneis, vineis,
forestibus, et cum omnibus quae ab antecessoribus nostris beneficiata erant firmamus in
proprium. Ad Ruginesfeld quicquid ibi habuimus. Ad Durnauua ecclesiam, quae est
constructa in honore sancti Ruodberti ceterorumque quamplurimorum martyrum cum
monte Parauoz dicto, cum vineis, agris, pratis, siluis et cum omnibus quae ibi videmur
habere circa montem sitis. Ad Petouiam ecclesiam cum decima, et duas partes ciuitatis,
cum bannis, theloneis, et ponte, et insuper terciam partem ciuitatis, quae proprietas Caran-
tani fuit, eique diiudicatum erat, eo quod reus maiestatis criminatus est constare, exceptis
ilis rebus quae suae uxori concessae fuere. Id est in superiori ciuitate in origentali parte
ciuitatis curtilem locum, ubi noua ecclesia incepta est, atque in inferiori ciuitate, in occi
dentali parte ciuitatis ipsius, illa curtilia loca quae in potestate tunc habuit, cum hobis
C. et vineis X. In Zistanesfeld ubi firmamus ad praefatum monasterium, sicut acerui duo
prope Trauum positi sunt, ex summitate termini qui Uuagreini dicitur, et sicut ille Uua-
greini tendit usque dum "Treuuina fluit in amnem Trauum. Ad Sulpam, ciuitatem Zuip
vocatam, cum omnibus iure ad eandem ciuitatem pertinentibus, cum quercetis et campis,
sicut illa fossa, quae incipit de Muora et tendit usque ad Luonznizam et ut Luonzniza,
et Sulpa de alpibus fluunt, quiequid inter has duas amnes habemus, totum ad praedictum
monasterium firmamus, et forestum Susel cum banno, sicut in potestate antecessorum no-
strorum fuit, venationemque in dulcis vallibus, quam populus cum sacramentis in po-
testatem antecessorum nostrorum affirmauit, id est ebdomadas tres ante aequinoctium au-
tumpnale, ac postea usque ad natale sancti Martini, ad venandos ursos et apros. Ad
Lumnicham iuxta Hapam quicquid ibi habuimus. Ad Nezilinpach, ad Sabnizam ec-
clesiam et curtem cum mansis L. Item ad Rapam, ad Tudleipin, ad Labantam ecclesiam
sancti Ándree, uti antecessores nostri ad iam dictum monasterium firmauerunt, cum decima
ut ibi consuetudo est, et de curtibus quas nostri antecessores ibi habuernnt, decimam ut
in sacris codicibus habetur, nec non et saginacionem in omni Labanta valle, excepto

209

monte Forest dicto, ligna quoque secanda ad ecclesiam et ad aliud seruitium episcopi tam
in ipso monte, quam in aliis omnibus montibus firmamus, et unam fossam ruderis in
monte Gamanara semper per totum annum habendam. Ad Gurcizam beneficium Engilbaldi,
ad Carantanam ecclesiam sanctae Mariae cum decima sicut ecclesiasticus praecipit ordo
de curtibus, quae temporibus antecessorum nostrorum ed Carantanam ciuitatem pertinebant
et adhuc pertinent, ea lege ac racione, ut deinceps praedictae res'ad praenominatam sancti
Petri sanctique Roudberti iure perpetuo permaneant ecclesiam, absque ullius hominis
contradictione, Et ut haec auctoritas nostrae confirmacionis firmior habeatur, et per fu-
tura tempora verius credatur, hanc cartam scribi, manuque propria firmantes, anuli nostri
impressione iussimus insigniri

Signum domni Ottonis Imperatoris Augusti. | |

Data Kalendas Octobris anno dominicae incarnacionis DCCCCL XXVIII. regni
vero domni Ottonis inuictissimi imperatoris Augusti XIIII. imperii autem X. Iudictione
VI. Actum in ciuitate Patauii.

Kleinmayer. Juuauia. str. 200. s popravci polag izv. listine br. LXXXIV.

CCXLV. 979. 7. listopada. U Moguncu.

Kralj Otto II. potvrdjuje crkvi solnogradskoj, na prošnju nadbiskupa Friderika, sav njen po-
Sjed, zajedno s njekimi predjeli na Muri i Dravi.

In nomine sanctae et. indiuiduae. Trinitatis. Otto diuina fauente clemencia rex.
Oportet igitur nos, qui diuino sumus munere quodammodo prae ceteris mortalibus sublimati,
eius in omnibus parere praeceptis, cuius clemencia praelati sumus, atque cuius praecelli-
mus munere; loca utique sibi dicata per peticiones fidelium nostrorum nostro releuari
iuuamine, atque regali tueri munimine, quoniam hoc nobis et ad mortalem vitam tempora-
liter transigendam, et ad aeternam feliciter obtinendam profuturum liquido credimus. Qua-
propter comperiat omnium fidelium nostrorum praesencium scilicet et futurorum solercia,
qualiter quidam vir venerabilis Fridaricus salzburgensis ecclesiae archiepiscopus ad nos
veniens nostram postulauit serenitatem, ut ob mercedis nostrae augmentum, quaedam loca
quae nostri antecessores ad ecclesiam sancti Petri sanctique Roudberti confessoris Christi, ubi
corporaliter requiescit, et ipse praedictus venerabilis archiepiscopus praeest, fidelium suo-
rum peticionibus concesserunt, a nobis quoque renouata firmarentur. Cuius peticioni ob
amorem domini nostri lhesu Christi, seu ob remedium animarum antecessorum nostro-
rum, ac beatae memoriae domni ac genitoris nostri, nostraeque mercedie augmentum, libenti
animo assensum praebentes, decreuimus ita fieri. Renouamus igitur ac confirmamus ad
praedictum monasterium sancti Petri sanctique Roudberti, primitus castellum sanctae Ern-
drudis, cum omnibus ad idem castellum iuste ac legaliter pertinentibus, cum curtibus, ve-
nacionibus, piscacionibus, id est ab ecclesia sancti Martini, quae respicit contra monti -
culum, qui vulgo Nochstein nuncupatur, sursum ex utraque parte fluminis Luaris nomi-
nato, usque in riuulum Quartinispach. Insuper etiam de ipso riuulo venacionem pisca-
cionemque ex utraque parte praenotati fluminis ad sanctum Maximilianum usque dum
Tuontina ex aquilonali parte fluit in praedictum flumen, atque riuulus Gastuna, ex au-
strali parte. Ad haec etiam firmamus et renouamus ad praefatum monasterium iuuauense
forestem a termino qui in Pisoncia incipit, hoc est de riuulo Erilipach usque ad acutum
montem, qui diutisce Uuassinperch dicitur, prope Iscalam, in illo loco, ubi terminus fo-

' 203

restis Ratpotoni comitis se ab isto disiungit, et in aquilonali parte de riuulo Tinilinpach
usque in summitatem montis Ciruancus nominati, et de iam dicto monte Uuassinperch
usque ad praefatum monticulum Nochstein, illa montana omnia, quae in potestate ante-
cessorum nostrorum fuerunt, et nostra, ad iam dictum monasterium firmamus. Ad Chie-
miese abbaciam cum omibus ad eandem abbaciam iuste ac legaliter pertinentibus. Curtem
quoque ad Piscofesdorf, cum omnibus iuste ad eandem curtem pertinentibus, atque pis-
cationem in lacu Atarseo vocitato, sine alicuius hominis contradictione, illos quondam
praedictos XII priuatos tractus, sicut dominicalis terra se ad Poumgarten ipso lacu
adiungit, sine alia communi piscacione in Atarseo, ad Atarhof pertinenti, de potestate
nostra firmamus etiam istas curtes in proprium, quae ante inibi beneficium siue ex
parte antecessorum nostrorum siue ex alterius cuiuslibet parte beneficiatae fuissent, quarum
haec nomina sunt: ad Scafarafelt curtem et ecclesiam cum decima, et sicut ille terminus
in australi parte incipit, qui Uuagreini dicitur, ultra Ipisam, et in occidentali usque dum
ducitur, ubi Urula se dimittit in praefatum amnem, et quicquid in orientali parte iam
dicti fluminis habere videmur, totum ad praedictum monasterium confirmamus, : exceptis
duobus piscatoribus, cum eorum ruribus in aquilonali parte. Ad Magilicham terciam
partem ciuitatis, et sicut ille terminus se disiungit, de illis rebus in occidentali parte,
quas quondam ad sanctum Émmeramum antecessores nostri tradiderunt, totum in termino
orientalis ad praefatum monasterium confirmamus, exceptis hobis tribus. Ad Arnesdorf,
id est ad Uuachauuam, quiequid ibi habuimus, cum vineis et saginacione et monte quer-
ceato, pratisque inter ipsum querceatum montem .sitis,.et inter siluam Paltam, vel
quicquid in ipsis siluis habuimus, totum in usum praedicti monasterii confirmamus. Ad
Grunzitam quiequid superfuit hobis V. quas fideli suo Dietrico, antecessores nostri de-
derunt, hoc sunt hobe L. Ad Liubinam, ad Holunpurch terciam partem ciuitatis cum
vineis XXX et hobis XV sine curtili terra. Ad Treisimam ciuitatem et ecclesiam sancti
Martini cum decima, et cursum in australi atque orientali parte fluminis Treisime usque ad
Potilinesprunnen et sicut Dietrichespach fluit contra duos aceruos exteriores, qui in orien-
tali parte campi positi sunt. Et exinde nsque Danubium, cum agris, pratis, cultis et in-
cultis, auiis, locis piscacionum, quae diutisce Arichsteti vocantur, et ita sursum usque ad
illam marcham, quae inter Treisimam et Holunpurch utrasque res discernendo diuidit.
Ad Penninuuanch quicquid ibi habuimus, ad ecclesiam Anzonis, ad Uuitinesperch, quic-
quid ibi habuimus, excepto quod Mosogouuoni datum est, hoc est hobas C. Ad ecclesiam
Ellodis, ecclesiam Minigonis presbyteri, ad Guntpoldesdorf quicquid ibi habuimus, ad
Rapam, ad Sabariam ciuitatem, et ecclesiam cum decima et theloneis, agris, pratis,
pascuis, forestibus, montibus, cunctisque ad eandem ciuitatem legaliter pertinentibus,

ad siccam Sabariam, ad Peninchaha, ad Moseburch abbaciam, ubi sanctus Adrianus re- .

quiescit, martir Christi, quam antecessores nostri ad praedictum monasterium tradiderunt,
et nos confirmamus. Nonam quoque de omnibus curtibus nostris inibi cum theloneo in
ciuitate et piscina confirmamus. Ad Salapiugen curtem cum CCC mansis et totidem vineis
vel quicquid ibi habuimus. Ecclesiam ad Quartinaha, ecclesiam ad Genfi, ecclesiam ad
Ternberch, ecclesiam Gundoldi, ad V ecclesias, cum theloneis et vineis, forestibus, et cum
omnibus,. quae ab antecessoribus nostris antea beneficiata essent, firmamus in proprium.
Ad Ruginesfeld quicquid ibi habuimus. Ad Durnauua ecclesiam quae est constructa in ho-
nore sancti Roudberti, et ceterorum sanctorum quamplurimorum martyrum, cum monte
Paruuoz dicto, cum vineis, pratis, siluis et cum omnibus quae ibi sunt circa montem
sita. Ad Petouiam ecclesiam cum decima et duas partes ciuitatis cum — bannis, the-

"v
Li

E ] D *X-' 0 - ]
5 odem "EST Hi. ;
: - t.t a . is e
PI a. D Thef tva . "eru a «hu.
2 . - N :
"o, 2 hd » a7 MP
^. SM B d e
. D a .

AX US
. M
7

će.

n
"A R4
.

NL
3

(o9 cum 179 0d
- MG - ; Ly e qe. ? »
. DEDE) "VOUS UW
- \ ua

ST VL
DA 5;

Ww rt
duš
[7] '

monte Forest dicto, ligna quoque secanda ad ecelesiam et ad aliud seruitium episcopi tam
in ipso monte, quam in aliis omnibus montibus firmamus, et unam fossam ruderis in
monte Gamanara semper per totum annum habendam, Ad Gurcizam beneficium Engilbaldi,
ad Carantanam ecclesiam sanctae Mariae cum decima sicut ecclesiasticus praecipit ordo
de curtibus, quae temporibus antecessorum nostrorum ed Carantanam ciuitatem pertinebant
et adhuc pertinent, ea lege ac racione, ut deinceps praedictae res ad praenominatam sancti
Petri sanctique Roudberti iure perpetuo permaneant ecclesiam, absque ullius houminis
contradictione. Et ut haec auctoritas nostrae confirmacionis firmior habeatur, et per fu-
tura tempora verius credatur, hanc cartam scribi, manuque propria firmantes, anuli nostri
impressione iussimus insigniri

Signum domni Ottonis Imperatoris Augusti.

Data Kalendas Octobris anno dominicae incarnacionis DCCCCLXXVIII. regni

vero domni Ottonis inuictissimi imperatoris Augusti XIIII. imperii autem X. Iudictione

VI. Actum in ciuitate Patauii.
Kleinmayer. Juuauia. str. 200. s popravci polag izv. listine br. LXXXIV.

CCXLYV. 979. 7. listopada. U Moguneu.

. Kralj Otto II. potordjuje crkvi solnogradskoj, na prošnju nadbiskupa Friderika, sav njen po-

sjed, zajedno s njekimi predjeli na Muri i Dravi.

In nomine sanctae et. indiuiduae. Trinitatis. Otto diuina fauente clemencia rex.
Oportet igitur nos, qui diuino sumus munere quodammodo prae ceteris mortalibus sublimati,
eius in omnibus parere praeceptis, cuius clemencia praelati sumus, atque cuius praecelli-
mus munere; loca utique sibi dicata per peticiones fidelium nostrorum nostro releuari
iuuamine, atque regali tueri munimine, quoniam hoc nobis et ad mortalem vitam tempora-
liter transigendam, et ad aeternam feliciter obtinendam profuturum liquido credimus. Qua-
propter comperiat omnium fidelium nostrorum praesencium scilicet et. futurorum solercia,
qualiter quidam vir venerabilis Fridaricus salzburgensis ecclesiae archiepiscopus ad nos
veniens nostram postulauit serenitatem, ut ob mercedis nostrae augmentum, quaedam loca
quae nostri antecessores ad ecclesiam sancti Petri sanctique Roudberti confessoris Christi, ubi
corporaliter requiescit, et ipse praedictus venerabilis archiepiscopus praeest, fidelium suo-
rum peticionibus concesserunt, & nobis quoque renouata firmarentur. Cuius peticioni ob
amorem domini nostri lhesu Christi, seu ob remedium animarum antecessorum nostro-
rum, ac beatae memoriae domni ac genitoris nostri, nostraeque mercedis augmentum, libenti
animo assensum praebentes, decreuimus ita fieri. Renouamus igitur ac confirmamus ad
praedictum monasterium sancti Petri sanctique Roudberti, primitus castellum sanctae Ern-
drudis, cum omnibus ad idem castellum iuste ac legaliter pertinentibus, cum curtibug, ve-
nacionibus, piscacionibus, id est ab ecclesia sancti Martini, quae respicit contra monti-
culum, qui vulgo Nochstein nuncupatur, sursum ex utraque parte fluminis Luaris nomi-
nato, usque in riuulum Quartinispach. Insuper etiam de ipso riuulo venacionem pisca-
cionemque ex utraque parte praenotati fluminis ad sanctum Maximilianum usque dum
Tuontina ex aquilonali parte fluit in praedictum flumen, atque riuulus Gastuna, ex au-
strali parte. Ad haec etiam firmamus et renouamus ad praefatum monasterium iuuauense
forestem a termino qui in Pisoncia incipit, hoc est de riuulo Erilipach usque ad acutum
montem, qui diutisce Uuassinperch dicitur, prope Iscalam, in illo loco, ubi terminus fo.

—-———— hA ox

A lI

-— - W— >= aram umna EK oRÁ

moe

it s

. :

restis Ratpotoni comitis se ab isto disiungit, et in aquilonali parte de riuulo Tinilinpach
usque in summitatem montis Ciruancus nominati, et de iam dieto monte Uuassinperch
usque ad praefatum monticulum Nochstein, illa montana omnia, quae in potestate ante-
cessorum nostrorum fuerunt, et nostra, ad iam dietum monasterium firmamus. Ad Chie-
misse abbaciam cum omibus ad eandem abbaciam iuste ac legaliter pertinentibus. Curtem
quoque ad Piscofesdorf, cum omnibus iuste ad eandem curtem pertinentibus, atque pis-
cationem in lacu Atarseo vocitato, sine alicuius hominis contradictione, illos quondam
praedictos XII priuatos tractus, sicut dominicalis terra se ad Poumgarten ipso lacu
adiungit, sine alia communi piscacione in Atarseo, ad Atarhof pertinenti, de potestate
nostra firmamus etiam istas curtes in proprium, quae ante inibi beneficium siue ex
parte antecessorum nostrorum siue ex alterius cuiuslibet parte beneficiatae fuissent, quarum
haec nomina sunt: ad Seafarafelt curtem et ecclesiam cum decima, et sicut ille terminus
in australi parte incipit, qui Uuagreini dicitur, ultra Ipisam, et in occidentali usque dum
ducitur, ubi Urula se dimittit in praefatum amnem, et quiequid in orientali parte iam
dicti fluminis habere videmur, totum ad praedictum monasterium confirmamus, exceptis
duobus piscatoribus, cum eorum ruribus in aquilonali parte. Ad Magilicham terciam
partem ciuitatis, et sicut ille terminus se disiungit, de illis rebus in occidentali parte,
quas quondam ad sanctum Emmeramum antecessores nostri tradiderunt, totum in termino
orientalis ad praefatum monasterium confirmamus, exceptis hobis tribus. Ád Arnesdorf,
id est ad Üuachauuam, quicquid ibi babuimus, cum vineis et saginacione et monte quer-
ceato, pratisque inter ipsum querceatum montem sitis, et inter siluam Paltam, vel
quicquid in ipsis siluis habuimus, totum in usum praedicti monasterii confirmamus. Ad
Grunzitam quiequid superfuit hobis V. quas fideli suo Dietrico, antecessores nostri de-
derunt, hoc sunt hobe L. Ad Liubinam, ad Holunpurch terciam partem ciuitatis cum
vineis XXX et hobis XV sine curtili terra. Ad Treisimam ciuitatem et ecclesiam sancti
Martini cum decima, et sursum in australi atque orientali parte fluminis Treisime usque ad
Potilinesprunnen et sicut Dietrichespach fluit contra duos aceruos exteriores, qui in orien-
tali parte campi positi sunt. Et exinde usque Danubium, cum agris, pratis, cultis et in-
cultis, auiis, locis piscacionum, quae diutisce Arichsteti vocantur, et ita sursum usque ad
illam marcham, quae inter Treisimam et Holunpureh utrasque res discernendo diuidit.
Ad Penninuuanch quiequid ibi habuimus, ad ecclesiam Anzonis, ad Uuitinesperch, quic-
quid ibi habuimus, excepto quod Mosogouuoni datum est, hoc est hobas C. Ad ecclesiam
Ellodis, ecclesiam Minigonis presbyteri, ad Guntpoldesdorf quicquid ibi habuimus, ad
Rapam, ad Sabariam ciuitatem, et ecclesiam cum decima et theloneis, agris, pratis,
pascuis, forestibus, montibus, cunctisque ad eandem ciuitatem legaliter pertinentibus,
ad siccam Sabariam, ad Peninchaha, ad Moseburch abbaciam, ubi sanctus Adrianus re- -
quiescit, martir Christi, quam antecessores nostri ad praedictum monasterium tradiderunt,
et nos confirmamus. Nonam quoque de omnibus curtibus nostris inibi cum theloneo in
ciuitate et piscina confirmamus. Ad Salapiugen curtem cum CCC mansis et totidem vineis
vel quicquid ibi habuimus. Ecclesiam ad Quartinaha, ecclesiam ad Genfi, ecclesiam ad
Ternberch, ecclesiam Gundoldi, ad V ecclesias, cum theloneis et vineis, forestibus, et cum
omnibus, quae ab antecessoribus nostris antea beneficiata essent, firmamus in proprium.
Ad Ruginesfeld quicquid ibi habuimus. Ad Durnauua ecclesiam quae est constructa in ho-
nore sancti Roudberti, et ceterorum sanctorum quamplurimorum martyrum, cum monte
Paruuoz dicto, cum vineis, pratis, siluis et cum omnibus quae ibi sunt circa montem
sita. Ad Petouiam ecclesiam cum decima et duas partes ciuitatis cum bannis, the-

theloneis et ponte, quae ab antecessoribus nostris illo tradita erant, et insuper terciam
partem ciuitatis, quae proprietas fuit Carantani, eique diiudicatum erat eo, quod reus
maiestatis criminatus cst constare, exceptis illis rebus, quae suae uxori concessae fuerunt,
id est in superiori ciuitate in orientali parte ciuitatis curtilem locum, ubi noua ecclesia
incepta est, atque inferiori ciuitate in occidentali parte ciuitatis ipsius illa curtilia loca,
quae in potestate tunc babuit cum hobis C. vineis X. In Cistanesveld firmamus ad prae-
fatum monasterium sicut acerui duo prope Trauum positi sunt ex sumitate superioris et
exterioris termini qui Uuagreini dicitur, et sicut ille Uuagreini tendit usque dum Treuuina
fluit in amnem Trauum. Ad Sulpam, ciuitatem Zuip vocatam cum omnibus iuste ad
eandem ciuitatem pertinentibus, cum quercetie, campis, sicut illa fossa incipit a Muora,

,et tendit usque ad Luonznizam, et ut Luonzniza et Sulpa de alpibus fluudt, quicquid

inter hos duos amnes habemus, totum ad praedictum monasterium, et forestum Susel
cum banno, sicut in potestate antecessorum natrorum fuit, venaciodemque in dulcis val-
libus, quam populus eum sacramentis in potestatem antecessorum nostrorum firmauit,
id est ebdomadas III. ante aequinoctium autumpnale, et postea usque in natale sancti
Martini ad venandos ursos et apros. Ád Luminicho iuxta Rapam quicquid ibi habuimus.
Ad Nezilinpach, ad Sabnizam ecclesiam et curtem cum mansis L. Item ad Rapam ad
Tudleipin, ad Labantam ecclesiam sancti Andreae ut antecessores nostri ad prae-
dictum momasterium firmauerunt, cum decima ut ibi consuetudo est, et de curtibua quas
antecessores nostri ibi habuerunt, decimam ut in canonibus habetur, nec non saginacionem
in omni Labanta valle, excepto monte Forst nominato. Ligna quoque secanda ad ecclesiam
et ad aliud seruicium episcopi tam in ipso monte, quam in aliis omnibus montibus conce-
dimus, et unam fossam ruderis Án monte Gamanara semper per totum annum habendam.
Ad Gurzizam beneficium Engibaldi. Ad Carantanam ecclesiam sanctae Mariae cum decima,
sicut ecclesiastious ordo praecipit, de curtibus omnibus quae ad Carantanam ciuitatem
pertinent ; id est Trahof, Grauindorf, Curnuz, ad Szreliz operarios seruos duos in monte
cum hobis illorum, ad ligna secanda in ipso monte, sine contradictione omnium ho-
minum cum saginacione. Trebina, Ostaruuiza, Chrapuchfeld, Vitrino, Frisach, Curca, Graz-
luppa, Lungouui, Sublich,. Tiufinpach, Chatissa, Pelissa, Chubenza, Undrima, Linta, Lienz-
nicha, Prucha, Muoriza, Liubiva Ad Strazzinulam duo loca, ea lege ac racione, ut nullus
successor noster, aut dux, vel comes, vel quaelibet potestas, aliquid de praedictis rebus
potestatem habeat subtrahere, sed iure perpetuo ad sanctum Petrum, sanctumque Roud-
bertum stabiliter absque omnium hominum contradictione permaneant. Et ut haec aucto-
ritas nostrae renouacionis et confirinacionis firmior habeatur, et per futura tempora verius
credatur, hanc cartam propter peticionem matris nostrae dominae Augustae Theophanae
ac Heinrici Bauuariae ducis nostri fidelis scribi iussimus, manuque propria firmantes,
anuli nostri impressione praecepimus insigniri.
Signum domni Ottonis serenissimi Regie.

Hildibaldus episcopus et notarius ad vicem Willigisi archicapellani notaui. Data
nonas octobris anno dominicae incarnacionis DOCCCLXXVIIII. regni vero domini Ottonis
XIII. Actum Mogoncie.

Kleinmayer. Juuauia. str, 308. S izpravci polag listine br. LXXXIV.

"premo omm

205

CCXLVI. 982. 18. svibnja. Izpred Tarenta.

Kralj Otto II. potvrdjuje crkvi solnogradskoj darovnicu kralja Arnulfa, kojom ovaj istoj crkvi
darova grad Opíuj $ njeka sela na Muri i Dravi.

In nomine sanctae et indiuiduae "Trinitatis. Otto diuina fauente clemencia im-
perator Augustus Si peticiones sacerdotum, quas pro usu et stabilitate ecclesiarum suarum
nostris auribus infuderint, ut ante nos regia et imperialis agere consueuit dominacio, pia
denocione compleuerimus, id procul dubio praesenti ac tempore futuro nobis profuturum
esse credimus. Quapropter omnium fidelium nostrorum tam praesencium quam et futu-
rorum pateat industriae, qualiter Fridaricus sanctae Salzburgensis ecclesiae venerabilis
archiepiscopus, per interuencionem dilectae coniugis nostre Theophanae videlicet impera-
tricis Augustae, ac fidelis nostri Deoderici metensis ecclesiae digni prouisoris, nobis prae-
sentauit praeceptionem Árnolfi regis, in qua continebatur, quomodo ipse ob interuentum
Tiethmari reuerendi archiepiscopi, qui suis temporibus iuuauensis ecclesiae prouisor egre-
gius extiterat, quae est in honore beati Petri principis apostolorum et sancti Roudberti
confessoris Christi constructa ac consecrata, suae praeceptionis auctoritate ad praefatam
ecclesiam tradidit Petoviam ciuitatem, unacum ecclesia et decima illuc pertinente, et
duas partes ciuitatis, cum bannis, theloneis et ponte, quae ab antecessoribus praenominati
regis illo tradita faerant, et ex parte sua eciam addidit terciam partem ciuitatis, quae
proprietas Carantani fuit, ilique diiudicata est eo, quia reus maiestatis illius criminatus
est constare, exceptis subnotatis rebus, quas uxori illius propter fidele seruicium concessit,
id est in superiori et orientali parte ciuitatis praedictae curtilem locum, ubi noua eccle-
sia incepta est, atque in inferiori et occidentali parte ciuitatis ipsius illa curtilia loca,
quae in potestate tunc habuit cum hobis C. et vineis X. In Cistanesveld ubi nunquam
antecessores eius alicui quicquam dederunt, propter fidele seruicium superius iam dicti
archiepiscopi tradidit ad praefatum! monasterium sicut acerui duo prope Trauum positi
sunt, ex sumitate termini qui Wagreini dicitur, et ita sicut ille exterior Wagreini tendit
usque dum T'reuina fluit in amnem Trauum. Ad Sulpam, ciuitatem Zuip vocatam cum omni-
bus inste ad eandem ciuitatem pertinentibus, cum quercetis et campis sicut illa fossa,
qnae incipit de Muora et tendit usque ad Luonznizam, et ut Luonzniza et Sulpa de alpibus
fluunt, quicquid inter has duas amnes habuit, totum ad praedictum monasterium concessit,
et forestum Susel cum banno, sicut in potestate antecessorum illius et sua fuit, venacio-
nemque in dulcibus vallibus quam populus cum sacramentis in potestatem regiam affir-
mauit, id est ebdomadas tres ante aequinoctium autumpnale et postea usque in natale sancti
Martini, ad venandos ursos et apros. Ad Lumnicham iuxta Rapam quicquid ibi habuit.
Ad Nezilinpacb, ad Sabnizam ecclesiam et curtem cum mansis L. Item ad Rapam, ad
Tudleipin, ad Labantam ecclesiam sancti Ándreae, ut antecessores eius ad iam dictum
monasterium firmauerunt, cum decima ut ibi consuetudo est, et de curtibus suis adiecit
decimam, ut in sacris codicibus habetur, nec non et saginacionem in omni La-
bante valle, excepto monte Forest nominato, propter venacionem regalem. Ligna quoque
secanda ad ecclesiam et ad aliud seruicium episcopi, tam in ipso monte quam
in allis omnibus montibus concedimus, et unam fossam ruderis in monte Gamanara
semper per totum annum habendam. Ad Gurzizam beneficium Engilbaldi. Ad Caran-
tanam ecclesiam sanctae Mariae cum decima, sicut ecalesiasticus praecipit ordo de
eurtibus regiis, id est de Carantana ciuitate aliisque curtibus ad eandem ciuitatem per-
timentibus, id est Trahof, Grauindorf, Curnuz, ibique ad Curnuz operarios seruos duos in

BON.

306

monte cum hobis illorum, ligna secanda in ipso monte sine contradictione ministrorum
regiae potestatis, cum saginacione. Trebina, Astaruuiza, Chrapuchfelt, Vitrino, Priesach'
Curca, Grazluppa, Lungouui, Sublich, Tiufinpach, Chatissa, Pelissa, Chubenza, Undrima,
Linta, Lieznicha. Prucca, Mouriza, Liubina, ad Strazzinulam duo loca. Et qualiter haec
omnia, cum rebus iam supra per ordinem nominatis, statim a suo iure ob animae suae
remedium praelibatae ecclesiae in potestatem perpetualiter ibi habendum ac possidendum
redegit, et suae dominacionis regia auctoritate confirmauit, sed pro rei statu et firmitate
nostram humiliter rogauit celsitudinem, ut nos denuo illius donacionis traditionem et con-
flrmacionem imperiali magnitudine nostrae munificenciae confirmaremus. Cuius peticioni
vero piae ob votum et intercessionem ut ante dictum est carae contectalis nostrae 'Theo-
phanae scilicet imperatricis Augustae, ac fidelis nostri Deoderici iam dictae metensis ec-
clesiae episcopi, assensum praebentes, quicquid praefatus Arnulfus rex ad ecclesiam su-
perius jam dictam in honore sancti Petri principis apostolorum et sancti Roudberti con-
fessoris Christi in Iuuauia ciuitate, cuius corpus eciam ibi iacet, constructam ac conse-
cratam dedit ac confirmauit, aut alii antecessores siue successores illius illuc tradiderunt,
parum cum magno, totum a nouo imperiali celsitudinis nostrae auctoritate ad integrum
concedimus ac confirmamus. Ea videlicet racione, ut ab hodierna die et deinceps prae-
dictae res, sicut ab antiquis regibus videlicet vel imperatoribus et nouiter a nobis traditae
et confirmatae sunt, sub perpetuo iure eiusdem ecclesiae absque alicuius contradictione
permaneant, nec ullus successor noster, aut dux, vel comes, siue vicarius vel quaelibet
iudiciaria potestas, de praedictis rebus potestatem habeat quippiam abstrahere vel minuere
seu quiequam molestiae eidem ecclesiae inferre praesumat. Et ut haec auctoritas largi-
cionis et confirmacionis nostrae firmior habeatur, ac per futura temporum curricula ve-
rius credatur, hoc praeceptum iude conscriptum anuli nostri impressione signare iussimus,
manuque propria, ut infra videtur, corroborauimus.

Signum domni Ottonis inuictissimi Imperatori& Auguati.

Hildibaldus episcopus et cancelarius vice Willigisi archicapellani recognoui, et
subscripsi. |

Data XV. Kalend. iunii anno dominicae incarnacionis DCCCCLXXXII. Indic-
tione X. Anno vero regni secundi Ottonis XXII. Imperii autem XV. Actum iuxta Ta.
rentum foras muros ciuitatis feliciter. Amen.

Kleinmayer Juuauia p. 206.

CCXLVII. G. 1051.

Henriko III. car njemački potvrdluje crkvi soluogradskoj darovnice svojih predšastnikah kojimi
ovi darovaše istoj crhvi njeka wiesta us Muru i Dravu.

In nomine sanctae et indiuiduae Trinitatis. Heinricus diuina fauente clemencia
Romanorum imperator. Augustus. Oportet igitur nos, qui diuino sumus munere prae ce-
teris mortalibus sublimati, eius in omnibus parere praeceptis, cuius clemencia praelati
sumus atque praecellimus; loca utique sibi dicata per peticiones fidelium nostrorum rele-
vari iuuamine atque imperiali tutamine nobis et ad temporalem vitam prospere transi-
gendam, et ad aeternam feliciter obtinendam profuturum liquido credimus. Quapropter
comperiat omnium nostrorum fidelium praesencium scilicet et futurorum sollercia, qua
liter quidam vir venerabilia Balduuinus Salzburgensis ecclesiae archiepiscopus, ad nos
veniens, nostram postnlauit serenitatem, ut ob mercedis nostrae augmentum, quaedam loca

201

quae nostri antecessores ad ecclesiam saneti Petri sanctique Roudberti confessoris Christi,
ubi corporaliter requiescit et ipse venerabilis archiepiscopus praeest, fidelium suorum peti-
cionibus conceserunt, a nobis quoque renouata confirmarentur. Cuius peticioni ob amorem
domini nostri Jesu Christi, seu ob remedium animarum antecessorum nostrorum et beatae
memoriae domni ac genitoris nostri, nostraequae mercedis augmentum, libenti aeimo assen-
sum praebentes, decreuimua ita fieri. Renouamus igitur atque confirmatus ad praedictum
monasterium sancti Petri sanctique Roudberti, primitus castellum sanctae Erntrudis, cum
omnibus ad idem ćastellum iuste ac legaliter pertinentibus, cum curtibus, piscacionibus,
venacionibus, id est ab ecclesia sancti Martini quae respicit contra monticulum. qui vulgo
Nochstein nuncupatur, sursum ex utraque parte fluminis Luaris nominati, usque in riuulum
Quartinespach. Insuper etiam de ipso riuulo piscacionem, venacionem, ex utraque parte
praenotati fluminis ad sanctum Maximilianum, usque dum Tuontina ex aquilonari parte fluit
in praedictum flumen, atque riuulus Caatuna ex australi parte. Ad haec eciam firmamus et
et renouamus ad praefatum monasterium Iuuauense forestum, a termino qui in Pisconcia
incipit, hoc est de riuulo Erilipach usque ad acutum montem, qui vulgariter Wassinperch
dicitur, prope Iscalam, in illo loco ubi terminus foresti Raptonis comitis se ab isto disiungit,
et in aqui lonari parte de riuulo Tinnilinpach usque in summitatem montis Ciruancus no-
minati. Et de iam dicto monte Wassinperch usque ad praefatum monticulum Nochstein, illa
montana omnia quae in potestate antecessorum nostrorum fuerunt et nostra, ad iam dictum
monasterium firmamus. Ad Chimisse abbaciam cum omnibus ad eandem abbbacia iuste ac
legaliter pertinentibus, curtem quoque ad Piscofesdorf cum omnibus iuste ad eandem
eurtem pertinentibus, atque piscacionem in lacu Atarseo vocitato, sine alicuius hominis
contradictione, illos quondam praedictos XII. priuatos tractus, sicut dominicalis terra se
ad Pouwngarten ipso lacu adiungit, sine alia communi piscacione: in Átarseo ad Atarhof
pertinenti; de potestate nostra firmamus etiam istas curtes in proprium, quae antea inibi
in beneficium siue ex parte antecessorum nostrorum, siue ex alterius cuiuslibet parte
ibi antea beneficiatae essent, quarum baec nomina sunt: Ad Scafarafelt curtem et eccle-
siam cnm decima, et sicut ille terminus in australi parte incipit, qui Wagreini dicitur,
ultra ipsam, et in occidentali usque dum ducitur, ubi Urula se dimittit in praefatum
amnem, et quicquid in orientali parte iam dicti fluminis habere videbamur, totum ad
praedictum monasterium confirmamus, exceptis duobus piscatoribus, cum eorum ruribus
in aquilonari parte. Ad Maiglicham terciam partem ciuitatis, et sicut ille terminus se
disiungit ab illis rebus in occidentali parte, quas quondam antecessores nostri ad sanctum
Emmeramum tradiderunt, totum in termino orientalis ad praefatum monasterium confir-
mamus, exceptis hobis tribus. Ad Arnesdorf et ad Wachauua quiequid ibi habuimus, cum
vineis et saginaciofe, et monte querceato, pratisque inter ipsum querceatum montem
sitis, et inter siluam Paltam, vel quicquid in ipsis siluis habuimus, totum in usum prae-
dicti monasterii confirmamus. Ád Grunzitam quicquid superfuit hobis V. quas fideli suo
Dietrico antecessores nostri dederunt, hoc sunt hobae L. Ad Liubinam, ad Holunpurch
terciam partem ciuitatis cum vineis XXX ,t hobis XV. sine curtili terra. Treisimam
ciuitatem et ecclesiam sancti Martini cum decima, et sursum in australi atque orientali
parte fluminis Treisine usque ad Potilinesprunnin et sicut Diotrichespach fluit contra
duos aceruos exteriores, qui in orientali parte campi positi sunt, et exinde usque Da-
nubium in illum locum, qui Tripoliza dicitur, et ita sursum prope Danubium cum agris,
pratis, cultis et incultis, viis et iouiis, locis piscacionum, quae teutonice Arichsteti vo-
cantur, Et ita sursum usque ad illam marcham, quae inter Treisimmam et Holunpurch

208

utrasque res discernendo diuidit. Ad Penninuanch quiequid ibi habuimus, ad ecclesiam
Anzonis et Witanesperch quicquid ibi habuimus, excepto quod Mosogouuoni datum est
hoc est hobe centum. Ad ecclesiam Ellodis, ecclesiam Minigonis presbyteri, ad Guntpol-
desdorf quicquid ibi habuimus, ad Rapam et Sabariam ciuitatem ecclesiam cum decima
et theloneis, vineis, agris, pratis, pascuis, forestis, montibus, cunctisque ad eandem ciui-
tatem legaliter pertinentibus, Ad siccam Sabariam, ad Penninchaha, ad Mosaburch abba-
ciam ubi sanctus Adrianus requiescit martir Christi, quam antecessores nostri ad prae-
dictum monasterium tradiderunt, et nos firmamus. Nonam quoque de omnibus curtibus no-
stris inibi cum theloneo in ciuitate et piscina confirmamus. Ad Salapiugen curtem CCC
mansis. et totidem vineis, vel quicquid ibi habuimus. Ecclesiam ad Quartinaha, ecclesiam
ad Gensi, ecclesiam ad Ternperch, ecclesiam Gundoldi, ad V. ecclesias cum theloneis,
ac vineis, forestis, et cum omnibus quae ab antecessoribus nostris antea beneficiata
erant, in proprium firmamus. Ad Ruginesfeld quicquid ibi habuimus. Ad Turnouua eccle-
siam quae est constructa in honore sancti Roudberti, ceterorum que sanctorum quam
plurimorum martyrum, cum monte Parauuoz dicto, cum vineis, pratis, silvis, et cum omni-
bus quae ibi sunt circa montem sita. Ad Petouiam ecclesiam cum decima et duas partes
ciuitatis, cum bannis, theloneis et ponte, quae ab antecessoribus nostris confirmantibus illo
tradita erant. Et insuper terciam partem ciuitatis, quae proprietas fuit Carantani, eique
diiudicatum erat, eo quod reus maiestatis criminatus est constare, exceptis illis rebus
quae suae uxori concssae fuerunt, id est in superiori ciuitate in orientali parte ciuitatis
curtilem locum, ubi noua ecclesia incepta est, atque in inferiori ciuitate occidentali parte
ciuitatis ipsius illa curtilia loca, quae in pofestate tunc habuit cum hobis C. et vineis X.
In Cistanesfeld firmamus ad praefatum monasterium sicut acervi duo ptope Travum po-
siti sunt, ex summitate superioris et exterioris termini qui Wagreini dicitur, et sicut ille
Wagreini tendit usque dum Treuuina fluit in amnem Trauum. Ad Sulpam, ciuitatem Zuip
vocatam, cum omnibus iuste ad eandem ciuitatem pertinentibus, cum quercetis, campis, sicut
illa fossa incipit a Muora et tendit usque ad Luonznizam, et ut Luonzniza et Sulpa de alpi-
bus fluunt, quicqnid inter hos duos amnes habemus, totum ad praedictum monasterium fir-
mamus, et forestum Susel cum banno, sicut in potestate antecessorum nostrorum fuit. Vena-
cionem quoque in dulcibus vallibus, quam populus cum sacramentis in potestatem anteces-
sorum no trorum firmauit, id est ebdomadas tres ante equinoctium autumpnale, et postea
usque in natale sancti Martini ad venandos ursos et apros. Ad Luminicham iuxta Rapam
quicquid ibi habuimus, ad Nezzilinpacb, ad Sabinizam ecclesiam et curtem cum mansis
L. Item ad Rapam, ad Tudleipin, ad Labantam ecclesiam sancti Andreae, quam anteces-
sores nostri ad praedictum monasterinm firmauerunt, cum decima, ut ibi consvetudo est,
et de curtibus quas antecessores nostri ibi habuerunt, decimam et in*cononibus habetur,
nec non saginacionem in omni Labanta valle, excepto monte Forst nođfiinato, ligna
quoque secanda ad ecclesiam, et ad aliud seruicium episcopi, tam in ipso monte quam
in alliis montibus concedimus, et unam fossam ruderis in monte Gamanara semper per
totum annum habendam. Ad Gurzizam beneficium Eogilbaldi, ad Carantanam ecclesiam
sanctae Mariae cum decima, sicut ecclesiasticus ordo praecipit, de curtibus omnibus quae
ad Carantam ciuitatem pertinent, id est Trahof, Grauindorf, Gurnuz. Ad Zreliz operarios
seruos duos in monte cum hobis illorum, ligna secada in ipso monte sine contradictione
omnium hominum cum saginacione, Trenuinam, Ostaruiza, Crapuchfeld, Vitrico, Friesach,
Gurca, Grazluppa, Lungoui, Sublich, Tiufinpach, Chatissa, Pellissa, Chumbenza, jUndri-
ma, Linta, Lieznicha, Prukka, Muoriza, Liubina. Ad Strazinalam duo loca. Ea lege ac

Lo 22.2

OW RM
] »
"s
u
I

. =. nemo ae eooare=— W=

209

racione, ut nullus succesor noster, aut dux, vel comes, vel quaelibet potestas, aliquid de
praedictis rebus potestatem habeat subtrahere, sed iure perpetuo ad sanctum Petrum
sanctumque Roudbertum stabiliter absque omnium hominum contradictione permaneant.
Et ut haec auctoritas nostrae renouacionis et confirmacionis firmior habeatur, et per fu-
tura tempora verius credatur, hanc cartam propter peticionem Balduuini venerabilis
archiepiscopi scribi iussimns, manuque propria corroborantes, sigilli nostri impressione
praecepimus infigniri.

Signum domni Heinrici tercii regis inuictissimi, secundi romanorum imperatoris
augusti.

Wintherius cancellarius vice Bardonis archicancellarii recognoui

Data VI. idus februarii anno dominicae incarnacionis MLI. Indictione IIII.
Anno autem domni Heinrici tercii regis, imperatoris secundi, ordinacionis eius XXII.
regni quidem XII. imperii autem V. In nomine domini feliciter. Amen.

Kleinmayer. Juvavia. 236.

CXVIII 1097. m. svibnja. U Trogiru.

Trogirani čine savezni ugovor s Mlečani,

In nomine domini dei eterni. In anno ab incarnatione eiusdem millesimo nona-
gesimo septimo, mense madii, indictione quinta, Traguri. Quoniam sub tantorum do-
minorum regimine nos degere, atque sub eorundem euigilata cura, atque assidua tutela
nos persistere congruum atque tutissimum satis esse cognouimus; iccireo nos Joannes,
dei gratia tragurensis episcopus, cum nostris successoribus, una cum Drago priore et
Petro Bela, cum cunctis conciuibus maioribus et minoribus, cum nostris heredibus, pro-
mitimus vobis domino nostro Vitali Michaeli duci Venetie et Dalmatie atque Croatie
et imperiali prothoseuastori, ut a modo sine vestro volontario concensu — — — —
(dalje neima.)

Ljubić. Listine I. str. 4.

kao izvanredni dodatak priobčujem ovdje još njeke izvadke iz
inostranih ili kasnijih listinah, u kojih se spominju vladari
hrvatski.

G. 819. dne 4. Srpnja. U Panoniji. Njeki Meginhard, vojnik njemački, čini oporuku, polageći
u rat proti Ljudevitu velikomu županu posavskomu.

Traditio Meginhardi laici. — Omnibus tam ecclesiasticis, quam etiam secularibus
venerabilibus viris satis sit dilucidatum, qualiter Meginhard vaesus Dominici, in manus
Hittonis episcopi, pro manice ceruino, capsam, quam a domo sancte Marie cum reliquiis
accepit Wassucrim aramiator, et ipsam, quam iam dudum fecit traditionem, iterum re-
nouauit, eo modo: si in ipso comitatu, quem contra Liuduinum bostiliter carpebant,
dies suus eum prosequeretur, IIII. pars de iumentis saluaticis, cum III. warinone, proremedio
etindulgentia anime sue omni perseuerantia, ad domum beate Marie teneretur, aliuquin,
si saluus et incolumis domi reuertisset, ad suum haberet, quousque degeret, usum, post
obitum vero suum quandocunque ex hac deficeret vita, statim ipsa capsa, cum supra

is.

210

dicta traditione, vel ceteris addimentis, sicut in illa repertum fuisset die vestita, ad memorato
domo beatissime dei genitricis firma ac stabilis in perpetuum perduraret. Testibus etc.
Actum in Pannonia, siquidem sub die quod est IIII. nonas iulias, anno beatissimo Hlu-
douico regnum gubernante augusto V. indictione XII. Luna VIII.

C. Meichelbeck. Historia Frisingensis. Aug, Vind, 1724. T.I. p. 246. Nr. CDLXVI S

G. 821. dne 16 srpnja. U Akvisgrani. Njeki Fulkvin iz župe Engernsgau, sela . Meineburg,
predaje svoje stvari carskomu pismohranitelju Teuthardu, u ono doba, kad se spremao
u rat protiHrvatom (Sclavos) Ljudevitovim.

— — — Hludouicus diuina ordinante prouidencia imperator augustus, omnibus
fidelibus etc. notum sit vobis, quia quidam homo, nomine Fulquinus, de pago Engrisgoe
et de villa Meineburo nostram adiit clemenciam, innotuit mannsuetudini nostre, qua-
liter dum in dei et nostra utilitate contra Sclauos pergere deberet, res suas proprias
quas habebat, Teuthardum quondam cartolarium nostrum tradidit, ea videlicet conditione,
ut si domno auxiliante de illo itinere reuerteretur, easdem res suas illi redderet, et
si vitam presentem in illo exercitu amitteret, pro eius anima iam dictas res daret. Sed
dum ipse de eadem expeditione fuisset reuersus, defunctum inuenit eundem Teuthardum,
etiam omnes res illas, quas idem Fulquinus modo superius comprehenso illi delegauerat,
in iuris nostri vestituram habere acceptam. etc.

Data XVII kalendas augusti anno Christo propicio imperii nostri VIII. indicti-
one XIIII. actum Aquisgrani palacio regio, in dei nomine feliciter amen.

Beyer H. Urkundenbuch der mittelrheinischen 'l'erritorien. Coblenz 1860. Bd. I. p. 49. N. 53.

G. 1083. Ispod listine broj CCXII. g. 1088. str. 17. stoji u novijem prepisu — kaptola
splietskoga, sljedeća važna bilježka :
Exemplum sumptum ex originali in membrana, cum sigillo plumbeo pendente, cum
cordula canapis, in cuius una facie est imago regis sedentis, in altera vero scriptum:
,Suinimir rex Chroatorum“ existente in archivio archiepiscopali spalatensi.

G. 1111 Koloman kralj ugarski i hrvatski polvrdjuje darovnicu Kresimira kralja od g. 1071.
kojom ovaj uredi biskupiju rabsku.

Ego Colomanus dei gratia rex Hungarorum, per misericordiam dei potitus regno
Dalmacie atque Chroacie, assentimus, et quantum ad nos pertinet, confirmamus arbensi
ecclesie suas parochias, iuppam sub alpibus, suis cum terminis, a castro latine Murula
vocitato, sclauonice autem Stenize, usque ad flumen Copriua, Chissam suis cum ter-
minis, iuppam Liche, iuppam Bucani, et Bochachi, sicut semper didicimus habuisse per
priuilegium Crescimiri regis et idoneos testes.

Matica na pergameni u arkivu občine rabske. Stari prepiei u mene i u arkivu Zadarske
gubernije: Acta ecclesiae arbensis.

G. 1116 Ordelafo Faledro dužd mletački polerdjuje samostanu sv. Ivana u Belgradu darova-
nja Kresimira kralja hrvatskoga od g. 1059.
Faletrus Ordelafus gracia dei dux Veneticorum, Dalmaticorum atque Croaticorum.
Priuilegium sancti Johannis belgradensis monasterii a Cressimiro rege factum, ego col.
laudo et in sua stabilitate confirmo.

Polichorion u arkivu gubernije zadarske.

211

G. 1158. Gejza Il. kralj ugarski $ hrvatski, potvrdjuje na korist crkve splietske darovanje
selah Srenine, ug ostala siesta, koja darova oko g. 880—890. Branimir veliki župan
hrvatski rečenoj crkvi.

— — — Do et confirmo beato Dompnio et tibi Gaudio archiepiscopo spalatensi
— — — — omnesquoquevillas, terras et possessiones, quam Branimir dux Chroatorum,
et eui progenitores donauerunt beato Dompnio, vel confirmauerunt, simul cum — villa
Srenine, cum seruis et ancillis, quos et quas ab antiquo ecclesia s. Dompnii habuit in
Ipsis villis, terris et possessionibus.

Farlati, Illyr. Sacr. T. III. p. 178.

G. 1166. Stjepan II. kralj ugarski i hrvatski, potvrdjuje samostanu sv. Ivana w Belgradu
darovnice hrvatskih kraljevah Kresimira à Svenimira,

Monasterio s. Joannis in finibus Dalmatie sito, in urbe, que quondam, dum in
suo statu existeret, Alba vocabatur, confirmamus et presenti priuilegii testimonio corro-
boramus, ut integre fratres predicti monasterii habeant omnes terras illas, quas olim Cre-
simir et Suennimir, quondam Croatie reges et eorum principes, iam dicto monasterio iure
perpetuo tradiderunt, sicut in eorum priuilegiis continetur, secundum quantitatem et ter-
minum terrarum illarum, videlicet terram in Rogoua et Virbiczam cum aqua molendi-
naria, et in Chamenian, et ceteras terras, quas in diuersis locis per Chroatiam sepe dictum
monasterium obtinet.

Prepis od g. 1259 u arkivu gubernija zadarskoga, i Farlati Illyr. Sac. IV. str. 7.

G. 1166. Ivan opat sv. Krševana u Zadru, sa svojom braćom spominju one gemlje $ njih gra-
nice, koje istomu samostanu darova njegda Kogma župan lužki. (Biase županom g. 1070.)

Nos — Johannes sancti Chrisogoni abbas una cum meis fratribus, cartulam
recordationis iubemus fieri de terra, que manet apud Camenani, quam Cosmas iupanus
de Luca, frater et monachus noster, moriendo, in presentia archiepiscopi, aliorumque
multorum, qui ibi aderant, in monasterio beati Chrisogoni, tradidit. Hec namque terra
ab orientali usque in occidentali parte in longitudine protenditur ; in superiori, hoc est in
orientali parte, duobus lacis terminatur. In occidentali vero parte via antiqua cum
terminis sibi inpositis terminatur. Inde igitur in aquilonari parte luco terminari videtur,
in australi ora puteo concluditur. — — — — — — — — Et ego Johannes iadrensis
notarius ibidem interfui, quando Cosmas iupanus monachus moriendo prenonominatam
terram apud Camenani donauit, iubente ipso Cosma iupano scripsi et roboraui.

Starinski prepis na pergameni u arkivu gubernija zadarskoga Casseta. II. br. 12.

G. 1167. Lampredio nadbiskup i Dominik Maurocen knez zadarsk, sviedoce, na korist samostana
kaludjericah sv. Marije u Zadru, istinito darovanje njekih zemaljah u Obrovcu
(Brauizo) koje učini Petar Semivitov sa sinovi Krne (Crine) g. 1068.

Nos — Lampredius archiepiscopus et Dominicus Maurocenus comes, et alii
nobiles viri — iubemus fieri cartulam recordationis in placito, quod abbatissa sancti Pla-
tonis Vrania, contra Scemosam, sancte Marie abbatissam, de terris, que in Brauizo site
sunt, placitabant; quas Petrus Semiuiti filius, una cum filiis Crine et suis propinquis
prenominato cenobio dederant. Hec namque terra incipit a territorio sancti — Chrisogoni,

H
Ed
E" ty
De
"
e

He
jd

4.
+.
#*
[i

imeem.

fA.
EE Re
UN

io.
+2
2.

ex utraque parte usque ad riuum descendentem, et ex alia parte riui ascendentem, usqne
ad siluam iuxta territorium sancti Nicolahi, preter quasdam terulas, in medio positas,
que sancti Chrisogoni fieri probantur. Dicebat enim sancti Platonis abbatissa: hec terra
sancti Platonis attinere, et testamentum ostendebat, quod a quodam viro pro viginti
romanatis emerat. E contra sancte Marie abbatissa respondebat: Imo nobis attinet, et
nos eam semper laborauimus, et per manus nostras aliis ad laborandum tradidimus,
quia Petrus Semiuiti filius, una cum suis propinquis hane terram monasterio beate Ma-
rie dederat, et etiam testamentum inde ostendebat. Unde nos rationem perscrutantes ex

"utraque parte, iudicauimus Scemose abbatisse sancte Marie, cum sex sanctis monialibus

suum testamentum affirmare, quod ipsas, ut curia precepit, coram pluribus affirmauit.

Iz starinskog zapisnika kaludjericah sv. Matije u Zadru.

G. 1169. 18 Veljače. Aleksandro III papa spominje darovnicu vojevode (kralja) Dimitrije
(Svenimira) kojom darova samostan Sv. Jurja u Vrani, papinskoj stolici. g. 1076.

Alexander ctc. In registro patris et predecessoris nostri Eugenii pape annota.
tum inuenimus: Demetrium quondam Dalmatie Croatieque ducem, monasterium diui
Gregorii quod Vrana vocatur, tempore bone memorie Gregorii septimi predecessoris

. nostri, romane ecclesie obtulisse cum omnibus mobilibus suis et immobilibus.

Farlati. Illyr. Sacer. T. IV, str. 11.

G. 1176. Ivan sakrista splietski i odvjetnik samostana sv. Petra od Gumaja, zajedno s opatom
Robertom i županom Talmacom, potordjuju da je zemljište St'lpiza (Stilpiza) darova-
na rečenomu samostanu po Rosenu županu morskomu i njega sinu Petru Slovinjanu,
i ovoga stricu Slaviću. (oko g. 1070 — 1080.)

Ego Johannes sancti Domnii sacrista et procurator monasterii sancti Petri de
Gumay, una eum Roberto eiusdem monasterii preposito, et cum iuppano Talmazo etc.
— -- — Denique iuppanus Talmazo noster aduocatus, voluntate et mandato omnium nostro-
rum ita respondit: Monasterium sancti Petri de Gumay, a longis retro temporibus se-
pedictas terras possedit, quas quidem terras Rossene Moristicus prius donauit monaste-
rio sancti Petri de Gomay, et post mortem ipsius Rossene Moristici Petrus Slavus filius
eius, et Slauizo auuneulus eiusdem Petri Slavi, prenominatas terras in sepedicto mona-
sterio confirmauit, et eas in pace et magna quiete hactenus possedit, et quod a pre-
dietis viris donatione et confirmatione, prelibate terrre nostro monasterio fuerint tradite,
cartam confirmationis dimonstrauimus. — — — — — — Sic autem prefate terre
describuntur et terminantur: Ex parte boree est mons, ex australi parte incipiunt a
Stilpiza descendendo, usque ad magnum lapidem qui est supra fontem, et ab illo lapide
descendendo usque ad mare. Ex occidentali vero parte sunt terre de Serecla, continue
istis terris, incipiendo a prefato monte, usque ad mare.

Iz rukopisnih regestrah XII. vieka u arkivu kaptola splietskog.

G. 1182. Dedomir Sramlenov, pristav Dioniša bana, uvadja u posjed mjesta Brda kod Slivnika
samostan s. Krševana u Zadru, kojemu ga darova Družinik ded, dogvolom Kresimira
kralja, oko g. 1072.
Decuit me Dedomirum, filium Sramleni, presenti comprehendere scripto, quomodo
et quo ordine dominus meus Dionisius illustrissimus vir, Dalmacie et Chroacie banus,

onstituit et tradidit Marino venerando abbati cenobii sancti Chrisogoni de
andam curtem in Berdam manentem, et locum qui dicitur Sliunicus,
dedo, pro sue anime remedio, cum assensu Cresimiri regis, monasterio
martiris, perpetuo possidendam tradiderat, sicut in autontico scripto
itinetur,

1» koži u arkivu gub. zadarskoga Caps. I. Masso k. br. 4.

ia Negomir kaludjer zadarski, sviedoči, kako je Svenimir kralj hrvatski, njeko
te kod Kavke, darovao njekomu tesarskomu meštru pradjedu Šestaka.

»r ego siquidem Petrucia Negomire, monacus, et in ipsa veritate quod
:: Quod tunc temporis, quando abbas Niciforus (1146—1174) monaste-
Cosme et Damiani regebat, et ego secum apud partes Rogoue multo-
; audiui ab ore eius, quod rex Suinimir quoddam territorium, a quadam
auca dicitur, usque ad viam grandem versus occidentem, que sclauice
et ab inde recto tramite, deorsum versus usque ad Blatam, omnia que
Os coli possunt, cuidam magistro suo, proauo videlicet Scestaki, regia
»rea, quod sancti euangeliste ecclesiam cooperierat, antiquitus donauisset,
>st ipsum, illud territorium, ut proprium donum regium multis tempo-
nt.

ion. U arkivu gubernija zadarskoga.

3 knez splietski, čini nagodbu medju Vulčinom Vitovim s jedne, i samostanom
ricah sv. Benedikta s druge strane, poradi miestah Lagoperšine kod Dilate
mijah (subter vipera), koje istomu samostanu darova Svenimir kralj hrvatski.

, quod in prescriptorum tempore, monasterium s. Benedicti, tunc sub
e regimine, de quodam territorio, quod est in Dillato supter vipera,
ina vocitatur, in spalatensi curia super Vulcinam, filium Biti nasitorti,
faceret asserendo : quod predictum territorium olim a rege Suinimiro,
trumentum, iure hereditario possidendum, sibi datum et concessum esset
pertineret. Constituto itaque termino et hora — — — — — — —
lie inretractabiliter inter illos, deo volente composuimus, talem scilicet,
ium — — — — — — — .— exceptis vineis perpetuo sit monasterio.
1 arkivu zadarskih kaludjericah sv. Marije.

kralj ugarski, i hrvatski potvrdjuje samostanu sv. Ivana u njegdašnjem Bel-
| ona prava i darove, koje mu podieliše hrvatski kraljevi Kresimir i Svenimir.

*la tercius, Geyse regis filius, dei gracia Hungarie, Dalmacie, Chroacie,
- — — — — -— Monasterio sancti Johannis in finibus Dalmacie sito,
ondam, dum in suo statu existeret, Alba vocabatur, confirnamus —
— ut integre abbas et fratres predicti monasterii habeant omnes terras
Cressimir et Suennimir, quondam Chroacie reges et eorum principes,
ius, beate memorie frater et antecessor noster, rex, iam dicto monaste-
a tradiderunt, sicut in eorum priuilegiis continetur ete. — — — — —

213:

214

Videlicet terram in Rogoua, et Virbiza, cum aqua molendinaria, et in Cameniani, et
ceteras terras, quas in diuersis locis per Chroaciam, sepe dictum monasterium obtinet.
(Istu listinu potvrdi g. 1198 i Andrija vojvoda Hrvatske, Dalmacije i Zahumlja. !)

Polichorion u arkivu gnbernije zadarske.

1190. Zadrani, iza slavne pobjedena d Mlećani, daruju iz nova samostanu sv, Krševana otok
Mauni, što mu ga bijaše darovao hrvatski kralj Kresimir godine 1069.

Cum nos (sliede imena svećenikah, gradskih poglavicah i gradjanah) cum uniuersa com-

mnnitate in sancti Crisogoni ecclesia, post bellum cum Venetis habitum, et post victo-
riam de castello in promontorio Treni quondam erecto nobis celitus destinatum — —

— — — — conuenissemus etc, — — — — — stabiliuimus et presenti scripti muni-
mine roborari precepimus, decreto in perpetuum valituro, ut insulam Mauni, quam iam
dictum sancti Crisogoni monasterium regis Cressimiri beate memorie largitione, sicut
in eius breuilegio continet, a multis retroactis posssedit temporibus, nostrique postmodum
priores pro communi nostre ciuitatis constructione, et utilitate eam una nobiscum abstule-
rant, etc. memorato monasterio iterum redderemus, quod et fecimus.

Matica u arkivu zadarske gubernije. Svezak XVIII br. 428.

G. 1197. Damjan knez zadarski, sa sudci à vlasteli obćine zadarske, dosudjuje samostanu sv.
Kuzme i Damjana zemljišta u Jasenici à Dračžanih, koje darova istomu samostanu

Kresimir kralj hrvatski.
Cum nos namque Damianus, dei gratia. Comes Jadre, una cum — — — —
iudicibus, multisque aliis nobilibus, condam in plateis s. Michaelis resideremus, Petriz,
Michael ac Martinus Sluradi, et Ciprianus Damiani, propter uxorum suarum, quarum

commissarii fuerant, insimul venientes, contra — — — — — — — —— — — mo
nasterium, sanctorum Cosme et Damiani super terras de Jasseniza, et terras Drazani,
que inferius terminantur — — querimoniam deponebant. etc. Tu vero prescriptus abbas,

cum tuo conuentu, et aduocato tuo Coscie Gregorii, easdem terras ad vestrum mona-
sterium ex donatione Cresimiri condam regis pertinere respondebas, et super hec car-
tam hostendendo, et quemdam Mogorouichium, satis vetulum, Mergia nomine, testem
producebas, qui etiam pre senectute nimia, proprio priuatus lumine, memoratas terras
de loco ad locum terminabat, dicendo: quod vere prescripte terre cum omnibus termi-
nis ac pertinenciis suis non ad alium, quam ad monasterium sancti Joannis de Castello
et ad monasterium sanctorum Cosme et Damiani, quod nunc capud est, omnino perti-
nent, Auditis igitur etc. tu prefatus abbas et tuum monasterium causam optinuisti etc.
Prefatarum autem terrarum termini sunt hii, et ita distinguntur: Inprimis ab aluio
fluuioli siue torrentis Jassenize, ubi est via carri, qui sclauice colnic dicitur, ubi est la-
pis immersus in promontorio riui, et ab inde usque ad alium lapidem, pro signo posi-
tum versus meridiem, ubi est congeries lapidum, et abinde versus austrum usque ad
acervum lapidum et rupium, et ab inde versus meridianam partem usque ad radices ficul-
neas, et usque ad collem sursum ubi via carri habetur, et ab inde recto tramite in Cu-
rina, usque ad alium campum in Draciani, et usque ad montes maximos quicquid
excoli potest, et ab inde versus austrum usque ad terras s. Dimitri, ubi lapides immersi
sunt, et ab ipsis signis tendendo versus aquilonem, usque ad Blattam recto calle, ubi

! U potvrdi vojvode Andrije stoji na miesto Kameniani ; et terras de Teno et Gorizza.

—-————— — —— -

pje feae noge :, sea popove 8

215

certa et aperta signa lapidum posita sunt, et ab inde iterum versus occidentem recto |

calle iuxta Blattam, usque ad prefatum promontorlum aluei, ubi lapis immersus cernitur,
et usque sursum ad montes, quicquid infra est in terris, et pascuis ac aquis, et omni-
bus que ibi sunt. etc.

Polichorion u arkivu gubernije zadarske.

G. 1199. 10 svibnja: Zadarski sud dopituje Toli opatici 4 svemu samostanu sv. Marije u
Zadru, mjesto Brda, koje istomu samostanu darova Kresimir kralj hrvatski g. 1072.

Cum nos etc. consules, in plateis post tribunas s. Petri noui ad diuersorum
causas discutiendas et difiniendas resideremus, tu Tollia s. Marie monialium abbatissa,
cum tuo conuentu, per Cosmam filium Janzi — — — aduocatum, in nostri curia veniens,
eontra Urientem filium Cipriani et plures nobiles Jadre, qui terram vestram de Berda
inuasam tenebant, taliter alegasti dicens: Fratres, certum est, quod Laurentius filius
Joseph, dum esset prescripti cenobii aduocatus, coram comite Damiano, illustris memo-
rie, cum adhuc viueret, vobiscum placitauit, et priuilegium Cresimiri regis, bone memo-
rie, quod habebat, ac testes ostendit, et causam ipsam ex iudicum sententia obtinuit.
etc. Áuditis igitur hinc inde partibus iudicium prenotati comitis expleuimus. etc. 'Ter-
minatur autem prescripta vestri monasterii terra in hunc modum: In primis namque ex
parte occidentis a via publica, que vadit Nonam, ubi est lapis signatus signo s. Marie
inuersus, eundo versus boream recta linea usque ad Bregum, qui est ultra arborem pi-
rum, et iterum sursum per limitem, usque ad spinam collis, ubi est lapis priori signo
sculptus et impositus, et ab inde versus austrum per spinam collis, per viam antiquam,
ubi sunt pruna plurima, et ab inde iterum versus austrum, per viam inter duos bregos,
seu limites positam, usque ad aliam viam antiquam, ubi est lapis inmersus, signo s.
Marie sculptus, a quo signo versus meridiem, recto tramite per vallem, inferius in silua,
quousque peruenias ad lapidem insignito priori signo, et ad viam prescriptam, que va-
dit Nonam, et ab inde iterum versus occidentem, qousque peruenias ad priorem lapidem
insignitum, qui est supra villam, que nuper posita est, quodcumque autem infra prescrip-
tos terminos in terris et aquis habetur, vestrum est. etc.

Iz starinskog zapisnika kaludjericah sv. Marije u Zadru.

9. 1200. Bernardo nadbiskup splietski, dopituje putem suda samostanu kaludjericah sv. Bene-
dikta u Splietu, selo. Lugopersina u kotaru dilatskom, što ga darova sstomu samo-
stanu pokojni kralj hrvatski Svenimir.

B. dei gratia spalatensis ecclesie archiepiscopus, dilecte in Christo filie C.(baze)
sancti Benedicti. — — Lecto plenius instrumento — de his, que fuerant in controuersia
actitata, inter venerabilem sororem nostram sancti Benedicti ex una parte, et Vulcinna
filii Biti Nasitorti ex alia, super territorio quod est in Dillato, supter Viperam, quod
territorium vocitatur Lugoperscina, et est in curia spalatensi constitutum, quod territo-
rium dictum fuit iure hereditario ecclesie beati Benedicti, cui diuino munere presides,
ad habendum perpetuo et possidendum, utendum, fruendum cum omnibus, que super se
tunc habebat — corporaliter quoque traditum et inuestitum ab inclite recordationis quon.
dam rege Suinimiro, sicut per publicum instrumentum ipsius apparet. Quod territorium
intra hos fines contineri dicimus: Desuper a Vipera, quomodo vadit Predel sancti Do-

hlc
-*

DERE
"a u L
4
m -
: H pu
- ,
o
MP d
- Adi
: AE
70 aia
DPA.
tr 4T
, “SRE
g +
. BA 7
. LEE
t$
uw
4.4.9
V 1
. o .4 v9
+. EMI
s
H kJ
N^
. “m
. nj 5
ME: B
[28082
a Bi
“e. Y.
. D .
s (UN
05».
i
t
.o. Nr.
H ^. pit
h-. e. ,
mer
KES b
EI
«s
COBER
^ ja
+ :
. MAE
* e.
D a M.
vx,
. N-
. , 2
.9 A
4. BR
*.
H *
v.
t. u
- 4 "
*
(98 0f
fh
E
* 4
. . É
-Q nn
v
. sal
DR
E aet

vs.
$. i
fak
ek.

^. .
29 72 NS
+ &

2A
^ WE £4.

w-—

m
m2,

[PE

Kaje : T]
Štedna gan

» mare, qua itur Tragurium, et
it ab ipsis terris de Mesagalina
» etc.

:rgameni u pismohrani kaludjericah

ilikom riešenja rasmirice medju f
tinu Kresimira kralja od g. 1059
dilegium regis Cresimir, quod 1
: et ei facere (eius fratre) cun
L str. 348.

vatski kralj, potvrdjuje plemičem
venimir darova svomu zetu — Vuni
romu kćer, pošto rečeni plemići

1cia Ungarie, Dalmacie, Croaci
n serie volumus peruenire, quo
th reginam Ungarie, genitricen
m Dalmacie et Croacie in J
s Slauna, Radoslaus filius Marn
3 filius Gregorii, nobiles de Li
ione de eadem personis, ipsius
iginali excellentie. exposuerunt,
1nuli obloquentes et eorum hon
nostras et ipsius domine regin
qua iidem nobiles residerent, :
de genere Lapuch, Vunycha

tisset et collata, et demum eod
) dicta terra iuri regio fuisset
3t. Cum tamen sicut ipsi forer
amque terram tamquam ipsorur
hec tempora iusta et legitima
»uiente, semper pacifice tenuissent
rorum, ipsos ratione dicte t
assesgoribus, uniuersis nobilib:
Suplicantes iidem nobiles — -
, €ui dietus rex suam filiam

veri heredes forent, etc. (sequi
facta.)

Regni Hung. T. IX. vol. III. p.

wrkiva, u vjerodostojnom prepisu ks
ie su darovnice Kolomana i Tvrdk
Kerčelič, Not. Prael str, 114. i |

Nadpisi

sačuvani iz vremena samostalnih vladarah hrvatskih.

I.
| G. 680.

Nadpis nad mramornim grobom prvoga nadbiskupa spljetskoga Ivana ravenskog, u crkvi sv.
Mateja u Spljetu.

t HIC REQVIESCIT FRAGILIS ET INVTILIS IOHANNES PECCATOR HARCHI-
EPISCOPVS.

EE
i
Aa
P, Uu
ALAS
a 1
Pd ED
NE c
Ua jd
o RN
MAC L
UM
je
AU
E^.
VW
Vas LE
PI 120
- t em
AP
MB
ZR.
^» > Em
BJ ie .
R :
ES
EX...
+ ME D
v
4
. H
V IN
* €
ED.
ptt
AN. c
S
"
:. >. E
.*-&E
i
» 63
e ^1
E ^ hod
. 0488
E -
"^ ME
A !
t . -
in ]
ui mun
iet
EN - 4]
1 ši
"nt.
SE
+ €
E
;.
par
DAN
^ ky
D"
t.
. E
. PLEMC
m -
+ 4
“ is»
. ea
(OX
maš
+. a ra
^
US.
.
>,
ža
Dn ka

. Farlati Illyr. Sacr, T. HI. p. 42.
IL 2
| G. 888 | P.
Na kamenu izkopanom u Muču gornjem u Dalmaciji, sada u nar. mugeju u Zagrebu. 1 2
MR PG K PAVE M
BR I" ANGXR. STE G RETESST L XXX jJ
ET. VIII: VI: QIMDrc: E
III.
Oko g. 8/0—900,
Na krstionici velikoga župana Višeslava, koja se nalazi u Correrovom muzeju u Miletcih.
| HEC FONS NEMPE SVMIT INFIRMOS, VT REDDAT ILLVMINATOS. HIC EX-
PIANT SCELERA SVA. QVOD (sie) DE PRIMO SVMPSERVNT PARENTE, VT
EFFICIANTVR CHRISTICOLAE, SALVBRITER CONFITENDO TRINVM PERENNE.
HOC IOANNES PRESBITER SVB TEMPORE WISASCLAVO DVCI OPVS BENE
COMPOSVIT DEVOTE.
IN HONORE VIDELICET SANCTI IOANNES BAPTISTAE VT INTERCE- "
DAT PRO EO CLIENTVLOQVE SVO. :

218

IV.
Oko g. 1030.

U Lokrumskom bivšem samostanu benedictinskom, sadašnjem dvorcu u hodniku, nad grobnom
pločom dubrovačkoga nadbiskupa Vitala.

+ HIC REQVIESCIT VI
TALES ACRHIEP. DO
MI THEODORI FILI VS
P. CVI. AMA. HVMIT. O.

T. j. Hic requiescit Vitalis archiepiscopus, Domni Theodori filius, pro cuius anima
humiliter orate.

V.
G. 1087.

Na grobu Svenimira kralja hrvatskoga imao je stojati ovaj nadpis :
Epitaphium Svonimeri regis Croatorum.

GEMITVM QVIS POTERIT GENTIS RETINERE,
CVM HANC TVMBAM VIDERIT FLETV FLENDAM VERE.
NAM HAC CALIGINE IVBAR REQVIESCIT
EXCELSO DE SEMINE, QVAM MIRE TORPESCIT.
CVIVS NAMQVE MORS DIRA POTEST PANDI.

. PROPTER ATRA SCELERA POPVLI NEPHANDI.
MENTES SVAS AD IMA RABIDI FLEXERVNT
ET NECE DVRISSIMA REGEM PERIMERVNT.
ROBVSTARVM VIRIVN, BRACHIO POTENTEM,
PIVM SVONIMIRVM, INMENSE PVDENTEM.
QVI CLIPEVS FVERAT PRO EIS IN HOSTES.
TERERE CONSVEVERAT INIMICI POSTES.
FLETE IAM PROCERES PRINCIPEM HONORVM.
SENES ATQVE PVBERES TERRE CROATORVM.
NAM REGNI SOLEMNIA PRIMA QVE FVERE.
HINC HONOS ET GLORIA SIMVLQVE RVERE.

Iz rukopisa barberinske knjižnice XIII. ili XIV. vieka. Broj 3481. str. 142. Historia
Salonitanorum Pontificum "Thomae archidiac. spalat. Premda nije ni malo vjerojatno da je gore-
stavljeni nadpis doista stojao na grobu Svenimirovom, jer ga je po svoj prilici prepisatelj djela
Tome naddjakona ili sam sastavio ili u kojem drugom rukopisu zabilježena našao ; to ga ipak ovamo
uvrstih radi toga, što se iz nadpisa vidi, da je narodna priča o nasilnoj smrti kralja Svenimira,
koju i hrvatekl ljetopis po meni u I. knjizi arkiva priobéena spominje, još u XIIL i XIV. vieku
u obće poznata i vjerovana bila.

Lo.

219

VI.
Oko g. 1089.

Nad vrati crkve sv. Jurja u Zestinju ili Miranu stajaše sljedeći nadpis.

HAEC AVLA ET PORTA SACELLI, HIC FESSIS REQVIES; SALVSQVE EGROTIS. EE

HIS SCELVS, DELICTA PVRGANTVR. ET CRIMINA CVNCTA. QVAM E
EGO LUBIMIRO TEPSI CONDIDI. AD HONOREM VIDELICET INVICTISS. SS.
PETRI SVMMI ....... NICOLAI CONFESSORIS, ET GEORGII MARTYRIS.

Lucius, Memorie istoriche di Tragurio. str, 495.

VII.
G. 1095.

Na otoku Braču nalazio se sljedeći nadpis na kamenitoj ploči.
CLARISS. LVX. IN TENEBRIS DIRAE SORTIS AN, F. SAL. R. VN. D. P. P. HIC
M. V. P. D. P. R. ANNO MXCV.
Ovaj nadpis protumači Cicarelli ovako:
Clarissima lux in tenebris dirae sortis. Andreas filius Salamonis regis Ungariae,

defuncto patre Polae, hic miseram vitam pastor ducens, posteris reliquit. Anno 1095.

Cicarelli. Osservazioni sull isola della Brazza. Venetiis 1802.

VIIIL
G. 1099.

U crkvici sv. Mateja u Spljetu, stajaše na mramornoj grobnoj ploči nadbiskupa spljetskoga
Lovre sljedeći nadpis:

QVIS SIM. SCIRE VENIS, QVI MORTIS STRINGOR HABENIS.
PASTOR ERAM TVRBIS, HVIVS LAVRENTIVS VRBIS. g
QVAM EGO DVM REXI. SI QVID MINVS VTILE GESSI. . EE
ID PRECE TE FLAGITO, TERGAS VT OPIFICE XPISTO. (CHRISTO).
CRIMINE TE SANCTVS REX PVRGET VIRGINE NATVS.

Lucius. De Regno Dalmatiae et Croatiae, Francofurti 1666 p. 474. — Farlati Illyricum
sacrum T. III p. 160.

IX.
G. 1100.
Na spodnjoj strani arkitrava crkvice sv. Križa, negda sv. Dominika, na polju ninskom.

GODEZLAI IVPPA. NO- EN. IS. TO. D: MC
Godezlai iuppani Nonensis tempore? dedicatum;? 1100.

G. 1100.
Na njekadašnoj tamnrci i sudnici tvrdjave knezovah krčkih u gradu Krku na Kamplinu, nad
prvimi vrati:
.OC. OPVS E. TOIS. H. COMVNIS
T A. DNI. M. C. NA. MO.
I. TPOE I VEGLS. EPI. ET. B. AC. W. COV. '
OC. OPVS E ICEPTV.

Ovaj nadpis priobéi Ivan Čručić u svojih Krčkih starinab, književnik g. 1865. str. 19,
te ga ovako protumači:

Hoc opus est omnis (mislim da bi bolje bilo tocius) huius communis anno domini MC.
Natale? Magistro? in tempore Joannis? Veglensis episcopi et Bartholomaei? ac Witi?
Comitum. Hoc opus est inceptum.

XI.

G. 1101.

Na jednom komadu kamena donešena iz Modruša u narodni Muzej zagrebački.

Index

Historicus, topographicus, iuridicus, ac aliarum rerum praecipuar

A. Abbas se, Martyrum Sergi et Bachi 188.
Abbas Benedictus ignoti monasterii a 1070 p. 189.

Abbates monasteriorum.

Altahensis. S. Mauricii. Otgarius abbas, A. 861, 49.
Arbensis ove, s. Petri, Fulco abbas a 1060 11,
Belgradensis ss. Cosmae et Damiani. Felix abbas
A. 1012—1013, 146. Niciferus. 146—174. 213.
Belgradensis s, Joannis evangelistae abbates: An-
dreas A. 1059 p. 118, 119, 120. Lupi abbatis me-
moria A. 1073—1078. p. 159, 165, 167. Petrus A.
1013, p. 148. A 1076. 154, 155, 151, 158. A. 1077.
160. Madius A. 1072. 145. A. 1080. p. 167, 168.
S. Bartholomaei dioec. belgradensis abbates: Adamus.
monachus A. 1069. 132. Joannes A. 1075. 150. A
1076. p. 155. A. 1078. p. 162, 164, 168.
Jaderensis s. Chrisogoni. Abbates: Adol bertus
. p. 16. Madins A, 986, p. 94. Tr
Transo c. A. 990, 95. A. 1090 p. 106. A, 103
et 107. A. 1086. p. 110. c. A. 1042 p. 112. 129.
eins memoria 147. Vitalus a 1044. 114. Gi-
sus A 1056 p. 110. Petrus A. 1065 p. 124. A.
1066.125. A. 1067 p. 128. A- 1069 p. 180. A. IOTO.
p:,136, 187,138. Pormin us A. 1070 p. 138.
etrus 1072. p, 142, 143. Ma ius A. 1072 p.
M5. G... c. A. 1072 143. Petrus A. 1015.
150. Madius A. 1086 p. 167. 166. A. 1096. 186.
187. Dabrus nnper abbas A. 1005 p. 142. Joan-
nes. A. 1166. 211. Marinus, A. 1182. 213.
Laeromensiss. Benedicti. Petrus abbas A. 1025.
105. Vitalis c. A. 1035—1040 A. 109. Petrus
A. 1044 p. 118. A. 1056 p. 118
Meletensis s. Benedicti, Grobus abb. A. 1095—1040.

p. 109.
De Neumis s. Petriin valle. Dabragna abbas c. A.
1072 p. 143.
S. Nicolai. Petrus abbas c, a. 1072 p. 143.
Ragusanae dioecesis. BS. Sergi et Bachi Mart. A.
abbas A. 1100 p. 188.
De Salona s. Moysis. Ursus abbas A. 1070 139. A.
A. 1072 p. 245. A. 1078 p. 165.
De Salona s. Petri. Nicla abbas A. 1075 p. 149.
De Salona s. Stephani. N. abbas A. 1020 p. 102.
Urso abbas a 1026 105, 106. Dabro abbas A.
1060 p. 128 Gisilbertusa 1069 p. 133. Da-
brionis abbatis memoria a 1070 p. 199. Theo-
dorus. A.1078. 143. Dominicus A. 1016—1086
p. 115. Gisilbertus A. 1088. p. 117. Ysaac
sbbas A. 1085 &. 178.
Sansicovensis s. Michaelis, Joannes abbas A. 1072.
18,

Selensis prope Salonam s. Petri. Greg
c. A. 1014—1080. 171. Decara A.
p. 174. Dusigran A. 1086. p. 180.

Spalatum prope s. Stephani (ertra urt
abbas A, 1016. p. 11. A. 1089. Ii

118.

Abbatia s. Adriani 69.
Abbatia Chiemisse 203. 207.

Abbatissae monialium
Belgradensis s. Thomae ap. Dabriza a
1069. 132. Madia A. 1076. p. 156.
Jadrensis s. Mariae. Ciccha abbatisa A. 1
10/2, p. 148., 144, Agapis A. 1072.

1081. p. 180. Seomosa A. 1167. 211
A1
Spalatensis

215. S. Platonis, Vrania. 116
Benedicti. Chatena abbati

p. 134. eius memoria A. 1076. p. 154.
1076. p. 154. Mirazza A. 1086. p. 180
. 186.

Chaza. A. 1188. 213. A
Eufemia abbatiss

Abrahae convivium 11.

Abraham, episcopus frisingensis 89.

Abricus Taco 98.

Absarensis ecclesia 81.

Absarensis episcopus 62. 195.

Absaro civitas 101.

Acina Paulus 172. 175.

Acuzonis legati memoria 150.

Adalbero dux et Marchio Charintiae 108

Adalbertus archiep. Magdeburgensis 92.

Adalbertus dux frater Andreae regis Hanj

Adalbertus marchio Austriae 108.

Adaldago archiep. bremensis 92.

Adairich testis 67.

Adalvinus archiep. Juvav. 50.

Adam, s. Bartholomaei abbas 132.

Adam episc. rubinensis 90.

Adam, Adamizo nonensis iupanus 129, 18:
142, 144, 141, 162, 164.

Adam presbyter et monachus, notarius 1

Adamiz frater Zarondris Kevik 146.

Adamizo, filius Dobromiri 146.

Adammizo iuppanus vide Adam.

Adamizo iupani terra 138.

Adamus, civis absar 101,

Adamus, Croatiae electus episcopus 129.

Ad muros, locus 119.

Adalbertus abbas s. Chrisog. 76.

Adriani s. Abbatia 69.

Adrianus papa 63.

Adrinae praedium 102.

Advenae 38. 39.

is 15.
ioris 75.

i 90,
jetropolitana eccl, 39.

146. 211.213,

las 37.
72.
is 44.
Pincii 96.
1. 126.127. 128.140. ITI. 212.
t. 184. 186.

auritii 49.

ae 48. 67.

scopus et aulae regiae can-

s 94. 95.
it. 5. 19.

t. 76.

68. 71.
112. 158, 211.
160.
4
annis ev. Belgradi p. 118.

"us. 103.
163.

ritanus 35.

91. 198.

107. 110. 115. 116. 148.
196. 197. 198.

adr. 125.

oris 75.

bini 181.

Andreas filius Papae, marite
Andreas filius presbiteri not
Andreas filius Salamonis reg
Andreas frater Dabranae pri
Andreas patritius trag. 124.
Andreas Petri spalat. 188,

Andrens presbiter testis 137,
Andreas presbyter iader. 91.
Andreas presbyter raguseus.
Andreas presbyter et regis :

capellanus regis 178.

Andreas prior 142.
Andreas prior iaderensis 75.
Andreas prior belgradensis
Andreas prior veglensis 100,
Andreas 1. rex Ung. 116, 11
Andreas sacerdos spal. 135.
Andreas tribunus iadr. poste
Androas vir religiosus p. 11
Andreas et Nicolaus regio s
Andreatius Cattarensis 40. 4
Angarine 39,
Angeli de argento 184,
Anglorum archiepiscopi 98,
Anna filia Andreae prioris
Anna filia Maifavao (Moislava
Anna filia Praestantii priori
Anna soror s. Benedicti 134.
Anna uxor Petri Cerni 178.
Anno II. Coloniensis archie]
Annonus vetuarensis episc. 4
Antaima Joannes 198.
Antibari civitas 86,
Antivarensis civitas 104.
Antivaris civitas 151,
Antiquorum mos 155.
Antiquorum anthiphonarioru:
Antoninus subdiaconus 9, 13
Antonius Margaritae notariu:
Anzonis ecclesia 50, 69, 201,
Anzulo civis spalatensis 149.
Appenins praef. praet. Sirmii
Apollinaris s. corpus 28, 29,
Apricius, Aprizzo (Socolar) Sot
141, 148, 156

Apridzi filius, Verdata 165.
Aprizzo, testis 155.
Aprizonis fllius Verdata 167,
Apsaro civitas 91.
Aquilegia civitas 41.
Aquileia civitas 90.
Aquileiae patriarchatus 36—1
Aquileiensis ecclesia 41.
Aquileiensis patriarcha, Fori
31, v. Patriarchae.

Aquis civitas 3, 4.
Aquisgrana civitas 42, 43, 21
Aquisgranense capitulare 40.:
Arabarbi Petrus 113.
Arabum reges 53.

Arbe civitas 37, 99.
Arbensis comes Mazolinus 14
Arbensis ecclesia 81, 140. 21
Arbensis episcopus Ticynus 1
Arbensis urbs 192.

Arca locus 172.

Ardingen, curtis 71.

Archiepiscom.
Antibarensis. Petrus A. 1062—1067. p. 126.

Bremensis. Adaldago A. 914. p. 92.

Coloniensis Gereo. A. 974. 92 H. . . (Hermannus

I A. 1035. p. 108. Anno c. A, 1062— 10067. p.

Diocliensis. Petrus A. 1062—1067. p. 126.

Epitaurensis. Andreas A. 743. p. 35.

Justinianae primae. Catellianus A. 585. p. 3, 4.
Joannes A. 602. p. 32, :83. 38.

Juvaviensis seu Salzburgensis. Arno. A. 811. p
41, 42, 88. Adalvinus. A. 861. p. 50. Diothmarus
A. 890. 68. A. 891. p. 71. v. Salisburgensis.

Laureacensis. Yrolphus. A, 804—836. p. 44, 45. Ge-
rardus. A. 954. p. 57. Pilgrinus. A. 974. y. 92.

Magdeburgensis. Adalbertus A. 974. 92.

Moguntinus. Houtbertus A. 974. p. 97.

Moraviae. S. Methodius A. 879, p. 63, 64.

Pannoniensis ecclesiae. S. Methodius A. 879, 63, 71.
N. 1020. p. 102.

Pitauritanus vide Epitaurensis et Ragusiensis,

Ragusanus. Vitalis A. 1023. p. 103, 104. A. 10830.
p. 200. Vitalis II. A. 1044 p. 112. A. 1058. p.
118. A. 1074. p. 148. Petrus A. 1076, p. 151. i
1100. p. 188.

Ravennae. Marinianus A. 599. p. 80.

Salonitanus seu Spalatensi& Joannes de Ravenna
A. 680. p. 217. Petrus A. 807. 45. Petrus A. 892.
12. Joannes A. 925—921. p. 76, 11, 78, 80, 81,
82. Martinus A. 994. p. 96. A. 1000. 97, 105.
Paulus A. 1020. 102, A. 1026. p. 106. eius me-
moria A. 1070. p. 139. Vitalis. A. 1030. 217. Lam-
pridius A. 1036. p. 111. Laurentius A. 1059. p. 120.
Joannis memoria A. 1061. 128. Laurentius archiepi-
Scopus electus A. 1065.125. Laurentius A. 1066. 126
1069. 183. nuper absarensi& 134. A. 1070. 139.
c. A. 1072. 148. A. 1075. 150. 1076. 153, 154,
155. A. 1078. 162, 163, 165. A. 1080, 170, 175.
A. 1088. 178. A. 1085, 178. A. 1086. 179, 180.
A. 1088. 181. A. 1089. 182, 183. A. 1091. 185.
À.1099, 219. Gaudius. A. 1159. 211. Bernardus. A.
1200. 215.

Salisburgensis. Joannes 899. 74. Heroldius A. 954.
84, 88. Fridericus A. 978. 91. A. 974. 92. A.
978—979. Balduinus A. 1051. 206.

Sypontinus. Giraldus. A. 1074. 148. A. 1075. 150.

Trevirensis. Diotericus A. 974. p. 92.

Arena, locus dioeces. Bestoensis 138.
Argenteus (moneta) 170, 172, 178.

Árischu, arator 116.

Arichsteti, locus 69 201, 203, 207.
Ariminenses 47.

Armati filius Madius 168.

Armatus archidiaconus iaderensis 95.
Armeni 51

Armonius, princeps Bulgarus 96.
Arnesdorf, locus 69, 200. 203, 208.
Arno archiepiscopus iuvavensis 41, 42.
Arnoldus de Lumbah 109.

Arnolfus dux Carantaniae 67.

Arnolfus rex 68, 70, 71, 72. memoria 204.
Arnulfus dur, 48, rex 71.

Articulus excommunitatis 12.

Asca, locus 135.

Asdrizius podzupo 133.

Assericha, locus 159.

Astarviza locus 50. 70.

Astriz podsuppan 175. v. Ostrizz.
Atarhof, Aterhof locus 68, 200, 208, 207.

223

Atarsee lacus 68, 200, 203, 906.
Athalaricus rex Gothorum p. 194.
Atneslug, pons 165.

Attilana tempora 3.

Audulfus Francus 40.

Anffredus preshyter iader. 107.
Anffredus sacerdos et notarius 110.
Auluci coniux 75.

Aureus, moneta 183.

Auri pondera 119.

.| Aurificus, Grubiz 173. Zura 17.

Aurum obrizi 99.

Avares 43,

Avari 53.

Avaria 44, 93.

Avarorum partes 40:

Avarorum provincia 35.
Avarorum regio 88,

Avo testis, 67.

Ázeco episcopus Wormaciae 158.
Azo advocatus 90,

Babina palla (polje) 105.

Babine pale 109.

Bacauda, presbyter 197.

Bacensis civitas 3.

Bacharinus presbyter 98.

Badoarius da Spinale legatus venet. 188.

Baioaria 43.

Balduuinus archiep. Salisb. 206.

Balechia, terra 169.

Baleni (babinopolje) monasterium 118.

Balla, testis 173, 175.

Balli vinea 149.

Balsamus, vir 112.

Bani Chroatiae 118, 129.

Bani: Croatiae, Bosniensis, Sclavoniae, Posigae, Po-
draviae, Albaniae, Sremi p. 188.

Bani Croatorum. :

Pribina c. A. 990 — 1000. p. 129.

Godemir A. 1029. p. 106, 129.

Gvarda c. A. 1030. p. 129.

Bozetech e, A, 1035—1040. 199.

Stephanus A. 1042. p. 111. Prasca 199. Cucar p.

Goizo (Goislav?) a 1059. p. 119, 120. A. 1069. p.
133, 136

Svinimir A. 1070. p. 137,138. A. 1072—1073. 146.

Slavaz c. A. 1072. p. 189.

Dionisius. A. 1182. 212.

Petrus A. 10783 —1075. p. 148. 171. Mogorovig 189.

Dragota A. 1078. p. 161.

Petrus Svacig c. A. 1086—1102. p. 180.

Dionisius A. 1182. 212.

Bani in Croatia de genere Croatorum a tempore
regis Svetopeleg usque ad Svenimirum regem. 183.
Stephanus Cucar, Saruga Cudomirig, Ovirica, Peter
Mogorovig, Cacig, Marian Cacig, Slavaz, Cucar,
Petrus Svacig. 189.

Bani Zachulmiae.

Ratimir c. A. 1085—1040. p. 109.
Strassimir c. A, 1035— 1040. p. 109.
Bani electores regis Croatiae 188.
Banni 200 201, 203.
Banus Croatorum 86. .
Barcensis ecclesia 197.
Barba, civis absar 101.

M.
122, 146, 147.
iaderensis 95.

zoni 16.

o Illyrici A. 592 10.
er salonitanus 197.

3 presbyter 172,

d salinas 98.

34.

Marius Heinr. III. 209.

» 184.

tes Croatiae 154.
asbyter tergestinus 85.
"nicus 174.

|. 4.
us spal. 135.
absarensis 153.
sc. belgrad. 148.
derensis 90, 91.
»r (53, 90, 94. S7, 108.
: militum 36, 37.
1 Dalmatia 119.

100.

197.
141.

Henricus 92.
um 88.

110.
cceanae, in servum datus a patre 174.

Dalmatiae 119, 120, 136, 189, 140,
s A. 1075. Gregorius frater episcopi
tina, Michael de Utica, Praestancius,
tasii, Michael de Diachuiro p. 149.
ves Drago, Praestancius, Michael,
j, p. 156.

scopi. v. episcopi.

or tragur.? 129.

vit, Jaderae 195.

Farensis A. 1386. p. 168.
nus 132.
sinna. 157, 162, 164. 167, 182.

Berda, locus 138, 144.21:
Bericinus Cirvica Tobri 91
Berislav Comes 161.
Bernardus medicus 86.
Berzana, veglensis 100.
Bestoensia ecclesia 195.
Bestoensis episc. Andreas
Besrodie Bratichi 159.
Besvetia ? 175.
Beuzavaticum, municipiur
Biachy, locus 73, 164.

Bi civitas 175.

locus 178.
Bilisasee (Pelissa, Pleso)
Billa, locus 98. “
Bilsoy (de) Susalo 176.
Bilza filius Girdeo 171.
Bipirelle filius Grubo 172
Bis de Cveca, villanus 11
Bitta 111. 213. 215.
Bizantini moneta 152.
Bizangius presbyter spala
Blatta locus 119.218. 21t
Bogacbi, ipa 140. 210.
Bocius, veglensis 100.
Bodanellus Cando 187.
Bodinus rex Dalmatiae 18€
Bogdan, testis 179. 218. 2
Bogoboise Mirce, patriciu
Boheimi 43.

Boianus filius setnici 172
Bolau frater Drugani 172
Bolan, tepciza 187.
Boledrag iupanus camera:
Boledrng frater Draganeg
Boledrug testis 172.
Bolemir iupanus nonensi:
Bolemiri filius 167.
Boleslaus Bodinus, rex D:
Boleslaus curialis Comes
Boleslaus, tepzo. 120, 19€
Bolesminus testis. 118.
Bolicii filius Dabro, prior
Beliza, pater Dabro Prior
Bolinega de Nona 141.
Bona filia Madii Segae iu
Bona Lapata 111.
Bonamuta de Dabro 138.
Bonemute de Petrus 147.
Bonifacius defensor 19.
Bonifacius notarius 18.
Bonosiacorum scelus 4.
Bonus, arbens, 99.
Borivoy filius Gurgi 174.
Bosethech, bunus 129.
Bositech de vico Coquichi
Bosilina, territorium regs
Bosniensis banus. 188.
Boza et frater eius Vilcan
Bozza, territorium 172.
Bracia insula 161, 162.
Bracile (de) paria 112.
Bran iupanus cum filio s
Brana mulier traguriensis
Branislav, filius Padoslavi
Branimir, dux. 59, 61, 65
Braniza parens consanguine
Brataza, frater Zezani 174
Brate, iadrensis 144.

| | 295

Brate, testis 185. . Calbarolae praedium 102.
Bratessa puerulus 174. Calcariae 38.
| Bratichi Besrodie 159. Calenduli filius 172. Calendulo Joannes 172. frater
| Bratiza filius Chudina 176. Dragani.
| Bravar 98, 148. Calinieus exarcha Rav. 26, 27, 29, Italiae 30.
| Bravar Dominicus 157, 158. ' Callis antiqua 169.
' Bravar Vilcan 113. Calonus, testis 156.
. Bravizo (Obrovac) locus 130, 141, 142, 143. 211. Calosus testis 156.
Brazza, locus 115. Calmon Benedictus 123.
Brebera iupa 56. ; Camera ducis 150.
Breberizo presbyter 146. Campanae 112, 141, 184.
: Breemberga, locus 40. Campisani locus 174.
| Bregus, mona 166. 215. Canipue, locus 179.
| Bremensis archiepisc. 92. Cancellarius civitatis Novae 37.
Brestenpotock, territorium 165. Cancellarius regis 132. 137, 155, 178, 184.
.Bresteni, terra 172. Cancianico Joannes 37.
Bresti, locus 175, 176. Candido, prior iadrensis 131, 149.
Breviarium 112. Caudidus, testis 142. 145." et filii 186.
Brivinus (Pribina) dux 49. Cando testis 138, 187.
Bruniae et arma 40. Cando presb. vegl. 100.
Brunno cancellarius 90. Candonis (prioris) tempore 147.
Bruno episc. Wirceburg. 108. Candulus presbyter 168.
Bubanus frater Lampredii 131. Candussus presb. absar. 102,
Bugani iupa 140. 210. Canialbus testis 113.
: Bucinus, civis Ragus. 103. Canonica poena 13.
Budez, Bydiz, postelnie 129, 132. Canonica probatio 31
Budicio postelnic 137. Canonica sententia 23.
, Budichinus Forminus spalat. 134. . Canonica ultio 13.
| Badimir, filius de Deridrug 184. Capella, locus dioecesis Bestoensis 198.
Budimir, tepciza 148. Capellanus regalis Johannes 174, 175, v. ; Dignitates
Budimir iupanus comitissae 73. Caprense territorium [striae 36.
Budimir, iupanus Palatinus ducis Mucimiri. 13. Capritana insula 26, 30.
Budillo capellanus 126. Capsa argentea 152.
Budinellus iadrens. 144. Captivi vendibiles 16.
Budinellus, testis 185. Caput de Cumano 169. Caput Panuli 169,
Budinna, villanus 160. Caputa Doimus 102.
Budizo filius Daneico 120. | Caputac Duimo 111.
Budizo presbiter 119. Carantana, civitas 69. 202, 204, 205.
Budrag capellanus (regis) 184. Carantanus 69, 201, 204, 205, 208.
Budvanensis civitas 35. Caravia, presbyter 111.
Bulcsisce, villa 89. Carboni Petrus 172.
Bulgari 81. Carentani (Karentani) 43.
Bulgaria 81, 86. . | Carentanns 248.
Bulgarorum. episcopus. 59. Carento, servug 47.
Bulgarorum imperator Stephanus (Samuel) A. 994. 96. | Carinthia 159. .
Bulgarorum " Sismanus, eius memoria p. 96. | Carolus magnus imperator 36, 39.
Bulgarorum rex Michael A. 866. p. 51. A. 878 p. | Carosus, civis Ragus 104.
57, 200. Carsus 83, 166.
Bulgarorum terra 96. Carumbizon, famulus 116.
Bulia de Paulus 136. Casanus filius Butirani 76.
Busica Forminus spalatensis 111. Casari de mulier 174.
Butinaves, curtis 112. Casari filii 176.
| Butiranus, pater Casani 76. Casini 38.
| Butte de vino 76. Casini montis monasterium s. Ben. 94.
Byach locus 46. Caslina Petrana 111.
. Caslinae Duimus 180.
Cabrona, locus 75. Cassan, possesiio 98,
Cachinus, quidam 120, Cassiani s. vinea et ager 149.
Cacig, banus 189. Castellanus Mlchael 165.
Cacig Marian banus 189. Castellum-Belgrad. 214.
| Cadas, famulus I16. Castellum in promontorio Treni. 214.
| Cadolaus comes 36, 39. Cadolas comes 42. Castilanus (belgradensis)episcopus, 150
| Caenobium s. Chrisogoni 106. Castorius notarius, chartularius, 28, 29, 30, 31.
| Caenobium ss. Domnii et Anastasii, Cosmae et Da-| Castriza de Drago 120, 158,
| miani p. 46. v. monasteria. Catarinensis civitas 35, 104.
| Caesarius presbyter 197. Catarini 174.
| Calabria 54, 55. Cataro a Jadrei 172.
| Calafato, civis tragur. 124. Catellianus archiepiscopus Primae Justinianae. 3.
| Calamito, locus 149. Catera civitas 151.
»
|

15 a)

BE za
A.
b.
k

» .
| ke .

to
e.
-...
.-
een
*
'
bj

«+ W^, 9
oram s
po. -

iota

Ue
"e. 4
"2,0

TK ART O RA Y MY
PE N QUT US "n V v . ete 5 I

s
Y

uU.

226

Catharitana ecclesia 81.

Causidicus regis 144.

Cecchiz presbyter testis 176.

Ceculus presbyter Spalat. 179,

Ceden locus 171.

Cegaita Petrus 173.

Cegayta testis 175.

Celararius 172.

Celestinus princeps bulgarus 96.

Celianus Ludiocensis (Ludrensis) episcopus 198.
Cenetenses 47.

Centarchae 38.

Centena iuppa 162.

Centurio: 106.

Ceprigliani, locus 138.

Cerani, locns 157.

Cerminichus brebersticus iupanus 197.
Cernata diaconus filius Prodani Pecce 175.

Cerne Cucilli filius advocatus coenobii s. Mariae 166.

Cernec archipresbyteri filius Plato 158.
Cerneca tribunus Jadr. 110. 1380. |
Cerneta nobilis iadr. 187.

Cernezae filius Maius 143.

Cerni Petrus qui et Gumay filius 178, 179.
Cero frater Sidici 97, 98.
Cesentenses 41.

Cetina Cottus 164.

Ceustil, servus 47.

Cha Fisole 100.

Chaganus Avarorum 53.

Chaida Petrus monachus 159.
Chalaina villanus 167.

Chalainna 165,

Cnalenna cum fratre Pribina, 159, 160.
Chameniani, locus 165. 211. 214.
Chartula emphiteoseos 37,
Chataritanus episcopus 79.
Chatenna abbatissa 134.
Chatennae abbatissae, memoria 156.
Chatissa, locus 70. 204. 206, 209.
Chelmenani, locus 167.

Chelmiae ducatus 189.

Cheran, locus 161.

Chesica, locua 97.

Chezil dux (vide Chocil) 67.
Chiemisse' v. abbatia, *
Chirichstetin, locus 49.

Chirnechia civis spalat. 188.

Chiso de Repusina 97.

Chissa, urbs et insula 139. 210.
Chlebena iupa 86.

Chlebiana v. Chlebena

Chortinus servus 46.

Chozil comes 48.

Chozil dux (Kozel) 71.

Chranco iupanus Zacholmiae 109.
Chrapuchfeld, locus 70. 204. 206. 209.
Chrastani, locus 119.

Chreinicus filius Joannis 156.
Chresimiri regis allodium 158.
Chripino, locos 119.

Chroatensis episcopatus 119.
Chroatia 96. 211. 214. v. Croatia.
Chroatiae Comites 126.

Chroatiae episcopus Rainerius 126.
Chroatiae nobiles 128.

Chroatiae regnum 184.

Chroatini filius Vechedrag 168.
Chroatinus frater Lutstrachi 159.

Chroatinus, testis 187.

Chroatorum dad. 138,

Chroatorum nobiles 136.
Chroatorum rex quidam 128.
Chroatorum regnum 46,
Chroatorum viri 170.

Chrobatia 86.

Chrobatinus frater Lutostrahi 138.
Chrubenna, postiuppo 120.
Chrucaina postiuppan 156,
Chruchenna 158, 159.

Chruchena postiuppo cum suo genero Vitali 167, 168.
Chruchola Simon 98.

Chubenza 70, 204, 206, 208. -
Chudi Andreas. Desa Dominicue 149

Chuduli filius Zachariae a patre pro serve datus 174.

Chulmorum dux Michael 76, 78.
Chumbenza, locus 50.
Chval, locus 171.

Cicca filia Doimi et Vekenegae, soror monialis 125.

126.
Ciccha, Cicca, abbatissa s. Mariae in Jadera 149, 145,
146, 180, 181
Cicla, testis 146, 175.
Cicle, testis 156.
Cildalagana, 1nulier 111.
Cillava Niva, venditor 175.
Cimilia ecclesiae salonitanae 199,
Cimpli Gregorius 172.
Cingulo de Joannes q. Colusii 163.
Ciprianus servus comparatus 178.
Cipryanus presbyter capellanus 47.
Cirnecha, diaconus 156.
Cirnotta testis 176.
Cirvancus, mons 68. 200, 203, 907.
Cistanesfeld, locus 204, 208.
Cisterna Jaderae 185.
Cives maiores et minores 149.
Civicitus Buzaicho 98.
Claudius nobilis spalat. 135.
Clementis s. reliquiae 52.
Cleonia (Hlievno) comitatus 738.
Clevna Cottus. 164.
Climin, filius Desinne iupani 142.
Clisa, civitas 176.
Clissa, comitatus 73.
Clobucec locus 164.
Clonimir frater Grubti 175.
Cluzar Togedrag 173, 155.
Clusan, curtis regia 46.
Cobilache, locus 177.
Collaudatio nobilium in electione regis Chroatiae 181.
Collectae 38, 39.
Collecta ecclesiastica 164.
Collectae ovium 39.
Collonellae, sive acervi immurati in limitibus 187.
Colnic, via 213.
Colomannus rex 142. 210.
Coloniensis archiepiscopatus 92.
Coloni 144.
Colosseus Comes Pannoniae 1, 2.
Columna de Maius, prior iaderensis 129.
Comaclenses 41.
Comareto, locus 75.
Comercia 135. .
Comerzarius 142, 143.
Comerzarius Andreas 168.
Comerzarius Maius 114.
Comites 162.

-— “s. — 000000 — S —— 0 -

Comerzarius Petrus 142.

Comicin, iupanus. 46

Comites comitatum Croatiae 188.

Comites Croatiae 180.

Comites et Barones regni Croatiae 154.
Commissor fidei 76

Comnenus imperator 121.

Comparatio servi Cypriani et eius filiorum et filiarum
Comunionis cosortio prohibita 28.

Concilia bis celebrantur 198.

Concilium episcoporum 13.

Concilium sacerdotale 13.

Concilium salonitanum I. et II. 195, 197.
Confirmationales lit. regum 153.
Congregatio regni 154. *
Conprovinciales regni 181.

Conscach, locus 170

Conscriptae paginae Trpimiri et Mucimiri ducis 158.
Constantina augusta 18.

Constantini filii 107.

Constantinopolis urbs 4, 5.

Constantinus arbensis 122.

Constantinus Ducas imp. 124, 128.
Constantinus imperator 86, 44, 75, 90, 94, 97, 103.
Constantimus magister 76.

Constantinus Monomacus imperator 111, 112.
Constantinus philosophus 52 quondam 65.
Constantinus tribunus iader. 16.
Constantinus episc. Mediolanensis 27, 98.
Constantinus episc. scodritanus 32, 197.
Constantius imperator 58.

Constitutio regis Croatiae 159.

Consularis senator Dalmatiae 194.
Conventio 176. .

Convivia communia 11.

Conustina, territorium 178.

Copertorium de lecto quirino investito cum sirico 76.
Coperta de argento 184.

Coppa de argento 76.

Coprive, fluvius 140. 910.

Coquichin, vicus 168.

* Corona regni Croatiae 152.

Coronae aureae gemmis ornatae 152.
Coronae de auro 1.

Corinthi 65.

Cortena de serico 112. .

Corvus Petrus 123.

Coscie Gregorii advocatus. 214.

Cosice, locus 164

Cosma luschicus iupanus 137, 138.
Cossiza curtis 159.

Cotahelm, testis 48.

Cothi, Gothi 195.

Cotini Johannes 172.

Cotinus Vuca 173.

Cozil (vide) Koze] dux 48, 52, 56, 67, 11.
Cozzinzani, locus 172.

Crasona dvornik 146.

Crastani locus 168.

Crasulpa, locus 50, 70.

Cravati vide Croati 89.

Craymir procurator 109.

Crebesoy, testis 111.

Cremene, locus 164.

Crenia, iupanus 165. .

Cresamustl, camerarins secundus 78.
Cresimir, avus Cressimiri Petri 126. 144.
Cresimir maior rex Croatiae 129.
Cresimir rex Croatiae et Dalmatiae 126, 125, 128,

221

131, 182, 133, 134, 135, A. 1070. 136. (Petrus) 137,
188, 139. 1071. 140. 1072. 141, 144. A. 1072—1073.
146, 148 memoria A. 1077. p. 158, 159, 165 180.
210, 211, 213, 214, 216.

Cresimir rex, Stephani regis filius 118.

Cresimir rex; regis (Svatoslai) filius 129.

Cribasa iupa 86

Cricine, testis 111.

Crina patricius iader. 125.

Crine, filii 130

Cripotin, aqua 178.

Crisana diaconus 114.

Crisogoni s. territorium 129, 130. >

Croatae 81.

Croatensis episc. Marco 112.

Croatia 149.

Croatiae et Dalmatiae confinia 189.

Croatiae regis captivitas 150.

Croatorum Dalmatiuorumque regni regimen 152.

Croatorum Duces.

Mislavus c. A. 836. 46.

Trpimirus A. 837 45. 46. eius memoria 72. et A.
1076. 153.

Domogoj (Demago) circa A. 878. p. 56. |

Mutimir (Montemir) dux Salvinicae (Slavoniae) A.
815. p. 51.

Sedeslav (Sedesclavus) A. 879, p. 59.

Branimir A, 879. p. 59, 61. A. 880: p. 65. memo-
ria 211. A. 888 p. 217.

Mučimir (Muncimir) A. 892. p. 72. 78. eius me-
moria 1076, p. 153. )

Stephanus nepos Cresimiri regis, dux Croatorum
A. 1096. p. 126. haeres Cresimiri regis A. 1069.
p. 133.

Jacobus dux Marianorum. Jacobus Morsticus, Marsti-
cus, Maritimus A. 1076. p. 155. A. 1074— 1080:
171, 173. 175. A. 1088. 181. A. 1089. 189.

Simon dur? A. 1076. p. 156. c. A. 1080. p. ITI.

Croatorum Duces in Pannonia.

Liudvinus, (Ljudevitus) A. 819. 209.

Pribina dux, eius memoria. A. 861, 49...

Kozel (Chozel. Chozil) dux A. 860, 48. A. 869. 52
A. 813, 56. A. 884. 67. et A. 891. 1. (memoria)

Croatorum episcopus 80. v. episcopi.

Croatorum generationes, seu tribus, ex quibus elige-
bantur Bani: Kacigi, Cuccari, Svacigi, Cudomirigi,
Mogorovigi, Subigi. p. 188.

Croatorum princeps 81.

Croatorum provincia 78.

Croatorum reges.

Tamislaus (Tomislav) A. 925 — 927. 16, 78.

Cresimir maior, pater Drzislavi regis, eius memo-
ria p. 129.

Dircislaus (Držislav) A. 994. p. 96. A. 1000. p. 97.
eius memoria p. 129. |

Cresimir, avus Cresimiri Petri, eias memoria p.
126, 129, 144.

Svetoslaus et Goislavus, fratres Cresimiri avi Cre-
simiri Petri, eorum memoria hs 129.

Stephanus I. defunctus pater Cresimiri Petri A,
1059. p. 118. A. 1066. p. 126. fllius Svetoslai
regis p. 129. eius memoria yp. 131. ,

Cresimir Petrus A. 1059 p. 118, 120. A. 1060. p.
121. A. 1061. p. 123, 124. A. 1066. p. 126. A,
1067. p. 128. A. 1069. p. 181, 132, 133, 134,

228

135. A. 170. p. 136, 137. memoria v. Cresimir.| Dabro abbas coenobii s. Stephani protomartyris extra
p. 180. et. urbem 153, 177. 118. |
Slaviz rex A. 1673— 1074. p. 148. Slavizo c. A. | Dabro, arbens 99.
1075. p. 171. Dabro, civis absar 101.
Demetrius Svinimir A. 1076. p. 152, 153, 151. A.| Dabro, civis tragur. 124.
1077. p. 160. A. 1078. p. 161, 162, 163, 165. A.| Dabro, diaconus 73, 98, 171 (filius Dilli) 171 filius
A. 1080. p, 167. A. 1076— 1080. p. 170. 175. A,| Diti notarius 175, 176.
1083. p. 177. A. 1085. p. 178. A. 1086. p. 119. | Dabro, diaconus filius Petrizi 175.
A. 1081. p. 189. Nuper defnnctus c. A. 1089. p. | Dabro diaconus spalat. 111.
182. Svenimir rex p. 189, 211, 212. 213, 215,, Dabro episcopus 146.
216, Svonimir rex A. 1088. 218. Dabro episc. belgradensis 126.
Stephanus II. A. 1088. p. 181. c. A. 1089. p. 181,| Dabro archidiac. jaderens. 159.
182, 183. Dabro filius Bolicie prior iadr. 144,
Almus rex Chroatiae. A. 1091. p. 184. Dabro filins Madii cognati Cressimiri regis avi, 126.
Boleslaus Bodinus rex Dalmatiae meridionalis A.| 144.
1097. p. 187. A. 1100. p. 188. Dabro filius Niliphori 131.
Croatorum regnum 188. Dabro frater maji tribunus iader. 95.
Croatorum terra 82. Dabro Poliscicus 2upanus 137.
Crobatiae regni sacerdotes p. 164. Dabro presb. spalat. 102.
Crowati 109. Dabro, prior iadrensis filius Bolizae 126.
Crovati Cravati pagus 87, 89. Dabrovit setnicus 161. v. Dobrovit.
Cruce, locus 169. Dabro tribunus iaderensis 76. 90. 170 110. 130.
Cruces de auro et argento 1. Dabro, veglensis 100.
Crustina, locus 149. Dabruc, filius Plesi principis 98.
Crunzita, locus 69. Dabrus, diaconus 113.
Crux magna et argentea 184. Dabrus filius Tellinae praesbyter 175.
Cucar banus 189, t Dabrus, nuper Abbas 142.
Cucar Stephanus banus 189. Dabrus scriptor 111.
Cuccari comites 188. Dacia mediterranea 3. 4.
Cudomirigi comites 188. Dacia ripensis 3, 4. .
Cula locus 91. Dad (Ded) Croatiae 129. v. Dignitates. .
Cumano de Caput 169. Dadovit, vinotoc 129.
Cumas dux Bulgariae 81. Dalen iupa 86.
Cumnenus imperator 118. Dalmatia 2, 4, 5, 8, 14, 15, 30, 38, 39, T7, 82, 89,

Cundbat diaconus 61.
Cuono dominus 109.
Curan Stephanus 170.

Curator sacelli archiepiscopalis Ugo 171.

Curca, locus 70, 204, 206. 209.
Curcura insula 86.

Curia regalis Croatiae 132. 140.
Curia regia 154,

Curina campus 214.

Curinus Joannes 98.

Curnuz, locus 70 205, 208.
Curoztov, mons 89,

Cybriulus Lampredius 173.

Dabra, mater adoptiva abbatis Dabrionis 189.

Dabra monaca cum sua nepte D, 145.
Dabragna, abbas s. Petri 143.
Dabrainna, testis 157. .

Dabraiis rector templi s. Michaelis de Spalato, olim

archiepiscopus 179,
Dabrana, episc. iadert. 180.
Dabrana fllius Petri Lipe 131.
Dabrana, prior tragur. 124.
Dabranna, testis 161.
Dabravit setnicus 172.
Dabraza, villanus 190.
Dabrazai, testis 168.
Dabreina prior 120.
Dabressae vinea 173.
Dabrion, abbas s, Stephani 139.
Dabrius, abbas s. Stephani 123.
Dabriza, consobrina Sirmi. 102.
Dabriza monacha, filla Bonicae 156.

127, 149, 150, 161, 193, 194.
Dalmatiae et Croatiae confinia 189.
Dalmatiae atque Chroacie regnum 210.
Dalmatiae tetius Catapanus. 128
Dalmatiae totius stratigo 130.
Dalmatiae universi episcopi 8, 15.
Dalmatiarum civitates 79.
Dalmatiarum ecclesiae 80, 81
Dalmatiarum fines 78, 110.
Dalmatiarum patrimonium 4, 5, 10, 14.
Dalmatiarum proconsul 94.
Dalmatiarum rex 123.

Dalmaticum mare 132, 189.

Dalmatiensis (delmitanus) episc. Malchus 6.
Dalmatinorum episcoporum primatus 80.

Dalmatinorum nobiles 136.
Damanego testis 171.

Damay testis 47.

Damiani Ciprianus, civis iadr. 214.
Damianus comes Jadrae A. 1197, 214. 215.
Damianus incola Istr. 39.

Damir, civis absar 101.

Danacia prassbyter 169.

Daneico et frater eius Pisa 120.
Daniel David Iudaeus, tinctor 83, 85.
Daniel episcopus 74

Daniel, sororius Plessi principis 98.
Danubii ripa 189.

Danubius fluvius. 3, 46, 69, 116, 201, 208, 207.

Danulo, civis absar 101.
Darnava locus 69.
Durdania 3, 4.

Dardinus, arbensis 141.
Dationis cartula 140.
Dauculo (Uculo) locus 75.

-——— ——————

Dausetta peccatrix 114.

Davarad dvornicus 175.

Dazina, villanus 98.

Debel Adam 146.

Debriz, locus 164.

Decapolis urbs 34.

Decara, abbas s, Petri de Gumai 174.
Decatera civitas 86

Decimae 69, 200 —

Decima de nascentibus 46.

Decimae ecclesiasticae 39, 152, 162, 164. .
Decimae olivarum 154

Decimatio 164.

Decretum regium 162.

Ded filius Climini 148.

Ded, testis 137.

Dedacha, villanus 158.

" Deditio spontanea Lutizi in servum pro debito 174.

Dedo (Dedj) puer 178.

Dedochna praesbyter 147.

Dedomir filius Dobroviti 171.

Dedomir, filius Sramleni 212.

Deilgaza villanus 165, 167.

Delmina provincia 189.

Delminense municipium 198.

Delminensis ecclesia, 81.

Delmis civitas 189.

Demagoi dux. (Domogoj) 56.

Demalla, testis 176.

S. Demetrii monasterium supra Savam 117.
Demetrius, dux Dalmatiae Croatiaeque 212.
Demetrius Svinimir rex Croatiae 152.
Denarii, mon. Chroatiae 97.

Deodericus Metensis episc. 205.

Deonicius Dominicus 157.

Deotrichespach, Dietrichespach, rivulus 201, 203, 2071.

Deotrici, Dietrici episcopi memoria. 201, 203, 207.

Dessa archipraesbyter filius praesbiteri Johannis 168.

Desa. clericus iaderensis 126.

Desa filius Cocini 149.

Desa, locus 174.

Descina, ubrusar 126.

Desichava, testis 161.

Desideria, filia Omiconis pastoris 75.
Desiderius, pastor 75.

Desimani Ándreas 103

Designa iuder iadrensis 186, 187.

Desimir corbavsticus iupanus 162, 164, 182.

Desimir filius Drevari 148.

Desimir filius Smulje 137.

Desimir, nonensis 143.

Desimir Ubrisar 144, 184.

Desina, iupanus 106.

Desinae filii Mrate terra 166.

Desinna iudex 142. "
Desinna cum fratre Symone, testes 168.
Desinna, iuppanus nonensis 187, 142, 144, 147.
Desinna, testis 185

Désinna testis cum fratre 159.

Desinna venditor terrarum 167.

Deugazai, testis 159.

Devian, testis 148.

Diachviro, locus 149.

Diadema regni Croatiae 178.

Dieprecht clericus 87, 89, 90.

Dietrichespah, rivulus 69.

Dietricus fidelis Arnolfi regis 69. .

Dignitates ducum Croattae.
Palatinus Zupanus 73.

229

Armiger županus 78.

Cavallarius županus 73. "
Macceharius (maéehar-Ensifer) Ducis 78.
Macceharius comitissae 73.

Pincernarius Zupanus 78.

Cammerarius primus, secundus et tertius 47, 73.
Capellanus Ducis 47, 73.

Superpositus monasteriis 73.

Dignitates Croaliae minores.

Castellanus 165.

Judex civitatis v. Judex,
Nobiles regni 136, 181.
Nobiles cives v. Cives.

Prior civitatis v. Priores.
Tribuni civitatum v. Tribuni,
Valastelin (Vlastelin) 141.

Dignitates sumptae a Graecis.

Catapanus totius Dalmatiae 128.

Consul 4, 195

Consularis senator 194.

Epithocrusso Serviae et Zachulmiae 105.
Proconsul Dalmatiae 14, 96, 94, 107.
Protospatarius imperialis. 110, 111, 128, 129.
Protospatarius universae Dalmatiae 110, 129.
Protospatarius Serviae et Zachulmiae 105.
Stratigo universae Dalmatiae 110, 129.
Stratigo Serviae et Zachulmiae 105.

Triclyno Serviae et Zachulmiae 109.

Ypato Serviae et Zachulmiae 105.

Dignitates regum. Croatiae.

Proceres regni 18.

Primates regni 119, 152."

Principes regni 132, 155.

Comites regni 126, 131, 154, 155.

Barones regni 154. 155.

Bani, vide Croatorum Bani.

Jupani

Dux marianorum, morsticus, marsticus Comes 155,
171, 181, 182. ,

Princeps Spalati et Clissi 97.

Curiae regiae Comes 132, 152.

Curiae regiae Judex 132 189.

Causidicus regis 144.

Bravar 98, 148, 173, 176.

Cancellarius aulae regiae (regis) 132, 197, 155,
178, 184.

Capellanus regis 129, 132, 137, 144, 141, 161,
165, 175, 178, 184, regalis Aulae 131.

Dad, Ded, Dedu Croatorum 1929, 137, 138, 142,
146, 148, 213.

Dvornich (Dvornik) 197, 146, 159, 165, 167, 171
172, 175.

Ključar (Cluzar) 173.

Notarius regis 140.

Pincerna regalis 132.

Postelnich (Postelnik) 129, 132, 137, 117, 181.

Posiuppanus, Postiuppo, Podiupo 120, 132, 156, 158.
159, 173, 115

Praepositus sacello regis 165, 177.

Psar 173.

Sacellarius regis 177.

. Sacrarius regalis 133.

Scitinik, Scitonossa, schitonossa, stitonossa, scu-
tarius, scutobaiulus, scutonos regis 120, 126,

uz t
i
ar
Me.
a ,
A hu,
VUE
. TaT un

P >... .*t “A
ar
"EC

x! 230

E 129, 133, 138, 149, 144, 148, 165. Dominicus presbiter notarius iadrensis 147.

sE Scriba domini regis 165, 177, 188. Dominicus, prior Ragus, civ. 118.

- - Setenicus, setnicus, sitinico 137,138, 144, 148, 171, | Dominicus tepaz curialis comes 153, tepsius 155,
E 112, 174, 179. Centurio 106. tepizo 157, tepzi 162, tepize 165. |

M Tepac, Tepciza, Tepiciza, Tepcize, Tepizo. Tepsius,| Dominicus, veglensis 100.

Tepzo 120, 129, 136, 137, 148, 153, 155, 157, | Domnanna, filia Cicchae 125.

(za 162, 182, 200, ii beati domus 124,
e - ' Ubrusar 126, 144, 177, 178, 184. Domni 8. terrenum 98.
RU Vicarius regis 179. Domnius beatus 79.
ga Vinotok 129. Domnius tribunus iader. 95.
RC Volar 129. Donatio 137, 139.
Tw Vratar 120. Donatio optimae ancillae Reginae Croatiae 148.
E Dilgazai, villanus 160. Donatio pueri et equi Regi Cresimiro 148.
JD Dillato super viperam, locus 215. Donatio scutei et lanceae schitonossae regis 148.
CE Dillatum, locus 213. Donationales lit. regum 153.
2 Dimitrii s. terrae 214, Donationes et Confirmationes 164.
E. Dimitrius praesb. iadr. 139. Donationis cartula 137.
L. Dioclea 86. — o Donationis et Confirmationis pagina 153.
ee Diocliensis archiepiscopus Petrus 126. Dos legitima 152.
JR Diotericus archiep. Treverensis 92. Draculus Petrus et Zorzi, servi 174.
- Diodericus Metensis episcopus Dragabuth testis 157, 161.
s Dionisius Dalmatiae et Chroatiae banus A. 1182, 212. | Dragan, stitonossa 133. .
E Diotmarus archiep. iuvav. 68, 71. Draganae terra 170.
A Dircislaus rex Chroatiae 96, 97. Draganego dvornich 171, 172.
za Dirzislaus, filius Cresimiri maioris 129. Draganego Prodan 149.
0i Discha Georgius 167. ' Draganego, testis 179.
bi Disinias filius Petri 108. Draganego, villanus 171.
hs Districtio canonica 19. : Dragaviti Duimus, spal. 184, 175.
AGA Districtio iuris 13. : Dragavitus testis 173. |
sam Disvestitio terrarum 182. Dragasai, filius Semicasui 73. |
s Diti filius diaconus Dabro notarius 175. Dragazai, testis, 159.
B Dlanoce, locus 161. . Dragazai, villanus 160.
Dobrila comes elevnensis 153. Dragi Domni filius Duimus 135.
^ Dobrila uxor Johannis Dadi Chroatorum 138. Dragisani filius 173.
1 | Dobro presbyter vegl. 100, Dragissa, testis 148.
jf Dobrodrag scitonosa 126 Drago archipraesbyter belgradensis 155.
Dobrodrug Bcitonosa 144. Drago, arbensis episcopus 121, 126, 140, 141.
D Dobrogost arbensis 141. Drago de Castriza 120.
"e Dobromiri filii 146. . " [Drago magnus, prior iadrensis, eius memoria 185.
2, \ Dobrona scriptor 179. Drago mutus 173
Ne Dobrosia, filius Andreae prioris 75. Drago prior belgradensis 136.
Dobroslaus filius de Gerbina 184. Drago, Dragus, prior iadrensis, nepos episcopi Praes-
Dobroslav maritus Vekae filiae Cichae 184. tantii 184, 185, 186.
Doprovit Per a comiri Ho Drago, prior Jaderae 120, 125, 126, 130, 142, 144,
Sc Doda, civis iadrensis 126. ' n . ..
i Doda, testis 146. Drago prior Iadr. et eius filii 186, 187..
ze Dodac nepotes et filij eius 186. Drago prior trag. (1097) p. 209. —
| Doimus pater Cicchae 125. Drago Radini civit. Sibenici notarius 162. :
Dolci, locus 170. , Drago, testis 161.
Dollani, locus 119. Drago, tribunus iader. 107.
Dolmaldus, testis 185. Dragolubus sacellarius 177 capellanus 178. .
JD omaciai, servus 47. Dragomir iupanus de Cetina 182.
Domaldus, iadrens. 144. Dragomir de Spalato 91.
Domenicus Maurocenus comes ladr. 211. Dragonis prioris tempore 147.
Domenicus postelnik 184, Dragona scutobaiulus 129.
| Domestici seu. Vicarii 88. Dragorad, donator 159,
^ Dominicus abbas s. Stephaui 175. Dragorad, testis 156. elo .
| 7 Dominicus archipresbyter salonitanus 197. Dragoslaus bridsticus (dridsticus?) vide Dr. zagor-
Dominicus cancellarius spalatensis 163. sticus,
Dominicus diaconus vegl. 100, Dragoslav, zagorsticus županus 182.
Dominicus episc. Absarensis 62. Dragoslavus prior belgradencis p. 118, 120, 158.
Dominicus, filius diaconi Dabri 98. Dragota banus 161.
Dominicus iadrensis sacerdos 162, 164. Dragovit testis 137.
Dominicus iudex spalat 102. Dragsan praesbiter 170.
Dominicus, iudicator 111. Dragus, prior Jaderae 145.
Dominicus Mazzuola presbiter 179, Dragus prior tragurinus, filius Branae 166.
Dominicus presbyter 112. Dragus spalat. testis 188.
Dominicus presbyter capellanus 47. ' | Drasa, Tribunus iader 107.

Drasavith testis 157.

Drascviz, testis 161. .

Drase civis belgr. cum fratribus Dabrana, Gregorio,
Domacha, Trunzanno p. 146.

Draselo frater Moimiri 159.

Drasen postiuppo de Blatta 190.

Drasiza filiaster de Crassano 173.

Draugana scutarius regis 144.

Drava, fluvius 117.

Dravus fiuvius 41,

Drazani, locus 119, 214.

Drazina iudex 161.

Dretillus celararius raguseus 179.

Drevari filius Desimir 148,

Drivastinensis civitas 35.

Drivastum civitas 151.

Droant, testis 48.

Drudolt, testis 48. -

Drugana, scitinik 142.

Drugan et frater ejus Belan 172.

Drugona scutonos 139.

Drunuzanni Parvacca 107.

Drusba filia Strearadi 157.

Druse filíus Episcopi 190.

Druznik, ded 142, Druzinice dedo 213.

Dubroviza, locus 160.

Dubroa Nikifori 165.

Duces Croatorum, vide Croatorum duces.

Duces et Principes Chulmorum seu Zachulmorum,
Wissasclavus dux 870—900 p. 217.
Michael c, A. 925 p. 76.
Ljutovit protospatarius, epithocrussus, tryclinus,

ypatus et stratigo Serviae et Zachulmiae 1025.
p. 105.

Chranco, comes Zachulmiae c, A. 1035— 10406, p.
l

Miroslaus iudex Zachulmiae 1035— 1040 p. 109.
Ratimir banus » »
Badoslaus rex (?) c. A. 1058 p. 118.
Michachel rex Sclavorum 1078. p. 161.

Duces Moravorum.
Moimarus A, 824—826 p. 44.
Rostislav A. 869, 52.
Svetopluk A. 879, p. 63, a. 880, P 64, a. 881, p. 66,
c. a. 890, rex Sclavorum p. 71. dux 74.

Ducla civitas, 40,

Duculo (v. Dauculo) locus 76, 136.

Dudleipa, comitatus 71.

Duimi filii Petrana et Drago 184.

Duimi filius Nicodemus 135.

Duimi uxor Marcula 134.

Duimus Boce, diaconus 171.

Duimus Dragoviti Spal. 134, 135.

Dulces valles 201. 204, 205, 208.

Durnavva, Durnovva cum ecclesia s. Ruodberti 201,
203, 205, 208.

Duymo podiuppo 175.

Duymus testis 173.

Duinus, valastelin arb. 141.

Dukyza, imperator Const. 126.

Duntha, fluvius 68.

Durnavva locus cum ecclesia s. Ruodberti v. Tur-
nova.

Dusigran abbas s. Petri 186,

Duymus de Tulo 173.

Duymus prior spalat 167, 175, 176, 180.

Dux Istriae Joannes, A. 801! p. 37.

Dyrachium civitas 86.

231

Ebarhardus notarius Ludov. II. regis 49,
Ecclesia vetus 119.

Ecclesiae.

Absarensis 81,

S. Adriani abbatia ad Mosapurch 69.

S. Alerandri in Pagnano 168,

S. Anastasiae in Jadera 110.

S. Andreae ad Labantam 70.

S. Anzonia 50, 69, 201, 203, 208.

Aquensis in Dacia 4.

Arbensis 81, 197.

Barciensis 197.

Bestoensis (Bistvensis in Bosnia ?) 197.

S. Cassiani prope Salonam 169,

Catharitana 81. "

S. Cosmae et Damiani ad Belgradum 155.

S. Chrisogoni (Grisogoni) Jaderae 76, 91, 94, 95,
111, 129, 214, v. monasteria.

S. Chrisogoni in Obrovizzo 106, 141.

S. Clementis ad Roretum 157.

S. Cypriani in Arbe 121, 122..

Dalmatiarum ecclesiae 80, 81.

Delminensis 81.

S. Demetrii supra Savam 117.

8. Dominici ad Nonam 200.

SS. Domnii et Anastasii in Salona 72, 169.

S. Domnii in Spalato 81, 181, 211.

Ellodis ecclesia 50. 69, 201, 203, 208.

S. Emmerami in Carantania 48, 67, 69, 900,

Epitauritana 197,

S. Georgii in Frygi 151.

S. Georgii in Putalio 46, 79, 153.

8. Georgii in Rawna 140.

S. Georgii in Zestinje vel Mirano 219.

Gundoldi ecclesia 50,

Jadrensis 197.

S. Joannis in Belgrado 146, 218.

S. Joannis in Carantania 61.

S. Joannis in Insula 124.

S. Joannis in Sidraga 119.

Kensi (ad) et Gensi 50, 69.

S. Laurentii Iaderae 75.

S.. Laurentii in Laucurano 181.

S Lavrentii ad Salonam 169.

S. Laurentii in Tragurio 1.

Ludrensis seu Ludiocensis 198.

S. Mariae ad Carantanam 70, 202, 204, 908.

. Mariae in Cattaro 46.

Mariae Jaderae 195, 145.

Mariae in Kutuno 158.

Mariae in Muć 217.

Mariae de Palude 120, 128, 139.

Mariae prope Salonam subtus Spinunti 169.

Mariae ad Spalatum 135.

Mariae et Justi in Tergesto 85.

Marthae mart. in Biaé 73.

Martaritana ecclesia 197.

Martini ad monticulum Nochstein 68, 209, 202,

207.

. Martini ad Salonam in monte Grasso 175.

. Martini ad Spalatum 96.

. Martini de Zonchetto 187, 188.

. Matthaei in Spalato.

. Mauritii in Altaha 49.

..Maximi prope Salonam 98, 173. 175.

. Maximiliani ad fluvium Luarum 68.

PLODNA — to Uo CO UD CA (o D Ca CD t CO

232

Meridiana, in Thracia 4.
S. Michaelis arch. in Spalato 96, 97, 98, 178.
S. Michaelis in Iadera 214.
S. Michaelis in Mirani 161.
S. Michaelis in Postimana 129.
S. Miehaelis supra Dravam 117.
. Mingonis presbyteri 50, 69, 201, 203, 208.
S. Moysis ad Salonam 164.
Muccarensis 198. . -
Naronitana 197.
S. Nicolai Jaderse 111.
S. Nicolai ad Spalatum 135.
S. Nicolai in loco Spinunti 169.
Nonensis 81.
. Pancratii in Babinopolje 105, 109.
. Pauli ad Salonam 169.
. Petri in Arbe 121, 122.
Petri in agro Salonitano 130.
Petri basilica salonitana 152, 169.
Petri in Clobucac 164.
. Petri in Insula 112.
Petri novi in Iadera 215.
Petri in civitate Olmisi 171.
Petri Qoinqueeclesiis 116.
Petri prope locum Selle in agro salonitano 171.
. Petri in Spalato 96.
. Petri in nonensi agro 141.
. Petri Nicolai et Georgii in Zestinje seu Mi-
rano 218. .
S. Petri et Pauli in Bravizo (Obrovazzo) 130.
S. Petri et Rodberti, Juvaviae 68, TI. .
Quartinahu ad Ecclesia 50, 69. .
Quinqueecclesiae 69.
Ragusitana 81, 197.
S. Ruodberti ad Darnavam 69.
ad Sabnizam 50, 170. .
Salonitana 197.
Sarniensis 197.
Sarsenterensis 198.
Scardonitana 81, 197.
Sisciana 81, 197.
Stagnensis 81.
S Stepbani de Salova prope locum Selle 164, 169,
v. Monasteria.
S. Stephani ad Spalatum v. Monasteria.
ad Ternperch 50.
S. Thomae l.derae 110,
S. Thomae ad Salonam 169.
Veclensis 81.
Caesteras ecclesias St. vide in monasteriis, Archi-
episcopis et Episcopis.
Ecclesiae parochiales 196.
Ecclesiastica praedia non vendenda 195.
Ecclesiasticae regulae 4.
Ecclesiastica stipendia 196.
Echardus Marchio 108.
Eckirih, testis 61.
Ededrag fllius servi Lutizi 174.
Egilbertus episcopus 108.
Einhart, testis 48.
Ekkiricus, missus s. Emmerami 48.
Electio regis Svinimiri per clerum et populum 152.
Electio episcopi 14.
Elisabeth, regina Hung. 216.
Eliseo (Alessio, Leš) civitas 86.
Ellodis ecclesia 50, 69.
Elisii suburbium 96.
Elzani (Jeléani) locus 119, 147, 167.
Emptio filiae Scaranae cum suo filio Nadeia 176.

to to t tb Ur tà (E Uo (à to 2 CD Cn CD

Emptio filiae Striani de Longobardis 176.

Emptio matris Striani 176.

Emptio mulieris Nevadi cum filia sua pro. 1. solido
et. 1. libra de lino 116.

Emptio parvi pueri Slobba 173.

Emmerami s. Ecclesia 48. )

Emmerami monasterium 69, v..monasteria.

Emota Zupa 86.

Engelwart fidelis Arnolfi 71.

Engilbaldi beneficium 50, 70, 202, 204, 205,

Engilbertus notarius Aruolfi regis 72.

Engildeo, testis 48.

Engilscalh, testis 67.

Engrisgoe (Engernsgau) pagus 210.

Ensis regalis 152. Ensifer. v. Dignitates.

Eparachar, testis, 48.

Epidauriensis civitas 13, 25. Epitaurum 85.

Epiphanius senator consalaris provinciae Dalmatiae

208.

Episcopt ecclesiarum.

Absarensis Ecclesiae. Dominicus A. 897. 62. Mar-
tinus 1018. 101, 102. Gaudentius (Pe£rus) a 1044.
114. N. A. 1065, 125. Petrus À. 1066, 126. Lau-
rendus uüper absarensis 1069, 134. Basilius 1076.

Anconitanae. Paulus c. A. 874. 56. A. 878. 63.
Joannes A. 925. p. 71, 18.

Antibarensis. Petrus A. 1078. 161. .

Aquensis in Dacia N. A. 535. 4.

Arbensis. Taianus seu Ticyanus A, 530. p. 197.
Petrus A. 986. 95. Maius. A. 1018. 99. Drago
A. 1060. 171, 172. A. 1066. 126. A. 1071. p. 140,
141. Petrus c, A. 1072, 143. Gregorius A. 1076.
153. Vitalis A. 1088. 181.

Barciensis. N. 532, 199.

Belgradensis, Theodosius A. 1059. 118. 120. Dabro
A. 1066. 126. Theodosius A. 1069. 136. B. (asi-
lius) c. A. 1075. 143. Praestancius A. 1075. 150.
Theodosius 1076. 153, 157. Praestancius 1076. 154.
155. 156. e

Bestoensis (Bistvensis) Andreas A. 530. 197.

Bulgarorum. Georgius A. 878. 59.

Carantanae. Ambricho A. 860. 48. A. 884. 67.

Croatensis. Marco A. 042. 112. Chroatiae seu No-
nensis. Rainerius A. 1059. 120. A. 1066. 126.
electus ep. Adam 1067, 129. Anastasius A. 1069.
132. Raiuerius 1069. 133. 136, Gregorius A. 1069.
133. Petrus 1076. 155. Gregorius A. 1069. 133.
À. 1078. 161, 162, 163. A. 1078. 164. 165. A.
1083. 179. Petrus A, 1087. 180. A. 1088. 181.
Gregorius olim episcopus A. 1089. 183.

Daciae meditarraneue A. 541. 4.

Daciae ripensis A. 541. 4.

Dalmatiae A. 592. 8.

Dalmatiensis- (Delmiensis) Malchus A. 591. 6. A.
592. 9. 10. 14. 15. 18.

Dardaniae A. 641. 4.

Diocletanae. Neemesion A. 602. 32. 33. Paulus A.
602. quondam episcopus. 32.

Epidauri. Fabrianns A. 530. p. 197. Florentius A.
592. p. 13. A 598. 25.

Fauianensis. Rathfredus A. 894—826. 44,

Fori Simphronji. Fulcoinus A. 1076. 155.

Frisisingensis. Abraham. A. 9.1. 89.

Illyrici. A. 591. 6.

Istrienses. Istrici. A. 598. 26. Theedorus, Leo, Stau-

ratius, Stephauus, Laurentius, epiecopi istriensium

A. 804. 36. 39.

Jaderensis. Andreas I. A. 530, 197. Sabinianus A.
597, 23, 24, A. 598, 25, A. 599, 29, 31. Vitalis
A. 819, 62. Forminus A. 919, 76, 78, 81, A. 928,
82. Basilius A. 969, 90, 91. Anastasius A. 986,
94. Praestancii Epi. memoria A. 1018, p. 129.
Andreas II. A. 1029, 106, A. 1033, 107, A. 1084,
107, A. 1036, 110, (quondam 1065, 125) Petrus
A. 1044, 114. Andreas III. A. 1056, 115, 116.
Stephanus A, 1066, 125, A. 1067, 180, A. 1068,
131, 1069, 182, A. 1070, 140, A. 1072, 141, Prae-
stancii memoria. A. 1072, 142. Andreas IV. c. A,
I072—1073, 143, A. 1072, 144. Dabra o 1072—
1073, 146, Stephanus III. A. 1076, 154, 155, An-
dreas 1088, 181, Andreas A. 1091, 184, 186, Gre-
gorius A. 1096, 186.

Ludiocensis (ludrensis) Celianus A. 532, 198.

Martaritanae. Victor A. 530, 197.

Mediolanensis. Constantius A. 598, 27, 28.

Meridianae in Thracia. A. 535, 3, 4.

Metensis, Diodericus, A. 982, 203.

Mi nicorensis (Farl. Muccurensis) Stephanus A. 532.
138.

Moraviae, Methodius A. 869, 52.

Muccareneis, Joannes A. 1896, 163.

Mysiae superioris A. 541, 4.

Naronitanus, Marcellus A. 530, 197. 198.

Nitraviensis, sea Nitriensis. Alevinus A. 824 —826,
p. 44. Vichinus A. 880, 65, Wichingus A. 899, 14.

Nonensis, N. electus A, 857—867 p. 199. Theodo-
sius A. 880, 65. Aldefreda A. 892, 72, Gregorius
A. 925 —271, 18, 81, A. 928, 82, Rainerius A. 1065,
125, A. 1066, 126, Andreasa c. A. 1072, 143. Ste-
phanus A. 1073, 147. Forminus A. 1075, 150, A.
1016, 154. Firminus A. 1087, 180.

Nosvensis in Istria. Joannes A. 966, 90.

Quinqueecclesiensis. Maurus A. 1057, 116.

Palestrinensis. Leo A. 925—927, p. 71, 19.

Pannoniae A. 541, 4.

Parentinae, N. A. 966, 90.

Polensis N. episcopus et primas (Istriae) A. 804,
37, Gaspaldus, A. 966, 90.

Praevalis, A. 541, 4. 5.

Ravennae. Joannes A. 592, 10, 18, Marinianus, A,
598, 26, 28, 30.

Rhizinensis, Sebastianas. A. 590, 5, 595, 19.

Rubinensis, Adam A. 966, 90.

Salonitanae, Januarius A. 507. 193, Honorius A.
549, p. 5. Natalis A. 590, 5, A, 591, 6, A. 592,
1, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15. Maximus A. 598—:,
16. 17, 18, 20, 22, 23, 24, 25, 91, 28, 29,30. A.
599, 31, A. 600, 31, A. 602, 34.

Sarniensis, N. A. 530, p. 197.

Sarsenterensis Paulinus A. 532, 198.

Savillanae. N. A. 532, 195.

Scardonitanae, Constantinus A. 530, 197.

Scodrensis, Scodritanae, Stephanus 591, 6, Con-
stantinus 602, 32,

Sisciensis, (Scisciensis) Joannes A. 530, 197, Con-
stantinus A. 532, p. 198.

Speculi. Juliensis, seu Soriguturensis. Methodius A.
824 —826, p. 41. |

Soriguturensis episcopus 44.

Tergestinae? Joannes A. 949, 83, 85, Joannes A.
966, p. 90.

Thessalonicensia N. A. 585, 3.

Traguriensis, Joannes Rhetoricus A. 1064, 124, A.
1066, 126, c. A. 1072, 143, A. 1075, 150, A. 1076,

238

156 155, A. 1088, 181, A, 1089, 182, A, 1097,

Veglensis. Vitalis A. 1018, 100-101, Georgius A. 1065,
p, 125, Petrus futurus episcopus A. 1069, 184.

Petrus c. A. 1072, 143,

Wirceburgensis, Bruno a. 1035, 108.
Wormaciae, Azeco A. 1035, 108.

Zachulmiae. Gabriel c. A. 1035—1040, 109.

N. Gregorius episcopus 189.
Episcopi filius Andreas 188.
Episcopi Petri fllius Valentinus 158.
Episcopus Gregorius? C. A. 1070, 139.
Episcopus nonensis electus 199.
Epitauritana ecclesia 35.

Epitauritani episc. v. Archiepiscopi et Episcopi.

Epitauritanus episcopus Fabricius 197.
Epithocrussus 105.

Equitinum, municipium 198. ^
Erchanpercht, testis 67.

Erilipach, rivulus 68, 200, 202, 201.
Erimbertus comes 71. ^

Erndrudis castellum 68, 200, 205, 801.
Eufemia, abbatissa 194.

Eugenius episcopus 59.

Eugenius Il. papa 44. III. 212.
Eunuchus, Joannes 120.

Evangeliorum textus ex argento, 15Z,

oannes? A. 1100, 219.
Vetuarensis, Annonus & 824—892', 44.

EvollaHo a cognatione et patria, ab uxore et filiis

Eraminator Comitis et eius curiae 141.
Exarchus (Ravennae) 25, 26, 27, 29, 30.

Excommunitatis articulus 12,
Exenium imperatoris 39,
Exhaereditatio 184.

Exigui populi manus 181.
Exilium 13.

Fabricius episc. epitauritanus 197.
Facultates pauperum. 195,

Faleuli Jura, advocator s. Cipriani 180.
Faletro Stornato legatus Veneticus 188.

Faletrus Ordelafas dux Venet. 210.
Falsaminae Gaudii mater Pradana 180.
Fanenses 47.

Farcinae 38. *

Farinae Petri terra 166.

Farisanus diaconus spalat. 109.
Fasmot, testis 67.

Favianensis episcopus 44.

Felix abbas ss. Cosmae et Damiani. 146.

Feltrum paratum cum sirico 16.
Ferrariae Dalmatiae 193.
Ferrarius dominus 181.

Ferreum corpus 79, (ferreo corpore praecinctus).

Ferri fodinae 193.
Firmarischo Chirini 97.
Firmenses 47

Firminus diaconus et capellanus ducis Mučimiri 78.

Firminus episc. nonensis 180.
Firminus prior spalatensis? 181.
Firmitana (Sirmitana) civitas 3.
Fiscus civilis 143.

Fistula aurea 184.

Fistula de argento 112.

Flaveyco, locus 129.

Flavisco insula seu Postimana 130.

29*,

ui
-.

dei
e

Mabel

QU ats ls ts
MEE

s DUM. e k

ni ika

a? :

ho?

DET EEE OT KE SOA AJE rw

PEKE SK NE E
ea QS
En Su

4* « ie
YpOT VQ.
ner A
FOLGEN
. *

x
utt.
u ,

0460

234

Florentius episc. epidauritanus. 13, 25

Florinus princeps o palati et Clissi 97.

Foracheim locus 40

Forest, Forst, mons 10, 201, 204, 205, 208.
Forestis locus 202

Forminus, abbas s. Grisogoni, 138.

Forminus episc. Jad. 76, 78, 81, 82.

Forminus episc. nonensis 150, 158.

Forminus tribunus 142.
Foroiulicuses 47.

Fortunatus patriarcha aquileiensis 8^, 37, 89, 42.
Fossa ruderis in monte Gamanara 202, 204, 205.
Framrich, testis 48.

Franci 64, 74.

Francia 34, 98, 49.

Francia orientalis 49, 50, 70,

Francorum rex 41.

Fridericus archiep. iuvavensis 91, 92, 200, 202, 205.
Friesah, locus 50, 70, 204, 206, 208.
Frontianistae 82.

Frugi locus 157.

Fulco abbas benedictinorum Arbensis mon. 121, 122.
Fulcoinus episcopna legatus Pont. 154
Fulquinus, miles germanicus 210.

Fumaria in Cattaro 40.

Funtaneillae terra 169.

Furtum servi 174.

Fusco, archidiaconus spalat. 111.

Fusco diaconus spal. 135.

Fusculi haeredes 94,

Fuscus Arbens, 99.

Fuscus Branza 131.

Fuscus, civis spalat 162.

Fuscus presbyter 111.

Fustina vallis 158.

G ? abbas s. Chrisogoni 148.

Gabriel episcopus Zachulmiae 109.
Gaulatae Dominicus 169.

Galeta vini 112.

Galli terra 102.

Gallia 92.

Gallinichus exarcha. vid. Callinichus.
Gamanara, mons 70, 202, 204, 205.
Gammo, testis 67.

Ganizara de Lampridius 103.
Gargenus pons ad torrentem 178.
Garriza, locus 160

Gaspaldus episc. polensis 90.

Gastani filius Johannes 171.
Gastuna, rivulus 68, 200, 202, 207.
Gatta Petrus 98,

Gattina Messana 98.

Gattus maius 122.

Gaudentiius absarensis episcopus 114.
Gaudinus tribunus spalat 149.
Gaudius archiepiscopus spalat. A. 1159, 211.
Gaudius iudex spalat. 188.

Gaudius presb. et monachus 187.
Gauzulo filius Scanacani 175,
Gauzulus presbyter 142.

Gavalenses 47.

Gavnichi vicus 168.

Gazari 53.

Gebizo abbas SS. Bonifacii et Alexii, legatus Pontif.

Gregorii VII. p. 152, 153, 154, 155.
Gedinichi, mons 187.
Gensi (vide Kensi) locus 69, 201, 203, 208.

Georgii b. Ecclesia in Putalio v. Ecclesiae.

Georgii de Putalo terrae 164. .

Georgius capellanus presb. s. Laurenti 156.

Georgius, civis absar. 102.

Georgius civis tragur. 124.

Georgius diaconus arb. 122.

Georgius episc. Bulgarorum 59.

Georgius, nepos principis Pincii 96.

Georgius Notarius 161.

Georgius praefectus per Italiam 6.

Georgius presbyter 142.

Georgius stratigus 55.

Georgius, tribunus Jadr. 76. 130.

Georgins veclensis episc. 12b.

Georgius vratar 190.

Gepidarum aetas 44.

Gerardus archiepiscopus Lauriacensis 87.

Gerbertus cancellarius 202.

Gereo archiep. Coloniensis 92.

Germania 56,

Germanus presbyter pronepos Tamali 175.

Geronnus testis 142.

Gilfaci Jacobus 162,

Gimai, maritus Savinae 107.

Giraldus Archiep. sypontinus et legatus Pont. rom.
148.

Girardus legatus pontif. 150.

Girdanae vinea 175 Girdana testis. 175.

Girdano 176.

Girgi presbiter 172.

Gisilbertus. abbas S. Stephani spalatensis 111.

Gisus, Abbas S. Chrisogoni 118.

Glandaticum 37, 38.

Glaz. testis 48.

Glubaz, villanus 98.

Godemir, banus 1066, 129.

Godeslaus iupanus nonensis 219.

Godostro Serenico 100.

Goislav frater Svatoslavi et Cresimiri Regum Cro-
atiae 129.

Goizo banus 133, 136.

Gorbina fundatrix cellae S. Joannis iu Sillago 150.

Gorbina (Grubina) donator S. Chrisog. 194, 195.

Gorbinus (Grubissa) prior Jader. 115.

Gorbina, presbyter 157, 161.

Goritia 83.

Gostimir arbensis 141.

| Gotaperht, testis 67.

Gothi 1, 2.

Gotthia 34. >

Gothorum gens 58.

Gathorum quondam sedes Pannonia. 1.
Gothorum rex Theodoricus, Atalaricus 198, 194.
Gotle, locus 164.

Gradinna, locus 174.

Graeci 37, 39, 51, 51, 57, 68, 127.
Graeci vel Sclavi 62.

Gramaticus Magister Gregorius 186.
Grancus libertus 41.

Grasciche Tribigoi 131.

Grassu Duimus 111.

Graulo. frater Ursanae 111.
Gravalana Dabro 102.

Grauindorf, locus 70, 204, 205, 208.
Grazlupa locus 70, 204, 206, 208.
Grebeni, locus 172.

Gregorii papae decretum 93.
Gregorii papae doctrina 77.
Gregorii papae memoria 104.

Gregorius &bbas s. Petri 171.

Gregorius de Episcopo 110.

Gregorius episcopus 189, 186.

Gregorius episcopus arbensis 158.

Gregorius episcopus Chroatensis 183, 161, 162, 168,
164, 165, 179.

Gregorius episc. nonensis 78, 81, 82.

Gregorius fllius Madii generis Stephahi epi. iader.

Gregorius gramaticus, magister 136.

Gregorius, imperialis protospatharius et Dalmatiae
Stratigus, prior Jaderae p. 129, 180.

Gregorius incola Istr. 89.

Gregorius iudex belgrad. 155, iudicator 156.

Gregorius I. papa 5, 6, 7, 8, 9, 10. 11, 18, 14, 15,
16, 17, 18, 19, 20, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29,
30, 31, 82, 33, 84. '

Gregorius II. papa 84.

Gregorius III. papa 781—741, 199.

Gregorius VII. papa 148, 160, 151, 159, 158, 154,
160, 161, 166, 177, 118, 212.

Gregorius Petraina armati 190.

Gregorins podiupo. 133, 178.

Gregorius presbiter in Asca 134.

Gregorius, prior iaderensis et proconsnl 109.

Gregorius protospatarius et stratigo universae Dal-
matiae 110 :

Gregorius olim episcopus Croatiae 183, 184.

Gregorius scriba regis Stephani II. 183, Cancella-
rius 184.

Gregorius tribunus 142.

Gregorius, veglensis 100.

Gribizae nepos 178,

Grigina, civis spalat 109.

Grimaldus, Archicapellanus 70.

Grisogoni beati corpus 115, 116.

Grisogoni s. Monasterium 76, v. Monasteria.

Grobus Abbas Meletensis 109.

Gromela, nonensis 141.

Grizzine Fuscus 111.

Gruba abbatissa S. Benedicti de Spalato 180.

Gruba filius Pursi 174. -

Grubina Capellanus (regis) 147.

Grubissa seu Gorbinus prior Iader. 116.

Grubitizan Prodani 171.

Grubiz aurificus 178.

Grubiza, iadren. 144.

Grubiza consobrinus Rusini Marstici 174.

Grubize filius Gregorii 185.

Grubona, decanus 129,

Grunzita locus 201, 203, 207.

Gubernator 42.

Gumayi filius Petrus Zerni 170, 118, 179.

Gundbat, diaconus 48.

Gundbertus advocatus episcopi Ambrichonis: 67.

"Gundoldi ecclesia 50, 904.

Gundpold, comes 48.

Gundpold, testis 48.

Gundpoldesdorf, locus 69, 201, 208, 208.
Gontpoldus 48.

Gundram, Comes 48.

Guoizo (Goizo) banus 119 Goizo 120.
Gurcha 204, 206, 208.

Gorciza flumen 202, 204, 905.

Gurniz (Gurnuz) locus 50, 204, 205, 208.
Gussich Nassemir 158 factus monachos 159.
Gussich Prebinna filius Privanego 165.
Gusterna, terra 135.

Gutzeca iupa 86.

Gvarda banus 129.
H.

Habraham cum fratre Andrea, villani 171.

Hadamar, testis 67.

Hademarus abbas fuldensis 87.

Hadrianus II. papa 52,

Hadrianus, servator loci 54.

Haeretici in Dalmatia 12.

Haeresis simoniaca 20, 29.

Hainricus dux (Heinricus) 87, 89.

Halazstat, locus 40.

Hartungus, comes 89.

Hanzulo Drasae, nepos Zunae. 175.

Hebarhardus notarius Arnolfi regis 70. .

Heinricus Bavariae dux 204.

Heinricus III. imp. 206, 209.

Heinricus rex 108.

Helena, regina uxor Svinimiri regis 162.

Hencius Petrus s. Marci diaconus et ducis Venetici
capellanus.

Helenica soror Godemiri bani 106.

Heleynio civitas 86,

Henricus dux Bavariae 92.

Herbaticum 31, 38.

Hereneus presbyter 197.

Heripold, testis 67.

Heroldus archiep. salisb. 87, 88.

Herrant, testis

Hesperia 56,

Hildibaldus episc. notarius Ottonis II. 204, 206.

Hilibaldus episc. et cancellarius Ottonis II. 205.

| Hipatus vide Ypatus 38.

Hismaelitae Calabritanorum 54.

Histria 89.

Histriáe provincia (vide Istria.) 42.

Histrienses 47,

Hitto, abbas s. Emmerami 48. '

Hitto episcopus (a. 819) 209.

Hludovigus II. rex 49, 50.

Hludovicus imperator 210.

Hjudovicus filius Lud. Imp, 43. v. Ludovicus.

Hlutharius primogenitus Lud. Imp. 43.

Hoholt. testis 48.

Holunburc, locus 50.

Holunpure, civitas 69, 201, 203, 207.

Hominum venditio illicita 152.

Honoratus archidiaconus salonitanus 5, 7, 8, 9, 11,
12, 14, 15, 16, 21, 22, 27, 29, 31.

Honoratus incola Istr. 39.

Honorius episcopus salonitanus 4, 5.

Honorius iunior Archiepiscopus Salonitanus 195, 196,
197, 198.

Hospitium legatorum Romanorum 152.

Houdbertus archiep. moguntinus 92.

Hozugdy, famulus 116.

Hrabagiskeit, locus 49.

Hredi Francua 40,

Hrodbertus s. et eius corpus 71.

Humanenses, 47. .

Hunyis, testis 67.

Hunniae plebs. 44.

Hunniae regio 44.

Hunnorum tempora 88.

Hunolf, testis 45.

Huogo, testis 48.

Icona de Argente 112.

236

Iconae 112. -

Illyrici fastigium 3.

Illyricum 3, 6, 56.

Immunitas tributi et servitii 143.
Incursiones hostiles A. 1085, p. 178.
Induciae iuridicae 185,

Ingenuitas 144.

[ngoldesstat pagus 43.

Institutio regalis 137.

Insula 8. Joannis evangelistae 168.
Invela longa, vend trix 172.

Ipisa, fluvius 68, 200, 203, 207.
Irmperht, testis 67.

Isangovve, locus 71.

Iscala, locus 68, 200, 202, 207.
Istria 31, 36, 86, 189.

Istrici episcopi 26.

Istriensium provincia 36.

Italia 6, 18, 31, 41, 42, 45, 56, 74, 114.
Italiae exercitus primus 18.

Ivan filius Mathiae 216.

Ivanizius venditor 171.

Ivanizo terra 172.
Ivaza, consobrinus Valentini 158.
Ivena filius Dragabuth 161.

Izzo presbyter 36, 39, 42.

J. E

Jacob, testis 67.

Jacobizo zastotinschicus iupanus 137.

Jacobus dux Marianorum 155, 171, 181, 182.

Jacobus filius Ubertini 163.

Jacobus Maristicus 181. |

Jacobus Morsticus vide Marsticus et Marianorum dux
182.
Jacobus tepizo cum suis fratribus 157, tepzo 167.

Jacon, testis 167. i

Jacous testis 142.

Jadareus, villanus 119.

Jadera civitas 22, 75, 90, 94, 106, 107, 112, 115, 125,
126, 138, 141, 143, 145, 165, 185.

Jaderensium nobiles 147.

'Jadertina ecclesia 148.

Jadrei filius Michazza 173, 175.

Jadrei a Cataro 172.

Jadrenses cives 1075. Nichiforus Selvis, Zella, Ma-
dius, Gallus, Dabro, Strincia, Joaunes, Spatarius.
Candidatus, Lampridius, Madinus Martini, Valen-
tinus Speri, Andreas, Camerarii 149.

Jagadeva, locus 157.

Jaggognani, locus 168.

Jagodanna, locus 159.

Jagothna, locus 159.

Januae civitas 85.

Januarius episcopus salonitanus 193.

Jassene, vicus 160

Jasseniza, fluviolus 214.

Jasseniza, terra 214.

Jeroslav parens Petrizi 176.

Jessemeno. locus 176.

Joachimus filius Gauri 113.

Joanna vidua Andreae 194.

Joannes abbas S. Bartholomaei 150, 155, 162, 164
165, 180.

Joannes abbas s. Chrisogoni A. 1166, 211.

Joannes, abbas s, Michaelis 148.

Joannes absarensis 157.

Joannes, arbens. 99. j

Joannes archidiaconus arbensis, 122.

Joannes archidiac. belgrad. 155.

Joannes Archiepiscopus Salisburg 74.

Joannes Archiepiscopus Salonitanus 16, 77, 18,
81, 82, 217.

Joannes de: Ravena Archiepiscopus Salonitanus A.
680, p. 217.

Joannes Archiep. Spalat 123.

Joannes archypresbiter Arbesanus 99, 122.

Joannes archipresbyter salonitanus 62.

Johannes Capellauus (regis) 129, 132, 137, 139.

Joannes, causidicus regis 144. '

Joannes Chroatorum dad. 137, A. 1070, 138.

80,

Joannes Consiliarius praefecti per Italiam 6.

Joannes de Pannoniis 26.

Johannes diaconus 76.

Joannes diaconus et regis notarius 140.
Joannes diaconus iadrensis 139.

Joannes dux 81.

Joannes dux Istriae 37, 88, 39.

Joannes edituus spalat 179.

Joannes episc. Ánconitanus 77, 79.
Joannes episc. Mucarensis A. 1396, p. 163.
Joannes episc. Novae civ.

Joannes episcopus primae Iustinianae 32, 33.
Joannes episcopus Ravennae 10. 18.

Joannes episcopus Tergestinus 83, 85, 90.
Joannes, episc. tragur 143, 150, 153, 155, 181, 182,
209.

Joannes episcopus Siscianus 197.

Joannes episc. veglensis 219.

Joannes Eunuchus 120.

Joannes filius Dragoradi introductor 184.

Joannes filius Magistri Bernardi medici 86.

Joannes, filius Plesi principis 98.

Joannes, filius Theodoriae 15.

Joannes iadrensis notarius 211.

Joannes Iadransii testis 114.

Joannes iudicator 135.

Joannes iudicator iadrensis 185.

Joannes Longi 83.

Joannes mercator 198

Joannes, nepos principis Pincii 96. .

Joannes VIII. papa 56, 57, 59, 60, 61, 62, 63, 64,
65, 66, 199,

Joannes X. papa 76, 77, 18, 80.

Joannes presbiter 217.

Joannes presbyter missus Branimiri ducis 59, 60, 61,
62.

Joannes presbiter. Spal. 139.

Joannes presbiter belgrad. 146.

Johannes presb. et monachus spal. 139.

Joannes presbyter tergestinus 85.

Joannes presbiter Zachulmiae 217.

Joannes princeps bulgarus 96.

Joannes, prior absarensis 101.

Joannes rethoricus episc. Traguriensis 124. 126.

Joannes sacellarius spalat. 139.

Johannes sacerdos et monachus spal. 133.

Joannes sacrarius archiepiscopalis 133.

Joannes S. Domnii sacrista et procurator monaste-
rii 212.

Joannes schytonossa regis Svinimiri 165.

Joannes tribunus arbesanus 95.

Joannes, veglensis 100, 101.

Joannes vicarius Ragus. 103,.

Jobinus, praepositus per [lliricum 6, 10.

Jadrochina venditor 168.

Judavech presbiter 161.

Judicator 146.

Judicator Gregorius belgrad. 156.
Judicator Joannes 145.

Judicatob Joannes spal. 135.
Judicator Trunzani filius 146.
Judices civitatum Chroatiae et Dalm.:

Belgradi, Petrus A. 1072—1073, 146 Gregorius.
A. 1076, 155.

Clissae. Volen, c. A. 1080, 176.

Duclae N. A. 809. 40.

Jadrae. Sega. A. 1066, 126, Madius A. 1068, 130,
131. Maius, A. 1070, 138, 1072, 142, Madius Sega
A. 1075, 149. Designa, A. 1096, 186, Micba A.
1096, 187.

Nonae. Salvisclavus. A. 1069, 132.

Spalati. Joannes Podcupize, A. 1000, 98. Gaudius,
A. 1097, 188.

Zachulmiae, Miroslavus c. A. 1035 —1040, 109.

Ignotae civitatis. Desinna iudex. Trunzan iudex.

Vilcan iudex. c. A. 1105, 142.

Iudices civitatis Ragusanae, A. 1023, 108.

Judices iadrenses 214:

Judicium episcopale 142.
Judicum sententia 215.

Julia uxor Radoslavi regis 118.
Julianus Scriba 31.

Junossa villanus 167.

Jupa 140.

Jupae (župe) sub Ducibus Croatiae.

Brebera (Brebir) 86.

Chlebiana, Cleonia (Hlievno) 73, 86.
Clissa (Klisa) 73. .
Cribasa (Krbava) 86.

Dalen (D'Imno, Duvno) 86.

Emota (Imota) 86.

Gutzeca (Gadska) 86.

Litza (Lika) 86.

Mokrum (Makarska) 86.

Nina (Knin ?) 86.

Nona (Nin) 86.

Paratbalasia (Primorje) 86.

Pesente (Vezenta) 86.

Pleba (Pleva) 86.

Rastolza (Rastočka) 86.

Sidraga (oko Skradina) 86.

Tzena (Tniu) 86.

Tzentzena (Cetina) 86.

Jupae sub regibus Croatiae.

Arbe (Rab) 141.

Bogachi (Bočak) 140.

Brebir, Berbir (Bribir) 132, 137, 15%, 162, 164,
161, 182.

Bugani (Bužani) 140.

Cetina, Centena 132, 137, 162, 164, 182.

Clevnae 154, 164, Chelmiae ducatus 189.

Corbavia (Krbava) 162.

Dridi (Drid) 182.

Kesa, Kisa (Pag) 141.

Licha (Lika) 140, 210.

Lucha (Luka) 120, 129, 132, 136, 137.

Maronia (primorska župa ?) 189, marianorum, mar-
stica ? morstica ? 155, 171, 181, 152.

Nona (Nin) 106, 129, 137, 138, 142, 144, 147,157,
162, 164, 182.

Polica, Poliscica (Poljice) 137, 158, 182.

Psarensis 142.

Sidraga, 120, 132, 137, 142, 143, 158, 159.

231

Sub alpibus (Podgorje u primorju hrv.) 140, 210.
Teneni (Tnin) 155. .

Zacholmia (Zahumlje) 109.

Zagoria (Zagorje) 175, 182.

Zastotinia (Zastonj? Zastinje? i Zastobrinje 137.

Jupani (Zupani) seu Comites Comitatuwy sub ducibus

Croatiae.
Comizin Zuppanus, A. 837, 46.
Leledrag Zuppanus Clissae A. 892, 73.

- Ludovicus Zuppanus A. 837, 46.

Nemuset] Zuppanus A. 837, 46.

Ozauulo Zuppanus A. 837, 46.

Petrus iupanus A. 892, 73.

Pretilia zupanus A. 637. 46.

Zarsata zupanus A. 837, 46.

Zelliver (Želimir ?) iupanus Cleoniae (Hlievnae) A.
2, ,

Jupani sen Comites, sub regibus Croatiae.

Adam, Adamiz, Adammizo iuppanus noneneis, A.
1067, 129, A. 1070, 137, 138, A. 1072, 142, 144,
A. 1078, 147, A. 1078. 162, 164.

Bolemir, iup. nonensis, A. 1029, 106.

Bran iupanus N. A. 1074—1080, 174.

Budez iup. berberensis A. 1069, 132.

Cerminicus iup. breber&chicus a 1070, 187.

Cosma iup. luschichus, A. 1070, 137, Cusma 1u-
panus Lucae 138

Crenia iuppanus (idem cum Kirne?) A. 1078, 165,
Filii Crine A. 1068, 130.

Dabro iup. poliscicus (de Poljica) A. 1070, 137.

Desimir, Desmin iup. corbavsticus A. 1078, 162,
164.

Desimir, iup. nonensis? A. 1089, 182.

Desina iupanus N, A. 1029, 106.

Desinna iup. nonensis A. 1070, 137, A. 1072, 142,
A. 1078, 141.

Desini iupani filius Climin A. 1105, 42.

Dobrila, comes clevnensis, A. 1076, :53.

Dragomir iup. de Cetina A. 1069, 132. — — —

Dragoslav, iup. zagorsticus A. 1089, 182, Bridsti-
cus (dridsticus?) A. 1089, 184.

Godeslaus iup. nonensis A. 1100. 219.

Jacobizo up zastotinscicus, zastobrinschichus. A.
1070, 131.

Jacobus iup. Morsticus, (Marsticus, dux Marianorum)
A. 1076, 155, A. 1074— 1080, 171, 173, 175, A.
1088, 181, A. 1089, 182. sua uxor, 178, !

Jura iup. nonensis A. 1076, 157, A. 1080, 167.

Juraina, Juranna iup. de Sidraga A. 1059, 120.
Eius memoria c. A. 1073— 1077, 158, A. 1078,
165.

Jurina, iup. tenensticus, A. 1076, 159.

Kirne comes (v. Crenia iuppanus) A. 1076, 158,
Kerniz 160.

Leo iupanus ac. imp. protospatarius totius Dal-
matiae a 1069, 132.

Lubomir comes de Sidraga A. 1076, 153 iuppanus
a 1075—1076, 157, c. A. 1073—1077, 159, c. A.
1078, 171.

1 Veliko Je pitanje dali tako zvani Comes Morsticus, Maristi-
cus i Dux Marianorum, bijaše u pravom smislu županom ili
predstojnikom pojedine primorske župe. Ja bi ga prije sma-
trao za ravna bizantinskomu Drungaru (ČPOUYYAPtCG TLUY

KOYLULOV) tli admiralu t. j. vojevodi, ili Zupanu pomorstva,
te se je mogao zvati-i županom morskim, morsticus, ma-
risticus, a ne primorskim, kako bi valjalo da se je zvao kad
bi bio predstvjao primorskoj župi.

SAVE aš

Far 29 1 E ag
evtl Reper A a Tuas wed

a . us
+.
2*7 0. a v Lu

240

Passionarius liber. 112.
Passionum sanctorum liber 170.
Poenitentialis liber 189.
Paalteria 112, 170, 189.
Psalterium cum litteris francigenis 189.
Regulae de generibus 189.
Tefenarii nocturnales et vernales 189.
Vita Monachorum 189. '
Vitae patrum 189.
Ymnarium, (imnarium) 112, 189.
Licchae, iupa 140, 210.
Lichina, locus 97.
Liciniatensis civitas 35.
Licinius episcopus 79, 80.
Liestinicha, locus 50.
Lieznicha, locus 70, 204, 206, 208.
Lilicus vide Vilicus 130.
Linta, locus 70, 204, 206, 208.
Lisizai testis 167.
Literata, civitas 3.
Litterarum studium 173.
Litteralia studia 80.
Litza (Lika) iupa 86.
Linbina 69, 70, 204, 206, 208.
Liupina, locua, 50.
Liutamir, servus 41.
Liutperht, testis 67.
' Liuduinus (Liudenitus
p. 209.
Locanda Martinus 173.
Locoservati magistr. 88.
Longobardi 24, 41.
Longobardi venditores servorum 176. -
Longobardia 75.
Longobardorum gens. 18, 19.
Longobardorum rex 41.
Lontinum, municipium 198.
Lorii beneficium 171. .
. Lotavit prothospatarius, Stratigo etc. Serbiae et
Zachnliniae 105.
Lotharius Francorum rex 45.
Lotharius imperator 47, 48.
Luaris, flumen 68, 200. 201, 207.
Lube, civis belgr. 146.
Lubidrag, villanus 160.
Lubimir tepsi 219.
Lubomir comes 153.
Lubomir iupanus 171.
Lubomir iuppanus de Sidraga 157, 159,
Lubomir tepez 182.
Lubricata castrum 186.
Lucarus, te.tis 173.
Lucerus, presbiter salonitanus 197.
Luchari, spalat, testis. 188.
Lucia uxor palatini Radonis 116, 117.
Ludovicus 1, rex Hung. D. Croat. 216.
Lagoperscina, territorium 213, 215.
Luminicha, fluvius 50, 201, 204, 205, 208.
Lumnicha iuxta Rapam 70.
Lungouui, locus 70, 204, 206, 208.
Luonzniza fluvius 70, 201, 204, 205, 908.
Lupus abbas antecessor Madii 167.
Lupus abbas s. Joannis Ev. 159. 165.
Lusiz, silvula !41.
Lustrachi allodium in Chrastani 159.
Luteciai, servus 47.
Lutolfus cancellarius regis Ottonis I. 90.
Lutostrach frater Crobatini 138.
Lutstrach, frater Chroatini 159,

dux Pannoniae inf) A. 819,

Luttraof pagus 43.

Ludinus 174.

Ludiuus filius Miroslavi 176.
Ludovicus imperator 42, 48, 53.
Ludovicus iupanus 47.

Ludrensis episcopus Cecilianus 198.
Ludrum, civitas 198,

Macedonia prima 3.

Macedonius Constantinopolitanus antistes 58,

Macica Petrus 106,

Macica Dominicus presbiter 171.

Madalbertus episcopus et legatus 81, 82.

Madalgaudus Francus 40.

Madia abbatissa s. Benedicti spal. 156.

Madius (Maius) abbas s. Chrisogoni 94, 145, 186, 187.

Madius archidiaconus iaderensis 144, 181.

Madius cognatus Cresimiri, avi Cres. Petri 126, 144

Madius diaconus 146.

Madius electus et eius frater Petrinna 185.

Madius filius Arma:i 168.

Madius filius Zallae, Zellae Jadr. 126, 144, 185, 186.

Madius frater Nikifori Jadr. 126.

Madius gener Stephani episc. iader. 181.

Madius geuer Zellae, testis 144, 185.

Madius, Maius, iudex iadrensis 130, 131.

Madius Lupi abbatis successor :67.

Madius prior Jadr. 125.

Magalicha, Megelicha. Magilicha civitas 50, 200, 203.
201.

Magdeburgensis archiepiscopatüs 92.

Magilicha, locus. 69.

Magister grammaticus Gregorius 136.

Magister (coopertorii, contegulator) Svinimiri 'regis.
2:3.

Magister militum 38.

Magius II. nepos Mai prioris iader. 129.

Magius prior iadrensis 147.

Magnioticum, municipium 198.

Mai prioris fratris Praestantii episc. memoria 129.

Maianus bravar 98.

Maidiati Trutianis Dominicus 101.

Maifredus advocatus 147.

Mainardus eccles. romanae Apochrisariug, p. 118, 119,
120.

Maio, iudex Jaderae 138.

Maio presbyter vegl. 100.

Maio prior iaderensis 90, 91.

Maion Barbaiane presbiter. 179.

Maius Arbensis 122,

Maius archidiaconus iadr. 186.

Maius archidiaconus nonensis 142.

Maius archidiaconus spalat 185.

Maius Cerneche, tribunus iader. 95.

Maius comerzarius 114.

Maius de Columna, prior iaderensis 129.

Maius diaconus et monachus iader. 140.

Maius, diaconus et notarius iader. 10%.

Maius, filius Barbae 131.

Maius filius Cerneza 143.

Maius episcopus arbensis 99.

Maius iudex 142.

Maius prior iaderensis 94, 95.

Maius tribunus 142.

Maius tribunns de Cula 91.

Maius tribunus Mariae in acu 91

Maius, tribunus Jadr. 130.

Malchus episcopus Dalmatiensis 6, 9, 10. 14, 15, 18,

Malein, locus 170.

Malconich Dominicus Dragoslavi 168.
Malic de Domus. 110.

Mallae filius 171.

Mancipia 67.

Mancipia utriusque sexus 71.
Manvprisi 176.

* Manuprisum .174.

Marahorum regio 88.

Maraldo de Zavni 173.

Marani (vide) Moravi 74.

Maravia 93. ,

Maravna (vide Moravia).

Marcelliuus proconsul Dalmatioe 27.
Marcellus episc. Naronitanus 197. 198. ,

“ Marcellus proconsul Dalm.? 14 26.

Marcellus scholasticus 17.

Marchus Michaelis Comes. 141.

Marco episcopus croatensis 112.

Mareo preabiter 173.

Marcula uxor Duimi spal. 134.

Marcus diaconus 93.

Marcus presb. absar. 102.

Margastrona presby:er 146. '

Margutius filius Sisinii 118.

Maria abbatissa s. Benedicti spal. 154.

Maria conjux Andreatii 4D. 41. '
Maria filia Andreatii 40.

Maria s. de Palude 102. 123

Maria ? uxor Andreae prioris 75. 76.

Maria uzor Stephani bani. 111.

Maria, uzor Plesi principis Bulgari, p. 98.
Maria 'publica 37.

Maria Venetica 76.

Mariae s. de Mesabra, terra 102.

Mariae s. Ecclesia in Cattaro. 40.

Mariae S. ecclesia suptus locum Spinunti 169.
Marianorum dux Jacobus de Spalato 155, 171.
Marichina monacha, filia Bonae 146.
Marinianus episc. Ravennae 26. 28. 30.
Marinus, abbas s. Chrisogoni. A. 1182. p. 218.
Marinus arbensis 122.

Marinus libertus 41. ]
Marinus, presb. et notarius vegl. 160^. 101.
Marinus presbyter veglensis 100.

Maristicus, vide Moristicus et Marianorum dux 181.

Marius, diaconus absar. 101.
Marnaci filius Andreas 113.

Marni filius Radoslaus 216.
Maronia 189.

Marra dom. 149.

Marslicus (Marsticus) Rusinus 174.
Martaritanus episc. Victor 197.
Martin levita 114.

a
Martini s. Ecclesia ad monticulum Nochstein 68.

Martini s. Ecclesia ad Treisimam 69.
Martinus, Arbens, 99. 122.

Martinus archiep. Spalat. 96. 97,
Martinus, capellanus 130.

Martinus, civis absar. 101, .
Martinus, Comerciarius 143,
Martinus, episc. absarensis 101. 102.
Martings diaconus examinator 141.

Martinus filius Maurentii, iudicator Jaderae 107.

Martinus, nepos principis Pincii 96.

Martinus presb. Capellanus Trpimiri ducis. 47.
Martinus presbiter spalat. 135. 179.

Martinus, tribunus Jadr. 130.

Marturinae pelies 100.

Marunus liberatus. 76.
Masitulus Micha. 172.
Massarius 83. 84.

Massari montes 164.

Massaro (Mosor) locus 47.
Massaro (Mosor) territorium 175.
Matoni filius Damianus 175.
Matalarius, testis 156.
Mathahova, villa regia 50. 70.
Mater adoptiva 139.

Mauni insula 132. 214.
Mauritania 84.

Mauritii s. Monasterium 49.
Mauritius Ypatus 37.

Maurocenus Dominicus comes Jader. 211.
Maurus episcopus Quinque:cele3. 116, 117.

Maxentius patriarcha Aquileiensis 42.
S. Maximi ecclesia. 98.
Maximi sancti terra. 172.

Maximiliani s. ecclesia ad Luarem fl. 68.

Maximiliani s. locus 200. 202. 204,

241

Maximus episc. salonitanus 16, 17, 18, 20, 22, 93, 24

$5, 27, 28, 29, 30, 31, 34.
Mazo, Arbens. 99.

Mazolinus comes Arbensis et Kessensis 14l.

Mazykirne filius Zanizo 185,
Mecar, locua 147.

Meddicha, major. 68.
Megarus, locus 95.

Megingoz, filius Gundrami Comitis. 48.

Meginhardus laicus et vassus 209.
Meincburo (Meineburg) villa. 210.
Meirane, territorium 156.

Mehine Dominicus 131.

Meleta insula 86, 105, 109.

Mellata insula 95. 147.

Meridianum Thraciae oppidum 3. 4.
Mernic 174.

Mesabra de S. Maria 102.
Mesagalina de, terra, 216.
Mesagalina Johannes 185, 170, 112.
Mesiae regio 44. 93.

Mesopotamia secunda 3.
Messagalina nobilis spalat 135.
Messagalinae filia Nemira 135.
Messelingen, locus 71.

Metazza Vrascana 173.

Methodius episcopus Moraviae 52. Archiepiscopus

pannoniensis 63. 66. archiep. Marahensis 64. 71.
Methodius episc. Speculi suliensis seu Soriguturensis

p. 44.
Metropolis Dalmatiae, Spalato 79.
Metropolis ecclesia Spalati 163.
Mezulo, villanus 76.

Mica de Suliza 176.

Micha, Archidiaconus spal. 135.
Micha diaconus filius Jure 175.
Micha filius Mari 180.

Micha iudex iadr. 187.

Micha presb. spal. 185.

Micha, testis 185.

Micha vetulus 146.

Michacius presbiter iadr. Capellanus regis. 144.

Michae nepotis fitii Grilizae terra 166,
Michael Castellanus 165.

Michael dux Chulmorum 746. 18,
Michael et eius frater Petrus 120.
Michael filius Pribiseti 97.

Michael imperator Graecorum 52. 160. 161.

16 a)

242

Michael presb. nonens.^137. 138.

Michael rex Vulgarum (Bulgarorum) 51. 51.

Michaeli Vitalis dux Venetiae 209.

Michaelis Archangeli Ecclesia 96.

Michaelis Archangeli Ecclesia in Postimana 299.

Michaelis Archangeli ecclesia supra Dravam 117.

Michahel Imperator Romanorum 110. 111.

Michahel rex Bulgarorum A. 880. 199.

Michahel Sclavorum rex 161.

Michahelis filii a Cedeno et Chvalo 171.

Michail imperator rom. 154.

Michatius monacus pater Lampridii 113.

Michazza avius Petri Zerni, filii Gumaj 173. 175.

Michazza filius Jadrei 175.

Michun monachus 176.

Mihae Caput de Ropo 113.

Milesi filius 148.

Milica de Sicirane ancilla 76.

Milites Croatiae 154.

Milites Jacobi Ducis Marianorum 171.

Milites iupani de Brebir 167.

Milodrag, testis 167.

Milogay filius Michaelis, presbiter 109.

Milotech presbyter 147.

Mingonis, Minigonis presbyteri ecclesia 50. 69.

Ministri 76.

Mirana locus 160. '

Mirazza Abbatissa s. Benedicti de Spalato 188.

Mirculani terra 169.

Mirani locus 161.

Mirei, testis. 48.

Miriza, terra 175.

Mirmidones (Bulgari) 109.

Miroslav comes psarensis (pharensis ?) 142.

Miroslavus iudex Zachulmiae 109.

Miroslavus nobilis 171.

Misia secunda 8. superior 4.

Mislavus dux Croatorum 46.

Missi imperiales 38, 39.

Missia provincia 96.

Mitra nomine Cressimiri regis, impressis litteris
ornata 140.

Mladinus filius Gregorii 216.

Mocrum iupa 86.

Modia ordei 171.

Modones, municipium 198.

Mogorovich Mergia 214.

Mogorovigi, comites 188.

Mogorovig Petrus banus 189.

Mogorovigi terra 133.

Moguntia civitas 108. Mogontia 204.

Moguntinus archiepiscopus 92.

Moimarus dux Moraviae A. 824—826. p. 44.

Moimir donatarius 159. |

Molendinum regium 98.

Monasteria.

Altahae. S. Mauritii monachorum S. Benedicti 49.

Arbae. S. Petri monachorum S. B. 121.
Babinopolje (Baleni) monach. S. B. 118.

Belgradi S. Cosmae et Damiani monach. S. B. 146.

213. 214.

Belgradi S. Joannis Ev. monach. S. B. 118. 119.

Casini Montis S. Benedicti 94.

Fuldae. 87.

Gumay de, S. Petri 212.

Jadrae, S Chrisogoni (Grisogoni) monach. S. B.
16. 94. 95. 106. 107. 110. 114. 115. 124. 129.
131. 132. 136. 137. 138. 139. 141. 142. 143. 158.
167. 168. 186. 187. 211. 218. 214.

Jadrae. S. Mariae monialium 126. 130. 143. 144.
145. 146. I47. 165. 166. 180. 212.

Jadrae. S. Platonis 212.

Laeromae S. Benedicti Monach. S. B. 103. 105.
187. 188.

Meletae Insulae. S. Benedicti Monach. S. B. 109.

Neumis in insula. S. Petri monach. S. B. 140. 143.

Ragusanae dioec. SS. Sergi et Bachi Monach. &8.

. 188. -

Salona de S. Moysis M. 8, B. 165. |

Salona de S. Petri Monach S. B. 14^. 149. 167.

Salona de S. Stephani Prothomartyris Monach.
S. B. 102. 105. 123.

Salonam ad, prope Selam sea Guuiaj. S. Petri, Mo-
nach. S. B. 111. 179. 180. 212.

Sansicovo de, in insula Arbe. 8. Michaelis Mona-
chorum. S. B. 140. 141. 143.

Savam supra, S. Demetrii. Monach. S. B. 117.

Spalati S. Benedicti Monialium. 1384. 154. 155. 169.
180. 182. 213.

Spalatum prope, S. Stephani. Monachorum S. B.
138. 184. 139. 165. 169.

Tragurii. S. Domnii, Monialium 124.

Tragurii. S. Nicolai Monachorum? 148.

Vranae S. Gregorii Monach. S. B. 152. 212.

Monetae.
Argenteus 170. 172. 113.
Aureus 183.
Auri pondera 119.
Byzantini 152.
Librae 140.
Librae auri. 43. 132. 140. 162.
Librae argenteae 45.
Librae auri obrizi 99.
Mancosi solidi 87.
Marcosi aurei 39, Pecuniae Graecorum 112.
Pecuniarum Mutuatio prohibita. 195.
Romanati 135. 158. 160, 167. 168. 170, 187. 212.
Solidi. 37. 111. 112. 138. 145. 146. 149, 165. 167.
170. 172. 180. 181.
Solidi aurei. 139.
Solidi in Cattaro. 41.
Solidi mancosi, 37.
Solidi Romanorum. 156. 157. 168.
Solidi Romanati 187.
Tragi ? 160.
onjales S. Mariae Jader. 126.
ons. acutus. 200. 202. 207.
ons grassus 175.
ontanorum municipium 198.

ortemirus (Mutimir) dux Salvinicae (Slavoniae)

ontessilicenses. 41.
onticalen-is fundus 102.
ontis, locus 1106.

120. 148. 155. 160. 161. 210. 211. 213. De Ca-| Montona civitas 37. *

stello 214.

Moravi 93.

Belgradi S. Thomae monialium S. B. 132. 136. | Moravia 44. 63. 64.

151.

Belgradum prope, S. Batholomaei monach. S. B.
l

2. 150. 162. 180.

oraviensis episcopus et Archiepiscopus 52, 63. 64.
oriza fluvius, 50 Muoriza 10.
orsticus Jacobus et sua uxor 173. 175.

Morsticus Rusinus 148. Rossenus 212.
Mosapurch, Abbatia s. Adriani 69. 201. 203. 208.
Mosica postelnicus 177. Mouia 178.
Mosogovv, fidelis Árnolfi r. 69.
Mosogovonnus. 201. 203. 208.

Mozava, aqua 141.

Muchia, locus 169.

Mucimiri ducis memoria 153. v. Muncimir.
Muccurensis episcopus Stephanus, 198.
Muccurum, civitas 198.

Mukar index regjs Cresimiri 189.

Muncimir (Mucimir) dux Croatorum 12 18.
Kunicipia 198.

Munus, vide donatio.

Muora, fuvius. 69. 201. 204. 205. 208.
Muorica 204. 206. 208.

Muralo Joannes 98.

Murazol locus 157.

Murazulum, locus 119.

Murca, amita Plesi principis 98.

. Murca, principissa bulgara 96.

Murnan, locus 169.

Murovlani, villa. 140.

Murula Castrum, slav. Stenice 140. 210.
Murus inferior versus mare 179,

Murus pristinus 178. 179.

Murus supra mare. 178.

Murus, ubi fuit pons ad torrentem 178.
Murus vetustus Salonae 97.

Musan testis 167.

Musar testis 147.

Mutimir, sidraschicus iupanus 137.
Muto de Petrus 178.

Mutuatio pecuniarum prohibita 195.

Nabrese, locus 119. 168.

Nabryskia locus 158.

Nabryskie, locus 168.

Nache vinea 175.

Naconale de Boledrug 176.

Nade, locus 170,

Naiesdae filius Tomidrag 117.

Napisdimecho Dabriza 168.

Naplate mulier Anna 134.

Narach, locus 165. 167.

Narenta 174.

Naronitanus episcopus Marcellus, 197. 198.

Nasman, filius Petri. 216.

Naslane Draze 180.

Nasseri, praesbiter 168.

Nassezai, servus 47.

Nastali aurei 185.

Nastani, locus 159.

Na Sumoch, territorium 168.

Natalis episcopus Salonitanus 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
12. 13. 14. 16. 25.

Navigatio seu opus 39.

Navigia 135.

Neapolitani, 55.

Nebistan, locus 174.

Neboga petra 156.

Necliuchin, testis 48.

Nedamuel, servus 47.

Negomir Petrucia, monacus. 213.

Negomiri filius Zovinna 160.

Negovan, testis 137. 157. 161.

Negozai 175.

Negulus civis belgr. 146.

243

Negusius Podcupiza 98.

Negutia Camerarius Trpimiri ducis: 47,
Neemesion episc. Diocletanus 32, 33.
Neimivir, villanus 119.

Nemira filia Messagalinae 135,
Nemastl iupanus 46.

Nepostoy, testis 137. 138. 147.
Nesnu, Ervizzi filius 178.
Neumis, insula 140.

Neuprat iadrensis 143.
Neupret iadrensis cum sorore sua monacha. 145. 146.
Neupret iadrens. 144. 185.

Neviana villa 130.

Nezilinpach, locus 50. 70. 201. 204. 205. 208.

| Niceforus, filius Andreae prioris 15. '

Nicephorus di aconus 113.

Niceta patricius 54.

Nicifor nepos Cini 175.

Nicifori frater Madius gener Steph. episc. Jad. 181.

Niciforus Abbas ss. Cosmae et Damiani (1146 —1174)
p.*213.

Niciforus Arbensis 99.

Niciforus prior spalat. 111.

Nichodemus prior spal. 106. 135.

Nicla Abbas s. Petri et avunculus patris Prodani
Draganego 149.

Nicolai papae memoria 150,

Nicolai S. territorium 130. 212.

Nicolaus abbas s. Stephani de Pinis A. 1396.- 163.

Nicolaus Archidiaconus belgrad. 146. .

Nicolaus de Stablis, notarius 85.

Nicolaus I. papa. 51. 199.

Nicolaus II. papa 114.

Nicolaus prior et stratigo Jadrensis 125.

Nikifor grassus 165.

Nikifor Jadrensis 144.

.| Nikiphori filius Dabro 131.

Nikifori sochrus 165.

Nikiforus nobilis Jadr. 126.

Nikyforus, testis 142. a
Nina iupa 66.

Nitraviensis episcopatus 44.

Nitriensis ecclesia 65.

Nitriensis episcopus. 44 65. TA,

Nobiles 162.

Nobiles et ignobiles Tragur. civitatis 124.
Nobiles de Lapuch (Lapac) 216.

Nobiles et populus Jaderae civ. 22.
Nobiles iaderenses 145. 187. 215.

Nobiles Ragusani 100.

Nobiles regni 157.

Nobiles regni Croatiae. 216.

Nobiles Salonae civ. 22.

Nobilibus de, Petrus 156.

Nobilitas Chroatiae 181.

Nibilitas civitatis spal. 179.

Nobilium consilio suffultus rex 182.
Nochstein monticulus 68. 200. 202. 204. 207.
Nona civitas 137. 141. 142. 141. 151. 215.
Nona iupa 86

Nonae datio 69. 201. 208.

Nonensis ecclesia 81. 199.

Nonensis episcopus 65. 72.

Norata, nurus Plesi prineipis 98.

Norica provincia 91,

Norica regio 88.

Nortgaoe pagus 43.

Northmanni. 53.

Nortmanni 150.

Nosdra, frater Ioannis Sclavi mouachi 167.

Nova civitas Istriae 37, 38. 90.
Nove sela, curtis 112.

Novas castellum 26.

Novensé municipium, 198.
Nychiphorus Tribunus iader. 95.

"9.
Oblatio 137. ,
Obi

lationes ecclesiasticae vivorum et mortuorum 162.

Obravicio, locus, 75.

Obrovizo civitas 106.

Obrovizo, locus 139.

Odalricus comes. 50.

Odolbertus Abbas S. Grisogoni 76.

Oliverius testis 171.

Olmis, civitas 171.

Olmisani 174.

Omeliarum liber 112, :
Ominic, pastor 15.

Ominicus, Coltaroso. 76. -
Onestinum municipium 198.

Oppidum desertum 129

Optatus, defensor eccl. sal. 34.

Opus seu navigatio 39.

Orbasius, filius Plesi principis. 98.

Orbazai Benedictus 113.

Orcionis casale 37.

Ordelafus Faletrus dux Venet. 210.

Orechoa locus. 178.

Orestes, Consul 195. 197.

Ornamenta sericea p. 1. .
Orontius flumen 86.
Osici, locus 164.
Osrina, dridisticus iupanus 182. "

Qerizz podiuppan 173. v. Astri.

Ostarviza 204, 206. 208.

Ostrogh, locus 164.

Osunus, Comes Dalmatiae 194.

Osvin Comes Pannoniae Saviae. 2.

Otschar testis, 48.

Otgar.us Abbas m. Altahae 49.

Otto dux Venetiarum et Dalmaticorum 99—100
Otto imperator 92, 200. 202. 204.. 205.

Otto I. rex. 87. 89. 90.

Oviriza banus. 189.

Ozanulo iupanus 47.

Oziae, mons 89.

Pachiare, terra 169.

Pagana arbor. 119.

Pagani 74. 86.

Pagani Sclavi 39.

Pagania 86,

Paganelli terrenum 98.

Pagnana locus 190.

Pagnana, vallis 157. 158. 168
Pagum, villa in insula Kissa 140.
Palatium episcopalee Jaderae 185.
Palatium al Si raga 108.

Pallatium sacrum. 89.

Palta, silva. 69. 201. 203. 207.
Palude de, S. Maria 123.
Palunduzuli fllii Petrus et Paulus 149.
Pancella, tribunus Jadr. 130.
Pancratii s. ecclesia 105.

Pancratius, nepos principis Pincii 96.
Panesa presbyter 148.

Panisani terra. 102.

Panni de seta 184.

Panni de sirico 76.

Panni suti cum seta 184.
Panno de serico 112.
Pannonia 1. 2. 4. 44. 56. 210.
Pannonia inferior 88. 93.
Pannonia oecidentalis 88.
Pannonia orientalis 88.
Pannonia Savia 2.
Pannonia secunda
Pannonia superior 39. 98.

Pannonia superior et inferior 91.
Pannoniae dioeceses 92.
Pannoniensium dioecesis 57.
Pannoniensis ecclesia 63.
Pannoniensis episcopus 57.

Pannoniis de Joannes 26.
Pannoniorum rex 184.

Panormo, civitas 55,

Papa pater Andreae mariti Cicchae 12:
Papia civitas 47.

Paralinea 111.

Parathalasia iupa 86

Paratineae 111.

Parauuoz, mons 69. Parvvoz 201. 203.
Parentellae copula illicita 152.
Parentinus episcopus. 90.

Parentio civitas 37.

Parochiae. 197.

Partitores 181.

Parva vel magna persona 155.
Patavia civitas 202.

Pataviensis ecclesia 14.

Pataviensis episcopatus 14.

Pater ancillarum 176.

Patraca diaconus 118.

"Patriarchae Aquileienses,

Fortunatus A, 804. p. 36—39. A. t
A. 811. p. 41. 42, Maxentius A. €
doaldus A. 966. p. 90.

Patriarcha Constantinopolitanus Anaste
. 595. 19.

Patricius imperialis 130.
Patrimonium Dalmatiarum 4. 5. 10. 1
Patrimonium nobilium puellarum 143
Patto, testis 67.

Pauli proceris iadr. filii, 186.
Paulinus episcopus in Dalm. 21 22.
Paulinus monachus 115.

Paulinus, nepos principis Pincii 96.
Paulinus presbiter 173.

Paulinus sarsenterensis episcopus 198
Paulus. Arbensis 141.

Paulus Archiep. spalat. 102 ejus meu
Paulus episcopus 59,

Paulus episc. Anconitanus 56, 63.
Paulus papa 41.

Paulus spalat. testis 188.

Paulus, tribunus iader. 76. 114.
Pavalo Linicena 73.

Pavlezzao filins Johannes 172.
Pazina 98.

Pecani, villa 140.

| Pecchai, testis 168.

Pecce Prodanus 115.

Pece Fuscus fllius Miriza 172.
Pechize, locus 187.

Peciazitus frater Trimonii 97.

Peculia 31.

Peculium 75. 16.

Pecuniae Graecorum 112.

Pecutiacum, municipium 198.

Pedena civitas 31. .

Peinicahu locus 50.

Peinihhaa, v. Pennichabha locus. 50. 71.

Peinincbaha, locus 69.

Peisa, donator 120.

Pelagius iudex insulae Braciae 161.

Pelisa (ad) 50. ]

Pelissa, locus 70, 204, 206, 208.

Pelles marturinae pro tributo. 100. 101.

Pennichaha v. Peinihhaa locus 71, 203, 208.

Penninunanc, locus 50, 69.

Pepeli qui dicuntur fazali 184.

Perinna servus 174.

Peripano Joannes 149.

Perlug, arbensis 141.

Pernhart, testis. 67.

Pero, testis. 48.

Perun, terrjtorium 177.

Perusio de Dominicus 163.

Pervan filius Stephani 103.

Pesenta iupa 86.

Petalio (vide Putalio) locus. 72.

Peter, nonensis 141.

Petovia civitas 201, 208, 205, 208.

Petracca, losus 149.

Petrana Masitulo. 111.

Petralo de Repusina 98.

Petrinna filius Andreae 186.

Petriolo, casale 37.

Petriti Dabro 171. e

Petrizani locus 146. 166.

Petricius filius Madii 156.

Petrizo filius Theodori Tiberi. 169.

Petrizo filius Trunzani nepos Sege 146.

Petrizo nobilis 176.

Petronna de Nona 141.

Petronus, filius Plesi principis 98.

Petrus Abbas s. Grisogoni 124, 128, 181, 137, 139,
143, 147, 150.

Petrus abbas s. Joannis belgr. 154. 155, 156, 157,
158, 160.

Petrus abbas lacromensis 105, 113, 118.

Petrus, abbas s. Nicolai 143

Petrus, arbens. 99, 141.

Petrus archidiaconus spal. 133, 185, 139, 179, 182,

Petrus, archiepiscopus diocliensis et antibarensis 126,

Petrus archiepisc. Hagusinus 151, 188.

Petrus archiepiscopus salonitanus. p. 45.

Petrus archiep, spalatensis 72.

Petrus archypresbyter iader. 95.

Petrus banus 148, 171.

Peirus o ormardi, syndicus procurator et massarius 83,

Petrus Cancellarius Alex. II. PP. 128.

Petrus capellanus (regis) 137, 138, 161.

Petrus, civis absar 101.

Petrus (Cressimirus) Croatiae Dalmatiaeque rex. 121.

Petrus diaconus bibliothecarius et cancellarius Pontif.
Gregorii VII. p. 152. .

Petrus decanus spalat. 139.

Petrus diaconus 76.

Petrus diaconus agleiensis 39.

Petrus diaconus arb. 99. diaconus veglensis 100.

Petrus diaconus commissor fidei. 76.

Petrus diaconus frater Georgii 113.

| Piratae de Carsis 83.

245

Petrus, diaconus Jader. 107.

Petrus diaconus spalat. 105.

Petrus dux veneticorum 47.

Petrus episcopus antibarensis 161.

Petrus episc. arbensis 95, 143.

Petrus episc. absarensis 126.

Petrus episcopus chroatensis. 155, 180.

Petrus episc. iaderensis 114. e

Petrus episc. veclengis 113.

Petrus, filius Andreae prioris 75.

Petrus filius Andreatii 40,

Petrus filius Dabreina prioris 120

Petrus filius Dabri socer Dobroslavi mariti Vekae fi-
liae Cichae 184. .

Petrus filius Dominici 149.

Petrus, filius Semiviti 180, 211, 212.

Petrus, filius Stephani civis Ragus. 104.

Petrus frater prioris spalat. 188.

Petrus frater Ursani presb. 113.

Petrus futurus episc. veclensis 194.

Petrus (Geudentius) Absar. episcopus 114.

Petrus iudex belgrad. 146.

Petrus, iupanus 78.

Petrus iupanus de Sidraga 132, 143.

Petrus legatus Gregorii VII. Pont. 161

Petrus levita 99, 114.

Petrus monachus ragus 108.

Petrus Nigri 85.

Petrus Odeliarius diaconus absar. 102.

Petrus, pastor 75.

Petrus praefectus sacrorum praetoriorum. 4.

Petrus, presb. absar. 101, 102.

Petrus presb. Cardinalis et rom. eccles. legatus 139
165, 175. m '

Petrus presbiter filius Rosae in Zulio 158.

Petrus presbiter nonens. 187.

Petrus presbyter Spalatensis 80, 135, 182.

Petrus presbyt. vegl. 100.

Petrus primicerius Spalat. 188, 179.

Petrus, regalis Curiae iudex. 132.

Petrus Scamini 101.

Petrus senior spalat. 188.

Petrus subdiaconus spalat 188.

Petrus tribunus iader. 95. 130.

Petrus tribunus spalatinus 95.

Petrus, veglensis 100

Pettovia, civitas 69.

Pezenego Petrizo 140.

Pharus insüla 86.

Phrodrupglaue, locus 97.

Pilata, locus 169

Piligrinus archiep. lauriacensis 92.

Pinat locus cum petra 135.

Pincius princeps Bulgariae 96, 98.

Pinguente civitas 37.

Pipinus rex. 36.

Pippinus filius Lud. Imp. 43.

Pirvo, presbyter 107.
Pisa Capellanus et frater eius Dancico 120.
Pisaurenses. 47.

Piscium contributio 186 Tributum.
Piscofesdorf, locus 68, 200, 203, 207
Pisenica Petrus presbiter spalat. 'TI.
Pisoncia, locus 68, 200, 202, 201.
Pissachani, locus 167.

Piesirit promontorium 172.
Pitauritanus Archiep. v. Rhacusitanus.
Pitnlel, piscator. 116,

246

Plachabudi villanus 157.

Planete de serico 112. M
Plani domus Jaderae 146. H

Platichlebi Dabro 175.

Platuchlebu, testis 111.

Platimissae Forminus spal. 171.

Platinissa, testis 180.

Plato, filius archipresbiteri Cernec 158.

Plato, quidam 120. .
Plato tribvnas iader. 95.
Platonis et Joannis Avuneuli terra 158. .

Platonis s. terra 188. 166.
Platumissa, diaconus, 111.
Platumissa, testis 111.
Pleba iupa 85.

Plebs civitatis spalat. 179,

Pleso, filius principis Pincii 96. 97. B

Podboi, piscator 116.

Podcupica Joannes iudex 98 Negusius 98.

Podraviae (fors. Podramae) Banus 188.

Podspilize locus p. 155.

Podzuppo Asdricius et Gregorius 133 Oarizza et Gre-
gorius. 113. Astriza et Duymus. 175. v. Postiuppan
et Podcupiza,

Poena mortis contra adductiorem Nortmannorum et
extraneorum in Dalmatiam p. 150.

Pola. Polensis civitas 37. 219.

Pola de, Basilius 110.

Polatum civitas 135, 151.

Polensis episcopus 90.

Pollemio, princeps bulgarus 96.

Pollensis primas et episcopus 37.

Polidussa Zorgi 111.

Polo, testis 67.

Popinus, presb. spal, 135.

Pontifices romani.

Vigilius papa p. 4.
Gregorius 1. papa 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 18, 14, 15,
16, I2, 18, 19, 20, 22, 25 91, 28, 3932, 38,

Gregorius II. p. 34. Gregorius III. p. 199.
Zacharias. 35.
Eugenius IL. papa 44. 212.
Nicolaus I. 51. 199.
Hadrianus II. papa 51, 63.
Joannes VIII. 56, 51, 59, 60, 61, 62, 63,
66, 199.
Stephanus VI, 71. t
Joannes X. 76, T7, 78, 80.
Leo VI. 82, 88.
Agapitus II. 87.
Benedictus II. 91.
Benedictus VII.
Symmachi pontifcis memoria 92.
Benedictus VILI. 104, 105.
Nicolans IL. 114.
Nicolaus IV. 118, 123.
Alexander Ilc. A. 1061, p.
198, 130.
Gregorius VIL p. 148, 150, 151, 152, 153, 154,
160, 161, 166, 177, 178, 212.
Populus belgradensis Civitatis 146.
Populus et clerus civitatis Salonae 14.
Populus Istriae 89.
Populus iadereusis 145.
Porcarus, servus 174.
Porta de Johannes 135, 113.
Porta theatri in Salona 97.

(4, 65,

123, 124, 126, 127,

Posigae banus 188.

Postellio, servus 47,

Postelnic. 129.

Posterulensis Sergius 145.

Postimana insula olim Flavisco 130.

Postimana, locus, 199, 180.

Postiuppan Chruhenna et Drasen 6
Chrucainna 156. Crucona 159. v. P
cupiza.

Potecan testis 47.

Pothoir, arator 116.

Potilinesprunniu, locus 69, 201, 208,

Potoc, favius. Potoch, aqua 179. 216

Poumgartin, locus 68, 200, 203, 207.

Pradan frater Marci 172.

Pradana mater Gaudi Falsaminae lé

Pradanns dvornich 176. et frater eiu:

Praszo territorium 175.

Prasizi terra 173.

Praedia ecclesiastica non vendenda. 11

Praefectus per Italiam Georgius 6.

Praefectus praetoriorum Sirmi, Appen

Praefectus sacrorum praetoriorum Pel

Praepositus per Illyricum, Jobinus 6.

Praepositus sacello regie, Andreas. 11

Prgestantii opise. iadr, e eus fratris

Praestantii opiscopi memoria 129.

Praestantii Prvona testis 185.

Praestantius castellanus (episcopus ?)

Praestancius, dominus 98.

Praestancius episc. 119, 120.

Praestantins episc. belgrad 154, 155,
lanus 150.

Praestantius frater Petri Comerzarii

Praestancius Jadren. 144.

Praestantius prior spalat. 102, 122.

Prestantius, tribunus iaderensis 76, 1

Pracvalitana provincia 3, 4,

Praevalitanus episcopus 5.

Prarana monachus 180.

Prarinna, testis 156,

Prebinna et suus frater Tholimir 16f

Prebinna, filius Beroe 168.

Preda filius Stepanici 148.

Preda frater Vilcomiri 156, 175.

Preda, locus 174.

Predel s. Domnii. 215.

Premarch libertus 41.

Presbiteri nobiles 171. t

Prestabarba Gauzulus 144, 185.

Prest et frater suns Madius 120.

Pretilia iupanus 46,

Priatello, possesio in Istria 38.

Pribidrug, postelnik 142.

Pribimir vicarius regis Svinimiri 174

Pribina banus 129.

ibina comes cetinensis 153.

innae iupani filius Stephanus 17

mae servi filius. 76.

nna iupanus cetinsticus 162.

Pribinna testis 142.

Pribinego, venditor 167..

Pribistrius, venditor 170, 171.

Primas provinciae Archiep. Spalat, 7!

Primates Istriae 39.

Primates populi Istriae 42.

Primates regni Croatiae 158.

Primutus Dalmatinorum episcoporum

Pril
P

Pri!
Pri

i
LI

Primitiae ecclesiasticae 152, 162.
Princeps Spalati et Clissii, Florinus A. 1000 97.
Principes, regni Chroatiae 132, 140, 155, 211.

Priores civitatum.

Absarensis. Joannes A. 1018 p. 101.
Arbensis. Maius A. 1060. p. 121, 122 Lampredius

A. 1060, p. 129.

Belgradensis. Dragoslaus A. 1059, p. 118, 120,

Andreas A. 1069, 132, Drago A. 1069, 186, Jus-
tus veneticus (Dominicus) A. 1075, 149, A. 1016,
154, 155, 156. memoria Dragoslai c. A. 1073—
1077, p. 158,

Jadrenses. Andreas A. 919, p. 75, eius haeredes

A. 986, p. 94, Maius I. A. 969, p. 90, et fratris
eius memoria 1066, p. 125, de Columna A. 1067 p.
129, Maius II. nepos Mai proconsul I. A. 96, p.
94, 95, c. A. 990, p. 95. Gregorius prior et proconsul
Dalmatiae filius Mai 1I. A. 1033, p. 107, 1084,
. 107, 129, 130. — Andreas A. 1044, p. 114.
Gorbinus A. 1056, p. 115. Grubissa A. 1056, p.
116. Nicolaus prior et stratigo civ. Jadr. A.
1065 p. 125. Drago A. 1066, p. 125, 126. Dabri
prioris memoria A, 1066, p. 126. Leo prior et
prothospatarius imp. A. 1067, p. 128. Drago A.
1068, p. 130. Cando et Candidus prior. eius me-
moria A, 1068, p. 131, 1073, 147. Drago A. 1070.
p. 138, A. 1072, p. 142. Dabro filius Bolicie c.
A. 1012, p. 144, Drago A. 1012, p. 144. Dragus
A. 1072, p. 145, 147. Candidus A. 1075, p. 149.
Drago, Dragus A. 1091, P 184, 185. Dragusa ne-
pos Dragonis magni A. 1096, p. 186, 187. Vitaza
nuper prior A. 1096, p. 186, 187, olim prior A.
1105, p. 142.

Spalatenses. Praestantius A. 1020, p. 102, eius me-

moria p. 122. Nicodemus A. 1026, p. 106. Nici-
forus A. 1040. p. 111. Zirmus filius Praestantii
prioris A. 1060, p. 122. Valiza A. 1069, p. 134,
186, Nicodemus una Cum Valiza A. 1069, p. 135.
Valiza Stephanus A. 1075, p. 149, 150, 1/0.
Duimus A. 1080, p. 167, 175, 176. Volizi A.
1085, p. 178, A. 1086, p. 179. Duimus A. 1086,
p. 180. Firminus A. 1088, p. 181. Aloymus A.
1097, p. 188.

Ragusani Lampridius, praeses civitatis A. 1023, p.

103, Petrus Slabba prior A. 1044, p. 112, Domi-
nicus A, 1058, p. 118.

Tragurienses. Dabrana A. 1064, p. 124. Bella Pe-

trus? A. 1070, 139. Vitalis A. 1075, p. 119.
Dragus filius Brani A. 1080, p. 166, 167. Drago
A. 1097, 209.

Veglensis. Andreas, A. 1018, 100, 101.

Prisinaci servi filius 76.

Prisna mac^ceharius iupanus 78.
Pristinum (aliquod tributum) 141.
Pristoldus. 212.

Privanegi filius Jacobus 168.
Privanego iupanus de Lucha 120.
Privilegia papalia 163.

Privilegia regalia 163.

Privilegii censura 46.
Privilegium 140, 141, 146.
Privilegium regium 182.

Proceres Croatorum 78, 79, 60,
Proceres Zachulmiae 78

Proculus, filius Petri, 103.
Proculus frater Ursacii diaconi 113.
Prodan dvornich 171.

Prodan, iupanus 142, 144, 147.

241

Prodan repos de Mattana 173.

Prodan presbyter 110, 171.

Prodan spalat, testis 188.

Prodan, testis 137, 138.

Prodani terrenum 97.

Promotio ordinum ecelesiasticorum 195.
Protospatarius 105, 129. .
Protospatarius imperialis Stephanus 111.
Prubitech, filius Petri iupani 73.
Prucca, Pruccha locus 50, 70, 204, 206, 208.
Prvadro iupanus cavallarius 73.
Prvana iadrens, 144.

Psalteriorum 112.

Pucipani Fusco 173.

Pudisini Theodorva 177.

Puglia de Leonardus 163.

Puienses (Pisenses) 47.

Pulsio & regno 140.

Pultago, locus 75.

Pundrulo, Dominicus 111.

Puoso, testis. 48.

Pupazurug Tessen 175.

Puppin, presbyterus 98. .
Purnecha filius Prioris (Duimi?) 176.
Pustimana, locus 168.

Pustimani insula 187.

Pustiza, locus 154.

Pustiza, terra 182.

Putalio locus 46.

Putalo locus 152. 164.

Puteus, Pervan. 118

Putens s. Cassiani 169.

Putipani filius Johannes 175.

Puzana Maius. 142.

Q.
Quadruvium s. Petri in Spalato 185.
Quarta porcio piscium 14.
Quartinahu (ad) ecclesia 50. .
Quartinaha locus iuxta Bilisaseo 48, 67, 69, 301—

243, 208.

Quartinespaeh, rivulus, 68, 202, 204, 107."
Quinqueeclesiae, locus, 69, 202, 205, 208.
Quinqueecelesiensis ecclesia s. Petri 116.
Quinqueecclesiensis episcopatus 116, 117.
Quirinus de principibus Salonae 1.

R.
Raba, amnis 67.
Rabiosa vallis 198, 129.
Rabici vinea 175.
Rac, testis 179.
Raccinico, locus 176, 171.
Radanech presb. de Sichova 157.
Radanizae nepos 167.
Rado. palatinus Hungariae 116, 117.
Radomir, Nonensis 141.
Radoniza, testis 106.
Radosichy, locus 164.
Radoslav, filius Petri iupani 142.
Radoslaus, filius Johannis 216.
Radoslaus, filius Marnu, 216.
Radoslaus rex (?) 118.
Radoslaus, testis 142, 167, 168,
Radovan filius regis Svenimiri 165, 177, 178.
Radovan, nepos Hilici (Vilici) 186, 137.
Radovan, testis 138.
Raduna, locus 177.

Raduna regio. 183,

948 —

Ragusei 105, 109, 148, 172.

Raguseus Johannes presbiter 172.

Ragusinus episcopus 79, 161.

Ragusitana Urbs. 8!.

Rainerius Chroatinus episcopus: 120, 126, 133, 130.

Rainerius Nonensis episcopus 225

Rapa, fluvius 50, 70, 201, 204, 205, 208

Rapa, locus, 50, 69, 201, 203, 208.

Rapoto, Comes. 68. ^

Rarara, testis 173.

Rasinaci servi uxor. 16.

Rasochatizza locus 133.

Rastotza iupa 86.

Rathfredus Favianensis episc. 44.

Ratimir banus 109.

Ratpot, Comes 48, 200, 202.

Raunenses. 47.

Rausium civita3 86.

Ravenna 10, 18, 26, 27, 28, 30, 31, 34, 38.

Ravennae episcopus Joannes 10.

Ravizai, testis 159.

Ravna (in) ecclesia S. Georgii 140.

Recidua civitas 3.

Rector 42.

Redditicum, municipium 198.

Reformacio status regnorum Dalmaciae et Croatiae
216.

Regale ius 180.

Regale territorum 138, 152.

Regales servi 144.

Regalis apparatus. 141.

Regalis fiscus 162.

Regalis terra 144, 175.

Reganesburch civitas. 49, 72.

Regenisburg civitas 40,

Regensperg, civitas 9U.

Reges Croatorum, v. Croatorum reges.

Regina civitas 87.

Regina, uxor regis Cresimiri Petri 148.

Regingeri beneficium 71

Reginhart, testis. 67.

Reginhoh, testis, 67.

Reginivvartersdorf villa. 48.

Repusina, locus, 97, 98.

Resinicus Vecinto 101.

Respectus diaconus salonitanus 14.

Retiliustein, locus 68.

Rex tocius Croatiae simulque Dalmaciae 162.

Rbacusina respublice 104.

Rhacusitanus Archiepiscopatus 103, 104.

Rhacusium civitas 104.

Rhizinensis episcopus Sebastianus 5, 19.

Riburgi civitas 85.

Ric, testis 179,

Rihger, testis, 48.

Risar ducis Jacobi Marianorum. 171.

Riziano, locus Istriae 36.

Robertus praepositus Monast. s. Petri de Gumay A.
1176, p. 212

Rodoaldus patriarcha Aquileiensis 90.

Rogova, curtis, locus 119, 120, 211, 213, 214.

Rogatio terrae 146.

Koma urbs 4, 34, 53, 128, 140, 149, 161, 166.

Romana lex 150.

Roman.ti, moneta 135, 158, 160, 167, 168, 170, 210.

Romani 1, 195.

Romani in Italia et Dalmatia. 194.

Romani patricii !6,

Romani viri 34.

«-

Romanorum legati 81.

Romanus. 19.

Romanus, imperator 89, 106, 107.
Romanus III. imperator 136, 137, 138.
Roretum, territorium 157, 158. -
Rosa seu Cattaro civitas 35.

Rosa, socrus Streyzi 157.

Rosdorf, villa 48.,

Rossenus moristicus. 212. v. Morsticus et Russinus,

Rostislav dux Moraviae 52.
Rotberti s. Corpus. 50, 70.
Rubinensis civitas 90.
Rudina filius Dobromiri 146.
Rugata, testis 171,
Ruginesfeld, locus. 69, 71, 901, 203, 205, 203.
Rugota, testis 137, 138.

Runcorae 38.

Runiinus presbiter 171. '

Ruoperth. 67.

Rupes montis signatae 153.

Rusello, testis 177.

Rusellus filius Sovinne 148.

Rusini Morstici uxor 148.

Rusinus marslicus (marsticus) 174.

Rusinus Morsticus 148, v. Rossenus.
Rusticiarum Municipium 198.

:Rusticas diaconus 4.

Rusticus sermo. 130.
Ruvingio civitas 37.

8S.
Saba regina 53.

Sabachius testis 190.

Sabaria civitas 50, 69, 201—203, 208.

Sabaria sicca, locus 50,.69, 201—203, 208.

Sabati filius 15.

Sabatius filius Cepuci subdiaconus Raguseus. 172.

Sabatius notarius communis 165.

Sabaudicius Archidiaconus traguriensis 149.

Sablata, locus. 128, 129. '

Sabniza (ad) ecclesia 50, 70.

Sabinianus diaconus 17.

Sabinianus episcopus Jader. 23, 24, 95, 29, 31.

Sabniza 201, 204, 205, 208.

Sabulo, locus 97.

Saccus Joannes 102

Sacellarius exercitus Italiae 18.

Sacellarius romanus. Pontifex Gregorius I. 18.

Sacramentum commune 185.

Sacramentum dare 147,

Sacrarius Archiepiscopalis 133.

Sacrarius regalis 133

Sagoleo servus 46.

Sagitagine, municipium 198,

Sala fluvius 49, 67.

Sala, locus, 48.

Salacho, testis. 67.

Salamon rex Hung. 200.

Salapiugin, locus, 50, 201. 203, 208.

Salapiugiti, locus 49.

Salapuigin, locua 69.

Salati filius Petrus 171.

Salinae 91, 98.

Saline, locus 49, 170, 971,

Salis contributio 186. Tributum.

Salisburgensis ecclesia 74.

Salona civitas 1, 4, 9, 16. 20, 22, 19, 169, 173, 175,
182, Salonae 198.

Salonitana ecelesia metropolis usque ad Danubinm 46.

|
i
|

o ———À — ———————————- ———w———--— —————-

Salonitana urbs 4.

Salonitanum municipium 298,

Salonitanum territorium 295,

Salonitanus Archiepiscopatus p. 45, 46, v. Archi-
episcopi.

Salonitanus clerus 15.

Balviaticum, municipium 198.

Salvisclavus, iudex nonensis 182.

Salzburc, civitas 50, 70

Salzburgensis ecclesia 98.

Sancciones apostolicae sedis et legatorum 152.

Sancta Anastasia locus 76.

Sancta Maria, locus. 76.

Sanctorum Cosmae et Damiani mons 158.

"Sanctus Thomas, locus 76.

Sansicovo, locus 140.

Santasedra Gosik 146.

Sapana, piscator 116.

Saraca Andreae, filius Lamprezius 108.
Saraceni 54, 55.

Saracenus filius Dobromiri 146.
Saracenus sitinicus, setnicus 137, 138.
Saracin testis 142.

Sarciaticum, municipium 198,
Sarmatae 34.

Sarniensis ecclesia 197.

Sarniensis episcopus 197.

Barsenterensis episcopus 198.

Barsenterum, civitas 198,
Sarubba iupanus 148, 171, 174.
Saruga Cudomirig banus 189.
Sassi flius 1]1. .

Satilie, Satilice, locus 171.

. Bava, fluvius 117.

Savanus? 76,

Bavia (Šravis) regio 2.

Savid, risar ducis Jacobi Marianorum 171.
Savida testis 176, 177.

Savina, uxor Gimmai 107.

Savinianus episcopus vid. Sabinianus.
Saxones 77

Saxoniae partes 40,

Sbinna frater Tomizai 176.

Seafarafeld curtis et ecclesia 68, 200, 205, 207.
Seamini Petrus 101.

Scapulae Gregorius 174.

Scardonitana ecclesia 81.

: Scardonitanus episcopus Constantinus 197.

Scarnicae Gaudius 156.

Scarpune filius Petrana 175.

Scarmosa, abbatissa s. Mariae in Jadera. A. 1167,
211, 212.

Sceptrum regis Croatiae 152.

Sceptrum regni Croatiae 178.

Scestaki proavus, magister coopertorii 218.

Behezla locus 40.

Schitonossa Johannes eunuchus 1920.

Schitonossae Regis donatio scutei et la nceae 148.

Schuleha, locus 98.

Scitonossa, 126.

Sclaveni 54, 55.

Sclaveniae populi 55,

Bclavi 74, 98, 105, 127, 154.

Sclavi barbari 90,

Sclavi (Croatae) 160, 210.

Selavi gens. in 1talia A. 598. 30.

Selavi in Istria 38, 39.

Sclavi orientales 43.

Selavi pagani 39.

249

Sclavi vel Graeci 62.

Sclavinica lingva 65, 77, 80.

Sclavinienses partes 11.

Selaviniscae litterae 65.

Sclavinorum regna 77.

Sclavonia 77.

Sclavoniae banus 188,

Sclavonicum regnum 114

Sclavorum generationes 48.

Sclavorum gens in Dalmatia. Itali& et Istria A. 600,

Sclavorum lingva (1.

Sclavorum nationes 93.

Sclavorum partes 40.

Sclavorum rex Svetopluk c. A. 890, p. 71, Michachel
A. 1078, 161.

Sclavorum terra 74.

Sclavuncula 184.

Selavus Joaunes Monachus 167.

Scodra civitas 151.

Scodrensis civitas 6.

Scodrensis episcopus Stephanus 6.

Scodrensis civitas 35

Scurpunnae Petrana 178.

Scutobaiulus, scitonosa 199.

Sdedrug filius Stephanizi 112.

Sebastianus diaconus 4.

Sebastianus episcopus Rhizinensis 6, 19.

Sodesclavus comes (dux) 59.

Sega filius Madii iudicator 146.

Sega iuder iaderensis 126.

Sega Madius iudex iadrensis 149.

Sega testis 146.

Seimolli dvornik 167.

Sekirani, locus 188.

Sekyriza locus 166.

Sclepi filius Andreas 118.

Sella argentea 16.

Selle, locus circa ecclesiam s. Stephani 170.

Semiani filius Dragisan 171.

Semianus servus 140.

Semianus testis 170.

Semicasus, iupanus 73.

Semidrag et fratres Vilcizo et Basilius 171.

Semidragi filii Prodanua et Drugan 172.

Semidragi filius Prodanus 172.

Semina et frater eius 173.

Semisisnus missus Svetopluki ducis 64.

Semissina, servus 16.

Semivit, pater Petri iupani 143.

Semiviti filius Petrus 130, 168, 211, 212.

Semivitus 14^.

Senda, fluvius 71,

Sennica, testis 175.

Senogalienses 47.

Sepelato, civis tragur. 124.

Sepulera antiqua ad mare, iuxta silvam Virrovika in
župania Nonensi p. 141.

Seraia Dabrizae 146.

Serborum proceres 79.

Serecla (de) terrae. 212.

Serenicus Godostro 100, 101.

Serennine, locus 164.

Sergis, famulus 116.

Sergius, Arbens. 99.

Sergius eunuchus, Sclavus 59.

Sergius filius Petri 110.

Sergius iadrensis 143.

Sergius Laurentii 85.

16 2)

250 ! ot

Sergius Posterulensis 145. Slaiza, testis 159. .
Sergius tribunus Jadr. 130. | Slano, locus. 98.
Sericea ornamenta p. 1. Slavan Commerzarius 186.
Serma, testis 111. Slavaz, banus 189.
Ser (Seruba, Saruba ?) iupanus 182. Slaviz rex Croatiae 148, 171, et ejus frater 148.
Servi 76, 80, 112, 153, 211. Slaviza frater iupani Petri 143.
Servi in Croatia 46. Slaviza, iupanus 130.
Servi operarii 70. | Slavizo, avunculus Petri Slavi, fllii Rosseni Moristici.
Servi regales 126, 144. 212.
Servia 86. Slavizo frater Jeroslavi 176.
Servica, locus 119. Slavizo, nonensis 141.
Servicia incolarum 186, ' Slavizo rex Croatiae v. Slaviz.
Servicii immunitas 148. Slavizus, testis 142.
Serviciorum libertas 135. Slavnae filius Jurislaus 216.
Serviza, locus 159. . Slavogost, iupanus 161.
Servuli 106. Slavonia, 197
Servuliae regnum 35. Slavorum regio 88.
Servus Nicolaus cum uxore Dabrina 173. to Slavus Petrus, filius Rosseni Moristici 212.
Setenicus (setnicus) Saracenus et Sovinfia A. 1070.|Slivinich, fons 141
p. 137, 138. Slivicus, locus 218.
Seta serica 99. Slobba Petrus 112.
Setinicus (Setnicus) 144. Slobba parvus puer, emptus 178.
Setnicus Vulcan 148. Slora, nobilis iadr. 187.
Sevischava, locus 160. Slovgenzin marcha, (slovenska krajina) 49.
Sevotik Grigo 149. Slovigna de Martinusius, examinator Comitis Marchi
Sfentopulch (vid. Svetopluk). et eius Curiae 141.
Sibenicum, civitas 162. Sluradi Petriz, Michael ac Martinus; cives Jadr. 214.
Sibinico, castrum 182. Sluvina fllius Dragabuti de Cerani 157.
Sibiniquo, civitas 126. Smaragdum 112.
Sichova, locus 157. Smina, locus 178.
Sicilia 14, 19, insula 20. Smine, locus 164.
Sicirani (Sekirani) locus 75. Smurdazani, locus 183.
Sidica, homo sclavonicus 97. Snathola Dabro 131.
Sidraga iupa 86. Socolar Apricius 136.
Sidraga locus 136, 158. Socolaristich Aprizo 147, 148.
Sidragenses testes: Michael, Gregorius, Drago, Prae- | Solidi 37, 111, 112, 138, 145, 146, 149, 165, 167, 170,
stancius, Druse, Petriza A. 1077, 158. 172, 180, 181, aurei 139.
Sigihart, testis. 48, 67. Solidi in Cattaro 41.
Sigillum impressum Stephani II. regis Chroatiae | Solidi mancosi 87.
182. | Solidi romanati 187.
Sigillum plumbeum Suinimiri regis 210. Solidi Romanorum 156, 157, 168.
Sigillum regale 163. Solium regale 178.
Sigillum regis 161. Solomon, testis, 67.
Sigillum regis Cresimiri 140. Sorbuliae regnum 104, 151.
Sigiperht, testis, 48. Soriguturensis episcopatus 44.
Silagus, seu cella s. Joannis 150, Soriguturensis episcopus 44.
Silva insula 148, 144. Sova, famulus 116.
Silvius Dominicus dux Venetiae et Dalmatiae et im- | Sovinna setenicus 187 Sachih (satnik?) 188.
perialis prothofodrus p. 149. Sovinnae filius 177.
Simeon, comes Dalmatiae siliquaticus 198, 194. Spalatenses cives: Desa, Michael, Stephanus, Nichi-
Simon dux 156. forus, Dominicus, Dragi, Forminus, alatus A. 1075,
Simon presbiter 177, 178. p.
Siliquatici titulus 193, 194. Spalatensis Archiepiscopatus 163.
Sinize testis 173. Spalatinorum, viri 170.
Sirmi praefectura 8. Spalato civitas 171, 176.
Sirmienses 2. Spalatnm civitas 13, 18, 19, 91, 98, 183, 149, 185,
Sirmiensis Pannonia 1. . 187. l
Sirmium 3. Bpalazulo, locus 149. !
Sirmus, filius Praestantii prioris Spalat. 102, Spaletanus archiepiscopus 161.
Sirnovniza, locus 174, 177. Spalleto civitas 168.
Sirvus, filius Lastari 98. Speculi-Juliensis episcopus 44.
Sisciana ecclesia 81. Spinanti, locus 149,
Siscianus episcopus Joannes 197. Constantinus 198.|Spinunti, locus 169.
Sisinii filii Margutius et, Ursatius 113. . | Spiritualis pater regis Svinimiri 158.
Sismanus infperator Bulgarorum 96. Bpizar, testis 146.
Sittimiro (de) Tessen 176. Sramleni fllius Dedomir. 212.
Sitinicus vide (setinicus) Sremi banus 188.
Slabini 86. Srenine de Duimus 174.

Slaiza (Slavica) dvornik 159, 160, 165. Srenine, villa. 211.

Stafilum locus

Stablis de Nicolaus notarius 85.

Stagnenses 105.

Stagnensis ecclesia 81.

Staligatus, civis tragur 124.

Stana, soror s. Benedicti 134.

Btanimir, azbensis 141.

Stanimir, terra 160.

Stano filius Petrizi 175.

Btantinum, municipium 198.

Stara de grano 173, 176.

Stara de sale 172.

Starchand, advocatus 48.

Stasuccus Basilius 173.

Statuta 188. j

Statuta antiqua regum Chroatiae 128.

Statuta canonum 20

Statuta maiorum 12.

Statutum 140.

Stauratius episcopus Istriensis 86, 89.

Stenice, locus et castrum lat. Murula 140, 210.

Stephanizi filii Petrazia et Sdedrug 112.

Stephanizo, testis 106.

Stephanus banus Crostiae 111. .

Stephanus capellanus (regis) et presb. s. Nicolai
162, 164

Stephanus diaconus salonit 6, 30, 31.

Btephanus diaconus spalat. 102.

Stephanus diaconus testis 176.

Stephanus dux Croatorum 126, 164.

Stephanus dux et haeres Cresimiri regis 133.

Stephanus episc. Istriensis 86, 39.

Stephanus episc. jadrensis 195, 180, 181, 132, 140,
141, 153, 154, 155.

Stephanus episcopus mucurensis 198.

Btephanus episc. Nonensis 147. 150.

Stephanus episcopus scodrensis 6.

Stephanus, filius Budimiri, Camerarius tertius 19.

Stephanus frater Radoslai 147, 167, 168.

Stephanus iupanus 173.

Stephanus magister militum 37.

Stephanus monachus et presb. spalat 106.

Stephanus nepos Cichae abbatissae ? Episcopus iader.

1 .

Stephanus papa 41.

Btephanus VI. papa 71.

Stephanus Prasca (Protospatharius ?) bgnus p. 129.

Stephauus presbiter 197.

Stephanus presbyter, filius Beles 113.

Stephanus presb. Spal. 135.

Stephanus primicerius notariorum salonit. 14.

Stephanus Í. rex Croatiae, pater Cresimiri p. 118.

Btephanus I. rex Croatiae 126 filius Svatoslai regis
1

Btéphanus IL rer Chroatiae 181 rex Chroatorum et
Dalmatinorum 181. 182, 183.

Stephanus II. rex Hung. 218.

Stephanus (Samuel) imperator Bulgarorum A. 994, 96.

Stepan, Nonensis 141.

Btepus servus 46.

Stersninna brebersiicus iupanus 162 Stresegna 161.
Stressinna 167.

Stiglic filius servus Lutizi 174,

Stilbica, locus 166, 178, Stilpica 212.

Stinica, locus 98.

Stocollae filius Dimitrius 177,

Btojan, Arbensis 141.

Btoiana ded 146.

Btolec locus in Cetina 164.

251

Stracin, fllius Glavici iupani 142.

Strasimir banus ? 1

Strasiviza, locus 119.

Stratigo civ. Jaderae 1925.

Stratigo 105.

Stratigus Dalmatiae 129.

Strazinolun, locus 50, Strazinola 70, Strazinula 204,

206, .

Strerad, testis 157.

Stredrago Marinus 101.

Strehemil, servus 47.

Streirado et Drusba filia eius. 157.

Streisata Svinimiri regis avunculus, 167.

Stresazza (de) Vlcina 176.

Stresigna brebersticus iupanus 182.

Stresinna Berberistich Comes p. 157.

Strečinna Berberistich cum quinque suis militibus
loi.

Stresinae fllius Duimus 173.

Stresmaren, locus. 49.

Stressa, Streisata, avunculus regis Svinimiri 167, 175,

Stressae avunculi Svinimiri regis terrae in Massaro,
& Salona usque Biaki 175.

Stridonis oppidum 189.

Striaza Dabro 146.

Strietech servus 76.

Strioza filius Zenici 97.

Stromogin, locus 48.

Strosit, filius Dabressa, in servum datus a geuitore
114.

| Strupo, testis 67.

Studez, regalis pincerna 132.

Subenico civitas 175.

Subenzani (de) Usemirus 174.

Subigi Comites 188.

Sublich, locus 70, 204, 206, 208.

Suchovara, locus 136, 137,

Sudimir, arbensis 141..

Suduschice, locus in Clevna 164. .

Suliza de Mica 176.

Sulpa fluvius 50, 69, 70, 201, 204, 205, 208.

Sumocha nasseri, territorium 168.

Suna famulus 116.

Superpostae 39.

Surbo, locus 173.

Susalo de Bilsoy 176.

Susazo villanus 149.

Susel forestum 70, 201, 204, 205, 208.

Sustina, vallis 168,

Suvitker, testis, 67.

Svacig Petrus banus tempore Svinimiri 189.

Svacigi, Comites 188.

Svanimiri regis filia clauda. 216.

Svataslaus rex Croatiae 129.

Svatizz locus 178.

Svavia (Savia) 2.

Svenimiri regis tempus 189. |

Svennimir rex, 211, olim 218, v. Svinimir.

Svetopluk dux Moraviae 68, 64, 66, rex Sclavorum
11, dux p. 14.

Svinimir banus 137, 188, 146,

Svinimir Demetrius rex Croatiae et Dalmatiae 152,
153, 157, 160, 161, 162, 163, 165, 167, 170, 115,
177, 178, 182, 189, 210, 218, 215, vide Svanimir,
Svennimir et Svonimir.

Svinimiri regis avunculus Streisata. 167.

Svinimiri regis avunculus Stresa 175.

Svinidrag, Trebenignanin 168.

Svonimiri regis epitaphium c, A. 1087, p. 218.

252

Svverana testis 111. Theodorius presbiter et sacrarius regalis 188.
Svviskhani, locus 119. Theodorius sacerdos, regius scriba 177, cancellarius
Sydraga, locus 119, 168. regis 178. -

Sychova, locus 119. Theodorius, tribunus iadrensis 75.

Symmachus papa 92. . . Theodorus abbas s. Stepbani protomartyris 143, 183.
Symon, testis cum fratre 159. Theodorus diaconus scriniarius Zach. papae.36.
Symoniaca haeresis 195. Theodorus, episc. Istriensis 36.

Syndicus procurator 83, 84. Theodorus filius Zubinici 97.

Synodalis inquisitio 13. Theodorus presb. et cancellarius eccl. s. Doimi 185.
Synodus spalatina A, 1075, 150. Theodorus presbyter et Cancellarius regis Svinimiri
Szreliz, Zreliz locus 204, 205, 208. 155

Theodorus presb. notarius !283, 139.

T. Theodorus presbiter Spal. 179;
Theodorus scriba d. regis 165.
Tabalecus testis 118. Theodorus scriptor 163.
Tabiscavicus Civicus. 98. Theodorus Ypato 37.
Tabulae 165. Theodosius diaconus nonensis 60.
Taco Abricus 98. Theodosius episc. belgradensis 118, 120, 186, 153,
Taina Joannes 106. ; 157. .
Talmazo, iuppanus A, 1176, 212. Theodosius episcopus nonensis 65, 199.
Tamali pronepos, Germanus presb. 175. Theodosius tribunus iader. 95.
Tamislaus Croatorum rex 76, 78. Theophana augusta mater Ottonis II. 204, coniux
Tapete graecum 184. Ottonis 205.
Tarentum, civitas 565. ' Theophilactus Archidiaconus 86.
Tarvisanenses. 47. Theotmarus archicapellanus 72.
Techomil, servus 76. Thessalonica urbs 3. 5.
Tegoriae 38. Thessalonicensis episcopus 3.
Telinae filius Niciphorus 174. Thessimir villanus 160.
Tenenum civitas 165, 180. Thessina villanus cum filiis Szidina et Desinna 160.
Teona, Triliae filius 146. Thitmari epis. memoria 205. .
Tepaz, Tepciza, Tepiciza, Tepizo, Tepzo, Tepsius v.| Thoma presbyter 15.
Dignitates. Thomas defensor eccles salonit. 34.
Tepaz Lubomir A. 1089, 182, 219. Thracia 3.
Tepei Dominicus, Curialis Comes A. 1076, 158. A.| Tiberi Fuscus 173.
1078, 162, Ticine, Dominicus 181.
Tepciza Belan A, 1070, 137. Ticyanus episcopus Arbensis 196.
Tepciza Budimir A. 1070 —1074, 148. Tigala Micha 174.
Tepiciza, Tolen seu Tolemir A 1089. 182 Tilago insula 147.
Tepizo Jacobus A. 1075—1076, una cum fratribus | Tilago, locus 95.
p. 157. ilagus, insula 124.
Tepsius Dominicus A. 1076, 155. Tilstacossa Girdan 172.
Tepzo Boleslaus A.1059, 120, A. 1067, 199, A. 1070, | Tilstacosae Dragana 171
' 186. Tilstecossae vinea 170.
Terbuniae principatus 86. Tin, mens 133.
Tergesti districtus 82, 84, 85. Tinnilinpach rivulus 68, 200, 207.
Tergestinus episcopus 88. Tirpimirus dur Croatorum 45, 46, 72, eius memo-
Tergestinus numerus 37. ria 158.
Tergestum civitas 88, 85 Tiufinpach, locus 70, 204, 205, 208.
Termini cum lapidibus et ferro signati 46. Tochenia, Tochinia terra regalis 126. 144, 165.
Ternova civitas Bulgariae 96. Toednic, locus 175.
Ternperch (ad) ecclesia 50, 201, 203, 204, 208. Togedrag cluzar 173; 175.
Terra regalis 144, Tolen aut Tolemir tepiciza 182.
Terraticum 98. Tolimir psar 137.
Territorium regale in Croatia 46. - Tollanus filius Miroslavi 174.
Tessen de Sittimiro 176. i Tollia, abbatissa s. Mariae A. 1199, 215.
Tessina cum fratre Braticha Sidinna 169. Tollimir testis 147. . .
Tessina cum sua filio 165. Tomidrag, nonensis 141.
Tesina, servus 47, Tomidrug filius Naiesdae 176.
Tetralo, nepos principis Pincii 96, Tomizai, frater Sbinnae 176, 171.
Teuthardus cartolarius imp. 210. Torreziae praedium 102.
Teuzo, legatus Alexandri II. papae 124. Tragi, moneta, 160.
Thaiza fllius Jurae 165. Tragurienses cives, Petrus Bello, Georgius Bogaboici :
Thassa Gussichius, Jurae, Gurgi, filins 167, 168. Joannes Chudi, Desa, Andreas, Dom. 149. .
Theatri porta in Salona 97. Traguriensis civitas 124.
Tbechenna, filius Verdenna 168. Tragurii prioris terra 173.
Thelonea. 69, 201, 208, 208. “| Tragurinus, Joannes filius Pirvo presbyter 107.
Theodora Augusta imp. 112, 115, 116. Tragurinus Martinus 107.
Theodoria, mater Joannis 70. Tragurinus Petrana 111.

Theodoricus rex Gothorum 1, 2, 193, 194. Tragurium civitas 1, 209, 216.

258
Trahoue, locus 50, Trahof 70, 204, 205 Trunzan, iudex 142.
Translatio servorum 176. Trunzani fllius Rugate 175.
Transo Abbas s. Chrisogoni 110 v. Traso. Trunzanus Majus filius Peze, anni tribunus 185.
Trapico, villanus 97. ' |Trutianis Maidiati Dominicus 101.
Traso abbas s. Chrisogoni 965, 106, 107, 112, 121, Tryclinus 105.
129, 141. Triipho s. Confalonius 40.
Travus, amnis 69, 201, 204, 205, 208. Tryphonis 8. corpus 40, 41.
Trebavizi filius Andreas 160. Tudleipin, locus 50, 70, 201, 204, 205, 208.
Trebenignanin Svinidrag 168. Tugarani Tugarini 171, 174. '
Trebina, locus 50, 70, 204, 206, 208. Tugare, locus 164.
Treisima civitas 69, 201, 203, 201. Tugari locus 46.
Treisima, flumen, 69, 201, 204, 205, 208. Tugari de Andreas 172.
Treizizi villa 165, 167. Tugari de Boledrug 170.
Tremitana insula 108. Tugari de Girgi 110.
Treni promontorium 214. Tugari de Kerna 171.
Treverensis archiepiscopatus 99. Tugari de Picna et Girgi 171.
| Treuuina amnis 69, Tugina, iupanus armiger 73.
| Tribigoi Grasciche 187. Tulo de Duymus 178.
| Tribis, vallis 97, Tuontina fluvius 200, 202, 207
| Tribisetus pater Michaelis 97. Turibulum argenteum 184.
| Tribuchi, testis 156. Turkon, famulus, 116.
| Tribunati 38, Turris E Petri 124.
| - re . Tuttundus dux 44.
| T. ribumi Civitatum Dalmatiae et Croatiae. Typus regalis Croatiae 119.
| Absarensis Viaro A. 969, p. 91. Tyrrhenum mare 55,
Arbenses, Arbesani: Joannes A. 986, p. 95, Bellata | Tzena iupa 86.
| A. 1018, p. 99. ' Tzentzena iupa 86.
| De Cula, Maius A. 969, p. 91. U
Jadrenses : Theodorius 15, A. 918, Praestantius, ' 2
Constantinus, Vitalis, Georgius, Dabro, Anasta- | Ubladica de Chelmenani, eius pater- Clonimir, avus
sius, Paulus, p. 76. — Anno 969, Dabro p. 90. — | Ciprianus, avia Helena p. 167.

A, 986, Domnius, Lampredius, Petrue, Maius| Ubrusar Desina A. 1066, 126.
Cernechae, Dabro frater Mai, Ursana, Barba, Ni- | Ubrusar, Desimir A. 1072, 144, A. 1089, 189.
chiphorus, Plato p. 95 — A. 990 Domnius, Theo- | Ubrusar Visa. A. 1083, 177, 178.
dosius, Lampredius, Petrus, Maius, Dabro frater | Uculo (Dauculo-Diklo) locus 75, 91.
eius, Ursana, Petrus II. Barba, Nykiphorus, Jo-| Ugo curator sacelli archiepiscopalis 177, capellanus
annes, Plato. — A. 1083 Vitalis, Drago, Drasa,| archiepiscopi 178.
p. 107. — A. 1034, Praestancius, Dabro, p. 107. | Uladislaus Pannoniorum rex 184.
| — A. 1086, Praestancius, Dabro, Cerneca, p. 110. | Ulciua filius Climini 175.
| — A. 1044, Paulus p. 114. — A. 1067, Prae- | Ulcina Sagorsticus iupanus 175.
| stantius, Dabro I. Dabro II. Martinus, Cerneca, | Ulcinium civitas 104, 151.
| Andreas postea prior, Sergius, Georgius, ^ aiua, | Uncio, nobilis 145.
| Martinus, Ursana, Petrus, Pancella p. 180. A. | Undrima, locus 50, 70, Undrina. 204, 206, 208.
|
|

1691. Trunzanus filius Peze 185. Ungari 14, 93.
Mariae in Acu. Maius tribunus A. 969, p. 91. Ungarorum confinia 92.
Spalatini: Petrus A. 986, p. 95, Gaudinus A. 1075, | Unlaz, testis 67.
149. . Urala fluvius 68.

Tribuni in Istria 38. Uriens, filius Cipriani. 215.

| Tribuniae regnum 85, 104, 151. Ursacius diaconus 118.

| Tribunus 42, Ursacius filius Jacobi 118.

| Tribunus Maius 1105, 142, Zanisus 142, Gregorius, | Ursainna testis 159.

| 142, Forminus 142. Ursana, tribunus Jadr. 95, 130.

| Tributi immunitas 143. Ursana (uxor) de Petrana Masitulo 111.
Tributerum libertas 135. Ursanae fllius Junzze 172.
Tributum agni et ampullae vini 190. Ursanus de Sirnovnyza 174.
Tributum cereorum 135. Ursanus 'presbyter cum filio sno Dabra 118.
Tributum piscationum 147. Urso abbas 8. Moysis 165.
Tribntum pontificale 159. Urso abbas s. Ste phani 105, 106.
Tributum tollere 176. Urso presbiter 172. -
Tributum veneticum 99, Urso sacerdos ragus. 103.
Tridullo, civis tragur, 124, Ursus Abbas 139.
Trigisima, locus 50,. Ursus, diaconus absar. 101.
Trimonius frater Peciaziti 97. Ursus, missus regis Bulgarorum 58.
Triphonius diaconus 118. Ursus presbyter 197.
Tripoliza, locus 69, 201, 208, 208. Ursus patriarcha Aquileiens. 41.
Tristenich locus 148. Urula, fluvius 200, 203, 207.
Trubillo Vlcina 178. Usemir, testis 175.

| Trubula, serva 47. Usura 196.

Trudalaca, testis 146. Utanhusa, locus 71.

264

Utecha cum duobus filiis pro servo comparatus 174.
Utiza, locus 149.

Vachinna, postiuppo 161.
Vadia 3:
Vahava, — Uuahanua, locus 50, 69.
Vakyzo, Viakizo iupanus de Luka 129, 132.
Valae nepos 118.
Valecus avus Radovani 137.
Valentinus, de Proculi 104.
Valentinus filius Gervasi 103.
Valentinus filias Petri episcopi 158.

ura 121.
Vallis ss. Cosmae et Damiani 159.
Vallis s. Stephani 169.

Victoris 147.

Vandali 84.

Vasa argentea 45.

Vchichi, vicus 165.

Veca, Madii prioris iader. fllia 181.

Vecemir et filius eius Cernugnuo 177.

Vechedrag fllius Chroatini 168.

Veclensis ecclesia 81.

Veglenses Comites Bartholomaeus et Witu A. 1100,

Vela, civitas 99, 190.

egliae Episcopi v. Episcopi.

Velleazza donator 109."

Veitrich, testis 157.

Veka filia Cichae 184, 185, Vekenega 185.

Vekemir, iupanus Luce 136.

Vekemir, nonensis 141.

Vekemir parens Petrici 116.

Vekenega filia Cichae abbatissae 120, 145.

Vekenega mater Cicchae 125.

Vekenegae genita Cicca IBl.

Vekenego donator 147.

Vekenego setinicus 144.

Velconiza filius Dabrazae, raguseus 172.

Veliaco, testis 106.

Veliacus, nonensis 141.

Veliga (Velika) locus 48.

Velih (Velika) locus 67.

Vellehiza, locus 160.

Vellera de lana, loco monetae 177.

Vellera ovium 172.

Veneti 214.

Venditio hominum illicite 152.

Venditio pueri Blobba et servi Andriuli a suis geni-
toribus 173, servorum Petri, Zorzi, Draculi, et Pri-
bili 174. Bolezzi filii Vlasiz, Dragadeti, Dedonae,
cum flo, Maraci Radoslavi de Narenta, Vilcotae
Radovani, Dedullir, Mirani, Nicolai et sororis Ma-
rinae, Desinnae, Lubizo, Raccana, Lutizi, Perinnae,
Velcozi. 174.

Venditio servorum 173, 114.

Venditio sororis Kerniz 160.

Venetiae 38, 39, 89.

Venetici 40, 41, 41.

Veneticorum dux Petrus 47.

Veneticus Johannes monachus 134.

Vera, soror s. Benedicti 134.

Veranizza Toduri fllia, uxor Andocu 111.

Verdata Aprizonis fllius 165, 167, 168.

Veru, insula 132.

Vestimentum de squirinco invest:
rio 16.

Véteranus presbyter 81, 84.

Vetrich, testis 161.

Vetuarensis episcopus 44.

Vexillum regni Croatiae 152.

Via ad moenia civitatis Spalaten
timam, prope templum 8 Mich

Via antiqua. 128, 211, 215.

Via antiqua ad ecclesiam s. Mari

- 169. ^

Via carri, slavice colnic. 214.

Via magna ad Salonam er parte

Via publica 119.

Via publica ad Nonam 215.

Via s. Cassiani 169.

Viachizo, vide Vakyzo iupanus 1!

Viar de Apsaro 91,

Vistro, civis Absarensis 101.

Vicarius Svinimiri regis Croatiae

Vicha, testis 178.

Vicentenses 47.

Vichingus episcop. nitr. 74.

Victor, episcopus martaritanus 1€

Victoris s. vallis 95, 147.

Vicus, iuxta ecclesiam s. Domnii

Vigilius papa 4.

Vileai consobrinus Martazzae 175

Vilcan, bravar 178, 175.

Vilcan de Goinego 176.

Vilcan, presbyter 148.

Vilcana presbiter 177.

Vilcani bravari filius Joanncs 17:

Vilcinna iudex 142.

Vilemir et Preda 156.

Vilcomir frater Prede 175.

Vileona pastor 106.

Vilemir et frater suus Preda 177

Vilkiki testis et nepos suus Prod

Vilkiki, tugarani, 171.

Vilkizo avunulus Prodani 172.

Vilicus (V'leus) Valecns,) avus R.

Lilicus,
Villa, nuper posita 215.
Villa regalis 154.
Vilzinna comerzarius 142.
Viminacium civitas 8.
Vinculatum praeceptum episcopal
Vinotoc 129.
Vipera supter, territorium 218, £
Virbicza, terra 211, 214.
Virrovika silva 141.
Visen polisticus iupanus 155.
Visen zetinsticus, Centene iupant
Viseni fllii Desiza et Bogdan et
Vissa Ubrusarus 177, 118.
Vitadrag, testis 137, 188.
Vitalis Archiep. Ragus. 108, 104
Vitalis episc. arbensis 181.
Vitalis episc. iadrensis 62.
Vitalis episc. veglensis 100, 101.
Vitalis filius Theodori, Archiep. R
p. 217.
Vitalis, gener Postivppi (Chrucht
Vitalis Michael dux Venetiae ate
Croatiae et imperialis prothose
Vitalis presbyter sarniensie 197.
Vitalis prior tragur. civ. 149.

Vitalis subdiaconas rag. 113.

Vitalis, tribunus iaderensis 76, 107.

Vitalus abbas s. Chrisogoni 114.

Vitan frater Dvornici 175.

Vitaza belgradens. 146

Vitaza, civis tragur. 124.

Vitaza, nuper prior et fratres 186, 187.

Vitaza olim prior A. 1105, 142.

Vitaza, testis 185.

Vitazae terra 172.

Vitazai venditor 158.

Vites Draganego 172.

Vitizo, villanus, 119.

Vitodrag. testis 158, 159.

Vitomir dvornich 137.

Vitrino, locus 70, 204, 206, 208.

V'leina de Stresazza 176.

Vlcina filius Branae 166.

Vlcina filius bravari 176.

Vlcina, testis 171.

Volar 199.

Volen iudex Clissae 176.

Volessa, dad 129, 182.

Volcinna zatinschicus (Zetinschicus) iupanus 137,

Voliza prior Spalatensis 178, 179.

Vollari, locus 164.

Voneto, veglensis 100.

Vrania, abbatissa s. Platonis in Jadra A. 1167, p.
211, 212.

Vrana, locus 152, 212.

Vranna, locus 175.

Vrascana et Martazza nepotes Michazzi avi Petri
Zerni de Gumaj 175.

Vratina mala, testis 116.

Vratina polsticus iupanus 182.

Vrera servus 87

Vreten 97.

Voicker, testis 67.

Vuillus Drago 146.

Vuitgarius canc. Lud. II. regis. 49.

Vuitger, testis 48.

Vuitinesperch, locus 69.

Vulcan, setnicus 148.

Vulcina, filius Biti Nasitorti, 213, 215

Vulgari (Bulgari) 54.

Vulgarorum (Bulgarorum) rex. 60.

Valgarum (Bulgarorum) princeps 58.

Vulpinae pelles 100.

Yunicha, Vonicha, nobilis de Lapach, gener Svani-
miri regis. 216.

W.
Wagreini, (va Krajni) locus termini. 68, 69, 201,
202 208

€
3 3 ?

Wahavra, locus 201, 208, 207.

Waltungesbah, locus. 49.

Warnarius 40.

Wassinperch, mons. 68, 200, 202, 207.
assucrim aramiator. 209.

Wezelinus nobilis miles 166.

Wibbenebogala rupes. 68.

Wichinus, Üuichinus, episcopus nitriensis 65, v. Vi-
chingus.

Willigisus archicapellanus 202.

Willigisus archicapellanus 204, 206.

Willihelm testis, 48. :

Wintherius cancellarius Heinr. III. 209.

Wirceburgensis episc. Bruno 108.

Wissasclavus dux. (Zachulmiae ?) A. 870—900, 217.

255

Witanesperc, locus, 50, 202, 208, 208.
Witigoba, Uuitigobba, fluvius 68.
Wlasici, villa 140.

Wormaciae episc. Azeco 107, 108.
Wyzdyhitlen, famulus 116.

Yeulus, loeus (Diklo) 128, 129.
Ylena, serva 417.
Ymnaria 145.

Ypatus Mauritius 37, Theodorus 38, Lotavitus 105.

Yrolphus laureacensis Archiepiscopus p. 44, 45.
Ysaac miles Erimberti 71.

Ysac, habas s. Stephani 178.

Ysidori s. vinea 149.

Zabrae filius 156.

Zacharias papa 935, 36, 41.

Zacheus 115.

Zachlumorum principatus 86.
Zacholmia 109.

Zachulmiae nobiles 109.

Zachulmiae regnum 85, 151.

Zalaca, villanus 111.

Zamarus testis 113.

Zanisus tribunus 142.

Zaratina generatio 41.

Zarsata, iupanus 47.

Zelisto, iupanus camerarius 73.
Zella, civis iadrensis 196.
Zellided iupanus pincernarius 73. -
Zellidrag, macceharius comitissae 138.
Zelliver (Želimir ?) županus Cleoniae, 78.
Zelodrag testis 187

Zentina flumen 86.

Zerni Petrus 170.

Zeroferarii magni et parvuli 184.
Zerotina casa 37.

Zestinje, locus, p. 219.

Zidimir, iupanus 180.

Zirmus prior spalatensis, filius Prestantii prioris 122.
Zirnug testis 175

Zirno, testis 156.

Zistanesfeld, locas, 69, 201.

Zitallo, superpositus monasteriis 73.
Zoippo Duimus spalat. 134.
Zomboir, vinitor 116.

Zovinna, centurio 106.

Zovinna et eius frater Ivaza 168.
Zovinna filius Cregomir 160.
Zovinna, Nonensis 141.

Zovinna testis 147.

Zoviz, volar 129.

Zovna setinicus 144.

Zremil, servus 76.

Zuanimerus, rer Croatiae. 216.
Zubinic, venditor 97.

Zudinna villanus 167.

Zuip, civitas 69, 201, 204, 205, 908.
Zulicus frater Joannis Podcupiza 98.
Zulio, locus 158. '
Zulio testis 47.

Zulus venditor 170, 172.

Zura, aurificus 173.

Zuri (Zir) insula, p. 118. Zuris. 190.
Zuric, locus 87.

Zurili filius Dabrik 172.

00 sacas s mmm ma RS ARR

236

Zurilli terra 172. Zventibaldus dux (v. Svetopluk
Zurra filius Tripuni 148. Zuentopolcus rex. Belavorum 7
Zutimnsl testis 47. Zverana, testis 111.

Zuvani vinea 149. Zvir, servitium 185.

Zuedlobrudo (Svetlobrdo) mons 89.

Pogrieške tiska.

Strana 35. redak 7. auarorom, izpravi: auarorum. | Strana bud
b: 3. Svatopluka Rastislava.

,
9. Com ade 2o Cem lema 2 14

12. morbis — » — mortis. .oMr

13. loquende . loquendi. " 148.

14. tramite — » — transitu. > 6l

8, tena » ^ len. * 161

10. fetro iocato » — feltroparato.| » 161.

14. mog. H . 161

26. faratri PET

29. Odolberti altatii izpravi: Odol-| > 1

; 166.

» 4 prese izpravi: preside, 2 180.

» 104 »10.Benelikto VIL, Benedikto VIIL| > 180.
2 105. . 98 sigmanus » — signamus. 7 gH
2 113. » SL doniquee — , denique 4 189.
2 190. , 95 cui etiam o eni et ut. ? 199
2 994 . 90 Fuga —— . — čuvanoga. , 909

Zvuenlap (vide) Svetopluk dux

redak 8. inueta

3355522233299 29395

14. otoka Sli
84. Endreas
u bilježci 1. Pe
8. Rusin Mor
4. filio
16. nostram
17. nequimu:
22. Date
i et arcum
. rogas
28. anatorita:
89. aconachu
40. omoncato
1. Aloymi
1. oko 1101
28. oko g. 888-
15. CXVIII.

^ Slav 8105.8

TT. MM ———————————————————————— —- -

| CODEX DIPLOMATICUS — |

| REGNI CROATIAE, SLAVONIAE ET DALMATIAE.

| DIPLOMATICKI SBORNIK
| KRALJEVINE ERVATSKE S DALMACIJOM 1 SLAVONUOM. |

IVAN KUKULJEVIĆ SAKCINSKI.

DIO II.

—- —— P ,---9—— .- -

U ZAGREBU.

oU I

MONUMENTA HISTORIC/

SLAVORUM MERIDIONALIUM.

POVJESTNI SPOME?

JUZNIH SLAVENAH.

IZDAJE
IVAN KUKULJEVIĆ SAKCINSKI.

KNJIGA III.

DIPLOMATIČKI SBORNIK
KRALJEVINE HRVATSKE S DALMACIJOM I SLAVONIJOM.

OD GOD. 1102—1200.

(CODEX DIPLOMATICUS REGNI CROATIAE DALMATIAE ET SLAVONIAE).

AB ANNO 1102. USQUE AD ANNUM 1200.

M — MÀ À———— M— — —

U ZAGREBU 1875.

TISKOM DRAGUTINA ALBRECHTA.

CODEX DIPLOMATICUS

REGNI CROATIAE, DALMATIAE ET SLAVONIAE.

———À Dijo —

DIPLOMATIČKI SBORNIK

KRALJEVINE HRVATSKE S DALMACIJOM i SLAVONIJOM

IZDAJE -
IVAN KUKULJEVIĆ SAKCINSKI.

DIO II.

OD GODINE 1102—1200.

(TROŠKOM DRUŽTVA ZA JUGOSLAVENSKU POVJEST I STARINE).

U ZAGREBU 1876.
TISKOM DRAGUTINA ALBRECHTA.

Slav $105.%

Predgovor.

U ovoj knjizi priobćujem one izprave i listine kraljevine Hrvatske i Dal-'
macije sa Slavonijom, koje pripadaju jedino dvanaestomu vieku.

Ako su i mnoge od njih u različito vrieme i u raznih dielih tiskom
jur priobćene, to sam ipak nastojao svekolike, nakoliko bijaše moguće, novoj
reviziji podvrći, i sravnjivajući ih bud s maticami, bud sa starijimi ili novi-
Jimi prepisi, u prvobitnom licu priobćiti.

Načela držao sam se onoga istoga, koje sam prihvatio kod izdanja
prve knjige ovoga sbornika. I u tu knjigu uvrštene su izprave i listine ne
samo kraljevine Hrvatske i Dalmacije (s kasnijom Slavonijom) u užjem, nego
i u širjem smislu, budući da sam i opet za dužnost smatrao, u krug ovoga
sbornika povući takodjer izprave, protežuće se na dolnju, južnu Dalmaciju,
koja je često mienjala svoje gospodare, pokrovitelje i vladavine.

Gradja ove sbirke sabrana je ponajviše u onih istih miestih, iz kojih
je izvadjeno gradivo i prve knjige.

Pogledom na opredieljenje vremena, uvukle su se u njeke listine po-
grieške, koje sam stranom odmah u tekstu izpravio, a stranom tekar ka-
snije opazio, kad su jur tiskane bile. Tako me glede listine priobćene pod
br. CXXVIII učini pozornim g. Tkalčić, da nepripada g. 1175 nego 1185,
I doista je moguće, da se je po svoj prilici krivnjom sastavitelja sbornika
poveljah biskupije zagrebačke (Liber Privilegiorum episcopatus zagrabiensis)
uvukla u istu listinu pogriešno g. 1175., budući da se u njoj spominje biskup
zagr. Prodan kao pokojni, prem da još u listinah g. 1181 kao živ dolazi.
Nadalje spominje se u njoj Job ostrogonski i Pavao koločki nadbiskup, koje
imenuju ugarske listine tekar g. 1186.—1188. Isto tako spominje se palatin

Farkaš, koj dolazi tekar g. 1181, u našoj listini pod br. CLXIV. dočim mu
u ugarskih listinah neima ni traga. Pogriešku godine niesu žalibože opazili
ni Kerčelić, ni Farlati, ni Katona, a iz prva ni sam g. Tkalčić, u svojih iz-
danjih, svakako ima se dakle pomaknuti vrieme izdanja ove listine iz g. 1175
napred do g. 1185. ili 1186. Pogrieškom godine zavedeni Kerčelić i Farlati,
načinili su i drugu veliku pogriešku, stvorivši dva zagrebačka biskupa
Prodana, koju je pogriešku šematizam crkve zagr. jur od davna hvale-
vriedno izpravio.

Isto tako imade se listina pod br CXXXVIII za jednu godinu napred,
to jest u g. 1179 pomaknuti, budući da je Mauro Mastropetro stoprv ove
godine postao duždom. Mjesto broja indikcije XI imade se staviti broj XII.
a epakta XI. Nad listinama pod br. CIII i CLXIII (pogriešno CLXIV) stoji
suvišna rieč oko g. prem da se u tekstu izrično spominju godine 1167. i
1181. Isto tako imade se i nad listinom CXCII izostaviti rieč oko, budući
da listina pada uprav u g. 1188. Za listine CCXV i CCXVI neznam pravo
da li padaju u naznačeno vrieme oko g. 1190, budući da glede opatice
Stane potanjih podatakah naći mogao nisam.

Pošto sam za razjašnienje tamnih vremenah naše povjesti u prvoj knjizi
sbornika dodao i nadpise od g. 680 do 1101. to sam smatrao za do-
sliednju dužnost, da i ovoj knjizi dodam njeke riedke dosada sačuvane nad-
pise XII. vieka, kad žalibože toli potriebita sbornika nadpisah sriednjega
vieka jošte neimamo; prem da je naša revna akademija znanostih, kako se
glasa, i na takovu sbirku u novije doba takodjer svoju pozornost obratila,
navlastito pako na toli mnogobrojne nadpise dalmatinske, dočim je moj
sbornik nadpisah kraljevine Hrvatske i Slavonije, od sriednjega i novijega
vieka, u rukopisu mal ne dovršen.

Kao prvoj knjizi, dodao sam i ovoj toli nuždan imenik povjestni,
mjestopisni, juridički i ostalih važnijih predmetah, potaknutih u priobóenih
izpravah i listinah, poredavši azbučno i kronologično kraljeve, knezove, ba-
nove, župe, župane, državne i gradske dostojanstvenike, pape, patriarke,
nadbiskupe, biskupe, crkve, monastire, opate i opatice, tekuće pjeneze itd.
te će moći ovo poredanje dobro služiti svakomu, koj će se bawti budi ko-
jom vrsti državnog i kulturnog života naroda hrvatskog na pose, a slaven-
skog u obće.

Napokon dodao sam k hrvatskomu popisu sadržaja, još i latinski
»summarium“, za laglju porabu knjige onim, koji hrvatski neumjedu, zado-
voljivši time ponješto i zahtjevu inostrane kritike.

VII

Da li će se nastaviti izdavanje ovoga Sbornika s trinaestim itd. vje-
kom, to zavisi od okolnostih vremena. Svakako bi trebalo, ako se već pod-
puni sbornici izpravah i listinah trinaestoga i sljedećih vjekovah, u ogrom-
nom broju u našoj domovini nalazećih se, tako brzo izdavali i nebudu, da se
barem pokušaju sastaviti što podpunija kronologička regesta onieh listinah,
koje su jur tiskane, ili koje su u rukopisu za porabu pristupačnije, čim li se
iztražiteljem naše povjesti učinila prem velika usluga.

U Zagrebu. dne 31. prosinca 1875.

I. K. S.

XII.

XIII.

XIV.
XV.

XVI.

XVII.

XVIII.

XIX.

iX.

SUMMA RIUM.

Pag.
1101—1102. Colomanus, Hungariae rex, inito cum Vitale Michaele, Venetiarum duce, foedere
et amicitia, Croatiae et Dalmatiae ducem eum appellat. . . . . . 1
1102. 27. Jan. Albae. Pasealis IT. pontifex Dominico, erehiepineopo Ragusino, pullum arehi-
episcopale mittit. . . . 2
1102. 19. aprilis. Laterani, Pascalis II. pontifex, Creseentio, arehiepiseopo spiltens jura ejus
archidioecesis saneiens, pallium archiepiscopale tribuit. . . . . 2... 9
1102. Nota de foedere duodecim Croaticorum Zupanorum eum Colomano- rege inito 2... 4
1102. Nota ignoti aequalis seriptoris de Colomani regis jurejurando, quo se ad regni Croatiae
et Dalmatiae jura conservanda et defendenda obstringit. . . . . 5
1102. Colomanus, Crostiao et Hungariae rex, jura monasterii monialium - 8. Mariae, Jaderae
degentium, sancit. . . 5
1102 16. Nov. Aquileiae. Wodalrieus, Istriae dux ejusque uxor - Adelaidis, ecolesiae Amnilejens
plura Istriae loea donat, ex quibus nonnulla in Croatiae finibus sita sunt. . . . . 6
1108. 15. Junii. Colomanus, Croatiee et Hungariae rex, archidioecesi Bpaintond omnia jura et
possessiones eonfirmat. . . . . 8

1103. Augustinus, cardinalis et Pascalis IL pontificis legatus, ecclesiam 88. Cosmae et Damiani

> monasterio Belgradiensi sti. Joannis Ev. restituit . . . . 9

e. a. 1103. Pasealis II. pontifex arehiepiseopo Spalatensi exponit, qua de. causa sui i legati, tradito
pallio archiepiscopali, ab eo postulaverint, ut se jurejurando obetringat quod quidem IHunga-

riae rex ejusque proceres fieri vetabant . . . . . 9
1105. Vekenega, monialium abbatissa, matris suae Ciehae maneipium de terra Caprula deseribi
eurat, quam haee a Jadrensibus emerat. . . . . . 11
1106. 30. Aprilis Jaderae. Dobro monachus, Veresti filius, v vineam 1 Lueorani sitam, emolumento
ecclesiae sti. Grisogoni, redimit. . . . . « . 11
e. a. 1106. Gregorius sti. Petri abbas, terrarum ecelesia sti. Moysen ad Spalatum sitae, fines
determinat . . . . . +... 12

1107. Vekenega abbatissa nonnullas terras Obrovaeli sitas, monasterio Jadrensi stae. Mariae, emit 13
1107. Vekenega abbatissa nonnullas terras loci, qui Lesse dicitur, Obrovaeii sitas, a Sirone et
Vekenega, Radonegae nepte, monasterio Jaderensi stae. Mariae emit . . . . . . 13
1108. 25. Mai. Colomanus, Croatiae et Hungariae rex, jurejurando se obstringit Tragurinis,
urbie eorum totiusque agri jura eonservaturum et defensurum esse . . . . 14
1109. Ragusae. Dominicus arehiepiseopus Ragusinus, edicit, ut Reguelna ecelesia sti. Simeonis
monialium monasterii porro quoque sit. . . . . . 14
1110. Spalati. Paetum de ecclesiae sti. Leonis, et de nonnullis terris quas Biula, Vitalis uxor,
eathedrali eeclesiae, Traguriensi dono dedit. . . . . . 15
e. a. 1106—1111. Fragmentum litis, quam Gregorius, sti. Petri abbas, eum | Teobaldo,. Lau-
rentii archiepiscopi Strigoniensis praeposito, habuit. . . . . . 16
1111. 2. Jan. Braeiae. Vitus, Stanislai filius, terram, quae Starmeni prodol dicitur, ecclesiae
sti. Georgii, Straxevniehii sitae, dono da, . . . . . . . . . . . . .. .. . .16
a

VIII
Pag.
XXI. — 1111. Colomanus, Croatiae et Hungariae rex, eeclesiae Arbensi sancit privilegia et iupanias a
Cresimiro, Croatiae rege data. . . . 17
XXII. 1119. m. Julio. Boleslavus, judex Zetensis, ecclesiam sti. Martini, quae Sumeti est, cum appen-
dieibus, monasterio sti. Benedicti, in insula Laeroma sito, dono dat. . . . . 11
XXII. 1114. m. Nov. Gerdo judex eeelesiam sti. Martini cum appendicibus, laeromonensi Benedietino-
rum monasterjo restituit. . . . . 18
XXIV. 1115. m. Aug. Ragusae. Georgius, Dalmatiae meridionalis et Chulmiae rex, donationem pagi
8. Martini Sumetensis monasterio sti. Benedicti laeromonsis faetam confirmat. . . . . 19
XXV. 1115. 15. Augusti. Georgius, Dalmatiae meridionalis et orae maritimae rex, Prevlakam, Lusticam,
Posiljanum, aliasque terras usque ad Gerblje Catarensibus dono dat . . . . 19
XXVI. 1116. Ordelafo Faledro, Venetiarum dux, dona et libertates, & Cresimiro, Croatiae - rege factas,
monasterio sti. Joannis Ev., Belgradini sito, sancit. . . 2. .s..5.5.5. 20
XXVII. 1118. Arbae. Paetum ducis Ordelafi Faledri eum Arbensibus initum 0. 20
XXVIII. 1119. 1 Jul. Spalati. Maria, monasterii sti. Benedicti Spalatensis abbatissa, quinque partes
eujusdam turris, ad monasterium suum aedifieatae, emit. . . . . 21

XXIX. 1119. Marihena quaedam, vineae cujusdam partem monasterio sti. Benedicti Spalatensis donat 21
XXX. — 1119. Dana, Gaudii Falsamini mater, possessionem quandam ecelesiae sti. Benedieti Spalati

Sitae, dono dat. . . . . 22
XXXI. oc. a. 1119. Dominicus Galatae, ejusque | uxor Chatena, vineam | quandam, penes ecclesiam sti.
Stephani sitam, monasterio sti. Benedieti Spalatensis dono dat. . . . . . 22
XXXIL e. a. 1119. Praestaneius Basamure ejusque fillus Gronda quasdam terras monasterios ti. Bene-
dieti Spalatensis dono dant. . . . os 22
XXXIII. 1121. 28. Sept. Beneventi. Calixtus II. pontifex, Gerardo, vrhiepiseop Ragusino polom arehi-
episeopale mittens, jura ejus eeclesiae sancit. . . . . . 23
XXXIV. 1121. 28. Sept. Beneventi. Calixtus II. pontifex, Dalmatiae superioris seu Diocclene episcopis
injungit, ut primatum, Gerardi, arehiepisecopi Ragusini, agnoseant. . . . . 24
XXXV. 1124. m. Jul. Stephanus IL, Croatiae et Hungariae rex, Tragurinis et Spalatensibna ea | jura
saneit, quae iis Colomanus rex jurejurando dederat . . . . . 25

XXXVI. 1124. Ursacius episeopus et nobiles Catarenses ecclesiam sti. Trifoni Catareneis- donis augent. 25.
XXXVIL 1129. Michaelis, episeopus Jaderensis, sti. Michaelis eeelesiam monasterio sti. Joannis Ev.,

ad Belgradum sito, donant . . . . 26
XXXVIIL1199. Virna, abbas, monasterii sti. Stephani, ad Salonam siti, fines terrarum sui " monasterii

determinat . . . . 26
XXXIX. 1133. 3. Nov. Vegliae. Veglienses Duymo judiei permittant ut collectas urbi Teparandae et

strenis Venetis dandis faeiat . . . . . 21
XL. e. a. 1134. Cernota sacerdos quosdam pagos monasterio sti, Benedicti, Spalati. sito, donat . 2
XLI. 1134. 28. Aprilis. Felicianus, arehiepiscopus Strigoniensis, silvam Dubravae sitam, dioecesi

Zagrabiensi adjudieat, quam Ladislaus rex, episcopatu zagrabiensi constituto, eidem dioecesi
donaverat, quaque quidam Sudenja, deinde Adilbertus judex aliique nobiles ad se pertra-
here voluerant . . . . +... 28
XLII. — 11934. Michacl, archiepiscopus Jaderensis, et Petrus, urbis Jaderae judex totiusque Dalmatiae
dux dirimunt litem de quibusdam terris, Bravcii sitis, inter monasterium sti. Chrisogoni e et
stae, Mariae agitatam . . . . . 29.
XLIIL. 1137. Bela IL, Hungariae rex, euidam judici Martino permittens, ut suas possessiones mo-
nasterio sti. Petri, Chiatari in comitatu Zaladiensi sito, donet, quasdam possessiones, ad Mu-

ram et trans Dravum sitas, et Semezam in zagr. Dioec. eommemorat . . . . 30

XLIV. 1138. Bela IL, Croatiae et Hungariae rex, ecclesiam stae. Mariae, quae est Salonae, archi-
dioecesi Spalatensi donat . . . . 91

XLV. 1198. 94. Mai. Laterani. Innocentius IL. pontifex, ad preoos Belae I Hungariae regis, pal- |
lium Gaudio arehiepiscopo Spalatensi eonfert . . . . . 81 |

XLVI. 1142. 11. Junii. In. monte Tiburtino. Innocentius II. pontifex judiei et civibus Ragusinig in-
jungit, ut arehiepiseopum suum Andream. eui pallium arehiepiseopale contulerit, bonorifice |
oxcipiant . 0... 2 2. 4 4 4 S 4 Ss. s s. os. sr s. s.s. s... . 88 |

XLVII.

XLVIII.

XLIX.

LI.

LU.

LILI.

LIV.

LV.

LVI.

LVII.

LVIII.

LIX.

LX.

LXI.

LXII.

LXIII.

LXIV.

LXV.
LXVI.

LXVII.

LXVIII.

LXIX.

LXX.

IX
' Pag
11. Junii. In m. Tiburtino. Innocentius II. pontifex pallium archiepiseopale Andreae, arehi-
episcopo Ragusino mittit, privilegia ejus eeclesiae saneiens. . 33
1142. Geysa, Croatiae et Hungariae rex, Spalatensibus antiqua jura confirmat. 34
1142. m. maio, Spalati. Gejza, Croatiae et Hungariae rex, Colomani regis jusjurandum de
eonservandis juribus, Spalatensibus renovat e. eo, s. os. ong n. s. s. s. s. s. . 95
1142. Gejza IL, Croatiae et Hungariae rex, donationem ecelesiae stae. Mariae, ad fluvium
Salonam sitae arehidioeeesi Spalatensi eonfirmat . : 35
1144. Cernota sacerdos quandam terram, quae pod Cileo dieitur, et omnes suas faeultates,
monasterio sti. Benedieti Spalatensis dono dat. Item donatae possessionis termini deseri-
buntur. 0 e. . 96
1145. Cernota sacerdos. in emolumentum monialium monasterii sti Benedicti Spalatensis
testamentum conficit . . 38
1145, Magister Henricus, romanae sedis legatus, 1 res inter monachos sti. Stephani Spalatensis
et canonicos eeclesiae sti. Dujmi Spalatensis, de coena, quam monachi eanonieis secunde
die Paschatis dare obligabantur, ad eoneordiam adducit . . . , 38
1145. m. Dec. Rivoalti. Cives Justinopolitani et Insulani, in Istria, spondent, ge Venetis
auxilio adfuturos, quandocunque elassem usque ad Ragusam aut ad Anconam e portu eduxerint. 39
1145. m. Dee, Polae, Cives Polenses, in Istria, spondent ge Venetis in omni bello usque
Ragusam et Aneonam auxilio adfuturos . 89
1146. Dedomirus spondet, se Gorizam non esse a monasterio sti. Cosmae et Damiani
repatiturum . 40
1147. Ludovicus, Galliae et Aquitanorum rex, Sugerio, beati Dionysii abbati, nuneiat, se se-
eundis avibus in Hungariae portus appulisse, et a proceribus magno eum gaudio, donis cu-
mulatum, exceptum fuisse 40
1150. Spalati. Gaudius, arehiepiseopus Spalatensis, subsidio renuntians, : 8u08 sacerdotes rogat,
ut sibi, Romam profeeturo, 50 byzantios mutuos dent, se iis quartam partem tributi urbis
Spalati oppignorare velle . . . . TM 40
1150. Urbs Umago in lstria, Dominico Mauroceno, Venetiarum duci spondet, se ei fidem s ger-
vaturum, auxilioque eum classe adfuturum, si Veneti ad Jaderam vel ad Aneonam stolum
fecerint e. 41
1150. Urbs Parentium i in | Istria, spondet Venetis, se lis cum elasse auxilio adfuturam, si ad
Jaderam aut Anconam stolum fecerint. 30. 42
1150. Urbs Hovigno, in Istria spondet Venetis, se iis fidem servaturam, et annum tributum
soluturam ' 42
1150. Nova civitas in ; Istria, spondet Venetis, se eum iisdem stolum facere usque ad Jaderam
aut Anconam ' 43
1150. Urbs Pola, in Istria sita, Venetis spondet, se iis usque ad Jaderam aut Anconam
cum .elasse auxilio adfaturam. . . 43
1151. Gejza II. Croatiae et Hungariae rex, Tragurinorum precibus permotus, Colomani j jusju-
randum et privilegia, eunetis Dalmatiae urbibus data, renovat 44
1151. Belussi, Croatiae bani nomen, Hungariae regis nomini subjunctum legitur 15
1151. Dessa, Diocleae et Chulmiae dux, insulam Melitam monasterio Stae. Mariae in Pulsano
in monte Gargano Apuliae sito, dono dat. . . 45
e. a. 1151. Dessa, Chulmiae magnus comes, ecclesiam Sti. Paneracii omnesque terras, quae
in Babino polje sunt, monasterio sti. Benedicti Laeromonensis dono dat. 46
1152. 22. Sept. Sienae. Eugenius III. pontifex, Andream, arehiepiscopum Ragusinum propter
infirmitatem consolatur, ne, dum male valeat, Romam proficisci teneatur e. 46
1153. 19. Dee. Laterani. Anastasius IV. pontifex pallium archiepiseopale Andreae, archi-
episcopo Ragusino mittit, et ecelesiae Ragusinae privilegia saneit. S0. 47
1153. 24. Dee. Laterani. Anastasius IV. pontifex. Ragusinorum cum sede romana agendi
modum nee non excommunicationem, a suo legato in nonnullos episcopos et Catarensem ju-
dicem vibratam probat . . . . . . . . . , 48

LXXI.

LXXII.

LXXIII.
LXXJV.
LXXY.
LXXVI.
LXXVII.
LXXVIII.
LXXIX.
LXXX.

LXXXI.

LXXXII.
LXXXIII.

LXXXIV.

LXXXVI.

LXXXVII.
LXXXVIII.

LXXXIX.

1153. m. Dee. Vegliae, Petrus. episeopus Vegliensis, monasterium sti. Benedicti, in Veglia
constituit . a.
1153. m. Dec. Vegliae. Dedocha et Radoslavus, Castri Castelmusehii, in insula Veglia
legati, ecelesiam sti. Martini una cum capellani sti. Apollinaris monachis sti. Benedicti
dono dant . . . . ZEN
e. a. 1154. 1. Dee. Slavogostus banus , donationem ecelesiae sti. Paneracii monasterio sti Be-
nedieti Laeromonensis dono dat. . . . . . .

1154. 17. oet. Laterani. Anastasius IV. pontifex episcopum Jaderensem nominat ardliepise-
pum, eollato ei pallio arehiepiscopali . .
1155. 22. Febr. Romae. Adrianus IV. pontifex Henrico patriarchae gr 'adensi ejusque successo-
ribus primatum super arehidioecesim Jadrensem confert

1155. 21. Apr. Romae. Adrianus IV. pontifex Lampridio, Jaderensi arehiepiseopo ejusque
suffraganeis notum reddit, se arehidioeeesim Jaderen:em patriarehae gradenci subjecisse .

c. a. 1156—99. 7. Augusti. Darieius banus donationem ecclesiae sti. Paneratii Meletensis
monasterio sti. Benedicti Laecromonensis confirmat e . .
1107. 18. Jun. Laterani. Adrianus IV. pontifex, ecclesiae gradensis privilegia sanciens, pri-
matum ei super archidioeeesi Jaderensi confert

1158. 4. Jul. Laterani. Adrianus IV. pontifex, Tribuno, archiepiscopo Ragusano pallium archi-
episcopale confert, ecclesiae ejus privilegia conflrmans.

1158. Gejza II. Croatiae et Hungariae rex, pagum Sreninam archidioecesi Spalatensi donat,
Branimiri, Croatarum Ducis donatione confirmata . .

e. &. 1158. in Tino. Gejza IL, Croatiae et Hungariae rex, ecelesiam sti Bartolomaei Tinensis,
et monasteria sti. Stephani et Moysen Salonensis, eum appendicibus archidioecesi 1 paietensl
dono dat. .
c. a. 1160. Absolon, archiepiscopus Spalatensis, relieta propter persequutiones sua sede, sa-
cerdotibus et civibus spalatensibus seribit, ut legatos ipsum reveeturos mittant .

1161. 18. Jun. Alexander III. pontifex Henrico patriarchae equilelensi pallium archiepisco-
pale et primatum iaderensem confert '

1161. 2. Jul. Ferentini. Alexander III. pontifex, quum episeopum Narniensem nominasset
archiepiscopum Spalatensem, eum clero et civibus Spalatensibus commendat .
1161. 1. Sept. Ferentini. Alexander III. pontifex archiepiscopo Spalatensi injungit, ut Croa-
tarum episeopus et episcopus Tragurinensis aut munus abdicent, aut sede episcopali ammo-
veantur

1162. 8. Junii, in "Viterbo. Alexander II. pontifex, quum ab archiepiscopo Spalatensi audi-
visset, Spalatenses legem tulisse, ne quis in posterum ex immobilibus bonis quidquam ecele-
siae donaret aut venderet: archiepiscopo Jaderensi injungit, ut Spalatenses ad legem illam
deserendam, si aliter non suecedat, anatemate impellat

1163. 3. Aug. Venetiis. Vitalis Michaelis, Venetiarum dux, Biftolomaeo e Guidoni, Dujmi
comitis filiis, insulam Vegliam sub certis conditionibus, dum vixerint, dono dat.
1163. Stephanus III., Croatiae et Hungariae rex, omnia jura et donationes, a Geyza patre
faetas, eeclesiae Spalatensi confirmat. .

1163. Strigonii. Stephanus III., Croatiae et Hungariae : rex, ratam habet. sententiam Belussi
bani, qua silvam Dubravensem Ladislai regis donum, Bernardo, zagrabiensi episcopo adja-
dieaverat, quamque, Gejza rege, quidam Nicolaus comes, nonnullique simegiensis comitatus
nobiles ad se pertrahere volebant . ' ' .
1164. Petrus, arehiepiseopus Spalatensis, ademptam possessionem, ad Tinum. sitam, mona-
sterio monialium s. Thomae Belgradiensis restituit

1166. 28. Junii. Venetiis. Vitalis Michael, Venetiarum dux. urbi Arbae. privilegia confert.
1166. Jaderae. Joannes, sti. Chrisogoni abbas, terrarum Kameniani fines describit, quas Co-
smas, jupanus de Luca, monasterio sti. Chrisogoni donaverat e.

1166. 5 mai. Anagniae. Alexander IlI. pontifex, Petrum, archiepiscopum Spalatensem de qui-
busdam aerumnis et persequutionibus, quas perpessus est, consolatur, spondetque, nihil se
de dioecesi Jaderensi deecreturum, quod ecclesiae Spalatensis jura et dignitatem violare possit

Pag.

XCYV.

XCVI.

XCVII.
XCVIII.

CXVI.

CXVIHI.

CXVIII.

1166. 20. mai. Majus, episcopus Cattarensis, neo eonsecrata altaria ecelesiae sti. Triphonis
deseribit .

1167. Jaderae. Lampredius, archiepiseopns Jaderensis, eum Dominieo Mauroceno comite cete-

risque nobilibus Jaderensibus, terras Bravicenses monasterio stae Mariae Jaderensis ad-
judicat . . . . 9o. .

1167. Stephanus III, Croatiae et Hungariae rex, antiqua jura Sibenicensibus. sanošt

1167. 22. aug. Beneventi. Alexander III. pontifex Alberto cardinali, Dalmatiae legato, notum
reddit, quae de quodam Bonumiro de Siponto liberando, mandaverit archiep. Jaderensi, ea
observatione addita, sibi non earum futurum, si eundem Albertum Spalatenses archiep. eligerent
1167. 29. Dec. Beneventi. Alexander IIL, archiepiscopo Ragusino pallium srohleplsoopale
mittens, possessiones et privilegia ecclesiae Ragusinae sancit .

1167. 29. Dec. Beneventi. Alexander III. pontifex, clero Uleinensi et Antivarensi injungit. ne
pareant suis episcopis, quoad se ii episcopo Ragusino non subjecerint .

1167. 29. Dec. Beneventi. Alexander III. pontifex, superioris Dalmatiae clero severe injungit,
ut Tribuno archiepiscopo Ragusino, pareant . ,

1167. 29. Dec. Beneventi. Alexander III. pontifex Lazarum Arbaniae epiacopum laudat, quod
ex graeco-orientali ad romanam ecelesiam transire velit, eique injungit, ut Tribunum, arebi-
episcopum Ragusinum, mitropolitam agnoscat . . . . . . . . . . . «

1167. Almisani eum Cattarensibus amicitiam ineunt e.

e. a. 1167 —1172. Maurello quidam Gerardum, archiepiscopum Spalatensem rogat, ut AL
bertum, suum, generum puniat, quod repulsa legitima uxore, consanguineam quandam matri-
monio sibi junxerit . .

1168. 3. Jan. Beneventi. Alexander nI. pontifex Durachianis romani | ritus injungit, ut Tri-
bunum, sedis apostolicae legatum, archiepiscopumque Ragusinum bene excipiant

e. a. 1168. 12. Febr. Beneventi, Alexander III. pontifex Gerardo, neocreato archiepiscopo
Spalatansi suadet, ne sit mox initio nimium sollicitus de ecclesia sua, eum nimia solertia
magnopere animos coneitaverit

1168. 4. Jul. Ragusae. Joannes, de Canale, sibi Ragusae secundum leges judicatum fuisse
dieit

1167—1169. 23. Deo. Beneventi. Alexander IH. pontifex archiepiscopo Spalatensi “injungit,
ut cives Sibenicenses impellat ad ea restituenda, quae (odfrido, filio Bonimiri rapuerint
1168—1169 5. apr. Beneventi.. Alexander III. pontifex canonicis Spalatensibus injungit,
ut collegae Cerno eanonieatum restituant

1168—1169. 1. Jan. Beneventi. Alexander III. pontifex Pharensibus injungit, ut pulsum epi-
scopum Martinum episeopum agnoscant .

1168—1170. 3. Jan. Beneventi. Alexander III. pontifex legatum Gerardum, wrehiepiseopum
Spalatensem docet, quo modo eum iis agendum sit, qui duas uxores habent .
1169. 80. Jan. Beneventi. Alexander III. pontifex Mireo, episcopo Segniensi injungit, at
praedecessorum more se archiepiscopo Spalatensi fidelem exhibeat
1169. 13. May. Ragusae. Cives Pisani cum Ragusinis et Spalatensibus amicitiam ineunt .

6. a. 1169—1170. Communitas de Popovo Ragusinis turbatam pacem oggerit

1169— 1179. 18. Febr. Beneventi. Alexander III. pontifex Gerardo, archiepiscopo Spalatensi
suo legato, seribit, ut in lite, quae inter Templarios et episcopum Seardonensem, de Vrana,
a Dimitrio, Croatiae duce, sacrae sedi donata, suscitata sit, sententiam Templariis favorabilem
dicat . -

1170. 3. Junii. Verulis. Alexander II, pontifex archiepiscoporum Gaudii et Gerardi de-
eretum confirmat, ne elerus adjutorium conferat arehlepiseopo, Graecorum imperatorem vel
Hungariae regem invisenti . . . . . . . . . TN T

e. a. 1170. Rosana, monialium s. Mariae Jaderensis abbatissa, quemdam puerum Pervosum,
qui à moribunda moniali Stana monasterio traditus est, educandum suscipit .

6. a. 1171. Chaza, monialium sti. Benedicti Spalatensis abbatissa, terminos terrarum, quae
Dillati sunt, profert .

Pag.

13
14

XII

Pag.
CXIX. 1171. m. apr. Spalati. Sphlatenses paeem cum Clissanis agitant, et de vendendis maneipiis
decernunt . . e s. e S S s. s s. s. nS s. s. s. s. s. . 88
CXX. c. à. 1110. —1n. Verulis. ' Gerardus, arehiepiseopus Spalatensis, corripit elerum quod
nullas ad se dederit litteras, quum suos legatos Romam misisset . . . . . 89
CXXI. 1172. Jaderae. Dessen Slovini filius, Sidragae jupanus, monasterio s. Cosmae et Damiani
ablatum territorium Mojmiri, adjudieat 90
CXXII. 1173. 2. oct. Spalati. Petrus sacerdos et ecclesiae sti Michaelis Sabulensis dominus, eidem
ecelesiae quandam terram dono dat . . . . MD 90
CXXIIL 1173—1176. Status Hungariae Croatiae et Dalmatiae Bela IH. rege . . . 91
CXXIV. 1174. m. Feb Venetiis. Sebastianus Ziani, Venetiarum dux, Tragurinos in suam 1 tutelam
suscipit, et a violentibus tributis liberat . . . . 32
CXXV. 1174. m. Aug. Rivoalti. Sebastianus Ziani, Venetiarum dux, urbem. Chesun, in “insula Pago
sitam, Rogero Mauroceno, comitis Jaderensis filio donat . . . . 92
CXXVI. 1174. Nieephorus, monasterii sti. Cosmae et Damiani abbas, terras ad Tinum sitas, a Vul-
eina Brueonia emit . . . <. TOM 93
CXXVIIL. 1174. Spalatenses lege cavent, ne ; mulieres c eoram judice testes sumautur on 95
CXXVIII. 1175. (erronee loco 1185) vide p. 225. Bela IIL, Croatiae et ITungariae rex, capitulo Za-
grabiensi Zelinam et Novi confirmat, quae praedia Prodanus, episcopus Zagrabiensis, ut
ea eapitulo dono det, emit . . . . 93
CXXIX. -1175. 15. Nov. Jaderae. Judicium Jaderense terram Petrizani, ad ecclesiam sti. Vigilii sitam
monasterio monialium stae. Mariae adjudieat . . . . 9 eomm on s 94
CXXX. — c. a. 1175. Jaderae. Termini terrarum s. Mariae in loco Petrizani 0o. 95

CXXXI. -1176. Spalati. Monasterio s. Petri Gomaiensis quaedam sub lite exhaerentes terrae adjudicantur 96
CAXXII. 1177. m. Febr. Jaderse. Lampredius, arehiepiscopus Jaderensis, eum consulibus ot dominis

Jaderensibus inter Arbenses et Rogerum, comitem Pagensem, jus dicunt . . . . 97
CXXXIIL 1177. Raimundus, eardinalis saeraeque sedis legatus, srehlepiscopum. 4 Jaderensem totumque
elerum dalmaticum ad synodum Spalatum vocat . . . . 98

CXXXIV. 1177. Saeerdos quidam Jaderensis, probabiliter ipse archiepiscopus, ge apud Spalatenses
exeusat, quod ad synodum Spalatensem propter diversa impedimenta venire non possit,
rogatque ut synodus differatur . . . 99
CXXXV. 1177. 23. Jul. Venetiis. Alexander III. pontifex archiepiscopo Spalatensi suoque legato et
episcopo Traguriensi notum reddit, suum legatum, ex Sicilia redeuntem, in itinere a quibus
dam piratis spoliatum fuisse, iisque injungit, ut abreptas res inveniant, piratasque cum
duobus comitibus, qui una erant, et pro necessitate, cum omnibus civibus Sibenicen-
sibus anatemate et excommunicatione feriant . . . . 100
CXXXVI. 1177. 22. aug. Venetiis. Alexander III. pontifex, Raimundum de Capella cardinalem. in
Dalmatiam mittit, ut litem, quae inter archidioeeesim Spalatensem et Jaderensem de po-
testate dioecesis Farensis agitetur, dirimat . . . . 101
CXXXVII. 1177. Matheus, episcopus Nonensis, archiepiscopum Spalatensem rogat, ut $ se in querela,
a quadam inuliere apud saeram sedem suscitata, defendat, ea re addita,.sacrae sedis le-

gatum ab archiepiscopo Jaderensi aegro animo abivisse . . . 101
CXXXVIII. 1178. (erronee loco 1179) m. Sept. Venetiis. Aureus Mastropetrus, Venetiarum dux, Tragu-

rinenses tutandos suscipit . . . . 102
CXXXIX. 1178. Laterani. Alexander III. pontifex omnia jura et bona monasterio sti. Cosmae et Da-

miani confirmat . . . . o. . . 103
CXL. 1178. Spalati. Dujmus, Prestantii filius « eum 1 fratre Stano eunetisque consanguineis, ex de-

ereto judicis, Croatiae ducis, villam Zovigi terrasque ad Perun sitas, quae a Nieeforo,

avo suo, testamento aeceperunt, suscipiunt . . . . 101
CXLI. 1178. 21. oct. Isacus, monasterii sti. Stephani ad Salonam siti abbas, quasdam monasterii

terras, terra Kobila dieta, quae Bettae, Mesagalini uxoris ejusque filii Radi erant, permutat — 105
CXLII. 1178. 21. oct. Isacus, monasterii sti. Stephani ad Spalatum siti abbas, Bettae, Joannis.

Mesagalini uxori ejusque filio Rado terras monasterii in Retosig. pro terra, quae dicitur

Kobila, permutandas tradit . . . . . . $e e sr s. nS n nS s. s n. . . . 106

CXLIIT.
CXLIV.

CXLV.
CXLVI.

CXLVII.

CXLVIII.

CXLIX.
CL.

CLI.

CLII.
CLIII.

CLIV.

CLV.
CLVI.

CLVII.

CLVIIL

CLIX.

CLX.

CLXI.
CLXII.
CLXIIL.
CLXIV.
CLXV.

CLXVI.

1178. Gregorius, arehiepiseopus Antivarensis, primatum arehidioecesis Salonensis, tota Dal-
malia exercendum, agnoseit "

1178. Stanica, qui Valar dieitur, a molendinis Salonensibus hebdomade Natalis Domini
et Paschatis tributum exigere prqhibetur . .

1178. Fragmentum, quo Spalatenses Emanuelis, Graecorum regis, imperium agnogenut
e. a. 1178. 24. Nov. Anagnani. Alexander III. Teobaldo, archiepiscopo Jaderensi geribit, ut
Jaderenses mitiget, quorum animi concitati sint propter Pontificia deeretum, quo patriarehae
gradensi jus arehiepiseopum Jaderensem eonfirmandi et ordinandi eollatum fuerit

1178. Arbae. Judicium Arbense decernit, ut sacerdos, si eaput sit familiae, rebus in admi-
nistrandis et rationibus praestandis, non eomiti, sed episcopo pareat

1179. 24. Jun. Laterani. Alexander III. pontifex patriarchae gradensi scribit, a se, ad. preoes
eleri Jaderensis, episcepum Egubiensem nominatum et eonseeratum fuisse archiepiscopum
Jaderensem, jus tamen patriarehae, eonseerandi, hae re violatum non esse

1179. 27. oct. Ablanae. Quidam Croatiae jupani eum Arbensibus pacem ineunt .
1179. Arbae. Duodecim Arbeuses jurejurando eonfirmant antiquam consuetudinem, ut sa-
cerdos, si eaput familiae sit, non comiti, sed episeopo obnoxius sit

1149. Gregorius, arehiepiseopus Antivarensis, Ferro et Raynerio, archiepiscopi Salonensis
legatis promittit, se mox Romam iturum, et coram pontifice archidioecesis salonensis
primatum agniturum esse . TCI
1119. Rajnerius, archiepiscopus Spalatensis, episeopos Tininiensem, Segniensem, Nonensem
et Tragurinensem Spalatum vocat, seeum ad concilium Romam ituros

e. a. 1179. Matheus, episcopus Nonensis, Alexandrum pontificem rogat, ut divisionem,
quae inter dioecesim Segniensem et Nonensem faeta sit, confirmat. |
e. a. 1179. Rajnerius, archiepiscopus Spalatensis. Alexandrum III. pontificem rogat, ne
Mirei, episeopi Segniensis preces, si quid eontra novam Segniensis et Nonensis dioecesis
divisionem moliretur, exaudiat .

1180. m. martio. Emanuel, Graecorum rex, Rogerio, Dalmatiae duoi, seribit, ut quasdam

abreptas terras eeelesiae Spalatensi restitui euret, imprimis terram in villa Sarengine sitam

1180. 10. Jun. Spalati. Rogerius, Slavoniae dux, Rajnerio, archiepiscopo Spalateusi, duos
pristaldos mittit, qui eum in possessionem terrarum ecelesiae st. Bartolomaei iudueant.
1180. 4. oct. Tuseulani. Alexander III. pontifex elero totique Dalmatiae populo, nee non
toti Slavoniae notum reddit, se eo misisse Teobuldum, suum in rebus eeelesiasticis admi-
nistrandis legatum

1180. Teobaldus, saerae sedis legatus, Culino. Bosniae bano, pontifieias litteras mittit, at
$ibi duos famulos et pelles martulinas mittat

e. a. 1180. Georgius, arehiepiseopus Diocleensis et Antivarensis, Grualtero, canonico Spa-
latensi sacraeque sedis legato seribit de porsequutione, a Nemanja magno iupano contra
ecolesiam concitata

e, a. 1180. Chaza, monasterii monialium g. Benedieti ad Spalatum. siti abbatissa, nonnullas

nasterii abreptas terras conseribi eurat .
e. a. 1180—1190. Aureus Mastropotrus, Venetiarum dux, Philippo de Aiboles injungit, at
Jaderensibus persuadeat, se invito eos a nonnulis Venetis mari damnum passos fuisse.

1181. m. Jan. aut Febr. Teobaldus, pontifioi legatus, dioecesim Farensem archidioecesi

Spalatensi adjudieat . . . . . nE
1181. m. Febr. Jaderae, Maurus, comes totiusque marittimae orae belli dux pagum, qui
dieitur Coquiekiani Stancio Lapganin adjudieatà . . . . . , i.
1181. m. martio. Jaderae. Michaelis, episeopus scardonensis, arreptas terras in Bubniani
monasterio monialium sti. Thomae adjudicat . . . . . . . . .

1181. 12. mai. Tusculani. Alexander III. pontifex monasterium Benedictinorum sti. Silvestri,
in insula Buei ad Lissam situm, in suam tutelam suscipit

1181. 6. Jul. Viterbii. Alexander III. pontifex Belae IIT. regi suadet, ut . clero > poplog
Spalatensi antiquo more jus archiepiseopum eligendi permittat. .

XIII
Pag.
106
107
107
107
108
109
110

110

111
111

112

112
112

113

114

115
mo-
115

116
117
117
118
119

121

XIV

CLXVII. 1181. 7. Jul. Viterbii. Alexander Il]. pontifex, Miroslavum Chulmiae comitem, ecclesiae
Dalmatae libertatem violare prohibet, episcopo vero Spalatensi ablatum aes restituere jubet — 122
CLXVIII. 1181. 20. Aug. Albae. Bela III. Croatiae et Hungariae rex Toplica, ad Varasdinum sitam,
capitulo Zagrabiensi adjudicat 0. s 2... s... 122
CLXIX. — 1181. 20. Sept. Ragusae. Ragusini eum Cattarensibus pacem faciunt TD 123
CLXX. e. a. 1179— 1181. Alexander III. pontifex episcopo Dulmensi respondet, sacerdotes 1 non
dum adultae aetatis sacerdotalem dignitatem, quam ante coneilium Lateranense obtinue-

rint, retinere posse .. . . 123
CLXXI. 1182. 23. Jan. Velletri. Lucius II. pontif omnia y jura et bona monasterio sti Cosmae et
Damiani eonfirmat . . . 124

CLXXII. 1182. 9. Febr. Dedomirus, Sramleni filius, Dyonysii bani pristaldus, monasterium sti.
Chrysogoni inducit in possessionem terrae derda ad Slivnik sitae, quam ei Druzinik Ded,

annuente Cresimiro rege, dono dederat . . . . . * 195
CLXXIII. 1183. m. oet. Jaderae. Prodanus de Gudizo ejusque - uxor Slava omnia sua immobilia bona

monasterio stae. Mariae Jaderensis testamento relinquunt . . . . 127
CLXXIV. 1184. m. martio. Jaderae. Miroslavus, jupanus Brebiriensis, Dyonisii bani pristaldus, pagum,

qui dieitur Berda qui in loco Slivnie est, monasterio sti Chrisogoni restituit . . . 129
CLXXV. 1184. Jaderae. Furminus, Constantini filius, famulo Milodrago permittit, ut Mileam filiam

Zerkanae sibi matrimonio jungat, ea lege, ut posteri eorum liberi sint . . . . 129

CLXXVI. ec. a. 1184 Brazatus de Canale, dat suum filium laeromensi monasterio pro manupresa. 129
CLXXVII. 1182—4. 23. martii. Veletri. Lucius III. pontifex Petro, arehiepiseopo Spalatensi, scribit,

se ab eo commendatum hominem, propter senectutem, episcopum nominare non posse . 129
CLXXVIII. 1185. 1. maii. Spalati. Decreta synodi Spalatensis . . . 130
CLXXIX. 1181—1185. 22. Nov. Veronae. Lucius III. pontifex donationem urbis Sene et ecolesiae

sti. Georgii, a Bela III. rege faetam, Templariis confirmat . . . . . 138

CLXXX. 1185. Spalati. Petrus arebiepiseopus, synodusque Spalatensis confirmant. eanonicis Spala-
tensibus tributum, quod eis monasterium sti. lephani sh singulis annis die Paschatis praestare
tenebatur . . . . . 133

CLXXXI. 1185. Spalati. Synodus Spalatensis quaedam eonvivia eanonicis Spalatensibus confirmat . 134

CLXXXIT. 1186. m. Jan. Cattari. Jurha setnicus Nemanjae, Rassiae jupani, legatus, cum judicibus

Cattarensibus quaedam decreta edunt . . . 135
CLXXXÍIL 1186. 9. maii. Veronae. Urbanus III. pontifex Crueiferorum hospitale sti. Petri de Boiseo

in dioecesi Nonensi situm, confirmat . . . . . . . . . . . 2.5.5... 14835
CLXXXIV.1186. 27. sept. Ragusae. Ragusini cum Nemanje jt jupano ejusque fratribus Sirazimiro et

Miroslavo pacem ineunt . . 1317
CLXXXV. 1186. 11. Nov. Veronae. Urbanus III. pontifex omnia , decreta. synodi. Spalstennis con-

firmat, exceptis duobus . . . 138
CLXXXVI.1186. 12. Dee. Veronae. Urbanus III. pontifex archiepiscopo Spalatensi jus ' (ribuit, ut

ante eum crux deferatur . . . 139
CLXXXVII. 1187. 18. Febr. Radicha, Sramliani filius, dvornicus, monasterio sti Cosmae et Damiani

ablatas terras et vineas ad Tinum sitas, restituit . . . 139
CLXXXVIII. 1187. 80. Sept. Jaderae. Petraeia Negomirus, monachus Jaderensis testatur, Svinimi-

rum, Croatiae regem, quandam terram euidam magistro, proavoSeestako dono dedisse. . 140
CLXXXIX.1187. 25. oet. — 17. Dee. Gregorius VIII. pontifex monasterio Benedictinorum. M. ,

Cassini eeclesiam 8. Mariae de Rezzata confert . . . . e. 0... 141
CXC. . 1187. Spalati. Cerne, Krapi filius, in lite contra monasterium sti. Petri Gumaiensis su-

scitata, sententia decidit . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
OXCI. 1187. Duymus, Praestantii filius ejusque consanguinei terram, quae dieitur Brest pod Pera-

nom, pristaldi sententia aquirunt, quam tamen monasterio sii. Stephan, ad Spalarum

siti, dono dant . . . . . . . "A e . 142

CXCII. . 1188. 19. Febr. Laterani. Clemens IL pontifex omnia jura et bona monasterio gti. Cosmae
et Damiani confirmat . . . . . ... 4... . e... c c. s... 1

CXCIII.

CXCIV.

CXCV.

CXCVI.

CXCVII.

CXCVTII.

CXCIX.
CC.
CCI.

CCII.
CCIII.

CCIV.
CCV.

CCVI.

CCVII.

CCVIII.
CCIX.

CCX.
CCXI.
CCXII.

CCXIII.

CCXIV.
CCXV.
COXVI.

COXVII.

CCXVIII.

CCXIX.

CCXX.

CCXXI.
CCXXII.

1188. 15. martii. Spalati. Grubisa, comes Spalatensis, inter Vuleinum, Viti filium et
monasterium sti. Benedicti transaetionem facit de nonnulis terris et vineis, sub lite pen-
dentibus 0.
1188. 5. maii. Strigonii. Bela II. Hungariae et Croatiae rex monasterio sti. Joannis
Ev. Belgradini sito, omnia, a Cresimiro et Svenimiro, Croatiae regibus, data jura et
dona confirmat .

1188. m. Junio. Rivoalti. Joannes, episcopus Vegliensis, ecelesiam sti Joannis, in 1 urbe
Veglia sitam, ordini sti. Benedieti dono dat. . .

1188. 21. Jun. Laterani Clemens IIT. pontifex pallium ar rehiepiscopale Tribuno, archiepi
scopo Ragusino mittit, et antiqua eeclesiae Ragusinae jura sancit . . 20.
1188. 8. Qet. in Rubigno. Rubinienses cum Ragusinis iterum pacem ineunt.

1188. 8. Dec. Jaderae. Paulus, Petri jute filius, monasterio sti. Cosmae et Damiani
Rogovo vendit nn.
1189. 14. mart. apud Aquapendentem. Fridericus, Romanorum imperator, Almnissanos
damnum, quod piratae quibusdam subditis in Apulia agentibus fecerunt, resarcire jubet
1189. 2. Maii. Jaderae. Michaelis, episeopus Seardonensis, possessionem Bubnjani mona-
sterio monialium sti. Demetrii Jadereusis iterum adjudicat

1189. 28. Jun. Laterani. Clemens III. pontifex donationem ecelesiae sti. Martini mona-
sterio sti. Grysogoni Jaderensis confirmat. 04 .

1189. m. Junio. Spalati. Fragmentum, in quo magistratus palatenses commemorantur
1189. 29. Aug. Ragusae. Culinus, Bosniae banus, jus in suis provinciis mercatum exer-
cendi Ragusinis tribuit

1189. Tragurii. Termini, terrarum ecelesiae st. Mariae Spiljanensis conscribuntur.
1189. Petrus monachus terras et terminos monasterii sti. Petri Klobuecensis, aput Tra-
gurium siti conseribit . .

1190. 3. Febr. Ragusa. Ragusini legem condunt. ut omnes advenae, debitores vel IDà-
lefici, qui ad sti. Blasii festum Ragusam veniant, liberi atque immunes sint per tres dies
ante festum, totidemque post festum

1190. 5. martii. Jaderae. Tollia, Lampridi filia, monialium stae, Mariae Jaderensis abba-
tissa, nonnullarum monasterii vinearum terminos deeseribit

1190. 3. Maii. Ragusae. Ragusei cum Cachicbibus de pace agunt .

1190. 14. meii. Jaderae. Jaderenses, relata de Venetis vietoria, monasterio sti. Grysogoni
insulam, quae dieitur Mauni, a Kresimiro rege donatam, confirmant

1190. 17. Jun. Ragusae. Miroslavus, Chulmiae comes, cum Ragussis de pace agit
1190. 26. Jun. Jaderae. Jaderenses cum Arbensibus de pace agunt

1190. Dabissa, filius Radci, quandam suam terram, Panoli sitam, alia terra, quae Mar tini
Dobrussevi fuit, permutat o.

1190. Slaba, Sabini nepos, ablata bona, quae a “Sabino avo donata fuerunt, monasterio
Lacromonensi restituere tergiversatur . '

e. a. 1190. Notae monasterii monialium stae. Mariae Jaderensis .

1190 (?) Stana, stae. Mariae Jaderensis abbatissa, famulos emit. .

e. a. 1190 (?) Stana, stae. Mariae Jaderensis abbatisss, quot pecora vendiderit, notat,

1191. 13 mart. Romae. Clemens III. pontifex pallium archiépiscopale Petro, arehiepiseopo
Spalatensi, confert, ejusque archidioecesis ambitum deseribit S0.

1191. ad Labenam. Termini inter Smokvieam et Labenam deseribuntur
1192. 16. Mart. Spalati. Petrus, archiepiscopus Spalatensis, tributa, quae capitulo Tra.
guriensi dari debeant, adducit. m. 20. . 0.4 .
1192. Petrus, arehiepiscopus Jaderensis, terram, quae Abula dicitur, monaslerio mo-
nialium sti. Benedicti Spalatensis adjudicat. '

1192. Ecclesia stae. Mariae Toplicensis sacrae sedi tributum pendit '
1193. 1. Jan.—28. Martii. Joannes, Ratini filius, quandam terram, Salonae post ecclo-
siam sfae. Mariae sitam, monasterio sti. Stephani in Salona vendit
b

150

151

151
152

152
153

154

155

155
156

156
157
159
160
161
161

161
161

162
164

164

165
166

166

XVI

CCXXIII.

CCXXIV.

CCOXXV.

CCXXVI.

COXXVII.

COXXVIII.

CCXXIX.

CCXXX.

COXXXI.

CCXXXII.

COXXXIII.

COXXXIV.

CCXXXV.

CCXXXVI.

COXX XVII.
COXXXVIII.

COXXXIX.

CCXL.

CCXLI.

CCXLII.

CCXLIII.

CCXLIV.

CCXLV.

CCXLVI.

CCXLVII.

1193. 25. Junii. Isaias filius Andreae terras a monasterio laeromensi sirepias iterum
eedit .

1193. 7. Sept. Arbae. Petrus Fosearus, Henrici Danduli, Venetiarum ducis legatus,
Arbenses in Venetiarum ditionem suscipit, omniaque jura et consuetudines eorum,
jurejurando saneit .

11983. Calanus, episcopus Quinqueeeclesiensis et totius Dalmatiae. et Croatiae gubernator,
quandam possessionem, ad Kamenieam sitam, Dominieo, episcopo zagrabiensi, adju-
dicat.

1893. Calamus episeopus Quinqueecclesiensis, et totius Croatiae et Dalmatiae gubernator,
decimam pagorom Krapina, Okich, Pogoria, quam prius totius Slavoniae dux percipiebat,
Dominico, episeopo Zagrabiensi adjudicat '

1193. Bela III. Croatiae et Hungariae rex comitatum Modrussiensem Bartolomaeo, Vegline
comiti, dono dat. . . . .

1193. Joannes, Ratini filius, quandam terram, Salonae sitam, quae Stajeo dicitur, mona-
sterio st. Stephani, quod ad Spalatum est, vendit

1193. 8. oct. Jaderae. Rogerius, Dominici Mauroceni eomitis filius, domum suam, , Jaderae.

sitam, Matheo, Zorobabelis filio, vendit

1194. 4. Junii Jaderae. Termini terrarum monasterii sti. Cosmae et Damiani, apud Bel-

gradum siti, et sti. Demetrii Jaderensis describuntur

1184. 9. Julii ad Tinum. Termini terrarum Pemplariorum el monasterii sti. Cosmae et

Damiani praefiguntur .

"i 5. Maii, Laterani. Celestinus II. pontifex, omnia bona et possenalones monasterio
i. Grysogoni Jaderensis confirmat .

1195 3. Maii. Ragusae. Arbitri in lite pendenti, inter Bernardum, archiepiscopum Ragu-

seum et ejus canonicos reliquumque clerum jus dieunt . . . 0-0.

18. Maii Laterani. Celestinus III. pontifex Vincentio, sti. Grysogoni Jaderensis abbati,

mitrae, annuli, baeuli et sandaliorum usum permittit

1195. Spalati. Chazza monialium sti. Benedieti spalatensis abbatisa, de haeredibus hae-

reditateque famulae Dussieae decernit . "m

1195. Jaderae. Fragmentum, quod documento est, Emerioum, Belae HI. regis filium, v vivo

fratre, bis regem fuisse coronatum, quum Dalm&tism et Croatiam conjunetas administaret

e. a. 1195. Testamentum Gregorii, archiepiscopi Antivarensis

1196. 15. Junii. Laterani. Celestinus III. pontifex. inter archiepiseopum Spalatensem

ejusque clerum de decimis et tributis praestandis transaetionem facit

15. Junii Laterani. Celestinus III. pontifex episcopis Seardonensi et Tiniensi injungit,

ut litem, inter archiepiscopum Spalatensem ejusque canonicos pendentem, eomponant

1196. Emerieus, Croatiae et Hungarine rex, tributum Pezekinonae, monasterii Chikadoren-

sis abbati adjudicat . . . . e.

1196. Dabissa Radki filius, quandam suam 1 terram, quae pod Smokovichem dieitur, Do-

brieae, Prodani Cheleminae uxori permutationis nomine dat.

e. a. 1196. G. archidiaconus et G. archipresbyter Spalatensis,

scepto et de suo episcopo canonicis Spalatensibus seribunt .

1186— 1196. Asjenus, Bulgarorum imperator, liberum mercatum Raguseis faeit

1197. m. Febr. Michaelis, Starci filius, ejusque consanguinei, Verbicam monasterio sti.

de itinere Romam | gu-

: Cosmae et Damiani dono dant

1197. 24. Aprilis. Coetus quidam episcoporum Dalmaticorum Mathiae, episcopo Corba-
viensi mandat, ut litigantem Sibenieensem et Trogurinensem elerum ad paeem per-
duea . . . . .

1197. 1. Martii Jaderae. Damianus, . comes | Jaderensis, cum judicibus et dominis Jade-
rensibus, terras Jasenieae et Draxani sitas, et a Kresimiro, Croatiae rege, donatas, mo-
nasterio sti. Cosmae et Damiani adjudieant . 04

1197. 29. Junii Ragusae. Senatus Raguseus ecclesiam stae. Mariae Racatensis monasterio
Laeromonensi restituit . . . . . . . .. ... s.s

167

178

181

182

183

184

|
|

CCXLVIII.

CCXLIX.

CCL.

CCLI.

CCLII.

CCLIII.

CCLIV.

CCLV.

CCLVI.

CCLVII.

CCLVIII.

CCLIX.

CCLX.

CCLXI.

CCLXII.

CCXLIII.

CCLXIV.

CCLXV.

CCLXVI.

CCLXVII.

CCLXVIII.

1197. Emericus, Croatiae et Hungariae rex, praedium Vodicam, in Croatia situm, Ste-
phano eomiti, Ursinorum gente nato, donat.

1197. 15. Decembr. Jaderae. Paulus, Petri ex Ljuba filius, suam terram, Rogovehiene
sitam, monasterio sti. Cosmae et Damiani vendit

1189. 29. Jan. Laterani. Innocentius 1II. pontifex, Andream, totius Slavoniae ducem,
eum Cruciatis in terram sanetam proficisci jubet

1198, 6. Febr. Laterani. Innocentius IIT. pontifex, capitulo Jaderensi notum reddit, a
saecularibus hominibus intrusum archiepiscopum munere privari, aliumque eligendum
esse .

1189. 22. Martii. Vileoi Clissensis, Karkani nepos, terram, quae Bada u Kurilu dicitur,
monasterio sti. Stephani Spalatensis vendit

1189. m. Martio, Laterani. Innocentius III. pontifex episcopo eleroque- Tragurinensi- in.
jungit, ut sacerdotem P., qui aegrotus ad ampleetendum monachorum ordinem pollestus
sit, ordine liberent . 0.
1189. 31. Martii. Andreas, Dalmatiae, Croatiae et Chulmiae dux, possessiones, & Kre-
simiro et Svenimiro, Croatiae regibus, donatas, monasterio sti. Cosmae et Damiani con-
frmat . . .. 0$]. o
1198. 9. Aprilis. Ragusae, Senatores. Bugu ecclesiam stae. Mariae Raeatensis mona-
sterio Lacromohensi adjudieant

1198. 6. Maii. Jaderae. Andreas, Croatiae dux, ' vietoria. de Chulmensibus Rasianis-
que reportata, abreptum a nonnullis pagum Suhovaram monasterio sti. Grysogoni Ja-
derensis adjudieat . . .
1198. 11. Maii. Andreas, Dalmatiae, Croatiae. et Chulmiae dux, Dominico, episcopo
Zagrabiensi facultatem dat, ut subditis episcopalibus, tantummodo episeopus ejusque
judices jus dieant . .

1197. 5. Maii. Venetiarum ducis legatus, litem, inter Bartolomaeum, Vegliae eomitem et
Veglienses pendentem, componit . . TE
1198. 16. Maii Laterani. Innocentius III. ' pontifex Andream , Croatiae ducem, in
fratrem et regem bellum movere, excommunieationis poena prohibet

1198. 22. Dee. Laterani. Innocentius III. pontifex archiepiscopo coloeensi concedit, ut in
monasterio Keuiensi canonicos sti. Augustini constituat, monachis sti. Abrae, propter dis-
solutum vivendi modum, pulsis

1198. 22. Dee. Laterani. Innocentius III. pontifex, Emerico, Croatiae et Hungariae regi,
scribit, ut Slavos (slaviei ritus), in archiep. dioecesi colocensi degentes, ad decimam
eidem arehidioecesi pendendam impellat .

1198. 30. Dee. Laterani. Innocentius lII. pontifex, Archiepiscopo Colocensi episeopisque

Geuriensi et Zagrahiensi injungit, ut eontra archiepiscopos Jaderensem et Spalatensem
quaestionem instituant, qui delati sint. se eum exeommunieato Andrea, Hungariae regis
fratre, consortium fovere, et ut hae re eomprobata ipsos arehiepiseopos .excommuniea-
tione feriant .

1198. Andreas, Croatiae dax, donationem ecclesiarum sti. Moysen et Stephani, Salonae
sitarum, eum appendicibus, erehidioecesi Spalatensi confirmat e.
1198. Andreas, Croatiae dux, dioecesim Farensem archidioecesi Spoltensi , eui
gubfnit, subjicit . . . . 95

e. a. 1198. Romae. Innocentius ITI. pontifex, archiepiseopo Colocensi injungit, ut mo-
nasterium Keuicense, a Beluso duce belli constitutum, restauret .

e. a. 1198. Emericus, Croatiae et Hungariae rex, Miehaeli, episcopo Seardonensi injungit,
ut archiepiseopo Jaderensi pareat . . . . .

e. a. 1198. Emerieus, Croatiae et Hungariae rex, jus, dioeceses. Seardonensem et No-
nensem suffraganeas habendi archidioecesi Spalatensi eonfirmat .

1199. 2. Jan. Laterani. Innocentius III. pontifex, precibus Vukani, Dalmatiae et Dio-
eleae regis permotus, legatos Joannem et Simeonem subdiaconos in Dalmatiam et Dio-

eleam mittit . .
*

189

190

191
191
192
193

194

196

197

198

198
199
199
200
201

201

a. PAREN mea vo, a - > s

XVIII

CCLXIX.

CCLXX.

CCLXXI.

CCLXXII.

CCLXXIII.
CCLXXIV.

CCLX XV.
CCLXXVI.
CCLXXVII.

CCLXX VIII.

CCLXXIX.
CCLXXX.

CCLXXXI.

CCLXXXII.

CCLXXXIII.

CCLXX XIV.

CCLXXXV.

CCLXXXVI.

CCLXXXVII.

1199. 26. Jan. Laterani. Innoeentius III. pontifex, legatis in Dalmatiam et Diocleam
missis injungit, ne pallium archiepiscopale electo episcopo Antivarensi tradant, donec
persuasum habuerint, utrum ecelesia Antivarensis etiam antehac metropolitsnae digni-
tatis fuerit, et utrum non sit archidioecesi Raguseae subjecta .

1199. 1. Martii. Testamentum eujusdam Martini Madijevii, & suis eonfessoribus, Dujmo
et Martino sacerdotibus, communieatum

1199. 14. Apr. Ragusae. Joannes, episcopus Drivastensis fidelitatem. archiepiscopo Ragu-
seo jurejurando confirmat .

1199. m. Apr. Venetiis. Guido, Vegliae comes, se suosque fratres Joannem et Henricum
Venetis obstringit, se staturum paeto, quo sibi insula Vegliae a senato Veneto concessa
fuerit

1199. 10. Maii. Jaderae. Judicium Jaderense terram, quae Berda dicitur, a. |. Kresimiro,
Croatiae rege, donatam monasterio stae. Mariae Jaderensis adjudieat .
1199. 25. Maii. Laterani Innocentius III. pontifex omnes possessiones monasterio Bene-
dectinorum Belgradensi confirmat .

1199. 29. Junii. Ragusaei ecclesiam s Mariae de Razzata, abbati de Lacroma cedunt .
1199. 11. Julii. Fani. Ragusei eum urbe Fano de pace agunt

1199. 12. Julii. Laterani. Innocentius III. pontifex episeopo Tiniensi et Seardonensi nec
non abbati Tragurinensi injungit, ut contra episeopum Farensem, electum arehiepiseo-
pum Jaderensem, quaestionem instituant .
1199. 14. Julii. Laterani. Innocentius III. pontifex capitrlon Spalatenae. dioecesis Fa-
rensis euram habere jubet .

1199. 25. Aug. Aneonae. Ragusei cum Aneonitanis de pace agunt

1199. 7. Sept. Laterani. Innocentius III. pontifex Joanni, arehiepiseopo Diocleensi et
Antivarengi injungit, ut B. episcopo $Soaeensi, homicidii aecusato, qui quamvis esset
innocens, hae de causa episcopatum abdieaverit, adjutum aliquod ex reditibus ejusdem
dioecesis assignet .

1199. 3. Decembr. Laterani. Innocentius I. ' pontifex Nieolaum, neoelectum arohiopi-
seopum Jaderensem, eum pluribus eanonieis Romam venire jubet, si in munere confir-
mari et pallio donari velit. 04
1199. 28. Dee. Laterani. Innocentius III. pontifex archiepiscopum reliquumque elerum
ecelesiae Raguseae provocat, ut quadragesimam, redituum suorum partem bello in sancta
terra gerendo pendant '

1199. Vuleanus, Deocliae et Dalmatiae rex, S0 sacrae | sedi. subjieit, pontifici notum fa-
eiens, Kulinum banum, cum uxore et sorore, Miroslavi comitis vidua, nee non cum om-
nibus consanguineis et 10.000 subditorum ad Bogomilorum sectam transivisse, ro-
gatque pontificem, ut Hungariae regem ad illos infideles e suo regno ejieiendos im-
pellat m. 4 etos m.

1199. Stephanus Nemanja, Serviae magnus jupanus, Innocentio Jm. papae seribit Be S&-
erae sedi uti pater suuus erat semper fidelem mansurum, suosque legatos mox Romam
missurum esse MM
1199. Innocentius III. pontifex suos legatos Vulcano, Dalmatiae et Diocleae regi com-
mendat, palliumque arehiepiseopo Diooeleensi mittit T" .

1199. Vuleanus, Dalmatiae et Dioeleae rex Innocentio IIT. pontifici propter missos Roma
legatos gratias agit nn nan.
1199. Joannes, archiepiscopus Dioeleensis et Antivarensis, Innocentio IIT. pontifici propter
missum pallium archiepiscopale gratias agit, notamque reddit, suos regalos Joannem et
Simeonem muneri exasse satisfecisse . ... ef opor 9|

CCLXXXVIII. 1199. Pontificis legati Joannes et Simeon cum archiepiscopo Diocleensi ejusque episco-

pis de legibus pro clero Dalmatiae (meridionalis) et Diocleae ferendis: de non aceipi-
piendis peeuniis, de sacerdotum et saecularium matrimonio, de decima et Latinorum
servitute, aguut. . . . . . . . . . . s...

Pag.

202
202

203

204

210

211

212

215

116
211

211

218

CCLXXXIX. 1199. Bonda vidus monasterio de Lacroma ecoelesiam s. Stephani donat .

CCXC. 1199. Andreas, Croatiae dux, omnia a Colomano rege promissa jura Spalstencibus
sanvit e .

CCXCI. 1199. Emericus, Croatiae. et Hungariae. rex, decimam. ex marturinis et poreis provenien-
tem, eeclesiae Zagrabiensi concedit

Additamentum.

CCXCII. 1163. Devesius, Canalis dominus, terram quandam, in comitatu Breunensi sitam, filiae
Dragoslavae et genero Miehatio dotis nomine dat. .

CCXCIII. 1174. Spalati. Spalatenses gen eondunt de feminis testibus in judieio admittendis et
de viris perjuris .

CCXCIV. 1184. Bratiae. Brateo comes et Prvos Brachiae jupanns, ganda terram monasterio

sti. Joannis adjudieant .

CCXCY. 12. Cec. Veronae. Urbanus III. pontifex Spalatensibus injungit uti in negotis eonfirmationis
episcopi Farensis, legatos. quum archiepise. Jaderensis consecratus fuerit, Romam mittant

CCXCVI. 1186. m. Nov. Veglae. Joannes, episcopus Vegliensis, suam ecclesiam sti. Joannis, in
superioribus Vegliae portis sitam, monasterio sti. Cypriani Veneti dono dat.

CCXCVII. — 1187. m. Jun. Rivoalti. Venetis, cum classe contra Jaderam profieiseentibus indemnitas
promittitur .

CCXCVIII. 1184. 7. Nov. Rivoalti. Mastropietro dux senatusque Venetus reditus ex donatis capita-
libus iis adjudicat, qui Venetis in bello eum Jadera et Hungariae rege gerendo, pecu-
niarum auxilium tulerunt . . . . . , . .

CCXCIX. 1188. 21. Nov. Ravenae. Communitas de Ravenna eum n Ragusanis de coheordia agit.

CCC. 1189. 25. Nov. Laterani. Clemens III. pontifex Bernardinum archiepiscopum Venétis

. eommendat .

CCCI. 1189. 25. Nov. Laterani. Clemens III. pontifex, Bernardinum, archiepiscopum Raguseum,
Nemanjae, magno jupano, ejusque fratribus, Strassimiro et Miroslavo commendat .

Inscriptiones duodecimi saeculi.

I. 1101. In antiquae tabula magnae arae monialium stae. Mariae Jaderensis

II. 1103. In lapideo opereulo sepuleri sti. Doymi in metropolitana eeclesia Spalatensi

IH. 1105. In turri eeclesiae monialium stae. Mariae Jaderensis

IV. — 1105. In eruce super ciborium magnae arae in eooclesia monialium stae. Mariae Jaderensis

V. 1105. In muro horti monasterii stae. Marise Jaderensis

VI. c. 8. 1105. In manu deaurata st. Donati episcopi Jaderensis, in gazophilaoeo ecelesiae st Ana-
stasiae Jaderensis .

VII. 1111. In marmoreo sepulero Vekenegae. monialium. stao, Mariae abbatissae

VIII. 1111. In marmoreo sepulero Crescencii, archiepiscopi Spalatensis, in atrio metropolitanae - ec-
elesjae Spalatensis .
1181. Ad caleem turris ecclesiae sti Andreae Arbensis
1189. In sepulero Tribuni Mrobiepiseopi Fagueel in metropolitana ecclesia stao. Mariae Ra

IX
X

guseae . . .
XI. 1191. In portis antiqui earceris FI euriae urbia Vegliae '
XII

1195. In muro eeclesiae s. Lucae in Cattaro . . . . . . . . . . . . . . . . 4. 4

233
233

233

235
235
236
230
236

137
281

238
288

238
288
239

XI.

XII.

XIII.
XIV.
XV.

XVI.

XVII.

SADRŽAJ.

Oko god. 1101—1102. Koloman kralj ugarski sklopiv savez i prijateljstvo 8a duždom mletačkim
Vitalom Mikaelom, daje mu naslov dužda hrvatskog i dalmatinskog .

1102. 27. siečnja. U Albi. Paskal II. papa, pošilja Dominiku nadbiskupu dubrovačkomu nad-
biskupski plašć

1102. 1I. travnja. U Lateranu. Paskval u. papa daje Kresceneijn nadbiskupu splietskomu nad-
biskupski plaše, potvrdjujući prava njegove nadbiskupije . ZEE
1102. Bilježka o ugovoru dvanaest hrvatskih županah sklopljenom s “kraljem Kolomanom
1102. Bilježka nepoznatog suvremenika, o zakletvi kralja Kolomana, kojom se obveza da će
čuvati i braniti prava kraljevine Hrvatske i Dalmacije

1102. Koloman kralj hrvatski i ugarski potvrdjuje prava samostana kaludjerieah s Sv. Marije u
Zadru 0.

1109. 16. studena. U Oglaju. Vodalrik knez istranski : 88 svojom suprogum Adelaidom, daruje
erkvi oglajskoj mnoga miesta istranska, medju inimi njeka na granici hrvatskoj

1103. 15. lipnja. Koloman kralj hrvatski i ugarski poteri nadbiskupiji splietskoj sva prava
i sav posjed

1108. Augustin Kardinal i “poslanik pape Paskala II. vraća samostanu belradskomu | sv. Ivana
Ev. erkvu gs. Kuzme i Damjana . .

Oko god. 1108. Paskval II. papa tumači nadbiskupu spljetskomu, zašto njegovi poslanici, pre-
davši mu nadbiskupski pla&ó, zahtjevalo od njega da peot zakletvu, kolo se upiraše uin
ugarski sa svojimi velmožami

1105. Opatica Vekenega daje prepisati kupovni list. gvoje matere ike, vrhu snlje Kaprule
(Kozice?) koju bješe ova kupila od Zadranah

1106. 30. travnja. U Zadru. Kaludjer Dobro, sin Verestov, odkapiuj vinograd u Lukuranu,
na korist erkve sv. Krševana u Zadru .
Oko g. 1106. Grgur opat sv. Petra naznačuje medje zemaljah orkve BV. “Mojsije kod Splieta .
1107. Vekenega opatica kupuje za samostan sv. Marije u Zadru njeke zemlje u Obrovcu
1107. Vekenega opatica kupuje za samostan sv. Marije u Zadru njeke zemlje Lese u Obroveu
od Gjurone i od Vekenege nećakinje Radonjeve

1108. 25. svibnja. Koloman kralj hrvatski i ugarski zaklinje 80 > Trogiranom | na gvetom kretu,
da će čuvati i braniti prava njihova grada i čitave zemlje '

1109. U Dubrovniku. Dominik nadbiskup dubrovački naredjuje, da orkva | SV. “Šimuna u Du-
brovniku ostane i nadalje vlastitost samostana duvnah

XVIII. 1110. U Splietu. Nagoda učinjena poradi crkve sv. Leona i njeh zemaljah što ih darova

XIX.

XX.

XXI.

Biula žena Vitalova stolnoj erkvi trogirskoj
Oko g. 1106.—1111. Ulomak o riešenje njeke pravde, što ju je imao Grgur opa 8v. Petra,
8 Teobaldom predstojnikom Lovre nadbiskupa ostrogonskoga_ . . . . . .

1111. Dne 2. siečnja. U Braču. Vid Stanislavov dornje zelju Starmeni proda srkvi 8v. aja
u Straževniku .

G. 1111. Koloman kralj hrvatski i ugarski, potvrdjuje eei ine poran podijem žu-
panije darovane joj po Kresimiru kralju hrvatskom . eros

Strana

]

1112. mj. srpnja. Boleslav župan zetski, daruje orkvu sv. Martina u Sumeti, sa svimi pri-
stojališći, samostanu reda sv. Benedikta na otoku Lokrumu o.

1114. mj. studena. Grdo župan, dopituje iz nova crkvu sv. Martina sa svojimi pristojališći,
samostanu benediktinskomu u Lokrumu . . .

1115. mj. kolovoza. U Dubrovniku. Juraj kralj južno-dalmatinski i | zahumski, potvrdjuje
darovanje sela sv. Martina u Šumetu, samostanu sv. Benedikta u Lokrumu .
1115. Dne 15. kolovoza. Juraj kralj južno-dalmatinski i primorali daruje Kotoranom Pre-
vlaku, Lusticu, Posiljan i sve zemljište do Grblja . .

1116. Ordelafo Faledro dužd mletački, potvrdjuje na korist “samostana i sv. Ivana Ev. u Bel-
gradu, darovanja i podieljene mu slobode od Kresimira kralja hrvatskoga 0.
1118. U Rabu. Ugovor dužde Ordelafa Faledra s Rabljani '

1119. 1. srpnja. U Splietu. Maria, opatica samostana sv. Benedikt, kupuje pet stranah nje-
kog tornja, sagradjena uz njezin samostan . . .
1119. Njeka Marihena, daruje samostanu sv. Benedikta u u Splietu njeki kus vinograda . .
1119. Dana, mati Gaudija Falsamina, daruje njeku svojinu erkvi sv. Benedikta u Splietu .
Oko g. 1119. Dominko Galateov, sa svojom ženom Katenom, daruje samostanu sv. Bene-
dikta u Spljetu njeki vinograd kod crkve sv. Stjepana

Oko g. 1119. Preštancio Basamure, i sin njegov Gronda, daruju njeke zemlje samostana. sv.
Benedikta u Spljetu .

1121. 28. rujna. U Beneventu. Kaliksto IL papa, pošiljajući Gerardu nadbiskupu dubro-
vačkomu nadbiskupski plašć, potvrdjuje prava njegove crkve .

. 1121. 28. rujna. U Beneventu. Kaliksto Il. papa, nalaže biskupom gornje Dalmacije. ili

Dukle, da priznadu za svoga vrhovnog pastira Girarda nadbiskupa dubrovačkog . .
1124. mjeseca srpnja. Stjepan II. kralj hrvatski i ugarski potvrdjuje Trogiranom i Spli-
ćanom ona prava, koja im podieli kralj Koloman, obvezav se zakletvom . .

1124. Ursacio biskup i vlastela kotorska, nadaruju orkvu sv. Trifuna u Kotoru

. 1129. Mihalj biskup zadarski, daruje samostanu sv. Ivana Ev. kod Belgrad, crkvu gv. Mi.
halja .

. 1129. Virna opat monastira s 8V. Stjepana kod Sum, uredjaj granice zemaljah svoga mo-
nastira (prevod talijanski) .

1133. dne 3. studena. U Krku. Krčani povladjuju Yoga "kneza Dujma, da bira print za za
“popravljanje grada Krka i za mletački porez . .

Oko g. 1134. Crnota pop, daruje samostanu sv. Benedikta u | Spljetu njeka sela

1134. 28. travnja. Felicijan nadbiskup ostrogonski, dosudjuje biskupiji zagrebačkoj šiimu u

Dubravi, koju je njekoč kralj Ladislav, utemeljiv biskupiju zagrebačku, darovao istoj bisku-
pij, & posvojit ju hotio najprije njeki Sudenja, a za njim knez Adilbert s inimi plemići.
1134. Mihalj nadbiskup zadarski i Petar knez grada Zadra i vojevoda čitave Dalmacije,
riešavaju parbu glede njekih zemaljah, ležećih u Bravcu (Obroveu) vodjenu medju samo-
stani sv. Krševana i sv. Marije

1137. Bela II. kralj ugarski, podieljujuéi dozvolu njekomu knezu Martinu, da. može “ daro-
vati svoja posjedovanja samostanu sv. Retra u Čataru, u salajskoj županiji, spominje ta-
kodjer njeke posjede uz Muru i preko Drave, kao i Šemovec (Semeza) u zagrebačko bi-
skupiji, (U izvadku.) . . .

1138. Bela II. kralj hrvatski i sen daruj nadbiskupiji sletio erkvu. Sv. Marija u
Solinu . ... .

1138. 24. svibnja. U Lateranu. Inocencio I. papa, peii sadips enjéstoms Gau-
diju, plašć na molbu kralja ugarskoga Bele II.

1142. 11. lipnja. Na brdu Tiburtinu. Inocencio II. papa “nalaže kneza i obćini dubrovačkoj,
da častno primu svoga nadbiskupa Andriju, kojemu on podieli nadbiskupski plašć
1142. 11. lipnja. Na brdu Tiburtinu. Inoceneio II. papa, pošilja Andriji nadblakupu dubro-
vačkomu nadbiskupski plašć, potvrdjujući povlastice njegove erkve . . TEN

1142. Gejza kralj hrvatski i ugarski, potvrdjuje Spljetéanom stara prava .

——--

— —->

XLIX.

LXXI.

LXXII.

1142. mj. svibnja. U Spljetu. Gejza kralj hrvatski i ugarski, ponavlja Spljetćanom za-
kletvu kralja Kolomana, glede čuvanja njihovih pravah

1142. Gejza II. kralj hrvatski i ugarski. potvrdjuje darovanje orkve Sv. Marije kod riske
Soline, nadbiskupiji spljetskoj '

1144. U Spljetu. Crnota pop, daruje samostanu SV. Benedikta u Spljetu, njeku zemlju
pod Kilom, sa svim svojim imutkom. Kasnije opisuju se metje arevanog po njemu
posjeda . . .
1145. Pop Crnota, tini oporuku p Da korist samostana duvnah | 8V. Benedikta u Spljetu .
1145. Meštar Henrik, poslanik stolice rimske, nagadja redovnike av. Stjepana u Spljetu
sa. kanonici spljeteke crkve sv. Dujma, poradi njekog objeda, što ga redovnici na drugi
dan uzkrsa kanonikom davati dužni bijahu . '

1145. mjeseca prosinca. U Rivoaltu. Koprani i Ižolani u Tatri, obveluju a 8e pomagati
Mletćane, kadgod će ovieh pomorska vojska krenut proti Dubrovniku ili Jakinu .
1145. mjeseca prosinca. U Puli. Stanovnici grada Pula u Istri, obvežuju se pomagat
Mletćane u'ratnih poduzecih do Dubrovnika i Jakina . . .

1146. Dedomir, obve£uje se da neće više tražiti Goricu od samostana. 58. “Kuzme i i | Dam-
jana. . .

1141. Ludovik kralj francezki | i vojevoda akvitanski, javlja Sugeriju opatu bl. Dioniža,
kako je sretno prispio 'u luke ugarske (dalmatinsko hrvatske) i kako ga radostno doče-
kuju s darovi tamošnji boljari . .

1150. U Spljetu. Gaudio nadbiskup spljetski, odustavši od zahtjevanja podpore, moli
svoje svecenike, da mu za putovanje u Rim pode 50 bizantinah, zašto im zalaže četvr-
tinu desetine grada Spljeta .

. 1150. Grad Umag u Istri, obvežuje se prisegom duždu mletaékomu Dominiku Mauro-

cenu, da će mu ostati vjeran, i pomagati ga s brodovi, kad bude mletačka mornarica
udarila prema Zadru ili Jakinu

1150. Grad Poreč u Istri, obvežuje se Mletčanom tvrdom vjerom, da é će sa svojimi bro-
dovi priteči u pomoć kad bi udarili na Zadar ili Jakin. . . . "

1150. Grad Rovinj u Istri, obvežuje se tvrdom vjerom Mietéanom, da. ée im ostati pod
ložan i plaćati godišnji danak .

1150. Novigrad u Istri, obvežuje se Mletćanom tvrdom vjerom, da će im “pripomoći ga
svojimi brodovi kad bi udarili na Zadar ili Jakin

Grad Pulj u Istri, obvežuje se Mletćanom tvrdom vjerom, da će im n priteći u pomoć ga
svojimi brodovi, kad bi udarili na Zadar ili Jakin

1151. Gejza II. kralj hrvatski i ugarski, ponovljuje na prošnju Trogiranah zakletvu Ko-
lomanovu i povelju podanu po njem svim gradovom dalmatinskim e.
1151. Ban hrvatski Beluš spominje se u listini odmah iza kralja ugarskoga . . .
1151. Deša knez dukljanski i zahumski, daruje otok Mljet monastiru sv. Marije od Pul-
sane, na brdu Garganu u Pulji

Oko god. 1151. Deša veliki župan zahumski, daruje monastiru SV. Benedikta - u Lo-
krumu erkvu sv. Pankraca i sve zemlje u Babinom polju .

1152. 22. rujna. U Sieni. Eugenio IJI. papa, tješi Andriju nadbiskupa. dubrovačkoga
radi bolesti, riešavajući ga, dok je bolestan, od dužnosti da putuje u Rim . .
1153. 19. prosinca. U Lateranu. Anastazio IV. papa, podieljuje nadbiskupu dubrovaš-
komu Audriji, nadbiskupski plašć, i potvrdjuje povlastice dubrovačke crkve .
1153. 24. prosinca. U Lateranu. Anastazio IV. papa povladjuje postupanje dubrovčanah
naprema stolici rimskoj, i odobrava izobćenje njekih biskupu i kneza sotorakoga, pro-
glašeno po njegovom poslaniku

1168. mjeseca prosinea. Na Krku. Petar nisu krčki vene samostan sv. Bene-

dikta na Krku

1158. mj. prosinca. Na Krku. Dedoka i Radoslav, zastupnici grada Mošćenice na otoku
Krku, daruju redovnikom sv. Benedikta crkvu sv. Martina, s kapelom sv. Apolinara

XXIII
Strana
85

9b
36
38
98

LXXXI.
LXXXII.
LXXXIII.
LXXXIV.
LXXXV.

LXXXVI.

LXXXVII.

LXXXVIII.

LXXXIX.

XC.
XCI.

XCII.

XCIII.

Oko god. 1154. 1. prosinca. Slavogost ban potvrđuje monastiru sv. Benedikta u Lo-
krumu darovanje crkve sv. Pankraca

1154. 17. listopada. U Lateranu. Anastazio IV. PAPA, “imenuje biskupa zadarskoga nad-
biskupom, podjeljujući mu plašt . o.

1155. 22. veljače. U Rimu. Adrijan 1V. papa, podieljuje Henriku patriarki gradskomu
i njegovim nasljednikom vlast nad zadarskom nadbiskupijom .

1155. 24. travnja. U Rimu. Adrijan IV. papa, priobéuje Lampridiju nadbiskupu zadar-
skomu i njegovim sufraganom, da je nadbiskupiju zadarsku poddinio vlasti podrlarke
gradskoga . . .

Oko g. 1156—59. Dne 1. kolovoza, Barić ban, potvrdjuje samostanu | Sv. . Benedikta u
Lokrumu darovanje crkve sv. Pankraca na Mljetu o.

1157. 13. lipnja. U Lateranu. Adrijan IV. papa, potvrdjujući povlastice crkve gradske,
podaje joj primat nad zadarskom nadbiskupijom

1158. 4. srpnja. U Lateranu. Adrijan IV. papa, podieljuje Tribunu nadbiskupu dubrovač-
komu nadbiskupski plašt, potvrdjujući povlastice njegove crkve . . .
1158. Gejza II. kralj hrvatski i ugarski, daruje nadbiskupiji spljetskoj selo Sreninu, po-
tvrdjujući darovanja velikog župana hrvatskog Branimira .

Oko g. 1158. U Tninu. Geiza II. kralj hrvatski i ugarski, daruje nadbiskupiji spljetskoj
crkvu sv. Bartola u Tninu, i samostane sv. Stjepana i Mojsije u Solinu, sa svimi
pristojališći '

Oko g. 1160. Ab: olon, nadbiskup spljetski, ostavivši radi njekih progonah svoju stolieu,
piše svojim sve «nikom i puku spljetsomt, neka ponia po njega poslanike, ako žele
da se v.ati 00.

1161. 13. lipuja. U Rimu. Aleksandro II. papa, uzimajući pod svoju zaštitu. erkvu grad-
sku, potvrdjuje njezin posjed i njezina prava, te podjeljuje Henriku patriarki gradskomu
nadbiskupski krst i plašt, zajedno s primatom zadarske nedhiskuplje. (Apostolieum Of-
fieium ete.) .

1161. 2. srpnja. U Ferentinu. Aleksandro III. papa, | naimenovavši biskupa narnienskoga
nadbiskupom spljetskim, preporuča ga svećenstvu i puku spljetskomu

1161. 1. rujna. U Ferentinu. Aleksandro III. papa, nalaže nadbiskupu spljetskomu, neka
gleda da se biskup Hrvatah, i biskup trogirski, svojih častih odreknu, ili od biskupske
stolice uklone. . . .

1162. 8. lipnja. U Viterbu. Aleksandro LI. papa, čavši od nadbiskupa spljetskog, kako
Spljetćani načiniše zakon, da u napred od negibivih dobarah nitko ništa crkyi darovati,
ili prodati nesmie; nalaže nadbiskupu zadarskomu, neka Spljetćane, ako ne drugačje a
to prokletstvom natjera, da od rečenoga zakona odustanu

1168. 3. Kolevoza. U Mleteih. Vital Michael dužd mletački, podieljuje knezovom Bartolu
i Gvidonu, sinovom Dujmovim, uz njeke uvjete otok Krk doživotno 2.

1163. Stjepan III. kralj hrvatski i ugarski, potvrdjuje crkvi spljetskoj sva ona prava, i
darovanja, koja joj učini otac mu Gejza . . .

1163. U Ostrogonu. Stjepan III. kralj hrvatski i ugarski, potvrdjuje sud. Beluša bana,
kojim bijaše ovaj Bernardu biskupu zagrebačkomu dopitao šumu Dubravu, dar kralja
Ladislava, koju htjede posvojit za vladanja Gejzina, župan Nikola i njeki pismi šu-
medjke županije

1164. Petar nadbiskup spljetski, dopituje samostana kaludjericah. 8v. . Tome u Belgradu,

oteti im posjed kod Knina . . .

1166. 28. lipnja. U Mleteih. Vitalis Miehael, dužd "mletački, podieljuje povlastice gradu
Rabu ...

1166. U Jegru. Stjepan III. kralj hrvatski i ugarski, potvrdjuje samostanu BV. Ivana kod
Belgrada, darovanje Rogova, Vrbice, i Kameniana, s& svimi pristojališći, kako mu ih
darovaše kraljevi hrvatski Kresimir i Svenimir. .

1166. U Zadru. Ivan, opat sv. Krševana, popisuje medje zemaljah od Kamenjana, koje
darova samostanu sv. Krševana. Kuzma župan lučki . TN

Strana

saga

CXV.

1166. 5. svibnja. U Ananji. Aleksandro III. papa, tieši Petra nadbiskupa splietekoga
radi njekih pretrpljenih nevoljah i progonah, te obečaje: da glede zadarske biskupije
ništa odrediti neđe, što bi vriedjalo prava i dostojanstvo crkve spljetske

1166. 20. svibnja. Majo biskup kotorski, bilježi novo posvećene oltare u erkvi sv. Tri-
funa .

1167. U Zadru. Lampredio nadbiskup zadarski, 8 | knozom Dominikom Maurooenom i
8 ostalimi vlasteli zadarskimi, dopisnju zemlje od Braviza (Obrovca) samostanu sv. Ma-
rije u Zadru . . .

1167. Stjepan III. kralj hrvatski | i ugarski, potvrdjuje Šibenčanom stara. prava

1167. 22. kolovoza. U Beneventu. Aleksandro III. papa, javlja svomu poklisaru u Dal-
maciji kardinalu Alberto, kako je podao nalog nadbiskupu zadarskomu radi izbavlenja

" njekog Bonumira od Siponta, primjetiv ujedno, da mu ne bi s voljom bilo, kad bi ga

spljetćani za svoga nadbiskupa izabrali . '

1167. 29. prosinca, U Beneventu. Aleksandro III. pošiljajući nadbiskupu dubrovačkomu
nadbiskupski plašt, potvrdjuje posjed i povlastice crkve dubrovačke

1167. 29. prosinca. U Beneventu. Aleksandro III. papa, nalaže svećenstvu ulčinjekomu
i barskomu, da ne slušaju svoje tiakupe, dok se ovi nepokore nadbiskupu dubrovač-
komu...

1167. 29. prosinca. U Beneventu. - Aleksandro III. papa, “nalaže strogo svećenstvu gornje
Dalmacije, da se ima pokoriti dubrovačkomu nadbiskupu Tribunu .

1167. 29. prosinca. U Beneventu. Aleksandro III. papa, hvali Lazara vladiku arbanskoga,
da želi ostaviti istočno-grčku vjeru i primiti rimsku. te mu nalaže, da prizna za svoga
mitropolitu Tribuna nadbiskupa dubrovačkog e. . 0.
god. 1167. Omišani čine savez prijateljstva s Kotorani . . .

Oko god. 1167.—1172. Njeki Maurello, moli nadbiskupa spljetskoga Gerarda, da “kazni
Aldeverta, zeta mu, što je protjeravši zakonitu svoju ženu, uzeo za drugu ženu njeku
svoju rodjakinju

1168. 3. siečnja. U Beneventu. Aleksandro II. papa, nalaže Draćanom rimskoga obreda,
da čestito primu dubrovačkoga nadbiskupa Tribuna, kao papinskog poslanika

Oko god. 1168. 12. veljače. U Beneventu. Aleksandro III. papa, savjetuje novomu nad-
biskupu spljetskomu Gerardu, neka se nebrini odmah u počela suviše za blago svoje
crkve, jer je veliku razdraženost proti sebi pobudio . '

1168. 4, srpnja. U Dubrovniku. Ivan od Kanala, sviedoói, kako je “našao pravdu pred
sudom u Dubrovniku .

1167—1169. 23. prosinca. U Beneventu. Aleksandro NI. papa, nalaže nadbiskupu spljet-
skomu, neka prisili gradjane šibeničke da povrate one stvari, koje oteše Gotfridu, sinu
Bonumira od Siponta

1168—1169. 5. travnja. U Beneventu, Aleksandro TII. papa, nalaže kanonikom spljet-
skim, da svomu sudrugu Crnu, otetu kanoničku čast povrate . . .

Oko god. 1168—1169. 1. lipnja. U Beneventu. Aleksandro III. papa, nalaže Hvaranom,
da protjeranoga svoga biskupa Martina, iz nova biskupom priznadu

1168—1170. 31. siečnja. U Beneventu. Aleksandro III. papa, podaje svojemu poslaniku
Gerardu, nadbiskupu spljetskomu, naputak, kako se ima poslupati prema onima, koji
imađu dvie žene nn
1169. 30, siečnja. U Bćneventn. Aleksandro lll. papa, nalo Ze Mireju, biskupu senj-
skomu, da bude vjeran i pokoran nadbiskupu spljetstom, kao što mu precisstniel
bijahu...

1169. 13. svibnja, U Dubrovniku. “Poslanici pizanski | čine sav2z prijatelje 8 Dubror-
čani i sa Spljetčani .

Oko god. 1169— 1170. Občina popovska predbaonje Dubrovčanom da £ su narušili - mir, i
pozivlje ih na stanak u Zatonj 0.

1169—1170. 18. veljače. U Beneventu. Aleksandro II. papa, “piše Gerardu. nadbiskupu
spljetskomu, svomu poslaniku, neka u razpri što se porodila medju božjaci i biskupom

XXV

Strana

18
74

CXXV.
CXXVI.

CXXVII.
CXXVIII.

OXXIX. '

CXXX.
CXXXI.

CXXXII.
CXXXIII.

CXXXIV.

CXXXV.

CXXXVI.

CXXXVII.

CXXXVIII.

. izreče odluku za bojake

Oko god. 1171. Kaza, opatica sv. Benedikta u Spuet, daje rarvadjatd medje zemaljeh

skradinskim, poradi Vrane, darovane po vojvodi hrvatskom Dimitru papinskoj stolici,

1170. 80. lipnja. U Verulah. Aleksandro III. papa, potvrdjuje naredbu spljetskih nad-
biskupah Gaudija i Gerarda, da svećenstvo ne mora pridonašati podpore, kad im nad-
biskup ide na put k caru grčkomu ili ka kralju ugarskomu .

Oko god. 1170. Rosana, opatica sv. Marije u Zadru, prima u samostan iu odhranjenje
njekog dječaka Prvoša, kojega je istomu samostanu predala umirajuća opatica Stana .

od Dilata .

1171. mjeseca travnja. u Spljetu. Spljetčani ogovaraju mir 8 Klisani i Bine naredbe
glede prodaje robovah . .

Oko god. 1170—1171. U Verulah. Gerardo, nadbiskup spljetski, “kori svoje svećenstvo,
što mu nepisà onom prilikom kad je odpremilo svoje poslanike u Rim

1172. U Zadru. Dešen Slovinov, župan sidražki, dopituje samostanu sv. Kuzme i Dam-
jana. zemljište Mojmirovo, koje mu bješe oteto .

1173. 20. listopada. U Spljetu. Petar pop i posjednik e erkve s 8v. Mihalja - u Sabulu, da-
ruje istoj erkvi njeku zemlju . . . 0.
1178.—1176. Stanje Ugarske, Hrvatske i Dalmacije, u vrieme kraljevanja Bele IH
1174. mjeseca veljače. U Mletcih. Sevastijan Ziani dužd mletački, uzima Trogirane pod
svoju zaštitu i oprašta ih od svake prisiljene daće o 92
1174. mjeseca kolovoza. U Rivoaltu. Sevastijan Ziani, dužd mletaški, daruje Rogéru Man-
rocenu, sinu kneza zadarskoga, grad Kesu na otoku Pagu . ' 92
1174. Nikifor, opat samostana sv. Kuzme i Damjana, kupuje zemljišta oko Knina od
Vičine Brukone . . . . . . 98
1174. Spljetčani ustanovljuju zakonom, da Zene pred sudom svjedočiti nemogu ' 93
1175. mjeseca kolovoza. U stolnom Biogradu. Bela III. kralj hrvatski i ugarski, potvr-
djuje zagrebačkomu kaptolu Zelinu i Novi, koja dva imanja bijaše kupio Slakup Zagre-

bački Prodan, darovavši ih kaptolu 93
1175. 15. studena. U Zadru. Zadarski sud dopituje samostanu kaludjericah BV. Marije
zemljište u Petričanih, kraj orkve sv. Vigilja . . . . . ... 9
Oko god. 1175. U Zadru. Razvod medjah zemlje Petričani 4. 95
1116. U Spjeta. Samostanu sv. Petra gumajskoga dopituju se njete pod parbom bivše
zemlje . . 96
1177. mjeseca “veljače 1 u Zadru. Lampredio, nadbiskup zadarski, ga zadarskimi konzuli
i vlasteli, čini pravdu medju Rabljani i Rogerom knezom pažkim . . . 97
1177. Rajmundo kardinal i poslanik papinski, poziva nadbiskupa zadarskoga sa a čitavim
svećenstvom dalmatinskim na crkveni sabor u Spljet . . . . 98
1177. Njeki zadarski svečenik, valjda sam nadbiskup, izpričava se “Spljetćanom, da. ne-
mole doći na erkveni sbor u Spljet, poradi različitih zapriekah, i moli da se isti sbor
odgodi . . . 99
1177. 28. srpnja. U Mleteih. Papa Alerandro I, priobéuje- nadbiskupu spljetskomu,
svomu legatu, i biskupu trogirskomu, kako je njegov poslanik, vraćajući se iz Sicilije,

na putu porobljen od njekih šibeničkih gusarah, zašto im nalaže neka gledaju da se
ugrabljene stvari pronadju te isti gusari sa dva kneza koji š njimi bijahu, pak ako

. potrebno bude, sa svimi stanovnici šibeničkimi, prokunu i izobée . . . . 100

1177. 22. kolovoza. U Mletcih. Aleksandro IlI. papa, pošilja kardinala Rajmunda. de
Capella u Dalmaciju, da rieči razpru medju nadbiskupijom spljetskom i zadarskom,
poradi priležnosti biskupije hvarske . . . 101
1177. Mateo biskup ninski, moli zaštitu od nadbiskupa spljetskog radi tužbe, koju bješe
njeka žena podniela papinskomu dvoru proti njemu, javljajući mu ujedno, kako je pa-
Pinski poslanik nezadovoljan i zlovoljan razstao se s nadbiskupom zadarskim . . . 101
1179. mjeseca rujna. U Mletcih. Auro o Mastropetro dužd mletački, > wimije pod svoju za-
štitu Trogirane . . . . . . . . . . 102

- Un. ^ ina. m o

CXXXIX.

CXL.

CXLI.

CXLII.:

CXLIII.

CXLIV.

CXLV.
CXLVI.

CXLVII.

CLVIII.

CLIX.

CLX.

1178. U Lateranu. Aleksandro III. papa, pobvrdjuje samostanu sv. Kuzme i Damjana
sva stečena prava i dobra . '
1178. U Spljetu. Dujam, sin Prestancijev, 88 svojim bratom Stanom i i ostalimi rodjaci,
preuzimlju po izreki suda vojvode hrvatskog, dvorac Jovićev, i eiiis oko Peruna,
što im ostavi u baštinu njihov djed Nikifor . .

1178. 21. listopada. Isak, opat samostana sv. Stjepana kod Solina, mienja njeke zemlje
samostanske sa zemljom Kobila, svojinom Bete, žene Mesagalinove i nje Sina Rade
1178. 21. listopada. Izak, opat samostana sv. Stjepana kod Spljeta, daje u zamienu sa-
mostansku zemlju u Retosiću, Bo, ženi Ivana Mesagaline i nje sinu Radu, za zemlju
Kobila zvanu . .

1178. Grgur, nadbiskup barski, priznaje prvenstvo nadbiskupije solinske uad čitavom
Dalmacijom . .

1178. Stanici, rešenomu Valaru, zabranjuje sud do nesmije pobirati daće. od mlinah
solinskih u sedmici božičnoj i uskrsnoj

1178. Odlomak listine, kojom priznavaju Spljetćani gospodstvo Emanuila cara grčkoga.
Oko god. 1178. 24. studena. U Ananji, Aleksandro III. piše Teobaldu nadbiskupu za-
darskomu, neka umiri Zadrane, koji se uzbuniše radi nove papinske naredbe, kojom
gradski patriarka dobi pravo potvrdjivati i posvećivati nadbiskupa zadarskoga '
1178. Na Rabu. Sud rabski priznaje, da pop, ako je glava zadrugi svoje obitelji, ima
biti glede upravljanja i računah odgovoran svomu biskupu, a ne knezu .

XXVI
Strana

102

104

105

106

1179. 24. lipnja. U Lateranu. Aleksandro III. papa, piše patriarku gradskomu, daj je na

prošnju zadarskog svećenstva izabrao i posvetio za nadbiskupa zadarskog biskupa egu-
bijskoga, (Tebalda) nu da zato pravo pajriarke, glede posveđenja, ni malo povriodjeno
nije . .

1179. 27. listopada. U Jablancu. Njeki župani hrvatski čine mir sa , Rabljani '

1179. Na Rabu. Dvanaest Rabljanah potvrdjuje zakletvom stari običaj, da kad je pop
na čelu obiteljske zadruge, ima zajedno sa zadrugom u svemu odgovoran biti svomu
biskupu, à neknezu . . .

1179. Grgur nadbiskup barski, obečaje poslanikom nadbiskupa solinskoga Ferru i i Raj-
neru, da će doskora poći u Rim, i pred papom priznati prvenstvo nadbiskupije solinske
Rajnerio nadbiskup spljetski, poziva u Spljet biskupe kninskog, senjskog, ninakog, 1 i
trogirskog, da idu š njim u Rim na veliki sabor crkveni .

Oko god. 1179. Mateo biskup ninski, moli papu Aleksandra, da "potvrdi diobu što je iz
nova načinjena medju biskupijom senjskom i ninskom . . .

Oko god. 1179. Rajnerio nadbiskup spljetski, moli papu Aleksandra III. dà nesluša Mi

* rea biskupa senjskoga, kad bi ovaj prot novomu razdieljenju šuplje ente 1 i nin-

ske molbenicu podnio . . .

1187. siečnja. U Kotoru. Turha setnik i i poslanik velikoga. župana Nemanje, sa svimi
vlasteli kotorskiui, naredjuje da se u uapred za kupovanje soli od seljakah, plaćati
ima šest mihaljevacah .

1180. 10. lipnja. U Splietu. Rogerio vojvoda Slavonije, doje spljetskoma “nadbiskupu
Rajneru dva pristava, koji ga imsdu uvesti u vlast svih zemaljah crkve sv. Bartola
1180. 4. listopada. U Tuskulanu. Aleksandro III. papa, priobćuje svećenstvu i svemu
narodu u Dalmaciji i čitavoj Slavoniji, da je onamo poslao Teobalda za svoga poslao
nika u poslu vjerozakonskom .

1180. Tebaldo, poslanik papinski, pošilja Kulinu banu bosanskomu njeko pnmo pa-
pinsko, moleći ga, da mu pošalje dva sluge i kože od kunah . . .

Oko god. 1180. Grgur nadbiskup dukljanski i barski, piše Hvalteru kanonika spliet-
Bkomu i poslaniku papinskomu o progonu, što mu crkva trpi od velikog “pana Ne-
manje... "

Oko god. 1180. Kaza, opatica samostana s 8v. Benedikta kod flies daje popisi nak
otete zemlje samostanske . . 4.444. . .

110

110
111
111

112

114

115

CLXVII.

CLXVIII.
CLXIX.
CLXX.
CLXXI.

CLXXII.

CLXXIII.
CLXXIV.
CLXXV.

CLXXVI.

CLXXVII.

CLXXVIII.

CLXXIX.

CLXXX.

CLXXXI.

CLXXXII.

CLXXXIII.

CLXXXIV.

Oko god. 1180—1190. Aurio Mastropetro, dužd mletački, nalaže Filipu de Aiboles, neka

Zadrane uvjeri, da je bilo preko njegove volje što im njeki Mletóani na moru nane-

soše štetu . . '

1181. mjeseca siečnja ili veljače. Teobaldo poslanik papinski, ' dopituje nadbiskupiji

spljetskoj biskupiju hvarsku

God. 1181. mjeseca veljače. U Zadru. Mavro knez. i vojvoda vojske čitavoga “primorja

dopituje Stanu Lapčaninu selo Kokićane, i naredjuje zavod .

1181. mjeseca ožujka. U Zadru. Mihaljo biskup skradinski, doručjuj samostanu kaludje-

ricah sv. Tome, oteta im zemljišta u Bubnjanih . .

1181. 12. svibnja. U Tuskulanu. Aleksandro III. papa, prima pod svoju zaštitu samostan

benediktinski sv. Silvestra na otoku Bučju (?) kod Visa o.

1181. 6. srpnja. U Viterbu. Aleksandro III. papa, nagovara kralja Belu m. neka do-

zvoli svećenstvu i puku spljetskomu da po starinskom običaju biraju nadbiskupa

1181. 7. srpnja. U Viterbu. Aleksandro III. papa, nalaže Miroslava knezu zahumskomu,

neka nevriedja slobodu orkve u Dalmaciji, a nadbiskupu spljetskomu neka povrati otete

mu noyce . . .

1181. 20. kolovoza. U stolnom. Biograda. Bela Ili. kralj hrvatski i gra dovučjuje

kaptolu zagrebačkomu Toplice kod Varašdina ' .

1181. 20. rujna. U Dubrovniku. Dubrovčani ustanovljuju mir s s Kotorani .

Oko god. 1179.—1181. Aleksandro III. odgovara biskupu duvnanskomu, da onaj nepuno-

ljetni svećenik, koji je prije sabora iateranakog dobio svećeničku čast, može ovu i za-

držati . .

1182. 28. giošnja. t U Veletru. Lucio III papa, potvrdjuje samostana Sv. Kuzme i Dam-

jana sva stečena prava i dobra

1182. 9. veljače. Dedomir Sramlenov, pristav Dioniša bana, avadja u posjed Brda kod

Slivnika, samostan sv. Krševana, kojemu ga darova Družinik Ded, dozvolom Kresi-

mira kralia . . .

1183. mj. listopada. U Zadru. Prodan Gudićev i i žena mu Slava, ostavljaju oporukom

sva svoja negibiva imanja, samostanu sv. Marije u Zadru . .

1184. mjeseca ožujka. U Zadru. Miroslav župan bribirski, kao pristav bana. Dioniša,

povraća samostanu sv. Krševana selo Brda u Blivniku . . .

1184. U Zadru. Furmin Konstantinov, daje svomu slugi Milodragu dozvola, da se ženi

s Milkom Žerkanovom, pod uvjetom, da sav njihov odvjetak bude prost i slobodan .

Oko god. 1184. Braeat iz Konavlja, daje svoga sina u službu monastiru lokrumskom na

deset godinah, uz godišnju plaću od pet soldah, i kaže da ga daje ,per mannpreea" to

jest, sa dozvolom svojom i svoga brata, po običaju dubrovačkom e.

1182—4. dne 33. ožujka. U Veletru. Lucio III. papa rimski, piše Petru “nadbiskupu

spljetakomu, da njekog, toes mu ovaj preporuči za biskupa, nemože poveo poradi
njegove starosti . . . .

1185. 1. svibnja. U Spljetu. Naredbe i “zaključci erkvenoga sabora, držana i u Spljetu

1184— 1185. 22. studena. U Veroni. Lucio III. papa, potvrdjuje erkvenjakom darovanje

grada Senja i crkve sv. Jurja, učinjeno im od kralja Bele III. . . . .

1185. U Spljetu. Petar nadbiskup, i crkveni sabor spljetski, potvrdjuju kanonikom spljet-

&kim njeku daću, koju im morade davati svake godine na uzkrs, samostan sv. Stjepana

1185. U Spljetu. Crkveni sabor speak odobrava na korist kanonikah "pietati njeka

pripadajuća im goštenja '

1186. mj. siečnja. U Kotoru. Jura poslanik Nemanje, velikog župana sinko dini za-

jedno sa sudci kotorskimi njeke naredbe . . . . . e.

1186. 9. svibnja. U Veroni. Urban III. papa, potvrdjuje vameljenje homi soja

kod sv. Petra na Bojišću, u ninskoj biskupiji .

1186. 27. rujna. U Dubrovniku. Dubrovčani utanačuju mir s velikim županom Nemanje

i njegovem braćom Strašimirom i Miroslavom . . . D TM .

133

123

(

137

f
i

—

CLXXXV.
CLXXXVI.
OLXXXVII.
CLXXXVIII.

CLXXXIX.

CXC.

CXCI.

CXCII.

CXCIII.

CXCIV.

CXCV.

CXCVI.

CXCVII.
CXCVIII.

CXCIX.

CC.

CCI.

CCII.

CCIII.

CCIV.

CCV.

CCYVI.

1186. 11, stuđena. U Veroni. Urban III. papa, potvrdjuje sve naredbe i raključke B&-

' bora spljetskog, osim dvajuh . $*.

1186. 12. prosinca. U Veroni. Urban III. papa, potvrdjuje nadbiskupu mijokom pravo,
da se pred njim nosi krst . . , .

1187. 18. veljače. Radić Sramljanov, dvornik, uvadja. kao pristav samostan. 88. Kuzme
i Damjana u posjed otetih mu zemaljah i vinogradah oko Knina 0.

1187. 30. rujna. U Zadru. Petračija Negomir, kaludjer zadarski, sviedoči kako je Svini-
mir kralj hrvatski njeko svoje zemljište darovao njekomu meštru pradjedu Šestaka .
1187. 25. listopada do 17. prosinca. Grgur VIII. papa, podieljuje samostanu benediktin-
skomu u Monte Cassino, crkvu sv. Marije od Rezata, u dubrovačkoj državi, sa svimi
pristojališči, pozivajući se na darovanje iste crkve istomu samostanu, učinjeno po nad-
biskupu dubrovačkom i knezu Sabinu vlastniku rečene crkve, koj knez bijaše poslao
dvie srebrne škrinje opatu samostana sv. Benedikta na brdu kasinskom s molbom, da
mu pošalje njekoliko kaludjerah, da ustroje uz rečenu crkvu samostan svoga reda, na
što opat doista pošalje trojicu kaludjerah, koji ustrojiše samostan lokrumski podčinjen
samostanu kasinskomu . .

G. 1187. U Splietu. Crne Krapov, tjerajući parbu proti samostana 8v. Petra Gumaj-
skoga, poradi zemaljah što se protezase od Belaja do solinskoga zida i do glave od
mosta, bude odsudjen na gubitak .

1187. Dujam sin Prestancijev, sa svojimi rodjaci, dobiva po izreki pristava zemlju
Brest pod Perunom, darujući ju zatiem samostanu sv. Stjepana kod Spljeta

God. 1188. 19. veljače. U Lateranu. Kliment III. papa, potvrdjuje samostanu ss. Kuzme
i Damjana sva stečena prava i imanja . .

1188. 15. ožujka. U Spljetu. Grubiša, knez spljetski, čini nagodbu medju Vulčinom Vi.
tovim s jedne, i samostanom sv. Benedikta s druge strane, poradi njekih zemaljah i
vinogradah, stojećih pod parbom . '

1188. 5. svibnja. Kod Ostrogona. Bela NI. kralj ugarski i hrvatski potvrdjuje samostanu
8v. Ivana Ev. u negdašnjem Belgradu, sva ona prava i darove, fol mu potieiie kra-
ljevi hrvatski Kresimir i Svenimir . .

1188. 8. mj. lipnja. U Rivoaltu. Ivan biskup krčki, daruje. redu 8Y. Benedikta, erkru
sv. Ivana u gradu Krku. . .

1188. 21, lipnja. U Lateranu. Kliment III. papa, pošilja Tribuna nadbiskupu dubrovač-
komu plašt nadbiskupski, i potvrdjuje stara prava dubrovačke crkve TM
1188. 8. listopada. U Rovinju. Rovinjani ponavljaju mir s Dubrovčani

1188. 8. prosinca. U Zadru. Pavao sin Petra Lube prodaje samostanu st. Kozme i i
Damjana, Rogovo . . .

1189. 14. ožujka. Kod Aquspendenta, Frideriko ear rimski, nalaže Omilianom, ds na-
knade štetu, što ju kao gusari počiniše njekim njegovim podložnikom iz Pulje

1189. 2. svibnja. U Zadru. Mihaljo skradinski biskup, dopituje iz nova samostanu kalu-
djericah sv. Dimitrije u Zadru, njegov posjed u Bubnjanih '

1189. 28. lipnja. U Lateranu. Klimento III. papa, potvrdjuje samostanu sv. Krševana
u Zadru darovanje erkve sv. Martina

1189. mjeseca lipnja. U Spljetu. Početak izprave, | u kojoj 8e dostojanstvenici : spljetski
spominju . .

1189. 29. kolovoza. U Dubrovniku. Kolin ban bosanski daje Dubrovčanom slobodu trgo
vine u svojoj zemlji .

1189. U Trogiru. Utemeljitelji 'erkve 8V. . Marije od Splia, popisuju. medje - i zemlje
iste crkve, kao i crkvene ine stvari

1189. Petar taludjer, popisuje zemljišta i neije samostana BV. Petra od Klobučća, kod
Trogira .

1190. 3. veljače. U Dubrovniku. Dubrovčani čine zakon, da svaki stranao bio dužnik,
bio zločinac, ako na svećanost sv. Vlahe dodje u Dubrovnik, ima biti pen od suda i
kazne, tri dana prije i toliko poslije blagdana " 4

Strana

140

141

142

144

145

146

147
149

150

151

152

153

164

155

XXX

CCVII.

CCVIII.
CCIX.

CCX.
CCXI.
OCXII.
CCXIII.
CCXIV.
COXY.
CCXVI.
CCXVII.

CCXVIII.
CCXIX.

CCXX.

CCXXI.
CCXXII.

CCXXIII.

CCXXIV.

CCXXV.

CCXXVI.

'" CCXXVII.

CCXXVIII.

CCXXIX.
COXXX.
CCXXXI.

CCXXXII.

CCXXXTII.

CCXXXIV.

CCXXXV.

1190. 5. travnja. U Zadru. Tolja, kći Lampredova, opatica kaludjericah sv. Marije u
Zadru, opisuje medje njekih samostanskih viRogradah IM
1190. 8. svibnja. U Dubrovniku. Dubrovčani ugovaraju mir s Kačići er; .
1190. 14, svibuja. U Zadru. Zadrani vraćaju iza slavne pobjede nad Mleičani, samo-
stanu sv. Krševana otok Mauni, što mu ga bijaše darovao njegda kralj Kresimir '.
1190. 17. lipnja. U Dubrovniku. Miroslav, knez humski ugovara mir s Dubrovčani .
1190. 26. lipnja. U Zadru. Zadrani ugovaraju mir s Rabljani . . . .
1190. Dabiša, nećak Radkov, zamienjuje njeku svoju zemlju u Panolu, s s drugom zem-
ljom istoga mjesta, a svojinom popa Martina Dobruševa .

1190. Slaba, rećak Sabinov, neće da povrati oteta dobra samostanu lokrumskomu, da-
rovana mu po djedu Sabinu . . .

Oko g. 1190. Bilježke samostana kaludjerioah 8v. . Marije u Zadru

1190. Stana opatica sv. Marije u Zadru kupuje sluge

Oko god. 1190. Stana opatica sv. Marije u Zadru bilježi koliko j je prodala - marve '
1191. 18. ožujka. U Rimu. Klemento III. papa, podieljuje Petru nadbiskupu sp letskomu,
nadbiskupski plašt i naznačuje obsjeg njegove nadbiskupije 4. .
1191. U Labinu. Zavod medjah med Smokvieom i Labinom .

1192. 16. travnja. U Spljetu. Petar nadbiskup splietski, naznaéuje njek poianke što se
imaju davati kaptolu trogirskomu

God. 1192. Petar nadbiskup zadarski, dopituje njeku zemlju Abala, samostanu. kaludje-
rieah sv. Benedikta u Spljetu TM
1192. Crkva sv. Marije u Toplieah placa daéu rimskoj stolici

1198, od 1. siečnja do 28. ožujka. Ivan sin Ratinov prodaje samostanu SV. “Stjepana
u Solinu njeko zemljište, ležeće u Solinu iza crkve sv. Marije

1198. 25. lipnja. Isaija sin Andrašev, priznajući pred mnogimi svjedoci da je oteo njeke
zemlje što pripadaju erkvi sv. Martina u Sumetu, vraća iste zemlje samostanu lokrum-
skomu . . .

1193. 7. rujna. U Rabu. Petar Foskar, poslanik “mletačkoga dužda Enrika Dandula,
prima Rabljane pod gospodstvo mletačko i osigurava zakletvom svoga dužda sva prava
i običaje Rabljanah .

1198. Kalan biskup peéuvski i upravitelj dalmatinski i hrvatski, dopituje Dominiku,
biskupu zagrebačkomu, njeki posjed kod Kalnika (Kemenika) .

1893. Kalan, biskup pečuvski i upravitelj hrvatski i dalmatinski, dopituje Dominiku, bi.
skupu zagrebačkomu, desetinu u Krapini, Okiću i Podgorju, koju je prije birao vojvoda
ciele Slavonije .

1198. Bela III. kralj hrvatski i ugarski daruje knezu krčkomu Bartolu, županiju mo-
drušku .

1198. Ivan Ratinov prodaje njeku zemlju Sjeo u Solinu, samostanu 8V. Stjepana kod
Spljeta .

God. 1193. 8 listopada. U Zadru. Rogerio: sin kneza Dominika Maurocena, prodje svoja
kuću zadarsku Mati sinu Zorobabela .

1194. 4. lipnja. U Zadru. Razvod medju zemljišti samostanah - SV. Kuzme. i Damjana
kod Belgrada, i sv. Dimitrije u Zadru '

1194. 9. srpnja. Kod Knina. Razvod medju zemljišti erkvenjakah i samostana SV. Kuzme

i Damjana

God. 1195. 5. svibnja. U Lateranu. Celestin NI. papa, potrdjuj samostanu SV. Krše.
vana u Zadru sva njegova dobra i posjede .

1195. 3. svibnja. U Dubrovniku. Izabran; sudei sude u njekoj razpri medju vadbiskupom
dubrovačkim Bernardom i njegovimi kanonici i svećenici . .

1195. 18. svibnja. U Lateranu. Celestin III. papa, daje vlast Vinku, opatu BV. Krševana
u Zrdru, da može nositi mitru, prsten i palica sa sandali '

1195. U Spljetu. Kaza opatica samostana sv. Benedikta u plijen, ini naredbe 0 poion-
eih i o baštini služkinje DuBice e. on s. . 20.

Strana

155

166

161

>." m m

XXXI

Strana
1195. U Zadru. Odlomak listine, koja svjedoči, da je Mirko sin kralja Bele III. za života
svoga otea, dvakrat kao kralj krunjen bio, kad je zajedno upravljao Dalmacijom i

CCXAXXVI.

Hrvatskom . 178
CCXXXVII. Oko god. 1195. Oporuka Grgura nadbiskupa barskoga S0. 178
CCXXXVIII. 1196. 15. lipnja. U Lateranu. Celestin III. papa, nagadja nadbiskupa spljetskog - i nje-

govo svećenstvo u poslu desetine i daćah . . 178
CCXXXIX. 1196. 15. lipnja. U Lateranu. Celestin IIT. papa, nalaže biskupom skradinskoma i knin-

skomu, da urede razpre medju nadbiskupom spljetskim i njegovimi kanonici . 179
CCXL. 1196. Emeriko kralj hrvatski i ngarehi, dopituje osječki danak brodarine ili trgovine

opatu samostana Čikadora . . 180
CCXLI. 1196. Dabiša Radkov, daje Dobrici ženi i Prodana Čelemine. u zamienu njeku svoju zem-

lju pod Smokovićem 180
CCXLII. Oko god, 1196. G. naddjakon i i G. nadpop spljetski, pišu svojoj braći kanonikom spljet-

skim o svom putn u Rim i o svom nadbiskupu o . 181
CCXLIII. 1186—1196. Asjen, car bugarski podieljuje Dubrovčanom sloboda trgovine . 181
CCXLIV 1197. mj. veljače. Miha Starčev, sa svojimi rodjaci, daruju Vrbieu, samostann ss. Kuzme

i Damjana. . . 182
CCXLV. 1197. 24. travnja. Sbor njekih biskupah dalmatinskih, izašilja. Matiju biskupa krbavskog

da izmiri pruće se medju sobom svećenstvo sibeničko i trogirsko . 182
CCXLVI 1197. 1. ožujka. U Zadru. Damjan knez zadarski, sa sudci i vlasteli zadarskimi, dosu-

djuju samostanu sv. Kuzme i Damjana zemljišta u Jasenicih i Dražanih, darovana mu

po Kresimiru kralju hrvatskomu m 183
CCXLVII. 1197. 29. lipnja. U Dubrovniku. Dubrovačka obćina vraća erkvu sv. . Marije od Racata

samostanu lokrumskomu . ' 184
CCXLVIII. 1197. Emeriko kralj hrvatski i ugarski daruje knezu Stjepanu od porodice rimskih U r-

sinah, gospoštinu Vodice u Hrvatskoj . . 185
CCXLIX 1197. 15. prosinca. U Zadru. Pavao sin Petra od Ljube, prodaje samostanu sy. Kuzme

i Damjana svoje zemljište u Rogovčici . . 187
CCL. 1198. 29. sieónja. U Lateranu. [noceneio III. papa, nalaže Andriji vojvodi ciele Slavo-

nije, da ide s krstonosci u svetu zemlju . . :. 188
CCLI 1198. 6. veljače. U Lateranu. Inocencio III. papa nalaže kaptola zadarskomu, da: 8e iza-

brani po svjetovnjacih nadbiskup časti svoje lišiti, te drugi izabrati ima . 189
CCLII. 1198. 22. ožujka. Vikoj Klisanin, nećak Krukana, prodaje samostaru sv. Stjepana kod

Spljeta njeko zemljište Bada u Kurilu . 189
CCLIII. 1198. mj. ožujka. U Lateranu. Inoceneio III. papa, nalaie biskopu | i kaptolu trogir-

skomu, da njekog popa P. odrieši od reda kaludjerskoga, s toga, što se je u velikoj

svojoj bolesti dao premamiti da stupi u red kaludjerah . 190
CCLIV. God. 1198. 31. ožujka. Andrija vojevoda Dalmacije, Hrvatske i Zahumske, potvrdjuje sa-

mostanu ss. Kuzme i Damjana, sav onaj posjed, što mu ga darovaše hrvatski kraljevi

Kresimir i Svenimir . o. 0. " 0. ; . 191
CCLYV. 1198. 9, travnja. U Dubrovniku. Vieóniei dubrovač ski, iori samostanu lokrumskomu

erkvu sv. Marije od Raeata . 191
CCLVI. 1198. 6. svibnja. U Zadru. Andrija vojvoda hrvatski, iza slavne pobjede nad Zahum-

ljani i Srbi, dopituje samostanu sv. Krševana u Zadru, selo Suhovare, kojega mu bješe

njeki oteli 192
CCLVII. 1198. 11. svibnja. Andrija vojvoda Dalmacije, Hrvatske. i Humske, dozvoljuje Dominiku

biskupu zagrebačkomu, da biskupskim podsnikom nitko drogi nesudi, nego Piska i

njegovi sudci . 193
CCLVIII. 1198. 5. svibnja. Namjestnik dužde mletačkoga mij razmiriee e medju knezom krčkim

Bartulom i stanovničtvom otoka Krka . . 194
CCLIX. 1198. 16. svibnja. U Lateranu. Inocencio III. papa, zabranjuje Andriji vojvodi hrvat

skomu, podići vojsku na svoga brata i kralja, pod kaznom crkvenog izobćenja . 196

XXIII

CCLX.

CCLXI

CCLXII.

CCLXIII.
CCLXIV.
CCLXV.
CCLXVI.
CCLXVII.

CCLXVIIL.

CCLXIX.

CCLXX.
CCLXXI.

CCLXXII.

CCLXXILU.

CCLXXIV.

CCLXXV.

CCLXXVI.
CCLXXVII.

CCLXXVIII.

CCLXXIX.
CCLXXX.

1198. 22. prosinca. U Lateranu. Inocencio III. papa, dozvoljuje nadbiskupu koločkomu,
da u samostan Keu (Banski monastir) uvede kanonike reda sv. Augustina, pošto je crne
kaludjere sv. Abre, iz doline ebronske, poradi njihova razuzdana života protjerao
1198. 22. prosinca. U Lateranu. Inocencio III. papa, piše Emeriku kralju hrvatskomu i
ugarskomu, neka natjera Slovjene (obreda slovjenskog) stanujućo u okružju nad biskupije
koločke, da plate desetinu istoj nadbiskupiji . .

1198 30. prosinca. U Lateranu. Inocencio III. papa, nalaže nadbiskupu koločkomu i bi
skupom gomorskomu i zagrebačkomu, neka povedu iztragu proti nadbiskupom zadarskom
i spljetskom, koji su tuženi da obée s izobćenim od crkve Andrijom bratom kralja ugar-
skoga, te ako se tužba obistini, da i rečene nadbiskupe izohce

1198. Andrija vojvoda hrvatski, potvrdjuje darovauje erkvah sv. Mojsije i Stjepana u u
Solinu sa svojimi pristojališći nadbiskupiji spljetskoj .

1198. Andrija vojvoda hrvatski, stavlja biskupiju hvarsku pod nadbiskupiju spljetsku,
pod kojom i prije bijaše e.

Oko god. 1198. U Rimu. Inoceneio II. papa, nalaže nadbiskupu kološkomu, da monastir
u Kamenici, što ga bješe utemeljio vojevoda Beluš, iz nova u dobro stanje postavi .
Oko g. 1198. Emeriko kralj hrvatski i ugarski nalaže Pualju biskupu skradinskomu,
da se pokori nadbiskupu zadarskomu ..

Oko god. 1198. Emeriko kralj hrvatski i ugarski, potvrdjuj er kvi epljetskoj vlast, nad
crkvom skradinskom i ninskom

1199, 2. siečnja. U Lateranu. Inocentio III. papa, polilja na molbu Vukana kralja dalma-
tinskoga i dukljanskoga, svoje poslanike Ivana i Šimuna podjakona u Dalmaciju i
Duklju . '

1199. 26. siečnja. U Lateranu. Inoceneio II. papa, nalaže svojim poslanikom, koje posla
u Dalmaciju i Duklju, neka nepredadu odmah nadbiskupski plašt izabranomu biskupu
barskomu, dok se neuvjere dali je barska crkva i prije obnašala čast prvostolne erkve
i dali nije podčinjena nadbiskupiji dubrovačkoj

1199. 1. ožujka. Oporuka njekog Martina Madijeva, priobćena od njegovog izpovjednika
popa Dujma i popa Martina . .

1199. 14. travnja. U Dubrovniku. Ivan biskup od Drivasta, potrrjije p priajegom vjer-
nost nadbiskupu duhrovačkomu

1199. mj. travnja. U Mletcih. Vid, knez krčki, obvezuje ge Mletéanom za se i za | svoju
braću Ivana i Enrika, da će se tačno držati pogodbe, kojom im bisše * odstupljen otok
Krk od mletačke vlade ' .
God. 1199. 10. svibnja. U Zadru. Sud zadarski dopituje Toli opatici i svemu samostanu
8v. Marije u Zadru, zemljište Brda, što ga istomu samostanu darova Kresimir kralj
hrvatski , .

1199. 25. svibnja. U Lateranu. “Inocencio LII. papa, potvrdjuje samostanu benediktin-
skomu sv. Petra na Rabu, sav njegov posjed

1199. 29. lipnja. Prilikom čitanja mise na dan sv. Petra i Pavla po opatu lokrumskom,
u nadbiskupiji dubrovačkoj, prije nego bi čitano evangjelije, izjavise mnogi plemići du-
brovački da odstupljuju rečenomu opatu sva prava na crkvu sv. Marije od Racata .
1199. 11. srpnja. U Fanu. Dubrovčani utanačuju mir s gradom, Fanom .

1199. 12. srpnja. U Lateranu. Inocencjo III. papa, nalaže biskupu kninskomu i skra-
dinskomu kao i opatu trogirskomu, da povede M proti biskupu hvarskomu, izabra-
nomu nadbiskupu zadarskomu

1199. 14. srpnja. U Lateranu. Inocencio NI. papa, nalaže kaptola spljetskomu, neka 8e
pobrini za biskupiju hvarsku . . m

1199. 25. kolovoza. U Jakinu. Dubrovčani utanačuju mir 8 Jakinjani

1199. 7. rujna. U Lateranu. Inocencio III. papa, nalaže Ivanu nadbiskupu dukljanskoma
i barskomu, neka B. biskupu svadskomu, okrivljenomu radi ubijstva, koj se radi toga
prem da nokriv odreće biskupske časti, naznači njeku podporu od dohodakah rečene
biskupije o. IM

Strana

197

198

210

XXXIII
Strana
CCLXXXI. 1199. 3. prosinca. U Lateranu. Inocencio ILI. papa, nalaže Nikoli novoizabranom nad-
biskupu zsdarskomu, da dodje sa više kanonikah u Rim, ako hoće da ga u časti
potvrdi i da mu podieli plašt . . . . 211
CCLXXXII. — 1199. 28. prosinca. U Lateranu. Inoceneio III. papa, pozivlje nadbiskupa. i ostale
svećenike crkve dubrovačke, da óetrdesetu stranu svoga dohodka doprinesu na pomoć
rata za svetu zemlju . . . 919 ^
CCLXXXIII. 1199. Vukan, kralj dukljanski i dalmatinski, podlaže s se erkvenoj vlasti stolice rimske,
javljajući ujedno papi, kako je ban bosanski Kulin sa svojom suprugom i sestrom,
udovom kneza Miroslava, kao i sa mnogimi rodjaci i 10.000 podložnikah primio vjeru
bogomilsku, s toga moli papu, neka prisili kralja ugarskoga da rečene nevjernike iz
svoga kraljevstva protjera. . . 215
CCLXXXIV. 1199. Stjepan Nemanja, veliki župan srbski piše Inoceneiju nr. papi da će ostati
uvjek vjéran stolici rimskoj, kao što mu bijaše i otac, i da će do skora svoje posla-

nike poslati u Rim. . . . 216
CCLXXXV. . 1199. Inocencio III. papa, preporuča Vukanu kralju Dalmacije i Dukle, svoje posla
nike i pošilja plašt nadbiskupu dukljanskomu . . 217
CCLXXXVI. 1199. Vukan kralj dalmatinski i dukljanski, zabvaljj 8e papi Inocenciju III: za po-
slane mu iz Rima poslanike . . 217 x

CCLXXXVII. 1199. Ivan nadbiskup dukljanski i barski, zahvaljuje se Inocenciju II. papi na po-
slanom mu plaštu i javlja, da su njegovi poslanici Ivan i Simeon podpunoma odgo.
vorili svojoj zadaći . . . 218
CCLXXXVIII. 1199. Papinski poslanici Ivan i i Simeon, ustanovljivaju 8 | nadbiskupom dukljanskim i
* nmjegovimi biskupi, zakone za svecénstvo u Dalmaciji (južnoj) i u Duklji, glede nepri-
| manja novacah, glede ženitbe svecenikah i svetovnjakah, glede desetine i robstva

| Latinah . . . . 218

CCLXXXIX. — 1199. Udova Bonda iz Dubrovnika daruje samostanu Sv. Benedikta. u Lokrumi erkvu
sv. Stjepana . . . an. 221

CCXC. 1199. Andrija vojvoda hrvatski, potvrdjuje Spljetcanom sva ona a prava koja i i Koloman
kralj čuvati se obveza. . . 221

CCXCI. 1199. Emeriko kralj hrvatski i ugarski, dozvoljue erkvi “zagrebačkoj desetinu kunah
isvinah . . . . . . . . . .. 20... s. or n. nS s. s. . . . 291

Dodatak.

CCXCII. 1163. Deves, gospodar od Konavlja, daje svojoj kceri Dragoslavi i zetu si Mikeu,
njeku zemlju u žapi brenskoj, u ime miraza. . . 220

CCXCIII. 1174. U Spljetu. Spljetéani ustanovljuju zakon o sv, jedočanstvu ženskom pred sudom,
i o muževih, koji krivu zakletvu polažu . . . 225

. CCXCIV. 1184. U Bracu. Bratko knez. i Prvoš župan brački i hvarski, dopituje njeku renlj
samostanu sv. Ivana. . . 226

CCXCV. 1185. 12. prosinca. U Veroni. Urban II. papa, nalaže Spljetćanom, da pošalju svoje

poslanike u Rim, u poslu potvrdjenja biskupa hvarskog onda, kad bude zadarski nad-
biskup posvećen . . . 226

CCXCVI. 1186. mj. studena. U Krku. Ivan biskup “krčki daruje mletadkomu samostanu Sv.
Ciprijana, svoju crkvu sv. Ivana, ležeću kod gornjih vratah u Krku. . . . 227

CCXCVII. 1187. mj. lipnja. U Rivoaltu. Mlećanom, polasecim sa svojimi brodovi na Zadar,
obečava se naknada štete . . . . . 929

COXCVIII. 1187. 7. studena. U Rivoaltu. Mastopietro dužd, 8 obiinom mletačkom, | osigurava do-
hodke od darovane glavnice onim, koji bijaše podali novčanu pomoć Mletcima, za

oružanje proti Zadru i proti ugarskomu kralju . . . . . . . . . . . .. . 280
CCXCIX. 1188. 21. studena. U Raveni. . . . 233
CCC. 1189. 25. studena. U Lateranu. Klimento II. Pope proporaća Dubrovčanom nadbi-

skupa Bernardina... . . . . 2.2... 988

x **l*
XXXYI.

CCCI. 1189. 25. studena. U Lateranu. Klimento III. papa, preporuča dubrovačkog nadbiskupa Ber-

nardina velikomu županu Nemanji, i njegovoj braći Strašimiru i Miroslavu

Nadpisi dvanaestoga vieka.

G. 1101. Na starinskoj izdubenoj trpezi velikoga oltara crkve kaludjericah sv. Marije u Zadru,
(pretvorenoj sada u sud za umivanje) . .

G. 1108. Na pokroveu kamenite grobne škrinje : 8v. Dujma, u stolnoj erkvi spljtskoj

G. 1105. Na zvoniku crkve kaludjericah sv. Marije u Zadru .

G. 1105. Na krstu iznad mramorna siborija velikog oltara crkve keludjericah. 8v. Marije u u
Zadru.

G. 1105. Na zidu bašće samostana 8V. Marije u Zadru

Oko g. 1105. Na ruci zlatom okovanej 8v. Donata biskupa zadarskoga, u riznici i erkve s 8v. Sto-
šije u Zadru .

G. 1111. Na mramornoj grobnici Vekenege (Veke) opatice kaludjericah 8v. Morije ü nutarnjoj
bogomolji samostana istih u Zadru .

G. 1112. Na mramornoj grobnici pijetkog nadbiskupa Kroeenej, u veži stolne erkve
= spljetske . e.

G. 1181. Na podnožju zvonika orkve sv. "Andrije, kaludjericah 8v. Benedikta. u gradu Rabu
G. 1189. Na grobniel dubrovačkog nadbisknpa Tribuna u stolnoj erkvi sv. Marije u Dubrov-
niku . .
G. 1191. Nad prvimi vrati starinske tamnice i sudnice grada Krka . .

Na crkvi sv. Luke, kaludjericah sv. Andjela, sada obéine pravoslavne, u Kotoru

Strana

233

I. Oko god. 1101—1102.

Koloman kralj ugarski sklopiv saves i prijateljstvo s duždom mletačkim Vitalom Mikaelom, daje
mu naslov dušda hrvatskog i dalmatinskog.

Colomanus diuina fauente ac gubernante clementia Ungarorum rex, Vitali Michaeli-
strenuissimo Venetorum duei, suisque optimatibus salutem, amicitiasque perpetuas. Cum
scriptura quotidie clamet dicens: viam non esse deserendam; mirum est super his, qui
aliam existimant fore capiendam. Quapropter vobis litteras has studemus referentes nos
vestras, sicuti antecessores nostri inter se habuerunt, amicitias cupere sempiternas. Verum
quando nec litteris nec legato vestris, uti petiueratis, respondimus petitionibus, ideo vero
minime arbitrari oportet, hoc factu doloue fecisse, sed ob commodum atque utilitatem,
nec non indifficientem unamquamque stabilitatem distulisse, fati namq ue scimus hoc fir
mum minus stare, si sine totius regni consilio factum esset. Quare nunc vobis, quod
quesiueratis, firmius totius regni voluntate, non solum litteris, verum etiam proprio legato
effectum curamus reddere. Vestra igitur, vestrorumque procerum noscat prudentia, nos,
nostrumque regnum, vestro vestrorumque amore indissolubili vinculo recte desiderare.
Unde quia cuneta, que dicere cupimus, scribere ob legenas fastidium nequimus. Idcirco
talem studemus dare nuncium, verbo cuius non detractetis adhibere auditum atque stu-
dium; sed ut nostris perpetuis non dubitetis obtemperare vocibus, attamen pauca etiam
litteris insinuare laboramus. Volumus equidem ob stabilitatis firmamentum inter nos atque
vos, nostros vestrosque maiores merum fieri sacramentum, qui commune habere ac fa-
cere cum necessarium fuerit vicissim valeamus augumentum. Firmius enim constat,
magisque perpetuum, quod undique unitur firmissimo ligamento, quam quod debiliori
subnectitur fundamento. Et que recte mandamus ad perfectam exequutionem communi
voto sincere omni nixu animi aminiculante potentia dicere valeamus et laboremus. Pre-
terea indefectibiles grates, nostrosque nuncios semper non honorifice tractauistis tamquam
sagaciter, omne consilium exhibuistis. Quod idem vero honorificentius atque sagatius
buic nostro legato uti nobismet ipsis exhibere petimus. Quippe vera dilectio non voce
solum, sed etiam opere ostenditur. Ámicus namque in necessitate probatur.

Conuenientia amicitie, que facta est inter regem Ungarorum et ducem
Venetorum.

Ego Colomanus, Ungarorum rex, per memetipsum, et per meos omnes tecum
Vitalis Michael, Venetie, Dalmatie et Croatie dux, et cunctis omnibus (proceribus) de
vestro ducatu, veram et firmam amicitiam atque concordiam ab hoc die in antea obti-
nebo, et te ac tuos et cunctas ciuitates subiectas ducatui tuo, et omnia castella ac loca
subdita et obedientia potestati tue, per me et per meos conseruabo, et nullo modo in-
quietabo. Et si aliquis ex meis aliquem vestrum foris fecerit aut offenderit, ac incogni-
tum fuerit, infra dies triginta emendabo. Hec omnia per sacramentum sunt confirmata
. ac confederata equali conditione ab atraque parte.

Sed tamen quia in principibus meis et senioribus dubium videtur, utrum te du-
cem Croatie et Dalmatie nominauerim, volo, imo desidero pro seruanda, sicut statutum
est, amititia, ut a te et tuis, et à me ac meis, ita omne prius de medio auferatur ambi-
guum, ut in quocumque casu tibi per antecessores tuos, et mihi per meos certa compro-
batione iustitia fuerit, alter alteri nullatenus adversetur.

. Codex Trevisanus, u muzeu Correrovom u Mletcih.

Tafel i Thomas. Urkunden zur ült..Handele- und Staatsgeschichte der Republik Venedig.

T. I. str. 65.

II. 1102. 27. siečnja U Albi.
Paskal II. papa, pošilja Dominiku nadbiskupu dubrovačkomu nadbiskupski plašć.

Pascalis episcopus seruus seruorum dei venerabili fratri Dominico Racusie
ciuitatis antistiti eiusque successoribus canonice promouendis in perpetuum. Potestatem
legandi atque soluendi in celis et in terra beato Petro eiusque successoribus auctore deo
principaliter tradita illis ecclesia verbis agnoscit, quibus Petrum est dominus allocutus:
Quemcumque ligaueris super terram erunt ligata et in celis, quecumque solueris super
terram erunt soluta et in celis. Ipsi quoque proprie firmitas et aliene fidei confirmatio
eodem deo auctore prestatur cum dicitur: Rogaui pro te ut non deficiat fides tua Petre,
et tu aliquando conuersus confirms fratres tuos. Oportet ergo nos, qui licet indigni Petri
videmur residere in loco, graeia corrigere, recta confirmare, et in omni ecclesia ad in-
terni arbitrium iudicis sic disponenda disponere, ut de vultu eius iudicium nostrum pro-
deat et oculi nostri videant equitatem. Fraternitatis igitur tue iustis peticionibus annu-
entes, tibi tuisque legittimis successoribus sanctam Raguseorum ecclesiam de-
creti presentis pagina confirmamus. Sane quascumque parochias eadem ecclesia preteritis
temporibus possedisse cognoscitur, tibi tuisque successoribus integras permanere sancimus.
Scilicet Zachnlmie regnum, et reguum Seruilie, Tribunieque reguum,
ciuitatem quoque catharinensem, seu Rose, atque buduanensem Auarorum,
liciniatensem, atque scodrinensem, nec non driuastensem, atque polatensem
cum ecclesiis et parochiis eorum. Pallium quin eciam ex more ad missarum sollempnia
celebranda diebus vite tue tantummodo tibi concedimus, more predecessorum tuorum.
Consecrationem vero tuorum successorum nobis nostrisque successoribus in perpetuum
reseruantes. Preterea decime, possessiones, predia, seu cetera bona, que in presenti eidem
ecclesie pertinent in ecclesiis, in villis, in colonis seu colonabus, in agris vel aquis, vel
aliis rebus diocesane seu proprietarie disposicionis, queque in futurum liberalitate prin-
cipum, vel oblacione fidelium iuste poteritis adipisci, firma vobis et illibata seruentur.
Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat eandem ecclesiam temere perturbare,

aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, vel temerariis vexacionibus:
fatigare, set omnia integre conseruentur, tam tuis qnam clericorum et pauperum usibus .

profutura. Tu itaque frater karissime, que pastoralis cure constringit officium, dilige
fratres, ipsi quoque aduersarii propter mandatum dominicum tuo circa te copulentur af-
fectu. Pacem sequere cum omnibus et sanctimoniam sine qua nemo videbit deum. Piis
utere operibus, virtutibus polleas, fulgent in pectore tuo racionale iudicis cum superhu-
meralis actione coniunctum. Ita procedas in conspectu dei et tocius Israel. Huiusmodi

gregi commisso prebeas exempla, ut videant opera tua bona, et glorificent patrem tuum
qui in celis est. Sit in lingua sermo. Sit celi feruor in animo. Creditum tibi agrum do-
minicum exerce. Dum licet, semina in timore. Dum tempus est bonum faciendo non
deficias. Tempore enim suo metes non deficiendo. Vigilanter itaque terrena negotia relin-
quendo, celestibus anhela. Que retro sunt obliuiscens, in ea que ante sunt temetipsum
enixius extende. Mens tua in seculari non defluat, sed tota in unum currat atque con-
fluat finem, quem mira suauitate Dauid respexerat, cum dicebat: Unam pecii a domino
hanc requiram, ut inhabitem in domo domini omnibus diebus vite mee. Sancta trinitas
fraternitatem tuam glorie sue protectione circumdet, et ad finem qui non finitur peruenire
concedat. |

Ego Pascalis catholice ecelesie episcopus. (L. S.) Bene valete.

Datum Albe per manus Johannis sancte romane ecclesie diaconi. VI. kal. febr.
Indictiore X. Incarnacionis dominice anno M*C'II*. Pontificatus domini Paschalis se-
cundi pp. III.

Matica na koži pisana i novi prepis na koži u c. kr. dvorskom Arkivu, u Beču, Ragusa
Fasc, I. Nr. 8. | |

III. 1102. 19. travnja. U Lateranu.

Paskval Il. papa daje Krescenciju nadbiskupu splietskomu nadbiskupski plašt, potvrdjujući
prava njegove nadbiskupije.

Paschalis Episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri Crescentio salonitano
archiepiscopo salutem et apostolicam benedictionem. Apostolice sedis benignitas con-
sueuit sua cuique iura seruare, et sic honoris a domino contributi priuilegium custodire,
ut fratribus dignis consortium non deneget dignitatis. Idcirco venerabilis frater Crescenti
salonitane archiepiscope, presentis decreti pagina fraternitati tue tuisque successoribus
confirmamus ciuitatis salonitane dioecesim, cum omnibus suis appendiciis, parochiam Ma-
ronie, et quiquid episcopali vel metropolitano iure ad salonitanam ecclesiam cognoscitur
pertinere. Pallium preterea fraternitati tue, plenitudinem videlicet pontificalis officii, apo-
stolica liberalitate concedimus, quod te intra ecclesiam tantum ad missarum solemnia
subscriptis diebus noueris induendum; id est, cene domini, reaurectionis, ascensionis, pen-
tecostes, natiuitatis domini, epiphanie, in trjbus festiuitatibus sancte Marie, omnium apo-
stolorum, natiuitatis Joannis babtiste, solemnitate sancti Domnii, in consecrationibus
ecclesiarum, episcoporum, presbyterorum et diaconorum, et anniuersario salonitane ecclesie
consecrationis tue die. Cuius nimirum pallii volumus te per omnia genium vindicare.
Hujus siquidem indumenti honor, humilitas atque iustitia est, tota ergo mente fraternitas
tua se exhibere festinet in prosperis humilem, in aduersis si quando eueniunt, cum ius-
titia erectam, amicam bonis, peruersis contrariam, nullius unquam faciem contra veritatem
recipiens, nullius unquam faciem pro veritate loquentem premens, misericordie operibus,
juxta virtutem substantie insistens, et tamen insistere etiam supra virtutem cupiens; in-
firmis compatiens, beneuolentibus congaudens, aliena damna propria reputans, de alienis
gaudiis tamquam de propriis exultans, in corrigendis vitiis pie seuiens, in fouendis vir-

tutibus auditorum animum demulcens, in ira iudicium sine ira tenens; in tranquillitate
*

autem seueritatis iuste censuram non deferens. Hec est frater charissime, pallii accepti
dignitas, quam si solicite seruaueris, quod foris accepisse ostenderis, intus habebis. Fra-

ternitatem tuam diuina miseratio per tempora multa seruare dignetur incolumem. Amen,
Amen, Ámen.

Ego Paschalis catholice ecelesie episcopus. Datum Laterani per manum Joannis
S. R. E. diaconi cardinalis. XIII. calendas maii, indictione X. incarnationis dominice

MCIII. (MCIL) Pontificatus autem domini "Paschalis SS. PP. III.

Farlati, Illyr. Sacr, T. IIL str, 162.

IV. 1102.
Bilješka o ugovoru dvanaest hrvatskih županah s kraljem Kolomanom.

»Colomanus, filius Vladislaui regis Ungarie, stans in regno loco patris sui, et
quia multa strenuitate vigebat, proposuit totam Chrouatiam usque ad mare dalmaticum sub
suo dominio subiugare. Venit cum suo exercitu usque ad flumen Draue. Crouates vero
audientes de aduentu regis, congregauerunt exercitum suum et preparauerunt se ad pug-
nandum. Rex vero audita congregatione ipsorum, misit suos nuncios, volens ipsos gratiose
tractare et pacta cum eisdem, ut voluerint, ordinare. Crouates vero audita legatione do-
mini regis, inito consilio omnes in simul acceptauerunt, et miserunt XII. nobiles sapien-
tiores de XII. tribubus Crouatie, videlicet: comitem Guran de genere Chacittorum, co-
mitem Hugrinum de genere Chuccacorum, comitem Marmogniam de genere Subithorum,
comitem Pribislauum de genere Quddomirorum,! comitem Georgium de genere Suacitho-
rum, comitem Petrum de genere Murithorum (Mogorouithorum),? comitem Paulum de ge-
nere Gusichorum, comitem Martinum de genere Carinensium, et de genere Lapeanorum,
comitem Pribislauum de genere Politchorum, comitem Hobradum de genere Lasnicitorum,
comitem Joannem de genere Jammomethorum, comitem Mirognum de genere Tugomi-
rorum. Qui venientes ad dominum regem ei debitam reuerentiam exhibuerunt. Dominus
vero rex ad osculum pacis eos rocipiens et honorifice eos tractans, ad talem concordiam
deuenerunt: quod omnes predicti teneant suum pacifice et quiete, et quod non teneantur
aliqua predictarum generationum nec eorum homines regie maiestaii soluere censum,
nisi tantum teneantur domino regi, quando aliqui inuaderent sua confinia regalia, tunc
si dominus rex mittet pro ipsis, tunc ire debeant adminus cum decem armigeris equitum
de qualibet generatione prenominata? cum suis sumptibus et expensis usque ad flumen
Draue; inde versus Ungariam ad expensas domini regis, usque quo exercitus durauerit,
debeant permanere. Et sic extitit ordinatum de anno nostre redemptionis millesimo
C secundo.^.

Iz rukopisah knjižnice grofa Fanfonje u Trogiru ,Chronica salonit, Pontif. * p. 546. i
knjiZnice vatikanske br, 7019. Sravni: Tomu arcidjakona Cap. XVII.

1 U vatikanskom rukopisu, Guddomirorum.
? Vat, rukop. Cithorum.
3 F. r. prenominatarum,

ši

V. 1102.

Bilježka neposnatog suvremenika, o zakletvi kralja Kolomana, kojom se obveza da će čuvati i
braniti prava kraljevine Hrvatske i Dalmacije.

Colomanus rex veniens Jadram, ante ciuitatem conuocauit curiam, ibique de
Dalmacie libertate integra, perpetuaque seruanda, communiter tractante, ipse rex inprimis
supra sancta quatuor dei euangelia, patre meo G. episcopo anitente, manu confirmauit
propria. Videlicet: ut antiquam Dalmatie libertatem, in nullo unquam deberet fraudare,
nec episcopum, vel primatem aliquem nisi ab eorum velle electum illis dare confirmareue.
Deinde hoc idem similiter supra sancta quatuor euangelia iurauerunt: Laurentius stri-
goniensis archiepiscopus, Marcellus vaciensis episcopus, Simon quinque ecclesiensis,
Mattheus vesperensis, Georgius georensis, Sixtus varadensis, Fulbertus colocensis, cum
ceteris Hungarie episcopis. Comites vero maiores omnes hoc idem iurauere, quorum pau-
corum nomina scio. Hii sunt: Johannes palatinus, Cledinus, ! Marcus, Saulus, Saunicus,
Vguranus, Theobaldus, Jandinus, et multi alii, quorum nomina, aut nunquam scire curaui,
aut si sciui, in memoria non habeo, quorum si omnium scirem, et vellem ponere no-
mina, in altum nimium nostra turgesceret pagina. Nam preter regem et episcopos, et
comites magnos, iurauere hoc idem et multi centurionum. Ille enim, qui prouinciam
Dalmatie subesse regi disposuerat. securus esse volebat per multas, et magnas personas,
sibi, suisque successoribus, et eorum heredibus, antiquam fore debere libertatem. Ad me-
moriam vero tante confirmacionis tres'cruces aureas dedit rex, supra quas, et prout
supra explicauimus, confirmauerat, Vnam videlicet iaderensi ecclesie, aliam spalatensi,
tertiam arbensi, simul quosque nobiles prouincie ad se vocauit. Hac ergo securitate pace
firmata, simulque terra tota per circuitum peruisa, rex regressus est in Vngariam.

U arkivu mletačkom. Liber Pactorum I. p. 150. U bečkom ark. Lib. Pact. I. p. 238.

VI. 1102.

Koloman kralj hrvatski i ugarski potvrdjuje prava samostana kaludjericah sv. Marije u Zadru.

Anno incarnationis domini nostri Jhesu Christi millesimo centesimo secundo.
Ego Collomannus, dei gratia rex Ungarie, Chroatie atque Dalmatie. Saluo abito conailio,
postquam coronatus fui Belgradi supra mare, in urbe regia, rogatu subscriptorum meorum
comitum, pro karitate dei et remedio anime mee, dono perpetuam pacem et regiam li-
bertatem monasterio sancte Marie monialium, quod situm est in Jadera, ut ibi deo deuote
degentes, secure deum interpellare pro me et pro statu mei regni valeant. Nam nemo
secularibus inuolutus curis, deum, ut tanto decet ordini, contemplari potest. Unde sub
istins priuilegii scriptione hanc dationem regie libertatis sic corroboro, ut nullus mei regni
audeat quicquam distrahere vel auferre illi monasterio, tam in mobilibus, quam et in
immobilibus. Si quis vero contumax nostre legali huic iussioni contraire temptauerit, et
aliquid de bonis monasterii usurpauerit, illi ecclesie quadruplum reddat, usurpator vero
cum suis omnibus regali sententie subiaceat. Et hoc confirmamus nostra sigillatione,
istorumque comitum: '

! U drugih listinah dolazi pod imenom: Queledinus. v. Fejér C. D. Regni Hung. I.
43, 46. DT. . .

Procopius, Acriensis episcopus, laud.
Sigindinus Zagoriensis episcopus, laud.
Ysaac, comes, laud.

Petrus, comes, laud. |j
Clodia comes, laud.

Saul comes, laud.

Arnej comes, laud.

Thomas comes, laud.

Andreas comes, laud.

Cosmas comes, laud.

Vochan comes, laud.

Dionisius comes, laud.

Iz zapisnika kaludjericah ev. Marije u Zadru.

VII. 1102. 16. studena. U Oglaju.

Vodalrik knes sstranski sa svojom suprugom Adelaidom, daruje crkvi oglajskoj mnoga miesta
istranska, medju inimi njeka na granici hrvatskoj.

In nomine domini dei et saluatoris nostri Jesu Christi anno ab incarnatione
eiusdem nostri redemptoris millesimo (C.) secundo XV. kal. decembris, indictione X. (XV.)
(in) ecclesia sancte Marie virginis et sancti Hermachore martiris Christi patriarchatus
sancte aquilensis, ubi nunc dominus Wodalricus vir venerabilis patriarcha preordinatus
esse videtur. Nos Wodalricus filius quondam item Wodalricus marchionis et Adeleita
iugales, qui professi sumus ex natione nostra lege viuere Boioariorum, ipso namque viro
meo mihi qui supra Adeleita consentientem et subter confirmantem, offertor et offertrix,
donator et donatrix, ipsius sancte ecclesie altario proprium duximus: ut quisquis in sanctis
hac venerabilibus locis ex suis aliquid contulerint iuxta auctoris vocem in hoc seeulo
centuplum accipiat, insuper at qu od melius est vitam possidebit eternam ideoque nos qui
supra . . . . iugales donamus et offerimus in eadem sancte aquilensis ecclesie pro anime
nostre mercedis, ij sunt ex integris cunctis casis, castris, et capellis, et monasteriis, et
villis, seu seruis, et ancillis, et omnibus rebus, iuris nostri, quas habere et tenere visi
sumus et nobis pertinet in comitatu istriensi per locis quos nominauerimus vel ubicum-
que inueuire potueritis, excepto quod ante ponimus et in nostra reseruamus potestate . .
Illud quod dedimus fidelibus nostris . . hec enim Meginhardo dedimus. Ronz . cum suis
pertinenciis, Adalberto dedimus duo castella cum suis pertinentiis quorum nomina sunt Cerno-
gradus et Bellegradus. Adalberto minori dedimus Calisedum et piscationem in Lemo cum suis
pertinenciis. Et cum aliis omnibus rebus et familiis nobis pertinentibus in comitatu istri-
ensi in eandem ecclesiam facimus traditionem. Inprimis nominatim eastrum Pinquent et
castrum Cholm, castrum Baniol et castrum Vrane et castrum Letai et castrum sancti
Martini et castrum Josilach et villa ubi dicitur Cortalba inter latinos, castrum Veneris,
villam Cuculi et villam Mimilliani et villam Cisterne et villam Petre albe et villam
Druuine et villam Maticeniga, villam Cavedel, castrum Uuege, castrum Brisintina, villam
Castan, castrum Castilione, villam sancti Petri cum monasterio sancti Petri et sancti Mi-

chaelis, vel per aliis quibuscumque locis inienire potueritis de nostri iuris rebus in
eodem comitatu, in ciuitatibus quamque et de foris, in ipsis istis rebus i (hi) sunt tam
casis cum sedeminibus, castris, capellis, monasteriis, villis, terris aratoriis, vineis, cam-
pis, pratis, paacuis, siluis, salcetis, sacionibus, riuis, rupinis, hac palludibus, tam in montibus,
quamque in planiciis, locis cultis, et incultis, diuisis, et indiuisis, sortitis et insortitis, una
cum finibus, terminibus, hae cessionibus, et usibus aquarum aquarumque ductibus, et
eum omni iure adiacenciis, et pertinenciis earum rerum, per loca et vocabula, ab ipsis
casis et omnibus rebus pertinentibus, una cum predicta familia in integrum; que autem
istis ex integris cunctis casit, et omnibus rebus, in eodem comitatu iuris nostri super.us
dictis una cum accessionibus et ingressoriis earum, seu cum superioribus et inferioribus
suis, qualiter superius legitur, in integrum ab hac die in eadem sancte aquiliensis ec-
clesie donamus, et offerimus, et per presentem cartulam offersionis ibidem abendum con-
firmamus faciendum. Exinde patriarcha Wodalricus, qui nunc est vel qui pro tempore
post eum in eodem patriarchatu ordinati fuerint et deo seruierint, ad eorum usum et sumptum
tam ipsi quamque successore& eorum faciendum ex frugibus earum rerum: vel censum
quibus exinde annue dominus dederit, quitquit voluerint pro an:me nostre nostrorumque
parentum mercede, insuper per cultellum festucam, uuantonem et uuasonem terre, atque
ramum arboris et vestitura, et nos exinde foris expellimus, unarpiuimus et absasno (sic)
fecimus et ad eadem ecclesiam abendum reliquimus faciendum, exinde partes ipsius ec-
clesie, vel cui patres ipsius ecclesie dederint iure proprietario nomine quidquid voluerint,
sine omni nostra et eredum ac proeredumque nostrorum contradictione, vel repetitione.
Si quis vero, quod futurum esse non credimus, si nos ipsi iugales, quod absimus, aut
ullus de heredibus hac proheredibus nostris seu quislibet homo, oposita persona contra
hanc cartam ofersionis ire quandoque tentauerimus, aut eam per quoduis ingenium in-
frangere quesierimus, tunc adinseruimus ad illam partem vel contra quem exinde litem
intulerimus, mulcta quod ex pena auri optimi unciis quinquaginta argenti ponderis centum,
et quod repetierimus accin ... .. eamus, sed presens anc cartam ofersionis eternis
temporibus firma et stabilis permaneat, atque persistat inconuulsa, cum stipulatione sub-
nixa, et ad nos qui supra iugales et nostris heredibus hac proheredibus suprascripta
ofersio ab omni homine defensare, que si defendere non potuerimus, autsi aput eandem
ecclesiam exinde aliquid per quoduis ingenium subtrahere quesierimus, tunc in duplum
eadem ofersionis ad predictam ecclesiam restituamus, sicut pro tempore fuerit melioratam,
aut valuerint sub estimatione hominum ibidem aut in consimilis locis et predicta familia
in consimiles duplas personas, et nec nobis liceat ullo tempore, nolle quod voluimus,
sed quod a nobis semel factum vel conscriptum est, sub iusiurandum inuiolabiliter con-
seruare promittimus, et bergamena cum hanc trementario destera leuauimus, me paginam
Wal (til)oni notarius, (et) iudex tradidi et scribere rogaui in qua etiam hie subter con-
firmans testibus que optulit roborandam. Actum in supra scriptam civitatem Aquile-
giam feliciter.

Signum manuum supra scripti iugales qui hanc cartam ofersionis scribere roga-
verunt et ipse Wodalricus cum eadem iugale sua consenti ut supra.

Signum manuum Woldarici comitis et Conradus avocatus et Henricus de Go-
rizia et Adeleita de Ortemburg, Poppo Rodulfi manus. Gebahardus, Godolscaleus, Baiua-
riorum rogati testes. —

Signum manuum Cadulus, Berardus, Johannes, Poppo, Johannes, isti sunt histri-
enses testes.

Signum manuum Adalgerus, item Adalgerus Torengus, isti sunt forulienses te-
stes. ... o dei gratia petenensis episcopus manu eua subscripsit.

Ego qui supra Waltilo notarius et iudex scriptor huius cartule ofersionis post
tradita compleui et dedi.

Priobčio mi Dr. Petar Kandler iz Trsta.

VIII. 1108. 15. lipnja.

Koloman kralj hrvatski i ugarski potvrdjuje nadbiskupiji splietskoj sva prava i sav posjed.
M

In nomine domini nostri Jhesu Christi. Anno ab incarnatione eius MCIII. die
XV. junii. Colomanus dei gracia Hungarie, Dalmacie, Chroacie, Rameque rex. Conside-
ratis fidelibus ac deuotis obsequiis venerabilis patris domini Crescencii spalatensis archi-
episcopi, nobis per ipsum exhibitis, eiusque prece dignanter inducti, donationes ac con-
firmationes regum atque principum et aliorum dominorum adinstar priuilegiorum ecclesie
spalatensis, que in priuilegiis, literis, nel antiquis montaneis ipsius ecclesie conscripta
" habentur, presentis priuilegii pagina confirmamus auctoritate regia, ac pleno iure subi-
cimus eidem archiepiscopo, suisque successoribus et ecclesie omnes eius episcopatus,
quos ad presens obtinet ipsa ecclesia per Dalmatiam et Chroatiam, omnesque villas et
possessiones et alia ad eandem ecclesiam spectantia, presertim villam sancti Ge-
orgii de Putalo, ut ab olim donata fuit, cum omnibus hominibus in ea residentibus,
seruis et ancillis, et eorum omnibus bonis, villam Syrenine, Gete, ! Tugari, Asseti, simi-
liter cum seruis et ancillis et eorum posteris, ecclesias sancte Marie de Salona et
sancti Stephani et sancti Moysi et ecclesiam sancti Bartholomei cum omnibus pertinen-
tibus earumdem, villam quoque Gosilam, ? villam Ostrog, villam Labenam et totum terri-
torium de Smina, villam in Cleuna Sudumirizam, et villam in Zetina ? Stolez. Decimas
preterea Cleune, Zetine, Clisie et eius districtus, Massari cum toto monte magno Politii
et decimas Almisii usque Mucar, que omnia supradicta volumus, quod teneat, possideat,
regat atque gubernet perpetuo spalatensis ecclesia ac eius presules sine alicuius pertur-
batione seu molestacione pacifice et quiete. Si quis autem in premissis vel quolibet pre-
missorum dictam spalatensem ecclesiam vel ipsum archiepiscopum et eius successores
molestauerit vel turbauerit, iram dei et nostram indignationem incurrat. Et ad robur
omnium predictorum presens priuilegium nostro sigillo autentico communiri mandauimus.

Prepis novije dobe, Splietski arkiv, mensa eppalis. Lucius. L. VI. C. IV. Fari. III, 164,
! Lucio i Farl, Gese.

* Luc. Norizam, Farl. Hosizam.
3 Farl. Lesina,

IX. 11083.

Augustin Kardinal i poslanik pape Paskala II. vraća samostanu belgradskomu sv. Ivana Ev.
crkvu ss. Kuzme i Damjana.

Qualiter fuit reddita monasterio sancti Johannis euangeliste ecclesia sanctorum
martirum Cosme et Damiani de monte.

In Christi nomine. Anno ab incarnatione millesimo (centesimo) tercio, indictione
IV. regnante Alexio imperatore. Ego Augustinus sancte romane sedis cardinalis missus
a domino papa Paschali beatissimo in Dalmatiam et Ungariam apochrisarius, adiutorio
omnipotentis adiutus et defensione apostolorum Petri et Pauli circumtectus, et zelo iu-
sticie accinctus, ad propagandam per dalmatinas ciuitates iusticiam, ea, que inuenimus
in eis extirpanda extirpauimus, et que plantanda erant plantauimus, et que corri genda
erant canonice correximus. Inter quod nobis Belgradum cum tortibulensi relioso (sic)
episcopo, sacre romane ecclesie dilecto commorantibus, Dabro, abbas cenobii sancti
Johannis euangeliste, valde vir religiosus cum suis fratribus regulariter viuentibus, con-
questus est nobis de ecclesia sanctorum Cosme et Damiani, que non longe ab urbe sita
est in insula, quam Bonus belgradensis episcopus per longos annos de sub prephato ce-
nobio iniuste et temere retraxerat. Ita, quod pendente querimonia isdem Bonns episcopus
ad mortem iam infirmabatur, quem fraterno amore curauimus visitare, et de iniusticia
quam monasterio per multa tempora fecerat atuduimus recordari, et de presumptione re-
darguere. Qui diuino tactus timore, quoniam cognouerat se magnum periculum sue anime
incurrisse eo, quod concessionis decretum quod Prestancius episcopus illius antecessor
fecerat, presumptuose corrupisset, redidit ecelesie sanctorum martirum Cosme et Damiani
cum omnibus ad eam pertinentibus abbati et eius fratribus. Concesserat namque Pre-
stancius bone memorie belgradensis episcopus prefatam ecclesiam martirum, hu-
mana et diuina caritate deuictus, predicto cenobio sancti Johannis perpetualiter habendam,
possidendam atque fruendam, consenciente clero cuncto et populo . . . . . Domino Lau-
rentio spalatensis sedis archiepiscopo et domino Gebizone religiosissimo abbate, una cum
Fulcoyno venerabili episcopo et apostolice sedis apochrisariis consentientibus atque col-
laudantibus, manu sua subscripserunt et corroborauerunt. Huius decreti testis: Dabro
abbas, Andreas monachus, Bosna monachus, Johannes monachus, abbatissa Agapi, Do-
minicia, Marichna, Donanna, Micha testis, P. iudex testis, Micha vetulus testis, Zurra
testis. Ego Johannes iadertine ecclesie archipresbiter, rogatus testis.

Poliehorion, u arkivu gub. zadarskoga.

X. Oko god. 1108.

-Paskeal 11. papa tumači nadbiskupu spljetskomu, zašto njegovi poslanici, predavši mu nad-
biskupski plašć, zahtjevaše od njega da poloči gakletvu, kojoj se upiraše kralj ugarski sa svojimi
velmošami.

Signifieasti, frater karissime, regem et regni maiores admiratione permotos, quod
palium tibi ab apecrisariis nostris tali conditione oblatum fuerit, si sacramentum, quod

a nobis scriptum detulerant, iurares. In pallio, frater, plenitudo conceditur pontificalis
officii, quia iuxta sedis apostolice, et totius ecclesie consuetudinem, ante acceptum pal.
lium, metropolitanis minime licet aut episcopos consecrare, aut synodum celebrare. Mi-
rentur in hac causa et dominum Jesum Christum ; quum enim dominus Jesus Christus,
ut omnium ouium suarum curam Simoni Petro committeret, conditionem posuit, dicens:
Diligis me, Simon Petre, pasce oues meas. Si conscientiarum factor et conditor condi-
tione hac usus est, nec semel tanto, sed et secundo, et usque ad contristationem, qua
nos solicitudine, qua prouisione oportet tantam ecclesie prelationem, tantam Christi ouium
curam fratribus imponere, quorum conscientias non videmus, illis maxime, qaos nullo
usu nouimus, quorum dilectionem penitus ignoramus. Aiunt, omne ius iurandum a Chri-
sto deo in euangelio esse prohibitum, nec ab ipsis apostolis post dominum, nec in con-
ciliis inueniri posse statutum, quid est ergo, quod idem dominus subsequutus ait, quod
amplius est, à malo est. Hoc enim amplius, ut exigamus, malum nos, illo pw«rmittente
compellit. Nonne malum est ab ecclesie unitate, a sedis apostolice obedientia resilire?
Nonne malum est, contra sacrorum canonum statuta prorumpere? Quam multi hoc etiam
post sacramentum presumpserunt? Nonne predecessor tuus, preter romani pontificis con-
scientiam, damnauit episcopum? quibus hoc canonibus, quibus conciliis legitur permis-.
sum? Quid super episcoporum translationibus loquar, que apud vos non auctoritate apo-
stolica, sed nutu regis presumuntur? Propter hec mala et alia euitanda huiusmodi iura-
mentum exigitur. Cur autem iuramentum dominus prohibuerit, apostolus Jacobus mani-
feste- adiiciens docet: ut non sub iudicium incidatis, ne quisquam, sicut et Augustinus
exponit, assiduitate iurandi ad periurium per consuetudinem dilabatur. Quapropter iura-
tione quis non utatur, nisi necessitate, quum videt pigros esse homines ad «credendum,
quod utile est eis credere, nisi iuratione firmetur. Hoc nimirum malo et necessitate com-
pellimur iuramentum pro fide, pro obiedientia, pro unitate requirere. Porro apostolum
Paulum pro auditorum diffidentia iurasse, eius epistole testantur. Aiunt in concilia sta-
tutum non inueniri. Quasi romane ecelesie legem concilia ulla profixerint; quum omnia
concilia, per ecclesie romane auctoritatem et facta sint, et robur acceperint, et in
eorum statutis romana patenter auctoritas excipiatur, nonne in chalcedonensis concilii
actione XVI. statutum est: ante omnia quidem primatus honorem precipuuni secundum
canones antique Rome reuerendissimo archiepiscopo conseruari ? Itaque quod censuerunt
rex et magnates, a supradicta sacramenti conditione te quiescere, videtur ne vobis iudi-
cium euangelicum ? Videtur ne primatus nostri honor precipuus? Numquid animo cecidit
illa sententia domini: Non est discipulus supra magistrum? Numquid hungarico principi
dictum est: Et tu conuersus confirma fratres tuos? Numquid hec nos cominodi nostri
profectione requirimus, et non unitatis catholice statuimus firmamentum? Possunt apo-
stolicam sedem contemnere, possunt aduersum nos calcaneum suum eleuare; datum a deo
priuilegium euertere vel auferre non possunt, quo Petro dictum est: Tu es Petrus, et
super hanc petram edificabo ecclesiam meam, et tibi dabo claues regni coelorum. Qui-
bus tamen quatuor conciliorum decretis dandi pallii modus prescriptus est, et professionis,
vel obedientie ordo sancitus est. Quum igitur a sede apostolica vestre insignia dignitatis
exigitis, que a beati tantum Petri corpore assumuntur, iustum est, ut vos quoque sedi
apostolice subiectionis debite signa soluatis, quas vos cum beato Petro, tamquam mem-
bra de membro, herere, et catholici capitis unitatem seruare declarant. In quibus a pre-
decessoribus nostris ea est adhibita moderatio, ut nihil iniuriosum, nihil difficile sit ap-

positum, quod non etiam preter exactionem nostram àb omnibus debeat episcopis obser-
uari, qui sub apostolorum principum Petri et Pauli obedientia decreuerunt et unitate
persistere. Numquid non ultra vos Saxones, Danique consistunt? Et tamen eorum me-
tropolitani et idem iuramentum asserunt, et legatos apostolice sedis honorifice tractant,
et in suis necessitatibus adiuuant, et apostolorum limina per legatos suos non tantum
per triennium, sed annis singulis visitant. Ita te frater karissime, fruamur ia domino,
ut non per te in ecclesiis subtractionis et dissidii, quod absit, oriatur occasio.

Ovu poslanicu priobéi prvi Baronius u svojih crkvenih ljetopisih pod g. 1102. nro. VIII.
ali ju pogriešno pripisa panormitanskomu nadbiskupu. Katona dokaza u svojoj Hist. crit. regni
Hungariae T. III. str. 149. da pripada nadbiskupu splietskomu, niti se može izvan Dalmacije ili
Ugarske pripisati ikojemu inostranomu nadbiskupu, pošto je u njoj govor o kralju ugarskom i nje-
govih velmožah. Kollar ju htjede pripisati crkvi koločkoj, ali u ono doba nebijaše nadbiskupija
koločka još utemeljena. Jaffe stavlja ovu poslanicu u g. 1099—1118.

XI. 1105.

Opatica Vekenega daje prepisati kupovni list svoje matere Čike, vrhu semlje Kaprule (Kozice?)
koju bješe ova kupila od Zadranah.

Anno incarnacionis domini nostri Jhesu Christi M C.V. indictione XIII. reg-
nante piissimo Colomagno Ungarie, Chroatie et Dalmatie, primo anno quo triumphaliter
Jaderam ingressus est, eiusdemque urbis episcopali presidente cathedre domno G(regorio)
venerabili presule. Ego Vekenega abbatissa monialium sancte Marie, filia Cicche, hoc
jussi describi priuilegium de possessione terre, quam genitrix mea Cioca abbatissa com-
parauit a iaderensibus, in loco qui dicitur Capruli, pro uno equo albo, XL. romanatorum
appretiato, tempore Stephani episcopi et Dragi prioris, unde etiam sue vendi-
tidnis cartulam testationi sibi fecerunt. At postquam diuino nutu per Colomagnum, eanc-
tissimum regem, pax terre et mari est reddita, quisque nostrum cepit ire ad propria.
Sed quia humana mens in suo est insaciabilis tractatu, quod primitus precando vendi-
derant, postmodum negando ceperunt iaderenses defendere. Sed quia longe aliter deus
quam homo iudicat, maxima pars nobilium supererat, qui tunc precantes terram vendi-
derant. Quibus acersitis veritatem testantes, terram suis terminis ostenderunt, quam ven-
diderant. Coram Gregorio episcopo et Cesare comite et aliis quam pluribus Ungaris et
ciuibus nobilibus et ignobilibus.

Lampredius prior, Vitaza prior, Designa iudex, Trunzan iudex. Vilcinna iudex,
Sorca, Madius archidiaconus.

Iz zapisnika samostana sv. Marije u Zadru.

XII. 1106. 30. travnja. U Zadru.

Kaludjer Dobro, sin Verestov, odkupljuje vinograd u Lukuranu, na korist crkve sv. Krše-
vana u Zadru.

In Christi nomine et eiusdem incarnationis anno MCVI, indictione XIV., epacta
sexta, concurrente septima. Sancte Anastasie Gregorius presulante, in Jadera L. priorante.

Ego Dabro, monachus, filius Veresti, breue recordacionis facio de vinea, que est in loco
qui dicitur Lucorano, quemadmodum Matafar monachus pro redemtione anime sue bea-
tissimo Grisogono tradidit cum oliuetis et ficis in perpetuum habendum et possidendum.
Accidit temporum, quod monachi in magna inopia venerunt, vinea pro octo solidis ven-
diderunt, unde ego Dabro hic non eram illo in tempore, quando hoc factum fuerat, sed
in seruicio dei et sancti Grisogoni in Arbensem ciuitatem a monachis missus fui. Réuer-
tente hoc factum audiui, dolui, ingemui non tantum de vinea sed de oliuetia, quemad-
modum die noctuque ante corpus beati Grisogoni lucerna ardebat. Aspexi in lucerna ex-
tincta, lacrimaui, mecum cogitando cogitaui, quid agerem, vel quid inde facerem, per
plurimos dies meditaui. Tandem per'vestimenta mei corporis habebam octo solidos, ante
presenciam fratrum dedi illi Petro Zastauarello qui vineam habebat comparatam et
tradidi beatissimo Grisogono martiri ut in perpetuum arderet ibi lucerna pro redem-
cione anime mee, patris et matris mee: Et quicumque temptauerit post mortem meam
alia vice donare vel vendere pro aliqua necessitate, habeat trinum et unum deum irra-
tum et sanctum Grisogonum martirem nunquam habeat pacificatum. Et monachi respon-
derunt: fiat, fiut, fiat. -

f Ego .... monachus sancti Grisogoni illo die quando hec cartula scripta fuit
tradidi oliueta mea de Cuculuco cum fratre meo Prestancio beatissimo Grisogono mar-
tiri, habendi in perpetuum et possidendi. Ut quicumque de monachis seu laicis subtraere
voluerit, habeat istam, maledictionem que suprascripta est, insuper emoriat deramatus si-
cuti ego morior, et non habeat filios neque filias, nepotes neque nepos, qui possideat
hereditatem temporalem. Actum est hoc in capitulum s. Grisogoni pridie kalendas maias,
coram his testibus: Dominicus sancti Petri arbensis abbas electus, L. Jadere prior et
Vitalis iam dictus prior, Pucarla, Dabrana, Zagayta, Damianus Chor (sic). Et ego Pre-
stancius arbiter similiter testes.

Stari prepis na pergameni u gub. arkivu u Zadru, Caps. I. Masso H br. 1. .

XIII. Oko g. 1106.

Grgur opat sv. Petra nagnačuje medje zemaljah crkve sv. Mojsije kod Splieta.

Ego Gregorius abbas sancti Petri recordationem facio, qualiter interpellaui cum -
Teobaldo preposito Laurentii strigonensis archiepiscopi in synodo iaderensi, coram
archiepiscopo Crescentio, et Gregorio iaderensi ' episcopo, nec non Lupo ar-
bensi episcopo, ? atque Petro, absarensi episcopo, et Dominico veclensi epi-
scopo, et Johanne traguriensi episcopo, et Duymo abbate sancti Stephani, et Desa
sancti Grisogoni abbate, et Damiano traguriensi abbate, et alii plures qui ibi in
terfuerunt. Nam Teobaldus dicebat: quod totas terras illas, incipiente a Qeseniza,
usque ad Tessemil dub, pertinet a sancto Moysen, e contra ego hec respon-
debam: Non est verum, nam sunt ibi terre de sancto Domnio, et de sancto Mar-
tino, et de sancto Gregorio, et alie sunt de nobilibus chroatensis, et ignobi-

! Stolovao od g. 1101—1111.
? Stolovao od g. 1097—1111.

mum ou

libus, in super et de priore Valiza. E contra ipse dicebat: Habetis testes? Ego re-
spondi: plures testes habeo presbiteros et laycos. Denique sic iudicauerunt prephatus ar-
cbiepiscopus, et alii episcopi: ut sicut presbiteri, et alii seniores dixerint, sit ratum, et
firmum; quod et factum est. Postea pereximus utrique ad testes, ego et Teobaldus, et
cepimus interrogare illos ita dicentes: Sunt omnes terre iste de sancto Moysen, an non?
Qui dixerunt: Non omnes, s.t solummodo insula que infra Montem grassum est, per-
tinet sancto Moysi. Histi sunt testes qui testificauerunt; presbiter Ponesa, et frater eius
Belzo, Pradano duornicus, presbiter Clemente de Srenina, et omnes Srenani,
isti testificauerunt coram Crescentio archiepiscopo et Dabro diacono et presbitero Johanne
filio Kerna, et presbitero Vlcina, et Fusco iudicatore, Nicyforo filio Cino, Lucaro filio
Benetie, Gaudio Frucci.

Iz regestsh XII. vieka na prgameni, u pismobrani kaptola splietskoga str. 23.

- XIV. 1107.

Vekenega opalica kupuje ga samostan sv. Maiije u Zadru njeke zemlje u Obrovcu.

Anno dominice incarnationis millesimo centesimo septimo. Ego Vezenega abba-
tissa sancte Marie, comporaui terras in Brauizo a parte aquilonis iuxta riuum, a riuo
usque ad siluam, a murulis occidentalibus usque ad terram Prispe, que est nunc sancti
Platonis, in australi parte, a Stephano Drisceuiz, filio Desimiri per decem solidos coram
his testibus:

Sergius, nonensis comes, testis.

Bratona duornicus, testis.

Paulus archipresbyter.

Marin archidiaconus.

Micha, frater episcopi.

Pratona presbyter sancte Barbare.

Sdebor, Petrinna Drisceu, consanguineus Stephani, testis.

Nosdronna, staresinna.

Martinus subdiaconus, filius archipresbiteri.

Radoan, filius Drusen.

Desinna, filius Vidomiri, subdiaconus, testis.

Et ego Gregorius episcopus scripsi et testis sum.

Et ego Johannes jadertinus notarius ut in quadam cartula pene coüsumta vidi,

neque addidi, neque minui, scripsi hec.

Iz zapisnika samostana ev. Marije u Zadru.

XV. 110%.

Vekenega opatica kupuje za samostan sv. Marije u Zadru njeke zemlje Leše u Obrovcu od
Gjurone i od Vekenege nećakinje Radonjeve.

Ego Vekenega abbatissa sancte Marie comparaui terras in Brauzo a Zurona fi-
liastro Mazogomile, in uno loco, ubi Lesse dicitur, pro VI. romanatis. In testimonio Wil-

cinne et Johannis de Brauzo maiori et presbyteri Sirone. Item comparaui a Vekenega,
neptis Radorege, in eodem Brauzo mediam terram, cuius aliam medietatem Mira habebat,
pro II. romanatis, supradictorum testimonium et Gridinna et Wilcinna testes et presbyter
Sirona testis.

Iz zapisnika samostana sv. Marije u Zadru.

XVI. 1108. 25. svibnja.

Koloman kralj hrvatski i ugarski zaklinje se Trogiranom na svetom krstu, da će čuvati s braniti
prava njihova grada i čitave gemlje.

Anno dominice incarnationis M C. VIII. mense V. die XXV. Anno XII. regni
mei. Ego Colomanus rex Ungarie, Croatie atque Dalmatie iuro super sanctam crucem
vobis Tragurinis meis fidelibus ciuibus firmam pacem; mihi et filio meo aut suc-
cessoribus meis tributarii ne sitis; episcopum vero aut comitem quem clerus
et populus elegerit ordinabo, et lege antiquitusconstituta vosuti permittam,
preterquam introitus portus ciuitatis de extraneis duas partes rex habeat, tertiam vero
comes ciuitatis, decimam autem episcopus. In ciuitate quoque vestra neminem Unga-
rorum. vel alienigenarum habitare permittam, nisi quem voluntas vestra expe-
tierit. Cum autem ad vos coronandus, aut vobiscum regni negotia tractaturus
aduenero, nemini ciuium vie inferetur domorum suarum, nisi quem dilectio vestra susce-
perit. At si forte aliquando dominium meum aliquem aggrauare videbitur, et alias ire
voluerit, secure cum uxore et filiis et familia et omnibus suis quocunque sibi placuerit
eat. — Hoc autem sacramentum a rege et ab archiepiscopo Laurentio et comitibus Hun-
garie confirmatum est. Ego Joannes palatinus comes laudo, et confirmo. Ego Appa comes
laudo et confirmo. Ego Thomas albanensis comes laudo et confirmo. Ego Jacobus bosor-
diensia comes lando et confirmo. Ego Vgudi wasuariensis comes laudo et confirmo. Ego
Slauiz comes nouogradensis laudo et confirmo.

Lucius, De regno Dalm. et Croat. Lib. III. c. 4. Lib. VI, cap. 2.

XVII. 1109. U Dubrovniku

Dominik nadbiskup dubrovački naredjuje, da crkva sv. Šimuna wu Dubrovniku ostane i nađalje
vlastitost samostana duvnah.

Ego Dominicus gracia dei Rachuseorum archiepiscopus. Cupiens in archiepisco-
patu nostro ea qne bene acta fuerant, roborare atque firmare, et ea que aliquo modo de-
pravari contigerat, corrigere et reformare, dumque hec pura satagere nitimus intentione,
relatum est nobis de monasterio sancti Symeonis, quod in urbe nostra situm est, in quo
sancte moniales soli deo militare ordinate fuerant, quod occasione heredum illorum acilicet
A. et L. qui prius monasterium in proprietate sua pro remedio animarum suarum suo-
rumque parentum constructum deo deuotissime obtulerunt, quidam mutare et destruere
conarentur. Nos autem iam dictos heredes ad nos euocauimus et diligenter sciscitati su-

mus ab eis, quam subiectionem vel quod seruitium ipsi a monasterio exigere vellent? At
illi dixerunt: Nullam potestatem omnino ibi requirimus ordinandi aut disponendi vel ali-
quid exigendi, sed obediendi, seruiendi et in quibus possumus adiuuandi eas personas
qui inibi deo militauerint, ad hec ibi congregantes, ut pro omnibus fidelibus viuis atque
defunctis diuinam debeant exorare clementiam. Que responsio nullo modo nobis displi-
euit. Ideoque nos auctoritate nostra sanctimus et confirmamus per dictam ecclesiam sancti
Symeonis, ut in perpetuum sit monasterium sicut et prius ordinatum fuerat, et omnes
res que ibi actenus a fidelibus iuste delegant . . mobiles siue immobiles, vel quod ad
ipsum cenobium legaliter iusteque peruenient firmo iure possideat, sine omni contro-
uersia vel molestia vel impedimento nostro aut successorum nostrorum aut predi torum
heredum. Si qnis autem hanc nostram institucionem temerario ausu violare temptauerit,
nisi digna satisfaccione resipuerit, anathematis iaculo percussus extorris sit ab ecclesia
dei, sitque eius porcio cum Dathan et Abiron, Juda traditore et Symone mago in perpe-
tuis Gehenne incendiis. Acta sunt hec anno dominice incarnacionis. M. C. VIII. (IX)
Indictione II. Regnante Imperatore Alexio Anno imperii eius XXXI. (28.) Quod ut fir-
mius credatur et inconuulsum maneat, manus nostre subscriptione firmauimus.

T Ego Dominicus per dei graciam archiepiscopus, manum misi.

1 Ego $ Subdiaconus ss. (subscripsi) Ego A. Mycha presbiter ss.

Ego Johannes ss. Ego Valentynus dictus ss. Ego Petrus dictus prymiceryus as.

U pismohrani okružja dubrovačkoga. F. I. N. 4. Na pergameni dobro sačuvanoj.

XVIII. 1110. U Splietu.

Nagoda učinjena poradi crkve sv. Leona i njekih gemaljah što sh darova Biula žena Vitalova
stolnoj crkvi trogirskoj.

.. . . in qua ecelesia s. Leonis diutina controuersia inoleuerat, succedente con-
eordia omnis . . . . . . tali fine sopita est. Episcopus igitur traguriensis cum clero con-
questus est nobis filios Ad (aleni . . sancti Leonis beato Laurentio cui eam donauerat
Biula uxor Vitalis, qui illam ec . . . .. . tenore, ut beatus Laurentius eam possideret
post obitum eius. Unde utrosque vocauimus . . . . .. lati statuto die se nobis pariter
presentarent Ubi presente archipresule Crescentio stud. ...... partis obiectionibus
huiusmodi conuenientiam inter eos debere fieri definiuimus cum asse . . . . .. . usque
partis scilicet, ut episcopus et clerus beati Laurentii possideant perpetuo iure tres partes,
(unam in) Balanzana et aliam in Sealauaria cum oliuis, et tertiam ad s. Stephanum contra
partem austri . . . . .. . tem quas predicta ecclesia s. Leonis contulerat. Filii autem
Adaleni haberent solute . . . . . . illam quam scilicet suus auus id est Vitalis fabri-
cauerat, ita tamen, ut nullatenus presbiter .. . . . .. per manum episcopi; promiserunt
etiam nobis firmiter filii Adaleni, quod de propria possessione rece . . . . .. ecclesie aliam
terram, que equiualeret terris illis, quas concesserunt beato Laurentio. Ha. . . . . dauerunt
concordiam Johannes episcopus et abbas Damianus. Clerici vero Mar...... nia
diaconi, Duymus diaconus, et Fuscus iudex Spalati, Gauzulo Scanacani filius. Dra . .. . ..
Mesagaliné filius, Fuscus Pace filius, Duymus electus, Dabro diaconus, Johannes pre-
sbyter, Duymus Tule filius. Acta sunt hec in palacio sancti Domnii, coram archiepiscopo

Crescentio . .... Ánno ab incarnatione domini millesimo, centesimo undecimo (decimo)
Indictione tertia. Presidente in romana sede papa Paschali II. Si quis hanc concordiam
violauerit iram domini incurrat et anathematis vinculo subiaceat.

Lucius. Memorie di Trau. str. 491.

XIX. Oko g. 1106.—1111.

Ulomak o riešenju njeke pravde, što ju je imao Grgur opat sv. Petra, s Teobaldom predstoj-
nikom Lovre nadbiskupa ostrogonskoga.

Ego Gregorius abbas sancti Petri recordationem facio, qualiter interpellaui cum
Theobaldo preposito Laurentii strigoniensis archiepiscopi, in synodo iadrensi, coram
archiepiscopo Crescentio, et Gregorio iadrensi episcopo, nec noa Lupo arbensi episcopo,
Petro absarensi, Dominico veglensi, Joanue Traguriensi episcopis. Gregorio abbate sancti
Petri de Humai, Duimo abbate sancti Stephani de Pinis, Desa abbate sancti Gregorii et
Damiano abbate sancti Joannis triguriensis, et aliis pluribus qui ibi interfuerunt.

lllyrieum sacrum T. V. str, 53 i 235. T. I. str. 165.

XX. 1111. Dne 2. siečnja. U Braču.

Vid Stanislavov daruje gemlju Starmeni prodol, crkvi sv. Jurja u Straževniku,.

In nomine patris et filii et spiritus sancti amen, a natiuitate domini nostri Jesu
Christi MCXI die IL. ianuarii. Regnante domino nostro serenissimo Colomanno rege Hun-
garie, et in spiritualibus dominante venerabili viro Crescentio archiepiscopo : Spalati,
nec non gubernante glorioso Stephano comite Bracie, cum suis iudicibus Radouano Sla-
uogosti, et Joanne Matthie, actum et factam iu cancellaria communis Bracie, et ibi coram
nobilibus viris Georgio Jurievich, Cypriano Pobrinich, et aliis nobilibus Dracie compa-
ruit Vitus Stanislaui, qui per auditum communem senciens quamdam terram vocatam
Starmena prodol pertinere ecclesie s. Georgii de Straxeunich, illam sponte dat et relaxat
ecelesie; quod si non fuerit ecclesie, erit pro anima sua et suorum, volens, ut semper
ipsa sit ecclesie in remissionem peccatorum suorum.

Et ego Laurencius filius Fabiani Radomiri scriba secundus scripsi, prout vofue-
runt leges, bona fide sine fraude et dolo.

Ego Petrus de Sandris filius ser Augustini de Montagnana, publ. imperiali auc-
toritate notarius et iudex ordinarius, ac cancellarius spectabilis domini Marci de Molino
Comitis Bracie ex alio in membrana existente apud presbyterum Martinom Curatum de
villis Prasnice et Straxevnich fideliter descripsi, meis signo et nomine apposui.

Ciccarelli. Osservazioni sull' Isola della Brazza, Venezia 1802. p. 105.

XXI. G. 1111.

Koloman kralj hrvatski i ugarski, potvrdjuje crkvi rabskoj povlastice podieljene i županije
darovane joj po Kresimiru kralju hrvatskom.

Anno dominice incarnationis MCXI. indictione IV. epacta nona, concurrentibus
VII. Ego Colomanus dei gratia rex Hungarorum, per misericordiam dei potitus regno
Dalmacie atque Chroacie, assentimus, et quantum ad nos pertinet, confirmamus arbensi
ecclesie suas parochias, iuppam sub alpibus, suis eum terminis, a castro latine Murula
vocitato, sclauonice autem Stenice, usque ad flumen Copriue, Chissam suis cum terminis,
iuppam Liche, iuppam Bucani et Bochaochi, sicut semper didicimus habuisse per priuile-
gium Crescimiri regis, et idoneos testes, quos Paulus eiusdem ecclesie presul induxit,
cognouimus, decreuimus quoque, ad honorem et dignitatem illius ecclesje, inuestituras tam
ecclesiarum, quam episcoporum et abbatum &bsque regis consilio, quemadmodum fuisse
probauimus, fieri debere. Postea necessarium duximus cum utriusque regni uniuerso
consilio, ut qua libertate fruuntur clerici Hungarie, fruantur et clerici Dalmacie, scilicet
ut qualiscumque potentie sigillo non constringantur, sed solo archiepiscoporum et archi-
diaconorum suorum sigillo, lege canonum cogantur et iudicentur, hoc. modo: Decimaci-
onem quemadmodum iu Hungaria accipiant. Prestaldus regis cum prestaldis episcoporum
ex decimatione episcopi ipsi accipiant decimam partem, ex qua prestaldus regis dimidiam
partem illius decimationis accipiat. Prestaldi vero aliam dimidiam cum curiali comite
sui episcopi per medium diuidant, et sic curialis comes dimidiam sibi habeat, prestaldi
vero aliam dimidiam inter se diuidant. Indictione IV. Datum est hoc priuilegium dicte
arbensi ecclesie per manus venerabilis Laurencii strigoniensis archiepiscopi, perpetuo ex
concessione Colomanni regis Ungarie et Dalmacie atque Chroacie, in presencia suorum
episcoporum ac comitum, quorum nomina hec sunt: Marcelli vaciensis episcopi, Simonis
quinqueeeelesiensis episcopi, Mathei wesprimiensis episcopi, Georgii geuriensis episcopi,
Sixti waradiensis episcopi, Fulberti colocensis episcopi. Comitum vero Johannis palatini
comitis, Claodini, Marci, Sauli, Saunici, Ugareni, Theobaldi, Jandini et quam plurium
aliorum dalmatinorum episcoporum et asserentium et testificantium, per quorum testi-
monium probauit predictus presul dicta, arbensis ecclesia semper ita habuisset. Crescencii
spalatensis archiepiscopi, Anasthasii, tiniensis episcopi, Johannis, traguriensis episcopi,
Boni (sic) ' albensis episcopi, Marci iadrensis episcopi, Dominici vegliensis episcopi, Petri
absarensis episcopi, et generalis domini regis curie. Et ut hoc priuilegium ratum et
stabile perpetuo maneat, nostro iubemus sigillo imprimi atque roborari.

Arkiv gub. zadr. Kašnji prepis. Acta ecclesie arbens. Drugi prepis Ivana Spalatina javnog
bilježnika rabskog od g. 1784. potvrdjen občinskom pečatju, u mene. 'lreci prepis u rukopisnom
djelu Ruića: Riflessioni storiche sopra la città et isola di Pago.

XXII. 1112. mj. srpnja.

Boleslav župan getski, daruje crkvu sv. Martina u Šumeti, sa svimi pristojališći, samostanu
reda 8v. Bencdikta na otoku Lokrumu.

In nomine domini dei eterni, mense iulio, indictione quinta. Ego Boleslaus iudex
ecclesiam sancti Martini, que in Sumeto esse videtur, olim ab hereticis fundatam, atque

1 U drugom prepisu: Xani.

possessam, dei auxilio fretus, cum ea nostrorum antecessorum esset hereditas, necessa
rium duxi recipere eam ab eis, et tradere chatolicis et orthodoxis viris; quatenus non
solum mihi, verum etiam omnibus nostris propinquis deus propitius esset. Unde con-
tinuo vocatis ad me monachis sancti benedictini cenobii, predictam ecclesiam sancti Mar-
tini, cum omnibus, que ei pertinere videbantur, sponte condonaui, terras videlicet atque
vineas, domos et predia, mobilia et immobilia concessi. Insuper et ducentas oues, et
nouem seruos, tria iuga bouum, et viginti quatuor vaccas. Itaque testamentum firmissi-
mum eis facio, et nullus sit, qui contradicere audeat, vel aliquid tollere presumat, sed
magis ampliato munere pro nostris animabus, et sua salute fideliter tribuat. Sin aliter
egerit, et iam dictam ecclesiam a monasterio saucti Benedicti separare temptauerit, ira-
tum habeat trinum et unum deum, et a sanctis angelis, prophetis, et apostolis, et tre-
centis et octo sangtis patribus perpetuam in se maledictionem recipiat, in novissimo dei
iudicio cum diabolo, suisque ministris eterna pena, et inextinquibili flamma crucietur.
Et ego À. abbas pro iussione domini regis ! scripsi.

Farlati. Illyricum sacrum T. VI. p. 59, Od ove listine priobčio sam u knjizi I. Sbornika, pod
g. 1097. kratak izvadak iz rukopisnog regestra pisamah lokrumskih, nu mislim da je u Farlatijevom
djelu pravilnije stavljena ova listina u g. 1112.

XXIII. 1114. mj. studena.

Grdo župan, dopituje ie nova črkvu sv. Martina sa svojimi pristojališći, somostanu benediktin-
skomu u Lokrumu.

Anno ab incarnatione domini nostri Jesu Christi Millesimo centesimo decimo
quarto, mense nouembri, indictione septima, regnante rege Georgio filio regis Bodini.
Primo autem anno regnante predicto rege, surrexit Miro ? de. Paris, qui dicebat, quod
ecclesia sancti Martini cum omni hereditate sua, quam Boleslauo iudex dedit ad mona-
sterium sancti Benedicti, qui vocatur Lacromono, est propria nostra, et donauit eam
iniuste, vim nobis faciendo. Ait eis iudex Gerdo: Verum non dicitis, quoniam ab initio
regale fuit terra ipsa et ecclesia, et sunt adhuc homines senes, qui bene sciunt istam
rem, videlicet Lampredi monacus, cognomento Belmonette, ? et Bella uxor Proculi de
Cazariza, monaca, filia Thyhaslaue, * que fuit soror domino Regi Dabraslauo. Placuit
autem ex utraque parte credere ipsorum testium dictis, * et iuimus ad Lacromono in-
terrogare, ego Gerdo cum meis consanguineis, et nobiles Ragusii, et de Tribunia. $ In
primis Riccatina Marciuisii " filii regis Bodini et iudex Grubessa filius Branislauo, et Drago
priore filio Slabbe, et Luccaro priore filio Nicolize, Tepla Formino de Rasbigaleri, 9 Goi-
slauo filio Crossii, Ilenoch, ? Zanello, Casnazo, Lauatino, Dabraheno !? zuppano de Co-
mene. Thechomiro setnico !! de Canale, Svergia !'? zuppano de Tribigna, et Dauid
Casnaz !? de eadem zuppania. Ante ipsorum presentiam interrogauimus predictos testes,
et dixerunt: Quia nos audiuimus pro certo, quoniam ipsa ecclesia cum sua hereditate

! U Farlatu dodaje se: Michaelis filii Bodini, a imalo bi valjda stojati . . ,regis Bodđini“,
? Farlati: Murco. ? Farl Pelmonebo. * F, Tidiaslave. 5 Kod F. izpušćena riec, 9 F, Tribune. ? F.
Marica vel Marcus. 5 Kod F. posliednja tri imena izostavljena. 9 Kod F. izostavljeno. !9 Zabrathocho
!! F, Sarcito. 1? F. Greogira. !? F, Carniz.

—-— oan pe — ——

semper regalis fuit, et Labezo hereticus per iussionem regibus eam tenebat, et in vita
sua tradidit omnia in manibus iudicis Bolislaui, et fecit eum sibi filium, ab illo (quarto)
die omnia causa ipsius in potestate predicti iudicis fuit, et-tunc ille dedit ipsam heredi-
tatem ad sanctum Benedictum. Quapropter ego iudex Gerdo, et cum meis suprascriptis
consanguineis, similiter eam affirmamus, per remedium nostrorum consanguineorum de-
functorum et nostro. Hoc factum est et definitum ante preseutiam de suprascriptis te-
stibus. Et ego A. abbas suprascriptus scripsi per iussionem domini regis suprascripti.

Stari prepis nalazi se u knjižnici fratarah dubrovačkih, u rukopisu: ,Cronaca autichussima.“
Dio II. str. 210. gl. Farlati, T. VI. str. 59.

XXIV. 1115. mj. kolovoza. U. Dubrovniku.

Juraj kralj ju£no-dalmatinski $ sahumski, potvrdjuje darovanje sela sv. Martina u Šumetu, sa-
mostanu sv. Benedikta u Lokrumu.

Georgius gratia dei rex, una cum matre mea domina Jaquinta ! regina, et
Gerdo ? consobrino meo, de quadam ecclesia sancti Martini, quam olim "datam habue-
runt patres nostri et domini, cum omni sua pertinencia ad monasterium sancti Benedicti,
cognomento Lacromono, modo nos affirmamus eam similiter, ut secure possideant pre-
dictam hereditatem, quam suprascripti nostri priores dederunt. Ut nullus de nostris pa-
rentibus presumat contrariari, nam si quis temptare probauerit, veniat super illum ira

— dei cum ? omnibus electis eius. Et ego A. abbas ex cenobio sanctorum martyrum Sergi

et Bachi, per iussionem domini regis scripsi in presentia domini P. archiepiscopi et aliorum
nobilium Ragusii, mense augusti, indictione octaua.

Iz rukopisa , Cronacha antichissima di Ragusa“ u knjižnici OO. reda sv. Franje u Dubrovniku.
Farlati. T. VI. str. 60.

XXV. 1115. Dne 15. kolovoza.

Juraj kralj ju£no-dalmatinski i primorski, daruje Kotoranom Prevlaku, Lusticu, Posiljan à sve
gemljište do Grblja.

Brevelegio del molto glorioso domino Zorzi. Come signor re Zorzi, dette alli
zentilomeni de Catharo, Preulacha nel patrimonio, che reedificano la giesia de sancto
Archangelo, la qual a principio fo edificata per loro, come per veri fundatori, et cuxi
la giesia reedificassemo al onor del signor dio et archangielo Michaele, et in quel tempo
signor re Zorzi confirmo et benedisse a Catharo tutti li orti, et le vigne loro, et Lu-
stiza et Possiglan, et tutta la pianura fina el confin de Garbal, con tutte le raxion sue
fina la marina, maledizendo a chadauno re et signor in aeternum, che contradizesse so-
praseritta scrittura de li Signori.

1 U Farlatu izostavljeno. * F. Girde. ? F. et ex.

20
Le qual scritture erano scritte nel 1115. nativitate domini, a di 15 avosto.

Ovo je izvadjeno iz listine Radoslava kralja od g. 1250. prevedene iz slovjenskoga na tali-
janski jezik u ,Flaminia Cornelia :“ Catharus Dalmatiae civitas p. 49. i Nani. De duobus Nummis Regis
Rassiae str. XLV.

XXVI 1116.

Ordelafo Faledro dužd mletački, polvrdjuje na korist samostana sv. Ivana _ Ev. u Belgradu,
darovanja 4 podieljene mu slobode od Kresimira kralja hrvatskoga.

Anno domini et saluatoris nostri Jhesu Christi MCXVI, indictione VIII. Faletrus
Ordelafus gratia dei dux Veneticorum, Dalmaticornm atque Croaticorum. Priuilegium sancti
Johannis belgradensis monasterii a Cressimiro rege factum, ego collaudo et in sua sta-
bilitate confirmo iia, ut nullus episcopus aut comes vel ciuis predicti monasterii libertatem
violare audeat, quam non solum a nobis confirmandam esse dicimus, sed a beato Gregorio
romane urbis papa sancitam in suis decretis esse cognoscimus. Volo igitur ducali auc-
toritate firmare, ut si quislibet huius libertatis concessionem temerario ausu infringere
temptauerit, libram auri regali fisco persoluat, similiter ecclesiam sanctorum Cosme et
Damiani laudo et confirmo, ideo, ut agnosco veraciter fuisse propria monasterii beati
Johannis euangeliste belgradensis monasterii, ex donatione episcopi illius ciuitatis, Pre-
stancius nomine, et aliorum episcoporum et ciues illius ciuitatis et romane sedis apocri-
sariorum confirmacionem et clero ac populo, collaudo et firmo eam habendam in perpétuo.
Quicumque autem episcoporum aut aliorum hominum hoc decretum infringere temptaue-
rit, et alia illius ecclesie priuilegia violauerit, omnia que possidet, in fisco ducali et
regali deueniant. Hec decreta silicet libertatis monasterii beati Johannis euangeliste tibi
Fusco abbati omnibusque successoribus tuis firmiter et iure perpetuo tenenda.

Polichorion u gub. Arkivu u Zadru str. 25. sravni Ljubić Listine III. str. 887,

XXVII. 1118. U Rabu.
Ugovor dušde Ordelofa Faledra s Rabljani.

Anno dominice incarnationis MCXVIII. indictione undecima, epacta XXVI, con-
currente I. Nos namque Arbenses, Paulus episcopus, et Oriens comes, et tota com-
munitas, recordationem veritatis et certitudinis facimus nostris successoribus heredibus-
que dimittendam. Qualiter Ordilaffus Faledrus dux Venetiarum nobis iurauit suis cum
nobilibus, cum Joanne Trevisanno Caprulano episcopo, Dominico Pulano, Dominico Mi-
chaeli, Dominico Mauroceno, Raynerio Michaeli, et Marino Longoferaro, et cum per-
pluribus aliis. Predictus dux suo .cum exercitu ibat Jadram, et nos missimus Vitazam,
et Madium Rage filium, diaconos ad dominum ducem, et ad exercitum eius, dicentes:
Volumus dominio vestro subesse, et si Jadrenses noluerint, vel non potuerint, si vo-
luntatis est vestre, nos perpetuo retinere in consuetudine, statu, et libertate terre nostre.
Et promisit eis dux tenere, et ita venerunt Arbum. Et ipse dux cum supradictis nobi-
libus hoc modo iurauit: Iuramus vobis Arbensibus, et vestris successoribus heredibus-

que, perpetuo vestram consuetudinem, et statum vestrum, et libertatem terre vestre, po-
testatemque, prout antiquitus dicitis habuisse sub imperatore constantinopolitano, et sub
rege Vngarorum, presulem vobis eligendi ac comitem, confirmatione comitis reseruata
nostre curie. Insuper taliter vos regere et manutenere, sicuti unam ex Venecie horis
Riualti et sicut vobis Dalmatinis Colomanus rex Hungarie iurauit suis cum archiepiscopis,
episcopis, et comitibus, ut in breuiario illo continetur. Actum est hoc in arbensis ecclesie
atrio, in tempore predicti presulis et comitis, vita felice.

U mletačkom arkivu Dei Frari. Lib. Pactorum L str. 150. 6. U e. k. dvorskom arkivu u Beču.
Liber Pactorum I. str. 238,

XXVIII. 1119. 1. srpnja. U Splietu.

Maria, opatica samostana sv. Benedikta u Splietu, kupuje pet stranah njekog tornja, sagra-
djena ug njegin samostan.

Anno ab incarnacione nostre redemcionis milesimo centesimo nono decimo, in-
diccione vero septima, tempore Cirnetha prioris. Ego Maria abbatissa cenobii sancti Be-
nedicti, cum meis omnibus sororibus, emi terciam partem de turre, que aliquando fuit
Grimaldi, a nepotibus Trescale, scilicet Piruana et a fratre Cirnetha, pro viginti octo so-
lidos romanatos pro fine, et IIIIor imodia frumenti (pro) benediccione, a fundamento usque
ad culmen, et quinta pars de turre, quia alie quatuor. partes antea emimus, tali modo, ut
nullus audeat super nos fenestras aperire vel super nos prospicere. Ante noticia horum
testium : Domnii archidiaconi, diaconi Nichodemi, diaconi Dabri, filii Petrici, presbiteri
Stephani, presbiteri Amici sacriste, Cirnetha patruus priori, Niciforo Dexini, Draze Ne-
slana, Zanizo iudicator, et alio Zanizo de Petrizo, et Stano fratre eius, Petri Cocini, Sa-
bacii Benecie, Teodori Tiberi . ., Petri Malate et Andreas, nepos eius, Sergulo et gener
Petri auocati. Ego Dabrus archipresbiter precipiente supradicta domna abbatissa, filia
Ursi Tiberi, scripsi et ibidem sum teste. Acta sunt hec in kalenda iulia, in curia mona-
sterii sancti Benedicti.

Pripis na izvornoj listini g. 1069. u arkivu zadarskih kaludjericah sv. Marije.

: X XIX. 1119.

Njeka Marihena, daruje samostanu sv. Benedikta u Splietu njeki kus vinograda.

In Christi nomine. Ego Marihena paginulam recordacionis fieri precepi, scilicet
.de partenea que prope portam monasterii sancti Benedicti est, qualem pro re-
medio anime mee ac meorum defunctorum in eodem monasterio optuli. Si quis autem con-
temtor mee donacionis extiterit, iratum habeat trinum et unum deum, nec non meam
malediccionem incurrat.

22
, XX X. 1119.

Dana, mati Gaudija Falsamina, daruje njeku svojinu crkvi sv. Benedikta u Splietu.

Ego . . Dana, mater Gaudii Falsamine, offero paratinam prope ecclesiam sancti
Cipriani, in ecclesiam sancti Benedicti, que est inter para . . sancti Cipriani ex parte
orientali, occidentali vero ex parte est paratina sancti Nicolai de Collegavi, pro remedio
anime mee meorumque defunctorum. Si quis autem hoc frangere voluerit, habeat iratum
trinum et unum deum et nostram malediccionem

Pripis na fundacionalnoj listini Lovre nadbiskupa spljetekog. od g. 1069. za spljetske
duvne U arkiva zadarskih kaludjericah,

XXXI. Oko g. 1119.

Dominko Galateov, sa svojom ženom Katenom, daruju samostanu sv. Benedikta u Spljetu njeki
vinograd kod crkve sv. Stjepana.

Ego Dominicus Galate, una cum coniuge mea Chatena, vineam, que est ad
sanctum Stephanum protomartirem, nostrum remedio, monasterio sancti Benedicti offero.
Hoc actum est coram his testibus: Dabrone archipresbitero, diacono Dabrone, Petrici
filio, presbitero Nicolao spirituali patre, Lampredio Scarnacani. Et ego Brizna diaconus,
huius cartule scriptor, ibidem sum testis. Et si aliquis hanc nostram ordinacionem, quam
ego Dominicus et Cathena uxor mea scribere precepimus, disrumpere temptauerit, iratum
habeat trinum et unum deum et trecentorum decem et octo sanctorum patrum male-
diccionem incurrat, et sit deramatus in hoc seculo, etin futuro cum Juda traditore igneis
vinculis mancipetur.

Iz arkiva zadarskih kaludjericah sv. Marije.

XXXIII. Oko g. 1119.

Preštancio Basamure, i sin njegov Gronda, daruju njeke zemlje samostanu sv. Benedikta
u Spljetu.

Ego Prestancius Basamure, filius Anch, recordacionem filie mee monialis scri-
bere feci de terris, quas sibi contuli, et secum portaret ad monasterium. Inprimis una
terra ad sanctum Paulum iuxta mare, et aliam terram ubi dicitur Campanana iuxta
sanctum Andream, et unam terram in murnario iuxta ecclesiam sancti Petri, quam pro
anima mea et. pro amore supradicte filie mee in eiusdem monasterio fieri “testa-
mentum feci.

Et ego Gronda, filius supradicti Prestancii, pro terra mea in eodem monasterio.
offero terram ubi dicitur Abal.

Iz arkiva zadarskih kaludjericah sv. Marije.

- —M— ——---—--

-—— ——————

XXXIII. 1121. 25. rujna. U Beneventu.

Kaliksto II. papa, pošiljajući Girardu nadbiskupu dubrovačkomu nadbiskupski plašt, potvrdjuje
prava njegove crkve.

Calixtus episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri Girardo Ragusie ciui-
tatis antistiti, nostris per dei gratiam. manibus cousecrato. eiusque successoribus cano-
nice substituendis in perpetuum. De domini sapiencia scriptum est, quia pertingit a
fine usque ad finem fortiter, et disponit omnia suauiter. Huius disposicione beato Petro,
eiusque romane ecclesie concessus est tocius ecclesie principatus, ut per eius constan-
ciam fratrum infirmitas confirmetur, et per eiusdem tutelam, et protectionem diffuse per
orbem ecclesie muniatur. Eapropter frater in Christo charissime Girarde, quem nostris
tamquam beati Petri manibus in Ragusie ciuitatis archiepiscopum per dei graciam con-
secrauimus. Nos, qui licet indigni beati Petri locum obtinere conspicimur, peticioni tue
clementer annuimus, et ad exemplar predecessorum nostrorum sancte memorie, Zacharie,
Benedicti et Paschalis, sanctam Raguseorum ecclesiam presentis priuilegii pagina com-
munimus. Statuimus enim, ut parrochie omnes quas ecclesia eadem preteritis témporibus
possedisse cognoscitur, tibi tuisque successoribus quiete in futurum et integre conser-
uentur; videlicet Zachulmie regnum, et regnum Seruilie, Tribunieque regnum, ciuitas
quoque cathariensis seu Rose, buduanensis Auarorum, liciniatensis, scodrinensis, driua-
stensis et polatensis, cum abbaciis, ecclesiis et parochiis earum. Pallei vero usum ex
apostolice sedis liberalitate tibi concedimus intra ecclesiam, tantum diebus illis, qui in
antiquis ecclesie vestre priuilegiis distinguntur. Consecracionem tamen successorum tuorum
nobis, nostrisque successoribus in perpetuum reseruantes. Porro decime, possessiones, predia,
seu cetera bona, que in presenti eidem ecclesie legittime pertinent, in ecclesiis, in villis,
in colonis seu colonabus, in agris, vel aquis, vel aliis rebus diocesane seu proprietarie
disposicionis, queque in futurum libertate principum, vel oblacione fidelium iuste po-
teritis adipisci, firma vobis semper et illibata permaneant. Decernimus igitur, ut nu lli
omnino hominum liceat eandem ecclesiam temere perturbare, aut eius possessiones auferre,
vel ablatas retinere, minuere, vel temerariis vexacionibus fatigare, sed omnia integra
conseruentur, tam tuis quam clericorum et pauperum usibus profutura. Tua igitur inter-
est, frater karissime, in prosperis te humilem exhibere, et in aduersis, si quando eueni-
unt, cum iusticia erectum, amicum bonis, peruersis contrarium, nullius umquam faciem contra
veritatem quscipias, nullius umquam faciem pro veritate loquentem premas. Misericordie
operibus iuxta virtutem substancie insistas, et tamen insistere eciam supra virtutem cu-
pias. Infirmis compaciens, beneualentibus congaudens, aliena dampna propria deputans,
de alienis gaudiis, tamquam de propriis exultans. In corrigendis viciis pie seuiens, in
fouendis virtutibus auditorum animos demulcens. In ira iudicium sine ira tenens, in tran-
quillitate autem seueritatis iuste censuram non deserens. Hec est enim accepti mini-
sterii dignitas, quam si sollicite seruaueris, quod foris accepisse ostenderis, intus habebis.
Sancta trinitas fraternitatem tuam dextere sue protectione custodiat, ut ministerium tuum
fideliter impleas, et cum populo tibi commisso duce deo ad finem, qui non finitur in
exultacione, peruenias.

L. S. t Ego Calixtus catholice ecclesie episcopus ss. Bene valete.

Datum Beneuenti per manus Grisogoni sancte romane ecclesie diaconi cardi-
nalis, ac bibliothecarii IIII. kalendas octobris, indictione XIV. incarnacionis dominice
anno MCXXI. pontificatus autem domini Calixti secundi pape anno II.

Prepis 18. vieka na pergameni u sbirci listinah jugoslavenske akademije, s visećum pečatju
kaptola dubrovačkog. Na kraju listine stoji: ,Habet Ragusina ecclesia priuilegia*Romanorum pon-
tificum Benedicti octani, unum. Gregorii septimi unum. Pascalis secundi unum, Calixti secundi duo,
Innocentii secundi, unum. Anastasii quarti, unum. Alexandri tercii, unum. Vrbani tercii, unum.
Clementis tercii, unum. Gregorii noni, duo.“ Bullarium, dubr. str. 1.

XXXIV. 1121. 28. rujna. U Beneveniu.

Kaliksto II. papa, nalaže biskupom gornje Dalmacije ili Dukle, da priznadu za svoga vrhovnog
pastira Girarda nadbiskupa dubrovačkog.

Calixtus episcopus seruus seruorum dei, omnibus episcopis superioris Dalmacie,
seu Dioclee, salutem et apostolicam benedjctionem. Omnis ammonicio salutaris, quam
domino credimus aspirante contingere, in mercedem proficit monitoris et moniti. Et ideo
nos hoc libenter arripimus, quoniam placere deo nostro non solum nostris, sed et omnium
fratrum consacerdotumque nostrorum actibus festinamus. In nostram nempe recurrit gra-
ciam, si ecclesie sic regantur, ut nullus querimoniis aditus reseretur. Sit itaque dilectioni
vestre, fratres karissimi, dulcis et iucunda precepcio, quam sedis apostolice auctoritate
seruata, caritatis gracia manere noscatis. Nec vobis aliquid iuris credatis imminui, si
tam presentibus, quam futuris rebus videatis, ne illicitis presumpcionibus reseretur aditus,
precaueri. Exigente hoc a nobis domino, qui apostolice dignitatis beatissimo apostolo
Petro primatum pro fidei sue remuneracione commisit, uniuersalem ecclesiam in funda-
menti ipsius soliditate constituens, necessitatem sollicitudinis, quam habemus cum his,
qui nobis collegii karitate iuncti sunt, sociamus. Ánnuentes igitur peticionibus karissimi
filii et fratris nostri Girardi, quem nostris tamquam beati Petri manibus Rachusie ciuitati
archiepiscopum per dei gratiam consecrauimus, et ad exemplar predecessorum nostrorum
eandem ecclesiam priuilegii nostri pagina communiuimus, statuentes: ut omnes parochias,
quas preteritis temporibus possedisse cognoscitur, eidem archiepiscopo quiete in futurum
et integre conseruentur. Insuper ad conseruacionem priuilegiorum vicem nostram ei com-
misimus in eisdem tantummodo episcopatibus, qui in priuilegiis suis leguntur; videlicet
in regno Zacholmie, et regno Seruilie, Tribunieque regno, ciuitate quoque catharinensi,
seu Rose, buduanensi Auarorum, liciniatensi, scodrinensi, driuastensi, et polatensi,
cuur abbaciis, ecclesiis et parochiis earum, cui in his, que ad ecclesiasticam perti-
nent disciplinam, ut dilectio vestra pareat, admonemus. Non enim tam illi*obtempera-
bitis, quam nobis, qui hoc illi pro nostra solicitudine per illam prouinciam cognoscimus
commisisse. Ad synodum quicumque euocatus fuerit, occurrat, nece congregacioni se de-
neget, in qua ad deum pertinentes causas nouerit esse tractandas. Quidquid causarum,
ut assolet, inter consacerdotes euenerit, eius, cui vicem nostram commisimus, examini
reseruetur, ut illo sub timore dei presule omnis ambiguitas finiatur. Nihil in eius, aut
nostram, contra hec, que constituimus, presumatur iniuriam, eius nobis relacione, si quid
referendum fuerit, innotescat. Ita enim vos ad illius ius pertinere volumus, ut ad vos
vestrarum ecclesiarum pertinent sacerdotes. Qui ergo iure sibi debito uti cupiunt, apo-
stolice sedis auctoritate concessa, per suam contumaciam imminuere non nitantur. Ut
vero vestre dilectioni ecclesie ordinacio sue permittitur sacerdotum, ita fratrem et co-
episcopum nostrum Girardum de ordinando antistite volumus consultari, cui episcoporum

consecrationem statuimus reseruari, ut eo inquisitore, atque oustode, cum certus licentie
modus imponitur, ecelesiastice discipline in omnibus ordo seruetur. Bene valete.

Ego Callixtus catholice ecclesie episcopus scripsi.

Data Beneuenti per manum Grisogoni sancte romane ecclesie diaconi cardi-
nalis ac bibliothecarii. IIII. kalend. octobris, indictione XIIII. incarnationis dominice anno
MCXXI. pontificatus autem domini Callixti II. pape, anno II.

Bullarium dubr. kako gore etr. 25. i 313.

XXXV. 1124. mjeseca srpnja.

Stjepan 11. kralj hrvatski i ugarski potvrdjuje Trogiranom i Spljetćanom ona prava, koja im
podieli kralj Koloman, obvezav se zakletvom.

Ego Stephanus Colomani regis filius, rex Hungarie, Croatie, atque Dalmatie: Anno
dominice incarnationis MCXXIV. indictione secunda, mense iulio, nono anno regni mei.
Eandem libertatem et pacem a patre meo vobis Tragurinis et Spalatinis ciuibus stabi-
litam, cum episcopo et comitibus et omnibus regni mei principibus, sub eiusdem sacra-
menti obligatione confirmo et corroboro. Ego Marcellus strigoniensis archiepiscopus laudo
et confirmo. Ego Gregorius baacensis archiepiscopus laudo et confirmo. Ego Simon
Quinqueecclesie episcopus laudo et confirmo. Ego Ambrosius episcopus iauariensis, laudo
et confirmo. Ego Cledinus ! comes laudo et confirmo. Ego Marcus laudo et confirmo.
Ego Lambertus comes laudo et confirmo. Ego Buzco Comes laudo et confirmo. Ego
Nicolaus laudo et confirmo. Ego Jacobus comes laudo et confirmo. Ego Sergius comes
laudo et confirmo.

Lucius. De Regno Dalm. et Croatiae Lib. III. C. IV. Memorie di Trau. str. 20.

XXXVI. 1124.

Ursacio biskup i vlastela kotorska, nadaruju crkvu sv. Trifuna u Kotoru.

In nomine patris et filii et spiritus sancti amen. Annó MCXXIIII. Ego Ursacius
episcopus una cum Mele priore et nobilibus catharensibus, in primis Businas Catapanus,
Georgius de Gurhana, Euaicius Bollia de Groni Crosi, Vita Dabrazze, Triphon de Do-

mana, Ursacius de Visao, Simeon Pauli, Vitalis de Grasana Derza, Sergius de Buda,

Micha de Belez, Goislauus Derze, Baliazza, bis et semel consiliarii, pulsauimus cam-
panam . donamus tumbam sancti archangeli ad ecclesiam saneti Triphonis, videlicet a
Vaize usque ad littus maris, et a littore maris usque ad Vaice, . . Si aliquis esset heres
in eadem tumba . . qui omnes unanimiter . . Quoniam nulla humana persona habet ali-
quam hereditatem in eadem tumba, extra quatuor vel quinque . . que sunt a parte
sancti Vincentii. Et hanc donationem si aliquis rumpere temptauerit, vel calumniam fe-
cerit, ex parte dei omnipotentis et beate Marie semper virginis, et omnium sanctorum

! Lucić u Memorie di Trau ima Adelfo conte.

-
22D a LL 22224. a2

e
PA .
»
$
E
u *.
. -
os
M.
ita
ci
n"
M
.*
"> '
7.
i
*s
D

ON
J .

ŠRI
9n

—-
wc E
^r "Nh
..

"UR, =
9 eei,

vues
wo

“=,

pe
*.

re X SU

ToS

"SN IX

excommunicetur, et cum condemnatis condemnetur, et ex parte nostra, quamuis pecca-
tores . . et in secundo aduentu appareant. Et sicut luminaria, que a vento extinguuntur,
extinguantur. Ego autem prefatus Ursacius episcopus, per voluntatem omnium nobilium
et auctoritate communi, propria manu scripsi.

Illyrieum sacrum. T. VI. str. 433.

XXXVII. 1129.

Mihalj biskup zadarski, daruje samostanu sv. lvana Ev. kod Belgrada, crkvu sv. Mihalja.

Almifice incarnationis Jhesu Christi, nostreque reparationis anno domini mille
simo CXXIX. abeunte, indictionis VI. elabente. Ego M(ichael) diuina fauente clementia
alme Anastasie cathedra presulante, notum facio tam presentibus, quam et remotis sta-
bile priuilegium libertatis ecclesie sanctorum Cosme et Damiani, quam ecclesiam post
reuersionem Romanie, desolacionemque ciuitatum, dux Veneziarum michi concessit abere,
quam de re maxima colleccio clericorum hac laicorum unanimes venerunt ad me, obni-
xeque rogauerunt me, ut ego concederem sibi prefatam ecclesiam, quod deo illustrante
fauorabili voluntate vel precamine istorum condonaui abbati Johanni suisque fratribus
ecclesiam M. frui diuinis officiis, pro ablucione suorum facinorum vel suorum comissorum,
quod si aliquis procax temere hoc meum exaratrum corrumpere temptauerit, habeat
maledictiónem dei et trecentorum X. et VIII. patrum, nec non et meam, iner sit ab
omnibus bonis in futuro, particeps sit cum Iuda proditore. Huius rei testes Micha, Co-
tona, Micha de Starecca, Michael de Panze, Cuzilla, Domazza. Ego Madius Vernula (sic)
sancti Michaelis hane scendulam scripsi et huius rei testis suum.

Testimonium de vinea. !

li sunt testimonii de vinea. In primis presbiter Benedictus, Pribislauo filius Bo-
lesi, Priboi, filius Vironi, Vilcouie, Dragos, Vileodruga, Golube, Prodanus, filius Vilco-
seri, Opprinna, Chropizo, Dalmozanino, Grubessa, Priben, Bratona, Dessinna, monachus
(m^?) Madius, monachus Grubessa, filius Vicussi, Cruina, Drasimir, Vilcina, filius Tolsi,
Pristauopor et Brucona et Tolima, Damianus clericus rogatus scripsi.

Polichorion. U arkivu gub. zadarskoga.

- XXXVIII. 1129.

Vrna opat monastira sv. Stjepana kod Solina, uredjuje granice gemaljah svoga monastira
(prevod talijanski).

Nel nome di Christo. Amen. L' anno della di lui incarnatione 1129. Abbate
Virna havendo la cura del monastero di san Stefano, ho procurato con ogni diligenza

! Ova biljeZka uvrácena je u rukopisu odmah izpod gornje listine, nu neznam dali se
darovanje vinograda ima takodjer pripisati višespomenutomu biskupu.

di mantenere ogni coss, et essendo da alcuni Schiavoni dato molestia al monasterio, et
non volendo io sopportarla, mi opposi, et venuto in luce (?) delle terre di detto mona-
sterio, che erano state occupate, procurai di recuperarle, et ho trovato un eredità di san
Stefano di sette pezze di terra et dalla terra di san Benedetto, fino alla cima di una
chiesa di santa Maria terra grand..me eccettuatane una pezza di san Giovanni. Et de
li, fino al fiume andando in su et venendo in giu fino alla Steniza, et fino al ponte, et
sotto il ponte, dalla fabrica fino al ponte, et chiariti li confini, ne havemo ricevuto il

frutto, et ne habiamo lasciati il possesso al monastero. Queste cose furono fatte alla.

presenza de sottoscritti testimoni. Prima di Sagarella avvocato della medesima chiesa,
di Giovanni Mila, Rusina Drago di Pirla, di Nercinna Vratina, et di Dabro suo fratello,
Otra et Ugrino suo figlio di Subri Brugog, Ponasevich, di Raiesda Cocosevich, di Ne-
sdravoj Sokolich, di Prete Alessio et di molti altri. Et io Pre Sabatio nodaro giurato
del comune ho copiato.

Documenti di san Stefano di Spalato. U knjižnici mletačkoj sv. Marka. MSS, Italiani.
Class. V. Cod LI. str. 89.

XXXIX. 1133. dne 3. studena. U Krku.

Krčani povladjuju svoga kneza Dujma, da bira prineske za popravljanje grada Krka i ga
mletački poreg.

Anno MCXXXIII. die III. nouembris Dominus Dominicus vegliensis episcopus,
in suo episcopali palatio, una cum iudicibue ciuitatis pro communitate Veglie ex una
parte, et dominus Duymus comes ex altera conuenerunt, ut colta, que apud commune erat
pro urbe reparanda, et aliis expensis fiendis, nuntiisque mittendis, et strena Venetis darida,
predicto comiti promittenti singula exequi concessa fuit. etc. !

Illyricum sacrum F. V. str. 229.

XL. Oko g. 1134.

Crnota pop, daruje samostanu sv. Benedikta u Spljetu njeka sela.

In Christi nomine. Quod constat actum diuino iudicio, non potest corumpi hu-
mano. Et ideo ego presbiter Cernota recordacionem facio de territorio meo posito in

Dolcio de Conscaco, iuxta territoria sancti Domnii, que equaliter in longum ad orientem :

respiciunt, tendentes ad aque antiquum conductum, pro meta supra quod est aliud terri-
torium sancti Domnii, quod territorium Doleci dono pro remedio anime mee et meorum
parentum monasterio sancti Benedicti in perpetuum, sicut michi comm'ssum fuit a meis

! Iste godine 1133. bijaše učinjen njeki ugovor ad strane Mletćanah s krčkim knezom
Dujmom, kojim ee grad Krk stavi pod zaštitu mletačku, s obvezom da će svake godine plaćati
njeki danak poradi toga što su Mletćani pomogli Krčanom proti njekim gusarom. Gl. Cicogna Iacri-
zioni Veneziane T. IV. iz rukopisa knjižnice sv. Marka: Storia della famiglia Frangipane.

parentibus. Insuper dono eidem monasterio terram, quam sub . . terras eiusdem mona-
sterii. Dono eciam terram unam in Gladnico prope .. . ex parte orientis, ita iamen,
quod de ipsis terris nullus meorum eredum contradicere possit, vel partem petere ali-
quam, sed in ipso monasterio remaneat iure perpetuo. Si quis vero, quod absit, spiritu
diabolico inflatus, per aliquam fraudem ipsas terras ab ipso monasterio abstraere volu-
erit, dei omnipotentis iram incurrat, et malediccionem CCC decem et octo sanctorum
(patrum), ac duodecim apostolorum, ac cum Juda proditore in inferno dampnetur, et
blasfemiam eternam et premium optineat. Hoc autem fuit factum coram Grubce Salatii,
atque Sabacio Tiueri diacono. Et ego Duimus clericus de mandato dicti presbiteri Cer-
note, sicut audiui a suo ore, ita scripsi propria manu et testis sum ad predicta.

Matica na pergameni u arkivu kaludjericah sv, Marije u Zadru, medju pismi splietskog
samostana sv. Benedikta.

XLI. 1184. 28. travnja.

Felicijan nadbiskup ostrogonski, dosudjuje biskupiji sagrebačkoj šumu u Dubravi, koju je nje-
koč kralj Ladislav, utemeljiv biskupiju zagrebačku, darovao istoj biskupiji, a posvojit ju hotio
najprije njeki Sudenja, a £a njim knez Adilbert s inimi plemići,

In nomine patris et filii et spiritus sancti. Amen. -

Regnante nobilissimo rege Ladislauo, strigoniensis vero ecclesie primatum Acha
gubernante, et baaciensi archiepiscopo Fabiano existente, vesprimensi episeopo Cosma,
palatino comite Jula, semegiensi comite Grab, predictus rex diuina gratia inspirante,
horum ceterorumque nobilium consilio zagrabiensem constituit episcopatum; videlicet ut
quos error idolatrie a dei cultura extraneos fecerat, episcopalis cura ad viam veritatis
reduceret. Ad instruendam igitur huius plebis ignorantiam, quendam boemicum venera-
bilis vite virum, nomine Duch, idoneum reperit, quem eidem ecclesie pastorem per
suum capelanum Francicam delegauit, qui etiam illi ecclesie officinarios de semigiensi
et zalensi comitatu ordinauit. Preterea alter capellanus Cupan nomine, precepto eiusdem
regis, dedit eidem ecclesie populum de Dumbroa cum terra et silua sibi appendente.
Transacto igitur non paruo tempore, regnante rege Stephano, predicto vero Francica
illius ecelesie episcopatüm tenente, a quodam viro nomine Sudengna, de predicta silua
ecclesie iniuria illata est. Quod episcopus egre ferens, ad regis patrocinium confugit, qui
totam causam Feliciano strigoniensi archiepiscopo discutiendam commisit. Illius igitur
ecclesie aduersarii ad iudicium vocati, cum ad determinatum. diem venire noluissent,
nec L. pensas secundum legem terre persoluere potuissent, archiepiscopi iudicio predicta
silua per pristaldum Ysaac nomine ecclesie restituta est; et quamdiu Francica illi ecele-
sie prefuit, nullus ei aliam iniuriam inferre presumpsit. Defuncto igitur rege Stephano,
piissimus Bela diuina gracia largente Pannonie sceptra feliciter gubernanda suscepit,
cuius gracia predictus Franciea ad baaciensem archiepiscopatum translatus est, zagrabi-
ensi vero ecclesie Macilinus iherosolomitanus canonicus, episcopus ordinatus est. Tercio
igitur episcopatus sui anno, Adilbreth frater Kaladini comitis, sumigiensis comes, una
cum Clanisa et Petro fratre eius, et Sudangna, aliisque quam pluribus eiusdem terre
melioribus, de predicta silua in concilio waradiensi, tempore Walterii episcopi, ante

Felicianum strigoniensem archiepiscopum litigium renouauit. Cuius iudicio II. episcopi,
videlicet Francica baaciensis, et Macilinus zagrabiensis, salua episcopali dignitate, pro
iusticia sancte ecclesie veritatem dixerunt, III. vero de nobilioribus eiusdem ecclesie,
scilicet Barkis, Mahal, Dersihna, super sacrum altare waradiensis ecclesie in presentia
canonicorum iurauerunt, Augustino strigoniensis ecclesie canonico existente pristaldo.
Quod factum est anno dominice incarnacionis MCXXXIV. epacta XXIII. VI. kalendas
maii. Archiepiscopus vero volens suum iudicium inmobile permanere, alterum eis pri-
staldum, nomine Marcellum, filium Gira comitis, dedit, qui priore pristaldo, silicet pre-
dicto Ysaac, premonstrante singulas metas renouauit, et ecclesie siluam ea condicione
restituit, ut nullus in ea omnino sine consensu episcopi quicquam agere presumat, vel
(v)enando, vel aliquid de ea auferendo, vel intromittendo. Huius rei testes sunt archi-
episcopi iudicio assidentes: Ni^olaus nitriensis episcopus, Euzidinus comes de Saunic,
Geuril filius Andree comitis. Laurencius filius Salamonis canonicus waradiensis ecclesie,
Benedictus custos, Opus decanus, Sebastianus.

Iz vana. Priuilegium Ladislai regis super constitucione Zagrabiensis episcopatus. Priui-
legium canonicorum. Na okrajku s jedne i druge strave prerezana 9, velika pismena.

Pisano na pergameni, pismeni 12. vieka. na njekih miestih razderan je kver, te se mogu
njeke rieči težko pročitati. Nalazi se u nadbiskupovom arkivu u Zagrebu, Privilegia Br. 1. Gl,
1. Tkalčić. Povjestni spomenici zagr. bisk, knj. I. str. 1.

XLII. 1154.

Mihalj, nadbiskup zadarski i Petar knez grada Zadra i vojevoda čitave Dalmacije, riešavaju
parbu glede njekih zemaljah, ležećih u Bravcu (Obrovcu) vodjenu medju samostani sv. Krše-
vana à sv. Marije.

+ Anno domini millesimo centesimo XXXIV. indictione XII. presidente cathedre
beate Anastasie M. archiepiscopo, Petro comitatum Jadere, totiusque Dalmacie princi.
patum feliciter procurante. Orta est contentio inter abbatem sancti Grisogoni cum mo-
nachis suis, et abbatissam sancte Marie cum monialibus suis, propter quasdam terras in
Brauizo, que sunt subtus ecclesiam beati Petri ab occidente. Nam ut est cupido et aua-
ritia seculi presentis, dicebat abbatissa, terras esse suas, quas abbas cum fratribus suis:
veris indiciis et equiasima ratione ostendebant et fuisse et esse suas, Vtraque igitur parte
inter se minime conueniente, venerunt tandem in episcopium, et steterunt coram archi-
episcopo, comite, iudicibus, et ceperunt huius rei causam studiose perquirere. Pro parte
monasterii sancte Marie certabat Zanizus, filius Vitaze prioris, aduocatus illarum. Diu
autem inter se illis litigantibus, iudices causam subtilissime discutientes, reppererunt
equiorem et iustiorem, tam assertione verborum, quam exaratione litterarum, quamque
etiam memoria quorumdam presentium, qui causam noscebant, rationem monachorum.
Sed nullum inposuerunt finem, Conuersi vero ad Zanizum, dixerunt: Si testes idoneos
haberent, qui exploratius propositi negotii causam nossent. Tunc confessus est, quod ha-
berent archidiaconum Maium testem qui interfuerit, cum Gregorius archiepiscopus iudi-
ciali ratione terras illas diuiserit. Tunc missi sunt duo ingenui viri, unus Fuscus diaco-
nus, plebanus sancte Marie, et alter laicus Prestancius Fera ad archidiaconum, interro-

gare eum, si res se ita abet, sicuti Zanizus et moniales autumabant. Árchidiaconus autem,
utpote venerandus senex, nec a veritate declinans, cepit detestare et contradicere, quod
nunquam ibi fuiss-t, nec hoc agi vel vidisset, vel audisset. Tunc confusa pars monialium,
pre verecundia nichil iam dicere potuerit, Tune dati iudices, data sentencia, utramque
partem habire preceperunt. Dein paucis interiectis diebus, salubri roborati auxilio, abbas
et ceteri fratres, adeuntes archiepiscopum, simul et comitem, rogauerunt eos, ut se parum
vexarent et exirent videre terras illas, et secundum antiquam dationem et dispositionem
sic roborarent et firmarent, quatenus deinceps nullum litigium, nulla contencio posset
oriri inter duo predicta monasteria, quod et factum est. Perrexit igitur Michahel archi-
episcopus cum clericis aliquibus, quorum nomina hec sunt: Gaudius archipresbiter, Micha
diaconus, filius Strezicaze, Lawmpridius clericus, filius Marichne, Petrizus clericus, filius
Camassi; deinde Petrus comes cum proceribus suis, quorum nomina hec sunt: Maius
Zambata, iudex, Grube. iudex, Zanizus aduocatus, Bergullus aduocatus, Prestancius Fera,
Vitaza, filius Stance Dassare, Bratona frater comitis, Mandreius, et alii plures. Abbas
cum suis, et abbatissa cum suis, et sic peruenerunt ad ecclesiam beati Petri, et per osten-
sionem analium et recordationem veteranorum inuenerunt, quod medietas coquine, quam
edificauerant homines sancte Marie, staret in terra sancti Chrisogoni, sed precatu archi-
episcopi, pariter et comitis et abbatisse, et omnium clericorum et laicorum ibi presentium,
consensit abbas et reliqui fratres, ut miteretur linea ab angulo ecclesie interioris, hoc
est extra turrim, quia turris ecclesia (sic) est beati Chrisogoni. Et missa est linea ab
angulo ecclesie, parum in obliquum, in apuilonem, ita ut tota coquina sit eis concessa,
et sic monachi ad terminos terre sue magnos lapides fundotenus locauerunt, in quibus
etiam lapidibus litteram G. imprimerunt, ut extra hoc terminos non liceat hominibus
sancte Marie in occidentem vel pedem ponere, vel quodeumque animal minare.

Matica na pergameni. U zadársk. gub. arkivu. Cass. XVIII. 446.

XLIII. 1137.

Bela II. kralj ugarski, podieljujući dozvolu njekomu knezu Martinu, da može darovati svoja
posjedovanja samostanu sv. Petra u Čataru, 4 salajskoj županiji, spominje takodjer njeke po-
sjede us Muru i preko Drave, kao i Šemovec (Semeza) u gagrebačkoj biskupiji. (U isvadku.)

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Notum sit omnibus sancte dei ecclesie
cultoribus, tam clericis quam laicis, quod rex Bela inclitus, in conuentu strigoniensi, ubi
filio suo Ladislao, communi regni consilio, bosnensem ducatum dedit, in insula abbatie
monialium, ubi ecclesia s. Marie, archiepiscopo Feliciano presidente, et ceteris episcopis
presentibus, scilicet Machario, Saulo, Martyno, Petro, Waltero, Zacheo, Macelino (zagrabi-
ensi) et curiali comite Francello .. His nihil contradicentibus, Bela rex concessit Martino
comiti ad placitum sua ordinare. Gratiam quam pater concesserat, concessit succedens
filius in regnum Geuczha, presente Belos duce, et Hitelano preposito, Quuchino preposito,
et Calixto et Iuliano comite et Rolando Predium Chiatarii, in quo monasterium eat edi-
ficatum, quod erat cum fratribus suis commune, cambiuit mutando a filiis Andree, cum
parte de terra, quam habebat in Beschen, non ultra aquam Muram, sed citra, pars Alexii
data est. ..

Item dedit predium de Zala, quod sibi dedit rex, quesitor a rege dominus pre-
staldus Seraphim, frater eius, ubi datum est sibi illud predium, interfuerunt hi proceres:
Iula, Salamon centurio, San centurio, kenez Petrus, istis dati sunt numi in recordationem.
Ibidem sunt duo aratra cum sex mansionibus et decem domibus, et seruiant abbati,
qualiter preceperit, sed si abbati placuerit, dent filias liberis et ducant de liberis, quo-
rum nomina hec: Donamer, cum duobus filiis, Didec cum filiis, Radosta, Dracem, Sadem,

.Blasius filius. Grapo, Cace, Budissa, Pribizla, Odila. Predium Fertew eum uno aratro et

tribus mansionibus, predium Galani, quod dedit rex pro suo predio, scilicet Sar, quod
datum est episcopo (zagrabiensi) Macellino, dedit monasterio cum decem mansionibus.
. . . Terram, quam emit a Symeone filio Nicolau comitis, ultra Dravum, centum penais et
duobus dextrariis, dedit monasterio. Terram quam habuit gratia Stephani (IL) regis in
zagrabiensi parochis, scilicet Semeza, quesitor Georgius comes, filius Saul, pristavdus'
Weng, filius Radoan. etc. .

Čitavu listinu priobći Bernardo Pez, Codex dipl. T. VI. col 355. iz knjižnice admontske
i Fejer Cod. dipl. R. Hung. T. II. str. 88.

XLIV. 1138.
Bela I[. kralj hrvatski i ugarski daruje, nadbiskupiji spljetskoj crkvu sv. Marije u Solinu.

In nomine domini nostri Jhesu Christi. Anno ab incarnatione eiusdem millesimo
CXXXVIII. indictione prima. Ego B(ela) dei gracia Hungarie, Dalmacie, Chroatie, Ra-
meque rex, do ecclesie spalatensi, pro remedio anime mee meorumque successorum, et
tibi Gaudio predicte matris ecelesie archiepiscopo, ecclesiam sancte Marie, que est Sa-
lone, cum omnibus appendiciis suis, tam mobilium, quam immobilium rerum, et cum mo-
lendinorum redditibus, ut nulli omnino hominum, nisi prenominate ecclesie spalatensi,
reddatur tributum. Et quicumque nostro priuilegio (cont)rarius assistere voluerit, iratum
habeat trinum et unum deum, et habeat maledictionem sanctorum patrum, insuper no-
stram iram incessanter incurrat, et decem libras auri componat, medietatem in regali
palatio, et medietatem ecclesie, cui iniusticiam fecerit, et hec cartula maneat in sua
roboracione.

Prepis u spljetskom arkivu. Mensa episcopalis. -

XLV. 1138. 24. svibnja. U Lateranu.

Inocencio I1. papa, podjeljuje nadbiskupu spljetskomu Gaudiju, plašć na molbu kralja ugar-
8koga Bele II.

Innocentius seruus seruorum dei, venerabili fratri. salonitano archiepiscopo sa-
lutem et apostolicam benedictionem. Sicut beati Gregorii testatur auctoritas, et tam ve-
terum quam modernorum gestorum monumenta declarant, examinatio et consecratio sa-
lonitani archiepiscopi ex antiqua institutione ad romanum pontificem specialiter per-

tinet. Quocirca in sanctam romanam ecclesiam grauiter deliquisse, et claues beati Petri
ausu temerario euacuare voluisse dignosceris, dum spreta dignitate sedis apostolice, ad
aliam prouinciam conuolasti, et contra veterum consuetudinem, a strigoniensi archiepi-
SCopo consecratianem suscipere attentasti. Lieet ergo vehementer excesseris, licet contra
stimulum calcitrare molitus sis; quia tamen dilectus filius noster Bela rex Hungarie
pro te multoties apud sedem apostolicam per litteras et nuncios intercessit, ipsius tandem
precibus condescendimus, et per dilectum filium nostrum Ubaldum diaconum cardinalem, '
virum siquidem honestum, et litterarum peritia eruditum, fraternitati tue pallium, ponti-
ficalis officii plenitudinem, signum humilitatis et iustitie destinamus; ut videlicet eo his
diebus utaris, qui in ecclesie tue scriptis authenticis continentur. Tua itaque interest ita
te erga beatum Petrum deuotum et humilem in omnibus exhibere, ita te in eius obse-
quio exercere, et preceptis apostolicis obedire, ut hac gratia dignior valeas inueniri, et
nos de tue actionis studiis exultare possimus. Preterea episcopos per Dalmatiam consti-
tutos suffraganeos, quibus Salona tempore suo rutilando utebatur, sancte spalatine eccle
sie, ubi corpus sancti Domnii discipuli beati Petri requiescit, cum omni reuerentia obe-
dire sancimus, quem unum totius Dalmatie metropolitanum in salonitaua ecclesia fore'
scimus, iuxta quod in decretis nostris comperimus. Item quia per vestras litteras con-
questi estis de suffraganeis recusantibus venire ad concilium sancte salonitane ecclesie
metropolitane, nos ita statuimus, ut in Dalmatia nullo alio in loco synodus, ' preter in
vestra metropolitana ecclesia celebretur, et ibidem omnes suffraganei prefate ecclesie
salonitane more solito consecrentur. Datum Laterani IX. kal, iunii.

Lucius de regno Dalmatie et Croatie Lib. III. cap. XI. Farlati Illyricum Sacrum.
III. p. 173. I

XLVI. 1142. 11. lipnja. Na brdu Tiburtinu.

Inocencio II. papa nalaže knegu i obćini dubrovačkoj, da častno primu svoga nadbiskupa An-

driju, kojemu on podieli nadbiskupski plašć.

Innocentius episcopus seruus seruorum dei, dilectis filiis, clero, P. comiti, et po-
pulo ragusiensi catholico, salutem et apostolicam benedictionem. Ex ipsius redemptoris
nostri Jesu Christi domini constitutione sancitum est, ut romana ecclesia in beati Petri
apostoli fide et confessione fundata, uniuersis per orbem terrarum debeat ecclesiis proui-
dere. Unde nos, qui licet indigni loco eiusdem apostolorum principis residere conspicimur,
omnes ecclesias in eiusdem fidei sinceritate et unitate cupimus confirmare, et in unius
compage corporis indissolubiliter solidare. Ideoque venientem ad nos venerabilem fratrem
nostrum A(ndream), archiepiscopum vestrum, debita benignitate suscepimus, et inter

! Ovaj Ubaldo, rodom iz Luke od porodice Accingola, bje imenovan djakonom kardinalom
od pape Inocenca II. sa naslovom sv. Marije in via lata.

Kasnije postade presbiterom kardinalom od sv. Praksede i biskupom ostienskim i veli-
trenskim, napokon godine 1181. dne 1. rujna, rimskim papom, pod imenom Lucija HI. + 25.
studena 1185. U pečatnicah pape Inocenea II. dolazi isti kardinal Ubaldo podpisan od god.
1135—1143.

fratres nostros, prout decuit, honorauimus. Palleum quoque, videlicet pontificalis officii
plenitudinem, humilitatis et iustitie signum, secundum quod predecessoribus suis a sede
apostolica concessum est, sibi indulsimus. Ipsum itaque cum gratia sedis apostolice et
litterarum nostrarum prosecutione ad vos remittentes, uniuersitatem vestram rogamus,
monemus, et monendo precipimus, quatinus tanquam patrem et pastorem vestrum benigne
recipiatis, diligatis, et honoratis, et debitam ei obedientiam et reuerentiam humiliter
exhibeatis.

De ordinationibus (?) vero Rogerii a Petro Leonis . . preces eius audire nequiuimus,
quoniam in concilio, quod in basilica saluatoris domino presidente celebrauimus, ordina-
tiones ab ipso, et aliis hereticis et scismaticis factas, euacuauimus et irritas esse cen-
suimus. Datum in monte Tiburtino III. idus Junii.

Iz rukopisnog bularija dubrovaókog str. 259.

XLVII. 1142. 11. lipnja. Na brdu Tiburtinu.

Inocencio Il. papa, pošilja Andriji nadbiskupu dubrovačkomu nadbiakwpski plašć, potvrdjujući
povlastice njegove crkve.

Innocontius seruus seruorum dei, venerabili fratri Andree Ragusii ciuitatis an-
tistiti, elusque successoribus canonice promouendis in perpetuum. Ex commisso nobis
apostolatus officio, fratribus nostris tam vicinis, quam longe positis, paterna nos conuenit
prouisione consulere, et ecclesiis in quibus domino militare noscuntur, suam iustitiam
conseruare, ut quemadmodum disponente domino fratres vocamur jn nomine, ita nihilo-
minus conprobemur in opere. Iustis itaque postulationibus tuis debita benignitate gratum
impertientes assensum, sanctam Raguseorum ecclesiam, cui deo auctore preesse dinosce-
ris, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et presentis scripti priuilegio com-
munimus. Sane quascunque parochias eadem ecclesia vestris temporibus iuste possedisse
dignoscitur, tibi tuisque successoribus integras permanere sancimus; scilicet Zachulmie
regnum, et regnum .Seruilie, Tribunieque regnum, ciuitatem quoque catharinensem seu
Rose, atque buduanensem Auarorum, uliciniensem atque scodrensem, nec non driuasten-
sem et polatensem .cum abbatiis, ecclesiis et parochiis earum. Preterea decime, posses-
siones, predia, seu cetera bona, que ipsa ecclesia in ecclesiis, in villis, in colonis seu
colonabus, in agris aut aquis, siue aliis rebus, dioecesane et proprietarie dispositionis
in presentiarum iuste et canonice possidet, quecumque etiam in futurum liberalitate prin.
cipum et oblatione fidelium rationabilibus modis poterit adipisci, firma vobis et illibata
seruentur. Pallium quoque pontificalis videlicet officii plenitudinem, humilitatis et iustitie
signum, ad ,missarum solempnia celebranda tibi concedimus, quo hiis diebus uti memi-
neris, quibus a sede apostolica predeccesoribus tuis concessum fuisse dinoscitur. Studeat
itaque tua fraternitas plenitudine tante dignitatis suscepte ita strenue cuncta peragere,
quatinus morum tuorum ornamenta eidem valeant conuenire. Sit vita tua subditis exem-
plum, ut ex ea cognoscent, quid debeant appetere et quid cogantur vitare. Cure tibi sit
magis hominibus prodesse quam preesse. Non in te potestatem ordinis sed equalitatem
oportet pensare conditionis. Stude, ne vita doctrinam destruat, nec rursum vite doctrina
contradicat, memento, quia ars est artium regimen animarum. Ecce frater in Christo

karissime, hec sunt pallii, ista sunt sacerdotii, que omnia facile Christo adiuuante adim-
plere poteris si virtutum omnium magistram, karitatem cum humilitate habueris, et quod
foris habere ostenderis, intus habebis. Consecrationem vero tuorum successorum nobis
nostrisque successoribus in perpetuum reseruamus. Decernimus igitur ut nulli om nino
hominum liceat eandem ecclesiam temere perturbare, aut eius possessiones auferre, et
ablatas retinere, minuere, et temerariis vexationibus fatigare. Sed omnia integra conser-
uentur, tam tuis, quam clericorum et pauperum usibus profutura. Si qua igitur in fu-
turum ecclesiastica secularisue persona huius nostre constitutionis paginam sciens contra
eam temere venire temptauerit, secundo, tertioue commonita, si non satisfactione con-
grua emendauerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se diuino iudicio
existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sanctissimo corpore ac sanguine dei et
domini redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districte
ultioni subiaceat. Cunctis autem eidem iura seruantibus sit pax domini nostri Jesu
Christi, quatinus et hic fructum bone actionis percipiant, et apud districtum iudicem
premia eterne pacis inueniant. Amen, Amen.

Ego Innocentius catholice ecclesie episcopus as.
+ Ego Albitius hostiensis episcopus ss.
T Ego Octavianus diaconus cardinalis s. Nicolai in carcere ss.
T Ego Nicolaus diaconus cardinalis s. Palatii ss.

Datum in monte Tiburtino per manum Gerardi s. romane eclesie presbiteri car-
dinalis ac bibliothecarii III. idus iunii, indictione quinta, incarnationis dominice anno
MCXLII pontificatus vero domini Innocentii secundi pape anno XII.

Iz rukopisnog bularia dubrov. str. 480. Farlati T. VI, 63 ima samo odlomak iste pecatnice.

XLVIII. 1142.

Gejza kralj hrvatski $ ugarski, potvrdjuje Spljetćanom stara prava.

G. dei gratia Hungarie, Dalmatie, Croatie, Rameque rex. G(audio) suo archi-
episcopo, Cerneche comiti, omnibusque urbis Salonitane proceribus, gratiam cum salute.
Litterarum vestrarum intelligentiam diligenter, ut oportuit animaduertimus, in quibus
et vos nostro compati dolori pro patris nostri obitu, et regie congaudere dignitati tota-
liter nobis adherendo fide plena asseruistis; qua de re grates vobis, vestrisque contri-
bulibus (conciuibus?) habemus, et habere volumus non modicas. Laudabiliter etenim
nostri decessores vos dilexisse comprobantur, cum in fide firma erga nos habita, tam
vos, quam vestros conciues perseuerare videamus; unde et potiori gratia vos complecti
et volumus et promittimus. Placuit itaque ut petitioni vestre libentissime annueremus,
nam et priuilegium vestrum, prout voluistis, corroboramus, antiqua lege patrum nostro-
rum, et vos ampliori dilectione, ut diximus, amplecti volumus et promittimus.

Iz pismohrane kaptola spljetskog. Farlati Illyr. Sacram T. III. p. 174.

XLIX. 1142. mj. svibnja. U Spljetu.

Gejsa kralj hrvatski i ugarski, ponavlja Spljetćanom zakletvu kralja Kolomana, glede čuvanja
njihovih pravah.

Anno dominice incarnationis MCXLII. indictione V epacta XXII currentibus
TII. mensis maii, anno secundo regni mei. Ego Geysa rex Hungarie, Chroatie atque Dal-
matie iuro super sanctam crucem urbis spalatensis principibus firmam pacem et liber-
tatem, mihi quoque et successoribus meis tributarii, aut angariarii ne sitis; episcopum
vero aut comitem, quem clerus aut populus elegerit, confirmabo, et lege autiquitus con-
stituta cum vestro iudice uti permittam vos, preterquod introitus portus ciuitatis de ex-
traneis duas partes rex habeat, tertiam comes ciuitatis. In ciuitate vestra neminem Hun-
garorum, vel alienigenarum habitare permittam, nisi quem voluntas vestra expetierit. Cum
autem ad vos coronandus, aut vobiscum regni negotia tractaturus venero, nemini ciuium
vis inferatur domorum suarum, nisi quem dilectio vestra susceperit. Iudicem inter vos
et extraneos a me constitutum, vobiscum in ciuitate sedulo commorari volo, nec eum
extra urbem alias proficiscentem sui precepto aut sigillo a vobis causa placitandi sequen-
dum concedo. Si quis vestrorum per meum regnum terra, marique negotia exercuerit,
mihi aut alicui nostrorum hominum ex proprio commercio nullum persoluat debitum |
obsides a vobis nullo modo recipiam, sed in curia nostra seruire volentibus rogam im-
pendam, et morandi siue discedendi ad suum velle, facultatem obtineant, nullamque supe?
hoc molestiam inferam. Ac si forte aliquem dominium meum aggrauare videbitur, et
urbem vestram exire voluerit, secure cum uxore et filiis, et familia, et omnibus suis bonid
quocumque sibi placuerit eat. Hec autein omnia absque fraude et ingenio ac detrimen-
to ciuium vel ciuitatis in aliquo attinente obseruabo,

Sacramentum hoc a rege et archiepiscopo Muchia (?) confirmatur est. Ego bachí-
ensis archiepiscopus laudo et confirmo. Ego Martinus agriensis episcopus laudo et off
firmo. Ego Paulus vesprimiensis episcopus laudo et confirmo. Ego Verblen zagrabiehsis
episcopus laudo et confirmo. Ego Zacheus iauariensis laudo et confirmo. Ego Joatines
quinqueecclesiensis episcopus laudo et confirmo. Ego Paulus canadiensis laudg et
confirmo.

Farlati. Illyricum Sacrum T. III p. 175. Farlati stavi ovu listinu pogriešno u godinu 1143.
s kojom se neslaže indikcija V. niti epakta 22. niti concurrens III. Jer indikcija V. pada u g.
1142. isto tako i epacta 22. i concarrens III.

L. 1142.

Gejza II. kralj hrvatski i ugarski, potvrdjuje darovanje crkve sv. Marije kod rieke Soline,
nadbiskupiji spljetskoj.

Anno ab incarnatione domini nostri Jhesu Christi MCXLIII. Ego Geycha, dei.
gratia Hungarie, Dalmatie, Chroatie, Rameque rex. Confirmo ecclesie spalatensi et tibi
Gaudine, archiepiscope, ecclesiam sancte Marie, que iuxta riuum salonitane ciuitatis est
sita, cum omnibus suis appendiciis, tam in terris, quam in vineis atque hominibus, sine

molendinis; habendi, possidendique potestatem obtineas, uti a predecessoribus meis, Co-
lomano, Stephano et nouiter a patre meo Bela, iure fuit regali concessa, annuentibus
cunctis nobis episcopis siue proceribus, predictam institutionem sanctimus. Et si quis
contra nostrum priuilegium aliquid frangere vel machinare voluerit, regalis gracie pri-
uetur beneficio.

Prepis u spljetskom arkivu, Mensa episcopalis.

LI. 1144. U Spljetu.

Crnota pop, daruje samostanu sv. Benedikta wu Spljetu, njeku semlju pod Kilom, sa svim svojim
- ^ imulkom. Kasnije opisuju se medje darovanoga po njemu posjeda.

“a

In nomine sanete et indiuidue trinitatis. Anno igitur sacram postquam Christus
carnem sumpsit ex uirgine. M (C quadra)gesimo V. (IV) per indictione vero VII. Tem-
poribus autem regnante Geuza, Ungarie rege, atque Bellosi bani, in ciuitate nostra
spalatina sedem beati Domnii regente Gaudius archiepiscopus, comitatu vero obtinente
(Cerne)eha prior, hoc conscriptum, ut posteris ad memoriam fieret. Magnum est prouisi-
onis consilium suas antea ordinare ac dispensare facultatula, (sic) prius quam metu
mortis quis possit arguere. Idcirco ego Cirnota . . et quod non meis meritis sed dono
gracie spiritus sancti infra sacerdotalem numerum dignatus presbiter aduocare, (corpore)
',sanus, et sana mente, integroque consilio, nichil in me infirmitatis vel mortis adhibens,
.nam (ut dixi) superius, sanus et sana mente, fretus diuino consilio, apud memet ipsum
tractaui, quemadmodum debeat obseruari. H(eredita)rium vero sanctum Benedictum meis
seu meorum genitorum acquisitis facere disposui. Nam pro remedio anime mee, meorum-
que genitorum esse credo quiequid sacrosanctis preuenimus ecclesiis. Nec abesse existimo,
quod ibidem pro bona voluntate conferimus, ubi nos in perpetuo reddimus possessores.
"Unde hoc ordine sanctum Benedictum heredito, scilicet hereditate, que in loco, qui scla-
uonica lingua Pot Cileo nominatur, quam olim antecessores mei a suis antecessoribus
possiderant. Denique vero ipsi pro suis animabus suorumque defunctorum in predicto
monasterio perpetualiter condonauerunt. Ego autem non tantum ipsum territorium sed
eciam cuncta mea vel meorum genitorum acquisita mobilia et inmobilia, empta seu do-
nata, domos, agros, vineas, aurum vel argentum, siue cruccellas, ac me ipsum in eodem
monasterio trado, tamen, ut dum diuina pietas hac in fragili vita viuere permiserit, de
sepe dicto monasterio adiutis consiliis, auxiliis et sustentacionibus esse debeat. Post-
quam vero anima a corpore egredierit, omnia mea, vel meorum genitorum, que in pote-
state visa fuerint, in iam dicto monasterio perpetualiter permaneant. Insuper autem omnibus
tam modernis quam et futuris sub hac voce contestor, quod in ipso territorio nullum
meorum heredum aut extranea persona partem vel societatem habet, sed.absque omni
calumpnia alicuius persone in predicto monasterio . . meis antecessoribus, sicut supra
scriptum continet, traditum esse sciatis. Ita et ego confirmo. Si quis quod absit, fretus
vel infamatus diabolico spiritu, cum fraude et malo ingenio ipsam hereditatem a sepe-
dicto monasterio abstraere voluerit, ac paginam hanc huius nostre ordinacionis violare
temptauerit, habeat iram cuncta potentis dei, et maledictionem CCCX et octo sanctorum
patrum et de duodecim apostolis, atque cum Juda domini proditore in infernum manci-

petur. Hec vero pagina testamenti ante presenciam nobilium virorum, seu eciam quorum
eum consilio, facta est, quorum nomina nunc dicemus: in primis Nosdre, abbas sancti
Stephani, Grubice Salati, qui et subdiaconus, Sabacius Tiueri, subdiaconus, Dragus Pirle,
Mille Lapstici filius, Dabrana Gumai.

His ita peractis, alio igitur tempore, quidam domini, vel (nec?) supra maledictionem
metuentes, immo diabolico infamati spiritu, scilicet Stephanus, suoque cum fratre Bacula
proterue agentes, in nos insurrexerunt, et hereditatem quam a presbitero Cirnata, seu a
suorum antecessorum in monasterio sancti Benedicti dederant, abstraere intenderunt, di-
centes: illorum heredes esse. Cum quibus ante presenciam Johanni -comitis, Petrus Gri-
eine iudici, ac aliorum nobilium litigium habuimus, quos per iusta iudicia deuicimus.
Judicium vero nobis taliter dederunt, ut a terra quas ipsi furtiue et absconse tenebant,
fora(s) expeteremus, ac eciam frumentum earum abstulissemus, quod et ita non diu mo-
rante adimpleuimus, quia mendaci inuenti erant. Et hoc in tempore abbatisse Chazze,
Sc(edin)ne vero Casarius qui et aduocatus, Micha Pradani, Gaudius Sirizi presbiter, Gru-
bice Sungari atque Dirsko. !

Igitur vero, ego abbatissa Chazza, sepe preponens ad. predictam hereditatem que
Pot Cileo est, quem presbiter Cirnata dedit, adere, et nomina locorum unde est ser
bere, quod optaui adinpleui et scripsi. In primis vero parum subtus capella, ubi eius
antecessorum cadauera iacent. Ex parte occidentis inter capella et calle antiqua,
et tendit sursum in parte orientis, usque ad vallem que sclauonice dicitur Tirstenic,
latine vero Calamet, exinde autem sursursum (sic) in parte aquilonis ad Grip-
pam, que est iuxta agro, in quo sunt petre, que sclauonice Brus nuncupantur. Exinde
vero deorsum in valle, et de valle sursum usque ad ripam, que est parum subtus pu-
teum, in qua sunt tres petre, una super altera, ex cacumine illius ripe, sursum ad agro,
que in modum velis, qui sclauonice Jedro vocatur. Iterum a capella que supradiximus,
infra eadem capella et macerie usque ad magnum arborem, et de arbore usque ad ter-
ram sancti Stephani, et de eadem terra, usque ad puteum, qui est cum dubus (sic) co-
ronis, et de puteo sursum ad macerias et de macerias ad agro iterum qui vocatur Jedro.
Hec vero omnia sicut scriptum continet, in circuitu sancti Benedicti sunt, nisi sola terra
sancti Stephani, que interiacet, non est, et est terra in valle que sclauonice Cladiue nun-
cupatur, de una terra usque ad aliam terram in longitudine continens, et intraiacet infra terra
que Godimirscina sclauonice nuncupatur, quas Budico tenet, scilicet predicta terra unum vre-
tenum ? et medium et vineam que est a Graniza. Et ibidem ex alia parte Cladiue, ex parte
pelagi, una magnavalle, et continet usque ad excelsum saxum. Ex parte borree sunt due
magne pecie de terra, quarum adiacet ex parte orientis terra sancti Johannis de fonte, et
ex parte occidentis adiacet terra nobilium Spalatinorum, et ibidem subtus ipsum saxum sunt
ripe non modice. Hec sunt vero nomina virorutn, qui introductione et ostensione huius terri-
torii fuerunt. In primis quoque duo. nostri aduocati: Petrus, Girgutelli filius, et Vulcina .
Viti, archipresbiter de Cilco nomine Vilcotta, Beros qui Agimbo (a Gimbo?) premitur,
Iuan, Chualis, nepos Arseni, Tollinna de Brechle, Gruban Zanici, qui est ostensor pre-
dicti territorii, Musco Jadreiz, Dragos Siloe, Milesa nepus Ozor, Rugona, filius Striani,
Stephanus cum, suo fratre Bacula, ibidem vero Micha Malanarate, * Sabacius clericus.

Suvremeni prepis na pergameni u arkivu kaludjericah sv. Marije u Zadru.

1 Tkalčić je čitao: Virss, * Jedan vreten ima 12 gvozdah ili klaftarah. ?ili incola Narate ?

LII. 1145.

Pop Crnota, čini oporuku na korist samostana duvnah sv. Benedikta u Spljetu.

In Christi nomine. Quod constat actum diuino iudicio non potest corumpi umano.
Ideoque ego presbiter Cirnotta, recordacionem facio de territorio videlicet que (sic) est in
loco qui Pod Chilco nominatur, quam olim antecessores mei a suis successoribus ipsum
possederunt. Denique ipsi pro animabus suis suorumque defunctorum in monasterium
sancti Benedicti perpetualiter condonauerunt. Ego autem ex parte mea prelibatum terri-
torium in supranominato monasterio confirmo, et contestor sub ac (sic) uoce, quod in
ipso territorio nullum meorum heredum aut aliquam extraneam personam abet (sic) in
eam partem aut societatem, sed absque omoi calumpnia alicuius persone, in supradicto
monasterio a meis antecessores (sic) sicut scriptum continet, traditum esse sciatis. Si
quis, quod absit, diabolico infamatus spiritu, proterue agens, cum aliqua fraude et
malo ingenio ipsum territorium a sepe dicto monasterio abstraere voluerit, habeat iram
cuncta potentis dei, et maledictionem CCCtorum decem et octo sanctorum patrum, et
duodecim apostolis (sic) et cum Juda domini proditore mancipetur in-infernum, et blas-
phemia sit sua premia. Hoc autem factum fuit coram diacono Grubice Salati, atque Sa-
bacio Tiueri, qui et subdiacono. Et ego Duimus clericus suoque condiscipulo, ex iussione
domini presbiteri Cirnotte, sicut audiui a suo ore, ita scripsi et testis tum.

Matica pisana na pergameni, nalazi se u pismohrani kaludjericah sv. Marije u Zadru,

LIII. 1145.

Meštar Henrik, poslanik stolice rimske, nagadja redovnike sv. Stjepana u Spljetu sa kanonici
spljetske crkve sv. Dujma, poradi njekog objeda, što ga redovnici na drugi dan uskrsa kanonikom
davati dušni bijahu.

Cum uniuersorum mortalium non sit una eademque voluntas, et iam definita
negotia in priorem dubitationem sepissime reducere consueuerint, inoleuit consuetudo,
ut omnes contractus, siue conditiones adnotent in scriptis, ne postmodum exinde oriatur
dissensio, et a tramite veritatis audientes compellat auertere. Inde est, quod ego magi-
ster Henricus apostolice sedis legatus, tempore sanctissimi Eugenii pape, et archiepiscopi
Gaudii, hanc paginam de placito, quod fuit inter monachos sancti Stephani, et canoni-
cos sancti Domnii, in nostri presentia scribi precepi. Dum autem hinc inde varie osten-
derentur cause, confessus est abbas nostri predicti monasterii, cum omnibus suis mo-
nachis, quod. debite tenebant dare optimum prandium canonicis sancti Domnii in se-
eunda feria in albis pasche. Sed quoniam videbat asperum et molestum prefatis monachis,
per innumerabilem hominum affluentiam, predictum prandium preparare, rogauerunt ipsi
monachi ut illum domi acciperent. Tandem prefati canonici habito consilio, et nostris
precibus et rogatu totius communis adquiescentes, consenserunt illud domi suscipere hoc
modo: Quod omni anno debeant ipsi monachi “representare canonicis L. bucellatos
optimo pane, et tante quantitatis, quod quilibet eorum abundet, cuilibet clerico; et duos

39
a

optimos berbecos ! trium annorum, et duos agnos perfectissimos, et -duas galletas de
bono vino. Hujus autem placiti et conuentionis sunt testes, in primis: Mirata iupanus
de Cetina, Vita Jude, Dabrana Trumpani, Desa Sallone, Drago Pirle, Vlcina tribunus
cognomine Pilosus, Desa, Vazaro, Perumna.

Iz pismohrane kaptola spljetskog. Farlati Illir, Sacrum T. III. p. 175.

LIV. 1145. mjeseca prosinca. U Rivoaltu.

Koprani i Ičolani u Istri, obvešuju se pomagati Mietćane, kadgod će ovieh pomorska vojska
krenut proti Dubrovniku ili Jakinu. '

In nomine domini nostri Jhesu Christi: Anno domini millesimo centesimo . qua-

: dragesimo quinto, mense decembris, indictione nona. Riuoalto.

Hoc est capitulare et pactum, quod pepegit Almericus gastaldio et Adalperus
notarius et Rantulfus iudex et populus Justinopolis, id est Caput Istrie, et cum Insula,
et cum domino nostro Petro Polano, dei gratia duce Venetiarum, Dalmatie atque Croatie,
et cum suis successoribus perpetualiter.

(Ostalo izostavljeno.)

Verum si dux vel suus missus iuerit per commune ad preliandum de Venetiis
usque ad Ragusium, et de Venetiis usque ad Anconam, et infra easdem partes, eodem
modo nos homines suprascripte Justinopolis et Insule, secundum nostrum posse, cum eis
in seruitium Venetiarum ire debemus.

Iz rukopisa : Liber Albus fol. 286 i Liber Pactorum II. fol. 230 u mletačkom arkivu.

LV. 1145. mjeseea prosinea. U Puli.

Stanovnici grada Pula u Istri, obvežuju se pomagati Mletéane u ratnih podusećih do Dubrov-
nika # Jakina.

Ulomak.

Verum a Ragusio usque ad Venetias, et exinde usque Ánconam, si ipsi Veneti
aliquam guerram increuerint, unde dominus dux cum suo comuni contra suos inimicos
ire voluerit, et ille per se vel per suum missum expeditionem suam direxerit . . ita
nos cum omni comuni, prompto animo ac mente fideli, in suum seruicium venire et
esse debemus.

Ljubic. Listine I. 6.

* vervex, škopao.

LVI. 1146.

Dedomir, obvežuje se da neće više tražiti Goricu od samostana ss. Kusme i Damjana.

In nomine domini. Anno eiusdem incarnationis millesimo CXLYI. indictione IX.
in tempore Petri Pollani ducis Veneciarum, et Lampredii iadertini archiepiscopi, et Petri
comitis. Ego Dedomir, ut ceteri mortales ignorancia primi peecati detentus, meum esse
obtabam illud, quod non erat, querebam terram, que vulgo Goriza vocatur, a monachis
sancti Damiani; postquam enim recordatus sum, quod iniuste querebam, quod michi non
attinebat, vocaui abbatem Niciforium nomine coram archiepiscopo et comite et tribus
iudicibus, Grube nomine, et Desinna et Fera, et multis aliis astantibus, quorum nomina
subscripta sunt, et promisi me nunquam amplius pro illa terra inquietare abbatem nec
aliquem, quia nec michi nec alicui meorum attinet. Hi sunt testes: Prata (ili Perta)
regis iude(x) et Petrunus ex parte Sclauorum, ex alia vero parte erat Johannes filius
Zanbare, filius Sluradi, et Petraza Petirzuli et Cosuto et Vitaza frater pontificis.

Polichorion. U arkivu gub. zad.

LVII. 114%.

Ludovik kralj francezki i vojevoda akvitanski, javlja Sugeriju opatu bl. Dioniža, kako je
sretno prispio u luke ugarske (dalmatinsko-hrvatske) i kako ga radostno dočekuju s darovi
tamošnji boljari.

Ludouicus dei gratia rex Francorum et dux Aquitanorum, carissimo suo Su-
gerio venerabili abbati b. Dionysii salutem et sinceram dilectionem. De portis Hunga-
rie (Dalmatie) scribimus vobis, illucusque diuino nutu recto limite procedentes, cum
omni sospitate, gaudio et honore, nos et principes nostri leti peruenimus, ubique nobis
auxiliante domino. Terrarum principes et ouantes occursant, et leti nos recipiunt, et
libenter deseruiunt et honorant deuoti. Et in his omnibus benedicimus Domino etc.

Duchesne. Historiae Francorum Script. coaetanei, T. IV. str. 494. Wenzel. Cod. Dipl.
Arpad. cont. I. p. 59.

LVIII. 1150. U Spljetu.

Gaudio nadpiskup spljetski, odustavši od zah(jevanja podpore, moli svoje svećenike, da mu za
putovanje u Rim posude 50 bigantinah, zašto im galaže četvrtinu desetine grada Spljeta.
o

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno quidem dominice incarnationis
MCL. indictione XIII hoc conscriptum (est) ut subsequitur. Ego Gaudius sancte salonitane
ecclesie archiepiscopus, firmum et stabile permanere dispono: qualiter ego prenotatus
archiepiscepus, causa visitationis ad curiam romanam ire volens, paupertatis necessitate
aggrauatus, a clericis pro suis ecclesiis adiutorium quesiui, prefati vero clerici contra
me tali modo responderunt: Quia nec tuis predeccessoribus dedimus, nec tibi, nec tuis

successoribus causa consecrationis, vel visitationis, nullo modo pro debito, vel consuetu-
dine, nec per nos, nec per nostras ecclesias aliquid dare debemus. Et hoc bonis testibus
scientibus, scilicet duo filii Caruaii monachi sancti Stephani, Zuzalo et Cernecha. Ego
autem una cum iudicibus, scilicet Vita Dindiculo, et Drago Pirle, atque Dabranna Trun-
zanni, ad cenobium sancti Stephani testes ad testimonium rogandum misimus, scilicet
Lucam de Sumite, et Petrum de Manana, atque Dominicum Paleteci. Testes vero cum
iuramento eis prenominatis nostris tali modo testati sunt. Quod clerici, nec per se, nec
per suas ecclesias suo archiepiscopo causa cousecrationis vel visitationis, neque ullo modo
aliquid dare debent. Quoniam hec a patre nostro comite audiuimus, qui a nostro auo
archiepiscopo Gaudio audiuit, et vidit eum euntem ad domnum apostolicum causa con-
secrationis cum suo proprio; et quod sibi defuit, duos proprios fornaces vendidit, et ad
curiam causa consecrationis perrexit; et non tantum hoc archiepiscopus facere debet,
verum etiam clericos, quos in legatione miserit, vel secum duxerit, cum expendio sue
curie ducere debet, His auditis, ego Gaudio .archiepiscopus, cum prescriptis iudicibus,
clericos in pace dimisimus. Tum videns me ab eis de supradicta ratione conuictum,
tandem eos tamquam filios et fratres rogare cepimus, ut de quiuquaginta byzantiis nobis
fideiussores existerent. Qui votis et petitionibus nostris fauentes, illos inde securos ac
certos reddere volentes, quid in pignore dandum foret, recogitauimus. Quia igitur ipsi
tum partem nostram decimarum ciuitatis cum oblatione nummorum a predecessoribus
nostris, pro quodam eorum iure scilicet, quia olim archiepiscopalis curia quinque cano-
nicis, presbytero, diacono, sacriste, acolytho, per totam hebdomadam alimenta prebere
tenebatur, ne quinque, nisi tribus tantum, dominico die, exinde teneretur, concessam

» possidebant; nihil de curia nostra in pignore quid dare habuimus, nisi quartam partem

decimarum, videlicet restaurationis, qua potiebamur, cum oblatione nummorum, quousque
ipsi quinquaginta byzantii cum usuris extorqueri possent, eis tenere concessimus.

Iz pismohrane kaptola spljetskog. Farlati. Illyricum Sacr. T. III. p. 178.

LIX. 1150.

Grad Umag u Istri, obvežuje se prisegom duždi mletačkomu Dominiku Maurocenu, da će mu
ostati vjeran, i pomagati ga s brodovi, kad bude mletačka mornarica udarila prema Zadru
ili Jakinu, .

V. Michael legatas Humaghi etc. Nos omnes de Humago iurauimus super sancta
dei quatuor euangelia, fidelitatem beato Marco apostolo et euangeliste, et Dominico Mau-
roceno inclito duci et eius successoribus in perpetuum, sacramentum singulis ducibus
renouare, et omnes Veneticos saluos et securos sine omni datione in omnibus partibus
sicut nostros conciues habere, et manutenere debemus, et si commune venetum stolum
fecerit ad Jadram, vel ad Anconam, nos vobiscum stolum facere promittimus, nisi per
vos remanserit.

Et domino duci omni anno in mense Septembris romanatos duos persoluere de-
bemus, et eius successoribus etc.

Ego Vivianus scriptor etc. autenticum istum cum tribus sigillis, et uno sigillo de
plumbo posito per prememoratum ducem vidi et exemplaui.

Priobčio mi Dr. Kandler iz Trsta.

LX. 1150.

Grad Poreč u Istri, obvežuje se Mletčanom tvrdom vjerom, da će sa svojimi brodovi priteci u
pomoć kad bi udarili na Zadar ili Jakin.

Nos quidem omnes de Parentio, scilicet ego archipresbiter et Rozus gastaldio,
etc. (sequuntur nomina sex civium) per communem consensum et collaudationem omnium
vieinorum nostrorum, maiorum atque minorum, in presentia Dominici Mauroceni filii
ducis Venetiarum et Marci Gradonici capetaneorum stoli Venetorum, et multorum sa-
pientum et nobilium Veneticorum, in ipso stolo super sancta dei quatuor euangelia iura-
mus fedelitatem domino nostro Dominico Mauroceno, dei gratia gloriosissimo duci Ve-
netie, Dalmatie atque Croatie, et totius Istrie dominatori, et eius successoribus in per-
petuum, fidelitatem similiter facere et obseruare promittimus.

Beato vero Marco apostolo et euangeliste per unumquemque annum XV. libras
olei ad luminaria dabimus et omnes Veneticos saluos et securos, sine omni datione in om-
nibus partibus, sieut nostros conciues, habere et manutenere debemus.

Domino vero duci omni anno XX anatres dare promittimus, et eius successoribus
similiter, et insuper si Venetia per commune stolum fecerit ad Jadram vel ad Anconam,
nos vobiscum stolum facere promittimus, nisi per vos remanserit, et a duodecim annis
et super omnes fidelitatem domino duci et eius successoribus facere debemus, et sacra-
mentum singulis ducibus renovando usque in perpetuum obseruare et adimplere pro-
mittimus.

Ego Vivianus scriptor etc. autenticum istum cum tribus sigillis cere sigillatis
et uno sigillo de plumbo posito per prememoratum ducem vidi et exemplaui.

Priobéio mi Dr. Kaudler iz Trsta.

. LXI. 1150.

Grad Rovinj u Istri, obvežuje se tvrdom vjerom Mletéanom, da će im ostati podložan i plaćati
godišnji danak.

Nos quidem omnes de Ruigno, Penzo et Bertoldus et Nodizzo etc. (sunt autem
nominati circiter quindecim) per consensum omnium vicinorum nostrorum maiorum et
minorum, iuramus super sancta dei quatuor euangelia, a modo in antea, obedire beato
Marco et fidelissimi permanere domino nostro Dominico Mauroceno inclito duci Veneti-
corum, dum vixerimus, et ei, qui post eum venerit, similiter iurare et fidelitatem reti-
nere debemus. Insuper omni anno quinque romanatos ad operam sancti Marci deliberare

debemus, et omnes Veneticos saluos et securos et sine omni datione in omnibus partibus
nostris retinebimus et manutenebimus.

Ego Viuianus scriptor etc autenticum istum cum tribus. sigillis cere et uno si-
gillo de plumbo posito per prememoratum ducem vidi et exemplaui.

Priobčio mi Dr. Kandler iz Trsta,

LXII. 1150.

Novigrad u Istri, obvežuje se Mletćanom tvrdom vjerom, da će im pripomoći sa svojimi brodovi
kad bi udarili na Zadar ili Jakin.

Nos quidem omnes de ciuitate Nova, iurauimus super quatuor dei euangelia fide-
litatem beato Marco apostolo et euangeliste et domino nostro Dominico Mauroceno in-
clito duci Venetiarum, et ejue successoribus in perpetuum eimiliter facere et obseruare
promittimus. Beato vero Marco apostolo per unumquemque annum quadraginta libras
olei ad luminaria dare promittimus Et omnes Veneticos saluos et securos sine omni
datione in omnibus partibus sicut nostros conciues habere et manutenere debemus, et
stolum vobiscum facere ad Jadram et Anconam, nos vobiscum stolum facere promitti-
mus, nisi per vos remanserit.

Ego Viuianus scriptor etc. autenticum istum cum tribus sigillis cere et uno sigillo
de plumbo posito per prememoratum ducem vidi et exemplaui.

Priobćio mi Dr. Kandler iz Trsta.

LXIII. 1150.

Grad Pulj u Istri, obvežuje se Mletéanom tvrdom vjerom, da će im priteći u pomoć sa svojimi
brodovi, kad bi udarili na Zadar ili Jakin.

Nos quidem Andreas Deloposito (Locopositus) etc. (Hic omissa sunt in codice
nomina aliorum 14 civium Polae) cum consilio episcopi nostri, omniumque nostrorum
ciuium maiorum ac minorum, in persona Dominici. Mauroceni filii ducis et M. Gradonici
capitanei stoli Veneticorum et multorum sapientum Venetorum in ipso stolo, iurauimus
fidelitatem domino Dominico Mauroceno, inclyto duci Venetiarum, eiusque successoribus
in perpetuum, et iurantes iurauimus et stabilientes stabiliuimus, quod omnes nostros
homines a duodecimo anno in antea, eandem fidelitatem prefato domino nostro duci fa-
cere compellemus, et omnibus successoribus eius in perpetuum, nos omnes sicut intenti
fuerimus, simili modo fidelitatem facere debemus, et omnes Venetici salui et securi et
sine omni datione in omaibus nostris districtibus, in mari et in terra esse debent.

Et a prima natiuitate domini, quam expectamus in antea, per unumquemque
annum, duo milliaria de oleo, id est in opere sancti Marci et aliter luminariam persol-
uere vere debemus, et si a Medolino usque Ruignum aliquem latronem in mare sense-
rimus, eum si possumus, capere debemus, et cum tota naui domino nostro duci mandare

debemus, et si Venetia aliquem stolum fecerit a XV. galleis et supra, unam galleam
cum ligno venetico facere debemus, si nobis imperatum fuerit, et si Venetia fecerit
hostem usque Jadrum vel usque Anconam, nos sicut una ciuitas eius fecerit, facere de-
bemus. Hec omnia suprascripta usque in perpetuum adimplere promittimus.

Ego quidem Warnerius episcopus Pole, iuro supra sancta dei quatuor euangelia,
quod a modo in antea consilium et auxilium dare debeam domino Dominico Mauroceno
inclyto duci Venetiarum, ac eius successoribus, sine fraude et malo ingenio, ut omnia
ista compleantur et a ciuibus Pole.

Iste sunt ville que iurauerunt retinere honorem beati Marci apostoli et euange-
liste et obedire domino duci Venetiarum, in primis:

Medolinum, Orines, Sisanum, Azanum, Popinianum, Cipicliriones, Hermanum,
Zartianum, Zisinianum, Areanum, Barbolanum, Uricranum, Quernianum, Pomarium,
Tortilanum. '

Ego Viuianus scriptor et notarius authenticum istud cum tribus sigillis cere
sigillatum et uno sigillo de plumbo posito per prememoratum ducem vidi et exem-
plaui etc.

Priobčio mi Dr. Kandler.

LXIV. 1151.

Gejza lI. kralj hrvatski i ugarski, ponovljuje na prošnju Trogiranah zakletvu Kolomanovu $
povelju podanu po njem svim gradovom dalmatinskim.

Anno dominice incarnationis MCLI. in anno regni mei II. Ego Geysa secundus
rex, secundi Bele regis filius, sceptra paterni regni, scilicet Hungarie, Dalmatie, Croatie,
Rameque iure hereditario optinens, iuro supra sanctam crucem vobis Tragurinis, fideli:
bus meis ciuibus, firmam pacem, michi et filiis meis, et successoribus tributarii ne sitis,
episcopum vero et comitem, quem clerus aut populus elegerit, confirmabo, et lege anti-
quitus constituta vos uti permittam cum vestro iudice. Preterquam introitus portus ciui-
tatis de extraneis mercatoribus duas partes rex habeat, terciam vero comes ciuitatis,
decimam autem episcopus. In ciuitate quoque vestra neminem Ungarorum, vel alienige-
narum habitare permittam, nisi quem voluntas vestra expetierit. Cum autem ad vos
coronandus, aut vobiscum regni negotia tractaturus aduenero, nemini ciuium vis infera-
tur domorum suarum, nisi quem dilectio vestra susceperit. At si forte aliquando dominium
meum aliquem aggrauare videbitur, et alias ire voluerit, secure cum uxore, et filiis, et
familia, et omnibus suis quocumque sibi placuerit, eat. Michi, aut alicui nostrorum ho-
minum nullum persoluatur debitum. Obsides a vobis nullo modo recipiam, sed in nostri
curia seruire volentibus rogam inpendam, et ^morandi siue discedendi ad suum velle
facultatem obtineant, nullamque vobis super hoc molestiam inferam. Insuper vobis talem
libertatem concedo, quod nullus homo cum sigillo vos audeat conuocare extra ciuitatem.
Si .aliquis per medm regnum vestrorum ciuium terra marique negotia exercuerit, michi
nullum tributum persoluat. !

Lucius, De regn. Dalm. et Croat. Lib. VI. cap. II. Farlati Illyr. Sacr. IV. 330.

! Niti Lucić, niti Farlati nepriobčiše u cjelosti ovu listinu, koja je sada izgubljena
i koju iz njihovih odlomakah u jedno sastavih. Lucić dodaje u svom djelu: ,Memorie di Trau*

LXV. 1151.

Ban hrvatski Beluš spominje se u listini odmah za kralja ugarskoga.

Diuina dispensante clementia, Geyse rege regnante, anno quo Martyrius in archi-
episcopum est electus, Belo bano existente, colloquii causa regis ac totius regni cum
duce Austrie habita est. Ad quod cum, ut moris est, rex cum suis proficisci voluisset,
mandauit abbati sancti Martini, Raphaeli, qui eodem quoque anno in abbatem fuerat
electus atque benedictus, ut absque ulla dilatione XL. ei marcas argenti examinatissimi
mittere non differet. Qui cum nichil argerti se habere dixisset, Heynricus comes curia-
lis dispensatorem abbatis nomine Ogguz accesseri fecit, et illum comminando, ut iussui
regis satisfaceret, misit. Qui recedens iuit Posonium, et illic uno predio ecclesie vendito,
precium, videlicet XX marcas regi obtulit. Post paulum vero abbas, quia rex predictas
marcas ab ecclesia mutuo acceperat, diligenter requisiuit, et vice illiua dati terram cuius-
dam uduornici cum duabos solummodo mansionibus, que ouili ecclesie vicina habebatur,
impetrauit, et ex precepto regis comes Heynricus huius rei prestaldum nomine Caba con-
stituit atque dedit. Post aliquos autem dies uduornici, facto in unum conuentu, de predicta
terra in festo sancti regis clamorem facientes, eam ab ecclesia distrahere laborabant.
Sed abbas regem adiit, et rogauit, ut vel purum precium ecclesie redderet, vel quod
dederat, foreius stabiliret. Quod et factum est. N&m rex uduornicos reppulit, et memo-
ratam terram per manus Odonis, filii Bethleem, ecclesie perpetuo possidendam tradidit,
et cautione cyrographi huius a Barnaba notario conscripti et regio signo signati firmiter
sancciuit. Unde si quilibet modernorum seu futurorum aliquid demoliri voluerit, mille
maledictionibus, et duplici contricione eternaliter feriatur. Amen.

Originale in Archivio Abbatiae Szentmártonensis. Monumenta Hungariae Historica, Vol.
VI. Codex Diplom. Arpadianus continuetus Pestini 1860, pag. 60.

LXVII. 1151.

Deša kneg dukljanski i zahumski, daruje otok Mljet monastiru sv. Marije od Pulsane, na brdu
Garganu u Pulji.

Anno domini M*. C*. LI. indictione XIIII. Ego Dessa dei gratia Dioclie, Sto-
bolie, (Serbulie) Zacholmie dux, offero, concedo, nech non delibero, insulam Melite pro
remedio meorum peccatorum, venerabili monasterio sancte dei genitricis ac virginis
Marie in Pulsano, quod situm est in partibus Apulie, in monte Gargano, eamque volun-
tarie cedo in manus quorundam monacorum eiusdenr monasterii, scilicet Guilelmi Marini
et Simeonis recipiencium (sic) vice domini Johelis venerabilis abbatis eorum; ut absque
omni impedimento ac inquietacione Sclauorum, laborare, pascere ad utilitatem sui mona-
sterii possint. Et si quis preter monacos sancti Benedicti laboratum habet, vel in futuro
laborare insulam ipsam presumpserit; territorium, quod nobis dari solitum est, prefacto

str. 20. da je osim gorepriobćenoga teksta stojalo još na kraju listine: Che conferma in perpetuo
tutte le possessioni situate tra monti e mari dal monasterio di s. Pietro sino alla porta oltre
Smoquiza; le quali Suinimiro re di Croatia haveva concesso alli antecessori.

eorum monasterio aportet. Hoc siquidem libera mente concedo, atque affirmo coram sub-
scriptis iupanis et setnicis meis, nec non Ragusii nobillibus, quatenus nullus nostri do-
minatus siue pertinentium, contra eos superbe agere presumat, seu inquietacionem inferat.
Si quis autem nostrorum heredum vel successorum, hec pro nichilo duxerit, dei et duo-
decim apostolorum patrumque sanctorum maledictionem incurat. Ego iupanus Gerdessa
testis. Ego Desimir testis. Ego setnicus Rastessa testis. Ego iupanus Grubessa testis.
Ego Charilus testis. Ego Sranlanitus testis. Et ego Petrus comes Raguseorum,
cum filio Gailauo, testis Ego Siluester, Auelinus, Stopaga etc. Ego Mateus notarius
Scripsi, et testis sum. Concessum fuit hoc prefatis monachis Gulielmo, Marino et Si-
meoni, tempore predicti sui abbatis domini Johelis.

Et ego . . fideliter acopiaui in verbo veritatis ut inueni in predicto instrumento.

Et si quis hoc delebit instrumentum, deletum sit nomen eius de libro vite, et
anatema sit.

Matica na pergameni u arkivu dubrovaéke republike Fase. I. br. 26.

LXVII. Oko g. 1151.

Deša veliki župan zahumski, daruje monastiru sv. Benedikta u Lokrumu crkvu sv. Pankraca
i sve gemlje u Babinom volju.

T In nomine patris et filii et spiritus sancti amen. Ego Desse, voluntate et di-
sposicione dei magnus comes terre Zachulmie, fateor veritatem dicere. Venit enim abbas
lacromonensis et petiit michi ecclesiam sancti Pancratii sibi et monasterio Lacromonis
dare, cum omnibus terris, que in Babbina pella sunt. Ego autem amore dei et remedio
anime mee, cum consilio nobilium omnium terre Zachulnmie, abbati lacromonensi dictam
ecclesiam sancti Pancratii in insula Melete cum omnibus terris Babbine polle tribuimus
et concessimus ut habeat et possideat quiete in perpetuum. Si quis autem dicto abbati
vel monasterio lacromonensi aliquod inpedimentum pro hoc nostro statuto inferre vo-
luerit, sit inimicus tocius terre Zachulmie, et sit a deo et a beata virgine Maria et
sancto Benedicto et duodecim apostolis et omnibus sanctis maledictus, et ego presbiter
Millogoy in ecclesia sancti Michaelis scripsi. Amen.

U arkivu republike dubrovačke, na maloj pergameni pisano i dobro sačuvano. F. I. br. 26.

LXIII. 1152. 22. rujna. U Sieni.

Eugenio III. papa, tješi Andriju nadbiskupa dubrovačkoga radi bolesti, riešavajući ga, dok je
bolestan, od dužnosti da putuje u Rim.

Eugenius episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri A(ndree) ragusiensi

archiepiscopo salutem et apostolicam benedictionem. Cognito fraternitatis tue statu per

latorem presentium S. presbyterum tuum, qui ad nos domino ductore peruenit, infirmi-
tati corporis tui debita cordis infirmitate compatimur; sed gaudemus, quia in huius ignis
camino, conditor omnium dominus rubiginem dilectorum suorum expurgans, te in filiorum

suorum numero collocare dignatur. Tu vero inter hec animum ad patriam erigens exilii
presentis angustiam, attentis oculis cordis excogita, et plebem dominicam regimini tuo
commissam iusto exemplo et gubernare et fouere non desinas. In lucrandis animabus
inuigila . . cleri rectitudinem esto sollicitus; utilitatem ecclesie iniuste perire et dete-
riorari nulla negligentia vel surreptione permittas, et in certis bonis operibus sacerdotali
sollicitudine, ita domino largiente inuigila, ut ante tribunal eterni iudicis constitutus,
fructum bone operationis, qui ad mercedem tuam pertineat, eidem redemptori nostro, in
quo letari possit, exhibeas. Illud vero, unde a nobis sollicite indulgentiam postulas, sci-
licet, quod ex debito iuramenti apostolorum limina visitare astringeris, et graui egritu-
dine prepeditus, id per se ipsum hactenus non potuisti efficere, tue fraternitati, ex apo-
stolice sedis benignitate remittimus. Sed cum opportunitatem tibi clementia diuina per-
miserit, si per te ipsum non poteris, per tuum nuntium matrem tuam sanctam romanam
ecclesiam deuotione debita studeas visitare. Quatenus nos, de tue habitudinis statu, et
tu de bis, que circa nos aguntur, possis prestante domino informari. De cetero pro visi-
tatione tua fraternitati tue gratias agimus. Datum Signie X. kalendas octobris.

Iz rukopisnog bularija dubrovačkog, str. 262.

LXIX. 1153. 19. prosinea. U Lateranu.

Anastagio IV. papa, podieljuje nadbiskupu dubrovačkomu Andriji, nadbiskupski plašć, i potvr-
djuje povlastice dubrovačke crkve.

Anastasius episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri Andree regusino
archiepiscopo eiusque successoribus canonice substituendis in perpetuum. In eminenti
sedis apostolice specula disponente domino constituti, fratres nostros episcopos fraterna
debemus caritate diligere, et ecclesiis sibi a deo commissis paterna solicitudine proui-

dere. Quocirca venerabilis in Christo frater Andrea ragusine archiepiscope, tuis iustis

postulationibus gratiam impertientes assensum, et predecessoris nostri felicis memorie
pape Innocentii vestigiis inherentes, prefatam ecclesiam, cui deo auctore preesse dino-
sceris, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et presentis scripti priuilegio
communimus, confirmamusque tibi tuisque successoribus, et illibatas vobis omni tem-
pore decernimus permanere, omnes parochias ad ius commisse tibi ecclesie pertinentes,
scilicet regnum Zachulmie, regnum Seruilie, ac regnum Tribunie, ciuitatem quoque- ca-
tharinensem seu Rose, buduanensem Auarorum, liciniatensem, scodrinensem, driuasti-
nensem et polatinensem cum abbatiis, ecclesiis et parochiis suis. Preterea quascunque
possessiones, quecunque bona in ecclesiis, decimis, villis, colonis, prediis, agris, nemori-
bus, montibus, collibus, aquis, pratis, aut quibuslibet aliis rebus, diecesane vel proprie-
tarie dispositionis titulo eadem ecclesia in presentiarum iuste et canoniée possidet, aut
in futurum concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium
seu aliis iustis modis prosperante domino poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus
et illibata permaneant. Pallii quoque usum, pontificatus videlicet officii plenitudinem,

"humilitatis et iustitie signum, ad missarum solemnia cebebranda, sicut autecessoribus

fuis concessum fuisse dinoscitur, tibi auctoritate apostolica confirmamus. Quo his diebus
tantum fraternitas tua uti meminerit, quibus antecessoribus tuis ab apostolica sede con-

- 48

stat indultum. Sane succesores tuos a nobis nostrisque successoribus consecrationis gra-
tiam in perpetuum decernimus recepturos. Nulli ergo omnino hominum liceat eandem
ecclesiam temere perturbare, aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere,
seu aliquibus vexationibus fatigare, sed illibata omnia et integra conseruentur eorum,
pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura.
Si qua igitur in futurum ecclesia secularisue persona hanc nostre constitutionis paginam
Sciens, contra eam temere venire temptauerit, secundo, tertioue commonita, nisi presump-
tionem suam congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui dignitate careat,
reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo
corpore et sanguine dei et domini nostri Jhesu Christi aliena fiat, atque in extremo
examine districte ultioni subiaceat. Cunctis autem eidem loco sua iura seruantibus sit
pax domini nostri Jhesu Christi, quatiaus et hic fructam bone actionis percipiant, et
apud districtum iudicem premia eterne pacis inueniant. Amen.

Ego Anasthasius catholice ecclesie episcopus ss.
Hugo ostiensis episcopus subscripsi.
G. G. presbyter cardinalis titulo Caliati ss.

JR
eo

tz) tz td
o

99 OS
e

tz
09 OQ
o o

Os
o

uke
93 09
o o

O09
E OQ

Hubaldus presbyter cardinalis titulo s. Praxedis ss.
Aribertus presb card. tit. s. Anastasie ss.

Julius presb. card. tit. s. Marcelli ss.

Guido presb. card. tit. s. Pastoris ss.

Octauianus presb. card. tit. s. Cecilie ss.

Joannes presb. Card. ss. Joannis et Pauli tit. Pomachii.
Cencius presb. card. tit. s. Laurentii in Lacina s.
Otto diaconus card. s. Georgii ad velum aureum ss.
Gregorius diaconus card. s. Angeli ss.

Joannes diaconus card. s. Sergii ét Bachi. ss.
Odo diaconus card. s. Nicolai in carcere Juliano ss.

Datum Laterani per manum Rolandi s. r; e. presbiteri cardinalis et cancellarii
XIV. kal. ianuarii. Indictione II. Incarnationis dominice anno MCLIII. Pontificatus vero
domini Anastasii pape IV. anno primo.

QS
o

—- — b -—R-R—R-R-R-RLIR-R-Re

E DH
üq
o

Iz rukopisnog bularija dubrovačkog str. 391.

LXX. 1153. 24. prosinca. U Lateranu.

Anastagio IV. papa povladjuje postupanje dubrovčanah naprema stolici rimskoj, # odobrava
isobćenje njekih biskupah i kneza kotorskoga, proglašeno po njegovom poslaniku.

Anastasius episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri A(ndree) archiepiscopo
et dilectis filiis P. comiti et uniuerso clero et populo Raguseorum salutem et aposto-
licam benedictionem.

Rediens ad apostolicam sedem dilectus filius Henricus subdiaconus noster, per
quem sacrosancta romana ecclesia prouincie vestre visitationis munus intendit, plurimum
nos fecit in domino iocundari, quod se a vobis, tanquam apostolice benedictionis baiulum
honeste receptum asseruit, et doctrinam suam pre ceteris conprouincialibus vestris

maiori desiderio in penetralia cordium vestrorum admissam. In quo facto nobis euidenter
datar intelligi, quantum, unde gaudemus et omnipotenti gratias agimus, in ecclesie uni-
tate persistitis, et fundamentum fidei firmiter retinetis, dum beati Petri apostolorum
principis et sacrosancte matris vestre romane ecclesie deuotione feruentes, legatum eius
veneratione debita suscepistis, et de ore ipsius salutis monita, et verbum vite studuistis
audire. Unde filii (karissimi) depenso vobis nostre salutationis alloquio, uniuersitatem vestram
admonemus, et exhortamur in domino, quatenus doctrinam, quem inter vos idem filius
noster ex parte saluatoris nostri domini Jesu Christi proposuit, in memoria retinentes,
eidem doctrine actus et conuersationem vestram iugiter informetis, et non tantum auditores
verbi, sed et factores operis existatis, ut iuxta vocem psalmiste mandata domini ad fa-
ciendum ea in memoria videamini retinere. Nos enim de omnipotentis dei pietate con-
fidimus, quoniam, si quod nos optamus, usque ad finem in soliditate fidei catholice per-
manseritis, et supra dicti filii nostri doctrinam fide recta et intentione pura volueritis
obseruare, omnipotens deus, qui cepit in vobis opus bonum perficiet, solidabitque, ac
beatorum Petri et Panli interuenientibus meritis ad superna celorum gaudia in die
judicii pertingetis. Ut igitur de medio vestrum omnis hesitatio auferatur, et nullus sit,
qui vos a predicti filii nostri doctrina valeat remouere, nos ea, que per eum auctoritate
nostra salubriter inter vos instituta noscuntur, auctoritate apostolica confirmamus, et rata
et inconuulsa permanere sancimus.

Et Quoniam longum est, omnia, que vobis dicenda sunt, presenti abbreuiationi
cominittere, depositionis et interdieti sententiam ab eo in quosdam fratrum nostrorum
episcoporum, pro eo, quod vocati ad conciliuno eius accedere contempserunt, auctoritate
nostra prolatam, a nobis noueritis ratam haberi, depositionis in dristinensem et dulichi-
nensem, interdicti vero in catharinensem, excoommunicationis quoque sententiam, quam
in catbarinensem comitem promulgauit, firmam habemus, et donec episcopum suum
ecclesie vestre, sicut debet, obedire permittat, ab uniuersitate vestra precipimus obser-
uari. Ad bec deuotioni, quam in antedicto filio nostro nobis exhibuistis, condigne re-
spondere volentes, nuntios vestros, quos cum eo ad sedem apostolicam destinastis, be-
nigue recepimus, et ad eorum petitionem sufraganeis ecclesie vestre mandauimus, qua-
tenus tibi frater archiepiscope, sicut metropolitano suo, studeant humiliter obedire. Datum
Laterani VIIII kal. Januarii. (Bulla plumbea Anastasii PP. IV.)

Is rukopisnog bularija dubrovačkog str. 5. Koletti u Illyricum Sacrum T. VI. str. 65. i
T. VIL str. 151. priobči samo ulomke ovoga papinskoga pisma, i Jaffé, spominje ga kao ulomak.

LXXI. 1153. mjeseca prosinca, Na Krku.
Petar biskup krčki utemeljuje samostan sv. Benedikta na Krku.

Anno salutifere incarnacionis domini et saluatoris nostri Jesu Christi millesimo
eentesimo quinquagesimo tercio, indictione prima, mense decembris. Ego l'etrus diuina
opitulente elementia veclensis episcopus, presidens una cum fratribus nostris fratrum
monasterii saneti Cipriani, et Benedicti super Padum, religiositatem viteque honestatem
cognoscentes, et earum sanctissimis disciplinis nostra monasteria institui et in melius
pronehi cupientes, illorum vite testimonia, quibus domino aderere possemus, penes nos

:50

habere. curauimus. Consilio igitur domini Doymi veglenais felicis comitis, et aliorum quo-
rumdam bonorum hominum, quorum subscripta sunt nomina, nobiscum astantibus, eiusdem
ecelesie aduocatis: Đedocba videlicet, et Radosclauo, tibi domino Uberto monasterii sancti
Benedicti super Padum venerabili abbati, loco tuo recipientibus domino Henrico sancte
romane ecclesie subdiacono, apostolice sedis tunc legato, et domno: Alberto tuo monacho,
;pro anima nostre domine, bone memorie Marie olim nostre comitisse, ecolesiam sancti
Martini tradimus, tuisque successoribus cum capella sancti Apollinaris et cum omnibus
pertinentiis suis tam mobilibus quam immobilibus, quatenus hinc in antea habeatis, do-
minemini, possideatis, et saluo nostri episcopatus iure, quicquid in ea et ex ea volueritis,
faciatis. Preterea nos nostrosque successores obligantes, ne in posterum aliqua oriatur
questio, pena excommunicationis mulctamus, quod si aliquando nos vel nostri successo-
res nobis aut vestris successoribus calumniam infecerimus, vel molestiam per nos aut
per submissam personam fecerimus, iaculo anatematis perpetuo feriamur. Insuper qui.
eumque contra fas hoc rescindere ausus fuerit, a gremio sancte matris ecclesie sepa-
rantes, ut ecclesie violatorem extorrem esse censemus, predicta traditione salua et in-
concussa suo iure. manente.
. Ego Petrus -veclensis sedis episcopus subscripsi.

Ego.Doymus veclensis comes subscripsi. |

Ego Iuresclauus subscripsi.

Ego archipresbyter Petrus subscripsi.

Ego primicerius Johannes subscripsi.

Ego Andreas de Budimeo aduocator scribere rogaui.

Ego Johannes de Brit(er)o scribere rogaui.

Ego Dominicus Grotulus presbyter et notarius hoc exemplum exemplaui, anno
domini millesimo centesimo nonagesimo nono, mensis Augusti, sub indictione secunda,
ut vidi in littera domini Petri episcopi veglensis, nec minui, nec ampliaui, sed compleui
et roboraui.

. lllyrieum Sacrum. T. V. str. 639.

LXXII. 11583. mj. prosinca. Na Krku.

Dedoka i Radoslav, gastupnici grada Mošćenice na otoku Krku, daruju redovnikom av. Bene-
dikta crkvu sv. Martina, s kapelom sv. Apolinara.

Anno salutifere incarnationis domini et saluatoris nostri Jesu Christi, millesimo
centesimo quinquagesimo tertio, indictione prima, mense decembris. Nos Dedocha et
Radoslauo de castro Muschlo, aduocati ecclesie sancti Martini et sancti Appolinaris, eius
capelle de insula Vegle, cum voluntate et assensu aliorum confratrum et patronum, tibi
domino Uberto monasterii sancti Benedicti super Padum venerabili abbati, loco tui re-
cipientibus domino Henrico saucte romane ecclesie subdiacono, apostolice sedis tunc le-
gato, et dompno Alberto tuo monacho, pro anima nostra et propter religionem tuam et
honestatem, consilio domini Doymi veglensis felicis comitis, ecclesiam sancti Martini tra-
dimue, tuisque successoribus cum capella sancti Apollinaris, et cum omnibus pertinentiis
suis tam mobilibus, quam immobilibus, et possessionibus suis, que ita continentur: A

maceria vetere, que tenet unum capud in Castellare, et aliud in mare, eundo continuo
usque ad maceriam, que est prope mercandam, et a inaceria predicta eundo continue
usque ad tres monticellos, et abbassus tribus monticellis, eundo coatinue usque ad lacum
de Morincalo. Has autem suprascriptas ec lesias, ut dictum est, cum omnibus eorum
habentiis, et pertinentiis, et adiacentiis, in vestra vestrorumque successorum damus et
transactamus potestatem habendi, tenendi, dominandi, cultandi, meliorandi et in perpe-
tuum possidendi, vel quicquid inde vobis placuerit faciendi, nullo vobis homine contra-
dicente, Si vero unquam aliquo tempore nos vel aliquis contra hane offercionis cartam
ausus fuerit venire, vinculo anathematis perpetuo feriatur, et cum luda traditore do-
mini nostri Jesu Christi perpetuo dampnetur incendio.

Ego Doymus veglensis comes subscripsi.

Ego Dedocha aduocato subscripsi.

Ego Radoslauo aduocato ,

Ego Johannes presbiter — ,

Ego Tolizo testis ,

Ego de Britero testis scribere rogaui.

Ego Andreas notarius et predicti domini legati scriba, his presens fui, et rogatus

scribere scripsi.

Illyricum sacrum. T. V. str. 640.

LXXIII. Oko g. 1154. 1. prosinca.

Slavogost ban polvrdjuje monastiru sv. Benedikta u Lokrumi darovanje crkve sv. Pankraca.

Sicut enim mei predecessores et antiqui nobiles ecclesiam sancti Panchratii de
Meleta cum omnibus terris dederunt monasterio sancti Benedicti, quod testificat iupanus
Gerdissa cum aliis nobilibus, ita ego banus Slauagast, cum meis filiis et omnibus Za-
chulmie nobilibus, affirmo prephatam ecclesiam sancti Panchratii monasterio sancti Be-
nedicti, ut quiete atque secure semper locum optineant, et absque omni impedimento
possideant, et adiutorium meum semper promitto ut habeant, et contra omne impedi-
mentum malorum hominum sint defensores et adiutores post me mei filii et omnes no-
biles terre. Qui autem eis contrarium fecerit, maledictionem dei omnipotentis et sancto-
rum omnium habeat. Has litt.ras eis do in kalendis decembris meo signiculo sigillataa.

Matica na maloj podugačkoj pergameni pisana, čuva se u arkivu dubrov, Fasc. 1. N. 26.

LXXIV. 1154. 17. listopada. U Lateranu.

Anastazio IV. papa, imenuje biskupa zadarskoga nadbiskupom, podjeljujući mu plašt.

Anastasius episcopus seruus seruoruin dei, venerabili fratri Lampredio, iader-
tino archiepiscopo eiusque successoribus regulariter substituendis in perpetuum, Licet

uniuersalis ecclesie pastor ac pontifex dominus noster Jhesus Christus existat, sicut per
*

primum apostolicum dicitur: Conuersi estis ad pastorem et episcopum animarum vestrarum.
Ascensurus tamen ad celos hanc apostolis commendauit et per eos successoribus eorum,
nobis silicet (sic) quos episcopos super eam pastoresque constituit, tamquam hereditario iure
omnis (ipsius) prouidencie curam indulsit Quatenus ex diuini dispensacione conscili
nati pro patribus filii, e£ pro eis super omnem terram principes constituti, imitatores
eorum simus, sicut et ipsi Christi. Ceterum et inter beatos apostolos iuxta sancti Leonis
sen*enciam, in similitudine honoris quedam habita est discrecio potestatis, et quamuis
omnium par esset eleccio, uni tamen datum est, ut ceteris premineret, de qua utique
forma episcoporum eciam est orta distinctio, et sollicita discretione prouisum est, ne
omnes sibi omnia vindicarent, sed essent in singulis prouincis singuli, quorum prima
inter fratres scentencia (sic) haberetur, et rursus quidam in maioribus urbibus consti
tuti solicitudinem eorum caperent ampliorem, per quos ad unam beati Petri sedem
uniuersalis ecclesie cura conflueret, et nichil usquam a suo capite dissideret. Ad hanc
siquidem constitutionem regularum paternarum et generalem formam ecclesie, postquam
Dalmacia imbre superne gracie irrigata predicantibus apostolicis viris semen "verbi dei
suscepit, et iuxta euangelicum verbum fructum cepit reddere, tricesimum, sexagesimum
et centesimum, ne pontificalis ei plenitudo deesset officii, unus ibidem qui aliis presideret,
ordinatus antistes, et salonitana ciuitas, que ad hoc conuenientior videbatur, est metro-
polis instituta. Que nimirum huius excellenciam dignitatis per annos multos obtinuit, et
tamquam prima sedes, caput est habita regionis illius, exibentibus silicet aliarum ciuita-
tum episcopis, salonitano antistiti, sicut metropolitano suo, plenam obedientiam, et in
maioribus causis iuxta formam canonicam recurrentibus ad eius examen. Ab aliquantis
vero temporibus Salona redacta in solitudinem, et in alium locum sede translata, et tam
super illam (quam super) quasdam alias eiusdem prouincie ciuitates Ungaris dominium
usurpantibus, e£ Jadera cum quibusdam aliis ciuitatibus im (sic) priori remanentibus li-
bertate, grauis inter ipsas ciuitates est orta discensio, ut nec episcopis et hominibus
quarumdam ipsarum ad metropolim suam licuerit preiminentibus causis accedere, nec
ille, qui metropolitani officio fungebatur, fratres et coepiscopos suos ausus fuerit visitare.
Quocirca nos, qui uniuersalis ecelesie curam, deo prout ipsi placuit disponente, susce-
pimus, et pro necessitate locorum et temporum nouos episcopos, nouos etiam debemus
archiepiscopos constituere, ne illis urbibus, que a subiectione ac dominio Ungarorum
libere remanserunt, metropolitani cura deesset, et metropolitani iudicium, dum non possent
in sua, in alienis querere prouinciis cogerentur, euidenti necessitate illarum ciuitatum
inspecto, de omni fratrum nostrorum consilio, te venerabilis in Christo frater Lampredi,
honore pallii statuimus decorandum, et super quatuor subscriptos episcopos, archiepisco-
pum ordinandum, decreto quidem valituro im perpetuum, statuentes: Ut commissa tuo
pontificio ciuitas iadertina perpetuis temporibus metropolis habeatur, cui nimirum ab-
sarensis, veglensis, arbensis et farensis episcopatus, tamquam sue metropoli subiacebunt,
et eorum episcopi, tibi tuisque successoribus. sicut metropolitanis suis, plenam obedien-
tiam semper impendant. Palleo itaque, plenitudine videlicet pontificalis officii insignitus,
erga subiectos tuos talem te satage iugiter exibere, ut plus pensari onus regiminis,
quam dignitatis excellenciam videaris, qui tamen pallio his diebus tantum uteris, qui
inferius leguntur in scriptis: Natiuitate domini, in celebratione festiuitatis beate Anastasie,
Epiphania, cena domini, resurectione, Áscensione, Pentecostes, in solempnitatibus beate
dei genitricis, semper virginis Marie, in natalicio beatorum apostolorum Petri et Pauli,

in natiuitate beati Johannis baptiste, in festo beati Johannis euangeliste, in commemora-

cione omnium sanctorum, in consecracionibus ecclesiarum et episcoporum, benedictionibus
abbatum, ordinationibus presbiterorum, in dedicatione ecclesie tue, in festiuitate beati
Grisogoni, et in anniuersario consecrationis tue die. Studeat ergo tua fraternitas pleni-
tadine tante dignitatis suscepta, ita strenue cuneta peragere, quatinud morum tuorum
ornamenta eidem valeant couuenire. Sit vita tua subditis exemplum, ut per eam agnos-
cant quid apetere debeant et quid cogantur vitare. Esto discrecione precipuus, cogita-
cione mundus, actione purus, discretus in silentio, utilis in verbo. Cure tibi sit magis
hominibus prodesse quam preesse. Non in te potestatem ordinis sed equalitatem oportet
pensare condicionis. Stude, ne vita doctrinam destituat, nec rursum vite doctrina contra-
dicat. Memento, quia ars est arcium regimen animarum. Super omnia studium tibi sit
apostolice sedis decreta firmiter obseruare, eique tamquam matri et domine tue humi-
liter hobedire.. Ecce frater in Christo karissime, inter multa alia hec sunt pallei, ista
sunt sacerdotii. Que omnia facile Christo adiuuante adimplere poteris, si virtutum
omnium magistram, caritatem et humilitatem habueris, et quod foris habere ostenderis,
intus hab«bis. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc nostram constitucionem infringere,
vel ei ausu temerario contraire. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisue per-
sona hanc nostre constitucionis paginam sciens contra eam temere venire temptauerit,
secundo, tercioue commonita, si non satisfactione congrua emendauerit, potestatis hono-
risque sui dignitate careat, reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate
cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine dei et domini redemptoris nostri Jhesu
Christi, aliena fiat, atque in extremo examine districte ulcioni omnino subiaceat. Conser-
uantibus autem sit pax domini nostri Jhesu Christi, quatinus et hic fructum bone acti-
onis percipiant, et apud discretum iudicem premia eterne pacis inueniant. L. S.

1 Ego Anastasius catholice ecclesie episcopus ss.

1 Ego Wido diaconus ecclesie sancte Marie in porticu ss.

1 Ego Cencius portuensis et sancte Rufine episcopus ss.

$ Ego Johannes diaconus ecclesie: sanctorum Sergi et Bachi ss.

+ Ego Gí(regorius) Sabinensis egiscopus ss.

1 Ego Guido presbiter cardinalis s. Grisogoni ss.

1 Ego Manfredus pbr. cardinalis s. Sauine ss.

£ Ego Julius pbr. cardinalis s. Marcelli ss.

+ Ego Ubaldus presbiter cardinalis tt. s. crucis in Hierusalem ss.

j Ego Otauianus , » 8. Cecilie. »

T Ego Astaldus » » 8. Prisce. »

9
n

S d s

+ Ego Johannes » 8. Siluestri et Martini. ,

1 Ego Johannes » » 8. Johannis et Pauli Pamachii.

Datum Laterani per manum Rolandi sancte romane ecclesie presbiteri cardinalis
et cancellarii. XVI. kan. nouembris. Indictione tercia (II) Incarnacionis dominice, auno
M*. C'LIIIT pontificatus vero domini Anastasii IIII pape, anno II.

Bene Valete.

Na starijem prepisu stojt još edzdola:

Ego Petrus Sterminus presbiter et notarius hoc exemplum ut in auctenticis lit-
teris dieti doinini pape Anastasii bone memorie suo sigillo bullatis reperi, scripsi, nichil-
que addens vel minuens, compleui et roboraui.

Dva stara prepisa nalaze se u mletačkom arkivu dei Frari. Pacto I. charta 46. i Pacto
JI. charta 105, Ovu prevažnu bullu nije priobčio Farlati u Illyr. Sacr. a nebijaše poznata ni Jafiću

'* LXXY. 1155. 22. veljače. U Rimu.

Adrijan IV. papa, podieljuje Henriku patriarki gradskomu i njegovim nasljednikom vlasi
nad zadarskom nadbiskupijom.

Adrianus episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri Enrico gradensi ps
triarche, eiusque successoribus canonice substituendis in perpetuum.

. * e e . e e e . * .

Ne passim et indiscrete sibi omnes ecclesie omnia vindicarent, consulta satis,

" utilique sanctorum patrum deliberatione sanxit auctoritas, ut alie alias prerogatiua

dignitate excellerent, et cis tam iudicandi auctoritate, quam potéstate corrigendi prees-
sent, Super omnes autem ex superni dispositione consilii sacrosancta est romana ecclesia
constituta, ad cuius examen uniuersarum ecclesiarum negotia referrentur, et cuius sta-
tuta uniuersa multitudo fidelium sequeretur. Hec nimirum ex indulto sibi a prima funda-
tione ecclesie a beato Petro apostolorum principe priuilegio statutum omnium ecclesiarum
prouida consideratione disposuit, et quoties expedire cognouit, alias aliis ad ampliorem
curam earum habendarum statuit preeminere. Inde est, quod nos honestatem ac pru-
dentiam tuam, et deuocionis sinceritatem, quam erga sacrosanctam romanam ecclesiam
semper habuisse dignosceris, attendentes, et ne commissa regimini et dispositioni tue
gradensis ecclesia, que de benignitate apostolice sedis prerogatiua gaudet honoris, ex
breuitate patriarehatuum inferior et abiectior valeat apud simpliciores haberi, ad ampli-
andam dignitatem ipsius, primatum ei super Jadertinum archiepiscopatum et episcopatus
ipsius apostolica auctoritate concedimus, et tam te, quam successores tuos iadertino
archiepiscopo et episcopis eius, qui pro tempore fuerint, dignitate primatus presidere
statuimus, et consecrationis munus eidem archiepiscopo impertiri, romano quidem pon-
tifici traditione pallii seruata. Ut igitur hec nostra constitutio firma in perpetuum et
inconcussa permaneat, eam scripti nostri pagina communimus, et auctoritate apostolica
confirmamus. Decernentes, ut nulli unquam hominum liceat hanc paginam nostre con-
stitutionis et confirmationis infringere, vel ei modis quibuslibet contraire, salua in
omnibus apostolice sedis auctoritate. Si quis autem id attemptare presumpserit, secundo
tertioue coinmonitus, nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit, potestatis hono-
risque sui dignitate careat, reumque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate
cognoscat, atque in extremo examine dietricte ulcioni subiaceat.

Ego Adrianus catholice ecclesie episcopus subscripsi.

Ego Gregorius sabinensis ecclesie episcopus ss.

Ego Guido presbyter cardinalis tituli s. Chrysogoni ss.

Ego Hubaldus , » Praxedis

» D »
Ego Manfredus, n p o» Sabine n
Ego Aribertus ! ,, » » f» Anastasie ,
Ego Julius n > » » Marcelli — ,
Ego Guido » . 2» $, Pastoris »

! U drugom prepisu Iribertus,

Ego Astaldue ! presb. cardinalis tituli s. Prisce ss.

Ego Gerardus? ,, » » » Joannis ? in Celio monte ss.
Ego Henricus , » o» Nerei et Achillei ss.

Ego Joannes , no» Syluestri et Martini ss.

5
Ego Guido diaconus » sancte Marie in Porticu »
Ego Joannes , m » Sergii et Bachi »
Ego Gerardus * , » » Marie in via lata ,
Ego Odo " » » Nicolai. in carcere Tulliano ss.

Datum Rome apud sanctum Petrum per manum Rolandi sancte romane ecclesie
presbyteri cardinalis et cancellarii, octauo kalendas Martii, indictione tertia. Incarnationis
dominice, anno millesimo centesimo quinquagesimo quinto, pontificatus vero domni Adriani
pape quarti, anno primo. |

U mletačkom arkivu. Liber Pactorum I. Charta 55. Liber Privilegiorum u c. kr. dvorskom
arkivu u Beču. Bullarium Romanum I. sir. 622.

LX XVI. 1155. 24. travnja. U Rimu.

Adrijan IV. papa, priobćuje Lampridiju nadbiskupu sadarskomu i njegovim sufraganom, da
je nadbiskupiju sadarsku podčinio vlasti patriarke gradskoga.

Quoniam sacrosancta romana ecclesia uniuersarum ecclesiarum caput et mater
est, vel remotione obsistente terrarum, vel multiplicitate impediente , negotiorum, qua“;
rumdam ecclesiarum necessitatibus non tam facile potest, ut oportet, aliquando consu-
lere; ideo aliarum ecclesiarum, que ampliorem curam illis impenderent, super eas insti-
tutos et discretos, tum prouidos viros in partem sue sollicitudinis consueuit euocare.
Huius itaque rei nos consideratione inducti, tum quia dignitatem gradensis ecclesie dignum.
duximus «mpliare, tum quia utile vobis et temporaliter et spiritualiter esse prospeximus, |
habere prope vos, a quo et in dubiis magisterium, et in necessitatibus solatium recipere
valeatis; venerabilem fratrem nostrum IÍenricum gradensem patriarcham, primatem
vestrum duximus statuendum, et gradensis ecclesie dignitatem primatus, ecclesiis vestris
declarauimus de cetero presidere. Ea propter, per presentia vobis scripta mandamus,
quatenus eundem patriarcham, a modo primatem vestrum humiliter habeatis, et sicuti
primati vestro, exhibeatis ei obedientiam, et honorem. Ad magnum quidem profectum
vestrum, annuente domino pertinebit, si doctrinam eius deuoto animo receperitis, et quod |
salubriter ipse preceperit, prosecutione operis studueritis adimplere. Datum Rome apud
sanctum Petrum. VIII. kal. maii, pontificatus nostri anno primo.

Farlati, Illyricum Sacrum T. V. p. 58.

! U drug. prep. Anastaldus, * U drug. prep. Guirardus, ? S. Stephani. * Bernardus.

LXXVII. Oko g. 1156.—59. Dne 7. kolovoza.

Barić ban, potvrđjuje samostanu sv. Benedikta u Lokrumu darovanje crkve sv. Pankraca
na Mijetu.

Quodam tempore facta est acusatio super monachos saneti Benedicti lacruminensis
insule, quod iniuste possiderent ecclesiam sancti Panchracii de Meleta, coram me bano
Baricio Ego cum aures meas eorum fallacibus verbis non statim accomodaui, usque
dum veniret aliquis de fratribus monasterii, interea siquidem veniens dominus Vincencius
abbas predicti monasterii cum quibusdam de fratribus, ostendit michi litteras idoneas
atque veraces scriptas a Lotauitto protospatario, et alias litteras ab aliis nostris antiquis
decessoribus, terre principibus, in quibus litteris data est dicta ecelesia sancti Panchracii
- prephato monasterio sancti Benedicti, eorumque sigillo perpetuo affirmata. Unde ego
banus Baricius, cum filiis meis, atque propinquis, quoram (sic) huniuerso populo terre
mee, cum magno gaudio affirmo eandem ecclesiam de Babina polhla, que est in Me-
leta, cum omnibus terris et planicie monasterio sancti Benedicti, his litteris domino Vin-
centio eiusdem monasterii abbati detis, et sigillo meo signatis, ut sine omni impedimento
possideant et secure optineant. Ego et filii mei defensores et protectores atque adiutores
eorum omni tempore esse volumus. Quicumque autem eis contrarium fecerit, maledic-
cionem et iram dei super se concitet, eiusque ulcione et iudicio cum improbis dampnetur.

Data in . . mense augusto in die septima. |

Svana: De ecclesia sancti Panchratii facta a bano baricio.

Matica pisana na maloj pergameni, čuva se u okružnom arkivu dubrovačkom fasc. I. br. 26.
U Illyr. Sacr. T. VI. p. 79. pogriešno priobćena.

LXXVII. 1157. 13. lipnja. U Lateranu.

Adrijan IV. papa, potvrdjujući povlastice crkve gradske, podaje joj primat nad gadarskom
nadbiskupijom.

Adrianus episcopus seruus seruorum dei. Venerabili fratri Henrico gradensi pa-
triarche, eiusque successoribus canonice substituendis in perpetuum. Apostolice officium
dignitatis et credite nobis dispensationis debitum utiliter exequi comprobamur, cum col-
latam unicuique ecclesie dignitatem prouida solicitudine vustodimus, et singulis eccle-
siis iura sua illibata studemus et integra conseruare. Sicut enim nulli, ultra quam mereatur,
aliquid extra sede apostolica fauore gratie concedendum, ita nemini quod sui iuris esse
dinoscitur, a nobis est ullatenus denegandum. Quanto itaque maiori est prerogatiua su-
perne respectu gratie sublimatus, tanto solicitius tibi est adtendendum, ut in corrigendis
subditis plus apud te possit ratio, quam potestas, atque te boni dulcem, mali vero pium
sentiant correctorem, personas diligas, et subiectorum vitia persequaris, he si aliter agere
forte volueris, transeat in crudelitatem correctio, et perdas quos desideras emendare,
sicque vulnus debes abscidere, ut non possis, quod sanum est ulcersre, ne si ferrum,
plus quam res exigit inprimatur, noceat cui prodesse festinas, sed sic alterum can-
diatur ex altero, quatenus et boni habeant amando quod caueant, et mali metuendo
quod diligant. Quapropter venerabilis in Christo frater Henrice patriarcha, tuis postula-

tionibus grato concurrentes assensu, Gradensem ecclesiam, cui auctore deo preesse di-
gnosceris, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et presentis scripti priuile-
gio communimus. Igitur predecessorum nostrorum felicis memorie Pelagii, Alexandri,
Vrbani secundi et Adriani vestigiis inherentes, illius precipue constitutionis tenorem
seruantes, quam predecessor noster Leo nonus papa sanctissimus, et sinodali iuditio,
et priuilegii pagina confirmauit, tibi tuisque successoribus canonice substituendis, pa-
triarchalem concedimus dignitatem et magisterium Gradensis ecclesie gerendum, in bis
tantum finibus confirmamus, qui per supradictos predecessores nostros eidem noscuntur
ecclesie constituti. Crucem quoque ante te ferendam esse concedimus, nisi cum Rome
fueris, aut in presentia vel comitatu romani pontificis, palleum etiam, plenitudinem vi^
delicet pontificalis officii, fraternitati tue et apostolice sedis liberalitate largimur. Quo
intra ecclesiam tuam ad missarum solempnia celebranda uti memineris eis diebus, quibus
predecessores tuos non ambigimus usos fuisse; videlicet in natiuitate domini, epiphania,
ypopanti, tribus festiuitatibus sancte Marie, coena domini, sabbato sancto, ressurrectione
domini, ascensione, pentecoste, in natalitio sancti Johannis Baptiste, et omnium aposto-
lorum, in festiuitatibus quoque sancti Marci, sancti prothomartyris Stephani, sancti Lau-
rentii, sancti Martini, in solempnitate omnium sanctorum, et principalibus ecclesie tue
festiuitatibus, nec non in ecclesiarum, episcoporum, et ceterorum clericorum consecra-
tionibus, et anniuersario consecrationis tue die. Preterea ne commissa reginimi et di-
spositioni tue, prefata gradensis ecclesia, que de benignitate apostolice sedis pre-
rogatina gaudeat honoris, ex breuitate patriarchatus, inferior et abiectior valeat apud
simpliciores haberi, et ad ampliandam dignitatem ipsius, primatum ei super Jadertinum
archiepiscopatum et episcopatus ipsius, apostolica auctoritate concedimus, et tam te,
quam successores tuos iadertino archiepiscopo et episcopis eius, qui pro tempore fuerint,
dignitate primatus presidere statuimus, et consecrationis munus eidem archiepiscopo
impertiri. Romano quidem pontifici traditione pallii reseruata. Statuimus etiam, ut que-
cumque bona, quascumque possessiones eadem gradensis ecclesia in presentiarum iuste
et canonice possidet, aut in futurum iustis modis deo propitio poterit adipisci, firma tibi
tuisque successoribus et illibata permaneant. Porro ecclesiam a religiosis viris ipsi gra-
densi ecclesie oblatas, per episcopatum tuum constitutas, tibi iuisque successoribus li-
bere confirmamus, ita ut nulli episcopo liceat absque tuo assensu in eis consecrationes
celebrare, aut sacerdotibus in eisdem domino seruentibus, donec in locis ipsis fuerint,
diuina officia prohibere. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat supradictam
ecclesiam temere perturbare, aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere,
seu quibuslibet vexationibus fatigare; sed illibata omnia et integra conseruentur, eorum,
pro quorum gubernatione et sustentatione concessa sunt, usibus omnibus profutura. Salua
in omnibus apostolice sedis auctoritate. Si qua igitur in futuro ecclesiastica secularisue
persona hanc nostre constitutionis paginam, sciens, contra eam temere venire temp-
tauerit, secundo tercioue commonita, nisi presumptionem suam congrua satisfactione
correxerit, potestatis, honorisque sui diguitate careat, reamque se diuino iuditio existere
de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore, ac sanguine dei, et domini
redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districte ultioni
subiaceat. Cunctis autem eidem loco sua iura seruantibus, sit pax domini nostri Jesu
Christi. Quatinus et hic fructum bone actionis percipiant, et apud districtum iudicem
premia eterne pacis inueniant, Amen.

Ego Adrianus catholice ecclesie episcopus.

Ego Imarus tusculanus episcopus.

Ego Cintius portuensis et sancte Rufine episcupus

Ego Guido presbiter cardinalis s. Chrisogoni subscripsi.

Ego Ubaldus , » tituli sancti Praxedis ss.

Ego Manfredus, Sauine subscripsi.

n 2 »
Ego Julius , " » » oMarcelli subscripsi.
Ego Hobaldus , » » » Crucis in Hierusalem.
Ego Octauianus, » » » Cecilie.
Ego Girardus , » » , Stephani in Celio monte.
Ego Joannes , » » » Joannis et Pauli tituli Pamachi sub-
scripsi.
Ego Henricus , » » » Nerei et Achillei.
Ego Joannes , ^5 » , Siluestri et Martini.
Ego Ildebrandus, » » » Basilee duodecim apostolorum.

Ego Gregorius sabinensis episcopus subscripsi.
Ego Odo diaconus cardinalis s. Georgii ad velum aureum subscripsi.
Ego Guido , > » Marie in Aquiro. »
Ego Odo ' , » Nicolai in carcere Tuliano
Ego Jacintus , » Marie in Cosmedin.

S 3 3 3
Ss 3 3 3

Ego Bonadicus » Angeli
Ego Boso , , Cosme et Damiani
Ego Albertus, » » Adriani »

Datum Laterani per manum Rolandi s. romane ecc. presb. card. et cancellarii,
idibus iunii, indictione quinta. Incarnationis dominice millesimo centesimo quinquage-
simo septimo. Pontificatus vero domini Adriani pape quarti, anno tertio.

Iz rukopisa c. kr. dvorskog arkiva u Beču. Liber Commemorabilium, 'T. I. str. 94. Bal.
larium Romanum II, str, 647.

LXXIX. 1158. 4. srpnja. U Lateranu.

. Adrijan IV. papa, podieljuje Tribunu nadbiskupu dubrovačkomu nadbiskupski plašt, potvrdju-
jući povlastice“ njegove crkve.

Adrianus episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri Tribuno ragusino archi-
episcopo ciusque successoribus canonice substituendis in perpetuum. In apostolice sedis
specula, disponente domino constituti, fratres nostros episcopos fraterna debemus caritate
diligere, et eorum quieti ac tranquilitati salubriter auxiliante domino prouidere. Ea
propter, venerabilis in Chriato frater Tribune ragusine archiepiscope, tuis iustis postu-
lationibus gratum impertientes assensum, et predecessorum nostrorum felicis memorie
pape Innocentii, atque Anastasii vestigiis inherentes, prefatam ecclesiam, cui deo auctore
preesse dignosceris, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et presentis scripti
priuilegio communimus. Confirmamus tibi tuisque successoribus, et illibatas vobis omni
tempore decernimus permanere omnes parochias ad ius commisse tibi ecclesie pertinentes,

scilicet regnum Zachulmie, regnum Seruilie, et regnum Tribunie, ciuitatem quoque catha-
rinensem seu Rose, buduanicensem Auarorum, ! liciniatensem, scodrinensem, driuasti-
nensem et polatinensem cum abbatiis, ecclesiis et parochiis suis. Preterea quascunque
possessiones, quecumque bona in ecclesiis, decimis, villis, colonis, prediis, agris, nemoribus
montibus, collibus, aquis, pratis, aut quibuslibet aliis rebus diocesane aut proprietarie
dispositionis titulo eadem ecclesia in presentiarum iuste et canonice possidet, aut in futu-
rum concessione pontificum, largitione regum et principum, oblatione fidelium, seu aliis
justis modis prestante domino poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus et illibata
permaneant. Pallii quoque usum, pontificalis videlicet officii plenitudinem, humilitatis et
iustitie signum, ad missarum solempnia celebranda, sicut antecessoribus tuis concessum
fuisse dinoscitur, et in festiuitate beati Blasii, tibi tuisque successoribus auctoritate apo-
stolica confirmamus, quo hiis diebus tantum, adiuncto festo beati Blasii, fraternitas tua
uti meminerit, quibus antecessoribus tuis ab apostolica sede constat indultum. Sane suc-
cessores tuos a nobis nostrisque successoribus consecrationis gratia in perpetuum decer-
nimus recepturos. Nulli ergo omnino hominum liceat eandem ecclesiam temere perturbare,
aut eius possessiones auferre, vel ablatas.retinere, minuere, seu aliquibus vexationibus
fatigare, sed omnia illibata et integra conseruentur, eorum, pro quorum gubernatione et
sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salua sedis apostolice auctoritate
Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisue persona, hane nostre constitutionis pa-
ginam, sciens contra eam temere venire temptaueri', secundo tertioue commonita, si non
satisfactione congrua emendauerit, potestatis honorisque sui dignitate careat, reamque se
diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissimi corporis ac
sanguine dei et domini redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo
examine diuine ultioni subiaceat. Cunctis autem eidem loco sua jura seruantibus sit
pax domini nostri Jesu Christi, quatinus et hic fructum bone actionis percipiant, et apud
distrietum iudiecm premium eterne pacis inueniant. Amen. Amen. Amen,
Ego Adrianus catholice ecclesie episcopus ss.

1 Ego Hubaldus presbyter cardinalis titulo s. Praxedis ss.

T Ego Julius presb. card. tit. s. Marcelli sa.
Vbaldus presb. card. tit. s. Crucis in Hierusalem ss.
Idelbrandus presb. card. basilice XII. apostolorum ss.
Joannes presb. card. tit. s. Anastasii ss.
Alb rtus presb. card. tit. ss. Laurentii et Lucie ss.
Guilelmus presb card. tit. s. Petri ad Vincula ss.
Oddo diaconus card. s. Georgii ad velum aureum ss.
Boso diac. card. ss. Cosme et Damiani ss.
| Cinthius diae. card. ss. Adriani ss.

+ Ego Raimundus diac. card. s. Marie in via lata ss.

Datum Laterani per manum Rolandi sancte romane ecclesie presbiteri cardinalis
et cancellarii, IIII. nonas Julii, indictione VII. anno MCLVIII. Pontificatus vero domini
Adriani pape HII. anno IIII. (pendet Bulla plumbea.)

— ++ LE —b —+e
E] E] Ed Dn pj nj t bd
$$ 8 89 '8'8

Iz rukopisnog bularija dubrovačkog str. 424. U Illyricum Sacrum pogriešno priobéena
T. VI. str. 79.

! Farlati pridaje još: Ulcinatiensem sive olchiniensem.

LXXX. 1158.

Gejza lI. kralj hrvatski + ugarski, daruje nadbiskupiji spljetskoj selo Sreninu, potrrdjujući
darovanja velikog župana hrvatskog Branimira.

In nomine sanete trinitatis et indiuidue unitatis. Ego Geyza dei gratia Hungarie,
Dalmatie, Croatie, Rameque dux (Rex), do et confirmo beato Dompnio, et tibi Gaudio
archiepiscopo spalatensi etc. villam, que vocatur Srenina, cum pratis, syluis, pascuis, nemo-
ribus et aquimoliis, et omnibus aliis suis pertinentiis, incipiendo a Mazera, que vocatur
Zavala, iuxta torrentem nominatum Potocha, et versus' partem aquilonarem ad rupes
proximioris montis, et inde versus orientem recto tramite per Stinizam, in longum ad
magnas macerias, que dicuntur sclavice: Gomille lipe, et inde ad meridianam plagam
. ad aquam, que vocatur Brisnich, deinde ad lapidem cum cruce sculptum, et ad alium
montem Zavale; omnes quoque villas, terras et possessiones, quas Branimir Dux Ciroa-
torum et sui progenitores donauerunt beato Dompnio, vel confirmauerunt, simul cum
predicta villa Srenine, cum seruis et ancillis, quos et quas ab antiquo ecclesia sancti
Dompnii habuit in ipsis villis, terris et possessionibus, et filios et filias eorumdem do
et confirmo perpetuo possidendum, decernens auctoritate regia, ut non liceat alieni bano,
principi, comiti, et aliis meis ministris, ipsum archiepiscopum et eius ecclesiam in prefata
donatione et confirmatione molestare, inquietare, vel defraudare. Quicumque huius mee
donationis et confirmationis paginam violare presumpserit, iram omnipotentis dei, et
regiam indignationem incurrat, et ipsa donatio et confirmatio suum robur obtineat per-
petue firmitatis. Data per manus Barnaba aule regie cancellarii, in presentia Luce
archiepiscopi, et Arpe bani et aliorum principum. Anno incarnationis millesimo cen-
tesimo quinquagesimo octauo.

Iz pismohrane nadbiskupije spljetske. Farlati Illyricum Sacrum T. III p. 178. Farlati
ima na početku listine sljedeće:

In Christi nomine Amen. Hoc est exemplum cuiusdam priuilegii regalis, muniti
appensione cuiusdam sigilli magni rotundi super appensiua membrana, in quo quidem
sigillo sculpta est regalis imago, sedens in throno, habens in manu dextera quoddam
lilium superpositum, et in manu sinistra quamdam sculpturam rotundam, cum cruce;
et sculptae sunt hae litterae circum circa cruce praeposita: Geyza dei gratia Hungarie Dal-
matie Chroatie Rameque Dux (Rex).

LXXXI. Oko g. 1158. U Tninu.

Geiza II. kralj hrvatski i ugarski, daruje nadbiskupiji spljetskoj crkvu sv. Bartola u Tninu, i
samostane sv. Stjepana i Mojsije u Solinu, sa svimi pristojališći.

In nomine sancte trinitatis et indiuidue unitatis. Ego Geyza dei gratia Hungarie,
Dalmatie, Chroatie, Rameque rex, do et confirmo beato Domnio, et tibi Gaudio archi-
episcopo, fideli nostro, pro anima mea et parentum meorum, ecclesiam saneti Bartho-
lomei de Tino, cum omnibus pertinentiis suis, et monasterium sancti Stephani et sancti
Moysi de Salona cum omnibus pertinentiis ipsorum, auctoritate regia decernens, ut non

licet alicui hominum, bano, principi, comiti, seu cuilibet ministrorum nostrorum ipsam
ecclesiam, siue archiepiscopum ipsius de prefata donatione molestare, inquietare, minuere
vel defraudare. Quicumque vero hujus mee donationis paginam violare presumpserit,
iram omnipotentis dei et regiam indignationem incurrat, et ipsa donatio nihilominus suum
robur obtineat. Datum per manum Barnabe aule regie cancellarii, in presentia Luce
archiepiscopi, et Árpe bani et aliorum principum. Anno incarnationis Christi millesimo,
centesimo, quinquagesimo octauo.

Iz pismohrane nadbiskupije: spljetske. Farlati Illry. Sacrum T. III. p. 179.

LXXXII. Oko g. 1160.

Absolon, nadbiskup spljetski, ostavivši radi njekih progonah svoju stolicu, piše svojim svećenikom
i puku spljetskomu, neka pošalju po njega poslanike ako žele da se vrati,

A(bsolon) dei gratia spalatensis ecclesie humilis minister, spalatensi clero et
populo salutem, et paternam benedictionem. Filii dilectissimi, mallem inter vos morari
propter sancta corpora beati Domnii et Anastasii, quam alibi in diuitiis. Audiuimus
enim quod minamini nobis sine nostra culpa. Scitis enim in presentia vestra, quam
coram legato regis, qualiter Marcutius comes contra dominum, quam in nos insaniuit,
idcirco quia iustitiam meam querebam, relatum est hoc regi, quam duci, et toti regno.
Unde valde indignati fuerunt, et quia ego in presentia regis fui interrogatus, voluit, no-
luit, oportuit me dicere. At tum tantum rogaui regem, quam ducem, quod condonauerit
sibi, et cum gratia circa regem moratur, et cum honore Spalatum redibit. At tum hoc
mando vobis, si placeat vobis paternitas nostra, et honor ecclesie vestre, aliquem de
nostris clericis ad nos mittetis. Hoc rex et banus audientes, maiores grates vobis re-

- ferent. Quod si non feceritis, nos quidem per gratiam regis quam ducis in Dalmachia

erimus, ut pater et dominus S. quia ecclesia vestra sine pastore sedebit, peccatum vobis
erit. Satisne vobis precipimus. Mittite nobis incensum pro romanato emptum. Nos vero
cum consilio regis et ducis mittimus inter vos Joannem comitem nostrum, causa vos
visitandi, et ut emat nobis oleum et bonum vinum, quam vos, fili karissimi, clerici et
laici, iuuate eum quantum potestis. Joannes qui peregrinus est, gratia dei et regis magno
honore nobiscum moratur, qui pro pascha nobiscum redibit. De cetero valete.

Iz pismohrane nadbiskupije spljetske. Farlati Illyr. Sacrum T. III. p. 180.

"LXXXIII. 1161. 13. lipnja. U Rimu.

Aleksandro III. papa, uzimajući pod svoju zaštitu crkvu gradsku, potvrdjuje
njezin posjed i njezina prava, te podjeljuje Henriku patriarki gradskomp nadbiskupski
krst i plašt, zajedno s primatom zadarske nadbiskupije. (Apostolicum Officium etc.)

Jaffe! Regesta Pont. Rom. p. 683.

62
LXXXIV. 1161. 2. srpnja. U Ferentinu.

Aleksandro 1I1. papa, naimenovavši biskupa narnienskoga nadbiskupom spljetskim, preporuča
ga svećenstvu i puku spljetskomu.

Alexander episcopus seruus seruorum dei, dilectis filiis uniuerso clero, et populo
salonitano salutem et apostolicam benedictionem. Illa deuotionis sinceritas, et puritatis
constantia, quam circa mafrem vestram sacrosanctam romanam ccclesiam et personam
nostram habetis, in hoc euidenter apparet, quod venerabilem fratrem nostrum Julium
prenestinum episcopum et dilectum filium nostrum Petrum s. Eustachii diaconum cardi-
nalem, sicut ipsi idem nobis insinuarunt, benigne recipere et honeste curastis pertractare.
Pro tanto igitur charitatis feruore et fidei constantia, gratiarum vobis actiones persol-
uentes, et sincera in Christi visceribus charitate vos diligentes, P. abbatem s. Stepbani
F. O. et VV. nuncios vestros, debita benignitate suscipimus, et ad petitionem illorum
super electione vobis et ecclesie vestre volentes utiliter prouidere, venerabilem fratrem
. nostrum quondam narniensem episcopum, virum siquidem litteratum, honestum, prouidum,
et discretum, in archiepiscopum vobis concessimus et patrem spiritualem, atque ani-
marum vestrarum pastorem duximus statuendum; ad plenitudinem pontificalis officii
ostendendam ei pallium de beati Petri corpore sumptum exhibentes, ut per eius sollici-
tudinem et prouidentiam spiritualibus et temporalibus valeatis proficere incrementis. Illum
itaque cum gratia sedis apostolice ac nostra, et cum sui officii plenitudine ad vos et ad
commissam sibi ecclesiam ducente domino venientem, uniuersitati vestre duximus atten-
tius commendandum; per apostolica scripta vobis precipiendo mandamus, quatenus eum
benigne ac reverenter recipiatis, et debitam ei obedientiam tamquam archjepiscopo vestro
impendatis humiliter et honorem; decimas et alia, que de jure parochiali ipsum contin-
gunt, illi sine contradictione aliqua persoluentes. Sane si in eius obedientia humiliter
permanseritis et ipsius saluberrimis monitis acquiescere volueritis, vos et ecclesia vestra,
sicut credimus et speramus, spiritualiter et temporaliter suscipietis auxiliante domino in-
crementum. Si quis autem vestrum aduersus eum contumax inuentus fuerit, vel rebellis,
sententiam, quam idem archiepiscopus in illum propter hoc canonice promulgauerit, nos
auctore deo ratam et firmam habebimus. Data Ferentini VI. nonas Julii.

Farlati Illyr. Sacrum T. III. p. 183. Ughelli. Italia sacra I. 1015.

LXXXV. 1161. 1. rujna. U Ferentinu.

Aleksandro III. papa, nalaže nadbiskupu spljetskomu, neka gleda da se biskup Hrvalah, i
biskup trogirski, svojih častih odreknu, ili od biskupske stolice uklone,

Alexander episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri P(etro) salonitano
archiepiscopo salutem et apostolicam benedictionem. Pater et predecessor noster pie
recordationis Fugenius (III) papa . . in V. quondam Chroatensem episcopum, pro eo,
quod cum uno solo archiepiscopo, nullo alio presente episcopo, contra sacros canones
alium presumpsit, non dieimns consecrare, sed potius execrare, et in eum, qui ab eis
est consecratus, depositiouis sententiam promulgauit. Is videlicet V. contra eiusdem pre-

decessoris nostri mandata diuina non veretur officia celebrare. Nos vero sententiam ipsam,
sicut est rationabiliter promulgata, ratam et firmam habentes, fraternitati tue per apo-
stolica scripta mandamus, quatenus predictum V. diligenter commoneas, ut de tanta pre-
sumptione condignam satisfactionem exbibeat, et contra tenorem eiusdem sententie non
presumat aliquid attemptare. Si vero admonitioni tue parere contempserit, in ipsum ex-
communicationis sententiam proferas et ecclesiam cui incubare presumit, interdicto sup-
ponas. De cetero sicut ex relatione dilecti filii nostri P(etri) sancti Eustachii diaconi cardi-
nalis, et quorumdam aliorum accepimus, quidam P. nomine necdum tonsuratus, cum adhuc
esset duodennis, neque de legitimo natus coniugio, per laicorum potentiam, traguriensem
episcopatum inuasit, et in anime sue periculum eidem episcopatui contra canonicas sanc-
tiones incubare non cessat. Unde presentium auctoritate litterarum tibi mandamus, ut
huius negotii veritatem diligenter inquirens, si ita esse contigerit, prout superius notatum
est, omni excusatione et dilatione remota, prenominatum P. exinde amouere, et sub
plena ecclesiastice severitatis illum a eua presumptione cessare compellas. Datum Fe-
rentini VI. nonas septembris.

Farlati. Illyricum Sacrum. T. II. p. 184.

LXXX VI. 1162. 8. lipnja. U Viterbu.

Aleksandro 1I1. papa, čuvši od nadbiskupa spljetskog, kako Spljetćani načiniše zakon, da u

napred od negibivih dobarah nitko ništa crkvi darovati, ili prodati nesmie; nalaže nadbiskupu

sadarskom, neka Spljeićane, ako ne drugačje a to prokletsvom natjera, da od recenoga sakona
odustanu, .

Alexander episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri Lampridio archiepi-
scopo iadrensi, salutem et apostolicam benedictionem. Ex parte venerabilis fratris nostri
Absalonis archiepiscopi spalatensis fuit propositum coram nobis, quod ciues spalatenses
statuerunt, ut nulli de ciuitate ipsorum liceat aliquas possessiones, vel bona immobilia
ecclesie alicui donare, vendere seu legare, se ad obseruationem statuti huiusmodi iura-
menti vinculo obstringentes, in animarum suarum periculum, et derogationem non mo-
dicam ecclesiastice libertatis. Quocirca fraternitati tue per apostolica scripta mandamus,
quatenus si ita est, Potestatem, Consilium, et Com.nunem ciuitatis ejusdem, quod huius-
modi statutum, iuramento non obstante predicto, penitus revocantes illud de . . vel si-
mile in eis de cetero nullatenus rescripturi monitione premissa, per excommunicationem
in officiales ipsius ciuitatis, et in eamdem ciuitatem interdicti sententia, appellatione re-
mota, compellas. Non obstante aliqua indulgentia eisdem Potestati, Consilio et Communi
ab apostolica sede concessa. per quam attribute tibi iurisdictionis explicatio impediri
valeat, vel etiam retardari. Datum Viterbe V. idus iunii, pontificatus nostri anno tertio. '

Farlati Illyricum Sacrum. T. III. p. 181.

! Farlati je mislio, da bi-imalo stojati: primo, jer se spominje bivši nadbiskup Absolon,
ali pismo papinsko negovori o njemu kao sjedecemu još na stolici, budući da se rieó fuit proteže
na prošasto vrieme.

LXXXVII. 1163. 3. Kolovoza. U Mleteih.

Vital Michael dužd mletački, podieljuje knegovom Bartolu i Gvidonu, sinovom Dujmovim, us

njeke uvjete otok Krk doživotno..

In nomine domini dei et saluatoris Jesu Christi. Anno domini millesimo cen-
tesimo (sexagesimo tertio), tertio mensis augusti, indictione XI. Quanto queque maioris
negotii esse probantur, tanto propensiori studio debent per scripturam memorie annotari,
ne decursus temporum tollat, quod innocentia et bone opinionis intentio efficere studuit.
Qua propter nos quidem Vitalis Michael, dei gratia Venetiarum, Dalmatie atque Croatie
dux, cum iudicibus et electis sapientibus atque totius populi collaudatione seu confirma-
tione, utilitati Venetiarum et saluti diligenter consulentes, comitatum veglensem, post
discessum comitis Doimi vacantem, ordinare decreuimus ad honorem et profectum com-
munis Venetiarum. Et quoniam te Bartholomeum atque Guidonem fratrem tuum, filios
predicti comitis Doimi, tales fore nouimus, qui comitatum veglensem prudenter regere
atque tueri potestis; idcirco ipsum comitatum, et totam insulam vobis ambobus fratribus
tempore vite vestre damus, concedimus, atque transactamus, et illi de vobis, qui super-
uixerit, tali modo et pacto, quali predictus pater vester habuit tempore predecessorum
nostrorum bone memorie ducum, videlicet Dominici Michaelis, Petri Polani, Dominici
Mauroceni, et tempore nostri per nostrum priuilegium confirmatum, cum omnibus red-
ditibus, sicut pater vester habuit, ut omnia integra et illibata habeatis, et potestatiue
cuncta vendicatis vobis, preter barchas Veglensium, quas nolumus ut oneretis, neque
asinos vel iumenta illorum volumus ut per vim auferatis, canistrum quoque uuarum per
vineas illorum non tollatis. Ista quatuor omnirio prohibemus ne faciatis. Cetera sicut di-
ximus, licenter habeatis sine contradictione et sine omni diminutione, angerias nostras
quotiens opus fuerit, sicut tempore predictorum ducum et nostro, veglenses communiter
faciant. Legatos nostros excipietis et honorabiliter cum propriis vestris expensis illos
procurabitis, sine cjuium vestrorum requisitione. Singulis vero 'annis in festo sancti
Michaelis pro ipso comitatu et insula atque redditibus illorum trecentos quinquaginta
romanatos nostri communi persoluere debetis. Insuper etiam ipsam insulam ab omnibus
inimicis venetis, sine nostro adiutorio, sine fraude defendere debeatis, exceptis coronatis
personis, et illorum exercitu, si verum constiterit, quod super ipsam insulam veniant. Hec
omnia nobis obseruare debeatis, aut ambo simul, aut alter de vobis qui superuixerit. Nos
vero cuncta vobis integra et illibata cum nostris successoribus conseruare sine diminu-
tione debemus, conseruantibus nobis ea, que superius dicta sunt, et que. continebuntur
in promissione charte, quam proinde nobis facturi estis. Quod si non obseruauerimus
vobis cuncta eo modo ut superius legitur, tunc cum successoribus nostris vobis
et vestris heredibus emendare debeamus auri obrizi libras decem; et hec concessionis
charta in sua permaneat firmitate. Ut nostra tamen regalia per omnia eint sana ad ve-
niendum in nostram potestatem.

Ego Vitalis Michael dei gratia dux, manu mea subscripsi.
Ego Sebastianus Ziani iudex, manu mea subscripsi.

Ego Aurio Mastropetro ^» » 0» "

Ego Vitalis Dandulo index
Ego Joannes Nauigaioso
Ego Ananias Quirinus

Ego Leonardus Fradelo
Ego Philippus Julianus
Ego Petrus Vilioni.

Ego Rainerio Batiauro

Ego Marinus Michael

Ego Engelpetro Maurocenus
Ego Craton Dandulo

Ego Dominicus Celso .

-Ego Ocho Jantani

Ego Amadeo Pollani
Ego Marcus da Canale
Ego Stefanus Mazamanus
Ego Jacobus Contarenus
Ego Marcus Aurio

Ego Dominicus Barozi
Ego Dominicus Sanudo
Ego Andreas Geno

Ego Petrus Faletrus
Ego Joannes Pantaleo
Ego Dominicus Concoreoni
Ego Petrus Barozi

Ego Petrus Carosus

Ego Joannes Regini

Ego Vitalis Michael

Ego Bonoflio Enlongo
Ego Andreas Dontodero
Ego Tribunus Barozi
Ego Vitalis Basilio

Ego Henricus Navigaioso
Ego Joannes Cornario
Ego Joannes Dandulo
Ego Henricus Dauro
Ego Petrus Antolinus
Ego Marcus Ledi

Ego Matheus Cabriel
Ego Pangratius Vitaliano
Ego Jacobus Basilio
Ego Petrus Boldu

Eg» Michael Barzegeso
Ego Vitalis Gradenigo
Ego Andreas Doldu

Ego Dominicus venerius diaconus et notarius compleui et roboraui.

)

manu mea subscripsi.

3 3 gd So 83 43 3 JS 8 3 o 83 3 3 5» 3 + d sy 3 53 S 3 w SJ 3 d s 3

yq d s 3 9 Jd s 3

s 3 P. 3 s uu d * d ag 3

8 3 3 3

u 5 3 3 3 3 3 3

s d 3$ 3 = 3 3 3

* d 4 Q4

3 u

s d 3 E

66
Ego Jacobus Lambadus sancte Sophie plebanus, presbiter et notarius, sicut vidi

in matre, ita testor in filia.
Ego Petrus Michael iudex vidi in matre, testis sum in filia.

U Arkivu Mletačkom dei Frari. Libri Comm. XVI. 165.

LXXXVIII. 1163.

Stjepan III. kralj hrvatski i ugarski, potvrđdjuje crkvi spljetskoj sva ona prava i darovanja,
koja joj učini otac mu Gejza.

In nomine sancte et indiuidue unitatis. Ego Stephanus domini regis Geize filius,
dei gratia Hungarie, Dalmatie, Chroatie, Rameque rex, una cum domina regina matre
mea, et principibus meis, confirmo beato Domnio, et tibi Petro archiepiscopo fideli nostro,
preceptionem et subiectionem, quam fecit illustris pater noster omnibus episcopis per
Dalmatiam constitutis, et omnes parochias, quas predecessores tui tenuerunt, et maxime
parochiam Corbauie, Bugani, Plasi, et Vallis vinarie, Modrusse, Novigradi, capellam
etiam sancti Stephani et sancti Moysi de Salona, cum omnibus ad eas pertinentibus,
quas pater noster rex Geyza concessit eidem ecclesie sancti Domnii, auctoritate regia
confirmamus, precipientes, ut non liceat alicui hominum, bano, principi, comiti, siue cui-
libet ministrorum nostrorum, ipsam ecclesiam, siue archiepiscopum ipsius, de prefata
subiectione et preceptione facta episcopis, siue.de predictis rebus molestare, inquietare,
minuere, vel defraudare. Quicumque vero hujus nostre confirmationis paginam violare
presumpserit, iram omnipotentis dei, et nostram indignationem ineurrat, paterna donatione
et preceptione, confirmatione quoque nostra, nihilominus suum robur obtinentibus. Datum
per manum Stephani cancellarii domine regine, capellani in parochia Tituli, in presentia
episcoporum: Rodani nonensis, Lampridii scardonensis, et Dede chroatiensis, in presentia
comitum: Martini spalatensis, et Gregorii Sclouinie filii, et Cotromani, secundo anno
regni nostri, anno incarnationis Christi millesimo centesimo sexagesimo tertio.

Farlati, Illyricum Sacrum. T. III. p. 184. .

LXXXIX 1163. U Ostrogonu.

Stjevan III. kralj hrvatski i ugarski, potvrdjuje sud Beluša bana, kojim bijaše ovaj Bernardu
biskupu zagrebačkomu dopitao šumu Dubravu, dar kralja Ladislava, koju hijede posvojit sa
vludanja Gejzina, župan Nikola i njeki plemići šumedjke županije.

Ego Stephanus, inspirante diuina gracia, paterna insignitus dignitate, pro cunctis
negociis ecclesie sancte dei prouidens, que sanctis patribus statuta membris Sathane
destructa reperio, emendare non differo. In nomine itaque sancte et indiuidue trinitatis,
que prior Ladislaus rex gloriosissimus et secundus Bela rex, felicis memorie pater
meus et dominus, zagrabiensi ecclesie contulerant, et coram principibus suis sigillis
confirmauerant, omnia predicte ecclesie et siluam Dembron cum terra ei appendente,
quam Sudegna auferre conatus, concedo. Huius litigii Belus banus iudex exstitit, in quo

litiglo Bernaldus, episcopus predicte ecclesie, suique iobagiones: Yssa, Petrus, Cosmas,
predietam siluam cum terra a Ladislao datam fuisse, et in tempore Bele regis in litigio
positi, per pristaldum Marcellum recuperauisse dicebant. Iterum autem tempore gloriosissimi
regis Geyce, Nicolaus comes, filius Pauli, et iobagiones sumugiensis castri, Cicigna, Jo-
hannes, Marascelau, vim inferentes predicte ecclesie, terram cum silua ei abstulerunt et
violenter usque ad tempus Ladislai secundi tenuerunt. Hanc iniuriam passam ecclesiam
fuisse Bernaldus episcopus suique iobagiones clamabant. Tunc Belus banus rem que-
rens iustificare iudicauit, si prenominati hostes ecclesie, Marcellum fuisse pristaldum,
comprobare possent, eis terra cum silua remaneret. Sed quoniam hoc probare non po-
tuerunt, iniusti remanserunt; et ecclesie, ut iustum erat, terra cum silua redita est.

Insuper episcopo Belus banus dedit pristaldum Lepoldum, filium Petri, ut sicut tempore

Bele regis Marcellus pristaldus predictam terram cum silua reddiderat, ita et iste per

easdem metas circumiens, per pontem Colomagni regis, et ibidem signa, que in cortice
'arborum.sunt, renouaret, et per vias Garig usque ad aquam Pissenca, et terram cum

silua et villis istis: Chitamer, Seelna, Warda, Roeca, Guerdi, Boyllola, Wehle, Damasca,

ecclesie redderet. Tunc Stephanus rex piisssimus rei veritate cognita, ut possessio ecclesie

firma stabilisque maneret, priuilegium inde fieri iussit, et sigillo sue magestatis confir
mari, coram principibus regni: Michone bachiensi archiepiscopo, Stephano sunadiensi
electo, Belo bano, eiusdem cause iudice, Thoma pallatino comite, Hendrico bodreguien si
comite, Esau sunadiensi comite. Anno dominice incarnacionis MCLXIII. indiccione XI.
epacta XIV. a tercio Stephano piissimo rege Vngarie, secundi ,Bele regis filio, primo
anno regni sui. Hugone nofarió, Thoma magistro capelle, Strigonii hoc priuilegium factum
est. Quicumque vero.emulus et inimicus ecclesie dei huic decreto regis detrahere pre-
sumpserit, graciam regis inexorabiliter amittat et eternis deputetur suppliciis.
Liber Privilegiorum Episč, Zagr. str. 33. Tkalčić. Monumenta str. 2.

: : | | — XC. 1164.

Petar - nadbiskup spljetski, dopituje samostanu kaludjericah sv. Tome wu Belgradu, oteti im

posjed kod Knina.

Sentencia terrarum de Tyno.
Anno domini nostri Jesu Christi MCLXIIII. indictione XII. temporibus itaque
domini Stephani regis Vngarie, filii Geyce regis, et Ampudii eius bani, nos denique

Petrus dei gratia salonitane ecclesie archiepiscopus, atque sedis apostolice legatus, pre-

čipimus Johanni sancte Ánastasie subdiacono et notario, fieri cartulam Bone abbatisse
sancti Thome, de ratione quam habuit cum Glamozanis, de terra que estin Mocrani, que
terra incipit sub monte Tini, et vadit usque ad riuum in latitudine, in longitudine vero

incipit a Rasochatiza, ubi sunt due fontane, et vadit usque ad puteum, qui manet iuxta
terram Mogorouizi, hanc itaque rationem ante vestram presentiam predicti Glamozani

habebant, dicebant enim terram nobis attinere ex nostra propinquitate, et vobis nullo
modo stibiacere. E contra abbatissa beati Thome taliter respondebat: ab antiquo tem-
pore illam terram possidemus, et ante Albeusum, qui tunc temporis in loco bani erat,
rationem una nobiscum habuimus, ac predictus Albeus, ! visa ratione, pristoldum nobis

. , ! Idem qui Belus.

Bogdanizum dedit, deinde Stephanus, frater Cippe, loco fratris sui venit cum Petrana
comite, qui tunc temporis sub rege ungarico erat, et miserat illum banus cum fratre suo
i1 istis partibus, et alia vice aduersus nos insurexistis ibi, quia (?) nostra ratione pro-
specta premenominatum Bogdanizum nobis alia vice pristoldum dederunt, et granum, quod
in nostra terra inseminaueratis, vobis abstullit, ac partem suam quam illi subiacebat
nobis causa elimosine concessit. Hoc igitur nos audientes, ea que prenominatus Stepha-
nus, frater bani, cum Petrana comite iudicauerant, nos confirmauimus atque abbatisse
cum duabus sanctis monialibus super sacrum euangelium confirmare decreuimus, atque
Mirgam archipresbiterum ei pristoldum concessimus, quod et factum est coram his te-
stibus: Prestancius Sauidde, plebanus sancti Stephani, Petraza diaconus, Crisogonus
iudex, Pruona Comerzari, Maurellus Jacobi Fere, Petrus nepos Bratulini; ex Sclauis
interfuerunt: Tolen, iudex Tini, Zirnotta, Pribiz Zudone, Dragos Sitnich, Desinna, Bogdan,
frater eius Radomiric, Desco Dobroniz, Viecha potsub, Dragos, Bogdan, Dragomir, De-
simir, Striessa et frater eius Dragos et Milen, frater eius Desan, atque Chalzo filius
Berizi, et ego Johannes iadertinus notarius ibidem cum his suprascriptis testibus inter-
fui, et ex precepto Petri salonitani archiepiscopi et apostolice sedis legati scripsi et
roboraui.

Polichorion. U arkivu gub, zad.

XCI. 1166. 28. lipnja. U Mleteih.
Vitalis Michael, dužd mletački, podieljuje povlastice gradu Rabu.

Quotiescumque earum rerum negotia geruntur, quarum memoria necessario po-
steritati transmittitur, vinculo scripture innodari oportet, ne: processu temporis ab usu
memorie antiquata, aliquod in dubium rediuiua contemptio reuocet et gignat ex pace
litigium. Quapropter nos quidem Vitalis Michael dei gracia Venecie, Dalmacie atque
Chroacie dux; omnibus nostris fidelibus sue antiquitatis statum, et quod sui juris esse
dignoscitur intemerate perpetuo seruare cupientes, ea, que venerabilis domini Henrici
Danduli gradensis patriarche, nostrorum iudicum et sapientum consilio, inter nos, et no-
biles arbensis ciuitatis viros, fideles nostros, quiete sancita sunt, in scriptis redigere fe-
cimus, et ut huius sanccionis pagina solidam perpetuis temporibus firmitatem obtineat,
nostra et supra memoratorum illustrium virorum subscriptione roborari, nostrique sigilli
. impressione muniri decreuimus. Dum itaque iam dicte ciuitatis nobiles viri Andreas sa-
cerdos, et Christoforus et Vitalis sacerdotes, Dabregna, (et) Prestancius iudices, Lam-
predius iupanus, Albertus, Dobrosclauo, Fuscus, Stephanus, Bertoldus, Nicholaus, Grube,
Dimigna et ceteri qui cum eis fuerunt, ad presenciam nostram venissent, secundum sue
antiquitatis statum, liberam eligendi comitis electionem instanter requirebant. Nos vero
e contrario, licet prorsus ista primo abnueremus, in potestate nostra esse comitis electio-
nem et eius confirmationem asserentes, prememorati tamen venerabilis patriarche, iudicum
et sapientum communicato consilio, liberam eligendi comitis facultatem predicte ciuitatis
ciuibus tandem tali conditione concessimus, ut ipsi quatuor de conciuibus suis nobilio-
ribus personas sine exactione aliqua eligere, et nostro debeant conspectui presentare.
Nos vero ex hiis unum, qui nobis aptior et fidelior visus fuerit, sapientum, qui tunc

ika...

religione iuris iurandi honoris Venecie astricti erunt, consilio, confirmare debeamus. Quod
si forte inter se dissenserint, et de suis, sicut suprascriptum est, concorditer eligere no-
luerint, de Veneticis duos, quos voluerint, absque exactione libere eligant, et non de
alienis. Nos vero unum ex illis, quem voluerimus, communi consilio confirmabimus. In
presentiarum veio de Veneticis unum quem voluerint eligere debeant. Actum est hoc
in palatio Venecie, tempore ducatus Vitalis Michaelis dei gracia nobilissimi atque glo-
riosissimi ducis. Anno domini M. C. sexagesimo VI. indictione quartadecima, quarto
kalendas iulii. Prefate tamen electionis ordine sine fraude seruato, si noluerint prius
quam a nobis premoniti fuerint, infra V. menses electionem sicut suprascriptum est fa-
cere, in potestate nostra electio sicut confirinacio remanebit, et hoc sine dei impedimento.
+ Ego Vitalis Michael, dei gracia dux, manu mea scripsi.
t Ego Henricus Dandolus, dei gracia gradensis patriarcha et Dalmacie pri-
mas, scripsi.
1 Ego Sebastianus Ziani manu mea scripsi.
j| Ego Vitalis Dandulo ,
+ Ego Petrus Orsiulo "
+ Ego Craton Dandulo »
* 1 Ego Johannes Bembo ,
+ Ego Johannes Cornario ,
+ Ego Petrus Ziani »
+4 Ego Henricus Contareno ,
+ Ego Marcus Gausuni »
+ Ego Petrus Ruybulo
* + Ego Dominicus Celso
+ Ego Andreas Geno
+ Ego Vitadino Geno »
1 Ego Johannes Contareno ,
+ Ego Johannes Nauigaioso ,
T Ego Petrus Michael »
+ Ego Stephanus Maciamanus
+ Ego Johannes Dandulo ,
T Ego Leo Faletro »
T Ego Angelus Mediceus ,
n

E d$ 3 3$ 8

s d$ u

+ Ego Michael Citino

T Ego Philippus Bonus

T Ego Annonias Quirinus ,
+ Ego Dominicus Contareno,
+ Ego Henricus Bono *,
+ Ego Guido Michaelis »
+ Ego Angelus Gabriel .
+ Ego Marco Dauidore »
+ Ego Johannes Naizo »
+ Ego Rainerius Janne ,
+ Ego Enricus Contereno ,
+ Ego Leonardus Sagorninus,

&9 d$ 8 S 8 3 3 3+ do dg d S C$ 3S i3 3 3 * 4$ d 3 d gygy s» uU 3 8 JJ s 3 3

34 3 3 xd 8 d dg aw 3.» 3 ut do d do s 3 3d XN d do cc ow oc o 3 o

S. N. Ego Gabriel Paulinus notarius et ducalis aule Veneciarum cancellarius,
hoc exemplum sumptum ex autentico domini Vitalis Michaelis, dei gracia. Venecie, Dal-
macie atque Cliroacie bone memorie ducis, cuius bulla plumbea pendet cum filo sirico
roborato, nil addens, vel minuens, quod sententiam mutet, bona fide ut comperii scripsi,
et exemplaui, et signo proprio roboraui, de mandato domini Jacobi Teupoli dei gracia
incliti ducis Veneciarum. Currente anno ab incarnacione domini mostri Jhesu Christi
Millesimo ducentesimo quadragesimo. septimo, mense februarii, indictione sexta. In pa-
lacio ducatus Venecie.

Od zdola drugim pismom.
Nota, quod in Commemoriali de MCCCXXIIIL in cartis 144. est exemplum

quorundam ordinamentorum et concessionem datarum per dominum Petrum Ziani ducem
Venecie, hominibus Arbi, sub bulla plumbea ipsius domini ducis, que concessiones et
ordinamenta bullata data fuerunt domino Andree Michaeli comiti Arbe,

Sliedi opet novijom rukom.

Ego Laurentius Eustachius notarius publicus et ducalis scriba, sapranotatum
Arbensium priuilegium autenticum vidi et legi, et cum hoc exemplo contuli die secundo
marti MCCCCLXXXVII. duce serenissimo domino Augustino Barbadico, inuenique in
omnibus ac singillatim per omnia conuenire, nec in ulla usquam particula discrepare ;
tum in priuilegii contextu, tum in subscriptionibus. Quod quidem priuilegium in mem-
branis scriptum est carractere antiquo elegantissimo, bulla plumbea, serica chordula
crocea appensa, in qua ab uno latere extant littere, in hec verba V. MICHAEL DI.
GRA. VENEC. DALMACIE. ATQ. CROACIE DUX. Ab alio diui Marci sedens in sella
imago sine mitra, et ducis genibus nitentis et barbati, ac more veterum capillo passo,
et ceruice de pendulo ducali in capite insigni Quorum utraque vexillum medium inter eas
sustentat. In cuius rei fidem me propria manu subscripsi et signum meum solitum apposui. '

Iz Arkiva mletačkoga, Liber Pactorum I. str. 17, i 218. Sravni Ljubić listine I. str. 8.

XCII. 1166. U Jegru.

Stjepan III. kralj hrvatski i ugarski, potvrdjuje samostanu sv. Ivana kod Belgrada, darovanje
Rogova, Vrbice, à Kameniana, sa svimi pristojališći, kako mu ih darovaše .kraljevi . hrvatski

Kresimir i Svenimir.

In nomine dei et salvatoris nostri Jhesu Christi. Anno eiusdem incarnacionis
millesimo centesimo sexagesimo sexto. Ego Stephanus, Geyce regis filius, dei gracia
Vngarie, Dalmatie, Chroatie, Rameque rex. Cognoscens et firmiter tenens regii esse
officii ad honorem et exaltationem ... totis intendere viribus, et ecclesia stica pro
iure suo seruare, augere ab in .. . bus potestate celitus sibi data defendere. Mo-

! Na koncu rukopisnog ljetopisa mletačkoga Andrije Dandule, u knjižnici sv. Ambrozija u
Milanu, nalazi se takodjer ova listina na kraju rukopisa, s bilježkom na koncu listine: ,Bulla
plumbea habet a fronte sculpta haec verba: VI. MICHAEL DEI GRATIA VENET. DALM.
ATQUE CROAT. DUX. Altrinseeus vero imaginem. Ducis genuflexi. ante diuum :Marcuin.F

nasterio sancti Johannis, in finibus Dalmatie sito, in urbe, que quondam, dum in suo
statu existeret, Alba vocabatur, confirmamus et presenti priuilegii testimonio corrobora-
mus: ut integre fratres predicti monasterii habeant omnes terras illas, quas olim Cresimir
et Suennimir quondam Chroatie reges, et eorum principes, iam dicto monasterio iure per-
petuo tradiderunt, sicut in eorum priuilegiis continetur, secundum quantitatem et ter-
minum terrarum illarum. Videlicet: terram in Rogoua et Virbiezam cum aqua molendi-
naria et in Chamenian et ceteras terras quas in diuersis locis per Chroatiam sepedictum
monasterium obtinet. Hoc autem edicto presen . . statum confirmamus, ut si quis infrin-
gere temptanerit et fratribus illis de predictis terris diminutionem vel molestiam aliquam
facere voluerit, diuine ire periculum incurrat, et nostram se sentiat ledere maiestatem,
ac regali iudicio subiaceat. Preterea ob peccatorum nostrorum remissionem nos eis con-
cedimus, ut quoscunque hospites ad inhabitandas terras illas de quibuscunque locis ad-
ducere poterint, à nemine nisi a fratribus et eorum prepositis iudicentur, ad neminem
cum sigillo vel homine termiuati ire cogantur; quod si quis eis vim intulerit aliquam,
predicte sentencie subiaceat. Factum est autem Agrie istud in communi presencia prin-
cipum nostrorum, presente Sarna, agriensi episcopo, et Stephano, morisene (?) sedis electo.
Ampudino palatino comite, Laurentio curiali comite, Weza . . diensi comite, Seza, al-
bensi comite, Fulcone saunikiensi comite, Johanne bichoriensi comite, Luca nitriensi
(comite) multisque aliis, qui presenti institutioni interfuerunt.

U arkivu gub. u Zadru, prepis g. 1258. Farlati priobči ovu listinu T. IV. str. 1.
veoma mapjkavo.

. XCIII. 1166. U Zadru.

Ivan, opat sv. Krševana, popisuje medje zemaljah od Kamenjana, koje darova samostanu sv.
Krševana, Kugma župan lučki.

Anno ab incarnatione domini MC sexagesimo sexto, indictione XIIII. Tempo-
ribus itaque Vitalis Michaelis ducis Venetie, et Lampredii iadertini archiepiscopi, atque
Dominici Mauroceni comitis. Nos denique Johannes sancti Crisogoni abbas, una cum
meis fratribus cartulam recordationis iubemus fleri de terra, que manet aput Camenani,
quam Cosmas iupanus de Luca, frater et monachus noster, moriendo in presentia archi-
episcopi aliorumque multorum, qui ibi aderant, monasterio beati Crisogoni tradidit. Hec
namque terra ab orientali usque in occidentali parte in longitudine protenditur; in su-
periori, hoc est in orientali parte, duobus lacis terminatur, in occidentali vero parte via
antiqua cum terminis sibi inpositis terminatur. Inde igitur in aquilonali parte luco ter-
minari videtur, deinde in australi ora puteo concluditur. Et hii sunt testes ante quorum
presentiam hec acta sunt, et etiam ex Sclauis, qui super terram fuerunt quando tradita
fuit, introscribere curauimus. In primis: Lampredius archiepiscopus, Josep Zurra Tala-
rigi, Dimitrius Cumerzari, Martinus Zluradi, Petrizus Vitaze, Vilcinna Lopre, Borizius
Michaeli. Ex Sclauis interfuerunt super terram: presbiter Dominicus, cognomine Plati-
nissa, Tolidrug potsub, et Tolimir, frater eius, et eius filii, Tesen, Peze, nepos, Staniz
Lapzanin, De3co Chalini filius, Dabraz filius Draseni, Ciprianus, filius Tolinne de Budi-
miriz, Miros, filius Tolen, Sirnosec, Stefan, filius Uisinni, Pius Viziz, S . . bis, Cusina ..
et filius, Pribosina, Berigna, filius Cirnotis Lapzanin. Hii omnes interfuerunt tunc, quando

12:

terra fuit Johanni abbati supradieti monasterii tradita. Et ego Johannes, iadertinus no
tarius ibidem interfui, quando Cosmas iupanus, monachus, moriendo prenominatam
terram aput Camenani donauit, et iubente ipso Cosma iupano scripsi et roboraui.

Iz vana: Pars de insula Puscumani.

Matica na pergameni u zadarskom gubernijalnom arkivu. Casseta IL. br. 12.

XCIV. 1166. 5. svibnja. U Ananji.

Aleksandro [II. papa, tieši Petra nadbiskupa splietskoga radi njekih pretrpljenih nevoljah s
progonah, te obečaje: da glede zadarske biskupije ništa odrediti neće, što bi vriedjalo prava
t dostojanstvo crkve spljetske.

Alexander episcopus seruus seruorum dei. Venerabili fratri P(etro) salonitano
archiepiscopo, salutem et apostolicam benedictionem. Litteras et dilectum filium nostrum
J(oannem) sacristam latorem presentium, quem ad sedem "apostolicam déstinasti, tanto
benigniori charitate suscepimus, quanto speciali matri tue sacrosancte romane ecclesie
ac nobis ipsis te cognoscimus firmius adherere, cuius deuoti filii et fideles, etsi aliquando
peruersorum persecutionibus perturbantur, et oprimi videantur ad tempus, ' temporalibus
tamen auxiliis non sunt penitus destituti, sed in illa congruum semper inueniunt et tutum
. suffragium. Illam siquidem deuotionis constantiam et sincere puritatis effectum, quam
circa eandem matrem suam romanam ecclesiam euidenter habere cognoscimus, et de
qua anteacta opera non sinunt nos dubitare, gratam admodum acceptamque tenemus,
et tanto maiori preconio laudis extollimus, quanto de sinceriori charitatis indice illam
prouenire sentimus. Inde est, quod nos et romana ecclesia personam ecclesiasticam et
ciuitatem tue gubernationi commissam mera pinguedine charitatis diligimus, et interne
dilectionis brachiis amplectimur, propositum et voluntatem feruentem habentes de ho-
nore et exaltatione tua, quibuscumque modis cum deo et iustitia fieri potest, libenti animo
cogitare, ac pro tante deuotionis feruore sibi auctore domino prouidere. Super illis vero
angustiis et pressuris, que tibi sine causa rationabili conferuntur, nec aliter quam de
propriis nostris conturbamur, ed ad dominum preces effundimus, ut secundum multitu-
dinem miserationum suarum, de imminentibus te persecutionibus in breui eripíat, et ad
portum tranquillum deducat. Speramus autem, quoniam non continebit dominus in ira
misericordiam suam, et faciet cum tentatione ista prouentum, ut possis sustinere, et
preter virgam correctionis baculum consolationis apponet, ut possis dicere cum pro-
pheta: secundum multitudinem dolorum meorum consolationes tue, domine, letificauerunt
animam meam. Cum igitur dominus est, qui potestati maris imperat, et motum eius in
ictu oculi mitigat, oculos mentis ad celum leuf, unde veniet auxilium tibi, considerans
quoque, qualiter omnipotens dominus gloriam superborum manu puerili in iactu lapidis
pusilli deiecerit, et filiis Israel victoriam de multitudine hostium in muliere una conces-
serit; in illo ipse spem tuam ponas, quod inter imminentes angustias euentum nouit
prosperum suis fidelibus exhibere, et preter lacrymationem et fletum, consolationem in-
ducere. De illius ergo auxilio plenam fiduciam obtinens, spiritu fortitudinis induaris et
inimicis tuis prudenter et viriliter restiteris et in deuotione beati Petri et nostra immo-

)J | 13

biliter persistas. Si vero . . quod ad commodum et honorem sancte romane ecclesie ac

- tuum debeat pertinere, nobis gratum admodum et acceptum existit. Nos enim de iadrenai

ecclesia nihil citra iustitiam et honorem spalatensis ecclesie de nouo, auctore domino, sta-
tuimus, vel statuemus. Ad hec dilectum filium L(aurentium) capellanum nostrum frater-
nitati tue attente recommendamus, rogantes, quatenus pro reuerentia beati Petri et
interuentu nostro, de caro eum habeas, de cetero cariorem. Noueris ad hec nos et fra-
tres, qui circa nos sunt, per dei gratiam sanos et incolumes esse, et sic speramus,
ecclesia dei in proximo pace potietur tranquilla. Datum Anagnie III. nonas maii.

Farlati Illyricum Sacrum. T. III. str. 186,

. XCY. 1166. 20. svibnja.
Majo biskup kotorski, bilježi novo posvećene oltare u crkvi sv. Trifuna. -

t Ego Maio episcopus declaro, quod duodecimo anno mei episcopatus, cum con-
fratribue nostris episcopis: Lazaro albanensis, et cum Martino driuastensis, et cum Jo-
hanne episcopo dulcinensis, sacrauimus, ecclesiam sancti Triphonis nostri episco patus,
adiunctis abbatibus, Michahele abbate (archimandrita) sancti Johannis, et cum Petro
abbate (archimandrita) ! sanctorum Sergii et Bachi, et Johanne Abbate sancti Salua-
toris antibarensis, et Petro abbate sancti Michahelis eatarensis, et Triphone abbate sancte
Marie buduensis, et Petro abbate sancti Petri, et Johanne abbate sancti Georgii, et
Georgio abbate sancti Saluatoris arbanensis, cum tribus altaribus, quorum medium sa-
eraui ego Maio ad honorem sancti Triphonis et sanctorum martyrum Primi et Feliciani ;
aliud altare a sinistro latere sacrauit Lazarus episcopus arbanensis ad honorem beate
Marie sanctorumque innocentum, nostra concessione et voluntate; a dextro videlicet
latere sacrauit altare Johannes episcopus dulcinensis, nostra concessione et voluntate
ad honorem sanctorum apostolorum, et sanctorum martyrum Jobannis et Pauli. Anno
incarnacionis domini nostri Jhesu Christi, millesimo C. LXVI indictione XIII. (XIV.)
terciadecima kalendas iulii, in sede apostolica residente papa Alexandro, impe-
rante piissimo et semper triumphatore Hemanuhele, duce existente Dalmacie atque
Dioelie kyr Izanacio, qui in eadem dedicatione sua gratuita voluptate et benignitate
affuit. Priore Vita, existente in Cataro. Petrus soacinensis electus interfuit et Andréas
prior arbanensis cum toto populo ciuitatis.

Matica na maloj pergameni, na njekih miestih izpravljena, nalazi se u knjižnici akademije
jugoslavenske, Sravni Farlati. T. VI. str. 438.

XCVI. 1167. U Zadru.

Lampredio nadbiskup zadarski, 8 knegom Dominikom Maurocenom i s ostalimi vlasteli zadar-
. Skimi, dopituju gemlje od Braviza (Obrovca) samostanu sv. Marije u Zadru.

Anno ab incarnatione domini millesimo centesimo sexagesimo septimo, Indictione
XII. (XV) temporibus itaque Vitalis Michaelis, ducis Venetie, et Lampredii iadertini

1-Rieé6 archimandrita je obadvakrat pripisana odozgor.

" | |

archiepiscopi, atque Dominici Mauroceni comitis. Nos denique prenominatus Lampredius
archiepiscopus et Dominicus Maurocenus comes, et alii nobiles viri, qui in isto placito
interfuimus, iubemus fieri cartulam recordationis de placito, quod abbatissa sancti Pla-
tonis, Urania, contra Scemosam sancte Marie abbatissam, de terris, que in Brauizo aite
sunt, placitabant, quas Petrus, Semiuiti filius, una cum filiis Crine et suis propinquis
prenominato cenobio dederant. Hec namque terra incipit ha (sic) territorio sancti Crisogoni
ex utraque parte, usque ad riuum descendentem, et ex ulia parte riui ascendentem.
usque ad siluam iuxta territorium sancti Nicolahi, preter quasdam terulas in medio po-
sitas, que Sancti Crisogoni fieri probantur. Dicebat enim sancti Platonis abbatissa: hec
terra cenobio sancti Platonis attinere, et testamentum ostendebat, quod a quodam viro
pro viginti romanatis emerat. Contra, sancte Marie abbatissa respondebat: immo nobis
attinet, et nos eam semper laborauimus, et per manus,nostras aliis ad laborandum tra-
didimus, quia Petrus, Semiuiti filius, una cum suis propinquis hanc terram monasterio
beate Marie dederat, et etiam testamentum inde.ostendebat. Undenos rationem perscru-
tantes ex utraque parte, iudicauimus Scemose abbatisse sancte Marie cum sex sanctis
monialibus suum testamentum affirmare, quod ipsa, ut curia precepit, coram pluribus
affirmauit. Hoc actum est coram his testibus: Josepho iudice, Crisogono iudice, Madio
plebano sancti Petri, Michaele plebano sancti Petri, Nicolao Milzaci, Andrea Lisce, Zurra
Talarigi, Lemesso, Vilcinna filio Lopre, Grubessa filio Josephi, Micha, filio Tripte, Gre-
gorio Vitaze, et Stephano Cosutti, Jacobo Segurlutti, Surdano atque Stephano Zeze. Et
ego Johannes sancte Anastasie subdiaconus atque notarius, ibidem cum his supradictis
testibus interfui, scripsi et corroboraui.

Iz starog zapisnika zad. samostana sv. Marije.

XCVII. 1167. |
Stjepan III. kralj hrvatski i ugarski, potvrdjuje Šibenčanom stara prava. -

Anno .dominice incarnationis millesimo centesimo sexagesimo septimo, anno oc-
tauo regni mei, Ego Stephanus rex Ungarie, Croatie atque Dalmatie, iuro super sanctam.
crucem, vobis Sibinicensibus, meis fidelibus ciuibus, firmam pacem, mihi et filio meo,
aut successoribus meis, tributarii ne sitis, comitem vero, aut iudicem, quem coinmune,
et consilium ellegerit, ordinabo, et lege antiqua constituta vos uti permittam, preter
quod introitus, portus ciuitatis, duas partes rex habeat de extraneis, tertiam vero comes
ciuitatis, decimam autem clerici. In ciuitate quoque vestra neminem Ungarorum, vel
alienigenarum habitare permittam, nisi quemque voluntas vestra expetierit. Cum autem
àd vos coronandus, aut ubicunque regni negotia tractaturus aduenero, nemini ciuium
vis inferatur domorum suarum, nisi quem dilectio vestra susceperit, aut si dominium
meum aliquem aggrauare uidebitur, ét alio ire voluerit, secure cum uxore, et filiis, et
familia, et omnibus suis, quocunqne sibi placuerit, eat, et hoc illis concedo per regale
iuditium, et singulariter, et quod extra ciuitatem non exeat, si de ciuibus iudicare vo-
luerit, in ciuitate cum iudicibus, comite et nobilibus iudicetur Hoc autem sacramentum
a rege Stephano Geyse regis filio, et a principibus Ungarie confirmatum est. Ego Sayna
collocensis archiepiscopus laudo, et confirmo; Ego Vlcina Ultrasiluanus laudo, et con-

——- — —

. TO

firmo. Ego Stéphanus morísene sedis electus laudo, et confirmo. Ego Ompodinus
comes Pallatinus, atque banus, laudo et confirmo. Ego Fulcus laudo, et confirmo. Ego
Gurcha laudo et confirmo. Ego Smaragdus laudo, et oonfirmo. Ego Tupco laudo, et
confirmo.

' Liber Commemorialium. U mlet. arkivu sr. Fejér Cod. R. Hung. T. II. p. 179.

XCVIII. 1167. 22. kolovoza. U Beneventu.

Aleksandro III. papa, javlja svomu poklisaru u Dalmaciji kardinalu Albertu, kako je podao
nalog nadbiskupu zadarskomu radi izbavlenja njekog Bonumira od Siponta, primjetiv ujedno,
da: mu ne bi 8 voljom bilo, kad bi ga spljetcani za svoga nadbiskupa izabrali.

. Alexander episcopus seruus seruorum dei, dilecto filio Alberto, tituli sancti Lau-
rentii in Lucina presbytero cardinali. apostolice sedis legato, salutem et apostolicam be-
nedictionem. Litteras deuotionis tue paterna benignitate recepimus, et intellecta earum
continentia pro liberando filio Bonumir de Siponto, venerabili fratri nostro Lampridio
archiepiscopo et nobilioribus de Jadra, iuxta quod nos rogasti, litteras satis diligentes et
efficaces transmisimus. — De cetero super eo, quod nobis significasti, quod clerus et
populus spalatensis te in pastorem suum voluerunt assumere, tibi voluntatem nostram et
animum aperimus, quod si etiam tu velles, et maior pars fratrum nostrorum instaret,
nulla ratione cousentiremus, nec unquam possemus induci, quod a nobis absenteris, a
quibus ita pure et sincere diligeris, et tam carus acceptusque haberis. Quapropter hu-
iusmodi ab animo tuo sollicitudinem et suspicionem omnino propulsa, iniuncte tibi lega-
tioni prudenter et studiose intendas, ut ecclesia romana de diligentia et studio tuo letum
incrementum recipiat, et tu quoque de labore et vigilantia tua fructum dignum valeas
reportare. Datum Beneuenti XI. kal. septembris.

Farlati. Illyricum Sacrum T. III. 188,

XCIX. 1167. 29. prosinca. U Beneventu.

Aleksandro [[I1. pošiljajući nadbiskupu dubrovačkomu nadbiskupski plašt, potvrdjuje posjed i
povlastice crkve dubrovačke.

Alexander episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri Tribuno ragusino
archiepiseopo, eiusque suocessoribus canonice substituendis in perpetuum. In eminenti
apostolice sedis specula disponente domino constituti, fratres nostros archiepiscopos,
(et) episcopos tam vicines, quam longe positos, fraterna debemus caritate diligere, et de il-

lorum tranquillitate soliciti debemus existere. Iccireo venerabilis in Christo frater archi-

episoepe, fuis iustis postulationibus clementer annuimus, et ecclesiam ragusinam, cui
auctore domino preese dinosceris, ad exemplum predecessorum nostrorum felicis memorie
Innocentii, Ánastasii, Adriani, romanorum pontificum, sub beati Petri et nostra protec- ,
tione suscipimus, et presenti scripti priuilegio communimus, statuentes: ut quascumque
possessiones, quecunque bona, eadem ecclesia in presentiarum iuste et legitime possidet,

———o-a nose .

aut in futurum concessione pontificum, largitione regum, vel principum, dotatione fide-
lium, vel aliis iustis modis prestante domino poterit adipisci, firma tibi tuisque succes-
soribus et illibate permaneant. In quibus hec propriis duximus exprimenda vocabulis:
Omnes parochias ad ius commisse tibi ecclesie pertinentes, scilicet: regnum Zachulmie,
regnum Seruilie et regnum Tribunie, ciuitatem quoque catharinensem seu Rose, budua-
nensem Auarorum, liciniatensem, scodrinensem, driuastensem, et polatensem, cum ab-
batiis, ecclesiis et parochiis suis. Confirmamus etiam vobis omnes possessiones, quecun-
que bona in ecclesiis, decimis, villis, colonis, agris, prediis, nemoribus, montibus, collibus,
aquis, pratis, aut quibuslibet rebus aliis diocesane vel proprietarie dispositionis titulo,
predicta ragusina ecclesia iuste et canonice possidet. Pallei quoque usum, pontificalis
videlicet officii plenitudinem, bumilitatis et iustitie signum, ad missarum solempnia cele-
branda, sicut antecessoribus tuis concessus fuisse dinoscitur, et in festiuitate beati Blasii
tibi tuisque successoribus auctoritate apostolica confirmamus. Quod his diebus tantum,
adiuncto festo beati Blasii, fraternitas tua uti meminerit, quibus antecessoribus tuis ab
apostolica sede constat indultum. Sane sucessores tuos a nobis nostrisque successoribus
consecratioris gratiam in perpetuum decernimus recepturos Decernimus ergo, ut nulli
omnino hominum liceat prefatam ecclesiam temere perturbari, aut eius» possessiones
auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet fatigare molestiis, sed omnia in-
tegra conseruentur eorum, pro quorum gubernatione et sustentatione concesse sunt,
usibus omnimodis profutura, salua sedis apostolice auctoritate. Si qua igitur in futurum
ecclesiastica, secularisque persona, hanc nostre constitutionis paginam, sciens contra eam
temere venire temptauerit, secundo, tertioue commonita, nisi presumptionem suam con-
grua satisfactione correxerit, potestatis, honorisque sui dignitate careat, reamque se
diuino iudicio existere .de perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac
sanguine dei et domini redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo
examinis districte ulcioni subiaceat. Cunctis autem eidem loco sua iura seruantibus, sit
pax domini nostri Jesu Christi, quatinus et hic fructum bone actionis percipiant, et apud
districtum iudicem premia eterne pacis inueniant. Amen. Amen. Amen.
L. S. Ego Alexander catholice ecclesie episcopus ss.
. # Ego Bernardus portuensis et sancte Rufine episcopus ss.
1 Ego Hubaldus presbiter cardinalis tituli — s. ^ Crucis in Hierusalem ss.

+ Ego Johannes » » » , AAnastasie ss.

[ Ego Albertus » » » , Laurentii in Lucina ss.

+ Ego Boso » » » » Pudentiane tituli pastoris ss.
tf Ego Petrus » » » » Laurentii et Damasi ss. !

T Ego Johannes » n » » Marci ss.

f Ego Theodinus , » » », Vitalis tituli Vestine ss.

+ Ego Jacinthus diaconus M sancte Marie in. Cosmedin ss.

1 Ego Ardiclo , » » Theodori sa.

f Ego Cinthius » » » Adriani ss.

f Ego Hugo » , np Eustachii iuxta templum Agrippe ss.
+ Ego Vitellus ^ » » Sergii et Bachi ss.

1 Ego Petrus " » » Marie in Aquiro ss. -

1 [malo bi stojati: in Damaso.

Datum Beneuenti per manum Girardi sancte romane ecclesie notarium. IIIL ka-
lendas ianuarii, indictione prima, incarnationis dominice anno MCLXVII. pontificatus
vero domni Alexandri pape tertii, anno VIII.

Olovna pečat viseća, s nadpisom, U sredini: ,S. Petrus. S. Paulus. Alexander P. P. III.“
Na okolo: ,Vias tuas domine demonstra mihi.“

Iz rukopisnog bularia dubrovačkog. str. 241. Illyr. Saer. T. VI. str. 80. ima ovu bulu
samo u izvadku.

C. 116;. 29. prosinca. U Beneventu.

Aleksandro III. papa, nalaše svećenstvu uilčinjskomu: i barskomu, da ne slušaju svoje biskupe,
dok se ovi nepokore nadbiskupu dubrovačkomu.

Alexander episcopus, seruus seruorum dei, dilectis filiis uniuersis clericis per
dulchinensem et antiuarensem episcopatus constitutis, salutem et apostolicam benedictio-
nem. Sicut ex insinuatione venerabilis fratris nostri T(ribunii) ragusini archiepiscopi
nuper nobis innotuit, dulchinensis et antiuarensis episcopi, ita contra eum et ecclesiam
suam cornua elationis et superbie calcarium erexerunt, per inobedientie vitium adeo
grauiter deliquerunt, quod auctoritate romane ecclesie et sua ipsos excommunicationi
subiecit. Sed ipsi in sua obatinatia indurati, delicti sui reatum recognoscere noluerunt,
nec ad satisfactionem redire curarunt. Unde merito de ipsis potest dici: computruerunt
jumenta in stercore suo. Jam enim videntur infixi in limo profundi, et puteus abysei
os suum super eos clausisse videtur. Sane scire debent, quod obedientie virtus omne
sacrificiorum genus incomparabiliter antecedit, et per ipsam primum hominem, qui cor-
ruerat miserabiliter per superbiam, oinnipotens deus mirabiliter celesti glorie reparauit.
Unde nos per apostolica eis scripta mandauimus, et in virtute obedientie precepimus,
quatenus a predicto archiepiscopo absolui, cum omni humilitate et pacientia postulent,
et sibi et ecclesie sue iure metropolitico supliciter et deuote obedientiam debitam et
reuerentiam impendant. Quod si neuum superbie et inobedientie dati in reprobum sensum
deponere noluerint, nos legato, quem ad partes illas domino fauente dirigimus, firmiter
mandauimus, ut sententiam archiepiscopi inconcusse faciat et inuiolabiliter obseruari, et
alio modo, si nec sic resipuerint, in ipsos studeat yindicare. Vobis autem nihilominus
precipiendo mandamus, ut predictis episcopis donec in excommunicatione perstiterint,
filialem deuotionem aut subiectionem aliquam nullo modo exhibeatis, nec eos reuerea-
mini, quousque archiepiscopo, tamquam metropolitano suo studeant in his, que dei sunt,
humiliter obediré. Datum Beneuenti IIII. kal. ianuarii.

Dole visi olovna pečat pape Aleks. III,

Bullarium Ragusivum. str. 244. Illyr. sacr. T. VI, str. 81. sa vibe prazninah.

CI. 1167. 29. prosinea. U Beneventu.

Aleksandro III. papa, nalaže strogo svećenstvu gornje Dalmacije, da se ima pokoriti dubro-
vačkomu nadbiskupu Tribunu.

Alexander episcopus seruus seruorum dei, venerabilibus fratribus politanensi,
svacensi et driuastensi episcopis et dilectis filiis uniuersis clericis staniensis, scutari-

sufficerat sibi coniugem legitimam relinquere, sed ad sue anime damnationem perpetuam,

alteram sibi sociauit, que proxima consanguinitatis linea iuncta cum coniuge derelicta.

Ea propter quia hec catholica ecclesia perorrescit, sancti spiritus gladio ,feriendo illum

compescite, ut ad viam rectitudinis cum uxore pristina unanimiter perseuerare valeat.
Izvana: G. Salonitano Archiepiscopo. - .

Iz c, kr. dvorskoga arkiva u Beču, medju pismi spljetskimi.

CV. 1168. 3. siečnja. U Beneventu.

Aleksandro Ill. papa, nalaže Draćanom rimskoga obreda, da čestito primu dubrovačkoga
nadbiskupa Tribuna, kao papinskog poslanika.

Alexander episcopus seruus seruorum dei, dilectis filiis abbatibus et ceteris La-
tinis, tam clericis, quam laicis apud Durachium commorantibus, salutem et apostolicam
benedictionem. Ne cura dominice ouis his, qui in diuersis mundi partibus sunt consti-
tuti, posset deesse, romanus pontifex alios in partem iniuncte sibi administrationis vo-
cauit, ut solicitudinem et curam, quam presens non potest omnibus simul impendere,
per illos studeat diligentius ministrare. Unde quia vos non possumus corporali presentia
visitare, nec fratres nostri cardinales, qui ad illustrem constantinopolitanum imperatorem
pro tempore destinantur, ibi possunt diuturniorem apud vos moram habere, per venera-
bilem nostrum T(ribunum) ragusinum archiepiscopum, virum honestum, prouidum pari-
ter et discretum, vos tamquam dilectos filios duximus visitandos, ut vice nostra ea, que
inuenerit inter vos euellenda, euellat, et plantet que nouerit complantanda. Ideoque uniuer-
sitatis vestre prudentiam per apostolica scripta monemus, atque mandamus, quatinus pre-
dictum archiepiscopum ad vos venientem benigne recipiatis, et monitis et mandatis ip-
sius in his, que ad animarum vestrarum spectant salutem, humiliter annuere et obedire
curetis, nec excommunicatis suis, presertim antiuarensi et dulchinensi episcopis, donec
in excommunicatione perstiterint, communicare presumatis, ita quod nos deuotionem
vestram commendare possimus, et ipse in vobis bonam valeat sementem plantare Datum
Beneuenti tertio nonas ianuarii.

Pendet bulla plumbea, Alexandri tertii PP.

Bullarium Ragusinum. str. 263. Illyr. Sacr. T. VI. str. 81. pogriešno.

OVI. Oko god. 1168. 19. veljače. U Beneventu.

Aleksandro IIl. papa, savjetuje novomu nadbiskupu spljetskomu | Gerardu, neka se nebrini
odmah u početku suviše ga blago svoje crkve, jer je veliku ragdraženost proti sebi pobudio.

Alexander episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri Girardo spalatensi
archiepiscopo, apostolice sedis legato, salutem et apostolicam benedictionem. Intellectis
anxietatibus et sollicitudinibus tuis, quibus vehementer urgeris super conseruandis iusticiis
eccles'e tue, satis inde tuam sumus prudentiam admirati, eo quod nimis repente super
episcopatu et aliis ceperis questiones mouere, cum deceat episcopum usque ad annum ita

|
|

omnia videre, tamquam non videat, et in simplicitate dissimulare, que alias essent du-
rius requirenda. Quapropter monemus prudentiam tuam, consulimus et horiamur, ut in
presentiarum his supersedeas, statum terre, et qualitates et mores hominum plenius cog-
noscere studeas, et paulatim rationes ecclesie tue diligenter inquiras; et cum fueris
super his informatus, si quid questionis vel dubietatis emerserit, nobis confidenter sig-
nifices, securus et certus, quod nos fraternitati tue, in quibus salua conscientia pote-
rimus, libenti animo deferre, et in iustitiis tuis tibi tamquam venerabili fratri nostro
adesse curabimus, et fauorem et auxilium conferemus. De cetero S. latorem presentium
ad te redeuntem sinceritati tue solicite commendamus, rogantes atque monenies, qua-
tenus cum . . opportunum habueris, quod domino volente in proximo erit, predicto S.
ita prouideas et benefacias, quod tibi possit deuotior, et magis fidelis existere, et preces
nostras sibi sentiat apud te profuisse. Datum Beneuenti II. idus februarii.

Farlati. Illyricum .Sacrum, T, III. p. 189.

CVII. 1168. 4. srpnja. U Dubrovniku.

Ivan od Kanala, sviedoči, kako je našao pravdu pred sudom u Dubrovniku.

In anno dominice incarnacionis, millesimo centesimo LXVIII. indictione prima,
quarto die intrante mense iulio. Ego Johannus de Canale, hoc breue fieri rogo con-
scriptum. Missus equidem a domino Vitale Michaele duce Venecie, Chroacie atque Dal-
macie, cum omnibus eiusdem regni consiliariis atque iudicibus, veni ad presentiam Ra-
gusium domini Tribuni Michaelis archiepiscopi et consulum eiusdem ciuitatis, atque
iudicum querere iusticiam de naue fracta spud sanctum Martinum, tam pro me, quam
pro omnibus meis sociis, quibus aliquid in ea contigit. À quo archiepiscopo et omnibus
prescriptis bene receptus, tantam iusticiam habui, quantam nec in Venetia habere po-
tuissem. Videlicet, ut nullus aliquid Raguseus de rebus in eadem naue acceptis negare
posset, voluntate consulatus, archiepiscopus nominatus cum toto clero excommunicationem
uniuersaliter fecit, ut quocunque modo aliquis Raguseorum habuisset aliquid, secundum
legem duas mihi reddere partes, et tertiam habeat sibi, quod et fecerunt. Illos autem
quos ibi fuisse per me sciebam, sacramento constrinxi omnia reddere ut predixi, iussu
consulatus et iudicum. Sed quia non potui expectare illos, qui in ciuitate non erant,
rogaui dominum archiepiscopum, ut vice mea illud quod minus habui, una cum Pan-
cratio reciperent sub sacramento et mihi mitterent vel seruarent. Eapropter de tanta
iusticia grates maximas omnibus ferens, quietos omnes Raguseos fieri coram vobis sub-
scriptis de hac re dispono, tam per me, quam et personis que in antedicta naue mea
aliquid habuerunt. Sicut ab eis data mihi licentia in conspectu ducis fuit, et omnibus
Venecie nobilibus. — Quod si aliquis propter hoc damnum aliquod Raguseo alicui in-
taleret, per me restauretur duplicatum, et meos heredes, omni sine intermissione. T Ego
Johannes da Canale manu imea subscripsi.

+ Ego Tribunus dei gratia Ragusines sedis humilis archiepiscopus m. m. s.

1 Ego Mauresa, consul Ragusii, testes (sic).

+ Ego Mauresa — Macie Ragusii consul, scripsi.

+ Ego Alexius, consul Ragusii, manus meas (sic) scripsi.
+ Ego Pancracius Ragusii, testis.
Ego Marcus diaconus et comunis notarius, rogatu Johannis de Canale scripsi.

Matica na pergameni veoma liepo pisana, u arkivu okružja dubrovačkog Fasc. I. N. 27.

CVIII. 116/—1169. 28. prosinca. U Beneventu. '
Aleksandro 111. papa, nalaže nadbiskupu spljetskomu, neka prisili gradjane šibeničke da po-

vrate one stvari, koje oteše Golfridu, sinu Bonumira od Siponta.

Alexander seruus seruorum dei, venerabili fratri G(erardo) spalatensi archiepi-
scopo, apostolice sedis legato, salutem et apostolicam benedictionem. E transmissa di-
lecti filii nostri relatione nobilis viri Bonumir de Siponto, auribus nostris innotuit, quod
homines de Sevenico, Guofrido filio eius violenter et furtim res suas auferre non dubi-
tarunt. Unde, quoniam eidem D. tum ex officii nostri debito, tum etiam consideratione '
deuotionis, quam circa nos specialiter gerit, in suo iure adesse debemus, fraternitati tue
per apostolica scripta mandamus, quatenus predicte ciuitatis homines, qui hoc facinus
commiserunt, instanter moneas et districte compellas, ut ea, que furtim vel per violentiam
filio prefati B. abstulerunt, eidem postposita cunctatione remittant. Quod si infra con-
gruum terminum a te sibi prefixum facere forte renuerint, eos usque ad dignam satis-
factionem excommunicationis vinculo non differas innodare. Datum Beneventi X.
kal. Januarii.

Farlati. Illyricum Sacrum T, III. p. 190..

CIX. 1168—1169. 5. travnja. U Beneventu.

Aleksandro 111. papa, nalaže kanonikom spljetskim, da svomu sudrugu Crnu, otetu kanoničku

čast povrate.

Alexander episcopus seruus seruorum dei, dilectis filiis archidiacono, archipres-

bytero, et canonicis spalatensibus salutem et apostolicam : benedictionem. Litteras, quas
nobis vestra dominatio destinauit, benigne recepimus, ex quarum tenore comperimus
quod Cern. concanonicus vester, ecclesia sua nulla sit alia de causa priuatus, nisi quod
pro dolore capitis, sicut ei fuerat iniunctum, in ecclesia legere semel neglexit. Unde
quoniam hec facilis et levis culpa fuit, quam debuerit ita dure tractari, discretioni
veatre per apostolica scripta mandamus, quatenus, si alia causa non fuit sue priua-
tionis, nisi quam nobis exposuistis, ei ecclesiam suam, omni excusatione et appellatione
cessante, in integrum auctoritate nostra restituatis, et in pace faciatis dimitti. Satis enim
fuit ei ad penam usque ad nos laborare. Si autem pro alia culpa fuit expoliatus, vos

1 Jaffé.

causam audiatis, et ita fine debito terminetis, quod idem C. non possit conqueri se

iniuste grauari. Datum Beneuenti, nonas aprilis.

Farlati. Illyricum Sacrum T. III. str. 191.

CX. Oko g. 1168—1169. 1. lipnja. U Beneventu.

Aleksandro III. papa, nalaže Hvaranom, da protjeyanoga svoga biskupa Martina, ig nova
biskupom priznadu.

Alexander episcopus seruus séruorum dei, dilectis in Christo filiis Chaialisio co-
miti strenuissimo, et uniuersis nobilibus pharensine insule salutem et apostolicam bene-
dictionem. Insinuatum nobis esse noueritis, quod erga fratrem nostrum Martinum epi-
Bcopum et pastorem vestrum, diabolo instigante, nou congruam habeatis indignationem,
dicitis enim eum, quem in iuuentute honorifice habuistis, nunc senectute grauante vobis
esse incongruum, et inhonestum; volentes vestro arbitrio meliorem eligere, cum do-
minus illum ecclesie vestre diu constituit esse pastorem Sed quia non licet, per apo-
stolica scripta vobis mandamus, ut tam eos, quam et ceterarum insularum rectores eum
usque ad obitum suum magis quam aliquando reuerenter habeatis. De cetero autem, si
quisquam huius amentie causa fraudare in decimis visus est, aut primitiis, ex penitentia
ductus non emendauerit, atque illi debitam non exhibuerit reuerentiam, prout nostra fa-
cultas est, apostolica auctoritate excommunicationis vinculo innodamus. Datum Beneuenti,
kalendas iunii.

Lucius de regno Dalm. et Croat, Lip. III, cap. XIII. Farlati IV. 242.

CXI. 1168—1170. 31. siečnja. U Beneventu. :

Aleksandro III. papa, podaje svojemu poslaniku Gerardu, nadbiskupu spljelskomu, naputak,
kako se ima postupati prema onima, koji imadu dvie žene.

Alexander episcopus seruus seruorum dei. Venerabili fratri G(erardo) salonitano
archiepiscopo, apostolice sedis legato salutem et apostolicam benedictionem. Super eo,
quod a nobis tua fraternitas requisiuit, quid videlicet faciendum sit de bigamis, inquisi- |
tioni tue litteris presentibus respondemus, quod et ordinatores potestate et officio ordi-
nandi, et ordinati, si ad sacros ordines promoti fuerint, eisdem debent ordinibus omnino
priuari; quia in bigamis contra apostolum dispensari non licet, ut ad sacros ordines de-
beant promoueri, vel in eisdem, si promoti fuerint, possint aliquatenus permanere. In
ordinatore autem potest dispensatio adhiberi, ut ordinandi potestate et officio non pri-
uetur. De simoniace vero ordinatis iuxta postulationem tuam certum tibi non possumus
dare responsum, nisi plenius nosceremus qualiter fuerint ordinati, cum quidam, licet
secundum quamdam speciem, utpote ignorantibus ipsis ordinatis, &imoniaci non sunt.
Verum super eo, quod in quarto et in quinto gradu consanguinitatis quidam in prouincia
tua dicuntur esse coniuncti, propter duritiam populi talia matrimonia, licet sint contra

Sacrorum canonum institutionem contracta, sub silentio et dissimulatione pretereas; et
' *

^s —- " 1 E JUNE A A 2. "HE" - "
2 4 2. GARDO RI ^ M. T . kT s -* pl4 M Pd - pok
ira * ? - 6€ n y, N 1 1 * uu»: de UPC. m "ove
MRA TAD A E : E" rdi 33 4 Bo TV n^ Mu tat M ' Na 29 ^5 5.7

+. 0 las ect “a. A SITE Poea LM. dir . * a: l PA. T al *fev 4 a
DEI u* “dh 4 NS "i . +. ac h alte *» otc. . n M be. € 34 +, A EA p
. t * etes 1 . [EUN N Goran 9., 5. <. . . "E * J i

. . 2 . e .

U 1 )
- €
«+ vc ^

AC
Jy

"DEA
€

"m
e FA

»
Kat ^t

*
aen

“
"<

A a

hU 8
VI

.? t

ne similia d» cetero matrimonia contrahantur, uniuersis generaliter studeas in communi
synodo sub interminatione anathematis prohibere, decernens, quod talia matrimonia, si
post prolibitionem tuam contracta fuerint, irrita debeant esse, et tu deinceps, si in pre-

Scripto gradu consanguinitatis contracta inueneris, cassare nepuaquam omittes. Uxores

autem juxta diuine vocis preceptum et commonitionem apostoli dimittere nullus pre-
sumat, nisi sola fornicationis causa. Et si quis uxorem suam ob aliam causam dimiserit,
eum ad ipsam celerius recipiendam, auctoritate nostra et tua arctius studeas districtione
ecclesiastica coercere, et si eam ob causam formicationis dimiserit, vel oi reconcilietur,
aut ipsum ea vivente continentiam serdari compellas. |

Datum Beneuenti II. kalendas februarii.

Farlati. Illyr. sacrum. T. III. str: 191.

CXII. 1169. 30. siečnja. U Beneventu.

Aleksandro IIl. papa, nalaže Mireju, biskupu senjskomu, da bude vjeran i pokoran nadbiskupu
spljetskom, kao što mu predšastnici bijahu.

"Alexander seruus seruorum dei, venerabili fratri Mireo episcopo salutem et
apostolicam benedictionem. Significauit nobis venerabilis frater noster G(erardus) spala-
tensis archiepiscopus, apostolice sedis legatus, quod cum sibi sis metropolitico iure sub-
jectus, ipsum debita obedientia et subiectione fraudare presumas. Quia igitur non decet
te, nec nos possumus aliqualiter tolerare, quod prefatus archiepiscopus, qui tam fer-
uenter et precipua nobis est affectione mentis adstrictus, honoris vel dignitatis sue quam-

libet diminutionem sustineat, fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatenus

eidem archiepiscopo metropolitano tuo, quemadmodum predecessores tui suis consueue-
runt antecessoribus obedire, contradictione et appellatione sublata, debitam obedientiam
et reuerentiam promiltas, et humiliter ac deuote persoluas ita, quod aduersum te propter
hoc iterata querela merito ad auditum sedis apostolice proferri non possit. Sane si te
predicto archiepiscopo rebellem amodo, vel minus obedientem esse conceperimus, con-
tumaciam et presumptionem tuam grauiter auctore domino puniemus, quod pena tua
subditis erit exemplum, prelatis suis obedientiam obseruandi. Datum Beneuenti tertio
kalendas februarii.

Farlati. Illyricum Sacrum, T. IV. str. 118.

. CXIIIT. 1169. 18. svibnja. U Dubrovniku.

Poslanici pizanski čine savez prijateljstva s Dubrovčani i sa Spljetčani.

In nomine Jhesu Christi veri dei eterni. Amen. Ego Albertus Pisanorum consul
et legatus, et Marcus et Burgundius iudex, similiter legati, constituimus et ordinamus
tam pro nobis, quam pro toto populo ciuitatis nostre pisane, firmam et illibatam pacem
vobis consulibus Ragusii, Vitali et Lucaro et Lampridio et Felicio et Michatio et Da-
braslauo, et uniuerso populo supradicte ciuitatis Ragusii, tali modo: Ut quicumque Ra-

guseus nostris in partibus vel in nostro districtu deuenerit, tam ipse, quam .et omnis
res eius, salue sint et secure et a nullo nostratum violentiam ed damnum patiantur, si
vero aliis in partibus qualibeteumque, aliquis Raguseus ab aliquo Pisano icuenietur,
nullum ab eo damnum in persona sua vel in rebus suis Raguseus patiatur, nec erit in
consilio vel facto aliquis Pisanorum, qualicumque in parte, ut a quoquam damnietatem
in persona sua aut rebus suis habeat. Si vero contigerit aliquem Pisanorum, aliquam
iniustitiam alicui Raguseo facere, infra triginta dies rationem ac iustitiam plenam coram
vicecomitibus vel consulibus vel prelatis nostris, in regione in qua iniustitiam passus
est, consequatur. Sin autem in regione illa nullum prepositum habuerimus, a nauclerio
nauis que ibi inuenta fuerit, iustitiae similiter habeat. Sed si nauclerius nullus ibi
aderit, aliquis vel aliqui Pisanorum bonorum hominum, qui illic intererunt, ad hoc eli-
gantur, ut Raguseo coram eis Pisanus rationem faciat. Hec autem pax in perpetuum a
nobis vustodietur et obseruabitur, salua tamen fidelitate domini nostri imperatoris Fede-
rici. Hanc autem pacem, ui ut prescriptum est, se firmam et illibatam custodire, Marcus
vicecomes noster constantinopolitanus, nobis predictis legatis consentientibus, iurauit. Sta-
tuimus etiam: ut nullus Raguseus nostris in partibus vel in nostro districtu, aliquem
comercium vel aliquam directuram pro qualicumque sua merce, alicui persone priuate
vel publice tribuat. Hanc autem pacem in uno quoque anno a nouis vicecomitibus no-
stris constantinopolitanis iurare faciemus. Hoc actum est Ragusio, in palatio archiepi-
scopi prescripte ciuitatis. Anno dominice. incarnationis, millesimo, centesimo, LXVIIIT
indictione secunda. III? decimo die mensis madii. Coram testibus Stephano, Vito, Cerno,
Valentino, Nicolao, ciuibus Ragusii, et coram Panchatio (sic) camerario nostro, et Enrigo
Pandulfi, Gualfredo Rabie, Giraldo Buchie, Vgolino Petridentis, ciuibus pisauis. Hanc
vero pacem quam vobiscum constituimus, et ut suprascriptum est confirmamus, eandem
et cum Johanne comite Spalati et omnibus Spalatinis similiter constituimus et confirmamus.

U dubrovačkom okružnom arkivu. Osim izvornika, ima još dva stara prepisa na pergameni.

CXIV. Oko god. 1169—1170.

Občina popovska predbacuje Dubrovčanom da su narušili mir, # pozivlje ih na stanak u Zatonj.

()r& RONOBKCKE ODRKHNE KNEZU ASEDOELYEKOMU NM FPJAbCEOH O(Db)KHNT. TO, €pC CHO
UFOKOQNHAM CTANLEM OO BZbBUEXE E NCAEAU, AA EH NH CTC pEKAH, AA CC CTANCHO HÀ NOH
CTpANE ptkC, NEKEMO (w)TM K& EaAMh NA ONU CTOAMU, At BH ONE ZAKONA, RE EH pAAOCAAEE!
AAERMIE PUKB, TEPE TA EGcZACTEe. AA (a)ko KEMO MpABOMU CTAMbNEU, U KH AbNb AEUDLACE AbNb,
X TRAC AbNb AA CC CTANEMO U ZITONE, At NMAMO EAACTCARCKU NOTPEGU. M KAKA € KAMA Npa-
ENNA, ETOKODHCTC, AA OBTNEKA HOTAAAC TPHCTENNVANE NA CTANRIJE, TED € ECKAH MENBKEBHKH O XpA-
NHIBY U FPAAb BPHEEAb. GOF KH AAM ZbAPAKHKE. 2

Odozdol:

Kuczy u ONbKNNt.

Matica u c. kr. dvorskom i državnom arkivu u Beču. Ragusa broj 987. Safafik, Památky,
ima više pogriešakah.

! Živio za vrieme Emanuela cara 1148—1180, Vodeći rat s vel. županom Dešom, zamoli
on pomoć od Dubrovéanah. ? Na drugoj strani pergamene (membrana rescripta) zabilježena su slje-
deca, drugom rukom pisana imena dubrovačkih vlastelah:

CXV. 1169—1170. 18. veljače. U Beneventu.

Aleksandro III. papa, piše Gerardu nadbiskupu spljetskomu, svothu poslaniku, neka u razpri
što se porodila medju božjaci i biskupom skrađinskim, poradi Vrane, darovane po vojvodi hr-
vatskom Dimitru papinskoj stolici, igreče odluku za božjake.

Alexander seruus seruorum dei, venerabili fratri G(erardo) spalatensi archi epis-
copo, apostolice sedis legato, salutem et apostolicam benedictionem. In registro patris et
predecessoris nostri Eugenii pape, annotatum inuenimus, Demetrium quondam Dalmatie
. Croatieque ducem monasterium diui Gregorii, quod Vrana vocatur, tempore bone me-
morie Gregorii septimi predecessoris nostri, romane ecclesie obtulisse, cum omnibus
mobilibus suis et immobilibus. Unde quoniam inter fratrem nostrum L(ampridium) scar-
donensem episcopum, et dilectos filios militie templi, super monasterio prescripto con-
trouersia est suborta, presertim, cum idem episcopus hoc ad se iure parochiali spectare
proponat; fraternitati tue per apostolica scripta mandamus, quatenus iam dictum mo-
nasterium, quemadmodum beato Petre et ecclesie romane fuit a prefato duce oblatum,
liberum facias permanere, et memoratos fratres a prelibato episcopo super hoc de cetero
molestari nequaquam permittas. Transcriptum autem illius, quod in suprascripto registre
inuenimus, tibi presentibus litteris inclusum transmittimus.

Datum Beneuenti XII. kalendas Martii, anno videlicet MCLXIX.

Farlati. T. IV. str. 11.

CXVI. 1170. 30. lipnja. U Verulah.

Aleksandro III. papa, potvrdjuje naredbu spljetskih nadbiskupah Gaudija # Gerarda, da sve-
ćenstvo ne mora pridonašati podpore, kad im nadbiskup ide na put k caru grčkomu ili k kralju
ugarskomu.

Alexander episcopus seruus seruorum dei, dilectis filiis uniuersis clericis spala-
tensibus salutem et apostolicam benedictionem. Quotiens ab apostolica sede super aliqua
re confirmatio postulatur, ad concedendum debemus faciles inueniri, et rationabilibus
votis gratuitum impertiri consensum. Constitutus siquidem in presentia nostra venera-
bilis frater noster G(erardus) archiepiscopus vester, proposita nobis assertione monstrauit,
quod cum inter vos et laicos super ecclesiis, que tenetis, grauis esset questio exorta,

+... + BOBHKb. OHAHNH DCYCNTUEHNG. TUKGPR MAYAXACHNL. 7KANA Cb FOXEABEA. ASMb MATRO
NUYWKb. MATSHNA DAAOCAAEHKL. MADRTHNL CUYHEAEHML. AUpbrh KOTODANHNb. KAAZARDHIJA OTb EDATO—
AOMTE DAALMA HHKEAXQCEHKb. puCHNb EOACCAAEHKL. NHAHNb MOELDEUIHKL. MAPBTOOKE ZANNUKH, NETPE
(HKSAADCEHEb. XAbDAFENb MOHCTOb. EbN......... KANE FUXEQCEHKb. NOACHEAA NATHKL AOMDLA... TABOR
PACTHKh. AOYML TOMA! KPUNOKNKE. ARMHTD THXOCLAAEMKL. TKOE KAUDHHA. ONATHIJA GTb CCHHIONA.
MANA CECKT(PJA EPRCAHKA KRKH. EOPbAAML PHIHNOEHKb, MHXA TAMO. KAMBACCCÓb EODOEHEb. HUChKb
ECHbYSAHNR. BKOKHIJA YHESAHMA. HOEQATb MANBACDOHNKb. EbAACH PACRTHKE. EHCRTH TATAMAA + + + + +

uf" 77

et laici dicerent, quod archiepiscopo nostro, quando ad imperatorem constantinopolitanum
vel regem Ungarie esset iturus, adiutorium facere deberetis, predictus archiepiscopus
auditis et cognitis rationibus vestris eandem contrauersiam fine congruo definiuit, et
vos ab huiusmodi exactione absoluens, ad exemplar bone memorie Gaudii quondam
archiepiscopi, vobis libertatem, quam habebatis, auctoritate pontificali corroborauit. Quam
utique libertatem vestris iustis postulationibus, grato concurrente assensu, deuotioni ve-
stre, auctoritate apostolica confirmamus, et presentis scripti patrocinio communimus.
Statuentes, ut nulli omnino hominum liceat hane paginam nostre confirmationis infrin-
gere, vel ei aliquatenus contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indigna-
tionem omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se nouerit incur-
aurum. Datum Verulis VII. kalendas iulii.

Farlati. Illyricum Sacrum. T. III. str. 192.

CX VII. Oko god. 1170.

Rosana, opatica sv. Marije u Zadru, prima u samostan i u odhranjenje njekog dječaka
Prvoša, kojega je istomu samostanu predala umirajuća opatica Stana.

Anno ab incarnatione domini millesimo centesimo septuagesimo, indictione III.
Ego namque Rosana, cenobii sancte Marie abbatissa, iubeo cartulam recordationis fieri
de hoc, quod Stana, uxor Gaudii Nedosecci, moriendo puerum unum nomine Pruosum
monasterio beate Marie tradidit tali modo, et conditione, ut illum. literas discamus, et si
peruenire poterit ad sacerdotium, peruenire faciamus, si autem ipse superbuerit et discere
noluerit, in vita sua monasterio seruiat, quicquid ei inperatum fuerit, etiamsi ad sacer-
dotium peruenerit. Et hii sunt testes, ante quorum presentiam Stana, uxor Gaudii, mo-
riendo predictum Pruosum tradidit: Stana, soror Gaudii, et Dabraza uxor: Domaldi. Et
ego Johannes sancte Anastasie subdiaconus atque notarius, ut a supradictis testibus au-
diui, scripsi et roboraui. :

Iz zapisnika samostana sv. Marije u Zadru.

CXVIII. Oko god. 11/1.

Kaza, opatica sv. Benedikta u Spljetu, daje razvadjati medje zemaljah od Dilata.

+ In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno igitur sacram postquam Christus
carnem sumpsit ex virgine, milesimo C. septuagesimo primo, indiccione vero III. (ILIT) sub
tempore magnifici imperatoris nostri Manuelis, in ciuitate nostra spalatina et in toto
regno Dalmacie et Chroacie imperante Constantino Sebasto, in sede quoque beati Dom-
nii residente Gerardo venerabili archiepiscopo, comitatu prephate ciuitatis gubernante
Johannes comes, hoc scriptum ut subsequitur, ut posteri (sic) ad memofiam fieret Ideo-
que ego Chaza dei nutu quamuis indigna, tamen cenobii sancti Benedicti abbatissa, una
cum omnibus meis sororibus hoc testamentum scribere precepimus, videlicet de heredi-
tate prelibati monasterii, que in Dillato est, quam per longum temporis spacium maxi-

mam partem de ipso territorio quam antecessores dederant et priuilegium nostrum refert,
nobis ignotum erat. Nunc autem diuina prouidencia inuenimus ostensores et loci illius
habitatores, qui se supra nominatum territorium certissime scire dicebant et a suis
senioribus ostensum habebant, videlicet Juance et Mraci. Nos autem hec ab eis
audito, statim cum nobilibus spalatenses usque ad ipsum territorium adiuimus, et ipsi
ostensores ad nos vocauimus. Qui venientes, ipsum territorium cum nobilibus nostris ét
cum aliis loci illius habitatores totum eum circuendo, cum suis signis coram illorum
presencia ostenderunt. Inprimis namque incipiente a saxo, in loco qui Turrize vocatur,
in qua est sculptum signum saneti Benedicti, et tendit usque ad dubo Budrasi, ibique
ipse requiescit, et usque ad caput Spille suptus monte ad Laucelle. Et est terra ad So-
linne suptus Malcin lugo, iuxta terras Scindonii ex parte pelagi. Est autem terra suptus
vico, qui Ostrog nominatur, subtus Planou. Incipiente vero a Placca et alii lapides qui
ibi iacent in via, et tendit usque ad puteum qui Malun vocitatur, et supra ipsum pu-
teum usque ad Calcara. Et est terra suptus Chilmizo et suptus ecclesia sancti Michaelis
Pod Cosica, et tendit usque ad Steniza. Et insuper incipiente a capite qui Vipera no-
minatur usque ad lapis, in qua est fixum clauis ferreum. Post hanc ostensionem
venimus ad ecclesiam sancti Cosme et Damiani, que sita est in territorium sancti Bene-
dicti, et ipsum locum Pustizam nominantur, et ibi discurebant ad prandium, fere plus-
quam centos homines surrexerunt, hii duos hostensores Juance et Mraci, et excelsa voce
omnibus auditoribus in re.vera, que deus est, et in animabus suis dixerunt; quia hanc
ostensionem quam nos hodie vobis ostendimus procul dubio veram esse credatis. Hec
sunt nomina testium, qui ibi fuerunt: Paulo Acine, Dabrali, Johannee Buzule, Gaudius -
Sirici, Dabro Oduli, Jurminus Bausi, Pecenego Jacha, Petraca Cauanie, Michaelo Sulize,
Petrana Pici, Fusco Torize, Duimo Casari, Lube Diruize, Radde, Pisaule filius, Zanizo,
Bolance filius, Gregorio, Tesce filius, Micha, Girgurelli filius. De Sclauis qui ibidem fue-
runt inprimis namque: Priban, Otare filius, Desici, Lutoseri filio, et suo filio Dobrona,
Goiano, Dragina podzuppo, Desizo, Bratoso, Piruizo, Crucona, Useradi filio, Desimir,
Otare filius. .

Matica na pergameni u zadarskom samostanu sv. Marije.

CXIX. 1171. mjeseca travnja. U Spljetu. .

Spljetčani ugovaraju mir s Klisani + čine naredbe glede prodaje robovah.

In Christi nomine dominantis. Constantini ducis ducatus anno primo, mense
aprilis. Nos Spalatini hoc testamentum et stabilimentum pacis inter nos et iupanum Sa-
racenum, atque Bratozai iudex castri Clisse, Radone, Ar . . lii, presbiter Petrus, presbiter
Drasinne, nauclerus Vilcodrug, Desinne, Toliso, Oame, Junota, Desimir, Boles(laus), Toli-
mir, Pomeza, Pinnez, post hoc centum quinquaginta alii conciues Clissani firmauimus, ut
nos fideliter amicemus coram duce isto cum eiusque ! sequacibus et nostro posse eorum
iustitias manutenere curemus. Sed et hoc adiecimus, ut si inscienter eos nos ab extra-
neis comparauerimus accepto pretio, et unum solidum supra eos dimittemus. Quod si
scienter ipsos nolente comparauerimus, absque pretio liber discedat, nihil dando. Et si
Clisanus Clisanum palam vendiderit, quantumcumque eum vendere possum, vendam. Et

! U Luciju stoji pogriešno : ceu et usque et

quodcumque tempore guere a Clissanis contra nos patratum est, cadat, et quod tempore
pacis cum ipsis placitare coram eorum iupano et iudicibus debemus; quod si iustitia
dictante Clisanus' compositus est, componat . . ns vacat, si non persona, et si eorum
iupanus aut iudex nobis rectum iudicium non iudicauerit, siue iustitiam non fecerit, nos
habemus potestatem eos vocandi coram presenciam ducis . . et si quis latro apud nos,
que sunt eorum, furatus fuerit, aut reddat totum, aut tradatur eorum ditioni. Et si quis
nostrum super aliquem eorum debitum quesierit, si sine placito eum ceperit, amittat
placitum, et si inuenire poterimus, eorum damnum notificemus, et ipsi nostrum campum
et omnia que habemus mobilia et immobilia ab omnibus latronibus, absque fraude et
malo ingenio custodiant. Et insuper si quis extraneus pro aliqua re pignorare voluerit,
antequam iustitiam quesiuerit, vos nos defendere studestis. Hoc sacramentum firmauimus:
Ego Yolcinna Sagarelle, Tolmize, Drago iupano, Petrizo Palumbello, Furminus Constantini
suo cum fratre, Iure Sulize, Micha Malanarete, Caualea Sole, Binaldo, Zane Marci,
Drago Gumay, ceterique centum quinquaginta. Si quis, quod absit, hanc ordinationem cum
aliqua fraude et malo ingenio frangere temtauerit, habeat iratum trinum et unum deum,
et maledictionem CCCX et octo sanctorum patrum et duodecim apostolis et omnium
sanctorum. Ego Duymus leuita et ecclesie beati Domnii primicerius, hoc testamentum
scriptor et de hac re existens testis. |

Lucius de regno Dalm. et Croat. Lib. VI. cap. IV. -

CXX. Oko god. 1170—1171. U Verulah.

Gerardo, nadbiskup spljetski, kori svoje svećenstvo, što mu nepisà, prilikom kad je odpremilo
Svoje poslanike u Rim.

. G(erardus) dei gratia sancte salonitane ecclesie humilis minister et apostolice
sedis legatus. L. archipresbytero, primicerio, nec non sacriste, Walgot acolytho, uniuer-
soque clero spalatensi salutem et orationes in domino. In intrinseca confidentia et pura
dilectione, quam circa vos bactenus habuimus, et amodo habere speramus, non modica
jugiter admiratione tenemur, quare vestris litteris per nuncios istos non fuimus visitati.
Comes etenim cum populo litteris et viva voce verba quadam significauit, volentes nos
ad propria utcumque reuerti. Nos nimirum ecclesiam nostram iniuriam aliquam perpeti
nequaquam volentes, vobis intimare curamus, domini videlicet pape et cardinalium con-
silio tali tenore adquiesse, quod presentium latores ad propria debent reuerti, et comes
cum uniuerso populo a maiori usque ad minorem, preter manualem fidem iam datam,
iuramenta super sancta euangelia solito more debent facere hoc modo: Quod ipsi bona
fide et sine aliquo malo ingenio defendent nos et omnia nostra, 'et aliquam iniuriam per-
peti pro eorum posse non permittant, nec cogant nos, nec cogi sinant ad constantino-
politanum imperatorem, aut alibi. Quibus iuramentis exhibitis preparent nauem; compe-
tentem, saginam vel aliam, et eam usque Bestiam ducant, in qua nos et omnia.
nostra honorifice valeant deportare. Nos itaque in partibus illis usque ad kal. ianuarii
domino concedente erimus preparati. Quod si effectui mancipari non poterit, adnita-
mini, ut nos in curia commorantes nostris reditibus possimus visitari, adeo enim labo-
rauimus, quod uniuersa, que nobiscum apportauimus, parum aut nihil habere videmus.

.
"Y
^
-
d

Timemus enim, quod si iam dicta executioni mandata non fuerint, domini pape indig-

natio super vos non extendatur.

Ex archivo Capituli Spalat, Farl. Illyr. Sacr, T. III. str. 193.

CXXI. 1172. U Zadru.

Dešen Slovinov, župan sidražki, dopituje samostanu sv. Kugme i Damjana, gemljište Mojmirovo,

koje mu bješe oteto.

Anno ab incarnatione domini millesimo CLXXII. indictione V. temporibus itaque
Stephani regis Ungarie, et Dessenni filii Sclóuine, qui tune temporis iupanus Sidrage
erat. Ego namque Niciforus sanctorum Cosme et Damiani abbas, iubeo cartulam recor-
dationis posteris fieri, qualiter ante supradictum Dessenum iupanum et coram pluribus
Sclauonie hominibus, aput Tinum, de territorio Moimiri, cum Brucona nepote Plessani,
et de vineis abuimus (altercationem) vendiderat enim Brucona vineas quas Moymirus de-
derat monasterio sancti Johannis, et ipse faciebat suas, suorumque parentum. Ego hosten-
debam cartulam et testes viuos et mortuos, qualiter prenominatus Moymirus vineas et terri-
torium ob remedium anime sue, suorumque parentum, monasterio sancti Johannis dederat.
Tandem diu inter nos altercantibus, iudicauit Desen iuppanus cum aliis qui ibi aderant,
mihi Niciforio abbati affirmare cartulam et meos testes, quod itaque compleui, iusiuran-
dum aput Tinum, ante fratres templi: nomine Sadiluc et capelanum et diaconum Stoianum,
qui et ipsi reliquias aduxerunt. Insuper et Sclaui ibi multi interfuerunt, quorum nomina
sunt hec: Drasimir, filius Comesse, iudex Grubessa, filius Gauzuli, Damianus scutifer,
et Dragos, filius Frocci, Vilcinna Tolei filius et . . Tolissa. Deinde completo iusiurando,
Desen iupanus dedit pristaldum Dobrannam, filium Johannis Madesiuisi, qui me in vi-
neas et in terrenum misit et pristaustinam dedit. Post hec itaque venit ipse Dobrona
aput Jadram, et moriendo uniuersa sicut suprascripta sunt, Tolisio, filio Prodanici festi-
ficatus est; ipse vero Tolisius omnia per ordinem, qualiter sepius Scripta sunt, coram
Lampredio iadertino archiepiscopo et Dominico Mauroceno comite, Damiano Sluradi,
Dauiddo iudice, Martino Petrane, filio Petrizo, Michaeli et Prestancio fratre, et Blasio
Mirce et Bolessio, Stephano Cosuti, Stephano Camasi, Dimitrio Cumerzari, Madio Cosse,
Trunzanno, Segurlato, Dobrono Zipriani, Prestancio fratre eius, Bitte Prestancii, Pre-
stancio plebano sancti Stephani, Andrea plebano sancte Marie, in ecclesia sancte Ana-
stasie publice testificatus est. Et ego Johannes iadertinus notarius ibidem cum his
testibus interfui, scripsi et roboraui,

Polichorion. U arkivu gubernija zadarskoga.

CX XII. 1173. 20. listopada. U Spljetu.
Petar pop + posjednik crkve sv. Mihalja u Sabulu, daruje istoj crkvi njeku gemlju.

In nomine Christi Amen. Ab incarnatione domini nostri Jesu Christi anno mil-
lesimo, centesimo, septuagesimo tertio, die XX. mensis octobris. — Ecce ego presbyter

Petrus, cum essem possessor ecclesie sancti Michaelis in Sabulo, quia pertinebat ad me
iure predecessorum meorum, et ex ordinatione maiorum nostrorum, et pro memoria
posterorum nostrorum, et ne exeat a posteris nostris ecclesia hec, emi unum terrenum
supra ecclesiam saneti Michaelis, in collibus denariis VIII. a Pallino, qui fuit de Regu-
stina, et dedit illud huic ecclesie.

Iz pismohrane obitelji Cindrianske. Farlati Illyr. Sacr. T. III. p. 196.

CX XIJI. 1173.—1176.

Stanje Ugarske, Hrvatske i Dalmacije, u vrieme kraljevanja Bele III.

Regni Ungarie fines et dominatus amplitudo. In regno Bele regis Ungarie sunt
he terre: Ungaria caput regni, Croacia, Dalmacia et Rama. In Ungaria sunt due sedes
archiepiscopales, strigoniensis et colocensis. Strigonium habet de curia. regis de moneta
VI. mille marcas et decimam monetarum, et est metropolis Ungarie. Colocensis sedem
habet bachiensem et habet duo millia et quingentas marcas. Suffraganei domini strigo-
niensis sunt: Episcopus agriensis habens III. millia marcarum. Episcopus woacensis
habens septingentas marcas. Episcopus quinqueecclesiensis, habens mille et quingentas
marcas. Episcopus geuriensis, habens mille marcas. Episcopus wesprimiensis, habens mille
septingentas mareas. Episcopus nitriensis, habens mille centum marcas. Suffraganei colo-
censis sunt: Episcopus sunadensis (chanadensis?) vel a fluuio preterlabente morisensis,
habens duo millia marcarum. Episcopus biarch. cuius gedes dicitur orosiensis (olasiensis)
habens mille marcas. Episcopus Vltrasyluanus, habens duo millia marcarum. Episcopus
zagrabiensis super flumen Soa, habens mille quingentas marcas. In Dalmacia sunt duo
archiepiscopatus: iadrensis (iacezensis) habens quingentas marcas, espaletensis, habens
quadringentas marcas. Unde espaletensis et insimiliter (iadrensis) habent suffraganeos
decem. — Rex Ungarie de reditu monete sue habet sexaginta millia marcas per an-
num. Idem habet de sale suo XVI. millia mareas. Idem habet de pedagiis et passagiis
et mercatis seu foris, que omnia sunt, XXX. millia marcarum. Idem habet de alienis
hospitibus regis de Ultrasyluas XV. milia marcarum. Idem habet de sua tertia parte
de septuaginta duobus comitibus suis de redditu annuo XXV. millia marcarum. Idem
habet de duce Sclauonie, per annum X, mille marcas. Unušquisque comitum LXXII. semel
in anno regero Ungarie procurat, et ante quam de mense surgat, dona dat munus centum
marcarum, et aliquis eorum II, C. marcas. In quibus adminus presumitur summa solius
regis larga computatione X. mille marcarum. Et preter hec dona regine et filiorum regis

.magna in argento, seu pannis, sericis et equis. Et preter hec tricesima. Populus terre

regi facit victum plenarium.

«u

Fejér. Codex Diplomaticus Regni Hungarie. T. II. p. 217. E. codice Regio Parisiensi
nro. 6238. fol. 20.

[

b
..

t
o. «
*

. A
Ro. o

KE
^d!
Je

.. Bu

. d.
"D .

*- b M
Pa d
UE

FE
"c. et
.-
..

n
H ES

“al:

1
Á

= -
za
Pr u
1
P
3
OE
RI
DP
NC

"£n

'
mof
anf au me

i
^ Jc
=.

SPA DEED
ERO UE

2. —s

* t
a.

et - M
D db

CX XIV. 11/4. mjeseca veljače. U Mleteih.

Sevastijan Ziani dužd mletački, ugima Trogirane pod svoju zaštitu i oprašta ih od svake
prisiljene daće.

S(ebastianus) Ziani, dei gratia Venetiarum, Dalmatie atque Chroatie dux, omni-
bus fidelibus suis ad quos iste littere peruenerint salutem, cum bone voluntatis gratia.
Credentes et certa relatione scientes, quod Traurini ad nostram deuotissime existunt
fidelitatem, nolumus, ut aliquo medo offendantur, neque tollatur eis aliqua inconsueta
strinna, nis? quam ipsi sponte dare voluerint. Quapropter vobis precipiendo mandamus,
quatenus eosdem Traurenses et illorum bona eustodientes, nullam ab eis inconsuetam
strinnam exigatis, sed illam, quam vobis eponte dederint, bene recipiatis . . ne aliqua
eis molestia inferente (inferatur?), et quicumque aliter facere presumpserit, nostram se
sciat amisisse gratiam. Data mense februarii, indictione VII. feliciter.

Lucius de Regno Dalm. et Croat. Lib. III. cap. X.

CXXY. 1174. mjeseca kolovoza. U Rivoaltu.

Sevastijan Ziani, dužd mletački, daruje Rogeru Maurocenu, sinu kneza gadarskoga, grad
Kesu na otoku Pagu.

In nomine domini dei et saluatoris nostri Jhesu Christi. Anno domini MCLX XIV.
mense augusto, indictione VII. Riuoalto. Quoniam ad nostri ducatus regimina, que deo
propicio suscepimus, pertinet, ut omni cura et instantia, que ordinata sunt, prouisione
congrua disponamus. Ideo nos Sebastianus Ziani, dei gracia Venetie, Dalmatie atque
Chroatie dux, cum nostris successoribus hanc presentem concessionis cartanj damus
atque concedimus tibi Rogerio, filio comitis Jadere, castrum Kesse cum omnibus suis haben-
tiis et pertinentiis, intus et foris, usque ad campum Lonis (Leonis?) quod est versus Arbes,
quod quidem castrum positum est in insula Pagi, quod est de iure et pertinencia nostra
nostrique ducatus, sicut te inuestimus in presentia plurimorum bonorum hominum. Ideo-
que predictum castrum cum omnibus suis habentiis et pertinentiis, ab intus et foris,
sicut supra scriptum est, a die presenti in antea tibi suprascripti Rogerii Mauroceni ple-
nissima potestate damus, cum omni districtu et honore, sicut nobis pertinet, habendi,
tenendi, fruendi, atque omnes tuas utilitates faciendi; et hec concessionis carta in sua
firmitate permaneat. Ego Sebastianus dei gracia dux, m. m: s. Ego Stephanus Baroci,
testis, subscripsi, Ego Marcus Tanoligo, testis, s. Ego Marcus Maurocenus, qui interfui
et testis subscripsi, rogatus sum. Ego Joannes Dandulo, testis. s. Ego Vitalis Faletro
testis, s. Ego Jacobus Basileo, testis, s. Ego Mauricius Mauroceni testis s. Ego Joannes
Encio testis s. Ego Otto Rasticus presbiter et notarius et ecclesie sancti Geruasii ple-
banus, compleui et roboraui.

Stari prepis u arkivu gubernija u Zadru. Acta Arbensis, Sravni: Lucius: De regno Dalm.
et Croat. Lib. III. cap. XII,

. 93
CXXVI. 1174.

Nikifor, opat samosiuna sv. Kuzme i Damjana, kupuje zemljišta oko Knina od Vičine Brukonje.

Anno domini milllesimo centesimo septuagesimo quarto, mense aprili, indictione .
septima. Ego Niciforus abbas sanctorum Cosme et Damiani, emi a Vilcinna, Brucona
cognomine, omnem possessionem quam habuit in Tino, precio XV. romanatis, in pre-
sentia istorum testium: Lampridius archiepiscopus Jadre, Vita episcopus arbensis, Pre-
stancius plebanus sancti Stephani, Stanus presbiter, et Siluester diaconus, Gregorius
Cozze, Petrus Farine, Borizius Michaelis Pance, me vero voluntarie abbatiam dimitente,
successor meus eiusdem s. monasterii abbas Octo nomine, nacione Lombardus, parte su-
pradicti precii, quam non exsolueram, exsoluit, cui supradictus Vulcinna hanc eandem
possessionem confirmauit in presencia mea; hec uero confirmacio facta est in curia do-
mini Miri episcopi, qui et ipse testis, Grubessa, filius Gauzul testis, Desimir, filius Ua-
sechna testis, Dobroneg presbiter testis, et frater eius Petricha presbiter testis, Domi-
nicus presbiter testis, Rados, filius Petrichna, testis.

Polichorion. U arkivu gubernija zadarskoga.

CX XVII. 1174.

Spljeléani ustanovljuju zakonom, da žene pred sudom svjedočiti nemogu.

In Christi nomine, anno ab incarnatione domini nostri Jesu Christi MCLXXIV.
indictione septima, tempore inuictissimi ac semper triumphatoris domini nostri impera-
toris Manuelis, in ciuitate nostra spalatina prominente Constantino Seuasto, in buccaratu .
Helie. Ego Joannes spalatinus comes, pariter cum Petro iudice, et cum toto eiusdem ciui-
tatis populo, pari voluntate et communi consilio decreuimus (Lex. de testimonio mulierum
non acceptando) etc. ut hoc autem firmum et stabile a modo et semper consistat, iureiu-
rando firmauimus.

Lucius. de regno Dalm. et Croat. Lib. III. cap. X. ZaliboZe nepriobći Lucić rieči zakona.

CXXYVIII. 1175. mjeseca kolovoza. U stolnom Biogradu,

Bela 111. kralj hrvatski i ugarski, potvrdjuje zagrebačkomu kuptolu Zelinu 4 Novi, koja dva
imanja bijaše kupio biskup zagrebački Prodan, darovavši ih kaptolu. .

^ Notum sit omnibus catholice fidei cultoribus, quod ego Bela tercius, secundi
Geysse regis filius, dei gracia Ungarie, Dalmacie, Croacie, ftameque rex, cum Albe
sancti Stephani regis solempnes agerem dies, zagrabienses canonici cum Ugrino tunc
temporis zagrabiensis electo, presencie nostre assistentes, deuotas porrexerunt preces,
simul et apostolicas litteras presentantes, quod Prodanus, quondam episcopus zagrabien-
sis, tria emerit predia: Golgonisa, Zelina et Nouum predium, in propriis distincta ter-
minis, Sed Golgonisa templariis tradidit, Zelina vero et Nouum predium ecclesie zagra-

94.

biensi in usus canonicorum perpetuo habendum instituit. Supradicti vero canonici se-
cundum temporis qualitatem et hominum malignitatem, prouida caucione sibi et ecclesie
sue consulentes, jam dicta predia per successores episcopos: vel per alios, ne ab ipsis
possent alienari, ab apostolica auctoritate literarum confirmacionem impetrauerunt, no-
stram eciam serenitatem interuenientibus domini apostolici peticionibus postulauerunt, ut
institucionem prenominati Prodani episcopi, et confirmacionem domini apostolici, regie
celsitudinis priuilegio communirem. Ego vero, ut dignum erat, iustis petencium desi-
deriis facilem prebui consensum, et quia vota eorum a rationis tramite non discordabant,
effectu volui prosequente conplere. Concurrens igitur grato assensu eorum postulacio-
nibus, prenotata duo predia, Zelina videlicet et Nouum predium, que bone memorie Pro-
danus episcopus emit, in perpetuo zagrabiensibus canonicis habendum regia auctoritate
institui, et priuilegii regalis patrocinio communiui, sigillo eciam meo et annuli mei im-
pressione roboraui, statuens, ut nulli hominum omnino liceat hanc paginam nostre con»
firmacionis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare pre-
sumpserit, regalis excellencie iram se nouerit incursurum, et decem marcas auri per-
soluat. Factum est autem hoc priuilegium anno dominice incarnacionis MCLXXV,
regnante gloriosissimo. rege Bela tercio, secundi Geisse regis filio. Job strigoniensi
archiepiscopo existente, Paulo colocensi archiepiscopo existente, notario Adriano, Far-
casio palatino comite, Subano bano, Ugrino zagrabiensi electo, et aliis compluribus
eiusdem regni principibus existentibus.

Tkalčić. Mon, p. 3. ex hibro priuilegiorum Episc. zagrab. p. 58. Kerchelich Hist. Eccl.
zagrab. p. 78, Farlati Illyricum Sacrum. T. V. p. 355.

CXXIX. 11575. 15. studena. U Zadru.

Zadarski sud dopituje samostanu kaludjericah sv. Marije gemljište w Petričanih, kraj crkve
8v. Vigilja.

Amo domini et saluatoris nostri Jhesu Christi, millesimo centesimo septuagesimo
quinto, quintodecimo die mensis nouembris, indictione octaua, Jadere. Temporibus equidem
Sebastiani Ziani, ducis Venecie, et Lampredii venerabilis iadertini archiepiscopi, atque
Dominici Mauroceni eiusdem ciuitatis comitis. Diuina prouidencia ideo principes et iudi-
ces in mundo constituuntur, ut praua corrigant, et que iusta videntur, legaliter exami-
nantes ad rectum deducant tramitem. Igitur nos quidem Lampredius dei gracia sancte
iadrensis ecclesie venerabilis archiepiscopus, et Dominicus Mauroceni comes egregius,
dum in nostre ciuitatis platea resideremus, una cum nostris iudicibus Grisogono, filio
Zauarelli, Voticarra Bergulli et Dauid Grubinice, atque consulibus, Petrizo Michaelis
Panze, Gregorio Cose, Dimitrio, filio Sane de Spirso, ac Micha Petrizi, multisque aliis
nobilibus iusticiam pertractantes et unicuique eam poscenti legaliter diffinientes. Tunc
venit ante nostram presenciam, Damania, filius Zigali, cum filiis Fere Jacobo et Johanne,
et filiis Vitaze, Petrizo et Lampredio, Maldenario, Petrissa, filio Oure, Lampredio, filio
Bogdani, et conquerebantur se aduersus Rosanam abbatissam sancte Marie, de illa terra,
que permanet iuxta sancti Vigilii ecclesiam, in loco, qui dicitur Petrizani, a mari usque
ad riuum, et a riuo usque ad bregum, quemadmodum vadit usque ad alium riuum, suam-

que esse dicebant. Nos vero, prenominatus archiepiscopus Lampredius et Dominicus |
Mauroceni comes, cum Damiano, filio Sloradi, Prodano Karanie, Madio, Johannis Greci,
multisque aliis nobilibus, et cuin ipsismet euntes, vidimus dictam et assignatam terram
et post Jadram sumus reuersi. Nam et prenominati nostri iudices ac consules iusto legis
iudicio decreuerunt, ut dicta abbatissa Rosana cum tribus suis monialibus iuraret, quod
dicta terra sua foret. Et si Damania Zigali cum duodecim suis propinquis secundum
quod dicebat iuramento vellet firmare, prescriptam terram acciperent. Qui penitus iusiu-
randum sperneutes, illud sepedicte abbatisse Rosane dederunt. Que itaque coram nobis
iurans, assignatam et predictam terram in sáncte Marie monasterio dedimus. Et hec
nostre diiudicacionis pagina in sua semper maneat firmitate.

1 Ego Lampredius dei gracia iaderensis archiepiscopus, manu mea scripsi propria.

T Ego Dominicus Maurocenus dei gracia Iadere comes , , » »

1 Ego Crisogonus iudex, manu mea scripsi propria.

1 Ego Voticarra » » » » »

f Ego Dauid 2 » » » »

T Ego Petrizo Michael. Panze, » » , .
1 Ego Gregorius Cose " . " »

1 Ego Dimitrius » » m »

ft Ego Micha Petrizi " » »

1 Ego Matheus sancte Ánastasie subdiaconus atque iadrensis notarius, iussu curie
scripsi, roboraui et consueto signo signaul.

Iz stsrog zapisnika samostana sv. Marije u Zadru, Matica pisana na podugačkoj pergameni.

CXXX. Oko god. 1175. U Zadru.

Razvod medjah zemlje Petričani.

Hi sunt termini terrarum ecclesie sancte Marie monacarum, que permanent in
loco qui dicitur Petrizani:

Primum incipiendo a mari usque ad puteum, qui est iuxta terram sancti Pla-
tonis, et ab eodem puteo usque ad Bregum, qui est a superiori parte, quemadmodum
dictus Bregus discurrit ab australi parte super aquam. Et a terra Desinne filii Mrate
usque ad puteum, usque ibi conuicimus, vallis magna sicut iacet usque ad Carsum, et
a Carso quemadmodum Bregus iacet usque ad mare supra terram Desinne filii Mrate;
a boreali parte ut Bregus iacet usque ad puteum, a puteo vero usque ad Carsum, et a
Carso usque dum homo potest laborare. Deinde veniens in dextra parte ad solis occasum,
incipiens a Carso, in quo quedam erat oliua usque ad terram Miche nepotis filii Grilizi.
Postea inde descendens, et veniens usque ad terram Petri Farine, ut ferebatur.

Hec omnes sunt terre cenobii sancte Marie, quas a quibusdam ratione ibi con-
uicimus sub tempore Cerne, Cucille filii, prudentissimi viri nostri aduocati.

Iz zapisnika samostana kaludjericah sv. Marije u Zadru,

CXXXI. 1176. U Spljetu.

Samostanu sv. Petra gumajskoga dopituju se njeke pod parbom bivše zemlje.

In Christi nomine. Anno ab incarnatione domini nostri Jesu Christi millesimo,
centesimo, septuagesimo sexto. Indictione vero nona, regnante domino nostro Manuele
sanctissimo imperatore, et in sede beati Domnii presidente domino Rainerio, venerabili
archiepiscopo, et iv ciuitate spalatina existente comite Martino, et in buecaratu Miche,
filii Predani, hoc actum est. Cum instantis temporis omnia sint momentanea et transi-
toria, et queque dilapsa nullum ulterius possint habere recursum; congruum valde ac
laudabile fore asseritur, ut quecumque sint digna memorie, ea sollicitudine et cautela
priuilegiis annotentur, quod presentibus fidem faciant, et pro his que scripta fuerint,
omnem ambiguitatem et errorem a cordibus audientium plane remoueant. Ea propter
ego Johannes, sancti Domnii sacrista et procurator monasterii sancti Petri de Gomai,
una cum Roberto eiusdem monasterii preposito, et cum iuppano Talmazo, et cum con-
sensu omnium fratrum predicti monasterii, et de voluntate uniuersorum parentum, hoc
memoriale scribere fecimus. Factum est in prenominato tempore quod quidam Sclaui Adria-
niki videlicet, Predanus scilicet cum parentibus suis Sclauis, et quidam Latini, videlicet
Jacobus de Aprizi, qui fuit eorum aduocatus, Dabrali, Cascarus, Prodanne, Cicla,
Paulus, et Nicolaus de Caloianni, et omnes eorum parentes, insurgentes aduersus mona-
sterium sancti Petri de Gomai, ceperunt petere terras, que sunt in loco qui dicitur
Stilpiza, asserentes utique: quod prenominate.terre eisdem pro suo parentatu pertinerent,
et hereditario iure ipsas possidere volebant. Tandem vero ad placetum deuenimus, et
in presentia domini Rainerii venerabilis spalatensia archiepiscopi, et aliorum nobilium
virorum, tam laicorum, quam clericorum, nomina quorum inferius leguntur, placetum
habuimus. Hoc modo: Conquerebantur itaque predicti Adrianiki, de prefato monasterio,
quod memoratas terras sibi per violentiam et usurpationem retineret. Quibus denique
iuppanus Talmazo, noster adugcatus, de voluntate, et mandato omnium nostrum ita re-
spondit: Monasterium sancti Petri de Gomai, a longis retro temporibus sepedictas
terras possedit, quas quidem terras, Rossene Moristicus prius donauit monasterio sancti
Petri de Gomai, et post mortem ipsius Rossene Moristici, Petrus Slauus, filius eius, et
Slauizo, auunculus eiusdem Petri Slaui, prenominatas terras in supradicto monasterio
confirmauit, et eas in pace et magna quiete hactenus possedit, et quod a predictis viris
donatione et confirmatione prelibate terre nostro monasterio fuerint tradite. Cartam con-
firmationis demostrauimus, et in presentia omnium assistentium perlecta fuit. Auditis
igitur utriusque partis allegationibus, et visa carta confirmationis pariter, et audita ratione
et iustitia dictitante, dominus Rainerius, venerabilis spalatensis archiepiscopus iudicauit:
quod ego Johannes sancti Domuii sacrista et procurator cenobii sancti Petri de Gomai,
et iuppanus Talmazo, predictam cartam confirmationis veram esse iuramento firmaremus,
et terre sepedicte, sicut prius fuerant date et confirmate predicto monasterio, ita essent
in perpetuum, et eas in omni quietudine ac sine molestia possideret ammodo et usque
in seculum. Sic autem prefate terre describuntur, et terminantur: Ex parte boree est
mons, ex australi parte incipiunt a Stilpiza, descendendo usque ad: magnum lapidem,
qui est supra fontem, et ab illo lapide descendendo usque ad mare. Ex occidentali vero

-. —

parte sunt terre de Serecla, continua istis terris, incipiendo a prefato monte usque ad
mare. Huius autem placeti pro: prelibatis t-rris duo fuerunt dati pristaldi: Dabre vide-
licet, filius Ottoli, et Alexander seruiens domini Reinerii venerabilis archiepiscopi. Huius
autem rei isti sunt testes, in primis: Domnius primicerius sancti Domnii, presbiter
Radde, Micha de Malaurata, et Dragus iuppanus. Et ego magister Gualterius, com-
munis notarius, huius cartule scriptor teatis gum. |

Is prepisa XVI. vieka, u arkivu kaptola crkve apljetske.

CX XXII. 1177. mjeseca veljače. U Zadru.

Lampredio, nadbiskup sadarski, sa sadarskimi konzuli i vlasteli, čini pravdu medju Rabljani $
Rogerom knezom pa£kim.

Anno domini . . Jesu Christi MCLXXVII. mense februario, indictione XI., tem-
poribus equidem Sebastiani Ziani ducis, et Lampridii venerabilis iadrensis archiepiscopi,
atque Dominici Mauroceni .comitis. Nos namque Lampridius iadrensis sedis archiepi-
scopus, una cum nostris consulibus Bar . . nice, Martino Sloradi, Petri Ro . . itaze, et
aliis nostre ciuitatis nobilibus, Grisogono iudice, Damiano Sloradi, Vota . . arra, Madio
Joannis, greci, Seioppe, Micha Botoluge, Valentino Kessi, Prestancio . . Michael Pance,
Lampredio Vitaze, Micha Petrizi, Bolisio de Bonoguali, Martino lip. . . a, et multis aliis,
hunc contractum fecimus, volentes resecare controuersiam, que inter arbenses et Ro-
gerium Dominici Mauroceni iadertipni comitis filium, de comitatu insule Kesse vertebatur.
Nam predictus Rogerius insulam Kesse, incipiendo a columpnis Canuli et Bar. . um,
ab introitu ve . . Pagum, sui comitatus, scilicet Kesse fore asserebat. E contra And . .
as archidiaconus, Stephanus Maldenarius Miche, iadrenses iudices, Petrus, Domiuna
Basilii, qui ad huius negotii causam tractandam ad nos venerunt, respondentes dicebant:
Manifestum quidem et certum habetur, predecessores nostros, per ducentos annos et eo
amplius prefatam insulam possedissć, et coluisse; super hac igitur vos domine archi-
epiecope, et iadrensium consulum, ceterorumque nobilium prouideat sagacitas, si nos in
iam dicta insula cau . . respondere teneminib. Nos itaque Lampridius archiepiscopus,
una cum supradictis c(onsulibus) et (njobilibus . . utramque partem sua iustitia et ra-
tione . . iter destitui, de his omnibus per duos . . m habentes per legem et iudicium
statuen . . (de)ereuimus, ut arbenses sepe dicto Rogerio eiusque successoribus in per-
petuum respondere non de(beant) . . stabiliuimus, quatenus predicta insula Kesse com-
muuniter a iadrensibus, arbensibusque hominibus . . coli, pasci et omnibus modis uti,
perpetuis temporibus debeatur; et ut presens contractus . . (fir)mus et stabilis . . etim
conseruetur, archiepiscopalis sigilli munimine firmauimus, simul et ipsum communiuimus.

Ego Lampridius dei gratia iadrensis archiepiscopus, manum meam misi.

T Ego Andreas dei gratia arbensis episcopus

n » »
1 Ego Cosmas arbensis archidiaconus » »
+ Ego Andreas presbyter Saldini filius » » »
+ Ego Johannes sancte Ánastasie diaconus " » »
T Ego P . . dicte sancte Anastasie subdiaconus » » »

T Signum Dauid consulis, qui hoc fieri iussit.

T Signum Martini Sloradi consulis, qui hoc fieri iussit.
T..trizi Vitaze, qui hoc fieri iussit.

t Signum Grisogoni iudicis, qui hoc scrib

t Signum Damiani Sloradi, , , feri voluit.

t .. Madii Johannis greci qui hoc fieri voluit.

T Signum Seiop(pe Micha) Botoluge, qui hoc fieri voluit.
t Signum Valentini Kessi . . nee, ,&, , "
+ Signom Nicolai Mazzaci, qui hoc fieri voluit.

+ Signum Dabre Resinne , , ,
T Signum . . taze 0 » n»
T Signum (Bono)gualdi, » » m
T Signum Martini Lippe, , » ,

3. 3 3

Ego Mattheus sancte Anastasie subdiaconus et iadrensis curie notarius, voluntate
prescripti domini mei iadertini archiepiscopi Lampridii, consulum et reliquorum nobilium,
scripsi et roboraui, et solito signo signaui.

Et ego Maratha arbensis archipresbyter ac notarius hoc exemplum exemplaui
sic (ut) repperii sigillo domini Lampridii archiepiscopi munitum, nec auxi, nec minui,
compleai, et (sigillo) consueto signaui. .

Lucius de Regno Dalm. et Croat. Lib. III. cap. XII. Farlati V. str 62.

CXX XIII. 1177.

Rajmundo kardinal i poslanik papinski, poziva nadbiskupa gadarskoga sa čitavim svećenstvom
dalmatinskim na crkveni sabor u Spljet.

Raymundus cardinalis de Capella, dei gratia sancte romane ecclesie subdiaconus,
apostolice sedis legatus, venerabili fratri L(ampredio) iadwmensi archiepiscopo, et ceteris
episcopis et suffraganeis, atque abbatibus archidiaconis. archipresbiteris uniuersis per
eorum episcopatus constitutis, salutem et sinceram in domino dilectionem. Cum dominus
papa et sacrosancta romana ecclesia nos ad Dalmatie atque Cl;robatie partes propter hoc
destinauerit, ut pro vigili sollicitudine apostolica, doctrinam et ecclesiasticam disciplinam,
in quantum dominus ministraret, ibidem dilataremus, que corrigenda essent corrigentes,
et que plantanda plantantes, salubriori habito consilio perspeximus, de omnibus eccle-
siarum prelatis, qui in nostra sunt legatione, unum celebrare concilium, ut de communi
tantorum patrum auctoritate, que fuerint statuenda, in domino statuantur. Volentes itaque
vestris laboribus et expensis, salua honestate, in quantum possumus parcere, et (ut)
prelatos superioris Dalmatie non videamur nimium fatigare, in spalatensi ciuitate, in
loco sat magni confinii, et propinquo tam vobis, quam eis, predictum concilium auctore
domino duximus celebrandum. ldeoque uniuersitati vestre mandanus presenti scripto et
auctoritate domini pape, cuius vices licet indigni gerimus, firmiter precipimus, quatenus
ad predictum concilium, quod in predicta ciuitate spalatensi proximis kalendis septem-
bris, Christo permittente, sumus celebranturi, ad eandem diem, contradictione et occa-
sione cessante, accedatis, ut que ad honorem dei et utilitatem vestre ecelesie, ad salutem

animarum ibi statuta fuerint et ordinata, tanquam obedientie et discipline filii scire stu-
deatis, et obseruare, snbditosque vestros ad eorundem obseruationem diligenter exhortari
et commonere, ut sic in diuersis talentis fenerantes, una cum grege vobis credito ad
vitam mereamini peruenire sempiternam. Si quis autem vestrum in hac parte, quod non
credimus, inobediens extiterit, qui ad prelibatum concilium non venerit, sciat se procul
dubio canonice sententie subiacere. De cetero, prefatum ? Lucarem familiarem nostrum,
quem persepe dicto concilio vocando ad vos dirigimus, fraternitati vestre commendamus,
rogantes affectuose et mandantes, quatenus eum benigne tractetis, et nostri amoris, ac
sacrosancte romane ecclesie intuitu, sic liberaliter benefaciatis; scientes, quod si eum :
uti decet, honoraueritis, nos valde gratum habebimus et acceptum, et pro temporis opor-
tunitate libenti animo vobis inde curabimus respondere.

Farlati, TT. V. str. 61. i T. III. str. 198. nepudpuno.

CX XXIV. 117.

Njeki sadarski svećenik, valjda sám nadbiskup, izpričava se Spljeićanom, da nemože doći na
crkveni sbor u Spljet, poradi ragličitih sapriekah, $ moli da se isti sbor odgodi.

. . Spalatensi primicerio et eiusdem sedis toti venerabili capitulo, maioribus et
magistris et dominis . . uti fratribus, nobilissimo E. comiti, suo carnali consanguineo
et ordine filio spirituali, et omnibus eiusdem ciuitatis hominibus . . propinquis . . sa-
lutem, orationem et . . est. Qualiter nobis Dalmatinis spalatensis ecclesia, mater, ma-
gistra, et domina extiterit, qualiterque ditioni eius tota Dalmatia, obedientia et subiec-
tione subdita fuerit, dominus scit, et homines, vobisque et integre et melius scientibus
non est intimandum. Inde est, quod decessorum nostrorum exempla volens multotiens
prosequi, a fratribus nostris Iadrensibus multa aduersa patiens, aliquando naui et rebus
in ea necessariis ablatis, aliquando naui perforata et in fundum versa, ut vestrorum
multi, qui presentes fuerunt, videiunt; et aliis multis machinationibus ac minis hucusque
venjre nequiui. Nunc autem desiderio desidero venire, sed prohibeor, quoniam angu-
stie mihi sunt ubique. Si venirem, inciperent . . Veneticorum dicentium, non pro sy-
nodo, sed pro nostro impedimento et dolo vadit illue, amicorum ciuium, rogantium me
Venetiam ire pro communitate et libertate et statu terre Iadrensium, Sclauorum, Ungarorum,
aliorum(que) aliquorum manibus non euadam. Quapropter vobis et maioribus supplico,
ut cum domino legato termino prefixo synodi elongare dignemini, congruo nobis ac
pacis tempore venturis episcopis, vel importabilia nobis precepta ac grauamina impos-
sibilia remittat. Alioquin summum appellamus pontificem. Ut cupitis, valete.

Farlati V. str. 61.

bai DP E +. — v
€ mS tm i) .

$e. €.

C. .

LZ
. a
e

*
Hd .

100

OX XXV. 1177. 28. srpnja. U Mleteih.

Papa Alexandro III., priobéuje nadbiskupu spljetskomu, svomu legatu, i biskupu trogirskomu,
kako je njegov poslanik, vraćajući se iz Sicilije, na putu porobljen od njekih šibeničkih gusarah,
gašto im nalaže neka gledaju da se ugrabljene stvari pronadju te isti gusari sa dva kneza
koji $ njimi bijahu, pak ako potrebno bude, sa svimi stanovnici šibeničkimi, prokunu i izobće,

Alexander episcopus — Venerabilibus fratribus spalatensi archiepiscopo aposto-

. lice sedis legato et Michaeli traguriensi episcopo, salutem «t apostolicam benedictionem.

Cum dilectus filius Raymundus de Capella subdiaconus noster, a presentia karissimi in
Christo filii nostri W. illustris Sicilie regis, ad quem fuerat a nobis et a dilecto filio
nostro Jacobo sancte Marie in Cosmedim diacono cardinali transmissus, rediret ad nos,
pirate, qui erant in sagettia castri de Seuenico, in qua duo comites erant, Nestoa vi-
delicet et Perlat ! in ipsum et socios suos presumpserunt violentas manus iniicere, et
ei quidquid habebat in naui, valens ultra sexaginta marchas argenti, et litteras etiam
nostras, et illas etiam, quam prefatus rex nobis mittebat, ut scriptum de d . . pecunie
ipsius cardinalis, ei turpiter et inhoneste auferre ininime dubitarunt. Super qüo igitur
tanto mouemur amplius, et turbamur, quanto id amplius in nostram iniuriam respicit et
contemptum ; cum tantam iacturam et iniurias cuiuslibet clerici, ne dum subdiaconi nostri,
non possemus sub taciturnitate et silentio preterire. Quoniam igitur sustinere non pos-
sumus, nec debemus, ut tanta presumptio et excessus incorrectus remaneat, fraternitati
vestre per apostolica scripta precipiendo mandamus, et mandando precipimus, quatenus
illos duos comites, et piratas, et raptores alios, qui in predicta sagettia fuerunt, quanto-
cius moneatis, ut tam litteras, quam etiam ablata nuncio memorato subdiacono nostro,
latori presentium, sine diminutione et dilatione cum expensis, quas propter hoc facere
coactus est, restituant, et castrum de Seuenico, cuius illa sagettia fuit, ad restituendum
quicquid de his ad suas manus deuenit, diligenter inducatis. Si vero ad commonitionem
vestram id non fecerint, eosdem et omnes, qui tunc in predicta sagettia fuerunt, contra-
dictione et appellatione cessante, publice accensis candelis auctoritate nostra excommu-
nicetis; et si nec'sic infra decem dies resipuerint, in ciuitate Seuenici, et in alia terra
communis Seuenici, si eius fuit ipsa sagettia, omnia diuina preter babtisma paruulorum
et penitentiam, prohibeatis officia celebrari. Illos autem, qui in predictum subdiaconum
nostrum violentas manus iniecerunt, sublato appellationis remedio, publice excommuni-
catos sine dilatione denuncietis, et eos faciatis sicut excommunicatos vitare, donec uni-
uersa ablata restituant, et cum litteris vestris nobis et prefato cardinali, nec non etiam
eidem subdiacono nostro satisfacturi, ad apostolicam sedem accedant. Qualiter autem idem
nuncius cum his, que reeuperauerit, ad nos secure posset redire, studeatis solicite proui-
dere. Per eo ? si uterque vestrum . . sequendis interesse non poterit, alter et nihilominus
exequatur. Datum Venetiis Riuoalti, X. kal. Augusti.

Lucius. Lib. III. cap. X. iz arkiva kapt. spljetskog. Farl. Illyr. Sacr. T. IIL p. 197.
iz arkiva kaludjericah sv. Ben. u Spljetu. |

! Lucius Poclat. ? Lucius Parro, Farlati Pereo.

101

CXXXVI. 177. 22. kolovoza. U Mleteih.

Aleksandro Ill. papa, pošilja kardinala Rajmunda de Capella u Dalmaciju, da riesi raepru
medju nadbiskupijom spljetskom i zadarskom, poradi prilešnosti biskupije hvarske.

Alexander episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri spalatensi archiepi-
scopo, apostolice sedie legato, salutem et apostolicam benedictionem. Cum inter te et
venerabilem fratrem nostrum iadrensem archiepiscopum, super episcopatu de Fara con-
trvuersia agitetur, caussam ipsam dilecto filio Raymundo de Capella subdiacono nostro,
quem in Sclauoniam legatum apostolice sedis dirigimus, duximus committendam ; quia
cum sit literatus, prouidus, ac discretus, eperamus quod eadem causa sub examine suo
dignum debeat effectum sortiri. Mandamus itaque fraternitati tue, atque precipimus, qua-
tenus ab eodem subministro nostro propter hoc vocatus fueris, per te vel per sufficien-
tem responsalem eius presentiam adeas, et quod ipse inde statuerit, suscipias firmiter et
obserues. Si vero alterutra pars appellauerit, eidem subdiacono dedimus in mandatis, ut
ipse nihilominus rationes et allegationes hinc inde diligenter audiat, testes appellatione
cessante recipiat, eorumdem iuratorum depositiones studiose conscribat, atque nobis trans-
mittat, prefigena utrique parti terminum competentem, quo debeant cum ipsis attestationibus
et allegationibus apostolico se conspectui presentare. Porro si alterutra partium se
absentauerit, quominus ad presentiam ipsius subdiaconi nostri accedat, vel requisita
valeat inueniri, eidem subdiacono nostro dedimus in mandatis, ut nihilominus testes
alterius partis appellatione cessante recipiat, et eorum depositiones tranamittat.

Datum Venetiis in Riuoalto, XT. kal. Septembris.

Farlati. Illyricum Sacrum T. III. 198.

CX X X VII. 117.

Mateo biskup ninski, moli zaštitu od nadbiskupa spljetskog radi tušbe, koju bješe mjeka žena
podniela papinskomu dvoru proti njemu, javljajući mu ujedno, kako je papinski poslanik ne-
zadovoljan i slovoljan razsíao se s nadbiskupom zadarskim.

Suo venerabili patri ac Domino R(aynerio) sancte salonitane ecclesie archiepiscopo
et apostolice sedis legato, Matheus sancte nonensis ecclesie episcopus licet indignus, salutem
et debitam reuerentiam. Visis vestre paternitatis litteris, tam corde, quam animo per-
gauisus fui, et ad sevuitium vestrum, sicut vester clientulus vidit, feruena fui, et in om-
nibus undique negotiis me viuente, et deo concedente, semper ero. Notificamus vobis
sicut patri ae domino, de quodam nostro negotio, videlicet de una muliere de Clino,
que de nobis ad curiam domini pape cum fallaciis fecit querimoniam, de decima noatra,
quam antecessores nostri semper manutenuerunt, quod apostolieus fecit ei priuilegium,
quod de cetero, nec de decima, nec de clero illius ciuitatis potestatem haberemus, Unde
deprecaudo, sicut discreto ac religioso domino, .rogamus vobis amore dei, et nostro
paruo, et fratrum nostrorum seruitio, ut in constituto tempore auxilium vestrum nobis
prebeatis. Et alterum notificamus vobis, quod legatus domini pape mala vuluntate re-
cessit a iadrensi archiepiscopo, et appellauimus ad romanam curiam pro Joanne filio

102

Bernardi, qui fecit archidiaconum esse voluntatem suam et totius cleri sue ciuitatis.
Sciatis quod magister F(erro) iuit, et R(ainerius) ' vult ire Lumbardiam.

ls isvorve listine čuvane u pismohrani kaptola spljetskog. Farl. Illyr. Sacr. T. III. 199.

CXXXVIII. 1178. mjeseca rujna. U Mletcih.
Auro Masiropetro, dušd mletački, ugimlje pod svoju zaštitu Trogirane.

Aureus Mastropetrus dei gratia Venetie, Dalmatie atque Croatie dux, omnibus
fidelibus suis, ad quos iste littere peruenerint, salutem *et dilectionem. Uniuersitatem
vestram scire volumus, quod Traurenses omnes fidem nobis seruare volentes, sicut etiam
nostris predecessoribus olim seruauere fidelitatem, a minimo usque ad maiorem, nobis
iurauere, eapropter eos tanquam fideles nostros diligentes, securos deinceps illos et sal-
uos in personis et rebus eorum esse volumus, eundo, stando, atque redeundo, manda-
mus igitur vobis et mandantes precipimus, quatenus prefatos 'Traurenses liberos, atque
saluos dimittentes, pro honore nostro dilectionem eis et amorem exbhibeatis, ubicumque
illos inueneritis, scientes pro certo, quod si aliter facere presumpseritis, nos non modi-
cum offendetis, et insuper nostro subiacebitis banno.

Datum mense septembris indictione XI. feliciter.

Lucius. De regno Dalmatie et Croatie. Lib. III. cap. XII.

CXXXIX. 1178. U Lateranu.

Aleksandro III. papa, polvrdjuje samostanu sv. Kusme i Damjana sva stečena prava i dobra.

Alexander episcopus seruus seruorum dei. Dilectis'filiis Ottoni abbati monasterii
sancti Damiani de Monte, eiusque fratribus, tam presentibus quam futuris regularem
vitam professis, in perpetuum. Et si omnibus necessitatem pacientibus debeamus adesse,
religiosos tamen benigniori nos conuenit oculo intueri, ut eo fortius obseruantie sue
professionis insistant, quo magis se videant a sede apostolica in iustis postulati-
onibus exaudiri. Et eapropter dilecti in domino fili, vestris iustis postulationibus
clementer annuimus et prefatum monasterium in quo diuino mancipati estis obsequio,
sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et presentis scripti priuilegio commu-
nimus. Statuentes, ut quascumque possessiones, quecumque bona idem monasterium in
presentiarum iuste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largitio-
ne regum, vel principum, oblatione fidelium, seu aliis iustis modis, prestante domino,
poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant, in quibue
hee propriis duximus exprimenda vocabulis: Possessiones omnes monasterii sancti Jo-

! Imena Ferra i Rayneria spominju se u jednom suvremenom pismu Grgura biskupa
barskog. a.

103

hannis euangeliste, quod Veneti destruxerunt. Preterea libertates et immunitates ' que
fuerunt prescripti * monasterii, vobis et monasterio vestro, quod illius capella fuit, aucto-
ritate apostolica confirmamus. Sane noualium vestrorum, quos propriis manibus aut sump-
tibus colitis, siue de nutrimentis animalium vestrorum, nullus a vobis decimas presumat
exigere. Liceat vobis quoque clericos et laicos a seculo fugientes liberos et absolutos
absque alicuius contradictione ad conuersationem vestram recipere, et in vestro mona-
sterio retinere. Obeunte vero te nunc eiusdem loci abbate, vel tuorum quolibet succes-
sorum, nullus ibi qualibet subreptionis astutia, seu violentia proponatur, nisi quem fra-
tres communi consensu, vel fratrum ? pars consilii sanioris, secundum dei timorem et
beati Benedicti regulam prouiderint eligendum. Sepulturam quoque eiusdem loci liberam
esse decernimus, ut eorum deuotioni et extreme voluntati, qui se illic sepeliri delibe-
rauerint, nisi forte excommunicati vel interdicti sint, nullus obsistat, salua tamen iustitia
illarum ecclesiarum, a quibus inortuorum corpora assumuntur. Decernimus ergo, ut nulli
omnino hominum liceat * monasterium vestrum 5 temere perturbare, aut eius posses-
siones auferre, vel ablatas retinere, imminuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed
omnia integra conseruentur eorum, pro quorum sustentatione hac gubernatione concessa
sunt usibus omnimodis profutura, salua sedis apostolice auctoritate et dioecesani episcopi *
canonica iusticia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisue persona, hanc nostre
constitutionis paginam sciens contra eam temere venire temptauerit, secundo, tercioue
commonita, nisi presumptionem suam digna satisfaccione correxerit, potestati, honorisque
sui careat dignitate, reamque se diuino iudicio existente de perpetrata iniquitate cog-
noscat et a sacratissimo corpore hac sauguine dei et domini redemptoris nostri Jesu
Christi aliena fiat, atque in extremo examine districte ultionis subiaceat. Cunctis autem
eidem loco sua iura seruantibus, sit pax domini nostri Jesu Christi, quatinus et hic fructum
bone actionis percipiant, et apud districtum iudicem premia eterne pacis inueniant. Amen.

Ego Alexander catholice ecclesie episcopus m. p.
+ Ego Johannes presbyter cardinalis ss. Johannis et Pauli tt. Pamachii m. p.

1 Ego Johannes 9 " tt. s. Ánastasie m. p.
1 Ego Joannes » » » »pMard . , ,
1 Ego Petrus " n » » Grisogoni , ,
) 1 Ego Hugo " " s » Clementis , ,
1 Ego Arduinus » » 5» >» crucis Jerusol. ,
1 Ego Petrus » " » Susane »

f Ego Hubaldus hostensis episcopus m. p.

T Ego Jacobus s. Marie in Cosmedyn diac. card. m. p.

T Ego Arditio diae. card. s. Teodori m. p.

j] Ego Rainerius ,, » » Georgii ad velum aureum m p.
t Ego Gratianus , 5» » Cosme et Damiani m. p.

4 Ego Johannes , , $5 Angeli m. p.

T Ego Rainerius , , » Adriani, ,

1 Ego Matheus s. Marie noue, diac. card. m p.

! Lucius: canonicas. ? Lucius eupradicti. 5 Lucius dodaje: maior, * Lucius: fus sit
prefatum, > Lucius izpustio, 9 Lucius: iaderensis archiepiscopi.

104

Datum Laterani, per manus Albeni sancte romane ecclesie presbiteri cardinalis
et cancellarii, indictione XIL, incarnationis dominice anno MCLXXVIIL, pontificatus
vero domini Alexandri pape III. anno XX. |

Izvornik na pergameni, u gubernijalnom zadarskom arkivu. Acta monasterii ss. Cosme et
Damiani fasc. III. br. 149. |

CXL. 1178. U Spljetu.

Dujam, sin Prestancijev, sa svojim bratom Stanom i ostalimi rodjaci, preugimlju po isreki suda
vojvode hrvatskog, dvorac Jovićev, i zemljišta oko Peruna, što im ostavi u baštinu njihov
djed Nikifor.

(Talijanski prevod.)

Nel nome di Christo, ' anno dalla di lui Incarnatione 1178. nel indictione XI.
. al tempo di Emanuele magnifico et piiesimo Imperatore, (Rogerio) Duce in Spalato et
in tutto l' Regno di Croatia et Dalmatia il Filocale (?) et arcivescovo Reniero et conte
Martino, furono scritte le infrascritte cose a memoria dei posteri, et accio per l' avve-
nire non nasca contesa in questa materia .Jo Doimo figliolo di Prestantio, insieme con
il mio fratello Stano, et con tutti i miel parenti, Paulo, Micha, Prodani, figlioli di Marco
Digo, babbiamo voluto che sia fatta questa nota, cioe della corte di Zovigo, et de tutte
le sue pertinenze, quale à nell luogo detto Perun, et quale il predetto Zovig haveva
dato a Niceforo nostro avo, quando essendo preso insieme con Sandolo, fui (fü) da lui
liberato et riscosso. Et il predetto Niceforo possede detta Corte, et la lascio a suoi he:
redi. Occorse la guerra de gl' Ungari, per la quale apena mi arrischiavo uscire dalla
città. In questo mente alcuni Schiavoni detti Cucari, et i figlioli di Beriuoy, spinti da
diavolo, lavoravano nascostamente la predetta corte et altre terre. Piaque alla divina
elemenza, che si quietassero i rumori, et che noi havessemo comodo di procurarli non
perdere quello, che ne avevano lasciato i nostri avi, anzi che ne aquistassemo delle
altre, et peró nel medesimo tempo anco di Filocale (?) Duca supradetto, cominciassimo
a investigare sottilmente di quelli, che occupavano la predetta Corte, et altre terre, li
quali ritrovati con il sigillo del Duca, li chiamassimo alla sua,presenza e venissemo con
loro in contrasto. Il Duca veramente con il suo giudice Bratagna et con altri nobili
sentendo il contrasto dell una et dell' altra parte, et considerato il tutto sottilmente, et
con discretezza ne diede con giusto suo giudizio due Pristaldi, che si metessero in pos-
sesso dell' heredità, cioó Plasco Adrianico et Vilcico figliolo dell arciprete di Clissa,
con i quali, et molti nobili tanto Schiavoni, quanto Spalatini, i nomi di quali sono di
Botto scritti, andassimo al heredita, et ne pigliassemo il posseso. Prima cominciando dalla
pietra che in schiavon si chiama Smicamice, nella quale habbiamo, scolpito la prima
lettera del nome del nostro avo, cioó un N. et andando in lá verso | oriente a dritta
era un' altra pezza di terra, habbiamo ancora ivi posta la medesima lettera, et un
poco in lá dalla parte di tramontana, in un altra pezza di terr& habbiamo simil-
mente fatto il medesimo segno. Andando poi all in giü, secondo che tira il monte
pino alla riva del fiume dove si dice Brod, et dopo siamo ritornati dove hab-
biamo posto la prima pietra, con i Pristaldi et altri nobili che erano presenti, et

105

ivi dessimo due romanati alla presenza di tutti a Plasigo Pristaldo, et un romanato
e mezzo a Vilcico figliolo dell arciprete. Fatte tutte queste cose, tutti d' accordo arivas-
simo alla chiesa di santa Maria, et essendo stati ivi tutto il giorno mangiando et in
conversatione, et poi ritornassimo a casa. Questi sono i nomi di testimoni che furono
presenti, quando ne fu dato il possesso di detta heredità. Prima: Pre Cosimo per nome
Mocibob, Desa Stefanelli, Bugula Andriga, Lucaro figliolo di Petrarca, Bratta Muca
muraro, il quale fece i segni nelle pietre della predetta heredità, Radolo figliolo di Gana
Mesagallina, Miha figliolo di Beta Suliga. I nomi veramente delli Schiavoni sono questi:
Vilcina figliolo di Pritina, Sebenna figliolo di Boiano, Sonion et suo fratello Giacomo
figlioli del conte Nicola Aprico, Raddo figliolo di Bralco, Mergen figliolo di Girgo, et suo
fratello Desen, Pribina figliolo di Draguno, Vileoy figliolo di Sinda, Dragonico figliolo di
Vratinego, Chuale figliolo di Ugrino, Radona figliolo di Nobba, Bucala figliolo di Drusa,
Malesa figliolo di Tirpesa, Brato figliolo di Dragun, Stresimiro figliolo di Trusello, et
assaissimi altri, i nomi di quali per tedio si é tralasciato di notare, et io Sabatio ho
scritto et fui presente.

De zavod;

Fatto questo cosi, come à predetto, compito l' anno et incominciando il secondo,
tolto il possesso di detta heredità, si levo un certo, tentato dal diavolo, chiamato Mergen
figliolo di Girgo, contra di me Duimo di Prestanzo, et mi molestó di due pezze di terra,
una delle quali e sotto la Capella et sopra la strada dalla parte d' occidente, et l' altra
che à al Fiume dalla parte sopra la strada, vicino alla terra nostra la quale lavora
Vilcona, dicendo, quelle terre essere de suoi genitori. Per le quali terre piu volte mo-
lestato, finalmente compari con lui avanti il Conte Aprico. Il qual conte udite le ragioni
dell' una e I altra parte, all' usanza schiavona ne rimesse alla consuetudine, ma avanti
che capitarsi con lui alla consuetudine, incomincib a domandarmi un romanato, per |
accordo era anco prestaldo, cos) consigliato da mei propinqui Paulo Saranovo, Giovanni,
Marco, et altri, acció lui renunciasse, come fece, a ogni ragione, et attione cbe ivi cre
desse havere, promettendo di non molestare per |' avenire noi ne nostri fratri (?). Pre-
senti per testimonio Anđrea Angelo, con il chierico Delvrina Batiana. j

Et io Sabatio chierico ho scritto. |

Documenti di San Stefano di Spalato. Rukopis u mletačkoj knjižnici sv. Marka. MSS.
Italiani. Class. V. Cod. LI, str. 40.

CXLL 1178. 21. listopada.

Isak, opat samostana sv. Stjepana kod Solina, mienja njeke semlje samostanske sa zemljom

Kobila, svojinom Bele, šene Mesagalinove i nje Sina Rade.

Nel nome di Christo. L' anno dall' [Incarnatione del Signore MCLXXVIII. nell' In-
dictione Xl. a di 21 del mese di ottobre. Jo Isach abbate di san Stefano, con il consenso
di tut i miei confratelli, abiamo cambiato la terra della Cobilla, con donna Betta moglie
di Giovanni di Mesagallina, et Rado suo filiolo, per la quale habbiamo dato quelle che

us. m

106

erano di nostra ragione anticamente. Furono a ció testimoni: Giovani Prugola et Sabatio
chierico, quale ha scritto.

Documenti di San Stefano di Spalato. Rukopis u mletačkoj knjiZoici sv. Marka MSS.
Italiani. Classe V. Cod. LI. str. 40. '

CXLII. 1178. 21. listopada.

Izak, opat samostana sv. Stjepana kod Spljeta, daje u zamienu samostansku zemlju u Retosiće,
Beti, šeni Ivana Mesagaline $ nje sinu Radu, za gemlju Kobila zvanu.

L' anno dall' Incarnatione del Signore MCLXXVIII. !' Indictione XI. a di 21. del
mese d' ottobre. Jo Isack abbate di san Stefano con i miei frati di comun conuento, hab-
biamo cambiato la terra Cobilla con donna Betta moglie di Giovanni Mesagallina et
Rado suo figliolo, per la quale li habbiamo dato a Retosig.la terra che anticamente fu
del monastero di san Stefano. Furono presenti a questo per testimonij Giovanni Rugola,
et Sabatio chierico, qual ha scritto la presente.

Doumenti di san Stefano di Spalato, rukopis u mletačkoj knjižnici sv. Marka MSS. ita-
liani Classe V. Cod LI str. 61. Ova listina biti će po svoj prilici ista s prvašnjom, ali je raz-
lična u prevodu.

CXLIII. 1178.. |
Grgur, nadbiskup barski, prisnaje prvenstvo nadbiskupije solinske nad čitavom Dalmacijom.

Venerabili patri suo et domino R(ainerio), dei gratia sancte salonitane ecclesie
archiepiscopo, apostolice sedis legato, G(regorius) antibarensis minister licet immeritus,
salutem cum reuerentia. Ex antiquis rescriptiš et monumentis antecessorum meorum et
diuersis alils conieeturis veNtatem perpendens, quod salonitana ecclesia totius Dalmatie
dominatum et primatum quondam obtinuit, et quod diocletana ecclesia, cuius vices anti-
barensis ecclesia in se recto transtulit consilio, in metropolim predicte salonitane ecclesie
consensu se ordinauit, reuerentia sue matrici seruata. Satis et satis mecum reputans
tam grauissimum excessum potius cum honore fore sepeliendum, quam.quod ut ad con-
sequentiam et exemplum traheretur. Ut illa nobilis ecclesia tam mundissimis monumentis
decorata, diutius in tantum sua priuaretur nobilitate, hinc inde quoque curiosius satis
permansi, volens debitam decenter reuerentiam domine mee firmiter exhibere. Nuntium
certum hoc agendi per me tamen non inueniens, tandem dominus trinus et verus, qui
pia gubernatione quemlibet amplectitur, fidelissimos nuntios vestros magistros F(errum)
et R(ainerium) qui supra certa seruitia vestra tractare procurant, mihi multa voluenti
dirigere destinauit. Quorum auidis precibus sufretus, et quibus inclitam vestram volunp-
tatem referentibus, iam ecclesiam vestram in matrem et dominam recognoscere destinaui,
et ei debitum honorem et reuerentiam ceu domine speciali exhibere. Ita tamen, quod mihi
ad pallium ad vestrum seruitium, a curia romana inquirendum, tanquam in negotio pro-
prio curiosius existatis, et quod consilium, auxilium et a(di)utorium huic ecclesie anti-
barensi cum successoribus vestris, mihi ct successoribus meis perpetuo vos et vestri

107

successores impendatis, et quod dominus papa hoc velit, vobis incumbat. Me ante eundem
hoc dominum papam attestaturum personaliter vel internuncio omnino fore sciatis.

Illyricum sacrum, T. III, str. 200 iz arkiva kaptola spljetskog. T. VII. str. 24.

CXLIV. 11/8.

Stanici, recenomn Valaru, zabranjuje sud da nesmije pobirati dace od mlinah solinskih u
sedmici božićnoj i uskrsnoj.

Prevod talijanski.

Nel nome di Christo. L' anno dalla di lui Incarnatione MCLXXVIIT. nell' indictione
XI. Nel tempo di Grubesca conte, Formino giudice, et vicariato di Radolo nepote di
Mesagallina. Riscotendo Stanicha detto Valar !' entrate di molini, che sono in Salona,
per dono di bano Nicolo, credeva anco di riscuoterli le settimane di Pasqua et Natale,
come faceva le altre settimane, essendo pero venuto alli molenari per riscuotere in dette
settimane il tributo, tutti i monaci e particularmente il monasterio di san Stefano s' op-
posero a questa riscossione et contradissero, et perció recorsero a Spalato a Formino
Giudice. Pretendeva detto Valar et diceva: che in ogni tempo i tributi dei molini si
devano pagare, et i monaci dicevano; che per Pasqua et per Natale, cio? in quelle set-
timane non erano tenuti a pagare alcun tributo, et sopra ció nominarono i testimoni:
Cuciga et Vilcona staffieri del Re, et altri artegiani de Clissa, et non potendo i molinari
fuggere li loro attestati, elessero ad esaminarli Vilzano Pristaldo, il quale interrogati i
sopradetti sopra le anime loro, testificarno, che mai nelle predette settimane hanno ri-
8cosso ne veduto riscuotere tributo, siche i molinari guadagnarono la causa et Valar
resto perdente. Io prete Sabatio nodaro giurato del Comune ho scritto.

Documenti di san Stefano di Spalato, rukopis u mletačkoj knjižnici sv. Marka. MSB.
Iteliani.. Classe Cod LI. str. 45.

) CXLV. 1178. '

Odlomak listine, kojom prignavaju Spljetćani gospodstvo Emanuila cara grčkoga.

MCLXXVIII. indictione XI. tempore Manuelis imperatoris, in ciuitate Spalatina,
Raynerio venerabili archiepiscopo cathedram archiepiscopalem regente, comitatum vero
predicte ciuitatis obtinente Martino comite.

Lucius de Regno Dalm. et Croat. Lib. III. cap. X.

CXLVI. Oko god. 1178. 24. studena. U Ananji.

Aleksandro IIl. piše Teobaldu nadbiskupu zadarskomu, neka umiri Zadrane, koji se uzbuniše
radi nove papinske naredbe, kojom gradski patriarka dobi pravo potvrdjivati i posvećivati
nadbiskupa zadarskoga,

Alexander 'episcopus seruus seruorum dei. Venerabili fratri T(ebaldo) iadertino
archiepiscopo salutem et apostolicam benedictionem. Ex fraternitatis tue litteris et rela-

108

tione illorum, qui litteras portauerunt, te apud Fossam nouam dolenter audiuimus infir-
mari; compacientes autem infirmitati, oramus ut fortior per gratiam omnipotentis resurgas,
et apostolum imitatus, glorieris in infirmitatibus tuis, ut inhabitet in te virtus Cbristi.
Ex ipsarum quoque litterarum tenore nobis innotuit, quod clerus et populus ciuitatis tue,
licet te honorifice susceptum deuote ac reuerenter audissent, postea vero de promittenda
venerabili fratri nostro gradensi patriarche obedientia, intellecto turbati, et moti sunt
ultra modum. Miramur autem plurimum, quod sicut te significante accepimus, adquiescant,
ut eorum archiepiscopus a prefato patriarcha consecrationem recipiat, et ad ipsius con-
cilium vocatus accedat, confirmationem autem electionis a patriarcha fieri vel ad eum
appellari firmissime contradicunt. Sane maius aliquid est consecratio, quam confirmatio
electionis, sicut euidenter apparet. Consecrari quidem non potest quis, nisi ab eo qui
plenitudinem habet pontificalis officii. Confirmari autem electio alicuius ab electo metro-
politano, vel primate potest, aut etiam a capitulo si ecclesia vacat. Appellationes vero
a metropolitano ad primatem fieri, canonicum est, et in gradensi et iadertina ecclesiis, a
tempore felicis memorie predecessoris nostri pape Adriani, hactenus obseruatum. Ceterum
Venetia in unitate catholica laudabiliter stetit, et fuit ciuitas refugii episcopis et aliis
' ecclesiarum prelatis, qui de Lumbardia, Tuscia, et Marchia a sedibus propiciis instante
schismate illuc diuertere voluerunt, in reformatione quoque ecclesie imperii, qualiter sedem
apostolicam adiuuerint et honorauerint, ad tuam credimus notitiam peruenisse. Quia
igitur sollicitudini tue manet subiectos a presumptione sua compescere, cum non debea-
mus sequi populum, set docere, nec tibi molestum videri debet obedire iam dicto patri-
arehe, velut primati, cum scriptum sit, qui se scit aliis esse prepositum, non moleste
ferat aliquem sibi prelatum, set obedientiam, quam exigit, ipse dependat. Fraternitatem
tuam per apostolica scripta monemus, mandamus atque precipimus, quatenus infra tres
menses postquam iadertinam inieris, pergens Venetias, eidem patriarche obedientiam, et
reuerentiam primati debitam, occasione, et excusatione cessante, promittas, et impendas,
et clerum, et populum tuum ad idem, sicut te decet, inducas, ita quod ipse patriarcha
continue materiam conquerendi non habeat, nec inter Venetos et Jadrenses grauis ex
hoc, et periculosa discordia oriatur. Alioquin usum tibi pallii interdicimus, et te conse-
crandi suffraganeds tuos, et ecclesias dedicandi auetoritate priuamus. Datum Anagnoni
octauo calendas decembris.

Iz rukopisa: Liber Pactorum T. I. charta 40. u mletačkom arkivu; i T. I. N. 62. u c. kr.
dvorskom arkivu u Beču. Farlati T. V. str. 63. imade is Dandulove kronike samo ulomak
ovoga pisma.

CXLVII. 1178. Na Rabu.

Sud rabski priznaje, da pop, ako je glava zadrugi svoje obitelji, ima biti glede upravljanja i
računah odgovoran svomu biskupu, a ne knezu.

Anno domini MCLXXVII(I) indictione XI. Tempore itaque Sebastiani ducis,
ac Andree episcopi, et Nicolai comitis, Stephani ac Michaelis iud'cum. Nos quidem
arbensis clerus hanc testamenti cartulam fieri facimus posteris perpetuo habendam.
Igitur cum prefatus episcopus ac comes et iudices, una insimul cum aliis nobilibus ho-

109

minibus, post altare sancte Marie causa consilii congregati essent; tunc quidam diaconus
Johannes nomine, proclamauit se vim pati a comite, dicens: Ego namque cum sim
maior omnium domus mee, et mater vidua, fratres ac sorores sub me sint, unde ego
de eis rationem facere debeo domino episcopo meo, dominus comes me cogit sibi ra-
tionem facere. Tune vero prenotatus episcopus et clerus dederunt se in testimonium
predictorum i udicum ac aliorum nobilium, de hoc iure ecclesie. Ipsi nempe in consilio
venerunt, et conuocato consilio testati sunt ita: Quatenus clericus eum sub se matrem
viduam habet, et ipse etate omnium fratrum ac sororum maior est, et una insimul omnia
communiter habent, et omnia communiter inueniunt ac perdunt, et hoc probabile esse
potuit: cui clericus rationem facere debet, ipse et omnis eius domus, et si alias frater
aut soror alicuius clerici in matrimonio se iunxerit, et a clerico exierit, et in domu per
se moratus fuerit, iam ille non debet alicui rationem facere nisi comiti, et clericus cum
subiectis episcopo. Predicti iudices testes: Albertus Betraldi, testis. Dabraua "Theodori,
testis. Petrus Zuane, testis. Petrus Canatalie, testis. Diminna Baxrilii, testis. Micha Sil-
uestri, testis, et nonnulli alii.

Ego Stephanus sancte arbensis ecclesie diaconus, ac notarius scripsi et robo-
rani. Ego Gabriel scriptor sacri palatii notarius, hoc exemplar exemplaui, et sicut in
exemplari continebatur, ita et in isto continetur, nihil addens vel minuens, nisi quas
in eo inueni existere litteras, plus minusue, et roboraui signo meo atque 8 Ego Mi-
chael Federici Dragi, sacri palatii notarius hoc exemplaui, nihil addens vel minuens in
eo, quod summam wmutet, vel tenorem.

Farlati. Illyricum Sacrum. T. V. etr. 281.

CXLVIII. 1179. 24. lipnja. U Lateranu.'

Aleksandro Ill. papa, piše patriarku gradskomu, da je na prošnju zadarskog švećenstva iza-
brao i posvetio sa nadbiskupa zadarskog biskupa egubijskoga, (Tebalda) nu da zato pravo
patriarke, glede posvećenja, ni malo povriedjeno nije. '

Alexander episcopus seruus seruorum dei. Venerabili fratri gradensi patriarche
salutem et apostolicam benedictionem. Cum defuncto iadrensi archiepiscopo, clerus loci
in terra non posset electionem concorditer facere, quosdam de elericis, et laicis suis ad
nostram presentiam destinarunt, plenam eis potestatem prebentes eligendi archiepiscopum,
vel recipiendi quem eis apostolica sedes decerneret prouidendum. Qui siquidem vene-
rabilem fratrem nostrum egubienseni episcopum, virum religiosum et honestum in archi-
episcopum suum pariter elegerunt, et nos electionem ipsius confirmantes, ipsum eis con-
cessimus in pastorem. Uude quod idem archiepiscopus de manu tua consecrationis munus,

' Ovu listinu stavio sam pod godinu 1179. jer je ove godine dne 24. lipnja papa
Aleksandro III, doista bio u Lateranu, izdavajući tamo ostale bulle od 15. svibnja do 22. srpnja,
dočim je godine 1180. na rečeni dan bio u Tuskulanu, a g. 1181. u Viterbu. Jednu godina
prije 1178. umro je takodjer predšastnik Tebaldov, nadbiskup Lampridio, te je jur godine 1179.
imao Tebaldo sjediti ma stolići nadbiskupije zadarske, pošto se iste god. u početku na stolici
njegove bivše biskupije egubijske spominje vjegov nasljednik Oftredo,

110

sicut ecclesie tue priuilegium continet, non accepit, cum ipse pontificali offieio preditus,
consecratione tua vel nostra nequaquam egerit, statuimus, quod nec tibi, nec ecclesie
tue, debeat in posterum preiudicium generare, sed prout in eodem priuilegio continetur,
tibi tuisque successoribus iadrenses archiepiscopi tam consecratio quam confirmatio re-
seruetur. Datum Laterani decimo octauo calendas iulii.

Iz rukopisa Liber Pactorum, T. I. charta 41. u mletačkom, i u c. kr. dvor. arkivu u Beču.

CXLIX. 1179. 27. listopada. U Jablancu.
Njeki župani hrvatski čine mir sa Rabljani.

Anno dominice incarnationis MCLXXIX. indictione XII. Nos quidem Malichni-
cus filius Borisclaui iupani, una cum fratre meo Stroiano iupano, et Porugano, ac Mir-o
filio Bogdani iupani, et aliis nostris parentibus, cum in Ablana fuimus insimul cum
Andrea arbensi episcopo, Stephano et Micha iudicibus, Dahrana Theodori, et aliis no-
bilibus, missi causa pacificandi controuersiam, que inter nos et Arbenses erat; pacificata
controuersia, placuit nobis renouare pacem et amicitiam cum Arbensibus, ita, ut ipsi
securi, et omnia eorum secura, tuta in partibus nostre dominationis sint, ac pro posse
nostro . . possessio nostra que a parte maris est, sit communis tam vobis, quam nobis,
pascendi, laborandi, venandi, et quidquid placuit faciendi. Et e contra nos et nostra
omnia sint secura in dominatione vestra. Insuper ecclesia sancti Nicolai, quam edifi-
cauimus, volumus quod Arbenses sint hereditarii ex ea, sícut et nos, omnia que ad eam
pertinent communia sint tam Arbensium quam nostrorum. Unde nos iubemus hanc car-
tulam fieri perpetue memorie commendandam, ut a modo in antea et in perpetuum hoc
firmum et stabile permaneat. Ego Stephanus arbensis ecclesie diaconus ac notarius, iussu
eorum scripsi et robaraui VI. kalendas nouembris. Ego Miratha arbensis archidiaconus
presbiter et notarius, hoc exemplum exemplaui, sicut in. eius matre reperi, nec auxi,
nec minui, compleui et roboraui, et signo consueto signaui. Ego Stephanus Georgii de
Simone, examinator, manum misi. Ego Antonius de Padoua imperiali auctoritate nota-
rius arbensis, de mandato curie arbensis hoc exemplum exemplaui.

Farlati. Illyricum Sacrum T. V. p. 238.

CL. 1179. Na Rabu.

Dvanaest Rabljanah potvrdjuje gakletvom stari običaj, da kad je pop na čelu obiteljske zadruge,
ima zajedno sa sadrugom u svemu odgovoran biti svomu biskupu, a ne knesu.

Anno domini nostri Jesu Christi, M. C. septuagesimo nono, indictione VIII. (XIII).
Tempore quidem Sebastiani Ziani ducis Venetiarum, Dalmatie atque Croatie. Andreas
episcopus arbensis quesiuit et interrogauit duodecim homines, qui ad ecclesiam sancti
Leonardi iürauerunt, iudicare iudicio et ostendere, quomodo nauigare debent suum co-
mitem ? ut ipsi dicerent sub illo idem sacramento, que esset consuetudo viduarum. Et
ipsi videlicet: Diminna Baxilii, Andreas Ergani, Lorentius Scorobagati, Marcius de

lil

Manica Boni, Zuanellus Sergie, Stephanus Matine, et ceteri alii dixerunt: Consuetudo vi-
duarum hec est: Si vidua sub se filium habet clericum, qui maior aliis est, mater et
omnes qui sub se sunt, episcopo subiacent, de omnibus rationibus quas comiti facere
debuerunt. Similiter dicimus, quod episcopus debet excusare tres homines, quoscumque
voluerit, hoc scimus, et per verum dicimus testimoniis. Ego Stephanus arbensis ecclesie
diaconus et notarius interfui, scripsi et roboraui. Ego Michael Federici Dragi, sacri pa-
latii notarius hoc exemplaui, nihil addens vel minuens in eo, quod summam mutet, vel
valorem, et cónsuetum meum signum imposui.

Iz novijeg prepisa rabskog.

CLL 11:9.

Grgur nadbiskup barski, obećaje poslanikom nadbiskupa solinskoga Ferru i Rajneru, da će do-
skora poć# u Rim, $ pred papom priznati prvenstvo nadoiskupije solinske. |

G(regorius) antiuarensis humilis archiepiscopus, magistro Raynerio et magistro
Ferro suis in Christo dilectis filiis salutem et sincere dilectionis vinculum. Vobis demum
nobiscum commorantibus quecumque locutus fui, me firmiter obseruare sciatis; cum
enim tempus et hora fuerit, quando ad domini pape presentiam me presentare deo vo-
lente potero, ad quod in proximo sum facturus credo, omnia que ad honorem et laudem.

spalatensis archiepiscopi pertinent, deuotissime agere curabo, utpote nobilitati vestre

sum prius locutus. Hunc vero nostrarum litterarum portitorem commendatum esse cupio,
et per vos domino archiepiscopo, ne a quoquam iniuriam patiatur, vel aliquam calumniam.

Illyricum Sacrum. T. III. str. 201. iz arkiva kaptola spljetskog. T. VII. str, 26.

CLII. 1149.

Rajnerio nadbiskup spljetski, poziva u Spljet biskupe kninskog, senjskog, ninskog $ trogirskog,

da idu š njim u Rim na veliki sabor crkveni.

Nos dei gratia salonitane ecclesie archiepiscopus, licet immeritus, apostolice
sedis legatus, venerabilibus fratribus: F(lasconi) tininiensi, M(ireo) segniensi, M(atheo)
nonensi, et M(ichaeli) traguriensi electo, episcopis, salutem et fraternam dilectionem.
Benignitati vestre incognitum fore non credimus, quod romanus pontifex zizania in agro
domini qui est ecclesia, pullulante, prouida maturitate cupiens avellere, et fructiferum
germen inserere, uniuersarum ecclesiarum pastoribus generale indixit concilium, et ad
sui presentiam omnes prelatos conuocauit. Unde quantum eius mandatis non possum,
nee contraire debemus, fraternitati vestre presentibus scriptis mandamus, et mandando
precipimus, quatenus omni occasione et contradictione cessante, usque ad octauos pro-
xime epiphanie, in his, que ad iter fuerint necessaria, parati existentes, ad nos venire
festinetis, ut cum dei adjutorio ad prefixum terminum memorato concilio simul interesse

112

possimus. Insuper vero mandamus, ut quicumque vestrum postmodum has litteras recepit,
ipse nobis easdem remittere procuret. 2,

Farlati. Illyricum Sacrum, T. III. str. 208.

CLIII. Oko god. 1179.

Mateo biskup ninski, moli papu Aleksandra, da potvrdi diobu Što je iz nova načinjena medju
biskupijom senjskom $ ninskom.

M(atheus) nonensis episcopus a sanctitate vestra petit, ut statutum quod spala-
tensis archiepiscopus inter eum et Mironem (sic) episcopum super tribus parochiis, Signa
videlicet, Geszica, et Lecca de mandato vestro statuit, vestris litteris confirmetis. Ipse
enim archiepiscopus, sicut vobis per suas litteras insinuauit, de utriusque partis assensu
ita statuit: ut Mattheus episcopus nonensis habeat Leccam, et Miro episcopus habeat
Signam et Geszicam. |

Farlati. Illyr. sacrum. T. IV. str: 119.

CLIV. Oko god. 1179.

Rajnerio nadbiskup spljetski, moli papu Aleksandra III. da nesluša Mirea biskupa senjskoga,
kad bi ovaj proti novomu razdieljenju biskupije senjske à ninske molbenicu podnio.

Sanctissime pater, postulat a sanctitate vestra R(aynerius) humilis archiepiscopus
spalatensis, ut compositionem parochiarum et diuisionem, quam fecit inter Mireum signi-
ensem, et Matheum nonensem, suos suffraganeos, firmam et ratam, si placet, habeatis.
Cum de eorum voluntate compromittentium in manibus meis, sub forma sacramenti pro-
cesserit, et consilio et voluntate aliquorum (alicorum) suffraganeorum, diligenter utraque
parte audita et perquisita veritate, iam dictam composicionem fecerim; restituendo
prius Mireo signiensi episcopo episcopatum cum omnibus fructibus, et accessionibus,
quas ipse iuxta tenorem litterarum vestrarum exigebat. Verum quia prefatus Mireus
variam, et inconstantis hominis formam seruat, idem (Raynerius) nec probando, nec re-
probando, sanctitatem vestram humiliter exorat, quatenus iniquas petitiones eius in hac
parte, si placet, salua legatione, quam seruo vestro archiepiscopo concessit, non exau-
diatis, illesam manutenentes. (Ostalo izgubljeno.)

Farlati. Illyricum Sacrum. T. IV. str. 119.

CLV. 1180. mjeseca ožujka.

Emanuel car grčki piše vojvodi Dalmatinskomu Rogeriju, neka prisili njeke otimače, da vrate crkvi
Spljetskoj ugrabljene zemlje, navlastito Srenjine kod Mosora.

Ligio ! imperii mei Rogerio Selauoni. Insinuatum est imperio meo ab hono-
rificentissimo archiepiscopo spalatensi R(aynerio), quod quidam incolarum eiusmodi

1 feudatario

MEA

118
regionis, sed et Caciclorum aliqui, non pauca eorum, que in suo priuilegio et ad suam
eeclesiam pertinent, possident in Serengene, ! et quod predicta ecclesia illis suis bonis
priuetur. Hi autem violenter ac tenenter dicte ecclesie prelato nullam propter hoc re-
uerentiam faciunt. lubel ergo tibi Rogerio imperium meum, ut discutias huiusmodi ne-
gotium in presentia predicti archiepiscopi, et predictorum incolarum, atque Caciclorum.
Quod si in priuilegio predicte ecclesie constiterit, omnia predicta ecclesie in integrum
restituas, sicut in chartula predicte ecclesie apparuerit pertinere ; possessores autem re-
pellas, et interdicas eis, ut desistant ab inuasionibus rerum huius ecclesie et presertim
in villa Serengene. Quum vero et idem archiepiscopus conquestus est, quod' predia
ecclesie sancti Bartholomei occupata sunt a quibusdam, considera tu Rogeri, ligio mei
imperii, et omnem terram quam suprascriptus archiepiseopus poterit monstrare per
chartam, aut per bonos testes esse vel fuisse sancti Bartholomei, archiepiscopatui sancli
Domnii in integrum tribuas. Mense martio, indictione XIII.

Lucius de Regno Dalm. et Croat. Lib. III. cap. X. iz arkiva kaptola spljetskog. ' Farlati.
Illyr. Sacer. T. III. p. 204.

CLVI. 1180. 10. lipnja. U Splietu.

Rogerio vojvoda Slavonije, daje spljetskomu nadbiskupu Rajneru dva pristava, koji ga. imadu
uvesti u vlast svih zemaljah crkve sv. Bartola.

In Christi nomine. Anno dominice incarnationis millesimo centesimo octuagesimo ?
indictione vero tercia decima, regnante domino nostro Manuele, sanctissimo imperatore,
et in ducatu Dalmatie et Croatie existente domino Rogerio Sclauonie duea. Hoc actum
est ante presentiam idoneorum testium, nomina quorum inferius leguntur, et in ciuitate
spalatina, et in podio imperialis turris. Dominus Rogerius, Sclauonie ducas, de mandato
domini nostri sanctissimi imperatoris Manuel, dedit michi Rainerio, spalatensi archiepi-
scopo, duos pristaldos, Michaelem Dragumanum et Petrum de Sagarellà, de terris vide-
licet sancti Bartholomei, quod ab isto die in antea, scilicet die martis, qui est decimus
dies mensis iunii, in introitu eiusdem mensis ubicunque reperte fuerint terre et omnia
predia memorate ecclesie, sint ecclesie beati Domnii in perpetuum ita, quod deinceps.
nullus iuppanus, vel postiuppanus, et nullus alius homo, aliquam molestiam siue iniuriam
deo et beato Domnio et mihi Rainerio spalatensi archiepiscopo, omnibusqe meis canonicis
successoribus audeat inferre. Quicunque autem aliquid contrarietatis seu aduersitatis deo
et beato Domnio, michique Rainerio spalatensi archiepiscopo, vel meis canonicis succes-
soribus aliqua temeritate presumpserit facere, habeat iratum trinum et unum deum, et
indignationem summi imperii omnino incurrat et consequatur. Huius autem rei isti
sunt testes: inprimis Mireus segnensis episcopus, Flasco tiniensis episcopus, Martinus
Spalatinorum comes, Marinus, traguriensis comes, Juppanus Desa, iudex Vilcota, Breuero?
iuppanus, comes Nicolaus, iuppanus Mirozlaus, filius Bogdanazi, iuppanus Scepanus,
filius Raccos, iuppanus Grubessa, filius Saioli, iuppanus 'Desco, presbiter Kadole, Vil-
cuta subdiaconus, Sorizius clericus, Bellaiza clericus, * iuppanus Drago, Paulus de Aceina, 5

! Srenjine, kod brda Mosora. ? U novom prepisu spljetskom stoji pogriešno : nonagesimo.
3 Breberio. * Farl. i Lue; izpustili. 5 Lucius: de Auina, Farl. de Acuria, EN
*

114

Nicolaus de Caloiatine, Dabre, filius Ottoli, ' Michael, frater Joue, * Bogdanus, filius
Kale, Dobre de Mari, Vitus clericus, Grobce ? clericus, Caraldus clericus, et Sagarella.
Et ego magister Gualterius communis notarius, qui hanc chartulam scripsi, testor. T Ego
Rogerius Selauone, dei et imperiali gracia Dalmatie et Chroatie ducas, manu mea
eubscripei.

Iz spljetskog arkiva. Mensa episcopatus. — Lucius, de Regno Croatie et Dalmatie Lib, III.
c. X. Farlati. T. III. p. 205. '

CLVII. 1180. 4. listopada. U Tuskulanu.

Aleksandro 1lI. papa, priobéuje svećenstvu i svemu narodu u Dalmaciji i čitavoj Slavoniji,
da je onamo poslao Teobalda za svoga poslanika u poslu vjerogakonskom.

Alexander episcopus seruus seruorum dei, venerabilibus fratribus archiepiscopis,
episcopis et dilectis filiis nobilibus viris, comitibus, baronibus, uniuerso elero et populo
per Dalmatiam et totam Sclauoniam constitutis, salutem et apostolicam benedictionem.
Ordo postulat rationis, et cura iniuncte nobis administrationis exposcit, ut qui sumus in
supremo examine rationem de omnibus reddituri, de salute omnium cogitemus, et stu-
deamus'per nos et alios, que pertinent ad profectum fidelium procurare. Cum autem
longe positis per nos ipsos paternam impendere diligentiam non possimus, dignum est,
ut vices apostolicas illis committamus, qui specialius nobis coniuncti sunt, et quorum
prudentiam sumus et fidem experti. Inde utique sit, quod dilecto filio T(eobaldo) sub-
diacono nostro, viro litterato, honesto, nobisque caro plurimum et accepto, in prouinciis
vestris officium legationis commissimus, ut vice nostra euellat et destruat, que fuerint
destruenda, edificet ac plantet, que domino viderit instruente plantanda. Ideoque uni-
uersitati vestre per apostolica scripta mandamus, atque precipimus, quatenus eum sicut
legatum sedis apqstolice curetis honeste recipere, et ad vocationem ipsius humiliter ae-
cedentes, que pro statu ecclesie, vel salute fidelium, auctoritate nostra decreuerit, su-
scipiatis, firmiterque seruetis. Alioquin si quis inobediens illi extiterit, sententiam, quam
canonice idem legatus dictauerit, nos auctore domino ratam habebimus, nec patiemur
leuitate qualibet immutari. Datum Tusculani IV. nonas octobris.

Iz pismohrane kaptola epljetskog. Farlati Illyricum Sacrum T, IJI. p. 211.

CLVIII. 1180.

Tebaldo, poslanik papinski, pošilja Kulinu banu bosanskomu njeko pismo papinsko, moleci ga,
da mu pošalje dva sluge i kože od kunah.

Nobili et potenti viro Culin bano Bosine, Thebaldus dei gratia sancte romane
ecclesie subdiaconus, apostolice sedis legatus, cum benedictione et victoria salutem. Mul-

1 Luc. Ottoch, Karl. Osoch. ? u rukopisu Sorre - ? Lae. Grobie. . > -

115

tum desiderauimus personam vestram videre et benedictionem et litteras domini pape
vobis representare. Nune vero quia per nosmetipsos non possumus, per latorem pre-
sentium, et benedictionem et litteras domini pape mittimus et representamus, magnitu-
dinem liberalitatis et glorie vestre rogantes, ut pro reuerentia beati Petri apostoli et
domini pape, et pro salute anime vestre duos famulos et pelles martulinas nobis mittatia,
et si placet prudentie vestre per nos aliquid domino pape significare, sciatis, quod li-
benter et fideliter vos exaudimus.
À tergo. Culin magno bano Bosine.

Farlati. Illyricum Sacrum. T. IV. str. 44.

CLIX. Oko god. 1180. u
Grgur nadbiskup dukljanski i barski, piše Gvalteru kanoniku splietskomu i poslaniku papin-
skomu o progonu, što mu crkva trpi od velikog župana Nemanje.

Magistro Gualterio inclito Spalati canonico, et sancte romane ecclesie legato.
G(regorius) dioclitane atque antivarine ecclesie humilis minister, salutem et sincere di-
lectionis affectum. Dignitatis vestre litteras, quas nobis direxistis, summa cum reuerentia
suscepimus, et earum continentiam intelligentes, innumeras benignitati vestre grates re-
pendere curamus. Quoniam ecclesie nostre clementer sollicitudinem gerentes, que valde
nobis congruunt, cum comite et ceteris nobilibus Spalati locuti estis, quorum prudentie
et caritatis compago nobis semper consulere cosueuit. Nam salonitanam ecclesiam pri-
matum in tota Dalmatia prouincia, et nostre ecclesie matricem fuisse non ignoramus.
Unde in nullo nobis conueuit ab ea discrepare, set auxilii et consilii commodum spe-
rare. Itaque magna controuersia superueniente ciuitati nostre a magno iupano, factum
quod vobiscum locuti fuimus, prosequi nequiuimus. Octingentos namque perperos, quos
in preterito anno coacti sibi dari promisimus, nunc cum violentia exigit, et quia persol-
uendi facultas non adest, agrorum nostrorum reditibus ammissis, iterum in nos seuit,
iterum minatur, iuxta quod presbiter Maraldus lator presentium, ocularia fide poterit
vobis referre. Unde in tantis perturbationibus et pressuris positi, omnes gemunt et do-
lent. Knesius quoque Michahel, cui diocletiane ecclesie cura et sollicitudo non modica
est, ab auunculis;molestatus, ad ea que nos cupimus, nunc intendere minime valet. Tamen
ià proximo, superna gratia concedente, nostre ecclesie commodum prosequi, et usque ad
effectum ' perducere, vestro consilio et auxilio indubitanter speramus.

Matica bijaše u c. kr. dvorskom arkivu bečkom, ali je sada natrag poslana u spljetski
kaptolski arkiv, '

CLX. Oko god. 1180.

Kasa , opatica samostana | sv. Benedikta kod Spljeía, daje popisati njeke otete zemlje
samostanske. z

In Christi nomine. Ego Chaza, licet inmerita cenobii sancti Benedicti abbatissa,
hoc conscriptum ut subsequitur, ut monasterum (sic) ad memoriam fieret, scribere cum

116

omnium monialium consensu studui. Scilicet de paratineis, que ante portam eiusdem
monasterii sunt, quas domina Marichna Benezie, dum ad monasterium venit, secum de-
tulerat. Post multorum vero annorum vuricula, de predictis paratineis a quibusdam impe-
tita, quibus volena certissimam rationem de eis ostendere, Dominicum filium Cirnate, qui
disposicionem iamdicte domine pleniter cognoscebat, venire feci, et cum ante subsceriptos
testes de paratineis interogaui, ante quorum presenciam ipse prenotatus paratineas ostendit
et iurans in anima sua, dixit predictam dominam illas in monasterio detulisse . . . . .
quidem ab angul. .. Rama incipiunt et usque ad angulum de foris furni . . . . . . tur.
Inde autem su . . . in aquilone rectum cursum tendentes, usque ad rupem viuam . . u.
iterum in occidente sicut continet angulum unde incipiunt. Hee autem ostensio facta est
in presencia Vilcotte iudicis et Petri filii Mille, ac Gaudii Sirizi, nec non Petri Ortulani,
et Ego Sabatius clericus ibidem interfui, et sicut audiui et vidi, ita scripsi et testis sum.

. Matiea pisana na maloj pergameni, poderanoj na više miestih, čuva se u pismohrani kalu-
djericah sv. Marije u Zadru, medju pismi duvnah spljets«kih sv. Rainerija.

CLXI. Oko god. 1180—1190. -

Aurio Mastropetro, duža mletački, nalaše Filipu de Aiboles, neka Zadrane uvjeri, da je bilo
preko njegove volje što im njeki Mleićani na moru nanesoše štetu.

Nos A(ureus) Mastropetrus, dei gracia Venecie, Dalmacie atque Chroacie dux,
committimus tibi Philippo de Aiboles, quod dicere debeas comuniter hominibus Jadere,
quamuis ipsi fecerint quod facere non deberent, tamen voluntas mihi non erat facere
eis fieri aliquod malum, nec in personis, nec in causis illorum, sed homines Jadere ste-
tissent super se, et non venissent Veneciis, quousque ipsi taliter reuertentur, quod esset
ad illorum saluamentum, et spes nostra talis erat, quod ipsi sic facere debuissent, et
propter hoc nolebamus aduentum illorum in Veneciis, ne oriretur aliquid, unde malum
cresscere debuisset. Illud vero quod homines de nostris galeis nuper fecerunt, non fe-
cerunt per nostrum preceptum, nec per nostram voluntatem, sed sicut homines de ipsis
galeis dicunt, per illud, quod prius homines ipsius ciuitatis sagittas eiecerint et superbe
multa mala verba dicebant seueriter. Sed quod accidit aliter, modo non potest fieri nisi
quod factum est. Nec vero mutat (sic) dominus cognoscere voluntates illorum, qualiter
inde se continere voluerint, et si ipsi interrogant, que sit voluntas nostra, dioat, quod
aduenit, non aduenit per nostrum preceptum, nec per nostram voluntatem, et si ipsi
quiete voluerint stare, non erit nostra voluntas ut homines Venecie eis offendere debeant

Iznad ovoga pisma stoji:

Aurii Mastropetri Ducis, Commissio Philippo de Aiboles, ut Jaderenses certiores
reddat, preter voluntatem Ducis contigisse, ut damna iisdem a nautis quibusdam ve-
netis inferrentur.

Iz rukopisa Cod, LXXII. classis XIV. snb CVI— 3. U knji£nici sv. Marka u Mleteih.

417
OLXII. 1181. mjeseca slečnja ili veljače.

Teobaldo poslanik papinski, dopituje nadbiskupiji spljetskoj biskupiju hvarsku.

Theobaldus dei gratia sacre romane ecclesie subdiaconus, apostolice sedis le-
gatus, dilectis in Christo fratribus, uniuerso clero, M . . . comiti et toti populo spalatensi
cum dilectione salutem. Ad robur et memoriam rerum gestarum plurimum valere
cognoscitur series litterarum, quandam namque firmitatem prestat, nec sinit obliuisci
Scriptura que diligenti solicitudine et cura sub uno paginali contextu fuerint conprehensa.
Ideoque per scripta presentia notum, facimus, et ad notitiam tam presencium quam futu-
rorum significamus, quod cum de mandato summi pontificis in Dalmatie et Sclauonie
partibus officium legationis haberemus, spalatensis ecclesia, que et salonitana dicitur,
super farensem episcopatum querimoniam deposuit aduersus iadertinam ecclesiam. Pro-
fecto sub generali vocatione clero iadertino scripsimus, significantes et mandantes, ut
eorum aliqui taliter instructi et parati ad nos accederent, quod super motis controuersiis
sufficienter respondere valerent; cumque ad diem et terminum denunciatum prefatus
clerus nec venisset, nec responsum misisset, quibusdam diebus postea elapsis, in pre-
sentia episcoporum et multorum aliorum, iam dictam querelam audiuimus, et auditis,
visis et intellectis rationibus, priuilegiis et allegationibus ecclesie spalatensis, eidem,
habito plurimorum yenerabilium virorum consilio, predictum episcopatum farensem adiudi-
cauimus et assignauimus. Anno dominice "incarnationis MOLXXXTI. indictione XIII. pon-
tificatus, Alexandri pape III. anno XXII.

. Lucius de Regno Dalm, et Croat. Lib. III. cap. XIII. Farlati Illyr. Sacr, T. III. str. 212.
T. IV. str. 243.

CLXIV. Oko god. 1181. mjeseca veljače. U Zadru.

Mavro knez i vojvoda vojske čitavoga primorja, dopituje Stanu .Lapčaninu selo Kokićane, i
naredjuje zavod.

Anno, incarnato Jhesu Christo domino nostro MCLXXX. primo, mense februario,
indictione XV(III), Jadere. Regnante domino nostro Bela, dei gratia Hungarie, Dalmacie,
Chroacie, Rameque serenissimo rege. Que in indiciis decisa sunt, ut a memoria non
relabantur in posterum dignum duximus literarum indiciis denotare. Meminimus nos,
q(uidem) Maurus dei et regia gratia comes et tocius maritime prouincie studiosus exerci-
tator, quod cum castrametati essemus in predio Desconis, quod Belize vocatur, una cum
Miroslao breberiensi iuppano, Cathlo ! tyniensi, Desinno Slouinie, Cosma Pribicheuic,
Posillo Rusinich, Jacobo, filio Mislimiri et Micha Tirpite * iaderensi, accesserunt in
nostra presentia Dragos, filius Prodani, Vtolenich et Stange, filius Petri Lapgani et pla-
citati sunt de quadam villa, que est in loco, qui dicitur Coquickiani. Volebat predictus
Dragos ipsam villam sibi habere, asserens, eam proprietate sibi attinere. Cuius verbis
memoratus Stange respondens aiebat: auus meus Pribig iuste illam possidens, post suum

tili Cathro, 9 tpite.

118

decessum, filio suo Petro patri meo reliquit, hereditario iure fruendum et possidend
et pater meus ipsam michi filio suo dimisit, quod predium post eorum obitum hucus
iuste tenui et possedi, paratus etiam sum hoc legittimis testibus probare, quod |
prietas aui et patris mei fuit, et auctoritate, iureque ipsorum id possideo et ration
liter optineo. Nos itaque sicut in mandatis nobis iniunctum erat a serenissimo don
nostro Bela rege, in singulorum causis iuste procedere et fine debito terminare, ex «
silio predictorum iuppanorum aliorumque virorum qui presentes erant, diximus ut Ste
testes suos in medium produceret. Qui duxit Grubescia Gauguli, Radosium nepc
Chirgie, Rastisium Desimiri de Virouicis, Michalium, filium Strianni, qui omnes
multa contestacione iure iurando testati sunt, quod predictum predium Pribic, s
Stange rationabiliter usque ad mortem possedit et post Petro, filio suo tradidit, et Pet
Stange, suo filio reliquit. Comperta igitur nos comes Maurus per testium approbatio
veritate, dedimus eidem Stancio nostrum pristoldum Gradislauum Miroseuich Chleuinia
ut nostra auctoritate poneret ipsum Stange in possessionem ipsius ville, tribuentet
plenam potestatem habendi, tenendi, vendendi, donandi, comutandi, pro anima iudic:
et hereditaria ratione quiequid placuerit faciendi, nemine sibi contradicente. Legit
peracto iudicio, cum venissemus Jaderam ad quedam patranda negotis, Matheum ii
rensem: notarium ad nos vocantes, de verbo ad verbum totum hoc factum ei retulit
rogauimus etiam, ut cum prefato nostro pristoldo ad idem predium pergeret et qu
admodum a nobis audierat et nostrum pristoldum agere cerneret, in scriptis redigi
Quando autem pristoldus noster iuxta consuetudinem terre fuit ad sauodum, quod
vulgari nostro dicitur circumuolutio, et posuit ipsum Stange per nostrum iudicium
dominio ipsius predii, sicut predictum est. Hii fuerunt presentes: Miros Cacielus et f
eius Dobros, Dragoslaus, filius Otre, Lemescius Predco et Techomir, filii Mathei
nosechi, Georgius et Desco Tolisii Cacicli, Dragos et Pribislaus, Premoo Cacicli, Pe
slaus et Strahonia Prascouig, Granic Prascougic.

Ego Matheus sancte Anastasie subdiaconus et iaderensis notarius, rogatu
dicti Mauri comitis ut audiui scripsi, roboraui et solito signo signaui.

(Sliedi znamenje bilježničtva.)

Matica na pergameni u knjižnici jugoslavenske akademije,

CLXIV. 1181. mjeseca ožujka. U Zadru.

Mihaljo biskup skradinski, dosudjuje samostanu kaludjericah sv, Tome, oteta im semljiši
Bubnjanih.

In nomine eterni dei. Anno incarnacionis eius MCLXXXI. mense marcio,
dictione quarta decima, Jadre, temporibus domini Thebaldi, venerabilis iadrensis ar
episcopi hoc actum est. Ego in Christi nomine Michael, scardonensis episcopus, resi
tibus mecum magistro Marino Ragusino, Nicolao sancti Petri plebano, Drase et Mar
capellanis meis, Rainerio quinqueeclesiensi, magistro Laurencio, Purce, Bratonia sa
dotibus, Votchania iudice, Nicolao Molcae, Dimitrio Sclauo, Petro Sloradi consule, B
culino, Domachia, Strechia et Gaudio Mutagange, Lampredio Vitaze ac Botta, 'q
iam in mea presencia actum fuerat, intimare curaui. Quippe cum non minus sit peca

šk

119

veritatem tacere, quam proferre mendacium. Venit equidem Petriz, filius Michaelis Panze,
sanctorum Dimitri martiris et Thome apostoli aduocatus respondere pro eisdem eccle-
siis de quibusdam terris, que sunt in loco, qui dicitur Bubniani, quas moliebantur
inuadere Saracenus, filius Besciani, et Bruconia. Prefati vero Saracenus et Bruconia in
nostra presencia positi, post litis contestacionem inducias postularunt, et habitis, volentes
utramque partem suo iure esse contentam, ad cause decissionem illis terminum primum,
secundum, tercium, quartum et quintum preficimus, consideratis temporibus et ambarum
parcium utilitatibus, Audito quod aput Jaderam Farcasius palatinus comes domini mei
regis Ungarie et.cum eo Flasconus tiniensis episcopus, ac Machareusius comes et plures
nobiles viri Sclauonie essent, ad illos pergere studui, in quórum presencia et mea, et
ad quorum collaudationem, vollens quod racio ista diffiniri deberet, predictos Saracenum
et Bruconiam citauimus, habito et dato illis ultimo termino, ut ad litem contestandam
Bi de causa confiderent, accederent responsuri, sin vero non sentencie lucrarentur examen.
Ipsi vero non venientes, nec iusta necessitatis precedentes causam nobis dande sentencie
prestiterunt oportunitatem. Nos itaque instrumenta, testes, atque allegaciones predictorum
factorum (scorum) sufficientes esse cernentes, de consilio omnium astancium episcopi et
comitum pro ecclesia sanctorum Dimitrii et Thome sentencie corroborationem nostra
auctoritate firmauimus, terram a predictis Saraceno et Bruconia inuasam iure perpetuo
ad ecclesiam beatorum Dimitrii martiris et Thome apostoli reuerti debere secundum
regulam canonum et ciuilis iuris et ad ultimum per soliditatem pristoldi nobilis viri
Drascenni iuppani, filii Slouinie, dominam. Bonam, predicti monasterii abbatissam, in
possessione predictarum terrarum ponere fecimus, eas perpetuo iure possidendas. Hanc
utique sentenciam de mandato predicti Michaelis scardonensis episcopi, scripsi ego Matheus
sancte Anastasie subdiaconus et Jadre tabelio, ut audiui, roboraui, et solito signo signaui.

Polichorion. U arkivu zad, gub. i Farl. T, IV. str. 11. s pogrieškami i prasninami.

CLXV. 1181. 12. svibnja. U Tuskulanu.

Aleksandro Ill. papa, prima pod svoju gašlitu samostan benediktinski sv. Silvestra na otoku
Bučju (?) kod Visa.

Alexander episcopus seruus seruorum dei dilectis filiis abbati monasterii sancti
Siluestri de insula Buci, eiusque fratribus tam presentibus, quam futuris, regulari vita
professis in perpetuum etc. -— Quapropter dilecti in domino filii, vestris iustis postula-
tionibus clementer annuimus, et prefatum monasterium sancti Siluestri, quod in insula
Buci situm est, in quo diuino mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra pro-
tectione suscipimus, et presentis scripti priuilegio communimus; statuentes, ut quascum-
que possessiones, quecumque bona idem monasterium in presenti iuste et canonice pos-
sidet, aut in futurum concessione pontificum, largitione regum, vel principum, oblatione
fidelium, seu aliis iustis modis, prestante domino poterit adipisci, firma vobis vestrisque
successoribus illibata permaneant. In quibus hec propriis duximus exprimenda vocabulis:
Locum ipsum, in quo prefatum monasterium situm est, cum ipsa insula et aliis suis
pertinentiis. In ciuitate spalatensi ecclesiam sancti Siluestri cum pertinentiis suis, eccle-
siam sancti Michaelis, et ecclesias sancti Nicolai in insula, que dicitur Lissa, cum earum

Wü dtum o osa =. -

190

"pertinentiis; et possessiones: alias, quas habetis in eadem insula. Sane noualium vestro-

rum, que propriis manibus, aut sumptibus colitis, seu de nutrimentis animalium vestro-
rum, nullus à vobis decimas exigere presumat. Liceat quoque, vobis clericos, vel laicos
seculo fugientes, liberos et absolutos ad conuersionem recipere, et eos absque contra-
dictione aliqua retinere. Obeunte vero te nunc eiusdem loci abbate, vel tuorum quolibet
successorum, nullus tibi qualibet surreptionis aut astutia, seu violentia proponatur, nisi
quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consili sanioris, secundum dei ti-
morem et beate virginis, prouiderint eligendo. Decernimus ergo, ut nulli omnino ho-
minum fas sit prefatum monasterium temere (sic) aut eius possessiónes auferre, vel
ablatas retinere, minuere, seu. quibuslibet fatigare vexationibus. Sed omnia integra con-
seruentur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa sunt, usibus omni-
modis profutura; salua sedis apostolice auctoritate, et diocesani episcopi, secundum
canonicam iustitiam. Si qua igitur in futurum ecclesiastica, secularisue persona, hanc
nostre constitutionis paginam sciens, contra eam temere venire temptauerit, secundo,
tertioue commonita, nisi reatum suum digna satisfactione correxerit, potestatis honorisque
sui dignitate careat, reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat,
et a sacratissimo corpore et sanguine dei et domini redemptoris nostri alienus fiat, atque
in extremo examine diuine ultioni subiaceat. Cunctis autem eidem loco sua iura ser-
uantibus, sit pax domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bone actionis
percipiant, et apud districtum iudicem premia eterne pacis inueniant. Amen. Amen.
Ego Alexander catholice ecclesie episcopus.
Ego Baldus ostiensis, (et) velitrensis ,
Ego Theodinus Rufine sedis »
Ego Paulus prenestine ,
T Ego Joannes sancti Marci presbyter cardinalis.
1 Ego presbyter Petrus cardinalis tituli sancte Susane.
1 Ego Viuianus sancti Stephani in monte presb. card.
1 Ego Cinthius presb. card. s. Cicilie. |
1 Ego Ugo presb. card. (S. Agrippe?) | 7
+ Ego Arduinus presb. card. s. crucis in Jerusalem.
+ Ego Marcus » » » Marcelli.
1 Ego Laborius , , » Marie trans Tyberim et Calixti.
T Ego Jacobus diaconus , , Marie in Cosmedin.
] Ego Raynerius , — , , Georgii ad (velum aureum)
1 Ego Gratianus ss. Cosme et Damiani diac. card.
f Ego Joannes diac. card. s. Angeli.
1 Ego Matheus s. Marie noue diac. card.
Datum Tusculani per manus Alberti sanete romane ecclesie presbyteri cardinalis
et cancellarii IV. idus mai indict. VIII. incarnationis domini MCLXXXI pontificatus
vero domini Alexandri pape III. anno XXII.

Farlati, Illyricum Sacrum T. IV. str. 243.

121
CLXVI 1181. 6. srpnja. U Viterbu.

Aleksandro 1I1. papa, nagovara kralja Belu 111. neka dogvoli svećenstvu i puku spljetskomu
da po starinskom običaju biraju nadbiskupa.

Alexander episcopus seruus seruorum dei, dilecto in Christo filio Bele illustri
Ungarie regi salutem et apostolicam benedictionem. Significantibus nobis dilectis filiis
nostris clero et populo spalatino, nobis innotuit, quod cum ecclesia spalatina diu pastore
vacauerit, et usque ad hec tempora iuxta formam priuilegiorum romanorum pontificum
et sacrorum canonum liberam electionem habuerit, tu in ea episcopum secundum quod
obseruatum est, eligi non permittis. Volentes igitur regie saluti consulere, et indemni-
tati prefate ecclesie pro nostri officii debite prouidere, monemus regiam excellentiam, et
exhortamur in domino, quatenus libere et sine contradictione de persona idonea ordinari
permittas, qui et pepulo dei preesse valeat et prodesse. Alioquin licet magnificentie regie
deferre velimus, iam dicte ecclesie in iure suo deesse non poterimus aliqua ratione; nam
et serenitati regie credimus expedire, ut ciuitatem ipsam in sua libertate conserues, et
habitatores eius in fidelitate tua facias firmiores, et ne eis circa dominium tuum occa-
sionem tribuas malignandi. Ad hec etiam regiam magnificentiam monemus attentius,
et rogamus, quatenus Miroslauum : comitem ad reddendam pecuniam prenominate ecclesie,
quam olim bone memorie Raynerio spalatensi archiepiscopo abstulit, vel ad estimationem
congruam; et ut loca illa, in quibus olim cathedrales sedes fuisse noscuntur, ordinari

permittat, si aliter ad hoc induci nequiuerit, regia potestate compellas. Data Viterbii
XI. nonas iulii.

Iz pismobrane Arcibiskupije spljeteke. Farlati. Illyr. Sacr. T. III. p. 212.

CLXVII. 1181. 7. srpnja. U Viterbu.

Aleksandro III. papa, nalaže Miroslavu knezu zahumskomu, neka nevriedja slobodu crkve u
Dalmaciji, & nadbiskupu splietskomu neka povrati otete mu novce,

Alexander episcopus seruus seruorum dei. Nobili viro Miroslauo comiti tachol-
mitano (zacholmitano). Quod tibi benedictionis alloquium non impendimus, non de du-
ritia nostra, sed de tuis credas potius meritis prouenire, quia ea te penitus reddidisti
indignum. Cum enim ab omnibus Christi fidelibus romane sit deferendum ecclesie, que
inter omnes, diuina dieponente clementia, obtinet principatum, tu sicut homo ad crea-
torem tuum respectum non habes, nec legatum nostrum recipere, nec nostris parere lit-
teris voluisti, quas tibi pro restituenda pecunia venerabilis fratris nostri spalatini archi-
episcopi miseramus. Accepimus etiam, quod loca illa, in quibus cathedrales sedes olim
fuisse noscuntur, ordinari libere non permittas: propter quod dilectus filius 'T. subdia-
conus noster in te, dum in partibus illis legationis officio fungeretur, sicut eo referente
accepimus, excommunicationis sententiam promulgauit. Quia vero durum est tibi omni-
potenti deo et ecclesie sue resistere, cui humiliter per omnia obedire teneris, monemus
nobilitatem tuam, et tibi paterno pietatis affectu consulimus, ne ecclesias dei vel eccle-
Blasticas personas, quo minus, sicut a sanctis patribus noscitur institutum, valeant ordi-

nera ..<.-.. e. -. . . s -.. -
D RR, I 2C .- -

Le
CIT

a diim ae “<

sana dies ii bLA SL duis PR 3ERO CPU SPEI, KP ERREUR Šče i SADE ROO XC

122

nari, aliquatenus inquietes. Álioquin graue anime tue periculum in diuino poteris exa-
mine formidare, si ecclesie ipsius, dum fueris in carne mortali, filialem obedientiam ac
reuerentiam sicut spirituali matri neglexeris exhibere. Datum Viterbii nonis iunii.

Theiner. Vetera monumenta Slauorum meridionalius, T. I, p. 1.

CLX VIII. 1181. 20. kolovoza. U stolnom Biogradu.
Bela Ill. kralj hrvatski i ugarski, dosudjuje kaptolu zagrebačkomu Toplice kod Varašdina.

Quoniam diuturnitate temporum benefactorum sepius obliuiscatur memoria, et
quod pie deuotionis geritur officio, per paucos admodum dies ingrata celat obliuio. Id-
circo que tam a nostra regia maiestate et munificentia, quam ab illustribus viris, sine
quibuscunque dei fidelibus sub nostra potestate degentibus, dei ecclesiis sunt collata, regia
auctoritate firmare et priuilegiis perpetuare proposui. Notum igitur sit omnibus tam mo-
dernibus quam future vite successoribus, quod ego Bela III. dei gracia rex secundi
Geysse regis filius, cum Albe solempnes sancti Stephani regis agerem dies, zagrabienses
canonici de sua inopia et iniuriis sibi illatis conquesti sunt. Ego vero ecclesiam dei
subleuare desiderans, non adterere, lacrimosam eorum querimoniam in presencia quam
plurium regni mei principum ascultaui, et causam discussi. Propositum est enim a supra-
dietis canonicis, quod Alexius quondam banus, pro anima filii sui, eo tempore ex hoc
seculo decedentis, predium quoddam Toplissa nomine ecclesie zagrabiensi cum omnibus
sibi pertinentiis tradidisset. Quod postea quondam Beléc nomine comes de Garestin ' tem-
pore aui mei regis Bele secundi violenter subripuisset, et idem postmodum Mothmer
eius heres et successor fecisset; et quia regnum Ungarie sicut peccatis exigentibus sepius
fieri solet, erat in disturbatione, prenominati canonici supersederunt questioni, tempus
expectantes opo:tunum. Ád ultimum vero nostro regni tempore ante nostram excellen-
tiam Albe contra Mothmerum de prefato predio querimoniam deposuerunt. Ego vero
veritate undique circumspecta, per adtestationem virorum nobilium veritatem rei et
iusticiam iam dictorum canonicorum cognoscens, prenominatum predium, per consilium
et assensum principum, ecclesie zagrabiensi reddidi, dato aduocato Dionisio bano. Meta
vero predicti predii tendit usque ad riuulum Globossa, et diuiditur cum meta Srumsey.
Deinde tendit superius ad montem Wolcmerii, ibi protenditur in longum in dorso montis
et descendit in vallem per nasum eiusdem montis, et inde recto tramite ascendit ad
montem alium ubi est via, et de via descenditur et ascendit ad tercium montem, et per
montem itur, et certis metis descendit et ascendit ad magnum montem, ad viam, ubi
iungitur cum garestiensibus, et per viam illam itur in magnam viam per quam descendit
ad aquam Bigne et iungitur zagrabiensibus. Et ne hoc nostrum institutum annosa abo-
leret vetustas, vel iniquorum peruertere valeat sagacitas, priuilegium per notarium meum -
Wasca inscribi feci et regali sigillo et anuli mei impressione roboraui. Quod si quis
violare temptauerit, ut regie institutionis reus et ecclesie violator penam luat, et rebus
multatus (sic) excomunicationis subbeat sententiam. Factum est autem hoc priuilegium
anno dominice incarnationis MCLXXXI. Regnante gloriosissimo rege Bela III. Luca
strigoniensi archiepiscopo existente, Johanne besprimiensi episcopo, Prodano zagrabiensi

! Varestin,

(cw

123
episcopo, Farcasio palatino comite, Cumpredino curiali comite, Dionisio bano, Bot al-
bensi comite, et aliis pluribus regni eiusdem principibus existentibus.

Na pergameni, čuva se u arkivu kaptola zagrebačkoga. Acta Antiqua. Fasc, 52. N. 4.
Pečat izgubljen. Tkalčić, Listine 1. str. 4.

CLXIX. 1181. 20. rujna. U Dubrovniku.

Dubrovčani ustanovljuju mir s Kotorani.

In anno dominice incarnationis millesimo centesimo octogesimo primo, indictione
quarta (decima), vicesimo die mensis septembris, in Ragusio. Comes Triphon dominator Catari
veniens Ragusium cum Dabrio, et Johanne de Dabro, et Jotze de Dabro, et Bolla de
Sazauezo, Blasio de Fancello, Ruticio de Poto, ad pacem firmam in eternum tenendam,
hoc statuerunt ex parte tocius Catari, cum Flascono et tota comunitate ragusina, ut qui-
cumque Raguseus vel Catarinus crediderit sua, primum videat, cui credat, et dum credi-
derit, super alium non valeat tenere se nisi super debitore suo. Ut pignora non sint infra
Ragusium et Catarum. Et quicumque Raguseus vel Catarinus iusticiam quesierit, cum
carta de communi ciuitatis vadat ad querendam iustitiam, et rediens ad ciuitatem, suam
cartam adducat de communi ciuitatis, de iniusto vel iusticia quod perpessus fuerit, cum
carta vadat et cum carta redeat. Nulli credatur nisi cartam habuerit de communi-
tate ciuitatis.

Matica u bečkom dvorskom arkivu na malenoj pergameni, sa dva jednaka prepisa. S vana
na savitku: 1181. 20. Sept. Der Graf von Cattaro trifft mit Ragusa die Anordnuog, dass man
sich in Schuldsachen nur ao dem Schuldner allein halten kónne. Ragusa, — Catturo. 163. 5.

CLXX. Oko god. 11/9.—1181.

Aleksandro III. odgovara biskupu duvnanskomu !, da onaj nepunoljetni svećenik, koji je prije

sabora lateranskog dobio svećeničku čast, može ovu $ zadržati.

A nobis tua discretio requisiuit, utrum is, cui ante XXV. annum etatis sue, non-
dum concilio, quod nuper Laterani fecimus, celebrato, ecclesie magisterium concessum
fuit, occasione decreti, quo in concilio eodem «clericis minoris etatis conferri ecclesias
prohibuimus, possit ecclesia spoliari, quam ante concilium * obtinuerat; presertim cum
ipsa concessio fuerit ab ipso dioecesano post concilium approbata. Super quo consulta-
tioni tae taliter respondemus: Quod nisi alia causa rationabiliter obstet, occasione minoris

! Jaffé, Regesta Pont. Rom. p. 824. Episc. Diuellensi, alias Dulmensi, ? Razumieva se
concilium lateranense, god. 1179. u kom su osim drugih prisutstvovali: De Provincia iaderanensi :
Andreas albensis, Lampredius absarensis, Drobo véglensis, Renerius spalatensis archiepiscopus,
Matheus nonensis, Michael sardonensis (scardonensis). Mansi. XXII, 216.

124

etatis, aut deoreti quod in concilio promulgauimus, nolumus eum a percepto ante bene-
ficio remoueri.

Mansi XXII. 366. Bochmeri corp. iur. can. II. app. 242.

CLXXI. 1182. 23. sieónja. U Veletru.

Lucio Ill. papa, potordjuje samostanu sv. Kugme i Damjana sva stečena prava i dobra.

Lucius episcopus seruus seruorum dei. Dilectis filiis Dominico abbati monasterii
sancti Damiani de Monte, eiusque fratribus, tam presentibus quam futuris regularem
vitam professis, in perpetuum. Et si omnibus necessitatem pacientibus debeamus adesse,
religiosos tamen benigniori nos conuenit oculo intueri, ut eo fertius obseruantie sue pro-
fessionis insistant, quo magis se videant a sede apostolica in iustis postulacionibus
exaudiri. Et eapropter dilecti a domino filii, vestris iustis postulationibus clementer
annuimus, et prefatum monasterium in quo diuino mancipati estis obsequio, sub beati
Petri et nostra protectione suscipimus, et presentis scripti priuilegio communimus. Sta-
tuentes, ut quascumque possessiones, quecumque bona idem monasterium in presentiarum
iuste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum, largicione regum, vel
principum, oblatione fidelium, seu aliis justis modis, prestante domino, poterit adipisci,
firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant, in quibus hec propriis du-
ximus exprimenda vocabulis: Locum ipsum in quo prefatum monasterium situm est, cum
omnibus pertinenciis suis. Possessiones omnes monasterii sancti Johannis euangeliste
quod quondam Venetici destruxerunt. Ecclesiam sancti Michahelis de Rogoua cum per-
tinenciis suis. Grobounizza cum pertinentiis suis, et unum molendinum Bubniani,
cum pertinenciis suis. Tin cum pertinenciis suis. Alesani cum pertinenciis suis. Cho-
ruscani cum pertinenciis suis. Merani cum pertinenciis suis et in Scladon unum
molendinum. Preterea libertates et immunitates que fuerunt prescripti monasterii vobis
et monasterio vestro, quod illius capella fuit, auctoritate apostoliea confirmamus. Sane
noualium vestrorum nullus a vobis decimas presumat exigere. Liceat vobis quoque cle-
ricos et laicos a seculo fugientes liberos et absolutos ad conuersationem recipere et
absque contradictione aliqua retinere. Sepulturam quoque eiusdem loci liberam esse de-
cernimus, ut eorum deuotioni et extreme voluntati, qui se illic sepeliri deliberauerint, nisi
forte excommunicati vel interdicti sint, nullus obsistat, salua tamen iusticia illarum
ecclesiarum, a quibus mortuorum corpora assumuntür. Obeunte vero te nunc eiusdem
loci abbate, vel tuorum quolibet successorum, nullus ibi qualibet subreptionis astucia,
seu violencia proponatur, nisi quem fratres communi consensu, vel fratrum pars consilii
sanioris seeundum dei timorem et beati Benedicti regulam prouiderint eligendum. De-
cernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat monasterium vestrum temere pertur-
bare, aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, imminuere, seu quibuslibet ve-
xationibus fatigare, sed omnia integra conseruentur eorum, pro quorum sustentatione
hac gubermatione concessa sunt usibus omnimodis profutura, salua sedis apostolice auc-
toritate et dioecesani episcopi canonica iustitia, Si qua igitur in futurum. ecclesiastica.
gecularisue persona, hane nostre constitutionis paginam sciens contra eam temere venire.

125

temptauerit, secundo, tercioue commonita, nisi presumtionem sua digna satisfaccione
correxerit, potestatis, honorisque sui careat dignitate, reamque se diuino iudicio existente
de perpetrata iniquitate cognoscat et a sacratissimo corpore hac sanguine dei et domini
redemptoris nostri Jesu Christi aliena fiat, atque in extremo examine districte ultionis
subiaceat. Cunctis autem eidem loco sua iura seruantibus, sit pax domini nostri Jesu
Christi, quatinus et hic fructum bone actionis percipiant, et apud districtum iudicem
premia eterne pacis inueniant. Amen.

Ego Lucius catbolice ecclesie episcopus. m. p.

f Ego Petrus presbiter cardinalis tt. s. Susanne, m. p.

+ Ego Laborans p. c. s. Marie trans Tiberim tt. Calixti m. p.

+ Ego Rainerius p. c. 88. Johis et Pauli, tt. Pamachii m. p.

t Ego Hubertus p. c. tt. s. Laurencii in Damaso m. p.

1 Ego Pandulfus p. c. tt. basilice XII. apostolor. m. p.

+ Ego Theodinus portuensis et s. Rufine sedis episcopus m. p.

1 Ego Paulus prenestinus episc. m. p.

T Ego Jacobus diaconus cardinalis s. Marie in Cosmidin m. p.

1 Ego Ardicio tt. s. Teodori, d. card. m. p.

T Gracianus ss. Cosme et. Damiani d. card. m. p.

t Bobo diac. card. s. Angeli m. p.

T Ego Gerardus diac. card. s. Adriani m p.

$ Ego Octauianus d. c. ss. Sergii et Bacchi m. p.

f Ego Gofredus d. card. s. Marie in via lata m. p.

1 Ego Albinus d. c. s. Marie noue m. p.

Datum Velletri per manus Alberti sancte romane ecclesie presbiteri cardinalis
et cancellarii, XI. kal. februarii, indictione prima. Incarnacionis dominice auno millesimo
centesimo LXXXII. pontificatus vero domni Lucii pape III. anno II.

Matica na pergameni u arkivu gub. zadarskog. cta monast. SS. Cosme et Damiani,
Fasc. III. br. 144.

CLX XII. 1182. 9. veljace.

Dedomir Sramlenov, pristav Dioniša bana, uvadja u posjed Brda kod Slivnika, samostan sv.
Krševana, kojemu ga darova Družinik Ded, dogvolom Kresimira kralja.

In Christi nomine. Anno incarnationis eius millesimo centesimo octogesimo se-
cundo, festo sancti Sauini canusini episcopi, quod est quinto idus februarii, indictione
prima. Regnante domino nostro Bela dei gratia Hungarie, Dalmacie, Chroacie, Rameque
inuictissimo rege, et in ciuitate iadertina presidente Damiano Desinmie comite. Quoniam
humani ingenii naturalis infirmitas plures diu iugiterque memorie retinere non poterat
causas, ideo diuina inspiratione ad litteras et earum notas nostri peruenere maiores, ut
per eas earumque instrumenta seu documenta perhennia facilis perpetuaque memoria et
incorrupte veritatis et fidei integre obseruantia indubitanter habetur, et in omnem poste-
ritatom nullis mortalium casibus turbata commutaretur. Igitur decuit me Dedomirum,
filium Sramleni, presenti comprehendere scripto, quomodo et quo ordine dominus meus

— M À-— — À——— P

126

Dyonisius, illustrissimus vir Dalmacie et Chroacie banus, me pristoldum constituit et
tradidit Marino venerando abbati cenobii sancti Crisogoni de Jadera, super quandam
curtem in Berdam, manentem ad locum, qui dicitur Sliunicus, quam Druzinico dedo,
pro sue anime remedio cum assensu Cresimiri regis monasterio beati Crisogoni mar-
tiris perpetuo possidendam tradiderat, sicut in autentico scripto exinde facto continetur.
Hanc autem predictam curtem cum per longa annorum curricula iure proprietario sine
molestia possideret et frueretur venerabile monasterium beati Crisogoni, et de ipsa nulla
eidem monasterio contentio ab olim orta esset; Zudonia Kerbozic, qui iuxta proprii no-
minis etimologiam nequam sortitus est nomen, diabolico instinctu, ignorante abbate et
fratribus memorati cenobii, illam clam Georgio Scioppe et Prestantio Gridosce pro precio
XX. romanatorum auri vendiderat. Quod cum ad aures prefati abbatis peruenisset, ad
presenciam pretitulati domini mei bani Dionisii accedens, querimoniam deposuit aduersus
eundem Zudoniam usurpatorem predicte curtis, humiliter et constanter postulans, qua-
tinus monasterium sancti Grisogoni a suis bonis fam iniuste et contra deum in suo tem-
pore expoliare non concederet. Verum quia dominus meus banus iusticiam diligebat et
semitas domini nostri Bele serenissimi regis sectabatur, eidem Zudonia, qui presens erat,
dedit in mandatis, ut abbati suis iusticiis ante saum examen ita pleniter et sufficienter
respondere debet, ut iram dei et indignationem non incurreret. Ipse quoque Zudonia
causam in longum pretendere cupiens, putans fallacibus occasionibus euadere, ait ad
banum: Propinqui mei, quibus sicut et michi possessio illa atinet, absentes sunt, absque
quorum consilio et scire domino abbati respondere nequeo, sed inducias peto, ut interim
communicato cum eis consilio, coram presentia vestra ad interrogata sufficienter loqui et
respondere possimus. His auditis banus petitioni eius assensum prebuit, locans et prefi-
gens ei terminum, ut post octo dies abbati rationem exhibiturus accederet ad Berdam,
eo loco, in quo banus multorum placita diffinire proposuerat. Primo autem superueniente
termino, ecce Zudonia cum venisset, retulit propinquos suos abesse. Cui dominus meus
banus, secundum statuit et prefixit terminum, ad locum qui dicitur Yarani, ut cum ab-
bate causam intraret et sue celsitudinis examen subiret. Tercium quoque locauit ei ter-
minum ad locum qui dicitur in vulgari sclauonica Dobra gorra, taliter, quod nisi abbati
coram sue magnitudinis presentia responsurus et racionem facturus veniret, causam om-
nino amitteret, et de cetero nullis temporibus audienciam de hoc haberet. Ceterum cum
abbas non sine magno itineris labore et difficultate sectando bani preceptum ad loca
predesignata peruenisset, et paratus staret in Becundo et tercio termino rationem suscep-
turus; Zudonia nec ullus pro eo ad secundum et tercium terminum, qui ultimus erat,
venire voluit. Et quoniam sepedictus Zudonia ad ultimum terminum venire contempsit,
et abbas post octo dies iam lassus moram fecisset non modicam, dominus banus de con-
silio et iudicio cunctorum iupanorum Sclauonie, qui presentes erant, per inuiolabilem
sententiam adiudicauit, ut monasterium beati Crisogoni rationabiliter et quiete perpetuis
temporibus habeat et possideat sepedictam curtem. In qua ego Dedomirus, qui a domino
meo bano Dyonisio pristoldus datus sum, una cum Luca subdiacono, filio Cecre, per
baculi firmitatem inuestiuimus domnum Obliganum prepositum eiusdem monasterii, qui
iussione abbatis et cunctorum fratrum cum Saraceno Cobilaci, et Diminia Maza in pectus
(Sic) monachis venerat. Prefata autem curia in hunc modum designata est: ex orientali
plaga ad austrum habet unum fontem, in quo fonte sunt tres viui lapides in modum
graduum, in quorum superiori est sculptum sancti Grisogoni signum, seilicet G. littera,

Lis d
1

—————————————— — — —— —— -- -.-

121

a quo in directum protendens per lapides plura sculpta sunt signa a parte aquilonis, ubi
arbor est maxima, in qua idem signum impressum apparet, a qua arbore veniendo ad
meridiem usque ad lucum, iuxta quem discurrit aqua yemali tempore, et inde procedendo
ad alium puteum, et ab illo puteo eundo ad predictum fontem. Scientes illam siluulam,
que est supra eandem curtem, quantum ipsa continet, datam esse in pascuis eidem mo-
nasterio, ad utilitatem illorum, qui in ea curte erunt hominum, siue pecodum. Die vero
illo, quo ego Dedomirus pristoldus cireumeundo curtem prefatam tradens illam in iure
et possessione monasterii beati Grisogoni, datus est mihi infrenatus et insellatus bonus
equus ibidem a Petrana filio Cucille pro ipso monasterio, qui cum abbate memorato ad
banum pro hac ratione aduocatus venerat, velut antiquius pristaldorum exigit (ordo). Huie
quoque cause interfuerunt hii nobiles: Votcarra iudex, Prestancius et Trunzannus, filii
Michaelis, Pance, Diminia, filius Madii, Bolescius .Bonoaldi, Petrus Petrizi, Stephanus
Josep, Maldenariue, filius Laurencii Briacelle, Petrus, filius Stephani Camascii, Jacobus
Andree de Lisca, Gaudius Nosse, Grisogonus Prestancii, Scioppe filius Georgii, Andriolus
murator, Radonia Virouich, Tolimir, filius Stephani Subici et Murun Scemesceuich, ante
quos ego et predictus Lucas subdiaconus, qui una mecum fpristoldus fuit, monasterium
sancti Grisogoni locauimus, et ego Matheus sancte Anastasie subdiaconus et jadrenais
notarius, a predictis pristoldis rogatus, ut audiui scripsi, roboraui, et solito signo signaui.

Matica na koži. Crvena svil. vrpca bez pec. U guber. zad. ark. Caps. I. Masso K. nr. 4.

CLX XIII. 1183. mj. listopada. U Zadru.

“Prodan Gudićev i žena mu Slava, ostavljaju oporukom sva svoja negibiva imanja, samostanu

sv., Marije u Zadru.

In nomine eterni dei. Amen. Anno incarnato Jhesu Christi, domino nostro, mil-
lesimo centesimo octogesimo tercio, in mense octobris, indictione secunda (I.), Jadere. Reg-
nante domino nostro Bela, dei gratia serenissimo rege Hungarie, Dalmatie, Croatie atque
Ramme, et in ciuitate iadertina presidente Damiano Desinie comite. Cum ego Prodanus
de Gudizo animaduerterem fragilem et debilem humanitatis in hoc seculo statum, in-
tuens illud euangelicum, estote parati, quia nescitis diem neque horam, nam dies do-
mini sicut fur in nocte ita veniet, timens de supplicio anime mee, et ne omnia mea in-
ordinata manerent post decessum meum, cogitare cepi, quomodo peccatorum meorum
indulgentiam ab omnipotente domino consequi possem, non meis meritis. Spiritus ille
cordium illustrator mentem meam sue claritatis lumine viuificans, cordi meo salubre con-
silium inseruit. Tunc ad uxorem meam Slauam conuersus, illam talibus verbis alloqui
studui: Ecce quia post obitum nostrum nulla. hereditas bonis nostris est successura, et
quoniam fortuna nobis in habenda prole contraria extitit, eligamus nobis viam illam;
per quam ad eterne felicitatis gaudia intrare et delictorum nostrorum veniam habere
possimus. Predicta siquidem uxore mea assensum mihi prebente, quod in animo meo
diu reuolueram, palam, quibus potui, denunciaui. Tradens animam et corpus meum in
manus domine Rosane religiosissime et deo dicate abbatisse ecclesie sancte Marie semper
virginis, cenobio videlicet monacharum, deo deuote famulantium, quod et iam dicta con-
iux mea sua sponte fecit. His itaque promta voluntate peractis, dominum Andream archi-

128

presbyterum, patrem meum spiritualem, Cernam Cucille, aduocatum ipsius monasterii,
nec non et Matheum sancte Ánastasie subdiaconum, iadrensem notarium, et alios nobiles
viros, quorum nomina subscripta sunt, vocare feci. In notitia et testimonio quorum volo
et stabilio, ut omnia bona mea, domorum, vinearum, agrorum et omnium. mearum rerum
mobilium et immobilium, in quocunque loco sunt, et omnem ordinem domus mee, perue-
niat in potestate et dominatione predicti huius sancti monasterii, beate Marie virginis,
preter vestes, que sunt in arca mea, et aliquantos perperos, quos memorata uxor

. mea ad remedium sue et anime mee pertractabit, cum in predicto sacro cenobio fuerit

ingressa. Hoc meum testamentum stabile in perpetuum fore, ego Prodanus Gudici cum
consensu uxoris mee Slaue laudo et confirmo. |

Statuta sunt hec omnia et firmata in aspectu et testimonio Andree archipresbyteri,
Martini Scandarelle, Cerne, filii Cucille, Madii Cosce presbyteri, Prononie capellani ipsius
monasterii, Trunzanni filii Michaelis Pance, et Manchiauini ad hec conuocatorum et ro-
gatorum testium.

Ego Matheus sancte Anastasie subdiaconus et iadrensis notarius, a predicto Pro-
dano Gudizi et Slaua eius uxore rogatus, ut audiui scripsi, roboraui et solito signo sig-
naui feliciter.

Iz starog zapisnika samostana kaludjericah sv. Marije u Zadru.

CLXXIV. 1184. mjeseca ožujka. U. Zadru.

Miroslav župan bribirski, kao pristav bana Dioniša, povraća samostanu sv. Krševana selo
Brda u Slivniku.

In Christi nomine, Anno incarnationis millesimo centesimo octogesimo IIII., mense
marcio, indictione secunda. Jadere. Regnante domino nostro Bela dei gratia Vngarie,
Dalmatie, Chroatie, Rameque serenissimo rege, et in ciuitate iadertina presidente Da-
miano Desinne comite, omnibus tam presentibus, quain eciam et futuris cognitum fieri
volo, quod ego iupanus Miroslaus brebriensis, filius Bogdanizi, veneram ad curiam pre-
dicti domini regis et illustris viri Dionisii maritime prouincie bani, ubi inueni Marinum
venerabilem abbatem s. Grisogoni de Jadera, qui illuc venerat ad determinationem quam
fecerat Zudonia Kerbozic super quandam villam ad Berdam, in loco qui dicitur Slu-
unicus manentem, quam predictus abbas per antiqua priuilegia constanter ostendebat
fore monasterii b. Crisogoni martiris. De qua memoratus Zudonia molestabatur predictum
monasterium, nec sinebat illam eundem monasterium in pace detinere. Sed et teinpore
illo, quo iam dietus banus Jaderam venerat, rationibus abbatis plenius intellectis, data
determinatione per multos terminos Zudonia, et per viros citatus ad ultimum et prefixum
sibi terminum venire nolens, dominus banus de consilio iupanorum Sclauonie per sen.
tentiam predictam villam monasterio s. Crisogoni adiudicauit, et Dedomirum Sramleni
abbati pristaldum dedit, qui iuxta domini bani mandatum, prenominatum abbatem in
iam dicta villa posuit. Super quam memoratus Zudonia priorem morem sequens, nite-
batur ponere questiones. Unde dominus banus mihi firmiter precepit postmodum, ut ego
essem pristoldus abbati de hac villa, quam ego per mandatum et firmum iudicium bani
affirmo esse s. Grisogoni in sempiternum, etin loco mei do pristoldum Gregorium, filium

129

meum, coram his testibus: Juriza Zudoniz, Saraceno Bescianni, Mestichna Stupich,
Tomichia Desse, Georgio Scioppe, Diminua Madii, Petro Cece, Domaldo Briacelle,
Crisogono Bitizi.

Matica na pergameni u arkivu gubernijulnom u Zadru. Caps. I. b. 5. masso, K.

CLXXV. 1184. U Zadru.

Furmin Konstantin, daje svomu slugi Milodragu dogvolu, da se ženi s Milkom Zerkanovom,
pod uvjetom, da sav njihov odvjetak bude prost i slobodan.

In Christi nomine. Anno dominice incarnacionis, millesimo, centesimo, octogesimo
quarto. Tempore comitis Martini, et in buccaratu filii Maratunne, hoc actum est, arte
presentiam bonorum hominum, nomina quorum subterleguntur. Ego Furminus filius Con-
stantini, do potestatem seruo meo nomine Milodrago accipiendi filiam Zercanne nomine
Milcam in uxorem, tali pacto, talique condicione, quod omnes filii et filie qui ex eis
nati fuerint, sint libere et franci, et nec ego nec filii mei possint eos impetere, vel de
seruitute vel de libertate, et omnem pecuniam, quam ipse Miledrago habet siue in antea
habiturus est, habeat potestatem dandi uxori sue et heredibus, et faciendi quod voluerit
in vita et in morte. Si vero contigerit quod predictus Miledrago captus siue mortus fuerit
in suo seruitio, ego Furminus vel filii mei non possint dare aliquam calumpniam ex hoc
uxori sue Milce. Huius autem rei isti sunt testes. Presbiter Radde filius Marole, diaconus
Mattheus. Vragus (sic) filius Luce de Tole.

Et ego magister Gualterius communis notarius hoc breue sripsi et testor.

Svana: 1184. Contractus Sponsalium Furmini filii Constantini.

Matica pisana na malenoj pergameni, nalazi se u pismohrnni gubernija zadarskog, medju
pismi dignutog monastira sv. Dominika, pod brojem 670.

CLX XVI. Oko god. 1184.

Bracat iz Konavlja, daje svoga sina u službu monastiru lokrumskom na deset
godinah, uz godišnju plaću od pet soldah, i kaže da ga daje ,per manupresa“ to jest,
sa dozvolom svojom i svoga brata, po običaju dubrovačkom.

Iz rukopisa: Spoglio delle Scritture di Lacroma.

CLXX VII. 1182—4. dne 25 ožujka. U Veletru.

Lucio IIl. papa rimski, piše Petru nadbiskupu spljetskomu, da njekog, kojeg mu ovaj preporuči
ga biskupa, nemoše potvrditi poradi njegove starosti.

Lucius episcopus seruus seruorum dei. Venerabili fratri spalatino archiepiscopo,

salutem et apostolicam benedictionem. C. litteras quas nobis per D. latorem presentium
*

180

direxisti, ad nostram notitiam noueris peruenisse, quod a nobis instantius postulabas,
ut ei quem bone memorie predecessor tuus, ad episcopalis officii dignitatem,, alio epi-
Scopo viuente promouit, et felicis recordationis Alexander papa, predecessor noster sta-
tuit remouendum, nos, quia tamen iam dictus episcopus viam uniuerse carnis intrauit,
licentiam exequendi, predictum officium conferremus. Noueris igitur, quod licet voluntatem
et propositum habeamus petitiones tuas in quantum cum deo possumus exaudire, quia
tamen predicta persona, sicut ab illis accepimus, qui eam se nosse fatentur, iam in
diebus suis processit, et ad tanti fastigii dignitatem propter senilem etatem, et alia
plurima inutilis perhibetur, preces tuas in ea parte non duximus admittendas. Naim cum
terram videretur — inutiliter occupare, saluti eius et honori tuo congruere non putamus,
quod ut ipsius in hac parte desiderio satisfiat. Datum Veletri X. kalendas aprilis.
Pečat izgubljena.
Iz vana: Spalatino Arcbiepiscopo.

Matica u c. k. dvorskom arkivu u Beču, medju pismi kaptola spljetskog.

CLXXVIII. 1185. 1. svibnja. U Spljetu.
Naredbe i saključci crkvenoga sabora, držana u Spljetu.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno ab incarnacione domini MCLXXXV.
indictione III., domino Lucio papa III. apostolice sedi presidente, ac domino Bela III.
Hungarie regnum gubernante, ac domino Henrico filio eius eo viuente coronato, et do-
mino Petro Hungaro venerabili archiepiscopo spalatensem sedem regente, hoc actum est.
Quoniam pastoralis officii cura, quibus summa spiritualium rerum comittitur, admonet
uniuersos, ac paterna sollicitudo inuitat, ut gregibus sibi creditis ita quisque prouideat,
quod luporum morsibus non exponantur incaute, et ne congrua abutentes licentia, terrenis
commodis inhiare videantur, et ne animarum lucra omittant diligenter inquirere. Ideo
ego Petrus diuina fauente gratia, spalatine sedis archiepiscopus, videns multa enormia
per . . nostrum spalatensem archiepiscopatum emersisse, : multiplicesque subditorum er-
rores considerans grauiter pullulare, ut domino prouidente excessibus tantis finem con-
gruum imponere, atque salutaribus monitis audientium corda possem informare, de man-
dato et voluntate summi pontificis, in nostra spalatensi ciuitate, cum omnibus suffraganeis
et abbatibus, nec non clericorum copia, generalem synodum, inuocata sancti spiritus
gratia, kalendis maii deuotissime celebrauimus. In qua videlicet, que digna correctione
videbantur, correximus, et que fuerunt plantanda, domino cooperante, prouida maturitate
omnium fratrum communicato consilio, plantare curauimus.

(! Ubi vero anathematizauimus omnes sectas hereticorum, et eorum complices
contra sacrosanctam romanam ecclesiam et eius doctrinam oblaterantes, et omnes inde-
bite ecclesiastici officii verberatores, et decimarum terrarum, redituumque ecclesiasticorum
raptores, inuasores, ac illicite retentores, nisi digna satisfecerint satisfactione. Ubi et
statuimus, ut omnes usualitates antiquas, quas ecclesia saneti Domnii habuerat, et iuris-

! Sto pod zaporom ( ) sliedi, toga neima stati naš prepis, niti Lucić u svojoj Hist. Dalm.
et Croat. nego sam Farlati, koj isto iz drugoga rukopisa prepisa.

181

dictiones tam in episcopos, quam in alium clerum percipiendo, secundum deum habeant
auctoritatem ; et quod neminem ad ordinem archiepiscopus promoueat, nisi per archi-
diaconum aut per canonicos sancti Domnii presentatum, sicut in alio priuilegio, quod
canonicis super antiquis usualitatibus seruandis fecimus plenum et expressum. Instituimus
etiam, ut officium beate virginis Marie in omnibus ecclesiis per nostram diocesim omni
die cantetur. Preterea.)

Inter cetera quidem, cum parochie suffraganeorum nostrorum ad se inuicem
essent confuse, et ceteris limitibus nequaquam distincte, et nullis priuilegiis communite,
ita ut ipsi episcopi in errorem et controuersiam sepe inducerentur, placuit primo nobis,
et postea omnibus nostris episcopis, memoratas parochias taliter distinguere, ac priuile-
giis communire, ut de cetero unusquisque episcoporum attributis sibi parochiis et priui-
legiatis gaudeat, et nulli umquam fratrum suorum questionem exinde mouere presumat.
Diffiniuimus itaque pari voto et communi voluntate eorundem suffraganeorum, ut archi-
episcopus spalatensis has habeat parochias: Clissam, Scalle, Zminam, Zettinam, totam
Cleunam, totum Masurum et totum Dol, ' usque ad Vrullam, et ubicumque sunt
terre sancti Domnii, debeant dare decimam sancto Domnio. (Insuper habeat has
ecclesias: sanctam Martham, sanctum Petrum de Clobuco, sanctam Mariam, sanctum
Stephanum, sanctum Moysem, sanctum Bartholomeum) * "Tiniensis episcopus habeat
sedem suam in Tenin, et habeat has parochias: 'Tenin campum, Verchrecam,
Pset. Traguriensis episcopus babeat has parochias: Scardonam, Brebir, Belgrad,
cum tota Sidraga. Nonensis episcopus habeat has parochias: Nonam, totam Lucam,
et medietatem Lice. Signiensis episcopus habeat sedem suam in Signia, et habeat
has parochias: Signiam, vallem vineariam, Gazcam, et Busan. * Corbauiensis episcopus
habeat sedem suam in Corbaua, et habeat has parochias: Corbauam, medietatem Lice, *
Nouigrad, Dresnic, Plas, et Modrusam. (Pharensis episcopus habeat sedem suam in Phar,
et habeat has parochias: Phar, Braciam, et Lissam, Corceram, Lastam, et Mulcer, et
totam Crainam) 5 Ecclesie vero sancti Stephani regis, et capelle nostre in honore sancti
Johannis, quam nos manu nostra consecrauimus, hanc ordinationem fecimus: Quod ei
post archiepiscopum, nullus presit, nisi sacerdos ei ordinatus. Cui hos reditus, communi
voluntate fratrum ibi asistentium * concessimus, vineam unam in Biaci, quam a quodam
Tragurino, filio Furmini Calageorgii, iustitia dictante, iudicio Dircemiri, * Tragurii tunc
comitis, recepimus. Cuius cause pristaldus est Cerne filius Cypriani, testes sunt: iupanus
Petrus, filius Gregorelli, et Martinus Tragurinus de Benedicite, * et alii quam plures.
Et ibidem ? in Biaci terram ad duos boues, bouem, et vaccam. Statuimus siquidem ut
nulli omnino hominum !* liceat hanc paginam nostre constitutionis et confirmationis in-
fringere, vel ei !! aliquatenus contraire. Quicumque '? vero ausu temerario id facere
attemptauerit, indignationem omnipotentis dei, et nostram et fratrum nostrorum maledic-
tlonem !? se nouerit incursurum, et sancto Domnio componat centum Marcas argenti.

! U Farlatu: totum Pol, što bi se sa Politium tumačiti dalo. ? Sto je pod zaporom,
neima opet starinski prepis, niti Lucić, već jedini Farlati. ? Farlati dodaje ovamo: et totam me-
dietatem Lice. * Farlati dodaje ovamo još: Vinodol, Bussan. 5 Što je pod zaporom, izpu&ceno
je u starinskom prepisu i n Luciécu. 5 Lucić pogriešno: existentium. ^ Lucić: Dirsemari, Farl.
Pirsemiri. ^ Lucić: Benedicte. ? Farl. itidem. 1% Lucić: homini, !! Luc. eis. !? Farl, Quis-
quis, !? Stari prepis: fratrum maledictionem nostrorum.

132

(Precipimus insuper, quod presens scriptum in maiori ecclesia sub eura canonicorum
seruetur, qui loco nostri, dum ecclesia vacat, tam episcopis, in quibus ecclesie obe-
dire iuramento tenentur, quam uniuerso clero nostre diocesis de iure presunt, et aucto-
ritatem habent imperandi, ut si alicui violentia fuerit illata, habeat illuc recursum, et si
opus fuerit, per censuram ecclesiasticam eorumdem canonicorum, iuxta considerationem
puniantur, nolentes nostra statuta obseruare.) ! Ut autem hec ordinatio, quam his per-
sonis presentibus ? et eam approbantibus statuimus: Flascone, tiniensi episcopo; Michaele,
traguriensi episcopo; Michaele scardonensi episcopo; Matheo nonensi episcopo; Mireo,
signiensi episcopo; Matheo, corbauiensi electo; (Micha, pharensi electo;) * Ysaac, sancti
Stephani abbate; Vincentio, traguriensi abbate; Alberto Pisano sancti Bartholomei
preposito, * Duimo, sancti Domnii primizerio; Johanne sacrista, cum toto eiusdem
ecclesie capitulo; Vilcotta archipresbytero de Clissa; Vilcotta archipresbytero de Bribiro ; 5
Gaudio, archidiacono traguriensi, cum suis clericis; Drasez, * scardonensi presbytero,
cum eiusdem ecclesie clericis; Desimiro, licensi archipresbytero, cum clericis eiusdem
ecclesie; Radona, busanensi archipresbytero, cum clericis eiusdem ecclesie; Techomiro, *
nonensi archipresbytero et Petro primicerio, cum reliquis eiusdem ecclesie clericis; firma
stabilisque permaneat (per cancellarium nostrum Albertum sancti Bartholomei prepositum
fecimus conscribi et insigniri propriis sigillis. Datum Spalati in ecclesia sancti Andree
apostoli, per manum supradicti prepositi Alberti cancellarii nostri.) *

Stari prepis ove velevaZne izprave iz 18. ili 14. vieka na pergameni pisan, kupljen po
meni u Trogiru, čuva se sada u knjižnici jugoslavenske akademije. Po njemu izpravio sam tekst
Lucićev: De regno Dalm. et Croat Lib. III. cap. XIII. i dodao pod zapori ono, što je tu izo-
stavljeno, iz Farlata T. III. str. 218—214. O toj izpravi i o rukopisu iz kojega izvadi svoj
priobćeni sadržaj, veli Farlati ovo: Hujus concilii provincialis exemplaria plura quidem habemus,
alia ex aliis tabulariis Ecclesiarum Dalmatiae deprompta, sed nullum nancisci potuimus, quod plane
integrum esset, nullaque ex parte diminutum, cuiusmodi eet illud, quod Joannes Lucius Lib. III.
cap. XI. (XIII) inseruit, in quo praeter descriptionem Dioeceseon episcopalium nihil fere aliud
continetur. Ab aliis itidem exemplis aliquot canones absunt, quos tamen constat in hoc synodo
conditos fuisse, cum illos commemoret in suis ad Petrum litteris Urbanus Papa III. qui Concilium
hoc auctoritate spostolica confirmauit. Exemplum huius concilii coeterum plenius et copiosius, quod
hic subjicimus, desumptum est ex antiquissimo Codice membranaceo Euangeliorum tabellis corio
nigro obductis utrinque munito, quod asservatur in tabulario Capituli spalatensis.

CLXXIX. 1184—1185. 23. studena. U Veroni.

Lucio III. papa, potvrdjuje crkvenjakom darovanje grada Senja i crkve sv. Jurja, učinjeno
im od kralja Bele IIl.

Lucius episcopus seruus seruorum dei. Dilectis filiis magistro et fratribus militie
templi salutem et apostolicam benedictionem. Justis petencium desideriis dignum est nos

! Što je pod zaporom, opet je izpušćeno kod Lucića i u starom prepisu. Farlati priobčio.
? Ove rieči neima u Farlatu. ? U Luciću i u starom prepisu izostavljeno. € Farlati neima ovoga
svjedoka, već ga od ozdo stavlja kao kancelara i pisca ove izprave. > Lucić: de Kileo, Farl.
Kalco. ^ Farlati Prasez. 7 Lucić: Techemirv, Farl. Decomiro. 9 Što je pod zaporom, ima
Farlati, kako mislim pravilnije, mjesto ovoga ima Lucić i stari prepis sljedeće: ,per notarium
nostrum Sabbatium scribi et sigillo sancti Domni] et nostro imprimi precepimus."

o Gi MEA

133

facilem prebere assensum, et vota que a rationis tramite non discordant, effectu pro-
sequente complere. Ea propter dilecti in domino filii, vestris postulationibus grato con-
currentes assensu, villam Signye a charissimo in christo filio nostro Bela illustri Hungarie
rege, cum omnibus pertinenciis pia domui vestre liberalitate collata, cum ecclesia sancti
Georgii, et omnibus que in eodem loco de donatione regia rationabiliter possidetis, vobis
et successoribus vestris apostolica auctoritate confirmamus. Nulli ergo omnino hominum
liceat hanc paginam nostre confirmationis infringere, vel ei ausu temerario contraire.
Si quis autem hoc attentare presumserit, indignationem omnipotentis dei et beatorum
Petri et Pauli apostolorum eius, se nouerit incursurum. "Datum Verone X. kalendas
decembris.

Fejer. Codex Dipl. R. Hung. II str. 204. Jaffé. 1184— 1185. 22. Nov.

CLXXX. 1185. U Spljetu.

Petar nadbiskup, i crkveni sabor spljetski, polvrdjuju kanonikom spljetskim njeku daću, koju
im morade davati svake godine na ugkrs, samostan sv. Stjepana.

Petrus dei gratia archiepiscopus ecclesie spalatensis, omnibus ad quos hec
seripta peruenerint, salutem in domino. Quoniam etas huius seculi perpetuo cursu instar
flumivis delabitur, et nihil stabile et fixum retinet; preclare ac prudenter more maiorum
comparatum est, ut mortalium acta et decreta litteris publicis impressa posteritati tra-
dantur. Quare cum nos presideremus synodo prouinciali, quam ex mandato Lucii pape III.
eum nostris episcopis, abbatibus et clero totius prouincie in ede sancti Andree apostoli
celebrauimus; postquam omnia, que agenda erant, facta et transacta essent, ut finis ali-
quando controuersiarum omnium constitueretur, palam ediximus, ut quisquam in medium
proferret, que synodi auctoritate decerni, aut confirmari oportere putaret; nam post
synodum dimissam de hisce rebus agendi facultatem ademptum iri. Tunc Duimus pri-
micerius sancti Domnii et canonici edis metropolitane surgentes e subselliis, exposuerunt
coram nobis, quid et quantum ex antiqua consuetudine singulis annis die paschatis post
prandium sibi contribuere monachi sancti Stephani deberent. Nimirum duos verueces,
duos agnellos adhuc intonsos, duas amphoras vini optimi, itemque panes triticeos quin-
quaginta; id quod Ysaac abbas eiusdem cenobii, Martinus prepositus, Claudius Drese-
dape, et ceteri monachi confirmarunt. Quamuis autem faterentur canonici, hec omnia sibi
quotannis integre ac fideliter prebita fuisse, tamen ne huiusmodi contributio, aut in con-
trouersiam vocari, aut desuetudine exolescere aliquando posset, postularunt, ut illa omnia
hisce litteris singillatim ac distincte consignarentur. Contra vero monachi aiebant: motis
esse canonicorum spalatensium, ut singulis annis die dominica in albis, que octaua est
post diem festum paschalem, solemni suplicatione instituta, ad edem sancti Stephani
adirent. Sed ex testimonio M(ichaelis) episcopi traguriensis et Michaelis episcopi scar-
donensis, et G(audii) archidiaconi traguriensis, qui legitime rogati fuerant, cognitum ac
decretum est, morem illum canonicis nulla lege prescriptum fuisse, sed plane liberum
ac voluntarium esse, eiusque abrogandi vel retinendi penes ipsorum arbitrium ac pote-
statem esse. Quocirca, ne ad contributionem illam annuam, vel canonici aliquid addere,
vel monachi de illa aliquid detrahere possent, hec per M. Albertum prepositum sancti

134

Bartholomei, et canonicum nostrum, tabulis publicis mandari, et has tum nostro, tum
fratrum nostrorum signo muniri iussimus. Datum Spalati anno MCLXXXV indictione III.
Lucio III. pontifice et Bela rege Hungarie.

Farlati, Illyricum Sacrum T. III. str. 218.

CLXXXI. 1185. U Spljetu.
Crkveni sabor spljeíski, odobrava na korist kanonikah spljetskih, njeka pripadajuća im goštenja.

Flasco tiniensis, Matheus nonensis, Mireus signiensis, Michael scardonensis, et
Michael traguriensis, dei gratia episcopi, uniuersis presens scriptum suscipientibus, eternam
in domino salutem. Duritie quidein merito redargui possemus, si iusta pelentibus assen-
sum denegare videremur. Decens enim est, et omnino videtur laudabile, quotiescumque
id petitur, quod iuri et honestati conuenire dignoscitur, nec a rationis tramite discrepat,
fauorem prestare. Eapropter, quia sancti Domnii canonicorum affectio id, quod ab archi-
episcopo Petro, filio Chilenni, in nostrorum presentia gestum est, testificari et in promptum
duci voluit, petitioni eorum fauorem prestantes, ne postmodum aliquam prestaret obscu-
ritatem, nostro scripto ad futurorum memoriam mandare sanciuimus. Cum igitur predictus
archiepiscopus ad extirpanda enormia, et plantanda utilia, nos et multitudinem cleri sui
archiepiscopatus sub generali synodo congregaret, statutis omnibus que statuenda sunt,
tandem ultimo die concilii idem archiepiscopus cunctis proposuit, dicens: ut si quis
aliquid ad proponendum haberet, nisi tunc proponeret, nihil postea proponere posset.
Duimus itaque sancti Doimii primicerius, et uniuersi canonici ad eius imitationem unani-
miter insurgentes, ut eorum iura ab eo integre soluerentur, eum petierunt, acilicet: XII.
prandia per annum, decimam forinsecarum decimarum suarum parochiarum, sabbathorum
potationes, et dominicis diebus tribus hebdomadariis prandium. Quia vero ipsi tunc pro-
priam partem eius intrinsece decimationis tenebant, quáre eam tenebant? eos petiuit.
Cui respondentes ideo eam possidere dicebant, quia quondam archiepiscopi tenebantur
per totam hebdomadam quinque pascere, videlicet presbyterum diaconum, subdiaconum,
diaconum, acolythum, et sacristam ; et quoniam graue eis erat, ne tot per hebdomadam
pascerent, nisi tantum dominicis diebus tres hebdomadarios, ipsam portionem tenendam
concesserunt. Igitur quoniam antiquo usu ipsos canonicos portionem illam possidere
cognouit, et nolens eos a suis iustitiis euacuari, pro ipsis, quas petebant, quas etiam
ipse soluerat in parte; tam quartam partem decime videlicet restaurationis, quam tenebant,
quam oblationis, habenda et possidenda immobili firmitate eis concessimus. Anno do-
minice incarnationis MCLXXXVII (V) indictione VI (III) Presidente romane sedi Lucio
III, Ungarie regnum gubernante Bela III. hec scribi per communem notarium Sabbatium
et nostrorum sigillorum impressione communiri voluimus.

Farlati Illyr. sacr. T. III. str. 218. Da izpravi pogriešan datum i indikeiju ove isprave,
mislio je Farlati da bi se na koncu pisma ovako čitati imalo: ,Habenda et possidenda immobili
firmitate eis concessimus (de sententia concilii) presidente romanae sedi Lucio III. Huogariae ragnum
gubernante Bela III. Haec scribi per com. notarium Sabatium et nostrorum sigillorum impressione
communire voluimus. Anno dominicae incarnationis MCLXXXVII indictiore VII.“ Nu i tu je po-
griešio Farlati u indikciji, jer broj VI neodgovara g. 1187. nego 1188. Pošto ipak isprava jasno

135

spominje posliednji dan sabora crkvenoga, koj se držao g. 1185. i pošto je poznato, da je papa
Lucio umro iste godine dne 25. studena, a njegovo mjesto zauzeo papa Urban III. još rećene
godine dne 1. prosinca, to sam dakle izpravu uvrstio kamo i spada, u godinu 1189.

. A CLXXXII. 1186. mj. siečnja. U Kotoru.

Jura poslanik Nemanje, velikog župana srbskog, čini zajedno sa sudci kotorskimi njeke naredbe.

In nomine eterni dei et saluatoris nostri Jesu Christi. Anno millesimo centesimo
octuagesimo sexto, mense ianuarii, tempore domini nostri Nemanne iupani Rasse. Ego
Jurha setnicus, directus in ciuitatem Cataro a predicto magno iupano, una cum iuratis
iudicibus ab ipso constitutis, Junio Sergii, Jacobo Boce, Petrolino Gregorii, et cum
omnibus nobilibus catarensibus .. sub pulsatione campane . . ut ab hodierno die in
antea, si quis ex nostris conciuibus emerit de aliquo seruo palas vel arundines, eiue
salices, det sex michalatos, de quibus unum accipiat comes ciuitatis, et quinque dentur
ad utilitatem ecclesie sancti Trifonis. Et seruus qui habet iubbatum, vendet palam
eiue in porta, vel dominus eius interogetur. Et super seruum qui furtum fecerit, non
possit plus dari iudicatura, nisi duo vel tres perperi, super liberum autem detur
iudicatura quantumcumque datori iudicature placuerit.

Rád. I. str. 127. iz starog rituala kotorske crkve sv. Trifuna.

CLXXXIII. 1186. 9. svibnja. U Veroni.

Urban IIl. papa, potvrdjuje utemeljenje hospitala bošjakah kod sv. Petra na Bojišću, u nin-
Skoj biskupiji.

Urbanus episcopus seruus seruorum dei, dilectis filiis Matheo rectori et fratribus
cruciferariis hospitalis sancti Petri (de) Boisce, tam presentibus quam futuris, communem
vitam ducentibus, in perpetuam memoriam. Effectum iusta postulantibus indulgere, et
vigor postulat equitatis, et ordo exigit rationis, presertim, quando petentium voluntatem
et pietas adiuuat, et veritas non relinquit. Eapropter dilecti in domino fiii, vestris
iustis postülationibus clementer annuimus, et prefatum hospitale sancti Petri de Boisce
cum omnibus que in presentiarum iuste et canonice possidet, aut in futurum concessione
pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis iustis modis
prestante domino poterit adipisci, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et
presentis scripti priuilegio communimus. Statuentes, ut ea firma vobis vestrisque suc-
cessoribus et illibata permaneant. Possessiones autem istas duximus propriis nominibus
exprimendas. Locum ipsum in quo prefatum hospitale situm est cum omnibus pertinen-

tiis suis. Ecclesiam in Boisce in partibus Sclauonie positam, quam nonensis episcopus

ordini vestro rationabiliter assignauit, sicut in autentico ipsius scripto- plenarie contiaetur,
vobis et successoribus vestris auctoritate apostolica confirmamus, et quicquid habetis in
loco, qui dicitur palatium. Sane noualium vestrorum, que propriis manibus vel sumptibus
colitis, siue de nutrimentis vestrorum animalium, nullus omnino a vobis decimas exigere
vel extroquere presumat. Liceat quoque vobis clericos vel laicos e seculo fugientes, lie

186

beros et absolutos, ad conuersionem vestram recipere et eos absque contradictione aliqua
retinere. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum liceat prefatum hospitale temere
perturbare, aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet
vexationibus fatigare, sed omnia integra conseruentur eorum, pro quorum gubernatione
ac sustentatione concessa sunt, usibus omnimodis profutura, salua sedis apostolice aucto-
ritate et diocesani episcopi canonica iustitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica,
secularisue persona, hane nostre constitutionis paginam sciens contra eam temere venire
temptauerit, secundo tertioue commonita, nisi reatum suum congrua satisfactione corre-
xerit, potestatis, honorisque sui careat dignitate, reamque se diuino iudicio . . stere de
perpetrata iniquitate cognoscat, et a sacratissimo corpore ac sanguine dei et domini re-
demptoria nostri Jesu Christi aliena, fiat, atque in extremo examine districte ultioni
subiaceat. Cunctis autem eidem loco sua iura seruantibus sit pax domini nostri Jesu
Christi, quatenus et hic fructum bone actionis percipiant, et apud districtum iudicem
premia eterne pacis inueniant. Amen. Amen. Amen.

Bene valete.

(Na desnoj strani okrugli biljeg. U sriedini krst s napisom: scs. Petrus. scs. Paulus.
Urbanus pp. III. Na ckolo: Animam meam ad te domine leuaui.)

Ego Urbanus catholice eccles. episcopus ss.

+ Ego Henricus albanensis episcopus ss.

1 Ego Paulus prenestinus " »

1 Ego Teobaldus kostiensis et velletriensis episcopus ss.

1 Ego Johannes presbyter cardinalis tt. sancti Marci ,

+ Ego Petrus presbyter cardinalis tt. sancte Susanne ,

1 Ego Laborens presb. card. sancte Marie trans Tiberim, tituli Calisti ss.

t Ego Pandulfus presb. card. tt. XII. apostolorum ss.

f Ego Albinus presb. card. sancte crucis in Jerusalem ss.

1 Ego Melior » » 88. Joannis et Pauli tt. Pagmachii ss.

t Ego Adelardus tt. sancti Marcelli presb. card. ss.

f Ego Jacinthus sancte Marie in Cosmidyn diac. card. ss.

1 Ego Gratianus ss. Cosme et Damiani diac. card. ss.

1 Ego Bobo s. Angeli diac. card. ss.

1 Ego Octauianus sanctorum Sergii et Bachi diac. card. ss.

f Ego Gofredus sancte Marie in via lata, diac. card. ss.

+ Ego Petrus sancti Nicolai in carcere tulliano, diac. card. ss.

Datum. Verone per manum Alberti sancte romane ecclesie presbiteri cardinalis
et cancellarii, VII. idus Maii. indictione quarta. Incarnationis dominice anno MCLXXXVI.
Pontificatus vero domini Urbani pp. III. anno primo.

Matica na pergameni u zagr. narodnom muzeju. Iz vana: In favorem hospitalis fratrum
cruciferiorum sancti Petri Boige dioecesis Noneusis. Anno 1186. sravni: Farlati. Illyricum sacrum
T. IV. str. 216. |

poe >> ——— — e 0o

——"- Up
“i

137
CLXXXIV. 1186. 27. rujna U Dubrovniku.

Dubrovčani utanačuju mir s velikim županom | Nemanjem i njegovom braćom Strašimirom 1
Miroslavom.

In nomine patris et filii et spiritus sancti amen. Anno eiusdem incarnationis mil-
lesimo centesimo octogesimo sexto, indictione quinta, mensis septembris, die sanctorum
Cosme et Damiani. In ciuitate Ragusii, in curia domini gloriosissimi regis W(ladislxui)
et domini Tribuni archiepiscopi, in presentia et Tasaligardi regis camerarii ac Ger.iasii
comitis, cunctorumque nobilium et populi uniuersi. Venit Neudalus iupanus et Drusinna
setnichus, Vidossi filius, ex parte magni iupani Nemanne, et fratrum eius comitis Stra-
zimiri et comitis Miroslaui, quorum locutiones audientes, archiepiscopus, camerarius,
comes cum nobilibus et populo, hoc ordine pacem fecerunt. Videlicet: ut omnia mala,
que retro tempore acta fuerunt inter Raguseos et Sclauos pro lite de vineis, galeis,
sagittis, hominum, animalium et omnium rerum, ex utraque parte usque ad diem istum
in pace remaneant, et nunquam rememorentur omni tempore, salua tamen hereditate
Raguseorum quam antiquitus possederunt ex patribns, ex auis et proauis suis pro se,
excepto locum Ragat et omni . . in lege habende sunt posite. Et quod secure Ragusei
per totam terram illorum, nominatim portum Narente, mercando, laborando, pascendo et
sua reposita recipiendo (et) ligna incidendo pergant, sine ullo contrario, secundum anti-
quam consuetudinem, et sine aliqua decima que ex nouo super Raguseos posita fuit. '
Et ut vas antiquum de vineis tollatur, pro quibus antea acceptum fuit. Et quod solidos
nullo umquam tempore super Raguseos querant aut accipiant, sicut prius retro tempore
acceperunt pro nulla culpa quorumlibet hominum. Item Sclaui ut a parte Ragusii sint salui,
et nullum malum sit eis a Raguseis per terram aut per mare, et nullam. captionem ha.
beant sine iustitia. Et Sclaui de Chelmania, ut per ciuitatem ubi voluerint emant. Et
quod Ragusei . . non querant. Et quod pax pro nulla re aut culpa aliquorum (hominum)
proici possit perpetuo, sed quorum . . fuerit per iustitiam emendetur. Insuper quod
innimici illorum, Ragusium stando, illis et terre eorum non offendant, et quod Raguseorum
inimici in terra illorum stando, Raguseis non offendant. Hanc pacem cum megaiupano
Nemanna, Strazimiro (et) Miroslauo, nos Ragusei fecimus, et (cum) heredibus eorum
et terra illorum, ut perenne firma permanet umni tempore, salua tamen iussione et
ordinatione atque fidelitate domini nostri gloriosissimi regis. Et nos Ragusei ut nullum
quid queramus a megaiupano et eius fiatribus sine ratione sac . . uex. et hec sancta
patrocinia (atque dei euangelia) et crux sancta, hoc quod hic scriptum est tenemur. Amen.

PORAZE seas KUNANE KARE CG H DBOAERNCAXL
T zs oumezo Mupocnagb Kazme cc w noasnucaxe.

Listina ova pisana na pergameni i priljepljena na platnu, oštećena je na mnogih mjestih
tako, da se težko pročitati može, nu budući da se još dva prepisa, naime jedan suvremeni, tako-
djer razderan, i na pergameni, a drugi mnogo kasniji na papiru, nalaze, to sam koliko bijaše moguće
iz tih dvajuh moj prepis popunio. S vana na savitku napisano je: 1186. den 27. September

! U drugom prepisu ima: et ut tollatur decima qua (sic) ex nouo supra Rsguseos
posita fuit.

138 >

Freundschaftsbündniss zwischen Ragusa uud zwischen den Jupann Nemagna, und dessen Brüdern
den grafen Strassimir u. Miroslav. — Alle ültern Unbilden solleo vergessen u. den Ragusanern
der Handel, das Holzfillen unbenommen bleiben. Ragusa — Rub. Servien. 163—095. Ljubić List. I.
ju je takodjer ali ponješto pogriešno priobćig,

CLX XXV. 1186. 11. studena. U Veroni.
Urban 11I. papa, polerdjuje sve naredbe i zaključke sabora spljetskog, osim dvajuh.

Urbanus episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri Petre spalatensi archi-
episcopo salutem et apostolicam benedictionem. Que a fratribus et episcopis nostris
rationabiliter pertractantur, firma, debent, et illibata permanere; et ne processu temporis

per alicuius malitiam immutentur, apostolico presidio communiri. Eapropter tuis iustis |

postulationibus gratum impertientes assensum, diuisiones parochiarum, quas de suffraga-
neorum tuorum assensu fecisse dignosceris, et redigi fecisti in soriptum, pro eo
quod ex confusione ipsarum questiones difficiles sepius consurgebant, ! sicut rationa-
biliter de illorum suffraganeorum conscientia facta sunt, et iu scripto authentico
continentur, et constitutione: alias, que pro corrigendis quorumdam. excessibus et aliis
honestis causis congregato concilio deliberatione prouida statuistis, cum additionibus
et determinationibus que in ipsis capitulis inferius apponuntur, auctoritate apostolica con-
firmamus. * — Ut officium beate Marie ab omnibus communiter celebretur, preterea ca-
nonici, qui reditus canonicos habent, in nigris cappis, vel albis superpelliceis ad diuina
officia celebranda conueniant, et dormiant in dormitorio uno; et si aliquis ex canonicis
ecclesie tue de mandato archiepiscopi, qui pro tempore fuerit, vel capituli, processerit aliquor-
sum, donec extra permanserit, exigente necessitate, fructus prebende sue, seu alios reditus
suos integre consequatur. Prohibuisti etiam ne conuenticula fierent, que fraternitates
appellantur, et ne comes, vel alius quicunque laicus, cum tuam ecclesiam rectorem vacare
contigerit, de domo, vel aliis rebus ecclesiasticis se intromittere .ulllo modo presumat,
vel personam aliquam eis preficere. . . Clericus de communi vel maioris et sanioris
partis suffraganeorum consilio duxerit ordinandum. Statuisti etiam, ut nullus in sacer-
dotio ducat uxorem, nec ad sacerdotis ordinem assumatur, nisi se victurum promiserit
continenter, quod volumus etiam in diaconatus ordine obseruari. — Ad hec insuper
statuisti, ut nullus episcopus presbyterum, seu clericum alterius dioecesis accipere sine
proprii episcopi litteris, vel ordinare presumat; et ut nullus clericus ecclesiam obtinere
per laicos, vel accipere ab aliquo inuestituram ecclesie non vacantis attemptet, quod
si fecerit, officii beneficiique pena mulctetur. — In causa ecolesiastica nisi parua sit,
nullius sine iuramento testimonium admittatur, quod in qualibet etiam ecclesiastica causa
dicimus obseruandum. — Ita vero de monialibus decreuisti, quod post annum sue pro-
bationis velamen accipiant, aut egrediantur de claustro; quod sic tantum volumus obse-
ruari, ut expulse in aliquo loco votum suum (obseruent), ne redarguende transgressionis
videantur. Abbatissa vero infra mensem electionis sue benedictionem accipiat, vel remota
eadem, alia subrogetur, et neque lineo vestimento, neque carne utantur, nisi forte fuerint
infirmitate detente. — Et quia multi passim legitimis dimissis uxoribus superinducunt
alias, statuisti: ut si quis dimissa propria uxore acceperit aliam, nisi se correxerit, nec
in vita, nec in morte sepultura, vel alia ei sacramenta ecclesiastica impendantur. —

! Lucjus. emergebant, ? Sequuntur statuta Concilii spal. Farlati,

189

Quod etiam de imponendis decimis decreuisti, decernimus obseruandum. — Illud vero
quod de usurariis, et de contractu matrimonii aute quintum consanguinitatis, vel affini-
tatis gradum lineam statuisti, ne videantur in aliis gradibus indulgeri, non decernimus

confirmandum, vel usuram in aliquo casu permitti. — Preterea vinculo anathematis
innodasti, qui auferret ecclesie priuilegia, vel ex eis utile aliquod ex sua iniquitate ab-
r&dunt, quod quidem obseruari iubemus. — Reliquum vero capituli, ut videlicet, qui

cumque rem mobilem vel immobilem ecclesie auferunt, et presertim ecclesie sancti Bar-
tholomei, eadem pena plectantur, quia nimium seueritatis esse videtur, non decernimus
confirmandum, nollentes tamen auctoritati tue per hoc aliquatenus derogari. Nulli igitur
hominum liceat hanc paginam infringere nostre confirmationis, vel ei ausu temerario
contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis dei,
et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se nouerit incursurum. Datum Verone 3
idus novembris.

Is pismohrane nadbiskupije spljetske Farlati Illyricum Sacrum T. III. p. 219. Lucius u
izvadku. De Regno Dalm. et Cr. lib. III. C. X. III.

CLXXX VI. 1186. 12. prosinca. U Veroni.
Urban lIl. papa, polvrüjuje nadbiskupu spljetskomu- pravo, da se pred njim nosi krst.

Urbanus episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri Petro spalatensi archi-
episcopo salutem et apostolicam benedictionem. Fratres et episcopos nostros sincera de-
bemus charitate diligere et utilitati honoris cum ipsorum propensiori cura intendere, ac
iura sua, quantum n nobis fuit, illibata seruare. Eapropter tuis iustis postulationibus
grato concurrentes assensu, consuetudinem deferendi crucem, sic dicendum dominicum
vexillum, per totum regnum Hungarie rationabiliter ecclesie tue concessam, et hactenus
obseruatam, fraternitati tue auctoritate apostolica confirmamus, et presentis scripti pa-
trocinio communimus. Statuentes, ut nulli omnino hominum liceat banc paginam nostre
confirmationis infringere, vel ei ausu temerario contraire. Si quis ergo hoc attemptare
presumpserit, indignationem omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum
eius se nouerit incursurum. Datum Verone secundo idus decembris, pontificatus nostri
&nno primo.

Urbanus papa III.

Farlati. Illyricum Sacrum III. 221.

CLXXXVII. 1187. 18. veljače.

Radié Sramljanov, dvornik, uvadja kao pristav samostan ss. Kusme i Damjana u posjed otetih
mu gemaljah i vinogradah oko Knina.

Anno incarnacionis domini nostri Jhesu Christi millesimo CLXXXVII. mensis
februarii die XVIJI. indiccione VI. (V), temporibus domini nostri Bele tereii, dei gracia
inuictissimi regis Ungarie, Dalmacie, Chroacie atque Rame, et Petri iadrensis archiepi-

140

scopi electi, et Damiani eiusdem urbis incliti comitis. Ego nempe Raddicha, filius Sram-
liani Ysaci, duornicus, dimissus pristaldus a Stephano Yerace et Sracinno Besanni iupa-
nis, mitto te Dominicum sanctorum Cosme et Damiani abbatem et omnes monachos
eiusdem cenobii tam presentes quam futuros, per predictorum iuppanorum sententiam,
tam in vineam quam in cunctis territoriis et possessionibus, que Bruconia cum suis he-
redibus aput Tenum in territorium (o) Moimiri, fratria Drascei, habere dicebatur, quod
idem' Moimir antiquitus monasterio sancti Johannis euangeliste pro sue anime remedio,
sicut superiori cartula continetur, donauerat, tali videlicet ordine, ut omnia supradicta
iure hereditario perpetuis temporibus habeatis et possideatis, ac ut idem Bruconia in his
se de cetero non intromittat per se, neque per intermissam personam, per predictorum
iudicio iuppanorum sum directus, ut X. boues a iam dicto Brucónio acciperem, quod
et feci et pristaustinam recepi, quod meum ius fuerat, sibi suisque heredibus perpetuum
silencium imponens eo, quod ydoneis testibus fuerat approbatum, quod si qua ibi ali.
quando habuerat, prefato monasterio pro XXI. romanatis auri vendiderat, iudicio quorum
iuppanorum hii nobiles affuerunt testes: Boricius Gussich, Martinus Sluradi, Trunzanus
Michaelis, Gaudius Nosse, Grubessa de Joseph et multi alii, tam Sclaui quam Latini.
Ubi autem vos in vestris possessionibus intromisi, fuerunt hii testes: predictus Boricius,
Vileinna, Tolei filius, Beloscius de Teno, Jacobus, Chropinuce filius, et ego Blasius
diaconus et iadrensis notarius, qui facto interfui et omnia que predicta sunt a prefato
pristaldo audiui, has difinicionis paginas, scripsi, roboraui et solito signo signaui.

* Polichorion. Arkiv gub. zad.

CLXXXVIIL 1187. 30. rujna. U Zadru.

Petračija Negomir, kaludjer zadarski, sviedoči kako je Svinimir kralj hrvatski njeko svoje
gemljište darovao njekomu meštru pradjedu Šestaka.

Anno incarnacionis domini nostri Jhesu Christi millesimo centesimo octuagesimo
septimo, mense septembri, die ultimo, indiccione sexta, (V) Jadre. Temporibus domini
nostri Bele, dei gracia inuictissimi regis Hungarie, Dalmacie, Chroacie atque Rame, et
Petri iadertine sedis venerabilis archiepiscopi, ac Damiani eiusdem ciuitatis illustrissimi
comitis. Testificor dgo siquidem Petracia Negomire monacus, et in ipsa veritate, quod
Christus est, dico, quod tunc temporis, quando abbas Niciforus monasterium sanctorum
Cosme et Damiani regebat, et ego secum apud partes Rogoue multociens equitassem,
audiui ab ore eius, quod rex Suinimir, quoddam territorium a quadam maceria, que
Cauca dicitur, usque ad viam grandem versus occidentem, que sclauice Colnicus dicitur,
et ab inde recto tramite deorsum versus, usque ad Blatam, omnia que inter hos ter-
minos coli possunt, cuidam magistro suo, proauo videlicet Scestaki, regia auctoritate
propterea, quod sancti Johannis euangeliste ecclesiam cooperierat, antiquitus donauisset,
et sui heredes post ipsum illud territorium ut proprium donum regium multis tempo-
ribus possedissent. Quia vero te Damianum nepotem prenotati Scestaki esse cognosco, et
hec multociens a iam dicto Niciforo et a multis aliis in veritate audiui, coram te ac
coram Micha Pecenegi, Bitte Prestancii, Blasio diacono et iadrensi notario, ac Anastasio
Birfi (Biufi) ydoneis testibus per verum dixi testimonium, rogans plurimum, ut omnia

ccu

—————————— ———————————— > - —

141

que predicta sunt, in scriptis redigerentur. Et ego eupradictus Blasius diaconus et no-
tarius à iam dicto diacono Petrazi, ac coram supradictis testibus deprecatus, hanc testi-
ficacionis cartulam ut audiui, scripsi, roboraui et solito signo signaui.

Polichorion. U arkivu gub. zad.

CLXX XIX. 1187. 25. listopada do 17. prosinca.

Grgur VIII. papa, podieljuje samostanu benedictinskomu u Monte Cassino, crkvu
sv. Marije od Rezata, u dubrovačkoj državi, sa svimi pristojališći, pozivajući se na da-
rovanje iste crkve istomu samostanu, učinjeno po nadbiskupu dubrovačkom i knezu
Sabinu vlastniku rečene crkve, koj knez bijaše poslao dvie srebrne škrinje opatu sa-
mostana sv. Benedikta.na brdu kasinskom s molbom, da mu pošalje njekoliko kaludjerah,
da ustroje uz rečenu crkvu samostan svoga reda, na što opat doista pošalje trojicu ka-
ludjerah, koji ustrojiše samostan lokrumski podčinjen samostanu kasinskomu.

Iz rukopisa: ,Spoglio delle scritture di Lacroma,“

CXC. 6. 1187. U Splietu.

Crne Krapov, tjerajući parbu proti samostanu sv. Petra Gumajskoga, poradi zemaljah što se
protezaše od Belaja do solinskoga gida i do glave od mosta, bude odsudjen na gubitak.

In Christi nomine. Amen. Anno dominice incarnationis millesimo, centesimo,

. octogesimo VII. indictione. V. existente Petro filio Chitleni, venerabili spalatensi archi-

episcopo, Issaac sancti Stephani abbate, predicti archiepiscopi vicario, insurexit Cirne
filius Chrappe. adversum monasterium sancti Petri de Gumaio, et placitauit cum eius
abbate Ruberto, ante predictum archiepiscopi vicarium Issaac, de terris que sunt a Be-
layo ad murum, scilicet ad caput pontis, quas terras Cirne dicebat esse suas; sed quia
nullam ostendebat certitudinem, et monasterium eas possidebat, et scriptum ostendebat,
iudieauit monasterio, quod eas iuramento firmaret, et placitum obtineret; quod iuramentum
Talmatius sancti Petri iuppanus ibidem fecit, astantibus testibus: Magero et Duimo Pinose,
et etiam predictus abbas Isaac suum prepositum Martinum pristaldum dedit. Ego Sabatius
subdiaconus communis iuratus notarius precepto abbatis Isaac hoc breue scripsi.

Iz rukopisa XII. vieka, što se čuva u pismohrani kapitula splietskog, te iz rukopisa
bivše moje knjižnice br. 287.

149.
CXCI. 1187.

Dujam sin Prestancijev, sa svojimi rodjaci, dobiva po izreki pristava gemlju Brest pod Pe-
runom, darujući ju gatiem samostanu 8v. Stjepana kod Spljeta.

(Talijanski prevod.)

Nel nome di Christo. L' anno dall' Incarnatione di lui MCLXXXVII. nell
indictione V. Nel tempo di Grubesca Conte Vileotta Giudice et. vicariato di Cosmo
genero di Giovanni Budico. Io Doimo figliolo di Prestanzo, ho fatto fare questa carta
di testamento. Come pretendendo Cerna figliolo di Crappa, che le terre poste in Brest,
luoco detto Olmo sotto Perun, fossero state de suoi ascendenti, et allegando per testi-
monio Vilico figliolo di Rasomeo Vescovo, arciprete de Clissa, Pristaldo delle nostre terre,
dicendo: che esso haveva sentito, mentre Stressimiro lavorava esse terre per parte di
Cirna s&' opposo et contradisse, et rimettendo mi a quello fusse da lui arrestato, eleges-
simo di comum consenso il nobil huomo Lucato figliolo di Stenna Stresio, accio fosse
nostro Pristaldo, et interrogasse il d. Ulivo di questo fatto. Il quale Ulivo interrogato
dal nostro Pristaldo disse: che non ha mai udito ne Stressimiro, ne alcun altro per nome
di detti Cerna contradicente, et.cosi Cerna hebbe torto, et io fui vincitore. Io Sabatio
subdiacono nodaro giurato del Comune ho scritto.

Stante le cose come e predetto, e piaciuto a me sopradetto Doimo figliolo di
Prestanzo, et a mio fratello Stano, et alli nostri parenti Paolo Michel, Prodano et Gio-
vanni Maria Saranovo, et tutti gli altri tanto maggiori quanto minori, tutti cosi concordi
di dare la sopradetta corte con tutti le terre lavorate et non lavorate, come si legge dal
principio al fine de questo priuilegio, al monasterio di san Stefano, per l' anima di quello
che l|' aguistó, et di tutti li nostri antenati. E ben vero, che la spesa fatta et questa
recupera che fü di 20 Romanati fü di bona del morfesterio.

Documenti di s. Stefano di Spalato. Rukopis u knjižnici mletačkoj sv. Marka. MSS. Ita-
liani Clas. V. Cod, LI. str. 44.

CXCII. Oko god. 1188. 19. veljače. U Lateranu.

Kliment III. papa, potvrdjuje samostanu ss. Kusme i Damjana sva stečena prava # imanja.

. Olemens, episcopus seruus seruorum dei. Dilectis filiis Dominico abbati mona-
sterii sancti Damiani de monte, eiusque fratribus tam presentibus quam futuris, regu-
larem vitam professis, in perpetuum. Quotiens a nobis petitur quod religioni et hone-
stati conuenire dinoscitur, animo nos decet libenti concedere et petentium desideriis
congruum suffragium impertiri. Ea propter dilecti in domino filii, vestris postulationibus
clementer annuimus, et felicis recordationis Lucii pape predecessoris nostri vestigiis in-
herentes, prefatum jnonasterium sancti Damiani de monte, in quo diuino mancipati estis
obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et presentis scripti priuilegio
communimus. Statuentes: ut quascumque possessiones, quecumque bona idem monaste-
rium in presenciarum iuste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum,
largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis iustis modis prestante do-

448

mino, poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata permaneant, in
quibus hec propriie duximus exprimenda vocabulis: Locum ipsum, in quo prefatum
monasterium situm est, cum omnibus pertinentiis suis. Possessiones omnes monasterii
sancti Johannis euangeliste, quod quondam Venetici destruxerunt. Ecclesiam sancti
Michaelis de Rogoua, cum pertinentiis suis. Grobounizza cum pertinentiis suis, et
unum molendinum Bubniani cum pertinentiis suis. Tin (Tcon) cum pertinentiis suis.
Alesani cum pertinentiis suis. Choruscani cum pertinentiis suis. Merani cum pertineo tiis
suis. Chamenani cum pertinentiis suis et unum molendinum in Schardona. Preterea
libertates et immunitates que fuerunt prescripti monasterii, vobis et monasterio vestro,
quod illius capella fuit, auctoritate apostolica confirmamus. Sane noualium vestrorum,
quos propriis manibus aut sumptibus colitis, siue de nutrimentis animalium vestrorum,
nullus a vobis decimas presumat exigere. Liceat vobis quoque clericos et laicos a seculo
fugientes liberos et absolutos absque alicuius contradictione ad conuersationem vestram
recipere et in vestro monasterio retinere. Cum autem generale interdictum terre fuerit,
liceat vobis clausis ianuie, exclusis excommunicatis et interdictis, non pulsatis campanis,
supressa voce, diuina officia celebrare. Sepulturam quoque eiusdem loci liberam esse
decernimus, ut eorum deuotioni et extreme voluntati, qui se illic sepeliri deliberauerint,
nisi forte excommunicati vel interdicti sint, nullus obsistat, salua tamen iustitia illarum
ecclesiarum, a quibus mortuorum corpora assumuntur. Decernimus ergo, ut nulli omnino
hominum liceat monasterium vestrum temere perturbare, aut eius possessiones auferre,
vel ablatas retinere, imminuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia integra
conseruentur eorum, pro quorum sustentatione hac gubernatione concessa sunt usibus
omnimodis profutura, salua sedis apostolice auctoritate et .diocesani episcopi eanqnica
iustitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisue persona, hanc nostre consti-
tutionis paginam sciens contra eam temere venire temptauerit, secundo tertioue commo-
nita, nisi presumptionem suam digna satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui
careat dignitate, reamque se diuino iudicio existente de perpetrata iniquitate cognoscat,
et a sacratissimo corpore ac sanguine dei, et domini redemptoris nostri Jesu Christi
aliena fiat, atque in extremo examine districte ultioni subiaceat. Cunctis autem
eidem loco sua iura seruantibus, sit pax domini nostri Jesu Christi, quatinus et hic
fructum bone actionis percipiant, et apud districtum iudicem premia eterne pacis inue-
niant. Ámen.

Ego Clemens catholice ecclesie episcopus m. p.
T Ego Theobaldus hostiensis et veletreiensis episcopus m. p.
+ Ego Johannes presbiter cardinalis tt. s. Marci m. p.
t Ego Laborans » » s. Marie trans. Tiberim tt. Calixti m. p.
1 Ego Albinus tt. s. crucis in Jerusalem presb. card. m. p.
. T Ego Melior presb. card. ss. Johannis et Pauli tt. Pamachii m. p.
1 Ego Jacobus diac. card. s. Marie in Cosmidyn m. p.
+ Ego Octavianus ss. Sergii et Bachi diac. card. m. p.
T Ego Soffredus s. Marie in via lata diac. card. m. p.
f Ego Petrus s. Nicholai in carcere Tulliana diac. card. m. p.

1 Ego Radulfus s. Georgii ad velum aureum , 5 m.p. |
10

——— ———— M —— —— < — o.

144

Datum Laterani per manum Moysi lateranensis canonici, vicem agentis cancel-
lari XI. kal. marcii, indictione sexta. Incarnacionis dominice anno MCLX XXVIII. Pon-
tificatus vero domni Clementis pape III. anno primo.

Matica na koži u zad. gub. arkivu: Acta se. Cosmae et Damiani fasc, V. r. 186. Ima i
prepis od g. 1222, koga 'uCini Vital, zadarski notar. Acta ss, Cosmae et Dam, fasc, VII. br. 120.

CXCIII. 1188. 15. oZujka. U Spljetu.

Grubiša, knez spljetski, čini nagodbu medju Vulčinom Vitovim s jedne, i samostanom sv. Be-
nedikta s druge strane, poradi njekih gemaljah i vinogradah, stojećih pod parbom.

In nomine domini nostri Jhesu Christi. Anno eiusdem incarnationis millesimo
centesimo octogesimo VIII. indictione vero VI. mediante mense martio. Regnante do-
mino nostro rege Hungarie Bela, in sede vero sancti Domnii residente Petro Hungaro
venerabili archiepiscopo, spalatensem autem comitatum optinente Grubessca comite, Vil-
cotta iudice et in bucaratu Cosme generis Johannis Budicci, hoc actum est Uniuersa
mortalium facta, nisi litterarum annotatione memorie commendantur, tum hominum negli-
gentia, tum temporis successione obliuioni tradita, cito a cordibus dillabuntur, et quo-
rumdam corda in maximum errorem inducuntur. Unde ad presentium notitiam et ad
futurorum memoriam presens priuilegium ! constat esse factum. Contigit igitur, quod in
prescriptorum tempore monasterium sancti Benedicti tunc sub Chase abbatisse regimine,
de quodam territorio, quod est in Dillato subter vipera, quod Lugoperscina vocitatur, in
spalatensi curia super Vulcinam, filium Biti Nasitorti proclamationem faceret, asserens:
quod predictum territorium olim a rege Suinimiro per priuilegii instrumentum, iure
hereditario possidendum sibi datum et concessum «sset, et Vulcine non pertineret. Con-
stituto itaque termino et hora, quando utraque pars placitatura in curia deberet adstare
pro monasterio, Borislau, filius Nicolay, comitis * Cacicli aduocatus extitit. Ex parte vero
Vulcine, Dragus, filius Dabrane Gumay, placitator affuit. Qui cum fortiter inter se pro
eodem territorio disceptarent et diutissime verba replicarent, ac vario modo ad inuicem
interpellarent, auditis et pleniter intellectis eorum altercationibus, tandem ego comes
Grubessca, non modica cum turba nobilium, quorum inferius leguntur nomina, super illo-
rum placito in consilio adiuimus, ibique subtiliter hinc inde tractantes, habito et com-
municato omnium nobilium ibi residentium consilio, antequam super illos iudiciali sen-
tencia iudicium extenderemus, pactum concordie inretractabiliter inter illos, deo volente
composuimus. Talem scilicet, ut totum territorium, unde placitum erat laboratum et non
laboratum, ammodo in antea, omrhi interpellatione et conttadictione cessante, exceptis
vineis, perpetuo sit monasterio. Vineas vero, quas ipse Vulcina vel soror eius cum suo
pretio ? in sepedicto territorio pastinauit, quousque vites earum durauerint, ipse Vulcina
et soror eius sine agratico teneant. Vitis autem defficientibus terra illa. vinearum tota
sit perpetualiter monasterio in eadem concordia ut alie terre. Nam monasterium debeat
dare eidem Vulcine et sorori eius ibidem, ubi nunc vinee videntur esse, tantum de

! U starom prepisu briuilegium. ? U prep. comitis Nicolai ? U prepisu: quas ipse cum
suo pretio, vel soro reius. TN T o UT

145

terra, quantum octo modia seminis seminantur, attamen ex qua parte monialibus placuerit,
sed in uno loco. Quod autem huius nostre ordinationis concordia, quam subscriptis per-
sonis scientibus et collaudantibus inter monasterium et sepe nominatum Vulcinam eiusque
sororem stabiliuimus, firma stabilisque permaneat, nec anullo umquam homine possit in-
fringi vel violari, per communem notarium nostrum ! Sabatium subdiaconum ? scribi et
sigillo sancti Domnii communiri fecimus. Huius quippe concordie isti sunt actores et
testes: Grubessca comes, Vilcotta iudex, Petre de Sagarella, Micha de Malantrata, For-
minus Constantini, Petre de Rufine, Talmatius Johannes de Marco, iupanus Dragus,
Gaudius Sirizzi, Johannes Buzula, Petre, filius Stresi, Nicola Caloiannis, Stosse, Mathia,
filius Marci, Petre, filius Mille, Prodanne de Cicla, Micha, filius Prodani, Streza, filius
Tirmisi, Juanus * frater comitis, Marinus, filius Paule et frater eius Johannes, Dabre,
flus Mari, Mager, filius Murge, * Duimus, filius Pinose?, Johannes, filius Da-
brane Gumay.

Sciendum namque est, quod territorium, unde inter illos placitum fuit, est inci-
piente de super a vipera $ quomodo vadit predel? sancti Domnii, usque deorsum ad
viam supra mare, qua itur Tragarium, et inde ad partes occidentis usque? ad terras
de Mesagalina, et ab ipsis? terris de Mesagalina iterum sursum sicut vadit potoc.
Omnes utique terre, que !? inter potoc et predel sancti. Domnii sunt, monasterio sancti
Benedicti, ablato omni ineredulitatis errore, fore cognoscuntur. !!

Ego itaque '* Sabatius, subdiaconus, comunis notarius, huius placitis vel concordie
conscius, de mandato comitis Grubesce et totius curie ad sepe notatum territorium adfui,
eumque circumiens hoc priuilegium composui, scripsi et testor.

Matica ove listine, na velikoj pergameni pisana, dosta dobro sačuvana, i samo na njekih
okrajcih izštećena, čuva se u arkivu kaludjericah sv. Marie u Zadru, od zdola vidi se mjesto iz-
gubljene pečati. Starinski, Cini se suvremeni prepis, nalazi se u knjižnici jugoslavenske akademije.

CXCIV. 1188. 5. svibnja. Kod Ostrogona. |

Bela 111. kralj ugarski i hrvatski polvrdjuje samostanu sv. Ivana Ev. u negdašnjem Belgradu,
Sva ona prava i darove, koje mu podieliše kraljevi hrvatski Kresimir i Svenimir.

In nomine domini et saluatoris nostri Jhesu Christi. Anno eiusdem incarnacionis
millesimo centesimo octogesimo octauo, II. nonas madii, indictione VI, (ad) Strigonium. Ego
Bela tercius, Geyce regis filius, dei gratia Hungarie, Dalmacie, Chroacie, Rameque rex,
cognoscens et firmiter tenens regii esse officii ad honorem et exaltacionem ecclesie totis
intendere viribus, et ecclesiastica pro iure suo seruare, augere, ab inuasoribus potestate
celitus sibi data defendere. Monasterio sancti Johannis in finibus Dalmacie sito, in urbe,

. ! U prepisu ova rieč izostavljena. ? U pr. izostavljeno. 3 U originala nemože se či-
tati, * U pr. filius Murge izostavljeno. 5 U izvoru nemože se ovo ime čitati. 9 U pr. izostav-
leno. ^7 U izvorniku nemože se čitati ova rieč. 9 Četiri posliednje rieči u prepisu izpušćene,
? U pr. a terris. 1% U pr. na mjesto 4 posliednjih riečih, totum, —!! Od rieči a. Benedicti do
kraja u pr. eve izostavljeno, samo rieč ,est“ pripisana. !* U prepisu glasi svrha ovako: Ego
Sabatius subdiaconus spalatensis notarius, de mandato comitis Grubesce et totius curie hoc priuile-
gium scripsi e£ testor.

148

que quondam dum in suo statu existeret, Alba vocabatur, confirmamus et presenti pri-
uilegii testimonio corroboramus, ut integre abbas et fratres predicti monasterii habeant
omnes terras' illas, quas olim Cresimir et Suennimir quondam Chroacie reges et eorum
principes, nec non Stephanus, beate memorie frater et antecessor noster, rex, iam dicto
monasterio in perpetuum tradiderunt, sicut im eorum priuilegiis continetur, secundum
quantitatem et terminum terrarum illarum, videlicet terram in Rogoua et Virbiza cum
aqua .molendinaria et in Cameniani et ceteras terras, quas in diuersis locis per Chroaciam
Sepe dictum monasterium optinet. Hoc autem edicto presens statutum confirmamus, ut
si quis infringere temptauerit, et abbati vel fratribus illis de predictis terris diminucionem
vel molestiam aliquam facere voluerit, diuine ire periculum incurrat et nostram se sentiat
ledere maiestatem, ac regali iudicio subiaceat. Preterea ob peccatorum nostrorum remis-
sionem, sicut in rescriptis predecessoris nostri Stephani iam dicti regis comperimus,
eiusdem fratribus regia auctoritate concedimus, ut quoscumque hospites ad inhabitandas
terras illas de quibuscunque locis adducere poterint, a nemine nisi ab abbate et a fra-
tribus eorumque prepositis iudicentur, ad neminem cum sigillo vel homine determinati
ire cogantur. Quod si quis eis vim intulerit aliquam, predicte sentencie subiaceat. Actum
est autem istud apud Strigonium in comuni preseneía principum meorum, presente Paulo
colocensi electo, Stephano comite de Sala, Mochone nmitrensi comite, Dominico comite,
Damiano iadrensi comite, Lampredio, Vitaze, Bogdano, Zizonis, Detrizo, Blasio notario,
Luca presbitero, Slauogost iupano, Slouinia iupano. Datum Strigonio per manus Pauli
aule regie.

Polichorion. U arkivu gub. zad.

CXCV. 1188. 8. lipnja. U Rivoaltu.

Ivan biskup krčki, daruje redu sv. Benedikta, crkvu sv. Ivana u gradu Krku.

In nomine domini dei et saluatoris nostri Jesu Christi, anno millesimo centesimo
octogesimo octauo, mense iunii, indictione sexta, Riuoalto. Quidquid datur vel offertur,
oportet, ut scripture vinculo confirmetur. Quapropter nos quidem Johannes dei gratia
veglensis episcopus, cum nostris successoribus, per presentem offercionis cartulam, ab
hodie in antea damus, offerimus deo et monasterio sancti Benedicti super Padum, et mo-
nasterio sancti Cypriani de Murianis, et abbati atque priori supradictorum monasteriorum
et vestris successoribus ecclesiam nostram sancti Johannis positam in ciuitate Vegle, quam
nos, antequam ad episcopatus officium adscendissemus, propriis nostris expensis edificari
fecimus. Hanc autem supradictam ecclesiam cum libris et sacerdotalibus indumentis et
cum omnibus edifitiis et possessionibus, que in circuitu eiusdem ecclesie sunt, vobis et
vestris successoribus et eisdem monasteriis damus, offerimus atque transactamus haben-
dum, tenendum, cultandum, dominandum, edificandum, vel quidquid exinde vobis pla-
cuerit faciendum, nullo vobis homine contra dicente. Unde omni anno perpetuis tempo-
ribus dare et soluere debetis nobis et nostris successoribus et eidem nostro episcopatui
pro incenso, libram unam incensi. Super hec autem damus, donamus, offerimus, atque
transactamus vobis et vestris successoribus et eisdem monasteriis duas nostras vineas et
terras nostras proprias quas nos habemus, et eas adquisiuimus et recuperauimus propriis

141

mostris expensis, antequam ad supradictum officium episcopatus adscendissemus, que sic
distribuntur: Ab uno capite versus Zacarivum, et maceria vetere prope locum Deregna,
ab alio latere mare, usque ad riuum de Zaulo, et a dicto riuo usque Burguldum, et in-
super dictum Burguldum et Polize cum omnibus pertinentiis suis. Has autem eupra-
scriptas duas vineas nostras cum euprascriptis terris, et cum omnibus earum habentiis
et. pertinentiis ac adiacentiis, et: cum vigore et robore de omnibus cartulis nouis et ve-

teribus, ad suprascriptas vineas et terras pertinentes, atque cum virtute et potestate quam

inde habemus, in vestram vestrorumque successorum damus et transactamus potestatem
habendi, tenendi, dominandi, cultandi, meliorandi, in perpetuum possidendi, vel quidquid
inde vobis placuerit faciendi, nullo vobis homine contradicente. Amodo igitur in antea
semper inde securi et quieti permaneatis, ita, ut nullis diebus, nullisque temporibus vos
inde amplius requirere valeamus. Quod si ullo unquam tempore contra hanc offercionis
et transactionis cartulam per aliquod vos ingepium ire temptauerimus, componere pro-
mittimus cum nostrie successoribus vobis et vestris successoribus auri libras quinque, et
bec offercionie et transactionis cartula mapeat in sua firmitate.
Ego Johannes veglensis episcopus, manu mea scripsi.
S(ignum) Johannis primieerii veglensis ecclesie, nesciente scribere, pro se rogauit
scribere.
Ego Paternianus de Putheo, subdiaconus testis subscripsi.
Ego Johannes Vilionis testis subscripsi.
' Ego Dominicus Arduinus prosbiter plebanus sancti Johannis euangeliste, testis
subscripsi.
Ego Johannes presbiter manu mea scripsi.
Ego Marcus Paulinus diaconus ac notarius compleui et roboraui.
Ego Nicolaus presbiter sancti Canciani et notarius ut vidi in matre, testis sum
in filia.
Ego......

Illyricum sacrum. T, V. str. 641.

CXCVI. 1188. 21. lipnja. U Lateranu.

Kliment 111. papa, pošilja Tribunu nadbiskupu dubrovačkomu plašć nadbiskupski, i potvrdjuje
stara prava dubrovačke crkve.

Clemens episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri Tribuno ragusino archi-
episcopo, eiusque successoribus canonice substituendis in perpetuum. In eminenti apo-
stolice sedis specula disponente domino, licet immeriti constituti, fratres nostros archi-
episcopos et episcopos, tam vicinos quam longe positos, fraterna debemus cbaritate dili-
gere, et ecclesias eorum gubernationi comtnissas, apostolice sedis priuilegio communire.
Ea propter venerabilis in Christo frater Tribune arcbiepiscope, tuisiustis postulationibus
clementer annuimus, et ecclesiam ragusinam, cui auctore deo preesse dinosceris, ad exem-
plar predecessorum nostrorum felicis recordationis Innocentii, Anastasii, Adriani, Alexandri
et Urbani romanorum pontificum, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, et
presentis scripti priuilegio communimus. Statuentes, ut quascumque possessiones, que-

148

cumque bona eadem ecclesia in presentiarum iuste et canonice possidet, aut in futurum
concessione pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis iustis
modis prestante domino poterit adipisci, firma tibi tuisque successoribus, et illibata per-
maneant, in quibus hec propriis duximus exprimenda vocabulis : locum ipsum in qua prefata
ecclesia sita est, cum: omnibus pertinentiis suis; omnes parochias ad ius commisse tibi
ecclesie, pertinentes, scilicet regnum Zachulmie, regnum Seruilie, quod est Bosna, ac regnum
Tribunie, ciuitatemque catarinensem seu Rose, buduanensem, antiuarensem, licianensem,
scodrinensem, driuastinensem et polatensem, cum abbatiis, ecclesiis et parochiis suis. Confir-
mamus etiam vobis omnes possessiones, et quecumque bona in ecclesiis, decimie, val-
libus, collonis, prediis, agris, nemoribus, montibus, collibus, aquis, pratis, aut quibuslibet
alis rebus diocesane, vel proprietarie dispositionis titulo predicta ragusina ecclesia iuste
et canonice possidet. Pallei quoque usum pontificalis videlicet officii plenitudinem, hu-
militatis et iustitie signum, ad missarum solempnia celebranda, sicut antecessoribus tuis
concessum fuisse dinoscitur, et in festiuitate beati Blasii, et in precipuis festiuitatibus
ecclesie tue, tibi tuisque successoribus auctoritate apostolica confirmamus. Quo his diebus
tantum, adiuncto festo beati Blasii, et precipuis festiuitatibus ecclesie tue, fraternitas
tua uti meminerit, quibus antecessoribus tuis ab apostolica sede constat indultum. Sane
successores tuos a nobis, nostrisque successoribus consecrationis gratiam in perpetuum
decernimus recepturos. Prohibemus insuper ne interdictos, vel excommunicatos tuos ad
diuinum officium, aut communionem ecclesiasticam, quisquam recipere sine congrua
satisfactione presumat, nisi forte periculum mortis immineat, ut dum presentiam tuam
habere nequiuerit, per alium, secundum formam ecclesie, satisfactione premissa oporteat
ligatum absolui. Ad hec libertates et immunitates a regibus, principibus et ab aliis per-
sonis tam ecclesiasticis quam mundanis ecclesie tue concessas, et antiquas et rationa-
biles consuetudines haetenus obseruatas, integras et inlibatas, presenti decreto manere
sancimus. Decernimus ergo, ut nulli omnino hominum fas sit prefatam ecclesiam temere
perturbare, aut eius possessiones auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet
vexationibus fatigare, sed omnia integre conseruentur, eorum pro quorum gubernatione
ac substentatione concessa sunt, usibus omnibus profutura, salua sedis apostolice aucto-
ritate. Si qua igitur in futurum ecclesiastica, secularisue persona hanc nostre constitu-
tionis paginam sciens, contra eam temere venire temptauerit, secundo, tertioue commo-
nita, nisi reatum, suum congrua satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui digni-
tate careat, reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate, cognoscat, et a
sacratissimo corpore, ac sanguine dei et domini redemptoris nostri Jesu Christi aliena
fiat, atque in extremo examine diuine ultioni subiaceat. Cunctis autem eidem loco sua
iura seruantibus sit pax domini nostri Jesu Christi. Quatenus et hic fructum boue ac-
tionis percipiant, et apud districtum iudicem "premia eterne pacis inueniant. Ámen.
Amen. Amen.

Sigillum cereum, cum inscriptione: SS. Petrus. Paulus. Clemens Papa III. Doce
me domine facere voluntatem tuam. |

Ego Clemens catholice ecclesie episcopus subscripsi.

Ego Joannes presbiter cardinalis tituli sancti Marci, subscripsi.

Ego Laborans presb. Card. s. Marie trans Tyberim, tituli Calixti subsoripsi.

Ego Pandolfus , » basilice duodecim apostolorum subscripsi.

Ego Melior » , 88nctorum Joannis et Pauli tituli Pamachii subscripsi.

--— A am

. 149

Ego Radus tituli s. Praxedis presb. Card. subscripsi.

Ego Petrus tituli s. Clementis , » "

Ego Bobo tituli sancte Anastasio, m

Ego Petrus presb. Card. tituli & Petri ad vincula subscripsi.

Ego Jordanus , » sancte Pudentie, tituli Pastoris subscripsi.
Ego Jacobus diacodus cardinalis s. Marie in Cosmedin subscripsi.
Ego Bracianus sanctorum Cosme, et Damiani diac. Card. ,
Ego Octauianus sanctorum Sergii et Bachi » » .
Ego Gregorius sanete Marie in porticu "
Ego Joannes Felix s. Eustachii diae. Card. iuxta templum Agrippe subscripsi.
Ego Joannes s. Theodori diac. Card. subscripsi.

Ego Bernardus s. Marie noue diac. Card. subscripsi.

Ego Gregorius s. Marie in Áquiro diac. Card. subscripsi.

Datum Laterani per manus Moysis sancte romane ecclesie subdiaconi vicem
agentis cancellarii, undecimo kal. Julii, indictione sexta. Incarnationis dominice anno
millesimo centesimo octuagesimo octauo, Pontificatus vero domini Clementis pape tertii
anno primo.

. Ego Petrus de Bonouicino presbiter et notarius, ducalisque aule cancellarius,
hoc exemplum exemplaui de mandato domini Jacobi Teupuli, dei gratia inclyti Vene-
tiarum ducis, sumptum ex autentico dicti domini Clementis pape tertii, eius sigillo si-
gillato, non viciato, non cancellato, currente anno domini millesimo ducentesimo trigesimo
septimo, mense septembris, indictione undecima, Riuoalti, in quo nihil scienter addens,
vel minuens quod seutentiam mutet, scripsi, compleui, et roboraui.

Iz rukopisa Liber Pactorum T. IV. str. 102. U arkivu mletačkom Dei Frari, i Liber
Pact. T. IV. str. 25. u bečkom dvorskom arkivu, — Bullarium Ragusinum str. 31.

CXCVII. 1188. 8. listopada. U Rovinju.

Rovinjani ponavljaju mir 8 Dubrovčani.

Nos hominibus de Rubinio facimus rescriptum de renonatione pacis, quod fuit
inter nos et hominibus Ragusii, Ego Bertaldus gastaldio filius Sipon, et Johannes
fllius domini Scandole, et Johannes de Antonino, et Pensu filius Dominicus Caualero,
Dominicus Galiopo, Talliauento filius Johannis Sigilfredo, Cesarius filius Vitalo. Isti omnes
iurauerunt firmam pacem in perpetuum cum hominibus Ragusii. Anno domini millesimo
centesimo octogessimo octauo, indictione sexta, octaua die intrante mense octubris, fir-
matum est hoc capitulare. — Ego diaconus Marinus, et communis notarius Ragusii
exemplaui, precurrente anno domini M. C. nonagessimo, mensis februarii, die sancti Blasii.

S vana: Capitulum H...arum de Yetria.

Pisano na malenoj pergameni. Cuva se pod br. 959 Ragusa. U bečkom dvorskom arkivu.
gl. Ljubić listine I. str. 14.

150 .
CXCVIIL 1188. 8. prosinca. U Zadru.

Pavao sin Petra Ljube prodaje samostanu st. Kozme d Dumjana Rogovo.

Anno ab incarnatione domini nostri MCLXXXVIII. mense decembri, die VIII.
astante, indictione VII, (VI) Jadre, temporibus equidem domini nostri Bele dei gracia inuic-
tissimi regis Ungarie, Dalmacie, Chroacie atque Rame et Petri iadertine sedis venerabilis
archielecti, ac Damiani eiusdem ciuitatis incliti comitis, confiteor ego siquidem Paulus,
filiis Petri Liube, una cum nepote meo Desa et cum omnibus meis participibus per hoc
scriptum, quia vendidi tibi Dominico sanctorum Cosme et Damiani abbati, terram nostram
secus Rogouam positam, et tuis successoribus cum terminis et pertinentiis suis pro Xx.
romanatis a te plene susceptis, et ideo volo ut prefatam terram čum omnibus signis et
terminis suis habeas et possideas tam tu, quam. omnes fratres et successores eiusdem
cenobii in perpetuum, sitque vobis amodo in antea libera potestas si opportuerit vendere,
commutare, vel quicquid volueritis facere, nemine resistente. Acta sunt quidem hec et
firmata coram bis testibus: Damiano predicto comite, Martino Sluradi et filio eius Ja-
cobo, Micha de Viti, Soppe; Gaudio, Mutagange, Desa Stricalla, Drasinna de Cece, Micha
Cigali, Pettula, Curtisia, Martinus Platoni, Tollisio, Bruconia, Gregorius Mogorouich,
Bratei Lapzanin, Johannes Gusich, Mironego de Couacizi, Dominico de Scardona, et
Gridesia Jacobo, et Cusina ac multis aliis. Et ego Blasius sancte Avnastasie diaconus et
iadrensis notarius, qui facto interfui hoc venditionis scriptum ut a Paulo et Desa cete-
risque testibus audiui, scripsi, roboraui, et solito signo signaui.

Poliehorion. U arkivu gub. zad.

CXCIX. 1189. 14. oZujka. Kod Aquapendenta.

Prideriko car rimski, nalaše Omišanom, da naknade štetu, što ju kao gusari počiniše njekim
njegovim podložnikom is Pulje.

Fridericus dei gratia Romanorum imperator semper augustus, Jerusolimi et Si-
cilie rex, uniuersis hominibus Dalmacii, fidelibus suis, gratiam suam et bonam volunta-
tatem. Ex his que audientiam nostram de Apulie partibus fidelis relatio pertulit, de vobis
ad nos turbationis. occassio cum ammiratione peruenit, dum pro fructibus deuotionis et
fidei, quam maiestati nostre débetis, aborsum opinionis bone, quam dudum de vobis
conceperamus, offertis. Cum enim ex receptis a vobis humanitatis exemplis et vestrorum
obsidum dacione fideles nostri de regno fidem a vobis plene ac debite securitatis expec-
tent, nonnulli ex vobis sub velamento fidelium per Apulie maritima discurrentes, pira-
ticam in regnicolas fideles nostros exercent, et quo magis mouemur et dignius, vascella,
specialiter nauigantia cum rebus nostris offendunt, mentitis (mtitis) in hiis vic. . m aqui-
larum nostrarum insignis ut nauigautes intrepide dolosas ipsorum insidias non enrtčt
(euertent?). Cum igitur sicut pro certo tenemur, committi predicta non valeant, quin
ipsis cogniuentia vestra vel consensus accedat, deuotioni vestre mandamus, quatinus infra
II. menses a receptione presentium numerandos, dampna queque, que Vgo de Lilla ma-
gister procurator curie in Apulia, fidelis noster, per litteras suas vobis ascribet, nobis et

151

regnicolis fidelibus nostris illata, faciatis cum omni integritate restitui. Scitis (sic) quod
si presenti mandato nostro non fuerit a vobis debita satisfactione prouisum, fidelibus
mostris et vobis digne mandabimus fore cautum. Datum apud Aquapendentem XIIII.
Martii. VII. Indictione. |

Matica u dvorskom arkivu bečkom, medju p ismi splietskimi, na “maloj pergameni.

CC. 1189. 2. svibnja. U Zadru.

Mihaljo skradinski biskup, depituje is nova samostanu kaludjericah sv. Dimitrije u Zadru,
njegov posjed u Bubnjanih.

Anno ab incarnatione domini MCLXXXVIIII. mense maii, die II. astante, indic-
tione VII. Jadre, temporibus equidem domini nostri Bele gloriosissimi regis Ungarie,
Dalmacie, Croacie, Rameque, neo non Galacie; et Macharii curialis comitis eius, vice-bani,
ac Petri salonitane sedis archiepiscopi. Cum ego siquidem Michael sancte scardonensis
ecclesie episcopus, ad iam dictum coinitem Machariuni visendum, Jaderam perexerim,
tocius mei episcopatus iura pro viribus ventilando difinissem, Bruconia cum filiis in mea
multorumque aliorum presentia, quos inferius dicemus, veniens, sua nobis insinuatione
monstrabat, quod tu Bunna, sancti Dimitri abbatissa cum tuo conuentu, quedam territoria
eius in Bubniani ac in campestribus deorsus posita, per violentiam retinebas, tu vero e
contra taliter re&pondebas: quod sibi de cetero super hoc respondere non deberes, eo
quod ante me a multis retroactis temporibus pro eadem iam steteras, et Drascennum,
Slouinie filium, pristaldum, tali tenore susceperas, quod ad primum et secundum, ter.
cium et quartum et usque ad quintum terminum prefatus Bruconia cum filiis citatus
fuerat et venire contempserat. Auditis igitur utrisque partibus et recordans, quod omnia,
que tu abbatissa dixeras, vera erant, tibi prefate abbatisse et tuis posteris abbatissis
prenotata territoria cum omnibus terminis et pertinenciis suis habere et perpetuo pos-
sidere per sentenciam adiudicauimus, tibique prefatum Drascennum ad nostri iudicii
confirmationem iterato dedimus, ipse vero vice sui Tolisium Tugomirik super eandem
causam constituit. Acta sunt quidem hec et difinita coram Damiano comite Jadre, Di-
mitrio Sclauo et Petronio Cucille, iudicibus. Micha Strigule, Boricio Michaelis, Michaele
Subbe, Nicolao Segerlatti, Gregorio Cilumbuli; de Sclauis autem fuerunt hii: Vilcani
frater, eius filius Goysce, Milonia cum filio, de genere Criscelzo, et multi alii, coram quibus
prefata territoria circumuenta et terminata fuerunt. Et ego Blasius, sancte Anastasio
diaconus, iadertine ciuitatis notarius, a prefato episcopo scardonensi rogatus, hano difi-
nicionis et protectionis cartulam, ut audiui scripsi, roboraui et solito signo signaui.

Polichorion. U arkivu zad, gabernija.

CCI. 1189. 28. lipnja. U Lateranu.

Klimento III. papa, potvrdjuje samostanu sv. Krševana u Zadru darovanje crkve sv. Martina.

Clemens, episcopus seruus seruorum: dei, dilectis filiis G. abbati et fratribus sa-
lutem et apostolicam benedictionem. Justis petentium desideriis. dignum est nós facile

152

prebere consensum, et vota que a rationis tramite “non discordant, effectu pro
complere. Ea propter dilecti in domino filii, vestris iustis postulationibus grato
rentes assensu, ecclesiam sancti Martini cum omnibus pertinentiis suis, a patro:
ecclesie, de consensu iadertini capituli, monasterio vestro pia largitione conces
ut ipsam iuste ac sine. controuersia possideatis, vobis et per vos eidem monaste
toritate apostolica confirmamus, et presentis scripti patrocinio communimus, sí
ut nuli omnino hominum liceat hanc paginam nostre confirmationis infringere
ausu temerario contraire. Si quis autem hoo attemptare presumpserit, indig
omnipotentis dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se nouerit inc
Data Laterani IV. kalendas iulii, pontificatus nostri anno secundo.

Iyricum Sacrum, T. V. str. 65. -

CCII. 1189. mjeseca lipnja. U Spljetu.
Početak isprave, u kojoj se dostojanstvenici spljetski spominju.

In nomine sanctissime trinitatis et individue unitatis. Anno igitur sacro |
Christus carnem sumpsit, milleno, centeno, addito quater viceno, et ut mumeru
sciatur, nouenus adiiciatur. Indictione vero VII. regnante quoque domino nosi
rege Hungarie. Spalatine sedi presidente Petro Hungaro archiepiscopo, eiusd
ciuitatis comitatum regente Grubessa, existentibus iudicibus Micha de Malanti
Petro de Sagarella, et in buccaratu filii Gregorelli, scilicet mense Junii actum

Farl, T. III. str, 222. Ex Tabulario Comitum de Cindris,

CCIII. 1189. 29. kolovoza. U Dubrovniku.
Kulin ban basanski daje Dubrovčanom slobodu trgovine u svojoj semlji,

T Š nue ega m cuma m cerAro Auxa. % game gocanacku KUAMNL mpucezno res
Mpzsamu, m t&ctue rpahaub AVEPOBBYAME MpIBK MPNRTEAK EMTH KAME GMA CCAR W AC
HAE TOM ApLEATH Ch BAM M OpAEU KZpU, AO KORE CAME NEL, KACH ASE(OELYANC Kupe
MOCUE KAAAAHNIO TpAlUIONC, FBAR CH KETO KOKE KPRBATN, TOXR CH KTO UMNE, RpAEOEL
MpABMME CDhiCMb ApbXATM € GEZE ECAKOC ZAAEAM, DAZLET IBO MM NbTO AA CEOMOE EOROEL
M Ai Hub NC GUME GAb MOHXL YCCTLNMKOEL CHAC, H AO KONAK S MENE EEAE, AATM m
KOMOKb, KAKODE M COE, KORHKOPE MOTUMC, ECZh BACEFA ZbAOTA MpRUMCKAA, TAKO MM EOTÀ 1
ne cEeTO &awbhenHc. * Papo AWtKb BAHR MUCAXH CHIO KNHTE NOKEAORK BAROK QAM
XpMCTOEA THCUKA M CLTO H GCbUb AECETA H ACECTh NATA, UTCEHA ABAFSCTA U ALRAAECETH
ANB, sotvemne raame Homama KphCTHTENA.

Latinski prevod glasi: # In nomine patris, et filii et spiritus sancti. Au
banus Culinus Bosene, iuro comiti Geruasio et omnibus Raguseis, rectum amic

1 Farl. Malantrata,

153

perpetuo, et rectam vobiscum pacem manutenere et amicitiam veram, et omnes Ragu-
seos per totam terram nostram ambulantes, mercantes, seu habitantes vel transeuntes
recta fide et conscientia vera recipere, absque ulla datione, nisi quis suam per volun-
tatem mihi donum dare voluerit, et aput nos dum fuerint manutenere, et consilium eis
prebere ut nostre persone ad nostrum posse, absque fraude et malo ingenio. Sic me
deus adiuuet et hec sancta quatuor euangelia.

Stari prepis matice i prevoda, na pergamcni u c. k. dvorskom arkivu u Beču. Priebćena
je listina od Šafafika u Pamštkyh, zatiem u Izvjestju akademije petrogradske g. 1852. str. 344. i
od Miklošića, Monumenta serbica str. 1,

CCIV. 1189. U Trogiru.

Utemeljitelji crkve sv. Marije od Spiljana, popisuju medje i semlje iste crkve, kao i crkvene
ine stvari.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis amen. Anno incarnacionis MCLXXXVIIII.
indictione VII. regnante domino nostro Bela rege Vngarie. Traguriensi quippe ecclesie
venerabilis episcopi Michaelis, comite scilicet Marino hoc actum est. Nos quidem funda-
tores ecclesie sancte Marie de Spilano, Stance Orebina, Bratiza Matheye, Petrus scilicet
et Stephanus Podcupp, Strumbrada, Grubina, Drasechna. Imprimis namque est terra s.
Marie sub via de Spilano sita in loco, quod dicitur Pociuala; ex aquilonari parte cuius
est terra s. Nicolai, iuxta terra eiusdem ecclesie, ex parte orientali cuius est terra s.
Marie sub viam, que ducit ad Spilanum supra aqua, que appellatur Snnichem, terra
s. Marie, sub eadem aqua est terra s. Marie, in occidentali parte ecclesie sub via est
terra 8. Marie, ex orientali et occidentali parte cuius sunt terre Bratco supra viam que
ducit ad Ostrog, ex otientali parte ecclesie est terra s. Marie. In eodem Itco subtus
ecclesiam, subtus viam, est terra s. Marie; ex occidentali parte eius est terra s.
Joannis sub Steniza; in orientali parte ecclesie est terra s. Marie. In loco quod
dicitur Sustie supra rupem (est) terra s. Marie; ex australi parte, cuius terra s. Joannis,
apud Stinizam, est terra s. Marie, ex orientali parte cuius est terra s. Nicolai. In
loco qui dicitur Sustie est terra s. Marie, ex australi parte cuius est terra, Ponete; in
orientati parte, atque apud Pocrounicum est terra s. Marie, ex australi parte
cuius est terra s. Marie; ex orientali parte cuius est terra Branco. A vegete Ma-
ramide usque ad terram s. Joannis tota terra illa est s. Marie. In australi parte Becize
est terra s. Marie. In eodem est terra s. Marie ex orientali parte, cuius est terra Bu-
fali, et in aquilonari est terra s. Georgij de Mirano; ex aquilonari parte ecclesie, tota
illa terra in qua diuidit aqua per medium usque ad Stenizam est terra s. Marie; ex
orientali parte quedam arbor nux supra aquam que surgit ante ecclesiam est terra
s. Marie. Sub lacu, qui est prope viam, que vadit apud s. Georgium, est terra s. Marie.
Dictis et numeratis nominibus terrarum oportuit scribi nomina rerum ecclesie. In primis
est unum missale continuum, unum ymnarium, et ymnarius mixtus cum psalterio; vna
cortina, et pannus vnus super altare.

Lucius, Memorie di Trau. str. 496.

154
CCV. 1189.

Petav kaludjer, popisuje zemljišta i medje samostana sv. .Petra od Klobučca, kod Trogira.

In nomine sancte trinitatis et indinidue unitatis. Anno domini MCLXXXIX. in-
dictione quoque VII. regnante domino nostro rege Hungarie Bela, spalatensi sede presidente
Petro archiepiscopo Hungaro, eiusdem ciuitatis comitatum obtinente Grubessa comite.
Existentibus iudicibusMicha de Malantrata et Petro de Sagorella, nec non in buccaratu
fllii Gregorelli hoc actum est. Quoniam omnium gestarum rerum certitudo, si diligeuti
studio comprehensa fuerit, et in scriptis redacta, ad succedentium memoriam plurinium
valere agnoscitur, et quia eis series litterarum maximam prestat utilitatem; ideo presente
briuilegium scribi sancitum est. Ego itaque Petrus, licet indignus mónacus, dilapsis ali-
quantis temporibus post susceptam amministrationem monasterii sancti Petri de Clobucez,
habito consilio omnium fundatorum eius monasterii, tam Sclauorum, quam Latinorum, omnes
terras, quas monasterium sine alicuius contradictionis obstaculo possidet, illuminare ei
certis limitibus determinare, et per eorumdem terminos lapidum signa infigendo, ab aliorum
terris distinguere curauimus, et scripto redigimus. Imprimis illarum terrarum terminus
incipit a latere, maris, a loco, qui sclauonice dicitur Putez, ubi in quodam lapide viuo
designatur littera P. Dein recto gradiente tramite sursum in parte aquilonis ad alium lapidem
viuum, in quo eadem littera designatur. Inde autem sursum ad columnam, in qua eadem
littera scribitur, a columna vero deorsum in parte occidentis sicut signa lapidum con-
stant prefixa, usque ad lapidum congeriem, et inde iterum ad mare recto tramite iuxta
terras, que vocantur Trepunscia supra illa . . . terra, que intra predicta signa constat
sancti Petri est. Sursum a Dubrouiza, in loco qui sclauonice vocatur Cal, est magna terra,
que tota ex parte aquilonis et meridie circumdatur viuis lapidibus, ex parte vero eisdem
terris in hoccidente, est terra filiorum Neuini Valizi ; in loco vero qui dicitur Valizi, est magna
vinea. In loco quod sclauonica lingua nuncupastur Dominici Drazie, est magna tetra,
in loco vero qui Pocrounic dicitur . . . . a maceriis, que sunt ex parte australi, et
usque ad aquam de Pocrounic est terra sancti Petri. In loco qui Stragisce dicitur, super
aliam que est terra domne Dabrize, est magna terra sancti Petri. Ibidem super Stragisce
est magna terra incipiente a petra viua, et ut continentur rupes usque ad terras in Magdu-
scina, sub qua terra est terra sancti Nicolai. Harum igitur terrarum ostensores et illumi-
natores fuerunt: podzup regis Juaniz Strunbrada, Desiz Meiumis, Dragina Neuini Valizi.
Testes autem, qui in circumdatione illarum terrarum fuerunt, isti sunt; Mager filius
Murgie de Spalato. De Tragurio Cerne filius Cipriani, Siluester filius Verseni, cum fratre
suo Sanicha, Dabrana Vodouari, Dirsen filius Slouinne, Petrus et Nicolaus filiastri
Oscominne, Vilcoiz Caciz. Drago Sadnouiz, presbiter Radun de Ostrogo, presbiter
Graguy podiup de Ostrogo, Petricha Grubinna, Drasechna, Dragouan, Vulcinna, Pi-
pogan, Stoian, Zauriz, Dragun filius Neuadi Rastis, et frater eius Jorra, Dragoy
filius Draguni.

Matica, na pergameni nalazila se u mojoj sbirci, sada u knjižnici jugosl. akademije. La-
cić u Memorie di. Traü str. 497. veoma pogriešno priobćio.

155
CCYI. 1190. 3. veljače. U Đubrovniku.

Dubrovčani čine gakon, da svaki stranac bio dučnik, bio sločinac, ako na svećanost sv. Vlahe

dodje u Dubrovnik, ima biti prost od suda i kazne, tri dana prije i toliko poslije blagdana.

Anno domini millesimo centesimo nonagesimo, mensis februarii, die sancti Blasii
-. . Geruasius comes. Facta curia cum campana, voluntate . . . nobilium et sapientum
ac totius populi confirmatione . . . archiepiscopi. — bandum omnibus Raguseis fecit,
statuens . . . martyris Blasii, si quis extraneus debitor mu . . . . ominibus, ut sit male-
factor, Ragusium venire . . . liber et immunis, ante festum per tres dies, idem et post
festum maneat in perpetuum, et ut nunquam hoc rumpi possit nisi in primis? . . . andum
duxerit. Quod per manus diaconi Marini decamas communis notarii scriptum est hoc
capitulare. |

U bečkom dvorskom arkivu, Ragusa Nr. 958. Listina je pisana na podugačkoj pergameni,
sli na više miestih od vlažine tako izkvarena da se pročitati nemože.

CCVII. 1190. 5. travnja. U Zadru.

Tolja, kći Lampredova, opatica kaludjericah sv. Marije u Zadru, opisuje medje njekih samo-
stanskih vinogradah.

Anno ab incarnacione domini nostri Jhesu Christi, millesimo centesimo nona-
gesimo, mense aprilis die quinto intrante, indictione octaua, Jadere. Temporibus equidem
domini nostri Bele, gloriosissimi regis Hungarie, Dalmacie, Croacie atque Rame, et
Petri, jadertine sedis archielecti, ac Damiani eiusdem ciuitatis incliti comitis. Cum ego
nempe Tollia, filia Lampridii, abbatissa monasterii sancte Marie, canonice constituta,
multa nostri cenobii territoria interminata decernerem, pociori usa consilio, vineam
nostram ultra riuum positam, cum territoriis ibidem adiacentibus, secundum quod nostris
senioribus occurrit memorie, iussimus terminare et terminos in acriptis redigere, ne forte
quisquam contra nos, aut nos contra aliquos aliquando insurgamus. In primis namque
vinea terminata est cum sepibus et maceriis suis, incipiente ab occidente usque in
austrum, subtus viam puplicam, usque ad terram sancti Stephani recto tramite, et ultra
usque ad viam antiquam, que vadit ad mare, versus meridiem usque ad terram Bogdani,
que undique est septa maceriis. Est etiam aliud territorium nostrum in austrum terre
Bogdani, septum maceriis undique, ubi fuit vinea Slugonnie, finito vero territorio Bogdani,
quod est supra viam puplicam, ab ipsa eadem via usque sursum ad vineam prenotatam,
recta linea, versus boream, ac ab inde in occidente per conductum aque usque ad terras
Pecenegi, ubi sunt termini lapidei, et ab inde deorsum recto tramite usque ad viam
supra vineam Tolle positam, et ab inde recto calle in austrum, quousque perueniatur
iterum ad terram Bogdani, sunt territoria sancte Marie virginis, quas circumgiraui ego
una cum Dabrosa, Bunna Galzane, Viula, Bunna Trebemiri, presbytero Priuonia, Bo. icio
Michael, Grube Lampredii, Blasio notario et multis aliis.

iz starog zapisnika kaludjericah sv. Marije u Zadru,

«4

156
CCVIII. 1190. 3. svibnja. U Dubrovniku.

Dubrovčani ugovaraju mir s Kačići.

(In nomine indiui)due trinitatis, anno domini millesimo centesimo nonagesimo . .
lyn H. regis, una eum parentibus meis facio hanc re . . affirmando pacem nos Casichi
cum Raguseis. Videlicet . . Dersimiro comitis Petri, sub sacramento ita . . is salvum
sit, sub tali conditione, ut ipsi Ragugei in . . loco inuenti fuerint a Cazichis sani et
salui sint cum omnibus rebus . . per mare inuenti fuerint et ipsos non cum armis sed
pacifice cum . . ut qd (quidem?) voluntarie Ragusei d&re voluerint ipsi accipi . . et si
aliquis de Cazichis per fortiam aliquod (sic) Raguseis tulerit, personam, propriam tri-
buatur Raguseis. Si vero aliquis seruus fugeret de Ragusis ad nos, et dominus eius que-
rendo superuenerit, a nobis optimam et plenam habeat iusticiam. Et si naues de Apulia
Ragusium venerint, a Malonto usque ad Vratenie, salue fiant. Hec sunt nomina Cazi-
chorum qui iurati sunt: iupanus Brena, filij Nicolay, Borislauus, Simon et Bocdanus,
Petrus Velcinnie, Tuerdennus, Velcoina, Sebenna, Velcoe de Chranca et frater eius
Dragan, filii Grobinne, Dessislauus, Raddos, et Sintea et Gurrech.

Et ex parte Ragusii pacem hauc firmandam, primo comes iurauit Geruasius,
saluo iuramento domini sui. Slabba Lucari iudex, Dersimirus filius Petri iudex. Lu-
carus Nicolay, Dobre Stepacie, Vitus Lampridii, Lucarius Tudisii, Sergius Vladimiri,
Petrus Bubanne, Sauinus . . Simom Stephani, Dnesius, Lampridius Dabranicze.

Matica u c. kr. dvorskom arkivu u Beču, veoma oštećena. Ragusa N. 958. U akade-
mičkom izdanju Listinah I. str. 14. veoma pogriešno priobćena.

CCIX. 1190. 14. svibnja. U Zadru.

Zadrani vraćaju ica slavne pobjede nad Mleičani, samostanu sv. Krševana otok Mauni, što
mu ga bijaše darovao njegda kralj Kresimir.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno ab incarnatione domini nostri Jhesu
Christi millesimo C. nonagesimo, mense madii, XIIII die intrante, indictione VII (VIII)
Jadere. Regnante domino nostro Bela dei gratia inuictissimo Hungarie, Dalmatie, Chroatie
Rameque rege, et iadertine ecclesie Petro venerabili archielecto presidente, ac Damiano
Desinnie inclito principe, eidem ciuitati principante. Cum nos nempe Johannes Bernaldi,
sancte iadertine ecclesie archidiaconus, Andreas archipresbiter, Marcus Michas Gauze, Ma-
theus Monadius, Vitus ac Siluester, maioris ecclesie canonici, cum toto choro beate Ana-
stasie, et Marinus sancte Marie maioris plebanus cum clero suo, Predicius sancti Stephani
plebanus, cum suo clero, Johannes Pucine, sancti Petri veteris plebanus cum suo olero,
Joseph sancti Petri noui cum suo clero, Johannes Cucile sancti Michaelis plebanus cum
suo clero, cunctoque iaderensi capitulo, et Damianus dei gratia iaderensis comes, una cum
Damiano Sluradi et Martino fratre eius, Petrizo Vitace et Lampridio fratre eius, Petrona
Cucille, Petrizo Michaelis et Prestancio fratre eius, Gregorio Cosse, Martino et Diminia,
filiis Madii, Micha Petrizi et Petro fratre eius, Petro Camasci, Grube Lampridii, Pre-
stancio Cipriani, Petriscio Oure, Vulcinna de Cande, Bitte de Juda, Bitte Prestancii, et

151

Crisogono fratre eius, Petro Sluradi, Cellia, Andrea Cotopanie, Forto, Damiano de Ru-
basac, Coscia Crisogoni, Coscia Gregorii, Grubescia, Stephano et Laurentio filiis Joseph,
Stephano Cossuti, Marino Buciardi, Micha et Bertaldo filiis Pecenegi, Gaudio Suronie,
Damiano Organie, Dessa et Bitte de (P)ezula, Jacobo Petri mortui, Marandula et uni.
uersa comunitate, in sancti Crisogoni ecclesia, post bellum cum Venetis habitum, et post
victoriam de castello in promontorio Treni quondam erecto, nobis celitus destinatam,
ad eiusdem sancti Crisogoni patroni nostri, pie translationis festum deuotissime cele-
brandum conuenissemus, et omnipotenti deo ac omnibus sanctis eius et precipue huic
sacratissimo: martiri tutori ac protectori nostro preces humilitatis effundentes, laudes et
gratias de euasione maximi periculi et collatione victorie ac omnimodi percepti bene-
ficii deuote retulissemus. Electo nostro Petro in Hungaria persistente, et Nicolao farense
episcopo nostre ecclesie suffragante, missarum sollempnia celebrante, et sermonem ad
populum more solito faciente, hoc de comuni omnium voluntate adinuenientes stabiliui-
mus, et presentis scripti munimine roborari precepimus, decreto in perpetuum valituro:
ut insulam Mauni, quam iam dictum sancti Crisogoni monasterium regis Cresimiri, beate
memorie, largicione, sicut in eius breuilegio continetur, a multis retroactis possedit tem-
poribus, nostrique postmodum priores pro comuni nostre ciuitatis constructione et utilitate
eam una nobiscum abstulerant, ob deuotionem, quam in sancto habemus, et ob id, ut
semper ab inimicorum visibilium et inuisibilium incursibus liberemus, et de his victoriam
ac triumphum iugiter habere possimus, et ob hoc, quod sua cuiquam reddere de iure
tenemur, memorato monasterio iterum redderemus, quod et fecimus, statuentes, ut iam
dicta sancti Crisogoni ecclesia prephatam Mauni insulam cum cunctis pascuis et omnibus,
que in ea sunt perpetuis temporibus habeat et iure hereditario in euum possideat. Nulli
igitur hominum liceat hanc nostre largitionis et constitutionis paginam infringere, vel ei
ausu temerario aliquatenus contraire, si qua igitur ecclesiastica, secularisue persona contra
eam sciens ire temptauerit, nisi ex voluntate abbatis et eiusdem cenobii fratrum, indigna-
tionem omnipotentis dei incurrat, et a sacratissimo corpore et sanguine domini nostri
Jhesu Christi aliena fiat. Cunctis autem sibi sua iura seruantibus, sit pax domini nostri
Jhesu Christi, ut hic et in eternum perpetue felicitatis fructum inueniant. Amen. Amen.
Amen. Data per manus Blasii sancte Anastasie diaconi et iadertine curie notarii, tem-
pore abbatis Vincentii, et Symeonis decani, ac Drasce prepositi, ceterorumq fratrum, qui
Blasius, scripsit de mandato tocius ecclesie ac ciuitatis et roborauit et signo consueto
signauit feliciter.

Matica na pergameni. U gub. ark. zadar. Caps. XVIII. br. 428.

CCX. 1190. 17. lipnja. U Dubrovniku.

Miroslav, knes humski ugovara mir s Dubrovčani.

t In Christi nomine. Anno dominice incarnationis, milesimo centesimo nonage-
simo, mensis iunii die XVII. intrante. Salutationibus et locutionibus domini. comitis
Miroslaui per nuncios suos Maurum iupanum et Sergium * directis, hec est Raguseorum

! U akademičkom izdanju listinah I. 14. et Sergium izpušćano.

158
responsio. Imprimis videlicet si fortuna ei accidente Ragusium intrare voluetit, promit.
timus sine fraude salue illum recipere, ad nostrum posse, et res illius et homines eius
ut nostras personas, dum in ciuitate nostra steterit, nullo quidem iustitia faciendo. Et ei
contrarium ex proditione ciuitatis aduenerit. Consiliando insimul comes Gerunsius cum
nobilibus suis, similiter et comes Miroslauus cum nobilibus suis, promittimus portare
ipsum sine fraude cum rebus et hominibus suis quo voluerit, cum suo expendio, ! sicut
et inter nos consuetudinem habemus. Et si redire ad ciuitatem nostram voluerit, ad
posse nostrum promittimus illum cum rebus et hominibus suis sine fraude recipere.
Tamen ut nunc ipse iustitiam faciat Raguseis sine fraude, electis ex utraque parte iudi-
cibus, ante quorum presentiam iustitia secundum antiquorum mores firmatur. Et si facere
illam nunc non potuerit, cum redierit in terra sua, facturus sit illam. Et hoc promitti-
mus fideliter implere saluo sacramento domiui nostri regis Tancredi et iuramento pacis,
defendere illum ab omuibus sine fraude et malo ingenio. Sic nos deus adiuuet et hea
sancta IlII. euangelia. |

+ Ego Geruasius comes Ragusii in hoc ordine iuro et omnes sequentes idem iurant:

T Vitalis Bodacie.' T Germanus Michatii. ;

+ Slabba Lucari, iudex. + Johannes Calepi.

+ Dersimirus iudex. t Theodorus Caputassi.

+ Lucarus Pudisij. T Dabrisius Mathei.

+ Lucarus comes filius Nicolay. + Johannes Gondole. *

+ Petrus depdi. (Dependi ?)
T Michacius vicarius.

T Petrus Bubanne.

T Michael Voyslaui ?

T Vitalis Vulpis.

T Michael eius nepos.
T Grosius Goyslaui.

t Theodorus Destitus ?
+ Archidiaconus Marinus.
+ Johannes Manaue.

T Dimitrius Rosini.

T Simon Stephani.

+ Theodorus Domane. .
+ Vitus Lampri.

+ Pizinagus Berisne.

+ Vrsus Bani.

T Sauinus Bonde.

t Marinus Derasti.

T Laurentius Pisini.

+ Binzola Valentini.

T Sergius Bladimiri.

T Sauinus Mazole.

! Listine: dispendio. ^? Listine: Gorslavi.
Gondole, i zatiem Felix,

T Felix 'lraualle.

f Pauersenus Pesane.
+ Michael Chunniis.

+ Stepi Demacca,

T Tesscius Derigina.

T Priasus Berisne.

T Petrus Deraati.

T Michatius Beraerii.
T Michael Mangunis.

+ Georgius Clementis.

+ Johannes Ursacii.
1 Michael Bontii.

T Johannes Petracce,
T Lampredius Vitalis.
$1 Vrsus Balli.

+ Andreas Pauli.

T Michael Ursane.

t Petrus Domane.

T Marinus Grobe.

t Vitana Vitii.

T Laurentius Auélini.
t Mengatia Bocinj.

3 U list. Destitu. * U akad. list.

ispuččano

l
i
)
l
|
!
i
i
1
i
|
i
i

159

1 Teodorus Luce. T Michatius Furatere.

1 G*orgius Bacenoli. 1 Domane Placei.

T Dnesius Vetrii.

Omnes homines qui sacramentum hoc supradictum sine fraude et malo ingenio
firme non tenuerint, dei et sanctorum omnium incurrant maledictionem, et cum diabolo
perpetuo in inferno mancipentur et dampnentur. Omnibus hec iura seruantibus sit pax
domini nostri Jesu Christi in perpetuum. Amen.

+ Quod scriptum ego diaconus Marinus et Ragusii comunis notarius, plena in
curia Raguseorum, residente Bernardo archiepiscopo et Geruasio comite, cum nobilibus
et populo cuncto, iussione cunctorum scripsi, compleui, et roboraui.

. Ego Comes Miroslauus, sicut comes Geruasius cum suis nobilibus mihi iurauit,
idem et ego illis iuro secundum supradictum capitulare, recta fide, et sine fraude, per-
petuo manutenere.

KPhCTh | KRG

Matica u bečkom c. k. dvorskom arkivu. Lietias ova pisana na podugačkoj pergameni,
sačuvana je veoma dobro. S vana na savitku stoji:. 1190 d. 17. Juny. Capitulation zwischen
Ragusa und den Grafen Miroslav von 60 adeligen Ragusanern unterzeichnet. Ragusa — Rub.
Bosnien und Servien. U akademičkom izdanju Ljubićevih listinah njeke rieči izpušćene.

CCXI. 1190. 26. lipnja. U Zadru.

Zadrani ugovaraju mir s Habljani.

Anno dominice incarnacionis millesimo centesimo nonagesimo. Mense iunii die
sanctorum Johannis et Pauli, indictione VIII. Jadere. Temporibus domini nostri Bele
dei gracia inuictissimi regis Hungarie, Dalmacie, Chroacie atque Rame, nec non Galacie,
et Petri iadertine sedis venerabilis archielecti. Jura clamant, ratio postulat, ut quicquid
bone consuetudines, quelibet ciuitatum inter se statuunt, et ad utilitatem utriusque
partis in publico sanctiunt, pro lege firmissima habeatur, et ut umquam dissolui nequeat
vinculo briuilegii anodetur. Ac per hoc: Nos siquidem Damianus dei gracia comes Ja-
dere, una cum Gregorio Cosce, Georgio Soppe, Bitte de Juda, et Petro Sluradi iudicibus.
Sollicitudo imminet diuersorum cum uniuerso populo iadertino, quod et vobiscum Andrea
dei gracia arbensi episcopo, Petrizo Surie vice comite, Stephano Martini iudice, Fusco
Manarini, Christophoro Waldenatii, Visciedrago et Petraniola, qui ex parte totius vestre
communitatis pro pace et concordia reformanda Jaderam venistis, legem et consuetu-
dinem quam inter nos antiquitus habueramus, reformauimus; tenorem eius . . unitatem
in scriptis redigendo firmamus. Statuimus namque, ut si quispiam utriusque ciuitatis
aliquam pecuniam alicui crediderit, et eam rebabere nequiuerit, ipsum debitorem suum
et non alium querat in aspectu iudicum debitoris, qui cogatur eum reddere uniuersa.
Et si nichil in ciuitate habuerit, non debet infra menia capi, sed extra, ubi poterit re-

periri, ut libertas ciuitatum illesa permaneat. At vero si quisquam nobilis aut ignobilis
11

160

in latrocinio seu rapina repertus fuerit, pro XII romanatis, excepta damni conp osicione,
que ex integro dari debetur, vendatur, et si id unde reddere non habuerit, peraona eius
infra urbem per manum curie capiatur, et tamdiu in potestate perditoris maneat vincu-
lata, donec reddat uniuersum debitum. Ut autem hec nostre institucionis pagina firmior
valeat, per manum nostre curie notarii eam iussimus roborari, nostreque ciuitatis
sigillo imprimi.

Et ego Blasius sancte Ánastasie diaconus et jadertine curie notarius, iussu comitis
prenotati ac iudicum prescriptorum, et rogatu arbensis episcopi suorumque nobilium,
hanc constitucionis paginam utrisque ciuitatibus, secundum quod audiui, scripsi, r..boraui
et signo consueto signaui, ac puplico sigillo impressi.

Dole viseći podugački, okruglošiljasti pečat grada Zadra, s nadpisom: SIGILLUM IA.
DERE VRBIS. SANCTA ANASTASIA. U sriedini slika sv. Anastasije s razÉirenimi rukami nad
dvimi hramovi.

Matica pisana na pergameni nalazi se u zbirci popa Ivana Gurata u Rabu, od kojega
dobih i prepis. Lucio u svom djelu De regno Dalm. et Croat. Lib. III. cap. XII. priobči ovu
listinu samo u izvadku.

CCXII. 1190.

Dabiša, nećak Radkov, samienjuje njeku svoju zemlju u Panolu, s drugom zemljom istoga

mjesta, a svojinom popa Martina Dobruševa.

' (Prevod talijanski).

Nel nome di Christo. L' anno dall' incarnatioene del Signore 1190. nell' inditione
VIII. Nel tempo di Grubesca conte et nel vicariato di Giovanni nepote di Plusnico. Jo
Dabissa figliolo del quondam Radco faccio fare la presente scrittura, cioé: che alla pre-
senza dell' infrascritti testimoni, ho fatto |' infrascritto cambio, .secondo il costume della

patria, ho assegnato a Martino chierico figliolo di Dobrussa, un passo di terra in Panolo, “

per larghezza et lunghezza, et inoltre gli ho aggiunto sei Romanati d' oro et due per-
peri, et ho avuto da lui nel medesimo luogo di Panolo certa terra, posta fra le altre
mie terre, quale lui aveva comprata da Sabatio nipote di Sabaudo, et con le piante
che lui haveva piantate in essa terra. Con tal patto et conditione, che io &bbi ogni
autorità et potestà sopra essa terra, et possa di quella disporre secondo . . . mi piacerà.
Al qual Cambio furono questi testimoni: Draso Petrarca, Pietro Milla, Jura Raco et
Menego Raco. Et io Sabatio subdiacono giurato del Commune ho scritto, cosi pregato
dal predetto Martino.

Documenti di san Stefano di Spalato. Rukopis mletačke knjižnice sv. Marka. MSS. italiani
Classe V. Cod. LI. str. 102.

—— a

161
CCX III.91190.

Slaba, nećak Sabinov, neće da povrati oteta dobra samostanu lokrumskomu,
darovana mu po djedu Sabinu.

Ulomak.

Marinus Grabe sic eum (Slabam) allocutus est, dicens: Ecce frater, de ecclesia
nostra sancte Marie plura in thesauro, terris, ac rebus vendidisti, que ad detrimentum
anime tue pertinent; tu scis, quia auus noster statuit, ut si monasterium Casini ea ha-
bere non possent, ad monasterium lacromense deuenirent, ut in ea monasterium faceret.
Qui Slaba sic respondit: Verum est quod Martinus loquitur, sed unam malam volo finire
mortem, quam . . etc. Scio quod contra deum et animam meam facio etc. In anno do-
minice incarnationis millesimo, centesimo XC.

Farlati. Illyricum Sacrum, VI, 69.

CCXIV. Oko g. 1190.
Bilježke samostana kaludjericah sv. Marije u Zadru.
Comes iadratinus abstulit III. carna. Homines comitis, filii Rogerii I. car. Gener
Brauari I. ca.
Ego abbatissa sancte Marie facio recordationem de animalibus que dedi Boxe-

techo et filiis suis CCCCXXX de pecudibus, et de maioribus animalibus scilicet de
vaccis XXVI. Et ipse Boxetecho atulit mihi de pellibus XII.

Iz Arkiva zadarskih kaludjericah.

COX V. 1190.
Stana opatica sv. Marija u Zadru kupuje sluge.

Ego Stana abbatissa comparaui de Tugurio Cernata per decem sol. per finem.
Comparaui de cognato suo Bulichena per decem sol. per finem. Comparaui de Sestaco
I. seruo nomine Cucurruz, per finem. Ego Stana abbatissa comparaui nomine Vescen(i)
per IL. sol, ut faciat seruicium per septem annos, cum compleuerit VII. annos, det II.
sol. Judex testis. Manzeri testis. Presbiter Sergj testis. Tezone testis. Petrozo testis.

Matica u arkivu kaludjericah sv, Marije u Zadru.

CCXVI. Oko god. 1190.

Stana opatica sv. Marije u Zadru bilježi koliko je prodala marve.

Ego Stana abbatissa sancte Marie, vendidi X. sol. pecodum fere. Octo ex iis

abet filie Panze, et unum in pinesi et unum pro boue. Filius Matelde XV. sol. pecodum, .
*

162

decem ex his dedi filie Roffi, duos Iude, et tercium in oleo, quartum in Nedrisce, quin-
tum dedimus pro tribus pellibus.

Iz arkiva kaludjericah sv. Marije u Zadru.

CCX VII. 1191. 18, ožujka. U Rimu.

Klemento III. papa, podieljuje Petru nadbiskupu splietskomu, nadbiskupski plašć $ nagnačuje
obsjeg njegove nadbiskupije.

Clemens episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri Petro spalatensi archi-
episcopo salutem et apostolicam benedictionem. In apostolice sedis specula disponente
domino constituti, fratres nostros episcopos, tam propinquos, quam longe positos, fraterna
charitate debemus diligere, et eorum postulationibus effeotum celerem indulgere. Eapropter
venerabilis in Christo frater archiepiscope, tuis precibus annuentes, spalatensem ecclesiam,
cui deo auctore preesse dignosceris, ad exemplar felicis recordationis Paschalis pape,
predecessoris nostri, sub beati Petri et noatra protectione suscipimus, et presentis scripti
priuilegio communimus, statuentes, ut quascumque possessiones, quecumque bona eadem
ecclesia in presentiarum iuste et canonice possidet, aut in futurum concessione pontificum,
largitione regum, vel principum, oblatione fidelium, vel aliis iustis modis deo propitio
poterit adipisci, firma tibi, tuisque successoribus et illibata permaneant. In quibus hee
propriis duximus exprimenda vocabulis: Villam sancti Georgii cum omnibus pertinen-
tiis suis Cosiza, Ostrogh, Labina, Srinine, et Gete cum omnibus appenditiis suis; totum
territorium de Cremene, montem Crassum, Asceses, Malerne, Delamoze, Classine, et
territorium de . . ecclesiam s. Marie in Salona cum molendinis, aquimoliis, et omnibus
pertinentiis suis; ecclesiam sancti Moysi in Salona, cum omnibus pertinentiis suis;
parochiam Cleune, parochias Citine, Clisse, cum tota iupania Polici, cum toto Massaro,
et parochiam Almissi usque ad Macarum, et usque ad flumen de Narente, et totam Ra-
stizam ; Segniensem, Corbauiensem, Nonensem, Scardonensem, Traguriensem, Tiniensem,
Macarensem, Naroniensem, Stagnensem, Farensem, Bosniensem, et Delmitensem episco-
patus. Paleum preterea fraternitati tue, plenitudinem videlicet pontificalis officii, aposto-
lice sedis liberalitate concedimus, quo te intra ecclesiam tuam ad missarum solempnia
subscriptis diebus noueris induendum: id est cene domini, resurectionis, ascensionis,
pentecostes, natiuitatis domini, epiphanie, in tribus festiuitatibus sancte Marie, omni-
umque apostolorum, natiuitatis s. Joannis babtiste, solemnitate s. Domnii, in consecra-
tionibus ecclesiarum, episcoporum, presbyterorum, et diaconorum ac subdiaconorum
spalatensis ecclesie, et consecrationis tue die. Cuius nimirum palei volumus te per
omnia genitum (sic) vendicare. Huius siquidem indumenti honor, bumilitas atque iustitia
est. Tota ergo mente fraternitas tua se exhibere persinet in prosperis humilem, in
aduersis, si quando adueniunt, cum iustitia rectam, amicam bonis,. peruersis contrariam,
et nullius unquam faciem contra veritatem recipiens, nullius unquam faciem pro veritate
loquentem premens, misericordie operibus iuxta veritatem substantie insistens, et tantum
insistere etiam supra veritatem cupiens; infirmis compatiens, beneualentibus congaudens,
aliena dampna propria deputans, de alienis gaudiia tamquam de propriis exultans; in

163

corrigendis vitiis pie seuiens, iu fouendis virtutibus auditorum animos demulcens,
infra iudicium sine ira tenens, in tranquillitate autem seueritatem iuxta mensu-
ram non deserens. Hec est frater carissime, palei accepti dignitos, quam si sollicite
seruaueris, quod foris accepisse ostenderis, intus habebis. Decreuimus ergo, ut nulli
omnino hominum liceat prefatam ecclesiam temere perturbare, aut eius possessiones
auferre, ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare; sed omnia in-
tegra conseruentur eorum, pro quorum substentatione et usibus omnimodis profutura,
salua sedis apostolice auctoritate. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisue
persona hanc nosítre constitutionis paginam . . . contra eam temere venire temptauerit,
. . nisi reatum suum digna satisfactione correxerit, potestatis honorisque sui careat
dignitate, reamque se diuino iuditio existere, de perpetrata jniquitate cognoscat; ac a
sacratissimo corpore et sanguine dei et domini redemptoris nostri Jesu Christi aliena
fiat, atque in extremo examine districte iudicio subiaceat. Cunctis autem eodem loco
sua iura (seruantibus) sit pax domini nostri Jesu Christi, quatenus et hic fructum bone
actionis percipiant et apud districtum iudicem premia eterne pacis inueniant. Amen.

Ego Pandulphus presbyter cardinalis basilice XII. apostolorum.
Ego Melior sanctorum Joannis et Pauli presb. cardinalis.

Ego Joannes tituli s. Clementis cardinalis, Tuscanus episcopus.
Ego Romanas tituli sancte Anastasie presb. cardinalis.

Ego Hugo presbyter cardinalis sancti Martini.

Ego Joannes ecclesie s. Stephani in Celio monte presb. cardinalis.
Ego Gratianus ss. Cosme et Damiani diaconus cardinalis.

Ego Girardinus s. Donati " )
Ego Sofredus s. Marie in via lata » "
Ego Joannes s. Theodori " »
Ego Bernardus s. Marie noue n "
Ego Gregorius s. Marci in Áquiro. , »
Ego Gregorius s. Georgii ad velum aureum diacon. card.
Ego Lotbarius ss. Sergii et Bacchi » n
Ego Nicolaus s. Marie in Cosmedin » ,

Datum Laterani per manum Moysi S. R. E: subdiaconi lateranensis III. idus
Martii. Indictione X(IX). Incarnationis dominice anno MCXCI. Pontificatus vero Cle-
mentis pape tertii, anno primo (tertio).

Dominicus Migdoleus canonicus et notarius curie archiepiscopalis spalatensis
cum: authentico processu manu Cesaris de Pace notarii et tunc cancellarii Tragurieneis
soripto et subscripto, ac sigillo s. Marci munito, presens exemplum ex illo processu
satis amplo extractum auscultauit, et corolauit et in fidem subscripsit, ac sigillo dicte
curie muniuit. Tragurii: die 20 mensis Junii 1612.

Stari prepis u mojoj sbirci. Farlati III. str. 228. ima dosta pogriešakah. Čini se da ova
listina pripada Celestinu III., ne pako Klementu IIL, te je valjda prosto pismo C. prepisatelj zlo
protamačio. Na oda imala bi se uvrstiti u godinu 1192. kamo i Ughelli Itslia sacra. VII. 328.
sličnu listinu uvrsti.

164

CCX VIII. 1191. U Labinu.

Zavod medjah.med Smokvicom 4 Labinom.

In Christi nomine amen. Nos spalatensis ecclesie canonici Catholdus Vica ! atque
Vulcassius, presens recordationis scriptum ad presentium notitiam et futurorum memo-
riam fieri voluimus. Tempore enim tertii * Petri spalatensis archiepiscopi cum Joanne
Strazibrada regali podiupo, multisque aliis podiupis, ad Labenam, faciendum zavod et

ad distinguendas terras sancti Domnii, fuimus. Predictus itaque Joannes Strazibrada,

regalis podiupo . . ostensione sua, maxima multitudine virorum eum sequente, tali modo
zavod tunc fecit, et predicte ville terras distinxit, ceterisque signis determinauit, asserens
eodem modo inde Albus Slauogost regio precepto, petitione predicti archiepiscopi, quod-
dam zauod secum fecisse. Cepit itaque sepedictus Joannes Strazibrada a summitate
maioris montis, qui est intra Smoquizam et Labenam, primitus, exinde descendit ad pla-
nitiem ad quandam quercum iuxta viam, in qua ex utraque parte est dessignata crux,
et inde in parte aquilonari pergens per plurima loca, D. litteram pro signo sculpere
fecit; et inde ad quendam lapidem, qui est iuxta viam, que itur in Suchidol, (et) peruenit,..
ubi nobis omnibus videntibus, propria manu, quoddam antiquissimum signum sub terra
discoperuit, quod signum selauonice Vranoua noga, latine vero dicitur: pes cornicis,
dicens sibi esse terminum sepe nominate ville. Inde autem versus est in orientali parte
versus Varh Suhidol, et sic circuiuit terminos sepe dicte ville, sculpens pro signo pre-
dictam litteram. Actum est autem hoc anno dominice incarnationis, millesimo centesimo
nonagesimo sexto (primo) indictione nona 3

Ego presbiter Sabacius * communis iuratus notarius, predictorum canonicorum
precepto hoc bre(ue) scripsi.

Iz rukopisa 17. vieka moje bivše knjižnice, broj 286.

CCXIX. 1192. 16. travnja. U Spljetu.
Petar nadbiskup splietski, naznačuje njeke podanke što se imaju davati kaptolu trogirskomu.

Quoniam inter lugas temporum et vicissitudines rerum, cum ipso cui adheret
humane imbecillitatis memoria: defluente, nichil homini firmum, nichil immobile per-
seuerat. Ego Petrus dei gracia spalatensis archiepiscopus, factum quod inter ipsa mei
archiepiscopatus initia discusai, ordine iudiciario et decidi, ab obliuionis interritu volo
defendere et ad posteritatis notitiam prorogare. Dilectissimus siquidem frater noster
Michael episcopus tragurinus, ab archidiacono eiusdem ecclesie, qui Gaudius nominatur,
sub nostre examinationis experientia lite pulsatus, quedam que idem archidiaconus no-
mine capituli sancti Laurentii, tamquam sindicus, ratione consuetudinis deposcebat, se

! Možebiti vicarius ? ? Ova rieč je valjda u rukopisu zlo propisana, jer Petar treći sto-
lovao je na splietskoj nadbiskupskoj stolici od g. 835. do 840. dočim je od god. 1187. do 1200.
nadbiskupom bio Petar VIII. ? U godinu 1196. pada indikcija XIV. bit će dakle godina po
svoj prilici zlo prepisana, * Bilježnik Sabacius spominje se jur sljedeće god. 1192. kao sub-
diaconus, novi dokaz da je ova listina pisana prije god. 1192.

— ám

165

negabat debere persoluere, et ad ea persoluendi se nulla ratione teneri negatione perti-
nacissima astruebat. Nos auditis hinc indé rationibus, certitudinem de facto plenissimam
colligentes, actionem archidiaconi et canonicorum, qui in eum ius agendi pari consensu
contulerant rationabilem esse nouimus et honestam. Ideoque finem negocio iuxta
libram rationis et iudicialem caleulum imponentes, dilectissimo fratri nostro sepedicto epi-
scopo iuris ratione dictante precepimus . . possit religionem iurisiurandi, quam in presentia
nostra ad fidem faciendam veritati archidiaconus subiit pretaxatus, in qualibet die sab-
bati post vesperas ita comuni capitulo potum debitum et consuetudinarium administret,
quod non semel eis cifum porrigi sit contentus, sed post trinam potationem ei nulla impo-
natur necessitas propinandi. Nichilominus etiam in eundem episcopum sententiam diffi-
nitiuam sicut in. anteriori casu dictauimus, quod in qualibet dominica die tribus ebdo-
madariis eiusdem ecclesie, presbitero videlicet, diachono et subdiachono prandium exhi-
beat conpetenter. Demum ut post decisionem nostram aliquis dubitationis scrupulus non
emergat, qui litem sopitam, immo potius sepultam valeat suscitare, omnisque improbitati
calumniantium obtrudatur ingressus; hoc duximus adnectendum, ut si per absentiam
episcopi vel ob cuiuscumque casus euentum solutio cessauerit predictorum, ita ut vel
potationis debite vel prandii obnoxietas exhibendi diminutionem in aliquo patiatur, in
episcopi presentia quod subtractum fuit plenissime restauretur. Preterea quod venera-
bilis frater noster G. de Sancto apostolo, sancte Marie in Porticu cardinalis, super duo-
bus perperis laudum, uno in pascha, alio in natalitiis persolvendo, super prandio in festo
beati Laurentii et super cena et mandato in sacratissima Jouis die comuni capitulo ex-
hibendis, in persona episcopi et successorum eius constituit, ratum habere volumus et
inconuulse stabilitatis robore decernimus esse subnixum. Ut autem huius decisionis
pagina plenum ab auctoritatis nostre presidio robur habeat et munimen, eam sigilli nostri
caractere, ut eius memoria extendatur in euum, meritó duximus roborandam, cui qui-
cunque ausu temerario presumpsérit obuiare, vel quod recte iudicatum est calumniosis
inquietationibus attemptare, celestes iracuudias et indignationem beatissimi Domnii, et
nostranr se nouerit incursurum. Testes autem qui huie nostro interfuerunt decreto, hii
sunt: Duimus primicerius ecclesie sancti Domnii. Mirreus subdiaconus . . . caldus. Michael
diachonus. Grupchius. Rada sacerdos. Vitta clericus, qui omnes in ecclesia gloriosissimi
martiris Domnii, gloriosum meruerunt canonicatus vocabulum obtinere. Datum Spaleti
anno ab incarnatione domini M. C XCIL Indictione X. XVI. kalendas maii. Aposto-
latus Celestini III anno secundo. Gregorio de Sancto Apostolo tunc fungente legationis
officio. In regno Hungarie serenissimo rege Bela eidem Hungarie nec non Croatie, Dal-
macie Rameque feliciter imperante, per manum magistri Fulconis et signatum et traditum.

Od zdola na žutoj i crvenoj svili visile su dvie pečati, sada obedvie izgubljene. Izvorna
povelja pisana na pergameni, nalazi se u knjižnici akademije jugosl.

CCXX. God. 1192.

Petar nadbiskup sadarski, dopituje njeku gemlju Abala, samostanu kaludjericah
sv. Benedikta u Spljetu.

In Christi nomine. Anno dominice incarnacionis millesimo centesimo nonagesimo

. II, indiccione vero X. Tempore Grubesse comitis et in bucaratu filii Caruchuli, hoc actum

166

est. Factum est, quod predicto tempore clericus Vita, sancti Cipriani plebanus, nepos
Mar ...codizi, contra me Chazzam, sancti Benedicti abbatissam insurgens, ut de terra que
est Aballo, quam olim Marcula Neslane monasterio obtulerat, coram archiepiseopo respon-
deremus, assidue instabat. Constituto itaque termino et die pro optinendo monasterii
iure, coram archiepiscopo Petro et uniuerso capitulo in curiali palacio astitimus. Igitur
nobis ante eum assistentibus, iam dictus clericus. Vita,.de predicta terra proposuit, asse-
rens ipsam sancti Cipriani esse. Nobis itaque ad inuicem disceptantibus, quam longo
temporum curiculo ipsa terra iure hereditario monasterium usus fuerat, michi abbatisse,
archiepiscopus simul cum capitulo sacramentum, quia predicta terra non sancti Cipriani
sed nostri monasterii est, iudicauit, et exinde diaconem (sic) Sabacium nobis pristaldum
tribuit, quod sacramentum his scientibus, presbitero Micha, diacono Helia, .Stresio, et
Vilce feci. Et ego Sabacius subdiaconus communis notarius huius rei pristaldus
scriptor et testis snm.

Ova listina pisana na pergameni, sašita je ujedno sa listinom god. 1144. br. LI čuva
se u samostanu kaludjericah sv. Marije u Zadru medju pismi samostana sv. Benedikta. Sravni
Farlati III. 225. koj ju priobći s pogrieškama.

COX XI. 1192.
Crkva sv. Marije u Toplicah plaća daću rimskoj stolici.

Census Romane sedis in Hungaria MCXCII. (Drugo izostavljeno). In episco-
patu Zagrabiensi: Ecclesia sancte Marie de Calidis aquis, unum romanatum.

Endlicher. Monumenta Arpadiana I. 247. E Cencii Camerarii libro censuum,

CCXXII. 1198. od 1. siecnja do 28.-ožujka.

Ivan sin Ratinov prodaje samostanu sv. Stjepana u Solinu njeko semljište, ležeće u Solina
iza crkve sv. Marije.

(Prevod talijanski iz latinskoga: izvora izgubljena).

Nel nome della sancta Trinit4 et indiuidua. unitá. L' anno dalla Incarnatione di
Christo 1193. nell' Indictione X. Regnante Bela Re d' Ungheria, procurando anco il
ducato di Dalmatia et Croatia Calano, et l' arcivescovo di Spalato essendo gouernato da
Pietro figliolo di Chetleno, Conte Grubisca et vicario Bogdano nepote di Prodano.
Perché se le cose di questo mondo non si reducono in scrittura, presto vanno in obli-
vione, et inducono in errore i cuori degli huomini. Peró a notitia dei posteri doverà
venire questo scritto, qualmente io Giovanni figliolo del quondam Ratina, ho venduto
all abbate Isach di san Stefano, et a Martino suo Preposto, et a tutta la congregatione
del medesimo monasterio, per prezzo con d' accordo di romanati otto, una calavagia
posta in Salona dopo la.chiesa di santa Maria d' Atago, da; esser da loro psrpetuamente
possessa, et disponoló . . a loro piacere. A la qual vendita: furono testimoni: Pietro dé

161

Celio, Vido figliolo di Murga, Dirsa Cudana, et Pietro Cigada, et Drago Quintaballo.
Et io Sabatio subdiacono nodaro giurato del Commune fui presente alla predetta veri-
dita, et pregato dalle parti ho scritto.

Documenti di S. Stefano di Spalato. MSC. U knjižnici sv. Marka u Mletcih MSS, Italiani
CL V. Cod. LL str. 38.

CCOX XIII. 1198. 25. lipnja.

[saija sin Andrašev, priznajući pred mnogimi svjedoci da je oteo njeke zemlje
što pripadaju crkvi sv. Martina u Šumetu, vraća iste zemlje samostanu lokrumskomu.

Iz rukopisa: Spaglio delle scritture di Lacroma;

CCXXIV. 1198. 7. rujna. U Rabu.

Petar Foskar, poslanik mletačkoga dužda Enrika Dandula, prima Rabljane pod gospodstvo
mletačko i osigurava zakletvom svoga dužda sva prava i običaje fabljanah.

In Christi nomine amen, anno ab incarnatione domini MCXCIII. indictione sep-
tima (XI) mensis septembris exeunte die septima. Tempore dbmini Henrici Danduli
ducis inclyti, atque Andree arbensis episcopi, et Petri! Ziani comitis. Ego quidém Petrus
Fuscarenus Venetíalis, veniens Arben ciuitütem ex iussu: dicti domini ducis ad acquiren-
dam fidelitatem a populo eius ciuitatis, testificor in deo et anima mea coram: vobi
omnibus in hoc episcopali palatio, et in ea veritate qua Christus est, et in ipsa fide qua
christianus vocor, verum testimonium dico, quod dominus Henricus dux Venetiarum
iuraüit supra sacra dei euangelia statum et consuetudinem omnibus et ciuitatibus, que sub
districtu sui ducatus videntur esse, eas in rectitudine et iustitia tenere. Unde ego dictus
Petras precipio M(iuto) arbensi notario hoc scriptum scribere et firmare, sub testimonio
horum testium:

Ego: Petris Fustaretus scripsi.

Ego M. filius comitis B(artolomei) de Veglia,. testis.

Ego. Ve. et An. Balbi testis.

= Ego Miuta arbensis presbiter ac notsrius iussu dicti Petri nobilis viri et testis
compleui et roboraui.

Lucius de Regno Dalm. et Croat, Lib. IJI. cap. XIL Farlati V. str. 288.

CCXXY. 1193.

Kalan biskup' pečuvski # upravitelj dalmatinski i hrvatski, dopituje Dominiku; biskupu gagre-
bačkomu, njeki posjed kod Kalnika (Kamenika).

Calanus dei gratia quinqueeclesiensis episcopus palleatus, et totius Dalmatie
atque Cbroatie gubernator, omnibus Christi fidelibus, sd: quo presentes littere peruene-

168

rint salutem in eo, qui est vera salus. Quamuis bonorum posteritas priorum suorum
bonorum exempla imitari, doctrinam quoque opere propensius studeat adimplere, tamen
quia quorundam modernorum ad bonum pigra, ad malum vero prona subtilitas, prede-
cessorum suorum iusta iudicia subuertere et bonos actus sinistra interpretatione molitur
extinguere; dilectioni vestre duximus intimandum, quod procurationis nostre tempore
inter duos ciuiles, scilicet Descislou et Drassa, et Dominicum venerabilem zagrabiensis
ecclesie episcopum, pro terra cuiusdam predii nomine Kemenic, orta est dissensio. Re-
quirentibus enim predictis ciuilibus: terram illam in presentia nostra, episcopo quoque,
non eorum, sed suam esse asserente; nos eausam ordine canonico decidentes, duobus
canonicis atque arcbidiaconis zagrabiensis ecclesie, scilicet Barano et Timporio, tribusque
curialibus comitibus, scilicet Tiwa de Wasca, Michaeli de Dumburou, Martino de Ke-
menie, super hoc, quod non ciuilium, sed episcopi terra esset, sacramentum indixi-
mus. Áccepto vero ab eis sacramento, predium illud, scilicet Kemenic , a duobus
viis coniunctis usque ad riuulum ubi habet metam terre, deinde. ultra montem
usque ad fluuium nomine Rogozice; deinde usque ad alium fluuium cui nomen
Bogoce. A Bogocca autem per montem qui Trabs appellatur, usque ad caput unius
vallis que dicitur Jasconovina, zagrabiensi episcopo, per manus duorum pristal-
dorum nostrorum, scilicet Ysani curialis comitis de Kris et Bonci assignauimus. - Ut
igitur huius iuste examinationis sententia perpetue stabilitatis robore fulciatur, litteras
super hoc testimoniales sigilli nostri munimine insigniuimus, volentes et precipientes, ne
quis huic canonice obseruationi ausu temerario presumat contraire. Si quis autem facere
acceptauerit, anime sue periculum et dignam dei ulcionum vindictam se nouerit incursurum.

S vana. Super praedio Kemenik, cuius metae in metalibus Eppiscopalium bono-
rum existunt. ' |

Na pergameni, dobro sačuvanoj. Nalazi se u arkivu nadbiskupa zagrebačkoga. Priv. I.
N. I. GI. Tkalčić. Monumenta I. str. 6.

COX X VI. 1893.

Kalan, biskup pečuvski i upravitelj hrvatski i dalmatinski, dopituje Dominiku, biskupu sagre-
bačkomu, desetinu u Krapini, Okiću # Podgorju, koju je prije birao vojvoda ciele Slavonije.

Calanus. dei gratia quinqueecelesiensis episcopus palleatus, et totius Dalmatie,
atque Chroatie gubernator, omnibus Christi fidelibus, ad quoscumque hec presens pa-
gina peruenerit, salutem in domino. Licet omnes catholice fidei professores, quod a pio
saluatore precipitur, hoc propensius exequi teneantur, viri tamen summates, quos diuina
gratia pre ceteris extulit in hoc mundo, non solum preceptis diuinis sua debent colla
subiicere, sed et ipsius consilia attentiori famulatu deuotius amplexari, ut et obedientia
ex mandatorum obseruatione proueniens salutem ipsis pariat sempiternam, et consilii salu-
taris deuota completio multiplicatam gloriam conferat et mercedem. Inde est, quod ego, non
ignarus noui et veteris testamenti, in quo tuba clara canitur, et aperte, quod omnis decima
sine omni mutilatione domino offeratur, et Cain per hominis passionem, ! quem pro sacra

! Tkalčić ima: prothomartiris passionem,

169

decimarum oblatione inimica fraternitas nequiter interemit, non aure surdastri preteriens,
de omnibus victualibus, que vulgo cazun nuncupantur, et de omnibus eorum pertinentiis,
tam in bobus, quam ouibus cum agnis, et gallinis, et porcibus, ! et aliis, si que ? sunt, que
ex diuersis locis, scilicet: Krapina, Okich, et Pogoria ad ducatus cellaria congregantur,
decimas dari venerabili Dominico zagrabiensi episcopo, et eius successoribus sine omni
eunctatione, et mutilatione, quemadmodum per totum episcopatum suum de aliis ducatus
reditibus decimas habet, precipio. Et ut hoe perpetua stabilitate reniteat, huius antique
constitutionis, sed nove concessionis paginam, sigilli mei munimine placuit insigniri, nec
ulli igitur liceat hanc iustam constitutionem infringere, aut ei ausu temerario contraire.
Si quis autem attemptare presumpserit, eternam dampnationem, velud (sic) sacrilegus
non enadet, et ecclesiastice seueritatis sententia percelletur. Actum est istud anno do-
minice incarnationis MCLXXXXIII. indict. XII. (XI) regnante piissimo rege Bela tercio.

Matica u arkivu kupt. zagr. acta antiqua. Fasc, V. br. 2. Tkalčić. Mon, I, str. b. Po
indjkciji mogla bi se ova listina: uvrstiti u g. 1194.

CCX XVII. 1193.
Bela III. kralj hrvatski i ugarski daruje knezu krčkomu Bartolu, županiju modrusku.

In nomine sanete trinitatis et indiuidue unitatis. Bela dei gracia Hungarie,
Dalmatie, Chroatie, Rameque rex in perpetuum. Quum fidelitas suscipit incremen-
tum, cum merces fidelitatis digna retributione compensatur, dignum ducimus illis regie
munificentie manum copiosius aperiri, quos longeue fidelitatis experientia, et exhibitio
deuotionis continua, gracie nostre reddit commendatos. Attendentes itaque occulo beni-
gniori sinceritatem ac deuotionem dilecti ac fidelis nostri comitis Bartholomei, totam
ferram pertinentem ad comitatum Modrus, cum pertinentiis et totis redditibus, ei et
heredibus suis iure hereditario contulimus, perpetuis temporibus possidendam, tali pac-
tionis interuentu, quod prenominatus comes in exercitu serenitatis nostre, infra limites
regni, cum decem loricis, in reconpensatione suscepti beneficii nobis asistat. Extra reg-
num vero cum quatuor loricis nobis seruiat, tali tamen tempore citatus veniat, in quo
exercitus chroaticus ex precepto regio uniuersaliter ad exercitum fucrit conuocatus. Sub
hac quoque conditionis forma includere decreuimus, quod ei iam dictus comes absque
prole ingrederetur viam carnis uniuerse, unus ex filiis fratrum ipsius, eodem conuentionis
modo obseruato, sub nostre serenitatis dominio terram tranquille possideat et quiete.
Preterea volumus et regia auctoritate decernimus, quod omnes homines de terra illa
nullius iudicio assistere teneantur, nisi proprii domini; tamen si banus in eadem terra pre-
sens fuerit, quamdiu presens fuerit, iudicandi habeat potestatem, sed alias eos determi-
nari non faciat, verumtamen dominus eorum si de. hominibus suis aduersariis eorum
iustitiam facere voluerit, et querela ante banum peruenerit, pro hominibus suis ante
banum in solo tali casu teneatur respondere. Si autem sepedictus comes cum tot
loriceis quot in conuentione suscepit se exhibiturum, ad exercitum nostrum non
venerit, et constiterit serenitati nostre, per pigriciam aut per incuriam et negli-
gentiam factum esse, ad proximum sequentem exercitum duplicatis loricis accedat;

! Tk. penibus ? Tk. qua.

170

vel quot ex loricis defuerint, in alio exercitu totidem recompenset. Ut igitur hec nostre
donationis pagina perpetue firmitatis robur optineat, et quod nulli liceat eidem
donationi quicquam subtrahere, aut imminuere, imaginis nostre in aurea: bulla impres-
sione fecimus communiri. Datum per manus magistri Katapani albensis prepositi, Hurgarie
cancellarii. Ánno ab incarnatione domini millesimo «centesimo nonagesimo tercio. Vene-
rabili Job strigoniensi archiepiscopo existente. Saulo colochensi archiepiscopo. Kalano
quinqueecclesiensi episcopo et eodem Dalmatie atque Chroatie gubernatore. Crispino se-
nadiensi episcopo. Dominico zagrabiensi episcopo. Mog palatino comite et eodem baachi-
ensi. Dominico curiali comite et eodem budrigiensi. Andrea comite de suprun. Both co-
mite de Bihor. Fulcone comite de Vaswar. Machario comite de Zaunuk.
Locus sigilli pendentis in zona rubra

Matica na pergameni u zemaljskom arkivu. Neo regestrata acta Fasc. 484. N. 1. Čuva
se pod staklom u zlatnom okviru.

CCX X VIH. 1193.
Ivan Ralinov prodaje njeku zemlju Stajec u Solinu, samostanu sv. Stjepana kod' Spljeta.

Nel nome della santa Trinità et individua unità, l' anno del verbo incarnato 1193.
nel!' inditione X (XI) Regnando Bela Re degli Ungari, Duca Calano presidente alla
Dalmatia et Croatia, et Pietro arcivescovo di Spalato, et Conte dell! istesso luogo" Gru-
besca et vicario Bogdano nepote di Prodano. Perche la serie di tutte le cose, s&' nom
si riduca in scrittura, presto si scorda, et induce i posteri in errore. Peró acció sappiano
i posteri et le sia palese per il presente scritto, come io Giovanni figliolo del quondam
Ratina, ho venduto all' Abbate di san Stefano, a: Martino suo Preposto, et a tutta la
congregatione del medemo monasterio per prezzo d' accordo di' Romanati otto unau' Cala-
vagia che à in Salona a Stagez, vicino il molino di Cut, da esser da' oro perpetuuntente'
posseduta,. et! dispostene a loro piacere. Álla qual vendita furono testimoni Pietro: figliole
di Celia, Vita Murgia, et Ugo Quintavalle. Et io Sabatio subdiacono di Spalato et no-
daro giurato della Corte fu: presente alla sopradetta: vendita et pregato ho scritto:

Documenti di san Stefano di Spalato. Rukopis mletačke knjišaice sv. Marka, MSS. ita-
liani Clagse V. Cod, LI. str. 16.

COX XIX. God. 1193. 8. listopada. U Zadru.
Rogerio sin knesa Dominika Maurocena, prodaje svoju kuću sadarsku' Mati! sinu: Zorobabela:

In nomine dei eterni et saluatoris nostri Jhesu Christi: Anno' ab incarnacione
eiusdem MC. nonagesimo tercio, mense octubris, die octaua intrante, indiccione undecim
Jadere, regnante domino nostro Bela dei gracia Hungarie, Dalmacie, Chroacie, Rameque;
serenissimo rege, Petro archielecto ecclesiam iadertinam regente, et in eadem ciuitate
presidente Damiano inclito comite. Quicquid venditur vel donatur necesse habet vinculo
scripti annodari, ut venditionis seu donationis conditio, noh tetiporis' longitddine aut si-

|
i

B»

131

lentii taciturnitate compressa obliuioni tradatur, sed perpetuo cordetemus teneatur. Ego
igitur comes Rogerius, Dominici Mauroceni comitis filius, fateor per hoc presens scriptum;

quoniam vendidi ac tradidi domum meam cum turre, que est ante ecclesiam sancte Marie

maioris, cum tota androna, suisque pertinentiis omnibus; et aliam domum quam olim
pater meus & quodam Martino prenomine Cassata emerat, collateralem domui Andree
Girrize, cam omnibus ingressibus et egressibus, omnibusque suis allodiis, absoluta et
spontanea voluntate, tibi nempe Matheo, filio Zorobabel, pro trecentis et quinquaginta
perperis aureis, a te plene susceptis in prefinitum. Ita, ut liceat tibi tuisque heredibus
ac proheredibus, presignatas domos cum turre libere habere, vendere, donare, commit-
tare, pignori locare, possidere et omnimode alienare. Verum si quis alius ius aliquod
in predictam venditionem intenderit, spondeo per me et meos heredes tibi tuisque here-
dibus ac successoribus, presignatas domos cum turre tutare atque defendere absque fraude
et malo ingenio. Hec quidem acta sunt in presentia et testimonio Lampredii comitis,
Gregorii Cose, Petrizi Vitaze, Cose Gregorii, Duymi comitis, Petronie filii Albini, ac
Theodori, Tollie filii. Et ego Joseph, sancti Petri novi plebanus, vicenotarius predicti
comitis Rogerii rogatu, ut audiui, scripsi, roboraui, proprioque signo signaui.

Matica na pergameni u zadar. gub. ark. Luochi suburb. Act mon. s. Nicolai de Jadra.

CCXXX. 1194. 4. lipnja. U Zadru.

Rasrod medju semijišti samostanah sv. Kuzme i Damjana kod Belgrada,
š sv. Dimitrije u Zadru.

De terris monasterii sanctorum Cosme et Damiani.

Anno dominice incarnationis millesimo CLXXXXIIII, mense iunii, die IIII.
astante, indictione XII. Jadre. Regnante domino nostro Bela, serenissimo Hungarie,
Dalmatie, Chroatie, Rameque rege, ecclesia iadertina proprio pastore carente, et Damiano
inclito comite eiusdem ciuitatis presidente. Cum nos nempe Johannes, jadertine ecclesie
archidiaconus, una cum Andrea archipresbitero, Marco et Matheo, maioris ecclesie ca-
nonicis et Marino sancte Marie maioris, Johanne sancti Petri veterie, Predicio sancti
Stephani, Joseph sancti Petri noui et Johanne sanoti Michaelis plebanis, et capitulo ia-
drensi, nec non prefato Damiano comite, Gregorio Cosce, Damiano Rubb Sacci et Georgio
Soppe iudicibus, Micha Petrici, Grisogono Bittizi, multisque aliis nobilibus clericis ac
laicis in choro sancte Anastasie ad contrauersias que inter te Dominicum sancti Da-
miani abbatem, et Liubam sancti Demetri abbatissam, pro terris vertebantur, resecandas
resideremus, post multas altercationes et iudicia iudicata, que sancti Dimitrii partem
plurimum impetebant. Guadras per stipem ut moris est ab utroque vestrum suscipientes,
presentibus Coscia, sancti Damiani, et Desa Bittizi sancti Dimitrii aduocatis, hoc pro
bono pacis et concordie de comuni consilio et voluntate statuimus, ut sancti Damiani
ecclesia, omnes terras illas, quas antiquitus possedit, a lacu videlicet, qui lacus abbatis
vel monialis dicitur, versus australem partem positum incipiente usque ad Blattam, et
ab inde tam supra curiam Rogoue, quam subtus eundo versus occidentem, usque ad

'viam veterem, que sclauice colnic, latine via carri dicitur, usque Blattam, ubi terminus

lapideus positus est, et desuper usque quo terre nepotum Lube tenduntur, eundo versus

n |

meridiem usque ad Strascizam, et ab inde recto tramite usque arborem paganam, in
austro eundo, secundum quod in antiquo priuilegio continetur, habeat et possideat in
perpetuum. Cetere autem terre, que ex boreali parte lacus Jassenize sunt, ita diatinguimus:
inprimis namque, a fonte primo versus boream, qui Rasochattiza dicitar, usque ad riuum
Jassenize, recta linea versus meridianam plagam, et a iam dicta Rasochatiza sursum
versum Tinum, quicquid in australi parte habetur, et ecclesia sanctorum Cosme et Da-
miani tenuit et tenet, teneat et adhuc, et quicquid a iam dicta aqua Rasochatiza terri-
toriii in occidente est, ecclesie sancti Dimitrii remaneat perpetuo possidendum. Si autem
et ecclesia sancti Dimitrii aliquid in austro sepedicte Rasochatize possidet, possideat et
adhue, et sic utraque pars semper in pace quiescat. Vinea etiam de Tino, in terris
sanctorum Cosme et Damiani plantata, quam ecclesia sancti Dimitrii non tenuit, appre-
cietur a bonis hominibus et precium appreciatum ecclesia sancti Damiani ecclesie sancti
Dimitrii tribuat, et memoratam vineam in se perpetuo possidendam recipiat, nec sit li-
citum deinceps sub pena nostre excommunicationis utrique parti hane nostre constitu:
tionis concordie cartam infringere, vel ei ausu temerario in aliquo contraire, sed firma,
illibataque perpetuis temporibus obseruare. Et ego Blasius sancte Anastasie diaconus et
iadertine curie comunis notarius, hanc constitutionis et concordie cartam iussu prefati
archidiaconi et capituli, hac eciam domini comitis et iudicum prescriptorum ut audiui,
compleui, roboraui et signo consueto signaui.

Polichorion. U- arkivu gub. zad.

COXXXI. 1194. 9. srpnja. Kod Knina.

Rasvod medju gemljišti crkvenjakah $ samostana sv. Kosme $ Damjana.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno' ab incarnatione domini nostri
Jhesu Christi millesimo centesimo nonagesimo quarto, mense iulii, die nono intrante,
indictione duodecima, apud Tinum. Regnante domino nostro Bela, serenissimo rege
Hungarie, Dalmatie, Chroatie atque Rame, et Almerico, filio eius, super Dalmatiam et
Chroatiam. Cum nos, nempe Petrus, spalatine sedis archiepiscopus, una cum Matheo,
nonensi episcopo, et Damiano iadertino comite, ac Grubescia spalatino comite, ceterisque
nobilibus, quorum nomina inferius scribentur, in ecclesia sancti Johannis de Teno, ad
controuersias, que inter Templarios et monasterium sanctorum Cosme et Damiani pro
terris et aquarum decursibus vertebantur resecandas, de mandato regio resideremus, post
multas altercationes et verba, que memorate ecclesie inter se habebantur, guadras ab
utraque parte per stipitem de voluntate utrisque partis suscipientes, pro bono pacis et
concordie talem inter utrasque ecclesias diuisionem auctoritate regia composuimus. Inci-
piente à via que inter villam Teni et villam sanctorum Cosme et Damiani est, et eundo
versus meridiem recto tramite usque ad Gomilam inferius, et ab inde usque ad Blatam,
quicquid in austro in terris et aquis est, quod ad monasterium sancti Damiani pertinuit,
domui templi remaneat perpetuo possidendum, preter aquam Chriplinam, quam commu-
nem esse decernimus utrisque ecclesiis, et quicquid a prefata via in partibus occidentis .
in terris et aquis ac pascuis etiam ultra vallem Teni habetur, et ad templarios spectauit,
prefato sancti Damiani monasterio sit amodo in perpetuum. Aqua vero Chierne cum

173

aquarum decursibus habere statuimus tali videlicet ordine, ut in ea molendina faciant
quotquot possunt, tamen quod molendino sanctorum Cosme et Damiani de Virbiza, quod
est ultra Blatam, non noceant in aliquo. Volumus etiam et sancimus, ut prefata sancti
Damiani ecclesia omnes terras illas, quas ultra Blatam antiquitus possedit, et etiam si
qua molendina sub suo molendino in austro fecerint, habeat et possideat semper, sine
omni Templariorum calumnia. Stabilimus etiam, ut si qua utrisque partis antiqua testa-
menta preter hanc nostre constitutionis cartam (contra) ire presumpserint, omnipotentis dei
sanctorumque apostolorum Petri et Pauli ac omnium sanctorufn ac nostram maledictionem
incurrat, fiatque anathema maranatha, et super hoc pena duarum librarum auri mulc-
tetur. Que omnia firma et rata esse volumus presente Gualterio magistro, fratre Azzo
preceptore et omnibus fratribus, et Dominico abbate, Priuonia monacho, Dminoscia mo-
nacho et cunctis fratribus. Coram hiis ydoneis testibus: Petro Sagarelle, et Tolmatio ac
Burello presbiteris spalatinis, Petronia Cucille, Petrizo Vitaze, Petrizo Michaelis, Georgio
Soppe, Bitte de Juda, Bitte Prestancii et Grisogono fratre eius, Petro Sloradi Templariorum
aduocato, Coseia Gregorii, sancti Damiani aduocato, iadertinis, et multis aliis. Dedomiro
iuppano, Vilcomiro iuppano, Berriscio iupano, Grubescia Gaudii iupano, Slilizo iupano,
et multis aliis. Fuerunt preterea testes ibidem hi venerabiles viri: Gregorius antiuarensis
archiepiscopus, et Vincentius sancti Grisogoni abbas, cum snis monachis et multis de.
plebe. Et ego Blasius sancte ÁAnastasie diaconus et iadrensis notarius qui interfui, hanc
constitutionis et concordie cartulam, iussu iam dicti archiepiscopi spalatensis et nonensis
episcopi et comitum prescriptorum ceterorumque testium rogatu, ut audiui, compleui, ro-
boraui et signo consueto signaui.

Polichorion. U arkivu gub. zada. Farlati Illyr. Sacr. T. III; p. 225.

COXX XII. God. 1195. 5. svibnja. U Lateranu.

Celestin I1I. papa, potvrdjuje samostanu sv, Krševana u Zadru sva njegova dobra i posjede.

Celestinus episcopus .seruus seruorum dei. Dilectis filiis Vincentio abbati mona-
sterii sancti Grisogoni de Jadera, suisque fratribus tam presentibus quam futuris regu-
larem vitam professis. I. N. P. P. M. Quotiens a nobis petitur quod religioni et hone-
stati conuenire dinoscitur, animo nos decet libenti concedere et petentium desideriis
congruum suffragium impertiri. Ea propter dilecti in domino filii, vestris iustis postula-
tionibus clementer annuimus et prefatum monasterium sancti Grisochoni, in qno diuino
mancipati estis obsequio, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus et presentis
scripti priuilegio communimus, statuentes: ut ordo monasticus, qui secundum deum et
beati Benedicti regulam in eodem monasterio institutus esse dinoscitur, perpetuis ibidem
temporibus inuiolabiliter obseruetur. Preterea quascumque possessiones, quecumque bona
idem monasterium in presentiarum iuste et canonice possidet, aut in futurum concesai-
one pontificum, largitione regum vel principum, oblatione fidelium, seu aliis iustis modis
prestante domino poterit adipisci, firma vobis vestrisque successoribus et illibata per-
maneant. In quibus hec propriis duximus exprimenda vocabulis: locum ipsum in quo
prefatum monasterium situm est cum omnibus: pertinentiis suis, ecclesiam sancti Martini,
Diculi cum pertinentiis suis, ecclesiam sancti Martini ante portam ciuitatis cum perti-
nentiif suis, ecclesiam sancti Jacobi cum pertinentiis suis, ecclesiam sancti Laurentii

114 .

Lucorani, oum pertinentiis suis, ecclesiam sanctorum Johannis et Viotoris Tilagi, cum
pertinentiis suis, et ecclesiam sancti Damiani Berbinei cum pertinentiis suis, terram Ce-
perlani, terram Secherrani, terram Berde et terram Su(ch)ouarre, ecclesiam sancti Ge-
orgii cum tota insula Mauni, et piscationes omnes pertinentes ad vos. Sane noualium
vestrorum que propriis manibus aut eumptibus colitis, siue de nutrimentis animalium
vestrorum, nullus a vobis decimas exigere vel extorquere presumat. Liceat quoque vobis
elericos vel laicos liberos et absolutos e seculo fugientes ad conuersionem recipere et

'eos absque contradictione aliqua retinere. Prohibemus insuper, ut nulli fratrum vestro-

rum post factam in eodem monasterio professionem, fas sit de eodem loco nisi arctioris
religionis optentu discedere, discedentem vero absque comunium litterarum cautione
nullus audeat retinere. Cum autem generale interdictum terre fuerit, liceat vobis clausis
ianuis, exclusis excomunicatis et interdictis, non pulsatis campanis, suppressa voce, diuina
officia celebrare. Crisma vero, oleum sanctum, consecrationes altarium seu basilicarum,
ordinationes monachorum seu clericorum vestrorum , qui ad sacros ordines fuerint
promouendi, a diecesano suscipietis episcopo, eiquidem catholicus fuerit et gratiam atque
comunionem apostolice sedis habuerit, et ea vobis gratis et sine prauitate aliqua voluerit
exhibere, alioquin liceat vobis quemcumque malueritis adire antistitem, gratiam et co-
munionem apostolice eedis habentem, qui nostra fretus auctoritate, vobis, quod postu-
latur, indulgeat. Sepulturam preterea ipsius loci liberam esse decernimus, ut eorum
deuotioni et extreme voluntati, qui se illic sepeliri deliberauerunt, nisi forte excomuni-
eati vel interdicti sint, nullus obsistat, salua tamen iustitia illarum ecolesiarum, a quibus
mortuorum corpora assumurtur. Obeunte vero te nunc eiusdem loci abbate, vel tuorum
quolibet successorum nullus ibi qualibet surreptionis astutia seu violentia proponatur,
nisi quem fratres comuni consensu, vel fratrum pars consilii sanioris, secundum dei ti-
morem et beati Benedicti regulam prouiderint eligendum. Decernimus ergo, ut nulli
omnino hominum liceat prefatum monasterium temere perturbare, aut eius possessiones
auferre, vel ablatas retinere, minuere, seu quibuslibet vexationibus fatigare, sed omnia
integra et illibata seruentur eorum, pro quorum gubernatione ac sustentatione concessa
sunt, usibus omnimodis profutura, salua sedis apostolice auctoritate. et diecesani
episcopi canonica iustitia. Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisue persona hanc
nostre constitutionis paginam sciens contra eam temere venire temptauerit, secundo
tercioue commonita; nisi reatum suum congrua satisfactione correxerit, potestatis, hono-
risque sui dignitate careat, reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate
cognoscat, et a Bacratissimo corpore ac sanguine dei et domini redemptoris nostri Jhesu
Christi aliena fiat, atque in extremo examine districte ultioni subiaceat, cunctis autem
eidem loco sua iura seruantibus, sit pax domini nostri Jhesu Christi, quatinus et hic
fructum bone actionis percipiant et apud districtum iudicem premia eterne pacis inue-
niant. Amen.
Ego Celestinus catholice ecclesie episcopus.

1 Ego Albinus, albanen. eps. m. p.

1 Ego Octauianus hostiens. et velletrens. eps m. p.

+ Ego Pandulfus, basil XII aplor. card. pbr. m. p.

1 Ego Jordanus sce. Puden. tt. Pastoris pbr. card. m. p.

1 Ego Johannes tt. sti. Clementis card. viterbien. et tuscien. eps. m. p.

1 Ego Hugo presb. card. scti. Martini tt. Equitii m. p.

175

+ Ego Johannes tt. scti. Stephani in Celio monte presb. card. m. p.

+ Ego Centius tt. scti. Laurentii in Lucina presb. card. m. p.

+ Ego Bernardus scti. Petri ad vincula presb. card. tt. Eudoxie m p.

T Ego Fidantius tt. sancti Marcelli presb. card. m. p.

T Ego Gratianus ss. Cosme et Dam. diac. card. m. p.

t Ego Gerardus s. Adriani diac. card. m. p.

T Ego Gregorius s. Marie in Porticu diac. card. m. p.

+ Ego Nicolaus s. Marie in Cosmydin, diac. card. m. p.

1 Ego Gregorius s. Angeli diac. card. m. p.

1 Ego Borbo s. Theodori diac. card. m. p.

Datum Laterani per manum Centii sancte Lucie in Orthea diaconi cardinalis,

domini pape camerarii, III. nonas Maii, indictione tercia decima, incarnationis dominice
anno MCXCVY, pontificatus vero domini Celestini pape tercii, anno quinto.

Izvor na koži, pečat pritišnjen. U ark. gub. u Zadru. Capsula I. Masso A. nr. 5.

CCX XXIII. 1195. 3. svibnja. U Dubrovniku.

— Izabrani sudci sude u njekoj razpri medju nadbiskupom dubrovačkim Bernardom i njegovimi

kanonici à svećenici.

Veritas negotii que vertitur inter matricis ecclesie canonicos ex una parte, et
capellarum, ecclesiarum clericos ex alia parte, hec est: Cum opportuna circa Benardum
ragusine ecclesie archiepiscopum pro electo bosnensis ecclesie, qui ad consecrandum
venerit, solicitudo ageratur, ac cum quibus consecrandus erat, deessent episcopi,
prefatus archiepiscopus omnes capellarum clericos in sui presenciam venire statuit, qui-
bus et dixit: Ortor ac moneo vos dilectissimi, quatinus circa ecclesie negocia ut boni filii
inuigiletis, et eam ut matrem benigne vestro solamine sustentetis, nunc cum virorum
bonorum indiget auxilio, in virtute obedientie precipio, ut ex more solito, sicut a senio-
ribus iam audiuimus, vobis et non canonicis matricis ecclesie pro episcopis ad conse-
crandum bosnensem electum est pergendum, a me vero nauiculam et expensas acci-
pientes, nunc itaque omni dilatione remota festinantes pergite, ecce nauicula, en prepa-
rate sunt vobis expense. Cui tale omnes dedere responsum: nobis solis pergendum non
est, quum quidquid huiusmodi obsequii fecimus, simul cum canonicis maioris ecclesie
egimus, super hoc nimium vestram paternitatem postulantes, quatinus nobis iniustum
facere nequaquam permittas. Audiens autem hoc.venerabilis archiepiscopus, euocans ad
se Lucarum comitem cum senioribus nobilibus, iussit clericos omnes tam matricis ecclesie
quam et capellarum ut in sui presencia et nobilium hominum de hoc inuicem starent ad
iudicium. Arbitris itaque statutis iudicibus capellarum, clerus per suum aduocatum Petri-
zolum, his causam suam muniuit allegationibus, inquit: Nimia quippe ammiracione ducor,
cum omnis clerus tam maioris ecclesie quam etiam et capellarum, una sorte cleri vocati
sumus, atque omnes in Christo fratres sumus, cur vos tanta elacione ducimini, ut ab hoc
obsequio, quod nunc instat maiori ecclesie simul nobiscum, vos sequestratim subtrahi
conamini, et nos tamquam alienos sub pedibus vestris conculcare nitimini, cum pastoris
ecclesie vox clamet: ne sitis quasi dominantes in clero. Ex antiquo quippe more hoc

116

fuit, ut quandocunque negotium tale seruent, non separatim set communiter tam vos
quam etiam nos simul peregimus. Nuper etiam accidit, quando cum sayteia Durachium
iuimus, nobiscum in ipsa omnes pariter nauigastis, postmodum vero cum Dulcinum cum
alia saytea iuimus, nobiscum remigastis, nam clericus Pascalis Dabranize diaconus,
Yessius Veresti, et diaconus Dabrascanus Gayslaui, et alii quam plures maioris ecclesie
clerici nobiscum interfuere; sic nunc in continenti facite, nam omnibus bonis ecclesie
vos utamini, pariter ergo eamus et maiori intencione vos hoc agere debetis, quia omni-
bus bonis ecclesie repleti estis. Preterea cum Raymundum romane ecclesie legatum Ca-
tarum portauimus, una nobiscum fuistis. E contra, Marinus archidiaconus uniuersorum
canonicorum maioris ecclesie voluntate per aduocatum suum Sauinum Bonde in presentia
curie constitutus respondit: Cum per uniuersum fere orbem, archiepiscopalis sedis mater
ecclesia hane sibi prerogatiuam vendicat dignitatem, ut in his quasi mater super omnes
reueretur capellas, quatinus huiusmodi capelle ei obsequii reuerentiam prebeant, et veluti
fille, tamquam sue genitrici honorem pariter deferant, non cum filia matri, set mater
filie precipere racio videtur, vobis ergo licet omne obsequiuu exterius explere, nobis
vero canonicis tamquam cardinales archiepiscopo! interius semper oportet asistere. Quod
autem proposuistis contra: quod in sayteia bis interius in huiusmodi obsequiis una vo-
biscum nauigauimus, verum non est, set si aliquando hoc fecimus, ex voluntate non ex
debito fecimus, ut nos tamquam domini et seniores et ut filii matris ecclesie vobis naui-
gantibus sedebamus, ad hoc itaque confirmandum, ut fides detur sermonibus nostris, ve-
ridicos testes assignamus: Vitalem Vulpis senem, et bone fame virum, nobilem Heliam
Marini filium, Velcatam de Smalla monachum, Trebessium presbiterum, nunc vero mo-
nachum. Nos itaque subscripti iudices ex utraque parte arbitrarii constituti, huius litis
implicite negocium perlustrantes, et utriusque partis allegationes intuentes, introductos
testes dilligenter statuimus percunctari, quod ante presenciam nostram ita probauere sicut
allegatum fuit ex parte canonicorum matricis ecclesie. Testes vero de iure iurando . .
in hoc patrie uicit consuetudo. Ergo pariter conuocato consilio et voluntate eiusdem . .
timus et sentenciamus: quia capellarum clerici nullos habent testes qui pro sua parte
testificentur, iuret unus presbiter ex maioris ecclesie canonicis super sacro sancta dei
euangelia, confirmans testimonium suorum testium predictorum, et ita canonici ab omni
seruitutis obsequio remaneant absoluti, quod cum euangeliorum liber presentatus fuisset
et ex voluntate omnium presbiter Andreas ser Bratanegi iurandum paratus fuisset, capel-
larum clerici eum iurare non permiserunt. Áctum est hoc anno dominice incarnationis
M. C. nonagesimo V. die invencionis sancte crucis, que (quarto) nonas maias collitur,
in palacio archiepiscopali residente domino Bernardo archiepiscopo in sua sede, et Lucaro
comite, iudice Vitale, Vulpis iudice, Michatio vicario iudice, Slabba Lucari iudice, Vitale.
Bodatio iudice, Vito Proculi iudice, ''heodoro Domane iudice, Vrsacio Milin iudice, Vito
Lampri iudice. Ego Vitalis de Bano matricis ecclesie presbiter in his omnibus interfui,
et sicut a predictis iudicibus audiui, eorum, maxime comitis Lucari iussu et rogatu, manu
propria roboraui, ne vel oppressis exactio debito fine careat vel longeui temporis obliuio,
que iusto iudicio ventilata sunt, temerario ausu confundat stili officio, descripsi.

1 Ego Bernardus ragusinus archiepiscopus manu mea subscribsi.
Matica pisana na velikoj, nješto oštećenoj i poderanoj pergameni, nalazi se u Dubrovniku
u c, kr. okr. ark. pod Fasc. I. br. 81.

! Imalo bi valjda stojati: pontifici.

174
CCXXXIV. 1195. 18. svibnja. U Lateranu.

Celestin III. papa, daje vlast Vinku, opatu sv. Krševana w Zadru, da može nositi mitru,
prsten i palicu sa sandali.

Celestinus episcopus seruus seruorum dei. Dilecto filio Vincentio abbati sancti
Grisochoni salutem et apostolicam benedictionem. Cum te deuotum et fidelem ecclesie
filium esse credamus, honori tuo libenter intendimus et personam tuam aliquo speciali
priuilegio duximus honorandum, ut eo feruentius in nostra et ecclesie romane deuotione
persistas, quo te cognoueris per nos honore ac dignitate ecelesiastica decoratum. Ea
propter dilecte in Christo fili, deuotionem tuam et prudentiam attendentes, usum mitre,
anuli, baculi et sandalium sicut predecessores tui hactenus habuisse noscuntur, de be-
nignitate sedis apostolice tibi duximus concedendum, ut ipsis ecclesiasticis insignibus
in sollemnibus processionibus et precipuis festiuitatibus ecclesie tue, de auctoritate sedis
apostolice, tam infra monasterium tuum quam ecclesias pertinentes ad ipsum, libere
potiaris. Nulli ergo omnino hominum liceat hanc paginam nostre concessionis infringere,
vel ei ausu temerario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignatio-
nem omnipotentis dei, et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se nouerit incursu-
rum. Datum Laterani XV kalendas iunii, pontificatus nostri anno quinto.

Izvornik na koži, pečat manjka. U ark. gub. zadars. Nr. 6. Masso A. Capsula I.

CCXXXY. 1195. U Spljetu.

Kasa opatica samostana sv, Benedikta u Spljetu, čini naredbe o potomcih i o baštini
sluškinje Dušice.

In Christi nomine. Anno dominice incarnationis millesimo centesimo nonagesimo
V. indictione XIII. ''empore comitis Grubesse, et in bucaratu Dobre nepotis Dane, hoc
actum est. Quomodo (qm.) ego Chazza soror .. .-et abbatissa presens recordationis
scriptum post . . . ri volui, quia post mortem D(u)sizze ancile nostre cum Viro eius
Vileico filioque eius parata sum, filiam vero eius cum domo in monasterio suscepi. Vil-
cico autem suscepit unum filium sibi cum vineis. Tercium vero filium de quo monaste-
rium medietatem habebat, spontanea voluntate tali tenore partem monasterii sibi con-
cessi, quod si forte vendere aut pignorare sibi contigerit, nulli eum vendere aut pigno-
rare posset nisi monasterio. Cuius particionis aduocatus monasterii Marinus nepos Mar-
garite et Johannes nepos Malantraue sunt testes, et ego Sabatius notarius comunis iuratus
hoc breue scripsi et testor.

Matica pisana na malenoj pergameni nalazi se u pismohrani kaludjericah sv. Marije u
Zadru, medju pismi samostana spljetskog sv. Rajnera.

178

CCX XXVI. 1195. U Zadru.

Odlomak listine koja svjedoči, da je Mirko sin kralja Bele III. za života svoga oica, dvakrat
kao kralj krunjen bio, kad je zajedno upravljao Dalmacijom i Hrvatskom.

Anno MCXCV. Indictione XIII. Jadre. Regnante domino nostro Bela Ungarie,
Dalmatie, Rame rege, et Enrico eius filio, bis coronato, Dalmatiam et Croatiam feliciter
gubernante, ecclesia iadertina proprio pastore vacante, et Damiano inclito comite
eiusdem ciuitatis principante etc.

Farlati Illyr. Sacr. T. V. 65. ex tabulario Jadertino.

COXXX VII. Oko god. 1195.
Oporuka Grgura nadbiskupa barskoga.

In Christi nomine Amen. Ego GG.(regorius) olim dei gratia licet indignus anti-
barensis archiepiscopus, ex precepto diuino agnoscens que dominus ait: estote parati,
quia nescitis extremam vite horam, decidens in egritudinem corporis, valida dei di-
spensatione, apud monasterium beatissimi Grisogoni facio testamentum, tum stabilitatis
rerum ad saluationem anime mee, siue obiero in ipsa infirmitate, vel etiam conualuero,
ante abbatem predicti cenobii dominum Vincentium et dominum decanum Simeonem
atque fratrem Jordanum et iupanum . . . P. . . . Vitaze. Et in primis capellam meam
et duas mitras, et virgam pastoralem, planetam et pluuialem, dalmaticam et comisum,
stolam, manipulum et cingulum cum cotta; de libris etiam Decretum, Missale, ordinem
episcopalem, atque matutinalem librum, firma donatione volo haberi a predicto cenobio
ad honorem dei et matris eius, secula in domino perpetua. |

Illyricum Sacrum. T. VII. stn 27.

COXXX VIII. 1196. 15. lipnja. U Lateranu.
Celestin III. papa, nagadja nadbiskupa spljetskog i njegovo svećenstvo u poslu desetine i dacah.

Celestinus episcopus seruus seruorum dei, venerabili fratri archiepiscopo et di-
lectis filiis canonicis spalatensibus salutem et apostolicam benedictionem. Cum inter te,
frater archiepiscope, et tue ciuitatis clericos super variis articulis questio verteretur, eam
nostro conspectui presentastis, ut sub nostro examine ventilata fine debito clauderetur ;
& quibus utique clericis tu, frater archiepiscope postulabas, ut quartam partem decima- .
tionis et oblationum de corpore ciuitatis tibi debitam exhiberent. Petebas etiam, ut eo
tempore, quo ad romanam curiam accederes consecrandus, seu romanum pontificem,
imperatorem, vel regem causa visitationis adires, tu, vel successores tui, idem clerici
tibi adiutorium impenderent oportunum. Ipsi tibi vero ad hec taliter respondebant: Quod

: 179

eum predecessessores tui quinque hebdomadarios, presbiterum scilicet, levitam, subdia-
conum, acolytham et sacristam per totam tenerentur hebdomadam procurare, et hoc eis
importabile videretur, ita conuenerunt cum canonicis, ut pro recompensatione procura-
tianum supradictarum haberent ipsi quartam decimationis et oblationum de corpore ciui-
tatis, sicut in scriptis bone memorie Gaudii, Gerardi et Petri, predecessorum tuorum,
continetur expressum. Petebant insuper duodecim prandia constitutis et certis festiuita-
tibus anni percipienda, potationes sabbathorum, et procurationes tribus hebdomadariis
singulis diebus dominicis exhibendas. Cum igitur nos multis et variis negotiis occupati,
ad hec intendere non possemus, venerabilem fratrem nostrum J. viterbiensem episcopum
sancti Clementis, et dilectum filium C. de sancto apostolo, sancte Marie in Porticu dia-
conos cardinales, vobis concessimus auditores; in quorum siquidem vos presentia con-
stituti, post multas disceptationes et allegationes hinc inde saniori usi consilio, taliter
conuenistis, quod quartam partem decimationis et oblationis ciuitatis vos clerici ipsi
archiepiscopo constituetis, et tu, frater archiepiscope, dabis clericis memoratis de ipsa
quarta parte decimationis et oblationum per tuum procuratorem annuatim viginti per-
peros pro recompensatione supradictarum procurationum, et quod residuum fuerit de
ipsa quarta, in usus tuos et commodum conuertatur. Preterea sex tantum prandia dabis
eisdem statutis festiuitatibus anni, scilicet: sancti Domnii, pentecostes, in translatione
beati Domnii, sancti Anastasii, sanctorum Cosme et Damiani et Vincentii, potationes sab-
- bathorum, et tribus hebdomadariis singulis dominicis diebus procurationes, ab omnibus
et aliis adiutoriis, que a totius ciuitatis clericis debito expetebas tam pro te, quam pro
successoribus tuis, predictos clericos perpetuo reddes immunes. Quam utique conuen-
tionem amicabilem de asssensu et voluntate utriusqne partis factam, nos ratam habentes
et firmam, non obstantibus scriptis supradictis, vel aliis in preiudicium ipsius archiepi-
scopi apparentibus, eam auctoritate apostolica confirmamus. Decernimus ergo, ut nulli
omnino hominum liceat hanc paginam nostre confirmationis infringere, vel ei ausu te-
merario contraire. Si quis autem hoc attemptare presumpserit, indignationem omnipotentis
dei et beatorum Petri et Pauli apostolorum eius se nouerit incursurum. Datum Laterani
XXII. kalendas iuhii, pontificatus nostri anno sexto.

Farlati. Illyricum Sacrum T. III p. 226.

CCXXXIX. 1196. 15. lipnja. U Lateranu.

Celestin 111. papa, nalaše biskupom skradinskomu $ kninskomu, da urede ragpre međju nad-
biskapom spljetskim i njegovimi kanonici.

Celestinus episcopus seruus seruorum dei, venerabilibus fratribus scardonensi et
tiniensi episcopis salutem et apostolicam benedictionem. Cum venerabilis frater noster
archiepiscopus vester et eius canonici in nostra essent presentia constituti, super decima
parte decimationum, que de toto archiepiscopatu extra ciuitatem proueniunt, ipsi cano-
nici aduersus eundem archiepiscopum ceperunt proponere questionem, et eam .ab ipso
eum instantia postulare. Verum quia non venerunt ad hoc sufficienter instructi, vestro
duximus examini committendam et fine debito terminandam. Ideoque fraternitati vestre

180

per apostolica soripta mandamus, quatenus partibus conuocatis, audiatis que hinc inde
duxerint proponenda, et causam inter eos iustitia vel concordia terminetis. Datum La-
terani XVII. kalendas iulii, pontificatus nostri anno sexto.

Farlati. Illyricum Sacrum, T. III. p. 221.

CCXL. 1196.

Emeriko kralj hrvatski i ugarski, dopituje osječki danak brodarine ili trgovine opatu
samostana Čikadora.

Laurentius litteratus de Kajmath pro abbate et conuentu. de Czikador, cum pro-
ouratoriis litteris eorundem, in ipsorum banorum exsurgens presentiam, respondit tali
modo: quod tributum de Eszek exigi consuetum per prefatos abbatem et conuentum,
iuste et legitime exigeretur; nam iidem abbas et conuentus super ipso tributo litteras
haberent, et ibidem in horum verborum declarationem litteras domini Henrici, olim regis
Hungarie, felicis recordationis, priuilegiales, sub grosso et rotundo suo sigillo, in quatuor
locis penes imaginem sigillo in eodem sculptam, pro signo confirmationis secreto sigillo
suo consignato, anno gratie millesimo centesimo nonagesimo sexto emanatas, confir-
mantes salubres donationes et collationes eidem ecclesie de Czikador per pios reges
Hungarie, Geysam scilicet auum, Stephanumque et Belam patrem, predecessores vide-
licet suos reges factas, eorundem banorum obtulisset conspectui ; in quibus scilicet ipsius
domini Henrici regis priuilegiali interserta talis clausula inuenta fuisset: statuimus etiam,
ut Hysmaelite vel Byssenii, vel cuiusecumque conditionis homines sint, in foro Ezek, et
in omnibus portubus eorum, qui ad eosdem fratres pertinent, tributum omni remota
occasione persoluant.

Fejér. Codex Dipl. R. Hung. T. II. str. 303. Iz osudne listine nadvornika Vladislava
Gorjanskog od godine 1404.

CCXLI. 1196.

Dabiša Radkov, daje u zamienu Dobrici ženi Prodana Čelemine, njeku svoju zemlju pod
Smokovićem.

(Prevod talijanski).

Nel nome di Christo. L' anno dell' Incarnatione del Signore 1190 (1196) nell?
inditione 14 nel tempo di Grubessa Conte et nel vicariato di Desa Zuricha. Jo Dabissa
figliolo del quondam Radco faccio fare il presente scritto. Perche alla presenza delli
infrascritti testimoni ho fatta I' infrascritta permuta con Dabricha moglie di Prodano Ce-
lemina, cioó secondo ]' usanza della patria gli ho assegnato mezzo vreteno di terra
gotto Smocovich, delle terre di Andrianico, et inoltre gli ho aggionto 26. Romanati d'
oro, et ho tolto la terra posta a Berda incontro la mia terra dalla parte d'oriente, la
qual terra à piantata, et la ho presa con tutta la terra del figliolo di Giovanni, con tal
patto et modo, ch' io habbi libera et assoluta potestà di possederla, venderla, donarla,
e farne come meglio a me piacerà. Per questo Cambio furono testimoni Marta Marula,

181

Rucio Drusa Petrinna, Giovanni prete, Bela et Margarita, et io Sabatio Subdiacono No-
daro giurato del commune ho scritto come sopra, cosi pregato dal predetta Dabricha.

Documenti di San. Stefano di Spalato. Bakople mletačke knjižnice sv. Marka MSS. Ita-
liani Classe V. Cod. LI. str. 108.

CCXLII. Oko god. 1196.

G. naddjakon i G. nadpop spljetski, pišu svojoj braći kanonikom spljeískim o svom putu u
Rim $ o svom nadbisknpu.

Venerabilibus fratribus et dominis A. primicerio, M. sacriste et ceteris, G. archi-
diaconus, G. archipresbiter cum omnibus fratribus omnem salutem. Nouerit vestra fra-
ternitas, quoniam licet importunitas temporis per multorum dierum spatium nos deti-
nuerit in insulis Jadere, tamen quintodecimo die transmeauimus, et omnes sani et illa-
cres Marchiam peruenimus, ubi honorifice percepti fuimus, et ibi certissime accepimus,
quod littere nostre peruenerunt (ad) archiepiscopum, et cum domino papa representate
fuerunt. Árchiepiscopus postquam venit, nondum fuit receptus in curia. Dominus papa
cum Romanis concors est, et nunc est Florentini, et in festo sancti Johannis dicitur quod
cum rege Sicilie debet insimul esse.

Matica u bečkom c. k. dvorskom arkivu, medju pismi spljetskimi Coll. XVI. 1./194.

CCXLIII. 1186—1196.
Asjen, car bugarski podieljuje Dubrovčanom slobodu trgovine.

T Aaa NJApPACTEO um GPUZLUG cH XGpR GCON AKZEPOENNICTRU, NOEGBETIM (E)ccESg-
Nu Fe(CTEMT) WAPRCTEZ MN, AA MAS XOAATE HG ECCH XGp* WQADLCTEA MN C KERAA KAKEZ
(AM)EG, NAN HGCA NAH CHA, MAH NERHZ KAKEZ ANEG NOCATI, H AG KOM AHEG ZEMAZ NIH XOp'
Aenaz, una Ae Brauna nau Gonuaynsa G6 BRAFOBAA AGHAXTL, HAM AG IpRNOEA H NO ECEMB
Zarepns ... (n)a(u) ge (ll)pacaag(a) HAH kApEUNECKEUE XOp'UU NpHAZTE, NAH KPENCTRH XOpR HAN
ceppuc(Ta)u uam za Apusz u KO Anuer Han E CKONACKZE XOpZ NAM upuet(ujckza nan z Áa-
KGACKXE XGA HEH E ZEMA APEANACKEE NAH E GCGNANT NAZTE, NO ECAXS AA CH KURGEAZ H B9O-
MERAARTR,CKROEGANG ECCE BCIKGZ NAKOCTH, ZA NC NMAZ(T)E NG ECRXR XGBAXE NAPRCTEA UH H
F(PAJAGEZKL M KAHCUEPAXT ZANpaTENNA, M(E) AA CM XGAATR M KSNSZTE H OPOJAKAKTE EGC DCYTAN
*(K)O M ECcES9NUNM AIOEGENNM FOCTG MADLCTEA UM. KTG AH HUME ČNAKOCTH Q TOM ANEG DAN NA
KANCUpR MAN MA $epectrs nas ra(z) (NJEG NPRZE ZAKONE O KUMEDEN, TG KA € ERCTL TON
€ UpOTNERUKE MAPRCTEG UH, M HMNAGCTH NC werz (m)uaTM, (m) &caMk(R) ... . UG GprHa
NATBTIR .. . UB T.

T Acaa(z).., G(azrap)e(uE) u l'oxuour T.

Matica na koži bijaše u rukuh Jeronima Gagića, priobčio Šafažik u Pamatkih list. ILL i
Miklošić u mon Serb. 1. 2.

182
CCXLIV. 1197. mj. veljače,

Miha Starčev, sa svojimi rodjaci daruje Vrbicu, samostanu ss. Kusme i Damjana.

Anno dominice incarnacionis millesimo C.LXXXXVII., mense februario mediante,
indictione prima (XV) Jadre. Regnante domino nostro Henrico rege magnifico, et Andrea
inclito fratre eius, duce Dalmacie ac Chroacie existente, ac Nicholao archielecto iadertine
sedi presulante, et Damiano egregio comite eidem ciuitati principante. Cum nos namque
Micha de Starec, una cum filia mea Dabra et Lucha presbiter, filius Cecre, cum fratri-
bus, ac Dobre gener Farine, ac Priuiza de Brebero cum filiis Geuriscio et Georgio, ac
aliia natis, nec non Curtisia et Laurencius, filius Tollmiri, cum multis aliis parentibus et
particibus nostris, quoddam territorium ex occidentali parte veteris molendini Virbizze,
quod simul habemus omnes nos, illud idem territorium ex boreali parte vie positum cum
omnibus pertinenciis suis, que ibi sunt, excepto Micha prenomine Curtisia, monasterio
sanctorum Cosme et Damiani, te Dominico abbate existente, ob animarum nostrarum
remedium optulimus et omnino donauimus habendum et perpetuo possidendum, ac quic-
quid vobis licuerit faciendum exinde. Curtisia vero pro parte sua commutauit vobiscum
abbate et fratribus et tulit pro eadem comutacione aliam terram ex curinali parte vie,
quam possidet, cum omnibus terminis et possessionibus suis usque in odiernum diem.
Acta sunt quidem hec et firmata coram his ydoneis testibus: Coscia Gregorii, Damiano
Seide subdiacono. Et ego Blasius, sancte Anastasie diaconus et iadertine curie ac ciui-
tatis notarius, a prefatis viris et testibus deprecatus hanc donacionis et oblacionis cartam
ut audiui scripsi, roboraui, et signo consueto signaui.

Polichorion. U gub. arkivu zadarskom. Po indikciji mogla bi ova listina padati u god. 1198.

COXLV. 1197. 24. travnja.

Sbor njekih biskupah dalmatinskih, izašilja Matiju biskupa krbavskog, da ismiri pruće se
medju sobom svećenstvo sibeničko 4 trogirsko.

In Christi nomine. Anno dominice incarnationis millesimo, centesimo, nonagesimo VII.
indictione vero XV. scilicet VIII. kalendas maias hoc actum est. Cum spalatensis archi-
episcopatus, episcopi scilicet M(ichael) scardonensis. M(ichael) traguriensis. Georgius)
tiniensis. M(atheus) corboensis, ad suam matricem pro tractando de pastorali electione
una conuenirent. Tragurienses itaque clerici eis et spalatensi capitulo se conferentes,
super clericos de Sibenico de oblationibus consecrationum ecclesiarum conquesti sunt,
dicentes eos nullam secum inde habere partem, sed omnes oblationes sue cum eorum
episcopo debere esse. Clerici vero de Sibenico dicebant: medietatem earum sibi pertinere,
et super hoc sacerdotes ac laicos, qui quando Desa traguriensis episcopus filius Ma-
karelli ecclesias consecrauit, ipsas oblationes tunc per medium diuidere viderunt, testes
introducebant. Tragurienses autem clerici similiter quosdam sacerdotes, qui cum idem
episcopus ecclesias consecrauit, omnes oblationes tragurinos clericos sibi integre susci-
pere viderunt, testes introducebant, adicientes et introducentes etiam suum episcopuni M.
nepotem iam dicti episcopi, qui cum suo auunculo in consecrationibus ecclesiarum exti-

183
terant, exinde testem, dicentes eum vidisse tragurinos clericos assueta antiqua con-
suetudine ipsas oblationes totas sibi cum suo episcopo suscipere, et non eos cum sibeni-
censibus clericis diuidere. Ipsis itaque (inter se ita) litigantibus et pleniter intellectis
eorum rationibus, quia episcopus omnibus testibus maior et utriusque partis dominus
erat, eius testificationem suscipiendam, et ab archidiacono tercia manu sua iuramento
firmandam, predicti episcopi simul cum capitulo iudicauerunt, et ut super hoc tragu-
riensem episcopum interogaret, corboensem episcopum pristaldum dederunt. Cum autem
corboensis traguriensem exinde interrogauit, 'CTraguriensis acceptis utriusque partis
manibus, talem inter eos composuit concordiam, ut de oblationibus omnium ecclesiarum
de Sibenico et de Campo marine et de Macro episcopus habeat terciam partem, tragu-
rienses clerici terciam partem, et sibenicenses. clerici terciam partem, eo tamen tenore
quod tragurienses clerici eas colligant et illorum voluntate super eas custodem et
diuisorem statuant.

Ego Matheus dei gracia corboensis episcopus huius cause pristaldus, ut firmius
hoc habeatur, meo sigillo muniri ac imprimi volui, et Ego Sabatius subdiaconus sancti
Domnii canonicus ac communis iuratus notarius precepto. episcoporum et totius capituli
hoc scripsi et testor.

Od zdola vise dvie pečati, jedna mala iz olova, s obadviuh stranah sa slikom jednoga svetca
i jednoga biskupa urešena, sa strane pismo, kako se čini kirilgko, koje se pročitati nemože.
Druga veća iz voska pripada krbavskoj biskupiji.

Povelja pisana je na pergameni, sačuvana je dobro, nalazila se u mojoj zbirci poveljah,
sada u kpjižnici jugosl. akademije.

CCXLVI. 1197. 1. ožujka. U Zadru.

Damjan knez zadarski, sa sudci i vlasteli sadarskimi, dosudjuju samostanu sv. Kuzme $ Dam-
jana semljista u Jasenicih i DraXanih, darovana mu po Kresimiru kralju hrvatskomu.

De terris de Jaseniza et Drazani.

In nomine sancte trinitatis et indiuidue unitatis. Anno ab incarnacione domini
nostri Jhesu Christi millesimo centesimo nonagesimo septimo, mense marcii, die primo
intrante, indiecione quinta decima, Jadre. Regnante domino nostro Hermerioo, inuictissimo
rege Hungarie, Dalmacie, Chroacie atque Rame, ecclesia vero iadertina proprio pastore
carente, et Damiano inclito comite eidem ciuitati principante. Cum nos namque Damia-
nus, dei gratia comes prescriptus Jadre, una cum Petro Damiani, Micha Petrizi et
Damiano de Rubbasacco iudicibus, multisque aliis nobilibus, condam in plateis sancti
Michaelis resideremus, Petriz, Michael ac Martinus Sluradi et Ziprianus Damiani, propter
uxorum suarum, quarum commissarii fuerant, insimul venientes, contra te abbatem Do-
minicum et contra monasterium sanctorum Cosme et Damiani super terras de Jasseniza
et terras Drazani, que inferius terminantur, huiusmodi querimoniam deponebant, dicentes :
omnes terras illas ad eorum socerum Bogdanum omnino pertinere et etiam quemdam
hominem nominati Bogdani testem inducebant, qui easdem terras possedisse et laborasse
testabatur, tu vero prescriptus abbas cum tuo conuentu et aduocato tuo Coscia Gregorii,
easdem terras ad vestrum monasterium ex donatione Cresimiri condam regis pertinere

184

respondebas, et super hec cartam hostendendo et quemdam Mogorouikium, satis vetulum,
Mergia nomine, testem producebas, qui etiam pre senectute nimia, proprio priuatus lu-
mine, memoratas terras de loco ad locum terminabat, dicendo, quod vere prescripte
terre cum omnibus terminis ac pertinenciis suis non ad alium, quam ad monasterium
sancti Johannis de Castello et ad monasterium sanctorum Cosme et Damiani, quod nunc
capud est, omnino pertinent. Auditis igitur hinc inde partibus et inspectis monasterii
litteris, ac utrisque testibus percontatis, de omnium nostrum communi voluntate per sen-
tenciam iudicauimus, ut unus monachorum vestrorum, litteras quas nobis hostenderas,
et testem, quem produxeras, sacramento firmaret, quod dum facere decreuisses, licet idem
Petriz et Martinus ac Ciprianus, primo plurimum irascerentur, ad ultimum tamen, nec
sacramentum tibi dare voluerunt, sed illud vobis facere penitus remiserunt, (h)ac igitur
racione tu prefatus abbas et tuum monasterium causam optinuisti et placitum in propa-
tulo deuicisti, et memorati iuri contrariam sentenciam reportauerunt. Prefatarum autem
terrarum termini sunt hii et ita distinguntur: inprimis ab alueo fluuioli siue torrentis
Jassenice, ubi est via carri, qui sclauice colnic dicitur, ubi est lapis inmersus in pro-
montorio riui, et ab inde usque ad alium lapidem pro signo positum versus meridiem,
ubi est congeries lapidum, et ab inde versus austrum usque ad aceruum lapidum et
rupium et ab inde versus meridianam partem usque ad radices ficulneas et usque ad
collem sursum ubi via carri habetur, et ab inde recto tramite in curina usque ad alium
campum in Draciani et usque ad montes maximos quicquid excoli potest, et ab inde
versus austrum usque ad terras sancti Dimitri, ubi lapides immersi sunt, et ab ipsis
signis tendendo versus aquilonem usque ad vallem et usque ad Blattam recto calle, ubi
certa et aperta signa lapidum posita sunt, et ab inde iterum versus occidentem recto
calle iuxta Blattam usque ad prefatum promontorium aluei, ubi lapis inmersus cernitur,
et usque sursum ad montes, quicquid infra est in terris et pascuis ac aquis et omnibus
que ibi sunt, ad iam dictum monasterium pertinet, sicut ex ostensione prenotati Mergeri
et plurium aliorum aecepimus, quas etiam et qui(dem) tanto pluries cireumcinximus ; et hoc
memoriale scriptum per nostri notarii manus fieri iussimus perpetuo permansurum. Et
ego Blasius, sancte Anastasie diaconus et iadertine curie ac ciuitatis notarius, iussu pre-
scripti comitis et iudicis ceterorumque nobilium hanc iudicii cartam, ut audiui, scripsi,
roboraui et signo consueto signaui ac bulla principali impressi.

Polichorion. U arkivu gubernija zadarskog.

COXLVII. 1197. 29. lipnja. U Dubrovniku.

Dubrovačka obćina vraća crkvu sv. Marije od Racata samostanu lokrumskomu.

In anno dominice Incarnationis millesimo centesimo nonagesimo septimo, mensis
Junii die sanctorum apostolorum Petri et Pauli. Quod Ragusio actum coram presentia
domini comitis Lucari et omnium Ragusinorum, in ecclesia sancte Marie . . . declaratum.
Dum abbas Stancius lacromonensis monasterii in ipsa matre missam celebrabat, et facto
silentio antequam euangelium pronuntiare . . . querenti ad comitem et omnem populum
de ecclesia sanote Marie de Razata, quomodo ... memorie comes Sauigua (Gundula) sump-
tibus suis fecerit . . . foret, et quod monasterium Lacromone scilicet, cum omnibus suis

185

pertinentiis fuerit habenda et qualiter frater Johannes domini pape capellanus apostolice
sedis legatus, videns instrumentum . . . Sauigne scriptum, fecerit excommunicationem
contra omnes qui sunt contradicentes, quod etiam scriptum est, — totius populi legentes
. . . et spontanea voluntate bono et firmo animo . . . de ipsa ecclesia pertinentia . . .
at Lucari, Martinus Grobe, Bogdanus Petri Rose cum filio suo, Johannes . . . Stephanus
Sauigne, Petrus Gruanus . . . Caldesci, Radde gener Volcate, Lucari, et quatuor . . .
Caldesci nepotes, et Nicolaus Bele donantis, ipsius nepos, pro his . . . veterum testan-
tes idem . . . venerandus abbas loquebatur . . . domini abbatis in manibus ecclesiam
sepedictam renuntiantes . . . monasterio sancti Benedicti de Lacromona habendam et
possidendam perpetualiter dederunt, ut ibi monasterium haberent . . . dominus comes
Sauigna sic . . . statuit et Gauxonus ragusine ecclesie archiepiscopus cum uniuerso oa-
pitulo eiusdem ecclesie canonicorum interfuit, et comes Lucarius cum omnibus nobilibus
et populo . . . quidem omnium eorum iudicibus. Et ego diaconus Marinus et comunis
uotarius quia interfui his, scripsi et compleui.

Stari prepis u monastiru fratarah dubrovačkih. gl Farlàti T. VI. str. 69.
U istom rukopisu pod imenom Chronica antichissima dio II. p. 210. stoji povelja ova:

1112 mense Julio indictione 5. Ego Boleslauo Judex. Ecclesiam. s. Martini que in
Sumeto esse videtur, olim ab hereticis fundatam atque possessam dei auxilio fretus cum
ex nostrorum antecessorum esset haereditas, necessarium duxi auferre ab eis et tradere
catholicis et orthodoxis viris — et vocatis ad me monachis s. Benedicti cenobii tradidi
illam eis cum omnibus pertinentiis. . . . Et ego A. Abbas Coenobii ss. Martyrum Sergi
et Bachi per iussionem D. Regis subscripsi. (Gl. listinu br. X XIL)

COXLVIII. 1197.

Emeriko kralj hrvatski i ugarski daruje knesu Stjepanu od porodice rimskih Ursinah, go8po-
štinu Vodice u Hrvatskoj.

In nomine sancte trinitatis et indiuidue unitatis. Henricus dei gratia Hungarie,
Dalmatie, Croatie, Rame, Seruieque rex in perpetuum. Quum testante scripture pagina,
labilis est memoria et rerum turbe non sufficit, insuper id, quod memorialiter tenetur,
citius dilabitur, nisi scripture testimonio roboretur; necesse est ut ad ea, que humanis
apta sunt usibus, indiciis fulciantur litteralibus. Proinde ad uniuersorum volumus perue-
nire notitiam, quod cum iilustris pater noster rex Bela, in ducatu Sclauonie, quemdam
nobilem de Teutonia, nomine Albertum de Michouo, habuerit commetaneum, cuius terra
a latere ducatus Sclauonie, iuxta Podgoriam et Goritiam esset sita; idem Albertus con-
finia ipsius patris nostri potenter inuadendo, quam plures homines neci tradere, captos
abducere, bona quoque recipere eorum, et possessiones regias omnino igne vastare con-
sueuerat. Dum eiusmodi grauissima et contumeliosissima acta, populique miserrima aflic-
tio ipsius patris nostri auribus inconuissent, nos videlicet filium suum, una cum duo-
decim regni sui potentioribus magnatibus, in manu potenti, ad deuastandum dominium
proteruiamque eiusdem Alberti comprimendam delegauerat. Interimque nondum nobis
ad prosequendum ipsum paternum mandatum iter dirigentibus, quidam patris nostri

186

fidelis, nobilis, magnanimus, nomine Stephanus Nicolai filius, quem ortum de genealogia
Ursinorum comitum ac senatorum urbis romane, de vico lateranensi a partibus transma-
rinis, reuera agnouimus fore, et propter quandam seditionem et tumultum inter ipsos
comites et senatores urbis romane suscitatas exiuisse, et ad magnificum virum dominum
Hermanum de Goritia, in partibus Karinthie existentem venisse, ac filiam suam ritu le-
gitimo matrimoniali in uxorem sibi duxisse. Hic comes Stephanus, attendens et consi-
derans tribulationes et contumelias atque oppressiones gentium antedicti ducatus Scla-
nonie graues, sperans quoque se posse ipsis opem consolationis ferre, atque eis in huius-
modi iugo et oppressione miserabili patrocinari valere, ipsi quoque patri nostro et nobis,
totique regno notabile, atque supreme acceptabile obsequium seruitutis impendere ; missis
itaque fidelibus ambassiatis suis, ab eodem patre nostro circa huiusmodi oneris assum-
tionem, seruitiique exsecutionem, licentie et admissionis facultatem impetrare. Qua sibi
exinde adhibita, idem comes Stephanus non post multorum decurdum dierum, una cum
non modica suorum phalangariorum (?) armatorum familiarium, terram annotati Alberti
potenter animoseque inuadens, et ipso similiter cum suis sibi occurente, inter partes
utrasque dure diutius certaminis conflictu seruato, ubi quatuor ipsius Stephani nobiles,
viri sibi in linea consanguineitatis proximi, et septem strenui milites sui per lineam
similiter proximitatis attinentes, occubuere, ipseque in suo corpore non pauca suscepit .
vulnera grauia, ad ultimum vero ipsi Alberto fortuna nouercante, ut cunctis iam bonis
tam suis, quam incolarum suorum destitutus, ac antefato Michoua, nec non dominio et
possessionibus penitus in fauillam redactis, per ipsum comitem Stephanum, in certamine
campestri prepotentis dei virtute omnibus fere elisis et deuictis, ad id et in tantum, ut
quosdam ex eisdem dira nece consumptos, alios autem captiuitati traditos, reliquos vero
aufugatos fore, experimento veritatis perhibente nouimus. His equidem sic feliciter ad
ipsius domiui et patris nostri decus, regnisque suis fructuosum profectum, et tranquilli
status quietem in effectum deductis, eundem nihilominus Albertum, alias indomabili corde
tumescentem, iamque permollitum et precipitem ad pedes ipsius domini et patris nostri
collapsurum, et ab eodem misericordiam et veniam de commissis imploraturum, atque
ad prestandum corporale iuramentum, ne amplius regnum patris nostri hostiliter insul-
taret, damna et impressiones inferri facere deberet, quin imo eidem et nobis fidelia
semper seruitia cum subiectione et obedientia debita, impendere teneretur, per suam
probitatis industriam et virtuose militie laudanda opera, licet inuitum compellere fecit.
Plura namque et multifaria gesta preclara sincere fidelitatis accensus zelo, seruitiorum
acceptabilia obsequia, que presentibus tediosum fuit propagare, tamen memorialiter in
nobis recondita vehuntur, per eundem sepedicto domino et patri nostro atque nobis
exhibuisse meminimus Respectu quorum idem pie memorie pater noster, insigni spe-
cialis dilectionis, quam in cordis sui arcano gestans in ipsum Stephanum comitem fin-
xerat, animadnertensque ipsum de originali et generosa urbis romane senatorum genea-
logia surrexisse, et tam virtutis innumeris gestis, claraque fidelitate et industria ac lau-
dabili strenuitate insignitum fore; de prelatorum et baronum communicati consilii prouida
deliberatione, ipsi comiti Stephano arma seu insignia sua regalia, vigore sui iura-
menti presentibus nobis de eisdem prelatis et baronibus, et quamdam terram Vodiza vo-
catam in partibus inferioribus Sclauonie in contiguitate districtus Zane et Dubica exi-
stentem, libero et iusto ordine ad nos et neminem alterum pertinentem, nec non et arma
seu insignia sua regalia dare et conficere policitus extitisset; medio denique nondum

187

huiusmodi donariorum per eundem dominum et patrem nostrum ad conclusionem per-
fectionis mancipatorum, supremo iudice imperante, idem dominus ac pater noster ad
mortem egrotans, agnoscensque finem suorum concludere debere dierum, aduertens, ne
propter ipsius sue sponsionis imperfectionem, anime subiret detrimentum, nobis sub pena
anatematis in suo firmo dedit precepto, ut huius voti sui operam adhiberemus finalem.
Cuius igitur mandata ex debito votiue cupiens obsequere, predicto comiti Stephano,
suisque heredibus, dictam terram Vodiza mediantibus aliis litteris nostris, aurea bulla
in pendenti autentico consignatis, arma efiam seu insignia ipsius domini et patris nostri
et nostra, scutum et desuper galeam, de summitate ipsius galee leonis anteriorem me-
dietatem, cum pedibus anterioribus, ungula aurea rapacia, ac coronam auream in capite
gestantem , banderium etiam, quemadmodum per singula ipsa arma, et banderium
superius tenore presentium appropriatiue pictura denotat lucide, et deliberatione sana
eorumdem prelatorum et baronum de maturo consilio, auctoritate et plena potestate
regia dedimus et conferimus, damusque et donamus. Ita ut ipsa arma et insignia nostra,
nec non banderium, ipse comes Stephanus et tota eius posteritas, semper et ubique ac
in omni exercitio militari gestare et deferri liberaliter ac eisdem uti et gaudere valeant,
atque possint in perpetuum. Presentes eidem comiti Stephano concessimus in appen-
sione dupplicis (sigilli) nostri roboratas. Datum per manus venerabilis domini Petri al-
bensis prepositi aule nostre cancellarii, anno ab incarnatione domini MCIIIC. regni
nostri primo.

Pray Annales R. Hung. P. I. str. 179. Katona Historia crit. R. H. 'TI« V. str. 142.
Codex ms. diplomaticus Verantianus u zbirci Jankovićevoj narodnoga muzeja ugarskoga. Fejér Cod.
Dipl. R. H. IL. str. 304. Prem da mi se vidi ova listina veoma sumnjiva, i to pogledom na sadr£aj
i pogledom na slog i način pisanja, kao i poradi izkrivljena imena kancelarova, koj u drugoj
listini istogodišnjoj dolazi pod imenom meštra Katapana, te bi se s toga uztvrditi dalo, da je ista
listina u kaenije doba izmišljena i napisana, to sam ju ipak ovamo uvrstio, budući da o njeziriom
sadržaju konačan kritićan sud jošte izreći nemogu.

CCXLIX. 119%. 15. prosinca. U Zadru. '

Pavao sin Petra od Ljube, prodaje samostanu sv. Kuzme i Damjana svoje gemljište
u Rogovčici.

Anno dominice. incarnacionis millesimo centesimo nonagesimo septimo, mense
decembri, die XV intrante, indiccione prima, (XV) Jadre. Regnante domino nostro Henrico,
rege ihuictissimo, ecclesia vero iadertina proprio pastore carente, et Damiano inclito co-
mite eidem ciuitati presidente. Quicquid venditur vel conceditur, necesse habet vinculo
(scripture) anodari, ac per hoc ego, sic dictus Paulus, filius Petri de Liube, fateor per hoc
presens scriptum, quod vendidi monasterio sanctorum Cosme et Damiani, te Dominico
existente abbate, totam terram meam, meorumque progenitorum, positam in loco, qui
Rogouskiza nuncupatur, cum omnibus terminis et posssessionibus seu pertinenciis suis,
secundum quod eam tibi et tuis fratribus circundando demonstraui de termino ad
terminum et de loco ad locum, pro centum modiis tritici et pro decem de fabis desuper
a te plene susceptis. Quare volo et presenti scripto stabilio, ut iam dictam terram, que
ita distinguitur a capite austri: In primis a colle, qui manet super easdem terras et est

188

petrosus prope viam, que venit a Belgrado, que colnie sclauice dieitur, in oblicum ver-
sus settemtrionem recto tramite sicut vadit vena saxi, qua eadem terra fere ex aquilo-
nali parte circumcingitur, usque ad terras sanctorum Cosme et Damiani, ubi vinee nunc
plantantur, deinde sursum recta linea versus Curinam usque ad terras que dicuntur fi-
liorum Medie monace, et ab australi capite prescriptarum terrarum usque ad collem
prescriptum, et iterum iuxta collem eundo versus austrum, quousque veniatur ad priorem
terminum prenotatum, quicquid inter habetur, vos prefatus abbas et fratres et iam dictum
coenobium habeatis et iure hereditario possideatis, vestrisque posteris in perpetuum di-
mittatis, et ex eadem terra et eius pertinenciis quicquid vobis placuerit faciatis in eter-
num, nemine resistente. Polliceor etiam eam ab omnibus expedire et vobis expeditam
et discalumpnatam semper dimittere coram his testibus: in presencia Damiani incliti
comitis, Grubesce et Laurencii de Joseph, testium, ac Cosce Gregorii et Damiani Scide
subdiaconi; et ego Blasius sancte Anastasie diaconus et iadrensis notarius, a prefato
Paulo rogatus, hanc vendicionis cartam, ut audiui, scripsi et roboraui et signo con-
sueto signaui.

Polichorion. U arkivu gub. zad.

CCL. 1198. 29. siecnja. U Lateranu.

Inocencio III. papa, nalaže Andriji vojvodi ciele Slavonije, da ide s krstonosci
u svetu gemlju.

Nobili viro A(ndree) duci, de prosecutione voti regis Ungarie patris sui defuncti.

Licet uniuersis liberum sit arbitrium in vouendo, nec necessitas ia votis locum
habeat, sed voluntas, usque adeo tamen solutio necessaria est per votum, ut sine pro-
prio salutis dispendio alicui resilire non liceat ab his, que sponte ac solenniter repro-
misit, Áccepimus siquidem, quod cum inclite recordationis B(ela) quondam rex Ungarie,
pater tuus, cum agerat in extremis, et de sua penitus conualescentia desperaret, votum, quod
vouerat domino, hierosolomitanam prouinciam in forti manu et brachio extento, corde
tamen humili et humiliato spiritu, visitare, sub interminatione paterne maledictionis com-
miserit tue fidel exequendum. Et tu intellecta pia voluntate parentis, assumpto crucis
signaculo, te id implecturum, sine dilatione qualibet promisisse. Verum eodem patre tuo
sublato de medio, quum hyerosolomitanum iter te accipere simulasses, assumte tamen
peregrinationis oblitus, quam contra inimicos crucis dirigere debueras, in fratrem tuum
et regnum Ungarie conuertisti aciem bellatorum, et multa contra serenitatem regiam,
malignorum usus consilio, commisisti. Nos autem quos diebus istis ad pontificatus offi
cium, licet immeritos, dominus euocauit, tam paci regni Ungarie, quam tue volentes sa-
luti consulere, nobilitatem tuam rogamus, monemus et exhortamur in domino, ac per
apostolica tibi scripta precipiendo mandamus, quatenus postpositis ceteris sollicitudinibus,
usque ad festum exaltationis sancte crucis proxime venturum, debitum accepte crucis
exsoluens, propositum iter arripias et humiliter prosequaris, ne, si onus tibi a patre
iniunctum, et a te sponte susceptum, occasione qualibet detrectaris, paterna te reddas
successione indignum, et hereditatis emolumento priueris, cuius recusaueris onera sup-
portare. Seiturus ex tuno, anathematis te vinculo subiacere, et iure, quod tibi, si dictus

& 189

M Y
rex sine prole decederet, in regno Ungarie competebat ordine geniture, priuandum, et
regnum ipsum ad minorem fratrem tuum apellatione postposita deuoluendum. Datum
Laterani IV. kalendas februarii. *

Fejér. C. D. r. H. II. 318.

CCLI. 1198. 6. veljače. U Lateranu.

Inocencio 1Il. papa malade kaptolu sadarskomu, da se igabrani po svjetovnjacih nadbiskup
časti svoje lišiti, te drugi izabrati ima.

Capitulo sancte Anastasio.

Ex illo singulari excellentie priuilegio, quod unigenitus dei filius Jesus Christus
principi Petro concessit, et sanctorum patrum postmodum instituta manarunt, ut maiores
cause ad sedem apostolicam perferrentur, quatenus, quod super eis deberet statui, cir-
cumspecta ipsius responsio declararet. Cum igitur in ecclesia vestra, que sub obedientia
sedis apostolice perseuerans, Grecorum hactenus et ritum seruauerit et linguam, per
laicalem potentiam, preter vestram auctoritatem et electionem vestram, non tam latinus,
quam barbarus sit intrusus, nos de fratrum nostrorum consilio intrusionem ipsam irritam
decernentes, ne diutius pastoris solatio vestra careat ecclesia, vobis humiliter postulan-
tibus, secundum statuta canonum et antiquam eiusdem ecclesie consuetudinem, liberam
concedimus licentiam eligendi, per apostolica scripta mandantes, qualiter talem vobis in
pastorem electione canonica preficiatis, qui non minus prodesse desideret et nouerit,

quam preesse. Datum Laterani VIII. idus februarii MCXCVIII.

Farlati Illyr. Sacr. T. V. p. 56.

CCLII. 1198. 22. oZujka.

Vikoj Klisanin, nećak Krukana, prodaje samostanu sv. Stjepana kod Spljeta njeko semljište Bada
u Kurilu.

(Talijanski prevod).

L' anno di Christo incarnato 1198 nel indictione prima. Al tempo di Grubesca
conte, et nel vicariato di Raddo Messagalina, cioe a di 22 del mese di Marzo. Gaudio
Abbate del monasterio di san Stefano et Martino Preposto, di comun consenso et con-
forme volonta di tutti li frati, detto Preposto ha fatto l' infrascritto cambio con Vilcoio
di Clissa nepote di Crucana. Perche secondo l]' costume della patria gli ha assegnato
mezzo ... di terra alla Bada, luogo detto a Kurillo, et in oltre li ha aggionto 18 Ro-
manati d' oro per total adempimento, et ha ricevuto da lui la metà della Calavagia, che
6 in Salona sotto "I molino di Costantino, et vicino al molino che si chiama Fracel,
cioó dalla parte d' aquilone dove si dice Cut. Con questa conditione peró, che renun-
tiando detto Vilcoi ad ogni ragione, et attione, che haveva sopra di quella, da il giue

p —7*—8

190

patronato al Monastero, acid habbi piena auttorità di farne quello, che le piacerà, et se
aleuno Schiavone in alcun tempo moverà lite contro quella, detto Vilcoy sii tenuto alla
difesa et manutentione. Ma se alcuno Spalatino s' oppenerà, o movera lite contro essa,
sia tenuto solo per due anni alla difesa, et non pil, ma dal Schiavone sia tenuto a
defenderla in perpetuo. A questa permuta et compra furono testimoni: Vipano Talmotio,
Steca Lapate, Doimo Prestanti, Manzio de Paulo, Doimo Pinosa, Petrona Pezai, Andrea
Gugeli, Fosco Gumai, Chivale figliolo di Ugrino.

Nel medesimo giorno, anno et alla presenza di medesimi testimoni, ha comprato
l' altra metà della medema Calavagia, che fu de Zobenigo de Calanna et Desa suo figliolo,
per prezzo cosi d' accordo di 17 Romanati. Al quale entró Pietro Raddo Cassera per
la manutentione. Et io Sabatio subdiacono Nodaro, giurato del Commune fui presente
et pregato ho scritto.

Documenti di s, Stefano di Spalato. MSS, U knjižnici sv. Marka u Mletcih. MSS. Italiani
Cl. V. Cod. LI. str. 34.

CCLIIL 1198. mj. ožujka. U Lateranu.

Inocencio III. papa, nalaže biskupu i kaptolu trogirskomu, da njekog popa P. odriesi od
reda kaludjerskoga, s toga, što se je u velikoj svojoj bolesti dao premamiti da stupi u red
kaludjerah.

Innocentius episcopus seruus seruuorum dei. Venerabili fratri . . . episcopo et
dilectis filiis capitulo traguriensibus salutem et apostolicam benedictionem. Sicut tenor
vestrarum litterarum nobis aperuit, cum P. lator presentium in sacerdotali esset officio
constitutus, et tanta rerum temporalium indigentia laboraret, quod nec sibi nec suis pro-
genitoribus seu fratribus in necessitatibus propriis posset aliquatenus prouidere, proprii
eorporis laboribus et maris periculis multis se non dubitauit exponere, ut de suo labore
et acquisitione honesta suam et suorum posset indigentiam releuare. Contigit autem post
hec, quod ipse longe a vestra ciuitate consistens, tam graui cepit egritudine laborare,
quod extra se positus desperaret de vita presenti, et dum in tali esset articulo constitu-
tus, a quodam simplici monacho indutus fuit habitu monachali, et ad monasterium de-
portatus. Deinde paucis diebus elapsis, cum iam esset in principio sue conualescentie,
deposuit: habitum et de licentia eiusdem loci abbatis monasterium dereliquit; et cupiens
progenitorum indigentiis subuenire, a vobis suppliciter postulauit, ut posset sicut prius
in sacerdotali officio ministrare, et vobiscum pariter conuersari. Quid autem super hiis
vobis fuerit faciendum, sacro apostolice sedis oraculo humiliter petitis edoceri. Nos igitur
vestre consultationi taliter duximus respondendum, quod licet ista duo inter se repug-
nantia videantur, ut scilicet quisquam sit extra se positus et de presenti vita desperet,
si tamen eo tempore, quo positus extra mentem asseritur, indutus fuit habitu monachali,
cum alienatus non sentiat, ac per hoc non valeat consentire, prefatum presbiterum de-
nuntietis ab obseruatione monastici ordinis absolutum, nisi postquam mentis sue factus
est compos, voluntate spontanea professionem fecerit monachalem. Datum Laterani
(... Martii pont. nostri anno primo.)

Theiner Mon. vet. Slav, Merid. I. p. 2.

191
CCLIV. God. 1198. 31. ožujka.

Andrija vojevoda Dalmacije, Hrvatske i Zahumske, potvrdjuje samostanu ss. Kuzme i Damjana,
sav onaj posjed, što mu ga darovaše hrvatski kraljevi Kresimir i Svenimir.

In nomine sancte et indiuidue trinitatis. Anno ab incarnacione domini nostri
Jhesu Christi millesimo centesimo nonagesimo octauo, mense marcii, die ultimo, indic.
cione prima, Jadre. Ego Andreas tercii Bele regis filius, dei gracia Jadere ac tocius
Dalmacie et Chroacie, Chulmeque dux. Cognoscens et firmiter tenens ducatus esse offi
cii ad honorem et exaltationem ecclesiarum totis intendere viribus, et ecclesiastica pro
iure suo seruare, augere, ab inuasoribus, potestate sibi data a deo, defendere. Monasterio
s. Johannis in finibus Dalmacie sito, in urbe, que quondam dum in suo statu existeret,
Alba vocabatur (ac) monasterio sanctorum Cosme et Damiani in insula posito, quod nunc
caput est, confirmamus et presentis priuilegii testimonio corroboramus, ut abbas et
ratre3 predi cti monasterii integre habeant omnes terras illas, quas olim Cressimir et
fSuenimir quondam Chroacie reges, et eorum principes, iam dicto monasterio iure per-
petuo tradiderunt, et patruus noster, rex Stephanus illustris memorie, eodem prenotato mo-
nasterio confir mauit, sicut in eorum priuilegiis continetur, secundum quantitatem termi-
norum terrarum illarum, videlicet terram in Rogoua et Virbiza cum aqua molendinaria, et
terras de Teno et Gorizza, ac ceteras terras, quas in diuersis locis per Chroaciam sepedictum
monasterium obtinet. Statuentes presenti edicto, si illud (aliquis) infringere attempta-
uerit et fratribus illis de predictis terris diminucionem vel molestiam aliquam facere vo-
luerit, diuine ire (iudicium) incurrat, et nostram se sentiat ledere maiestatem, ac regali
iudicio nostro subiaceat. Preterea ob peccatorum nostrorum remissionem, sicut idem rex
Stephanus fecit, concedimus ut quoscunque hospites, ad inhabitandas terras illas de qui-
buscunque locis adducere poterint, a nemine nisi ab abbafe et fratribus et eorum pre-
positis iudicentur, ad neminem cum sigillo vel homine determinati ire cogantur. Si autem
eis aliquis vim intulerit aliquam, predicte sentencie subiaceat. Factum est autem Jadere
istud in communi presencia principum nostrorum: Nicolay iadertini archielecti, Andree
bani, Macarii comitis, Damiani comitis iadertini, Josephi comitis, Grubessce spalatensis
comitis, Dedomiri sanensis comitis, Slauogosti corbauiensis comitis, ac Bemi? comitis,
Coram quibus et multis aliis cuncta ipsorum priuilegia nostra auctoritate firmauimus,
et nostro sigillo inprimi iussimus perpetuo valitura.

Datum per manus Petri prepositi aule ducis cancellarii. Anno dominice incar-
nacionis M. C. nonagesimo VIII. die ultimo marcii consignata, indiccione prima feliciter.

Izvor na koži u arkivu gub. u Zadru, Acta sv. Kuzmo i Damjana na Rogovi, Fasc. VII. br. 78.

CCLYV. 1198. 9. travnja. U Dubrovniku.

Viećnici dubrovački, dosudjuju samostanu lokrumskomu crkvu sv. Marije od Racata.

In nomine Jhesu Christi veri dei eterni, anno eiusdem incarnationis millesimo
centesimo nonagesimo octauo mensis apriliis, nono die astante. Quod in curia Ragu-
seorum residentibus consulibus subscriptis et populo terre hic veram habet descriptionem,
domnus abbas Stanzius lacromensis monasterii, filios Slabbe Luccari et Rosinum Sauine

192

per curiam vocatos, sic eos cepit alloqui, dicens: Ecce fratres hoc anno domnus
domni pape capellanus, apostolice sedis legatus, videus instrumenta aui nostr
Sauine digne memorie, quod ecclesiam sancte Marie de Razato sumptibus sui
ut monasterium foret, et nostro monasterio deueniret, per nostros assignatam c
neos, ipse scriptum excommunicationis fecit: si aliqua ecclesiastica vel seculari:
boc contrairet, anatematis (sic) subiaceret. Quod etiam scriptum ut in ecclesi
Marie die sanctorum Petri et Pauli missam ego celebrando peregi, feci astante
ragusino, comite Luccaro cum populo, omines nostri consanguinei de ecclesia pt
absque nos hoc verum esso testimonium dantes, ut scriptum iude habeo, nostro m
perpetualiter habenda et possidenda nostris manibus tradiderunt. Vos quí contr
vestras contradicitis et peccatum inde vobis acquiritis, et ne videatur vobis a m
fore iniustum, ante presenciam domini mei archiepiscopi, vel capituli nostri, siu
Dalmatia, antequam desideratis ecclesiasticam curiam, siue amte preseutiam dom
paratus sum vobis inde rationem facere sicut nobilibus viris et in Christo filii:
tribus dilectis, siue ante communes laicos nostre curie, vel qualibet ciuitate

norum, et cum sepe et sepius ab abbate colloquerentur, et ipsi nulla ratione
velle respondentibus; consules videntes tantam illorum duritiam et amentiam
et tertio corriggentes eos, inspecta quidem iustitia per iudicium abbatem ration
sterii per curiales homines in ecclesia sancte Marie cum omnibus suis pertinent
posita per monachos, etiam intromiserunt possidendam et habendam perpetual
sunt consules: Vitalis Vulpis, Dobàr Bodatre, Vali Vite, Vitus Lamprii, De
comitis Petri, Simon Stephani, Sauinus Bonde, Laurentius Vinze, Lampridius 1
Johannes Gondole. Quod ego diaconus Marinus et communis notarius, quia
"iussione consulum scripsi.

Iz vana.

S. Mariae de Razata. 1198. apprehensio corporalis possessionis per patre
tem Stantium et monachos Ecclesie sancte Marie de Razata, cum omnibus su
nentiis, per dominos consules comunis Ragusii. Fasciculus I. n. 4. Capsula 76.

Izvornik na pergameni pisan, čuva se u pismohrani monastira benediktinskog,
Monte Cassino u kraljevini napuljskoj.

CCLVI. 1198. 6. svibnja. U Zadru.

Andrija vojvodu hrvatski, iza slavne pobjede nad Zahumljani i Srbi, dopituje samo:
Krševana u Zadru, selo Suhovare, kojega mu bješe njeki oteli.

Anno dominice -incarnationis millesimo centesimo nonagesimo octauo, d
astante mense maio, indictione prima. Post felicem et gloriosissimum victoriose
tionis illustrissimi Andree, tercii regis Bele filii, triumphum, quem sibi omnipo
catus sui protector et auctor, de Dalmatia et Chroatia magnifice conferre est «
atque post habitam tam Chulibe quam Rasse laudabilem victoriam, cum ad ia
ciuitatem victor rediret, ducatus sui iura disponens, iusta confirmans et iniusta
lenter ablata restaurans, et secundum sue magnifice voluntatis altitudinem cunc!

193

neret et ordinaret, Vincentius abbas sancti Crisogoni de Jadera, ad ipsius mansuetudinis
excellentiam accedens, humiliter et constanter rogauit, ut solius dei intuitu et ipsius
sancti martiris meritis de predio ad locum, qui Suchouara dicitur, quod a quibusdam
pseudo christianis falso iuuasum fuerat, rationem et iusticiam impendere dignaretur.
Verum quia ipsum ad decernendam super populum suum iusticiam dominus constituit
cum in planicie secus castrum Ostrouize esset castrametatus, predicti abbatis verba be-
nigne audiens, ac priuilegium ipsius monasterii affectuose considerans, pariter et intelli-
gens, presentibus etiam Maldenario iadrensi, et Tolenio Caciclo ipsius predii inuasores,
cum ad Crupam deuenisset, Andree egregii bani et suorum procerum habito consilio,
memoratum predium cum omnibus suis pertinentiis sancto monasterio per finitiuam sen-
tenciam adiudicauit et confirmauit, michi quoque Paulo comiti, iudici Iadertinorum et
Selauorum, nec non et Pribinie, filio Gurize, firmiter precepit, ut pristaldico more aucto-
ritate ducali in prescripti predii possessione, quod Suchouarra dicitur, poneremus et
institueremus, quod volente domino deo felicissime est paratum. Omnibus siquidem his
tam prudenter quam legaliter consumatis, ad perhennem memoriam conseruandam, ego
iam dictus Paulus comes, vice mea, Miroslaum, filium Rufini, qui cum subscriptis ad
ipsius predii inuestitionem et cireumuolutionem, que in sclauonico sauod dicitur, presens
erat, super hane sententiam pristaldum locaui et ordinaui, in presentia domni Nicolai,
iaderiensis archielecti, Luce de Cecre et Grisogoni presbiterorum, Grubesche de Joseph,
Boricii Michalis, Hesernicii Pauli, Petri Lube, Miche de Bitizo, Vitaze Petrizi, Lube
Drascinnie, et Marci nepotis Zeze, Mathei Zorobabel, Tempestatis, Miche Beue, Nicolai
Cotopanie, Madii Martini, Bergulli, Georgii Bogdaui, Nicolai Camasii surdi, et Duymi de
Madio muti. Ego Matheus s. Anastasie subdiaconus et preceptor memorati Nicolaii archi-
electi, hoc memoriale ut audiui scripsi et testor.

Matica na koži, U zauar. guber. ark. Rottolo E. Capsula XIV. nr. 6. Lucić i Farlati
priobčiše samo početak listine.

X CCLVII. 1198. 11. svibnja.

Andrija vojvoda Dalmacije, Hrvatske i Humske, dozvoljuje Dominiku biskupu gagrebačkomu,
da biskupskim podanikom nitko drugi nesudi, nego biskup 4 njegovi sudci.

Andreas dei gracia Dalmacie, Croacie, Hulmeque dux, secundi ! Bele regis fi-
lius, venerabili in Christo patri Dominico, eadem gracia episcopo zagrabiensi (salutem)
in perpetuum. Justis petencium desideriis nos facile prebere decet assensum, et ea, que
a racionis tramite non exorbitant, effectu prosequente complere. Justis igitur postulacio-
nibus tuis grato concurrentes assensu, hanc populo tuo et ecclesie zagrabiensi conferimus
libertatem, et sigilli nostri munimine confirmamus et roboramus, tam Hungaris, quam
Latinis seu Sclauis, ut si quis aliquem de populo tuo et ecclesie predicte in causam
trahere voluerit, sub te vel sub iudicibus a te constitutis, eum debeat conuenire; nec
aliquis de iam dicto populo tuo et ecclesie sub alio iudice teneatur alicui respondere.
Quod si tu vel iudices iusticiam nolueritis exhibere, et aliquis iudices tuos propter hoc

! Pogriešno, miesto: tertii.

194

voluerit conuenire, tunc pro homine vel hominibus tuis sub bano nostro, vel sub nostra
clemencia iudex ille, qui iusticiam noluit facere, respondebit. Actum est hoc anno do-
minice incarnacionis MCLXXXXVIII. die lune V idus maii, indiccione prima, epacta
XI. concurrente IIT. Andrea bano existente, Fulcone comite budrugiensi. Crazone co-
mite guarastiensi. Datum per manus Belesini filii Cornelii comitis.

Stari prepis u arkivu nadbisk. zagr. Liber Priv. str. 6. Tkalčić, Spomenici I. 7,

CCLVIII. 1198. 5. svibnja.

Namjestnik dužde mletačkoga nagadja ragmirice medju knezom krčkim | Bartulom i stanovnič-
tvom otoka Krka.

In nomine domini dei et saluatoris nostri Jesu Christi. Anno domini millessimo
centesimo nonagesimo octauo, mensis madii, indiccione prima, die quinto. Testificamus
nos quidem Rogerius Mauroceno arbensis comes, et Thomas Longo habitator in confinio
sancte Marie Formose, quod quodam retro tempore, scilicet percurrente anno domini
millesimo centesimo nonagesimo septimo, mense iulio, indictione quintadecima, nos eramus
in insula Vegle ante presentiam Boni filii Dondi de coufinio sancte Marine legatus
domini nostri Henrici Danduli et comunis Veneciarum, quando ipse legatus vocauit ante
se Bartolomeum, veglensem comitein nuper defunctum, et Veglisanos, et ostendit eis litteras
scriptas Veglisanis per dominum ducem et consiliarios eius, in quibus inter alia con-
tinebatur, quod idem Bonus filius Dondi deberet facere eis racionem, et quicquid inde
faceret, predictus dominus dux et consiliarii eius ratum haberent. Ad hec predictus Bonus
filius Dondi dixit eis: quod paratus erat complere et facere totum, quod ei ab illustrissimo
domino duce et eius consiliariis iniunctum erat. Et dixit: si quis ex vobis aliquid habet
ad dicendum, dicat. Et illustris comes Bartholomeus surrexit et reclamauit se de supra-
scriptis Veglisanis dicens, quod ipsi non persoluerant ei collectam de illo presenti auno,
quam Rogerius Permarinus et Johannes Maurocenus capetanei exercitus Venecie illi dare
consueuerant. Et eciam proclamauit se de suprascriptis Veglisanis, de bannis et aliis foris
factis, et de hoc, quod ipsi fecerant contra statutum suprascriptorum capitaneorum et
contra consuetudinem illius terre. Et volebat suprascriptus comes Bartholomeus, super
dictis omnibus habere racionem. Et illustris Bonus filius Dondi dixit eisdem Veglisanis :
quid dicitis? respondete comiti; et ipsi pecierunt induciam. Et sepedictus comes Bartho-
lomeus dixit, quod iamdictus legatus non debebat eis dare induciam. Et illustris Bonus
filius Dondi dixit, quod sibi videbatur dare eis induciam; et dedit eis induciam ad eorum
voluntates. Et tunc precepit eisdem Veglisanis, ut ad constitutam diem, scilicet de inducia,
quam ipsi pecierant, fuissent ante eum, faciendum racionem iam dicto comiti Bartholomeo.
Qui ad predictum diem non venerunt. Et ex quo ipsi non venerunt, ut dictum est,
predictus comes Bartholomeus dixit predicto legato, ut adiudicaret eos sibi secundum
morem illius terre. Et illustris Bonus filius Dondi dixit, quod non videbatur illi tunc
iudicare eos, imo volebat iterum eos vocare. Iterum illustris legatus per suum nuncium
fecit vocare iam dictos Veglisanos, ut venirent ante se faciendum racionem illustrissimo
comiti; qui ad constitutam diem venire contempserunt. Et ex quo ad constitutam diem
non venerunt, vocati semel, vocati iterum, vocati tercio, predictus Bartholomeus comes
Jamentare se cepit de illustrissimo legato. Et sepe dictus legatus dixit illustrissimo co-

195

miti Bartholomeo: si habes aliquid ad dicendum, dic. Et ipse comes Bartholomeus omnia
per ordinem, que supra, dixerat. Et illustrissimus Bonus filius Dondi fecit venire ante se
ordinatos illius terre, et constrinxit eos per sacramentum, ut veritatem supra has pre-
nominatas questiones tractarent bona fide sine fraude, quod eis rectum videretur dicerent,
et veritatem inde dicerent et manifestarent. Qui per districtum sacramenti manifestaue-
runt, quod supra scripti Veglisani non persoluerunt illam collectam de illo anno, quam
illis comes Bartholomeus pecierat; et de bannis et aliis foris factis, de quibus illos comes
Bartholomeus c.lumpniabat, predicti Veglisani eidem comiti racionem non fecerant. His
et aliis visis et auditis, illustrissimus comes Bartholomeus dixit illustrissimo legato: non
cognoscitis veritatem ex toto; dicite quiequid vultis. Et illustrissimus Bonus filius Dondi.
habito consilio prudentum, per virtutem et potestatem, quam habebat ab illustrissimo do-
mino nostro duce et consiliariis eius, sicut ostenderat, ut supra continetur, condempnauit
seu adiudicauit Veglisanos sepedicto comiti Bartholomeo tam de illa collecta, quam de
bannis et aliis foris factis secundum consuetudinem illius terre. Condempnati seu adiu-
dicati fuerunt domnicellus Drasellus filius Menco de Drasi, Johannes . . . .. de Leo,
Constantinus de Casera, Leo de Drasi et filia eius Sclava, Strasia de Spador, mulier de
Strecha, Johannes de Zupana, Leo de Onemo, Christoforus cum filiis eius... et Menco,
Quirinus gener de Paulo Sudi, Symon de Marina, Ruba Sacco, mulier Ninca de Drasi,
Petrus de Sudi cum eius fratribus, filius de Paulo . . . Petrus de Duimo, filius Piscadri
et eius soror Maria, Constantinus de Slauga et frater eius Sdavo, Binna de Stoi, Andrea
de Mamma, Johannes de Alberto, Johannes de Andrea de Manno, Arifino Sauarisius,
Vulcinna et mater eius, Andrea Permanuo et frater eius Johannes, Mena de Stasia, Ma-
dius filius Boricii, Vulcinna filius Marco de Sparaueri, Barba de Matelda, sororius de
Anselnio, Nichola de Madio, Cerne Radosti, Mencagna de Barba et filia eius Dobra
Risso, Johannes de Chreni, Petrus Acius de Marino, Madius gener Lampredii, Radiz
Draginno, Bunna de Dabro, Denna soror de Brauo, Dobri de Simon, Bellus gener
Risini, Benedocco et mater eius Domza, Dabrosa de Dabro et filia eius Matrona, Drosia,
filia de Grossa, Natta de Auso, mulier de Sclava, Berco Stracogna, Girardus, Grubo
de Kerzo et filius eius, Boncius de Morta, filius de Matafarro, mater de Murisuno, Pletto,
Johannes de Jordano, Sergia de Schera, Utala et filia eius Vera, matrona de Troticio,
filiaster de Zappo, Andrea Dogircina, Sirus, mulier de Andrea de Guro, filii de Nata,
Bia Delza, filius de Zernouelio, filius Zerni, Johannes de Trellata, Piza de Dresle, Cos-
sula, Grampiza, mulier Tecuni, Necotana, filius Boricii de Greca, Crassio, Bona de Be-
lauso, filius de Grigoro de Manduca, Vacca, filius de Ninco Deleo, filius de Visugna,
Maria Deleo de Miragamba, Dessi Niga, Stasia de Sicclo, filius de Uga, Gruba de 'l'recto,
Johannes de Zanochi, mulier de Rastella, Mari, Visa, Pinataro, filia de Richelda, Murca,
Sarracenus, Habraham, Raddi de Drasi et filius eius, filia de DBurdasclo, Miraza, Bon-
fazo, Martinus de Criva, Corad, Andreas de Salaza, Belgi, Maria Assalaza, Johannes de
Viusa, Guffulinus, Vera de Vescla, filius de Pizina, Manacca, Grigurino, Marinus de
K:rzo, Andreas de Kerzo, Stasia de Umcento, Petrus de Ardis diacono, Franzucco,
Fusca de Auso, Stosi de Glitana Spento, Seruus de Foriporta, Viuso, Menco de Stosi,
Maiolo filius presbiteri Johannis, Vera de Sergi, Mazza de Dessa, Cindriuo, Crasna de
Petroua, Lisisleo filio de Marino de Preuocca, Mazo de Visa, mulier de Johanne de
Sechira, Viatro, Grassi de Bosazo, Piza de Zampa, Demuiada, Georgius de Siclo, Bo-
namirus de Srallo, Johannes de Sera, Massicca, Nichola de Pulzo, filius de Dabraza

196

mulier de Batoca, filia de Lasana, Georgius de Saraceno, Maluasius, Petranna de Scu-
tauino, Stossi de Arui, Galdius de Depez, Maza, filia de Brataco, Madius de Cabernazo
Dulci, mulier Demica de Suari, Nichola de Snega, Menco de Zanni, Skelfo, mulier de
Za ...., Johannes de Segna, mulier de Marnechi, Priba mulier de Radouano, Maricca
de presbitero Russo, filia de Rinaldi et mater eius, Gener de Masicca, Leo de Mira-
camba, filia de Nemagna de Gambostorto, filius de Mazucco, filia de Johanne de Gerudv,
mulier de Tecca Delanno, Menco de Longo .. . . Azula, filius Johannis de Stoi, Jo-
hannes de Kesna, Marinolo, Drago de Cressa, Andreas de Zauino, Dux et filius eius,
filia de Kenna, Barba, de Cucuuaia, Licca, Maria filia Ciazulini, Sia de Nincagna, Bonito
de Bala, Fusclo de Zeuna, Petrazo de Comor, Calcina de Cacallo, Ciprianus, Sorcinus,
Bratizolo et Soeeracius, Menco de Habraham, Johannes de Scearanato, Gunbertinus,
Cosmas de Kylliessa, Maria de Decca, Bia de Kilessa, filia de Zucca, filius de Paulo
de Marine, Sarocca, Petrauula de Cauallinno, Verella de Tacnos, Sistina et soror eius,
mulier de Barba Girgi, filia de Penzo, Guanara, Grossa, filia de Negula, Andrea de
Orua et pater eius, filius de Marzuro, mulier de Gibulo, filia de Genua, de Frangipano
Creve, filius de Vicha, Tunella de Zampa, Leo Vardellus, Radda, Sergia de Vitrano,
Tolli de Budino, Bia de Marguro, Urania, Zanello de ..... Dawmigna fornarius, Vera
de Opor, Johannes de Berta, mulier de Chicli, mulier de Andrea de Pitrigna, mulier de
Mini, Menca de Dari, Fuscla de Corbo, Habraham filius . . . de Scar . . . . Biazola
filia de Pidruto, Buna de Nerad, Bolca de Stisanel, Stephanus de Manduca Vacca, filius
de Ponca, Daga Budala, Jacobus pelizaro, Petrus de Zarara, filia de Pizula, Gretta de
Vinca, filius Rodulfi, Bona de Guidon, Nabrus, Simon de Gereiua, Radda, Mia de Con:
strato, Georgius de Burgulina, mulier de Filusani, Bia de Sergia, Petrus de Pauno,
Quirina, Moricca de Johanne de Barba, Bauchyna mulier de Johanne de Barba, Nanni,
mulier de filio Auclini, filia de Perfold, filius de Signe, Sia de Durata, Dumnanna de
Criuello, Bonicius de Zopi, Menco filius Johannis Trotici, Leogna de Drasi, domnicellus
Christoforus, Petrus de Pauno, Grubo de Kerzo. Hoc per testimonium dicimus domini
illustrissimi Rogerii Mauroceni arbensis comitis, qui (propter) festinacionem itineris scribere
non potuit, pro se scribere et hoc rogauit. Sigillum suprascripti Thome Longo, qui hoc
rogauit. . Sigillum illustrissimi Boni filii Dondi legati illustrissimi domini ducis, qui pro se
scribere rogauit. T Ege Jacobus Basilio testis subscripsi. T Ego Frebeza da Molino testis
subscripsi. Andreas presbiter plebanus sancti Johannis euangeliste et notarius compleui
et roboraui.

Izvornik na pergameni, u mlet, arkivu dei Frari br. 1335, gl. Ljubić, Listine I. 16.

CCLIX. 1198. 16. svibnja. U Lateranu.

Inocencio lIl. papa, zabranjuje Andriji vojvodi hrvatskomu, podići vojsku na svoga bruta 4
kralja, pod kaznom crkvenog izobćenja.

Nobili viro A(ndree) duci. Ea semper ecclesie romane regnum Hungarie devotio
counivit, illa semper dilectionis sinceritas ecclesiam eidem regno coniunxit, ut apostolica
sedes regno ipsi, tam in spiritualibus quam temporalibus paterne sollicitudinis affectum
curauerit impertiri, et regnum ipsum a fide ac unitate sedis apostolice nulla recesserit
tempestate. Inter ceteros autem, qui eidem regno diuersis temporibus prefuerunt, illustris

1917

recordationis B(ela) quondam pater tuus, ecclesie romane deuotior extitit, et se ac re-
gnum suum, in illiua necessitatis articulo exponere nullatenus formidauit, quo tumescen-
tibus schismaticorum cordibus, nostri piscatoris nauicula tumultuosis fluctibus iactabatur.
Unde nos et predecessores nostros tanto amplius ad idem regnum seruandum in statu
felicitatis antique affectus hominis interioris induxit, quanto feruorem fidei et sinceritatis
constantiam eiusdem patris tui in maiori necessitate probauimus, nec maculam inuenimus
in eo aliquam, neque rugam. Hoc igitur attendentes, ad honorem charissimi in Christo
filii nostri H(emerici) Hungarie regis illustris, ac tuum, et reformandam inter vos plene
pacis concordiam, et conseruandam inuiolabiliter reformatam, tanto amplius adspiramus,
quanto utrumque vestrum dicti patris tui obtentu, sincerius diligimus, et regem ipsum
ratione pri:s,ogeniture ac regni sui, tui iuris dispendio intendimus precipue honorare. Ut
igitur maneat inter vos fraterna dilectio, immo, ut de die in diem potius augeatur, ut
tu eidem regi, tamquam precellenti, debitam exhibeas reuerentiam, et honorem, ut ipse
tibi tamquam duci a deo misso, deferat, et faciat ab aliis sicut fratri deferri ; nobilitatem
tuam rogamus, monemus et exhortamur in domino, ac per apostolica scripta tibi man-
damus, quatenus taliter de cetero in fidelitate ipsius ac deuotione persistas, ut feruentis
ac fidelis seruitii nouitas aboleat offense preterite vetustatem, et sic vos ad inuicem
mutuus uniat caritatis affectus, sicut sanguis paternus, et uterus maternus uniuit. Ad
hec tibi districtius inhibemus, ne in regem aut regnum arma mouere presumas, vel se-
ditionem aliquam suscitare, ne forsan amici te deseraut, si fratrem habueris inimicum,
et de fide tua desperare cogantur, si fraterne ac naturalis pacis federa te senserint vio-
lare; sciturus, nos venerabilibus fratribus nostris N. strigoniensi, N. colocensi archiepi-
8Copis, et eorum suffraganeis, per apostolica scripta districte precipiendo mandasse, ut
8i contra memoratum regem arma mouere, vel seditionem excitare presumpseris, te ac
tuos, sublato appellationis obstaculo, excommunicationis sententia feriant, et totam terram
tuam, et eorum subiiciant interdicto. Datum Laterani XVII. kalendas iunii.

Katona. Hist. cr. R. Hung. T. IV. 481.

CCLX. 1198. 22. prosinca. U Lateranu.

Inocencio III papa, dozvoljuje nadbiskupu koločkomu, da u samostan Keu (Banski monastir)
uvede kanonike reda sv. Augustina, pošto je crne kaludjere sv. Abre, iz doline ebromske, po-
radi njihova razugdana života protjerao.

Innocentius episcopus etc. Venerabili fratri . . . colocensi archiepiscopo, salutem
etc. Quum nobis licet immeritis in apostolice sedis specula consistentibus sit uniuersarum
ecclesiarum sollicitudo commissa, de statu illarum sollicitudinem nos conuenit gerere
diligentem, et prouidere attente, ut per fratres et coepiscopos nostros, cum non pos-
simus ubique nostram presentiam corporaliter exhibere, possint in melius reformari. Ex
parte tua nostris est auribus intimatum, quod cum bone memorie Ándreas antecessor tuus
monasterium sancti Stephani prothomartyris, situm in loco qui dicitur Keu, concessisset
fratribus sancti Abre de valle Ebron, monachis nigri ordinis, propter dissolutionem suam
inde remotis, et iidem fratres sancti Abre bona eius dilapidando et ducendo vitam ni-
mium dissolutam, ipsum deduxissent ad nimiam paupertatem, bone memorie C. papa
predecessor noster, et nos etiam tibi dedimus in mandatis, ut restitutioni eiusdem mo-

198

nasterii prouideres, tuo committentes arbitrio, utrum predicti fratres sancti Abre tole-
randi, an monachi nigri essent in ipso monasterio reducendi. Tu vero, sicut accepimus,
fratres sancti Abre propter dissolutionem suam inde penitus abiecisti, et nos per peti-
tionem tuam duxisti super prouisione ipsius monasterii requirendos. Ideoque fraternitati
tue per presentia scripta mandamus, quatenus si per monachos ecclesiam illam videris
reformari non posse, in ipsa ecclesia canonicos instituas regulares, qui secundum regulam
beati Augustini deuotum ibi domino famulatum impendant, et per eorum religionem
locus ipse in melius tuo faciente studio reformetur. Datum Laterani XI. kal ianuarii
(pontificatus nostri anno primo).

Theiner. Mon. Vet. Slav. merid. I. str. 4.

CCLXI. 1198. 22. prosinea. U Lateranu.

Inocencio IIl. papa, piše Emeriku kralju hrvatskomu i ugarskomu, neka natjera Slovjene
(obreda slovjenskog) stanujuće u okružju nadbiskupije koločke, da plate desetinu istoj nadbiskupiji.

Innocentius episcopus etc. Carissimo in Christo filio . . . illustri regi Ungarie,
sálutem etc. Significante venerabili fratre nostro . . . colocensi archiepiscopo, ad audi-
entiam apostolatus nostri noueris peruenisse, quod cum in diocesi sua sint quamplures
ville, in quibus Sclavi habitant, archiepiscopo decimas exhibere contempnunt. Quoniam
igitur de regia serenitate confidimus et speramus, ut ecclesias et earum ministros diligas,
et earum commodis exemplo progenitorum tuorum diligenter intendas, excellentiam
tuam rogamus atque monemus per apostolica scripta mandantes, quatenus memoratos
Sclauos, ut decimas debitas prefato archiepiscopo sine diminutione persoluant, tradita
tibi potestate compellere non omittas. Datum Laterani XI. kal. ianuarii.

Theiner. Mon. vet. Slav. merid. I. str. 4.

CCLXII. 1198. 30. prosinea. U Lateranu.

Inocencio 111. papa, nalaže nadbiskupu koločkomu i biskupom gomorskomu i gagrebučkomu,

neka povedu iztragu proti nadbiskupom zadarskom i spljetskom, koji su tuženi da obće s iz-

občenim od crkve Audrijom bratom kralja ugarskoga, te ako se tužba obistini, da # rečene
nadbiskupe igobće.

Innocentius episcopus etc. venerabilibus fratribus S. colocensi archiepiscopo, V.
Geuriensi et D. Zagrabiensi episcopis, salutem etc, Ad nostram noueritis audientiam
peruenisse, quod cum omnes coimmunicantes in aliquo A. fratri karissimi in Christo
filii nostri Ungarorum regis illustris, qui scilicet vel litteras sibi dirigerent, aut ab eo
reciperent destinatas, vel eidem aliquod consilium vel auxilium exhiberent, vel ei in
aliquo communicare presumerent, de mandato bone memorie C. pape predecessoris
nostri excommunicationis fuerint vinculo innodati, N. et A. post excommunicationem et
inhibitionem apostolicam eidem communicare scienter, consilium et auxilium impertiri,
et diuina presumpserant etiam celebraro: unde propter hoc in N. iadertinum et A.

199

spalatinum archiepiscopos, quamuis et illi excommunicationi subiaceant, ab eodem loco
remunerationis contra iuris ordinem in regie dignitatis preiudicium sunt promoti. Quia
vero tante presumptionis audaciam in iniuriam dei et contemptum sedis apostolice attem-
ptatam impunitam relinquere nec possumus, nec debemus, fraternitati vestre per aposto-
lica scripta districte precipiendo mandamus, quatenus super premissis inquirentes dili-
gentius veritatem, si rem ita noueritis se habere, prefatos N. et A., eorum electionibus,
imo verius intrusionibus penitus irritatis, excommunicatos publice nuntietis, et usque
ad condignam satisfactionem faciatis ab omnibus artius euitari, districtius inhibentes, ne
quis eis obtentu electionum fidelitatem, obedientiam vel reuerentiam audeat exhibere.
Nullis litteris obstantibus, harum mentione non habita, a sede apostolica impetratis. Quod
si omnes eis exequendis non potueritis interesse, duo vestrum ea nihilominus exequantur.
Datum Laterani III. kal. ianuarii.

Theiner mon. vet. slav. mer. T. I. str. 4. Katona H. Cr. T. IV. 486.

CCLXIII. 1198.

Andrija vojvoda hrvatski, potvrdjuje darovanje erkvah sv. Mojsije i Stjepana u Solinu sa svo-
jimi pristojališći nadbiskupiji spljetskoj.

In nomine sancte trinitatis et indiuidue unitatis, anno ab incarnatione domini
MCXCVIII. indictione prima. Ego Andreas dei gratia Dalmatie, Chroatie, Rame, Chul-
meque dux, confirmo beato Domnio capellam sancti Moysi et sancti Stephani in Salona,
cum omnibus ad eas pertinentibus in perpetuum ; quas olim patres nostri, videlicet Geyza
rex et Stephanus eidem ecclesie auctoritate regia concesserunt, statuentes scilicet, ut
non liceat alicui bano vel principi, seu cuilibet ministrorum nostrorum, hanc nostram
confirmationis seriem infringere, vel ei causa temeraria contraire, aut ipsam ecclesiam
in aliquo aggrauare, siue eius iura diminuere. Qui autem aliter facere attemptauerit,
iratum habeat trinum et unum deum, et nostram indignationem incurrat. Anno domini
nostri Jesu Christi MCXCVIII. bano existente Andrea, Georgio tininiensi episcopo,
Michaele traguriensi episcopo, Michaele scardonensi episcopo, Mattheo corbauiensi epi-
scopo, Macharia comite, Joseph comite, Bea (Bela?) comite. Hanc nostre confirmationis
paginam Petrus ducis cancellarius adnotauit, prestaldo huius rei dato Vratislao filio
Vratislai de Zagrabia.

Farlati Illyr. sacer. T. III. str. 228.

CCLXIV. 1198.
Andrija vojvoda hrvatski, stavlja biskupiju hvarsku pod nadbiskupiju spljetsku, pod kojom i
prije bijaše.

In nomine sancte trinitatis et indiuidue: unitatis. Anno ab incarnatione domini
MCXCVIII. indictione prima. Ego Andreas tertii Bele regis filius, dei gratia Dalmatie,
Croatie, Rame, Chulmeque dux in perpetuum. Quoniam ducali serenitati iura et dispo-

200

sitiones regni suilicet . . . .. . . et disponere; hinc est quod nos Dalmatiam perambu-
lantes, inuenimus episcopatum pharensem suo pastore vacantem. Ne igitur iuri eoclesi-
astico in aliquo derogaretur, diligenti inquisitione, cui archiepiscopatui suffraganatus
subiaceret, relatione vero Dalmatie episcoporum, et uniuersorum Chroatorum principum
percepimus, quod ex antiqua constitutione sub spalatensi archiépiscopatu fuisset. Nos
vero relationi eorum attendentes, pretaxatum archiepiscopatum cuidam spalatensi cano-
nico M. contulimus, ac eundem episcopatum spalatensi ecclesie confirmauimus. Huius
autem constitutionis pagina testimonio istorum facta est: Andrea bano, comite Macharia,
comite Joseph, comite Marco, comite Andronico filio bani, camerario ducis Venceslauo,
preposito Gutfredo, Magistro theobaldo. Datum per manus Petri filii Milke ducis
aule notario.

Lucius De Regno Dalm. et Croat L. III. Cap. XIII. Farlati III, str. 228. T. IV. str. 245.

CCLXV. Oko god. 1198. U Rimu.

Inocencio Ill. papa, nalaže nadbiskupu koločkomu, da monastir u Kamenici, što ga bješe
utemeljio vojevoda Beluš, iz nova u dobro stanje postavi.

Colocensi archiepiscopo. — Ad audientiam nostram noueris peruenisse, quod
inclite recordationis dux Belus olim in archiepiscopatu tuo, in proprio fondo suo, qui
appellatur Keu, monasterium in prothomartyris Stephani honore construxit, adeo illud
amplis possessionibus, reditibusque ditauit, quod XXX monachi in eo, secundum beati
Benedicti regulam domino seruientes, sustentationem sufficienter habebant, et hospites et
pauperes ad ipsum monasterium diuertentes, procurationem recipiebant de necessariis
competentem ; quadringentas etiam marcas argenti, preter cruces et calices, idem nobilis,
eidem loco ad ipsius ecclesie concessit ornatum. Quumque post multa tempora predioti
fratres suum ibidem impendissent domino famulatum, tandem de voluntate regia, bone
memorie A. predecessore tuo, suum in parte prebente consensum, canonicis sancte Abre
de valle Ebron idem cenobium est collatum, tali conditione apposita, videlicet, si sedis
apostolice moderatio translationem huiusmodi approbaret et duceret sustinendam. Verum
dicti canonici, monachis prenominatis exclusis, auctoritate apostolica nullatenus compa-
rente, monasterium ipsum intrarunt, per quorum administrationem inutilem adeo bona
eiusdem cenobii dilapidata noscuntur, possessionesque distracte, quod ipsum monasterium
propter nimiam paupertatem deserere sunt coacti, vix in eo tribus solum remanentibus;
qui cum rubore et verecundia multa in eo, sicut dicitur, commorantur. Quia igitur de
ipsius processu negotii nobis plene non constitit, discretioni tue, de qua plene confidi-
mus, ipsius monasterii ordinationem auctorita'e presentium commitentes, fraternitati tue
per apostolica scripta mandamus, quatenus eiusdem cenobii utilitate pensata, solum deum
pre oculis habens, quidquid de ipsius institutione, siue de reducendis monachis in mo-
nasterium ipsum, seu dimittendis in eo canonicis nominatis secundum deum videris sta-
tuendum, auctoritate nostra, sine omni contradictione, et appellatione obstante, instituere
non intermittas; ita quod idem monasterium in meliorem statum possit, tua sollicitudine
faciente, reduci, et nos quum audierimus, prouidentiam tuam debeamus dignis in domino
laudibus commendare. Datum Rome.

Katona. Hist, cr. R. Hung. T. IV. p. 512.

201

CCLXVI. Oko g. 1198. e

Emeriko kralj hrvatski i ugarski nalaže Mihalju biskupu skradinskomu, da se pokori

nadbiskupu zadarskomu.

Henricus dei gratia Hungarie, Dalmatie, Chroatie, Rameque rex, M(ichaeli)
scardonensi episcopo salutem et gratiam. Disceretioni tue districte precipimus, ut ad ciui-
tatem iadertinam visis litteris aecedas, et archiepiscopatus priuilegium diligenter per-
scrutando in omnibus, sicut in eiusdem oriuilegii tenore episcopatum tuum archiepisco-
patui iadertino subditum esse legeris, fideli nostro archiepiscopo iadertino debite subiec-
tionis officium patienter et diligenter impendas et uniuersis suis successoribus.

Farl. Illyr. Sacr. T. IV. p. 12.

CCLXVIIL. Oko g. 1195.

Emeriko kralj hrvatski i ugarski, potvrdjuje crkvi spljetskoj vlast nad crkvom skradinskom
t ninskom.

Henricus dei gratia Hungarie, Dalmatie, Chroatie, Rameque rex, spalatensi ca-
pitulo et totius urbis conuentui salutem et gratiam. Uniuersitatis vestre litteris receptis,
et nuntiis, ea que debuimus, que nobis significabant, intelligere curauimus; quorum re-
latione cognouimus, quod auctoritate regia et precepto, Iadrenses iactent se episcopatus
vestros, scardonensem videlicet et nonensem amodo possessuros. Quia igitur ex suacepto
regie magnitudinis culmine omnium nostrorum fidelium iura illesa et inconcussa iuxta
tenorem priuilegiorum nostrorum seruare tenemur, nolumus aliquo modo uniuersitatem
vestram a suis iustitiis fore alienam. Fidelitatis namque vestre probata constantia, iura
vestra vobis totaliter confirmamus, et vestris suffraganeis uniuersis uniuersaliter, et
singulis singulariter regia auctoritate precipientes mandamus, quatenus debitum honorem
et reuerentiam spalatire ecclesie exhibeant, et nullius noua suggestione a fide, qua eidem
ecclesie tenentur, debeant exorbitare.

Lucius. De regno Dalm. et Croat. Lib. III. cap. XIII. ad A. 1196. Farlati III. 229.
ex tabulario Cap. Spal.

CCLX VIII. 1199. 2. siecnja. U Lateranu.

Inocentio 111. papa, pošilja na molbu Vukana kralja dalmatinskoga i dukljanskoga, svoje po-
slanike Ivana i Simuna poddjakone u Dalmaciju i Duklju

Innocentius episcopus seruus seruorum dei J(oanni) et S(imeoni) capellano et
subdiacono nostro, apostolice sedis legatis, salutem etc. Apostolice sedis auctoritas, que
per diuersas mundi partes plenitudinem obtinet potestatis, illius sequens vestigia, qui
beato Petro: ,pasce oues meas,^ tertio replicauit, in partem solicitudinis viros conuocat
prouidos et discretos, qui gregem domini et pabulo salutis reficiant, et viam eis eterne
felicitatis ostendant. Ad quorum siquidem auxilium, et iuuamen, ut ecclesiastice pote-

202

statis auctoritas in sua semper maneat firmitate, cum requirit necessitas, aliquos a suo
latere dirigit et transmittit, quibus legationis iniungit officium exercendum. Hac itaque
consideratione diligenter inducti et charissimi in Christo filii Vu(leani) illustris regis
Dalmatie et Dioclie precibus inclinati, qui, ut ad eos legatos mittere deberemus, instan-
tissime postulauit, vos, de quorum probitate nos, et fratres nostri plenam fiduciam obti-
nemus, ad Dalmaciam, et Diocliam prouinciam duximus transmittendos, in prouinciis
ipsis, vobis auctoritate presentium legationis officium iniungentes, ut que inueneritis cor-
rigenda corrigatis, destruatis et euellatis superflua et nociua, edificetis et plantetis utilia,
et honesta, quatenus eum domino ducente redibitis talenta vobis reddatis credita dupli-
cata, et a nobis et fratribus nostris valeatis in domino multipliciter commendari. Datum
Laterani VI. idus ianuarii.

Illyrieum Sacrum. T. VII, str. 28. Theiner mon. vet. Slavorum merid, T. I. str. 5.

CCLXIX. 1199. 26. siečnja. U Lateranu.

Inocencio III. papa, nalaže svojim poslanikom, koje posla «u Dalmaciju i Duklju, neka nepre-
dadu odmah nadbiskupski plašt izabranomu biskupu barskomu, dok se neuvjere dali je barska
crkva i prije obnašala čast prvostolne crkve, i dali nije podčinjena nadbiskupiji dubrovačkoj.

Innocentius episcopus etc. I(oanni) capellano et S(imeoni) subdiacono, familiaribus
nostris apostolice sedis legatis. — Post dies aliquos, ex quo a nostra presentia recessistis,
ex relatione quorumdam, et inspectione libri censualis camere nostre, nobis innotuit, quod
antibarensis ecclesia inter suffraganeos ragusane metropolis numeretur. Unde cum tu
fli I. librum illum inspexeris, miramur, quod facta tibi copia libri premissi, nobis non
aperuisti expressius veritatem. Quia vero non est nostre intentionis statum ecclesiarum
euertere, deuotioni vestre auctoritate presencium districtius inhibemus, ne antibarensi
electo, palleum aliquatenus concedatis, nisi vobis constiterit eius predecessores fuisse
palleis decoratos, et dignitatem metropoliticam habuisse. Ne autem iter vestrum, et le-
gationis processus valeat aliquatenus impediri, eisdem personis, quibus per vos aposto-
lica scripta dirigimus, sub eodem tenore litteras nostras transmittimus, dempto capi-
talo quod faciebat de palleo mentionem; ut utrasque penes vos habentes, vel primas
vel secundas, prout opus fuerit, presentetis. Datum Laterani VII. kal. februarii. —

Illyricum Sacrum, T. VII. str. 29.

CCLX X. 1199. 1. ožujka.

Oporuka njekog Martina Madijeva, priobćena od njegovog ispovjednika popa Dujma $ popa
Martina.

Anno dominice incarnationis M. C. nonagesimo VIIII. mense marcii die primo,
Indiceione II. Jadere. Temporibus equidem domini nostri Hemerici magnifici regis
Hungarie, Dalmacie, Chroacie atque Rame, et Andree viri incliti fratris eius, ac Nicolay
iadrensis electi, et septem consulum. Testificor, ego namque Martinus sancte Marie

203

maioris presbiter et Doimus Martini de Maio pater spiritnalis, super animam meam, et
in ea veritate que Christus est, dico: quod olim, cum dietus Martinus Madii viam carnis
iudicio dei volebat arripere, et in ultima iam esset positus voluntate, ac mihi tune di-
ceret pro suis excessibus: mea culpa, sanctamque Christi eucharistiam diligenter aciperet.
Domina Priba uxor eius iuxta eundem virum suum sedens, cora: me ac coram pluribus
aliis, lacrimando taliter exorsa est dicens: O Pater Dimmine! cur me deseris, et qualiter
factum domui tue disponis. Cui cum Martinus non posset ita alte ut audiretur a nobis
respondere, dietus Dimine filius eorum, qui preseas aderat, cepit genitrici sue taliter
dicere. Domina mater, videmus quia pater meus est valde debilis in loquendo, sed si
placet patri et vobis matri, ego dicam omnia per ordinem, qualiter ipse factum domui
sue ordinauit in Spaleto, dum esset in plena memoria. Pater vero annuit filio ut loque-
retur, et mater tacendo consensit. Tunc Dimine dixit: Scias mater, quod ipse pater meus,
dum esset Spaleti, taliter precepit nobis omnibus notis eius et firmiter imperauit, ut in
vita tua nullam tibi violentiam faceremus, sed te uti matrem et dominam honoremus,
sed si obieris, vel monasterium intraueris aliquo, tunc quod in Spaleto statuit tam de
me, quam de omnibus firmum et stabile fieri opportebit, et hoc voluit et precepit, ut et
tibi matri placeret. Et his dictis dixit Dimine patri suo: Est domine pater verum quod
dico? pater vero capud inclinando assensit dictis filii, et eo affectu quo potuit eius
verba firmauit. Mater autem his auditis tacuit, et nichil contrarium contra aliquem dixit.
Et hoc quia vidi et audiui ac postmodum a nostro electo Nicolao monitus sum ut
testarem, coram eodem electo et Vitacia s. Petri plebano ac Gregorio Zilumbuli, appo-
sitis testibus, per verum dixi testimonium. Et ego Blasius s. Ánastasie diaconus et ia-
drensis notarius, prefati Martini sacerdotis rogatu hanc testamenti cartam ut audiui scripsi
et roboraui ac signo consueto signaui. — (Od zdola monogram B. N. S. A.)

Izvornik na pergameni pisan, nalazio se medju mojimi listinami, sada u knjižnici jugo-
slavenske akademije.

CCLXXI. 1199. 14. travnja. U Dubrovniku.

Ivan biskup od Drívasta, potvrdjuje prisjegom vjernost nadbiskupu dubrovačkomu.

Ego Johannes driuastine ecclesie episcopus, huic metropolitane ragusine ecclesie
super sancta dei euangelia iuro, secundum quod propriis oculis illius briuilegia
autentica romane ecclesie apostolice confirmata inspexi, sine fraude diebus vite mee de-
bitam obseruare reuerentiam. Áctum est hoc in ede archiepiscopatus ragusini, presente
comite Dobroslauo, Vrsacio Milini, Dersimiro, Petro Bubanne, archidiacono Marino
diacono notario, clerico Matheo, subdiacono Matheo, clerico Lucaro, clerico Gataldo, et
notario qui hec scripsit. Anno domini millesimo centesimo nonagesimo nono, Mense
aprilis XIIIT. die intrante.

Ego Johannes episcopus manu mea subscribo.

Izvornik pisan na malenoj pergameni. U arkivu okr. dubrovačkog Fasc. I. N. 32.

204.

. CCLX XII. 1199. mj. travnja. U Mleteih.

Vid, knez krčki, obvezuje se Mlećanom za se i za svoju braću Ivana i Enrika, da će se
točno držati pogodbe, kojom im biaše odstupljen otok Krk od mletačke vlade.

In nomine domini dei saluatoris nostri Jesu Christi, anno incarnacionis eiusdem
millesimo centesimo nonagesimo nono, mensis aprilis, indictione secunda, Riuoalti. Post
concessionis cartulam factam anno incarnacionis millesimo centesimo nonagesimo octauo,
mensis iunii, indiceione prima, quam Johanni consanguineo meo et mihi fratrique meo
Henrico fecistis, per quam prefato Johanni et mihi dictoque fratri meo concessistis et
dedistis comitatum Vegle et tocius insule, cum omnibus introitibus et honorificenciis
eius et collectam pariter cum insula de Perdichi, ante quam continetur, quod hec robis,
que dicta sunt, concessistis potestate plenissima. habendi, ténendi, fruendi, disponendi,
donandi et omnes prouenientes redditus recipiendi cum omni racionis integritate, ad
suprascriptum comitatum spectantes, videlicet et cum nominata collecta, et. cum predicta
insula de Perdichi, et cum uniuereis racionibns comitatus iamdicti, et de suprascriptis
redditibus, quicquid nostre voluntatis fuerit, faciendum usque dum vixerimus, alterutruin
succedentibus, regalia vestra in totum et per omnia salua, propter que nos comitatum
ipsum regere, conseruare, manutenere et defensare debemus ad vestrum et communia
Veneciarum honorem et ipsius terre utilitatem, secundum consuetudinem bonam, ab om-
uibus, videlicet hostibus et communi gente sine vestro vestrorumque successorum et
communis Veneciarum adiutorio, exceptis coronatis personis et eorum exercitu manifesto,
sine omni fraude et ingenio malo. Et debemus annuatim omni festo sancti Michaelis
communi vestro persoluere bizantini auri romanatos bonos veteres trecentos quinquaginta,
quos habere debetis vos domine Henrice Dandulo, dei gracia inclite Veneciarum, Dal-
macie atque Chroacie dux, per cartam concessionis, quam inde nobis suprascriptum
commune fecit. Debemus quoque nuncios vestros omnes honorifice recipere, tractare et
deducere, et galeas similiter vestras. Nec debemus compagniam vel societatem cum ullo
habere cursalium, vel aliorum, qui essent manifesti predones seu draubatores, qui homines
Venecias offenderent, vel alios ad Venecias venientes aut redeuntes ab ea; nec debemus
eos recipere, nec fiduciam vel securitatem aliquam eis prestare, nec consilium neque
auxilium eis impendere, nec in aliquo necessaria ministrare, nec aliquid horum per
ullum ingenium fieri facere, que omuia supradicta suprascriptus consanguineus meus
Jobannes, et ego Guido filius condam Bartholomei Vegle comitis, in integrum obseruare
debemus usque ad menses tres, ex quo dictus frater meus Henricus prius venerit ad
etatem, infra quod spacium trium mensium si ipse in eum modum, quo per hanc pro-
missionis cartulam vobis et suprascripto communi sum obligatus, pro sua parte simili in
suprascripto communi se obligauerit pro comitatu iam dicto, communiter et equaliter in
omnibus comites esse debemus, et ab inde non debeo teneri de solucione predictorum
bizantinorum nisi in quantum mihi pro mea parte aduenerit. Si vero infra dictum spa-
cium trium mensium non, quod est supradictum per eum, nos videlicet suprascriptus
Johannes et ego soli comites esse debemus, et soli equaliter omnia debemus, que supra-
scripta sunt, obseruare. Si autem, quod in domini potestate consistit, nos obire (contin)
gerit, ante quam suprascriptus frater meus Henricus ad etatem secundum ordinem supra-
scriptum veniret, et per eum omnia, que suprascripta sunt, fuerint obseruata, ipse comes
esse debet in omnibus Superius nominatis, promissionem vobis faciens . . . (secundum)

205

ordinem comitatus, et si non ita conseruaretur per omnia, comitatus ipse in vos et com-
mune Veneciarum cum omnibus supra concessis redire debet cum omni plenitudine ra-
cionis ad faciendum de omnibus, quicquid vestre fuerit voluntatis, et ipse insuper vobis
et suprascripto communi quinquagintas marcas argenti debeat emendare. Nec est preter-
mittendum, quod pro eorum omni obseruacione, que sunt super us per ordinem compre-
hensa, unus noster semper obses in Veneciis stare debet, aut de propinquis proximioribus,
quos habemus, nisi vestro successorumque vestrorum verbo remaneat. Que omnia supra-
dicta ego suprascriptus Vido cum suprascripto Johanne comite, vobis suprascripto do-
mino duci vestrisque successoribus et communi Veneciarum me observaturum secundum
ordinem supradictum promitto, et ita confiteor me ad euangelia sancta dei firmasse ; et
si omnia hec non obseruauero, que sunt superius, ut denotatum est, comprehensa, co-
mitatum predictum cum omnibus supra concessis auferre mihi debetis cum omni pleni.
tudine potestatis; et insuper cum meis heredibus vobis vestrisque successoribus et supra-
Scripto communi marcas argenti quinquagintas debeam emendare.

T Ego Vido veglensis comes, manu mea subscripsi.

1 Ego Rugerius Premarino testis.

1 Ego Marinus Storlado testis.

1 Ego Paternianus de Putheo subdiaconus et notarius compleui et roboraui.

1 Ego Pascale Mauro subdiaconus et notarius sicut vidi in matre ita testifico

in filia.

1 Ego Bartholomeus Gradonicus iudex ut vidi in matre, testis sum in filia.

L. S. Ego Andreas Conrado presbiter et notarius hoc exemplum exemplaui anno
domini millesimo ducentesimo primo, meusis octubris, indictione quinta, (nec) minui nec
ampliaui, compleui et roboraui.

L. S. Ego Conradus de Johanne sacri palacii et ducalis aule Veneciarum no-
tarius, ut in predictis instrumentis reperi, sic legi et scripsi et roboraui, nil addens vel
minuens, nisi forte punctum vel litteram, quod sentenciam mutet, currente anno domini
millesimo ducentesimo quinquagesimo sexto, indictione XV, mense februario. ,

Ljubić. Listine III. 388,

CCLXXIII. God. 1199. 10. svibnja. U Zadru.

Sud zadarski dopituje Toli opatici à svemu samostanu sv. Marije u Zadru, zemljište Brda,

što ga istomu samostanu darova Kresimir kralj hrvatski.

Anno dominice incarnationis millesimo centesimo nonagesimo nono, mense madii,
die X. astante, indictione secunda, Jadere. Temporibus equidem domini nostri Hemerici
magnifici regis Vngarie, Dalmatie, Croatie atque Rame, et Andree viri incliti, fratris
eius, ac Nicolai iadertine sedis venerandi archielecti, ac septem consulum. Cum nos,
namque Micha Petrizi, Petrizus Vitace, Bitte de Juda et Coscie Gregorii, consules, in plateis
post tribunam sancti Petri noui ad diuersorum causas discutiendas et difiniendas reside-
remus, tu Tollia, sancte Marie monialium abbatissa, cum tuo conuentu, per Cosmam,
fillum Janzi, prescripti monasterii aduocatum, in nostram curiam veniens, contra Vrientem,
filium Cipriani et plures nobiles Jadre, qui terram vestram de Berda inuasam tenebant,

5. 4 À

. .-

206

taliter allegasti dicens: fratres, certum est, quod Laurentius, filius Joseph, d
prescripti cenobii aduocatus, coram comite Damiano, illustris memorie, cum adhu
vobiscum placitauit, et priuilegium Cresimiri regis, bone memorie, quod hal
testes ostendit, et causam ipsam ex iudicum sententia obtinuit. Quare igitur :
terra monasterii non exitis. Vrientus vero cum ceteris respondentes dicebant, oi
esse, que Cosmas fuerat prosecutus, sed quoniam tu abbatissa suum priuile
firmaueras iuramentó, sicut tibi fuerat iudicatum, ideo a terra nominata exire
nec debemus. Auditis igitur hinc inde partibus, iudicium prenotati comitis et
tali mensura expleuimus. Dedimus namque tibi tuoque conuentui Stephanum d
pristaldum taliter, ut ipse nominatam terram circumiret, eamque de una villa
sicut in priuilegio regio habebatur, vobis, vestrisque successoribus de terminc
minum assignaret, vosque in possessione ex nostri sententia poneret, et tam
Vrientum, quam omnes alios ex inde omnino eiceret, si alicuius vestre moni
mento prescriptum vestrum priuilegium affirmare possetis Quia vero sicut ex
minati pristaldi accepimus, Marichna Dragsanni, quondam nurus vestra,
sepedictum priuilegium suo sacramento firmauit, vos placitum deuicisse et tam
quam omnes contrariam sententiam reportare per sententiam iudicauimus, et

hoc perpetuum silentium inposuimus, statuentes, ut non liceat eis super ead:
ullam questionem mouere, vel vos aliquibus ex inde molestiis in perpetuum
Terminatur autem prescripta vestri monasterii terra in hunc modum: In primi
ex parte occidentis a via puplica, que vadit Nonam, ubi est lapis signatus sig
Marie inmersus, eundo versus boream recta linea usque ad Bregum, qui est u
rem pirum, et iterum sursum per limitem usque ad spinam collis, ubi est la
signo sculptus et impositus, et ab inde versus austrum per spinam collis per

tiquam, quousque pertranseas primam villam antiquam, ubi sunt pruna plurin
inde iterum versus austrum per viam inter duos bregos seu limites positam,

aliam villam antiquam, ubi est lapis inmersus signo sancte Marie sculptus, a

versus meridiem, recto tramite per vallem inferius in silua quousque perueniás a
insignitum, priori signo et ad viam prescriptam, que vadit Nonam, et ab inc
versus occidentem, quousque peruenias ad priorem lapidem insignitum, qui

villam, que nuper posita est, quodcumque autem infra prescriptos terminos ir
aquis habetur, vestrum est. Acta sunt vero hec et definita, ut prescriptum es!
nari curia, ubi hoc scriptum per manum nostri notarii fleri precipimus, presei
testibus: prescripto Stefano de Joseph pristaldo, Petro, filio Cipriani, Jacobo :
multis aliis, coram quibus iudicium nostrum explestis et sacramentum fieri p

Et ego Blasius, sancte Anastasie diaconus, et iadertine ciuitatis nota
memoriale iudicii scriptum, iussu presćriptorum consulum et curie ut vidi et
scripsi, roboraui et signo consueto signaui.

Od zdola monogram biljeZnikov B. S. A. N.

Matica u arkivu kaludjericah sv. Marije u Zadru.

201

CCLX XIV. 1199. 25. svibnja. U Lateranu.

Inocencio III. papa, potvrdjuje samostanu benediktinskomu sv. Letra na Rabu, sav njegov
posjed.

Innocentius etc. Ugoni abbati monasterii sancti Petri de insula arbensi, eiusque
fratribus, tam presentibus, quam futuris monasticam vitam professis, in perpetuum. Pie
postulatio voluntatis etc. ordo monasticus, qui secuudum deum et beati Benedicti regu-
lam etc. . . . locum ipsum in qua prefata ecclesia sita est, cum omnibus pertinentiis-et
appendicibus suis, et terminis, qui sic distinguuntur: Primitus a capite macerie, a monte
usque ad riuum, descendendo per riuum usque ad mare. et per mare ad molendina, et
ascendendo per montis verticem, et eundo per illum usque ad priora confinia. Ecclesiam
sancti Cipriani cum pertinentiis et appenditiis suis, et terminis, qui sic distinguuntur,
A valle obscura usque ad vallem de Trasina, alie tres partes mare cireumdant, una cum
manumena, omnibusque scopulis, ad istum promontorium subiacentia, et valles que sunt
apud sanctum Cyprianum, et alie que sunt apud sanctum Petrum, inter quas saline
vestre et piscarie consistunt. Sane noualium . . . liceat quoque . . . Prohibemus insuper

. Cum autem generale . . . sepulturam quoque . . salva tamen . . . Obeunte vero
... libertates . .. decernimus . . . salua apostolice sedis auctoritate et dioecesani
episcopi canonica iustitia. Si qua igitur . . .

Datum Laterani per manum Rainaldi domini pape notarii, cancellarii vicem agentis
VIII. kal. iunii, indictione secunda, incarnationis dominice anno MCXCIX. pontificatus
vero domini Innocentii pape tertii, anno secundo.

U Farl. Illyr. Sacr. T. V. p. 238 žalibože veoma oštećeno priobéeno.

CCLXXV. 1199. 29. lipnja.

Prilikom čitanja mise na dan sv. Petra i Pavla po opatu lokrumskom, u nad-
biskupiji dubrovačkoj, prije nego bi čitano evangjelije, izjaviše mnogi plemići dubrovački
da odstupljuju rećenomu opatu sva prava na crkvu sv, Marije od Racata.

Iz rukopisa: Spoglio delle scritture di Lacroma rkp. g. 1634.

CCLXXVI. 1199. 11. srpnja. U Fanu.

Dubrovčani utanačuju mir s gradom Fanom.

In Christi nomine. A natiuitate eius sunt anni millesimi, centesimi, nonagesimi
noni. Indictio secunda. Fani, undecimo die introeunte mense iulii, tempore Innocentii
pape pontifieatus eius anno secundo, Petrus Peri dei gratia fanensis potestas. Nouerit
tam presens etas, quam futurorum posteritas, nos habito prudentum fanensium consilio,
firmam ac perpetuam pacem per nobilem fanensem ciuem Guiducium Lenzari nomine
et in anima totius populi fanensis, ciuibus Ragusie seu siracusane ciuitatis et eiusdem
ciuitatis iurisdictioni subpositis, facere iurasse istius et dicte ciuitatis longeuam amicitiam,

208

sicut a nostris ciuibus accepimus, recolentes, statuentes, quod nos dicte ciuitatis homines
ad nostram ciuitatem venientes, stautes et redeuntes in generali consilio sub nostra pro-
tectione ac defensione iurato pro posse suscepimus, ac res eorum manutenere. Si quis
vero hausu temerario prefate ciuitatis homines ac maxime negotiatores ad nostram ciui -
tatem. venientes vel res eorum offenderit, vel molestauerit, sciat se in bannum facultatum
suarum omnium ač fanensis populi indignationem ad tantum excessum ulciscendum in-
cursurum. Interfuerunt Uguicio Jordani, Rainerius, de Rupa, Johannes Rustici, Junius
Periti, Carletius masarius comunis, Georgius, Gurceo Lambertini, Federicus eius frater,
Viuiamus Mattei, Dominicus Nicole, Jordanus eius frater, Rainaldus Ugolini, Ugonis,
Robertus Guiducii et alii quam plures. |

Ego Fortinus imperialis aule notarius et nunc Janensis. ciuitatis notarius, scripsi
et absolui.

Matica pisana na malenom komadiću pergamene, čuva se u c. kr. dvorskom arkivu u Beču

medju pismi dubrovačkimi, prem da po svoj prilici ovamo nespada, nego se valjda proteže na ai-
rakuzanski grad Ragusu, utemeljen od Dubrovčanah.

CCLX XVII. 1199. 12. srpnja. U. Lateranu.

Inoceneio III. papa, nalaže biskupu kninskomu i skradinskomu kao i opatu trogirskomu, da
povede istragu proti biskupu hvarskomu izabranomu nadbiskupu zadarskomu.

Innocentius episcopus etc. Venerabilibus fratribus . . . tiniensi et... scardo-
nensi episcopis, et dilecto filio . . . abbati traguriensi, salutem etc. Constitutus in pre-
sentia nostra venerabilis frater noster M(ichael) dictus farensis episcopus sua nobis
assertione monstrauit, quod:cum venerabilis frater noster N(icolaus) farensis episcopus electus
fuisset in archiepiscopum iadertinum, asserens electionem suam fuisse per sedem apo-
stolicam confirmatam, ad iadertinam transiuit ecclesiam, et in ea tamquam archiepiscopus
ministrauit. Postmodum autem ad farensem accedens ecclesiam, cepit de substituendo
sibi in eamdem ecclesiam pastore tractare, volens in eam intrudere M. diaconum ecclesie
iadertine, principe terre alium ibidem intrudere moliente. Propter quod clerus et populus
farensis conuenientes in unum, credentes dictum episcopum ad iadertinam ecclesiam
auctoritate sedis apostolice transiuisse, dictum M. in pastorem concorditer elegerunt, et
electionem factam dilectia filiis spalatensi capitulo presentantes, eam confirmare obtinue-
runt, et electum suum per suffraganeum (suffraganeos) spalatensis ecclesie consecrari.
Postmodum autem prefatus N. fare: sis episcopus a nobis ad venerabiles fratres nostros
polensem, absarensem et arbensem episcopos litteras impetrauit: a quibus licet propter
causam suspicionis idem episcopus appellasset, ipsi niehilominus, sicut ei fuit in via
suggestum, excommunicationis sententiam protulerunt; propter quod ipsum ad sedem
apostolicam venientem fecimus ad maiorem cantelam absolui. Constitit autem nobis, quod
licet dictus N postulatus fuerit in ecclesiam iadertinam, postulatio tamen eius nondum
fuit per sedem apostolicam approbata Suggestum etiam nobis fuit per litteras et nuntios
eius, quod cum lIadertum, unde oriundus fuerat, ad domum propriam accessisset, et in
iadertina ecclesia non tamquam archiepiscopus, sed tamquam archidiaconus ministraret,
dictus M. in locum viuentis irrepsit, et in farensem ecclesiam temere se permisit in-
rudi. Propter quod de mandato nostro per memora!os episcopos excommunicationis fuit

209

vinculo innodatus. Quia vero siue memoratus episcopus temere transiuerit ad ecclesiam iader-
tinam, siue ipsam tamquam ipsius archidiaconus visitarit, antequam farensis ecclesia
fuisset ab eo auctoritate sedis apostolice absoluta, per electionem canonicam alium sibi
episcopum non poterat copulare, eidem episcopo dedimus in mandatis, ut a farensi
ecclesia omnino recedat, nec se nominet farensem epum., sed ad spalatensem canonicam,
unde assumptus fuerat, si voluerat, reuertatur.- Quia vero farensis ecclesia, iusto forsan
errore decepta, credens videlicet ipsum episcopum ad iadertinam ecclesiam de mandato
ecclesie romane transisse, in hunc contulit sua vota, et ipse occasione simili circumuentus
consensit in eam: discretioni vestre per apostolica scripta mandamus, quatenus, sublato
appellationis obstaculo, inquiratis diligentius veritatem, si prefatus N. farensis episcopus
postulationem snam asseruit per sedem apostolicam approbatam, si ad iadertinam
ecclesiam omnino transiuit, si in ea se habuerit ut electus, si de substituendo sibi pa-
store in ecclesia farensi tractauit, ut de hiis et aliis per litteras vestras certiores effecti
melius in ipso negotio procedamus. Quod si omnes hiis exequendis nequiueritis interesse,
duo vestrum ea nichilominus exequantur. Datum Laterani IIII. Idus Iulii, pontificatus
nostri anno secundo.

Theiner. Mon. Vet. Slav. Merid. T. I. str. 8. Farlati V. 67.

CCLXX VIII. 1199. 14. srpnja. U Lateranu.

Inoeencio III. papa, nalaže kaptolu spljetskomu, neka se pobrini za biskupiju hvarsku,

Innocentius episcopus etc. Dilectis filiis, capitulo spalatensi, salutem etc. Cum
venerabilis frater noster M. dictus farensis episcopus venerabilem fratrem nostrum N.
farensem episcopum asserentem : postulationem suam esse per sedem apostolicam appro-
batam transisse proponat ad ecclesiam iadertinam, et in ea ut archiepiscopum ministrasse,
et in farensi ecclesia alium sibi substituere voluisse, se vero ad farensis ecclesie re-
gimen fuisse, illo transeunte, vocatum ; prefatus vero N. episcopus ad ciuitatem 1ader-
tinam, unde fuerat oriundus, non transisse, sed accessisse proponat, et in ea se non
archiepiscopum, sed archidiaconum ministrasse, ac dictum M. farensem se in ecclesia
farensi fecisse intrudi, et nos inquisitionem horum duxerimus committendam: sollicite
volumus precauere, ne interim in eadem farensi ecclesia aliquid in spiritualibus vel
temporalibus detrimentum incurrat Ipsam ergo vestre sollicitudini com mittentes, donec
aliud statuimus, discretioni vestre per apostolica scripta mandamus, quatenus taliter ipsi
prouidere curetis, quod occasione controuersie huius aliquod dispendium non incurrat.
Datum Laterani II. idus iulii, pontificatus nostri anno secundo.

Theiner. Mon. Vet. slav. merid. T. I. p. 9,

CCLXXIX. 1199. 25. kolovoza. U Jakinu.

Dubrovčani utanačuju mir s Jakinjani.

In nomine patris et filii et spiritus sancti, amen. Heo sunt capitula pacis com-

posite, et componende, et firmande inter Bonum baronem potestatem Ancone ex una
*

210

parte, et Kalendum nuntium ragusinum et comune eiusdem ciuitatis ex altera parte:
Imprimis iurabunt pacem firmam tenere et non remouere; et iurabunt Anconitani Ra-
gusinos et res eorum in Ancona et in tota eorum fortia saluare et defendere bona fide
sine fraude; et contra: si vero aliquis Anconitanus offenderet Raguseum vel Raguseus
Auconitanum, hec pax firma maneat; offensus petat iustitiam a iudice ciuitatis cui per-
tinet offensor, et eam intra XXX. dies obtineat. Et hec omnia iurabunt obseruare bona
fide sine fraude, et hoc sacramentum debent facere CC boni homines sine fraude ex
una parte, et CC ex altera. Et si quod debetur ex una parte, ut ex illa homines, quod
debetur, valeant debitum repetere secundum supradictum modum. Facta sunt hec in
ciuitate Áncone, anno MCXCVIIII. indictione II. VIII. kalendas septembris.

Matica u c. kr. dvorskom arkivu u Beču, medju pismi dubrovačkimi, gl. Ljubić,
Listine I. 19.

CCLXXX. 1199. 7. rujna. U Lateranu.

Inocencio III. papa, nalaže Ivanu nadbiskupu dukljanskomu i barskomu, neka B. biskupu
svadskomu, okrivljenomu radi ubijstva, koj se radi toga prem da nekriv odreće biskupske časti,
naznači njeku podporu od dohodakah rečene biskupije.

Innocentius episcopus etc. Venerabili fratri (Joanni) antibarensi archiepiscopo, sa-
lutem etc. Cum accessisset nuper ad apostolicam sedem venerabilis frater noster B.
soacensis episcopus, super eo quod dicebatur de homicidii crimine infamatus, coram
nobis et fratribus nostris misericordiam sedis apostolice supliciter implorabat. Cum autem
nobis de facti serie non constaret, de processu ipsius a dilectis filiis I. capellano et S.
subdiacono nostris, qui rei veritatem plenius cognouerunt, dum in partibus Dioclie lega-
tionis officio fungerentur, inquisiuimus diligenter: ex quorum assertione tenuimus, quod
cum ingressi prouinciam Dalmatie superioris fuissent, a maiori parte cleri et populi soa-
censis de reatu: homicidii dictum inuenerunt episcopum infamatum. Cum autem ad ipsius
ecclesiam accessissent, in presentia eius cleri et populi soacensis infra missarum sol.
lempnia quidam de ciuibus S. nomine libellum ipsis accusationis porrexit, asserens se
testibus probaturum, quod episcopus reus esset homicidii perpetrati. Episcopus vero per
instrumentum purgationis oblatum, quo iurasse cum duobus episcopis dicebatur, se nec
fecisse illud, nec fieri precepisse, innocentiam suam ostendere satagebat; quod tam tua
quam illorum episcoporum assertione, qui compurgatores dicebantur, fuisse falsum rep-
pererunt, cum nullum a compurgatoribus fuerit exhibitum iuramentum. Unde causam
ipsam, ut populi scandalum sedaretur, duxerunt iuris ordine pertractandani, et per re-
ceptionem testium productorum in concilio apud Antibarum congregato voluerunt per
confessionem ipsius intelligere plenius veritatem ; cuius fuit tale responsum, quod nec
fecerat, neque preceperat fieri homicidium perpetratum, et tam accusatores quam testes
inimicos suos existere capitales. Et cum homicidium a T. et I. presbiteris assereret per-
petratum, obiectum fuit ei ab accusatore predicto, quod prescriptum 'T. in presbiterum
ordinarat, in quo se confessus est peccasse. Verum cum dicti legati pariter pertractarent
super hiis, que coram eis fuerant actitata, die sequenti mitram eis et anulum in tua et
episcoporum presentia, qui cónuenerant ad concilium, resignauit, que ab eisdem aliquot

211

dies repetiit, asserens se ob hoc velle ad sedem apostolicam proficisci; cui et adversariis
pariter datis dimissoriis, certus fuit a iam dictis legatis terminus assignatus. Ceterum
inter alia, que dictus episcopus in nostra ei fratrum nostrorum presentia recognouit,
confessus est et non negauit se prefatum T. in presbiterum ordinasse, postquam iosum
reatum homicidii audierat et crediderat commisisse; cuius factum, cum familiaris esset
ipsius, non poterat penitus ignorare. Cum ergo secundum apostolum epus. bonum testi-
monium debeat et ab hiis qui sunt intus, et ab hjis qui sunt foris habere, qui ad curam
positus aliorum in se ipso debet ostendere, qualiter alios in domo domini oporteat con-
uersari, nec perferens memorandi criminis labem, lucidam gerat sacerdotii dignitatem;
nos attendentes, quod satius sit domino in inferiori ministerio deseruire, quam graduum
sublimitatem appetere cum scandalo aliorum, episcopum ipsum monuimus diligenter, ut
postquam episcopalia insignia resignarat, citra pontificale fastigium creatori suo deuotum
impenderet amodo famulatum; quod in humilitatis spiritu et contritu animo visus est
acceptasse, unde ipsius propositum dignis laudibus commendamus. Ceterum quoniam non
sine nostro et cleri posset opprobrio mendicare, cum de prouisione ipsius propter locorum
incertitudinem deliberare prouide non possemus, ad petitionem ipsius fraternitati tue
duximus apostolicas litteras destinare, precipiendo mandantes, quatenus de soacensis
episcopatus prouentibus ei competenter in necessariis facias prouideri, ne pro defectu
temporalium rerum propositum eius valeat impediri. Et quoniam quidam coram te pro-
priis nominibus designandi eum dicuntur rebus propriis contra iustitiam spoliasse, alii
vero manus in eum sacrilegas iniecisse, volumus et mandamus, ut si rem ita inueneris
se habere, et primos ad ablata reddenda in integrum, appellatione remota, compellas,
et alios excommunicatos publice nuncies, et sicut excommunicatos tamdiu facias euitari,
donec passo iniuriam satisfecerint competenter, et cim tuarum testimonio litterarum ad
sedem apostolicam venerint absoluendi. Datum Laterani VII. idus septembris.

Theiner mon, vet, slav. merid, T. I. str. 9. Mansi. XXII. p. 706.

CCLXX XI. 1199. 3. prosinea. U Lateranu.

Inocencio III. papa, nalaže Nikoli novoizabranomu nadbiskupu sadarskomu, da dodje sa više
kanonikah u Rim, ako hoće da ga u časti potvrdi i da mu podieli plaši.

Mirari cogimur et moueri, quod sicut a multis accepimus, tu regimen ecclesie
iadertine sine mandato sedis apostolice, irreuerenter assumere presnmpsisti; licet enim
clerici ecclesie iadertine cum sue ciuitatis nunciis ad nostram presentiam accessissent,
et nobis tam ex relatione ipsorum, quam litterarum inspectione, quas tulerunt, patuisset,
quod in iadertinum archiepiscopum electus fueras, imo verius postulatus; quia tamen
etsi de modo postulationis possemus reddi per easdem litteras certiores, de persona tua
nobis non poterat fieri certa fides, nec examinare debebamus absentem; eis de consilio
fratrum nostrorum decreuimus respondere, ut aliqui de canonicis eiusdem ecclesie nostro
se conspectui presentarent, ut de studiis postulationum et de meritis postulati certiores
effecti, securius in ipso negotio procedere valeremus, adiicientes, quod licet episcoporum
translatio ad solum pertinet romanum pontificem, quia tamen ad venerabilem fratrem
nóstrum patriarcham gradensem consecratio iadertini electi noscitur pertinere, cum de

212

beneplacito nostro procederet, ut tibi pallium conferemus, et tu nobis iuramentum fide-
litatis prestares, te procul dubio faceremus dieto patriarche gradensi professionem cano-
nicam et debitam obedientiam exhibere. Sed ipsi nuncii tales noluerunt litteras repor-
tare, quibus reuersis sine mandato nostro, ecclesie iadertine diceris regimen assumpsisse,
et in ea tam temporalia, quam spiritualia administrare; quia vero graue nimis est, quod
de tua presumptione proponitur, nec subito volumus damnationis sententiam iaculari,
fraternitati per apostolica scripta mandamus, et districte precipimus, quatenus intra duos
menses, post susceptionem presentium, cum competenti numero canonicorum ecclesie
iadertine, iter aripias ad sedem apostolicam veniendi, redditurus nobis super excessu
quem prediximus, rationem. Ita quod si culpabilis inuentus non fueris, cum nobis de
postulatione canonica, et persone tue idoneitate constiterit, translationis gratiam, et pal-
lium recipere merearis; postmodum debitam nobis fidelitatem et dicto patriarche gra-
densi professionem canonicam impensurus; alioquin ex nunc te noueris ab officio pon-
tificali suspensum, et nos canonicis iadertine ecclesie dedisse firmiter in mandatis, ut

aliam personam idoneam canonice sibi eligant in pastorem. Datum Laterani III. nonas
decembris.

Parlati Illyr. sacr. T. V. str. 68. Theiner. Mon. vet. Slav. merid. I, str. 3.

CCLXXXII, 1199. 28. prosinca. U Lateranu.

Inocencio III. papa, pozivlje nadbiskupa i ostale svećenike crkve dubrovačke, da ceterdesetu
stranu svoga dohodka doprinesu na pomoć rata za svetu zemlju.

Innocentius episcopus seruus seruorum. Dei venerabilibus fratribus ecclesie ragusine
archiepiscopo et suffraganeis eius, et dilectis filiis abbatibus, prioribus, decanis, archi-
diaconis, et uniuersis clericis tam subditis, quam prelatis in ragusina prouincia consti-
tutis salutem et apostolicam benedictionem. Graues orientalis terre miserias, et necessitates
urgentes iam potius, peccatis exigentibus, deflere cogimur, quam referre, cum ad eum
Statum, si tamen status dicendus est casus, quod dolentes dicimus, eadem terra deuenerit,
ut nisi citius ipsius fuerit necessitati succursum, et occursum conatibus paganorum, pauci
Christiami, qui se defensioni hereditatis domini et crucifixi obsequiis deuouerunt, hostiles
sagittas sui sanguinis effusione inebriaturi credantur, et paganorum gladios suis iugulis
placaturi. Reliquiis desolationis illius terre sine spe humani subsidii perdendis totaliter,
et ab hostibus occupaudis nemo est, qui subueniat, cum de partibus illis pene omnes
iam redierint peregrini. Id autem hactenus dominus Jesus Christus, ut probaret adhuc
fortius fidem nostram, et intelligeret plenius, qui sunt eius, misericorditer impediuit manus
eorum in ipsos conuertere, et eos inter se multiformiter discordantes permittens ad
inuicem deseuire, ut Christianis interim ad ipsius terre subsidium excitatis, facilior da-
retur facultas recuperandi perdita, et de hostibus triumphandi. Recepimus enim litteras
venerabilium fratrum nostrorum . . . antiochensis et . . . ierusolimitani patriarcharum,
archiepiscoporum etiam et episcoporum utriusque prouincie, similiter et cariss. in Christo
filiorum nostrorum A. ierosolimitanorum, et L. armeniorum regum illustrium, et dilecto-
rum filiorum . . . et. . . magistrorum ierosolimitanorum hospitalis et militie templi,
aliorumque multorum ipsius terre miserias et necessitates plenius exponentes, et postu-

————9-w——— - US

218

lantes subsidium diutius expectatum, cum plus ibi sperent dante domino paucos hoc
tempore propter Saracenorum discordiam profuturos, quam hactenus copiosus exercitus
profuisset. Adjectum est etiam, quod cum iam inter eSaracenos de pace tractetur, si
prius quam subueniatur ierosolimitane prouincie, inter eos fuerit concordia reformata,
nisi deus solus resistat, cum sit viris et viribus pene penitus destituta, non erit, qui
eorum possit violentiam cohibere. Nos ergo cum fratribus nostris, ascitis etiam episcopis,
et aliis viris religiosis apud sedem apostolicam existentibus, de ipsius terre subuentione
tractantes, ne videremur onera grauia humeris imponere subditorum, que digito etiam
mouere nolumus, dicentes tantum, et aut nihil, aut modicum facientes, ut a nobis ad
vos, et a vobis ad laicos benefaciendi deriuetur exemplum, eius exemplo, qui cepit
facere et docere; decimam partem omnium reddituum, et prouentuum nostrorum curaui-
mus subuentioni orientalis prouincie deputare, subtrahentes non modicum necessitatibus
nostris, quibus eum grauiores sint solito, et ob hoc exigant grauiores expensas, nostre
non sufficiant facultates, ut ei, etsi nihil largiremur de proprio, modicum saltem retri-
bueremus de suo, qui nobis sua miseratione tribuit uniuersa, et ut non solum .in rebus,
verum etiam in personis necessarium terre subsidium destinemus, dilectos filios nostros
S. tit. s. Praxedis presbyterum, et P. sancte Marie in via lata diaconum cardinales, apo-
stolice sedis legatos, quibus iam pridem imposuimus signum crucis, illuc proposuimus
destinare, qui exercitum domini, vices nostras exequendo, precedant, et ad eos tanquam
ad unum caput uniuersi recurrant. )

Verum quia id quasi modicum, imo vere modicum ad tot necessitates ipsius
prouincie sufficere nullatenus reputamus, uniuersitati vestre per apostolica scripta man-
damus, et ex parte dei omnipotentis in virtute spiritus sancti sub interminatione diuini
iudicii districte precipimus, quatenus singuli vestrum saltem quadragesimam partem
omnium ecclesiasticorum reddituum, et prouentuum suorum, prius tamen deductis usuris,
quarum solutio vitari non possit, in subsidium terre sancte conuertant; omnibus clericis,
tam subditis, quam prelatis, qui quadragesimam ipsam sponte et fideliter soluerint, de
dei omnipotentis misericordia, et beatorum apostolorum Petri et Pauli auctoritate confisi,
quartam partem iniuncte sibi poenitentie relaxantes, dummodo nulla fraus interueniat,
et pia deuotio suffragetur. Sciat autem se culpabiliter durum, et dure culpabilem, qui
tantillum subsidium in tanta necessitate creatori, et redemptori suo negauerit exhibere,
a quo corpus et animam et uniuersa bona, que habet, accepit, et nos qui licet indigni
vices eius exercemus in terris, huius culpe duritiam nullatenus dissimulare possumus;
nec aliquo modo credatis, quod per hoc in dispendium vestrum legem vobis imponere
intendamus, ut a vobis imposterum quadragesima quasi debita, vel consuetudinaria exi-
gatur, imo vobis nullum ex hoc preiudicium volumus generari, qui tante necessitatis
articulum nobis, et vobis superuenissse dolemus, et quod similis de cetero non contingat
optamus. Volumus etiam, et nihilominus vobis precipiendo mandamus, quatenus vos
fratres, archiepiscope, et episcopi, im metropolitana ecclesia, vel si hoc ibi propter hosti-
litatem, vel aliud euidens impedimentum fieri non poterit, in duobus vel tribus locis
ragusiensis prouincie, sine dilatione conuenire curetis, et inter vos iuxta formam mandati
apostolici de ipsius terre subuentione tractare, et post reuersionem suam quilibet vestrum
in sua diocesi concilium conuocet sine mora, auctoritate nostra precipiens abbatibus et
prioribus tam exemptis, quam aliis, archidiaconis et decanis, et uniuersis omnino clericis
in eius diocesi constitutis, iusta estimatione prouentws et redditus suos taxent, et infra

214

ires menses post factam eis denunciationem, quadragesimam partem valoris eorum sub
ipsius episcopi testimonio, et aliquot virorum religiosorum, adhibitis nihilominus ad cau-
telam aliquibus laicis fidelibus, et discretis, ia locum idoneum eiusdem diocesis non
differant consignare, quod et nos vobis, fratres archiepiscope et episcopi, sub eadem
districtione mandamus. Ab hac autem generalitate monachos cistercienses, premostratenses
canonicos, eremitas grandimonteuses, et cartusienses excipimus, quibus super hoc mandatum
iniungimus speciale. Nolumus autem, ut ii, qui redditus suos et prouentus diligenter
estimare curauerint, premisse transgressionem districtionis incurrant, siquidem non ex
certa scientia, sed ignoranter potius quadragesime forte aliquid subtraxerint, dum tamen,
postquam recognouerint defectum suum, quod minus soluerint, plenarie recompensent. Sí
quis autem, quod absit, quadragesime persoluende aliquid ex certa scientia subtraxerit,
cum digne satisfecerit, ab huius transgressionis debito penitus sit immunis. Nec miretur
quisquam, aut etiam moueatur, quod hoc sub tanta districtione precipimus, cum summa
necessitas id exposcat; nam etsi voluntarium esse debeat diuine seruitutis obsequium,
legimus tamen in euangelio de inuitatis ad nuptias, dominum precepisse, ut compellerentur
intrare. Mandamus preterea, ut vos, fratres archiepiscope et episcopi, quadragesimam
ipsam per vestras dioceses instanter exactam et collectam fideliter faciatis iuxta pre-
dictam formam in tuto loco deponi, suinmam omnem per vestras litteras et speciales
nuncios nobis, quam citius fieri poterit, expressuri. Ad hec in singulis ecclesiis truncum
concauum poni precipimus, tribus clauibus consignatum, prima penes episcopum, secunda
penes ecclesie sacerdotem, tertia per aliquein religiosum laicum conseruandis, et in eo
fidelis quilibet, iuxta quod eorum mentibus dominus inspirauerit, suas eleemosynas de-
ponere in remissionem suorum peccatorum moneantur, et in omnibus ecclesiis semel in
hebdomada pro remissione peccatorum, et presertim offerentium, missa publice decante-
tur. Concedimus autem vobis, fratres archiepiscope et episcopi, ut ćirca eos, qui de bonis
suis terre sancte voluerint subuenire, de discretorum virorum consilio, qualitite perso-
narum, et rerum qualitate pensatis, et considerato nihilominus deuotionis affectu, opus
iniuncte poenitentie commutare possitis in opus eleemosyne faciende. Volumus insuper
ut adhibitis vobis, ubi poterunt inueniri, duobus fratribus, uno ierosolimitano hospitalis,
et alio militie templi, aliisque religiosis laicis et discretis militibus vel aliis bellatoribus,
qui signum dominice crucis assumpserunt, si in suis non poterunt sumptibus transfre-
tare, congrua de eadem summa stipendia ministretis, sufficienti ab eis cautione recepta,
quod in defensione terre orientalis per anpum vel amplius iuxta quantitatem subsidii
commorentur, et si, quod absit, in via decesserint, susceptum subsidium non in alios
usus conuertant, sed reddant potius in stipendia bellatorum, qui etiam cum redierint,
non prius absoluantur a prestita. cautione, quam litteras regis vel patriarche, aut iero-
solimitan, hospital. vel militie templi magistri, aut etiam legati nostri vobis exhibuerint,
de mora ipsorum testimonium perhibentes. Quia vero summa necessitas exigit, et com-
munis requirit utilitas, ut populus christianus non solum in rebus, sed etiam in personis
contra paganos in succursum terre sancte sine dilatione succurrat, fraternitati vestre per
apostolica scripta precipiendo mandamus, quatenus ad exhortandos et inducendos fideles
per vos ipsos et alios viros idoneos prudenter et diligenter instetis, ut qui sufficientes
fuerint ad bellum domini preliandum, in nomine domini Sabaoth, signum crucis assumant;
alii vero iuxta suarum sufficientiam facultatum pias eleemosynas largiantur. Nos enim
de dei misericordia et beatorum apostolorum Petri et Pauli auctoritate confisi ex illa,

215

quam deus nobis licet indignis ligandi et soluendi contulit potestate, omnibus, qui labores
huius itineris in personis propriis subierint et expensis, plenariam peccatorum suorum,
de quibus cordis et oris egerint poenitentiam, veniam indulgemus, et in retributione
iustorum salutis eterne pollicemur augmentum. Eis autem, qui non in personis propriis
illuc accesserint, sed in suis tantum expensis iuxta facultatem, et qualitatem suam, viros
idoneos destinarint illuc per annum moraturos ad minus, et illis similiter, qui licet in
alienis expensis, in propriis tamen personis assumpte peregrinationis laborem impleuerint,
plenam suorum concedimus veniam peccatorum. Huius quoque remissionis volumus esse
participes iuxta quantitatem subsidii et deuotionis affectum omnes, qui ad subuentionem
ipsius terre de bonis auis congrue ministrabunt. Personas insuper ipsorum, et bona
eorum, ex quo crucem susceperint, sub beati Petri et nostra protectione suscipimus, nec
non sub archiepiscoporum et omnium prelatorum ecclesie dei defensione consistant, sta-
tuentes, ut, donee de ipsorum obitu vel redditu certissime cognoscatur, integra maneant
et quieta consistant. Quod si quisquam contra presumpserit, per censuram eéclesiasticam
appellatione postposita compescatur. Si qui vero proficiscentium illuc ad prestandas usuras
iuramento tenentur adstricti, vos fratres arschiepiscope et episcopi, per vestras dioceses
creditores éorum, sublato appelationis obstaculo, eadem districtione cogatis, ut eos a
sacramento penitus absoluentes, ab usurarum ulterius exactione desistant. Quod si quis-
quam creditorum eos ad solutionem coegerit usurarum, eum ad restitutionem earum,
sublato appellationis obstaculo, districtione simili compellatis. Judeos vero ad remittendas
ipsis usuras per secularem compelli precipimus potestatem, et donec eas remiserint, ab
uniuersis Christi fidelibus tam in mercimoniis, quam aliis per excommunicationis sententiam
eis iubemus communionem omnimodam denegari. Horum autem vos, fratres archiepi-
scope et episcopi, singulos in suis diocesibus executores esse volumus et mandamus,
que tam diligenter et fideliter exequamini, ut in districto nouissime discussionis examine,
cum adstabitis ante tribunal Christi, dignam debeatis reddere rationem.

Datum Laterani V. kal. ianuarii, pontificatus nostri anno secundo.

Bullarium Ragusanum MSC. p. 56.

CCLXX XIII. 1199.

Vukan, kralj dukljanski i dalmatinski, podlaže se crkvenoj vlasti stolice rimske, javljajući

ujedno papi, kako je ban bosanski Kulin sa svojom suprugom i sestrom, udovom kneza Miro-

slava, kao i sa mnogimi rodjaci i 10.000 podložnikah primio vjeru bogomilsku, s toga moli
papu, neka prisili kralja ugarskoga da rečene nevjernike iz svoga kraljevstva protjera.

Beatissimo atque sanctissimo patri et domino Innocentio dei gratia sacrosancte
romane ecclesie summo pontifici et uniuersali pape, W(ulcan) eadem gratia Dioclie atque
Dalmatie rex, salutem et deuotionis effectum. Venientibus ad nostram presentiam domino
Iohanne capellano et domino S(imeone) religiosis et discretis sancte catholice et apostolice
sedis legatis, amodo iocondati sumus: quia sicut solis splendor in virtute sua radians totum
orbem videtur illustrare, ita illorum sancta et salubri predicatione totum regnum nostrum
creditur fore illustratum. Unde merito dicimus: Illustrauit nos oriens ex alto. Illorum

216

itaque probitate et scientia nos informati, deo et paternitati vestre innumeras grates re-
pendere curamus, quia tales ad nos misistis, quales in voto semper habuimus suscipien-
dos, diuino munere preditos, quia omne datum optimum et omne donum perfectum de-
sursum est. Presentatis igitur litteris vestris intelleximus, quia postulationibus nostris
apostolatus vestri beatitudo misericorditer acquieuit. Unde nos cum magna animi deuo-
tione percepimus, ut per totum regnum nostrum omnia, que secundum deum sunt, or-
dinent et confirment; que autem contraria sunt, iuxta illud propheticum euellant et de-
struant. Accedentes itaque ad locum, ubi antiquitus concilium celebrari solitum fuit,
sanctam synodum celebrare studuerunt, de viciis et virtutibus subtiliter disserentes, in
communi deo et beatissime Marie perpetue virgini, et beato Petro apostolorum principi,
necnon et apostolatui vestro laudum preconia persoluentes. Interea nouerit paternitas
vestra, quia augustali stemmate undique insignimur, et quod gloriosius et beatius est,
vestri generosi sanguinis affinitatem habere cognouimus. Igitur innotescimus, quia in
voto habuimus nunc legatos nostros ad pedes beatitudinis vestre transmittere; sed quia
terram illam turbatam esse audiuimus, facere non potuimus; quia vestris legatis ubique
debita reuerentia exhibetur, sed nostri, dum illuc ire voluerint cum magna honoris
magnificentia, dampna forsitan aut exicium patientur. Sed dum oportunum et congruum
tempus affuerit, honorificentius faciemus, quia sancte exhortationis vestre verba perfe-
rant, que dulciora nobis sunt super mel et fauum. Siquidem sperantes et certum tenentes,
quia ex quo vicarius domini nostri Jhesu Christi existis, ipse per te nobis aditum regni
celestis aperire dignetur; et quia nullo in hoc seculo indigemus, multum rogamus, ut
pro nobis peccatoribus preces ad dominum fundatis. Demum vero paternitatem vestram
nolumus latere, quia heresis non modica in terra regis Ungarie, videlicet Bossina pul-
lulare videtur, in tantum quod peccatis exigentibus ipse ban Culinus cum uxore sua et
cum sorore sua, que fuit defuncti Mirosclaui chemensis (uxor) et cum pluribus consanguineis
suis seductus plus quam decem milia Christianorum in eandem heresim introduxit. Unde
rex Ungarie exacerbatus illos ad vestram presentiam compulit venire a vobis exami-
nandos. Illi autem simulatis litteris redierunt, dicentes a vobis concessam sibi legem.
Unde rogamus, ut regi Ungarie suggeratis, ut eos a regno suo euellat tamquam zizania
a tritico.

Theiner Mon. vet. slav. mer, T. I. str. 6.

CCLX XXIV. 1199.

Stjepan Nemanja, veliki župan srbski piše Inocenciju 111. papi da će ostati uvjek vjeran
stolici rimskoj, kao što mu bijaše i otac, i da će do skora svoje poslanike poslati u fvim.

Innocentio dei gratia summo pontifici et uniuersali pape romane ecclesie beatorum apo-
stolorum Petri et Pauli, S(tephanus) eadem gratia et sancta oratione vestra magnus iuppanus
totius Seruye, salutem tamquam patri suo spirituali. Litteras sanctitatis vestre recepimus
et bene intelleximus, et que venerabiles legati vestri, scilicet (oannes) capellanus et Symon
subdiacouus, tam in litteris quai in ore eorum narrauerunt nobis. Gratiamur itaque
magne sanctitati vestre, quia non tradidisti nos in obliuionem filios tuos, sed recordatus
es de nobis. Nos autem semper consideramus in vestigia sancte romane ecclesie, eicut

211

bone memorie pater meus, et preceptum sancte romane ecclesie semper custodire, et in
proximo legatos nostros vellemus transmittere ad sanctitatem vestram. Nos autem locuti
sumus dictis venerabilibus tuis legatis, quoniam ipsi cum ore eorum narrabunt sancti-
tati vestre eloquia mea.

Theiner. Mon. slav, mer. T. I. str. 6.

CCLX X X V. 1199.

Inocencio IIl. papa, preporuča Vukanu kralju Dalmacije i Dukle, svoje poslanike i po&ilje
plast nadbiskupu dukljanskomu.

Innocentius episcopus seruus seruorum dei. Vulcano illustri regi Dalmatie et
Dioclie salutem et apostolicam benedictionem. Ut vobjs euangelica doctrina clarius elu-
cescat, iusta a tua nobilitate facta supplicatione, de fratrum nostrorum consilio et assensu,
ad tua regna dilectos filios, Joannem capellanum et Simonem subdiaconum nostros de-
legare statuimus, in quorum scientia et virtute a nobis et fratribus nostris plene cog-
nitis plurimum confidimus. His igitur nostris apostolicis litteris committimus, quatenus
eos benigne accipias, et humiliter tractes, et quidquid ab eis, iuxta dei et iuris disposi-
tionem fuerit statutum, omni cum submissione admittas et absque ulla contradictione
obserues; ut quando deo annuente ad nostram redeant presentiam, magnos tue deuo-
tionis et christiane pietatis affectus referendo, ecclesia romana cum omni efficacia et cura,
tua augmenta procuret. Habuerunt enim a nobis in mandatis, ut in te et regno tuo
apostolorum doctrinam excitando, quidquid reformatione dignum inuenerint, reforment,
teque cum sede apostolica, uti membrum cum suo capite, conformem reddant, in illius
deuotione et obedientia confirmando. Per eosdem nostros legatos venerabili fratri nostro
archiepiscopo Dioclie pallium, in quo plenitudo pontificie dignitatis confertur, mittimus,
quo mediarte, in partem nostre solicitudinis et cure vocatus, sui muneris debitum quam
facilime adimplere possit. Datum (? po svoj prilici mjeseca siečnja g. 1199.)

Fejér. Cod. dipl. R. H. T. VII. vol. V. p. 147.

CCLXXX VI. 1199.

Vukan kralj dalmatinski à dukljanski, zahvaljuje se papi Inocenciju 111. sa poslane mu iz
Rima poslanike.

Beatissimo et serenissimo patri et domino Innocentio, domini nostri gratia ro-
mane ecclesie pontifici et pape uniuersalis orbis.

Cum ad nostram presentiam dominus Joannes cappellanus et dominus Simon,
viri religiosi et discreti, sedis apostolice legati peruenerint, non exiguam consolationem
et letitiam accepimus. Quia quemadmodum sol suo lumine et virtute uniuersum orbem
illuminat, ità omne hoc regnum illorum sancta et salubri predicatione verbi dei remanet
illustratum, ut merito dicere possumus: visitauit hunc populum oriens ex alto. De eorum
igitur virtutibus et scientia informati, deo et sanctitati vestre gratias quam plurimas
agimus, qui tales viros ad nos transmittere dignati sunt. Prout decet, eos recepimus

218

eoque magis, quia illi celestibus ditati bonis apparent, nam omne datum et donum per-
fectum de sursum est. Exhibitis litteris misericorditer preces nostras a sanctitate "vestra
fuisse auditas percepimus, et ita magna animi nostri deuotione mandauimus, ut in uni-
uerso regno nostro, iuxta dei placitum, facienda ordinent, et quidquid sancte legi contra-
rium inuenerint, secundum prophete verbum euellant et destruant (notificat synodi cele-
brationem, acta etc.) Datum (po svoj prilici oko sriedine g. 1199.).

Fejér. Cod. Dipl. T. VII. vol. V. p. 150.

CCLX XXVII. 1199.

Ivan nadbiskup dukljanski i barski, gahvaljuje se Inocenciju 111. papi na poslanom mu plaštu

$ javlja, da su njegovi poslanici Ivan i Simeon podpunoma odgovorili svojoj zadaći.

Sanetissimo patri et domino Innocentío dei gratia summo pontifici, Iohannes dio-
cliensis et antibarensis ecclesie humilis minister, tam debitam quam deuotam obedien-
tiam. Gratias uberes refero sanctissime paternitati vestre de honore pallii et plenitudine
pontificalis officii, quam michi per dominum Iohannem et dominum Symonem familiares
et legatos vestros concedere dignati estis. Ego autem omni tempore vite mee ad deuo-
tionem vestram et fidelitatem et sancte romane ecclesie promptum habeo animum modis
omnibus et paratum. Notum siquidem facio sanctitati vestre, quod prefati legati vestri
ea, que eorrigenda et ordinanda fueruut, ita cum prudentia et honestate per dei gratia
ad honorem vestrum et sancte romane ecclesie tractauerunt, quod dominus rex et totus
populus eorum opera commendantes ad vestrum honorem et obsequium effecti sunt
modis omnibus promptiores. Ego vero in proximo nuncios meos ad pedes vestre sancti-
tatis transmittam, qui deuotionem meam paternitati vestre plenius declarabunt,

Theiner. Mon. slav, merid, T. I. str. 7,

CCLXXX VIII. 1199.

Papinski poslanici Ivan i Simeon, ustanovljivaju s nadbiskupom dukljanskim i njegovimi
biskupi, zakone za svećenstvo u Dalmaciji (južnoj) i u Duklji, glede neprimanja novacah, glede
šenitbe svecenikah i svetovnjakah, glede desetine i robstva Latinah.

In nomine patris et filii et spiritus sancti. Nos Iohannes capellanus et Symon
subdiaconus domini Innocentii pape tertii, apostolice sedis legati, ad euellenda nociua de
agro dominico, et virtutum plantaria utiliter inserenda, videntes multa in clero et populo
Dalmatie et Dioclie corrigenda, de sanctorum patrum conciliis decreta presentia duximus
innouanda, In primis itaque decernimus, ut nullus episcopus aliquem ad sacros ordines
per pecuniam promouere, seu ecclesiastica beneficia alicui precio interueniente concedere
presumat. Cum enim dominus preceperit apostolis: Gratis accepistis, gratis date; et
spiritus sancti gratia venalis esse non possit, que in sacrís confertur ordinibus, graui
puniendus est pena, qui spiritus sancti dona venalia exponere non veretur. Quocirca
presenti decreto statuimus, ut quicumque episcopus hoc agere conuictus fuerit, omni

219
ecclesiastica careat dignitate ,et sine spe restitutionis tam ille qui dederit, quam ille qui
šcienter sacros ordines pecunia interueniente receperit, perpetuo deponatur.

Cum domini sacerdotes, et hii qui sacro altario deseruiunt, continenter viuere de-
beant iuxta illud: Mundamini, qui fertis vasa domini; in partibus Dalmatie atque Dio-
clie sacerdotes et uxores habere et ecclesias tenere dicuntur. Quocira presenti decreto
statuimus, ut sacerdotes et diaconos ante susceptum officium, nisi eorüm coniuges in
manu episcopi votum fecerint continentie, uxores habentes cum ipsis maneant et. eccle-
sias dimittant, non enim possint secundum ordinem romane ecclesie manentes in coniugio,
nisi defunctis uxoribus, aut continentiam vouentibus, si digni inuenti fuerint, ad sacer-
dotium promoueri. Illi vero, qui post susceptum sacerdotii vel diaconatus honorem adul-
teras potius quam uxores accepisse probantur, nisi eas dimiserint, et dignam egerint
penitentiam, ab officio et ecclesiastico beneficio fiant penitus alieni. Prohibemus etiam,
ne aliquis episcopus, nisi.in quatuor temporibus iuxta sanctorum patrum constitutionem,
aliquem ad sacros ordines promouere presumat: solus enim romanus pontifex dominicis
diebus subdiaconos ordinare potest. Cum autem episcopus ordinationem fecerit, non nisi
unum ordinem a subdiacono et supra conferre presumat. Ordinatus autem in subdiaco-
natum ad munus per annum in eodem officio deseruiat, et diaconus similiter faciat.
Quicumque autem episcopus contra hoc venire presumpserit, tamdiu a conferendis ordi-
nibus abstineat, donec a romano pontifice misericordiam consequatur.

Quoniam secundum gradus et ordines personarum beneficia ecclesiastica in domo
domini secundum sanctorum patrum constitutionem distributa noscuntur, decernimus, ut
decime seu oblationes fidelium tam pro viuis quam pro defunctis in quatuor partibus
diuidantur, quarum una sit episcopi, alia ecclesiarum, tertia pauperum, quarta clericorum.
Portionem quidem pauperum episcopus amministret, portionem vero ecclesiarum archipres-
biter conseruet, et ex mandato episcopi in usibus ecclesie fideliter expendat. Quicumque
autem clericorum contra hoc venire presumpserit, sua portione priuetur.

- Districtius inhibemus, ne aliquis sacerdos filii sui vel filie spiritualis priuatam
confessionem alicui reuelare presumat. Quod si facere conuictus fuerit, officio et beneficio
ecclesiastico perpetuo spolietur. Idem dicimus de quolibet clerico, qui de homicidio,
adulterio, periurio, falso testimonio publice accusatus fuerit et conuictus. .

Cum terrarum potestatum nunciis siue ministris honor exhibeatur ab omnibus,
multo magis ministris dei honor a laicis exhibendus est, a quibus eis non solum diuina
celebrantur officia, verum etiam sacrum baptisma et corpus domini et penitentia, et ce-
tera ecclesiastica sacramenta iugiter ministrantur. Quapropter iuxta decretum domini
Innocentii pape secundi districtius inhibemus, ne aliquis in personam episcopi siue sa-
cerdotis, vel cuiuslibet clerici vel religiosi viri violentas manus inicere presumat. Qui-
cumque autem hoc attemptauerit, tamdiu excommunicatus maneat, donec de tanta pre-
sumptione satisfacturus apostolico se conspectui representet, vel ab eius legato, prestita
congrua satisfactione, absolutionis beneficium consequatur. Similiter sub excommunica-
tione prohibemus, ne aliquis laicus clericum ad peregrina iudicia trahere presumat, veluti
candentis ferri, vel aque, vel cuiuslibet alterius iudicii; non enim pertinet ad laicum
clericum iudicare. Si autem clericus peccauerit, ab archiepiscopo vel episcopo, vel etiam
prelato suo, aut romano pontifice, si necesse fuerit, iudicetur.

Cum sacrosancta romana ecclesia, que mater est omnium ecclesiarum et magistra,
decreuerit, ut nullus christianus usque ad septimum consanguinitatis gradum coniugium

220

contrahere presumat, graue nimis est et diuini dignum animaduersione iudic:
partibus Dalmatie et Dioclie a multis factum in veritate comperimus, ut hc
timorem non habentes, cum consanguineis in quarto et quinto gradu vel i:
sanctorum patrum constitutionum coniugia contrahere non formident, Quaprop
decreto statuimus, ut quicumque in quarto gradu presertim vel infra coniugi
conuincitur, nisi ad mandatum ecclesie satisfecerit, et a sue consanguinita
coniunctione recesserit, tamdiu maneat excommunicatus et ab omnibus eccl
mentis separatus, donec a nefaria copula separetur, et ad mandatum ecclesie
ltem precipimus, ut clerici rasuram et tonsuram teneant clericalem.
hoc non fecerit, ab episcopo districtione canonica compellatur. *

Cum due sunt in terris potestates a domino constitute, spiritualis «
secularis, et una de spiritualibus et ecclesiasticis, altera de secularibus habe:
graue committitur peccatum, quicumque laicus vel ecclesias donare vel ec
personas iudicare presumit. Quocirca presenti decreto statuimus auctoritate d
tentis et beatorum apostolorum Petri et Pauli, et domini pape Innocentii, ut
clerieus de manu laica ecclesiam vel ecclesiastica beneficia receperit, tam q
quam qui receperit, tamdiu excommunicationis vinculo teneatur astrictus,
mandatum ecclesie plenarie satisfaciat; et quod contra sacros canones factum
tum habeatur et vacuum. Illos autem laicos, qui ante constitutionem istam ec
nauerint, vel in ecclesiasticas personas manus iniecerint violentas, volumus pe
tertio commoneri, et nisi penitentiam egerint competentem, eadem sentent
tur astricti. d

Excommunicatnus omnes illos, qui thesauros ecclesiarum iniuste detin
restituant, et eos, qui Latinos detinent in seruitute, nisi recepta pecunia, quan
eos pristine restituant libertati. Item excommunicarmus omnes illos, qui propri
runt uxores, vel decetero dimiserint sine iudicio ecclesie, donec ad ipsas r
Prohibemus etiam, ut filii presbiterorum, et qui de legitimo non sunt nati r
ad sacros ordines non accedant. Similiter prohibemus, ut nullus ordinetur in :
nisi tricesimum expleuerit annum.

+ Ego fr. Iohannes domini pape capellanus apostolice sedis legatus

subscripsi.

t Ego fr. Symon domini pape subdiaconus apostolice sedis legatus su

f Ego Iohannes diocliensis et antibarensis archiepiscopus subscripsi.

f Ego Dominicus archipresbiter arbanensis subscripsi.

T Ego Petrus scutariensis episcopus subscripsi.

1 Ego Iohannes polatinensis episcopus subscripsi.

T Ego Petrus aruastinensis episcopus subscripsi

t Ego Dominicus soacinensis epiecopus subserip

t Ego Natalis dulcinensis episcopus subscripsi.

t Ego 'Theodorus sarcanensis episcopus subscripsi.

Theiner. Mon. slav. merid. T. 1. str. 7. Battyanyi. Legum. Eccl. T. ll, p. 2

221

CCLXX XIX. 1199.

Udova Bonda iz Dubrovnika, daruje samostanu sv. Benedikta u Lokrumi crkvu
sv. Stjepana.

Iz rukopisa: Spoglio delle scritture di Lacroma.

CCXC. 1199.

Andrija vojvoda hrvatski, potvrdjuje Spljetćanom sva ona prava. koja i Koloman kralj
čuvati se obveza.

Ego Andreas, dei gratia Dalmatie, et Croatie dux, iuro super sanctas reliquias,
vobis Spalati principibus firmam pacem et libertatem ; mihi quoque aut filio aut successo-
ribus tributarii ne sitis. Episcopum vero, aut comitem, quem clerus et populus elege-
rint, confirmabo; et lege, antiquitus constituta, cum vestro iudice vos uti permittam,
partiumque introitus portus ciuitatis de extraneis duas partes rex habeat, tertiam vero
comes ciuitatis, etc. Datum anno 1199.

Farlati, Illyr. Saer. Tom. III. pag. 5. x

CCXCI. 1199.
Emeriko kralj hrvatski i ugarski, dozvoljuje crkvi gagrebačkoj desetinu kunah i svinjah.

In nomine sancte trinitatis et indiuidue unitatis. Hemericus dei gracia Hungarie,
Dalmacie, Chrouacie, Rameque rex in perpetuum. Quanto excellenciori beneficiorum com-
moditate regia celsitudo celitus perpenditur visitari, tanto diuine gratitudini obligacior
ex eorum efficitur accepcione, ut eo amplius de bonorum affluenciis, que summi dispen-
satoris nutu ad usus temporales sibi sunt suppeditata, vice reciproca benificam ipsius
clemenciam tum in ecclesiarum indigenciis subleuandis, tum in aliis pietatis operibus,
quoad poterit exercendis conpellatur honorare. Volentes igitur quod in future exulta
cionis patria cum multiplici ubertate domino largiente metamus in presentis exilii et
luctus loco studiosius seminare, destitucioni et dispendio temporalium, quod per guerre
tempestatem zagrabiensis ecclesia ob fidelitatis. constanciam corone nostre efficaciter
exhibitam perpessa est, pietatis intuitu duximus eonsulendum. Concedimus itaque, ut
nuli bano populum ecclesie memorate pro descensu seu marturinarum siue prebende
liceat exaccione molestare, sed in omnibus hiis, tum Cesmagenses et Dumbrogenses, tum
ceteri populi ecclesie suo tantum teneantur episcopo. Sanetimus eciam et statu incolumi
volumus in posterum perdurare, ut de marturinis nostris vel prouentibus qui loco mar-
turinarum exhibentur, quam eciam de porcis, qui in episcopatu zagrabiensi colliguntur,
eiusdem loci episcopus decimas integrales sine alicuius contradiccione percipiat. Ut autem
hec regie serenitatis nostre institucio perpetue stabilitatis robur obtineat, presentem pa-
ginam imaginis nostre sigillo communiuimus. Datam (sic) per manus Desiderii aule regie

222

cancellarii, anno domiaicé incarnacionis M. C. XC. VIIII. Venerabili Job strigoniensi
archiepiscopo existente, reuerendo Saul colochensi archiepiscopo, Calano quinqueeccle
siensi episcopo, Dominico zagrabiensi episcopo, Catapano agriensi episcopo, Johanne
chanadiensi episcopo, Kalenda wesprimiensi episcopo, Mog palatino et eodem comite
bachiensi, Nicolao bano et eodem comite de Zala, Mica comite de Bychor, Fulcone
comite de Budrug, Chephano comite de Suprun, Ampudino comite de Zonuk. Dyonisio
comite de Wyvar.

Prepis od g. 1572. na pergameni, nalazi se u pismohrani nadbiskupije zagrebačke.
Priuilegia N. 15. '

JO DA

CCXCII. 1163. '

Deveš, gospodar od Konavlja, daje svojoj kćeri Dragoslavi i zetu si Mikeu, njeku semiju u
£upi brenskoj, u ime miraza.

In nomine domini nostri Jhesu Christi dei eterni. Anno eius incarnationis MC(L)XIII
indictione XI. Regnante imperatore Manuele Comneno, dei et eius gratia ego Deuesius terre
Canali et Seruaunitie dominus, dono terram iudicalem in loco Brenni, que dicitur Bre-
tiau.. in quo etiam loco sederunt illi qui dicebantur salis seminatores, (pro) dote Drago-
slaue mee filie et Michatio meo genero, nee non illorum omnibus filis seu postheredi-
bus uniuersis perpetualiter, qualiter dei et mea benedictione, omne tempore laborandi,
seminandi, pastinandi et quidquid velle faciendi de ea habeant potestatem. Siquidem
gener meus Michatius vice prenotate terre redonauit mihi militarem clipeum cum elmo
ferreo, et unam vegetem L. meta vini continens. Unde si quis post meum datum et
decretum hoc frangere voluerit, et hos meos filios inquietare temptauerit, omnipotentis
dei, et Sanctorum CCCXVIII patrum, apostolorum et martyrum, omniumque sanctorum
maledictionem incurrat, et cum Juda traditore damnetur. Huic donationi interfuerunt isti

testes: Belleca iudex, Staneti Prete filius, Belas Vratimiri filius, Utalez casinicius, Rasuad

sednicus, Slit, Drazilo archipresbiter de Canalo. Inter quos et ego Matheus diaconus et
testis interfui, una cum Mauresa Mannani, veluti presens super ipsam terram fui, et
sicut ab ore domini Deuesii presentibus testibus audiui, ita scripsi.

Iz starog rukopisa u Dubrovniku.

CCXCIII. 1174. U Spljetu. -

Spljetćani ustanovljuju gakon o svjedočanstvu ženskom pred sudom, i o muževih, koji krivu za-
kletvu polašu. *

[n Christi nomine amen. Anno ab incarnatione Jesu Christi MCLXXIV indic-
tione -VII. tempore inuictissimi ac semper triumphatoris Manuelis, in ciuitate nostra
spalatina prominente Constantino seuasto, in bucearatu Helie. Ego Joannes spalatinus

! Ova izprava nosi na čelu godinu 1113 s indiktiom XL. koja se s rečenom godinom
ne slaže. Nu jošte manje odgovara joj doba vladanja Emanuela Komnena, koji je carevao
1142— 1180. Pošto dakle za vrieme vladanja ovoga cara indikcija XI triputa dolazi, i to god.
1148. 1163. i 1178. to sam uzeo godinu 1163. jer je najvjerojatnije, da je kod prepisivanja
izprave u broju godine izostalo pisme L, te je tako mjesto g. MCLKXIII. izašla g. MCXIII.

* Ova izprava priobćena je pod brojem CXXVII samo u izvadku,

226

comes, pariter cum Petro iudice decreuimus, quod ab hoc tempore
in testificatione nullatenus recipiatur, imo penitus sit abicienda. D«
tuimus: quod duo vel tres testimonium verum reddant; veram t:
palam periurus inuentus fuerit, siue falsus testis fuerit comprobatt
pertus extiterit, iam amplius nec pro se, nec pro aliis in sacramen
recipietur, et insuper hoc adiungimus, si unicuique homini pro aliq
iudicatum fuerit, sicut est consuetudo, ille, qui sacramentum deder
testatem, et medietatem de sacramentariis ad suum velle, de q
eligere possit. Ut hoc autem firmum et stabile a modo et semper «
firmauimus.

Lucius. Memorie di Trau str. 190.

CCXCIV. 1184. U Braću.
Bratko knez, i Prvoš fapan brački i hvarski, dopituju njeku gemlju

In Christi nomine amen, ac patris et filii et spiritus sanct
domini nostri Jesu Christi millesimo centesimo octuagesimo quarto
- . . Isti homines sunt patriote dominii insularum: Episcopus Nicc
rensis et brachiensis. Bratco comes insularum. Paruos zupan, it
Paruoslav, isti omnes sunt patriote dominii insularum. In diebus i
byter, et monachi et seruitores ecclesie sancti Joannis de Poueglie,
et Phare, cum comite Bratco na Bolu; cepitque loqui Bratco 1
omnes nobiles! monasterium sancti Joannis fuit magnum antea sici
vero sunt destructa eius territoria, sic audiui quod istas terras vos
comes, et zupanus, fuerunt ante sancti Joannis ecclesie, rogo vos
retis ecclesie. Tunc dixit Bratco comes, et Paruos zupanus, fiant d
deprecationes iste prout fuerunt, (ostalo izpušćeno).

Ciecarelli. Osservazioni sul! isola della Bra»za, Venezia 1802. p.

CCXCV. 1185. 12. prosinca. U Veron!

Urban IlI. papa, nalaže Spljetćanom, da pošalju svoje poslanike u Rin
biskupa hvarskog onda, kad bude zadarski nadbiskup po

Urbanus episcopus seruus seruorum dei, dilectis filiis, clero
miti et populo spalatensi, salutem et apostolicam benedictionem. Ci
sentiam felicis memorie Lucii pape, predecessoris nostri, dilecti filii
vestre, et iudex, superuenit postmodum venerabilis frater noster P. .
et significarunt sibi iniuriam, quam super episcopatu pharensi vid
rum licet vellet vestre indemnitati ecclesie prouidere, et vos sicut
in vestris petitionibus exaudire, et nunciorum vestrorum acquiescere
iaderensis ecclesia vacat, nec episcopatum illum ecclesie vestre c
petebant, nec antequam ipsa ecclesia ordinetur, de negotio finiei

221

ipsum in eo, in quo nunc est, statu sine contentione manere permisit. In(de) discretioni
vestre per apostolica scripta mandamus, quatenus, cum eadem iadertina ecclesia fuerit
ordinata, cum nunciis partis aduerse, ad nostram presentiam accedatis, vestram per nos
iustitiam. auxiliante deo recepturi. Parati enim sumus et in hoc et in aliis honori ac uti-
litati ecelesie vestre, quantum secundum dominum possimus, prouidere. Nolumus autem
ut rescriptum aliquod iuri vestro preiudicium faciat, a sede apostolica veritate tacita
impetratum. Datum Verone II idus decembris. .

Farlati, Illyr. Sacer. Tom. IV. pag. 245,

CCXCVI. 1186. mj. studena. U Krku.

Ivan biskup krčki daruje mletačkomu samostanu Sv. Ciprijana, ! svoju crkvu sv. Ivana, lešeću
kod gornjih vratah u Krku.

In nomine domini nostri Jesu Christi, anno domini millesimo centesimo octua-
gesimo sexto, mensis nouembris, indictione quarta. Quod conceditur, ne forte obliuioni
tradetur, expedit ut scripture vinculo confirmetur. Quapropter ego quidem Johannes
veglensis ecclesie episcopus, pro diuino amore et remedio anime mee, et patris et matris
.mee, vel parentum meorum, ab hodierno die in antea, do, concedo et offero deo et s.
Benedicto, et monasterio sancti Cypriani de Venetiis, videlicet unam meam ecclesiam,
que est consecrata ad honorem dei et beati Johannis baptiste, secundum quod est po-
sita prope portam supradicte ciuitatis, in loco qui vocatur Porta suso; videlicet cum
tota sua vinea et orto, et cum omnibus suis habentiis et pertinentiis, que ibidem adesse
videntur. Et secundum quod a me usquemodo dominata et possessa fuit, ita amodo in
antea plenissimam virtutem et potestatem in fratribus eiusdem monasterii sancti Cypriani,
habendi, tenendi, et in. perpetuum possidendi, et diuinum officium diurnum et nocturnum
ibi faciendum. Insuper autem absoluo eam ab omni subiectione episcopali, excepto, quod
in omni anno persoluat ecclesie sancte Marie nostrum episcopium libram unam incensi.
Simihter autem do ad predictam ecclesiam sancti Johannis, aliam meam vineam, positam
in loco qui dicitur Ceroclo. Et insuper do ei tantam terram, quantum laborare possit tria
paria boum, que terra est partim in loco qui dicitur Berguto, partim ad lacum de Cam-
pis, et etiam tota animalia que ad eandem ecclesiam pertinent. Verumtamen, et si in
aliquo tempore mee vite fuerit mea voluntas veniendi et habitandi in predicta ecclesia,
cum fratribus qui ibidem habitauerint, nullus debet mihi esse contrarius, nec in aliquo
debet me superare, permanente me sub obedientia domni abbatis sancti Benedicti et
prioris sancti Cypriani. Et si quis hoc frangere vel corrumpere voluerit, habeat sibi
contrarium deum, patrem omnipotentem et Jesum Christum filium eius, dominum nostrum,
eum spiritu sancto, et sit sub anathemate trecentorum decem et octo patrum. Et hec
concessionis pagina in sua firmitate permaneat. ,

Ego Johannes veclensis ecclesie episcopus dedi et confirmaui, et manu mea
scripsi, et hanc cartulam exemplari iussi. Nos quidem Plesa et Dominicus et Andreas
fratres episcopi predicti laudamus et confirmamus.

! Ležao je na otoku Muranu.

QU. * ot =
NEN g
4+.“ 4 k

.
... 7.
cg. ^

743. :
"77. 21

M DROP
4 MUQUE S. “ag
fak V (e, ki i

a4
-

EN
**

t
. a,
2). Pv

Duk

2 D :
MERE . .

. M

228

Ego Dominicus archidiaconus eiusdem ecclesie testis sui
Ego Joannes primicerius tt. ss.
Ego Bonus presbyter et canonicus tt. ss.

Ego Cernota , " » os

Ego Miro » » »on

Ego Marinus , "

Ego Johannes Cayse presbyler et canonicus tt. ss.
Ego Barba " " »
Ego Nicola LI » »
Ego Andreas 2 "

Ego Dominicus »

Ego Johannes abbas de Castellione »

Ego Sabazo diaconus et

Ego Belletto ,

Ego Gregorius ,

Ego Johannes ,

Ego Bonetus ,

Ego Johannes ,

Ego Dominicus subdiaconus
Ego Bartholomeus frater comitum
Ego Petrus auunculus iam dicti episcopi
Ego Andreas auunculus iam dicti episcopi
Ego Cayfas

Ego Saracenus

Ego Dabro

Ego Volcinna

Ego Rigale

Ego Leogna de Drasi

Ego Bonza de Dragomiro,

Ego Ramdulfue n

Ego Leogna de Miragamba

Ego Martinus de Crevia

Ego Symon

sus. u.

How s 39 ow S Uo wg » S y Noa S 3 S os 4d uos 3 ouo»

Sow w S * uw Sow o9 g qd S y M y 9 3 S S wy 3 € s» S

Homines de Venetia testes.

Leonardus Augustinus.

Petrus Aymus.

Mayranus.

Angelus Balbus.

Frandizone.

Ego Johannes subdiaconus tt. ss.

Ego Dominicus acolythus, filius Johannis Barbe tt. ss.
Ego Dominicus clericus tt. ss.

Ego Stephanus » 00» o»

Ego Bonifacius » 2» ^

229

Ego frater Dominicus sancti Cypriani monachus, hoc exemplum ex iussione
predicti episcopi exemplaui, et ipse manu propria confirmaui.

Farl. Illyr. Sacr. V. 640.

COXCVII. 1187. mj. lipnja. U Rivoaltu.
Mlećanom, polasećim sa svojimi brodovi na Zadar, obečava se naknada štete.

In nomine domini nostri Jesu Christi, anno domini millesimo centesimo octua-
gesimo septimo, mensis Junii, indictione V. Riuoalti. Nos quidem Petrus Justinianus, et
Dominicus Memo, ambo procuratores operis beati Marci, per preceptum domini nostri
Aurei Maistropetri, et collaudatione iudicum, et maioris atque minoris consilii, et aduo-
catorum nostri communis et populi Venetiarum, promittentes promittimus cum nostris
successoribus eiusdem operis beati Marci, vobis Dominico Venerio, Viuoto et Petro de
Salmatia, qui estis cum vestra naui. Petro $ Fusculo !, Michaeli Fusculo. Leonardo
Nani, qui estis cum vestra naui. Marco Benedicto, Dominico Vendelino, Petro et Catoldo 7
Paradiso, qui estis cum vestra naui. Joanni f Ghisi, Pelegrino Ghisi, Joanni Dedo,
Henrico Urso, qui estis cum vestra naui. Petro Bono, Petro t Grimami, Jaćobo de
Mabon, Joanni Caucho, qui estis cum vestra naui. Pancratio Aycardo, Homoleo Albino,
Viuiano t et Jacobo Longo, qui estis cum vestra naui. Basilio Simiteculo, Leonardo f
Dodo, Matheo Cauallerio, qui estis cum vestra naui. Dominico Griti, Dominico Juliano,
Bartholomeo 1 Rainaldo, qui estis cum vestra naui. Constantino Malianzocho, Angelo
Tinto, Dominico t Natal, Aurio Malianzocho, qui estis cum vestra naui. Panzio Pino,
Dominico Natal, Stephano Badoario, Henrico Natal, qui esti cum vestra naui, Dominico
Sacreto, Leonardo Nanno, Joanni Staniero, Andree t Marcello, Joanni de Molino, Ja-
cobo de Molino, qui estis cum vestra naui. Filocaro Mengolo, Spinello Mengolo, Jacobo 1

Vitturi, Joanni de Canale, Jacobo Juliano, qui estis cum vestra naui. Bonfilio Ziani, .

Joanni f Ziani, Petro Pentulo, qui estis cum vestra naui, et vestris heredibus, et suc-
cessoribus, qui cum suprascriptis vestris nauibus in presentiam cum stolo Venecie ad
obsidium Jadre ire, vel mittere debetis, si in via eundo in isto itinere dehinc in Jadram
vel inde huc redeundo aliquod damnum vobis aduenerit, de aliquo corredo vestrerum
suprascriptarum nauium, de quo supra salientes nauim soliti sunt restituere, et reddere
pro habere illorum. Nos de toto illo damno vobis restituere et dare debemus veras tres
partes pro communi Venecie de bonis et hauere sancti Marci. Preterea postquam vos
cum suprascriptis nauibus vestris iunxeritis ad suprascriptum stolum ad Jadram, vel ad
ipsas partes Jadre, et presentaueritis vos ibi, qui ibjtis cum suprascriptis nauibus vestris
ad capitaneum nostri stoli, ex inde in antea usque dum licentiam habebitis cum ipsis
nauibus vestris, ab ipsis nostris capitaneis ipsius stoli, si infra ipsum vobis damnum
aduenerit de suprascriptis nauibus vestris, vel de corredis illarum, totum illud damnum
vobis restituere et reddere debemus sine omni tenore, et sine omni occasione, videlicet
ad laudationem Petri Marcello, et de me Petro Justiniano, vel ad laudationem aliorum
proborum duorum marinariorum, scilizet infra dies 30 postquam de suprascripto damno

! Oni, kojim je dodan krst, bijahu sapovjednici brodovah.

ERG 1A n 7 > s e će
BEG Eliseo. ut suu "LUN d -

230

per vos vel vestrum missum, vos qui ipsum damnum habueritis, 1
hoc totum damnum vobis reddere et restituere debemus de bonis s
thesauro et casaticho, et de omni introitu sancti Marci, tam quod ei
est foris Venetiis. Preterea sciendum est, atque statutum habemus, :
septembris primo venturo, ex tunc in antea cum suprascriptis nau
praseripto stolo plus steteritis, de quantocumque exinde in antea ph
ad laudem de istis suprascriptis duobus, vel de aliis duobus bonis

prascriptus dominus dux vobis elegerit, nos exinde stare debemus :

Hec omnia que suprascripta sunt, si non obseruauerimus, ti
mus cum nostris successoribus eiusdem sancti Marci vobis per ipsun
de bonis sancti Marci, seu de thesauro et casaticho, et de omni in..
tam quod est Venetiis, tam quod est foris Venetie.

Ego Aureo Mastropetro, dei gratia dux, manu mea scripsi, Ego Petrus Justini-
anus procurator operis sancti Marci, manu mea scripsi. Ego Joannes Michael iudex
manu mea scripsi. Ego Petrus Badoario iudex communis, manu mea scripsi. Ego Aldi-
gerius Baduario consiliator, manu mea scripsi. Ego Stephanus Calbo aduocator com-
munis, manu mea scripsi. Ego Johannes Gresolo manu mea scripsi. Ego Johannes Vi-
lioni manu mea scripsi. Ego Julianus Damiani diaconus et notarius compleui et robo-
raui. Ego Andreas presbiter sancti Canciani et notarius, sicut vidi in matre, testis sum
in filia. Ego Petrus Michael iudex, ut vidi in matre, testis sum in filia.

Iz rukopisa knjižnice sv. Marka u Miletcih. Cod. DLI. Class. VII, Ital,

CCXCVII. 1187. 7. studena. U Rivoaltu.

Mastropietro dužd, s občinom mletačkom, osigurava dohodke od darovane glavnice onim, koji
bijaše podali novčanu pomoć Mletcima, sa oružanje proti Zadru i proti ugarskomu kralju.

In nomine domini dei et saluatoris nostri Jesu Christi, anno incarnationis eius-
dem MCLXXXVII die VII mensis nouembris, indictione V Riuoalto. Quum nos
Aureus magister Petrus, dei gratia Venetiarum, Dalmatie atque Croatie dux, cum nostris
iudicibus et sapientibus consilii et aduocatoribus communis Venetiarum, videremus nostro
communi necessaria esse pro guerra, quam cum Hungarie rege habemus, ad galeas in
obsidione Jadre mittendas, pecuniam inuenire, ad eos precibus duximv- —--——--?——
qui possunt nostre patrie hoc necessitatis tempore subuenire. Rogauimu
viros quorum nomina inferius continentur, ut pro sua liberalitate comm:
necessitate hoc tempore constituto de prefata pecunia subuenirent. Qui
nostre veri sunt amatores, promiserunt nostro communi iam dictam p:
turos. De qua suprascripta pecunia dedit domnus Mattheus abbas sanc
collegio libras Venetorum D. Jacobus Ziani filius quondam domini Seba
cordationis predecessoris nostri libras M. Marcus Falerio libras D. Dom
libras DCCCC. Dominicus Memo libras CCL. Mattheus Triuisanus libra:

Michael de pecunia sancti Leonis pape libras C. Johannes Barbani libra
meus Venerio libras C. Joannes Stornado libras C. Petrus Grimani libra
relicta Petri Michael libras COL. Mattheus Marzulo libras C. Bernardu:

bras C. Mattheus Calbani libras CC. Henricus Dandulus libras CL. Stephan
libras C. Nicolaus Antolinus libras C. Jacobus Belli libras C. Angelus Steno li
Andreas Donato libras CL. Philippus Nauillarius libras CC. Jacobus Venero
Mattheus Venero libras CCC. Jacobus Agadi libras CL. Dominicus Janne li
Petrus de Canale, cum Angelo fratre suo libras CCL. Albertinus de Honesto
Pancratius Capellus libras CLX. Daniel de Molino libras CLX. Angelus Caba
CXL. Petrus Badoarius libras CL. Mattheus Rapani libras CV Marcus Acot:
fratribus libras CC. Vitus Cupo libras C. Dominicus Barbadico cum fratre li
Johannes Cauo libras CL. Frugerius Abramo libras CC. Henricus da Molino I
. Dominicus Cupo libras C. Adam de sancto Apollinare libras C. Arnulfinus li
Leonardus de Salmaria cum fratre libras CL. Theonistus Johanne libras CL
hannes Faletro de sancto Samuele libras CXX. Dominicus Vassalo libras CC.
Contarini libras venetorum C. Petrus Calbo de sancto Mattheo, libras C, Joha
rinus libras C. Petrus Barbetta libras venetorum CLXXXV. Mattheus Vilioni 1
9 Johannes Baronus libras CCL. Marcus Bondimiro libras C. Pancratius Montanai
| XC Vinetus libras CXXV. Junzolinus Mudazo libras C. Jacobus Barbo cum
libras CC. Angelus Lombardo libras C. Johannes Marignunus libras CL. M:
brigo libras XCV. Marinus Geno libras XC. Hungarus Natalis libras C. A
Dagera l. C. Daniel Coro 1. XC. Marcus Murulo 1. C. Marinus Barbadico 1. C!
bertus Tinetor l. C. Gondricus Villi de Caprolo 1. CL. Dominicus Triuisanus l.
uxor Marsilii Lombardi pro suprascripto viro suo libras CCC. Armadius de
Caprulis 1. CCC. Dominicus Manaldus libras CL. Leonardus Lixado cum fra
Martinus Valaresso |. C. Petrus Ziani, quondam domini Sebastiani Ziani duci:
Petrus da Molino presbyter plebanus sancti Johannis Baptiste l. CL. Marinus N:
Damonus Contareno l. C. Henricus Zeno l. C. Georgius Vitulinus 1. CC. Spine
gulo 1. C. Dominicus Greci l. XC. Jacobus de Molino de confinio sancti Eusti
Petrus Balduino l. C. Petrus Grimanus de sancta Agnete l. CXV. Guidottus Jar
Uxor Vitalis Voltani pro dieto viro suo l. C. Marinus Donato l. C. Pancratiut
1. CXXII Michael Entio l. CL. Bernardinus de Vicentia libras CL. Angelus
! bras C. Johannes Hungarus l. C. Bonus filius Ziani de Caprulis 1. XVI. cum
Frugerus Tinto 1. CCXCV.
Quapropter nos prenominatus dux cum iudicibus et sapientibus consilii
catoribus communis Venetiarum, collaudatione populi Venetiarum, cum nostrit
, soribus vobis omnibus suprascriptis viris et vestris heredibus et successoribus c
omnes introitus nostri communis, qui de sale prouenient, et de moneta et de
Ausari, ab istis calendis mensis decembris nuper venturis per suprascriptam in:
usque ad annos duodecim. Ut de suprascriptis redditibus tantum debeatis recip
anno per terminum quatuor mensium, secundum quantitatem suprascripte pecun
ad suprascriptum terminum, quantum habebunt illi viri, quibus forum Riuoalti et
gesimum et quintum et cetera sunt obligata, secundum quantitatem quadragint
librarum, quas ipsi nostro communi dedere, sicut per rationem venerit de intro
que anni. Propter quod nos omni anno debemus facere camerarios ad introi
recipiendos, et eos omni anno per sacramentum distringere ad tenendos supi
introitus salis ad vestram utilitatem, secundum ordinem suprascriptum, et ad y
vos omni quarto mense ut supra legitur, de suprascripto introitu salis, si tantu

202

et ad dicendam veritatem de toto eo, quod vobis pacatum habuerint sine fr
liter autem et monetarios omni anno facere debemus, et distringere eos per sa
si aliquid vobis deerit ad complementum pecunie, quam habere debetis sec
dinem suprascriptum. Quod ipsi vobis debeant adimplere quidquid deerit vo
ditus de moneta fuerit tantus; et dicere veritatem per suum sacramentum qui
datum habuerint similiter sine fraude, quod si nec de introitu salis nec de

cati eritis omni anno secundum ordinem suprascriptum, tunc habeatis cum «
et robore illam promissionem factam anno incarnationis domini MCLXX
iunii, indictione III quam nobis suprascripto duci et iudicibus ac sapientibus c
"communis Venetiarum fecere Dominicus Mauroceno comes Jadre et Rogeriu:
eodem patre suo sibi consentiente, pro comitatu Ausari et Insule eidem R
cessis, unde nostro communi omni anno soluere debent libras Venetorum C(
ea legitur. Et illam aliam promissionis chartam similiter quam nobis fecer:
Dandulus, Petrus Ursiolus, Leonardus Sucuculo, Propheta da Molino, Petru
nus, Henricus Maurocenus, Vitalis Venerius, et Stephanus Constantinus ai
MCLXXXV. mense iulii, indictione III. Quod si suprascriptus Dominicus M
Rogerius, sicut nobis obligati sunt et communi Venetiarum, non soluerent

etc. ipsi infra unum mensem etc. ut in ea legitur, plenissima potestate ad e
cum eis tantum quantum vobis defuerit de suprascripto vestro redditu omn
si de suprascriptis omnibus, non eritis pacati omni anno secundum ordinem suj
nos omni anno de nostro communi vobis adimplere debemus secundum ordi
scriptum quidquid minus habueritis, remota omni occasione et sine ulla :
Sciendum est, quod de ultimis sex mensibus et medio, duodecim anni supra
cessionis, debetis esse pacati secundum ordinem introitus duodecimi anni ill
sionis, quam habent suprascripti viri, qui predictas quadraginta mille libras
muni dedere. Promittimus itaque vobis hec suprascripta omnia obseruare, «
stringemus per sacramentum vicedominos, qui erunt annuatim, ad veritatem
cendam, quantum erit introitus de suprascripto foro Riuoalti, et Quadragesim«
et aliarum rerum, que in concessione suprascriptorum virorum continentur,
per terminos suprascriptos Et quod de nullo prestito pro nostro communi
annos duos nos impediemus. Si igitur contra hanc concessionem et promissic
ire tentauerimus, componere promittimus cum nostris successoribus vobis et
redibus et successoribus auri obrizi libras X. et hac concessione et promiss
in sua firmitate permanente.

Ego Aurio Mastropetro, dei gratia dux. Ego Andreas Dandulo
Dominicus Secundo iudex. Ego Henricus Nauigaioso consiliator. Ego Petri
consiliator. Ego Aureus Dauro consiliator. Ego Philippus Zancairolo
Ego Propheta de Molino camerarius. Ego Johannes Vilioni. Ego Raphae
Ego Martinus Balduinus. Ego Manasses Badoario iudex communis. E
Nauigaioso iudex communis. Ego Philippus Falerio iudex communis. Ego
Secreto aduocator. Ego Dominieus Aurio aduocator. Ego Johannes Faletr
Ego Philippus Daibolo. Ego Martinus Martinazio aduocator. Ego Engelp
ceno. Ego Vido de Equilo. Ego Paternianus de Puteo subdiaconus et notari
et roboraui.

Ego Paternianus de Puteo subdiaconus et notarius sieut vidi in matre, ita testi-
ficor in filia. Ego Andreas Dandulus iudex, vidi in matre et testis sum in filia.

Muratori. Scriptores rerum Italicarum. T. XXII str. 522.

CCXCIX. 1188. 21. studena. U Raveni.

Obćina grada Ravene stupa u savez i prijateljstvo sa H. nadbiskupom dubro-
.vačkim, s Gervazom knezom, s vlastelom, s plemići i sa čitavim pučanstvom gradskim
(et cuncto ciuitatis populo), obećavajući da će Dubrovčane u napred smatrati za svoje
prave prijatelje kao i vlastite svoje gradjane, i to tako u gradu Raveni, kao i svuda,
gdje će se Š njimi sastati.

Matica nalazi se u c, kr. dvorskom arkivu u Beču Fasc. X. br. 28. Prepis sam žali.
bože izgubio.

CCC. 1189. 25. studena. U Lateranu.

Klimento III. papa, preporuća Dubrovčanom nadbiskupa Bernardina.

Clemens episcopus seruus seruorum dei, dilectis filiis nobili viro Ger(uasio) co-
miti, et uniuerso populo ragusino, salutem et apostolieam benedictionem. Cum venera-
bilis frater noster Ber(nardinus) ragusinus archiepiscopus ad sedem apostolicam acces-
sisset, ipsum sue probitatis, honestatis et litterature intuitu benigne recepimus, eique
pallium scilicet pontificalis officii plenitudinem clementer curauimus impertiri. Ipsum
igitur, quem sue discretionis et probitatis consideratione sincera caritate diligimus, ad
vos cum gratia sedis apostolice remittentes, uniuersitatem vestram monemus, et per apo-
stolica scripta mandamus, atque precipimus, quatinus eum benigne curetis et deuote
recipere, et ei obedientiam et reuerentiam debitam exhibentes, ipsius salubria monita et
mandata: reuerenter et sine refragatione seruetis, et in hiis, que ad deum sunt, ei tam-
quam patri et animarum vestrarum pastori cum omni mansuetudine ac deuotione assistere
studeatis, et fauorem vestrum fidenter impertiri, ut ipse in suscepto ministerio vobis, et
commisse sibi ecclesie utiliter proficere valeat, et vos de obedientie et fidelitatis obser-
uantia premium a domino possitis indeficiens expectare. Datum Laterani VII. kalendas
decembris, pontificatus nostri anno secundo.

(Bulla plumbea Clementis III pendens).

Bullarium Ragusinum. MSC. p. 13.

CCCI. 1189. 25. studena. U Lateranu.

Klimento III. papa, preporuča dubrovačkog nadbiskupa Bernardina velikomu šupanu Nemanji,
4 njegovoj braći Strašimiru i Miroslavu. |

Clemens episcopus seruus seruorum dei, dilectis filiis, nobilibus viris megaiup-
pano, Straschimiro, et Mirosclabo salutem et apostolicam benedictionem. Cum venerabilis

er Ber(nardinus) ragusinus archiepiscopus ad sedem aj
probitatis, honestatis et literature intuitu benigne rece;
iificalis officii plenitudinem, clementer curauimus im
discretionis et probitatis consideratione, sincera charitate
3 apostolice remittentes, nobilitatem vestram monemus, e
quatinus eum benigne curetis et deuote recipere, et ei
ipsius salubria monita et mandata reuerenter et sine
ue ad deum sunt, ei tamquam patri et animarum wc
uetudine et deuotione assistere studeatis, et fauorem ve
ipse in suscepto ministerio vobis et commisse sibi eccl
'o8 de obedientia et fidelitatis obseruantia premium a don
Datum Laterani VII. kal. decembris, pontificatus nostri
indet bulla plumbea Clementis III.)

larium Rag. MSC. atr. 876.

Nadpisi
dvanaestoga vieka.

I
G. 1101.

Na starinskoj izdubenoj trpezi velikoga oltara crkve kaludjericah sv, Marije u Zadru, (pre-
tvorenoj sada u sud za umivanje).

MI. OC. I.

II.
G. 1108.

Na pokrovcu kamenite grobne škrinje sv. Dujma, u stolnoj crkvi spljetskoj.

1t HOC HABET EGREGIO SCS. SUA MEMBRA SEPULCRO DOMNIUS.
ANTIQUAE QUI XPI. DOGMA SALONAE MONSTRAVIT PSUL. QUOQ. MAR.
TIR FACTUS EIUSDEM. DISCIPULUS PETRI PARITER FUIT
ISTE BEATI. — HAEC SPALATI PSUL. HUC TRANSTVLIT INDE
IOHS. TEMPORE POST LONGO CUM NONNULI DUBITARENT AN FORET
HIC CORPUS. AN HINC FORET ARTE RELATUM. — CLARUIT
ID CUNCTIS. PERPAUCI PUTAVERUNT. ARCHIPSUL. ENIM
HUIUS CRESCENTIUS URBIS MARMORA DISIUNXIT. SCM.
CORPUS PATEFECIT. MILLE DI. CENTUM
TRES AFFORE CREDIMUS ANNOS TUNC.
ET APOSTOLICUS PASCALIS CONSTITIT ORBI.
mjeto DENA FUIT, MULTIS PATET HOC, INDI-
peli — CTIO DOCTIS. AMEN.

Na sriedini istoga pokro

C REQUIESCIT CORPUS BEATI
LONITANI ARCHIEPISCOPI. DI:
NOTI PETRI APOSTOLORUM PF:
ANSLATUM AB SALONA IN SP
IOHANNE EIUSDEM SEDIS AR

i Trau, straga 1. 67. Farlati, T. VIL 1. 1

mI.
G. 1105.
zvoniku crkve kaludjericah sv. Mariji

O INCAR. DNI. NRI. IHV. XPI.
T VICTORIAM ET PACIS PREM!
ZRE INTROITVS A DEO CONCE
PRIO SVMPTV HANC TVRRIM
MARIE, VNGARIE, DALMACIE,
ACIE CONSTRVI ET ERRIGI

IT REX COLOMANVS.

IV.

G. 1105.
rna ciborija velikog oltara crkve kaludjericah sv. Marije u Zadru, stajaše
sljedeći nadpis.
REX COLOMANVS M+C+V.

la chiesa delle nobili reverende monache Benedictione di s. Maria di zz

v.
G. 1105.
4 bašće samostana sv. Marije u Zadru, stajaše nadpis:

VN. GRAT. COLOMANI REGIS. H. D. CR. CO. DISC. IHS.
, & O. (9?)

gore.

231
VL
Oko g. 1105.

Na ruci glatom okovanoj sv. Donata biskupa zadarskoga, u rignici crkve sv. Stošije u Zadru.

REX COLOMANE RECTOR AMANDEVIE, HOC BENE FECISTI. RETRI-

BVE TIBI QVOD VOLVISTI.

Farl. Illyr. Sacr. T. V. str. 38.

| VII.
\ G. 1111.

Na mramornoj grobnici Vekenege (Veke) opatice kaludjericah sv. Marije, u nutarnjoj bogomolji

samostana istih u Zadru.

Gore.

LAVDE NITENS MVLTA, IACET HIC VEKENEGA SEPVLTA.
QVAE FABRICAM TVRRIS SIMVL ET CAPITOLIA STRVXIT.
HEC OBIIT VNDENO CENTVM POST MILLE SVB AEVO.
QVO VENIENS CHRISTVS CARNIS GESTAUIT AMICTVS.
NOS HABET ET ANNVS QVINTVS QVO REX COLOMANNVS.
PRAESVL ET EST DECIMVS QVO GREGORIVS FVIT ANNVS.

S lieve strane. S desne strane.
HVC VENIENS VVL- ORET QVI SPE-
TUM FERT, HOC CTAT DICENS.
CERNENDO SE- | IN PACE QVI
PVLCRVM, HVIÓ ESCAT.

PIE DIC ANIME CORPVS ET ARCA

DA REQVIEM TEGAT FLATVS.

DOMINE. ET ALTA PETAT.
Dole.

RES FLVCTANT CVNCTAE MVNDI, VELVT IMPETVS UNDAE.
QVIQVID EXORITUR, LABITVR ET MORITVR.

MENTE DEUM PVRA SEMPER VEKENEGA SECVTA. NON
PENITUS MORITUR, SED MORIENS ORITVR.

NAMQVE PROBOS MORES CVPIENS SERVARE, SORORES ACTIBVS
EXCOLVIT, VOCEQVE DEI HAS MONVIT.

HOSTIS AB INSIDIIS ADITVS BENE CAVIT OVILIS, QVAQVE
REGENTE DOMVS, CREVIT ET ISTE LOCVS.

IN FESTO SACRI COSME MIGRAT AC DAMIANI. VT SIT IN
ARCE DEI, VITA PERHENNIS EI.

VIII.
G. 1112.
idbiskupa Krescencija,
QUALIS SIT, CER
S, REMANEAT DE
NI GESSIT, QVANT
ALATUM. CRESCE
NUNC MUNDI FLC

1. straga. Farlati. Illyr.

IX.

G. 1181.
drije, kaludjericah sv.
MCLX.
i$. ANDREE
OINANE (Joanne) A
EGO COS-
JHIDIAC.
?ANILE H.

X.
6. 1189.

ibuna u stolnoj crkvi s
jaše nadpis:

;LESTIBUS ASSOCI
ILTA VIRTUTE PR
JUE SUBIT. IBIQUI
NA DIES SIBI NUN

XI.

G. 1191.

nske tamnice i sudnice
TOIS. H. COMYNIS.
M. C. NOAMO.
GIS. EPI. ET B. A
j E. ICEPTV.

10 u knjizi L Sbornika,

ino domini 1191 temp
ensium, hoc opus est in

+. Md Tk Nasa
M ic ap erii
€ RAŽ E FA s.
"y Rao E A y a —€ ^
"as. F5 MM i oí. € DS,
PRE t5 n MEE D Fes NOS

à99

u
G. 1195. E
Na orkvi sv. Luke kaludjericah sv. Andjela, sada občine pravoslavne, u Kotoru. n Jg
t IN XPI. NOMINE. ANNO AB INCARNATIONE DEI oci
NRI. IHV. XPI. MILLESIMO CENT. NONAG. QVINTO. IND. TERTIA -

DECIMA. EGO MAVRVS FILIUS ANDREE CALAFRANGI. VNA CVM

BVONA MEA CONIVGE. FILIA PRIORIS BASILII, EDIFICAMVS ECCLAM.
ADHONOREM DI. ET SCI. LVCE APLI. ET EVANG. P. REMEDIO ANARVM NRAR.
ET OIUM. FIDELIVM XPIANORVM. SVB TEMPORE DNI. NE-

MANE MAGNI 1VPANI, ET FILII SVI VELCANNI. REGIS DIOCLIE.
DALMATIE. TRIBUNIE. TOPLIZE ET COSNE. ' OMNES QVI LEGITIS

P. NOBIS ORARE DIGNEMINI. VT XPS. SIT NOBIS SEMP. VITA, AMEN. +

Iz starinskih rukopisnih biljeZakah.

' Da li se ova rieč ima čitati Bosne, ili se razumieva koja druga malena pokrajina, kao Ne Ox
Kosara itd. nemogu za sad još odlučno uztvrditi.

16 a)

e
T
t

ographicus, iuridi

asteriorum.

»nnes abbas. 1166, 78

Johonnes abbas 1166, 78
eorgius abbas 1166, 18.
:s abbas. 1106, 19. Ug

v. Dabro, abbas. 1108,
ves, 1129, 26.

Teon. SS. Cosmae et D
onte. Niciforus, abbas. 114
voluntarie dimittens, 117
successor Nieifori 1174, 9
1187, 140. — Dominiet
2. 1188. 150. 1194, 17

on abbas. 1166, 73.
glae. Johannes abbas. 118

fichahel abbas (arehima
Michahelis. Petrus abba

s. Petri. Gregorius abb:
16. Rubertus. 1187, 141.
. Desa abbas, 1106, 1
1us, 1182, 196. 1184, 12
itius. 1190, 157, 1194, 17
3. 19:

3.
»centius abbas. 116—115
1198. 191.

"ti. Ubertus abbas 1158, 5
i. Raphael abbas, 1151, 4
iae, Johel, abbas. 1151. 4:
gii et Bacchi. A . . abbr
Petrus. 1166, 18.

i Virna abhas 1129, 9i
2. Isaach 1178, 105. 10
+ 1193, 166. 170. Gaudiu

de Pinis. Duymus abb:
'amianus abbae. 1106, 1:

Vincentius. 1185, 184.
aeus abbas 1187, 230.

isignia. 150.

ritas. 7.

patriarcha Wodalricus. 6.
zemja, (Albania) 181.
onasterium s. Salvatoris 78.
Tripresbyter Dominieus 220.

Mus et Episcopatus in Dalmatia 1178-

18 iadrensis.
espalatensis.
ei eorundem decem.

Arehiepiscopatus et Episcopatus in Ungarie
1178—1116. 91.

Strigoniensis archiepiscopus.

Colocensis ,

Suffraganei strigonienses sunt Agriensis et

Woacensis (wacensis.)

Archiepiscopi.

Antibarensis. Gregorius 1194, 173 olim archiepiscopus
1195, 178. Johannes. 1199, 210 antibarensis et dio-
diensis 1199, 218, 220.

Baaciensis seu bacbiensis. Fabianus. 1134, 28. Muchia
1142. 35. Micho, fors idem qui Muchia, 1163, 67.

Colloeensis. Sayna, 1167. 74. Paulus 1180. 94. 1188.
146. Andreas, antecessor Sauli. 197. Saulus 1193, 170.
1198, 197. 198, 200. 1199, 222.

Dioeliensis seu antibarensis. Johannes
218. 220.

Iadrensis. Lampredius. 1146, 40. 1154, 51. 52, 1162,
63. 1166, 71. 1167, 73. 15, 1172, 90. 1174, 93. 1175,
94. 94, 1177, 97, 98. Thebaldus, circa 1178, 107.
1181, 118. Petrus arehielectus. 1187, 139. 140. 1188.
160. 1190, 155, 157. 159, 1193, 170. Pastore carente
1194, 171. Nicolaus archielectus. 1197, 192. Pastore
earente. 1197, 183. 187 Nicolaus archielectus. 1198,
191,' 193. 198. 1199, 202. 203, 205, 208.

Salonitani seu spalatenses, S. Domnius. eius memoria
285, Johannes, eius memoria 935. Laurentius, eius
memoria, 9. Crescentius. 1102, 3. 1108, 8. 235. 1106,
12. 13. 1110. 15, 16, 1106—1111, 16. 17. Gaudius
1188, 81. 1142, 34. 35. 1144, 36. 1145, 88. 1100,
40. 1158, 60. Absolon. 1160. 61. 1162, 63. Petrus
1161, 62. 1164, 67. 68. 1166, 12. Gerardus seu Gi-
rardus. 1167—1172, 79. 1168, 80. 82. 1168—1170,
83. 1169, 84. 86. 1171, 87. 89. eius memoria 179.
Rainerius. 1176, 96. 1177. 101. 1178, 104, 106. 107.
1179, 123. memoria 1181. 121, Petrus Hungarus
filius Chitleni. 1185, 130, 138, 134. 226. 1186, 138,
139. 1187, 141. 1188, 144. 1189, 151. 152. 154. 1191,
162. 164. 1192, 164. 1193. 166. 1194, 172 eius me-
moria 179. A... 1198, 198.

Ragusienses. Dominieus 1102, 2. 1109, 14. 15. P ..
1115, 19. Girardus, 1121. 23. 24. Andreas. 1142,
32. 38. 1152. 46. 1153, 47. 48. Tribunus. 1158, 58.
1167. 15. T1. 18. 19. 1168. 80. Tribunus Michaelis.
1168, 81. 1186, 137. 1186. 147. 1189, 238. Bernardus
seu Bernardinus. 1189, 233. 234. 1190, 159. 1195,
175, 176. Gauxonus. 1197. 183. 1199, 212.

Strigonienses. Laurentius 1109. 5. 1106, 19. 1108, 14.
1106—1111. 16. 1111, 17. Marcellus 1194. 95, Fe-
liciani memoria. 28. 99. 30. Acha. 1184. 98. Mar-
tyrius. 1151. 45. Lueas 1158, 60. Job 1185. 94.
Lueas 1181. 122 Job 1193. 170.

1199. 211.

Archidiacom.

Arbenses, Cosmas. 1177, 97. Miratha 1179, 110 Andress
1181, 238. .

Jadrenses. Madius. 1103, 11. Marin, 1101, 13. Maius.
1134, 29. Johannes Bernaldi 1190, 156. Johannes.
1194, 171.

Ragusiensis Marinus 1190, 158. 1195, 176.

Spalatensis Domnius 1119, 21. 1196, 181.

Traguriensis. Gaudius. 1185, 132. 138.. 1192. 164.

Veglensis. Dominieus. 1186. 228.

Zagrabienses. Baranus et Timporius. 1193. 168.

248

Archimandrita, vide Abbas.
Archipresbyteri. 1185. 132.

De Bribiro, Vileotta.

, Clissa, Vileotta

, Busan, Radona,

. Lika, Desimir.
Nona. Techomir.

, Seardona, Drasez.
Archipresbyter iadr. Andreas 171.

" spalatinus G. 181.
Ardicio diae. card. s. Theodori. 76. 108.
Ardieius presb. Card. s. Theodori 125.
Ardis (de) Petrus, diaconus 195.

Do NE - . HN t d aci m "
rane 3 . . . Ej ONG Si : 3
- 092 - 9575009 a . . 2. pu B e. PA -
Ap, DL ote esc or ROUEN It V Cau Welt ur tuat ER :
e T vt "ast cu mam NJE Ev" 8“;
saka A cab PES moe (NOE; AM fs

Arduinus Dominieus plebanus s. Joh. ev. 147. *
Arduinus presb. Card. s. Joannis in Jerusalem. 103. 120. A

Areanum. villa Istriae. 44.

Aribertus presb. Cardinalis 1.
Anastasiae. 48. 54. .

Arma, seu insignia regalia Ursinorum descripta. 186.
181.

Armadius de Tuba de Caprulis. 231.

Armeniorum rex L. 212.

Armigeri equitum decem de qualibet generatione Croa-
torum. 4

Arnej, comes. 6.

Arni de Stossia 196.

Arnulfinus, venetus. 231.

SUUS Sus
KAKA

4 pa

eut
4$ -
DEL
+-
t

-
NLIS

. ^x 1
leerat kv
Kud ed

*,*

"We Wu tou!
Dl qUe S NA
Zato Mes d

SOM
Arpe, banus. 60. S
Asceses, locus. 162. M.
Asjen, imperator Bulgariae et Graeciae. 181. d
Assalaza Maria 196. wm
Asseti, villa 8. ox
Astaldus, presb. Cardinalis 58. 54. | | 73
Augustinus eanonieus strigoniensis. et pristaldus. 29. ecMS
» Leonardus venetus 228. ' Ne i$
» s. r. e, cardinalis et missus apochrisarius 9. ES
Aureus Magister Petrus dux Venetiarum, vide Maestro- 23 ü
petro Aureus. WA
Aurio Dominieus, advocator 232. C
Aurio Mareus 65. A
Ausari eomitatus. 231. 232. og
Auso (de) Fusea 195. so
Austrihe dux. 45. EE
Avarorum ciuitas, vide Budva. “g
Avelini Laurentius. 158. 28
Avelinus, testis. 46. Ta
Avocatus Petrus 21. tt
Avuneuli knezii Michahelis 115.
Ayeardus Panerotius 229. x
Aymus Petrus, venetus 228. BE
Azula, testis 196. KE:
Azunum, villa Istri.e 44.
Azzo praeceptor Templariorum. 178.
B.
B. soacensis episeopus 1199. 210.
Babbine polle, loeus 46. Babina polhla 56. .
Bacenoli Georgius 159. uu
Bachiensis eccl. sufraganea Colocensis 91. :
Baeula et frater eius Stephanus, spalatenses. 87. m.
Bada, terra 189, +
Badoario Manasses iudex Commanis venet. 232. À
Badoario Petrus Judex Communis Venetiar 280. 281. Bi

Badoarius Stephanus. 229. |
Baduario Aldigerius consiliator. 230. E
Bala (de) Bonito. 196. |

a5,

Bartholomaei cc
Bartholomaeui
Bartholomaeus |
1198, 194.
Bartholomaeus f
Barzegeso Mich:
Basamure Praes
Basileo Jacobus
Basilii Dominna
Basilio Jacobus
Vitalis 6
Basilius prior C
Batiauro. Rainer
Batoca (de) mu
Bauchina, mulie
Bausi Jurminus
B'dinje, urbs 1€
Becize, loeus 15
Bela IL. rex. P
Hung. Dalm.
memoria. 66.
Bela III. rex H
nee non Galat
118. 121. 122
140. 144. 145
159. 165. 166
memoria 180.
Bela et Margarit
Belas, Vratimiri
Belay, loeys. 14
Bele Nicolaus 1:
Belee quondam
122.
Belesin filius Cc
Belez (de) Mich
Belize praedium
Belgi, testis 195
Belgrad, parochi
^ urbs bi
Belgradum supr:
Belmonette Lam
Bella uxor Proc!
vae. 18.
Bellaiza, elericn
Belleca, iudex t
Bellegradus, cas
Belleíto, diacont
Belli Jacobus 2t
Bellum (guerra)
» eum Ver
Bellus gener Ri:
Belos, Belus, Al
66. 67. (qua 1
memoria 200.
Belos dux 1137,
Beloscius de Tei
Belzo, frater Poi
Bembo Joannes
Bemus? comes 1
Bendulik Pusk.
Benecia pater L
Benecia, pater S
Benedicite (de) |
Benedicti s. regi
Benedictus eustc
^ Mare
» > papa.

Benedictus presbyter 26.
Benedoeeo et mater eius Domza 195.

Beneventum, urbs. 25. 75. 77. 78. 19. 80. 81. 82. 83.

84. 86.
Berardus istriensis testis 8.
Berbin, loeus 174.
Berda, villa. locus 126. 128. 178. 180. 205.
Bergullus, advocatus 30.
Bergullus, testis. 193.
Berguto, locus, 227.
Berigna filius Cirnotis Lapzanin 11.
Berisne Pizinagus. 158.
- Priasus 158.
Berivoi filii 104.
Bernaldi Johannes archidiaconus iadrensis 156.
Bernaldus episcopus Zagrabiensis 1163 67.

Bernardinus (Bernardus) archiepiseopus ragusinus 1189.

233. 234. 1190, 159, 1195, 175, 176.
Bernardus, diac. eard. s. Mariae novae. 149. 163.
episcopus portuensis et s. Rnfinae. 76.

n presb. Card. s. Petri ad Vineula. 175.
Beros a Gimbo 37.
Berriscius iupanus 1194. 173.
Berserii Miehatius 158.
Berta (de) Johannes 196.
Bertaldus gastaldio, filius Sipon. 149.
Bertanus Raphael. 232. )
Bertoldus de Ruigno 42.
Bertoldus, nobilis arbensis 68.
Besanni Sracinnus iupanus 140.
Beschen terra eitra Muram. 30.
Besciani Saracenus 129.

n filius Saraceni 119.
Bestia, locus 89.
Bethleemi filius Odo. 45.
Betraldi Albertus 109.
Betta uxor Joannis Messagalinae 105.
Bia de Sergia 196.
Biach, locus 131.
Biazola filia de Pedruto 196.
Bigne, aqua 122.
Binaldo, testis. 89.

Bitte Praestancii 90. eum fratre Crisogono 156. 173.

n de Juda 173. 205.

Bittizi Dessa, advocatus 171.
Bittizi Grisogonus 129. 171.
Bitizo (de) Micha 193.
Biula uxor Vitalis 15.
Bizantini, moneta 204.
Byzantii, moneta 41.
Bladimiri Sergius 158.
Blaneulin iaderensis 118.

Blasius diaconus iadrensis et notarius. 140. 141. 146.
150. 151. 155. 157. 160. 172. 173. 182. 184. 188.

208. 206.
Blasius filius Grapo, colonus 31.
Blatta, loeus 140. 171. 172, 113. 181.
Bobo diae. card. s. Angeli 125. 136. 149.
» » » ^» Theodori 175.
Boce Jacobus 135.
Bochachi iuppa 17.
Bocini Mengatia 158.
Bodacie Vitalis. 158.
Bodaciae Dobar, eonsul ragusinus 192.
Bodinus rex, pater regis Georgii et Marcivisii 18.
Bogdan nepos Prodani, vicarius spalat 166. 170.
n testis 68.

245

Bogdani Georgius 193.
Bogdani iupani filius Mireo 1179, 110.

n terra 155.

Bogdaniza, pristoldus bani Belus 68.
Bogdanus filius Kale 114.

Bogoce (Bogačevo) fluvius 168.
'Boiani filius Sebenna 105.

oisce in partibus Selavoniae 135.
Boioariorum lex. 6.
Boldu Andreas 65.
» Petrus 65.
Bolanze filius Zanizo 88.
Bolea de Stisanel. 196.
Boles pater Pribislavi 26.
Boleslaus iudex Chulmiae 1112. 17. 18. 185. 1114. 19.
Boleslaus, testis 88.
Boleslavić Rusin 86.
Boles«ius Stephani Cosuti 90.
Bolla de Sazavezo 123.
Bollia Evaicius de (roni Crossi. 25.
Bona abbatissa mon. s. Dimitri 1181. 119.
» s. Thomae 1164. 67.
de Belauso 195.
», > Gvidon 196.
Bonadieus, diac. card. s. Angeli 58.
Bonci, loeus. 168.
Bondae vidua 221.
Bonde Savinus 158 advoeatus 176. consul ragusinus
192.
Bondimiro Mareus. 231.
Bonfazo, testis 195.
Bonifacius clericus, venetus 228.
Bono Henrieus 69.
Bonoaldi Bolescius 127. '
Bonogualdi (de) Bolisio 97. 98.
Bonovicino (de) Petrus presb. et notarius, ducalisque
aulae eaneellarius 1237. 149.
Bontii Michael 158.
Bonumir de Siponto 75. 82.
Bonus Baro potestas Anconae 209.
» belgradensis episcopus, eius memoria 1103. 9.
1111. 17.
» fllius Dondi legatus ducis Venee. 194.
n Petrus 229.
n Philippus 69.
" resbyter et Canonieus 228.
Boricii filius Madius 195.
Borieius Miehaelis Pance, 71. 93. 151. 155. 198.
Borislav filius Nicolai comitis Cacieli 144.
Borislavi iupani filii Maliehnicus et Strojan iupanus
1119. 110.
Borović Valdeser 86.
Bosazo (de) Grassus 195.
Bosenae, Bosinae banus, Culinus 1180. 114. 115.
1189, 122.
Bosna, monaehus. 9.
» seu Seruiliae regnum 148.
Bosnae dux Ladislaus filius regis Belae 1137. 80.
Bosnensis electus episcopus, 1195. 175.
Boso, diae. card. ss. Cosmae et Damiani 58. 59.
n n n 8. Pudentianae 16.

Bosordiensis eomes Jacobus 14.
Bot comes albensis 1181. 123.
Both, eomes de Bihor 1193. 170.
Botoluge Micha Sehiope 97. 48.
Botta iadrensis 118.

Boxeteeh eum suis filijs 161,

Si.

Cadulus, istriensis, testis. 8,

Caena danda capitulo spal. 165.

Cal, selavonice, locus. 154.

Calafrangi Andreae filius Maurus, 288.

Calageorgi Furminus. 131.

Calamet, selavonice Tirstenic, locus. 37.

Calanna de Zobenigo et eius filius Desa. 190.

Calanus dux Dalmatiae et Croatiáe 1193. 166 episeopus
quinqueeeclesiensis palleatns et totius Dalmatiae
atque Croatiae gubernator. 1198. 167. 168. 170. Dux
170. episcopus quinqueeeclesiensis 1199. 222.

Calavagia. 189. 190.
Calbani Mathaeus 981.
Calbo Stephanus advoeator communis Venetiar. 290.
231. Petrus 231.
Caleara, locus. 88.
Calepi Johannes 158.
Calidae aquae, locus, 166.
Calisedum, locus. 6.
Calixtus comes. 80.
Calixtus II. papa. 23, 24, 25.
Caldesci nepotes 185.
Caldesei . . . testis. 186.
Calle antiqua eum eapella 37.
Caloianis Nieola 145.
Caloiatine (de) Nieolaus 114.
Caloioanni de Paulus et Nicolaus 96.
Camas Stephanus 90.
Camasci Petrus 156.
Camascii Stephani filius Petrus 127.
Camasii surdi Nicolaus 193.
Camenani, locus, 71.
Cameniani, locus. 146.
Camerarius ducis Croat. et Dalm. 200.
. regis Siciliae Thasaligrandus 137.
Campanana terra iuxta s. Andream. 22.
Campus marinus, territorium 183.
Canale regio. 225.
n da) Johannes 81. 82. 229. Petrus cum Angelo
atre suo 2831.
» (ds) Marcus 65. *
n (de) setnieus Thechomir 1114. 18.
Canatalie Petrus 109.
Caneellarius archiepiseopi spalatensis Albertus Pisano
praep. s. Barth. 1185. 132.
Cancellarius duealis aulae Venetiarum, Gabriel Pau-
linus 1166. 70.
Caneellarius ducis Dalm. et Croat. Andreae, Petrus
filius Milke praepositus. 1198, 191, 199. 200.

Cancellarii seu notari regum Hungariae.

Barnaba Geysae II. r. notarius 1151. 46. 1158. 61.
Adrianus Belae III. r. notarius 1185, 94.

Katapanus magister, praepositus albensis aulae r. cane.
1193. 170.

Petrus praep. albensis, aulae r. eane. 1197. 187.
Desiderius, aulae r. canc. 1199, 992.

Cancellariá romanorum Pontificum.

Rolandus. presb. Card. 1158. 48. 1154, 58. 1155, 55.
1157, 58. 1158, 59.

Albertus presb. Cardin. 1181, 120. 1182, 125, 1186,
136

Cancellarii vicem agens. Moyses can. lateranus 1188,

247

Cancellarii vieem agens. Rainaldus, notarius 1199, 207.
Cande (de) Vuleinna 156.
Capella s. Apollinaris, Vegliae. 50.
» . 8. Johannis ad Spalatum 181.
Capellus Paneratius 231.
Capitulum s. Anastasiae Jadrae. 189.
Capitulum s. Laurentii. 164. |
Capruli, loeus 11.
Captio Selavorum per terram et per mare sine iustitia
per Raguseos prohibita. 137.
Caput Istriae, id est Justinopolis, urbs. 39.
Caputassi Theodorus 158
Caraldua, elerieus 114.
Caravello Dominieus 230.
Carinensium gens. 4.
Carletius masarius communis. 208.
Carosus Petrus 65.
Caruchuli filii in bueharatu spal. 165.
Carusii filii Zuzalo et Cernecha monachi s. Stephani 41.
Carsus, mons aut locus? 95.
Carta coneessionis 204.
Cartula offersionis. 6.
» Offertionis et transactionis 147.
» promissionis 204.
». venditionis. 11. .
Cartusienses eremitae 214.
Casari Duimo. 88.
Casariza, locus 18.
Casera (de) Constantinus 195.
Casinieius 225. ,
Casnaz David de iuppania Trebigna. 18.
Cassata Martinus 171.
Cassera Petrus Raddo. 190.
Cassino mons 141.
Castan, villa in Istria. 6.
Castellare, locus 51.
Castellum (Belgrad) 184.
Castilione, castrum in Istria. 6.
Castrum de Sevenico. 100.
Castrum sumugiense. 67.
Catapanus, Businas 25.
n episcopus agriensis 1199. 222.
Catharo, Catarum, Catharinensis civitas. seu Rosa. 2.
23, 24, 33, 41, 59, 76, 123, 135, 148. 176.
Catholdus Vica (vicarius?) eanonicus spalat. 164.
Cathlus? tyniensis jupanus 1181. 117.
Catopanie Andreas. 157
Cauca, territorium. 140.
Caucho Johannes 129.
Causa (in) ecclesiastica nullum testimonium sine iura-
mento. 138.
Cavalero Dominiei filius Pensu 149.
Cavallerio Mathaeus 229.
Cavallino (de) Petrovula 196.
Cavanie Petraca testis. 88.
Cavedel, villa in Istria. 6:
Cavo Johannes. 231.
Cayfas, veglensis 228.
Cayse Johannes presb. et canonicus 228.
Cazun, decima de victualibus 169.
Cece Petrus 129.
Ceere (de) Lucas presbyter 198.
Celeminae Prodani uxor Dobricha 180.
Celestinus III. papa. 165. 173. 174. 175. 171. 178. 179.
Celiae filius Petrus 170.
Celio de Petrus. 167.
Cellaria ducatus. 169.

16 2)

e 53. Cin-
camerarius

ia 48. 175.

ani 41.
86.

1144, 37,

j, 1195, 177.

38. 182. 188.
221.

Chulmae ducatus 1
Chulmiae iudex Bc
Chunniis Michael,
Chvale filius Ugrin
Chvalis Ivan, nepo
Ciszulini filis
Cicha. mater Vekei
Cieigna, iobagio st
Ciela (de) Prodan:
Cigali Micha 150.
Cikulina Jakoviea.
Cilco, loeus, 36. 8
Cilumbuli Gregori
Cindrinus, testi
Cino, pater Nioyfo
Cinthius, diac. car
» presb. Ca
iones, villa
ij Praestanci
Cibrianus flins Ce
Ciprisnus sorcinug
Cireumvolutio. qua
Cirne fllius Chrapj
Cirnetha, nepos "I
Cirnetha, patruus |
^ prior spa
Cirnota presbyter 1
Cistercienses mona
Cisterne, villa in I
Citino Michael 69.
Civiles homines. 1t
Cladive, vallis. 37.
Clanisa et frater e
Claudinus comes 1
Classine, loeus 16i

Clemens de Srenin
» Ill. papa.
Clementis Georgiu:
Clerici, qua patris
Clerious ad peregr
» ecclesiam
Clevna, districtus.
parochia.
Clin, loeus. 101.
Clipeus militaris 2
Clisia, districtus.
Clissa castrum 88.
Clissa, parochia. 1
» urbs. 104. 1
Clobuco, locus. 13:
Clodia, comes. 6.
Cobilaei Saracenus
Cobilla, terra 105.
Cocini Petrus 21.
Coocosevieh Raiesds
Collecta 195, 204.
Colnie selavonice,
171. 184. 188.
Colocensis episcop
» . sedes 9
Colomani regis po:
Colomanus rex U
Chroatiae atque
Romaeque 1108.

105, 236. 287. 1108. 14. 1111. 281. 1111. 16. 11.
21. eius memoria 1124. 25. 86.

Colonae et coloni 2.
Colloquium regis Hungariae ae totius regni eum duce

Austriae. 45.

Columnae Canuli 97.

Comene de Zuppanus 18.

Comerzari Prvona 68.

Commereia civium Dalmaticorum terra marique libera

et absque tributo 85. 44.

Commercium terra, marique proprium liberum 35.
«Comor (de) Petrazo. 196.

Communitas familiae in civ. Arhe 109.

Comitatus Croat. et Dalm. Ausariensis 231. 232. Cor-

baviensis. 191. Goritiensis 183. Modrusiensis 169
Podgoriensis 185. Sanensis. 191.

Comites diversi.

Comes Andress, pater Gevrili. 29.

» Andronieus filius bani 1198. 200.
Aprico Nicolaus cum filiis. 1178. 105.
Bela (Bea) 1198. 199, *
Bemus? 1198. 191.
Calixtus 1137, 30.
Dominicus 1188. 146.
Duymus 1198. 171.
Georgius, filius Sauli, quaesitor 1137, 31.
Gira pater Marcelli pristaldi. 1184, 29.
Josephus. 1198. 191. 199. 200.
Jula. 1137. 31.
Julianus. 1137, 30.
Lampredius 1193. 171.
Macarius 1198. 191. Macharia. 1198. 199.
Machareusius 1181, 119.
Mareus. 1198, 200.
Mareutius 1160, 61.
Maurus, totius maritimae provinciae exercitator
1181, 117, 118.
» Nicolaus. 1180. 118.
» Nieolaus filius Pauli 1163, 67.
Nieolaus pater Simeonis, qui emit terram ultra
Dravum. 1187. 31.
» Petrana. 67.
» Savigna Gundula 184.

2131333333

2333131333

Comites Comitatum et civitatum regni Croatiae, Dal-

matiae et ducatus Zachulmiae.

Arbenses : Oriens, 1118, 20. Nicolaus 1178. 108.
Petrus Ziani 1193, 167. Rogerius Maurocenus
1198 194.

Ausari et insulae eius; Rogerius filius Dominici
Mauroceni. 1187. 282.

Bracjae, Stephanus 1111, 16.

Cathari, dominator Triphon 1181. 123.

Corbaviensis, Slavogorst 1198. 191.

Insularum — pharensis et brachiensis, Bratco
1184. 22

. 996.

Iaderenses, Caesar 1105, 11 Petrus 1146, 40,
Mauroeenus Dominieus 1165, 71, 1167, 74,
1172, 90. 1175, 94. 95. 1177. 97. Damianus
Desinnie 1182. 225. 1183, 127. 198. Mar-
tinus 1184. 199. Damianus 1187, 140.
1188, 146. 150. 1189, 151, 1190, 156. (prin-
ceps.) Dei gratia comes. 1190. 159. 1193.
170. 1194, 171, 172. 1195. 178. 1197. 182,

249

183. 1197, 187. 1198, 191 illustris memoriae
1199, 206.

Nonensis, Sergius 1109. 13.
Pharae, Chaialisius 1168—1169. 83.
Ragusiae, Petrus 1142. 32. 1151, 46. 1153, 48.
Sabinus, eius memoria. 141. Flasconus. 1181, 123.
Gervasius. 1186, 137. 1188, 233. 1189, 152, 239.
1190, 155, 158, 159. Luecarus flus Nicolai. 1190.
158. 1195. 175. 1197, 184. 185. 1198, 192. 'Dobhro-.
slav, 1199, 202.

Sanensis Dedomir 1198. 191.

Sebeniei, Nestos et Perlat, 1177. 100.

spalatenses. Cernecha 1142, 34, una et prior.
1144, 36. Johannes 1144, 37. 1160, 61. 1169, 85.
1171, 87, 1174, 93. 225, Martinus 1176, 95, E . . .
1177, 99. Martinus de novo, 1178, 104. 107. Gru-
bessa 1178, 107. Martinus, 1180, 113. 1181, 117.
226. Grubessa. 1187, 142. 1188, 144, 1189, 152.
154. 1190, 160 (filius quondam Radeo) 1192, 165.
11983, 166. 170. 1194, 172. 1195, 177. 1196, 180.
1198, 189. 191.

Tragurienses, Direemir seu Dirsemir (Držimir) 1185,
131. Marinus 1189. 158.

De Garestin (Varestin), Belec, (eius memoria) 1181.
122. comes guarastiensis, (Varasdiensis) Crazo. 1198,
194.

Comites. Vegliae.

Duymus 1133. 27.
Doymus 1158. 50. 51. 1163, 64.
Bartholomaeus 11683, 64. frater comitum 1186, 228.
Guido, 1168. 64.
M(arcus?) filius Bartholomaei, 1193.
161

Bartholomaeus 1191, 298, 1193, 169, nuper defunctus
1198, 194. 196.

Vido 1191, 988. 1199, 204, 205 filius Bartholomaei.

Johannes 1199, 204, 205.

Henrieus frater Vidonis 1199, 904.

Comites Zachulmiae, Radoslav 1143—— 1180, 85. Miroslav,
frater magni iupani Nemanie 1181, 121. 1186, 137.
1190, 157. 158. Comes magnus terrae Zachulmiae,
Dessa, 1151, 46.

"Comites comitatun R. Hungariae.

Johannes Palatinus 1102, 5. .
Cledinus "

Marcus "

Saulus n

Savnieus ^

Uguranus "

Theobaldus ? ^

Iandinus

Comites Hungariae 1108. M.
Johannes Palatinus

Appa.

Albanensis, Thomas.

Bosordiensis, Jacobus.

Wasvariensis, Ugudi.

Nouogradensis, Slaviz.
Comites Hungariae A. 1111. 17.

Comes Johannes Palatinus

Claodinus. 17.

Marcus

Saulus

250

Savnicus
Ugarenus
Theobaldus
Jandinus
Comites R. Hung. 1124. 25.
Cledinus.
Marcus.
Buzco
Jacobus.
Lambertus.
Nicolaus.
Sergius.
Comites R. Hung. 1167.
Fuleus, Gurcha, Smaragdus, Tupeo. 75.

Comites Comitatum.

Albensis: Seza 1166, 71 Bot. 1181, 128.
Bachiensis et Palatinus, Mog. 1193, 170. 1199.222.
Bedreguiensis (bodrogiensis), budrigiensis. Hen-
ricus 1163, 67. budrugiensis Dominicus, una
eurialis regis. 1193, 170. Fulco. 1198 194.

Bichori Johannes 1166, 7l. Both. 1193,
170. Mica 1199, 992.
Nitriensis, Lucas 1166, 71. Mochon 1188, 146.
de Sala (Zala) Stephanus 146. Nicolaus banus
1199, 222.
de Saunich, (Solnok) Euzidinus 1184, 29. Fulco.
1166, 71. de Zaunuk, Macharius 1198, 170.
Ampudinus 1199, 222.
Sumigiensis seu simegiensis Adelberth, eius me-
moria 98. Grab. 1124. 28.

170. Chephanus

de Suprun Andreas 1193,

Martinus 1137, 30.
(Slanadiensis) Pow. 1163, 67.
Varadiensis? Weza. 1166, 71.
de Waswar, Fulco. 1198. 170.
de Wywar, Dyonisius 1199, 222.
Comites. curiales.
Comes curialis archiepiscopi strig. Francell. 1197, 30.
le Kris. et Bonci, Ysan. 1193. 168.
Michael de Dumburov, Martinus de Ke-
menik et Tiwa de Wasca. 1193. 168.
Comes curialis episcopi arbensis. 1111, 17.

^ » regis Dominicus una comes budrigien-
sie 1193 170.

m » regis Heynrious 1151, 45.

" B » Belae III. Macharius 1189, 151.

^ ^ » Cumpredinus 1181, 123.

^ » Laurentius 1166, 71.

do energia Ursinorum Stephanus fllius Nico-
lai. 1197,

» Modrusiae, regi quatuor loricis extra regnum,
intra regnum vero decem loricis serviat 169.
Palatinus v. Palatinus.

Comitis catharinensis excommunicatio. 49.
» Nicolai Cacicli fllius Borislav, 1188, 144.
».. rsgus. Petri filius Dersimir iudex. 1190, 156.
Comitissa olim veglensis, Maria. 1153, 50.
Comitum dona et munera regi danda. 91.
Concilii dioeletani deereta 1199, 218.
Concilium antibarense. 1199, 210.
" ecclesiae ragusanae 49.
5 Laterani celebratum 1179, 128.
" romanum in basilica Salvatoris 33. generale
romanum 111.

Concilium sive synodus salonitans
, 98. 99.
» spslatense 138. v. Sync
waradiense 28.
Concoreoni Dominicus 65.
Confinium s. Mariae formosae 194
^ s. Marinae 194.
Coniugium in partibus Dalmatiae |
et quinto gradu cum oonsangoir
Coniugium usque ad septimum cons.
prohibitam. 919.
Conrado Andreas presbiter et nota
Conradus, avocatus. 7.
Conradus de Johanne ducalis aul
tarius 206.
Consecratio salonitani episoopi t
constitutionem 81.
Consiliatores communis Venetiarur
Consilium civium spal. 63.
^ Ducis Chroatiae et Dal
proceribus. 198.
Consilium et iudicium cunctorum
niae. 126. Consilium iupanorum
Consilium Nobilium. 144.
» prudentum 195.
universum utriusque
Croatiae 17.
Constantini Furminus 89. Formint
Constantinopolitanus Vicecomes M
Constantinus Sebastus dux Dalmati
87. 88. 1174, 98. prominens
174, 925.
Constantinus Stephanus. 231.
Constitutio antiqua. 169.
Constrato (de) Mia 196.
Consul Pisanorum Albertus. 84.

Consules.

Taderenses, Petrizo Michaelis Panze'
trius filius Sane de Spirso, Mic
95. Bar... nice. Martinus Slorad
1177, 97. David 97. Sloradi Pe
de Juda, Coseia Gregorii, Mic
Vitaze 1199, 205. Consules sept

Ragusii, Alexius, Mauresa, 1168,
carus, Lampridius, Felieius, :
slavus 1169. 84. Vitalis Vulp
Vali Vite, Vitus Lamprii. Dersy
Simon Stephani. Savinus Bond
Lampridius Zreve. Johannes Gc

Consvetudo antiqua 187.

^ deferendi cruoem seu
per totum regnum Hungariae,
rom. 139.
Consvetudo insulae Veglae 194.
^ Raguseorum 158.
» viduarum in eiv. Arbe.

Contareno Damonus 231.

» Dominieus 69.
> Henricus 69.
» Johannes 69.

Contarenus Jacobus 65.

Contarini Henricus 231.

Contributio monachorum s Stephani,

Conventicula seu fraternitates prol

Conventus v. Monaeteria.|

Conventus strigoniensis. 30.
Coprive, flumen. 17.
Coquickiani (kokićani?) locus. 117.
Corad, testis 195,
Corbava, parochia 131.
urbs. 181. '
Corbaviensis episcopatus parochiae 181.
Corbo (de) Fuscla 196.
Corcera, parochia 181.
Cornario Joannes 65. 69.
Cornasio Petrus consiliator. 232.
Coro Daniel. 981.
Coronatio regum Hung. qua Regum Croatiae et Dal-
matiae, 14. 35. 44. 14.
Cortalba inter Latinos, villa in Istria. 6.
Cosce Madii resbyter 128.
Cose Cosce, d oscia Gregorius advocatus, 93. 156. 159.
171. 178. 182. 188. 188. 205.
Cose, Madius 90.
Cosiza, locus 162.
Cosma. &piseo us vesprimiensis. 1184, 28.
filius Janzi. 206.
Cosmas arbensis archidiaconus. 1177, 97. 1181, 238.
» comes. 6.
» gener Johannis Budieei in buecaratu spalat.
existens. 144.
» > iobagio eccl. zagr. 67.
, * iupanus de Luca, frater et monachus (1070)
eius memoria. 71.
Cosnae (Bosnae?) regio 238.
Cossula, testis. 195.
Cosutti Stephanus 74. 90. 157.
Cosuto, testis. 40
Cotona, testis. 26. \
Cotopanie Nicolaus 193.
Covacizi de Mironego 150.
Craina tota, parochia 131.
Crassio, testis. 195.
Crassus mons. 162.
Crazo comes gvarastiensis 1198. 194.
Cremene totum, territorium, 162.
Crescentius arehiepise. Salonitanus 3.
12. 13. 15. 16. 17. 985.

Spalatensis. 8.

Crescimir, Cressimir rex Croatiae. 17. 20. 71. 126.

146. 157. 183. 191. 206.

Cressa (de) Drago 196.

Crevia, (do) Martinus veglensis. 228.

Crinae filii. 74.

Criseelzo (de genere) Milonia cum filio 151.
Crisogoni Coscia. 157.

Crisogonus iudex Jaderae, 68. 74.
Crispinus, episcopus senadiensis 1198. 170.
Criva (de) Martinus 195,

Crivello (de) Dumnanna. 196.

Croatia vide Chroatia,

Crossii filius Goislav 18. :

Crouates. 4.

Crouatiae tribus XII. 4.

Crueanae nepos Vilcoja, de Clissa. 189.
Cruees aureae. D.

Crucona, testis. 88.

Cruina, testis. 26.

Crupa, locus. 193.

Cueari, Sfavi. 104.

Cuciga et Vileona pristaldi Regis (Staffieri). 107.
Cucille Cerna advocatus 128.

Cucille Johannes s. Miehaelis iadr. plebanus. 156.

251

Cucille Petronius iudex iadr. 151. 156. 178.
Cueulli, villa in Istria. 6.
Cueulueo, loous. 12.
Cueurruz, servus 161.
Cueuvaia (de) Barba 196.
Cudana Dirsa. 167.
(rudomirorum gens. 4.
lin banus Bosnae 1180, 114. 115. 1189, 152. 1199,
216.
Cumerzari Dimitrius 90.
Cumpredinus comes curialis regis. 1181. 123.
Cupan, eapelanus. 28.
Cupo Vitus. 231.
Curia cum campana. 155.
" » confirmatione nobilium, sapientum ac tolius
populi. 154.
Curiales homines 192.
Curina, locus. 188.
Curtisia Micha 182.
Curtisia, testis 150.
Cusina S. et filius 71.
» testis. 150.
Cut, locus. 189.
» molendinum 170.
Cuzilla, testis. 26.

Dabissa filius Radeo 180.
Dabra filia Starec de Micha 182.
Dabraheno, zuppano de Comene. 1114, 18.
Dabrali Casocarus. 96.
Dabralus, testis. 88.
Dabrana Theodori. 109. 110.
» testis. 12.
n Trumzani 39. iudex spalat. 41.
Dabraniezae Lampridius 156.
Dabranizae Pascalis, diaconus 176.
Dabraslavus rex (Dioeliae), eius memoria 1114, 18.
Dabraz fllius Draseni 71
Dabraza (de) filius 195.
> uxor Domaldi 87.
Dabrazae Vita, nob. cath. 25.
Dabre filius Mari 145.
n » Ottoli 114.
Dabregna iudex arbensis 68.
Dabrio, seu Dabro cum Johanne et Jotze de Dabro. 123.
Dabrizae domnae terra 154.
Dabro, abbas mon, s. Johannis Ev. 1108, 9. monachus,
filius Veresti 1106, 12.
Dabro, diaconus. 18. 15. filius Petri. 21. 22.
» frater Nercinnae Vratina. 27.
n veglensis. 228.
Dabrosa, testis. 155.
Dabrossa de Dabro et filia eius Matrona 195.
Dabrus arehipresbyter spal. 21. 22.
Dagera Ambrosius 231.
Daibolo Philippus 282.
Dalmacium (A missa) urbs 150.
Dalmatae non sunt tributarii regum Ungariae 21.
25. 44,
Dalmatia. 5. 8. 9. 32. 52. 61. 98. 114. 115. 117, 119.
192. 210. 938.
Dalmatia superior, seu Dioclea. 24. 202. 218.
Dalmatia provincia cum dioclitano et antivarensi epi-
scopatu 116.
Dalmatieum mare. 4.
Dalmatiae olerici. 17.

50.8 S

će t
md d

iR "n '« '"
xfe

KRPE

SU UAE
aaa EA

"
m. &- ae

2 e
pre «raj RA

EI
. - +. *

rat P9
..

- + EN .
DM e.t C

nape us.

ur EP

+
*

dux. v. Chroatise dur.
eclesia mater, magistra et do-

» 192.

94. 95.

»cobus et Johannes 94.

onus et notarius Venet. 230.
iadr. 188.

12. ]

mes iadrensis 1182, 125. 1183,
1, 140. 1188, 146. 150. 1189,
gratia comes) 1190, 159. 1193,
05, 178. 1197, 182. 183. 187.
iri s memoria 1 1199, 206.
igurends abbas. 1106, 12. 1110.
Ei 90

Slenminae. 22.

H communis Venetiarum 282.
"Venetiarum. 167. 194. 204.
riaroha gradensis 54. 56. 56. 61.

39. 92. 232
65

tor 232.
inia Tribigna. 18.

91.
x iader. 90. 94. 95.
Jadrae 159.

226.
lus spalat extra oivitatem. 179.
1 101.
restaldi Arbae. 17.
abiensis 221.
psrochisrum 184.

184.
tensis 41.

ducatus (Sclavoniae) 169.
rtes dividantur. 219.

Arbae, quemadmodum in Hun-

paPore civitatis spalatensis 178.
184.

a. 126.
olesie. 50. 51.
sni, pristoldus bani 125. 126.

Dedomir iupanus 1194, 173.
sanensis comes 11f
Delamoze, loeus 162.
Delanno 'Teoca (de) mulier 1
Delvrina Batiana clericus 10:
Delza Bia 195.
Demaces Stepi 158.
Dembron, (dubrava), silva cum terra. 66.
Demetrius (Svenimir) dux Dalmatiae Croatiseque, eius
memoria. 86.
Demiea mulier de Svari 196.
Demviada, testis. 195.
Denarii, moneta. 91.
Denna soror de Bravo. 195.
Dependi Petrus. 158.
Debes (de) Galdius 196.
Derasti Marinus 158.
» > Petrus 158.
Deregna, locus. 147.
Derigina Tesseius 158.
Dersihna, nobilis zagr. 29.
Dersimirus iudex filius, comitis Rag. žeti (Luecari)
1190, 156. 158. consul ne. 1198, 1:

Dem abbas s. Mu sbogoni de Jadere. 1106, 12. 1106—
11, 16.
Desa, dux Dioclie, Stobolie (Serbulie) Zaeholmie. 1151,
45. Magnus comes terrae Zachulmiae. 1151. 46.
Desa nepos Pauli Liube. 150.
», quondam traguriensis episcopus filius Makarelli,
eius memoria 1197. 182.
Desa Selomae. 89.
» Zuricha vicarius ^ spol. 180.
Desan, frater Mileni
Descensus bani. 2
Descislov, civilis. zagr. 168.
Deseo Chalini filius 71.
» e Dragos Cacicli. 118.
» iupanus 118.
Desconis praedium Belize 117.
Desici filius Dobrona. 88.
Desiderius aulae regiae sanoellarine. 1199, 221.
Designa, iudex iadrensis 1105, 11.
Desimir, arehipresbyter licensis. 182.
» iupanus 46.
ater Stephani Drisceviz. 18.
Desimiri Rastisoius de Virovieis. 118.
Desimir, testis 68. 88.
Desinna filius Mrate, 95.
" filius Vidomiri, subdiaconus. 13.
7 iudex iadrensis. 40.
Dessina monachus. 26.
Desinna, tesi
Desinnus Slovinie. 117.
Desiz, testis, 88.
Desse Tomichia 129.
Dessen filius Sclovine, iupanus Sidragae. 1172, 90.
Destitus Theodorus 158.
Detrizo, testis. 146.
Deyosius terrae Canali et Servaunitie dominus 1168,

Dexin pater Nicifori 21. 4
Dieulum, loeus. 173.
Didee, ugrlonas 81.
Dig Marcus cum filiis Paulo, Micha, Prodano. 104.
Dillato supter vipera, locus 144.

Dillatum, locus 87.

Dimigna, nobilis arbensis 68.

Diminia filius Madii. 127. 129.

" Maza 196.

Diminna Baxilii 109. 110.

Diminnae filius Martini Madii et Pribae. 208.

Dimitrii saneti terrae. 184.

Dimitrius Cumerzari 71.

Dimot, regio. 181.

Dindieulo Vita, iudex. spal. 41.

Dioelea, seu Dalmatia superior. 24, ducatus 45. 209.
210. 218. 938.

Dioeletana et antibarensis eeclesiu sub metropoli ecel.
salonitanae. 106.

Dionisius banus Chroatiae et Dalmatiae 1181, 122.
128. illustrissimus vlr. 1182. 126. maritimae pro-
vineiae banus. 1184, 128.

Dionisius, comes. 6.

Direemir Comes Traguriensis 1185, 13].

Dirsko, testis. 37.

Dirvize Lube. 88.

Divisio parochiarum per pont. rom. sancita. 138.

Djevolskaja horja 181.

Dobra gora. 129.

Dobranna filius Johannis Madesivisi pristaldus, 90.

Dobre gener Farine 182.

» Depos Dane, buecaratum tenens in Spalato. 177.

Dobri de Simon 195.

Dobricha uxor Prodani Celemina. 180. 181.

Dobroneg. presbyter 93.

Dobroniz Desko. 68.

Dobroslav, comes Ragusii 1199, 208.

Dobroselavo, nobilis arbensis. 68.

Dodo Leonardus 229.

Dogircina Andreas 195.

Doimus filius Praestancii 142.

Doimus Martini de Maio, pater spiritualis. 208.

Dol, paroehia. 131.

Dolaz de Conseaco. locus. 27.

Domachia iaderensis 118.

Domana (de) Triphon. 25.

Domanae Petrus iudex rag. 158. 176.

" Theodorus 158.

Domaldi uxor Dabraza 87.

Domaldus Briacelle 129.

Domazza testis. 26.

Dominicia, monacha, 9.

Dominieus abbas mon. s. Damiani de Monte (St.
Cosmae et Damiani) 1182, 194. 1187, 140. 142.
1188, 150. 1194, 171. 172. 173. 1197, 182. 188.
1197, 187.

Dominieus abbas S. Petri arbensis. 1106. 12.
» acolythus filius Johannis Barbae. 228.
Dominieus, archidiaconus Veglennis 228.
arehiepise. Raeusiae 1102, 2. 1109, 14. 15.
archipresbyier arbanensis. 220.
eognomine Platinissa 71.
eomes 1188, 146.
», eurialis et budrigiensis 1198, 170.
elerions Venetus 228.
episcopus soacinensis 1198, 220.
^ Veelensis. 1106, 12. 1106— 1111,
16. 1111, 17. 1129, 27.
" Zagrabiensis 1193, 168. 169. 170.
1198. 193. 198. 1199. 222.
filius Cirnatae 116.
frater Joannis episcopi veglensis. 227.

$ 3

5 3333 *

3 3 343 3

208

Dominieus Galatae. 22.
n. presbyter 98.
n " et canonieus. 228.
n s. Cypriani monachus. 229.
" subdiaconus vegl. 228.
Domnii saneti corpus. 32.
» 8. territorium. 27.
Domnius archidiaconus Spalatensis 21.
» . &. praesul Salonae. 285. 236.
" primieerius 8. Domnii 97.
Dona et munera comitum 91.
» Reginae et filiorum regie, in argento, pannis
sericis et equis. 91.
Donanna, monacha. 9.
Donamer, eolonus 81.
Donato Andreas. 231.
" Marinus. 281.
Dontodero Andreas 65.
Doymus, comes veglensis. 1153, 50. 51. 64.
Dminoscia, monachus 178.
Duesius Ragusinus 156.
Dracem, colonus 31.
Draciani campus. 184.
Draconicus filias Vratinegi. 105.
Dragina Nevini Valizi. 153.
Dragina podzuppo 88.
Draginno Radiz 195.
Drago, filius Slabbe, prior ragusanae civ. 1114. 18.
Drago iupanus spalatensis 89. 113.
» olim prior iaderensis 1105, 11.
» Pirlae 39 iudex spalat. 41.
Dragos, filius Froeci. 90.
» X testis 68.
n testis 26.
Dragoslaus filius Otre. 118.
Dragus iuppanus. 97. 145.
Dragus moistr. (magister) 86.
Dragus Pirle. 31.
Dragomanus Michael, pristaldus 113.
Dragomir, testis. 68.
Dragomiro (de) Bonza. 228.
Dragoslava filia Devesii domini terrae Canali et Ser-
vaunitiae. 226.

Dragovan, testis. 154.
Dragoy filius Draguni. 154.
Dragsani Marichna, monacha, 206.
Drasce praepositus mon. 8. Chrisogoni 157.
Drascen iupanus filius Slovinie pristoldus. 1181, 119.
Drascinie Lube 198.
Drase capellanus 118.
Draseehna, fundator ecelesie. 153.

n testis 154,
Drasellus, domnicellus filius Meneo de Drasi. 195.
Drasez, presbyter scardonensis 132.
Drasi (de) Leo et filia eius Solava. 195.

» (de) Leogna. 196. 228.

" e Ninea mulier Ruba Saeci. 195.
Drasimir, filius Commesse. 9
" testis. 26.

Drasinna de Cece. 150.
n presbyter 88.
Draso Petrarehae. 160.
Drassa, civilis zagr. 167.
Draua, flumen. 4.
Dravus fiuvius. 31.
Drazani, terrae 183.
Draze Neslana. 21.

254

Drazie Dominicus 154.

Drazilo, arehipresbiter de Canale, 926.

Dresedape Claudius monachus s. Stephani 139.
_Dresle (de) Pizza. 195.

Dresnie, parochia. 181.

Drim, regio 181.

Driscev Petrinna, consangvineus Stephani Drisceviz. 18.
Drisceviz Stephanus filius Desimiri. 13.

Dristinensis episcopi depositio 49.

Driastensis civitas. 2. 23. 24. 38. 47. 59. 76. 148.
Drivastensis episcopus 77.

Drobo, (Dobro?) episeopus veglensis 1179. 128.
Drosia fia de Grossa 195. .

Drusen, pater Radoani 13.

Drusinna setnichus, idol filius 137.

Druvine, villa in ia.

Druzinich Ded, eius momorla 126.
Dubicae districtus 186.

Dubroviza, loeus. 154.

Duces. Dalmatiae et, Croatiae.

Branimir Croatorum dux, eius memoria. 60.

Demetrius (Svenimir) eius memoria 86.

Belos. 1137, 80.

Constantinus Sebastus 1171, 87. 88. 1114, 93. 225.

Rogerius, totius regni Dalmatiae et Slavoniae dux.
118, 104. 1180, 112. 118. 114.

Calanus. 1193, 166. 170.

Andreas. 1197, 182. 1198, 188. Chulmaeque. 1198.
191. 192. 193. 196. 198. 199. Ramaeque dux. 1199,
202. 206. 221.

Duces. Dalmatiae superiorioris.

Desea, dux Diooliae, Stoboliae et Zacholmiae 1151,45.

Kyr Izanacius dux Dalm. et Diocliae. 1166, 73.

Miroslavus comes et dux Zacholmitanus, 1181, 121.
1186, 137. frater megaiupani Nemanie 1189, 233.
comes zacholm 1190, 157. 158. 159. defuncti ducis
uxor. 1199, 216.

Duces. Venetiarum.

Michael Vitalis 1101—1102. 1.

Michaelis Dominicus eius memoria 64.

Polani Petrus. 1145, 89. 1146, 40. 64.

Mauroceno Dominicus 1150, 41. 42. 48. 64.

Michael Vitalis 1163, 64. 1166, 68. 69. 70. 71. 1167,
13, 1168, 81.

Sebastianus Ziani 1174, 92. 1175, 95. 1177, 97.
1178, 108. 1179, 110.

Mastropetro Aureus 1179. Eos 1178, 102. 1180—
1190. 116. 1187, 229. 280. 2!

Dandulo Henricus 1198, m ?- use, 194. 1199.
204. Teupoli Jacobus 1247, 70. Zisni Petrus
1394, 10.

Dueis Selavoniae contributio. 91.
». Dalmatiae et Croatiae titulus 1. 2.
Dueh, episcopus zagrabiensis, eius memoria. 28.
Duimo de Petrus 195.
Duimus filius Praestantii eum fratre Stano. 104.
" primicerius s. Domnii 182. 133. 134. 165.
Duleinum, urbs. 176.
Duleinensis episcopus N. 73, 77.
Dulichinensis episcopi depositio, 49.
Dumbroa (de) populus. 28.
^ terra ot silva. 28.

Dumbrogenses populi. 22
Duodecim potentiores ma
Duplae personae. 7.

Durachium, url
Durata, (do) S

80. 17€
. 196.

Dussizza, ancilla 177.
Duymus abbas s. Stephan

in, 16.

Duymus clericus 28, 38.

comes 171.

» Veglie 1
diaconus 15.
electus (episcop
levita et primice
Tule filius 15.

Dux Aquitanorum et rex
» Bosnae Ladislaus fi
» et filius eius, testis

Dvornicus Bratona. 1107.

Pradan. 1106,
Radicha filius

Dijonisius oomes de Wyv

Comes spalatensit
Ebron vallis cum monast

Ecclesiae in Croatia,

Ecclesia s. Anastasio, Ja
" s. Andreae ap. i
» » Archangeli M
" » Barbarae in
» » Bertholomaei
» » Benedicti in

Cipriani in i
$

2 m. Cosmae et D

nedieti de Spal:
» ss. Martyrum Ct
gradum 9. 20. £

» i$
Jacobi, Jader
Johannis, Bel

» — de

» de

» de!

7 — sub

" et"

. Laurentii Ts

Leonardi u^

Leonis in Tr:
Lueae sposto.
Mariae de At

Ecclesia s. Mariae de Calidis aquís, in epise. zagra-

auaguasštaaruaa aaaaazrauo

s...

3333593

biensi 166.
» » e Spilano. 158.
^ » in Salona. Se 162. 181.
AE! -
» » iurta rivum salonitanse civitatis 35.
2 » in Laeroma 161.
^ » maioris de Jadra. 156, 171.
zoo proe Tragurium. 158.
LI " i811.
» Marthae in arehiep. Sp:
» Martini
^ " ante portam civitatis Jaderae 178.
. » in Sumeto, monachorum s. Bene-

dicti 17. 18. 19. 166. 185.
» prope Spalato 12.

^ liae 50.
Michaelis in Jadera. 156. 171.

" in Zachulmia. 46.

^ pod Cosiza 88.
Michahelis de Rogova. 124. 148.
Michaelis in Sabulo 91.

» » Spalato 119.
Moysis in Salona 8. 12. 13. 131. 162. 199.
Nicolai de Collegaci in Spalato. 22.

» in insula Arbe 110.

" "o, Lissa 119.

" prope Tragurium 153.
Paneratii in insula Meletao 46. 51. 56.
Pauli iuxta mare ad Spalatum. 22.
Petri Jaderae 118.

» in Bravizo. 29.

» de Clobuco 131.

» novi. et H

veteris Jaderae 156.

; murnarium, prope Spalatum. 22.

Platonis in Jadera. 13.

Silvestri in Spalato 119.

Symeonis in Rachusa 15.

Stephani in urbe Jadera 156. 171.

^o. Prothomartiris in Salona 8. 22.

3aszsasuaumpgasssussusssissss535

181. 199.
^ regis ad Spolatum. 181.
^ qragurii 15.

in usa? 221.

Thomae sp. in Jadera 119.
Triphonis in Cattaro 25.
Vigilii in loco Petrizani. 94.
Vincentii in Cattero 25.

335922323

Ecclesiae extraneae,

Ecclesia s. Hermachorae in patriarehatu aquileiensi 6.

» Marise in patrisrehatu aquileiensi 6.
LU 4 monialium Strigonii 80.

Electio comitis et episcopi spol per populum, 85. 221.

5» > Arbensis libera.

». €t Judicis in Sibenico libera per po-
ulum 74.

ibera praesulis et comitis in Dalmatia 21. 44,

Elmus ferreus 225.

Emanuel imperator Constantinopolitenus. vide Manuel.

Emericus rex Croatiae et Dalmatise, vide Almerieus,
et Henricus.

220.
4. 1174. 98. 1179, 111.
32. 184,

184.
ectus, Petrus, 1166. 73.
ep. 1199 210. Dominieus

, 17. Flaseonus. 1179, 111.
185, 132. Georgius 1197,

02. 6.

iemoria 28. Francica eius
1134, 28. 29. Macelinus
142, 35. Bernaldus 1168.
22. eius memoria 1185,
3. 94. Dominieus 1198,
3. 198. 1199, 222.
lichensis depositio. 49.
'iniensis 179. t

regni Hungariae.

2, 6. Martinus 1142, 35.
mus. 1199, 222.

3. Gregorius. 1124, 25.
Paulus 1142, 35. sunadien-
163, 67. Morisenae sedis.
diensis, Criepinus, 1193,
1nes. 1199. 222.

2, 5. 111, 17.

gius 1102, 5, V... .

E 25. Zacheus. 1187, 80.
29.
1102, 5. 1111, 17. 1124,

Calanus, episcopus pal-
70. 1199, 222.

, 5. 1111, 17. 1134, me-
1111, 17. Walterius, 1194,
102, 5. 1111, 17 — Cosmas
35. Johannes 1181, 192.

sedes expressae non sunt.

, 80. 1142, 85.

orum nomina desunt

sis 91.
(olnsiensis) 91.
toa 91.

Episcopi Ecclesiarur
Albanensis (de albania) La:
- (in Italia) Henr
Albinus, 1195, 174.
Caprulanus Johannes Trevi
Hostiensis ostiensis. Albitius
40. Hubaldus, 1178, 103.
1181, 120. Teobaldus 11€
vianus. 1195, 174,
Narniensis N. 62.
Polae, Warnerius 1150. 44.
Portuensis et s. Rufinae Ce
53. 58. Bernardus. 116:
190. 1185, 125.
Praenestinus Julins 1161,
1182, 125. 1185, 136.
Sabinensis Gregorius 1164,
Tuseanus et presb. cardinal
1191. 168.
Episcopi iadrensis (Gregorii)
» polensis, absarensis
Episcoporum Translatio nutu
Episcopus. G. 1102. 5.
» Fulcoinus et ap. sec
" Petenensis N. 110:
^ tortibulensis, et di:
5 presbyterum seu
cesis aceipere, non audet: 1
Equilo (de) Vido. 232.
Equus albus, loco monetae, 1:
Ergani Andreas 110.
Esau sunadiensis comes. 1164
Eugenius III. papa. 38. 46. 6
Eustachius Laurentius notariu
Euzidinus comes de Saunic. :
Evocatio eum sigillo in eivit
bita 44.
Exeessus liber civium Dalm. :
bonis. 85.
Exereitug chroaticus 169.
Ezek, locus, 180.

Fabiani Radomiri filius Laurentius, seriba bratiensis 16.
Fabianus, archiepiscopus? baaciensis. 1134, 28.
Falerio Marcus. 230.
Falerio Philippus, iudex communis venet. 232.
Faletro Johannes advocator. 231. 232.
Faletro. Leo. 69.
». Vitalis 92. 2
Faletrus Ordelafus dux Venetieorum, Dalmaticorum
atque Croaticorum. 1116, 20.
Faletrus Petrus 65.
Fancello (de) Blasio. 123.
Fanum, urbs. 207.
Farcasius comes polasinus 1181, 119. 122. 1185, 94.
Fa*inae Petrus 98. 95.
Farensis episcopatus 117.
Fasolo Jacobus 206.
Federici Dragi Michael sacri palatii notarius 109. 111.
Federicus imperator 85.
Felicia: strigoniensis archiepiscopus 28. 29. 30.
Femina in testificatione nullatenus recipiatur. 226.
Fera, iudex iadrensis 40.
» Praestancius 29. 80.

mi 102.
ot Raineriua magistri nuntii archiepiscopi spa-
sia. 106. 111. PP om
praedium 3l.
resb. Card. s. Marcelli. 175.

»? 104.
i (de) mulier. 198.
duealis. 20.
regalis. 20.
us comes Ragusius 1181, 128.

episcopus tininiensis 1179, 111. 1180, 118.
119. 1165, 132. 184.
inenses 181.

ta (de) servus. 195.
> Tepla de Rasbigaleri. 18. u
us iudex Spalat. 107.
5 notarius fanensis. 208.
testis. 156.
Rivoalti. 231. 292.
t0và, locus 108.
molendinum 189.
Leonardus 65.
lus comes curialis archiepiscopi strig. 30.
a, capolanus regis, postea episcopus Zagrabien-
184, 29.
ione, venetus 228.
"ano (de) Creve. 196.
10, testis. 195.
Templi Sadilue 1172, 90.
itates seu conventieula prohibitae. 138.
"us Romanorum imperator 1189, 150.
us Abram 281.
Gaudio 13.
18 episcopus eolocensis. 5. 17.
:omes budrugiensis 1198, 194. 1199, 222.
» savnikiensis 1166, 71.
» de Waswar, 1193, 170.
nagister 165.
us episeopus, et ap. sedis apochrisarius. 9.
comes, testis 75.
» Michatius 159.
us filius Constantini 129.
nus Petrus venetialis 167.
iudicator. 13.
Petrus et Michael 229.
abbas s. Johannis belgradensis 1116. 20.
liaconus, plebanus s. Mariae, Jaderae. 29.
ilius Pace. 15.
palati 15.
arbensis 68.

e.
opus. 5. .
sb. Cardinalis s. Calixti, 48.
Angelus. 69.
Matheus 65.

Peulinus notarius et ducalis aulae Venetiarum
cancellarius 70.
seriptor, sacri pal
3. filius Petri comi
rex, Bela III. 151.
praedium. 81.
Dominicus. 149.

notarius. 109.
Raguseorum 1151. 46.

a. H
locus ef regio 19.

Garestenses, |
Garig, locus,
Gargani moni
Gastaldio, Ro
Gastaldus 14f
Gataldić Bisti
Gataldus, elei
Gaugnli Grub
Gaudii archie
Gaudio Fruce

.. Mu
Gaudius ari
, areh:
P
» arch
» Fels

^
Gausuni Marc
|! Gauxonus are
Gauze Marcu
Gauzali filius

Gazea, paroct
Gebahardus, 1
Gebizo, abbas
Generalis cur.
Geno Andreat
» Marinus
» Vitalinu
Georensis (G

1111, 17.
Georgius abbs
» eom

^ rex,
Gerardus arcl

Gerardus diac

lo pne

Gerdessa, Ger
Gerdo iudex.
Gereiva (de)
Gerudo (de) J
Gervasius com

Geuezha rer,
Gevril fige i
Geyce. is m
Gevm Il Ger
Croat. Ram
Ghisi Johanne
Gibulo (de) 1
Gira comes, p
Giraldo Buchi
Girardinus di
Girardus, arcl
» pre

» RP

258

Girgi Barba mulier 196.
Girgurelli fllius Micha 88.
Girriza Andreas. 171.
Gisla uxor Marsilii Lombardi. 231.
Gjanić Martook. 86.
Gladnik. territorium. 28.
Glamozani, populus. 67.
Glitans Spento (de) Stosius 195.
Globossa, rivulus.
Godimirscina, terra. 37.
Godolscalous, Baivarius, testis 7.
Gofredus diac. card. s. Mariae in via lata. 195. 136.
7143. 163.

Goian, te:
Goislav fllius roni 18.
Goislavus Derze 25.
Golgonisa (Glogovnioe) praedium. 98.
Golube, testis.
Gomai et pei locus, 96, 141.
Gomila, territorium. 172.
Gomile lipe, macerise magnae. 60.
Gondole Johannes consul rag. 158. 192.
Gondrieus Villi de Caprulo. 281.
Goritia, comitatus. 185.

» (de) dominus Hermanus. 186.
Goriza, terra 40.
Gorizza, rope Belgradum. 191.
Gosila, vi

. Goysce filius Vileani. 151.

Goyslavi Grosius 158.

Grab comes simegiensis 1184. 28,

Gradenigo Vitalis 65.

Gradensis patriarcha. 108. 109.

» patriareha Enrieus 1155, 54. 55. 56.

Gradonieus Bartholomaeus iudex. venet. 205.

» Marco Capitaneus stoli Venetorum 42. 43.

Graeci Johannis filius Madius 95.

Graecorum ritus 78.

» et lingua in ecolesia iadrensi. 189.

Graguy presbyter podiup de strogo. 154.

Grandimontenses eremitae 2:

Grampiza mulier Teeuni di

Graniza, loeus. 87.

Grasana Derza (de) Vitalis 25.

Gratianus diac. card. St. Cosmae et Damiani 108. 120.
125. 136. erroneae Bracianus 149. 163. 175.

Graždva (sa) žan 86.

Gnais Prascovig 118.

Greci Dominicus. 231.

Gregorelli filii, in buocaratu spal. 152. 154.

" filius Petrus iupanus trag. 1185, 181.

Gregorii Coscia. 157.

. Petrolinus. 186.
Gregorius abbas s. Petri de Humai 1106—1111. 16.
spalatenais dioecenis. 1106. 12.
i:—inr 16.
» antivarensis srehiepiscopus. 1194, 173. olim
archiepiscopus 1195, 118.

Gregorius) de Saneto apostolo, s. Mariae in Portieu
raesb. cardinalis 149. et legatus 165. 174. 179.
(erroneae sub C.).

Gregorius diac. card. s. Angeli 48. 175.

» Georgii ad velum aureum 163.
» Marise in Aquiro. 149. 163.

(erronese s. Marci).

Gregorius diae. et canonicus

^ episeopus baacensi

. » diocleta1

Gregori ise 1. in

rius episeopus iaderens

ii pep 1107, 1:

231. eiu

" ecolesiae

» filius Miroslavi iup

5» VII. papa. 20. ein
2 VIII papa 141.

^ Vitazae 14.

Greta de Vinea 196.
Gridesia Jacobus 150.
Gridinna, testis. 14.
Gridosce Praestantius 126.
Grigori de Mandua filius 195
Grigorinus, testis 195.
Grimaldus oivis spalat. 21.
Grimanus Petrus de s Agnet
Grisogonus, diaconus Cardina
M filius Zavarelli it
^ Judex Jadrae. 11
M presbyter 198.
Griti Dominicus 229.
Grobce, elerieus 114.
Grobe Marinus 158. 161. 185
Grobovniza, locus. 124. 148.
Gronda, filius Praestancii 22.
Grotulus Dominieus presbyter
Gruanus Petrus. 185.
Gruba de Trecto. 195.
Gruban Zanici. 87.
Grubce Salatii 28.
Grube. nobilis arbensis 68.
Grubessa filius Branislavi, iu
» filius Josephi nobil
» quondam Rad
107. 1187, 142. 1188, 14
1190, 160. 1192, 165. 119:
1195, 177. 1196, 180. 119t
Grubessa, fllius Vicussi mont
Grubescia Gaudii iupanus 11
Grubesa filius Gauzuli, iudex
^ iupanus. 46.
FH filius Sai

. — testis. 26.
Grubice Salati, diaconus 37.

,. Bungari 37.
Grubina, fundator ecclesiae 1
Grubine, iudex iadrensis. 40.
Grubo de Kerzo et filius eius
Grupehius, canonicus 165.
Gubernator Dalmatino atque

167. 168. 1
Gudizo de prodanue. 127. 12
Guerdi, villa 67.

eli Andreas 190.
Guffulinus, testis. 195
Guilelmus prar 45.

sb. Card. & Pi
Galjdrović P 86.
Gumai Dabrana 37.

. Dabranae filius Drag
Gumay Dabranae filius Johai
Gumai Foscus. 190.
Gumbertinus, testis. 196.

ula Savigna comes. 184. 185.

"ido filius Bonumir de Siponto. 82.

n comes de genere Chacittorum 4.

ha, comes, testis. 15.

ana de Georgius 25.

(de) Andreae mulier 195.

ieh Boricius, nobilis. 140.
Joannes. 150.

'horum gens 4.

edus itus 200.

ra&e—Quadernae? 171.

iredo Rabie. 85.

serius magister, canonicus

notarius

M ^ t.
^ Tem larkrun. 118.
Ara Grossa filia de legula. 196.
? Md comes Veglae i fllius Bartholomaei. 1199,

: ido) comes Vegliae frater Bartholomaei 1163, 64.

diac. Cord, s g. Mariae in Aquiro. 58.
n LI ? Porticu. 55.
preb. , |, 7. Grisogoni 58. 54. 58.

no». » Pastoris, 48. 54.
ucii Robertus 208.

sham (de) Menco 196.

" testis 195.

esis in Ungaria et Bosnia 216.

etici. 17. 83. 185.

eticorum sectae. 180.

», diaconus 166.

spal. buecaratum tenens. 98. 225.

anuel imperator. 73. v. Manuel.

icus albanensis episcopus. 1186, 136.
bedregurensis (bodrogiensis) Comes 1163, 67.
comes Veglae 1199. 204. frater Vidonis.
Dandulo patriarcha gradensis 55. 56. 61.

de Gorizia 7. ,
magister, ostolieae sedis legatus. 38.
presb. Card. sa. Nerel et Achillei 56. 58.
(Hemericus) filius Belae III. regis, eo vivente
ronatus 180. Almericus rex Dalmatiae et Croatiae
94. 172, Enricus bis coronatus, Dalmatiam et
oatiam feliciter gubernans. 1195, 178. 180. Rex
ingariae 182. Hermericus. rex Hung. Dalm. Croat.
jue Ramae. 183. Henricus Hu Dalm. Croat.
jue Rame, Servicque rex. 185. 1: 1. 197. 901. 202.
216. 221. eius memoria 180.
deus, subdiaconus romanus, apost. legatus. 48. 50.
1apum, villa Istriae 44.
rDieii Paulus 193.
wleus comes eurialis regis. 45.
»solomitana provincia. 188.
snus kor strig. 30.
sldua, wbaldus presb. Card. s. Crucis in Hieru-
lem. 58.
adus ones de genere Lasnigitorum. 4.
usto (de) Albertinus 281.
vitale, vide monasterium.
(tes. 146. 191.
» alieni regis 91.
idus *piseopms hostensis 1178, 103.
, card, s. Praxedis. 48. 54. 59.

Huberins presb. card. s. Laurentii in
Hugo, diae. card. s. Eustachii, 16.
» episcopus ostiensis
» notarius regis Sopimit nit, ez.
Hugo presb. card. s. Clementis 108.
Martini 168. 174
Hogrinu eomes de | genere .Chuchacort
ise ducatus 198.
Humago, urbs Istriae 41.
Hong i (do) monasterium s. Petti. 16.
in dioec. Zagrabiensi 193.
[RN "157. 196.
" loeo Dalmatiae 40.
Hungariae oomites 14.

^ elerici. 17.
^ regnum 139.
" rex 280.

Hungarieus princeps. 1i

Hungaris vel alieni
bitare vetitum. 14.
Hungarus Johannes 281.

uis in civitatibus
85.

3.
Jacinthus, diac. eard. s. Mariae in Co
186.

Jacobus comes. 1124, 25.
^ » Bosordiensis, (Borsodi
"o dis, eard. s. Mariae in Coem

190. 195. 143. 149.
lizarius 196.

Jađara, Jadra urbe 5. 11, 90. 41. 49.
90. 94. 95. 116. 118. 127. 150. 151
110. 118. 181. 188. 187. 191. 192.

229. 230.

Jaderae insulae. 181.
Jaderensis ecclesia 5. 108.
^ , inmefropolitanam p
"| Episcopus et archiepiscopu
et Archiepiscopi.
Jadertum urbs. 208.
Jaderensie synedus. 1106, 19.
Jadreiz Musco. 87.
Jadrenses. 99. 108.
Jammomethorum gens. 4.
Jandinus comes. B. 17.
Janne Dominicus 281.
» Gvidottus. 931.
7 Rainerius 69.
Jaquinta regina, uxor Georgii regis. 1
Jasconovina, vallis. 168.
Jassenica, torrens. 188. 184.
Jasseniza lacus 171.
» rivus 171.

Jedro, ager in modum velis. 87.
Jerosolomitanorum rex A. 1199. 212.
Job archiepiscopus strigoniensis. 1185,
Jobagiones. Eccl. Zagrab. 67. sumi ugi
Johanna abbatissa «. Andreae in Arl
Johannes abbas de Castellione. 1186,
» 8. Crisogoni 1166. 71
2 0» Georgii (in Albani
» » Joh. Ev. Belgradi.
7 Balvatoris aniibaro
archidiaeonus Jadertinus 11f
archiepiscopus antibarensis.
diocliensis. 218. 220.

2335333

260

Johannes archiepiscopus spalat. 285. 296,

seanus,

od resbyter jadertinae ecel. 9.
lanus et apostolieus legatus 185. 192.
1. 202. 210. 215. 216. 217. 218. 220.
comes biehoriensis. 1166, 71.
» de genere Jamomethorum. 4.
^ Veglae , consangvineus Vidonis 1199.204.
latensis 1144, 87. 61. 1169, 85.
^m 1, 87. 1174, 995.
de Andrea de Manno. 195.
de Mravzo, major. 14.
diaconus arbensis 109.
» —€ard. 8. 4.
» 8. Àngeli 103. 190.
" » 88, Sergii et Bachi. 48 58. 55.
^ » 8 Theodori. 149. 163.
» € canonicus. 228.
» — 8, Ánastasiae 97.
episcopus besprimieneis. 1181, 192.
^ chamdiensis 1199. 222.
^ drivastensis 1199, 208.
» duleinensis 1166, 78. .
" olatinensis 1199, 220.
M uinqne ecclesiensis 1142,
5 traguriensis. 1106, 12. Too" 15.
1106—1111. 16. 17.
vegloni, 1168. 1186, 227. 1188, 146.
Felix diae. card. e. Eosachi 149.
filius Bernardi 102.
», Zaubarae 40.
istriensis, testis. 8.
iađertinus Notarius 1107. 18.
* jobagio sumugiensis 67.
Mathiae iudex Bratise 1111, 16.
mcnachus. 9.
palatinus 1102, 5. 1108, 14. 1111, 17.
plebanus s. Michaelis de Jadra 171.
" » Petri veteris Jadrae 171.
presbyter 181.
» > card. s. Anastasiae. 59. 76. 108.
» Clementis, episcopus tu-
163: et viferbiensis 174, legatus aposto-

lions 179.
Johannes presb. Card, s. Jobanris et Pali, Pumachi
48. 58. 58. 108.

" » * Mari. 76, 78 103. 190.
136. 143. 146.

» » os. Stephani in Celio monte
163. 175.

» filius Kerna. 18.

LI rinus 15.

p». vegl 61. 147.
primicerius veglensis 228.

» X

nesciens scribere.

»
1188, 147.
Ragusanus Morti 15.
sacrista.
» Domi 96.
subdiaconus s. Anastasiae indertinus) et no-
tarius 67. 68. 7: . 90.
LI venetus. 228.

Johel, abbas B. M. V. in Pulsano. 45. 46.
Jontani Ocho 65.
Jordani Ugvicio. 208.

Jordano (de) Jo

Jordanus, frater.

'regb.

Josep Stephanus

Joh s. Petri
156. 171.

Josephus Comes,
iudex
Josilach castrum
Jubbatus. 185.
Juda (de; Bitte.
Judae Vita 89.
Judaei. 215.
Judicator Spalat
Judex civitatis i
in civitate cur
Judex ducis in !
» Gerdo. 1€
» Grubessa
» regis Pra
» Selavorun
1198. 193.

Judicator Fusco.
Judex Zachulmia

Jud

Arbenses: Ste]

et Praestanc
Bratiae, Rado
Castri Clissae,
Chulmiae, Bol

P. 1108. :
ii. Vileinna
Maius. 1184
40. Crisogor
sogonus 116
Grisogonus f
Grubinicae.
1177, 97. V
121. Selavu
151. Martini

. Soppe
Cosce
Petrizi Mic]

lustinopolitanu
Ragusani, Der
158. Slabba
iudices: Lu
vicarius, Sla
Vitas, Doma
Vitus. 1195,
Spalatenges : F
culo, Di
Petrus 1174,
1180, 116. 1
Tynienses: Tol
Terrae Canali,

nis Venecisrum : Sebastianus Ziani, Aurio
Vitalis Dandulo cum 43. aliis iudicibus
Baduarío Petrus, Michael Johannes
187, 230. Andreas Dandulo, Dominious
adoario Manasses, Narigaioso Jacobus,
ippus. 282.

"uti ab episcopo Zagr 193.

rum Marcus et Burgundius. 84.

8 subiecti. homines comitatus modru-
comitis sui et Bani. 169.

, 128.

latinas 1184, 28. 1137, 31.

1. 80.

nieus et Jacobus 229.

»pus 65.

ug praenestinus. 62.

ardinalis s. Marcelli. 48, 53. 54. 58. 59.

Bra
i.

us 17.
pan.
"oliei. 162.

vani (župani) Comitatuum.

sis Lampredius 1166. 68.

"iensis Miroslavus filius Bogdanazi. 1180,
. 1181, 117. 1184, 198.

tina, Mirata, 1145, 30.

e Saracenus 1171, 88.

um Maliehnieus filius Borislavi iupani,
tojan frater eius Poruganus ac Mirco
ai iupani. 1179, 110.

5. Gerdessa, Grubessa, Desimir 1151, 46.
ea Cosmas (1070) eius memoria 71.

ri de Gumai. Talmatius 1187, 141.
liae 126.

zae Dessen filius Slovinje. 1172, 90.
ensis Drago. 8
? Talmazo. 1176, 96.

lensis Petrus filius Gregorelli 1185, 181.
sis Cathlus? 1181, 117.

lmiae Maürus 157.

Jupani diversi.

ius 178.

ni Sraeinnus 140.

^ Cazich. filius Nicolai 156.
air 178.

s 97. 145.

^n filius Slovinie. 1181, 119.

> Stephanus 140.

sa 1151, 46. 1164, 51.

usa 1151, 46. fllius Saloli 118. 173.
s Rasse Nemanna. 1186, 135. 137.
lus legatus Nemanise. 1186, 197.
ost. 146.

178.

ia 146.

ius filius Racoos. 118.

ir. 118.

Jupanorum iudicium, 140.
Jura fllius Raoo. 160.
Juramentum Andreae ducis Da
sibus praestitum. 221.
Juramentum Ducis Venetiar
sibus 167.
^ duodecim propin
M Regum Hungari:
Colomani 5. 14. 21. Stephan
44. Stephani III. 74.
Jureselavus, saglonsis testis. 5
Jurha setniens legatus Nemanj:
Jurievich, Georgius nobilis bra
Justinianus Petrus procurator
Justinopolis, id est Caput Istri

Kadole, presbyter 118.

Kajmath (de) Laurentius litter:

Kaladin comes, frater Adelber
1184, 28.

Kalanus, vide Calanus.

Kale filius Bogdanus 114.

Kalenda, episcopus Wesprimier

Kalendus, nuntius ragusinus. 2

Karanise Prodanus 95.

Karinthiae, partes. 186.

Karvunskie hori. 181.

Kašica Jakov 86.

Katapsnus magister, praeposit

cancellarius. 170.

Kemenic praedium. 168.
Kenna (de) filia 196.

Kerbozie Zudonia. 126. 128.
Kerna, pater Johanni: s presbyte
Kerzo (de) Andreas 195.

» ^» Grubo 195. 196.

" » Marinus. 195.-
Kesna (de) Johannes 196.
Kesse, castrum 92.

» eomitatus 97.

», insula 97.

Kessi Valentinus. 97. 98.

Keu, locus. 197.
Kilessa (de) Bia. 196.
Knez (Kenez) Petrus. 31.
Knesius fieneríus) Almissi Nie
Knezins (Diocliae) Miehahel 11
Krapina, loeus 169.

Krinovié Tomaš dum. 86.

Kris, focus, et arx. 168.
Kr'nstjari ,horja 181.
Kotoranin Zung. 86.

Kurillo, locus. 189.

Kylliessa (de) Cosmas 196.

Labena, locus 164.

Labena, villa 8.

Labezo, haeretiaus 19.

Labina, locus. 162.

Laborius, Laborans presb. Card
berim. 120. 126. 136. 143. 1«

Lacus abbatis vel monialis 171
» de Campis in insula Veg

isis 1105, 11. <
88.

5.
e de Clissa. 189. 190.
34. 178.

li. 26.
r de Bribiro 132.

» Cileo 37.

» Clissa 182.
1187, 141. 1188, 144.

de Clissa. 142.
7. 280. 232.
A.

113.

6.
07.
Benedicti in Laeroma, 1166—
1159. 56.
Chrisogoni. Jaderae 1190, 157.
1191, 113. 1195, 118. 177. 178.
1198. 193.
iguriensis 1185, 139.

isul rag, 192.

3, et molendinum 173. loeus 191.
vetus, 182.

ümonium verum reddant. 226.
vani de Spalato 1129, 26.

irnosez 71.

25.

5.
eath. 25.
is 1174, 98.

is 1166, 78.
nus 208.
65.

1
erza 25.
58.

» 15.
iadrensis 1108, 12.
sis 68.

Dassare. 30.

dii iadertini pontificis. 40.

3 1105, 11.

Lampredius 27. Maldenarius 94.
77. 118. 146.

178. 205, cum fratre Lampredio

"sis filius Zanizus 29.
192.

i. Sergii et Baehi. 76.
121. 122.

Viti (de) Mieha 150.
Vitii Vitana 158.
Vitrano (de) Sergia. 196.
Vitas Stanislavi, braciens
Vitta, elerieus et eanon
banus 166.
Vitturi Jacobus 229.
Vitus eanonieus iaderensi
» eivis Ragusaeus. 8
5» Clerieus 114.
Viula, faemina, testis. 15
iusa (de) Jolannes 195
Vivianus seriptor 42. 43.
+ > presb. Card. s.
Viziz Pius. 71.
Vladimiri Sergius 156.
Vladislaus rex. Ung. 4.
Vleina, episeopus Ultraei
» Pilosus, tribunus.
"= presbiter. 13.
Vochan, comes. 6,
Vodiza. regio in parti
5. 187.

Vodovari Dabrana. 154.
Volar (Valar) Stanicha 1
Voleinna, veglensis 228.
Volemerii mons. 122.
Voltani Vitalis uxor 231.
Votchania, Votearrà, Voti
118. 121.
Voyslavi Miehael, 158.
Yragus filius Lucae de T
Vrana, castrum Istrise. 6
». locus eum monast
Vratenie, locus 156.
Vratimiri filius Belas. 22
Vretinego pater Draconic
Vratislaus fllius Vratisl
1198, 199.
Vretenum, vreten, mensur
Vr'tolomjee, koludrica, (m
Vrulla, locus 131.
Vuleanus rex Dalmatiae
217. 218. v. Velcanus.
Vuleassius canonicus spal
Vuleinna et mater eius 1
» filius Biti Nasi
" testis. 154.
Vuleina Viti, advocatus 8
Vulpis Vitalis iudex ragusi
Vulpis Vitalis et Michael

Walgoth acolythus ecl. t
Walterius episcopus wara
Waradiense concilium 28

Warda, villa 67.
Wasca, notarius regis Bel
Waswariensis comes Vgnc
Weng, filiis Radoan prist

Welle, villa 67.
W. (Willelmi IL erron
regis (Siciliae) curia i
Wüllelmus) rex
Wodalrieus marchio Istri:
» o patriarcha ac

Yarani, loeus. 126.
Yerace Stephanus iupanus 140.
Yidebrendus presb. Card. basilieae 12. apostolorum

Ylenoch, testis 18.

Ymarus episcopus tuseulanus. 58.

Ysaae abbas s. Stephani de Salona 1178, 105. 106.
1185, 132. 183. viearius arehiepiseopi 1187, 141.
1198, 166.

Ysaae comes. 6.

Ysaae, pristaldus. 28. 99.

Ysaias filius Andreae. 167.

Ysan, eurialis comes de Kris et Bonci 1193. 168.
Yssa, iobagio zagrabiensis 67.

Ystria. 6. 149.

Ystriensis comitatus. 6.

Yzanacius kyr. dux. Dalmatiae atque Diocliae. 1166, 73

Zacarinum, loeus 147.
Zacheus, episcopus hung. sine expressa eius sede.

(iavariensis) 1137, 30.
Zacheus episcopus iavariensis 1142, 35.
Zacharias papa (eius memoria) 23.
Zacholmiae ducatus 45. Comitatus. 46.
Zachulmiae Comes Miroslavus 1181, 121.
" regnum 1. 23. Zacholmiae 24. 33. 47.

59. 76. 148.
Zagayta, testis. 12.
Zagorie in Bulgaria 181.
Zagoriensis episcopus Sigindinus 1102. 6.
Zagrabienses canonici 93. 122.
Zagrabiensis ecelesia. 66.

n episcopatus 28. 166.
m episcopus, vide episcopi.

Zala (de) praedium. 81.
Zambata Majus, iudex iadrensis. 30.
Zampa (de) Tunella 196.
Zancairolo Philippus camerarius venet. 232.
Zane (Sanae) distrietus. 186.
Zanello, (de) testis 18. 196.
Zani (de) Meneo 196.
Zanizo de Petrizo. 21.
Zanizo iudieator, Spalati 21.
Zanizus advocatus
Zanoehi de Johannes 195.
Zappo (de) filiaster 19D.
Zarara (de) Petrus 196.
Zarra Talarigi 14.
Zartianum, villa Istriae. 44.
Zastavarellus Petrus. 12.

lius Vitazao Prioris jad. 29. 30.

279

Zatonje, locus. 85.

Zaubarae filius Johannes 40.

Zauriz, testis 154.

Zavala, maceria 60.

Zavale, mons. 60.

Zavino (de) Andreas 196.

Zavlo (de) rivus. 147.

Zavod, ad distinguendas terras s. Domnii 164. vide
Savod.

Zelina, praedium 93, 94.
Zano Henricus 231.
Zerni filius 195.
Zetina, distrietus 8.
Zettina, parochia. 131.
Zernovelio (de) filius 195.
Zevna (de) Tuselo. 196.
Zeze nepos Marei 193.

» Stephanus 74,

Ziani Bonfilius et Johannes 229.
, Bonus de Caprulis. 231.
» Jacobus et Petrus filii qu. Sebastiani Duors
Venet. 230. 231.
» Petrus, 69.
n " dux Venetiar. 1324, 10.
" n eomes arbensis 1193. 167.
,. Rebastianus dux Veneiiarum. 1174, 92. 1175,
95. 1171, 97. 1178, 108, 1179, 110.
, Sebastianus iudex 64.
Zilumbuli Gregorius 203.
Zipriani Dobrona. 90.
Zirnotta testis. 68.
Zisinianum, villa Istriae 44.
Zizonis Bogdanus 146.
Zluradi Martinus 11.
Zmina, parochia. 131.
Zopi (de) Bonicius 196.
Zorobabel Mathaeus 193.
Zorobabeli filius Matheus 171.
Zovigii, curtis 104.
Zreve Lampridius consul rag. 192.
Zuane Petrus 109.
Zucca (de) filia 196.
Zudonia Kerbozie. 126. 128.
Zudoniz Juriza. 129.
Zupan, pharensis et brachiensis, Parvos. 1184, 226.
Zupana (de) Johannes 195. .
Zuppania Tribigna 18.
Zuppanus de Comene. 18.
n do Tribigna, Svergia. 1114, 18.
Zurona filiaster Mazzogomile 13.
Zurra Josep. 11.
» testis. 9.
Zuzalo filius Carusii monachus s. Stephani 41.

18 0)

Pogrieske tiska.

Strana 9. redak 13. dilecto izpravi diacono. Strana 148. redak 8.seodrinensem izpravi: suacensem,
n 18. ., 14. abbas pro iussione izpravi ab- scodrinensen.
bas cenobii ss. martyr. Sergii et Baehi, per iussionem. | , 149. » 9. ima se dodati: Alexander s.
Strana 20. redak 8. indietione VIII. izpravi: in-| Susane presb. eard.
dietione VIIIT. » 149. , 4. Bracianus izpravi: Gracianus.
n 29. >, 21. nadbiskup izpravi: biskup. » 149. , 98. renonatione , renouatione.
» 329. , 2b. arehiepiscopo , ^ episeopo. n 1049. , 80. Cavalero » Caualego.
" 91. , 24. assistere n resistere. » . 1508. , 19.LuearusPudisij, LucarusTudisij.
n 45. ., 24. continueftus , continuatus.| , 168. , 24. Sofredus izpravi: Gofredus.
» 45. , 25. LXVII » LXVI , 163. , 27.85. Mari , s. Mariae.
" 48. ., 106. Caliati n Calixti. » A. , 2D. Viro »" viro.
" 48. , 27. carcere Juliano,, eareere Tuliano.| , 179. , 10.filium C. , fium G(rc-
» 68. , 4. premenominatum izpravi: pre- gorium).
nominatum. n 182. listina pod br. CCXLV. ima se radi
» 19. , 22. nauem izpravi: nauim. kasnijeg datuma pomaknut napred iza
» 187. , 6. W(ladislai) izpravi: W(illelmi), br. CCXLVI.
n 149. , 41. Soffredus n Goffredus. | , 191. redak 18. ratres izpravi: fratres.
» 145. , 4. anullo " 3 nullo. n . 208. , 11. Janensis , fanensis.
» 31.46. , 283. 8. lipnja » mj.lipnj.| , 230. , 22. CCXCVII , CCXCVIII.

Borba Hrvatah s Mongoli i Tatari. «o n n n B Bee for. —.40
Borba Hrvatah u tridesetoljetnom ratu, sa slikom generala Izolana ---:--.-- eee » —.50
Pavao Skalié, vjekopis sa slikom *-«- «eer oe lt n tÀ n » —.50
Slika Andrije Medulića u vel. + + o o nnne nana 4, —.40
Slika Julija Klovija u vel... - > -- DEDE" D. a, —.30
Slika Ivana Gundulića u vel. - - <= eR IRI III —.40

Njemačka diela:

Andreas Medulić Schiavone, Maler und Kupferstecher, mit dem Portrait des Künstlers |, —.50
Leben des Julius Clovio mit Portrait --- «eR RR e, —.50
Der Dom zu Agram v. Weiss mit Illustrationen + > «s o n I Q4 —.40
Zwei Slaven, Erzáhllung «e KH sea, —.20
Leben siidslavischer Künstler, 3 Hefte - - - - - ++ <. 0 aaa e n n ae SQ 80
Der alte Verband und der neue Ausgleich Croatiens mit Ungarn «ees » —.10
Die legitimen und historischen Rechte Croatiens und der Ausgleich mit Ungarn - >>. ,, —.40
Bericht über einen Ausflug nach Dalmatien im Jahre 1854 «ose 5» —.10

Sva rečena djela mogu se izvan Zagreba naručiti poštovnim pouzećem.

4
4
47
"
4

KNJIŽEVNA OBJAVA.

Kako se hrvatske knjige slabo kupuju, izkusilo je tagodjer družtvo za povjest i starine Jugoslavenah
u Zagrebu, jer mu od dvanaest tečaja družtvenoga nArkiva“ sila božja još u pisarni leži i nitko za
nje nepita. Budući da je u toj množini knjigal> golema glavnica bez ploda i koristi, a u knjigah samih
dosta duševnoga blaga, odlučilo je družtvo u svojoj posljednjoj odborskoj sjednici i opet sniziti cienu

,Arkiva", nebi li se naše rodoljubivo čitajuće obćinstvo za njim barem sada pojagmilo.

Prema tomu dobivaju se u pisarni družtva za povjest i starine Jugoslavena

u Zagrebu, u visokoj ulici br. 158:

II. knjiga ,Arkiva" razdiel a) ern nn.
E. , . 4008) een nne DEM
IV. i V. knjiga ,Arkiva“ svaka po <<< ss oe n n n n n! n nn s
VI. do X. , > ) rr nn.
XLiXIL , , e
Codex Diplomaticus regni Croatiae, Slavoniae, et Dalmatiae. I. i II. dio, svaki
Bibliografija hrvatska od Ivana Kukuljevića Sakcinskoga >> ---- 2m
Bibliografija della Dalmatia e del Montenegro saggio di Giuseppe Valentinelli . .
Supplimenti al saggio bibliografico di G. Valentinelli *.<---.-.->
Vjenac uzdarja narodnoga O. Andrije Kačića. - +. ..........- m
Na stoljetnicu O. Andrije Kačića (sa slikom za okvir). >>> rr
Slika velikoga rodoljuba grofa Janka Draškovića (za okvir) + +++ c:

sadržaj zaokružen.

. —/10
I. i ITI. knjiga ,Arkiva" razpačana je, što medjutim cjeline nekvari, jerbo je svakoj knjizi

Isto tako dobivaju se u pisarni rečenoga družtva sliedeće knjige izdane g predsjed-

sjednikom druživa Ivana Kukuljevića Sakcinskoga:

Različita djela IV. knjiga + +... ++. 0 f n e RR ae
Prvostolna crkva zagrebačka ga slikom «e n và o a
Slovnik umjetnikah jugoslavenskih* II. do V. sv. svaki po- sco ooo
Jura regni Croatiae VI. knjigah - + +... s n 6 t ee

Povjestni spomenici južnih Slavenah: + > +... 0000 een
Književnici u Hrvatah XVII. vieka -» «en n6
Jugoslavenska knjižnica, hrvatski i francezki + «o ee
Njeke gradine i gradovi u Hrvatskoj III. svezaka ---«« «oo oo nn n B
Bogatstvo i ubožtvo od g. Kavanjina, velepjesan sa slikom pjesnika -- -.- ---:-----
Trublja slovinska, Vlad. Minčetića --« «4 n o n 6

Iskrice Nikole Tomasea (samo još njekoliko eksemplara) «o n n8 |

Poturiea, drama «-*«-««««««cor IB IR IRHAÓHÓÓÓ cÓ4 eG m.
Dvadeset i deveti srpanj god. 1845., historička crtica. +. +++. ae
Putne uspomene iz Hrvatske, Dalmacije, Albanije, Krfa i Italije ++. .- .......
Panonija rimska, sa zemljovidom + +++ < + +200 n I ee
Zakoniti odnošaji Hrvatske, Dalmacije i Slavonije prama Austriji i Ugarskoj - -----
Glas hrvatsko-slavenski iz Dalmacije ---- «o n n n ee
Povjestne pjesme s ilustracijami - >> << +0 aaa

——

* Od prvoga neima eksemplara.
UUNP" Vidi dalje na predjnoj stram.

Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Codex diplomaticus regni Croatiae, Dalmatiae et Slavoniae = Diplomatički zbornik kraljevine Hrvatske s Dalmacijom i Slavonijom"

See other formats