Skip to main content

Full text of "Comoediae. Recensvit instrumento critico et prolegomenis auxit Fridericus Ritschelius sociis operae adsumptis Gustavo Loewe, Georgio Goetz [et] Friderico Schoell"

See other formats 


Digitized  by  tiie  Internet  Arciiive 

in  2010  witii  funding  from 

University  of  Toronto 


Iittp://www.arcliive.org/details/comoediaerecens01plau 


PR 

b5G8 
T/ 


T.  MACCI  PLAVTI 

C  0  M  O  E  D  I  A  E 

RECENSVIT 

INSTRVMENTO  ORITICO  ET  PROLEGOMENTS 

AVXIT 

FR1DERICV8  RITSCHELIVS 

SOCIIS  OPERAE   ADSVMPTIS 

GVSTAVO  lOKWE    GEORGIO  GOETZ    FRIDERICO  SCHOELL 

TOMI  I   FASCICVLVS  I 
TIUNVMMVS 


LIPSIAE 

IN  AEDIBVS  B.  G.  TEVBNERl 


MDCCCLXXXIV 


T.  MACCI  PLAVTI 

TRINVMMVS 


RECENSVIT 


FRIDERICVS  RITSCHELIVS 


EDITIO  TERTIA  A  FRIDEKICO  SCHOELL  RECOGNITA 


COMOEDIARVM   PLAVTINARVM 
TOMI  I    PASCICVLVS  I 


/  ^   ^G"^  ( 


^.    (0-^1) 


LIPSIAE 

IN   AEDIBVS  B.  G.  TEVBNERI 

MDCCCLXXXIV 


1.IPS1AE:    TYPIS    B.    U.    TEVBNERI 


GODOFREDO  •  HERMANNO 

AD  •  EMENDANDVM  •  PLAVTVM 

POST  •  MAGNVM  •  BENTLEIVM 

DVCIVNICO 

FRIDERICVS  .  RITSCHELIVS 

D  •  D  •  L  •  M 

VENERABVNDVS 


ANNO  •  CIOIOCCCXLVIII 


dKivbuvoi  b'  ctpeTai 
ov')T€  irap'  dvbpdciv  out'  iv  vauci  KoiXaic 
Ti|Liiar  xPltToi  bi  |u€|uvavTai,  KaXov  ei  ti  Tiovaerj. 


FRIDERICI    SCHOELLII 
PRAEMONITA. 


Et  aliis  multis  et  iiiilii  ipsi  gratius  fecissem,  si  novae 
potius  editioni  absolvendae  operam  navassem  quam  repeten- 
dae  fabulae  omnium  tritissimae.  At  cum  bibliopola  lionestis- 
simus  nuutiaret  Triuummi  Ritscheliauae  exemplaria  exhausta 
esse  ad  unum  omnia,  non  modo  divis  diviui  praeceptoris 
manibus,  verum  etiam  studiis  Plautinis  hoc  deberi  existima- 
vimus,  ut  ne  diutius  desideraretur.  Nam  cum  eveuit,  quod 
praevidit  Ritscheliu^  hanc  fabulam  crebrius  quam  alias  iu 
scholis  academicis  tractari,  tum  uemo  omuino,  qui  rationibus 
criticis  grammaticis  metricis  prosodiacis  emeudatiouis  Plau- 
tinae  imbui  velit,  hanc  sospitatoris  Plauti  operam  impune 
ueglegit  neglegetque. 

lam  cum  retractationem  uecessariam  Loewius  noster 
post  Ritschelium  Bergkiumque  optime  de  hac  fabula  meritus 
uec  vellet  suscipere  uec,  si  voluisset,  per  fati  tristissimi  ue- 
cessitatem  exsequi  potuisset,  ego  detrectare  nou  potui,  qui 
iam  Prolegomenon  novam  editionem  curaveram. 

Atque  ipse  iam  Ritschelius  extremo  vitae  temjiore  Tri- 
nummum  tertio  emittere  in  usum  scholarum  suarum  desti- 
uaverat  paucis  iu  verborum  contextu  mutatis  adiunctisque 
librorum  scripturae  potioribus  hominum  doctorum  commen- 
tis,  quae  post  alteram  recensionem  iunotueraut.  Sed  per- 
pauca  quae  huc  pertineant  scripta  reliquit,  uon  uulla  per 
colloquium  familiare  mecum  olim  communicavit. 


VJII  SCHOELLII 

Itaque  diu  multumque  incertus  liaesi,  quamnam  ratio- 
nem  in  hac  tertia  editione  adornauda  inirem.  Namque  tri- 
bus  fere  lustris  peractis  non  dubium  est  quin  satis  multa 
aliter  atque  olim  conformaturus  fuerit,  qui  senescere  se 
multa  in  dies  addiscentem  praedicare  solebat.  Initio  igitur 
in  eis  saltem  contextum  qualem  ille  constituit  mutare  insti- 
tueram  atque  incohaveram  ^),  quibus  librorum  scriptura  aut 
recte  vindicari  aut  certiore  ratione  corrigi  posse  videretur. 
At  mox  intellexi  certos  novandi  fines  sic  inveniri  non  posse: 
ac  verendum  esse,  ne  Ritschelii  mauus  nimis  obscuraretur. 
Quapropter  in  paucis  illis  me  continui,  quae  non  diviuarem, 
sed  scirem  ipsum  mutare  voluisse  Ritschelium  ceteroqui  re- 
tinens  vel  ea,  quae  recte  defendi  nequeant  quaeve  ne  ipse 
quidem  hodie  defeusurus  fuerit.  Quod  uon  tam  pietatis  ergo 
feci  quam  ob  rem  rationemque:  atque  exemplum  habui  illam 
praeceptoris  nostri  editionem,  qua  Septem  contra  Thebas 
Aeschyliae  recensionem  Hermannianam  haud  absimili  con- 
silio  iteravit. 

Minus  etiam  dubitare  poteram,  quiu  aduotationes  Rit- 
schelii  in  hac  potissimum  fabula  copiosae  locupletesque 
fideliter  conservandae  essent.  Sed  earum  moles  cum  iam  in 
altera  editione  fere  obrueret  codicum  memoriam,  cavendum 
erat,  ne  additis  novis  sive  aliorum  sive  meis  quibusdam  me- 
letematis  prorsus  modum  excederet.  Quare  satius  duxi  con- 
textui  nihil  subscribi  nisi  codicum  testimoniorumque  discre- 
pantiam  una  cum  receptarum  emeudationum  auctoritate. 
Reliqua  omnia  in  appeudicem  criticam  relegavi,  ad  quam 
hoc  signo  (*)  animos  lectorum  provocavi.^)    Illic  autem  Rit- 

schelii  verba  sic  distinguere  ' '  quam  additamenta  can- 

cellis  designare  malui.  At  praefationi  quae  addeuda  erant 
pauciora  numero  uncis  saepsi  inclinatisque  insuper  litteris 
inprimeuda  curavi. 


1)  Inde  relictum  est  quod  v.  32  sq.  cum  Buechelero  inverti:  ne- 
que  enim  compertum  habeo  utrum  hoc  commentum  Hitschelii  adsen- 
sum  tulerit  necne:  sed  cum  casu  quodam  ex  priore  contextu  meo  re- 
manserit,  nolui  delendo  quod  utique  verum  sit  operas  exercere. 

2)  Quamquam  interdum,  in  canticis  maxime,  complures  versus 
sic  comprehendendi  erant  aut  leviora  aUis  adnecti  commodius  videbantur. 


PRAEMONITA  IX 

Denique  iii  describeuda  librorum  scriptura  quod  uon  so- 
lum  /'  pro  6  adhibui,  sed  etiam  e  pro  c,  r  pro  t,  i  pro  i  iu- 
duxi,  diserto  liitschelii  praecepto  obtemperavi:  quo  duce  cur 
jiou  modo  BCD,  sed  etiam  FZ  librorum  lectiouem  sic  de- 
derim,  causa  iu  propatulo  est.  ^) 

His  praemouitis  etsi  uou  deessent  quae  adiuugerem, 
si  paulo  liberius  hac  praefandi  occasione  uti  vellem,  tameu 
hoc  uuum  adiciam:  nihil  me  autiquius  habere,  quam  ut 
haec  quoque  editio  aliquid  conferat  ad  iustauraudam  memo- 
riam  virorum  desideratissimorum  Ritschelii  Loewiiqve. 


1)  Cum  iani  et  ipsa  fabula  impressa  esset  et  Appendix  typis  de- 
scribcretur,  Goetzius  meus  animadvertit  Loewium  et  nonmillas  jjartes 
B  codicis  recognovisse  et  quaedara  praeterea  exemplari  suo  adscrip- 
sisse.  Vnde  pauca  in  appendicem  adhibui  uncis  inclusa  —  pleraque 
enim  aut  ij^se  publicaverat  aut  fortasse  noluit  publicari  — :  hoc  loco 
commemoro  in  inscriptione  fabulae  nou  TRINVMMS  esse  in  B,  sed  V 
ante  S  ligatiira  iungi  M  litterae,  idem  v.  7  aitenTn/"  habet,  v.  13  re, 
V.  23  ME  ex  SE,  ut  videtur  (=  Senex?),  et  punctum  manu  rec,  non 
sec. ,  additum,  v.  60  ohrepferif  p  m.  1  in  ras.  ex  /',  v.  61  Habeas  ex 
Nabeas  (cf.  quae  monui  in  appendice  p.  127  de  caussa  traiectionis), 
V.  77  tfrec,  V.  263  fibt  m.  1  ex  fubi.  Praeterea  ex  apographo  cantici 
corrigas  v.  247  Ibi  illa  (uou  Ibtlla)  et  v.  288  cezera  (non  cetera)  G 
quoque  habere  cum  BD. 

Scripsi  Heidelbergae  m.  luu.  a.  CIOIOCCCLXXXIV. 


FRIDERICI    RITSCHELII 
PRAEFATIO 


VII  Prolegomena  ad  Plautum   universinn   spectautia,   sed 

ea  et  nova  et  olim  editis  pressiora,  quoniam  ultimum  demum 
lasciculum  voluminis  primi  comitabuntur,  interim  ex  illis  ea 
hoc  loco  antieipanda  esse  video,  quibus  quam  brevissime 
ratio  reddatur  praesidiorum  criticorum  huius  ipsius  voluminis 
fabulis  recenseudis  adhibitorum. 

Posthabito  igitur  proletariorum  codicum  grege  saeculo 
XV  scriptorum  consentaneum  fuit  operam  uostram  omnem 
uiti  fabularum  Plautinarum  fontibus  quattuor,  de  quibus  cum 
0})usculoram  vol.  II  dissertatione  prima  et  altera  tum  Pro- 
legomenon  priorum  primis  capitibus  expositum  est  uberius. 
Nam  quinti  cuiusdam  eiusque  perboni,  quem  saeculo  XVI 
inter  Francogallos  exstitisse  certum  est  —  membranas  Tur- 
nebiauas  dico  ^)  —  hodie  nec  vola  nec  vestigium  superest. 
Sunt  autem  quattuor  illi  hi  quos  infra  scripsi. 

A  membranae  palknpsestae  olim  Bobienses,  nuuc  Am- 
brosianae,  fabulis  superstitibus  unam  et  vicesimam  socian- 
tes  Vidulariam,  saeculi  ut  probabile  est  quinti,  octavo  autem 
recipiendis  veteris  testamenti  libris  'Regum'  nequiter  ehitae 
rasaeque,  receptis  raro  exemplo  oblitae,  exesae,  perforatae, 
situ  et  madore  corruptae  conghitiuatacque,  denique  magna 
ex  parte  miserum  in  modum  devastatae:  Mediohuii  post  Au- 


1)   [De  his  cf.  qiiae  accurate  cnuclearunt  Loewius  Goetziusque  in 
praefatione  Foenuli  p.  VII — XIV. ) 


RITSCHELH  PRAEFATIO  XI 

gelum  Muium,  Scliwarzmamium'),  memet  ipsum,  Geppertum  vui 
omuium  nuper  et  patientissime  et  felicissime  a  Guilelmo 
Studemundo  tractatae  retractataeque.  Cuius  de  impeditis- 
sima  saepe  mutilae  evanidaeve  scripturae  lectione  testimoniis 
(exstant  autem  ad  Trinummum  pertiuentia  in  Musei  Rlienani 
vol.  XXI  p.  574  sqq.)  cum  par  esset  ut  plurimum  fidem  liaud 
cunctanter  haberi,  tamen,  ipsam  fidem  ue  destituerem,  si- 
quando  aliquid  dubitationis  vel  posse  vel  adeo  debere  oriri 
intellegerem,  meam  illiusque  lectionem  Ar  et  As  notis  dis- 
cretas  esse  volui.^)  Quae  litterae  legi  omnino  non  potuere, 
totidem  punctis  intermediis  ^)  significatae  sunt:  quarum  am- 
bigua  species  et  facile  fallax  lectio,  infra  positis.  Quod 
contra  aliquotiens  supra  posita  ipsius  codicis  sunt,  quibus 
quidem  sive  ipsius  librarii  sive  emendatoris  manus  primae 
scripturae  litteras  deleri  corrigive  iussit.  A  quibus  tamen 
rursus  ea  puncta  discerneuda  sunt,  quae  Q  et  (quamquam 
rarius)  B  litteris  superne  in  dextra  parte  [vel  potkis  in  me- 
dio]  adiecta  librarius  voluit  QUE  et  BUS  sjllabarum  notas 
esse  (velut  ATQ-,  PLURIB). 

B  Palatinae  olim  bybliotliecae  Heidelbergensis,  inde 
ab  anno  cioiocxxii  praedationis  iure  Vaticanus,  membraneus 
formae  oblongae,  numero  nunc  1615  inscriptus,  scriptus  sae- 
culo  XI  in  Germauia,  fabulas  XX  omues  complectens  prae- 
missa  Querolo:  tralaticio  nomine  ^Vetus  Camerarii'  appel- 
latus  a  possessore.  Satis  jirobabili,  sed  pro  illius  aetatis 
rationibus,  industria  a  Philippo  Pareo  excerptum,  religiosius 
a  memet  Romae  conlatum,  nunc  tamquam  cum  pulvisculo 
exhaustum  habui  Hugonis  Hinckii  Holsati  diligentia. 

C  Palatinus  membraneus  formae  quadratae,  numero 
1613  signatus,  Parisiis,  quo  Roma  raptus  erat  iterato  sce- 
lere,   Heidelbergam  relatus   huius  saeculi  anno  xv,    item  in 


1)  Huius  testimonia  mecum  communicata  liabui  Fleckeiseni,  iu 
cuius  manus  transienint ,  amicitia. 

2)  [Accessit  iam  'AV  i.e.  scrupulosa  Loewii  recognitio,  quam  pu- 
hlici  iuris  fecit  Anal.  Plaut.  {ed.  a.  1S77)  j).  140  sqq.  Harissime  Gep- 
pertum  'Ag'  commemoravi.] 

3)  [Stelhdas  potius  adhiberi  non  sine  ratione  postea  iussit  Bit- 
schelius.] 


XII  RITSCHELII 

Germania  (ubi  aliquando  inter  copias  bibliothecae  S.  Corbi- 
IX  uiani  Frisingeusis; ')  fuit)  scriptus  saeculo  XII-),  fabulas  XII 
posteriores  a  Bacchidibus  ad  Truculeutum  contiueus,  sed  eas 
sublata  plerumque  versuum  distinctioue  in  prosae  orationis 
speciem  perscriptas:  'codex  alter  Camerarii',  item  'Decur- 
tatus'  dici  solitus,  ut  cuius  pars  prior  ab  Amphitruone  ad 
Epidicum  pertinens  perierit.^)  Denuo  cum  cura  ipse  excussi, 


1)  IVide  sis  Opusc.  phil.  III  p.  53 sq.  adn.] 

2)  [Imvio  XI  adeo  saeculo  tres  istos  Ubrarios  floruisse,  quorum 
manus  in  codice  discernimus,  Zangemeisterus  noster  me  edocuit.l 

3)  Constitit  is  codex,  ut  scrupiilosius  nuper  scrutauti  apparuit  [cf. 
Oimsc. phiJ.  II  p.l3\  dum  iuteger  est  quaternionibus  quadraginta  sex, 
quorum  tamen  extremus  iu  folio  quinto  desinit.  Ex  his  sedecim  primi 
complectebantur  octo  fabulas  priores,  quando  superstitibus  nunc  qua- 
ternionibus  primitus  subscripti  erant  in  fine  numeri  xvii  ad  XLV  (non 
plenus  enim  ultimus  subscriptione  caret).  Hi  tamen  numeri  postmo- 
dum  dedita  opera  deleti  tamque  fortiter  erasi  sunt,  ut  plerumque  vix 
umbram  sui  reliqueriut,  substitutique  in  eorum  locum  manu  vix  minus 
antiqua  ei  qui  hodie  oculis  apparent  /  ad  xxviiii.  Ceterum  statim  ab 
initio  duobus  voluminibus  fabulas  Plautinaa  XX  dispertitas  fuisse 
quamquam  continuatis  quaternionum  numeris,  non  post  demum  aliquo 
casu  discissas,  inde  intellegitur  quod  hodierni  codicis  folium  primum 
l^raeter  nomiua  duodecim  fabularum,  in  antica  sui  pagina  perscripta 
ipsius  codicis  manu,  omnino  vacat  scriptura.  Parique  ratione  etiam  in 
H  seorsimi  scriptis  octo  prioribus  fabulis  post  demum  accessisse  poste- 
riores  duodecim  monstravi  Proleg.  p.  xxix.  —  Resuscitatis  autem  pri- 
stinis  numeris  illis  magis  etiam  iuter  C  et  D  intercedens  affinitas 
summa  patuit.  Quippe  in  D  primae  fabulae  tres  cum  dimidia  quarta 
octo  quateruiones  complent  numeris  /  ad  viii  signatos  una  cum  inse- 
quentis  noni  sex  foliis  primis  (ubi  leviculum  numerandi  errorem  quen- 
dam,  ut  alia  secundaria,  nunc  sciens  omitto);  posteriores  fabulas  duo- 
decim,  item  ut  in  C,  imdetriginta  quateruiones  cum  quinque  foliis  ad- 
diticiis  capiunt,  quorum  tribus  et  viginti  prioribus  litterae  a  ad  .z,  in- 
sequentibus  numeri  /  ad  vi  subscripti  sunt.  Tantaque  est  utriusqne 
codicis  congruentia,  ut  et  eosdem  versus  (ut  plurimum  vicenos  senos) 
singulae  paginae  teneant,  uec  singuli  quaterniones  ipso  ambita,  sed  eo 
tantnm  discrepent,  quod  per  totos  codices  constanti  binarum  paginarum 
iutervallo  qnaterniouum  initia  inter  se  distant.  —  Ceterum  communis 
olim  archetypi  singulas  paginas  videri  horum  duorum  librorum  binis 
paginis,  contra  item  singulis  in  priore  saltem  parto  'Vet^ris'  B  re- 
spondisse  (quando  in  huius  posterioribus  summa  librarii  vel  ut  verius 
dicam  librariorum  inconstantia  scribendique  cnormitas  dominatur),  pro- 
babiliter  videor  Proleg.  p.  xxxii  sq.  ratiocinatus  esjse. 


PRAEFATIO  XIII 

comiter  intercedente  Ch.  F.  Baehrio  Lipsiam    mihi  transmis- 
sum  supremi  magistratus  Badensis  liberah'tate.  ^) 

D  Vaticanus  numerum  3870  gerens,  saeculi  XV  initio  x 
ad  lordanum  Vrsinum  cardinalem  perlatus  e  Germania  a 
Nicolao  Trevero,  eiusdem  et  aetatis  et  patriae  et  formae  et 
materiae  et  scripturae  cum  (7,  cui  omnino  tam  est  similis 
(quamquam  paullo  tamen  minorem  librarii  diligentiam  ex- 
pertus),  ut  ex  eodem  utrumque  archetypo  manasse  appareat, 
sed  XII  fabulis  posterioribus  praemittens  Amphitruonem  Asi- 
uariam  Aululariam  et  Captivorum  dimidiam  partem  usque 
ad  III,  2,  4,  Olim  partim  a  me  partim  ab  Henrico  Keilio 
et  Henrico  Brunnio  conlatum  nunc  potioribus  quibusdam 
in  locis  mea  caussa  denuo  iuspexerunt  Hinckius  et  prius 
Augustus  Wilmanns. 

Horum  trium  librorum  primam  et  secuudam  mauum 
additis  a  et  b  litteris  distinxi.  Et  in  C  quidem  cum  cor- 
rectiones  omnes  non  sint  aliae  nisi  quae  eiusdem  librarii 
manu  inter  scribendum  fierent,  contra  ^Vetus'  S  (si  a  manu 
recentissima,  Camerarii  puto,  discesseris  quam  silentio  prae- 
terire  soleo)  per  primas  fabulas  XII,  h.  e.  ab  Amphitruone 
usque  ad  mediam  fere  Militem  (praeter  ceteras  autem  et 
longe  quidem  insigniorem  in  modum  iu  hac  ipsa  fabula), 
antiqui  correctoris  curas  passus  est  dedita  opera  nec  infruc- 
tuose  in  eo  negotio  versantis.  Inde  a  Mercatore  ad  Trucu- 
leutum  talis  consilii  nulla  vestigia  apparent.  Vaticanum 
autem  D,  praeter  similes  atque  in  C  easque  haud  pauUo 
frequentiores  ipsius  librarii  correctiones,  etiam  recentior  ma- 
nus  emendatrix  saeculi  XV  (fortasse  ipsius  Poggii)  tractavit, 
cuius  scripturae  non  raro  in  ceteros  illius  aetatis  codices 
Italos  transierunt. 

Ceterum  ad  recte  aestimandam  fi.dem  et  auetoritatem 
Ambrosiani  codicis  cum  Palatiuorum  memoria  comparati 
quod  attinet,  cum  iam  priorum  Prolegomenon  capite  sexto 
cavendum   esse   ostendissem  ne  illius  recensioni  nimium  tri- 


1)  [Iterum  recognoscere  codicem  editorem  Heidelbergensem  non  mi- 
nus  consentaneum  erat  rpiam  pauca  eaque  plerumque  leviora  post  jRit- 
scJielium  addenda  aut  corrigenda  fmsse.\ 


XIV  RITSCHELII 

bueretur,    tum  Palatinorum   in   multis  vel  rebus  vel  singulis 
locis   prae   illa  praestantiam   et    alibi  per   varias    occasiones 

XI  identidem  vindicavi  et  vindicandam  esse  etiam  certius  nuper 
professus  sum  in  Fleckeiseni  Annalibus  philol.  vol.  xcvii 
(anni  1868)  p.  342  [Opnsc.  phil  III  p.  791].  Quod  quidem 
genus   omne  futura  Prolegomena  persequentur  accuratius. 

Praeterea  autem  ne  lateret,  per  quas  vicissitudines  ab 
illis  fontibus  ad  editionum  rivulos  perventum  esset,  e  quibus 
per  trium  et  quod  excedit  saeculorum  spatium  Plauti  lectio 
pependit,  duorum  librorum  recentiorum  mentionem  fieri  volui 
si  non  perpetuam,  at  prope  perpetuam:  qui  quidem  ex  uno 
Vaticano  D  ducti  sunt  cum  similibus  omnibus.  Eorum 
alter  est 

JPcodex  Lipsiensis  bybliothecae  senatoriae,  saeculo  XV 
in  raembranis  formae  oblongae  nitide  scriptus  ab  Italo  libra- 
rio,  verba  poetae  exhibens  ab  Italis  illius  aetatis  hominibus, 
Francisco  Poggio  potissimum  nisi  fallit  opinio,  ut  aliquo 
modo  intellegi  possent,  partim  vere  vel  utiliter  correcta,  par- 
tim  etiam  magis  corrupta  atque  licenter  interpolata.  Eum 
mihi  librum  Senati  Lipsiensis  gratia  per  totam  operam  meam 
utendum  permisit  officiosissime.  Eandem  recensionem  Ita- 
lam,  quamquam  non  sine  aliqua  discrepantia  eandem,  servat 

Z  editio  princeps  a  Georgio  Merula  Alexandrino  in 
lucem  emissa  Venetiis  anno  cdcccclxxii,  quae  posterioribus 
editoribus  omnibus  cum  pro  fuudamento  tum  haud  raro 
fraudi  fuit:  non  Pyladi  tautum  Brixiano  Plauti  interpolatori 
audacissimo  (qui  tamen  ipsam  Triuummum  cum  Truculento 
non  attigit),  sed  haud  exigua  ex  parte  etiam  loachimo  Ca- 
merario  eiusdem  sospitatori  bene  meritissimo.  De  quibus 
rebus  omnibus,  ut  de  editoribus  ceteris,  cum  item  singillatim 
disputatum  sit  1.  s.  s.,  duo  tautum  nuuc  habeo  quae  addam: 
primum ,  emendatioues  aliquam  multas  Bernardi  Saraceni  et 
lo.  Baptistae  Pii  occupatas  esse  in  Georgii  Vallae  commen- 
tario  ab  loaune  Petro  filio  evulgato,  Vallae  igitur  haud  du- 
bie  et  deberi  et  retribuendas  esse;  alterum,  quae  plerumque 
scripturae  Aldinae  editionis  propriae  habentur,  in  hanc  tan- 

XII  tura    non    oranes    ex    luntina    prima    transisse   et   ad    Nicolat 
Anu*eHi  curas  rediro. 


PRAEFATIO  XV 

Nullius  libri,  sed  mei  nominis  uotam  modestiorem  volui 
hanc  32  esse. ') 

Emendationes  manu  scriptas  Scaligeri,  Salmasii,  Dou- 
sae')  sumpsi  ex  aliquot  exemplaribus  bybliothecae  Leidensis, 
ex  parte  etiam  Parisinae,  quae  enumerata  habes  Prolegome- 
non  p.  Liv  iuque  praefatiouibus  Bacchidum  p.  viii,  Persae 
p.  xiii  sq.  Reizianas  non  paucas  numero  praebuit  editionis 
Ernestianae  exempkim  quondam  Hermannianum,  cuius  mihi 
usum  Mauricii  Hauptii  beneficio  concessum  esse  narravi  in 
eadem  Persae  praefatione  p.  xi  sq.  Ceterum  Reizio  etsi  sat 
saepe  cum  Francisco  Guyeto  convenit,  tamen  cum  valde  du- 
bitem  num  huius  ille  curas  cognitas  habuerit  (id  quod  etiani 
de  Godofredo  Hermanno  dictum  volo),  in  talibus  plerumque 
utriusque  nomen  iuxta  posui. 

Praeterea  vel  emendatioues  vel  admonitiones  quasdam 
gratissimas  et  nunc  debeo  et  olim  me  debiturum  spero  pro- 
pensae  cum  in  me  tum  in  Plautum  vokmtati  amicorum  Al- 
fredi  Fleckeiseni  Dresdensis,  Ottonis  Ribbeckii  Kiloniensis, 
Hermauni  Adolphi  Kochii  Portensis. 


Tertium  decimum  inter  fabulas  Plautinas  locum  obti-  xiii 
nens  Trinummus  in  Ambrosiano  codice,  dum  integer  est, 
folia  sex  et  triginta  occupabat,  vel  ut  etiam  rectius  dicam, 
complicatorum  foliorum  duo  de  viginti  paria^),  quateruioues 
ea  quattuor  et  dimidium  complentia,  quorum  tribus  in  fine 
subscripti  sunt  numeri  LV,  LVI,  LVIII.  Ex  hac  multitu- 
dine  hodie  supersunt  duo  de  viginti  folia,  quorum  qui  oHm 
ordo  fuerit,  infra  posita  tabula  planum  feci:  ubi  paginarum 


1)  [Ad  cuiiis  similitudinem  facta  ®  ' subeditoris'  nota.] 

2)  [His  iam  accedunt  Bentlei  eniendationes  manu  scriptae  quas 
P.  Schroederus  Lond.  a.  1880  edidit  itemque  cum  in  Captiuorum  cdi- 
tione  eiusdem  anni  tum  in  An£cd.  Oxon.  1. 1  fasc.  3  {ed.  a.  1883)  Edu- 
ardus  Sonnenschcin.] 

3)  Casu  tantum  factum  est  ut  cluorum  parium  compage  soluta 
nunc  quattuor  folia  singularia  exstent,  quae  sunt  quaternionis  LVI 
tertium  et  sextum  itemque  tertium  et  sextum  quatcrnionis  LVII. 


XVI 


RITSCHELII 


numeri  ad  novum  codicem  spectant  e  Plantinis  membranis 
promiscue  compositum,  adscripti  illi  Angeli  Mai  manu,  lit- 
terae  autem  ad  folia  nunc  deperdita. 

paginae  fabalae  partes 

.35.  36  =  V.  1—19  et  20—22 

19.  20  =     23—38  et  39-57 
'37.  38  =     58—76  et  77-95 

A.  a 


B.  b 

43.  44  =  172—190  et  191—209 

.29.  30  =  210—226  et  227-244 

v45.  46  =  244—264  et  264—282 


LV 


253.  54  =  283- 

-298 

et  298—315         ^ 

39.  40  =  316- 

-332 

et  333—351 

7.    8  =  351- 

-366 

et  367—384 

255.  56  =  385- 

-399 

et  400—416 

265.  66  =  417- 

-434 

et  435—453 

9.  10  =  454- 

-472 

et  473-491 

41.  42  =  492- 

-510 

et  511-529 

267.  68  =  530- 

-548 

et  549-567         ^ 

C.  c 

. 

D.  d 

1.     2  =  637- 

-654 

et  655-671 

E.  e 

F.  f 

15.  16  =  736- 

-754 

et  755—773 

^-g 

H.  h 

' 

17.  18  =  835- 

-848 

et  848—863         ^ 

I.  i 

K.  k 

• 

L.  1 

M.  m 

N.  n 

0.  0 

31.  32  =  1045 

—1060  et  1061-1078' 

}  LVI 


LVII 


LVIII 


PRAEFATIO 


XVII 


fabulae  partes 


[=  Truculenti  init.  ad  1,2,  14] 


LVIIII 


Ex  his  triginta  sex  paginis  optime  legi  potuerunt  37.  xv 
44.  253.  254.  40.  256.  41.  267.  15.  16.  17.  32:  non  iucom- 
mode  lectio  processit  in  paginis  35.  38.  29.  46.  39.  265.  9. 
10.  42.  268.  1:  mediocris  condicio  est  paginarum  36.  20.  43. 
30:  male  habitae  sunt  paginae  19.  45.  7.  255.  2.  31,  ex 
parte  etiam  8:  omnium  pessime  266  et  18. 

Inscriptioni  ve\  didascaliae  vel  argumento  destinatam 
singularem  paginam  Trinummus  in  Ambrosiano  non  habuit, 
sed  nomen  tantum  fabulae  in  ultima  pagina  quaternionis 
LIIII:  cuius  quidem  paginae  initio  undecim  versus  extremos 
Menaechmorum  ^)  scriptos  esse,  his  autem  subscriptum  T. 
M{acci  j)lauti)  MENAECHMI  [cxplicit  incipit)  TRINUM- 
MU(s)  FELICITER  narravi  Parergon  p.  267  et  in  praefa- 
tione  Menaechmorum  p.  vii. 


Quodsi  cum  deperditorum  Ambrosiani  foliorum  inter- 
vallis  eas  fabulae  partes,  quae  inter  servata  mediae  sunt, 
contuleris,  facile  intelleges  quibusdam  in  locis  aliquanto  plura 
Ambrosianum  codicem  continuisse  quam  quae  ibi  hodie  le- 
guntur:  intelleges  autem  hoc  argumento,  quod  in  universam 
indolem  externam  eius  libri  eadem  aequabilitas  et  tamquam 
'amussitata'  concinnitas  cadit,  quae  propria  esse  tam  anti- 
quorum  codicum  solet,  Quo  in  genere  ut  subducendorum 
calculorum    error    caveatur,    tria    potissimum    tenenda    sunt, 


1)  Quo  enim  ordine,  diverso  ab  eo  qui  Palatinorum  auctoritate 
tralaticius  est,  fabulas  XXI  Varronianas  Ambrosianus  perscriptas  ha- 
buerit,  tabula  docet  in  Opusc.  phil.  vol.  II  p.  238  proposita. 


Plavti  Tkinvmmvs 


XVIII  RITSCHELII 

quae  iam  Parergon  p.  441  designabam :  primum,  constanter 
undevicenorum  versuum  (h.  e.  Miuearum'  quas  hodie  dicimus) 
singulas  paginas  esse  Plautini  codicis  (nam  superiectae  sacrae 
XVI  scripturae  modo  xix  sunt  modo  xx  versus) :  alterum,  bino- 
rum  versuum  spatio  personarum  nominibus  destinatorum  sin- 
gulas  inter  se  scaenas  discerni  solitas  esse:  tertium,  cum 
codicis  versibus  poetae  versus  metricos  exaequari  in  iambicis 
scaenis^),  contra  septenarios  non  paucos  propter  nimiam  pro 
membranarum  angustiis  longitudinem  in  binos  a  librario 
versus  dispesci:  nam  in  octonariis  hoc  consentaneum  est  tam 
saepe  fieri,  ut  in  id  genus  non  magis  quam  in  cantica  ulla 
ratiocinatio  cadat  e  versuum  computatione  ducta.  Septenarii 
autem  trochaici  si  quaesieris  quotiens  fere  per  binos  versus 
continuentur,  per  totam  fabulam  scito  hanc  rationem  perti- 
nere  (cui  non  repugnat  aliarum  fabularum  condicio),  ut  in 
singulis  illud  paginis  plerumque  bis  usu  veniat,  non  num- 
quam  semel  tantum,  aliquotiens  ter:  ut  vix  falli  videamur, 
si  generatim  numerando  nonum  quemque  vel  decimum  tetra- 
metrum  bipertitum  dixerimus. 

Has  igitur  rationes  ubi  comparandis  inter  se  codicis 
membranis  fabulaeque  partibus  adhibueris,  si  forte  in  primis 
duobus    quaternionibus    quaedam    non   satis    congruere    vide- 


1)  Huius  enim  normae  veritatem  et  vim  argumentandi,  qui  sapit, 
non  infringi  eo  perspicit,  quod  bis  terve  in  tot  milibus  versuum  etiam 
ad  senarioa  talis  divisio  pertinuit.  Non  magis  nos  fugit  scaenarum  in- 
scriptionem  aliquando  unius  tantum  versus  ambitu  contineri,  ut  ipsius 
Trinummi  initio:  verum  nec  omnino  ab  eis  quae  i^raeter  morem  fiunt, 
sed  ab  eis  quae  de  more,  iusta  ratiocinatio  proficiscitur,  nec  in  hac 
quae  agitur  caussa  aliam  illud  ipsum,  si  cupidius  tantilla  re  uteremur, 
vim  haberet,  nisi  ut  uon  debilitaret,  sed  coufirmaret  argumentationem 
nostram:  nam  quo  minus  spatii  inscriptionibus  conceditur,  tanto  plus 
versuum  requiritar  ad  complendam  membranarum  mensm-am.  Comme- 
moranda  autem  haec  putavimus,  quia  talia  esse  quae  nobis  obiecta 
sint  hisque  etiam  ineptiora  meminimus:  qualia  si  uberius  explicemus, 
verendum  sit  ne  edocere  velle  pueros  videamur.  An  quis  serio  postu- 
labit,  ut  undevicenorum  versunm  coustantiam  demonstremus  non  vio- 
lari  eo,  quod  aut  consulto  librarius  quorundam  versuum  spatia  vacua 
reliquit,  aut  inconsulto  omissa  poetae  verba  postmodum  sive  in  mar- 
ginibus  addidit  sive  in  ipsam  xix  versuum  continuitatem  minusculis 
litteris   infersiti'    quamquam  id  factum  est  exemphs  longe  paucissimis. 


PRAEFATIO  XIX 

buntur,  lias  quidem  offensiunculas  reapse  nuUas  esse  ex  eis  xvii 
quae  subieci  certissime  cognoscitur.  Nam  ut  a  principio  or- 
diar,  paginae  35  primus  versus  scriptura  vacat,  prologi  v.  8 
et  9  iu  uuum  contracti  sunt  librarii  errore.  —  In  pagina  36 
praeter  prologi  tres  versus  extremos  uihil  scriptum:  paginamlO 
post  vacuum  spatium  unius  versus  scaeua  prima  occupat  et 
secundae  inscriptio,  quam  rursum  vacuus  versus  unus  sequi- 
tur.  —  Paginae  37  iusta  ratio  abiecto  panno  constat  qui  in 
Palatinis  integrum  versum  (Sin  immutare  uis .  .  . )  peperit 
post  72:  nam  item  additicii  v.  73.  74  (Aut  si  demutant .  .  .  et 
Neque  eos  antiqiios  .  .  . )  ne  ab  Ambrosiano  quidem  absunt.  — 
In  paginas  Aa,  JBh  apprime  conveniunt  qui  inter  v.  95  et 
172  leguntur  sex  et  septuaginta  senarii:  quando  nec  versu 
126  (Minas  quadraginta  .  .  .)  breviorem,  nec  post  v.  147  uno 
auctiorem  fuisse  Ambrosianum  vel  probabile  est  vel  certe  ullam 
necessitatem  habet.  —  Cum  aliam  atque  vulgatur  versuum 
discriptionem  tum  multas  octonariorum  divisiones  paginae 
29.  30.  45.  46.  253.  254  habent,  quibus  cantica  continentur 
initio  actus  II  posita.  Quorum  tres  versiculos  extremos  qui 
excipiunt  iu  pagina  254  quindecim  septenarii,  eorum  unus 
tantum  312  per  duos  versus  continuatur.  —  Item  bipertitos 
pagina  39  habet  duos  324.  330;  pagina  40  unum  351^); 
pagina  7  duos  361.  369  (in  proxima  enim  demum  pagina 
locus  est  insiticio  v.  368  Sa])ientiae  aetas  .  .  . ,  in  ipsa  autem 
p.  7  versui  nunc  369  Agidum  eloquere .  .  . ) ;  pagina  8  duos 
381.  382;  pagina  255  inter  septem  septenarios  item  duos 
385.  388.  —  In  pagina  256  undevicenarium  numerum  com- 
plet  antea  ineditus  v.  409  {Non.  hercle  minus .  .  .):  item,  hoc 
ut  e  proximo  quaternione  anticipem,  in  paginis  15  et  16 
versus  746  {Luhido:  atque  .  .  .  )  et  769  {Ilendacilocum  ali- 
quem  .  .  .).  —  In  eodem  tertio  quaternione  ut  pergam  ad  hoc 
ipsum  genus  exhauriendum ,  paginis  Cc  et  Dd  cum  conti- 
neautur  triginta  tres  senarii,  quattuor  vacui,  septeuarii  autem  xvin 
trigiuta  quinque,  necesse  est  horum  septenariorum  tres  tan- 
tum  divisos  fuisse,  vel  adeo  duos,  si  forte  exstitit  etiamtum 
in  Ambrosiano,  quem  post  v.  596  intercidisse  conieci.  —  In 


1)  Vide  acl  eum  v.  adnotata. 

b* 


XX  RITSCHELIl 

pagina  1  divisus  est  uuus  649,  cluo  669  et  670  in  p.  2.  — 
Pagina  G  pertinebat  a  v.  774  ad  792  (siquidem  ab  Ambro- 
siano  afuisse  miserum  additamentum  illud  credibile  est,  quod 
vulgo  habetur  inter  v.  788  et  789  Sed  qiiom  ohsignatas .  .  .)] 
pagina  </  a  v.  793  ad  811.  Ab  hoc  versu  ad  finem  scaenae 
in  actus  III  cum  octo  seuarii  supersint  (quorum  tamen  uno 
816  fortasse  caruit  Ambrosianus),  quarti  autem  quaternionis 
pagina  17  a  v.  835  incipiat,  consequitur  ut  in  paginis  Hh 
eius  cantici,  a  quo  actus  IV  orditur,  primi  octonarii  sedecim 
scripti  fuerint  per  octo  et  viginti  versus:  quem  ad  modum, 
qui  in  pagina  17  subsequuntur  cum  exitu  versus  835')  sex 
octonarii  extremi  eius  scaenae,  undecim  versuum  spatia  im- 
plent,  quippe  bipertitis  v.  837  et  838,  ultimis  autem  duobus 
eam  speciem  referentibus  quam  adn.  p.  112  [=  81]  ante  oculos 
posui.  Hos  autem  qui  in  eadem  pagina  17  sex  septenarii  ex- 
cipiuut,  eorum  ultimus  gausaut  vocibus  terminatur,  proximis 
KASCEEPiSTULAS  in  paginam  18  traiectis,  in  qua  praeterea 
tres  septenarii  per  binos  versus  pertinent.  —  Item  ter  divi' 
sum  est  in  septenariis  paginae  31:  v.  1046.  1049.  1055;  bis 
tantum  in  p.  32:  v.  1070  et  1078,  de  quo  conferenda  adno- 
tatio  nostra.  —  Vides  in  his  quidem  omnibus  ad  plenam 
mensuram  nihil  usquam  vel  deesse  vel  superesse. 

Transactis  igitur,  in  quibus  nihil  discrepantiae  ofi^enda- 
mus,  ad  coutrarium  genus  transeundum  est.  Et  primum  qui- 
dem  in  tertii  quaternionis  LVII  eas  membranas,  quas 
Ee,  Ff  litteris  signavimus,  non  quadrat  illius  partis  ambi- 
tus  quae  inter  fabulae  versus  671  et  736  nunc  est  media. 
XIX  Requirmitur  enim  quattuor  paginarum  versus  sex  et  septua- 
ginta:  habentur  hodie  septem  senarii,  duorum  versuum  sjia- 
tia  inter  actus  tertii  scaenas  ii  et  iii,  et  trochaici  septenarii 
quinquaginta  septem-):  nam  nou  fuisse  in  Ambrosiano  illos 


1)  de  quo  vide  adnotationem. 

2)  Vel  fortasse  sex  et  quinquaginta  tantum,  si  versu  672  {IlJe 
qui  aspellit...)  Ambrosianus  carebat:  id  quod  cum  sciri  nequit  tum 
nullius  ad  rei  summam  momenti  est.  Contra  de  v.  707.  708  dubitare 
noli  quin  et  antiquissimi  sint,  quamquam  non  Plautini,  et  ab  Ambro- 
siano  rainime  alieui. 


PRAEFATIO  XXI 

scrii)tos,  quos  propriis  sibi  turbis  post  v.  704  et  v.  705  soli 
Palatiui  uovem  septeuarios  (G92 — 694  et  G86  —  691)  iteraut 
prorsus  praeter  rationeui,  satis  existimari  ex  eis  poterit  quae 
iam  Parergou  p.  529  sqq.  disputavimus.  Superstitum  igitur 
versuum  uumerus  cum  sit  sexaginta  sex,  e  LVii  autem  tro- 
ehaicis  secuudum  eam,  quam  in  hoc  genere  obtinere  normam 
vidimus,  credibile  sit  quinque  vel  sex  fuisse  binis  versibus 
dispestos,  deesse  versus  circiter  quattuor  consequitur.  Quodsi 
demonstrari  sane  nequit  fieri  uon  potuisse  ut  aut  praeter 
normam  deciens  in  LVii  septenariis  divideretur,  aut  aliquot 
versus  per  errorem  bis  scriberentur :  tamen  fatendum  est  non 
eodem  modo  iure  quattuor  in  Ambrosiano  libro  versus  ex- 
stitisse  credi  qui  in  receutioribus  libris  exciderint,  verum 
tanto  etiam  maiore  iure,  quanto  propius  ad  probabilitatem 
accedere,  qui  ex  usitatis  et  legitimis,  quam  qui  e  raris  et 
siugularibus  argumentatur,  merito  existimatur:  praesertim 
cum  aliis  locis  eiusdem  fabulae  ex  Ambrosianis  membranis 
reapse  iutegri  versus  prodierint  in  ceteris  codicibus  omnibus 
elapsi,  409.  746.  769.  Ad  summam  autem  veri  similitudinem 
jjrobabilitas  adducitur,  si  in  illa  ipsa  parte  fabulae  aliquid 
desiderari  ad  sententiam  apparuerit.  Eius  modi  quiddam  ibi 
iudagasse  sibi  visus  erat  Eduardus  Meierus  uoster,  post  v.  724 
unum  et  alterum  versum,  quo  trausitus  ad  725  muniretur 
intercidisse  significans,  non  explicans  Opusc.  acad.  11  p.  329. 
De  quo  nobis  cum  illo  non  convemt,  qui  in  istis  quidem 
versibus  nihil  desideremus.  Verum  alius  est  locus  isque  vici-  xx 
uus  illi,  qui  cum  alios  torserit  tum  eidem  Meiero  p.  323  sq. 
mutationem  extorsit,  quam  vereor  ut  uunc  ipse,  si  viveret 
vir  honestissimus  meritaque  nobis  pietate  prosequendus,  tui- 
turus  esset.  Hiant  profecto  non  mediocriter  Calliclis  et  Me- 
garonidis  hi  sermones  v.  731  sqq.: 

Ca.   Namque  hercle  honeste  fieri  ferme  uon  potest, 
Vt  eam  perpetiar  ire  in  matrimouium 
Sine  dote,  quom  eius  rem  penes  me  habeam  domi. 
Me.  Parata  dos  domist:  nisi  exspectare  uis, 
Vt  eam  siue  dote  frater  nuptum  conlocet: 
Post  adeas  tute  Philtouem  et  dotem  dare 
Te  ei  dicas  e.  q.  s. 


XXII  RITSCHELII 

Sentiens    orave    incotnmodum    Botliius    Parcmda    dos    domist 
edidit:  quod  saltem  paranda  dos  est  dieendum  erat  sine  doiiit, 
atque  adeo  rectius  slne  mora  paranda  dos  est,  ut  liaberet  quo 
referretur  quod  consequitur  nisl  exspectare  uis.  Cousentaueum 
est  autem   morandi  exspectandique   consilium  ipsi  Callicli  in 
mentem  venisse,  eoque  Megaronidem  respicere  v.  744  sqq.: 
Nunc  si  opperiri  uis  adueutum  Charmidi, 
Perlongumst:  huic  ducendi  interea  apscesserit 
Lubido:  atque  ea  condicio  uel  primariast. 
Nulla  littera  mutata  oi3us  est,  si  velut  tales  sese  versus  ex- 
cepisse  statueris: 

Sine  dote,  quom  eius  rem  penes  me  habeam  domi. 
Sed  illud  siim  animi  incertus,  nuncine  ilico 
Parari  has  a  me  nuptias  aequoni  siet, 
An  exspectandum ,  dum  eius  huc  redierit  pater. 
Me.  Mora  quid  opus  est  quaeso?  quando  equidem  tihi 
Parata  dos  domist:  nisi  exspectare  uis  — : 
plana  cum  coustructione  senteutia.  Etenim  hoc  sentit  Mega- 
ronides:   'de   differendo  (h.  e.  de  differendis  nuptiis)  noli  co- 
gitare'  (caussam  gravissimam  in  fine  orationis  subicit):  ^uisi 
quod  licet  saue  dotis  dationera  paulisper  differre,  si  tibi  in- 
XXI  commodum    est   nunc   statim    de   thesauro    sumere;    sed  hoc 
levius:  sive  enim  nunc  statim  dabis  sive  pauUo  post  uuptias, 
ilhid   metuo   ne  uon   effugias  civium  maledicta.'    Vides  haec 
ita   comparata   esse,    ut   de    lacuna   cogitaudum    esset   etiam 
sine  ullo  Ambrosiani  codicis  indicio. 

Cum  certior  demonstratio,  tum  iucertior  instauratio  est 
in  quarto  quaternione  LVIII:  cuius  sex  membranae  me- 
diae  ea  complectebantur  quae  inter  v.  863  et  1045  interiecta 
sunt.  Leguntur  nuuc  iu  ea  parte  primum  cxxxiv  septeuarii, 
deinde  x  senarii,  postremo  rursus  septeuarii  xxxvii:  quibus 
quoniam  propter  scaenae  mutationem  bis  factam  accedunt 
quattuor  versuum  spatia  (largimur  euim  uovam  scaenam  a  v.998 
cum  ceteris  bonis  libris  Ambrosiauum  exorsum  esse,  quam- 
quam  id  fieri  praeter  rationem  censemus  [cf.p.iix]),  habes  ver- 
sus  CLXXXV.  Atqui  ad  duodecim  paginas  explendas  cum 
ccxxviii  versibus  opus  sit,  videudum  est  de  XLiii  qui  defiunt. 


PRAEFATIO  XXIII 

Iii  CLXXI  trocbaicis  cousentaueum  est  circiter  xviil  fuisse 
lougiores  quaui  pro  uuius  versus  modulo:  fuisse  XLiii,  credi 
uullo  pacto  potest.  Ergo  superstites  hodie  partes  cum  sum- 
mam  efficiaut  cciii  versuum,  cousequeus  est  ut  circiter  xxv 
(vel  saltem  xxii)  iutercideriut.  Et  ut  liberalius  agam,  fac 
abquanto  saepius  buius  ipsius  quateruiouis  tetrametros  libra- 
riuui  dispescuisse:  fac  id  quiuquieus  praeter  uormam  factum 
esse,  fac  decieus,  fac  quiudeciens,  quamquam  boc  prorsus 
esse  uimium  existimo,  praesertim  cum  tanta  sit  in  Ambro- 
siauo  libro  aequabilitas  scripturae:  at  aliquot  tameu  versuum 
uumerus  relinquitur,  quos  deesse  ad  expleuda  membranarum 
spatia  coucedendum  sit.  Nec  difficile  est,  ubi  aliquid  desit, 
ipsa  senteutia  duce  investigare:  quo  facto  iutellegetur  nou 
uuam  esse  coutinuorum  versuum  lacunam,  sed  compluribus 
per  scaenam  ii  actus  IV  locis  vel  singulos  vel  pauculos  ver- 
sus  eius  librarii  oscitautia  praetermissos  esse,  e  cuius  ex- 
emplo  ceteri  libri  uostri  ducti  suut. 

Ac  primum  uou  possunt  recte  procedere  credi  Charmi-  xxii 
dis  et  Sycophantae  hi  sermones,   quales   a  v.  871  vulgo  le- 
guutur : 

Ch.    Quid,  adulescens,  quaeris?  quid  uis?  quid  istas  pultas? 

Sy.  heus,  senex, 

Census  quom  sum,  iuratori  recte  rationem  dedi. 

Lesbouicum  hiuc  adulescentem  quaero  iu  his  regiouibus 

Vbi  habitet,  et  item  alterum  ad  istanc  capitis  albitu- 

diuem , 

Calliclem  quem  aibat  uocari,  qui  has  mihi  dedit  epi- 

stulas. 
Nec  enim  sjcophanta  potest  a  summa  adversandi  conturaacia 
ad  promptissimam  respoudeudi  facilitatem  sine  ullo  viuculo 
trausire.  Ergo  excidit  aliquid  post  rationem  dedi.  Quamquam 
uou  hic  excidisse  credo,  sed  eo  in  loco,  iu  quo  hunc  ipsum 
versum  a  poeta  conlocatum  esse  arbitror.  Nam  cum  paucis 
post  versibus  (878)   sycophantam  Charmides  sic  adloquatur: 

Quid  eos  quaeris?  aut  quis  es?  aut  uude  es?  aut  unde 

aduenis  ? 
facile  perspicitur  his   quidem  verbis   multo  aptius  illud  esse 
responsuni  sycophautae  Census  quom  sum  e.  q.  s.:  talia  euim 


XXIV  RITSCHELII 

re  vera  sciscitabatur  ceusor,  cuius  hic  administros  hiratores 
dici  Mommseuus  mouuit  de  trib.  Rom.  p.  21:  contra  quae- 
reutem  et  fores  pultantem  quod  senex,  quid  quaereret  et 
pultaret,  iuterrogabat,  uon  potuit  ullo  modo  insoleus  syco- 
phautae  videri.  Verba  nostra  ut  compeudi  faciamus,  uihil 
vel  iu  coutiuuatis  v.  871.  872  (Quid,  adidcscens .  .  .  et  Lesho- 
nicum  hinc .  .  .)  desiderabis,  vel  in  tali  exemplo  redintegra- 
torum  versuum  877  sqq.: 

Sy.  Fac  me,   si  scis,  certiorem,  hisce  homines  ubi  habi- 

tent,  pater. 
Ch.    Quid  eos  quaeris?    aut  quis  es?    aut  unde  es?    aut 

unde  aduenis? 
Sy.    Census  quom  sum,  iuratori  recte  rationem  dedi. 
Ch.    Tanme  saeiiiter,  adidescens?'  tu  si  tihi  me  postidas 
Dare  operam,  aequomst  respondere  mihi  te,  quod  eyo 

te  rogo. 
Sy.    Multa  simul  rogas :  nescio  quid  expediam  potissumum. 

Ac  fortasse  e  tali  supplemento  illa  saeuiter  glossa  repeteuda 
est,  de  qua  ad  v.  1060  siguificavi:  quautumvis  iucertam  eam 
esse  coniecturam  concedeudum  sit. 

Nou  multo  post  inter  v.  896  et  897  aliquid  desiderari, 
quo  a  Charmidis  verbis  secum  murmurantis  trausitus  ad  sy- 
cophantae  responsum  paretur,  rectissime  sensisse  Kochium 
puto.  Ibi  igitur  prorsus  probabile  est  olim  tali  fere  Char- 
midis  iuterrogationi  locum  fuisse  louge  simplicissimae: 

Quid  ais?  istae  qiiid  ad  lios  homines  attinent  epistulae? 

Nou  tam  uecessitate  demoustraudi  quam  ratiocinandi 
probabilitate  utimur,  cum  etiam  post  v.  901  quaedam  deesse 
suspicamur.  Convicturus  sycophantam  fallaciae  alia  ex  eo 
Charmides  quaerit,  ad  quae  ille  prorsus  praeter  veritatem 
respoudet:  unum,  ad  quod  verissime,  cum  Seleuciae  fuisse 
Lesbouici  patrem  dicit:  cf.  v.  112.  771.  Illa  quem  ad  modum 
cavillatur  Charmides,  ita  hoc  eum  demirari  consentaneum  est, 
uou  autem  alto  silentio  praeterire.  Itaque  uescio  au  uon  iu- 
comuiode  iu  hauc  senteutiam  loquentem  seuem  animo  nostro 
informemus : 


PKAEFATIO  XXV 

Cii.  Vbi  ipse  erat?    Sy.  bene  rem  gerebat.    Cii.  ergo  ubi? 

Sy.  iu  Seleucia. 
Ch.  3Iira  sunt,  qui  hic  scire  iwtis  cst  me  fuisse  in  Seleucia, 

Vnde  redeo  huc.    utut  est,  pergam  porro  percontarier. 

Ab  ipsou'  istas  aceepisti? 

Porro  iustam  lacuuae  suspitionem  versus  923  praebet 
atque  iam  Meiero  p.  324  praebuit.  Nam  ibi  quod  Cliarmides 
dixi  ego  ait  iatn  dndum  tihi:  hene  te  potitis  dicere  aequomst 
honiini  amico  quam  male,  id  nec  erat  dictum  antea  nec  po- 
tuit  dici,  cum  male  dicendi  nulla  dum  sycopliantae  caussa 
fiierit.  Nullo  uegotio  mancam  orationem  velut  hoc  supple-  xxiv 
mento  instauraveris: 

dixi  ego  iam  dudum  tibi: 
Non  placet,  qua  te  erga  amicum  uideo  amicitia  utier. 
Bene  te   potius   dicere  aequomst  liomini  amico  quam 

male. 
Nam  amicitiam  carpserat  sane  v.  909:  non  placet,  qui  amicos 
intra  dentis  conclusos  hahet. 

Denique  tribus  interiectis  versibus  cum  Charmides  sed 
ipse  tiM  est  quaerit,  uon  aliud  quaerit  quam  quod  iam  v.  901 
quaesierat,  cum  interrogabat  ubi  fuisset  Lesbonici  pater  epi- 
stulas  sycopbantae  tradens.  Redit  nuuc  eo  senex  per  ioci 
illius  occasionem:  quid  crgo  ille  ignauissumus  mi  latitahat? 
Reliquisse  se  illum  in  Cecropia  [.'*]  iusula  sycopbanta  respondet: 
unde  consequitur  ut  in  liac  insula  acceperit,  quas  v.  901 
Seleuciae  acceptas  epistulas  narraverat:  absurdum  est  enim 
prius  traditas  cogitari  quam  a  Charmide  discederet.  Huncine 
igitur  lapsum  doli  mali  indicem  ut  ue  animadverteret  quidem 
Charmides?  Non  ita  profecto,  sed  in  talem  potius  speciem 
eius  supplenda  oratio: 

Ch.   Sed  ipse  ubist?     Sy,  pol  illum  reliqui  ad  Rhadamam 

in  Cecropia  iusula  \vel  Rha- 
damautem  iu  Cercopia]. 

Ch.  Hercle  memorem  nugatorem:  modo  qui  fui  in  Seleucia, 
Vt  ille  memorahat,  ni  mirum  nunc  sum  in  Cecropia 
insula  [cf.  Append.  crit.  ad 
V.  938]. 


XXVI  RITSCHELII 

Quis    lioiiiost    me   iusipientior,    qui   ipse,    egomet  ubi 

sim,  quaeritem? 

Sed  uil  discoiiclucit  huic  rei. 
Quinque  quas  commonstravimus  lacuuas  etsi  octo  tau- 
tum  versibus  explevimus,  tameu  hoc  uou  aliam  vim  habet, 
nisi  ut  horum  paucitatem  sufficere  ad  resarcienda  sententia- 
rum  detrimeuta  iutellegatur:  Plautiuum  enim  iugenium  quis 
tam  augustis  huibus  circumscribere  audeat,  ut  nou  potuisse 
poetam  aliquauto  lougius  exspatiari  facile  largiatur?  Quam- 
XXV  quam  multo  sane  plures  fuisse  veri  simile  uou  putamus.  De 
pluribus  autem  lacuuis  nec  affirmari  quicquaui  nec  negari 
potest:  tam  enim  inter  se  nexos  aptosque  et  Charmidis  cum 
sycophanta  per  reliquam  scaeuam  ii,  et  Stasimi  cum  Char- 
mide  in  prima  parte  scaenae  iii  sermoues  habemus,  nihil  ut 
ad  iutegritatem  desideretur,  ac  ne  commodus  quidem  alicui 
incremento  locus  inveniatur,  nisi  forte  post  v.  944.  Ibi  enim 
licuit  sane  sycophantae  iactantiam  suam  paullo  lougius  per- 
sequi :  verum  louge  deflectere  de  via  ue  hic  quidem  potuit, 
quia  ad  sycophantae  in  caelum  ascensionem  referuutur  quae 
statim  Charmidis  verba  sequuntur  v.  947.  Praeterea  etsi 
unus  sane  est  locus,  in  quo  parum  recte  procedere,  quales 
nunc  leguutur,  versus  appareat,  tameu  ibi  non  de  lacuna 
potius  quam  de  transpositioue  cogitandum  est.  Hauc  dicimus 
Stasimi  orationem  v.  1017  sqq. : 

<>uid,  homo  uihili,  uou  pudet  te?  tribusue  te  poteriis 
Memoriae   esse   oblitum?    an   uero,    quia  cum  frugi  ho- 

monibus 
Ibi  bibisti,  qui  ab  alieuo  facile  cohibereut  mauus? 
Chiruchus  fuit,  Cercouicus,  Crinus,  Cricolabus,  Collabus, 
Collicrepidae,  cruricrepidae,  ferriteri,  mastigiae. 
Inter  eosne  homines  coudalium  te  redipisci  postulas, 
Quorum  hercle  unus  surrupiat  curreuti  cursori  sokim? 

Vbi  quid  sibi  vult  an  nero  ilhid?  'au  vero  memoriae  es  ob- 
litus'?  au  'an  vero  pudet  te'  vel  'nou  pudet  te'?  Nihili 
esse  vides,  quicquid  comminiscare :  uon  dubium  igitur,  quiu 
desit  aliquid  cum  verbo  fiuito.  Id  si  quaeris  quale  esse  de- 
beat,  nihil  iu  promptu  est  uisi  ^an  vero,  quia  cum  honestis 


PRAEFATIO  XXVII 

iiiininun  lioiuiiiibus  bibisti,  tuimi  te  coucUiliuui  recuperaturum 
piitasV  Ita  autem  quid  prodit  aliud,  quam  quod  iu  eaudem 
prorsus  seuteutiam  pauUo  post  sequitur:  inter  cosne  homines 
condaliwn  te  redi^nsci  postidns?  qualis  iuterrogatio  paucissi- 
morum  versuum  intervallo  iterata  quivis  sentit  quam  inficete 
lauo-ueat.  Qua  cuni  ad  constructiouem  opus  sit  priore  loco 
uihil  opus  sit  in  posteriore,  unius  versiculi  transpositione  sic  xxvi 
omuia  expediisse  videmur: 

an  uero,  quia  cum  frugi  homonibus 
Ibi  bibisti,  qui  ab  alieno  facile  cohiberent  manus, 
Inter  eosne  homines  condalium  te  redipisci  postuhis? 
Chiruchus  fuit,  Cerconicus,  Crinus,  Cricolabus,  Collabus, 
Collicrepidae,  cruricrepidae,  ferriteri,  mastigiae: 
Quorum  hercle  unus  surrupiat  currenti  cursori  solum. 

NuUam  iu  hac  de  quarto  quateruione  disputatione  ratio- 
nem  liabuimus  versuum  936  sq.  980.  1005,  quos  a  Plauto 
abiudicandos  esse  intelleximus.  Quibus  si  liberum  fuisse  Am- 
brosianum  putaveris,  consecuturum  sit  ut  etiam  plus  in  Pa- 
latinis  interciderit  quam  intercidisse  supra  ostendimus.  Ve- 
rum  id  tamen  eo  minus  necessitatis  habet,  quo  certius  est 
aliis  quoque  non  paucis  interpretamentis  additamentisque 
iam  Ambrosianum  interpolatum  esse.  Nec  eum  illis  versibus 
caruisse,  quos  versui  1042  subiectos  Plautina  aetate  poste- 
riores  diximus,  hinc  manifestum  est  quod  ab  ipso  v.  1045 
superstes  pagina  31  codicis  palimpsesti  incipit. 

Reliquum  est  ut  de  quinto  quaternione  LVIIII  dica- 
tur.  Cuius  etsi  nihil  hodie  superest,  tamen  nequaquam  id 
impedit  quominus  alicui  ille  usui  sit.  Ac  primum  sciendum 
est  ordiri  quaternionem  LX  a  Truculenti  versu  I,  2,  15.  Ne- 
cesse  est  igitur  eum  qui  praecedit  quaternionem  a  Trinummi 
V.  1079  ad  Truculenti  I,  2,  14  pertinuisse.  Complectitur  id 
fabulae  initium  primum  prologi  versus  xxi,  sed  mutili  pro- 
logi,  quem  per  duas  paginas  pertinuisse  solum  fidem  facit  . 
Trinummi  exemplum,  ubi  eius  paginae,  in  qua  desinit  pro- 
logus,  relic(uam  partem  vacuam  relictam  esse  supra  adnota- 
vimus.  Sequuntur  primae  scaenae  seuarii  Lxxvii,  alterius  item 


XXVIII  RITSj^^HELII 

breviculi  versus  xiv:  accedunt  iv  e  scaenarum  interstitiis : 
summam  habes  Lxxxxv  versuum,  lioc  est  quinque  paginas 
uudevicenorum  versuum,   ut   nec  defiat  quicquam   nec  super- 

xxvu  fiat.  lam,  ne  agere  cupidius  in  rem  nostram  videamur,  unam 
praeterea  paginam  inscriptioni  fabulae  et  didascaliae  dabimus, 
quae  etsi  in  Trinummo  nulla  fuit,  tamen  in  aliis  fabulis  re- 
perta  est:  in  qua  pagina  potuit  etiam  argumentum  recentiore 
manu  additum  esse,  ut  in  Pseudulo  factum.  Hinc  efficitur 
per  quattuor  codicis  membranas  integras  eam  Truculenti 
partem  pertinuisse  quae  est  ante  versum  1,2,  15:  totidem 
igitur  membranas,  hoc  est  dimidium  quaternionem  LVIIII, 
finem  Trinummi  inde  a  v.  1079  complevisse.  lam  fac  eam 
fabulam  in  pagina  s  media  desiisse:  nam  si  in  summa  pagina 
desineret,  iu  eadem  continuari  inscriptionem  Truculenti  con- 
sentaneum  erat,  ut  factum  est  in  fine  Menaechmorum.  Opus 
est  igitur  minimum  CXLII  versibus.  At  tot  versus  pars  ex- 
trema  Trinummi,  qualis  nunc  legitur,  nullo  modo  praestat. 
Keliqui  sunt  in  scaena  iii  actus  IV  septenarii  xiv:  scaena 
IV  senariis  constat  xxii:  actus  V  prima  scaena,  cuius  initio 
quinque  fuisse  dimetros  scriptos  largimur,  x  versibus:  ultima 
Lxv  septenariis.  Quibus  ubi  addideris  media  inter  scaenas 
spatia  nou  vi  tantum,  sed  adeo  viii  (quando  potuit  in  Am- 
brosiano  nova  scaena,  ubi  debuit,  ordiri  a  v.  1176):  summa 

'  efficitur  cxix  versuum.     In  eis  cum  trochaici  septenarii  ha- 

beantur  lxxxiv,  quorum  circiter  novem  credibile  est  per 
biuos  versus  continuatos  fuisse,  vix  licet  ultra  cxxviii  com- 
putando  progredi,  ut  minimum  xvi  versuum  numero  a  plena 
mensura  absimus.  Tot  igitur  sive  per  neglegentiam  sive  per 
aliquam  calamitatem  praetermissos  esse  in  Palatinis  certo 
ratiocinamur:  quamquam  fieri  potest,  ut  xxvi  exciderint,  si 
non  mediam  partem  ultimae  paginae,  sed  eam  paginam  in- 
tegram  exitus  Trinummi  explebat  in  Ambrosiano  codice. 

Haec  igitur  cum  ita  sint,  iam  vide  mihi  quam  apte  in 
expositam  rerum  condicionem  illud  conveniat,  quod  membra- 
narum  mensuram  minime  curans  e  solis  sententiarum  argu- 
mentique  rationibus  de  duabus  lacunis  iam  olim  conclusi 
Parergon  p.  559  sqq.  et  577  sqq.    Nam  primum  inter  v.  1166 

xxvm  et  1167  dubitari  nequit  quin  tale  quiddam  olim  lectum  sit, 


PllAEFATIO  XXIX 

quo   Lysiteles,    cum   sua  culpa   corruptum  esse   LesbonicuDi 
negasset,  qua  id  alia  caussa  factum  esset  significaret: 

Ly.  Si  id  mea  uoluntate  factumst,  est  quod  mihi  suscen- 

seas. 
Vermu  incendium  uhi,  qnod  comedit,  sihi  paratnm  in- 

iienerit, 
Ipsiis  scis  qiiam  sit  difficile  offusa  aqua  rcstinguere. 
Sed  sine  me  hoc  aps  te  inpetrare  quod  uolo. 

Longe  autem  graviore  hiatu  apertum  est  post  v.  1097 
ea  hausta  esse  quibus  fidem  suam  Charmidi  Callicles  purga- 
ret.  Ea  ut  qualia  fere  fuissent  quam  brevissime  ante  oculos 
ponerem,  hos  quos  infra  scripsi  versiculos  kidebam  exempli 
caussa : 

Ca.  Et  salue  et  sahiom  te  aduenisse  gaudeo. 
Cff.  Quid  saluef  pol  istanc  ego  salutem  nil  nioror. 

lllud  uolo  scire,  tu  qui  seruaris  fidem, 

Qui  me  inscieitte,  quae  tibi  commendaueram 

Tuaeque  peregre  hinc  dbiens  credideram  fuJe, 

Bona  liherosque  pessimi  dcderis  omnia? 
Ca.  Pol  ueterem  amicum  re  non  conperta  malis 

Verhis  ohiurgare  haud  csse  aequom  censeo. 

Nam  et  erras  et  mihi  summam  facis  iniuriam. 
Ch.  Hascine  tute  emisti  aedis,  unde  exis  modo, 

Meumque  exturhasti  hinc  Leshonicum  fdium? 

Estne  hoc  quod  dico  an  non  est?  responde  mihi. 
Ca.  Emi  egomet  aedis,  emi  ut  seruarcm  tihi. 

Apsque  eo  esset,  alii  uendidisset  filius: 

Et  has  tu  et  una  thensaurum  illum  perderes, 

Quem  illic  apstrusum  ftdei  mandaras  meae. 

Em  saluas  trado:  tihi  illas  emi,  non  mihi. 
Cn.  Quid  ais  tu  quaeso?   pro  deum  atque  hominum  fidcm, 

Sid)ito  malefacti  facis  me  dispudeat  mei, 

Amico  pro  henefactis  qui  male  dixerim. 
Ca.  Quid  igitur?  iamne  fidum  credis  me  ac  prohimi? 
Ch.  Credo,  omnia  istaec  si  ita  sunt  ut  praedicas. 

Et  de  argumento  quidem  universo  huius  supplementi 
cum  non  dubitem   quin   satis  recte  coniecerim,    tamen  nunc 


XKX  RITSCHEL» 

vereor  ne  in  singulis  sermonibus  componendis  iusto  libera- 
lius  egerim.  Quos  cur  nunc  in  aliquanto  breviorem  ambitum 
coartandos  fuisse  sentiam,  caussa  haec  est,  quod  illo  ex  tem- 
pore  duarum  praeterea  lacunarum  sedes  investigatae  suut, 
quae  sua  sibi  supplementa  poscunt.  Earum  alteram  depre- 
hendimus  v.  1182  sq.:  ubi  quid  esse  dicamus  quod  Lesboni- 
cum  Charmides  his  verbis  adloquitur:  si  tu  modo  frugi  essc 
uis,  haec  tihi  pactast  Callicletis  fdia  —  ?  Quasi  vero  tale 
matrimonium  pro  praemio  virtutis  a  Charmide  habeatur  vel 
pro  beneficio  ab  ipso  Lesbonico !  qui  quid  de  illo  sentiant 
iuxta  cum  Callicle,  satis  ex  eis  qui  subsequuntur  sermonibus 
patet,  quibus  et  hanc  et  si  quam  aliam  pater  iusserit  se 
ducturum  Lesbonicus  profitetur,  unam  autem  miseriam  uni 
homini  satis  esse  Charmides  ait,  negat  Callicles.  Ergo  et 
poenani  exigi  peccatorum  pater  voluit  et  caelibis  adulescen- 
tis  intemperantiam  in  posterum  caveri.  Peccatorum  autem 
illorum  cum  ne  per  se  quidem  consentaueum  sit  a  patre 
nunc  ipsum  redeunte  filiumque  primum  oculis  conspiciente 
nullo  verbo  meutionem  fieri,  vix  falli  videbimur  si  in  talem 
fere  senteutiam  locutum  esse  Charmidem  coniecerimus: 

si  tu  modo  frugi  esse  uis, 
Ignoscentur,  per  stuUitiam  quae  dcliquisti  antidhac. 
Verum  posthac  ne  in  desidiam,  qua  adsueuisti,  reccidas, 
Haec  tibi  pactast  Callicletis  filia. 

Duobus  in  hoc  loco  versiculis  defungi  licuit:  haud  paullo 
plus  spatii  eis  Charmidis  atque  Calliclis  sermonibus  conce- 
dendum  erit,  quos  post  v.  1136  intercidisse  Bergkius  per- 
spexit.  Quos  quidem  ad  illas  ipsas  Lesbonici  cum  Calliclis 
filia  uuptias  potissimum  spectasse  significavi  in  adnotatione. 

xxx  Tot  igitur  tamque  ex  jmrte  gravibus  lacunis  eam  fabu- 

lam  laborare  intellectum  est,  quam  talem  qualis  vulgabatur 
plerique  non  incommode  lectitavimus.  Quodsi  nimis  incertam 
dixeris  quam  e  membranarum  Ambrosianarum  intervallis  ar- 
gumentationem  duximus,  sic  habeto.  Cogitari  sane  potest 
(quid  enim  non  potest?)  velut  integras  paginas  per  errorem 
bis   scriptas    esse   a  librario   vel   dimidiam  paginam  aliquam 


PRAEFATIO  XXXI 

aliquo  casii  arbitriove  esse  vacuam  relictam  vel  quae  sunt 
similia  paene  innumerabilia.  Tale  quiddam  qui  amplectatur, 
etsi  naturae  vitio  carere  sensu  probabilitatis  simplicitatisque 
videbitur,  certa  tamen  demonstrandi  necessitate  redargui  ne- 
quit.  Esto  igitur:  largiamur  ei  quod  non  concedimus.  Ergo 
missam  faciat  Ambrosiani  codicis  condicionem  omnem  iu 
solaque  subsistat  ea  parte  ratiociuationis  nostrae,  quae  a 
pensitata  vi  sententiarum  dispectoque  nexu  argumenti  profi- 
ciscitur:  vel  sic,  ut  confidimus,  earum  quas  certa  via  ac  ra- 
tione  commonstravimus  lacunarum  probabilitatem  non  poterit 
sibi  non  persuadere. 

Ceterum  lacunas  quod  non  soleo  verbis  tautum  signifi- 
care,  sed  simul  supplendi  experimentum  facere,  id  non  vereor 
nequis  ita  interpretetur,  ut  vel  ambitiosius  vel  iusto  confi- 
dentius  factum  videatur:  qui  nou  ullo  pacto  versiculis  velim 
exempli  caussa  propositis,  sed  ipsi  de  aliqua  lacuna  con- 
iecturae  fidem  facere,  idque  ut  certae  viae  demonstratione  fiat 
credara  ipsius  artis  rationibus  atque  adeo  praeceptis  flagitari. 
De  quo  siquis  secus  sentiat:  quid  quaeso  ad  rem  ipsam 
interest,  utrum  prosa  oratione  an  numeris  adstricto  sermone 
meam  de  eo,  quod  per  se  probabile  sit,  sententiam  explicem? 
—  Huc  igitur  praeter  exempla  supra  prolata  etiam  illud 
pertinet,  quod  apertissimi  ante  v.  597  et  sententiae  et  struc- 
turae  hiatus  tollendi  hanc  viam  commendavi  procul  habitis 
verborum  ambagibus: 

Gestandust  peregre  clupeus,  galea,  sarcina. 

Nam  ut  mei  eri  ingenium  noui  truculentum  admodum, 

Eifugiet  ex  urbe,  ubi  erunt  factae  nuptiae.  xxxi 

Item  hoc,  quod  post  v.  147  sermonum  integritati  breviter 
significavi  tali  inserto  versiculo  satisfieri: 

Ca.  Circumspicedum  te,  nequis  adsit  arbiter. 

Me.  Non  est.    Ca.  sed  quaeso  identidem  circumspice. 

Me.  Noli  uereri:  tuta  sunt  hic  oninia. 

Ausculto  siquid  dicas. 

Cum  lacunis  autem  quoniam  propinquae  societatis  vin- 
culo  is  locus  continetur  qui  est  de  interpolationibus,  quam 
fere  eo  in  genere  normam  secutus  sim,  paucis  esse  aperien- 


XXXII  RITSCHELII 

dum  video.  Atque  eas  quidem  interpolationes,  quae  e  meris 
glossematis  molestave  interpretandi  industria  natae  misere 
consutis  pannis  vix  ac  ne  vix  quidem  rectis  pedibus  incedunt 
aut  violatis  linguae  stilive  legibus  integritatem  sermonis  con- 
cinnitatemve  sententiarum  manifesto  tollunt,  a  Plautinorum 
continuitate  prorsus  exclusas  in  adnotationem  reieci,  siqui- 
dem  de  earum  futtilitate  iam  liceret  omnium  vel  plurimorum 
consensu  niti :  ut  factum  est  v.  48  et  49.  72  sqq.  92  sq.  368, 
item  circum  v.  427,  post  v.  788.  Quod  sicubi  futuro  demum 
consensu  tali  confidi  posse  videretur,  in  praesens  cancellis 
[-]  usus  sum,  ut  V.  200.  209.  249.  263.  672.  816.  936  sq. 
1005.  Contra  per  se  non  inepta  additamenta  vel  saltem  to- 
lerabilia,  sed  Plautina  tamen  aetate,  ut  visum  est,  posteriora, 
sive  ea  per  novarum  fabulae  actionum  occasiones  accesserunt 
sive  ingenio  geniove  indulgentis  litterati  hominis  studio  de- 
bentur,  vel,  ut  una  notione  complectar,  geminarum  recensio- 
num  speciem  prae  se  ferentia  semicirculis  ( — )  inclusi:  cuius 
modi  habes  e  satis  antiqua  aetate  repetendos  prologi  versus 
6  sq.  et  18 — 21,  item  v.  707  sq.,  variae  autem  originis  ver- 
sus  126.  206  sqq.  225  sq.  231  sq.  311  sq.  322  sq.  470  sq.  702. 
1043  sqq.  1052  sq.  Quamquam  fatendum  est  non  tam  certis 
finibus  haec  genera  iuter  se  discreta  esse,  quin  aliquotiens 
potuerim  vel  fortasse  debuerim  alii  dispertiendi  notandique 
xxxn  rationi  locum  dare.  Vehit  nunc  me  facti  paenitet,  quod 
non  prorsus  exterminavi  v.  209.  249.  263,  vel  quod  non 
cancellis  saepsi  v.  470  sq.  Verum  de  his  omnibus  quoniam 
non  potest  breviter  dici,  singillatim  et  explicate  alibi  age- 
tur:  id  quod  etiam  de  transpositiouibus  dictum  volo.^) 


1)  [Sequebatur:  Vnum  tamen  quiddam  e  futura  disputatione  hic 
occupabo.  Vt  enim  dies  diem  docet,  ita  in  hoc  quoque  genere  iam 
intellexisse  videor  etiam  lougius  progrediendum  fuisse.  Nisi  enim 
omnia  fallunt.  .  .  .grammatica  vel  metrica  offensio  est  sive  fluctuans  iu 
libris  coUocatio  {cf.  Apimid.  crit.  ad  v.  S5) :  cuius  rei  plurima  eaque 
ex  parte  evidentissima  documeuta  (v.  c.  v.  208)  facile  poterit  qui  volet 
ex  exemplorum  supra  positorum  varietate  conquirere.] 


PRAEFATIO  XXXIIT 

Versuum  inter  se  distinctionem,  quam  praeter  pau-  xxxni 
culas  scaenas  senariis  scriptas  nullam  ^Decurtatus'  cum  Va- 
ticano  habent,  cum  non  Ambrosianum  tantum,  sed  plerum- 
que^)  etiam  'Vetus'  codex  servet,  huius  ipsius  beneficio 
factum  est  ut,  quae  inde  a  Merula  tamquam  indiscreta  con- 
geries  verborum  Plautinorum  haberetur,  Pyladis  ea  curis 
aliqua  tantum  ex  parte  imparique  successu  digeri  atque  in 
ordinem  redigi  coepta,  Camerarii  demum  opera  iustae  di- 
mensioni  singillatim  discriptorum  versuum  cederet.  Verum 
haec  tamen  laus  ad  eas  tantum  fabularum  partes  pertiuet 
quae  sermonibus  continentur:  quando  in  canticis  satis  ha- 
buit  Camerarius  vulgatam  ante  se  versuum  contiuuitatem 
propagare ,  qualis  e  Vaticano  codice  manaverat.  Et  tamen 
hic  quoque  ille  plurimum  potuit  e  Veteris  memoria  proficere : 
qui  si  in  hoc  genere  non  credetur  ipsam  poetae  manum  ubi- 
que  referre,  at  ad  eam  redipiscendam  utilissimis  ducere  in- 
diciis  solet  nec  raro  ab  illa  propius  quam  ipse  Ambrosianus 
abest.  Quamquam  in  ipsius  Trinummi  canticis  illis,  a  qui- 
bus  actus  II  orditur,  intercedeutis  inter  utrumque  librum 
discrepantiae  caussa  ratioque  potissima  haec  est  quod,  quos 
versus  Vetus  singillatim  scriptos,  eos  Ambrosianus  binorum 
in  unum  contractione  coutinuatos  exhibet.  Id  autem  omne 
quoniam  nou  potuit  ullo  modo  per  adnotationis  angustias 
satis  vel  plene  vel  plane  quale  esset  aperiri,  integra  codi- 
cum  exempla  subicienda  putavi  quanta  potuit  fide  expressa: 
primum  Ambrosiani,  alterum  Veteris,  illud  Studemundi,  hoc 
Hinckii  [iitmmqtie  Loewii]  merito  nunc  aliquanto  quam  olim 
accuratiora:  tertio  loco  Decurtati.  Quorum  exemj)lorum  inter 
se  conlatioue  simul,  per  quos  tamquam  gradus  saeculorum 
decursu  depravatio  serpserit,  utiliter  esse  aute  oculos'  positum 
existimo. 


1)  Rara  sunt  enim,  si  a  levioribns  quibusdain  erroribus,  quales 
etiam  in  Trinummo  ofFendimus  (ut  v.  3.  1120 — 1124),  discesseris,  talium 
turbarum  exempla  latius  patentium ,  quales  in  Pseudulo  potissimnm 
designavi  praefationis  p.  xrr  sq. 


Plavti  Trinvmmvs 


XXXIV  RITSCHELII 


o  o  ^ 
o2^g 

S  S  I  s 

S  Q  9  '^ 

o   2;  Q  !^ 

S  ^  w  I 

g  P^  D^  ^ 

Q   O  pq  O^ 


^      g  9  S  o 


^  h:i  O  o 
O  O  -a1  H 


H        S  O  H  g 

S3    B  P  ^  S 

^    H  g  o  g 

S     a  ^  t^  w 

^       ^  H  O"  H 

«2  o  ^  S 

3  S  ^  H 

^  a  H  g 

^  -=tj  f^  g 

H  H  S  ^ 

h^  H^  O  '^ 

tD  P  O  -^ 

^  ^  W  ^ 


Oi 


PRAEFATIO  XXXV 


tf 


l  H 


„_--tH         S<!         HH^         Cd'-^         ^         f^         '^ 


-^c2Sg^^^3'2^o-^oP^^o       3 

gg§^gSw2QQ§?93p^iS      5 
ggD^^H^^gSg-^o^^ggog      2 


gHHg^Op^^^gg.         gQ         pq         g         p^ 
OtoWp  O^  ^-a^  H  r-^  O 

^  5  pq  H      §  to      o  3      ^      ;^      :3 


o 
co 


&. 


XXXVI  RTTSCHELII 


3 


p 


'->1 


5  ^  £       §  S       « 

^Ssr^^^o^         S        oW_P         55S£^ 


gSl:!^HS^SHo^t^g^l^3 


cc 


■■S  H  og  c/2t)-fl5^,^0  2^ 


Pg  «  2S  Sa^^go  gH 

^qS  s  Ph  3&^^pE3P  5"^ 

og  S  g.q  ohp^^^h  Pg 

OH  Q  Oi_3  '«-^'^<a^^H*  OQ 

pS  m  oi  ^S^^^S  ^"^^ 

3:3  f^  230^  ^OP.H;^g  gg 

KK  o  02;^  SP-^Soo  00 

<ia  O  PO  fx^OO^-al^  I^IPU 


PRAEFATIU 


xxxvn 


m 

m 
< 

O 
I- 


<  M 


-^ 

O 

«2 
t— I 

CC 

< 

C 

H 
I— I 

Ch 
CZ2 

P 

)— I 


m 
O 


ui 


< 


Ph 

fer-l 


o 

12:; 

o 


m 
O 

o  o 
J2;  w 


< 

zn 
P 


CZ2 
O 


O 
<a1 

CZ2 

<i1 

H 

o 

I— I 

H 
CZ2 
I— I 
Q 

CZ2 

o 

I— I 

X 
o 
;2; 

pq 

o 

t— I 

HH 

CZ2 

O 

O" 


03  fe 

l-H  ir— ( 

CC  f^ 

1— (  H 

5  s 


O 
00 
05 
D 


CZ2 

l-H 

o 

•<C  IH 

^    o 
^  Q 

^  < 
cz2»tri 


H 


<11 

O 
CD 

1— I 

Q 

< 

05 

o 

CZ2 

o 

pq 
<1 

t-H 

00 

l-H 

<«1 


Oh  o 

OQ    Oh 

o 

05 
Clh 
Q 
O 


CZ2 
CZ2    W 


Q 


CZ2 

< 
H 
hJ 


H 
05 


-=11 

<y 

CZ2 

D 

l-H 

H 
O 


g  OM 

H  co 

S  ffl 

3  § 

05  (^ 

o  ^ 

^)  Q 


05 

H 
<1 

OW 

CZ2 
P 

l-H 

Q 

<i1 

k1 

H 

HH 
<< 


H 
Q 

CC    |0h 


Q 

HH 
P 

o 

< 


05  ^ 

W  oq 

(Oh  <H 

h— I  /-1 


p 

CZ2 

Q 


05  "^  pq 


H 

;z; 
< 

CZ2 
CZ2 

<! 

05 
O 

O 

o 

Q 

HH 

y^ 

H^ 
l-H 

o 
p 
o 


H 

O 

!zi 
<1 

05 
O 

12; 

HH 
O 

05 
f^ 

l-H 


!2; 


H 

HH 

05 

lo, 

CZ2 

O 

Q 

05 
P^ 
OM 

HH 

CZ2 

p 
p 

H 

05 
H 


O 

< 

H 
h:j 
P 
Q 

Q  ;ii 

o  ^ 

CZ2 

I — I 

H 
Q 
^Jl 

CZ2 

HH 

05 

H 

Q 
Ul 

HH 
P 

H 
05 
< 
Ph 
CZ2 
I — I 

05 
Q 
f^ 


P>q 

CZ2 

iz; 
o 

05 

CZ2 

s  p 


p 


HH      O» 


05 

;z; 


p  p 

Q  • 

o  o 

o  H 


<Ji 
<^ 

P 

12; 

l-H 

12; 


xxxvm 


RITSCHELIIj 


w. 


m 
P 

Q 

521 


W  p 
i:/2  w. 


02 
-    ^    ^ 

^   R    S 
«2    H    P5 

zn 


P      ■ 


P 

H 


O 
P 

o  m 


P 

PQ 


O  ,v^   ^ 


^   ^   ^   ffi   ^ 

^  S  g  p  o 


O 

<!   o 
p  cc 


O 
O 


c^  M 


C/2 

<I1 

p 
iz; 

P5 

o 
l^ 
-51 

P 

-=t1 
P 
O 

o 
:z; 
p 
;zi 
<i 

Q 

o 
P 


o 

p 

o 


o 


iz; 

<5l 

PQ 
P 

;2; 
<i 


P 

P:? 
O 
< 
P 

H 
-^ 

P 


P 
I — I 

o 

H- 1 

P 

o 

Q 


co 

P 

t—t 

P^ 

PLI 

I— I 

p 
o 

l-H 

p 


O  p 

p^ 

P^ 

P5 
<Jl 
P^ 

o 


p 
<tl 

H 


p^  S 

p  s 

G  co 


o 
p 

O 
H 

H 
I— I 

H 
P 

Q 
cc 

O 

H 


p  <! 


O 

m 
P 
iz; 

O 
o 

o 

Q 

O 
O 

I— I 
P 
O 


P 

Q 
<1 


P 


C/2 

o 


O 

<i1 

P^ 

PU 
I— 1 

P5 

I— I 

H 
O 

O 

<a1 
p 

o 
m 

P 
o 

I— I 
H 

iz; 
<i 
o 

-=11  o  ^ 


iX! 

PQ 

;2; 

h— « 
P 

CC 
^ 
P 

O 

o 
p 

iz; 
o 
I— I 
o 


o  iT^  :zi  p 

7--^    xLu    r^    k-^ 


<Ji 

p^ 
o 

C/2 
P 

PQ 
I— I 

H 

P5 

<5l 

H 
O 

O 

CZ2 

'  (—1 


P 

CZ2 
P 

PQ 


H 
P^ 
O 

Q 
O 
% 

o 


cc 
P 

PQ 

h— I 
P 

o 

Ifl 

o 

Q 
1—1 

PQ 
P^ 
P 
H 
c» 
O  W 
H   P=i 

O   ^ 
t   ^ 

g    ^ 
O     * 

P5 

o 
P5 
o 

zn 

O 
H 
ifl 
I— ( 
O 

o 

p 


H— ( 

;z; 


CO 


PEAEFATIO  XXXIX 


O 
H 
O 

'ui 


o  §  ^ 


bO    ^    'g 


OHo  '■^'^'^r3pa^ga.^^§=i 

'no]?^  rtOo^t^Si^S^o^&H 

*^  S^oSH^t^Sd^^t^ 

O  *                             ^^sOr^oiSf-iEiS^rJai 

D-i  a^oSaSt-HS^fl 

-^  ia^^^o^floSSi:*»^) 


g  l^^obo^ggog^l 

^  O  §  g  W  g  cc  t>  k  <1  t>  Q  t> 

I— I 

m 

t~l  (N  ff«  =0 

o 


(M 

Oi 


XL 


RITSCHELII 


X 

a  ^ 
•-I  "^ 

-  a 


c^a 


IV 
CT* 

;^ 

cS 

CT' 
O 


53         a 
o  o 

i-c       .         O 


Ol 


Pi    O      ^:^      o 


g 

o 

O       r^ 

jg5     Ph 


cS  3  O 

3  o  "^ 

i:  '7:;  ^ 

O  O  r3 

Ph  W  OQ 


g 
^  s:  o  ,^ 


oi  !^ 

■^  t,  o 

!=l  O  t- 

O  H  Ph 

a  j  g 

o  g  o 

•00  cS"  '^^ 


n3 

cS 


a  &. 


..  a 


?>      P-  ns 


ce      O 

bO  ^ 


S3 

'g  '^  g 

s  s  s 

cr'   3  o 

r^        O  S 

m  o  H^ 


CS 

&D 
cS 


o-' 


cS 

^    ce  'B 

u  ^ 


o 


c3 

O 


O 


*ce 


r^      'CS 


O  r3  O 

VH  t:  a 

^r^  -o 

'Ti  c^  a 

^^  i^  , 

c3  ^H  O 

H  O  O 

t;  -^ 

^  o  a 

3  2^ 

OQ  Pl  Q 


co 

cS 

g 

a 

tci 

0 

cs3 

O^ 

a 

0 

5—1 

^—4 

rH 

c3 

a 

0 

C^3 

g 

'o 

2 

^ 

rH 

a 

c^ 

0 
0 

0 

a 

a 
0 

a 

0 
0 

3 

c3 

■-3 

0 

CT' 

0 

■73 

0 
0 

=a 

0 

■-d 

rS 

^ 

& 

0 

a 

0 

H 

,12 

h- 

0 

!=! 

cS 

.1:« 

a> 

c3 

,H 

«-H 

•73 

^3 

S      O      (xl 

rH         ^         rH         O         ^         O 

a  H  £  ^  c?^ 


PRAEFATIO  XLI 


O)  O  '^  H  <» 

^^      «— I        --I        H        o  iH  3  r^ 

^tg^oa^o3H=s-g-^&^g^9=- 
^^^«"^csa-^^^g^^^^^^^^S'?^ 

a)Ss!:;a»^oCc3i=lp3a>-H^f7i3PHdj3=3aj 


05 


XLIl  RITSCHELII 


■^    a 


Ph 


i 
a 

o 


t;  p 


"73    a>  C 


H 


.;;^=«  s  ^      -^^  §  ^^  ?c«  ?oj  H  ^g,^  s 


/d    /0 


PKAEFATIO 


XLIll 


»3 


n3 

a 

t_i 

O      .'H 

J3 

■^    »o 

«-1 

fl 
o 

O 

_Q       O) 

=>    2 

^  O 
O      &1 

s  S 

«-( 

^   2 

3   «« 

1 

cS 

'o 
o 

1    o 

H      cS 

«— 1 
a 

B 

3   " 

^ 

3 

O 

o; 

o 

'o 

a    o-' 
o    ^ 
t-i 

O 

o 

s 

o3 

o 
o 

'i 

3 
P 

o 
3 

o 

H 

O 

faceof  more 
la  capeffef  ] 

fcC 

;3    ^ 

t-i 

3 

O 

*-" 

3 
«+1 

O 

o 

3 

fcO   g 
o    o 

O 

c3 

Q 

O 

2  ^ 
o  g 

g  ^ 

a 

o    a 

g 

c^ 

a 

^ 

& 

«—1       O) 

H 

o 

^  [ 

O 

1  ^ 

o 

^      <^ 

'^      il».. 

!2i   ffi 

O 
aS 

cd 

»H 

Ol 

O 

Hgc  mihi  qu 
Quia  ego  ad 
Mead  plurif 
Na  hi  moref 
Hif  ce  ego  t 
Meo  modo  & 

P 

o 
o 

(Xw 

02 

o 
m 

Q 


co 

o 


o 

bD 


■^ 


o 

o» 

'tS 

o 

u 

c« 

c3 

g 

H 

5b 
o 

i- 

0) 

o 

rt 

o 

[3 

CT" 

a 

O 

'Ti 


g 


O 

fcc 


H 

C—i 

&i 

H 

OJ 

j— 1 

■^ 

U2 

1 

a 

kH 

'■' 

h^ 

'— ^ 

13      O 


XLIV  RITSCHELII 


B 

^        ja        2    ^ 


2§2S^gS&HgoHrS!t--oc3t:=^^ca^ 

<Uc3<:«S'^^'^oS,0^5o  °'~'go.o=r 


t^S-S  Hcr'aScr'gc>>'^ 


o 


K    -^      O      ^     CS 


^         '^         rk  j  "  f         ^ 

^agg^^l^s.s^ilgaij^.^^s^g 

lOa^g^^^^^oog^^fil^-^lcgl^g 


PRAEFATIO  XLV 


S°23  a      I  -3  g  i  1  1  2  §    g       I'"  1,-^ 


aci,-^  r.ScS^^a  H=^  -SfcP 


5    -  ,^  5:!    fl  .::: 


o    S   _^    3 


«4-1 


(D 


•^.  i!.   d       H    .a> 


3cr,      <"g.a      S-o^Qc3o^a^rfa 


^        t    fl   §    &H^  .     ^^^;^    a^    a-oo 


°?„c^        .-=:^2rOg^_      Sg.     So^g^^.S 


§S^g§D§'2^so^.^.zi5^  22        ^So 


o2§bDa^o|^o^.^Sg  2S^g§flo 


o 

«4-5 


XLVI 


RITSCHELTI 


M 


cd 

H 

g 

fl 
c3 

(D 

a 
o 


3    ^ 


CJ       fl 


.<^        r:! 


d    -TIS 


r-         CU 


C3 


-?  a  ^ 

H         rj  j;,  l^ 

?3  <i^  S 

P   '^  o  I:; 

r-  O  O 

3^0-^ 

"-*     o  bD  P 


fl 


•^      !^     /^      ^        Oi 


c3 
■^    o    o 

«D         CS      r-H         <U 


<!> 

fcC 

a 

ci 


^    o 


o    « 

a>    ;n 

3    cs  ;i 

"  'S  ^ 

^  ^  ^ 

a  g  g 

&  g  2 

-^  g  § 

O  !=J 


'— 1     l- 


g 


O       rO 

a  g 

bD 
fl 


fl 

cS 

r^ 

ci 

g 

■^ 

g 

";i 

O) 

o 

o 

g 

'CD 

O 

g 

H 

a 

c3 

a> 
o 

o 
o 

cS 

,5 
g 

r-j 

fcD 

«— ( 

g 

a> 
c^ 

O 
bD 
a> 

c3 

ciS 

a 

(^      ^       "^       y-K     '~r^ 


O 


.2  ffi 

f:5 
o 

o  r/:> 

£  o 

P  GO 


"    ^ 


o)    a    H 

H         C^         r!         rH 


^  g 


c^     i=5 
"4-1      O 

ci3   -^ 


S      !3 


Ph     ^ 


e  H  s 

J^  i^  r— 

o  o  "^ 

O  f^  I^ 


3^ 


o 

bD 


W  ^  O" 


fl  P 
^  Q 
ce  -^ 

!=l 
O 

rO 
OS 

g 

o.  1-5 

^  >.^ 

a>   r^ 

g 


O 


PRAEFATIO  XLVIT 

Valde  inaequalem  Decurtati  scripturam  operae  iu  quan- 
tum  potuerunt  imitati  sunt.  Omninoque  ex  propositis  ex-  - 
emplis  cum  illud  discitur,  Palatinorum  librarii  quibus  fere 
scribendi  compendiis  quam  vel  saepe  vel  raro  uti  consueye- 
rint,  tuni  hoc  evidens  fit,  quam  vel  diligenter  vel  indiligenter 
in  dirimendis  singulis  voeabulis  sociandisque  vel  dissociandis 
syllabis  versentur,  in  quo  genere  multifariam,  utrum  taudem 
loco  quoque  voluerint,  nulla  oculorum  acie  satis  dispicias. 
Igitur  cum  hoc  tum  illud  discrepantiae  genus  etsi  in  appa- 
ratu  critico  saepe,  ac  fortasse  saepius  quam  opus  erat,  com- 
memoravi,  tamen  omnino  exliaurire  nec  volui  nec  potui.  — 
Ceterum  FZ  cum  ipsa  vocabula  recte  disiungant,  tamen  in 
discribendis  versibus,  etiam  praeter  cantica,  liberius  vagantur 
nec  vel  cum  CD  vel  inter  se  satis  consentiunt. 

Horum  igitur  exemplorum  cum  congruentia  tum  discre-  xLvm 
pantia  cur  ita,  uti  factum  est  in  editione,  ad  constituenda 
metra  horum  canticorum  usus  sim,  aliqua  ex  parte  iam  olim 
significavi  Prolegomenon  capite  xviii  p.  ccxciv  sqq.,  ubi 
positas  vindicatasque  artis  leges  ue  nunc  quidem  ullo  modo 
destituo,  uberiore  autem  rationum  enarratione  in  "^Vindiciis 
Plautinis'  declarabo  quas  p.  34  [=137.150]  pollicitus  sum. 


De  personarum  notis  singulos  conloquentium  sermo- 
nes  distinguentibus  quamquam  singillatim  dixi  ad  versus  39. 
45.  49.  79r  196.  276.  333.  402.  729.  1069,  tamen  id  genus 
universum  video  hoc  loco  quam  paucissimis  summatim  com- 
plectendum  esse.  Et  in  Ambrosiano  quidem  sciendum  est 
tales  notas  omnino  nullas  esse,  sed  pro  eis  spatia  tantum 
singularum  vel  aliquotiens  binarum  litterarum  suis  in  locis 
vacua  relicta,  miniatis  ea  litteris  olim  explenda,  sed  numquam 
expleta.  Dispar  ratio  est  nee  sibi  ipsa  constans  ceterorum 
librorum  antiquorum  BCD.  Nam  B  quidem  personarum  notas 
in  Triuummo  habet  primum  a  v.  276  ad  333,  iterum  a  v.  402 
ad  finem  fabulae,  nullas  in  ceteris  partibus,  Contra  in  D  illae 
comparent  a  v.  49  ad  78,  rursus  incipiunt  a  v.  1069  rarescen- 
tibusque  a  v.  1125  exemplis  ad  fiuem  fabulae  pertinent,  ab- 


XLVni  RITSCHELH 

sunt  a  ceteris  partibus.  Omuibus  autem  per  totam  fabulam 
omnino  caret  C.  Verum  his  quoque  tribus  codicibus  illud  est 
cum  A  commune,  quod,  quibus  in  partibus  personarum  notis 
carent,  ibi  vacua  spatia  habent  earum  vicaria:  quas  partes  ex 
eis  quae  supra  dixi  intellegis  in  5  esse  v,  39 — 222  et  333 
—391,  in  B  V.  39—48.  79-222.  276—391.  402—815.  843 
— 1068,  quando  in  scaenis  I,  1.  II,  1.  3.  IV,  1,  quae  non  con- 
stant  diverbiis,  nulli  omnino  personarum  distinctioni  locus 
est.  lam  vero  illuc  animus  est  advertendus,  quod,  ubi  non 
xLix  in  medio  versu,  sed  ab  eius  initio  sermonem  nova  persona 
excipit,  huius  nota  numquam  in  ipsius  versus  ambitum  in- 
trat,  sed  ei  constantissime  iu  margine  p  r  a  e mittitur.  Ergo 
quae  partes  fabulae  personarum  notis  omnino  carent,  eae 
etsi  in  mediis  quidem  versibus  personarum  mutationem  va- 
cuis  spatiis  satis  aperte  indicant,  tamen,  quotiens  talis  mu- 
tatio  in  principium  versus  incidit,  quoniam  iu  margine  spatii 
significatio  fieri  nulla  potuit,  prorsus  in  dubio  relinquunt 
utrum  ibi  personae  nota  locum  necne  habuerit.  Hinc  igitur 
est  quod  in  illis  quas  dixi  partibus  (iu  C  igitur  per  totam 
fabulam)  ^omitti'  personae  notam  quamque  in  mediis  tantum 
versibus  adnotare  potui,  non  potui  in  primis,  de  quibus  ut 
nihil  sciri  potest,  ita  in  adnotatione  prorsus  tacendum  fuit. 
Quam  rationem  omuem  diligenter  recordari  debebit,  qui  recte 
interpretari  nostra  in  hoc  genere  testimonia  volet. 

Haec  autem  si  ita  sunt,  apparet  de  singulis  recte  ex- 
istimari  non  posse,  nisi,  quae  tandem  sint  in  codicibus  ver- 
suum  principia,  cognitum  habueris.  Et  in  B  quidem,  si  a 
canticis  discesseris,  nihil  fere  hoc  habet  difficultatis  vel  du- 
bitationis,  ut  qui  paucis  exceptis  erroribus  ipsam  veram  ver- 
suum  mensuram  tueatur  communemque  cum  A  distiuctionem 
servet.  Sed  in  C  et  B  quoniam  versuum  metricorum  ordo 
omnis  sublatus  est,  quae  nova  prodierint  graphicorum  prin- 
cipia,  dedita  opera  enarrandum  video.  Indiculum  igitur  sub- 
ieci,  quo  haec  principia,  quaha  in  C  sunt,  per  totam  fabu- 
lam  trauscripta  habes. 


PRAEFATIO  XLIX 

)1.     equcre  —  Fore  que  —  Ntmc  ncquif  —  Barc  —  Nuc  que  abiix 

—  Nomen  —  9  Vohar  —  Edarc  —  Inlnfcc  —  ||  fol.  200^ 
Quomam  me  —  Quicu  —  Scncf  —  Efr  rhenfaiiro  —  20  Nomcn 

—  Hanc  nomen 

1  eamicu  —  Inme  ne  efr  —  Nam  ego  —  Inuiruf  —  Mores  — 
30  Scddu  —  Succreuerunr  —  Nifi  morcf  —  Nimioq'>  —  Quam 
id  qd  —  Que  tn  rebuf  —  Bei 

2  are  —  40  Nobis  —  Tcqf  vr  —  Hic  tllc  —  Infe  adpam  — 
Cma  uox  —  1|  fol.  201'.  Sin  alir  —  Acqualif  —  50  Valen  — 
Tua  uxor  —  Efr  illa  —  Gaudcrc  —  Cupio  —  Vtuir  —  Vire — 
Sir  sp,  fane  —  60  Ev  ru  mcam  —  Namq'>  eni  —  FaxQ  — 
Nora  —  Agam  —  Viuirur  fcd  —  Na  ego  —  Mahf  xc  —  Num- 
quif  —  70  Quid  igirur  —  Dicrurum  —  Sm  immurare  —  In- 
genium  —  Ommb'  —  Audireq^  —  Tibi  tfra  ec  —  ||  f.  201"^. 
Adcurare  —  80  Non  xwrefr  —  Cidpam  —  Sixanam  nunc  — 
Ecapiroho  —  Id  ramcn  —  Ncfufpicer  —  Tuatmcum  —  90 
Edepol  —  Sunr  quorum  —  Parrem  —  Cerrifftmuf  —  Nonaccu- 
faf —  Adre  aclueni  —  Primndu  —  100  Turpducn  ciq^ulu  — 
Vidrurtum  —  Haec  ctl  —  Mihi  tnmanu  —  Id  cfr  fuir  —  Vr- 
credaf  —  Filiuf —  110  Fdiam  —  Qmhinc  —  &nard  fuam  — 
Hic  fi  inimicuf —  1|  f.  202'.  Que  effe  —  Qum  cum  —  119 
Aliquanro . —  Ture  acccdercf  —  Mcdo  —  Hemtfrm  —  Etm  adq'> 

—  Inmanum  —  Edcpol  —  Gladium  —  130  Te  mmanuf  — 
Quiex  edificar&  —  IlUargenrum  —  Neqf  emeref  —  InconciUa- 
frin  —  Eonurbafri  —  Crede  —  140  Meruif —  Simrarirurnirari 

—  Neufacerem  —  Mihi  quod  —  Qmf  adfir  —  Aufculro  —  Pro- 
fccruf  —  150  Inhifce  —  Nemocfz  —  \\  f.  202\  Idfoluf  —  Suo 
ne  —  PofftC  —  Simm  fibi  —  Sihabco  — 159  Conloccm  —  Ahum 

—  Porro  —  Er  meam  —  Pene  ille  —  Quiarure  —  Inconfidru 

—  Adcfurmir  —  170  Obferuauir  —  Vouir  rorum  —  Canef  — 
Officmm  —  Me  eirhenf  aurum  —  Mcopfecrauiff&  — -  Ficri  — 
Eimegomd^  —  180  Ccmfa  —  Mihi  nec  —  Haec  funx  —  Confi- 
reor  —  Auarmam  —  H  f.  203'.  Famaf  —  Linguam  —  Vr  me 
opera  —  190  Prouinriam  —  Numquiduif  —  Quiduif —  Hoc 
recepir  —  I  fane  —  Iraef —  Quam  dbeo  —  199  Neqy  froUdiuf 

—  Neqy  confidenri  loqumf  —  Cmcf  —  Vna  ibidem  —  Qm  om- 
nia  —  Quoclcjuifcp  —  Scmnr  td  —  luno  —  209  Tamen  tlU  — 
Nonfloccifacmnr  —  Morrcdif  —  Eff&  umere  —  Ego  de  —  Pro- 
fdui  —  Vfq->  cd)frirpe  —  Nifi  id  —  1|  f.  203\  220  Hoc  nafi 

—  Nefciunr 

1.  II,  2  vide  siipra  repraesentatas 
301  Sem]i  cgo  —  Tui  fcrumi  —  Pro  ingemo  —  Mcum  ammum 

—  Quihomo  —  Vrrum  —  Anna  —  Siammuf  —  Si  ■ipfe  — 
310  Tufmmmu  —  Nimiofcmuf  —  Qui  ammum  —  Chicnrif  — 
Maee  —  Nenocru  —  Neimbi  —  Sarra  —  |1  f.  205'.  Qind  cx 

Pl,avti  Trinvmmvs  d 


L  RITSCHELn 

^yrohraf  —  Mihi  qmdem  —  Jfprdbuf  —  320  Bcne  facxa  — 
^i'^  ipfuf —  Oheam  —  Egome  —  Adulefcemi  —  3Imuf —  Bene 
uolo  —  Demeo  —  Quul  if —  330  Qui  eam  —  Negoxuf  —  Nt- 
hil  —  Pater  —  Edejwl  —  Quide  —  Nikil  —  Quia  —  Demen- 
dico  —  340  Nam  &  —  Non  ego  —  Sed  cgo  —  Yx  ixaxc  —  De- 
ferere  —  ||  f.  205"^.  Polpudere  —  Deum  lurxuxe  —  Beneparxa 

—  Vx  2)0xmf —  Demaf —  350  Imnumficof  fcif  —  Ex  dlnd  — 
NecTihi  —  Ifxuc  —  N^Jiil  efx  —  Bahcmuf  —  Simuf  —  Qmc- 
qud  —  Audacxer  —  360  Qui  tllic  —  Nc  oh^hra  —  Age  du  — 
^pienxia  —  Menxire  —  Namfapienf  —  Eonc  mulxa  —  Mtdxaf 
opera  —  Vixe  effe  —  Non  aitaxc  —  370  Ttimodo  —  Egefxa- 
xem  —  II  f.  206''.  Ego  paxer  —  LtC(&  —  Soror  —  Vxorc  — 
Hoc  x>acxo  —  Vllo  pacxo  —  Vxorem  —  Addidenf —  380  Docxa 

—  Adqy  anxiquam  —  Te  &  amxciciam  —  Exfi  aduerfaxuf  — 
Dtxe  —  Quid  zd  efx  —  Tutc  concilief  —  Tranfigef  —  Timm 
unu  —  Inbemgmxaxe  —  390  Lepuluf —  Agere  cura 

II,  3  Non  opxima  —  Sunx  qudqj  —  Adqf  ammum  —  Confuln  — 
Facxmf  —  ||  f.  206^.  Cxim  illa  —  400  Sed  aperiunxur  —  Cum 
fcruo 

II ,  4  3ftnuf  —  Accepifxi  —  3Iemmeffe  —  Expoxum  —  Lann  — 
410  Qun  fmi  —  Imfxif  —  Ihidem  —  Hem  ifxa  —  Sifumaf — 
Sero  —  Comedix  —  Baxto  compar  &  —  419  Argenxum  —  Ex 
tlle  —  Pol  opinor  —  Vcnuf^  —  TrapeZexe  (sic)  —  Dehmfxi  — 
Quafdependix  —  Pro  illo  —  Vx  quidcm  —  ||  f.  207"^.  430  Nam 
nunc  —  Mifer  &  xe  —  Temxmf—  Ifhcrclefx  —  Fieri  —  Philxo 

—  Tibi  pihilxo  —  Bene  uidx  —  Nequd  —  440  Ego  —  Frugi  — 
3Iifix  —  Tuam  —  Senxenxia  —  Bomf  —  Honio  xuef  —  Neqy 
dignum  —  450  Vx  xuam  —  Menouiffe  —  Aequa  —  Sax  tnxuf 

—  Hanc  —  Inuenxum  —  Ire  —  Befpondix  —  460  Experwr 

—  II  f.  207^.  Vxrimup  —  Htc  dfcix  —  Hercle  —  Ixa  —  Fac 
xionef  —  Adcenci  —  470  Appofixafix  —  Sinx  —  Aedifne  — 
Nifi  —  Mcdif  —  Neqi  ilh  —  Apnul  —  480  Bem  —  Deum  — 
Nonherclc  —  Sme  —  Idopxumum  —  Opxumuf  fif  —  Ex  quam 

—  490  Dimxef  —  SaMlu  —  Adqi  ille  —  Anmiru  —  Ixafif — 
Noncffe  —  ||  f.  208'.  499  Sororc  —  Prodi  imm.  —  Dihcnc  — 
Dicehax  —  Cum  adfinixaxe  —  Ftlio  magnam  —  Sccht  fi  — 
Suhurhe  —  511  Profecxo  —  Nofxram  —  Anohif —  Tihi  cgo — 
Commimfcor  —  concedc  — Dico  —  519  Audacxcr  —  Illum  — 
Eirei  —  Omnmm  —  3Ioriunxur  —  Agro  —  Confiia  d&  — 
Nonefx  —  530  Trihuf  —  Oporx&  —  Neqi  umquam  —  ||  f.  208\ 
Qumj^ef  fume  —  Ahicrimx  —  Cmuf  efx  —  3Iagif —  539  Ixa- 
fimx  alxernc  —  Ouef  —  Timi  aux  —  Hommu  —  Ixa  cimcxi  — 
Ifxuc  —  lam  anxichx  —  Audmi  —  549  Sicux  —  Aexaxcm  — 
Dexrumdi  —  Hofpicmm  —  3Ialcmi  rem  —  Exahhi  —  Arccmo- 
faxif  —  Ahahe  narier  —  3Icuf  quidem  —  560  Lepide  —  Nam- 


PRAEFATIO  LI 

g„f  _  Eedeo  —  Locmuf  —  ruh  —  \\  f.  209'".  Er  ego  —  Si- 
uellef —  Dcifroc  —  Bedotc  —  570  Agixo  —  Quc  rcf —  Ifric 

—  Edepol  —  Sjjondco  —  Ita  uolo  —  580  Dic  hoc  —  Ex  gra- 
xulator  —  Mccum  —  Tu  ifxuc  —  Conuemax  —  Qmdpoffix 
facxo  —  Boxc  adderc  —  Bampno  —  Ncglegcnxiam  —  Qumquod 

—  Idopfix  —  589  Imodo  miodo  imodo  —  Vfxram  —  Siquidcm 

—  Inamhiguocfx  —  Scd  id  fi  —  ||  f.  209^^.  Pcrcgrc  —  Facxe  — 
Laxrocinaxum  —  GOO  Impcraxum  fxcx  —  Pofx  quam 

III,  1  Quomodo  —  Lefhomcum  —  Uomim  —  Sme  doxe  ille  —  Di- 
cef  —  Crcdidcro  —  Ifxuc  —  Inquix  —  610  Salua  —  Ifuf 
ulxro  —  Ilcrclc  —  Ifxam  rcm  —  Adqy  ahco  —  Fefxin&  — 
Quando  —  llic  —  Vx  immtcof  —  Graxidm  —  620  Clud^  — 
Scd  gencrum  —  ||  f.  210'.  Nefcio  —  Etinx  uxerq')  —  Uaud  — 
Efx  luhido 

III,  2  Sxa  ihco  —  Vx  me  ire  —  Lcfhomce  —  630  Facilhmmm  — 
Ncqi  meufx  —  Qmdfaecrcf —  Quihcne  —  Egone  —  Idcumfacif 

—  Efmelior  —  Sinx  meam  —  Beneftcium  —  E/fc  duco  —  Sen- 
xio  —  640  Necxuif —  Nam  r&incri  —  Ixanc  —  Vx  uirxuxe  — 
Axqi  honori  —  Tihi  paxq'>  —  Adquerendimi  —  ||  f.  210\  Ctdpa 

—  Amorem  —  Credif  —  650  Virxuxetn  —  Amicif  —  Agrum 

—  Corrigere  —  Quof  xu  —  Vcl  exfignauero  —  Focdar  inmeimi 

—  Qmham  —  Incidi  —  660  Ax  operam  —  Perp&i  —  Ex 
pofxremo  —  Ttixe  pone  —  Inocidxo  —  Equidem  —  Scioxe  — 
Pecxuf  —  Ixa  efx  —  Adq)  liif  —  670  Minuf  —  Cum  inopnafx 

—  Ille  quiaf  pelhxif  —  Infcmimifx  —  ||  f.  211'.  Sedxe  —  Si- 
ifxuc  —  Tum  igixur  —  Adque  erix  —  Nefciimx  —  Facde  eft  — 
680  Sedxti  —  Meamuif  —  Mequi  —  Effc  agrumqi  —  Num- 
quam  —  Sicux  —  Sorif  caufa  —  Quamxe  —  Tam  profpicerc  — 
Infamif  —  690  Gcrmanam  —  Bedifj^c  —  Perhiheaxur  —  Exfi- 
fmcdoxe  —  Qiiod  ohtccxcnx  —  Ahfxc  —  Ifefx  —  Te  cmimaxuf — 
Inxer  —  700  Neqmcquam  —  ||  f.  211^.  Incmif  —  Facxif  — 
Idme  —  Im^^hior  —  Conhixidcnx  &  fifinc  —  Mihi  cmx  quod  — 
705  Fhigc  cuge  —  Exfcqui  —  NoJo  —  Inopf  —  Mcam  fororcm 

—  Qua  mmaxrimonmm  —  706  Uic  agix  —  Tuam  xexurif  — 
Aux  mconcdmm  —  710  Ahccffero  —  Fahulahimur  —  Efx  elo- 
quar  —  Sme  doxe  —  Sinalix  —  Numquam  —  Illc  cjuidem  — 
Ahiix  —  Confxringam  —  720  luheam  —  Me  fuxurum  —  || 
f.  212'.  Merm.ffc  fe  —  Acrcm  —  3Ieo  ero  —  Mihi  &  phare- 
xram  —  Placidc  —  Talenxum  —  Feram 

III,  3  Vxmihirem  —  730  Quin  dof —  Nonpoxefx  —  Cum  eiuf  — 
Ntfiexxiecxarc  —  Pofx  adeaf —  Ideiuf —  Te  incremcn  —  740 
Tchemgnem  —  Ex  ea  —  Exde  xraxi  —  Perlongimifx  —  Omnia 
ifxec  —  Agtf  adq'>  —  749  Vxref  fe  —  Indomixo  —  Uercle  — 
Comederix  —  Ncuipfam  rem  —  ||  f.  212^.  Quo  xmcto  —  Bum 
occafio  —  Bogef  —  760  Gerra  ene  xti  —  Quidem  hcrcle  —  Vx 

d* 


LII  RITSCHELII 

ucrum  —  Siplac&  —  Confilmm  —  lam  quamum  —  Facere 
pofxea  —  Modum  ignota  —  770  Qwd  dumpofxea  —  Veniax  — 
Ex  ualere  —  Epifxolaf  —  Alxeram  illi  —  Poito  —  Dicax  — 
780  Fropjc  modo  —  Adidefcenxi  —  Scixe  —  Ah  adulefcenxe  — 
Tibi  xu  —  Quam  quatn  —  Epifxolaf  —  Ax  xulerix  —  ||  f.  2 1 3'". 
790  Paxerni  —  Rem  —  Alium  —  Poxefx  —  Inliumf  modi  — 
Quamuif  —  lam  confefxim  —  799  Quid  cfx  —  Nam  p)ol  — 
Quidnu/nc  fxaf  —  Depme  —  Operixo  —  Exxurba  —  Longo  — 
Opuf  nilnl  —  Hla  caufa  —  810  Infpecxaf —  Naxura  — Pro- 
hare  —  P&e^-e  Jnc  fe  —  lam  conduco  —  Eunup  htic  —  Eo  cgo 

—  Acxum 

IV,  1.  820  Salfipoxenxt  —  ||  f.  213'.  Lexuf  —  Qm  penef  —  Qm 
fmf  —  Adq^  ego  —  Nam  xe  —  Spurcificu  —  Experxuf  —  Sum 
m  alio  —  Nohdef  —  Dampnare  —  820  Tracxare  —  Fuluf  — 
Ihfxraxiffenx  —  Boncup  —  Quafi  —  Imhref  —  Reuere  an- 
xemnaf  —  Apagc  —  Quibi  —  840  Qm  inplaxeam  —  Pol  qua- 
quam 

IV,  2  Hutc  ego  —  Trihi  —  Macedoma  —  Vmquam  —  ||  f.  214'. 
Miferc  —  Epifxolaf  —  Neqy  noui  —  Fungino  —  Hominif  — 
Ahduxix  —  Priuf  —  Amplmf —  Vx  illc  —  Ipfe  —  Egofipoxero 

—  860  Vx  mc  effe  —  Specxo 

Ni  lUtc  —  Conxemplax  —  Edepol  —  Ohfervare  —  MiJn  tlle  — 
SgcopJmnxie  —  Haheax  —  Agixandum  —  870  Hif  forih')  — 
Qmd  ifxaf  —  Baxionem  —  Regionih^  —  ||  f.  21 4'^'.  Calliden  — 
Meum  gnaxum  —  Cui  ego  —  Sif  cerxior  —  Aux  cjuif  ef  —  880 
Rogixaf —  Singillaxim —  Meafacxa  —  Age  clum  —  Facinuf — 
Si  anxe  —  Six  nocxif  —  Facxofx  ex  — -  3Iinufculum  —  892  So- 
lule  —  E-loquerc  —  Paxcr  —  MiJn  efx  amicuf —  Einfxolaf — 
Occepi  —  Hancme  —  Ex  txcm  —  900  MiJn  quoq^  —  Vhi  ipfe 
erax  —  Infeleuxta  —  Dedix  miJu  rpfe  —  ||  f.  215'".  Sef  qmpede 

—  Rtdicule  —  Efx  emomen  —  Aiulire  —  Negoxn  —  Plac&  — 
910  Modo  —  Hmc  Jiodie  —  Remcommenxaxuf  ef —  Homimmi 

—  Tamquam  —  Adqf  ocidif  —  Efx  prmcipmm  —  Nonefx  spat. 
calliclcmulef  —  Non  cfx  sjDat.  calimarcJmf  —  Floccifacio  — 
Lefhomci  —  920  Poffum  —  Comecruraf  ire  pcrn-e  —  AncJia- 
ref  —  Ifxic  erix  —  Tepoxtuf  —  Saxin  —  Ne  male  —  MiJnlaxi- 
xabax  —  Sed  ipfe  —  ||  f.  215'.  Infida  —  Vbifim  —  930  Hoc 
quodxe  —  Mirabdef  —  Dicerc  ■ —  Terram  —  Illa  —  Nimmm 

—  Qui  egomcx  —  Nefciax  —  889  Qmd  efi  —  Hoc  coxidianufx 

—  Siqmd  —  939  Quomde  —  Amnif  —  Ixadico  —  Incelum  — 
Vfq;>  aqua  —  louem  —  Mande  porro  —  spat.  o  Jiercle  —  spat. 
ere  oporx&  —  spat.  mix  aux  xe  —  Hof  crgo  —  950  Quid  aif  — 
Illum  —  II  f.  216'.  Nouerif  ncJiomincm  —  Qmd  qmdem  —  An 
ille  —  PJnlippeum  —  Axq^)  adamicu  —  MiJn  concreder&  — 
Enmiuero  —  SiJnmc  —  960  Quod  fibi  —  Neq)  ocuhf  —  Cui- 


PRAEFATIO  LIII 

ficapitif  —  Adgredmndufx  —  Vehrecenrif  —  Atiji  exiam  — 
Mdle  —  Mirum  —  Adidefccnf  —  Dcm  tihi  —  Ixaloquor  — 
970  Tibidcdi,  —  Sumquam  —  Poftulaf  —  Nam  nihd  —  Pofc- 
quam' —  Priuf —  Teixidem  —  j|  f.  216\  Qmf  ego  —  Id  admc 

—  Caufa  —  980  Tumnoncraf  —  Aurum  —  Dediffc  —  Annon 

—  Dormixaxor  —  Quam  ohrem  —  Charmidef  —  si^at.  ef  spat. 
if  enim  —  Ipfuf  mquam  —  Ipfif  fimuf —  990  VapuJaif  —  Ax 
(^iam  —  Aduenif  —  Ego  ohhanc  —  Sed  crum  —  Ibi  tddlum  — 
Vt  fciax  —  Quo  dixe 

Pofxquam  —  Tem^nif  —  1000  Pccxuf  —  Ante  —  ||  f.  217'". 
Incorde  —  Num  quem  —  Nifz  qui  —  Eft  qmhuc  —  lAd)& 
IV,  3  Stafime  —  Ne  fid)ito  —  1010  Adpropcra  —  Cauefif —  Si- 
abicrif  —  Ilomincm  —  Ef  ohlituf  —  Ex  rccurrc  —  Exercitorif 
Nihdt  —  Anucro  —  Facde  —  Crinnuf  —  Fcrriteri  —  1020 
Bedipifci  —  Curfori  —   Quidego  —  Num  appona  —  Periiffc 

—  Fugitiuufx  —  II  f.  2\T.  Vxinam  —  Maiori  —  1030  Ba- 
filica  —  Erit  tuOera  —  Nam  nunc  —  Amj^rcio  —  Fugereq)  — 
Proflagitio  —  Morc  fix  —  Inpioxeftatem  —  Lihcri  ca  —  1040 
Vhimalof  —  Luh&  —  Scdm&uo  —  Neqt  ifti  —  3Ioref  autem 

—  Ilerclc  tftif  —  Puhlice  —  Vnmerfif  —  3Ialc  fidcm  —  Mc- 
ritt  —  Hoc  qut  mmentem  —  1050  Siqutd  —  Qmrepctaf  —  8i- 
mage  —  Vel  dlud  —  ||  f.  218'.  3Ieufeft  —  Quodderam  —  Scd- 
cgo  —  Idquod  —  Heuf  tua  fxa  —  1060  Quidfi  ego  ntS  —  Ex 
mere  mcliufx  —  Dedi  —  Bcne  monef  —  Si  honuf  ef  —  Id  adme 

—  Bontmaliqi  —  Per  mtxxo  —  Stertf  —  Hemquif — •  1070 
Ipfc  homo  —  Saxin  ego  —  Cerxe  tf  efx  —  Salue  fxaftme  — 
AJiohoc  miht  —  Ftlmm  —  Difnc  —  Quc  uolo  —  Domum  — 
1080  lam  sp.  quicl  lam  —  Ego  —  ||  f.  218^  Argenti  —  Oc- 
ctdi  —  Ifhabitatum  —  Vbinunc  —  Credtdi  —  Pericultf  — 
Per  predonef —  Difpertt  —  1090  Exercituf —  Vifne  —  Tum 
effe 

IV,  4  Quid  hoc  —  Ocalliclcf  —  Bona  —  Et  falimmte  —  Vt  predt- 

caf  —  1100  TJiefauru  —  Sed  mtuf  —  Hem  sp.  ftrenue  — ■ 
Face  —  Que  tmpera  iierim  —  Soluxufx  —  Acxuxum  —  1110 
Hac  xnxro  —  Ncq")  demutauit  —  ||  f.  ^l^"".  Sedhic  imuf  —  Ob- 
rem  laboremeum 

V,  1  Htc  homo  cft  —  Ante  ponenf  —  Adfequttur  —  1120  Modo  — 

Suum  erum  —  Nunc  mihi  —  Ftlto  —  Suo  mihi 
V,  2    Ncq')  fuit  —  Arbitror  —  Nam  ex  cdtficauif  fS  —  Stquid  — 
Nonuideor  —  1130  Nam  hene  ficmm  —  Quod  datum  —  Eft 
tta  —  Fktm  fororem  —  Lijfttelt  —  Familtam  —  Conloqui  — 
Ordttur  —  Dudum  —  ||  f.  219"^.  Ntmtf —  1140  Meo  datuttbt 

—  Ncqut  eff&  —  Sedqutd  —  Ferrent  —  Qimndo  —  Neu  quif 

—  Me  effe  —  Scite  —  Bene  uolenf  —  Qmdego  —  1150  So- 
luf  —  Qutf  htceft  —  Lyfteuf —  Nonegofum  —  Hunc  priorem 


LIV  RITSCHELII 

—  Dcof —  Defponfamm  —  Immohaudnulo  —  31  ih/  sp.  fj^on- 
deo  —  Nihl  moror  —  Efr  quam  —  1160  lUud  —  Tc  ad- 
uocaxo  —  Sponden  - —  Spondeo  idem  Iwc  —  |1  f.  220^.  Adqi 
edepol  —  Qtiid  cyo  —  Si  id  mca  —  Scdfine  —  Cicf  fiqmd  — 
Cajmr  —  1 1 7U  Cum  dle  —  Me  oraf  —  Faciam  —  Miferumfx 
— ■  IIoc  apcrixe  —  Sulnxofx  —  Tamxumulxuofo  —  Tuuf  axqi 

—  Paxrem  —  Tunmdifxi  —  1180  Salue  midxum  —  Eucnix 

—  Hec  xibi  —  Siquam  aliam  —  Miferia  —  Nam  fipropccca- 
XI f  —  Ax^  •  tam  pofxhac  —  Nunc  qdcaufa  efx  —  LicS  — 
Plaudixc 

* 
Lv  Tanta  igitur,  quautam  supra  descripsi,  cum  sit  librario- 

rum  iu  siguaudis  personis  ueglegeutia  atque  incoustautia,  si, 
unde  tandem  probabilis  qualis  longo  ex  tempore  fertur  di- 
verbiorum  distinctio  manaverit,  quaeris,  sciendum  est  eam 
laudem  maxima  ex  parte  Italis  correctoribus  deberi,  quorum 
receusiouem  F  et  Z  repraeseutant.  Qui  si  eo  in  genere  non 
omnes  errores  caverunt,  sed  quaedam  posterae  aetatis  edito- 
ribus  emeudauda  reliqueruut,  tamen  id  sunt  cousecuti  ut 
omnino  iutellegi  uec  incommode  legi  Plautinarum  persona- 
rum  sermones  possent. 

Praeter  ea,  de  quibus  expositum  est,  duo  siugularia  B 
habet  sibique  propria.  Primum  hoc,  quod  personarum  no- 
tatio  non  fit  ipsorum  uominum  biuis  teruisve  litteris  initia- 
libus  ut  in  ceteris  codicibus  usu  veuit  (per  alias  fabulas 
etiam  in  C),  sed  singularibus  graecis.  Eius  iustituti  cum 
modo  plura  modo  pauciora  vestigia  servariut  Poenulus  Pseu- 
dulus  Truculeutus  Bacchides,  tum  per  ipsaui  Triuummum 
graecarum  litterarum  usus  coustans  est:  idque  ita,  ut  et  Me- 
garonidis  et  Philtonis  (iu  II,  2)  uota  d  sit,  Calliclis  B,  Les- 
bouici  €,  Lysitelis  Z,  Charmidis  0,  Stasimi  K,  Sycophantae  X. 
Vbi   si  mirabere   duas   personas  una  esse  d  nota  signatas  ^), 


1)  [Earum  alteram  ex  A  potius  derivandam  esse  Teuffdim  scnsit 
Annal.  pliil.  t.  CV  {a.  1872)  p.  4s5  sq.  Cf.  Anal.  Plaut.  p.  12  adn. 
Cetenm  cf.  quae  de  tota  hac  quaestione  post  Bitseliclium  disputarunt 
Fr.  Schmidtius  'Ueber  die  Zahl  der  Schauspieler  bei  Plautus  und  Te- 
renz  und  die  Vertheilung  der  Pollen  unter  dieselben\  ed.  Erlang.  a. 
1S70;  C.  Stcffenius  in  Act.  soc.  phil.  Lips.  II  p.  105 — 178;  Hilmarus 
Bosse  'Quaest.   Terent.'   ed.   Lips.    1874  p.  ISsqq.;   G.  H.  Schmittius 


PRAEFATIO  LV 

id  qua  ratioue  regatur  quainque  vim  habeat,  paucis  nunc 
significare  tantum  liceat,  accuratiore  illud  quaestione  olini 
vel,  si  otium  fuerit,  propediem  probandum.  Nisi  enim  omnia 
fallunt  graecae  litterae  illae  non  distiuguendis  tantum  aliquo 
scribendi  compendio  personis  inserviunt,  sed  ad  actarum  agen- 
darumque  fabularum  cousilium  atque  apparatum  spectant: 
ita  quidem,  ut  quae  partes  quot  et  quorum  histrionum  fue- 
rint,  totidem  litterarum  notis  declaretur.  Eanique  ratiouem 
etiam  in  Bembinum  codicem  Tereutii  cadere,  in  quo  perso- 
narum  notatio  graecis  litteris  facta  per  omues  fabulas  per- 
tinot  constantissime,  iam  tum  mihi  visus  sum  intellegere, 
cum  eum  librum  ante  hos  xxxiii  annos  curiose  tractavi  in 
bybliotheca  Vaticana.  Itaque  uisi  mea  me  ratiocinatio  fallit,  lvi 
Trinummus  aliqua  aetate  acta  est  ab  histrionibus  septem, 
idque  ita  ut  Calliclis  Lysitelis  Lesbonici  Charmidis  Stasimi 
Sycophantae  partes  singuli  actores  sustinerent,  unius  autem 
eiusdemque  actoris  et  Megaronidis  et  Philtonis  partes  essent: 
id  quod  per  argumenti  et  continuitatem  et  vicissitudines  . 
actuumque  ac  scaenarum  et  interstitia  et  nexus  commodissime 
fieri  facile  unus  quisque  pro  se  experiri  poterit,  —  Cum  hoc 
autem  graecarum  litterarum  usu  ilkid  est  coniunctissimum, 
quod  in  fine  fabulae  Cantoris  uomen  item  graeca  uj  littera 
uotatur:  quod  quidem  adscita  Persae  subscriptione  quae  est 
pantio  (h.  e.  cantio)  satis  firmasse  videor  Proleg.  p.  xxx.         ' 

Alterum,  quod  esse  proprium  Veteris  codicis  B  signiti- 
cavi,  ad  integras  scaenarum  inscriptiones  pertinet,  iu  quibus 
pleua  perscribi  couloquentium  personarum  nomina  solent, 
addita  plerumque  singularum  condicione  ut  Senex,  Advle- 
SCENS  et  quae  sunt  similia.  His  autem  praescriptionibus  mi- 
rum  est  in  B  saepe  nullo  intervallo  subici  C  vel  C-  notam, 
ad  quam  uemodum  animum  advertit.  Vides  enim  hoc  factum 
in  capite  scaenarum  II,  2.  III,  1.  2.  IV,  1.  3.  4.  V,  1.  2:  quo 
accedit  eadem  nota  in  uno  Decurtato  servata  sc,  IV,  2.  Quae 


'Festschrift  zur  XXXVI.  Vers.  d.  PhiU  ed.  Carolir.  a.  1S82  j).  24  sqq. 
Adde  Atmal.phil.t.  CXIX  {a.  1879)  p.  43  sqq.  et  fastidiosius  iudicantem 
Fr.  Leonem  de  Sen.  trag.  obs.  {ed.  Berol.  a.  1878)  p.  85  sq.:  cf.  Miis. 
Ehen.  t.  XXXVIII  (a.  1883)  p.  334.] 


LVl  KlTSCHELIl 

nota,  vel  ut  cum  graecis  grammaticis  loquar  TrapeTriTpaqpn, 
quid  sibi  velit  etsi  nequaquam  iu  propatulo  est,  tameu  fors 
fuat  an  coniectura  reperire  possimus.  Quodsi  de  uuis  scaeuis 
II,  2.  IV,  1.  V,  1  ageretur,  iu  promptu  esset  C-  illud  inter- 
pretari  Canticvm  :  sunt  enim  ista  reapse  cantica.  Verum 
eam  interpretationem  non  recipiunt  cetera  exempla.  In  qui- 
bus  unum  est,  sc.  III,  1,  hac  re  singulare,  quod  ibi  actionis 
certa  aliqua  pausa  lit,  quam  cantu  tibicinis  expletam  esse 
fidem  facit  Pseuduli  versus  573:  Hibicen  uos  iaterea  liic  de- 
lectauerit.'  Quamquam  fatendum  est,  huc  si  referatur  C-  nota, 
exspectari  eam  in  fine  potius  superioris  quam  iu  principio 
novae  scaenae  positam.  Sed  koc  ut  largiamur,  at  in  reliquis 
Lvn  exemplis  omnibus  tam  evidens  est  artissimo  actionis  vinculo 
nexarum  scaenarum  perpetuitas,  ut  alicui  intercapedini  mu- 
sicae  nullus  locus  sit.  Sunt  autem  eae  scaenae,  si  ab  una 
IV,  4  discesseris,  iuxta  atque  III,  1  illa  trochaicis  septenariis 
compositae  omnes.  Quales  cum  certissimum  sit  secundum 
veterum  partitionem  non  ei  generi  adnnmerari  quod  ^canti- 
cis'  continetur,  sed  ei  quod  Miverbiis'  (prorsus  enim  diversa 
octonariorum  ratio  est),  non  poteris  saue  illis  praescriptam 
C-  notam  interpretari  Canticvm,  sed  fortasse  poteris  Can- 
TOR^).  Hoc  sentio:  inter  diverbia  sola  actorum  voce  recitata 
nec  quicquam  musicae  artis  adsciscentia,  qualia  sunt  senariis 
iambicis  scriptarum  scaenarum,  atque  altera  ex  parte  tibia- 
rum  modos  perpetuantia  cantica  liberioribus  numeris  condita, 
potuisse  medium  quoddam  genus  tertium  intercedere  talium 
scaenarum  iambicis  paullo  concitatiorum,  quarum  recitationem 
quadam  tenus  tibiae  modulatio  aliqua  comitaretur,  rarior  illa 
quidem  multoque  quam  iu  canticis  modestior,  sed  modulatio 
tamen,   quam    sermonibus  cantor  adderet.^)     Qua  in  caussa 

1)  (Nunc  haud  scio  an  paullo  rectius  hoc  sic  definiie  liceat,  ut 
notam  illam  potius  Cantio  interpretemur  et  per  se  simplicius  et  in 
Persae  subsci-iptionem  convementius.) 

2)  [Gf.  quae  dc  cantico  et  diverbio  et  accuratiora  et  rectiora  mox 
enucleavit  Bitschelius  Mus.  Wien.  XXVI  (a.  1871)  p.  590  sqq.,  XXVII 
(a.  1872)  p.  186  sqq.  =  Opusc.  phil.  III  p.  1  sqq.,  quaeque  simul  siini- 
liter  disputavit  Bergkius  Philol.  XXXI  (a.  1872)  p.  229  sqq.  =  Opusc. 
phil.  I  p.  192  sqq.  De  vero  'deverbii'  nomine  cf.  post  DsiatzTconem 
Bibbechius  de  trag.  Bom.  {ed.  Lips.  a.  1875)  p.  633.] 


PRAEFATIO  LVII 

illiul  ijoji  est  iieglegemlum,  non  aliquot  tantura,  sed  septe- 
nariis  scriptas  scaenas  Triuummi  omnes  illam  C-  notam 
[iraecedere.  Accedit  quod,  quem  ea  locum  post  praescriptas 
scaeuae  cuiusque  persouas  habet,  idem  iu  veris  canticis  alii 
notationi  item  ad  cantum  spectanti  tribuitur  a  Donato  in 
praefatione  Adelphou  his  verbis:  'modulata  est-  autem  tibiis 

dextris ,  saepe  tameu   uuitatis  per  scaenam  modis  can- 

tata '),  quod  significat  titulus  scaenae,  habens  subiectas 
persouis  Ktteras  M-M-C-'  (hoc  est  interprete  G.  Hermanno 
Opusculorum  I  p.  295  'mutantur  modi  cautici':  uisi  forte 
'mutatis  modis  cantatur'  praeferes,  vel  'modos  mutat  cantor'). 
Rem  conficerent  extraque  dubitationem  ponerent  Cicerouis 
verba  quae  sunt  in  Tuscuhiuarum  disputatiouum  I,  44,  107:  lviii 
"^non  iutellego  quid  metuat,  cum  tam  bouos  septeuarios  fun- 
dat  ad  tibiam',  si  modo  sana  esseut;  nam  cum  ei  qui  i^rae- 
ceduut  versus  octonarii  potius  iambici  habeudi  sint  quamvis 
dissentieute  Beutleio,  vix  dubitandum  videtur  quin  vere  odo- 
narios  Lambinus  restituerit  pro  eo  quod  est  septenarios. 

Novum  est  saue  quod  proposui  nec  aperto  testimonio 
ullo  firmatum,  sed  id  in  tali  tamen  genere,  in  quo  omniuo 
pauca  prodita  siut  memoriae,  pkirima  hodie  iguoreutur.  Nec 
gravate  propositam  couiecturam  missam  faciam,  simul  atque 
probabiliorem  iu  medium  prolatam  videro.  Nam  unum  quid- 
dam,  quod  adversatur  saue,  in  tanta  ceterorum  exemplorum 
congrueutia  uou  nimis  moror:  hoc  dico,  quod  etiam  ex  iam- 
bicis  scaenis  una  est  cui  C-  praescriptum  sit,  quae  est  seua- 
riis  constans  actus  IV  quarta.  Atque  habet  ea  sane  aliquid 
concitati  in  ipso  priucipio  uec  eam  quam  ceterae  iambicae 
tranquillitatem  servat:  ut  facile  suspicere  rarioribus  quibus- 
dam  exemplis  teuuem  tibiae  accentum  ilhim  etiam  ad  talia 
diverbia  pertinuisse.  Nisi  quis  forte  putaverit  per  errorem 
Hbrario,  quam  notam  identidem  in  superiore  ]3arte  fabulae 
scripsisset,  eaudem  hoc  quoque  loco  imprudeuti  excidisse. 

Versui  275    quod    in  H    subscripta    haec    suut    in    fine  lxv 


1)  Sic  enim  proditum  est  in  antiquissimo  codice  Parisino  a  G. 
Meyuckio  et  E.  Patzigio  mea  gratia  coulato,  uou  quod  vulgatur  can- 
tica  mutauit. 


LVIII  BITSCHELII 

scaenae  11,1:  Ix  fiho  hjfirelef^),  iu  eis  quaeri  potest  uumquid 
forte  recouditius  lateat,  quod  nou  immerito  potuerit  illis  so- 
ciari  ut  tertium,  quae  et  siugularia  esse  et  Yeteris  codicis 
propria  supra  disputavi.  Quippe  nou  inepte  quispiam  coniciat 
nou  litteras  esse  Jx  illas,  sed  numerorum  notas,  relictas  eas 
e  computatio"ne  sticliometrica  ipsius  antiquitatis.  Nam  etsi 
reapse  non  sexaginta,  sed  tantum  octo  et  quinquaginta  ver- 
sibus  scaena  II,  1  nunc  est  in  B  perscripta,  tamen  facile 
fieri  potuit  ut  per  saeculorum  decursum  aut  aliquid  versicu- 
lorum  periret,  aut  bini  alicubi  contraberentur  in  singulos 
velut  illi  qui  in  Veteris  folio  192  r.  uunc  suut  versus  30  sqq. 
Quamquam  fatendum  est,  lioc  qui  amplectatur,  ei  simul  duo 
alia  credenda  esse  suapte  natura  uou  sane  valde  adposita  ad 
persuadeudum :  primum,  iam  illa  e  qua  tale  artificium  sticho- 
metricum  repetendum  sit  aeta1;e,  qua  etiamtum  aliquo  iu 
flore  esseut  studia  grammatica,  tam  minutatim  dissectis  com- 
matis  locum  fuisse  qualia  ibidem  habes  v.  34  sqq.;  alterum, 
eadem  aetate  iam  inrepsisse  apertissima  glossemata  illa, 
quibus  V.  38  sqq.  onerati  suut,  Nisi  quod  idem  tameu  uec 
immemor  sum  Sophoclii  illius  oubev  ecx'  dTruj)aoTov,  et  de 
hoc  potissimum  genere  sic  seutio,  ut  plurimas  easque  longe 
gravissimas  veterum  scriptorum  interpolationes  multo  anti- 
quioris  quam  plerumque  creditur  origiuis  esse  existimem. 
Verum  ut  in  re  aucipiti  eTtexuJ  in  praesenti  aliisque,  quid 
taudem  istae  Ix  notae  sibi  velint,  divinaudum  relinquo.-) 

LVTn  Ceterum    quod    ad   ipsam    scaenarum   inter   se   distin- 

guendarum  discriptionem  ^)  attinet,  ea  res  etsi  non  taui 
necessitate  quam  aliqua  rationis  probabilitate  regitur,  tamen 


1)  [Adnotaverat  BitscJielius:  Ix  puto  pro  EX  h.  e.  ut  videtur 
SENEX,  certe  nou  EXIT.] 

2)  [Wagmrus  per  duos  versus  quihus  ad  insequcntia  transierit  Ly- 
siteles  numerum  LX  olim  expletum  fuisse  coniccit.  FaJsa  rettulit  Spen- 
gelius,  ut  Loewius  convicit  Cens.  p.  526  sq.  Similem  e  Truculento  me- 
moriam  cum  recte  adhibuissem,  sed  parum  credihilia  commentus  essem 
praef.  Trucul.  p.  XXXV  sq.,  apte  jRitschelii  sententiam  defendit  atque 
fidcivit  Dziatzko  Annal.  phil.  t.  CXXVII  (a.  1SS3)  p.  61  sqq.] 

3)  [De  hac  re  vide  nunc  accuratius  disputantem  Spengelium  in 
Actis  acad.  Bavar.  a.  1883  {ed.  a.  1884)  p.  257  sqq.'] 


PRAEFATIO  LIX 

uiiii  certa  via  insistenclum  esse  iutellegitur  uec  vagaudum 
iucoustautius.  Itaque  eas  ego  ratioues  secutus,  quas  Opuscu- 
lorum  vol.  II  p.  365  sqq.  explicavi,  cum  uovam  scaenam 
contra  libros  ms.  a  v.  1176  exorsus  sum,  quippe  ubi  uova 
persona  iu  proscaenium  prodeat,  tum  duobus  aliis  locis,  ubi 
uova  uon  prodit,  sed  ex  eis  quae  pridem  aderaut  uua  restans 
secum  sola  loquitur,  eandem  scaeuam  contiuuavi.  Eorum 
locorum  altero,  qui  est  v.  998,  etsi  senarii  sunt  quos  solus 
in  proscaenio  restans  Charmides  trochaieis  sermonibus  sub- 
icit,  tameu  recte  iam  Italum  correctorem  interstitium  scae-  lix 
uarum  sustulisse  inde  perspicitur  quod  altero  loco,  v.  392, 
ubi  inter  Philtonis  orationem  et  praegressa  diverbia  prorsus 
eadem  ratio  intercedit,  eaudem  scaenam  J?,  quamvis  ipso 
adeo  A  dissentieute,  reapse  continuat.^)  Cuius  libri  quanta  in 
lioc  geuere  fides  sit,  rursum  liinc  conligi  potest,  quod  earum 
turbarum,  quae  et  v.  301  et  862  codicum  CD  communes 
suut,  una  cum  A  immunis  mansit.  Omniuoque  e  metri  mu- 
tatioue  nou  est  mutandae  scaeuae  caussa  repeteuda:  ut,  si 
a  V.  392  et  998  novas  scaenas  ordiare,  eodem  iure  etiam 
Megarouidis  v.  199  oratio  simili  intervallo  ab  eis  quae  prae- 
ceduut  segregetur.  Ceterum  idem  ille  Italus  corrector,  si  a 
V.  392  discesseris,  in  CD  peccata  rectissiuio  iudicio  correxit 
omuia:  siugulari  tamen  errore  uovas  turbas  v.  1115.  1120 
invexit.  Quem  iu  omuibus  priuceps  editio  secuta  est,  e  qua 
receutiora  exemplaria  peudent. 

Quodsi  quis  tamen  regulae  constantiae  nescio  quo  con- 
silio  licentiam  varietatis  praetulerit  (videor  enim  memiuisse 
eius  modi  aliquid  alicubi  me  legere),  vel  tam  peculiari  seu 
sui  eo  satisfactum  esse  videbitur,  quod  singulis  iu  locis  ali- 
quid  intervalli  vacuum  reliqui,  ubi  ille  novarum  quas  probet 
scaeuarum  uumeros  iuscribere  ipse  poterit  prorsus  arbitratu 
suo.  Id  igitur  factum  vides  non  tautum  ubi  mutautur  metra 
ut  V.  301.  392.  998,  sed  etiam  ubi  coutinuantur  ut  v.  199. 
591.  717.  1110. 


1)  [Vidc  Spengelium  l.  s.  s.  p.  276 sq.} 


LX  RITSCHELll 

De  via  ac  ratione  emeuclaucli  Plauti  uuiversa  quibus 
verbis  seusuui  meuuj  aute  hos  xxii  anuos  aperui  Prolego- 
meuou  p.  LVI  sq.,  ca  cum  ad  ipsam  TriDummum  etiam  pro- 
pius  quam  ad  ceteras  fabulas  pertineant,  ue  nunc  quidem 
supprimeuda  putavi.  Suut  autem  liaec  quae  iufra  scripsi. 
Lx  'GoDOFREDO  Hermaxxo,  quem  iu  primordio  libri  pro- 

fessus  sum  secundum  Bextlei  diviuum  iugeuium  unicum  ad 
iustauraiulum  Plautum  ducem  esse,  quantum  et  ego  debeam 
et  deberi  iu  hoc  genere  universo  ab  omnibus  sentiam,  cum 
alibi  dixi  cum  admirabundi  auimi  siguificatione  tum  enuclea- 
tius  in  epistula  illa  Mediolaneusi  declaravi  tum  singulis  pa- 
ginis  Trinummi  nostri  testatum  feci.  Qui  quod  in  sua  Tri- 
uummi  editione,  quam  abbinc  diuiidium  ferme  saecuhim  emi- 
sit,  multis  h)cum  concessit  quae  uec  ab  ipso  nunc  defeusum 
iri  videantur  nec  probari  a  nobis  potueruut:  id  ut  ita  esse 
iiitellegeremus,  partim  ipsius  doctrina  ac  discipHna  effecit, 
partim  iustrumentorum  ad  criticam  factitaudam  uecessario- 
rum  et  plenior  coguitio  et  verior  existimatio.  Hermanuiani 
autem  Bentleianique  exempli,  quo  tam  diu  uti  nesciit  iner- 
tiorum  tarditas,  vim  et  virtutem  uuuc  tandem  laetamur  ita 
enitescere  et  in  dies  magis  invalescere,  ut  iam  sperandum 
sit  fore  ut  multorum  coniuucta  industria  sui  similior  Plautus 
evadat:  quaudo  uec  unius  aetatis  fuit  nec  hominis  est  uuius 
emeudare  Plautum,  qui  persanari  quidem  vereor  ut  umquam 
possit.  Ex  illis  me  esse  unum  volo,  et  eum  quidem  qui  ce- 
teris  emendandi  instrumenta  parem  et  tamquam  fundamenta 
iaciam,  quibus  maiora  aut  hmatiora  superstruere  futura  aetas 
possit.  Quodsi  a  talibus  perfici  iucobatum  opus  videro,  qua- 
les  in  critico  genere  acerrimi  Alfredus  Fleckeiseuus  et  lo. 
Beruardus  Lomanus  Batavus  uuper  exstiteruut:  quibus  cum 
laude  nunc,  postquam  viam  ohm  probatam  derehquit,  C.  F. 
Kampmaunus  addeudus:  artis  autem  Plautiuae  fehcissimus 
iuterpres  Theodonis  Ladewigius:  beue  actum  erit  de  Plauto. 
Ceteros  nou  moror:  ea  est  enim  huius  potissimum  generis, 
quod  veterum  poetarum  latinorum  tractatione  coutinetm-, 
ratio  et  condicio,  ut,  qui  sapere  aut  noht  aut  uaturae  vitio 
nequeat,  iguorandus  sit,  procul  abdendus,  abstinendus.' 

IHo  autem  ex  tempore  in  quam  uberem  proventum  no- 


PRAEFATIO  LXI 

stratiuin  hominum  studia  Plautina  creverint,  iam  omuium  in  lxi 
conspectu  est.  Qui  cum  magna  ex  parte  olim  tantum  inco- 
liata  felicissimo  successu  perfeceriut  nostramque  operam  per- 
utiliter  vel  suppleverint  vel  emendaverint,  tamen  etiam  alia 
pars  exstitit  eorum  qui  spreta  artis  ac  disciplinae  severitate 
in  pristinam  ignaviam  relaberentur  *  licentiariorumque ',  ut 
Bentlei  appellatione  utar,  nimirum  laudem  (nec  enim  desunt 
plausores)  cupidius  mebercule  quam  consultius  affectarent  at- 
que  adeo  caeco  quodam  impetu  sectarentur.  Contra  quos  cum 
generatim  dixi  in  praefatione  alterius  voluminis  Opusculorum, 
tum  speciatim  non  paucis  exemplis  per  id  totum  volumen, 
item  in  'Novis  excursibus',  promiscue  disputavi,  explicatius 
autem  in  'Vindiciis  Plautinis',  quarum  ad  v.  [239  sqq.  et]  385 
mentio  facta,  ita  argumentabor  ut  prosodiacas  potissimum 
atque  rhythmicas  rationes,  de  quibus  omnium  maxime  falli 
multorum  opiniones  video,  dedita  opera  persequar:  quibus 
quidem  meletematis  volam  nova  quae  promisi  Prolegomena 
superstructa  esse.  In  utroque  autem  numero  doleo  eum 
mihi  nominandum  esse,  qui  nostra  memoria  cum  eruditione 
tum  sagacitate  inter  Plautinos  homines  facile  primas  tenet 
ipsique  potissimum  Trinummo  plus  quam  alius  quisquam 
sahitis  attulit,  Theodorum  Bergkium.  In  quo  viro  mirum 
est  quam  singulari  temperamento  ingenii  et  usus  et  abusus 
emineat:  tam  ille  praeclare  inventis  subtiliterque  disputatis 
inconsideratissima  commenta  et  artificia  prorsus  incredibilia 
leviter  miscere  solet,  velut,  ut  uno  exemplo  defungar  quod 
nego  eo  in  genere  superari  posse,  cum  huius  fabulae  versu 
819  Plautum  potuisse  nugae  acent  nisi  scribere  hariolatur. 
Eius  'Censuram'  quotiens  simpliciter  commemoro  in  adno- 
tatione,  intellegi  volo  proecdosis  nostrae  censuram  Diariis 
antiquitatis  studiorum  anni  1848  insertam  a  pagina  1124 
ad  1149.^)  Item  Fleckeiseni  '^Censuram'  eam  dico  quae  ex- 
stat  in  Annalium  philol.  et  paedag.  voluminibus  LX  (a.  1850) 

1)  [Bepetita  est  in  Opusculis  philologicis  Bergkianis  editis  a  Bu~ 
clolfo  Feppmuel.l€r  {Hal.  Sax.  a.  1884)  Vol.  I  p.  3 — 39  cum  censura  re- 
cognitionis  Fleckeiseni  p.  89  — 106  et  '  commentatione  de  Plauti  Tri- 
nummo'  p.  53  —  70  ineditisque  ad  eandem  fabulam  adversariis  p.  615 

~644.\ 


LXII  RITSCHELII 

p.  234  —  263   et  lxi   (a.  1851)   p.  17—66;    eiusdem    autem 
Lxn  'Epistulam',   quam    ad  me  datam  praemisit  Plauti  sui  tomo 
primo  in  publicum  emisso  anno   1850.^) 

Praeterea  quid  sim  cousilii  in  singulis  secutus  ad  ador- 
nandam  liuius  fabulae  editionem,  cum  maxima  ex  parte  per 
se  pateat,  tum  breviter  professus  sum  in  schedis  Teubneria- 
nis  ('Mittheilungen')  huius  anni  p.  23  sq.  Tn  commemo- 
randis  igitur  eis,  quae  a  prioribus  editoribus,  iuterpretibus, 
criticis  ad  expohendam  Trinummum  in  medium  adlata  essent, 
ut  paullo  liberalius  agerem,  etiam  ilhid  me  movit  quod 
praevidi  hanc  ipsam  fabulam  crebrius  quam  alias  iu  schoHs 
academicis  tractatum  iri,  ad  fingendas  autem  excolendasque 
adulescentium  mentes  imprimis  fructuosa  esse  dissensionuin 
iudicatio  errorumque  refutatio  solet,  unde  vel  veritas  vel  ad 
eam  adpropinquans  probabilitas  emergat.  Hac  tamen  in 
parte  tota  adnotationis  nostrae  ne  quid  levitati  aut  incon- 
stantiae  tribuatur  quod  necessitatis  fuit,  hoc  mihi  ipse  debeo 
ut  de  temjioribus  operae  meae  paucis  significem.  Sciendum 
est  enim  eam  ita  absohitam,  ut  posset  si  vellera  typothetis 
tradi,  iam  autumno  superioris  anni  fuisse,  sed  per  insequen- 
tem  hiemem,  quae  propter  muneris  professorii  officia  tota 
fuit  longe  diversis  studiis  impendenda,  in  scriniis  tam^quam 
pernoctasse.  Vnde  eam  vere  horuotino  repetitam  cum  ali- 
quantuhim  recognoscerem,  non  debere  ea  neglegi  intellexi, 
quae  per  interiectorum  mensium  intervalhim  ahorum  studiis 
nova  in  lucem  prodiissent  ad  emendationem  Trinummi  spec- 
tantia.  TaHa  igitur  pridem  scriptis  tum  curiose  adieci,  sed 
uncinis  [ — ]  inchisa  omnia.  Quo  praeter  aha  pertinet  Bergkii 
libellus  ut  bonae  frugis  consuetique  acuminis,  ita  rarae 
mah'gnitatis  erubescendaeque  petulantiae  plenus,  inscriptus 
^Beitriige  zur  lateinischen  Grammatik',  quo  ille  honori 
famae  fidei  suae  nuper  consulendum  putavit  notabili  saue, 
quamquam  non  novo  morum  specimine:  idque  ne  lacessitus 
quidem,  sed  ultro.    Nec  minus  dihgenter  tam  lioueste  quam 

1)  [Item  Loewii  ' Cemnram''  simpliciter  nominavi,  qua  Ule  Spengelii 
editionem  castigavit  Annal.  phil.  t.  CXI  («.  1S75)  p.  525 — 53n.    Inter-  < 
dtim  etiam  censuram  editionis  Ilitschelianae  alterius  adhihui,  qtiam  ne- 
scio  quis  inseruit  Leutschii  Ind.  phil.  t.  III  («.  1S71)  p.  310  sqq.] 


PRAEFATIO  LXIII 

ami)le  compositum  volumeii  C.  F.  W.  Muelleri  excerpsi,  quo  lxiii 
prosodiam  Plautinam  omnem  est  complexus:  quamquam  non 
possum  non  fateri  (libere  enim  dicendum  est  quod  expertus 
sentio)  pauca  me  iu  eo  repperisse  non  improbabilia,  ut 
V.  G7o,  omnino  probabile  unum  quiddam  v.  1108,  sed  id 
Gepperti  perspicacitato  occupatum.  —  Rursus  autem,  dum  sub 
operarum  manibus  tardatur  opus  per  bellicorum  tumultuum 
atque  triumphorum  interpellationes  militariumque  officiorum 
necessitates,  alia  non  pauca,  ut  fervent  hodie  haec  studia, 
'quasi  herba  inrigua  succrevere  uberrume'.^) 

Praeterea  audio   inter    alios  Plautinos   etiam  Trinummi  lxix 
aliquot    versus    tractatos    esse    in    Fuhrmanni    dissertatione 
quadam  Gryphiswaldensi   quae    est  ^de    particularum    compa- 
rativarum     usu    Plautino':     quae    tamen    scriptio    in    manus 
meas  numquam  venit. 

Scripsi  Lipsiae  m.  Oct.  a.  cidioccclxx. 


1)  [Sequehantur  arhiotatioms  siipplementa  p.  LXIII — LXIX  acl 
rersus  111.  149.  169.  209.  227.  265.  [275;  cf.  p.  LVIIsq.].  292.  .335. 
3.39  sq.  375.  378.  494.  495.  525.  538.  540.  559.  692.  780.  800.  806.  807. 
832.  840  sqq.  848.  874.   928.   1166;  quae  suis  locis  adhibuimus.] 


CONSPECTVS  METRORVM 

a  versu  223  ad  300 

Praefatione  tota  iam  typis  exscripta  ciim  nnntiaret  typograplius 
nnmerum  foliorum,  qui  commodus  esset  bybliojjego,  noudum  plenum 
esse,  peteretque  ut  se  ne  destituerem  sed  aliquid  supplementi  mitterem, 
non  abs  re  esse  putavi  canticorum  illornm,  quae  sunt  ab  initio  actus 
n  Trinummi,  metra  proponere  singillatim  discripta,  quamvis  ea  harum 
rerum  peritis  etiam  sine  tabula  non  obscura  ut  opinor.  Tu  quibus 
qnae  incertiora  ceteris  visa  sunt,  feliciore  si  fieri  potest  studio  olim 
retractanda  praefixo  asterisco  notavi. 

11,  1 
223 — 231  bacchiaci  tetrametri  acatalecti 

232  bacchiaciis  dimetrus  acatalectus 

233.    234     iambici  septenarii 
235  bacchiacus  dimetrus  catalecticus 


LXIV  CONSPECTVS  METRORVM 

*236  txochaicus  octonarius  (an  septenarins  ?) 

237.    238  trochaici  septenarii 
239.    240  bacchiaci  tetrametri  acatalecti 

241  bacchiacus  dimetrus  acatalectus 

242  trochaicus  septenarius 

243 — 251  cretici  tetrametri  catalectici 

252  trochaicus  octonarius 

253  trochaicus  septenarius 

254,    255  iambici  dimetri  acatalecti 

256  iambica  tripodia  catalectica 

*257  trochaicus  aut  tetrametrus  aut  dimetrns  acatalectus 
*257''  bacchiacus  trimetrus  acatalectus 

258  creticus  tetrametrus  catalecticus 

259 — 262  bacchiaci  trimetri  acatalecti 


264.    265     trochaici  octonarii 

cretici  tetrametri  catalectici 
„       trimetri  acatalecti 
„       tetrametri  catalectici 

creticus  trimetrus  catalecticus 


266- 

-271 

272- 

-274 

275 

276 

*277 

1 
1 

278 

*279. 

280 

281 

282 

*283. 

284 

285. 

286 

287. 

288 

289 

290 

291 

292 

\  alterni 


II,  2 
creticus  tetrametrus  acatalectus 

bacchiaci  tetrametri  acatalecti 

cretici  tetrametri  catalectici 

creticus  tetrametrus  acatalectus 
iambicus  octouarius 

cretici  tetrametri  catalectici 
trochaici  septenarii 
,,        octouarii 

trochaicus  dimetrus  catalecticus 
trochaicus  octonarius 

trochaicus  dimetrus  acatalectus 

trochaicus  octonarius 

^„„       „         f    cretici  tetrametri  catalectici    | 
293—300  j^  ■      L  ■       j.  ^    ^-  ■  alterm 

l        ,,       tnmetri  catalectici        J 


T    MACCI    PLAVTI 

TRINVMMVS 


(GRAECA  •  THENSAVRVS  •  PHILEMONIS 
AOTA  •  LVDIS  .  MEGALENSIBVS*) 


*)   Vide  Parerya  Plaut.  et  Terent.  p.  33f)  sq.,  Prolegomena  Phmtina 
cccxx  sqq. 

PlAVTI    TniNVMMVS  1 


ARGVMENTVM 


Thensaiirura  clam  apstrusum  abiens  peregre  Charmides 

Remque  dmnem  amico  Callicli  mandat  suo. 

Istdc  apsente  male  rem  perdit  filius. 

Nam  et  aedis  uendit:  has  mercatur  CaHicles. 

Virgo  mdotata  soror  istius  poscitur. 

Minus  quo  cum  iuuidia  ei  det  dotem  Callicles, 

Mandat  qui  dicat  aurum  ferre  se  a  patre. 

Vt  uenit  ad  aedis,  hiiuc  deludit  Charmides 

Senex,  ut  rediit :  quoius  nubunt  h'beri. 


PLAVTI  TRINVMMS  (sic)  INCIPIT  .  ARGVMENTVM  •  7?.  INCIPIT 
TRINVMMVS  PLAVTI  CD  (*)  1.  Thenfaurum  B,  secl  n  littera  eradi 
coepta.     Teufaurum  D.     enfaurum  C.     Thefaurum    FZ  clam    ad- 

didit  H.   om.  libri  apstrusum]  p  pro  b  perpetuavimus  ante  s  et  ante 

t:  quamquam  lihri  (praeter  B) ,  nisi  uhi  contrarium  testavmr,  scrvarc 
h  solent  abe  enf  (abe  enfperegre)  B.  abienf  ceteri  (*)  2.  callidi 
F:  et  sic  v.  4.  6  3.   abfenxe   alerem  B.     abfenre  malerem   C 

4.  mercaror  calhdef  B  6.    quo  cum]  cocu  B        dorim  7).    doxum 

C  (*)  7.  dicat]  dat  F  se  Camerarius.  fefe  lihri  (*)  9.  quo 
luf  B.     cuiuf  ceteri    (*)  nubunt   liberi   Valla,  Saracenus.     nubunx" 

eri  BB.     nubuuTurire  C.     nubuuxur  heri  FZ 


PERSONAE 


LVXVRIA  cam  INOPIA  PROLOGVS 
MEGARONIDES  SENEX 
CALLICLES  SENEX 
LYSITELES*)  ADVLESCENS 
PHILTO  SENEX 
LESBONICVS  ADVLESCENS 
STASIMVS  SERVOS 
CHARMIDES  SENEX 
SYCOPHANTA 
CANTOR 


*)  Dc  LYSITELIS  forma  a  Spengelio  probata  cf.  Bergkius  Opusc. 
phil.  t.  I  p.  635. 


rrol.  1—6  [Ambr.] 


PROLOGVS 


LVXVRIA.    INOPIA 

LvXVRIA 

Sequere  hac  me,  gnata,  ut  miinus  fungaris  tuom. 

I.NOPIA 

Sequdr:  sed  fiuem  fore  quem  dicam  nescio. 

LVXVRIA 

Adest:  em  illaec  suut  aedes:  i  intro  nunciam. 

Nunc  ue  quis  erret  udstrum,  paucis  in  uiam 

Deducam,  si  quidem  operam  dare  promittitis. 

(Nunc  igitur  primum  quae  ego  sim,  et  quae  illaec  siet 


1.  Nonius  p.  497,  9:  accusatiuus  pro  ablatiuo  ....  Plautus 
Idem  Trinummo:  'sequere  .  .  .  tuum' 


PROLOGVS  om.  libri  LVXVRIA   INOPIA  DFZ.     om.  A  {in 

qito  primus  paginae  versus  scriptura  vacat)  BC  1.  LVXVRIA  om. 

Ubri  equere  CV  kacme  A:  atqiie  ita  Bothius.  ac  me  Nonius. 
me  mea  ceteri  libri  Plaiitini  Ceterum  me  me  agnax  auT  B,  meme 

agaara  ut  C  fungaf  Nonius  Tuum  libri  cum  A:  et  sic  (in  utro- 
que  pronomine)  constanter,  ubicumqice  non  testamur  contrarium  (*) 
2.  INOPIA  FZ.  om.  BCD  cum  A  fed  libri  cum  A:  et  sic  con- 
stanter ,  nisi  ubi  contrarium  notabitur.  Idem  valere  de  apud  illud 
haud  et  similibus  volumus  fide  fore  B  (*)  3.  LVXVRIA  FZ.  om. 
BCD  cum  A  ad  efT  {sic)  superiori  versui  continuat  B  em  A. 

hem  ceteri  illaec  FlecTceisenus  Censurae  p.  345.  illae  DFZ  cum  A. 
iUe  BC  1  inTro  FZ  cum  A.  linTro  BCD  nunciam  BD.  nun- 
Tiam  C.  nunc  lam  FZ  (*)  Versus  6.  7  non  videri  Plautinae  originis 
esse  probabiliter  sensit  C.  Dziatzlco  'de  prologis  Plaut.  et  Terent.'  {ed. 
Bonnae  a.  1S63)  p.  25  (*)  6.  igiTur  primum  B  cum  A:  atqiie   ita 

Guyetus.  pnmum  igiTur  ceteri  que  ego  C  illaec  A.  illa  hec 
B.     illa  haec  {vel  hgc)  ceteri         fiet  F  cum  A,  Pius.    IcieT  ceteri    (*) 


(3  PLAVTl  Prol.  7  — 18  |Aiubr.] 

Huc  quae  abiit  intro,  dicam  si  auimum  aduortitis.) 

Primiim  mihi  Plautus  nomen  Luxuriae  indidit: 

Tum  illanc  mihi  esse  gnatam  uoluit  Inopiam. 

Sed  ea  quid  huc  intro  lerit  inpulsii  meo,  10 

Accipite  et  date  uociuas  auris  dum  eloquor, 

Adulescens  quidamst,  qui  in  hisce  habitat  aedibus: 

Is  rem  paternam  me  adiutrice  perdidit. 

Quoniam  ei,  qui  me  aleret,  nil  uideo  esse  relicui, 

Dedi  ei  meam  gnatam,  quicum  una  aetatem  exigat.  15 

Sed  de  argumento  ne  exspectetis  fabulae: 

Senes,  qui  huc  uenieut,  i  rem  uobis  aperient. 

(Huic  graece  nomen  est  Thensauro  fabulae: 


7.  Niic  que  abux  inTrodncam  C  aduorxiTiI"  Z  cum  A.     aduer- 

TiTif  F.     auerTiTif  jBCZ)         Versus  8-10  sic  turhatos  exhibet  A: 

SEDEAKUCQUIDINTROIEEITLXPULSUJMEO 
PRIMUIMjMIKIGNATAIHESSEUOLUITIXOPIAM 

omissis    mediis  omnibus  8.   mihi  B   cum  A.     mi   ceteri,  raro  id  in 

codicibus  exemplo  9.  illanc  mihi  esse  gnatam  S!.  hanc  mihi  gana- 
Tam  efle  B.  mihi  hanc  gnaTam  gnaTam  effe  CD,  itein  om.  altcro  gna- 
Tam  F Z  (*)  10.  ea  J5  cum  A.  om.  ceteri  quid  huc  Bothius,  huc 
quid  libri  cum  A  inTro  leriT  vd  niTroieriT  libri  {et  vacuo  quidem 

spatioJo  ante  ({m^  mTiO  C)      inpulfum  (i-e?inpulfu)  eo  BCD  (*)        11.  et 

A 

date]  EdaTC   G  uociuasures  A.     uacmaf  aunf  BGDZ.     uacuaf 

auref  F  (*)  12.   adulefcenf  libri  cuvi  yl  projie  constanter,  praeter 

F  in  quo  adolefcenf  csse  solet  quidam   efr  libri  cum  A,  nisi  quod 

quid  nam  efT  Da  aedib-  A  13.  meadi  UTnce  B.  meadmTncem 
C  ante  rasuram  14.  quoxiameiqui  A:  Qrn  ei  qui  B.     Quoniam  C: 

Qni  D.     qui  FZ  al*eret  A,   ubi  tertiam  Utteram   ct  Studcmun- 

dus  et  Loeivius  imtat  aut  i  aut  T  fuisse.     ahiercT  B  mhil  pro  nil 

libri    cum    A    constanter,    nisi    uhi    aliud    testamur  uideo    esse] 

iTiDE***++E  A:  tihi  scriptum  ftoisse  uideosesse  Studemundus  suspi- 
catur  RELLiQui  A.     rehqui  ceteri:  quod  etsi   sat  constat  quadri- 

syUabum  esse  servata   scribendi   norma   Acciana,    tamen  perspicuitatis 
caussa  usitatiorem  c  litteram  substituere  solemus  Bcntlei  exemplo  (*) 
15.  DEDIEIMEAM  A:  atque  ita   Pareus.     Dedi  e  mea  B.     dedi   meam 
ceteri,  vacuo  spatio  praemisso  C.     Gf.  Varerg.  p.  526  una  aetatem 

cum   VoUbelirio  3i.     acTaTcm   libri  cum  A  (*)  16.   expecTCTif  lihri 

praeter  A  17.    uenient,   i  rem   3?   Proleg.  p.  XGViii:   uexientirem 

A.  uemenTi  irem  B.  uenieuT  hi  rem  ceteri,  nisi  quod  re  supra  ver- 
sum  D  uouoBis  A  Versus  18  —  21  Plauti  non  esse  sentiehat  'E 
Parerg.  p.  233  sq.  Post  2)oetae  aetatem  additos  esse  Liebigius  '  de  pro- 
logis  Ter.  et  Plaut.'  {Gorlicii  a.  1S59  edito  programmate)  p.  39  et 
Dziatzko  I.  s.  s.  p.  25  ratiocinati  sunt:  quo  adde  ciusdem  commenta- 
tionem    vernacule    scriptam   '  iiber   die    Plaut.   Prologe'    [Lucernae   ed. 


Prol.  19-22  [Ambr.]  TRINVMMVS  7 

Philemo  scripsit:  Plaiitus  uortit  barbare: 

Nomen  Trinummo  iecit.     nunc  hoc  uos  rogat  20 

Vt  liceat  possidere  hauc  nomen  fabulam.) 

Tautilmst.     ualete:  adeste  cum  silentio. 


19.  DanatHs  in  Tcr.  Eun. prol.7 :  qui  bene  uertendo]  bene 
pro  ualde.  et  uertendo  in  linguam  latiuam  transferendo.  Plautus 
'uertit  barbare".  Qulhus  quae  suViunguntur:  aut  uertendo  cor- 
rumpendo,  ipsius  Donati  non  esse  apparct 

a.  1866)    p.  2  sqq.  (*)  18.   GRAECENOMEN    A:    atque  ita    Guyetus. 

nomen  grece  ccteri,  nisi  quod  nom  B,  non  G,  graece  Z  Thenfauro 
cum  BCD  ctiam  A.     xherauro  ITZ  fabule  CD    (*)  19.   uerxix 

Ubri  cum  A  ct  Donato  babare  C  20.  hoc  uof  BCDFZ.  UOSKOC 
A  (*)  21.  hanc]  hoc  F,  'libri  veteres'  Lambini  22.  Tauxum  efr 
libri  cwn  A  ad  efT  ecu  B.    adessecum  A  (*) 


PLAVTI  I,  1,  1—3  [Ambr.] 


ACTV8   I 


MEGARONIDES 


Amicuin  castigare  ob  meritam  noxiam 

Inmoenest  facinus,  uerum  in  aetate  iltile 

Et  conducibile.     nam  eojo  amicum  hodie  meum  25 


23 — 26.  Cornificius  Bhet.  ad  Herenn.  II,  23,  35:  uitiosa  ratio 
est,  quae  ad  expositionem  non  est  accommodata  uel  propter  in- 
firmitatem  uel  propter  uanitatem.  iufirma  ratio  est,  quae  non  ne- 
cessario  ostendit  ita  esse,  quem  ad  modum  expositum  est.  uelut 
apud  Plautum:  'amicum  castigare  .  .  .  .  et  conducibile'.  baec 
expositio  est:  uideamus  quae  ratio  afferatur:  'nam  ego  amicum 
....  noxia'  e.  q.  s.  —  Cicero  dc  invent.  I,  50,  95:  si  noh  ad  id 
quod  instituitur  accommodabitur  aliqua  pars  argamentationis,  ho- 
rum  aliquo  in  uitio  reperietur:  si  .  .  .  . ;  aut  si  ratio  alicuins  rei 
reddetur  falsa  .  .  .  .;  aut  si  infirma,  ut  Plautus:  'amicum  .  .  .  . 
uoxia'  24.  Festi  cpitomc  p.  109,  23:  immunis,  uacans  mu- 

nere.  aliquotiens  pro  imijrobo  ponitur,  ut  apud  Plautum  'immune 
est  facinus'.  —  Placidi  glossac  p.59,  2  D.:  inmoene:  impro- 
bum,  culpandum,  uel  interdum  munere  liberatum 


Act.  I  Sc.  1.     MEGARONIDES  SENEX  B.     MECARONIDES  D. 
om.  A  {cum  vacuo  spatio  unius  versus)  et  C  23.  amicum  A   cum 

Cornificio  et  Cicerone.  e  amicum  C.  Me  amicum  {ortum  ex  Me[ga- 
RONiDES.]  Amicum)  BF,  sed  ut  imnctum  post  Me  manus  scc.  addi- 
derit   in  B.    Nae   amicum   DZ  mekitamnoxiam   A  cum  Corni- 

fi^io  et  Cicerone.  merira  n  mala  noxia  B.  merira  non  mala  {cum 
vacuo  spatio)  noxia  C ,  sine  spatio  D.  menxa  mala  noxia  FZ  (*) 
24.  Immoene  est  Bothius,  q^uam  formam  testatur  Placidiis:  cf.  Broleg. 
p.  xcvi  sq.  Inmene  eft  BCD.  immtjneest  A  cum  Cicerone,  Festo, 
Cornifitii  cod.  Paris.  m.  pr.  Immane  efr  FZ  cum  Cornificii  Par.  m. 
sec.  librisquc  ceteris  in&axe  C  25.  hodieamicummeum  A.  ami- 
cum  meum  hodie  Cornificii  libri  plerique  (*) 


1,  1,  4—16  [Ambr.]  TRINVMMVS  9 

Concastigabo  pro  conmerita  noxia: 

luuitus,  ni  id  me  inuitet  ut  faciam  fides.  "  5 

Nam  hic  uimium  morbus  mores  inuasit  bonos: 

Ita  plerique  omnis  iam  sunt  intermortui. 

Sed  dum  illi  aegrotant,  fnterim  mores  mali  30 

Quasi  herba  inrigua  succreuere  uberrume:  9 

Eorum  licet  iam  metere  messem  maxumam  ii 

Neque  quicquam  hic  uile  uunc  est  nisi  mores  mali.  lo 

Nimidque  hic  pluris  pauciorum  gratiam 

Faciilnt  pars  hominum  quam  id  quod  prosint  pkiribus.   '  35 

Ita  uincunt  iUud  conducibile  gratiae, 

Quae  in  rebus  multis  opstant  odiossaeque  sunt  15 

Remoramque  faciunt  rei  priuatae  et  publicae. 


37.  38.  Festiis  p.  277,  2:  dc  remeligiues  et  remorae  vo- 
cahnlis  agcns  liis  versihus  tititur,  quorum  tamen  in  lacera  mem- 
hrana  niliil  hocUe  praetcr  aeque  su  ct  p uhli.  si/llahas  superest 


26.  congafTigabo  CF.  non  casxigabo  Cornificii  libri  plerique, 
casTigabo  cocl.  Tur.  m.  pr.  conmerita]  conm-  {item  inm-)  perpetua- 
vimus  pro  comm-  (imm-)^  etiam  uhi  in  lihris  aut  comm-  est  {ut  liic 
in  A  quoque)  aut  {quocl  singillatim  adnotare  putidum  sit)  com-.  Hoc 
loco  commiffa  Cornificii  codd.  noxiae  vel  fortasse  noxiaji  As, 

aut  illucl  aut  noxia  At  27.    nhdme  A,   Hermanniis.     ni  me  id 

lihri  ceteri  (*)  faciat  A  29.  preriq-  Asl  (pleriq-  Ar).  plerique 
^libri  veteres'  Lambini,  Scaliger ,  Bousa.  plerumque  {vel  pleriique) 
ceteri         omnif  BCD.     omnef  F Z.     koiviines  A  (*)  30.  egroTanT 

BCD.     AEGROTANTi  A  (*)         31.  eiba  B        irngua  FZ  {non  A) 
succreuere  A:  atque  ita  Scalicjer ,  Dousa  fit.,  Beizius.     fuccreueruuT 
lihri    ceteri    {nisi    quod    fubcr.   F)  uberreme    B.     ubernme   CF 

cum  A.  ubernme  DZ  (*)  32  sq,  Hos  versus  Buechelerus  invertit 
Mus.    Bhen.    XXVII   (a.    1872)   p.  i77  (*)  32.    quorura    F 

METEREMESSEM  {vcl  messim)  A.  meTere  meffe  B.  meffem  meTere 
ceteri  maxumam  As,  F.  maximam  ceteri  cum  At  (*)  33.  nunc- 
ESTULLE    A,   non   profecto  ptausibilius  34.    pauciorum]    paucique 

F  (*)  35.  QU  AJVi  ex  percjamenae  defectu  dirimit  A:  cf.  v.  52  quod 
profmT  BCD  cum  A.     quod  profiT  FZ        plurib-  A  (*)  36.  con- 

ducTibile  BCD   {non  A)  37.    opstant  pro    obstant   sotus   A 

ODiossAEQ-  A:  de  quci  scrijHura  cf.  Opmc.  phil.  II  p.  715.  odiofae- 
que  FZ.     odiofeque  BCD        38.  prmaTe  BD        publice  BCD 


10  PLAVTl  I,  2,  1-9  |Ambr.] 

CALLICLES.     MEGARONIDES 

Callicles 
Larem  corona  nostrum  decorari  uolo: 

Vx6r,  uenerare,  ut  nobis  haec  habitatio  40 

Bona  faiista  felix  fdrtuuataque  euenat  — 
Teque  ut,  quam  primum  possit,  uideam  emortuam. 

MeGARUNIDES 

Hic  illest,  senecta  aetate  qui  factiist  puer,  5 

Qui  admisit  in  se  ciilpam  castigabilem. 
Adgrediar  hominem. 

Callkles 

Quoia  hic  uox  prope  me  sonatV  45 

Megaronides 

Tui  b^neuolentis,  si  ita's  ut  ego  te  uolo: 
Sin  aliter  es,  inimici  atque  irati  tibi. 


L 

Act.  I  Sc.  2.  CALICLES  MEGARONIDES  A.  om.  C.  galhcief 
megarouidef  extrcmae  scaenae  superiori  adglutinata  B,  ut  solet.  ME- 
CARONIDES  CALLIDES  SENES  II  B  et  {nisi  quod  MEG.  et  sine  II) 
F.  Callicler  Megaronidef  fenef  duo  Z  39.  Callicles]  Cal.  Z.  om. 
ceteri  de  constanti  fere  in  scaenarum  exordiis  more,  secundum  quem 
prima  loquitur  quae  in  praemissis  personarum  nominibus  primum  lo- 
cum  tenet.  NulJas  autem  personarum  notas  per  lianc  totam  scaenam 
{itaque  usque  ad  v.  276)  B,  pier  totam  fahulam  C,  praeter  v.  49  —  78 
item  per  totam  fabulam  usque  ad  v.  106!>  D  hahent,  sed  ut  in  mediis 
quidem  versibus  {v.  ad  v.  4.5)  vacua  spatia  cum  in  B  tum  in  GD  re- 
licta  sint:  quode  accuratius  expositum  est  in  praefatione  «arem  C 

decorali  B        40.  uobis  A        habex  axio  B        41.   fraufxa  C 
ra^ 
forTunaq'    C    ead.  m.  euenat    Parcus.     eueniax    lihri   cum  A 

42.   quam]    cum    Lamhinus  possit    Lambinus,  Dousa    ms.     poffim 

libri  cum  A  {*)  43.   iUe  efr  libri  cum  A  Me.  personae  notam 

1 
om.  F  FACTUST  A.    facTuf  efT    ceteri  44.   cupam  B   ead.  m. 

45.  Ca.  personae  notam  vacuo  sp^atio  relicto  om.  B.  Eius  modi 
spatia  et  liic  et  alibi  etiam  in  CD  apparerent,  nisi  propter  neglectam 
in  his  lihris  versuum  distinctionem  proximae  p)OSt  personarum  notas 
voces  saepe  {ut  hoc  ipso  loco)  ipsos  versus  exordirentur,  initiis  autem 
versuum  personarum  notae  constanter  in  marginibus  ^^i^ci^^^iitterentur, 
uhi  spatii  significatio  fieri  nulla  potuit.     Vide  praefationem  quoia 

hic  32.     QUiAHic  A.     cuia   ceteri  (*)  46.   si  om.  A  iTa  ef  libri 

cum  A  TE  A,  Bentleius,  Hermannus.    om.  ceteri         47.   ef  BFZ. 

EST  A  ut  videtur.    ref  CD  adq'  C,  quam  scripturam  huius  ipsius 

codicis  propriam  esse  dixit  H  Proleg.  p.  xcix 


1,  '-',  10     18  lAmbr.]  TKINVMMVS  H 

Callicles 
0  aiiiK-e,  salue. 

MEr,AuoNini;8 
Et  tu  edepol  salue,  Callicles.  10 

\'aleii?  ualuistiu? 

Calliclks 
Valeo,  et  ualui  rectius.  50 

Mi;gauonii)es 
CJuid  tiia  agit  uxorV  lit  ualet? 

Callicles 

Plus  quam  ego  uolo. 
Megaroxides 
Beue  herclest  illam  tibi  ualere  et  uiuere. 

Callicles 
Credo  liercle  te  gaudere,  si  quid  mihi  malist.  15 

Megauonides 
Omuibus  amicis,  quod  mihist,  cupio  esse  item. 

Callicles 
Eho  tii,  tua  uxor  quid  agit? 

Megakonides 

Inmortalis  est:  55 

Viuit  uicturaque  est. 

Callicles 

Beue  hercle  nilntias, 

48.  Dhos  pro  Jtoc  uno  versus  libri  cum  A  exhibent: 
0  amice  falue  arque  aequalif.  ut  ualef 
Megarouidef?  Me.  ex  tu  edepol  falue,  Calliclef; 
ubi  adq'   C  —   equalif  B,    aequalef  Da  —   calhdef  CDF.     Qiiorum 
viedia  verba  e  glossemate  esse  vidit  Lomanus  Spec.  crit.  p.  70  sq.,  Misc. 
phil.  p.  195  sqq.  {*)         Ceterum  a   v.   demum  49  personarum  notae  in 
D  incipiunt,  nec  tamen  ultra  v.  78  pertinent  Versus  50  et  51  inter 

se  transponit  A  50.  ValeuT  B.  ualesne  A  ualuistine  unius 
litterae  (t  vel  i  ucl  e  teste  Loewio)  spatio  ante  eam  vocem  interiecto 
A  (*)  51.   TUAAGIT  A.     agiT  Tua  ceteri,  nisi  quod  agaT  Tua  C  {*) 

52.  ercle  efT  B.     hercle  EfT  ceteri  cum  A         i  llam  A  (cf.  v.  35) 
UALERE   A,    Bothius,   Bentleius.     bene    ualereT   B.     bene    ualere 
ceteri  (*)  53.  Crede  B  Te  gaudere  tc  fi  D  mi  Ar:  mb  As. 

Cf.  Proleg.p.  ccxcii        mah  efT  libri  cum  A,  nisi  quod  male  efT  F 
54.  milii  fT  B.     mihifT  C.    mifT  D.    mihi  efr  FZ  cum  A         item  Bo- 
thius.   FiDEM  A.    idem  ceteri  (*)        55.  ehotutua  A.    eho  Tua  BCF. 
..eho  Tua  cum  2  litterarum  ras.  D.     eo  tua  Z  (*)        imm.  libri  cum  A 

de 

56.  nunTiaf  C  cum  A.     nunciaf  B.     nunTiaf  D.     denuuTiaf  F.     de- 


12  PLAVTI  I,  2,  19—29  [Ambr.] 

Dedsque  oro  ut  uitae  tuae  superstes  suppetat. 

Megakonides 
Dum  quidem  hercle  tecum  nupta  sit,  sane  uelim.  20 

Callict.es 

Vin  cdnmutemus?  tiiam  ego  ducam  et  tii  meam? 

Megabonides 

Nempe  enim  tu,  credo,  me  inprudentem  obrepseris.       60  23 

Habeas  ut  nanctu's:  nota  mala  res  dptumast.  25 

Nam  ego  nunc  si  ignotam  capiam,  quid  agam  nesciam.  26 

Calliclks 
Ne  tu  hercle  faxo  haud  nescias  quam  rem  egeris:  24 

Faxo  haiid  tantilhim  dederis  uerborum  mihi.  22 

Megauonides 

Edepol  proinde  ut  diu  uiuitur,  bene  uiuitur.  65 

Sed  hoc  iinimum  aduorte  atque  aiifer  ridicuhiria: 
Nam  ego  dedita  opera  huc  ad  te  uenio. 


nunciaf   Z         57.   xue    C  58.   Me.   addidit   Camerariua.    om.  libri 

fiT  cum  spatio  BC.     fix.   Me.  D.     fir.   Ca.   FZ.    personac  notum 
sustulit   Camerarius    (*)  59.    Ca.]   Me.  FZ  comniiiTemus   libri 

cutu  A         Versus  60  —  64  sic  transposuit  11  (*),  quorum  Jiunc  ordinem 
libri  cum  A  tenent: 

1  Faxo  haud  tanTillurn 64 

2  Namque  emm  tu  credo 60 

3  Ne  TU  hercle  faxo 03 

4  Habeaf  ut  nacTuf 61 

5  Nam  ego  nunc  fi  iguoTam    ....     62 

Vbi  V.  1  KArx  pro  haud  solus  A        tantiillum  Asl.   tantallum  Z  {Ar) 
2.  Me.  Acidalius.    om.  libri        Xempe  li.    Namque  libri  (namq«  A) 
tu]  TE   A         crebro  F  me   inprudeutem  22    Proleg.  p.  Lxxxii  sq. 

3i*iNPRUDENTEM  {ubi  ME  et  iu  cadem  probabilitate  legi  posse  Loeivius 
adnotavit)  A.     mLhi  inprudenTi   ceteri  3.  Ca.  Acidalius.    om.  Ubri 

nae  solus  F         hecle  C  haud  nescias  E,  erutum  ex  kaut** 

SciAS  Ar:  pro  quo  ipsum  illud  kautnescias  Asl  {nisi  quod  ^i  legi 
posse   Loewius   dixit)   haud    fciaf  ctteri  4.   Ca.   FZ.    Me.  ceteri 

NANCTUS  A.     macTuf  B.     nacTuf  ceteri:  pro  quo  nactu's  Herman- 
nus  opTuma  It  BC  et  aut   sic   aut   opTumafT  L>Z.     optumaest 

A,  F        5.  XESCiA'  A  (*)         65.  Me.  FZ,  Lomanus.     Ca.  D,  Her- 
mannus        proixide]  pbome  A  diu  uiuitur,   bene  Acidalius.     bene 

uiuiTur  diu   Ubri  cum  A  {*)  66.  Me.  Hermannus.   om.  Ubri        ad- 

que    C  67.    uenio  A.     aduemo    ceteri   (*)  Ca.   FZ.    Me.  B: 

eaque  personarum  piermutatio  in  1)  pertinet  usque  ad  v.  79 


I,  2,  211— 42  [Ambr.]  TRINVMMVS  13 

Callicles 

Quid  uenis? 
Megaroxidks 
Malis  te  ut  uerbis  miiltis  multum  obiurigem.  30 

Callicles 

Meu? 

Megaeonides 
Numquis  est  hic  alius  praeter  me  utque  te? 
Callicles 

Nemdst. 

Megaroxiues 

Quid  tu  igitur  rdgitas,  tene  obiiirigem?  70 

Nisi  til  me  mihimet  censes  dicturum  male. 
Nam  si  m  te  aegrotant  artes  antiquae  tuae,  34 

Omnibus  amicis  morbum  tu  incuties  grauem,  75 

Vt  te  uidere  audireque  aegroti  sient. 

Callicles 
Qui  in  mentem  uenit  tibi  istaec  dicta  dicere?  40 

Megakonides 
Quia  omnis  bonos  bonasque  adcurare  addecet, 
Suspitionem  et  ciilpam  ut  apse  segregent. 


68.   obiurigem   'E.     OBroEGlTEM  A,   Camerarius.     obiurgem  ceteri 
{nisi  quoil  in   C  pdtius  obuirgem  est)  (*)  69.  mene  A  prexer 

BC        me  atque  te]  me  adre  C.     te  atque  me  Z  70.   nemost  A. 

nemo  efr  ceteri  Me.  oni.  F Z  quiutu  A.  quid  ceteri  igiTur?  Me. 
rogixaf  FZ:  correxit  Acidalius  obiurigem  32  {cf.  ad  v.  G8)  coniciendo 
erutum  ex  OBruii++EM  Ar:  pro  quo  nunc  ipsum  obiurigbm  Asl  prae- 

X 

buit.     (tene)o  bi  urgenxe  B.     obiurgixem  ceteri,  nisi  quod  obiugire  -D 
71.  tumejukeviet  A.    Tuxe  {vel  tu  Te)  mihi  me  ceteri       72.  egro- 
TanT  BCD  artesantiquaetuae  A:  atque  ita  Camerarius.    arTef 

anii  que  tu§  B.  arTef  aniiq'  Tug  C.  arrefanij  q'  Tuae  D.  arTef 
anniq'  tui  F,  et  ita  'aliubi  legV  dicit  Pius.  arTef  animi  tui  Z  Se- 
quuntur  in  libris  tres  versus  liice: 

Sm  immuTare  uif  ingenium  monbuf,  72^ 

AuT  fi  demuTauT  moref  mgemum  Tuum,  73 

Neque  eof  auTiquof  feruaf,  afT  capTaf  nouof  74 

Vbi  V.  74  SERUOS  A.  Eorum  versuum  primum  om.  A,  tertimn  "R 
damnavit  Parerg.  p.  513  sqq.,  medium  in  edit.  II  in  interpolationis 
societatem  adscivit   (*)  75.  tuinculties   A.     tu  in  cu  cief  B. 

76.  audir§q'  D  egrOTi  BCD  77.  qui  libri  praeter  Z,  in  quo  quid 
est        ifra   ec   CD    ("*")  78.  omnif  {non  omnef)  Jibri  ApcuRAEE 

{fort.  ACC.)   Al  (*)         79.   Hinc  desinere  in  D  not.  pers.  cf.  ad  v.  4!) 


14  PLAVTI  I  2,  43-57  [Ambr.] 

Callicles 
Nou  potis  utrumque  fieri. 

Megaronides 
Quapropter? 

Callicles 

Rogas?  80 

Ne  admittam  culpam,  ego  meo  sum  promus  pectori: 
Suspitiost  in  pectore  alieno  sita.  45 

Nam  nilnc  ego  si  te  surrupuisse  suspicer 
loui  corouam  de  capite  ex  Capitolio, 

Qui  in  columine  astat  summo:  si  id  nou  feceris,  85 

Atque  id  tamen  mihi  liibeat  suspicarier: 

Qui  tu  id  prohibere  me  potes  ne  siispicer?  50 

Sed  istiic  negoti  cupio  scire  quid   siet. 

Megaronides 
Haben  tu  amicum  aut  familiarem  quempiam, 
Quoi  pectus  sapiat? 

Callicles 

Edepol  haud  dicam  dolo.  90 

Sunt  quos  scio  esse  amicos,  sunt  quos  siispicor:  54 

Sed  tu  ex  amicis  certis  mi  es  certissumus.  57 


fufpmone  C.  fufpicioneui  ceteri  (*)  apfe  B  abf  fe  Z.  ab  le 
ceteri  cum  A  80.  potis  BothiiiF.  poTefT  libri  cum  A  Ca.  |  spatiuni 
BCD,  nullum  A  (*)  82.  fufpicio  efT  libri  (etiam  C)  cum  A  83.  SUR- 
RUPUISSE  A,  Pareus.     furnpuiffe  ceteri,  nisi  quod  fubr.  F  84.  EX 

A.  e  ceteri  85.  Qui  Scaliger ,  Beckerus  de  com.  Rom.  fab.  {ed. 
Lips.  1833)  p.  40.  Quod  libri  cum  A  coLUMrNE  A.  culmiue 
ceteri  (cul  mmea  f^aT  B).  Cf.  Proleg.  p.  lxv  ahsLT  (non  adfTaT) 
omnes  cum  A  feceref  B  (*)  86.  adque  C  lubeaT  C  87.  qui] 
quid  Z  cum  Al  88.  ifrud  DZ  negoti  A.  negOTXi  CD.  ne- 
gocii  BFZ           cupiosciRE  A.     fcire  cupio   ceteri  quidsiet   A. 

c  . 

quidquid  e  B  ead.  m.    quicquid  efT  ceteri  (*)       89.  aut]  ut  A       90.  Quo 

1 
1  {sic)  B.     cui  ceteri  cum  A  91.   amicosesse  solus  A  fufpcor 

r 

B.  fufpicos  D.    fufpicer  F      Sequunlur  in  libris,  etiam  A,  hi  versus: 

SunT  quorum  mgenia  aTque  animof  non  poffum  nofcere,      92 
Ad  amici  parTem  an  ad  mimici  peruenianT.  93 

Quorum  priore  atq-  A.  adque  C  —  non  poffira  Z:  nequeo  Acida- 
lius,  Bentleius  in  Ter.  Ad.  III,  1,  10:  atque  Q-o  i.  e.  queo  {sine  nc- 
gatione)  reapse  prodiit  ex  A  — :  posteriore  peruenant  Pareus.  per- 

uenaT  B.  peruemaT  CD.  Vtrumque  versum  recte  damnabat  H  Parerg. 
p.  521  (*)  94.  Tua  ante  rasuram  B  mikiescektis  pro  cerTif 


I 


T,  2,  oS  [Ambr.  I  -70  TRTNVMMVS  15 

Siquitl  scis  me  fecisse  inscite  aut  inprobe,  95 

Si  iJ  non  me  accusas,  tiite  obiurgantlifs. 

Mkgaromdes 

Scio, 
Et  si  alia  huc  causa  ad  te  adueni,  aequom  postulas.  60 

Callicles 
Exspecto  siquid  dicas. 

Megakonides 
Primumdum  omnium 
Male  dictitatur  tibi  uolgo  iu  sermonibus. 
Turpilucricupidum  te  uocant  ciues  tui;  100 

Tum  autera  sunt  alii,  qui  te  uolturium  uocant: 
Hostfsne  an  ciuis  comedis,  parui  pendere.  65 

Haec  quom  aiidio  in  te  dici,  discrucior  miser. 

Callicles 
Est  atque  non  est  mi  m  manu,  Megaronides: 
Quin  dicant,  non  est:  merito  ut  ne  diciint,  id  est.  105 

Megaronides 
Fuitne  hic  tibi  amicus  Charmides? 

Callicles 

Est  e't  fuit. 
Id  ita  esse  ut  credas,  rem  tibi  auctorem  dabo.  70 


105.  Domihis  in  Ter.  Uec.  IV,  2,  4:  merito  ut  caperet 
odium  illam  mei]  bene  dixit  merito:  nam  ut  nos  immerito 
quis  oderit,  non  est  in  nostra  manu.  haec  est  exceptio.  Plai;tus 
in  Trinummo:  'quin  dicant  ....  id  est' 


mihi  ef  A  pessime  cerTiffimuf  libri   cum  A  95.    siquit  A 

SCEis  A  ut  visum  est:  ubi  eiusdem  prohahilitatis  sciES  esse  Loe- 
wius  dixit.  om.  Z  ixprobe  {non  evipr.)  A  (*)  96.  non  me  cum 
JReizio  Hermannus.  me  non  lihri  tute  obiurgandus  Bothius.  Ture 
ipfe  obmrganduf  ef  libri  es.  Meg.  scio  Acidalius.     ef  fcio  libri  (*) 

97.  Me.  ct  FZ  alia  huc  Camerarius.  huc  alia  libri  equum 
B.  aequum  ceteri  (*)  98.  expecTO  lihri  Me.  om.  Z  99.  uolgo 
B.     uulgo    ceteri  100.   Tui-pi  lucricupidii   B.     Turpilucri    cupidum 

CDZ  101.  Tum  FZ.  tu  ceteri  uulTm-ium  lihri  (*)  102.  come- 
def  B  103.  Hec  B         cum  lihri        dici,  discrucior  2?  ante  pluri- 

mos  annos,  item  Kampmannus  de  ab  praepos.  {ed.  Vratisl.  a.  1S42) 
p.  19,  Fleckeisenus  Exerc.  Pl.  p.  13.  dicif  ex  crucior  B.  dicif  ex- 
cruTior   CD.     dici  excrucior  FZ  (*)  104.   mihi    libri  105.  va- 

cuum   spatium   ante    quin    C{D?)  106.    Me.  FZ.     om.  ceteri   sine 

spatio         107.  (*) 


16  PLAVTI  I,  2,  71-87 

Nam  postquam  hic  eius  rem  confregit  filius 

Videtque  ipse  ad  pauperiem  prostratum  esse  se 

Suamque  filiam  esse  adultam  uirginem,  1 10 

Simul  eius  matrem,  suampte  uxorem,  mortuam: 

Quoniam  liinc  iturust  ipsus  in  Seleuciam,  75 

Mihi  conmendauit  uirginem  gnatam  suam 

Et  rem  suam  omnem  et  illilm  corrumptum  filium. 

Haec,  si  mi  inimicus  esset,  credo  haud  crederet,  115 

Megaronides 
Quid  tu  jidulescentem,  quem  esse  corrumptiim  uides, 
Qui  tuae  mandatus  est  fide  et  fiduciae,  80 

Quin  eum  restituis?  qum  ad  frugem  conrigis? 
Ei  rei  operam  dare  te  filerat  aliquanto  aequius, 
Siqui  probiorem  facere  posses,  ndn  uti  120 

In  eandem  tute  accederes  infamiam 
Maliimque  ut  eius  ciim  tuo  misceres  malo.  85 

Callicles 
Quid  feci? 

Megakonides 
Quod  homo  nequam. 

Callicles 

Non  istiic  meumst. 
Megakonides 
Emistin  de  adulescente  hasce  aedes?    quid  taces? 


109.    pauperiem  5R.     pauperTaTem    libri  prostratura    BergMtis. 

prorTracTum  B.     proTracTum   ceteri    (*)         ef   fefe   B  111.   suam- 

pte  3?.     fuamque  libri  (*)  112.    Qm   BCT)  iturust  ipsus  Her- 

mannus.  iTuru  fTi  pfe  B.  iTurum  fnpfe  CD.  iTurufT  ipfe  Z.  iTuruf 
efT  ipfe  F  in  Seleuciam  Canierarius.  mfe  leuTiam  B.  mfe  leuTi- 
cam    vel    m    feleuTicam    ceteri  114.    fua   supra  versum  D  cor- 

rumptum    2?    Proleg.    p.  cn.     corruTu    B.     corrupTum    ceteri  115. 

H§c  fi  mihi  B.     Hic  fi  ceteri  hauc  B:  quod  potest  sane,  ut  ante  c, 

ad  hau  scripturam  spectare  116.   Me.   om.  GD  Tua  p)^'0  fu   B 

adolefceuTem  hoc  loco   C  corrumptum  32  ut   v.  114.     corruiTu 

BCD.     corrupTum  FZ    (*)  117.    Quid   ante   rasuram  B  fide 

B.     hdiei  ceteri  118.    refTuif  Z>  conngif  £(7.     congif  J).     cor- 

rigif  FZ        119.  aequuf  C.     eqnmf  Z    (*)  120.  posses  cum  Beizio 

Mermannus.     poffif   libri  123.    meum   efr   libri  124.    HemifTin 

CD  adolefceuTe    libri   omnes  hasce   Fleckeisenus    ut  v.  3.  haf 

libri  aedaf  Ca,    unde   eadem  m.    effecit    aedief   {sic).     aedef,    non 

aedif,  ceteri    (*) 


I,  2,  88-100  TRINVMMVS  17 

Vbi  iiuiic  tute  habitas. 

Calliclks 

Emi  atque  argentiim  dedi  125 

(Minas  quadraginta,  iidulescenti  ipsi  in  manum). 

Megaronides 
Dedisti  argentum? 

Callicles 

Factum^  neque  faeti  piget.  90 

Megauonides 

Edepol  fide  adulescentem  mandatum  malae. 

Dedistine  lioc  facto  ei  gladium,  qui  se  occideret? 

Quid  sectiust  [aut  quid  interest]  dare  te  in  manus  130 

Argentum  amanti  homini  adulescenti,  animi  ampoti, 

Qui  exaedificaret  suam  mcohatam  ignauiam?  95 

Callicles 
Nou  ego  illi  argentum  redderem? 

Megakonides 

Non  redderes, 
Neque  de  illo  quicquam  neque  emeres  neque  uenderes, 
Nec  qui  deterior  esset,  faceres  copiam.  135 

Inconciliastin'  eilm,  qui  mandatiist  tibi? 
IUe  qui  mandauit,  exturbasti  ex  aedibus?  lOO 


136.  Festi  epitome  p.  107,  10:  ineonciliasti:  comparasti, 
confinendasti,  uel  ut  antiqui,  per  dolum  decepisti.  Quae  sane  ad 
hunc  ipsum  versiim  spectare  videntur 


r 
125.   adq'  C  agenxu  dich  D  126.    quaraginTa  B  adul. 

pro  adol.  soli  BC  (*)       127.  Dedisti  Camerarius.    Dedifrm  Ubri,  hue  in- 

Jatiim  e  v.  129   (*)  128.  fide  Scltneiderus  Gramm.  lat.  I,  1  p.  138. 

fidei  lihri,  nisi  quod  fideli  F  adul.  pro  adol.  soli  BC  male 

CD  129.    hoc    facTO    BCD:    cf.  Lachmannum    in   Lucr.  p.  63  sq. 

lioc  pacTO  FZ   (*)  130.  spatiwn  praecedit   in  D  sectiust    3?. 

fecuTuf  efT  BCD.    fecuf  efr  FZ  (*)       131.  aut  homiuif  aut  hommu  C 

ante  rasuram  adulefcenTi  C.     ad  ulefceuTia  B.     adolefcenTi   ceteri 

ampoti  Loewius  Act.  soc.  phil.  Lips.  t.  V  p.  306  sq.  (cf.  II  p.  469). 

■X  poTL  t  impoTi  B  ead.  m.     lampoTi    C.     la  poTj  D.     lam  perdiTi  F. 

impoTi   Z  132.    inchoaTam    lihri.      Cf.    FlecJceisenum    Epist.   p.  x, 

Brambachium   Orthogr.   lat.  p.  291  sqq.  ignauiam   FZ.     ignaumm 

BC.     igniTuium   D  133.  reddere   CB  136.   InconcihafTi  F  (*) 

mandaTuf  efr  F  137.  ille  CD.     Ilh  B.     ilhim  FZ  extur- 

basti  ex  2J  praef.   Stichi  p.  xxvi.     eum    exTurbafn    ex   libri    (*) 

edibuf  D 

Plavti  Trinvmmvs  2 


18  PLAVTI  12,101-112 

Edepol  maudatuui  pulcre  et  euratum  probe. 
Crede  hm'c  tutelam:  suam  rem  melius  gesserit. 

Callicles 

Subigis  maledictis  me  tuis,  Megaronides,  140 

Nouo  modo  adeo  ut,  quod  meae  concreditumst 
Taciturnitati  clam,  fide  et  fidiiciae,  105 

Ne  eniintiarem  quoiquam  neu  facerem  palam, 
Vt  mihi  necesse  sit  iam  id  tibi  concredere. 

Megahonides 
Mihi  quod  credideris,  siimes  ubi  posiueris.  145 

Callicles 
Circumspicedum  te,  nequis  adsit  arbiter. 

Megaeonides 

Non  est. 

Callicles 
Sed  quaeso  identidem  circumspice.  11 0 

Megaronides 
♦  ******♦ 

Ausculto  siquid  dicas. 

Callicles 
Si  taceas,  loquar. 
Quoniam  hmc  est  profecturus  peregre  Charmides, 


138.  vacuum  spatium  ab  initio  C      pulchere  B.     pulchre  ceteri 
139.  tutelam  Scaliger ,  Gulielmius  Quaest.   Plaut.  in   Trin.  c.  3,  post 
Jmnc   etiam  Bergkius   Diar.   antiq.  stud.   a.   1834  p.  1006.     Ture    lam 
vel  Tu  Te  lam  lihri,  prorsus  ut  v.  1058  Tuam  F  et  'prisca  exem- 

plaria''   Pii  rem   melius   Hermannus.     meliuf  rem   lihri     gefferaT 

ante  corr.  C    (*)  141.   quod   meae  FZ.     quomeg  B.     cu  ae§  C. 

cu  aee   D         concreditam  est  Camerarius.     concrediTum  fim  B.     con- 
crediTuf   Sim    CD.     concrediTum    fiT    FZ   (*)  142.    TanTurniTaTi 

C  fidei    lihri  143.    nee    nunciare    B.     ne    enunnare    F 

quo  1  qua  B.     cuiquam  ceteri,  nisi  quod  Tibi   cuiquam  D        facere  D 

145.  post  Mihi  erasum  est  auf"  in  B  pofiuerif  B.     pofuenf 

ceteri  146.    arbitrer  F   (*)  147.  Me.  Non  est.     Ca.  set   quaeso 

5K.    Nobif  eT  quaefo  Callicli  continuata  et  cum  superiore  v.  constructa 
lihri  ideuTidem  F.     idenTi   clem  B.     iTidenTidem  CDh.     mdendi- 

dem  Da.     mdem  idem   Z  Lacunac  notas  1i  post  v.  147  p)0suit, 

quae  velut  talem  versum  ahsorhuerit : 

Noli  uereri:  tuta  sunt  hic  omnia 
(*)         149.    Quoniam  hinc  est   profecturus  Scaliger.     Quoniam  (Qni  B) 
hinc  efT  profecTuf  libri  (*)  peregere  Z        charmedef  C 


I,  2,  113-129  TEINVMMVS  19 

Thensailrum  demonstrauit  mihi  in  hisce  aedibus,  150 

Hic  lu  couclaui  quodam.    sed  circiimspice. 

Megakonides 
Nemo  hic  est. 

Callicles 
Nummum  Philippeum  ad  tria  milia.  115 

Id  solus  solum  per  amicitiam  et  per  fidem 
Flens  me  opsecrauit  sud  ne  gnato  crederem, 
Neu  quoiquam  unde  ad  eum  id  posset  permanascere.        155 
Nunc  si  ille  huc  saluos  reuenit,  reddam  suom  sibi; 
Si  qufd  eo  fuerit,  certe  illius  filiae,  120 

Quae  mihi  mandatast  habeo  dotem  cunde  dem, 
Vt  eam  m  se  dignam  condicionem  conlocem. 

Megakonides 
Pro  di  inmortales,  uerbis  paucis  quam  cito  160 

Aliiim  fecisti  me:  alius  ad  te  ueneram. 
Sed  ut  occepisti,  perge  porro  proloqui.  125 

Callicles 
Quid  tibi  ego  dicam,  qui  illius  sapientiam 
Et  meam  fidelitatem  et  celata  omuia 
Paene  ille  ignauos  funditus  pessiim  dedit?  165 

Megaeonides 
Quidum  ? 

Callicles 

Quia,  ruri  diim  ego  sum  unos  sex  dies, 


166.    Nonins  2>-  525,  20:   quotiens   per   accusatiuum   casum 
annos  uel  dies  loquimur,  iuges  annos  uel  dies  significamus:  quo- 

150.  xlieraui-um  FZ  demoiilTraiiiT  mihi  in  liifce  3.     mihi  de- 

monlVrauiT  m  hifce  ctteri   (*)  edibuf  D         151.  condaui  C         cir- 

cum  ifpice  B         152.   Nemo  hic  est.     Ca.   nummum  22.     Nemo  esT:: 
nummorum   lihri ,   nisi  quod  NernofT  B  aTTria  B  milha  solus 

B  (*)  153.  solum]  fum  F  amiciciam  BCF  per   om.  F 

155.    neu  Hermannus.     neue  libri  quo  iquam  B.     cuiquam   ceteri 

undg  C        permanafcere  Z.     permanefcere  ceteri  (*)  156.  nam 

fi  F         reuenit]  redieriT  F  (*)  157.    qui  deo  B  certe  Bothius 

{cf.  Langenus  Symh.  p.  26).     cerTO  libri  158.  mandata  est   Came- 

rarius.     mandaTa  fi  libri  cunde   32.     unde  libi-i  (*)  159.    con- 

dicionem  pro   condiT.  unus  B  160.   dii  BF  161.   ad  Te   FZ. 

aTC  ceteri    (*)  162.  occipifTi  B         165.  poene  B.     pene  CDZ 

ignauuf  libri.  De  quo  genere  iclem  valet  quod  de  tuos  suom   dictum  est 
ad  versum  1         fpeffu  B         166.   ruri   Nonius.    rure   libri  Flautini 

2* 


20  PLAVTI       I,  2, 130—142  [135  —  Ambr.] 

Me  apsente  atque  insciente,  inconsultu  meo,  130 

Aedis  uenalis  hasce  inscribit  litteris. 

Megaroxipes 
Adesuriuit  et  inhiauit  acrius. 

Lupus  opseruauit,  diim  dormitaret  canes:  170 

Gresem  liniuorsum  uoluit  totum  auortere. 

Callicles 

Fecisset  edepol,  ni  haec  praesensisset  canes.  135 

Sed  niinc  rogare  hoc  ego  uicissim  te  uolo: 

Quid  fiiit  officium  meum  me  facere,  fac  sciam. 

Vtrum  mdicare  me  ei  thensaurum  aequom  fuit,  175 

Aduorsum  quam  eius  me  opsecrauisset  pater? 

An  ego  alium  dominum  paterer  fieri  hisce  aedibus?  140 

Qui  emisset,  eius  essetne  ea  peciinia? 

Emi  egomet  potius  aedis:  argentum  dedi 


tiens  per  datiuum,  per  interuallum  interiectis  aliqiiibus  annis  uel 
diebus.  itaque  qui  optantes  multis  aniiis  dicunt,  mnltos  annos 

melius    dixerint Plautus    Trinummo:   ^quia    ruri   ....  in- 

scribsit  literis' 

{et  sic  quidem  ru  redii  B)  dum   ego   sum  Kochius.     dum  ego  B. 

dum  fum  ego  cetei-i  cum  Nonio  (*)  unof  BCaFZ.     uno  CbD 

167.  apfeuTB  pro  abf.  B       axq  {sic)  C.    ar  Da      inconsulTO  me  Nonius 
168.   ante  aedef  personae  spatium   CD  aedis  uenalis   Nonius. 

aedef  uenahf  B.     aedef  uenalef  ceteri,  nisi  quocl  edef  Z  infcnpfiT 

Nonii  codd.     confcribiT  F        hTenf  F  (*)  169.   Me.  om.  FZ 

Adesuriuit  et  2i.      AdefurmiT   magif   eT    libri  mebrnauiT    Ca.     m 

lU    lll 

ebnauiT  CbDa.     inebriauiT  Db   (*)  170.   ante  lupuf  vacuum   spa- 

tium  C  adferuauiT  F  dormitaret  Lambinus ,  Dousa  ms.  dormi- 
TarenT  libri  171.  uniuerfum  libri  Vouit  C  TOTum  libri  jyrae- 
ter  Tecum  Z  (*)  auorTere  B.     auerTcre  ceteri         172.  Ca.  om.  FZ 

pfenfiffc    C.     praefenfiffeuT    FZ       canef  cmn  ceteris  etiam  A 
173.   rogare]  orare  C  hoc  ego  Hermannus.     ego   Iib7-i  cum  A  (*) 

174.  FAC  A,  Hermannus.     face  ceteri  175.  Virum  B.  idi- 

care   C  Thefaurum  DFZ  {non  A)  aeqhm  A.     aequum    ceteri. 

In  hoc  quoque  gcnus  idem  cadit   de  quo  ad  v.  1  et  165  significavimus 

176.    Aduerfum    Ubri    cum   A  quam    BCD    cum    A.     quod 

T 

FZ  {*)  opfecrauiffcT  pro  obf.   BC.     obseceauissepater  (littera 

a  correctore  add.)  A  177.    bifce    aedibuf  DFZ,    Fleckeisenus  ut 

V.  3.  124.  hifcedibuf  B.  hif  cedib'  C.  kisaedibus  Ar:  aut  sic  aut 
KicAEDiBUS  Asl  178.  eiufneeffeTue  D  {*)  179.   Emi  e  corr.  C, 


1,  -2,  143—154  [Ambr.]  TRINVMMVS  21 

Thensaiiri  caiisa,  ut  saluom  amico  traderem.  180 

Neque  lideo  hasce  emi  mihi  nec  ussurae  meae: 

Illi  redemi  riissum,  a  me  argentiim  dedi.  145 

Haec  siiut:  si  recte  seii  peruorse  facta  sunt, 

Ego  me  fecisse  confiteor,  Megaronides. 

Em  mea  malfacta,  era  meam  iam  auaritiam  tibi:  185 

Hascine  propter  res  maledicas  famas  feruntV 

Megakonides 
TTaOcai:  uicisti  castigatorem  tuom.  150 

Occliisti  linguam:  nihil  est  quod  respondeam. 

Callicles 
NuDC  ego  te  quaeso  ut  me  dpera  et  consilio  iuues, 
Conmiinicesque  hanc  mecum  meam  proumciam.  190 

Megaronides 
PoUiceor  operam.  ^ 

Callicles 

Ergo  libi  eris  paulo  post? 


cum  librarius  coepisset  Eo  scribere  aj;des  umts  A  180.  xhe- 

lauri  F  Z  {non  A)  faluom  B.  faluum  ceteri  cum  A  181.  kascejvii 
A        nec,   non  neque,  libri  cum  A  hoe  loco  (non  ante  adeo)  us- 

SURAE  Ar,  sed  ussurae  Asl  {puncto  a  correctore  supra  scripto):  illud 
Fleckeisenus  Epist.  p.  x  adn.  ufurae  ceteri  182.   ruffum  BCD   (et 

D  qtiidem  sic  redemir'  fum);  de  qua  forma  vide,  praeter  Proleg.  p.  civ, 
Opusc.  pliil.  II  p.  544  sqq.  715.     rurfum  FZ  cum  A  183  sq.  inter- 

punxit  Bergkitis  Cens.  p.  1136  {15)  Hacc  C  ut  videticr  si  A. 

feu  ceteri     (*)        recrg   CD  pekuoesae  Ar,  sed  peruoesae  Asl 

{puncto  a  correctore  add.)  184.   egome  A,  Lambinus,  Dousa  ms. 

go 

egomOT  ceteri,  nisi  quod  emex  D  185.  Em  B  cum  A.  hem  ceteri. 
Nec  aliter  paullo  post  malfacta  32   Opusc.  phil.  II  p.  721.     male- 

facxa  Iibri,misi  quod  malafacxa  C  meam  iam  auaritiam  22.  meam- 
auaeimeam  A.  meam  auarixiam  ceteri  (et  hac  quidem  per  totum  ver- 
suin  syllabarum  distinctione  Em  rfie  amale  facxa  em  me  amauari  xia 
Tibi  B)    (*)  186.   personae   spatium   praecedit  in  CD  Hascine 

propter  res  post  Pareum  Hermannits.  kascemikipeopterres  A.  Haf- 
cme    me    propTer    ref   ceteri,  nisi    quol  Nafciue  BaF  maledicas 

famas  ferunt  Salmasius,  Hermannus.  malediCTaf  famaf  feruuT  BCDFZ, 
item  Leidensis  Gronovii.  malasfamasferust  A,  aut  errore  aut  e^cor- 
rectione  metrica  (*)  187.  TTaOcai  Studemundus  Hermae  I  p.  305: 

TTAYC*I  A.     Paufa  ceteri  infifTi  Z         .-.gaTorem  B,  sed  .'.cafTi  B 

mrg.  188.  occlufri  BC  eum  A.     occidifTi,  sed  superscr.  oclufTi,  D. 

occlufifTi  FZ        QUOD  A.     qui  ceteri        189.  tc  superscriptum  D 
quefo  D         mea  F         umef  F         190.  communicesq-  A        proum- 
Tiam  C  (*)        191.   policeor  F         Ca.  addidit  Camerarius:  et  spatium 
habet  A  {de  quo  v.  ad  v.  196).    om.  ceteri  libri         paulo  post?  Me. 


22 


PLAVTl 


I,  2,  154—159  [Ambr.] 


MfiGABOirtDES 


Callicles 


Domi. 


Numquid  uis? 


Megakonides 
Cures  tuam  fidem. 
Callicles 

Fit  sedulo.  155 

Megaronides 

Sed  quid  ais? 

Callicles 

Quid  uis? 

Megaronides 

^  bi  nunc  adulescens  habet? 

Callicles 

Posticulum  hoc  recepit,  quom  aedis  uendidit. 

•  Megabonides 

Istuc  uolebam  scire.    i  sane  niinciam.  195 

Sed  quid  ais,  quid  nunc  uirgo?   nempe  apud  test? 

Callicles 
Itast, 

194.  GelUus  XVII,  6,  7:  ...  sicuti  nunc  quoque  in  uendi- 
tionibus  recipi  dicuntur,  quae  excipiuntur  neque  ueneiuit.  quo 
uerbo  Plautus  quoque  in  Trinummo   usus   est  in  hoc  uersu:   'po- 

sticulum uendidit',  id  est,  cum  aedis  uendidit,  particulam 

quandam  quae  post  eas  aedis  erat  non  uendidit,  sed  retinuit.  — 
i^onius p.  54,  10:  recepticium  .  . .  .:  sed  iiera  haec  est  eius  no- 
minis  interpretatio ,  quem  in  data  dote  aut  donatione  quis  ex- 
ceperit,  quod  est  proprie  receperit.    Plautus  Trinummo:  "^posti- 

culum uendidit'.   —   Idem ]).  384,  11:  recipere,  exceptum 

facere.  Plautus  Trinummo:  Sibi  nunc  adxilescens  habet?  po- 
sticulum uenderet' 


domi  ideni  Catnerarius :  et  liic  qtioque  personae  spatium  est  in  A.  paulo 
pofx  domi  ceteri  (*)  192.  curef  Z  cum  A.  cur  e  B.  cur  efx  C  in  ras. 
curefT  D.     cura  F         fiet  A,  item  F  193.  Me.  om.  CD         qui 

daif  B  194.  EEcrpiT  A  quam  B.     cum  ceteri  cum  A         aedif 

{non  aedef)  libri  cum  A,  Gellio,  Konio  uexdedit  (?)  A.  uenderer 
Nonius  j)OSteriore  loeo  (*)  195.   uolebar  B.    uolebaTn  C        fan§  C 

nunciam,  twn  nunc   lam,   BD.     nunnam    C  196.    quid    nunc 

uirgo?  nempe  Megaronidi  continuant  A  (in  quo  etsi  personarum  notae 
mdlae  perscriptae  sunt,  tamen  in  mediis  versibus  singularum  vel  bina- 
rum  litterarum  spatia  relicta  sunt)  BCD  (in  qtio  nepe  superscr.),  Bo- 
thius.  Ca.  quid?  Me.  nunc  uirgo  nempe  FZ  aput  unus  A  re 
efT  libri  cum  A         itast  A.    iTa  ef  B  C.     iTa  ef  D.    na  eft  FZ  (*) 


1,2,  160— 172  [Aiubr.]  TRINVMMVS  23 

luxtaque  eam  curo  ciim  mea. 

MEaAKONIDES 

Recte  facis.  160 

Callicles 

Numquid,  priusquam  abeo,  me  rogaturifs? 

Megakonides 

Vale. 

Nihil  est  profecto  stiiltius  neque  stolidius, 

[Neque  mendaciloquom  neque  adeo  argutiim  magis,]         200 

Neque  confidentiloquius  neque  peiiitrius, 

Quam  urbani  adsidui  ciues  quos  scurras  uocant.  165 

Atque  egomet  me  adeo  cum  illis  una  ibidem  traho: 

Qui  illorum  uerbis  falsis  acceptor  fui, 

Qui  omnia  se  simulant  scire  neque  quicquam  sciunt.        205 

(Quod  quisque  in  animod  habet  aut  habiturust,  sciunt: 

Sciiint,  quid  in  aurem  rex  reginae  dixerit:  170 

Sciiint,  quod  luno  fabulatast  ciim  loue:) 

[Quae  neque  futura  neque  sunt,  tamen  illi  sciunt.] 


197.  Nonius  p.  322,3:  iuxta  est rursum  similiter 

Plautus  Trinummo:  "^iuxtaque  ....  mea' 


197.   mea]   ea  F  198.    Ca.  om.  C  numquit  A:  Numquid 

Camerarius.  num  ceteri  priul"  ||  Quam  C  rogaxuruf  libri  cum  A, 
praeter  rogiraTuruf  Z   (*) 

199.  stultius]   fTulnciuf  B  stolidus  A  200.  Versum  .se- 

clusit    32  mendaciloquum    BergJcius    ^Comment.    de    Trinummo' 

(Incl.  lect.  liih.  Marhurg.  a.  1849)  p.  ix  eodemque  anno  Fritzschius 
L  s.  s.  p.  5.     mendaciloquiuf  libri  eum  A  adeo  A.   om.  ceteri  (*) 

201.  PEiiURius  A,  vindicatum  a  Studemundo  p.  5S8  duce 
Vsenero  Annal.  pJiilol.   t.  91   (a.  1865)  p.  226  sq.     periuriuf  ceteri 

a 

202.   urb.ni  B  ead.  m.  adsidui  pro   ass.   AB  quoscukras   A 

meT 
203.  adq'  C         ego  me  D.     ego  me  me  F  (*)         205.   neq.quic- 
QUAM  A:   neque   quicquam   F.     nequicqua  B.     necquicquam   CD 
206.   animod   H.     animo   lihri  cum  A  kabitueust   A,  B  m.  rec. 

(habiturus  est  Camerarius),  Bentleius  Sched.  de  metr.  Ter.  p.  xvz  ed. 
Cant.  habiTurufi  Ba.  habiTaTun  CD.  habiTuri  FZ  fuuT  Z.  om. 
F  (*)  207.   Sciunt  quid  cum  JReizio  Hermannus.     Sciuut   id  quod 

libri   cum  A,    nisi  quod  fciuuT   garrire  id  quod   F  regine  C 

208.   Sciunt  quod]   iTEMSCiUNTiDQUOD  solus  A  fabulata  fi  BCD. 

fabulaTa  fiT  Z.    fabulaTa  efT  F  cum  A  (*)       209.  Versum  seclusit  H 
FUTUBAIJEQ.SUKTTAMEN  A,  Bentlcius.    fuTura  neque  facTa  suut  Tamen 


24  PLAVTI  I,  2,  173—185  [Ambr.] 

Falson'  an  uero  laiideut,  culpent  quem  uelint,  210 

Non  flocci  faciuut,  dum  illud  quod  lubeat  sciant. 

Omnis  mortalis  hunc  aiebant  Calliclem  175 

ludignum  ciuitate  ac  sese  uiuere, 

Bonis  qui  hunc  adulescentem  euortisset  suis. 

Ego  de  eorum  uerbis  famigeratorum  insciens  215 

Prosilui  amicum  castigatum  innoxium. 

Quod  si  exquiratur  lisque  apstirpe  auctoritas,  180 

Vnde  quidque  auditum  dicant:  nisi  id  adpareat, 

Famiaceratori  res  sit  cum  damno  et  malo: 

Hoc  ita  si  fiat,  piiblico  fiat  bono;  220 

Pauci  sint  faxim  qui  sciaut  quod  nesciunt, 

Occlusioremque  habeant  stultiloquentiam.  185 


ceteri  (*)  210.   falfon  an  B  cum  A.     falfo  an  F.     falfo  nam  ceteri 

211.   lUBEAXT  Al,   aut  hoc  mit  lubeaxt  As  (*)  212.  Omnif 

morxalif  BCDZ,  ut  v.  29.  omuif  morxalef  F.  oisrNESMORTALES  A 
caUidem  F  213.  ac  sese  Guliehnius  Verisim.  I,  24.  hac  effex 
BCD.  hac  effe  FZ.  kaecesciet  A  (sic  Loetvius,  ubi  etiam  de  sc 
et  ET  Utteris  dubitarunt  Ars)  (*)  214.  QUi  etiam  As:  (QUE  Ar) 
adul.  pro  adol.  AB  euortiss**  (7*.  e.  euobtisset)  As:  (euobtisse 
Ar).  euerTiffer  ceteri  suis]  omnibus  A  (*)  215.  de  eorum  uer- 
bif  B.  DEOEUMUEKBis  A.  dc  uerbif  eorum  CDZ.  de  uerbif  iUo- 
rum  F  farmgeneraTOrum    C  ixscxens  A.     infciuf   ceteri.     Cf. 

Proleg.  p.  lxiv  sq.         217.  exequiratuk  A        apfnrpe  B.     ab  fnrpe 
ceteri  218.   quidque   Acidalius.     QurDQUTD  A.     quicquid  ceteri 

appareat  Ubri  cum  A  (*)  219.  Famigeratori  res  GuUehnins  Quaest.  in 
Trin.  c.  1,  ScaUr/er:  atrpie  ita  A.  famigeraTor  ire  BD.  famigenera- 
Tor  ire  C.  famigeraTor  ne  F Z  dampno  C  220.  bono]  bo  C  (*) 
221.  Pauci  sint  faxim  Camerarius:  atque  ita  A.  paucif  ini  faxim 
BCD.     pauciffimi  faxim  FZ        222.  fTulTiloqueuTiam  lyfiTelef  BCD 


11,  1,  1--8  [Ambr.]  TRINVMMVS  25 


ACTVS    II 


LYSITELES 

Multas  res  simitu  in  meo  corde  uorso, 
Multuni  iQ  cogitaudo  dolorem  indipiscor. 
(Egomet  me  coquo  et  macero  et  defetigo:  225 

Magister  mihi  exercitor  animus  nitnc  est.) 
Sed  hoc  non  liquet  nec  satis  cogitiitumst, 
Vtram  potius  htirum  mihi  artem  expetessam, 
Vtram  aetati  agitndae  arbitrer  firmiorem:  5 

Amorin  me  an  rei  opsequi  potius  par  sit:  230 

(Vtra  m  parte  plits  sit  uolitptatis  uitae 
Ad  aetatem  agitndam.) 
De  hac  re  mihi  satis  hait  liquet:  nisi  hoc  sic  faciam,  opiuor, 


Act.II  Sc.  1.  LYSITELES  A.  LISITELES  ADOL  D.  LYSITEL 
ADVLESCENTES  C.  LyfiTelef  adolefcenf  F.  Lyfirelef  ador  Z.  om. 
B  sine  spatio  lianc  scaenam  superiori  continuans  Versuum  huius 

cantici  quae  sit  in  codicihus  discriptio,  ante  oculos  positum  est  in  prae- 
fatione  (*)  223.  Mulxa  B  fimixu  B  cum  A:  de  qua  forma  prae- 
ter  Proleg.  p.  cxliii  vide  Opusc.  phU.  II  p.  258  sq.  fimilef  CD.  fi- 
mul  FZ  COEDEJIEO  A  uerfo  F  224.  multa  A  inmspicor 
A.     ludifpilcor   Da  225.  egomet.mecoquo  A,   Bentleius.     egomer 

me  coqiio  quo  BCD.  egomer  me  concoquo  FZ  (*)  defecigo  B. 
defecTigo   CD  226.   xuxc   A.     Iiudc  BCD.     hinc   Z.     hic  F 

227.  NEQ-  A.     neque  BCD  cogitatumest  A,  Camerarius.     cogi- 

TaTum  fi  ceteri  (*)  228.   ueram  FZ  229.  VTramaeTaTi  B 

agunde  D.     agendae  A  arbiTref  B         230.  Amonn  {vel  amor  in) 

me  an  rei  B  CD  cum  A.    amon  ne  an  rei  FZ       opfequi  pro  obf.  B 

parf  D       sit  cum  Reisio  Hermannus:  atque  ita  A.     fieT  ceteri  {*) 
231.  uTram  m  C       sit  uoluptatis  Hermannus:  atque  ita  A.     uoluptaTi 
fiT  ceteri   (uoluptalis  sit  Angelius)         232.  adeTaTe  agunda  B       Hunc 
versum  e  glossemate  esse  olim  iudicahat  'E  1'roleg.  p.  lxix  seclusitque 
eum   una    cum   antecedente  post   Fleckeisenum   (*)  233.   kau  AB. 

haud  ceteri        sic  Pius:  atque  ita  A.     fi  ceteri    (*) 


26  PLAVTI  II,  1,  8-16  [Ambr.] 

Vt    utramque    rem    simul    exputem,    iudex    sim   reusque    ad 

eam  rem. 
Ita  faciam:  ita  placet.  235 

Omuiuiu   primum   amoris   arteis   quem  ad   modum   expediant 

eloquar.  lo 

Numquam  amor  quemquam  uisi  cupidum  postulat  se  homi- 

nem  in  plagas 
Conicere:  eos  petit,  eos  sectatur,  subdole  ab  re  consulit: 
Blandiloquentulust,  harpago,  mendax,  ciippes, 
Despdliator,  latebricolarum  hominum  corrilmptor,  240 
Cehitum  indagator.  15 

N^m  qui  amat,    quod  amat  quom   extemplo   eius  sauiis   per- 

culsus  est. 


239^^.    De   glossa   cuppes:   fastidiosus,   siiperbus,  cupidus  cf. 
Loewius  Cens.  p.  533 


234.  UTUTRAMQUE  A.     UTraiuque  BCB.     uxrauque   F    (ut)utram- 
que  rem  om.  Z  (*)         fim  re  A^^fque  CDF.     fim  reuf  Qug  Z        re'  A 

235.  faciam  ita]  faciam  ut  F  (*)  236.  aiit+*s  {hoc  est  haud 
duhie  AKTEis;  nam  de  artus  cogitari  nequit)  A.  arTif  ceteri  praeter 
artef  F  quemadmodum  expediant  eloquar  Lindemannus.  eloquar 
quemadmodum  expediauT  libri,  nisi  quod  SE  ante  expediant  add. 
A  (*)  237.  quenquam  BF  postulat  se  hominem  3J.  hommem 
pofTulaT  fe  libi-i  eum  A  (*)  238.  conucere  solus  F  petiteos- 
sectatuk  A.  cupiT  eof  confecTaTur  ceteri  subdole  22  Proleg. 
2).  LXix.  fubdole  blandiTur  libri  ciim  A  e  glossemate  ab]  ob  B 
239  sqq.  sic  scriptos  B  habet: 

Blandi  loqueuTuluf  harpago  mendax 

Cuiipef  auaruf  eliganf  defi^ohaTOr 

LaTebn  colarum  hommu  corrupTor 

Blanduf  inopfcelaTu  indagaTor 
A  quo  exemplo  in  singulis  {praeter  distinetionem  syllabarum)  non  discre- 
pant  ceteri,  nisi  quod  eleganf  omnes,  despolatok  {cf.  Nonius  p.  4S0, 
12)  et  CORRUJIPTOR  A  {vide  ad  v.  114.  116),  cglaTu  GD,  celan  FZ 
(CEUATUM  etiam  A).  Glossemata  esse  auaruf,  eleganf,  blanduf,  inopf 
vidit  Hermannus  praef.  p.  xi  (*)  242.  namquiamatquodamat  A. 

Na  qua  ad  quod  damaT  B.  namq'  adquod  clamaT  C.  na  qua  ad 
quod    clamaT    DZ.     nec    quenquam    AdclamaT  F  quom    Bothius. 

quam  Jibri  cum  A  (qua  JS)  eius  praeter  Jibros  addidit  3J  SAUIIS- 
PERcrLSusEST  A.  fauif  fagiTTaTif  percuffuf  efT  CD  et,  nisi  quod  per- 
cuffufT  B.     fuif  fagiTTif  percuffuf  efT  F.     feuif  fagiTTif  p.  e.  Z  (*) 


\ 


II,  1,  16—25  [Ambr.]  TRINVMMVS  27 

ilico  res  foras  labitur,  liquitur. 
*Da  mihi  hoc,  mel  meum,  si  me  amas,  si  aiides.' 
Atque  ibi  ille  cuciilus:  *o  ocelle  mi,  fiat:  245 

Et  istuc  et  si  amplius  uis  dari,  dabitur/ 
fbi  pendentem  ferit:  iam  amplius  drat: 
[Non  satis  id  est  mali,  ni  ampliust  etiam,]  20 

Quod  bibit,  quod  comest,  quod  facit  sumpti.  250 

Nox  datur:  diicitur  familia  t(5ta: 
Vestiplica,  unctor,  aiiri  custos,  flabelliferae,  sandaligerulae, 
Cantrices,  cistellatrices,  niintii  reniintii, 
Raptores  panis  et  peni. 

Fit  ipse,  dum  illis  comis  est,  255 

Inops  amator.  24 

Haec  ego  quom  cum  meo  animo  reputo  [et  recolo  _  ^  z  u  _], 


243.  Festi  epitome  p.  116,  21:  Liquitur:  labitur,  fluit  {cf. 
post  FlecJceisenum  Annal.  phil.  CXI  [a.  1875]  p.  539  Loewiiis 
ihid.  p.  656)  250.   Nonius  p.  81,  19:  comest  pro  comedit 

....  Plautus  ....  Idem  Trinummo:  Vjuod  et  bibit sumpti.' 

Idemp.  484,  26:  sumpti  pro  sumptus.  Plautus  Trinummo:  ^quod 

ebibit sumpti'  252.  Nonius  p.  12,  13:  uestispici  ap- 

pellabantur  uestium  custodes  serui,  quod  frequenti  diligentia  uestes 

inspiciant.  Plautus  Triuummo:  ^nox custos'     De  glossa  uesti- 

plica:  femina  quae  uestes  plicat  cf.  Loewius  Cens.  p.  534 


243.  Ilhco  unus  B   (non  A)  Labitur]   dabiTur  Z>  loquixur 

F  (*)  244.    siMEAUDESSiAM+s  A  audif  FZ,  Hermannus 

245.  Atque  ibi  ille  'R.  abiille  A.  Ibi  lUe  ceteri  o  ocelle  Linde- 
mannus.     occelle  BCD.     ocelle  A,  item  FZ  (*)  247.   Ibi  Her- 

mannus.  Ibi  illa  BDZ.  ibilla  C.  ibiillam  A.  ad  illam  F  (*) 
249.  SATis  A.  fax  ceteri  idestmali  cum  ceteris  etiam  A  etiam- 
AMPLius  A.  amijliuf  eriam  ceteri,  et  G  quidem  cuin  vacuo  spatio  post 
exiam  Totum  versiculum  interpreti  Buechelerus  trihuit  250.  quod 
bibiT  FZ.  QUODEB*BiT  A.  quo  debebiT  BCD.  quod  eT  bibit  No- 
nius  priore  Joco  (ecbibit  Mercerius),  quod  ebibiT  altero  (*)  sumptui 
unus  A   (cf.   Opusc.  phil.  IV  p.  169)  252.  Vestiiilica  1t  Proleg. 

p.  LXiii,  quod  ex  glossis  firrig,avit  Loewius.  uestispica  A.  uefTiplice 
BCD:  nec  per  se  uestiplicae  minus  quam  uestiplica  placet.  uesTifpici 
Nonius  ex  eoque  F.  uefTifpicu  Z  (*)  uncTO  C  flabelhfere  BCZ. 
fabellifere  Da  fcandah  gerule  C.  sandaliogerulae  Al  (i  prorsus 
ohtecta,  pro  o  etiam  c  vel  G  legi  potest)  253.  nunTii  renuuTii  F  cum 
A.    nuncu    renuuTij    D.     nuucu  renuncu  BCZ        254.  RapTorif  C 

257.    KAECEGO    II    QUUMCUMANIMOMEOEEPUTO    A.      HaCC     egO     CUm     agO 


28  '  PLAVTI  II,  1,  25-33  [Ambr.] 

Vbi  qui  eget,  preti  quam  sit  parui:  257*" 

Apage  amor,  non  places,  nil  ego  ted  utor. 
Quamquam  iUud  dulcest,  esse  et  bibere, 
Amor  amari  dat  satis  quod  aegrest:  260 

Fugit  forum,  fugat  suos  cognatos, 
Fugat  se  ipsus  ap  suo  contutu 
[Neque  eum  sibi  amicum  uolunt  dici]. 
Mille   modis   amor   ignorandust,   procul   abdendus    atque    ap- 

standust.  30 

Nam   qui   in   amorem   praecipitauit,    peius    perit    quasi    saxo 

saliat.  265 

Apage  te  sis,  amor:  tuas  res  tibi  habeto. 

Amor,  amicus  mihi  ne  fuas: 
Siint  tamen,  quos  miseros  misere  maleque  babeas, 


258.   Bonatus  in  Ter.  JEkin.  IV,  6,  18:  apage  sisj  Plautus 
in  Trimimmo:  'apage  amor'.   Cf.  v.  266 


cum    meo    ammo    ex    recolo    ceteri,    nisi    qiwd   recrilo    B,    er    om.  Z 
257^.  preti  quam  K  quam  preTii  BD:  quampret**  As,  ubi  pretii 
Arh     quam   precii   ceteri  siT  Ar  {evanuit  in  As,  praeter  i  partem 

inferiorem  Al)         258.  Apage  B  conl.  Donato.     apage  xe  Ubri  cum  A 
placef  DbFZ   cum  A.    palagef  CDa.     pagalef  B  mhil    libri 

cum  A  259.  quamquam  ...  bibere,  quae  superioribus  iungebantur, 

cojistruxit  22  cum  eis  quae  subsequuntur  dulce  est  Hermannus.  efr 
dulce  libri  cum  A  260.  amari  3J.  amara  libri  cum  A  dat  satis 
H.  DATTAMEXSATis  A:  dax  Tibi  fatif  ceteri:  utrumque  ex  interpola- 
tione  aegrest   Berglciiis.     aegre    fiT    libri  cum  A,   nisi  quod   egre 

BCDF  261.    FUGAT  an  fugit  in  A  sit,  ambiguum.    fugaT  ceteri 

suos]  aut  sic  aut  fortasse  TUOS  A  (tuos  Camerarius).     uof  ceteri 
262.  se  ipsus  ap  suo  B  (sese  ipse  2)raeeunte  Hermanno).  ipsussemabsuo 
{vel  fortasse  dem  pro  sem)  A,  sed  lectionc  perdubia  (isipsum  Gepper- 
tus  legit  'Stud.  Plaut.'  II  p.  10).    ipfe  fe  a  fuo  eeteri  coutuitu  Z 

(non  A)  263.   eum  B  cum  A.     enmi  eum  ceteri  264.  ignoran- 

dum  efT  B.  (igxoeadlst  i)i  fine  vcrsus  As  p.  592,  sed  ignOradust 
p.  5S0)  abdendus   atque    abstandust  2?.     ADHrBENDUSATQ-ABSTAN- 

DUST  A.  adhibenduf  efT  aTque  apTiuenduf  B:  item  ceteri ,  nisi 
quod  adhibendum  Ca,  adq'  abTiuenduf  C,  abTmend  D,  abfTi- 
ueudum  Z ,  abfTinenduf  efT  F  (*)  265.  amorem  Z  cum  A.  amore 
ceteri  precipiTauiT  CD  peruT  jP  (non  A)  quasi  Lindemannus. 
quam  fi  libri  cum  A  (*)  266.  Apage  te  sis  B.  ATTAr€T€  graece  A: 
cf.  Hermetis  t.  I  p.  305  (ubi  tamen  TG  omissum).  Apace  fif  BCDa. 
apage  fif  DbFZ  kabeto  A.  habe  ceteri  (*)  267.  aaucusmiki  A. 
mihi  amicuf  ceteri  fuas  A.     fuaf  umquam  ceteri  268.  miferof 

maleque  Jibri  cum  A,  nisi  quod  maleque  B:  ubi  misere  add.  11      post 


II,  1,  ;58— 2,  3  [Ambr.]  TRINVMMVS  29 

Quos  tibi  fecisti  obnoxios. 
Certa  i-es  est  ad  frugem  adplicare  animum:  270 

Quamquam  ibi  grandis  capitilr  labos.  35 

Boni  sibi  haec  expetunt,  rem,  fidem,  honorem, 
Gldriam  et  gratiam:  hoc  probis  pretiumst. 
Eo  mihi  magis  hibet  citm  probis  potius 

Quam  inprobis  uiuere  uanidicis.  275 


PHILTO.     LYSITELES 

Philto 

Quo  illic  homo  foras  se  penetrauit  ex  aedibus? 

LvSITELES 

Pater  adsum:  inpera  quiduis,  neque  ero  in  mora  tibi, 
Nec  latebrose  me  aps  tuo  conspectu  occultabo 


276.   Nonius  xi.  374,  25:  peuetrare,  exire   [hnmo   excire], 
proripere.  Plautus   Trinmnmo:   'qiio  illic  ....  aedibus' 


habeaf  vaeuum  spatium  C  269.  obnoxiof  fecifri   lihri  cum  A:  tra- 

ieeit  cum  Aeidalio  Hermannus  270.  Certa  res  est  32.  cebtaest- 
KES    A.     cerTum    efx    F:    cerxanfT    ceteri  adplicare    C.     adplicare 

B.     APPLICARE    Al    cum    DFZ  animuf    Z  271.    quamquam, 

non    quanquam,    C  cum  A  Tibi   F  grandis  capitur  labos   H. 

LABOSGRANDISCAPITUR  A.  animo  labof  grandif  capiTur  ceteri,  nisi 
quod  anime  F         272.   Bonif  J5C'7)  273.  preTiumffc  D.     prgciumlV 

JBC.     preciufT   Z.     pretiumest   A.    precium  g   F  274.    miki   ex 

MAKi  factum  As,  ut  visum  est  expuncta  A.  et  i  supra  posita  275. 

V 

Quam  5R.  Quam  cum  libri  eum  A  uincere  D  uanidicif  Ix  filTO 
IjfiTelef  B:  ef.  praef. 

Tnter  hanc  scaenam  et  proximae  initium  quaedam  intercidisse  non 
improbabiUter  ratioeinatur  Ladeivigius  Philologi  t.  XVII  (a.  1861) 
p.  249  sq. 

Act.  II  Sc.  2.  FILTA  LYSITELES  A.  PHILTO  SENEX  LY- 
SITEL  ADVLESCNS  C.  FILTO  SEN.  LISITELES  ADOLESCENS 
D.   PbilTO  fenes.    LyfiTelef  adolefcenf  FZ.     SENEX  ADVLESC  C  •  B 

Personarum  notis  per  priorem  partem  huius  scaenae  B  utitur  d 
pro  Philtonis,  Z  pro  Lysitelis  nomine:  inde  a  medio  versu  333  usque 
ad  402  nulla  fit  nominum  significatio,  sed  spatia  tantum  in  mediis  qui- 
dem  versibus  relicta  sunt  276.   d  Quo  B  foraf  (e  BC  cum  A. 

fe  DFZ.     forTaffe  Nonius  276^.  paeneteauit  A  ex  om.  No- 

nius  (*)  277.   Ly.]   d  B  errore  iterum  adfum,  non  affum,  libri 

cum  A  QUIDUIS  A.  quod  uif  ceteri  Tibi  ero  m  mora  libri  cum 
A:  tibi  traiecit  3?  278.  nec]   nepe  Da.     neque  ceteri  apf  25»"0 


30  PLAVTI  II,  2,  3—16  [Ambr.] 

Philto 
Feceris  par  tuis  ceteris  factis, 

Si  patreni  percoles.    tuam  per  pietatem,  280 

Nolo  ego  cum  inprobis  te  uiris,  gnate  mi,  5 

Neque  in  uia  neque  m  foro  necullum  sermonem  exsequi. 
Noui  ego  hoc  saeculum,  moribus  quibus  sit: 
Malus  bouum  malum  esse  uolt^  ut  sit  sui  similis; 
Turbant,  miscent  mores  mali,  rapax,  auarus,  muidus:        285 
Sacrum  profanum,  puplicum  priuatum  habent,  hiiilca  gens. 
Haec   ego  doleo,  haec   siint  quae   excruciant,  haec  dies  no- 

ctes  canto  ut  caueas.        10 
Quod  manu  nequeunt  tangere,   tantum  fas  habent  quo   ma- 

nus  apstineant: 
Cetera  rape,  trahe,  fuge,  late. 
Lacrumas  mi  haec  quom  uideo  eliciunt,  quia  ego  ad  hoc  ge- 

nus  diiraui  hominum.    290 
Qum  prius  me  ad  pluris  penetraui? 
Nam  hi  mores  maiorum  laudant,   eosdem  lutitant  quos  con- 

laudant.  15 

His  ego  de  artibus  gratiam  facio, 
Ne  inbuas  eis  tuom  increnium. 


abf  B  confpecTuf  occulxabo  BCD,   nisi  quod   ocnlTabo   C.     con- 

speCTu  occulTabo  FZ  cum  A  279.  par  tuis]  parTiuf  CD  ceTcrif 
D  280.  Si  patrem  percoles.  tuam  11.  paTrem  Toum  fi  pereoles 
libri  cum  A       pieTaTem  D  (*)        281.  inprobif  pro  imp.  D  cum  A  (*) 

282.  necullum]    nec    ullum    Bergkius    Diar.   antiq.   stud.   a.   1852 
p.  396  {Opusc.  phil.  I  p.  103):  atque  xeq-ullum  A.     ullum   eeteri  (*) 

283.  faeculum  Z.    saecluti  A.     feculum  ceteri  quibuset  Asl 
{in  quo  latere  quibus  est  suspicatur  Studemundus.    quibusit  Ar).     qui- 
buf  fiT  ceteri  (*)         284.  bonuf  D        uoIt  BFZ.     uuIt  CD  cum  A 
286.   puplicum  pro  publ.   unus  D:  vide  ad  v.  1044  priuiatum  D 

KIUTCA  A  287.  sunt]  f  su^ierscr.  D  quae  Z.     quae  me  F 

cum  A.     quem  vel  que  BCD  noctes  A.     nocTcfque  ceteri:  cf.  ad 

V.  302  canto  ut  32  deleto  glossemate  cum  BergJcio.  cauTO  Tibi  ut  B 
cum  A.  Tibi  cauTO  ut  ceteri  288.  nequeunt  Bothius.  noxquaeunt 
A.  non  queuuT  ceteri  Tangaere  D  apTineanT  B.  abfTineaT  Ca. 
abfTmeanT  ceteri  cum  A  289.   ceTera  BDZ  290.  mi  haec  3S. 

haec  mihi  libri  cum  A  qiom  A.     quon  B.     cum  ceteri  duraui 

hominum  52.  hommum  cluraui  libri  cum  A  291.  plures  A.  plunf 
ceteri  (*)  292.  lutitant  S  Parerg.  l.  s.  s.,   Proleg.  p.  Lxxiv.     lati- 

TauT  Ubri  cum  A        quof  conlaudauT  B  cum  A.    om.  ceteri.     Omissio- 
nis  caussam  aperit  ex  B   expressum  exemplum  in  praefatione  (*) 
293.  ms  A.   Hifce  ceteri        de  Bothius   tc  libri  cum  A  (*)        294.  Ne 


II,  2,  lG-27  [Ambr.J  TRINVMMVS  31 

Meo  motlo  moribus  uiuito  antiquis:  295 

Quae  ego  tibi  praecipio,  ea  facito. 

Nibil  ego  istos  moror  faeceos  mores, 
Quibus  boni  sese  dedecorant. 

Haec  tibi  si  mea  capesses  inperia, 

Multa  bona  in  pectore  cousident.  300 

Lysiteles 

Semper  ego  usque  ad  hauc  aetatem  ab  ineunte  adulescentia  2o 
Tufs  seruiui  seruitutem  inperiis,  praeceptis,  pater. 
Pro  mgenio  ego  me  liberum  esse  ratus  sum,  pro  inperio  tuo 
Meum  animum  tibi  seruitutem  seruire  aequom  censui. 

Philto 
Qui  homo  cum  animo  inde  ab  ineunte  aetate  depugnat  suo,  305 
\trum  itane  esse  mauelit,  ut  eum  animus  aequom  censeat,   25 
An  ita  potius,  ut  parentis  eum  esse  et  cognati  uelint: 
Si  animus  liominem  pepulit,  actumst,  animo  seruit,  nou  sibi; 


inbuas  eis  tuom  ingenium  5B  (jpraeeunte  Hermanno  Ne  colas  neii  tuum 
ingenium  iis  imbuas).  Neu  colaf  neu  inbuaf  mgenmm  libri,  nisi  quod 
XEUEINBUAS  A,  neucmbuaf  B  295.  moribus  Geppertus.  ex  monbuf 
libri  cum  A  296.   praecipio   ea   Pius:   atque  ita  A.     praecipixo  er 

ceteri,  nisi  qiiod  hec  pro  ex  F        297.  faeceos  post  Ge.  Beuterum  Berg- 
kius:  atqne  ita  {vel  potius  fa*oeos  ut  videtur)  A.    faceof  vel  fac   eof 
BCD.    faxuof  FZ        298.   Quibus  3?  cutn  Bergkio.     TURBiDOSQirrBUS 
A:  ex  Turbidof  quibus   ceteri:  apeHa  faeceos  vocis  interpretatione 
BONis  A  sese   3S.     fe   Jibri  post  dedecorant  ctim  A  {vacuo  spatio 

post  fe  relicto  D)  299.   imperia  capeffef  libri  cum  A:   transposuit 

'R        300.  bona]  bo  B 

301.  Novam  scaenam  oi'diuntur  CD,  continuant  ABFZ:  quode  cf. 
ProUg.  p.  cccxri         LYSITELES  ADVLESCENS  PHILIO  SENEX  C. 

LTSITELES  ADOL-  FILTO  SEN  D  Z  Semper  B  [ut  dictum  supra 
ad  V.  276)  adolefcenna  F Z  {non  A)  302.   tuis  A,  et  sic  iam 

Angelius.    Tui  ceteri        imperiis  praeceptis  Bothius.    impenif  ex  prae- 
cepTif  libri  cum  A,  nisi  quod  prec.  BC,  impermf  ante  corr.  C  (*) 
303.   Pro  mgenio  BC  cum  A.     Pro  mgeo  D.     Prom  FZ         rapTuf  C 

post  fum  spatium  D  (*)         304.  equom  B.    aequum  ceteri  cum  A 
305.  Ph.  om.  B      meunTi  B.    meuuTe  cete7-i  cum  A  {*)        306.  itane 
A.    id  iTane  ceteri  (*)      equom  B.    aequm  A.    aequum  ceteri       307.  pa- 
renTif  BCDZ,  ut  v.  29.     pareuTef  F  cum  A  308.   honunum  BD 

pepulit   cum  Beizio  Hermannus:  atque  ita  A.     perpuliT   ceteri 
acTum  fi  BCD.    actum  efT  F  cum  A.     acTum  efT.  fi  Z        seruit  cum 
Reizio  Hermannus:  atqueita  A.     feruamT  BCD.     fermuiT  Z.     ferui- 
biT  F        NOsiBi  A.     non  fibi  ammuf  F 


32  PLAVTI  II,  2,  28-38. 41  [Ambr.] 

«  Sin  ipse  animum  pepulit,  uiuit,  uictor  uictorum  cluet. 
Tit  si  animum  uicisti  potius  quam  animus  te,  est  quod    310 

gaiideas. 
(Nimio  satiust,  lit  opust  ita  ted  esse,  quam  ut  animo  lubet.  30 
Qui  animum  uincunt,   quam  quos  animus,   semper  probiores 

cluent.) 
Ltsiteles 
Istaec  ego  mi  semper  habui  aetati  integumentum  meae, 
Ne  peuetrarem  me  usquam,  ubi  esset  damni  conciliabolum, 
Neii  noctu  irem  obambulatum,  neii  suom  adimerem  alteri,    315 
Ne  tibi  aegritiidinem ,  pater,  parerem,  parsi  sedulo:  35 

Sarta  tecta  tiia  praecepta  usque  liabui  raea  modestia. 

Philto 

Exprobras,  bene  quod  fecisti?  tibi  fecisti,  non  mibi. 
Mihi  quidem  aetas  actast  ferme,  tiia  istuc  refert  maxume. 
Benefacta  benefactis  aliis  pertegito,  ne  perpluant:  320 


319.  (Cicero)  epist.  ad  Brutum  I,  2,  5.-  de  me  possum  idem, 
quod  Plautinus  pater  in  Trinummo:  "^mihi  ....  maxime'.  — 
Cicero  epist.  ad  Att.  XII,  38,  2:  fevrem  grauiter,  si  nouae  aegri- 
moniae  locus  esset.  sed  tamen  ecquid  impurius?  o  hominem  ca- 
ueudum!  quamquam  ^mihi  quidem'  — !  sed  tenendus  dolor  est. 


309.   Siu  ipse  Hermannus.     Si  ijjfe   libri  cuvi  A  pepuliT  HC 

cum  A.     perpuliT  DFZ  uiuit  Hermannus.     dum  uiuit   libri  cum 

A,  nisi  quod  muiT  C  uictorum]  uiktutum  A  (*)  311.  SATirST- 
UTOPUST  A  (satius  est  ut  opust  Camerarius).  faTiuf  {vel  fa  Tiuf)  tui 
opufr  BCBZ.  faTiuf  opuf  efT  F  ita  ted  5B  Parerg.  p.  534,  Proleg. 
p.  cxciii  sqq.  conh  CCLXI,  Nov.  exc.  I  p.  47.  re  iTa  libri  cum  A :  quod 
saltem  ted  ita  scribendum  erat  (*)  lubeT  FZ.     lubeT  ceteri  eum  A 

312.  QUAMQUiANiMOS  A        cluent  Saracenus:  atque  ita  As.    ciuent 
Al.     cluenTif  ceteri  313.  ifrec  CD.     IfTg  B  ego  mi  2?  Proleg. 

p.  ccxcii.    ego  mihi  libri  cum  A  (mihi  ego  Hermannus)        integumen- 
tum  A.     TeguraeuTum  ceteri.  Cf.  Proleg.  p.  lxv         meae]  Maee  C 
314.  esset]  ee  B  dampm  GI)  conciliabolum  BCDFZ.     CON- 

ciLiiTABULu~  A  (*)  315.    NEUXOCTU  As.     NeinocTU  ante  rasuram  \ 

litterae  B.    ne  nocTu  ceteri  316.  Ne  Bothius.     Neu  libri  cum  A 

egriTudinem  BCZ  parere    CD    (*)  317.    precepTa    G 

318.  Ph.  07)1.  B  Exprobras  cum  Scaligero  S  Prdleg. p.cxxxvii  eonl.  cv. 
Quid  exprobraf  libri  cum  A,  nisi  quod  exprobraf  F  (*)  319.  acta- 

ESTFEKMETUA  A,  Camcrarius.  acTa  fi  ferT  meTua  BCD.  acTa  ferme 
elV  Tua  Epist.  ad  Brutum.  acTa  esT  Tua  FZ  maxume  F.  maxime 
CDZ  cum  A.     maxime  B  320.   Hune,   qui  in  libris  legitur  post 

V.  323,  huc  transposuit  Bothius  (*) 


11,2,39.40.42— 48  [Ambr.]      TRINVMMVS  33 

Is  probiist,  quem  paenitet,  quam  probus  sit  et  frugi  bonae. 
(Qui  ipsus  sibi  satis  placet,  nec  probus  est  nec  frugi  bonae:  40 
Qui  ipsus  se  contemuit,  in  eost  indoles  industriae.) 

Lysiteles 
Ob   eam    rem    haec,    pater,    ailtumaui,   quia    res    quaedamst, 

quam  uolo 
Ego  me  aps  te  exorare. 

Philto 
Quid  id  est?  ueniam  dare  iam  gestio.  325 

Lysiteles 

Adulescenti  binc  genere  summo,  amico  atque  aequali  meo,  4.5 
Mmus  qui  caute  et  cogitate  suam  rem  tractauit,  pater, 
Bene  uolo  ego  illi  facere,  si  tu  non  neuis. 

Philto 

Nempe  de  tuo? 
Lysiteles 
De   meo:  nam   quod   tuomst,  meiimst,    omne    meum    autem 

tuomst. 

328.  Glossae  Plautinae  (Ojmsc.  pkil.  II  p.  235,  12):  In  Tri- 
uummo  'neuis' 


321.   d  Is  5  probust  52   Proleg.  p.  cclviii.     probuf  efx  libri 

cuni  A,   nisi  quod  improbuf  e    Da  paenitet  Bentleius  {quem  cf.  in 

Ter.  Haut.  I,  1,  20),  Gronovius:  atque  ita  A.  non  penixeT  (poeniTer 
Z)  ceteri         bone  BCD  322.   Versum  liaud  duhie  additicium  raro 

exemplo  recte  omittunt  CDFZ,  soli  tenent  A  et  {unde  primus  eum  pro- 
traxit  Scioppius  Susp.  lect.  II,  13)  B.  Proximum  autem,  ut  qui  pror- 
sus  aequet  versus  321  sententiam,  Plauti  non  esse  Bergkius  perspexit 
Cens.  p.  1138(17)  ipfmf  B  cum  duarum  litterarum  (fe)  rasura  post 

eam  vocem  bone  B  323.  conTempniT  BCD  eoh  BCD  (et  B 
quidem  meo  fT).     eaft  Z.     eo  eft  F  cum  A  324.  auTumau  C 

quaedamfr  Z.  qugdauT  vel  que  dauT  BC.  que  dauT  D.  quaedam  efr 
F  cum  A         325.  apfTe  B.     ate  A.     abfxe  ceteri        Ph.]  spatium  B 

ueniam  dare  lam  B.  dareiamueniam  A.  ueniam  lam  dare  ce- 
teri  (*)  326.  adolefcenTi  F.  adulescente  ut  visum  est  A^l  hinc 
Vollbehrius.    huic  libri  cum  A  (*)       aquah  B        328.  ego  om.  solus  A 

fi  Tu  non  neuif  BCDFZ  et,  ut  consentaneum  est  credere,  glosso- 
graphus.    nisitunonuis  A         Ph.]  spatium  C         nepe  BCD  (*) 
329.    TuumfT    meumfT   Z.     Tuuff   meuff   B.     Tuum    fimmeum    fi    CD. 
Tuum  efT  meum  efT  F  cum  A  omne  meum  autem  tuumst  Her- 

mannus.     omne  meum  efT  auTem  xuum  FZ  cum  A   (in  quo  est  Tuu'). 
omne  meuff  aure  tuu  B.     omne  meu  fi  auTem  Tuum  CD  (*) 
Plavti  Thinymitvs  3 


34 

PLAVTI 

11,  2,  49—57  [Ambr.] 

Quid  is?  egetne? 

Eget. 

Philto 

LrSITELES 

Philto 

Habuitne  rem? 

Lysiteles 

Habuit. 

Philto 

Qui 

eam  perdidit?    '330 

Publicisne  adfinis  fuit  an  maritumis  negotiis?  50 

Mercaturan',  an  uenalis  habuit,  ubi  rem  perdidit? 

LysiTELES 

Nihil  istorum. 

Philto 

Quid  igitur? 

Lysiteles 

Per  comitatem  edepdl,  pater. 
Praeterea  aliquantum  animi  causa  in  deliciis  disperdidit. 

Philto 
Edepol  hominem  praemandatum  ferme  [et]  familiariter,   335 
Qui  quidem  nusquam  per  uirtutem  rem  confregit,  atque  eget.  55 
Nil  moror  eum  tibi  esse  amicum  cum  eius  modi  uirtutibus. 

Lysiteles 

Quia  sine  omni  malitiast,  tolerare  ei  egestatem  uolo. 


332.  Nonius  p.212,  28:  mercatus  generis  habetur  masculini 
,  mercatura  feminini.  Plautus  Trinummo:  'mercaturam 
perdidit' 


330.    Ly.  habuit]  C  habuiT  {sic)  B  Ph.  Z  B  331.  spatium 

ante  publicif  ne  C  affinif  F  {non  A)  mariTii  if  BCD  (*) 

332.  MercaTurane  an  F,  qiiode  cf.  Proleg.  p.  cccxxii:  atque  merca- 
TtlRANAN  prodiit  ex  As.  mercaTuram  eam  Nonius.  mercaTuramne  an 
lihri  ceteri  uenalif  Nonius  et,   ut  quidem  visum  est,  As.     uenalef 

ceteri  333.   Z  Nihil  fTOrum  B  Hinc  desinere  in  B  personarum 

notationcm  omnem  usque  ad  v.  402 ,  spatiis  tantum  in  mediis  versibus 
relictis,   vide  ad  v.  276  Lt.   om.  Z  335.  peaemandatum  A. 

praedicaTum  (pred.  CD)  ceteri  fermeet  Asl  (fibmeet  Ar).  ferme 
sine  eT  ceteri  (*)  336.  Quid  quid  e  B.     quid  Quidem  CD         nuf- 

quam  BC  cum  A.  numquam  DFZ  adq'  C  (*)  337.  Nihil  libri 
cum  A  uirtutib»  A  338.  Quin  F  omne  A  malitia  est 
tolerare  Camerarius:  atque  malitiaestoleeare  A.    maliTia  fiTolerare 


II,  2,  68-64  [Ambr.]  TRINVMMVS  35 

Philto 
De  mendico  male  meretur,  qui  ei  dat  quod  edit  aiit  bibat: 
Nam  et  illud   quod  dat  perdit  et  illi    prodit  uitam  ad  mise- 

riam.  340 

Non  eo  haec  dico,   quin  quae   tu  uis   ego   uelim   et    faciam 

lubens:  60 

Sed  ego  boc  uerbum  quom  illi  quoidam  dico,  praemostro  tibi, 
Vt  ita  te  aliorum  miserescat,  ne  tis  alios  misereat. 

Lysiteles 

Deserere  illum  et  deiuuare  in  rebus  aduorsis  pudet. 

Philto 
P61  pudere  quam  pigere  praestat  totidem  litteris.  345 


339.  340.  Lactantius  Instit.  VI,  11,  8:  hinc  est  illa  Plauti 
detestanda  sententia:  'male  meretur,  qui  mendico  dat  quod 
edat:  nam  et  illud  ....  miseriam'.  —  Servius  in  Verg.  Aen. 

IV,  231:   prodere   sane   significat   et   occulta   detegere  ,  et 

decipere  vel  perdere,  ut  ....  Plautus  Trim;mmo:  'nam  illud 
.  .  .  .  miseriam',   cum  de   paupere   loqueretur  345.  Nonius 

p.  423,28:  pudet  et  piget  hoc  distat:  pudet  enim  uerecundiae 
est,  pigere  paenitentiae.  Plautus  ....  Idem  Trinummo:  ^pol  .... 
litteris' 


CDZ,  nisi  qiiod  malicia  C.     maliTia  fiT  olerare  B.    malicia  Tolerare 
F  ei    egestatem   'R    Parerg.  p.  526  sq.,    Proleg.  p.  Lxxxm  {conl. 

p.  ccLXXiii.  CCLXXVI).     eiuf  egefTaTem  DFZ  cuvi  A.     egefTaTem  eiuf 
BG   (*)  339.    quo  dediT  BD.     quodediT  G.     quod  dediT  Lactantii 

Par.  1663.     quod  aedaT  eiusd.  Bonon.        aut  bibat  Beizius:  atque  ita 
A.     auT  quod  bibaT  ceteri.  om.  Lactantius         340.  et  om.  Servius 
illuT  unus  B  cum  Lactantii  Bononiensi  periT  ct  (eT  in  Bon.  add. 

m.  rec.)  Lactantius        prodit  A,  Servius.     produciT  ceteri,  Lactantius 
miseria'  A.     miferra  C  ante  corr.        341.  eokaec  A,  eo  hgc  B. 
eo  hoc  LFZ.     ego  hoc  C         quin,  quae  Saracenus:  atque  qulnquae 
A.     qumque  B.     quaqu§  LZ.     quamque   CF   (*)  342.    quom    et 

quoidam  B  {sic  quidem  seiunctis  syUabis:   quomilh  quo  i  da).     cum  et 
cuidam   ceteri  cum  A  praemoftro  B:  de  qua  scriptura   cf.  Fleck- 

eisenum  Gens.  p.  261.     praemonftro  ceteri  cum  A,   nisi  quod  prem.  G 

343.  MiSERESCATNETiSALios  A.  miserescat  ne  tui  alios  (alios  cum 
Pio)  Camerarius  in  ed.  alt.  miferef  cane  tui  ahuf  B.  miferef  {cum 
spatio)  caue  tui  ahuf  I)  et,  nisi  quod  ah:f,  C.  mifer  ct  caue  tui 
ahuf  F.     mifereaT   caue  tui  ahuf  Z   (*)  344.   deiuuare   (vel  de  lu- 

uare)  libri  cum  A       mreb'  C       aduorfif  B  cum  A.    aduerfif  ccteri  (*) 

345.  Pob  B        prefTaT  BGD 

3* 


36  PLAVTI  II,  2,  65-78  [Ambr.] 

Lysiteles 
Edepol  deum  uirtute  dicam,  pater,  et  maiorum  et  tua         65 
MuJta  boua  bene  parta  habemus:  bene  si  amieo  feceris, 
Ne  pigeat  fecisse:  ut  potius  pudeat,  si  non  feceris. 

Philto 
De  magnis  diuitiis  si  quid  demas,  plus  fit  an  minus? 

Ltsiteles 

Minus,  pater.    sed  ci^ui  inmuni  scin  quid  cantari  solet?    350 
'Quod    babes    ne    habeas,   et    illuc   quod   non    habes   habeas: 

malum,  70 

Quando  equidem  nec  tibi  bene  esse  pote  pati  neque  alteri.' 

Philto 

Scio  equidem  istuc  ita  solere  fieri:  uerum,  gnate  mi, 
Is  est  inmunis,  quoi  nihil  est  qui  munus  fungatur  suom. 

Lysiteles 
Deiim  uirtute  habemus,  et  qui  nosmet  utamur,  pater,       355 
Et  aliis  qui  comitati  simus  beneuolentibus,  75 

Philto 
Non  edepol  tibi  pernegare  pdssum  quidquam  quod  uelis. 
Quoii  egestatem  tolerare  uis?    loquere  audacter  patri. 

Lysiteles 
Lesbonico  hinc  adulescenti,  Charmidai  filio^ 


346.    uiETUTE  A:    et  sic   iam   Angelitcs.     uirruTem    ceteri        347. 
parTa  FZ  cimi  A.     pana  BC.     pajria  D  habemuf  FZ  cum  A. 

a 

habeamuf  BC.     habemuf  D  eacl.  m.         amicof  D  (*)  348.  pudeat] 

pigeaT  F  349.  Ph.  om.  C  (D?)  De]  dem  Z        dmiciis  B 

QUIT   A        fiT   C  an  mmuf  FZ  cum  A.     animmuf  BD.     ammuf 

C   (*)  350.  rMMUNi  A:  atque  ita  Gruterus,  Bentleius.     inmuni   m- 

munificof  BD.     mmimi  Inmunificof  C.     immunifico  F Z   (*)  scm 

A.     fcif  ceteri  quid  A.     quidem  F  351.  etlllucquodxon  A. 

eT  lUud  quod  nunc  non  ceteri  habeaf  malum  BDFZ.  habeaf  malo 
C.  KABEAS  II  LTELiMMALUM  (m  duarum  paginarum  40  et  7  confiniis) 
A  (*)  352.  QUA  XDO  {cf.  V.  35.  52)  equldem  A.  quando  quidem 
ceteri        tibi  Al:  aut  hoc  aut  sibi  As  pote  A.     poTef  ceteri 

NEQ-  A.     nec   ceteri   (*)  353.   quidem  F  354.  vaciium  spatium 

ante  if  C        lmmunis  A  cum  ceteris.     immunuf  Z        cui  libri  cum  A 
mnnuf  i^Z.     mmn£  BCD       suu"  A        357.  quldquam  A.    quic- 
qnam  ceteri  quod   om.  A  358.  Quoii  3?  (cui  praeeunte  Mureto 

Var.   lect.  XV,  13).     Cumf  lihri  cum  A  §gefTaTe   D  uiselo- 

QUERE  Asl  patriaudacter  A  (*)  359.  hinc  32.  huic  lihri  cum 
A        Charmidai   Scaliger,  Gruterus,  Bentleius,  1i  Proleg.  p.  lxxxvi, 


II,  2,  79.80.83-87  [Ambr.]      TRINVMMVS  37 

Qui  iUic  liabitat. 

Philto 

Quin  comedit  quod  fuit,  quod  non  fuit?   360 

Lysiteles 
Ne  exprobra,  pater:  miilta  eueniunt  homini,  quae  uolt  quae 

neuolt.  80 

Philto 
Mentire  edepol,  gnate,  atque  id  nunc  facis  haud  consuetildine. 
Nam  sapiens  quidem  pol  ipsus  fingit  fortunam  sibi: 
E6  non  multa  quae  neuolt  eueniunt,  nisi  fictdr  malust.      85 

Lysiteles 
Millta  illi  opera  opiist  ficturae,  qui  se  fictorem  probum  365 
Vitae  agundae  esse  expetit:  sed  hic  admodum  adulescentulust. 


361  aut  364.  Glossae  Plautinae  p.  235,  12:  In  Trinummo: 
.  .  .  'neuult'.  Cf.  Opusc.  phil  II  p.  249  363.  Huc  rettulit 

llanutius  Ciceronis  verba  Paradox.  V,  2,  35:  sicut  sapiens  poeta 
dixit:  'suis  ea  (fortuna)  cuique  fingitur  moribus'.  Vix  recte, 
quamvis  adsentiente  WyttenhacJiio  Bibl.  crit.  III  p.  19.  Vide  Bih- 
heckii  Comic.  reliq.  p.  125  (Pall.  inc.  inc.  v.  75) 


Lachmamms  in  Lucr.  p.  159.  ckakmidi  an  ckarmide  in  A  sit,  am- 
biguum.  charmidae  Z.  charamide  BCD  (charami  defiho  B).  char- 
midif  F   (*)  360.  Qri*iLLic  {h.  e.  QLTA  aut  fortasse  quid)  As 

quTS  A.  qm  ceteri  (*)  non  fuit  FZ  cum  A.  non  fui  BCD  361. 
EXPROBEA  A.     opprobra  B.     obprobra  ceteri  mulxa   eueniunT  ho- 

mini  F  et,  nisi  quod  uemunT,  Z:  Camerarius.  mulre^ueninnt  hommi 
B.  mulTe  ueniunt  homini  CD.  malamultaeueniuntkomini  A  im- 
7nisso  glossemate  quae  FZ  cum  A.  qui  BCD  uolt  A  {ab  hac 
voce  versu  bipartito).  uuIt  ceteri  quae  F Z  cum  A.  6  C.  que  D. 
qui  B  xoxuOLT  A.  neuulT  ceteri  {*)  Sequitur  in  A  versus  369 
(Agedum),  in  ceteris  idem  cum  368  (Sapientiae).  Meete  transposuit 
Acidalius  362.  adq'    C        m  A        aut   A.     haud  ceteri  363. 

n 

ipsus  A.  ipfe  ceteri  figiT  C  ead.  m.  364.  eoxox5iulta  A.  Eone 
mulTa  vet  Eo  ne  muWa  ceteri    {*)  neuulT  pro  neuolT  unus  F 

N 

ante  eueniunT  mediocre  spatium  C  sisi  A  malust  Acidalius:  at- 
que  ita  A.  maluf  fieT  BCDZ.  maluf  efT  F'  365.  Multa  illi  opera 
opust  ficturae  Studemundus  p.  599.  multaillioperamultustfictueae 
Asl,  sed  iLLi  (li  maxiyne)  incerto  plenoque  dubitationis.  MulTaf  opera 
opuf  ficTurae  BCD.  mulTa  opera  opuf  fiCTurae  F  et,  nisi  quod 
fiCTuare,  Z  (*)  probu'  A.  366.  agu:ndaeesse  A.  agendae  effe 
B.  effe  agendae  ceteri,  nisi  quod  agende  C  expcTiT  FZ  cum  A. 
expenf  BC.     expedif  D        adulescentullst  A,  et  sic  iam  Miiretus. 


38  PLAVTI     II,  2, 88. 81  (82).  89— 94  [Ambr.] 

Philto 
Non  aetate,  uerum  ingenio  apiscitur  sapientia. 
Agidum  eloquere,  quid  dare  illi  minc  uis? 

Lysiteles 

Nil  quicquam,  pater.  81 

Tii  modo  ne  me  prohibeas  accipere,  si  quid  det  mihi.      370 


I 

Philto  ■ 


An  eo  egestatem  ei  tolerabis,  si  quid  ab  illo  acceperis?     90 

Lysiteleb 
E6,  pater. 

Philto 
Pol  ego  istam  uolo  me  rationem  edoceas. 

Ltsiteles 

Licet. 
Scm  tu  illum  quo  genere  gnatus  sit? 

Philto 

Scio,  adprime  probo. 

Lysiteles 

Soror  illist  adiilta  uirgo  grandis:  eam  cupio,  pater, 

Dilcere  uxorem  sine  dote. 


adulefcenTuluf  ceteri,  nisi  quod  adol.  F,  adulufcenxuluf  B.  Cf.  Proleg. 
p.  cx  367.  a&aTe  C.  eTaTe  BD  apiscitur  cum  JReizio  Herinan- 
nus  post  Muretum  Var.  lect.  XV,  13:  atque  ita  A.     adipifciTur  ceteri 

Sequitur  hoc  loco  in  A  hic  verstis 

82       Sapienti  aetas  condimentum,  sapiens  aetati  cibust  368 

Quem  inter  v.  369  (Agedum)  et  362  (Mentire)  ceteri  hahent,  uhi  sapien- 
TiAETAS  A.  SapienTia  eTaf  (aeTas  CD)  BCD.  SapieuTiae  acTaf  FZ 
CONDIMENTUM  A.  coudimenTu  fi  B  CD.  condimenTumft  Z.  cond. 
efT  F  ciBUST  A.  cibuf  efT  Z.  cibufT  vel  cibumfT  BCD  {ct  cibu 
fT  quidem  B).  cibum  efT  F  369.  Agidum  B  cum  Al  {?).  Agedum 
ceteri  qxsoji  A,  F  nunc  uif  BFZ  cum  A.    nunTiuf  CD   (*) 

Ly.  nihil  quicquam  Camerarius:  et  sic   {sine  Ly.)  A.     spatio  prac- 

misso  mhili  quiquam  BCD  (nihiliqqua  C).  Ly.  nihili  cuique  Z.  m- 
hih.  Ly.  cuique  {cum  proximo  sapientiae  constructum)  F  370.  QUIT 
A  ut  visum  est  371.  An  eo  om.  F  egestatem  ei  (eius  Camera- 

rius)  cum  Bothio  22  Parerg.  p.  527,  Proleg.  p.  Lxxxin.  egestateme 
Asl  (egestatemi  Ar  duhitanter).  egefTaTem  eT  BCDF.  egefTaTem 
Tu  Z  Tolerabif  B.     Tolerabilif  cum  ceteris  omnihus  etiam  A,  cor- 

rectum  id  quidem   iam  in  proximis  post  Z  exemplarihus  quit  A 

372.  Eo]  Ego  C      edoceaf  Iicct  sine  spatio  B  (*)       378.  gnaTuf  Z. 
naTuf  ceteri  cum  A  aprimeoprobo  A.     adprrme  probo   ceteri 

374.  ilh  efT  libri  cum  A  aduita  A        376.  Sic  haec  personis  dis- 

trihuit  A.     Ducere    uxorem.   Ph.   sine  dote?    Ly.  sine   dote.   Ph.  uxo- 


II,  2,  94—104  [Ambr.]  TEINVMMVS  39 

Philto 

Sine  dote  uxoremne? 

LvSlTELES 

Ita,      375 

Tua  re  salua:  hoc  pacto  ab  illo  summam  inibis  gratiam,  95 
Neque  commodius  lillo  pacto  ei  poteris  auxiliarier. 

Philto 
Egone  indotatam  te  uxorem  ut  patiar? 

Lysiteles 

Patiundiimst,  pater: 

Et  eo  pacto  addideris  nostrae  lepidam  famam  familiae. 

Philto 
Mitlta  ego  possum  docta  dicta  [et]  quamuis  facunde  loqui:  380 
Historiam   ueterem   atque   autiquam  baec   mea  senectus  siis- 

tinet.  100 

Verum  ego   quando  te  et  amicitiam  et  gratiam   in   nostram 

domum 
Video  adlicere,  etsi  aduorsatus  tibi  fui,  istac  iiidico: 
Tibi  permitto,  posce,  duce. 

Lysiteles 
Di  te  seruassint  mibi. 
Sed  ad  istam  adde  gratiam  uuum. 

Philto 
Quid  id  est  autem  unum? 


rem?  incle  a  Z  vulgahatur.  Dacere  uxorem  sine  dote.  Ph.  uxorem?  F. 
Nec  personarum  notae  nec  spatia  in  BCD  uxoremne  Eeizius  apud 
Hermannum  inaef.  p.  ix.     uxorem   lihri  cum  A    (*)  376.    ab   iUo 

superscr.  D  ead.  m.  ab  illo  tisque  ad  addideris  {v.  379)  om.  F, 

'libri  veteres'  Lamhini  summajiinibis  A.    imbif  fumraam   ceteri 

(inibiffii  ma  B)  gkatia"  A  377.  ArxiLiAEEK  A  378.  egone 
A,  Lambiniana.  Ego  ceteri  te  om.  A  (*)  patiundumst  tel  for- 
tasse  PATiUNDUNST  A.  paTiundu  fi  BD.  paxiundem  fi  C.  paxiun- 
dum  efr  FZ  379.  nofxra  C.     nora  B.     nofrra  D  380.  Ph.  om. 

CD  docta    dicta    Fritzschius   l.  s.  s.     docxa    dicxa    ex  BCDFZ. 

DOCTEDICTAET  A,  sed  valde  duhia  lectione  quintae  Utterae  (*)  381. 
Adq'  C  382.  spatium  ante  uerum  CD  amiciciam  C  383.  ad- 
licere  cum  ceteris  A  aduerfaxuf  FZ  cum  A.     aduerfaruf  fi  BCD 

ifxac  ludico  B  cum  A.     ifrac  ludicio  CD.     iftec  mdicio  FZ  (*) 
384.  ^miTTO   F.     PEEMiTTO  Asl  cum  ceteris,  ut  v.  1067.   (PERmTTAM 
Arg,  errore  ut  videtur)         poffe   Z        feruafinr   C  385.   ad  istam 

adde  Eeizius.     adde  (adxe  C)  ad  ifram  libri  cum  A  (*)       quidest  A 


40  PLAVTI  II,  2,  104-3,  6  [Ambr.] 

Lysiteles 

Eloquar.  385 
Tiite  acl  eum  adeas  lit  concilies,  tiite  poscas. 

Philto 

Eccere.  105 

LvSITELES 

Nimio  citius  transiges:  firmum  omne  erit,  quod  tu  egeris. 
Grauius  tuom  erit  unum  uerbum  ad  eam  rem  quam  centiim 

mea. 
Phtlto 
Ecce  autem  in  benignitate  repperi  negotium. 

Dabitur  opera. 

Ltsiteles 

Lepidus  uiuis.    haec  sunt  aedes,  bic  habet:  390 
Lesbonicost  nomen.   age  rem  cilra:  ego  te  opperiar  domi.  iio 

Philto 
Non  optuma  haec  suut,  neque  ut  ego  aecum  censeo: 
Venim  meliora  siint  quam  quae  deterruma. 
Sed  hoc  ilnum  consolatur  me  atque  animum  meum, 
Quia  qui  nil  ahud,  nisi  quod  sibi  soh'  placet,  395 

Consiilit  aduorsum  fiHum,  nugas  agit:  5 

Miser  ex  animo  fit,  factius  nihilo  facit. 


386  —  388.   om.  F  386.   Tute   ad  eum   adeas,   ut   Bergkius  'de 

Trin.''  p.  x  {p3).     Tuxe  (Tu  xe  B)   ad  eum  adeaf  Tuxe  libri  cum  A  (*) 

Ph.  om.  Z  ecceref  Z  387.   Ly.  om.  Z  ciciuf  CB 

firn#fi  superscr.  D  ead.  m.  omne  B.  omnem  C.  omem  D  388. 
tuum  erit  cum  Tieizio  Hermannus:  atque  ita  A.  enx  xuum  ceteri.  Cf. 
Proleg.  p.  cxxxvin.  cclxi  ce~  ||  tum  A  389.  Ph.  om.  CD  be- 
nignitate  Scaliger  cum  eoque  Fritzschius  p.  7.  benignixaTe  boc  lihri 
cum  A  (*)  390.  bae  Z  baec  sunt  aedes  om.  F  391.  Lefbomco 
cIt  Ubri  cum  A         age  rem  FZ.     agere  B.     agere  CD        cuka>i  A 

te  om.  Hermannus  operiar  B  D.  opperiam  A  domi]  domi- 
pbilTO  B 

Act.  II  Sc.  3.  392.  Supcrioribus  continuat  B:  novam  scaenam 
PHILTO  SENEX  imcriptam  ordiuntur  CDFZ:  duorum  versuum  inter- 
vallum  est  in  A,  sed  in  priore  FILTO  scriptum.  Vide  Proleg.  p.  cccxvi 

OPTUMA  A.    oprima  ceteri  ut  ego  B  cum  A.     ego  ut  ceteri. 

Cf.  V.  46  AECUM  A.  ecum  B.  aequum  ceteri  393.  quaque  vel 
quaq'  BCD  deTerrima  F  cum  A  394.  unum  confolaTur  me  FZ. 
unum  confuIaTuru  me  B.  unum  confoIaTurum  me  CD.  meunumcon- 
SOLATUR  A  (*)  Adq'  C  395.  nibil  libri  cum  A        AiiiUT  A 

396.  confoIiT  F      aduersum  A       397.  facTiuf  CD  cum  A.    facTiuf  B. 


1 

1 


II,  3,'7— 4,  5  [Ambr.]  TEINVMMVS  41 

Suae  senectuti  acriorem  hiemem  parat, 

Quom  illam  inportunam  tempestatem  coiiciet. 

Sed  aperiuntur  aedes,  quo  ibam:  commodum  400 

Ipse  exit  Lesbonicus  cum  seruo  foras.  lo 


LESBONICVS.     STASIMVS.     PHILTO 

Lesbonicvs 
Minus  quindecim  dies  sunt^  quom  pro  hisce  aedibus 
Miucis  quadraginta  accepisti  a  Callicle. 
Estne  hoc  quod  dico,  Stasime? 

Stasimvs 

Quom  considero, 
Meminisse  uideor  fieri. 

Lesbonicvs 
Quid  factumst  eo?  405 

Stasimvs 
Exessum,  expotum,  exunctum,  elutum  in  balineis.  5 


faTiuf  Z.     fancTiuf  F    (*)  398.    senectuti  As:   ut  coniecerat  3? 

Parerg.  p.  52S.     fenecTUTi  if  ceteri,  nisi  qiiod  hif  D    (*)  aenorem 

B        hyeme  Z  399.  Quom  B.     ciim  ceteri  cum  A        inporTunam 

BC  cum  A.     oporTunam  DZ.     opporTunam  F  conTiet  B   (*) 

400.  COMMODUM  A.     commode  ceteri  401.  foraf  lebonicuf  {sic)  hn- 

fimuf  B 

Act.  II  Sc.  4.  LESBONICUS  STASIMUS  FILTO  A.  ADVLE- 
SCENS  SERVVS  SENEX  DV.  B.    Lefbonicuf  Adulefcenf  Stafimuf  Ser- 

uuf  PhilTO  Senex  ceteri,  nisi  quod  adol.  BFZ,   STafinuf  Z,  SEN   D. 
Cf.  Proleg.  p.  cccxvr  Harum  personarum   notatio    graecis    litteris 

^  K  d^  fit  in  B ,  in  quo  hic  mos  pertinet  hinc  per   totam  fahulam 

uo 
402.    QUAM  A.     qm   {qnod  valere  quoniam  solet)   C.     q.ra  D  ead.   m. 
quod  Z.     cum  BF   (*)       pro  hisce  aedibus  Camerarius:  atque  ita  A. 
jjifce  bibuf  B.     pro  hif  aedibuf  ceteri         403.   mma  C        accallide  C. 
a  calhde  DF  404.   St.  om.  B  {sine  spatio)  quom  B.     qum  A. 

cum  cetcri  405.    Memmeffe  BCD  uideor  superscr.  D   ead.  m. 

fieri  om.  F  facTumfT  D.  facTufT  Z.  facTunfT  B  C  {sed  B  ita 
ut,  cum  nunc  facTun  f^eo  appareat,  ante  rasuram  u  fuerit).  factum 
est  A.  facTum  F  406.  Exessum  'R  cx  glossis.  Comeffum  {vel  comef 
fum)  BCD   cum  A.     comefum  FZ  exunctum  Gulielmius  in  Trin. 

c.  1.  exussum  A.     exuTum  ceteri  elutum  A.     eloTum  ceteri 

balneif  F  {non  A)   {*) 


I 


.42  PLAVTI  II,  4,  6—14  [Ainbr.] 

Piscator,  pistor  apstulit,  lanii,  coqui, 

Holitores,  myropolae,  aiicupes:  confit  cito. 

Non  hercle  minus  diuorse  distrahitilr  cito, 

Quam  si  tu  obicias  formicis  papauerem.  410 

Lesbonicvs 
Minus  hercle  in  istis  rebus  sumptumst  sex  minis. 

Stasimvs 
Quid,  qudd  dedisti  scortis? 

Lesbonicvs 

Ibidem  una  traho.  10 

Stasimvs 
Quid,  quod  ego  frudaui? 

Lesbonicvs 

Em  istaec  ratio  maxumast. 
Stasimvs 
Non  tibi  illud  adparere,  si  sumas,  potest, 
Nisi  tu  inmortale  rere  esse  argentum  tibi.  415 

Philto 

Sero  atque  stulte,  prius  quod  cautum  oportuit, 


408.  Placidus  ]).51,  7 D.:  holitores:  holerum  distractores.  Ex 
libro  glossarum  pendet  Osbernus  {Class.  Auct.  VIII)  p.  276  31. 

410.  Charisius  p.  64  P.  83,  27  K.:  papauer  neutri  generis 
est;  sed  masculino  genere  Plautus  dixit:  'quam  si  ....  papa- 
uerem'.  —  Nonins  p.  220,  11:  papauer  neutri:  Virgilius  ...; 
masculini:  Varro  ...;  Plautus:  ^an  si  ....  papauerem' 


407.  apfTuhx  B.    abfr.  ceteri  cum  A        408.  ohToref  F  (non  A) 
miropol^'  BF.    miropole  CB       409.  xonkerclkminuspiuorsedistra- 
KiTURCiTO  A,  cx  quo  hic  vcrsiis  accessit  (*)         410.   an  fi  Nonius 

TU 

Tu  obiciaf  forraicif  BCZ  cum  A  et  Charisio.  obiciaf  formicif  D  ead. 
m.     obnciaf  formicif   F.     formicis    obicias    Nonias  411.    Mimf  F 

ifTif  BCF  cum  A.     bifrif  D.     bifce  Z  sumptumestsexminis 

^■l.-  atque  ita  Camerarius.  fumpTun  fi  fex  mmif  B.  fumpTunfif  ex- 
imnf  (s/c)  C  fumpTuufi  eximuf  D,  fumpTuf  efT  eximiif  jP^Z  412. 
fcoriTif  ante  ras.  B  unam  A  413.  frudaui  3J  Parerg.  p.  540  sq. 
defrudaui   B  Da.     defraudaui   ceteri  cum  A   (*)  emistaec  A.     em 

ifTa  B.     Hem  if^a  ceteri  maxumafT  B.     maxima  efr  Da  cum  A. 

maxuma  efT  ceteri  414.  apparere  lihri  cum  A  fumuf_,  sed  ead. 

m.  correctum,  B  (*)         415.  mmorTaler  ere  B.     Iminortale  recTe  F 
416.    Praemisso  d  hunc   versum   cum  proximo  Philtoni  tribuit  B,  qui 


II,  4,  15—23  [Ambr.]  TRINVMMVS  43 

Postqiuim  comedit  rem,  post  rationem  putat.  15 

Lesbonicvs 
Nequaquam  argenti  ratio  conparet  tamen. 

Stasimvs 
Ratio  quidem  liercle  adparet:  argentum  oixeiai. 
Minas  quadraginta  accepisti  a  Callicle,  420 

Et  ille  aedis  mancupio  aps  te  accepit. 

Lesbonicvs 

Admodum. 

Philto 

Pol  opmo  adfinis  noster  aedis  uendidit.  20 

Pater  quom  peregre  ueniet,  iu  portast  locus: 
Nisi  forte  in  uentrem  filio  conrepserit, 

Stasimvs 

Mille  drachumarum  tarpezitae  Olympico,  425 


419.  Cicero  in  Pisonem  35,  61:  ita  eniin  sunt  perscriptae  (ra- 
tiones)  scite  et  litterate,  ut  scriba,  ad  aerarimn  qui  eas  rettulit, 
perscriptis  rationibxis  secum  ipse,  caput  sinistra  manu  perfricans, 

commurmuratus  sit  'ratio  oixeTai'.    Vhi  quihiis  modis  codi- 

ces  discrepent,  Hahnii  adn^aiio  docet.  Ad  eiindem  versum  alludit 
Cicero  ad  Att.  VI,  1,  1:  non  oixerai  tua  industria,  quod  uereris, 
sed  praeclare  ponitur 


vulgo  seeundum  FZ  continunntur  Stasimo:  quod  quamquam  disceptari 
in  utromque  partem  potest,  tamen  sat  commode  illud  probasse  Lade- 
ivigius  Philologi  XVII  p.  251  videtur        adq'  C        418.  compar  <^'  C 

419.  quidam  Z  ercle  apparex  B.  appareteecle  A  OIXGTAI 
A.  oechere  B.  oe  che  xe  C.  oechere  ceteri,  item  Ciceronis  codices 
quidam    (*)  420.  accepistine  untis  A  calhde  F   (*)  421. 

aedif  {non  aedef)  lihri  cum  A:  item  vcrsu  proximo  ma:s^cipioabste- 
ACCEPiT  A.  abf  TB  mancipio  accepix  ceteri,  nisi  quod  apfxe  B  Ce- 
terum  supra  m  aliquid  erasum  in  B,  quod  fuisse  6  {personae  nota) 
videtur  422.   opino  Acidalius.     opinor  libri  cum  A  (Polo  pmor  B) 

affinif  F  {non  A)  423.  quum  A.  cum  ceteri  porxa  fi  BCD. 
porta  efx  F  cum  A  424.  in  uentrem  filio  Cameraritis:  atque  ita  A&. 
iDuenirem  fiho  B:  aut  hoc  aut  illud  Al.  muenirem  fihum  ceteri.  in- 
uenire   fihum   'prisca  exemplaria'  Pii  conrepfenr  B    {cum    litura 

supra  cp).  COREEPSERIT  A.  cum  repferiT  vel  curepferiT  ceteri.  con- 
tempserit  eadem  exempJaria  Pii  425.  Mille   drachumarum  tarpe- 

zitae  32  Opusc.  phil.  II  p.  529  conl.  470  sq.  Trapezixae  mille  drachu- 
marnm  hoc  ordine  libri:  iibi  TrapeziTe  miUe  B,  TrapezeTC  inille  C, 
TrapeziTem  ille  D  F,  tbapaezite  {cel  fortasse  trapaizite)mill*  A  — 
drachumarum  B,    drahcumaru  CD,    drachmarum  Z  cum  A,    dragma- 


44  PLAVTI  II,  4,  24—32  [Ambr.] 

Quas  de  ratione  dehibuisti,  redditae. 

Lesbonicvs 
Nempe  quas  spopondi. 

Stasimvs 

Immo  'quas  despondi'  inquito,  25 

Pro  illo  adulescente,  quem  tu  esse  aibas  diuitem.  27 

Lesbonicys 
Factum. 

Stasimvs 
Vt  quidem  illud  perierit. 

Lesbonicvs 

Factum  id  quoquest. 
Nam  uilnc  eum  uidi  miserum  et  me  eiius  miseritumst.    430 

Stasimvs 
Miseret  te  aliorum,  tui  nec  miseret  nec  pudet.  30 

Philto 
Tempiist  adeundi. 

Lesbonicvs 

Estne  hic  Philto  qui  aduenit? 

Is  herclest  ipsus. 


rum  F  olympico   G.   ValJa.     olympicum    F Z  cum  A.     olimpicum 

c 
CD.     olympi,um  B  m.  ant.   (*)  426.    de  hibuifTi  B  cum  A.     de- 

bujfTi  ceteri  reddixe  BCD.     reddere  F   (*)  427.   quafpopondi 

CD.     qua  fpopndi  {sic)  B.     quafpopondix   ante  ras.  C  despoudi  C. 

G.  MueUerus  Philologi  IX  p.  742  (dependi   Camcrarius).     *+pexdi  A 
[prima  littera  aut  v  aut  i>,  altera  aut  e  aut  i).     dependiT  cctei-i 
inquito   Camerarius:  atque  ita  A.     inquid  B.     inquiT  ceteri  Ante 

Jmnc  versum  in  A,  post  euin  in  ceteris  libris  Jiic  accedit: 

26  Qua  fponfione  pronuper  tu  exacTuf  ef: 
ubi  TUTE  pro  Tu  A.  Interpretamentum  esse  22  Parerg.  p.  528  sq.  de- 
monstravit  (*)  428.  esse  aibas  Guyetus.  esseahebas  As  (ut  v.  201. 
430.  642),  AJEEBAS  (E  a  m.  1  expuncta)  Al.  aiebaf  effe  ceteri  429. 
Le.  om.  FZ  St.  om.  BFZ  perierit.  Le.]  perierifc.  K  B  quod 
efT  F.  quoque  efr  ceteri  cum  A  (*)  430.  miserum]  miferium  BC. 
eumiferium  D.     miserrimum  ' aliulii  exempJarium'  Pius  euus  A: 

V.  ad  V.  428.    eiuf   ceieri  miseritumst    Camerarius:    atque   ita  A. 

miferu  unfi  BCD.     miferTumfT  FZ  431.   ititer  tb  et  ahorum  ra- 

suram  hdbet  B ,  ubi  €  scriptum  fuit  tui^^ec  A,  BentJeius  in  Ter. 
Hec.  I,  1,  7,  Guyetus.     cm  tc   uec   ceteri  (tui   te   nec  Pius)  432. 

Tempust  adeundi  "E  Proleg.  p.  clxxxvii  (cf.  p.  ccxxxi).  tempusest- 
ADEU>rDi  A.  Tempufi  adeundi  B.  Tempuf  adeundi  ceteri  (*)  rrLTO 
A  {non  item  v.  435)  Le.]  K  B,  sed  in  rasura  433.  Ifr  D 


i 


11,  4,  32-  44  [Ambr.]  TRINVMMVS  45 

Stasimvs 

Edepol  ne  ego  istiim  uelim 
Meum  fieri  seruom  eiim  suo  peculio. 

Philto 
Erum  atque  seruom  pliirumum  Philto  iubet  435 

Saluere,  Lesbonicum  et  Stasimum. 

Lesbonicvs 

Di  duint  35 

Tibi,  Philto,  quaequomque  optes.   quid  agit  filius'r' 

Philto 
Bene  uolt  tibi. 

Lesbonicvs 

Edepol  mutuom  mecum  facit. 
Stasimvs 
Nequam  illud  uerbumst  'bene  uolt',  nisi  qui  bene  facit. 
Ego  quoque  uolo  esse  liber:  nequidquam  uolo.  440 

Hic  postulet  frugi  esse:  nugas  pdstulet.  40 

Philto 
Meus  gnatus  me  ad  te  misit,  inter  te  atque  nos 
Adfinitatem  ut  conciliarem  et  gratiam. 
Tuam  udlt  sororem  diicere  uxorem:  et  mihi 
Sententia  eademst  et  uolo. 


herclefT  BC  (et  sic  quidem  hercle  fTipfuf  B).  erclefr  D.  hercle  efT 
F Z  cum  A  St.]  d,  sed  in  litura,  B.    om.  sine  spatio  A        ke  A. 

ni  BCJD.     nae  FZ  434.  feruum  libri  cum  A  435.   Ph.  om.  B. 

perexiguum  spatium  est  in  C  Herum  FZ.     Erum  ceteri  cum  A,  et 

sic    comtantissitne  aTq'  Jioc    loco   C  feraom  B.     feruum    ceteri 

cum  A  PLUKUMUM  A.     plunmum   ceteri        436.   diduint  CD.     di- 

dunt  B.     di  dmnT  Z.     du  diunT  F  437.   phylTO  B  qugquoque 

B.  qu§quonque  Z.  que  quoniamq'  CD.  quaecumque  A.  quaecun- 
que  F        ante  opTcf  spatium  parvum  C  438.  uoIt  F.     uuIt  ceteri 

cutn   A  Le.]   spatium  B  mecujsemutuum  A.     muTuum  mecum 

ceteri,  nisi  quod  meum  B  439.  St.  om  B  necquAjVI  A.  nequic- 
quam  FZ        uerbumfT  Z.     uerbum  fi  BCD.     uerbum  efT  F  cum  A 

uul  C.     uuIt  ceteri  cum  A  440.  K  praemittit  B  esseuolo 

A.  Cf.  Proleg.  p.  CLXX.  ccxxxr  ne  quid  quam  B.  xequiquam  A. 
nequicquam   ceteri  uolo  B    (*)  441.   nugaf  pofTulcT  B.     nugaf 

pofrulaT    ceteri  442.    teatq-nos    A  :  merito  jyrohatum   Fleclieiseno 

Epist.  p.  XXXIX.    fe  aTque  uof  Z.    fe  aTque  nof  ceteri,  nisi  qiwd  adq'  C 

443.  affiniTaTem  FZ  {non  A)         confolarem  C  444.  uult  A. 

uol  B.  uoIt  ceteri  post  fororem,  iteni  post  uxorem  spatia,  qiiam- 
quam  solito  minora,  C 


46  PLAVTI  II,  4,  44—54  [Ambr.] 

Lesbosicvs 

Hau  nosco  tuom:  445 

Bonis  tuis  rebus  meas  res  inrides  malas.  45 

Philto 
Homo  ego   sum,  tu  homos:  ita  me  amabit  Iiippiter, 
Neque  te  derisum  aduenio  neque  dignum  puto. 
Verum  hoc  quod  dixi,  meus  me  orauit  filius 
Vt  tuaoi  sororem  poscerem  uxorem  sibi.  450 

Lesbonicvs 
Mearum  me  rerum  nduisse  aequomst  ordinem.  50 

Cum  uostra  nostra  non  est  aequa  factio: 
Adfinitatem  uobis  aliam  quaerite. 

Stasimvs 
Satm  tu  sanu's  mentis  aut  animi  tui, 
Qui  condicionem  hanc  repudies?  nam  illum  tibi  455 


455.  Varro  de  l.  lat.  VII,  57  p.  340  sq.  Sp.:  In  Ti-imimmo: 
^nam  illum  tibi  +  *  *'.  ferentarium  a  ferendo,  id  est  inane  ac 
sine  fructu;  aut  quod  ferentarii  equites  hi  dicti,  qui  ea  modo 
habebant  arma  quae  ferrentur,  ut  iaculum,  Intercidisse  verstim  456 
vidit  L.  Spengelius:  a  ferendo  auxilio,  id  est  inanem  cmendat 
BergMus  ^Beitr.  z.  l.  Gramm.'  I  p.  157  sq. 


445.    eademfT  Z.     eadem   fi  B.     eadem  fim   CD.     eadem  efr   F. 
EADEST  visuvi  est  in  As  extare,  sed  lectione  valde  dubia  Le.]  6  B 

in  litura  kau  A.  haud  ceteri  nofco  ruum  BCD  cum  A,  Bent- 
leius  in  Ter.  Eun.  V,  8,  36.  nefcio  rn  FZ  (*)  446.  tuisixeebus 
A  MEAS  {quod  verisimillimum  Al  haiuit)  vocis  litterae  mediae  in 
As  tam  incertae  sunt,  ut  propemodum  videatur  iiyis  {vel  fortasse  MUAS) 
scriptum  fuisfe  447.  tii  homo"8  32  Proleg.  p.  CCLXI.     komoestu  A: 

sed  ut  poit  u  aut  hrevi  spatio  aut  {sic  Loeicio  visum)  alicui  litteridae 
{ut  a)  Iocus  sit.     homo  tu  ef  ctteri  luppiter   C  cum  A.     lupiTer 

ceteri        448.  aduenio  A.     ueni  ceteri  (*)         449.   QUOD  A.     ut  ceteri 
DixiT  {vix  DiXEi)  A        meus]  u  litterae  altera  pars  paene  evanida 
in  B         450.    pofcere   B         :fibi   :uxorem   D:  unde  fibi  uxorem  FZ 

451.  me    rerum  Bermannus:   atque  ita  A.     rerum  me   ceteri   (*) 
mouiffe   B.     nomffe   ceteri  cum  A         aequumest  A.     aequom   fi  B. 
aequum   fi   C  et,  7iisi  quod    equum,  D.     aequum  efT   F.     equumft  Z 

452.  vacuum  spatium  ante  cum  C  post  Cum  rasura  unius  lit- 
terae  in  B      uestka  A.    uefTrif  vel  urif  ceteri        nofTra  D      facio   Z 

453.  affiniTaTem  F  {non  A)  queriTe  BCD  454.  SaTin  tu 
fanuf  FZ  cum  A  {uhi  sanu's  Hermannus).  SaT  inTuf  fanuf  BC,  faTiuf 
inTuf  fanuf  D  (*)  455.  ante  qui  personae  spatium  C  condicionem 
BC  eum  A.     condiTionem  DFZ 


n,  4,  55— C6  [Ambr.]  TRINVMMVS  47 

Ferentarium  esse  amicum  inuentum  intellego.  55 

Lesbonicvs 
Abin  hinc  dierecte? 

Stasimvs 
Si  hercle  ire  occipiam,  uotes, 
Lesbonicvs 
Nisi  me  aliud  quid  uis,  Philto,  respondi  tibi. 

Philto 
Benigniorem,  Lesbonice,  te  mihi, 

Quam  niinc  experior  esse,  confidd  fore.  460 

Nam  et  stillte  facere  et  stiilte  fabularier,  60 

Vtrumque,  Lesbonice,  in  aetate  haii  bonumst. 

Stasimvs 

Verum  hercle  hic  dicit. 

Lesbonicvs 
Oculum  ego  ecfodiam  tibi, 
Si  uerbum  addideris. 

Stasimvs 
Hercle  quin  dicam  tamen: 
Nam  si  sic  non  licebit,  luscus  dixero.  465 

Philto 

Ita  tu  nunc  dicis,  ndn  esse  aequiperabilis  65 

Vostras  cum  nostris  factiones  atque  opes? 


467.  Nonius p.  304,  24:  factio  iterum  significat  opulentiam, 
abundantiam  et  nobilitatem  ....  Plautus  ....  Idem  Trinummo: 
'uostras  ....  opes' 


456.  FERENTARIUM  A:  ct  Jioc  Ugisse  Varronem  patet,  unde  transiit 
in  Z.    ferenr  aneum  vel  ferenr  an  eum  ceteri  (ferentaneum  Boihius)  (*) 

AMicujNiESSE   A  inTellego,  non  inTelligo,   libri  cum  A:   et  sic 

constantissime        457.  dierecTe  FZ  cum  A.    derecTe  vel  de  recTe  cetei-i 

UOTES  A.    uoTif  ceteri  (uetes  Camerarius)    (*)  458.  me   aliud 

quid  Hermannus.     quid  me  ahud  libri  cum  A    (*)         refpondi  Tibi    B 
cum  A.    Tibi  EefpondiT  CD.    Tibi  refpondi  FZ        462.  hau  A.    haud 
ceteri        bonust  A.     bonum  efT  F.     (bonum  fT  B)         463.  dico  A 
occulum  D        ego  om.  DFZ         ecfodiamtibi  A.     eflfodiam  Tibi  B, 
Acidalius.     Tibi   effodiam   ceteri  464.   quin  A,  Pius.     quid  ceteri, 

nisi  quod  quidem  F  (*)  Tamen  om.  C  466.  Ph.  om.  B  nunctu 
A.  Tu  nunc  ceteri  esse]  essee  A  aequiperabilif  Ca.  aequipera- 
bilef  Cb   cum  A  et  ceteris,  nisi  quod  equ.  Z  (*)  467.   nofrraf  No- 

nius.     uefTraf  libri  cum  A      cum  nofTi  Nonius       adq'  C      opus  A 


48  PLAVTI  II,  4,  67-80  [Ambr.] 

Lesbonicvs 
Dico. 

Philto 
Quid?  nunc  si  in  aedem  ad  ceuam  ueneris, 
Atque  ibi  opulentus  tibi  par  forte  obuenerit: 
(Adposita  cena  sit,   popularem  quam  uocant:  470 

Si  illi  congestae  smt  epulae  a  cluentibus,)  70 

Si  quid  tibi  placeat,  quod  illi  congestiim  siet, 
Edisne  an  incenatus  cum  opulento  accubes? 

Lesbonicvs 
Edim,  nisi  si  ille  udtet, 

Stasimvs 
At  pol  ego,  etsi  uotet, 
Edim  atque  ambabus  malis  expletis  uorem,  475 

Et  quod  illi  placeat,  praeripiam  potissumum:  75 

Neque  illi  concedam  quicquam  de  uita  mea. 
Verecundari  neminem  apud  mensam  decet: 
Nam  ibi  de  diuinis  atque  humanis  cernitur. 

Philto 
Rem  fabulare. 

Stasimvs 
Ndn  tibi  dicam  dolo:  480 

Deeedam  ego  illi  de  uia,  de  semita,  80 


468.    quid  Tunc   Z    (*)  cenam  BF  cmn  A.     cena  C.     coenam 

DF  469.  adq'  C  opulenTiuf  F  par  om.  F  obuenerit  Pi- 
storis:  atque  ita  A.  ut  ueneriT  ceteri,  nisi  quod  ut  uenenf  F  470  sq. 
seclmit  "E,  iniorem  cum  Fleckeiseno  (*)  470.  adposita  A.  apposiTa 
ceteri  cena  sit  cum  Eeizio  Hermannus:  atque  ita  A.  fiT  cena  F. 
fiT  cena  B.  fiT  c§na  C.  fiT  coena  DZ  471.  illic  F  congefTe 
BCD  aepul§   C.     aepule  B  cluentibus  A.     chenTibuf  ceteri 

472.  Tibi  FZ  cum  A.     illi  BCD  iUic   F  473.   Edifne  F 

cum  A.  Aedifne  BCD.  Edef  ne  Z  incenaTuf  AB.  incgnaTuf  C. 
incoenaTuf  DFZ  accubef  B  cum  A.  accumbef  ceteri  474.  Edim 
Camerarius:  atque  ita  A.  ediT  BCD.  edam  FZ  nifi  fi  libri  cum 
A       uotet  3?.  UOLET  A.   ueTeT  ceteri       St.]  d  B        ego  superscr.  D 

etsi  Hermannus :  atque  ita  A.   CTiam  fi  vel  ex  lam  fi  ceteri       uotet 
A.     ueTCT  ceteri  475.  edam  FZ  adq'  C  magis  A        476. 

ante  &  personae  spatium  C  placcT  F  pre  enpiam  B  D.  pr§e- 
npia  C  poTiffimum  libri  cum  A  ill.  quicquam  etiam  A 

479.  adq'  C        cermm  Da        480.   Ph.]   €  B        fabulabis  A 
St.]   d  B.    om.  A  sine  spatio,  item  F  (*)  481.  ab  initio  personae 

spatium  C 


A 


II,  4,  81-95  [Ambr.]  TRINVMMVS  49 

De  hondre  populi:  uerum  quod  ad  ueDtrem  attinet, 
Non  liercle  hoc  longe,  msi  me  pugnis  uicerit. 
Cena  hiic  aunonast  sine  sacris  hereditas. 

Philto 
Semper  tu  hoc  facito,  Lesbonice,  cogites,  485 

Id  optumum  esse,  tute  uti  sis  optumus:  85 

Si  id  nequeas,  saltem  ut  optumis  sis  prdxumus. 
Nunc  cdndicionem  hanc,  quam  ego  fero  et  quam  aps  te  peto, 
Dare  atque  accipere,  Lesbonice,  te  uolo. 
Dei  diuites  sunt,  deds  decent  opulentiae  490 

Et  factiones:  uerum  nos  homunculi  90 

Vatillum  animai:  quam  quom  extemplo  emisimus, 
Aequd  mendicus  atque  ille  opulentissumus 
Censetur  censu  ad  Accheruntem  mortuos. 

Stasimvs 
Mirum  quin  tu  illo  tecum  diuitias  feras:  495 

Vbi  mdrtuos  sis,  ita  sis  ut  nomen  cluet.  95 


482.  St.  uernm  F        attexet  A.     aclein&  Ca.    adTineT  CbF 
484.   ante  cena  personae  spatitmi  G  coena  DZ   (tion  A)  bac 

an 

annona  efT  libri  cum  A,  nisi  quod  bac  nona  ePr  m.  ant.  B  (*)  485. 
Ph.  om.  BGD  facitolesbonicekoc  A.    boc  faciTO  lefbomce  ce- 

teri,  nisi  quod  personae  spatium  sequitur  in  C.  Vide  ad  v.  20  486. 
opTimum  F  {non  A)  uti  Camerarius:  atque  ita  A.     ur  ceteri 

V 

opnmuf  F  (non  A).     opTimuf  G  487.   nequeas  saltem  Camerarius: 

atque  ita  A.  neque  adfaluTem  BCD.  neque  uif  aT  falTem  F.  ne- 
que  uie  fakem  Z  (*)  opTumuf  GD.     opTimo  F  proxumus  A. 

proximuf  ceteri  488.  condicionem  G  cum  A.     condiT.  ceteri         abf 

TC  FZ  cum  A.     apTe  BCD  489.   adq'  C         aspicere  A        490. 

Di  A.  dei  ceteri  degentopui.entiae  A.  deccT  opuleuTie  B.  de- 
ceT  opulenTia  ceteri  {*)  492.  Vatillum  Loetvius  Act.  soc.  phil.  Lips. 
II  p.  464  sqq.  SATILLUM  A.  Sahllnm  vel  Sal  illu  B  CD  Z.  TanTillum 
F,  'quidam  libri  mss.'  Lambini  animai  cum  Beizio   Hermannus. 

anime  B  F.     animae  vel  amme  ceteri  quam  cum  post  Pium  Aci- 

dalius,  Reizius.  quiquum  A.  que  cum  Z.  qui  cum  ceteri  exemplo 
C  emifimuf  F  cum  A.     amifimuf  ceteri   (*)         493.   Aequo  Acida- 

lius:  atque  ita  A.    eque  D.    aeque  ceteri  Adq'  G  opulenTiffi- 

muf  libri  cum  A  494.  censui  CD.  om.  FZ.  acheruntem  A. 

acbaruuTe  B.  acberouTe  CD.  acberonTem  F Z  moiTunf  libri  cum 
A:  item  v.  496  (*)  495.    St.  Mirum  quin  tu  S.     anmieumquintu 

A.     An  mirum   mito  B.     An  miru  initu   CD.     St.   Mirum  ni  tu  FZ 
ILLO  A.    iUu  vel  illum  BGD.     iUuc  FZ  (*) 

Plavti  Teinvmmvs  4 


50  PLAVTI  II,  4,  96—110  [Ambr.] 

Philto 
Nunc  ut  scias  hic  factiones  atque  opes 
Non  esse  neque  nos  tuam  neglegere  gratiam:    - 
Sine  dote  posco  tuam  sororem  filio. 
Quae  res  bene  uortat.    habeon  pactam?    quid  taces?        500 

Stasimvs 

Pro  di  inmortales,  condicionem  qudius  modi!  loo 

Philto 

Quin  fabulare  'di  bene  uortant:  spondeo'? 

Stasimvs 
Eheu,  ubi  dicto  nil  erat  usus,  spdndeo 
Dicebat:  nunc  hoc,  quom  dpus  est,  non  quit  dicere. 

Lesbonicvs 
Quom  adfinitate  udstra  me  arbitramini  505 

Dignum,  habeo  uobis,  Philto,  magnam  gnitiam.  105 

Sed  si  haeC  res  grauiter  cecidit  stultitia  mea, 
Philto,  est  ager  sub  urbe  uobis:  eiim  dabo 
Dotem  sorori:  nam  is  de  diuitifs  meis 

Soliis  superfit  praeter  uitam  relicuos.  510 

Philto 

Profecto  dotem  nil  moror. 

Lesbonicvs 

Certiimst  dare.  iio 


497.    Ph.  om.  BCD        fracTionef  B        adq'  C        498.   neglegere 
GD.    neglelere  B.     negligere  FZ  500.    ante  quae  personae   spa- 

tium  C  Quae  res]  Querenf  B         501.   dii  F  condicionem  BC 

cum  A.     condiT.  ceteri        cuiuf  modi  F  cum  A    (*)        502.  Ph.]  €  B 
qui  m  C  di  bene  uorTaT  BCDZ.     dn  bene  uorTanT  F.     uiN- 

BENEUOETAT  Asl  {uM  QUIN  ab  initio  Ar):  h.  e.  uin?  bene  uortat  inter- 
prete  Studemundo  (*)  503.  St.]  d  B  beu  Z  dicto  nil  erat  usus 
post  Lindemannum  32.  ufuf  nibil  eraT  dicto  Uhri  cum  A  (*)  504.  dice- 
BANT  A  hoc  22.  hic  libri  cum  A  quom  B.  CUM  A.  quoniam 
ceteri  quiT  BFZ.  quid  CD  cum  A  (*)  505.  Quom  B.  Cum  ceteri 
cum  A  affiniTaTe  F  (non  A).     adfiniTaTe  B  uefrra  FZ  cum 

A.     ura   (sic)   BCD  mea   BCD  506.   kabeoobis   A  filio 

BCD        Cf.  ad  V.  510       507.  sedsikaecres  A.     Sed  eTfi  hercle  ref 
F.     Sed  CT  fi  herclef  ceteri  (ubi   haec    res  Valla,   Saracenus)    (*) 
fTulTicia  CFZ  508.   ukbe  A.    urbe  hic  ceteri    (*)  509.   de 

diuitiis  meis  Bergkius  ' de  Trin.'  p.  x  {64).  destultitiismeis  A. 
de    fTulTiTia    mea    ceteri,    nisi    quod    fTulTicia  FZ   (*)  510.  hoc 

loco  habent  AF Z ,  ante  v.  507  BGD  preTer  B  relicuus 

Asl.     reliquuf  ceteri   ut   constanter  511.   cerTunfT  Z.     cerTum    fi 


II,  4,  111-121  fAmbr.]  TRINVMMVS  51 

Stasimvs 
Nostrumne,  ere,  uis  nutricem,  quae  nos  educat, 
Abcilienare  a  nobis?  caue  sis  feceris. 
Quid  edemus  nosmet  pdstea? 

Lesbonicvs 

Etiam  tu  taces? 
Tibi  egou  rationem  reddam? 

Stasimvs 

Plane  periimus,  515 

Nisi  quid  ego  conminiscor.    Philto,  te  uolo.  115 

Philto 
Siquid  uis,  Stasime. 

Stasimvs 

Huc  concede  aliquantum. 

Philto 

Licet. 
Stasimvs 
Arcano  tibi  ego  hoc  dico,  ne  ille  ex  te  sciat 
Neue  alius  quisquam. 

Puilto 

Crede  audacter  quidlubet. 

Stasimvs 

Per  deos  atque  homines  dico,  ne  tu  illunc  agrum  520 

Tuom  siris  umquam  fieri  ueque  gnati  tui.  120 

Ei  rei  argumenta  dicam. 


BCD.     cerTum    err  F   ciim    A  512.   Nostramne,    ere,    uis    nu- 

tricem  Lindemannus.  nostramneereuiseducatnuteicem  A,  servans 
is  EDUCAT  etiam  in  fine  versus.  Nofxram  neeleuif  nuTrice  ere  JBCD^ 
nisi  quod  ne  I  leuif  Ca,  spatium  autem  post  nuTrice  C.  NofTram  ne 
nuTTicem  here  Z.     NofTramne  ducif  nuTricem   here  F   (*)  que  B. 

QUEM  A  514.    Qui    dedemuf   BD  515.    Tibi  egon  B    Parerg. 

p.  523,   Proleg.  p.  ccxciii.     tibinegon  A.     Tibi   ego    eeteri.     periimus 
Camerarius.    perimuf  libri  cum  A         516.  philio  B  CDa.     fiho  Db  (*) 
518.   St.   om.  B  archano  DbF  519.   ante  neue,   ante   quif- 

quam,   ante  quidlubeT  spatia  C  quisquisquam  A.     quifque  F 

quid  lubeT  BCa  {non  A)  520.  St.  om.  B         adq'  C  illunc  B 

cum   A.     Illum   ceteri  521.   siris   Camerarius:  atque  ita  A.     fcirif 

BCD.    finaf  FZ  (*)       unquam,  non  umq.,  B       UMFiEErNEQ-GNATiTUi- 

QUAM  A  522.  argumenta  B  Proleg.  p.  lxiii:  atque  argumenti  Asl 
{ubi  A  supra  posuit  corrector).     argumeuTum  ccteri   (*)  Ph.  om.  C 

4* 


52  PLAVTI  II,  4,  121-131  [Ambr.] 

Philto 
Audire  edepol  lubet. 
Stasimvs 
Primum  omnium  olim  terra  quom  jDroscinditur, 
In  quincto  quoque  sulco  moriuntur  boues. 

Philto 

Apage. 

Stasimvs 
Aceheruntis  dstium  in  nostrost  agro.  525 

Tum  umum,  priusquam  coctumst,  pendet  piltidum.  125 

Lesboxicvs 
Consuadet  homini,  credo.    etsi  scelestus  est, 
At  mi  infidelis  non  est. 

Stasimvs 
Audi  cetera. 
Postid  frumenti  quom  alibi  messis  maxumast, 
Tribus  tantis  illi  minus  redit  quam  opseueris.  530 

Philto 
Em  istic  oportet  opseri  mores  malos,  130 

Si  in  opserendo  possint  iuterfieri. 


526.  Porphyrio  in  Hor.  Carni.  I,  20,  10:  pro  iiino  uuam 
posuit.  )ueTUJVU|Liia  TpoiTOC.  huic  contrarium  Plautus  in  Trinummo 
fecit,  uinum  pro  uua  dicens:  '[is]tum  uinum putidum' 


lubex  BG  {non  A)  523.   quom   om.  A.     cum   ceteri  524. 

QUINCTO   A.     quinTO  eeteri  (*)  525.   accherunxif  B:  cf.  ad  v.  494. 

acherunTif  CDF  cim  A.     acheronTif  Z  hofTium  FZ  cum  A 

nofrroft  vel  nroft  CDFZ.  uofTro  fi  B.  nostroest  A  (*)  526.  Tuum 
G.  ifTum  cod.  M  (ifTud  vel  illud  alii  codd.)  Porphyrionis  coctumst 
Valla,  Scriveriiis.  coctumest  A,  item  Por^^hyrio.  co  acTufi  B.  co- 
acTum  efT  ceteri         post  pendcT  spatium  C   (*)  527.  Le.  om.  B 

etsi]  &  G  528.  ante  aT  spatium  G  mih  C.  mihi  ceteri  cum 
A  St.  om.  B  c&gra  C.  ceTera  DZ  529.  j)'  id  D  (*)  quom 
Gamerarius.  CUM  A.  quo  BGDF.  quando  Z  mefif  B  maxi^. 
mafT  Z.     maxima  efT  F  cum  A.     maxima  fim  BD.     maxim  fim  C 

1  V  ■ 

530.  iUic  F.     ILLIS  A  manuf  B  ead.  m.     minif  G  redit  Lam- 

.hinus.     reddiT  lihri  cum  A  obfeueriT  Da.     obferuerif  F.     obfeuerif 

ccteri  cum  A  531.   Em  B  cum  A   {et  sic  quidem   EmifTi  co  porTeT 

B).     hem   ceteri  (*)  opferi  B.     obfen  ceteri  (etiam  G)   cum  A 

532.  fi  m  opferendo  BG.  fi  inopf  herendo  D.  fi  lu  obferendo  FZ, 
cum  A  ut  visum  est        lUTerfici  F.     inTerficier  Z 


I 


11,  4,  13-'-Ul   [Ambr.]  TRINVMMVS  53 

Stasimvs 
Neqiie  umquam  quisquamst,  quoius  ille  ager  fuit, 
Quin  pessume  ei  res  udrterit.    quoiilm  fuit, 
Alii  exolatum  abierunt,  alii  emdrtui,  535 

Alii  se  suspendere.    em  nunc  hic  quoius  est,  1.35 

Vt  ad  incitas  redactust. 

Philto 

Apage  a  me  istum  agrum. 

Stasimvs 
Magis  apage  dicas,  si  omuia  ex  me  audiueris. 
Nam  fulguritae  suut  alternas  arbores: 

Sues  moriuntur  iinginad  acerrume:  540 

Oues  scabrae  sunt,  tam  glabrae,  em,  quam  haec  est  manus.   140 
Tum  autem  Surorum,  genus  quod  patientissumumst 


537.  Nonius  p.  1^3,  16:  incitas  dicitur  egestas.  Plautus 
Trimimmo:  'alii  exsolati  ....  redactus  est'.  Ad  eimdem  ver- 
siim,  non  ad  Poenuli  v.  907^  prorsm  probahile  est  Placidi  p.  lo,  4  D. 
glossam  spectare:  ad  incitas:  ad  summam  i'erum  perturbationem 
desperationemque:  qiiicum  cf.p.7,2:  ad  iucitam:  ad  extremam 
fortunam.    Vide  Opusc.  phil.  III  p.  63 


533.  St.  om.  B  unquam^  non  umq.,  B  quisquam  est  Came- 
rariiis.  qmfquam  fi  BCDZ.  quifquam  F  cum  A  quo  luf  B.  quo 
uif  vel  quouif  CD.  cumf  F Z  cum  A  (*)  534.  peffime  F  cum  A 
uorreraT  B.  ueeterit  A  quomm  B.  cuium  F  cum  A.  ciuiu  C. 
ciuium  Z.  cuiuf  D  535.  exolatumabiere  A.  exularum  abierunx 
ceteri.     exfolari  abierunx  Nonius  alu   superscr.  ead.  m.  D   (*) 

536.   alii  se   suspendere   om.  Nonius  em  B   cum  A.     hem    ceteri 

cum   Nonio.  quo    luf   efx    B.     cuiuf   efr    eeteri   cum   A.     cuiuf 

T(uTa)   Nonius  537.    ad   incitas  redactust  22.    (TUT)a    inciTaf  red- 

acTuf    efT    Nonius.     ADrxciTAS*REDACTUS   A-     ad    inciTaf    redacTuf 
BCDZ.     ad  mendiciTaTem  redacTuf  F  a  me  istum   Camerarius: 

atqiie  ita  A.     a  me  ifTunc  ceteri  (*)  538.  omnia  ex  me  Kampman- 

nus  de  ab  praepos.  p.  29.     omiviaame  A,  Camerarius.     omui  a  me  B. 
oninia  mea  CD.   om.  FZ  audierif  F  (*)  539.   fulguritae  sunt 

Pius:   atque   ita  A.     ful  gur  iTe   fuuT  B.     fulgur  iTa  funT   CD.     ful- 
guriTaffunT  FZ  alteruas   'E  Nov.   exc.  I  p.  118.     alTernae    libri 

cum  A  (*)         540.  anginad  3J.     angma  libri  cum  A,  nisi  quod  angiua 
F        acerrume  Z.     aceekujme   vel  fortasse  acekkumi  A   (*)  541. 

fcabre  BD         glabre  B.     galabre  CD         em  B.    kaec  {sed  fortasse 
KAEc)  As.    bem  ceteri      kaecst  A  {vix  e  in  c  inscripta).  baec  sine  efr  B 

542.  fyroram  libri.    Cf.  Proleg.  p.  xcvi        PATiEXTissniUMEST  A. 
l^acienTif  fu  munc  fi"  B.     pacieuTif  fum  muu  CD.    paTienTiIfimum  Z 


54  PLAVTI  II,  4,  142—154  [Ambr.] 

Hominum,  nemo  exstat  qui  ibi  sex  menses  uixerit: 
Ita  cilncti  solstitiali  morbo  decidunt. 

Philto 

Credo  ego  istuc,  Stasime,  ita  esse:  sed  Campans  genus    545 
Multo  Surorum  iam  antidit  patientiam.  145 

Sed  is  est  ager  profecto,  ut  te  audiui  loqui, 
Malos  in  quem  omnes  publice  mitti  decet: 
Siciit  fortunatorum  memorant  insulas, 

Quo  cuncti,  qui  aetatem  egerint  caste  suam,  550 

Conueniant:  contra  istoc  detrudi  maleficos  150 

Aequom  uidetur,  qui  quidem  istius  sit  modi. 

Stasimvs 
Hospitiumst  calamitatis.    quid  uerbis  opust? 
Quamuis  malam  rem  quaeras,  illic   reperias. 

Philto 
At  tu  hercle  et  illi  et  alibi. 


545.  Nonius  li.  486,  2i:  Campans  pro  Campanum.   Plautus 
Trinummo:  'credo  ....  patientia.'  —  Biomedes  X).  391  P.  313, 

16  K.:  anteeo  quoque  illum  accusatiuo  casu  Terentius Plau- 

tus  in  Trinummo:  ^genus  ....  patientia' 


et,  nisi  quod  i  pro  \x,  F  543.  exstat  A.  exxax  ceteri  menfer 
lihri  cum  A  544.  rollTiciali  CDFZ  545.  ifTafime  sine  ita  esse 
Nonius  SET  A  campanf  Nonius :  inde  F  et  'lihri  veteres'  Lam- 
bini.  campaf  BCDZ.  campaxes  vel  ca:vipa:nis  As,  tit  visum  est  (*) 
546.  molTO  C  furorum  Diomedes,  Nonius.  fyrorum  lihri  Plau- 
tini  iam  om.  Diomedes  anTidiT  B  {in  quo  est  la  manTi  diT)  C 

cum  A,   Nonius.     anTodiT  D.     anTeiT  FZ,  Diom.  patientiam  2J 

Parerg.  p.  340.    panenTia  FZ,  cnm  A,  Diom.,  Non.   paTlenTia  BCD 
547.  STa.  praem.  Z      is  est  Bothius.    iheh  B  cum  A.    ihe  efr  ceteri  (*) 
ut  te]   uiTe  Da        548.  molof  C        omnef  libri  cum  A        dic&  C 

n 

549.  memoraT  C  ead.  m.         550.  egerint  Hermanniis:  atque  tta  A. 
egeranT  ceteri,  nisi  quod  egreruuT   Da  casTe  suam    Camerarius: 

atque  ita  A.     cafTefum  BCD.     cafTe  FZ  551.  isxuc  solus  A 

defTTudi  B.  DeTrumdi  C  552.  aequom  B.  aequm  A:  v.  ad  v.  14. 
aequum  ceteri  uideTur  qui  idem  fi  ifriuf  modi  fiT  F  sit  Came- 
rarius:  atqtie   ita  A.    om.   Da.     fiuT  ceteri    (*)  553.  St.  om.  FZ 

Hofpmum  efT  FZ  cum  A.    Hofpicium  efT  BCD      St.  quid  F 
et  ante  et  post  opufT  parvuvi  spatium  C        opufT  CD.     opufi  B.    opuf 
efT  FZ  554.   querenf  B.     quaeraf  ceteri  cum  A  (*)  555.  Ph.] 

Le.  FZ  ct  Jli  B.  ETixLic  A,  numeris  quidem  non  repugnantibus. 
illi  CDZ.    ilhc  F  (*) 


II,  4,  151  -104  [Ambr.J  TRINVMMVS  55 

Stasimvs 

Caue  sis  dixeris  555 

Me  tibi  dixisse  hoc. 

Philto 
Dixti  tu  arcano  satis.  155 

Stasimvs 
Quin  hic  quidem  cupit  illum  apse  abalienarier, 
Siquem  reperire  possit,  quoii  os  siiblinat. 

Philto 
Meus  quidem  hercle  numquam  fiet. 

Stasimvs 

Si  sapies  quidem. 
Lepide  hercle  de  agro  ego  hunc  senem  deterrui:  560 

Nam  qui  uiuamus  nihil  est,  si  illum  amiserit.  160 

Philto 
Redeo  ad  te,  Lesbonice. 

Lesbosicvs 
Dic  sodes  mihi, 
Quid  hic  est  locutus  tecum? 

Philto 
Quid  censes?  homost: 
Volt  fieri  liber,  uerum  quod  det  non  habet. 

Lesbonicvs 
Et  ego  esse  locuples,  uerum  nequicquam  uolo.  565 


556.  ante  me  spatium  C  dixti  tu  3?  Proleg.  p.  lxiv  conl.  v.  655. 
DixTi  A.     dixifn  ceteri  archano  DF  akcanossates  A    (*) 

557.  ab  se  cum  Heizio  Hermannus:  atqiie  ita  A.  apfefe  B,  ab- 
fefe   cete7-i        558.   Si  quem  Acidalius:  atqiie  ita  A.     fi  quidem   ceteri 

repperire  I)  Z  cum  A  possit  Hermannus:  atque  ita  A.  poffer 
ceteri  quoii  os  'R,  ut  v.  358:  id  quod  iam  Buechelerus  de  decl.  p.  59 
perspexit.     cuios  A.     cuiuf  of  F Z.    cuiuf  ceteri  (*)         559.  Ph.  om.  Z 

quidem  hercle  lihri  cum  A  xtjsquam  A  (*)  560.  herche 

B        de  agro  ego  hunc  BCDFZ.    agkoegokockunc  A   sine  de  (*) 

561.  QUIUAMUS  A  post  illum   spatium  C  562.    Ph.  om. 

B         ad   te]    are    D        563.    estlocutus   A.     locuTuf  ceteri  (*) 
cenfef  homofx    FZ.    censeskomoest   A.    cenfuf  homofx    CD     cenfnf 
homo  fi  B  564.  VuIt  libri  quod  det  non  habet]  nequicquam 

uolo  B,  quae  e  proximo  versu  huc  inrepsere  post  deT  parvulum 

spatium  C  565.  Le.]  K   B         ego  superscr.  D         nequiquam  A. 

nec  quicquam  C.     nequicquam  cetcri    (*) 


56  PLAVTI       11,4,165— 175  [—166 Ambr.] 

Stasimvs 
Licitumst,  si  uelles:  nunc,  quom  niliil  est,  non  licet.  165 

Lesbonicvs 
Quid  tecum,  Stasime? 

Stasimvs 
De  istoc,  quod  dixti  modo. 
Si  aute  uoluisses,  esses:  nunc  sero  cupis. 

Philto 
De  dote  mecum  conueniri  nil  potis: 

Quod  tibi  lubet,  tute  agito  cum  gnato  meo.  570 

Nunc  tuam  sororem  filio  posco  meo:  170 

Quae  res  bene  uortat,    quid  nuuc?    etiam  consulis? 

Lesbonicvs 
Quid  istic?  quando  ita  uis,  di  bene  uortant:  spondeo. 

Philto 
Numquam  edepol  quoiquam  tam  exspectatus  filius 
Natilst,  quam  illuc  est  'spondeo'  natiim  mihi.  575 

Stasimvs 
Di  fdrtunabunt  uostra  consilia. 

Philto 

Ita  uolo.  175 


576.  Nonius p.  109,  14:  fortuuare  est  prosperare  et  omni- 
bus  bonis  augere.    Plautus  Trimunmo:  ^di  ....  consilia' 


566.  LiciTUMESTSi  A.    LiciTufi  B.     liciTu    Si    CD.     LiciTum    fi 

FZ         quo  B.     CUM  A.     quouiam  ceteri  (*)         567.  ISTO  A         dixti 

Scaliger,  Guyetus,  Meizius:  atque  ita  A.    dixifTi   ceteri  568.  ante 

Guyetus.    anxea  libri  (*)       569.  doTem  B       conueniri  nil  potest  Acida- 

lius.     conuenire  nil  poTcf  lih-i:  unde  potis  Fhckeisenus         570.  Quod 

Dousa   ms.,    Hermannus.    quid  libi-i  gnaTO  F,  Pareus,  NaeJcius 

Opusc.  I  p.  1S8.     naTO  ceteri  572.  Querenf  B  nnnc  etiam  sine 

interpunctione    ante    Acidalium  consulis    Camerarius.     confuif  B. 

cumfuif  CD.    non  uif  Z.    num  uif  F  (*)         573.  uorTaT  B  (*)         574. 

Ph.  om.  BFZ.     'in  quibusdam  codicibus  hic  Joquitur  Stasimus':  Pius 

cuiquam  Tam  FZ.     quo  i  quam  B.     cuiquam  ceteri  {scd  D  m.  ant. 

aT 
in  margine  tantum)        expecTaxuf  libri,  nisi  quod  expecTuf  B        blb. 

Natust   3S.     NaTuf  Ubri  illuc   est   Geppertus.     illud   efT   libri  (*) 

576.  de  Nonii  codd.   (dei  Harlei.  a.  m.  2)         uofTra  Nonius.    uifa 

vel  uefrra  ceteri  {*) 


n,4,179.180.17G-17S.18-J-185  TRINVMMVS  57 

I  hac,  Lesbouice,  mecum,  ut  coram  uuptiis  179 

Dies  constituatur:  eadem  haec  confirmabimus.  180 

Lesbonicvs 
Sed,  Stasime,  abi  huc  ad  meam  sororem  ad  Calliclem:      176 
Dic  hoc  negoti  quo  modo  actumst. 

Stasimvs 

Ibitur.  580 

Lesbonicvs 
Et  gratulator  meae  sorori. 

Stasiuvs 

Scilicet.  178 

Lesbonicvs 
Dic  CHllicli,  med  lit  couueniat. 

Stasimvs 

i  modo.  182 

Lesbonicvs 
De  dote  ut  uideat  quid  facto  opus  sit. 

Stasimvs 

I  modo. 
Lesbonicvs 
Nam  certumst  sine  dote  haud  dare. 

Stasimvs 

Quiu  tu  1  modo.  184 

Lesbonicvs 
Neque  enim  illi  damno  umquam  esse  patiar  — 


577  et  578  (I  liac  Lesbonice  .  .  .  et  Dies  constituatur  .  .  .),  qui 
cum  tertio  500  (Tu  istuc  cura  .  .  .)  in  libris  seqxmntur  post  v.  581  (Et 
gratulator  ■  .  .) ,  huc  transposuit  Botliius,  tertium  illum  post  v.  589 
(Enumquam  .  .  .)  577,   €  {i.  e.  Lesb.)  praemittit  B,  spatitim  C 

lebomce  Da  nopTiif  B  579.  G  praemittit  B ,  spatium  C  habi 
B  ad  om.  F  callidem  FZ   (*)  580.  negOTU  BC.     negocii 

ceteri  acTumfx  CD.     acTum  fi  B.     acTum  efT  FZ  582.   Le. 

om.  BC  callidi  FZ  med  ut  conueniat.     St.  i  modo  11  Nov. 

exe.  I  p.  41,  ex  parte  duce  Hermanno  praef.  p.  xix.  me  ut  couueniaT. 
(St.)  quin  Tu  1  modo  libri  e  v.  584  (*)  583.  udeaT  C  factoopus 
sit  32  Parerg.  p.  526,  Proleg.  p>-  cclvii  (opus  sit  facto  Camerarius). 
poffiT  facTO  lib7'i  i  modo]  Imodo  C  584.  Le.  om.  B  cerTumfT 
Z.     cerTum  fi   BCD.     cerrum  efT  F  sine  dote  haud   dare  Pius. 

fine  doTe  haddare  B.  fme  DoTe  addere  DZ  et,  nisi  quod  fime,  C  (sic 
omnia  conglutinans  cerTumfifime  ||  Dotc).  doTcm  dare  F  (*)  585. 
Dampno  CD        umquam  pro  imq.  BC 


58  PLAVTI       11,4,185—189.181.190-193 

Stasimvs 

Abi  modo,    585 

Lesbonicvs 
Meam  neglegentiam. 

Stasimvs 
1  modo. 

Lesbonicv.s 
Nullo  modo 
Aequdm  uidetur  qum,  quod  peccarim, 

Stasimvs 

1  modo. 

Lesbonicvs 

Potissumum  mihi  id  opsit. 

Stasimvs 
I  modo. 
Lesboxicvs 

0  pater, 
En  limquam  aspiciam  te? 

Stasimvs 
I  modo,  i  modo,  i  modo.  189 

,     Lesbonicvs 

Eo:  tu  istuc  cura  quod  te  iussi:  ego  iam  hic  ero.  590 

Stasimvs 
Tandem  inpetraui  abiret.    di  uostram  fidem,  190 

Edepdl  re  gesta  pessume  gestam  probe, 
Si  quidem  ager  nobis  saluos  est:  etsi  admodum 
In  ambiguost  etiam  nunc,  quid  ea  re  fuat. 


586.  Le.  om.  B  negligenTiam   F  i    modo.    Le.  nullo 

modo  B.  1  modo  (Le.)  o  paxer  libri,  nisi  quod  o  paxer  una  cum  pro- 
ximo  versu  om.  F  (*)  587.   6  Aequom  B.    aequum  Z  et  post  va- 

cuum  spatium  CD  peccai-em  B.    peccarum  C  Imodo  ut  vidc- 

tur  C  588.  poTiffimum   libri  obfiT  F Z  paTere  F        589. 

Enumquam  BC.  St.  Nunquam  F  St.  om.  F  590.  quo  loco  in 
lihris  haheatur,  dictum  est  ad  v.  577  Le.  o^m.  B  Eo:  tu  3J.  Tu 
libri        te  iussi  32.     luffi  lihri  {*) 

591.  St.  om.  libri        Vfrram  C.     uefTi'am  ceteri        592.  ref  gef^a 
peffime.  L  gef^a  F      gestam]  gef^a  Z  (*)        593.  faluuf  Ubri        594. 

o 

ambiguo  efT  CTiam  nuuc  libri,  nisi  quod   ambigue  D  (*)  quid  ea 

Scioppius  Susj).  hct.  II,  13.     quid  dea  B.     qmd  de  hac  cetei-i        fuax 


i 


11,  4,  iy-4--J00  TRINVMMVS  59 

Si  is  alienatur,  actumst  de  collo  meo:  595 

Gestandust  peregre  clupeus,  galea,  sarcina.  195 

Effilgiet  ex  urbe,  iibi  erunt  factae  nuptiae: 

Ibit  statim  aliquo  in  maxumam  malam  crucem, 

Latrdcinatum  aut  in  Asiam  aut  in  Ciliciam.  — 

Ibo  hiic  quo  mi  inperatumst,  etsi  odi  hiinc  domum,  600 

Postquam  exturbauit  hic  nos  nostris  aedibus.  200 


BG.    fiat  D.     fiax  FZ  595.   Si   {cel  Sei)   is    Bergkius  Diar.  ant. 

stud.  a.  1852  lo.  347  {104).     Sed  id  fi  lihri  aCTumfx  Z.     acTum  fi 

BCD,   et  praemisso  quidem  spatio  C.     aCTum  efT  F  {*)  596.   Ge- 

standust  B.  GefTandu  fi  B.  gefTandu  C.  geftandum  D.  geftanduf  FZ 
clupeuf  B.    chpeuf  ceteri        Post  hunc  versum  aliquid  intercidisse  vidit 

r 

5i  (*)  597.  ube  D  facTC  nupTie  B  598.  statim  Brixius.  ifTac  lihri 
(ifTa  caliquo  B)  maximam  lihri  (*)  599.  ficiliam  F  600.  mibi 
Uhri  imperaTumfT  CTfi  Z.  iniperaTum  f^eT  fi  BCD.  imperaTum 
fiCT  F         601.  nos  om.  F  nostris  cum  Guyeto  Bothius.     exnofTrif 

lihri  (*)        aedibuf  callidef  j|  STafimuf  B 


60  PLAVTI  III,  1,  1—5 


ACTVS  III 


CALLICLES.     STASIMVS 

Callicles 
Quomodo  tu  istuc,  Stasime,  clixti? 

Staslmvs 

Nostrum  erilem  filium 
Lesbonicum  suam   sororem  despoudisse:  em,  hoc  modo. 

CALLIfLES 

Quoi  homini  despondit? 

Stasimvs 
Lysiteli  Philtonis  filio, 
Sine  dote. 

Callicles 

Sine  dote  ille  illam  in  tantas  diuitias  dabit?  605 
Non  credibile  dices. 

Stasimvs 
At  tu  ntillus  edepol  creduas.  5 

606.  Donatus  in  Tcr.  Eun.  II,  1,  10:  nullus  moneas]  nul- 
lus  pro  non.  sic  in  Hecyra  'nulliis  dixeris'.  Plautus  in  Trinummo: 
^nullus  credas'.    Yhl  plautus  ~minimo  cd.  imnc. 

Act.  III  Sc.  1.     Callidef  fenex.  Sxafimuf  feiuuf  F  et ,  nisi  quod 

T 

feruuf  STafimuf,  Z.  PHILTO  senex  SEiuus  SASIM'  D.  SENEX  SER- 
VVS  C-  B,  et  sine  C-  C  Calliclis  et  Stasimi  nomina  graecis  litteris 

B  et  K  notat  B  602.   dixti  Dousa  ms.,   Guyetus,   Reizius.     dixifxi 

libri  no.strum]  Stasimo  trihuunt  B  (in  quo  tamen  K  in  litura  est) 
FZ,  Callicli  continuant  ceteri  enlem  B.  henlem  ceteri  (*)  603. 
Lefbonicuf  Ca  despondisse:  em,  hoc  1t.  defpondiffem  hoc  BCDh. 
defpondiffex  hoc  Da.     defpondiffe   hoc  F Z   (*)  604.   Cui   lihri 

605.  diumaf  szfperscr.  Z)  (*)  606.  dicefSCI).  dicif  FZ  tu  nullus 
edepol  cum  Beizio  Uermannus.  tu  a  edejiol  nulluf  B.  Tua  edepol  n. 
O^D.    Tu  aedepol  n.  FZ  {ut  solent)  creduas   Camerarim.     credaf 

libri  cum  Donato  (*) 


III,  1,  G-17  TRINVMMVS  61 

Si  hoc  non  credis,  ego  creclidero   — 

Callicles 

Quid? 

Stasimvs 

Me  uihili  peudere. 

Callicles 
Quaui  dudum  istuc  aitt  ubi  actumst? 

Stasimvs 

Ilico,  hic  ante  dstium: 
Tam  modo,  inquit  Praenestinus. 

Callicles 

Tanton'  in  re  perdita 
Quam  in  re  salua  Lesbonicus  factus  est  frugalior?  GIO 

•  Stasimvs 

Atque  equidem  ipsus  liltro  uenit  Philto  oratum  fiiio.  10 

Callicles 
Fiagitium  quidem  hercle  fiet,  nisi  dos  dabitur  uirgini. 
Postremo  edepol  ego  istam  rem  ad  med  attinere  intellego. 
Ibo  ad  meum  castigatorem  atque  ab  eo  consiliiim  petam. 

Stasimvs 
Propemodum,  quid  illic  festinet,  sentio  et  subolet  mihi:  615 
Vt  agro  euortat  Lesbonicum,  quando  euortit  aedibus.  15 

6  ere  Charmides,  quom  apseuti  hic  tua  res  distrahitur  tibi, 
Vtinam  te  rediisse  saluom  uideam,  ut  inimicds  tuos 


609.  Festus p.  359,  5:  tammodo  antiqui  ponebant  pro  modo, 
ut  Attius:  Hammodo  inquit  Praenestinus'.  Aut  errore  no- 
mina  xwetcmim  pcrmuiata  siint  aut  intcrcidU  aliud  testimonium:  cf. 
Parerg.  p.  40  sq.,  LeidolpJius  l.  s.  s.  p.  238 


607.  Ca.]  spatium  minimum  C        nihili  Camerarius.     nihil  Uhri 
608.   Quandudum  B  auTxubi   B  acTunfx   B.     acTumfT    ceteri 

hinc  F  ofTium    C.     hofTium  ceteri   (*)  609.  prenefTinuf 

BZ.     prgnefTinof  ante  corr.  C  611.   Ifuf  C   (*)  612.   in  uir- 

gini    secunda    littera    evanuit    in    B.     uirgine    ante    corr.   C  613. 

ad    med  2>ost    Beizium   Bothiumque    9?    Nov.   exc.   I  p.   45.     ad    me 
libri  adTinere  inTelhgo   F  (*)  614.   Adq'  C  615.    Probe 

•modum    ante    corr.   B.     prope    modum    disiunctim    C  euorTaT 

libri,  sed  mox  eidem  euerTiT  edibuf  BC  {*)  617.   ante  oere 

spatium  C  here  FZ  soli  Charmides  58  Proleg.  p.  Lxxxvii  sq. 

charmide   libri  quom   absenti  Hermannus.     quom   apfenTe  Te  B. 

qn    abfeuTe  Te  D:  quoniam   abfeuTe  re  CFZ  (*)  618.  rediisse  S 


62  PLAVTI  111,1,18  —  2,2 

Vlciscare  et  mihi,  ut  erga  te  fui  et  sum,  referas  gratiam. 
Nimium  difficilest  reperiri  amicum  ita  ut  nomen  cluet,    620 
Quoi  tuam  quom  rem  credideris,  sine  omni  cura  dormias.  20 
Sed  generum  nostrum  ire  eccillum  uideo  cum  adfini  suo. 
Nescio  quid  non  satis  inter  eos  conuenit:  celeri  gradu 
Eunt  uterque:  ille  reprehendit  himc  priorem  pallio. 
Haud  ei  euscheme  adstiterunt.  huc  aliquantum  apscessero:  625 
Est  lubido  orationem  audire  duorum  adfinium.  25 


LYSITELES.     LESBONICVS.     STASIMVS 

Ltsiteles 

Sta  ilico:  noli  auorsari,  neque  te  occultassis  mihi,  ^ 

Lesbonicvs 
Potin'  ut  me  ire,  quod  profectus  siim,  sinas? 

Lysiteles 

Si  in  rem  tuam, 

627.    Huc  xwtms  quam   acl  Curc.   V,  3,  10  {687)   spectare 
credetur  Charisius  p.  181  P.  201,  22  K.:  ilico  pro  in  loco.   Plau- 

tus Idem  in  *  'sta  ilico'  \sic  ®,  ut  nomen  fdbulae  velut  Tri- 

nummo  vel  Casina  interciderit:  nam  praecedit  Plautus  in  Bacchi- 


ut  V.  1178.  rediffe  lihri  faluam  C.  falu  B.  faluum  BFZ  619. 
ulciscare    Cavierarius.     ulcifcar    libri  et    mihi    32.     ut    mihi    lihri 

620.  difficilefT  GDZ.     difficil  efT  B.     difficile  efT   F  repenri 

B.     reppenn   CD  Z.     repenre   F  amicum  F Z.     immicum  B  CD 

Eluet  Z         621.   Quoi  B.     cui  ceteri         cum  lihri         credidenf 

F,  Saracenus.  crederif  ccteri  fi  D  (*)  622.  eccillum  FZ.  ec- 
illum  ceteri  affini  DFZ.  adfinu  ante  ras.  C  (*)  623.  624.  gradu 
EuiiT  F Z.  graduf  Euut  B  CD  (*)  625.  Haud  ei  euscheme  3?  duce  Came- 
rario.  HauT  in  eufce  mea  B.  Haud  ineuf  ce  mea  C.  Haud  in  eiufce 
mea  D.     Haud   luxTa  me    FZ  afTiTeruuT    libri  abfceffero   F. 

apfeffero  B.     abfeffero  CDZ   (*)  626.   ante  duorum  spatium  C 

affinium  DFZ        LifTelif  ||  Lefbonicuf  STafimuf  adglutinat  B 

Aet.  III  Se.  2-  LyfiTelef  Lefbonicuf  auolefcenTef  duo.  Stafi- 
muf  feruuf  F.  ADOLESCENTES  IL  SERVVS  STASIMVS  LYSITE- 
LES  LESBONICVS  D.  AdolefceuTef  duo.  LyfiTalef.  Lefbonicuf.  Ser-. 
uuf  STafimuf  Z.     ADULESCENTES   II.    SERVVS  C  B,   et  sine  C  C 

Lysitelis,  Leshonici,  Stasimi  nomina  graecis  Z^  €,  K  litteris  notat 
B  627.  aduorfari  Z.  aduerfan  F  628.  quod  CD:  qd  B.  quo 
FZ   (*) 


111,  2,  3-11  [11  Ambr.]         TRINVMMVS  63 

Lesbonice,  esse  uideatur,  gloriae  aut  famae,  sinam. 

Lesbonuvs 
Quod  est  facillumum,  facis. 

Lysiteles 

,  Quid  id  est? 

Lesbonicvs 

Amico  iniuriam.   630 

Lysitei.es 

Neque  meumst  neque  facere  didici. 

Lesbonicvs 

Indoctus  quam  docte  facis!  5 
Quid  faceres,  si  quis  docuisset  te  ilt  sic  odio  esses  mihi? 
Bene  quom  simulas  facere  mihi  te,  male  facis,  male  consulis. 

Lysiteles 

Egone? 

Lesbonicvs 
Tu  ne. 

Lysiteles 

Quid  male  facio? 

Lesbonicvs 

Quod  ego  nolo,  id  qudia  facis. 
Lysiteles 
Tuae  rei  bene  consulere  cupio. 

Lesbonicvs 
Tun  mi  es  melior  quam  ego  mihi?  635 
Sat  sapio,  satis,  in  rem  quae  sint  meam,  ego  conspicio  mihi.    lo 

Lysiteles 

An  id  est  sapere,  ut  qui  beneficium  a  beneuolente  repudies? 


dibus  sequitur  Itideni  Plaiitus  in  Bacchidibus;  contra  'insta  i.'  i.  e. 
ista  iUco  i.  e.  sta  ilico  3?  conl.  Lachmanno  in  Lucr.  p.  231.  Cf. 
Opusc.  phil.  II  p.  322]  ^ 


629.  glorie  B        fame  BC        630.    quid  Z        facillimum  FZ 
631.  meufx  BCZ.     meumfT  Z>.     meum  efr  F  Le.  F Z.    om.  ceteri 

post  indocTuf  personae  spatium  C  qua  B  ante  ras.,  qua  post 

eam.  quan  C  (*)  632.  ante  effef  spatium  C  633.  Bene  quom  Her- 
mannus.     Qui  bene  cum  lihri   (*)  634.  tu  ne  Z.     Tune  BCD.     tu 

nae  F  uolo  Z  cum  lihri  (*)  635.  Tua  erei  B  tun  mi  es 
melior  quam  ego  mihi  ciim  Guyeto  "B  Proleg.  p.  CV.  CCLXXXVIII.  tu 
mihi  ef  mehor  quam   egomcT  mihi   lihri    (*)  636.   ante  faT   fajjio 

spatium  C         remq  D        637.  iddest  A         a  beneuolente  Lamhinus, 


64  PLAVTI  III,  2,  12—24  [Ambr.] 

Lesbonicvs 
Nullum  beneficium  esse  duco  id,  quom  quoi  facias  non  placet. 
Scio  ego  et  sentio  ipse  quid  agam:  neque  mens  officio  migrat, 
Nec  tuis  depellar  dictis  qum  rumori  seruiam.  640 

Lysiteles 
Quid  ais?  nam  retineri   nequeo  qum   dicam  ea  quae   prome- 

res :  15 

Itan  tandem  hanc  maiiores  famam  tradiderunt  tibi  tui, 
Vt  uirtute  eorum  anteperta  per  flagitium  perderes 
Atque  honori  posterorum  tuorum  ut  uindex  fieres? 
Tibi  paterque  auosque  facilem  fecit  et  planam  uiam         645 
Ad  quaerundum  hondrem:  tu  fecisti  ut  difficilis  foret,         20 
Ciilpa  maxume  et  desidia  tuisque  stultis  moribus. 
Praeoptauisti,  amorem  tuom  uti  uirtuti  praeponeres: 
Nilnc  te  hoc  facto   credis   posse    optegere  errata?    aha,  ndn 

itast. 
Cape  sis  uirtutem  animo  et  corde  expelle  desidiam  tuo.  650 


641.  Nonhis  p.  475,  5:  promeres  pro  promereris.    Plautus 
[in]  Trinummo:  'nam  ....  promeres' 


Scaliger.  abeneuolentei  Al  (ti+^  ut  ultima  littera  fortasse  e  fuerit, 
As).  beneuoleiiTe  sine  a  BCDZ.  beneuolenTem  F  (*)  638.  ben- 
ficium  3?    Opuse.  phil.   II  p.  719.     beneficium    lihri  quom    quoi] 

CUMCUI  A.  quod  quoi  B.  quod  cui  ceteri  639.  Lysiteli  trihuunt 
BZ,  personae  spatium  liahent  GD.     Correxit  F,  Acidalius  mens 

OFncio  A.     m£e  officiu  BCD.     a  me  officium  FZ  ante  migraT 

spatium  C   (*)  640.    Neque  F  depellar   A.     depellor    ceteri 

rumore  C  ante  ras.  641.  Quid  ais  Leshonico  trihuunt  B  Z,  prae- 
mittuntque  spatium  CD:  correxit  Acidalius,  iungens  is  tamen  quid  ais 
namV  {uhi  Z  nam  B).     Ceterum  quid  laif  D        rcTinere  F  cum  Nonio 

eaque  BF  642.  Itan  tandem  hanc  3J  Parerg.  p.  533.     itane 

TA^TDEarKANC  A.    iTane  Tandem  ceteri  maiiures  A.     maioref  ce- 

teri   (*)  643.   anteperta  Bergkiu^  Cens.  p.  1140  {20).     anteuer+a 

A  (Ji.  e.  ANTEUERTA  ^it  vistim  est).     anTeparra  ceteri  644.   umdex 

libri  {nisi  quod  in  B  i  littera  arrosa  potius  est  quain  'erosa')    (*) 
645.  PATERAUUSQ-  A.     paTerque  auofque  cetcri  fecit  Pius:  atque 

ita  A.     faciT  cetcri  (*)  646.  At  D  qdaeb,undum  J..     quaereu- 

dum    ceteri,    nisi    quod  quer.   B  difficilif  BF  cum  A.     difficiliuf 

cetcri  647.  Culpa  B        maxime  lihri  cum  A        lUiSQ-  Al  (*) 

648.  PreopTauifTi  B.     praeoptasuisti  A  Tuum  uti  mrxuTi  lihri 

cum  A        preponeref  B  (*)        649.  facto  A,  ut  v.  120.    pacro  ceteri 

ante  ah  spatium  CD,  Le.  FZ        aka  A.    ah  ceteri        No'  A 
iTAEST  Arl:  ITAST  As  p.  589.    iTafT  (iTa  fT  B)  ceteri  660.  ante 


I 


IIF,  2,  2r)--3r)  [Ambr.J  TRTNVMMVS  65 

lu  foro  operam  amicis  da,  ue  iu  lecto  amicae  ut  solitus  es.  25 
Atque  istum   ego   agrum    tibi    relinqui   ob   eum   rem    denixe 

expeto, 
Vt  tibi  sit,  qui  te  conrigere  possis:  ne  omnino  luopiam 
Ciues  obiectare  possint  tibi,  quos  tu  inimicos  habes. 

Lesbomcvs 

Omnia  ego  istaec  quae  tu  dixti  scio ,  uel  exsignauero :     G55 
Vt  rem  patriam  et  gloriam  maiorum  foedarim  meum,         30 
Scibam  ut  esse  me  deceret,  facere  non  quibam  miser: 
Ita  ui  Veneris  uictus,  otio  aptus  in  fraudem  incidi. 
Sed  tibi  nunc,  proinde  ut  merere,  siimmam  habebo  gratiam. 

Ltsiteles 
At  operam  perire  meam  sic  et  te  haec  dicta  spernere     660 
Perpeti  nequeo:  simul  me  piget  parum  pudere  te.  35 


652.  Placldus  p.  3P    3  B.:  denixe:  enixe  656.  Priscia- 

niis  VII  p.  7 13  P.  3^j  sq.  H.:  quod  in  pronominibus  quoque 
fecerunt  antiqui,  ir^riii  pro  meonim,  tuum  pro  tuorum,  no- 
strum  pro  nostrorum  dicentes.  Plautus  in  Trinummo :  ^ut  rem 
. .. .  meum' 


cape  spatium  CD,  Z  B,  Ly.  FZ  deifidiara  B  tua*'  A  651 
In]  In  C  amicisoperajVi  A  daneixlecto  A.  ha  da  aut  iDTel- 
lecTU  B.  hada  auT  inTellecTO  CD,  nisi  quocl  aaT  pro  auT  Da.  da 
auT  m  lecTO  Z.     da  haud  in  lecTO  F  amice  BCD.   om.  F  (*) 

652.   ISTUMEGO   A.     ego   ifTum  ceteri  rem    denixe  Bergkius    Cens. 

p.  1140  {20)   ex   Placido.     rem    enixe    DFZ   cum   A.     rem    enxie    C. 

Ul 

rem  menixe  B  expecTO  FZ   (*)  653.  corngere  libri         omno 

D  655.  istaec  quae  tn  dixti  Scaliger:  atque  ita  A.  ifra  que  tu 
dixilTi  B.  ifTic  quae  tu  dixiiTi  ceteri  uel  exignauero  BCDZ.  ut 
{vel   fortasse  ue)exsignauero  A.     uel  ex  fignif  uera   F   (*)  656. 

FOEDAEiMMEUM  A,  Prtscianus.  foedar  immeum  B.  foedar  mmeum 
CD.     fedari   in   meum  Z.     foedarim  F  657.   scibam  A,   Scaliger, 

Guyetus.     Sciebam   ceteri  facerg  B         858.   uictus  post  Angelium 

Hermannus.  lunctuf  C.  umctuf  ceteri  (uinctu  foTio  B)  cum  A  otio 
aptus  H  Proleg.  p.  Lxxvi.  oti*aptus  A  (et  ita  quidcm  ut,  o  an  c 
fuerit  quarta  littera,  non  liqueat,  sed  illud  tamen  vcri  paullo  simiUus 
visum  sit).  otio  capTuf  BCD  et,  nisi  quod  ocio,  FZ  (*)  659.  Set 
Brixius.     Et  libri  nunc]  non  i^  UT  A.     ac  ceteri  merere, 

summam  habebo  gratiam  Fleckeisenus.  merere  fammaf  habeo  graTiaf 
libri  cum  A,  nisi  quod  fumaf  B    (*)  660.   tedictacorde  A.     Te 

haec  dicTa  corde  ceteri,  nisi  quod  hec  B:  ubi  corde  del.  Camerarius  (*) 
661.  me  pigeT  libri  cum  A,  nisi  quod  pi&  C 

Plavti  Trixvmmvs  5 


66  PLAVTI        III,  2,  36—50  [—45  Ambr.] 

Et  postremo,  nisi  mi  auscultas  atque  hoc  quod  dicd  facis, 
Tute  poue  te  latebis  facile  ne  inueniat  te  honor: 
In  occulto  iacebis,  quom  te  maxume  clarum  uoles. 
Pernoui   equidem,  Lesbonice,  ingenium   tuom  ingenuom   ad- 

modum :  665 

Scio  te  sponte  non  tuapte  errasse,  sed  amorem  tibi  40 

Pectus  opscurasse:  atque  ipse  amoris  teneo  omnis  uias. 
Itast  amor,  ballista  ut  iacitur:  nil  sic  celerest  neque  uolat: 
Atque  is  mores  hdminum  moros  et  morosos  efficit, 
iVIinus  placet  quod  consuadetur:  qudd  dissuadetur,  placet.  670 
Quom  mopiast,  cupias:  quando  eius  cdpiast,  tum  ndn  uelis.  45 
[Ille  qui  aspellit,  is  compellit:  ille  qui  cousuadet,  uetat.] 
Insanum  malumst  hospitio  deuorti  ad  Cupidinem. 
Sed  te  moneo  hoc  etiam  atque  etiam  ut  reputes,  quid  facere 

expetas. 
Si  istuc,  quod  conare,  facis,  incendio  incendes  genus.        675 
Tum  igitur  aquae  erit  tibi  cupido,  qui  restinguas  [dcius]:  50 


662.   mi  Freundius  lexici  lat.  t.  I  p.  496.    me  libri    aufulTaf  B 
axq'  hic  et  v.  667  C        quod  2?.    ut  Uhri  cum  A  (*)         664.  ocuIto  C 

cum  lihri  cum  A  maxime  A  665.  lefbomce  vel  lefbonicem 
BCjD  ixGENiTJMTinjMiNGENUiJM  A:  atque  ingenuum  tuum  ingenium 
Bentleius.  impermm  Tuum  ingenmm  BCDa.  imperiTum  Tuum  m- 
genium    DhZ.     periTum    Tuum    ingemum    F,,'lihri    veteres'    Lambini 

666.  lUAPSTE  A.  Tu  apTe  BC  667.  opfcuraffe  B  cum  A.  ob- 
fcuraffe  ceteri        amoref  B  CD        teneomnis  A        omnif  libri  omnes 

668.  iTa  elT  libri  cum  A  amo  Da  ballistaut  A.  balifTa 
UT  BCDZ.    UT    balifTa  F  laciTur  BCDbZ  cum  A.     laccT   Da. 

laciT  F  (*)  >"ikilcelee,esicest  A.  mhil  fic  celere  efT  ceteri  669. 
Adq'  C  if  FZ  cum  A.  hif  BCD  moros]  MWPGOC  A.  morbof 
F  670.  Nunif  F  quod  consuadetur  K  conl.  v.  672.  quodsua- 
deturmagis  A.     magif  quod  fuadetur   ctteri    (*)  671.    Quom  B. 

QUM  A.     Cum  ceteri  mopiafT  BCDZ.    inopia  efT  F  cum  A 

cupif  F  copiafT  Z.  copia  efT  {vel  e)  ceteri  cum  A  672.  Hunc 
ah  aliquo  interpolatm-e  confictum  esse  ad  versus  670  exempJum  Bergkius 
vidit  qui  afpelliTif  B.     quiaf  pelliTif  C  qui   consuadet   Camc- 

rarius  {tenuitque  lioc  Bentleius  in  Ter.  Haut.  II,  3,  20).  quia  {sic  m. 
ant.)  non  fuadeT  B.  qui  non  fuadeT  ceteri  673.  Insanum  malumst 
hospitium  Brixius  eoque  teste  etiam  Bergkius  (hospitio  Muellerus  de 
■pros.  p.  327).  lufanum  eT  malum  fTin  hofpicmm  B.  InfanumfT  ct 
malum    m    hofpicmm    CDZ   et,    nisi    quod    Infanum    efT,    F  di- 

uorTi  F   (*)  674.  adq'  C  refpuTef   C  675.   quod  K.     ut 

lihri  cenare   F  incendio    Nitzschius.     mdicmm    (indiTmm   F) 

Tuum   lihri  676.   aquae   erit   tibi   3J   Proleg.  p.  cclxii   (tibi   aquae 


i 


IIl,  2,  51-G4  TRINVMMVS  G7 

Atque  si  eris  uactus,  proiutle  ut  corde  amautes  siiut  cati, 
Ne  sciutillam  quidem  relinqueSj  genus  qui  cougliscat  tuom. 

Lesbonicvs 
Fiicil  est  iuueutii:  datur  ignis,  tam  etsi  ab  iuimico  petas. 
Sed  tu  obiurgaus  me  a  peccatis  rapis  deteriorem  lii  uiam.  680 
Meam  sororem  tfbi  dem  suades  siue  dote.  aha,  uon  cdnueuit  55 
Me,  qui  tautam  abusus  sum  rem  patriam,  porro  iu  ditiis 
Esse  agrumque  habere,  egere  illam  autera,  ut  merito  me  oderit. 
Nitmquara  erit  alieuis  grauis,  qui  suis  se  couciuuat  leuem. 
Sicut  dixi,  faciam:  uolo  te  iactari  diiitius.  685 

Ltsiteles 

Tantou  meliust  te  sororis  causa  egestatem  exsequi,  GO 

Atque    [eum]    agrum    me   habere   quam    te,  tua   qui   toleres 

moeuia  ? 

Lesboxicvs 

Nolo  ego  mihi  te  tam  prospicere,  quf  meam  egestatem  leues, 

Sed  ut  iuops  iufamis  ue  sim:  ue  mi  hauc  famam  differaut, 

Me  germauam  meam  sororem  iu  concubinatum  tibi,         690 


erit  Dousa  PJaut.  explan.  IV,  24).  ribi  aqueriT  B.  ribi  querir  CDF. 
Tibi  qugriT  Z  qui  restinguas  ocius  5J.  genuf  qui  refTinguaf  Tuum 
lihri  (*)        677.  Adque  C  si  eris  cuvi  Reizio  Hermannus.     eriT  fi 

lihri  (eris  si  Scaliger,  Lambinus)  capTi   Z  678.   Ne  scinTillam 

Camerarius.  NefcinTillam  B.  NefciunT  illam  CDF  et,  nisi  quod  illum;, 
Z  qui]  quod  F  congliscat  Camerarius.  conchfcaT  B.  conclufiT  ceteri 
679.  Le.  om.  FZ  Facile  esT  inuenTU  libri  TameTfi  FZ.  Tamen  eT 
h  BD  et  in  ras.  C  ab  superscr.  Ca  inimico  H.  inimicof  B  CD.  ini- 
micif   FZ   (*)  680.    Le.   praemittunt  FZ  rapif  F Z.     rapidif 

BCD  681.  uif  fororem  libri:  ubi  uis  del.  Guyetus,  Reizius  post 
doTC  vacuum  spatium  C ,  post  hac  et  C  et  D  aha  Hauptius  Opusc. 
I  p.  165,  ut  V.  649.  ha  a  B.  hac  CD.  hoc  FZ  (*)  682.  abufuf 
fum  TanTam  (TanTe  B)  libri:  transposuit  3?  ditiis  post  Guyetum 

Hermannus.     diuiTiif  libri,  nisi  quod  diuiciif  C   (*)         683.  abere  B 
autem]   au  B        merito  me  Hermannus.     me  merito  libri  (*)         684. 
Lysitelis  personam  praefigit  B  685.  dixiT  B  CD         lacTare  F 

diuiTiif  F  (*)  686—691  post  v.  705   iterant  BCD:  cuius  Joci  scri- 

pturas  his  notis  (B)  {C).{D)  distinximus.  Deleverunt  FZ  686.  Ly.  om. 
BCD  Tanton  ^  Proleg.  p.  cv.     Tamo  libri         melmh  BCDZ. 

mehuf  efT  {BCD)F  Sorif  CD  aegefTaTem   C.     egefTaTam   Z 

exequi    FZ  687.    adq'    C  {C)  Toleref   B{BCD).     tolleref 

CDFZ  munia  {B).  menia  F  {*)  688.  Le.  oni.  {B)  aegefTa- 
Tem  C  {D)  (*)  689.  nefi  ne  {sic)  B,  non  {B)  mihi  lihri  et  ante 
et  post  difterant  spatium  C 


68  PLAVTI  III,  2,  65—75 

Si  sine  dote  dem,  dedisse  magis  quam  iu  matrimonium.     G5 
Quis  me  inprobior  perhibeatur  esse?  haec  famigeratio 
Te  honestet,  me  conlutulentet,  si  sine  dote  diixeris. 
Tibi  sit  emolumentum  honoris:  mihi  quod  obiectent  siet. 

Lysiteles 
Quid?    te   dictatorem   censes   fore,   si  aps  te  agrum    accepe- 

rim?  695 

Lesboxicvs 

Neque  uolo  neque  postulo  neque  censeo:  uenim  tamen       70 
fs  est  honos  homini  pudico,  meminisse  officium  suom. 

Lysiteles 
Scio  equidem  te  animatus  ut  sis:  uideo,  subolet,  sentio: 
Id  agis  ut,  ubi  adfinitatem  inter  nos  nostram  adstrinxeris, 
Atque   agrum   dederis   nec   quicquam   hic   tibi    sit   qui  uitam 

colas,  700 

Effugias  ex  urbe  inanis,  profugus  patriam  deseras  75 

692.  693.  Nonius p.  84,  22:  conlutulet  significat  dedecoret. 
Plautus  Trinummo:  ^haec  famigeratio  ....  duxeris'  701. 

De  glossa  Profugus:  profugiens  cf.  Loeivius  Cens.  p.  535 


691.  Si  sine  dote  dem,  dedisse  Klotzius  Annal.  phil.  t.  87  (a.  1SG3) 
p.  627.  Si  rine '  dore  dediffe  libri  utroque  loco,  nisi  quod  doxe  (JB), 
fine  pro  fi  fme  FZ,  dediffem  (CD)  marromum  (Z>)    (*)  692— 

694  2)0st  V.  704  iterant  BCD  cum  FZ,  cuius  loci  scripturas  item  ad- 
ditis  ad  codicum  notas  cancellis  distinximus  692.  hec  B  (B)  fa- 
migeraxio  Z  (BCDFZ),  Nonius.  famiferaxio  BCD.  famiferario 
F    (*)  693.  me  conlutulentet,   si  BergJcim.     Hoc  loco  me  conluru- 

V 

lenT  er  [i  B  C  [nisi  qiiod  ETfi  C).  meeluTCilenT  E  fi  D:  mecum  col- 
luTCT  Et  fi  Z.  eT  me  conluTelcT  (colluTeleT  Harl.)  bt  fi  Nonius.  me 
conluTiIeT  eTfi  F;  —  posteriore  autem  loco  me  autem  conluTulenT  er 
fi  (BCD).  me  auTem  conluTuleT  eTfi  (Z)  et,  nisi  quod  conluTileT, 
{F):  ubi  si  pro  etsi  Camerarius  fme  doTe  dixerif  (Z).     cum  doTC 

duxerim  (F)  interpolatione  apertissima  694.  ermolumenium  {sic)  B 

mihi  quod  B{B)CDFZ.  mihi  auTem  quod  (CDFZ)  (*)  695. 
Ly.]  Lef.  F  Quid  J5.  Cm  CDZ.  Tu  F  foref  BCJ5  apfTC 
B.     abfTe    ceteri   (*)  696.    Le.  Camerarius.    om.    libri  pofTulo 

cenfeo  B  697.  honuf  C  698.  Ly.  Camerarius.  om.  libri  ut  fif 
uideo  B.     UT  fifrudio  CD.    ut  fif  frudio  FZ  fuboleT  B.    foboleT 

T 

ceteri  699.  iTagif  B  adfTruxerif  F  (*)  700.  adq    C.     aq  D 

agrum  Bentleius  in  Phaedri  I,  14,  1  tacite:  ut  v.  G82.  695  et  for- 

euni 

ta^se  687.  agrum  B  m.  ant.  eum  agrum  ceteri  nec  quicquam  F, 
Camerarius.     ne  quicquam  vel  nequicquam  ceteri        uiTaf  D  701. 

profugus   Camerarius  {cf.  testim.).    profugienf  libri  deseras   Came- 


J 


lll,  1',  76—85  TllINVMMVS  60 

(Cognatos,  adfinitatem,  amicos  factis  mlptiis). 

Mea  opera  liinc  proterritum  te  meaque  auaritia  ailtumeut. 

Id  me  conmissurum  ut  patiar  fieri,  ne  animum  induxeris. 

Stasimvs 
Noenum   possum  quin  exclamem:   euge   euge,  Lysiteles,  Trd- 

Xiv:  705 

Facile  palmam  liabes:  hic  uictust:  uicit  tua  comoedia.        80 
(Hic  agit  magis  ex  lirgumento  et  uersus  melioris  facit. 
Etiam  ob  stultitiam  tuam  te  tileris?  multabd  mina.) 

Lesbonicvs 
Quid  tibi  interpellatio  aut  iu  consilium  liuc  accessiost? 

Stasimvs 
Eodem  pacto,  quo  hilc  accessi,  apscessero. 

Lesbonicvs 

I  hac  mecilm  domum,   710 
Lysiteles:  ibi  de  istis  rebus  pliira  fabulabimur.  85 


705.  Cicero  de  orat.  II,  lO,  3U:  Tum  Catulus,  etsi,  inquit, 
Antoni,  minime  impediendus  est  interpellationis  iste  cm'sus  ora- 
tionis  tuae,  patiere  tamen  mihique  ignosces.  ^non  enim  possum 
quin  exclamem'  ut  ait  ille  in  Trinummo:  ita  oratoris  mihi  uim 
cum  exprunere  subtiHter  uisus  es,  tum  ...  e.  q.  s.  709.  Do- 

natus  in  Ter.  Eim.  IV,  4,  4:  quid  huc  reditio  est]   quid 

uestis  mutatio  est]  sic  ueteres.  Plautus  in  Trinummo:  'quid 
tibi  ....  accessio  est?'  Vbi  Plautus  i  triii  numero:  quid  tibi 
iaterrogatio  aut  consilium  huc  accessit  ed.  princeps 


rarius.  deferef  BCD.  deferenf  FZ  702.  cognatos  om.  C  (*)  703. 
auaricia  B  704.  comiffurum  Z  paciar  B  Post  hunc  redeunt 
in  libris  v.  692  —  694,  ubi  vide  adnotata.  Delevit  Camerarius  705. 
St.   om.  BCD  Noenum  3?.     Non  emm  libri    (cf.  testim.)  qui 

BCD  lyfixelif  Ci>.     Ijfxelif  JB  ti&Xiv  Gruterus.     palm  i?CZ>. 

om.  cum  FZ  editores  ante  Gruterum  omnes    (*)  Iterantur  hic  in 

BCD  V.  686 — 691:  ubi  vide  adnotata  706.  uictust  3S  Proleg.  p.  cx. 
uiCTuf  libri  comedia  CDF  707.  Hunc  v.  una  cum  proximo  post 
Plauti    aetatem    accessisse   Ladewigius  1.  s.  s.  p.  253  sqq.   ratiocinatur 

melioref  FZ  (*)  708.  ftulriciam  BF  tc  Tuenf  Z.  Tecurif  B. 
Te  Turif  vel  TeTunf  CD.     tb  mulTa  Turif  F  multabo  mina  Salma- 

sius,  Scaliger.  mulTa  ob  omina  B.  mulTa  abomma  CDZ.  abomina 
F  709.  consihum  cum  Donato  Lambinus.  concilium  libri  acceffio 
efr  libri   (*)  710.    apfceffero  B.    Abceffero  CD.     abfceffero  FZ 

711.  lyfreh  fibi  B.     lyfiTelifibi  CD 


70  TLAVTI  III,  2,  8G-95 

Lysiteles 
Nihil  ego  in  occulto  agere  soleo.    meus  ut  animust,  eloquar: 
Si  mihi  tua  soror,  ut  ego  aequom  censeo,  ita  nuptiim  datur 
Sme   dote  neque   tu    hinc   abituru's,    quod    meumst,    id    erit 

tuom; 
Sm  aliter  animatus  es,  bene  quod  agis  eueniat  tibi.         715 
Ego  amicus  numquam  tibi  ero  alio  pacto:  sic  sententiast.  90 

Stasimvs 
Abit  hercle  ille  quidem.    ecquid  audis,  Lj^siteles?  ego  te  uolo. 
Hic  quoque  hinc  abiit.   Stasime,  restas  solus.   quid  ego  niinc 

agam, 
Nisi   uti   sarcinam  constringam   et   chipeum   ad    dorsum   ac- 

commodem, 
Fiilmentas  iubeam  suppingi  soccis?   non  sisti  potest.        720 
Video  caculam  militarem  me  futurum  haud  lougius.  95 


720.  Nonius  p.  206,  31:  fulmentum  neutro  .  .  .  .;  femi- 
nino  ....  Plautiis  Trinummo:   'fulmentas  ....  fico'   [soccis] 

721.  Fcsti  cpitome  j).  15,  16:  cacula  seruus  militis.  Plau- 
tus:  'uideo  caculam  militarem'.  dicitur  autem  a  graeco  KCt- 
Xov,  quod  fustibus  clauisque  ligneis  ad  tutelam  dominorum  ar- 
mari  soliti  sint.  (Qiiod  contra  eadem  epitome  p.  225,  8:  procalare 
prouocare,  ex  graeco  KttXeiv  id  est  uoco.  unde  kalendae,  cahimnia, 
calones  et  caculae  et  calatores.)  —  Osbcrmis  (Tlicsaimis  nov. 
lat.  Class.  auct.   t.  VIII)  p.  89  31.:    Item  a    calco    hic    cacula, 


712.  moculTG  C  animuf  ee  loquar  B.  ammuf  efr  eloquar  ce- 
tcri  (*)  713.  mi  xua  uxor  F  equum  B.  aequum  C.  aequom  ce- 
teri       cefeo  D        714.  dore  JB        abiruruf  F,  Fius.    habmuuf  cderi 

meumst  5S.     meum  erix  lihri  (*)  715.   agis  K.     agaf  lihri 

eueniaT  F,    Camerorius.     euenieT  ceteri  (*)        716.  fic  F Z.     fi  BCD 

fcuTenTia  efT  lihri  (*) 

717.  AbiiT  hercle  ille  quidem  lihri,  nisi  quod  ercle  B:  uhi  Abit 
Beizius        ec  quid  C        lyfTchf  B.    lyfiTelif  CD  (*)  718.   babuT 

fTa  fi  merefTaffoluf  qui  ego  B  719.  clipeum  BCF.     clypeum  DZ 

accommodem  BC.  accomodem  DZ.  adcomodem  F  720.  ful- 
meuTaf  cum  Konio  BCD.     fulcimeuTa   FZ  fubpmgi  F.     subponi 

Xonius  soccis    Camerarius.    fociof  B.    foTiof   CD.     foccof  FZ. 

fico  (foco   Harl.   m.  1)  Nonius    (*)  721.   caculam  Festics  {Osber- 

nus).    caculaB.    caula  C    calllai).    carulam  Z.    calculam  6r/oss.  il/o««c. 

callamiliTarem    F  haud    Dousa   Explan.    IV,    34,    Scaliger. 

auT   lihri 


111,  -2,  1)6  —  3,  2  TlllNVMMVS  71 

Atque  aliquein  ad  regem  in  sagiiiam  si  erus  se  coniexit  meus, 
Credo  ad  summos  bellatores  acrem  —  fugitorem  fore, 
Et  capturum  spolia  ibi  —  illum  qui  ero  aduorsus  uenerit. 
Egomet   autem,   quom  extemplo   arcum  et  pharetram  et  sa- 

gittas  siimpsero,    725 
Cassidem  in  capiit,  —  dormibo  placided  in  tabernaculo.    loo 
Ad  forum  ibo:  niidius  sextus  quoi  talentum  mutuom 
Dedi,  reposcam,  ut  hiibeam  mecum  quod  feram  uiiiticum. 


MEGAHONIDES.      CALLICLES 

Megauoniues 
Vt  mihi  rem  uarras,  Callicles,  nullo  modo 
Pote  fieri  prosus  qum  dos  detur  uirgini.  730 


ae,  i.  e.  seruus  et  nuntius  curratilis.  unde  Plautus:  'uideo  ca- 
culam  militarem.'  Cf.  Glossar.  Monac.  fragm.  {ed.  ah  Hoff- 
manno  in  relai.  acad.  r.  hav.  a.  1870  II)  p.  197:  Item  a  ealco. 
as.  hic  calcula  id  est  lixa.  vel  servus  militum  vel  nucius  cursa- 
tilis.  unde  Plautus  Hiideo  calculam  militare'.  —  Adde 
Plackli  glossam  p.  23,  24  D.:  caculae:  lixae  aut  serui  militum 
aliasquc  glossas  apud  Loeivium  Cens.  p.  535.  Cf.  Opusc.  p)liil.  III 
p.  62.  64  121.  Glossae  Plautinae  p.  235,  12:  In  Trinummo 
'nudius  sextus' 


722.  Atque  3J.  At  B  (co)itra  atque  v.  919  peccat).  auT  ceteri  si 
herus  se  Hermannus.  meruf  lefe  B :  Meruiffe  fe  D  et  (Merui  in  ras.)  C. 
me  heruf  ct  fe  F.  heruf  fe  Z  coniexit  Pareus.  conieciT  vel  cieeiT 
libri  (*)  724.  fpoha  ibi  BCB.  fpoha  fibi  FZ  hero  Bothius.  meo 
ero  BGD.  meo  hero  FZ  aduerfuf  Zifin  (*)  725.  EgomeT  aii  quome 
exTeplo  {sed  t  ex  e  correcttim)  B:  egomcT  auTem  quo  me  exemplo  ce- 
teri,  nisi  quod  in  Z  quoque  exTemplo  est:  Egomet  autem  quom  sine 
me  vetustae  post  Z  edd.  arcum  mihi  et  phareTram  et  fagiTTaf  libri: 
ubi  mihi  del.  Muellerus  de  pros.  p.  253  sq.  (*)  726.  cap  C  pla- 
cided  2?  Nov.   exc.  I  p.  S8.     placide  libri   (*)  727.   nundmf  (nun 

duif  C)   BCD  quo:  B.     cui  ceteri  muTUum  libri   (*)  728. 

uiancummegaro  ||  nidef  calhdef  B 

Act.  III  Sc.  3.  SENES  H  DV  B.  SENEX-II-DU  C.  PHILTO 
CALLICLES  SENES  II-  D.  Megaromdef  Calhdef  fenef  duo  F Z. 
Has  personas  in  singulis  versibus  graecis  d  e<  B  litteris  signat  B,  quam- 
quam   per    reliquam    fabuJam    d    est   Philtonis  nota  729.    calhdef 

BFZ         730.   Pote  Beizius,  Bothius.     poTefT  libri         ^hxi  B.     j)ror- 
fuf  ceteri   (*) 


72  PLAVTI  111,  3,  3-19  [8-  Ambr.] 

Callicles 
Namque  hercle  lioueste  fieri  ferme  non  potest, 
Vt  eam  perpetiar  ire  in  matrimonium 
tSine  dote,  quom  eius  rem  penes  me  habeam  domi.  5 

***** 
Megabonides 

***** 
Parata  dos  domist:  nisi  exspectare  uis, 

Vt  eam  sine  dote  frater  nuptum  coulocet:  735 

Post  adeas  tute  Philtonem  et  dotem  dare 
Te  ei  dicas:  facere  id  eius  ob  amicitiam  patris. 
Verum  hoc  ego  uereor,  ne  istaec  pollicitatio  10 

Te  iu  crimen  populo  pouat  atque  infamiam. 
Non  temere  dicant  te  benignum  uirgini:  740 

Datam  tibi  dotem,  ei  quam  dares,  eius  a  patre: 
Ex  ea  largiri  te  iUi  neque  ita,  ut  sit  data, 
Columem  te  sistere  ei,  sed  detraxe  aiitument.  15 

Nunc  si  opperin  uis  aduentum  Charmidi, 
Perlongumst:  huic  duceudi  interea  apscesserit  745 

Lubido:  atqui  ea  condicio  uel  primariast. 

Callicles 
Nam  hercle  omni^  istaec  ueniunt  in  mentem  mihi. 


743.  De  glossis  columes:   sahios  sim.  cf.  Append.  crit. 


733.  qnom]  quin  B.     Cnm  cetcri    (*)  734.   expecrare  lihri 

736.  collocex  F  737.  amiTiciam  B.     amiciciam  CF  738.  ifrec 

BGB  poIliTiTaxio   C.     polhciTacio   D.     pohciTaTio  F  739.  in- 

cremen  BCDa  popnlo  populo  B  inponaT  D  adq'  C  740. 
benignera  C  741.   ei]  et  A  deref  B  C  742.   largiri  te  ilii 

Beizius:  atque  iia  A.     largiTaTe  ilh  ceteri   (*)  743.  incolumem  ^l. 

ColumenTe  BCF.  colurn  Te  D.  colume  tc  Z  ei,  sed  3?.  ilh  eT 
libri  cum  A  detraxe  Camerarius:  atque  ita  A.  deTraxi  BCD.  de- 
Traxiffe  F Z  (*)  744.  Nuc  B         operiri  F.     oppeki  A         adicen- 

Tum  B  Charmidi  Fleckeisenus  Epist.  p.  xxiii.     caejiidi^  nulla  lit- 

tera  in  fine  auctum,  Asl.     charmidif  ceteri  745.  perlongum  efT  F 

cum  A  ducendi]  ducendi  uolunTaf  F  abcefferiT  B.  abfcefferiT 
ceteri  cu7n  A    (*)  746.   Acccssit  hic  versus  ex  solo  A,  sic  quidem 

scriptus:  lubidoatq-eacondioiokuicuelprimariaest.  Vhi  atqui  Haup- 
tius  (Jpusc.  I  p.lGo,  huic  dclcrc  iuhens  post  alios  (*)  747.  Nam  hercle 
BCDFZ.    EADEM  A  iftec  BC   (*) 


111,  3,  19-31  [Ambr.]  TRINVMMVS  73 

Megakonides 
Vide  si  hoc  utibile  uitigis  atque  iu  rem  deputas: 
Ipsum  lideas  Lesbouieum  edoctum  ut  res  se  habet.  20 

Callicles 
Vt  ego  nunc  adulescenti  thensaurum  indicem  750 

Indomito,  pleno  amoris  ac  lasciuiae? 
Minume,  minume  hercle  uero.  nam  certd  scio, 
Locum  quoque  illum  omuem,  libi  situst,  comederit. 
Quem  fodere  metuo,  sonitiim  ne  ille  exaiidiat,  25 

Neu  rem  ipsam  indaget,  dotem  dare  si  dixerim.  755 

Megakonides 
Quo  pacto  ergo  igitur  clam  dos  depromi  potest? 

Callicles 
Dum  occasio  ei  rei  reperiatur,  interim 
Ab  amico  alicuude  mutuom  argentum  rogem. 

MEfJARUNlDE.S 

Potin'  est  ab  amico  aliciinde  exorari? 

Callicles 

Potest.  .30 

Megaronides 
Gerrae:  ne  tu  illud  uerbum  actutum  inueneris:  760 


748.  Me.  FZ.  om.  BCD  uxibilem  agif  BCD  (Agif  CD) 

V 

adq'   C  depepixaf  D  749.  ipsum  A.    Vt  ceteri  adeam  lef- 

bonicum  BCDZ  cum  A.     adeaf  lefbomcam  F  edoctum   Bothius. 

edoceam  BCD  cum  A.    edoceaf  FZ         habeax  (non  habeuT)  C  (*) 
750.  Ca.  om.  BCD  Vt   ego  nunc  FZ.     sedxuivCEGO  A.     Sed   ut 

ego  nunc  ceteri,  nisi  quod  superscriptum  uc  in  D  Thenfaurum  BD 
cum  A.  Thenfaru  C.  Thefaurum  FZ  (*)  751.  lafciuie  B  752.  Z 
{Lysitelis  notam)  praemittit  B,  vacuum  spatium  CD  Minime  minime 
BCD  cum  A.     Minime   FZ  uero   om.  A         na  B         ceiTO   BZ 

cum  A.  cerTe  CDF  753.  illum  om.  Z  fiTuft  BCDZ.  situmst 
.-l:  fiTum  efT  F  comederiT  B    (*)  755.   neueemipsa^i  A.     Ne 

ufe  ipfa  B.     Neu  ipfam   rem   cetei-i        indaget   Camerarius:  atque  ita 
A.    indaccT  B  CD.    mdiccT  F.    ludiccT  Z        756.  Me.]  B  {li.  e.  Ca.)  B 
ergo  igiTur  BCD.     ergo  agCTur  Z.     ergo  {sine  igitur)  F.     igitur 
{sine  ergo)  A  clam  dof  depromi  poTefT  eiilem  j)ersonae  continuant 

AB:  alteri  trihuunt  ceteri  (spatium  enim  hahent  CD)  cum  v.  757  con- 
structa         deprimi  F  (*)  757.  d  Dum  B         ei  rei  reperiatur  Ca- 

merarius.     eieeppekiatuk  A.     ei    reperiatur    ceteri  758.  mutuum 

A.  om.  ceteri  rogem  FZ,  Acidalius.     rogef  ceteri  cum   A         759. 

Me.]  B  B  Ca.]   spatium  B  760.  Me.  om.  B  Gerrae  ne  tu 


74  PLAVTI       111,  3,  32—37.  39.  40  [Ambr.] 

'Milii  quideiu  hercle  nou  est  quod  dem  mutuoni.' 

Callicles 
Malim  liercle  ut  uerum  dicant  quam  ut  dent  miituom. 

Megaroxides 
Sed  uide  cousilium,  si  placet. 

Calhcles 

Quid  cdnsilist? 

Megaroxides 
Scitum,  ut  egu  opinor,  consilium  inueni. 

Callicles 

■Quid  est?  35 

Megaronides 
Homo  cdnducatur  aliquis  iam  quantiim  potest,  765 

Igu(3ta  facie,  quae  hic  uon  uisitata  sit. 

Mendiicilocum  aliquem       *****  769 

Falsidicum,  confidentem. 

Callicles 

Quid  tum  postea?  770 

BCDZ  cum   A   {nisi  quod  Geira   euexu  B,  Gerra  ene  tu  C).     Gerra 
ne  Tu  F  (*)  761.   d  Mihi  B:   ac  spatium  ctiam   in   C  praecedit. 

niihi  II  Mihi  D         QUOT  fortasse  A         muTUum   lihri  762.  B  prae- 

mittit  B  dicant  et  denfc  K.     dicai'  et   def  lihri  ufc  des  mutuum 

Camerarius :  atque  ita  A.     uidef  muTuum  B.    uidef  muTaui  CD.    fidef 
muTuum  Z.     fidef  muTeTur  F  (*)         763.  764.  inverso  ordine  (scitum 

.  .  .  ,   SEDUIDE    .  .  .)  A  763.    QUIT   A  COnfllllfT    CF.      COXSILHEST 

A        764.  oponor  Da    (*)  Versus  765  —  771  Jibri  et  graviter  inter- 

polatos  et  ordine  valde  turbato  tales  exhibent  (si  a  personarum   notis 
disccsseris): 

Me.  Homo  conducaTur  aliquif  lam  quanTum  poTelV,  36 

Quafi  fiT  peregrinuf.     Ca.  quid  if  fciT  facere  pofTca?        37 
Me.  If  homo  exorneTur  graphice  in  peregrinum  modura,  38 

IgnoTa  facief  quae  non  uifiTaTa  fiT.  39 

Meudacilocum  aliquem::  quid  if  fciT  facere  pofTca?  39*^ 

Falfidicum  confidenTem.     Ca.  quid  Tum  pofTca'?  40 

Vbi  V.  36  (765)  Me.  om.  C         cunducaTur  B         iajnialiquis  solus  A 
37.  isciT  A         Totum  vcrstcm  partim  ex  interpretationc  partim    ex 
iteratione   natum   esse   Brixius   vidit  38  (767).   Me.   om.  BC 

(iiiAPPKJCE  A  MODu  A  39  (766).   facie    Saracemis,   Acidalitis. 

facief  libri  cum  A        que  B         hic  K.   om.  libri   cum-A  uisitata 

sit  Dousa  Expl.  IV,  25,  Scaligcr,  Acidalius:  atquc  ita  A.  uif  iTa  fiT 
B.  uifiTa  fiT  C.  uif  iTa  fiT  D.  uifa  fiT  Z.  omittit  (una  cum  quae) 
F  39^  (769).  Accessit  liic  versus  ex  A:  ubi  (JUIDisiscit  scriptum 
40  (770).  falsidicumconfidentem  A.  falfidicum  cumfidenTem  (vel 
ciifidenTt')  BCD.    falfi(iicuf  confidenf  FZ        quit  A         Quiddum  C 


lll,3,as.41-56L— 13Ambr.]  TRINVMMVS  75 

Megakoniues 
Is  homo  exoruetur  grapliice  iu  peregriuum  modum,  767 

Quasi  ad  adulesceutem  a  patre  ex  Seleiicia  771 

Veuiat:  salutem  ei  uitutiet  uerbis  patris:  42 

Illiim  beue  gerere  rem  et  ualere  et  uiuere: 
Et  eiim  rediturum  actiitum.  ferat  epistulas 
Duas:  eas  uos  cousignemus,  quasi  siut  a  patre.  775 

Det  alteram  illic,  alteram  dicat  tibi  46 

Dare  sese  uelle. 

Callicles 
Perge  porro  dicere. 

Megakomdes 
Seque  uurum  ferre  uirgiui  dotem  a  patre 
Diciit,  patremque  id  iiississe  aurum  tibi  dare. 
Teues  iam? 

Callicles 
Propemodo,  atque  ausculto  perlubeus,  780 

Megakonides 
Tum  tu  igitur  demus  adulescenti  auriim  dabis,  51 

Vbi  erit  locata  uirgo  iu  matrimouium. 

Callicles 

Scite  hercle  saue. 

Megakonides 
Hoc,  libi  theusaurum  effoderis, 
Suspitionem  ab  adulesceute  amdueris. 

Ceusebit  aurum  esse  a  patre  adlatum  tibi:  785 

Tu  de  theusauro  sitmes. 


fc 

771.   adulenTem  D  ex  feleuxia   FZ.     exleuria  BD.     exieucia 

G  (*)         772.  uuuTieT  DF  ciim  A.    mmcieT  CZ.    nuncu  ct  B         773. 

gerere  rem  FZ.     gererem  {vel  gerere)  BCD  cum  A         774.  acTU  tu 
D.     aucTUTum  BC  epilTolaf  libri  775.   uofTOu    fignemuf   C 

776.   illic   K  (illice   Bothius).     illi  libri   (*)  779.    paTrem  qu§ 

CD  (*)         780.  propemodum  FZ.    prope  inodo  BCD  (*)         781.  Mi:. 
om.B       demns  Kocliius,  Berglcius.     demnm  libri      adolefceuTi  Z) i^Z  (*) 

783.  Ca.]  d  B        Me.]  d  B  iterum  Thefaurum  FZ  Theu- 

fauru  effe  a  paTre  ahenaTu  AbadulefceuTe  amouenf  cenfebiT  auru  effe 
a  paTre  alienaTu  Tibi  {om.  eifoderis  suspicionem)  Ab.  —  paTre  in  ras.  C 
784.  fufpiciouem  Jibri      adolefceuTe  DFZ      785.  allaTum  Tibi  B.   aliena- 
Tuui  Tibi   CFZ.     ahenaTum   Sibi  D         786.  Thenfu  aro  B.    Thefauro 


76  PLAVTI  III,  3,  56-70 

Callicles 

Satis  scite  et  probe:  56 

Quamquam  hde  me  aetatis  sycophantari  pudet. 
Sed  epistulas  quando  opsignatas  adferet, 
Non  arbitraris  tum  adulescentem  anuli  60 

Patemi  signum  nduisse? 

Mkgakonides 

Etiam  tu  taces?  790 

Sescentae  ad  eam  rem  cailsae  possunt  cduligi. 
Illiim  quem  ante  habuit  perdidit,  fecit  nouom. 
lam  si  djjsignatas  ndn  feret,  dici  hdc  potest, 
Apud  pdrtitores  eas  resignatas  sibi  65 

Inspectasque  esse.    in  hiiius  modi  negdtio  795 

Diem  sermone  terere  segnities  merast: 
Quamuis  sermones  pdssuut  longi  texier. 
Abi  ad  thensaurum  iam  confestim  clanculum: 
Seruds,  ancillas  limoue:  atque  audin? 


799.  Placidus  p.  4,  24  D.:  amoue:  remoue 


FZ       fumenf  C        prope  C        787.  d  praemittit  B.  om.  ceteri        hoc 

om.  F  me  aeTaTil'  Z.  mea  eTaTil'  B.  mea  a&aTif  C.  meg  gTaTif 
D.     mee  aeTaTif  F  ficophanTan   CD.     ficoplauTari   B  788.  B 

praemittit  B,  spatium  C  epifTulaf  solus  B  2)ro  epifTolaf  opfigna- 
Taf  solus  B  pro   obf         afferreT   F  Sequitur  in  BCDZ  {non  F) 

hic  versus: 

59      Sed  qiii  obfignaTaf  aTTuleriT  epifTolaf  .• 

ubi  Sed  quo  B,  fiquando  Z  —  epifTulaf  B.  Expunxit  B  Parerg. 
p.  .536  sqq.  (*)  789.    Nou  22.     Nonne    libri  tum  Bothius.     eum 

rfe 
BCDZ.    om.  F  (*)  790.  uouisse  Camcrarius.     nonee  D.     noffe  ce- 

teri  Me.]  d  colore  paene  cvanido  B  791.  fefceuTae  CD.  fefceuTe 
Ba,  fefceuTe  Bb.     fexcenTae  FZ  caufe  B  colligi  F        792. 

lUum  quem  ante  habuit  perdidit,  fccit  32,  sublato  cum  Beizio  glosse- 
mate  quo  aute  (vel  olim)  expulsum  est.  lUuai  quem  habuiT  perdidiT 
alium    poIV    feciT    libri  nouum   F   (*)  793.   Cal.  praemittit  F 

opfignaTaf  pro  obf  B  ante  dici  spat.  ct  ras.  C  poTefT  ....  m- 
fpecTafque  effe  in  margine  D  794.  portitores  (ut  v.  SIO)  H,  Meierus 
2)0St  Vallam.  porTiTorem  libri  eaf  ref  lignaTaf  F  ibi  Z  795. 
effe.  Mj;g.  In  F Z  huiuf  modo  B  negocio  Z         796.  fermone 

F.  fermonem  ccteri  Tcrere  F Z.  Terrere  ceteri  797.  (*)  798.  Abi 
ad  thesaurum  Camcrarius.  Tibi  aThenaf  aurum  BCD.  abi  aThenaf 
aurum  F.     abi  eifodiaf  aurum  Z  danculum  C  799.   amoue  aT- 

que  F Z.     amoueaTque  ceteri 


lll,  ;},  70- SO  TRINVMMVS  77 

Callicles 

Quid  est?  70 

Megaronides 

Vxorem  quoque  eampse  lianc  rem  uti  celes  face:  800 

Nam  pol  tacere  niimquam  quicquamst  quod  queant. 
Quid  nunc  stas?  quin  tu  hinc  te  amoues  et  te  moues? 
Aperi,  deprome  inde  aiiri  ad  hanc  rem  quod  sat  est: 
Continuod  operi  denuo:  sed  clanculum,  75 

Siciit  praecepi:  cilnctos  exturba  aedibus.  805 

Callicles 
Ita  faciam. 

Megaronides 

Enim  nimis  longo  sermone  litimur: 
Diem  conficimus  quod  iam  properatost  opus. 
Nihil  est  de  signo  quod  uereare:  me  uide. 
Lepidast  illa  causa,  ut  conmemoraui,  dicere  80 

Apud  portitores  esse  inspectas.    denique  810 

Diei  tempus  non  uides?  quid  illum  putas 
Natiira  illa  atque  ingenio?  iam  dudum  ebriust: 
Quiduis  probari  ei  poterit.  tum,  quod  maxumist, 
Adferre,  non  se  petere  hinc  dicet. 

Callicles 

lam  sat  est.  85 

Megaronides 
Ego  sycophantam  iam  conduco  de  foro,  815 


800.    Voxorem   B  qiioque    eampse    hanc    rem    uti   'R   Proleg. 

p.  Lxxxriii.     quoque    ipfam    hanc  rem  ut    lihri   (*)  801.   pod  B 

qmcquam  efx  F  queant  Meierus,  Fleckeisenus.     quear  libri 

802.   tu  hinc  te  Hermannus.     tu  hinc  B.     tu  hunc  GD.     tu  Te  hmc 

Z.    Te  hinc  F,  Camerarius  (*)        803.  auri  ad  F.    hauri  ad  Z.    aunaT 

B.    hauriaT  CD        804.  Continuod  operi  5?.    ConTinuo  operiTO  libri  (*) 

805.  precepiT  BCD       806.  enim  32.    aT  enim  libri  (*)       807.  properaTO 

efT  F  (*)  808.  NihiefT  B  ead.  m.  quod  FZ.  quo  BCD  809. 
Lepida  efT  iUe  B.  lepida  efT  Illa  eeteri  commeraui  B  (*)  810. 
Me.  demque  FZ  811-  quTaf  Ba  812.  adq'  C  lan  dudum  B 
813.  probari  ei  3?  Parerg.  p.  526  (probari  Pius,  Guyetus).  probare 
Uhri  maxumifT  BCD.  maxumiifT  Z.  maximum  F  (*)  814.  At 
ferre  BC.     afferre  F  non  se  petere  hinc  Fleckeisenus ,  ducibus  ex 

parte  Lomano  Spec.  p.  74  et  3?  Proleg.  p.  cclxii.     non  peTcre   hic  fe 
BC.    non  peTere  hifce  DZ.    non  potere  ifce  F        Tam  F  (*)        815. 

o 

fycoplantam  B         de  foro]   defero  C.    de  forje  D 


78  PLAVTI  III,  3,  87-90 

[Epistulasque  iclm  consignabd  cluas:] 

Eumque  hiic  ad  adulescentem  meditatiim  probe 

Mittam, 

Callicles 

Eo  ego  ergo  igitur  intro  ad  officium  meum. 
Tu  istiic  age. 

Megabonides 
Actum  reddam  nugacissume.  90 


816.  Epirxulaf  que  B.     epilTolal'  qug  C.     ei^ilxolafque  ceteri  (*) 
817.  ad  Camerarius.  om.  lihri         818.   anic  miTTam  spatium  C        eo 
ego  ergo  2?,  iit  v.  75G.     eo  ego   libri    (*)  819.  nugacissume  Her- 

mannus:  cf.  Graueiium  Diurn.  scJiol.  a.  1S29  p.  36.  nugacefunT  nifi 
cbarmidef  B.  nugaceffunT  nificharmidef  GD  {nisi  quod  ff  pro  fuuT 
B).  om.  FZ  (*) 


IV,  l,  1  -G  TRINVMMVS  79 


ACTVS    IV 


CHARMIDES 

Salipotenti  miiltipotenti  Iduis  fratri  aetherei  Neptuno       820 
Laetus  lubens  laudes  ago  gratas  gratisque  liabeo  et  flilctibus 

salsis, 
Quos  penes  mei  fuit  potestas,  bonis  mis  quid  foret  et  meae 

uitae, 
Quom   suis   me  ex   locis   in   patriam  urbem  ilsque   columem 

reducem  faciunt. 
Atque  tibi   ego,  Neptune,   ante  alios   deos   gratis    ago  atque 

habeo  summas.  5 

Nam  te  omnes  saeuomque  seuerumque,   auidis   moribus  con- 

memorant,  825 


822.  Gloss.  Salom.:  Reducem:  redeuntem;  cf.  Locioius  Ccns. 
p.  537 


Act.  IV  Sc.  1.     SENEX  C-  B.     SENEX  CD.     CHARMIDES  SE- 
NEX   FZ,  nisi  quod  CARMIDES   F  820.   Salipoteuti    Brantius. 

SalfipoTenTi  libri  multipotenti  'R.  gt  mulTipoTenTi  lihri  aetherei 
Neptimo  Sealiger ,  Bothius.  eT  uerei  nepTuni  BCD:  item,  nisi  quod 
nepTuue,  F Z    (*)  821.   LeTuf  BD  gratas  gratisque   habeo  3? 

cum  Bothio.     qt  graTef  graTiafque    habeo   lihri         er   Z.     e  ceteri  (*) 
822.    Quos    Camerarius.     Quo  B.     Qrn    CD.     Cum  FZ        mei  fuit 
Hermannus  (mei  cum  Camerario,  fuit  post  potestas  inseruerat  Beiziiis). 
me  BCD.     Te   FZ  bomf  mif  quid  BC.     bonif  quid  D.     ommf 

quidem  FZ  er  mee  uiTg  CDZ.  ct  mea  miTe  B.  mee  uiTe  sine 
et  F  823.  Quo  B.  Qm  CDF.  Quomam  Z  Tuif  FZ  urbem 
usque  columem  32  (urbem  incolumem  Gronovius).  urbif  crima  B. 
urbif  cuma  CD.  om.FZ  reducem  faciuuT  B.  redeunT  facumT  CD:  cf. 
testim.  redeam  facif  Z  et  praem.  ut  F  (*)  824.  Adq'  C ,  sed  dein  aTq' 
tibi  ego  Neptune  Bothius.  ego  nepTune  Tibi  B.  ego  neq'  nepTune  Tibi 
C.  neque  nepTune  Tibi  D.  nepTuue  Tibi  Z.  nepTuno  nbi  F  gratis 
Hcrmannus.     graTiaf  vel  gi^f  libri   (*)         825.  saeuomque  seuernmquo 


80  PLAVTI  IV,  1,  7—14 

Spureificum,  inmanem,  intolerandum,  uesanum:   ego   contra 

opera  expertus. 
Nara  pol  placidum  te  et  clementem  eo  usque  modo,  ut  uolui, 

usiis  sum  in  alto. 
Atque  tuam  liauc  apud  homines  gloriam  auribus   iam   acce- 

peram  ante: 
Pauperibus  te  parcere  solitum,  dites  damnare  atque  domare.  10 
A-bi,  laudo:  scis  ordine,  ut  aequomst,  tractare  homines.    hoc 

dis  dignumst:        830 
[Semper  mendicis  modesti  sint  *  *  nobilis  apud  homines] 
Fidus  fuisti:  infidum  esse  iterant.    nam  apsque  foret  te,  sat 

scio  in  alto 
Distraxissent  disque  tulissent  satellites  tui  miserum  foede, 


826.  Osbernus  {Thes.  nov.  lat.  class.  auct.  VIII)  p.  560bM.: 
Spurcificus:  imnunda  faciens;   cf.  Loctvius  Cens.  p.  537  827. 

Glossae  Plautinae  p.  235,  12:   In  Trinummo  .  .  .  .  usquemodo; 
V.  Opusc.  phil.  II  p.  253  832.  Placidiis  p.  58,  9  D.:  Iterant: 

dicunt,  indicant;  cf.  Fleckeisenus  Annal.  phil.  CI  {a.  1870)  p).  476 


Bothius.  faeuumque  feuerumque  axque  libri,  nisi  quod  feuumque 
CBF,  emique  B         amduf  B         comm.   libri  (*)  82G.   mxoleran- 

dam  B  ego   Herniannus.    om.   libri.    Cf.  Proleg.   p.  cxii  827, 

placidum  te  et  clementem  Hermannus :  quo  eo  Lindemannus  addidit. 
placido  xe  er  clemenTi  meo  libri  (placi  doxe  B,  placidoTe  C:  OTcle- 
meuTimeo  C):  idemque  videtur  glossograplius  legisse  alto  2^ost  Pium 
Guliehnius  in   Trin.  c.  1.     alio   Ubri  828  sqq.   Horum  vcrsuum   in 

B,  qiii  per  reliquam    scaenam  recte  discriptos    octonarios  servat,  Jtaec 
est  species  (nisi  quod  apra  hominef  eidem  versui  primo  continuatur) : 
ATque   hanc  Tuam  gloriam  lam  anTO  auribuf  acceperam    ot  nobihf 

apra  hommef 
Pauperibuf  tb  parcere  fohTum  diuiTef  danare  aTque 
Domare.    abi  laudo  fcif  ordine  ut  equnCT  830 

TracTare  hommef.    hoc  dif  dignunfr.   feper  mendicif  modefTi  fmT. 
Fiduf  fuifTi  e.  q.  s. 
A  quo  exemplo  quibus  modis  ceteri  libri   discrepent,  singiUatim  infra 
scripsimus        828.  tuam  hanc  32  Opusc.  phil.  III  p.  14S  adn.         no- 
bilef  apud  CDFZ  {*)        829.  dites  Gmjetus       dampnare  CB        830. 
ordmem  etiam  Ca.     ordme  CbDFZ  aequumft   CZ.     equumfT  D. 

aequum  efT  F  dignumfT  CDFZ  831.  modefTi  fuuT  C.  molefTi 
funT  'antiqui  codices'  Pii  832.  apfqne  B.     abfque  ceteri  foreT 

CT  fTaT  B  alTu  Ca,  unde  corrector  alTa   {votuit  haud  dubie  alTo) 

833.   DifTrarxiffenT  B  miserum  Guyetus.     me  miferum    libri 

fede  FZ  (*) 


IV,  1,  15-21   [Ambr.]  TRINVMMVS  81 

Bouaque  item  omuia  itua  mecum  passim  caeruleos  per  cam- 

pos:  —  15 

Ita  iam  quasi  canes,  liaud  secus  circiimstant   nauem  tiirbine 

ueuti :  835 

imbres    fluctusque  atque  procellae  iufeiisae   fremere  frangere 

malum, 
Riiere  antemuas,  scindere  uela:  —  ni  pax  propitia  foret  praesto. 
Apage  a   me   sis:   delimc   iam   certumst   otio    dare   me:    satis 

partum  habeo, 
Quibus  aerumuis  deluctaui,  filio  dum  diuitias  quaero.  2(» 

Sed  quis  hic  est^  qui  in  phiteam  ingreditur  cum  nouo  ornatu 

specieque?  840 

839.   Nonius  p.  468,  34:   deluctaui   pro    deluctatus    snni. 
Plautus  in  Trinummo:  'cum  hisce  erumnis  deluctauit' 


834.  item  omnia  Guyetus.     omnia  iTem  lihri,  nisi  quod  irae  D 
ceruleof  BCZ  (*)  835.  circumstant  nauem  32.     circumfTabanT   na- 

uem  lihri  turbine  Hermannus.  turbinef  lihri  cum  A,  in  quo  ah  hac 
vocc   nova  pagina  incipit  uenti   Camerarius:   atque  ita   A.     ueniT 

ceteri  (*)  836.  imber  {scil.  uenit)  F Z  aTq'  7*.  l.  C  procelle  in- 
fenfe  B  fremere  Lindemannns:  om.  lihri  fregere  Z.  frangere  ce- 
teri  cum  A  maLiv    A    (*)  837.  liuere  BZ  cum  A,   item  super- 

scripttmn  D.  Reuere  C.  Frangere  DF  auTemnaf  C  cum  A.  auTe 
naf  B.     auTempnaf  D.     anTennaf  F Z  pax    propitia    Hermannus. 

TUAPROPiTiAPAX  A.  Tua  pax  proiiiTia  ceteri  {*)  838.  Apage  a  me 
sis  Acidalius:  atque  ita  A.  Apage  meffif  C.  Apage  me  fif  {vel  mefif) 
ceteri  dekinciaji  A.  dehmc  F.  demde  hmc  ceteri  cerTum  cfT 
F.  cerTumfT  ceteri  cum  A  (cerTum  fTOTio  B)  otiodaeeme  A.  otio 
me  dare  ceteri,  nisi  quod  ocio  FZ   (*)  839.  Quibuf  lihri  cum  A. 

Cum  hifce  Nonius  erumnif  Nonius.  erunif  B  delucTauiT  Nonii 
codd.     quero  B  840.  841  hi  sunt  in  B  {non  tamen   hipertito  versu 

primo) : 

Sed  qiiif  hic  efT  qui  in  planTeam  mgrediTiir   cum   nouo  ornaTuf  pe- 

ciaque  fimul 

Sol  quaqua  domum  cupio  operiar  quam  hic  rem  charmidef 
Vhi  ita  tantum  CDFZ  discrepant,  ut  in  priore  vcrsu  plaTcam  et  or- 
naTU   fpecieque    fimul    haheant,  —  posteriore   Pol    eidem,    opperiar   Z, 
quam  hic  rem  geraT  {sine  charmidef)  FZ.    Contra  quattuor  haec  versi- 
culis  A  diserihit: 

SETQUISKICESTQUnNPLATEAmXGREDITUK 
CUMNOUOOKXATUSPECIEjMQ-SrMUL 
POLQUAMQUAMDOJMICUPIOOPPERIAR 
QITAMKICREMAftATGERITANIMUMADUORTAM 

simul   e   fine  prioris   versus   in    finem    lacunosum    alterius    transposito, 

Plavti  Trinvmmvs  G 


82  PLAVTI  IV,  1,  22-2,  8  [Ambr.J 

P61  quamquam  domi  cupio,  opperiar:  quam  liic  rem  agat,  simul 

auimum  aduortam. 


SYCOPHANTA.    CHARMIDES 

Sycophanta 
Hiiic  ego  die  uomen  Trinummo  facio:  nam  ego  operara  meam 
Tribus  nummis  hodie  locaui  ad  artis  naugatorias. 
Aduenio  ex  Seleiicia,  Macedonia,  Asia  atque  Arabia,         845 
Quas  ego  neque  oculis  neque  pedibus  umquam  usurpaui  meis. 
Viden  egestas  quid  negoti  dat  liomini  mi^erd  mali?  5 

Quin  ego  nunc  subigor  triura  nummum  causa,  ut  basce  epi- 

stulas 
Dicam  ab  eo  homiue  me  accepisse,    quem  ego  qui  sit  bomo 

nescio , 
Neque  noui  neque  natus  necne  fiierit,  id  solide  scio.        850 


841.  Donnfus  in  Ter.  Enn.IV,7,45:  domi  focique]  domi  et 
foci  genetiui  simt.  Caecilius:  'decora  domi'.  Plautus: 'quamquam 
domi  cupio,  opperiar  tamen' 


domi  ex  A  et  Donato  restitnto  {cf.  Proleg.  p.  cacxxiii  sq.) ,  agat  ani- 
mum  aduortam  ex  A  suscepto,  duos  continuavit  22  trochaicos  octo- 
narios   (*) 

Act.  IV  Sc.  2.  CHARMIDES  A.  SYCOPHANTA  SENEX  BCB, 
nisi  qiwd  SICOPHANTA  B.  SycophanTa  Charmidef  fenex  FZ,  nisi 
quod  et  hic  et  in  personarum  per  totam  scaenam  notatione  Carmulef 
F.     Graecis  Q  et  X  litteris  Charmidis  et  Sycophantae  personas  notat  B 

843.   X  Huic  B  ego  die  Bothius.     ego  diei  lihri  cum  A   {nisi 

quod  ergo  C)  facio  A.  faciam  ceteri  mea~  A  (*)  844.  aiTif 
B  cum  Arl.     arref  ceteri  {et  fortasse  As)  naugatoriaf  2J   Opuse. 

phil.  II  p.  425.  NAUIGATOEIAS  Asl.  nugaToriaf  ceteri  (*)  845.  fe- 
leuTia  C  aTq'  h.  l.  C  846.  occulif  D  neque  FZ  cum  A.  nec  ceteri 
umquam,  non  unq.,  BCD  cum  A  usurpaui  meis  Camerarius:  atque 
ita  A.  ufurpauimuf  B  CD.  ufurpani  FZ  847.  quit  A  negOTi 
CD  cum  A.     negoci  B.     negOTU  FZ  mah  libri,   nisi  quod  de  A 

non  liquet  (*)         848.  quinego  As.     Qui  ego  eeteri         fubi  corTrm  B 

trium    nummum    22    Proleg.   p.   lxxxix:    atque    ita    iam    Beizixis. 

uni 

Trmiimorum  D.     Trmm  nummorum   ceteri  cum  A  kasce  A.     haf 

ceteri        cpifTulaf  B  cum  A.    epifTolaf  ccteri   (*)         849.  ab  eo]  habeo 

n 

B  ead.  m.  850.  necnefuekit  A.  nec  eif  fueriT  B  ead.  m.  necne 
if  fueriT  ceteri  id]  it  {sic  Al)  vel  fnrtasse  is  As 


IV,  2,  9—20  [Ambr.j  TRINVMMVS  83 

Chakmides 
P61  hic  quidem  fungmo  generest:  capite  se  totum  tegit. 
Ililurica  facies  uidetur  hominis:  eo  oruatu  aduenit.  10 

SycOPHANTA 

Ille  qui  me  condiixit,  ubi  conduxit,  abduxit  domum: 

Quae  uoluit,  mihi  dixit,  docuit  et  praemonstrauit  prius, 

Quomodo  quidque  ager«^m.    nunc  adeo  si  quid  ego    addidero 

jimplius,  -855 

E6  conductor  meUus  de  me  n6gas  conciliauerit. 

Vt  ille  me  exornauit,  ita  sum  ornatus:  argeutum  hoc  facit:  15 

Ipse  ornamenta  a  chorago  haec  sumpsit  suo  periculo. 

Niinc  ego  si  potero  ornamentis  h6minem  circumdiicere, 

Dabo    operam,  ut   me   esse    ipsum    plane   sycophantam    sen- 

tiat.  860 

Charmides 

Quam  magis  specto,  mmus  placet  mihi  hominis  facies.  mira  sunt, 

Ni  illic  homost  aut  dormitator  aiit  sector  zonarius.  20 


851.  Fulgenthis  MyUiol.  II,  ^  cte  3Iinerva  rerba  faciens:  cri- 
stam  cum  galea  ponuiit,  ut  sapientis  cerebrum  et  armatum  sit 
decorum.  unde  et  Plautus  in  Trinummo  ait:  *hic  fungino  .  .  . 
tegit';  hinc  hausit  schol.  Paris.  acl  Stat.  Theb.  II 7 15  p.  4  ecl,  Kohlm. 
itemque  queni  exscripsit  Reifferscheidius  Bibl.  patr.  lat.  I  p.  248. 


851.    Sol   B  GENEREST   A.     gerere  eft  B.     genere    efx    ceteri. 

cerre   efr   Fulgentii  codd.  plerique   (genere   efr  nullus)  capixe  fe 

FZ  cum  A  et  Fulgentii  paucis  codd.:   quando  in  plerisque   capixe  {vel 
capiti   vel   capur)   TOTum    fe    conlocatur.     capiT  ee    B.     capiTe  CD 
TeTigiT  DaF  852.   kilurica  A.     Hillurica  eeteri   (*)  853.  ad- 

duxiT  F Z  (*)  854.  Que  B        premonftrauiT  G         855.  quitq-   A. 

qmque  eeteri  (quicque  Cavierarius)         SIQUIT  A  856.   Eo]    ego   F 

CONDUCTO  A        nogaf  B.     nugaf  ceteri  (*)         857.  exornaui  BC 

c 

urnaTuf  B  hoc   CDFZ.     hac    B   cum   A  858.  ahorago  C.     a 

choroga  Ba.     achoraga  Bb        kaesumpsit  A.     hec  f.  B  penculo 

XXXXX  {sic),  eodem  quo  personarum  notae  minio  picta,  B,  in  quo  Jiie 
versus  est  paginae  {vol.  198")  antepaenultimus.  Qui  si  forte  in  arclie- 
typo,  e  quo  B  manavit,  ultimus  fuit  (piinciuagesimi  quaternionis,  videri 
potest  liic  numerus  a  librario  oscitanter  transscriptus  esse.  Quamquam 
ludibundam  potius  manum  prodere  illud  videtur,  quod  versu  1163 
eadem   X   nota  viciens  quinquiens  posita  est  860.   ipsumplaxeesse 

A  fycopIanTam  B.  fychjihanTa  D  861.  Ch.  om.  BCD  quam 
{non  QUO)  Asl  cum  ceteris  libris  mihi  Guyetus  cum  B.     mihi   haec 

ceteri  cum  Asl  (*)  862.  Hinc  miro  errore  norae  scaenae  initium  fU 

in  CD,   nuUis   tamen   personarum   nominibus  praescriptis ,   sed  unius 

6* 


84  PLAVTI     IV,2, 21-29.31. 32  [-21  Ambr.] 

Loca  contemplat,  circumspectat  sese   atque  aedis  noscitat: 
Credo  edepol,  quo  mox  furatum  ueniat,  speculatur  loca. 
Magis  lubidost  dpseruare  quid  agat:  ei  rei  operam  dabo.  865 

Sycophanta 
Has  regiones  demonstrauit  mihi  ille  conductor  meus: 
Apud  illas  aedis  sistendae  milii  sunt  sycophantiae.  25 

Fdres  pultabo. 

CHAEjnDES 

Ad  nostras  aedis  hic  quidem  habet  rectam  uiam: 
Hercle  opinor  mi  aduenienti  hac  noctu  agitandumst  uigilias. 

Sycophanta 
Aperite  hoc,  aperite.  heus,  ecquis  his  foribus  tutelam  gerit?  870 

Chakmides 
Quid,  adulescens,  quaeris?  quid  uis?  quid  istas  pultas? 

Sycophanta 

Heiis,  senex,  29 
Lesbonicum  hinc  adulescentem  quaero  in  his  regionibus  31 
Vbi  habitet,  et  item  alterum  ad  istanc  capitis  albitiidinem, 


873.  Nonms  j).  7o,  ] :  a  1  b  i  t  u  d  i  n  e  m  pro  albore.  Plautus  T ri- 
nummo:  '^nbi  .  .  .  .  albitudinem' 


versus  spatio  vacuo  relicto.  Cf.  Proleg.  p.  ccaxvi  Nilliuc  B  homo 
efx  pro  homofr  F  cum  A  kautdokmitator  A.  audorminixaTor 
H  (*)  863.  coxTEPLAT  Aslg  {aut  fwtasse  contellat  aut  coxpellat 
As)  axq'  h.  1.  C  aedif  (edif  F)  cum  ceteris  etiam  A  864.  spatium 
ante  credo  C        fpecularur  Z.    fpeculaTor  ceteri  (*)       865.  loca.  Magis] 

e 

locagif  C  lubidofT  omnes  opera  B  m.  ant.  866.   Sy.]   om. 

BCJD  hzi  etiam  C  demanfTrauiT  B.  demonftrau  C  (*)  867.  edif 
B        fifTende  B         fycophauTie  B    (*j  868.    foref  Uhri        puTabo 

BCDa        ar  BC       edia  chic  B.   aedef  hic  ceteri       habeaT  BCl)  (*) 
869.  mihi  libri  agitandum  est  uigilias  2^osi  Scioppium   Verisim. 

III,  3  Gruterus',  Gronovius  Observ.  I,  7,  et  st  szibstitucns  Bentleius  in 
Ter.  Phorm.  II,  1 ,  19.  agiTandum  li  uigihaf  BD.  AgiTandum  fiui- 
gilaf  C.     agiTandae  fuuT  uigihae  F Z,  nisi  quod  e  pro  ae  F         870. 

heus]  hec  D          ec  quif  Hif  C.     hecquif  hif  B  (*)  871.  Ch.J  X  B 

quenf  B           Sy.  om.  B  sine  sjmtio          heuf  Z.  heu  ceteri   (*) 

Post  V.  871   sequitur  in  lihris,  quem  fecit  879  H:  uhi  vide          872. 

hinc   1i    cum   Nipperdeio    Opusc.  p.  182:   cf.   ad  v.  326.     hic  lihri 

quero  B        873.  et  om.  Nonius        ad   ifranc  FZ.  adifTane  BC.     ad 

c 

ifTane  D.     ad  ipfam  Nonitts 


IV,  2,  33-37.  30.  38—12       TitlNVMMVB  85 

Culliclem  quem  aibiit  uocuri,  qui  liiis  milii  dedit  epistulas. 

ClIARMIUES 

Meiim   guatum  liic   quidem   Lesbonicum  quaerit   et    amiciim 

meum,  875 

Quoi  ego  liberosque  bonaque  coumeudaui,  Calliclem.  35 

Sycophanta 
Fac  me,  si  scis,  certiorem,  hisce  homines  ubi  habitent,  pater. 

ClIAKMIDES 

Quid  eos  quaerisV   aiit  quis  es?  aut  unde  es?   aut   uude  ad- 

uenis?  37 

Sy<:01'lIA^'TA 

Census  quom  sum,  iuratori  recte  rationem  dedi.  30 

ChAKMIDES 

♦  ♦  +  *  *  ,*'  * 

SycoruANTA 
Multa  simul  rogas:  nescio  quid  expediam  potissumum.     880 
Si  linum  quidquid  singillatim  et  placide  percontabere,         39 
Et  meum  nomen  et  mea  facta  et  itinera  ego  faxo  scias.    4o 

CuAKMlDES 

Faciam   ita  ut   uis.     agedum,   nomen   primum   memora  tudm 

mihi. 

SyCOPUANTA 

Magnum  facinus  fucipissis  petere. 

Charmides 

Quid  ita? 


874.  Calliclem  quem  aibat  Hermannus.     Callicle  naiebax  i'.     cal- 
liclen  Aiebar  C.     calhclen   Agebax  D.     callideu   aiebax  FZ  miln 

dediT  CDFZ.     dedir  mihi  B  (*)         875.  Ch.  om.  BCD         quenx  B 

876.  Cm   libri        calhdem  FZ        817.  fi  fcif  FZ.     h  fil'  BCD 
certiorem,   hisce]   cerrior  hifce  Z.     ceiTiorem  iifce  F.     cerxiore   hofce 
BC.    cerxior  eofce  Z)       habixem  BC      pater  om.  F  (*)       878.  quenf  I? 

879.  Huc  transposuit  S^  quem  libri  conlocant  post  v.  871  cum 
sum,  iuratori  AcidaUus.  cum  luraton  BCDF.  coniuraTon  Z  recT^; 
C  (*)  880.  rogas  Limlemannus.  rogiTaf  libri,  nisi  qtiod  in  B  non  it 
2)otius  quam  ri  aut  ti  esse  videtur,  idque  in  litura  scriptum  poTif- 

fimum   libri    (*)  881.   Si  F.     Sin  ceteri   (Si  nunum  B)  ununi 

n 
quidquid  BF.     unum   quicquid  ceteri        figillaTim  B  ead.  m.         per- 
cuuTabere  B.     percuncTabere  ceteri         882.   numen  BG        faxof  fciaf 
B    (*)  883.    primum    memora    tuom    H.     Tuum    primum    memora 

libri    (,*)  884.  Sy.  om.  B        lucipiffif  B,  Gulielmius  in  Trin.  c.  1. 


gg  PLAVTl      IV,  2,  42.  46.  94-96.  47—49 

Sycopuanta 

Quia,  pater, 
Si  ante  lucem  ire  bercle  occipias  a  meo  primo  nomine,  885 
Concubium  sit  noctis,  priusquam  ad  postremum  perueneris. 

Charmiues 
6pus  factost  uiatico  ad  tuom  nomen,  ut  tu  praedicas.         45 

Sycophanta 
Est  minusculum  alterum,  quasi  uesculum  uinarium. 

Charmides 

Qufd  istuc  est  uomen,  adulescens? 

Sycophanta 

*Pax'  id  est  nomen  milii:  94 

Hoc  cotidianumst. 

Charmiues 

Edepol  nomeu  nugatorium:  890 

Quasi  dicas,  si  quid  crediderim  tibi,  "^pax'   periisse  ilico.    96 

Hic  bomo  solide  sycopbantast.    quid  ais  tu,  aduleseens? 

Sycophanta 

Quid  est?  47 
Charmides 

Eloquere,  isti  tibi  quid  bomines  debeut,  quos  tu  quaeritas? 

Sycophanta 

Pater  istius  adulescentis  dedit  bas  duas  mi  epistulas, 


886.    Varro  dc  l.  lat.  VII,  7S :  In  Trinummo:  ^concubium 

...perueneris.'  concubiuma  concubitu  dormiendi  causa  dictum 

891.  Glossae  Plautinae  p.  235,  13:  In  Trinummo: 'pax' 


incipif   Iic    ccteri  iDaxer   Z.    paxrem    BCD.     perere    F   (iterum) 

885.   ire   hercle   3i.     ire  cum  vacuo  spatio  sex   Ktterarum   B.     ire 
CDZ.     me  F  (*)  886.   ad   om.   Varro  887.  Opus  factost  Sca- 

liger.  opuf  FacTofr  ex  CDZ.  Opuf  facxo  efx  ex  BF  a,T  B  tu 
om.  F  predicaf  BC  (*)  888.  Sy.  om.  B  uesculum  22  1'roleg. 
p.  Lxxxi.  uixiUum  CI>.  mxiUum  li.  uafcuhim  2^Z  (*)  889-891, 
(lui  in  libris  leguntur  post  v.  937,  huc  trunstulcrunt  Meicrus  p.  32S  et 
Ladeivigius  Diar.  ant.  stud.  a.  1S45  suppl.  j>.  65  (*)  889.  Ch.  om.  B 
Quod  Z        istuc   est  nomen  K.     efT  Tibi  nomen  Uhri  id   efT 

om.  F.     idem  Z  890.    coTidianufr  BCDZ.     quoTidianumfT  F 

891.   periffe   F.     peruffef  C  ante  ras.  892.   Ch.  praemittunt  FZ, 

spatimn  C,  non  B  fycoplanTafr  B.     fjcophanTa  efT  ceteri        ado- 

lefcenf  DFZ        eh  FZ.     ef  ccteri  893.  Ch.]   X   B        ETloquere 

C  ante  ras.  queriTaf  BC  894.    Sy.]    0  B  haf  duaf  mibi 

BDZ.     haf  duaf  C.     mihi  duaf  F 


IV, -2,50     57  TRINVMMVS  87 

Lesbouici:  is  mi  est  aniicus, 

CllARMIDES 

Teneo  huuc  manufestarium:  895 
Me  sibi  epistulas  dedisse  dicit.  ludam  homiuem  probe.  51 
****** 

Sycophanta 
Ita  ut  occepi,  si  auimum  aduortas,  dicam. 

Charmides 

Dabo  operam  tibi. 
Sycophanta 

Hanc  me  iussit  Lesbouico  diire  suo  gnato  epistulam, 

Et  item  hauc  alteram  suo  amico  Callicli  iussit  dare.  54 

Chakmides 
Mihi  quoque  edepol,  quom  hic  naugatur,  contra  naugari  hi- 

bet.      '  900 

Vbi  ipse  erat? 

Sycophanta 

Bene  rem  gerebat. 

CHARjnOES 

Ergo  ubi? 
Sycophanta 

In  Seleucia. 
Charjxides 

Ab  ipson'  istas  accepisti? 

Sycophanta 

E  manibus  dedit  ipse  lu  mauus. 

895.  Placidus  p.  66,  21  D.:   manifestarium  :   nocentem  uel 
noximn;  quac  glossa  huc  xiotius  spcdat  quam  ad  Axd.  v.  569 


895.  Lesbonici:  is  mihi  est  Parcus.  lesbonicif  mihi  elx  BCal). 
lefbonici.  Ch.  mihi  elT  ¥Z.  Lesbonici:  mihi  est  Scaligcr,  Acidalius 
cum  Ch  Ch.   om.  FZ         mamfefTarium  libri  ciim  Placido        896. 

EpilTolaf  GF  Aliqucm  hic  Charmidis  vcrsiculmn   intcrcidisse,  qiio 

Xrroxima  si  animum  acluortas  respiciant  lirorsus  ut  v.  U39,  Kochius 
cidit  897.   Ch.]   spatium  B  898.   dare   suo  gnato   Hermannus. 

fuo  gnaTO  clare  libri  epifrolam   BF.     epfTola  C  (*)  899.   cal- 

luli  F  900.  quo  B.  qm  GD.  quoniam  F  Z  naugatur  32  Opusc. 
pliil.  II  p.  425.  nuguraTur  BD.  nugaraTiir  G.  nugaTur  FZ  nau- 
gari  3?.  nugari  libri  (*)  lubeT  C  901.  ergo  ubi?  Sy.]  ergo  ubi 
cum  spatio  B  feleuTia  GF Z  (*)  Lacunam  signavit  1i        902. 

ipfo  mfTaf  B       accipifTi  B       cledit  ipse  Beizius.    dediT  mihi  ipfe  libri 


88  PLAVTI  IV,  2,  58-66 

Chakmiues 
Qua  faciest  liomd? 

Sycophanta 
Sesquipede  quidamst  quam  tu  longior. 

CHARmDES 

Haeret  haec  res,   siquidem   ego  apseus   siim   quara   praesens 

l(5ngior.  59 

Nduistin'  hominem? 

Sycophanta 
Ridicule  rdgitas,  quocum  una  cibum  905 
Capere  soleo. 

Chabmides 

Quid  eist  uomen? 

Sycopuanta 

Qudd  edepol  homini  probo. 

Chakmides 

Liibet  audire. 

Stcophanta 

llli  edepol  —  illi  —  illi  —  uae  miserd  mihi. 

Chakmiues 

Quid  est  negoti? 

Sycophanta 

Deuoraui  ndmen  inprudens  modo. 

Chabmides 
Ndn  placet,  qui  amicos  intra  dentes  couckisds  habet.  64 

Sycopuanta 
Atqui  etiam  modo  udrsabatur  mi  in  labris  primdribus.    910 

Chakmides 
Temperi  huic  hodie  anteueni. 


903.  facie  efT  lihri  Sy.]  spatium  B  fexquipede  F  qui- 
dam  est  Bothius.  quiddamfx  vel  quid  dam  fr  BC.  quiddampfT  D. 
quidem  eft  FZ  quam  tu  Z.  quauTU  B.  quauTum  CD.  ahquan- 
Tum  F  904.   Hunc  v.  solus  B  servavit  Ch.   om.  B  HeieT 

hec  B        quam   Rittershusius  apud  Hcioppium  Verisim.  III,  3.     quia 
B         prefenf  B  905.    Ch.  praemittit  F         NouifTi  in  B.     nouifTin 

{non  nouifTine)   ceteri   (*)  906.   Cii.]  X  B  quod  FZ,  Bothius 

ei  est  nomen  Bothius.     ei  nom  e  {sic)  B.     efT  ei  nomen  ceteri 
Sy.]  X  B  iterum       quod  dede  pol  B.    quod  de  edepol  CD  (*)        907. 
llli  edepol  Camerarius.     lUe  cdepol  lihri  illi  iUi  BCD.     lUe  FZ 

ue  CZ  miforo  B  (*)  908.  Ch.  om.  B  negocu  Z.     iie- 

goTu  ceteri        Sy.J  0  B         909.  denTef  Zifcn        conclufo  BC        910. 
Atqui  Hauptius  Opusc.  I  p.  165.     adq'  C.     aTque  ceteri         milii  lihri 


IV,  2,  66-  7-J  TRINVMMVS  89 

Sycopuanta 

Teneor  manufesto  miser. 

CUAUMIUKS  -^ 

liim  recoumentiitu  s  uomeu? 

SvCorilANTA 

Deiim  me  hercle  atque  hominilm  pudet. 

ClIAUMIDES 

Vide  modo  homiuem  ut  udueris. 

SyCOPUANTA 

Tam  qutim  me.  fieri  istuc  solet: 
Quod  iu  mauu  teueas  atque  oculis  uideas,  id  desideres.  69 
Litteris  recdnminiscar:  C  est  principium  ndmini.  915 

Chaumides 
Callias  ? 

SyCOPUANTA 

Nou  est. 

CuAUMlUES 

Callippus? 

Sycophanta 

Ndn  est. 

Charmiues 

Callidemides? 

Sycophanta 
Ndn  est. 

CuAKMIDES 

Callinicus? 

Sycophanta 

Nou  est. 

CuAKMIDES 

Callimarchus  ? 


911.  mauifefTO  Ubri  912.  lam  recommeutatu's  post  Salmasium 

Linilemannus.     lam    re    comenxaTuf  ef  B.     lam    Rem    commeuTaTufel 
CD.     lamne    commeuTaTuf  ef   FZ  me    hercle    F,    Hermannus. 

ercleme  B.     hercle  me  ceteri  nrq    hoc  loco  C   (*)  913.    modo 

homiuem  ut  32.     modo  ut  hominem  B.     homo  ut  hommem  ceteri 
fieri  FZ.     0  fieri  B.     spatio  praemisso  fieri  CD   (*)  914.  Adq' 

C  (*)         915.  X  praemittit  B,  spatium  CI)        hTcrif  C        C  est  Sca- 
liger,   Palmerius  p.  757.     eh  BCD.     Ch.  efT  FZ  {nisi  quod  Car.  F) 

principu  B  ead.  m.   ('■•)  916.   Ch.   om.  libri        Callias  Guyetus. 

a 

calhciaf  BCZ.     caHmaf  DF  clhdem   ul  ef  B   ead.   m.     calhcle- 

mulef  CDZ  917.   calhmarchuf  FZ.     callimarcuf  B.     cahmarchuf 


90  PLAVTI  IV,  2,  72-Sl 

SycoruAXTA 

Nil  agis: 
Neqiie  atleo  edepol  flocci  facio,  quando  egomet  meminf  mibi. 

Cjiarmides 
At  enim  multi  Lesbouici  suut  hic:  uisi  uomeu  patris          74 
Dices,  non  possum  istos  mostrare  homiues,  quos  tu  quaeri- 

tas.  920 

Quod  ad  exemplumst?  coniectura  si  reperire  pdssumus. 

SyCOPHANTA 

Ad  hoc  esempkimst:  Char. 

CuARMlDES 

Chares?  anChariclesV  —  numuara  Charmides? 

SYlornANTA 

Em  istic  erat.    qui  istiim  di  perdant. 

CuAKMIDES 

Dixi  ego  iam  dudilm  tibi: 
****** 
Bene  te  potius  dicere  aequomst  hdmini  amico  quam  male.  79 

Sycophanta 
Satin"  iuter  labra  atque  dentes  latuit  uir  miuumi  preti?  925 

Chakmides 

Ne  male  loquere  apsenti  amico. 

Sycophanta 

Quid  ergo  ille  iguam'ssumus 

C.     cahmarclTuf  T)  mhil  lihri  918.  mihi]  mei  FZ   (*)         919. 

At]  Arq;  B  920.  spatium  aiitc  dicef  CD  uon  possum  istos  mon- 
strare  22  Parerg.  ]).  521.  non  monfTrare  poffum  ifTof  libri,  nisi  quocl 
mofTrare  C  {ut  v.  o42)  queriTaf  B  (*)  921.  exemplum  efT  libri 

coniecTura ad  hoc  exemplum  e    in  imo  margine  scripta  habet 

D  comecturaf  ire  perire  BCD  poffumufut.  B  922.  Hic  vcrsus 
in  B  post  301  demum  sequitur  praemissa  hac  iiota  ^p;,  cui  hoc  loco  d 
iUud  post  poffumuf  respondere  videtur  Sr.  om.  B  exemplum  efr 
libri  Char.  Ch.  CharesV  an  Charicles?  numnam  Charmides  3?.  an- 
charefancharmidef  0  mim  charmidef  B ,  sed  ut  decimae  litterae  n  di- 
midia  pars  altera  erasa  sit.  Ancharef  aucharmidef  min  charmidef 
CD,  nisi  quod  d  pracmittit  D.  Ch.  an  charef  an  charmidef  FZ  (*) 
923.  jCm  B.  hem  ccteri  erat  Acidalius.  enT  libri  (*)  Pos;t 
liunc  versum  aliquid  intercidissc  recte  sensit   Meierus  1.  s.  s.  924. 

Bene  te  potius  Hermannus.  poTiuf  bene  F.  Te  poTiuf  bene  ceteri, 
nisi   quod   pociuf  B  equomfT   B.     aequumlV    CZ.     equumlT    D. 

aequum  efT  F         925.  atque]  aTq'  h.  l.  C.     ez  F   (*)  denTef  libri 

omnes       minimi  libri      prcTii  B  D.    pTii  C.    precu  FZ      920.    loquere 


IV,  -2,  S-2-89  TRINVMMVS  91 

Mi  lutitabat? 

Chakmiues 
Si  iidpellasses,  respondisset  nomini. 

Sed  ipse  ubistV 

Sycophanta 

Pol  illitin  reliqui  ad  Khadamantem  in  Cercopia. 

ClIAUMIDES 
+  *  *  *  *  *  • 

Quis    bomost    me    insipientior,    qui    ipse,    egomet    ubi    sim, 

quaeritem  ?  84 

Sed   nil   discondilcit   buic   rei.     quid   ais?    quid   boc   quod   te 

rogo :  930 

Quos  locos  adiisti? 

Sycophanta 

Nimium  mirimodis  mirabiles. 

Charmidls 

Liibet  audire,  nisi  molestumst. 

Sycophanta 

Qum  discupio  dicere. 
Omnium    primum   in    Poutum    aduecti    ad    Arabiam    terram 

sumus. 

Chakmides 

Ebo, 

An  etiam  Arabiast  in  Ponto? 


absenti  Bentleius,  Beizius.  loqnar  eaplenxi  BC.  loquar  ea  pfenxi  D. 
loquare  ei  pr^fenxi  Z.  loquere  ei  pfenre  F  ignauiffurauf  B.  igna- 
uiffimuf  ceteri  (*)  927.  Mihi  libri  (*)  928.  ubi  efx  libri        ad- 

ibadamanTe  B.  ad  rhadamanTem  CJ)Z.  ad  radamanTem  F  in- 
cecropia  lufula  libri,  nisi  quod  cecropio'  infula'  {sic)  B,  ceroiJia  F, 
ubi  Cercopia  corr.  Meursius  p.  241,  insula  del.  Guyetus  Lacunam 
signavit  "R  (*)  929.  Ch.  {Ji.  e.  0)  ante  Quif  om.  B,  spatium  habent 

CD  Quis  honio  est  me  Guyetus.     Qui  homo  efT   me  BCD.     Qui 

homo  efx.  ne  Z.     Ne  reliquis  omissis  F  infipienTier  D.     infipien- 

Ter  F  queriTem  B    (*)  930.  0  praemittit  B        nihil  libri 

difcduc  B.     difcunduciT  Z  quid  aif?   Sy.  quid?   Ch.  hoc  quod  re 

rogo  FZ:  qnae  uni  Charmidi  cotitinuant  BCD   (*)  931.  locuf  G 

adiisti  22.     a  difTix  B.     adifTi  ceteri  mirimodis  Guyetus,  Bei- 

zius.     mirif   modif   libri  mirabilef,    non    mirabihf,    libri         932. 

audiref  B        molefTufT  Z.     molefTum  fi  BCD.     molefTum   fiT  F 
933.    inpoiiTum    BZ.     inpoTenTum    CD.     in    pouTO    F  aduecti 

ad  Arabiam  Camerarius.  aduecTia  arabiam  BCD.  aduecTi  arabiam 
FZ  (*)  934.  Eho  F.  Eo  ceteri.  Vt  epiphonema  extra  versum  po- 
suit  Hcrmunnus  praef.  p.  xxiv  praeter  libros        arabia  efT  F 


92  PLAVTI  IV,  2,  89-Dy.  97—101 

Sycophamta 

Est:  uou  illa,  cubi  tus  giguitur,  89 
iSed  ubi  Hpsiuthiiim  fit  atque  ciiuila  galliuacea.  935 

CuABMIDES 

Nimium  graphicum  uiigatorem.    [sed  ego  sum  iusipientior, 
Qui,   egomet   uude   redeam,  hunc    rogitem,   quae  ego  sciam 

atque  hic  nesciat]: 
Nisi  quia  lubet  experiri,  quo  euasurust  denique.  93 

Sed  quid  ais?  quo  inde  isti  porro? 

Sycophanta 

Si  animum  aduortas,  eloquar.  97 
Ad  caput  amnis;  quo  ad  e  caelo  exoritur  sub  solio  louis.  940 

ClIAKMlDKS 

Siib  solio  louis? 

Sycophakta 
Ita  dico. 

CnAKMIDES 

E  caelo? 

Sycophanta 

Atque  e  medio  quidem. 

Chabmides 
Eho, 
Au  etiam  iu  caelum  esceudisti? 

SYCOrUANTA 

Immo  horiola  aduecti  sumus  100 
Vsque  aqua  aduorsa  per  amuem. 


illa  cubi  tus  B.  illa  cubitul'  B.  illa  ubi  tuI'  F  et,  nisi  quod 
Thuf,  CDZ  (*)  Seqtiitur  hic  in  B  v.  022,  uhi  vide  935.  abfin- 

Thium  FZ.     ai)fenTiu  B.     abfenTium  cetert  cunila  BCD.     cmila 

Z.  cimha  F  galhnaTea  BDF  (*)  936.  Nimum  B  graphicum 
'R.  graphicum  hunc  libri  sed  ego  ....  nesciat  jJio  ' dittograpliia' 
versus  02!)  liahet  K  (*)  937.  quiaego  B  aTq'  h.  l.  ct  v.  935  C  938. 
euafuruf  efT  F  Post  hunc  v.  scquuntur  in  lihris  v.  880 — 801:   uhi 

vide    adnotata  939.   iifTi   Z  aduortas    Camerarius.     aduorTcf 

Ubri  (*)         940.  cap  BC  quo  ad  e]  quod  de  libri  cglo  CDZ. 

celo  BF:  atque  sic  etiam  v.  941.  042.  047   (*)  941.   aTq'  h.  l.  C 

e  medio   Pareus.    medio  BCDZ.     m  medio  F  (*)  942.  eho 

an  CDF.  Eo  an  BZ.  Eho  cxtra  versum  Hermannus  conlocavit  ut 
V.  934  post  c^him  vacuum  spatitm  C  e  fcendifTi  C.  afcendifTi- 
FZ  Sy.  om.  CD  horiola  post  Saracenum  Camerarius.  doriola 
lihri        943.  anienem  Z 


IV,  2,  101-107  TIIINVMMVS  93 

ClIARMIDES 

Eho,  an  tu  etiam  uidisti  louem? 

Sycopiiaxta 

Eum  alii  di  isse  ad  uillam  aibant  seruis  depromptum  cibum. 

Deiude  porro  — 

Charmides 

Deinde  porro  nolo  quiequam  praedices.         945 

Sycophanta 

Taceo  ego  hercle,  si  est  molestum. 

ClIARMIDES 

Nam  pudicum  neminem 
Deputarc  oportet,  qui  aps  terra  ad  caehim  peruenerit.       105 

SycopnANTA  ' 

Faciam  ita  ut  te  uelle  uideo.    sed  mostra  hosce  hominis  mihi, 
Quos  ego  quaero,  quibus  me  oportet  has  deferre  epistulas. 


eho   an  tu  H.     eo  anxe  BC.     eo  an  Z  {!)?).     eho   anne  F        in 

loiie  tertiae  litterae  pars  prior  evanuit  in  B  (*)         944.  Sy.  om.  BCD 

Eum   alii   di   isse   Hermannus  (Alii  dii  isse  Acidalius).     Callichle 

B.     calliclif  CDZ.     calhdif  F  aibant  Hermannus.     aiebanx  lihri 

ferui  FZ      cybnin  D  (*)       945.  Deinde  Camerarius.    Mande  BCD. 

Mandere  FZ         Ch.  deinde]    deinde  om.  F Z         predicef  B  946. 

Sy.  Taceo  ego  hercle  K.     X  0  hercle  B o  hercle  cum  quattuor 

litterarum  sjiatio  CD.  Sy.  Eo  hercle  Z.  Sy.  Eho  hercle  F  fi  efr 
molefTum  F.     fi  ef  molefxnf  ceteri  nam]  non  F  (*)  947.   De- 

putare  "R.     Pre  B ere   cum  spatio  qiiattuor  Utterarum  CD.     effe 

FZ  apf  B.     abf  ceteri  celii  B   {*)  948.    Faciam  ita  ut  te 

Spengelius  conl.  Pers.  v.  062.  Mit  auTTe  B.  ...  miT  auT  Te  CD. 
DimiTTam  ut  tb   F Z  mofTra  B ,   ut  v.  342.  920.     monfTra  eeteri 

hominif  B.     hominef  ceteri  pro  mihi    nihil   nisi    nihi    restat 

in  B  (*)  949.  Quof  F,  Acidalius.  Hof  ceteri  quero  B  epifTolaf 
FZ  Ccteritm  facile  jyerspicitur  sex  versuum  944  —  949  principia 
communem  in  archetypo  lahem  passa  esse,  unde  factum  ut  in  nostris 
lihris  et  mutila  exstent  et  corrupta.     Ft  sic  quidem  in  B: 

Calliclife 

Mande  porro        

X    0  hercle  fi 

Pre  oporTCT    

X   MiT  auTTe       

Hof  ego  quero 

servatis  autem  lacunarum  spatiis,  quamquam  iusto  hreviorihus,  in  hanc 
speciem  in  C,  a  quo  D  non  nisi  ita  differt,  ut  mutilae  syllahae  unius 
tantum  {vel  unius  et  dimidiae)  litterae  spatio  a  versuum  principio 
distent : 

louem  callichf 

Mande  porro 


94  PLAVTI  IV,  2,  108—119 

Chakmides 
Quid  ais?  tu  uunc  si  forte  eumpse  Cbarmidem  eonspexeris  950 
Illum  quem  tibi  istas  dedisse  conmemoras  epistulas, 
Nouerisne  hominem? 

Sycophanta 
Ne  tu  edepol  me  arbitrare  behiam,    llO 
Qai  quidem  non  nouisse  possim,  quicum  aetatem  exegerim. 
Au  ille  tam  esset  stultus,  qui  mi  mille  nummum  crederet 
Philippum,  quod  me  auriim  deferre  iussit  ad  gnatiim  suom  955 
Atque   ad   amicum  Callicleui,    quoi   rem  aibat   mandasse   hic 

suam  ? 
Mihin    concrederet,   ni    me  ille   et  ego   ilkim    nouissem    ad- 

probe?  115 

Chahmtdes- 
Enira  uero  ego  nunc  sycophantae  huic  sycophantari  uolo, 
Si  hiinc  possum  illo  miUe  nummum  Philippum  circumducere, 
Quod  sibi  me  dedisse  dixit.  quem  ego  qui  sit  homo  nescio,  960 
Neque  oculis  ante  hiinc  diem  umquam  uidi,  eine  aurum  cre- 

derem? 


o  hercle  fi        

ere  oporTex       

miT  auT  Te 

Hof  ego  quaero 

950.  eumpse  Lindemannus.    eum  ipfum  lib^i  (*)         951.  epifTulaf  £C. 
epifTolaf  ceteri  952.  nae  F        edepol  me  Hermannus.     me  edepol 

libri  (nisi  quocl  F,  ut  plerumqiic,  aedepol)    (*)  953.  Quidquidem  C 

eT  aTem  B  egenm  F  954.  Tam  B.     iTa  ceteri  mihi 

libri,  nisi  quod  om.  F  nijmii  B.     nummof  ceteri  (*)  955.  Phi- 

lippum  cum  Reizio  Hermannus  i)OSl  Bentleium.     philippeum  libri,  nisi 
quod  philipeum  D      aurum]  paenult.   litt.  e  corr.  C      adgniTum  B 
956.  aTq'  h.  l.  et  v.  065  C         calhdem  F      quoirem  B.    quo  irem  CD. 
cui  rem  FZ      aibat  cum  Reizio  Hermannus.    aiebaT  Ubri       957.  Mihin 
concrederet  'R  Parerg.  p.  528.     Mihi  concredereT  libri  ni]   nifi   F 

illum  superscr.  1)        nouissem  11.     noffem  F Z.     noffe  BCD 
approbe  Camerarius.    a^probe  D.    aprobe  BC.    probe  FZ  (*)        958. 

fic 
fycophauTe   BC,   sed  e  e  corr.  C.     ficophanTe   D  cophanTan   D- 

959.  illo  mille  nommum  Philippum  S  Parerg.  p.  354.  illo  mille 
niimu  philippo  B.  illo  mille  nummof  philippo  CD.  illif  mille  num- 
mif  philippeif  FZ  circunducere  FZ.     ciue   ducere  BCD    (*) 

960.  Quof  FZ  fciT   Z  961.   occulif  D  umquam  CD.     un- 

quam  vel  iiquam  ceteri        eine  aurum  Camernrius.    eine  mirnm  BCD. 
ei  uimirum  FZ 


IV,  2,  120-128  TRINVMMVS  95 

Quoi,   si   capitis  res   sit,   uummum    niimquam  credara  plum- 

beum.  120 

Adgrediundust  bfc  bomo  mi  astu.    beus,  Pax,  te  tribus  uer- 

bis  uolo. 

SyCOPIIAMA 

Vel  trecentis. 

CuAKMIUKS 

Habeii  tu  id  aurum,  quod  accepisti  a  Charmide? 
Sycupiianta 

Atque  etiam  Philippum,  uumeratum  illius  iu  mensa  manu,  965 

Mille  uummum. 

Chakmides 

Nempe  ab  ipso  id  accepisti  Charmide? 

Sycopiianta 

Mirum    quiu    ab    auo    eius   aut    proauo    acciperem,   qui   sunt 

mdrtui.  125 

ClIARMIDES 

Adulescens,  cedodum  istuc  aurum  mihi. 

Sycophanta 

Quod  ego  dem  auriim  tibi? 
Charmides 
Quod  te  a  me  accepisse  fassu's.  • 

Sycophanta 

Aps  te  accepisse? 

Chakmides 

Ita  loquor. 

Sycofhanta 
Quis  tu  homo's? 


962.   Quoi  B.     Cui  ceteri  sit  Guyetus,  Reizius.     fiex    libri:   cf. 

V.  230         nuniquam  7).     nimquam  ut  videtur  C.     nunquam  rel  nuqua 
ceteri        plumbeam    ajite    corr.  C  963.   Adgrediundurr   C.     Adgre- 

diundufT    DZ.     Adgrediunduf   efx    B.     Aggrediundu    efx    F  hic 

homo    mihi    astu.   heus   Camerarius.     hic    homo    mi    afxuheuf  B.     hic 
homo  mafxicheuf  ceteri  (*)  965.   Philippum    Guyetus.     phihppeum 

libri,  nisi  quod  pholipeum  D        immei;isa  F        966.   niimu  B.     num- 
moi:  ceteri        nepe  B  967.  qum  FZ.     quid  BGI)  eiuif  B    (*) 

968.    ego   dem  aurum  Hermannus.     ego   aurum  dem   libri  (*) 
969.   Ch.   om.  BCD  te    a    me    accepisse    cum  JReizio   Hermannus. 

a  me  tc  accepiffe  libri        fassu's  pro  fassus  Hermannus        apf^e  B. 

r 
abTC  D.     abfTe    CFZ  (*)        970.  xu   superscr.  B  ead.  m.        homo   ef 
FZ.     homofT  B{?).     homo  efT  CD 


96  PLAVTI  IV,  2,  128-138 

Charmides 
Qui  mille  nummum  tibi  dedi,  ego  sum  Char- 
mides.  970 

SrrOPHANTA 

Neque  edepol  tu  is  es  neque  hodie  is  limquam  eris  —  auro 

huic  quidem. 
Abi  sis,  nugator:  nugari  uugatori  postulas.  130 

Charmides 
Charmides  ego  sum. 

Stcophanta 
Nequiquam  hercle  es:  nam  nihil  auri  fero. 
Nimis  argute  me  obrepsisti  in  eapse  occasiuncula. 
Posquam.  ego  me   aurum   ferre   dixi,  pos  tu  factu's  Charmi- 

des:  975 

Prius  non  tu  is  eras,  quam  aiiri  feci  mentionem.   nil  agis. 
Proin  tute  itidem  ut  charmidatus,  rursum  te  decharmida.  135 

Charmides 
Quis  ego  sum  igitur,  siquidem  is  non  sum,  qui  sum? 

Sycophanta 

Quid  id  ad  me  attinet? 
Dum    ille    ne   §is,   quem   ego    esse   nolo,   sis   mea    causa    qu£ 

hibet. 
[Prius   non   is  eras  qui   eras,   uunc   is   factu's   qui   tum   non 

eras.]  980 


971.  Tuif  fef  C  {B?)  hodie  if  nnqnam  Z.  hodiei  fum  quam  B. 
liodiei   Samquam   CD.     hodie    unquam  F   (*)  972.    Abi   sis  Ca- 

merarius.     Afi  fif  B.     ac  fi  fif  ceteri  nugari  nugaxori  nugaxon  F 

973.  nequicquam  FZ  auri  fero]   aifero  F  974.   me  ob- 

repsisti  H  (mi  obrepsisti   cum  Beizio  Hermannus).     obrepfifri  Z.     ob- 
refifTi  BCD.     obrepifTi  F  in   eapse]   meapfe  Z.     me   hac   F 

975.  Po«qnam  pro  Postquam  K       pofTu  BC.     pofT  tu  ceteri      factu's 
pro  factus  Hermannus  (*)       976.  non  tn  is  eras  Hermannus,  nt  v.  980. 

Tu  nonceraf  B  ead.  m.,  ut  de  sexta   littera  prorsus  non  hqueat.    tu 
non  eraf  ceteri  anri  feci  FZ.     aurifici  BCD  nihil   lihri  (*) 

977.  Proin  tute  'R  Proleg.  p.  ccxv.  ProinTU  Te  B,  et  vel  sic  vel 
proin  Tu  Te  ceteri  charmidaTuf  ef  lihri:  corr.  Hermannus  te  de- 
charmida  H   (te   cum  Hermanno)    Prolcg.  p.  Lxxv.     recharmida    Ubri 

978.  Quis]  Qnid  B  979.  uolo  F  qiiilubcT  B.  qnilib&  C. 
quolibeT  D.  qnod  libeT  FZ  (*)  980.  Vcrstim  seclusit  H  cum 
Ladeioigio  Philologi  X  VII  ^).  55.5        factu's  pro  factus  Hermannus 


IV,  2,  130—145  TRINVMMVS  97 

ClIARMIDES 

Age  siquid  agis. 

Syiophanta 

Quid  ego  agam? 

Charmides 

Aurum  redde. 

Sycopiianta 

Dormitas,  senex. 

CHARmDES 

Fassu's  Cliarmidem  dedisse  aurum  tibi. 

Sycophanta 

ScriptuD;i  quidem.  140 

Charmides 

Properas  an  non  properas  ire  actutum  ab  bis  regidnibus, 
Dormitator,  priusquam  ego  hic  te  ivibeo  mulcari  male? 

Sycophaxta 
Quam  6b  rem? 

Charmides 

Quia  illum  quem  ementitu's,  is  ego  sum  ipsus 

Charmides,  985 

Quem  tibi  epistulas  dedisse  aiebas. 

Sycophanta 

Eho,  quaeso  an  tu  is  es? 
Chaemides 

Is  enim  uero  sum. 

Sycophanta 

Ain  tu  tandem?  is  ipsusne's? 

Charmides 

Aio. 
Sycophanta 

Ipsus  es?  145 


981.  et  ante  et  iiost  agif  spatiolum  C  St.  om.  B  Ch.  om. 

F  Sy.J  Car.  F.  spatium  C  982.  Ch.]  Syc.  F.  om.  B  fassu's 
l)ro  fassus  Hermannus         dediffe.  Car.  aurum  F  (*)  983.  properas 

ire  post  Guyetum  Hermannus.    properaf  abire  lihri,  nisi  quod  abere  B 

acTuum  C  (*)  984.  mulcran  F.  mulxari  Z  985.  St.  om.  B 
Ch.]  X  B  ementitu's,  is  FlecJceisenus.  emenxiTuf  ef  libri  (*)  986. 
epifrulaf  BZ.     epifrolaf  ceteri  aiebax  B  eo   Z         quaeso  tu 

(an  tu  Pareus)   is  es  Camerarius.     quefcan   TUifef  B.     que  || ef, 

Ji.  e.  cum  sex  litterarum  spatio  in  principio  versus,  CD.  que  ef  Z. 
ne  ef  F  987.   enim   uorfum  F  St.  oin.  C  is  ipsus    ne  es? 

Ch.  aio.   St.  ipsus   es?   Camerarius:    ifipfnfnefaio    7    p  X   ipfufef  (sic) 

PliAVTI   TkINVMMVS  7 


98  PLAVTI  IV,  2,  146-152 

Charmides 

Ipsus,  inquam,  Charmides  sum. 

Sycophanta 

Ergo  ipsusne's? 

Chaemides 

Ipsissumus. 
Abiu  hinc  ab  oculis? 

Sycophanta 
Enim  uero-  sero  quoniam  huc  aduenis, 
Vapulabis  meo  arbitratud  et  nouorum  aedilium.  990 

Charmides 

At  etiam  maledicis? 

Sycophanta 
Immo  saluos  quando  equidem  aduenis, 
Di  me  perdant  si  te  flocci  facio  au  periisses  prius.  150 

Ego  ob  hanc  operam  argeutum  accepi:  te  macto  infortunio. 
Ceterum  qui  sis,  qui  uon  sis,  ciccum  non  interduim. 


988.  Pnscianus  III  p.  598  P.  84  H.  de  adiecUvis  agens: 
quamuis  antiqui  etiam  in  quibusdam  gentilibus  comparatiuis  usi 
sunt,  ut  'Punus  Pimior'  ....  et  superlatiuis  etiam  in  pronomi- 
nibus,  ut  idem  Plautus  in  Trinummo:  'ergon  ....  oculis'.  — 
Pompcius  Comm.  ^j.  153,  16  K.:  ne  te  decipiant  illa  Plautina  et 
Afraniana  uerba,  ipsissimus.  ioco  comico  lioc  dixit.  est  etiam 
apud  Graecos  [^Aristoxih.  Plut.  6'5]  auTOTaioc  tale.  comica  sunt 
ista  et  ad  artem  non  pertinent 


B.     if  ipfaf  ef  ceteri  7'eliquis  omissis  omnihus  988.  pariim  ergon, 

partim  ergo  codd.  Prisciani  ipfuf  nef  B.  ipfufne  ef  vel  ipfuf  neef 
ceteri.      ipfuf   efr    Priscianus  Ch.   om.  F  ipfiffimus  lihri  cum 

Prisciano  989.  Car.  praemittit  F  Abiu  binc  post  Guyetum  Her- 
mannus.  Ab  hinc  vel  abhmc  BCD,  Priscianus.  abi  hiuc  FZ  oc- 
culif  D  sero  Gidietmius  c.  2,  et  ante  e%im  Langlaeus  Ictus  teste 

Tauhmanno.  feno  iihri  (etiam  B)  quoniam  huc  Itcizius  apud  Her- 
mannum  praef.  p.  x.     quoniam   tihri   (qm  BC)   (*)  990.  Vapulabis 

Camerarius.     Vapulaif  C.     Vapuhf  B.     Vapulaf  ceteri  meo  arbi- 

tratud  3?  Nov.  exc.  I  p.  75.     meo  arbiTraxu  tihri  ante   er  et  post 

nouorum    spatia  mediocria   C  (*)         991.    Ch.   om.  B        faluuf  lihri 
quando  equidem  2J.    quandoquidem  vel  quaiido  quidem  lihri  (*)       992. 
Di  me  Lamhinus.     Di  xe  vet  dire  lihri         fi  xe  vet  fixe  tihri        peri- 
isses  Camerarius.     pernffe  BCD.    penffe  FZ  (*)  993.   accepi:  te 

macto  post  Vatlam  Saracenus,  Pius.  accep  emacro  {vet  em  acTO) 
BCD.     accipi    Te    macTO    Z.     accepi   emacTO   F  inforTumo  FZ. 

mpoiTumo  BD.     inporTumo  C       994.  Ceterum  Gutietmius.     Sed  erum 


IV,  2,  15:5     1G5  TRINVMMVS  99 

Ibo,  ad  illum  renimtiabo  qiii  milii  tris  nummos  dedit,    995 

Vt  sciat  se  perdidisse.    ego  abeo,    male  uiue  et  uale: 

Qui  te  di  omues  aduenientem  peregre  perdant,  Charmides.  155 

Charmides 
Postquam  ille  hinc  abiit,  post  loquendi  libere 
Videtur  tempus  uenisse  atque  occasio. 
lam  dudum  meum  ille  pectus  pungit  aculeus,  1000 

Quid  ilh'  negoti  fuerit  ante  aedis  meas. 
Nam  epistulae  illae  mihi  concenturiant  metum  160 

In  corde  et  illud  mille  nummum,  quam  reni  agant. 
Numquam  edepol  temere  tinnit  tintinnabulum, 
[Nisi  qui  illud  tractat  aiit  mouet,  mutumst,  tacet.]    1005 
Sed  qufs  hic  est,  qui  huc  in  phiteam  cursuram  incipit? 
Lubet  opseruare  qufd  agat:  huc  concessero.  165 


1002.  Placidus  )).  27,  20  D.:  concenturiat :  instruit,  ordinat, 
dictum  a  centurionibus  qui  mihtes  ordinant.  Ihic  revocavit  Deiier- 
lingius:  vix  recte 


BCD.     Sed  herum  FZ      ciccum  3?.   floccum  libri       interduim  Came- 
rarius.     inxerdum    vel    inTer    dum    Uhri    (*)  995.    Ibo    ad    F Z. 

Ibi  id  BCD        renunciabo  BZ  (*)         996.   fiar  B         habeo  D 
997.   Qui  te   di  Scaliger.     Quodixe  vel   Quodi  xe  vel  Quo  dixe  BCD. 
Quod  di  Te  FZ        Charmides  om.  F  {*) 

998.  Novam  scaenam  ordiuntur  BCD  cum  eisque  Hermannus :  con- 
tinuant  FZ.  Charmides.  SENEX  DV.  inscripsit  B.  SENEX-DV-  C 
SENES  D  (*)  999.   aTq'  h.  l  C  1000.   Landudum   B         1001. 

negOTi  B.     negOTU   CDF.     negocu   Z  aedif  omnes  1002.  epi- 

ftolae    illae    mihi    concenturiant    Meierus  p.  325.     epifTola    illa    mihi 
concenTunaT  libri,  nisi  quod  epifTula  BZ,  couTenTuriaT  B  mcTuu 

B         1003.  agant  3?.    agaT  Ubri         1004.  Nunquam  FZ.     Nu  qu5  B. 
Numquem  CD  temere  tinnit  tiutinnabulum  Bentleius,  Hermannus 

(temere  tinniit  tintinabulum  Camerarius).     TcmerCT  inniTm  nabubulum 
B.     Temere  TinTmnabulum  ceteri,  nisi  quod  n  pro  nn  Z        1005.   Ver- 

auT 
sum  seclusit  "E        ex  D        mutumst  Pareus.    muTuf  BCD  (an  muTuf 

efr   D?).     muTum  FZ  (*)  1007.   obferuare  jyro  opf.  Ubri  post 

obferuare  ct  post  huc   vacua  spatia  C  conceffero.   STalimuf  ||  char- 

midef  B 


100  PLAVTI  IV,  3,  1-11 

STASIMVS.     CHARMIDES 

Stasimvs 
Stasime,  fac  te  propere  celerem,  recipe  te  ad  dominum  domum, 
Ne  subito  malum  exoriatur  scapulis  stultitia  tua. 
Adde   gradum,   adpropera:   iam    dudum  factumst,  quom   abi- 

isti  domo.  1010 

Caue  sis  tibi,  ne  biibuli  iu  te  cottabi  crebri  crepent, 
Si  aberis  ab  eri  quaestione.   ne  destiteris  ciirrere.  5 

Ecce  hominem  te,  Stasime,  nibili:  satin'  in  thermipolio 
Condalium  es  oblitus,  postquam  thermopotasti  giitturem? 
Recipe  te  et  reciirre  petere  re  recenti. 

Chakmides 

Huic,  quisquis  est,   1015 
Gurguliost  exercitor:  is  hdminem  cursuram  docet. 

Stasimvs 
Quid,  homo  nihili,  non  pudet  te?   tribusne  te  poteriis         lo 
Memoriae  esse  oblitum?  an  uero,  quia  cum  frugi  homonibus 


Act.  IV  Sc.  3.     SERVVS   SENEX   C   £.     SERUVS   SENEX   C. 
STASIMVS  SERVVS  CARMIDES  SENEX  ceteri,  nisi  qxiod  Charmuler 
Z        Graecis  K  et  Q    litteris  per  hanc  quoqiie  scaenam  utitur  B 
1008.   K  praemittit  B,  Ch.  Z  facxe  vel  fac  xe   libri  dt)niinum 

ex 

om.  F  (*)       1009.  malum  Kochius.     mCTuf  libri  oriaTui-  D       stul- 

titia  tua   Camerarius.     ftulTiTia    BTJ.     fTulticiam   CFZ   (*)  1010. 

abde  F Z  appropera  solus  F.     vacuum  spatium  sequitur  in  C 

landudum   B  facTumfT   CD.     facTunfT   Z.     facTum   fi   B.     faCTum 

efT  F         post  facTumfT  spatium  C         cum  libri         abiisti  Guyetus, 

bu 

FlecJceisenus  Exerc.  Flaut.  p.  42.     abifTi   libri  1011.  nebuli  D 

1012.   aberis  Camerarius.     abierif  libri  aben   BCD.     ab  heri  FZ 

quefTione  B  nec  F  1013.  nihih  FZ.  nihil  BCD  satin 
in  thermopolio  Camerarius:  ubi  thermipolio  FlecTceisenus  Mus.  Bhen. 
VIII  (a.  1S52)  p.  22S.  faT  inmT  ermi  polio  B.  faT  m  Thermopolio 
ceteri,  nisi  quod  Terni.  F  1014.  ThermopoTafri  BCDZ.  Ter  modo 
PoTafTi  F  (*)  1015.  recurre  petere  re  recenti  Camerarius.     recurre 

pcTcre  recenTi  BCDZ.     currere   propere.     recipe  Te  F  {non  omittens 
ab  initio  recipe  tc)         hie  FZ         1016.  GurguliofT  B.     gurgiliofT  C. 

fT 

gurgula  e   D.     curculiofT   Z.     Curguluf  cIt   F  exercitor,   is  post 

Vallam  Piumque  Camerarius.     exerciTonf  Ubri        hominem  2?.     hunc 
hommem  libri  curfur  indoceT  (sic)    B.     curfuram  deccT  F  (*) 

1017.  Tribuf  nunc  tc  F  poteriis  Camerarius.     poTenf  BCD.     pa- 

Tenf  Z.     poTif  F  1018.   Memoriae   GuUelmius   c.  2.     memorie  F. 

meraoria  ceteri        homonibus  K  cmn  Berghio.     hominibuf  libri  (*) 


IV,  3,  V2.  15.   13—22  TUINVMMVS  101 

Ibi  bibisti,  qui  lib  alieuo  facile  coliibereut  mauus, 
luter  eosne  homiues  coudalium  te  redipisci  postulasV     1020 
Cliiruchus  fuit,  Cerconicus,  Crinus,  Cricolabus,  Collabus, 
Cdllicrepidae,  cruricrepidae,  ferriteri,  mastigiae:  14 

Quorum  hercle  unus  silrrupiat  currenti  cursori  sohim.  16 

ChARMIDES 

Ita  me  di  ameut,  graphicum  furem. 

Stasimvs 

Quid  ego  quod  periit  petam? 
Nisi    etiam    laborem    ad    damuum    adpouam    eTri6iiKr|V    iiisu- 

per.  '  1025 

Qum  tu,  quod  periit,  periisse  ducis?   cape  uorsdriam: 
Kecipe  te  ad  erum. 

ClIAKMIUES 

Nou  fugitiuost  hic  homo:  coumemiuit  domi.  20 

StASIMVS 

Vtiuaiu  ueteres  ueterum  mores,  ueteres  parsimoniae 
Potius  iu  maiore  honore  hic  essent  quam  mores  mali. 


1020.   Hunc  versuvi,  qiiem  libri  habent  post  1022 ,  huc  transposuit 
'11  Proleg.  p.  xxiv  sq.   Vide  nunc  praef.  1021.  Chirucbus  'E  Frolcy. 

p.  Lxxxii.     TruThuf  B.     Truchui'   C.     Truchui'  D.     Terruchuf   Z.     Ter- 

rucui'  F  cernomcui"  D  Crinus  post  VaUam  Hermannus.  cnnuui' 
libri  Cricolabus   'E   Proleg.   l.   s.  s.     cercobuluf   BCD.     cercoboluf 

FZ  (*)  1022.    Coliicrepidae    Beckerus    Galli   II  p.  147  ecl.  tert. 

Oculi  crepide  BC.     occulicrepide  D.     oculi   crepidae   FZ  cruri- 

crei^idae   Camerarms.     cruru  crepidae  Z.     cruni  crepide  B  et  iunctim 

fT 

D.     crunicerpid§  C.     cruci  crepide  F  mafTigie  B.     magie  D  (*) 

Sequitur  in  libris  quem  v.  1020  fecit  5R  1023.    Quorum  hercle 

H  Proleg.  p.  ccxxxvii:  cf.  CCLXXIV.  Quorum  eorum  libri  (Quorii  eoru 
B)  surrupiat  Loetvius  Act.  soc.  pliil.  Lips.  V  p.315.  furrupuiT  !>'. 
furripuiT  CD.     fubnpuiT  FZ  (*)  1024.  amenT  FZ.     amanT    BCD 

furorem  C         St.]  spatiiim  B        ego  quod  B.     ego  quid  cetcri 
1025.  ad  damnum  Camerai'ius.    addanu  B.    addam  ||  Num,  ceteri        ap- 
ponam  libri      e-meriKriv  Scaliger  (epithecam  iam  Camerarius).    apoThe- 
cam  libri  (*)         1026.  uerforiam  B ,  secl  evanida  scriptura  (*)         1027. 
herum  FZ  Ch.   om.  BCD  fugiTiuufT  BCDZ.     fugmuuf  efT 

FZ  huic  C  •••eminiT  B  corrosis  ab  initio  tribus  litteris  (Ji.  e. 
com)  1028.  St.  om.  B  ueteres  ueterum  mores  3?  Proleg.  p.  Lxxiii. 
ucTeref  hominef  BCD.     ueTeref  moref  FZ  ucTenf  FZ        parfi- 

monie  B,  paenultima  littera  cvanida  (*)  1029.  St.  om.  BCD  iu 
maiori  honore  Lomanus  Spec.  p.  74.  maiori  honori  libri,  nisi  quod 
honori  superscr.  D  (*) 


102  PLAVTI  IV,  3,  '23-35 

Chakmides 
Di    mmortales,    basilica    liic    quidem    facinora    iuceptat    lo- 

qui.  1030 

Vetera  quaerit,  uetera  amare  liuuc  more  maioriim  scias. 

Stasimvs 
Nam  uuuc  homiues  nihili  faciuut  qudd  licet,  nisi  quod  lubet.  25 
Ambitio  iam  more  sanctast,  h'berast  a  legibus. 
Scuta  iacere  fugereque  hostis  more  habent  Hcentiam: 
Petere  honorem  prd  flagitio  more  fit. 

Charmides 

Morem  inprobum.     1035 

Stasimvs 
Strenuos  uunc  praeterire  more  fit. 

CHAKmDES 

Nequam  quidem. 
Stasimvs 
Mores  leges  perduxeruut  iam  lu  potestatem  suam,  30 

Magis  quis  sunt  obnoxiosae  quam  pareutes  liberis. 
Eae  misere  etiam  ad  parietem  sunt  fixae  clauis  ferreis, 
Vbi  malos  mores  adfigi  nimio  fuerat  aequius.  1040 

Chakmides 
Liibet  adire  atque  adpellare  hunc:  uerum  ausculto  perlubens, 
Et  metuo,  si  conpellabo,  ne  aliam  rem  occipiat  loqui.         35 


1030.  Ch.  om.  BC        hic  superscr.  D         1031.  Vereia  quenx  B. 
ueTcra  qu§  ||  EriT  Cl).     STa.    Qui  quaeriT  FZ  hunc  more  Dousa 

Exjilmi.  IV,  25.     huuomorem  B.     hunc  morem   ceteri        fciaT  F 
1032.  St.  om.  FZ      homines  Bergldus  Diar.  ant.  stud.  a.  1S52  p.  34S  {106). 
moref  lihri      nihili  Scaliger,  Bentleius,  Hermannus.   nihil  libri      licet] 
IibeT  C  (*)  1033.  Amprcio  {sic)   C         fancTa  efT  liberafT  a  F  (*) 

1034.   fugereq;    in  marg.  D        hofnf  omnes         moref  F        1035. 
honore  BC  Ch.  om.  BCD  1036.   St.  om.  BCD  Strenuos 

uunc  Scaliger,   Guyetus.     STrenuof  libri  preTenre  B  Ch.  om. 

BCD  nequam   quidem   B.     nequam   idem    CD.     nequam   id   efT 

FZ  (*)         1037.  St.  om.  BCD       1038.  quis  sunt  Pius.    qm  fuuT  ?/&ri 

obnoxiosae  quani  Brantius  apud  Pareum.     obnoxio  fiquam  BCD. 
obnoxu  quam  FZ         pareuTef  Iibenf  FZ.     parenTef  hberi  BCD  (*) 

1039.  Eae  niisere  'E.     Ea  miferere  BCD.    ee  mifere  Z.    Car.  Hei 
miferum  efT.  STa.  F         fixe  BC  (*)  1040.  affigi  F'        equiuf  B. 

aequuf  C  ante  corr.         1041.  aTq'  h.  1.  et  v.  1047  C       appellare  libri 

aufculTabo   F        1042.  Et  Acidalius.     Sed  libri 


lV,3,oG-4-J.-U-47.43[38-A]  TRINVMMVS  IQ-J 

(Stasimvs 
Neque  istis  quicquam  lege  sanctumst.  leges  mori  seruiunt, 
Mores  autem  rapere  projierant  qua  sacrum  qua  puplicum. 

ClIAEMIDES 

Hercle  istis  maliim  rem  magnam  moribus  dignumst  dari.)  1045 

Stasimvs 
Nou  hoc   puplice  animaduorti?   nam  id  genus   homiuum  hd- 

minibus 
Vniuorsis  est  aduorsum  atque  omni  populo  male  facit.       40 
Mcile  fidem  seruando  illis  quoque  abrogant  etiam  fidem, 
Qui  nil   meriti:   quippe    eorum   ex  ingenio   ingenium  horum 

probant. 
Siquoi  mutuom  quid  dederis,  fit  pro  proprio  perditum.  1050 
Quom  repetas,  inimicum  amicum  inuenias  benficio  tuo.       45 
(8i  mage  exigere  occupias,  duarum  rerum  exoritur  optio: 
Vel  illud  quod  credideris  perdas,  uel  illum  amicum  amiseris.) 
Hoc  qui  in  mentem  uenerit  mi?  re  ipsa  modo  conmdnitus  sum. 


1043  sqq.  Hos  versus  seclusit  'E,   v.  1043  cum  Ladeivigio  Philologi 

XVII  p.  255    {*)        ifxil" -FZ.     i^Ti  BGD        rancTurx  £.     lancTumrT 

ceteri         1044.  autem]  au  B        pullicum  B         1045.    Ch.  Camerarius. 

om.  BFZ      EKCLE  A      dignufr  B  cum  A.    dignum  efT  F.    dignunifT 

ceteri  1046.   St.  Camerarius.  om.  libri  Non  Guyetus.     Nonue 

11 
lihri  cum  A,  nisi  quocl  "^neq;  ultima  littera  erasa'  B  {?)         lioc]  h  D 

pullice  B.    PUBLiCE  A         animaduorti]  animaduekti  A.    animum 

aduoiTi  ceteri  hominibuf  Z.     omnibuf  cderi  cum  A  (*)  1047. 

Vmuerfif  libri  cum  A       aduorsum  A.   aduerfum  ceteri        1049.  nibil 

lihri  cum  A         eorumex  A.     exeorum  ceteri  (*)  Post  hunc  v.  se- 

quitur  in  lihris,  etiam  A,  versus  1054  Hoc  qui  in  mentem  — :  trans- 

posuit   Bothius,    idemque   3Ieierus  iussit  p.  329  1050.   Si  quoi  2?. 

sicui  A.     Si  quid  BCDF.     fi  quif  Z  muTuum  libri  eum  A 

PRO         R 

DEDERis  A.     dederiT  ceteri  fitpropio  A  {litteris  correctoris  manu 

additis).     fiT  proprio   F  1051.    Qiio   B.     qum  A.     Qm  CD:  unde 

Quoniam  in  aliis.     Cum  F.     Quum  lam   Z  inuenias  benficio   tuo 

H  Opusc.  phil.  II  p.  719.    ixuexiasexbeneficiotuo  A.     beneficio  in- 
uenioafTuo  B.     beneficio   inuemaf  tuo   ceteri  {nisi  quod  inuenif  Z)  {*) 

Versus  1052.  1053  Bergkius  seclusit  Cens.  p.  1146  sq.  {26)       1052. 
exigere  FZ  cum  A.     exgenere  BCD        occupias  Fleckeisemis :  occi- 
PIAS  As  {uhi  COAPIAS  Ar):  atque  ita  Bergkius.     cupiaf  ceteri  (*) 
1053.  AMiSERis  A,  atque  ita  Angelius;  item,  sed  trasa  a  littera,  D. 
miferif  ceteri         1054.  in  libris  sequitur  post  1049        immenTe  {sic)  B 

mihi  Jibri  cum  A.  Interrogandi  nota  addita  a  proximis  diiunxit 
Brixius  modoreipsa  A:  male.  re  ipfa  modo  ceteri  commotussu 
A  {ubi  olim  su  fuisse  probabiJe  est)   {*) 


104  PLAVTI  IV,  3,  48-53  [Ambr.] 

Charmides 

Meus  est  bic  quidem  Stasimus  seruos. 

Stasimvs 

Nam  ego  talentum  miituom  1055 

Quoi  dederam,  talento  inimicum  mi  emi,  amicum  ueudidi, 

Sed  ego  sum  insipientior,  qui  rebus  curem  piiplicis  50 

Potius  quam,  id  quod  proxumumst,  meo  tergo  tutelam  geram. 

Eo  domum. 

Charmiues 

Heus  tu,  asta  ibco.   audi,  beiis  tu. 

Stasimvs 

Non  sto. 

Charmides 

Te  uolo. 

Stasimvs 

Quid,  si  egomet  te  uelle  nolo? 

ClIABMIDES 

Aba,  nimium,  Stasime,  saeuiter,    1060 


1060.  Nanins  p.  510  sq.:  saeuiter  pro  saeue.  Plautus  in 
Poenulo:  ^aha  tam  saeuiter'.  Idem  in  Trinummo:  'auimum  Sta- 
sime  saeuiter';  cf.  Prisciamis  XV  ]).  71,  1  H.  —  Glossae  Plau- 
tinac  p.  235,  12:  In  Truiummo:  ....  'saeuiter';  scd  ut  suhsc- 
quatur  pax  e  v.  891  excer^jtum:  ut  aut  ordo  glossariim  turhatus  sit 
aut  in  versu  aliqiio  hunc  deperdito  fucrit  saeuiter.  Yidc  O^msc.  phil. 
II  p.  253  ct  ad  v.  879 


1055.  MEUSTKic  A  feruuf  et  muTUum    lihri  cuvi  A  1056. 

Quoi  3?.     cui  A.     Quod  ceteri  deram   (et  sic   quidem   Quodderam) 

C        mihi  em  C.     mihi  emi  cctcri  cum  A         uendedi  B  (*)  1057. 

puplicif  C:    puUicif  B.     pubhcif  ceteri         1058.   proxumumfx  Z.     pro- 
xumufx    BCD.     proximumfT    F.     PROxmuMEST   A  Pvoxima   sic 

exhibet  A: 

jMEOTEKGOTUTELAMGEBA" 
EODOMUM   KEUSTUASTAILICOAUDI   KEUSTUXONSTO    TEUOLO 

sic  autcm  B: 

meo  Tcrgo  cuTe  lam  gera  meo  domfi. 
Heuf  Tua  fTa  ihco  audi  heuf  tu  nonfTO  {nihil  praeterea): 
a  quo  ceteri   {praeter  suhlatam  versuum  distinctionem)  ita  discrepant: 
TUTe  lam  CDZ.     TUTelam  F,  Pius,  Camerarius        geram  eo  FZ 
Ch.  Heuf  Tu  afTa  F  Z  nonfto]   St.  Nou  fTO.  Ch.  At  ego  Te  fTare 

uolo  FZ  (*)         1060.   EGOMETEUELLET  A  (ubi,  pro  T  extrevia  l  non 
dubiam  legit  Loewius,  idem  dubitam  de  n  sequenti)  aka  A,  ut  in 

Poenuli  versu  J^onius.    ha  BCDZ.    ah  F,  Hermanntis.     a  (auimimi) 
Xonius  h.  l.         feuiTer  BC  (*) 


IV,  3,  54-62  lAmbr.]  TIUNVMMVS  105 

Stasimvs 
Emere  meliust;  quoi  iiiperes. 

CnAKMIDES 

Pol  ego  emi  atque  argentiim  dedi. 
Sed  si  uou  dicto  aiidieus  est,  quid  ago? 

SxASIMVS 

Da  magniim  malum.  55 

ClIAKMIUES 

Bene  moues:  ita  facere  certumst. 

Stasimvs 

Nisi  quidem  es  obuoxius. 
Charjudes 

Si  bouust,  obuoxius  sum:  siu  secust,  faciam  lit  moues. 

Stasimvs 
Quid  id  ad  me  attiuet,  bouisue  seruis  tu  utare  au  malisV  1065 

CllAKMlDES 

Quia  boui  malique  iu  ea  re  pars  tibist. 

Stasimvs 

Partem  alteram 
Tibi  permitto :  illaui  alteram  apud  me,  quod  bouist,  adponito.  60 

Chaumides 
Si  eris  meritus,  fiet.  respice  hilc  ad  me:  ego  sum  Charmides. 

Stasimvs 
Hem,  quis  est  qui  meutionem  homo  homiuis  fecit  (5ptumi? 


1061.  Et  mere  CD  meliuf  F.  mehufT  ceteri  cum  A  cui 
lihri  cum  A            imp.  libri  cum  A             emi]   em  G           aTq'  h.  l.  G 

1062.  EST  A:  atque  ita  Acidalius.  ef  ceteri  damagnum  A: 
atque  ita  Guliehnius  in  Trin.  c.  2.  damnum  ceteri,  nisi  quod  danu  B, 
dampnii  GD  (*)  1063.  ceiTiifT  FZ.  cerTuufT  BGD.  certumest 
A  1064.  bonust  et  secust  "E  (est  his  Lamhinus).  bonuf  ef  ct  fecuf 
ef  lihri  cum  A  utmones  A.  uti  lubef  ceteri.  ut  iubes  Herman- 
nus  (*)         1065.  bonif  me  G.         1066.  Qui  B        Tibi  efT  libri  cum  A 

1067.  APUD  A.     ad  ceteri        bomfT  B.     boni  efT  ceteri  cum  A 
apponiTO  libri  cum  A         1068.  ficT  FZ  cum  A.     fief  BGD         kuc-, 
adme  A.     adme  huc  ceteri         charmide  B  (*)  1069.  Ab  hoc  versu 

in  D  personarum  notae,  quae  inde  a  v.  78  nullae  fuerunt,  rursus  com- 
parent,  sed  ut  a  v.  1125  ad  1155  rarescere  incipiant,  per  extremam 
partem  fabulae  non  pluribus  quam  quinquc  exemplis  exstent  {v.  1162. 
1180.  1181.   1183)  KUMOKOMiNiSFECiT    A.     faciT    liomo    hominif 

ceteri        opTimi  libri  cum  A 


lOG  PLAVTI  4V,  3,  63-71   [Ambr.] 

Charmides 
Ipsus  liomo  optumiis, 

Stasimvs 

Mare,  terra,  caelum,  di,  uostram  fidem,  1070 
Satin'  ego  oculis  plaue  uideo?  estne  ipsus  an  uon  est?  is  est. 
Certe  is  est,  is  est  profecto.  o  mi^  ere  exoptatissume,  65 

Salue. 

CUAKMIUES 

Salue,  Stasime. 

Stasimvs 

Saluom  te  — 

CuARMlDES 

Scio  et  credo  tibi.. 
Sed  omitte  alia:   hoc  mihi  responde:   liberi  quid  agiint  mei, 
Quos  reliqui  hic  tilium  atque  filiam? 

Stasimvs 

Viuont,  ualent.      1075 

CuAKMlUES 

Nempe  uterc|ue? 

Stasimvs 
Vterque. 

Charmiues 

Di  me  saluom  et  seruatilm  uokmt. 
Cetera  intus  otiosse  percontabor,  quae  uolo.  70 

Eamus  intro:  sequere. 

Stasimvs 

Quo  tu  te  agis? 


1070.  Ipsus  bomo  2?.-  iPSrSKOKOMO  A.  Iple  homo  BCDZ.  Ipfe 
ego  F  OPTUMUS  A.  opximuf  ceteri  caelum  A.  celum  CD. 
celum  BF            uofrram   F.     uram  BCD.     uestra'   A:   item   Z   (*) 

1071.  ego  oculif  BCFZ.  ego  occulif  D.  oculisego  A  ipfuf 
BCDFZ.  Kic  A  est?  is]  efrif  BC  1072.  cekteisestpkoeecto 
A  here  FZ  exopTaTilIime  libri  cum  A  1073.  SAxuuM  A  cum 
ceteris  1074.  omitte  Acidalius  post  Angelium.  dmitte  A,  omiTTO 
ceteri  {Camerarius)  Aho  C  qui  dac  un  mei  B  1075.  aTq' 
h.  l.  C  ui  uouT  B.  uiUNT  A.  muuuT  ceteri  ualent.  ||  Ch.  Nempe 
uterque?  St.  nterque  Camerarius.  ualenT.  ||  Nepe  uTcrque.  K.  uTerque 
J3.  ualenT  sp.  nempe  vTerq'  sp.  vfq'  C.  ualeuT  nempe  uTerqne.  Car. 
uTerque  D.  ualeuT  nempe.  Ch.  uTerque?  St.  uTCrque  FZ  Ch.  di] 
Di  CD  faluum  libri  cum  A  1077.  St.  praemittit  D  cgTera 
Z  intus  otiosse  3?,  ut  v.  37.  iutu  fociof  fe  B.  uiTuf  OTiofe  CD 
cum  A.  luTuf  ociofe  FZ  peecontabok  A.  iDcrcuncTabor  ceteri, 
nisi  qiiod  p  . . . .  fTabor  {cum  qtiattuor  vel  quinque  Utterarum  exesarum 
lacuna)  B        que  B        1078.  St.]  Ch.  D        quo  tu  tc  {vel  quoTUTe) 


IV,  J,  71-77  TRINVMMVS  107 

ClIAUMlUES 

Quonam  nisi  domum? 

Stasimvs 

Hiciue  nos  luibitcire  censesV 

ClIAKMIUliS 

Vbinam  ego  alibi  censeam? 

Stasimvs 

lam  — 

Chakmides 

Quid  iam? 

Stasimvs 

Non  siint  nostrae  aedis  staec. 

CUAKMIUES 

Quid  ego  ex  ted  aiidio?  1080 
,  Stasimvs 

Vendidit  tuos  gnatus  aedis. 

Chakmiues 

Perii. 

Stasimvs 

Praesentariis 
Argenti  minis  uumeratis. 

Charmides 

Qudt? 

Stasimvs 

Quadraginta. 
Chabmides 

Occidi.  75 

Quis  eas  emit? 

Stasisivs 

Callicles,  quoi  tuam  rem  conmendaueras : 
Is  habitatum  huc  conmigrauit  ndsque  exturbauit  foras. 


agif.   Ch.  quonain  BFZ.     quo  tu  tb   agif.   St.   quonam  D.     quoTuxe- 

agif  q°nam  G.  quoxamtuteagis  QUONAMCEN  ||  {in  ipso  fine  paginae) 
A:  unde  in  principio  deperditae  paginae  proximae  scriptum  ftiisse  cum 
glossemate  SESNisiDOMrM  coniecit  Studemundus  p.  621  1079.    St.] 

Ch.  J5         Hicine  B.     hiccme  ceteri  Ch.]  St.  D         ergo    Scaliger 

1080.  nore  B  aedif  CD.  eclif  B.  aedef  FZ  staec  B  (istae 
Camerarius).  he  B.  om.  ceteri  ted  3J.  Te  libri  (*)  1081.  guatns 
Pareus,  Naekius   Opusc.  I  p.  ISS.     naTuf  libri  '  1082.   quoT   FZ. 

quod  BCD         1083.  Quif  B.     qui  ceteri        callidef  F        cui  libri 


108  PLAVTI  IV,  3,  78-85 

Charmides 

Vbi  uunc  filiits  meus  Labitaf? 

Stasimvs      ^ 

Hic  in  liuc  posticulo.       1085 

Chakmides 
Male  disperii. 

Stasimvs 

Credidi  aegre  tibi  id,  ubi  audisses,  fore. 

Chabmides 
Ego  miser  summis  aerumnis  sitm  per  maria  maxuma         80 
Vectus,  capitair  periclo  per  praedones  plitrumos 
Me  seruaui,  saluos  redii:  mtnc  hic  disperii  miser 
ProiJter  eosdem,  quorum  causa  fui  hac  aetate  exercitus.  1000 
Adimit  animam  mi  aegritudo.    Stasime,  tene  me. 

Stasimvs 

Visne  aquam 
Tibi  petam? 

Chaemide« 

Iles    qaom    animam    agebat,    tiim    esse    offusam 

opdrtuit.  85 


1090.  Nonius  p.  19^,  19:  aetas  feminini  est  generis.  Plau- 
tus  ....  aetas  masculini.  Plautus  Trinummi:  ^propter  .  .  .  . 
exeroitus' 


1085.  St.  om.  BC  1086.  egi-e  BC.     id  ego  F  1087.  miser 

summis  aerumnis  IR,  partim  Kampmanno  partim  Bergkio  ducibus.    mi- 
ferum   meif  periculif  BCD   (miferu  B).     mifer  meif  periculif  FZ 
periclis  et  proximo  v.  periclo  i)ro  penculif  et  periculo  Guyetus        ma- 
xima   Z  1088.  Vectus,   capitali   periclo  per   interpunxit  Goellerus- 

vulgo  Vectus  capitali  periculo,  per  predonef  BC         plurimof  libri 

1089.   faluf  BC.     falu"'  D.     faluuf  FZ  1090.    hoc  aeTaxe  iYo- 

nius  (*)  1091.  mihi  libri  egiixudo  BC  1092.  res  om.  F  quo 
B.     quomam   CD.     quom   lam  Z.     cum  F  agebar  BCZ.     aiebar 

-D.  aiebam  F  ofFufam  Z.  offufa  BCD.  effufa  F.  effufam  'libri 
veteres'  Lambini  Extremae  scaenae  in  B  de  more  continuantur,  in 
novi  versus  speciem  scripta,  nomina  Calhclef  Charmidef  frafimuf 


IV,  4,  1  —  10  TRINVMMVS  109 


CALLICLES.     CHARMIDES.     STASIMVS 

Catxicles 

Quid  hoc  hic  clamoris  audio  ante  aedis  raeas? 

Charmides 
0  Callicles,  o  Callicles,  o  Callicles, 
Qualme  amico  mea  conmendaui  bona!  1095 

Callicles 
Probo  et  fideli  et  fido  et  cum  magua  fide. 
Et  salue  et  saluom  te  aduenisse  gaudeo.  5 

***** 

*****  X 

Charmiues 
Credo,  omuia  istaec  si  ita  sunt  ut  praedicas. 
Sed  quis  istest  tuos  ornatus? 

Callicles 

Ego  dicam  tibi. 
Theusaiirum  efiodiebam  intus  dotem  filiae  1100 

Tuae  quae  daretur.   sed  intus  narrabo  tibi 
Et  hoc  et  alia:  sequere. 

ClIARMIDES 

Stasime ! 

Stasimvs 

Em. 
Charmides 

Strenue  10 


Act.  IV  Sc.  4.  SENES  •  II  •  SERVVS  C-  B.  CALLICLES  CHAR- 
MIDES  SENEX  II  STASIMUS  SERUUS  C.  CALLICLES  CARMIDES 
SENES  STASIMVS  SERVVS  DFZ,  .ni«i  quocl  Calhdef  F,  Charmidef 
Z,  STASIM  D  Graecis  B  0  K  Utteris  personas  notat  B  1093.  B 
Qmd  B  1094.  0  calhdef  o  calhdef  F  {bis   tantum)  tertium  o 

Callicles  om.  Z  cum  F  1095.  ammo  F         1096.  Ca.  om.  BC 

1097.  saluae  ex  C.    saluex  er  B         saluum  libri         1098.  Credo  omuia 
istaec  iungebatur  si  ita  sunt  ut  'R  1.  s.  s.     fi  iTafr  ut  BCDZ.     fi 

iTa  efT  uT  F         predicaf  BC  (*)  1099.   cfTe  efT  {sic)   C.     ihe  eh 

ceteri  1100.   Thenfaurum  D.     Thefaurum  ceteri  effodiebaT  F 

fihe  B        1101.  Tue  que  B.    Tug  que  C  (*)        1102.  Sta.  om.  D 

{spatium  C)         em]  bem  libri        fTrunue  B  ead.  m. 


110  .  PLAVTI  lY,  4,  11— 22 

Curre  m  Piraeum  atque  linum  curriculum  face. 

Videbis  iam  illic  nauem  qua  aduecti  sumus. 

lubeto  Sagarionem  quae  inperauerim  1105 

Curare  ut  efferantur,  et  tu  itd  simul. 

Soliitumst  portitori  iam  portorium:  15 

Nihil  est  morae.  cito  ambula:  actutum  redi. 

Stasimvs 
Illic  sum  atque  hic  sum. 

Calucles 

Sequere  tu  hac  me  intro. 

Chaemides 

Sequor. 

Stasimvs 

Hic  meo  ero  amicus  sdlus  firmus  restitit:  1110 

Neque  demutauit  animum  de  firma  fide, 

Quamquam  labores  multos  ob  rem  et  liberos  20 

Aiismtis  mei  eri  eum  ego  cepisse  ceuseo. 

Sed  hic  linus,  ut  ego  suspicor,  seruat  fidem. 


1103.  inpira  euu  B.  mpira  aeuii  C.  inpira  euum  D.  m  pireeum 
Z.  m  pyreum  F  arq'  li.  l.  et  v.  1109  C  1104.  nam  F  nauem 
superscr.  D  llOb.  luheto  post  Pium  Camerarius.  VideTofi?.  uideTo 
ceteri  Sagarionem  Salmasius.  anganone  B.  fangarionem  ceteri  que 
BC  1106.  (*)  1107.  SoluTumft  FZ.  SoluTuft  ceteri  portitori  iam] 
porTiTonum  C  1108.  Toium  versum  uni  Charmidi  recte  continuant 

BCDF.     St.  ante  mhil,  Ch.  ^^ost  morae  addidit  Z  morae  [.  Ch.] 

cito  ambula  3?.  moracii  ambula  B  et,  nisi  qnod  anibula,  C.  moraTii 
ambula  D.  moraTO  ambula  F.  morae.  Ch.  tu  ambula  Z  (*)  1109. 
Sta.J  spatium  D  {cum  C)  hac  me  B.     me  hac  ceteri  (*)  1110 

— 1114  sic  3?  constituit:  in  B  sic  turbati  exstant: 

K    Hic  meo  ero  amico  foluf  firmuf  refnTiT 

Neque  demuTauiT  animum  de  firma  fide 

Quaqua  laboref  mulTof 

Sed  hic  unuf  ut  ego  fuffiJicor  feruaT  fidem 

Ob  re  labore  meu  ego  cepiffe  cenfeo  LyfiTelif 
A  quo  cxemplo  ita  ceteri  Jibri  discrepant,  ut  {praeter  sublatam  versuum 
distinctionem)  pro  K  (S^a.  F Z)  spatium  liabeat  D  {cum  C),  hero  FZ 
exhibeant,  amicuf  F,  fufpicor  omnes,  laborem  eum  CD,  LyfiTelif  omit- 
tant  omnes,  praeterea  autem  FZ  non  tantum  fed  deleant,  sed  versus 
tertii  verba,  suo  loco  prorsus  omissa,  in  ultimum  inferciant ,  et  sic  qui- 
dem  Z:  quanquam  labores  miilTof  ob  rem  eum  cepiffe  cenfeo,  brevius 
etiam  F:  quanquam  laboref  mulTof  cepiffe  cenfeo  (*) 


V,  1,  1-3  TRTNVMMVS  IU 


ACTVS    V 


LYSITELES 

Hic  hoinost  hominum  omiiium  praecipuos,  1115 

Voluptatibus  gaudiisque  autepotens. 
Ita  commoda  quae  cupio  eueniunt, 
Quod  ago,  subit,  adsecue  sequitur: 
Ita  gaiidiis  gaudia  suppeditant. 


Act.  V  6'c.  1.  ADVLESCENS  C-  B.  LYSITELIS  ADVLE- 
SCENS  C.  LISITELIS  ADOLES  CENS  D.  Superiori  scaenae  sine  ullo 
intermllo   continuant   FZ:   cf.  ad   v.  1120   et   vide  Proleg.  p.  cccxvi 

1115 — 1119  anapaesticos  esse  Meizius  vidit  {apud  Hermannum  praef. 
p.  IX),  dimctros  discripsit  Hermannus  Elem.  doctr.  metr.  p.  393.  Ei 
in  B  sic  scripti  sunt  in  tetrametrorum  sp)eciem: 

C    Hic  homo  efr  omnium  hommnm  pcipuuf  uolupTaxibuf 

gaudiifque  anre  poTenf. 

iTa  c6  moda  q;  cupio  eueniunT.    quod  ago  adfequiTur  fubefT 

SubfequiTur.     iTa  gauduf  gaudium  fuppediTaT. 

A  quo   exemplo   quomodo    ceteri   discrepent,   infra   scripsimus        1115 

tamquam  Stasimi  verba  continuant  F Z  omnium  sine  hominum  F. 

hominum    omnium    cum    Beizio   Hermannus   transposuit    (*)  1116. 

AuTe  ponenf  CD.    AnTeponenduf  FZ  1117.   ante  iTa  vacuum  spa- 

tium  CD  commodaq'  CD.     commoda  que    F.     commoda  quae  Z, 

Palmerius  p.  8S3  1118.  subit,   adsecue   sequitur  3?   {ubi   subit  pro 

snbest  praeiit  Acidalius)  (*)         1119.  gaudia  suppeditant  post  Bothium 

Bergkius  Diar.  ant.  stud.  a.  1852  p.  348  {106).     gaudium  fuj^peTaT  ceteri 

praeter  B   (*)  A  v.  1120  novam  scaenam  FZ  ordiuntur,   LyfiTclef 

adulefcenf  (adol.  F)  inscriptam       Sic  autem  lios  versus  male  distinctos 

B  exhibet: 

1 
Modo  me  fTafunus  lefbonici  feruuf  conueniTif  m  dix 

Suum  erum  peregre  huc  ad  ueniffe  charmidem. 

Nunc  mihi  if  propere  conueniunduf  efr  ut  quecum  eiuf  filio  egi 

Ei  rei  funduf  paTer  fiT  poTior.     eo  fed  foref  hefoniTu  fuo  mihi 

Moram  obiciunT  mcomode.     Chamadef  Callidef  LyfTehf 

Lefbonicuf.    SENES  •  II  •  ADVLESCENS  •  E  ■  C  • 

Hic  quoque  ceterorum  a  B  discrepantia  notetur: 


112  PLAVTI  .  V,  1,  4-V,  2,  6 

Modo  me  Stasimus  Lesbonici  seruos  conuenit  domi:       1120 
Is  mihi  dixit  suom  erum  peregre  huc  aduenisse  Cliarmidem.  5 
Nunc  mi  is  propere  conueniundust,  itt,  quae  cum  eius  filio 
Egi,  ei  rei  fundus  pater  sit  potior.  eo  ego.   sed  fores 
Hae  sonitu  suo  moram  milii  obiciunt  incdmmode. 


CHARMIDES.     CALLICLES.     LYSITELES 

Charmides 
Neque  fuit  neque    erit   neque   esse    quemquam   hominem    in 

terrad  arbitror,    1125 
Quoius  fides  fidelitasque  amicum  erga  aequiperet  tuam. 
Nam  exaedificauisset  me,  apsque  te  foret,  ex  bisce  aedibus. 

Callicles 
Siquid  amicum  erga  bene  feci  aut  consului  fideliter, 
Non  uideor  meruisse  laudem,  ciilpa  caruisse  arbitror.  5 

Nam   beneficium   homoni  proprium  quod  datur,   prosiim   pe- 

rit:  1130 


1120.  conuenit  domi.  Is  mihi  5B  Proleg.  p.  Lxxii.  conuenmf  mihi 
etiam  CDZ.  conuenienf  mihi  F  herum  FZ  1122.  conuemenduf 
efr  CF  quae  cum  CDZ  1123.  eo  ego  32  (ego  eo  Lmdemannus). 
eo   libri  (*)  1124.  he  CDZ  moram  mihi  post  Guyetum  Her- 

mannus.     mihi   moram  libri    omnes  obiiciunt  FZ  incommodg 

Z:  post  quam  vocem  soipta  in  B  personarum  nomina  omittunt  ceteri 

Act.  V  Sc.  2.  CHAEMIDES.  CALLICLES.  LYSITELES  BotJiius. 
SENEX-II.ADULESCENSII-  C.  CAL  CAR  SENES-II-LISIT  ADOL 
D.  Carmidef  Callidef  fenef.  Lyfixelef  Lefbonicuf  adolefcenref  duo  FZ, 
nisi  quod  Charmidef  Calliclef  et  bis  II.  pro  duo  Z  Graecis   in  hac 

quoqiie  scaena  litteris  0  B  €  Z  personas  (Ch.  Ca.  Ly.  Le.)  B  notat, 
sed  ut  £  et  Z  per  errorem  multifariam  inter  se  permutatae  sint.  De  D 
V.  ad  V.  1069  1125.  hominem  in  terrad  3?  eum  Kochio  BergJcioqiie. 
homme  inxerdum  B.     hominum  inTerdum  ceteri  (*)  1126.  Quoius 

"B  Proleg.  p.  Lxxxiii  sq.  Quoi  5.  cm  ceteri  equiperer  i?Z)  tuam  32 
Parerg.  p.  562.  fuum  libri  (*)  1127.  apsque  te  foret,  ex  his  (hisce 
FJeclceisenus  Cens.  p.  245)  aedibus  32  Opusc.  phil.  II  p.  271.  ex 
hif  aedibuf  abfque  xe  forer  libri,  nisi  quod  edibuf  B,  rebuf  F  —  apf- 
que  B,    fi   abfque  Z  (*)  1128.   benefici  B  1129.    arbriTror  B 

1130.  homoni  32  Opusc.  phil.  II  p.  720.  homini  libri  prosum 
perit  3?  Proleg.  p.  civ,  tum  ignorans  prorsum  perit  iam  Boxhornium 
emendasse.    profumpferiT  BCD.    proprium  eriT  FZ  (*) 


V,  2,  7     14  TRINVMMVS  •  113 

Quod  datum  utendiimst,  repetundi  id  copiast,  quando  uelis. 

Charmides 
Est  ita  ut  tu  dicis.   sed  ego  lioc  uequeo  mirari  satis, 
Eilm  sororem  despondisse  suam  in  tam  fortem  familiam, 
Lysiteli  quidem  Philtonis  filio. 

Lysiteles 

Enim  me  nominat.  '       lo 

Callicles 
Familiam  optumam  occupauit. 

Lysiteles 
Quid  ego  cesso  hos  cdnloqui?  1135 
Sed  maneam  etiam,  opinor:  namque  hoc  commodum  orditiir 

loqui. 
♦  **  +  ♦* 

*  +  ♦*  +  * 

**  +  ♦♦  + 

Chaumides 


Vah. 

Quid  est? 


Callicles 


Charmides 
Oblitus  intus  dudum  tibi  sum  dicere: 
Mddo  mi  aduenienti  nugator  quidam  occessit  obuiam, 


1133.  Nonius  p.  300,  16:  fortis  etiain  diues.  Plautus  Tri- 
mimmo:  'eum  sororem  ....  familiam':  id  est  diuitem  et  co- 
piosam  1135.   Nonius  p.  355  sq.:  occupare  est  etiam  in- 

uenire,  tenere  uel  possidere.    Plautiis  Trinummo:  'familiam  ... 
occupauit' 


1131.  uTendumfT  BCD.     UTendum   efT   FZ  repetundi  id  cum 

Meizio   Hermannus.     id    repcTundi   BC   (uTendu    frid  r.  B).     id    repe- 
Tendi  ceteri         copia  efr  F         uet  {h.  e.  uelit)  BC  (*)  1132.  tu 

om.  F  nequeo   F Z.     meTuo   BCD  1133.   despondisse  om.  F. 

difpondiffe  Nonii  codd.  1134.  Charmidi  continuant  DFZ:   Callicli 

trihuit  B  [in  quo  est  B  LyfiTe  liquidem)         pilTonif  BCD         Ly.]  0 
B  {*)  1135.  Callicli  tribuit  1i,   quae  Charmidi  BFZ  oiJTimam 

F Z.     opTimaf  Nonii  codd.  coUoqm  F         Post  v.  1136  Charmidis 

atque   Calliclis   sermones   non    adeo   paucos   intercidisse   vidit  Bergkius 
Cens.  2^.  114S  {27)  sq.  {*)       1137.  Ch.]  6  5       Yah  F.     Yha.  BCD.     ua 

Z        Ca.  quid  est?  Ch.]   0  VidefT.  B  B  inTuf  D  1138.    mihi 

libri        occessit  Gulielmius  in  Pseud.  c.  2,  Scaliger.     acceffiT  libri  (*) 

Pi/Avti  Tbinvmmvs  8 


1 14  PLAVTI  V,  2,  15—27 

Nimis    pergraphicus    sycophauta.    is  mille  nummum   se   au- 

reum  15 

Meo  datu  tibi  ferre  et  gnato  Lesbonico  aibat  meo:         1140 

Quem   ego   nec   qui   esset  noueram    ueque   xisquam    couspexi 

prius. 

Sed  quid  rides? 

Callicles 

Meo  adlegatu  uenit,  quasi  qui  aurum  mihi 

Ferret  aps  te,  quod  darem  tuae  gnatae  dotem:  ut  filius 

Tuos,  quando  illi  a  me  darem,  esse  adlatum  id  aps  te  cre- 

"deret,  20 

Neu  qui  rem  ipsam  posset  intellegere,  thensauriim  tuom  1145 

Me  esse  penes,  atque  a  me  lege  populi  patrium  posceret. 

CHAJSMtDES 

Scite  edepol. 

Callicles 
Megaronides  conmiinis  hoc  meus  et  tuos 
Beneuolens  coumentust. 

Charmides 
Quin  coulaildo  consilium  et  probo. 

Lysiteles 
Quid  ego  ineptus,  diim  sermonem  uereor  interriimpere,       25 
Solus  sto  nec,  quod  conatus  sum  agere,  ago?   horainis  con- 

loquar.  1150 

Charmides 
Quis  hic  est,  qui  huc  ad  nos  incedit? 

Lysiteles 

Charmidem  soceriim  suom 


1139.  ficophanra  BCD  aureum  Camerarius.     aurura  libri 

1140.  daTum  F        aibat  Chiyettis,  Reizius.     aiebat  FZ.     alebat  BCD 

1141.   nec  qui  Z.     nequi    ccteri  noueram    neque   usquam   3?. 

noram   neque  eum  anxe  ufquam  libri,  nisi  quod  ufq;  B,  unquam  F  (*) 

1143.  FerrenT  C  apfTe  B.  sihhe  ceteri.  item  proximo  v.  Tue 
gnate  B  1144.  ablaTum  F.  allarum  ceteri  1145.  qui  Acidalius. 
quif  libri  intellegere  Bothius.  inTellegere  eT  BCD.  inTelligere  ct 
FZ  Thefaurum  FZ  (*)  1146.  aTq'  h.  l.  C  a  me  Bothius.  eum 
a  me  libri        ame  elege  C  (*)  1148.  commeuTufT  DZ.    comenTufx 

B.     commeTufT  C.     commenTuf  efT  F  quiu  ooUaudo    Camerarius: 

qum   claudo  B.     qumunc   laudo  CDZ.     qinn   laudo  F  1149.  Ly. 

om.  B  1150.  hominif  BCD.     hominef  FZ  cloquar  B         1151. 

charmidef  Z        Tuum  F 


i 


V,  2,  28-34  TRINVMMVS  115 

Lysiteles  saliitat. 

CuARMlDES 

Di  dent  tibi,  Lysiteles,  quae  uelis. 

Callicles 
Ndn  ego  sum  dignus  salutis? 

LvSITELES 

fmmo  salue,  Callicles. 
Hiinc  priorem  aequomst  rae  habere:  tiinica  propior  palliost.  30 

Caixicles 

De(5s  uolo  consilia  uobis  uostra  recte  uortere.  1155 

Chakmides 
PYliam  meam  tibi  desponsam  esse  aitdio. 

Lysitelks 

Nisi  tii  neuis. 
Charmides 
Immo  haud  nolo. 

Lysiteles 

Sponden  tu  ergo  tuam  gnatam  uxorem  mihi? 

Charmides 
Spondeo  et  mille  auri  Philippum  dotis. 

Lysiteles 

Dotem  nil  moror. 


1153.  Nonius  X).  497,  36:  genetiuus  positus  pro  ablatiuo  uel 
aduerbio  loci:  Plautus  Trinummo :  'non  ego  sum  dignus  sa- 
lutis'  1156.  Nonms  2>-  144,  4:  neuult  pro  non  uult  ...  . 

Plautus  Trinummo:   ^filiam  ....  ueuis' 


1152.   LyfiTclef  FZ.     Lyfxeuf  BCD  Ch.   om.  B  queuelif 

B  1153.  Ca.]  6  B.  om.  Z  dignus  salutis  cuni  Nonio  Hermannus. 
falure  dignuf  libri  Plautini        Ly  ]  0  B  callidef  F  (*)  1154. 

nunc  Z        aequmfr  B.     aequumfT  CZ.     equumfT  D.     aequum    efr   2^ 

1 

habere.  B  Tunica  B.     spatium  intermedium  CD        jjpor  C.     pro- 

prior  Da  palhofT  B.     palho  efr  {vel  e)   ceteri  1155.    Callicli 

trihuit  H  qui  in  scriptis  editisque  Charmidis  est  una  cum  proximo 
0    Deuf  B  uobis   uostra   Hermannus.     ufa   B.     uefTra   ceteri    (*) 

1156.  Ch.  om.  B  post  Tibi  spatiolum  C  defponfam  effe  B, 
Hermannus.  DefponfaTam  effe  ceteri  cum  Nonio  {*)  Ly.]  Z  B  tu 
neuif  FZ  e  Nonio.  om.  BCD,  ct  C  quiclem  cum  amplo  in  fine  versus 
spatio  1157.  Ly.]  Z  B  sponden  tu  ergo  B  Proleg.  p.  Lxxii. 

fpondeuT  ergo  CD.  fponde  nergo  B.  fponden  ergo  Z.  fponde  ergo 
F      1158.  phiphppu  B       Ly.]  Z  B       nihil  lihri       morer  B 

8" 


116  PLAVTI  V,  2,  35-42 

Charmides 
Si  illa  tibi  placet,  placenda  dds  quoquest  quam  dat  tibi.    35 
Postremo   quod    uis  non  duces,  nisi  illud   quod  non   uis   fe- 

res.  1160 

Callicles 
Iiis  hic  orat. 

Lysiteles 

Inpetrabit  te  aduocato  atque  arbitro. 
Istac  lege  filiam  tuam  sponden  mi  uxorem  dari? 

Charmides 
Spondeo. 

Callicles 

Et  ego  spoudeo  itidem. 

LvSITELES 

Oh,  saluete  adfines  mei. 

CHAEjnDES 

Atqui  edepol  sunt  res,  quas  propter  tibi  tamen  suscensui.  40 

Lysiteles 
Quid  ego  feci? 

CHARinDES 

Meum  corrumpi  quia  perpessu's  fihum.    1165 

Lysitkles 

Si  id  mea  uohintate  factumst,  est  quod  mihi  suscenseas. 


1159.  Charinidi  tribuit  Acidalius.  Cal.  FZ.   om.  B  quoque  efx 

lihri    (quoq'   jj  Efx   GD)  1160.   Ch.  praemittunt   FZ,  spatium  C, 

nihil  B  feref  B.     foref  CD.    feraf  FZ  (*)  1161.   Ca.  om.  B 

Luf  B.  uif  C       Ly.]  QB     ar  uocaTO  B     arbiTro  BFZ.     arbmio 
CD         1162.  €  praemittit  B,  L  (i.  e.  Lys.)  D,  spatium  C        ifTanc  Z 

fponde  F         mihi  lihri  1163.  itidem  32.     idem  hoc   lihri 

oh  BCD.  0  Z.  om.  F  affmef  F  (*)  In  B  terminatur  hic  versus 
falueTe  voce,  novum  autem  eundemq^ie  paginae  (f.  201^)  extremum  effi- 
ciunt  Adfinef  mei  cum  hac  nota  X  viciens  quinquiens  continuo  ordine 
repetita  1164.    Atqui   "E   Parerg.  p.  577.     ATque   lihri,   nisi  quod 

Adq'  C  (aTq'  i'.  1161)  fuccenfui  Z.  fubcenfui  F  1165.  Inde  ab  hoc 
V.  usque  ad  finem  fabulae  lysiteli  omnes,  qui  vulgo  CallicUs  sunt,  sermo- 
nes,  praeter  v.  1185  sq.  tribuit  11  Parerg.  x>-  57S  sq.  Vestigia  veri  in  B 
relicta  sunt  v.  1165.  1178.  1179  Ly.    Quid]   6   Quid  B.     Ca.  quid 

FZ:   quod   deinceps  non  notatum  est  perpeffif  F.     perpeffuf  ceteri 

1166.  Ly.  om.  B        factum  est,  est  quod  Camerarius.    facTum  efT 
quod  B.     facTumfT  quod  ceteri  fuccenfeaf  FZ        lacunam  signa- 

vit  B    (*) 


V,  2,  43-51  TRINVMMVS  117 

Sed  siiie  me  hoc  aps  te  inpetrare,  quod  uolo. 

CllAKMIDES 

Quid  id  est? 

Lysiteles 

Seies : 
Siquid  stulte  tecit,  ut  ea  missa  facias  omuia. 
Quid  quassas  capiitV 

Charmides 
Cruciatur  cor  mi  et  metuo. 

Lysiteles 

Quiduam  id  est?  45 

ChA1{MIDES 

Quom  ille  itast  uteum  esse  nolo,  id  crucior:  metuo,  si  tibi  1170 
Denegem  quod  me  oras,  ne  me  leuiorem  erga  te  putes. 
Ndn  grauabor:  faciam  ita  ut  uis. 

LvSITELES 

Probus  es.    eo,  ut  illum  euocem. 
Charmides 
Miserumst  male  promerita,  ut  merita  sint,  si  ulcisci  non  licet. 

LySITELES 

Aperite  hoc,  aperite  propere  et  Lesbonicum,  si  domist,       50 
Euocate  foras:  ita  subitumst,  quod  eum  conuentum  uolo.   1175 


1167.  apfxe  B.    abfre  ceten        efx  FZ.     ef  ceteri        Ly.]  B  B 
fcief  FZ.     ciei  BCI)  1168.    mifla  FZ.     miffa  we?  miffam  ^CD 

(*)  1169.  milii  lihri  {*)  1170.  Ly.]  B  B  Quo  mille  B.  Cum 
ille  ceteri  irafx  Z.     ifrafx  BCD.     efx   F        ut  eum  esse  K.     ut 

effe  Ubri  nolo  ut  {non  ut)  eruTior  C  tibi]  id  Z  1171.  ne  me 
leuiorem  erga  te  Hermannus.  ne  Te  leuiorem  erga  me  libri,  nisi  quod 
niTe  BZ  1172.  0  ante  Non  B,  spatium  CD  B  probuf  fefeo  ut 
B.     probuf  efeo   ut   C  1173.    MiferumfT    CDZ.     Mifenf  mfT  B. 

Miferum  e   F  promerita,   ut  merita  sint,   si  ulcisci  non  licet  5B: 

item,   nisi  quod  sunt,  Lindemannus.     promeriT   auT  meriTa   finif  ulcif 

cin  loceT  B  {ead.  m.)  et  paullo  aliter  iunctis  diiunctisve  syllabis,  sed 
simpliciter  liceT,  CD.  promeriTa  ut  meriTa:  fi  mihi  ulcifci  no  Iicct 
Z.     promeriTa  fi  ulcifci  no  liceT  F  (*)  1174.  Ly.]  0  B  iterum,  in 

quo  hic  et  proximus  sic  turbati  exstant: 

0  AperiTe  hoc  aperiTC  propere  quod  eu  conuenTC 

Foraf  §nocaTe  iTa  fubiToft  propere  quod  eC  conueuTU  uolo. 
Vbi  ceteri  aperiTe  Hoc  aperiTe   propere  eT  lefbonicum   fi  domifT  foraf 
euocaTC    iTa    SubiTofT    e.  q.  s.     Euocate    foras    cum   Bergkio    de    Trin. 
p.  XIV  {70)  11  deleto  propere         subitumst  quod  eum  3?  praeeunte  Aci- 
dalio.     fubiTofT  propere  quod  eum  Ubri  {*) 


118  PLAVTI  V,  2,  52-57 

LESBONICVS.     LYSITELES.     CHARMIDES.     CALLICLES 

Lesbokicvs 
Quis  homo  tam  tumiiltuoso  sonitu  me  exciuit  foras? 

Lysiteles 
Beneuolens  tuos  atque  amicus. 

Lesbonicvs 

Satine  saluae?  dic  mihi. 
Lysiteles 
Recte:  tuom  patrem  rediisse  saluom  peregre  gaildeo. 

Lesbonicvs 

Quis  id  ait? 

Lysiteles 

Ego. 

Lesboxicvs 
Tiiu  uidisti? 

Lysiteles 

Et  tute  item  uideas  licet.        55 

Lesbonicvs 

6  pater,  pater  mi,  salue. 

Chakmides 

Salue  multum,  gnate  mi.  1180 

Lesbonicvs 
Siquid  tibi,  pater,  laboris  — 


1176.   Pladdus  p.  39,  10  B.:   exciuit:  excitauit  1177. 

Donatus  in  Ter.  Eim.  V,  5,  8:  satin  salue]  salue  integre,  recte, 
commode.  Plautus  in  Trimunmo :  Mjeneuolens  tiius  atque 
amicus'.  Sic  ed.  princ:  sed  apud  Lindcnhnichium  nihil  nisi  bene- 
uolens  tuus  atque  *  editum 


Proxima  in  libris  sine  utta  distinctione  continuantur  prioribus 
1176.   exciuit  foras    Bentteius,  Gwjetu^,  Beizius.     exciaiT   fubiTO   foraf 
tibri         1177.  Ly.J  B  B        arq'  G        amicuf  Donati  edd.  vett.  amicuf 
-r-  B.     amicumfx  CD.     amicuf  cTt  F.     amicufr   Z  satine   saluae 

"B,  Bentieius   (satine   Gruterus.     saluae   Camerarius).     faTin   efT   falue 
CDZ.     saTinfT  falue  B.     faTin  falue  F,  Donatus  in  tcmmate  (*) 
1178.   Ly.]    €  B  Recte.    tuum    Acidatius:   sine    distinctione    tibri 

rediffe  F        faluom  B.     faluum  ceteri  1179.  Ly.  Ego]  €  Ego 

B         uidisti.   Ly.]   uidifTi  cum  spatio  B  (ut   CD)  item  Bothius. 

idem  tibri  1180.   Le.   D  (spat.   C)  C  [i.  e.  Cha.)   D  {sjjat.  C) 

llSl.  Le.  D  {spat.  C)        laboris  interrupto  sermone  Bothius  (*) 


V,  2,  57-64  TRINVMMVS  119 

Chakmides 

Nihil  euenit,  ne  time: 
Beue  re  gesta  stiluos  redeo.    si  tu  modo  frugi  esse  uis, 
♦  *♦*♦♦ 

Haec  tibi  pactast  Callicletis  lilia. 

Lesboxicvs 

Ego  ducam,  pater, 
Et  eam  et  si  quam  aliilm  iubebis. 

Charmides 

Quamquam  tibi  suscensui,  60 
Miseria  una  uni  quidem  liomiuist  adfatim. 

Callicles 

Immo  huic  parumst:  1185 
Nam  si  pro  peccatis  centum  diicat  uxoris,  j)arumst. 

Lesboxicvs 

At  iam  posthac  temperabo. 

Chakmides 
Dicis,  si  facias  modo. 

LvSITELES 

Niimquid  causaest  qum  uxorem  cras  domum  ducam? 

Chabmides 

Optumumst. 


1182.  faluuf  libri  omnes  redio  B  frugief  feuf  B  1183. 
Hec  B  pacTafr  Jibri  omnes  Callicletis  Bergkim  Cens.  p.  1126  {5). 
callicli  libri,  nisi  qtiod  callidif  F  Le.  D.    sine  spatio  otn.  BC  {*) 

1184.  Et  eam  Bothius.  ETiam  libri  €  Quaqua  B  fuccenfui 
FZ  1185.    Charmidi   haec   continuanda   esse   vidit   Lomanus   Spec. 

p.  74:  nullam  personae  notatn  F  praemittit,  B  B,  Cal.  Z ,  edd.        Mi- 

um 

seria  una  uni  Lambinus.     Miferia  um  B  C.     Miferia    D.     Miferia  una 
Z.     mifereT  Tamen.  Cal.  Vna  F  hommifT  atFanm   Z.     hominifTaT 

faTim  CD.     hommi  fTaT  faTi  B.     hommi  faT  efT  F         Immo]  CallicU 
tribuit  'R  cum  Lomano.     €  praefigit  B,  Ch.  FZ  parumfT  CDZ. 

parum  efT  BF   (*)         1186.  uxorif  B.     uxoref  ceteri        parum  efT  B. 
parumfr  ceteri  1187.  At  eTiam  ante  rasuram  C        facias   Camera- 

rius.    faciaef  B.     facief  ceteri   (*)  1188.   Lysiteli  tribuit  Grauertus 

Diurn.  schoL  a.  1S29  p.  32:   Lesbonici  notam  Z  praefigit  B,  Cal.  FZ 
Numquid   Camerarius.     Nunquid   F.     Nunc  quid  BCZ.     Nc   quid 
D        caufae  efT  F,  Angelius.     caufa  efT  ceteri  ducam  B.    ducaT 

ceteri        optumumst  Guyetus,  Bentleius.    OTimufT  liceT  {sic)  B.     opTi- 
mumfT  iiccT  ceteri  (*) 


120  PLAVTI  TRIXVMMVS  V,  2,  65 

Tu  111  perendiniim  paratus  sis  ut  ducas. 

Caxtok 

Plaudite.  65 


1189.  Charmidi  continuant  FZ,  B  praemittit  B       perendium  F 

V 

(lucaf  \u  plaudiTC  B.     ducaf  ||  Plaudixe  CD,  nisi  quod  dicaf  C.    ducaf. 
plandixe  FZ 

PLAVTI  TRINVMMVS  EXPLICIT  D  et,  nisi  quod  TRINVMNVS 

B.  LAVTI   TRINVM  MVS    EXPLICIT   (m  novae  paginae  principio) 

C.  PLAVTI  TRINVMVS  EXPLCIT  FELICITER  F.  om.  Z 


APPENDIX  ■  CRITICA 


PLAVTI.  POETE.  CLARISSIMI.  TRINVMMVS.  INCIPIT.  ARGV- 
MENTVM  F,  '(jui  tamen  deinceps  eadem  constantia  TRINVMVS  servat 
in  singiddium  payinarum  inscriptione ,  qua  in  eisdem  TRINUMMUS 
scripturam  A:  tit  prorsus  nugari  Osannum  Analect.  crit.  p.  14  appareat.' 
Plauti  Ti"inumuius  Z. 

Arg.  V.  1.  'clam  addidi  convenienter  eis  quae  de  metricis  ratio- 
nibus  Jiorum  argumentorum  exposui  Opusc.  phil.  II  p.  417,  Frolegom. 
p.  CCCXIX,  Nov.  excurs.  Pkiut.  I  p.  122  sq.:  sunm  Hermannus:  auri 
Muellerus  de  prosodia  Plaut.  p.  496.  Contra  abiturus  pro  abiens  coni. 
Flcclceisenus  conlatis  v.  112.  14!)\-  idque  nuper  prohavit  R.  O^ntzius  de 
argum.  metr.  lat.  arte  et  orig.  in  Stud.  Lips.  vol.  VI  p.  257.  abetens  © 
cum  Loeivio  Anah  Plaut.  p.  195  duce  B. 

Arg.  V.  6.  ''det  ei  52  olim  (/t.  e.  in  proecdosi):  cf.  Proleg.  p. 
CLXXIII.  iili  dct  Hcrmannus.  Sed.  v.praetcr  alia  Epidiciargum.v.3.'' 

Arg.  V.  7.  'De  [se]se  cf.  Noo.  exc.  Pl.  I p.  52  sq.''  ferre  sese  aurum 
a  patre  ©  conl.  v.  776 — 779:  v.  ad  v.  88,  etsi  ajjatre  pro  una  voce  cst. 

Arg.  V.  8.     'ad  aedis  uenit  Hcrmannus ,  jierfectum  interpretans.' 

Arg.  V.  9.  Seuex,  qui  rediit:  eius  n.  I.  Opitzius  l.  s.  s.  p.  273 
nimis  delicate  offendens  in  ut  particula  repetita.  Ceterum  cf.  Most. 
arg.  v.  3. 

1.  'hac  mea  Hermannus,  ut  Persae  v.  332,  alibi,  sed  animi  affectu 
dissimiU.'  Ex  Nonii  scriptura  conicere  possis  ut  munus  fungas  tu  tuom^ 
qtM  simul  removeas  formam  in  —  ris,  de  qua  non  prorsus  accurate 
Engelbrechtus  agit  in  Stud.  Terent.  {ed.   Vindob.  a.  1883)  p.  84  sq. 

1.  2.  Huum  sim.  forma,  ut  nunc  satis  constat,  non  Plautina  tan- 
tum,  sed  etiam  proximo  saccnlo  ^^^i^orsus  incognita;  sed  sim.  scripturam 
actutis  Plautinae  propriam  esse  eaque,  quae  est  set  siin.,  multo  priorem 
monui  Monum.  epigr.  tr.  p.  IV,  item  Mus.  Rlien  XIV  p.  400  [=  Opusc. 
phih  IV  p.  164.  406]  conl.   Opusc.  phih  II  p.  723.' 

3.  'ades  Guliehnius  Quaest.  Pl.  in  Trin.  c.  3.  adesto  idem  et 
Scaliger.  em  formam  cum  iam  in  Mereatore  {ed.  a.  1854)  ut  Plauti- 
nam  tuitus  essem  suscepissemque ,  vindicavit  postea  Brixius  Emend.  in 
Ph  Captivos  {ed.  Lignitii  a.  1862)  p.  17  sqq.  en  Hermannus  {de  cuius 
formae  summa  in  codd.  raritate  monui  adn.  ad  Menaechm.  v.  1018). 
nam  FlecJceisenus.  De  mensura  quid  sentiam,  significavi  Opusc  phil. 
II  p.  700  nec  aliud  MueUerus  persuasit  de  pros.  Ph  p.  721.'  Ad  illaec 
(Yere  constanti  in  hoc  genere  consuetudine  Plautina')  cf.  A.  Luchsius 
de  genet.  p.  52  sq.  adn.  illae  servat  Fr.  Schmidtius  de  pi'on.  dem. 
formis  Pl.  p.  74  {cf.  p.  9  sqq.  39).  'Non  audiendus  qui  haec  pro  illaec 
requiri  a  sententia  pmtabat  {adscito  en);  minus  etiam  illae  haec  vitiose 
prorsus  scribens  Muellcrus  h  s.  s.  Mox  nunciam  scribendum  esse  ut 
etiam  quouiam,  nec  vel  nunc  iam  vel  nunciam  docui  Mus.  Rlien.  VIII 
p.  546  et  Opusc.  phih  III  p.  710  {cf.  II  p.  724).' 


124  APPENDIX  6-18 

6.  7.  Dziatzkonis  sententiae  a  Bitschelio  probatae  von  recte  oblo- 
cutus  est  Brixius:  neque  enivi  sola  verhositas  offendit,  secl  Nunc  igitur 
primum  inter  Nunc  v.  4  et  Primum  v.  S  diversum  auctorem  prodit. 

6.  'quae  ego  siem  Lomanus  in  MisceUaneorum  philol.  et  praedag. 
nova  serie,  fasc.  1  {ed.  Amstelod.  a.  1850)  p.  190:  qua  mensura  opus 
non  esse  ostenderam  iam  Proleg.  p.  CCLXIII  sq.' :  falsam  quam  esse 
ostendit  C.  Conradtus  in  Hermae  t.  X  {a.  1S75)  p.  101  sqq.  illaec]  haec 
etiam  Hermannus. 

9.  ^Cf.  Parerg  p.  52S.  Nequaquam  veri  simile  est  numeris  satis 
elumbibns  poetam  dedisse  Tum  illanc  mihi  gnatam  esse.  mi  hanc  is 
esse  gnatam  Hermannus.  mi  hanc  gnatam  additam  esse  Muellerus  de 
pros.  p.  705.'  illauc  meam  gnatam  esse  Bergkius  Opusc.  phil.  I  p. 
615.  hanc  autem  mihi  gnataru  esse  Spengelius:  quam  unde  'certam' 
habeat  coniecturam  Valdenus  ad  Men.  v.  S5,  aegre  prohabit.  hanc  cur 
servemus,  quod  vitiosum  esse  tam  versus  quam  usus  demonstrat?  neque 
tamen  inferri  velim  illanc,  ne  deinceps  mutanda  sint  quae  cum  in  arche- 
typo  sine  duhio  extiterunt  {ef.  A  B)  tum  sine  ulla  offensione  procedunt. 
Conicio : 

Tum  mancam  mihi  gnatam  esse  uohiit  Inopiam. 

10.  Servato  intro  ierit  cum  Bothio  quid  huc  transponebat  H  olim 
iterumque  sic  correcturus  erat  in  ed.  III,  cum  interim  servato  huc  quid 
cxhibuerat  introd  conl.  Nov.  exc.  I  p.  Sl.  huc  quid  uunc  Muellerus 
p.  455  suasit,  de  intero  Buechelerus  cogitavit  in  Ann.  phil.  t.  XCIX 
{a.  1S69)  p.  4S6,  intro  abierit  Bergkius  scripisit  Opusc.  phil.  I  p.  615, 
ut  V.  7:  sed  ferri  nequit  quid  iutro  abierit.  Ad  iutrodire  nescio  an 
valere  potuerit  prodire  redire  antidire  {cf.  seditio)  formarum  et  similitudo 
et  frequentia;  nam  praestat  tradita  verborum  collocatio  {cf.  amb-urere: 
com-b-urere). 

11.  'De  uociuos  forma  a  Bergkio  primum  vindicata  {Opusc.  phil. 
I  p.  6.  472)  vide  quae  Nov.  exc.  I  p.  59  sq.    conlecta  sunt.' 

14.  ''alat  Bothius,  defensum  id  a  Fleckeiseno  Cens.  p.  37:  contra 
quem  Crainius  dixit  I)iar.  gymn.  Berol.  t.  XX  {a.  1S66)  p.  471  sqq., 
sat  infelicem  ipse  in  proximis  coniecturam  proponens  uidi  ego  esse.' 

15.  'is  aetatem  Hcrmanmts..  egesiatem.  conlato  v.  6S6  Fritzschius 
in  Ind.  lect.  Bostoch.  hih.  a.  1S49  p.  3:  id  quod  aliis  prohavit.  Nimis 
intcr  se  affines  sunt  inopiae  et  egestatis  notiones,  quam  ut  sat  commode 
Lesbonicus  iubeatur  egestatem  cum  Inopia  exigere:  atque  ipsam  Inopiam 
Plautinam  Egestas  dea  aequat  apucl  Claudianum  in  Eufin.  I,  36. 
Partem  veri  vidit  Lorentius  Nunt.  erud.  Gotting.  a.  1S6S  p.  1191  sq., 
falsus  is  quidem  in  aliis.'  Tenet  egestatem  Fritzschius  in  Ind.  lect. 
Bostoch.  aest.  a.  1S7S  p.  3.  'Parum  commendahiles  numeros  Fleck- 
eisenus  commendabat  Exercit.  Plaut.  p.  13:  Dedi  ei  gnatam  meam  qui- 
cum  aet.  ex.  Conf.  Capt.  720  quicum  una  a  puero  aetatem  exegeram.' 
An  quicum  aetatulam.*'     {Idem  Locwius  adscripsit.^ 

18.  De  lacuna  ante  hunc  versum  statuenda  cogitat  Bergkius  Opusc. 
phil.  I  p.  615  ad  hoc  exemplum:  Sed  nisi  molestumst  nomen  dare 
uobis  uolo  Comoediai  quam  modo  acturi  sumus.  'graece  nomen  item 
Beizius  {tacite)  in  editione  Lipsiensi  Terentii  Bentleiani  ad  Heaut. 
prol.  7 :  nomen  graece  miramur  a  Bentleio  servatum  et  h.  l.  et  ad  Phorm. 
prol.  26':  cf.  Anecd.  Oxon.  I,  4  {ed.  1S83)  p.  186. 


20—48  APPENDIX  125 

•20.  'hoc  uos  ut  e.  c.  v.  27.  87.  153.  4S5  onininoque  consuetudini 
rationique  convenienter.'     Gf.  Mmllerus  Addittm.  p.  83. 

22.  Infra  hunc  verstwi  in  A  ductus  quosdam  ornandi  causa  additos 
isse  narrat  Loeivius  Anal.  Plaut.  p.  140  sq. 

23.  'Nae  amicum  cum  j)erperam  tutattis  esset  Lomanus  Spec.  crit. 
litt.  in  Plaut.  et  Ter.  (ed.  Amstelod.  a.  Ls45)  p.  17,  refutavit  Fleclceisenus 
Philologi  t.  II  p.  101  sq.'  Ceterum  de  glossemate  non  mala(m)  videsis 
Loeioium  1.  s.  s.  p.  106 

25.  ' Ambrosiani  seripturam  quamquam  improhavit ,  ut  par  erat, 
Studemundus ,  tamen  ne  commemorare  quidem  hanc,  ut  de  qua  cogitari 
posset,  metisuram  niim  ego  hodie  amicum  meum  debebat.' 

27.  ni  me  Bentleius.  'nisi  me  Handius  Tursell.  IV  p.  189  pror- 
sus  inutiliter.' 

29.  'De  omnis  nominativi  forma  cf.  Lachmannum  in  Lucr.  p.  56 
nostraque  Opusc.  phil.  II p.  631':  contra  disputavit  Brixius  in  app.  crit. 
Ceterum  homines  vix  credas  extitisse  qui  amplecteretur  Sittelium  (die 
loc.  Vcrsch.  d.  lat.  Spr.,  ed.  Erlang.  a.  1882)  p.  155.    Cf  Gell.  VIII  12. 

30.  'dum  illi  non  diim  illi  {contra  atque  v.  211):  vide  Proleg. 
p.  CCV 

31.  'succreiunt  Acidalius,  Bentleius.  succreuerunt  ineptit  qui  tueri 
voluit.    Cf  Proleg.  p.  CCXV.' 

32  sq.  Cum  Buechelero  et  Spengelius  fecit  et  huic  ipsi  inventum  tri- 
huens  Vahlenus  in  Hermae  t.  XV  (a.  1878)  p.  258.  Caussa  erroris  in 
Neque  —  Niraioque  initiis  fuit.  Versum  33  (32)  pro  interpretamento 
habet  Loetvius  I.  s.  s.  p.  196  assentiente  fere  Brixio:  qui  non  recte 
offendunt  in  repetitis  vocibus  mores  mali,  cum  indignantes  soleant  verba 
repetere.  Ceterum  de  uilis  voce  v.  Langenum  in  Annal.  phil.  CXV  (a. 
1882)  p.  778. 

32.  ^Cf.  Proleg.  p.  CCCXXVIII.  Non  opus  est  messim  forma 
quam  fuit  qui  commendaret' :  etsi  eadem  prohahilitate  in  A  legi  Loewius 
dixit. 

35.  quo  prosint  11  Parerg.  p.  350  sq.  {ubi  v.  34  sqq.  ad  ambitum 
potissimum  spectare  docuit).  De  quod  ahlativo  vindicato  Nov.  exc.  I 
p.  58  consentit  Bergl-ius  Symb.  p.  56  et  Optisc.  phil.  I  p.  615,  ohloqui- 
tur  Muellerus  Additam.  p.  31  itemque  anonymus  in  Ind.  phil.  Leutsch. 
II  {a.  1870)  p.  243  de  qui  prosint  pristina  scriptura  cogitans.  Cf. 
Kienitzius  in  Ann.  phil.  suppl.  X  (a.  1879)  p.  571.  Ceterum  de  gratiae 
plurali  V.  36  cf.  Langenus  Symh.  p.  14  sq.,  de  Lare  v.  39  sqq.  M. 
Schusterus  {quomodo  PI.  att.  exemplaria  transtulerit ,  ed.  Gryph.  a. 
1884)  p.  25. 

42.  possis  permire  Bergkius  Opusc.  I.  s.  s.  Mutationis  rationem 
non  perspexit  qui  possim  velut  \Capt.  II,  3,  88  defendi  posse  putavit 
in  Ind.  philol.  Letitsch.  III  (a.  1871)  p.  314.  Videsis  Fritzschium 
l.  s.  s.    Cf  V.  141.  195.  329.  474  al. 

45.  'prope  me  uox  Hermannus:  cf.  Proleg.  p.  CCLVI.  Pro  uno 
vocabulo  est  propeme  more  antiquo.' 

46.  Tui  beneuolentis]  '  cf  cum  Eussnero  {in  progr.  Virceb.  ed.  a. 
1872  p.  42)  nostros  beniuolos  in  petitionis  commentariolo  XIV,  57  \- 
cf  V.  1147.  1177  et  ad  v.  202. 

48.    'Glossema  frustra  tueri  conatus  est  Crainius  Diar.  gymn.  Berol. 


126  APPENDIX  48-65 

a.  1866  p.  473  sq.  qtialisquali's  pro  atqne  aeqnalis  praponens  minime  pro- 
habiliter'' ;  neque  prohahilius  salueto  corrigens  cetera  servabat  Spengelius, 
cum  ^^raeseriiwi  haec  ipsa  forma  non  salutantis,  sed  salutem  reddentis 
esse  soJeat.  Videsis  Fritzsclmim  l.  s.  s.  '  Ceterum  Philol.  XXX  {a. 
Is70)  p.  432  mirum  est  quod  ego  dicor  o  interiectionis  elisionem  ad- 
mittere  h.  v.,  quem  ego  versum  persuasissimum  haheam  semperque  habue- 
rim  ab  anapaesto  o  amice  ordiri,  haud  secus  atque  v.  3  em  illaec  pro- 
nuntiandum  est  aliaqiie.'' 

50.  'CAL  praemittunt  FZ:  unde  consequens  fuit  ut  per  proximos 
versus  usque  ad  57  Calliclis  et  Megarcrnidis  nomina  constanter  pernm- 
tarentur.  Verum  perspeocit  Acidalius.''  Cum  FZ  fecit  Berghius  Opusc. 
phil.  I  p.  616:  at  cf.  v.  42.  Ceterum  nimium  tribuois  cum  A  vestigio  — 
quod  potius  ad  valesne  et  ualuistine  dxvcit  —  tum  Valent  B  scripturae  — 
quae  in  hac  forma  frequentissima  est  permutatio  —  Valen  tu  coniecit 
Loeu-ius  Anal.  Pl.  p.  141  conl.  v.  1157. 

51.  Plerique  cum  32  secuti  sunt  A,  qriem  tamen  hoc  loco  ex  v.  55 
ccrrruptum  esse  in  aperto  est.     Verum  sensit  Berglius  l.  s.  s. 

52.  ^Ahscjue  A  esset,  transponi  tibi  illam  bene  u.  et  u.  potuerat.'' 
At  V.  Bergkius  l.  s.  s. 

54.  Cf.  Opusc.  phil.  II  p.  418  sq.  Primus  idem  vindicavit  Fuhr- 
mannus  {de  partic.  compar.  usu  Pl.,  ed.  Gryph.  a.  1869)  p.  33  —  etiam 
Curc.  V.  334  recte  restituens  idem^  ubi  item  reliquit  Goetzius  —  item- 
que  defenderunt  Brixius,  Seyffertus  in  Ind.  philol.  Leutsch.  VIII  (1877) 
p.  340,  Bergltius  l.  s.  s. 

55.  Ehodum  tua  Berglius  Opusc.  phil.  I  p.  017  etiam  de  Elio  dic 
vel.  Eho  ai  cogitans.    Cf.  Proleg.  p.  CXCI. 

58.  Siquidem  hercle  coni.  Flcckeisenus.  Dum  equidem  hercle 
facilius  j^robaveris  conl.  Stichi  v.  554  —  ubi  vide  adnotata  et  adde  contra 
disputantem  I&rdanum  (krit.  Beitr.  z.  Gesch.  d.  lat.  Spr.)  p.  335  — :  at 
cf  V.  559.  761  al.  V.  anon.  in  Ind.  philol.  Leutsch.  [BergJcius?]  II 
(a.  1870)  p.  394. 

60 — 65.  ^Traditum  versuum  ordinem  ut  potuit  FlecJceisenus  tueba- 
tur  Philolog.  II  p.  102  sqq.''  v.  1  Callicli  continuans  eidemqiie  v.  3  et 
V.  65  tribuens:  idem  nuper  defendit  I.  Schneiderus  de  proverbiis  Plautinis 
Terentianisque  {ed.  Berol.  a.  1878)  p.  25  sqq.  saepius  vim  verhis  in- 
ferens  itemque  Vahlenus  Hermae  t.  XV  {a.  1879)  p.  257,  nisi  quod 
post.  V.  59  talem,  Megaronidis  scilicet,  versum  desideravit  Facerem  istuc 
uerba  tibi  ego  si  uellem  dare.-  qualis  sententia  abhorret  a  senis  mente 
dialogique  ratione.  'Ordinem  turbatum  esse  Lomanus  sensit  Misc.  phil. 
p.  198  sqq.  et  post  etim  Berglcius  in  progr.  Hal.  a.  1862  p.  7  sq. 
(=  Opusc.  phil.  I  p.  181).  Quorum  ille  sic  versus  conlocahat:  4  Me. 
Habeas  — ,  5  Nam  ego  — ,  3  Ca.  Ne  tu  — ,  2  Me.  Namque  enim  — , 
1  Faxo  haut  — .-  a  quo  BergJcius  eo  tantum  discrepat,  quod  duos  ex- 
tremos  inverso  ordine  conlocatos  Megaronidi  continuans  Neque  enim 
ta,  crede  mi,  imprudentem  scripsit  (crede  iam  Acidalius),  praeterea 
versum  2  in  interpolationis  suspitionem  vocavit.  Is  autem  ipse  integei'- 
rimus  est,  si  modo  verum  ei  locum  in  principio  hcyrum  sermonum  esse 
intellexeris.  Item  insiticium  versum  65  BergJcius  iudicabat,  male  de 
vitae  diuturnitate  interpretans,  qui  ad  diuturnitatem  consuetudinis  spectat. 
Prorsus  mea  sententia  consilio  excidit  p)i'o  BergJcio  disjmtans  Lo)-entius 


GO  -74  APPENDIX  127 

/.  s.  .<f.  p.  1193  sqq.''  Itaqiie  EitscheliKS  v.  1  versui  3  siibiunctum  Cdllicli 
tribriit  —  cuius  notam  v.  3  iam  AcidaJixis  adscripsit  —  quibiis  ille 
respondeat  v.  2.  4.  5  Megaronidi  continuatis.  Atque  rectissime  inteUexit 
tt  V.  1  praeire  non  posse  v.  2  et  v.  3  sequi  debere  v.  5 :  hoe  —  non  illud  — 
persuasit  Brixio,  qui  permire  v.  5  a  v.  4,  quocum  arctissime  cohaeret, 
divolsum  ante  v.  3  traiecit  servatis  ceteris.  lam  v.  1  ne  cum  v.  5  qui- 
dem   coniunctim  proferri  posse  H.  Schenlrlius   sensit  in  St^id.  Vindob. 

II  {a.  ISsO)  p.  154  sq.,  unde  servato  ordine  liitscheliano  Megaronidi 
dedit  refragante  et  sententia  et  formula  orationis.  Nihil  sane  Teitffclins 
egit  v.  1  proscribens  tanquam  v.  2  dittographiam,  ut  v.  5  tanquam  v.  4 
interpretamentum ,  Mus.  Blien.  XXX  {a.  lsT5)  p.  472.  Quare  iam 
V.  1  subiun.verijn  v.  2  ceteroqui  cum  liitschelio  faciens,  nisi  quod  aliter 
personae  distribuendae  erunt  {quo  facto  etiam  acerbior  morosiorque 
Megaronidis  ratio  melius  hilari  Calliclis  loquacitati  opponi  videtur): 

Ca.    Vin  commutemus?  tuam  ego  ducam  et  tu  meam? 

Me.  Namque  enim  tu,  credo,  me  inprndentem  obrepseris:       60  23 
Faxo  haud  tantillum  dederis  uerborum  mihi.  a2 

Ca.    Habeas  ut  nanctus:  nota  mala  res  optumast:  25 

Nam  ego  nunc  si  ignotam  capiam,  quid  agam  uesciam.       2G 

Me.  Ne  tu  hercle  faxo  haud  nescias  quam  rem  egeris.  24 

Ca.   Edepol  proinde  ut  diu  uiuitur,  bene  uiuitur.  65 

Me.  Sed  hoc  animum  aduorte  e.  q.  s. 
Caussa  traiectionis  in  tribus  versibus  ab  N  incipientibus  fuit.  Versu  60 
Neque  enim  cum  Pio  Acidalius.  Numquam  Camerariiis.  Enim  Bothius. 
Nanctum  enim  (te  credis  quem  i.  o.)  coni.  Geppertus.  'Nempe  enim 
32  Proleg.  p.  LXXV:  quod  etiam  nunc  tenendum  puto.  Namque  enim 
cum  Handio  Tursell.  IV  p.  12  FlecJceisenus  defendebat  Philologi  II 
p.  73'' :  itemque  cum  Brixio  Langenus  defendit  l.  s.  s.  p.  130.  201  {cf. 
p.  339).  Versu  61  (64)  'hau  FlecJceisenus :  quod  cur  non  scribam  dixi 
Mus.  Bhen.  t.  XXIV  p.  490  {Opusc.  phil  III  p.  131  sq.).'  Cf.  Fr. 
Sigismundus  'de  haud  negationis  apud  priscos  scriptores  usu'  {diss.  len. 

III  ed.  a.  1884)  p.  219  sqq.  246.  Versu  62(61)  nanctus  {non  nanctn's) 
scribendum  esse  Olsenius  docet  Quaest.  Pl.  de  verbo  subst.  spec.  {ed. 
Gryph.  a.  1884)  p.  17.  Versu  64(63)  'haud  scies  Camerarius  demum  — 
fallitur  enim  Madvigius  Opusc.  acad.  II  p.  78  — .  tunc  scias  Her- 
manmis.  Cf.  Fleckeisenus  l.  s.  s.  p.  103.  Adde  Madvigium  in  Adv. 
crit.  I  p.  173  adn.'' 

67.  aduenio  Brixius,  Spengelius,  Leidolphus  p.  211  cum  censore  edit. 
Bitsch.  in  Ind.  pjhilol.  Leutsch.  III  {a.  1871)  p.  313:  at  uenio  tuetur 
quod  sequitur  Quid  uenis?,  aduenio  autem  ex  v.  97  repeti  potuit. 

68.  'obiurigem  formam  ut  unice  veram  restitui  Opusc.  phil.  II 
p.  428:  ubi  simul  docui  nequaquam  esse  talia  verba  ab  agere  composita.'' 
Non  recte  Bergkius  Opusc.  phil.  I  p.  617  v.  70  obiurgitem  praetulit, 
ut  quod  multum  obiurigem  verbis  v.  68  respondeat. 

72  sqq.  ^Binorum  versuum  72^.  74  et  72.  73  dittographiam  Bergkius 
Censurae  p.  1134  {14)  comminiscebatur  minime  probabilem.  Quamquam 
uncis  inclusos  tamen  sic  versus  72^.  74  corrigebat  Fleckeisenus :  Nam 
si  immutare  uis  i.  m.,  Neque  tuos  a.  s. ,  set  c.  n.;  qtiorum  iUud  Nam 
si  praeierat  Bergkius  —  iibi  Siue  Camerarius,  Scaliger  —  tnos  pro 
eos  et  set  pro  ast  Fritzschius.     Versum  74  ita  ttitari  Lomanus  Misc, 


128  APPEXDIX  72-97 

p.  201  sq.  adgrediebatur ,  ut  eas  antiquas  et  nouas  scribens  illum  tra)is- 
poneret  post  72  prorsus  p)raeter  rationem.''  JDe  v.  74  cf.  etiam  lordanus 
l.  s.  s.  p.  293.  V.  73  Fritzschius  AnaJ.  Plaut.  (ed.  a.  1S7S)  p.  3  sq. 
servat  aut  si  demutat  morbus  i.  t.  proponens,  ubi  demutat  praeierat 
Bergkius.  Vnum  cum  A  omittendum  esse  VahJenus  credit  l.  s.  s.  v.  72^, 
ut  similiiudinis  causa  adscriptum  ex  alia  fabida  ad.  v.  73. 

77.  'Qui  revoeatum  a  Scioppjio  Susp.  leci.  II,  13.''  Ceterum  nescio 
an  praestet  Qui  in  mentem  ueni(t)  tibi  istaec  d.  d..-  cf.  Amph.  v.  G6G. 
710  al. 

78.  'De  mensura  vide  Proleg.  p.  CXXXIII  sq.  Adde  MueUerum 
de  pros.  p.  368;  cf.  Opusc.  phil.  III  p.  130.^ 

79.  suspitionem  32  conl.  Fleckeiseno  Mus.  Rhen.  VIII  p.  225  sqq. 

80.  potest  defendit  Brixius  cum  aliis.     Cf.  Proleg.  p.  CXII. 

85  sq.  'exstat  olim  Bycquius  de  Capitolio  p.  74.  Versibus  83  sqq. 
commemoratam  rem  disceptavi  Parerg.  p.  341  sqq.'  Praeterea  cf.  Wieseler 
in  Xunt.  soc.  Gott.  a.  1872  p.  205  sqq.  et  Schiisterus  quom.  PJ.  att.  ex. 
iranst.  p.  64.  'Nisi  omnia  faUunt  CaJJicJis  versus  ab  ipso  poeta  profecti 
sunt  i>3.  84.  87  insigni  concinnitate  commendabiJes  nuJJiusque  expJica- 
tionis  indigentes  ludibundaque  demum  interpretis  manu  duobus  versibus 
adiectis  85.  8G  in  eam  quae  nunc  habetur  speciem  creverunt.  Xitnirum 
dedita  opera  Bomani  edocendi  fuerunt  quo  in  Joco  CapitoJii  sui  statua 
iJJa  lovis  conspiceretur.  Ceterum  cum  in  Jibris  scriptum  sit  Quod  in 
columine  (reZ  culmine)  astat  et  numeris  et  sententia  refragantibus:  om- 
nino  notabiJe  est  quam  saepe  singuJari  aJiqua  codicum  memoria  vel 
quantumvis  ad  speciem  Jevi  discrepantia  interjjoJatoris  manus  prodatur, 
sive  insiticii  additamenti  indicio  accedens  ad  sententiae  indoJem  gram- 
matica  veJ  metrica  offemio  est  sive  fJuctuans  in  Jibris  conJocatio.'  V. 
85  sq.  recte  defendit  Brixius.  Adde  sis  Kesebergium  Quaest.  PJaut.  et 
Ter.  ad  reJig.  spect.  {ed.  Lipsiae  a.  1884)  p.  24. 

88.  cupio  scire  5J  cum  A  'de  quo  posse  in  utramque  partem  sentiri 
significavi  ProJeg.  pj.  LXVL^  scire  cupio  ob  spondeum  tn  quinto  pede 
pruetuJit  Brixius  conJ.  v.  438  al.  Ceterum  nescio  an  etiam  quicquid 
est  excpiisitior  veriorque  scriptura  sit. 

91  sq.  'amicos  esse  non  debebam  probare  ProJeg.  p.  CCLXIX  item- 
que  miyius  recte  v.  92  tuebar  Parerg.  praef.  p.  XXIX  sq.  Set  pro  Sunt 
substituens ,  quod  deJebant  Camerarius,  Beckerus  J.  ad  v.  85  s.  p.  7,  ac 
nequeo  ampJexus,  quod  contra  cum  aJii  aJiier  transposuerunt  tum  sic 
Hermannus:  Sunt  quorum  haut  possum  i.  a.  a.  n.  Nihil  egerunt  de- 
fendendo  Bergkius  Censurae  p.  1135  {15)  et  Fritzscliius  J.  s.  s.  p.  4.' 
Iterum  iidem  deferuJerunt:  hic  l.  s.  s.  p.  4  sq.,  iJJe  Opusc.  pJiiJ.  I  p.  618, 
ubi  deuenant  pro  peruenant  correxit.  Si  versus  sinceri  sint,  aptius  ni 
faJJor  cogitaveris  de  pertenant  forma  {conJ.  tetini)  reponenda.  Nam  de 
Lachmanni  ratione  in  Lucr.  p.  129  sqq.  neutiquam  cogitabis. 

95.  'siquit  A  frequenti  in  hoc  codice  scriptura  quam  tetigi  ProJeg. 
p.  XCIX.     Ceterum  de  numeris  huius  versus  cf.  ibid.  p.  CCLXX.' 

96  sq.  Cf.  OJsenius  7.  s.  s.  p.  50.  'tu  ipse  obiurgandu'8  ScaJiger, 
cum  Eeizio  Hermannus:  rwn  minus  bene.'  Fortasse  tupte  Jatet.  'Sen- 
ientiam  veisus  97  nec  Schneideicinus  PhiJoJ.  V  p.  376  sq.  satis  perspexit 
Et  istac  huc  causa  adueni  et  a.  p.  proponens  nec  Fritzschius  l.  s.  s.  Et 
illa  huc  causa  ad  te  adueni:  a.  j).  suadens  inconsultius,  nec  FJeckeisenus 


il6-l-25  APPENDIX  129 

de  poctarum  ap.  GeJlium  fragm.  {ed.  Lips.  a.  1854)  p.  21  sq.,  superiori 
is  i'ersui  sic  finito  tiite  ipse  obiurgandus  es  tale  initium  proximi  subiciens 
Scio  et  stac  huc  causa  ad  te  a. :  a.  p. ,  numeris  vix  minus  asperis  quam 
si  qui  Scio,  et  si  alia  huc  causa  probarunt  prorsus  improbabiliter: 
cf.  Prolcg.  p.  CLXIII.  Contra  quos  pniccis  dixi  Opusc.  pkil.  II  p.  430.' 
Tam  Xnolentc  quam  abrupte  Scio.  ||  Haud  alia  causa  ad  te  adueni:  aequom 
p.  Sptengelius  scripsit.  Si  id  me  nec  acusas  tu  ipse  obiurigandus  es 
veJ  Nisi  id  me  accusas  tute  obiurigaudus  es  in  proximis  aut  causa  aut 
Scio  et  delens  BergT^ius  1.  s.  s.  p.  618  comminiscebcdur.  Sed  id  pro 
Si  id  Brixius  intulit  praeter  rem.  Antic[uo  more  dici  potuit  (S^i  quid 
scis,)  Ast  non  accusas;  at  tamen  duplex  si  tam  dicendi  usui  quam  rei 
rationi  respondet.  Facilius  crediderim  me  non  ex  noenum  corruptnm 
csse,  quoniam  pronomen  suppleri  potest  ex  v.  95;  praeterea  si  quidem 
olim  fuerit  obiurigandus  es  in  fine  versus,  rectius  cogitaveris  de  tali  sup- 
j)lemento:  <^Profecto  quare  obiurigandus  sis^  scio  Et,  si  alia  huc  causa 
ad  te  adueni,  aequom  postulas. 

101.  Versum  aut  delendum  aut  me  p)>'0  te  substituto  CcdlicU  tribuen- 
dum  esse  mira  fuit  Berglcii  opinio  J.  s.  s. 

103.  dici,  ego  excrucior  Hermannus.  (in  te,)  dictis  excrucior  veJ 
dicier  cnicior  BergJcius  J.  s.  s.:  utrumque  vitiosius  etiam  quam  dici,  is 
excrucior  quod   VaJdeno  Hermae  t.  XII  («.  1S77)  p.  195  pJacuit. 

107.  em  tibi  auctorem  dabo  cum  KiessJingio  Wagnerus  et  Spen- 
geJius,  quod  refutavi  Nunt.  erud.  Gotting.  a.  1875  p>-  1053.  Reete 
Brixius  contuJit  Epid.  v.  713.  AuJ.  v.  421,  quibus  adcle  Baccli.  v.  784 
ct  Ter.  Eun.  III,  2,  16. 

109.  'paupertatem  servatum  a  BergJcio  Videt  pro  Videtque  scribente 
Diar.  ant.  stud.  a.  1852  p.  346  \l.  s.  s.  p.  102]:  quod  contra  ipse 
deJebat  ScaJiger.'  lam  Videtque  ipse  ad  paupertatem  plerique  probant. 
At  cf.  ProJeg.  p.  CXXI  {SticJii  v.  176).  De  prostractum  forma  non- 
nuJJa  composuit  Loeivius  Censurae  p.  533. 

111.  'suampte  2?,  quamquam  fortasse  Jonge  exquisitius  subsit  Kocliii 
id  quidem  acumine  iruJagatum  conl.  v.  800:  suam  uoxorem:  cf.  AnnaJ. 
pJiiJ.  t.  101  (a.  1870)  p.  283  sqq. ;  adde  PJiiJoJ.  t.  XXXIII  p.  407  et 
Zeyssium  in  KuJinii  actis  t.  XX  p.  129;  cf.  ad.  v.  375.'  suamque  quod 
negabat  defendi  posse  "B,  defendit  VahJenus  Hermae  t.  XII  p.  195  meJius- 
que  Haulerus  in  Stud.  Vindob.  IV  x>.  322  sc^q.     emortuam  SpengeJius. 

112.  Quomque  BergJcius.     'iturus  ipse  est  BotJiius  vix  minus  recte.'' 
114.     et  conrumptum  illum   traiecit   SpengeJius   {cf.  Loeivius  AnaJ. 

PJ.  p.  197  et  Brugmanus  p.  40).  Fortasse  fuum  pro  illum  scribendum, 
c[uod  ea,  quae  praecedunt ,  ipsaque  sententia  Joci  suadet,  nisi.'  Et  rem 
suam  omnem  et  illum  suom  c.  f.  probari  potest. 

116.  Quid  tu  adulescentem  B.  Secl  Quid  tu?  {sic  Bothius,  dein 
quom  pro  quem  scribens)  vindicavit  Seyffertus  Stud.  PJaut.  {ed.  a. 
1874)  p.  18. 

119.  're  pro  rei  suadebat  Schneiderus  Gramm.  Jat.  I,  1  p.  138 
satis  id  probabiJiter.     Cf.  ProJeg.  p.  XC 

124  sgf.  hasce  probavit  Fr.  Sclimidtius  J.  s.  s.  p.  36.  Ceterum  hasce 
aedes  —  quid  taces?  —  u.  u.  t.  h.?  distinguas  cum  SpengeJio.  'habitas 
sine  interrogatione  primus  Taubmannus.'  Cf.  VaJdenus  in  Ind.  Ject. 
BeroJ.  a.  1880  p.  12  sq. 

Pt.AVTI  Trinvmmvs  9 


130  APPENDIX  126—147 

126.  ' 3Iegaronidi  liaec  Adulescenti  ipsi  in  mauum  dedisti  argen- 
tum?  trihuit  Meierus  Opusc.  acad.  II  p.  323,  quod  non  displicuit 
Ladewigio  Philol.  XVII  p.  253''  neque  Bergkio  Opusc.  pliil.  I  p  61S  sq. 
(Dedistine  servanti).  'Verum  totum  ptotius  versum,  quamquam  per  se 
honum,  tamen  ipsius  Plauti  non  esse  fabulae  versus  403  persuadet.' 
Defcndit  Brixius  cum  Gepperto  Stud.  Plaut.  I  p>-  (^l  sqq. :  sed  gravior 
quam  in  discrepantia  cum  v.  403  causa  in  co  conspicitur ,  quod  parum 
apAe  ipse  adeo  CaJlicles  inculcat  se  ipsi  adulescenti  in  manum  dedisse 
argentum. 

127.  'Dedistine  Hermannus.  Cf.  Proleg.  p.  CV  adn.  CXXV. 
factum]  cf  Proleg.  p.  CXI.  Opusc.  pMl.  II  p.  609.  615.' 

129.  'Dedisti  Fritzschius  xxirum  considerate  {nt  ante  eum  Peizius).' 
Iterum  defendit  l.  s.  s.  p.  5,  uhi  praeterea  v.  127  postponit  versui  128 
repugnante  Brixio.  Dedisti  BergJcius  quoque  l.  s.  s.  p.  619  et  olim 
Bentleius  et  Bothius  simul  occideret.  ^^'''(^  occideret?  scrihentes.  'hoc 
facto]  hoc  Bothius,  quod  tuehar  Prolcg.  p.  CXXV.' 

130.  'sequius  est  Bittershusius.  sectiust  2?  Proleg.  p.  LXXV 
auctore  Varrone  apud  Gellium  XVIII,  9:  de  qua  forma  vide  Fleckeise- 
num  Mus.  Bhen.  VIII  p.  222  sq.'  Nihil  egit  sectius  formam  mero 
errori  trihuens  Weihriehius  Philol.  XXX  {a.  1S70)  p.  625  sq.  Attamen 
hoc  loco  ncque  de  sectiust  neque  de  secitiust  cum  Rihheclcio  fragm. 
com.  lat.'^  p.  LVIII  cogitandum  esse  consentio  cum  Brixio  aliisque: 
cf.  Amph.  V.  107S  \iihi  secutus  J.  secus  (ecus  in  litura)  B.  secius  ex 
secus  D]  et  v.  Vahlenum  ad  Ciceronem  de  leg.'~  p.  75.  'Verha  aut  quid 
interest  duhitari  vix  potest  quin  interpretamentum  sint  corum  quae 
praecedunt  quid  sectiust.  Qiio  expclli  veJut  nam^  te  obsecro  aut  dare 
gladium,  quam  aut  aliquid  simile  potuit.''  Aliter  iiidicavit  post  Brixium 
Vahlenus  l.  s.  s.  cl.  p.  3S  sq.  At  totus  versus  interpretamenti  speciem 
hahet  languidissimi  inter  exclamationes ,  cum  Argentum  amanti  homini 
c.  q.  s.  optime  sese  ad  Dedistine  h.  f.  ei  gladium  adplicent.  Praeterea 
exspectes  potius  Quid  secus  est  aut  quid  interest  dare  ei  gladium,  qui 
se  occideret,  no)i  inversa  sententia. 

136.  ^lnconciliastine  Hermannus.    Inconciliasti  in  Sedliger.'' 

137.  'eum  exturbauisti  svne  ex  Fleckeisenus  Cens.  p.  36,  quem 
tamen  aliter  iudicantem  vide  p.  62:  eum  e.  e.  vel  propter  praccedens 
eum  moleste.'' 

139.  'gesserat  placchat  Guliclmio.  tuam  .  .  .  gesseris  Lamhinus. 
Minime  praeferendum,  quod  fuit  cui  non  displiceret,  melius  suam  rem  g.'; 
nedum,  quod  pilacuit  Berglcio  I.  s.  s.  sua  melius  re  g. 

141.  ut  om.  Boihius:  contra  v.  144  Id  (it)  mihi  n.  s.  iam  tibi  c. 
nescio  quis  scrihehat:  cf.  ad  v.  155. 

146.  'De  accentu  ipsaqiie  scriptura  circumspicedum  te  cf.  Opusc. 
phil.  II  j).  56S;  de  constructionc  praeter  v.  S63  Ciceronis  Parad.  IV, 
2,  30  numquam  te  circumspicies?  Videndum  tamoi  ne  rectius  circum 
spice  scrihatur  {ut  spicit  hahes  Mil.  v.  697):  ac  disiunctim  scripta 
vocahula  ct  hic  et  proximo  versu  et  151  exhihet  B.'  circum  te  spicedum 
Spengelius.     bene  p)'''^  te  (nequis)  fuit  qui  coniceret. 

147.  'Me.  Nemo  hic  est.  Ca.  quaeso  BergJcius  Cens.  p.  1135  {15). 
Fortasse  Noenumst.  Ca.  Sed  quaeso  22  cum  FlecJceiseno.  Quamquam 
potest  etiam  Tutumst  glossemate  nobis  expulsum  csse.''     Noenust  conl. 


147- 15G  APPENDIX  131 

Truc.  I,  2,  S.  II,  6,  62  Hibbeckius  Mtts.  Bhen.  XXVII  (a.  1S72) 
2}.  17S.  At  ubi  sit,  quaeso?  Ca.  Ideiitidem  c.  ©.  Ante  hunc  verstim 
talem  exciderc  potuisse  Berglius  imtavit  Opusc.  phil.  I  j).  610  (arbiter,) 
Sermonera  nostrum  qui  aucupet.  Me.  Tutum  probest  Nobis.  Ca.  Te 
quaeso  i.  c.  Alia  supplementa,  ex  quibtis  Noui:  sed  quaeso  CaUicli 
tribuattir  fere  cum  codicibtis,  Loetvitis  excogitavit  in  Act.  soc.  phil. 
Lips.  t.  IV  p.  344  sq.  'Fatendum  est  tamen  vel  sic  post  v.  147  quo- 
que  desiderari  responsum  Megaronidis  ad  simil itudtnem  MostcU.  v. 
472  sqq.''  Sane  Brixius  gestu  voUuque  satis  Megaronidem  respondere 
jmtat  iiihil  mutans.  Sed  neque  Nobis  recte  adplicatur  (cf.  Mil.  v.  1137) 
neque  Si  taceas  loquar  quadrat,  si  nil  nisi  Ausculto  si  quid  dicas 
iUe  loquitur. 

149.  'Quoniam  profectus  hinc  est  Bothius.  Nam  q.  h.  e.  p.  Iler- 
mannus.  Q.  h.  profectust  ire  Fleckeisenus.^  Me.  Dic.  Ca.  Quoniam 
h.  e.  p.  vel  Me.  Taceo.  Ca.  Quom  h.  e.  p.  Bergkius  l.  s.  s.  profecturus 
{'ut  V.  112,  probatum  id  et  Fritzschio  p.  4  et  Crainio  I)iar.  gymn. 
Berol.  a.  1SG6  p.  472:  cf.  de  mensura  Nov.  exc.  Pl.  I  p  .54'')  quod 
post  peregre  traiciebat  'E  ^cum  aegre  mihi  persuadeam  duos  vcrsus 
continuos  caruisse  penthemimeri ,  hephthemimeri  autem  proximus  non 
videatur  sat  commode  liberari  posse' ,  ipse  sensit  in  praef^  p.  LXIII 
se  fastidiositis  statuisse,  'quando  iii  hac  ipsa  fabula  adeo  tres  se  ex- 
cipiunt  adscita  hephthemimeri  aequales:  1105 — 1107.' 

150.  'in  hisce  demonstrauit  mi  aedibus  Hermannus.  d.  mihi  in 
hisce  a.  tuebar  Proleg.  p.  CCXXX.  CCLXXXII  sq.  mihi  in  his  d.  a. 
commendabam  praef.  Stichi  p.  XXVI  (pro  quo  potui  etiam  in  his  mihi 
d.);  idque  etiam  nunc  x>raeferrem,  nisi  scrupulum  iniceret  pro  hisce 
substitutum  his  {v.  ad.  v.  3).'  Possis  mihi  monstrauit  hisce  in  a.  vel 
deraonstrauit  mi  hisce  in  a.  conl.   Vidul.  fragm.   V,  3  Stud. 

152.  'Xemo  hic  est.  Ca.  nummum  K  Proleg.  p.  LXXIX:  proba- 
tum  id  Bergkio  1.  s.  s.'  At  cf.  v.  69.  Most.  v.  474.  An:  Nemost.  Ca. 
Est  n.  p.  ad  tria  milia.^  v.  Poen.  V,  6,  26.  'nummorum  genetivus  nec 
versu  S4S  recte  defenditur  nec  MosteUariae  v.  357,  quem  ipsis  codicibus 
ducibus  sic  corrige  Vel  isti,  qui  hosticas  triura  nummum  caiisa 
subeunt  siib  falas  [cf  quae  disputavi  in  Suetonianis  Beifferscheidii  p. 
504  [Opusc.  phil.  III  p.  241'])''  nec  Phormionis  v.  3S  pirorsus  aliter 
comparato  quo  comparato  rem  sibi  confecisse  videtur  Engelbrechtus  in 
Stud.  Terent.  ( ed.  Vindob.  a.  1SS3 )  p.  IS  sq.  nummum  avireum 
Philippum  Langenus  suasit  Symb.  p.  S7  artificiosius  hoc  ex  ipsa 
nummorum  forma  extricans  tralaticia:  at  cum  Philippeum  vitiosam 
csse  formam  demonstraverit ,  auri  ante  aTTri(a)  intercidisse  conicio. 
Ceterum  tremilia  SpengeUus  stispicatur  conl.  Quint.  I  5,  15. 

155.  id  delebat  Brixius  cl.  v.  153:  v.  ad  141.  De  permanescere  forma 
cf.  Kochius  Mus.  Bh.  XXVI  (a.  1S71)  p.  551  et  Loewius  Cens.  p.  533. 

156.  'rediet  Appulei  VI,  19  (p.  109,  7  Eyss.)  exempJo  coni.  Kochius 
conl.  V.  61S.  10S9.  117S.  11S2:  qtio  adde  a  nobis  ad  v.  265  adnotata.'' 
reuenat  Bergkius  l.  s.  s.  p.  620.  reuenit  nescio  an  explicandum  sit  ad 
analogiam  uerberit  temperit  edit  duit  formarum.  Indicativum  prae- 
sentis  aUenis  exempUs  defendit  Fr.  AUenus  (Bemnants  of  early  lat.,  ed. 
Bost.  a.  ISSO)  p.  S3.  Cf.  tamen  I.  BothJieimerus  de  eimnt.  condit. 
PUiut.  (ed.  Gottingae  a.  1S76)  p.  22. 

9* 


132  APPENDIX  158—178 

158.  'ille  unde  Hermannus.  ei  unde  32  olim  Parerg.  p.  526  {sed 
prhis  Pareus  ed.  IIT):  olim  unde  rn  x>roecdosi:  cunde  ad  illorum 
cxemphim  quae  tractavt  Mus.  Blien.  t.  XXV  p.  311  {Opusc.  phil.  III 
p.  142  sq.).''  ut  inde  Spengelius  vitiose  (cf.  Nunt.  erud.  Gott.  a.  1S75 
p.  1052  et  loeicii  Cens.  p.  533).  Quae  m.  m.  <^ab  eo)>,  dotem  habeo 
unde  d.  ®  cum  Bergldo  Opusc.  phil.  I  p.  620. 

161.     'Pro  alius  mire  Scaliger  atque  vel  quam.' 

163.  'dicam?  qui  vulgabatur:  dicam,  qui  (i.  e.  quomodo)  Brixius.' 
Hoc  Bergkio  quoque  prohatum.  At  cf.  BecJcerus  in  Studem.  stud.  I  p. 
245  (quin.^)  et  Cavallinus  {Nordisk  Tidslcr.  f.  Phil.  og  Paed.  I,  a. 
1874)  p.  274  sqq.  'De  illins  mensura  cf.  Proleg.  p.  CCXVI,  Opusc. 
phil.  II  p.  6S6,  uhi  exposita  iiequaquam  lahefactari  MucUeri  de  pros. 
p.  341  sqq.  credo.  sapientia  Et  mea  fidelitate  celata  Salmasius.^  An: 
Quid  tibi  ego  dicam?  hui!   illius  sapientiam  e.  q.  s.? 

166.  'rure  haud  duhie  e  prisca  rurei  scriptura.''  Cf.  Goerhigius 
nominuvi  quibus   Joca  signif.   usus  Plaut.,   ed.  Halberst.   {diss.  Hal.)  a. 

18S3  p.  6  sq.    'dum  ego  sum  ut  v.  97S  et  uhi  non  ?  in  archetypo  qui  fons 

srM 

fuit  Palatinorum,  puta  bum  ego  fuisse.''  At  recte  Asin.  v.  220,  Mil. 
V.  1082  opposuit  Brixius.    Neque  ad  dum  dego  potius  B  revocaveris. 

168.  inscripsit  {Non.)  prohat  Bergkius  Opusc.  phil.  I  p.  620. 
'  conscribit  cum  F  quidam  lihri  veteres  Lambini,  qui  alios  dicit  pro- 
scribit  legere.     scribit  Dousa  ms.'' 

169  sq.  ^Hunc  versum  vitiato  sane  metro  p^roditum  in  codicibus, 
quae  res  saepe  indicio  hderpolationis  est,  fuit  qui  a  Plauto  ahiudicaret. 
Quo  etiamsi  ad  nexum  sentodiarum  sine  detrimento  careamus,  tamen 
exquisitius  genus  dicendi  facit  ut  e  simplici  potius  glossemate,  quo  magis 
esuriuit  adscriheretur  expUcando  adesuriuit  verbo,  numerorum  scahritiem 
repetamus.  Cf.  Prdleg.  p.  LXIX.  CLII.  CCXCIII:  id  quod  probavit 
FlecJceisenus  Cens.  p.  64  cum  plerisque.  Adesuriuit  mage,  inhiauit 
Hermannus.  De  mensura  (inhiauit)  falJehatur  LacJimannus  in  Lucr. 
p.  200':  qui  tamen  consentientem  Jiahet  VaJiJenum  in  Hermae  t.  XV 
{a.  1S77)  p.  259.  Adesuriuit  magis  et  inhians  acrius  Lupus  obseruauit 
BergJcius  J.  s.  s.  simid  dormitarent  defendcns.  Cf.  1i  Opusc.  pJiiJ.  II 
p.  654  sq.  acrius  Lupus:  obs.  vuJgo  distinguebatur  idque  inter  aJia 
commenta  vindicavit  FritzscJiius  AnaJ.  Pl.  {ed.  a.  1878)  p.  6  adsentiente 
Brixio.  acrius.  Lupus  ops.  H  itemque  BergJcius  in  ann.  pJiiJ.  CI  {a. 
1870)  p.  824  {383).  Distinguas:  acrius,  Lupus,  obs..-  ab  neutro  enim 
memhro  diveJJi  potest.  obsernauit:  dum  disiunxit  Hcrmannus ,  iungens 
canes,  gregem.  Denique  Kiesslingius  v.  169  proximo  s%ihiecit,  quod 
mirere  et  Vfagitero  pJacuisse  et  VaJdeno  J.  s.  s.:  quasi  dormitante  demum 
cane  adesuriverit  Jujius  priusque  observaverit  quam  inJiiaverit. 

171.  'secum  {cf.  Z)  ValJa,  Saracenus,  Acidalius.''  tuto  BergJcius 
l.  s.  s.:  'totum  defendit  Scioppius  Susp.  Ject.  V,  13,  item  L.  SpengeJius 
in  Seehodii  Nov.  Jiorr.  pJiiJ.  et  paed.  III  {a.  1828)  4  p.  104,  Doeder- 
Jinus  Synon.  IV  p.  358.     Vide  ad.  v.  1046.     uniuersim  BotJiius.'' 

173.  'uicissatim  {siiie  hoc)  Scaliger,  BotJiius.  Cf.  Opusc.  pJiiJ.  II 
p.  254.''  ego  hoc  recteKeJJerJioffius  de  coJloc.  verb.  {ed.  Argentor.  a.  1881)  p.  81. 

176.  'quod  AcidaJius  et  me  eius  transponens  Hermannus.  Cf. 
Nov.  exc.  I  p).  43.''     V.  178   eiusne  esset  BergJcius  J.  s.  s.  p.  021. 


183--J00  APPENDIX  133 

183  sq.  ' Interpunxi  cum  Bcrykio  rcicctis  quae  olim  x>roposucram 
cum  Parcrg.  p.  515  tum  Froleg.  p.  LXXX  V  sq.  cleque  ipsa  illa  iiitcr- 
pa)ictione  in  contrariam  partem  sensi  pracf.  Mil.  glor.  p.  XXI.  Dc 
si  —  seu  cf.  VroJeg.  l.  s.  s.  et  p.  CCCXXIV  sq.,  uhi  laudato  Bentleio 
adde  Madvigium  ad  Cic.  de  fin.  I,  6,  20'  et  MuelUrum  in  progr.  gymn. 
loach.  ed.  Berol.  a.  1S71.  V.  184  'Quae  ego  me  Lomanus  Spec.  p.  73. 
In  egomet  Kochius  suspiccdur  ego  med  latere  ad  eorum  exemplum  quae 
Nov.  exc.  I  p.  30  sq.  composita  sunt.'  Cetcrum  hos  v.  183  sq.  nullus 
cquidem  duhito,  quin  pro  versuum  185  sq.  dittographia  hahendi  sint: 
nam  neque  post  haec  sunt  quadrat  em  —  tibi  neque  si  —  facta  sunt  — 
fecisse  confiteor  recte  excipit  em  mea  malfacta. 

185.  'auarimeam  (A)  fortasse  ex  auaritiam  iam  natiim  est.  Ceterum 
duhitari  potest,  num  forte  Em  mea  iam  malefacta,  em  meam  auaritiam 
tibi  poeta  dederit:  quando  hiatui  quidem  vix  locus  est.  mea  synizesi 
posse  monosyllahum  fieri  negandum  cst  {cf.  Opusc.  pkil.  II  p.  508):  ut 
vel propterea  nee  Hermannus  iiec  Fritzschius  verum  adsecuti  sint,  quorum 
illi  En  mea  tibi  malefacta,  en  m.  a.  t.  placuit,  huic  En  tibi  mea 
malefacta,  en  m.  a.  t.  Muellero  de  pros.  p.  6S5  sq.  meas  auaritias  in 
mentem  venit.'  Em  mea  tibi  malefacta,  em  auaritiam  meam  idein  Addi- 
tam.  p.  64.  <(em>  em  meam  a.  t.  Spengelius.  An:  Em  mea  inalfacta, 
em  meam  ^omnem^  a.  t.? 

186.  'Etiamsi  facili  negotio  cum  Fleckeiseno  Epist.  p.  XXIX 
Hascin  mihi  {vel  Hascine  mi)  propter  res  efficias,  tatnen  non  tantum 
tam  elumhes  ita  numeri  prodcunt  Hascin  |  mi  propter  res  ||  malas  |  famas  | 
ferunt^  ciuales  a  Plauto  profectos  esse  aegerrime  mihi  persuadeam  {ut 
scdtem  Hascine  propter  res  mihi  malas  f.  f.  praeferendum  fuerit),  sed 
ctiam  additum  mihi  tam  miram  locutionem  famas  alicui  ferre  {differt 
enim  v.  6S9)  procreat,  quam  vix  haheas  qui  a  latinitate  defendas.  Ceterum 
me  servato  maletlicta  differunt  Camerarius,  maledictis  differunt  Dousa 
PJaut.  explan.  IV,  22.  Alia  Scioppius  Susp.  lect.  V,  13,  Gronovius 
Ohserv.  IV,  3  proposuere,  quorum  nihil  idli  usui  est.  Pro  ferunt  cum 
Pareo  serunt  suhstituit  Bothius.''  Cf.  Persae  v.  351  sq.  Hascine  mi 
opter  res  maledicas  famas  ferunt!  Bergkius  l.  s.  s.  p.  621.  Praeter 
locos  a  Bergldo  allatos  in  glossario  Amhr.  B  31  sup.  opter:  propter 
exstare  Loeivius  indicavit.  Exclamationem,  non,  interrogationcm  {ut 
vulgo)  Bergkius  agnovit:  vide  sis  Warrenum  in  Diar.  philol.  americ.  II 
(n.  ISSl)  p.  50  sqq. 

190.  IIoc  loco  versus  nonnullos  deletos  csse  BergJcius  suspicatur 
l.  s.  s.  p.  621  sq.  'Communitesque  GuJieJmus  Qu.  c.  3  miro  iudicio: 
contra  quem  rectissime  iam   Gronovius  dixit  Observ.  IV,  3.' 

191  sq.  'paulo  post?  Ca.  domi  luntina  AiigeJii.  Me.  paulo  post 
domi?  Sccdiger.  Personarinn  distrihutionem  C.  F.  Hermannus.  {v.  praef. 
Sticli.  p.  XIX)  hanc  commendc(hat :  Me.  domi.  Numquid  uis?  Ca. 
cures  tuam  fidem.  Me.  fit  sedulo.  Sed  — .  Vidgatum  ordinem  recte 
defendit  Brixius. ' 

194.  ^quom  uendidit  (uenderet)]  de  Jioc  discrimine  vide  'iiunc 
Luehhertum  Stud.  gramm,  II  p.  60  sq.  suhtiJiter  disputantem.'' 

196.     'Ca.  Quid  nunc?     Me.  uirgo  nempe  Acidalius.' 

198.     rogaturus,  non  rogaturu's,  OJsenius  J.  s.  s.  p.  23. 

200.     'mendaciloquius  nuJJo  modo  defendere  LacJimannus  in  Lucr, 


134  APPENDIX  200-211 

p.  129  debuit:  cf.  Proleg.  p.  CCXXXI.  Parum  concinne  inter  veros 
comparatiios  interposita  ea  constructio  quae  per  magis  fit  {alia  enim 
ratio  est  versuum  Eunuclii  V,  4,  12  sq.)  in  causa  fuit  cur  olim  spreia 
tam  pjrocUvi  quam  quae  BergMo  FritzscTiioque  placuit  mutatione,  paulo 
sane  liberiits  digniorem  Plautina  elegantia  versum  hunc  effmgerem:  Men- 
daciloqnius  nil  neque  adeo  argiitius.  Kunc  non  dubito  {etiam  propter 
languide  iteratum  -loquius)  interpoJationi  trihiiere,  qualis  non  raro 
ijjsis  epithetis  cumulandis  ampUficandisque  grassata  est  {velut  v.  239  sg.)-' 
mendaciloquius  cum  aperte  ex  v.  201  illatum  sit  —  etsi  Niemeyerus 
de  Ph  fdb.  rec.  dupJ.  {ed.  BeroJ.  a.  1877)  p.  26 ,  oboriuntur  {Stichi 
V.  165)  atque  adeo  euenat  eiusdem  generis  exempla  habet!  —  vix  auda- 
cius  de  mendacidicum  depuJso  cogites. 

202.  '^urbani  adsidui  ciues]  acute  Eussnerus  comparauit  homines 
urbani  industrii  in  petitionis  commentarioJo   VIII,  29^:  cf.  ad  v.  46. 

203.  '  Si  quod  sentio  Jibere  dicendum  est,  videtur  mihi  PJautus 
sine  pronomine  egomet  adeo  scripsisse,  similiter  {non  pariter)  atque 
V.  412.' 

206.  ^  Cf.  Nov.  exc.  I  p.  73.  De  habet  vereor  ut  recte  cogitaverim 
ProJeg.  p.  CLXXXIV  sq.,  de  aJiqua  transjwsitione  minime  vereor  ne 
recte  Fritzschius  p.  5.  animo  aut  habet  recepitum  in  proecdosi  probavi 
MueJJero  de  pros.  p.  63 ' .-  item  Wagnero.  animo  habent  aut  habituri 
sciunt  SpengeJius.  Id  quod  quisque  in  animo  habet  ex  versu  sequenti 
{cf.  V.  20S  A)  huc  traliens  id  quod  ®. 

208.  'Sciunt  quid  Bothius  (contra  v.  207  Sciuut  quod  Guyetus, 
BentJeius).  Cum  praemissum  in  A  item  et  insertum  id,  tum  satis 
ingratus  a  coniunctivo  acl  indicativum  transitus  faciJe  faciunt  ut  hunc 
versum  additicium  esse  suspicemur,  quode  iam  Bergkius  Cens.  p.  1136  {16) 
cogitabat.  Sed  videttir  progredicndum  esse  Jongius:  nam  etiam  v.  206.  207 
tot  a  sententiarum  nexu  et  ratione  incommodis  Jaborant,  ut  minime  cuJ- 
pandus  videatur  qiii  hos  versus  206—209  universos  a  PJauto  abiudicet, 
quamquam  eos  saltem,  qui  sunt  206  —  208,  ex  ipsa  nisi  faJJimur  anti- 
quitate  repetendos.'  Item  id  quod  veJ  adeo  Item  ut  quod  {deJeto  Sciunt) 
ex  aperta  A  interpoJatione  PJauto  obtrudere  {quod  vitiosum  est)  VahJ-enus 
animum  induxit  idque  persuasit  Niemeyero  J.  s.  s.  p.  22.  Praestat  vero 
Sciunt  quom  luno  fabulatast  c.  I. 

209.  'neque  futura  neque  sunt  cum  ceHis  de  causis  ferri  non  posse 
ProJeg.  p.  CXIII  ostendissem,  ipse  sunt  neque  futura  sunt  {siyie  tamen) 
probaham,  fuerunt  neque  sunt  tamen  BergJcius  J.  s.  s.  Liberius  Her- 
mamtus  deJetis  Quae  et  sunt.-  Xeque  facta  ueque  futura  tamen.  Totus 
autem  versus,  nisi  omnia  faJJunt,  confictus  est  ad  exempJum  vcrsits  206. 
Quem  qui  defendere  voJet,  cogitare  de  breviata  tam  forma  tamen  vocis 
vicaria  poterit  hoc  exempJo:  Quae  neque  sunt  neque  futura  sunt,  tam 
illi  sciunt.  Nisi  quod  nec  satis  fidei  in  taJi  quidem  constructione  ipsa 
iJJa  tam  forma  habet  et  totum  versum  subtiJius  expensa  sententiarum 
ratio  a  genuinis  segregat.''  Non  rectius  conJ.  Placido  p.  44,  14.  45,  14 
cogitares  de  futarunt  inferendo  pro  futura,  quod  ipsum  exempJis  dissimi- 
Jibus  Niemeyerus  defendit  J.  s.  s.  p.  IS. 

211.  hiheant  ptJtiraJem  conJ.  Prisc.  XI  p.  561,  11  H.  et  Wagnero  ad 
AuJ.  III,  5,  17  defendit  Kochius  in  AjinaJ.  pliiJ.  t.  CVII  {a.  1S73) 
p.  S41. 


213— '230  APPENDIX  135 

213.  'hac  esse  et  2'anbmaiuius  [ilemque  Bergkius  1.  s.  s.  p.  6:^2\. 
bac  et  86  Acidalitis,  Hermamius.^ 

214.  'omnibus  servato  BergJcius  de  Trin.  p.  X  (63)  Bonisque  h.  a. 
euortisse  o.  parum  id  considerate:  ut  recte  ohlocutus  sit  FlecJceisenus 
Cens.  x>.  345  sq.  {cf.  Proleg.  p.  LX.  LXVI)'  neque  consideratius  Nie- 
mcijerus  1.  s.  s.  ])■  ^^  conl.  v.  446  post  Muellerum  Bonis  qui  hunc  — 
omnibus  ampJectitur ,  dum  metricum  in  altera  rec.  correctorem  exagitat, 
pJane  omittens  quaerere  omnibus  j^^ro  suis  num  senteittiae  Jiuius  loci 
accom?nodatum  sit. 

216.     Prosului  FlecJceisenus  Cens.  p.  253.  • 

218.  KiJiil  profecit  31.  Pennigsdorfms  de  QCisquE  et  QUisquis 
pron.  {ed.  HaJ.  a  1878)  p.  14.  Vnde  quidquid  auditum  aiant:  n.  i.  a. 
©.•  nam  quidquid  exquisitius  est  quam  quod  errori  vel  interptolationi 
tribuas,  cum  contra  aiant  et  aJJiteratioiie  commendetur  et  similium  Joco- 
rum  corrupteJa  (cf  Caj^t.  v.  601  aJ.).  Et  unde  auditum  dicant  vel  Et 
unde  quidquid  autument,  ni  appareat  BergJcius  J.  s.  s.  p.  022.  Ceterum 
AUDiTU  et  ADPABEAT  noii  rccte  ScJmarzmannus  ex  A  testatus  est  apud 
FJecJceisenum  Epist.  p.  XIV.  '  dicant  et  ni  id  Meierus  Opusc.  acad.  II 
p.  323 :  sed  cf.  V.  468  sqq.  (83.  85).  Proximo  versu  Famigeratoris  res 
AcidaJius.^ 

220.  ^  Totum  versum  cum  Guyeto  suspectat  KocJiius^  obJoquente 
BergJcio  J.  s.  s.,  qui  Pauci  sint  faxim  .  .  .  Hoc  ita  .  .  .  et  Occlu- 
siorem  quo  h.  st.     Hoc  ita  .  .  .  .  ex  dupJici  recensione  derivabat. 

223  sqq.  '  EJuborarunt  in  cantico  constituendo  p)OSt  Hermannum 
BotJiium  meq_ue  ipsum  ProJeg.  p.  CCXCV  sqq.  BergJcius  cum  Censurae 
p.  1137  {16  sq.)  tum  accuratius  Ind.  Ject.  Marburg.  Jiib.  a.  1840  {p.  54 
sqq.),  FritzscJiius  Ind.  Ject.  BostocJi.  eiusdem  anni  idemque  uherius  Itid. 
Ject.  Bost.  aest.  a.  1861,  Cruinius  de  compositione  canticorum  Plauti- 
norum  {ed.  BeroJ.  a.  1865)  p.  10  sqq.,  aliqua  ex  p^arte  etiam  O.  Seyf- 
fertus  de  baccJiiac.  versuum  usu  PJ.  {ed.  Berol.  a.  1864)  identidem, 
Studemundus  de  canticis  PJ.  {ed.  Hal.  a.  eodem)  p.  16.  21  sq.  28  sq. 
40  sq.  58  sq.,  SpengeJius  T.  Macci.  PJ.  {ed.  Gotting.  a.  1865)  p.  144  sq. 
151.  168  sqq.  A  quihus  sumpsi  sicubi  quid  recte  veJ  probabiJiter  in- 
stitutum  videretur  {qualia  tamen  fatendum  est,  si  a  BergJcio,  item  Fritz- 
scJiio  aJiquotiens,  discesseris,  esse  perpauca):  nam  singula  quaeque  ab 
illis  proposita,  eaque  quam  maxime  inter  se  dissidentia,  enumerarc  in- 
finiti  et  lahoris  et  spatii  foret  nec  ut  puto  ullius  utilitatis.  Omnino 
muJto  miJii  modestius,  quam  plerisque  placuit,  servanda  esse  memoria 
codicum  visa  est,  praeter  cetera  autem  eisdem  potissimum  ducibus  exae- 
quandorum  inter  se  versuum  cnuntiatorumque  concinnitas  spectanda, 
quam  mircre  idtra  modum  neglectam  esse.'  Adde  Bedslobii  Symb.  crit. 
ad  PI.  fah.  {ed.  Vimariae  a.  1870)  p.  0  sqq.,  Spengelii  librum  de  re- 
form.  cant.  PI.  discr.  {ed.  Berol.  a.  1882)  identidem,  BergJcii  Opusc. 
phiJ.  I  p.  623  sq. 

225  sq.  ^Ego  me  et  concoquo  Hermannus  {cf.  Parerg.  p.  515): 
idemque  v.  226  exercitorque :  sed.  v.  Proleg.  p.  CLXXIV.' 

227  sq.  'cogitatum.  si  ueram  inde  a  Merula.  cogitatum,  utram 
inde  ah  Angelio.    partem  pro  artem  Acidalius.' 

230.  'amorine.  me  an  rei  Hermannus:  contra  quem  dixi  Proleg. 
p.  CLV  adsenticntemque  Iiabeo  BuecJieJerum  de  decJin.  p.  54.     Frustra 


13G  APPENDIX  230—236 

in  rei  voculae  elisione,  quae  apud  Plautum  nihil  offensionis  liahet,  Jiaesit 
Laclmanmis  in  Lucr.  p.  161:  ttt  minime  opiis  sit  Fritzscldi  transposi- 
tione  Amorin  an  rei  me.'  At  rei  dativum  semper  monosijUabum  esse 
Seyffertus  demonstravit  Stud.  Pl.  p.  25  sq.  {aut  Hermanni  scripturam 
aut  Amorin  med  an  re  exigeiis)  neque  recte  formulam  Mil.  gl.  v.  103 
aliter  comparatam  et  ei  pronomen  disyUahum  opposuit  Brixius.  siet 
'notabili  exemplo''  in  BCD  traditum  ad  seit  et  hic  et  v.  962  revocabat 
Loeivius  An.  Pl.  p.  197:  at  cf.  v.  364  al. 

232.  De  versibus  secludendis  consentit  Teuffelius  31us.  Bhen.  XXX 
(a.  1875)  p.  473  sq.  '  Item  versui  230  aptiorem  locum  esse  aut  post 
227  aut  post  281  sentiebam  in  proecdosi,  atque  ante  229  eum  trans- 
posuit  Fritzschius.  Nunc  tamen  inteUexisse  mihi  videor  duplicem  omnino 
horum  versuum  recensionem  haberi,  de  quo  iam  Bergldus  suspicabatur : 
velut  ut  exemplum  ponam  (neqite  enim  una  disponendi  via  patet)  alte- 
ram  hanc: 

Multas  res  simitu  in  meo  corde  uorso , 
Multum  in  cogitando  dolorem  indipiscor. 
Sed  boc  non  liquet  nec  satis  cogitatumst, 
Vtram  potius  harum  mihi  artem  expetessam, 
Vtram  aetati  agundae  arbitrer  firmiorem: 
Amorin  me  an  rei  ojDsequi  potius  par  sit  — ; 

{vel  inverso  ordine  Amorin  —  Vtram  —  Vtram);  lianc  autem  alteram: 

Egomet  me  coquo  et  macero  et  defetigo: 
Magister  milii  exercitor  animus  nunc  est. 
Sed  hoc  non  liquet  nec  satis  cogitatumst, 
Amorin  me  an  rei  opsequi  potius  par  sit, 
Vtra  in  parte  plus  sit  uoluptatis  uitae 
Ad  aetatem  agundam; 

quando  uitae  et  aetatis  persimilis  societas  est  Amphitr.  II,  2  init.  Sua 
sponte  inteUegititr  utriusque  partis  jirima  versuum  paria  inter  se  per- 
muturi  posse.^ 

233.  De  hac  re  mihi  ^hercle^  hau  satis  liquet  Sigismundus  de 
HAUD   tiegat.    p>.  258.     An:  mihi  saltim  hau  liquet.?    cf.  v.  227. 

234.  'utramque  rem  primus  addidit  Angelius  in  luntina.'  utram- 
que  artem  conl.  v.  228  Bedslobius  p.  12. 

235.  '  Bergldanam  horum  versuum  discriptionem  non  potui  non 
reicere  Opusc.  phil.  II  p.  593.  Nec  placere  Crainii  p.  10  mensura 
iamhica  potest  Ita  faciam ,  ita  placet,  nec  anapaestica  Seyfferti  p.  S, 
nec  MueUeri  ratio  non  ratio  de  pros.  p.  4i.2'  nec  Fleckeiseni  muta- 
tio  Sic  f.  sic  p.,  etsi  necessariam  habet  Braunius  observ.  gramm.  et 
crit.  ad  usum  ita  sic  tam  (tamen)  partic.  Pl.  et  Ter.  (ed.  Berol. 
a.  1882)  p.  14.  Ita  faciam  ita  placet  bacch.  dim.  catal.  esse  voluit 
11,  quod  refutavit  SpengeUxts  1.  s.  s.  p.  261  dl.  Scr.:  Ita  faciam,  ita 
placet. 

236.  '  Certissimum  est  me  iudice  novum  hinc  versum  ordiri  dehere: 
cf.  Proleg.  p.  CGXCVII.  Ke  minimam  quidcm  prohabiUtatis  speciem 
Itabent  quae  de  proximis  versihus  SpengcUus  p.  168  sqq.  commentus 
est.  Ambrosiani  scripturum  interim  a  me  sercatum  quamquam  hac  syl- 
labarum  dimensione  tueare:  eloquar  quem  ad  m6du(m)   se  expediant. 


m-241  APPENDIX  137 

tainen  et  durior  apocope  et  inusitatior  accentus  facile  faciunt,  ut  aut 
cum  1'leclcciseno  Epist.  p.  XV  e  Palatinorum  fide  sic  pendeas:  eloquar 
quemnam  ad  modum  expediant,  aut  mecum  de  interpretamento  cogites: 
eloquiir  qui  sese  expediant.  Transponendo  numerorum  deguntiae  olim 
cum  Lindemanno  sic  consuleham:  quemadmodum  exiiediant,  eloquar; 
isqiie  septenarius  ne  nunc  quidem  displicet.  Be  p^rosodia  cf.  Froleg. 
p.  CXXXIII.  CXXXVII.  Ceterum  expetant  pro  expediant  Pahne- 
rius  Spicil.  p.  762 ,  item  Scaliger:  sed  vide  Brixium.'  Lindemannia- 
nam  scripturam  non  improhatam  Ritschelio  reduxi,  cum  Langenus 
Symb.  p.  1  sq.  demonstraverit  se  expediant  ferri  non  posse.  NiJtil  egit 
liedslohius  amoris  delens ,  item  deinde  subdole. 

237  sq.  'Bcrglii  discriptionem  liorum  versuum  cur  improhem,  signi- 
ficavi  Opusc.  pldl.  II  p.  583.  Etiam  mirahilius  Studemundi  artificiwii 
est  p.  40  sq.  Ceterum  cf.  Proleg.  p.  XXXVIII.  C,  quamquam  ibi 
proposita  non  omni  ex  parte  nunc  tuear.  Fortasse  postulat  sese  males 
eiecto  glossemate  hominem.'  Anapacsticos  restituit  Buechelerus  Mus. 
Ehen.  XXVII  p.  477:  Numquam  amor  quemquam  nisi  ciipidum  homi- 
nem  Postiilat  sese  in  plagas  conicere  Eos  cum  petit  eos  cum  sectatur 
Subdole  ^lactat^  consiilit  ab  re.  At  cupit  vix  recte  ad  cvip(et)it  revo- 
cavit,  quod  postulat  vocis  intcrpretamentum  potius  est  {cf.  Non.  p.  375, 
10),  neque  blanditur  glossema  ad  vocem  hic  depulsam  spectat,  sed  ad 
proxima.  Denique  consectatur  suadente  adnominatione  pro  eos  sectatur 
inferendum,  non  in  cum  sectatur  mutandum.  Sed  v.  237  aegre  caremus 
damni  vocabido  ad  cupidum  addendo  {cf.  Pseud.  v.  113.2),  quod  nescio 
an  in  bominem  abierit.     Possis: 

Niimquam  amor  quemquam  in  plagas  nisi  ciipidum  damni  postulat 
Conicere:  eos  petit,  consectatur,  subdole  ab  re  consulit. 

239  sqq.  'Praeeunte  Hermanno  bacchiacos  discripsi.  Paruni  pro- 
habilitatis  habituri  sint  trochaici  sic  continuati: 

Bhindiloquentuhas,  mendax  cuppes,  despoliator,  harpago 
Latebricolariim  homimim  corrumptor,  celatum  indagator  est; 

quamquam  proceleusmatico  qiiidem  quae  sit  venia  parata,  significcdum 
est  Prol.  p.  CGXCII.  NuIIi  fere  usui  fuisse  doleo  Berglcii,  Fritzschii, 
Studcmundi ,  Spengelii,  Crainii  invcnta  ct  prorsus  inter  se  disparia.,  et 
magnam  partem  plane  incrcdihilia.  Quod  cur  et  de  liis  versibus  et  de 
reliquis  partihus  horum  canticorum  iudicem,  certissimae  me  non  caussae 
tantum,  scd  rcdioncs  movent,  quarum  tamen  explicatio  Vindiciis  Plau- 
tinis  nscrvanda  cst.  Contra  Studcmundiana  artificia  quaedam  sanissimo 
iudicio  iam  Brixius  dixit  Anncd.  phil.  t.  91  {a.  1865)  p.  66,  sqq.  V.  240 
latebricola  potius  quam  latebricolarum  non  inepte  expetebat  BergJcius: 
quo  fortasse  non  decrit  qui  sic  utatur:  Despoliator,  latebricola,  homo- 
num,  corriimptor.'  Contra  sic  usus  cst  RibbecJcius  Mus.  BJien.  XXVII 
(a.  1872)  p.  177:  Despoliator,  latebricola,  honestum  corrumptor.  Cogi- 
tare  possis  de  Latebricola,  *  hominum  c,  ut  locutio  extitcrit  quaedam 
similis  ac  frugi  h.,  ex.  gr.:  usu  hominum  corrumptor  {ut  res  usui 
Varro  dixit).  Certius  est  ex  auarus  glosscmate  {cf.  harpago)  non  rcctius 
auidus  cffecisse  SpengcUum  in  editione  quam  nuper  elegans  incredibili 
mensura  servasse,  quocl  cuppes  vocis  intcrprctamcntum  sit  {cf.  glossam 
in  testim.  cum  Mil.  gl.  v.  1235),  c««4  blandus  et  bhmditur  v.  238  (blan- 


138  APPENDIX  239—245 

ditor?)  ad  blandiloquentulns  spectent.  At  aliam  voccm  auarus  elegans 
op2)r€Ssisse  tam  versus  quam  scntentia  dcmonstrant  neque  quidquam  veri 
cst  siviilius  quam  genetivum  olim  cxtitissc  {cf.  v.  240.  241)  velut: 

Blandiloquentulus,  harpago,  mendax, 

Cuppes,  ditum  despoliator. 

Deniqiie  inops  necpie  ex  glossetnate  neque  ex  versu  256  cum  probahilitate 
explicari  potest:  unde  inpos  effecit  Spengelius  cassa  sententia,  opscelatum 
Eedslobius  finxit.  Fortasse  latet  graeca  vox  in  -ops,  quo  ducuut  adiuncta 
verba  [lusi  iitoip  =  inoTttrjs  {cf.  inoipiog)  vel 

Cynops,  celatum  indagator], 
nisi  ipsa  vox  contraria  ops  vel  cops  praestat. 

242.  ^nam  qunm  quis  clam  amat  Saracenus.  nam  qui  ab  eo  quod 
amat  Camerarius.  Pro  qui  amat  FritzscMus  olim  qui  emit,  postea  qui 
habet  [adsentiente  BergUo  1.  s.  s.  p.  623].  Ambrosiani  memoriam  simil- 
livio  versu  Mercatoris  744  vindieavi  Proleg.  p.  CCCXIV ;  eius  addidi 
Parerg.  p.  527 ,  Proleg.  l  s.  s.  et  p.  LXXIII,  ut  jirorsus  necessarium 
ad  constructionem  verborum.  saui  sagittis  Hermannus  satis  per  se  ele- 
ganter.  De  interpretatione  adsentientem  habui  Flcckeisemcm  Misc.  crit. 
{ed.  Lips.  a.  1S64)  p.  40:  quod  contra  Buecheleri  mentem  de  decl.  p.  67 
non  satis  adsequor.^  Palatinorum  scripAuram  Bcrgkius  praetulit,  ad 
sauiis  sagittatus  est  KiessUngius  revocavit  in  Ind.  schol.  Gryphisw. 
a.  1S7S  p.  11  [itemque  Loeicius'].  Nam  qui  amat,  quom  extemplo  sauiis 
ictust  non  dispJicuit  BecMobio.  Vix  dubito  quin  comp)Ositum  extiterit 
vere  Piautinum  sauisagitta,  tis  autem  ex  dis  adiectum  sit  {cf.  Cas.  III, 
5,  18): 

Nam  qui  amat,  quod  amat  quom  extemplo  eius  sauisagitta 

disperculsust. 

243.  ^Ccterum  liquitur  pronuntiandum  esse,  non  liquitur,  vcrsus  ut 
sit  catalccticus  iuxta  atque  inscquentcs,  Buechelerus  monet  Annal.  j:)hil. 
t.  99  {a.  1S69)  p.  4SS  \  cui  obloquitur  Langenus  Sgmb.  p.  319  et  Bergkius 
l.  s.  s.  Contra  labitur  intcrpretamcntum  esse  vocis  liquitur  ex  Fcsto  con- 
clusit  Flcckeisenus  cum  Loeivio  {cf.  testim.)  consentiente  Leidolphio  de 
Fcsti  et  Pauli  Jocis  Plautinis  {diss.  Icn.  II  a.  1SS3)  p.  227.  At  ef. 
inter  alia  Placidus  p.  29,  IS  D.  conducibile:  utile  Gviicfiqov  cum  Trin. 
V.  24  sq.  {videsis  Bedslobium).  Ceterum  anapaesticos  et  jjessimos  et  alie- 
nissimos  Spengelius  continuavit  usque  ad  v.  252. 

245.  Creticos  catalecticos  244  —  251  discribens  cum  Hervianno  EI. 
d.  VI.  p.  212,  item  Epit.'  p.  77  {cf.  Proleg.  p.  CCXCVIII)  Atque  ibi  ille 
corr.  32  Proleg.  p.  LXXII  cluce  A  —  in  quo  quod  ast  extare  Vssingius 
putat  ad  Capt.  v.  677  somnia  sunt  — .-  ^nam  At  ibi  ille,  quod  ctiam 
simplicius,  aegre  defendas.  Ibi  tum  ille  Hermannus.  Nisi  forte  cuculus 
vocis  primavi  syllabam  Plautina  actas  produxit,  de  quo  Brixius  cogitat. 
Mira  sunt  quae  de  hoc  versu  Bergkius  comvtiniscitur  Philologi  t.  XIV 
(o.  1S59)  p.  1S6  sq.''  At  rectissime  Bergkius  Opusc.  pihil.  I  p.  623  sq. 
cum  atque  praemissuvi  improbavit  tuvi  o  ocelle  corrcctuvi  (hem  ocelle 
Hermannus):  cf.  etiavi  Spcngelius  de  cant.  p.  5S  al.,  etsi  ipse  mirifice 
erravit.  Non  video  qui  ct  versui  ct  librorum  viemoriae  nulli  per  se 
dubitationi  obnoxiae  {praeter  v.  249  insiticium  et  amplius  v.  247  male 


243—256  APPENDIX  139 

repctitum)  satis  faciamus,  nisi  raro  satqiic  lcpido  excmplo  admittamus 
Plautitm  amatorcm  invcrsum  scoliis  dcpinxisse  ' eretico  contrariis^  {nimi- 
rnm  intcrclttm  admissa  syllaha  ancipiti): 

Ibi  ille  cuciilns:  'ocelle  mi,  fiat: 
Et  istuc  et  si  iimplius  uis  dari  dabitur.' 
Ibi  illa  pendentem  ferit:  iam  ambit  orat: 
Quod  ecbibit  quod  comest  quod  facit  siimpti. 
Nox  datur  d.  f.  t. 

247  sg.  '  Tres  olim  troehaicos  fingeham,  qiios  liodic  liaud  cunctan- 
tcr  rcicio: 

Ibi  illa  pendentem  ferit 

lam  amplius  orat:  non  satis 

Id  malist,  ni  etiam  ampliust  — . 

In  ibi  illa  aiit  xyronomcn  interpretis  cst  (Ibi  pendentem  ferit  Hcrmannus) 
aut  fortassc  ibi  vocula.  liim  p.  f.  Buechelerus  l.  s.  s.,  Ibi  illa  e  v.  245 
irrepsisse  suspicans.  Mirum  est  in  pendentem  ct  Fritzschium  haesissc 
ct  Crainium,  quorum  illi  lambentem  adrisit,  huic  dantem.  Vidc  Opusc. 
phil.  II  p.  464.''  In  damnando  v.  248  Buechelerum  rectc  1t  secutus 
cst:  contra  BergJcius  l.  s.  s.  p.  624  v.  247  sg.  dimetros  iamhicos  esse 
voluit  lam  iam  plus  orat  corrigens.  In  amplius  orat  {quod  supra 
sccundum  Mil.  v.  60  a  Studemundo  cum  A  emendatum  correxi)  recte 
etiam  Langenus  haesit  Symh.  %).  31S,  mire  tamen  sic  orat  quod  ecbibat 
desiderans  hacc  potius  suasit: 

Ibi  p.  f. :  non  satis  id  est  mali  {vel  est  ei?),  ||  Quod  ecbibit  — . 

250.  'Vetus  esse  vitium  apparet:  quod  mirere  patienter  tulisse  Bent- 
leium  in  Ter.  Eun.  V,  S,  57.  quod  ecbibit  vel  exbibit  suadens  Bueche- 
lerus  p.  4S7  sq.  non  persuadet:  cui  asperitati  defendendae  in  hoc  potissi- 
vium  metri  genere  noli  v.  31S  adhihere.''  At  ecbibit  certatim  vindicarunt 
Brixius,  Rcdslohius,  BergJcius. 

251.  'familia  ei  tota  Hermannus,  quo  opus  non  esse  hodie  intel- 
lectum  est:  cf.  Fleckeisenum  Misc.  crit.  p.  16,  Buechelerum  de  decl.  p.  9. 
familia  adducitur  transponehat  Fritzschius.'' 

252  —  263.  ^  V.  252  uestiplici  Angelius,  uestispicae  Camerarius. 
Duplicem  ex  ipsa  antiquitate  traditam  esse  scripturam  apparet.''  Cete- 
rum  V.  252  —  254  {itcmque  v.  2S5  sq.)  novo  metro  discripsit  Kiesslingius 
I.  s.  s.,  cui  rccte  ohlocutus  est  Brixius.  'V.  254  —  256  iamhicos  feci 
{praeter  tertium  versum  iam  Proleg.  p.  CCXCVII),  pro  quihus  trochai- 
cum  septenariuni  cum  bacchiaca  clausula  Hermannus: 

Panis  et  peni  raptores:  ipse,  dum  illis  comis  est, 
Inops  fit  amator. 
Buos  posteriores  in  unum  contraxit  duce  Studemundo  p.  29  Brixius 
{quem  v.  Annal.  phil.  t.  91,  a.  1S65,  p,  61)  cum  eoque  FlecJceisenus 
ibid.  t.  95  {a.  1867)  p.  631,  quo  metrum  illiid  Beizianum  recupc- 
rarent  Fit  ipse,  dum  illis  comis  est,  inops  amator;  sed.  res  eodem 
redit,  si  clausulam  separaveris ,  id  quod  hoc  loco  suadet  concinnitas 
metrorum.  Ah  haec  ego  {v.  257)  duhium  non  est  quin  novum  initium 
fiat  {id  quod  iam  Proleg.  I.  s.  s.  declaraham),  sed  id  non  haccJiiacis, 
verum  trocJiaicis  numeris  compreJiensum ,  ut  v.  236.  242.  264.  Amhro- 


140  APPENDIX  257—263 

sianum  si  sequare,  dimetrum  habes  {rectius  tamen  meo  aDimo  trans- 
positis),  qui  interpoJando  ereverit  in  Palatinis.  Sed  fieri  iten\  potest,  ut 
quaedam  interciderint  ad  compJendum  tetrametrum  a  poeta  adiecta,  quo- 
rum  aJiquam  particulam  Palatini  servaverint,  nihil  A.  Neutram  igitur 
viam,  ut  in  re  ancipiti,  intercludere  volui.  Alienissimi  hinc  sunt,  si 
quid  sentio,  anapaestici  numeri\-  quos  tamen  constituit  Brixius  itcmque 
Eedslohius  et  Spengelius.     Contra  tetrametrum  sic  explehat  Wagnerus: 

Haec  ego  quom  ago  ciim  meo  animo  et  recolo  et  reputo  rectius 

non  recte  usus  recnlo  {i.  e.  reculo)  scriptura  in  B  —  'nam  Fritzschius 
qua  confidentia  affirmet  reptilo  ^jo^jms  in  B  essc  ipse  viderif  — .  Vtique 
servanda  erit  locutio  exquisitissima  eademque  depravationi  facile  ohnoxia 
ago  cum  animo,  cuius  et  reputo  (A)  et  recolo  {BCD)  interpretamenta 
habeo  {cf.  v.  298).     Scripserim: 

Haec  ego  quom  ago  cum  meo  animo,  libi  qui  eget  quam  preti 
sit  parui. 
'257^  et  259  —  262  volui  hacchiacos  trimetros  acutalectos  esse,  inter- 
positum  autem  258  prorsus  et  ad  sensum  accomodate  et  convenienter 
versui  266.  Non  est  tamen  dissimidandum  parum  placere  vib\  qui  eget 
preti  quam  \sic  Ht  pro  quam  preti]  mensuram:  quamquam  non  sine  ali- 
quu  licentia  velut  de  tali  versiculo  cogites:  Vbi  quisque  eget,  quam 
preti  sit  perparui.  Ceterum  Bonatum  minus  xnohcOjile  est  speetare  ad 
V.  266  quam  ad  v.  258.  Versu  261  forum  pro  pyrrhichio  esse  puta:  quod 
gcnus  non  scdis  recte  Proleg.  p.  CXLV  definieham.  V.  263  interpohi- 
tori  deheri  vidit  Bothius  (uolunt  dici  amicum  Hermannus  hacchiucos 
numeros  restituens).  Ceterum  suos,  se,  suo  in  versihus  261  sq.  ita  tan- 
tum  recte  se  huhehunt,  si  amor  credetur  paullo  audacius  pro  ipso  amatore 
dictus  esse.  Quod  cum  olim  negundum  putarem  Proleg.  p.  CCGXIV sq., 
tuos,  te,  tuo  suhstitueham:  velut  hoc  exemplo 

Fugit  forum,  fugat  tuos  cognatos, 
Fugat  ted  ipsum  ab  tuo  contiitu 

{;vel  cdicjuanto  grcdius  Fugat  temet  ab  t.  c.).'  Vix  ecjuidem  duhito,  quin 
post  versum  260  aliquid  interciderit  potius  {vide  infra).  lam  vero  neque 
ubi  qui  eget  neque  amor  amari  ferri  posse  plane  hodie  intellectum  est 
neque  sine  caussa  alia  in  Eitschelii  discriptionibus  cum  alii  reprehen- 
derunt  tum  Spengelius.  At  is  ipse  {de  cant.  p.  23S  sq.  alias)  in  ana- 
paestis  desaeviens  praeter  alia  Apage  te  amor  dimetitur  vitiose  {uhi 
Apage,  amor,  te  Brixius  contra  dicendi  usum,  varia  deinde  temptans), 
amara  delevit  Plautinissimum  {conseutiente  Pedslohio  I.  s.  s.  p.  14), 
cersus  autem  261  scj.  sic  corrupit:  fugitat  suos  cognatos  Fugant  ipsiistum 
ab  suo  contutu.  Necpiaquam  prohahiliter  Bergkius  I.  s.  s.  pcr  fugitat 
ipse  se  iamhicum  octonarium  concludens  Ac  suom  contutum  ucliecit  aut 
BihhecJcius  in  trag.  B.  fragm.'^  p.  XXXIV  fugiit  tuos  cognatos,  Fugat 
ipsum  solem  ab  suo  c.  suusit.  Excpiisitiore?n  pronominis  formam  ut 
saepius  corrcctura  ohlitteratam  esse  quasi  digito  monstrat  A  (ipsus  semet 
Wagnertis,  cui  sumpse  praeferam  conl.  Truc.  v.  159).  Praeterea  atque 
amare  ante  amor  amara  siipplendtim  non  modo  ve)'sus  caussa,  scd  flagi- 
tante  ni  fallor  senteidia  {uhi  amari  2^10  amara  noti  exigct  qui  satis  cum 
aegre  sit  coniungat).    Denicjue  verha  neque  —  dici  emcndari  quam  deleri 


258—275  APPENDIX  141 

maltm  [aptc  Truc.  v.  574  (moretrix  erum)  priuauit  bonis  luce  honore 
atqne  amicis  comparavit  Jledslohius]  vchit  hoc  excmplo  (258 — 2G0  dim. 
troch.  cataJ.,  261  sq.  dim.  iamb.  acatal.): 

Apage  te,  amor,  non  places:  nil  te  utor.     quamquam  illud  est 
Diilce,  esse  et  bibere  ^atque  amare>,  amor  amara  dat  tamen, 

Satis  quod  aegre  sit  tibi. 

<^Satin  qui  amat  odiost  6mnibus?)> 

Fugit  forum,  fugat  suos 

Cognatos,  fugat  sumpse  ab  suo 

Contvitu ,  neque  eum  sibi  uolunt  ||  amicum  dici 
(cf.  V.  284=255  sq.),  vcl  ^Amici^  amicum  dici. 

264.  '  Duiito  num  abdendust,  apstinendus  praestet,  quod  Prolcf/. 
p.  GX  conl.  CCXC  sq.  commendaham.  Pro  adhibendus  Acidalio  abhi- 
bendus  _2J/acc6a^,  abigendus  non  sine  specie  probabilitatis  BergJcio, 
habendus  ctm  aHis  Fritzschio ;  pro  verbo  extremo  abdendus  illud  mcum 
vel  fortasse  absdendus  Bergkio.''  Procul  (pro  atque)  abstandumst  liib- 
becJcius  1.  s.  s.  abstandus  Loetoius  Cens.  p.  534  ex  glossis  firmavit. 

265.  'de  saxo  ji)ro  saxo  Hermannus,  non  profecto  sine  ratione.  Vt 
non  sane  inepte  de  tali  versu  cogites:  Nam  qui  in  eum  praecipitat,  i^eius 
periet  quasi  de  saxo  saliat,  si  modo  periet  forma  —  de  qua  cf  Lacli- 
mannum  in  Lucr.  p.  207,  Neuium  (Formenl.  d.  lat.  Spr.)  II  pi.  343  sq.  — 
tribui  posse  Plauto  videbitur  [v.  ad  v.  156];  aut  fortasse,  si  peius  potius 
additicium  habcas  cum  Bergldo,  de  tali:  Nam  qui  in  amorem  praecipi- 
tauit,  periet  quasi  de  saxo  saliat.  Perfecto  periit  [sic  BergJdus  servato 
quam  si  saxo]  vix  locus  est.  Kec  de  Jiis,  nec  de  eis  quae  praecedunt 
inde  a  v.  260,  disputans  Muellerus  de  pros.  p.  43.  113.  405  miJd  qui- 
dem  uUo  modo  satis  facit.  FlecJceisenus  Jiunc  versum  iuxta  atque  eum 
qui  praecedit  pro  anapaestico  Jiahct  Annal.  pJiil.  t.  101  (a.  1870)  p.  617: 
Nam  qui  in  amorem  praecipitauit  peius  perit  quasi  saxo  saliat.-  me  qui- 
dem  non  assentiente.''  peius  - —  quasi  coniungi  non  posse  probans  com- 
parativum  alliterutione  commendatum  ctim  aliis  delebat  simidque  quasi 
de  mutabat  FuJirmanniis  de  partic.  compar.  tisu  Plaut.  I  {ed.  Gry- 
pJiisw.  a.  1869)  p.  41  sq.  De  saxo  ablativo  cf.  BuecJielerus  in  Vmbricis 
{ed.  Bonnae  a.  1883)  p.  44.  Scribam:  Nam  qui  in  amorem  praecipitat 
peius  perit  quam  si  saxo  saliat. 

266—275.  'Hos  versus  quippe  lacunis  potissimum  ut  videbatur  laho- 
rantes,  olim  continuavi  crcticos  tetrametros  catalecticos  tales: 

Apage  to  sis,  amor:  tuas  res  tibi  habeto. 

Amor  amicus  mihi  ne  fuas  iimquam:  267 

Sunt  tamen,  quos  miseros  misere  maleque  habeas, 

Quos  tibi  obnoxios  fdcile  fecisti. 

Certa  res  est  ad  frugem  adplicare  iinimum:  270 

Quamquam  ibi  gnindis  animo  labos  capitur. 

Boni  sibi  haec  expetunt,  rem,  fidem  et  honorem, 

Gloriam  et  gratiam:  hoc  probis  pretiumst. 

E6  mihi  magis  lubet  ciim  probis  nna 

Potius  quam  cum  inprobis  uiuere  uanidicis;  275 

de  qtdbus  supplementis  cf.  Proleg.  p.  CCXCIX  sq.  Placuitque  plerisque 
ea  dispositio ,  nisi  quod  in  singtdis  qidbusdam  sic  discesserunt:  v.  268 


142  APPENDIX  266—275 

[ubi  misere  et  male  2^^'o  miseros  maleque  Hermannus  scripserat]  nimis 
misere  pro  miseros  misere  Fritzschius  olim  (postea  fdii  suasu  a  fide 
Uhrorum  discedens  licentius);  nimis  miseros  eodem  duce  Brixius;  misere 
miseros  Crainiu^,  tit  praestantius  scilicet  nostra  conJocatione  verho- 
rum;  —  v.  269  ante  pro  facile  Fritzschius,  nocte  Crainius,  quem  miror 
non  ipsum  coitu  substituisse ;  —  v.  274  ueris  i^^o  una  cum  Gepperto 
Brixius  parum  commode;  —  nihil  enim  profecit  Spengelius  de  vers. 
creticorum  usit  Plautino  (ed.  Berol.  a.  ISGl )  p.  30.  Nunc  tamen 
Amhrosiano  potissimum  duce  intellexisse  videor  magis  etiam  immissis 
glossematis  hos  versus  depravatos  esse:  ut  alternis  tetrametris  atque  tri- 
metris,  catalecticis  illis,  his  acatalectis,  decurrant  v.  266  —  271,  deinde 
auteni  tres  tetrametros  item  catalecticos  272 — 274  excipiat  trimetrus  cata- 
lecticus.  V.  266  creticus  esse  dehet,  ut  v.  258  minime  hacchiacus  velut 
tdlis:  Aj^age  ted  {vel  Apage  sis)  amor  tibi  tuas  res  liabeto.  Facile  licehat 
acatalectum  efficere  xipage  te  sis,  amor,  tuas  tibi  res  habe;  —  v.  272 
fidem  bonorem  (fidem  et  in  proecdosi)  excusaham  Proleg.  p>-  CCII  item- 
que  liiatum  post  gratiam  v.  273  (gratiam:  nam  Hermannus)  ihid. 
p.  CLXXXVII.  Ceterum  versum  274  cum  proximo  quamquam  licuit 
sic  comtituere: 

E6  mihi  magis  lubet  cum  probis 
Potius  quam  cum  inprobis  uiuere  uanidicis, 

tamen  cum  ita  quattuor  versuum  ultimorum  haec  species  existat :  a  a  h  a, 
non  potui  non  insignem  concinnitatem  sic  ordinatorum  versuum  266 — 275 
praeferre:  ah,  ah,  ah,  ah,  aa  a  c.  Nisi  forte  ex  interpolatione  est  potius, 
quo  deleio  hic  ordo  prodit  vix  minus  prohahilis:  ah,  ah,  ah,  aahc^ 
mtschelii  creticos  ex  parte  ferri  non  posse  Spengelius  demonstravit  de 
cant.  p.  55  sqq.  71  sq.  passim:  quare  anapaesticos  constituit ,  qui  ut 
V.  274  sq.  apti  sunt,  ita  a  v.  266—273  ahhorrercnt,  etiamsi  minus  foedos 
effecisset.  ,  Quare  cum  v.  271.  272  iam  Studemundus  agnovisset  de  cant. 
p.  22  dimetrum  creticum  cum  ditrochaeo  vel  dispondeo  —  quod  genus 
sine  iustis  caussis  de  medio  tollere  Spengelius  instituit  — ,  cumque  nullo 
negotio  v.  266.  267  eodon  metro  decurrant,  non  duhito  v.  268  aj^erte  cor- 
ruptum  sic  corrigere  idemque  mututionihus  lenissimis  v.  269.  270.  273 
efftcere.  Ceterum  v.  266  cum  et  Apage  sis,  amor  et  Apage  te,  amor  {A) 
versui  satisfaciant,  illud  praefero,  quia  te  facile  ex  v.  258  inferri  potuit 
neque  neglegendum  est  Honatum  ad  Apage  sis  Terentianum  ad  Tri- 
nummum  provocasse  {de  quo  aliter  ad  illum  v.  sensit  Bitschelitis) : 

Apage  sis ,  amor  tuas  res  tibi  habeto. 

Amor  amiciis  mihi  ne  fuas  limquam. 

Sunt  tamen  quos  misellos  male  babeas 

Qnos  tibi  obnoxiosos  fecisti. 

Certa  rest  adplicare  ad  frngem  animum: 

Quamqnam  ibi  animo  labos  grandis  capitur. 

Boni  sibi  haec  espetunt:  rem,  fidem  honorem, 

Gloriam  et  gratiam:  hoc  probis  est  pretium. 

Eo  mihi  magis  lubet  cum  probis  potius 

Quam  cum  inpn-obis  uiuere  uanidicis. 

V.  268  male  pro  maleque  iam  Lindemannus  scripsit.    Cogitavi  etiam  de: 

quos  morose  (?)  maleque  h.  Ceterum  v.  269  i^ro  spurio  hahet  Eedslohius  I.  s.  s. 


276-280  APPENDIX  143 

276  sqq.  '  Horuni  versuum  yravius  corruptorum  quam  qui  sunt 
in  siqjeriore  scaena,  cum  aliquotiens  satis  incerta  sit  dubitationumquc 
plcna  emendatio,  satius  duxi  lihrorum  potissimum  memoriam  servare 
quamvis  per  se  dissimilem  veri.  Nec  Quo  iUic  homo  foras  ncc  Qu6 
illic  homo  foras  metiendum  videtur  cum  aliis.  Qui  p?o  quo  Sca- 
liger.  se  foras  pt^netrat  tam  eleganter  tamque  simpliciter  Hermannus, 
ut  de  vcritate  vix  dubitem:  quamquam  in  praesens  tollere  nohti  quac 
aliquam  a  prosodia  Plautina  non  nimis  licenter  tractata  veniam  liabcrc 
possent.  De  trisyUaho  tamen  penetrauit  non  esse  cogitandun^  cum 
LacJunanno  in  Lucr.  p.  290  iam  Proleg.  p.  CIjII  dixeram  signi- 
ficavique  in  simili  caussa  supra  ad  v.  169  fecitque  mecum  Fleclmse- 
nus  Cens.  p.  64.  BergJcianam  mensuram  penetrauit  et  latebrose,  re- 
iectam  a  me  praef.  Stichi  p).  XX,  satis  ut  puto  refutavi  Opusc.  phil.  II 
p>.  585  sqq.  Trimetrus  iamhicus  eui  in  mcntem  venerit  commemoravi  ad 
V.  280.  V.  277  transposui  ero  in  mora  tibi  ultima  in  continuitate 
numerorum  solida:  nisi  forte  tibi  deleto  catalecticum  probabis.  tibi 
ero  in  remora  Crainius  p.  34.  erit  mora  in  me  Fritzschius  olim  {qui 
postea  impera  sis,  nec  tibi  erit  mora  in  me).  Contra  anapaesticos  mmie- 
ros  Studemundi  p.  81  sq.  rectissime  dixit  Brixius  Annal.  phil.  t.  91 
{a.  1865)  p.  70.  Ineptissimos  versiculos  Spengelius  finxit  p.  118.''  De 
V.  276  duhitans  sequentia  sic  constituit  Brixius:  Pater  adsum :  quiduis 
fmpera  Nec  tibi  ero  in  mora  nec  latebrose  Med  aps  tuo  conspectu  oc- 
cultiibo.  Duos  quos  A  praebet  versus  miris  machinis  tamquam  octona- 
rios  defendit  Bergkius  Opusc.  phil.  I  p.  625  tibi  erim  mora  mutans. 
mtschelii  Brixiique  discriptionem  non  sine  causa  impugnans  Spengelius 
de  cant.  p.  26  sq.  in  anapaesticis  acquievit  intolerabilibus.  Temptavi: 
Quo  illic  homo  foras 
Se  penetrauit  ex  aedibus?  LY.  Pater, 
Adsum:  fmpera  quid  uis,  neque  tibi  <(ego^  ero  in  mora 
Neque  latebrose  me  aps  tuo  conspectu  secultabo. 

Qaod  secultabo  urgente  metro  ducibus  Palatinis  ausus  sum  scrihere  — 
nolui  enim  socultabo  — ,  aliquid  praesidii  habet  in  glossa  decultarunt : 
ualde  occultarunt  apud  Paulum  Festi  p.  75,  13  M.  item  singulari: 
unde  etiam  decultabo  possis. 

280.  '  Si  patrem  percoles.  tuam  per  pietatem  'E  satis  dubitanfer. 
(factis  si)  Tuiim  patrem  percoles.  per  pietatem  tuam  Hermannus.  per- 
petim  pro  per  pietatem  Scaliger:  unde  profectus  commendaham  olim, 
quo  usus  Fritzschlus ,  Sf  patrem  tii  tuom  pereoles  perpetim.  Dc  bac- 
chiacis  numcris  Patrem  si  tuiim  percoles  per  pietatem  [perpetuatim 
Opusc.  phil.  I  p.  62.6]  noli  cogitare  cum  Bergkio.  Multo  etiam  minus 
probandus  Crainius  p.  31  sq.,  ct  hic  et  v.  282  atque  adeo  v.  276  de 
senario  iambico  somnians.  Valde  dubites  utrum  v.  279  sq.  ct  283  sq. 
catalecticos  facias  secundum  libros  an  haud  paidlo  elegantiorcs  acata- 
lectos  dc  coinectura,  velut  h.  I.  sic  cum  Fritzschio: 
Feceris  par  tuis  factis  id  ceteris 
Sf  patrem  sic  tuom  percoles  perpetim 

{vel  priore  in  commentatione  Parque  pietati,  tuom  si  patrem  percoles; 
qtiod  secutus  Brixius  ordine  invcrso  Si  patrem  percoles,  parque  pie- 
tati  parum    commode).''     lam    Brixius  Patrem   tuom    si    percoles  per 


144  APPENDIX  280-289 

pietatem  reliquit  neque  tamen  aut  metruvi  aut  elocutionem  defendere 
instituit.  Spengelium  mircre  Feceris  par  tuis  ceteris  factis  Patrem  tuom 
si  coles  jjer  pietatem  non  modo  aptos,  sed  omnino  anapaestos  habuisse. 
Patrem  tuom  si  percoles  pie  per  aetatem  tuam  LeidoJphio  placuit  in 
dissert.  len.  II  {ed.  Lips.  a.  1SS3)  p.  22S  adn.,  iibi  aetatem  saltem  pro 
per  aetatem  dicendi  usus  efflagitat:  neque  inepte  de  tali  septenario  cogi- 
taveris:  Patrem  tuom  si  percoles  pari  pietate  aetatem  {vide  infra). 

281.  'mi  si  deleveris  cataiecticos  continuaveris :  ciii  tamen  rationi 
eausa  ohstat  certissima.''    Insigniter  erravit  Spengelius  de  cant.  p.  122. 

282.  ^  lamhicus-  octonarius  visus  est  cx  ipsa  Ubrorum  memoria 
prodirc.  Quem  bis  correpta  in  praepositione  nuper  creticum  fecere  asper- 
rimum:  Neque  in  uia  neque  in  foro  ulhim  sermonem  exsequi:  quo 
quanto  suavius  Hermannus  In  via  neque  foro  ullum  sermonem  ex- 
sequi.'  Aliis  quid  placuerit  commemoravi  ad  v.  280.  Ccterum  (pro  nec- 
ullum)  mihi  ullum  3?  olim,  malum  ullum  Fritzschitis.'' 

283—289.  'Tractavit  hos  v.  Boeperus  Philologi  t.  XVIII  p.  23S, 
sed  ut  eius  dimensio  versuum  minime  satisfaciat.  V.  283  sq.  acatalcctos 
satis  elegantes  Hermanmis  finxit,  ex  parte  Beizio  duce: 

Noui  ego  hoc  saeculum  moribus  quibus  siet. 

Malus  bonum  malum  esse  uolt,  similis  ut  sit  sui. 

Contra  in  sex  dimetros  iamhicos,  nec  eos  malos,  Beizius  versus  284  —  286 
dispescuerat  apud  Hcrmannum  de  metris  p.  147.  Tetrametros  catcdecticos 
si  tenebis,  lenius  alterum  sie  exire  siii  uti  sit  similis  [quam  ut  sit  sui 
similis]  significaham  Proleg.  p.  CCCXV.  Quem  Bergkiiis  iambicum 
septenarium  (uti  siet  sui  similis)  fecit,  metro  autem  Beiziano  illo  {iit 
V.  255)  decurrere  Studemundus  p.  29  voluit  cumque  eo  Brixius  Ann. 
phil.  t.  91  {a.  1S65)  p.  61.''  Becte  illi,  praesertim  cum  v.  2S0  quoque 
nulli  facilitis  metro  aptetur  {cf.  etiam  v.  263): 

Patrem  tuom  si  percoles.     tuam  per  pietatem:  e.  q.  s. 

Prava  de  versii  Beiziano  doctrina  impeditus  Spengelius  de  cant.  p.  55 
post  ^ anapaesticum^  Noui  ego  hoc  saeclum  moribus  quibus  sit  dubitat 
utrum  per  ut  sit  sui  simillumus  octonarium  claudat  iambicum  an  deleto 
sui  '  anapaesticum'  lucrctur  Malus  bonum  malum  uolt  ut  sit  similis; 
nec  facile  dixeris  quaenam  perversior  sit  mutatio.  V.  285  sq.  iambicos 
liabeo  cum  FlecJceiseno ,  Brixio ,  Muellero  de  pros.  p.  196 ,  H.  Koehlcro 
de  verb.  acc.  cum  num.  rat.  in  trocli.  sept.  Plaut.  consoc.  {ed.  Hal. 
a.  1877)  p.  68,  aliis.  De  Kiesslingii  mcnsura  vide  ad  v.  252.  Trochaicos 
dcdit  1i:  'iambicos  numeros  v.  285  vel  una  miscent  vocis  mensura  ex- 
cludit,  quam  ne  octonarius  quidem  eo  in  loco  admittit;  v.  286  Sacru(m) 
notandum  et  pronuntiandum ,  non  Sacriim  iambice,  ut  v.  261  foru(m) 
ct  fortasse  v.  236  modu(m).  Ceterum  v.  285  malus  Hermannus  dedit. 
V.  287—289  duos  octonarios  cum  dimetro  catalectico  discripsi  ipsis  AB 
ducibus  minime  dubiis:  sentiebcdque  tcdis  discriptionis  probabilitatem  ex 
paric  iam  Bcrglcius.  De  dies  monosyllabo  vix  est  quod  moneam.  V.  289 
fortasse  {ut  in  cantico)  bisgllabum  esse  cetera  2^oeta  voluit,  ut  altrum 
aliquoticns,  de  quo  dixi  Opusc.  phil.  II  p.  458.  673  sq.  Proceleusma- 
ticum  riipe  trahe  dedita  opera  a  poeta  quaesitum  puto.  rape  trahe  teue 
f.  1.  olim  a  me  propositum  Proleg.  p.  CCLXXIX  nunc  non  teneo.  bar- 
paga  pro  rape  Fritzschius.    Nihil  mea  sententia  in  liis  expediendis  pro- 


287-300  APPENDTX  145 

fecit  C.  G.  Muellerus  Fldlologi  IX  p.  741  sq.,  sed  multo  etiam  minus 
Studemundus  p.  7  de  anapaesticis  cogitans  prorsus  improhahilibus.  De 
iamhica  mensura  fuge  vocis  nec  Crainio  ibid.  p.  669  nee  Corsseno  de 
oiuntiationc  e.  q.  s.  I  p.  339  nec  Wagnero  Mus.  Bhen.  XXII  p.  425 
credendtim.'  Duos  trimdros  creticos  cum  medio  tetrametro  hacchiaco 
catalectico  effecit  Bergkius  Opusc.  pldl.  I  p.  626,  anapaesticos  Spengelius 
de  cant.  p.  17S  sq.  usque  ad  finem  continuavit  ex  parte  tam  alienos 
quam  absonos.  V.  287  nescio  an  me  post  excruciant  potius  traiciendum 
quam  delendum  sit,  ^  ubi  doleo,  haec  me  excruciant,  deletis  sunt  quae, 
L.  Spengelius  Fhilologi  XVII  p.  565'' ;  v.  autem  288  quod  manu  non 
queunt  tangere  conl.  Festo  p.  162  M.  vide  an  factum  sit  ex  Manu 
nequitum  tangi^  'uhi  haud  queunt  i)Ost  Guyetum  Hermannus,  tagere 
Fritzschius :  de  qua  non  verbi,  sed  infinitivi  declinatione  dubitare 
Ucehit.^ 

290  sq.  'Horum  versuum  cum  duplicem  olim  discriptionem  pro- 
posidssem  Farerg.  p.  535  sq.  (conl.  p.  527):  aut  ut  dimetrum  acata- 
lectum  .exciperet  octonarius,  aut  ut  dm  septenarii  sie  deeurrerent 

Lacrumas  haec  mihi  quom  uideo,  eliciunt,  quia  ego  ad  hoc  genus 
Horainum  perduraui.     quin  me  ad  pliiris  peuetraui  prius? 

{quamrationem  Fritzschio  prohavi):  nunc  tamen  non  dubitavi  octonario 
suhicere  dimetrum.  A  Muellero  proposita  metrorum  discriptio  nescio 
num  aliis  placitura  sit:  ego  qiddem  in  illa,  quamvis  vellem,  ne  hilum 
quidem  quo  uti  possem  inveni.  hominum  si  pro  glossemate  haheas, 
quamquam  liceat  quia  ego  ad  hoc  gemis  duraui,  tamen  in  tam  concita- 
tum  genus  numerorum  vix  cadat  tam  lenis  et  prope  exilis  versus  exitus, 
ut  saltem  q.  e.  ad  hoc  genus  perduraui  scribendum  foret.^  Septenarios 
iUos  Bergkius  quoque  1.  s.  s.  umplexus  est  lacrumas  post  elicieus  con- 
locans.  Fro  quia  ego  BedsJobius  quid  ego.  '  quam  prius  pro  quin  p. 
construens  cum  prioribus  Scaliger  in  Verg.  Cop.  6  {Catal.  p.  257  ed. 
Lugd.  Bat.  a.  1617).  De  locidione  ad  pluris  vide  interpretes  Aristo- 
phanis  ad  Eccles.  1073  {1118)  et  adde  Fetronium  c.  42  {p.  46,  12  B.) 
cum  Flauto  conlatum  a  Buechelero  Annal.  phil.  t.  77  {a.  1858)  p.  69. 
Anthol.  Fal.  XI,  42,  6.     Fassoivii  popul.  carm.  gr.  p.  117.^ 

292.  ^utilant  sive  lutulant  Camerarius:  quod  haud  duhie  tuebatur 
conlutulare  verhi  analogia,  quo  usus  esse  poeta  v.  693  credebatur,  quod 
tamen  Bergkii  Buggeique  virtute  nunc  cessit  recte  facto  conlutulentare. 
eosdem,  quos  laudant,  lutant  Hermannus  septenarium  efficiens.''  Nam 
hi  mores  maiorum  <^dum^  laiidant  Eosdem  lutitant  quos  conlaudant 
Bergkius  l.  s.  s. 

293 — 300.  'Olim  continuos  tetrametros  cataJecticos  discripsi,  lacunis 
qiubusdam  {ut  videhatur)  sic  expJetis: 

His  ego  de  artibus  gratiam  facio 

Ne  colas  ne  inbuas  eis  tuom  ingenium. 

Meo  modo  et  moribus  uiuito  antiquis:  295 

Quae  ego  tibi  praecipio ,  ea  mcmineris  facito. 

Nihil  ego  istos  facetos  moror  mores, 

Tiirbidos,  quibus  boni  sese  dedecorant. 

Haec  tibi  si  capesses  mea  inperia, 

Miilta  bona  in  pectore  consilia  consident.-  300 

Pi/AVTr  Trixvmmvs  10 


146  APPENDIX  293—304 

quarum  lacunarum  canssam  et  originem  explieare  studui  Proleg.  p. 
CCXCVJII  sq.  Probavique  eam  rationem  aliis,  nisi  quod  ex  parte  alia 
supplementa  substituerunt,  velut  v.  294  inbaas  ingeuium  ingenuom  Berg- 
kius;  —  V.  296  praecipio,  recipito  et  facito  idem,  pr.  et  praeeo,  facito 
Fritzschius  {ubi  ego  exempli  caussa  etiam  pr.  et  suadeo,  f.  vel  pr.,  et 
curato  et  f.  proposueram) ;  —  v.  300  praecepta  pro  consilia  idem:  gra- 
viora  eademque  licentiora  ut  taceam.  Mox  tamen  intellexi,  similiter 
atque  V.  266  sqq.,  gJossematis  quibusdam  expulsis  quattuor  distichorum 
systema  restituendum  esse  e  tetrametris  trimetrisque  catalecticis  compo- 
sitorum ,  in  quam  sententiam  iam  Bergkius  inclinabat  quamvis  diversa 
sequens  in  singulis.  Cuius  exemplo  verum  ex  parte  perspexere  Spengelius 
de  vers.  cret.  usu  Pl.  p.  30  et  Crainius  de  comp.  cant.  Pl.  p.  35.'' 
V:  293  de  Hisce  cf.  ScJimidtius  1.  s.  s.  p.  6.  29.  '  V.  294  librorum  scriptu- 
ram  sine  addito  eis  ablativo  non  habeo  qui  construam  aut  intellegam. 
E  glossemate  sunt  ne  colas.  Totum  versum  insiticium  putabat  Bothius. 
Anapaesticorum  asperitatem  incrcdibilem  in  deliciis  habens  Muellertis 
ne  uiuito  quidem  mensuravi,  ut  horridiora  alia  plurima  exhorruit  de 
pros.  p.  422.  V.  298  miro  consilio  Crainitis  p.  33  sq.  turbidos  potius 
servavit,  faeceos  delevit  {ubi  facetos  Camerarius.  fuceos  Fritzschius). 
Dein  cum  facile  dedecorant  sese  efftcias,  tamen  sese  dedecorant  a  nume- 
rorum  ipsiusque  sermonis  elegantia  multum  praestat.  V.  299  Hinc  p7-o 
Haec  Fritzschiv£.  capesses  mea  imperia  Sermannus.  Bergkianos  creticos 
non  potui  non  improbare  Opusc.  phil.  II  p.  583.  Magis  miror  ana- 
paestica  Brixii  I.  s.  s.  p.  67,  in  reiciendis  Studemundi  mirabilibus  rectis- 
sime  versati.''  At  v.  300  aperte  anapaesticus  est  neque  aliam  mensuram 
sine  violentia  versui  294  adhibebis.  Vnde  profectus  talem  commendo  men- 
suram  scripturamque: 

Hisce  ego  de  artibus  gratiam  facio, 
Ne  colas  neue  inbuas  is  geuium. 

Meo  modo  moribus  uiuito  antiquis:  295 

Quae  ego  tibi  praecipio  ea  facito. 

Nil  ego  istos ,  moror  faeceos  mores 
Quibus  boni  dedecorant  sese. 

Haec  tibi  si  mea  inperia  captassis, 

Multa  bona  in  pectore  consident.  300 

captassis  v.  299  induxi  pro  capesses  tam  metrica  quam  grammatica  ra- 
tione  ductus;  practerea  v.  294  is  genium  effeci  ex  ingenium;  nam  eis  recte 
plerique  desiderarunt,  nisi  quod  ibus  potius  post  inbuas  intercidisse  Pib- 
beckius  sumpsit  Mus.  Ehen.  XXVII p.  177.  lam  v.  ^^d^  praestabit  Ego 
quae  traiecto  acatalectum,  efficere  {neque  enim  in  censum  venit  Spengelii 
dimensio  Quae  ego  tibi)  itemque  v.  298  olim  acatalcctus  fuerit.  At 
turbidos  qui  negarunt  pro  interpretamento  haberi  posse  vocis  faeceos 
neglexerunt  Nonium  p.  454,  21  defaecata  per  inturbata  explicantem. 
Nihil  profecit  Bergkius  I.  s.  s. 

302.  ''imperio  et  praeceptis,  simul  tui(s)  mutato  in  tuo,  post  Guye- 
tum  Hermannus.  imperiis  praedictis  2?  olitn  vix  recte  comparans  Amph. 
III  4,  8  {991):  imperiis,  praeceptis  duce  Lachmanno  in  Lucr.  p.  80 
distinguenda  erant  ut  dies  noctes  v.  287.'  Adde  sis  Bergkium  I.  s.  s.p.  627. 
303  sq.  pro  imperio  tuum  Bentleius :  quo  recepto  (tuo  pro  tuo) 
Versum  304  ut  interpretamentum  ex  v.  302  et  306  conflatum  secludit  ®. 


305-320  APPENDIX  147 

305.  'iam  quo  tandem  loco  inscri  voluerit  C.  G.  3Iuellerus  Philo- 
lo(fi  IX  p.  743,  parum  liquct.'' 

306.  'is  ita  se  Acidalius.  is  ita  cum  Guyeto  Reizioque  Hcrmannus. 
ita  se  Bothius.  De  prosodia  (mauelit)  v.  Proleg.  p.  CLXXXIII. 
CCXXIX;  de  numcris  ihid.  p.  CCLXXVI.^  eum  delebat  Pcdslobius 
I.  s.  s.  p.  15:  at  cf.  Ter.  Haut.  v.  1055  al.  Ccterum  v.  308  peiculit  pro 
pe[r]pulit  Lambinus. 

309  sq.  An:  Ipse  s\?  'Kisi  forte  Si  ipsus  males.  Si  ipse  a.  p. 
duni  uiuit  defendit  Btrghins  Diar.  antiq.  stud.  a.  1S52  p.  34G  sq.,  sed 
ut  in  principio  locum  concederet  binis  anapaesticis  vocabulis  in  ultima 
acutis  Si  ipse  animum  pepulit,  quae  abhorrent  ab  arte  Plautina.'  Itc- 
rum  defendit  Bergkius  Opusc.  phil.  I  p.  627  {cf.  p.  103)  post  censorem 
anonymum  in  Ind.  phil.  III  {a.  1S71)  p.  315.  Sed  rhythmica  offensio 
etiamsi  minus  valet,  dum  uiuit  locum  vix  habet  ob  ipsam  sententiam 
versusque  antecedentis  (actumst)  similitudinem.  'F.  310  Tu  animum  si 
Hermannus  {non  A):  sed  vide  Prolcg.  p.  CCXLII.  CCLII.  te,  est 
cur  magis  probem  cum  libris  quam  te,  'st,  significavi  ibid.  p.  CCCXXV.'' 
Postca  te,  'st  pracferebat  'R. 

311  sq.  'satiust,  te  ita  ut  opus  est  transponebat  Hermannus.  Nil 
vidit  Vmpfenhachius  Melct.  Plaut.  p.  19.  Totum  versum  312  cum  iam 
Parcrg.  p.  524  sq.  a  Plauto  abiudicasscm,  pari  condicione  hunc  esse  qui 
praecedit  Bergkius  scnsit  Cens.  p.  1137  sq.  {17).  Quocum  tamcn  non 
cogitavcrim  de  duplici  recensione ,  sed  similcm  rationem  horum  verstmm 
esse  puto  atque  supra  v.  206  sq.''  satiiist,  ut  opust  <(esse)>  ita  te  esse 
Spengelius. 

314  sq.  'penetrassem  Z,  correctum  ab  Angelio;  item  conciliabulum 
primus  Angelius,  ubi  conciliabolum  formam  a  Plauti  aetate  minime 
alienam  esse  ostendi  de  tit.  Mumm.  p.  V  sq.  Monum.  epigr.  tr.  p.  15  sq. 
et  XIII  sq.  [=  Opusc.  phil.  IV  p.  91.  132.  J7S.]  Item  v.  316  nei  {B) 
absquc  Ambrosiafd  testimonio  esset,  recte  defendisse  Opusc.  phil.  II 
p.  629  viderer.'' 

316.  'Vide  Proleg.  p.  CXXII  adn.^  Neu  defendit  Berghius  l.  s.  s. 
post  meae  v.  313  gravius  distinguens.  'Non  recte  Bothius  Ne  aegri- 
tudinem  tibi,  pater.  Cf.  Prolcg.  p.  CLVIII.  CLXX.  Etsi  veniam 
habet  correptum  pater  {h.  e.  pate',  non  patr),  ut  v.  361,  tamen  nescio 
an  lenius,  cum  posset  simplicissime ,  scrip)scrit  poeta  quod  olim  posui 
aegritudinem,  pater,  tibi,  id  quod  ipsa  collocatione  vcrborum  commen- 
dari  videtur.'  Non  commendari  allitteratione  inteUcxerunt  censor  anon. 
l.  s.  s.,  Brixius ,  BcrgJcius.  '  Ceterum  v.  317  sarcta  (sancta  F)  tecta 
olim  fuisse  Naelnus  suspicatur  de  alliteratione  in  Musei  Rhen.  Niebuh- 
riani  t.  III  {a.   1829)  p.  3S5.'' 

318  sq.  'Quid  exprobras?  bene  quod  fecisti,  tibi  f.  interpungehatur 
construebaturque:  quo  etiam  improhabilius  aliis  Quid?  exprobras  ^.  q.  s. 
placuit.'  Illud  rcvocavit  Bergkius  Opusc.  phil.  I  p.  383,  cum  Brixius 
et  Quid  et  Bitschelii  distinctionem  servet.  Cf.  Eibbeckius  trag.  fragm.^ 
p.  XXX.  'Idem  v.  319  in  fert  me  scriptura  priscae  latinitatis  aliquam 
ferime  formam  latere  suspicatur  {Beitrdge  z.  Lehre  v.  d.  lat.  Partikeln, 
cd.  Lips.  a.  1869)  p.  6' :  cf.  Anal.  Plaut.  p.  45  adn.  86. 

320.  pertegit  Kiesslingius  apud  Wagnerum  versum  post  323  relin- 
quens.     De  perpluat  cogitavit  Bergkius  l.  s.  s.  p.  627. 

10* 


148  APPENDIX  325—350 

325.  '^dare  iam  neniam  vix  recte  UU  (B)  aeqfliiparabam  Proleg. 
p.  CCLVIIJ'     Adde  sis  Berghium  l.  s.  s.  p.  628. 

326.  ^De  hinc  pro  huic  cf.  Proleg.  p.  CLXXVII.^  At  recte  iUud 
tutatus  est  Brixius  in  Annal.  philol.  CXV  (a.  1S77)  p.  333  sq.  Cf. 
V.  359.  S72. 

328.  'De  re  satis  dubia  in  varias  partes  disputatum  est  Proleg. 
p.  LXVI  conl.  CXXXI,  Opusc.  pliil.  II p.  249,  itenia  Fleckeiseno  Cens. 
p.  547%  denique  a  Berghio  l.  s.  s.  (cf.  p.  18)  nisi  tu  noenu  uis  con- 
iciente.  At  cf.  v.  361.  De  nepe  '  memoraiiU  indicio  pyrrhicJiiacae 
mensurae'  cf.  War7-enus,  qui  et  v.  966  et  glossam  attuUt  accuratius  de 
ne(m)  particula  affirmativa  disserens  in  Annal.  philol.  Americ.  II 
(a.  ISSl)  p.  SO  —  82. 

329.  'Cur  ncc  omne  autem  meum  tuumst  nec  o.  a.  meumst  tuum 
placeat,  significavi  Proleg.  p.  CIX.  CCXXV sq.  CC XXXVI.  CCLXXV. 
Prorsus  p>erversum  de  prosodia  Crainii  iudicium  fuit  Philolog.  IX 
p.  668.'  Librorum  scripturam  tenet  BergJcius  l.  s.  s.  {versu  insequenti 
de  remne  habuit  cogitans).    An:  meumst,  meum  omne  autem  tuomst.^ 

331.  Hunc  versum  in  suspicionem  vocavit  Langenus  Symb.  p.  271  sq. 
recteque  impugnavit  traJaticiam  expUcationem,  minus  recte  ipsum  versum: 
spectant  verba  ud  stipendia,  legatioms,  imperia,  prae  quibus  rem  fami- 
Uarem  forsan  neglexerit  iUe. 

335.  praedicatum  firme  et  f.  32.  praemandatum  {sic  Arsh  praeiu- 
DICATUM  idem  teste  Schtvarzmanno)  vindicavit  Langenus  Symb.  307  sq. 
praemundatum  Geppertus  Stud.  Plaut.  II  p.  4.  I)e  ferme  cf.  Annal. 
Plaut.  I.  s.  s.  forme  coniecit  Bergkius. 

336.  Qui  equidem  SpengeUiis.  Cf.  Luchsius  in  progr.  Erlang. 
a.  1883  p.  21  sq.  ^  Ceterum  hunc  versum  post  337  transponi  AcidaUus 
iubebat  praeter  rem.'' 

338.  'Ordinem  verborum  egestatem  eius  cum  posthabuissem  Amhro- 
siani  memoriae,  vim  ratiocinationis  meae  nec  Berglius  de  Trin.  p.  IX 
{62.  cf.  ]}■  628)  nec  Fleckeisenus  Cens.  p.  250  satis  adsecuti  sunt,  ut 
qui  minime  sim  e  necessitate  aUqua  argumentatus ,  sed  sectatus  proba- 
biUtatem.  Fatendum  est  enim  quattuor  adeo  scribendi  dimentiendique 
vias  in  promptu  esse.  Ceterum  v.  240  novo  exemplo  discis,  quam  muturo 
tempcyre  glossemata  in  scriptorum  Ubros  irrepserint:  quale  iUud  producit 
est,  pro  quo  verum  prodit  verbum  posterior  Laetantio  Servius  recte 
servavit.' 

341.  'eo  hoc  dico  praelatum  a  Muettero  de  pros.  p.  392.'  eo  dico 
haec  SpengeUus  assentiente  fere  Brixio.  eo  ecdico  Bergkius  Opusc. 
phil.  I  p.  628  {antea  de  haec  delendo  cogitans  itemque  aut  pro  et  dubi- 
tanter  corrigens).     Noenu  haec  ®. 

343.  'misereat  ne  tui  alios  ScaUger.  tis  formam,  quam  tantum 
tetigi  Proleg.  p.  LXXXVI  uberius  tractabo  alibi.'' 

344.  'desinare  ScaUger,  Guyetus.  desiuare  Lipsius  e  Festo  PauU 
p.  72,  13.' 

347.  'Bona  multa  Hermannus.  Cf  Proleg.  p.  CCXXVII.'  ben- 
parta  recte  BibbecTcius  Mus.  Bhen.  XXVII  p.  177. 

349  sq.  'Magnis  de  diuitiis  Hermannus.  De  diuitiis  magnis  Bothius. 
Gf.  Proleg.  p.  CCXLII.  Ceterum  v.  350  ab  ipso  poeta  vix  est  quod 
moneam  scripttim  esse  inmoeni  {ut  v.  24)  et  v.  354  non  tanticm  inmoenis. 


351  -365  APPENDIX  149 

sed  ctiam   moenus.     Significationem  tetigit  Heraldus  observ.  et  emend. 
cap.  44.^ 

351.  'ne  habeas,  non  ne  habeas  promintiandum  esse  docui  Proleg. 
p.  CXXXV  {conl  CC XXXVI.  CCXLVIII  sq.):  id  quod  neglexit 
Bergkius  Diar.  ant.  stud.  a.  1852  p.  346  {103)'':  itemqiie  Kiemeyerus 
de  PI.  fab.  dupl.  rec.  {ed.  Berol.  a.  1877)  confuse  de  lioc  loco  disputans. 
De  et  delendo  cogitat  Brixius,  de  noenum  {ex  nunc  non)  inferendo  Bib- 
becJcius  trag.  fragm.'^  p.  XXIX  et  3Ius.  Bhen.  XXVII  p.  178,  cum 
'aut  nunc  aut  illuc  e  glossemate''  esse  Ilitschelius  opinatus  sit.  Potuit 
nc  ex  uc  ad  illud  adscripto  nasci.  'habeas  uelim  Fleclceisenus  ^pist. 
p.  XXIX  et  omisso  malum  obscurius  et  addito  ex  A  nelim  {pro  quo 
saltem  uolo  exspectes)  lunguidius,  si  quid  video.^  Cum  FlecJceiseno 
Brixius  fecit:  at  malum,  quod  fuit  in  archetypo,  ni  fallor  pro  convicio 
est  (habeas,  maUim,)  non  pro  explicatione  rei  non  habendae  (habeas: 
malam  32). 

352.  'equidem  ctsi  olim  damnavi  Proleg.  p.  LXXVI  sqq.,  tamen 
nunc  cessi  BibbecJcii  argumentationi  de  jiartic.  lat.  (y.  ad  v.  319)  p.  41. 

'potes  Bentleius  in  Ter.  Andr.  II,  5,  16.     Cf.  Proleg.  p.  CXI.' 

358.  '■Quoii  vel  Quoiei  (7t.  e.  quoji,  quojei)  frequens  in  legibus  sae- 
culi  VII  scriptura,  de  qua  cf.  Opusc.  pJiil.  II  p.  421  sq.  Quoi  tu 
2J  Parerg.  p.  526,  Proleg.  p.  LXXXIII.  Genetivum  defendens  BergJcius 
de  Trin.  p.  IX  {62:  at  v.  p.  628)  Lysitelis  responsum  non  curavit. 
Fuit  qui  de  tolerabis?  eloquere  cogitaret.''  Brixii  cmilocationem  uis 
tolerare?  eloquere  probavit  Langenus  Symh.  p.  191:  neque  Quoi  tole- 
rare  egestatem  uis?  eloquere  praestat  {sic  BergJcius  I.  s.  s.)  neque  Quoi 
{vel  Quoii)  uis  egestatem  t.?  e.,  cui  mutationi  Cuius  scripturam  non 
recte  adJiibeas. 

359.  'hinc  pro  huic  "E  Proleg.  p.  CLXXVII,  ut  v.  326  [ad  quem 
videas  adnotata].  872.  Charmidae  huius  Muretus,  Acidalitis,  Bentleius 
in  Ter.  Haut.   V,  5,  21  et  Ad.   V,  8,  23.' 

360.  'quine  qui  expetebat  PJiiloIogi  IX  p.  742  parum  perspicitur 
quid  sibi  voluerit.    Cf.  Parerg.  p.  523.' 

361  sq.  opprobra  recte  BcrgJcius  I.  s.  s.  [Loeiciusque'].  'multa  homini 
eueniunt  Bothius:  quo  non  opus  est,  si  pater  pro  pyrricJtio  Jiabetur  ut 
v.  316.  mala  multa  eueniunt  homini  quae  neuolt  omissis  quae  uolt, 
sed  servato  mala  glossemate  BcrgJcius  Diar.  antiq.  stud.  a.  1852  p.  346 
{103)':  cui  perperam  adsentitur  Niemeyerus  I.  s.  s.  i).  22,  cum  ipse  recte 
a  se  desciscat  I.  s.  s.  'Ceterum  in  transponendis  eis  qui  secuntur  in  libris 
versibus  partem  veri  adsecutus  est  Muretus,  et  hoc  ordine  conlocans 
Scaliger:  361.  365.  366.  362  —  364.  367  —  369.' 

364.  'Eo  nemulta  Acidalius,  BergJcius  I.  s.  s.  Cf.  Proleg.  p.  LX  VIII.' 
Eo  nec  multa  ®;  cf  v.  361.  328  {A). 

365.  ^PJiiltoni  continuavit  Camcrarius  Lysiteli  Sed  hic  a.  a.  v.  366 
tribuens.  multaest +  +  *  +  +  ****+ tukae  Ar  quod  multa  est  opera  ei 
opus  ficturae  interpretabar  Parerg.  p.  526.  Multa  ei  opera  opust  f. 
scripsi  in  proecdosi:  pro  quo  potui  etiam  Multa  ei  operast  opus  f.  vcl 
{cf.  Proleg.  p.  CIX)  Multa  est  opera  ei  opus  f.;  quod  ipsum  in  A  legere 
sibi  visus  est  Geppertus' ;  postea  {Stud.  Plaut.  II  p.  9)  multa  .  . 
OPERA  .  .  .  L  .  EST  FiCTrEAE  cnotavit  Ule  Multae  ei  opera  opust 
ficturae    coniciens.     'Multaest   operae    opus    fictura  BergJcius  de  Trin. 


150  APPENDIX  365^  389 

p.  IX  {63.  cf.  x>.  629)  quod  ille  smipUcius  esse  dicit ,  ego  multo  esse 
impeditius  sentio.''  fictori  j>ro  ficturae  Mehhrus  Mnemos.  VI  p.  410  sg. 
V.  366  adulescentulus  {om.  est)  cupidius  amplectitur  Olscnius  p.  11. 

367  sq.  De  apiscitur  cf.  Loewium  Cens.  p.  534  et  Goetzium  Anal. 
Plaut.  p.  101.  '  Qui  sequitur  in  A  versus  sanam  sententiam  tali  tantum 
forma  orationis  praebet:  Sapientiae  aetas  condimentutn  est,  sapientia 
aetati  {vel  potius  aetati  sapientia)  cibus ;  quae  tamen  Fleckeiseno  conceden- 
dum  est  potuisse  olim  octonario  iambico  conclusa  esse  velut  hoc  exemplo: 

Sapientiae  aetas  condimentumst,  saperest  aetati  cibus. 

Vtcumque  est,  dubitari  nequit  quin  Jiacc  aliunde  invecta  sint  ad  iUorum 
exemplorum  similitudinem ,  quae  Opusc.  pliil.  II  p.  274  sqq.  tractavi. 
Cf  rroJeg.  p.  LXX.  Frustra  defendere  Ilauptiiis  conatus  cst  Musei 
Bhen.  t.  VII  p.  477  (=  Opusc.  I  p.  164)  —  item  Osthdderus  in  pro- 
grammate  Spirensi  a.  1853  p.  24  — :  contra  quem  recte  dixit  Kitzschius 
eiusdem  Musei  t.  XII  p.  134  sq.  Plautinum  versum  aliquem  eo  addita- 
mento  expulsum  esse  suspicatur  Ladewigius  Philologi  t.  XVII  p.  550.' 
Tali  versu  nos  carere  non  p)0sse  Brixius  quoque  Spengeliusque  senserunt: 
sed,  ni  fallor ,  insapiens  vel  insipiens  tam  forma  sentcntiac  quam  ipsa 
sententia  postulat  {ille  consumitur  aevo,  quod  sapientiam  condiat): 

Sapienti  aetas  condimentum,  insapiens  aetati  cibust.      , 

369.  'Agidum  formam  post  Bergkium  Diar.  antiq.  stud.  a.  1851 
p.  216  {71)  tuitus  sum  Opusc.  phil.  II  p.  563.  nam  uis  pro  nunc  uis 
Acidalius,  haud  scio  an  recte.'' 

372.  'De  numeris  huius  versus  cf.  Proleg.  p.  CLVII.''  ego  istam 
in  ego  fstam  ipse ,  correcturus  erat  22. 

375.  uxoren  Spengelius.  'iJe  uoxorem  cf  ad  v.  111.  autem  uxo- 
rem  Fritzschius  priore  commentatione  j).  7,  offensus  ne  partictdae  collo- 
catione  quam  habes  v.  178.  515.  ita,  pater  Guyetus  servans  uxorem. 
ita  uolo  Muellerus  de  pros.  p.  629.  itast  potius  scriptum  fnisse  conieci 
Proleg.  p.  CX'  At  cf.  Langenus  Symb.  p.  210.  An:  <(Sic^  sine  dote 
uxorem?  ||  Ita.** 

378.  'Dc  numeris  huius  versus  cf  Proleg.  p.  CCXLIX.  De  uoxo- 
rem  vide  ad  v.  111.'  Ceterum  nescio  an  inaestet  Egone  te  indotatam 
praesertim  cum  te  in  A,  ne  in  ceteris  omissum  sit. 

380.  'docta  dicta  quamuis  Fritzschius,  fortasse  vere:  sed  idetn  etiam 
dicta  docte  et  q.  duce  Bothio,  ininimc  probabiliter .'  et  docta  dicta  q. 
Bergkius  I.  s.  s.  p.  629.  Cf.  Fronto  p.  138,  13  N.  {Studemundus  Epist. 
p.  XXX). 

383.  '\?,tB.QC,m.A\ciin  priscis  exempl.  Pii.   istoc  sedulo  inire  Acidalius.' 

385.  'Cf.  Hermannum  praef  p.  IX.  adde  ad  istam  quamquam 
non  nescio  esse  qui  defendant,  tamen  et  olim  reieci  Proleg.  p.  CXXIV 
et  nunc  habeo  cur  spernam,  dc  quo  genere  univcrso  dedita  opera  agetur 
in  Vindiciis.' 

386.  'Tu  ad  eum  adeas,  tu  concilies  Bothius,  L.  Spengelius  Philologi 
XVII  p.  565:  fortasse  an  recte.  Cf  Proleg.  p.  CXXXIV.'  Tute  ad 
eum  adeas,  tute  pacas,  tute  poscas  {vel  tute  poscas,   tute  pacas)  iS. 

389.  'benignitate  hac  Lomanus  Spec.  crit.  p.  73.'  hoc  servat  Vah- 
Icnus  in  Ind.  schol.  Berol.  a.  1880  p.  15  sic  distinguens  Ecce  autem  — 


389-414  APPENDIX  151 

in  benignitate  hoc  repperi  —  negotium,  qiwd  similiter  dici  possc  credit 
atqite  1'ocn.  v.  566. 

394.  Cf.  Proleg.  p.  CXXXIX.  Ambrosiani  conJocationem  Persae 
I,  1,  33  fulciri  putavit  Brixius.  Fuit  fortasse:  Sed  hoc  consolatur 
unum  me  a.  a.  m.:  cf.  BGD. 

397.  'Gratius  ad  aures  accidere  Fit  miser  ex  animo  sensi  Proleg. 
p.  CCXXI:  quamquam  non  est  ohliviscendum  exanimo  veterihus  fuisse 
pro  uno  vocabulo  choriambico.  Pro  faetius  coni.  sectius  Gulielmius  in 
Trin.  c.  3:  contra  quem  dixi  Proleg.  p.  LXXVI.  fetius  {?)  Bergkius 
Diar.  ant.  stud.  a.  1S5.2  p.  347  {103  sj.).' 

398.  'senectae  is  {jwst  Lindemannum  p.  XXVI  cd.  alt.)  3?  ProJeg. 
p.  CXVIII.  is  senectuti  Muellcro  placuit  de  pros.  p.  256.  Nihil 
effeeit  disputando  Crainius  Philologi  IX  p.  647.''  is  recte  servarunt 
Spengelius  atque  Kiemeyerus  l.  s.  s.  p  26. 

399.  Quom  illim  inportunam  Kochius.  Noli  Quom  illi  amportu- 
nam  conl.  v.  131.  illi  recte  PihhecJcius  Mus.  BJien.  XXVII p.  178.  Qui 
inopportunam  Bergliius  p.  629.  'Ceterum  de  commodum  v.  400  cf.  Wesen- 
hcrgium  Ohserv.  crit.  in  Cic.  Sest.  p.  25  apud  FJeckeisenum  Cens.  p.  245.' 

402.  Amhrosiani  scripturam  quam  (=  postquam)  ex  eadem  cor- 
rupteJa  Asin.  v.  442  defendit  SpengeJius. 

406.  'Exessum  scripsi,  congruenter  verhis  compositis  proximis,  ducc 
gJossario  Monacensi  edito  in  Actis  acad.  Bavar.  a.  1S6S  t.  II  p.  369  sqq. 
{emendato  ihid.  a.  1S69  t.  II.  p.  1  sqq.),  uhi  p.  386  habes  exesum  :  co- 
mestum  (amestum  cod.),  consumptum;  quo  adde  ex  A.  Mai  CJass.  auct. 
t.  VI  p.  323  exesum  :  excomestum  {sic)  item  e  Parisino  gJossario  HiJde- 
brandi  p.  132:  exesum  :  consumptum.  De  scriptura  cf.  ProJeg.  p.  CII, 
()p\isc.  pJiiJ.  II  p.  545  adn.  Adde  Opusc.  pJiiJ.  III  p.  65.  Mox  exuctum 
{pro  exsuctum)  ScaJiger.'  elotum  veJ  exlotum  (exlutum  SpengeJius  cum 
Wagnero)  vindicavit  Langenus  AnaJ.  PJaut.  part.  III  {ed.  Monast. 
a.  1883)  p.  6  sq.    De  balineis  cf.  Opusc.  phiJ.  IV  p.  175. 

409  sq.  'F.  409  eum  miJii  Jiae  tantum  partes  apparuissent :  noxker- 
CLEMiNTJSXDOES  ***********  ciTO,  quas  quihus  modis  suppJere  conatus 
sim,  e  Parerg.  p.  577  et  ProJeg.  p.  XCV  cognoscitur ,  feliciore  successu 
Studeniundus  Hermae  I  p.  310  sq.  {miro  tamen  praescripto  Jcmmate 
euorsare)  has  Jitteras  expiscatus  est:  NONKEECLEMETUSpnJOKSEDiSTRA- 
KITURCITO.  Vbi  distrahitur  inter  aJia  ipse  coniectaveram.  Bergkii 
Cens.  p.  1138  (18.  cf.  p.  57)  de  Jioc  versu  disputationem  non  inteJJego.'' 
Atque  ipsc  Btrgkius  postea  ita  reJiquit,  ut  versum  ex  A  additum  in 
suspicionem  vocaret  J.  s.  s.  p.  629  post  Fuhrmannum  l.  s.  s.  p.  42  Quasi 
si  V.  410  commendantem,  ut  ante  cognitum  v.  409  AcidaJius  Hermannus- 
que.  At  ipsae  particulae  quam  si  omnibus  eodicihus  cum  Charisio 
confmunes  demonstrant  per  merum  errorem  ob  cito  repetitum  in  fine 
versus  in  Palatinorum  arcJietypo  v.  409  omisswm  esse.  Ceterum  formicis 
obicias  BentJeius  cum  Nonio,  'quem  secutus  formicis  tu  obicias  cum  Her- 
manno  praefereham  ProJeg.  p.  CCXV  conJ.  CCXII.' 

413.  *defr(a)udaui  servantes  ista(ec)  deJebat  Hermannus  {Spengelius- 
que),  ego  BotJiius,  Quid  ctm  Lindemanno  Fritzschius  p.  7  {Verstc  ante- 
cendente  totidem  pro  ibidem  Lambinus).'' 

414.  'summes  Is.  Pontanus  AnaJ.  III,  10.  summas  Hertzhergius. 
sumas  tuetur  Gronovius  in  Rud.  IV,  8,  9.     potest?  Bothius  proximum 


Ify2  APPENDIX  414—440 

versum   miro   iudicio  transponens  post.  410.''     Facilius  cum  Eibbeckio 
l.  s.  s.  cogitaveris  cle  versibus  414  sq.  delendis,  ut  parallelis  v.  419. 
416.    'an  cauitum?     Flecheisenus  Epist.  p.  XXI.' 
419.     '  ol'x£rm  prianus  Anyelius.    Ceterum  cf.   Victorium   Var.  Lect. 
XXIV,  5,  Muretum  Var.  Lect.  IV,  19.' 

420  sqq.  ' Duce  A  accepstine  efficiebam  Parerg.  p.  523,  forma 
tamen  tam  suspecta,  ut  nunc  eam  tueri  non  audeam.'  JSfec  fidem  fecit 
Kochius  in  Annal.  j)hil.  CIII  («.  1871)  p.  827.  Gf  Klotzius  ad  Ter. 
Andr.  p.  41  sq.  'In  versibus  420  —  422,  a  quibiis  divelli  nequeunt 
423.  424,  illisque  quos  habes  a  jirincipio  huius  scacnae,  duarum  recen- 
sionum  vestigia  Ladewigio  p.  251  sq.  apparere  visa  sunt:  non  sine 
magna  veri  specie,  quando  partem  tantum  eorum  quae  offendunt  nostra 
enarratio  horum  sermonum  {Parerg.  p.  542  sq.)  removet.''  Secus  iudicat 
Goetzius  Act.  soc.  phil.  Lips.  VI  p.  266  pro  hisce  aedibus  initio  scaenae 
potius  suspectans.  'Ceterum  t\  421  abs  te  accepit  mancnpio  Gamerarius, 
non  male:  cf  Proleg.  p.  GCLXXXVI  {ubi  e  quattuor  exemplis  tria 
delenda).''  De  opino  v.  422  non  recte  iudicatit  Bergkius  1.  s.  s.  p.  630: 
cf.  Langenus  Symb.  p.  64.    'V.  423  patii  pro  pater  Dousa.' 

425.  drachumarum  mille  {servato  Trapezitae)  Spengelius.  mille 
drachumarum  hinc  {item  servato  Trapezitae)  Fritzschius  Anal.  Plaut. 
a.  1877  p.  9.  ''olympico  Pii  codices  antiqui:  quam  saectiU  XV  correctio- 
nem  esse  dixi  l.  s.  s.  p.  471,  nunc  demum  video  Georgio  VaUae  deberi, 
quod  esse  nomen  argentarii  addit,  pariter  atque  Pius:  hoc  fuit  {inquit) 
nomen  ipsius  mensularii.  Eecte  vindicatum  a  Berglio  Gcns.  p.  1146 
{25  sq.)  Fritzschioque  p.  7  sq.,  nisi  quis  Olympicho  praetulerit:  id  quod 
iam  praef  Stichi  p.  XIX  professus  sum.  Gf.  Wieselcrus  in  Nunt.  soc. 
litt.  Gott.  a.  1S74  p.  4.' 

426.  ^ Amhrosiani  vestigia  non  recte  ei  debuisti  interpretabar  Par- 
erg.  p.  526.    Mox  reddito  Scaliger.    De  omisso  sunt  cf  Proleg.  p.  GXII.' 

427  sg.  spopondi?  distinxerunt  FlecJceisenus  Brixiusque:  cf.  War- 
renus  1.  s.  s.  p.  61.  Quas  dependi  immtj.  inquito  colL  Aul.  v.  765  Spenge- 
lius.  Immo  'quas  suspendi'  inquito  ®.  'Versu  427 '^  ab  initio  Quas 
sponsiones  vel  Quam  sponsionem  Scaliger,  Quas  sponsione  pro  Acida- 
lius.  Manifestum  interpretamentum  esse  cum  Parerg.  p.  528  sq.  de- 
monstrassem,  untis  defendere  leviter  micfatum  versum  Fritzschius  p.  7 
animum  induxit  conatu  infelicissimo.'  Nec  feliciore  eventu  Spcngeli^is 
Qui  sponsionem  propter  tute  exactus  es  scripsit,  quod  mirere  placuissc 
non  modo  Niemeyero  p.  22,  verum  etiam  Brixio:  nam  —  alia  ut  taceam 
—  vitiosum  est  sponsionem  propter  ajnid  Plautum. 

429  sq.  'Factumst  pro  Factum  num  forte  scriptum  fuisset,  quaere- 
bam  Proleg.  p.  GXI,  probabatque  illud  Flecheisenus  Epist.  p.  XXX: 
sed  vide  Opiisc.  phil.  II  p.  600.  615.'  Dein  illic  pro  iUud  Bergldus  l. 
s.  s.  Versu  autem  430  Nam  tunc  eum  Lambinus,  Nam  dudum  Brixius; 
an:  Nam  nimium.?     Cf.  tamen  Langenus  Symb.  p.  89  sq. 

432.  'Tempus  adeundi  est  Camerarius,  haud  scio  an  recte.'  Tem- 
pust  adbitendi  Loewius  Anal.  Plaut.  p.  197.  Possis  ctiam  Tempust  <ad 
eum^  adeundi;  cf  v.  386.  Bacch.  v.  773. 

440.  Vide  Nov.  Exc.  I  p.  57  sq.;  cf  v.  565.  uolo  {B)  ad  uolim 
revocabat  BergJdus  I.  s.  s.  idem  v.  441  nugas  postulat  defendens.  {Cete- 
rum  V.  437  fuit  qui  de  optas  pro  optes  cogitaret.) 


445-480  APPENDIX  153 

445  sq.  EADEST  pracclare  quadrare  in  A  Loeioio  quoqiie  visum  cst. 
'Deinde  au  ralmcrius  Spicil.  p.  859,  ah  Guyctus:  quippe  a  Camerarii 
scrij)tura  hau  profccti  quod  is  haud  dubic  pro  interiectione  esse  voluif : 
item  Bcntlcius  inrides  malas?  v.  446  distinguens.  Ibi  'Bonis  tuis  in 
rebus  placuit  MueUcro  dc  prOf<.  p.  159'' ,  cuius  iudicium  (sic)  laetissimc 
subscribit  Niemei/crus  p.  24  ncglcgcntius  ipsam  scripturam  transscribens: 
solcnt  scilicct  librarii  mctri  gratia  priscam  revocare  syntaxin. 

448  sq.  Neque  tecl  irrisum  uenio  (?)  Bcrgkius  I.  s.  s.  'Ceterum 
V.  449  j)ost  dixi  interpungendo  seiunxi  Jiaec  cwn  KocJiio  a  proximis 
(aber  ivie  gcsagty 

451.  ^  Cf.  Proleg.  p.  CCXXI.  Flane  caecutiit,  ut  solet  in  Jioc 
genere  Spengelius  T.  Macci  PI.  p.  96.^  Mearum  rerum  me  nosse  a.  o. 
Bentleius. 

454.  'Satin  tu's  sanus  o  BCD  profectus  li  Proleg.  p.  CIX.''  Satin 
tu  sanus  (non  sanu's)  Olscnius  I.  s.  s.  p.  7. 

456.  ^Dc  prosodia  fere(n)tarium  cf.  Proleg.  j).  CXXXVII^  et  BcrgJci 
Opusc.  pJiil.  I  p.  3S0. 

457.  '^hercle  ire  si  Hermannus.  Cf.  Prolcg.  p.  LXXII.  De  uotes 
ibid.  p.  XCV.''     Adde  Berglium  p.  G30  (uotis  tuentem). 

458.  'Cf.  Proleg.  p.  CCXXI.  quidpianr  aliud  Muellerus  de  pros. 
p.  463.'  quid  uis  me  aliud  Spencjrlius  cum  BcrgJdo  I.  s.  s.  p.  031.  quid 
aliud  uis  Kedslobius  p.  15.  rtaquc  uua  rclincpiitur  ratio  nequaquam 
improbabilissima,  ut  aliud  post  Phiito  traiciamus  ceteris  servatis. 

464.  'quid  vix  crcdam  priscum  scrvata  d  littera  ahlativum  cssc ; 
sed  qui  si  forte  in  talibus  intcrrogativum  Jiabeatur  cum  Eeisigio  ScJiol. 
gramm.  p.  203.  445,  ne  quin  quidem  abJiorrere  a  ratione  videbitur.'  At 
cf.  Kienitzium  de  quin  partic.  apud  priscos  scr.  lat.  usu  {ed.  Carolir. 
a.  1878)  p.  6  et  de  QUi  loc.  mod.  ap.  pr.  scr.  l.  usu  {ed.  Lips.  a.  1879) 
p.  560  sq.  hercle  qui  vindicantem  post  FlecJceisenum  Misc.  crit.  p.  30. 
'I)e  si  sic  V.  465  cf.  Prolcg.  p.  CCLXIX.     sic  si  Goellerus.' 

466.  Ita  uunc  tu  ^,  scd  tu  nunc  correcturus  in  ed.  III.  Ita 
num  tu  Bibbcckius  Mus.  BJien.  XXVII  p.  178.  Nunc  itan  tu  vel 
Ita  tune  d.  BergJcius. 

468.  Quid  nunc?  interpungebatur  vulgo,  quod  contra  BitscJielium 
defendit  Scyffertus  Stud.  Plaut.  p.  18  adn.  3:  at  cf.  Brixius  in  app. 
cr.  Quid  tu  Acidcdius.  Ita  dico  ||  Quid?  si  Bergkius:  neque  neguri 
potest  nunc  si  minus  quadrcire  ad  gencralem  rersuum  sententiam  {aliter 
comparatus  est  v.  950.  al.).     An:  Dico.  ||  Quid  ais?    si  ? 

470  sqc[.  '  Totum  vcrsum  470  e  glossemate  natum  esse  vidit  FlecJici- 
senus  Misc.  crit.  p.  17,  quctn  conccssurum  puto  eiusdem  interpretis  etiam 
molcstiorem  proximum  csse.  De  numeris  clementius  iudicavi  Proleg. 
p.  CCLXVII  adn.  Adposita  si  coenast  BergJdxis  Diar.  ant.  stud. 
a.  1852  p.  347 ,  perpcram.'  Adp.  ut  cena  sit  vel  Si  adp.  c.  s.  idem 
Opusc.  pJiil.  I  p.  631  {cf.  104).  Ceterum  v.  473  Edin  pro  Edisne  Muel- 
lerus  Additam.  p.  101,  v.  474  nisi  pro  nisi  si  Camerarius.  Versus 
autem  474  —  484  primitus  comi^ositos  parasiticae  personae  censet  P.  E. 
Sonnenburgius  de  Men.  Plaut.  retract,  {ed.  Bonnae  a.  1882)  sent.  contr.  V. 

480.  'tibl  etsi  in  praesens  non  sollicito,  tamen  cjuam.  facili  muta- 
tione  noenum  tibi  restituto  cpianto  faciliorcs  numeri  prodeunt!  Cf.  Opusc. 
pJiil.  III  p.  138.     Trcmsp>oni  dolo   dicam  tibi  iubebat  BergJdus  Ccns. 


154  APPENDIX  480-^504 

p.  1133  {13):  sed  vide  v.  90  et  Men.  22S.  tibi  ego  commendabam 
Proleg.  p.  CLXXII\-  de  quo  cf.  Mahlerus  I.  s.  s.  p.  IS.  non  tibi  id 
dicam  Spengelius.  non  tibi  dicebo  Loeivius  Act.  soc.  pJiil.  Lips.  V  p.  309. 
non  pol  tibi  dicam  ©,  nisi  ipsutn  pron.  tibi  additicium  est,  quod  deest 
in  eadem  formula  v.  90  et  Men.  v.  22S:  e.  g.  R.  f.,  Stasime.  St.  N.  d.  d. 

483  sq.  '  ongue  pro  longe  codex  Boverianus  Lipsii,  unde  hic  ungue 
Ant.  lect.  I,  5.  V.  484  haec  annona  est  Lamhinus,  Palmerius  Spicil. 
p.  6S9.  haec  an  non  est?  Lipsius.  Vide  Murctmn  Var.  lect.  XV,  13. 
{'  Coena  hic  annona  est  i.  e.  panis  qui  nihil  constat.  annona  est  con- 
giarium  pessime  3Iuretus\-  Scaliger,  malc  ipse.)     Cf.  Parerg.  p.  353.' 

487.    ''nequiueris  saltem  Saraccnus,  Angelius.'' 

490.  ''Dei  scripturam  {non  formam)  servandam  duxi.'  Geterum  de 
opulentiae  plurcdi  cf.  Lnngcnus  Symh.  p.  105. 

492.  De  uatillum  vel  batillum  cf.  Opusc.  phil.  ILL  p.  793  sq.:  illam 
formam  pracferendam  csse  Buechelcrus  docet  in  Vmhricis  {ed.  Bonnae 
a.  1SS3)  p.  63  itemque  Xettleshipius  {lourn.  of  philology  XLL,  a.  18S3) 
p.  2S0.  '  Sitellum  3J  valde  dubitanter  ( quando  aliquid  tamen  ponen- 
dum  erat)  Proleg.  p.  CCCXXLV  {conl.  p.  LXXIX)  adhihita  glossa 
Labbaei  p.  94  ed.  Par.:  kccSlov  :  sitella  sitellum.  scintilla  vel  scintil- 
lula  Fritzschius  p.  S,  ad  sentcntiam  optime,  sed  longius  a  fide  memoriae: 
unde  scintillulam  cum  proximis  constructum  {servato  qui  quom)  Brixius 
durissime.''  stalagmium  olim  Bergkius  mox  vclut  quoddam  titiuillitium 
requirens:  cf.  Cens.  p.  1139  {IS).  satillum  inire  defcndit  Neilsonus 
{Four  notes  on  Pl.  ^vords,  ed.  Greenock.  a.  Is76)  p.  7 ;  Sal  illuc  animae 
quomque  e.  e.  non  minus  mire  Spengelius.  Dein  animulae  Guyetus. 
An:  uatillulum  animae.^  Denique  ad  amisimus  scripturam  memora- 
hilem  cf.  Lachmannus  ad  LAicr.   VL,  1234. 

494.  Censu  censetur  Accheruntei  Koenigius  Quaest.  Pl.  {ed.  Patschk. 
a.  1SS3)  p.  4,  recte.  Accheruntem  iam  3J  rcpositurus  erat  '  ut  v.  525 
Accheruntis  i^jso  B  auctore.  Eodemque  spectat  fortassc  quod  in  Mostcl- 
lariae  vcrsu  509  CD  scripturam  prodiderunt  Adcheruntem,  unde  novicii 
demum  correctorcs  ad  acherontem  fccerunt.  Xeque  illud  silentio  praeter- 
eundum,  quod  mira  constantia  B  ter  diphthongum  in  eo  nomine  servavit: 
Capt.  999  achgruns,  Bacch.  19S  achaerunticas,  Poen.  344  [cum  A]  achae- 
runte.-  quando  talia  non  raro  indicio  sunt  reconditioris  formae  a  libra- 
riis  non  intcUectae.''  Cf.  Act.  soc.  phil.  LAps.  LL  p.  462  adn.  3,  Bib- 
heckius  trag.  fragm.^  p.  XX.  Non  magis  qnam  censui  {CLJ)  rcvocandum 
est  censu  ad  scriptura  ad  Censetur  censud  Accherunti;  id  quod  tam  Mostell. 
ille  versus  quam  alii  loci  demonstrant.     Cf.  Goerhigius  1.  s.  s.  p.  26  sq. 

495.  'St.  Au,  Mirum  qnin  tu  Pareus:  cui  interiectioni  hic  vix 
locus  est.  Pro  au,  quam  ille  ex  librorum  memoria  an  efficiebat,  ah 
potius  commcndat  Lorentius  Philologi  t.  XXX  {a.  1870)  p.  430.  Mihi 
ab  omni  tenore  horum  sermonum  ipsiusque  Stasimi  sensu  quaevis  excla- 
matio  alicna  visa  cst.'  Ah  Bcrgkius  quoque  coniecerat  I.  s.  s.  Cf.  Kie- 
nitzius  I.  s.  s.  p.  22  sqq.  et  Paulus  Bichtcrus  de  usu  pctrtic.  exclam.  ap. 
priscos  scr.  l.  Argcnt.  a.  1874  p.  38.     ^Ceterum  fuit  fortasse  illoc' 

501  —  504.  Miro  consilio  Stasimo  quattuor  hos  versus  continuat 
Bergkius  l.  s.  s.  V.  501  de  quoi(us)modi  v.  Opusc.  phil.  LL  p.  727  et 
S.  Brandtius  de  var.  gen.  sing.  pron.  forma  ac  mens.  {ed.  Lips.  a.  1877) 
p.  42.  48  sq. 


502-53-2  AFPENDIX  155 

502.  'di  bene  uortant,  ut  v.  573,  etiam  ileckeiseno  prohatmn  Cens. 
l).  246.  qui  bene  uortat  Bcrgkius  Cens.  p.  1139  (19).  Cf.  Proleg. 
j).  LX.  LXVI.^  dic  :  bene  uortat  Spengelius.  Quod  bene  noitai  Bcrg- 
kius  p.  631.  res  bene  uortat  ®  (c/".  quae  r.  b.  u.  v.  500.  572.  AuluL 
V.  218) :  quod  non  viodo  singularis  suadet  in  quo  consentiunt  codices 
(cnm  V.  573  unus  B  exliibeat),  rerum  ipsa  loci  corruptela:  cum  post  fabu- 
lare  facilc  res  interciderc  variaque  supplemenia  provocare  potuerit. 

503.  Postca  dc  cubi  infcrendo  cogitabat  "E.  'ubi  usus  nec  erat 
dicto  Bcrgkius  Diar.  ant.  stud.  a.  1852  p.  346  {103.  631)  ubi  nihil  erat 
dicto  usus  Hermannus.  ubi  nihil  usus  erat  dicto  Guyetus.  nihil  ubi  erat 
usus  dicto  3Luellcrus  de  pros.  p.  716.  [nil  usus  ubi  erat  dicto  Spcnge- 
lius.]  Cf.  Prolcg.  p.  CCXXXI.  CCLIX  sq.""  Ceterum  malim  dicto 
'spondeo',  Dicebat^  non  dicto,  'spondeo'  D.  (2S  cum  plcrisque), 

604.  '  hic  libri  perquam  incommode. '  id  censor  in  Ind.  pliil. 
Leutsch.  III  {a.  1871)  p.  314.  At  hic  recte  vindicarunt  Brixius  Berg- 
kiusque.  Eodem  versu  hiscere  pro  dicere  placuit  A.  Weidncro  Advers. 
Plaut.  {cd.  Barmst.  a.  1882)  p.  17. 

507.  'Sed  etsi  hercle  {sic  Camerarius)  grauiter  cecidi  Lambinus.^ 

508.  '^urbe  {om.  hic)  recte  probatum  Flcckeiseno  Epist.  p.  XXI X.^ 
At  hic  Brixius  vindicavit  conl.  Ter.  Ad.   V,  8,  26. 

509.  'e  stultitiis  meis Kayscrus Nunt.  Monac.  a.  1851  p.  751.''  Nescio  an 
praestet  de  suppetiis  meis  Soliis  superfit  e.f^.s.  [de  lautitia  mea LoeH-ms.] 

512.  ''Nostramne  uis  nutricem,  here  Gruterus.  Nostramne  te  nutricem, 
here  Acidalius.  Nostramne  nutricem,  here,  uis  Hermannus.  A  vero  et  ego 
aberravi  Proleg.  p.  LXXIX  et  a  me  inductus  Bergkius  Cens.  p.  1139.'' 
Nostram  hercle  uis  nutricem,  ere,  idem  Opusc.  phil.  I  p.  632  {cf.  p.  19). 

516.  'Ni  quid  Handius  Tursell.  IV  p.  5,8.'>.'  Ceterum  de  Arcano 
tibi  ego  V.  518  cf.  sis  j\[ahlerum  I.  s.  s.  p.  53. 

521.  sireis  ex  sciris  scriptura  effecit  Bibbeckius  trag.  fragm.^ 
p.  XLIV,  seiris  Loewius  Anal.  PI.  p.  197:  at  cf.  ad  v.  230  al. 

522.  'argumen  tibi  et  lusit  et  propter  pravum  accentum  peccavit 
Bergkius  Biar.  ant.  sttid.  a.  1852  p.  347.^  Cf.  idem  I.  s.  s.  632  {conl. 
104)  de  ei  rei  q^iem  genetivum  habet. 

524.  '  quincto  servandum  duxi,  quamvis  rara  et  fortasse  singularis 
in  ipso  numero  ea  sit  scriptura  de  qua  cf.  quae  dixi  de  tesseris  gladia- 
toriis  p.  324  {Opusc.  phil.  IV  p.  607).' 

525.  Apage  :  Accheruntis  ostium  in  uostrost  agro  Philtoni  optime 
continuat  Beckerus  in  Studemundi  Stud.  I  p.  240  adn.  Stasimi  perso- 
nam  delens  post  Apage^  inferens  post  agro. 

526  sqq.  'coactum  est  mire  defensum  a  Gronovio  Observ.  IV,  3. 
Pro  putidum  coni.  muciduni  Heinsius  Adversar.  III,  1  p.  55^.'  Qui  in 
libris  secuntur  v.  527  sq.  male  interpretatus  est  Brixius,  quasi  Dissua- 
det  Lesbonicus  dicat  aut  omnino  dicere  possit.  Eosdem  histrionum  inter- 
polationem  esse  H.  Schenkclius  putat  Stud.  Plaut.  p.  696  sq.  {act.  acad. 
Vindob.  t.  XCVIII)  itemque  A.  Muellerus  in  progr.  gymn.  Bad.  a.  1883 
p.  24.  Eosdem  post  v.  532  collocat  ®  omissa  cum  B  v.  533  Stasimi 
persona.  Cf  ad  v.  533.  NuIIo  modo  Audi  cetera.  Postid  uno  tenore  dici 
possunt:  quare  vel  si  interpolati  sint  versus  —  quod  vix  crediderim  — 
tramponendi  erunt.  ^De  numeris  v.  b27  v.  Proleg.  p.  CCXVI.'  Mire 
de  credo  Philtoni  tribuendo  cogitavit  Bergkius  l.  s.  s.  p.  632. 


156  APPENDIX  529—540 

529.  'postid  scribendum  esse,  nmi  post  id,  docui  Opusc.  phil.  II 
p.  270.  553.  56G  conl.  Nov.  exc.  I  p.  97.'  Frustra  ohJoquitur  Bergkius 
Symb.  p.  S9  ad  Sallustium  provocans,  qui  {cum  Livio)  tam  ad  id  loci 
(locornm)  habeat  quam  post  id  locorum.  At  Plautus  non  habet ,  quod 
ex  prava  ille  analogia  finxit  neglectis  postidea  antidhac  sim.  formis. 
Ceterum  cf.  quae  de  antehac  forma  a  Sallustio  usurpata  observavit 
Langenus  Anal.  Plaut.  III  {Monast.  a.  18S3)  p.  14. 

531.  '(h)em  extra  versum  conJocabam  Proleg.  p>.  CCCXXIII:  quid 
niinc  sentium  significatum  est  ad  v.  3.  Ceterum  versu  antecedenti  ille 
minus  reddit  Pius.' 

533  sq.  Necumquam  ®  conl.  v.  282:  idque  etiam  ex  tradito  ver- 
suum  ordine  {cf.  ud  v.  o2(J  sqq.)  unice  quadrat,  non  Neque  umquam. 
"■quisquam  {om.  est)  abusus  Bergkius  {Beitr.  z.  lat.  Gr.  I) }).  61  tam  per 
se  mira  quam  aperte  falsa  comminiscitur.'  Idem  postea  quisquam,  quoius 
ille  ager  erat,  fuit  l.  s.  s.  p).  632.  'De  numeris  v.  Proleg.  p.  CCX^,  Vah- 
lenus  in  Ind.  lect.  aest.  Berol.  a.  1880  p.  5 ,  Luchsius  in  Studemundi 
Stud.  I  p.  60,  ubi  quoius  ille  fuit  ager  recte  improbat.  At  cum  metrica 
huius  versus  offensione  coniungenda  est  grammatica  v.  534,  ubi  quoium 
scriptura  exquisita  minimeque  toUenda  non  potest  non  spectare  ad  neu- 
trius  gencris  vocabulum.  Vnde  conicio  ille  ager  interpretamento  talem 
locutionem  deputsam  esse  e.  g.  praedium  quoius  fuit  vel  quoius  id  agelli 
fuit  {cf.  Ter.  Ad.  949  sq.).  ' Pro  quoium  v.  534  quorum  Saracenus 
{Fleckeisenus,  Brixius).  Genetivum  pjluraJem  cum  Lindemanno  ad 
Cliaris.  p.  93  Buechelerus  de  decl.  p.  46  interpretatur :  neutrum  singu- 
lare  Bergkius  defendit,  simul  de  quium  cogitans.  quoius  Muellero  de 
pros.  p.  179  placef :  cf.  eu)idem  Additam.  p.  21,  S.  Brandtiwn  I.  s.  s. 
p.  34  sq. 

535.  'Vide  ad  ^.  314  et  cf.  Proleg.  pi-  XCII.  abiere  alii  demor- 
tui  Bergkius  l.  s.  s.  p.  71  cum  detriniento  mmero)-um.  De  omisso  suut 
cf.  ProJeg.  p.  CXII.'  Adde  OJseniuni  l.  s.  s.  x>.  11.  'Ceterum  v.  536  en 
pro  (h)em  Hermannus.'' 

537.  Cf.  Olsenius  p.  29.  ' Ambrosiani  seripturam  ad  incitast  red- 
actus  interpretabar  ProJeg.  p.  CIX,  revocandum  autem  potius  ad  incita 
formam  Luciliaiiavi  fuisse  recte  Bergkius  ratiocinatur  Cens.  p.  1128  {8). 
Cf.  Opusc.  phil.  III  p.  63.    istunc  {sine  a  me)  22  olim  Proleg.  p.  LXIX.' 

538.  '  omnia  mea  miro  iudicio  defensum  a  Wagnero  Mus.  Eh.  XXII 
p.  427.''  ante  audiueris  male  Spengelius.  indaudiueris  Loewius  Anal. 
Pl.  p.  198  itemque  {praeter  auditaueris  vel  mala  audiueris)  BergJdus 
l.  s.  s.  p.  632  non  dissentioite  Brixio:  at  vide  de  liuius  co^njjositi  signi- 
ficatio)ie  rectissi))ie  iudica)item  Eibbeclciu)n  com.  frag.'-  p.  CIX.  a  me  ex 
versu  antecedente  repetitu)n  est. 

539.  ^fulgure  ita  afflatae  sunt  lac.  GutJierius  reperit  in  veteri  suo 
codice,  quon  vide  lib.  I  de  itoe  Maniu)n  Jib.  I  cap.  4:  Pareus.  Est 
autem  vetus  codex  iJJe  G.  VaJJae  conimoitarius.  Pro  alternas  22  oJini 
ibi  alteniae,  Canicrarius  hic  alteruae.'  alternis  Spengelius,  fortasse  recte, 
nisi  alternatim  ))mJis. 

540.  'Pro  anginad  oJini  angina  illi  22.  angina  hic  Camerarius. 
angina  acri  Hauptiu^  Mus.  Bhen.  VII  p.  478  {Opusc.  I  p.  165):  quod 
qua))iqua))i  probuvi  Nov.  exc.  I  p.  71,  tamen  re  denuo  pensitata  inteJJe- 
gere  videor  acerrume  mori  posse  defendi,  quod  BueclieJerum  quoque  tueri 


540—503  APPENDIX  157 

tndco  de  declin.  p.  4S  {'sie  sterben  rcisscnd  dahin''  vertit  Ostheldenis 
[y.  ad  V.  36T]  i).  27).  Quod  siquis  tamen  ncgaverit,  facili  negotio 
scriberc  cum  Lambino  acerrnma  poterit.  Totum  versum  sic  Bothius 
transjjosuit :  Acerrume  moriuntur  angina  sues.  Ceterum  cf.  Proleg. 
p.  CLXXXI  et  secus  iudicantem  FlecJceiscmcm  Cens.  p.  34.''  anginast 
accrriima  Spengelius.  angina  <(una^  acerruma  ©.  De  angina  quae 
cum  Eitschelio  {praef.-  p.  LXVI  sq.)  L.  Muellerus  communicaverat  vide 
nunc  in  comment.  Lucil.  p.  367  sq. 

545  sq.  'Cf.  FlecJceisenum  Cens.  p.  239,  quamquam  in  eo  errantcm, 
quod  Campas  formam  analogia  destitutam  dixit:  quae  quam  late  pateat, 
vel  iUa  doccnt  quae  Opusc.  phil.  II  p.  715  commemorata  sunt.  Ceterum 
de  Syrorum  deque  Campanorum  patientia  vide  quae  Parerg.  p.  339  sq. 
345  sqq.  exposita  suut:  qtfo  mmc  adde  Ilomtnseni  Hist.  rom.  I  p.  670  sq. 
ed.  4.  patientiam  mutationis  longe  aliam  ccnissam  habui  atque  Klotzio 
visum  est  Annal.  phil.  t.  87  (a.  1S63)  p.  62S.'' 

547.    istest  conl.  Cistell.  II,  3,  56  vindicavit  Brixius. 

552.  qui  equidem  Brixius  dubitanter:  cf.  Luchsius  in  progr.  Er- 
Jang.  a.  18S3  p.  21  sq.  L)e  isti(us)  cf  Opusc.  phil.  II  p.  691,  S.  Brand- 
tius  1.  s.  s.  p.  21.     Ceterum  v.  551  detrudi  istuc  Muellerus  Addit.  p.  49. 

554.  'quaerens  duce  B  Bentleius  in  Ter.  Hautontim.  II,  3,  48'' 
itemque  Bergkius  l.  s.  s.:  at  vide  B  v.  572. 

555  sq.  'Stasimo  totum  versum  Bothius  tribuit  sic  mutatum  At  tu 
hercle  et  illi  et  alii  caue  sis  dixeris.-  quod  miror  Ladewigio  placuisse 
Philologi  XVII  p.  251.' 

556.  dixti  arcano:  sed  sat  est  duce  A  Bergkius.  dixti  arcano  ''St' 
satis  ®  dubitanter. 

558.  '  possiet  Cameranws.  os  quoi 'Rolim,  cf  Proleg.  p.  LXXXIIL' 
quoium  os  Berglius. 

559.  ^quidem  hercle  si  verum  est,  non  est  saltem  cum  FlecTceiseno 
Cens.  p.  260  Meus  quidem  hercle  metiendum,  sed  Meus  quidem  hercle. 
Fortasse  tamen  aut  quidem  aut  hercle  e  vicinis  versibus  inrepsit  quo  multo 
leniores  numeri  prodeunt,  quos  commendabam  Proleg.  p.  CXXVLL.  L)e 
correpta  hercle  voce  {ut  v.  58)  dubitans  Fleckeisenus  mutatione  non  sane 
lenissima  qui  suadet  pro  quidem,  ut  sociata  qui  hercle  verba  sic  conlocata 
idem  valeant  atque  inverso  ordine  sese  excipientia  hercle  qui^,  de  quibus 
ipse  cgit  in  Miscellis  criticis  p.  28  sqq.:  idque  firmari  PoenuU  versu 
LV ,  2,  88  {910)  arbitratur.'  De  quidem  delcndo  iam  Bentleius  cocji- 
taverat  {ut  v.  557  Guyctus  hanc  particulam  delebat).  An  fuit:  Meus 
quidem  necumquam.?  Cf.  tamen  Luchsius  in  progr.  Erl.  a.  1883 
p.  15.     Ceterum  sapias  pro  sapies  3?  clubitanter. 

560.  ' Ambrosiccni  scripturam  non  debebat  Lachmannus  probare  in 
Lucr.  p.  195.  agro  hoc  ego  hunc  32  olim,  quod  vel  propter  insequcns 
illum  displicet:  ut  nee  de  agro  hoc  hunc  (deleto  ego)  probabiliter  tri- 
buas  poetae.  Aut  agrod  ego  hunc  aut  hocedie  ego  hunc  aut  ego  hodie 
hunc  in  mentem  venit  BergJcio  {Beitr.  z.  lat.  Gr.  L)  p.  6S.''  Cf  Muel- 
lerus  Addit.  p.  79.  Lepide  hercle  agro  ego  hoc  <^pacto^  hunc  s.  d. 
vel  hoc  <^dolo>:  cf.  Most.  v.  715  sq.  ®. 

562  sqq.     Vide  ad  versum  568. 

563.  'locutust  Hermannus.  Cf.  Proleg.  p.  CIX.'  Adde  Olseninm 
l.  s.  s.  p.  16.' 


158  APPENDIX  565—594 

565.  Et  ego  esse,  non  Et  ego  esse  H  addens:  ' de  accentu  v.  Pro- 
leg.  p.  CCLXI,  de  quo  manifestum  est  falli  Muellerum  de  pros.  p.  299.^ 
Cf.  eundem  Addit.  p.  XII.  Postea  v.  440  ipse  comparavit  58.  'De  ne- 
quicquam  forma  vide  Nov.  exe.  I  p.  58.' 

566.  'Licuit  si  Guyettts.     nunc  quia  Beizius.' 

568.  ^  De  ante[a]  vide  Opusc.  pliil.  II  p.  546  sq.  conl.  270  sq., 
Proleg.  p.  CCXXX:  quibus  frustra  oblocutus  est  Crainius  Stud.  Plaut. 
p.  9.  antehac  Geppertus.'  antid  Wagnerus.  Nescio  an  omnino  inter- 
polatum  sit  antea.  ut  olim  extiterit  velut  Si  tu  uoluisses,  vel  Pol  si  u. 
'  Sine  iusta  caussa  v.  567.  568  a  Plaiito  abiudicavit  Ijadewigius  Philo- 
logi  XVII  p.  252.''  Longius  progressus  Pibbeckius  Mus.  Rli.  XXVII 
p.  177  sq.  Redeo  ad  te  Lesbonice  v.  562  cutn  (Ph.)  Quod  dixti  modo 
{v.  567).-  De  dote  cet.  {v.  569)  coniunxit  rcliquis  omissis,  post  quem  Teuf- 
felius  ibid.  XXX  p.  474  sq.  conl.  v.  439  sqq.  v.  562  —  568  ab  histrio- 
nibiis  profectos  esse  dixit,  vix  recte. 

572.  etiam  nunc  neuis?  Bergkius  l.  s.  s.  p.  633:  ubi  etiam  Quid 
tibi  lubet  v.  570  tenet. 

573.  'Quid  istuc  post  Lambinum  Hermannus.' 

575.  Natus  (om.  est)  Olsenius  l.  s.  s.  p.  98.  "Haud  dtibie  olim  Gnatust 
fuif  Mox  quam  est  illud  cum  Camerario  3?  postea  Gepperto  adstipulans. 

576.  '  Id  uolo  FJecl-eisenus.    Cf  Proleg.  p.  CCLXXXIX.' 

579.  ''Tu  pro  Sed  Geppertus  non  sane  inepte.'  Sequor.  —  Stasime, 
abi  huc  ad  meam  s.  ©. 

582.  Callicleti  BergTcius  l.  s.  s.  {at  v.  Philol.  XIV  p.  185).  ''mi 
ut  coDuenat  sat  mire  cum  p^roximo  vcrsu  constructa  duce  Acidalio 
Bothius.  me  ut  conuenat  Lindemannus'',  item  Spengelius  Wagnerusque: 
at  V.  Brixius  ad  v.  41.  'Cf.  Proleg.  p)-  CCLXXXII.  med  ut  conueniat  || 
Tu  i  modo  Fleckeisenus ,  fortasse  recte.' 

584.  'sine  dote  non  dare  Saracenus.  me  sine  dote  liaud  dare 
Taubmannus  casri  j)uto:  sed  ut  me  illo  recte  fortasse  sic  utare  cum  Her- 
manno  sine  dote  haud  me  dare.  Quamquam  cf.  Proleg.  p.  CLXXXV. 
CCXXVI.  s.  d.  hau  dare  ei  Miiellerus  de  pros.  p.  23.'  haud  dari 
Spengelius.     Possis  etiam:  Quin  tu  abi  modo. 

586  sqq.  '  o  pater  apparet  e  v.  588  huc  inrepsisse,  similiter  atque 
V.  564.  582.  1174  factum.  i  modo  i  modo.  Lb.  0  pater  inter  alia 
Acidalius.  i  modo,  i  modo.  Le.  neque  Bothius.'  i  modo.  Le.  o  pater, 
pater  Bentleius.  '  Ctcm  Acidalio  faciens  Ladeivigius  Philologi  XVII 
p.  253  duos  versus  proximos  deleri  iussit  sine  caussa.  Ceterum  v.  587 
qui  pro  quin  Hermannus.  Versu  588  Id  mihi  potissimum  {vel  for- 
tasse  Mihi  id  p.  )  expetentes ,  ut  potui ,  consolari  studui  Proleg. 
p.  CCLXVIII  sq.' 

590.  'Eo  :  tu  probatum  Muellero  de  pros.  p.  744.  Tute  Bothius. 
Tu  istuc  curato  quod  ego  iussi  :  iam  h.  e.  Hermannus.'  I  tu  Spenge- 
lius.  Tu  istuc  c.  q.  i. :  ego  <^adeo)>  i.  h.  e.  pessimc  Bruunius  I.  s.  s. 
p.  37.  An:  Tu  istuc  cura  <(una  opera^  quod  iussi:  e.  i.  h.  e.?  Nam 
violestius  per  Eo  additum  duplex  efficitur  oppositio. 

592.     'gestum  probe  Lambinus.' 

594.  'lu  ambiguo  etiam  nunc  est  2?  Proleg.  p.  CCXIX  conl. 
p.  CCXXI:  sed  pro  uno  vocabulo  siint  etiam  nuuc  ut  etiamnum,  quod 
iXJsum  fortasse  restituendum.' 


595— G08  APPENDIX  159 

595  sqq.  '  Sed  si  post  Camerarium  H  Farerg.  p.  527  sq.,  Proleg. 
p.  CXXXIX.  Sed  is  si  dubitanter  Muellerus  ile  pros.  p.  329.  Is  si 
(reppertus.  Post  versum  596  autem  adeo  et  sententia  et  structura  liiat, 
ut  non  possit  non  aliquid  intereidisse ,  velut  tdle: 

Nam  ut  mei  eri  ingenium  noui  truculentum  admodum 

Effugiet  e.  q.  s. 
Fartasse  etiam  ante  versum  600,  ad  quem  nescio  an  a  superiore  citius 
transeatur  aliquid  intercidit.''  Ante  effiigiet  ex  urbe  v.  597  nihil  nisi 
Nam  particulam  {praecedente  sarcina)  intercidisse  BergTcius  con{endit 
l.  s.  s.  p.  633:  non  maiore  cum  probabilitate  quam  si  quis  ante  ibo  huc 
V.  600  lam  particulam  (praecedente  Ciliciam)  insereret. 

598.  'istac  defensum  ab  Handio  TurseU.  III  p.  460.  istinc  Dousa 
Explan.  Pl.  IV,  23.  ille  istim  Pareus.  Iste  hinc  32  olim.  is  tunc 
Buggeus  ( Tidsskrift  for  Philol.  og  Paedagogik  t.  VI,  a.  1865)  p.  18. 
Subito  istic  pro  Ibit  istac  Bergkius  l.  s.  s.,  construetis  cum  v.  antecedenti. 
MueUeri  de  pros.  p.  363  mentem  non  satis  adsequor.'  Ibo  istac  Spenge- 
lius.  Inbitet  aliquo  »©,  nisi  potius  Ibis,  Stasime,  aliquo  {cf.  v.  718. 
1008.  1013)  vel  Inbites  tu  aliquo  {cf.  Epid.  v.  14.5)  exspectes.  Ibit 
statim  5?^  cum  Brixio  ^nisi  quid  tamen  aliud  subesf :  at  cf.  Lange- 
num  Symb.  p.  16  {ubi  de  Ibit  iam  hinc  cogitat).     [Bitetur  a.  Loewius.] 

601.  '  De  trisyUabo  exturbauit  faUitur  Lachmannus  in  Lucr.p.  290. 
nostris  recte  pivbatum  Fleckeiseno  Cens.  p.  62.  64.  ex  nostris  sic  trans- 
ponendo  Postquam  hic  exturbat  nos  ex  nostris  aedibus  tuetur  Kochius, 
sed  post  VaUaurium,  cuius  ne  aeterna  oblivione  nomen  obrueretur ,  hoc 
uno  loco  mentionem  faciendam  putavi.  ex  nostri  parum  credibiliter 
BuecheJerus  de  decl.  p.  45.'  An:  Quom  hic  {vel  Hic  quom)  exturbauit 
nos  ex  nostris  &.? 

602.  '  quomodo  iunctim  scriptum  etsi  damnat  Lachmannus  in  Lucr. 
p.  116  rectius  tamen  Fleckeisenus  iudicavit  Annal.  phil.  t.  95  {a.  1867) 
p.  625,  cf.  eundem  Cens.  p.  61.  Quamquam  etiam  alia  ratio  accedit, 
quam  suo  tempore  explicabimus.  Ceterum  uostrum  coniecerunt  Scaliger 
Lambinus  (CaUicli  versum  continuantes).' 

603.  'despopondisse?  St.  h.oc  Camerarius  verbi  forma  valde  dubi- 
tabili.  despondisse?  St.  istoc  coni.  Fleckeisenus.'  despondisse:  st  hoc 
Bergkius.  'Be  em  particulae  prosodia  vide  ad  v.  3  dicta.'  Cum  'R 
convenit  MueUero  Additam.  p.  109  (cf.  p.  XV). 

605.  'Ca.  <Em)>  sine  32  Proleg.  p.  CCXXV:  quo  non  opus  esse 
satis  hodie  inteUectum  est.  Ceterum  fortasse  etiam  in  talibus  locis  ut 
V.  604  quoii  potius  scribendum  ut  v.  358.  558.' 

606.  dicis  cum  vuJgata  3?:  at  dices  recte  defendit  Teuffelius  in 
Annal.  philol.  CV  {a.  1872)  p.  668.  831  sq.  Hute  edepol  nullus 
Bothius:  quod  non  debui  tueri  Proleg.  p.  CXCIV  sq.  Alia  lusit  Muel- 
lerus  de  pros.  p.  568.'  tum  tu  edepol  nullus  Brixius:  cf.  Annal.  philol. 
CXIII  {a.  1876)  p.  532  sq. 

608.  ^ilico,  non  illico,  lihri  et  hic  et  alibi  comtanter .'  Praeterea  cf 
Langenus  Symb.  p,  158  sq.  "De  Praenestinorum  sermone  cf  Parerg.  p.  196, 
Opmsc.  phil.  II  p.  372.  IV p.  684.  Adde  Mommseni  Hist.  rom.  I*  p.  907'; 
vide  etiam  Loewium  Act.  soc.  phil.  II  p.  474  sq.,  Bergkium  Opuse. 
phil.  I  p.  187  sqq.,  lordanum  {krit.  Beitr.  z.  Gesch.  d.   lat.  Spr.)  p.  11. 


IfiO  APPENDIX  Gl  1—635 

811.    'quidem  Hermannus.     Vide  ad  v.  352.' 

613.  'istam  rem  ad  me  ego  Guyetus.  ad  me  ego  istam  rem  Her- 
ma)tnus.  ego  istanc  ad  me  rem  commendabam  Proleg.  p.  CXCH^  conl. 
CXCIII  sq.:  x^ro  cjuo  poteram  etiam  istam  ego  ad  me  rem.'  egomet 
stam  rem  ad  me  Bergkius  1.  s.  s.  p.  633. 

616.  'Agro  ut  Kochius  non  sine  ratione.'  Ceterum  euertit  iuxta 
euortat  servat  BergJcius  1.  s. 

617.  'quam  absente  te  Camerarius:  unde  quam  absenti  Kocliius. 
Fuit  olim  ut  puto  apsextei.' 

621.  Quoi  tuam  quom  rem  credideris  sine  omni  BergJcius  1.  s.  s. 
p.  G34.  'se  pro  sine  posse  poetam  dedisse  disputavi  Opusc.  phil.  III 
p.  131.    Sed  vide  Proleg.  p.  CXXXII  sqq.' 

622.  De  ecillum  scriptura  v.  BibbecJcius  trag.  fragm.'-  p.  LI  sq. 
Adde  sis  ScJienJcelium  Stud.  Plaut.  p.  620. 

623.  'Pro  celeri  est  cui  in  mentem  venerit  celebri  conJ.  Accii  v.  24 
Bibb.  De  accentu  inter  eos  v.  ProJeg.  p.  CCXXVI  sq.  Somniat  Crainius 
PJiiJoJogi  IX  p.  66S.  Gf.  v.  619  erga  te,  quode  v.  ProJeg.  p.  CCXXXVII 
et  Nov.  exc.  I  p.  36  sq.' 

624.  'gradu  Sunt  AcidaJius  parum  firmis  exempJis  confisus.  Dein 
illic  {pro  ille)  reprehendit  Hermannus:  sed  v.  ProJeg.  p.  CCXXV 
et  CCXXVII.  Ceterum  v.  615  (illic)  miro  sensu  in  prosodia  Jiaesit 
Engerus  in  programmate  Ostroviensi  {zur  ProsodiJc  des  PJ.)  a.  1852 
p.  XIX.' 

625.  Etiam  de  Haud  ita  e.  cogitavit  H.  '  Haud  illi  euscheme 
Camerarius.  Haud  ineuscheme  piost  Handium  Tursell.  III  p.  33  Berg- 
Jcius  Diar.  ant.  stud.  a.  1855  p.  295  {115)  prorsus  contra  sentiendi 
vivendique  consuetudinem  veterum.  Magis  pJaciturum  sit  Haud  hercle 
euscheme  veJ  aJiquid  simiJe:  modo  codices  faverent.'  Haud  sane  euscheme 
Brixius.  Aha,  ut  ineuscheme  (haut  i.  e.  ha  ut  cf.  v.  681. 1060)  ®  [item- 
que,  sed  Eia  ut,  Loewius].  ''absessero  correctum  iam  in proximis  post prin- 
ciptm  edd.'     Versu  sequenti  cogitare  possis  de  duorum  audire  adfinium. 

628  sqq.  '  De  quod  v.  628  vide  Xov.  exc.  I  p.  57.  79  sq.,  Opusc. 
phiJ.  III  p.  124  {vidit  etiam  KocJiius  AimaJ.  phiJ.  t.  101  [a.  1870] 
p).  63).  Pro  tuam  BotJiius  tuae  cum  proximo  versu  constructum ,  ubi 
gloriam  aut  famam  expietebat  Lambinus.'  De  Joci  integritate  recte 
dubitat  Brixius:  ac  nescio  an  Si  in  rem  tuamst  scribcndum  sit  {cf. 
V.  036),  versus  autem  629  pro  interpretamejito  Jiabendus  ex  v.  640  sqq. 
Jiausto.     'De  numeris  v.  630  cf.  ProJeg.  p.  CXII.  CCLXXVI  sq.' 

631.  '  Pro  quam  est  qui  quom  coniciat,  ut  proxima  quid  faceres 
e.  q.  s.  in  apodosi  sint.' 

633.  'Qui  bene  simulas  BotJiius.  Qui  bene  simulans  BergJcius 
Diar.  ant.  stud.  a.  1852  p.  347  {104).  Longius  a  Jibris  Qui  mihi  bene 
quom  simulas  facere  {sine  te)  2J  olim:  cf.  ProJeg.  p.  001X1.'  Item 
BergJcius  l.  s.  s.  p.  634,  nisi  quod  mihi  facere.  An:  Qui  bene  quom 
facis  (vel  uolas)  facere  mihi  te.^ 

634.  'Vide  FJecJceisenum  PJiiJoJ.  II  {a.  1847)  p.  91  sqq.'  et  Warre- 
num  l.  s.  s.     'Qui  pro  Quid  Acidalius.' 

635  sq.  'rei  non  re  Jibri:  quod  propter  Buechelerum  de  decJ.  p.  54 
moneo  monueramque  praef.  SticJii  p.  XXVI.  tu  mi  es  melior  quam  ego? 
mihi  {constructum  Jioc  cum  v.  proximo)  Meieru^  Opusc.  acad.  II  p.  323. 


635-651  APPENDIX  161 

melior  tu  es  quam  egomet  mibi  Hermanmcs.^  tu  mihi  quam  egomet 
{vel  tu  quam  egomet  mihi)  melior  es  Brixius.  tu's  melior  quam  egomet 
mihi  Bcrgkius  1.  s.  s.  Tu  vindicavit  Brixius  cum  Spengelio.  Fortasse 
(ego)met  hic  delendum  ad  versum  insequentem  spectat  satis,  in  rem  quae 
sint  meam,  egomet  spicio  mihi  jj?o  ego  conspicio;  nam  conspicio  non 
modo  inusitate,  verum  vix  recte  ad  sententiam  illic  dicitur.  'Ibidem  in 
re  quae  sint  mea  Pareus  ed.  tert.  (Jquomodo  doctissimus  Gifanius  reperit 
in  antiqq.  libb.'').  meam  an  meam  rectius  pronunties  ambiguum  esse 
dixi  Proleg.  p.  CCL' 

637.  'ut  qui  —  repudiet  Lambinus.  De  ut  qui  cf.  Fleckeisenum  Mise. 
crit.  x>-  33.  Hoc  quoque  versu  posse  benficium  {atque  adeo  fortasse  benuo- 
lente)  scriptum  fuisse,  ut  v.  63S  ratiocinatus  sum  Opusc.  pliil.  II  p.  719.' 

639.  ''mens  officio  migrat  (J.)  Bergkius  Cens.  p.  1140  {20)  Placidi 
p.  73,  20  D.  glossa  tuetur:  officio  migraui(t):  ab  officio  recessi(t).  {cf. 
Opu^c.  phil.  III  p.  63).  Ex  mfe  officiu  {BCD)  haud  scio  an  non  im- 
probabiliter  efficias  mens  se  officio  duce  Beizio,  qui  Titinii  versu  147  R. 
usus  se  a  me  officium  proposuit:  cf.  Hermannum  praef.  p.  IX.  meum 
se  officium  Scioppius  Susp.  lect.  II,  1.  Nihil  effecit  disputando ,  falsa 
testatus  de  codd.,  Kampmannus  de  ab  praep.  p.  34.^  mens  suo  officio 
requirit   F.  Leo  Mus.  Bhen.  XXXVIII  {a.  1SS3)  p.  4  adn. 

642.  'Ita  tandem  Hermannus.  Itane  tandem  tibi,  deleto  in  fine 
tibi,  Bothius.  De  itan'  cis,  quae  Proleg.  p.  CXXXVIII  significata  sunt 
ut  uberiore  disputatione  ne  egentia  quidem,  frustra  obloquitur  Bergkius 
Cens.p.  1139  sq.  {19).^  Adde  sis  Braunium  Obs.  gramm.  {ed.  Berol.  a.  1S82) 
p.  57.    De  maiiores  scriptura  cf.  ad  v.  428,  Bergkius  p.  1140  {20). 

644.  'Atqui  Gronovius  Observ.  IV,  3:  Anne  Meierus:  uterque 
segregans  haec  a  superioribus  et  Pii  exemplo  cum  proximis  iungens: 
contra  quos  dixi  Proleg.  p.  LXXX.  Pro  posterorum  coni.  posterum 
Sealiger.  uindex  {de  quo  rectissime  iam  G.Valla:  ut  ulciscaris  ac  iugules 
honorem  qui  venturus  erat  ad  posteros)  defensum  a  Turnebo  Advers. 
XIX,  28  et  Vossio  de  analogia  I,  34  p.  529,  item  iam  Proleg. 
p.  CCCXXIV  probatum,  vindicatum  autem  suasore  Bernaysio  Opusc. 
phil.  II  p,  526.  uibex  post  Camerarium  Lambinus ,  Dousa,  Acidalius. 
index  Scaliger.  inlex  in  Plantinianae  exemplo  Leidensi  XIII.  D.  313 
adscriptum.  uendax  {et  antea  honoris)  Bothius.  tu  obex  {immo  obiex) 
H  olim,  sed  iam  ProJeg.  l.s.  s.  reprobatum.^  De  auspex  cogitabat  Bergkius 
Opusc.  phil.  I  p.  634. 

645.  'paterque  auosque  et  ipse  tuitus  sum  Proleg.  p.  CLXXVII sq. 
nec  Fleckeisenus  posthabere  ausus  est  Cens.  p.  32  sq.'' 

647.  'maxuma  22  cum  Bothio  pro  maxume.-  quod  non  intellego.' 
At  cf.  quae  Anal.  Plaut.  ]).  24  adn.  exposui.  'tuis  quom  stultis  moribus 
Acidalius  cum  proximis  construens.''  moris  piro  stultis  Kiesslingius  apud 
Wagnerum  perquam  verisimiliter. 

648.  Huum  uirtuti  uti  Hermannus.  uirtuti  ut  tuum  Bothius.  tuum 
tu  uirtuti  ut  {aut  tuum  tu  amorem  uirtuti  ut)  3J  Proleg.  p.  CCXV.' 
Cf.  H.  Koehlerus  l.  s.  s.  p.  79. 

651.  da  haud  in  lecto  cum  F  et  veteribus  post  Z  edd.  defendit 
Bergkius  l.  s.  s.  Cf.  Proleg.  p.  LXVIII.  ne  in  lectu  Brugmanus  {Com- 
mentat.  in  hon.  F.  Buecheleri  et  H.  Vseneri  ed.  a.  soc.  phil.  Bonn. 
a.  1873)  p.  94  sq. 

PliAVTI   TkIMVMMVS  1  1 


162  APPENDIX  652—662 

652.  Atqui  "R:  cf.  V.  677  {746).  'denixe  recepi  quia  ad  ipsum  Plautum 
spectare  glossarium  illud  omne  inteUexi,  quode  vide  nunc  Opusc.  pliil.  III 
p.  62  sqq.^  Cf.  Loeicium  Prodr.  p.  203  sqq.  'rem  enixe  Hauptius 
Quaest  CattiU.  p.  23  tenuit.  rem  menixe  (J3)  ad  rem  iam  enixe  ducere 
mihi  visum  Proleg.  p.  LXXII.  CXCIII  sq.,  ad  rem  tam  enixe  Kochio: 
absque  quo  esset,  etiam  de  rem  enixed  cogitare  licuit  ad  eorum  simili- 
tudinem  qiiae  Kov.  exc.  I  p).  S7  sqq.  tractavi.  Transponendo  liberalis 
{post  Hermannum)  Muellerus  exstitit  de  pros.  p.  5S6'';  at  cf.  eundem 
Addit.  p.  118. 

655  sq.  '  De  interpunctione  nugari  mihi  videtur  C.  G.  3IueUerus 
Annal.  phil.  t.  83  (o.  1861)  p.  270.  vel  exqnisiuero  aut  vel  ex  ignarure 
Scaliger.  Ceterum  v.  656  maiorum  gloriam  vitium  Gronovianae.  et  meum 
maiorum  gloriam  foedauerim  Lomanus  Spec.  p.  73 :  contra  quem  dixi 
Proleg.  p.  CCLXXIV.' 

658.  'uinctus  etsi  cum  aliqua  specie  veri  Fleckeisenus  Cens.  p.  249 
defendit,  tamen  vereor  ut  vel  cum  ui  vocis  notione  vel  cum  proximo  aptu." 
{si  modo  id  ipsum  satis  fidei  habet)  sat  commode  coeat.  aptus  scripsi 
conlatis  Nonii  p.  234  sq.  exemplis,  quibus  aptum  conexum  et  colligatum 
significat:  probavitque  id  Fleckeisenus  Ccns.  p.  249.  captus  otio  Her- 
mannus,  fortasse  vere.  I)e  bisyUabo  otio  cogitantem  Berglcium  Cem. 
p.  1140  {20),  Biar.  ant.  stud.  a.  1850  p.  341  {45  conl.  75  sq.)  satis 
refeUisse  videor  Opusc.  phil.  II  p.  595  sqq.  603  conl.  Proleg.  p.  CLXI.^ 
Etiam  incredibiliora  et  ad  hunc  v.  et  ad  v.  660  vide  apud  Bergkium 
p.  634.  De  fraudis  notione  cf  Langemis  Symb.  p.  274  sq.  Idem  uinctus 
tuetti/r  in  Annal.  phil.  CXXV  {a.  1882)  p.  778. 

G59.  'De  proinde  ut  (ac)  vide  Fleckeisenum  Cens.  p.  245  et  cf.  Fuhr- 
mcninum  in  iUius  Ann.  phil.  t.  97  {a.  1868)  p.  852  sq.''  V.  Luchsius  in 
Studem.  Stud.  I  p.  24.  'mereris,  habeo  summam  gratiam  Ant.  Beinio 
duce  {Quaest.  PI.  part.  1 ,  ed.  Crefeldiae  a.  1834)  p.  13  22  Proleg.  p. 
CCCXXIIl.  Cf.  MueUerus  Philol.  IX  p.  589  sq.  Neuius  II  p.  298  sq.\- 
vide  ad  v.  1.  summas  ago  ego  gratias  Langenus  Symb.  p.  13  sq.  accura- 
tissime  de  his  formulis  disputans.  Conl.  Poen.  v.  1274  etsi  cum  Brixio 
traditam  scripturam  revocaverim,  tamen  valde  dubito  de  loci  integritate 
ac  recte  puto  Langenum  n  u  n  c  ago  expetivisse.  An  fuit  proinde  ut  merere 
<^ago^  summas  <^quom)>  abeo  gratias.''  Practerea  nescio  an  ante  hunc 
versum  aliquid  interciderit  {unde  etiam  de  Et  in  Set  mutato  scrupulus 
remanet)  velut: 

<^At  iam  deseram   hanc  ego   uitam  atque  aliquid  capiam  consili^ 

Et  tibi  nunc  proinde  ut  merere  <^ago^  summas  <(quom^  abeo   gratias. 

660  sqq.  '  te  haec  corde  spernere  {om.  dicta)  Bothius.  Simplex  haec 
pronomen  cum  quo  spectet  minime  appareat,  non  ^JOtest  non  corde  e  versus 
650  recordatione  natum  videri.  Vtrumque  servare  Hermannus  sic  insti- 
tuit:  At  meam  sic  perire  operam  et  te  h.  d.  c.  sp.'  At  o.  p.  m.  et  te 
h.  d.  c.  sp.  {om.  sic)  Brixius,  recte  corde  tenens,  quod  vix  probabilius 
ex  V.  677  quam  ex.  v.  650  repetas,  sed  mire  haerens  in  sic  iiarticula 
aptissima,  de  qua  ipsum  Brixiutn  cf.  ad  Mcn.  I,  2,  22.  Mil.  853.  Quare 
lacunam  statuo  {quam  etiam  v.662  Et  postrem  o  comwieHdof)  adhoc  exemplum: 

At  operam  perire  meam  sic  et  te  <^hac  pertinacia, 

Lingua  quom  agis  gratias,^  haec  dicta  corde  spernere  e.  q.  s. 


G60-675  APPENDIX  163 

^Ceterum  versus  660 — 664  2^ost  v.  673  transponi  iussit  Meierus  Opusc. 
acad.  II  p.  328  sq.  {qui  quas  in  singulis  mutationes  fecit,  praestat  si- 
lentio  praeterire).  Citius  credam  hos  versus  et  674—678  duarum  recen- 
sionum  partes  geminas  esse.'  Lacunam  piotius  ante  v.  665  BergJcius 
statuit.  De  singulis  in  his  versibtts  haec  monenda  sunt.  'Versu  661,  ubi 
piget  sine  me  B  olifn,  pige'  pronuntiandum  esse  certa  ratione  demon- 
stravi  (Opusc.  phil.  IV  p.  406  sq.).  Qitamquam,  rem  si  per  se  spectas, 
licuit  etiam  simu'  me  piget,  vel  cum  transpositione  adeo  simul  piget  me 
paru'  pudere  te;  quas  tamen  metiendi  vias  satis  patet  cur  posthabendas 
putem.  Non  satis  recte  de  hoc  genere  universo  statui  Proleg.  p.  CXLIX. 
CCXLVII.  CCLXXV.'  Versu  662  hoc  quod  (iJro  ut)  dico  22  ut 
v.  449  {cf.  675) :  at  vide  Brixium.  '  V.  663  honos  {non  honor  ut  hic)  est 
V.  697:  sed  illud  et  Bud.  I,  3,  12  et  in  Scipionum  titulo  n.  38.  Adde 
Curc.  I,  2,  5  {99)  et  Poen.  V,  4,  6  {1179).  Versu  664  oculto  C,  ut 
V.  712:  ad  pronuntiationem  recte,  sed  ut,  qui  eam  scripturam  probet, 
etiam  lie  ese  et  satelites  et  similumae  et  similia  omnia  scribere  debeat, 
praesertim  cum  ipse  C  alia  singularia  habeat  ut  dampnum  vel  adque. 
Vide  Proleg.  p.  CXXIV  {ubi  tamen  non  debebam  oquoltod  scrip- 
tura  uti,  qua  nihil  probatur)  et  cf.  Opusc.  phil.  II  p.  509.  Ex  ocul- 
tabo  v.  278  etiam  magis  apparet  nihil  esse  eiusdem  codicis  scripturae  in 
oculto  tribuendum.''  Ceterum  recte  P.  E.  Sonnenburgius  de  Men.  Pl. 
retractata  {ed.  Bonnae  a.  1882)  sent.  contr.  X  meliore  iure  scripturam 
OQVPATVS  CIL  I  200.  25  afferi  posse  contendit.  Benique  'v.  665 
(ingenium  tuom  ingenuom)  de  proceleusmatico  minime  cogitandum  est 
cum  Muellero  de  pros.  p.  353.^ 

668.    ''icitur  L.  Spengelius  Caecil.  Fragm.  p.  16.' 

670  sqq.  'E  glossemate  esse  magis  apparet.  Liberius  Bergkius  Cens. 
p.  1141  {21)  totum  versum  talem  conformavit:  Magis  placet  quod  dis- 
suadetur:  minus  quod  suadetur  placet.'  Ceterum  fuit  qui  totum  versum 
secluderet,  non  v.  672 ;  ^  quem  praecedenti  praeponebat  Meierus,  cum  ad- 
sentiri  Bergkio  videatur  Engerus  ea  commentatione ,  cuius  ad  v.  624 
{615)  mentio  facta  est  p.  XVII  sq.,  quamquam  is  in  ille  vocis  prosodia 
frustra  laborans.' 

673.  '  et  delebat  Lipsius  Epistol.  quaest.  III,  20.  Transposuit  Her- 
mannus  Insanum  est  malum  deuorti  in  hospitium.'  3Iah  Spengelius 
insanumst  id  malum  in  hospitium  d.  Ceterum  hospitio  quod  'nequa- 
quam  maW  in  ed.  II  dixerat  Muellerum  correxisse,  in  ed.  III  ipse 
recepturus  erat  H.  De  in  fospitium  {forma  certe  non  Plautina,  sed 
Sabina)  vide  sis  SchenJcelium  Stud.  Plaut.  p.  611  sqq.  cogitantem.  Cf. 
ad  V.  660  sqq.    'Ceterum  v.  674  expetat  pro  expetas  Scaliger.' 

675.  T.  Nitzschius  3Ius.  Blien.  XII  {a.  1857)  p.  136  deque  quod 
pro  ut  substituto  cf.  v.  449.  662:  atque  incendium  pro  indicium  iam 
Lambinus  (incidium  ^libri  veteres'  Lambini).  facis,  igni  tuum  i.  g. 
BergJcius  Diar.  ant.  stud.  a.  1852  p.  347  {104.  cf.  634),  sed  facis,  in- 
dignum ,  tuum  idem  ibid.  a.  1855  p.  289  {109) :  neutrum  probabiliter. 
Si  istuc  {cogita  expetis),  ut  conari  facis  indicium,  t.  i.  g.  Bothius:  item, 
sed  te  ut  pro  ut  substituens,  Lindemannus ,  conare  et  ^wo  conare 
Brixius  olim.  Praeeunte  Acidalio  (Si  istuc,  ut  facis  indicium,  conare) 
Hermannus:  Si  istuc  couare  ut  facis  mi  indicium,  t.  i.  g.;  item,  nisi 
quod   nunc  facis  pro  facis   mi   22  olim.    Fallitur   de   his   et  proximis 

11* 


164  APPENDIX  675-692 

Gronovius  Ohserv.  IV,  3.'  Si  istuc  te  agere  facis  indiciiim ,  tu  tuom 
i.  g.  Spengelius.  Si  istuc  tu  {cel  potius  tu  istuc)  conare,  facis  inclicium 
tuom   incendei  genus  ®. 

676  s^g.  An:  Tum  igitur  tibi  aquae  erit  cupido?  'tibi  aqua  erit 
Camerarius :  quo  servato  simul  Cupido  Brixius,  sententiae  interpretatione 
argutissima.  qui  restinguas  [ocius]  B.  exempli  causa  pro  genus  qui 
r.  tuum  verbis  e  v.  675  et  678  aut  errore  aut  explicandi  caussa  repe- 
titis.  JPraeterea  olim  Atqui  pro  Atqne  idem  v.  677.  Versu  autem  678 
ne  gliscat  pro  congliscat  Hermannus.' 

679.  'Facil  est  inuentu  3?  h.  e.  facilist  inuentu,  quod  ipsum  Lam- 
binus  voluit:  ad  eorum  illud  similitudinem  quae  Opusc.  pkil.  II  p.  331. 
452  tractavi.  Facile  iuuentu  est^  fallaci  iestimonio  exstare  creditum  in 
B,  reijrobabam  Proleg.  p.  CCXXXVIII  conl  p.  CCLXXVII,  tuebatur 
dabitur  pro  datur  substituens  C.  F.  Hermannus  (v.  praef.  Stichi  p.  XIX).^ 
Cf.  Buxchelerus  Mus.  Ehen.  XXIX  (a.  1S74)  p.  196  {ad  Trueul.  v.  505. 
169).     De  tam  etsi  videsis  Braunium  7.  s.  s.  p.  44  adn. 

681.  Meam  ut  sororem  tibi  dem  suades  recte  Opitzius  in  Stud. 
Lips.  VI  p.  356.  '  sua.dies  potius  Botliius  delebat  sic  transponens :  Meam 
sororem  uis  tibi  dem.  Fro  aba  oli^n  at  B.'  ah  Spengelius  (item  v.  649) 
assentiente  fere  Brixio:  at  cf.  liichterus  l.  s.  s.  (ad  v.  495). 

682.  'tantam  abusus  sum  rem  S  nisi  quis  forte  abusus  tantam 
sum  rem  maluerit.  abusus  sum  tantam  rem  vix  recte  excusabam  Proleg. 
p.  GCXXXVII.  abusus  tantam  rem  sum  Fleckeisenus,  abusus  sum  rem 

.  tantam  Kochius:    neuter   meo  sensu  probabiliter ,   quando   tam  sunt  pro 
una  notione  rem  patriam,  ut  vix  divelli  passint.' 

683.  'Vide  Proleg.  p.  CCLXII.'    me  merito  vindicavit  Brixius. 
685  sqq.    'diiitius  pronuntiandum   rQiavXXd^mg ,    non    diutius    cum 

L.  3Iuellero  praef.  Phaedri  p.  XI  (cf.  de  re  metr.  p.  348,  ad  Lucil. 
p.  253) :  id  quod  rectissime  nunc  demonstratum  video  a  Fleckeiseno  Ann. 
phil.  t.  101  {a.  1870)  p.  69  sqq.''  diutius  Bziatzlco  quoque  Mus.  Bhen. 
XXXIII  (a.  1878)  p.  97.  'De  versibus  686—691  post  v.  705  iteratis 
cf.  Parerg.  p.  533,  Proleg.  p.  LXX.  Ceterum  v.  686  servato  Tanto  quis 
rhetoricum  genus  interrogandi  agnoscat?  ubi  Tandem  Aeidalius.^ 

687.  'eum  me  agrum  pro  eum  agrum  me  32  {Prdleg.  p.CGLXVI): 
fortasse  tamen  eiim  delendum;  v.  ad  v.  700.'' 

688  sq.  '  tam  te  mihi  pro  mihi  te  tam  Kochius  conl.  Capt.  318  sqq. 
Versu  autem  689  me  hac  fama  differaut  {pro  mi  hanc  famam  d.) 
Meursius.'' 

691.  'Sic  sine  dote  dedidisse  Camerarius  ed.  sec.  {Bentleiusque) :  ubi 
tradidisse  praeter  rationem  Wagnerus  de  Pl.  Aulul.  {ed.  Bonnae  a.  1864) 
p.  24.''  Si  sine  dote  erit^  dedisse  Bergkius  Opusc.  phil.  I  p.  635  haerens 
in  dem  a  Klotzio  inserto  ac  dederim  j^otius  requirens.  Nescio  an  sine 
dote  verba  ex  interpretamento  sint,  praesertim  cum  v.  693  iteretur  si 
sine  dote  duxeris  {unde  fuit  cum  de  Jtis  verbis  cum  proximis  potius 
iungendis  quam  cum  antecedentibus  cogitaret  'E):  e.  g.  Sic  <^quasi  tu 
emeris^  d. 

692.  'famiferatio  forma  et  Dousae  et  Bergkio  Diar.  ant.  stud.  a.  1855 
p.  289  {110)  non  displicuit:  candem  iam  Camerarius  non  probavit  tantum, 
sed  ctiam  recepit:  nec  id  foriasse  immerito.'  Item  vindicavit  Loewius 
Anal.  Plaut.  p.  198.    At  famigeratio  conl.  v.  259.  219  defendit  Brixius. 


693—712  APPENDIX  165 

693.  Cf.  ad  v.  691.  'conlutulentet  finnatum  a  Buggeo  {v.  ad  v.  59S)  p.  19 
cum  opulentare  turbulentare  verhorum  similitudinc,  tum  glossis  Placidi  in 
Class.  auct.  t.  VI  p.  565  {p.  61,  6  D.)  lutulentus  ait  {scr.  lutulentassit): 
luculentum  fecerit  et  t.  III  p.  478  luculentasset  :  luculentum  fecisset; 
unde  sua  hausit  Lorentius  in  Nunt.  erud.  Gotting.  a.  1S68  p.  1199.  con- 
lutulare  verbum  cum  intellexissem  analogia  j^rorsus  destitui,  me  autem 
conlutitet  si  commendaham  Parerg.  j).  534,  Proleg.  p.  LXXIV.  Veterem 
esse  errorem  apparet,  quo  et  conlutulet  natum  apud  Nonium  [et  collutilo 
TtrjXoco  in  glossis Lahhaei p.  33  ed.  Par.].'  Inclusi  ex  'Onomastico^  haustum. 

694  sq.  '  Versus  694  fuit  cui  additicius  videretur :  quo  lamen 
propter  Lysitelis  respionsum  non  videmiir  carere  posse.  De  numeris 
V.  695  mire  fallitur  Kampmannus  de  ab  praep.  p.  15  agrum  abs  te 
transponens.  Ceterum  quod  c  dictatoris  mentione  Meierus  Opusc.  acad. 
II  p.  322  sihi  visus  est  de  tempore  seriptae  fahulae  argumentari  p)0ssc, 
id  cur  nihili  esse  putem  significavi  Proleg.  p.  CCCXXII' 

699  sq.  inter  nos  uosque  {cf.  v.  442)  vel  inter  nos  numero  ^jro 
inter  nos  nostram  Bergkius  l.  s.  s.  p.  635:  illud  nequaquam  male.  'J>c 
versus  700  numeris  severitis  iuAicavi  Proleg.  p.  CCXLV.'' 

702  sqq.  'Totum  v.  702  insiticium  hahet  Kochius,  non  sine  magna 
specie  veri:  in  eiusdemque  interpolationis  societatem  nunc  etiam  proximum 
adsciscit:  immerito,  si  quid  vidco.  Versu  703  perterritum  Gulielmius. 
Versus  post  v.  704  iteratos  servavit  et  praef.  p.  XII  sq.  defendit  Her- 
mannus:  parum  feliciter,  ut  Parerg.  p.  529  sqq.  demonstravi  persuasique 
praeter  alios  Ladeicigio  Philologi  XVII  p.  252.'  Adde  Goetzium  in 
Act.  soc.  phil.  Lips.  VI  p.  252. 

705  sq.  "Pro  non  enim  lihrorum  tam  Plautinorum  quam  Ciceronia- 
norum  Noenum  3?  Nov.  exc.  1  p.  112  sq.  conl.  p.  40  et  Opusc.  phil.  II 
p.  242  sq.  (Enim  non  Pahnerius  Spicil.  p).  730) ' :  quode  rectissime  post 
alios  disputavit  Langenus  Symh.  p.  263  sq.  'Facilem  versu  706  pro 
Facile  Scaliger\  uictus  {om.  est)  Olsenius  p.  11.  'Ceterum  quo  haec 
spectent  et  quam  vim  haheant  significatum  est  Parerg.  p.  231,  quo  adde 
Mommsenum  Hist.  rom.  J*  p.  900.' 

707  sq.  'Leshonico  v.  707  trihuehat  Bergkius  Cens.  p.  1141  {21): 
rectius  eum  una  cum  proximo,  ut  qui  non  ad  poetarum  magis  quam  ad 
actorum  personas  spectent,  post  Plauti  aetatem  accessisse  Ladewigius 
I.  s.  s.  p.  253  sqq.  ratiocinatur.  Vt  Plautinos  defendit  Hertzhergius 
p.  354.  Agit  hic  Beizius.  uorsus  Fleckeisenus.  V.  708  tiieris,  non  tueris 
cum  Hermanno,  promintiandum  esse  dixi  Proleg.  p.  CLXV.  multam 
abomina  Palmerius  Spicil.  p.  659.  multabo  mina  prohatum  Hauptio 
Opusc.  I  p.  165:  quicum  cf.  Ladeivigium.''  Adde  Pernicimn  in  Par- 
ergis  II  p.  33  adn.  {Act.  hist.  iur.   V  a.  1884). 

709.  '  Qm  pro  quid  Brixius:  quo  si  opus  esset  ad  sententiam,  famen 
eo  facilius  careremus,  quo  certius  Nov.  exc.  I  p.  56  sqq.  demonstratum 
esse  puto  etiam  quid  pro  ablativo  esse.'  Vide  secus  iudicantem  Kienitzium 
I.  s.  s.  p>.  570.  ^De  prosodia  v.  Proleg.  p.  CXXIX:  nec  enim  Bueclielero 
adsentiendum  de  decl.  p.  58.' 

712.  ^De  inoculto  scriptura  v.  ad  v.  664.  Quamquam  hoc  loco  ne 
opus  quidem  est  correpta  antepaenultima ,  si  Beizium  sequare  sic  me- 
tientem:  Nil  ego  in  occulto.  Prorsus  praeter  rem  Nil  in  occulto  ego 
Lomanus  Spec.  p.  74.' 


166  APPENDIX  714—725 

714.  'In  dote  (B)  cum  latere  dotei  suspicatur  Buechelerus  de  decl. 
p.  50,  id  quale  sit  significaviKov.  exc.  I p.  105.  Cf.  ProUg.p.  CCXXXIII. 
CCLXII,  ubi  erit  meum  pro  meiim  erit  (meumst)  proponebam.'' 

715.  'agas  nego  intellegi  posse':  defendit  Muellerus  Additam.  p.  159. 
Ni  fdllor  a  ad  eueniet  adscripta  ad  agis  adhibita  est.  abiturus,  non 
abituru's,  Olsenius  l.  s.  s.  p.  22. 

716.  Hibi   numquam  ero  Bothius:  sed   vide  Proleg.  p.  CCXLV.^ 

717.  'Abiit  hercle  ille  Guyetus.  Abiit  hercle  quidem  Hermannus. 
Cf  Proleg.  p.  LXIX.  CXXVII.'  Vel  quidem  vel  hercle  deJeto  Fleck- 
eisenus  quoque  annal.  phil.  CIII  (a.  1871)  p.  811  perfectum  servari 
voluit  idemque  Berglcius  necessarium  hahuit  ibid.  CV  (a.  1S72)  p.  128 
adn.    Abiit  cum  reliquis  servavit  ecqui  pro  ecquid  substituto  Wagnerus 

ecqnid 

numeris  non  optimis.    Fuit  ni  fallor  Abiit  hercle  ille.   equidem  audis? 

718.  'hinc  delebat  Guyetus,  cui  adsentitur  (adsentiebatur  saltevi) 
Fleckeisenus  Epist.  p.  XXX:  sed  v.  Prohg.  p.  CXXXVIII.' 

720  sqq.  'fulmenta  et  deincepjs  soccos  Salmasius.  Proximos  versus 
sic  conlocans  Ilermannns  praef.  p.  XX  sqq.:  723  (Credo  — ),  724  (Et 
capturum  — ),  721  (Video  — ),  722  (Aut  aliquem  — )  minime  persuadet: 
nec  plu^  profecit  Grauertus  Diurn.  scholast.  a.  1829  p.  44  hunc  ordinem 
commendans:  721.  723.  724.  722.  Vnum  et  aUerum  post  versum  724 
intercidisse  Meierus  Opusc.  acad.  II  p.  329  suspicatur:  id  quod  negavi 
Proleg.  p.  XVII.''  At  post  v.  721  ncscio  an  versus  interciderit  (unde 
etiam  Aut  v.  722  retinendum  sit),  quode  iam  censorem  edit.  Bitsch.  in 
Ind.  phil.  III  p.  314  cogitasse  video.    Velut: 

<(Atque  aliquo  ad  legionem  nunc  si  nobis  abeundiim  siet^ 
Aiit  aliquem  ad  regem  in  saginam  erus  sese  coniexit  meus, 
Credo  e.  q.  s. 

'Pro  A(u)t  Gruterus  Vt,  construens  haec  cuvi  versu  721.  Ad  aliquem 
regem  Guyetus:  non  male,  sed  non  satis  haec  Ugans  superioribus. 
meru(i)ffefe  scripturae  vix  dubium  est  quin  erus  si  se  valeant.  quom 
erus  se  scribebam  Proleg.  p.  LXXII:  pro  quo  potui  etiam  ubi  erus  se. 
sagenam  Lambimis  {et  ' antiquiores'  apud  Pium).  De  coniexit  cf.  Lueb- 
berti  Stud.  gramm.  I  p.  83.' 

724.  ^ibi  spolia  5?  olim  servato  meo,  uhi  eii  pro  meo  ero  Peizius. 
Cf.  Proleg.  p.  CXXXIV  sq.  De  spolia  illum  ibi  qui  meo  ero  cogiturc 
noW:  cogitat  Muellerus  Additam.  p.  45. 

725.  '  Egomet  quom  extemplo  arcum  et  pharetram  mi  6t  sagittas 
sumpsero  2?;  quando  autem  {quod  om.  iam  Hermannus)  additiciuvi  esse 
videtur  iit  v.  693.  694.  quome  (quo  me)  scripturae  spectare  ad  quom  mi 
visae  sunt  mihi,  Bergkio  Diar.  ant.  stud.  a.  1852  p.  347  {105)  ad  cas- 
cavi  eandemque  valde  suspectam  quome  cume  forviam.  arcum  mihi  et 
pharetram  {om.  sagittas)  Grutcrus,  arcum  mi  et  sagittas  {om.  pharetram) 
Beizius:  uterque  autem  servans.  Alterum  utrum  nomen  ex  additamento 
esse  Bergkio  quoquc  l.  s.  s.  visuvi  {qui  tamen  co  peccat  quod  pharetram 
posse  mediam  producere  sibi  persuasit:  quodev.  Ojmsc.phil.  II  p.  585  sqq.): 
item  Fleckeiseno  Misc.  crit.  p:  40  sq. ,  post  autem  quom  mi  extempulo 
{pro  quo  vico  quidcvi  sensu  extemplod  debuit)  arcum  aut  sic  perrexisse 
poetam  conicienti:  et  pharetram  sumpsero,   aut  et  sagitas  s.  correpta 


725—743  APPENDIX  167 

media  \atque  Egomet  autem  quom  mi  extemplod  ai'cum  et  sagitas  s. 
Teuffelius  Mus.  Ehen.  XXVII  (a.  1872)  p.485sq.].  Eam  correjjtionem, 
ah  eodem  firmatam  Ann.  pJiil.  t.  101  [a.  1870)  p.  74  adn.,  amplexus 
MueUerus  de  pros.  p.  253  sq.  talem  versum  eommendavit  deleto  mi:  Egomet 
autem  quom  extemplo  arcum  et  pharetram  et  sagittas  sumpsero.'  Cum 
Muellero  item  fecerunt  Spengelius  Wagnerusque:  eodemque  spectare  vi- 
detur  quod  ApuJei  Metam.  V,  30  p.  97,  3  Eyss.  adscripsit  3?. 

726.  'placided  It  et  prius  BuecJieJerus  de  decJ.  p.  48,  nunc  tamen  sibi 
ipse  diffidens  AnnaJ.  lyJiiJ.  t.  90  {a.  1869)  p.  487.  placidule  32  oJim  ProJeg. 
p.  LXXXI.  Contra  placide  in  contubernio  Hermannus  {sed  v.  ProJeg. 
p.  CXXXVII).'  placide  in  taberinaculo  Spengelius  {sed.  v.  Loewium 
Cens.  p.  529),  placide  indu  tabernaculo  FJecJieisenus  {In  adn.  ad  Loetvii 
Cens.  J.  s.).  perplacide  Wagncrus,  cui  praestaret  saJtem,  ni  faJlor,  pol 
placide.  Quamquam  placidule  praefero  cum  KocJtio  Mus.  RJien.  XXXII 
(fl.  1877)  p.  99  {cf  V.  074.  Bud.  II,  4,  12  FJecJc.). 

727.  'NotaJ)iJis  nundius  scriptura,  quae  tamcn  sui  simiJe  exempJum 
aJiud  non  Jiabet.  De  prosodia  post  Bergkitim  Diar.  ant.  stud.  a.  1855 
2).  222  {77.  cf.  87)  et  Roeperum  PJiiJoJogi  XVIII  p.  236  {qui  de  cor- 
reptione  antepaenuJtimae  ne  cogitavit  quidem)  breviter  dixi  Nov.  exc.  I 
p.  91.''    Adde  Loetvium  Cens.  p.  536. 

730.  Tote  ut  v.  352.  Cf.  ProJeg.  p.  CXI  sq.  De  pro(r)sus  v.  ibidem 
p.  CIV,  Opusc.  pJiiJ.  II  p.  544.' 

733  sq.  ^Fortasse  penes  med  potius :  v.  Nov.  exc.  I  p.  43,  sed  cf. 
ProJeg.  p.  CCLXXXV.  Post  Jiunc  versum  taJia  fere  intercidisse  ratio- 
cinatus  sum  ProJeg.  p.  XVIII: 

<^Sed  illud  sum  animi  incertus,  nuncine  ilico 
Parari  has  a  me  nuptias  aequom  siet, 
An  exspectandum  dum  eius  huc  redierit  pater. 
Me.    Mora  quid  opus  est  quaeso?  quando  equidem  tibi^ 

Parata  dos  domist  nisi  expectare  uis  734 

Vide  nunc  praef.  p.  XXI  sq.  Superioribus  iuncta  sic  Megaronidi  con- 
tinuabat  Meierus  Opusc.  acad.  II  p.  324  quom  eius  rem  penes  me  ba- 
beam  domi,  Parata  dos  domi  sit.  Paranda  dos  domist  BotJiius.''  Parata 
domi  dos  est  SpengeJius.    Parata  dos  est  domi  Brugmanus  J.  s.  s.  p.  12. 

742.  'largitari  te  illi  Camerarius.  largitari  illi  Hermannus.  te 
largitari  sine  illi  BotJiius.  Cf.  ProJeg.  p.  LXVIII',  Acta  soc.  pJiiJ.  Lips. 
II  p.  467.  Verba  neque  ita  —  sistere  illi  temere  proscripsit  BergJcius 
Opusc.  pJiiJ.  I  p.  635. 

743.  'iu-columem  te  per  duos  versus  contimiato  vocabuJo  Lambinus. 
Vetus  mendum  fuit  eius  arcJietypi,  e  quo  manarunt  PaJatini:  unde  Jiaec 
natae  esse  gJossae  videntur:  columis:  incolumis  amog  apiid  Labbaeum 
p.  33  [ex  'Onomast.']  columo:  sanum  et  columes:  saluos  {^lsidori')  apud 
GotJiofredum  p.  9.  Adde  Isidorum  Orig.  X,  55:  columis  {^oro  quo  mmc 
editur  colomis)  a  columna  uocatus,  eo  quod  erectus  et  firmissimus  sit.' 
De  gJossis  {differentiisque)  ipsaque  Columem  te  scriptura  recte  aestimandis 
cf.  Loewium  in  Act.  soc.  p)hil.  Lips.  II  p.  465  sqq.,  Cens.  536  sq.,  Prodr. 
p.  355.  'illi  errore  iteratum  est  e  superiore  versu,  et  particuJam  {pro 
qua  saJtem  atque  dicendum  fuerat)  nec  Jingua  fert  nec  sententia.''  At 
vide  Brixium  et  illi  defendentem. 


168  APPENDIX  745—759 

745.  'ducenti  Scioppius  Susp.  lect.  II,  1.' 

746.  atque  exemplis  dissimiJibus  defendit  Brixius.  condicio  hic 
uel  primariast  Bothius.  condicio  pol  pr.  Langenus  Symb.  p.  7S  uel 
recte  impugnans. 

lil — 750.  Betinentes  vitium  quod  v.  758  al.  recurrit  CalUcli  hos 
versus  (ctivi  BCD)  continuant  Spengelius  atque  Leo  Mus.  Bh.  XXXVIII 
p.  12  repugnante  tam  ratione  quam  forma  diaJogi  ipsaque  adeo  senum 
descriptione.  De  Ambrosiani  scriptura  v.  lil  ^multa  ea  deteriore^  videsis 
Bergkium  p.  636. 

749.  Vt  ipsum  Niemeyerus  p.  26.  'acfeas  Lesbonicnm  edoceas  cum 
F,  Saraceno,  JPio,  Acidalio  servans  BergJcius  Cens.  p.  1141  {21)  in  pro- 
ximis  scripsit  ut  se  habet  PJautinae  consuetudini  minime  convenienter. 
Alia,  quae  olim  ipse  periclitatus  sum  ut  Parerg.  p.  564,  nune  non  feneo: 
quamquam  ne  Bothiana  quidem  emendatio  niJiil  dubitationis  Jiabet.''  adeas 
Lesbonicnm.  Ca.  Edoceam  ut  res  se  habet.*'  Eibbeclius  Mus.  Bhen. 
XXVII  (a.  1872)  p.  178  in  proximis  cogitans  de  Ego  sedulo  adule- 
scenti  thensanrum  indicem;  neque  uJJo  modo  Edoceam  — Vt  ego  —  in- 
dicera  subiungi  possunt,  ut  Brixius  instituit.  Quare  Ipsum  adeo  edoceas 
Lesbonicum  conicci  {cf.  v.  736.  Asin.  v.  403),  quae  verba  faciJe  sic  cor- 
rumpi  potuerunt  ab  eo  qui  adeo  verbum,  non  particuJam,  liaberet. 

750.  'Vt  egon  hunc  C.  G.  MueJJerus  PliiJoJogi  IX  p.  742:  quod 
potius  debebat  Egon  ut  esse.  Fortasse  in  sed  Jatet  quid  sic:  Quid?  ut 
ego  huic'  Sat  ago  nunc  BergJcius  p.  636.  Sed  Brixius  quoque  additi- 
cium  liabet  conl.  v.  595,  Pseud.  092,  MiJ.  205. 

753.  'Gravius  quam  pro  notionis  exiJitate  eJatum  iUum  {quod  saJtem 
sic  conJocatum  omnem  illum  exspectcs)  non  imnerito  tam  moJeste  fert 
Koclmis,  ut  jn-orsus  deJeto  pronomine  Locum  quoque  omnem,  cubi 
situst  commendet:  satis  id  quidem  meo  sensu  probabiJiter.  situmst  ^a?MJ?t 
aptis  exempJis  defensum  a  Brixio.  Quamquam  ne  FJecJceisenus  quidem 
sat  certo  miJii  persuasit  de  neutro  thensaurum  cogitans  Epist.  p.  XI  et 
AnnaJ.  pJiiJ.  t.  81  {a.  1860)  p.  287.^  omnem  illum  recepit  SpcngeJius. 
An:  quoque  etiam  o.?    quoque  ille,  ubi  ubi  situst  BergJcius  J.  s.  s. 

754.  '  Quin  pro  Quem  Geppertus,  vere  fortasse'' :  ac  recepit  Wag- 
nerus.     ecfodere  BergJcius. 

755.  'Xe  {h.  e.  Nei)  rem  ipsam  2?  Parerg.  p.  565,  ProJeg. 
p.  CXXII,  Opusc.  pJiiJ.  II  p.  630:  quod  etsi  non  necessarium  esse 
nunc  concedo,  tamen  Jiaud  pauJJum  commendationis  ex  ipsorum  Jibrorum 
in  versibus  316.  315  memoria  Jiabet.' 

756  sc^q.  'ergo  igitur  {protractum  a  Scioppio  Susp.  Ject.  V,  13)  pro- 
batum  Parerg.  p.  569  ut  AppuJei  imitatione  firmatum:  ergo  omissum  in 
A  si  non  est  casui  tribuendtim  {paritcr  atque  omissum  v.  752  uero)^ 
dubitari  nequit  quin  scripserit  poeta  Quo  pactod  igitur.  Parum  adposite 
ad  persuadcndum  BtrgJcius  Cens.  p.  1142  {22)  Quo  pacto  igitur  calim 
d.  d.  p.  Bationem  qua  eidem  personae  versum  continuant  AB  ut  unice 
veram  firmavi  Parerg.  p.  567.  Ceterum  v.  757  nimis  incerta  de  re  forma 
BuecJieJeri  coniectura  de  decJ.  p.  54.  Versu  autem  758  ob  mutuum 
omissum  muJta  muJti  mira  commenti,  quae  nunc  reminisci  niJiiJ  attinet 
{ibid.  roges  BcntJeius  quociue  ad  Ter.  Phorm.  III  3,  2).  De  numeris 
V.  759  V.  ProJeg.  p.  CCLXXI.  CCLXXXVII' :  uhi  argentum  pro 
alicunde  BergJcius  p.  636. 


700-780  APPENDIX  169 

760  sq.  'ueruiu  pro  uerbum  Kampmannus  de  ab  praep.  p.  11, 
quod  Hermannus  probabat  in  lalmi  Annal.  t.  35  (a.  1S42)  p.  193: 
contra  quos  et  ego  dixi  Parerg.  p.  571  et  Ladetcigius  Mus.  JRlien.  t.  III 
(a.  1S45)  p.  204  sq.  Deinde  <^Pol^  mih.i  Hermannus  praef.p.  XVI,  <(Hem)> 
mihi  3?  olivi  Prolcg.  p.  CLXX  conl.  p.  CCXXIII  sq.  Vide  ad  v.  480^ 
et  cf.  Luclmuvi  in  progr.  Erl.  a.  1S83  p.  15. 

762.  'dicant  et  dent  pro  dicas  et  des  (variis  artificiis  defenso  a 
Kampmanno,  Ladeu-igio,  Brixio)  32  Parerg.  p.  570  sq.  adsentiente  Fleck- 
eiseno  Philologi  II  p.  73  sq.  (det  in  Lambiniana  expressum  esse^incon- 
sulto  videtur).''  Mire  vcrsum  Megaronidi  continuavit  Spcngelius  neque 
plus  disputando  Fuhrmannus  effecit  de  compar.  partic.  p.  23  sqq.  ver- 
stim  olim  talem  extitisse  credens  Malim  hercle  vero  dicas:  iam  uide 
mutuom!  Exitum  versus  ex  antecedente  interpolatum  esse  et  Bothius 
vidit  Quaest.  gramm.  ad  usum  Pl.  et  Ter.  spect.  (ed.  Berol.  a.  1881) 
p.  13  sq.  et  Bergkius  p.  630  temptans  quam  mendacium  vel  quam  ut 
mutet  fides:  quibus  supplementis  j^raestaret  velut  (M.  h.  ut  uerum  dicas 
quam)  ut  derideas  vel  uerbum  uetus. 

764  sqq.  Verstim  764  ^^co  parallelo  versus  antecedentis  {insequentis 
in  A)  habet  censor  ed.  Bitschel.  in  Ind.  philol.  III  p.  314.  '  Versus 
765—771  sic  potiore  ex  ])arte  constitui  Parerg.  p.  572  sqq.  et  adn.  pro- 
ecdosis,  sed  ut  in  quihusdam  imrtibus  nunc  Bergkio  Cens.  p.  1142{22)sq. 
Brixioque  cedam.  Vers^i  766  (39)  quae  hic  non  uisitata  sit  [ubi  Came- 
rarius  quae  non  usitata  sit),  ut  Pseuduli  v.  727,  probatum  Fleckeiseno 
Epist.  p.  XXX.  Versic  769  (39^)  errore  iteratuvi  heviistichium,  quavi- 
quam  ipsum  insiticium,  apj)aret  aliud  expidisse,  quod  aliqua  coniectura 
sic  redipisci  licebit: 

Mendacilocum  aliquem  esse  hominem  oportet  de  foro. 

Parum  feliciter  Bergkio  opera  successit  cum  in  hoc  versu  supplendo  tuvi 
in  defendendis  quid  is  scit  facere  postea  verbis:  quo  accedit  quod  iam 
praef.  Mil.  glor.  p.  XXI  adn.  perstrinxi.^  Mendacilocum  aliquem  <^est 
USU8  hominem  callidum^  conl.  Fseuduli  v  385  Spengelius  reliquis  ser- 
vatis.  Mendacilocum  aliquem  <(quaere  Ca.  Quid  istum  facere  uis?)> 
Me.  Falsidicum  confidentem.  Ca.  Quid  tum  postea  (postulas.?)?  Bib- 
beckius  I.  s.  s.  p.  177  sq.  An:  Mendacilocum,  alium  qui  se  scit  facere, 
<^autumo  ve/ usus  est^,  Falsificum  c?  Nam  falsidicum  et  mendacilo- 
cum  nimis  se  attingunt  notiones  {cf.  Mil.  gl.  II,  2,  36),  aliquem  moleste 

di 

repetitur,  qui  se  scit  facile  efficias  ex  quidisiscit  {i.  e.  qui  siscit)  scrip- 
tura  'Ceterwn  v.  765^  (37)  istoc  pro  is(s)cit  Hermannus,  v.  770  (40) 
falsidicus  confidensque  Lambinus.^ 

771.     'Quasi  si  ad  Hermannus  praef.p.  XVI,  non  sine  specie  veri.' 

776.  ''illic  dativi  forma  JSfov.  exc.  fasc.  II  firviabitur.    Transponendo 

hiatum  alii  removere  animtim  iuduxerunt:  Det  alteram  illi,  dicat  alteram 

Camerarius ;  Illi  det  alteram,  a.  d.  9?  olim.    D.  a.  i.  atque  alteram  dicat 

Herviannus.' 

779.  'id  tibi  inssisse  aurum  dare  transposuit  Hermannus,  non  sine 
aliqua  ratione:  quamquam  v.  Proleg.  p)-  CCLXXXVIIL^ 

780.  ''propemodo  ex  antiquiore  propemodom  forma  nasci  potuit  ut 
po?tmodo  pro  postmodom,  dono  pro  donom  {quae  ratio  fugit  Handium 


170  APPENDIX  780—802 

Tursell.  IV  p.  607):  v.  Opusc.  pMl.  II  p.  623  et  adde  Pseuduli  v.276, 
tibi  eandem  mecum  rationem  formae  vindieandae  iniit  Vsencrus  de  Pseu- 
duli  scaena  {Ind.  scJiol.  aest.  Gryphisicald.  a.  1S66)  p.  13.^  At  prope- 
modum  illic  ex  A  Loewius  firmavit  Anal.  Pl.  p.  167. 

781.  ''demus  Festi  glossa  p.  70,  S  usus  demum  quod  significat  post 
apad  Liuium  demus  legitur  nuyic  etiam  Berglius  {Beitr.  z.  lat.  Crr.  I) 
p.  132.  demum  id  Camerarius.''     Cf.  ad  Trucul.  v.  245. 

788  sq.  'Quae  post  7SS  expunxi  ut  aperte  additicia  (ztbi  Si  quidem 
Camerarius  —  tulerit  has  epistulas  Hermannus  cum  Camerario  faciens), 
defendit  post  v.  792  transposita  Meierus  Opusc.  acad.  II  p.  325.' 

789  sg.  'An  non  potius  pro  nonne.^  v.  ad  v.  1046.'  Cf.  Spengelius 
(die  Part.  nonne  im  AltJatein.,  ed.  Monaci  a.  1S67).  'Per  tum  tamen 
vereor  ut  locus  jJersanaius  sit.'  iustum  BergJcius  p.  636,  (arbitrare)  sui 
Brixius.  adulescentem  pro  intcrpoJatione  Jiabens  Non  arbitraris  {at  cf. 
ad  V.  1)  cum  <^intellecturum^  anuli  Patemi  siguum  non  esse  KocJiius 
Emend.  PJaut.  p.  XVII  sq.  sententiae  satisfaciens ,  non  rei  criticae  et 
grammaticae.  Non  arbitrare  instare  adulescentem  anuli  Paterni  signum 
non  esse  ©  exempJi  causa.  ^De  no(ui)sse  cf.  Prolcg.  p.  CLXXXVIII 
et  V.  ad  V.  957.' 

792.  'Kumerorum  in  tradita  scriptura  singuJarem  asperitatem  iam 
ProJeg.  p.  CXXXIX.  CCLXXXVI  sq.  notaveram.  Vera  uitii-  sede 
perspecta  IUe  quem  habuit  periit,  alium  post  fecit  LacJimannus  in 
Lucr.  p.  116 ,  cui  et  FJecJceiscnus  adsensus  est  Cens.  p>.  61  {cum  secus 
statuisset  ibid.  pi-  36  et  Epist.  p.  XXX)  et  ego  citius  accessi  Opusc. 
pJiiJ.  II  p.  56S.  Eum  pro  lllum  substituebat  Camerarius.  Mira  sunt 
quae  de  Jiis  Boeperus  commentatur  PJiiJoJogi  XVIII  p.  236.'  Itemque 
miro  iudicio  versum  proscripsit  SpengeJius  praef.  p.  XII:  quamquam 
probavit  Brixius.  Anellum  quem  habuit  veJ  IUum  quem  habuerat,  per- 
didit,  fecit  nouom  Loctvius  temptavit  AnaJ.  PJ.  p.  199.  'AJiquid  post 
Jiunc  versuvi  intercidisse  FJeclriscnus  suspicaiur  Epist.  x>-  XXX:  qtio 
vereor  ut  opus  sit.'  At  ipsius  ni  faJJor  Joci  memoria  itemque  MiJ.  gJor. 
V.  250  sqq.  simiJitudo,  denique  lam  si  particidae  v.  793  {versu  deJeto 
pJane  incongruae)  ad  Jacunam  statuencJam  provocant,  ad  Jioc  exempJum: 

Illum  olim  quem  habuit  perdidit  <uel  uendidit, 
Dedit  hospiti  uel  tradidit  j)raedonibus, 
Amisit  alea)>:  alium  post  fecit  nouom. 

797  sq.  Versum  797  pro  dittograpJiia  antececJentis  Jiabcndum  esse 
BibbecJcius  vidit  J.  s.  s.  p.  177  sq.  [V.  798  Bite  ^:/ro  Tibi  (Abi)  Loewius 
cJubitanter.'] 

800.  'De  Voxorem  scriptura  cf.  acJ  v.  111.  Vxorem  ipsam  quoque 
hanc  rem  uti  BotJiius.  V.  quoque  etiam  ipsam  hanc  rem  \\t  Hermannus. 
V.  quoque  eampse  hanc  ut  rem  FJecJceiscnus  PJiiJoJogi  II  jh  113.  Etiam 
Jiberius,  idque  pi'avis  niimeris,  Beizius  Etiam  uxorem  quoque  ipsam 
hanc  rem  ut.  ut  celassis  pro  ut  celes  BergJcius  Ccns.  p.  1143  {23)  Fcsto 
p.  61, 14  usus,  secJ  qui  niJiiJ  testetur  nisi  celassis  esse  pro  celaueris  cJictum.' 

802  sq.  Quin  tu  hanc  amoues  et  te  moues  BergJcius  p.  636  simuJ 
queat  V.  801  dcfendens,  cptocJ  Brixius  cpwque  SpengeJiusquc  retinucrunt. 
'Quin  tu  hinc  amoues  ted  ocius  Seyffertus  de  vers.  baccJiiacis  p.  48. 
Quin  te  hinc  amoues  et  demoues  BotJiius.'    Quin  tu  hinc  ad  thensaurum 


802-818  APPENDIX  171 

te  moues  Loeivius  Andl.  Pl.  p.  199  tale  quid  inde  v.  803  requiri  ratus, 
qiiam  verbi  formam,  «on  particulam,  interpretor  distinguens :  Aperi, 
deprome,  inde.  Kon  inepte  cogites  de:  Quin  moram  amoues  et  te 
hinc  moues. 

804  sq.  '  Cf.  Nov.  exc.  I  p.  86  sq.  Continuo  aperito  frustra  de- 
fens^mn  a  Lachmanno  in  Lucr.  p.  130.  Continuoque  operi  Hermannus. 
Operi  continuo  Haufjtius  Opusc.  I  p.  165.  Continuo  denuo  operito 
transjwnens  Fleckeisenus  suavitati  saltevi  numerorum  minus  consuluit. 
Retractandum  esse  inteUexi  quod  ProJeg.  p.  CCXCIII  jiropostii.''^  Con- 
tinuo  tum  operi  Wagnerus.  Continuo  tu  operi  Schneiderus  de  jiro- 
verb.  thes.  II.  Continuo  operta  Berglius  l.  s.  s.  p.  636.  Confestim 
operito  ®,  conl.  v.  798  et  Charis.  p.  196,  2:  confestim  pro  continuo. 
Post  clanculum,  non  post  praecepi  v.  805,  gravius  distinxerunt  Spenge- 
lius  Bergkiusque,  ubi  praecepi  et  ex  praecepit  effecit  Wagnerus  confir- 
mante  Brixio ,  fortasse  recte.     [Confestim  operito  Loeivius  quoque.~\ 

806.  'De  monosyUabo  enim  (Proleg.  p.  CLIV.  CCXCIII,  Bergk. 
Cens.  p.  1130  [10'])  somnia  sunt,  midto  autem  minus  de  bisyUabo  faciam 
cuvi  Lachmanno  cogitandum  cst.  Enim  potius  delebat  Peizius\-  cum 
eoque  Bergkius  p.  636  nimium  scribens,  'Ita  Hermannus  {et  mox  nimis 
hic  loiigo)'  cum  eoque  Kochius  {et  mox  nimium).  Ceterum  cf  Langenus 
Symb.  p.  263.    An:  At  enim  sermone  nimis  longo  utimur.^ 

807.  'quod  h.  e.  quo:  v.  Nov.  exc.  I  p.  58  sq.  {quam  disputationem 
igmrans  seciis  statuit  Luebbertus  Stud.  gramm.  II  p.  119).  quom 
Fleckeisenus'  itemque  Brixius  reiectis  quae  in  iUius  Annal.  phil.  101 
{a.  1870)  p.  429  de  quod  accusativo  dixerat.  Cf.  etiam  MueUerus 
Additam.  p.  31.  Ca.  Quid  iam?  Me.  Properatost  opus  I.  Langius  de 
sent.  tempor.  apud  priscos  scr.  1.  synt.  I  (ed.  Vratisl.  a.  1878)  p.  3. 
Non  dubito  quin  quod  pertineat  ad  quo  eodem  versus  loco  infra  (v.  808) 
corrigendum:  quare  conicio:  Diem  conficimus  :  i  iam  :  pr.  o.  Versus 
808  —  814  posterius  adiectos  esse  Bergkius  contendit  Symb.  p.  57,  non 
sine  magna  specie  veri. 

809.  'Lepida  illa  est  Beizius,  Bothius  [adsentientibus  Brixio, 
Bergkio,  MueUero  Pros.  Pl.  p.  336\  Cf.  Proleg.  p.  CCLX.^  Lepidast 
haec  SpengeUus.     MaJim  Leijida  herclest  duce  B. 

813.  'probare  ut  iueretur  FJeckeisenus  Jacunam  esse  ante  hunc  v. 
statuit  Cens.  p.  240.^  maxumist  reduxit  It:  at  Brixius  vindicavit 
maxumumst. 

814  sq.  'Vix  minus  recte  non  se  hinc  petere  conJoces.^  non  petere 
hinc  se  Brixius.  se  non  petere  hic  Wagnerus.  'Ceterum  v.  815  con- 
ducam  pro  conduco  Kampmannus  de  de  et  EX  praep.  p.  5.' 

816.  ^Hic  versus  aut  a  scioJo  aJiquo  adiectus  est,  aut  audaciore 
conatu  ad  sententiae  sermonisque  integritatem  sic  revocandus  una  cum 
proximo: 

Epistulasque  quom  consignaro  duas 
Eum  huc  ad  e.  q.  s. 
Pro  iam  BotJiius  etiam,  KocJiius  clam',  domi  Bergkius  p.  636. 

818.  'ergo  igitur  cui  non  satis  fidei  habere  videbitur ,  poterit  Ji.  J. 
ctim  lieizio  eo  ego  hinc  piauJJo  ut  puto  probabiJius  quam  eo  ego  iam 
cuin  Hermanno.  Mittam  iam  in  principio  versus  non  dispJicuit  MueJ- 
Jero  de  pros.  p.  629  ter  adeo  repetito  iam.'    Hiatum  non  soJJicitat  Berg- 


172  APPENDIX  818-822 

kius  in  Annal.  phih  t.  CI  p.  823  {3S3).  Ego  <adeo>  igitur  intro  eo 
Braknius  Ohs.  gramm.  p.  37,  pessime.  Fortasse  fuit  Remittam  in  prin- 
cipio  versus:  cf.  Trucul.  v.  397. 

819.  'nngas  {vel  nugax)  sum,  nisi  Scioppius  Susp.  lect.  II,  1  satis 
inepte.  Quo  tamcn  non  profecto  consultius  nugae  acent  nisi  BergJcius 
Biar.  ant.  stud.  a.  1S52  p.  34S  {105),  lihrorum  memoriam  interpretatus 
nugae  acescunt  nisi.  Cf.  Grauertum  Diurn.  schol.  a.  1S29  p.  36.^ 
nugae  sunt,  nisi  cum  lacuna  unius  versus  conl.  Truciil.  v.  234  Bergkius 
Opusc.  phil.  I  p.  636. 

820  sqq.  ^  Totam  scaenam  pertractavi  Parerg.  p.  543  sqq.,  unde 
petantur  quae  huc  transcrihere  piget.  Trochaicos  octonarios  rectissime 
Hermannus  discripsit;  anapaesticos  numeros,  de  quibiis  iam  Beizius 
cogitahat  Studemiindus  de  canticis  Pl.  p.  56  sq.  nec  nobis  ullo  modo 
j)robavit  nec  Brixio  AnnaJ.  phih  t.  91  {a.  1S65)  p.  70:  ncc  magis  3Iucl- 
lerus  de  2^^os.  p.  112  sq.^  Quibus  adde  Vossium  de  vers.  anapaest.  Ph 
{ed.  Diedenh.  a.  ISSl)  et  Spengelium  de  cant.  p.  165  sq. 

820.  'Salipotenti  vindicatum  Proleg.  p.  LXXXI  sq.''  ac  denuo 
Opusc.  p)hih  III  p.  150  sq.,  nbi  pi-olata  neclegere  quam  refntare  satius 
duxit  Spengelius.  'salsipotis  [sic  Hauptius:  salsi  pote  ///,  a  ut  vid.  erasa 
cod.^  limina  inferioris  aetatis  vcrsificator  dixit  in  carmine  ab  Hauptio 
edito  II,  2  in  Actis  soc.  litt.  Saxon.  a.  1847  p.  211  =  Ojiusc.  I  p.  219: 
cf.  Anthoh  lat.  I  p.  71  B.  [P.  L.  M.  IV  p.  244  B.]  Salsipotenti  et  (mul- 
tipot.)  ortum  fortasse  ex  salipotfjjtei  scriptura.''  Salupotenti  Loeivius 
Anah  Ph  p.  199.  '  Taenario  Neptuno  Petitus  MisceU.  II,  7.  aequoreo 
Neptuno  Beinius  Quaest.  Ph  p.  16.  Neptuno  et  Nereo  Lambinus  et, 
nisi  quod  Nerei,  Guyetus  et  Nerei  et  Portumno  Berghius  de  Trin. 
p.  XIII  {64  sqq.):  quod  saltem  Portuno  scrihendum  fuisse  Fleckeisenus 
docet  Cens.  p.  255.''  et  Neriei  {vel  Nerie  vel  Neriae  idem  Philoh  XXXII 
p.  566  thcs.  42  {de  quo  cf.  H  h  s.  s. ).  aetherei  et  Hauptio  probatum 
Quaest.  Catulh  p.  72  {Opusc.  I  p.  53)  et  aliis  defendi  posse  nego:  nam 
Pacuvius  V.  S9  {cf.  93),  ad  quem  provocant,  aperte  pro  inaudito  voca- 
bulo  aethera  hahet.  Itaque  et  Nerei  retinens  ex  neptuni  non  Neptuno 
efficiam,  sed  nepoti.-  neque  quidquam  aptius  hoc  loco  est  quam  Tritonis 
commemoratio  {cf.  Acc.  Med.  frg.  I).  Quod  si  verum  cst  tam  exitus 
quam  principium  versus  trochaicos  numeros  prodit  {quos  inde  a  v.  835 
excipere  anapaesticos  puto): 

Salipotenti  multipotenti  louis  fratri  et  Nerei  nepoti. 

821.  'gratas  gratisque  habeo  h.  e.  gratasque  gratis;  item  Bergkius 
de  Trin.  h  s.  s.,  sed  is  laudes  gratas  construens.  gratisque  habeo  gratas 
Goellerus.  et  gratis  gratas  habeo  Hermannus:  quod  meo  sensu  saltem 
gratiis  gratis  diccndum  erat.  et  gratis  :  gratisque  habeo  Bergkius  Diar. 
ant.  stud.  a.  1834  p.  1003.  Cf  Proleg.  p.  CXXXIX.''  gratis  gratias 
habeo  Vossiu^  p.  13.  Vide  Landgrafium  de  fig.  etymoh  h  h  in  Act.  sem. 
Erh  t.  II  p.  48  {cf.  p.  512).  An  fuit:  laudes  ago  et  gratis  gratus- 
que  abeo  e  {sic,  non  ei,  libri)  fluctibus  s.?    Ceterum  e(t)  om.  Goellerus. 

822.  Hunc  vcrsum  rectius  fortctsse  versui  823  subici  opinatur 
Bergkius  Opusc.  phih  I  p.  637  creticos  simul  statuens  mei  {sine  fuit) 
admisso:  uhi  Spengelius  mei  fuerat  in  edit.,  mei  fuit  summa  nuper 
scripsit,  utrumque  vitiose.    'Cf  Proleg.  p.  CXIV.'    Ni  fallor  me  supra- 


822-832  APPENDIX  173 

scriptum  ad  mis  pronomcn  in  meis  mutayulum  fuit  depulit.  'mis  scrip- 
tura  qua  ratione  defendi  possit  cum  Buechelero  de  decl.  p.  21.  66, 
perspicietur  e  commentatione  de  decl.  lat.  reconditiore  nostra  Bottnae  et 
Berolini  edita  a.  186 1  {Opusc.  x>hil.  IV  p.  446  sqq.):  meis  corr.  Salma- 
sius.  boni  misque  Aleursius  Kxerc.  crit.  in  Bacch.  c.  4,  mis  inter- 
pretans  genetivum.  boni,  nauisque  Pontanus  in  Macroh.  Sat.  IV,  4. 
mea  iuite  (J5)  Buechelerus  meai  uitae  interpretatur  p.  53^ :  ubi  ablativum 
potius  expetebat  Bergkius  l.  s.  s.  'meae  del.  Hermannus  lenioribus  sane 
numeris,  bonis  meis  quid  foret  et  uitae.' 

823.  urbem  usque  incolumem  B  columem  correcturus  in  edit.  III. 
'  urbisque  moenia  Camcrarius.  atque  urbem  usque  in  meam  Hermannus. 
urbis  cunam  Bothius.  urbis  humum  Windischmannus  Mus.  Bhen.  I 
(a.  16.55)  p.  118.  urbis  tutelam  Lindemannus.^  urbem  saluom  inco- 
lumem  Spengelius.  corbe  cum  mea  Bergkius:  ad  verha  male,  sed  lucris 
cum  magnis  vel  talem  notionem  pro  urbis  ciima  pAane  desidero:  cf.  v.  822. 
Stichi  V.  402—405.  Bud.  v.  906—910. 

824.  'Cf.  Froleg.  p.  CCLXIX.  ego  tibi  Neptune  Guyetus.'  Vide 
Brixium  Mahlerumque  l.  s.  s.  p.  13.    An  fuit: 

Atque  ago  tibi,  Neptune,  ante  alios  deos  gratis  atque  h.  s.  .^ 

De  habeo  atque  ago  Brixius  cogitat  conl.  Persae  v.  756  (cui  adde  Ter. 
Phorm.  v.'894),  fortasse  recte:  nam  atque  admitti  non  posse  Luchsius 
dcmonstrat  in  progr.  Erl.  a.  1883  p.  11  de  ac  infcrendo  cum  aliis  cogi- 
tans  (et  h.  h  Reizius,  Bothius). 

825.  homines  pro  omnes  Bergkius  p.  637.  'saeuom  atque  seuerum 
atque  Beizius.     saeuom  seuerum  atque  Hermannus.^ 

827.  'mi  eo  ex  meo  effecit  Muellerus  de  pros.  p.  373  sq.  adn.  De 
numeris  huius  versus  cf.  Proleg.  p.  CLIV  et  CCXXVIII.''  Ablaticum 
restituerunt  Brixius  Spengeliusque. 

828  sqq.  '  Hos  versus  cur  ita  uti  feci  conformaverim ,  uberius  ex- 
positis  rationibus  Parerga  p.  547  sqq.  docent.  Vhi  quae  reieci  Bothii 
Lindemannique  commenta  alienissima  a  probabilitate ,  ad  eorum  tamen 
aliquam  similitudinem  sua  et  Brixius  accommodavit  et  Bergkius  Diar. 
ant.  stud.  a.  1852  p.  348  (105),  quem  ex  parte  ne  intellego  quidem. 
V.  828  nobilem  apud  homines  coni.  Brantius.  ■  Atque  ego  hanc  tuam 
gloriam  auribus  quidem  iam  acceperam  ante  praeierat  Hermannus, 
verbis  nobilis  apud  homines  in  v.  831  sic  traiectis  praef.  p.  XX: 

Semper  mendicis  modesti  ut  sint,  secus  nobilis  apud  homines. 

Suspectat  verha  semper  mendicis  modesti  sint  ut  insiticia  Muellerus  de 
pros.  p.  244.  422^ :  quocum  faciens  32  {antea  Hermannum  secutus,  nisi 
qiiod  ut  amisit  conl.  v.  749.  914)  reliqua  quoque  glossematis  reliquias 
esse  contendit  Opusc.  phil.  III  p.  148  adn.  adsentiente  Brixio.  Denique 
Langenus  Symh.  p.  278  sqq.  {adde  Anal.  PL  I  [ed.  Monast.  a.  1882] 
p.  4)  etiam  v.  828.  829  et  832  interpolatos  esse  haud  spernendis  ratio- 
nibus  evicit  {quas  sprevit,  ut  solet,  non  redarguit  Spengelius),  cum  de 
V.  828  —  831  delendis  cogitet  Vossius.  V.  830  prave  distinxit  Beckerus 
in  Studem.  Stud.  I  p.  307.  Ceterum  v.  832  aut  anapaesticus  est  —  nam 
absque  foret  te  plane  inauditum  pro  absque  te  foret  ex  anapaestici 
metri  necessitate  repeti  potest,  non  potest  ex  trochaico  —  aut  potius  ex 


174  APPENDIX  832—841 

apsque  te  foret  reditcto  trocliaicnm  prohatur  metriim,  quae  Scliustei-i  {cf. 
ad  V.  35.  S5)  p.  73  sententia  est. 

833.  'tui  satellites  me  foede  {traiecto  tui^  om.  miserum)  Herman- 
nm.     Vide  Proleg.  p.  C XX III.'' 

834.  'omnia  ibidem  una  mecum  Aciddlius.^  omnia  item  una  mea 
mecnm  Spcngelius. 

835.  'Dehebat  saltem  nauem  circumstabant  esse,  nauem  ut  in  xinam 
syllaham  coalesceret.  Buechelerum  de  decl.  p.  16  mea  opinione  prorsus 
fefellit  opinio.  Novum  versum,  sed  tit  Plautinum  scilicet,  Bergkius 
finxit  Cem.  p.  1144  {23  sq.):  Ita  iam  quasi  canes  uenaticae  haud 
secus  circum  stabant  nauem.'  amstabant  Loewius  Anal.  Pl.  p.  200 
prohante  Brixio.  Sed.  v.  835  —  837  tempestatis  saevitiam  anapaestis 
depingunt. 

836.  'infensae  confregere  malum  Hermannus.''  <^ferri)>  infensae 
frangere  m.  SpengeUus.  infensae  ^feruere^  frangere  m.  Scliuethius  de 
Poen.  Pl.  {ed.  Bonnae  a.  1SS3)  sent.  contr.  6.  infense  <^infensae^ 
frangere  m.  ®  {commate  post  uenti  v.  835  posito).  Ceterum  fensae 
formam  modeste  suasit  Loeicius  in  Act.  soc.  phil.  Lips.  V  p.  30S  adn.  2. 

837.  Hua  (pax  propitia)  servans  ptost  Lindemannum  Bergkiu^  Diar. 
ant.  stud.  a.  1S52  p .  34S  (105)  deleri  iubet  foret,  quo  cur  nequaquam 
carere  possimus,  expo&ui  Parerg.  p.  550  sq.  Persuasit  tamen  FJeckeiseno 
3Iisc.  crit.  p.  16 ,  verborum  ordinem  tua  propitia  pax  {A)  tuenti.''  tua 
sane  necessarium  habeo  ex  tota  sententiarum  conformatione: 

Ruere  antemnas  scindere  uela:  tua  pax  ni  propitia  foret  praeato. 

uela,  ni  tua  p.  p.  f.  p.  Spengelius  cum  aliis. 

838  sq.  'me  otio  dare  post  Guyetum  Hermannus.  Vide  Proleg. 
p.  GLXI.  V.  839  Dum  hisce  idem,  mox  et  filio  pro  filio  dum  scribens. 
Quantis  cum  Merula  ad  Ennium  p.  497.  eluctaui  Scdliger  e  vett. 
edd.  Nonii.' 

840  sq.  '  Quattuor  in  A  versicuJis  apparet  systema  anapaesticum 
comprehendi  sic  quidem  instaurato  paroemiaco: 

Quam  hic  rem  gerat  animum  aduortam; 

atque  anapaesticos  cum  aliis  etiam  Vsenerus  hahuit  in  commentatione 
ad  V.  780  memorata  }).  15.  Verum  ita  cum  ncc  simul  haheat  qui  ex- 
plicetur  {parum  enim  felici  successu  vel  Brixius  vel  Crainius  de  compos. 
cantic.  p.  36  defenderunt)  nec  omnino  in  animi  sensum  Charmidis  ana- 
paesticus  numerus  conveniat  [f.  infra],  iure  nostro  videmur  Parerg.  p.  552 
sqq.  sic  statuisse ,  ut,  qucm  ad  modum  alibi,  ita  hic  quoque  metrorum 
correctorem  expeHus  esse  ipse  Ambrosianus  crederetur,  veram  versuum 
dispositionem  ut  alibi  {cf.  Proleg.  p.  CCC) ,  ita  hic  unu^  B  servasse. 
Ceterum  calami  lapsu  in  B  sj^eciaque  pro  Plautina  forma  Buechelerics 
de  decl.  p.  49  habuit:  quae  coniectura  longe  certissima  visa  est  Kiess- 
lingio  Symh.  pliiJol.  Bonn.  p.  840.  Pro  specieque  Crainio  facieque 
placuit.  E  mera  in  A  dittographia  agat  gerit  satis  mirabiliter  Titt- 
lerus  Annal.  phil.  t.  83  {a.  1861)  p.  145  efficere  Qua  hic  remiget,  anim- 
aduortam  animum  induxit.^  Cf.  Opusc.  jyhil.  III  p.  149  sq.  Adde 
ibid.  IV  p.  772,  ubi  Cum  nouo  ornatu  plerisque  probatum  vitiosum  esse 
demonstravit :  nam  5ma-   natura  longam  esse  syllabam  tam  apices  de- 


t<41-8r,6  APPENDIX  175 

monstrant  quam  linguarum  Romanicarum  comparatio ,  ut  saltem  Nouo 
cum  ornatu  transponcndum  sit.     An  fuit: 

Nouo  cum  ornatu  speciemque  {sic  A:  cf.  Pseud.  v.  785)  silo 
vel  tdle  quid?    Anapaesticum  Pseud.  v.  592  ipse  ad  v.  S4()  adscripsit  1i. 

843.  Huic  hodie  Buechelerus  de  decl.  p.  54.  Huic  homiui  Fleck- 
eisenus  Annal.  phil.  CI  {a.  1S70)  p.  S47  sq.  prohante  Brixio. 

844.  "■  NAULATOKIAS  Ar,  utidc  cauillatorias  Bergkius  Cens.  p.  1144 

(34).' 

847.  'mali  ut  Mostell.  v.  531.     male  Hermannus.'' 

848.  'Quom  ego  Hermannus.  Quia  ego  K  olim  secundum  QXW.** 
Ar:  unde  Quorgo  Bergkius  l.^s.  s.  usus  Festi  aliorumque  glossograp)ho- 
rum  glossa  corgo,  quam  vix  recte  quo  ergo  interpretatur.  Qua  ego 
post  Geppertum  Kochius,  cum  Fleckeisenus  Qui  {BCD)  voculam  ahlativum 
interpretans  cum  egestas  nomine  construat  l.  s.  s.  p.  7S4.  Ceterum  num- 
mum  h.  l.  recte,  ut  videtur  sestertium  interpretatur  Christius  Annal. 
phil.  t.  97  (a.  1S6S)  p.  34S  sq.  Vide  ad  v.  152.  has  {ut  v.  874.  894. 
949)  fortasse  verius.''  At  cf.  Fr.  Schmidtius  l.  s.  s.  p.  11.  17.  Praeterea 
V.  si  tanti  est  Niemeyerum  l.  s.  s.  p.  23. 

852.  ^  Ilurica  Camerarius.  Illurica  Lambinus.  Cf.  Fleckeiseni 
Epist.  p.  IX,  Cens.  p.  29  sq.''  Ceterum  hominis  eo  ornatu,  non  hominis 
eo  ornatu,  pronuntiandum :  vide  ad  v.  840.  'Totum  versum  ut  naQ- 
dllrjlov  antecedenti,  Bergkius  Cens.  p.  1145  {24)  pro  additicio  habuit, 
nimio  id  quidem  fastidio.''  Ex  duplici  recensione  Teujfelius  quoque 
derivat  Mus.  Bhen.  XXX  p.  633. 

853.  '  De  prosodia  lUe  pronominis  frustra  sollicitus  Engerus 
p.  XVIII  mutationes  commendat  minime  commendahiles :  Muelleri  de 
pros.  p.  428  mentetn  non  satis  adsequor.  Ceterum  v.  855  quo  modo 
pro  quomodo  Lachmannus:  de  quo  v.  ad  v.  602.^ 

856  sqq.  'nogas  vindicatum  Opusc.  phil.  II  p.  425.^  Adde  Loewium 
Anal.  Pl.  p.  200.  'Versus  857—860  post  Plautinam  aetatem  additos 
esse  Ladetvigius  suspicatur  Philologi  XVII  p.  255:  non  sine  jyrohabi- 
litate.''  Adde  Teuffelium  Mus.  Rhen.  XXVIII  p.  344  sqq.  'V.  857 
IUe  uti  potius  exspectari  quam  Vt  ille  dixi  Proleg.  p.  CCLXII  sq.'' 
Ihid.  ad  hac  {AB)  facit  apte  Stichi  v.  462  confert  Bergkius  Opusc. 
phil.  I  p.  637.  '  Ceterum  de  chorago  vide  Meierum  Opusc.  acad.  II 
p.  327  sqq.  docte  disputantem.  De  numeris  v.  859  v.  Proleg.  p.  CCLIVsq. 
CCLVI.  V.  860  ipsus  Gidielmius  Qu.  Pl.  in  Trin.  c.  1:  quod  saltem 
aliter  conlocandum  fuerat.'' 

861.  'mihi,  ut  v.  852  {conl.  v.  903.  905.  952).  mi  ea  Fleckeisenus. 
mi  huius  Kochius.'' 

862.  '  Ex  B  de  aliqua  scilicet  au  forma  videtur  Bergkius  cogitasse, 
Diar.  ant.  stud.  a.  1852  p.  348  {106).  De  numeris  v.  Proleg.  p.  CCXVI. 
sonarius  Fleckeisenus  Epist.  p.  XIII:  qudles  formas,  Plautinas  hau 
duhie,  cur  non  recipiam,  identidem  dixi  alihi.'' 

864.  'mox  lihri  omnes,  etiam  B.  nox  Scaliger,  Palmerius  p.  626, 
item  Marcilim  Leg.  XII  tab.  colL  in  Ottonis  Thes.  iur.  R.  t.  IV 
p.  275:  foi-tasse  recte.''     Cf.  Rud.  v.  418  {II,  4,  4). 

866.  demunstrauit  ex  B  Loewius  Act.  soc.  phil.  Lips.  V  p.  309. 
'  Dein    sistundae  pro  sistendae    Fleckeisenus  Epist.  p.   VIII:   rationis 


176  APPENDIX  866-879 

necessitate  nulla,   quando  iam   in   SC  de  Bacchanalihus  scriptum   est 

FACIENDAM.' 

868.  ^De  numeris  cf.  Proleg.  p.  CCXXXIII.^  De  loci  integritate 
perperam  dubitare  videtur  A.  MueHerus  in  progr.  gymn.  Bad.  a.  1883 
p.  24  ex  'lege''  quam  sibi  finxit  valere  de  sermonum  interstitiis. 

870.  'ecquis  hic  Hermannus.  ecqui  his  Guyetus,  quod  probabam 
Proleg.  p.  CXXV.     ecquis  Camerarius.^ 

871.  pultas,  heus,  fores?  Teuffelius  Mus.  Bhen.  XXVIII  p.  344  sq. 
pultas?::  Em  {sive  Ehem)  senex  Spengelius  conl.  Asin.  II,  4,  43  {etiam 
de  Vah  vel  Eho  conl.  Bacch.  v.  1149  cogitans).  pultas?  :  :  Eu,  senex 
(heu,  non  heus,   BCD)  ®  conl.  Merc.  v.  6Ul.     Vide  ad  v.  879. 

874.  ^  Cf.  Proleg.  p.  LXXIII.  Calliclen  formam  videtur  tueri 
velle  BergJcius  {Beitr.  z.  lat.  Gr.  I)  p.  119.  Itemque  Calliclen  aibat 
uocari  defendi  posse  Kochio  visum  est  eandem  declinationem  aliis  quo- 
que  versibus  Plautinis  tribuere  auso,  ut  Periphanen,  Strathippoclen  et 
fortasse  Apoeciden  Epidici  III,  4,  12.  71.  2,  22.  Quod  fateor  qui 
credi  possit  tam  diu  me  non  intellegere,  quam  diu  plane  contrariorum 
in  numero  habentur  graecanica  et  vernacula  latinitas.  Quamqxiam 
Apoeciden  illud  in  Epidici  III ,  2 ,  22  iam  Lachmannus  praeierat  ad 
Lucret.  p.  313,  idemque  ibidem  etiam  Saurean  formam  in  Asinariae 
V.  85  prohabat,  atque  adeo  Calchan  accusativum  Plautinum  scilicet  Pacu- 
vianumque  tuebatur  duce  Charisii  codice  ji.  66,  22  K.,  cuitis  fidem  satis 
evertisse  videor  Prolegom.  p.  LXXXVII  visusque  sum  etiam  Charisii 
editori  Keilio.  Nec  plus  fidei  Oresten  vel  Anchisen  formas  in  horum 
quidem  poetarum  scriptis  habere  nuper  demum  disputavi  Opusc.  phil.  II 
p.  487  adn.  et  496  adn.''  Xihilominus  Calliclen  scripsit  Spengelius. 
Calliclem  aiebat  defendit  Brixius.  'Liberius  Hermannus:  has  qui  mihi 
dedit,  2^^'(^  Q^^  ^^^  mihi  qui  d.  Goellerus.  qui  has  dedit  mihi  B, 
numeris  dcbilioribus  {quamquam  itidem  redeuntibus  Pseud.  v.  691):  de 
quibus  V.  Proleg.  p.  CCXI.  CCLVII.' 

877.  'certiorem  hisce,  Camerarius.  certiorem,  hice  Lambinus. 
hosce  si  quis  servandum  putaverit,  non  poterit  non  de  transpositione 
cogitare:  Fac  me  certiorem,  hosce  homines  si  scis  ubi  habitent.'  Qua 
transpositione  opus  non  esse  Beckerus  contendit  in  Studem.  Stud.  I 
p.  173  {ef.  p.  180  adn.)  exemplis  usus  nequaquam  similihus. 
•»  879  sqq.  '  Hunc  cur  huc  transposuerim  et  olim  explicavi  Proleg. 
p.  XX  sq.  et  nunc  in  praefatione  expositum  est.  Post  hunc  versum  qualia 
fere  interciderint  aliquo  exemplo  planum  facere  sic  studui  Proleg.  p.  XXI: 

Ch.    Tamne  saeuiter,  adulescens?    tu  si  tibi  me  postulas 
Dare  operam,  aequomst  respondere  mihi  te  quod 

ego  te  rogo. 
Vide  nunc  praef.  p.  XXIII  sq.  Miro  et  sensu  et  iudicio  expungetidum 
putavit  V.  879  Stamkartus  Comm.  in  PI.  Mostell.  {ed.  Amstelod.  a.  1858) 
p.  127.'  Item  Teufjelius  delet  Mus.  Bhen.  XXVIII  p.  345  sq.  tanquam 
iocum  ulienum  a  v.  877.  880  sqq.,  procreatum  v.  878.  Contra  suo  loco  post 
V.  871  defendit  Bergkius  Opusc.  phil.  I  p.  637  sq.  non  sine  argutiis  artifi- 
ciisque.  At  rccte  negavit  v.  878.  880  divelli  posse  cxim  hoc  versu  tum  lacuna. 
Nescio  an  v.  879  2>ost  v.  883  collocandus  sit,  quem  olim  exceperit  v.  889: 
Quid  est  tibi  nomen  adolescens?   V.  autem  884 — 888  ex  altera  recensione 


S79-891  APPENDIX  177 

si  derivavms,  optime  intelhgimus,  cur  illa  quaestione  v.  SS9  plane  neyle- 
gantur  quae  ium  intercedunt  argutiae.  Auget  lianc  suspicionem  quod 
etiam  v.  S89  —  S91  alicno  loco  exstant  in  libris,  quae  turbae  cohaerere 
videntur.  '  T.  879  pio  cum  <(sum^,  iuratori  Heizius  apud  Hermannnm 
praef.  p.  X  suni ,  cum  iuratori  (coniuratori  si  Camerarius ,  censitori 
^ in  probis  exemplaribus''  Pii).^  Cf.  Mommsenius  iur.  publ.  Eom.  II,  1 
p.  335,  Schuetkius  de  Poen.  Fl.  (ed.  Bonnae  a.  1SS3)  p.  12. 

880  sq.  'Cf  Proleg.  p.  CXLVI.  CCXLVI.  Transponehat  Her- 
mannus  rogitas  simul':  cf.  Anal.  Pl.p.51  adn.  93.  simul  delebat  lAichsius 
in  Studem.  Stud.  I  p.  263  nescio  quid,  non  uescio  quid  mensuram  suo 
iure  pusiuluns.  An:  Tot  simul  rogitasr'  '  T^  881  unum  quicquid  pro- 
batuni  Laclnnanno  in  Lucr.  p.  2SG.''  Praeterea  tnde  sis  de  formu  siugil- 
latim  disputantem  Bergliium  p.  (J3S ,  dc  percuutabere  Loewium  in  Act. 
soc.  phit.  Lips.  V  p.  309. 

882.  'faxo  scies  Bentleius  in  Ter.  Hautont.  II,  3,  30,  Madoigius 
Opusc.  II  p.  78.     Vide  ad  v.  62.' 

883.  'Cf.  Proleg.  p.  CCXXXIV.  memora  tuum  primum  mihi 
Hermannus.  primum  tuum  memora  mihi  Bothius.'  memora  mihi  pri- 
mum  tuom  Spengelius.     primum  memora  niihi  tuom  ©. 

885.  ''ire  hercle  K  prorsus  ut  v.  457:  cf.  Proleg.  p.  LXXII. 
Alioqui  lictbat  aut  Si  ante  lucem  tu  ire,  aut  cum  Eeisio  Hermanno- 
que  Ante  lucem  si  ire  aut  cum  Muellero  de  pros.  p.  600  Si  ante  lucem 
exire.  Ingeniosius  tamen  ceteris  Si  anteluculo  ire  Kochius,  ad  Appulei 
exemplum  Metam.  1 ,  14  et  liaud  dubie  etiam  I,  11  (p.  9,  24.  7,  13 
Eyss.):  nisi  quod  tamen  lucunam  B  non  ante  ire,  sed  post  eam  vocem 
habet.''  exire,  ut  Muellerus,  vel  iter  ire  Bergkius  I.  s.  s.  Optime  Si 
ante  lucem  biti  conl.  glossa  biti:  proficisci  Loeicius  Act.  soc.  phil. 
Lips.  V  p.  309  sq.  (cf  II  p.  464). 

887.  *^Opus  factost  Scaligeranum,  quamquam.defensitm  ah  Hauptio 
Mus.  Rhen.  VII  p.  478  {Opusc.  I  p.  165),  vix  incorruptum  est:  servavi 
tamen  in  praesenti,  quia  melius  nondum  inventum  video.  Opus  farto 
est  et  Lambinus:  quod  deleto  et  tuebar  l'roIeg.  p.  LXXXI.  Opus 
sacco  est  et  Palmerius  p.  698.  Opus  face  est  et  idem  et  Lipsius 
Ant.  lect.  I,  5.  Opus  facla  est  et  idem.  Face  opust  et  cum  Beisio 
Hermannus.  Opus  facetost  Bergki^is  Diar.  ant.  stud.  a.  1852  p.  348 
{105)  cum  ruina  numercyrum.''  Opus  captost  Spengelius,  Opus  pactost 
Bedslobius  I.  s.  s.  p.  15.     Opust  fusti  et  ®. 

888.  *■  NuIIi  usui  esse  ylossa  perantiqui  cod.  Paris.  apud  Duebnerum 
Mus.  Bh.  III  {a.  1835)  p.  476  [cf.  Cl.  auct.  VII  585  a  31.]  videtur:  uas- 
cum  :  inanem  uel  nugatorium:  unde  facile  uasculum  adiectivum  efficias. 
An  fuit  uascellum  .^'  bac(c)illum  Loetcius  Act.  soc.  phil.  Lips.  II p).  464  sq. 
idemque  de  panxillum  cogitat  Cens.  p.  530  Spengeliana  redarguens.  NuIIus 
equidem  dubito,  quin  uixillum  {vel  iuxillum)  aut  contineat  aut  praebeat 
crepitus  vinarii  {cf  Curc.  v.  295)  aliquam  signiftcationem  (ruxillum  for- 
tasse,  si  hoc  a  rugere,  ructare  verbo  fingi  poterat,  ut  uexillum  a  uehere 
sim.).  Eadem  ratione  anginam  uinariam  apud  Paidum  Fesli  p.  28,  7 
ipse  dicit  Plautus  {non  'nescio  quis  poeta  comicus'' ,  ut  L.  Muellerus 
dixit  I.  ad  V.  540  s.):  Pax  aufem  ructus  sonum  reddere  videtur. 

889  sqq.  "  Meiero  et  Ladeicigio  in  transponendis  versibus  adsentitur 
FlecTceisenus   Philologi  II  pj.  113,    idemque  pridem   ipse  intellexeram.'' 

Plavti  Teinvmmvs  12 


178  APPENDIX  889—907 

Adde  Teuffelium  Mus.  Bhen.  XXVIII  p.  347  Berghiwnque  p.  038. 
Cf.  ad  V.  S79.  'icl  est  tibi  nomen  3?  olim  Proleg.  p.  LXXIII.  id 
est  nomen  tibi  Fleckeisenus :  sed  v.  Proleg.  p.  CCXXV:  illud  est 
nomen  Meierus.  Liherius  adulescens,  est  id  nomen  transponehat  Lade- 
uigius.  tibi  illud  tam  incommodum  est  ad  scntcntiam ,  ut  non  2>ossit 
non  additicium  videri.  Cetcrum  non  impcdiam  si  qui  istuc  nomen  est 
j)raeferant.''  Quid  istuc  nominist  censor.  edit.  Pitschel.  p.  314  sq.  Quid 
tibi  nomen  est  Spengelius.  Sed  quid  est  tibi  nomen  Bergldus  j:).  63S  sq. 
Cf.  sis  H.  Koehlerum  l.  s.  s.  p.  51.  'No7i  recte  interpungebatur  Pax,  id. 
Cf.  V.  S91.  pax  cur  tam  mihi  suspectum  sit,  ut  pervetustum  memlum 
subesse  credam,  dixi  Opusc.  phil.  II  p.  254:  atque  de  tax  m»i  Mcur- 
sius  cogitabat.  Miro  artificio  explicandae  pax  formae  Plautinum  har- 
pax  e  Pscuduli  v.  054  adscitum  cst.'  Ch.  idne  est  n.  t.?  St.  Hoc  ac 
dein  v.  891  Sy.  Quasi  si  dicam  e.  g.  s.  ac  v.  892  Ch.  Hic  h.  s.  s. 
quid  ais  [tu]  adulescens  BergJcius.  Ceterum  v.  890  fortasse  nomen 
nogatorium  fuit  {cf.  v.  S5G)  itemque  apud  Naevium  com.  v.  105  R. 
noctem  noco  (pro  nauco)  ducere.    De  v.  896  sq.  cf.  praef.  p.  XXIV. 

898.  'suo  dare  gnato  Lindemannus  (Sjyengeliusque).  gnato  suo 
dare  Flecl-eismus.  Cf  Proleg.  p.  CCXXXIV.' CCLVII.  dare  suo 
gnato  Hermannianum  parum  perite  reiectum  a  Muellero  de  pros.  p.  313.'' 
Cf.  eundcm  Additam.  p.  XII  Brixiumque. 

900.  '  Pestituto  naugatur  in  eodem  versu  non  potui  non  paullo  ptost 
naugari,  quamquam  ibi  lihvi  omnes  nugari.' 

901  sq.  'l'ost  V.  901  qtiam  lacunam  signavi,  ea  talem  fere  sententiam 
haustam  esse  conieci  Proleg.  p.  XXII  (vide  nune  praef.  p.  XXIV  sq.): 

Cir.    Mira  sunt,  qui  hic  scire  potis  est  me  fuisse  in  Seleucia, 
Vnde  redeo  huc:  utut  est,  pergam  porro  i^ercontarier.' 

V.  901  cum  lacuna  'a  Bitschelio  statuta  (a  Spengelio  BergJiioque  negata) 
Teuffilius  Mus.  Bhen.  XXX  p.  632  sq.  p)ro  altera  recensione  hahct 
f>.  92 S  sqq.:  unde  ptost  v.  02S  iam  nulla  statuenda  sit  lacuna.  V.  901 
et  902  intcr  se  p)crmutandos  esse  exposui  Act.  soc.  phil.  Lips.  II  p.  4.'>7 
idemquc  scnsit  Bihheckius  in  Diar.  litter.  len.  a.  1875  p.  452.  "  V.  902 
dedit  ipse  {dcl.  mibi  cum  Beizio),  quod  iam  Proleg.  p.  CXXXVIII 
tuehar ,  nunc  ideo  potissUmim  tenco,  quod  multo  concinnius  e  manibus 
in  manus  sine  niihi  quam  addito  pronomine  dicitur.  A  p^rosodia  sane 
dedi'  non  minus  rccte  defendas  quam  v.  061  pige(t):  tutatusquc  est  mihi 
Fleclrisenus  Cens.  p.  257.'' 

903  sq.  'quidem  is  est  pro  quid(d)amst  Hermannus.^  Proximo  v. 
{'quem  ex  B  protractuvi  a  Scioppio  Verisim.  III,  3  primus  recepit 
Taubmannus'')  si  equidem  Spcngelius  {item  v.  97S),  praetcr  ratioiiem. 

905.  'Hom,  ridicule  Ilermanmis:  sed  v.  Proleg.  p.  CCXLVI.' 
quicum  pro  quocum  Fleckeisenus  {item  Spengelius  Brixiusque).  Cf. 
Grecfius  Philol.  XXX  V  j).  072  sq. 

906.  'est  ei  nomen  CDFZ:  asperitate  singulari,  quam  non  dcbui 
tueri  Proleg.  p.  CXII.'' 

907.  'illi  illi  defensum  Proleg.  p.  CLXXXVII  conl.  p.  CXCIII. 
llli  illi  illi  cum  Acidalio  Ilermannus ,  merito  foiiassc  probcdum  Naekio 
de  allitt.  p  3s2.  illic  illi  Muellerus  dc  pros.  p.  568,  rolde  incon- 
einne.' 


912-923  APPENDIX  179 

912.  lam  recomiucntu's  nomen  : :  Denm  hercle  me  Bcr(/kii(s  p.  639. 
lam  recommentatus  {om.  es)  2^ost  Bothium  dcfendit  Olsenius  l.  s.  s. 
j).  50.     An:  Diuora  hercle  [me]  atque  hominum  pudet? 

913.  'noueris  et  me  libri.  noris  et  mcmet  Hiriiioirmis:  dg  q%io 
non  rccte  existimavi  VroJeg.  i^.  CCXXII  conl.  p.  CCXXXV ,  non 
cogitans  de  tam  quam  diiunctim  scriliendis.  <^sed^  fieri  recepio  noris 
Fleckeisenns.'' 

914.  'manu  jwo  in  manu  cum  Bothio  H  Pioleg.  p.  CXXXIX,  in 
hoc  geiiere  oliin  fjiiam  hodie  severior.  ut  anie  id  add.  Lindemannus: 
quo  hic  non  magis  opus  est  quam  v.  S31.^ 

915  sq.  Cast  Sjiengelius  itemque  Bcrgkius  (k  Plcmto  tribuens). 
c  st  Loeivius  Act.  soc.  phil.  Lips.  V  p.  3il.  'Callicles  pro  Calli[ci]as 
Camerarius  parum  cogitate.  Nec  Calliades  nec  Callidamas  probcd)iU- 
tatcm  habet.'' 

917  sq.  '  Callimarchus  formac  fidcm  faciam  Ojntsc.  phil.  III  {p.  314). 
Calliarchus  Meierus  p.  324.  Callimorphus  BergJdus  Cens.  p.  1145  {34). 
Callimachusne  Guyetus.  an  Callimachus  H  olim  Proleg.  p.  LXXXII. 
De  numeris  r.  918  v.  ibid.  p.  CCXXXIII.' 

920.  ''nou  monstrare  possum  hos  Guyetus.  non  monstrare  istos 
possum  Botldus.  Etiain  cle  nequeo  monstrare  istos  {ut  v.  92)  cogitari 
posse  nec  me  fugit  nec  Bergkium  Diar.  ant.  stud.  a.  1852  p.  346  {103), 
cui  praeterea  non  monstrare  pote  istos  noti  dispticuit:  eoclemque  3Iucl- 
lerus  inclinat  cle  pros.  p.  363.' 

922.  ' Pro  numnam  potui  etiam  anne.-  nisi  tamen  a  librorum 
scriptura  mim  vel  min  propius  illud  quam  hoc  dbsit.  Olim  Proleg. 
p.  LXXV  prohatum  numne  Plautinum  exemplum  non  habere  dixi 
Opusc.  phil.  II  p.  248  adn.  an  Chares?  an  Charmides,  num  Charmides 
Camerarius.  Char.  Ch.  an  CharesV  an  Charmides?  Pcdmerius  p.  759. 
Char.  Ch.  an  Chares?  an  Charidemus?  num  Charmides  Acidcdius 
et  priore  an  dcleto  cum  Reisio  Hermcmnus:  quod  cur  ferri  nequeat, 
intellegitur  e  Proleg.  p.  CCXIII.  Pro  paenultimo  nomine  Charmadas 
Bothius,  Charmylus  Meierus  p.  324.  Char.  Ch.  Charinus?  an  Chares? 
an  Charmides?  Bergldus  Cens.  p.  1145  {24  sq.).''  an  Charicles  ::  Non 
est.  : :  Charmides  idem  Opusc.  I  p.  639  sq.  an  Charmides.  St.  Ain 
Charmides  cens.  edit.  Bitschel.  l.  s.  s.  p.  315.  ad  Chares?  ad  Charme- 
nes  : :  Num  Charmides?  Spengelius  adsentiente  Brixio.  enim  Char- 
mides?  Ribbeckius  Mus.  Bhen.  XXVII  p».  179,  pro  quo  Sy.  Enim 
Charmides!  {servatis  Char.  ::  Chares?  an  Charmides?)  rectissime  Lan- 
genus  Symb.  p.  266.  Ex  mim  scriptura  mirere  nim  particulae  pro 
ne(m)  affrrmativa  positae  testimonium  elicuisse  Warremim  l.  s.  s.  simi- 
liter  cle  Merc.  v.  767  errantem. 

923  sq.  'istuc  pro  istic  Bothius.  erit  vix  latinum,  ac  ne  acl  sen- 
sum  qtiidem  sycophantae  scdis  aptum.'  erit  vindicarunt  Brixius  Berg- 
kiusrpie  p.  640.  Cf.  Ter.  Phorm.  v.  801  sq.  aliaque  exemplu  apud 
Draegerum  §  136.  '  Ceterum  numeros  quamquam  eorum  sane  exemplo, 
cpiae  cul  V.  902  tetigi ,  sic  jyronuntiando  tueare:  Em  istic  era'  qui  {vel 
cpwd  eodem  reclit  eri'  qui),  tamen  huud  scio  an  tali  vitata  asperitate 
poeta  aut  Em  iste  erat  scrij^scrit  aut  fortasse  etiam  simjilicius  Em  istic 
est  {id  quod  nunc  video  iam  Gej)pertmn  suasisse):  nam  de  Em  istic  erit 
non  esse  cogitandum  significavi  Ojmsc.  phil.  II  j).  700.     Post  hunc  ver- 

12* 


180  APPENDIX  924-929 

stim  dliquid  intercidisse  recte  sensit  Meierus  1.  s.  s.,  quod  qiiale  esse 
potuerit,  Jioc  exemplo  declaravi  Proleg.  p.  XXII: 

dixi  ego  iain  dudum  tibi: 
Non  placet,  qua  te  erga  amicum  uideo  amicitia  utier. 
Bene  te  potius  e.  q.  s. 

Vide  nunc  praef.  p.  XX F.'  V.  924  pro  dittograpliia  versus  deperditi 
habet  Teuffelius  Mus.  Bhen.  XXVIII  p.  346.  V.  923  de  dudum  iam 
cogitat  Langenus  Si/mb.  p.  43. 

925.  'inter  libri  omnes.  intra  ciim  Camrrario  posteriores  omnes.' 
Cf.  V.  !>U9. 

926.  'Cf.  Proleg.  p.  XLIV.  ille  ergo  pro  ergo  ille  Reizius  (Spen- 
geliusque):  de  quo  olim  praecepta  Proleg.  p.  CXXVII  diu  est  ex  quo 
retractanda  esse  intellexi.'' 

927.  'Mihi  latitabat  suhstituta  cum  Reizio  mi  forma  nunc  non 
sollicito.  Latitabat  mihi  Hermannus.  Si  adpellasses ,  respondisset 
nomini  3i.  Si  appellasses,  respoudisset,  nomine  sic  interpuncta  Guye- 
tus:  sine  interpunctione  libri.  respondisset,  si  appellasses  noraine  Her- 
mannus.' 

928.  'ipse  ubi  est  libri  omnes  (iibi  ipse  est  mdlus).  Pol  illum 
reliqui  ad  Rbadamam  in  Cecropia  insula  32  cum  Bothio.  liqui  pro 
reliqui  llermannus  servans  Rhadamantem,  Rhadamam  formam  firmavi 
Proleg.  x>-  LXXXVII:  cf.  Opusc.  phil.  II  p.  401.  Sed  quo  saepius 
versum  recolo  meditando,  eo  mihi  valdius  adridere  fatcor  Guyeti  rationem 
ipsi  Plauto  haec  verba  tribuentis: 

Sed  ipse  ubist?     Sv.    Pol  illum  reliqui  ad  Rhadamantem  in  Cercopia. 

Nam  cum  ipsa  Rhadamam  forma  Bothiana,  quamquam  non  carens  ana- 
logia,  tamen  duhitationem  non  excludat,  praeterea  autem  B  interpunctionis 
nota  minime  usitata  cecropio-  infula-  vix  possit  nihili  esse  videri,  non 
abhorret  profecto  a  probabilitate  totum  insula  vocahulum  alicuius  inter- 
pretis  glossema  esse,  qui  Cretenses  esse  Bhadamanthum  cum  Minoe  fratre 
meminisset:  sive  is  simplex  insula  nomen  udscripsit,  sive  hoc  e  pleniore 
explicatione  Creta  insula  solum  relictum  est.  Lacuna  quid  fere  senten- 
tiae  post  hunc  v.  haustum  esse  vidcatur,  velut  hoc  exempJo  significavi 
Proleg.  p.  XXIII  [vide  nunc  praefationem  p.  XXV  sq.): 

Hercle  memorem  nugatorem:  modo  qui  fui  in  Seleucia, 

Vt  ille  memorabat,  ui  mirum  nunc  sum  in  Cecropia  iusula; 

ubi  recepta  Guyeti  coniectura  consequens  est  ut  alter,  quetn  lusi,  versi- 
culus  leviter  mutatus  talis  potius  prodeat: 

Vt  ille  memorabat,  ni  mirum  idem  nunc  sum  in  Cercopia.' 

Gum  Guycto  item  fecerunt  ^Vagnerus,  Spengelius  (Cercopio  inferens), 
Berglius  p).  640  conl.  Simon.  Amorg.  frg.  34.  ad  Rhadamam  in  Cerco- 
pum  insula  Vritzschius  Anal.  Plaut.  (ed.  a.  187S)  p.  10  ^wohante  Brixio. 
Ceterum  cf.  ad  v.  !)01  et  !>36. 

929.  ^qui,  ipse  egomet  interpungehatur :  vermn  vidit  etiam  Meierus 
p.  324.  LJ  clittographia  versuum  !J36.  937  hunc  esse  natum  Ladewigius 
Philologi  XVII  p.  255  sibi  persuasit:  quode  ad  illum  locum  cditer 
statuimus.'    Cum  Ladeicigio  fecit  Teuffelius  Mus.  Bhen.  XXVIII p.  346. 


930— Oil  APPENDIX  181 

930.  '^quod  delehat  Grutenis.  In  correptum  hoc  iniquius  me  tniiin- 
advcrtisse  rrohr/.  p.  CXXXIX  iam  fassus  sum  Mus.  Bhen.  XIV 
(a.  1859)  p.  4SS  {Opusc.  pliil.  IV  p.  407  adn.).''  Cf.  Luchsius  in 
progr.  Erl.  a.  1SS3  p.  10  sqq.  Ceterum  v.  931  adistis  Acidalius  (fif. 
r.  !)j[).  942)  pro  atli(i)sti  (adifrix  B,  ubi  x  Sycophantae  notam  esse  X 
Birgkius  p.  041  vidit  [itemque  Loeivius] :  cf.  init.  sc). 

933.  Omiiium  primum  in  Pontum  aduecti  Arabiam  Spengelius  ad- 
scntivnte  Muellero  de  pros.  p.  443  —  ''aduecTia  arabiam  BCD  de  qua 
scriptura  mircre  MueUeri  iudicium'  — ;  ef.  Addit.  p.  XIII  s([.  52. 

934.  'E(h)o  om.  Guyeius.'  Hermanni  rationem  impugnavit  Brixius. 
"■illaec  ubi  tus  Camerarius.  cubi  formam  {ut  in  sicubi  alicubi)  fmnavi 
3Ius.  Ehcn.  XXV  {a.  1S70)  p.  307  {Opusc.  phil.  III  p.  137).'  Repu- 
gnavit  Mtiellerus  Additam.  p.  29  adn.  45,  hoc  loco  etiam  Brixius. 

935.  ''cuuila  cum  Jlcrmanno  pronuntiandum  esse  statui  Proleg. 
p.  CCLXXVIII  sq.,  quamquam  graecc  est  ■KovlXrj,  non  atque  cuDila; 
eam  id  c/uidem  oh  cuussam  metricam ,  quam  postca  idcntidem  tetigi, 
ut  praef.  Mil.  glor.  p.  XXII ,  Opusc.  phil.  II  p).  684  sq.  conJ. 
p.  399.    691.' 

936  sqq.  'bunc  2)0st  graphicum  inrepsit  e  proximo  versu.  sed  ego 
sum  insipieutior  ....  nesciat  non  duhito  pro  dittographia  versus  029 
hahere:  neque  enim  nunc  id  agitur,  uhi  sit  vel  fuerit  Charmides,  sed  quos 
locos  sycophanta  adierit.    Expulsum  est  huiusmodi  hemistichium  aliquod: 

Nimium  graphicum  nugatorem.     quem  ego  contundam  probc: 

Nisi  quia  lubet  e.  q.  s.' 
Duhitat  Brixius  cum  Teuffelio  1.  s.  s.  {cf.  ad  v.  928).  Contra  Bergkius 
p.  640  V.  936  —  938  omnes  pro  dittographia  v.  929  sq.  hahet  nullam 
lucunam  admittcns.  '  Ccterum  v.  937  Qui  egomet,  unde  iungehatur: 
Qui,  egomet  unde  correxit  etiam  Meicrus  p.  324.'  redeam  huc,  rogitem 
{servuto  hunc  v.  936)  Bergkius  p.  641.  'quod  ego  ne  forte  expetas, 
cautum  est  Brolcg.  p.  CLXIII.  V.  938  quia  hunc  lubet  Hermannus: 
sed  vide  Proleg.  p.  CC XXVII.'     Cf.  Langenus  Symh.  p.  5s. 

939.  'istis  Acidulius  {cf.  ad  v.  931).  aduortas  {ut  v.  897).'  aduortes 
defendit  BcrgJcius  p.  641.    Cf.  etiam  Botheimerus  l.  s.  s.  p.  45. 

940.  'Pro  quo(a)d  [d]e  Guyetus  qui  de  {adsentientihus  Wagnero 
Spengelioque) ,  quod  e  Lachmannus  in  Lucr.  p.  386,  quod  haucl  dubie 
interpretans  quoad,  quod  ipsum  post  Lachmannum  Bergkius  suasit 
Annal.  phil.  t.  81  {a  1860)  p.  393.  Praeterea  Ad  caput,  amnis  quod 
interpungendum  videhatur  Lachmanno.'  Videsis  Kcsehergium  Quaest. 
Pl.  et  Ter.  ad  relig.  spect.  {ed.  Lips.  a.  1S84)  p.  24. 

941  sq.  'e  caelone  Hermunnus:  sed  vide  Proleg.  p.  CV  adn.,  de 
numeris  autem  versus  ]).  CLXXXVI.  V.  942  Eho  {om.  an)  Beizius. 
Cf.  ad  V.  934.     ascendistis  Acidalitis  {cf.  ad  v.  931).' 

943.  'ebo  an  veteres  post  Z  edd.  eho  anne^  ut  F,  Bittershusius 
apud  Scioppium  Susp.  lect.  II,  3.  an  tu  deleto  eho  5B  Proleg.p.  CLXXV. 
CXC     uisti  pro  uidisti  Kochius  conl.  Merc.  v.  393:  v.  ad  v.  420. 

944.  'Callicli  isse  Camerarius.  Charmidi  isse  Scioppius  I.  s.  s. 
Callide?  {vocutivum  priori  versui  continuatum)  Sy.  isse  Bothius  satis 
inepte.  Licehut  etiam  Alii  dis  isse.'  Em  alii  di  isse  Ribbeckiits  Mus. 
Rhen.  XXVII p.  179.  Hunc  a.  d.  i.  Bergkius  p.  641.  Ceterum  cf.  praef. 
p.  XXVI. 


182  APPENDIX  946-957 

946.  'Sy.  Ego  liercle  Camcrarius.  Sy.  Ego  uero  hercle  Bothius. 
Sy.  Ego  quidem  bercle  Hermannus.  fi  ef  nioleftuf  {sic  BCD)  potest  sane 
ad  si  molestumst  spettare.'  Taceo  bercle,  etsi  itast.  Ch.  Molestu'8 
Spengelius.  At  Tacco  siipplementum ,  quod  cum  H  cxhibuit  {de  cuius 
scriptura  cf.  KeUcrhojius  l.  s.  s.  p.  61)  noii  coit  cum  vcrsu  04S  ah  ipso 
Spengelio  praeclarc  cmendato.  Vnde  cul  hoc  potius  cxcmphim  Jtunc  locuin 
refinxerim : 

Sy.    Saeuos  hercle's!     Ch.    Nimis  molestu's:  nam  p.  u. 

947.  'Manere  oportet  Sciopjnus.  Se  praebere  o.  Bothius.  essc  o. 
<^bominem^  Ilermannus.  Praedicare  o.  11  olim:  pro  quo  etiam  Autu- 
mare  o.  potui.  Rere  o.  Hauptius  Mus.  IxJten.  VII  p.  479  {Opusc.  I 
p.  165)  adsciio  simul  hominem  Hermanniano :  quod  fatcor  me  non  inteJ- 
legere.  Novam  s^ippJendae  lacunae  viam  BihliecJcius  ingressus  aJiam  sen- 
tentiam  Jianc  suhstituit:  Porro  audire  oportet,  qui  .  .  .  i^erueneris, 
pudicum  ut  sit  pro  suhiecto:  conicctura  vteo  scnsu  minime  spcrncnda.' 
Praebere  aurem  oportet  {et  antca  neniini)  BcrgJcius  p.  641.  Enarrare 
o.  Spcngclius.  Pol  perhibere  o.  ®.  '  Cctertim  abs  terra  ad  caelum 
qui  transposuit  Hcrmanmis:  sed  v.  JProleg.  p.  CCXVL' 

948.  'Mittam  uti  te  HaujHius  J.  s.  s.  Catamitum  bau  te  Bug- 
geus  {v.  ad  v.  5,96)  //  p.  20  ingcniose,  si  forte  non  vcre:  id  (puod  suum 
fecisse  Lorentium  Nunt.  erud.  Gotting.  a.  1S6S  p.  1200  et  PJtiJoJogi 
t.  XXVIII  p.  563  arguit  Vssingius  {TidsJirift  for  PhiJoJogi  og  Paed. 
t.  VIII,  a.  1860)  p.  209.'  Cf.  Sigismttndus  cJc  uavd  negat.  p.  257.  De 
itinere  baud  te  BergJcius  p.  641.     '  Pro  hosce  cxspectes  hos.' 

950.  'Quid  ais  tu?  nunc  interpunxi  cum  Meiero  p.  324  conJ. 
V.  892.  Poen.  I,  2,  130.  V,  2,  25.  30  al.  Quid  ais  tu  nunc?  vuJga- 
batur.  Quid  ais?  tu  nunc  Lomamis  Spec.  p.  54,  FJcclceisemis  PliiJologi 
II  p.  83.'  Cum  Lomano  fecerunt  SpengeJius  M'agnerusque  atqiie  idem 
in  edit.  III  correciurus  erat  ipse  2?.  'nunc  deJebut  Beizius  {scrvato 
eura  ipsum).  ipsum  {om.  eum)  Guycius.  V.  951  istas  tibi  transponehat 
Bothius.' 

952.  'Norisne  Gnycius,  lieizius  (scrvantes  me  edepol)'  itemque 
SpengeJius  cdcpiie  (Norin)  MucJJerus  Addit.  p.  102:  ^ quae  forma  vcrcor 
(quamquam  non  immemor  Ciceronis  Orat.  §  157)  ne  non  magis  PJautina 
sit  quam  nosse  nossem_,  quode  v.  cui  v.  057.  bem,  nae  Ilcrmannus.'  Cf. 
ad  v.  1141. 

954.  'mihi  etsi,  qui  in  Jtac  quidem  versus  sede  tueare,  Proleg. 
j).  CC XXV III  ostcndi  expJicatius ,  tamen  nunc  simplicius  visum  cst 
ipsa  scripiura  prottuntiationcm  exaequari.  Ccterum  mihi  qui  trans- 
ponentem  me  J.  s.  s.  secutus  est  FJeclceisenus.' 

957.  '  Pro  Mihin  concrederet  quod  item  proponebam  ct  ProJeg. 
p.  CV  commendaham  Mihi  concrederetne,  nunc  ut  reprobem  facit  FJecJc- 
eiseni  de  nosse  nossem  forma  non  PJautina  observcUio  Ann.  pJiil.  t.  95 
(a.  1867)  p.  632  adn.'  Cf  Lucltsius  in  progr.  ErJ.  a.  1883  p.  22. 
Mihi  id  concrederet,  ni  med  ille  vel  Mibi  concrederetne  id,  ni  BergJcius 
p.  641.  illic  pro  ille  SpengeJius  (Mihi  ct  nossem  servans).  'me  et 
ille  et  MueJJerus  de  pros.  p.  333  adn.:  quod  saJtem  et  me  ille  et  esse 
dcJmit.'  Dc  nouisse  cet.  acJde  EngeJhrechtum  in  Stud.  Vindoh.  VI 
(«.  1884)  p.  227  sqq.  accuratius  disputantem. 


>.tf.i»-'j79  APPENDIX  183 

969.  'possim  Camenii  ias  praetcr  lihroa.  Transpuiii  Si  illo  bunc 
possum  m.  n.  Ph.  Kochius  iuhet,  non  sine  alicpia  spccic.  Cf.  Scioppimn 
Susp.  lect.  II,  o.'  Adde  Bcnndorftum  in  Act.  gymn.  austr.  XA' F/ 
(a.  1875)  p.  611  scp 

963.  'bic  bomo  mastigeus  e  codicihus  affert  Pius.  mi  bic  homo 
astu.  beus  Hermannus.'  beus  Pax,  tribus  verbis  te  uolo  Kellcrliofius 
cmendavit  p.  S2. 

964  sq.  'quod  accei^isti  tolcrandum  esse  iam  tum  intellexi  cum 
Most.  308  iVge  liccumbe  alia  alihi  simiUa  intacta  reU<pii.  tu  aGcepsti 
5J  oUm  1'rolcg.  p.  CXXIV:  forma  non  minus  hic  cpiam  supra  v.  420 
improhahili.  Transjwnehat  Hermamms  aurum  id  quod  accepisti.  l)e 
numcris  v.  965  ne  quid  vereare  cautum  est  Prolcg.  p.  CCXLVI. 
CCLXXIIl.' 

967.  eiius  duce  B  Loetvius  Act.  soc.  phil.  Lips.  V  p.  314  sq.  {dc 
nepe  eiusdem  B  scriptura  v.  966  cf.  acl  v.  328:  eodem  versu  ab  eopse 
Sx>engeUus  sine  ratione). 

9C8.  'ego  dem  aurum  Hermannianum  prohcdum  ProJeg.  p.  CCXC. 
CCXCII:  pjro  quo  tamin  eliam  dem  ego  aurum  vcl  aurum  ego  dem 
licchat.  ego  aurum  dem  cum  lihris  qui  tueri  volet,  mi  j;ro  mibi  serihat 
necesse  est,  acccntu  in  ipso  fine  sententiae  vix  prohahili'' ,  quamcpiam 
Spengelio  {non  a  SpengcUo)  prohato. 

969.  "^te  accepisse  a  me  Kamjnnannus  de  ab  pracpos.  p.  14,  contra 
quem  Hermannus  dixit  in  Nov.  annal.  xihil.  et  paed.  t.  XXXV  {a.  1842) 
p.  193.  a  me  te  accepisse  cum  defcndere  velle  vidctur  Buechelerus  de 
decl.  p.  14,  meo  sensu  ad  nimiam  sese  similitudinem  eorum  adplicat  quae 
non  jjoiiii  non  inclementius  perstringere  Mus.  Bhen.  XXIV p.  489  adn. 
{Opusc.  phil.  III  p.  130).'  Ceterum  fassu's  scriptxiram  pro  fassus  itn- 
prohat  Olscnius  I.  s.  s.  p.  39. 

971.  'buic  auro  pro  auro  buic  Hermanniis.  I)e  bercle  es,  non 
bercle's,   v.  973  v.  Proleg.  p.  CCXXXV.' 

974.  'argute  <^me^  obrepsisti  1i  Proleg.  p.  LXXXIII  conl.  v.  60.' 
At  cf  Pseud.  V.  686.  argutus'  Spengclius ,  arguted  Brixius,  argutule 
Kochius  Mus.  Bhen.  XXXII  {a.  1877)  p.  99.  Possis  etiam  argute  <^ob 
rem)>  obrepsisti. 

975.  '^Posquam  scripsi,  ut  accommodarem  ad  proximum  pos  tu;, 
quod  vindicavi  Opusc.  phil.  II  p.  549.'  Adde  Bergkium  Ifiar.  aiit. 
stud.  a.  1852  p.  349  {Opusc.  phil.  I  p.  106),  Loewinm  Cens.  p.  537  sq. 
Hein  factu's  refutavit  Olsenius  I.  s.  s.  p.  27,  exempla  satis  inter  se  dis- 
similia  congerens. 

976.  ""tu  nec  eras  BergJcius  I.  s.  s.  p.  346  {103).  non  tu  eras  Muel- 
lerus  de  x>i'OS.  p.  181.'  Totum  versum  spurium  esse  demonstravit  Locivius 
Act.  soc.  phil.  Lips.  IV.  p.  343  sq.    Cf.  v.  980. 

977.  'Proin  tu  te  etiam  edd.  Proinde  tu  Hermannus:  sed  v.  Fuhr- 
mannum  Ann.  phil.  t.  97  {a.  1868)  p.  852.  te  recbarmida  Ilermannus. 
Ineptit  interpretando  Durantius  Casellius  Variarum  l.  II  c.  14  p.  86 
ed.  Lutet.  a.  1592.'  rusum  ted  ecbarmida  vel  rursum  itidem  decbai'- 
mida  BergJcius  p.  641.  Proin  tu  te  itidem  ut  cbarmidatus  |  es  rursiim 
decharmida  non  displicuit  Olsenio  l.  s.  s.  p.  46. 

979  sq.  ''esse  ego  BotJtius,  non  improhatum  Muellero  de  pros. 
p.  299.  428  frustra  luhoranli  in  accentihus.    quilubet  c%im  B  Scioppius 


184  APPENDIX  980-1008 

Susp.  lect.  IT,  3,  Acidaliua.  V.  980  conftctum  csse  ad  exempluvi  v.  976 
pridem  mihi  persuaseram ,  cum  idem  vidi  Ladeivigium  sentire  Philol. 
XXVII  p.  25.5.' 

982.  fassu  8  improhat  Olsenius  1.  s.  s.  sublata  post  redde  distinctione 
V.  081  fassus  adiungens!  '  Spondiacam  in  hac  sede  vocem  aurum  ex- 
cusavi  ut  potui  Proleg.  p.  CCXXXV;  nunc  haud  scio  an  aurum  id 
tibi  seripserit  pOeta'  (quod  prohat  Koehlerus  l.  s.  s.  p.  68).  'tibi?  Her- 
mannus,  recte  improhatum  Hauptio  Ojiusc.  I  p.  166.' 

983.  Properasne  conl.  Auh  v.  431  Beclerus  in  Studem.  Stud.  I 
}}.  lUO  adn.  'propere  abire  Bothius:  qxwd  cum  actutum  sociatum  pla- 
cere  nequit.' 

986.  ementitus  es  'durioribus  numeris'  defendit  Olseniusp.  40,  emen- 
titus,  is  salteni  exigens.  Ceterum  in  proximis  ipsun  es  ter  corr.  Spengelius. 

989  sq.  Pro  ser[i]o  quoniam  aduenis  7nale  serior  quoniam  a.  Spen- 
gelius.  'sero  quandoquidem  a.  2^ost  Geppertum  Kochius,  convenienter 
versui  991.'     Nullus  duhito,  quin  scrihendum  sit: 

Enim  uero  serio!  quoniam  aduenis  — 
Vapulabis  e.  q.  s., 
nisi  Vapula  sis  praestat.  '  V.  990  Vapula  Berglius  Cens.  p.  1144  sq.  (25), 
sed  idem  de  uapulis  {h.  e.  uapules)  scilicet  coniunctivo  cogitans  Diar.  ant. 
stud.  a.  1852  p.  349  {106).  Vapulabis  arbitrata  meo  cum  Gidiehnio 
Hermannus.  Liherius  transponendo  numeris  consuhne  Muellerus  de 
pros.  p.  568  instituit' :  post  quem  Meo  arbitratu  vapulabis  SpengeUus 
dedit.  '  E  novorum  aedilium  mentione  quid  sit  consectarium  ad  tempora 
Trinummi  defmienda  explicavi  Parerg.  ]).  348.' 

991  sq.  'An  pro  At  {sic  cum  lihris  Atidalius)  Camerarius:  cf. 
Scioppium  Susp.  lect.  II,  3.  quando  equidem  2?  ut  v.  352 ,  certa  ut 
puto  id  ratione  suadcnte.  V.  992  etsi  pro  si  te  Acidalius;  post  an  pro 
au  Lamhinus,  quod  prohahat  Scaligcr.' 

994.  Sed  enim  tu  qui  sis  Camerarius.  Pseuderum  :  qui  sis  {sub- 
lata  post  infortunio  diatinctione)  Bcrglius  p.  641.  'ciccum  3?  ut  liud. 
580  pro  floccum.-  quam  notionem  non  est  credihile  post  unius  versus 
intervallum  iteratam  esse.  Quamquam  ctiam  alia  in  promptu  sunt,  e.  c. 
naucum  vel  hilam^  vel  ciceiim  conl.  Placidi  glossa  p.  486.'  Placidus 
p.  23,  23  D.  ciccum,  non  cicerim,  explicat  cum  aliis:  idque  hoc  loco  fir- 
mavit  Locicius  Cens.  p.  530. 

995.  '  Fleckeiseno  auctore  sic  ut  feci  interpunxi  conl.  Stichi  v.  599, 
pro  eo  quod  erat  Ibo  ad  illum,  renuntiabo.  '  Ch.  Abi.  Sy.  Ad 
illum  r.  Berglcius  p.  641.  'mihi  qui  tris  Hermannus:  scd  v.  Proleg. 
p.  CCLVII.' 

997.  'Cf  Langcnum  Mus.  Bhen.  XII  {a.  1857)  p.  433.'  Qui  di  te 
Spengelius. 

998.  'Cf.  Proleg.  p.  XIX.  CCCXVI.'  illic  hiuc  Kiesslingius  emen- 
davit  Mus.  Rhen.  XXIV  p.  119  confirmante  Brixio. 

1005.  'mouet  mutum,  tacet  interptmxit  Bothius.  1'otum  versum 
seclusi  ut  male  confictum  prioris  intcrprctamentum' :  qui  male  saltem 
confictus  neque  M'agnero  videtur  neque  aliis.  'Ceterum  v.  1004  de  tin- 
tin(n)abulum  vide  Lachmannum  in  Lucr.  p.  37.' 

1008.  'facite  Camcrarii  editio  cdtera,  unde  face  tu  N.  Faher  apud 
Gulielmium  c.  2,  Hermannus.' 


1009—1025  APPENDIX  185 

1009.  Ne  subito  tuis  exoriatur  scapulis  stultitia  malum  ocl  N.  s. 
ulmeum  e.  .sc.  supjilicium  tuis  Bcrgkins  p.  611.  Ne  subito  tuxtax  oriatur 
sc.  st.  tua  »©  conl.  Pcrsae  v.  .265:  addc  tacs  tacs  imprecationis  a  de 
Hossio  editac  in  Nioit.  Jnst.  arch.  {Romae  a.  ISSO)  p.  6  sq. 

1014:  Sff  ''thermopotas  J5o//ifm  thermopolasti  a&s«rf?e  iV.  Heinsius 
Adrersar.  I,  10  p.VS'':  cf.  Vhdolpliius  in  pyorjr.  gymn.  Lcobsch.  a.  1S77 
p.  XIII.  Ceternm  de  v.  1015  integritate  perperam  dubitare  videtur 
A.  Mucllerus  1.  s.  s.  (cf.   ad  v.  S6S). 

1016.  ''hominem  hunc  'R  olim  Proleg.  p.  CLXXV:  mox  hominem 
ut  V.  S51  sq.  {qnicnm  cf.  ad  v.  861  adnotata).  896:  quo  fd  ut  exercitor 
ultimam  servet  longcm.'' 

1018.  Memoriam  scribendum  est  cum  Seyfferto  Stud.  Ph  p.  26 
conl.  V.  1014  {adde  Mahlerum  I.  s.  s.  p.  29  adn.).  De  homonibus  cf. 
Bergkium  Philologi  XVII p  56  {150)  atque  {Beitr.  z.  lat.  Gr.  I)  p.9S, 
uhi  aut  hoc  aut  frugis  pro  frugi  suadet.  Scrvato  hominibus  pro  quia 
poiius  quoniam  Peizius  apud  Hcrmannum  praef.  p.  X,  quia  tu  H  Prnleg. 
p.  LXXIII,  quia  ita  Wagncrus,  ciuiane  Spcngelius  {v.  1020  post  v.  1022 
relicto),  ain,  uerbero?  pro  an  uero  ®  cofil.  Capt.  v.  551  cd. 

1021.  'Theruchus  Camerarius.  Cheruchus  Salmasiiis.  Ceruchus 
nescio  quis  in  exemplo  Plantiniano  bybUothccac  Leidensis.'  Truchus  et 
Kruchus  (Krachus.?')  Bentleius,  idem  fuit  delcns.  Trochus  Spcngelius. 
'  Cerdonicus  pro  Cercon.  coni.  OstheJderus  p.  35 ',  Creconicus  Spen- 
gelius,  dein  Crinnus  servans.  'Crimnus  Scaliger,  Guyetns.  Vtrumque  ct 
Crinus  et  Crimuus  qui  defendi  jjossit,  expendi  Ind.  schol.  aest.  Bonn. 
a.  1S56  p.  VI  {Oxmsc.  phil.  III  p.  318):  cessi  tamen  nunc  metricae 
rationi  quam  ad  v.  935  tetigi,  quamquam  fieri  potest ,  ut  regulae  neg- 
lectio  excusationem  a  nominibus  xt^t^opriis  habeat.  Cricolabus  est  Xccfi- 
^dvwv  nQinov  i.  e.  condcdinm:  j^^obabilitatem  vix  habet  Cricoclopus.' 
Cerdobolus  Spcngclius.  'Henifpie  Colobus  Valla.  Cottabus  Palmerius 
p.  697.  [KoUabus  Bentleius.']  Collabus  nomen  vindicavi  l.  s.  s.  Totum 
versum  Berglius  Ccns.  p.  1145  {2.5)  talem  conformavit:  Chrysus  fuit, 
Cerconicus,  Cercobulus,  Collabus:  quantwmvis  dissimile  vcri  sit  bina 
deinceps  nomina  eodcm  Cerco-  initio  fuisse.'' 

1022.  *■  Scapulicrepidae  Guyetus.'  Oculistrepidae  Spengelius.  Culi- 
crepidae  Loewius  Anal.  PI.  p.  201,  rcctius  deindc  ipsis  BCD  ducibus 
crm'istrepidae  infercns.  Oculicrepidae,  ([uod  pessime  tcmptavi  Anal.  Pl. 
p.  46  sq.,  nunc  ipsiim  tueor  conl.  Anon.  Valcs.  14,  87  p.  303,  9  Gardth.: 
accepta  chorda  in  fronte  dintissime  tortus  ita  est,  ut  oculi  eius  cre- 
parent.  De  versu  in  libris  sequente  (1020)  cf.  praefationem  p.  XXVI sq.; 
vide  ad  v.  1018. 

1023.  'De  Quorum  hercle  —  quod  saepe  ercle  scribitur  in  libris  —  cf. 
Proleg.  p.  CCXXXVII.  CCLXXIV.  Quorum  hominum  Bcisigius  Schol. 
gramm.  I.  lat.  p.  377.  Quorum  {om.  eorum)  Hermanmis.  Quorum  heri 
Bothius.  Quorumne  Kochius.'  Corgo  eorum  vel  tcde  quid  conl.  Tructil. 
V.  104  ©.  Dein  surpuit  Bentltius.  surripuerit  Hermannus ,  unde  sur- 
puerit  3?  cnm  Lindnnanno  surrupiat  recepturus  in  ed.  III.  Ceterum 
V.  1024  forem  ex  furorem  (C)  elicuit  Loewius  I.  s.  s. 

1025.  ''addam  ||  Num  memorabilem  scilicet  scripturam  casui  tribuen- 
dam  esse  negans  Muellerus  de  pros.  p.  568  ad  damnum  unum  proponit 
infelicissime.''     V.  234.  971.  1031.  1058.  1059  adscripsit   'B:    cf.  tamen 


186  APPENDIX  1025—1043 

MwUcrum  Addit.  XIII.  'im9riv.rtv  in  mary.  adscriptum  a  Scaligero 
(fraecorum  in  liac  ipsa  fahula  vocabidurum  navoat  f.  1S7,  oixfTcti  41!>, 
naXiv  705  cxemplo  eommcndari  commodc  monet  Kochius,  vindicatum 
id  a  me  Proleg.  p.  LXXX  sq.  {cf.  p.  CXCIV):  pro  quo  ut  epithecam 
Eeizius  toUcndi  hiatus  caussa;  in  apotbecaui  Hermannus ,  hypothecam 
eum  Valla  IHus ,  parathecam  vel  apotychiam  [sic\  Scaligcr  item  in 
marg.'  Adde  sis  Fritzschium  Anal.  Pl.  p.  7.  Qnamquam  cogitarc 
possis  de  auctaiium  ji^er  graecam  vocem  cxpUcato.  sniQ->]v.riv  impugnat 
ut  post  damnum  insercns  Bcrgldus  Opusc.  pliiJ.  I  p.  641. 

1026 .'(/.  '■peris.se  FlccJccisenus  Exerc.  PJ.p.32.  dicis  coni.  idcm\-  at 
ef.  Catulli  VIII,  2.  Ceterum  versum  1027  totum  Stasimo  relinquemlum 
esse  (non  —  domi  spectatoribus  dicenti)  scrio  contcndit  A.  MueUerus 
l.  s.  s.  p.  23. 

1028.  'neteres  hominum  mores  Lindemannus ,  pcrbenc  ad  specicm 
litterarum ,  ad  sensum  nimis  Janguide.  ueteres  mores,  utiuam  Guyetus. 
hominibus  ueteres  mores  Bcrglius  dc  Trin.  p.  XIV  (6!)),  par%im  feli- 
citer.  ueterum  homonum  mores  duhitanter  Kochius.^  ueteres  <^lieminae^ 
homines  ©  conl.  Catone  r.  r.  57,  1.  Qnintil.  VI ,  3,  52.  Fhu\  Vop. 
Tac.  XI,  1.    Adde  cognomcn  Hemina  {conl.  Fnigi). 

1029.  ''Iranyposucrunt  Hic  maiori  honori  potius  cssent  Guyetus, 
Potiu.s  maiori  essent  hic  honori  Hermannus,  Maiori  hic  honori  potiiis 
esseut  Buthius,  pcssum  datis  autem  numcris  Maiorum  potius  in  honore 
Bcrglius  l.  s.  s.  Ccterum  nuiiori  houori  foitasse  rclicta  sunt  e  prisca 
maiorei  honorei  scriptura.'' 

1032.  'mores  pro  homiues  libri  contra  atque  v.  102S  factum:  quo- 
cum  conciliari  nequit  more  habent  v.  1034.  Pro  quod  Bergkius  quoad.- 
sed  cf  V.  439.' 

.1033  sq.  'sanctast,  liberata  Gulielmius.  Post  licentiam  v.  1034  non 
j)lene  interpunxi:  alioqui  enim  v.  1033.  1U34  intcr  se  transponcndi  fue- 
rant' :  atque  transponi  iussit  Bergkius  p.  641.  'niorem  habent.  Cii. 
Liceutiam  BcrgJcius  Ccns.  p.  1146  {25.  cf.  641) :  quod  iam  2}>'fief.  MiJ. 
gJor.  p.  XXI  adn.  reieci.'  more  habet  liccntiam  VotscJiius  dc  inf.  p.  11 
reprobante  BartJiio  dc  inf.  p.  02. 

1036.  '"Strenuiores  Eeizius.  Strenuos  iam  Hermannus.'  Strenuosos 
Loetvius  AnaJ.  PJ.  p.  202 ,  optime:  cfsi  glossa  alJat(t  dubia  est  ex  Epii- 
naJensis  memoria.  praeteruidere  ^iro  praeterire  SpengeJius.  'praeteriri 
Scaliger.  Nequam  id  quidem  est  Hermamius:  quo  cur  non  opus  sit, 
e.xpJicavi  Proleg.  p.  CXI.  Morem  uequam  quidem  BcrgJcius  l.  s.  s.  p.  348 
{106),  scrvato  Strcuuos  sinc  uunc-  dupJicitcr  Jaborante  versu.'  Et  h.  v.  et 
V.  1035  ilcm  totum  Stasimo  relinqucndum  csse  A.  MuelJerus  credit  l.  s.  s. 

1038.  '  Magis  queis  sunt  Camerarius.  Magis  qui  sint  BotJiius.'' 
Magisque  is  sunt  SpengeJius.  AJia  temptavit  MueJJerus  AcJdit.  p.  S2  sq. 
'  obnoxiae  quani  cum  Pio  Guyetus  liberi  pareutibus  corrigens.  Versui 
1037  pracpositnm  Eiesius  Mus.  Ehen.  XXIII  {a.  ISOS)  p.  378*  liunc 
esse  taJem  voJuit:  Magis  qui  sunt  obnoxiosi  quam  parentes  liberis? 
Ceterum  v.  1037  More  pro  Mores  Botliius.' 

1039.  Et  miserac  SpengeJius.  Eae  miserae  quod  ex  Z  vuJgabatur 
vindiccd  Seyffcrtus  Stud.  Pl.p.  0.  'De  numeris  v.  ProJeg.p.  CCXXXVII.' 

lOiS  sqq.  '^Versu  1043,  ut  ([uo  versuum  1037.  1038  sententia  iterctur 
tantum,  mcrito  offensum  Ladcwigium  PhitoJogi  XVJ I  p.  255  fugit  tamen 


1044-1062  APPENDIX  187 

ita  nc  proximis  qnidem  (luohns  locum  esse  ctiilissimo  cavi  iUo  vinculo 
iunctis:  quapropter  omnes  trcs  i^ost  Maulinam  dcmtim  aetatem  additos 
esse  existimandum  cst.''  Quin  immo  etium  v.  104G  sq.  in  suspicionis  so- 
cietatem  trediendos  esse  animadvertit  Lanrfenus  in  Annal.  pliil.  CXXV 
{a.  1SS3)  p.  680. 

1046.  'Non //'■<>  Nonne  cum  Guyeto  Bleieroque  p>- 325  iam  Froleff. 
p.  CV  adn.  probabam.''  Adde  l<pengeUtim  {Die  Part.  NONNE)  p.  4.  'pul- 
lice  B  jyrorsiis  ttt  v.  1044.  1057.  Eam  scripduram,  quam  non  Jiabeo  qui 
defendam,  ipsa  litterarum  similitudo  suadet  ut  e  pupl.  potim  ypiam  e 
PUBii.  ortuni  credamus,  ut  scriptum  est  v.  'i80.  Cf.  Proleg.  p.  CII. 
omnibus  tueniur  IScioppius  Susp.  lect.  F,  13,  Doederlinus  Synon.  IV 
p.  355,  Hildcbrandus  in  Appid.  3Ictam.  VII,  5.  Non  potest  v.  ITi 
comparari:  gregem  universum  uoluit  totum  auortere  {h.  e.  'die  ganze 
Heerdc  auf  einnud'  vel  ' in  der  Gesammtheit\  quando  ' allen  Mensdien 
auf  einmaV  hine  esse  alienissimum  apparet).''  nam  hominum  genus  id 
omnibus  Spengclius.  Cf.  Sittelius  {v.  ad  v.  20)  p.  97.  Ctterum  v.  1047 
omni  raale  facit  poplo  (?)  Bergkius  p.  642. 

1049.  'Pro  eorum  ex  exspectes  suo  ex  vel  (sine  ex)  ipsorum  aut 
suopte,  ut  ad  idem  stibiectum  rcferatur  probant.'  De  illorum  vel  aliorum 
pro  ingenium  inferendo  cogitat  Berglcius  p.  642.  eorumpse  pro  eorum 
ex  Leo  {cf.  ad  v.  639)  p.  4.  11  vidit  scribendttm  esse,  horunc  pro  horum 
Studemumlus  in  Annal.  pJiil.  CXIII  {a.  1876)  p.  60. 

1051.  njeneficio  inuenias  tuo  Bentleius  in  Ter.  Eun.  I,  5,  67?' 
itemque  benficio  cum  "E  suhstituto  Spengeli^is   Wagnerusque. 

1052  sq.  "^  Hos  v.  non  eiusdem  manus  vel  recensionis  esse  atque  eos 
qui  praecedunt  Berglius  Cens.  p.  1146  sq.  {26),  perspexit  unum  alte- 
rumve  pratterea  versum  periisse  coniciens:  adsentientemque  habuit  Fleck- 
eisenum  Cens.  p.  248  sq.  Mage  si  exigere  iucipias  Bothius.  Fefellit 
me  opinio  Proleg.  p.  LXXVI.  LXXXIX.^ 

1054.  ''uenerit  mi  in  mentem  BoViius:  non  sane  incommode.  De 
mi(hi)  vide  ad  v.  954.  re  commonitus  sum  modo  olim  placebat  Proleg. 
p.  CCLXXVLLL:  nec  fortasse  immerito.  De  reapse  cogitat  Muellerus 
de  pros.  p.  277.' 

1056  sq.  Quom  dederam,  talento  vel  Dederam,  quo  t.  temptavit 
Bergkius  p.  642.  Nam  ego  talento,  mutuom  Quod  dederam,  Thale- 
tem  inimicum  mi  emi  {i.  e.  sapientia  destitutus  talentum  dedi)  ®  conl. 
Capt.  274  dl.  In  talento  repetito  item  haesit  'E.  ^De  puplicis,  puUicis 
vide  ad  v.  1046.' 

1059.  'audin  Muellerus  de  pros.  p.  180.  568:  iier  se  non  improba- 
biliter,  sed  male  interpretatus  lacumdam  quae  post  audi  in  A  est' : 
item  BergMus  p.  642 ,  recte  probatum  Spengelio  Brixioqiie.  Perperam 
eo  domum  deleto  audin?  heus  tu.  St.  Heus  tu  e.  q.  s.  suasit  A.  Muel- 
lerus  {cf.  ad  v.  868).  ^Ceterum  St.  Non  sto.  Ch.  At  uolo  Pareus, 
prope  ad  tierttm.    St.   Non  sto.    Ch    At  ego  te  uolo  Beizius,  Bothius.' 

1060.  ego  me  pro  egomet  cum  A  probat  BcrgJcius  post  ccnsorem 
edit.  BitscJiel.  p.  313.  Cctcrum  in  Stasimi  nomine  a  Charmide  iam  Jiic 
usurpato  non  recte  Jiaesit  Bergkius:  cf.  v.  lUOS.  1013.  ^V.  1061  in  Et 
mere  {GD)  T.e  emere  latcrc  KocJtio  visum.'' 

1062.  '  audiens  mihi  est  Lambinus.  quid  agam  KocJdus  ut  v.  718. 
9S1:  sed  vide  BaccJi.  1195.  Pers.  -666.  Epid.  693  et  cf  v.  Slo.  843.'' 


188  APPENDIX  1064—1098 

1064.  ut  iubes  ctim  Hermanno  recte  inohant  SpengeUus  Bergkiusgue 
simul  es  vindicantcs.    ut  moues  (A)  ex  v.  1063  iUattim. 

1068.  'fiet.  sed  Cameraritis.^  ad  me  huc  recte  praefcrt  Bergkius. 
V.  1069  Em  pro  Hem  Spengelius,  practcr  rcin. 

1070  sq.  '  optumust  praeter  rem  commendabam  Proleg.  p.  CX : 
vide  ad  v.  1177.''  Cetcrum  lioc  loco  cum  aliis  Ipse  homo  {BCD)  prae- 
feram,  Ipsus  vero  (A)  ad  v.  1071  trdlio,  'ubi  ipsus  BCD,  recte  iwo- 
hatum  a  Fleckeiseno  Ann.  phil.  t.  93  (n.  1866)  p.  61,  kic  A,  praeter 
morem  Plautinum:  pro  quo  is  suhstituebam  Proleg.  p.  CCCXXIII.^ 
Ceterum  v.  1073  Certe  is  est  male  Charmidi  tribuit  Bergkius  p.  643. 

1080.  'De  aedis  nominativo  vide  ad  v.  29.  ste  B  testimonio  aliis 
2)Iifmiorc  brevioris  formae  a  Laclmanno  in  Lucr.  p.  197.  232  vindi- 
catae.  Eandem  huius  versus  scripturam  {nisi  rjuod  pro  staec  servat 
stae,  quode  vide  ad  v.  3)  nunc  Bcrgkius  commendat  {Beitr.  z.  lat.  Gr.  I) 
p.  51.  ted  'B,  ut  Amph.  812.  Most.  365,  alibi.''  staec  refutavit  3Iucllerus 
Addit.  p.  117.  158  sq.  Atquc  istae  : :  Qnid  ego  ex  te  audio  ccrtatim 
probarunt  censor  edit.  Bitschel.  p.  314,  Seyffertus  Stwl.  Plaut.  p).  9 
{cf.  ad  Aul.  V.  796),  Schmidtius  I.  s.  s.  p.  74,  Bergkius  Opusc.  phil.  I 
p.  643  {cf  p.  383),  alii. 

1087.  'Pcr  miser  summis  aerumnis  manum  poetac  restitutam  esse 
vel  propter  iterutum  v.  1089  miser  diffidendum.  miser  magnis  periclis 
Grauertus  Diurn.  schol.  a.  1829  p.  28,  magnis  illud  minime  male. 
miser  summis  periclis  Kampmannus  de  reh.  mil.  Pl.  p.  24  {uhi  sum- 
meis  suhstitueham  Proleg.  p>-  XCVIII).  miser  minumis  uehiculis 
Bothius,  quod  mirere  placere  Nuekio  de  allitt.  p.  414  potuisse.  miser- 
rumus  procellis  Geppcrtus.  Omni  mutata  constructio)ie  Ego  miser  meis 
aeramnis:  sum  per  m.  m.  Vectus  c.  p.,  per  e.  q.  s.  Bergkius  de  Trin. 
p.  XIV  {69  sq.)  prop)onens  fidem  aegre  inveniet.  Aut  de  miser  saeuis 
procellis  aut  de  miserrumis  aerumnis  vcl  udeo  miserrumis  miseriis  {conl. 
Amph.  V.  590)  Kochius  cogitahat,  quumquam  satis  sibi  ipse  diffidens. 
Idem  postea  Aliseriis  miserrumis  ego  sum.  Alii  ±\j -  ego  mille  aerumnis 
placuit.''  Ego  mis  aerumnis  Herculeis  Goetzius  Act.  soc.  phil.  Lips.  II 
p.  461  sq.  Ego  mille  aerumnis  incolumis  Buggius  in  Opusc.  phil.  ad 
Madvig.  missis  {ed.  a.  1876)  p.  Is5  sq.  non  intcllcgcns  per  maria  uectus 
satis  significare  servatum.  incolumem  ncquc  senticns  incolumis  per  maria 
uectus  coniungi  non  posse.  Itiratum  miser  qui  defendcrtmt,  velut  Brixius 
Spengeliusquc  cum  Kampmanno  facicntes,  neglcxerunt  miscr  hunc  locum 
plane  turhare  multoque  magis  oh  scntentiam  quam  ob  ipsam  rej^ctitionem 
offendere:  neque  enim  ideo  se  deplorat  CJtarmidcs  quod  pericida  feliciter 
propulsaverit.  Quarc  aut  omnino  cum  Goetzio  faciendum  cst  aut  —  ite- 
ratum  periclis  si  sollicitare  nolueris  —  scrihendum: 

Ego  rais  aerumnis,  periclis  e.  q.  s. 

1090.  'hoc  aetate  stolidus  homo  Nonius:  quod  haud  duhie  ex  hoc 
aetatis  ortum  esse  dixi  Proleg.  p.  LXXXIV.  Quo  testimonio  Muellerus 
de  pros.  p.  391  abutitur  ad  parum  crcdibilia  commendanda:  quibus 
tamen  etiam  incredibiliora  Bergkius  comminiscitur  {Beitr.  z.  lat.  Gr.  I) 
p.  149  sq.^ 

1098.  'Atite  hunc  versum,  non  post  1096  quod  Grauertus  suspicatus 
erat  I.  s.  s.  p.  31,  gravem  lacunam  esse  ostendi  Parerg.  p.  561  sqq.    Quam 


1098-1119  APPENDIX  189 

qualium  fere  versuum  exemplo  explendam  putaverim,  praef.  p.  XXIX  sq. 
ante  oculos  ponit.'  Cum  Graucrto  facit  Berglcius  p.  643.  Cf  ad  v.  1109. 
'Ex  fi  iTafr  UT  effecerunt  tibi,  si  itast  \\t  Gamerarius,  si  ita  est  iit  tii 
Ilermannus,  si  quidem  itast  ut  Heizius',  csse  ita  ut  tu  conl.  v.  545  al.  ©. 

1101.  'nariabo  intus  Hermannus:  sed  v.  Prolefj.  p.  CXXVIIJ. 
V.  1102  idem  en  pro  (h)em.' 

1106.    afferantur  ^jro  etterantur  BergJdus  p.  643. 

1108.  '  Totmn  versum  uni  Charmidi  continuantes  lihros  recte  se- 
quitur  Geppertus,  quocum  ]\IucUero  convenit  de  ^^'''os.  p.  670  82.  ,morae 
[.Ch.]  cito  ambula  22  Proleg.  p.  LXXIII:  ut  Pseud.  v.  920,  nlii  loco 
cii  (cito)  Camcrarius  nihil  (cf  Scioppii  Husp.  lect.  II,  3),  i,  i,  Gruteras, 
i  nunc  Ilermannus,  quin  Bcrglcius  Diar.  ant.  stud.  a.  1852  p.  348  {105). 
morai.  Ch.  ambula,  quaesito  hiatu  praeeunte  Gepperto,  Seyffertus  Phi- 
lologi  XXVII  (a.  1868)  x>.  460  sq.,  piro  quo  morais:  ambula  KocMus.' 

1109.  hac  tu  me  pro  tu  hac  me  Muellerus  Addit.  p.  50  assentiente 
Kellerhofio  I.  s.  s.  p.  84.  Ceterum  hoc  versti  actum  finiri  significavi  Act. 
soc.  phil.  Lips.  II  p.  457  sq.  adsentiente  Bibhechio  in  Diar.  litt.  len. 
a.  1875  p.  452:  qui  sccuntur  vcrsus  cum  ad  cxplendam  lacunam  post 
V.  1097  adhibuerim,  rectins  ille  ex  altera  recensione  repetivit.  T. 
1110  —  1114  sic  constitui  Parerg.  p.  556  —  563,  unde  petat  qui  aliorum 
conatus  rcsciscere  cupiat.  Quartum  vcrsum ,  quem  ego  post  quintum, 
Hermannus  transposuit  ante  tertium;  de  lacunae  inter  ob  rem  et  eum 
ego  sede  inter  nos  convenit ,  nisi  quod  ex  laborem  ille  cffecit  heri  mei 
Et  Liberum  eius^  ego  et  liberos  Apsentis  mei  eri.  —  Aliam  viam  Berg- 
kius  Ccns.  p.  1147  {26)  ingressus  de  geminis  recensionihus  duabus  co- 
gitat,  quas  sic  distinguere  posse  sibi  visus  est: 

a.  Hic  meo  ero  amicus  solus  firmus  restitit 
Neque  demutavit  animum  de  firma  fide, 
Quanquam  labores  multos  et       *       *       * 

*  +       ♦       +       ♦*♦** 

b.  Hic  unus,  ut  ego  suspicor,  seruat  fidem, 
Quam  ob  rem  labores  eum  ego  cepisse  censeo 

♦  ♦%*       +       +       *♦       + 

Quod  ut  ita  fieri  potuisse  non  nego  {nisi  quod  admissi  in  ultimo  versu 
pro  iambo  paeonis  primi  nunc  fortasse  ipsum  paenitet),  ita  multo  sim- 
plicior  mea  mihi  ratio  videtur,  longe  autem  aptissime,  si  Stasimi  de 
corruptis  moribus  communique  liominum  jierfidia.  querellas  memineris,  in 
fine  sermouis  illa  ipsa  sententia  cum  pondere  iterata  quae  est  Sed  hic 
unus  e.  q.  s.' 

1115  sqq.  Cf.  Vossius  I.  ad  v.  820  s.  'hominum  omnium  trans- 
positum  immerito  sprevi  Proleg.  p.  GXXXIII.'  Spreverunt  Spengelius, 
Wagnerus,  Brixius,  quem  videas.  'De  v.  1118  v.  Proleg.  p.  LXXV  {conl. 
p.  CXXXVIII).  adsecue  probare  videtur  Lachmannus  in  Lucr.  p.  304. 
Totum  versiculum  delevit  Hermannus,  liaud  dubie  ut  e  glossematis  confla- 
tum:  nec  id  praeter  p)rohabiUtatem.  Quaeri  tamen  potest,  num  forte  talis 
olim  versus  exstiterit:  Quod  ago,  subito  subit,  subsequitur.'  Versui  1119 
hunc  subiciens  Berghius  p.  643  Quod  ago,  gentium  ubi  ubi  est  sequitur 
temptavit.  quod  ago  assequier,  subit  subsequitur  Boclschius  de  casuum 
attract.  apud  PI.  et  Ter.  {ed.  Vratisl.  a.  1865)  p.  42.    Quod  ago  sequitur 


190  APPENDIX  1119—1130 

Spes  (vel  Salus),  subsequitur  rel  Quod  ago  S.  sequitur,  subsequitur  iS 
conl.  Amph.  551  Sequor,  subsequor  te.  V.  1119  gaudia  gaudiis  trans- 
ponendum  cum  KeUerJwfio  L  s.  s.  p.  59.  ^Totum  versiculum  post  v.  1116 
transponebat  Crainius  cle  comp.  cant.  p.3G  sci.,  male  administraus  cetera.^ 
1123  sq.  'De  fundus  cf.  ex  antiquioribiis  Bullialdum  in  Valesii 
Emend.  p.  203  sq.  De  ego  sttppkto  cf.  Proleg.  p.  LXXIII,  de  moram 
mihi  V.  1124  traiecto  p.  CLXX.  CXCIV.  Pro  Hae  credibile  est  Haecpoe- 
tam  dedisse.^  Cf.  Sclimidtius  l.  s.  s.  p.  45  sqq.  cum  Studemundo  l.  s.  s. 
p.  61  sq.  Servantes  mihi  moram  SpencjeUus  atq^ie  Koehlerus  l.  s.  s.  p.  28 
Sed  fores  m  v.  1124  adhibitcrunt  mniore  lacuna  post  eo  v.  1123  desi- 
gnata:  neque  id  improbahiliter .  Quare  conl.  Truc.  v.  443.  Asin  v.  130 
(de  quibus  perperam  iudicavit  Leo  l.  s.  s.  p.  IS)  sic  suppleverim:  eo 
ego  {vel  eo  iam)  ex  hoc  loco. 

1125.  'Cf  Kochius  Ann.  phil.  t.  101  (a.  1S70)  p.  64  sq.  BergJcius 
(Beitr.  z.  lat.  Gr.  I)  p.  6!).  hominum  in  terra  dum  Camerarius:  ubi 
dum  delere  cum  Engero  p.  XIV  non  artis  erat,  sed  licentiae,  quamquam 
idem  iam  Eeizius  suaserat,  uterque  producta  esse  voce.  hominem  in- 
uentum  BergJcius  l.  s.  s.  p.  70  (cf.  Opuse.  pjhil.  I  p.  643).  homiuem  alte- 
rum  Crainius  Diar.  gymn.  Bcrol.  a.  1S66  p.  475.  Liberius  esse  usquam 
hominem  tenarum  HaupAixis  Mus.  Rhen.VII  p.479  (Opusc.  I  p.  166), 
conlocatione  verborum  vix  ferenda,  quam  fuit  qui  sic  emendaret:  esse 
quemquam  usquam  terrarum  sine  hominera.  hominem,  in  terra  natum 
male  Muellertis  de  pros,  p.  299.'  Cf.  enndem  Addit.  p.  XII.  74  adn. 
hominem  in  terra  vindicarunt  Spengelius  et  Bri.vius  itemqne  Koelderus 
1.  s.  s.  p.  30:  cpios  ita  sequor,  ut  dum  cmt  ex  interpolatione  aut  e.v  lec- 
tione  repetam  ad  Nequedum  (vel  Necdum)  fuit  principio  efficiendum. 

1126.  *■  Quoi  ipsum  gcnetivi  formam  Buechelerus  de  clecl.  p.  39  inter- 
pretatur.'  Cf.  Luchsius  in  Studem.  Stud.  I,  2  p.  2S  sq.  'Pro  suum 
Goellerus  tuae  expetcbat.' 

1127.  ' Dactylieum  vocabulum  sic  removebat  Lachmccnnus  in  Lucr. 
p.  116  neghcta  caesura:  Nam  ex  his  aedibus  me  exaedificasset  a.  t.  f., 
sic  autem  nuper  (aliter  cnim  olim  statuerat  Cens.  p.  61)  Fh'cl'eisenus 
Ann.  phil.  t.  95  (a  1S67)  j).  626:  Nam  apsque  te  foret,  me  ex  his 
exaedificasset  aedibus,  ^nimeris  non  nimis  blatidientibiis.'  Traditum  or- 
dinem  dactylicumque  vocabuJum  defendit  lioeperus  Pliilol.  XXX  p.  577 
conl.  Vidul.  Frg.  V,  3  St.:  Hiciue  uos  habitatis?  Hisce  iu  aedibus : 
huc  adducito.  At  profecto  fidem  aegre  inveniet  hic  locus,  ubi  j)raeter 
vocabulum  dactylicum  icl  offendit,  quod  contra  morem  constantem  apsque 
te  foret  postponitur  (cf.  v.  <s32.  Men.  1022.  Bacch.  412.  Capt.  754.  Pers. 
S36.  Ter.  Phorm.  ISS:  aliter  comparatus  est  Ter.  Ilec.  607:  non  recte 
disputavit  Brugmanus  Mus.  Bhen.  XXXII  p.  425  sq.).  Bis  peceavit 
Spengelius  Nam  aedibus  me  exaedificasset  ex  his,  a.  t.  f. ,  semel  Wag- 
nerus  Nam  a.  t.  f. ,  exaedificasset  me  ex  h.  a.  Plurahm  exaedifica- 
uissent  BergJcius  p.  643  restituit  jwaeter  necessitatcm :  at  recte  de  Jioc 
ipso  vocabulo  suspicionem  movit  Loeu:ius  Act.  soc.  xiJiil.  Lips.  V  p.  317- 
conl.  glossa  (non  prorsus  certa):  exaedituat:  excludit  ab  aditis.  An  fuit: 

Nam  apsque  te  foret  me  (rel  foret  med)  ex  hisce  exaedituasset  aedibus? 

1130.  Nara  benficium  id  homini  Spcngelius.  Etenim  benficium 
homini    coni.    Wagnerus.     '  proprium    sumserit    Camerarius.     proprium 


1130—1166  APPENDIX  191 

sumseris  Acidalius.  pro  proprio  perit  rcliquis  transpositis  Hermannus. 
praesumpseris  Sahnasius,  item  quod  mtdaio  in  quoi  Botliitis.^ 

1131.  'utendum  {om.  est)  id  repetundi  Bothius:  contrn  quem  dixi 
Prolcg.  p.  CX.  uteudumst  repetundi  {sine  id)  Brixius  duriusculc:  qzio 
tamcn  a  numeiis  longe  deteriora  MueUerus  cle  pros.  p.  403  commcndat. 
utundumst  cvr  non  scripserim,  significavi  ad  v.  867.  Aliquid  sententiae 
hic  intercidisse  st(spicatur  Ladeuigius  Fhilologi  XVII  ^)-  351,  nuUa  si 
quid  video  necessitate.' 

1134.  'CaUicli  cum  B  trihuit  Sccdiger.'  Totum  versum  proscripsit 
A.  MueUerus  l.  s.  s.  Dein  occupabit  {sc.  filia)  pro  occupauit  Bergkius 
p.  643. 

1136.  '^hic  pro  hoc  Scaliger.  Post  hunc  v.  quos  intercidisse  vidit 
Berglcius  consentaneum  est  non  tam  ad  Lesbonici  et  nupiias  et  cum 
Lysitele  discidia  speciasse  {quid  enim  nisi  haec  ipsa  ' intus  narrasse'' 
Charmidi  CaUicles  videbiturY)  quam  ad  Lesbonici  cum  CaUiclis  filia 
nuptias,  ad  quas  v.  1182  respicitur.'     Cf.  praef.  p.  XXX. 

1138.  ^aduenienti  eisi  ferri  potest,  tamen  haud  scio  an  recte  gra- 
tiores    numeros  aduenienti  hic  commendaverim  Proleg.  p.  CCXLlXsq.'' 

1141.  Cf.  ad  V.  952  ac  vide  repugnantem  Berglium  p.  643.  An: 
Quem  ego  nec  qui  esset  noueram  ante  neque  eum  conspexi  prius.^ 

1145.  'Neglectae  caesurae  aut  venia  petenda  a  commissura  com- 
positi  vocabuli  aut  remedium  ea,  transposiiione  admovendum  quam 
Proleg.  p.  CCLXXVI  proponeham.  Neu  qui  rem  eampse  intellegere 
posset.' 

1146.  ''me  esse  penes  non  magis  suspectandum  quam  e.  c.  qua 
istaec  propter  Amph.  v.  815.  me  penes  esse  Bothius.  De  eum  me 
{del.  a)  cogitat  MucUervs  de  pros.  p.  381.' 

1153.  ''sahitis  dignus  Pitts,  GidieJmius,  Scaliger,  Acidalius.''  Cf. 
Woelfflinus  3Ius.  lihen.  XXXVII  («.  1882)  p.  114. 

1155.  Hunc  versum  Charmidi ,  verha  antecedentia  Timica  propior 
palliost  CaUicli  trihuit  Spengelius.  '^^uobis)»  uostra  inobattmi  Fleck- 
eiseno  Ann.  phil.  t.  73  {a.  1856)  p.  688.  deasque  2^ost  Deos  Pareus  ed. 
tert.  supplevit'',  recta  ante  recte  Spengelius,  Lysiteles  vocativum  prin- 
cipio  versus  ®. 

1156.  '  desponsatam  {om.  esse)  Boihius  male.  Cf.  Proleg.  p.  CXIIl. 
CLXI.' 

1160  sq.  'Postremo  hoc  quod  Hermannus:  sed  v.  Proleg.  p. 
CCXLI.     V.  1161  Ch.  vitium  Camerarianae  corrigit  Acidalius.'' 

1163.  'idem  hoc  servaium  ah  Huschkio  {Gaius)  p.  76.  item  hoc 
Bothius.  idem  Hermannus.  Le  nota  X  ad  v.  858  dicium  est.  Lacunae 
significandae  eas  notas  adscvipias  esse  vix  prohahiUs  Bergkii  coniectura 
est  Cens.  p.  1148   {28  adn.  cf.  p.  643).' 

1166.  'uoluntate  vox  suppjressa' -a  Uttera  ut  uolutate  pronuniiata 
tam  laie  j)aie«fe  analogia  firmcdur,  ui  de  aliqua  uluntate  forma  me 
iudice  non  sit  uUo  modo  cum  Kochio  Annal.  phih  t.  101  {a.  1870) 
p.  686  cogiiandum.''  factum,  est  prohcd  Olsenius  l.  s.  s.  p.  76  {itemque 
perpessus  v.  1165  ihid.  p.  41).  'Post  hunc  versum  lacunam  signavi,  quam 
velut  hoc  exemplo  supplevi  Parerg.  p.  579  {cf.  praef.  p.  XXVIII  sq.): 
Verum  incendium  ubi,  quod  comedit,  sibi  paratum  inuenerit, 
Ipsus  scis  quam  sit  difficile  ofiusa  aqua  restiuguere. 


192  APPENDIX  11G9-1188 

1168.  missum,  non  missa,  facias  irro  missam  ®  [ifemqHe  Loewius^l. 

1169.  'cassas  cur  dlii  scribendum  putaverint ,  caussa  me  praeterit. 
nam  quid  est  pro  quid  nam  id  est  "E  olim.'' 

1173.  sunt  cum  Lindemanno  SpengcUus,  Wagnerus ,  Bergkius 
p.  643  sq.    '  Ceterum  hunc  versurn  v.  1172  anteposuit  Bothius.'' 

1174  sq.  'Versui  ut  consuhrent,  foras  delebant  \cum  Bentleio] 
Guyetus,  Reizius ,  Foras  uocate  scribebat  Bothius,  omnes  alterum  mox 
propere  servantes,  quod  delevi.  subitum  est,  propter  quod  eum  Acidalius. 
subito  et  propere  eum  {sine  quod)  Berglcius' ,  subitost  quod  eum  idem 
p.  644.  Cf.  Curc.  v.  283.  foras  ex  v.  1176  irrcpere  potuit,  ut  in  illum 
ex  hoc  subito.  'Proxima  pnopAer  eas  quas  Opjusc.  phiJ.  IL  p.  366  sqq. 
{conl.  ProJeg.  2>-  CCCXVL)  explitavi  caussas  no^cam  csse  scaenam  volui 
cum  BotJiio,  qui  tamcn  in  inscriptione  LYSITELES  nomen  omisit.' 

1177.  "'amicust  itsi  Proleg.  p.  CX  tutatus  sum,  tamen  nunc  certa 
me  ratio  movet  ut  derelinciuam,  pjraesertim  jjost  sublatum  v.  1070  siviile 
optumust  exemplum.  satin  saluae  Camerarius.  satine  salue  Gruterus. 
satine  saluae  1t  ad  Stichi  v.  8  {L,  1,  10),  ubi  vide  Gronovii  adnota- 
tioneni  et  praeter  alios  nndtos  Dukerum  ad  Livii  L,  58,  7.'  Adde  Geor- 
gesiiim  in  Annal.  pihil.  CXVII  {a.  1878)  p.  830. 

1181.  "^laboris  cum  plena  interpunetione  edd.  vett.,  item  Bentleius 
in  Ter.  Haut.  L,  1,  30:  cum  interrogandi  nota  permirc  Gronovius,  Iler- 
rnannus.  laborist  Bergkius  iJiar.  ant.  stud.  a.  1^52  p.  348  {106),  prorsus 
praeter  rationem.'  Non  rectius  pjroximo  versu  redeo,  si  tu  —  uis.  di- 
stinxit  idem  p.  644.    Cf.  praef.  p.   XXX. 

1183.  'Ante  hunc  versum  non  potest  non  aliquid  intercidisse,  idque 
in  hanc  fere  sententiam: 

Ignoscentur,  per  stultitiam  quae  deliquisti  antidhac. 
Verum  postliac  ne  in  de:<idiam,  qua  adsueuisti,  reccidas, 
Haec  tibi  e.  q.  s. 

Pro  Callicletis  a  Bergkio  postea  commendatum  Calliclei  Philol.  t  XIV 
p.  185  sq.  {cf.  Opusc.  L  p.  5.  644)  fide  jJi^orsus  destituium  est.  Lllam 
declinutioncm  non  Charisius  tantum  a  Bergkio  commemoratus  testatur 
cum  cdiis  grammaticis ,  sed  imcripttiones  quocpie  frecpientant ,  quamquam 
in  his  qziidem  fatendum  est  Pluutinae  aetatis  aique  adeo  sepdimi  ab  u.  c. 
saeculi  excmplum  desideruri.  Calliclai  Bothius.  Callicli  huius  Her- 
mannus.  Calliculi  vci  Callicoli  Crainius  Hiar.  gymn.  Berol.  a.  1866 
p.  475  ridicule  prorsus.''  Cf.  O.  Sieversius  in  Act.  soc.  phil.  Lips.  II 
p.  61,  qui  dubitat  de  veritate  scripturae  Callicletis  obloquente  ibid.  32. 
Ceterum  v.  1184  Et  istam  Brixius. 

1185.  'In  omnia  cdia  abiens  3Iuelhrus  de  pros.  p.  606  Plautino 
lepori  variis  commentis  succurcndum  pjidavit,  quac  tacere  praestat.'  Cf. 
Bergkius  p.  644.  'Immo  huic  est  parum  cum  Reizio  Hermannus:  sed 
v.  Proleg.  p.  CLXXXVLIL^  Immo  una  huic  parumst  Brixius.  Ain? 
itomo  h.  p.  ®. 

1187.  ''Ca.  {non  Ch.)  Dicis  Guyetus,  Gronoviana.  Cf.  ad  v.  939.' 
facies  Spengelius  Bergkiusque  p.  644. 

1188.  'Grauerti  senteniiam  recte  probat  Hcmpiius  Mus.  Bhen.  VII 
p.  479  {Optisc.  I  p.  166).  Optumust  Ctdlicli  tribuit  Bothius.  optu- 
mumst    licet  Beizius   servari    voluit    deleta    domum    voce.     optima    est 


1188-1189  APPENDIX  193 

Gronovius  ad  Capt.  II,  2,  104.  Incredibilia  de  Jiis  F.  G.  Muellerus 
comminiscitur  Annal.  pliil.  t.  83  {a.  1861)  p.  267.  Diiplicis  nisi  falli- 
mur  recensionis  vcstigia  apparent,  in  altera  ut  fuerit 

Lys.    Numquid  causaest  quin  uxorem  cras  domum  ducam?     . 
Cha.    optumumst: 
sic  autem  in  altera: 

Cal.    Numquid  causaest  quin  uxorem  cras  domum  ducat? 
Cha.    licet : 

uhi  tamen  ducat  non  ad  Lysitelem,  scd  ad  Leshonicum  referendum.' 

1189.     'uj  plaudite  (B)  quo  iure  CANTOK  plaudite  interpretemurf 
Prolegomena  p.  XXX  docent.''     Cf.  praef  p.  LV  sqq. 


Plavti  Trinvmmvs  13 


INDEX*) 


?  abetem:  arg.  v.  1* 

ablativus:  vide  d 

ablativus  dote  (=  dotei:  cf.  1029*) 

605.  714.  ri(re  ruri  166* 
ablativus   sine  praepositione:    saxo 
saltat    265*.     exturbare    aedihus 
137*.   601.   cf.  euortere  214.  616. 
?  agro  deterrui  560*.  cf.  446* 
absqiie  te  foret  832*.   1127* 
abstandus  264* 
ac:  V.  Mi 
accepisti    964*.    f  accepsii   ibid.    et 

420* 
Accheruns  494*.  525 
accusativus :     f  Calliclen    et     sim. 
874*.   ?  Bhadaman  928*.   ?  «les- 
sim  32* 
accusativus  liominis  948.  1150.  Ma;o- 
ris  1186.  melioris  707;  —  contra 
noctes  287.  menses  543.  omnes  548. 
dites  829.   /"orcs  868.   rfewees  909. 
925.  mirabiles  931:   cf.  praeterea 
ad    124.    168.   179.   194.  291.  332. 
466.  828.  844.  867.     Quae   oninia 
vide  ue  ab  ei  scriptura  repetenda 
sint,  iit  arieis  236 
?  acerrume  mori  540* 
?adbitere  432* 
ad  id  cf.  postid 
adque  47.  664* 
V  adsecue  1118 
adtdescens  ■[ adolescens  12.  116.  124. 

126.   128.   131.  214.  etc. 
aduorsum  quam  176 
?  aethereus  820* 
agidum  369* 
a/ia   a/i    649*.    681*.    1060.   ?  625*. 

cf.  \au 
aibam  aiebam  428.    944.    956.   986. 
1140.   alibi 


amittere  emittere  492 

ampoti  impoti  131.  cf.  399* 

anapaestica  vocabula  309.    594.  al. 

angina  540* 

ante  jantea  568 

?  antelucuJo  885* 

anteperta  643 

antidire  anteire  546 

apage,   apage  te  258.    266*.    a   Wic 

537.  838 
apiscitur  adipiscitur  367 
aj3tMS  ofto  658* 
asyndeta  nomina  287.  302*.  adiec- 

tiva  880 
atqui  atque  (=  atquei)  652*.  677*. 
722*.    747*.    910.   919.    1164.    — 
?utque  824* 
■\au  -fhau  445.  495*.  862 

audire  ex,  i-  audire  a  538 

auscultare  alicui,  faliquem  662 

aidem  additicium  693.   694.   ?  725* 

batillum  uatillum  492* 

benficium   et  sim.  347*.    637*.  638. 
1051.  1130*.  cf.  malfacta 

bitere  biti  885*.  (598*.)  cf.  798* 

cacula  721 

caesura  149*  sq.   1127*.   1145* 

Callimarchus  917* 

Campatis  545 

canticum  cantio  cantor  p.  lv  sqq. 

{■fCatamitus  948*) 

Cercopia  928* 

certo  certe  157.  752.  1072 

?eetra  =  cetera  289* 

Charisius  emend.  ad  v.  627.  874* 

Chiruchus  1021* 

ciccum  994* 

circumspicere  se  146*.  863 

Collabus  1021 

'i  coUierepidae  1022* 


*)  Stellula  versuum  numeris  adscripta  appendix  a-itica  significatur. 


INDEX 


195 


cohmen  culmen  85 
cohimis  743.  ?823* 
commodum  commode  400 
condicio  159.  455.  488.  501 
coniunctiviis  aut  futurnm :  si  aduor- 

tas  [aduoilis]  897.  933*;  si  facias 

[facies^  1187  *:  qno  adde  si  sapias 

[sapies]  659*.  —  faxo  scias,  scies 

62*.  882*.    Cf.  989* 
conhduJentare   f  conhitulare   f  con- 

lutitare  693* 
consilium  concilium  709 
corrumptus    corrumptor    114.     116. 

240. 
Cricolabus  1021* 
Crinus  f  Crimnus  1021* 
?cubi  934*.  (503*.  753*.)  —  cunde 

158 
?  cuctdus  245* 
cun)la  935* 
d  vel  t  finalis  in  sed  set,  apud  aput, 

iUud  iUut  etc.  2*.  340.  395.  haud 

haut  64*.   115.  233  al.   quit  95*. 

370.  504  al. 
d    ablativi:    animod    206.    anginad 

540.  arbitratud  990.  ?toTadll25*. 

(?  agrod  560*;  pactod  756*.)  con- 

iinuod  804*.    (?  extemplod  725*.) 

?  introd  10*.  placided  726*.  (fem- 

.r«?  652*.)   mecZ  582.  613.   (?  184. 

733.    1127*)    ted    258.    311.    802. 

1080.    quod   35*.    ?  807*.    ?  quid 

464*.   709* 
tdactylica  vocabula  792*.  1127*.  al. 
■\dampnum   in    C  664*,    ut    fcow- 

tempnit  323  al. 
dativus  vel  genetivus  rei  re   119*. 

230*.  635*.  757*.  iidei  fide  117. 

128.    142.   {diei  di  843.)   adde  ei, 

illic,  mi,  mis,  qiwii 
decharmidare  977 
dedMine  129.  tl27 
dehibere  =  debere  426 
deiuvare  344 
demus  demum  781* 
denixe  652 
despondere  427  * 
desponsa  -^desponsata  1156 
dignus  sahdis  1153 
diuorse  409 

diutius  trisyllabum  685* 
Donatus  19.  266* 
drachuma  425 

ecfodiam  463:  cf.  250*.  754* 
ecquis  ecqui  870*.  cf.  622 
Egestas  15* 


e/jo   extra   versum   934*.    942.    e/(0 

aw  ^M  943 
ei  bisyllabum:  arg.  6* 
?  ei  genetivus  522* 
et  e  i :  ?  ineuntei  305  ;  apsentei  617 ; 

saUpotentei   820*.    cf.    326.    338. 

494*.  rfet  490.    ?  sce^s  95.  v.  230. 

521.    cf.    ablativus,    accusativus, 

atqui,  ne,  nominativus 
em  fhem  jen  3*.  531*.  603. «923*. 

cf.    107*.     185.    413.     636.     541. 

1102 
emittere  amittere  492 
-endus  -undus  867*.  1131*.  cf.  366. 

1122 
enim  922*.  cf.  non  enim 
enim  non  monosyllabum  806* 
epitheca  t  apotheca  1025 
equidem  quidem  58.  336*.  352.  353. 

532.  611.  991  *.  (904*) 
ercle:  v.  hercle 
ergd  te  =  ergdte  119 
ergo  926.  —  ergo  igitur  756*  (818) 
erus  fherus  435 
es  omissum  61*.    ?  96.  198*.  454*. 

715*.    912*.    969*.    975*.    977*. 

982*.  985*.   1165* 
esse  omissum  tll56 
est  'st  310*.    cf.   56.  al.   es   's   973. 

vide  st 
est  omissum  127.  375*.  429*.  1036*. 

1070.   1177*.  cf.  366.  705*.  1166* 
et  set  permutata  ?743*.  1042  al. 
etiamnunc  etiamnum  594 
eumpse    eampse    800.    950.    (967*. 

1145*.)  eorumpse  1049* 
euscheme,  ?  ineuschemc  625* 
?  exaedituare  1127* 
?  exbibit  250*.  exprobras  318*.  cf. 

236* 
exercitor  226.  1016 
exessum  406 
exlotum,  exlutum  406* 
■fexpediunt  se  res  236* 
exprobra:  opprohra  361* 
fae  face  174  (1008*) 
?  facil  679*.  cf.  620 
facto  fpacto  129.  649.  cf.  887* 
faeceus  297 

?  falsificus  {falsidicus)  770* 
famas  ferre  [alicui]   186* 
?  famiferatio  692* 
faxo  scias,  scies:  v.  coniunctivus 
ferentarius  f  ferentaneus  456 
?  ferime  =  /enHe  319*.  cf.  335* 
fiet  fit  192 

13* 


196  INDEX 

■\  fospitium  673*  iUum  illiinc,  istim  istunc  520.  537. 
fnidare  dcfrudare  413  567.  al. 

Fulgentius  851  incitas  incita  537 

futurum:  606*.  923*.   v.  couiuncti-  ?  inrfe  imperativus  803* 

vus,  praesens  "i  inmischeme  625* 

futura  -i periet  rcdict  156*  265*  inscicns  {inscius)  215 

genetivus  Charmidi  744.  Cltarmidai  intcgumentum  313 

359.   CaUicUtis   1183*.    —    num-  inteUego  finteUigo  456 

mum  fnummoi'um  151*.  848.954.  inter  intra  925.  909 

959.    add.    dativus    ci ,    homonis,  interiectio  nou  elisa  48* 

iUitcs,  quoi,  quoium,  tis  ipsissumus  989 

glossaria   24.    136.    239  »>.   243    252.  ipsus  ipsc  309*.  322.  363.   1070* 

406*.  408.  492*.  537.  639.  652.  693.  istoc  istuc  551 

701.  721.  743.  781.  799.  822.  832.  item  j idem  54*.   1179.    itidem  1163 

888.  895.  994*.  1002.  1127*.  1176  Lactantius  339* 

gnatusnatus  570.  575*.  1081.  cf.373.  ?  largitari  742* 

graeca:    TraOcai    187.     oixeTai  419.  liquitur  243* 

irdXiv  705.  emOiiKriv  1025.  JAnA-  ?hilieant  211* 

I  fcxe  266.  t '^^'^«^''"^'t'  669  lutitare  jhdihirc  jhdulare  292.  cf. 
jgrutias  habere  659*  conlutulentare 

haec    iUacc    istaec    {Jiae   iUae   istae)  7«finalis  derapta  vel  obscurata  236*. 

aedes,   hasce  etc.  (has  etc.)  uedis,        261.  286*.  661*.   cf.  'st 

hisce  (his)   aedibus:   3*  coul.    12.  malfacta  185.  cf.  bcnficium 

124.   150.   168.  177.  181.  390.  402.  meu  non  monosyllabum  185* 

1080.  1124*.  1127*,  seditem  866.  med:  v.  d 

870.  871.  872.  983.   1002.  —   has  metrura   'Reizianum'    255*.    284*. 

(hasce)  ejnstuhis  848*.    874.   894.        263* 

949.    951    conl.    293.    877*.    948.  ?Ht',  jnm  vocativus  additus  aut  omis- 

Quorum  omnium  iiou  uno  nomine        sus  1*.  281* 

dispar    ratio     singillatim    dispi-  mis  =  meis  822*.  1087* 

cienda.  —  cf.  iUum  mi  =  mihi    8.    53.    54.   313.   927*. 
hau  haud  64*  (p.   127).   115.   233*.        954*.   1054.  (968*.)  —  ?  mihl  9*. 

445.  462.  al.  "  761*.  cf.  tibi 

?  Jieminue  homines  1028*  migrare  se  639* 

hercle    praepositum    457.    885.    - —  mirtim  quin,  ni  495 

herclc  58.  559*.  —  crcle  52.  419.  mostrare  342.  920.  948 

717*.  912.   1045  (433.   1023*)  muta  cura  liquida  276*.  725* 

hicine  jhiccine  1079  n    extrita    aut    servata :    Campans 
Hihirica  852  Campas  545.  v.  mostrare 

?hincadulesce7isetsim..  326.  Sbd.  812  Naenius  com.  890* 

hoc   quod   930*.    —    hoc    uos  (non  namque  enim  60*  (p.  127) 

nos  hoc)  20*  iianctus  61 

homonis  1018*.  1130  (240*.  1028*)  ?  nauem  monosyllabum  835 

honcn'  honos  663  *  naugae  nogae  nugae,  naugari  nau- 
i  nominativus  17  gatorius  etc.  844.  856.  890*.  900*. 

i  praefixa:  ispice  151.   istasime  545  ne  nei  neu  315*.  316.  755*.  —  ne 
iamdudiim  812  ni  433 

idem:  v.  itevi  -ne  interrog.  postpositum  178.  306. 
ii  =  i:  peiiurius  201.    aiiebus  428.        515.  957*.  988.  cf.  375.  466* 

eiius  430.  967*.  maiiores  642*  fne  sine  pronomine  23*.  —   tu  ne 
ilico  fiUico  608.    (243)  634.  cf.   186* 

iUe  iUic  624*.  998*.  al.  nec   =  non   [96*.]    ?   364*.    503*. 
iUi  iUic  530.  555  976*.    —    necuUus    282.    necum- 

iUic  dativus  776*.  t'J07*  quam  533*.  [559*] 

iUlus  istius  163.  552  uempe   (=  ncpe)    328*.    427.    (966. 
iUo  iUoc  iUuc  495.  —  isto  istoc  567        cf.  922*.)  —  ?  nempe  enim  60 


INDEX 


197 


?  nemulta  364 

neqtico,  iion  posstim  92.  920* 

ncquiqiiain  nequicquam  440.  56r> 

V  nequitum  288* 

?  iNVrci  «e;;os  820* 

neuis,  non  uis  328*.  cf.  301 

nil  nihil  14.  712* 

?  noenum  [705*.]  U7*.  96*.  328*. 
341*.  351*.  480* 

nogac:  v.  naugae 

nomiuativus :  «  famiUa  251.  —  ca- 
»»fs  {canis)  170.  172.  —  altenias 
539.  —  ?  rf/s  (f//)  944.  —  omnis 
29*.  cminis  mortalis  212.  purcntis 
307.  oPf?/s  1080.    cf.  accusativus, 

•  Jwnor,  i 

non  ■fnonne  789*.  1046* 

non  enim  705  * 

Noiiius  270 

notae   personaium   p.  liv  sq.  930* 

noueram  noucris  -fnoram  noris  913*. 
952*.  1141.  —  nouissem  nouissc 
fnossem  nossc  451*.  790*.  957* 

?  nox  =  noctti  864  * 

nudius  (?  nundius;  nundus)  727* 

nummus  =  sestertius  848*.  —  }u<«i- 
«i«»t  V.  genctivus 

?  numnam  fmim^ie  922* 

nunciam  fnunc  iam  3* 

0  pro  M:  <MOS  ignauos  etc.  1*.  165. 
—  conciliabolum  314.  —  cxola- 
tum  535.  —  noptiae  577.  Contra 
M  pro  o:  Acclieruns  494.  525.  — 
epistula  jcpistoJa  ubique 

oe  pro  «< :  inmoenis  moenus  24. 
350*.  687 

obiurigarc  08*.  70*.  [96*] 

obnoxiosus  1038.  ?  269  * 

obrepcre  aliquem  60.  ?974* 

occedere  1138 

foccuhis  frequens  in  D  scriptura 
463.  961.  989.  1022.  1071.  cf.  245 

occupere  1052 

oculicrepidae  1022* 

■foctdto  664*.  712.  278 

Olympicus  Ohjmpiclius  425* 

omnis  78*.  621 

jomnes  uniuorsi  1046  *.  cf.  uni- 
uorsum 

opino  422 

?  opperiam  391 

opprobra:  exprobra  361* 

?  opto-  186* 

ornatus  840*.  852* 

paenitet  321 

?  2;a;er  ==  pate'  316*.  361 


pauperiem  pauvertatem  109 
2)a.c  [<aa:?]  889*.  891.  cf.  888* 
2H'iurus  201 
perfectum:  ■fdcsjjopondisse  603*.  — 

aftit^  afcii  717*.  —  faccfjw/t  420*. 

964*.    cf.    943*.   —   isti   939.    — 

abiisti  abisti  1010.     adiisti  adisti 

931.  —  periisse  perisse  1026*.  red- 

iisse  redisse  618.  1178   —  f-auit 

non  unius  syllabae  169*.j276*.  601* 
periet:  v.  futuruni 
permanascere  pcrmancscere  155* 
personae  pronominales  permutatap 

in    codd.:    me    et  te  69.    [101*.] 

992.    1171.    tuam   et  smw»    1126. 

cf.  442.  262*.  472.  verbales :  749. 

758.  ?  762.   1188;   item  366.  458. 

1050.    1068.    1074;    cf.    449.    463. 

530.  603.  801.  839.  877.  986.  1002. 

1003.    es  cst  47.    192.    196.   569. 

970.   1062.  1064.    est  sunt  1098*. 

possit  -fpossim  42* 
Philipp[e]um  152*.  955.  965  al. 
Placidus:  v.  glossaria.  emend.  673* 
Flautus  Asin.   85;    Epid.    351.   448. 

502   =  ad   V.  874.    —    Curc.  334 

=  ad  V.  54.    Mostell.  357  =  ad 

V.  152    509  =  ad  v.  494.  —  Persa 

265  =  ad  V.  1009.  —  Poen.  907  = 

ad  V.  537.  Sticb.  554  =  ad  v.  58 
2)lerique  omnes  29* 
jAuris  291* 
2iOs  jyosquam  975* 
2i0stid  529* 
postmodo  780 
pjotis  2^ote  =  potes  potest  80*.  352. 

569.   730*.  (919) 
praepositio  cum  suo  nominein  unam 

vocem   coalescens:   arg.  7*.  45*. 

397.    623*.    1054.  al.:    atque   ita 

prope  constanti  scribendi  cousue- 

tudine  codices 
praepositio  omissa:  v.  ablativus 
praepositio  postposita  eademque  dis- 

iuucta  a  suo  nomine:  822.  832*. 

1146*.  t427^* 
l^raesens  pro  futuro:  jjerwuYto  384. 

1067.    conduco    815*.    facio   843. 

{dejjellar    640.)    quid   ago    1062*. 

{quid  agam  718.)  (?  reuenit  156*) 
proceleusmaticus  240*.  289*.  347*.  al. 
prodit  ^yroducit  340  (338*) 
profectus  149 
proin  jiroinde  977 
pronomina  suo  loco  jjraemissa  20*. 

27.   153.  (cf.   155*.)  485.  al. 


198 


INDEX 


pronomina  additicia:  me  203*.  mihi 

186.  902*.  meo  724.  (?  meae  822*.) 

te  743.  tibi  ?  480.  889*.  haec  861. 

;(?/("c   746.    /mwc  936.   1016*.    hoc 

389.  560.  ? /i?c  508.    ?  /h>jc  718*. 

is    398.    850.    jVi    306.    ewn    137. 

687*.     700.     1141*.    1146.    (687.) 

?  iV/MHt  753* 
fpronuper  427 
?  propemodo  780* 
I>rosodia:  vid.  ablativus,  muta,  no- 

minativns,  sj^nizesis;   -»!,   -r ,  -t; 

accepisti ,   angina,   atque,  cunila, 

cuculus,  cetrra,  ecquis,  dedistine, 

eho,  enim,  ergo,  exhibit,  excrcitor, 

hercle,  hoc,  liquitur,  mihi,  nempe, 

nudius,  oculto,  omnis,  jmter,  pro- 

feetus,  quod,  sagitta,  tibi,  uolun- 

tate 
prosum  prosus  730*.  1130 
puplicus  [pullicvs]  286.  1041.  1046*. 

1057 
?  que  111*.  que   postpositum  821*. 

que  —  que  645*.  825 
quo-  qu-  cu- :  quaequomque  437.  — 

q^im   404.  671.   1051.    aequm  175. 

306.    552.    1154.    —    aecum    175. 

392.  —   reliquos  relicuos  rclicus, 

rell-  14.  510.  al. 
quam  magis  861 
?  quam  631.  cf.  608 
(quandoquidcm)  quando  cquidem:  v. 

equidem, 
?  quasi  =  quam  si  265*.  —   quasi 

si  771*.  al. 
quid:  v.  d 
qui:  hercle  qui  (?  hcrcle  quin)    464. 

?  qui  hercle  559*.  ^it  qui  637* 
qui  =  qua  848*.  ?  =  quomodo  163*. 

cf.  236* 
qui    quis    929,    1083.    1099.  ?  ecqui 

870* 
qui  fquo  997.  cf.  905*.  —  jquodSb 
quicqnid    quidquid    quidque,    quic- 

quam    quidquam    88.    218*.    357. 

477.  —  unum  quidquid  881 
quinctus  524 
quod:  V.  d 

quod  qnoad  940*  (1032*) 
quod  fut  449*.  662*.  675.  —  quod 

iqui  188.  ?35* 
?  2M0("    genet.    1126*.   —   quoimodi 

quoiusmodi  501 
quoii    dativus    duavum    syllabarum 

358.  558.  604* 
?  quoium  genetivus  534* 


quomodo,  quo  viodo  602*.  855 

?  quon  290 

qu07iiam  (5?«),  quom  (qud)  et  similia 
permutata  longe  saepissime 

{quorgo  corgo  848*.  cf.  1023*) 

r  finalis  dempta:  v.  pater 

r  extrita:  v.  jJ^osus,  rusum 

rediet:  v.  futun^m 

reduplicatio:  v.  perfectum 

reliquos  relicuos:  v.  quo- 

rogare  rogitare  880*.  (198) 

rure  ruri:  v.  ablativus 

rursum  russum  rusum  182 

?ruxillum  888* 

s  ss:  odiossae  37.  otiosse  1077.  us- 
sura  181.  cf.  exessum  russmn 

sagitta  725* 

salipotens  fsalsipotens  820* 

saim  saluae,  f  salue  1177* 

se  =  sine  621  * 

se  fsese  557.  arg.  7* 

?  sectius  setius  130*.  cf.  397* 

?  secultare  278* 

seJ  ei  isermutata:  v.  ei 

si  —  siue  183*.  si  —  si  96* 

fszei  230*.  962.  fsiem  6* 

simitu  223 

(?  sitellum  492  *) 

fsjjccia  =  specie  840* 

si)icere  146*.  636* 

spondiaca  vocabula:  682*.  913*. 
982* 

'st  {=  cst)  saepius  in  bonis  codd. 
{B  potissimum)  seiunctum  ut 
factum  'st,  quam  coniunctum  ut 
factumst.  In  eisdem  frequens  -unst 
pro  -umst  scriptura  ut  factunst 
e.  c.  270.  378.  405.  411.  430. 
608.  1063.  (511.  1010.)  al.  — 
Ceterum  -u's  -us,  umst,  um  si  ust 
et  sim.  flnctuanti  fere  semper 
scriptura  inter  se  permutatorum 
exempla  creberrima:  cf.  es  omis- 
sum 

?  staec  =  istaeelOSO*.  [97*.  613*.] 
cf.  storum  333  in  B 

stichometria  p.  lvii  sq. 

?  strenuosus  1036* 

sum  omissum  826 

sumere  414 

?  sumpse  ?62* 

sunt  omissum  426*.  535* 

Suri  542.  546 

surrupicisse  83.  surrupiat  {surpuerit) 
1023 

suspitio  79* 


INDEX 


199 


synizesis :  otio  838.  ftlio  839.  omnium 
1115.  gaudiis  1116.  1119.  —  \per- 
ueniant  91  *.  f  mendaciloquius 
200*.  iotio  658.  inudius  727*. 
ffaciam  806 

f  tinalis  dempta  vel  obscurata:  pige'' 
661*.  ?  ueni'  era'  eri'  dedi'  77. 
676*.  902*.  923* 

■ftagere  288* 

?  iawi  =  tamen  209* 

fa?»  quam,  -ftamquam  913* 

tarpezita  425 

?  ia.T:  V.  pax 

taxtax  tuxtax  1009* 

ted:  V.  d 

?  Thales  1057* 

?  thensaurum  753* 

thermipolium  1013.  —  thermopotasti 
1014 

?  i('6i  480*.  889:  v.  mi7w 

?/s  genetivus  343.   [fmis  822] 

tolerare  egestatem  alicui  338.  358. 
371 

?  trahere  se  cum  203.  cf.  412 


tu  nunc?,  tu?  nunc  950.  466.  cf.  116* 

tueris  708* 

tute,  tu  606.  977.  ?  ^Mjofc  96* 

ttixtax  1009* 

uatillum  hatillum  492* 

?  uesculus  (?  uasculus)  888* 

%iestiplica,  nestispica  -us  252 

uinctns  uictus  658* 

uindex  644* 

-imdMS:  V.  -endtis 

uniuorsum   totum    171*.    towfwi&Jts 

uniuorsis  1046* 
?  uixillum  888* 
vocativus C/ia/»«irfes  ■\Charmide  617. 

—  V.  wii,  mea 
uociuos  1 1  * 
?  uolim  440 
iioluntate  1166* 
uotare  457.  474 
?  uoxor  —  uxor  111* 
i(«  fac  (proinde)  659* 
fw^.-  V.  gitod 
«^  oraissum    749.   831*.    914.    repe- 

titum  141* 


T.  MACCI  PLAYTI 

C  O  ^I  O  E  D  I  A  E 


RECENSVTT 
INSTRVMENTO  CRITICO  ET  PROLEGOMENIS 

AVXIT 

FRIDERTCVS  RITSCHELIVS 

SOCIIS    OPERAE    ADSVMPTIS 

GVSTAVO  LOEWE    GEORGIO  GOETZ    FRIDERICO  SCHOELL 


TOMI  I    FASCICVLVS  II 
EPIDICVM    CONTINENS 


LIPSIAE 

IN  AEDIBVS  B.  G.  TEVBNERI 

MDCCCLXXVIIJ 


T.  MACCI  PLAYTI 

E    P    I    D    I    C    Y    S 


RECENSVIT 


GEORGIVS  GOETZ 


COMOEDIARYM  PLAVTINARVM 
TOMI  I    FASCICVLVS  II 


LIPSIAE 

IN  AEDIBVS  B.  G.  TEVBNERI 

MDCCCLXXVIII 


1.IPSIAE  :    TYPIS    B.  G.  TEVBNERI 


PRAEFATIO 


Tres  iam  praeterlapsi  sunt  anni  ex  quo  Fridericus 
RiTSCHELius,  praeceptor  dilectissimus,  reversus  ad  studia 
Plautina  aliquantum  intermissa  ceteras  quoque  octo  fabulas 
ad  Trinummi  exemplum  iteruni  edere  iisque  nondum  editas 
adiungere  instituit:  cuius  ojjerae  Gustavum  Loewe  et  Fride- 
ricum  Schoell  meque  voluit  esse  socios;  qua  in  re  quamvis 
viribus  diffideremus,  tamen  laeta  tenebamur  spe  fore  ut 
magistri  incomparabilis  consilio  atque  auxilio  adiuti  labore 
admodum  difficili  perfungeremur.  Quod  fata  secus  voluerunt. 
Nam  iam  cum  occupatissimus  ille  esset  his  ipsis  studiis 
undique  colligendo  et  comparaudo  quae  usui  forent,  acerba 
mortis  necessitate  spes  opesque  nobis  optimae  conciderunt. 
Quod  tamen  ne  sic  quidem  incepto  desistendum  putavimus, 
ijjsius  obsequimur  voluntati,  qui  quaecumque  ad  Plautum 
edendum  expoliendumque  pertinerent  uobis  utenda  permitti 
iusserat:  simulque  illud  nobis  animum  addidit,  quod  memo- 
res  dicti  Ritscheliani  'promus,  non  condus  sum'  non  posse 
non  praestare  duximus  Plauti  recensionem  qualemcumque  — 
dummodo  ne  fidei  laude  aut  diligentiae  careret  —  tandem 
aliquando  ad  usum  hominum  doctorum  accommodari  quam 
thensauros  diutius  in  bibliotheca  detineri.  Quae  praefati 
paucis  iam  enarrabimus  ipsius  huius  fabulae  edendae  quae 
fuerit  ratio.  Ac  primum  quidem  de  codicibus  Ambrosiano 
et  vetere  pauca  praemittet  qui  eos  contulit  Gustavus  Loewe. 

^'Codex  palimpsestus  Ambrosianus  (A)  a  me  collatus  est 
ter.  Postquam  enim  laboris  difficultatibus  pleni  rudis  etiam 
tum  breviter  enotavi,  cj^uae  Geppertus  non  recte  legisse  aut 


VI  PRAEFATIO 

omisisse  videretur,  post  aliquod  temporis  intervallum  ad 
Epidicum  redii  eiusque  iu  membraua  rescripta  reliquiarum 
apographum  confeci,  Hoc  usus  est  Goetzius  meus,  dum  iu 
Analectis  Plautinis  p.  69 — 134  dissertationem  ad  octo  fabu- 
las  priores  pertiuentem  publicat.  At  postea  orta  est  su- 
spicio  non  uno  loco  plura  etiam  enucleari  posse,  si  maxima 
cum  cura  pallidi  pessimeque  habiti  ductus  denuo  examina- 
rentur.  Ac  re  vera  contigit  ut  curis  tertiis  apographum 
nieum  multo  correctius  evaderet.  Unde  explicabis  si  quando 
huius  fabulae  adnotationem  a  scripturis  loco  supra  indicato 
editis  discrepare  videris.  Ad  eadem  autem  Analecta  rele- 
gandum  esse  duco  eum,  qui  plura  de  opera  mea  in  descri- 
bendo  codice  antiquissimo  posita  scire  cupiat:  vide  Coniecta- 
nea  Plautina  p.  137  sq.  Addenda  sunt  non  nulla,  quae  ad 
ipsam  Epidicum  spectant. 

Consentaueum  est  me  religiose  adhibuisse,  quidquid 
huius  fabulae  in  A  lectionum  adhuc  notum  est:  Gepperti 
dico  adnotationem  in  editione  anni  1865  et  versus  illos 
ut  paucos  ita  felicissime  erutos*j  Studemundi,  qui  variis 
locis  eos  publici  iuris  fecit.  Ritschelius  et  Schwarzman- 
nus  Epidicum  non  attigerunt,  Geppertus  autem  in  pagi- 
nis  difiicillimis  omnino  non  versatus  est,  ita  ut  magnae 
partis  lectionem  nos  primi  instituerimus.  Unde  quae  eva- 
dit  difficultas,  eam  facile  superat  altera,  quae  spectat  ad 
foHorum  laceratorum  scripturae  testandae  modum,  Non  ex- 
stat  enim  hucusque  editio,  in  qua  etiam  talium  paginarum 
lectiones  ita  repraesententur,  ut  ubique  planum  fiat,  quid  in  A 
servatum  sit,  quid  non  item.  Geppertus  enim  in  adnotando 
ixXsxrr/icos  versatus  est,  atque  Truculentus  et  Trinummus^, 
ubi  Studemundianis  copiis  uti  licuit,  ita  in  A  conservatae 
sunt,   ut   non  habeantur  folia   lacera,     Reddidimus  igitur  ut 


*)  Probare  tamen  nequeo  hos  duos.  P.  183,  14  Studemundus 
Stud.  vol.  I  p.  40  quod  legit  fac  videam  si  mea,  si  salva  viea  sit. 
8  eho  istinc  Canthara  nescio  unde  hauserit;  litterarum  enim  inter 
FACUiDK  et  XTKAEA  reliquiae  fere  nullae  et  spatium  (quo  paullulo 
plus  quam  EAMSiMKrisuiUEREaEKOiSTixccA  contineri  adnotavi)  illam 
scripturam  excludit.  P.  182,  14  eauistellus  scriptum  est,  non  quod 
Studemimdus  legit  Hermae  vol.  I  p.  284,  kauastellus. 


rilAEFATIO  VII 

potuimus  siue  a}»ograplio  codicis  speciem  et  addeuclum  iudi- 
camus,  in  foliis  quae  maiorcm  membrauae  iacturam  passa 
sunt,  non  esse  lecta  in  A  nisi  pa,  quae  ibi  exstare  disertis 
verbis  testamur.  Sunt  autem  p.  465"^;  466'^;  479;  480; 
101;  192;  183,  2-14;  184,  1—8.  10-14;  181,  1—5;  182, 
1—5;  187,  1-15;  188,  1  —  16;  185,  1  —  12.  14.  15;  186, 
4 — 8;  177,  1  — 15;  178.  Adnotaudi  autem  ratioijem  quam 
secutus  eram  iu  Analectis  Plautinis,  in  editionem  trans- 
ferri  non  posse  facile  mihi  persuasi.  Puncta  enim  sepa- 
ratim  subposita  et  interrogationis  signa  litteraeque  eiusdem 
vel  diversae  probabilitatis  superposita  efficiebaut,  ut  versus 
variis  spatiis  male  discerpti  oculos  maximopere  offende- 
rent.  Itaque  novas  formas  faciendas  curavi,  ubi  puncta 
cum  ipsis  litteris  coniuncta  essent  (sic  adnotatae  litterae  in 
palimpsesto  prorsus  aut  evanuerunt  aut  interciderunt  una 
cum  membranae  particulae  aut  nova  scriptura  obductae  sunt) 
et  litterarum  aliqua  ex  causa  dubiarum  (quibus  interrogatio- 
uis  signa  superposueram)  genus  elegi  cursivum  quod  dicitur, 
non  autem  superscribere  litteras,  sed  adscribere  studui. 

Sed  iam  accedendum  ad  describendas  ipsas  praeclari 
codicis  reliquias. '  Ibi  Epidicus  continebatur  tribus  quater- 
uionibus,  quorum  ^^agiuas  superstites  numeris  novae  compagis 
(librorum  regum  vulgatae)  Maianis,  deperditas  litteris  signabo. 
Foliorum  paria  etiam  nunc  conexa  lineis  coniungam.  Qua- 
teruiones  autem  illi  hi  sunt: 


X 


A.  a  [Cistellariae  exitus] 
'313.  314             1—13.  14—27  (tua) 

B.  b 

465  \  466-*)  52—81 
479.  480**)   82—95.  96—113 

C.  c 
319.  320     150—166  (pudet).  166  (ubi)  -  184 

V  D.  d***j 


*)  A  litteras  non  adiecit  Maius. 

**)  Numeri  sunt  a  Studemundo  in  priorum  465  ^.  466  ^  locum  sub- 
stituti. 

***)  Cum    ijjsa   pagiua   d   intercidit    quaternionis  nota  quae   fuerat 
XXXIII. 


1 

'KAEF 

ATIO 

t 

'    195. 

196 

214- 

-232. 

233- 

-251 

o 

E.  e 

F.  f 

G-g 
H.  h 

I.  i 

K.  k 

, 

^   205. 

206*) 

450- 

-468. 

469- 

-486 

317. 

318 

487- 

-504. 

505- 

-525 

/191. 

192 

526- 

-554 

> 

X 

X 

M83. 

184 

555- 

-570. 

571- 

-586 

[181. 

182 

587- 

-607. 

608- 

-624 

X    ■ 

[l87. 

188 

625- 

-641. 

642- 

-659 

CS 

^185. 

186 

660- 

-676. 

677- 

-693 

Ph 

\l77. 

178 

694- 

-710. 

711- 

-727 

315. 

316**) 

728- 

-733 

Hunc  indicem  qui  perlustraverit,  ei  facile  videatur  satis 
secunda  fortuna  esse  usa  Epidicus,  cuius  servata  sint  folia 
quattuordecim,  interciderint  tantum  modo  novem.  At  sum- 
mopere  dolendum  quod  maioris  illorum  partis  hodierna  con- 
dicio  perquam  miserabilis  est.  Exceptis  enim  foliis  313/314. 
319/320.  195196.  205/206.  317/318.  315/316  reliqua  omnia 
aut  nihil  fere  praeter  margines  exiguasque  lacinias***)  ex- 
hibent,  aut  —  si  membrana  exstat  —  adeo  a  librario  Bo- 
biensi  oh'm  detrita  et  nova  scriptura  chemicisque  liquoribus 
offuscata  sunt,  ut  lectio  modo  ingenti  cum  difficultate,  modo 
omnino  non  procedat.  Quam  difficultatem  auget,  quod  iu 
foliis  pessimis  aut  nihil  aut  parum  medicamenti  ut  nunc  dicitur 
'reagentis'  adhibitum  est:  nec  dubito  quin,  si  iteratus  illius 
concedatur  usus,  sat  multa  quae  nunc  latent  in  novam  quo- 
dam  modo  lucem  proditura  sint.  Singulorum  foliorum  con- 
dicio  lectioque  talis  est: 

*)  In  inferioris  marginis  angulo  dextro  XXXIIII. 
**)  Pagina  316   nihil   exhibet  nisi  quaternionis  notam:  XXXIIII,  ex 
mero  librarii  errore  pro  XXXV. 

***)  Ima  horum  foliorum   pars   servata  esse   solet;   quo   autem   pro- 
pius  ad  principia  redimus,  eo  plus  niembranae  desideramus. 


l'KAEFAT10  IX 

Foliorum  313/314  et  319  320  etiamuunc  cohaerentium 
par  describi  nequit  quot  parvulis  foraminibus  insigne  sit: 
id  quod  cum  iu  utrumque  cadit  tum  maxime  in  foliura 
319/320,  cuius  in  versibus  5/6  et  12  13  praeterea  duo  habes 
longiora  foramiua.  Idem  cum  sit  perquam  tenue,  alterius 
pagiuae  et  vetus  et  nova  scriptura  perlucent.  Vulgatae  atra- 
mentum  raro  tam  nigrum  vidi.  Lectio  paginarum-  313  et 
319  ex  parte  difficilis,  314  paucis  versibus  exceptis  satis 
facilis,   320  magnam  partem  difficilis. 

Folii  465  ■'7466'^  nihil  servatum  est  praeter  margines  et 
perexiguas  lacinias :  atque  harum  quidem  in  jjarte  dextra  laeva- 
que  idem  fere  ambitus.  P.  466  "^  miuus  quam  altera  detrita. 
Neutra  liquorem  chemicum  experta,  si  exceperis  margiuis 
superioris  eam  partem,  ubi  epi  et  Dicus  scriptum  est.  Lectio 
praeter  modum  difficilis. 

Folium  479/480  iu  duas  partes  discissum  est.  Inferio- 
ris,  principium  versus  16  et  v.  17 — 19  complecteutis,  cou- 
dicio  tolerabilis  est,  perquam  misera  coutra  superioris,  cuius 
praeter  margines  laciniae  exstaut  maiores  in  parte  interiore, 
l^erparvae  iu  exteriore.     Lectio  perdifficilis. 

Foliorum  195/196  et  205/206,  quorum  nexus  uon  solu- 
tus  est,  par  bene  servatum  est,  praeter  alterius  v.  1 — 6,  ubi 
maiora  foramiua  Tiabes.  Lectio  paginarum  195  et  196  paene 
ubique  facilis,  205  v.  1 — 5  perdifficilis  et  6 — 19  satis  facilis, 
206  V.  1—5  difficilis  et  8—19  facilis. 

Folium  317/318  etiam  uuuc  cum  315/316  couexum  est. 
Foramiua  fere  uulla.  Pagiuae  318  et  315  valde  detritae. 
Lectio  paginarum  317  non  difficilis,  318  saejjiuscule  satis 
difficilis,  315  nou  nimis  facilis:  316  quaternionis  tantum 
uotam  exhibere  supra  vidimus. 

Folii  191/192  hodiernus  status  non  potest  non  movere 
tristitiam.  Licet  enim  membrauae  bona  pars  etiamnum  ex- 
stet  (quamquam  rimae  lougae  cum  in  omnibus,  tum  maxime 
in  versibus  1.  2.  5.  6.  7.  8.  14.  15.  16),  tamen  vetus  scri- 
ptura  tam  peuitus  exstincta  est,  ut  maximo  cum  labore  ocu- 
lorumque  detrimento  paucas  tautum  litterulas  expiscari  po- 
tuerim.     Accedit  quod  in  p.  191  (quae  detritior  quam  altera) 


X  PKAEFATIO 

scriptura  Plautiua  liquore  cliemico  uou  resuscitata  est.  Lectio 
praeter  modum  difficilis. 

Pessime  Labitum  est  etiam  par  foliorum  183/184  et 
185/186.  Nam  quamquam  magna  ex  parte  servatum  est, 
tamen  scriptura  admodum  evanuit  et  foramina  continua 
paene  omnes  versus  occupant.  Lacunas  maiores  habes  in 
partibus  superioribus  utriusque  folii  dextroversum  (si  pagi- 
nam  rectam  aspexeris):  Zt,  praeterea  duos  largiores  defectus 
in  prioris  folii  parte  inferiore  sinistrorsum:  ig.  IM^dicina 
chemica  oblitae  sunt  parvae  horum  foliorum  partes,  unde 
quantopere  auctus  sit  legendi  labor  facile  est  ad  intellegen- 
dum.  Lectio  paginarum  183  et  186  v.  13 — 19  perdifficilis, 
184.  185.  186  V.  1—12  praeter  modum  difficilis. 

Folii  181/182,  cuius  p.  181  pallidior  quam  altera,  ver- 
sus  1 — 6  paene  integri  exciderunt,  7 — 14  multis  eisque  ex 
parte  continuis  foraminibus  pessumdati,  15 — 19  bene  con- 
servati  suut.  Lectio  pagiuae  181  versibus  15 — 19  exceptis 
perdifficilis,  p.  182  nou  adeo  difficilis. 

Folii  187/188  prior  pagina  miuus  detrita.  Exstant  versus 
17  —  19,  reliqui  iutercideruut  omnes,  si  exceperis  .parvulas 
relic^uias,  quas  servavit  interior  folii  margo:  atque  paullulo 
maiores  quidem  versus  4.  5  et  14 — 16.  Lectio  prioris  pagi- 
uae  difficilis,  alterius  praeter  modum  difficilis  est. 

Folii  177/178  planipr  pagina  est  177.  Marginibus 
dextro  laevoque  adhaereut  (maxime  in  parte  inferiore)  fru- 
stula  nounulla  misere  devastata.  Quattuor  parvula  frag- 
menta  fasciculo  adiecta  sunt,  quorum  duo  pristinae  sedi  ad- 
siguare  potui.  Liquore  oblita  est  paginae  178  perparva 
particula  et  paginae  177  ima  pars  sinistrorsum  et  dextror- 
sum.     Lectio  praeter  modum  difficilis.  — 

lam  secuntur  quaedam  singularia,  ad  externam  Ambro- 
siani  speciem  pertinentia. 

Titulus  biuis  paginis  inscriptus  esse  solet:  epi  et  Di- 
cus,  quo  tamen  titulo  carent  p.  313  et  316,  ut  in  commis- 
suris  fabularum  Cistellariae/Epidici  et  Epidici/Mercatoris*). 
P.  188  EPI  perpallidum  est  et  "~  omnino  dispici  nequit. 

*)  Cf.  Guilelmus  Stndemund   'De   actae  Stichi  Plautinae  tempore' 
p.  11  (p.  790  commentationum  in  honorem  Th.  Mommseni  editarum). 


riiAEFATIO  XI 

Seuarii  singulis  versibus  coutineri  et  ita  scribi  soleut, 
ut  paullulum  ab  iuitio  removeantur.  Excipiuutur  in  hac 
fabula  V.  496  praeter  morem  prolixus,  qui  duos  occupat  ver- 
sus  p.  317,  10  et  11,  atque  v.  480.  483.  484.  503,  qui  p.  206, 
13.  16.  17  et  317,  18  item  propter  copiam  verborum  cum 
ipso  lineae  ut  vulgo  aiimt  principio  incipiunt.  Septenarii  et 
octonarii  sat  frequenter  bipertiti  sunt:  exempla  quae  in  Epi- 
dico  occurrunt  praesto  nobis  sunt  omnia,  sed  enumerare 
uihil  refert.  Cantica  et  scaenae  eis  contiguae  av^^ezQLXcos 
distribui  solent,  velut  in  paginis  313,  314,  479,  480,  320,  191, 
192.    Exempla  dedimus  in  Analectis  Plautinis  p.  97.  165.173. 

Scaenarum  intervalla  in  codice  palimpsesto  discerni  solent 
aut  binis  (et  sic  frequentissime)  aut  singulis  versibus  inter- 
missis.  Bini  si  intersunt,  prior  nomina  personarum  exhibet, 
alter  vacuus  est:  si  singuli,  scripturam  nou  contineut.  Illius 
generis  in  Epidico  sunt  tituli  scaenarum  I,  1  (p.  313  v.  1.  2)-, 
1,  2  (p.  480,  11.  12);  II,  1  (p.  319,  17.  18);  II,  2  (p.  320,  16. 
17);  IV,  2  (p.  183,  17.  18):  huius  scaenarum  IV,  1  (p.  318, 
19 :  inter  v.  18  et  19  manus  alia  atque  prima  parvuliB  litte- 
ris  inseruit  PERIPKANES);  V,  1  (p.  181,  18);  V,  2  (p.  185, 
7).  Paginae  206  versus  7  (inter  v.  474  et  475)  quam  ob 
rem  vacuus  sit  me  latet. 

Denique  —  ne  quid  omisisse  videamur  —  non  nulla  de 
litteris  iuitialibus  et  deminutis  abbreviatisque.  Hlas  habes 
in  principio,  has  in  fine  versuum.  Illic  has  litteras  ornandi 
gratia  aliter  atque  mos  est  formatas  repperi:  T^  p.  480,  6  (I 
1,89);  195,  17  (II  2,  46);  206,  1  (III  4,  33);  186,  15  et  17 
(V  2,  25  et  26);  >i{  p.  196,  3  (II  2,  51);  ibidem  15,  ut  vide- 
tur  certe  (II  2,  62:  Jioc  quod);  315,  6  (V  2,  67).  Litteras 
in  fine  versuum  deminutas  et  abbreviatas  ita  testabor,  ut 
unde  incipiat  deminutio  indicem  lineola  inserta,  nou  curans 
tamen  amplius,  unde  litterae  deminutae  denuo  deminui  inci- 
piant  (velut  p.  196,  1  MAXl^e^^  quamquam  id  quoque  accu- 
rate  enotatum  habeo. 

P.   313,  3    EEPREKENDiItPALLIO;     313,   10    DAB|iS;    314*),  1    SEQ|uI; 

314,  11  TKEs|PKiO;   466^,  4  SDi]cA  (ut  videtur);  466^,  5  conspicaei; 
466-^,  6  — jMEKAUe|eit;     466^,  16   MAGJis    (ut   vicletur);    479,  19  COR- 


*)  In  fine  versus   8   eiusdem  paginae   scriptum   esse   posse  praeter 


XII  PRAEFATIO 

RUPTUSTCAPUT;  480,  10  — QUAR  (u  ct  A  ligatae) ;  480,  13  — dmodtT; 
480,  14  TiB  I;  319,  3  coxsrLi]iS;  319,  5  AUTE  ra"  C^  dispici  nunc  ne- 
quit);  319,  7  faxo|kicerit;  319,  8  KirNC|KODiEDiE  (non  prorsus  cer- 
tum,  ubi  incipiat  j  );  319,  9  argent[ariA;  319,  11  auf|era1  319,  12 
obiectast|tibi;  320,  6  dom]ost;  320,  14  obiectast  (a  et  s  ligatae); 
320,15  mar|itast  (s  litterae  forma  finalis);  195,  4  praestola;rier;  195,6 

DEPER]IT;  195,8BEXEFICA;  195,9N0UE;  195,10MEXDIC  ULA;  195,125URA- 
BILEES|T;     195,    13    PERU  lAS;     195,    16   INUEXIUN'TNOyA;     195,     17   CAE- 

sic  iu7  195,  19  EXOTicu;    196,  1  MAjXUME  (u  et  M  ligatae);    196,  2 

LAC0|nICU;  196,  6  SERMOXI|dARE;  196,  8  AI>t|eRA;  196,  10  DEJPERIT; 
196,    15   LOQUI;    196,    17   INTELLEG]0;    205,    7    IXTELLEG  AS;    205,    9   EPI- 

Dicus  (finalis  s  litterae   forma);    205,  14  adest;    317,  19  liberas]t; 

318,    11    ABIERO;     191,    8    — UENIEXS;     191,    12    KOMIN  e7    192,    3    — L'iT; 

192,  14  jVoIueris  (s  finalis);  192,  16  de  deminutum:  quot  litterae  item 
deminutae  praecesserint  dici  nequit';  192,  18  EPipAUR|0;  183,  15  meA; 
183,  16  demum]miki  (u  et  M  ligatae);  183,  19  tuam  (u  et  A  liga- 
tae,  ut  vid.);  184,  4  filiA;  184,  5  np-  184,  9  kunc^dieI  184,  10 
immutabil  E^  184,  13  komixumf  ide  (u  et  m  ligatae);  184,  16  ta|ces 
(s  finalis);    184,  17  fuat;    184,  19  nJeuulT;    181,  7  audiu]ero;   181, 

11    POSjTEA;    181,    12   B0Ny"vel  BONUM;    181,    14  TA!cE;    181,   19   N|PETIT; 

182,  5  — idicu' (incertis  ciT  litteris') ;  182,  6  apoeci]deS;  182,  8  quod]- 
MiSER  (i^certis  3.  et  4.  litteris);  182,  12  muxdo]sitasT;  182,  14  uen]it; 
182,  18  festiuistiuissi  ma:  182,  19  ASPEXEJRis  (s  fiualis) ;  187,  1  in 
fiue  perincertum  CAS,  A  cum  s  ligata;  187,  7  JRER;  187,  8  n|iS;  187, 
15  M  IKI;     188,  5   JMINAE;    188,  7   sciAS   (a   cum   S   conexa);     188,  13 

M]EA;  188,  17  lUSSE  RO;  186,  2  GEN]TIU;  186,  4  ECCEJME;  186,  5  CON- 
CESSJITUIS  (S  finalis);  186,  13  KAU]TU0;  186,  14  COLJIGO;  186,  17  COL- 
lJiGA;    186,    19    APO  ECIDES;    177,    10   CIAS;    177,    18   MALJu";    178,  1    GAU- 

d|e0;  178,  9  METAS  (a  litterac  cum  s  ligatura);  178,  10  aer]ere; 
178,   17  PALL  luT 

Principium  capit  Epidicus  a  primae  scaenae  titulo  (p.  313, 
1  et  2):  iu  fine  subscripta  habes  post  vacuos  duos  versus  haec: 

MACCI  PLAUTI 

EPIDICDS  EXPLICIT 

INCIPIT  MERCATOR 

FELICITER 

Codicem    veterem   qui   dicitur   (B)   bis   contuli:    et   si 
quid  sic  quoque  me  fugit,  addam  propediem. 

Praeter  primam   manum  (B)  notabis   secundam   cor- 

alia  etiam  ANT  adnotavi  liuius  editionis  p.  8  Non  imitatus  est  typo- 
theta  ligafuram  N  et  T  litterarum. 


PRAEFATIO  XIII 

rectoris  (B'),  qui  fabulam  emendare  studuit.  Praeterea  ra- 
rissime  obvia  est  nianus  tertia  (B'')  subflavo  atramento 
ea  usa  (III  4)  et  alia  quaedam  recentior  quam  B^  (III  2, 
13.  35),  raro  denique  recens  Camerarii  (cf.  velut  III  3, 
2.  4,  43.  IV  1,  5.  33),  qui  nonnulla  in  ipso  codice  corri- 
genda  putavit.  Manus  prima  et  secunda  non  numquam  diffi- 
cillimae  sunt  ad  discernendum,  unde  explicandum  qu-od  toties 
^it  videtur'  adiecimus. 

Lacunarum,  quae  frequentissimae  sunt  in  hac  fabula, 
et  rasurarum  spatia  ita  testamur,  ut  quot  singulis  litterae 
contineantur  narremus.  Quem  quidem  dimetiendi  modum 
facile  patet  non  nimis  accuratum  esse,  quoniam  aliae  litte- 
rae  maiores  minoresve  sunt  aliis.  At  non  sunt  ullius  tales 
errores  momenti  propterea,  quod  ipse  librarius  neque  voluit 
neque  potuit  prorsus  congruenter  et  ut  ita  dicam  mathema- 
tice  litterarum  quae  intercidissent  ambitum  indicare. 

Scaenarum  titulos  scripsit  rubricator.  Ab  initio  us- 
que  ad  III  1,  15  personarum  notae  in  principio  et  in  fine 
rubro  colore  pictae  sunt,  in  mediis  autem  versibus  atramento 
ita  scriptae,  ut  rubricator  ornandi  causa  singulis  litteris  plus 
minusve  minii  adiecerit.  Inde  a  III  2,  1  usque  ad  V  1,  37 
omnes  notas  personarum  addidit  manus  secunda  (correctoris), 
a  V  1,  38  usque  ad  finem  item  omnes  rubricator.  Diver- 
sarum  autem  personarum  nomina  si  non  integris  litteris 
perscripta  habes,  notis  (quibus  puncta,  vekit  THES-,  et 
lineolae,  velut  EPID  THES  simil,  modo  addita  sunt,  modo 
non  addita)  indicantur  hisce: 

EPIDICVS:  EP  (H2,  1),  EPD  (IH  2,  1),  EPID,  EPIDI 
(I  1,  5).  In  scaenis  V  1  et  2  appellatur  SERVVS  (SER, 
SERV). 

THESPRIO:  THES. 

STRATIPPOCLES:  STR,  STRA,  STRT  (1  2,  24.  41), 
STRAT,  STRATIP,  STRTIP  (I  2,  29).  In  scaena  V  1  no- 
minatur  ADOLESCENS  (ADOL). 

CHAERIBVLVS:  CHE,  CHER,  CHERI,  CHERIB.  Nus- 
quam  CHAE~. 

APOECIDES:  APE  (HI  3,  26),  APOE,  APOEC,  APOET 


xi\-  PRAEFATIO 

(ITI  3,  23j,  APOECI,  APOEID  (II  2,  17),  APOETI  (ib.  18), 
APOCI  (n  2,  52),  APOECID,  APOEI?),  APOCID  (II  2,  7o). 

PERIPHANES*):  PER,  PERI,  PERIP,  PERIPH,  PERIPh 
(V  2,  62),  PERIh  (II  2,  106.  108.  117),  PERPh  (Y  2,  45),  PE- 
RIPhA  (V  2,  13),  PERIPHAN,  PERIFAN  (V  2,  1).  SENEX 
(SEN,  -S-  IV  2,  33)  audit  IV  1  et  2. 

MILES:  MIL. 

FIDICINA:  FI&,  FIDI,  FIDIC,  FIDICI,  FIDICIN. 

MVLIER:  MVL,  MVLL     Nusquam  PHILIPPA. 

DANISTA:  DANIS,  DANIST. 

POETA  praefigitur  paene  ultimo  versui. 

Versuum  in  B  discriptio  eadem  est  atque  in  hac  edi- 
tione,  uisi  ubi  disertis  verbis  discrepantiam  codicis  testa- 
bimur,     Diversorum  autem  initiorum  index  hic  est: 

V.  3.  4  et  5.  6  singulis  versibus  continentur  ||  24—26: 
Pcrctari  —  lani  tu  autcm  —  JDiccs  digniorem  —  |  45 — 151: 
Cnr  eam  —  Animos  liabet  —  Ipse  mandauit  —  Emcrrtnr 
sibi  —  Inalto  uentus  est  —  3Ialc  ^didit  me  —  Quid  istanc  — 
Istuc  te  rogo  —  Tot  quadraginta  —  Api(d  thehas  —  Singulas 
nnmmis  —  Vna  cum  co  —  Ego  intcrii  —  Epidice?  —  Num 
quid  ita?  —  Mittehat  scd  —  Seruu  Jiomine  —  Trepidas  epi- 
dice  —  Hic  me  ahsente  —  Aheo  t  Assta  —  Amat  ne  —  Dc- 
tegctnr  —  lupxuter  te  —  Venire.  adchcriholum  —  Eo  uentu- 
rus  —  Prius  sc  —  Quod  dehetur  —  Mifte  mc  —  Percunda 
cst  —  Quia  perire  —  Ahi  inmalam  —  I  sane  —  Ahierl 
libentius  —  Epidice  —  Impendcnt  —  Itaque  inte  —  Ex  im- 
pedito  —  Scncm.  id  —  Emit  quani  —  Si  sihi  nunc  —  Nii 
tdri  —  At  enim  tu  —  Nequd  —  Qui  luhido  —  Tuquide  ante 
hac  —  [lacuna]  quid?  —  Adolescenti  —  Cum  cherihulp  — 
Placide  —  Peni  tihi  —  Merornm  —  Praeter  —  Quia  capti- 
nam  —  Vicio  qui  —  Illoc  facto  —  lam  istoc  —  Nihil  agit 
—  Duhia  —  Argenti  dare  —  lUud  sumpsi  —  Nam  quid  — 
Auxilium  —  Differor  diffatigor  —  Furno  mensos  —  Quem 
quidem  —  Prius  comparassit  —  Elocutus  d  —  Spe>'0  ser- 
uabit  —  Aggrediar  hominem  —  Salua  impertit  —  Salnnm  tc 


*)  Cf.  etiam  adn.  crit.  ad  II  2,  19  sqq. 


rRAEFATTO  xv 

—  Benr  m  —  Quod  ad  —  Ewptast  ancilla  —  Perdidisti  — 
Cordi  ncqur  —  Et  mitterr  —  Inipcndct  —  Id  quod  —  Dcsi- 
piebam  —  Oportet  fieri  —  Subdas  succidaneum?  —  Opiis  rst 

—  Et  cito  —  Vnde  lihet  —  Meam  domum  —  Fadle  tu  — 
Ego  nostros  —  Vt  ego  me  —  Fcriclum  potius  —  Quid  de  — 
[1  155 — 165:  Continuo  —  Quam  tu  —  Agimns?  —  Lucu- 
Icntr  —  lam  senatum  —  Indicatur  hellum  —  Quid  -agas  ita 

—  Formitandum  —  Oppugnare  ccrtum  —  Diciam  nostro  — 
I!  de  166  —  171  V.  adnot.  ||  171—201:  Hanc  quac  —  At 
piol  cgo  —  Cnius  rptocicns  —  Ncque  adco  —  Oh  hercules  — 
Arerhior  herculi  —  Edepol  dos  —  St  ateitacctc  —  Acutum 
cuUrum  —  [lacuna]  qualis  uolo  —  lam  ego  me  —  Qui 
columen    —    Nam   ego  —    Id    ego  —   Ipsi   hi  —  Age   nunc 

—  Quasi  perurhem  —  Coueniam  —  Fer  medirinas  —  Cir- 
rumque  —  Epidicc  —  ||  205  sq.:  Alegione  oms  —  [lacuna] 
ego  ita  —  1|  214—217:  Ohuiam  —  Quu'  maximc  —  Hahc- 
hant  rctia  —  ||  242 — 270:  Fostquam  illam  —  Et  rjuam  — 
Qiiam  nidt  —  Stratippoden  —  Hoc  qual  —  Vorsum  ad  — 
3Ie  uis  —  Qui  scis?  —  A  stratippocle  —  Foenore  —  Haee 
sic  —  Consilium  ate  —  Conducihilis  —  Aid  iam  ad  est  — 
Vohis  consiUum  —  Ergo  td)i  —  Quid  istuc  —  Qui  phis  sapi- 
tis  —  Non  edepol  —  Si  non  pilacehit  —  Nec  metitur  —  Tuac 
sapientie^  —  lUam  quam  —  Curctur  usque  — ")  ||  277 — 284: 
Vt  enim  —  Lihertatem  —  Vt  aliquo  —  Immo  docte  —  lam 
nisi  —  Amota  ei  —  Viue  sapis  —  ||  298 — 328:  Atquc  id  — 
Quia  cnim  —  Magnus  miles  —  Et  dahit  —  Feos  quidem  — 
Argentum  promis?  —  Ne  dbitas  —  Sequcre  tu  —  Nulhim 
csse  —  Quam  hic  —  Atque  armario  —  Quod  pol  —  Faciat 
que^  —  Apoecidi  —  Atque  id  —  Fididnam  sihi  —  Ea  con- 
ducetur  —  Adue)'sus  senem  —  Expectando  —  Epidici  hlanda 

—  Siif  nequit  —  Copiam  tihi  —  Nullam  tihi  —  Ahsurde  facis 

—  Numquam  irridere  —  ||  340 — 347:  Crede  modo  —  Mihi 
hunc  —  Scd  rgo  —  Hunc  auspicio  —  Ante  edis  —  Accipe 
hoc  —  Et  ph(s  —  II  351 — 618:  Feratum  —  Argentum  ab- 
stidit  —  Dinumeraui  —  Nunc  iterum  —  Ita  suasi  —  Euge 


*)  quiduis  —  Hetn  singulari  quidem  versu  coutinentur,  sed  adiecta 
Uneola  rubra  ad  euin  qni  praecedit  referuntur. 


XVI  PRAEFATIO 

s  Ea  iam  —  Dedit  mihi  —  Qnasi  rpiae  —  Ipse  in  —  Bomi 
extemplo  —  Qne.  adducta  —  Astutiam  institni  —  Siqiiid  ad 
eum  —  Minas  se  —  Meis  manihus  —  Ihi  le)w  —  Argentum 
aeceperit  —  Es  qud  rota  —  Nummo  conducta  —  Bocte  ludi- 
fieetur  —  Eam  permeditatam  —  Longum  loquor  —  Bene  am- 
Imlato  —  31e  equidem  —  Atque  aliquanto  —  Virtute  atque  — 
Non  oris  causa  —  Confemplaret  —  Igitur  perspicere  —  Cogi- 
tarent  postea   —    Vel  quasi  —  Ego   me  —  Melius  deliquisset 

o 

—  Mdle  facta  —  Profecto  —  Sed  meus  —  Quid  sit  —  Qui 
homini  —  Ahduci  licus  —  Atque  audin  —  Mea  copidari  — 
Diuortunt  —  [lacuua]  dicis  num  —  Filiae  edepol  —  Quid 
iam?  —  Hanc  edepol  —  iVe  tu  —    Vt  ille  —  Atque  hilaram 

—  Te  pro  ...  diuinam  domi  — *)  3Ie  autem  —  Immo  —  Ire 
aduocatus  —  Ad  ///me  —  Amico  st  —  Ego  si  —  Quam  doc- 
tum  —  Me  alhis  —  Atque  haec  —  Cum  militaham  —  Aures 
quando  —  Suam  qui  —  Caue  —  [lacuna]  platenius  —  Ado- 
lescens  —  Ahste  —  Omnis  —   Adolcscens  —  Nam  strenuiori 

—  Sed  istum  —  Nempe  quem  —  Diuicias  —   3Ieas  pugnas 

—  Magis  unum  —  Suas  mihi  —  Cui  centoncs  —  Adte  uenio  — 
Attate  —  Adulescens  ita  —  [lacuna]  si  tihi  —  Molestum  non 

—  Mihi  illam  —  Xamquid  —  Facere  Uhertam  —  Te  ah  sol- 
uam  —  Sexaginta  mihi  —  Atque  ita  —  Haec  istis  —  Foras 
educite  —  Ei  quae  —  Quae  intemperit  —  Fidicinam  —  Non 
mihi  —  Haec  inquam  —  Hanc  inquam' —  Quid  non  est?  — 
Equidem  hercle  —  Immo  haec  —  Meum  gnatum  —  Hem 
istic  —  Quid  concidit?  —  Scnex  tihi  —  Bellator  uale  — 
Qui  me  —  Belcnone  —  Ante  hunc  —  Plus  iam  —  A.udies 
conducta  —  Fateor  me  —  Nouisti  fidicinam  —  Vbi  hahitat  — 
Bum  incerto  —  Volo  scire  —  Filiiim  —  Si  istaec  —  Haec 
sic  —  Vt  pereas  —  Tihias  —  Flagitio  —  Positus  sum  — 
Tantum  perdundiim  —  Bepeadatum  eis  —  Facio  p)ro  —  Is 
etiam  —  Sapientiorem  —  Siquid  est  —  Id  ego  —  Pectus 
pulsant  —  Pauor  territat  —  Haheo  usquam  —  Nequc  ea  — 
Pectore  peregre  —  In  his  dictust  —  Me  nominat  haec  —  Per- 
ueJim  mercedem  —  Noscito  ego  —  Quani  animus  —  Certo  east 


*)  Verba  quia  tJiebis  .  . .   tihi  domi  In   margine  inferiore  m.  2  ad- 
iecta  sunt,  versnum  discriptione  nulla. 


PRAEFATIO  XYii 

—  Panpemdam  memini  —  Primus  ]^ndicitiam  —  Qnam  domi 
niinc  —  Si  hacc  ea  cst  —  Longa  dies  —  Hanc  congrediar  — 
CompeUabo  —  Salntem  accipio  —  Quod  credidisti  —  Si  ego 
tc  —  Iniquc  ininrius  —  Me  e/jimm  —  Hcm  istuc  —  Ah 
guttula  —  Tnae  que  matri  —  Tuam  in  mea  —  Salna  snm 
quia  —   Accipe  erumnosam   —   Qiiid  cst   qnod  —  Quid  cam? 

—  Hahc  animum  —  Nam  postquam  —  Vt  emei'etur  ille  — 
17  alias  res  —   Eho  istinc  —    Vt  suam   uidcat  —    Qnid  cst 

'pateii'  —  Adcas  ucnienti  —  Que  ex  animata  —  Oscidnm  milii 

—  Egone  osculnm  —  Tn  homo  —  Ego  hanc  quac  —  Scio 
quid  crres  —  Alitcr  catuli  —  Atque  hominum  —  Atque  ar- 
gentnm  —  Vocas  me  —  Quid  loqnar  uis?  —  Si  non  unlt 
equidem  —  Cogere  aequnm  —  Vocabas?  —  Vbi  tu  tnam  — 
3fatrcm  nocem  —  Postremo  haec  —  Magister  fnit  —  Si  her- 
cle  tc  —  Non  noco  nhi  —  Quid  ob  eam  —  Agnosccbas?  — 
Se7'uus  ejiidicus  —  Poteras  nouisse  —  Nnnquam  uidi  —  Abi 
haheto  —  Athenis  cinis  —  Emissc  —  Cirm  solis  —  Si  in- 
ncnio  —  3Iale  morigerus  —  Neque  illam  —  Quid  illuc  cst  — 
Si  nndecim  deos  —  Excrnciatu  potcrunt  —  Aclerat  ibi  nna  — 
Senserunt  scinnt  —  Quod  miser  —  Viatiam  —  Pritis  quam 
pereo  —  Habe///////bonum  — 

Reliqua  nsque  ad  fiuem  fabulae  ab  liac  editioue  nou 
discrepant." 

Duobus  his  libris  manu  scriptis  accedit  tertius,  non  ille 
quidem  pari  in  loco  habendus  cum  Vetere,  verum  tamen 
nequaquam  neglegendus:  codicem  dico  eum,  quem  Ritschelii 
exemplum  secutus  J  littera  designavi.  Cuius  quae  esset  ad 
emendandas  priores  octo  fabulas  auctoritas  cum  plerique 
non  recte  perspexissent  Analectorum  Plautinorum  p.  71  sqq. 
exposui*).  Asservatur  ille  in  Museo  Britannico  numero  in- 
signitus  -^Y,  membraneus,  scriptus  ut  videtur  saeculo  XI. 
Constat  autem  ex  foliis  194,  quorum  1 — 112  continent 
Ciceronis  Tusculanas  disputationes,  libros  de  inventione  rhe- 
torica,  Rhetorica  ad  Herennium,  cum  Plautus  iucipiat  inde  a 
foh  113  singularum  fabularum  hac  distributione :  Amphitruo 


*)   Similiter  Studemundus    de  J   iudicare   videtur    in   dissertatione 
snpra  commemorata  p.  15  (794). 

Plauti  Epidicus.  \) 


xvui  • 


PRAEFATIO 


inc.  fol.  113%  Asinaria  127%  Aiilularia  139%  Captivi  149^ 
Curculio  162%  Casina  170%  Cistellaria  180%  Epidicus  186». 
In  fine  exstat  hoc  epigramma: 

Exemplar  meudum  tandem  me  compulit  ipsu 
Cuuctantem  nimiu  plautu  exemplarier  istu. 
Ne  graspicus  meudis  jiprias  idiota  reptis 
Ad  deret.    &  liber  liic  falso  patre  falsior  ess&; 

Quem  codicem  eundem  fuisse  atque  illum,  quem  ex  Anglia 
sibi  missum  iri  olim  speraverat  Camerarius,  suspicatur  Rit- 
schelius  Opusc.  pliil.  vol.  III  p.  119;  nec  diversus  est  ab  eo 
quem  Bentleius  commemorat  et  alibi  et  ad  Haut.  I  1 ,  20 
(cf.  Wagneri  praef  Aulul.  p.  IV) :  ac  uescio  an  eundem  ille 
in  mente  habuerit  librum,  cum  ad  Eun.  II  2,  51  codicem 
laudat  ^Terentio  Bembino  aetate  uon  cedentem'.  Hoc  sae- 
culo  eo  usus  est  Hildyardus:  cf.  praef.  Auhil.  p.  15.^  Post 
hunc  de  eodem  egit  qui  collatiouem  uactus  erat  ab  AemiUo 
Braun  coufectam  Fridericus  Ritschelius  proleg.  p.  XLI,  quam- 
quam  de  eius  auctoritate  iniquius  iudicavit:  cf.  Opusc.  phil. 
1.  s.  s.  Ac  ue  Wagnerus  quidem,  cui  ipsi  codicem  inspicere 
contigit,  quid  verum  esset  iudagavit,  cum  correctum  eum 
esse  exemplar  a  grammatico  mediae  aetatis  affirmaret:  quem 
Anal.  Pl.  p.  72  refutavi.  Totam  quaestionem  doleo  quod  Otto- 
uem  Seyffertum,  virum  de  Plauto  meritissimum,  iam  autea 
tractavisse  me  fugerat:  cf.  lud.  phiL  voh  IV  (a.  1872)  p.  392. 
Nam  quo  accuratius  in  singulas  huius  codicis  scripturas  inqui- 
sivi,  eo  magis  mihi  cum  Seyfferto  persuasi,  contra  atque 
oHm  visum  est*),  J  iu  universum  paullulo  propius  accedere 
ad  D  quam  ad  B,  ita  tameu  ut  ueutiquam  cum  D  prorsus  con- 
cinat,  immo  ex  communi  cum  D  fonte  sit  repetendus;  exstant 
enim  scripturae  haud  paucae  quibus  J  differt  a  D  et  cum  B 
couspirat.  Inde  patet  ueque  iu  eis  fabulis  quae  iu  D  ser- 
vatae  sunt  J  posse  neglegi  et  in  ceteris  esse  summi  aestiman- 
dum  eoque  tautum  Vetere  inferiorem,  quod  multo  maiore 
quam    ille   neglegeutia   exaratus    est:    qua  de   re  in  prolego- 


*)  Cf.  Anal.  Pl.  p.  74,  ubi  erravi.  Nam  illud  exemplum  quo 
inaxirae  fretus  eram,  Aiuphitr.  755  sq.,  propterea  nil  probat,  quod 
verba  in  .T  omissa  ne  in  D  quidem  exstant. 


l'RAEFATIO  XIX 

meiiis  qiuie  absoluta  hac  editioue  emitteutur  explicatius  dis- 
putabitur.  Ceterum  commemoro  pessime  codicem  esse  habi- 
tum,  maxime  iu  Amphitruone,  de  quo  vide  Wagnerum  p.  III. 
De  Epidico  monendum  est,  versus  621 — 695  loco  motos  post 
698  exstare  folio  193  inverso  ordine  inserto.  Personarum  notae 
initiis  versuum  saepius  dispici  non  potueruut,  quod  tamen, 
ubicumque  consensu  ceterorum  librorum  certum  fit  eas  ex- 
stitisse,  non  notavi.  Versuum  initia  prorsus  cum  B  cou- 
gruunt,  nisi  quod  v.  96  cum  95  et  187  cum  186  iunguntur; 
V.  445  initium  fit  a  factitavi  et  v.  461  ab  edcpol.  Partes 
Iblii  192*  dextera  et  folii  192^^  sinistra  abscissae  suut,  ut  ver- 
suum  534 — 539  haec  verba  uou  exstent:  mise]m/i<r.  m\mnit. 
aut  uhi  hahitet.  cstne  annon  cst,  versuum  autem  575  —  583 
haec:  ego  istanc  quae  sciet  neqiie  s]cio.  sdo  quid  erres  quia 
vest]itnm.  aliter  catuli  longe  o?c]nt.  atciue  hominum  fidem. 
atquc  argcntum.    vocas  mc. 

Ad  musei  Britannici  codicem  octo  priorum  fabularum 
libri  redeunt  quantum  equidem  scio  ad  unum  omnes;  quod 
non  ita  intellegi  volo,  quasi  ex  ipso  J  eos  descriptos  esse 
censeam  —  immo  aliunde  fluxisse  nunc  prorsus  mihi  j)er- 
suasi  — :  sed  ex  simillimo  derivati  libro*)  ad  eandem  cum  J 
familiam  pertinent,  et  ab  interpolationibus  horum  librorum 
recentioribus  nonnullis  et  verbis  paullo  neglegentius  in  J 
scriptis  vel  adeo  omissis  si  discesseris,  inter  se  tam  suut 
similes,  vix  ut  eos  fere  diguoscas**).  Quod  de  codicibus 
valet,  qui  octo  priores  solas  exhibent  fabulas,  idem  de  eis 
dicendum,  in  quibus  viginti  insunt.    Qualiscunque  enim  libra- 


*)  Qualis  fuit  is  ex  quo  fragmentum  Captivorum  petii,  de  quo  cf. 
Aual.  Pl.  p.  87  sqq. 

**)  Eis  codicibus,  quos  adhibui  Anal.  Pl.  p.  92,  Gustavus  Loewe  me 
docuit  addendos  esse  praeter  alios  Monacensem  6722  saec.  XV,  charta- 
ceum,  qui  Amphitruonem  et  Asinariam  exhibet;  porro  codices  Vero- 
nenses  138  saec.  XV  et  139  saec.  XV;  denique  item  Veronensem  140 
saec.  XIV  exeuntis  vel  ineuntis  XV,  qui  nitidissime  scriptus  ad  melioris 
notae  libros  pertinet.  Romanis  denique  codicibus  hi  sunt  addendi: 
Vaticani  lat.  655.  1631.  2830.  3871.  5210;  Ottoboniani  lat.  1697.  2005. 
2028;  denique  Vaticanus  lat.  1633  viginti  comoediarum.  Hac  occasione 
data  etiam  illud  commemoro,  ad  idem  codicum  genus  redire  priorum 
octo  fabularum  editionem  principem,  quae  Venetiis  asservatur,  id 
quod  nunc  possum  pro  certo  testari.     Cf.  Anal.  Pl.  p.  95  adn.  44. 

b* 


XX  PUAEFATIO 

riis  (lecimi  quinti  saeculi  praesto  fuit  codex  octo  priorum 
fabularum,  eo  usi  sunt,  ut  adiectis  duodecim  posterioribus 
unum  Plauti  volumen  efficerent,  Ex  liis  igitur  recentioribus 
codicibus  —  nullus  saec.  XIV  est  antiquior  —  quod  Lipsien- 
sem  elegi,  in  eo  Ritsclielii  exemplum  secutus  sum.  Puriorem 
librum  adhibere  velut  Laurentianos  non  nullos  et  potui  et 
volui  certe  initio.  Sed  quo  pleniorem  horum  librorum  noti- 
tiam  nactus  sum,  eo  magis  mihi  apparuit,  ne  purissimum  qui- 
dem  huius  generis  maiore  rei  criticae  emokimento  adhiberi 
quam  peiores*);  qua  propter  viam  a  Ritschelio  initam  nohii 
relinquere.  Sed  ne  Lipsiensis  quidem  codicis  accurate  ex- 
pressi  scripturas  omnes:  pusillas  enim  res  quae  vel  ad  ortho- 
graphiam  vel  ad  dirimendas  voces  pertinerent  et  alia  levi- 
densia,  ne  praeter  usum  commentarium  onerarem,  consulto 
ueglexi,  quod  simul  de  editione  principi  dictum  volo**):  cuius 


*)  Inter  sex  codices  Palatinos,  quibus  Pai-eum  usum  esse  scimus, 
sextus  dignus  est,  de  quo  paucis  hoc  loco  disputem.  Est  ille  charta- 
ceus  saec.  XV,  numero  insignitus  1619:  cf.  Ritschelius  Opusc.  phil. 
vol.  11  p.  231  adn.  Saepius  enim  hic  liber  bonas  vel  adeo  optimas 
exhibet  scripturas,  quae  tamen  non  possunt  non  coniectura  esse  inven- 
tae.  Velut  ibi  familiam  v.  172  man.  II  correxit  in  filiam\  v.  211  quin- 
que  exstat  pro  qnis^pie;  v.  298  decem  pro  decet;  v.  593  sup.  vers.  ad- 
ditum  est  audivero  confirmatum  id  testimonio  Ambrosiani;  v.  705 
istam  oh  retn  pro  iste  ah  ore;  707  recte  factum,  non  cum  JFZ  rcctiim 
factum.  Cui  debeantur  hae  coniecturae,  ex  parte  certe  colligere  licet 
ex  hac  codicis  subscriptione :  'Explicit  Aulularia  comedia  plauti  co- 
mici.  1496  et  correcta  diligenter  secundum  omnibonum  leonicenum. 
die  primo  marcii'.  Verba  et  corrccta  —  leonicenum  addidit  manus 
altera;  eadem  verba  eadem  adscripta  manu  in  fine  Cistellariae  le- 
guntm-.  Omnibouum  Leonicenum  fuisse  virum  bonarum  litterarum 
doctissimum  testantur  multi:  cf.  Fabricius,  Bibl.  med.  et  inf.  lat.  tom.  V 
p.  482;  Quirini,  de  Brixiana  litt.  p.  114  sq.;  Laire,  Specimen  hist.  tyj). 
Rom.  p.  225:  Plauto  eum  oiieram  navasse  ex  sola  hac  adnotatione 
discimus.  Sed  multo  maioris  momenti  illud  est,  quod  Pylades  Brixianus 
hoc  codice  videtur  esse  usus,  audax  ille  Plauti  interpolator  idemque  emen- 
dator  felicissimus :  velut  decem  ille  scribit  ''ex  codicibus  antiquis  ad 
litteram'  ut  ipse  ait;  idom  istam  ob  rem  posuit  et  andivero  et  recte 
factum.  Ex  eodem  codice  pendet  ea  coniectura,  quam  ad  627  profert 
soccos  iussi  adimere,  \x\A  Palatinus  socio  iussi  adimere;  porro  scriptura 
id  adeo  scio  v.  215;  denique  fondis  v.  226,  quae  scriptura  ajiertissimo 
testimonio  est,  patriam  Palatini  esse  Italiam.  Phira  de  Pylade  alibi 
disputabo.    Excussit  codicem  in  usum  meum  Loewius. 

**)  Unde  sequitur,  ut  ubicumque  BJFZ  vel  JFZ  vel  BFZ  coniunxi, 
in  his  quidem  rebus  solos  B  et  J  codices  respexeiim,  neglexerim  FZ. 


PRAEFATIO  XXI 

geueris  adiiotationes  qiii  quaesiverit  iii  Ritscheliana  Tri- 
nummi  editione  quae  opus  erunt  facile  inveniet.  Qua  in  re 
id  unum  doleo,  quod  non  plura  etiam  omisi. 

Praeter  codices  diligenter  adhibui  editiones  ante  hanc 
vulgatas,  quarum  tamen  scripturas  non  commemorandas  duxi, 
nisi  ubi  aut  verae  aut  veri  essent  simillimae  aut  certe  ad 
inveniendam  veram  scripturam  inservissent  inservirentve: 
itemque  alios  accurate  inspexi  libros,  qui  quidem  ad  Plauti 
fabulas  emendandas  pertinent,  et  veterum  philologorum  et 
recentiorum,  acriter  semper  intentus,  ut  quae  vere  indagata 
essent,  ad  inventores  primos  referrem:  recentiorum  vero  inventa 
quotquot  mihi  innotuerunt  adnotavi  vel  certe  respexi  omnia, 
nisi  quae  aut  aperte  falsa  vitiosave  essent  aut  prorsus  manca 
librorum  manu  scriptorum  fulta  cognitione,  qua  in  re  si 
quid  insciens  peccavi  ut  aut  inventorem  non  recte  indaga- 
verim  aut  scripturas  omiserim,  quas  ex  instituta  ratione 
commemorare  debueram,  facilem  mihi  veniam  paraturam  esse 
coniido  ingentem  librorum  ad  Plautum  emendandum  edito- 
rum  molem. 

Scaligeri  scripturas  quotquot  attuli  ex  exemplari  hausi 
Leidensi  —  est  ea  editio  Camerarii  Basileensis  —  liberaliter 
mihi  transmisso;  de  quo  cf.  proleg.  Ritschelii  p.  LIV.  Ex 
Ritschelii  exemplari  ad  Epidicum  fere  nihil  petere  potui:  non- 
nulla,  quae  temptavit,  cum  ne  ipsum  quidem  editurum  fuisse 
suspicer,  silentio  praetermisi.  Exemplar  Lachraanni,  quod  est 
in  Ritschelii  bibliotheca,  commemoravi  ad  v.  327  et  527;  prae- 
terea  nihil  inde  potui  in  usum  meum  convertere.  Aliquanto 
plura  debeo  exemplari  Godofredi  Hermanni,  velut  Rei- 
ziana  quaedam,  quae  ibi  in  margine  notata  sunt. 

His  igitur  instructus  subsidiis  recensui  Epidicum  non  qua- 
lem  Plautum  edidisse,  sed  qualem  retractatorem  septimi  saeculi 
a.  u.  c.  nobis  reliquisse  putaverem:  cuius  retractationis  ut  alia 
restant  vestigia  ita  v.  153—156. 229—235. 364-370.410—421*) 


*)  Rectissime  enim  Langrehrius  Miscell.  philol.  Gottingae  a.  1876 
edit.  p.  12  miro  modo  hos  versus  cum  ratione  universa  quam  insti- 
tuerat  Epidicus  discrepare  dicit.  Cur  tamen  negem  hos  errores  esse  ex 
contaminatione  repetendos  nolo  iterum  exponere.  Ceterum  comme- 
moro  in  turbas  huius  fabulae  iam  Scaligerum  accuratius   inquisivisse, 


xxn  PRAEFATIO 

testes  sunt.  Accedit  quod  in  hac  fabula  vetusta  ablativi 
in  d  exeuntis  terminatio  fere  nusquam  corruptelae  medelam 
sese  praebuit  tam  facilem  quam  aliis  in  fabulis.  Quod  cum 
animadvertissem  et  similem  esse  perspexissem  non  nuUarum 
comoediarum  condicionem  quae  similem  passae  essent  retracta- 
tionem,  antiquis  illis  formis  iu  Epidico  omnino  abstinui. 

Plagulas  dum  con-igo,  amicorum  milii  adferuntur  ad- 
uotationes  ad  Epidicum  uberrimae,  quas  ex  parte  certe  ipsi 
apparatui  intexui:  quas  autem  propter  spatii  diflicultatem 
inserere  non  potui,  eas  si  lioc  loco  adderem,  bominibus  doctis 
me  gratum  facturum  esse  putavi.  Qua  occasione  oblata  simul 
de  meo  quaedam  adnotabo. 

31  sqq.  Dubitat  de  transpositione  Seyffertus  censetque 
rectius  de  interpolatione  cogitari.  Et  possuut  certe  v.  34 — 36 
abesse. 

37.     In   apographo   J   codicis,    quod   inter   corrigendum 

/  scrutariis 
uactus   sum,   haec   sunt  perscripta  scnttariis,   quae   sic  intel- 

lego:  scutariis  vel  scrutariis:,  nam  scidariis  est  in  FZ.  Alia 
quaedam,  quae  in  apographo  a  collatione  discrepant  ad  ae  et 
e  spectantia  vel  ad  voculas  male  ibi  coniunctas  —  pauca  sunt 
uec  ullius  omnino  momenti  —  hoc  loco  adicere  nolo. 

52.  Ambigit  Seyffertus  de  coniectura  Meursii  maxime 
propter  accentum  et  haec  propouit: 

Quid  vis  igitur?  |1  Qudt  minis?  ||  Tot.  ||  Quot?  1|  Qua- 

draginta  minis. 

55.  Idem  putat  scribendum  esse  aut  Vjui  argentum 
petat'  aut  'atque  argentum  petit'. 

qnod  apparet  ex  hac  adnotatione  ad  v.  417  petita  ex  exemplari  Lei- 
densi  (cf.  p.  XXI):  'At  quomodo  potuit  eam  emere  Apoecides?'  et  in 
margine  inferiore:  Tessima  oiv.ovoiiCa.  Nam  aut  virgo  est  aut  fidicina 
conductitia,  quam  adducit  Apoocides.  Si  virgo  est,  ut  vei-isimile  est, 
non  emetur.  Quomodo  domo  auferatur  ut  conductitia  illi  supponatur? 
Xam  Epidicus  abest.  Si  autem  conductitia,  quomodo  emi  i^otuit,  cum 
ipaamet  neget,  se  eo  die  emi  potuisse  et  quinquennio  ante  manumis- 
sam?'.  Quibus  adde  adnotationem  ad  v.  151  sqq.,  quam  mihi  excerpsit 
ex  codice  Parisino  8185  (cf.  Parerga  p.  575;  Proleg.  p.  LIV;  praef. 
13acch.  p.  VIII)  Otto  Crusius  adulescens  bonarum  litterarum  studiosis- 
simns:  'Quid  de  illa  fiet  fidicina.  Plautus  hic  eiTat  et  obliviscitur 
sui.  senex  non  fidicinam  emerat,  sed  filiam,  et  curabat  ut  filiam. 
Ergo  frustra  sollicitus  est,  quid  de  ea  fieri  debeat.' 


PRAEFATIO  xxiii 

Gl.     Totnni  locum  idem  sic  reconcinnandum  esse  iudicat: 
Nescio   pol   quid  tu  timidu's.     trepidas,   Epidice.     ita 

voltiis  tuost. 
Videor  videre  . . . 
73.     Ad  ^haecine'  cf.  Militis  gl.  v.  309.  565.    Andr.  478 
cum  adnotatione  Spengelii.     Praeterea  vide  v.  541. 
121.     hcrdc  pro  cgo  conicit  Schoellius. 
144  sq.     Loewius  exempli  gi'atia  ita  supplet: 

Unde  lubet:   nam  ni  ante   solem   occasum  zonam  in- 

pleveris, 
Meam  domum  ne  inbitas.    tute  in  pristinum  ipsus  te 

duas. 
149.     Quod  scripsi  'aliqua  audacia',  '^audacia'  idem  esse 
jmtavi    atque  ^res   audaciter   suscepta'.     Loewius:    '^atque  an- 
clavero'. 

166.  In  adnotatione  addendum  est,  verba  ^ibi  puden- 
dum  est'  primum  eiecisse  Kiesslingium  Mus.  Rhen.  vol.  24 
(a.  1869)  p.  119. 

253.     Loewius:  'ferre.  ||  Epidice,  ego  occidi'. 
283.     Ribbeckius:    Valide    saj^is'.      Schoellius:    ^xixe    ut 
sapis  et  places'.     Loewius:  'plane  sapis  et  places'. 
288.     Schoellius:  'eloquere'. 
327  sq.     Ribbeckius: 

Numquam  mridere  nos  iuultum  iHum  sic  servom  homi- 

nem  sinam. 
333.     Loewius  dubitanter  (cf.  Prodr.  p.  282): 
Vae  tibi,  murcide  homo,  ignave  iners  .  .  . 

335.  Cf.  Captivorum  v.  548. 

336.  De  metro  dubitare  licet.     Non  ausus  sum  mutare. 

337.  Schoellius : 

Fecisti  iam  probe  tu  tuom  .  .  . 
357.     Commemorare  debui  R.  Muellerum  de  Plauti  Epi- 
dico  p.  8  hunc  locum  sic  scribere: 

Str.  Eiige, 
Quae  iam  domist  pro  fiha.     Ep.  Teneu?     Str.  Teneo. 

Ep.  Nunc  auctorem    . . . 
359.     Hunc  versum  Buechelerus  Nov.  annal.  vol.  99  (a. 
1869)  p.  536  ita  restituit: 


xxiA'  PRAEFATIO 

Quasi   qui  a  me   caveat.  ||  Haiid   male.  ||  lam   is   saepe 

cautor  captust. 
Quamquam  de  hac  coniectura  valde  dubito. 

438.  Ribbeckius:  'virtute  belli  animatus'.  Cf.  Enn. 
trag.  257. 

443.  De  duellis,  in  quod  ego  quoque  incideram,  cf. 
Loewii  Prodr.  p.  125  et  Ludovici  Langii  'de  duelli  vocabuli 
origine  et  fatis'  commentationem  p.  14. 

493.     Ribbeckius  proponit: 

Euge,  euge,  frugi"s,  Epidice,  et  guminasticus. 

554.     Loewius   proponit:   ^ecquid   meministi?  in'  e.  q.  s. 

Hoc  loco  addo  quae  idem  Loewius  de  gravastellns  "et 
papparc  verbis  mecum  communicavit: 

"V.  620  dubitari  potest  utrum  gravastrllus  an  ravistelhis 
recipiendum  sit.  Illam  formam  Placidi  auctor  apud  scripto- 
rem  quendam  —  fortasse  is  ipse  Plautus  fuit  —  legisse  videtur. 
Sic  enim  illius  glossae  p.  49,  16  ex  Deuerlingii  emendatione: 
gravastellas:  graves,  id  est  annis,  cum  codices  R  gramsreJa 
graues  id  est  anni  et  G  grauescella  graues  idus  anni  exbibeant. 
Scripserim  ego  potius:  gravastella:  yQavg,  id  est  anus.  Quod 
quidem  genus  et  graece  et  latine  interpretandi  cave  a  glossis 
alienum  putes.  Similiter  glossarium  'a  a':  gesticularius: 
6Qxr]6TTi]i,  Jwc  est  lascivus*)  et  felUnosus:  xoXltcos,  id  est 
cJiolericus'^*).  Atque  ipse  Placidus  graece  enarrat  p.  29,  18 
conducihile:  utile,  6v^q)SQ0v.  At  incertum,  num  omnino 
agnoscendum  sit  in  lemmate  vocabulum  illud  glossematicum. 
Usenerus  enim  a  G  profectus  sic  emendat:  gravis  stella: 
grave  sidus  anni.  Quamquam  parum  patet,  quid  ibi  sibi 
velit  anni,  et  gravis  stella  nimis  simplex  videtur  lemma  inter 
exquisitissima  gnaruris,  gallicida  et  gramis,  gerras,  gorgo, 
gnarificationum  positum. 

Non  dissimilis  quaestio  oritur  de  v.  727:  novo  liherto 
opus  est  qiiod  pappet  .  .,  ubi  pappare  verbum  per  duplicera 
p  in   AB,    per   simplicem   vero    in  JF    codicibus    exhibetur. 


*)  gesiiculamus  orchistis   cod.  Casinensis  401;   idem,  nisi   quod  id 
et  lascibus,  Vaticanns  1471*;  gesticnhinus  et  lascibus  Vaticanus  3320. 

**)  cholico  .  .   colericus   Cas.  401;    choJicos  .  .   colericus  Vat.  1471*; 
cjllolicor  .  .  coUricus  Vat.  3320. 


PEAEFATIO  XXV 

Illa  euim  cum  sit  tralaticia  iu  editionibus  forma^  hanc  prae- 
fert  Otto  Jahnius  in  commentario  Persii  Lipsiae  a.  1843 
editi  p.  146,  ductus  hau  dubie  memoria  versus  Persiani  III, 
17,  in  quo  ^papare  plerique  codices  iique  antiquissimi'. 
Ac  fuisse  iam  ante  eum  qui  item  iudicarent  docet  inedita 
codicis  Vaticani  1469''  saec.  X  scripti  glossa:  papiUa  caput 
cst  mammae,  dc  qiw  [cod.  qna]  exit  Jac,  imclc  factum  est  uf 
dicamus  infantihus  ^papa!'  id  est  ^manduca/';  ^papare^  enim 
dicimus,  non  "pappare':  nam' et  ipso  motu  lahiornm  id  osten- 
dimus.  At  nihilo  setius  recentiori  aevo  tribuerim  papar-e, 
probum  autem  atque  antiquum  censuerim  pappare.  Opti- 
morum  enim  in  versu  Plautino  fontium  A  et  B  consensus 
gravissimi  est  momenti.  Accedit  deperditus  nescio  cuius 
scriptoris  locus,  quo  spectat  Thiloxenus'  p.  152,  18:  pjappat'. 
^aGarai.  Neque  neglegendum  quod  hodiernus  Italorum  sermo 
non  facit  cum  glossographo  Jahnioque;  frequens  enim  pap- 
pare  verbi  usus  in  lingua  quotidiana.  Velut  Stenterellus  in 
comoedia  Tlamminio  pazzo  per  amore'  inscripta  p.  36:  "^Di 
viso'  inquit  "^ne  convengo;  ma  di  questi  personali  non  se 
ue  pappa'.  Et  Persius  quoque  1.  s.  s.  videtur  pKipjparc  de- 
disse:  sic  enim  codices  bonae  notae  omnes,  quos  Jahnius 
postea  (in  editione  Berolinensi  a.  1868)  in  recognoscendis 
saturis  duces  elegit  et  in  scribendo  ipso  illo  versu  secu- 
tus  est." 

V.  643  post  645  collocat  Ribbeckius. 

664.     Ribbeckius:  ^nos  ludibrio'. 

668.     Ribbeckius:  ^Tace  sis:  sine  med'   e.  q.  s. 

V.  724 — 31  ex  duplici  recensione  videntur  esse  consuti. 
cf.  adn.  ad  v.  729. 

Praeterea  moneo  corrigenda  non  nulla  esse,  quae  vel 
typothetae  vel  calami  lapsu  non  recte  edita  sunt.  Praef. 
p.  VII  primus  qui  commemoratur  fascicuhis  in  A  est  XXXIII, 
non  XXXII:  p.  13  v.  50  text.  scr.  ^mihf  pro  'mihi':  p.  21 
V.  131  '^ancillast'  pro  ^ancillast';  p.  22  v.  135  adn.  scr.  ^det 
e'  pro  Mete';  p.  31  v.  206  adn.  scr.  'Exitus  huius  et  inse- 
quentis  initium  in  B  sic  habentur';  p.  41  v.  285 — 287  scr. 
290  pro  291. 

PLArTi  Epidicus.  b  ** 


XXVI  PRAEFATIO 

De  siguis  qiiibus  in  adnotatione  nsus  suui  nou  est  quod 
dicam.  Ambrosiani  scripturae  ut  recte  intellegantur,  addo 
ubicumque  testimonia  initio  versuum  posui,  velut  sic  v.  66 : 
A:  PLUSQ-A,  ibi  praeter  ea,  quae  diserte  sic  traduntur,  ex  A 
nihil  hauriri  potuisse.  De  v.  19  cf.  quae  dixi  Anal.  Plaut. 
p.  116.     G^  signo  meas  indicavi  scripturas. 

Sed  iam  finem  faciam  praefandi  gratias  agens  meri- 
tissimas  omnibus,  quorum  propensa  voluntate  liaec  mea  stu- 
dia  usa  sunt:  maxime  autem  Gustavo  Loewe,  qui  toti 
huic  libello  quantopere  adiutabilem  et  amicam  operam  prae- 
stiterit  vix  possum  satis  praedicare. 

Scripsi  Lipsiae  Kal.  Mai.  a.  cloioccclxxviii. 


TMACCIPLAVTI 
EPIDICVS 


Plauti  Epidicus. 


ARGYMEISrTVM 


Einit  fidiciuam,  filiam  credens,  senex 
Persuasu  servij  qui  aliam  condueticiam 
Iterum  pro  amica  ei  subiecit  filii. 
Dat  erili  argentum.     eo  sororem  destiuat 
Inpriidens  iuvenis.     mox  conpressae  ac  militis 
Cogndscit  opera  sibi  senex  os  sublitum. 
Vt  ille  amicam,  haec  quaeritabat  ffliam. 
Sed  inventa  gnata  servolum  emittit  manu. 


ARGVMENTVM  INEPIDICVM  PLAVTI  BJnisi  cptod  INEPVDICV 
J  1.  Super  filiam  superscriptum  est  suam  in  J :  similia  glossemata  pas- 
sim  argumento  addita  ampUus  non  ^ierscribam  2.  qui  aliam  Gz.  atque 
BJFZ.  aliam  qui  Pylades      conducticiam  Pylades.  conductam  BJFZ 

3.  ei  subiecit  filii  c%im  lihris  Gz  nisi  qiiod  sub  iecit  J:  cf.  Andl.  Pl. 
p.82.  ei  subiecit.  filio  Camerarins  itmgens  cum  v.4:  gnati  ei  subicit. 
filio  Brugmanus  'Quemadmodum  in  iambico  senario  Jiomani  veteres 
verborum  accent.  cum  nuni.  consoe.''  p.  11 :  ad  ei  pronominis  mensuram 
cf.  arg.  Trin.  v.  6         4.  erili;    cf.  arg.  Pseud.  I  v.  6  quo  Brugma- 

nus  l.  s.  s.  p.  11  4 — 8.  Verba  dat  erili,  imprudens,  cognoscit,  ut 
ille,  sed  inventa  in  J  dispici  nequeunt  h.  mox  addidit  Pylades  con- 
pressg  B.  compresse  /  inclitis  Z  6.  oblitum  F  7.  haec  B. 
Saracenus.  hic  J  Z.  hic  senex  F.  ita  haec  MueUerus  Plaut.  Pros. 
p.  685        quaeritabat  Camerariiis.    querebat  B.    querebat  J:  idem  FZ 

8.  gnata  iuventa  Pylades,  Ritschelius  Opusc.  phil.  rol.  II  p.  415 


1* 


PERSOIvrAE 


EPIDICVS  SERVOS 

THESPRIO  SERVOS 

STRATIPPOCLES  ADVLESCENS 

CHAERIBVLVS  ADVLESCENS 

PERIPHANES  SENEX 

APOECIDES  SENEX 

SERVOS 

FIDICINA 

MILES 

PHILIPPA 

ACROPOLISTIS  FIDICINA 

DANISTA 

TELESTIS  VIRGO 

GREX 


i 


I  1.   1—4 


ACTYS  I 

epidicvs.    thesprio 

Epidicvs 
Heiis,  adulescens. 

Thesprio 
Quis  properanteni  me  repreliendit  ptillio? 

Epidicvs 
Farailiaris. 

TlIESPRIO 
Fciteor:  nam  odios  nimium  familiuriter. 

Epidicvs 
Respice  vero,  Thespriol 

Thesprio 
0! 
Epidicumne  ego  conspicor? 

Epidicvs 
Satis  recte  oculis  literis.  5 

Thesprio 
Salve. 


Act.  I  Sc.  1  THESPEIO  EPIDICUS  A.  EPIDICVS  THESPRIO 
SERVI  DVO  BJ  nisi  qiiod  TESPRIO  ut  constanter  J  Be  persona- 
rum  notis  singulorum  vcrsuiim  vide  praefationem  Scaenam  mira  me- 
trorum  varietate  conscriptam,  quam  mcris  trochaeis  constare  usque  ad 
V.  81  contetulit  B.  Muellerus  de  Plauti  Epidico  p.  24  sqq.,  ordinavi  ut 
•potui:  cf.  Anal.  Pl.  p.  104 

1.   adules/ 'cens  B.    adolescens   J  Personae  spatium    om.  A 

MEREPREKEXDIT  A,  otque  ita  Guyetus  et  omissa  voce  me  Gulielmius. 
me  prehendit  BJFZ  2.  FAmLiAKis  A  fateor  A  odio  es  B 
cum  A.  hodio  es  J  familia//riter  sed  ia  e  corr.  B  3.  tkesprio  A. 
dhesprio  B  oh  libri  cum  A  4.  epidicum  ne  BJ  V.  5 — 13  a 
retractatore  additos  esse  suspicatur  Beinhardtus  Nov.  annal.  vol.  111 
(a.  1875)  p.  199  5.  SATis  A.  om.  BJP^Z  recte  A,  atque  ita  Sca- 
liger.    certe  BJFZ:  cf.  Anal.  Pl.  p.  104 


g  PLAVTI  I  1,  4-8 

Epidicvs 
Di  deut  quae  velis. 
Venire  salvom  gaiideo. 

Thesprio 
Quid  ceterum? 

Epidicvs 

Quod  coadsolet: 
Cena  tibi  dabitur. 

Thesprio 
Spondeo 

Epidicvs 
QuidV 

Thespkio 

Me  accepturum,  si  dabis. 

Epidicvs 
Quid  tu  agis?  ut  vales? 

Thesprio 
Exemplum  adesse  intellego. 

Epidicvs 

Eiigepae! 
Corpulentior  videre  atque  liabitior. 


10.  Donatus  in  Ter.  Eun.  II  :2,  11:  Quae  habitudo  est  cor- 
poris]  Plautus  iu  Epidico:  'corpulentior  hercle  atque  habitior'. 
—  Festus  Pauli  p.  102,  1:  Habitior  :  pinguior.  —  Placidus  p.  52, 
2:  habitior  :  plenioris  habitus.  Huc  rettulit  Kochius  Mus.  Bhen. 
fol.  26  (a.  1870)  p.  550 


6.  dident  B.  dii  dent  /  quaeuelis  A.  que  ueHs  B.  idem  J 
7.  Venire  m  rasura  praeter  V  B  saluum  (vel  saluom,  quod  veri 
dissimilius)  A.  sahion  F  quiucetekumquod  A,  quae  vix  recte  defen- 
debam  v.  .s  personis  mutatis  Anal.  Pl.  p.85  coadsolet  Acidalius.  eoad- 
SOLET  A.  eo  assolet  BJ.  esse  assolet  F.  esse  quod  assolet  Z.  quod 
assolet  Guyetus  8.  cexa  A  dabitur  tibi  JF  splendeo  J  ac- 
CEPTUEUJi  A  ■      siDAEis  A.   sidabis  J        Miro  modo  sic  pergit  A: 

QUID 

TUAGISUTUALES 

EXEMPLUMADESSEIXTELLEf^l-eZlKlOttEUGAE 

quid    magis    F  ut    vales    iam    Camerarius.     ut    uelis  BJFZ 

Exemplum  adest.  Ep.  Gruterus.  idem  Pdlmerius,  nisi  quod  habes  scri- 
bit  pro  adest  intelligo  JF  Eugepae  Camerarius.  Acidalius.  Euge 
BJFZ       10.  habitior  Donatus,  Festus,  Placidus:  et  sic  Scutarius,  Lip- 


I  1,  9-U  EPIDICVS  7 

Thesprio 

Huic  gratia.  10 

Epidicvs 
Quam  quidem  te  iamdiu  edepol  perdidipse  oportuit. 

Thesprio 
Mmus  iam  furtificiis  sum  quam  antehac. 

Epidicvs 

Quid  ita? 
Thesprio 

Rapio  projjalam. 
Epidicvs 
Di  inmortales  te  mfelicent!  lit  tu  es  gradibus  grandibus. 
Nam  lit  apud  portum  te  conspexi,  ciirriculo  occepi  sequi: 
Vix  apiscendi  potestas  modo  fuit. 

Thesprio 

Scurra's. 
Epidicvs 

Scio  15 

Te  esse  equidem  hominem  militarem. 
»  Thesprio 

Audacter  quamvis  dicito 


12.  Ammianus  3IarceUinus  XV  13,  3:  abiecte  ignavus  et,  ut  ait 
comicus,  arte  despecta  furtorum  rapiens  propalam.  lamb.inde  effecit 
senarium  0.  Seyffertus  Phil.  vol.  29  (a.  1870)  p.  409  liunc:  ""arte  despecta 
furum  rapiens  propalam',  contra  quem  'cf.  O.Hihbeckii  praef.  Com.  p.-ld 


sius.  ABLLIOR  A.  agilior  BJFZ  huic  gra  et  in  ipso  fine  versus  a 
rubricatore  additum  EPIDICUS  B.  hac  gratia  J F Z  11.  edepol  addidit 
Mv£llerus  Nachtr.p.  134  sq.:  in.A  versus  bipartitus  est  et  prior  pars  sic 
exhibetur:  quajiquidemteiamdiu  cf.  Anal.  Pl.  p.  104.  iam  diu  B 
deperdidisse  Camerarius.  hercle  iam  diu  te  perdidisse  B.  Muellerus  l.  s.  s. 
p.30  12.  FURTiFicus  A  ante  hac  B  quidita  A.  quid  ita?  T. 
Quid  ita  Z  eapio  A  13.  dii  /  immortales  libri  teixfelicent 
A,  atque  ita  Dousa.    te  om.  BJFZ.    cf.  Buechelerus  Mus.  Bhen.  vol.  15 

■  tu 

(a.  1860)  p.  433         UTTUEfveZi,  quod  veri  dissimilius)H  A.    ut.es  B.    ut 
tues  J.     ut  tu  is  Scutarius.     cum  tuis  3Iiiellerus  Plaut.  Pros.  p.  44 

14.  aput  J         portam  Langrehrius   Misc.  p)hil.   Gottingae  ed.  a.  1876 
p.  18:  sed  cf.  II  2,  33  et  37       curculio  BZ       occepi  (vel  occipi)  A 

15.  apiscendi  Bothius:  cf.  Anal.  Pl.  p.  102.      adipiscendi  BJFZ  cum 
A        scurra  es  BJFZ  cum  A,  nisi  quod  ante  scurra  tres  litt.  (fort. 
c&c)  eras.  et  ra  in  ras.  est  in  B       scio  A        16.  quidem  BJFZ 
MILITAREM  A        qduis  J.     quod   uis  F.    quiduis  Z         ditito  B 


3  PLAVTl  I  1,  15-20 

Epidicvs 
Quid  ais?  perj)etueu  valuisti? 

TlIESPRIO 
Varie. 

Epidicvs 

Qui  varie  valent, 

Caprigenum   liominum    u<')n    placet    milii   neque   pantlieriniim 

genus. 
Thesprio 
Quid  tibi  vis  dieam  m'si  quod  est? 

Epidicvs 

Mitte  illa  ac  responde  hoc. 

Thesprio 

Probe! 

Epidicvs 
Quid  erilis  noster  filius? 

Thesprio 

Valet  pugilice  atque  athletice.        20 
Epidicvs 
Vohiptcibilem  mihi  nuntium  tuo  adventu  adportas,  Thesprio^ 
Sed  ubist  is? 

Thesprio 
Advenit  simul. 

17.  Quid  ais  J:  atque  ita  Acidalius.  (^uid  agis  cetcri  cum  A 
perpetuon  F Z  ualnistin  F  uarie  A  18.  Caprigenum  B'F Z. 
CKVB.Y.fvelTiiiXGKvcJaY.,  quod  mimis  jirobabilejyiuyi  A.  Capre  aginum  B. 
Capreaginum  J  hominem  J"  xoxplacet  J..  nonplacet  jB  19.Mitte 
illa  ac  responde  hoc  Gz,  quoniam  melior  scriptiira  non  fuit  in  promptu. 
In  A  haec  exstare  visa  sunt: 

OC    I        EVI 
QUODESTSUTILLAERESCOSTEXTA— 
'  P      '      E 

in  fine  pjructer  \—  et  Ji  etiam  axt  scriptum  esse  potest:  minus  quam 
adnotatae  litterae  probabiles  sunt  B  pro  10.,  E  pro  21.  et  24.,  i  vel  t 
pro  22.        Ut  ilU  respon  di.     THEs-  ^be.  B,   sed  di  THES^ 

addidit  B^.      Ut    illi  respon g)he  J.     Ut  illa  respondeas 

probe  FZ,  nisi  quod  ille  F.  ut  ualui  respondi  probe  TJtesprioni  tri- 
buens  Brixius  Em.  Pl.  a.  1847  ed.  p.  6.  ut  valui  respondi.  Ep.  Probe 
Ji.  Muellerus  l.  s.  s.  p.  30         20.  erilis  A.    herilis  J  xoster  A 

filius  ualet?     Thesp.  BJFZ  pugilice  A  21.  uoluptabile 

michi  J  NU>'T1UM  A.  nuncium  J  ATPORTASTKESPRio  A.  ad- 
tulisti  BJ.     attulisti  FZ  22.   sedubistis   A.     sed  ubi  estis  BJ. 

sed  ubi  est  is  B^FZ       aduenit  A,  Dousa:  adueni  BJFZ       simul// 


I  1,  20-25  EPIDICVS  9 

EriDicvs 

Vbi  is  ergost?  nisi  si  iu  vidulo 
Aiit  si  in  mellina  attulisti. 

Thesprio 
Di  te  perdant! 

Epidicvs 

Te  volo 
Percoutari,  Thesprio.     operam  da:  opera  reddetilr  tibi. 

Thespkio 
lus  dicis. 

Epidicvs 
Me  decet. 

Thesprio 
lam  tu  autem  nobis  praeturam  geris?  25 

Epidicvs 
Quem  dices  dignidrem  esse  hominem   hoc  hddie  Athenis   al- 

terum? 

Thesprio 
At  linum  a  praetura  tua,  Epidice,  abest. 

Epidicvs 

Quidnam? 

o  i 

B  rBiiSERGOESTXisisiixuiDULO  A.  ubi  is  g  est?  n  si  innidulo  J. 
ubi  is  ergo  est  nisi  simmidnlo  F.  ubi  is  egost.  EPID.  Nisi  si  inui- 
dulo  B,  sine  pers.  nota  ante  ubi  23.  ixmellixa  '^vel  injiillixa^  A. 
imellina  B  dii  (vel  deij  A.  dii  ./  24.  Percontari,  Thesprio,  ope- 
ram  Gz  Anal.  Pl.  p.  105.  peecuxctai{i:;opeka3I  A.  Perctari.  opera  B. 
p  contari  opam  /.  Percunctari.  operam  F.  Percontari  operam  Z:  cf. 
Muellerus  Nachtr.  p.  125  /yreditur  B,  fort.  c  erasa.  redditur  J Z 
25.  Hunc  versum  sic  tradit  A: 

lUS 
DICISKMEDECET 
lAMTUAUTEMXOBISPRAETURAMGEEISttQUEM 

In  B  verha  ius  (ante  i  erasa  pj  dicis.  EPID.  Medec  &  (Medec&  B-) 
versui  24  adliaerent:  secuntur  liaec:  THES.  lam  tu  autem  nobis  pturam 
geris?     EPID.  Quem  quocum  consentiunt  JFZ  fdecet)  26.  diceis 

A  ESSE  A.  esse  aeque  MueUerus  Plaut.  Pros.  j).  617.  me  esse 
Fulirmannus  Nov.  annal.  vol.  97  (a.  18GS)  p.  851  hominem  om.  A 
hoc  hodie  Gz.  hodie  Uhri,  hocedie  Fuhrmannus  I.  s.  s.  atkexis  A 
digniorem  alterum  esse  hominem  hodie  athenis  alterum  F  27.  at- 
uxltviapeaetukatua  A  medio  versu.  Cetera  usque  ad  v.  51  in  A  desi- 
derantur       apraetura  B.    aptura  J        ab  est  B         Quid  nam  BJ 


10  PLAVTI  I  1,  25-28.  32—34 

Thesprio 

Scies: 
Lictores  duo,  duo  ulmei  fasces  virgarum. 

EriDicvs 

Vae'  tibi! 
Sed  quid  ais  tu? 

Thesprio 
Quid  rogas? 

Epidicvs 

Ubi  arma  sunt  Stratippocli? 

Thesprio 
P61  illa  ad  hostis  trausfugerunt. 

Epidicvs 

Armane  ? 
Thesprio 

Atque  equidem  cito.  30 
Epidicvs 
Miilciber,  credo,  arma  fecit,  quae  habuit  Stratippocles : 
Travolaveritnt  ad  hostis. 

Thesprio 

Tiim  ille  prognatiist  Theti. 
Sine  perdat:  alia  adportabunt  Nerei  ei  filiae. 


33.  Priscianus  VI p.  253:  0stig  Gitidog,  Thetis  Thetidis,  quamvis 
ablativum  eius  ab  hac  Theti  Plautus  protulit  in  Epidico:  'tum  ille 
prognatus  Theti  sine  perdat:  alia  adportabunt  ei  Nerei 
filiae' 


28.  Licto  res  B.  littores  F  ulmei  qiiosdam  coniecisse  dicit  Her- 
mannus  Elem.p.161.  mmmei  BJFZ  ut  tibi  J  29.  &\s  ixi  Bothvus. 
/fskisB.  nis  JFZ  Q\o(\\iexQ  addeham  Anal.  Bl.  p.  113  strathippocli  JS. 
stratiphocli  J.  idem  F Z  more  fere  continuo,  quod  non  iam  notabo 
30.  adhostis  B.  adhostes  Ji^Z  trans  fngerunt  JB  armanet7  at.F. 
et  Bentleius  ad  Hor.  Epist.  1 16,67  equidem  Luchsius  Hermae  vol.  VI 
(a.  1872)  p.  277.  quidem  libri  31—33.  Huc  transposui:  cf.  Anal. 
Pl.  p.  113.  in  lihris  post  v.  36  exstant.  verha  Mulciber  —  hostes  Thes- 
prioni  tribuunt  BJFZ,  tum   ille  —  filiae   Epidico  31.  qug  J 

stratiphocles  /  32.  tra  uolauerunt  J.  transuolauerunt  F Z  ad- 
hostis  B.  adhostes  J.  idem  FZ  prognatust  Gz.  prognatus  lihri 
cum  Prisciano  33.  adportabant  Prisciani  Halherstad.,  apportabunt 
libri  Nerei   ei  MueUerus  Plaut.  Pros.  p.  460.     ei   nerei  JF,   Pris- 

cianus.    ei  naerei  (cx  narei^  B.    uerei  Z        filiy  BJ 


1    1,  29-31.  35-38  EPIDJCVS  U 

Epidicvs 
Serione  dicis  istuc? 

Thesprio 
Serio,  inquam,  hostes  habent. 

Epidicvs 
Edepol  facinus  inprobum! 

Thesprio 

At  iam  ante  alii  feceritnt  idem.  35 
Erit  illi  illa  res  honori. 

Epidicvs 
Qui? 

Thesprio 

Quia  ante  aliis  fuit. 

Epidicvs 
Id  modo  videndumst  lit  materies  siippetat  scutariis, 
Si  in  singulis  stipendiis  ad  hostis  exuvias  dabit. 

Thesprio 
Supersede  istis  rebus  iam. 

Epidicvs 

Tu  ipse  libi  lubet  finem  face. 

Thesprio 
Desiste  j)ercontarier. 

Epidicvs 

Loquere:  ipse  ubist  Stratip^ocles?       40 

39.  Nonius  p.40,  9:    supersedere,    manere,    perseverare;   quasi 

in  voluntate  et  consilio   sedere Plautus  Epidico:    'supersede 

istis  rebus  iam  Ep.  Tu  ipse  ubi  lubet  finem  face' 


34.  Serio  ne  BF  dicis  istuc  Gruterus.  dicis  tu  BFZ.  dici///tu 
J.  dicis  haec  tu  Canierarius  35.  facinus  B,  sed  cin  in  ras.  B^ 
improbum  J  h.Q,\ii\i  Muretiis  36.  ante /JP'.  cf.Bitschelius  Opiisc.phil. 
voL  II  p.  546.  antea  B  Z  alios  F  Achilli  Kiesslingius  Mus.  Rhen. 
vol.  2i  (a.  1869)  p>.  110  Post  Jiunc  versum  exstant  in  libris  v.  31 — 33 
37 — 38.  Hos  versus  a  retractatore  additos  esse  suspicatnr  Meinhardtus 
Kov.  annal.  vol.  111  (a.  1875)  p.  199  37.  Ei^id.  hoc  loco  otn.  libri 
idmodo  J  uidendum  est  B.  uiuendum  est  J  scutariis  B  in  mar- 
gine:  idem  FZ.  scrutariis  BJ  38.  si  in  owi.  F  stipendiis  Pylades. 
stipendiis  is  B  F  Z.  stipendiis  (sed  altera  i  sup.  vers.)  is  J  ad  l-ostes  J. 
ad  hostes  F  39.  Sup  sede  B:  atque  e  add.  B'-.  Sup  se  deistis  J  tum 
JF  vthiB^.  ibi  B  fine  B^.  fine  B  40.  percontrarier  J.  pcuncta- 
rier,  sed  nc  e  corr.  atque  ex  parte  in  ras.,  B     ubi  ipse  Z     stratiphocles  / 


12  PLAVTI  I  1,  39—46 

Thespeio 
Est  caiisa  qua  causa  simul  mecum  ire  veritust. 

Epidicvs 

Quidnam  id  est? 
Thesprio 
Patrem  videre  se  uevolt  etiamnunc. 

Epidicvs 

Quapropter? 
Thesprio 

Scies: 
Quia  fornla  lepida  et  liberali  captivam  adulescentulam 
De  praeda  mercatust. 

Epidicvs 
Quid  ego  ex  te  audio? 
Thespkio 

Hoc  quod  fnbulor. 
Epidicvs 
Quor  eam  emit? 

Thesprio 
Animi  causa. 

Epidicvs 
Quot  illic  liomo  animos  habet?  45 
Ntim  certo  priusquam  liinc  in  Thebas  ud  legionem  abiit  domo, 
Ipse  mandavit  mihi  interim  ab  lenone  ut  fidicina 
Quam  amabat  emeretvir  sibi.     id  ei  inpetratum  reddidi. 


41.  Est  causa  —  veritust  Epidico  tribuit  F,  unde  personae  usquc 
ad  V.  50  perpetuo  comviutantur  Est  causa  simul  /.■  qua  causa  add. 
inan.  recentior  ueritus  est  J  quid  nam  BJ  42.  patrem  viderc 
se  nevolt  Bothius,  Hermanmts  Elem.  p.  101.  patrera  uidere  senem 
non  uult  B:  idem  JFZ  nisi  quod  paterem  J.  patrem  se  videre  non 
vult  Pyladcs  etia  nunc  B  tu  scies  JFZ,  uhi  tu  ex  te  ftesprioj 
ortu7ii  est:  corr.  Pijlades  43.  adolescentulam  BJ  44.  Depraeda  B. 
depda  J  mercatus  est  J  exte  BJ  45.  cur  BJ  emet  J 
annos  F  46 — 49.  Pro  spuriis  secludit  Reinhardtus  in  Studemundi 
Stud.  vol.  I  p.  104:    sed  cf.  Anal.  Pl.  p.  105         46.  prius  quam   BJ 

hinc  in  Thebas  Gz  Anal.  Pl.  p.  105  coll.  II  2,22.  hinc  libri  ad- 
legionem  /.  adlegatione  B,  sed  at  expunxit  B'^.  legationem  defendit 
Jacobus:    sed  cf.  Kampmannus    de   re    mH.  j).  33  47.  mihi  iuterim 

Bibbeclius.  mihi  libri  nisi  quod  michi  /      ablenone  BJ.   ad  lenonem  Z 

fidicina  cx  fidicina  ras.  B.    fidicinam  Z        48.  impetratum  BJ 


1    1,  47-53  EPIDICVS  13 

TlIESPEIO 
Vtciimque  iii  alto  ventust,  Epidice,  exim  velum  vortitur. 

Epidicvs 

Vae  misero  milii:  male  perdidit  me.     quid  ais  tit? 

Thespeio 

Quid  est?  50 
Epidicvs 
Quid  istanc  quam  emit?  quanti  eam  emit? 

Thespeio 

Vilei. 

Haud  istuc  te  rogo. 


Epidicvs 
Thesprio 


Quid  vis  igitur? 

Epidicvs 
Quot  miuis? 

TlIESPEIO 

Totis  quadraginta  minis. 
Id  adeo  argentum  tib  danista  apud  Thebas  sumpsit  fenore 
In  dies  minasque  argenti  singulas  nummis. 

Epidicvs 

Papae. 
Thespeio 
Et  is  danista  advenit  una  citm  eo  qui  argentitm  petit.        55 


49.    inalto   B  J  uentus    est  BJ  exin  ex  exim   B.     eximo 

FZ.     exuno    -/;    cf.  Ritscheliiis    Opusc.  pJiil.   vol.  II   p.  45G  uer- 

titur  J  50.  ne  BJ  quid  ais  tu?  Thesp.  Quid  est?  Gz  Anal.  Pl. 
p.  83.  Thesp.  Quid  istuc  quid  nam  est  BJFZ.  quidnam  istuc?  quid 
est  Camerariiis.    Totum  versum  delere  maluit  cum  Weisio  Geppertus 

quanti  q-uili 

51.  emit  ea  B  uilei  B.  uili  JFZ  istac  J  52.  Quid  vis  igitur 
Gz.  quid  igitur  JFZ.  reddigetur  ex  reddigitur  B^,  unde  redde  igitur 
Camerarius.  redde  id  igitur  B.  Muellerus  l.  s.  s.  p.  33.  qnid  rogitas 
igitur    Muellerus    Nachtr.  p.  125  Totis    Meursius.     Tot   BJFZ. 

Tot.  Ep.  Gruterus  In  A  in  fine  versus:  ajniixis,  principio  scriptura 
racuo.  Unde  v.  52  videtur  bipertitus  fuisse  53.  aput  J  sumpsisti 
J,  unde  in  F  haec  distributio :  Te.  Id  adeo  argentum  Ep.  Ab  danista 
apud  Thebas  Te.  Sumpsisti  ('sumpsti  Z)  foeuore  Ep.  In  dies  e.  q.  s. 
foenore  libri  In  A  haec  apparuerunt :  idadeoarg  Usque  ad  finem 
scaenae  ea  tantum  in  A  lecta  sunt  quae  adnotabo  54  A:  IN  initio, 
in  fine  fortasse  a        indies  BJ        pape  BJ        55.  A:  et  in  principio 


14  PLAVTI  I  1,  54—59 

Epidicvs 
Di  inmortales!  iit  ego  interii  basilice. 

Thesprio 

Quid  iam?  aiit  quid  est, 
Epidice? 

Epidicvs 
Ei!  me  perdidit. 

Thesprio 
Quis? 
Epidicvs 

Ille  qui  arma  perdidit. 

TlIESPRIO 

Nam  quid  ita? 

Epidicvs 

Quia  cottidie  ipse  ad  me  ab  legione  epistulas 
Mittebat:  sed  taceam  optumumst.   plus  scire  satiust  quam  loqui 

Servom  hdminem:  ea  sapientiast.  GO 

Thesprio 
Nescio  pol  quid  tu  timidus:  trepidas  Epidice.    ita  voltiim  tuom 

♦  *  +  +  +  +  +  **  +  +  +  +  +  +  *  +  *♦  +  *  +  +  +  *  +  ♦♦ 


56.  A:  Difi'e?E)mrM0RT  initio  versus         immortales  BJ        basi- 

lice  J.    balisce  B  quid  iam  aut  quid  est  B:  cf.  Fleckeisenus  Nov. 

annal.  vol.  101  (a.  1870)  p.  78.  quid////iam  aut  est  J.  quidnam  tibist 
vix   recte  proponeham  Anal.  Pl.  p.  83  57.  A:  epidice  Ei  me 

perdidit    Gz.     Perdidit  me   BJFZ  avma  perdidit    Pylades.     per- 

didit    arma   BJFZ  Alii    octonarium    iamhicum    discrihunt,   velut 

hunc  Bothius:   Epidice!    Ep.  Perdidit  me.     Thespr.   Quis?     Ep.   Quis? 
ille   qui  arma  perdidit:  cf.  praeterea  Spengelius  T.  Macc.  Plaut.  p.  143 
58—60.  A: 

NAMQU 
MI 
PLUSSCI 

58.  num  quid  B.   numquid  J      cotidie  J.    quottidie  FZ      adme  B 
ablegione  BJ  epistolas    BJ  59 — 63.  Tractaverunt  hos   versus 

Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  46G ,  SpengeUus  Plaiit.  p.  143  59.  optu- 
mum  est  BJ  satius  est  BJ  60.  seruum  B.  seruon  F  sapientia 
est  BJFZ  61.  A:  NESCiOi:/)  pol  Luchsius  Hermae  vol.  VI  (a. 
1872)  p.  273.  edepol  JBJi^Z  qd/// ■»  timidus  es  5/.  timidus 
est  F.  om.  Z  tuum  BJ  Post  hunc  versum  lacunam  indicavit  Gz 
Anal.  Pl.  p.  107.  Contra  uti  pro  ita  coniecit  Acidalius  usus  invento 
Guliehnii  video,  videre  pro  videor  videre  v.  62  scrihentis 


I  1,  59-64  EPTDICVS  15 

Videor  videre  conmeruisse  hic  me  abseute  in  te  aliquid  mali. 

Epidicvs 
Potin  iit  raolestus  ne  sies? 

Thesprio 

Abeo. 
Epidicvs 

Adsta:   abire  hinc  non  sinam. 
TlIESPRIO 
Quid  nunc  me  retines? 

Epidicvs 
Amatne  istam  quam  emit  de  praeda? 
Thesprio 

Rogas? 
Deperit. 

Epidicvs 
Hercle  detegetur  corium  de  tergo  meo.  65 

Thesprio 
Phisque  amat  quam  te  limquam  amavit. 

Epidicvs 

luppiter  te  perduit. 

65.  Nonius  p.  278,  19 :  degere  est  detrahere.     Plautus  in  Epidico 
'degitur  —  meo' 


itrate 

62.  A:  UIDEORUIDER  uidere  om.F  commeruisse  5  J  inte  B. 
inte  .7  63 — 76.  Tractavit  Itos  versus  Seyffertus  de  haccli.  p.  2S 
()S.A:...ny  ne  sies  Camerarius.  nesis  BJFZ  assta  B.  asta  »7  hunc 
J.  nunc  Z  64—65  A:  QU...U.NCM  dein  secuntur  tres  versus,  in  qiii- 
bus  nil  potuit  legi:  post  illos  deper  in  p>rincipio  et  gomeo  in  fine  versus, 
unde  conicias  intercidisse  versus  64  finem  et  duos  versiculos  fsive  unius 
versus  particulas):  nam  initia  et  exitus  scripturam  non  videntur  conti- 
nuisse  64.  amat  ne  B.  amat  me  J  dej5da  BJ  65.  deperiit  F 
hercle  detegetur  Gz.  detegetur  BJ.  degitur  FZ  cum  Konio.  tum 
detegetur  Geppertus.  degetur  Pius,  Scaliger.  ei  detegetur  B.  Muellerus 
l.s.s.p.34  detergo  BJ  66.  A:  plusq-a  plus  teJFZ  te  om. 
F  quam  ante  MueUerus  Plaut.  Pros.  p-  87  luppiter,  sed  prior  p  ex 
u  corr.,  B  67 — 72.  In  A  post  tres  versus,  ubi  nihil  apparuit,  haec 
hdbes  quinque  versuum  initia  et  exitus: 

UENIR  flOX/MUM 

IBIM  «DICa' 

NEQ  •  CONSPIC  ARI 
Q  MERAUERIT 

K  JfCIAM 


16  PLAYTI  I  1,  64—72 

Thesprio 
Mitte  uunciiim  me.     nam  ille  me  Y.otuit  domum  venire. 
Ad  sodalem  Chaeribulum  iitssit  liuc  in  proxumum. 
Ibi  manere  iilssit.     eo  ventiirust  ipsus. 

Epidicvs 

Quid  ita? 
Thesprio 

Dicam: 
Quia  patrem  prius  convenire  se  non  volt  neque  cdnspicari,  70 
Quam  id  argentum  quod  debetur  pro  illa  dinumeraverit. 

Epidicvs 
Heii  edepol  res  tiirbulentas! 

Thesprio 

Mitte  me  ut  eam  minciam. 
Epidicvs 
Haecine  ubi  scibi^t  senex 
Piippis  pereundast  probe. 

Thesprio 
Quid  istuc  ad  med  attinet  75 

Quo  tu  interbitas  modo? 
Epidicvs 
Quia  perire  solus  nolo:  te  cupio  perire  mecum. 
Benivolens  sum  benivolenti. 


67.  nunc  iam  me  Camerarius.  nunc  iam  BJFZ  uetuit  BJ 
68—71.  Tractavit  hos  versus  et  aliter  ex  parte  atque  ego  Eitschelius 
Opusc.phil.vol.il  p.  249  68.  Ad  sodalem  Chaeribulum  (?^r.  adcheribo- 
lum  BJet  fere  idem  FZ  inproxumum  BJ  69.  Post  manere  addi- 
dit  se  Camerarius  in  B  iussit  me  Fleckeisenus  Nov.  annal.  vol.  61 
(a.  ISolj  p.  36  uenturas  est  B  J  ipsius  J.  ipse  Z  70.  con- 
venire    se    Pylades.      se    conuenire  BJFZ         neq   conspicari//   B 

71.  debet  F  72.  eu  aedepol  (h  ct  r  B-  add.)  res  turbulentast  (ex 
turbulentas  et  r  in  ras.j  B'-.  tuedepol  re  es  turbulentius  JF Z  nisi 
quod  turbulentus  FZ  res  turbulentas  iain  Gruterus  eam  om.  J 
73 — 76.  Quattuor  quos  exhibui  versiculi  in  A  videntur  quinque  occupa- 
visse  versus:  cf.  r.  9  et  25:  scriptura  ipsa  non  apparuit:  de  mensura  cf. 
Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  732  73.  hecine  B.  haeccine  /.  hec  F. 
de  haec  hercle  vel  haec  hodie  cogitat  Muellerus  PJaut.  Pros.  p.  732 
ubiscibit  J  74.  pereunda  est  BJ  Ib.  istac  J  ad  med 
Bothius.  ndme  BJ  76.  interbitas  B.  3IueUerus  l.  s.  s.  p.  34.  intereas 
BJFZ  Creticos  discripsit  Spengelius  Plautus  p.  148  servata  libro- 
rum  scriptura        77.  A:  QU  et  in  fine  cum         78.  A:  beneuo        beni- 


I  1,  72—80  EPIDICVS  17 


Thespeio 
Abi  in  malam  rem  maxumam 


Ciim  istac  condicione. 


Epidicvs 
I  sane,  siquidem  festinas  magis. 
Thespeio 
Numquam  liominem  quemquam  conveni,  unde  abierim  luben- 

tius.  80 

Epidicvs 
Illic   hinc   abiit.     solus  nunc   es.     quo   m   loco   haec  res   sit 

vides, 
Epidice!  nisi  quid  tibi  in  tete  auxilist,  absumptus  es: 
Tantae  in  te  inpendent  ruiuae.     nisi  suffulcis  firmiter, 
Non  potes  subsistere:  itaque  in  te  im-uont  montes  mali. 

Neque  ego  nunc  cpomodo  85 

Me  expeditum  ex  inpedito  faciam  consiliitm  placet. 
Ego  miser  perpuli 

volens  8um  benivolenti  Gz.  beneuolens  cum  beneuolente  BJFZ. 
Librorum  scripturam  fctlsam  esse  ostendit  B.  Muellerus  l.s.  s.  p.  37:  idem 
benevolum  j)roposuit  inmalam  B  rem  maxumam  Guyetus.  rem 
maxumam  ame  BJFZ         79.  conditione  J         isane   J         siquidem 

RihbecJdus:   idemque   ex  A  prodiit,   ubi   cumistaccondicione 

iDEMFESTixASMAGis  ita  scriptum  eit ,  ut  ad  explendam  lacunam  siSA- 
NESIQU  ^jraecZare  quad7-et.     siquid  BJ  80.  A:  numqu         nunquam 

BJ     libentiusB      81.  .-i.-  illickixcabiitsolusxuxcesqu aeckes- 

siTUiDES  illic  hinc,  sed  liinc  ex  liuic  corr.,  B.  ille  hinc  Bothius 
solus  es  nunc  JZ.  scelus  es  nunc  F.  Cetera  usque  ad  v.  85  fquomodo) 
desiderantur  in  JF Z:  cf.  Anal.  Pl.  p.  74  inloco  B  hec  B 
quo  in  luto  haereas  Kiesslingius  Mus.  Bhen.  vol.  24  (a.  1869)  p.  119 
82.  EPiDiCENisiQuiDTiBiix  apparuit  in  A  intete  auxilii  e  B.  De  tete 
cf  Bitschelius  Nov.  Exc.  p.29  83.  A:  tantaeintein  et  in  fine  R 
tantg  B^.    tante  B        inte  B        impendent  B~       ruin§  B^.   ruine  B 

84,  A:  NONPO s         inte  irruunt  B        85 — 93.  Tredecim  haec  oecu- 

paverunt  in  A  versus:  v.  1  nil  iJOtuit  legi:  initium  et  exitus  vacant  scri- 
ptura  ut  V.  2  et  5:  v.  2  QU  medio  versu  (quomodoy.-  v.  3:  meexpedi- 
TUMEXp/;  V.  4  nihil  apparuit ,  j^rincipium  vacuum  est:  v.  5:  jjfs 
'L  litterae  (perpuli)  perincertus:  v.  6:  meisdolissen  initio:  v.  7  et  8 
nihil  apparuit:  initia  scripturam  non  continiierunt :  v.  9:  fidicin  et 
V.  10:  s  statim  ab  initio:  v.  11  et  12  nihil  apparuit:  initia  vacua. 
V.  13:  SiBiDATAESSEUE.  Cf.  Anal.  Plaut.  p.  99.  Ex  A  x>endet  ea  quam 
dedi  metrorum  discriptio ,  nisi  quod  pro  singulis  creticis  quales  ibi  cx- 
stant  binos  coniunxi.  Eiusdem  autem  discriptionis  reliquias  liabet  B 
uncialibus  litteris  inedio  vcrsu  servatis  in  Ego  et  Is.  Praeiverat  viagna 
ex  parte  feliciter  Spengelius  Plaut.  p.  165  sq.  85.  modo  om.  Z 
86.  ex  impedito  B.    eximpedito  J 

Plauti  EpiDicrs.  .  2 


13  PLAYTI  I  1,  80--91 

Meis  dolis  senem,  ilt  censeret  suam  sese  emere  filiam. 

Is  suo  filio 
Fidiciuam    erait  quam  ille   amabat,    quam    abieus   mandavit 

milii.  90 

Sibi  nunc  alteram  ab  legione  abdiixitl  corium  perdidi! 

Nam  libi  senex  senserit 
Sibi  data  esse  verba,  virgis  dorsum  dispoliet  meum. 

At  enim  tu  praecave! 
At  enim  —  bat  enim:  nihil  est  istuc.    plane  hoc  conruptumst 

caput.  95 

Nequam  homos,  Epidice! 
Qui  lubidost  male  loqui?     quia  tiite  te  ipse  deseris. 

Quid  faciam?  men  rogas? 
Tu  equidem  antehac  aliis  solebas  diire  consiha  miitua. 
Aliquid  aliqua  reperiundumst.    sed  ego  cesso  ire  obviam  100 
Adulescenti,  ut  quid  negoti  sit  sciam:  atque  ipse  illic  est. 


90.  iile  amabat  Guyetus.  ipse  amat  BJFZ.  iste  amat  et  quam- 
que  Geppertus.  iste  amabat  Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  751.  ipse  amat 
eamque  Lachmannus  Lucr.  p.  390,  contra  quem  cf.  Flecheisenus  Nov. 
annal.  vol.  61  (a.  ISolj  pi-  63  91.  sibi  JFZ.  si  sibi  B  abduxit 
Gz  Anal.  Pl.  p.99.  abduxit  animi  causa  B.  idem  JFZ,  nisi  quod 
abduxi  J  et  adduxit  Z  92.  na///  B  93.  esse  data  F  dispoliet 
Pareus  cum  dcterioribus  libris.  despoliet  BJFZ.  depoliet  Palmerius. 
cf.  Anal.  Pl.  p.  92  et  100        94.  A: 

PRAECAUE 

tunc  Z  95.  Versum  ex  A  expressi,  ubi  plane,  corkuptust,  caput. 
Verba  at  enim  bat  enim  om.  BJFZ  nichil  J  plane  hoc  corruptust 
ex  corruptu  B^  ut  videtur.  plane  corruptum  est  J  96.  Versus  in  A 
bipertitus  fuit  nequa/////  B.  neq.  /  homo  es  BJ  97.  In  A 
videtur  d  ('deseris^  ita  posita  esse ,  ut  praecesserit  scriptura  duabus  fere 
litteris  auctior   cjuam  Palatinorum:  sed  admodum  incerta  cst        lubido 

est  ./  quia  tute  te  ipse  Gz.  quia  tu  tete  B.  quia  tute  /.  tute  Z. 
om.  F        desideria  J        98.  A: 

JjFACIAU 
A'ROGAS 

Men  tu  rogas  BJFZ  99.  A:  tuq  et  in  fine:  consiliamutua  tu 
equidem  Seyffertus.  tuquide  B.  tu  quidem  JF Z.  tu  qui  Jacobus  ante 
hac  BJ  100.  Aliquid  aliqua  Geppcrtus  itemque  A,  qui  aliq  ab  initio 
rersus.  quid?  Aliqua  B  cum  lacuna  in  versus  principio.  quid  aliqua 
JFZ  reperiperiundu  st  B.  reperiundum  est  JFZ  101.  In  A 
haec  su7it:  ADVtE  et  in  fine  tsciajiatqipseillecest  adolescenti  BJ 
negotii  BJ         Atq.  (non  atq.y  B 


I    1,  92.  93—2,  7  EPIDICVS  19 

Tristis  est:  cum  Chaeribulo  incedit  aequali  suo. 

Huc  concedain,  orationem  uude  hdrum  placide  persequar. 


stratippocles.    chaeribvlvs.    epidicvs 

Stratippocles 
Rem  tibi  sum  eloctitus  omnem/Chaeribule,  atque  admodum 
Medrum  maerorum  atque  amorum  sitmmam  edictavi  tibi.     105 

Chaeribvlvs 
Praeter  aetatem  et  virtutem  stultus  es,  Stratippocles. 
Idne  pudet  te,  quia  captivam  genere  prognatam  bono 
De  praeda"s  mercatus?  quis  erit  vitio  qui  id  vortat  tibi? 

[Stratippocles 
Qui  invident,  omnes  iniraicos  mihi  illoc  facto  repperi: 
At  pudicitiae  eius  numquam  nec  vim  nec  vitium  attuli.     iio 


102.  In  A  nil  dispici  potuit  nisi  L  (aequali^         cum   cheiibulo  B. 
cumcheribolo   J  103.  Iri  A  apparuit  in  fine  quar  conceda  ex 

concedo  B        eorum  F 

Act.  I  Sc.  2  STRATIPPOCLES  CHERIBOLVS  ADOLESCENTES 
et  secundo  versu  E  PIDICVS  SERVVS  DV  B.  STRATIPHOCLES  CHE- 
RVBVLVS  ADOLESCENS  EPIDICVS  SERVVS  J.  In  A  personarum 
nomina  discerni  non  iam  possunt  nisi  quod  in  prioris  versus  fine  epidi- 
cus  exstat:  qui  sequitur  videtur  ex  more  scripturam  non  continuisse 
Personae  in  B  stka  et  cheei  et  epid  notis  indicantur  104.  cheri- 
bole  J.     chribole  B  In  A  liuius  versus  reliquiae  sunt  Jiae:  dmopu 

Bost  admodura   4—5  litt.  rns.  B  105.  eorum  J         mgrorum  B. 

merorum  J        meum  maer.  meumque  a.  Useneriis  Nov.  ann.  vol.  107  (a. 
1873)  p.l76        In  A  dispici  pjotuerunt  haec:  dictauitibi        106.  Post 
Praeter  circa  sex  litt.  ras.  B.     preter  J       §tatem  sed  a  ex  corr.  B 
stratiphocles    J  In  A   legit  Loeioius    haec:    oCEES  107.  A  in 

fine:  GNATAMBONO  id  ne  B  Siiper  bono  in  BJ  scriptum   est   t 

probo  108.   de    praeda   Studemundus  Nov.   ann.  vol.  113  (a.  1876) 

p.  67.  inpraeda  es  B.  inpda  es  J.  in  preda  es  F Z.  ex  praeda  es 
Geppertus.  in  A  totius  versus  hae  reliquiae  exstant:  impraedaesmee- 
CATUS  et  in  fine:  quiiduertattibi  uicio  BJ  qui  id  non  JZ. 
qui  non  F  V.  109—111  omittit  A:  apertam  prae  se  ferunt  inter- 
polationis  speciem.  damnavit  iam  Geppertus  109.  quin  vide  GulieJ. 
mius.     quin  vide   ut  Scioppius.     qui  vident  Acidalius  factos  Clus- 

senus  apud  Jacohum        110.  ac  Z        pudicitie  /        eius  om.  JF Z 
uicium  BJ 

2* 


20  PLAVTI  I  2,  8-16 

Chaeribvlvs 
lam  istoc  ijrobior  es  meo  quidem  animo  cum  iu  amore  tem- 

peres.] 

SxRATnTOCLES 

Xiliil  agit  qui  diffidentem  verbis  solatur  suis: 

Is  est  amicus  qui  iu  re  dubia  re  iuvat,  ubi  rest  opus. 

Chaeribvlvs 

Quid  tibi  me  vis  facere? 

Stratjppocles 

Argenti  dare  quadraginta  minas, 
Quod  danistae  detur,  unde  ego  illud  sumpsi  feuore.  115 

Chaeribvlvs 
Si  hercle  baberem,  pollicerer. 

Stratippocles 

Nam  quid  te  igitur  rettulit 
Beneficum  esse  oratione,  si  ad  rem  auxilium  euKjrtuomst? 

Chaeribvlvs 
Quiu  edepol  egomet  clamore  diffatigor,  differor. 

Stratippocles 
MiUim  istiusmodi  mihi  amicos   fiirno  mersos  quam  foro. 


111.  em  Biixius  Emend.  in  Pl.  Cajyt.  p.  21     istae  J      modo  Z 
meo  quidem  animo  es  ^lueUerus  Plaut.  Pros.  p.  136     inamore  J     tem- 
peras  Brixius  1.  s.  s.         IVl.  Inteyer  est  hic  versus  in  A  nisi  quod  agit 
et  DIFFIDXXTEM  exhibet     nicbil  •/      consolatur  Z      113.  Ita  A,  nisiquod 

•i  ope 

IXBEDUBIA  inre  B.  inte  J  reiuuat  B,  unde  opeve  Pareus  te  (corr.  in 
rej  est  J  114.  Ab  hoc  versu  usque  ad  versum  1-50  in  A  nil  servatum 
est  minas  sed  s  e  corr.,  fort.  ex  m,  B  115.  dastinae  J  detur 
Pitts.    datur  BJFZ        Post  sumpsi  2—3  litt.  ras.  B        foenore  J 

116.  pollicerer  addidit  Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  257  adn.  non  nega- 
rem  Camerarius,  non  Langiani:  cf.  Anal.  Piaut.  jy.  S2  In  B  STRA- 
TIPPOCES  jiost  haberem  scriptum  est  a  rubricatore,  quod  lacunae  esse 
signum  videtur         Post  te  ihidem  4—5  litt.  eras.         retulit  BJFZ 

117.  beneficium  JFZ        adrem  BJ        emortuum  est  BJ       118.  qui  J 
edepol  B,  sed  p  e  corr.       amore  J Z      diffatigor,  differor  Guliehnius. 

differor  diffatigor  BJ  ni!<i  quod  diffatigor  J.  differor  defatigor  FZ. 
defatigor  differor  Camerarius  119.  istius  modi  BJ  forno  Sca- 
liger:  Buechelerus  Kov.  ann.  vol.  105  (a.  187 2 j  p.  117:  cf.  Anal.  Pl. 
p.  115  mersos  FZ.  mensos  BJ  Ad  quri  foro  pertinent  in  mar- 
gine  B-  adnotata  haec:  t  qua  tefore 


1  -2,  17- -2'.»  EPIDICVS  21 

Sed  operaui  Epidici  iiimc  me  emere  pretio  pretioso  velim:  120 
(^uem  (juidem  ego  liomiuem  lurigatum  phigis  pistori  dabo, 
Nisi  hodie  prius  conparassit  mihi  quadraginta  minas, 
Quam  iirgenti  fuero  elocutus  ei  postremam  syllabam. 

Epidicvs 
Salva  res  est:  bene  promittit.     spero,  servabit  fidem. 
Sine  meo  sumptii  jiaratae  iam  sunt  scapulis  symbolae.       125 
Adgrediar  hominem:  advenientem  peregre  erum  Stratippoclem 
Inpertit  salilte  servos  Epidicus. 

Stratippocles 

Ubi  is  est? 
Epidicvs 

Adest. 
Siilvom  te  advenisse  liuc 

Stkatippocles 

Tam  tibi  istuc  credo  quam  mihi. 
Epidicvs 
Beniue  usque  valuistiV 

Stkatippocles 

A  morbo  vtilui,  ab  aiiimo  aeger  fui. 
Epidicvs 
(^ucid  ud  uie  attinuit,  ego  curavi.    quod  tu  mandasti  inihi,    130 
Inpetratumst.     empta  ancillast,  quod  tute  ad  me  litteras 
Missiculabas. 


120.  epidice  /         ijiecio  BJ         precioso  B  121.  heicle   ante 

hominem  intercidisse  sus^ncatur  3IucUcrus  1'laut.  Fros.p.  597       ego  om.  F 

irrigatum  libri      122.  coraparassit  BJ      123.  sillabam  BJ      124.  pro- 
mitte  J F Z        spero,  secl  p  ex  pr  ut  vidctur,  B        fidem  Lambinus.   idem 
BJF.    id  Z        125.  parate  B        simbole  B.    simbole  /         126.  aggre- 
diar   BJ         erum  F.  Bothius.     erum  suum  B.     herum    suum    JZ 
stratiphoclem  FZ.     stratippoclen  B,  sed  n  ^ex  m  ras.     stratiphoclen  J 

127.  inpertit  Weisius.  salua  impertit  BJ.  sahia  impartit  FZ. 
sua  impertit  B.  Muellerus  de  Pl.  Epid.  p.  21  salutem  Z  seruus 
BJ         ad  est  B  128.  sahium  B.     saluou  F  te  advenisse  huc 

JV.  MueUerus  l.  s.  s.  te  gaudeo  (a,  ex  e  B)  huc  aduenisse  BJFZ. 
salvom  gaudeo  advenisse  P)jlades  tibi  corr.  ex  istuc  B  129.  Be- 
nine]  cf.  liitschelii  Op.  pjhil.  vol.  II  p.  560.  bene  ne  BJFZ  usquQ 
om.  J  amorbo  et  abanimo  ./  eger  BJ  130.  tu  mandasti  G.uyctus. 
mandasti  BJFZ.  mandavisti  BotJiius  131.  impetratum  est  BJFZ 
empta  ancillast  Camerarius.  emptast  anciUa  BZ.  emta  est  ancilla 
JF.    emptast  illa  E.  MueUerus  l.  s.  s.  p.  21        adme  /        132.  missi- 


22  PLAVTI  I  2,  29-36 

Stratippocles 
Perdidisti  omnem  operam. 
Epidicvs 

Nam  qui  perdidi? 
Stratippocle^ 
QuTa  meo  neque  carast  cordi  neque  placet. 

Epidicvs 

Quid  rettulit 
Te  tantopere  milii  mandare  et  mittere  ad  me  epistulas? 

Stratippocles 
IUam  amabam  olim:  niinciam  alia  cura  inpendet  pectori.    135 

Epidicvs 
Hercle  qui  miseritmst  ingratum   esse  liomini  id   quod  facias 

bene. 
Ego  quod  benefeci,  malefeci  quia  amor  mutavit  locum. 

Stratippocles 
Desipiebam  mentis  quom  illa  scripta  mittebam  tibi. 

ElTDICVS 

Men  piacularem  oportet  fieri  ob  stultitiam  tuam, 


138.  Nonius  ]}.  49'J ,  1:  Desipiebam  mentis  pro  mente  desipiebam. 
Plautus  Epidico:  'desipiebam  mentis,  cum  illa  scripta  mitte- 
rem'  139 — 140.  GeUius  IV  U,  3:  Quod  ''succidaneas'  hostias  senatus 
appellavit  quaeri  solet,  quid  verbum  id  significet.  In  Plauti  quoque 
comoedia,  quae  Epidicua  inscripta  est,   super  eodem  ipso  verbo  re- 

quiri  audio  in  his  versibus:   'Men tuae   stultitiae suc- 

cidaneum?' 


culabus  J^  per  didisti  J  nam  quid  F  133.  cara  est  BJ 
retulit  BJFZ  134.  te  tantopere  mihi  Mahlerus  de  pronon),  ■person. 
apud  Pl.  collocatione  x>-  32.  mihi  tantopere  te  BJFZ  emittere 
JF  adme  B  eptas  BJ  V.  135 — 137  a  Plauto  videntur  essc 
alieni  135.  Post  nunc//iam  2—3  litt.  eras.  B.  nunc  iam  J.  nunc  mi 
Muellerus  Nachtr.p.  3S  itnpendet  BJ,  sed  dete  corr.  B  136.  Hercle 
qui   Gz:    cf.  Fleckeiseni  misc.  crit.  p.  2d.     hercle    BJFZ  mise- 

rum    est  B.      miru  est  JF.      miserrumumst    MueUerus    Plaid.   Pros. 
p.  576  gratum  F  bomini   id    quod    Scioppius.     hominem    id 

quod  BJFZ,    nisi  qtiod  idquod  J.    homini   id   quod   tu    Engerus  de 
pros.   Pl.  p.  10.      si    homini    quid    MucUerus    Plaut.   Pros.   p.  576 
137.  bene   feci   JFZ.     feci   bene   B  male  feci  BF.     malefici  JZ 

138.  cum  J :  idem  B,  scd  m  e  corr.  illa  scripta  Nonius.  Scuta- 

rius.    illas  scriptas  BJFZ       mitterem  Xonius.        139.  piacularem  ct 
in  maryine  int.     1  peculiare  B        stulticiam  J 


l  2,  37-47  EPIDICVS  23 

Ut  meum  tergimi  tuae  stultitiae  siibdas  succidaneum?       140 

Chaeribvlvs 
Quid   istic   verba  faciraus?    huic   homini   «pust    quadraginta 

minis 
Celeriter  calidis  danistae  quas  resolvat  et  cito. 

Epidicvs 
Dic  modo:  unde  auferre  vis  me?  a  quo  tarpezita  peto? 

Stratippocles 
Unde  lubet:  nam  ni  ante  solem  occasum  elo**** 
Mejim  domum  ne  inbitas,     tute  in  prfstinum  *****  145 

Epidicvs 
Fticile  tu  istuc  sine  periclo  et  ciira,  corde  libero 
Fabulare:  novi  ego  nostros:  mihi  dolet  quora  ego  vapulo. 

Stratippocles 
Quid  tu?  nuuc  patierin  ut  ego  rae  mteriraara? 

Epidicvs 

Ne  feceris: 
Ego  istuc  accedara  perickira  potius  atque  audaciara. 

Stratippocles 
Niinc  places:  nunc  ego  te  laudo. 

Epidicvs 

Patiar  ego  istuc  qua  lubet.     150 

140.  tuae  stnltitiae  GelUus.  Bothius.  stultitie  tuae  B.  stulticig 
tuae  J.  idem  FZ  141.  Hunc  versum  et  sequentem  Chaeribulo  clant 
lihri.  Stratippodi  AngeUus  istaec  Acidalius  facimus  verba  Botlnus 
opus  est  libri  142.  callidis  F  resolvat  Pylades.  resoluas  libri 
V.  143 — 145  interpolatos  esse  suspicor  143.  dic  B,  sed  c  ea?  i 
corr.  auferre  sed  r  post.  ex  i  ut  vid.  B.  aufferre  Z  vis  me  Giiyetus. 
Eitschelius  Op.  phil.  vol.  II  p.  524.  me  uis  Jibri  aquo  J  I)e  quo 
a  cogitat  Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  259  tarpezita  liitschelius  1.  s.  s. 
trapezita  libri,  nisi  quod  trapezeta  J  144.  libet  B  nam,  sed  a 
e  corr.  B  ni///  (fort.  si  er.j  B  solis  JFZ  £la  Z  Versus 
truncatos  variis  tentaverunt  docti  conaminihus,  quae  probahilitate  pror- 
sus  carent  145.  tu  te  FZ         inpristiuum  BZ:   cf.  Bitschelius  Op. 

phil.  vol.  II  p.  459.  inpistrinum  J.  in  j)istrinum  F  •  147.  ioui 
ergo  nro  s;  /.  ioui  tergo  nostro  sed  FZ  cum  BJ  148.  quid  tu? 
nunc  sic  interpuno:it  Seyffertus  Stud.  Plaut.  p.  IS.  quid  tu  nunc? 
vtdgo  et  B  nefeceris  J  149.  periculum  JFZ  audatiam  B.  auda- 
citer  Guyetus.  suspicor  scriptum  fuisse  aHqua  audacia:  cf.  v.  152  ali- 
qua  ope  150.  Ah  hoc  inde  versu  accedit  A  PiiACES  et  patiamstut  A 
qua  lubet  Guyetus.  quod  lubet  BJFZ:  idem  A  nisi  quod  libet.  dis 
quicquid  lubet  ab  A  profectus  Seyffertus  Philol.  vol.  29  (a.  1870)  p.  389 


24  rLAYTI  I  2,  48-54 

Stratippocles 
Quid  illa  Jiet  fidicina  igitur? 

Epidicvs 
Aliqua  res  reperibitur: 
Aliqua  oj^e  exsolvam,  extricabor  aliqua. 
Stratippocles 

Plenus  c6nsili's: 
Novi  ego  te. 

Epidicvs 
Est  Euboicus  miles  locuples,  multo  auro  potens, 
Qui  ubi  tibi  istam  emptam  esse  scibit  atque  hanc  adductam 

alteralu, 
Continuo  te  orabit  ultro  ut  illam  tramittas   sibi.  155 

Sed  ubi  illast  quam  tu  adduxisti  tecum? 
Stratippocles 

lam  faxo  hic  erit. 
Chaeribvlvs 
Quid  hic  nuuc  agimus? 

Stratippocles 
Etimus  intro  huc  ad  te,  ut  huuc  hodie  diem 

151.  Nonius  p.  508,10:  Repperibitur  pro  repperietiir Plau- 

tu8  in  Epidico:  'quid  illa repperiljitur'         lo2.  Konius  p.  8, 

10:    Tricae    sunt   impedimenta   et  implicationes   Plautus 

Idem  Epidico:  'aliqua  ope  exsolvam,  extricabor  aliqua' 


151.  QUIDILLA  A:  idem  cum  Xonio  Acidalius.  quid  de  illa  BFZ. 
quid  deilla  J  FifZTFrDicixAiGiTUK  A  AiiiQUARES  A:  idem  No- 
niiis.     aliqua    re    BJF.     aliqua    Z  eeppieieitub,    vel,    quod   mi- 

nus   veri  simile,    reppe-  A.     reperebitur  J  L52.  exoluam  /.     ex- 

SOLUAR  A  ALIQUA  A  pleuus  consili  es  Pylades.  plenus  consilii 
es  BJFZ,  nisi  quod  consiliis  F.  plexuscoxsilhs  A  153.  est  om. 
JZ:  corr.  Lambinus  euboicus  et  multoaueopotens  A  Versus 
153—155  ad  alteram  pertinere  recensionem  dixi  Aet.  soc.  phil.  Lips. 
vol.  VI  p.  287,  quibus  nunc  versum  156  addere  non  dubito        154.  Qui- 

UBnSTAMEMPTA^IESSESCIBIT ATQ  ■  KAXC   A  ubi    et    etiam    0J«.     Z 

Ante  emjjtam  3 — 4  litt.  eras.  B        hanc,  sed  h  ex  corr.  B        155.  coN- 

TIXUO   (vel   CONTEXUO^    A  OEABIT   A  ILLAM   A  TRAAUTTAS   A. 

idem  B-.  trans  mittas,  sed  ns  eras.  B.  trans  mittas  J.  transmittas 
FZ  156.  illa  est  Ubri  cum  A         addltqsti  A.     ad  duxisti  J 

TECLTNi  A  Verba  iam  —  erit  Chaeribulo  tribuunt  una  cum  sequen- 
tibus  JF  157.  CHEE  Quid  hic  nunc  B^  ct  ex  parte  in  ras.  AGi- 
museamusintbokucadteutkuxckodiedieJ. 2>ersonar.  spatio  ante  eamus 


I  •>,  55-G2  EPIDICVS  25 

Liiculeiitum  Jmbeumus. 

Epidicvs 
Ite  intro:  ego  de  re  argentaria 
lam  senatum  convocabo  in  corde  consiliarium, 
Quoi  potissumum  mdicatur  bellum,  unde  argentum  auferam.  160 
Epidice,  vide  quid  agas!  ita  res  siibito  haec  obiectast  tibi. 
Non  enim  nunc  tibi  ddrmitandi  neque  cuuctandi  cdpiastr. 
Adeundumst!  senem  dppugnare  certumst  consiliiim  milii. 
Ibo  atque  adulescenti  dicam^  ndstro  erili  filio, 
Ne  hmc  foras  exambulet  neve  dbviam  veniat  seni.  165 


oinisso         liuc  om.  Z         aclte  B         uthunc  J         157.  luculente//  B. 
luculeute  JFZ         argektaeia  A         159.  incorde  BJ        160.   cui 
BJFZ.    Qui  A       poTissmuM  A:  idem  BJ       argentum  A        Post 
auferam  4  litt.  spat.  B      161.  subito  A  cum  ceteris.    subita  Dousa 
licc  J  obiectast   A.     obiecta   est   BJ  162.  duemitaxdi  A. 

dormitandum  ceteri         cunctandicop A,   uhi   utruvi  cxitus  fiierit 

lAST   an  iakst  incertum  cunctandi  fdi  e  corr.)  copia    est  B,   cum 

4  litt.  ras.  ante  copia.  idcm  JFZ  sine  ras. :  post  est  addunt  tibi 
crrore  ex  versu  priore  repctitum  BJFZ:  dclcvit  Camerarius.  Post  hune 
vcrsum  lacunam  maiorcm  sihi  indagasse  visus  est  B.  Mucllerus  l.  s.  s. 
p.  13,  parum  ni  fallor  rcspiciens  artem  histrioniam  163.  Adeundum 

est  Z.  ADf;uxDUM  A:  idem  J.  igitur  adeundum  F.  at  eundem,  sed 
u  ex  n  ut  vid.  m.  1  et  n  supra  vers.  m.  2  ut  vid.  B.  at  tandem  Aci- 
dalius  OPPUGNAEE  vel  — ei  A  certumest  A:  idem  BJ  Fost 
CONSLLIUM  apparuit  mi  in  A,  iti  B  4  litt.  spat.  relictum  est:  ccterum 
mihi  iam  scripsit   Camerarius  164.  Ibo  atque  M.  MueUcrus  1.  s.  s. 

IBOINTEOATQ-  A.  i  i  abi  intro  atque  BJ.  i  abi  intro  atr|ue  F.  abi 
intro  atque  Z.  ibo  intro  deJeto  atque  Weisius  adolescenti  BJ 
DICAM  A:  idem  JF.  Camerarius.  diciam  BZ  eeili  xi.  herili  BJ 
165.  Amhrosiani  scripturam  expressi.  in  B  haec  sunt:  nec  hic  foras 
ambulet  neue  (ue  s.  v.)  usquam  obuiam  ueniat  seni,  quocum  sic  discrc- 
pant  ceteri:  ne  JFZ  seni  obuiam  ueniat  Z  Veteris  codicis  scri- 
pturam  praeferunt  foras  mensi  hiatuque  admisso  Spengelius  T.  Macc. 
Pl.  p.  1S4  ct  Studemundus  Nov.  ann.  vol.  93  (a.  1866)  2).  60  idemque 
Ilermac  vol.  I  (a.  1866)  p.  296.  Loeicio  Palatinorum  recensio  ad  ne 
hinc  foras  usquam  ambulet  neve  obviam  veniat  seni  redire  videtur. 


II  1,  1- 


ACTTS   II 


APOECIDES.     PERIPHANES 


Apoecides 
Flerique  homines,   quos  quom  nil  refert  pudet,   quom  usiist 

ut  pudeant, 
fbi  eos  deserit  pudor. 

Is  adeo  tu's.  quid  est  quod  pudendilm  siet, 
Genere  natam  bono  pauperem  te  domum 
Diicere  uxdrem,  praesertim  eam  qua  ex  tibi  170 

Cdnmemores  hanc  quae  domist 
Filiam  prognatam? 


Act.  II  Sc.  1  APOEODES  PERIPKANES  A.  APOECIDES  PERI- 
PHANES  SENES  DY  B.  idem  J,  nisi  quod  DVO  Tractaverunt 
totam  scaenam  Hermannus  Elem.  p.  815  sq. .  Crainius  Annal.  gymn. 
Berol.  vol.  XX  <a.  1SG6)  p.  4s3,  Spemjelius  T.  Maccius  Pl.  p.  169  sq.: 
priorem  partem  Cliristius  ^Bemerkungen  zii  den  Pl.  Cant^  p.  56  et  Seyf- 
fertus  de  vers.  bacch.  p.  41.  versus  166 — 173  cur  sic  disposuerim  dixi 
Anal.  Pl.  p.  07.     In  Amhrosiano  haec  sunt: 

PliERIQ-KOMINESQUOSCUMXIKILEEFEETPUDET 
UBIPUDEXDUMESTIBIEOSDESERITPUDOR 

QUOMUSUSTUTPUDEAT 
ISADEOTUESQUT^DESTQUODPUDEXDUMSIET 
GEXEREXATAJrBONOPAEEMDOMUM  PAUPEREM 

DUCEEETEUXOREM 
PRAESERTIMEAMQUAEXTIBICOJrMEMORESKAXCQUAEDOMOST 
FILIAIMPROGNATAM 

Contra  in  BJ: 

Plerique  homines  quos  cum  nihil  refert  puclet  ubi  pudendum  est 

Ibi  eos  deserit  pudor  cum  usus  est  ut  pudeat.    Is  ns  J)  adeo  tues  qui 

Des   quod   pudendum   siet  Genere   Tgenere   Jj   natam   bouo   pauperem 

domum 
Ducere  uxorem  presertim  eam  qua  ex  tibi  commemores 
Hanc  quae  fqae  J)  domi  est  familiam  (in  ras.  B)  prognatam. 
a  quibus  non  differunt  FZ,  nisi  quod  v.  166  quos  omittit  Z        Versum 


l 


11  1,  5—10  EPIDICVS  27 

Periphanes 
Revereor  filium. 

Apoecides 
At  pol  ego  te  credidi 
Quum  tu  uxorem  extulisti  pudore  exsequi. 
Quoius  quotiens  sepulcriim  vides  sacruficas  175 

Ilico  orco  hostiis  neque  adeo  iniuria, 
Quia  licitumst  eam  tibi  vincere  vivendo. 

Periphanes 

0! 
Hercules  ego  fui,  dum  illa  mecilm  fuit: 
Neque  sexta  aerumna  acerbior  Herculi  quam  mi  illa  obiectast. 


177.  Servius  ad  Aen.  XI  160:   Veteres vivendo   vincere 

dicebant  supervivere Plautus  in  Epidico:    'Quia   tibi   licuit 

eum  vivendo  vincere' 


166  esse  trochaicum  iam  Hermanmis  I.  s.  s.  clixit,  qui  ita  scribit: 
Plerique  omnes  homines.    quos  quora  nil  refex-t,  pudet,  ubi  pudendura 

est  e.  q.  s. 
Erant  qui  a  duohus  senariis  iambicis  canticum  incipere  statuerent,  velut 
Geppertus  in  editione  et  Kiesslingius  Mus.  rhen.  vol.  34  (a.  1869)  p.  119, 
quod  veri  est  dissimilUmum.  Ad  v.  171  sq.  cf.  Muellerus  Plaut.  Pros. 
p.  306  Ceterum  ut  suum  cuique  tribuatur  commemoro  v.  1  pudeant 
scripsisse  Palmerium  et  Lachmannum  ad  Propert.  p.  155 ,  v.  169  quid 
est  iam  correxisse  Lambinum,  v.  169  te  hoc  loco  addidisse  Hermannum 
1.  s.  s.,  V.  172  filiam  iam  exstare  in  Aldina  V.  173 — ISO  ita  dispo- 
sitos  exhibet  A.  in  ceteris  libris  initia  haec  sunt:  at  pol.  cuius.  neque 
adeo.  oh  Hercules.  acerbior.  edepol  173.  reuereor  A.  reuereor  B, 
sed  reor  in  9  litt.ras.  B-  at  J.  174.  quara  tu  uxorem  Hermannus  l.s.s. 
uxorem  quam  tu  libri  cum  A,  ubi  uxorem.-  quod  haud  scio  an  defendi 
possit,  ut  defendit  Spengelius  l.  s.  s.  expulisti  F  pudoke  A.  pu- 
dorem  Langrehrius  Miscell.  phil.  p.  19  exsequi  A.  ex///sequi  (s 
e  corr.  m.  2,  quae  signo  addito  ex  cum  sequi  coniunxit)  B.  exequi  J 
175.  cuius  A  cum  ceteris  quotiens  A.  quociens  B  sepulchrum 
BJ  SACRiEiCAS  A  176.  KORCO  A,  J  osTiis  A.  hostias  Z 
177.  QUiALiciTUMEST  A,  idcm  FZ:  nec  differt  J,  nisi  quod  est  man. 
rec.  sup.  vers.  addidit.  quia  licuit  Servius  eamtibi  A  vincere  vivendo 
Gz.  inverso  ordine  libri  cum  A,  ubi  uiuendo:  duritiae  metri  qui 
transponendo  mederi  conabantur  secretis  vincere  et  vivendo  concin- 
nitatem  sustulerunt.  de  versu  catalectico  cf.  Bud.  v.  273  et  Spengelius 
de  cret.  p.  19  o  Z.  ok  A,  item  BJ  178.  kercules  A  illa 
A  EUiT  A  179.  aerumna  4»  §rumna  B.  erumna  J  acerbor  J 
kerculi  A.     hericuli    J  mi  illa  Bothius.     illa   mihi    ('mi  B) 

BJFZ.    illamiki  A         obiectast  A.    obiecta  est  J        Ceterum  de 
integritate  horum  verborum  dubito 


28  PLAVTI  II  1,  11—2,  4 

Apoecides 
Piilcra  edeiJol  dos  peciiniast. 

Periphaxes 
Qiiae  quidem  pol  uon  maritast.  180 


epidicvs.    periphanes.    apoecides 
Epidicvs 

St! 

Tacete!  habete  auimiim  bouuiul 
Liquido  exeo  auspicio  foras, 
Avi  sinistra. 

Aciitum  cultrum  habeo  senis  qui  exeiiterem  marsiippium.   185 
Sed   eccum  ipsum   ante   aedis    conspicor    eriim    meum    atque 

Apoecidem. 
*  +  ♦♦♦  +  ♦**♦*  qualis  volo  vetulos  duo. 


180.  Vorplnjrio  ad  carm.  saec.  v.  20:  Maritam  aut«m  legem  pro 
maritali  Plautina  videtur  auctoritate  dixisse.  similiter  enim  et  ille  locu- 
tus  est,  ubi  ait  senex:  'Pulcbra  ....  est'  et  alter  resi^ondet:  'quae 
rjuidem  non  marita  cst'   pro  eo  quod  est:   quae  non  maritalis  est 


180.  pulchra  /  cu)n  A        pecunia  est  •/        Personac  spat.  otn.  A 
qug  BJ        QUiDEM  A        pol  07».   PorjjJiyrio        maeitast  A,  G. 
Vdlla  cum  Porphyr.     maritata  st  B.     maritata  est  /.     idem  F Z 

Act.  II  Se.  2  EPIDICUS  PERIPKANES  APOETIDES  A.  EPI- 
DICVS  SERVVS  APOECIDES  PERIPHANES  SENES  DVO  C  B.  idcm 
J  omisso  C  182—185.  De  mensura  cf.  MueJlerus  Plaut.  Pros.  p.61o 
et    Studemundus    Studiorum   vol.  I  p.  44  181.    182.    Sttacete   A. 

St  ateitacete  B,  sed  i  dubia  et  eita  B-  ut  videtur.  atat  tacete  /  ut 
videtur.     atat  tacete   FZ         183.    ex   eo   B  auspicio   foras  Stude- 

muiidus  l.  s.  s.  idem  Beizius  apud  Hermannum.  foras  auspicio  libri 
cum  A  nisi  quod  auspico   Z  184.  A.\:i(vel  ArTysrN'iSTEA  A  iungens 

cum  V.  183.  et  i  sinistra  F  Cetera  in  A  usque  ad  versum  214  de- 
siderantur  185.  senis  o)n.  J  F  que  J  exeuterem  B.  1  exten- 
terem  B-  in  )narfji)ie  marsupium  J  186.  aedes  J  erum  meum 
atque  Gz.  0))i.  libri.     et  addcbat  Acidalius  apeciden  B.     apoecide 

B-J.  idon  FZ  Deesse  aliquid  hoc  loco  soisit  ia)n  Muelle)-us  Plaut. 
Pros.  p.  205  18^.  Priore))i  jmrtenk,  versus  i)itercidisse  B  docet,  ubi 
a))te  qualis  spatium  est  fere  27  litterarum:  sine  lacmiac  i)idieio  JFZ. 
vario  viodo  explebant  doCti:  velut  sic  Paltnerius  UboTdoIo  duos  senes! 
ellipsi  ad))iissa 


II  2,  4-10  EPIDICVS  29 

lam  ego  me  coiivortam  in  liirndinem  atque  corum  exsugebo 

sanguinem 
Seuiiti  cj,ui  columen  cluent. 

ArOECIDES 

:):     +     +     :t:*     +     *;(:*****************     +     :(t:(< 

Cdntinuo  ut  maritus  fiat. 

Periphanes 

Laildo  consiliitm  tuom.  ii)0 

Nam  ego  illum  audivi  in  amorem  baerere  apitd  nescio  quam 

fidicinam : 
Id  ego  excrucior. 

Epidicvs 
Di  me  hercle  omnes  adiuvant,  augent,  amant. 
Ipsi   hi   c[uidem   mihi   dant  viam   quo   pacto  ab  se  argentum 

aitferam. 
Age  nunciam  orna  te,  Epidice,  et  paUiolum  in  coUum  conice 


\%i.  Ko^^dus  ]).i70,  20:  Exugebo.    Plautus  in  Epidico:  ''iam  ego 

me  vortam  in  erundinem  atque  eorum   exugebo  sanguinem'. 

Idem  p.102,30:  exorbebo  pro  exorbeam.    Plautus  Epidico:  ''iam 

in   irundines    atque   horum  exorbebo    sanguinem'.     Cf. 

Nov.  ann.  vol.  09  (a.  l8oi)  p.  35         189.  Nonius  p.  484,  14:   Senati 

vel  senatuis  pro  senatus.    Plautus  Epidico:  ''senati cluent' 

194.   Gellhis   N.  A.   IV  17,  4:    Item    apud    Plautum    in    Epidico 

''con'  syllabam  productam  pronuntiant:  "^  Age et  pallium 

conice' 


188.  uortam  Noiiius  altero  loco  inhirudinem  B.  inhirundinem  J. 
in  hirundinem  F.  in  hiridinem  Z.  in  irundines  vel  erundinem  Nonius 
exugelo  J.  exugebo  Noniiis,  qui  ult.  l.  exorbebo  189.  columen,  sed  n  ex 
m  ras.  B  clueiit  B,  punctis  m.  2  add.  duent  F  Post  hunc  versum  maio- 
rem  indagavit  lacunam  R.  Muelhrus  l.  s.  s.  p.  16,  quam  ex  Amhrosiani 
titulo  scaenae  praefixo  firmavit  Studemundus  de  Vidul.  Pl.  p.  20:  prae- 
terea  cf.  Anal.  Pl.  p.  111  190.  A)ite  continuo  personae  spatium  prae- 
mittit  B,  om.  J  moritus  J  Per.  Laudo  Z.  Apoecidae  personam  praem. 
B'^ ,  om.  J.  omnia  uscpie  ad  v.  106  Epidico  trihuit  F  cosilium  F 
tuum  BJ  191.  Ap.  Nam  Guyetus  inmorem  B:  a  sup.  vers. 
add.  B\  in  morem  J.  iuuiorem  F Z.  in  amore  Camerarius  herere 
BJ  aput  -/  192.  excruor  B  dii  JF  me  hercle  omnis 
Langenus  Mus.  rhen.  vol.  12  (a.  1857)  p.  430.  hercle  omnis  me  libri 
nisi  qziod  os  J,  omnes  FZ  augent  et  F  193.  ipsi  corr.  ex  ipse 
ut  vid.  B  hii  quidem  /.  quidem  hi  Z  abse  BJ  194.  nunc 
iam  J  ornate  F  epydice  B  palUum  F  cum  Gellio  incoUum 
BJ        conice  B,  Gellitis.     coniice  FZ.         coce  J 


30  PLAVTI  n  2,  11—20 

Itaque  adsimulato,  quasi  per   urbem  tdtam  hominem  quaesi- 

veris.  195 

Age  si  quid  agis!    di  mmortales!    iltinam  conveniam  domi 
Periphanem,  quem  omnem  per  urbem  siim  defessus  quaerere: 
Per  mediciuas,  per  tonstrinas,  m  gymnasio  atque  m  foro, 
Per  myropolia  et  lanienas  circumque  argentarias: 
Rogitando  sum  raiicus  factus,  paene  in  cursu  concidi,        200 

Periphanes 
Epidice! 

Epidicvs 
Epidicum  quis  est  qui  revocat? 
Periphanes 

Ego  sum  Periplianes. 
Apoecides 
Et  ego  Apoecides  sum. 

Epidicvs 
Et  quidem  ego  sum  Epidicus:  sed,  ere,  dptuma 
Vds  video  opportunitate  ambo  advenire. 

Periphanes 

Quid  reist? 
'  Epidicvs 
Manedum!  sine  respirem,  quaeso. 

Periphanes 

Immo  acquiesce. 

195.  atque  F Z        assiinulato  /        perurbem  BJ        quesiueris  B. 
quesiueris  J.   qugsieris  Z      196.  siquid  B       dii  J      immortales  libri 
ut  Z.  ut  F       coueniam  B        197.  periphanem,  scd  m  c  corr.  B       quem 
omnem    per    urbem    Bothius.     per    omnem    urbem    quem    libri,    nisi 
quod  peromnem  J  querere  BJ  198.  per  2^ostcrii<s    om.   JFZ 

ingynasio   J        inforo  BJ         199.  miropolia   J.     mytrojiolia  Z 
200.   pene  B.    peng  /        incursu  B.    in  su}).  vcrs.  J'^        201.  Apoec. 
pcrsonam  praem.Ubri:  corr.  Acidalius       E pidi c///um  J?  eras.  t      uocatl^ 

PERPH  notae  hic  et  v.  203—205  rubricator  inseruit  I  in  B  phe- 
riphanes  B,  scd  pher  in  ras.  B^  202.  Apocides  Z  et  quidem  ego 
sum  Muellerus  Nachtr.  p.  105.  et  ego  quidem  sum  libri.  et  quid  ego 
Geppcrtus  here  J  203.  opportunitate  ambo  advenire  Bothius. 
ambo  aduenire  opportunitate  libri  uisi  cjuod  amabo  JFZ,  quod  cor- 
rexit  Saracenus ,  ct  oportunitate  J  rei  est  BJ  204.  Manedum 

Brixius   Emend.  Plaut.  cd.  a.  1S47  p.  15.     mane   libri.     mane  sine  ut 
Beizius  apud  Hermannum.    maiores  turbas  odoratus  cst  Muellerus  Plaut. 
Pros.  p.  207        queso  J        immo  B,  sed  m  pjost.  e  corr.     imitio  J 
adquiesce  B  J 


II  2,  20—24  EPIDICVS  31 

Epidicvs 


Animo  malest. 
Apoecides 


Kecipe  anhelitum. 


Peripiiaxe.s 
Clementer  requiesce. 
Epidicvs 

Animum  advortite:     205 
A.  lesione  omnes  remissi  siint  clomum  Thebis. 

Apoecides 

Quis  hoc 
Dfcit  factum? 

Epidicvs 
Ego  ita  factum  esse  dico. 
Periphanes 

Scin  tu  istuc? 
Epidicvs 

Scio. 
Periphanes 
Qui  tu  scis? 

Epidicvs 
Quia  ego  ire  vidi  milites  plenis  viis. 


Ante  animo  5—5  litt.  eras.  B  non  pr^^  animo  F  male  est 
BJ  205.  Per.  Recipe  anhelitum  Brixius  Kov.  aiin.  vol.  101  (a.  1S70) 
X>.  765.  recipiam  anhelitum  libri,  Epidico  continuantes.  cf.  Muelleriis 
Plaut.  Pros.  j)-  ^67  Verba  clementer  (^elementer  Z)  requiesce  vulgo 

dant  Apoecidi  cum  Z  contra  BJF        206.  alegione  BJ.   ab  legione  F 
Exitiis  htiius  versus  et  insequentis  initium  talis  est  in  B: 

Quis  hoc 

APOECIDES  Scit  factum 

(14  li!t.  spat.) 

EPID ego  ita  factum  esse  dico  e.  q.  s. 

Verba  Quis  hoc,  quae  in  ceteris  libris  desunt,  add.  Camerarius  qui  pri- 
mus  in  editione  ita  scripsit  207.  dicit  factum  Wagnerus  Nov.  ann. 
vol.  8!)  (a.  1SG9)  p.  361:  idem  Beizius  apud  Hermannum.  scit  factum  B. 
sic  factum  JZ.  sic  factum  est  F.  Quis  hoc  ||  Scit  factum?  Ep.  Ego  sic 
esse  factum  dico  Guyetus.  Quis  hoc  ||  Scit  factum?  Ego  ita  factum 
esse  dico  Brixius  Emend.  Plaut.  ed.  Brieg.  a.  1S47  p.  IS.  cf.  pjraeterea 
Lindemannus  Nov.  ann.  vol.  19  (a.  1S37)  p.  162.  Lacunam,  quam 
Camerarius  explevit,  B  testatur,  licet  sit  in  falso  loco  transposita  errore, 
ut  pjuto:   cuius   lacunae   nullum  est  in   ceteris  indicium:  cf.  v.  187 

208.  Post  qui  1  litt.  eras.  B.  quin  /  Ante  ire  3—4  litt.  eras., 
fort.  red,  B        uidi  ire  F 


32  PLAYTI  II  2,  25-36 

Arma  referunt  et  iumenta  diicunt. 

Pekipha^es 

Ximis  factilm  bene ! 
Epidicvs 
Tiim  captivoriim  quid  ducunt  secum:  pueros,  virgines        210 
Binos,  ternos,  jilius  quinque.     fit  concursus  per  vias. 
Filios  suos  quisque  visunt. 

Periphanes 
Hercle  rem  gestara  benel 
Epidicvs 
Tiim  meretricum  niimerus  tantus,  quantum  in  urbe  orani  fuit, 
Obviam  ornatae  occurrebant  suis  quaeque  ibi  amatoribus: 
Eos  captabant.    id  adeo  qui  maxume  animum  advdrterim,  215 
Pleraeque  eae  sub  vestimentis  secura  habebant  retia. 
Quom  cid   portum  venio    dtque   ego   illam   illi  video   praesto- 

larier, 
Et  cum  ea  tibicinae  ibant  quattuor. 

Periphanes 

Quicura,  Epidice? 
Epidicvs 
Cilra  illa  quara  tuos  gnatus  annos  raiiltos  deamat,  deperit, 
Ubi  fidemque  remque  seque  teque  properat  perdere.  220 


210.  Verba  Tum  ....  secum  Periphani  dant  F Z:  idem  Camera- 
rius,  quamvis  iam  correxisset  Pylades  ducunt  J,  sed  u  ex  i  corr. 
211.  quinque  Palatinus  VI  Parei.  Camerarius.  quisque  BJFZ 
peruias  B  212.  Ante  suos  una  litt.  eras.  B  quinque  uisunt  F.  quis- 
que'  uisit  Z  213.  quantus  FZ  inurbe  /  214.  Ab  hoc  inde 
versu  succurrit  A  omate  B.  ornate  J  occurrebat  B,  sed  n  add. 
sup.  vers.  B-  quaeque  ibi  MueUerus  Nachtr.  p.  125.  quaeque  lib)-i. 
quaeque    suis    amoribus    Guyetus  amatoeibus  A  215.  idadeo 

A.     idadeo   J  qui  B,  sed  qua  B'-  maxime   A.     idem  BJ 

ANIMADUOKTEEINT  A  216.  plere  que  B^.  plere  que  B.  plerique  J 
haee  J.  hae  FZ  sub,  sed  s  e  corr.  et  a  ut  vid.  ante  sub  eras. 
B  subuestimentis  J  recia  J  217.  CUM  A.  idem  J  adpor- 
tum  B.  ADPOETAM  A.  adportam  J.  ad  portam  FZ:  cf.  v.  14 
De  verboi-um  structura,  quam  i^erperam  removit  Gepjpiertus ,  vide  Lm'en- 
tium  ad  MosteU.  v.  1036:  cf.  GeUius  X  20,  4         illam  A         illi  A. 

illi  B,  sed  c  add.  B-        218.  et  A        tibicine  BJ,  sed  e  e.c  es  corr.  B 
yuATTUOK  A.     quatuor  B.     quattor  /  219.   quom  B  tuus 

Ubri  cum  A         dearaabat  B:  ab  expunxit  B-  ut  videtur       220.  fidem- 
quaekemquae  A 


II  2,  37-44  EPIDICVS  33 

Ea  praestolabatur  illum  apud  portum. 

Peripuanes 

Viden  veueficam! 
Epidicvs 
Sed  vestita,  aurata,  ornata  ut  lepide!  ut  concinue!  ilt  nove! 

Peripiianes 
Quid  erat  induta?  an  regillam  induculam  au  mendiculam? 

Epidicvs 
lupluviatam,  ut  istae  faciunt  vestimentis  ndmina. 

Periphaxes 
Dtin  inpluvium  indiita  fuerit? 

Apoecides 

Quid  istuc  tam  mirabilest?     225 
Quasi  uon  fundis  exornatae  milltae  incedaut  per  vias! 
At  tributus  quom  mperatus  est,  negant  pendi  potis. 
lllis  quibus  tributus  maior  penditur  pendi  potest. 


222.  Placidus  p.  20,  1:   concinne  :  composite  223.    Nonius 

p.  530,10:  regilla  vestis,  diminutive  a  regia  dicta  est,  ut  et  vasilica: 
'an  regillam  tuniculam  indulam  an  mendiculam'  224.  No- 
iiius  p.  54S,  17:  inpluviatus  color  quasi  fumato  stillicidio  implutus, 
qui  est  Mutinensis  quem  nunc  dicimus.  Plautus  iu  Epidico:  '"inplu- 
viata nomina' 


221.  aput  /        portum  Acidalius.    j)ortam  libri,  nisi  quod  p  ex  f  B 
EENEFiCA  A.    uenefieiam  J  222.  seduestita  A    ■      oexata  A. 

idem  Camerarius.  ornamenta  BJFZ  223.  eeat  A  Post  iuduta 
personae  spatium  est  in  A  a:nkegilla3I  (vel  aneiglllam^  A.  an- 
regillam  B  tuniculam  indulam  Nonius  intruso  glossemate.     indutu- 

lam  F  axmekdiccla  A.  anmendiculam  J  224.  ixpluuiata  A: 
idem  Nonius.     impluuiatam  BJFZ,   nisi  quod  inpl.  B  istae   A, 

Nonius.     istaec    BJFZ  faciu^nt   A,    Nonius.     facimus    B  fmus 

m.  2  in  ras.)  JFZ.      corr.   Pylades  225.   Periphanis    notam   om. 

BJ  Utin  impluvium   Acidalius.    ut  ininpluuium  B.    utinpluuiuini 

A.  ut  impluuium  JFZ  fueeit  A,  Jacohus.  erit  B.  erat  JF Z, 
unde    eat   Acidalius  Verba    Quid  —  mirabilest    e.  q.  s.    Apoecidi 

tribui:  Peripliani  dant  libri,  Epidico  Bothius  tam  o»i.  BJFZ 

mirabile  est  libri  cum  A  226.  quasi  A  eukdis  A  exornatg 
BJ  multe  B  pekuias  A.  peruias  BJ  227.  cum  libri  cum 
A,  nisi  quod  qum  B  imperatus  libri  negant  A  potis  A. 
potesse  BJFZ.   pote  Kampmanmis  de  re  mil.  p.  20       228.  tributis  A 

Platjti  Epidicus.  o 


34  PLAVTI  n  2,  45-48 

Epidicvs 
Quid  istae  quae  vestei  quotaimis  ndmina  invemunt  nova! 
Tunicam  rallam,  tiinicam  spissam,  Imteolum  caesiciumj     230 
ludusiatam,  patagiatam,  caltulam  aut  erocotulam, 
Supparum  aut  submmiam,  ricam,  basilicum  aut  exoticum: 


230.  Nonius  p.  539,  15:  Ralla  vestis  dicta  a  raritate.    Plautus  in 

Epidico:    Hunicam    rallam    spissam'  Isid.   Orig.    XIX 

22,  23:  Ralla  quae  vulgo  rasilis  dicitur  Ex  Isidoro  fluxisse  Loe- 
wii  glossam  Prodr.  p.  263  ipse  intellexit  ibid.  p.  XIII:  v.  praeterea 
3Iartial.  II  85,   4:    rasam  tu  mihi  mitte  togam        Konitts  p.  539, 

28:     Caesicium    linteolum    dicitur    purum    et    candidum 

Plautus    in  Epidico:    ''linteolum    caesicium'  Kum  huc  spectet 

Placidi  glossa  p.  25,  7  quaeritur,  quam  sic  edidit  Deuerlingius:  cae- 
sitium  :  cretatum        231.  Varro  de  1.  1.  V  §  131:  alterum  quod  intus, 

a  quo  intusium,  id  quod  Plautus  dicit:    'Intusiatam   ac   cro- 

cotulam'  Nonius  p.  539,  32:  Indusium  est  vestimentum  quod  cor- 
pori  intra  plurimas  vestes  adhaeret  quasi  intusium.  Plautus  in  Epi- 
dico:    'indusiata,    patagiata,    catulam    aut    proputulam' 

Idem  p.  540,  4:  patagium,  aureus  clavus Plautus  Epidico:  'in- 

dusiata,  patagiata'  Idem  p.  54S,  24:  caltulam  et  crocotu- 
lam,    utrumque    a    generibus  florum  translatum,   a    calta    et   a   croco. 

Plautus  in  Epidico:  'illusiatam crocotulam'         232.  Nonius 

X).  540,  8:  supparum  est  liuteum  femorale Plautus  in  Epidico: 

'supparum  aut  subnimium  est  ritam  vasilicam  aut  exoti- 
cum         Idem  p.  539,  Vi  :  rica  est  quod  nos  sudarium  dicimus.    Plau- 

tus  in  Epidico:    'rica exoticum'         Idem  p.  540,  17:  exoti- 

cum  dicitm-  peregrinum.  Plautus  m  Ejndico:  ''basilicum  aut  exo- 
ticum' 


V.  229—235  interpolatos  esse  censet  Wagnerus  de  Aul.  p.  32,  quam- 
vis  iam  a  Konio  atque  (quod  monuit  R.  Muellerus  de  PI.  Epid.p.  10)  a 
Varrone  commemoratos,  prohante  Brixio  Kov.  ann.  vol.  91  (a.  1865)  p.  57, 
mgante  Spengelio  Eos  a.  1865  p.  112,  contra  quem  idem  Wagnerus  dixit 
in  adn.  ad  Aul.  v.  471  sq.  ad  duplicem  lios  versus  potius  spectare  recen- 
sionem  recte  milii  videtur  iudicasse  Eeinhardtus  Kov.  ann.  vol.  111  (a.  1875) 
p.  199  229.  Periphani  continuant  libri  iste  -B^.  iste  B  que  J  uesti 
BJFZ  quoda:sxis  A.  quot  annis  BJ  xouaJ.  inueniunt  nomina 
om.  noua  J  230.  raliam  BJF,  sed  li  ex  bi  corr.  B.  cf.  Loeicii  Prodr. 
p.  263       LINTEOLUM  (vel  LCsTiOLOi^  A       caesitium  B.    cesitium  J 

231.  intusiatam  Varro.  inclusiatam  F.  indusiata  Konius,  sed  illusiatam 
p.  548,  24  CALTULAJi  A.  catulam  JF  ckocotula:^!  cum  Konio 
et    Varrone   A:    idem   Saracenus.      croculam    FZ.      crutulam    BJ 

232.  SUPPAJRU^I  A.  sub  parum  B  sub  miniam  BJ.  submiuiam  F  Z. 
subnluxiam  A.  subnimium  est  Nonius  basiliscum  J.  uasilicam 
Konius  p.  540, 10         EXOTicy  A.  exoticum  B,  sed  c  sup.  vers.  B'^ 


II  -2,  49-54  EPIDICVS  35 

[Cumatile  aut  plumatile,   carinum  aut  gerrinum,  gerrae  ma- 

xumae] 
Ccini  quoque  etiam  ademptumst  nomen. 

Periphanes 

Qui? 
Epidicvs 

Vocant  Laconicum, 

Haec  vocabula  aiictiones  siibigunt  ut  faciant  viros.  -235 

Periphanes 
Quin  tu  ut  occepisti  loquere? 

Epidicvs 

Occepere  aliae  mulieres 
Duae  sic  post  me  fabulari  inter  se:  ego  abscessi  sciens 
Paulum  ab  illis:   dissimulabam  earum  operam  sermoni  dare: 


233.  NoniHS  p.  54S,  S:   cumatilis  aut  inarinus   est  aut  caeruleus 

a  Graeco  tractum  quasi  fluctuum  similis Plautus  in  Epidico:  'cu- 

matile  aut  plumatile'  Idem  p.  540,  19:  plumatile  aut  clava- 
tum  aut  ex  plumis  factum.  Plautus  in  Epidico:  'cumatile  aut  plu- 
matile'  Idem  p.  54S,  3.2:  caerinum  a  caerae  colore.  Plautus  in 
Epidico:  '^plumatile  aut  cumatile  cerinum  aut  gelinum' 


233.  Versum  afistQov  merum  additamentum  esse  iudico  licet  vetu- 
siissimum ,  quod  frustra  in  metrum  cogere  tentavit  Goellerus  ad  Aul. 
li.  05.     Ceterum  liunc  et  sequentem  versum  iam  Guyetus  obelo  notaverat 

cunatile  Z  CAKrNTJM  (vel  cakexujij  A.  garinum  BJ.  cerinum 
FZ.  caerinum  et  gelinum  Nonius  aut  om.  F  gerinium  Z  gerre  A. 
gerre  BJ.  gerre  F.  gerere  Z  maxime  B.  maxume  A  234.  cani- 
quoque  J        et  iam  B        ademtvi  st  B.   adeptctst  A.   adeptum  est  J 

Ante  nomen  2—3  litt.,  fort.  est  vel  st,  eras.  B  Ep.  Qui?  Per. 
Vocant  BJFZ.  quisiubeant  A,  sed  «i  satis  incerto  iaconum  J, 
unde  laconum  F Z  A  Gepperti  lectione  Ambrosiani  profectus  talem 
versum  proposuit  Kiesslingius  Mus.  rlien.  vol.  24  (a.  1S69J  p.  120: 
Canis  qnoque  etiam  adeptust  npmen  quem  vocant  Laconicum. 
Contra  quem  dixi  Anal.  Plaut.  p.  100.  mira  de  hoc  versu  excogitavit 
Ladetcigius  Diurn.  antiqu.  stud.  a.lS41  p.  1085,  rectissime  improbatus  a 
Wagnero  de  Aul.  p.  34  235.  auetiones  B  subigunt  (vel  subegl^'t^  A. 
subiungunt  JP  faciaxt  J..  faciamJP  niri  BJFZ  2S6.  Apoecidis 
personam  fAPOCij  praem.  B.  personae  notam  om.  F  occepere  B^  ex 
occipere  alie  J  237.  quaesicpostme  A.  duae  post  me  sic  BJFZ, 
nisi  quod  due  J  inter  se  Bothius,  RitscheUus  Prolegom.  p.  130.  ix- 
TEESESE  A.     inter  sese   BJFZ         abcessi  B         sciens   A.     solens 

V 

BFZ.     soleas  /.  volens  Bitschelius  l.  s.  s.    silens  Lambinus        238.  ab- 
LLLis  A.     abillis   BJ         earum  A:  cf.   Brixius    Nov.  ann.   vol.  101 
(a.  1870)  p.  706:    Seyffertus  Stud.    Plaut.  p.  17.     me  harum   BJFZ. 
sermoni  operam  dare  BJFZ 

3* 


36  PLAVTI  II  2,  55—62 

Nec  satis  exaudibam  nec  sermonis  fallebar  tamen, 
Quae  loquerentur. 

Periphanes 
Id  lubidost  scire, 
Epidicvs 

Ibi  illarum  altera  240 

Dixit  illi  quicum  ipsa  ibat 

Periphanes 

Quid? 

Epidicvs 

Tace  ergo  ut  audias. 
Postquam  illam  sunt  conspicatae,  quam  tuos  gnatus  deperit: 
'Quam  facile  et  quam  fortunate  evenit  illi,  te  obsecro, 
Miilieri  quam  liberare  volt  amator.'     '^quisnam  is  est?" 
Inquit  altera  illi:  ibi  illa  nominat  Stratippoclem,  245 

Periphanai  filium. 

Periphanes 
Perii  liercle.     quid  ego  ex  te  audio? 
Epidicvs 
Hoc   quod   actumst,     egomet  postquam  id  illas  audivi  loqui, 


239.  exaudibam  B,  Bothius.     exaudiebam  ceteri  cum  A        sermo- 
Nis  (<cel  SERMONESj  A        240.  QUAE  A.     qugm  ex  quem  J.     quem  F 

liUBrDOST  A.     lubido  est  BJ        scire  (vel  sciRi;   A        iBi  J. 
241.  DrxiT  A  QUICUM  A.     qui  cum  BJ         ibat,  sed  ^  ex  \  corr. 

B  ergout  B  242.  illXji  A  conspicate  BJ         tuus    libri 

cum  A         Ceterum  delet  hunc  versum  Guyetus:  cf.v.243  V.  243 — 

249    tractavit  Bitschelius   Opusc.  jihil.   vol.  II  p.  250  243.   furtu- 

nate  J.  cf.  Loewii  Prodr.  p.  360  illi  te  obsecro  Bitschelius  I.  s.  s. 
illi  obsecro  libri.  illic  obsecro  Muellerus  Blaut.  Pros.  p.  577.  illi 
evenit  Pylades,  liitschelius  Prolegom.  p.  S7.  inquit  addit  post  facile  B. 
Muellerus  1.  s.  s.  p.  22 :  mavult  tamen  v.  242  ante  v.  241  jyonere.  ait  post 
illi  addit  Geppertu^  244.  liberare  quam  uult  et  in  marg.  C-B,  sed  liberare 
add.  B-.  idem  Pylades.  liber§  quam  uolt  JF Z,  nisi  quod  uol  J  falsa 
profert  Spengelius  T.  3Iacc.  PI.  p.  100  uult  A  quisxam  A.  quis  nam 
BJ  ISEST  J-  245.  IXQUID  e^  ILLI  J^  illi  o»i.  2^  ibi  tMq,  Bitschelius 
l. s. s.  ex  A,  ubi  tamen  Loeuius  legit  ibiilli.  illa  om.  BJFZ  xomixat  A 
STRATKIPPOCLEM  A.  stratippoden  B.  stratiphoclen  J.  stratiphoclem 
FZ  246.  Periphanai  Bitschelius  I.  s.  s.  perifaxi  A.  peripbane 
B^(\)enphajie  BJJFZ  perikercle  A.  hercle  perii  Eitschelius  I.  s.  s. 
cf.  Seyffertus  Stud.  Plaut.  p.  24  exte  J.  om.  F  247.  quod,  sed  d 
inseruit  B-  actumest  A.  Brixius  Emend.  Plaut.  ed.  a.  1S54  p.  11. 
actum  BJFZ  ego  met  J  postquamid  A.  posTQUAaiDE  ex  A 
profert  Geppertus ,  unde  postquam  ita  Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  597. 
post  ibi  BJFZ.     postibi  B-.     postubi  Aldina 


II  -2,  03— 70  EPIDICVS  37 

Coepi  rnrsum  vorsum  ad  illas  pausillatim  accedere, 
Quasi  retruderet  med  liomiuum  vi^s  invitum. 

Periphanes 

Intellego. 
Epidicvs 
Ibi  illa  interrogavit  illam:  Vpu  scis?  qui  id  dixit  tibi?'    -250 
"Qma  liodie  adlatae  tabellae  sitnt  ad  eam  a  StratippocTe : 
Eum  argentum  sumpsisse  apud  Thebas  ab  dauista  fenore: 
Id  paratum  esse  et  se  ob  eam  rem  id  ferre." 

Periphanes 

Certo  ego  occidi. 

Epidicvs 
Haec  sic  aibat:  sic  audivisse  ex  eapse  atque  epistula. 

Periphanes 
Quid  ego  faciam  nunc?  consilium  a  te  expetesso,  Apoecides.  255 


248.  pausillatim  gloss.  Plaiit.:  cf.  Eitschelii  Opusc.  pJiil.  vol.  II 
p.  250 


248.  cepi  J         UEESUii  A         adillas  J         pauxillatim  BJFZ 
249.   med  iiomimim  liitsche^ius  I.  s.  s.    hominum  me   libri  cicm  A, 
nisi  quod  hominem  JFZ         quasi  hominum  retraderet  me   MueUerus 
Flaut.  Pros.  p.  66  intelligo  /  250.  Per.  Qui  scis  F     •    QUiro 

A,  idem  Z.  quis  id  BF.  quis  is  J.  quis  Jacohus  dixit  A  251.  Ep. 
praem.  F  quia  Botkius.  quin  libri  cum  A  adlatae  tabellae  sunt 
;id  eam  Guyetus.  adlataetabellaeadeam  A.  allatg  sunt  tabellg 
(tabelle  B)  ad   eam   (adeam  J)  B^JFZ  astkatkippocle  A.     a 

stratippocle  B,  sed  c  ex  I  ut  vid.  corr.     astratiphocle  J  252.  Ab 

hoc  inde  versu  deficit  A  sup  sisse  ex  sum  sisse  B  sumpsisse 

argentum  eum  Hermannus  Kov.  ann.  vol.  35  (a.  1S42)  p.  193.  eum 
sumpsisse  argentum  Pylades.  argeutum  eum  sumpsisse  Bothius  aput  J 
abdanista  BJ  foenore  BJ  253.  idparatum  J  esse  et  se  Gz. 
et  sese  libri.  esse  et  Geppertus  rem  om.  F  certo  ego  occidi 
Kampmannus  de  ab  praep.  p.  29.  Brixius  Emend.  Plaut.  ed.  Brieg. 
a.  1S47  p.  15.  cedo  ego  occidi  B,  sed  sup.  cedo  scriptum  est  -i-  dic. 
cede  ego  occidi  JF.  cede  om.  Z.  possit  etiam  hercle  ('=  ecle,  ede) 
in  cede  latere.  credo  ego  occidi  Acidalius,  unde  credo.  Per.  Ego  occidi 
Geppertus  254.  Ita  Gz  duce  Kampmanno  de  ab  praep.  p.  29,  ubi 
vide  ceteras  corrigendi  vias.  qui  versus  talis  est  in  B:  haec  sic  aiebat 
sic  audiuisse  se  (ita  B^  ex  audiui  sesey  abse  atque  fab  post  atque  eras.) 

epistola.  idem  J,  nisi  quod  audisse  se  abse  atque  epistola:  nec  disce- 
dunt  ceteri,  nisi  quod  priiis  sic  om.  Z,  se  ab  ('abs  Z)  se  F Z  aibat 
audivisse  se  ab  eapse  atque  ab  epistula  Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  603 
255.  ate  BJ.  abs  te  F  ex  petesso  B.  apoetides  B ,  sed  potest 
c  fuisse  pro  t.     apocides  Z 


33  PLAVTI  n  2,  71-81 

Apoecides 
Reperiamus  aliquid  calidi  couducibilis  cdusili. 
Nam  ille  quidem  aut  iam  hic  iiderit,  credo  liercle,  aiit  iam 

adest. 
Epidicvs 

Si  aequom  siet 

Me  plus  sapere  quam  vos,  dederim  vdbis  consiliiim  catum, 
Quod  laudetis,  lit  ego  opino,  ute'rque 

Periphanes 

Ergo  ubi  id  est,  Epidice? 
Epidicvs 
Atque  ad  eam  rem  conducibile. 

Apoecides 

Quid  istuc  dubitas  dicere?  260 
Epidicvs 
Vds  priores  esse  oportet,  nos  posterius  dicere, 

Qui  plus  sapitis. 

Periphanes 

Eia  vero!  age  dic! 
Epidicv^ 

At  deridebitis. 
Apoecides 
Non  edepol  faciemus. 

Epidicvs 
Immo  si  placebit,  iltitor 
Consilium,  si  non  placebit,  reperitote  rectius. 
Milii  istic  nec  seritiir  nec  metitur,  nisi  ea  quae  tu  vis  volo.  265 

Periphanes 
Gratiam  habeo.     fac  participes  nos  tuae  sapientiae. 


256.  Ap.  om.  FZ        riperiamus  B        calidi  Dousa.     callidi  libri. 
in  marg.  interiori  nt  vi.  rec.  in  B       consilii   libri       257.  ad  erit  BJ 

ad    est   B         equum   B         258.  Ante   catum  si)at.   2—3  litt.  B 
callidum  F        259.  ludetis  F        opino  Botldus.    opinor  BFZ.    opinior 
J       idem  epidice  /       260.  adeadem  rem  J       262.  quid  JF.  quod  Z. 
quia  Langrehrius  Miscell.  phil.  p.  18        Apoecidi  clant  verba  eia  —  dic 
F Z  et  editorum plerique:  corr.  Bothius     eia  ex  euge  B      264.  sinon  J 
reperitore  J      265.  ne  seritur  JF      qug  BJ      266.  sapientie  B       Verba 
tuae   sapientiae  —  Em   v.  270  om.  JFZ:   cf.   Anal.  Plaut.  p.  73i 
Lacunam  post  v.  266  indicavi:  videntur  quaedam  intercidisse  quae  ad 
verhorum  contextum  vix   abesse  jyossunt.    exempl.a  Holtzii  Synt.  prisc. 
scr.  lat.  voh  II  p.  161  partim  falsa,  partim  aliter  comparata  sunt 


11  -2,  82—91  EPIDICVS  39 

Epidicvs 

:(£        +        +        **        +        %        +        +        +        +        +        **        +        ****        +        **        +        *♦*** 

Continuo  arbitretur  uxor  tuo  gnato  atque  ut  fidicinam 
fllam  quam  is  volt  liberare,  quae  illum  conrumpit  tibi, 
Ulciscare  atque  ita  curetur,  lisque  ad  mortem  ut  serviat.. 

Apoecides 
Fieri  oj)ortet. 

Periphanes 
Facere  cupio  quidvis,  duni  id  fiat  modo. 
Epidicvs 

Em!    270 
Nimc  occasidst  faciundi,  prmsciuam  in  urbem  advenerit, 
Sicut  cras  hic  aderit:  hodie  haud  venerit. 

Peeiphanes 

Qui  scis? 
Epidicvs 

Scio, 
Quia  mihi  alius  dixit,  qui  illinc  venit,  mane  huc  adfore. 

Periphanes 
Quin  tu  eloquere,  quid  faciemus? 

Epidicvs 

Sic  faciundum  censeo, 
Quasi  tu  cupias  h'berare  fidicinam  animi  gratia,  275 

Quasique  ames  vehementer  tu  illam. 

Periphanes 

Quam  ad  rem  istuc  refert? 
Epidicvs 

Rogas? 

267.  arbitrator  jScoZe^er  268.  uult£  corrumpit  .B  270.  em  Brixius 
Emend.  in  Capt.  p.  20.  hem  B  271.  occasio  st  B.  occasio  est  J 
Ante  faciundi  1—2  litt.  spat.  B  prius  quam  B  inurbem  B  ad- 
venerit  Acidalius  et  Palat.  VI  Parei.  aduenit  libri  272.  hodie  haud 
Weisius.  hodie  non  libri,  nisi  quod  nisi  F.  de  haut  et  non  mutatis 
cf.  Seyffertus  Stiid.  Plaut.  p.  4.  hodie  non  veniet  Guyetus  273.  Epi- 
dici  notam  praem.  Z  illic  J  huc  Bothius.  hunc  B,  sed  in  marg. 
al  hic-  similiter  hic  hunc  JFZ  affore  JF  274.  Per.  om.  Z 
quintu  J  Verba  sic  faciundum  c.  Apoecidi  tribuunt  BJ  faciundo 
J  275.  Versum  Epidico  dat  J,  Apoecidi  B  276.  istoc  J  rogas 
om.  JFZ 


40  PLAYTI  II  2,  92-99 

"Ct  enim  jiraestines  argento,  prmsquam  veuiat  filius, 
Atque  ut  eam  te  in  libertatem  clicas  emere. 

Periphanes 

Intellego. 
Epidicvs 
Ubi  erit  empta,  ut   aliquo   ex   urbe  eam  amoveas,  nisi  quicl 

tuast 
Secus  sententia. 

Periphaxes 
Immo  docte. 

Epidicvs 

Quid  tu  autem  ais  Apoecides?  280 
Apoecides 
Quid  cgo  aiam?  uisi  te  conmentum  uimis  astute  intellego. 

Epidicvs 
lam  igitur  amota  ei  fuerit  omnis  consultatio 
Nuptiarum,  ne  gravetur  C[n6d  velis. 

Periphanes 

Sane  sapit 
Et  placet. 

Epidicvs 
Tum  tu  igitur  calide,  si  c^uid  acturus,  age. 

277.  ut  ei  F.     nt  eam  Paretis  ex  Palat.  VI        prestines  B.    pre- 
stiues    /  argeutum    F  prius    quam   B.     iam   prinsquam   F 

eueniat  F  278.  at  F  intelligo  J  279.  aliqua  F  eam  amo- 
veas  Luclisius  SttidemiDidi  Stud.  vol.  I  p.  25.  amoueas  lihri  Be 
aliquod  vel  de  urbed  cogitavit  Bitschelius  Nov.  Exc.  Pl.  p.  76  et  SO 
nisi  ciuid  tua  Ubri.  est  ex  v.  sequenti  Jmc  tramposuit  Weisius,  nisi  si 
cum  Bothio  scrihens.  nisi  quidem  tua  Mnellerus  PJaiit.  Pros.  p.  306:- 
cf.  p.  555  et  NacJitr.  p.  32.  praeterea  cf.  RitscJieJius  Nov.  exc.  PJ.  p.  50 
et  contra  cum  BergJcius  Beitr.  p.  54  280.  Ante  secus  eras.  sententia 
B  seutentia  est  Jihri  tuautem  B  ais  add.  3IucJJerus  Plaut.  Pros. 
p.  306.  idem  Brixius  Kov.  ann.  voJ.  101  (a.  1S70)  p.  766  281.  qui 
B  aiam  Brixius  J.  s.  s.  iam  Jihri.  quid  ego?  nisi  iara  GuJiehnius 
commentum  Jihri  intelligo  J  282.  tum  igitur  denium  MueJJc- 
rus   PJaut.  Pros.  p.  4<s  fnerit   LincJemannus  Nov.   ann.  voJ.  19  (a. 

1S37)  p.  163.  Lomanus  spiciJ.  crit.  p.  42:  cf.  v.  225.  erit  BJFZ 
consultio  F  283.  negrauetur  B  Per.]  Ap.  Jihri  sane  sapit  CrZ 
exempJi  causa.  cf.  Act.  soc.  pJiil.  Lips.  voJ.  VI  p.  323.  Viue  sapis  B.  ui- 
sapis  J.  ui  sapis  Z.  ut  sapis  F.  nimium  s.  Geppertus.  euge  s.  MueJJc- 
rus  NacJitr.  p.  126.  velis  velle.  Ap.  Et  sapis  KocJiius  Emend.  PJaut. 
p.  S  284.  Pers.  not.  om.  Jihri  iugitur  /  calide  B.  Palmerius. 
callide  JF Z  si  quid  LucJisius  Herm.  voJ.  VIII  (a.  1S74)  p.  IIS. 
quidquid  B.     quicquid  JFZ        acturus  BJFZ 


11  2,  103-105;  100-102;  lOG     EPIDICVS  41 

>»:*      +      +      **      +      *      +      *      +     *      +      **      +      ******      +      ***      +      + 

Ciim  leuone  quae  opus  suut  facto. 

Periphanes 

Quid  iam? 
Epidicvs 

Ne  te  ceuseat  285 
Fili  causa  facere^ 

Pekiphanes 
Docte. 

Epidicvs 
Quo  illum  ab  illa  prdliibeas, 
Ne  qua  ob  eam  suspitiouem  diflicultas  eveuat. 

Periphanes 
Rem  hercle  loquere. 

Epidicvs 
Et  repperi  haec  te  qui  abscedat  suspitio. 
Periphanes 
Siue  me  scire. 

Epidicvs 
Scibis:  audi. 

Apoecides 
Sapit  hic  pleuo  pe'ctore. 
Epidicvs 
Opus  est  homiue,  qui  illo  argentum  deferat  pro  fidiciua.  290 

Periphanes 
Quem  hominem  inveuiemus  ad  eam  rem  litilem? 


V.  285 — 387  hue  transposui  in  lihris  post  v.  291  exstantes:  cf. 
Act.  soc.  pJiil.  Lips.  vol.  VI  p.  323.  versiis  olim  in  margine  suppleti 
sunt,  %inde  initium  truncatum  repetendum  285.  cum  lenone  quae  opus 
sunt  facto  Gz.  na  telononfwi.5  ex  n////  telo  ////nonj  eque  opus  facto  st  B. 

uam  telo  (siqj.  vers.  t  illoj  non  eque  opus  fac^us  est  J.  nam  telo 
non  aeque  opus  factost  Z.  nam  te  illo  non  eque  opus  facto  est  F. 
nam  tuo  nomine,  ere,  opns  tacitost  MueUerus  Plaut.  Pros.  p.  306.  nam 
de  lenone  aequo  opus  cautost  olim  tentabam  Act.  soc.  phil.  Lips.  vol.  VI 
p.  323.  de  lenone  iam  Scioppius  nec  B  286.  filii  Uhri  abilla 
B.  abillo  J  287.  nequa  BJ  obillam  JF  suspicionem  lihri 
evenat  Bothius.  eueniat  libri  288.  Cf.  v.  285  haec  te  BJZ.  hec 
a  te  F:  cf.  Bothius  Quaest.  gramm.  p.  10.  a  te  Geppertus  suspicio 
JFZ        289.  me   om.  Z        290.  profidicina  J        291.  adeam  J 


42  PLAVTI  n  2,  106—113 

Epidicvs 

Hic  erit  optumus: 
Hic  poterit  cavere  recte,  iitra  qui  et  leges  teiiet. 

Periphaxes 
Epidice,  liabeo  gratiam. 

Apoecides 
Sed  ego  istuc  faciam  sedulo. 
[Ego  illum   couveniam   atque   adducam  huc    ad   te,   quoiiast 

fidiciua.] 
Epidicvs 
Atque  argentum  ego  cum  hoc  feram. 

Periphanes 
Illaec  quanti  emi  minumo  potest?  295 

Epidicvs 
Ad  quadraginta  fortasse  eam  posse  emi  minumo  minas: 
Verum  si  plus  dederis,  referam.     nihil  in  ea  re  captiost. 
Atque  id  uon  decem  occupatum  tibi  erit  argentiim  dies. 


298.  Nonius  xi.  355,  24:    Occupare    est   rursus    detinere.     Plautus 
Epidico:  ''atque decet dies' 


Verba  liic  erit  optumus  e.  q.  s.  Apoecidi  tribuunt  JFZ.  corr. 
Lambinus  erit  optimus  BZ.  certe  optimus  est  F  293.  habeo 
gratiam  Guyetus.  habeas  gratiam  libri.  Apoecidi  qui  liaec  tribuunt 
vereor  ne  recentioris  aetatis  consuetudines  nimium  respexerint  Verba 
sequentia  una  cum  antecedentibus  Apoecidi  dat  Bothius,  Epidico  libri 
faciam  ex  facio  B  294.  Versum  pro  spurio  nunc  liabeo  spretis  eis 
quae  proposui  Act.  soc.  phil.  Lips.  vol.  VI  p.  324.  varia  de  eo  ex- 
cogitabant  B.  Muellerus  de  Pl.  Epid.  p.  5,  Beinliardtus  Studemundi 
Stud.  vol.  I  i).  105 ,  Geppertus  in  editione ,  denique  censor  J^einhardti 
Ind.  philol.  vol.  IV  p.  395  atque  om.  J  adducam  B,  sed  poster. 
d  ex  u  facta.  ad  ducam  J.  abducam  F  adte  J  quoiia  st  B. 
cuia  est  J  fidicina.  apoe  illa  ne  J.  fidicina.  Ap.  illane  F Z 
295.  Epidici  notam  om.  B  illaec  add.  Luchsius  Studemundi  Stud. 
vol.  I  p.  36:  huc  enim  videtur  spectare  illud  illa  ne,  quod  post  v.  294 
exhibent  JFZ,  post  hunc  versum  B'^  praemissa  Epidici  nota  emi 
minumo  potest  Luchsius  l.  s.  s.  emi  potest  minimo  BJF,  emi  potest 
maxime  Z  296.  Epid.  hoc  loco  om.  B:  cf.  v.  295  potest  F 
minimo  libri  297.  siplus  J  nihil  07n.  J  inea  BJ  captio  st 
B.  captio  est  JF  298.  decem  F,  Palat.  VI  Parei,  Pylades.  decet 
BJZ  cum  Nonio        erit  tibi  F        dies  et  sup.  vers.  t  dues  J 


II  2,  114-120  EPIDICVS  43 

Peripiianes 
Quidum? 

Epidicvs 
Quia  euim  mulierem  alius  illam  adulesceus  deperit 
Aiiro  opuleutus,  magnus  miles   Rhodius,  raptor  hdstium,  300 
Gldriosus:  hic  emet  illam  de  te  et  dabit  auriim  lubeus. 
Fcice  modo:  est  hicrum  hic  tibi  amphim. 

Periphanes 

Deds  quidem  oro. 
Epidicvs 

Et  iiipetras. 
Apoecides 
Quin  tu  is  iutro  atque  huic  argentum  prdmis?   ego  visam  ad 

forum. 
Epidice,  eo  veni. 

Epidicvs 
Ne  abitas,  priusquam  ego  ad  te  venero. 

Apoecides  . 
IJsque  opperiar. 

Periphanes 
Sequere  tu  intro. 

Epidicvs 
I,  niimera:  nil  ego  te  moror.  305 


299.  quid  (d  ex^mnxit  m.  2)  dum  B.  quid  dum  F        alius  illam  Bo- 
thius.    illam  alius  lihri  adolescens  /.     adolesens   B  An  alius 

adulescens  perit  scribendum  est?        300.  opulentus  ex  opolentus  B 
301.   is   emet  Brixius  Nov.   annal.  vol.  101  (a.  1870)  i^.  766  dete 

BJ.     dare  F  lubens  Gruterus.     iubeas  libri  302.  face  Pahne- 

riiis.  AcidaUus.     tace  libri  amplum    ex  ambium  tit  videtur  B 

orabo    Bothius  et   inpetras    Gz.    impetra    libri.     impetras    Palme- 

rius.  Acidalius  303.  quintu  J  tu  is  ex  tuis  B^  hic  B.  huc 
Z  pronus  J  adforam  J  304.  non  F  abeas  FZ  prius 
quam  B  adte  BJ  30.5.  operiar  JF  PERIPHANES  integris 
Utteris   B.    personam  om.  F  i  numera  B,  sed  num   in  ras.  B'\ 

inumera  J.     i  numero  ScaUger        nihil  B.     nichil  J 


44  PLAVTI  II  3,  1—14 

EPIDICVS 

Nullimi  esse  opiuor  ego  agrum  iu  ouini  agro  Attico 

Aeque  feraceni  quam  hic  est  noster  Periphanes. 

Quin  ex  occluso  atque  obsignato  armario 

Decittio  argenti  tautum,  quantum  mihi  lubet. 

Quod  pol  ego  metuo,  si  senex  resciyerit,  310 

Ne  ulmos  parasitos  faciat,  quae  usque  attdndeant. 

Sed  me  lina  turbat  res  ratioque^  Apoecidi 

Quam  ostendam  fidicinam  aliquam  conducticiam. 

Atque  id  quoque  habeo:  maue  me  iussit  seuex 

Coudiicere  ahquam  fidicinam,  quae  hodie  domi,  315 

Dum  rem  divinam  faceret,  cantaret  sibi. 

Ea  cdnducetur  atque  ei  praemonstrabitur, 

Quo  pacto  fiat  silbdola  advorsum  senem. 

Ibo  mtro:  argentum  accipiam  ab  damnoso  sene. 


Act.  II  Sc.  3  EPIDICVS  SERVVS  B.  idem ,  sed  cum  eis  quae 
j)raecednnt  iungens  J  306;  oppinor  B  ego  om.  Z  in  omni  agro 
Lomanus  S^ncileg.  p.  42.  inagro  BJ.  in  agro  FZ.  in  agro  omni 
Beizius  apud  Hcrmannum.  de  omni  in  agrod  cogitabat  liitschelius 
Nov.  exc.  Pl.  p.  69.  de  hercle  ante  ego  inserendo  Barnmannus  Ohserv. 
in  c.  XIV  proleg.  p.  35  athico   Z  307.  aequg   J  308.  at- 

qug  J  armario  Pylades.  atque  armario  libri  309.  argenti  JFZ 
argentum  B,  lineola  addita  a  manu  prima,  ita  ut  tradatur  argenti^ 
non   argentum,    quod   solus   F  exhibet  310.    s //////  tsenex    ex   si 

senex  J  rescierit  Camcrarii  manus  ex  resciuerit  in  B  311.  fa- 
ciat  qug  B.     pati  atque  J.     faciat  atque   FZ  attondeant  B,  sed 

ant  add.  B'^.     attondeat  JFZ,   nisi    quod  adtondeat   F         312.   res 

turbat    JF  racioque   J.      ratio    que   B  313.   Ad    quam   

aliquam  cf.  Balbachius   Observat.  crit.  p.  20  et  Brixius  Nov.  ann.  vol. 
01  (a.  1865)  p.  oS.     eundem  pT.eonasmum  habes  Auhd.  V,  3  et  Mostell. 
■  V.  256,  ubi  nil  mutandum.     qua  Dousa         aliqua  Gruterus        conduc- 
titiam   J     conductiuam   F  315.    quae    hodie    domi    Gz.     sibi   huc 

f  hunc  J)   domum  libri,  hodie  in  huc  corr^ipto  et  sibi  ex  versu  sequenti 
intruso.     me    quae    domi   Guyetus,    enim    scribens   v.  314  pro    mc 
316.  dinam  B,  ui  B'-  add.  sup.  vers.  cantare  F         318.   advorsum 

Geppertus.  aduersus  BJFZ.  scd  cf.  Pseud.  v.  453:  Mil.  gl.  1080: 
Poen.  I  2,  188        319.  ab  dampnoso  B.     abdampnoso  /. 


III  1,  1— G 


ACTVS   III 


STRATIPPOCLES.     CHAERIBVLVS 

Stratippocles 
Exspectando  exedor  miser  atque  exenteror,  320 

Quomodo  mi  Epidici  blanda  dicta  evenant. 
Nimis  diu  maceror:  sitne  quid  uecne  sit 
Scire  cupio. 

Chaeribvlvs 
Per  illam  tibi  copiam 
Cdnparare  aliam  licet.     scivi  equidem  in  priucipio  ilico 
NuUam  tibi  esse  in  illo  copiam. 

Stratippocles 

Interii  hercle  ego  oppido.  325 
Chaerlbvlvs 
Absurde  facis  qui  angas  te  animi.  si  hercle  ego  illum  semel 

prendero, 

Act.  III  Sc.  1  STRATIPPOCLES  CHERIBOLUS  ADOLESCEN- 
TES  B  STRATIPHOCLES  CHERIBOLVS  ADOLESCENTES  DVO 
J  320.  StratippocUs  person.  praem.  B-  expectando  B  321.  inihi 
lihri  evenant   Bothius.     eueniant   libri  322.  sio    ('0   ex  c  corr. 

et  del.  m.  2:  post  o  1—2  litt.  spat.)  nequit  nec  nescit  B.  sic  ne- 
quid   nec   ne   scit  J.     sic  nequit  nec  nescit  F  sciret   J  Ver- 

sus  323  sqq.  tractaverunt  Lindeniannus  Nov.  ann.  vol.  19  (a.  1837) 
p.  164  sq.,  Brixius  de  PI.  et  Terentii  pros.  p.  IS ,  Fleckeisenus  Exerc. 
crit.  p.  24  (324  sq.),  Spengelius  T.  Macc.  Pl.  p.  167  et  117,  MHellerus 
Plaut.  Pros.  p.  334,  Seijffertus  Philol  vol.  27  (a.  186S)  p.  448  (326— 
330),  a  quibus  quae  siimpsi  suo  loco  adnotabuntur  324.  conparare 
Gz  Anal.  PI.  p>.  77.  copiam  parare  JF Z.  copiam  tibi  parare,  sed  ra 
ex   re   B  Sciui   (non   sciuij   B  gquidem   J  inprintipio    B. 

inprincipio  J         325.   tibi  nullam  Geppertus  oppido    addidi   l.  s.  s. 

326.  Chaer.  not.  praem.  B^  facias  F  Ante  si  Stratippoclis  j)er- 
sonam  praem.  libri  phendero  BJ  V.  327  —  328    creticos    esse 

statuit  Lachmannus.  idem  Lindemannus  atque  Seyffertus  I.  s.  s.,  quem 
smu  secutus.     totum  versum  sic  conformabat  Acidalius: 

Numquam  nos  inridere  illum  iniiltum  servom  hominem  sinam. 


46  PLAVTI  1111,7-12 

Numquam  inridere  nos 

Illum  iuultiim  sinam  servom  hominem. 

Stratippocles 

Quid  illum  facere  vis,  qui,  tibi  quoi  dfvitiae  sunt  maxumae, 

Ais  nummum  uullum  habere  nee  sodali  tuo  in  te  copiast?  330 

Chaeribvlvs 

Si  hercle  habeam,  pollicear  lubens.     verum  aliquando  aliqua 

aliquo  modo 

Alieunde   ab  aliqui   aliquast  tibi  spes   mecum  fortunam  fore. 

Stratippocles 

Vae  tibi  iners,  muricide  homo! 

Chaeribvlvs 

Qui  tibi  hibet  mihi  male  loqui? 

333.  Festus  Pauli  p.  125,  10:  murricidum  :  ignavum,  stultum. 
Plautus:  'murricide  homo'  ignave,  iners,  ciuae  in  glossaria  mana- 
verunt:  cf.  Loewii  Prodr.  p.  282  sq. 


327.  irridere  BJ  328.  inultimum  BJ  seruum  BJ  329.  Strat.  oiii. 
J F.  Chaev.  praem.  Z  iere  et  sup.vers.fa.ceve  J.  ievteBFZ  qui  tibi 
quoi  B,  sed  quoi  ex  qui  B^.  qui  tibi  cui  JF.  qui  tibi  si  Z.  cf.  ad  liunc 
loquendi  usum  AcidaUi  Divin.  in  Curc.  cap.  IV,  ubi  conferuntur  Curc.  II 
2, 17,  Aul.III  6,  3S,  quibus  addit  Seyffertus  1.  s.  s.  Cas.  III  4,  2S.  quiu 
tibi  quoi  Seyffertus  1.  s.  s.  qui  tibi  quom  Guyetus  diuicie,  sed  c  ex  \ 
corr.  B  sunt  maxumae  Gepipertus.  domi  maxume  sunt  libri,  nisi  qnod 
maxumg  B-  ex  maxume.  videtur  autem  domi  varia  scriptura  esse  ad 
tibi  spectatis:  contrarium  factum  est  III  3,  3S  330.   ais  nummum 

nullum  habere  Gz.  is  numu  (ex  numij  nullum  habes  B.  nummum 
his  nullum  has  J.  numum  his  nuUum  habes  FZ  Post  sodali  litterula 
vel  apex  litt.  eras.  B  inte  BJ  copia  st  B.     copia  est  JF 

Versum  cretice  dimensi  sunt  Lindemannus  1.  s.  s.,  3Iuellerus  l.  s.  s., 
Seyffertus  l.  s.  s.  adseita  clausuJa  trochaica:  medebantur  transponendo 
Bothius,  Geppertus,  alii  editores  331.  Chaer.  notam  praem.  B-,  Stra- 
tippocUs  Z         Ante  habeam  iina  Utt.  eras.  B  policear  F         ali- 

quando  Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  334.  aliquid  Ubri  modo  est  F 
aUquanto  Uberius  hunc  versuin  BitscheUus  Opusc.  phil.  vol.  II  p.  257 
sic  facit  exeuntem:  verum  aliquam  tibi  aliquo  modo  332.  allicunde 
B,  sed  a  B-  in  ras.  aliquibus  FZ.  Meursius  aliquast  tibi  spes 
MueUerus  Plaut.  Pros.  p.  334.  aliqua  tibi  spes  est  Ubri  mecum 
fortunam  fore  AcidaUus.  fore  mecum  fortunam  Ubri,  a  quibus  pro- 
fectus  RitscheUus  l.  s.  s.  hoc  proposuit:  alicunde,  aliquando,  ab  aliqui 
spes  est  fore  mecum  fortiinam  veJ  mecum  fore  fortunam.  aequam  for- 
tunam  fore  Schneideicinus  Philol.  vol.  5  (a.  1S50)  p.  377  333  et  334. 
Strat.  notam  praem.  B'-  333.  ue  tibi  /.  uetibi  B  iners  addidi:  cf 
Paulus.  muri//cide  (sed  in  7  Utterar.  spatio  B'^)  homo  B.  muricide  homo 
JFZ.  murricide  vel  muricide  (cf.  Loewius  1.  s.  s.  adn.)  homo  Festus  PauU. 
muricida  G.  VaUa,  Bostius  Opusc.p.l63.  murcide  Hermolaus,  Sahnasius 


III  1,  13—2,  3  EPIDICVS  47 

Stratippocles 
Quippe  tii  mi  aliquid  aliquo  modo  alicitnde  ab  aliquibus  blatis^ 
Quod  nilsquam  gentiiimst:  neque  ego  id  aiires  inmitto  meas,  335 
Nec  mihi  plus  adiumenti  das,  quam  ille  qui  numquam  etiam 

natus  est. 


EPIDICVS.     STRATIPPOCLES.     CHAERIBVLVS 

Epidicvs 
Fecisti  iam  officiiim  tuom:  me  meiim  nimc  facere  oportet. 
Per  banc  ciiram  quieto  tibi  licet  esse:  lioc  quidem  iam  j^eriit. 
Ni  quid  hinc  in  spem  refertis  tibi:  hoc  oppido  pollmctumst. 


334.  mihi  Jihri  ab  aliqui  Acidalius  blatis  J Z.  latis  B  et  in 
marg.  t  latras  B-.  blactis  F  335.  quod  nusquam  gentiumst  Gz.  quod 
nusquam  y  st  (fort.  e  eras.)  B.  quod  nusquam  est  JF.  idem  Z  aures 
inmitto  meas  (r^.  inmitto  inaures  meas  B.  immitto  i.  a.  m.  i^if.  immi/^/  to 
in  aures  meas  J  Plerique  cum  Acidalio,  sed  contra  librorum  discriptio- 
nem,  ita  hiine  versum  edunt:  quod  nusquamst  neque  ego  id  inmitto  meas 
in  aures  nec  mihi  336.  adiumenti  das  Pijlades.  adiumenti  ades 
B.  adiumenta  des  JFZ.  adiumenti  des  Saracenus,  Pius.  acUumenti 
addis  Kiesslingius  Mus.  rlien.  vol.  24  (a.  1SG9)  p.  120  et  Muellerus 
Plaut.  Pros.  p.  334,  trochaicum  septenarium  cum  Acidalio  efficientea^ 
natus  est  J.  Pylades.     nactus  est  F.    natu  st  B 

Act.  III  Sc.  2  EPIDICVS  SERVVS  STRATIPPOCLES  CHERI- 
BOLVS  ADOL  B.  EPIDICVS  SERVVS  STRATIPHOCLES  CHERI- 
BOLVS  ADOLESCENTES  J  Scaenam  a  retractatore  misere  esse  lace- 
ratam  puto,  unde  me  excuset  si  cui  fastidiosius  hic  iUic  de  aliorum 
inventis,per  se  haud  quaquam  improbahiUhus,  iudicasse  videar  337.  Per- 
sonarum  nomina  ab  hoc  inde  versu  add.  B^,  nisi  ubi  contrarium  testor. 
offieium  iam  Z  tuum  JFZ.  tu  tuum  B.  iam  delent  Jacobus  et 
Muellerus  Plaiit.  Pros.  p.  277.  de  fecisti  dissyllabo  colh  Mil.  gl.  v.  456 
cogitahat  FlecJceisenus  Nov.  ann.  vol.  101  (a.  1S70)  p.  76  Post  me 
una  litt.  eras.  B  338.  Be  quieto  cf.  Fleekeisenus  l.  s.  s.,  quae  non 
recte  reiciebam  Act.  soc.  phil.  Lips.  vol.  VI  p.  288  Post  tibi  circa 
5  litt.  eras.  B  per  hanc  curam  tibi  licet  quieto  Muellerus  Plaut.  Pros. 
p.  277  hic  F  periit  F.  Pylades.  perit  BJZ.  per  it  B^  339.  ni- 
quid  J.  idem  B,  sed  d  e  corr.:  cf.  Eitschelius  Optisc.  phil.  vol.  II 
p.  629.  ni  qui  F.  nisi  quid  Z  hinc  in  spem  referas  tibi  Gepper- 
tus.  tibi  hinc  in  spem  referas  libri,  nisi  quod  huic  Z,  post  in  2 — 3 
litt.  eras.  B,  inspem  J  hoc  oppido  Pylades.  oppido  hoc  libri 
pollinctumst  Gz  Act.  soc.  pliil.  Lips.  vol.  VI  p.  288.  pollitum  est  B. 
politum  est  JFZ  hoc  hostium  potitumst  Acidalius.  hoc  oppido 
potitumst  Balhachius  Observ.  crit.  p.  22.  hic  oppido  potitust  vel  hoc 
oppido  potitus  (sum)  Bothius 


48  PLAYTI  III  2,  4—15 

Crede  modo  tu  milii:  sic  ego  ago:  sic  egerunt  uostri.       340 
Pro  di  mmortalesl  mi  liimc  diem  ut  dedistis  luculeutum! 
Ut  facilem  atque  inpetrabilem  I    sed  ego  hiuc  migrare  cesso^ 
Ut  luportem  in  coloniam  hunc  meo  auspicio  conmeatum? 
Mihi  cesso  quom  sto.    sed  quid  hoc?  ante  aedis  duo  sodales. 
Erum    et    Chaeribulum    conspicor.     quid    hic    agitis?    accipe 

hoc  sis.  345 

Stratippocles 
Quantum  hic  inest? 

Epidicvs 
Quantum  sat  est,  et  phis  satis:  superfit: 
Decem  miuis  plus  attuli,  quam  tii  dauistae  debes. 
Dum  tibi  ego  placeam  atque  obsequar,   meum  tergum  flocci 

facio. 
Steatippocles 
Nam  quid  ita? 

Epidicys 
Quia  ego  tuom  patrem  faciam  pereuticidam. 
Stratippocles 
Quid  istuc  est  verbi? 

Epidicvs 
Nil  moror  vetera  et  volgata  verba    350 
Teratim  ductare':  hodie  ego  fohitim  ductitabo. 


340.  niodo  tu  Camerarius.  modo  libri  ago  ego  Muellerus  Plaut. 
Pros.  p.  154  aegerunt  J.  egere  Z  341.  prodii  J  immortales  J. 
idem  B,  sed  1  cj^  i  corr.  mihi  BF Z.  michi  J  diem  ut  Guyetiis. 
diem  libri  dedisti  loculentum  B  342.  impetrabilem  BJ  sed  mi- 
grare  hinc  cesso  JF,  nisi  quod  censeo  F  343.  importem  libri  incolo- 
niam  hunc  B,  hunc  del.  B".  incoloniam  hunc  BJFZ  meo  auspicio 
Gz.  hunc  auspicio  libri.  auspicio  meo  Pylades  nietro  sublcdo.  hoe 
auspicio  B.  Muellerus  de  Pl.  Epid.  p.  22  commeatum  libri  344.  cum 
sto  B.  cimisto  J      gdis  B.  edes  Z      duos  Z      sodales,  sed  a.  ex  o,  B 

345.  herum  J        cheribulum  B.     cheribolum  J       hoc  agitis  F 
346.  superfit  Camerarius.     supersit  libri         347.  qua   /        daniste  B. 
348.  tergam  J      V.  349—351  delet  Guyetus:  contra  unte  hos  versus  inter- 
cidisse  quaedam  non  iinprobabiliter  coniecit  Seyffertus  Stud.  Plaid.  p.  16 

349.  ego  add.  inB  inan.  reccntior  quam  B^  tuum  libri  perenticidam 
Camerarius.  parenticidam  libri  350.  nihil  BZ.  nichil  J.  uul- 
gata  libri  351.  peratim  Camerarius.  peratum  B.  paratum  JFZ 
hodie  ego  Gz.  At  (non  at)  ego  B.  at  ego  JF Z.  at  ego  nunc  Eeinhardtus 
Nov.  ann.  vol.  111  (a.  1S76)  p.  199.  at  ego  erum  Seyffertus  Stud.  Plaut. 
p.  16       follitim  Camerarius.    foUitum  libri        Totum  versum  cum  Gep- 


m  2,  lG-23  EPIDICVS  49 

Nam  leuo  omue  argeutum  abstulit  pro  fidicina:  ego  resolvi. 
[Mauibus  his  diuumeravi  pater  suam  uatam  quam  esse  credit] 
Nuuc  iterum  ut  fallatiir  pater  tibique  auxilium  adparetur, 
luveui:  nam  ita  suasi  seni  atque  hanc  habui  oratiduem,   355 
Ut  qudm  redisses  ue  tibi  eius  cdpia  esset. 

Stratippocles 

Euge. 
Epidicvs 
Ea  iam  domist  pro  filia. 

Steatippocles 
lam  teneo. 
Epidicvs 

Nunc  cautdrem 
Dedit  mi  ad  hanc  rem  Apoecidem  —  is  apud  forum  manet 

me  — 
Qui  recte  caveat.  ^ 

Steatippocles 
Haiid  male. 


perto  Stratippocli  tribuit  Beinhardtus  putatque  difficultatem  loci  expe- 
diri  mutatis  verbis  faciam  perent.  cum  peratim  duct.  ex  hoc  versu 
haustis:  contra  Seyffertus  Stud.  Plaut.  L  c.  intercidisse  nonmdla  suspicatur 
352.  profidicina  J  353.  Versum  spurium  expidit  Eitschelius  Pro- 
legom.  p.  clvi,  pro  quo  versu  veluti  haec  olim  exstitisse  putat  P.  Muel- 
lerus  de  Ph  Epid.  p.  18:  Hic  erat  in  senis  marsuppium  quem  intendi 
primus  ictus  credit   Pylades.     credidit  B ,  prius  di  m.  2  ut  videtur 

delevit.  credidit  Ji^Z  354.  tibi  que  B  apparetur^J"  355.  inveni. 
nam  B.  Muellerus  l.  s.  s.  p.  6.  inueniam  lihri.  inveni  iam  Saracenus, 
Acidalius.  inveniam:  nam  Pylades  Post  hune  versum  hiare  sententiam 
statuit  B.  Muellerus  l.  s.  s.  p.  6.  an  ad  retractationem  hoc  spectat,  quae 
totam  scaenam  misere  laceravit?  356.  cum  BJ  ne,  sed  n  ex  corr.  B. 
ut  J  Post  hunc  versum  desiderat  nonnuTla  Brixius  Emend.  Pl.  ed. 
a.  1847  pj.  17  357.  Personae  notam  om.  JFZ         ea  ex  eam  J 

domi  st  B.     domi    est  J  pro   filia  Acidalius,  Brixius  l.  s.  s.    pro 

illa  B^  in  ras.  pelia  J Z.  prelia  F  Strat.  om.  JF Z  iam  teneo 
Brixius  l.  s.  s.  teneo  libri  cautorem  Angelius,  Kiesslingius  3Ius. 
rhen.  vol.  24  (a.  1869)  p.  120,  Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  744:  aucto- 
rem  BJ.  actoreni  FZ  358.  mihi  libri  hancrem  B  Apoeci- 
den  cum  Angelio  Lachmannus:  sed  cf.  praef.  Trin.  p.  68  359.  qui 
recte  caveat  scrii)si  exempli  causa:  cf.  v.  292.  quaai  quae  fqu^  J)  amaret 
caneat  libri.  verba  quasi  quae  (=  quasiquej  amaret  glossematis  spe- 
ciem  prae  se  ferunt:  cf  v.  276.  quasi  quom  amet  Geppertus.  quasi 
qui  eam  amet  Botkius.     quasi  quoi  emeret  Lambinus,  ut  alios  taceam 

Plauti  Epidicus.  4 


50  PLAYTI  III  2,  23—33 

Epidicvs 

Sed  iam  ipse  cautor  eaptust. 
Ipse  m  meo  collo  tiios  pater  crummam  conlocavit:  360 

Is  adomat  adveniens  domi  extemplo  lit  maritus  fias. 

Stratippocles  , 

Uno  persuadebit  modo,  si  illam  quae  adductast  mecum 
Mi  adempsit  orcus. 

Epidicvs 
Nunc  ego  astiitiam  lianc  institui: 
Deveniam  ad  leuonem  domum  egomet  solus,  eum  docebo, 
Si    qui    ad    eum    adveniat,    lit    sibi    datum    esse    argentum 

dicat,  365 

Pro  fidicina  argenti  minas  se  habere  quinquagmta. 
Quippe  ego  qui  nudiustertius  meis  mcinibus  dinumeravi 
Pro  illa  tua  aruica  quam  pater  suam  filiam  esse  retur. 
Ibi  leno  sceleratum  caput  suom  inpriidens  adligabit, 


Strat.  et  Epid.  notas  orn.  JF Z  sed  iam  ipse  Gz.  iam  ipse  lihri, 
sed  in  ras.  B-  captus  est  libri  360.  inmeo  /  tuus  libri  crume- 
nam  F  collocauit  Ubri  361.  adveniens  Camerarius.  ueniens  lib)'i 
ubi  pro  ut  F  362.  Str.  om.  F  que  BJ  adducta  est  libri 
363.  mihi  libri  adempsit  ex  dempsit  B-  ortus  J  astutiam 
hanc  Pylades.  hauc  a.stutiam  Hbri  institiui  Bothius,  quam  falsam 
esse  formam  docuit  Fleckeisenus  Mus.  rhen.  vol.  14  (a.  1850)  p.  632 
V.  364—370  tructavit  Ludeicigius  Diar.  stud.  antiqii.  a.  1841  p.  1087, 
contra  quem  dixit  B.  Muellerus  de  PJ.  Epid.  p.  8  sqq.  quaestionem  re- 
tractavit  Bcinhardtus  Studemundi  Stud.  vol.  I  p.  105  sqq.,  ad  quae  con- 
ferenda  stint  ea  quae  ipse  jjrotuli  Act.  soc.  phd.  Lips.  vol.  VL  p.  283  sqq.: 
eopiosius  eadem  de  re  disseruit  Reinhardtus  Kov.  ann.  vol.  111  (a.  1876) 
p.  196  sqq.  ad  Ladewigii  sententiam  de  contaminatione  cogitanti-s  rediit 
LMngrehrius  MisceU.  phil.  ed.  Gottingae  a.  1876  p.  16.  re  iterum  per- 
pensa  summam  eorum  quae  olim  disputavi  etiamnunc  retineo,  Bein- 
hardtum  ita  secutus,  ut  decurtatum  esse  locum  ego  censeam  364.  ad- 
lonenem  (?)  J  ego  met  J  eum  Pylades.  eum  ego  BJF.  cum 
ego  Z  365.  si  qui  Camerarius.  siquid  B.  si  quid  J.  si  quidem  FZ 
adeum  /  adveniat  Gz.  adueniam  B,  sed  ex  ueniam  ut  videtur  corr. 
et  ante  ad.  3 — 4  litt.  eras.  adueniam  JF.  ueniam  Z.  adueniant  Ca- 
merarius  Ante  esse  8  litt.  eras.  B  datum  osse  Pylades.  esse 
datum  libri  dicat  om.  hoc  loco  F  366.  pro  fidicina  dicat  F 
Versum  sjmrititn  esse  iudicat  B.  Muellerus  1.  s.  s.  367.  nudius  tertius 
B.    nudius  tercius  J  denumeraui  B  368.  Post  pater  3—4  litt. 

eras.  B  369.  suum  libri  impnidens  BJ  caput  suum  ecele- 

ratum  Z        alligabit  Saracenus.  Pius.     alligauit  libri 


Iir  2,  34—43  EPIDICVS  51 

Quasi  pro  illa  argentum  acceperit,  quae  tecum  adducta  nunc 

est.  370 

Stratippocles 
Vorsiitior  es  quam  rota  figularis. 

Epidicvs 

lam  ego  parabo 
Aliquam  dolosam  fidicinam,  nummo  conducta  quae  sit, 
Quae  se  emptam  simulet,  quae  senes  duo  docte  ludificetur. 
Eam  diicet  simul  Apoecides  ad  tuom  patrem. 

Stratippocles 

Ut  parate! 
Epidicvs 
Eam  permeditatam  mefs  dolis  astiltiisque  onilstam  375 

Mittam:  sed  nimis  longitm  loquor:  diu  me  estis  demorati. 
Haec  scitis  iam  ut  futvlra  sint.     abeo. 
Stratippocles 

Bene  ambulato! 
Chaeribvlvs 
Nimis  doctus  illest  ad  male  faciundum. 
Stratippocles 

Me  equidem  certo 
Servavit  consiliis  suis. 


371.  Isidorus  Orig.  X,  277:   versutus Plautus:  'versutior 

est  ...  figularis'         Serviiis  acl  Aen.  II  62:  Versare  dolos]  ... 
Plautus:  Wersatior  ....  figularis' 


370.  qua  si,  sed  Si  ex  i  B         que  HJ        nunc  est  adducta  Z 
371.  Chaerib.  lyraem.  JFZ,   atque  ita  editores  fere  omnes  uersutior 

est  Isidorus.     uersatior  es  Servius  '       qua  eadem  m.,  quae  supra  ego 
itiseruit:    qua  B  ah  pro  iani  JF.     om.    Z  372.   numo   F 

qu§sit  B.     ep.  qug  sit  J         373.  qu^m  senes  J         docte  B,  Pylades. 
docta  JF Z       374.  ad  tuum  F  Z.  adtuum  J.  ad  tuum  ex  ad  suum  B"^ 
STRA  ut  B^  in  ras.,  ut  omissa  personae  nota  JFZ       ^erite  Acidalius 
375.   Epid.   om.  JFZ        praemeditatam  F.    idem   Pylades.   Acida- 
Uus.  Dousa  astutiisque  B,  sed  ast-  ex  st-  B-         honustam  / 

376.  mittam.    Sed  (non  sedj  B.      mitram  .  sed  minis  /  loquar  J, 

sed  0  superscr.  man.  recentior  377.  hec  J         Strat.  om.  J         am- 

bulabo  Z         378.  nimisdoctus  J         ille   est  Camerarius.    ille  lihri 
ad  male  faciendum  B.     admaleficiendum    J        me   equidem  J5^.     me 
aequidem  J.    met  quidem  B,  unde  med  quidem  Ititschelius  Nov.  exc. 
Pl.  p.  32.     me  quidem  FZ        379.  servabit  Acidalius 


52  PLAVTI  III  2,  43-3,  8 

Chaeribvlvs 
Abeamus  intro  hinc  ad  me. 

Stratippocles 
Atque  aliquanto  lubentius  quam  abs  te  sum  egressus  intus :  380 
Virtiite  atque  auspicio  Epidici  cum  praeda  in  castra  redeo. 


periphanes.    apoecides.    fidicina.    servos 

Periphanes 
Non  oris  causa  modo  homines  aequom  fuit 
Sibi  habere  speculum,  ubi  6s  contemplareut  suom, 
Sed  qui  perspicere  pdssent  [cor  sapientiae 
Igitur  perspicere  ut  possint]  cordis  copiam:  385 

Ubi  id  luspexissent,  cogitarent  postea, 
Vitam  ut  vixissent  olim  in  adulescentia. 
Fuit  conducibile  hoc  quidem  mea  sententia. 
Velut  egomet  dudum  fili  causa  coeperam 
Animi  med  excruciare,  quasi  quid  filius  390 


Chaerib.  om.  JF  abeamus  B ,  sed  abe  B^  add.  et  be  in  ras. 

Ante  intro   una   litt.  eras.  B         adme  J        380.  Strat.  om.  JF 
aliquanto  id   Mohrius  de  sept.  p.  21         abste.  BJ         381.   cumpda  J 

incastra  B 
Act.  III  Sc.  3     PERIPHANES  APOECIDES  SENES-II  MVRIER 
FIDICINA  B.    PERIPHANES    APOECIDES    SENES    .II- FIDICINA  J 

382.  bonoris  JFZ  mo  et  stip.  vers.  do  B  hominis  BJ 

aequum  BJ  383.  contemplaret  B,  contemplaret  Camerarii  mantis. 
contemplarent  os  F  suum  BJ  384.  sed  qui   Camerarius.     sed 

(ed  m.  2  in  ras.j  id  qui  B.  sibi  id  qui  J.  sibi  idque  F.  si  id  qui 
Z        perspicere   ex   spicere    corr.  J         possent   ex   possem   corr.    B 

sapientie    B  Duo    versus  'in   unum    contraxit   Geppertus:    cf. 

Andl.  Pl.  p.  98        385.  De  tali  igitur  ])articuJae  usu  a  Plauto  alieno 
cf.  Anal.  Plaut.  p.  98:    defendit  Acidalius,    qiti  versum   quartum  post 
duodecimum    huius   scaenae    coUocat,    quem    nos    septimum   fecimus 
utpossint   B  387.  inadolescentia    BJ  388.    Huc   transposuit 

Brixius  Nov.  ann.  vol.  101  (a.  1870)  p.  761,  post  quartum  Gepper- 
tus.      in    libris    exstat    p>(^^^    '^'-  ^^^  vhq^    quidem    Acidalius 

389.  uelut  egomet  dudum  Fuhrmannus  Nov.  ann.  vol.  101  (a.  1870) 
p.  687.  cf.  Seyffertus  Philol.  vol  29  (a.  1870)  p.  389.  uel  quasi  ego- 
met  qui  dum  libri,  nisi  quod  ego  met  J        uel  ego  qui  dudum  Guyetus 

filii  J  ceperam  J  390.  animi  med  excruciare  Gz.  ego  me 
excruciare  animi  libri,  nisi  quod  ex  cruciaro  B.  egomet  med  excrii- 
ciare  MuelUrus  Plaut.  Pros.  p.  487 


111  3,  9-iy  EPIDICVS  53 

Meus  deliquisset  med  erga,  aut  uou  phiruma 

Malefacta  mea  essent  solida  in  adulescentia. 

Profecto  deliramus  interdiim  senes. 

Sed  huc  meus  sodalis  it  cum  praeda  Apoecides. 

Vem're  salvom  mercatorem  gaildeo.  395 

Quid  fit? 

ArOECIDES 

Di  deaeque  te  adiuvant. 

Periphanes 

Omen  placet. 
Apoecides 
Quin  omiui  omnis  siippetunt  res  prosperae. 
Sed  tii  istanc  intro  iiibe  sis  abduci. 

Periphanes 

Heiis  foras 
Exite  huc  aliquis.     diice  istam  intro  miilierem. 
Atque  aiidinV 

Servos 
Quid  vis? 


391.  melius  B  mederga  Z.  cf.  Eitschelms  Nov.  exc.  Plaut. 
p.  27.  med  erga  B.  .  me  derga  J.  me  erga  F.  Camerarms  aut 
non  BitscheUiis  l.  s.  s.  aut  quasi  non  libri,  nisi  quod  qua  si  B.  quasi 
non  Geppertus  plurima  IHus.  plurumum  ex  plurimum  B-.  pluri- 
mum  J FZ  392.   male  facta  mea  BJ.     mea  malefacta  Muellerus 

Plaut.  Pros.  p.  30S  inadulescentia  B.  inolescentia  J  393.  Hunc 
versum  excipit  in  libris  v.  3SS  394.  sed  huc   meus  sodalis  it  Gz. 

sed  meus  sodaUs  it  libri  pda  BJ  apocides  Z  395.  saluum 
libri  mercato  rem  B  396.  fit  Z.     sit  BJF  Ap.  om.  F- 

dii  J  deae  que  B.    de  aeque  J         adiuvant.  Per.   Omen  placet 

Gulielmius.  adiuuant  res  ^ipere  Peki  omen  placet  B  ^propere  B^). 
aduant.  res  propere  omen  placet  J.  idem  Z.  adiuuant.  res  prospere 
tum    placent   F  397.    Ap.    Quin    omini    Gruterus.     qui   (o    sup.  \) 

nomini  (^homini  B'-j  B.  cum  homini  J.  quom  homini  F.  quom 
omini  Z.  quoi  homini  aeque  Brixius  Emend.  Plaut.  ed.  Brieg.  a. 
1847  p.  15.  omnes   J  Post    omnis  cras.  res  ut  videtur  B 

suppetrmt  res  propere  B.  res  propere  suppetunt  JF  398.  Ante 
sed  1 — 2  litt.  spat.  B  istanc  iube  sis  intro  Brixius  Nov.  ann.  vol. 

101  (a.  1870)  p.  766.     hanc  lubens  intro  B.    hanc  iubes  intro  JF Z , 
unde  iube  sis  ia7)i  Gruterus.     hance  iubeas  intro  liitschelius  Nov.  exc. 
Pl.  p.  81.     hanc  hinc  iubeas  intro   MuelJerus  Plaut.   Pros.  p.  650 
ab  duci  J.    adduci  F  Per.  om.  B  heus,  sed  e  ex  n  ut  vid.,  B. 

eus  J.     heus  vos  Muellerus  l.  s.  s.  399.  duae  /         Post  mulierem 

circiter  10  litt.  eras.  B.     mulierem  concludi  uolo  JFZ         400.  Serv. 


54  PLAVTI  III  3,  19--28 

Periphanes 
Cave  siris  cum  filia  400 

Mea  copulari  luiuc  neque  couspicere.     iam  tenesV 
In  aediculam  istauc  seorsum  concludi  volo: 
Divdrtunt  mores  virgini  longe  ac  lupae. 

Apoecides 
Docte  et  sapienter  dicis.     numquam  nimis  potest 
Pudicitiam  quis  suae  servare  filiae.  405 

Edepol  ne  istam  hodie  temperi  gnato  tuo 
Sumus  praemercati ! 

Periphanes 
Quid  iam? 

Apoecides 

Quia  dixit  milii 
lam  diidum  se  alius  tuom  vidisse  hic  filium. 

Periphanes 
Hanc  edepol  rem  adparabat. 

Apoecides 

Plane  hercle  hoc  quidemst. 


Qviid  vis  Angelius.  Epid  quid?  uis  (^acld.B^^jB.  Ap.  Quid  uis  JFZ      Peri 
add.  B^  in  12  litt.  spat.         caue   siriseu  ex  caue  si  ris  eu  et  in  mar- 

gitie  exteriore  siriscu  noiii  j)pu  B^.  cauesis  JFZ.  de  accentu  cf.  Brug- 
rnanus  '  Quemadmodtim  in  iamb.  sen.  Rom.  vet.  verhorum  accent.  c. 
num.  consoc'  p.  32  402.  in^diculam  J.  in  edicula  F  istanc  ex 
istaec  B^.  istae  J.  istec  F.  istgc  Z  sorsum  BJ  Verha  con- 
cludi  uolo,  qtiae  hoc  loco  omittunt  JFZ,  add.  B^:  cf.  v.  399 
403.  lupg   J  404.  Ante    dicis    9  litt.  spat.   B  numquam    nimis 

Fleckeisenus  Philol.  vol.  II  (a.  1847)  p.  87.  num  nimis  BJ.  non  nimis 
F Z.  non  nimium  Luchsius  Studemxmdi  Stud.  vol.  I  ^;.  53:  sed  cf. 
Handii  Tursell.  vol.  IV  p.  210.  nemo  nimis  Muellerus  Plaut.  Pros. 
p.  276  Post  potest  eras.  a  ut  videtur,  B  405.  pudiciciam  B.  de 
quadrisrjllaho  pudicitiam  cogitat  Spengelius  T.  Macc.  Plant.  p.  84 
quis  Bentleius  ad  Andr.  I  5,  53.  quisquam  libri.  aut  delet  aut  corrigit  in 
unquam  Muellerus  l.s.s.  Totum  locum  sic  reconcinnat  Fleckeisenus  l.  s.  s. : 
numquam  nimis  pater  Pudicitiam  pote  suae  servare  filiae  406.  ne 
istam  hodie  MueUerus  Plaut.  Pros.  p.  747.  ne  istam,  sed  post  istam 
8  litt.  eras.  B.     neistam   /.     ne  istam   F  Z.     ne  istam  nos  Acidalius 

temperi  Guyetus.    tempore  BF.    tepre  /.    om.  Z        tuosuo  / 
407.  pmercati  J  michi  J  408.  tuum  JFZ.     om.  B         uidisse 

ex  uisse  B^  Ante  hic  5  litt.  (fort.  iiliu^  er.  B  hic,  sed  hi  ex  m 
ut  vid.,  B  409.  Per  om.  B  edepol,  sed  1  ex  -p  B  apparabat 
BJ        Verba  plane  —  quidemst  Periphani  dat  B        quidem  est  libri 


111  3,  2y-40  ^  EPIDICVS  55 

Ne  tii  liabes  servom  graphicum  et  quautivis  preti:  4io 

Nou  ciirust  auro  coutra.     ut  ille  fidiciuam 

Facete  fecit  uescire  esse  emptam  tibi! 

Ita  ridibuuJam  atque  hilaram  huc  adduxit  simul. 

Periphanes 
Mirum  hdc  qui  potuit  fieri. 

Apoeciues 
Te  pro  filio 
Factiirum  dixit  rem  esse  divinam  domi,  415 

Quia  Thebis  salvos  redierit. 

Pekiphanes 

Rectam  institit. 

Apoecides 
Immo  ipsus  illi  dixit  conductam  esse  eam 
Quae  hic  administraret  ad  rem  divinam  tibi. 
[Facturum  hoc  dixit  rem  esse  diviuam  tibi  domi] 
Ego  illic  me  autem  sic  adsimulabam  quasi  420 

Stolidiim,  quom  bardum  me  faciebam. 

410.    ApoI;    Ne    tu    B         quanti    uis    BJ        pti   B.     precii    J 

411.  Per.  praem.  JFZ.     idem  Botliius  et  Fleckeisenus  l.  s.  s.         caru 

st  B.     carum  est  /.     carus   est  F        auru  ex  auro  B'^        Ap.  Ut  ille 

JFZ.    Bothius   et  FlecJceiseniis  l.  s.  s.         412.  facete   fecit  Gz.    fecit 

Ubri.     tam  facile  fecit  Fleckeiscnus  l.  s.  s.        nescire,  sed  c  ea;  t  corr. 

B       Infinitivum  removere  non  ausus  sum:  cf.  tamen  Brixius  Nov.  ann. 

vol.  101  (a.  1S70)  p.  766  et  MuelUrus  Plaut.  Pros.  p.  505,  quorum  ille 

fecit  nesciret  esse  sese,  hic  fecit  ut  se  nesciret  esse  vel  fecit  ut  nescia 

esset  se  esse  vel  fecit  nesciret  sese  esse  e.  iam  proposiierunt.  contra  Bitsche- 

lius  Opusc.  pihil.  vol.  II  p.  261  lepide  se  post  nesciret  imeruit,  uhi  pror- 

sus  se  Pylades,  non  Langiani        413.  illam  JF Z         redibundam  Z 

adduxei  Geppertus  Plaut.  Stud.  vol.  I  p.  145        simul  una  cum  sequen- 

tihus  Periphani  trihuunt  JF        414.  hoc  qui  JF.  Pylades.     hoc  quod 

B.     hoc   quidem   Z         V.  416—419   om.  JFZ  atque  B\     addidit  B^ 

in  margine  inferiore  versuum  distrihutione  nulla  et  signo   adiecto   quo 

.lid  .,  .  tp  . 

pertineant:   sic:   diuinam  domi.    Ego  illic  et  in  margine:    quia  thebis 

e.  q.  s.     cf.  Anal.  Plaut.  p.  74         416.  saluus  B         rectam   Lamhimis. 

recte  B        417.  Post  dixit  in  B  d  deJeta  est       418.  qu§  B       administret 

Muellerus   Plaut.  Pros.  p.  263.     adminstraret  tuetur  Fleckeisenus  Kov. 

ann.  vol.60  p.  261.  cf.  Brugmanus  l.s.s.p.46      rem  pro  ad  rem  Guye- 

tus       Post  tibi  litterula  vel  apex  litt.  eras.  B       419.  Versum  spurium 

delevit  Acidalius       420.  sic  om.  JF       assimulabam  B        421.  stolidum 

cumbardum    B.     stolidum   cum   bardum  JF Z.     stolidus    sim.  bardum 

Geppertus:  sed  cf.  Eothius  Quaest.  gramm.  p.  37.     stolidum,  cum  sur- 

dum  Ladeivigius  Biar.  antiqu.  stud.  a.  1841  p.  1096        me  esse  F 


56  PLAVTI  III  3,  40-49;  54. 55 

Peeiphaxes 

Immo  ita  decet. 
Apoecides 
Res  magua  amiei  apud  forum  agitur.     ei  volo 

Ire  cidvocatus. 

Periphanes 

At,  quaeso,  ubi  erit  otium 

Revortere  ad  me  extemplo. 

Apoecides 

Contiuuo  hic  ero. 

Periphanes 

Nihil  homiui  amicost  (Spportuno  amicius :  •  425 

Sine  tuo  labore  quod  velis  actiimst  tameu. 

Ego  si  adlegassem  aliquem  hominem  ad  hoc  uegotium 

Miuiis  quam  huuc  doctum   mmusque   ad  hanc   rem  calHdum, 

Os  subhtum  esset  itaque  me  albis  deutibus 

Meus  derideret  filius  meritissumo.  430 

Sed  quis  illic  est  quem  huc  advenientem  conspicor, 

Suam  qui  undantem  chlamydem  quassand(5  facit? 

432.  Noniiis  li.  254,  23:  Quassare  est  mo?ere.    Plautus  Milite: 
'qui  suam  . . .  clamidem  .  .  .  facit'  Cf.  Donatus  ad  Eun.  IV  7,  1 

ita  PyJades.  stat  B,  incerto  puncto.  siaJFZ  422.  ei  JFZ.  eum  B 
423.  Ire,  sed  I  e  corr.  B.  esse  et  sup.  vers.  t  ire  J.  esse  F  at  queso 
B.  atque  esto  JF.  atque  Z  424.  reuertere  J  Ante  me  vidctur  g 
e)'asa  in  B  ex  templo  B  425.  nicliil  J  amico  st  B.  amico  est  J 
oportuno  J  amictius  J.  amititius  B.  amicicius  F  426.  actust  B. 
actum  est  J  F.  actunst  Z  427.  adligassem  B,  sed  ^  ex\  corr.  alligas- 
sem  J.  adlegavissem  Bothius  aliquem  hominem  Gz,  voce  hominem 
ex  V.  sequ.  huc  transJata.  aliquem  Jihri.  aliquem  alium  vel  alium  ali- 
quem  BlueUerus  Plaut.  Pros.  p.  505  428.  minus  quam  hunc  Gz. 
minus  hominem  quam  libri.  minus  hominem  Camerari^is  callidim] 
B,  u  B^  in  ras.  429.  ei  atque  Kiesslingius  Mus.  rhen.  vol.  24  (a. 
1869)  p.  119.  mi  atque  Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  505  alchis  JF. 
aleatis  Z  430.  meus  om.  Z  deridet  B.  deridet  et  in  margine 
derideret-  B'^.    deridere  J         fiUus  ex  filiis  ut  vid.  B  meritissumo 

J5'^  cx  meritis  sumo.     meritussumo   Z  Hunc   versum  sequuntur  in 

libris  quattuor  versus,  quos  post  v.  443  traiisposui ,  ubi  v.  librorum 
scripturam  431.  quis  illic  Seyffertus  Philol.  vol.  29  (a.  1870)  p.  412. 
quis  hic  libri.  hic  quis  Pylades:  sed  cf.  idem  Seyffcrtus  Stud.  Plaut. 
p.  27,  ubi  simul  recta  post  huc  addi  posse  censet.  nunc  vel  ad  me 
inserebat  Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  506:  idem  Nachtr.  p.  82  quis  hic 
homost  proposiut.  hunc  J.  nunc  huc  F  432.  qui  suam  Nonius 
clamydem  B.     clamidem  J.  Nonius 


I 


111  4,  1  —  11;   III  3,  60.51  EPIDICVS  57 

MILES.     PERIPHANES.     FIDICINA 

MlLES 

Cave  praeterbitas  illlas  aedis,  qum  roges, 

Senex  liic  ubi  habitat  Periplianes  Plotbeuius. 

Incertus  tuom  cave  ad  me  rettuleris  pedem,  435 

Periphanes 
Adulescens,  si  istuuc  bominem,  quem  tu  quaeritas, 
Tibi  cdnmonstrasso,  ecquam  abs  te  inibo  gratiamV 

MlLES 

Virtute  belli  armatus  promerui,  ut  mihi 
Omnis  mortalis  agere  deceat  gratias. 

Periphanes 
Non  repperisti,  adulescens,  tranquiniim  locum,  440 

Ubi  tuas  virtutes  explices,  ut  postulas. 
Nam  strenuiori  deterior  si  praedicat 
Suas  pilgnas  duelhs,  illae  fiunt  sordidae. 
Atque  haec  stultitiast  me  illi  vitio  vortere, 
Egomet  quod  factitavi  in  adulescentia,  445 

443.  Priscianus  I  p.  87  de  comparaUvo  agens  hoc  loco  sic  utitiir: 
'Nain de  illius  illae sordidae' 


Act.  III  Sc.  4  MILES  SENEX  (X  ex  F  tit  vid.)  PERIPHANES 
FIDICINA  MVLIER  B,  sed  MVLIER  add.  B'  et  LIER  in  ras.  idem  J, 
nisi  quod  om.  MVLIER  433.  preterbitas  B,  sed  posterior  i  ex  h  ut 
vid.  edis  BZ.  edes  JF  434.  hic  om.  B:  cf.  Pseud.  v.  599 
habitas  J  Plothenius  Petitus.  platenius  10  litt.  spatio  praemisso  B. 
idem  Z.  platemus  JF  435.  Per.  praem.  JFZ  sum  J FZ  Post 
caue  2  litt.  (fort.  at^   eras.  B  ad  me  rettuleris  Brugmanus  l.  s.  s. 

p.  19.  admeretuleris  B,  sed  ad  add.  et  &  e  i  ut  vid.  corr.  B^.  adme 
retulit  J.  ad  me  retulit  FZ  436.  Per.  om.  Jioc  loco  JFZ  ado- 
lescens  libri  queritas  B  437.   commonstrasso  B^JZ.     commo- 

strasso  F.  commonstrauero  B  abste  B  438.  ornatus  GeppeHus 
jimerui  ex  pmerui  ut  videtur  B-  439.  omnes  Z  deceat  agere  deceat 
B.  deceat  agere  Z  440.  reperisti  J  adolescens  lihri  441.  ut- 
postulas  B.  ubi  postulas  F  442.  si  deterior  Bothius.  Brugmanus 
l.  s.  s.  p.  51  predicat  B  443.  duellis,  illae  liibbeclius.  Loeicius. 
deillius  illae  B.  de  illius  ille  J.  Priscianus.  de  illius  ore  F Z.  ore 
qiwd  etiam  Halberstad.  Prisc.  sup.  vers.  habet  mera  est  interpoJatio 
sunt  F  sordid^  B  ordine  (t  sordide  sup.  vers.)  J  V.  444 — 447 
qiios  post  V.  430  habent  libri  huc  transposui:  cf.  Anal.  Plaut.  p.  112: 
jjost  455  Acidalius.  quamquam  nomlum  omnia  recte  habcre  concedo. 
an  vetus  additamentum  sunt  v.  442—443  perincommodi?  444.  hgc  J 
stulticia  est  J.  stultia  st  B  uicio  B  445.  inadulescentia  B. 
om.  hoc  loco  JFZ        446.  Abinitio  11  litt.  spat.  B 


58  PLAVTI  III  3,  52.  53;  III  i,  12— !<• 

Quoin  militabam:  piiguis  memorandis  meis 
Eradicabam  homiuum  ailreis,  quando  occeperam. 
Sed  istiim  quem  quaeris  Peripbauem  Plotbenium, 
Ego  siim,  si  quid  vis. 

MlLES 

Quemne  in  adulescentia 
Memorant  apud  reges  lirmis,  arte  duellica  450 

Divitias  magnas  indeptum? 

Periphanes 

Immo  si  aiidias 
Meas  piiguas,  fugias  manibus  dimissis  domum. 

MlLES 

Pol  ego  magis  imum  quaero,  meas  quoi  praedicem, 
Quam  eiim,  qui  memoret  suas  mibi. 

Periphanes 

Hic  non  est  locus. 
Proin  tu  alium  quaeras,  quoi  ceutones  sarcias.  ,455 


cum  BJ        Alii  interjmngiint  sic:   in  adulescentia.     quom  e.q.s. 

447.  hominum  adulescentiam  JFZ.  cf.  v.  445  aureis  JF Z.  aui'es 
ex  aureis  B-        acceperam,  sed  o  sup.  vers.  (occ.J  J        448.  queris  BJ 

lieriphanen  BJ.     cf.  v.  358  platenium  (e   ex   a  corr.J  B.     pla- 

tcmum  J.  cf.  V.  434  449.  siquid  uis  B.  si  uis  quid  J  quemne 
Acidalius.  nempe  quem  lihri.  nempe  Bothius,  quem  in  versu  450 
collocato:  quem   apud   reges   memorant  e.  q.  s.  inadolescentia  BJ 

450.   Cf.  V.  440  Acccdit  A   inde    ab    hoc  versu,    qui   talis   est: 

M PU AEMISARTEpUELLICA  451.     DIUITIAS     A.       diui- 

cias   B  MAGXAS    A  ixpEPTyM  A,  ut  videtur.     indeptum  B. 

ademptum  /.     adeptum  FZ.     ef   Anal.  Plaut.  p.  103  rERIPHA- 

NES    in    11   Jit.  spat.  B  immosi    A  Post   audias   eras.    meas 

pugnas  B  452.  FrGlASMAXiBUSpi(^i;eZ  pEJMissiSDOMUM  A.     fugias 

maiiibus  demissis  demum  BJFZ,  nisi  quod  domum  JF.  manibus 
diraissis  esse  scribendum,  non  pedibus  dimissis  cum  Gepperto,  apparet 
ex  Pseud.  v.  !>41  sqq.  demissis  defeiulit  Dousa  453.   polego  J 

»LA.GIS  A.    an  mage.?  yxuM  A.    iUum  Kochius  Em.  Phmt.  p.  8 

qn^^ro  J.  quero  B        MEASCyiPEAEDiCEM  A        cui  BJ.     pr^dicem  B 
454.  QUAMEUMQUi  A,   ut  cx  spatiis  licet  conicere.     quam  illum  qui 
BJFZ        MEMORET  A  MiKi  A  455.    PROix  A.     Camerarius. 

quin  B,  sed  rn  B^  i^  ,.^5  q^jjj  .JFZ  qugras  BJ  cui  A.  idem 
BJ  CEXTONES   A  sarcias    Lamhinus.     Meursius.     cf.  Lucil. 

XXVIII  V.  45  M.     rAJRCiAS  A.     idem  FZ.     fartias  B.     faruas  / 


III  4,  jo-au  EPIDICVS  59 

MlLES 
Auimum  titlvorte,  ut,  quod  ego  ad  te  veuio,  iutellegas: 
Meam  amicam  audivi  te  esse  mercatum. 

Periphanes 

Attatae ! 
Nuuc  demuui  scio  ego   liimc   qui  sit:   quem  dudum  Epidicus 
Mibi  praedicavit  militem.    adulescens,  itast, 
Ut  dicis:  emi. 

MlLES 

Volo  te  verbis  paiiculis,  460 

Si  tibi  molestum  ndn  est. 

Periphanes 
Non  edepol  scio 
Molestum  necne  sit,  nisi  dicis  quid  velis. 

Miles 
Mi  illam  lit  tramittas,  argeutum  accipias:  adest. 
Nam  quid  ego  apud  te  vera  parcam  proloqui? 
Ego  illam  volo  bodie  facere  libertam  meam,  465 

Mibi  concubina  quae  sit. 

Periphanes 
Te  absolvam  brevi: 


456.  AjmiuMADUORTE  A,  sed  u  poster.  sup.  vers.  animum  acl  uorte  B 
EGO  A  adte  B  aduenio  A  intellegas  (vel  intelligasj  .1. 
intelligas  JF  457.  te  A  attate  B.  atat  JZ.  at  at  F  458.  nunc 
om.  F  DEMUM  A  epidicuS;,  sed  p  ex  st,  ut  videtiir,  B  459.  Ante 
mihi  26  litt.  spat.  B,  sed  vix  quidquam  videtur  intercidisse  prae- 
DiCAUiT  A.  predicauit  B  militem  A  adulescensitast  A.  adu- 
lescens  ita  est  B"^  in  ras.  adolescens  est  J  460.  ut  dicis  emi.  MIL 
B^  in  ras.  461.  Ab  initio  10  litt.  spat.  B  nonst  B  PEM  in 
12  litt.  spat.  B  Post  est  person.  om.  JF  462.  Per.  praemittunt  JF 
necne  sit  nisi  Studemundus  Stud.  vol.  I  p).  218.  necnesitnikil  A. 
non  est  nisi  BF Z,  nisi  quod  non  om.  F.  non  est  (lacuna)  nisi  J.  an  non 
est  nisi  si  Bothius  duce  Bostio  Opusc.  vol.  I  p.  165.  mihi  nou  est 
nisi  Pylades.  non  est  mihi  si  Camerarius  quoduelis  A.  quod 
uelim  Dousa  463.  mihi  libri  cum  A,  nisi  quod  michi  J  illam  A 
transmittas  F  adest  A  praemisso  S]}atio.  habeas  sine  spatio  J  F  Z, 
praeinisso  PRI  et  sequente  MIL  B  464.  vera  Gz.     uerba  A.     om. 

BJFZ.  verum  Geppertus  in  corrigendis       pakoam  AB.  parem  JF Z 
465.  yoLOKODiE  A.    hodie  uolo  BJFZ        facbre  A        liberam 
F       466.  quae  A.    qu§   BJ        sitte  vel  sit»  A        absoluam  A. 
ab  soluam  B 


60  PLAVTI  111  4,  31-  iu 

Argenti  quinquagmta  mihi  illa  emptast  minis: 

Si  sexaginta  mihi  dinumerantur  minae, 

Tuas  pdssidebit  mitlier  faxo  ferias, 

Atque  ita  profecto,  ut  eam  ex  hoc  exoneres  agro.  470 

MlLES 

Estne  empta  mihi  istis  legibus? 

Periphanes 

Habeas  licet! 

MlLES 

Conciliavisti  piilcre. 

Periphanes 
Heus  foras  ediicite, 
Quam  intr(5duxistis  ffdicinam.     atque  etitim  fides 
Ei  quae  accessere,  tibi  dono  addam  gratiis. 
Age  ciccipe  hanc  sis. 

MlLES  ' 

Quae  te  intemperiae  teuent?  475 

Quas  tit  mihi  tenebras  tritdis?   quin  tu  fidicinam 


467.  QUiNQUAGlisTA  A.  quinquaginta  ex  quinqua  ginta  B  miki 
A  emjita  est  Iib7-i  cum  A  nimis  J  468.  si  adcl.  B'^.  om.  J  FZ 
SEXAGINTA  A  dinumerantur  F.  m(veJ  dkjixumerantur  A.  denume- 
rantur  BZ.  denumerentur  J  mine  B.  mine  J  469.  post  sedebit^a- 
dalius  coU.  Capt.  III 1,  8.  pol  sedebit  Bothius  mulierfaxoferias 
A  serias    miro    modo   Dousa  470.    Mil.  praem.    JF    itapro- 

FECTO  A        profesto  Classenus  apud  Jacobum        u oneres 

A  exhoc  B  exhoneres  -/  agro  A.  agyo  B.  agro  J,  sed  t 
auro  su}).  vers.  471.  Per.  praemittunt  JF  estxempta  ^.  est  nc 
empta  J  miki  A.    mihi  hec  JFZ.    tibi  haec  B.    haec   mihi  Bo- 

thius  istisleglbuss  A.    isti.s  legibus?  PERf  5.    ])erson.  om.  JF, 

praemittit  ante  istis  Z  Cf.  Eibbeckius  pracf.  tray.  p.  XIV  kab- 
EAS  A  LiCET  A  472.  Mil.  om.  BJF.  Bothius  concilia- 
uiSTi  A  PULCKRE»  A.  jiulchre  Per.  Z.  pulchre  sim  person.  spat. 
BJF  FORASEDUCiTE  A.  foras  educito  Camerarius  473.  ixtro- 
puxTSTis  A.  intro  duxistis  B.  introduxisti  Camerarius  fidicinam- 
atq-  A  etiam  A.  ^tiam  B  fides  (vel  fidis)  A  474.  eique 
JZ  accessere  A.  accersere  F  tibi  A  tibi  dono  addam 
Brixius  Kov.  ann.  vol.  101  (a.  1S70)  p>.  767.  tibi  addam  dono  libri 
cum  A.     addam  tibi  dono  Fngerus  de  prosod.  p.  10  gratiis  A. 

gratis  ex  gratiis  B'.  gratis  J,  sed  sup.  vers.  t  tiis.  gratis  FZ  In- 
sequens  versus  in  A  scripturam  non  continet  475.  Mil.  om.  J  quae- 
teintemperiae  A,  atque  ita  Saracenus.  quae  intemperi§  B.  que  in- 
temperig  /.  idem  FZ.  quae  intemperiae  te  Camerarius  476.  tene- 
bras  trudis  B^  sed  tr  B^  in  ras.    texebrastridis  A,  ut  videtur.   tene- 


III  4,  41-48  EPIDICVS  61 

lutiis  iubes  prodiici? 

Periphanes 
Haec  ergost  fidicina. 
Hic  tilia  uullast. 

MlLES 
Nou  mibi  nugari  potes: 
Quiu  tu  \\\\c  producis  fidicinam  Acropolistidem? 

Periphanes 
Haec  mquamst. 

MlLES 

Non  haec  inquamst.     non  novisse  me        480 
Meam  rere  amicam  posse? 

Periphanes 

Hanc,  inquam,  filius 
Meus  deperibat  fidicinam. 

Miles 
Haec  non  est  ea. 
Periphanes 
Quid?  non  est? 

MlLES 

Non  est. 

Periphanes 

Unde  haec  igitur  gentiumst? 
Equidem  hercle  argentum  pro  hac  dedi. 

MlLES 

Stulte  datum 


bras  cudis  Z  tenebras  idem  esse  quod  terebras  (ita  Scaliger,  fortasse 
coll.  Baccli.  V  2,  82j  monet  Buechelerus  Nov.  ann.  vol.  105  (a.  1872) 
p.  113  477.  intus  iubes   produci  Brugmanus  1.  s.  s.  p.  9.     produci- 

iNTusiUBES   A.    idem  BZ.     perduci   intus   iubes  JF.     intus   produci 
iubes  Geppertus       Per.  om.  FZ      kaec  A      ergo   est  BJ  cum  A 
fidicina  A       Post  fidicina  3  litt.  spat.  B       fidicina?  Est  F      478.  alia 
A         nulla  st  B.     nuUa  est  /.     Per.   Nulla  est   F         479.  hic  Z 
cropolistidem    BJZ.     exopolistidem    F.     A  add.   in  B  Camerarius 
480.  inquam  est  iitroque  loco  BJ         hec  J         me  A         481.  meam 
A.  Pius.     eam  BJFZ  recte   Z  posse]    esse    A,   sed  prima 

et   quarta    litterae    utrum   e    an   i    fuerint  incertum  hanc    inquam 

deperibat  J  filius  ex  fidicina  B  482.  deperibat  B,  sed  e  post  i 
eras.  om.  hoc  loco  J  est  A  483.  hec  /  gextiumst  A.  gen- 
tium  est  BJ  V.  484 — 490  tractavit  Ritschelius  Opusc.  phil.  vol.  II 

p.  251        484.  PEO  A       dedi  B,  sed  i  in  ras.  B-        stulte  ex  stulte  B 


(52  PLAYTI  III  4,  49—57 

Reor,  peccatum  largiter. 

Periphanes 
Immo  haec  east.  485 

Nam  servom  misi,  qui  illum  sectari  solet, 
Meum  gnatum:  is  ipse  hanc  destinavit  fidicinam. 

MlLES 

Em  istic  liomo  te  articulatim  concidit,  senex, 
Tuos  servos. 

Periphanes 
Qui  concidit? 

Miles 
Sic  suspitiost: 
Nam  pro  fidicina  haec  cerva  subpositast  tibi.  490 

Senex,  tibi  os  est  silblitum  plane  et  probe. 
Ego  illam  requiram  iam  ubiubist. 

Periphanes 

Bellator,  vale! 
Euge!  euge!  Epidice!  f'rugi's:  pugnasti  bene, 

485.  reor  et  BJFZ  peccatujllaegiteb  A  Versum  corruptum 
esse  contendit  Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  633,  inter  alia  certo  pro  immo 
proponens  liaec  ea  est  J.  haec  ea  ea  F.  kaecest  A  486.  seruon 
F.  seruum  B  cum  A  QunLLUM  A.  qui  praemisso  12  litt.  spatio 
B.  utraque  voce  omissa  lacunam  indicat  JZ,  non  indicat  F  sectaki 
A.     sectarier   Camcrarius        487.  isipse  A.    ipse  BJFZ        kaxcde- 

STIXAUIT  A.  hanc fidicinam  J Z.  Jacunam  om.  F.  hanc  fidicinam 

emit  fidiHnam  (del.  B'^)  B.  post  emit  12  Jitt.  spat.,  uhi  MIL  a  man.  2 
script.  et  delet.  hanc  meo  articulo  emit  fidicinam  Pius,  unde  pendent 
commenta  Guliehmi,  Bothii ,  aliorum  488.  emistic  A.  hem  istic 
BJFZ  akticulatum  A.  articulatin  Z  concidis  A  489.  tuus 
libri  cum  A  seruus  ^.  idemBJ  qaid  BJZ  MIL  Sic  suspiciost  .B^ 
in  ras.  suspicio  est  /.  suspiciost  A  490.  nam  pro  B-  in  ras. 
profidicina  J.  pro  fididicina  B  cerua  om.  BJFZ  subpositaest  A. 
subposita  est/  (fort.  o  er.)  B.  supposita  est  JFZ  491.  sexextibi  J. 
Sl^blituisi  A.  sulitum  B,  sed  \  ex  &  corr.  B'^  492.  Per.  praemittunt  BZ 
illa  ex  illa  B-  iam  A  ubi  ubi  est  lihri  Per.  Bellator  Gz. 
bellator  BJFZ  cum  A  Periphani  tribuunt  totum  versum  editortim 
pJerique,  militi  Camerarius,  Guyetus,  Bothius  493.  eugaeeugae  A. 
euge  frugi  /  (1 1.  er.)  B.  euge  sup.  vers.  add.  Camcrarius.  euge  frugi  F. 
euge  fruge  JZ  epidici  F  frugies  A.  idem  J.  frugi  es  ex  frugist  B 
pugnasti  B.  corr.  in  pugnauisti  Camerarius  bene  Gz  exempli  causa. 
homo  es  libri  cum  A  (nisi  qiiod  homines  Fj,  quod  ad  frugi  ascriptum 
ptito.  cnrasti  probe  Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  521.  nugacissume 
Umpfenlachius  Philol.  vol.  32  (a.  li>73)  p.  668.  puguasti  Kaio5g  Loeuius 


Ill  4,   58-68  EPIDICVS  63 

Qui  me  emunxisti  mucidum  minumi  preti. 

Mercatus  te  hodie  est  de  leuone  Apoecides?  495 

FlDICINA 

Fando  ego  istuc  nomeu  nitmquam  audivi  aute  hitnc  diem, 
Neque  me  quidem  emere  quisquam  ulla  pecitnia 
Potuit:   plus  iam  quinc^uennium  sum  libera. 

Periphanes 
Quid  tibi  negotist  meae  domi  igitur? 

FlDICINA 

Audies. 
Condilcta  veni  ut  fidibus  cantarem  seni,  500 

Dum  rem   divinam  faceret. 

Periphanes 
Fateor  me  omnium 
Hominum  esse  Athenis  Atticis  miuumi  preti. 
Sed  tii  novistin  fidicinam  Acropolistidem? 

FlDICINA 

Tam  facile  quam  me. 

Periphanes 
Ubi  habitat? 
Fidicina 

Postquam  Kberast 


494.  EMUxxiSTi  A  MUC67DUM  A  MTSiMi  A.  idein  BJF Z 
preci  B.  precii  JF Z  495.  Ante  mercatus  1 — 2  litt.  spat.  B 
MERCATUM(%eZ  minus  probabiliter  meecatuxJesttekodieestlexoxe  A 
delenone  B  apoetides  A.  apoetides  J  496.  fando  Geppertns. 
FAXDUM  A.  eandum  J.  eandem  Z.  eundem  F.  ehodum  B,  sed  e 
e  corr.  et  ho  in  ras.  B'^,  unde  probabile  fit  ante  rasuram  eandum  exsti- 
tisse  ego  om.  JF  istuc  nomen  Botliius  coll.  Capt.  III  4,  101. 

istunc  bominem  libri,  nisi  qiiod  istux^ckomixem  A  et  nc  (istunc^  ex  m  B 
unquam  Z  497.  meequldem  A  quis  quam  B  498.  quinquen- 
nium  sum  libera  B.  MueUerus  de  Pl.  Epjid.  p.  53  et  3Iuellerus  Plaut. 
Pros.  p.  4.  idem  iam  proposuerat  FlecJceisenus  Jcrit.  Misc.  p.  17,  prae- 
lata  tamen  librorum  scrijjtura  hac:  sum  libera  quinquennium  (qtjin- 
quex:nium  A)  499.  tibi  A  xegotist  A.  negotii  ost  BJ 
me§  BJ  adies  B,  sed  u  siq).  vers.  add.  B^  500.  conductam  Z 
UTFiDiBUS  A        cantare^  sed  utraque  li  ex  o  ut  vid.  B.    cantare  B^ 

502.  ESSE  A         minimi  Jibri  cum  A        preti  ex  preci  B.    precii  J 

503.  nouistin  JZ.  nouisti  BF.  pkobisteln  ut  vid.,  A  muliee- 
EMFiDiciXAJvi  A  ACROPOLiSTEDEM  A.  cropolistidem  BJZ,  nisi 
qicod  A  add.  in  B  Camerarius.  exopolistidem  F  504.  postquam 
omissa  persona,  2  litt.  (po  ut  vid.)  rasura  et  spatio  13  litt.  praemisso  B 

LiBERAST  A,  Pylades:  liberta  est  JF.     libertast  Z.     uberta  st  B 


64  PLAVTI  III  4,  69—78 

Ubi  habitet  dicere  admodum  incerte  scio.  505 

Periphakes 
Eho,  an  libera  illast?  quis  eam  liberaverit, 
Volo  scire  si  scis. 

FlDICINA 

Id  quod  audivi,  aiidies: 
Stratippoclem  aiunt,  Periphanai  filium, 
Absentem  curavisse  ut  fieret  libera. 

Periphaxes 
Perii  hercle,  si  istaec  vera  sunt,  planissume.  5io 

Meum  exenteravit  Epidicus  marsuppium. 

Fidicina 
Haec  sic  audivi.     niimquid  me  vis  ceterum? 

Periphanes 
Malo  cruciatu  ut  pereas  atque  abeas  cito. 

Fidicina 
Fides  non  reddis? 

Periphanes 
Neque  fides  neque  tibias. 
Propera  igitur  fugere  hinc,  si  te  di  amant. 

FlDICINA 

Abiero:  515 

505.  habitet  ex  habitat  B-.  habitat  Z  dicereadmoduini  A. 
dum  BJFZ  incerto  BZ  506.  ekoaxllbeeaillaest  A.  ehoani 
07)iissa  penona,  sed  praenmso  spatio  et  sequente  lacuna  11  litt.  B.  ehe 
ani  hicuiia  relicta  J.  eho  an  om.  spatio  FZ,  nisi  quod  eo  Z  Quis 
eam  B,  sed  Q  addita  a  manu  tertia.  uis  eam  J.  aliquis  eam  Z 
liberauerit  Z.  liberauerit,  sed  erit  er  i  »?.  3  ut  videtur  add.  B.  libe- 
rauit  JF  cum  A  De  verhorum  structura  cf.  Beclrrus  Studemundi 

Stud.   vol.  I  x>.  161.    180  507.    FiS    add.  B^   ut  vid.  audiui- 

lAM  A  AiTDiENS  A         508.  STEATKIPPOCLEX  A.     stratippoclen  B. 

stratiphoclen  /.  stratiphoclem  F Z  aiu:n't  A.  idem  Brixius  Kov. 
ann.    vol.  101    (a.  1S70)  p.  767.    om.  BJFZ  Periphanai    Bothius. 

PERiPKAXi   A.      idem   BFZ.     perifani    J  509.  utfieretfilia  A 

510.  PERi  A        istec  J        Planissume  praem.  pers.  spatio  B.     pla- 
nissime  sine  spatio   JZ.     idem  F  511.  meum   meum  J  exen- 

terauit  B^  ut  vid.  ex  ex  intrauit.  exinterauit  J.  exinterare  Petro- 
nius    saepius  EPiDicuSMARSUPPiuiiEPiDicus    A.     epidicus    marsu- 

pium  J  512.  xuxcsiQUiDOSME  A  ceterum  BJ  513.  utcru- 
ciATUUT  A  obeas  JFZ  cito  A  514.  neq-  A.  neque,  que 
e  corr.,  B  515.  properasis  A         tesi   A  diamant  A.     dii 

amant  JF        abieeo  A 


nr  4, 79—88  EPiDicvs  65 

Flagitio  ciim  maidre  post  reddes  tamen. 

Periphanes 
Quid  niiuc?  qui  in  tantis  positus  sum  sententiis, 
[Eamne  ego  sinam  inpune?  immo  etiam  si  alterum 
Tantum  perdundumst,  perdani  potius  quam  sinam 
Me  inpune  irrisum  esse  habitum,  depeculatum]  520 

Ei  seic  data  esse  verba  praesenti  palam! 
Ac  me  minoris  facio  prae  illo  qui  dmuium 
Legum  atque  iurum  fictor,  conditor  cluet. 
Is  etiam  sese  sapere  memorat:  malleum 
Sapientiorem  vidi  excusso  manubrio.  525 


516.  MAiOEE  A  tamen  B,  secl  n  in  m  corr.  B-  ut  vid.  517.  Qui- 
NUNC  A  QUi.VTANTis  A  (perduhia  n  priore).  qni  intantis  BJ.  in 
tantis  F  positusseis  A.  potitus  sum  Jacobus,  deleto  in  et  tantis 
i)i.  tot  mutato.  idem  servato  tantis  et  i  correpta  Lindemannus  Nov.  ann. 
vol.  10  (a.  1837)  p.  167  Sextexteis  A  Post  Jiunc  versum  interci- 
disse  nonnuUa  suspicatur  B.  MueUerus  de  Pl.  Epid.  p.  18  V.  518—520 
ahsunt  ah  Amhrosiano,  qiii  cum  legithno  metro  careant  cum  Gepperto 
non  duhito  quin  interpolati  sint:  cf.  Anal.  PJaut.  p.  93.  ceterum  v.  520 
delevit  iam  Guyetus       518.eamne/.  eumnei?.  eumne  Pms       impune  J 

et  si  F  519.  perdundum  st  B.  perdundum  est  J  pocius  J  qua 
B  520.  impune  J  irrisui  iMmhinus  depeculatui  Bueclielerus  de 
dech  p.  56  hodie  inrisu  habitum,  depeculatii,  meis  Bothius,  transpo- 
sitis  nonnulUs  et  aliis  resectis  521.  eis  sic  BJFZ.  mei  sic  Bueche- 
lerus  1.  s.  s.  esse  A  presenti  B  522.  ac  Bothius.  atque  lihri  cum 
A.  sed  MueUerus  Plaut.  Pros.  p.  437,  ubi  totum  locum  (v.  517 — 525) 
esse  corruptissimum  affirmat  iniemixoeis  A.  idem  Pylades.  memi- 
neris  BJZ.     memineis,   sed  a  siip.  ei  F  faciofacio  A  pre  /. 

pro  B  ILLO  A.     illo  /  523.  iurum  ex  uirum  B.    uirum  J.    iu- 

rium  F  CONDICTOE  A  lamhus  cpdnti  pedis  quomodo  excusari  pos- 
sit  dicit  Luchsius  Studemundi  Stud.  vol.  I  p.  55,  uhi  tamen  simul  de 
transponendis  vocibiis  cogitat        elucet  F        524.  se  se  J       sapeee  A 

525.  sapientiorem  (3  litt.  eras.  et  20  Jitt.  spat.)  manubrio  B,  sed  u 
in  i  corr.  et  in  fine  mulier  eras.  sapientior  est  (lioc  Joco  Jacuna)  manu- 
brio  mulier  J.  dein  sub  finem  versus  MVLIER.  fere  idem  FZ  In 
Ambrosiano  sub  Excusso  intra  hunc  et  sequentem  versum  qui  vacuus  est 
minorihus  Jitteris  non  prima  manu  scriptum  est  peripkanes 


Plauti  Epidictjs. 


IV  1,    1-3 


ACTYS   lY 


PHILIPPA.     PERIPHANES 


Philippa 
Si  quid  hominist  miseriarum,  quod  miserescat  miser  ex  animo, 
Id  ego  experior,  quoi  multa  in  linum  lociim 
Confluont,  quae  meum  pectus  pulsant  simul. 
Multiplex  aerumna  exercitam  med  habet. 


Act.  IV  Sc.  1  MULIER  PERIPHANES  FZ.  sine  uUo  intervaHo 
priori  scaenae  adnedunt  BJ:  sed  cf.  v.  525.  de  A  cf.  v.  525  Numeri 
huius  scaenae  dubitationis  pleni:  tractavit  v.  526  —  545  Limlemannus 
Nov.  ann.  vol.  19  (a.  1837)  p.  168  satis  infeliciter:  nec  felicius  opera 
cessit  Crainio  v.  1 — 5  restituenti  Annal.  gymn.  vol.  20  (a.  1866)  p.  869 
Dolendum  est  in  Ambrosiano  pleraque  esse  incertissima.  eruit  autem 
Loewius  7iaec:  primi  pag.  191  versus  initio  si  et  sub  finem  ee  fmiserj, 
ut  vid.,  secutidi  principio  id,  v.  3 — 5  (quorum  4  et  5  initio  vacui  ut 
vid.)  nihil  nisi  v  fmultiplex  ?;,  in  4  eo  fere  loco,  ubi  in  6  punctum: 
initio  sexti  n  et  post  7—8  litteras  supra  versuni  puncturn,  guo  Utterae 
deleri  solent,  v.  7  xeq-  post  spatium,  quo  itagnatameahostiiimestpotita 
continetur,  et  in  fine  scio  ita  distuns,  ut  etiam  eanunciibisit  nimium 
esse  videatur,  v.  S  QU  et  pere  et  uexiens,  congruentibus  spatiis  cum 

isillaecestmuliertimidopectore   et   gread,   v.  9   initio ips   et  in  fine 

ci?, ,  V.  10  initio  pe  et  sub  finem  ae  (}ib.qc?),  v.  11  ubi  niliil  apparuit, 
exitus  versus  535  scriptus  erat.  de  v.  12,  ubi  536,  cf.  infra.  Apparet 
527  —  530  quattuor  versus  occupasse  526.  Personarum  notae  in  B 
sunt  aut  MVLIER  et  SENEX  aut  MVL,  ML  et  SEN  siquid  BJ 
homini  est  Bothius.  est  homini  BZ.  homini  JF  miser  om.  Z 
ex  animo  Lambinus.  ex  animo  st  B.  ex  animost  Z.  ex  animo  est 
JF.  in  est  latere  em  suspicatur  Seyffertus  Philol.  vol.  29  (a.  1870)  p.  389, 
iungens  cum  sequentibus  527.  Bacchiacum  feci  tetr.  catal.  exemplar 
secutus  Lachmanni  et  Ritschelii.  creticos  discripserunt  SpengeUus  T. 
Macc.  Plaut.  p.  222  ('id  ego  iamj,  Crainius  1.  s.  s.  fexperior  quoi  iamj, 
Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  624  ('cxperior  domi  et  multa  quoi  unum  in 
locum^  cui  BJ  inunum  B  528.  confluunt  BJ  qug  J 
529.  aerumna  exercitam  med  GeppeHus.  erumnam  exercitam  habet 
BJFZ,  nisi  qmd  erumna  B:  xinde  aerumna  primus  emendavit  Pius, 
aerunma  me  Gulielmius ,  aeruninam  nied  Bothius,  sed  verbis  sic  posi- 
tis:  mult.  med  h.  ae.  ex.  Miserrimum  octonnrium  trochaicum  finxit 
Crainius  adscito  paupertas  pavor  et  clausula  submissa 


IV  1,  3-11  EPIDICVS  67 

Paupertas,  pavor  territat  mentem  animi.  530 

Neque  iibi  meas  spes  conlocem  habeo  lisquam  munitum  locum : 
Ita  gnata  mea  liostiumst  potita  neque  nunc  ubi  sit  nescio. 

Periphanes 
Quis  illaec  est  timido  pectore  cjuae  peregre  adveniens  ipsa  se 
Miseratur? 

Philippa 
In  his  dictiist  mihi  locis  habitare  Periphanes. 
Periphanes 
Me  nominat  haee :  credo  ego  illic  hospitio  usus  meo  venit.  535 

Philippa 
Pervelim  mercedem  dare,  qui  mdnstret  eum  mi  hominem  aut 

ubi  habitet. 
Periphanes 
Ndscito  ego  hanc:  nam  videor  nescio  libi  vidisse  mihi  prius. 


533.  Marius  Plotius  [M.  ClaudiusJ  Sacerdos  I  89  (p.  449,  24  K.) 
de  soloecismo  agens:  ...  Plautus  'sed  quis  illaec  mulier  est'  pro 
'sed  quae  illaec'.     Cf.  Mil.  Glor.  v.  311  et  huius  fab.  v.  620 


530.  mei  animi  Geppertus.  non  recte:  cf.  Cistell.  II 1,  5  531.  meas 
spes  collocem  Jacobiis.  meas  coUocem  spes  Jibri.  spes  collocem  meas 
Bothius  532.  mea  gnata  Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  327  hostium 
st  B,  sed  st  post  potita  UneoJa  usus  ponit  Camerarius.  hostium  est  J. 
bominust  Z  neque  nunc  (s.  v.J  ubi  sit  nescio  J,  Bothius.  cf.  RitscheUus 
Opusc.  pihil.  vol.  II  p.  335.  neque  ea  nunc  ubi  sit  uescio  BFZ,  nisi 
quod  nunc  post  nescio  F.    de  A  vide  supra  533.  sed   quis  Marius 

Plotius  illgc  J  est  Gz.  est  mulier  BJFZ.  mulier  est  Marius 
Plotius  quae  peregre  adveniens  Gz.  peregre  adueniens  quae  BJFZ, 
nisi  quod  s  ut  videtur  p)ost  adueniens  eras.  B  et  que  J         Post  ipsa  6 

litt.  eras.  B  est  F  V.  534  —  539.  De  J  cf.praef.  534.  miseretur  ^. 
misereatur  F  dictus  est  J  mihi  locis  habitare  Bothius  nisi  quod 
habere.    locis  habitare  mihi  BJFZ  535.  h§c  J        illic  Muellerus 

Plaut.  Pros.  p.  58.     illi  BJFZ  hospicio  J  meo  venit  Linde- 

mannus  l.s.s.    inuenit  BFZ.     venit  Pius.  ScaUyer.     evenit  Lambinus 

536.   PEE DEM  ....  QUIilONSTRETEU KOMLXE   A.      exitus 

in  sequenti  versu  pjositi  dispici  potuit  ub  per  uelim  B,  sed  r  siip. 

vers.  mihi  Ubri  Verba  aut  ubi  habitet  in  J  iam  non  legi  possunt 
Versus  structura  paullo  durior  est:  quam  qui  ftrri  posse  negat,  cum 
Beckero  Studemundi  Stnd.  vol.  I  p.  191  sq.  aut  delebit  vel  in  hic  mu- 
tabit  537.  A:  xo  et  in  ftne:  sseprius  vidisse  mihi  Lindemannus 
l.s.s.  me  uidisse  BJFZ.  vidisse  me  Bothius,  quod  non  defenditur 
exempUs  dudum  correctis         Post  prius  Utterae  vel  apicis  rasura  in  B 


68  PLAVTI  IV  1,  11-16 

Estne  ea  annon  east,  quam  animus  retitr  meus? 

Philippa 

Di  bonil  visitavi  hunc  ego  umquam  antidhac? 

Periphaxes 
Certo  east,  quam  in  Epidauro  memini  me  pauperculam  con- 

primere.  540 

Philippa 
Plane   hicinest    is,   qui  m  Epidauro  primus  pudicitiam   mihi 

pepulit. 
Periphanes 
Quae  meo  conpressu  peperit  filiain,  quam  domi  nunc  habeo. 
Quid  si  adeam  .  .  . 

Philippa 
Hauscio  an  consrediar  .  .  . 


543.  Nonius  p.473,  12:  congredias.    Plautus  in  Epidico:  "'quid 
si  adeam?  aut  sicia  au  congredias  si  hoc  est' 


F.  538-541  octo  versus  (p..l91,  15—19  et  192  1—3)  in  A  occu- 
pavisse  videntur ,  qumnquam  jjeriyiceda  res  est.  Cogitavit  autem  Loe- 
wius  de  hac  distributione:  191,  15  estneeaannoNeaSt  (ad  xeast  per- 
tinere  videntur  x  litterae  reliquiae  dubiae  et  s  certa),  16  quamanimus- 
returmeus,  17  diboniuisitaui,  i.s'  antidhacscerteeast,  19  QUaminepi- 
dauropauperculammeminicomprimeRe  ('QU  remotum  ab  initio  quod 
vacuum:  et  in  fine  parvula  R  quae  sat  dubia),  192,  1  plane  et  2 
hicilleest  (similis  discriptio  p.313,  11  et  12;  314,  15  et  16):  192,  3 
. . .  MiKix  et  reliqua  nt  infra.  Quamquam  plura  ibi  olim  scripta  fuisse 
cum  spatii  proUxitas  tum  versus  540  in  BJ  lacuna  indicant  538.  est 
ne  BF Z  annon  ea  est  Bothius.  an  non  est  B.  annon  eat  F.  an 
nun  Z  539.  Mul.  oin.  JFZ  dii  /  hunc  ego  umquam  addidi. 
om.  BJFZ,  sed  Jacuna  14  litt.  relicta  BJ  Antidhac  (non  antidhacy 
B.     antehac  F  540.  Sen.  om.  JFZ  east  B  sequente  circa  25 

litterarum  fipatio.  ea  est  cum  laciina  J,  sine  lac.  FZ  memini  me  pau- 
perculam  Gz.  pauperculam  memini  BJFZ  comprimere  /  541.  MV- 
LiKR  praem.  B  in  13  Utt.  ^iputio  hicinest  is  Gz.  hici/ /  ne  est  B,  de  qiio 
cf.  Studemundus  Nov.  ann.  vol.  113  (a.  1876)  p.  70.  hiccine  est  JFZ. 
hic  ille  est  Camerarius  A  p.  192,  3:  ...  MiKiiXEPiDAtrRO  (s;ecuntur 

4  —  5  Utt.  reUquiae)  PRnivsvvBi lit        qui  Bothius.   qui  mihi 

BJFZ  inepidauro  B  pudicitiam  mihi  Bothius.  pudicitiam  BJFZ 
542.  A  medio  v.  ab  initio  remoto,  si  a  BJ  non  discrepabat:  ressu- 
PEPERiTF  que  J  comprimere  BJ  543.  A:  quidsi  Mul.  praem. 
BJFZ  ad  eam  J  haud  scio  BJFZ.  aut  sicia  Konius  Persoyias 
ita  distribui.    Periphani  dant  haud  scio  au  —  east  BJFZ        aucongre- 


IV   1,    17-21  EPIDICVS  69 

Periphanes 

Si  haec  east? 

PlIILIPPA 

Si  is  est  liomo. 
Sicut  aiini  miilti  dubiam  me  daiit,  aiiimi  pendeo. 

Periphanes 
Louga   dies   meum  incertat   animum :    si    east    quam    incerte 

aiitumo,  545 

Hanc  congrediar  astu. 

Philippa 
Muliebris  mi  adhibenda  malitiast. 
Periphanes 
Cdnpellabo. 

Philippa 
Orationis  aciem  contra  couferam. 

Periphanes 
Salva  sis. 

Philippa 
Sahltem  accipio  mi  et  meis. 
Periphanes 

Quid  ceterumV 

545.  Nonius  p.  123 ,  29:   incertat,    iucertum  facit  ....   Plautus 
Ej)idico:  'longe  ....  animum' 

diar  B.  an  congredias  Nonius  hgc  J  ea  est  BJ  si  hoc  est 
Nonius  si  is  est  homo  Geppertus.  sin  est  is  homo  BZ.  sin  is  est 
homo  J.     sin  is  homo  est  IP  Versuni  ita   conformavit  KiessUngius 

Mus.  rhen.  vol.  24  (a.  1869)  p.  120:  Phil.  Quid  si  adeam,  si  is  e'8t  horao? 
Pe.  Haud  scio  an  congrediar,  si  haec  east  544.  A:  sicuTAJrKiMULTi 
et  post  7  fere  litt.  spatimn  L:  cxitus  cum  ptroprium  versum  (p.  192,  8) 
obtinuerit,  supplemcntum  supra  recep>tum  non  explet  spatium  dubiam 
me  dant,  anirai  pendeo  Gz.  de  ubi  andant  B.  dubiam  dant  JFZ. 
me  dubiam  dant  Camerarius.  me  dubiam  danunt  Gruterus,  Bcrgkius 
inil.  HaJ.  1867  p.  8  545  —  547.  3Iira  protulit  de  his  versibus  Spen- 
gelius   T.  Macc.  PJaut.  p.  150        545.  546.  A:   192,  9  ..F..M0  initio, 

S  et  reliquiae  incertac  in  finc.   192 ,  10  mut. kibendaj/  initio  (in 

lacunaiu  iekis  melius  cpiam  iebkis  quaclrat)  meum  animum  inccr- 
tat  /.  animum  incertat  meum  F.  me  incertat  animi  Muellerus  Plaut. 
Pros.  p.  349        si  Geppertus.  sin  Ubri        ea  est  JF       incerto  BJFZ 

autumo  Camerarius.     animo   BJFZ  546.  mi  adhibenda  mali- 

tiast  Lindemannus  l.  s.  s.  adhibenda  mihi  malicia  nunc  est  B.  idem 
JFZ,    nisi  quod  malitia.     nunc    delevit  Jacobus  547.  A:    coWvcl 

CON^PELLAB  et  sub  fi)iem  nteacoxf  ita,  ut  n  videatur  locum  non  habuissc 

SEN  om.  B        compellabo  BJ        SENEX  orationis  B        Post  con- 

feram  11  litt.  spat.  B       548.  A:  saluaseis'«salutemaccipiom is- 

«QUipCETEKUM         SEN  om.  B        mihi  BJFZ 


70  PLAVTI  IV  1,    21- 27 

Philippa 
Salvos  sis:  c|uod  credidisti  reddo. 

Periphanes 

Haud  accuso  fidem. 
Novin  ego  teV 

Philippa 

Si  ego  te  novi,  animum  iuducam  ut  uoveris.  550 
Periphanes 
Ubi  te  visitavi? 

Philippa 

Inique  iniuriu's. 

Periphanes 

Quid  iamV 
Philippa 

Quia 
Tuae  memoriae  interpretari  me  aequom  censes. 

Periphanes 

Conmode 
Fabulata's. 

Philippa 
Mira  memoras. 

Periphanes 
Quid  nunc?  em  istuc  rectiust: 
Meministin? 


549.  A:  SjVluossisquodceedidistiked  ct  in  fme  usofidem.-  in 
lacuna  z  videtur  excludi  spatii  ratione  saluus  BJ  550.  A:  NOUi- 
NEGO  ct  in  fine  AMUTNgv^B.ia  MVL  pyuem.  B ,  unde  Jioc  versu  et  se- 
quenti  personae  perpetuo    mutantur  tu   animum    Muellerus   Plaut. 

l'ros.p.577  uti  BJFZ  551.  J.;  UBiTEUisiTAUiJtixiQ  iniui-ius 
BJFZ  552.  A:  tuaem  et  in  fine  de  tue  memori^  J  aequum 
J.  equum  B  Personae  spat.  pro  nota,  B  commode  BJ  553.  Ita 
Gz.     A:   FABULAftaesmir   ad  lacunam   qioadratJXM . .  .B.xsny    (circ.  S 

litt.)  . . .  STU us        fabulata  es  BJ       Pers.  spat.  ut  v.  552  B 

at  tu  mira  Muellerus  Plaut.  j).  577.  mira  ni  me  noris  AcidaUus.  mire 
immemor  es  Bothius  Diar.  antiqu.  stud.  a.  1S41  p.  2S0 ,  simul  quo- 
modo  I  fabulata  es?   commendans  quid  nunc  om.   BJFZ  Per. 

Hem.  JF  Z.    MVL  Hem  B,  quo  errore  nixiis  mulier  supplet  Langreh- 
rius  Miscell.   phil.  ed.  Gottingae  a.  1876  p.  18,   pro    quo    Periphanc 
scripserat  Bothius        rectiust  Geppertus.    rectius  lihri.    tectius  Acidalius 
554.  Ita  hunc  versum  scrijjsi,  quem  talem  exhibet  A: 

circ.  10  litt. 

MEMINISTEINttlDMEMINIttQ N  .  UEPIDAUEO 

KAGUTTULA 


IV  1,  27—33  EPIDICVS  7X 

Philippa 
Memini. 

Periphanes 
Quid?  meministi,  m  Epidauro 
Philippa 

A,  gitttula 
Pectus  ardens  mi  adspersisti. 

Periphanes 

Virgini  pauperculae  555 

Tua«que  matri  me  levare  paiipertatem? 

Philippa 

Tiin'  is  es, 
Qui  per  voluptatem  tuam  in  me  aerilmnam  obsevisti  gravem? 

Periphanes 
Ego  sum:  salve! 

Philippa 
Salva  sum,  quia  te  esse  salvom  sentio. 
Periphanes 
Cedo  manum. 

Philippa 
Accipe!   aerumnosam   et  miseriarum   conpotem 
Mulierem  retines. 

Periphanes 
Quid  est  quod  vdltus  turbatiist  tuos?      560 

559.  Nonius  p.  456,  21:  compotem  in  bonam  partem  solum  ac- 
cij^i  putatur ,  cum  et  in  mala  positum  sit.  Plautus  Epidico :  '  c  a  e  d  o 
aerumnarum compotem' 


memini  Per.  id  JF  Z.   id  post  memini  B.   videtur  id  ad  quid  perti- 
nere      memiuisti  addidi.     Aliena  hinc  sunt  additamenta  MueUeri  Plaut. 
Pros.  p.  577       inepidauro  B       ah  BJF.  an  Z        555.  pettus  A 
AKDEXSMIKI  J..   ideiH  B  Z.  mihi  ardens  Jjp^        aspeesisti  J^.   idemBJ 

ttUiKGixi V...  A      paupercule  J     556.  A :  tuaeq •  matrpiele- 

UAREPAUPER  tuaeque  B.  tueque  J  tum  pro  tun  J  557.  A:  qui- 
PERUOLUPTATEMTUAiMlx  per  uoluptatem  in  JF.  per  tuam  volupta- 
tem  in  Muellerus  Plaut.  Pros.  p).  261.  tuam  per  vol.  in  Bothius  me 
aerumnam  Camerarius.     mea  erumna  JFZ.    mea  aerumna  B  gra- 

uiter  JFZ  558.  A:  egosumsalue«saluasum  salvaen  Brixius 
Kov.  ann.  vol.  101  (a.  1870)  p.  767       esse  saluum  B  Z.  saluum  esse  JF 

559.  A:  CEDOMANUMSACCiPEAERUMN         caedo  Konius         grumno- 
sam   B.    erumpnosam    /.    aerumnarum  Konitis         compotem    BJ 
560.  A:  MULiEREMRETiXES:{QyiDESTQiro/)r[,'         quid   est  quod   voltus 


72  PLAVTI  IV  1,  34-40 

Philippa 
Filiam  quam  ex  te  suscepi  .  .  . 

Periphanes 

Quid  eam? 

Philippa 

Eductam  perdidi: 
Hostiumst  potita. 

Periphanes 

Habe  animum  lenem  et  trauquillum :  tace. 
D<5mi  meae  eccam  salvam   et  sanam.     nam  postquam  audivi 

ilico 
Ex  meo  servo  illam  esse  captam,  continuo.  argentiim  dedi, 
Ijt  emeretur:  ille  eam  rem  adeo  sobrie  et  frugaliter  565 

Adcuravit,  iit  is  ad  alias  res  est  inpense  inprobus. 

Philippa 
Fac  videam,  si  mea,  si  salva  mea  sit. 

Periphanes 

Eho  istinc,  Canthara! 

turbatust  tuos?  Gs.  quid  (lest  sup.  vers.J  quod  duo  itus  (corr.  in  vol  tus 
man.  Camerariij  te  tuvbat  tuus  B.  quid  quod  digitus  te  turbat  tuus 
JFZ,  nisi  quod  deturbat  F.     quid  est  quod  voltus   ita  turget  tnos? 

Geppertus         561.  A:  F mqu tesuscepisq  Mul.  om.  JFZ 

exte  B  Per.  om.  JFZ  MVLIER  in  ras.,  uhi  Eductam  pdidi 
scriptum  erat  B  educatam  JF  562.  A:  KOSTiu:MESTr(jTiTA::KABE- 
AXIMUMI.ENEMETTKANQ  hostium   est  Bj         lenem,  m  ex  ney/,  ut 

videtur  B.  leuem  J        tace  Geppertus.  face  BJFZ        563.  A:  domi- 

ECCAJMSAIiUAJIETSANAMXAMPO     Ct    sequenti    VCTSU     AV L 

meg  BJ  etiam  F  ilico]  Epidico  AcidaJius  564.  A  sub  medium 
versum:  illamessecapta  captiuam  B  565.  A:  utemekesur- 

ILLEEAMEEMADEOSOBRIEETFKU  566.  ACCURAUIT ADALIASRES 

PROBUS        accurauit  BJ        ut  alias  res  est  BJFZ,  nisi  quod 

in  B  post  res  addidit,  post  est  scrijjsit  et  delevit  Camerarius  Mr.  Idem 
mulier  vel  simile  quid  in  margine  pauJlo  post  uis.  ad  alias  res  ut  is 
ost  Geppertus.  ad  alias  res  etsist  (vel  tametsisty  Muellerus  Flaut.  Fros. 
p.  301  impense  BJ  improbus  BJ  567.  Hunc  versxm  scripsi  cum 
Studemundo  in  Stud.  vol.  I  p.  39,  ubi  haec  conicicrulo  ex  A  elicuisse 
fcrtur.  Loetcio  praeter  facuide  initio  et  ntkara  in  fine  visum  est 
paullulo  plus  quam  amsimeuisuiueresehoistincca  locum  hahuisse  si 
me  uis  SEN  Eho  istinc  canthara  B.  sit  ne.  Per.  Eho  statim  cantharai 
J F,  nisi  quod  cantari  statim  F.  si  me  Per.  Eo  cantara  statim  Z 
Non  recte  tractuverunt  hunc  versum  Lachmannus  ad  Lucr.  p.  4u6, 
Fleckeisenus  krit.  Blisc.  p.  l'J,  Bucchclerus  de  decl.  p.  9,  Mmllerus 
Plaut.  Pros.  p.  7,  iube  ex  sequenti  versu  adsciscentes 


IV  1,  41-2,  5  EriDlCVS  78 

Iiibe  Telestidem  hiic  prodire  filiam  ante  aedis  meam, 
Ut  suam  videat  matrem. 

Philippa 
Remiffrat  animus  nune  demum  mihi. 


ACROPOLISTIS.     PEmPHANES.     PHILIPPA 

ACROPOLISTIS 
Quid  est  pater,  quod  me  excivisti  ante  aedis? 

Periphanes 

Ut  niatrem  tuani  570 

Videas,  adeas,  advenienti  des  salutem  atque  osculum. 

ACROPOLISTIS 

Quam  meam  matrem? 

Periphanes 
Quae  exanimata  exsequitur  adspectiim  tuom. 
Philippa 
Quis  istaec  est,  quam  tu  osculum  mihi  ferre  iubes? 

Periphanes 

Tua  filia. 
Philippa 
llaecine? 


568.  Telestidem  G.  Vdlla.  Camerarius.    acropol dem  A.    acro- 

'  i)olistidem  B.    cropolistidem  JZ.    cf.  B.  MueUerus  de  Fl.  Epid.  p.  12  et 
Luchsius  Studemundi  Stud.  vol.  I  p.  30        huc  om.  BJFZ        prodi- 

KEFIDIAM AEDiSf  f  eZ  AEDESyjiEX  A        edis  B.    edes  JF        569.  ke- 

jMiCATffeZ  minus  prob.  remigatjan demum  A         micbi  / 

Act.  IV  Sc.  2      PERIPKANES    A    medio    versu:    insequens    verstis 
scripturam  non  continet.    FIDICINA-  PERIPHANES-  SENEX  MVLIEU 
B.     FIDICINA  PERIFANES  SENEX  MVLIER  /        Personarum  notis 
primae  scaenae  (B)  adde  FIDICINA  vel  FIDICIN  (FIDIC  j     570.  quid  A 
exciuisti  A.     ex  ciuisti  B  dis-utmat  quadrat  in  A  ad  lacu- 

nam  quae  est  inter  ae  et  eemtuam  edes  J  571.  Initium  in  A 
legi  non  potuit  advenienti  Camerarius.  uenienti  BJFZ  dessA- 
lutematq-osculum  A  572.  quamm  A.  cetera  ^isque  ad  exanimata 
legi    non  potuerunt  qug  BJ  ex   animata  B.    examinata  Z 

cxseqtur  B ,  sed  seq  in  3—4  l.  ras.  B^  aspectum  BJ  exsequi- 
turaspeu  et  proprio  versu  tumtuum  A  tuum  BJ  573.  A  in  fine: 
^■'ERREiUBKSttTUAFihiA  quc   F  ist^c  /  milii   ferre  (prior  r 

sup.  vers.  B-j  iubes  B.  mihi  dare  iubes  Muellerus  Nachtr.  p.  15 
574.  A:  i t/i/KuiCDEM»QuoRNo"  ei  ^'^ojjno  versu  quaeextenatasit 
haeccine  B.    heccine  J 


74  PLAVTI  IV  2,  5—9 

Periphanes 
Haec. 

Philippa 
Egone  osculum  huic  dem? 

Periphanes 

Quor  non,  quae  ex  te  nata  sit? 

Philippa 
Tii  liomo  insanis. 

Periphanes 
Egone? 

Philippa 
Tune. 

Periphanes 
Quor? 

Philippa 

Quia  ego  istanc  quae  siet  575 
Neque    scio    iieque    novi,    neque    ego   hanc   oculis  vidi   ante 

hilnc  diem. 
Periphanes 
Scio  quid  erres:  quia  vestitum  atque  drnatum  inmutubilera 
Habet  haec  ♦*******  +  *********  +  *** 

Philippa 
*****  aliter  catuli  longe  olent,  aliter  suis. 


ego  ne  /  cur  non  BJ  qu^  J  exte  J  natast  BZ.  nata 
est  JF.  corr.  Aldina  De  v.  575—583,  qiii  ex  parte  abscissa  mem- 
hrana  vmtilati  sunt  in  J ,  cf.  praef.  575.  In  A  nil  apparuit  nisi 

QUAESiET  Mul.  om.  Z         ego  ne  J         tune?  B.    tu  ne  J.    tu  Z 

qur  B.     cur  J  quia  ego  istanc   Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  712. 

quia  ego  hanc  lihri.  quia  hanc  ego  Guyetus,  sed  cf.  Fleckeisenus 
Philol.  vol.  II  (a.  1847)  p.  91,  qui  quia  pol  hanc  proposuit.  cf. 
Brixius  Kov.   ann.   vol.  101   (a.  1870)  p.  766  576.  A:   neqscio- 

NEQ-NOUIXEQ-EGOKANCOCULISUipiAIsTEKyXCDIE  die   J  hll .   A: 

scioq  et  in  fine  jmijl^mutabile  quia  f'a  add.  B-)  uestitum  B.  quia 
uestimentum  Z  immutabilem  B.  mutabilem  Pius  579  —  580.  Se- 
cicntur  in  A  duo  versus,  quorum  in  priore  niJril,  in  posteriore  olk  suo 
loco  apparuit.  unde  in  Palatinis  duorum  versuum  particiilas  quas 
indicavi  intercidisse  conieci:  intercidisse  autem  aliquid  ostendunt  etiam 
versus  et  sententia.  corrigere  qui  studehant  aut  cum  Acidalio  habet 
haec.  Mul.  Habeat.  aliter  scribebant  aut  vulpis  ante  catuli  (Jacohus) 
aut  felis  (Geppertus)  inserebant,  aut  habet  haec  mulier  cum  Bothio 
probahant  579.  Pcrs.  notam  ante  aliter  om.  B  Post  catuli  2 — 3 
Utt.  spat.  B         leonis  ante  catuli  intercidisse  putat  Lindemannus  Kov. 


IV  •_>,   lU-16  EPIDICYS  75 

Nego  eam  me  novisse,  quae  sit. 

Periphanes 

Pro  deum  atque  bommum  ficlem!  580 
Quid?  ego  lenocmium  facio,  qui  habeam  alienas  domi, 
Atque    argentum    egiirgitem    domo    prosus?     quid   tu,    quae 

patreni 
Tuom  vocas  me  atque  oscularisj  quid  stas  stupida?  quid  taces? 

ACROPOLISTIS 
Quid  loquar  vis? 

Periphanes 
Haec  negat  se  tiiam  esse  matrem. 

ACROPOLISTIS 

Ne  fuat, 
Si  non  volt.     equidem  bac  invita  tum  ero  matris  filia.     585 
Ndn  med  istanc  cogere  aequomst  meam  esse  matrem,  si  nevolt. 


582.  Konius  p.  102,  33:   egurgitem   exhauriam   significat.     Plau- 
tus  Epidico:  'atque  egurgitem  domo  prorsum' 


ann.  vol.  19  (a.  1837)  p.  171,  quo  adscito  sic  scribas:  Quia  leonis  ali- 
ter  catuli  longe   olent,    aliter  suis.     sues  ex  suis  B^.     sues  JFZ 
580.  nego   eam  me  novisse  Camerarius.    neegom  et  in  fine  atq.komi- 
XLMFiDK  A.    ne   ego   eam  nouisse  B  (2  l.  sp.  ante  ne)  JZ.    nec  ego 
eam  nouisse  F.    nego  ego   eam  nouisse  Jacohus  quae  sit  Came- 

rarius.     om.   BJFZ  Per.    deum    atque  /.    atque    reliquis    om.   B 

Post  fidem  3  litt.  spat.  B  581.  le umtacioquikabeam  A 

alienas   domi  Dousa.     alienos   domi   BJFZ.     alie mi   A 

582.  Inter  atq-aeg  et  M  in  A   entumegurgite   2 — .5   litterarum  spatio 
plus  est  quam  quod  scriptum   esse  possit         argentum  om.  Konius 
DOMOPROSUS  A  domo  prorsum  BJFZ,  Nonius,  nisi  quod  domum 

J  et  r  B^  in  ras.  2  litt.     omne  prorsum  Guyetus        QUiD  A         Antc 
Quid  (non  qaidj  1  litt.  spat.  B        tii  Z        quem  JF Z.   corr.  Pylades 

583.  TUUM  A.    idem  BJFZ         vocas  me  in  A  non  iam  apparent 
ATQ-  A        oscuLARis  A.    osculari  B,  sed  c  ea;  t  corr.  obsculare  J 

584.  QU/ ::kaec  tuam  et  mateem  A  nefuat  B. 

nesuat    J  585.   noxuult    A.     non    uult    B.    nevolt   Bothius.     cf. 

mtschelius  Opusc.  pTiil.  vol.  II  p.  249  equidem  A  kaxc  A. 

idem    Z  in   uita    Z  tam    ero   Bothius.    Seyffertus   Stud.  Plaut. 

p.  14.     tamen  ero  BJFZ  cum  A.     meae  ero  Muellerus  Nachtr.  p.  oH 

MATEiSFiLiA   A  matris    ero   tamen   filia    Guyetus  586.  Non 

med  istanc   cogere  Bothius,    Bitschelius  Noo.   exc.  PI.  p.  37:  idemque 

procul    duhio    A,    ubi    xox cogeee.      non    me    istanc    cogerc 

BJFZ.      nou    me     cogere    istanc    Guyetus.     Muellerus    Plaut.    Pros. 
p.  729,    uhi  simul   non    pol    vel    non    enim    vel   noenum  propQnit 
AECUMEST  A.    aequum  est  BJ        si  nevolt  Camcrarius.    sine  uolt  B, 


76  PLAVTI  IV  2,    17-24 

Periphanes 
Qudr  me  igitur  patrem  vocabas? 

ACROPOLISTIS 

Tita  istaec  culpast,  non  mea. 
Non  patrem  ego  te  nominem,  ubi  tu  tuam  me  adpelles  filiam? 
Hanc  quoque  etiam  si  me  adpellet  filiam,  matrem  vocem. 
Negat   haec    filiam    me    suam    esse,    non    ergo    haec    mater 

meast.  590 

Pdstremo  haec  mea  culpa  non  est:   quae   didici,   dixi  omuia. 
Epidicus  mihi  fuit  magister. 

Periphanes 

Perii,  plaustrum  perculi! 

ACROPOLISTIS 

Niimquid  ego  ibi,  pater,  peccavi? 

Periphanes 

Si  hercle  te  umquam  audivero 
Me  patrem  vocare,  vitam  tilam  ego  interimam! 


592.  Festus  p.  230  de  lioc  proverhio  agem  utitur  hoc  loco:  scd  in 
lacera  membrana  nihil  hodie  praeter  cebant  ct  ever  et  id  quod  et  pidi- 
cus  et  um  perculi  superest.  Cf.  Donatus  ad  Eun.  II  3,  87:  perculeris 
tu  me]  perverteris,  unde  proverbium  'bene  plaustrum  perculit' 


SIXEUULT  ^l.  si  non  uolt /JPZ       b81.A:CURM       cuiBJ       uocabis  !<' 
ist§c  BJ        culpa  est  BJF.    culpa  Z         588.  A:  xgy  ct  in  fine 
SFiLiAM  te    om.  JFZ  appelles    ex  appellas  B.     appellas  Z. 

appellabas- JjP        589.  A:  AM.ytyyoQ        appellet  BJ        590.  A:  ne- 
GATKAECFiL/.i         hec  /         Post  me  3—i  litt.  (fort.  esse^  eras.  B 
hgc  /        mea  est  BJ        591.  ^:  postk  et  in  finc  A        hgc  J        qu^  J 

didici    quac    dixi    omnia    li.   MueUcrus    de    Plaut.   Epid.  p.  22 
592.  EPimc   et  in  fine  «trumperculi   A   ita,   ut  lacunam  ustmihinia- 
gisterjtperiiplau  accurate  expleat        raihi   magister  fuit  BJFZ,  quod 
defendit  Fleckeisemis  Exerc.  crit.  p.  15.    correxerat  iam  Bothiiis        Post 
perii  2 — 3  litt.  spat.  B         plaustrum   Saracenus.    austrum  BJFZ 
ptuli  F  593.  FIDICIN   in   10  Utt.  spat.  B  num   quid   ego  ibi, 

pater  Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  605  duce  KiessUngio,  qui  Mus.  rhen. 
vol.  24  (a.  1S69)  p.  120  numquid  ibi  pater  peccavi  proposuerat:   idcm 

A,  ubi  numquidegoibipatekpecc kekclete,  sine  ^  tit  vid:    num- 

quid  ego  ibi  peccaui  B,  sed  peccaui  add.  B^.     numquid  ego  ibi  (t  bo 
sup.  \j   J     numquid  ego  ibi  FZ,    nisi  quod  tibi  F  unquaji  A. 

idem   B.     nunquam   F  audiuero    A.     om.   BJFZ.     addidit    iam 

Pylades  594.    PATREM   et   UITAMTUAMEGQINTEBlfweZ  EEJMAM   A 


IV  2,   24—32  EPIDICVS  77 

ACROPOLISTIS 

Non  voco. 
tJbi  voles  pater  esse,  ibi  esto:  ubi  noles,  ne  fueris  pater.  595 

Philippa 
Ciuid,   ob  eam  rem  istanc  emisti,   quia  tuam  gnatam  ratu's? 
[Quibus  de  signis  agnoscebas? 

Periphanes 
Niillis. 

Philippa 

Quare  filiam 
Credidisti  nostram? 

Periphanes 
Servos  Epidicus  dixit  mihi. 
Philippa 
Quid  si  servo  aliter  visum  est,  non  pdteras  novisse,  obsecro?] 

Periphanes 
Quid  ego,  qui  illam  ut  preimum  vidi,  numquam  vidi  j)6stea!  600 

Philippa 
Perii  misera! 

Periphanes 

Ne  fle  mulier:  intro  abi:   habe  animum  bonuni. 

Ego  illam  reperiara. 

Philippa 
Hmc  Athenis  civis  eam  emit  Atticus. 


yOCO   A         595.    UBIUOLES ESSEPATEEESTOTJBINOLES   A        ne- 

fueris  B  596.  A:   QUIDOBE  initio   et  in  fine  uamgnatajmesratus 

obeam  -/  istanc  Brixius  Kov.   ann.   vol.  101   (a.  1S70)  p.  766. 

Muelleriis  Kachtr.  p.  IS.  hanc  BJFZ.  alia  Muelleri  commenta  vide 
Plaut.   Pros.  p.  75S  Per.   Quia  JF  gnatam  ratus  BJFZ 

V.  597  —  599  absunt  ah  Ambrosiano,  qul  quin  interpolatori  tribuendi 
sint  nunc  non  dubito,  quamvis  olim  aliter  visum  sit:  cf.  Anal.  Plaut. 
p.  93  597.  Mul.  Quibus  JF  598.  seruus  BJ  599.  aliter  visum 
esset,  non  pote  e.  q.  s.     Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  75S  nouisse  B, 

sed  ae  add.  B^  600.  quid  A  illam  A  preimumuidi  A,  ut 
vid.  primum  qui  uidi  B,  sed  primum  ex  primam  B'-.  primam  qui 
uidi  JFZ,   nisi  quod  primum  F  numquam  A.     nunquam  B 

601.  PERiiMiSERANEFLE  om.  spatio  A  fles  Z  kabe  A.    idem 

Guyetus  et  Brixius  Kov.  ann.  vol.  101  (a.  1870)  p.  767.     habeto  BJFZ 
BONu  vel  BONUM  A  602.  REPERiAM  et  antc  KiNC  om.  spatium 

A.     hinc  et  suj).  vers.  hic  /.    heic  Acidalius  ciuis  (vel  ciues>  A. 

ciuis  quis  Z        eam  delet  MueUerus  Plaut.  Pros.  p>.  3S9 


78  PLAVTI  IV  2,  33-36 

Adulescentem  equidem  dieebant  emisse. 

Periphanes 

Inveniam:  tace. 
Abi  modo  intro  atque  huuc  adserva  Circam,  Solis  filiam. 
Ego  relictis  rebus  Epidicum  operam  quaerend<5  dabo.        605 
Si  mvenio,  exitiabilem  ego  illi  faciam  hunc  ut  fiat  diem. 


603.  ADULESCEXTEM  A.    adolescentem  BJ         quidem  JRitscheliHS 

cum  F:  V.  Proleg.  p.  7S:  sed  cf.  ad  Trin.  v.  3o2        =e am  A:  fort. 

EUXUEXiAM  604.  asserua  BJ.  obsekua  A  circa  B  addito  s-  B'-, 
sed  nil  exstat,  quo  lioc  signum  pertineat.  circa  J.  circem  F.  circe  Z 
SOLUSFILIAM  A  605.  ep3'dicum  B  querendo  J  606.  inueniam 
Z  exitiabilemegofaciami:tkicfiatdies  A.  ceterorwn  codicnm  me- 
moriam  quamvis  structura  verhorum  inusitatior  sit  mutare  non  audeo. 
exitialis  illi  ego  Geppertus,  in  ceteris  secutus  Ambrosianum 


V  1,  1—7 


ACTYS  V 

STRATIPPOCLES.     EPIDICVS.     DANISTA.     TELESTIS 

Stratippocles 
Male  morigerus  mist  danista,  quod  a  me  argentum  non  petit 
Neque  illam  adducit  quae  ex  praeda  emptast.  sed  eccum  in- 

cedit  Epidicus. 
Quid  illuc  est,  quod  illi  caperat  frons  severitiidine? 

Epidicvs 
Si  lindecim  deos  praeter  sese  secum  adducat  Iiippiter,       Gio 
Ita  non  omnes  ex  cruciatu  pdterunt  eximere  Epidicum. 
Periphanem  emere  Idra  vidi.     ibi  aderat  una  Apoecides. 
Nitnc  liomines  me  quaeritare  credo.     senserilnt,  sciunt, 


&0d.  Nonius  2).  8,  31:   Caperrare   Plautus  Epidico:    Quid 

illud  ....   caperrat   ....   severitudine'.     Idem  p.  173,  7:   Severi- 
tudine  .  . . .  Plautus  Epidico :  'quid  illud severitudine' 


Act.  V  Sc.l  STRATIPPOCLES  ADOLESCENS-  SERVVS  EPl- 
DICVS  DANISTA  MVLIER  B,  sed  MVLIER  B\  STRATPHOCLES 
ADOL    EPIDICVS    SERVVS    DANISTA   MVLIER    J  In   A    in- 

scriptio  deest  uniiis  versus  spatio  relicto  Personae  aut  plenis  litteris 

in  B   scribimtur  ADOLESCENS,   SERVVS  vel  EPIDICVS,  MVLIER, 
DANISTA  aut  sic:  ADOL,  SEE  vel  SERV,  MVL,  DANIS"  DANIS^ 
607.  mihi  est  libri  cum  A        quod  a  me  Gz.    quodme  A.  quid  (e  sup. 
d  B^)  me  B.  qui  de  me  JFZ,  nisi  quod  quide  J.     qui  a  me  Kamp- 
mannus  De  de  et  ex  p.  9        akgentumnpetit  A        608.  Versiis  bipar- 
titus  in  A,  uhi  prioris  initio  neq-illamaddijcit  et  in  fine  umincedit 
(velDET)  in  lacuna  fere  trium  litterarum  tantumpraeter  quaeexpraedasedecc 
spatium  apparuerunt,  niliil  in  posteriore       quae  ex  praeda  emptast  Gz. 
qug  expraeda  J.  fere  idem  FZ.  quae  est  preda  B,  sed  est  in  ras.  et  post  est 
10  litt.  spat.    quae  empta  ex  praeda  est  Camerarius        epydicus  B 
609.  A:  QuiDiLL  et  in  fine  ueritudine        illic  aperat  B.    illic  asperat 
/.     illi  caperrat  Nonius  altero  loco,  quani  scripturam  defendit  Boeperus 
Eumen.  reliqu.  part.  I  p.  15       610.  A:  s  initio        preter  B        se  Z 
iupiter  F        611.  ^;  ita  initio  et  in  fine:  iBicu        ita  lib^-i  cum  A. 
tam  vel  tamen  Luchsius  Hermae   vol.  VI  (a.  1872)  p.  275  excru- 

ciatu  J        epydicum  B        612.  Periphanen  BJFZ  cum  A        ibiad- 
ERATUNA  A.     idem  Bothius.     aderat  ibi  una  BJFZ  613.  hinc  Z 

kominis  (vel  KOMiNESj  A        QUAERiTARE  A.    queritare  B.    queri- 
tare  J       senseruntsciunt  A 


80  PLAVTI  V  1,  8-14 

Sibi  data  esse  verba. 

Stratippocles 
Quid  agis,  mea  conmoditas? 

'  Epidicvs 

Quod  miser. 
Stratippocles 
Quid  est  tibi? 

Epidicvs 
Quin  tit  mi  adornas  ad  fugam  viaticum,        615 
Priusquam  pereo?     nam  per  urbem  duo  defloccati  senes 
Quaeritant  me:  in  manibus  gestant  copulas  secum  simul. 

Stratippocles 
Habe  bonum  animum. 

Epidicvs 
Quippe  ego,  quoi  libertas  in  mundo  sitast! 

Stratippocles 
Ego  te  servabo. 

Epidicvs 
Edepol  ne  illi  melius,  si  nancti  fuant. 
Sed  quis  haec  est  muliercula  et  ille  gravastellus  qui  venit?  620 


620.  Festuti  p.  273  vocem  ravistellus  ex  lioe  loco  affert:  sed  iii 
codice  unico  ignem  liaec  modo  fugerunt:  appellantur  ....  ravo  sub 
con  ....  quod  gemis  homiuum  ....  'sed  quis  haec  est  ....  venit' 
Festus  Faidi  p.  272:  ravi  coloris  appellantur  qui  sunt  inter  flavos 
et  caesios,  quos  Plautus  appellat  ravistellos:  'quis'  inquit  'haec 
est  mulier  et  ille  ravistellus  qui  venit'  Festus  Pauli  p.96: 
gravastellus  senior.  Plautus:  'qui  est  gravastellus  qui  adve- 
nit'  ut  puto  gravastellus  a  gravitate  dictus  De  Placido  p.  49,  16 
cf.  praefatio.    Praeterea  cf.  testim.  ad  v.  533 


614.  esse  data  F        QUipAGiTis  A         commoditas  libri  cum  A 
qvoD  A         615.  mihi  7i6n         adfugam  BJ.   fugam  A         616.    Hunc 
versum  post  617  collocant  BJFZ.    corr.  Pylades  et  signo  in  B  addito 
Camerarius        prius  quam  B        rKKURREM  A        puo  A         defloc- 
cati   A.    deflocati  F  sknes  A.    senis  B  617.  queritant  J 

teinmanibusgestantcopulas  A  secumsimul  A,  idem  Balbachius 
Observ.  crit.p.  23,  acerrime  ob  id  impugnutus  a  Duebnero  Nov.  ann.  rol. 
IV  (a.  1832)  p.  318.  secum  siaui  ('■)  add.  B'K-  nec  tamen  quidquam 
in  margine)  B.  secum  suaui  JF Z ,  nisi  qnod  sua  ui  F Z.  sescuncias 
ScaUger  618.  Post  habe  6  litt.  eras.  ffort.  animumj  B  num  pro 
BONUM  et  EGO  A  cm  BJ  libertas  A  sita  st  B.  sita  est  J 
619.  ne  illi  Gulielmius ,  Ffecheisenus  Philol.  vol.  II  (a.  1847)  p.  75. 
me  illi  BJFZ  cum  A  meliussi  A  naucti//  (s  ut  vid.  er.)  B. 

nacti  JF Z  cum  A       620.  sed  B,  sed  ed  in  ras.  B^      kaec  A.   hec  J 


V  1,  15—20  EPIDICVS  81 

Stratippocles 

llic  est  danista,  liaec  illast  autem,  quam  ego  emi  ex  praeda. 

Epidicvs 

Haeeinest? 

Stkatippocles 

Haec  est.     estne   ita,   iit  tibi   dixiV    adspecta    et    contempla^ 

Epidice. 

Usque  ab  uugulo  tid  capillum  summumst  festivissuma. 

Est  consimilis,  quasi  quom  signum  pfctum  pulcre  adspexeris. 

Epidicvs 

Ex  tuis  verbis  meitm  futurum  corium  pulcrum  praedicas,  625 

Quem  Apella  atque  Zeuxis  duo  pigmeutis  pingent  itlmeis. 

grauas  tellasqi  B.  grauas  tellusque  et  snper  vers.  at  graius  cellus 
qui  J.  grauistellus  F.  eauistellus  A  diserto  Loetoii  testimonio  ba- 
UASTELLUS  aitu  Stuclemunclo  Hermae  vol.  I  (a.  1865)  p.  2S4  leyi  posse 
negantis.  Festi  testimoniis  adscitis  apparet  iam  apud  veteres  duplicem 
exstitisse  scripturam  ravistellus  et  gravastellus.  accedit  tertia  forma 
gravistellus  ex  J  fgraius  cellusj  et  F,  quani  nescio  an  additura  ftierit 
aJtera  manus  in  B,  quae  huic  versui  in  margine  signum  ■)  adscripsit 

aduenit  Festus  Pauli    altero    loco  621.  De  versibus  621 — 695 

transpositis  in  J  vide  praef.      Strat.  om.  JFZ      danista  A      ligc  J 
illa  est  autem  libri  cum  A,  nisi  quod  illa  autem  est  F        ego  emi  ex 
Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  380.     egoemide  A.     emi  ex  BJFZ.     emi 
de  vel  emi  ego  de  Muellerus  ibidem       preda  B       Ep,]  Strat.  Z.  om.  F 

hg  cine  est  B.    heccine  est  JF.     idem   Z ,  nisi  quod  haeccine 
622.  Strat.  om.  JFZ     hec  est  J.  haec  B,  sed  e  add.  B'^  sup.  vers.     estne 
A.     est  ne  B.     Strat.  Est  ne  JFZ,  nisi  quod  Est  ne  Z        ita  Muel- 
lerus  Plaut.  Pros.  p.  207.    ista  A.  om.  BJFZ        ut  dixi  tibi  Z.    ut 
tibi  JF  aspectaetcontempla  A.     aspecta   haec   contempla   B. 

aspecta.  Ep.  Hec.  Strat.  Contempla  JFZ  epydice  B  623.  Epid. 
praem.  F  ungulo  A.  idem  F.  augulo  J.  ungniculo  B.  unguinculo 
Z  summum  est  jB  Ji'^.  summum  Z  festiuistiuissima  ^.  ///festu  uis- 
sima  B,  sed  sima  B'-  et  si  in  ras.  est  est  tu  uise  J.  est  tu  uise  F. 
om.  Z  624.  est  consimilis,  quasi  quom   signum   Gz.     estneconsi- 

MILISQUASICLIMSIGNUM  A.  est  ne  considera  (10  litt.  spat.)  signum  B, 
sed  idera  add.  B^.  est  ne  conspice  signum  JFZ,  quibus  Strat.  piraem. 
F  pulchre  BJ  cum  A  aspexekis  A.  uideris  BJFZ,  nisi  quod 
is  B^  in  ras.  625.  A:  f  (futurum;^jmZ«6m  et  umfrae  pulchrum  B, 
sed  h  sup.  vers.  pulchrum  JFZ  predicas  BJ  626.  A:  quemap  et 
sub  finem  l  Apella  Geppiertus.  cf.  Poen.  V  4,  101.  appelles  B  et  ^p  s.  v. 
B\  appelles  JF Z  zeuixis  /.  zeusis  F Z  Zeuxisque  Pylades  delcto 
atque  et  Apelles  servato.  Apelles  ac  Zeuxis  Botliius  pigmentis  piugent 
Gz.  pingent  pigmentis  Z.  pincent  pigmentis  B,  sed  super  pincent 
additum  s-  .  cf.  v.  620.     pinsent  pigmentis  JF  ulmeis  B,  sed  e 

sup.  vers.  B^.    ulmis  J 

Plauti  Epidicus.  6 


82 


PLAYTI 


V  1,  21—27 


Stratippocles 
Di  mmortales,  otiose  adbitis:  pedibus  plumbeis 
Qui  perbibetur,  pnus  venisset,  quam  tu  advenisti  mihi. 

DaIsISTA 

Haec  edepol  remorata  med  est. 

Stratippocles 

Si  quidem  istius  gratia 
fd  remoratus  quod  ista  voluit,  uimium  advenisti  cito.       630 

Danista 
Age  age,   absolve   me   atque   argentum  niimera,    ne   comites 

morer. 
Stratippocles 
Pernumeratumst. 

Daxista 
Tene  cruminam:  huc  mde. 

Stratippocles 

Sapienter  mones. 
Opperire,  dum  effero  ad  te  argentum. 

Danista 

Matura. 
Stratippocles 

Domist. 

G27.  Jn  A  nil  servatum  dii  JFZ  immortales  BJ  otiose 
adbitis  Gz.  socio  iussi  admirer  J Z.  scio  iussi  admirer  B¥,  unde 
ocio  iussi  admirer  B^.  sicin  iussi  ad  me  ire  Brixins  Kov.  ann.  vol. 
101  (a.  1870)  2^-  7G7.  sei  iussem  ad  me  ire  Muellenis  Plaut.  Pros. 
p.  207        plumbeis  Bri.vius  1.  s.  s.   pulmunes  B.  pulmones  JFZ.  pul- 

moneis   Camerarins.   MueUerus  l.  s.  s.  628.  A:  Q pkiits- 

uenis.setqi:a3IT  et  in  fine  i         quod  perliibetur  JJ".    quod  pei"hibent 
Z       michi  J       629.   A:  ka  initio  et  tia  in  fme       Epid.  praem.  F 
§c  B       me  est  JF.  est  me  Z       ADOL  in  10  1.  sp.  B      illius  J Z.  cf. 
Brandtius  De  varia  ....  gen.  forma  et  mcmwa  ^).  22  gratia  et 

Holtzius  Synt.  vol.  II  p.371  630.  A:  i  et  in  fine  cito  id  remo- 
ratus  libri.  de  integritate  loci  duhito.  es  remoratus  Camerarius.  id 
remoratumst  Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  207  631.  A:  ageageabs  et 
in  fine  eer  absolve  me  Camerarius.  absolue  BJFZ  numera 
numera  B  necomites  B  632.  A:  pe  initio  et  Nis  in  fine  per- 
numeratu  st  B,  sed  a  e  corr.    pemumeratust  Z.    per  numeratum  est  J 

Epid.   Tene  JFZ  binc  F  Dau.  Sapienter  JFZ  mones 

Acidalius.     uenis  BJFZ        633.  A:    ov  initio        Adol.  praem.  JFZ 

Operire  B,   sed  corr.  in  Opperire  B-,  ut  vid.    operire  JF  adte 

J  Strat.  Tauhmannus.  Epid.  JF Z.  oin.  B  domi  est  B  (est? 
B^).     domiest  J 


V  1,  28—35  EPIDICYS  83 

Epidicvs 
Satin  ego  oculis  utilitatem  optmeo  siucere  au  paruiu? 
Videon  ego  Telestideni  te,  Periphanai  filiam,  635 

E  Philippa  matre  natam  Thebis,  Epidauri  satam? 

Telestis 
Quis   tu   homo's,    qui   meum    parentum   nomen   memoras*  et 

meum? 

Epidicvs 
Non  me  novisti? 

Telestis 
Quod  quidem  nunc  veniat  in  mentem  mihi. 

Epidicvs 
Non  meministi  me  auream  ad  te  adferre  natali  die 
Lunulam  atque  aneHum  aureokim  in  digitulum? 

Telestis 

Memini,  mi  homo.    640 
Tun  is  es? 


640.  Priscianus  III  112 ,  13:  aureus,   aureolus.     Plautus  in  Epi- 
dico:     'lunulam    aureolum'  idem    III   113,   5:    luna,    lunula. 

Plautus  in  Epidico:  'lunulara  ....  aureolum' 


634.  A:  SA  initio  Epid.  om.  JFZ  satin///,  foH.  e  er.,  B. 

statin  Z  egon  J  obtineo  J  anparum  J.  an  parum  ex  am 
parum  JB^  V.  635  —  636   ita  collocavit.  Brixius  Nov.  ann.  vol.  101 

(a.  1S70)  p.  761,  eunde^nque  ordinem  in  A  exstare  testat^ir  Studemundus 
Stud.  vol.  I  p.  40:  inverso  ordine  BJFZ.  Loeicius  in  duobus  Jiis  ver- 
sibus  nil  dispexit  635.  uideo  ne   Z  thelistidem  F  te   Peri- 

phanai  Bothius.  te  periphani  JFZ.  tephere  pani  B  636.  ephi- 
lippa  J.  ephillippa  Z  natam  Thebis  Pylades.  natam  as  thebis  B. 
natan  es  thebis  JFZ,  nisi  quod  natan  ex  natam  corr.  J.  natam  abs 
Thebis  Bothius  sata  JF.  satan  Z  637.  A:  QuiSTUKOMOESQyiM 
et  in  fine  S:  in  sequenti  versu  etmeum  homo  es  BJ  638.  A:  non- 
MENOUiSTittQ,  dein  EMNUN  et  in  fine  emmiki  num  J  nouistis  B 
MVLIER  om.  BJF  quod]  qui  Z  inmentem  J  michi  (siq).  vers. 
t  tibi^  J  V.  639 — 640  ita  coUocatos  A  exJiibet,  inverso  ordine  BJFZ. 
correxerat  iam  Acidalius  639.  A:  NONMEftnNiSTiMEAUREAMApTEAU- 
FERRENATALIDIE  num  JF  adte  J  afferre  B.  afferri  JF 
640.  LUTS^ULAM  vel  lUNULAM  A.  iunulam  B.  innullam  JF  aureo- 
LAM  vel  AUEIOLAM  A  in  digitulum  Gz.  indigitum  A.  indigitum  B. 
indigito  J.  in  digito  FZ.  Glossema  esse  iudicat  Brixius  Nov.  ann.  rol. 
101  (a.  1870)  p.  768,  tun  is  es  verbis  in  Jioc  versu  coUocatis  memini 
et  proprio  versu  . .  kom  .  A  homo  mi  F  641.  Mul.  xnaem.  BJFZ 
TUNE  A.     tu  ne  BJFZ 

6* 


84  PLAVTI  V  1,  35—43 

Epidicvs 
Ego  sum  et  istic  frater  qui  te  mercatiist  tuost. 
+  +  *♦  +  *  +  ♦***♦*  +  ***  alia  matre  uno  patre. 

Telestis 
Quid  pater  meus?  vivost? 

Epidicvs 

Animo  liquido  et  tranquill6's:  tace! 
Telestis 
Di  me  ex  perdita  servatam  cilpiunt,  si  vera  autumas. 

Epidicvs 
Non  liabeo  ullam  occasionem,  ut  apud  te  falsa  fabuler.    645 

Stratippocles 
Accipe  argentum  lioc,  danista.     hic  sunt  quadraginta  minae: 
Siquid  erit  dubium,  inmutabo. 

Danista 

Bene  fecisti:  bene  vale! 
Stratippocles 
Niinc  enim  tu  mea's. 

Telestis 
Soror  quidem  edepol,  ut  tu  aeque  scias. 
Salve,  frater! 

Stratippocles 

Sanan  haec  est? 

Epidicvs 

Sana,  si  adpellat  suom. 
Stratippocles 
Quid?   ego  modo  sum  huic  frater  factus,  dilm   ego  eo  intro 

atque  exeo?  650 

EGOETiSTic  A        illic  F        QUITEMERCATUS  A.    omittimt  BJFZ 
tuus  est  BJFZ.     tuus  A        642.  A  paullo  ante  medium  versuvi 

UTF li .  quae  dedi  ceteri  libri  exliihent  nuUo  lacunae  indicio.     cf. 

Anal.  Plaut.  p.  lOG  inalia  B  643.  A  initio  Q.  uiuust  ex  uiui 
st  B^.  uiuus  est  J  tranquillo  e&  BJ  644.  In  A  nil  apparuit 
dii  J  experdita  BJ  siuera  B  645.  Nihil  in  A.  ab  hoc  inde 
V.  pers.  notae  a  rubr.  additae  sunt  in  B  646.  A:  minae  ADOL 
praein.  B.  Pylades.  om.  JFZ  mine  J.  mine  B  647.  A:  uale 
eriteritjK  immutaboBJ'  Benefecisti.  Beneuale  /  &A:^.  A:  Ninitio 
et  in  fine  scias  mea  es  BJ         SERV  .soror  B  tu  aequae  ex 

tuae  quae  B^.     tueque  J  649.  A:  s  initio  MVL   Salue  B 

hec  J       Ep.  om.  Z        appellat  lihri        suum  BJ        650.  A:  Q  initio. 
versus  bipartitus  erat         sum  huic  Gz.     huic  BJFZ         dum  ego   eo 


V  1,  44-52  EPIDICVS  85 

Epidicvs 
Quod  bouist,  icl  tacitus  taceas  tiite  tecum  et  gaiideas. 

Stratippocles 
Perdidisti  et  repperisti  me,  soror. 

Epidicvs 

Stultifs:  tace. 
Tibi  quidem,  quod  ames,  domi  praestost  —  fidicina  illa  — 

opera  mea: 
Et  sororem  in  libertatem  idem  dpera  concilio  mea. 

Stratippocles 
Epidice,  fatedr  .... 

Epidicvs 
Abi  intro  ac  iiibe  huic  aquam  calefieri.  655 
Cetera  liaec  posterius  faxo  scibis,  ubi  erit  otium. 

Stratippocles 
Sequere  me,  soror,  liac. 

Epidicvs 
Ego  ad  vos  Tliesprionem  iiissero 
Hiic  transire.     sed  memento,  si  quid  saevibiint  senes, 
Siippetias  milii  ciim  sorore  ferre. 


intro  Brixivts  Emencl.  Plaut.  a.  1854  ed.  p.  4:  cf.  Anal.  Plaut.  p.  77. 
dum  ego  intro  eo  JF Z.  diim  intro  eo  B.  alia  tentavit  Muellerus 
Plaut.  Pros.  p.  713  cgo  modo  siim  frater  factus  huic,  dum  eo  intro 
atque  exeo?  Bothius  atque  J  ea  eo  i?  651.  A  nihil  quid  B 
boni  est  BJ,  scd  o  cx  i  JB*  idtacitus  -/.  tacitus  Z  te  cum  B 
652.  In  A  nil  servatum  est  reperisti  J  repperisti  et  perdidisti 
Botlmis  stultus  BJFZ  653.  A  in  fine:  naoperamea  presto  st 
B.  praesto  est  J.  presto  F  fidicina  illa  Gz.  fidicina  BJZ.  fidicina 
est  F.  Bothius  654.  A:  E  initio  et  in  fine  conciliomea  inliber- 
tatemJ5.  inlibertatem  meam  J.  ideniF  655.  A:  ep  initio  epydice  5 
i  intro  Mucllcrus  PJaut.  Pros.  p.  47  atque  P'  huit  J  cale  fieri  B  J 
atque  huic  calefieri  aquam  iube  Fleckeisenus  Nov.  ann.  vol.  61  (a.  1S51) 
p.  27 :  sed  cf.  Luchsius  Stiidemundi  Stud.  vol.  I  p.  37.  alia  tentavit 
idcm  MueUerus  1.  s.  s.  656.  A:  ceterakaecposter  et  suo  loco  isubi, 
%it  vid.  cgtera  B.  caetera  J  hgc  J  faxos  cibis  B  ubi  Came- 
rarius.  om.  B.  cum  JFZ  657.  Sequeeemesororkac  A.  sequere  hac 
me  soror  BJFZ  ad  A  658.  transire  A  memento  A  si- 
quid  BJ  saevibrmt  senes  Dousa.  saeuiimt  senes  BJFZ,  nist-quod 
seuinnt  J.  saeuiuitsenex  A.  cf.  Luchsius  Studemundi  Stud.  vol.  I 
p.  52         659.  sujjcias  B        sororeferee  A 


86  PLAVTI  V  1,  52-2,  3 

Stkatippocles 

Facile  istiic  erit. 
Epidicvs 
Thesprio,  exi  istac  per  bortum:  abi  domum.    auxilio  mihi  660 
Magnast  res:  minoris  multo  facio  quam  dudiim  senes. 
Remeabo  intro  ut  adcurentur  advenientes  hospites. 
Eaclem  haec  intus  edocebo,  quae  ego  scio,  Stratippoclem. 
Xon  fugio.     domi   adesse   cei-tumst,  neque  ille   haud   obiciet 

mihi 
Pedibus    sese    provocatum.      abeo    mtro:'  nimis    longitm    lo- 

quor.  665 


PERIPHANES.     APOECIDES.     EPIDICVS 

Periphanes 
Satine  illic  homo  hidibrio  nos  vetulos  decrepitos  duos 
Habet? 

Apoecides 
Immo  edepol  tii  quidem  miserura  med  habes  miseris  modis. 

Periphanes 
Tace,  sine  modo  me  hominem  apisci. 


ADOL  in  10  l.  sp.  B  eeit  A  660.  A:  r  initio  exi  istac 
exi  F  ortum  BJFZ  abi  Acidalius.  adfer  BFZ.  affer  J,  qtiod 
cxpUcandi  causa  ad  auxilium  additum  esse  suspicor  auxilio  mihi  Gs. 
auxilium  mihi  BJFZ  Liberius  Acidalius:  abei  domum.  ausculta 
mihi  Cf.  Mucllerus  Plaut.  Pros.  p.GOo  661.  A:  nihil  magnas 
tres  (t  del.  rubricatorj  B.  magnas  fmagna  Fj  res  JFZ         multos  JF 

facio  Camerarius.  facito  B.  facto  JFZ        senex  BJF        662.  A: 
KEMEABoiNTEOUTAcffeZ  ABjcuEEXTyiiADD  accurentur  B.    accur- 

rentur  J        663.  A:  EADEMKAECINT         hac  B         qug  J        strathip- 
poclem  B.    stratiphoclen  J  664.  A:  NONFUGriODO  fuigio  J 

certu  st  B.   certum  est  J        obiiciet  FZ        665.  A:  pedibussesepro 

esse  Weisiu^        habeo  B        lo  quor  B 
Act.  V  Sc.  2         SENES   -II-   SERVVS    MVLIER-  B.     SENES  -ll- 
PERIPHANES  APOECIDES  EPIDICVS   SEEVVS   MVL  . . .  J.     in  A 
versus  vacuus  est  rcUctus  Personarum   notis  est  addendum  PERI- 

FAN  V.  66U:  practerca  cf.  I,  2  666.  .1;  satin  satin  ne  F. 

illic  homo  Bothius.  ille  hic  (c  add.  B-^j  homo  cx  ille  homo  hic  B. 
ille  huic  homo  JF.  ille  homo  Z  ludribrio  B  667.  ^l:  kabet 
Ymmo  J  miserum  med  Bothius.  RitscheUus  Nov.  exc.  Pl.p.  37.  miserum 
me  BJFZ.  me  miserum  Bothius  668.  A:  taces  tace,  sine  modo 
Gz.  tiice  sis  modo  sine  BJFZ.  tace  modo:  sine  Gcppertus.  Muellerus 
Plaut.  Pros.  p.  742        apisci  B,  sed  di  sup.  vers.  add.  B'-.  aspici  JFZ 


V  2,  3-9  EPIDICVS  87 

Apoecides 

Dico  ego  tibi  uimc  lit  scia.s: 
Alium  te  tibi  comitem  meliust  quaerere.  ita,  dum  te  sequor, 
Lassitudine  invaserunt  misero  in  genua  flemina.  670 

Periphanes 
Quot  illic  liomo  liodie  me  exemplis  ludificatust  atque  te!' 
Ut  illic  autem  exenteravit  mfhi  opes  argentarias! 

Apoecides 
Apage  illum  a  me.     nam  ille  quidem  Volcani   iratist  filius: 
Quaqua  taugit,  dmne  amburit.    prope  sist,  aestu  calefacit. 


670.  flemina]  huc  rettulit  Loeioius  Prodr.  p.  364  glossam  codicis 
Lcidensis  67  E:  flemina:  sanguis  in  nervis  diffusus.  cf.  Act.  Soc. 
phiJ.  Lips.  t.  IV  p.  346  et  Mus.  rhen.  vol.  31  (a.  187 6)  p.  68  sq.  Eodem 
spcctare  putat  Sophus  Bugge  Placidi  p.  43, 3  glossam  in  lihris  sic  traditam: 
fleminum:  uestem  (sic  R:  at  G,  quode  tacet  Deucrlingius ,  uentisj  in- 
qua  sanguinis  ambulando  in  pedes  fluit,  quam  ita  corrigit:  flemina 
invaserunt  in  genua:  sanguis  ambulando  in  pedes  fluxit.  Aliorsum 
pertinere  videtur  Loctvio,  qui  G  lihrorum  scriptura  usus  sic  emendat: 
fleminum  venas  invadit:  sanguis  ambulando  in  pedes  fluit 


nunc  Gz.  iam  BJFZ  tibi  ego  iam  dico  vel  ego  iam  tibi  dico 
intcr  cdia  Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  742.  cf.  praeterea  Luchsius  Stude- 
mundi  Stud.  vol.  I  p.  28  et  Anal.  Plaut.  p.  101  669.  A:  alium  et 
in  fine  ereitadumtesequor  te  tibi  Mahlerus  l.  s.  s.  p.  32.  tibi  te 
lihri,  nisi  qiiod  melius  eras.  post  te  B  meliust  Lambinus.  melius 
BJFZ  comitem  te  B  querere  BJ  670.  lassitudine  A. 

Pius.  lassitudinem  BJFZ  ixuaseeuxt  A  miseko  A  ixge- 
xuA  A.  ingenua  BJ  flemixa  A.  flegmina  FZ  671.  quot 
illic  homo  hodie  3Iuellerus  Plaut.  Pros.  p.  743.  idcvi  ex  A  profcrt 
Luchsius  Hermae  vol.  VI  (a.  1872)  p.  279,  ubi  Locuio  parum  plana 
visa  su/nt  quae  post  quodileic  sequcrentur.  quot  illic  bodie  JFZ. 
quod  illi  hodie  B.  quot  illic  hocedie  Geppertus.  Bitschelius  Nov.  exc. 
Plaut.  p.  04  med  Bothius.  cf.  Bitschelius  l.  s.  s.  ludificatus  est  J 
672.  A:  utillicautemexexterauitmiki  opes  michi  J.  opes 
mihi  F  V.  672 — 675  eicit  Guyetus  673.  A:  apageillumamexam- 
ILLEQUIDE  et  in  fine  tfilius  apage,  altera  a.  ex  g,  B  amenam 
B  .1  uulcani  BJ  irati  est  BJ  674.  quaquataxgit  A.  quam- 
quam  tangit  F  omne  amburit.  prope  sist,  aestu  Gz.  Anal.  Pl.  p.  76. 
In  A  0}iNEA  a  TUCALEFACiT  ita  distat,  ut  locum  habeat  vclut  mburit- 
sipropiusaes.  omne  amburit  si  propius  as  testa  es  tu  B.  omnem 
hamburit  si  propius  estes  (a  supra  e  priorem)  estu  J.  omne  amburit 
si  propius  astes  aestu  F Z,  nisi  quod  omen  et  adstes  F.  si  prope  astes 
Gruterus  ex  Langianis  duce  Scioppio  abstes  scribente 


88  PLAVTI  V  2,  10-17 

Epidicvs 
Duodecim  deis  pliis  quain  in  caelo  deorumst  inmortalium  675 
Mihi  nunc  auxilio  lidiutores  silnt  et  mecum  militaut. 
Quicquid  ego  malefeci,  auxilia  mi  et  suppetiae  suut  domi. 
Apolactizo  inimicos  omnis. 

Periphanes 

tJbi  illum  quaeram  gentium? 

Apoecides 
Dummodo  sine  me  quaeras,  quaeras  mea  causa  medio  m  mari. 

EpiDicys    • 
Quid  me  quaeris?    quid  laboras?    quid  hunc  sollicitas?    ecce 

me !  680 

Niun  te  fugi?  num  ab  domo  absum?  uum  oculis  concessi  a 

tuis? 
***********  +  *******  +  *******♦ 
Nec  tibi  supplico.     vincire  vis:  em,  ostendo  manus. 


675.  DUODECm  A  DEis  A.  de  is  J  ixcaelo  A.  incelo  B. 
placeo  JF  Z  deorcmest  A.  deorum  st  B.  de//;/orum  est  J.  deo- 
rum  F  Z  immoetalium  A  it&mque  BJ  Vexaverunt  versum  doeti 
usque  ad  hunc  diem:  cf.  B.  Muellerus  de  Plaut.  Epid.  p.  23  et' C.  F. 
W.  MueUerus  Plaut.  Pros.  p.  271        676.  michi  J      nunc  B       auxilo 

B        ADIUTORE ETMECUM  A        677.  QUICQUID  A.    quic  quid  BJ 

EGO  A  MALEFECi  A.  male  feci  BJ  auxilia  A  suk  et 
in  fine  nn  A.  michi  J  et  suppetie  fsuppetie  B^j  sunt  domi  B.  et 
suppeciae  est  domi  J  678.  apolactizo  A.  apolatizo  JF  inimi- 
COSOMXES  et  in  fine  ekamgentiu  A        queram   J        679.  dummodo 

sine    me   quaeras ,   quaeras   Gz.     Du SQUAERAS   A.     dum 

sine  me  quaeras  BJFZ,  nisi  quod  mequeras  J.  tu  pro  modo  addidi 
Anal.  Plaut.  p.  06  meacausa  A  medioixmaei  A.  uel  medio 
fdio  e  corr.)  ///  (1—2  l.  er.)  inmari  B.  uel  inmedio  inmari  J.  uel  in 
medio  mari  F.  uel  medio  in  mari  Z.  cf.  Anal.  Plaut.  p.  06  Ceterum 
commemoro  quaeras  suo  loco  iam  addidisse  Camerarium,  post  causa 
Guyctum  680.  A:  la  flaborasj  et  sollicitasecceme  quaeris? 
ex  quaeras  B'^.  queris  J  solicitas  JF  681.  A  in  fine:  mnumo- 
culiscoxcessitcis  concessi  a  tuis  Beckerus  Studemundi  Stud.  vol.  I 
p.  167.  concessi  tuis  JF Z.  concessit  uis  B  682.  Intercidit  versus 
in  BJFZ,  cuius  in  A  liae  reliquiae  sunt  servatae:  hipertiti  versus  in 
fine  prioris  partis  neq,-uis(4 — 5  l.)Q(2 — 3  l.)UE,  aUerius  particulae  di- 
spici  potuit  ultima  littera  o  683.  A:  MOSTENDOjrAxus  hec  F 
supplice  J  uincire  uis  em  ex  uincere  uisem  B-.  uiucire  uis  e  /. 
uincire  fuiucere  Z)  ius  est  FZ.  em  iam  defendit  Ribbeckius  Beitr.  zur 
Lchre  v.  d.  lat.  Part.  p.  32.  vincire  vis.  en  Dousa  ostendo  ex  ostende 
B        Post  ostende  eras.  ndo  B 


V  2,  18—23  EPIDICVS  89 

Tii  liabes  lora:   ego  te  emere  vidi.     quid  uime   cessasV  cdii- 

liga ! 
Periphanes 
Ilicet:  vadimdnium  ultro  mi  Iiic  facit! 

Epidicvs 

Quin  conligasV       .685 
Apoecides 
Edepol  mancupium  scelestum! 

Epidicvs 

Te  profecto,  Apoecides, 
Nil  moror  mihi  deprecari. 

Apoecides 

Facile  exoras,  Epidice. 
Epidicvs 
Ecquid  agis? 

Periphanes 
Tuou  arbitratu? 

Epidicvs 

Meo  liercle  vero  atque  hau  tuo. 
Couligaudae  haec  simt  tibi  hodie. 

Periphanes 

At  uon  lubet:  uon  couligo. 


684.      A:      TUKABES TEEMEREUipiQIJipNUNCESSASeOLIGA 

coUiga  J  685.  ilicetu  . . .  m  . . .  um  A.  ilice  tua  dimonium  B.  illi- 
cet  uadimonium   F  ultromikikic  A.     idem  B  Z.     mihi   hic   ultro 

JF        facit  A.  Pius.   facis  BJFZ        Epid.  Quin  G.  Valla.  Bousa. 
QUiN«  A.   APOECIcS  Quid  B.   idem  JFZ        coligas  A.  colligas  J 
686.  Apoecidi  v.  trihuit  Dousa,  PeriphaniBJF Z       EDPOLfveZ  EpEOLJMA 
ct  in  fiiie  tepeofectoapoecides  A       mancipiura  JFZ.   macipium  B 

SERVVS  in  14  litt.  spat.  B.  om.  JFZ.  corr.  Pylades  teprofecto 
J       apoetides  J        687.  A:  NiKiLMORORMiKiDEPRfaecari  «  fere  qua- 

dratjF XORASEPIDICE       nihil  B.  nichil  J        deprecari.  Ap.  Facile 

exoras  Bothius.  deprae  facilexoras  5*  ex  deprae  facilex  oras  et  sup. 
vers.  ///apo  B.  depraefacili  exoras  JFZ.  precatorem.  Ap.  F.  exoras 
Gamerarius.   deprecantem  e.  q.  s.  Jacobtis       688.  eo  quid  Z       agis  A 

tu  on  J  KERCLEUERO  A.  Pius.  hercle  uerbo  BJFZ  audtuo  B. 
haud  tuo  JF  Z  689.  conligandg  B.  colligandae  A.  idem  J.  coUi- 
gende  jP  Post  conligande  eras.  sunt  B  kae  A.  he  JF  odie 
B  LUBET  A.  libet  B  coligo  A.  colligo  BJ  Hunc  verswn 
sequitur  in  BJFZ  v.  692,   qui  sico   loco  redit:   delevit  AcidaUus 


90  PLAVTI  V  2,  24-30 

Apoecides 
Trtigulam  iii  te  imcere  aclornat :  nescio  quam  fabricam  f acit.  690 

Epidicvs 
Tibi   moram   facis   qnom   ego    solutus    adsto:    age,    inquam, 

conliga! 
Periphanes 
At  mihi  magis  lubet  solutum  te  rogitare. 

Epidicvs 

At  nil  scies. 
Periphanes 
Quid  ago? 

Apoecides 
Quid  agas?  mos  geratur. 

Epidicvs 

Frugi's  tu  liomo,  Apoecides. 

Periphanes 
Cedo  manus  igititr. 

Epidicvs 
Morantur  nil:  atque  arte  conliga. 
Nimis  erunt  obnoxiossae. 

Periphanes 
Fiicto  ojiere  arbitramiuo.  695 


690.  tragula  BJ      iute  BJ      adoenat  A     Ep.  Nescio  F      fabki- 
cajm  A        tacit  A.  Pius.    fecit  ex  fecit  /.     fecit  BFZ         691.  Ap. 
praem.  F     mobamfaciscumegosolijtus  A      cuin  BJ     astq  A.   asto 
BJ       AGE  A.   B.  MucUcnis  de  riauti  Epid.  p.  23.    alege  BJFZ 
IXQUAM  A       colliga  BJ  cum  A       692.  ast  F  Jioc  loco       miki  A 
libet  B      rogitarier  solo,  lioc  loco  Z      nihil  B.  nichil  /       nikilscies  A 

693.    QUIDAGAS3I0SGEEATUII   A  Ep.  Frugies  JFZ.     PERF  fru- 

gies  B  TUKOMO  A  APOECiDES  A.  SER  •  apoecides  B  •  694.  A: 
CEDOMAN  et  in  fine  teconlig—  nihil  BFZ.  nichil  /  colliga  /. 
coUigat  B,  sed  t  del.  B'-  695.  .1.-  nik  initio  et  in  fme  ramino.-  in 
lacuna  2—3  litt.  plns  quam  ihieroobnoxiosettfactooperearbit  nimis 

erunt  obnoxiossae  Gz.  nihil  uero  obnoxios  se  B.  Per.  Nichil  uero 
obnoxiasse  ct  sup.  vers.  noxius  /.  Per.  Nihil  uero  obnoxiassem  F. 
Per.  Nihil  nero  obnoxias  Z.  nil  verod  obnoxiosso  Ritschelius  Nov. 
exc.  Pl.  p.  86.     nihilo  vero  obnoxior  sum  3Iuellerus  Plaut.  Pros.  p.  605 

Epid.  Pacto  JFZ         arbitra  nunc  J.     arbitrare  nunc  F.     arbitra 
in  me  Z 


V  2,  31-38  EPIDICVS  91 

Epidicvs 
Beue  lioc  liabet:   age   niiuciaui  ex  me  exquire,  rogita,  quod 

lubet. 
Periphanes 
Quti  iiducia  ausu's  primum,  quae  emptast  nudiustertius, 
Filiam  meara  dicere  esse? 

Epidicvs 
'  Liibuit:  ea  fiducia. 

Peeiphanes 
Ain  tu?  lubuit? 

Epidicvs 
Aio,  vel  da  pignus,  ni  ea  sit  tilia. 

Periphanes 
Quam  negat  novisse  mater? 

Epidicvs 

Ni  ergo  matris  filiast,  700 

lu  meum  nummum,  in  tuom  talentum  pignus  da. 

Periphanes 

Em  istaec  captiost. 
Sed  quis  east  mulier? 

Epidicvs 
Tui  gnati  amica,  ut  omnem  rem  scias. 

Periphanes 
Dediu  tibi  minas  trigiuta  ob  filiam? 


696,  A:  BENEKOC  et  in  fine  odl—      Epid.  om.  JFZ      ox  quire  B 
quid  FZ      lubet  ex  iubet  B^       Gdl.  A:  qv,  dein  Q  fquae^  et  in  finc 
us   ut  vid.        qua   efiducia   ex   quae   fiducia   B^        ausus   BJFZ 
qu§  empta  st  ex  que  emta  st  B.    qu§  empta  est  J        nudius  tertius  B. 
midias  tercius  J        698.  A:  filiammeamdice  et  buit        libuit -BJ" 
fidutia  B  699.  A:  Aintulib  et  dap         libuit  BJ         aio   vel  da 

1'ylades.    aio  uel  ad  B.    aio  Per.  Vel  ad  JFZ        pingnus  B:  cf.  Loe- 
wius  Ancd.  p.  203       ni  ea  B.  Pylades.  mea  JFZ      700.  A:  QUAi/,  dein 
E  (materj  et  in  fine  Fih—        PER-  Quam  B.  Pylades.    Quam  JFZ 
non  ergo  JFZ       filia  est  BJ       701.  ^l;  IN        Per.  praem.  JFZ 
intuum  BJ  da.  Per.  Em  istaec  Brixius  Emend.  in  Capt.  p.  21  et 

Miiellerus  Nachtr.  p.  128.  da.  PER  fjjers.  nota  s.  v.)  enim  iste  B.  da- 
enim  iste  et  super  vcrs.  daniste  J.  daniste  FZ  captio  st  B.  captio 
est  J  702.  A:  sed  et  in  fine  cias  ea  st  B.  ea  est  J  tu 
ignati  /  omnem  rem  Pyladcs.  omnem  BZ.  omi///  J.  omne  F 
703.  A:  DEDiNr/  de  din  /.  diden  B  tibi  ego  Bitschelius  Proleg. 
p.  327        XXX  J       obfiliam     / 


92  PLAVTI  V  2,  38—45 

Epidicvs 

Fatedr  clatas, 
Et  eo  argento  illam  me  emisse  amicam  fili  fidicinam 
Pro  tua  filia.     istam  ob  rem  te  tetigi  triginta  miueis.       705 

Periphanes 
Quomodo  me  ludos  fecisti  de  illa  conducticia 
Fidicina? 

Epidicvs 
Factum  hercle  vero  et  recte  factum  iudico. 

Periphanes 
Quid  i^ostremo  argento  factumst,  quod  dedi? 

Epidicvs 

Dicam  tibi: 
Neque  malo  homini  neque  maligno  tuo  dedi  Stratippocli. 

Periphanes 
Quor  dare  ausus? 

Epidicvs 
Quia  mi  lubitumst. 
Periphanes 
Quae  liaec,  malum,  inpudentiast?  7io 

710.   Donatus  ad   Eun.  IV  7,   10:   Qui   malum]   Plautus  in 

Epidico:  'quae  malum  haec  impudentiast' 


704.  A:  ETEGOAKGENT        eo  cx  Bgo  B^.    ego  JFZ         filii  J 
fidicina  Z  705.  A:  VROTU  istam  ob  rem  te  ex  Palat.  VI  Pa- 

reus.  iste  abore  BJFZ,  nisi  qtiod  is  te  ab  ore  Z.  te  istam  ob  rem 
Pijlades.  istis  te  adeo  Guyetus.  Engerus  de  pros.  p.  S.  istis  adeo  te 
Camcrarius  xxx  J  minas  BF.  minis  J Z:  cf.  Locwius  l.  s.  s. 
p.  213  sq.         706.  A:  QUOMopoiiEL  quo   modo  B         ludos  fecisti 

Z.  ludo  fecisti  BJF  707.  A:  FiDicixAaFAC  et  recte  factum 
B.  idcm  Pylades.  et  rectum  factum  J Z.  et  factum  hercle  F 
708.  ^i:  QUIDPOSTKEMOARGE  ct  in  fhie  ODEDICDICAMTIBI  argcntum 
F  factum  est  ex  factum  es  JB*.  factum  est  J  709.  In  A  inter 
NEQ-MALOKOMININEQ-  ct  EATippocLi  3  fcrc  littcrac  plus  quam  benigno- 
tuodedist  neque  maligno   Scaligcr.     ueque    benigno    BJFZ,    unde 

neque  te  indigno   Lavihinus  ct  neque  ego  indigno   Gcppertus  tuo 

dedist  ippocli  B,  sed  tuo  su^).  vers.  B^.     tuo   stratiphocli   dedi  JF 

710.   QU0RDAREAUSUStt'ii7,     SQUAEKAECMALU    Ct  VCrSU  SCqucnti  PU  A 

cur  dare  BJ  ausus  libri  SER  quia  ex  quia  B  mihi  libitum 
est  BJ  fmichij  quae  haec  malum  inpudentiast  Camerarius  ex  Do- 
nato,  ubi  mahun  haec.  quae  haec  malum  BJFZ,  nisi  quod  qug  hgc 
J.   quae  haec  malum  ferocia  est  Lambinus 


V  2,  4G-51  EPIDICVS  93 

Epidicvs 
Etiam  iuclamitor  quasi  servos? 

Peeiphanes 

Qudm  tu's  liber,  gaudeo. 

Epidicvs 
Merui,  ut  fierem. 

Peeiphanes 

Tii  meruisti? 

Epidicvs 

Visse  intro.     ego  faxo  scies 
Hdc  ita  esse. 

Periphanes 
Quid  est  negoti? 

Epidicvs 

lam  ipsa  res  dicet  tibi. 
Abi  modo  intro. 

Periphanes 
Ei,  ndn  pol  temerest.     adserva  istum,  Apoecides. 

Apoecides 
Quid  illuc,  Epidice,  est  negoti? 

Epidicvs 

Maxuma  hercle  iniilria       71.5 
Vinctus  adsto,  qudius  haec  hodie  dpera  inventast  filia. 


711.  Huc  refertur  a  Deuerlingio  Placidus  p.  5S,  13:  inclami- 
tari:  convitium  pati.  interdum  ''corripi'  est.  De  inclamitandi  verho 
cf.  Loewius  Prodromi  p.  337 ,  qui  nunc  addit  codicis  AmpJoniani 
120  1  f,  8"  glossam  inclamitare:  conuitiari 


711.  A  in  fine:  gaudeo        Pers.  om.  et  indamitor  B        que  si  B 
seruus  BJ        Personam  Epidici  hoc  loco  inserit  B        cum  tues  B. 

cumes  J.    tu  es  F Z         712.  A:  meru  et  in  fine  ies         Epid.  om.  B 

initio  uisse  B.    iusse  J.     uiso  FZ  713.  In  A  nil  apparuit 

negotii  BJ        714.  A:  apoecides         Ibi  B        modo  B,  sed  d  ex 

i  ut  vid.  hei  ex  ei  B^         non  pol  Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  357. 

non  illuc  BJFZ        temere  est  J        adserva  Saracenus.  aduersa  FZ. 

Adserua  praem.  spatio  B.    Per.  Aduersa  J        apoetides  J        715.  A: 

Q  initio  et  sub  finem  im        epydice  B        negotii  BJ        maxima  BJ 
716.  A:    u  initio  Vinctus  B,  sed  n  ex  c   corr.  asto   J 

cuius  BJ  hec  J  hocedie   Geppertus.     hodied  Bitschelius  Nov. 

exc.  Pl.  p.  90  Post  opera  eras.  si  filia  B.     opera  est  Pylades.    cf. 

Muellerus  Nachtr.  p.ll9        inuenta  si  B.  inuenta  sit  B'-JFZ 


94  PLAVTI  V  2,  52—59 

APOECroES 
Ain  tu  te  illius  mvenisse  fTliam? 

Epidicvs 

Inveni  et  domist. 
Sed  ut  acerbumst  pro  benefactis  quom  mali  messim  metas! 

Apoecides 
Quamne  hodie  per  urbem  uterque  siimus  defessi  quaerere? 

Epidicvs 
Ego  sum  defessus  reperire,  vos  defessi  quaerere.  720 

Periphanes 
Quid  isti  oratis  dpere  tanto?  mi  evenisse  intellego, 
Ut  liceat  merito  huius  facere.     cedo  t.u,  ut  exsolvam  manus. 

Epedic^'S 
Ne  attigas! 

Periphai^s 
Ostende  vero! 

Epidicvs 
Nolo. 
Periphanes 

Non  aequom  facis. 
Epidicvs 
Niimquam  hercle  hodie,  nisi  supplicium  mihi  das,  me  solvi  sinam. 

717.  A:  A  initio  et  s  fdomiestj  in  fine  ain  tute  B.  aintu  te  J 
Ad  illius  cf.  Luchsius  de  genet.  p.  50  et  Brandtius  l.  c.  p.  15 
inueni  et  ex  inueniet  B'^  domi  est  BJ  718.  J..-  s  initio  et  in  fne 
>LETAS  ut  e:c  aut  J.  haud  F  a  cerbum  est  B.  accerbum  est  J 
pro  bene  factis  B.  probene  factis  J  cum  BJ  mali  Pius.  malis 
BJFZ  messim  Jacohus.  me  sim  B.  messem  JFZ  V.  719—720 
2)0st  V.  714  j)onit  Bothius  j)rohavitque  B.  MueUero  de  Plauti  Epid.  p.  13: 
sed  cf.  Ladeicigius  Diar.  antiq.  stud.  a.  1S41  p.  10S7  et  Beinhardtus 
Studemundi  Stud.  vol.  J  p.  107  719.  A:  QU  initio  et  in  fine  aeeeee 
quam  ne  J.  quemne  Acidalius.  sed  cf.  Bei)diardtus  1.  s.  s.  per- 
urbem  B  querere  BJ  720.  Hunc  versum  om.  JFZ  A:  eg 
initio  et  ee  in  fine  repperire  B  querere  B  721.  A :  quidisti 
et   in  fine   SEiXTELLEfVeZ  i>go  Per.   om.  JFZ.     corr.  Pylades 

istis  B         istic   opere  tanto   oratis  Guyetus  mi  evenisse  Brixius 

Nov.  ann.  vol.  101  (a.  1S70)  p.  768.  meruisse  BJFZ.  me  meruisse 
Geppertiis.  me  ?  meruisse  Bothius  intelligo  J  722.  A :  utlice 
et  MAXUS  lubeat  Bothius  eius  merito  JF  Per.  Cedo  JFZ. 
corr.  PyJades  ut  ex  soluam  B.  ut  exoluas  F.  cui  resoluam  Z 
723.  A:  X  initio  et  in  fine  umfacis  atticas  B.  attingas  JFZ 
eqnum  B.  ^qmam  J  724.  A:  xu  et  i)i  fim  das  et  sequoiti  versu  olc/s 
supplitium  B         das  micbi  J.     das  mihi  F         mesolui  J 


V  2,  60-66.    Grex.  EPIDICVS  95 

Periphanes 
Optumum  atque  aequissumum  oras :  soccos,  tunicam,  pallium  725 

Tibi  dabo. 

Epidicvs 
Quid  dejjide  porro? 

Periphanes 

Libertatem. 
Epidicvs 

At  pdstea? 
Novo  liberto  opus  est,  quod  pappet. 

Periphvnes 

Dabitur:  praebebo  cibum. 
Epidicvs 
Numquam  hercle  hodie,  nisi  me  orasseis,  solves. 

Periphanes 

Oro  te,  Epidice 
Mihi  ut  ignoscas,  si  qui  inprudens  ciilpa  peccavi  mea: 
At  ob  eam  rem  liber  esto. 

Epidicvs 
Invitus  do  hanc  veniam  tibi,    730 
Nisi  necessitate  cogar.     sdlve  sane^  si  lubet. 

Grex 
Hic  is  homost,  qui  iibertatem  malitia  invenffc  sua. 
Plaudite  et.  valete:  lumbos  pdrgite  atque  exsurgite. 

725.  A:  OPTiMiTMATQ-  et  in  fine  nicampalliu        optimum  BJ 

gquissimum  /       726.  A:  TiBipABOttQUl       727.  A:  NOUOLIBEETO T- 

QUoppAPPETf^cabeas  ^wafZraf jPRAEBEBOCiBcj/     Per.  prae?».  JF     papet 
J.  pape  F.  de  pap(p)are  verbo  cf.  praefatio      Per.  om.  JF      prebebo  B. 

011).  F         728.  nuuquameT"         ORASSEISffdOKASSnSJSOLUESfvdSOLUISj  A 

orassis  BJFZ  729.  Totum  v.  parallelum  esse  v.  724  iudicat  Muellerus 
Plaut.  Prof^.  p.  634  michi  J  ignoscans  A  si  qui  Bothius.  si 
quid  BJFZ  cum  A  imprudens  BJ  si  quid  culpa  inprudens 

idem  Bothius  730.  eam  ob  rem  JF  esto  ex  est  B^  731.  nisi  A 
SOLUES  A  lubet  A  732.  POETA  praem.  B,  nihil  A  eis  A 
homo  est  B  J  cum  A  qua  A  733.  plauditeet  A  :  atque  ita  Camerarius. 
plaudite  BJFZ  lumbos  A.  lumbos  BJ,  sed  b  in  r,  ut  vid.,  mutata 
Betlexcorr.J  ])orgite  Gz.  PURGiTEyl.  surgite  JB.  surigite  J.  exurgite 
FZ  ATQ-ExsuEGiTE  A.  atque  extollite  BJFZ.  cf.  Anal.  Pl.  p.  149 
De  suhscriptione  quae  est  in  A  cf.  praefatio.  PLAVTI  EPIDICVS 
EXPLICIT-,  dein  12  versus  scriptura  vacant:  sequitur:  IN  CI  PIT  BA 
CHI  DES-  B.  PLAVTI  EPIDICVS  EXPLICIT  J.  dein  sequitur  epi- 
gramma,  quod  praef  p.  XVIII  edidimus 


T.  MACCI  PLAVTI 

COMOEDIAE 


RECENSVIT 
INSTRVMENTO  CRITICO  ET  PROLEGOIMENIS 

AVXIT 

FRIDERICVS  RITSCHELIVS 

SOCIIS    OPERAE    ADSVMPTIS 

GVSTAVO  LOEWE    GEORGIO  GOETZ    FRIDERICO  SCHOELL 


TOMI  I    FASCICVLVS  III 
CVRCVLIONEM  CONTINENS 


LIPSIAE 

IN  AEDIBVS  B.  G.  TEVBNERI 

MDCCCLXXIX 


T.  MACCI  PLAVTI 

C    V   R    C    V   L   I    G 


RECENSVIT 


GEORGIVS  GOETZ 


COMOEDIARVM  PLAVTINARVM 
TOMI  I    FASCICVLVS  m 


LIPSIAE 

IN  AEDIBVS  B.  G.  TEVBNERI 

MDCCCLXXIX 


LIPSIAB:    TYPIS    B.  G.  TEVBSERI 


OTTONI  RIBBECKIO 


CARITATIS  ERGO 


D-D 


EDITOR 


PRAEFATIO. 


Cum  in  recenseiula  Epidico  perquam  molestam  J  libri 
condicionem  expertus  essem,  quippe  cuius  lectiones  peculiares 
utrum  ipsius  codicis  librario  an  fonti  debeantur  saepius  me- 
rito  dubitaveris,  insigni  fortuuae  beneficio  factum  est,  ut 
eiusdem  classis  ignotus  adhuc  codex  saec.  XIII  ex  Ambro- 
sianae  thesauris  protraheretur,  ex  quo  non  modo  quid  in  J 
librarius  peccaverit  facile  dignoscas,  verum  etiam  proprias 
quasdam  lectiones  sane  quam  utiles  commode  petas.  Quo 
de  codice  (E)  quae  Loewius  et  ego  Mus.  Rhen.  a.  1879 
p.  53  sqq.  demonstravimus,  eorum  summam  hoc  loco  quam 
paucissimis  comprehendere  visum  est. 

Codex  Ambrosianus  J  257  infer.  membr.  forma  quat. 
min.  saec.  XIII  foliis  94  octo  priores  fabulas  exhibet;  fol.  34 
—39  (Aulul.  II  2,  14  — IV  1,  19)  saec.  XV  suppleta  sunt: 
eodem  tempore  Volcatii  Sedigiti  versiculi  uotissimi  in  fine 
additi.  Correxit  codicem  homo  cum  librario  aequalis,  quibus 
correcturis  cum  m.  1  par  est  auctoritas;  quae  contra  saec. 
XV  ex  vulgato  textu  m.  3  interpolavit,  indigna  sunt  quae 
respiciantur.  Fuit  olim  codex  loanuis  Vincentii  Piuelli, 
postea  Friderici  Borromei  cura  iu  Ambrosianam  trans- 
latus  est. 

Ad  idem  cum  J  genus  pertinere  E  ex  multis  scripturis 
congruentibus  faeile  apparet  (cf.  p.  56  1.  c);  ex  J  autem  ue 
transcriptum  esse  statuas,  lectionum  cum  B  concineutium 
multitudine  prohiberis:  quae  cum  ex  B  ipso  petitae  nou  siut 
(cf.  p.  57),  ad  fontem  cum  B  gemelhim  revocandae  videutur. 
Vnde  haec  artis  criticae  lex  constituitur:  JE  codicum  lec- 
tiones,  licet  B  obstet,  diligeuter  examiuaudae  suut;  coutra 
quas  peculiares  habet  aut  J  aut  E  contradicentibus  aut  BE 


Vm  PRAEFATIO, 

aut  BJ  tantum  non  omnes  neglegentiae  vel  errori  tribuen- 
dae  sunt.  Quamquam  in  his  quoque  sunt  quae  merito  respi- 
ciantur.  Nempe  euim  duplices  saepius  in  archetypo  librorum 
B  et  EJ  exstiterunt  lectiones,  quae  dissimili  fortuna  usae 
sunt,  ut  modo  utraque  scriptura  in  omnibus  modo  in  duo- 
bus  modo  alterutra  tautum  iu  uno  codice  servaretur.  Ex- 
empla  qui  quaeret  ex  disputatione  nostra  petat.  Illud  addo, 
virtute  codicem  E  Britannico  multo  praestare. 

Quare  cum  ex  iusto  commeutario  scripturae  huius  libri 
abesse  non  possint,  Epidici  collationem  huic  praefationi  in- 
serendam  esse'  duxi.  Notata  sunt  ea,  quae  a  mea  editione 
discedunt. 


PLAVTI  CISTELLARIA  EXPLICIT  |  ARGVMENTU    INEPIDICV 
PLAVTI.  Argum.  1.  Mit,  cum  spatio  initiaU,  et  sic  semper  in 

prindpiis  scaenarum  2.    serui  atque  conductam  4.    erili  m.  1, 

herili  m.  3         sororem  ex  sorores  w.  1         5.  Imprudens  iuuenis  com- 
psse        7.  haec  (e  semierasa)  querebat        8.  Set  vi.  3  ex  Se 

Fabulae    I,  1  EPIDICVS  THESPRIO  SER7I   II-         1.  adolescens 
punctis  al.  m.  additis        prehendit  2.  odio  es        post  familiariter 

sequitur  epidic      3.  Epidici  nota  om.      oh  epidicum  ne       5.  eatis  om. 
certe        6.  dii  dent  que         7.  saluom  m.  3  ex  saluon        ceternm? 
ep.  (?  ep.  add.  m.  3)  esse  quod  eo  assolet       8.  spondeo  Tpo  ex  plej 
quid,  (\  ex  Q  m.  1         me  accepturum  si  dabis  singillatim  scriptum  est 
in  medio  versu         9.  uelis        euge  10.  agilior        huic  (^hac  m.  3) 

gratia  esse  11.  epi  praefixit  m.  3         iam  diu  12.  furtificus,  r 

m.  2  ex  i  et  &  ?h.  3  ex  si        ante  hac         13.  Dii        pro  te  fort.  spa- 
tiolum        tues  14.  ap  curiculo  m.  3  ex  curculio       -  15.  adipis- 

cendi         scurra  es  16.  quidem         quftuis  m.  3  ex  quamuis         17. 

EPi  m.  3  ex  thes       agis        18.  epid'  er.      Capri  ginfi  m.  3  ex  Capre 
aginu  hoie,  m.  3  supra  vers.:  hominum  phantherinum,  h  ex- 

a 

punxit  m.  3  19.  tepri  m.  3  cx  ep  ut  illi  fa.  m.  3  add.)  respon 

probe,  tn  lac.  m.  2  dit  scripsit,  unde  m.  3  deas  fccit  20.  nf 

m.  3  ex  nre         ualet  TH.  pugilice         athletice,  e  post  h  expuncta 
21.  adtulisti,  sine  Thesprio        22.  set        estis        adueni,  s  post  i  m.  3 
del.         EP  ubi  is  ergost  nisi  m.  3  ex  ubi  is  egost  ep  nisi        innidulo 
m.  3  ex  inuidulo  23.  si  s.  v.  m.  2         dii  24.  thesprio  om. 

opera  reddetur  m.  3  ex  operam  redditur  24/25.  discriptio  ut  in  B 

25.  aut  m.  3  ex  ante  preturam  26.  hoc  om.  27.  Thes- 

prionis  nota  versui  26  adhaeret        a  m.  3  ex  ad         Quid  nam        28. 
uiminei  m.  3  ex  iuminei  ut  vid.        ue  29.  set        tu  om.  stra- 

thiphocli,  altera  h  tn.   3  ex  r        30.  quidem         31 — 33  post  36         31. 
EP  om.        que  32.  transuolauenmt         TH]  EP         prognatus 

33.  apportabunt         ei  nerei  filie         34.  tu  p>ro  istuc         35.  improbum 
36.  antea        37.  EP  om.        uidendum  est       scrutariis  t  scrutariis, 


PRA.EFATIO.  IX 

prhna  r  )h.  ,5  expuncta  38.  ad]  is  ad  39.  superside  m.  S  ex  super 
set,  ut  videtur  lubet  finem  face,  \  m.  3  ex  i,  t  i  e  corr.,  face  ex 

facere  et  ante  face  m.  1  ut  vid.  fine  del.  40.  percunctarier         ubi 

ipse  est  stratipocles ,    ubi  m.  3  s.  v.  add.  42.  senem  non  uolt 

The.  Tn  scies  (the  s.  v.  »».  3)  43.  the  ante  quia  del.  m.  3  ado- 
lescentulam  44.  de  ex  da  m.  3        exte        45.  emit  ex  emet  m.  3 

46.  prius  quam  hinc  ad        47.  michi  ab  lenone  (ex  lenonem  7)i.  3) 

fidicina  fa  ex  aj        48.  idei      imperatum  et  in  marg.  at  impetratfi 
m.  3  49.  uentus  est  eximo  ex  exim  m.  3  uelum  ex  uelim 

m.  2         uoratitur  (&  del.  m.  3)  50.  ue         Quid  istuc  quidnam  est 

m.  2  in  ras.  51.  52.   Verba  Quid  —  Quot  minis  add.  m.  2         51. 

Quid  istanc  in  ras.        uili  ex  uilei  m.  3         52.  Quidi  gitur  ex  reddi- 
gitur  m.  3         Quot  ex  qui  vel  quid  m.  3         Tot  quadraginta  minis 
53.  Ante  Id  e  vel  e  scrips.  et  del.  m.  3  th.  ab  fth  m.  3)  Ante 

danista  ut  vid.  a  del.  ep.  snpsti  fep.  m.  3)  foenore  54.  th.  in 
dies  fth  m.  3)  minas  que  pape  ('pa  ex  ea  m.  3)  56.  dii  immor- 
talis  (is  ex  esj      basilisce      57.  ei  om.       perdidit  me      perdidit  arma 

58.  nam  ex  num  m.  3        cotidie        ab  ex  ad  m.  3        epistolas 
59.  set        obtumum  est        satius  est        60.  seruum       sapientia  est 
61.  Nescio  edepol        qd  ('d  add.  m.  3)        timidus  es  om.         tuum 
Lac.  sign.  om.       62.  commeruisse       ab  sente  (b  ex  a,)      inte       63.  sis 

asta      huic       64.  tep  ex  ep  m.  3       amat  ne       de  (d  e  corr.  m.  3) 

65.  hercle  om.        detegetur  corr.  in  degetur  m.  3        66.  plus  te 
67.  me  om.         uetuit         68.  sodalem  ovi.         cheribolum         proximum 

69.  uenturus  est       ipsus  ex  ipse       70.  prius  se  conuenire       72.  tu 

edepol  re  es  turbulentus  ex  euedepol  res  turbulentus  m.  3       73.  hecine 

74.  pereunda  est        75.  ad  me  (post  me  spatiolum)       76.  intereas 

78.  cum  beneuolente  maximam  ame  79.  conditione         si- 

quid        80.  lubentius  ex  iubentius  m.  3         81.  illic  ex  illinc  m.  3 

o  o 
es  nunc         81  —  85.   Veria  quo  in  —  neque  ego  nunc  om.  85.  qm 

ex  qm  m.  3         86.  impedito         88.  senem  ex  senex  89.  filio]  fidi- 

cina,  in  marg.  filio  m.  3         90.  fidicinam  om.         quam  ipse  amat 
91.  abduxit  anima  causa  93.  Ante  dispoliet  del.  pdae  m.  2  ut  vid. 

despoliet  ex  dispoliet  m.  2        95.  At  enim  bat  enim  om.       nichil 
plane  fp  ex  pcauj         corruptust  ex  corruptust  m.  3  96.  homo 

es  97.  libidost  tute  deseris  98.  fatiam  men  tu  99.  qui- 
dem  antehac  ex  ante  hac  m.  3  100.   qict?  aliqua  cum  lac.  in 

princ.  reppiundum  est  set  ceso  ex  censo  m.  3  101.  ado- 
lescenti        negotii  102.  cheribulo  (u  ex  o)        equali  103.  huc 

ex  huic  m.  3 

STRATIPPOCLES.  CHERIBOLVS  ADOLESCENTES  SERVVS 
DV         104.  cheribole         105.  meorum  ex  eorum  m.  3        merorum 

edictaui  tibi  ex  edectauit  ibi  m.  3  106.  Pt  ex  i>pt  m.  2  etatem 
stratiphocles  ex  stratipoces  m.  3  107.  Id  ne  bono  at  probo 
108.  inpraeda  es         qui  id  non  ex  quid  m.  3  109.  inimicis  ex 

inimicos  corr.  ut  vid.  m.  3      michi      reg)i      110.  pudicitie     eius  om. 

et  numquam  (ei  eras.)        111.  cum         112.  nichil        csolatur        113. 

te  iunat  ex  re  iuuat  m.  3         re  est        115.  qd'  ex  q  m.  3        daniste 


-X  PRAEFATIO. 

datur        116.  haberem  STRATIPOCLES  om.  pollicerer      retulit 
117.  beneficium  (i  del  m.  3)       emortuum  est       118.  differor  defatigor 
119.  michi       fur  no         mensos  —  hodie  v.  122  add.  m.  2         121. 
irrigatum         122.  comparassit         123.  sillabam         124.  promitte        id 

125.  parate         simbole  126.  aggrediar  ex  adgrediar  erum 

suum  stratiphoclem  (h.  add.  et  m  ex  n  corr.  m.  3)  127.  salua  im- 

pertit         seruus         128.  saluum  te  gaudeo  huc  aduenisse        129.  Be- 
nene  fne  post.  s.  v.)        Amorbo        amo  (  i  s.  a  add.  m.  3)        eger 
130.  qd'  ex  q  m.  3         tu  om.         131.  impetratum  (ex  imperatum  m.2) 
est         emptast  ancilla         132.  perdidisti  ex  perdisti  133.  cara  est 

retulit         134.  mihi  tantopere  te         et  (t  add.  m.  2)        epistolas 

135.  impendet         136.  hercle  miserum  est        hominem  ad  ex  ho- 
minem  Id  m.  3         137.  Ante  benefeci  deJ.  ma         138    Pers.  add.  m.  3 

cum  illas  scriptas  139.   Ante  piacularem  del.  at  m.  3  ob- 

stultitiam         140.  stultitig  tue         succidananeum         141.  opus  est 
142.  daniste  resoluas  143.  modo  ex  domo  m.  3         me  uis 

aquo         trapezita  ex  trapecita  144.  libet         solis  145.  inpistri- 

num  146.   periclo  ex  periculo  m.  2  ut  vid.  147.  ioui  tergo  ex 

ioui  /u  e  corr.)  ergo  m.  3  nostro  set  cx  nostros  m.  3  cum 

149.  Post  istuc  del.  ({  iubet  periculum  audatiam         150.  quod 

lubet  ex  quod  iubet  m.  3  151.  ISTROTINO  praem.        de  illa 

re  reppibitur  152.  exoluam  consilii  es         155.  trans  mittas 

156.  set        illa  est        157.  Fers.  add.  m.  3        Strat.  not.  del.  m.  3 
158.  luculente         dere  ex  dare         159.  incorde         consiliarium  (ante  1 
del.  di)         160.  cni  potissimum  161.  h§c         162.  dormitandum 

copia  est  163.  tibi  adeunde  ('d'  ex  d  m.  3)        certum  est 

•  i-i-  abi  (ex  abe  ut  vid.)  164.  abi  intro  adolescenti  in  marg. 
at  ditia  rubricator  herili  (h.  s.  v.)  165.  ambulet  neue  usquam 
obuiam  ueniat  ("ueniat  add.  m.  2) 

APOECIDES  PERIPHANES  SENES  -IL  DV        166.  Super  homi- 

nes  m.  3  sunt         cum  nichil  pudet,  ubi  pudendum  est  (ex  puden- 

dust^  om.  ceteris         167.  pudor  cum  usus  est  ut  pudeat        168.  tu  es 

q  des         169.  gnatam  (g  exp.  m-  1  ut  vid.)         te  om.        110.  qua 

ex  quam  ras.        171.   commemores        que  domi  est        172.  familiam 

173.  reuereor  ex  reuertor         At  ex  Ad  m.  3         174.  uxorem  quam 
tu         exequi         175.  cuius         sepulchrum         sacrificas  176.  orcho 

ex  orco  m.  3  hostiis  ex  hostias  177.  licitum  est  uiuendo  uin- 
cere  Pe.  Oh  179.  ernmpna  illa  mihi  180.  pulchra        mari- 

tatast  (s.  a  post.  add.  e). 

EPIDICUS.    SERVVS.    APOECIDES.  PERIPHANES  SENES  DUO 

181.  orn.        182.  atat  certe  (^certe  in  tacete  corr.  m.  3)        bonum 
ex  lonum  m.  3  183.    foras  auspitio  185.  cultrum  ex  clilistrum 

m.  3         marsupium  ex  marsupii  m.  3  186.  set        eccum  ex  haec- 

cum  m.  3  conspicora  poecide  187.  Lac.  sifjn.  om.        quat 

188.  hirudinem  ex  hirnudinem  m.  3  exugebo  ex  exugelo  m.  3:   in 

marg.  m.  3:  al'  exorbebo  Lac.  nullum  indicium  190.  apoe  x^raem. 
m.  3         fiat  t  (del.  I  m.  1)  Ante  Laudo  S  litt.  spat.  om.  nota 

tuum  191.  iuniorem  ex  imore  herere  ex  haere  m.  3  192.  ex- 
crutior  ex  excruor  m.  3  epi  in  8  litt.  spat.  m.  3  add.  di  hercle 
omnes  me        193.  abse        194.  orna  te  ex  oruate  m.  3        incollum 


PRAEFATIO.  XI 

coniice  (ii  ex  i  vi.o)      195.  itaque  ex  atque  m.  2      adsimulato  fa  ex  s) 
19G.  siquiii  immorlales  ex  imortales  197.  per  totam  ftotam  del. 

m.  1)  omnem  urbem  quem       198.  medicinas  (med  ex  me  fid  m.  3)  ton- 
stiinas       inforo       199.  myropolia  ex  miropoUa       circum  q  fq  ex  qj 
200.  pene       incursu  fsu  ex  si  m.  3)       201.  Apoec.  praem.       epidictum 
202.  ego  quidem  sedhere  ex  sedere  m.  3         203.  amabo  aduenire 

oportunitate  204.  mane  adquiesce  Ep.  s.  v.  add.  m.  3 

205.  Ap  07n.  recipiam  anhelitum  ex  hanelitum  206.  thebis.  Apoec 
scit  factum  (scit  m.  3  corr.  in  sicj      207.  dicit  f.  om.      ep.  (4  litt.  spat.) 

ego  ita        211.  quisque        212.  uis         213.  quantus         214.  ornate 
queque  ex  quisque  m.  2         ibi  om.         215.  maxime         216.  plereque 

218.  tibicine  quatuor  ex  quattuor  m.  2  219.  quom  illa  filla 
ex  illam  m.  3)  de  amat  221.  apnt  portam  222.  aurata  ex 

aurota  m.  3        ornamenta         224.  istec         facimus         225.  Pers.  om. 
ut  in        inducta  (c  del.  m.  2)  erat  (ex  erit  m.  3)         Per.  not.  inser. 
tam  om.  226.  exornate  multe  227.  tributus  maior  penditur  (m. 

p.  del.  7)1.  1)  cui  imperatus  potesse  228.  pditur  229.  Pers. 

not.  om.        iste  que  uesti  quot  annis  230.  ralla  m.  3  ex  ralia 

cesitium  231.  indusiatam  (s  ex  t)        caltulam  (\  prior  m.  3  s.  v.) 

crutulam  (s.  u  pr.  o  m.  3)         232.  sub  parum         sub  miniam 
basilicum  ex  basilicam  m.  2  233.  garinum  aut  gerrinium  .  gerre 

maxime         234.  Ep.  Qui?  Per.  Vocant  laconum         235.  Ep.  praem. 
aut  tiones      uiri     236.  Aji.  pirctem.      occepere  ex  occipere  m.  3      alie 
237.  due  post  me  sic      sese      solens      238.  me  harum  sermoni  operam 
240.  que       lubido  est  ex  libido  est  m.  2       241.  illiqui  cum         242, 
conspicate  243.  te  om.         244.  mulieri  liberg  quam  uult  (in  marg. 

al'  liberare  m.  3)  quisnam  ex  quisquam  m.  2  245.  illi  ibi  no- 

minat        stratippoclem  (clem  ex  dem  m.  3)  246.  periphane        qd 

ex  q  m.  3  247.  actum  post  ibi  illas  248.  cepi  rursum  (um 
ex  us  m.  1  ut  vid.)  pauxillatim  249.  hominem  me  uis  fme  uis  ex 
meuis  m.  3)  in  marg.  at  hominum  add.  m.  3  250.  interrogaii  (u.  in 
ras.)      qui  (s.  v.  vid.  s  erasa  esse)      251.  quin      allate       sunt  tabelle 

astratippocle  252.  abdanista  foenore  253.  paratum  et  sese 
ob  certo  om.  244.  sic  del.  m.  3  agebat  sic  se  ab  se  atque 
epta  (al'  epFaj  m.  3)  255.  expetesso  (prima  e  ex  a  m.  1  et  altera 

s  ex  V  m.  3)         256.  reppiamns  callidi         consilii  257.  hic  (h. 

ex  n)        equum  248.  dederim  (i  ex  e)         259.  opinor         262.  Qd 

ex  Qid  m.  3:  eadem  s.  v.  add.  t  qui  262.  deridebitis  ^bi  s.  v.) 

264.  reppitote  265.  metitur  i^e  s.  v.)         que  266  —  270.    Verba 

tuae  sapientiae  —  em  om.  271.  epi  praem.  m.3  aduenit  272. 
herus  (Tcras  s.  v.  m.  3)  non  uenerit  273.  michi  illinc  (h  add. 
m.  3)        mane  ('a  ex  e)        hic  hunc  adfore  274.  quid  tu  ("tu  del.) 

Apoec.  inserit  cod.  faciendo  275.  epi  praem.  m.  3         276. 

quasi  que         Ep.  rogas  om.         277.    Ep.  praem.         argento  (s.  v.  uj 
m.  3)        prius  quam        279.  ex  ante  aliquo  del.  m.  1        eam  om. 
amoueas  Cas  in  is  corr.  ut  vid.  m.  3)        tua        280.  sententia  est 
aut  ema  poecides        281.  Qui  ego  iam        commentum        282.  ei  erit 

283.  Ap.  Vi  (^tut  s.  V.  m.  3)   sapis  284.  Ep.  om.  callide 

quicquid  acturus  V.  285 — 287  exhibet  post  290         Lac.  sign.  om. 

285.  namtelo  no  ep  (ep.  del.  m.  1)  ec"  (t  te  illo  in  marg.  m.  3) 


Xn  PRAEFATIO. 

opus  factost  ne  ex,  nec  m.  3  286.  filii  ex  filia  m.  3  probibeas 
287.  nequa  eam  fm.  ex  u)  eneniat  288.  reppi  m.  3  ex  reppe 
290.  defecat      291.  Ep.  in  textu:  add.  m.3  in  marg.  Tapeades      optimus 

292.  tenet  PER  293.   Pers.  om.  h.  l.         habeas         notam  ep. 

inser.         set  294.  quo  iiast  fidicina  epiS.  illane  295    epi  m.  3 

add.         Per.  quanti  emi  potest  minimo  296.  epi  praem.  m.  3 

minimo  minas  297.  nicbilin  captio  st  298.  decet  299. 
illam  alius  adolescens  300.  rodius  301.  emit  ex  tmet  m.  2  ut 
vid.  iubeas  302.  tace  et  o»«.  inpetra  303.  hic  (vl  add. 
m.  3)  304.  epidice  Tdi  ex  ce/         Ante  ueni  del.  a  m.  1  abitas 

ex  habitas   m.  3       priua  quam       305.  numera  fra  s.  v.  m.  3)      nichil 

EPIDICVS  SERVVS  306.  in  agro  attico  307.  eque  peri- 
phanes  fp  post.  e  corr.)  308.  atque  armario  309.  lubet  ex  iubet 
m.  3  311.  faciatque  (s.  at  add.  at  m.3  =  faciat  atque^  atton- 

deant  ex  attonedat        312.  set        314.  qq;  ex  qq  m.  3        hao  ex  teo 

315.  fidicinam  sibi  huc  domum         316.  facret         318.  aduersns 
319.  dampnoso 

STRATIPPOCLES  CHERIBOLVS  ADOLESCENTES        321.  mihi 

eueniant         322.  sit  (t  corr.  in  c  m.  3)  ne  quid         nec  nescit  (c 
post.  del.  m.  3)        324.  copiam  parare        325.  Ante  in  del.  c  m.  1 
oppido  om.  326.  St.  Si         prehendero  327.  numquam  ego  ^ego 

del.  m.  1  et  m.  3  puncta  subscr.)  irridere  328.  inultimum  (in  marg.  al' 
inultu  m.  3)         seruum  329.  Pers.  om.         ferre  ex  fere  m.  3:  in 

marg.  al'  face  m.  3      tibi  cui      quisi  divitie  domi        maxime  sunt 
330.  nummum  his      habes      331.  luberis  ex  iuberis  m.  3     332.  aliquib; 

aliqua  tibi         spes  est         fore  mecum  fortunam  333.  Ve  tibi 

muricide  homo  lubet  cx  iubet  m.  3  334.  mihi  blactis  m.  3 

ex  latis  335.  quod  (o  ex  i  m.  3)  nusquamst  neque  ego  id  immitto  in 
aures  meas        336.  michi        adiumenta        ades        et  iam 

EPIDICVS  SERVVS  STRATIPPOCLES  CHER  ADOLESCENS 
337.  tuum         338.  perit         339.  ni  quid  (q  ex  t)        tibi  hinc  in  spem 
referas         oppido  hoc  politum  est  340.  crede  e.v  credo  m.  3        tu 

mn.         341.  immortales         michi         ut  om.         342.  impetrabilem 
343.  incoloniam       hunc  hunc  auspitio  commeatum         344.  michi  con- 
cesso  feon  del.  m.  3)  cum         set        edes        duos  sodales  (e  ex  i) 

345.  herum       cheribulum         346.  Ah  lioc  inde  v.  notas  pers.  add. 
m.  3         supersit         347.  daniste         348.  floccifatio         349.  tuum 
parenticidam         350.  nichil         uulgata         351.  paratum         hodie  om. 

at  ego  follitum  353.  dinumeraui  ^ui  ex  uitj  credidit 
354.  auxsilium  ex  consilium  apparetnr  355.  inueniam  ita  356. 
ut  cuni  ue  tibi  357.  Person.  om.  pelia  teueo  actorem  359. 
quasi  q  amaret  caueat  male  iam  captus  est  360.  inmeo 
tuus  collocauit  361.  ueniens  302.  que  adducta  est  orchus 
(h  add.  m.  3)  ego  hanc  astutiam  institui  ex  institua  364.  le 
nonem       ego  met      solus  ex  solfi      eum  ego      365.  siqd  ex  siqd  m.  3 

adueniam       esse  datum        366.  profidicina        367.  nudius  tertius 
denumeraui         369.  suum  imprudens  alligauit  (s.  ui  add.  b  m.  3) 
370.  accepit  Tp  ex  p)        que        nunc  est  adducta.-  corr.  al.  m.  in  ad- 
ducta  nunc  est         371.  ha  cgo  373.  quc         que         docta         374. 


PRAEFATIO.  XIII 

tuum  (i  m.  3  ex  s)        Strat.  om.         parate  (^ra  ex  te)  375.  Pers. 

om.         astutusque         honustam         375.  mitram  ex  nutram;    in  marg. 
ar  mittam  m.  3        set        377.  habeo  (h  del.  m.  3)        378.  ille  ad 
faciendum         meg  quidem         370.  Cher.  m.  3        hinc  (h  ex  n)      380. 
Atque  add.  m.  2         lubentius  (\  ex  i  m.  3)        abste        381.  auspitio 
preda        incastra 

PI':RIPHANES  APOECIDES  (utrumq^te  in  ras.)  SENES  IL  MV- 
LIER  FIDICINA  382.  onoris  cum  spat.  init.  homines  e.c  hominis 
m.  3         equum  383.  contemplaret  (ei  ex  et  vi.  3j  suum  384. 

sibi  id  qui         sapientie         385.  possint         387.  uitil  ex  uita  m.  3 
uixissent  (x  m.  3  ex  c)        inadolescentia  (post  a.  ex  a,  rasu/ra)  388. 

exstat  post  v.  393         389.  uel  quasi  egomet  quidum  ceperam 

390.  ego  me  excrutiare  animi        391.  melius  (^li  exp.  m.  3)      mederga 
aut  quasi         plurimum         392.  inadolescentia  393.  deliramus 

fra  add.  m.  2)  394.  huc  om.         sodali  s  it  (%  it  ex  sit  m.  3) 

395.  saluum      396.  fit  (i  ex  s  m.  3)      ap.  m.  3      deeque      te  s.  v.  m.  2 
res  propere  oms  f  s  add.  m.  3,  sed  postea  er.  est)  placet        397.  Pers. 
om.  cum  homini  (m.  3  ex  nomini^  omnis  prospere  ex  i^ropere 

m.  3  398.  set  hanc  iubes  intro  abduci  Per.  m.  3  399.  mulierem 
concludi  uolo         400.  Ap.  Quid         cauesis  m.  3  ex  cauesiris  402. 

ediculam       istac       seorsum  (e  s.  v.  m.  3)       concludi  uolo  om.         403. 
di  uortunt  (\  deh  m.  3)        lupe         404.  sapienter  (&  ex  e,  r  ex  m) 
non  (ex  nu  m.  3)  nimis       405.  quisquam       sue      filie      406.  hodie  om. 
tpr      407.  ap.  m.  3       michi       408.  tuum  uidisse  m.  3  ex  tuu  nisse 
409.  apparabat      quidem  est     410.  quanti  uis     411.  Ph.  praem.  m.  3 
412.  facete  om.        nescire  hosse  (h  del.  et  o  scr.  m.  3  e  corr.) 
413.  illam  ridibundam  ex  laridibundam  m.  3         atqug  m.  3.    atque  ex 
aqu§  m.  1        adduxit  ph  (■Qh  m.  3)        414.  Pe.  s.  v.  m.  3        qd  s.  v. 

415  —  420.  domi  ego  illic  ceteris  quae  interposita  sunt  omissis 
421.  cum  bardum  fdum  ex  dus  ut  vid.)         sta  decet         422.  apnd  ex 
aput  m.  3         ei  ex  eum  ut  vid.  423.  ire  ex  irg  (i  ex  e  m.  3) 

atque  esto  ex  atquest  m.  3       reuertere      425.  Pe.  s.  v.  m.  3      nichil 
amicost  oportuno  amicitius  fci  exp.  m.  3)  427.  allegassem  ex  alli- 

gassem  m.  3         hominem  otn.  428.  minus  hominem  quam  doctum 

callidum  (u  ex  a  m.  3)  429.  ossublitum  me  alchis  ex  meal- 
chis  m.  3  Secuntur  v.  430  quattuor  versus  quos  p>osui  post  443,  uhi 
vide  apparattim        431.  set        quis  hic        432.  clamidem 

MILES  SENEX  PERIPHANES  FIDICINA        433.  preterbitas 
edis  434.  platenus  (n  ex  corr.)  435.  phi  praem.  s.  v.  m.  3 

tuum  ('tu  e  corr.  m.  3)  cauead  (d  ex  t  m.  3)  retuUt  436. 

Pers.  om.  adolescens  queritas  437.  comostrasso  hecquam 
(h  add.  m.  3:  erasa  est  postea)  abste  438.  michi  439.  omnes 
(e  ex  i  m.  3)  deceat  agere  deceat  (del.  post.  deceat  m.  3)        440. 

adolescens  442.    suas  (n  ex  it  m.  3)  de  illius  ore  (ove  ex  ille 

m.  3)  sordide  ex  ordine  m.  3  444:  cf.  v.  430  hec  445,  in 
adolescentia  om.  hoc  loco  446.  cum  447.  eradicabam  hominum 

adulescentiam  fu  ex  o  m.  1  et  m  add.  m.  3)        448.  set        queris 
platenium  449.  nempe  quem  in  451.  adeptum         phi  m.  3  in 

11  litt.  spat.         452.  demissis        453.  Mil.  in  ras.  m.  3        quero 
cui        454,  suas  ex  suus  m.  3        michi        455.  qu  in  tu  m.  3  ex  quo 


XIV  PRAEFATIO. 

in  tu  alium  fm  ex  s  m.  3)  queras         cui         farcias  ex  faruas 

m.  3        456.  intelligas        457.  audiuite  ex  an  diuite        atat  ex  aetate 
»1.  3       458.  quiscit  (c  er.)      459.  adolescensitast  (^itast  ex  ntiast  Wi.  3) 
460.  Mi.  s.  V.  m.  3        461.  nonst       462.  molestum  non  est  fj)Ost  est 
spat.  9  litt.)  nisi        463.  miclii         accipias  habeas        464.  uera  om. 
paream  fa  post.  exp.  m.  3)        465.  illam  hodie  uolo         466.  michi 
que  467.  empta  est  468.  si  om.         denumerentur        min§ 

470.  exhoneres  471.  Pers.  spat.  relictutn  hec  istis  Per.  om. 
472.  Pers.  om.  concilia  insti  pulchre  Eioras  (Ei  ex  F  ut  vid). 
474.  eique  gratus  (i  ex  u  corr.  m.  3)  475.  Que  intemperie  (q 

ult.  add.  m.  3)  tenent  476.  mithi  ut  vid.         cudis  fiA  trudis  m.  3 

in  marg.j  477.  produci  intus  iubes  Pe.  spatio  non  relicto  add. 

m.  3        Hec  re  m.  3  ex  oj        ergo  est        478.  michi        479.  cropoli- 
stidem         480.  inquam  est        inquam  est        noiusse         481.  eam 
483.  hgc  gentium  est  484.  Mi.  m.  3  spatio  non  relicto        485. 

reor  et       hec         486.  seruum         misi  sectari  q^ost  misi  spat.  12  litt.) 

487.  is  om.  hanc   fidicinam  (post  hanc  18  litt.  spat.)  488. 

Hem  489.  tuus         quid  490.  cerua  om.  492.  ubiubi  est 

493.  Pers.  om.  Euge  fruge  (e  ex  i  m.  3j  frugi  es         pugnasti 

homo  es         494.  hem  unxisti  ( h  del.  m.  3j      minimi       495.  apoecides 
Fidic         496.  fi  praem.         ehandu  m.  3  ex  eandil         istunc  hominem 

nunquam  ex  numquam  m.  3         498.  sum  libera  quinquennium 
499.  Fi  praem.  m.  3        negoti  est         mee         502.  minimi         503.  Set 

reropolistidem  504.  liber  ast  (li  ex  u  m.  3)         505.  habitaret 

fa,v  cxp.  m.  3)  dicere  om.         dum  incerte  (e  post.  ex  o  m.  3) 

506.   eo   (h.  s.  e)  an///  (er.  ij  aliquis  eam  (ante  aliquis  spat.  maius  est 
et  ali  add.  m.  3)        508.  stratiphoclen  ex  strapoden  m.  3        aiunt  om. 

perifani  509.    absente  ex  absente  wi.  3  510.   si  (i  ex  c  ut 

vid.  m.  3  istec  511.  exenterauit  (en  ex  in  corr.  et  t  post.  add. 

m.  3)         marsupium  513.  crutiatu  obeas  517.  sim  518. 

eam  ne     520.  depeculatum  eis      521.  ei  om.      sic      522.  atque  memi- 
neris      fatio       525.  sapientiorem  (dein  spat.  17  litt.)  manubrio  mulier 

526.  Adnectitur  liaec  scaena  antecedenti        Si  quid         est  homini 
animost  527.  cui  528.  confluunt         que  529.  erumpna 

excercitatam  fer  s.  v.  m.  2)  habet  om.  med         531.  coUocem  spes 
532.  gnata  (t&  s.  v.  m.  3)        neque  ea  nunc  533.  illec  (post  c  er. 

i)  est  mulier  peregre  adueniens  que  534.  dictust  fpost  st 

1—2  1.  er.)         locis  habitare  michi         535.  hec  usus  inuenit 

536.  qui  (qu  ex  mj         mihi  habitet  ex  habitaret  m.  1  ut  vid. . 

537.  me  uidisse         538.  Est  ne         an  non  est  ('est  er.)        retur  (i  ex 
c)  539.  Phil.  om.  uisitaui  antidhac  ceteris  om.         540.  Per  om. 

Certe  (e  add.  m.  3)         Post  east  16  litt.  spatium        pauperculam 
memini  (n  e  corr.)        comprimere       541.  hiccine  est  fest  s.  v.  m.  2) 
qui  mihi  in  fin  s.  v.  m.  3)        primus  (^imu  ex  umi;  pudititiam  pepulit 

542.  que         compressu         543.  Phil.  praem.        Per.  Haud  scio 
Per.  om.      sin      544.  dubiam  dant  ex  de  ibandant  tn.  3       animi  pen- 
deo  om.        545.  sin      incerto  animo         546.  muliebris  mihi  ('mihi  era- 
sum)  adhibenda  mihi  malitia  nunc  est        547.  compellabo        atiem 
548.  mihi       549.  Phil.  ('My  m.  3       saluus       Ante  sis  saluu  del.  m.  1 
550.  uti       551.  iniurius  fu  post.  ex  i)      552.  tue  memorie         equum 


PRAEFATIO.  XV 

commode  553.  fabulata  es  Quid  nunc  om.  Hem  rectius  (cum 
peis.  spatio)  554.  Memini  id.  Pe.  in  Epidauro  ali  555.  ardens 
fn  e  corr.)  mihi  aspersisti  p  ins.  m.  3  pauperculg  556.  tu§ 
que  me  leuare  ex  leiiare  me  557.    inmea  erumna  grauiter 

ex  grauem  »«.  3  558.  saluum  559.  erumnosam  compotem 
560.  quid  quod  digitus  (ex  dii  oitns  m.  3)  te  turbat  tuus  5G1.  Phil. 
om.  exte  Per.  om.  562.  hostium  est  face  503.  mee  hec- 
cam  f  h  del.  m.  3)  566.  accurauit  is  ad  om.  impense  improbus 
507.  sime  (m  e  corr.  m.  3)  si  salua  sit  om.  568.  cropolistidem 
ut  vid.  m.  3  ex  morodolistidem  ut  vid.  huc  om.  edis  569. 

mihi  fm  e  corr.) 

FIDICINA  PERIPHANES   SENEX   MVLIER        570.  edis        571. 
uenienti         salutem  (n  ex  corr.  m.  3)         572.  Qug         exequitur 
aspectum  tuum        573.  istec        574.  haecing        Hgc        que       natast 
575.  Tune      cur     ego  hanc  que         577.  uestiSTtum         immutabilem 
578.  Lac.  sign.  om.        579.  Lac.  sign.  om.        aliter  (i  add.  m.  3) 
sues  ex  suus  m.  3        580.  Ne  ego  (in  marg.  al'  nego  «*.  3j        me  om. 

quae  sit  om.         Proh  deum  add.  m.  3         581.  alienos         egurgi- 
tem  (rgitem  e  corr.  m.  3)        domo  ex  domu  m.  3        prorsum  ex  pro- 
sum  m.  3       tu        quem        583.  tuum        584.  negat  (a  ex  e)        585, 
si  nonuult  (o  s.  u  post.  m.  3)        tamen        586.  me        equum  est 
non  uult         587.  cur        uocabas  ^bas  ex  bis  m.  3)        istec  culpa  est 

588.  te  oin.  appellas  589.  sime  appellet  filiam  (m  add. 
m.  3)  590.  hec  mater  mea  est  591.  que  592.  michi  ma- 
gister  fuit         austrum       perculi  (x  add.  m.  3)         593.  ibi  ex  tibi  m.  3 

pater  peccaui  om.        umquam        audiuero  ovi.        584.  tuam  s.  v. 
596.  ob  hanc  (^hanc  del.  m.  1)  eam       ratus      598.  crd  del.  m.  1  ante 
credidisti        seruus        michi        599.  Quid  si  ex  Quasi  m.  2        aliter 
uisum  ex  uisum  aliter         poteras  (o  e  corr.  m.  3)        nouisse  (sq  add. 
m.  3)  600.  ut  primam  qui  601.  fles  ex  fle  m.  3         habeto 

002.  repperiam  ciuis  ex  quis  m.  2  603.  Adolescentem  (m  add. 

m.  3)        emisse  ex  emisse  m.  3         Pe.  s.  v.  m.  3        604.  asserua 
circa  ('al'  circe  m.  3  in  marg.)  605.  querendo  606.    inaenio  ex 

inueniam        fiat  ex  fiad 

STRATIPPODES  ADOLESCENS  SERVVS  EPIDICVS  DANISTA 
MVLIER  607.  michi  est         qui  de  ex  quid  m.  3         608.  quae  ex 

(ex  add.  m.  3  in  3  litt.  spat.)  praeda.  set  heccum  (h  m.  1  e  corr. :  del. 
m.  3)        609.  illi  caperat  ex  illic  aperat  m.  3       Post  frons  lac.  5  litt. 

610.  Ante  iuppiter  del.  epidi  m.  1         611.  excruciatu        612.  pe- 
riphanen         aderat  ibi  (ihi  ex  ubi  m.  3)        613.  hinc  (V  nunc  s.  v.) 
614.  St.  s.  V.  spatio  nullo  rel.         commoditas        615.  Quidest  ex  Qui- 
dem  m.  3        mihi        adfugam  616.  Hic  v.  exstat  post  v.  617 

tenes  ex  senis  m.  3        017.  queritant        secum  suaui  (sua  ui  m.  3) 
618.  qpp         cui         inmundo  619.  me  illi         sinanctis  ('s  post.  del. 

m.  3)        620.  set  ex  si  m.  3        grauas  tellus       qui  ex  q'  m.  3         621. 
Hicest      hec  illa  est      ego  om.      epi  s.  v.  m.  3,  spat.  nullo      Haeccinest 
622.  Est  ne        ita  otn.        Ante  aspecta  pers.  spat.        ep.  hgc  (ep. 
s.  V.  spat.  nullo  m.  3)       St.  Contempla        623.  Epi  praem.      ugniculo 

Str.  (m.  3  s.  v.)  est  estestu  (e  prior  m.  3:  s.  v.  ep.  m.  3:  u  m.  3 
in  ras.)  uisse  (e  m.  3)        624.  Str.  Est  ne  conapice  ('pice  m.  3  in  spat. 


XVI  PRAEFATIO. 

7  litt.)  quasi  quom  om.  pulchre  ex  pulcrhe         uideris         625. 

Post  corium  5—3  litt.  spat.  pulchrum  626.  Appelles  pincent 
(c  m.  3  videtur  mutare  voluissej  pigmentis  ulmeis  ex  ulmiis  m.  3 

627.  dii  immortales  socio  iussi  admirer         pulmunes  628. 

quod  michi  629.  Hec  remorata  ex  rem  orata  m.  3  me  ex 
inedem  m.  3  Siquidem  630.  remoratus  631.  me  om.         nu- 

mera  numera  (post.  numera  del.  m.  3j  632.  pemumeratust  Ep. 

Tene  Dan.  Sapienter  uenis  633.  St.  praem.  opperire  (alt.  p 
add.  m.  3)  Str.  s.  v.  spat.  nullo  domist  Tst  er.J  est  634.  Sta- 
tim  (n  ex  m  ras.  m.  1  et  in  marg.  V  satin  m.  3J  Ante  sincere  (post. 
n  erasa  ej  1 — 2  litt.  spat.  V.  635  post  636  exliibet        636.  uideon 

ex  uideom  m.  3  ne  ego  ex  nego  m.  3  te  periphanifiliam  ex  te- 
phere  panifiliam  m.  3  636.   ephiHppa  natan  es  thebis  ex  nata 

asthebis        satan  ex  satam  m.  3        637.  quod  (s.  v.  V  qui  m.  3J  meum 

638.  Vi.  s.  V.  m.  3  spat.  nullo  michi  V.  639  post  640 

639.  aflPerri  ex  afferre  640.  epi  praem.  Lunulam  ex  Tunulam 

m.  3  indigitum  mi  ho  641.  Vi  praem.  Tune  is  es  qui 
te  mercatus  om.  tuus  est  642.  Lac.  sign.  om.  in  alia  (in  del. 
m.  3)  643.  ui  uist  tranquillo  es  644.  dii  experdita  645. 
aput  ex  apud  m.  3  646.  ming  647.  siquid  Post  erit  erasit 

erit  m.  3         648.  mea  es         Vi  s.  v.  spatio  nullo        tue  que        649. 
sanan  (n  ex  m  ras.)        suum         650.  sum  om.        dum  intro  eo  atque 
ex  eo  (x  ex  a  m.  3)         651.  boni  est         652.  reperisti        stultus 
653.  prestost        illa  om.        654.   Verstim  add.  m.  2        inlibertatem 

656.  cgtera  faxo  gcibis  m.  3  ex  faxost  cibis         cum  s.  v.  m.  3 

657.  hac  me  soror  658.  siquid  seuiunt  ex  sic  (i  in  e  corr.)  uiuit 
659.  suppetias  (post.  p  e«  r  m.  3)  michi  660.  Ep.  om.  ortum 
adfer  domum  auxilium  (prior  u  s.  v.  m.  3)  michi  661.   magnas 

tres  (i  exp.  m.  3)      fatio        senes  ex  senex  m.  3        662.  intro  fro  ex 
o)        accurentur        663.  haec  ex  hac  m.  3        que        stratippodem 
664.  obitiet        michi        665.  abeo  ex  habeo  m.  3 

SENES  -II-  SERVVS  MVLIER  666.  huic  667.  me        668. 

tace  sis  modo  sine  me  aspici         tibi  iam  ut  669.  te  comitem 

te  (post.  te  del.  m.  3)        querere        670.  lassitudinem        ingenua 
671.  Quot  illic  ex  Quod  illi  m.  3        homo  otn.        Ante  atque  2 — 3  l. 
spat.        te  (t  m.  1  ex  m)         672.  exenterauit  ('uit  ex  corr.  m.  2) 

673.  amenam  e.x  amen  (2  litt.  spat.)  m.  3         uulcani  irati  est 

674.  si  propius  astesta  (post  t  er.)  es  tucalefacit  675.  deis  (ex  dehis 
m.  3j  plusquam  placeo  ex  ploceo  m.  3  deorust  (puncta  m.  3) 

immortalium  676.  Michi  677.  male  feci  michi 

suppetie         domi  m.  2  e  corr.  678.  queram  679.  dum  sine  me 

queras  mea         Ante  uel  medio  2  litt.  sp.         inmari         680.  Ep.  om. 

queris        681.  fugiti  num  m.  3  ex  fugitiuum        a  otn.       concessit 
uis      682.  Lac.  sign.  om.        683.  uince  ex  uincere  ut  vid.      e  ostendo 

684.  colliga  685.  Ilice  tua  dimonium  fum  ex  a.)  mihi 

facis  Ap.  pro  Ep.  qid'  m.  2  ex  qid  686.  Per.  praeJli.  Ep. 
person.  om.  687.  nichil  michi  depre  faciliex  (i  post.  add. 

m.  3)  oras         688.  eo  quid  uerbo         haudtuo  ex  auttuo         689. 

conligandg  hec  libet  colligo  690.  Ante  h.  v.  exstat  v.  692 
suo  loco  repetitus  tragulam  (m  add.  m.  3)  iniicere  ex  inicere 


PRAEFATIO.  XVII 

m.  3         fecit         691.  cum         asto         alege        colliga        692.  michi 
libet         nichil  693.   frugi  es  694.   nichil         arcte  ex  arte 

m.  3      colligat  (t  erasa)       695.  Nichil  uero  obnoxias  se  (ex  obnoxios 
se  m.  3)       arbitra  mino        696.  Ep.  om.        Post  habet  pers.  spat. 
equire        quid        lubet  ex  iubet  m.  2        697.  Qua  fa  ex  o  m.  3) 
ausus        nudius  (i  s.  v.  m.  2)  tertius         698.  libuit        fidutia         699. 
Aintu  libuit         Aio  phi  fphi  s.  v.  spatio  nullo)         ad  pignus 

mea  sit  700.  Per.  om.  Quam  (m  add.  m.  2)        negat  (n  ex  n 

m.  2)        Non  ex  Ni  m.  3        fiUa  est        701.  Pe.  praem.        tuum 
da  eni  iste  capiti  ost  (puncta  m.  3,  quae  simul  ni  fecit  ras.)  702. 

ea  est  ex  east        Ep.  s.  v.  m.  3        rem  om.  703.  Dedin  ex  Diden 

m.  3       704.  ego  argento        filii  ex  fili  m.  2        705.  iste  ab  ore  tetigi 

minis  706.  ludo  conductitia  707.  rectum  708.  Post  factum 
est  pers.  spat.  Ep.  s.  v.  m.  3  spat.  nullo  709.  homine  neque 
(ne  add.  m.  3)  benigno  dedistippocli  (s.  s  add.  m.  3  tra^  710.  cur 
ausus  mihi  libitum  est  Per.  om.  hec  inpudentiast 
om.  711.  Ep.  om.  iuclamitor  (c\  ex  A)  quasi  (o,  ex  e  m.  3) 
seruus        Tum  tu  es  ( tum  ex  cum  fecit  et  in  marg.  al'  tun  add.  m.  3) 

712.  iusse         713.  Quid  (\  ex  o  m.  3)        dicet  (\  ex  e  m.  3) 
714.  Ibo  fal'  abi  m.  3)      non  illuc  om.  pol       aduersa      715.  negotii 
maxima        716.  asto        cuius        hec        inuenta  sit  f^sit  ex  si  m.  3) 
717.  tute        inueni  et  m.  3  ex  inueniet        domi  est         718.  acerbum 
est        bene  factis        cum  malis  mesem  fse  ex  si  m.  3)        719.  Quam 
ne        per  ex  pro  m.  1        querere  720.  om.        721.  Pers.  om. 

Qui  disti        meruisse  intellego  (le  ex  \\)         722.  huius  (V  eius  m.  3) 

phi  (s.  V.)  Cedo  cui  resoluam  (s  e  corr.  m.  3)  723.  attigas  ex  atticas 
m.  3  equum  724.  michi  725.  optimum  atque  equissimum 
727.  Fe.  s.  v.spationuUo  praebebo  (post.e  s.v.m.  2)  728.  oras  sis 
729.  michi  siquid  imprndens  730.  phi  praem.  731.  Post  cogar 
sj)at.  iKrs.,  in  quo  scripsit  et  del.  ep.  m.  3  lubet  ex  iubet  732.  Grex 
add.  m.  3  Hic  is  ex  Hicis  m.  3  homo  est  733.  et  om.  exurgite 
(ex  surgite  m.  3)  atque  extollite        PLAVTI  EPIDICUS  EXPLICIT 

Haec    igitur    de    E.       Quod    initio    constitueram    addere 

quaecumque  interim  viri   docti   de    singulis  fabulae  versibus 

scripseruntj  consilium  nunc  abieci:  etenim  maiorem  esse  con- 

iecturarum   multitudinem    quam  pro  praefationis  spatio  mox 

intellexi.*)    Sed  illa  non  reticenda  putavi^  quae  lulius  Brix 

et  Oscar  Seyffertus   litteris   benigue  ad  me  datis  de  sin- 

gulis  locis  protulerunt.     Sunt  autem  liaec: 

V.  11.  A  codicis  discriptionem  defendunt  B  et  S.  32 — 34  delet 
S.  50.  delut  cum  Weisio  B.  57.  Epidice,  Ep.  Male  perdidit  me. 
Th.  Quis?  Ep.  IUe  e.  q.  s.  B.  61.  ita  voltiist  tuos:  Videor  S.  90  sqq. 
cum  B  versus  discribunt  B.  et  S.  97,  tute  tete  S.         128.  Salvom 

huc  advenisse  S.         136.  hercle  m.  ingr.  esse  homini  omne  quod  f.  b. 


*)   Censuras   scripserunt   praeter   Lorenzium   A.  S.  Wilkins    (Aca- 

demy  a.  1879  p.  3.3),  W.W.  (Centralblatt  a.  1879  p.  336),  C.  Dziatzko 
(Jenaer  Litteraturz.  a.  1879  p.  237). 

PliAVTI     CVRCVl.10  '  b 


XVIII  PRAEFATIO. 

S.         179.  Pro  'HercaU'  S.  'illi'  197.  per  omnem  quem  urbem  B. 

255.  quid  ego  nunc  faciam?  S.         302.  ''orabo.  Ep.  Inpetras'  cum 
Bothio  B.  306.  in  hoc  agro  B.  533.  Quis  illaec  esst  mulier  per- 

egre  adveniens  timido  pectore,  quae  ipsa  se  B.  546.  Hanc  congre- 

diar  astu.     Adhibenda  muliebris  mihi  malitiast  B.  580.  Nego  me 

eam  novisse  S.         643.  animo  liquido  et  tranquillo'8 :  valet  S.         677. 
Quidquid  ego  malfeci  S. 

Quibus  praemissis  ad  ipsam  Curculiouem  pergo.     Ad 

hanc  igitur  fabulam   recensendam  cum  in  A  nihil  servatum 

sit  praesto  fuermit  BEJ,   quibus  ex  instituta  ratione  addidi 

F  et  editionem  principem  Z. 

B  codicem  bis  excussit  Gustavus  Loewe  simul  Rit- 

schelii    adhibita    collatione.      Adnotandi    rationem    eandem 

secutus    sum    atque   in   Epidico.     Scaenarum   titulos    scripsit 

manus  secunda  praeter  I  1  et  2,  ubi  rubricator;  personarura 

notas  in  contextu  addidit  m.  1,  in  margine  praeter  14 — 341, 

ubi   a  rubri^atore  pictae  sunt,    m.  2.     Notarum  indicem  — 

saepius  integris  litteris  perscriptae  sunt,   velut  coci  et  anus 

semper  —  punctis  modo  additis  modo  omissis  neglectis  hoc 

loco  subicio. 

Palinvrvs:  P,  PA,  PAL,  PALIN. 

Phaedromvs:   A,  AD,  ADOL;  PH,   PHE,  P"HE,  PHED, 
PHED,  PHD  (20),  PHEDR;  F,  FE. 

Planesivm:  VIR,  VIR,  VIRG;  PL,  PLA,  PLAN. 

Cappadox:  LE;  CA,  CA,  CAP,  CAPPAD,  CAPPAD. 

CvRCVLio:    P  (602  in  ras.);    CVR,  CVR,  CVRC,  CVRC. 

Lyco:  T,  TRA. 

Therapoxtigonvs :  M,  Mlf"/. 

Versuum  autem  discriptio  plerumque  eadem  est  atque 
in  hac  editione.  Diversorum  initiorum  et  Veteris  et  EJ 
codicum  quos  brevitatis  causa  hoc  loco  adscivi  index  hic  est: ') 
V.  1  —  77  ut  in  hac  editioue  —  78  Quasi  tu  —  Quid 
opus  est  —  Has  conspersi  —  Eine  —  Nam  istunc  — 
Quin  tu  —  Quisnam  —  96  Flos  —  Eius  amor  —  Uhi  ubi 
est  —  TJt  ueteris  —  Oclor  —  Tu  rosa  —  Nam  libi  —  Sed 
cu7n  —  Da  uicissim  —  Lhi  est  —  Sino  ductim  —  Sitit  liaec 
—  Pol  ut  —  Canem  esse  —  Aniaho  —  Adiho  —   Vini  pol- 


1)   Ubi  nil  adnotavi,   scito  BEJ  et  inter  se  et  cum  hac  editione 
concinere;    ubi  non  couciQuut,  E,T  codicum  initia  uncis  inclusi. 


PRAEFATIO.  XIX 

Icns  (autecedeuti  adhaerct  hic  v.  iu  EJ)  —  Tibi  qui  —  Ad- 
fcrt  —  Qiiam  lomje  —  Grandiorem  —  Salue  —  Diu  fit  — 
Age  effumle  —  Proltie  cloacam  —  Faciam  ■—  Venus  —  Nam 
tihi  —  Mihi  hatid  —  Hoc  uide  —  Perii  hercle  —  Quid  id 
est  —  Ah.  Pa.  Quid  —  Tace  noU  —  lanme  —  Hoc  uolo  — 
Sed  quid  —  Te  esse  —  [Quia  i(T]  —  Tu  nie  —  [147  Pessuli  —  (^eritc 

—  Sussilite  —  Hoc  uide  —  Bespicio  —  Sentio  J]  —  319 
uaeuitate  —  Nolo  hercle  —  Immo  si  —  Uhi  sient  —  Per- 
nam  —  In  carnario  —  Parata  —  Ita  me  —  Sed  quo  —  347 
tdhellas  —  Ut  mulierem  —  390  Attat  —  Heus  tu  —  De  co- 
clituni  —  Catapulta  —  Id  refert  —  Super  stitiosus  —  Ad  me 

—  Hoc  intus  —  Licet  ne  —  me  quidem  —  Sed  hunc  —  Et 
grandem  —  Quid  eum  —  Pontigono  —  Nam  michi  —  437  Uhi 
ipsus  —  Venimus  —  Solidam  —  Septem  pedcdis  —  Quam  ohrcm 

—  Sinopes  —  Perrchdiam  —  Uno  mammiam  —  Dimidiam  — 
Intra  —  Quia  enim  — gallinacei  —  571  Michin  maluni  EJ  — 
Sed  daho  J;  Si  pcrges  E  —  Meaeque  —  At  ita  —  lu  acie  — 
639  Et  iste  —  Seruaui  —  Si  uera  —  Nutrioc  —  Perdionisia  — 
Ex  oritur  —  Tum  ihi  —  Nec  uiuam  —  Meministin  —  Qui  te  — 
Amdum  —  Sanan  es  —  Hic  est  —  Scdue  —  [Deos  E]  — 
Istam  —  Cenam  —  Tace  tu  —  Miles  —  Dum  uiiiat  —  Et  leno 

—  Quia  ille  —  Sim  controuersia  —  Laudo  —  Ut  mihi  —  Si 
haec  uolt  —  699  Aesculapio  —  lam  pridem  —  Cotnponere  — 
706  Dicendi  —  Collum  —  713  Non  taceo  —  Et  Lycone  — 
Scire  —  Hic  huius  —  Tu  huic  —  Tu  autem  —  Hercle  —  Et 
te  —  Ad  trapaezitam  —  Ego  te  —  728  Tu  miles  —  Vortat. 

Ambrosianum  E  Loewius  et  ego  viribus  couiunctis 
coutulimus  eiusque  scripturas  iu  aj)paratu  diligeutissime  no- 
tavi ').  Persouarum  compeudia  uegleximus:  nec  magis  ad- 
notandas  duximus  glossulas  quafedam  sive  in  margine  sive 
super  versu  mauu  saec.  XV  adiectas. 

Britanuici  J  apographo  usus  sum  ab  eodem  viro  docto 
confecto  cui  Epidici  apographon  debeo.  Quem  diligenter 
rem  suam  accurasse  ut  iu  Epidico  expertus  sum,  ita  in  Cur- 
culione  confido.  Persouarum  uotae  initiis  versuum  nonuullis 
in  pagiuis  (velut  162^:  v.  28-67;  164'^:  v.  200— 238;  167^: 
V.  443—485;  168'':  525  —  562)  iam  discerni  non  possunt: 
quod  tameu  ubicumque   ex   consensu  cum  FZ  probabile  est 

b*  ' 


XX  PRAEFATIO. 

eas  exstitisse,  sileutio  praetermisi.  Qua  re  non  recte  feei, 
quod  V.  384  adnotavi  'Person.  om.  J',  cum  omnino  nihil 
testari  debuerim. 

Lipsieusis  F  adhibui  collationem  quam  ab  Car.  Er. 
Christoph.  Schneidero  confectam  possedit  Ritschelius.  Ac- 
curate  eam  esse  factam  in  Epidico  recensenda  cognovi.  Cu- 
ius  codicis  quod  multas  scripturas  omisi,  me  laudem,  non 
vituperationem  inventurum  esse  spero. 

Editionis  principis  Z  lectiones  petivi  ex  eiusdem 
Schneideri  collatione,  non  illa  a.  1825  in  hicem  emissa, 
sed  propria  manu  scripta.  Ac  ne  ex  hac  quidem  minutas 
discrepantias  me  enotavisse  probabunt  periti. 

Erunt  qui  mirentur  Langianos  codices  saepius  a  me 
commemorari ,  ex  quibus  bonae  frugis  quidquam  percipi 
posse  ipse  negaverim  (Anah  Ph  ji.  81  sqq.).  Qua  in  re  hac 
ratiocinatione  me  ductum  esse  scito:  uuus  ex  illis  codicibus 
—  nam  de  tribus  siraul  idem  valere  negaverim  —  lectiones 
nonnumquam  mirifice  cum  B  vel  BE  concinentes  exhibet,  dis- 
crepantes  cum  EJFZ  vel  JFZ  (179,379;  45,  101,  240  alibi): 
idem  codex  cum  in  aliis  contra  B  cum  EJ  concinat  (267, 
705  alibi),  propriam  quandam  virtutem  videtur  habuisse. 
Ubicunque  igitur  exquisitiores  codicum  scripturas  ex  Lan- 
giano  illo  confirmari  vidi,  non  omitteudas  esse  putavi:  omisi 
reliquarum  plerasque,  utpote  cum  ex  tribus  illis  codicibus 
quibus  Langius  usus  est  in  quo  exstiterint  diiudicari  nequeat; 
idque  eo  magis  facere  potui  quod  depravationis  vel  interpo- 
lationis  speciem  prae  se  ferunt  tantum  non  omnes.  Mirum 
est  quod  v.  15  et  16  'oculissimum'  in  Langianis  fuit,  quod 
V.  15  etiam  Osbemus  exhibet.  Sed  quae  de  Curculione  va- 
lent,  ad  Epidicum  ne  transferas  monendum  esse  video. 

Osberni  testimonia,  quae  iu  Epidico  omisi,  in  hac 
fabula  addidi,  quamquam  quae  Anal.  Pl.  p.  80  disputavi 
confirmari  cognovi.  Sed  in  subsidiorum  penuria,  quam  Cur- 
culionem  qui  tractare  cupiuut  dolebunt,  nihil  quicquam  deesse 
volui.   In  ipso  apparatu  discrepantias  Osberni  consulto  neglexi. 

1)  Ne  errores  exoriantur,  moneo  ubicumque,  ut  exemplo  utar,  ad- 
notatum  est  ''qnid  ex  qui  E^',  id  semper  ita  interpretandum  esse,  ut 
m.  1  scripserit  riui,  quod  correxit  in  quid  m.  3,  numquam  sic,  ut  et 
2«i  et  (luid  manui  3  debeatur.    Idem  valet  de  BJ. 


PRAEFATIO.  XXI 

De  Scaligeri  et  Reizii  scripturis  couferaiitur  quae  iu 
praef.  Epidici  p.  XXI  dixi.  Ritschelius  nihil  adnotaverat. 
'Catapultas'  v.398  ex  epistola  eius  ad  Fleckeisenuni  data  recepi. 

Quod  praef.  Epidici  p.  XX  suspicatus  erani,  complures 
lectiones  Pyladem  hausisse  ex  Pal.  VI  (No.  1619),  etiam 
iu  Curculione  ita  esse  perspexi:  sed  satis  esse  duxi  in  prae- 
fatione  hoc  commemorasse.  Collationem  huius  codicis  Loe- 
wio  meo  debeo. 

Ex  editionibus  fabulae  hoc  saeculo  emissis  imprimis 
Fleckeiseui  conspicua  est,  quippe  qui  permultos  locos  feli- 
cissima  opera  usus  tractaverit.  Quanta  sint  eius  merita,  ex 
ipsa  adnotatione  facile  perspicitur.  Fleckeisenianis  inventis 
si  addideris  quae  post  resuscitata  a  Ritschelio  Plautina 
studia  ab  aliis  viris  docfcis  proposita  sunt,  cur  fieri  vix  potuerit 
quin  mea  ipsius  opera  satis  exigua  evaderet,  ipse  intelleges. 

Veuio   iam  ad   condicionem  fabulae   ac   sortem   qua 

temporum  decursu  usa  sit.    Ac  primum  quidem  versuum  pau- 

citatem  mirabimur  quae  mon  minus  quam  in  ceteris  fabulis 

consimili   brevitate   insignibus   suspicionem    movet    aut    casu 

truncatas  esse  quasdam  partes  aut  consilio  decurtatas.  Neque 

fugit  hoc   viros   doctos:    velut    Pareus    in   apparatu   critico 

ed.  II  ante  actum  tertium  haec  posuit:  "^censent  nonnulli  in 

hoc  actu  plures  scenas  desiderari.    Sed  consensus  omnium 

Mss.  refragatur'.     Dicit  ni   fallor  Gulielmum   Canterum, 

qui  Nov.  Lect.  lib.  IV  cap.  10  haec  habet:   'Atque  existimo 

primum,  Curculionem  parasitum  habitu  nautico  seu  marino, 

quandoquidem    e   Caria   per    mare   Epidaurum    appulerat    ad 

Lyconem    trapezitam    venisse,    ut    patet    ex  verbis   Choragi, 

Ornamenta,  quae  locavi,  metuo  ut  possim  recipere:    ac  pateret 

etiam  magis,  nisi,  quod  ego  semper  suspicatus  sum,  aliquot 

in  hac  comoedia  scenae  desiderarentur,   actu  tertio  prae- 

sertim,    qui   unam   duntaxat  habet.'     Quamquam   haec   ratio 

nihil  valet,   cum  actuum  distributionem  eam  quae  in  editio- 

nibus   exstat  ex   antiquitate  non  esse  repetendam  satis  nunc 

constet.^)     Hoc  demum   saeculo  Fleckeiseuus   post  v.  273 

1)  Actum  tertium  constare  ex  scaenis  III  1 ,  IV  1 ,  IV  2  monuit 
post  Gustavum  Schmitz  (De  act.  in  Pl.  fab.  descript.  p.  18  sq.)  Andreas 
Spengel  in  libello  qui  inscribitur  'Die  Akteintheilung  der  Kom.  des 
Plautus.     Miinchen  1877'  p.  37. 


XXII  PRAEFATIO. 

maioreni  lacunam  detexit:  sed  cur  idem  neget  scaenam  II  2 
esse  absolutam  nou  :5atis  perspicio:  immo  praeter  versus  ali- 
quot  qui  ad  Paliuurum  pertinent  plura  intercidisse  non  video 
quo  iure  coniciamus.  ^)  Ab  bac  lacuna  et  aliis  quibusdam 
minoribus  si  discesseris,  nihil  est  cur  ex  sententiarum  uexu 
aliquot  scaenas  periisse  putes.  At  decurtatam  esse  fabulae 
actus  tertii  partem  extremam  post  ea  quae  Act.  Soc.  phil.  Lips. 
vol.  17  p.  278  sqq.  disputavi  etiam  uunc  censeo.  Nam  quod 
^ipsius  poetae  festinationem '  agnoscit  Ussingius  p.  528,  et 
per  se  habet  cur  parum  commendetur  et  eo  infringitur,  quod 
praeter  hunc  locum  alia  quaedam  retractationis  vestigia  ex- 
stare  demonstratum  est. 

lamdudum  enim  v.  472  a  Plautina  aetate  alienam  esse 
viri  docti  intellexerunt:  ^)  basilica  enim  Porcia  eodem 
demum  anno  exstructa  est  quo  poeta  obiit.  Praeter  hunc 
autem  versum  eiusdem  scaenae  alios  quoque  ad  septimum 
pertinere  saeculum  quamquam  probabile  est,  argumentis  ta- 
men  effici  nequit.  Ex  eadem  recensioue  repetendum  esse 
turbatum  scaenae  IV  2  initium  suspicor,  sed  ita  ut  lubricum 
esse  iudicium  ipse  profitear. 

Neque  minus  retractationi  tribuo  v.  280 — 300,  de  quo- 
rum  condicione  cum  mox  Museo  Rhenano  explanatius  acturus 
sim,  pauca  monuisse  satis  habeo.  Etenim  v.  287  statim  in- 
secutum  esse  v.  298  admodum  veri  simile  esse  iudico:  v. 
autem  299  sic  scribendus  videtur: 

Recte  hic  monstrat  quasi  inperare  possit  e.  q.  s. 
Quo  versu  servorum  arrogantia  castigatur.  ^)   Dubitari  deinde 
poterit  de  v.  39 — 42,  cum  perquam  molesta  sint  post  v.  33 
'Quiu  leno  hic  habitat'  versus  40  verba  haec:  'Lenonis  haec 


1)  Cur  Ussingius  p.  528  et  548  statuat  integrum  folinm  interci- 
disse  me  fugere  profiteor. 

2)  Osannus  Anal.  crit  p.  186,  Ritschelius  Parerg.  vol.  I  p.  207, 
Urlichsius  Mus.  Rhen.  vol.  23  (a.  1868)  p.  85:  quam  rationem  ut  olim 
frustra  impugnaverunt  Naudetus  et  Visseringius  (Quaest.  Pl.  I  p.  99  sq.), 
ita  non  magis  refutavit  nuper  fssingius  ad  Capt.  v.  809. 

3)  Posteriore  tempore  additi  sunt  v.  289  et  293:  quos  secundo 
saeculo  vel  tertio  ineunte  snbnatos  esse  puto,  quo  tempore  homines 
interpolandi  studio  incensos  in  Plautinas  fabulas  grassatos  esse  alibi 
docebo.  Ac  nescio  an  eidem  tempori  v.  331  sq.  tribuendi  sint.  Mera 
glossemata  sunt  v.  374  et  545. 


PRAEFATIO.  XXIII 

sunt  aedes';  cf.  v.  44.  Quamquam  praeter  v.  22^)  prima 
pars  fabulae  usque  ad  v.  279  nulla  exhibet  posterioris  re- 
censionis  indicia.  Idem  cum  in  v.  487 — 729  cadat  cumque 
omnes  dubitationes  ex  media  fabulae  parte  proficiscantur, 
liac  ipsa  re  meam  de  retractatione  opiuionem  uon  medio- 
criter  confirmari  existimo. 

Graecum  exemplar  quod  ignoramus  dolendum  est: 
nam  merito  licet  universam  fabulae  indolem  carpserint  viri 
docti,  singulas  tamen  partes  mira  quadam  suavitate  et  bila- 
ritate  insignes  esse  nemo  negabit.  Paullo  post  annum  303 
fabulam  esse  doctam  non  sine  veri  specie  ex  v.  395  conicias : 
qua  de  re  cf.  Droysenus  (Geschichte  des  Hell.  vol.  l^  p.  507 
adn.)  et  Usenerus  (Symbola  philol.  Bonn.  p.  592). 

Nec  magis  de  actae  fabulae  anno  constat.  Nam  quod 
Teuffelius  ex  v.  509 sq.  (Stud.  und  Char.  262)  paullo  post 
legem  Semprouiam  eam  editam  esse  coniecit  ratione  uititur 
nimis  lubrica:  nec  firmior  eorum  ratio  est  qui  a  commemo- 
ratis  nummis  Philippeis  (v.  440)  proficiscuntur.  Versum  480 
Plautinum  esse  si  constaret,  post  561  actam  esse  statuere- 
mus:  nam  quo  tempore  veteres  tabernae  'veteres'  dicuntur, 
eodem  novae  iam  exstiterunt.  Novas  autem  anno  561  ex- 
structas  esse  ex  Festi  testimonio  docere  conatus  est  Urlich- 
sius  Mus.  Rhen.  vol.  5  (a.  1847)  p.  157. 

Testimoniis  adde  haec: 
V.  11.     Glossae  luvenalianae   ed.   ab   H.  Keilio    Halis  1876 

p.  VI:  melculo  :  melle  albo. 
V.  30.     intestabilis  :  sine  fide  et  testimonio.    Cf.  Loewius 
Anal.  Ph  p.  210. 

Ad  Curculionis  uomen  spectant  Ausoniana  haec  (epist. 
22):  ^Quod  nisi  indulseris  rogante  me  ut  et  mora  habitandi 
ad  commodum  suum  utatur  et  nauso  aliave  quavis  navi  us- 
que  ad  oppidum  praebita  frugis  aliquantulum  nostrae  ad- 
vehi  possit,  Lucaniacus  ut  inopia  liberetur  mature:  tota  illa 
familia  hominis  litterati  uon  ad  Tullii  frumentariam,  sed  ad 
Curculionem  Plauti  pertinebit.' 


2)  Addo  Maxim.  Niemeyer  Berolinensem  epistola  ad  Loewium  data 
proponere  hoc:  quom  amica  e.  q.  s.  Idem  v.  76:  Anus  bic  cubitare  quae 
solet  e.q.s.  Eiusdem  viri  docti  coniecturas  commemoravi  ad  v.  447  et  506. 


XXIV  PRAEFATIO. 

Praeterea   commemoranda  vel  addenda  esse  video  haec: 
Ad  apparatum  v.  67  adde:  V«i  paratum  Cariara?'  Quaeri 
enim  potest,  num  omnino  dixerit  Plautus  'in  Cariam'.    Qua 
in  quaestione  proficisceudum  est  a.  v.  206: 

Minume:  nam  parasitum  misi  midius  quartus  Cariam 
ubi  ue  potest  quidem  ^in  Cariam'  restitui.    Nec  magis  v.  225 
'e  Caria'  scribi  potest: 

Paves,  parasitus  quia  non  rediit  Caria. 
His  addendus  v.  339: 

Preudit  dexteram,  seducit,  rdgat  quid  veniam  Cariam 
ubi  consensus  librorum  'Cariam'  tutatur.     lam  commemoro 
duo   versus    corruptos,    quorum   alter  facillime  corrigitur,   si 
'in'  delemus  (v.  338): 

Quia  nildius  quartus  advenimus  Cariam 
ubi  Wenimus  in  Cariam'  libri.     Addo  v.  275,  quem  sic  ex- 
hibent  codices: 

Estne  hic  parasitus  qui  missus  est  in  Cariam? 
Ubi  'in'  versus   explendi   causa  adiectum  duco.     Scripsi  sic: 

Estne  hic  parasitus  qui  ab  ero  missust  Cariam? 
Restant  duo  versus,   quibus  'in'  facile  deleri  potest  (v.  67 
et  339): 

Nunc  hinc  parasitum  in  Cariam  misi  meum 

Postquam  tuo  iussil  profectus  sum,  perveni  in  Cariam. 
V.  109.    In  app.  scribe  *haee  prius  cmr.  e.  q.  s.' 
V.  711.    Ubi  Luchsius  'qui  praesente'   scripserit  (cf.  Kieuitz 

de  Qui  e.  q.  s.  p.  529),  non  inveni. 

Ceterum  moneo  me  neque  Fleckeiseniana  inventa  ne- 
que  Ussingiana  in  commentario  commemorasse  omnia. 

De  meis  autem  coniecturis  quas  recepi  scito  me  ipsum 
saepius  posse  dubitari  non  ignorare:  posui,  quoniam  aliquid 
ponendum  erat. 

Numeros  retinui  Fleckeisenianos. 

Dabam  lenae  mense  Septembri  1879. 

Georgivs  Goetz. 


T-MACCI-PLAVTI 

C  V  R  C  V  L  I  0 


PliAVTI   CVRCVLIO. 


AEGYMENTYM 


Curcillio  niissu  Phaedronii  it  in  Cariara, 
Vt  petat  argentum.     clam  ibi  eludit  anulo 
Rivalem,  scribit  atque  obsignat  litteras. 
Cognoscit  signum  Lyco,  ubi  vidit,  militis: 
Vt  amicam  mittat,  pretium  lenoni  dedit. 
Lyconem  miles  ac  lenonem  in  iiis  rapit. 
Ipsiis  sororem,  quam  peribat,  repperit, 
Oratu  quoius  Phaedromo  nuptiim  locat. 


PLAVTI  CAPTIVI  EXPLICIT  INCIPIT  CVRCVLIO  B.  PLAVTI 
CAPTIVI  EXPLIC^-  IN  ClF  CVRCVLIO  E.  PLAVTI  CAPTIVI  EX- 
PLICIT  INCIPIT  CVRCVLIO  \]^{?)  PLOG'  J"  1.  Cvrcvlio  B.  cur- 
gnlio  FZ  missu  GuUehnius.  missus  libri  phedromi  BEJ.  phe- 
dromio  F     Ante  it  fortasse  spatiolum  1 — 2  Utt.  B      it  in  Pylades.  it  lihri 

2.  clam  ibi  Gz.  ibi  Uhri.  et  inibi  Pylades,  unde  inibi  Fleclceisenus. 
smm  ihi  (?)  MuelJerus  Pros.  Plaut.p.  504.  ibi  ille  Camerarius  3.  scri- 
bit  ex  scriuit  ut  vid.  B'^  litteris  Z  4.  lico  /  5.  precium  B 

6.  liconem  EJ  aclenonem  J  inius  B  7.  quam  B,  Sara- 
cenus.  que  ex  qua  E.  que  JFZ  pibat  ('p  man.  2)  J  8.  oratu 
cuins  Ubri,  pro  quo  dubitanter  proponit  oratuque  eius  Ussingius  ad 
argum.  Captiv.  v.  9  phedromo  B  fe  ex  o)  EJ 


PEESO:^AE 


PALINVRVS  SERVOS 

PHAEDROMVS  ADVLESCENS 

LEAENA  ANVS 

PLANESIVM  VIRGO 

CAPPADOX  LENO 

COQVOS 

CVRCVLIO  PARASITVS 

LTCO  TARPEZITA 

CHORAGVS 

THERAPONTIGONVS  MILES 

CANTOR 


1  1,   1— c 


ACTVS  I 

PALINVRVS.     PHAEDROMVS 

Palinvrvs 

Quo  ted  boc  noctis  dicain  proficisci  foras 

Cum  istoc  ornatu  cumque  hac  pompa,  Phaedrome? 

Phaedkomvs 

Quo  Venus  Cupidoque  inperant  suadetque  Amor: 

Si  media  nox  est  sivest  prima  vespera, 

Si  status  condictus  cum  hoste  intercedit  dies,  6 

Tamen  est  eundum  quo  inperant  ingratiis. 

1.  Charisius  p.  112,  S:  Haud  similiter  d  littera  terminatur.  ov 
enim  graeca  vox  d  littera  termiuari  [apud  antiquos]  coepit,  quibus  mos 
erat  d  lit[teram  omnibus]  paene  vocibus  vocali  littera  finitis  adiungere, 

ut  'quo   te  de   .h.   noct ficisci  foras'         Diomedes  p. 

441,  17:  paragoge  est  cum  ad  ultimam  simplicis  dictionis  clausulam 
aut  littera  adiungitur  aut  syllaba:  littera  ut  apud  Plautum  'quo  ted 
hoc  [hoc] tis'         3.   Nonius  p.  421,  13:   Cupido  et  Amor  idem  signi- 

ficare  videntur.  et  est  diversitas Plautus  Bacchidibus 

Idem   in  Curculione   discrevit  et  vim  eiusdem  diversitatis  expressit  di- 
cens:    '^Quod  Venus  Cupidoque   imperat  suadetque  amor' 
Servius  ad  Aen.  IV  v.  194:  Cupidinem  veteres  immoderatum  amorem 

dicebant Plautus    cum    distinctioue    posuit Ipse    alibi: 

'Quem suadet  Amor'       5.  6.  Festusp.  314,12:  Status  dies  [cum 

Act.  I  Sc.  1.  PALINVRVS  SERVVS  PHEDROMVS  ADOLESCENS 
fNS  ligatae)  B.  idem  J  et  E  <uhi  man.  secunda,  non  rubricatorisj 
1.  Person.  add.  B'^  Quo  ted  hoc  noctis  FZ,  nisi  quod  te  F.  idem 
Charisius  habuissc  videtur.  quod  et  hoc  tis  lihri  Diomedis  optimi. 
quo  ted  hac  noctis  BEJ,  nisi  quod  d  (ted^  ex  t  corr.  ut  vid.  E^  et 
pro  hac  E^  voluit  hoc.  praeterea  nioneo  Quo  ted  in  B  maiusculis 
litteris  esse  scripta.  cf.  de  hoc  versu  Bitschelius  Nov.  exc.  Pl.  p.  5  et 
26  2.  istoc  ex  isto  B^  ornata  ex  cor  natu  ut  vid.  J  phedromcB/. 
phedrone  E  3.  Person.  add.  B^E^  quod  Jihri  Nonii.  quem  Ser- 
vixis  cupidoque  Servius,  Nonius,  Pylades.  cupido  Uhri  imperant 
Pylades.  imperat  Ubri  cwm  Nonio  et  Servio  suadetque  (\x  prior  ex  corr. 
ut  vid.  B)  ex  suadet  B^.  suadetqug  /.  suadet  Servius  4.  siue  est  Uhri 
5.  conditus  EJZ      intercessit  Macrohius      6.  inperaut  Festus.  Pylades. 


6  PLAVTI  I  1,  7-13 

Palinyrvs 
At  tandem,  tandem  .  .  . 

Phaedromvs 

Tandem  es  odiosiis  mihi. 

Palinvrvs 
Istile  quidem  nec  bellumst  nec  memorabile: 
Tute  tibi  piler  es:  laiitus  luces  cereum. 

Phaedromvs 
Egone  apicularum  congestum  opera  non  feram,  lo 

Ex  dillci  oriundum  melculo  dulci  meo? 

Palinvrvs 
Nam  quo  te  dicam  ego  ire? 

Phaedromvs 

Si  tu  me  roges, 
Dicam  ilt  scias. 

Palinvrvs 
Si  rdgitem,  quid  respdndeas? 


lioste]  vocatur  qui  iudici  causa  est  constitutus  cum  peregrino 

Plautus  in  Curculione:  'Si  ....  dies,  tamen  ....imperant  ingra- 
tis'         Servius  ad  Aen.   IV  v.  42i:    NonnuUi    autem    iuxta    veteres 

hostem  pro  hospite  accipiunt.    Plautus  in  Curculione:  'Si dies' 

Macrohius  Sat.  I  16,  14:  [dies]  stati,  .qui  iudicii  causa  cum  pere- 
grino  instituuntur,  ut  Plautus  in  Curculione :  'Si  .  .  .  intercessit  dies' 
Cf.  Gell.  XVI  4,  4;  riacidus  p.  16,  11  ed.  Beuerl;  Cic.  offtc.  I  12, 
37;  Fest.  Pauli  p.  39,  1  10.  Priscianus  I  p.  107,  13:  ajies,  cuius  di- 
minutivum  pro  e  longa  i  habet  'apicula'.  Plautus  in  Curculione: 
'Ego  nam  apicularum  opera  congestum  non  feram'.  inde 
Oshernus  (3Iai,  class.  auct.  vol.  VIII  p.  37):  'haec  nam  apicula- 
rum  opera  comesta  non  feramur' 


imperat  lihri  ingratus  EJZ  7.  Person.  add.  B'^,  Angelius.  om. 
EJFZ  Phaedr.  person.  (k)  add.  B'^  in  rus.,  Angelius,  pro  quo  Pali- 
nurum  suhstituunt  EJFZ  michi  J  8.  Person.  add.  B'-.  Angelius. 
om.  JFZ  bellum  est  lihri  9.  tu  te  E  tibi  rti  ex  corr.)  B 
pueres  E.  puerus  vel  puere  Scaliger  daucus  mire  Scaliger  es:  lautus 
luces  primus  Acidalius,  cum  antea  es  iautus:  luees  interpungeretur 
cum  B  10.  Person.  add.  B- E\  om.  JF  egon  lihri.  ego  nam  Pris- 
cianus  congestum  opera  Bothius.  opera  congestum  lihri.  Priscianus. 
opera  hoc  congestum  Muellerus  Nachtr.  p.  124  11.  ex  melle  Loe- 
tvius  melculo  Bothius.  melliculo  libri  12.  Person.  add.  B^E^.  om. 
JF  irae  J  Person.  add.  E^.  om.  BJF  13.  Phaed.  irnrs.  praem. 
B-        scias  ex  sciam  E        Person.  add.  E^.  om.  BJF        girogitem  B 


1  1,    14     l'J  CVRCVLIO  7 

Phaedromvs 
Hoc  Aesculapi  fanumst. 

Palinvrvs 

Plus  iam  annd  scio. 

Phaedromvs 

Huic  proxumum  illud  est  oculissumum  ostium  15 

Amicae. 

Palinvrvs 

[Milii  videtur]  occlusissumum.  15-' 

Phaedromvs 
Salve!  valuistine  ilsque,  oculissumum  ostiumV 

Palinvrvs 
Caruitne  febris  ted  heri  vel  nudiustertius, 
Et  heri  cenavistine? 

Phaedromvs 
Deridesne  me? 
Palinvrvs 
Quid  tu  ergo,  insane,  rogitas  valeatne  ostium? 


15.  Festus  PauU  p.  179 ,  8:  Oculissimum  :  carissimum.  Plautus 
'Oculissimum    ostium    amicae'  Eundem  Festi   ipsius    locum 

fuisse  apparet  ex  reliqiiiis  hisce:  ''mum  ostium  amicae'  Osbernus 
p.  300:    Plautus:    *'hinc   proximum  illud  ostium   oculissimum' 

17.  Osbernus  p.  160:  -Caruit  ne  heri  te  febris  aut  nudius- 
tertius' 

14.  Person.  acld.  E^,  om.  B  Ah  hoe  inde  v.  person.  notas  addidit  in  B 
ruhricator  esculapi  B.  esculapii  J.  idem  ex  esculari  E^  fauum  est  libri 
15*.  ItaGz:  cf.  Stud.  philol.  Lips.  vol.  I  p.  250,  pro  qiio  in  libris  Pkiu- 
tinis  unus  est  versus  talis:  Huic  proxumum  r  j^iximum /j  illud  ostium  (jjos^ 
hostium  (sic!)  ras.  J)  occlusissimum.  occlusissimum  defendi,  est  addidi, 
oculissimum  ostium  amicae  ex  Festo  adscivi.  H.  p.  illud  ostiumst  oculis- 
sumum  Fleckeisenus  Pyladem  secutus.  Ceterum  commemoro  oculissimum 
fuisse  in  cod.  Langianis  et  exstare  apud  Oshernum:  recepit  primus  Sara- 
cenus  16.  valuistiue  usque  Pylades.  Muretus  'e  cod.  antiquo\  ualuistin 
lihri,  nisi  quod  ex  uoluistin  corr.  E^  oculissumum  ostium  Fleck- 
eisenus.  ostium  occlusissimum  lihri,  nisi  quod  hostium  J.  ostium  ocu- 
lissimum  iam  G.  Valla  17.  caruit  ne  BEJ,  nisi  quod  ne  ex  me  ut 
vid.  EJ.  iniitne  Palmerius:  sed  cf.  Persae  v.  7S  ex  Hauptii  emenda- 
tione  Opusc.  vol.  III  p.  375  ted  Bitschelius  Opusc.  philol.  vol.  II 
p.  255  et  Nov.  exc.  PI.  p.  36.  te  libri  vel  corruptum  esse  susjnca- 
tur  Muellerus  Nov.  annal.  vol.  83  (a.  1861)  p.  271  et  Pros.  PI.  p.  190 
adn.        nudius  tertius  E.     nudius  tercius  BJ        18.   cenauisti  ne  EJ 

derides  ne   nie   fne   me  ex  me  man.   2)   B.     derides   neme   / 
19.  ualeat  ne  ostium  BE.     ualeat  nehostium  / 


8  PLAVTI  I  1,  20-32 

Phaedromvs 
Bellissumum  liercle  vidi  et  taciturnissumum:  20 

Numquam  lillum  verbum  miltit:  quom  aperitur,  tacet, 
Quomque  illa  noctu  clanculum  ad  me  exi%  tacet. 

Palinvrvs 
Numquid  tu  quod  te  aut  genere  indignum  sit  tuo 
Facis  aiit  inceptas  facinus  facere,  Phaedrome? 
Num  tii  pudicae  quoipiam  insidias  locas  25 

Aut  quam  pudicam  opdrtet  esse? 

Phaedromvs 

Nemini, 
Nec  me  ille  sirit  Iitppiter. 

Palinvrvs 

Ego  item  volo: 
Ita  tuom  conferto  amare  semper,  si  sapis, 
Ne  id  quod  ames,  populus  si  sciat,  tibi  sit  probro. 
Semper  curato  ne  sis  intestabilis.  30 

PlIAEDROMVS 

Quid  istiic  est  verbi? 

Palinvrvs 
Caiite  ut  incedas  via: 
Quod  amas  amato  testibus  praesentibus. 


20.  bellissimum    libri        hercle  (ercle  in  ras.)  B        uide  JF 
taciturnissimum    libri  21.    numquam    ^a    cx  corr.j  B  mutit  J, 

Pius.     mittit  BEFZ.      muttit   B^,   Taubmannus  cum   libri 

22.  quomque  Pylades.  cum  Jibri.  quando  Guyetus.  an  versus  parallelus 
hic  est?  23.  nunquid  J  aut  generi  ex  augeneri  E^.  aut  generi 
BJFZ  tuo  videtur  addidisse  B'^  24.  aut  eo;  ut  i'^  incoeptas  5.  iu- 
ceptus  FJ  phedrome  libri,  r  e  corr.  B'^  25.  pudice  J.  pudice  BF 
cuipiam  libri  2f>.  oportet  esse  Pylades.  esse  oportet  libri.  a  te  esse 
oportet  Jiluellerus  Pros.  Plaut.  p.  504  27.  illi  FJFZ  sirit  Jluretus. 
Camerarius.  sinit  BEZ.  sunt  /.  om.  F.  an  fuit  seirit.^  nolo  Z 
28  —  30.    In  J  pleraqxie  non  discerni  iam  possunt;    apparuerunt  haee: 

28.  p  si .  .  . .  pis.  29.  tibi  sit  probro.  30.  semp  curato  ne  sis  .  . .  .  sta- 
oilis  Ad  sententiam  cf.  Mil.  gl.  v.  1417  28.  ita  ex  i  E^  tuum 
libri        amorem  Langiani.     3Iuretus        si  sapis  ^si  s  ex  corr.)  B 

29.  sisciat  B.     si  siat  E        30.   ne   sis  ex  uesis  B-        inte  stabilis  E 
31.    32.    Hoc  ordine  Bothius,  inverso  libri:   vers.  32  male  ante  30 

posuit  Ussingius        31.  uerbi  om.  EJFZ        caue  F.    tuta  Muretus 
ut  sup.  vers.  J        viam  Ussingias  dubitanter        32.   amato  Came- 
rarius.     ama   libri  presentibus   BF.      idem   J,    in   quo  cetera   non 

apparucrunt 


I   1,  33-42  CVRCVLIO  9 

PlIAEDROMVS 
Quiu  leuo  liic  liabitat. 

Palinvrvs 

Nemo  hinc  prohibet  nec  votat 

Quiu  qu()d  pahimst  veuale,  si  argeutiimst,  emas. 

Nemo  ire  quemquam  pilblica  prohibet  via.  35 

Dum  ne  per  fundum  saeptum  facias  semitam, 

Dum  ted  abstineas  niipta  vidua  virgine 

luventiite  et  pueris  liberis,  ama  quod  lubet. 

Phaedromvs 
Lendnis  haec  sunt  aedes. 

Palinvrvs 

Male  istis  eveuat. 
Phaedromvs 
QuiV 

Palinvrvs 
Quia  scelestam  servitutem  serviunt.  40 

Piiaedromvs 
Obldquere. 

Palinvrvs 
Fiat  maxume. 

Phaedromvs 

Etiam  tii  taces? 

Palinvrvs 
Nempe  obloqui  me  iiisseras. 

Phaedromvs 

At  niiuc  voto. 

33.  hinc  E^.   huic  EJF.    hic  B        prohibet  (h  sup.  vers.)  B 
Mei&ilibri        34.  palam  est /«7>ri         argentum  est  ££"/1^.  argentum  Z 

35.  quenquam  J  prohibet  publica  F Z  36.  pfundum  J 
septum  Jibri  fatias  E.  faciat  Fleckeisenus  totiiin  versiuii  cum  v.  35 
iungem  37.  ted  BotMus.  te  libri  a  nupta  Pylades,  Vmpfen- 
bachius  Melet.  Plaut.  p.  25,  qui  simul  ante  vidua  et  virgine  addit  prae- 
positionem  38.  iuuenta  Sculiger  et  del.  Camerarius  Ante  liberis 
del.  liberis  E^  quid  BE  39.  haec  Colvius  iii  Apul.  Mctam.  IV  2. 
hae  JFZ.  he  BE.  cf.  Schmidtius  de  piron.  demonstr.  form.p.  44  et  Stude- 
mundus  Xov.  annal.  vol.  113  (a.  1877)  p.  62  edes  EJ  evenat 
Muretus.  eueniat  libri,  nisi  quod  ex  eueniant  B-  40.  Post  qui  pro 
person.  nomine  spat.  relict.  J  41.  maxime  E.  maxumed  Bothius: 
sed  cf.  Ritschelius  Nov.  exc.^PI.  p.  89      etiam  tu  Pylades.  etiam  libri 

42.  ueto  libri 


10  PLAVTI  I  1,  43-45 

Sed  ita  ut  occepi  dicere,  ei  aucillulast. 

Palinvrys 
Nempe  limc  lenoui  qui  hic  habitat? 

Phaedromvs 

Recte  tenes. 
Palinvrvs 
Minus  formidabo  ae  excidat. 

Pe[aedromvs 

Odiosus  es.  45 

Eam  volt  meretricem  facere:  at  ea  me  deperit. 
Ego  ailtem  cum  illa  fiicere  nolo  miltuom. 

Palinvrvs 
Quid  itii? 

Phaedromvs 
Quia  proprium  facio:  amo  pariter  simul. 

Palinvrvs 
Malus  clandestinus  est  amor,  damnumst  merum. 

Phaedromvs 
Est  hercle  ita  ut  tu  dicis. 

Palinvrvs 

lamue  ea  fert  iusum?  50 


43.  Pers.  Pal.  add.  E^Z  sed  ita  ut  Eeizius.  Eitschelius  Opusc. 
pfiilol.  vol.  II  p.  419.  id  uti  B.  induti  E,  unde  indutias  E^.  in- 
ducias  JFZ.  ita  uti  Muretus.  ita  uti  iam  AcidaUus.  inde  uti 
iam  GuUehnius.  sed  ut  ego  Guyetus.  sed  ut  tibi  Ussingius 
Pali.  Occepi  F  Ante  ei  Phaedromi  not.  inserunt  E^FZ  eist  an- 
cillula  Fleckeisenus:  sed  cf.  Eitschclius  Opusc.  phil.  vol.  II  p.  419  et 
Lachmannus  ad  Lucr.  p.  162.  ei  ancillula  est  fes///  J)  lihri  44.  Person. 
add.  B-E^.  om.  J  habitat  ex  abitat  E^.  liabet  Bothius:  cf.  Seyffertus 
Stud.  PIaut.p.6  Person.  add.  B-E^  ■^o.  Person.add.B'^E^  minus 
BE.  Langiani.  nimis  JE^FZ  formido  FZ  excidat  Lambinus. 
Lipsius  Ant.  1. 1  c.  21.  exedntBE FZ.  exacdat/.  excedat  Pi»s,  quod  idem 
esse  voluit  atquc  excidat  Salmasius.  de  sententia  cf  Poen.  III 1,  62  sq. 
Person.  add.  B^E^  46.   at  ea  me  Fleckeisenus.     ea  me  lihri, 

nisi  quod  ex  eame  B'-.     me  illa  Guyetus  47.  ego  non  certum  in  J 

mutuum  lihri  49.  Pcrson.  om.  EJFZ  malus  (m  e  corr.)  B 
clandestinus  ex  clan  dastinus  B^.  cla  destinus  E  damnum  st 
B.  dampnum  est  e.c  dampnumst  E^.  dampnum  est  J  50.  Person. 
add.  BK  Pal.  praem.  FZ  et  ita  F  ut  tn  B.  ut  EJFZ  dicis 
ex  dicit  J.  dicis  ita  Z  Person.  add.  B^,  spatio  nullo  a  B  relicto.  om. 
EJFZ        lam  ex  iam  corr.  et  in  marg.  ne  add.  B'^.    iam  ne  EJ 


I    1,  f.l-Gl  CVilCVLIO  11 

Phaedromvs 
Tam  a  me  pudicast  qiuisi  soror  mea  sit,  uisi 
Sist  osculando  quidpiam  inpudicior. 

Palinvevs 

Semper  tu  scito,  flamma  fumost  proxuma: 

Fumo  conburi  nil  potest,  flamma  potest. 

E  nuce  nuculeum  qui  esse  volt,  frangit  nucem.  55 

Qui  volt  cubare,  pandit  saltum  saviis. 

Phaedromvs 
At  illast  pudica  neque  dum  cubitat  cum  viris. 

Palinvrvs 
Credam,  pudor  si  quoiquam  lenoni  siet. 

Phaedromvs 
Immo  lit  illam  censes?   lit  quaeque  illi  occasiost 
Subripere  se  ad  me:  ubi  savium  oppegit,  fugit.  60 

Id  ed  fit,  quia  istic  leno  aegrotus  incubat 


55.  Macrohius  Sat.  III  18,  14:  Nux  pinea  hos  nobis  qui  adpositi 
sunt  nucleos  dedit.  Plautus  in  Cistellaria:  'Qui  e  nuce  nuculeos 
esse    vult,    frangit    nucem',    iihi   nuculeos    optimus    Parisinus. 


51.  Pers.  add.B'^  ameBEJ  pudica  est  libri  quam  si  J,  imde 
Bentleins  ad  AdeJph.  IV  1,  18  quam  si  soror  mi  sit  52.  si  est  libri, 
nisi  quod  s;  ut  vid.  (=  sei.^^  E  obsculando  J  quippiam  BEJF. 
quipiam  Z,  Acidalius  iupudicior  B,  Pylades.  impudentior  (1  impu- 
dicior  s.  v.)  J.  impudentior  F Z.  impudicitior  E  53.  fumo  est  pro- 
xuma  J.  fumo  e  proxima  BE,  nisi  quod  corr.  ex  fumo  eproxima  /,/// 
B'^.  fumo  proxuma  est  Geppcrtus  54.  Phaed.  praem.  B'^  comburi  BJ 
nihil  B.  nichil,  EJ  55.  Pal.  praem.  B^  e  nuce  nuculeum  qui  esse 
volt  Fleckeisenus.  Beizius.  qui  e  nuce  nucleum  esse  uolt  lihri,  nisi  quod 
enuce  B  et  nuculeum  E.  qui  e  nuce  nuculeos  esse  volt  3Iacrohius. 
Muellerus  Pros.  Plaut.  p.  754.  qui  nuculeum  volt  esse  e  nuce  Kamp- 
mannus  de  De  et  Ex  p.  13.  qui  nuculeum  e  nuce  esse  volt  Bothius. 
Fortasse  in  esse  latet  corruptela ,  ut  velut  sic  scrihendum  sit:  Qui  e 
nuce  nuculeum  eximere  volt  e.  q.  s.  56.  pangit  Z  saltem  E^ 
JFZ  Ante  sauiis  5  litt.  ras.  B  sauiis  fsa  e  corr.  et  prior  i 
ex  u)  B.  sauius  E.  idem  Langiani,  unde  Pahnerius  pendet.  sauium 
E^.    suauium  JFZ        bl.  Person.  add.  B'^E^.     om.  J        illa  est  libri 

nequedum  ex  neque  dum  B'^        58.  Person.  acld.  B^E^.  om.  J 
cuiquam  libri,  nisi  quod  cuipiam  Z        59.    Person.  add.  B^E^.    om.  J 

queque  EJ  illi  fposter.  i  e  corr.)  E  occasio  st  B.  occasio 
est  J  60.  sub  ripere  B.  surripere  EJ  adme  EJ  ubi  ex  ibi 
E^.     \hi  J  61.  ideo  BEJ  quia  istic  leno  Gz.     quia    hic  leno 

libri.  hic  quia  leno  Guyetus.  quia  leno  hic  Pylades       egrotus  BEJ 


12  PLAVTI  I  1,  62—73 

In  Aesculapi  fauo:  is  me  excruciat. 

Palinvkvs 

Quid  est? 
Phaedromvs 
Alias  me  poscit  prd  illa  triginta  minas, 
Alias  talentum  maguum:  ueque  quidquam  queo 
Aequi  bonique  ab  eo  inpetrare. 

Palinvrvs 

Iniurius,  65 

Qui  quod  lenoni  uiillist  id  ab  eo  petas. 

Phaedromvs 
Nunc  hiuc  jmrasitum  in  Cariam  misi  meum 
Petitum  argeutum  a  meo  sodali  miituom: 
Quod  si  uon  adfert,  quo  me  vortam  nescio. 

Palixvrvs 

Si  deos  salutas,  dextrovorsum  ceuseo.  70 

Phaedromvs 
Nuuc  ara  Yeneris  haec  est  ante  boruuc  foris: 
Me  iuferre  Yeueri  vovi  iam  ieutaculum. 

Palinvrvs 
Quid?    cintepoues  Yeueri  te  ieutaculo? 


70.  Dextro vorsum  adfert  ex  lioc  loco  glossarium  Plaiitinum:   cf. 
Hitschelius  Opusc.  phil.  vol.  II  p.  235       Osbernus  p.  170:  dextro versuin 

uude  Plautus:    'si    deos    seductas    dextroversum' 

73.   Konius  p.   126,   10:   lentare Plautus   Curculione    'Quid 


62.  in  esculapi  B.  inesculapi  £".  iuesculapii  /  isme  J  ex  cruciat 
B.  excrutiat  E  Pers.  add.  B"^  et  s.  v.  E^  quid  e  E  63.  Pers. 
add.  B^^E^.  om.  J  proilla  E  64.  neque  fque  c  corr.j  B  quicquam 
Ubri  queo  E  65.  equi  ex  equi  B^  ut  vid.  equi  E  boni  que  ex  boni 
que  E  abeo  EJ  impetrare  libri  iniuriu's  Camerarius.  iniurium 
est  libri  66.  qui  ex  quid  B.  qui  F.  quid  EJZ.  si  Geppertus  nulli 
est  BJ  abeo  EJ  67.  Pers  add.  B^  ut  vid.  parasitum  ('asitum 
m.  2  in  ras.)  B        incariam  BEJ        68.   petitu   ex  petito  ut  vid.  E^ 

ameo  BEJ       mutuum  libri        69.  affert  BEJ       70.  sideos  E 
dextro  uorsum  BEJ      71.  Pers.  add.  E'^      Pulinuro  h.  v.  tribuit  Acidalius 

h§c  E.  hec  /.  heic  Acidalius  Post  est  interp.  Ussingius  horum 
ex  horunc  E^.  horum  Z  fores  7i6n'  72.  noui  EJ  ia  lentacn- 
lum  ex  iamientaculum   B^E^  73.    antepones   F,   Saracenus.     ante 

pones  BEJZ.  te  antepones  Muellerus  Pros.  Plaut.  p.  521.  an  te 
pones  Pontanus         te  ientaculo  Quicheratus.     aientaculo  JFZ.     alen- 


1    1,  74-79  CVRCVLIO  13 

Phaedromvs 
Me  te  iitque  hosce  omnis. 

Palinvrvs 

Titm  tu  Venerem  vomere  vis. 

Phaedromvs 
^'  Ceclo,  piiere,  sinum. 

Palinvrvs 
Quid  facturu's? 
Phaedromvs 

lam  scies.  75 

Anus  hic  solet  cubitare  custos  ianitrix. 
Nomen  Leaenaest:  multibiba  atque  merobibast. 

Palinvrvs 
Quasi  tu  lagaenam  dicas,  ubi  viuiim   solet 
Chium  esse. 


ante  pones  Veneri  ientaculi?'  75.  Prisciamis  I  p.  301,  1:  No- 
tandum  tamen ,  quod  Plautus  a  ''puer'  nominativo  vocativum  'puere' 
dixit  in  Mercatore  ....  idem  in  Curculione:  'Cedo,  lauere,  sinum. 
Quid  facturus?    lam  scies'        75.  78.  79.    Vergilii  interpres  Veron. 

acl  ecl.   VI  33:  Sinus  est  vas  vinarium unde  Plautus  in  Curcu- 

lione:  ''[cedo,  puere,  si]  num'  et  respondetur  ita:  ''quasi  tu  lagy- 
nam  dicas  in  qua  Chium  vinum  solet  esse'  76.  Osbernus  p. 

2S5:  haec  ianitrix,  cis  -i-  illa  quae  observat  ianuam ,  nnde  Plautus: 
'hic  recubare  solet  custos  ianitrix'  77.  Osbermis  p.  304:  haec 
lena,  ae    i-  ioculatrix,  unde  Plautus:  'Nomen  est  lenae  multibiba 

atque   merobiba'  79.    Osbernm  p.  610:    vinosus Plautus 

ponens  superlativum  ait:  ""quid  opus  est  verbis?  vinosissima  est' 


taculo  BE.  ientaculi  Nonius.  pro  ientaculo  Camerarius.  Lamhinus. 
iam  ientaculo  Bothius  Totum  versum  sic  refinxit  Turnehus:    Quid 

antepones  Venerio  ientaculo  ?  contra  sic  Acidalius:  Quod  antepones  V. 
iam  ientaculum?  Ceterum  cf.  Kampmannus  cle  Ab  p.  30  74.  mete 
EJ        tu  ex  te  E^.     uouere  F        75.  facturus  libri  cum  Prisciano 

76.  solet  cubitare  Camerarius.  cubitare  (i  ex  a  ut  vid.)  solet  B. 
recubare  solet  JF  Z.  recubate  solet  ex  ////recubat  (erasa  a.)  solet  E^. 
An  anus  cubitare  solet  hic^  77.  Nomen  Leaenaest  Fleckeisenus.  no- 
men  est  leene  EJF.  nomeni  est  leene  B.  nomen  est  lene  E-^Z.  n. 
Lacaenaest  Seyffertus  multi  biba  E  merobibast  Fleckeisenus.  mero 
biba  lihri,  quod  clefenclit  Ussingius,  ''nomen  Leaenaest'  parenthescos  in- 
star  esse  ratus  78.  lag§namJ.  lagoenam  !?£'.  la,gjnam.  interpr.  Verg. 
vinum  solet  Pylaclcs.  uinum  chium  solet  lihri.  Chium  uinum  solet  interpr. 
Verg.  de  mensura  Chlum  cogitat  Ussingius  79.  Chium  esse  Pylades. 
esse  libri,  cjiiiod  aclcl.  B^        opust  Camerarius.    opus  est  libri        uino- 


14  PLAVTI  I  1,  79-88 

Phaedromvs 
Quid  opust  verbis?   vinosissumast: 
Eaque  extemplo  ubi  ego  vmo  bas  eonspersi  foris,  80 

De  odore  adesse  me  seit,  aperit  ilico. 

Palinvrvs 
Eine  bi^e  cum  vino  sinus  fertur? 

Phaedromvs 

Nisi  nevis. 

Palinvrvs 
Nolo  hercle:  nam  istunc  qui  fert  adfiictum  velim: 
Ego  uobis  ferri  censui. 

Phaedromvs 
Quin  tii  taces? 
Siquid  super  illi  fiierit,  id  nobis  sat  est.  85 

Palinvrvs 
Quisnam  istic  fluviust,  quem  non  recipiat  mare? 

Phaedromvs 
Sequere  hac,  Paliuure,  me  ad  foris:  fi  mi  obsequens. 

Palinvrvs 
Ita  faciam. 

Phaedromvs 
Agite,  bibite,  festivae  fores, 

82.  Priscianus  I  p.  263,  4  de  sinus  voce  agem  utitur  hoc  versu  ita : 
Miic  —  fertur'.  Liber  glossarum:  Sinus:  vas  testeum.  Plautus^eino 
cum   vino  sinns  fertur'.     Cf.  Loewii  Prodromus  p.  256 


sissima  est  BE.  idem  ex  uinouissa  J  80.  extemplo  ubi  ego  Guyetus, 
Studemundus  Nov.  annal.  vol.  113  (a.  1S76)  p.  64.  extemplo  ubi 
libri.  ubi  extemplo  Bothius,  Schmidtius  de  pron.  dem.  form.  p.  23 
has  ubi  vino  Spengelius  T.  Macc.  Pl.  p.  231  hasce  Fleckeise- 
nus,  librorum  scriptura  ceteroquin  servata,  quod  falsum  esse  docuerunt 
Schmidtius  et  Studemundus  fores  EJ.  sores  B  81.  deodore  B  ad  esse  BJ 
82.  ei  ne  JSi?  nisi  ne  uis  ex  ni  sine  uis  B-.  nisi  ne  uis  EJ.  nisi  me 
uis  F  83.  histunc  J.  isti  hunc  Bothius.  istuc  Acidalius  afflictum 
libri  84.  feri-i  Fleckeisenus.  afferri  libri  qui  iu  F  85.  si  quid 
J  et  ex  si  quide  ras.  E  id  nobis  sat  st  add.  B^  86.  quis  nam 

BJ  hic  Z  fltiuius    est  libri  Versum  talem  constituit  Brug- 

manus  '  Quemadm.  in  iamb.  sen.  Bom.  vet.  verb.  accent.  c.  num.  conso- 
eiarinf  jy.  20:  Quisnam  istic  fluvius  est,  quem  mare  non  recipiat? 
87.  me  om.  J        fores  libri         fi  mihi  BF.     fi  michi  EJ.     si  mihi  Z 
obsequeris  F Z  88.  fatiam  E  agite  corruptum  esse  ptitat 


I  1,  80-2,  2  CVRCVLIO  15 

Potiite,  fite  milii  volentes  propitiae. 

Palinvrvs 
Voltisne  olivas,  pulpamentum,  capparim?  90 

Phaedromvs 
Exsiiscitate  vostram  huc  custodem  mihi. 

Palinvrvs 
Profiiudis  vinum:  quae  te  res  agitiint? 

Phaedromvs 

Sine. 
Viden?    aperiuntur  aedes  festivissumae. 
Num  miitit  cardo?    est  lepidus. 

Palinvrvs 

Quin  das  savium? 
Phaedromvs 
Tace:  dccultemus  himen  et  vocem. 

Palinvrvs 

Licet.  95 


leaena.    palinvrvs.    phaedromvs 

Leaena 
Flos  veteris  vini  meis  naribus  ohiectust:  eius  amor  cupidam 


Muellerus  Pros.  Plaut.  p.  649        festiu^  J.    festiue  BE        89.  fite  B. 
Phi  te  E.  site  JFZ.  si  te  E^       miclii  J      propritie  E.   propicie  B 
90.   uoltis  ne  BEJ,  nisi  quod  ne  in  ras.  6  litt.  B  pulparaentum, 

capparim  Muretus.  aut  pulpamentum  aut  (1a  e  corr.  E)  caparim  Ubri. 
aut  pulmentum  aut  capparim  Scaliger  et  Bentleius  ad  Eunuch.  1111,36. 
idem  Scaliger  priore  aut  omisso  versum  corrigi  x>osse  dixit  91.  ex- 
uscitate  J  michi  EJ         92.    qu§  BEJ         cgs  J  93.  Viden? 

aperiuntur  Geppertus.  uiden  ut  aperiuntur  lihri,  nisi  quod  uidin  B. 
uide  ut  Bothius  edis  B.  edes  ex  edis  E^  festiuissume  B.  festi- 
uissume  J-     festiuis  sumg  E        94.  Non  Z        muttit  B,  Taubmannus 

Act.  I  Sc.  2.  LEENA  .  ANVS  EIDEM  B.  LENA  ANVS  EIDEM 
E.  LBNA  ANVS  P|).  PAt,  J  Totam  scaenam  tractaverunt  Muretus 
Var.  Leet.  XVI,  14;  Lindemannus  Scen.  Plautina  ex  Curc.  emend., 
Zittaviae  a.  1S45,  p.  2  sqq.;  Studemundus  de  cant.  p.  87 — 90  (cf.  p.  5. 
12.  13.  et  alibi);  Spengelius  Philol.  vol.  XXVI  (a.  1867)  p.  354  sqq. 
V.  96 — 102  tractat  Craini%is  Annal.  gymn.  Berol.  vol.  XX  (a.  1866) 
p.  482  V.  96 — 97,  quos  anapaesticos  octonarios  esse  volui  cum  Miiellero 
Pros.  Pl.  p.  89,  septenarios  fecit  FlecJceisenus ,  creticos  cum  Mureto 
plerique,  iambicos  senarios  et   dimetrum  anap.  Acidalius  et  Spengelius 

96.  Person.  om.  BE.  Ah  /       Flos  vetekis  B       naribus  meis  F, 


16  PLA.VTI  I  2,  2-8.    14.  15 

Me  Imc  prolicit  intus  per  tenebras.     ubi  ubist,  prope  mest: 

eudx,  habeo! 
Salve,  animule  mi,  Liberi  lepos!  ut  veteris  vini  sum  ciipida! 
Nam  omnium  unguentum  odos  prae  tuo  uaiiteast: 
Tii  mihi  stacte,  tu  cinnamum,  til  rosa,  100 

Tu  crocinum  et  casia  's,  tu  bdellium.    namque  ubi 
Tu  profusu's  ibi  me  pervelim  sepiiltam, 

Palinvevs 
Sitit  haec  anus:   quantilkim  sitit? 

Phaedromvs 

Modicast:  capit  quadrantal. 

99.   Konius  p.  8,  7:   Nautea  est  aqua  de  coi-iis  vel,    quod    est  ve- 

rius,  aqua  de  sentina  ducta  a  nautis.   Plautus  Cnrculione:   'Nam 

nautea  est'.     Cf.   Festus  p.   1G5   et   Faulus  p-  16i,   Placidus  p.  6ti, 
ex  glossis  quae  congessit  Loewius  Prodr.  p.  2S5        100.  101.    Osbernus 

2).  309:  hoc  libellium,  ii,  -i-  flos  quidam undePlautus:  'tu  rosa, 

tu  trochium  et  casia  es,  tu  libellium'        103.  Festns  p.  258,  20: 


Fleckeisenus  obiectus  est  libri  97.  me  huc  prolicit  intus  Gz.  me 
huc  prolicit  libri ,  nisi  quod  prolicit  ex  prolicet  B''  et  producit  F  ex 
corr.  iiertenebras  BJ  ubi  ubi  est  libri  me  est  libri  V.  du- 
runi  composuit  MueJlerus  salve  ex  v.  98  adscito  98.  animule  mi 
Gz.  anime  (^anime  FJj  mi  libri  veteris  vini  Lindemannus.  veteris 
vetusti  libi-i.  veteris  vetus  Ussingius  sum  cupida  Fleckeisenus.  cupida 
sum  libri,  nisi  quod  cupida  ex  cupida  ras.  E  V.  99 — 109  tract.  Her- 
mannus  de  metr.  j).  196  sq.  99.  odos  Nonius.  odor  libri  prae  ex  pro 
J5*.  prg  J  nautea  Nonius,  G.  Valla.  nausea  (i  sup.  sj  st  add.  B'^  in  la- 
cuna.  naMsen  eat  E  J F Z  lOO.  michi«7  cinamomum /^.  cinamum  fcin 
e  corr.)  E^  101.  crocum  J.  E^  in  marg.  crochum  Z.  crocus  F 
etcasia  es  libri  bdellium  nonnullos  legere,  ut  vid.  ex  Plinio  N.  h. 
XII,  9,  (19)  35  tnonet  Pius.  telium  B.  idem  in  marg.  t  pdellium,  ubi 
de  JB*  ex  corr.  alp  telliu  telinu  ex  alp  telliu  telinu  E^.  ptellium  ft 
tellinu  sujy.  v.)  J.  pktelium  F.  petalium  Z  namque  ubi  Hermannus 
l.  s.  s.  p.  196.  nam  ubi  BEJZ.  nam  F  Verbis  nam  ubi  in  se- 
quenti  versu  positis  trimetrum  discribunt  Fleckeisenus  et  Spengelius. 
tetrametrum  restituit  Hermannus  Elem.  p.  208  liunc:  tii  crocum,  tu 
mihi  es  casia  tu  bdellium.  de  scriptura  cassia  cogitat  cum  aliis  Linde- 
mannus  102.  profusus  ibi  BEJZ.     profusus  tu  ibi  F         me  JF, 

Hermannus  Elem.  p.  208.  ego  me  BEZ  puellim  J  lambicum 
septenarium  f  profusus  es^  restituit  Hermannus  Elem.  p.  208  (aliter  de 
metr.  p.  197 j  ego  voce  deletu,  servata  Fleckeisenus  cum  Lindemanno:  cf. 
etiam  Spcngelius  V.  103—104  huc  revocat  ex  partc  cum  Acidalio  Fleck- 
eisenus:  post  v.  109  exhibent  libri:  post  110  ponit  Ussingius  103.  Verba 
sitit  haec  anus  Phaedr.  dant  libri :  corr.  Fleckeisenus  anus  haec  sitit Festus. 
stat  haec  anus  J  quantillum  (t  sup.  vers.)  J.  quantulum  Z  sitit  ex  sint, 
ut  vid.,  B      modica  est  libri       capitquadrantal  J.     capit  quadrante  Z 


I  2,  15.  1(3.   9-13.  17-20         CVRCVLIO  17 

Palinvrvs 
Pol  ut  praedicas,  vindemia  liaec  liuic  anui  nou  satis  solist. 

Leaena 
Sed  quom  adhuc  naso,  odos,  obsecutifs  meo,  105 

Da  vicissim  nieo  gutturi  gaudium. 
Nil  ago  tecum:  ubist  ipsus?    ipsum  expeto 
Tangere,  invergere  in  me  liquores  tuos, 
Sine,  ductmi.    sed  hac  abiit,  hac  persequar. 

Palinvrvs 
Canem  esse  hanc  quidem  magis  par  fuit:  sagax  nasum  habet. 

Leaena 

Amabo,    iio 
Quoia  vox  sonat  procul? 

Phaedromvs 
Censeo  hanc  adpellandam  esse  anum, 
Adibo.    redi  et  respice  ad  me,  Leaena!  113 

Leaena 
fnperator  quis  est?  113'' 

Quadrantal   vocabant  antiqui  quem  ex  Graeco  amphoram  dicunt  .... 

Plautus  in  Curculione:  'Anus  haec  sitit.  quantillum quadran- 

tal'  109.  Priscianus  II  p.  75,  11:  a  'ductu'  ductim.  Plautus  in 
Curculione:  'Sine  (sino  lihrorum  2)lerique)  ductim:  sed  haecabiit,' 
hac  persequar'  Osbernus  p.  168:  doctim  adverb.,  -i-  docte,  unde 
Plautus  in  Gurgulione:  'omnes  liquores  in  me  tuos  sino  doc- 
tim'  Ductimea;  hoc  loco  affert  glossarium  Plautinum:  cf.  Pitschelius 
Opusc.  phil.  voh  II  p.  247 


104.  predicas  BJ       uindemia  (n  sup.  vers.)  J       hgc  EJ      anui  ex 
aUum  ut  vid.  B       satis  solist  Bothius.   satis  est  soli  lihri       105.  Person. 
om.  libri        cum  EJ       naso,  &  ex  o  B       obsecutu's  Gruterus.  Dousa. 
obsecutus   est  lihri         106.   gadium  J        107.   nihil  B.   nichil  EJ 
Vibi  est^.  ubi  est  EJFZ      108.  inuergere  fgere  m  ras.)  B    inme  BJE 

109.   sine   Priscianus.     F ,  Pius.     sino  BEJZ        doctim  EJ 
haec  corr.  in  hac  (a  superscr.)  B-         110.    Person.   Palin.   om.   libri: 
cf.  V.  103         Tres  dochmiacos  discripsit  Lomanus  Spec.  crit.  p.  32 
111 — 116.  Gf.  Christius  BemerTc.  zu  d.  Plaut.  Cant.  p.  71      111.  Totum 
vers.  in  ras.  B  cuia  uox  BJ.    cuiauox  E         112.    Vers.  Palinuro 

dant  libri  praeter  Z  esse,  quod  post  appellandam  (ita  libri)  addidi, 
post  anum  supplet  Fleckeisenus  Creticum  tetrametrum  restituunt  Linde- 
mannus  et  Fleckeisenus ,  adibo  redi  et  ex  v.  113  adscitis  l^^.S.  Phaedr. 
personam  praemittunt  lihri  praeter  Z  redi  et  B'-  ex  rediet  adme 
EJ.  huc  ad  me  F.  ad  me  huc  Z  Leaena  Fleckeisenus.  lena  libri 
Tetrametrum  cret  Lindemannus  et  Fleckeisenus  adiuncto  v.  113i> 
113*".  imperator  libri        quis  es  Z,  quod  multi  defenderunt 

PlAVTI   CVRCVLIO.  2 


18  PLAVTI  I  2,  21—28 

Phaedromvs 
Vinipollens  lepidus  Liber 

Tibi  qui  screanti,  siccae,  semisomnae  115 

Adfert  potionem  et  sitim  tuam  sedatum  it. 

Leaena 
Quam  longe  a  me  abest? 

Phaedromvs 

Liimen  hoc  vide! 

Leaena 
Grandiorem  gradum  ergo  fac  ad  me,  obsecro. 

Phaedromvs 

Salve. 

Leaena 

Egon   salva  sim,  quae  siti  sicca  sum? 

Phaedromvs 
At  iam  bibes. 

Leaena 
Diu  fit. 

Phaedromvs 

Em  tibi  hoc,  anus  lepida. 

Leaena 

Salve,   120 
Oculissume  homo. 


121.  Oculissime  Festus  videtur  ex  hoc  loco  commemorasse  p.  178,  22 


114.  Person.  add  B^^E^  Vini  (ex  uini  et  ante  id  10  l.  spat.)  pollens  B'^. 
uini  pollens  J  Vcrba  lepidus  libcr  in  marg.  add.  E  115.  quis  creanti 
BE  8icc§  BE.  sicce  /  semisomng  J.  semi  somn^  E.  semi  somneJB 
116.  ad  fert  J?.  affert  J  Antc  et  5  — 5  litt.  spat.  E  sitim  tuam  Guyetus. 
Beizius.  sitim  in  marg.  B^.  otn.  EJF.  te  Z  sedatnm  ex  se  da- 
tum  B'.  cedatum  J  id  J.  it  corr.  ex  id  E^  Baccliiacum  dime- 
trum  cum  clausula  iamhica  statuit  Christius  'Metrik''  p.  455  117.  ame 
abest  BEJ,  nisi   qicod  ab  est  B  et  ab  est  ame  man.  Camerarii  in  B 

Tetrametrum   hacch.   fecit  Crainius  Annal.  gymn.  Berol.  vol.  XXI 
(a.  1867)  2^.  154  Leaena  addito  118.    Person.  add.  B^F,   Pyladcs. 

om.EJZ  adme  J"  119.  Person.  add.  in.  B^  F,  Pylades.  om.EJZ 
ego  JF  qu^  siti  E.  quesiti  J  sic  assum  E.  siccasum  JE'^  V.  120— 
146  tractavit  Hcrmannus  de  metr.  p.  130  sqq.,  trochaicis  octonariis  di- 
scriptis  continuis ,  cosdemque  Fleclceisenus  Philol.  vol.  II  (a.  1847) 
p.  106  Be  V.  120—126  agit  MueUerus  Pros.  Pl.  p.  157  ddn.:  iam- 
hicos  septenarios  feci  cum  FlecJceiseno  quamvis  non  omnes  suspicione 
liberos  120.  em  E.      hem  BJFZ  tibi  hoc  Fleclceisenus.      tibi 

lihri  121.   oculissime  BEJ  effnnde  BEJ  in   baratrum  E. 


I  2,  28 -3G  CVRCVLIO  19 

Palinvrvs 
Age  ecfunde  lioc  cito  in  barathrum:  prolue  propere 
Cloacam. 

Phaedromvs 
Tace,  nolo  liuic  male  dici. 

Palinvrvs 

Faciam  igitur  potius. 

Leaena 
Venus,  de  paulo  paiilulum  hoc  tibi  dabo  haud  lubenter: 
Nam  tibi  propitiantes  amantes  vfnum  dant  potantes 
Omif^s:  mihi  haud  saepe  evenunt  tales  hereditates.  125 

Palinvrvs 
Hoc   vide   ut   ingurgitat   inpura   in   se  merum  avariter  fauci- 

bus  plenis.    126.  127 


Charisius  j).  190 ,  2  de  adverbiis  agens  Jiaec  habet:    .  .  in  Curcu- 
lione:  'salve  oculissime  homo'      126.  Nonius  p.  510,  17:  Avariter 

pro    avare.     Plautus    Curculione:     'Hoc  vide  ....   impura 

avariter'         Priscianus  II  p.  70,  20:  Plautus  amiciter,   avariter, 

munditer  e.  q.  s.        Oshernus  p.  55:  avariter,  cupide Plautus : 

'ingurgitat  in    se plenis   faucibus'         Idem  p.  252:    in- 

gurgito unde  Plautus :    'vide  ut  ingurgitat  merum  plenis 

faucibus'  Cf.  Apuleius  Metam.  IV,  7:  quae  diebus  ac  noctibus  nil 
quidquam  rei,  quam  merum  saevienti  ventri  tuo  soles  aviditer  in- 
gurgitare 


inbaratriim  BJ  prolue  propere  Fleckeisenus.  propere  prolue  Ubri, 
nisi  quod  J^per^  J  Suspectum  esse  hunc  exitum  recte  monet  Mohrius 
de  iamb.  apud  Pl.  sept.  p.  30.  122.  malediei  libri  fatiam  E  potius 
Fleckeisenus.  male  (praemisso  2 — 3  l.  sp.  B)  potius  libri  123.  depaulo  B  J 
Ante  paululum  (a  e  corr.)  1—2  litt.  spat.  B  hic  B  EJ.  hic  hoc  Linde- 
mannus  lubentur  ex  iubentur  E^  124.  propitiantes  amantes  Fleck- 
eisenus.     amantes   propinantes   libri,  nisi  quod  super  propinantes  in  J 

exstat  alit  onis   homines         Ceterum  propitiantes  iam  Bothius  scripsit 
dant  potantes  Fleckeisenus.     potantes  dant  libri  125.  omnes] 

homines  et  in  marg.  t  omnes  B.  al  omis  homines  E.  om.  FZ.  de  J 
cf.  V.  124  michi  EJ  sepe  BEJ  evenunt  Fleckeisenus.  eue- 
niunt  libri  126 — 131.  Anapaesticos  discribunt  octonarios  Studemun- 
dus,  Spengelius,  alii  126.  127.  impura  J  inse  EJ  faucibus  in  ras. 
B  plenis  faucibus  JF  Septenarium  fecit  Mitschelius  Opusc.  pMl. 
voh  II  p.  247,  haec  pro  in  se  et  hanstibus  ^iro  faucibus  substitutis 
V.  128 — 129  huc  transposuit  Fleckeisenus  in  libris  post  v.  131  ex- 
stantes 

'      2* 


20  PLAVTI  I  2,  3r,-43 

Leaena 
Ah. 

Palinvrvs 
Quid  est?  ecquid  lubet? 

Leaena 
Lubet, 
Palina'rvs 

Etiam  mihi  quoque  stimulo  fodere 
lubet  te. 
Phaedromvs 
Tace,  nolo  istaec. 

Palinvrvs 
Taceo:  ecce  autem  bibit  arcus:  pluet,  credo,  h6rcle 

hodie. 
Phaedromvs 
Perii  hercle:  huic  quid  primum  dicam  nescio. 

Palinvrvs 

Em  istuc  quod  mihi  dixti.  130 
Phaedromvs 
Quid  id  est? 

Palinvrvs 

Periisse  ut  te  dicas. 

Phaedromvs 

Male  tibi  di  faciant. 
Palinvrvs 

Dice  isti. 
Phaedromvs 
lamne  ego  dico? 

Palinvrvs 

Quid  dices? 

Phaedromvs 
Me  periisse. 


128.  Phaedr.  notam  pro  Pal.  exhihent  BF         Post  Qaid  est  spat. 
in  J  ciim  rasura       §c  quid  E      iubet  EJ  ter,  quod  correxit  in  hibet  E^ 

qqo  B  fodere  om.  J  129.  Tace:  nolo  istaec  Gz.  tace  noli 
libri.  tace  nihili  Stiidemundns  de  cant.  p.  89.  tacen  an  non  Ussingitis. 
tace  tace:  noh  vel  tace  modo:  noH  Muellerus  Pros.  PI.  p.  120 
Septenarium  admisit  Spengelius  arquus  ex  arcus  E^  130.  emistuc  E. 
heva.  i&tac  B  J F Z  131.  periisse  F.  perisse  BEJZ  dicam  /  du 
BJ  fatiant  E  dic  Jihri  132.  lamne  ego  Gz.  iam  ne  ego  (om.  F)  huic 
lihri.  iam  ego  huic  MueUeriis  Pros.  PJ.  p.  120.  iamne  huic  ego  SpengeUus 

dices,  d  e  corr.  B        periisse  F.     perisse  BEJ  (mepisse^  Z 


1  2,  43-54  CVRCVLIO  21 

Palinvrvs 
Phaedromvs 


Age  dice. 

Anus  aiidi: 


Hoc  volo  scire  te:  perditus  silm  miser. 

Leaena 
At  pol  ego  oppido  servata. 
Sed  quid  est  quod  lubet  perditum  dicere  135 

Te  esse? 

Phaedromvs 

Quia  ego  id  qudd  amo  careo. 
Leaena 
Phaedrome  mi,  ne  plora,  amabo. 
Tu  me  curato  ne  sitiam:  ego  tibi  quod  amas  iam  huc  adducam. 

Phaedromvs 
Tibi  ne  ego,  si  fidem  servas  mecum  vineam  pro  aurea  statua 

statuam, 
Quae  tuo  gutturi  sit  monimentum.  140 

Qui  me  in  terra  aeque  fortunatus  erit,  si  illa  ad  me  bitet, 

Paliniire? 

Palinvrvs 

Edepol  qui  amat,  si  eget,  adficitur  misera  aerilmna. 

V.    133 — 137    ita   disposuit   Fleckeisenus:    aliter   Spengelins 
133.  Ante  scire  2—3  litt.  ras.  ut  vid.  B        135.  est  quid  JB,  quod  non 
niilli  defendebant  hibet  ex  lubit  B.     iubet  EJ.     corr.  in  lubet  E^ 

V.  136.  137  octonario  complectitur  Studemundus  de  cant.  p.  S9 
136.   quia  ego  Fleckeisenus.     quia  libri.     quoniam  Berghius:  cf.  Stude- 
7nundus  de  cant.  p.  S9  137.  phedrome  BEJ         mine  EJ  Bi- 

metrum   fecit   anapaesticum    Spengelius   amabo    plora    transponens 
138—140.  Anapaestos  agnoverunt  Spengelius  (quinque  dimetros),  Muellerus 
Pros.    PL    p.    111.    artificiose    componit    Studemundus   de  cunt.  p.   89. 
trochaeos  restituerunt  Hermannus  et  Fleckeisenus        138.   nesiciam  B. 
nesitiam  J      Tu  ne  sitiam  me  curato  melius  esse  dicit  Spengelius,  T.  m. 
n.  s.  c.  Pylades      139.  Person.  add.  B^E^.  om.J     ne  ego  tibi  Muellerus 
Pros.   Pl  p.   405:    cf   Fleckeisenus   PJiilol  vol.  II  (a.    184:7)  p.   107. 
tibi  ne  ego  BEJF,  nisi  quod  e  in  ego  e  corr.  B.  tibi  ne  ergo  Z 
sifidem  B        seruas  (poster.  s  sup.  v.)  J       140.  qug  E.  que  J       quae 
s^it  tuo  gutturi  vel  quae  tuo  sit  gutturi  Muell.erus  Pros.  PI.  p.  409 
monumentum  BE       141 — 147.  Anapaesticos  septen.  discripsi  cmn  Stu- 
demundo  (qui  tamen  v.  142   iambicum   septenarium  dicit)  et  Spengelio: 
cf.  Muellerus  Pros.  PI.  p.  49         141.  interra  BEJ         gque  B.    §que 
E        fortunatus   aeque  erit  Spengelius:   sed  cf.  CJiristius  Metr.  p.  289 

adme  E        bitet,  prior  i  ex  e  ut  vid.  B.     bibet  F.         142.  qui- 
amat  J.    qui  amat  ex  qui  emat  E^.    qui  emat  B      adficitur  misera  Gz. 


22  PLAVTI  I  2,  54—68 

Phaedromvs 

Nou  ita  res  est:  nam  cdnfido  parasitum  hodie  adventurum 
Cum  argento  ad  me. 

Palina^rvs 
Magnum  inceptas  si  id  exspeetas,  quod  nusquamst. 
Phaedromvs 
Quid  si  adeam  ad  foris  atque  dccentem? 

Palinvrvs 

Si  liibet  neque  voto  neque  iubeo,  145 
Quando  ego  te  video  inmutatis  moribus  esse,  ere,  atque  ingenio. 

Phaedromvs 
Pessuli,  heus  pessuli,  vos  salutd  lubens, 
Vds  amo,  vds  volo,  vds  peto  atque  dbsecro, 
Gerite  amanti  mihi  mdrem  amoenissumi: 
Fite  causa  mea  ludii  barbari,  150 

Siissulite,  .dbsecro,  et  mittite  istanc  foras, 
Quae  mihi  misero  amanti  ebibit  sanguinem. 
Hdc  vide  ut  ddrmiunt  pessuli  pessumi 
Nec  mea  gratia  cdnmovent  se  dcius. 
Perspicio  nihili  meam  vos  gratiam  facere.  155 


151.    Osbernus  p.    526:    sussilio    ....    nnde    Plautus:    'pessuli 
sussulite  obsecro' 


misera  adficitur  rafficitur  J)  libri.     misera  adficitur  is  MueUerus  Pros. 
Pl.  p.  49.     misera  adficitur  Spenyelius,  Christius  Metr.  p.  16,  nlii 
^rumna  B.   erumua  i\   erumpna  J      143.  rest  est  B       hodied  Bitsehe- 
lius  Kov.  exc.  Pl.  j).  90  trochaeis  discriptis        144.  adme  E      expectas 
BE        nusquam  st  B.    nus  {]  st  ex  nus  fj  st  E^.    nusquam  est  J 
145.  Quid  ex  Quod  B'        ad  fores  BE.    adfores  J.    fores  Z        occen- 
tum  JFZ      Inbet  ex  iubet  E'      nec  —  uec  Studemundus       ueto  libri 
146.  imniutatis  *^s  sup.  v.)  J     here  JF Z.  idem  e.v  ere  E^       147.  uos 
(B  sup.  vers.)  J      lubens  (s  sup.  vers.)  J.    idcm  ex  iubens  E^      148.  uos 
(s  sup.  vers.)  J        amo  cx  ama  J        uolo  E  et  in  marg.  at  colo  E^. 
colo  F        uos  (8  sup.  vers.)  J        149.  amoenis  sumi  E        150.  site  Z. 
si  te   F        mea  ludii  Saracenus.     Muretus.     Lambinus.     mea  lidi  ex 
me  alidi  B\     me  alidi  E.     mea  lide  (i  sup.  e)  J.    mea  lydi  FZ 
151.   sussilite  BEJ        foras  (s  sup.  vers.)  J         152.   qng  E.    que  J5. 
qua  J  154.  commouent  libri  otius  BEJ  V.  155 — 157  tres 

trimetros  anapaesticos  esse  censeo  cum  Christio  'BemerJcungcn  zu  dcn 
Cant.  des  PL'  p.  44  ct  Metr.  p.  297 :  ex  quaternario  trochaico  et  di- 
metro  cretico  compositos  esse  dicit  Studemundus,  cui  assentitur  Brixius 
Nov.  annal.  vol.  91  (a.  1S65)  p.  67:  iambicos  senarios  restituit  Spenge- 
lius:    paiillo    liberius    tractut    Fleckeisenus         155     Perspicio    Muretus, 


1  2,  09 -3,  5  CVRCVLIO  23 

St!    tace  tace! 

Palinvrvs 
Taceo  hercle  equidem. 

Phaedromvs 

Sentio  sdnitum. 
Tandem  edepol  milii  morigeripessuli  fiunt. 


leaena.   planesivm.    palinvrvs.   phaedromvs 

Leaena 
Phicide  egredere  et  sdnitum  prohibe  fdrium  et  crepitum  car- 

dinum, 
Ne  quod  hic  agimus  erus  percipiat  fieri,  mea  Planesium. 
Mane,  suflFundam  aquolam. 

Palinvrvs 
Viden  ut  anus  tremula  medicinam  facit?  160 
Eapse   merum   condidicit    bibere:    fdribus    dat    aquam    quam 

bibant. 
Planesivm 
tJbi  tus  qui  me  cdnvadatus  Veneriis  vadimdniis? 


159.    160.    Priscianus    I  p.   113,  19:    'aqna'    similiter    'aquula'. 

Plautus  iu   Curculione:    ^Ne  quae   hic  agimus perspiciet 

Planesium  mane  ....  aquulam' 


Lambinus.     respicio  JFZ.     idem  ex  respitio  B.    respitio  E        nichili 
EJ        uos  (s  sup.  vers.)  J        156.  St  Mureius.     Lambinus.    sed  libri 

equidem  Fleckeisenus.  quidem  BEJF.  quid  est  Z  157.  michi 
E        morigeri  E.     morieri  corr.  in  morigeri  J.    morieri  B. 

Act.  I  Sc.  3.  ANVS-VIRGUADOLESCENSSERVVS-  B\  ANVS 
VIRGO  ADVLESCENS  ^C  suj).  vers.)  SERVVS  E.  AN'.  LENA.  PLA- 
NESIV.  VIRGO.  PHEDROM'  ADOLESCENS.  PALINVRVS  SERVVS  J. 

158.  egredere  (prior  r  sup.  vers.)  J  forium  Pylades.  forum 
libri  cardium  B  159.  Nequod  (addito  sup.  v.  qi  m.  2)  hic  B. 
Nec  qd  hic  J.  ne  quae  hic  Priscianus.  ne  hic  quod  Spengelius  Plaut. 
p.  109  herus  JE^  perspiciet  Priscianus  meaplanesium  B 
160.  aquulam  libri  uidin  (d  e  corr.)  B  aut  J  161.  cdidicit  J. 
quum  didicit  Z:  corr.  G.  Valla  162.  tu  es  E.  tues  B  et  ante  corr. 
J  conuadatus  libri,  nisi  quod  conua  datus  E  uenerii  sua  dimo- 
niis  E.  neneriis  uademoniis  J.  ueneris  uadimoniis  F  Post  hunc 
versum  inserunt  E^  in  marg.  et  Z  Jioc  glossema:  ubi  tu  es  qui  me  li- 
bello  uenereo  (corr.  in  uenerio  E^)  citauisti  ecce  me  sisto  ades  contra. 
idem  F,  verbis  ecce  me  —  contra  omissis.     cf.  Anal.  Plaut.  p.  03 


24  PLAVTI  1  3,  7-13 

Sistg    ego    tibi    me    et    milii    contra   itidem    tii    te   ut   sistas 

suadeo. 
Phaedromvs 
Adsum:  nam  si  absim,  baiid  recusem  quin  mihi  male  sit,  mel 

meum. 
Planesivm 
Auime  mi,  me  procul  amantem  abesse  haud  consentaneumst.  165 

Phaedromvs 
Palinure,  Palinure. 

Palinvrvs 
Eloquere,  C[Uid  est  quod  Palinuriim  voces? 

Phaedromvs 
Est  lepida. 

Palinvrvs 
Nimis  lepida. 

Phaedromvs 
Sum  deus. 

Palixvrvs 

Tmmo  homo  haud  magni  preti. 

Phaedromvs 

Quid  vidisti  aut  ciuid  videbis  magis   dis  aequiperabile? 

Palinvrvs 
Male  vales,  ere,  quod  mihi  aegrest. 

Phaedeomvs 

Male  mi  mori2eru's:  tace. 


163.    contra  te   Scaliger     tu  te  ut  Fleckeisenm.     ut  libri.    ted  ut 
Guyetiis         164.  assum  B  E        absii  E        aut  Z  :  corr.  Saracenus 
lecusem  (c  ex  t  fecit  et  em  in  ras.  scripsit  m.  2)  B       qum  B       Ante 
rael  1  litt.  eras.  in  B       165.  anime  me  JF       me  ex  deteriorihus  codd. 
recepit  Bothius:  om.  BEJFZ.  tam   Weisius  in-ocol  m  sup.  o)  E 

amantem  (post.  a  e  corr.)  B  ab  esse  J  consentaneum  st  B. 
csentaneum  est  /         166.  eloqucre  E        qde  E        vocas  FlecJccisenus 

167.  homo  addidit  in  marg.  B'^:  om.  EJFZ  magni  precii  B. 
uiagni  pcii  ex  magni  pcium  E.  in  J  quid  exstiterit  dici  neqtiit:  om. 
Z:  addidit  j)ri7nus  G.  Valla  168.  aud  E  diis  BJ.  diis  ex  dies 
E^  aequiperabile   JFZ.      equiparabile    E.     gquiparabile   ex    §qui 

parabilo  J5^  169.    vales  ere   Acidalius.     ualere  te  EJZ.     idetn   ex 

ualerete  JB^.  ualere  te  quidem  F  quod  mihi  ggre  st  B.  quod  mihi 
egrest  E.  quod  mihi  aegre  est  /.  quidem  egre  uiihi  est  F  mihi 
libri        morigerus  BEFZ.    morier'  et  g  sup.  icrs.  J 


I  3,  U-24  CVRCVLIO  25 

Palinvrvs 
Ipsus    se   excruciat   qui  homo    quod   amat   videt  nec    potitur 

diim  licet.     170 

Phaedromvs 
Recte   obiurgat:    sane   haud   quidquamst   magis  quod   cupiam 

iamdiu. 

Planesivm 
Tene  me,  amplectere  ergo. 

Phaedromvs 
Hoc  etiamst  quam  6b  rem  cupiam  vivere: 
Quia  te  prohibet  erus,  clam  potior. 

Planesivm 

Prohibet?  nec  prohibere  quit 
Ne'c  prohibebit,  nisi  mors  meum  animum  apste  abalienaverit. 

Palinvrvs 
Enimvero  nequed  durare  qum  ego  erum  accusem  meuni:    175 
Nam  bonumst  pauxilhim  amare  sane,  insane  non  bonumst. 
Verum  totum  insanum  amare  hoc  stilltumst,  quod  meus  erus  facit. 

Phaedromvs 
Sibi  sua  habeant  regna  reges,  sibi  divitias  divites, 
Sibi  honores,  sibi  virtutes,  sibi  pugnas,  sibi  proelia: 
Diim    mi    abstineant    mvidere,    sibi    quisque    habeant    quod 

suomst.         180 


170.  Isus  /  ex  cruciat  B.  excrutiat  E  potitur  BEF ,  Her- 
molaus.  patitur  ex  potitur  J.  poterit  Z  171.  aut  B.  haud  ex  aut 
E^  quicquam  st  BE.     quicquam  est  /.     quicquam  F  iamdiu 

Gulielmius,  Dousa.  tamdiu  BJFZ.  tandiu  E  172.  amplectere  (g 
sec.  in  ras.)  B  ergo  ex  uirgo  B  etiam  est  BEJ.  etiam  Z 
quam  obrem.Bii'  173.  herus  EJ  clam  Guyetus.  clam  ero  BEJFZ, 
nisi  quod  liero  JFZ  idemque  ex  ero  -E^  prohibet?  ita  interpunxit 
ed.  Junt.  a.  1522  nec  prohibet  Z  quit  ex  quid  E^  174.  apste 
B.  abs  te  E.  abste  J  alienaucrit  F  V.  175—177  post  v.  180 
ponit  FlecJceisenus  175.  enim  uoro  BEJ  herum  ex  erum  E^.  he- 
rum  /  176.  bonum  est  BEJ  Post  amare  maius  spatium  in  J 
bonum  est  BEJ  177.  Delct  h.  v.  Guyettis  hoc  stultumst  Gz.  hoc 
est  libri:  cf.  Luchsius  Studemundi  Stud.  vol.  I  p.  60  herus  J.  idem 
ex  erus  E^  178.  Planesio  dat  Z  diuicia  B  179.  Versus  non 
ab  omni  suspicione  liber:  sibi  illi  Fleckcisenus        prelia  BE.    jielia  J 

Ceterum  delebat  versuvi  Guyetus  180.  mihi  Ubri  habeant  quis- 
que  J.     habeat  quisque  F.     quisque  habeat  Pylades       suum  est  libri 


26  PLAVTI  I  3,  25—34 

Palinvrvs 
Quid  tu?     Venerin  pervigilare  te  vovisti,  Phaedrome? 
Nam  hoc  quidem  edepol  haiid  multo  post  kice  lucebit. 

Phaedromvs 

Tace. 
Palinvrvs 
Quid,  taceam?    quin  tu  is  dormitum? 

Phaedromvs 

Dormio:  ne  occlamites. 
Palinvrvs 
Tii  quidem  vigilas. 

Phaedromvs 
At  meo  more  dormio:  hic  somuust  mihi. 

Palinvrvs 
Heiis  tu,  mulier:  male  mereri  de  inmerente  inscitiast.        185 

Planesivm 
frascare,  si  te  edentem  hic  a  cibo  abigat. 

Palinvrvs 

Ilicet: 
Pariter  hos  perire  amando  video:  uterque  insaniunt. 
Viden  ut  misere  moliuntur?    nequeunt  conplecti  satis. 

Etiam  dispertimini? 

Planesivm 

Nulli  hominist  perpetuom  bonum: 

lam  huic  voluptati  hdc  adiunctumst  odium. 


181.    uenerin  (ne  sup.  v.)  J.     uenerin  ex   uenerim  E^  uouisti 

ex  nouisti  E^.    nouisti  F       phedrome  B.    i^hedro  me  E.    phero  me  J 

182.   lucebit,   c  ex  b   ut  vicl.,  B  183.  tu  is  ex  tuis  E'^ 

acclamites  ex  occlamites  E^.    acclamites  tprior  c  et  s  sup.  v.)  J.    accla- 

mites  F       184.  haec  Dousa       somnus  est  libri       185.  est  mihi  heus  J 

tu  s.  V.  B        male  ex  mala  B         dein  mereute  E.    de  immerente 

J.  demerente  F        inscicia  est  ex  inscia  est  B.   insc*a  est  E.    inscicia 

est  J        186.  Person.  om.  B        irascare  Lamhinus.    irascere  Uhri 

Ante  edentem  2  litt.  eras.  et  prima  e  ct  m  e  corr.  B        Post  edentem 

2  —  3  litt.  eras.  B  acibo  BEJ         illicet  F  Paullo  p)0st  ilicet 

posterior  man.  eho  scripsit  et  delevit  in  B       187.  phire  (h  exp.m.  3)  E 

amando  fan  e  corr.)B       188.  uiden  ex  uidin  if       miserei  Seyffertus 

Stud.  Pl.  p.  9        nec  queunt  JF.    neque  queunt  Z        conplecti  (post. 

c  sup.  V.)  E.   complecti  BJ       189.  et  iam  ex  etiam  B''.   et  iam  J 

dispertimini  (s  sup.  v.  m.  3)  E.   dispartimini  F.   disiungimini  Muetterus 

Vros.  Pl.  p.  407  adn.  2.    dispertimini  etiam  Guyetus        nulli  hominist 

Ussingius.    uulli  est  homini  libri       perpetuum  libri       190.  adiunctum 


1    3,  34—44  CVRCVLIO  27 

Palinvrvs 

Quid  ais,  propuclium?  190 
Tiine  etiam  cum  noctuinis  oculis  odium  me  vocas? 
Ebriola's  persolla,  nugae. 

Phaedeomvs 

Tiin  meam  Venerem  vituperas? 
Quid?  istum  mihi  polluctus  virgis  servos  sermonem  serat? 
At  ne  tu  hercle  cum  cruciatu  magno  dixisti  id  tuo. 
Em  tibi  maledictis  pro  istis,  dictis  moderari  ut  queas.      195 

Palinvrvs 

Tuiim  fidem,  Venus  noctuvigila. 

Phaedromvs 

Pergin  etiam,  verbero? 
Planesivm 
Ndli,  amabo,  verberare  lapidem,  ue  perdas  manum. 

Palinvrvs 
Flagitium  probrumc[ue  maguum,  Phaedrome,  expergefacis : 
Bene  monstrantem  pilgnis  caedis:  hanc  amas,  nugas  meras. 
Pdtine  fieri  ut  iiimodestis  tuis  modereris  mdribus?  200 


192.  Osbernus  p.  536:  persolus,  a,  um  i-  assiduus;  unde  Plautus: 
'ebriolae  etpersolae  nugae'  Cf.  glossae  a  Loeivio  Prodr.  p.  261 
allatae:  persolla  :  persona  uilis,  persolla  :  persona  minor,  quibus 
ibidem  addit  Placidum  p.  74,  S:  persollas  :  personas 


est   EJF.    adiunctum   B.     adiuuentum  Z  ais   fs  sup.  v.)  J 

191.  tun  BEJ.  tum  F  noctuinis  ex  noctu  in  is  B^.  noctuinis  E, 
G.  Valla.  nocturnis  JFZ  oculis  ex  osculis  B  192.  ebriola's  per- 
solla,  nugae.  G2.  ebriola  persolla  (ex  persole  m.  2)  uuge  B.  ebriola 
psole  nuge  E.  ebriola  psolc  nugae  /.  ebriola  persole  (persol^  Z)  nugae 
FZ.  ebriolae  persolla,  nugae  Bothius.  ebriolae  persollae  nugae 
Ussingius  193.  Quid?  istum  Gz.  quod  quidem  BEJFZ,  nisi  quod 
qd  ex  qu///,/  (circiter  3  litt.  erasaej  B,  ut  videatur  exstitisse  quide.  ta- 
lem   Ussingius.  quem  quidem  Lavibinus        michi  E        pollutus  JFZ 

seruus  libri  Ceterum  versum  Planesio  tribuunt  Lambinus,  Ussin- 
gius:  expungit  Gmjetus  194.  ne  tum  Z:  corr.  G.  Vdlla  crutiatu 
E  dixisti  id  ('id  ex  tuo  corr.)  tuo  B.  dixisti  tuo  JF  195.  Em  E. 
hem  BJFZ  proistis  E  196.  noctu  uigila  BEJZ  197.  neperdas 
BJ  198.  flagicium  probrumque  magnum  (a  m.  2  in  ras.  xit  vid.)  B. 
Langiani.     magnum  flagitium  probrumque  EJFZ        phedrome  BEJ 

experge  facis  EJ  199.  cedis  BEJ  200.  Potine  Pius,  Luchsius 
Hermac  vol.  VJII  (a.  1S74)  p.  116.  hoccine  BEJFZ  fieri]  istis 
(ante  vel  post  inm.j  Luchsius  l.  c.         immodestis   J         tuis  modereiis 


28  PLAVTI  I  3,   45-54 

Phaedromvs 
Auro  contra  cedo  modestum  amatorem:  a  me  aurum  accipe, 

Palinvrvs 
Cedo  mihi  contra  aitriclialco,  quoi  ego  sano  serviam. 

Planesiv]\i 
Bene  vale,  ocule  mi:  nam  sonitum  et  crepitum  claustrorum 

audio : 
Aedituom  arbitrdr  aperire  fanum:  quaeso  ad  hunc  modum 
Inter  uos  amore  utemur  semper  subrepticio  ?  205 

Phaedromvs 
Minume:  nam  parasitum  misi  midiusquartus  Cariam 
Petere  argentum:  is  hodie  hic  aderit. 

Planesivm 

Nimium  consultas  diu. 
Phaedromvs 
Ita  me  Venus  amet,  ut  ego  te  hoc  triduom  numquam  sinam 
In  domo  esse  istac,  quin  ego  te  hberalem  hberem. 

Planesivm 
Facito     ut    memineris:     tene     etiam    priilsquam    hinc    abeo 

savium.      2iO 

206.  Osbernus  p.  160:  nudiusquartus unde  Plautus:  ''para- 

situm  misi  nudiusquartus  Cariam' 


Scyffertus  Phil.  voL  XXIX  (a.  1S70)  p.  3S7.  hic  te  modereris  Ubri, 
nisi  quod  moderere  FJ.  te  hic  modereris  Camerarius.  admoderere  Luch- 
sius  l.  c.  morigereris  Brixius  (ct  ut  tuj  Nov.  annal.  vol.  101  (a.  1870) 
p.  764.  te  modereiis  Ussingius  201.  ame  BEJ  accipe  Palinurus  E 
202.  Person.  acld.  E^  auricalco  J  cui  BEJ  saue  Z  Post 
seruiam  del.  Planesium  E^  203.  Person.  add.  E^  uale  (a,  ex  e)  B 
minam  E  sonitu  et  crepitu  claustronmi  audio  cum  sequentibus 
iungcns  Bothius  204:  Aedituom  arbitror  aperire  fanum  Gertzius.  edi- 
tuttm  aperire  fanum  quousque  lihri,  nisi  quod  aeditium  F  et  quo  usque 
EJ.  aedituom  fanum  aperire  arbitror:  set  Fleckeisenus.  aedituom 
aperire  reor  fauum.  quousque  Seijffertus  Phil.  vol.  XXVII  (a.  1S6S) 
p.  443.  aedituumque  aperire  fanum.  quousque  Pylades.  Cf.  Briodus 
Nov.  annal.  vol.  101  (a.  lS70jp.  779  qugso  /.  queso  BE  adhunc  EJ 
205.  utemur  Pius.  utimur  libri  surrepticio  BJ.  snrpreptitio  (prior 
p  del.  m.  2)  E  206.  minime  BEJ.  minimo  (scil.  spatioj  Acidalius 
nudius  quartus  BEJ  207.  hodie  (h  sxip.  v.)  J  plaxesivm  Nimium 
(VL  e  corr.)  B  consultas  diu  (tas  diu  m.  2  fort.  ex  tus  es  diuj  E 
208.  triduum  BEJ  209.  indomo  BE  210.  prius  quam  B 

abeo  ex  habeo  E^        suauium  F 


I  3,  55-59  CVRCYLIO  29 

Phaedromvs 
Si    equidem    liercle   mihi   regnum   detur,   mimquam  id  potius 

persequar. 
Quando  ego  te  videbo? 

Planesivm 
t  Em  istoc  verbo  vindictam  para: 

Si  amas,  eme:  ne  rdgites.     facito  ut  pretio  pervincas  tuo. 
Bene  vale. 

Phaedromvs 
lamne  ego  relinquor?    piilcre,  Palinure,  occidi. 
Palinvrvs 
Ego  quidem^  qui  et  vapulando  et  sdmno  pereo. 
Phaedromvs 

Sequere  me.  215 

211.  si  equidem  Gz.   siquidem  lihri  mihi  delet  Guyetus.    Lucli- 

sius  Herm.  vol.   VIII  (a.  1874)  p.  122.    mi  hercle  Bothius.     lihrorum 
scripturam    defendit  Brixius  de  pros.  p.   25  Ante  id   ras.  J 

212.  em  istoc  verbo  Eihheckius  de  x>artic.  p.  30.  hem  istoc  uerbo  libri, 
nisi  quod  istuc  /.■  quod  sanum  esse  negat  Ussingius;  sihi  talia  placere: 
audisti  hoc  verbum  vel  dicam  verbo  213.  eme  ex  ime  ut  vid.  J 
nerogites  B.  ne  rogitas  F  precio  BJ  214.  iam  ne  EJ  pulcre? 
in  ras.,  in  qua  palinure?  scriptum  erat  B'-.  pulchre  EJ  215.  Phaed. 
Sequere  me  owt.  B 


II  1,  1—13 


ACTTS  II 


cappadox.   palinvrvs 

Cappadox 
Migrare  certumst  isira  nunc  e  fauo  foras, 
Quando  Aesculapi  ita  sentio  sententiam, 
Ut  qui  me  nihili  faciat  nec  salvom  velit. 
Valetudo  decrescit,  adcrescit  labor. 

Nam  iam  quasi  zona  liene  cinctus  ambulo:  220 

Geminos  in  ventre  habere  videor  filios. 
Nil  metub  nisi  ne  medius  disrumpar  miser. 

Palinvrvs 
Si  recte  facias,  Phaedrome,  auscultes  mihi, 
Atque  istam  exturbes  ex  animo  aegritiidinem. 
Paves  parasitus  quia  non  rediit  Caria:  225 

Adferre  argentum  credo.    nam  si  non  ferat, 
Tormeuto  non  retineri  potuit  ferreo, 
Quin  reciperet  se  huc  esum  ad  praesepem  suam. 

228.  Charisius  p.  59,  11 :  hoc  praesepe  neutraliter  [dicimus  et  hoc 


Act.  II  Sc.  1.  CAPADOX  LENO  SERVVS.  B^^E.  CAPADOX 
LENO  PALINVRVS  SERVVS  J  216.  mi  grare  B  certum  st  B. 
certum  est  -/  nunciam  Fleckeisenus  efano  BJ.     eflFano  E 

217.    esculapi,    e    ex    p    B.     esculapi    E.     esculapii    J  218.   utqui 

e.x  utquid   ras.  E        nichili  EJ        fatiat  E        uenit  J        219.    uale 
tu   do  E.     ualitudo  J^F.     ualetudo  iam  Brugmanus   l.  s   s.  p.  45 
ac  crescit  J  220.   quasi   zona  ex  zona  quasi  F  cintus  E 

221.  inuentre  BEJ  222.  223.  His  vcrsihus  in  B  adscripsit  man.  saec. 
XIII/XIV  haec:  solent  tibi  oculi  duri  fieri  censesne  locustam  esse, 
ad  quae  Camerarius  addidit:  haec  ad  Menaech.  pertinent.  Cf.  Ritschelius 
Opusc.  phiJol.  vol.  II  jh  274:  spectant  ad  v.  231  222.  nihil  7?.  nichil^ 
me  F         me  dius  E         disrumpar  e.r  dirumpar  E^         223.  fatias  E 

phedrome  BEJ  michi  EJ  224.  exanimo  EJ  egritudinem 
E         225.  parasitus  (^situs  ex  tusj  B  redit  B  226.  ad  ferre  B. 

afferre  J.   at  ferre  Acidalius       credo  nam  e.x  credonam  E^       sinon  J 

227.  potuit  ex  ptuit  E^.     at  poterit  in  marg.  E^.     poterit  F 
228.  recipiat  Bothius  cessum  Nonius.     essum  Fleckeisenus.    cessim 


II  1,  14-19  CVRCVLIO  31 

Cappadox 
Quis  hic  est  qui  loquitur? 

Palinvrvs 

Quoiam  vocem  ego  aildio? 
Cappadox 
Estne  hic  Pahnurus  Phaedromi? 

Palinvrvs 

Quis  hic  est  homo         230 
Cum  conlativo  ventre  atque  oculis  herbeis? 
De  forma  novi:  de  colore  ndn  queo 
Novisse.    iamiam  novi.    lenost  Cappadox. 
Congrediar. 

Cappadox 
Salve,  Palinure. 

Palinvrvs 

0  scelerum  caput, 

praesepium,]  pluraliter  praesepia.  sed  Plautus  in  Curculione  feminine, 
''esum  ad  praesepem  suam'  Cf.  Prohi  cafhol.  ]i.  S,  3:  hoc 
praesepe  huius  praesepis  declinatur.  nam  quod  Plautus:  '"haec  prae- 
sepes  mea  est'  genere  feminino,  sicut  apud  Graecos,  auctoritas  est, 
non  ratio.-  vide  Keilii  adnotationem.  idem  exstat  apiid  Marium  Plotium 
(31.  Claudium)  Sacerdotem  j).  472 ,  25.  Konius  p.   218,  3:    Prae- 

sepia    neutri    sunt   generis Feminino    Plautus    in    Curculione: 

'quin huc    cessum    ad   praesepim   suam'         231.  Festus 

Pauli  p.  58,  17:  Collativum  ventrem  magnum  et  turgidum  dixit 
Plautns,   quia  in  eum  omnia  edulia  congeruntur  Placidus  p.  30,  4 

ed.  Deuerl.:  conlativus:  maguus  e  conlatione  factus.  Huc  rettulit 
Kochius  Mus.  Ehen.  vol.  XXVI  (a.  1871)  p.  551  Osbernus  p.  150 : 
Collativus:  capax,  sinuosus,  latus.  Plautus:  'quis  est  hic  cum 
collativo    ventre    et    oculis    herbeis?'     Cf.  p.   220:    .  .  .    unde 

Plautus:    'quis    hic    homo    est herbeis'    et  p.   273:   her- 

beus  ....  unde  Plautus:  ''quis  cum  collativo  ventre  et  oculis 
herbeis? ' 


Passeratius.  praesepem  suam  Charisius.  Pylades  presepem  suum 
EJ.  presepe  suum  B.  presepe  suum  Z.  presepim  suam  F.  idem 
Nonius         229.    quo  iam  EJ  ego  om.  EJFZ         230.  est  ne  J. 

ea  ne  B.  esne  E  phedromi  BEJ  quis  ex  qui  B^:  cf  Seyffertiis 
Stud.  Plaut.  p.  27  adn.   20.     qui   EJFZ  231.    cum  (c  in  ras.  ut 

vid.)  B^        icollatiuo  BEJ        232.    Post  forma  eras.  u  in  J        deco- 
lore  BJ       233.  iam  iam  BEJ       leno  (n  ex  m  ras.  B)  est  BEJ 
capadox  BF  234.  salue  (ue  corr.  m.  2)  B  oscelerum  E 

caput  ex  capud  E^ 


32  PLAVTI  II  1,  20—24.    29.   25 

Salveto.    quid  agis? 

Cappadox 
Vivo. 

Palinvrvs 

Nenipe  ut  dignus  es.  235 

Sed  quid  tibist? 

Cappadox 
Lien  enecat,  renes  dolent, 
Pulmones  distrahiintur,  cruciatiir  iecur, 
Radices  cordis  pereunt,  hirae  omnes  dolent. 

Palinvrvs 
Tum  te  igitur  morbus  agitat  hepatiarius. 

Cappadox 

Lien  dierectust. 

Palinvrvs 
Ambula:  id  lieni  optumumst.  240 

Cappadox 
Facilest  miserum  inridere. 

Palinvrvs 

Quin  tu  aliqu(5t  dies 


236.  Varro  de  L.  L.  VII,  60:  Dividia  ab  dividendo  dicta,  quod 
divisio  distractio  est  doloris :  itaque  idem  in  Curculione  ait:  'Sed  quid 
tibi   est?     Lien  enecat,    renes  dolent,    pulmones   distrahun- 

tur'         Oshernus  p.    301:    lien unde   Plautus:    'lien    necat, 

renes  dolent,  pulmo  distrahitur'.    Cf.  Festus  Pauli  p.  101,  6 
240  sqq.  Fortasse  ex  hoc  loco  turbato  petita  sunt,  quae  Serenus  Sammo- 
nicus  c.  33  v.  429  habet:  Dulcia,  Plautus  ait,  grandi  minus  apta  lieni. 
cf.  Anal.  Plaut.  p.  110 ,  ubi  talem  ludens  finxi  versiculum:  Nam  grandi 
lieni  minus  sunt  apta  diilcia 


235.  uiuo  ex  uino  J  236.  tibi  est  BEJ  enecat  Fleckeisenus 
ex  Varrone.  necat  libri  237.  crutiatur  E  iecur  ex  iecor  B 
238.  hirae  Turnehus.  Fruterius.  chirg  B.  chire  E.  at  crie  in  marg. 
E^.  chrae  J.  criae  F.  crig  Z  Ceterum  spurium  hunc  versum  dicit 
Guyetus,  fortasse  recte  239.  te  igitur  te  E  hepatiarius  E^.  G. 
Valla.  he  patiarius  E  (n  s.  v.)  J.  epatiarius  B.  epatarius  F Z.  apatarius 
Guyetus  ab  dnutccv  ducens  240.  Versum,  qui  in  libris  post  244  fertur, 
huc  revocavit  Acidalius:  alia  quaedam  turbata  esse  suspicatus  sum  Anal. 
Pl.  p.  108  sq.;  videtur  enim  Jacuna  esse  ante  v.  241:  quamquam  non 
omnia  iam  probo  quae  ibi  disputavi:  cf.  testimonia  Person.  hoc  loco 
om.  E  dierectust  Camerarius.  dieructus  B.  Langiani.  di  eructus 
E.  dirruptus  JE*.  diruijtus  FZ  lieni  (i  p)OSt.  man.  recentior)  J 
optunum  est  /      241.  facile  est  BJ        irridere  J        Quintu  E 


II  1,  26-28:  30—11  2,  4  CVROVLIO  33 

PerJura,  dum  iiitestma  exputescitnt  tibi, 
Nuuc  tlum  salsura  sat  bonast.    si  itl  feeeris, 
Venfre  poteris  intestinis  vilius. 

Cappadox 
Anfer,  quaeso,  ista  atque  hoc  responde  quod  rogo:  245 

Potin  coniecturam  facere,  si  narrem  tibi 
Hac  ndcte  quod  ego  somniavi  dormieus? 

Palinvrvs 
Vah,  s(5kis  hic  homost  qui  sciat  divmitus: 
Quin  coniectores  a  me  consiliitm  petuut: 
Quod  eis  respondi,  ea  omnes  stant  seutentia.  250 


COQVOS.     PALINVE,VS.     CAPPADOX 

COQVOS 
Palinitre,  quid  stas?    qui^n  depromuntitr  mihi 
Quae  opus  sitnt,  parasito  ut  sit  paratum  praudium, 
Quom  veniat? 

Palinvrvs 
Mane  sis,  dum  huic  conicio  somuium. 

COQVOS 
Tute  ipse  siquid  sdmniasti,  ad  me  refers. 


242.  243.  His  rersibus  man.  saec.  XIII/XIV  in  B  adscnpsit  haec: 
albn  an  atrii  iiinu  potas 
quct  tibi  quesito  op'  e.st 
et  addidit  Camerarim  et  haec.     Cf.  v.  222.  223  242.  ex  putescunt 

B.     exputrescunt  E^FZ  Dura  dum,   ne   intestina  putrescant  tibi 

Acidalius  243.  nunc  enim  Ussingius  saltura  JF Z.  insaltura  E 
Post  salsura  7  Utt.  ras.  B  bona  est  BJ  Nondum  [idem  Luch- 
sius  Hermae  vol.  VIII  (a.  1874)  p.  117]  salsura  sat  bona  est.  ni  id 
feceris  Acidalius  244.  uilius  ex  uilibus  B"^  ut  vid.  uilius  capp  E:  cf. 
V.  240.  245.  Person.  om.  J  aufer  quaeso  ista  Fleckeisenus.  aufer 
istaec  quaeso  libri,  nisi  quod  ista  ec  qugso  E  et  queso  J 
246.    posf^s  del.  m.  ojtinconiecturam   E  facere  (fa  ex  si  et  cere  in 

5—6  litt.  ras.)  B^        248.   homo  st  B.   homo  est  J       249.  ame  BEJ 
250.  respondi  ('ondi  e  corr.)  B 

Act.  II  Sc.  2.   COCVS  SERVVS  LENO  BEJ      251.  michi  E 
252.  qug  EJ      sunt  e  corr.  E'^       sit  ex  sint  E'^       prandium  paratum 
JF      253.  cum  J       ueniat  ex  ueniet  B       conitio  BEJ      254.    Antc 
hunc  versum  Brixius  Nov.  atmal.  vol.  101  (a.  1S70)  j).  764  velut  talem 
intercidisse  suspicatur:   Immo  ego  coniciam:    nam  coniector  sum  optu- 

Plavti  Cvrcvlio.  3 


34  •  PLAVTI  II  2,  5—13 

Palinvrys 


Fateor. 

Abi,  deprome. 


COQVOS 


Palinvrvs 
Age  tu  interea  huic  somnium  255 

Narra:  meliorem  quam  ego  sum  suppond  tibi: 
Nam  quod  scio  omne  ex  hdc  scio. 

Cappadox 

Operam  ut  det. 

Palinvrvs 

Dabit. 
Cappadox 
Facit  hic  quod  pauci,  ut  sit  magistro  oboediens. 
Da  mi  igitur  operam. 

COQVOS 
Tam  etsi  non  novi,  dabo. 
Cappadox 
Hac  nocte  in  somnis  visus  sum  tuerier  260 

Procul  sedere  longe  a  me  Aesculapium: 
Neque  eum  iid  me  adire  neque  me  magni  pendere 
Visiimst. 


mus  Person.   om.   Z:    add.    Pius  tu  te  EJ  adme  E 

refer  ex  refers  F  255.    Ca.   Pateor.    Co.    Abi   Z :    corr.    Pius 

Fateor  cocus  abi  E:  coeus  del.  lineoJa  K'^  256.  subpono  B.  sup- 
pone  Z:  corr.  Saracemis  257.  namquid  /  exhoc  E  258.  Pers. 
add.  E'^.  om.  F  magistro  oboediens  Muellerus  Pros.  Plaut.  j).  530. 
magistro  obsequens  libri,  nisi  quod  o  bsequens  B.  magistro  suo  obse- 
quens  Pylades.  magisterio  obsequens  Brixius  Nov.  annal.  vol.  (a.  1870) 
j).  765:  hiatum  defendunt  Spenyelius  Plaut.  p.  235,  Geppertus  Annal. 
gynm.  Berol.  vol.  XIX  (a.  1865)  p.  903,  Luchsius  Studern.  Stud.  vol.  I 
p.6,  Wagnerus  praef.  Trin.p.  VI  259.  mihi  B/.  michi  £■  operam?J5, 
unde  dan  Loeicius.  operam.  cocus  E  tam  et  si  B.  et  si  JF  vovi  mire 
Dousa  Post  dabo  m.  2  CAP  et  5  litt.  ras.  B  260.  insomnis  BJ 
visus  sum  tuerier  Lambinus.  uisussum  uiderier  in  ras.  B.  uisus  sum  (post 
sum  sjmt.  c.  6  litt.)  uiderier  E.  uisus  sum  uiderier  JFZ.  visus  sum  in- 
tuerier  Camerarius.  visus  sum  viderier  defendit  Kampmannus  de  Ab 
p.  27  coUato  V.  254  Eud.  similiter  corrupto.  visus  est  viderier  Camera- 
rius  Aesculapius  scribens  v.  261  261.  ame  BEJ  esculapium  EJ 
262.  eum  deleri  mavult  Ussingius  visust  v.  263  defendens  adme  E 
magiiipendere  E  263.  uisum  est  JF ,  Acidalius.     uisu  st  B. 

uibust  E.     Pal.  usust  Z  cocus  Item  E  scilicet  B'-  in  ras. 


112,13-23  CVRCVLIO  35 

COQVOS 
Item  alios  deos  facturos  scilicet: 
Sane  illi  inter  se  congruout  concdrditer. 

Nihil  est  mirandum  melius  si  nil  sit  tibi:  265 

Namque  incubare  satius  te  fuerat  lovi, 
Auxilio  tibi  qui  in  iilre  iurando  fuit. 

Cappadox 
Si  quidem  incubare  qui  periurarmt  velint, 
Locus  uon  praeberi  potis  est  in  Capitolio. 

COQVOS 
Hoc  animum  advorte:  pacem  ab  Aesculapio  270 

Petas,  ne  forte  eveuiat  tibi  maguum  malum 
Quod  m  quiete  tibi  porteutumst. 

Cappadox 

Bene  facis: 
Ibo  atque  orabo. 

COQVOS 
Quae  res  male  vortat  tibi. 

266.  Servtus  adAen.  VII,  85:  Incnbare  dicuntur  proprie  hi  qui  dor- 
niiunt  ad  accipienda  responsa:  unde  est  'ille  incubat  loui'  i.  e. 
dormit  in  Caiiitolio,  ut  responsa  possit  accipere  Quae  ex  memoria 
attuUsse  piito  Servium,  qui  saepius  similiter  erravit 


264.  Pal.  person.  praem.  F'^  interse  B.     intra  se  F  congrnunt 

lihri  Ceterum    hunc  versum  et  v.  263  delet   Weisius  265.  Coci 

person.  praem.  F-  nichil  EJ  nihil  sit  E  J  fm.c\ii\)  F Z .  nihil  fit  B 
206.  nanque  JF.  Co.  Nanque  Z  satius  te  fte  s.  v.  m.  2)  B.  te 
satius  Z  267.  Auxilio  tibi  qui  Gz.  qui  tibi  auxilio  EJZ.  qui  tibi 
auxilium  B.  qui  tibi  F  iniure  BE.  iniure  ex  imure  J  fuit  libri 
omnes:  tulit  Camerarius  auxilium  ex  B  recipiens  auxilio  fuit  F 
Ceterum  varie  transposuerunt  viri  docti:  tibi  qui  e.  q.  s.  Camerarius: 
auxilium  tibi  qui  Flecl-eisenus :  auxilium  qui  tibi  in  e.  q.  s.  MuelJerus 
Pros.  Pl.  p.  350:  Quia  tibi  is  idem  ibidem:  tibi  cui  auxilium  e.  q.  s.  Aci- 
dalius  268.  siquidem  BEJ  qui  periurarint,  velint  FlecJceisenus. 
uelint  qui  periuranerint  BF.  ueliut  quip  iurauerint  J.  uelint  qui  per- 
iurauerunt  EZ.  De  uliut  noli  cogitare  cum  Kockio  Nov.  annal.  vol. 
101  (a.  1S70)  p.  685  269.  non  preberi  E.     nonpreberi  J  potis 

(is,  m.  3  e  corr.)  E       incapitolio  BEJ       270.  huc  E^F       ab  aescula 
pio  (^sc  e  corr.)  B.     abesculapio  /.     ab  esculioapio  E        271.  ne  forte 
eveniat  tibi  Gz.   ne  forte  (ueforte  BJj  tibi  eueniat  libri.    ne  fors  tibi  eve- 
nat  Fleckeisenus.  ne  tibi  forte  evenat  Muellerus  Plaut.  Pros.  p.  391 
272.  inquiete  BE.    in  quiete  ex  iniquiete  /      tibi  eueuiat  E.    tibi  E''^ 

porteutum  st  B.     porteutumst  (v  sup.  v.)  E.     portentum  est  J 
Palinuri  ptrson.  exhibet  F        benefacis  J        273.  Capa.  praem.  F 

3* 


36  PLAVTI  II  2,  24-n  3,  1 

PALINVRVS.     PHAEDROMVS 

:t*  +  *  +  :t!***:f:*:  +  ***:*  +  ***4;  +  **  +  +  +  * 
:(:*:f::t::(c:t:  +  +  **  +  :t:******  +  ********  + 
:(:**      +      *♦*:»:**♦:♦:***:♦:*      +      ♦♦♦***     +      *♦♦ 

Palixvrvs 
Pro  di  mmortales,  quem  conspicio?    qm's  illic  est? 
Estne  hic  parasitus  qui  ab  ero  missust  Cariam?  '      275 

Heus  exi,  Phaedrome,  exi,  exi,  exi  iuquam  ocius. 

Phaedromvs 
Quid  istic  clamorem  tollis? 

Palinvrvs 

Parasitilm  tuom 
Video  currentera  eccillum  usque  in  platea  ultuma. 
Hinc  auscultemus  quid  agat. 

Phaedromvs 

Sane  censeo. 


CVRCVLIO.     PHAEDROMVS.     PALINVRVS 
CVRCVLIO 

Date  viam  mihi,  noti  ignoti,  ditm  ego  hic  officiiim  meum   280 


qu§   E.    que    J        Post   hunc   versum   plura   intereidisse  vidit  Fleck- 
eisenus:  adnectitur  in  libris  v.  27 i  sine  ullo  spatio 

"ilA:.    Person.  omittunt  libri:   corr.  Angelius  proh  E  dii  J 

immortales  BE        conspitio  E        quis  Pylades.     Seyffertus  Stud. 
Pl.  p.  27:  cf.  V.  230:  qui  Ubri        275.  est  jie  hic  BE.    est  me  J 
qui  ab  ero  missust  Cariam  Gz.     qui  missus  est  in  chariam  BEJFZ, 
nisi  quod  incariani  EJ.   in  versus  explendi  causa  additum  duco.   missus 
quist  in  Cariam  Bothius        276.    heus  exi  Camerarius.     heus  libri 
phgdrome  B.    phedrome  EJ        •  ex  •  xi  •  xi  •  £".•  corr.  E^.    exi  exi  J2^ 

quam  F.  foras  inquam  Pylades  otius  EJ  277.  Palinuri 
person.  praetn.  BEJ  Quid  F,  Saracenus.  Seyfftrtus  Philol.  vol.  XXIX 
(a.  1870)  p.  392  adn.  Brixius  Kor.  annal.  vol.  101  fa.  1870)  p.  765.  qui 
BEJZ  tollos  /  Coco  tribuunt  BEJFZ:  corr.  Anyelius  tuum  libri 
278.  video  currentem  Camerarius.  uide  occurrentem  BEJZ.  uideo 
occurrentem  F  eccillum  MueUerus  Pros.  Pl.  p.  685.  ellum  libri, 
nisi  quod  sup.  vers.  -i-  uiden  E^  inplatea  EJ.  in  platead  Bothius. 
Eitschelius  Kov.  exc.  Pl.  p.  63.  platea  in  Camerarius  ultima  BEJ 
279.  quid  aiat  Scaliqer    Palinuro  irihuunt  extrema  verba  BEJ ,  Coco  F 

Act.  II  Sc.  3.  CVRCVLIO  PARASITVS.  ADOLESCEXS.SERVVS. 
BE.  CVRCVLIO  PARASITVS  .  PHEDROMVS  ADOLESCENS  PALI- 
NVRVS  SERVVS  J        280.  Date  (4  litt.,  fort.  mihi,  erasae)  ex  ate  B- 


II  3,  -2-13  CVRCVLIO  37 

Facio:  fugite  omnes,  abite  et  de  via  decedite, 
Nequemin  cursu  capite  aut  cubito  aut  pectore  offendam  aut  genu. 
Ita  nuuc  subito  propere  et  celere  obiectumst  mihi  negotium. 
Neque  nunc  quisquamst  tiim  opulentus,  qui  mi  obsistat  m  via, 
Nec  strategus  uec  tyrannus  quisquam  neque  agoranomus  285 
Nec  demarclius  nec  comarchus  nec  cum  tanta  gldria, 
Quin  cadat,  quin  capite  sistat  m  via  de  semita. 
Tiim  isti  Graeci  palliati  capite  operto  qui  timbulant, 
[Qui  incedunt  suffarcinati  cilm  libris,  cum  sportulisj 
Constant,  conserilnt  sermones  mter  sese  drapetae:  290 

6bstant,  obsistiint,  incedunt  ciim  suis  sententiis: 
Quds  semper  videas  lubentes  esse  in  thermipolio: 


292.  Osbenms  p.  275:  hermopolium unde  Plautus  '"quos 

semper  videas  bibentes  esse  in  hermopolio' 


michi  EJ.  del.  Bothius       noti  ignoti  FlecJceisenus  Kov.  annal.  vol.  61 
(a.  18.51)  p.  18 :  cf.  Muellerus  Pros.  Pl.  p.  395.    noti  atque  ignoti  libri 

offitium  E  In  marg.  7 — 8  litt.  scriptae  non  m.  1  eras.  B 

281.  fatio  E         fugtaefi?>  J         omnis  E        deuia  J        decedite  Itit- 
schelius    Opusc.  xMl.    vol.   II  p.  398.     Brixius   Nov.  annal.   vol.    101 
(a.  1870)  p.  763.   secedite  libri       282.  incursu  BJ.    idem  ex  incursum 
ut  vid.  ras.  E        cubito  ex  caijito  tU  vid,  E^        aut  geuu  add.  B^ 
283.  subitum  Ussingius     et  propere  F    scelere  J    obiectum  st  mihi  ne- 

gotium  B.   obiectumst  michi  negotium  E.   obiectum  michi  e  iiegotium  J 
284.   Neque  nuuc  quisquamst  Gz.     nec   quisquam  st  B.     uec  quis- 
quamst  E.     nequisquam   est    J     nec   quisquam  est  F.     nec  quisquam 
Z.     nec    quisquam    sit    Pius  tamopolentus  J.     (est)  tam  pol  opu- 

lentus  mtschelius  Opusc.  phil.  vol.  II  p.  399.  (sit)  tam  opulens  civis 
Muellerus  Pros.  PI.  p.  605  michi  EJ  inuia  EJ  285.  tirannus  B. 
tyrrannus  /  nec  BEJ  agora  nomus  jK  286.  Versuvi  spurium  notat 
Gugetus  demarcus  E  chomarcus  BE  287.  Quin  cadat  cx  Qui  in- 
cadat  B^E  quincapite  EJ  inuia  B.  inuiam  EJZ  desemita  BJ 
V.  288—300  praeter  v.  298  obelo  notat  Guyetus  288.  isti  E^FZ. 
istic  BEJ  graeti  B.  greti  /.  greci  E  quod  (1  qui  stip.  vers.^ 
m.  3)  E  289.  Quiincedunt  ex  Quin  cedunt  B\  Qui  incedunt  ex 
Quin  cedunt  E^  suffarcinati  cum  ex  suffarcinaticum  E^.  suffarti- 
nanti  cum  J.  subsarcinati  cum  lambinus  liberis  J  Ceterum  himc 
versum  postea  additum  duco  290.  conserunt  F.  idem  FlecJceisenus.  con- 
ferunt  BEJZ  Verba  sermones  inter  se  trapete  in  ras.  B  inter  sese 
Camerarius.  inter  se  libri,  nisi  quod  intra  se  F  drapete  E.  drapete 
et  sup.  V.  t  trapa  zete  /.  trapezitae  at  draiete  F  291.  De  hoc  qiio- 
que  versu  dubito  occedunt  Bothius  292.  libentis  E  et  suj).  v.  t 
bi  E^.  idem  (libentes^  ex  codice  suo  Lipsius  p^robatum  Acidalio.  bibentes 
BJFZ,  nisi  qtiod  bibentis  J  in  thermipolio  Fleckeisenus.  in  hermo- 
polio  ex  inhermipolio  B'^.    inhermopolio  E.    iu  hermopolio  F.    in  her- 


38  PLAVTI  113,14-22 

[tJbi  quid  subrupuere,  operto  capitulo  ealiduni  bibuiit,] 
Tristes  atque  ebrioli  abscedunt:  eos  ego  nunc  si  offendero, 
Ex  unoquoque  eorum  excutiam  crepitum  polentarium.        295 
Tiim  isti  qui  ludiint  datatim  servi  scurrarum  m  via 
Et  datores  et  factores  omuis  subdam  sub  solum. 
Proin  sese  domi  contineant,  vitent  infortunio. 

Phaedromvs 
Recte  liic  monstrat,  si  mperare  possit:  nam  ita  nunc  mos  viget, 
Ita  nunc  servitiumst:  profecto  modus  baberi  ndn  potest.   300 

■  CVRCVLIO 
Ecquis  est  qui  mfhi  conmonstret  Phaedromum  genium  meum? 


294.  Oshernus  p.  73:  ebriolus unde  Plautus  ''tristes  atque 

ebrioli   incedunt  295.    Charisius  p.  230 ,  10:   Trit  Xaevius  iu 

Corollaria,  significat  autem,  ut  ait  Plautus  in  quadam  'crepitum 
polentarium',  id  est  peditum  [in  Curculione],  %ihi  inquit  eiiciam 
Fahricius,  inquit  excutiam  codex  Bonclami  296.  Nonius  p.  96,  15: 
datatim  id  est  invicem  dando.  Plautns  Curculione  'tum  isti  qui 
ludunt  servi  scurrarum  datatim  in  via' 


mopoleo  Z.    in  hermopolo  J  Hunc  versum  clamnat  Ussingius 

293.  VersH7n  postea  aclclitum  esse  puto  ut  v.  2S9  subrupuere  Fleck- 
eisenus.  subripuere  BZ.  subripuere  ex  subripuete  td  vicl.  E.  surripuere 
JF  ubi  quom  sorbuere  cal.  e.  cp  s.  Aciclalius  capitulo  cx  captulo  F^ 
bibibunt  E  294.  ebriorli  /  abscedunt  Bothius.  incedunt  lihri.  cedunt 
Ussingius  eos  ego  nunc  si  Gz.  eos  ego  si  lihri.  eos  ego  si  hic  Fleck- 
eisenus.  eos  ego  hic  si  3IueIIerus  Pros.  PI.  p.  31.  ergo  eos  si  Lach- 
mannus  acl  Lucr.  p.  .214  295.  ex  uno  quoque  BE.  exuno  quoque  / 
excutiam  Camcrarius:  vicle  testim.  extiam  B.  exciam  E.  eiciam  J. 
eiiciam  E^FZ  crepitum  ego  Lachmannus  ad  Lucr.  p.  214  exciam 
defendens  polentorium  (sup.  post.  o  add.  a  m.  2)  E.  an  pol  polentarium ? 
296.  istos  Bothius  ex  Langianis  inhidunt/  datatim  ex  cladatim 
B^.  datatim  j^ost  scurrarum  Xonius  seruiscurrarum  ex  seruis  curra- 
rum  B^.     seruis  currarum  cx  seruus  currarum  ras.  E  inuia  BEJ 

297.  et  clatores  Loewius  factores  BEJF.  Pius.  fartores  Z. 
'^  Loewius  omis  BJ  sub  dam  B  sub  solum  BF.  G.  Valla.  sub 
soli  um  ( i  ex  ae  }«.  3)  E,  ubi  t  solum  add.  E^. .  subsoliam  F.  sub- 
solium  Z  298.  proin  sese  Gz.  pro  insc  B.  proinse  EJ.  proin  se  F. 
proin  Z.  proin  se  illi  FuhrnHDinus  Xov.  annal.  vol.  97  (ci.  ISliSj  p.  So4. 
proinde  se  Camcrarius  infortunio  Ausonius  Popma.  Sccdiger.  Acida- 
lius.  infortunia  c.v  infortuna  B^E^.  infortunia  JFZ  299.  si  imperare 
possit  B.  siimperare  possit  E.  si  imperare  ex  se  impetrare  J.  se 
imperare  posse  Douza.  se  imperare  poscit  Fleckeisenus.  si  impetrare 
possit    Pontanus    An  quasi   inper.  .^  300.    seruicium    st    B.     serui- 

tium  est  J        modus  haberi  non  potest  in  ras.  E        301.  Person.  om. 
J       ec  quis  BE       qni  E^.       qd  E      michi  E       commonstret  BEJ. 


II  3,  23-30  CVRCVLIO  39 

Ita  res  subitast:  celeriter  mi  eo  homiiie  conventdst  opus. 

Palinvrys 
Te'  ille  quaerit. 

Phaedromvs 

Quid  si  adeamus?    heils,  Curculio,  te  volo. 

CVRCVLIO 

Quis  vocat?    quis  nominat  me? 

Phaedromvs 

Qui  te  conventum  cupit. 

CVRCVLIO 
Haitd  mage  me  cupis  quam  ego  te  cupio. 

Phaedromvs 

0  mea  opportiinitas,  305 
Ciirculio  exoptate,  salve. 

CVRCVLIO 

Salve. 
Phaedromvs 

Salvom  gaiideo 
Te  advenire:    cedo  tuam  mi  dexteram:   ubi  sunt  spes  meae? 
Eloquere,  obsecro  hercle. 

CVRCVLIO 

Eloquere,  te  obsecro  hercle,  ubi  siint  meae? 

Phaedromvs 
Quid  tibist? 


commostret  F      pbediomum  BEJ      302.  subita  (s  ex  b  B)  est  BEJ Z. 
est  subita  F      Ante  celeriter  A?  litt.  ras.  B       at  oculiter  in  mar(j.  E^ 
mihi  BJ.  michi  E     eo  homine  Brixius  ad  Mcnaeclim.  v.  650.  hoc  homine 
Ubri      conuento  est  ex  conuenito  est  B.   conuento  est  EJ      303.  que- 
rit  BEJ     curgulio  F Z      305.  haud  mage  me  cupis  quam  ego  te  cupio 
Gz.  haud  magis  cupis  quam  ego  te  cupio  libri.   haud  mage  cupis  quam 
ego  t.  c.  Bothius.  cf.  Mahlerus  de  pron.  pers.  ap.  Pl.  coUoc.  p.  10.  hau 
tu  me  magis  cupis  e.  q.  s.  Miiellerus  Pros.  Pl.  p.  31       oportunitas  BE. 
opurtunitas     J        306.  Curcu.  (del.  m.  3)  Salue  (ex  salui  m.  3)  E 
saluum  BEJ        307.    ad  uenire  B        michi  E        dexteram  J.     dex- 
tram  (r  ex  ej  B.    dextram  EFZ        meg  E        308.  eloquere  (v  ex  Ij 
B        te    obsecro    hercle    Boihius   ex   cod.    Guelferbytano.     te   obsecro 
BEJFZ        Hiatum  defendit  Luchsius  Studemundi  Stud.  vol.  I  p.  23. 
de  cubi  cogitat  Bergkius  SymboJ.  ad  grarnm.  lat.  p.  119        mee  E 
Cetcrum  commemoro  versum  exchcdere  Gwjetum       309.  tibi  est  tihri 
tenebr^  B.    tenebre  EJ        ob  oriuntur  B         inedia  BEJ:  G.  Valla. 
media  FZ 


40  PLAVTI  II  3,  30-37 

CVRCVLIO 
Tenebrae  dboriuntur,  geuua  ineclia  siiccidunt. 
Phaedromvs 
Lassitudine  lierde  credo. 

CVRCVLIO 

Retine,  retine  me,  obsecro.  3io 

Phaedromvs 
Vide  ut  exijalluit:  datiu  isti  sellam  ubi  adsidat  cito 
Et  aqualem  cum  aqua?    properatin  ocius? 

CVRCVLIO 

Animo  malest. 
Phaedromvs 
Vin  aquam? 

CVRCVLIO 

Si  frilstulentast,  da,  (5bsecro  liercle,  obsorbeam. 

Phaedromvs 
Vae  capiti  tuo. 

CVRCVLIO 

Obsecro  hercle,  facite  ventum  ut  gaudeam. 

Phaedromvs 
Maxume. 

CVRCVLIO 

Quid  fiicitis  quaeso? 

Palinvrvs 
Ventum. 

CVRCVLIO 

Nolo  equidem  mihi    315 
Fieri  ventuhim. 


311.  312.  Osbernus  p.  11:  aqualis nnde  Plautus  ''date  isti 

sellam    ubi    assideat    et   aqualim    cum   aqua'         313.  Osbernus 

p.  237:  Frustulentus unde  Plautus:  'si  frustulenta  est  aqua 

da  obsecro  ut  obsorbeam' 


310.  retinete  retinete  Ji"        311.  uide  wi  PyJades.  uiden  ut  libri 
datinisti  jy      assidat  JBi^J'      312.  properatim  ocitius  i'      male  est  Z/ftri 

313.  PaUnuri  person.  praefigunt  BE.  Lyc  J       frustuleuta  est  BEJ 

314.  Palinuri  person.  praefi[/untB E F ,  Curculionis  J      weBEJ 
uentum  mihi  F      315.  PaUnuri  personam  praefigunt  BEF      maxime 
EJ       queso  BEJ      miclii  EJ       316.    Palinuri  person.   inserunt  JF 

igitur  Bothius.  igitur  uis  Ubri,  nisi  quocl  uis  ex  nir  E^  et  ergo  F 


II  3,  37-45  CVRCVLIO  41 

rHAEDROMVS 

Quid  igiturV 

CVRCVLIO 

Esse,  ut  veutum  gaiideam. 
Phaedromvs 
liippiter  te  dique  perdant. 

CVRCVLIO 
Perii:  prospicio  parum: 
Lacrumarum  liabeo  dentes  plenos,  lippiunt  fauces  fame: 
Ita  cibi  vacivitate  venio  lassis  lactibus. 

Phaedromvs 
Tam  edes  aliquid. 

Cvrcvlio 
Nolo  hercle  aliquid:  certum  quam  aliquid  mavolo.  320 
Phaedromvs 
Immo  si  scias  reliquiae  quae  sint. 

CVRCVLIO 

Scire  nimis  lubet 
tJbi  sient:    nam  illis  conventis  sane  opus  est  meis  dentibus. 

Phaedromvs 
Pernam,  callumj  abddmen,  sumen,  glandium. 

CVRCVLIO 

Ain  tu  dmnia  haec? 
In  carnario  fortasse  dicis  V 


319.    Nonius  j).  331,  25:    Lactes  dicuntur  intestina Plau- 

tus  Curculione:     ^ita  cibi  uacuitate   ....  lactibus'         324.    Os- 


An  uentum  ut  ?      317.  Pal.  person.  praefigunt  BEJF     diique  / 
prospitio  E      318.  Lacrumarum  habeo  Kochius  Emend.  Pl.p.  VII. 
Os  amarum  habeo  libri,  unde  os  amarumst  FlecJceisenus      dentes  flent 
Ussingius.     dentes   lippos    Lambinus.     dentes    haerent    Giiyetus 

319.  vaciuitate  Camerarius.    uacuitate  libri  cum  Nonio       laxis  Pius 

320.  aliquit  mauolo  5  321.  Palinuri  personam  praefigunt  BEJF 
siscias  BJ  reliquie  EJ.  requie  B  qug  EJ  sunt  J  nimis  fni  ex 
m)  B  lubet  ex  iubet  E^  322.  scient  J  conuentus  EJ.  conuentis 
E'^  323.  Person.  add.  E'^  Pernam  callum  Pylades.  Pernam  libri, 
nisi  qitod  pern  nam  /.  pernam  suis  Bothius,  suis  ex  verbis  sequentibus 
adscito  sumen  07n.  EJFZ  glandium  Gz.  suis  glandium  libri. 
sueris  glandinm  Scaliger.  suillum  glandium  Camerarius  ain  ex  am  E 
tuo  J.  tu///  E  h§c  E.  hec  J  ain  tu  haec  omnia  Muellerus  Plaut. 
Pros.p.649      324.  incarnario  J3  iV     dicis  fortasse  P     inlancibus  jBj&V 


42  PLAVTl  II  3,  45—56 

Phaedromvs 

Immo  in  lancibus: 
Quae  tibi  sunt  panita,  postquam  scfmus  venturiim. 

CVRCVLIO 

Vide    325 

Ne  me  ludas. 

Phaedromvs 
Ita  me  amabit  quam  ego  amo,  ut  ego  haud  mentior. 
Sed  quod  te  misi  sum  nihilo  certior. 

CVRCVLIO 

Nihil  attuli. 
Phaedromvs 
Perdidisti  me. 

CVRCVLIO 
Invenire  possum  si  mi  operiim  dabis. 
Pdstquam  tuo  iussil  profectus  sum,  perveni  in  Ctiriam. 
Video  tuom  sodalemj  argenti  rogo  uti  faciat  copiam.         330 
Scires  velle  gratiam  tuam :  nohut  frustrarier, 
tJt  decet  velle  hominem  amicum  amico  atque  opitularier: 
Respondit  mihi  pailcis  verbis  atque  adeo  fideliter, 
Quod  tibist,  item  sibi  esse,  maxumam  argenti  inopiam. 

Phaedromvs 
Perdis  me  tuis  dictis. 


hernns  p.  119:    Carnarium xinde  Plautus    'tuo  haec  fortasse 

in  carnario  dicis?' 


325.  qu^  EJ  scimus  ex  sciimus  B.  sci  imus  J  326.  neme 
BJ  laudas  J.  om.  FZ:  add.  Hermolaus  ego  om.  Z.  327.  quod 
Guyetus.  quo  lihri  sum  nihilo  Muellerus  Pros.  VI.  p.  545  adn. 
nihilo  sum  lihri,  nisi  quod  nichilo  J  cercior  B  Nichil  attuli  /. 
idem  in  ras.  E  328.  possim  EJZ  simihi  B.  si  michi  EJ 
dabis  Vylades.  datis  lihri.  datas  Gruterus.  duis  Pius  329.  pueni 
ex  ueni  iiJ^  ^ln  perveni  Cariam.^  330.  tuum  Zjfcre  uti  ex  ut  jB'^ 
fatiat  E  copiam  faciat  F Z  V.  331  sq.  del.  iussit  Guyetus:  recte  utvid. 
331.  scires  uelle  B,  Pius.  scire  uelles  ex  scires  uelles  ras.  E.  scires 
uelles  J F Z  gratia  tua  Lipsius.  Lambinus.  gratiam  tuam  ad  fru- 
strarier  refert  Scaliger  332.  docet  J  333.  michi  EJ  fidelister  E. 
fedeliter  F  334.  Qd  ex  Sed  E^.  quid  J  tibi  est  BEJ  maxumam 
Fleckeiscnus.  magnam  libri.  Phaed.  Quid?  Curc.  Magnam  Mucllerus  Pros. 
Pl.  p.  003  incopiam  scrvato  magno  Locwius:  quod  optime  v.  330 
commendatur  omissis  331  ct  332:  iocatur  Curculio        335.  me  07n.  J 


JI  3,  56—68  CVRCVLIO  43 

CVRCVLIO 
Immo  servo  et  servatitm  volo.        335 
Postquam  mlhi  respdnsumst,  abeo  ab  illo  maestus  ad  forum 
Med  illo  frustra  advenisse.     forte  adspicio  militem 
*************  +  *******♦  +  +  +  *+** 
Adgredior  hominem:  saluto  adveniens:  'salve'  inquit  mihi, 
Prendit  dexteram,  seducit,  rdgat  quid  veniam  Cariam: 
Dico  me  illo  advenisse  animi  causa:  ibi  ille  interrogat     340 
Ecquem  in  Epidaurd  Lyconem  tarpezitam  ndverim. 
Dico  me  novisse.    ^Quid?   lendnem  Cappadocem?'    Adnuo 
Visitasse.    'Sed  quid  eum  vis?'    '^Quia  de  illo  emi  virginem 
Triginta  minis,  vestem,  aurum :  et  pro  his  decem  accedilnt  minae. 
^Dedistin  tu  argentum?'     inquam.     'immo'  inquit  ^apud  tar- 

pezitam  situmst     345 
flhim  quem  dixi  Lyconem,  atque  ei  mandavi,  qui  anulo 
Med  tabellas  dbsignatas  attulisset,  ilt  daret 


336.  Post  quam  E.   Ph.  Postquam  Z       responsum  est  B.    respon- 
sus  est  J  et  (t  sum  sup.  v.  m.  3)  E      ab  eo  E       abillo  B       mestus 
BEJ        adforum  BJ        337.  med  Guyetus.  Bitschelius  Nov.  exc.  Pl. 
p.  36.     me  libri        frustra]  nequiquam  MueUerns  Pros.  Pl.  p.  596 
deuenisse  Ccmerarius        aspicio  (p  ex  corr.)  B.  auspicio  J.   aspitio  E 

Post  hunc  versum  velut  haec  intercidisse  putat  Seijffertus  Stud.  Pl. 
IX  16:  Therapontigonum  qui  anno  erat  hic.  novistiu?  Ph.  Novi  et  scio 
338.  aggredior  ££"/  ad  ueniens  JB  inquid  £";  corr.  E^  michi 
EJ  339.  Prehendit  libri  dextram  BEZ  rogitat  quid  ego  in 
Cariam  Veniam  olim  Eitschelius  Proleg.  p.  HS.  rogat  quid  veniam 
in  Cariam  Kampmannus  de  In  praep.  p.  26.  Lorenzius  ad  Mostell.  v. 
425  340.  illo  me  E         aduenisse  ex  uenisse  B,  non  B'\     venisse 

Ritschelius  Proleg.  p.   148  cansad  Ritschelius  Nov.  exc.  Pl.  p.  63 

ibi  ille  G2.  ibi  me  libri.  ibi  med  Bitschelius  Opusc.  philol.  vol. 
III  p.  126  spretis  eis  quae  antea  proposuerat  341.  ec  quem  BEJ 

inepidauro  fida  e  corr.J  B.     inepidauro  EJ  ly  conem  B.     li- 

conem  J  tarpezitam  Bitschelius  Opusc,  philol.  vol.  II  p.  525.  tra- 
pezitam  B.  trapezitam  ex  trepezitam  E^.  trapazetam  J  342.  leno- 
nem  (n  s.  vers.)  J  capadocem  B  annuo  BEJ         343.  uitasse 

/        eumuis  J         deillo  J.      ab  illo  sup.  de  illo  E^  uirgine///  E 

344.  accedunt  Guyetus.  coaccedunt  libri.  accedent  Bentleius  ad 
Hautontim.  IV,  7,  S  mine  BEJ  Ceterum  spurium  esse  hunc 
versum  putat   Ussingius  345.   dedistin  Fleckeisenus.     dedisti  libri. 

ibi  dedistin  Bitschelius  Proleg.  p.  126        argentum  in  manum  Muellerus 
Fros.  PI.  p.  235         immo  inquit  Pylades.     immo  lihri        aput  J 
tarpezitam  Ritschelius  Opusc.  phil.  vol.  II  p.  525.     tvapezit-dm  B  EFZ. 
trapaezitam  J        situm  est  BEJ        346.  quem  /        liconideui  BEJ 

qui  anulo  cx  quia  nullo  E^.   qui////  (a  cras.)  auulo  B      347.  tabu- 


44  PLAVTI  II  3,  69—79 

Operam,    ut    muliereui    a    lenoue    cum    ailro    et    veste    ab- 

duceret.' 
Pdstquam    hoc    mihi    narravit,    abeo    ab    illo.      revocat    me 

ilico, 
Vocat  me  ad  cenam:  religio  fuit,  denegare  nolui.  350 

'Quid  si  abeamus,  decumbamus?'     inquit.     consiliiim  placet. 
Neque  diem  decet  remorari  neque  nocti  nocerier. 
Omnis  res  paratast  et  nos  quibus  paratumst  adsumus. 
Pdstquam  cenati  atque  adpoti,  talos  poscit  sibi  in  manum. 
Prdvocat  me  in  aleam  ut  ego  hidam.    pono  pallium:         355 
Ille  suom  anulum  opposiuit,  mvocat  Planesium. 

Phaedromvs 
Meosne  amores? 

CVRCVLIO 

Tace  parumper.    iacit  volturios  quattuor. 
Talos  arripio,  mvoco  almam  meam  nutriciam  Herculem, 


357.  Servius  ad  Aen.  VI  v.  595:  Sane  in  usu  est  vultur,  licet 
Cicero  vulturius  dixerit  [et  Piautus  in  Curculione:  'iacit  vulturios 
quattuor'] 


las  B  attuUisset  J.  obtulisset  Z:  corr.  Angelius  uti.?  348.  ale- 
iione  BEJ  et  cum  et  J.  cum  et  E  auro  ueste  J  349.  post 
quam  BE  michi  EJ  abillo  BEJ  ilico  ex  illico  E^ 

350.  vocat  acl  Pylades        religio  (i  iwst.  sup.  v.)  J       denagare  B 

351.  Quod  B  si  abeamus  Brantius.  siadeamus  B.  si  adeamus 
EJFZ.  si  actutum  Ussinf/ius  decumbamus  Beizius.  Bothius.  ac 
decumbamus  BEZ.  ac  decubamus  JF.  ac  cnbemus  Guyetus  in- 
quit  ex  inquid  E'^  placet  ret  e  corr.  m.  .Qj  B  352.  remorari  Ca- 
merarius.  me  morari  BEF.  memorari  J.  me  memorari  Z.  morari 
Scaliger.  Givjetus  neque  fhe  cx  va.)  B  353.  paratast  Z.  paratas 
BEJ.  paratos  F  omnes  et  nos  F  paratum  est  BEJ  assumus 
BEJ  354.  appoti  BEJ  .  talos  (tal  m.  3  e  corr.)  E  sibilmanum 
(l    m.    2   postea   inscruit)   B.     sibi   inmanuui  EJ.     in  manum  Reizius 

355.  inaleam  BEJ  356.  suum  BEJ  anulum  JFZ.  annu- 
lum  ex  animulum  E^.  at  anulum  in  marg.  B-.  animuium  BE 
opposivit  Camerarius.  opposuit  libri  inuocat  (t  m.  2)  B  ple- 
nesium  J  357.  meos  ne  (ne  sup.  v.  m.  2)  B  iacit  uoltorios  quat- 
tuor  EJFZ.  quattuor  volturios  iacit  Guijetiis.  Ritschelius  Prolcg. 
p.  149  358.  talos  ex  tales  E^  almam  meam  nutriciam  Gz.  al- 
mam  meam  nutricem  libri.  meam  almam  nutricem  3Iuellerus  Pros. 
Pl.  p.  695.  almam  meam  nutriculam  Bothius.  almam  nutricem  meam 
Muellerus  1.  s.  s.  post  Pyladem.  almam  meam  mihi  nutricem  Fleck- 
eisenus        herclem  F 


11  3,  80-89  CVRCVLIO  45 

Icicio  basilicuin,  propino  magnuni  poclum:  ille  ebibit, 
Ciiput  depouit,  coudormiscit.     ego  ei  subduco  anulum,       360 
Deduco  pedes  de  lecto  clam,  ne  miles  sentiat. 
Rogant  me  servi  qud  eam:  dico  me  ire  quo  saturi  solent. 
Ostium  ubi  conspexi^  exinde  me  ilico  protenam  dedi. 

Phaedromvs 
Laiido. 

CVRCVLIO 

Laudato,  quando  illud,  cjuod  cupis,  effecero. 

+      +      *:+::♦:      +      +      ***      +     *      +      +      +      *      +      +      +      ♦      +      +      ******♦ 

Eiimus  umic  intro,  ilt  tabellas  consignemus. 

Phaedromvs 

Niim  moror?    3G5 
Cvrcvlio 
Atque  aliquid  prius  obtrudamus,  pernam,  sumen,  glandium: 
Haec  sunt  ventris  stabilimenta:  pane  et  assa  biibula, 
Poclum  grande  et  aiiia  magua^  ut  satis  consilia  siippetant. 


359.  Osbernus  j).  80:  Basilicus  iactus Plautus:   'iacto  ba- 

silicum'  iacit  volturios  quattuor  363.  Konms  p.  376 ,  9  de  proti- 
nam  agens:  Idem  (Tlautus;  in  Curculione  praepositione  addita:  ''ostiuui 
ubi  prospexi  exinde  me  ilico  protenam  dedi'  quasi  in  longam 
fugam  367.  Nonius  p.  218,12:  Panis  consuetudine  masculiuo  genere 
appellatur.  Neutro  Plautus  in  Curculione:  ^haec  sunt  ventris  sta- 
bilimenta  pane    et    assa    bubula'  Charisius  p.  90,  5:    Panis 

masculino  genere  dicitur.  nam  etsi  neutro  geuere  Plautus  dixit  ^pane 
et  assa  bubula'  tamen  vitiose 


359.  pasiliscum  B.  basiliscum  £"'       poclum  BotTtius.  poculum  libri 

360.  caput  e:c  capud  ii'^  condormiscit  ex  condormescit  B.  cum 
dormiscit  EJFZ  ei  subduco  in  ras.  B.  ei  sub  duco  E.  ei  subdudo 
J  361.  delecto  BJ  362.  rogitant  servi  Bothius.  EitscJielius  Proleg. 
p.  148  ego  dico  JF  saturi  ex  satari  J  363.  hostium  JF 
prospexi  Nonius  exin  F  illico  ex  ilico  E'-  protenam  Nonius. 
protinara  lihri  Post  h.  v.  nonnulla  interc.  putat  Brixius  Nov.  annal. 
vol.  101  (a.  1870)  p.  765:  cf.  v.  364  364.  id  Z  qd  in  marg.  B^ 
cupisti  Muellerus  Pros.  Pl.  p.  51  effecero  (ce  s.  v.)  J  Lactmam  in- 
dicavi:  cf.  v.  363  365.  tabulas  B  non  ex  num  E^.  non  FZ  moror 
foror  in  ras.  in.  2)  B  366.  Personam  om.  B  optrudamus  /  obstru- 
damus  Scdliger  comparato  Festo  p.  192 :  cf.  PJacidus  p.  71,  16  glan- 
dium  (n  add.  m.  2)  E  V.  367.  368.  obeJo  notat  Guyetus  367.  hgc 
E.    opus   Ussingius        uentris  Nonius.  FlecJceisenus.     uentri  BEJFZ 

pane  Nonius.  F.  idem  PyJades  et  ScaJiger.  panem  BEJZ 
assabufaZ^e/'a  a  ex  u  m.  ^jbula  (ex  lala^  B  at  pabula  in  marg.  E^ 
368.  Pocluui  grande  et  FJecJceisenus.     poculum  grande  Jibri 


46  PLAVTI  II  3,  90.  91. 

Tu  tabellas  consignato,  liic  mihi  ministrabit,  ditm  ego  edam. 
Dicam  quem  ad  modum  conscribas.  sequere  me  hac  intro. 

Phaedromvs 

Sequor.  370 

369.  tutabellas  J.  tu  tabellas  (ex  tabillasj  B.  tu  tabulas  Z 
consignatod  Ritschelius  Nov.  exc.  Pl.  p.  102  bic  mihi  Pijlades.  hic 
Uhri  ministrabit  i^it  m.  3  ex  atj  E.  minstrabit  Fleckeisenus  dum  ego 
edam  Fleckeisenus.  Seizius.  ego  edam  libri.  ego  bibam  Brixius  emend. 
PI.  (1854J  p.  14:  cf.  Muellerus  Pros.  PI.  p.  243  370.  quem  admo- 
dum  B.  quem  ad  admodum  J.  quemadm  E  ceteris  usque  ad  finem 
versus  ahscissis        sequere  hac  intro  me  3IueIIerus  Nachtr.  p.  50 


Ifl  1, 1—11 


ACTYS   III 


lyco.    cvrcvlio.    cappadox 

Lyco 
Beatus  videor:  siibduxi  ratiimculam, 
Quautum  aeris  milii  sit  quantumque  alieni  siet. 
Div€s  sum,  si  non  reddo  eis  quibus  dehibeo. 
[Si  reddo  illis  quibus  debeo  plus  alieni  est.J 
Verum  bercle  vero  belle  quom  recogito,  375 

Si  magis  me  instabunt,  ad  praetorem  sufiFeram. 
Habent  liunc  morem  plerique  argentarii, 
Ut  alius  alium  pdscant,  reddant  nemini, 
Pugnis  rem  solvant,  siquis  poscat  clarius. 
Qui  liomo  mature  quaesivit  pecuniam,  380 

Nisi  eam  mature  parsit,  mature  esurit. 


380.  381.  Charisius  p.  204,  25:  Matiire  duo  significat,  et  cito  et 

tarde.     Plautus    in    Curculione:    'Qui    homo    esurit.'     est 

enitn  sensus :  qui  homo  vix  et  aegre  quaesiit  ijecuniam 


Actus  III  Sc.  1.  LICO  TRAPEZITA  .  PARASITVS  •  LENO  BJ. 
LI . .  et  NO  E  ceteris  abscissis  371.  In  E  nil  nisi  XJ^fSonae  nota 
(lACO)  servatum  est         Beatus    (B    m.    2)   B  raciunculam    J 

372.    Quantum  —  sit  quan   ahscissa  in  E        Ante  eris   .3   litt.  ras.  B 
michisit  /        373.  Dives  —  eis  abscissa  sunt  in  E        debeo  lihri 
374.   Versum  damnavit  BotJdus,  quem  frustra  corrigas        si  —  qui- 
bus  d  abscissa  in  E  sireddo  B  debeo  (e  post.  sup.  v.)  J 

V.  375 — 3S1  ita  a  Plauto  profectos  esse  non  credo  ut  qui  sententiae  con- 
cinnitatem  turbent :  aut  interpolatione  aut  lacunis  laborant  375.  Verum 
herc  abscissa  in  E  belle  quom  recogito  Botliius.  cum  uelle  reco- 
gito  B.  conuellere  cogito  ex  cum  uelle  recogito  E^.  conuellere  cogito 
JFZ.  cum  belle  recogito  Gulielmius.  cum  vere  recogito  Camerarius. 
Dousa  An  post  hunc  versum  lacuna  est?  376.  Si  abscissum  in  E 
mi  Camerarius  adpretorem  B.  adpretorem  EJ  sufferam  (fer  e  corr.) 
E  377.  mortem  J  pleriqug  /  argentarii  (\  alt.  m.  2)  E 
378.  poscant  ex  poscat  B  379.  soluant  (uant  m.  2  in  ras.)  B.  soleant 
EJ        clarius  B.     Langiani.     durius  ex  derius  E^.     durius  JFZ 

380.  quesiuit  EJ        Mature  qui  quaesivit  homo  peciiniam  Bothius 

381.  par  sit  E.   parsat  B 


48  PLAVTI  in  1,  12—24 

Cupio  aliquem  mi  emere  piierum,  qui  usurarius 
Nunc  mihi  quaeratur:  lisus  est  pecunia. 

CVRCVLIO 

Nil  tii  me  saturum  mdnueris:  memini  et  scio. 

Ego  hdc  effectum  lepide  tibi  tradam:  tace.  385 

Edepol  ne  ego  hic  med  mtus  explevi  probe, 

Et  quidem  reliqui  in  ventre  cellae  um'  locum, 

Ubi  reliquiarum  reliquias  reconderem. 

Quis  hic  est  operto  capite  qui  Aescuhxpium 

Sahltat?     attat  quem  quaerebam.     sequere  me.  390 

Simulabo  quasi  non  noverim.     heus  tu,  te  volo. 

Lyco 
Undcule  salve! 

CVRCVLIO 

Quaeso,  deridesne  me? 
Lyco 
De  CdcuUtum  prosapia  te  esse  arbitror: 
Nam  ei  siint  unoculi. 

CVRCVLIO 
Catapulta  hoc  ictumst  mihi 

389.  390.    Servius   ad    Aen.   XII  v.   257:    Xam    salutari    diciraus 

deos [Plautus   in   Curculione:    ''Quis  est  qui   operto  capite 

salutat  Aesculapium']         393  sqq.    Varro  de  L.  L.   VII,  71:    Ab 


382.    mi  emere    Fleckeisenus.     emere   libri  usurariis   JF 

383.  Nunc  michi  queratur  usus  FJ.   ne  mihi  quaeratur,  usus  Ussingius 

Post  est  inserunt  etiamJ^"'Z  384.  Person.  om.  J  386.  hodie 
hic  Muellerus  Pros.  Pl.  p.  729.  hic  nunc  Hermannus  Philol.  vol.  III 
(a.  1848)  p.  464  med  Lambinus.     RitscheUus  Nov.  exc.  Pl.  x>.  49. 

me  Hbri        387.  Et  quidem  Camerarius.     Et  equidem  libri.     Equidem 
Guyetus  inuentre   BJ  cell§   EJ     celle   li  Ante  unilocum 

(sic!)  2  litt:  ras.  B        388.  reconcederem  F        389.  operto  capite  qui 
BotJiius.     qui    operto    capite    libri.     operto    qui    capite    Guyetus.     qui 
operto   capitulo  scribi  posse   monet  Muellerus  Pros.   Pl.  p.  521.     qui 
operto  capited  Ilitschelius  Nov.  exc.  Pl.  p.  63         esculapi   um  B.     es- 
culapium  E.    osculapium  (e  sup.  o)  J.    salntat  aesculapium  Servius 
390.  querebam  B.    querebam  EJ      391.  nouerim  /^nouer  in  ras.)  B 
tu  om.F      392.  Unocule  Camerarius.   une  ocule  BEFZ.   une  ocul§  / 
Quaeso  ('aeso  e  corr.j  B.   queso  /.  queso  E      deridcs  ne  (ne  ex  n\) 
B.     derides  ne  ^s  sup.  v.)  J        393.  Coculitum  Ribbeckius  Nov.  unnuh 
vol.  77  (a.   1858)  p.  194:    cf.  Eitschelii  Opusc.  phil.  vol.  II  p.  587  et 
515.     coclitum  libri  cum   Varrone  et  Servio,  nisi  quod  celitum  F 
prosapientia  B        394.  ei  Camerarius.     hi  libri  cum  Varrone  et  Servio 


111  25-34  CVRCVLIO  49 

Apud  Sicyonem, 

Lyco 
Nam  quid  id  refert  mea,  395 

Aii  aula  quassa  cum  cinere  effossus  sief? 

CVECVLIO 

Superstitiosus  hic  quidemst:  vera  praedicat. 

Nam  catapultae  illaec  ad  me  crebro  coumeant. 

Adulescens  ob  rem  publicam  hoc  intiis  mihi 

Quod  insigne  habeo,  quaeso  ne  me  incomities.  4oo 

Lyco 
Licetne  inforare,  si  incomitiare  haud  licet? 

CVRCVLIO 
Non  inforabis  me  quidem,  nec  mihi  placet 
Tuom  profecto  nec  forum  nec  comitium. 
Sed  hunc  quem  quaero  conmonstrare  si  potes, 


oculo   cocles  ut  ocles  dictus,   qui  uuum  haberet  oculum;    quocirca  in 

Curculione  est:  'De  Coclitum nam  hi  suut  unoculi' 

Servius  ad  Aen.  VIII  v.  649:  Nam  luscos  coclites  dixcrunt  antiqui .... 

Plautus    in    Curculione:    ''De    Coclitum nam    hi   suut   uu- 

oculi'  400.  Festus  Paiili  p.  107,  5:  Incomitiare  significat  tale  con- 
vicium  facere,  pro  quo  necesse  sit  in  comitium,  hoc  est  in  conventnm, 
venire.     Plautus:    'Quaeso    ne    me    incomities'  401.    Oshernus 

p.  110:    iucomitio in  comitium   adducere  ;   unde  idem  Plautus: 

'licetne    inforare   si  incomitiare  non  licet'  Idem  p.  217: 

Et  inforo,  as  -i-  inplacitare  in  foro,  unde  Plautus:  'licetne  .  .  .  .  non 
licet'  Cf.  p.  292.  Ex  Osberno  fluxit  glossa  ' Isidoriana'  Loewii 
Prodr.  p.  261 


uno  oculi  J        ictum  est  EJFZ,   iectum  est  P.   an  fuit  eictum.^ 
michi  E        395.    sycionem  ex   sicionem  B.     sitionem   E.     sicioue 
J  396.  quassa  ex  quasa  B-  397.  super  sticiosus  B.     super  sti- 

tiosus  EJ  quidem   est  BEJ  predicat  BE  398.    namque 

Fleckeisenus  catapultae  illaec  Guyetus:  Muellerus  Pros.  Pl.  p.  745. 
illaec  catapultae  libri,  nisi  quod  illec  BE,  ill§c  J,  catapulte  E.  illaec  cata- 
pultas  RitscheUns  commeant  BEJ  399.  adolescens  BEJ  obrem 
BEJ  ictus  ex  corr.  F.   idem  Acidalius,  unde  ictumst  Bothius,  ut 

taceam  alios        400.    quid  ex   quod  F        queso  BEJ        neme  J 
incomities  ex  incomicies  B.     incomicies  J        401.  Licet  ne  BEJ 
inferare  (o  sup.  e  prior.)  J        in  comiciare  B.    incomiciare  J        haud 
Bothius,  Reizius.  non  Uhri      402.  quidem  (i  sup.  q)  B      non  michi  EZ 
placet  Hermolaus.  placens  Ubri.  placent  Gruterits.  Gertzius      403.  tuum 
libri      nec  forum  (ex  ferauij  E  in  marg.       comitium  ex  comicium  B. 
comicium  /       404.  quem  om.  Z:  corr.  Hermolaus       quero  BJ.  quero 
E        commonstrare  BJ.     commostrare  E        sipotes  B 

PliAVTI   CVKCVHO  4 


50  PLAVTI  ITI  35-45 

Inibis  a  me  solidam  et  grandem  gratiam.  405 

Lyconem  quaero  tarpezitam. 

Ltco 
Dic  mihi, 
Quid  eum  uunc  quaeris?     aiit  quoiati's? 

CVRCVLIO 

Eloquar: 
Ab  Therapontigono  Platagidoro  milite. 

Ltco 
Novi  edepol  nomen:  nam  mihi  istoc  nomine 
Dum  scribo  explevi  tdtas  ceras  quattuor.  410 

Sed  quid  Lvconem  quaeris? 

CVRCVLIO 

Mandatumst  mihi, 
Ut  has  tabellas  ad  eum  ferrem. 

Ltco 

Quis  tu  homo"s? 
CVRCVLIO 
Libertus  illius,  quem   omnes  Summamtm  vocant. 

Ltco 

Summane,  salve.     qui  Summanus?  fac  sciam. 

CVRCVLIO 

Quia  vestiraenta  mea,  ubi  obdormivi  ebrius,  415 


405.   JJonatiis  ad  Eun.  III  5,  9:    Gratiam  inire Plau- 

tus:  'iniet  tamen  solidam  et  grandem  gratiam' 


405.    inibis  ame  BEJ.     iniet  tamen  Donatus  graciam  J 

406.    liconem   BJ  qu^ro   BEJ  tarpezitam   Bitschelius    Ojmse. 

philol.  vol.  II  p.  5?.7.     trapezitam  BEJF Z         michi  E         407.  Ly. 
praem.  Z:  corr.  Saracenus  queris    BJ.     queris  E  cuiatis  libri 

///  Eloquar  B  408.  abthera  pontigono  BF.  ab  thera  i>onti- 
gono  Z.  ab  ethera  (corr.  in  thera  m.  3j  plontigono  1 1  exp.  m.  3)  E. 
ab  thera  plontigono  J  409.  michi  J  410.  quatuor  B  411.  Sed 
—  Ma  abseissa  in  E  licouem  BJ  queris  BJ  mandatu  st 

BEZ.     mandatnm  est  J  michi  EJ         412.  Ut  —  Qu  abscissa  in 

E        fei-ret  B.     ferrem  (alt.  r  sup.  v.)  J.     feram  Z:  corr.  Pylades 
homo  es  BEJ        413.  Libertus  —  Summanum  uo  abscissa  in  E 
414.  summanes  B.   summaue  ex  sumnianes  E^        ue  —  sciam  abscissa 
in  E        quid  F        summanus  libri        scia  ex  scia  B-        415.  qui  F 

vestimenta  mea  Fleckeisenus.     uestimenta  libri       ubi  in  lecto  ob- 


II r  46-54  CVRCVLIO  51 

Sumratiiio,  ob  eam  rem  me  omnes  Summamim  vocant. 

Lyco 
Alibi  te  meliust  quaerere  hospitiura  tibi: 
Apud  me  profecto  iiihil  est  Sumraanc')  loci. 
Sed  istum  quem  quaeris  ego  sum. 

CVRCVLIO 

Quaeso,  tune  is  es, 
Lyco  tarpezita? 

Lyco 
Ego  sum. 

CVRCVLIO 
Multara  rae  tibi  420 

Salutera  iussit  Therapontigonus  dicere 
Et  has  tabellas  dare  rae  iussit. 

Lyco 

Mihine? 
CVRCVLIO 

Ita. 

Cape,  signura  nosce.     nostin? 

Lyco 

Quidni  ndverira? 
Clypeatus  elephantum  ubi  machaera  dissicit. 


424.  Nonius  p.  290,  5:  Diligere  manifestam  habet  significationem 
ut  plerumque.  Diligit  dividit.  Plautus  iu  Curculione:  "^Clipeatus 
eligantum    ubi    macera    diligit'  Quaeritur   num    huc   sjjectet 

Festus  Pauli  p.  69,  15:  'dirigere  apud  Plautum  invenitur  pro  disce- 
dere'  uM  discindere  correxit  Scaliger,  discidere  Meursius 


dormivi  MueUerus  Pros.  Pl.p.  530.  ubi  obdormivi  humi  idem  Muellerus 
eodem  loco  ui  ebrius  abscissa  in  E  416.  obeam  J  um  uocant 
abscissa  in  E  homines  Gruterus  uocant  (n  s.  v.  m.  2)  B 

417.  Person.  not.  praef.  E-  alibi  (\>\  e  corr.)  te  B.  alibi  te  ex  alibite 
E^.  alibite  J  melius  est  J  querere  J.  querere  uel  E.  quaerere  uel 
Z:  corr.  PyJades  hospicium  BJ.  hospitium  (h.  m.  3)  E  418.  aput 
J  nichil  EJ         419.  quemqueris  B.     quem  queris  EJ  Queso 

BEJ  tu  ne  B  420.  Lico  BE  tarpezita  Fleckeisenus.  trape- 
zita  libri  me  add.  E'-'  421.  thera  pontigonus  BEJ  ore  dicere 
F  422.  mihin  B.  michin  EJ  423.  nostin  nostra  F  Quid  ni 
EJ  424.  clipeatus  BEJ  eligantum  Nonius  tibi  EJFZ:  corr. 
Pylades  machera  BEJ  dessicit  BE.  at  diligit  E'^.  diligit  F, 
Nonius.    Saracenus.     delicit  Scaliger.     dirigit  ex  Festo  Bostius  Opusc. 

4* 


52  PLAVTI  III  55-66 

CVRCVLIO 
Quod  istic  scriptumst,  id  te  orare  iiisserat  425 

Profecto  ut  faceres,  suam  si  velles  gratiam. 

Lyco 
Concede:  inspiciam  quid  sit  scriptum. 

CVRCVLIO 

Maxume 
Tuo  arbitratu,  dum  aufero  abs  te  id  quod  peto. 

Lyco 
^Miles  Lycoui  in  Epidauro  hospes  bospiti 
Suo  Tlierapontigonus  Platagidorus  plilrumam  430 

Salittem  dicit.' 

CVRCVLIO 
Meus  hic  est,  hamum  vorat. 
Lyco 
'Tecum  oro  et  quaeso,  qui  has  tabellas  adferet 
Tibi,  itt  ei  detur  quam  istic  emi  virginem, 
Quod  te  praesente  isti  egi  teque  interprete, 
Et  ailrum  et  vestem.    iam  scis  ut  convenerit:  435 

Argentum  des  lenoni,  is  huic  det  virginem.' 


434.  Scrvius  ad  Aen.  IV  v.  608:  Sane  interpres  quid  sit  seciin- 
dum  veteres  ipse  exposuit  \^Vcrgilius^  diceudo  conscia:  veteres  enim  in- 
terpreteni  conscium  et  auctorem  dicebant.  Plautus  ....  idem  in 
Curculione:  ''Quod  te  praesente  hic  egit  teque  interprete' 


I  p.  122:  cf.  Bihheckius  fragm.  Com.^  ^jrfte/".  p.  14  et  Muellerus  Pros. 
Pl.  2^.  490  adn.  desicit  Puteanus  a^md  Gruterum  425.  istic  ex  istuc  E^ 
scriptum  estBEJ.  scriptum  esset  Fleckeisenus  orare  ex  orate  ma«. 
rec.  in  J  426.  perfeetum  Brantius  graciam  J  427.  inspitiam  E 
maxime  BEJ  428.  Tuo  (o  sup.  v.  m.  2)  B  auferam  ex  adferam  E^. 
adferam  B  ab  ste  id  quod  B.  abste  idquod  J  429.  Epta  praef.  EJ. 
person.  om.  Z:  corr.  Angelius  liconi  BE  inephidauro  B.  inepi- 
dauro  EJ  hospes  hospiti  FJeclceisenus.  hospiti  Uhri  430.  thera 
pontigonus  BEJ  plantagidorus  -/  plurimam  BEJ  431.  Person. 
sup.  V.  add.  B-.  om.  EJZ:  corr.  Pius  432.  Person.  om.  EJZ:  corr. 
Angelius  queso  BJ.  queso  E  afferet  J  433.  quam  hic  J 
434.   quam  JF  presente  BEJ  isti   egi  Camerarius.     istic  egi 

libri,  nisi  quod  aegi  /.  hic  egit  Servius  te  que  B.  te  qug  J.  atque 
Bothius  iuterpraete  J  435.  etuestem  J  iam  o»«.  JF  con- 
ueneris  Z.  conuenerit  ex  conuerit  E'^  436.  ut  des  Muellerus  Pros. 
PI.  p.  68.3  lenoni  ex  leraoni  B^  ut  vid.  is  huic  det  Muellerus 


111   67-  78  CVRCVLIO  53 

Ubi  ipsust?  quor  uou  veuit? 

CVRCVLIO 

Ego  diciini  tibi: 
Quia  midiusquartus  iidvenimus  Cariam 
Ex  India:  ibi  nunc  statuam  volt  dare  auream 
Solidiim  faciundam  ex  aitro  Philippo,  quae  siet  440 

Septempedalis,  factis  monimentum  suis. 

Lyco 
Quam  ob  rem  istuc? 

CVRCVLIO 
Dicam.   quia  enim  Persas,  Paphlagonas, 
Sindpas,  Arabes,  Ciiras,  Cretanos,  Syros, 
Rhodiam  atque  Lyciam,  Perediam  et  Perbibesiam, 
Centauromachiam  et  Classiam  Unomammiam  445 

Libyamque  totam  et  omnem  Conterebromniam, 
Dimidiam  partem  nationum  usque  dmnium 
Subegit  solus  mtra  viginti  dies. 


444.  Festus  p.  214,  3S:   Perediam  et  bibesiam  Plautus  finxit 
sua  consuetudine  cum  intellegi  voluit  cupiditatem  edendi  et  bibendi 
Cf.  Festus  FauU  p.  215,  12:   Perediam    et  bibesiam  Plautus    cum 
dixit  intellegi  voluit  cupiditatem  edendi  et  bibendi 


7.  s.  s.  huic  des  libri.  et  huic  des  Fleckeisenus  uirginem  (n  exp.  m.  3) 
E  437.  Lyc.  praefig.  EJF  ipsust  Fleckeisenus.  ipsus  Ubri,  nisi 
quod  ipsius  /       cur  Ubri       dica  videtur  in  dica  corrigere  vohiisse  B'^ 

438.  quia  nudiusquartus  advenimus  Gz.  quia  nudius  quartus  fquar  ex 
ter  E)  uenimus  Ubri  Cariam  Gz.  incariam  Ubri  In  Cariam  quia 
niidiusquartus  venimus  Fleckeisenus:  cf.  Muellerus  Pros.  Fl.  p.  57 

439.  uol  J  440.  fatiundum  E  exauro  EJ  Philippo  Fleckeisenus. 
Philippeo  libri  qu§  BEJ  441.  Septem  pedalis  BEJ  sitis  E 
4:i2.  ohrem.BEJ  istnc  (nc  e  corr.)  B  emm  om.  JF  Plaphlagonas  jE". 
paflagonas  J  443.  sinopas  BJFZ.  sinopas  (p  ex  h)  E  Arabas  La)H- 
binus  caras  cx  cares  E  siros  J  444.  rhodia  B  liciam  BJ. 
litiam  E  Perediam  Pius  ex  Festo.  perreh  diam  BE.  perbediam  /. 
perhediam  F.  perrhediam  Z  et  Perbibesiam  Camerarius.  et  bibe- 
siam  Festus,  unde  primus  recepit  Pius.  et  per  heblesiam  B.  perheh- 
lesiam  E.  et  perheliam  (?)  JF.  et  perhelesiam  Z  445.  centauro 
machiam  B.  contauro  machiam  EJ.  contauromachiam  Z.  contarhou- 
machiam  F  elatiam  Pius,  Lambinus  uno  (o  ex  a  Ej  mammiam 
BEJ  446.  libiamque  BEJ  totam  et  Bothius.  oram  libri 
conterebrom  niam  E.  contere  bromiam  J.  contenebrom////niam  B\  con- 
terebrominiam  Z.  cum  terebromia  F.  de  B  cf.  Epid.  476.  pleriqae 
Conterebroniam        447.  dimidiam  (d  post.  ex  corr.j  B        448.  sub  egit 


54  PLAVTI  III  79—88 

Lyco 


Vah. 

Quid  mirare? 


CVKCVLIO 


Lyco 

(Juia  enim  in  cavea  si  forent 
Couclusi  illi  itidem  ut  piilli  galliuacei,  450 

Ita  non  potuere  uno  anno  circumirier. 
Credo  he'rcle  te  esse  ab  illo:  nam  ita  nugas  blatis. 

CVKCVLIO 
Immo  etiam  porro,  si  vis,  dicam. 

Lyco 

Nil  moror. 
Sequere  hac:  te  absolvam,  qua  advenisti  gratia. 
Atque  eccum  video.     leno,  salve. 

Cappadox 

Di  te  ament.  455.  456 

Lyco 
Quid  hdc  quod  ad  te  venio? 

Cappadox 

Dicas  quid  velis.  457 

Lyco 
Argentum  accipias:  ciim  illo  mittas  virginem. 

Cappadox 
Quid  quod  iuratus  siim? 

Lyco 
Quid  id  retert  tua, 


B.     subegit  J  intra  ex  interea  E^.    interea  BJ  449.  incauea 

BEJ         siforent  BJ         si  forent  in  cauea  F         450.    conclusi  illi 
Fleckeisenus.    conclusi  Ubri.    conclusis  Ritschelius  Xov.  exc.  Pl.  p.  114 
utpulli  B.     ut  sunt   pulli  PijJades  451.   potuere    (o   e  corr.)  J 

circumirier  ex  circum  irier  B^.     circum  irier  EJ  452.  ubillo 

BJ  iam,    ita    GuUelmius  blatis   Scutarius.     blattis    BEJZ. 

blactis  F  453.  porro  om.  F  nihil  B.  nichil  EJ  454.  te  ex 
ted  E^.  te  Pylades.  ted  BJ.  om.  Z  redabsoluam  Z  V.455—461  a 
retractatore  in  hreviiis  contractos  esse  docui  Act.  soc.  phih  Lips.  vol.  VI 
)).  278  sq.  Ceterum  ante  v.  455  intercidisse  quaedam  coniecerat  Ballas 
Grumm.  lat.  sjaec.  p.  30  sq.,  post  verba  eccum  video  Fleckeisenus 
455.  456.  eccum  (u  e  corr.)  B        dii  JF        457.  adte  BEJ 


111  89—90  CVRCVLIO  55 

Diim  argeutuiu  accipias? 

Cappadox 

Qui  monet  quasi  adiuvat.  460 

Sequimini. 

CVRCVLIO 

Leuo  cave  mora  in  te  sit  mihi. 


461.  mora  in  te  sit  milii  Mnellerus  Pros.  Pl.  p.  4.   in  te  sit  mora 
mihi  B.    inte  sit  morari  michi  EJFZ,  nisi  quod    mihi  FZ 


IV  1.  1—6 


ACTYS   IV 


CHORAGVS 

Edepol  nugatorem  lepidum  lepide  liunc  naetust  Phaedromus. 
Halophantamne  an  sjcophantam  hunc  magis  dicam  esse  nescio. 
(3rnamenta  quae  locayi  metuo  ut  possim  recipere. 
Quamquam  cum  istoc  mihi  negoti  nihil  est  (ipsi  Phaedromo  465 
Credidi),  tamen  adservabo.     sed  dum  hic  egreditur  foras, 
Conmonstrabo   quo   in   quemque  hominem    quis    facile    inve- 

uiat  loco, 

463.  Nonius  p.  120,  8:  Halophantam  ut  sycophantam  hominum 
genus  nequam  quocl  ob  suenda  mendacia  miserrima  mercede  conducitur. 
Plautus:  'halofantam  aut  sycofantam  magis  esse  dicam'  et 
alius  nobilitatis  obscurae  'halophantam  mendacem  velim'  Festus 
PauU  p.  101,  IS:  Halapanta  significat  omnia  mentientem  ab  eo 
quod  halet  omnia.  "Alnv  enim  Graeci  xi]v  (?)  n).(xvr}v,  id  est  fallentem, 
appellant 


Actus  IV  sc.  1.    Choeagvs  B.  spatium  vacuum  E.  Miles  JE^FZ 
XonnulJa  in  hac  scaena  e  septimo  saeculo  rcpetcncla  csse  docuerunt 
Eitscheliiis  Opusc.  philol.  vol.  II  p.  385  ct  Urlichsius  3Ius.  Bhen.  vol. 
23  (a.  1868)  p.  85:    integram   scaenam  Plauto  eripit  Osannus  Anal. 
p.  186:  cf.  praef.  462.  Edepol  (E  m.  2)  B         nactus  est  BJFZ. 

nactus  est  ex  natus  est  E^  phedromus  BEJ         463.   Halophan- 

tamne  Gwjetus.  kalophantam  (am  ex  emj  B.  kalophantam  EZ.  ha- 
lophantam  EJ.  Nonius.  halapanta  Festus  Pauli.  halophantam  hunc 
Lambinus.  3Iuellerus  Pros.  PL  p.  209  Quis  sit  halophauta  nondum 
satis  cnucleatum  est  sicophantam  E.  sichophantam  J  hnnc  magis 
dicam  esse  Bothius.  hunc  magis  hoc  esse  dicam  BEJFZ.  hoc  delevit 
Hermolaus.     esse   huuc  mage  dicam  idem  Bothius  464.  qu§  BEJ 

ut  Aldina.     huad  B.     haud  EJFZ.     1   an   in  marg.  E^ 
465.   quanquam  BJ  michi  EJ  negotii  ex  negoti  B-.     negotii 

EJ  nichil  EJ  ipsi  ex  ipse  B  phedromo  BJE  466.  asser- 
uabo  BEJ  hic  dum  Z  regreditur  F  467.  commonstrabo  fn 
ex  s)  B.  commostrabo  EJ.  commostrato  F  quo  ex  que  E^.  qu§  J. 
quom  F  inquemque  B  J.  quenque  F  Post  hominem  ras.  in  B  quis 
facile  Gz.  facile  B'^  in  murg.:  om.  EJFZ     inveniat  Gs.  inueniatis  Ubri 


IV  1,  7    21  CVRCVLIO  57 

No  iiimio  opere  sumat  operam,  siquem  conventum  velit 

Vel  vitiosum  vel  sine  vitio  vel  probum  vel  luprobum. 

Qui  periurum  convenire  volt  hominem,  ito  in  comitium:   470 

Qui  mendacem  et  gloriosum,  apud  Cloacinae  sacrum. 

Ditis  damnosos  maritos  sub  basilica  quaerito. 

fbidem  erunt  scorta  exoleta  quique  stipulari  solent: 

Symbolarum  conlatores  apud  forum  piscarium. 

In  foro  infumo  boni  bomines  atque  dites  ambulant:  475 

In  medio  propter  canalem  ibi  dstentatores  meri. 

Confidentes  garrulique  et  malevoli  supra  lacum, 

Qui  alteri  de  niliilo  audacter  dicunt  contumeliam 

Et  qui  ipsi  sat  babent  quod  in  se  possit  vere  dicier. 

Silb  veteribus  ibi  sunt  qui  dant  quique  accipiunt  faenore.   480 

Pone  aedem  Castoris  ibi  sunt  siibito  quibus  credas  male. 

In  Tusco  vico  ibi  sunt  bomines  qui  i^psi  sese  venditant. 


474.  Varro  de  L.  L.  V  §  146:  Secundum  Tiberim  ad  lunium  f 
forum  piscarium  vocant:  ideo  ait  Plautus:  'apud  piscarium', 
ubi  variae  res  Cf.  de  hoc  loco  Urlichsius  3Iiis.  Ehen.  vol.  23  (a.  1S6S) 
p.  88 


468.  si  quem  EJ.  siquis  Fleckeisenus.  qui  quem  Pylades  conuen- 
tum  ex  concentum  B  uelit  add.  B-  469.  uel  uiciosum  BJ.  idem  ex 
uenutiosum,  ut  cid.,  E^  uicio  BJ  improbum  BEJ  470.  uult  (\x\x 
e  corr.J  B.  uult  E  periurum  hominem  convenire  qui  volt  Bothius. 
qui  periurum  h.  volt  convenire  Pylades  ito  Grutenis.  mitto  libri.  mitto 
hominem  Spengdius  Plaut.  p.  100  incomitium  (ium  e  corr.)  B.  in- 
comicium  EJ  471.  apud  corruptum  esse  putat  Muellerus  Pros.  Pl. 
p.  552        cloacine  B  (^  ex  e  m.  2)  E.    cluacinae  Z.   cloniae  JF 

472.  H.  V.  parallelum  esse  cum  iS5 perspcxit  Osannus  Anal.p.  1S6:  cf.  Eit- 
schelii  Parerg.  p.  207  et  Urlichsius  I.  s.  s.  dampnosos  B  et  fos  s.  v.  m. 
rec.)  J.  damnosos  (sos  ex  sus  m.  3)  E     subbasilica  E     querito  BEJ 

473.  herunt  J      adstipulari  Passeratius.   exstipnlari  Scaligcr.  Langiani 
474.  H.  V.  post  V.  iSO  ponit  Urlichsius  I.  s.  s.         simbolarum  BEJ. 

symbolarum  Z  collatores  5 £"  J"  aput  .7  475.  inioro  EJ  infimo 
libri  Post  dites  1 — 2  spat.  B  476.  inmedio  BE  477.  confitentis 
B  garrulique  (a  e  corr.)  B  maliuoli  J  supera  Luchsius  Studem. 
Stud.  vol.  I  p.  60 ,  quod  dissuadet  Lorenzius  Philol.  vol.  30  (a.  1S71) 
p.  641.  sunt  supra  Niemeyerus  478.  denichilo  BEJ  audacter  ex 
audecter  B  479.  inse  B.  ipse  EJ.  ipsis  E^FZ  ditier  E  480.  ue- 
teribus  fueterib  in  ras.)  B  ibi  f  i  prior  ex  u)  B.  ubi  J  qui  dant  om. 
J  accipiunt  (i\va.i  e  corr.)  B  fenore  BE.  foenore  J  481.  edem 
BE.  §dem  /.  ubi  /  482.  intusco  B  ibi  ex  ubi  /  homines 
(^  sup.  V.)  J  ipsi  (ex  ipse)  se  se  E  V.  482—484  ex  altera  re- 

censione    repetit    Urlichsius    3Ius.    Bhen.    vol.    23    (a.    1S6S)   p.    85, 


58  PLAVTI  IV  1,  22-2,  4 

lii  Velabro  vel  pistorem  vel  lanium  vel  hariispicem 

*       *       ♦       ♦       *       ♦       +       ♦:*;♦:♦:      +      ♦      +      +      +      +     :(c     +     +      +      ^t:      +     +      ;(;      +      * 

Vel  qui  ipsi  vortaut  vel  qui  aliis,  ilt  vorsentur,  praebeaut. 
[Ditis  damnos(5s  maritos  apud  Leucadiam  Oppiam.]  485 

Sed  interim  fores  crepuere:  Imguae  moderandiimst  mihi. 


CVRCVLIO.  CAPPADOX.  LYCO 

CVRCVLIO 
Ei  tii  i^rae,  virgo:  non  queo  quod  pone  raest  servare. 
Et   aiirum   et  vestem   omnem   suam   esse   aiebat   quam   haec 

haberet. 

Cappadox 
Nemo  it  infitias. 

CVRCVLIO 

At  tamen  meHiisculumst  monere. 

Lyco 
Memento  promisisse  te,  si  quisquam  hanc  liberali  490 


V.  483— 4S5    damnat    Ussingius,    484   sq.    Guyetus  483.    inuelabro 

BEJ  araspicem  BE.     auruspicem  J  Post   h.    v.  intercidisse 

puto    unde   et    accusativi  pendeant  et   lucem    accipiat    versus   proximus 
484.  ipsi  fip  e  corr.)  B  uorsant  Lij^sius  aliis  ut  uorsen- 

tur  Lipsius.  alii  subuersentur  BEJFZ.  alii  subvertendos  Lambi- 
nus.  aliis  subversandos  Turnehus  prebeant  BEJ  485.  Hunc 
versum  spurium  csse  post  Camerarium  semit  Scaliger        dampnosos  BJ 

aput  /  leucadiam  oppi  am  B.    lede  cadiam  ex  lei  cadiam  E'^. 

Concordiam  Opimiam  Beckcrus  Antiqu.  Eom.  vol.  I  p.  309  486.  ite- 
rum  J        lingug  EJ        moderandum  est  BEJ        michi  EJ 

Act.  IV  sc.  2.  PARASIT'.  LEXO  •  TRAPEZITA  •  LORARIVS 
MVL1ER-J5.  PARASITVS  (supra  CVR;  LENO  (supra  CAi  TRAPE- 
ZITA  (supra  U)  LORARIVS  MVLIER  (supra  PLA)  E.  CVR  PARA- 
SIT'.  CAFLENO.  LYC^TRrP  LAXNVRI'  (?J.  PLAX  VIRGO  J 
487.  Ei  (E  add.  m.  2)  B.  I  JFZ  pre  J.  pro''^  E.  pro  de  fd  add. 
m.  2)  B  poene  J  me  est  BEJ  488.  aure  E  omnem  ex  et 
omnem  E^.     /y^/om//;/ne  J  quam  Gruterus.     cuiqua  B.     Langiani. 

cuiqua  (s.  vers.  t  quicqd  m.  3j  E.    quicquid  (?)  J.     quicquid  F  Z 
li§c  E      489.  it  inficias  B.   idem  (corr.  in  it  m.  3)  inficias  E.   it  facis 
J        Lyconem  pro  Curculione  suhstituunt  lihri:  corr.  Saracenus        At- 
tamcn  E        meliusculum  est  BEJ        490.  Person.  add.  Pylades:  om. 
libri        siquisquam  B.    si  quisquam  ex  si  quas  quam  E^ 


IV  2,  5-15  CVRCVLIO  59 

Causii  iiiami  adsereret,  mihi  omne  argentum  redditum  eiri, 
Mimis  triginta. 

Cappadox 
Meminero:  de  istoe  quietus  esto: 
Et  miuc  idem  dieo. 

CVRCVLIO 
Atque  ego  conmeminisse  haec  volam  te. 

Cappadox 
Memini  et  mancupio  tibi  dabo. 

CVRCVLIO 

Egone  tib  lenone  quidquara 
Manciipio  accipiam,  quibus  sui  nihil  est  nisi  una  lingua,  495 
Qui  abiurant  siquid  creditumst?     alienos  mancupatis, 
Alienos  vos  emittitis  alienisque  inperatis. 
Nec  vobis  auctor  ullus  est  nec  vosmet  estis  itlli. 
Item  genus  est  lendnium  inter  homines  meo  quidem  animo 
Ut  muscae  culices  cimices  pedesque  pulicesque:  500 

Odio  et  malo  et  molestiae,  bono  usui  estis  mllli: 


496.  Serv.  ad  Aen.  VIII  v.  263:  Abiurare  est  rem  creditam  ne- 
gare  periurio:  'Qui  abiurant  si  quid  creditum  est'  499  sq.  Fe- 
stus  p.  210,  13:  Pedes  autem  pro  pediculis,  sic  Plautus  refert  Curcu- 
lione:  'Item  genus  inter  bomines  meo  quidem  animo,  ut 
muscae,  culices,  cimices  jjedesque  pulicesque' 


491.  causa  ('a  post.  in  ras.)  B.  causam  E^FZ:  corr.  Pius 
assereret  /  michi  EJ  omne  ex  omnem  E  reditum  J  eiri 
Ussingius.  firi  BEJ.  fieri  F.  idetn  E^  et  in  marg.  at  iri  492.  dei- 
stoc  B  qui  otus  J  493.  Cu.  Atque  ego  Gz.  Ly.  Et  BEJFZ:  pers. 
iam  Acidaliiis  corr.  sed  haec  Lachmannus  ad  Lucr.  p.  389.  Cu.  Et  tum 
Muellerus  Pros.  Pl.  p.  636  commeminisse  BEJ  ego  haec  B Z.  ego 
hgc  E.  ego  hec  (ex  hicj  /.  hec  ego  F.  ego  Lachmannus  494.  mancipio 
BEJ  Lyc.  liers.  substituit  J  egon  libri  ablenone  B.  a  lenoue 
F  quic  quam  B.  quicquam  ex  quicuque  E^.  quiq  /  495.  man- 
cipio  BEJ  accipiam  Piiis.  occipiam  libri  nichil  EJ  496.  si 
quid  ex  si  qui  E^.  siqui  B.  Langiani  creditum  ost  BJ  cum  Servio 
mancupatis  (tiin3litt.ras.) B.  mancipatis /.  mancupatos  E:  corr.  E^ 
497.  alienos  vos  Geppertus.  alienos  nianu  Ubri,  nisi  quod  alienos  ex  alienus 
E^.  manu  alienos  Fleckeisenus  emittitis  Kampmannus  de  re  mil. 
p.  37.  mittitis  libri  alienis  que  B  imperatis  BEJ  498.  uUust 
B  (2  litt.  ras.  post.  t)  E  Z  uosme  testis  E.  uos  met  testis  ex  uos 
me  testis  B^  499.  Super  item  add.  silr  E^  est  leonium  J.  est 
lenonum  FZ.  om.  Festiis  q  dem  B  500.  musce  J.  musce  E. 
mus///cae  (1  litt.  eras.  m.  2)  B  culices  cimices  ex  Festo  Bothius. 
culices  libri.    cimices  culices  Guyetus         501.  molestig  E 


60  PLAVTI  IV  2,  16-26 

Nec  vobiscum  quisquam  in  foro  frugi  consistere  aiidet: 
Qui  constitit,  culpant  eum,  conspititur,  vituperatur: 
Eum  rem  fidemque  perdere,  tametsi  nil  fecit,  ciiunt. 

Lyco 
Edepol  lenones  meo  animo  novisti,  lusce,  lepide.  505 

CVRCVLIO 

Eodem  herele  vos  pono  et  paro:  parissumi  estis  hibus. 
Hi  siiltem  in  occultis  locis  prostant,  vos  in  foro  ipso: 
Vos  faenore  homines,  lii  male  suadendo  et  lustris  lacerant. 
Rogitationes  phirumas  propter  vos  populus  scivit, 
Quas  vos  rogatas  ritmpitis:  aliquam  reperitis  rimam:         5io 
Quasi  aquam  ferventem  frigidam  esse  ita  vos  putatis  leges. 

Lyco 

Tacuisse  mavellem. 

Cappadox 
Haii  male  meditate  maledicax  es. 


506.  Priscianus  II  p.  10,  15:  ....  quamvis  et  hibus  pro  his 
antiqui  protulerunt.  Plautus  in  Curcnlioue:  'eodem  hercle  vos  paro 
et  pono,  parissimi  estis  hibus'  Charisius  p.  54,  19:  Plautus 
in  Curculione  'hibus' 


502.  uobis  cum  B  quisquam  vobiscum  posse  scribi  monet  Moh- 
riiis  de  iamb.  ap.  Pl.  sept.  p.  21  inforo  BJ  503.  culpatur  Z:  corr. 
Pylades  conspuitur  E^  in  marg.  G.  Valla.  conspititur  B.  conapici- 
tur  EJFZ  uituperatur  ex  uitupetatur  E^  504.  fidem  que  B 
perdere  tam  et  si  ex  perderetam  et  si  B'^.  perdere  tam  et  si  E. 
pdere  (ex  preberej  tam  k  si  J  nihil  BFZ.  nichil  EJ  505.  Per- 
son.  om.  J.  Cap.  pracf.  EZ:  curr.  Pylades  nouisti  (post  ui  1  litt. 
eras.  m.  2)  B  506.  Person.  om.  EJ:  Cap.  praef.  E^.  Ly  Z:  corr. 
Pijlades  eo  dem  B  paro   et  pono  Priscianus.    pono  et  traho 

Niemeyerus.  pono  loco  Ussinyius  parissimi  BEJ  hiibus  ex  hi- 
bus  E^.  iibus  Z  507.  his  B,  quod  servandum  duxit  jwst  Pareum 
Fleckeisenus.  hii  J  inoccultis-B£'/  inforo  /.  idem  E^.  inuoro 
BE  508.  f^nore  B.  fenore  E.  foenore  /  homines,  hi  Ussingius. 
hi    libri,   nisi  quod   in   ( inmaley   EJ  malesuadio    Brixius   Nov. 

annal.  vol.  101  (a.  1870)  p.  765.  male  cousuadendo  lieizius  lace- 
rant  Ussingius.  lacerant  homines  libri  Ceterum  versum  hunc  ex- 
pungit  Guyetus  509.  rogitationis  BEZ  plurimas  BEJ 

510.  rogitas  (&  sup.  ij  J        reperitisrimam  ex  reperitissimam  E^ 

511.  feruuentem  ex  feruuent  em  B'^.     feruuentem  E        512.    Person. 
om.  EJZ:  corr.  Pylades  mavellem  Camerarius.     mallem  lib^i 
Capp.]   LE  in  3—4  litt.   ras.  B\      Cur.    JFZ:   corr.   Pylades         hau 
niale  Camerarius.     au  male  B.     aumale  E.     aut  male  Z.  haud  uel  in- 
male  JFE^         moditantem  EJFZ         maledicaxes  E.  male  ditaxes 


IV  2,  27-34  CVRCVLIO  61 

CVRCVLIO 
ludiguis  si  male  dicitur,  male  dictum  id  esse  duco: 
Verum  si  dignis  dicitur,  bene  dictumst  meo  quidem  animo. 
Ego  mancupem  te  nil  moror  nec  lenonem  alium  quemquam.  515 
Lyco,  uumquid  vis? 

Lyco 
Bene  vale. 

CVRCVLIO 

Vale. 
Cappadox 

Heiis  tu,  tibi  ego  dico. 
CVRCVLIO 
Eloquere,  quid  vis? 

Cappadox 
Quaeso  ut  hanc  cures,  ut  bene  sit  isti: 
Bene  ego  istam  eduxi  meae  domi  et  pudice. 

CVRCVLIO 

Si  huius  miseret, 
Ecquid  das  qui  bene  sit? 

Gappadox 
Malum. 

CVRCVLIO 

Tibi  opust  qui  te  procures. 
Cappadox 
Quid,  stiilta^  ploras?   ne  time:  bene  hercle  ego  vendidi  te,  520 


J.      maledicasses    F,    unde    male    dicassis    Meursius  haud    male 

meditate   male   locutus   Scaliger  513.    Ca.  praejH.   E,   Lyc.  praem. 

JFZ:  corr.  Pylades  indignis  si  maledicitur  BF^.  indignissimale 
dicitur  E  maledictum  BEJ  duco  Lambinus.     dico  libri 

514.    sidignis   B  benedictumst  E.     benedictum  st  B.     benedictum 

est  J  515.  Hunc  versiim  collocat  ante  v.  499  Ussingius  Cur.  praem. 
EJFZ:  corr.   Pylades  mancipem  BEJ  nihil  BJ.     nichil  E 

516.  Lyconum  quid  ex  liconum  quid  B'-.  liconum  quid  E.  lico  num 
quid  J E^  me  uis  JF  517.  Queso  BEJ  ut  bene  Pylades. 

bene  libri.     bene  ut  Camerarius:  cf.  Lachmannus  ad  Lucr.  p.  362 
518.    ego  s.  V.  B        meae  (ex  mea  m.  2)  domi  B.     mea  edomi  prae- 
misso  2  litt.  spatio  E        pudicg  J       bius  E       Super  miseret  inseruit 
me  E^  519.   ec   quid  BJ.     gc  quid  E  qui   Camerarius.     q.  B. 

quod  EJFZ  tibi  opust  Pylades.  opus  est  hoc  libri,  nisi  quod  hoc 
s.vers.E'^.  hoc  tibi  oim&t  Botldus  qui  Camerarius.  q  B.  quod  EZ.  quo 
JF.   Sciitarius  520.   hercle   ego  vendidi  Muhlerus  l.  s.  s.  thes.  IV. 


62  PLAVTI  IV  2,  35-46 

Fac  sis  boiiae  frugi  sies:  sequere  istum  bella  belle. 

Ltco 
Summane,  numquid  minciam  me  vis? 

CVRCVLIO 

Tale  atque  salve. 
Nam  et  operam  rai  et  pecuniam  benigne  praebuisti. 

Ltco 
Saliitem  multam  dicito  patrono. 

CVECVLIO 

Nuntiabo. 

Ltco 
Numquid  vis,  leno? 

Cappadox 
Istas  minas  decem,  qui  me  procurem,  525 
Dum  melius  sit  mihi,  des. 

Ltco 

Dabuntur:  cras  peti  iubeto. 
Cappadox 
Quandd  bene  gessi  rem,  volo  hic  iu  fano  supplicare. 
Nani  illam  minis  olim  decem  puellam  parvolam  euii, 
Sed  eum  qui  mihi  illam  vendidit  numquam  postilla  vidi: 
Periisse  credo:  quid  id  mea  refert?    ego  argentum  habeo.  530 
Quoii  homini  dei  sunt  propitii,  hicrum  ei  profecto  obiciunt. 
Nunc  rei  divinae  operam  dabo:  certumst  bene  me  curare. 


hercle  vendidi  ego  libri.    ego  hercle  vendidi  Fleckeisenus.    hercle  ven- 

didi  Ussingius        521.  bone  '/.    bone  E.   bene  F       si  es  EJ       belle  F 

522.  numquid  fnum  s.  v.  vi.  2)  B       nunc  iam  BEJ.    iam  nunc  F 

atque  salve  om.  Z:  adcl.  Fijlades       523.  operam  mi  Pylades.  Muelle- 

rus  Pros.  Plaut.  j).  745.   operam  libri.   operam  tu  Fleckeisenus       pre- 

buisti  BE       524.  nunciabo  BJ      525.  Ly.  om.  EJZ      pro  curem  B 

526.  sit  michi  E.    fit  mihi  B.    mihi  fit  F        Ly.  in  ras.  4  litt.  B'-. 

Curc.  EJFZ      527.  benegessi  rem  ex  beneges  sirem  B-       infano  BJ 

528.  decem  puellam  ex  detem  puellam  E^,  ex  dete  puella  B- 
529.  eum  (n  s.  v.j  E        michi  EJ        illam  vendidit  Gruterus.  ueudi- 
dit  illam  libri       post  illa  BEJ      530.  pisse  J       quid  ex  quod  E 
531.   Versum  spurium  esse  (propter  v.  557 '^  putat  Scaliger:  idem  certe  de 
initio  suspicatur  MueUerus  Pros.  Plaut.p.756      Quoii  G^^r.  qnoi  BEFZ. 
cui  J.  siquoi  vel  quoique  Muellerus  l.  s.  s.       homini  de////i  s  ex  homini 
de  ius  E^      di  sunt  homini  Fleckeisenus      propicii  J      obitiunt  E 
Ceterum  Langiani  exhibent:  lucrum  est  profecto  optimum  fopeimum.'*^, 
wnde  hausit  Palmerius        532.  diuine  BJ.    diuine  E        cei'tumst  Pius. 
certura  sit  libri        me  bene  Fleckeiseims 


IV  3,  1-10  CVRCVLIO  63 

THERAPONTiaONVS.     LYCO 

Therapontigonvs 
Ndii  ego  nunc  mediocri  incedo  initus  iracilndia, 
Sed  eapse  illa  qua  excidionem  facere  condidici  oppidis. 
Niinc  nisi  tu  mihi  propere  properas  dare  iam  triginta  minas,  535 
Qucis  ego  apud  te  deposivi,  vitam  propera  ponere. 

Lyco  , 

N6n  edepol  ego  nunc  mediocri  macto  te  infortunio, 
Sed  eopse  illo  quo  mactare  soleo  quoi  nil  debeo. 

Therapontigoxvs 
Ne  te  mi  faciiis  ferocem  aut  supplicare  censeas. 

Lyco 
Nec   tu   me   quidem    limquam    subiges    redditum    ut    reddam 

tibi     540 
Nec  daturus  sum. 

Therapontigonvs 
Idem  ego  istuc  cjuom  credebam  credidi 
Te  nihil  esse  redditurum. 


534.  Festus  Pauli  p.  80,  9:  Excidionem  urbis  a  caedendo  dictam 
manifestum  est  Gf.  glossa  quam  edidit  Loeicius  Prodr.  p.  262:  ex- 
cidio:  excisio 


Act.  IV  sc.  3.  MILES  •  LYCO  TRAPEZITA  •  dein  versus  sine 
scriptura  B.  MILES  LICO  TRAPEZITA  EJ,  nisi  quod  LYCO  J 
533.  ego  nunc  medioccri  (o  mmc  m  in  ras.J  B  534.  Verba  eapse  — 
oppidis  add.  in  lac.  B^  exciditionem  JF  condidici  (d  jjost.  ex  c) 
B  qua  condidici  facere  excidium  oppidis  Hermannus  535.  michi 
E  propere  ex  jiropore  E^  536.  quas  (n  m.  1  e  corr.)  B 

apud  ex  aput  B.  aput  J      deposiui  (o  e  eorr.)  B.  deposui  EJFZ 
deponere  F  Z      537.  ego  uunc  mediocri  macto  te  Lomanus  Spec.  crit. 
p.  33.     nunc  ego  te  mediocri  macto  libri,  nisi  quod  temediocri  J,  me- 
diocri  ('ediocri  m.   2.   et  edio  in  ras.  5  litt.)  B ,  macto  (c  ex  r  ut  vid. 
m.  3)  E.     ego  mediocri  nunc  te  macto  Bothius  infurtunio  / 

538.    Versum  praeter  Sed  addidit  in  lacuna  B-         sed  eopso  B.     sede 
apse  E.   sed  eapse  JFZ      illa  qua  EJFZ      mattares  illa  oleo  E 
cui  J      nichil  BEJ      539.  Person.  om.  BEJ      ne  (uecj  te  mi  facias 
Lambinus.     ne  te  mihi  facias  libri,   nisi  quod  nete  J  et  michi  E.    ne 
mihi  te  facias  Pylades.     cf.  Mahlerus  l.  s.  s.  p.  42  Ante  Aut  pcr- 

sonae  spatimn,  in  quo  2  litt.  erasae  B.  M.  Aut  E,  unde  haud  E^Z. 
Mil.  An  Lomanus  Spec.  crit.  p.  34  540.  Ly  praem.  E ,  tibt  y  add. 
E^,  ])ro  quo  E  exstat  in  J:  person.  om.  B  uuquam  J  541.  sum.. 
(sic!)  B         quom  ex  quem  E^.     cum  /        542.  nichil  EJ        redidi- 


64  PLAVTI  IV  3,  10-17 

Lyco 
Qu6r  uuiic  a  me  igitiir  petis? 
Therapontigonvs 
Scire  volo  quoi  reddidisti. 

Lyco 
Lusco  liberto  tuo: 
Is  Summanuin  se  vocari  dixit:  ei  reddidi. 
[Qui  has  tabellas  obsignatas  attulit. 

Therapontigonvs 

Quas  tu  mihi  tabellas]  545 
Quds  tu  mihi  hiscos  libertos,  quos  Summanos  somnias? 
Nec  mihi  quidem  libertus  ullus  est. 

Lyco 

Facis  sapientius 
Quam  latronum  ptirs  Hbertos  qui  habent  et  eos  deserunt. 

Therapontigonvs 
Quid  nunc? 


546.  Donatus  ad  Adelpli.  V  7 ,  9:  Turbas,  lampade.s,  tibicinas] 
Bene  totum  pluraliter  ut  qui  reprehendit  sic  multa.  Plautus  ''quos 
tu  mihi  parasitos  luscos,  quos  Summanos  somnias?' 
547  sq.  Donatus  ud  Adelph.  V  9,  22 :  Hoc  est  patroni,  ut  libertum  nou 
deseras,  sed  ut  alas  mauumissum.  Plautus:  'Facis  melius  quam 
pars  lenonum  qui  libertos  habeut  et  eos  deserunt;  cf.idemad 

Adelpli.  III  4,  12:   ....  patronua  deserit Plautus:    'Qui  liber- 

tos    habent    eos    deserunt'         Ad  latronum  spectare   conieeit  Hit- 
schelius  Parerg.  vol.  I  ^j.  3S1 ,   quae  ex  Sisennae  commentario  excerpsH 

Mufinus  p.  561,   3:   Sisenna  in  Kudente  sic et  postea  sic 

poatea  sic:  Latronem  producit  metri  causa.-  in  Budente  illa  vox  non 
exstat 


turum  ftu  e  co^-r.)  JB  quur  BE.  cur  J  ame  BEJ  543.  cui- 
reddidisti  ('cu  s.  v.;  ■i-   cui   add.    E^)   E.     cui  reddidisti   J  liberto 

(lib  e  corr.)  B  544.  issum  manum  E  seuocari  J  545.  Versum 
spuritim.  esse  vidit  Weisius  adtulit  tabellas  F  michi  E  tabulas 
cum  ed.  Camerarii  Guyetus,  Lomanus  1.  s.  s.  ^j.  34,  Bitschelius  Proleg. 
p.  136  in  versii  sequenti  collocatum:  glossema  putaverunt  Camerarius  et 
Schmidtius  de  pron.  demonstr.  form.  p.  60  546.  quos  luscos  Guyetus, 
Lomanus  l.  s.  $.,  Bitscheliu^  l.  s.  s.  parasitos  luscos  Donatus  quos- 
summanos  J  somnias  ex  somnis  as  E^  547.  michi  ./  quidem  ('q 
e  corr.)  B  ullus  est  F.  illus  (n  sup.  i)  est  J.  ullust  B.  est  ullust  E. 
est  uUus  Z  facis  melius  Donatus  548.  latronum  pars  Fleckeisenus. 
pars  lenonum  libri  cum  Donato,  nisi  quod  leonum  J.  pars  latronum 
Dousa.  pars  militum  Lamhinus  libertos  (o  ex  n  m.  3)  E  qui  libertos 
habent  Donatus       549.  Person.  om.  B        Quid  uunc  Gz.  Quid  feci  BE. 


IV  3,  17-4,  2  CVRCVLIO  65 

Lyco 
Quod  mandasti  feci,  tiii  ut  honoris  gratia 
Tuom  (jui  signum  ad  me  attulisset  nuntium  ne  speruerem.  550 

Therapontigonvs 
Stultior  stulto  fuisti,  qui  his  tabellis  crederes. 

Lyco 
Quis  res  publica  et  privata  geritur,  non  eis  crederem? 
Ego  abeo :  tibi  res  solutast  recte.    bellator,  vale. 

Therapontigonvs 
Quid,  valeam? 

Lyco 
At  tu  aegrota,  si  hibet,  per  me  aetatem  quidem. 
Therapontigonvs 
Quid  ego  nunc  faciam?    quid  refert  me  fecisse  regibus     555 
tJt  mi  oboedirent,  si  hic  me  hodie  umbraticus  deriserit? 


CAPPADOX.     THERAPONTIGONVS 

Cappadox 
Quoi  homini  di  silnt  propitii,  ei  non  esse  iratos  puto. 
Pdstquam  rem  divinam  feci,  venit  in  mentem  mihi, 

Quid  feci////  J.     Quid  fecisti  FZ  Ceteruvi  chiorum  versuum  parti- 

culas  inter  quid  et  feci  intercidisse  putat  Ussingius  Person.  om. 
BE  Quid  (o  sup.  \)  J  Post  mandasti  MueUerus  lacunam  statuit 
Pros.   Platit.  p.  701  feci  tui  ut   Luchsius  Hermae  vol.    VIII  (a. 

1875)  p.  111.   feci  tui  libri.   tui  Pylades.   feci  Guyetus      gratiam  B 

550.  tuum  qui  B.     tnum  qui  (qui  s.  v.)  J.     tuumqui  ex  tuumq,  E^ 
adme  EJ  adtulisset  E  nuncium  BJ         nespernerem  EJ 

551.  Stultior  stulto  ex  stulto  (o  ex  ior^  stultior  E  his  JF.  iis  BE  Z. 
del.   Ussingius        tabellis  ex  tabelles  E^        credei-es  ex  credes  B^ 

552.  Ther.  praem.  E  Post  publica  erasa  s  B  priuata  ex  parata  E, 
ex  priuatam  J.  patria  F  non  eis  JF.  non  ne,/is  (1  litt.  eras.)  B.  non 
ne  iis  ex  non  neiis  E^,  nonne  iis  Z:  cf.  Sjmigel  'Nonne^  p.  4  553.  abeo 
Pius.  habeo  lihri  solutast  Pius.  solutas  libri,  nisi  quod  solutus  F 
554.  Qui  Botliius  Ly.  at  ex  aut  ut  vid.  E^.  aut  J  egrota  E. 
egrota  B  si  lubet  Camerarius.  si  uiuet  B.  si  uiuet  et  s.  v.  at  siuiuis 
J.  si  uiues  ex  siuiuet  E^.  siuiues  Z.  siuiuis  F  perme  EJ 
aetatem  quidem  Pylades.  quidem  aetatem  B  EJFZ,  nisi  quod  gta- 
tem  E         555.  Qd  E         ego  s.  v.  B         556.  mihi  BFZ.     michi  EJ 

hodie  s.  v.  E'^ 

Act.  IV  sc.  4.    CAPADOX  LENO  •  MILES-  (pro  S  lihrarius  X  scri- 

pturus  erat  in  B)  BJ.     CAPPADOX  MILES  LENO  E        557.   Ca.  ex 

M  E\   iJiiX  (MI  eras.)  B        Quoi  (Q  add.  m.  2)  B.   Cui  J        dii  EJ 

propicii  J         558.    post  qua  ex  post  qua  jB^         post  in  mentem 

PliAVTI    CVUCVLIO  5 


66  PLAVTI  IV  4,  3-11 

Ne  tarpezita  exiilatum  abierit,  argentum  lit  petam, 
tJt  ego  potius  comedim  quam  ille. 

Therapontigonvs 

Iiisseram  salvere  te.      560 

CArPADOX 

Therapontigone  Platagidore,  salve:  salvos  quom  advenis 

In  Epidaurum,  hic  bodie  apud  me  mimquam  delinges  salem. 

Therapontigonvs 
Bene  vocas:  verum  locata  res  est  ut  male  sit  tibi. 
Sed  quid  agit  meum  mercimonium  apud  te? 

Cappadox 

Nil  apud  me  quidem  — 
Ne  facias  testis  —  neque  equidem  debeo  quidquam. 

Therapontigonvs 

Quid  est?  565 
Cappadox 
Quod  fui  iuratus  feci. 

Therapontigonvs 
Reddin  an  non  virginem, 
Prmsquam  te  nleae  macbaerae  buic  obicio,  mastigia? 


566—568.    Festus  p.  372 ,  30:   Aelius vapula  positnm  esse 

ait  pro  dole:  Varro  pro  peri  teste  Terentio et  Planto  in  Cur- 

culione:    'Reddin   an  non  mulierem   prius   qnam  te  huic  meae 

machaerae vapula  ergo  te  vehementer  iubeo,  ne  me 

territes' 


mihi  venit  FUckeisenus  michi  EJ  559.  trapezita  Jihri  exul///atum 
(i  eras.)  B.  exultatum  EJF Z  petam  ex  petat  B^.  petat  EJFZ: 
corr.  Saracenus  560.  comedam  JFZ  MIL  B^  in  ras.:  om.  JFZ 
f  lusseram  J,  non  iusseram).  Ca.  E,  del.  E^  lusserim  Acidalius 
561.  Person.  om.  EJFZ  thera  pontigone  B.  thera  ponti  gone  E. 
therapontigne  J  saluus  BEJ         cum  J.     quomodo  Z        aduenis 

(ad  vid.  addidisse  m.  2)  E  562.    inepidaurum  BE         aput  J 

me  numquam  ex  menum  quam  E'-^  delingens  E Z  563.  M.  ('Milesj 
ante  vers.  .564  huc  rettulit  E^  locata  Fleckeisenus  comparato  Stich. 
V.  472.    uocata  libri.     invocata  Ussingius  564.    M  praem.  E:   cf. 

V.  563         quod  F        meum  o»«.  F        nihil  B.     nichil  EJ        aput  J 

565.  nefacias  J         testes  ex  testis  J  quic  quam  BEJ 

quide  est  EZ:  corr.  Hermolaus         566.  Quid  (s.  v.  t  qd  m.  3)  E 
annon  BJ         mulierem  Fcstus         567.   prius  quam  B         meae   ma- 
chaerae  hnic  obicio  Muellerus  Pros.  Plaut.  p.  5.52.  hnic  meae  machae- 
rae   obicio   libri  cum  Festo,   nisi  rpiod   meae  ex  maae  et  macherae  B, 


IV  4,  12—21  CVRCVLIO  67 

Cappadox 
Vdpulare  ego  te  vehementer  iubeo:  ne  me  territes. 
Illa  abductast:  tu  auferere  liinc  a  me  si  perges  milii 
Male  loqui  profecto,  quoi  ego  nisi  malum  nil  debeo.  570 

Therapontigonvs 
Mihin  malum  minitare? 

Cappadox 
Atque  edepol  non  minitabor,  sed  dabo, 
Si  perges  molestus  esse. 

Theeapontigonvs 

Leno  minitatiir  mihi 
Meaeque  pugnae  proeliares  plurumae  obtritae  iacent? 
At  ita  me  machaera  et  clypeus  *  +  **♦** 
Bene  iuvent  pugnantem  in  acie :  nisi  mi  virgo  redditur^   575 
lam  ego  te  faciam  ut  hic  formicae  frustillatim  diflFerant. 

Cappadox 
At  ita  meae  volsellae,  pecten,  speculum,  calamistrum  meum 


576.  Oshcrnus p.  237:  frustillatiin :  unde  Plautus:  'iam  ego  faxo 
ut  hunc  formicae  frustillatim  deferant'  Vocem  frustilla- 

tim  ex  hoc  loco  adfert  glossarium  Plautinum:  cf.  Hitschelii  Opusc. 
philol.  vol.  II  p.  247  577.  Qiarisius  p.  SO,  11:  Calamistros  Cicero 
in  Oratore  masculine  dixit,  et  Varro  de  scenicis  originibus  hunc  cala- 


meg  machera  eobitio  E  (corr.  E^),  macherae  (e  pr.  s.  v.)  J       magstigia 
E      568.  uapula  ergo  Festus      Post  te  ras.  6  litt.  B:  an  iubebo.? 
iubeo  J,  Festtis:  Camerarius.  iubebo  BEF Z      neme  J      569.  ab  ducta 
st  B.  abducta  est  EJ      auferre  J      hinc  f  in  m.  2  e  corr.)  B       ame 
BEJ  michi  EJ  570.   Male  ex  Mala  B  loqui  F,  Pylades. 

eloqui  BEJZ       cui  BEJ      nihil  (prior  i  e  corr.  m.  2)  B.  nichil  EJ 

571.  Michin  EJ  minitare  ex  minitaris  B^  at  F  572.  si  per- 
ges  molestus  esse  MueJlerus  Pros.  Pl.  ^).  244.  mihi  fmichi  J)  si  per- 
ges  molestus  esse  libi-i,  nisi  quod  si  perges  mihi  F.  mihi  molestus  si 
esse  perges  Bothius.  mihi  si  perges  esse  molestus  Weisius.  mihi  esse 
si  perges  molestus  Enger  de  Pros.  Pl.p.  XIV  michi  JS"/  573.  meae- 
que  (me  ex  ma  et  que  s.  v.  m.  2)  B.  meeque  E  pugng  BEJ 
praeliares  B.  preliares  fpr  ex  ph  E^)  EJ.  prelia  res  F.  proelia  et 
res  Lamhinus  phu-ime  EJ  optritae  B.  optrite  EJ  lacent  B 
bli.  Capa.  pracm.  F  machera  BEJ  clipeus  BJ.  clippeus 
E  Lacunam  indicavit  Lamhinus,  nullo  in  lihris  vestigio  relicto: 
suspncor  praeter  supplementum  hnius  versus  integrum  intercidisse  versum: 
dimetrum  defendit  SpengeJius  T.  M.  Plautus  p.  149  575.  uiuent  E 
in  atie  ex  i  atie  E"^       mihi  BE.  michi  /       576.  formicg  J.  for  mice  E 

bll.  Person.  om.  FZ      meae  Bothius.  me  libri:  cf.  v.  57S      uolsell^ 

5* 


68  PLAVTI  IV  4,  22—32 

Bene  me  amassint  meaque  axicia  linteumque  extersui, 
tJt  ego  tua  magnifica  verba  neque   istas  tuas  magnas  minas 
Non  pluris  facio  quam  ancillam  meam  quae  latrinam  lavat.   580 
Ego  illam  reddidi  ei  qui  argentum  a  te  attulit. 
Therapontigonvs 

Quis  is  est  homo? 
Cappadox 
Tuom  libertum  sese  aiebat  esse  Summanum. 

Therapontigonvs 

Meum? 
Attat,  Curculio  hercle  verba  mihi  dedit,  quom  cogito: 
fs  mihi  anukim  subripuit. 

Cappadox 
Perdidistiu  tu  anulum? 
Miles,  pulcre  centuriatus  es  expuncto  in  manipulo.  585 

Therapontigonvs 
tJbi  uunc  Curculiouem  inveniam? 

Cappadox 

In  tritico  facillume 
Vel  quingentos  curculiones  pro  itno  faxo  reperies. 
Ego  abeo:  vale  atque  salve. 


mistrum;   sed  idem  in  Tripballo  calamistra;   et  Plautus  in  Curculione: 
'pccten meum' 


J.     uolselle  fs  a<ld.  ruhricator,  quod  post  del.  est)  E  578.  me  s.  v. 

B,  unde  bene  mactassint  Ritschelius  Mus.  lihen.  vol  XII  (a.  1853) 
p.  431.  Cetcruni  me  deleri  ^^osse  iam  Pareus  coniecit  meque  J.  mea- 
que  ex  maque  E^  axicia  ex  acicia  ut  vid.  B^.  axitia  E  linteum 
que  B  extersui  Palmerius.     extersum  libri,  nisi  quod  extersim  E 

579.  magnifica  fg  s.  v.)  J         atque  tuas  Brixius  Nov.  annal.  vol. 
101  (a.  1870)  p.  765:  queni  contra  vide  Muellerum  ^Sive'  p.  36 
580.  fatio  E       que  EJ       lavit  Seyffertus  Stud.  Pl.  p.  6        581.  red- 
didi  ei  Geppertus.     reddidi  lihri         qui  (\  m.  3  in  ras)  E        ate  BJ 

attulit  e:c  attuli  B'^  582.  tuum  lihri  sese  aiebat  esse  Came- 
rarius.  esse  aiebat  sese  libri  sumanum  J  583.  Atat  EFZ 
ercle  E  uerba  michi  J.  mihi  uerba  F  cum  BEJ  584.  michi 
J  sub  ripuit  J.  subripuit  Csub  m.  2.  in  ras.)  B  585.  pulchre  EJ. 
pulchere  B  excenturiatus  Dousa  es  Pius.  est  libri  expuncto  ex 
expucato  ut  vid.  B.  ex  puncto  E.  expugno  J  inmanipulo  J.  manipulo 
Scaliger  580.  Intritico  BEJ  facillume  ex  facillime  E-  587.  re- 
peries  F,  Bothius.     reperias  BJZ.     repperias  E  588.    Cap.  praem. 


IV  4,  32—34  CVRCVLIO  69 

Therapontigonvs 

Male  vale,  male  sit  tibi. 
Quid  ego   faciam?     maneam  an  abeam?     sicin  mihi  esse  os 

oblitum? 
Ciipio  dare  mercedem,  qui  illunc  libi  sit  conmonstret  mihi.   590 


E^J        habeo  ex  abeo  in  ras.  E^         ualeatque  E         sit  tibi  ex  tibi 
sit  J        589.  Quid  ex  Quod  B'^        abeam  ex  aueam  B.  habeam  J 
sicin  Fleckeisenus.     sicine  B.     siccine  EJFZ  sublitum  Ussingius 

590.  commonstret  BJ.    comostret  ex  comostret  E'^        michi  E 


V  1,  1- 


AOTYS  V 


CVRCVLIO 
Antiquom  poetam  audivi  scripsisse  in  tragoedia, 
Miilieres  duas  peiores  esse  quam  unam:  res  itast. 
Verum  mulierem  peiorem,  quam  baec  amicast  Pliaedromi,  " 
Non  vidi  aut  audivi  neque  pol  dici  nec  fingi  potest 
Peior:  quae  ubi  med  biinc  habere  conspicatast  anulum,     595 
Rogat  unde  habeam.    ^Quid  id  tu  quaeris?'    ^Quia  mi  quae- 

sitost  opus.' 
Nego  me  dicere:  itt  eum  eriperet  manum  ea  arripuit  mordicus. 
Vix  foras  me  abripui  atque  effugi.     apage  istanc  caniculam. 


597.    Mordicus  ex  hoc  loco  affert  glossarium  Plautinum:    cf.  Eit- 
schelius  Oimsc.  philol.  vol.  II  p.  247 


Act.  V  sc.  1.  PARASITVS  CVR,  dein  versus  sine  scriptura  B. 
PARASITVS  E:  idem  J  cohaerens  cum  v.  590  591.  Antiquom  cAnti 
m.  2  in  11  litt.  spatio)Ii.  AntiquumJ"        poetam  5        intragoedia  B  / 

592.  peioras  E        una.  res.  cx  res  una  E-\    una.  res  Z:  corr.  Py- 
lades        ita  st  B.    ita  est  EJ        593.  hec  E        amica  est  BEJ 
phedromi  BEJ  594.    aut   audivi  FlecTceisenus.     neque  audiui  libri 

fingi  (i  prior  ex  2  litt.  m.  2)  B.     fringi  J  595.  peior  Pijlades. 

Bitschelius  Nov.  exc.  Pl.  j).  27.  peior  quam  haec  est  lihri,  nisi  quod 
hec  E:    integra  verha  eicit  Flecleisoius  que  ubimet  ^t  eras.)  hunc 

habere  E.  qug  ubi  me  hunc  habere  JFZ.  quae  ubi  me  habere  hunc 
initio  servato  Gruterus.  quae  extemplo  ubi  med  hunc  habere  Fleck- 
eisenus  conspicata  st  (st  m.  2  ex  staj  B.    conspicata  est  EJ 

596.  quide  (e  eras.)  E  qugris  J  quia  ex  qua  E^  mihi  BE. 
michi  J  quaesitost  ex  quaesito  est  E^.  quaesito  st  B.  quesito  est 
J  597.  manum  ea  Bitschelius  Upusc.  phil.  vol.  II  p.  24S.  manum 
lihri.  manum  meam  Fleclccisenus  arripuit  ex  eripere  E^  598.  ab- 
ripui  Lamhinus.  arripui  lihri.  proripui  inter  dlia  Muellerus  Pros.  Plaut. 
p.  707  adn.  atque  (que  s.  v.)  J  ajjpage  EJ  iude  istanc  vel 
a  me  istanc  caniculam  Bluellerus  l.  s.  s. 


V  2,  1-6  CVRCVLIO  71 

PLANESrVM.     PHAEDROMVS.     CVRCVLIO. 

therapontigonvs 

Planesivm 
Phaedrome  mi,  propeni. 

Phaedromvs 
Quid  properem? 

Planesivm 

Parasitum  ne  amiseris. 
Magua  res  est. 

Phaedromvs 
Niillast  mihi:  uam  quam  habui  absumpsi  celeriter.  600 
Teneo:  quid  negotist? 

Planesivm 

Rogita  unde  istunc  habeat  anulum: 
Pater  istum  meus  gestitavit. 

Cvrcvlio 

At  pol  mea  matertera. 
Planesivm 
Mater  ei  utendum  dederat. 

Cvrcvlio 
Pater  tuos  rusilm  mihi. 

Planesivm 
Niigas  garris. 


Act.  Vsc.2.    PLANESIVM-PHEDR  0MVS-CVRC7LI0  •  MILES-, 
dein   versus   sine   scriptura  B.     PLANESIVM   VIRGO.    PHEDROMVS 
ADOLESCENS  EIDEM  CVR  MILES  EJ,  nisi  qitod  EIDEM  om.  J 
599.  Phaedrome  mi  Fleclceisenus.   Phedrome  JFZ.   Phedrome  (F  add. 
m.  2)  B.     hedrome  E  600.  Mana  J  milla  est  BE.     milla  est 

est  J  michi  /  nam  quam  habui  absumsi  celeriter  B.  niiquam 
abituri  assumpsi  celerier  E,  quud  corr.  E'^.  numquam  (e  corr.)  abiit 
absumi^si  celerier  J  Celeriter  ad  seqtientia  CTene^  retiulit  Acidalius 
601.  Teneo:  quid  Bothius.  Plan.  Teneo.  Phaed.  Qnid  Hbri.  Plan.  Tene. 
Phaed.    Quid  Camerarius  negotii  (i  add.  m.  '2)  st  B.     negotii  (ex 

negostin  m.  3)  E.  negocii  est  J.  negotii  Z  unde  istuc  J.  istunc  unde 
Z  habeat  (i  add.  vi.  2i  E  602.  Curcidionis  person.  praem.  EJFZ 
istum//  J  meus  ex  meum  E^  gestauit  EJFZ  ^11/1/  ^LA  er.) 
At  B.  Plan.  At  (Ac  J)  EJFZ.  a  Muellerus  Pros.  Pl.  p.  9  pol  mea 
Pylades.  mea  libri.  prius  mea  Ussingius  mater  tera  B  603.  Person. 
om.  EJFZ  illi  Gmjetus  pater  tuos  msum  mihi  Gruterus.  pater  tuos 
(ex  uois  m.  3)  rursum  tibi  E.  pater  uo  is  risum  tibi  B.  pater  tuus 
rursum  tibi  JFZ 


72  PLAVTI  V  2,  6-14 

CVRCVLIO 

Sdleo:  nam  propter  eas  vivo  facilius. 
Qiud  nunc? 

Planesivm 
Obsecro,  parentes  ne  meos  mihi  proliibeas.     605 

CVRCVLIO 

Quid   ego?     sub   gemmane  abstrusos  babeo  tuam  matrem  et 

patrem? 
Planesivm 
Libera  ego  sum  nata. 

CVRCVLIO 

Et  alii  multi  qui  nunc  serviunt. 
Planesivm 
Enimvero  irascor. 

CVRCVLIO 

Dixi  equidem  tibi  unde  ad  me  hic  pervenerit: 
Quotiens  dicundiimst?   elusi  militem,  inquam,  in  alea. 

Therapoxtigonvs 
Salvos  sum:  eccum  quem  quaerebam.  quid  agis,  bone  vir? 

-  CVRCVLIO 

Aiidio:  610 
Si  vis  tribus  bolis  vel  in  chlamydem. 

Therapontigonvs 

Quin  tu  is  in  malam  crucem 
Ciim  boleis,  cum  billbis?   redde  mihi  iam  argentum  aut  vir- 

ginem. 

604.  j)pt  na  soleo  eas  E  605.  quid  ex  quod  E^.  Phaed.  Dic  Ussin- 
gius  nemeos  BJ  michi  J"  606.  snb  ("b  ex  m  m.  2)  B.  sub  ex  Sul, 
(pers.  not.j  E  gemman  /.  gemman  e.c  gemina  E^.  geminam  Z  ha- 
beatur  E  607.  ego  sum  in  ras.  B  608.  Phaedromo  initium  tribuit 
Seyffertus  Stud.  Plaut.  p.  3:  fortasse  recte  unde  ex  uide  E^  adme  B 
perueniret  EZ:  corr.  Saracenus  609.  dicendum  est  B  EJ  inalea 
/  610.  Saluos  (s  s.  V.)  J  equum  /.  om.  F  quem  s.  v.  B.  om. 
EJFZ:  corr.  Pius  querebam  BEJ  CYRinras.B^.  TE.EJZ: 
in  F  persona  erasa  est:  corr.  Pius  611.  uelin  EZ.  uelim  JF 
clamidem  BEJ  is  e^  es  E^.  es  B  inmalam  BJ.  in  (ex  e  m.  3) 
malam  E  612.  cumbolis  J.  cum  bolis  E^FZ  bullis  EJFZ 
redde  mihi  iam  Pylades.  redde  etiam  libri,  nisi  quod  etiam  om.  F. 
reddin  etiam  TJousa  (?j.  etiam  redde  Fleckeisenus.  redde  mi  aut 
MueUerus  Pros.  Pl.  p.  576 


V  2,  15-22  CVRCVLIO  ,  73 

CVRCVLIO 

Quod   argentum,   quas    tii   milii   tricas  rnirras?    quam  tu  vir- 

ginem 
Me  reposcis? 

Therapontigonvs 
Quam  ab  lenone  abduxisti  liodie,  scelus  viri. 

CVRCVLIO 

Niillam  abduxi. 

Therapontigonvs 
Certe  eccistam  video. 

Phaedromvs 

Virgo  liaec  liberast.    615 
Therapontigonvs 
Meane  ancilla  libera  ut  sit,  quam  ego  numquam  emisi  manu? 

Phaedromvs 
Quis  tibi  hanc  dedit  mancupio  aut  iinde  emisti?  fac  sciam. 

Therapontigonvs 
Ego  quidem  pro  istac  rem  solvi  ab  tarpezita  meo: 
Quam  ego  pecuniam  quadruplicem  abs  ted  et  lenone  auferam. 

Phaedromvs 
Qui  sceis  mercari  furtivas  atque  ingenuas  virgines,  620 


613.  Nonius  p.  S,  15:  Tricae  sunt  impedimenta  et  implicationes 
. ..  Plautus  Curculione;   'quod  argentum,   quas  ...  narras' 


613.    Pers.   om.   F  quod  ex  quid  E^  quod  tu  argentum, 

quas  mihi  Bothius.  EitscJieJius  Proleg.  p.  136  quas  mihi  J F 

614.  Quamne  3Iuellerus  Pros.  Pl.  553  ablenone  J  abduxisti  Z: 
cf.  Bitschelius  Nov.  exc.  Pl.  x>.  75.  abduxti  BF.  ab  duxsti  ex  ad  duxsti 
E^.     adduxti  J  hocedie   dubitanter  Bitschelius  I.   modo  comm.  tu 

hodie  Flcckeisenus  615.  Curc.  praef.  Pylades,  Phaedr.  BJZ:  om. 
JF  ab   duxi  B.     adduxi  EJ:  corr.   Je^  hec  J  libera    est 

lihri  616.  Mean  libri  ancilla  ante  ancilla  del.  E'^  nunquam 

ex  numqnam  B         manu  ex  manum  ras.  E  617.  hanc  ex  han  E^ 

mancipio  libri  618.   ego  quidem  herle  MueUcrus  Pros.  Pl. 

11.  748  rem  solvi  pro  istac  Gutjetus.     pro  istac  resolvi  Dousa 

ab  trapezita  Ubri,  nisi  quod  abtrapezita  J  619.  Versum  PJiaedromo 
tribuit  Demelius  Annal.  iur.  Jiist.  ed.  Budorff  voJ.  I  (a.  1861)  p.  352 
iure  vituperatus  a  Voigtio  Mus.  BJien.  voJ.  XXVII  (a.  1872)  p.  169 
adn.        quam  ego  quadruplicem  pecuniam  MuelJerus  Pros.  Pl.  p.  554 

abste  BEJ.  abs  ted  Guyetus.  BitscheJius  Nov.  exc.  PJ.  p.  36: 
cf.  tamen  Opusc.  pJiiJ.  voJ.  III  p.  122  ab  lenone  FJecJceisenus.  at- 
que  lenone  Hermannus:  aJia  MueUerus  l.  s.  scr.        620.  scies  EJFZ, 


74  PLAVTl  V  2,  23—27 

Ambula  in  ius. 

Therapontigonvs 
Non  eo. 

Phaedromvs 
Licet  antestari? 
Therapontigonvs 

Non  licet. 
[Phaedromvs 
luppiter  te  male  perdat:  intestatus  vivito.] 

CVRCVLIO 
At  ego  quem  licet  te. 

Phaedromvs 
Accede  liuc. 

Therapontigonvs 

Se'rvom  autestari?  viJe. 

CVRCVLIO 

Em  ut  scias  me  liberum  esse. 

Phaedromvs 

Ergo  ambula  in  ius. 


6 


cives,  cives. 


Therapontigonvs 

cvrcvlio 

Therapontigonvs 
Quid  clamas? 


Em  tibi.  624.  625 


idem  ex  scias  B.  scis  Pim  furtitiuas  B  V.  621 — 627  tractavit 
Voigtius  Mus.  Ixhen.  vol.  XXVII  (a.  1872)  p.  168  sqq.  621.  noneo 
J.  non  ego  E.  non  eo  -B^.  non  ego  Z:  corr.  Pius  licet  Z.  licet 
te  BEJF.  licetne  Muellerus  Pros.  Pl.  p.  116  G22.  Versuni  spurium 
esse  vidit  Guyetus  at  te  luppiter  Ileckeisenus  disiierdat  Aldina 
623.  Curc.  praef.  liohertus.  Mil.  libri.  Phaed.  Ussingius  te.  Phaed. 
Accede  Eobertus.  te  accede  BEJZ.  tu  accede  ¥.  Phaed.  Tu  accede 
Angclius  Mil.  Servom  Robertus.  Curc.  Seruo  J.  Curc.  Serum  (m  in 
ras.;  dein  spat.  2  litt.)  B.  Curc.  Seruum  (prior  u  c  corr.  m.  3)  E.  Curc. 
^QvnnmEZ  uidG  Camerarius.  Mil.YideBEJFZ.  Curc.  Vide  Ussingius 
624. 625.  Curc.  pracm.  EJFZ.  Mil.  B,  sed  erasapostea  em  Bihbeckius 
de  part.  p.  33.  hem  lihri  Phaed.  Ergo  Gz.  ergo  BEF.  Mil.  ergo  JZ 
Mil.  Em  tibi  Ussingius.  em  tibi  B  E.  hem  tibi  JFZ  626.  Phaed. 
2)raem.  B  ■  0  om.  B  Post  clamas  B'^  personae  spatio  nullo  Pb  in- 
seruit        quide  (e  er.J  E        tibi  istum  Guyetus.    istum  tibi   lihri 


V  2,  27-35  CVRCVLIO  75 

Phaedromvs 

Quid  tibi  istum  ta-ctiost? 
Therapontigonvs 
Quia  mi  lubitumst. 

Phaedromvs 
Accede  huc  tu:  ego  illum  tibi  dedam:  tace. 

CVRCVLIO 

Phaedrome,  obsecro,  serva  me. 

Phaedromvs 

Ttimquam  me  et  geniiim  meum. 
Miles,  quaeso  te  lit  mihi  dicas,  uude  illum  habeas  anuhim, 
Quem  parasitus  hic  te  ehisit. 

Planesivm 

Per  tua  genua  te  obsecro,  630 
Ut  uos  facias  certiores. 

Therapontigonvs 

Quid  istuc  ad  vos  attinet? 
Quaeratis  chlamydem  et  machaeram  hanc^   linde  ad  me  per- 

venerit. 
Cvrcvlio 
Ut  fastidit  gloriosus. 

Therapontigonvs 
Mitte  istum,  ego  dico  omnia. 
Cvrcvlio 
Nihil  est  quod  ille  dicit. 

Phaedromvs 

Fac  me  certiorem,  te  obsecro. 

tactio    est   libri         627.    mihi    JFZ.      mihi////    (\    ut    vicl.    erasa)   B. 
michi  E  lubitum  est  B.    libitum  est  EJ  tibi  illum  JF 

628.  Initium  Flanesio  tribuit  Seyffertus  Stucl.  Plaut.  p.  3,  fortasse  recte 
Phedrome  BEJ  tamqua  J5.  tanq,  J"  met  JFZ.  iilem  ex  meiin  E 
meum  om.  Z:  aclcl.  Pius  629.  quaeso  te  Becherus  in  Stuclemuncli 
stud.  vol.  I  p.  1S3.  quaeso  BFZ.  queso  EJ  ut  tu  Ussincjius.  utiSo- 
iliius.  tu  Flec7:eisenus  michi  J  630.  ptua  J.  per ///tua  fpe  er.)  E 
631.   ut  nos  facias  ut  nos  facias  /  cerciores  B  632.   quaeratis 

ex  quaratis  B.    queratis  J.    queratis  E        clamidem  BEJ        mache- 
ram  BEJ       aclmeperuenerit  J.   ad  me  perveuerint  cluhitanfer  Beckerus 
Stuclemuncli  Stucl.  vol.  I  p.  205      -633.  fastidit  (d  ex  t  m.  2)  B       Totum 
versum  Curculioni  tribuit  Ussingius       634.  Plan.  praem.   Ussingiiis 
Nichil  iV      dicati^      Planesio  clat  Lamhinus,  quae  Phaedromo  libri 


76  PLAVTI  V  2,  36-45 

Therapontigonvs 
Ego  dicam:  surge.  hanc  rem  agite  atque  animum  advortite.  635 
Pater  meus  liabuit  Periphanes  Plothenius. 
Is  priusquam  moritur  mihi  dedit  tamquam  suo, 
Ut  aequom  fuerat,  filio 

Planesivm 
Pro  luppiter! 

THERArONTIGONVS 

Et  ita  me  heredem  fecit. 

Planesivm 

0  pietas  mea, 
Serva  me,  quando  ego  te  servavi  sedulo.  640 

Frater,  mi  salve. 

Therapontigonvs 
Qui  ego  istuc  credam?   cedo, 
Si  vera  memoras,  quae  fuit  mater  tua? 

Planesivm 
Cleobula. 

Therapontigonvs 
Nutrix  quae  fuit? 

Planesivm 

Archestrata. 
Ea  me  spectaium  tiilerat  per  Dionjsia. 


cerciorem  B        te  obsecro  Bothius.   obsecro  libri        635.  Novam  scae- 

nam  incipiunt  BE,  cuins  superscriptio   in  B  est  MrLESj  in  E  Eidem 

Personam  om.  BEF  Ego  (E  add.  m.  2)  B  surge  (et  in 

marg.  al'   surgite  m.  3)  E.     surgite  (et  sup.  v.  t  surgej  J.     surgite  F 

agite/ ///  /  ad  uortite  E  636.  Periphanes  Pius.  Periplanes 
libri  Plothenius  scripsi  exempli  cnusa:  cf.  Epid.  v.  434,  xibi  Plate- 
nius  B.  planesium  lihri ,  quod  falsum  esse  vidit  Acidalius  Periphanes 
repetens  et  Planesio  tribuens,  unde  Hem  Periphanes  Fleckeisenus 
637.  prius  quam  B  638.  equum  BJ.  equum  E  639.  Ther.  pers. 
om.  B        ita  Gz.    iste  libri.    isti  Bothius.    istic   Weisius.    is   Ussingius 

0  add.  sup.  V.  E^:  idem  Weisius:  om.  BEJFZ  640.  An  ser- 
vas.*'  641.  qui  ego  istuc  credam  Fleclceisenus.  qui  credam  ego  istuc 
lihri.  qui  ego  credam  istuc  vel  qui  credam  ego  istuc  tibi  Muellerus 
Pros.  Pl.  p.  712,  ut  tamen  plura  turbata  esse  suspicetur  nec  ad  eun- 
dem  cum  antecedentibus  haec  versum  spectare  642.   qu§  EJ 

643.  Cleobula  (^ob  e  corr.  et  ula  in  ras.)  B,  ubi  in  niargine  Cleobi  m.  1 
ceteris  ahscissis.  Clebula  J  qu§  BEJ  PL  inseruit  spatio  nullo 
B^         arthestrata  B.     arche   strata  J         644.    per  dionisia  E.     per- 


V  2,  4G-r.r,  CVRCVLIO  77 

♦   **♦*   +   +   *   +   +   *   +   +   +   +   +   **   +   +   ****   +   *      G45 
Postquam  illo  ventumst,  iam  iit  me  eonloeaverat, 
Exoritur  ventus  turbo:  spectacla  ibi  ruont: 
Ego  pertimesco:  ibi  me  nescio  quis  arripit 
Timidam  tltque  pavidam  nec  vivam  nec  mortuam: 
Nec  quo  me  pacto  abstiilerit  possum  dicere.  650 

Therapontigonvs 
Memini  istanc  turbam  fieri:  sed  tu  dic  mihi, 
Ubi  is  est  homo,  qui  te  subripuit? 

Planesivm 

Nescio. 
Verum  hunc  servavi  semper  mecum  una  anulum: 
Cum  hoc  dlim  perii. 

Therapontigonvs 
Cedo  ut  inspiciam. 

CVRCVLIO 

Sanane  es, 
Quae  isti  conmittas? 

Planesivm 
Sine  modo. 
Therapontigonvs 

Pro  luppiter!  655 

Hic  est  ego  quem  tibi  misi  natalf  die: 


dionisia  BJ  Post  liunc  versum  lacunam  merito  statuit  FlecJceisenus, 
cuius  miUum  in  libris  indicium:  aliquid  iurbatum  esse  senserat  Geppertus 
ad  Dionysia  scribens  G46.  post  qnam  B  uentum  est  libri  iam 
s.  V.  E  collocauerat  libri         647.   ex  oritur  B         spectacla  ''^^IIHJ 

fibi  e  corr. :  post  ibi  3  litt.  er.)  B.    specta  cum  lacuna  c.  6  litt.  (quam 
explevit  spectacula  scribendo  m.  3:  eadem  in  marg.  al'  spectatoresj  E. 
spectacula  Z.     spectatores  JF         ruunt  lihri         648.  ego  me  E 
ibi  Kampmannus  de  Ab  p.  20.    tum  ibi  libri        nescioquis  me  vel  me 
nescioqui  Bothius  arripuit  JF.     abripit  Lambinus.     Brixius  Nov. 

annal.  vol.  101  (a.  1870)  p.  765  650.  nequeo  F  651.   Memini 

istanc  Gulielmius.  Meministin  hanc  (n  e  corr.  ut  vid.)  B.  Meministin 
hanc  EJFZ  Sed  (non  sedj  libri  652.  surripuit  (^subripuit  E) 
libri  653.  seruaui  fa  ex  i)  B  654.  hoc  ex  olim  perii  ut  vid.  B 
olim  (o  e  corr.)  B  credo  (v  del.  m.  3)  ut  E.  credo  quid  J  in- 
spitiam  E  CVR  Sanan  es  B,  Acidalius.  PHE  sananes  E.  Phaed. 
Sanan  es  JFZ  655.  que  BJ.  que  E  committas  libri  656.  ego 
quem  tibi  Guyetus.  Malderus  l.  s.  scr.  p.  11.  quem  ego  tibi  libri.  quem 
tibi  ego  Flcckeisenus        misi  (ut  et  tibij  in  ras.  B 


78  PLAVTI  V  2,  57-67 

Tam  facile  novi  quam  me.   salve,  mea  soror. 

Planesivm 
Frater  mi,  salve. 

Phaedromvs 
Deos  volo  bene  vortere 
Istam  rem  vobis. 

CVRCVLIO 

Et  ego  ijobis  omnibus: 
Tu  ut  hodie  adveuieus  cenam  des  sororiam,  660 

Hic  niiptialem  cras  dabit:  promittimus. 

Phaedromvs 

Tace  tii. 

CVRCVLIO 

Nou  taceo,  quaudo  res  vortit  bene. 
Tu  istanc  desponde  huic,  miles:  ego  dotem  dabo. 

Therapontigonvs 
Quid  dotis? 

CVRCVLIO 
Egone?   ut  semper  dum  vivat  me  alat. 

Pitaedromvs 
Ultro  hercle  dico:  me  lubente  feceris.  •  G65 

Therapontigonvs 
Sed  leuo  hic  debet  nobis  triginta  minas. 

Phaedromvs 
Quam  ob  rem  istuc? 


657.  tamfacile  J        soror  mea  B        658.  Phaedr.  pers.  om.  Z 
650.  nobis  Z        Curc.  pcrs.  del.  E-'         661.  Pers.  Mil.  fpost  dabit)  del. 
Aciddlius       Promittitin  Acidalius       662.  Phaed.  pers.  add.  Aeidalius: 
om.  BEJ.  Ther.  pers.xtraem.  FZ     taceo  ex  teceo  B      uortit  ex  uertit 
E"^.     uortat  J  663.    Post  desponde  mim  scriptum  fuerit  huic  in  J 

nune  quidem  incertum  huic.  Mil.  ego  F  664.  Pers.  corr.  Bothius: 
Phacd.  Iib7'i  Curc.  pers.  del.  E^  ego  me  J.  ego  ne  E  uiuat  ex 
iuuat  E^        me  alat  F Z.  med  alat  BJ.    me  dalat  E  665.  Phae- 

drovio  dedi  quae  militi  trihuunt  libri,  nisi  quod  -M-  eras.  in  B:  Cur- 
culioni  continuat  Pistoris,  initium  Curcidioni,  ftnem  (me  1.  f.J  Thera- 
pontigono  IJssingius  adsignat  Ultro  Gz.  uenim  libri  dicit  Acida- 
lius  lubente  Camerarius.  iubente  libri,  nisi  quod  u  e  corr.  B 
666.  Mil.  Sed  Pistoris.  et  libri  667.  obrem  BE  Uurc.  inserit  B 
enim  ille  Gs.     ille  libri.     illic  FlecJceisemis  ita  om.  Z:  corr. 

Pijlades        mihi  om.  F 


V  2,  67-75  CVRCVLIO  79 

Therapontigonvs 
Quia  enim  ille  ita  repromisit  mihi, 
Si  quisquam  hanc  liberali  adseruisset  manu, 
Sine  controversia  omne  argentum  reddere. 
Nunc  e«,mus  ad  lenonem. 

CVRCVLIO 

Laudo. 
Phaedromvs 

Hoc  prms  volo  670 

Meam  rem  agere. 

Therapontigonvs 
Quid  id  est? 

Phaedromvs 

tJt  mihi  hanc  despondeas. 

CVRCVLIO 

Quid  cessas,  miles,  hauc  huic  uxorem  dare? 

Therapontigonvs 
Si  haec  volt. 

"  Planesivm 

Mi  frater,  ciii^io. 

Therapontigonvs 

Fiat. 

CVRCVLIO 

Bene  facis. 
Phaedromvs 
Spondesne,  miles,  mi  hanc  uxorem? 

Therapontigonvs 

Spondeo. 

CVRCVLIO 

Et  ego  huic  dotem  una  spondeo. 


668.  quis  quam  B        liberalias  E         asseruisset  BJ.  seruisset  E 

669.  controuersia  fcon  s.  v.  m.  3)  E.  contra  uersia  B  reddere 
Sealiger.  Gulielmins.  redderet  libri  670.  Nunc  Ussingius.  Phaed. 
Nunc  libri  adlenonem  BJ  Curc.  Laudo  Ussingiiis.  Mil.  Laudo 
libri  hic  Z  prius  (r  add.  m.  3)  E  671.  Post  Quid  ut  vid.  est 
erasum  B        673.  Si  (S  e  corr.)  B        hec  J       uult  B        mi  ex  Fr  B 

674.  spondes  ne  miles  mihi  BE.   spondes  me  miles  michi  /.    spon- 

desne  mihi   miles  F.     sponden  mihi   miles  3Iuellerus  'Nachtr.'  p.  103 

675.    Phaed.  praem.  B  huic  dotem  una  Gz.     hoc  idem  unum 

libri.      huic    cibum    una   Acidalius  Phaedromo   tribuens.     a   me   buic 


80  PLAVTI  V  2,  75—3,  8 

Phaedromvs 

Lepide  facis.  675 

Therapontigonvs 
Sed  ecciim  lenouem  incedit  thensaunim  meura.  676—678 


cappadox.    therapontigonvs.   phaedromvs. 
planesivm 

Cappadox 
Argentariis  male  credi  qui  aiunt,  nugas  praedicant: 
Nam   et  bene   et   male  credi  dico:   id  adeo  ego  hodie  exper- 

tus  sum.     680 
Non  male  creditur  qui  numquam  reddunt,  sed  prorsiim  perit. 
Velut  decem  minas  dum  hic  solvit,  omnis  mensas  transiit: 
Postquam  nil  fit,  clamore  hominem  posco:  ille  in  ius  me  vocat. 
Pessume  metui,  ne  mi  hodie  apud  praetorem  solveret. 
Verum  amici  cdnpulerunt:  reddit  argeutiim  domo.  685 

Niinc  domum  properare  certumst. 

Therapontigonvs 

Heiis  tu,  leno,  te  volo. 

victum  Fleckeiaenus.  liuic  quidem  victum  Muellerus  'Nachtr.'  p.  105 
Phaedromo  extrema  verha  tledi,  quae  Therapontigono  lihri,  Curcu- 
lioni  Fleckeisenus  adsignant  Post  hune  versum  lacunam  statuit  ad- 
modum  prohahiHter  FlecJceisenus  676 — 678.  Phaedromi  pers.  praem.  B 
Act.  V  sc.  3  CAPADOX  B.  CAPPADOX  •  EIDEM  •  LENO  •  C  •  E. 
LENO  CAP  •  MILES  •  PHEDROMVS  •  ADOLESCENS  •  PLANESIVM  • 
VIRGO  J  679.    Argeutariis  (A  in  .7  litt.  sp.)  B  qui  aiunt  ex 

quia  iunt  man.  Camerarii  B  jjredicant  B  680.  Nam  etiam  F. 

nam  et  male  fmale  eras.)  E  Nam  nec  bene  nec  Lamhinus,  unde 

nec  beue  nec  Bothius  ego  hodie  Bothius.  hodie  ego  EJFZ.  ho- 
die  B  ex  pertus  B  Post  hunc  versum  nonnulla  intercidisse  puto 
velut  haec: 

Qui  cunctanter  reddunt  illis  miile  ego  credi  existumo. 
681.  Non  ex  'S^a.E^.  nam  Z      nunquam  B        prorsus  Z      682.  uel  utB. 
velut  hic  Pylades.    vel  hic  Ussingius         x-  E        dum  hic  Lamhinus. 
dum  lihri      mensis  E^FZ      683.  Post  quam  BJ      nihil  B.  nichil  EJ 
clamore  (e  erasa  et  denuo  add.  m.  3)  E  in  (i  add.  m.  3)  ius 

E.     inius  J        ille:  in  ius  me  voca  Scaliger        684.  pessu  me  E 
ne  mihi   Pylades.     nemihi  ex  nemini  et  ne  e  corr.  B.    nemini  E.     ne 
minis   E'K     nememini  JFZ        aput  J        pretorem  BJ        685.    Ante 
compulerunt    (sic    BEJ)   parva    ras.    in    J.     contulerunt    Casauhonus 
reddet   JF  686.    certum    st    B.      certumst    ex    certust    E^. 


V  3,  9-16  CVRCVLIO  81 

Phaedromvs 
Et  ego  te  volo. 

Cappadox 
At  ego  vos  nolo  ambos. 
Phaedromvs 

Sta  sis  ilico. 
Atque  argentum  propere  propera  vomere. 

Oappadox 

Quid  mecumst  tibi? 
Aiit  tibi? 

Therapontigonvs 
Quia  ego  ex  te  hodie  faciam  pilum  catapultarium 
Atque  ita  te  nervo  torquebo,  itidem  ut  catapultae  solent.  690 

Phaedromvs 
Delicatum  te  hodie  faciam  cum  catello  ut  accubes, 
Ferreo  ego  dico. 

Cappadox 
At  ego  vos  ambo  in  robusto  carcere 
Ut  pereatis. 

Therapontigonvs 
Collum  obstringe,  abdilce  istum  in  malam  crucem. 

Phaedromvs 
Quidquid  est,  ipse  ibit  potius. 


690.    Noniiis  p.  552,  12:    Catapulta,    iaculum  celer  vel  sagitta. 
Plautus  in  Curculione:  'Atque  ita  ....  torquebo  ut  .  .  .  solent' 

691  sg.    Nonius  p.  199,  11:  Catellae  ....  Neutrum ,  a  catulis,  si 

militer  diminutivum.     Plautus  Curculione:    'Delicatum ferro 

ego  dico' 


certum  est  J  tuleno  J         687.  uos  .<;.  v.  add.  B  uolo  F 

ambo  E  stasis  EZ  illico  ex  ilico  E^  688.    Phaedr.  pers. 

praem.  Fleclceisenus  mecum  est  tibi  libri.  tecum  est  mihi  Bothius: 
cf.    V.    689  689.    aut    tibi    Luchsius    Hertnae    vol.    XIII  (a.  1878) 

p.  498.  aut  tecum  aut  (dein  2  litt.  sp.)  B.  aut  tecum  aut  EJFZ. 
ant  teciim  Pius  quia  ego  exte  hodie  BEJ.  quia  hodie  ex  te  ego 
F.  quia  ex  te  bodie  Pylctdes.  quia  ego  ex  te  Camerarius.  quin  ego 
te  Muellerus  Pros.  Pl.  p.  554  690.  torquebo  hodie  Muellerus  Pros. 
Pl.  p.  554         itidem  om.  Nonius  catapultg  B.     catapulte  E 

691.  Phaed.  pers.  praem.  Pistoris:  om.  libri  accumbes  F  692.  fer- 
reum  Bothius  at  e  corr.  B  inrobusto  BJ.  inrobusto  (n  add.  m.  3) 
E         693.  ab  duce  B.     obduce  J  inmalam  B  694.    quid  quid 

Pljlvti  Cvkcvlio  6 


82  PLAVTI  V  3,  16—27 

Cappadox 

Pro  deum  atque  horainum  fidem. 
Hocine  pacto  me  mdemnatum  atque  intestatum  abripi?  695 
Te,  obsecro,  Planesium,  et  te,  Phaedrome,  auxilium  lit  feras. 

Planesivm 
Frater,  obsecro  te,  noli  huuc  mdemnatum  perdere: 
Bene  et  pudice  me  domi  habuit. 

Therapontigoxvs 

Haiid  voluntate  id  sua: 
Aesculapio  huic  habeto,  quom  pudica's,  gratiam. 
Nam  si  is  valuisset,  iam  pridem  quoquo  posset  mitteret.  700 

Phaedromvs 
Animum  advortite  hilc,  si  possum  hoc  inter  vos  conpdnere. 
Mitte  istunc.    accede  huc,  leno:  dicam  meam  sententiam, 
Si  quidem  voltis  quod  decrero  facere. 

Therapontigonvs 

Tibi  permittimus. 
Cappadox 
Dilm  quidem  hercle  ita  iudices,  ne  quisquam  a  me  argentum 

auferat. 
Therapontigonvs 
Quodne  promisti? 


est  BJE.     quicquid  EZ.     in  marg.  at  quid  E^         695.    hoccine  libri 
pacto    me    Gz.     pacto    libri   nisi   quod   pactum    F.     pacto    hinc 
Fleckeisenus.    pacto    vi   Muellerus  'Kaclitr.'  p.   79  adn.         indempna- 
tum  BEJ  abripi  Gz.     me  arripi  libri.     me  abripi  Lambinus 

696.  Te  obsecro  Brixius  Nov.  annal.  vol.  101  (a.  1870)  p.  765.    obsecro 
libri         pbedrome  BEJ         feratis  JF         697.  te  e  corr.  ut  vid.  B 

indemnatum  Pius.     condempnatum  libri        698.  pudice  (e  e  corr.) 
B  Phaed.  jicrs.  inseruit  in  ras.  B-  haud  ex  aut  E^.     haut  B 

699.  csculapio  E  hanc  Ussinyius  q  ex  q  ut  vid.  E^.  quod 
JFZ  pudica  es  libri  700.  si  uolnisset  (post  si  er.  uo^  E.  si  uo- 
luisset  JFZ:  si  valuisset  Hermolaus  quoque  EJFZ:  corr.  Hermolaus 
mittere  ex  mitteret  ras.  E.  mittere  Z  701.  Person.  om.  B:  exhibet  in 
ras.  E  aduorte  EJFZ  huc  si  MueUerus  Pros.  Pl.  p.  23.  si  libri.  ego 
si  Fleckeisenus  J.H^e  conponere  eras.  sententia  JB^  componere  BEJ. 
sententia  componere  Z  702.  istuc  B  leno  om.  EJFZ  703.  siquidera 
B  (cum  ras.  post  m)  J  uultis  BE  decreto  /.  de  crero  ex  de  cretro 
E^  qd  decrero  facere  in  23  l.  sp.  B'^  Tlier.  pers.  restituit  Bo- 

thius,  Cappadocis  e.vhibent  libri       704.  Capp.  pers.  praem.  Bothius,  om. 
libri       iudeces  B      nequis  qua  B.  nequisq  /      ame  BJ       705.  quod 


i 


V  3,  27-34  CVRCVLIO  83 

Cappadox 
Promisi?  qui? 

Therapontigonvs 
Lingua. 
Cappadox 

Eadem  minc  nego.  705 
Dicundi,  non  rem  perdundi  gratia  haec  natast  mihi. 

Therapontigonvs 
Nihil  agit:  collum  obstringe  homini. 

Cappadox 

lamiam  faciam  ut  iusseris. 
Therapontigonvs 
Quando  vir  bonii's,  responde  hoc  quod  rogo. 

Cappadox 

Roga  quod  lubet. 
Therapontigonvs 
Promistin,  si  liberali  quisquam  hanc  adsereret  manu, 
Te  omne  argentum  redditurum? 

Cappadox 

Non  conmemini  dicere.  710 

Therapontigonvs 
Quid?  negas? 

Cappadox 
Nego  hercle  vero.   quo  praesente?  quo  m  loco? 
Therapontigonvs 
Me  ipso  praesente  et  Lycone  tarpezita. 

Cappadox 

Non  taces? 


ne  libri.     quod  Geppertus  promisti  EJ.     promiaisti  BE^FZ 

promisi?  qui  Bothius.    qni  promisi  lihri         Verba  lingua  —  nego  Cap- 
padoci  tribuunt  EJFZ.  Scaliger        nunc  ex  non  E^        706.    dicendi 
BEJ.  discendijP.    ditandi  Pius  et  Acidalius       rem  (va.  in  ras.)  B 
perdendi  f^endi  in  ras.)  B.   perdendi  EJ       gratia  hec  Thec  s.  v.  m.  2) 
B.     haec  gratia  JFZ.     hec  gratia  E         nata  est  BEJ  707.  Ni- 

chil  EJ  Capp.   pers.  restituerunt  Pius  et  Acidalius:    Phaedr.  libri 

praebent        iam  iam  BEJ        708.  bonus  es  libri        hoc  quod  Fleck- 
eisenus.     quod  libri  qid'  E  lubet  ex  iubet  E^  709.  promi- 

stin  B,  Scaliger.     iiromisistin  EJFZ  liber  aliquis  quam  EJ 

assereret  BEJ  710.    comemini   ex  c   memini  E^.     commemini  J. 

commeni  B         711.    preaente  B        inloco  J        712.    Curc.   praef.  B 

6* 


84  PLAVTI  V  3,  35-43 

Therapontigonvs 
Non  taceo. 

Cappadox 
Non  ego  te  flocci  facio:  ne  me  territes. 

Therapontigonvs 
Me  ipso  praesente  et  Lycone  factumst. 

Phaedromvs 

Satis  credo  tibi. 
Niinc  adeo,  ut  tu  scire  possis,  leno,  meam  sententiam,      715 
Libera  haec  est,  hic  huius  frater  est,  haec  autem  huius  est  soror. 
Haec    mihi    nubet,    tu    huic   argentum    redde:    hoc    iudiciiim 

meumst. 
Cappadox 
Hercle  istam  rem  iudicasti  perfidiose,  Phaedrome: 
Et  tibi  oberit  et  te,  miles,  df  deaeque  perduint. 

Therapontigonvs 
Tu  aiitem  in  nervo  iam  iacebis,  nisi  mi  argentum  redditur.  720 

Cappadox 
Tii  me  sequere. 

Therapontigonvs 
Quo  sequar  te? 

Cappadox 

Ad  tarpezitam  meum, 

ipso  om.   JF  presente  BJ  lycone  ex   licone   J.     licone 

E  trapezita  BEF Z.  trapezeta  /  nontaces  B.  non  (n  iwst.  ex  va) 
taces  E.     Jliliti  haec  verba  dat   Ussingiiis  Ceteriim  hunc  v.  et  se- 

quentem  delet  Gmjetus  713.    Ther.  pers.  praem.  EFZ.     Curc.  B. 

totum  versum  Capp.  tribuit  Ussingius  Capp.  pers.  inserunt  E^Z:  om. 
reliqui      714.  Pers.  add.  E^Z:  om.  BEJF      meipso  E      presente  B 

licone  EJ      factum  est  BEJ      715.  leno  om.  JF      716.  hec  J 
hic  hic  F      An  huius  hic^'      est  om.  Fleckeisenus      hec  EJ      huius 
est  Luchsius  de  genet.  pron.  p.  44.  illius  ^ill  e  corr.J  B.  illius  EJ FZ. 
illiust  Fleckciscnus :  cf.  Ritschelius  Op.  philol.  vdl.  II  p.  684  soror 

est  F        717.  hec  J        meum  est  libri  V.  718.  719  huc  revocavit 

Acidalius,  quos  Ubri  praebent  post  v.  720  718.  hercle  r' her  rubricator 
ex  h  =  haecj  E  per  fidio  se  B  phedrome  BEJ  719.  te  s. 
V.  B  dii  /.     di  ex  di^  ras.  E  deae  que  B.     degque  E 

pdiunt  f^ante  p  2  litt.  erasae  ei  p  e  corr.)  B.     pduint  (i  s.  v.)  J 
720.  cf.  718.  719       Person.  add.  E^      inneruo  /      mihi  BE.  michi  ./ 

721.  Tum  Acidalius  ego  te  Pylades.  Muellerus  Pros.  Pl.  p.  650, 
non  libri  tarpezitam  Ritschelim  Op.  philol.  vol.  II  p.  525.  trapae- 
zitam  B.     trapezitam  EFZ.     trepe  zeta  ./ 


V  3,  44-51  CVRCVLIO  85 

Ad  praetorem:  nara  lude  rem  solvo  omnibus  quibus  debeo. 

THERAPONTinONVS 

Ego  te  in  nervom,  haud  ad  praetorem  liinc  rapiam,  ni  argen- 

titm  refers. 
Cappadox 
Ego  te  vebementer  perire  cupio,  ne  me  nescias. 

Therapontigonvs 
Itane  vero? 

Cappadox 
Ita  bercle  vero. 

Therapontigonvs 

Ndvi  ego  bos  pugnos  meos.  725 

Oappadox 
Quid  tum? 

Therapontigonvs 
Quid  tum,  rogitas?  bisce  ego  si  tu  me  inritaveris, 
Placidum  te  bodie  reddam. 

Cappadox 
Age  ergo  recipe  hoc  actutum. 

Therapontigonvs 

Licet. 
Phaedromvs 

Tu,  miles,  apud  me  cenabis:  bddie  fient  nuptiae. 

Therapontigonvs 
Quae  res  bene  vortat  mi  et  vobis. 


722.  ad  pretorem  B.  adptorem  J  soluo  (prior  o  ex  a  m.  1  et 
post.  in  ras.  in.  3)  E.  resoluo  Z  723.  Person.  om.  B  in  nervom 
Pyladcs.  in  neruo  EF  Z.  innerao  BJ  haud  ex  aut  E^  ad  pre- 
torem  B.  adptorem  J  ni  (ex  in  m.  3)  argentum  E.  inargen- 
tnm  J  referas  F  724.  Person.  om.  J  te  s.  v.  J  ne  me 
Bothius.    ne  tu  me  libri.    ne  tu  Guyetus  hauscias  Seyffertus  Stud. 

Pl.  p.  4  725.  Person.  om.  J  Ita  ne  /  726.  Quid  tu  EJFZ 
bis  irritaueris  BEJ  727.   Placidu  dum  J  recipe  hoc  actu- 

tum  Fleckcisenus.  recipe  actutum  lihri,  nisi  quod  ac  tutum  E.  recipe. 
Ther.  At  actutum  Ussingius  licet  lenoni  tribuens.  recipe  iam  actutum 
Geppertus  Ante  Licet  Ther.  pers.  restituit  Pylades,    Phaedromum 

exhibent  libri       728.  Pers.  restituit  Pylades:  om.  libri      miles  (s  s.  v.)  J 

aput  J      caenahis  ./.  cenabis  ex  cenebis  E      fient  cx  feient  ras.  E 
nuptie  E        729.  Pers.  om.  F        qug  BJ        uortant  F        mihi  libri, 
nisi  quod  michi  J       Cantor  add.  Bothius.  om.  spatio  9  litt.  relicto  E: 


86  PLAVTI  C^TICVLIO  V  3,  51 

Cantor 

Spectatores,  plaiidite. 


sine  spatio  BJZ.  Auctor  praebet  F        Plaudite  F,  Hermolaus.    Plau- 
dite  plaudite  BEJZ        Addit  B^  hacc: 

PLAVTI  CVRCVLIO  EXPLI  CIT 

I^XTPIT  (P  e.c  Ij  PROLVaVS  IN  CASSINA 

haec  autem  E:  PLAUTI  CVRCULIO  EPLICIT.  (super  P  ras-)  INCIPIT 
CASSLANI  PLOGUS 


T.  MACCI  PLAVTI 

COMOEDIAE 


RECENSVIT 
INSTRVMENTO  CRITICO  ET  PROLEGOMENHS 

AVXIT 

FRIDEPJCYS  RITSCHELIVS 

SOCIIS   OPERAE   ADSVMPTIS 

GVSTAVO  LOEWE    GEORGIO  GOETZ    FRIDERICO  SCHOELL 


TOMI  I    FASCICVLVS  IV 
ASINARIA 


1 


LIPSIAE 

IN  AEDIBVS   B.  G.  TEVBNERI 


MDCCCLXXXI 


T.  MACCI  PLAVTI 

ASINARIA 


RECENSVERVNT 


GEORGIVS  GOETZ  et  GVSTAVVS  LOEWE 


ACCEDIT    CODICIS   AMBROSIANI   J   257    INFER.    SPECIMEN    PHOTOTYPICVM 


COMOEDIARVM  PLAVTINARVM 
TOMI  I    FASCICVLVS  IV 


LIPSIAE 

IN   AEDIBVS  B.  G.  TEVBNERI 


MDCCCLXXXI 


LIPSIAE:    TYPIS    B.  G.  TErBNERI. 


ALFREDO  •  ELECKEISEN 

RITSCHELH  •  IN  •  SOSPITANDO  ■  PLAVTO  ■  SOCIO 


L  •  L  •  M 


GEORCtIVS  •  GOETZ    GVSTAVVS  •  LOEWE 


PEAEFATIO 


Forte  magis  qimm  cousilio  cum  accidisset,  ut  in  eadem 
fabula  quae  mutanda  vel  restituenda  invenisse  nobis  videre- 
mur  inter  nos  communicaremus  et  alter  quid  de  alterius 
inventis  iudicaret  rescriberet  et  re  ipsa  monente  id  saepius 
saepiusque  iieri  coepisset,  nihil  mirum  quod  alter  haud  semel 
partem  tantum  veri  perspexerat  quam  alter  postea  supplevit, 
ita  ut  utrius  beueficio  praecipuo  novata  deberentur  interdum 
vix  sciri  posset.  Tali  autem  societate,  unde  et  uos  capieba- 
mus  summam  dulcedinem  et  propositum  ipsum  haud  medio- 
crem  —  ut  videbatur  certe  —  fructum,  quae  coniunctis  viri- 
bus  efFecta  essent  rursus  disiungi  cum  iudicaremus  nefas 
esse,  Asinariae  quam  instituere  coeperamiis  recensionem 
utriusque  nomine  inscribi  voluimus:  cuius  societatis  quoniam 
ue  nunc  quidem  nos  paenitet,  futuro  quoque  tempore,  quo- 
tienscumque  res  ita  feret,  operam  et  curam  coniungere  con- 
stituimus. 

lam  de  subsidiis  quibus  in  edenda  hac  fabula  usi  sumus 
et  de  ipsius  recensionis  ratione  haec  praemonenda  visa  suut: 

Codicis  veteris  (B),  cuius  foliis  2V — 30'  continetur 
fabula,  praesto  fuerunt  quaecumque  Ritschelius  enota- 
verat:  idem  ut  codex  denuo  ab  Hinckio  excuteretur  ipse 
curaverat:  qua  in  re  ne  summam  quidem  diligentiam  super- 
vacaneam  esse  ratus  tertium  ilhim  contulit  Gustavus 
Loewe.  Praeter  ea  autem  quae  in  ipsa  adnotatione  testati 
sumus  pauca  quaedam  praefationi  reservavimus,  eaque  nunc 
placet  absolvere.*) 


*)    In  praefatione   Epidici    ab   Ussingio    editae    p.   246    exstant 
haec:    'Yaticanum   et  Britannicum   ipse    contuli;    horum   igitur 


VIII  PRAEFATIO 

Ac  primum  quidem  qualis  in  B  sit  discriptio  ita  iii- 
dicabimus,  ut  versuum  principia  a  uostro  exemplo  discre- 
pantia  afferamus.  Scieudum  est  autem  reliquos  quorum  qui- 
dem  in  hac  re  rutio  liabenda  est  codices  omues  (DEJ)  plane 
cum  B  consentire  nisi  ubi  difierentiae  aliquid  testabimur.  In 
adnotatione  critica  iam  dicta  hic  non  iterabimus. 

109  sqq.  Atque  audin  —  Vbi  cumqiie  lihitum  —  Qnem 
iam  deliinc  —  Ncquid  nocerc  —  Omnem  animum  —  Quintc 
quoque  — 

202  sqq.  Semper  occulate  —  Vetiis  est  —  Blihi  orationcm 

—  Longe  aliam  — 

386  sqq.  Proiiterea  kuc  —  Ate  tierherarier  —  Pol  hand  — 
528  sqq.  Ante  id  —  Te  factiirum  —  Bum  cius  —  (DEJ 

recte  discribunt) 

589  sq.  Nimis  uellcm  —  Si  forte  —  (sic  solus  B) 
631  sqq.  Quia  ego  —  Hinc  med  —  Quas  hodie  —  (solus  B) 
644  sqq.  Froindc  istud  —  Ego  ucro  —  Vinerum  (in  Vin 

ernm  corr.  m.^)  —  Vin  faciam  —  (solus  B) 

876  sqq.  Sequere  hac  —  Nihil  ecastor  —  Quid  —  Fossis 

si  —  (sic  DE,  recte  BJ) 

939  sqq.  Bepalla  mcmcnto  —  Immo  intus  —  Da  sauium 

—  Grex  hic  (solus  B) 

Vides  DEJ  melius  quam  B  couservasse  genuinum  ver- 
suum  ordinem;  nec  te  fugerit,  si  alias  contuleris  fabulas,  per- 
pusillam  omuino  esse  in  discribeudo  codicum  et  editiouis 
discrepantiam.  Neque  id  mirum  ob  versuum  simplicitatem  et 
fiovoTovtav.    Quae  res  num  graeco  poetae  tribueuda  sit  quam- 


scripturae  si  quando  apud  me  aliter  quam  apud  Goetzium  afFeruntur, 
non  incuria  hoc  fit,  sed  quia  me  aliter  legisse  mibi  persuasum  est'. 
Quae  cum  legissemus  —  neque  enim  quicquam  humani  a  nobis  alie- 
num  esse  putamus  —  statim  graviora  quae  uon  recte  nos  rettulisse 
arguit  Ussingius  (negavit  v.  141  sq.  Chaeribulo,  v.  225  verba  Quid  — 
mirahilest  Periphani  dari,  v.  262  esse  eia  ex  euge  correctum,  v.  544 
vmlti  de  uhi  andant  sed  miilti  mihi  de  ubi  andant,  v.  705  minas  ibi 
exstare)  excerpsimus ,  ut  iteinim  in  rem  inquireremus :  rogantibus  nobis 
Augustus  Maii  respondit  Ussingium  in  omuibus  miro  modo  oculos 
fefellisse.  Qua  re  si  quando  Ussingio  denuo  persuasum  erit  se  aliter 
legisse,  amicum  Romanum  in  posterum  non  soUicitandum  esse  intel- 
lcximus. 


PRAEFATIO  IX 

(|uam  nescimus,  probabile  tamen  esse  piitamiis:  argumentum 
enim  non  minus  simplex  ac  ^iovotovov. 

Transimus  ad  personarum  notas,  quas  suo  quamque 
loco  ex  singulis  cotld.,  qui  in  liac  quoque  re  plane  concinunt, 
afferre  nimiae  esset  diligentiae,  ex  BDE  J  coniunctas  afferemus^ 
ut  tamen  singularia  quaedam  certis  locis  et  libris  adscribamus. 

Per  primam  scaenam  (I  1)  praeter  primum  (LIBANVS) 
et  octavum  versum  (DEMENETVS)  personarum  notae  sunt 
SERVVS  (vel  SERV  SER  SER)  et  SENEX  (vel  SEN  SEN. 
SENES-  E  V.  15),  nisi  quod  septuagesimo  versui  E  praefixum 
babot  DEME. 

I  2.  Solus  loquitur  Argyrippus.  Item  comparata  est 
scaena  II  1. 

I  3.    Pro  Cleaereta:  LENA  leii  (E  J)  Cter  (in  primo  v.  J) 

Pro  Argyrippo:  ADOLESCENS  (Xdol^  dvDOL  ado  (E) 
adl  (J)  _ 

II  2.  LEONIDA  LEONI&  leonid  LEONI  leoni  leofi 
keon  (E   102)   lenid  (E  74)   leon  leo  leo 

LIBANVS  libau  liba  LIB  lilj  lib  labanus  (E  v.  66) 
II  3.     MERCATOR    MEKCAT    MERCIA    MERC    merc 
MER  mer 

LIBANVS  liba  lilT  lib 

II  4.  Praeter  titulum  ^chlamydati'  mentio  fit  in  solis 
V.  4  C^cHlamidatus'  B;  ]midatvs  D  ita,  ut  etiam  dimidia  pars 
M  litterae  iuterciderit;  '^ciamidatus'  E;  '^chiamidatus'  J)  et  25 
(in  solo  B  ^clamidatus'  praefixum,  quod  reliqui  om.),  cete- 
roquin  audit  MERCATOR  vel  compendiis  significatur  sic 
ut  II  3. 

LEONIDA   LEONIb   Leom   LEON   LEO  LEO    LEON, 
0  ex  D  (v.  46  D)  LEO,  0  s.  v.,  m.^  (v.  65  B) 
LIBANVS  LIB  lib 

III  1.     CLERETA  clef 
PHILENIVM  PHILem  philen  phit 

III  2.  LEONIDA  et  LIBANVS  eorumque  nominum 
compendia  supra  iam  exscripta  (LIBAN^,  LI  s.  v.  D  v.  43. 
E  in  margiue  fere  semper  plena  nomina  exhibet). 


X  PRAEFATIO 

III  3.  Pro  ARGYEIPPVS  ubique  ADOLESCENS  (ddo- 
lesce;  ADOLES;  O^DOL;  (\doscens  B  v.  19;  adl  raro  J). 
Singulare  est  quod,  cum  reliqui  omnes  nullas  exhibeant  nisi 
per  -0-  formas,  E  in  margine  habet  -u-  (ddvlesc  advles 
advle.  advl),  in  contextu  -o-  (semper  'adol').  Aliter  in  sc. 
lY  1. 

Libani  et  Leonidae  solita  compendia  (labanus  E  v.  6. 
LEON,  0  s.  V.  E  V.  2^.     leonida,  o  s.  v.  E  v.  49) 

PHILENIVM  philem  phileii  phyle  (v.  5  E)  phil  pH 
(v.  114  B).  Nusquam  secunda  nominis  syllaba  per  ae  v&I  e 
effertur. 

IV  1  et  2.  DIABOLVS  semper  notatur  ddol  (ne  in  E 
quidem  usquam  -«-) 

PARASITVS  parasi  PARAS"  Pa^R(XS.  P(XR<X  pSr  (PA- 
RASir,  SI  s.  V.  D  V.  45) 

V  1.     Pro  DEMAENETVS  habes:  SENEX.   Sene.  Seii 
Pro  ARGYRIPPVS  notatur:  adol 

V  2.  (XRTEMONav  arteulo  (XRTEM  O^RTE  <XRTE 
ART  (XR  (ARTEMONA,  N  ex  R  v.  1  D) 

ARGIRIPPVS  argii-ipus  (sic  constanter  in  B,  ubicum- 
que  plenum  nomen  exhibetur)  (Nrgrip^  ^RGYR  ^RGYR. 
^rgif   d^RG  arg.  dg 

PARASITVS  P(\Rd^S^  P^Rd.  Ph^R  PAR 

Pro  DEMAENETVS  habes  SENEX  SEN  SE 

PHIL  Phil. 

Adicimus  —  ne  quis  in  errorem  incidat  —  ut  B  ita 
reliquorum  quoque  librorum  discrepantias  uncinis  circum- 
clusas  ad  eum  solum  codicem  spectare,  cuius  nota  proxime 
praecedit.  Ita  ad  v.  405  si  adnotamus:  eachidinis  DE(in 
ras.)J(m.-  ex  eachi  dinis),  sequitur  ut  in  Ursiniano  simpli- 
citer  cacJndinis,  idem  in  Ambrosiano  in  rasura  scriptum,  in 
Britannico  autem  ex  eachi  dinis  factum  sit. 

Codicis  Ursiniani  D  (f.  23''— 41^'j  scripturae  eidem 
eorundem  virorum  curae  debentur,  quibus  veteris  copias  de- 
beri   diximus,    sed  ut   iterum   accedat  Gustavi  Loewe    opera. 


1  mmta  femi^^rrf  .^  -  4«^  »*  ttsferr  tti4- m?*  hic  tni 

^  ^ft^fttut^w-ta.i^ttmsittotcmebUBoaiitamC- 

c  *4  ux^  ifiBe-*fiiQy^^^^cu4^cmtixteamik^ 

^  ttttMtu  uMiiff-rjtu  txv^tthfcmomwl 

c  u.Ab  t>cC  mmcrd  rd^iertt  Ts^ttuiuu 

t  Sm(abticnieC^'ivtcxi^<iXttcranbf.'' 

■  *>  0  ^mmfe^rctth^tpdtaahVTfetttfttt 

i  ffciiaUituinxtbf-.o.nhcnltofttufr-fo^bf^m. 

S7  ifmAcftudtihttietiiiiCt.^^^fudaA. 

<)  nttu.Omdibi^Tttnyuu^ititaSUxifi.mri^'^ 

«5  4jiliK5U^-nasntt^tu^t^ 514^1/ A^u^ti4tTciY 

0  \  »(i(or{ di^euettt^sjtoitf-'' 

f,    h  CTKdic  cAtltu  ftvi^doC  {pmtrt^ 

0   +)  ^ iiui>  uba^ettitnu    ttt^fkimc,    «^^*"  «"'"v/?"  <^'«"' 

p  a,oCttumWdetf(rett,{^tii 

o  ^  (>m//oc«I^g:ny.c4(jt?tt^c£<tA^?/'<ntib^ 
tK  tto{it.'htt{fi^liiYu0»iyP. 

AK  (htslmt  cetturtt^ y^/  -'ntfutrttvii^Cir. 
.c.  J^^^e^^^-^-tt-mi^eir^Ji^^tniittietul 


^Jt^rlTitt/r^^v^* 


,1!  'mulj^ 


^iA,,rfv^i->r 


lltlO    I  . 


-p».*!!  tllc-illi 


vs 


II  niiimmttU 


hi& '■■'''-     ^-'v---'^--'^-' 


^lfK^^i^^iw^f^fmmff^i^ 


'pvfpnw"' 


"ipiiiwpi 


mm 


c:t(mX. 


rl .  f  4£e-  Qtlttif  cp^tne  lAif .Tmo  i4u£  ^JbicekU'.  ' 
y  V  6^oniri7/!t-2o<Ur.fim5^fQ86om.4tt«24Mic^^ 
X  We^cet^aii>lk^er1ymcctp€Srufa}i.tmi 
^  yfe  twa  ot/f  tt<i  -^  a«tg^.y  ric-f  g?«feg  • 

AJ^  Yoii^c\;eeaili'tubta.^i^ojpf^petaf. 

y  »  .  c'  , 

**•  ^    <i ^ ^loTttt  mmn^.u.q{ uetctt. 

'•  <)  ^rmtttiifcilitttm^imiba^utre-uiiM».^ 

'V  tnCcr^jvtttctn  dmmtf  ©pu/^5«nc 

9  oiTa-«j  tibi.ttt^^e-gui>*fcn^tuni. 
,: V7  n^ymicufc-c^ ifh Ji>%ma:<xca.ffh^ M. 
i.  t    <±c.rthxm.um^ucncntctntliiyri^il^ 

A   Wonf /ul)4fticw  ttS^criTcf  opitiitilii 

ۥ  -hibe-a^tu  'Utnu-tii  ^'hcnu  ^tcf^Byrtatut^ 

t!  lumt  {tt  m  ttu^tu.  mdlittn . 
p.-C   iiii^f^otcredoeuetii^.pieta^-tuXrunit.     £ 

y  t^i>u^ttutxiim.4utfopiilndtmf<uttdbi!^'tud. 

A  \jg^c4iw.cmctte-(ortt{t\iiZattiAU^caslrt- 
^  ^cotcqtioU  ittSm  at^^Akc^tniChottri.      ^ 

>  f  4<£p.<>^7££>.tr4Ae-*uV6ie-c*ne7fcnTttW. 


■1 


&isfa 


■'I  iflr  i—iii  iiiiiiiiiiiiiiii^MMaMtJaii«»«iMMii^yMiMMaia<i»jaM^ 


-J^-lL- 


L_.<««-,.- 


featai 


PRAEFATIO  XI 

Praesto  fuit  etiam  Henrici  Braim  collatio  in  Ritschelii  usum 
eoufecta,  De  m.'^  et  m.^  cf.  quae  dicta  sunt  in  Analectis 
riautinis  p.  186.  Scaenarum  titulos  ubi  exstant  scripsit  m.-^, 
personarum  notas,   quarum   fere  nulla  a  B  discrepantia,  m.^ 

Ex  Ambrosiana  quae  Mediolani  est  bybliotheca  novum 
priorum  octo  fabularum  codicem  (E)  protraximus  (cf.  praef. 
Curc).  Qui  liber  quin  saeculo  XIII  scriptus  sit  ab  artis  pa- 
laeographicae  peritis  vel  dubitari  posse  omnino  negamus.  Sed 
quoniam  a  quibusdam  dubitatum  esse  scimus,  subiecimus 
duarum  paginarum  exemplum  phototypice  expressum,  cuius 
photographiam  ut  faciendam  euraremus  permisit  Antonii 
Ceriani,  illustrissimi  Ambrosianae  praefecti,  liberalitas.  Has 
autem  paginas  elegimus  propterea,  quod  manuum  tertiae  et 
maxime  secundae  operam  luculentius  ostendunt  aliis.  Con- 
tinentur  versus  Casinae  II  5,  9  —  6,  39. 

Totam  autem  nostram  et  conferendi  et  collationis  6om- 
municandae  rationem  facillime  illustrabimus  addita  horum 
versuum  a  Gronoviana  quam  vocant  vulgata  discrepantia. 
Qua  in  re  non  aliter  atque  in  Asinariae  commentario  critico 
earum  manuum  variarum,  quae  saeculo  decimo  quinto  codi- 
cem  innumerabilibus  locis  vel  correxerunt  vel  —  id  quod 
multo  frequentius  est  —  corruperunt  (=  m.^),  tum  demum 
rationem  habebimus,  cum  m.^  vel  m.^  (de  quibus  discernen- 
dis  cf.  Mus.  Rhen.  t.  34  a.  1879  p.  53  sqq.)  scripturae  iam 
erui  non  possunt.  Quas  nota  non  addita  afferemus  discrepan- 
tiae  sunt  primae  manus:  secundam  sua  nota  testabimur. 

Discriptionis  varietas  haec  est:  Quid'  istuc  —  Semper  — 
Venator-  —  QuicV  ait  —  Vxorem  diicas  —  Concessurum  — 
Nunc  infermento  —  Mediam  —  Frugi  bone  —  Inimica  —  Ini- 

mici  —  Fropitius  —  Nuge  —  Humani  —  Cum  ad  —  Quis  m  — 
Opinionem  —  Ego  cum  —  Vxor  —  Connitiam  —  Natam  — 
Quid  si  —  Vidi  ego  —  Quid  uis  —  Nunc  nos  —  Sin  secus  — 
Sortem  tibi  —  Vnum  inicus  —  Ceclo  mane  —  Alias  oris  —  Est 

liahe  —  Tuum  sit  m  —  Tibi  quiclem  — .  Reliqua  versuum 
principia  non  discrepant. 

Senex  et  servus  ^S  et  0  notis  significantur  |  9.  QuicV  \ 
qiii   cum   legitas   olimpio    \    10.    Semper   es   cum    uxore   mea, 


XII  PRAEFATIO 

mea  m}  ex  tua  \  11.  m^)  \  uxorem  qtiasi  ex  quasi  uxorem  \ 
12.  cetate  j    13.  Quid''  ait  \    14.  ducas  \    16.  Pers.  nota  om.  ] 

dii  I   seruassint  m,   int  m.^   in  ras.    |    11.  S  nota   praefigitur 

I  infermento  totastitat  urget  m    \    18.  Pers.  nota  om.  j  vclim 

m.^  ex  olim    \    19.  hone   \    20.  m  \  21.  m  tuus  inimicus  ;  22. 

qid'  id  \  23.  hic  ex  /i/>?c  ras.  |  24.  munitos  \  flocci  feceris  \ 
26.  C  praef.  I  Nuge  \  iste  magne  \  27.  set  tandem  si,   tandem 

si  m.^  s.  V.  j  si  se  mortuus  \  28.  Cum  \  29.  Quis  m  suhueniens, 

Quis  m  m.^  ex  Quid  m  \  30.  Opinionem  eius  \  hdbeat  res  tua, 

res  del.  m.-  31.  cuhem  m.^  ex  md)em  \  33.  istarne  m  detur. 
Sat  ego  \  34.  Onitiam  \  35.  et  m.^  ex  ut  \  calino  \  ita,  t  m.^ 
et  male  intra  v.  et  melius  supra  eum  picta  |  intelligo  j  37. 
aliter,  i  ex  t  ]   euenerit  quam  uoles   \    38.  Benedic   edissum 

i 
sperauimus  \  39.  istud     emissum  id  tsfafJitio,  duarum  littera- 

rum  spatio  ante  ut  [  40.  os  \  set  \  41.  ego  disertos  sepe  de- 
cepi.  Set  tace  \  42.  Pers.  notae  omissae  sunt  |  eetmn  \  43. 
calinus  \  sistcUa  44.  Nunc  m.^  ut  vid.  in  ras.  consolatis  \ 
depugnauimus  II  6.  MVLIEB  SERVVS  EIBEM,  EIBEM 
m.^  add.  |  Personarum  notae  in  hac  parte  scaenae  sextae  om. 
omnes  |  1.  ace,  spat.  initiali  vacuo  |  chaline  \  me  om.  |  cer- 
tiorem  equidem  '■  2.  edepol  ardentem  te  uidere  \  metuam  ^  3. 
Crcde  \  uellem  \  hau  ■  set  ccrto  m.^  ex  si  ccrto  ut  vid.  |  4.  arti- 
ficil  e  m.^  et  m.^  ex  artific  e  ut  vid.  hariolum  I  ah  eo  <  5. 
famusque  \  f.  l^"":  6.  Seqre  |  adsunt  |  ^q  '  impetrauisti  |  7.  ad 
est  i  9.  cortidum  \  ad  suda  si  siam,  altera  d  s.  v.  |  metum 
astigia  \  10.  caline  coprime  istunc  immo  \  quid^  dicit  |  11.  Ad- 

pone  I  si  tellam  sortis  j  m  \    12.  apste  \  mccum  \  13.  casi  na 

Vxor  ut  m.^  ex  l'xor  ut  casi  na,  ut  m.^  ex  mca  \  m  \   14.  m  | 

ha  j  15.  m  \  ad  eo  \  m  \  16.  lam  dudum  |  17.  immo  \  m  \ 
redi  uixeram  I    18.  sepe  \  tanto  opere,  to  m.^  ex  go  I  19.  Set  ' 


*)  Quod  hic  et  in  fabula  vi  pro  mihi  scriptum  testati  sumus  id 
non  putidae  est  diligentiae  tribuendum.  Dici  enim  nequit  ob  iucon- 
stantem  librarii  usum,  utrum  milii  voluerit  an  miclii.  Sic  de  simili- 
bus  iudicandum. 


PRAEFATIO  XIII 

hio  I  ofqne  ego  \  qicV  est  j  20.  niUco  \  22.  utrimque  \  uotat  \  23. 
Optimim  eqnissimnm  !  24.  deest  |  25.  equis  \  25.  2C.  scriptum. 

Vmim  inicus  est  iirii(s  quam  m  \  27.  in  om.  |  28.  nequa  illic 
sit,  sit  ras.  ex  sit  \  Alias  oris  \  29.  mente  ccsses  \  fi  tum  j  30. 

quid  bomim  fortunatum  Tuum  sit  m  magnum  31.  eredo  ras,  ex 
ei'edo  \  pietatem  tnam  noni  \  32.  Sct  ne  dnm  inunista  '  dbiegnas 
tuas  I  34.  Auge  j  eonicite  \  eccere  \  35.  eqna  \  noli  ''  36.  dcuohit 

sorti  37.  qso  aut  quidem  \  38.  M  '  39.  id  s.  v.  enugare.  — 
F.  ll^  iu  inargine  addita  suut  m.^  haec:  II  5,  20  amatio  pro 
dilectio  est  36,  Neccssum  est  pro  nccessarium  39.  at  emis- 
sin  air  empsin  titiuilitio  .i.  emerem  re  nilissima  41.  ai  diis 
fretos      II  6,  2  ])orta  nictua  .i.  nocturna 

Huuc  igitur  codicem  non  solum  anticjuiori  illi  qui  in 
museo  Britaimieo  asservatur  anteponendum  esse,  sed  liic  illic 
adeo  Veteri  Ursinianocjue  praestare  1.  s.  s.  comprobavimus. 
Cuius  bonitatis  egregium  nunc  accedit  documentum:  in  gra- 
vissimi  momenti  memoria  Veterem  x4.mbrosiauo  E  plane  vinci 
demonstrabimus.  Namque  dum  denuo  eum  excutit  maiorem- 
que  partem  confert  Gustavus  Loewe,  incidit  etiam  in  litte- 
rulas  cjuasdam  scaenarum  titulis  iu  fine  subiectas,  c(uales 
integro  codice  perlustrato  repertae  sunt  hae: 

Ampliitruouis 

(1)  II,  1    f.  9':  AmpbyTRio  sosia  -p- 

(2)  2      10':  AlcumeiiA  7  eibeoi  -c- 

(3)  III,  1      13^:  IvppiTeR  Dv 

(4)  4      Ib':  oieRCVkivs  f 

Asinariae 

U 

(5)  11,3      23':  iiBAii^  seru?  o")erchATOR        -c- 

(6)  III,  2      25' :  SeRVi  dvc 

(7)  IV;  2         29':  AboleSCCN?.  ARQIRippuS-TpARASIT^-DVO- 

Captivoruui 

(8)  III,  1        49^:  pARASITUS  DV 


XIV 

PRAEFATIO 
Curculionis 

(9) 

V,  3  f.  67': 

CAppAbox  eibe  •  leNO 

Casinae 

(10) 

III,  2 

74--: 

seNex  •  by. 

(11) 

111,4 

74- 

seNex  -ii^                 Dv 

(12) 

IV,  1 

76- 

;  ANCiUa                       bv 

(13) 

2 

76- 

;  AncillA  SCNeX-               i 

(14) 

V,  1 

77- 

MvllCR    ANCllle 

Cistellariae 

(15) 

I,^ 

81': 

ICN^    A    ReSTITIT 

(16) 

3 

81'-: 

plOQVS              DV 

(17) 

11,1 

82- 

AlcbesKDARcvs  •  Aboles 

(18) 

2 

82- 

lAOOpAbli 

DV' 


C 


0")eleNis  lcNA  bv 

(19)  3        82-  pbAllOSTRATA 

owlieR  lAo^pAbiscvs  seRVvs  o:>eleNis^ 

lenA  •  bv. 

(20)  111         83-  o:)eleNis-leNA  seleN,v  meRCTRix      -c- 

Epidici 

(21)  1,2      87':  sTRATippocles  •  cbeRiBolvs  Abolesc 

emes  servvs  dv 

(22)  11,1      87^:  Apoecibes  peRipl)Anes  senes    -ii-   dv 

Mente,  uon  oculis  tantum  haec  perlustrantem  haud  facile 
te  fugerit  uberrimas  has  esse  eius  Grj^SLaGsag  reliquias,  quae 
ad  cantica  (C-)  et  diverbia  (DV^)  discernenda  spectat,  pri- 
mum  erutae  illius  ex  BCD  codicibus  et  admirabili  cum  sub- 
tilitate  pertractatae  a  Friderico  Ritschelio  in  Musei  Rhen, 
iXXVI  (a.l871)  p.  598-637  =  Opusculorum  t.lll  p.1-54*). 


*)  Ad  opuscula  redeundum  est,  si  quis  Ritscheliaua  de  hac  materia 
omuia  in  unum  locum  cougesta  commode  noscere  cupit.  Ibi  etiam  a 
Gepperto  (Studiorimi  Plautiuorum  I  p.  1  — 15)  et  Bergkio  (Philologi 
t.  XXXI  a.  1872  p.  229 — 246),  qui  de  eadem  scripserunt,  prolatorum 
ratio  habetur. 


PRAEFATIO  XV 

Collectarum  ibi  ex  B  codice,  qui  solus  priores  octo  fabulas 
exhibet  iiitegras,  quinquaginta  triuni  fere  notarum  undecini 
tantum  ad  lias  comoedias  pertinent,  cum  in  Ambrosiano  E 
viginti  sint:  demptis  nimirum  utpote  aliter  comparatis  eis, 
quas  1  et  4  numeris  insignivimus.  In  utroque  autem  fonte 
exstant  7.  8.  12.  13.  17.  18.  19.  21.  22,  in  solo  E  reliquae. 
In  uovam  hauc  memoriam  inquirentibus  nobis  apparuit  com- 
probari  omniuo  ea  quae  Ritschelius  1.  s.  s.  docuit:  versibus 
euim  lyricis  (ut  eiusdem  utamur  compendio)  et  septenariis 
C-  praefigitur  (2.  5.  9.  14.  20),  senariis  DV-  (3.  11.  15.  16). 
Error  est  —  cui  totum  hoc  adnotatiouis  geuus  quam  sit  ob- 
noxium  non  nesciunt  periti  — ,  quod  semel  (10)  DV  •  habes 
septenariis  praescriptum.*)  In  Asinariae  III,  2  titulo  (6) 
dubitari  potest  utrum  DVC  factum  sit  ex  Veteris  DVO  an 
ex  pleniore  memoria  DVO  C-:  nam  de  hoc  explicandi  modo 
cogitari  posse  nou  negabit  qui  supra  collectae  notarum  in 
E  servatarum  copiae  memor  est. 

Restat  Amphitruouis  duorum  titulorum  TtaQeTtiyQacp^: 
•  P  •  et  F.  Utroque  loco  si  cui  corrigeudum  videatur  C  •  pro- 
pterea,  c^uod  scaenae  illae  lyricis  sint  aduumerandae,  uou 
nos  equidem  habebit  adsentientes:  nimis  enim  abhorrent  lit- 
terarum  formae.  Quod  coutra  sic  statuimus:  Veteris  codicis 
eae  fabulae,  quae  omuium  plurimas  retinuerunt  C  •  et  DV  • 
notas,  cum  etiam  graecas  litteras  quibus  actores  distiuguuu- 
I  tur  exhibeaut  fere  solae,  hic  quoque  alterius  geueris  agno- 
scimus  reliquias.  Ex  C[uibus  autem  litteris  factae  siut  P  et 
F  nemo  pro  certo  coutendere  ausit:  veri  simillimum  nobis 
videtur  ex  B  (quouiam  de  P  cogitari  nequit)  et  F.  Quod 
utut  est,  sufficiunt  quae  proposuimus  ad  demonstrandam  siu- 
gularem**)  E  codicis  bouitatem,  quam  ab  eo  iam  nou  abiu- 
dicabunt,  qui  exquisitiora  illi  tribuere  dubitaveruut. 

Scripta  est  Asinaria,  ut  ad  hauc  redeamus,  in  Ambro- 


*)  Ibi  J  ex  SENEX  •  DV  •  fecit  SENES  •  DVO,  prioris  scaenae 
titulo  duce. 

**)  Quamquam  hic  illic  socium  haLere  videtur  J  codicem  (sicut  I> 
([uoque,  licet  raro,  C  et  D),  quem  uondum  satis  novimus.  Sic  Cistel- 
lariae  I  2  et  3,  quamquam  altero  loco  J  corruptus  exhibet  DVC. 


XVI  PRAEFATIO 

siano  E  inde  a  f.  IT""  usque  ad  31''.    Bis  eam  contulit  Gusta- 
vus   Loewe. 

J  nota  significatur  nausei  Britanniei  codex,  quode 
plura  vide  in  praefatione  Epidici  p.  xvii  sqq.  Ouius  libri 
specimen  phototypicum  publicavit  nuper  Eduardus  Sonnen- 
schein  in  Captivorum  editione  (Lipsiae  et  Londini  a.  1880), 
unde  patet  initio  fere  saeculi  duodecimi  tribuendum  esse. 
Scripta  est  ibi  fabula  inde  a  f.  121^  usque  ad  139'^.  Contulit 
codicem  idem  ille  vir  doctus  C|ui  Epidicum  et  Curculionem 
(cf.  praef.  p.  xix)  descripsit,  apographon  confecit  integrae 
fabulae  Hermannus  Mueller- Struebing,  cuius  benevolen- 
tiae  etiam  eorum  versuum  veram  utpote  denuo  examinatam 
debemus  scripturam,  de  quibus  aliter  rettulerat  qm  prior 
contulerat.  Pessime  habitum  esse  codicem,  maxime  igni, 
identidem  narratum  est,  idemque  ex  nostra  adnotatione  col- 
liges,  ubi  aut  plenius  diximus  haec  vel  illa  verha  legi  non 
posse,  aut  uncinulis  additis  quae  interciderint  ita  significavi- 
mus,  ut  velut 

]  libanns  significet  versum  iude  ab  initio  usque  ad  lihaniis, 
lihaniis  [  versum  post  libamis  usque   ad   finem   mutilatum 
esse  vel  legi  nequire. 

Marginibus  laesis  magna  versuum  pars  personarum  notis 
praefixis  privata  est.  Addimus  conservatarum  indicem.  Re- 
liquorum  versuum  iuitio  positae  ex  solis  BDE  codd.  alla- 
tae  sunt.  Pepercit  ignis  his  versuum  principiis:  58  —  63  (ut  | 
tameu  prima  sohim  notarum  littera  S  supersit).  51.  52.  85 
—91.  153—175.  227—248.  249.  299-340.  381—420.  462 
—501.  541—580.  620-66L  703—744.  775-823.  865-906 
(excepto  870). 

De  F  (Lipsiensi)  et  Z  (editione  principe)  non  ha- 
bemus  quod  eis  quae  a  nobis  et  aliis  dicta  sunt  af^lamus, 
nisi  c|uod  disertis  monemus  verbis  haud  paucas  "illorum 
scripturas  consulto  omissas  esse.  Quodsi  quis  pkires  etiam 
omittendas  fuisse  censuerit,  ei  obiciemus  non  sine  utilitate 
cognosci,  qualis  tum,  cum  resuscitatis  in  novam  vitam  litte- 
ris  Plautus  laeto  cum  studio  et  lectitabatur  describebaturque 
et  —  exeunte  saeculo  decimo  quinto  —  imprimebatur,  spe- 
cies  fabulae  fuerit. 


PRAEFATIO  XVII 

Praeter  codices  diligenter  usi  sumus  testimoniis  gram- 
maticorum  et  scholiastarum  similiumque  id  geuus  scripto- 
rum:  alii  enim  ex  Asinaria  afferre  non  videntur,  unde  non 
iuiuria  concludi  posse  putamus  ne  antiquis  quidem  temporibus 
fabulae  argumentum  vel  sententias  nimis  placuisse.  Linguae 
veteris  sane  usus  illustrari  poterat  ieiuniore  etiam  opusculo. 
Horum  testium  praecipuus  est  Nonius,  qui  decimam  fere 
fabulae  partem  exscribat,  idque  non  sine  aliquo  emendationis 
fructu:  cf.  velut  v.  145.  262.  319.  ^-25.  50G.  942  et  maxime 
174.  Quamquam  plus  etiam  facile  quispiam  exspectaverit,  tam 
antiquo  fonte.  Sed  quo  minus  inest,  eo  certius  constat  iam  ea 
aetate,  qua  glossographi  illi  qui  Nonio  auctores  sunt  primas 
tres  poetae  fabulas  scholiis  ornabaut,  Asinariae  condicionem 
non  multum  discrepuisse  ab  ea,  quam  in  nostris  codicibus 
traditam  habemus.  Immo  tam  similes  sunt  loci  illic  allati, 
ut  ad  eandem  plane  recensionem,  non  ad  illam  pertineaut, 
cuius  unus  testis  nunc  exstat  codex  palimpsestus.  Is  quod  ne 
parvulas  quidem  Asinariae  lacinias  continet  magno  opere  est 
dolendum.  Bambergensis  Noniani  Ribbeckius  nobis  misit 
scripturas.  Ceteroquin  non  potuimus  non  uti  copiis  Quiche- 
ratianis  neque  plenis  neque  planis.  Indici  eius  omnino  iides 
habenda  est  nulla,  qui  solius  Asinariae  decem  locos  omittat. 
Varro  bis  eundem  versum  affert.  Utriusque  loci  (atque 
alter  quidem  ex  solis  apographis  Victoriique  coUatione  peti 
potest)  lectiones  debemus  Augusto  Wilmanns,  ut  nihil 
novi  didicerimus  ex  Adolfi  Groth  scriptione  ^de  M.  Terenti 
Varronis  de  lingua  latina  librorum  codice  Florentino',  et  se- 
paratim  a.  1880  edita  et  dissertationibus  Argentoratensibus 
inserta.  Festi  Paullique  codicum  discrepantias  Toeroekius 
Budapestensis,  Gellii  commodavit  Hertzius.  Glossas  ac- 
curate  adscivimus.  Osberno  cave  ne  nimium  tribuas:  cf 
quae  exposita  sunt  praef.  Curc.  p.  xx.  Ex  Asinariae  quoque 
apparatu  (cf.  velut  v.  238.  343.  706)  patet,  quam  ille  simili 
usus  sit  eius  libri,  qui  cum  Osberno  eidem  et  saeculo  et  ter- 
rae  ascribeudus  est,  Londinensis  qui  in  Museo  Britannico 
asservatur  J. 

De  ScaHgeri  et  Reizii  scripturis,  de  exemplaribus 
Hermanniano,  Lachmanniano,   RitscheHano   conferan- 

Plavti  Asinaeia  b 


XVIII  PRAEFATIO 

tur  quae  in  praefatione  Epidiei  p.  xxi  exposita  suut:  his 
exemplaribus  debentur  coniecturae  quaecunque  loco  non  indi- 
cato  adferuntur.  Quani  v. 295  commemoravimus  Fleckeiseni 
lectionem,  Ritsclielius  adnotaverat.  Reisigii  emendatio, 
quam  v.  804  recepimus,  ex  Lingiani  de  hiatu  libelli*)  p.  43 
margine  desumpta  est.   Nostras  coniecturas  L(x  significamus. 

Editiones  et  commentationes  eadem  qua  voluit  Ritsche- 
lius  cura  adhibuimus,  ut  quae  recte  inventa  essent  ad  eos 
qui  primi  iuvenissent  referremus,  neque  eos  silentio  praeter- 
mitteremus,  qui  aut  verum  vidissent  ante  quam  ex  codicibus 
esset  protractum,  aut  locum  corruptum  esse  recte  perspexis- 
sent  improbabilem  coniecturam  j)roponentes  ipsi,  desperatis 
autem  locis  et  difficilioribus  qui  nondum  persanati  essent 
non  excluderemus  nisi  scripturas  aperte  vitiosas  aut  falsa 
librorum  manu  scriptorum  lectione  fultas,  saepe  fieri  rati  ut 
etiam  scripturae  improbabiles  alium  ad  verum  propius  ad- 
ducerent.  Interdum  etiam  sic  tantummodo  prohiberi  posse 
perspeximus^  quominus  quae  consulto  oblivioni  traditae  essent 
ab  editore  denuo  emergerent  coniecturae  viles  et  inutiles. 
Qua  iu  re  quamquam  scimus  nos  vituperari,  ne  sic  quidem 
ut  aequitati  ita  hql^el  Plautiuae  optime  consuli  diffidimus. 

Asinaria  saepius  separatim  vel  cum  paucis  aliis  coniuncta 
fabulis  est  edita.     Notae  nobis  fuerunt  editiones  hae: 

1)  M.Actii  Plauti  Asinii  ;  COMICI  CLARISsimi  Comoedige 
quinq^  |  1  Amphitryo.  j  2  Asinaria.  3  Aulularia.  | 
4  Captiui  duo.  |  5  Curculio.  |  Cum  lucubratiunculis  ex 
commentarijs  |  Pylade  Brixiani,  ornati.  |  In  fine:  Argen- 
torati.  Ex  Aedibus  Matthiae  Schiirerij  j  Mense  Augusto. 
Anno  Christi  Sal  uatoris.  M.  D.  XIIII.  —  Inspeximus 
liuius  editiouis  exemplum  Gottingense  nec  aliud  exhiberi 
vidimus  quam  commentarios  Pyladis  in  brevius  con- 
tractos  et  hic  illic  depravatos. 

2)  M.  Accii   I    Plauti   |   comoediae  V   |   magna    cum    cura 


*)  Emimus  nuper  Hamburgi.  Inscrii^tum  est  titulo :  'Wensch.  Ex 
libris  beati  Cax-.  Reisigii,  praoceptoris  mei  louge  dilectissimi',  in  fine 
praeter  alia  adnotatum:  'Inepte  disserit  contra  me  p.  23'.  Margines 
pleni  sunt  obelis  et  diplis,  qucni  usum  praeceptoris  coutinuavit  Ritschelius. 


PRAEFATIO  XIX 

emen|clatae  a  loacli.  Ca |merario  Pab.  |  modo  editae  cum 
aniiotatiouibus  eiusdem.  Lipsiae  M  .  D  .  XLV.  —  In- 
suut  Amphitruo,  Asiuaria,  Curculio,  Casina,  Cistellaria. 
Integra  repetita  sunt  omnia  in  editioue  maiore. 
3)  M.  A.  Plauti  Asinaria.  Textum  recognovit,  virorum  eru- 
ditorum  notas  collegit,  suasque  adjecit  Ernestus  lulius 
Richter.  Norimbergae  1833.  —  Haec  editio  bonae  frugis 
fere  nihil  attulit. 
Nou  uotae  fuerunt  editiones  hae: 

1)  PLauti  Comici  poete  clarissimi  Asiuaria  emaculatissime 

impressa     Impressum  Liptzk  per  Jacobum 

Tauuer  Herbipoleusem.  anno  1506.  Die  25  Juuii.  — 
Cf.  Ritschelius  Opusc.  philol.  vol.  V  p.  49.  —  Deiude 
ex  Schweigeri  libro  addimus  has: 

2)  Asiuaria  4.     Paris  1546. 

3)  Asiuaria  accurate   et  studio   siugulari  loach.  Camerarii 
emeudatius  quam  unquam  ante  edita.    4.    Paris.   1555. 

Asinariam  ex  Demophili  Ouago  expressam  esse  pro- 
logus  iudicat  utcumque  male  habitus.  Is  autem  comicus  cum 
aliunde  notus  non  sit*),  multi  Diphili  nomeu  restituere  couati 
sunt:  quos  conatus  ipsum  metrum  eludit,  uisi  quis  cum 
Guyeto  hauc  inducat  scripturam: 

Diphilus  hauc  scripsit  e.  q.  s. 
Quod  autem  Fleckeiseuus  Bergkium  ducem  secutus  iu  iudice 
quodam  comicorum  poetarum  Demophili  nomeu  restituendum 
esse  ceusuit  (cf.  Nov.  annal.  voh  97  (a.  1868)  p.  215),  hanc 
eum  sententiam  fefellisse  nunc  prorsus  coustat.  Nihilomiuus 
Demophili  nomeu  retinendum  videtur. 

Secuutur  nunc  quae  ad  personarum  indicem  addenda 
visa  suut.  Ac  primum  quidem  couseutaneum  est  Diabolus 
nos  e  libris  recepisse,  cum  Diabulus  'aliud  agenti  sibi  exci- 
disse'  Fleckeiseuus  ipse  professus  sit  (cf.  Ritschelii  Opusc. 
philol.  voh  III  p.  309).  Ceterum  notandum  est  neque  Zlid- 
j3oAog   neque   ^id(iovXos   apud   Graecos   iuveuiri,    nisi    quod 


*)  Argumentum  Asinariae  ieiunum  magnaque  ex  parte  et  inurba- 
num  et  inlepidum  est,  unde  facile  explicabis  quod  praeter  hanc  fabu- 
lam  servis  libertinisque  Romanis  a  poeta  barbaro  procul  dubio  proba- 
tam  ne  nomen  quidem  memoriae  proditum  habemus. 

b* 


XX  PRAEFATIO 

coniectura  hoc  posuit  Erwinus  Rolide  (Mus,  lllien.  vol.  XXXI 
p.  148)  apud  Apuleium  Metam.  IV  14  p.  65,  9.  Mira  sunt 
quae  contra  Fleckeisenum  disputat  Ussingius.  Philaeuium 
esse  meretricis  nomen  primus  perspexit  Pylades,  qui  ad  v.  53 
haec  adnotat:  ^Proinde  Fliilaenium  legendum  est  hoc  loco, 
quod  mulieris  est  nomen  apud  Graecos  et  secundam  per  ra 
diphthougum  habet;  stribitur  enim  (pikaiviov  a  verbo  (pilsa, 
quod  est  'amo'  vel  'osculor'  quasi  amasiam  dicas.  Similiter 
et  Philaenis,  de  qua  Martialis:  paedicat  pueros  trihas  Phi- 
Iaenis\  Philenium  quod  multi  receperunt  non  recte  defendi 
vidit  C.  Keilius  Mus.  Rhen.  voh  XX  (a.  1865)  p.  563.  Cf. 
Ritschelius  Opusc.  philol.  voL  III  p.  331.  Cleaeretae  nomen 
in  libris  ita  exhibetur: 

leena  cleereta  (e  alf.  s.  v.)  superscr.  I  3  E. 

LENA  CLEERETA  superscr.  I  3  J. 

CLEERETA  LENA  superscr.  III  1  D^. 

cleaeratae  (at  ex  set)  v.  751  in  contextu  D. 

claeaerate  v.  751  in  contextu  E. 

claearat^  v.  751  in  contextu  B. 

cleret§  v.  751  in  contextu  J. 

LENA  CLERETA  superscr.  I  3  B. 

LENA  CLEREA  superscr.  I  3  D. 

CLERETA  LENA  superscr.  III  1  BEJ. 
Itaque  apparet  duas  esse  formas  traditas  Cleaereta  et  Clereta, 
quarum    posterior   ex    priore    corrupta   est,     Inde    iudicanda 
sunt  quae  Ussingius    de  hoc   uomine  protulit.     Ceterum   cf. 
Fleckeiseni  Annah  voh  113  (a.  1876)  p.  358. 

Fabulam  non  integram  ad  hanc  aetatem  pervenisse  du- 
dum  intellectum  est.  Velut  quod  post  v.  800  quaedam  inter- 
cidisse  iam  Scaliger  suspicatus  est,  cum  kaCnEi  in  margine 
adnotaret.  Ac  ne  Guyeto  quidem  omnia  sana  visa  sunt*), 
quippe  qui  scaenam  IV  2  post  V  1  ponendam  esse  censeret, 
novam  difficultatem  contrahens:  eandem  enim  molestiam 
quam  vitaturus   fuit  ultimae  scaenae  intulit.     Scaligeri  viam 


*)  Cf.  vol.  I  p.  297:  'haec  scena  post  sequentem  locanda  videtur 
tum  quod  eorum  quae  in  ea  fiunt  mentionem  faciat,  tum  quod  easdem 
personas  habeat  cum  praecedenti,  quod  in  comoedia  fieri  non  solet'. 


rRAEFATIO  XXI 

Fleckeisenus  ingressus  lacunae  signa  atldidit.  Sed  ne  quis 
putet  huic  coniecturae  parari  adminiculum  eo,  quod  Nonius 
p.  305,  30  versiculum  adfert  ex  Asinaria  ubi  iam  non  ex- 
stat  hunc: 

Qui  etiam  me  miserum  famosum  facit  flagitiis  suis 
quem  Gulielmius  post  Asinariae  v.  875  posuit  probantibus 
Osanno  et  Quicheratio,  monendum  est  hunc  versum  a  Gu- 
lielmo  Studemundo  Ind.  schol.Gryphisw.  a.  1871/72  p.  15  Am- 
brosiano  duce  rectissime  ad  Casinam  esse  relatum.  Ceterum 
de  ipsa  lacuna  dubitari  posse  iure  contendit  Ussingius  p.  424. 

Maiores  lacunas  sibi  indagasse  visus  est  Andreas  Spen- 
gel  in  libello  quem  de  actibus  Plautinis  conscripsit.  Quo  in 
libello  et  ipsam  scaenam  II  4  plenam  esse  negavit  et  aliam 
post  eam  intercidisse  contendit,  qua  Demaenetus  e  foro  revo- 
catus  fraudis  factus  sit  jjarticeps  —  id  autem  concludit  ex 
V.  580 — 584:  simul  cum  ea  aliam  desiderat,  qua  Argyrippus 
rediens  e  foro,  quo  v.  248  abiit,  desperationem  suam  indicet: 
neque  enim  iUum  intrasse  domum  Philaeni  ita  ut  a  ceteris 
non  conspiceretur.  Quam  opinionem  fefellisse  Spengelium 
facile  apparet:  nisi  forte  simul  v.  329  exturbat,  ex  quo  pateat 
iam  antea  Argyrippum  domum  Philaeni  intrasse.  Deinde 
quod  ex  v.  580  —  584  conclusit  scaenam  periisse:  contrario 
statuimus,  si  talis  scaena  qualem  ille  vult  exstitisset,  num- 
quam  talia  dicentes  servos  facturum  fuisse  poetam.  Denique 
quod  ipsam  scaenam  II  4  lacunosam  esse  dicit,  praeter  par- 
vam  lacunam  quam  post  v.  495  statuimus  in  adnotatione 
nihil  desiderari  iudicamus.  Namque  versum  479  coniungen- 
dum  esse  cum  v.  485,  ut  resecentur  interpositi,  statuimus 
cum  Ussingio.  Praeter  has  autem  maiores  lacunas  nemo 
indagavit. 

Interpolationis  varia  genera  experta  est  Asinaria. 
Nolumus  nunc  immorari  in  eis  locis  plurimis,  quos  siue  iustis 
saepe  argumentis  damnavit  Guyetus:  maioris  interpolationis 
suspicionem  movent  v.  480  sqq.;  accedunt  minores,  glosse- 
mata  plerumque,  velut  v.  66,  11,  126,  250,  252,  552:  aliunde 
insertus  videtur  v.  93:  v.  105  iniuria  temptatus  est.  De  aliis 
quae  huc  pertinent  cf.  adnotatio. 

Nihil  commune  habet  cum  his  interpolationibus  id  ad- 


XXII  PRAEFATIO 

clitamentorum  genus,  quod  ex  diasceue  repeteudum 
didicimus:  cuius  generis  plura  quam  adhuc  creditum  est 
exempla  nobis  detexisse  videmur,  Atque  versus  quidem 
309  sqq.  turbatos  esse  post  Guyetum  perspexit  Ussingius:  a 
cuius  suspicione  profecti  v.  312 — 317  ad  alteram  recensio- 
nem  spectare  statuimus  atque  destinatos  fuisse  ut  pro  v.  309 
— 311  et  318  —  324  legerentur.  His  addendus  est  exitus 
primae  scaenae,  cuius  altera  receusio  haec  fuisse  videtur: 

Dem.  Redimam.    Lib.  Tum  tu  igitur  aliud  cura  quid  lubet. 

Ego  eo  ad  forum,  nisi  qm'd  uis.    Dem.  Ei,  bene  ambula. 

Atque  aiidin  etiam?    Lib.  Ecce.    Dem.  Si  quid  te  uolam, 

Vbi  eri^s?    Lib.  Vbiquomque  lubitum  erit  animo  meo. 

Profecto  nemost  quem  iam  dehinc  metuam  mihi, 

Ne  qufd  nocere  possit,  quom  mihi  tii  tua 

Oratione  omnem  animum  ostendisti  tuom. 

Quin  te  quoque  ipsum  facio  haud  magni  si  hdc  patro. 

Pergam  quo  occepi  atque  ibi  consilia  exordiar. 
haec  autem  altera: 

Dem.  Redimam.    Lib.  Tum  tu  igitur  aliud  cura  quid  lubet. 

Ego  eo  ad  forum  nisi  quid  uis.     Dem.  Ei,  bene  limbula. 

Audin  tu?  apud  Archibulum  ego  ero  argentarium. 

Lib.  Nempe  lq  foro?    Dem.  Ibi,  si  quid  opus  fuerit.    Lib. 

Meminero. 

Dem.  Non  esse  seruos  peior  hoc  quisquam  potest 

Nec  magis  uorsutus  nec  quo  ab  caueas  aegrius. 

Eidem  homini,  si  qnid  recte  curatiim  uelis, 

Mandes:  moriri  sese  misere  mauolet, 

Quam  non  perfectum  reddat  quod  promiserit. 

Nam  illud  ego  argentum  tam  paratum  filio 

Scio  esse,  quam  me  huuc  scipionem  cdntui. 

Sed  quid  ego  cesso  ire  ad  forum  quo  inceperam? 
V.  126  spurius  est. 

Tertius  accedit  locus,  quem  huc  referendum  esse  primus 
perspexit  Fleckeisenus :  v.  23  sq.  idem  dicunt  quod  v.  25—28: 
adde  quod  eloqiiere  exstat  v.  28,  eloqiii  v.  24.  Utra  tamen 
recensio  genuina  sit  merito  dubitaveris. 

Quartus  est  locus  v.  210  sqq.:   versus   enim  210  eadem 


PRAEFATIO  XXIII 

exliibet  quae  v.  211 — 214,  nisi  quod  hic  omnia  ad  nauseam 
usque  amplificantur. 

Eodem  spectare  viderentur  v.  32''  et  47,  nisi  uterque 
pariter  loci  sententiam  turbaret.  Eodemque  fortasse  pertinent 
V.  140  sq.  et  558 — 560.  Praeterea  de  v.  856  sqq.  dubitavimus, 
num  forte  v.  858 — 860  ex  alia  essent  recensione,  maxime 
propter  v.  860.  Quod  versus  896  sqq.  huc  pertinere  putat 
Langenus,  non  sine  probabilitatis  specie  eum  hoc  proposuisse 
statuimus."^") 

Praeter  dittographiarum  genus  ad  diasceuen  pertinent 
alia  additamenta.  Ac  primum  quidem  huc  referendi  viden- 
tur  V.  828  sq.,  qua  de  re  conf.  Weisius  in  libello  qui  inscri- 
bitur  'Die  Komoedien  des  Plautus'  e.  q.  s.  p.  34  sq.  et  Gep- 
pertus  Stud.  Plaut.  vol.  I  p.  81.  Paullo  aliter  explicandi  sunt 
V.  77 — 83,  si  quidem  cum  Ribbeckio  pro  spuriis  suut  habendi, 
quippe  qui  ad  illorum  societatem  accedaut,  quos  Bacch.  III  1 
expulit  Weisius,  Epid.  I  2  Geppertus. 

Magis  dubitavimus  de  v.  489  sqq.  Primum  enim  illud 
uotandum,  quod  v.  488  finis  indicatur,  v.  autem  503  deside- 
ratur:  praeter  cetera  autem  hoc  mirum  est,  quod  post  v.  471 
— 485  talis  omnino  sermo  adiectus  est:  unde  suspicio  nata 
est  integros  hos  versus  ad  eam  quam  habemus  recensiouem 
postea  adiunctos  esse  sive  ex  priore  recensione  sunt  repeteudi 
sive  ex  posteriore.**) 

Praeter  eas  quas  eommemoravimus  turbas  saepius  sen- 
tentiarum  nexus  eo  turbatus  est,  quod  versus  suo  loco  moti 
alio  migraverunt.  De  singulis  conferenda  est  adnotatio. 
Una  autem  difficultas  ne  his  quidem  quibus  adhuc  usi  sumus 
rationibus  expediri  potest.  V.  74  sqq.  narrat  Demaenetus 
sese  a  filio  aditum  esse,  ut  viginti  minas  pararet  quas  me- 
retrici   daret.      Versu    autem   230  Argyrippus    audit    viginti 


*)  Ad  V.  45  Ribbeckius  monuit  sibi  videri  lacunam  post  optes  v.  44 
statuendam:  desiderari  enim  interrogationem  quandam  Libani,  ad  quam 
V.  45  sqq.  spectent.  Nobis  contra  v.  45 — 50  aut  interpolati  aut  ex  alia 
recensione  esse  repetendi  videntur:  in  hunc  certe  locum  eos  quadrare 
negamns  et  transponi  alio  in  loco  vix  possunt.  Cf.  v.  77 — 83,  quos 
Ribbeckius  damnavit. 

**)  Eodem  fortasse  spectat  scaena  III  3  nimis  amplificata:  de  sin- 
gulis  suum  cuique  iudicium  esto. 


XXIV  PRAEFATIO 

lenam  poscere  miuas.  Qui  factum  est  ut  a  patre  mane  viginti 
miuas  peteret,  cum  multo  post  demum  certior  fieret  tot 
minas  postulari?*)  Nec  illud  neglegi  posse  duximus,  quod 
V.  245  sqq.  filius  prorsus  oblitus  est  patrem  sese  adiisse. 
Accedit  quod  idem  Argyrippus,  qui  v.  248  in  forum  abierat, 
V.  329  in  Philaeni  aedibus  versatur  una  scaena  interiecta  nec 
ratione  reddita,  cur  statim  redierit.  Denique  qui  potuit  Ar- 
gyrippus  domum  Cleaeretae  intrare  post  ea  quae  v.  152  locu- 
tus  erat?  Non  videmus  qua  certa  ratione  hae  turbae  remo- 
veantur:  qui  ferri  jDOsse  negaverit,  is  haud  scimus  an  ad 
contaminationem  confugiat  et  scaenas  2  et  3  ex  alia  fabula 
in  hanc  insertas  esse  suspicetur.  Sed  suum  quisque  sequatur 
iudicium:  nos  satis  duximus  rem  enotasse. 

V.  203  servavimus  quod  in  libris  est  coctio.  Hanc  for- 
mam  veram  esse,  cocio  non  item  Sophi  Bugge  sententia  est 
'Altitalische  Studien'  p.  35.  Et  cocfio:  arillator  multis  tra- 
ditur  in  glossariorum  codicibus  (cf.  Prodr.  p.  285). 

V.  223  perrara  exstat  vox  vinnulus,  cuius  novum  testi- 
monium  afferimus  hoc: 

vintiulus:  mollis,  hlandus 
uinnolus  Vat.  1469^;  Casin.  218;  Vat.  1468 
uiyinubis,  om.  Nandus  Sangall.  912  p.  310. 

Eadem  restituenda  videtur  iu  Philoxeni  glossario  p.  225,  48 
vinnicus:  vaxs^rjs  collato  Paulli  Festo  p.  377,  7  vinnulns 
dicitur  molliter  se  gerens  et  minime  quid  viriliter  faciens.  Nus- 
quam  habes   formam   per  n  simplicem  scriptam,    qualem   et 


*)  Primus  in  hac  re  ofFendit  M.  Antonius  Muretus,  qui  Variarum 
lectionum  X  5  (t.  I  p.  279  sq.  editionis  a  F.  A.  "Wolfio  curatae)  haec  ele- 
ganter  scripsit:  'Cum  animi  caussa  Plauti  Asinariam  evolverem,  quid- 
dam  reperi  quod  mihi  scrupulum  obiecit:  neque  audenti  accusare 
dzsxviciv  Plauti,  neque  tamen  ad  eum  defendendum  ac  vindicaudum 
ab  illo  crimine  quidquam  satis  probabile  reperienti.  Nam  in  prima 
fabula  senex  cum  servulo  coUoquens  scire  se  ostendit  filio  opus  esse 
viginti  minis,  multo  autem  post  Argyrippa  lena  [Cleaeretam  dicitj 
super  illis  viginti  minis  cum  adolescente  paciscitur  .  . .  ante  igitur  resci- 
verat  senex,  quantum  argenti  filio  oiras  esset,  quam  id  filius  ipse  ex 
lena  cognoscere  potuisset.  Ac  scio  visum  esse  nonnullis  etiam  Teren- 
tium  in  Adelphis  similiter  ipsum  quoque  peccasse.  Sed  Terentii  qui- 
dem  caussam  veteres  critici  facile  expediunt  eumque  omnibus  sufFragiis 
liberant.     Plautinum  hoc  vereor  ut  aeque  facile  defendi  queat'. 


PRAEFATIO  XXV 

saec.  XII  Osbernus  et  saec.  XVII  philologi  noiinulli  proba- 
verunt.  Duplex  tradita  est  etiam  apucl  Isidorum  Orig.  JII 
19,  13:  vinnolata  vox  est  Jevis  et  mollis  atqtie  flexihilis:  et 
vinnolata  dicta  a  vitmo,  lioc  cst  cincinno  molliter  flcxo,  qui 
locus  similitudine  cum  versu  Plautino  intercedente  et  sin- 
gulari  quadam  doctrina  insignis  est,  Num  autem  recte  ibi 
Arevalus  emendaverit  vinnola  satis  dubium  est. 

V,  606.  Scriptura  orcJmm  omnium  est  librorum,  liaud 
aliter  atque  Mostellariae  v.  499:  neque  neglegendura  quod 
horcKS  habes  Epidici  v.  176  in  A  J.  Noti  sunt  veterum  gram- 
maticorum  de  hac  aspiratione  loci:  ex  recentioribus  nomiua- 
nius  Brambachium  ^Die  Neugestaltung  der  lateinischen  Ortho- 
graphie'  p.  288—292. 

V.  685  quod  optimi  libri  exhibent  conticinno  satis  miro 
consensu  bis  ex  eodem  versu  affertVarro:  nam  etiam  altero 
loco  quo  Laurentianus  nunc  caret  sic  olim  scriptum  fuisse 
testatur  lectio  optimi  apographi.  Accedit  Frontonis  p.  31, 17 
ed.  Nab.  palimpsestus  eiusdem  formae  testis.  Nihilo  minus 
tamen  Ussingium  qui  eam  jjrobavit  secuti  non  sumus,  quo- 
niam  explicare  non  possumus  et  simile  est  gallicinium  et 
frequentissime  traditur  conticinium,  velut  apud  Varronem 
Servii  in  Aen.  II  268  (p.  264,  15  ed.  Thilo  et  Hag.)  coll. 
eodem  in  III  587  (p.  441,  14),  Nonium  p.  62,  19,  Priscianum 
partitt.  XII  vers.  Aen.  57  (p.  472,  9  ed.  Hertz.),  Censorinura 
24,  2  (p.  51,  11  ed.  Hultsch.:  nam  conticium  quod  nihili  est 
facilius  ex  conticinium  quam  conticinmim  explicatur),  Isidorum 
Origin.  V  31,  4.  8,  in  glossis  hisce: 

conticinio:  tempore  noctis  post  galli  cantum  quando  cecinit 

et  conticuit  (Placidus  p.  28,  27:  haec  ad  ipsuni  Plauti 

versum  redire  videtur) 
conticinium  dicimus  quando  omnes  silent  . . .  (idem  p.70, 6) 
-^conticinium:   6  ^£rah,v  dXsxTQVocpcovcag  ^Qovog  (Philox. 

p.  53,  33) 
conticinium:  primum  tempus  noctis  cum  omnia  quiescunt 

(cod.  Sangall.  912  p.  68;  Ambr.  B  31  sup.:  requiescunt) 
conticinium:  sHentium  post  primum  galli  cantum  (glossa- 

rium  Mettense:  haec  fiuxit  ex  Servii  altero  loco) 

Plavti  Asinakta  b** 


XXVI  PRAEFATIO 

Macrobii  Saturn.  I  3,  12  formam  conticuum  ex  conticiniuni 
corruptam  putamus. 

V.896  exUXORISTUAE#NAUTEAM  fecimus  UXORIS 
i^FUFAEXAUTEAM,  illam  restituentes  interiectionem,  cuius 
meminit  lulius  Romanus  apud  Charisium  p.  239,  6:  fufae 
uf  cum  putoris  aliquid  perJiorrescimus  et  glossa  exstat  haec: 

fufae:  interiectio  est  mali  ocloris 
est  om.  Sangall.  912  p.  113 
fuf^  fere  Vaticanus  1469*.     Casinenses  90.  218. 

Facit  autem  haec  glossa  ad  defendendum  Charisii  locum,  ubi 
Lipsius  fii  fu  corrigendum  putavit.  Fufae  scribimus  etiam 
Mostell.  V.  39:  At  te  Idppitcr  Dicjuc  omnes  percJant:  fiifae, 
oholuisti  cUium,  ubi  libri  fue  in  eum  qui  praecedit  versum 
receptum  exhibent. 

Tradita  iam  bibliopolae  hac  recensione  lulii  Brix  ad- 
fertur  epistula,  qua  de  nonnullis  versibus  quid  sentiret  be- 
nigne  nos  edocuit.  In  tractandis  versibus  123,  379,  529  ei 
cum  Bothio,  v.  613  cum  Lachmanno,  v.  85  et  289  nobiscum 
convenit.  V.  141  '^Quae  priusquam  istanc  adii  ego  atque 
meum  amans  animum  isti  dedi',  v.  233  ^Non  omnino  iam 
ego  perii:  est  etiam  quo  peream  magis',  296  '^saluere  summa 
uoce',  306  'istuc'  coll.  Most.  174  et  Append.  ad  Capt.  314, 
330  'tum  tu  igitur  diues  es  factus'  proponit;  idem  v.  405 
Libano  dat:  ^siquidem  hercle'  enim  semper  in  initio  oratio- 
nis  esse  positum;  deinde  v.  592  esse  parallelum  v.  sequenti 
statuit. 

Restat  ut  coniecturarum  mantissam  inter  corrigendum 
subnatarum  Friderici  Schoell  (S)  et  Gualtarii  Brach- 
mann  (B)  subiciamus.*) 

11.  Plautus  uortit  (S).  20.  si  quid  med  erga  hic  hodie 
(S).  40  et  41  parallelos  esse  putat  S.  58.  bene  hercle 
factum  et  (S).  67.  egomet  facere  id  studeo  (B).  85.  Sau- 
ream  huc  (S).  98.  si  quid  (S).  151.  elecebra  (S).  271. 
Equidem  quam  sum  nanctus  (B).  278.  nam  illic  si  huic  oc- 
casioni  sese  (B).     332.  aeque  mecum  hau  nescias  (S).     347. 


*)  In  Cnrculione  corrigenda  esse  monemus  praeter  alia  quaedam 
minora  haec:  428.  scr.  auferam,  non  aufero.  633.  dicam,  non  dico. 
795.  apiid  Sicyonem,  non  apud  Sfcyonem. 


PRAEFATIO  XXVII 

Sauream  mox  quom  imitabor  (S).  An  Mox  quom  Saureae 
iram  imitabor,  caue  tu  ?  377.  contra  hostire  (S).  416.  con- 
tempsti  —  Perii,  mi  hospes  (S).  430.  haud  aliter  habitat 
(S).  459.  Suscenseat:  quin  (S).  465.  sist,  scire  eumpse  (S). 
473.  Fur,  flagitium  hominis  (S).  506.  Probe  piem  (S).  524, 
ad  me:  an  tu  tibi  (S).  527.  spurium  putat  B.  626.  Lubet 
hercle  hunc  uerberari  (B),  714.  etiamne  tu,  ere,  istam 
amoues  (B). 

De  trapezitae  nomine  qui  versibus  436  et  438  com- 
memoratur  Gulielmus  Dittenberger  haec  ad  nos  scripsit: 
"^Auch  mir  ist  ebensowenig  als  Casaubonus  und  Ritschl  ein 
griechischer  Name  bekannt,  der  sich  besser  zu  dem  iiber- 
lieferten  "^Exaerambo',  oder  wie  man  unter  diesen  Umsfandeu 
vielleicht  besser  nach  cod,  J  schriebe,  '^Exerambo'  schickte, 
als  IJtjQa^^og.  Dies  wird  wohl  die  einzig  richtige  Schrei- 
buug  sein,  nicht  Za.Qa^^og ,  da  auf  einer  Inschrift  von  Her- 
mione,  die  in  gauz  streng  dorischer  Weisje  a  und  ri  von  einau- 
der  scheidet  (Bulletin  de  corr.  Hell.  III  p.  75),  der  Name  immer 
so  geschrieben  ist;  zugleich  zeigt  diese  Inschrift  zusammeu 
mit  deu  Stellen  der  Literatur,  welche  Lobeck  anfiihrt  uud 
Avelche  sich  auf  Aegineten  beziehen,  dass  dieser  Name  deu 
Stadten  der  Nord-  und  Ostkiiste  von  Argolis  eigenthiimlich, 
hier  aber  ein  nichts  weniger  als  seltener  war.  Nun  lasst  es 
sich  wohl  denken  (irgend  einen  Beweis,  dass  es  thatsach- 
licli  der  Fall  gewesen,  giebt  es  meines  Wisseus  nicht),  dass 
man  in  andern  griechischcn  Landschaften  den  dort  uicht  vor- 
kommenden  und  seiner  ganzen  Gestalt  nach  fremdartigen 
Namen  verdreht  hat,  vielleicht  um  durch  den  Anklaug  an 
^riQog  den  Schein  einer  Bedeutung  hiueinzubringen  (wie  das 
ja  mit  eigentlich  fremdlandischen  Namen  bei  Griechen  und 
Romeru  ofter  geschehen  ist);  und  dass  dann  dieser  voraus- 
zusetzenden  Form  lEl^Qa^^og  ein  s  vorgeschlagen  wurde,  ware 
auch  nicht  unerhort,  indem  sich  nicht  nur  von  dem  Fremd- 
wort  6atQC(7tr]g  (Altpersisch  Kshatrapavan)  im  vierten  Jahr- 
hundert  vor  Chr.  die  Yerbalform  i^aL&QaTtsvovrog  findet  (C. 
I.  G.  2691  c  d  e),  sondern  auch  die  Bezeichnung  des  atti- 
schen  Demos  der  ^vnstaiovEg  in  romischer  Zeit  mehrmals 
in  der  Form  ^E^vnetaLav ,  'E^vnerecSv  auftritt  (so  ganz  sicher 


XXVIII  PRAEFATIO 

C.  I.  Att.  III  1119.  1892;  moglicher  Weise  ist  so  aiicli  die 
Abbreviatur  '£|.  C.  I.  Att.  III  1101  uud  1240  aufzufasseu; 
denn  ein  attischer  Demos,  desseu  Name  mit  diesen  Buch- 
staben  anfangt,  gibt  es  nicht,  und  die  Praposition  kann  es 
auch  nicht  sein,  aus  mehr  als  einem  Grund.  Doch  konnte 
man  daran  denkeu  'E^covevg  fiir  Ailavsvg  zu  lesen,  was  ich 
aber  wenigsteus  fiir  die  aus  dem  Anfang  des  zweiten  Jahr- 
hunderts  stammeude  luschrift  1101  fiir  sehr  unwahrschein- 
lich  halte,  da  e  fiir  at  vor  Consouanten  in  Attika  erst 
sehr  spat  vorkommt).  So  kame  man  also  zu  einem  der 
lateinischen  Form,  wie  sie  bei  Plautus  iiberliefert  ist,  buch- 
stablich  entsprechenden 'E|i^'pC(:jii/3os. ,  Die  Bedenken,  die  diese 
Erklaruug  hat,  iibersehe  ich  nicht:  Plautus  hat  den  Namen 
doch  ohne  Frage  aus  dem  griechischen  Original,  und  ob  man 
in  diesem  eiue  solche  im  Volksmunde  entstellte  Namensform 
voraussetzen  kaun,  ist  mir  zweifelhaft.  Hat  andrerseits  im 
Text  des  Originals  die  richtige  Form  ZiijQa^i^og  gestanden, 
so  wiirden  die  vorhin  angefiihrten  Analogien  aus  dem  Grie- 
chischeu  jede  Bedeutung  verlieren  und  es  wiirde  darauf 
aukommen,  vom  lateinischen  Standpunkte  aus  zu  erklaren, 
wie  der  Dichter  zu  der  Form  'Exerambus'  gekommeu  ist.  Eud- 
lich  lage  ja  immer  die  Moglichkeit  vor,  dass  die  unerhorte 
Form  des  Namens  auf  die  Rechnung  der  Abschreiber  ktime 
und  SSerambo'  das  Urspriingliche  wiire;  denn  ein  anderer 
Name  wird  schwerlich  darin  stecken.' 

Dedimus  lenae  et  Gottiugae  m.  Apr.  a.  mdccclxxxi. 


T   MACCI   PLAYTI 

A    S    I    N    A    R    I    A 

GRAECA-ONAGVS-  DEMOPHILV 


Plavti  Asixaria 


AEGYMEI^TYM 


Amanti  argeuto  filio  auxiliarier 

Sub  inperio  uiueus  uolt  senex  uxorio. 

Itaque  6b  asiuos  rebitum  pretium  Saitreae 

Numerari  iussit  seruolo  Leonidae. 

Ad  amicam  id  fertur.     cedit  uoctem  filius. 

Riualis  amens  6b  praereptam  mulierem 

Is  rem  6mnem  uxori  per  parasitum  nuntiat. 

Adciirrit  uxor  ac  uirum  e  lustris  rapit. 


3.  Donatus  in  Ter.  Ancl.  III  5,  4:  pretium  ob  stultitiam  ] 
sic  Plautus  locutus  est  ''pretium  ob  asinos'  pro  'asiuorum  pretium' 

6.  In  DuCangii  glossario  (t.V  p.780  c  editionis  Hemchelianae)  qni 
praeter  Imnc  versum  duas  glossas  allatas  legerit  hasce :  graecolaUnum  av- 
ri^rjXogZ  emulus,  riviuus  et  latinograecum  rivinus:  avzi^riloq,  is  duhiam 
formam  facile  defendi  posse  putahit.  (Cf.  Eibheclius,  Mummii  AteJl. 
com.iioet.fr,-  p.273)  At  sciendum  Lahhaei  demum  heneficio  duas  factus 
esse  ex  Onomastici  p.l31  liac  una:  rivinus:  avzL^rilo?,  quod  quidem.  Ono- 
masticum  ut  glossis  1'lautinis  refertum  ita  noviciae  originis  esse  doctum 
est  Prodromi  'p.  194  sqq. 

Argumentmn  post  prologiim  exstat  in  lihris  omtiihus  PLAVTI 
ARGVMEXTVM  INASINARIA-  B.  PLAVTI  f  Plaut  J;  ARGVMENTVM 
INASINARIAM  EJ.  unius  versus  spatium  D  1.  manti  cum  spat. 
init.  DE.   Amati  J        argeno,  o  ex  \  D        2.  imperio  lihri       uult  D 

senex  ex  senesx  jE       3.  itaque  J       obasinos  BD  (si  s.v.).  ab  asinos 
E.  ab  asinis  J       jptium  B.  praetium  D.  precium  J        saureg  BDEJ. 
om.  Z:    add.  Scutarius         4.  seruolo  Aldina:    seruo  lihrif  nisi  quod  s 
ex  Y  E.     seruo  suo  Pylades         leouidae,  a  ex  o  D.    leonidg  EJ 
5.  c^dit  BD         6.  riualis  PyJades  'ex  antiquis  codicihus'  (Pal.  III?): 
riumus  BDE.    riuinus  J  Z.   primus  F.    ruit  alius  Ussingius.         amens 
est  Bartldus  Adv.  V  S,  Pareus,  scrihentes  ob  raptam         ob  praereptam 
Camerariiis:  obrereptam  BDE(oh  re).    ob  raptam  JFZ,  unde  ob  ra- 
ptam  sibi  PyJades         7.  It,   rem  omnem  Gidielmius         uxore  E 
nunciat  J         8.  Accurrit  Jiljri         e  lustris   rapit  Cumerarius  ex  ipsius 
fahidae  v.934:  eius  trisrae  BD(tvis  Yiie)E(tvis  ve).     eius   triste  agit  J 
(eius  s.  v.)EYa,git  in  ras.)FZ.     c  lustris  trabit  idem  Camcrarius 
Sequitur  in  libris  sc.  I  1 

1* 


PEESONAE 


LIBANVS  SERVOS 
DEMAENETVS  SENEX 
ARGYRIPPVS  ADVLESCENS 
CLEAERETA  LENA 
LEONIDA  SERVOS 
MERCATOR  (CHLAMYDATVS) 
PHILAENIVM  MERETRIX 
DIABOLVS  ADVLESCENS 
PARASITVS 
ARTEMONA  VXOR 
GREX 


Prol.  1-4 


PEOLOGVS 


Hoc  agite  sultis,  spectatores,  nimciam: 
Quae  quideui  mihi  atc[ue  udbis  res  uortat  beue 
Gregique  huic  et  domino  atque  conductdribus. 
Face  niinciam  tu,  praeco,  omuem  auritum  poplum. 


1.  Donatus  in  Tcr.  Aml.  1 2, 15:  hocine  agis]  'agis'  id  est  audis 
.  .  .  Plautus:  'boc  agite  .  .  .  nunc  iam',  pronuntians  simul  demon- 
strative,  veluti  aurem  suam  tangens.  —  Idem  in  Eun.  I  2,  50:  lioc 
agite]  pro  adverbio  corripientis  est  positum:  aut  certe  pro  adbortatiouc 
audientiae  praebendae.  SicPlautus:  'boc  agite  sultis  spectatores'. 
Et  convenit  vekxt  nutu  audientiam  siguificantis  et  gestu  boc  ipsum 
adiuvari.     boc  agite  id  est  illud  desinite  et  boc  attendite 


Prologum,  qiii  argumento  praecedit  in  libris  omtiibus,  non  integrum 
esse  putat  Camerarius ,  non  Plautinum  Osannus  Anal.  p.  170 ,  a  gram- 
maticis  cousutum  (10—12  —  Trin.  prol.  18  —  21;  4.  5  =  Poen.  prol. 
11— 15;.  6  =  Rud.  j)rol.  31;  14  =  3Iil.  gl.  SO;  15  =  Cist.  I  3,  49) 
Dziatzlco  de  Plauti  et  Ter.  pirol.  p.  19  sqq.:  cf.  Bitschelius  Par.  p.  233 
et  Liebigius  de  prol.  p.  24.  Quem  si  ad  posterius  tempus  spectare  puta- 
veris,  facile  inde  repetcs  quae  insunt  turbas  et  obscuritates.  De  singulis 
V.  Geppertum  in  lahtiii  annal.  vol.  suppl.  19  (a.  1853)  p)-  283  sq. 
IXCIPIT  PROLOGVS  IN  ASINARIAM  PLAVTI  •  in  spatio  unius  versus 
P.  PLOG'  INASIXARIA  PLAVTI  E.  Incipit  ^plogus  in  asinaria  plauti; 
/.  spatium  duorum  versuum  vacuutti:  ante  ultitnatn  praecedentis  fabulac 
scaenam  m.^  scripsit  PLAVTI  (Y  s.  v.)  ASINARIA,  quod  huc  pertinere 
alia  quaedam  matius  indicavit  lineola  traducta  D  1.  oc  cum  spat. 

init.  DE  agite^  e  ex  o  B  sultis  Donatus,  E(u  ex  corr.,  fort.  cx 
ti,  m.^jZ:  sultis,  sed  iu  s.  v.  D.  si  uultis  BJ.  si  uoltis  F  nunc 
iam  Dotiatus,  libri  fiani  J)  2.  Qug  DEJ  michi  E  mihi  qui- 
dem  Geppertus  l.  s.  s.  atque  J  uertat  BDEJ  3.  Gregique 
huic  et  domino  Cavierarius.  Gregique  huic  et  dominis  I ibr i  (domiims  E): 
de  dominis  unius  gregis  vix  recte  cogites ;  cf.  Schoellius  in  Fleckeiseni  Ann. 
vol.  119  fa.  1879)  jy.  43.  gregique  et  dominis  Bothius.  gregique  huic 
dominisque  Guyetus  et  conductoribus  F,  Barthius  Adv.  V  8  4.  Face 
DF,  Pius:  Eace  B.  Eac§  E.  Ecce  JE^Z.  Exci  Gulielmius  nunciani 
Lingius  de  hiatu  p.  59  et  Brixius  de  Pl.  et  Ter.  pros.  p.  45 :  iam  nunc 
libri  Inter  nunc  et  tu  ras.  J  pco  B.  pr^co  D.  preco  EJ 
poplum  E'^(ex  psiptum  ut  vid.),Catnerarius.    poplum  .B  ("  lineola  fort. 


6  PROLOGVS  Prol.  6—15 

Age  iiiinc  reside:  cciiie  rnodo  ue  gratiis.     *  5 

Nunc  quid  processerim  huc  et  quid  mihi  uohierim 

Dicam:  itt  sciretis  nomen  huius  fabulae. 

Nam  qudd  ad  argumentum  attinet,  sane  breuest. 

Nunc  qudd  me  dixi  uelle  uobis  dicere, 

Jd  dicam:  huic  nomen  graece  Onagost  fabulae.  lo 

Demophikis  scripsit,  Maccius  uortit  barbare. 

Asinariam  uolt  esse,  si  per  uds  licet. 

Inest  lepos  ludusque  in  hac  comoedia. 

Ridicula  res  est:  date  benigne  ojieram  raihi. 

Vti  uos  alias,  pariter  nimc  Mars  adiuuet.  15 

11.  Donatus  in  Ter.  Eun.  prol.  7:  qui  bcnc  ucrteudo]  bene  pro 
ualde.  et  uertendo  in  linguam  latiuam  trausfcrendo.  Plautus  ''uertit 
barbare'.  Quae  Jmc  spectare  possunt,  quamquam  a  liitsclielio  ad  Tri- 
nimmi  prol.  v.  10  relata  sunt 


m.'^  ductaJJ.  populum  I)  5.  ne  gratiis  Turnehus  Adv.  :24,ol,  Scaliger: 
ncgratis  libri  De  versu  explicando  cf.  Foen.  prol.  15  V.  6 — 6'  obelo 
notat  Guyetus,  induxi  v.  0  scribens         6.  pcesserim  E        m  E.    michi  / 

noluerim  E         7.    sciatis  Geppertus  l.  s.  s.  nomen,   m  ex  n 

ras.  E  fabulg  D.  fabule  E  8.  ac  tinet  /  breuest,  *  er.  E. 
breue  est  DJ  Post  h.  v.  lacunam  statuit  liitsclielius  9.  Hunc  v. 
et  dicam  v.  10  eicit  Geppertus  l.s.s.         10.  Id  dicam  LG:  Dicam  Ubri 

huice  EitscheHus  Proleg.  p.  173  huic  est  nomen  graece  Onago 
Elcckeisenus  Possis  etiam:  Dicam:  huic  est  graece  Onago  n.  f.  vel 
Dicam :  huic  Ouagost  graecc  nomen  fabuhae  Huic  graece  nomen  est 
Ouago  fabulae  Gcppertus  J.s.s.  groce  BDEJ  ouagost,  fort.~  er.E. 
onago  est  F.  onogo  est  J.  onagrost  D.  onagro  st  B  fabule  D(\  ex 
hjJ.  fabule  i'  11.  Demophylus  J  Errarunt  et  vctercs  (Pius,  Sca- 
U(jcr,  GuUelmiusj  et  recentiores  (BitscheUus,  Ladeuigius)  qui  de  Diphilo 
cogitaverunt  versmn  ex  parte  evertentes:  cf.praefatio  Maccius  Ritsche- 
Uus  Par.  p.  23:  maccus  BDEJ.  macrus  E^E Z.  Marcus  Saracenus. 
Maccis  fortasse  recte  Bergkius  prooem.  ind.  l.  Hal.  a.  1S64  p.  VII  (cf. 
idem  in  Fleckeiseni  Ann.  voh  101  (a.  1S70)  p.  844/  et  Studemundus  Stud. 
vol.  I  p.  74:  Macius  L.  Muellerics  et  BuecJielerus  FlecJceiseni  Ann.  vol.97 
fa.  IbOs)  p.  212  sqq.,  adsentiente  TeuffeUo  Jiist.litt.  Bom.-  p.  141,  quibus 
recte  oblocuti  sunt  Muellcrus  Pros.  Plaid.  p.  255  adn.  et  Studemwidus 
7.6.4-.  nevtit  DJ  12.  uu\t  DJ  13.  Id  est  EJ.  \dem  FZ 
lepus  D  ludusque  •/  inhac  E  comedia  E.  comedia  ./  Post 
Ji.  V.  lacunam  statuit  Geppertus  breve  argumentum  desiderans:  quem  re- 
futat  Ussingius         14.  Ridicula^  ic  ex  u  B       Ridicuhxres  E       michi  E 

15.  XJti  uos  alias  MaJderus  de  pron.  pers.  apud  Pl.  collocatione  p)-  22. 
Ut  uos  item  alias  libri.  Ut  uosmet  alias  BitscJielius  Par.  p.  233  adn. 
Ut  uos  qui  item  alias  BartJiius  Adc.  V  8.    Ut  uos  item  ut  alias  (xwjetus 

adiuuet  ex  adu7/uit  corr.,  ut  quid  in  rasura  scrijjtum  fuerit  non 
liqueat  D        Sequitur  in  libris  argumcntum 


1, 1 


ACTYS  I 


LIBANVS.     DEMAENETVS 

LlBANVS 

Siciit  tuom  uis  unicuin  guatum  tuae 

k^uperesse  uitae  sdspitem  et  superstitem, 

Ita  ted  obtestor  per  senectutem  tuam 

Perque  illam  quam  tu  metuis  uxorem  tuam: 

Si  quicl  tu  med  erga  liodie  falsum  dixeris,  20 


16.  17.  GdUus  I  22,  IS  (I  p.  b'S  ed.  Hcrtz.):  .  .  .  superesse  in- 
veuimiis  dictum  pro  yuperstitem  esse  .  .  .  in  Phiuti  .  .  .  Asinaria  maui- 
festius  id  ipsum  scriptum  est  in  his  versibus,  qui  sunt  eius  comoediao 
primi:  'sicut  ...  superstitem'.  —  Nonius  p.  393,  22:  superstites 
dicimus  qui  supersint  mortuis.  Plautus  Asinaria:  'sicuti  .  .  .  super- 
stitem'  18.  Jidhis  llufiniunus  de  firjuris  sententiaram  et  elocutionis 
16  p.  43,  6  ed.  Halvi.:  Jsrjoig  obsecratio  vel  obtestatio,  qua  deos  ora- 
mus  aut  homiues  .  .  .  Plautus:  'ita  .  . .  tuam' 


Ad.  I  Sc.  1.  LIBANVS  SERVVS  DEME°TIVS  SENEX  B. 
LIBAN''  SERVVS  DEMENET''  SENEX  E.  LIBANVS  SERVVS  DE 
MENETVS   SENEX  ./.     spat.  unius  v.  vacuum  J)  16.  icut  c.  sput. 

init.  DE,  legi  nequit  J:  sicuti  Nonius;  cf.  Lachmanmis  ad Lucr.  p.  IDO 

tuum  libri.  tum  Xotiius  uatum  Nonius  tug  EJ  17.  Super 
esse  BDEJ(Su  legi  neqiiit)         uitg  BD.     uite  E         super  stitem  B 

V.lSsq.  obelo  notat  Guijetus  18.  om.EJZ  Itate  dobtestor  I>. 
ita  ed  obtestor  Langiani  (cf.  praef.  Curc.  p.  XXII).  ita  te  deos  ob- 
testor  Bufinianus.  Ita  te  obtestor  JBf itate^J^^.  Ita  ego  te  obtestor 
Pylades.     ted  iam  Turnehus  19.  Alt.  m.  add.  F         Perqug  ./ 

Perque  et  illam  F  quam  tu,  tu  s.  v.  B:  item  D  (nisi  quod  ibi  m.'^ 
tu  voci  add.  "'',  quod  ad  marginem  respicit)  et  in  marg.  ^'  tu  D'^,  ut  _ 
lineolam  p  vocis  ad  infra  scriptum  tu,  quo  ohiter  intucnti  spectare  vide- 
tur  ('tu^,  non  referendam  esse  plane  indicaretur  meuus  ut  vicl.  J 
20.  Si  quid  tu  Mahlerus  l.  s.  s.  p.lO:  Siquid  librifSi  quid  J).  med 
erga  (a  ex  o)  D.  me  erga  FZ.  med  erga  tu  Camerarius ,  rpcem  contra 
cf.  Mahlerus.  De  med  ergad  cogitari  vix  posse  monet  Ritschelius  Nov. 
exc.  Pl.  p.  93.  me  aduorsum  tu  Muellerus  Pros.  Pl.  p.  iSl,  errans  is  de 
codd.  memoria        hocedie  liitschelius  eodem  loco 


8  PLAVTI  I  1,  6-17 

Vt  tibi  suijerstes  lixor  aetateiu  siet 
Atque  illa  uiua  uiuos  ut  pestein  oppetas. 

Demaexetvs 
[Per  Dium  Fidium  quaeris:  iurato  mihi 
Video  uecesse  esse  eloqui,  quicquid  roges.] 
Ita  me  obLstinate  adgressus,  ut  non  aiideam  25 

Protecto  percontauti  quin  promam  rjmnia. 
Proinde  actutum  istuc  quid  sit  quod  scire  expetis 
Eloquere:  ut  ipse  scibo,  te  faciam  lit  scias. 

LllJANVS 

Dic  obsecro  hercle  serio,  quod  te  ro<^em: 
Caue  mihi  mendaci  quicquam. 

DEMAEXErVS 

Quin  tu  ergd  rogas?  30 

LlBANVS 

Num  me  ilhic  ducis,  libi  lapis  lapidem  teritV 

Demaexetvs 
Quid  istiic  est  aut  ubi  istilc  est  terrariim  loci?  32* 


A 


22.  NoHiiis  2>-  301,0:  oppetere  inciderc.     Plautus  in  Asiiiaiia:  'atque 
...   oppetat'  20.   Osbcrnus  p.  5^1:    serio   id  cst  ordinatim    vel 

iutcnte;  unde  Plautus:  ''die  .  .  .  rogem' 


21.  super  stes   BEJ         uxore  E         etatem   BE.    actate  JF 

22.  uiuus  Nonius,  libri         et  Nonius         pestem,  m  cr.  D        oppctat 
Nonius       V.  23.  24  delet  Fleckciscnus,  ut  quilus  paralleli  sint  v.  25— 
28:  cf.  praefatio        23.  dium  Hermolam:  deum  Ubri      fiduum  J      Per 
deum  fidem  ut  iu  Bothius        queris  /.   queris  £".   quae  resV  Boelandius 
ap.  Gulielmium.   quae  res  est  ffidem)  perperam  Ussingius      michi  EJ 
24.  loqui  ./F      quic  quidZ)./.   quid  quid  B       25.  ob  stiuate  £"/       ad- 
gressus  Uhri,  nisi  quod  aggressus  es  F      26.  Pro  fecto  J       percunctauti 
IJJ.  per  cunctanti  B.  percunctati  E      omia  J       27.  Pro  inde  J.  proin 
tu  Fuhrmannus  Fleckeis.  Ann.  vol.  97  (a.  1S6S)  p.  854,  fortasse  recte 
ac  tutum  jE J        sit  ex  scit  ut  cid.E^.    est  Z:  corr.  Pylades        expete^ 
tis  ./         29.  SE  .  .  .  ic  (ita  cum  hicuna)  D         obsecro,  c  s.  v.  D 
ercle  B        quod  te  rogem  falsissime  ad  sequentia  refert  Ussingius 

30.  m  E.  michi  J  mendacii  B^JF.  mendacu  et  denuo  coi'r.  mendacii 
B^.  mendatii  E.  mendatiu  D  quintu  I)  erga  /.  igitur  F  31.  Xum 
lcQi  nequit  J  illic  D  32*.  32''.  in  codd.  infra  post  v.  45  red^unt, 
ubi  videas  discrejMntiam  scripturae  32*.  Quid  le[/i  nequit  J  ubi 
terrarum  istuc  Guyetus.    ubi  est  istuc  terraiaim  Camerarius 


I  1,  18.  21-28  ASINARTA  9 

LlBANVS 

[Vbi  tient  uequam  homines  qui  poleutam  j)insitant.]  32^ 

Apud  fustitudinas  ferricrepinas  insulas, 
Vbi  uiuos  liomiues  mortui  incursant  boues. 

Dkmaknexvs 
Modo  pol  percepi,  Libane,  quid  istuc  sit  loci:  35 

Vbi  fit  poleuta,  te  fortasse  dicere. 

LlBAXVS 

Ah, 
Neque  hercle  ego  istuc  dico  iiec  dictum  uolo: 
Teque  obsecro  herde,  ut  quae  locutus  despuas. 

Demakxktvs 
Fiat:  geratur  mos  tibi. 

LlBANVS 

Age  age,  usque  exscrea. 

Demae.netvs 
Etiamne? 

LlBANVS 

Age  quaeso  hercle  usque  ex  penitis  faiicibus.     40 


32^.  47.  Osbcrnns  p.  4oS:  pransito  .as  id  est  saepe  prandere;  unde 
Plautns  iu  Amphitrione:  ''ubi  flent  ...  pransitant'  34.  Servius  in 
Vcry.  Aen.X  78o:  intextum  tauris  opus]  pro  tergis.  Plautus:  ''ubi 
.  .  .  boves'  40.  Priscianus  inst.  (jramm.  III  24  (t.  I  p.  99,  19  ed. 
Hertz.):  ...  penitus  adverbium  .  .  .  sciendum  tamen  quod  etiam 
nomen  invenitur  bic  penitus,  huius  peniti,  ex  quo  magis  superlativus 
gradus  nascitur.     Plautus  in  Asinaria:  ''Etiamne?  .  .  .  faucibus' 


32^.  Uncis  circumclusimiis:  cf.  Flecleiseni  Ann.  vol.lTS  (a.  l876j  p.362 ; 
dcl.  AcidaUus  servato  versu  parallelo:   cf.  ad  v.  34        nequam  homines 
ex  homines  nequara  supra  scriptis  b  a  UtterisB        pransitant  libri,  sed 
B'^D  s.  V.  at  pinsitaut:  cf.  infru     Securdur  v.  46  (35)   et  47  (36)  apud 
Camerarium         33.  fustidunas  EJ.  fustidinas  E^FZ:  corr.  Angelius 
ferri  crepinas  BDE.     ferri  crepidinas  JE^FZ        34.  incursam  D 
Post  li.  V.  Saracenus  et  Acidalius  v.  46.  47  collocant       35.  SENEX  versiii 
praecedenti  praefixum  huc  rettulit  ipse  rubricator  inB       Mo  r  Modoj  leyi 
ncquit  J        pol  om.  JF        percepi  ex  precepi  J.  peperci  E        36.  U 
(Ubi^  legi  necj^uit  J        fit  lan  sit.^j  s.  v.  B^.     sit  F        poleuntate  E 
ah  WFZ.   ahc  BD.   aht  ./.  hac  E:  at  Bothius       37.  Ne  f  Neque^  legi 
nequit  J       ei-go  B.  ergo,  r  fort.  er.  J.  om.  F       neque  F       38.  Tequ§ 
J       herclae  B       quae,  t  qui  s.  v.  m.'^  B.  qug  DEJ        locutus  libri 
39.  Demaeneti  notam  om.  D.        Fiat  legi  nequit  J        generatur  / 
usqug  J         excrea  DFJ.     ex  crea  B         40.  h.  l.  habet  Z:  post  v.  56 
libri       Pers.  notas  om.  Priscianus        Etiam  ne  /       qugso  DJ.  queso 
E.    quaesso    Prisciani   codicum  pars         ercle  /.    herche,  alt,  h  exp. 


10  rLAVTl       1  1,  ■jy— 33.  19.  •2U.'34— 36.  69 

Etiam  amplius. 

Demaexetvs 
Nam  quo  iisque? 

LlBANVS 

Vsque  ad  morte'm  uolo. 
De.maenetvs 
Caue  sis  malam  rem. 

Libanvs 
Vxoris  dico,  uoii  tuam. 

Demaenetvs 

Dono  te  ob  istuc  dictum,  ut  expers  sis  metu. 

Libanvs 
Di  tibi  deiit,  quaequomque  optes. 

Demaenetvs 

Redde  operam  mihi: 
Quor  li(')c  ego  ex  te  quaeram  aut  quor  miuiter  tibi^  45 

Propterea  quod  me  uon  scientem  fecerisV 
Aut  quor  postremo  tilio  susceuseam, 
Patres  ut  faciuut  ceteri? 

LlBANVS 

Quid  istiic  uouist?  50 

Demiror  quid  sit  et  quo  euadat  sum  in  metu. 


51.  Nonius  p.  2'JS,  1:  evadere  cxire,  tcnderc  .  .  .  riautus  in  Asi- 
naria:  '^demiror  .  .  .  metu' 


et  1  s.  V.  D.  hercule  vel  erculc  uno  P  exccpto  Prisciani  codd.  omnes 
cxpcnitis  E.  experatis  J  De.  Ex  penitis  faucibus?  scquentia  (ctiam 
ainpliusj  lAbcino  irihiicns  Pothiiis  41.  Dem.  Etiam?  Lib.  Amplius 
Valhif  Mcursius  quousque  TjJ"  admortem  7J  43.  on  (  Dono)  lcoi 
Hon  potest  J  obistuc  JJ.  ubistuc  /  expers  sis  ex  expersis  ut  vide- 
tiir  B.  expressis  i'  meto,  u  s.  o  /  44.  Dii  /  queciique  B£^e7.  que- 
cumque  1>         m  E.  michi  ./         45.  h.  v.  in  margine  scriptum  hahct  E 

Cur  lihri        exte  DEJ       quei^am  BlJJ.  queram  E       Cur  lihri 
Post  V.  45  in  lihris  hi  secuntur: 

Quid  istuc  sit  aut  libi  sit  nequeo  noscere  46 

Vbi  fleut  nequam  homines  qui  polentam  pinsitant.  47 

46.  SERVVS  pracm.  B'^.  om.  reliqwi  istuc  sit  Camerarius:  istuc 
est  lihri,  nisi  quod  istud  BE.  istuc  Fkclicisenus  aut  ubi  sit 
Bothius:  aut  iibi  istuc  sit  lihri.     aut  ubi  sit  istac  Fleckeisenus 

47.  SENEX  praem.  B'^.    om.  rclicpui  pransitaut  JE^FZ 

Hos  inverso  ordine  cjhihct  I^\  post  v.  32^  ponit  Camcrarius ,  post  34 
Saracenus  et  Acidalius,  deleoeriint  Scaliger  et  Ussimjius.  Utrum  46  an 
32"  genuinus  sit  duhitari  potest  48.  Proptera  J  nescientem  EJ 
Z,  Goellerus  ad  Trin.  p.l3l.  uescieute -F  49.  cur  et  succeuseam  libri 
50.  c^tcri  BDEJ      noui  cntBDJ.  noines  E       V.olhuc  rctraxe- 


l  1,  37(70) -47  ASINARIA  11 

Demaknetvs 
Equiclem  scio  iam  filius  quod  amet  meus 
Lstanc  meretricem  e  proxumo  riiilaeiiium. 
Estne  hoe  ut  tlico,  Libane? 

LlBANVS 

Kectam  iustas  uiam: 
Ea  res  est.     sed  eum  morbus  iuuasit  grauis.  55 

Demaenetvs 
Quid  mdrbist? 

LlBAXVS 

Quia  uon  suppetunt  dictis  data.  ^ 

DEMAENErVS 

Tune  e's  adiutor  niiuc  anuinti  filio? 

LlBANVS 

Sum  uero  et  alter  noster  est  Leonida. 

Demaenetvs 
Bene  hercle  facitis:  a  me  initis  gratiam. 
Veriim  meam  uxorem,  Libane,  scis  qualis  siet.  60 

LlBANVS 

Tu  primus  sentis,  nos  tameu  in  pretio  sumus. 

Demaenetvs 
Fateor  eam  esse  inpdrtuuam  atque  iucdmmodam. 


runt  Acidalius  et  Grutenis:  in  lihris  exstat  post  bo  Servi  nota  in  libris 
praefixa,  om.  Konius  inmetu  E  V.  52  repetitur  ante  v.  84:  legitur 
ihi  iina  cum  51,  qui  additus  est  ut  appareret,  qiio  iUe  pertinerct.  Ordi- 
nem  vcrsuum  illic  invcrtit  F'^  iam  scio  posteriore  loco  libri  quod 
amet  csse  idem  atque  amicam  volunt  Richterns,  Brixius  Epist.  ad  Spcngc- 
lium  p.  13.  Sanctius  Minervae  III  14  mire  qiiom.  quam  amet  Grono- 
vius  53.  istantZ)  eproxumo /.'eproximo  B£  Pbilaenium  P//Zo(?es. 
philenium  libri  (phyleuium  J,  i  m.'^  ut  vid.  s.  v.)  54.  Est  neBBEJ 
iustans  B.  iustaus  IJ  uiam,  a,  ex  tB  55.  Set  J  Postv.55  in  libris 
seqtiitur  40  56.  morbi  est  Kbri.  morbi  Brixius  Nov.  ann.  vol.  101  (a. 
1S70)  p.762  57.  Tu  ne  EJ  ad  iutor  J  59.  facitis  hercle  vel  bene 
hercle  ia.c\.s,  Hermannus,  Jioc  Elem.  d.  m.  p.l32  a  me  Fleclcciseniis:  et 
ame  libri.  et  meam  repudiat  usus  graciam  J  60.  Veram  /  scis 
qualis  siet  Bothius,  Hermannus:  nescis  qualis  siet  libri.  nescis  qualis 
sit?  Camerarius,  Reizius  61.  Tuprimus  /  post  tamen  Gertzius,  qui 
poterat  similius  ctiani  pos  in  pretio  rptio  B.  praecio  B)  sumus  BIJ 
E(om.  'm)F-(item):  in  primo  sumus  Palmerius.  prenoscimus  JF^Z. 
post  noscimus  Pius.  inde  noscimus  Camerarius  In  mentem  venere 
scripturae  nos  tam  persentiscimus  vel  nos  tamen  inpetuosius .-  speramus 
in  pretio  sumus  aliquando  explicatum  iri  62.  Fateor,  o  ex  a  D 
De  fateor  ego   vel  eam  mi  vel  importunam  uii   cogitari  posse  dixerat 


12  PLAVTl  I  1,  48-58 

LlBANVS 

Posterius  istuc  dicis  quam  credd  tibi. 

Demaexetvs 
Omnes  parentes,  Libaue,  liberis  suis, 

Qui  ini  aiiscultabunt,  facient  obsequeutiam:  65 

[Quippe  qui  mage  amico  utantur  guato  et  beneuolo:] 
Atque  ego  me  id  facere  stiideo:  uolo  amari  a  meis, 
Volo  me  patris  mei  similem,  qui  causa  mea 
Xauclerico  ipse  ornatu  per  fallaciam 

Quam  amabam  abduxit  ab  lenone  mitlierem.  70 

Neque  imduit  eum  id  aetatis  sycojjliantias 
Struere  et  beneficiis  me  emere  gnatum  suum  sibi. 
Eus  me  decretumst  persequi  mores  patris. 


G3.  Nonins  p.  375,  11:    posterius    minus.     Plautus    in   Asinaria: 
'posterius    ...    tibi'  6b.  Xoniiis  p.  315,  31:    obsequium  neutro 

genere  habetur   ...   obsequela  feminino.     Plautus  in  Asinai-ia:    'qui 
mihi  .  .  .  obsequelam'  71  sq.  Oslenius  p.  561a:  sycophantia 

falsa  calumpnia.     Plautus:  ''ueque  puduit  id  .  .  .  struere' 
73.  Nonitis  p.  385,  30:  decernere  est  constituere,  definire  ...    Plau- 


Hitsclielius  olim  Vroleg.  p.  178  sq.,  fatebor  idem  proposuit  ad  Mil. 
V.  554,   contra  quae   cf.  FlecJceisenus   Ann.   vol.  61  (a.  1851)  p.  36  sq. 

ea  J  importunam  J  atque  /  63.  dictis  EJ  V.  64.  65 
paullo  liberius  Luchsius  Studemundi  Stud.  vol.  1  p.  56  sic  conformat: 
Omnes  parentes  quiqui  auscultabunt  mihi  Suis  facient  obsequellam, 
Libane,  liberis  64.  Oius  BI)E  Traditae  scripturae  quamquam 

excusatio  parari  potest,  non  tamen  incommode  de  tali  traicctione  verho- 
rum  cofjitcs:  Omnes  suis  parentes,  Libane,  liberis,  insolentiore  pronomi- 
nis  collocatione:  at  cf.  v.  455.  456         65.  mihi  BD,  Xonius.    michi  EJ 

facient  obsequentiam  Gruterus,  Scaliger,  Bentleius:  facient  obse- 
quellam  libri.  faciunt  obsequelam  Kmiius.  obsequellam  fecerint  Pij- 
lades  V.  66  expunxerunt  FlecJcci&enus ,  Ussingius,  Seyffertus  Stud. 
Plaut.  p.  1  qui  mage  ex  quimage  D  bene  uolo  BE.  beneuolo 
in  beniuolo  corr.  D.  beniuolo  /  67.  Atqug  J  eo  me  id  Seyjfcr- 
tus  Stud.  Pl.  p.  1.  egomet  Langenus  'Beitraege  zur  Kritik  und  Er- 
klaerung  dcs  Plautus^  p.  48  studeo,  e  ex  i  J  amari,  alt.  a  ex 
0  B.  amare  DE  ameis  BDEJ  68.  mei  patris  mei  E.  mei 
patxis  me  JZ        similem,  i  priore  in  lit.  D  causa  mea  ex  causa- 

mea  J       09.  Nauclerico  Camerarius:  Nauclerio  J.     Xauderio  BDE 
Inter  ipse  et  ornatu  ras.  J       fallatiam  BE        70.  abduxit  ex  adduxit 
E        ablenone  EJ.     ab  lenone,  priore  n  in  lit.  m.^  ut  vid.  scripta  B 

71.  pudiuitJ"  etatisJE"  sycophantias  Os^ernMS.-  sicoijhantias  J>  Z). 
sychophantias  /.  sychofantias  E  72.  Fortasse  ut  . .  emeret  bene- 
fitiisB  me  emere  gnatum  ex  mee  niea  re  gnatum  utvid.B^.  me  fmere 
gnatum  ex  me§  ma  regnutum  ut  vid.  D  suum  libri  73.  decretu  ^iB. 
dcre  tust  ex  de  re  ixxsi  (fuerat  imi)E-^.  decretum  Q&iJ,Nonius    moris  J 


1,  59—08.  71.  72  ASINARIA  13 

Naui  me  liodie  orauit  Argyrippus  filius, 

Yti  sibi  amanti  facerem  argenti  copiam:  75 

Et  fd  ego  percupio  obsequi  gnatd  meo. 

[Volo  amori  obsecutum  illius,  uolo  amet  me  patrem.] 

Quamquam  illum  mater  arte  contenteque  liabet, 

Patres  ut  consueuerunt :  ego  mitto  omnia  haec. 

Praesertim  quom  is  me  diguum  quoi  concrederet  80 

Habuit,  me  habere  honorem  eius  ingenio  decet: 

Quom  me  adiit,  ut  pudentem  gnatum  aequomst  patrem, 

Cupio  esse  amicae  quod  det  argentum  suae. 

LlBAXV.S 

Cupis  id,  quod  cupere  te  nequiquam  intellego. 

Dotalem  seruom  Saiiream  uxor  tiia  tibi  85 


tus  in  Asinaria:   ''eos  me  .  .  .  patris'  76.  Nonius  p.  454,  4:   ob- 

sequia  nou  solum  minorem  maioribus  exhibere,  sed  et  maiorem 
minoribus  per  vicem,  veterum  excellens  auctoritas  voluit.  Plautus 
Asinaria:  ""ego  sane  cupio  .  .  .  meo'  77.  Nonius  p.  501,  2:  geni- 
tivus  pro  dativo  ,  .  .  Plautus  in  Asinaria:  Wolo  .  .  .  patrem' 
78.  Nonius  p.  S3,  5:  contente  parce  et  continenter.  Plautus  Asina- 
ria:  ''quamquam  .  .  .  habet' 


74.  argirippus  BD.     argryppus  J^        75.  Vti  Fylades:  Vt  libri 
76.  ego  sane  cupio   obsequi  Nonius ,  quod  ferri  posse  percupio  recepto 
ait  Lambinus         Ras.  inter  obsequi  et  gnato  J  F.  77  exp.  Fleck- 

eisenus,   Bitschelius   Op.  II  p.  689 ,    Muellerus  Pros.  Pl.  p.  435 
amari  obsecutam  Nonius        obsequium  Hermannus  coll.  Bacch.  v.  1082 

amori  illi  obsecutum  Quicheratius  adNonium       me  Z>       78.  arcte 
Nonius         contempteque  /         79.  matres  Hermunnus  consuerunt 

BDEJ  hec  EJ.     hec  B  80.  Prgsertim  J.    Presertim  E 

cum   J         quomis   B.    quo  mis  E  quoi,   s.  v.  t  cui  m.-,  B.    quoi, 

post  0  erasa  b  ut  vid.  D.  cui  J  Post  cui  ras.  J  con  crederet  B. 
concrederet,  t  in  lit.  D.  crederet  Z:  corr.  Fyladcs  82.  Qm  J.  Quo- 
niam  F  aequost,   6  ex  o  m.^^B.    gquomst  E.    atquost  D.    aequum 

est  J  83.  amice  BDJ.  amice  Ji'  sug  BEJ  Post  h.  v.  in 
libris  exstat  v.  51  et  iteratur  52  fDEME.  Equidem  iam  scio  .  .  .J 
84.  SER;^  ex  SENX  (nisi  forte  potius  SENEC;  D:  om.  B.  Ser  ex 
Sen  E^  Bas.  post  Cupis  J  nequiquam  BD.  ne  quiquam  E.  ne 
quicq  J  intelligo  J  85.  Ante  Dotalem  est  SERVVS  in  B,  idem  er. 
in  D,   del.  SER  E^.     sei:  exh.  J         seruum  J  seruomsam-eam  ex 

seruoms  am-eam  B.  seruum  sauera  (alt.  er  exp.  et  re  s.  v.)  E.  seruom 
Saurean  Camerarius,  Lachmannus  in  Lucr.  p).  313:  at  cf.  Bitschelius 
Trin.'  praef.  p.  68  ne  uxor  (sc.  adduxit  =  adduxerit^  Hermannus 
ap.  Lingium  de  hiatu  jj.  61.  uoxor  Kochius  Annal.  vol.  101  (a.  1870) 
p.  285  tua  tibi  LG:  tua  libri,  nisi  quod  in B  in  fine  versus  manus 
antiqiia  (vel  etiam  prima)  v  add.,  fort.  ut  corruptchnn  indicaret 


14  PLAVTI  I  1,  73-83 

Addiixit,  quoi  plus  m  manu  sit  quam  tibi. 

Demaexetvs 
Argentum  accepi,  dote  iuperium  uendidi. 
Nunc  uerba  iu  pauca  conferam  quid  te  uelim. 
Viginti  iam  usust  filio  argenti  minis: 
Face  id  iit  paratum  iam  sit. 

LlBANVS 

Vude  gentium?  90 

Demak.vetvs 
Me  defraudato. 

LlBANVS 

Maxumas  nugas  agis: 
Nudo  detrahere  uestimenta  me  iubes. 
I  Defrildem  te  ego?   age  sis,  tu  sine  peunis  uola.j 
Ten  ego  defraudem,  quoi  ipsi  nihil  est  in  manu, 
Nisi  qufd  tu  porro  ux(5rem  defraudaueris?  95 

Demaenetvs 

Qua  me,  qua  uxorem,  qua  tu  seruom  Saiiream 


86.  Servhis  inVerg.  Aen.  IX(J4S:  fidusque  ad  limiua  cusios] 
aedituus  fuit,  quod  .  .  .  in  ingenti  honore  apud  maiores  fuit.  Illic 
enim  et  epulabantur  et  deos  colebant.  Census  etiam  omnis  illic 
servabatur,  quod  et  Plautus  docet  iu  Asiuaria,  in  qua  inducit 
Sauriam  servum  atrieusem  in  tota  familia  plurimum  posse 
94.  95.  Nonius  p.  31,  9:  defrudare  significat  fructum  minuere  vol 
per  fraudem  aliquid  exquirere  .  .  .  Plautus  in  Asinaria:  'ten  ego  .  .  . 
defrudaveris'  96  —  98.    101.     Festtts   p.   l'J8h    11:    optio    qui 

nunc  dicitur  antea  appellabatur  accensus.  is  adiutor  dabatur  ceutu- 
rioui  a  trib.  militum.  qui  ex  eo  tempore,  quo  quem  velint  centurioni- 
bus  permissum  est  optare,  etiam  nomen  ex  facto  sortitus  est.  Plautus  in 
Asinaria:  ''qua  me  .  .  .  effeceris  tibi  optionem  .  .  .  Leonidam' 


86.  cui  BDEJ        inmauu  BBE        sit,  s.  v.  X  est  D.     sit  t  e  £■ 

87.  do  te  E  imperium  lihri  88.  inpauca  BDEJ  89.  uingiuti 
J  usu  est  J  90.  ut  id  F  91.  de  fraudato  B.  defrSJudato,  a 
er.  D.    de  frudato  /        maximas  DE        92.  Nodo  EJ       de  traherc  J 

93.  Exclusit   Fleckcisenus         De   frudem  BJ  94.   ten  Nonius: 

Tene  (^Te  ne  E)  lihri  defraudem  FlecJceisenus :  defrudem  BDEJ, 
Nonii  lihroritm  jiui'^,  liitsclielius  Far.  p.  542  cui  ipsi  nihil  B,  Noniiis. 
cui  ipsi  nichil  EJ.  cui  nihil  ipsi  D  inmanu  BE  95.  Nisi  quid 
leffi  nequit  J  tum  Nonii  cod.  P  defrudaueris  D,  Nonii  lihrorum 
pars  96.  Qua  legi  nequit  J  Quam  tcr  Fcsti  apographum  Ursinia- 
')tum  nw,  s.  V.  s.  arte  D.  me  arte  B.  luxorem  (non  liquet  utrum 
iu-  an  ui-)  ]>  quatu  B.     quia  tu  E        seruum  Festus         seruom- 


I  1,  84-91  ASINARIA  15 

Potes,  circumducej  aiifer:  promitto  tibi 
Non  obfuturum,  si  tu  id  hodie  effeceris. 

LlBANVS 

lubeas  una  opera  me  piscari  in  aere, 

Reti  ailtem  iaculo  uenari  in  medio  mari.  100 

Demaexetvs 

Tibi  optionem  siimito  Leonidam: 
Fabricare  quiduis,  quiduis  conminiscere: 
Perficito,  argentum  ut  habeat  hodie  filius, 
Amicae  quod  det. 


97.  98.  Osbernus  p.  515:   obsura  id  est  nocere,  unde  obfuturus  .a 
•um  in  futuro  nociturus;  unde  Plautus:    ''promitto  .  .  .  effeceris' 
102.  Nonius  p.  471,  29:   fabricautur   .  .  .   Piautus  Asinaria:    'fabri- 
care  .  .  .  comminiscere' 


sauream  ex   seruoms  auream  B  sauream  ex  fauream  ras.  E 

97.  P  fPotes)  legi  nequit  J  Potes  ex  Potest  ras.  B.  potis  Fleck- 
eisenus  circum    duce  BD.    circumduc    apogr.   Urs.  98.   Versum 

om.  apogr.  Urs.  obfuturum  Festus ,^Oshernus ,  JF:  offuturum  I)E. 
offuturum  ex  offoturum  B.  offliturum  me  Pylades:  cf.  Berglmis  ^Bei- 
traege'  p.  SS  si  tu    id  hodie    Ussingius:     si    id    hodie    Osbernus, 

JE^F Z.  sit  hodie,  si  s.  hodie  D.  sit  hodie  E.  si  hodie  B.  si  id, 
om.  hodie  Festus,  cuius  testimonio  neglegenter  usus  est  Bergkius  l.  s.  s. 
si  istud  hodie  Guyetus.  si  argentum  hodie  Brixius  Quaest.  de  Pl. 
et  Ter.  pros.  p.  13.  si  id  hocedie  Spengelius  T.  M.  Plautus  p.  22G, 
mtschelius  Nov.  exc.  Pl.  p.  93.  si  illud  hodie  Gertzius.  Et  metro  et 
sententiae  consulet  gui  quicquid  hodie  efteceris  vel  feceris  scripserit 
99.  inaere  BDJ.  in  aere  ex  merg  E^,  ut  tamen  iam  m."^  vel  m.-  a 
superscripsisse  videatur  100.  reti  autem  iaculo  uenari  scripsimus  cum 
Hermanno  collato  Trucul.  v.  I  1,  14:  Venari  autem  rete  iaculo  BD. 
Venari  autem  iaculo  EJFZ.  et  uenari  autem  reticulo  Fleckeisenus 
(1-eticulo  iam  Bothius)  in  editione,  et  uenari  autem  iaculod  idem  apud 
Schmitzium  'Beitraege''  p.  145.  Possis  etiam  uenari  reti  iaculo  autem. 
Jangenus  p.  81  in  aere  ||  reti ,  iaculo  autem  uenari  ingeniose,  at  cf.  Tru- 
culenti  v.  l.  s.  s.  De  retiaculum  forma,    quam  inimus  h.  l.  posuit 

Scutarius,    cf.  Schmitzius  p.  145  sqq.  inmedio  E.     immedio  BDJ 

102.    quid   uis    bis  BE,  priore  loco  etiam   J         Alterum   quiduis 
om.  Nonius,   F  comminiscere   BD,   Nonius.     cminiscere  E.    com- 

miscere  J  103.  perfitito  jBVperficitoS-j  7X  perficito  te  Camerarius. 
perficito  id  Fleckeisenus.  perfice  modo  MueUerus  Pros.  PL  p.  494:  de 
perficitod  cogitari  posse  Bitschelius  Nov.  exc.  Pl.  p.  102  dubitanter  monuit 

ut  habeat  hodie  Gtiyetus:    hodie   ut  habeat  libri.      hoc   hodie   ut 
habeat  Pylades.     hocedie  ut  habeat  Bitschelius  l.  s.  s.  104.  Amice 

DJ.    Amice  E         ais   om.  F  tu  demaenete  B^  ut  vid.   ex  tudem 

aenete  do  aeue  te  E.    demenete  D.     demenete  J 


16  PLAVTI  t  1,91-97 

LlBANVS 

Quid  ais  tu,  Demaenete? 

Demaexetvs 

Quid  uis? 

LlBAXVS 

Si  forte  iii  insidias  deuenero,  105 

Tun  redimes  me,  si  me  liostes  interceperint? 

Demaenetvs 
Redimam. 

LlBANVS 

Tum  tu  igitur  aliud  cura  quid  lubet. 
Ego  eo  ad  forum,  nisi  quid  uis. 

Demaenetvs 

Ei,  bene  ambula. 
Atque  audin  etiam? 

LlBANVS 

Ecce. 

Demaenetvs 
Si  quid  te  uolam, 
Vbi  eris? 

LlBAXVS 

Vbiquomque  liibitum  erit  animo  meo.  lio 


109.  Konius  p.478,  S6:  volam  pro  velim  .  .  .  Plautus  in  Asinaria: 
"^atque  audin  etiam  uolam  quouiam  iutus  nou  licitum  est 
mihi',  uhi  cum  versu  109  conglutinatus  est  152,  errore  librariorum  vt 
videtur.  Qaem  ita  corrigunt,  ut  post  etiam  inserant:  Ecce.  Si  quid 
te  volam'.     Et  in  eadem:  '"Meo  modo  loquar  quae 


105.  Versum  om.  J:  eundem  Bothius  et  Osannus  Anal.  crit.  p.  204 
damnaverunt ,  recte  defenderunt  Niemeyerus  Vahlenusque  Hermae  vol.  14 
(a.  1870)  p.447  Dem.  Quid  uis?  Vahlenus  l.  s.  s.:  Quid  Ubri.  Dem. 
Quid?  Lib.  Quid  «Ze/w  Vahlenus,  Reizius.  Quid  tum  Niemeyerus  1.  s.  s. 
ininsidias  HK  in  insidias  forte  si  deuenero  in  ceteris  cumlleizio 
Hermannus  106.  inter  ceperint  B.  intercepeft  J  107.  cura  aliud 
quod  JF  iubet  E  108.  Dem.  iKrs.  initio  versus  add.  Camerarius: 
at  nisi  quid  uis  aptius  servum,  ei  bene  ambula  erum  loquentes  feceris 
Eo  ego  praeter  B  libri  omncs  adforum  BDE  Lib.  pro  Dem. 
Camerarius  ei  bene  ambula  FJeckeiseu  iis  ( i  in  edit. ,  ei  idem  Ann. 
t.Gl  (a.l851)  2^-  ISj:  fiet  ne  libri.  i,  etiamne  ambulas  Camerarius 
109.  Dem.  pers.  xnaef.Camerarius  At  qug  J  De  ecce  (^Eecce  Jj, 
cpiod  ad  postericy)'is  quam  Plautinae  aetatis  usum  spectare  vid.,  iure  dubitat 
Muellerus  Pros.  PI.  p.G42,  idem  def.  Langenus  p.7sq.  recte  Ussingius 
falso:  exspectes  eloquere  vel  quid  uis?  si,  i  ?«.^  in  lit.  B  quid, 
&  s.v.  J  110.  aeris  J  Ser  ras.  ex  Sen  E  Vbicumque  EJ. 
Vbi  cnmque  BD        libitum  BD?:        tuo  JE"'F 


1  1,  98-110  ASINAUIA  17 

l'rofecto  nemost  quem  iam  dehiuc  metiuim  raihi, 

Ne  quid  uocere  possit,  quom  tu  mihi  tua 

( )r;itione  omnem  animum  ostendisti  tuora. 

Quin  te  quoque  ipsum  facio  haud  magni,  si  hoc  patro. 

l*ergam  quo  occeiii  atque  ibi  consilia  exordiar.  115 

Demaenetvs 
Audin  tu?  apud  Archibulum  ego  ero  argentarium. 

LlBANVS 

Nempe  m  foro? 

Demaenetvs 
Ibi,  si  quid  opus  fuerit. 
LinANVs 

Merainero. 
Demaexetvs 
Non  esse  seruos  peior  hoc  quisquam  potest 
Nec  magis  uorsutus  nec  quo  ab  caueas  aegrius. 
Eidem  homini,  si  quid  recte  curatum  uelis,  120 

Mandes:  moriri  sese  misere  mauolet, 
Quam  non  perfectum  reddat  quod  promiserit. 
Nam  illud  ego  argentum  tam  paratum  filio 


119—121.  Nonius  i).  454,  8:  uersutos  non  solum  ad  malitiam 
callidos,  uerum  et  recte  peritos  intellegi  posse  Plautus  confirmat  in 
Asinaria:    ''nec  magis   .  .  .  mandes'  123.  124.  Osherniis  x>-  12'>: 

a  praeterito  cepi  . . .  hic  cipio  . . .  id  est  bacnlus  ad  capiendum  aptus 
.  .  .  Plautus  in  Aularia:  'ego  hoc  argentum  tam  paratum  filio 
scio  esse  quam  me  contundi  hoc  scipione',  iihi  scipione  prn 
cipione  eclitori  videtur  deberi,  non  codici 

111.  nemo  est  lihri        Que  E        de  hinc  EJ        michi  EJ 
112.  Nequid  BDJ        nocere  michi  (vel  mihij  EJFZ        cum  lihri 
tu  s.  V.  B'-:  07)1.  BDEJFZ         mihi  BD:  om.  ceteri         quando  tn 
tua  irmms         113.  ostendisti  ex  ostendi   E^         tuum  libri         114. 
Quinte  B        fatio  E.    faciam  FZ         aut  E  115.  accepi  D 

116 — 118.  Pers.  correxit  Angelius        116.  Pers.  om.  libri        An  din  E 

117.  Sen  praem.  lihri  inforo  BDEJ  Lib.  Ibi  libri  siquid 
BE.     siquide  D  Sen.  Meminero  lihri         118.  Pers.  om.  lihri 

secum  super  Non  D         'ee  ex  e  E^  seruus  lihri         119.  uersutus 

ihri.  uersutum  Nonius  ab  om.  Nonius  ab  caueas  egrius  (^caueas 
eg  in  lit.)  B.  abcaueas  aegrius  JEfegrins,).  obcaueas  aegrius  D 
120.  Fidem  boni  hominis  D.  idem  homini  versuto  Noniiis  siquid 
BD  121.  moriri^  suj^er  alt.  ri  puncta  ut  vid.  B  sese,  alt.  se 
s.  V.  m.*  ut  vid.  addito  B.  se  se  DE  miserere  E  mauolet,  s.v. 
at  (t  E)  magis  uolet  DE       123.  illud  ego  Gmjetus:  ego  illud  libri.  ego 

Plavti  Asinaria  2 


18  PLAVTI  I  1,  111—113.  2,  1—: 

Scio  esse,  quam  me  bunc  scipionem  contui. 

Sed  quid  ego  cesso  ire  lid  forum  quo  inceperam?  125 

[Nunc  ibo  atque  ibi  nianebo  apud  argentarium.] 


ARGYRIPPVS 


Siciue  boc  fif?  foras  aedibus  me  eici? 

Promerenti  optume  bocm  preti  redditur? 

Bene  merenti  mala"s,  male  merenti  bona's. 

At  malo  cum  tuo:  nunciam  ex  boc  loco  130 

Ibo  ego  ad  tresuiros  uostraque  ibi  nomina 

Faxo  erunt:  capitis  te  perdam  ego  et  filiam, 

Perlecebrae,  pernicies,  adulescentum  exitium. 


133.  Nonius  p.  153,  12:  permitiis  fpermities  alii  lihri)  pericu- 
Inm,  exitium  .  .  .  Plautus  Asinaria:  'perlecebrae   permitiis' 

illuc  Bothius  paratum  ex  paruum  E  124.  contui  ex  conitu  B^ 
125.  Servi  notam  praem.  lihri,  del.  Angelius  Ante  ire  er.  a  Z>  ad- 
forum  BD.  ad  forum  s.v.E  quo  E^,  Aldina:  quod  libri  incoe- 
peram  BDEJ  V.  126  damnant  Bothius  et  Osannus  Anal.  ]}.  204 
Nunc  ibo  FlecJceisenus :  om.  lihri.  ibo  iam  Camerarius.  Alia  tentat  eaque 
IJarum  probabilia  Muellerus  Pros.  Pl.  p.  540  Atqug  J  De  exitu 
hnius  scaenae  duplici  cf.  praefatio 

Act.  I  Sc.  2  ARGYKIPPVS  ADOLESCENS-  J.  ARGIRIPPVS 
ADOL-ESCENS  B.  ARG  IRIPP^  ADOL  D.  ARCIRIPPVS  ADOLE- 
SCENS  E         127.  icine  c.  spat.  init.  DE.     Hiccine  J        edibus  BE 

eicier  Fleclceisenus,  cui  adversatur  Spengelixis  T.  M.  Pl.  ]).  224 
128.  Promerenti,  V  ex  ^  ras.  E        hocin  Bothius:    hoccine  libii,  nisi 
quod  h  om.  E        jTtii  BE.   precii  DJ        129.  mala  es  et  bona  es  libri 

130.  nunciam  Pylades,  Bockschius  'de  casuum  ap.  Pl.  et  Tcrentimn 
attractione'  (diss.  Vratisl.  a.  1865)  thes.  3,  Muellerus  Pros.  PJ.  p.  626: 
nam  iam  \ibri.  namque  iam  Guyctus,  Gertzius.  nam  actutum  Flecl- 
eisenus.  iam  modo  Schoellius  coll.  Truc.  II  4,  89  131.  ad  tres  uiros 
DE(i  s.  V.).  adtres  iiii"0s  BJ         uraqi  BDE.   uestraque  ex  utramque  J 

132.  faxo,  0  in  a  mutata  ut  vid.D  teperdam  ex  tepredam  J 
V.  1.33—137  spurios  essc  dicit  MueTlerus  Pros.  PJ.  p.  626  133.  Bac- 
clnucum  versum  esse  volunt  FJeclceisenus  et  iMcJimannus  cum  B.  G.  WoJfio 
de  cant.  in  Rom.  fdb.  p.  32:  quod  reiecerunt  SpengeJixis  de  cret.  j).  21, 
Seyffertus  de  baccJi.  ^).  16,  CJiristius  Act.  acad.  mon.  cJ.  pJiiJoJ.-Jiist. 
a.  1871  p.  67.  Suspectus  est  et  fortasse  aliunde  transJatus  Per  lecebre 
BDJ.    Perlecebre  E:  et  perlecebrae  et  pellecrebre  Nonii  codd.  ut  rid. 

pernities  ex  permities  D^.  permities  BD^E.  p  micies  J.  permitiis 
Nonius  et  in  Jemmate  et  in  versu:  formam  quae  est  permities  etsi  miiJti 
defendunt,  PJautinae  tamen  aetatis  esse  non  pndamus        adolescentium  J 


I  2,  8-19  ASINARIA  19 

Nam  mare  haud  est  mare,  uos  mare  acerrumum. 

Nam  in  mari  repperi,  tiic  elaui  bonis.  135 

Ingrata  atque  mrita  esse  omnia  intellego 

Quae  dedi  et  quod  bene  feci:  at  posthac  tibi 
Miile  quod  potero  facere,  faciam  meritoque  id  faciam  tuo. 
Ego  pol  te  redigam  eodem  unde  orta's,  ad  egestatis  terminos. 
Ego  edepol  te  faciam,  ut  quae  sis  nunc  et  quae  fueris  scias.  140 
Quae  prius  quam  istam  adii  atque  amans  ego  animum  meum 

isti  dedidi, 
Sordido  uitam  oblectabas  pane  in  pannis  mopia: 
Atque  ea  si  erant,  magnam  habebas  omnibus  dis  gratiam. 
Eadem  nunc,  quomst  melius,  me  quoius  operast  ignoras,  mala. 
Reddam  ego  te  ex  feni  fame  mansuetem:  me  specta  modo.  145 

135.  Elauere,  quod  alibi  quoque  apud  poetam  exstat,  Frontoni 
p.  64  ed.Nab.  'uerbum  Plautinum''  est  145.  Nonius  p)-  4S3,S:  mau- 
suetem  fmansuete  et  mansues  libri)  pro  mansuetum,  ut  sit  nominati- 
uus  'mansues'.    Plautus  Asinaria:  'reddam  .  .  .  mansuetem' 


134.  Tam  Sauppius  Epist.  crit.  ad  G.  Hermannum  p.  71     haut  E 
mare  est  JF      acerrimum  E        135.  inmari  BDE      repperi  rem  Lin- 
gius  ap.  Hermannum       elaui,  a,  ex  e  D.  celaui  JF        136.  Ingrata  e.r 
Ingra  D        atque  irrita  J        inrata  Bothius        ellego  intercidit  in  J 
Vdl .  Qu^  B D E  jf      hene&ci  Z:  corr.  Pius       honi  feei  Lachmannus  coll . 
Bacch.  v.Tjoisq.:  ita  qui  scribit,  ei  etiam  v.  138  male  in  mali  corrigen- 
dum  est        ac  B        post  hac  BDE.    post  hanc  J         at  ego  posthac 
Lingius  ap.  Hermannum,  Lomanus  spec.  crit.  p.l4        tibi  interc.  inJ 
138.  Malae  D       facere  fatiam  E       139.  140.  Alter  horum  v.  parallelus 
vid.  esse       139.  eosdem  deleto  post  orta's  commate  Acidalius  ex  vet.  ed. 
orta  es  (pro  e  m.^  aJ.  litt.  scriptura  fueratjE.    orta  7).    orta  es  rcliqui 

adegestatis  E        140.  te  om.  F        fatiam  E        qug  BDEJutro- 
que  loco  ei  om.  F  141.   Qug   BDEJ  priiisquam   J 

amans,  priore  a,  ex  e  D  dedidi  Lachmannus:  dedi  libri  sti  dedi 
interc.  in  J  istam  adii  atque  amens  Bothius  ex  Barthii  Adv.  V  9  et 
Guelferb.  codd.  idemque  Beinius  Quaest.  Pl.  p.S.  istanc  adii  atque  auieus 
Fleckeisenus  Exere.  cr.  p.  11  ego  adii  istam  atque  amans  m.  a.  i.  d. 
Flecheisenus  in  edit.  ad  istanc  adii  amans  ego  atque  ra.  i.  a.  d.  Muel- 
lerits  Pros.  Pl.  p.  701.  ad  istam  adii  atque  amans  m.  a.  i.  d.  Langenus 
p.l02,  \ix\ns,  qyvAmfacienS  trisyJlabum  142.  ablectabas  ii'  inijaunis  (^in 
pannis  B,  inpanis  E,  in  panis  F Z)  inopia  libri.  iupannis  inopia  Lijisius 
Ant.  lectt.  V  13,  adiectivum  inpannis  fingens.  iu  pannis  inopibns  Tteinius 
Quaest.  Pl.  p.  S.  Fortasse  in  delendum  est  Lacunam  post  h.  v.  statuit 
Acidalius  143.  Atque  .7  Atqne  del.Weisitis  magnam  ...  gratiam 
Beinius  Quaest.  Pl.  p.S,  Lindemannus  ad  Amphitr%ionem  p.  17 ,  Bentleius, 
JReizius:  magnas  .  .  .  gratias  ('gracias  J)  libri  diis  J  144.  cum  est 
BDEJ      cuius  Ubri      opera  est  B{s.  a  ras.)EJ.    opera  es,  es  ex  e  D 

145.  ex  feram  bonorum  Konii  codicum  pars        mansuetem  Nonius, 

2* 


20  PLAVTI  I  2,  20-26.  3,  1.  2 

Nam  isti  quod  susceuseam  ipsi  uihil  est:  uil  quicquam  meret. 
Tuo  facit  iussu,  tuo  inperio  paret:  niater  tu  eadem  era's. 
Te  ego  ulciscar,  te  ego   ut   digna's   perdam  atque  ut  de  me 

meres. 
At  scelesta  uiden  ut  ne  id  quidem  me  digimm  esse  existumat 
(^uem  adeat,  quem  conloquatur  quoique  irato  supplicet?    150 
Atque  eccam  inlecebra  exit  tandem:   opinor  hic  ante  ostium 
Meo  loquar  modo  quae  uolam,   quoniam  intus  nou  licitiimst 

mihi. 


CLEAERETA.     ARGYRIPPVS 

Cleaereta 
Vnum  quodque  istorum  nerbum  niimmis  Philijopis  aureis 
Non  potest  auferre  hinc  a  me,  si  quis  emptor  uenerit: 


152.  Nonms  p.  478,  2G:  uolam  pro  uelim  ...  Plautus  in  Asinaria: 
\  .  .  uolam  quoniam  fquo  Bamhergensis)  intus  uon  licitum  est 
mihi'.     Cf.  supra  testimonia  ad  r.l09 


unde  petident  E^F  cum  aliis  deterioribus  lihris:   mansuetam  BDEJZ 

146.  quod  Aeidalius:   quid  lihri ,   nisi  quod   ex  quide  ras.  E 
succenseam  Uhri         nicbil  est  EJ         nihil  Bl).     nichil  EJ         147. 
AU.  tuo  ex  tu  J        imperio  Jihri        era  es  BDE.    hera  es  JFZ 
148.  Te  ego  pol  F        digna  es  lihri  dememeres  ex  demeres  (me 

s.v.jB.     de    me   meres,    me  ?m.^  in  3—4  litt.  spat.  E         149.  existi- 
mat  BEJ.     existimat    ras.   ex   existimant  I)  150.  conloquatur    e.v 

conlocatur  D.  colloquatur  J.  coulocatur  ex  conloquatur  E.  conlo- 
catur  B  cuique  lihri  151.  illecebra  /  Exspectaveris  exceti-a 
potius  quavi  inlecebra  exit  ex  exiit  ut  vid.  ras.  J.  exiit  EZ:  corr. 
Pylades  o])\)\nox  DE.  opiniorJ.  opperior  >S'fl»i&«c«s  huc  Bolhins 
cum  exit  iunyens  hostium  DJ  152.  loquar  modo  Weisius,  Fleck- 
eisenus:  modo  loquar  lihri  que  BDEJ  uolam  ego  quom  BHsche- 
lius  Prol.  p.  150,  uolupest  quom  Lachmannus,  non  transponentes 
ulam  Kochianum  (Nov.  ann.  vol.  101  a.  1870  p.  685)  nihil  est  meo 
modo  quae   uolam    loquar  quouiam   Hermannus  non    licitum    est 

BDE,  Nonius.    uon  licitus  est  /        michi  EJ 

Act.  I  Sc.  3  LENA  CLERr-B  ex  corr.  m.'' >^T (post  T  una  Utt.,  fort. 
R,  er.  m.-)A  ADOLESCENS  ARGIRIPPVS-  B.  leena  cleereta  (secunda 
e  s.  V.)  ad  olescens  ARgiPPVS-  (priore  P  et  maJe  et  meUus  pieta)  E. 
LENA  CLEERETA  ADOLESCENS  ARCYRIPPVS  J.  LENA  CLEREA 
ARGI  D  153.  Vnum  (n  s.  v.  m.^)  quodque  (d  s.  v.)  B.  num  quod- 
que  c.  sjiat.  init.  D  (d  s.  v.)  E.  Vnum  qqug  J  Philippis  Beizius, 
Fteckeisenus:  philippeis  BDEF.  phylippeis  J.  philipeis  Z  154. 
ame  BDEJ        siquis  DEJ 


I  3,  3—9  ASINARIA  21 

Nec    recte    quae    tu    in    uos    dicis,    ailrum    atque    argentura 

merumst.  155 

Fixus  hic  apud  nos  est  animus  tiios  clauo  Cupidinis. 

Kemigio  ueloque  quantum  pdtis  es  festina  et  fuge: 

Quam  magis  te  iu  altum  capessis,  tam  aestus  te  iu  portiim 

refert. 

Akgyiuppvs 

Ego  pol  istum  portitorem  priuabo  portorio. 
Ego  te  dehinc,  ut  meritas   de   me    et  meii   re,    tractare  ex- 

sequar,  160 

Quom  tu  med  ut  meritus  sum  nou  tractas  atque  eicis  doino. 


155.  156.  Nonius  p.  344,  1:  merum  est  solum  .  .  .  Plautus  iu 
Asinaria:  'aurum  .  .  .  Cupidinis'  157.  Nonius  p.  307,  32:  fuga 
item  dicitur  nauigatio  .  .  .     Plautus  in  Asinaria:   'remigio  .  .  .  fuge' 

158.  Nonius  p.  247,  11:  aestus  marini  impetus  uel  commotiones 
.  .  .  Plautus  in  Asinaria^  'quo  magis  .  .  .  refert'.  —  Servius  in 
Verg.  Acn.  XI  627:  aestu  reuoluta  resorbens  saxa  fugit]  aestus 
proprie  est  maris  incerta  commotio  crescentis  et  decrescentis,  unde 
aestuaria  dicta.  Plautus  in  Aulularia:  'quo  magis  .  .  .  referet'.  — 
Nonius  p.  266,  14:  capessere  immittere.  Plautus  in  Asinaria:  ''quo 
magis  ...  refert'.  —  Idem  p.  381,33:  referre  reuocare  ...  Plautus 
in  Asinaria:  'quo  magis  .  .  .  refert'  159.  Nonius  p.  24,  13:  por- 
titores  dicuntur  telonearii,  qui  portum  obsidentes  omnia  sciscitentur, 
ut  ex  eo  uectigal  accipiaut  .  .  .  Plautus  Asinaria:  'ego  pol  ... 
portorio' 

155.  que  BDEJ        Quae  tu  nec  recte  Hermannus         iunos  EJ 

atqug  J        mcrum  est  J,  Nonius  156.  est  postea  ins.  D,  om. 

Nonius,  unde  Fixust  Snujjpius  E^nst.  crit.  p.  6.5       tuus  libri  cum  Nonio 

dauo  D.  clauost  Bothius,  Hermannus  copidinis  E Z  157.  potis 
esGuijetus  in  manu  scripto  ad  Nonium  commentario,  Fleckeisenus:  potes 
Nonius,  poteris  lihri.  potis  est  Tauhmnnnus,  Saappius  158.  quo  No- 
nius  ter,  Servius  inaltum  BDEJ,  om.  Nonius  p.  381  quo  magis 
in  altum  te  Nonius  p.  266.  Quam  mage  in  altum  te  Botliius.  Quo  te 
in  altum  mage  Sauppius.  Quam  te  iu  altuni  magis  Muellerus  Pros.  Pl. 
p.  736  adn.  1  capes  sis  B.  capessas  Nonius  p.  247  tam  Nonius  ter 
et  Servius  om.  estus  DJ.  estus  E  te  abesse  velit  Quicheratius  ad 
Noniump.247  inportum  £"/  referet  (Semws  160.  Pgo  i'  de  hinc 
,BE        merita  es  libri         deme  DJ        retractare  E        exequar  EJ 

V.  161  D  exhibet  post  177 ,  sed  huc  eum  pertinere  signis  adpositis 
(quae  quo  spectarent  hinis  lineoJis  planius  reddidit  D^)  indicavit  ipsaD^ 

Quoniam  JF,  Fleckeisenus  med  Bothius,  Bitschelius  Nov.  exc. 
Ph  p.  3.5:  me  Uhri  me  uti  Lachmannus,  Spengelius  p.229  atque 
Lachmannus:  quae  vel  que  lihri.  quae  me  Fleckeisenus  Bas.  unius  litt. 
ante  eicis  D       eicias  Bothius,  Bitschelius  l.  s.  s.       domo  m.^  ex  dono  J 


22  PLAVTI  I  3,  10—20 

Cleaeketa 
Magis  istuc  percipimus  lingua  dici  quam  factis  fore. 

Aegyeippvs 
Solus  solitiidiue  ego  ted  atque  ab  egestate  abstuli: 
Solus  si  ductem,  referre  gratiam  numquam  potes. 

Cleaereta 

861us  ductato,  si  semper  solus  quae  poscam  dabis.  165 

Semper  tibi  promissum  habeto  hac  lege,  dum  superes  datis. 

AKGYBIPrVS 

Quid  modist  dandoV  uam  numquam  tii  quidem  expleri  potes. 
Modo  quom  accepisti,   haiid  multo  post  aliquid  quod  poscas 

paras. 

Cleaeeeta 
Quid  modist  ductando,  amando?    niimquamne  expleri  potes? 
Modo  remisisti,  contiiiuo  iam  lit  remittam  ad  te  rogas,    170 

Akgyisippvs 
Dedi  equidem  quod  mecum  egisti. 

Cleaereta 

Et  ti  bi  ego  misi  miilierem. 
Par  pari  datum  hostimentumst,  dpera  pro  peciinia. 


172.  Xonius  p.  8,  27 :  hostimentum  est  aequamentum:  unde  et 
bostes  dicti  sunt,  qui  ex  aequa  causa  pugnam  ineunt.  Plautus  in  Asi- 
naria:  'par  pari  .  .  .  pecunia'.  —  Idem  p.  628,  27:  quotiens  gencre 
neutro  plurali  numero  opera  legimus,  significantur  fabricae  .  .  .  cum 
genere  feminiuo  numero  siugulari,  intellegendum  aut  opus  uel  labor 
pro  mercede  sumpta.     Plautus  in  Asinaria:    'par  pari  .  .  .  pecunia'. 

162.  percipimus  c  E,  c  del.  163.  ego  datque   corr.  in  ego  tcd 

atquc  B.  ego  te  datque  D.  ego  te  datque,  d  cr.  E.  ego  tc  atqug 
JF  Z  abegestate^J"  ab  delendum  censet  I-iitschcUus  Xoo.  exc.  PI. 
p.  25  164.  Solus  nisi  Balbachius  obs.  crit.  p.  G  ductem,  c  pro  o  ex 
ras.  I)  refferre,  priore  f  male  scripta  et  dclcta  E  gfa  E  potes 
ex  potest  ras.  B.  potess,  priore  s  malc  scripta  ct  deleta  E  165.  qu§ 
DEJ.  que  B  poscam  dabis,  scam  dabis  in  lit.  D.  postquam  da- 
bis  J  166.  habeto,  t  s.  v.  B  datis,  a  cx  eD  167.  Quid  modist 
dando  Fkckeisenus ,  daudo  iam  Acidalins:  (Jui  modus  dandi  libri;  ef. 
Goellerus  ad  Truc  p.  b2  168.  Post  Modo  scripsit  et  cjpunxit  remi- 
sisti  coatinuo  E  quom  Pijlades:  quod  libri,  GoeIIcr.us  I.  s.  s.  accepsti 
scribens  haut  E  postas  /  169.  Quid  modi  est  J  ductandi, 
amandi  Guliehnius  numquam  ne  BDEJ  Coniecit  quidam  num- 
quam  tu  ...  potes  congruenter  versui  167  170.  redemisisti  / 
adte  BJ.  idem  ex  atte  I>        171.  De  die  quidem  D(Dedie)E      aegisti  J 

17"J.  datum  cst  hostimeutum  Servius.   hostimcntum   datum  est  ('cst 


I  3,  21—27  ASINARIA  23 

Aegykippvs 
Mnle  agis  mecum. 

Cleaereta 
Quid  me  accusas,  si  facio  officiiim  meum? 
Nam  ueque  tictum  usquamst  ueque  pictum  ueque  scriptum  iu 

poematis^ 
Vbi  leua  beue   agat  cum   quiquaui    amaute,    quae   frugi   esse 

uolt.  175 

Akgviuitvs 
Mihi  quidem  te  parcere  aequomst  tandem,  ut  tibi  dure'm  diu. 

Cleaereta 
Ndn  tu  scis?  quae  amanti  parcet,  eadem  sibi  parcet  parum. 
Quasi  piscis  itidemst  amator  lenae:  nequamst  msi  receus. 
Is  habet  sucum,  is  suauitatem:  eum  quouis  pacto  condias 


—  Servitis  in  Verg.  Aen.  IV  4^4:  hostem  superbum]  .  .  nonmilli 
.  .  iuxta  ueteres  hostem  pro  hospite  dictum  accipiunt.  Plautus  in  Cur- 
culione  ..  idem  in  Cistellaria:  ''datum  est  ...  pecunia'.  —  Osbernus 
p.  271:  hostio  .  .  .  unde  .  .  .  hoc  hostimentum  .ti  id  est  aequalitas 
uel,  ut  alii  uolunt,  lapis  quo  pondus  exaequatur  in  libra;  unde  Plautus: 
'^par  pari  datum  hostimentum  est  opera  perpetua'.  —  Ad 
Jiune  versiim  Loeivms  Prodromi  p.  2oti  reUulit  yJossas:  hostimeutum: 
aequamentum  et  hostimentum:  lapis  quo  pondus  aequatur  (scr.  exae- 
quatuiy,  quarum  altera  ex  Nonio  fluxisse,  altera  pars  eius  esse  videtur, 
quam  infra  afferemus   ad   v.377  174.  Nonius  p.  30S,  34:  fingere 

effigiare  uel  formare  et  facere  .  .  .  Plautus  in  Asinaria:  ''nam  nec  .  . 
j^oematis'.  —  Idem  p.  493,  6:  poematorum  pro  poematuni  .  .  . 
Plautus  Asinaria:    'nam   nec   .  .  .  poematis'  179.   180.    Osbernus 


p.  528  om.)  Nonius  bis  hostimentu  st  B.  hos  timentust  E.  hos  timen- 
tum  est  J  jipecunia,  pe  s.  v.  add.  m.'^  ut  vid.B  173.  agis  cx  raagis 
ut  vid.  J  fatio,  f  e  corr.  B  offitium  B  174.  Naque  E.  Namque, 
s.  V.  m.^  t  neque  J.  Nanque  neque  F  nec  Nonius  bis  fictum  usquam 
est  nec  Nonius  ^i-  308  (i.  unquam  est  neque  idem  p.493),  unde  E^Z(1iic 
est  usquam  fictumj  correcti  sunt:  nsqu^xo.  B  D  E  J F  nec  ante  scriptum 
Noniics  p.  308  inpoematis  EJ  175.  Lena  ubi  Bothius  qui  quam 
ex  quidquam  ut  vid.  J  que  BDEJ  176.  Pers.  om.  libri:  add.  Scu- 
tarius  Inde  a  quum  (aequuraj  versus  in  J  legi  potest  Michi  E 
aequomst,  m  s.  v.  D.  equomst  E.  ]quum  est  /  taudcm  ut,  dem  ut 
e  corr.  D  tamen  Lachmannus:  cf.  Langenus  p.  88  sqq.  177.  Pers. 
om.  libri,  add.  Scutarius  Inde  ab  et  fparcetj  /  lcgi  potest  qug  E. 
que  D  parum,  a  ex  u  D  Post  h.  v.  exstat  161  in  D:  cf.  supra 
178.  Quasi  pisc  interc.  in  J        itide  st  B.   itidem  est  J.   ut  idemst  E 

lene  J.  l§ne  D.    laene  B.  lene  E        nequam  est  libri       Post  re- 
cens  ras.  in  J        179.  Is  ha  interc.  in  J        succum  /        quo  uis  BEJ 

Post  pacto    del.  iubet  E         Hic  et  in  versu  qui  sequitur  primus 
recte  interpunxit  Acidalius 


24  PLAVTI  I  3,  28—38 

Vel  patinariiim,  uel  assum  uorses  quo  pacto  lubet.  iso 

Is  dare  uolt,  is  se  aliquid  posci:  nam  ibi  de  pleno  promitur, 
Neque  ille  scit  quid  det,  quid  damni  faciat:  illi  rei  studet: 
Volt  placere  sese  amicae,  uolt  milii,  uolt  pedisequae, 
Volt  famulis,  uolt  etiam  ancillis:  et  quoque  catulo  meo 
Siibblauditur  nouos  amator,  se  lit  quom  uideat  gaudeat.    185 
Vera  dico :  ad  sudm  quemque  liominem  quaestum  esse  aequomst 

ciillidum. 

AUGYRIPPVS 

Pe'rdidici  istaec  esse  uera  damno  cum  magno  meo. 

Cleakp.eta 

Si  ecastor  uunc  liabeas  quod  des,  alia  uerbu  praehibeas: 
Niiijc  quia  nihil  habes,  maledictis  te  eam  ductare  postulas. 

Aegybippvs 
Non  meumst. 

Cleakbeta 
Nec  meiim  quidem  edepol,   tid  te   ut   mittam 

gratiis.  190 


p.  438:    patinariua    .a  .iim  in    patina    coctus;    uncle  Plautus:     'quo 
pacto  eum  condias  uel  patiuarium  uel  assum' 


180.  Vel  pat  interc.  in  J  Vrius  uel  mire  collocatum  est  uelas  sum  B 
uerses  libri  pacto  lubet,  cto  lu  ex  corr.  D  iubet  E  181.  Is 
dare  interc.  in  J  isse  BJ.  ipse  F  ibi  Bothius  ex  mscr.  Barthii 
Adv.VIII  0:  ubi  Uhri  depleno  BD  182.  qui  \d  imore  loco  JF 
dfini  ex  da  ni  B.  dam  ni  E.  dampni  ./  fatiat  B  soli  ei  rei  Lach- 
mannus.  uni  vei  SchoeUius  183.  ..lt.7  se  se -E'  amice  DJ.  amice 
BE  uolt  michi  E.  mihimet  uolt  Fleckeisenus  pediseque  D,  Pyladcs: 
pedisaeque  ex  pedis  aeque  B.  pedisseque  E.  pedisse  que  J.  pedissequae 
FZ('-^)  184.  Volt  interc.  in  J  uolt  ancillis  et  quoque  etiam  catulo 
lueo  Gidiehnius.  ancillis  uolt  et  quoque  etiam  c.  m.  Fleckeisenus  et 
ooquo  et  catulo  meo  Gruterus.  Aut  etiam  catulo  quoque  meo  cmt  catulo 
quoque  etiam  meo  anonytnus  inLeutschii  Ind.phil.  vol.2  (a.laVOj  p.oUS. 
SimpUcius  poterant  et  meo  catulo  quoque.  Ribbeckius  coU.  Vahleno  in 
Ind.  Berol.  a.  ISSU  p.  6  sqc[.  id  quoque  iam:  185.  S  interc.  in  J 
nouus  ex  nouos  Z)*  cum  J.  que  E  186.  Ex  hoc  v.  interpolatum  esse 
Truc.  II  4,62  dicit  SpengeUus  suum  Ubri  questum,  *  del.  E.  questum 
BDJ  equomst  E.  aequum  est  J  187.  Perdidici,  ci  ex  sti  D 
ist^c  DJ.    istec  E  dampno  J         188.  Sic  castor  EJZ:   corr.  He- 

molans        praehibeas  Passeratius  apud  Dousam:  perhibeas  SZJi-'.  pro- 
hibeas  EJZ         189.  nichil  EJ        tu  eam  Z.    meam  GuUehnius 
postulasV  Fleckeiscnus        190.  meum  (mecum  J.  idem  c  er.  B)  est  Ubri 
adte  BDEJ        gratiis  Camcrarius,  Bentleius:   gratis  Ubri 


I  3,  39—48  ASINARIA  25 

Verum  aetatis  atque  honoris  gratia  hoc  fiet  tui: 

Quui  iiobis  hicro  fuisti  i^otius  quam  decori  tibi, 

Si  mihi  dantur  duo  talenta  argenti  numerata  in  manum, 

Iliinc  tibi  noctem  honoris  causa  gratiis  dono  dabo. 

Argyrippvs 
Quid,  si  non  est? 

Clkaerkta 
Tibi  non  esse  credam:  illa  alio  ibit  tamen.  195 

Akgykippvs 
I 

Vbi  illaec  quae  dedi  aute? 

Cleaereta 

Abusa:  nam  si  ea  durareut  mihi, 
Miilier  mitteretur  ad  te  nec  te  quicquam  poscerem. 
Solem  lunam  noctem  diem  ignem  aquam,  haec  argento  non 

emo: 
Cetera  quae  solemus  uti  Graeca  mercamiir  fide. 
Quom  a  pistore  panem  petimus,  umum  ex  oenopolio,        '200 


196.  197.  Nonius  p.  76,  26:  abusa  utendo  uel  in  usum  consum- 
pta.  Plautus  Asinaria:  'ubi  illa  .  .  .  pascerem'  199.  Servius  in 
Vcrg.  Aen.  II  106:  artisue  Pelasgae]  ars  ratv  (isgwv  est:  ideo  ad- 
iecit  'Pelasgae'  hoc  est  malae;  fraudulenti  enim  sunt  habiti,  ut  Plau- 
tus:  'graeca  mercamur  fide'  200.  Osbernus  p.  115:  coenopo- 

liiim    .lii  id   est  cellarium,    ubi  poliuntur  id  est  ornantur  cibi;    unde 


191.  etatis  E  atqug  J  V.  192  et  l!J4  obelo  notat  Guyetus,  193  sqq. 
mire  interpretatur  Lingius  in  Guentheri  ct  Waclismuthii  Athcnaeo  t.  3 
(a.  1818)  p.  13  sqq.  193.  Sic  ./  m  E  dantur  om.  JF  mnne- 
rata  J        inmanum  D.J  194.   gratiis  Camerarius,    Bentleius:  gra- 

tis  libri  195.  credam  illaV  BDEJ  196.  illec  BJ.  illa  gc  E. 
illa  Nonius  qug  DEJ  Pers.  om.  E,  Nonius  Post  abusa  pcr- 
sonae  spatium  (novem  fere  litterarum)  vacuum  B  nam  si]  nimis  No- 
nius  ea  om.  Z:  add.  Hermolaus  michi  E  197.  adte  BDJ 
nec  te  Nonius:  numquam  libri  pascerem  Nonius  Post  hunc  v. 
nonnulla  intercidisse  suspicatur  Acidalius  198.  Sic  scripsimus  et  hiatu 
et  collocatione  (cf.  Merc.  v.  13  sq.)  offensi:  Diem  aquam  solem  lunam 
noctem  libri  hec  E.  haec  sola  Muellerus  Pros.  PJ.  p.  544  argentu, 
u  in  ras.  m.^  E.  argentum,  1  o  m.'^  s.  v.  J  emo  D  199.  Caet^ra 
B:  cf.  Wagnerus  Mus.  Ehen.  col.  22  (a.  1867)  p.  425  que  E(ex  qu^) 
J  Z.  que  DF.  quaequae  Scaliger ,  Lingius  l.  s.  s.  p.  16.  quaeque 
Camerarius.  quae  nos  Flecl-eisenus.  si  quae  MueUerus  Pros.  Pl.  p.  13 
solemus  LG:  uolumus  libri  greca  BDEJ  200.  um,  ut  litt. 
init.  intercidcrit  J  apistore  BDEJ  in  nou  E  exoeno  polio  D. 
exoonopolio^  no  s.  v.  B.    excenopolio  EJ.    a  coeuopolio  Osbernus 


26  PLAVTI  I  3,  49—60 

Si  aes  liabeiit,  daut  mercem:  eadem  uos  discipuliua  iitimur. 
Semper  oculatae  manus  sunt  nostrae,  credunt  quod  uident. 
Vetus  est:  ^nibili  coctiost',  scis  ciiius:  non  dico  amplius. 

Argyrippvs 
Aliam  uunc  mi  oratiouem  despoliato  praedicas, 
[Longe  aliam,  inquam,  praebes   nunc  atque   olim  quom  da- 

bam]  205 

Aliam  atque  olim,  quom  luliciebas  me  ad  te  blande  ac  benedice. 
Titm  mi  aedes  quoque  adridebaut,  quom  ad  te  ueniebam,  tuae. 
Me  ilnice  unum  ex  omnibus  te  atque  illam  amare  aibas  mihi. 
Vbi  quid  dederam,  quasi  columbae  pillli  in  ore  ambae  meo 
Vsque  eratis:  meo  de  studio  stitdia  eraut  uostra  dmnia.  210 
Vsque  adbaerebatis:  quod  ego  iitsseram,  quod  udlueram, 
Faciebatis:  qudd  nolebam  ac  udtueram,  de  iuditstria 


et  Plautus:  'cum  panem  et  uinum  petimus  a  coenopolio'.  Us- 
berno  vel  cius  fonte  usus  est  Hugutio,  ut  nihili  sit  quocl  (jraccum  cocubu- 
lum  iJu  Ccoigius  Henscltclii  t.  :i  p.  416^  ex  eius  verbis  clicuit  y.oivo- 
ncoXiov  203.   coctio]    glossas  quae   Jmc   spectare  possunt   collegit 

Locwias  rroclromi  p.  285:  cetenmi  cf.  praefatio 

201.  Si  §s  D.  Si  es  B.  Si  es,  i  m.^  aclcl.  E  mercedem  F 
discipulina  FUclceisenus  (cf.  Misc.  crit.  p.  34):  disciplina  libri  202. 
occulate  B.  occulate  (a  s.  v.)  ex  obcultg  D*.  occultat§,  ta  m.'^  s.  v.  J. 
occultate  E  sunt  manus  JF  nostr§  BE  203.  nichili  EJ.  milii 
nihili  F.  nihil  D  coctiost  (qua  de  forma  cf.  prctefatio)  Fleckeisenus: 
coactio  est  EJFZ.  coietiost  D.  coaetio  e  B.  cocio  est  Lambinus 
itemque  nisi  cpcod  cotio  (==  arillatoi;)  scribit  Erasmus  Adagiorum  epit. 
(p.  186  ed.  Lips.  a.  1606).  cotio  (=  cautioyi  est  Muretus  Var.  lect.  IX 
11.  cunctio  est  Scaliger  vetus  est,  nihili  est,  cocio  est  Doederleinus 
Synom.  VI p.6'J  scis  cuiusr^cuius?  BDJFj  corruptnm  est:  sist  caecusi 
Lambinus;  an  luscinus  coH.  PUnio  N.  hist.  XI  150  ( t.  II  p.  180,  3 
ed.  Detl.)?  dicom  E        204.  Alia  E        mihi  (michi  EJj  libri 

dispoliatio  J  Ante  predicas  ras.  J  pdicas.  B.  predicas  E  205. 
Versum  del.  Fleclceisenus        louge  aliam  to  praebes  Lambinus        alia  J 

aliam  mihi  Pareus,  Beizius        J)bes  B.    prebes  EJ        atque  J 
cum  dabas  J        206.  atqu^^  /       cum  /        illicicbas  J.   illitiebas  E 
adte  DE.    idem  ej;adme  m.'-J        207.  mihi  (m  E,   uiichi  J)  libri 
§dea  E         arridebant   BDEJ        cum    libri         adte  BDEJ        tug 
EJ       208.  atqu^  /      aibas  Bothius:  aiebas  libri  (agebas  F)       michi 
EJ        209.  quid  ex  quidem  E        colurabe  DJ.   columbe  BE       poUi, 
u  s.  0  m.^J        iuore  BDEJ(an  more?)         amb^  E.   ambo  J        210. 
Vsque  J      destudio  DJ      ura  /     211.  Vsqu§  /     adherebatis  BDEJ 

212.  Fatiebatis  E        quod  s.  v.  m.'^J       aut  JF        uotu  cram  E. 
uetuera  m.'^  ex  uotu  era  ut  vid.  B.    uetueram  J 


1  3,  61-69  ASINARIA  27 

Fii(]fiebatis  neque*  eouari  id  facere  audebatis  prius. 

Niinc  ucque  cjuid  ueliiu  neque  nolim  facitis  magni,  pessumae. 

Cleaereta 
Non  tu  scis?  hic  noster  quaestus  aiicupi  simillumust.        215 
Aiiceps  quando  concinnauit  aream,  obfundit  cibum. 
+***♦*+♦+**+*************  aues 
Adsuescunt.  necessest  facere  siimptum  qui  quaerit  lucrum. 
Saepe  edunt:  semel  si  captae  siint,  rem  soluont  aiicupi. 
Itidem  hic  apud  uos:  aedis  nobis  areast,  auceps  sum  ego,  2'20 
Escast  meretrix,  lectus  inlex  est,  amatores  aues. 
Bene  salutando  cousuescunt,  conpellando  blanditer, 


216—218.  Nonius  p.  43,  18:  concinnare  est  facere  .  .  .  Plautus 
Asinaria:  'auceps  .  .  .  cibum'.  —  Osbemns  p.  541:  assesco  .  .  .  id 
ost  saepius  sedere;  unde  Plautus:  ""auceps  quando  concinit  area 
effundit  cibum,  aues  assescunt'.  —  Idem  p.  5b(' :  assescere 
assidere.  Plautus:  'aues  assescunt'  221.  Festus  Paidi  p.  113,  6: 
inlex  producta  sequenti  syllaba  significat  qui  legi  non  paret,  inlcx 
correpta  sequenti  syllaba  significat  inductor,  ab  inliciendo.  Plautus: 
'esca  .  .  .  inlex'.  —  Osbernus  ex  Paido  hauriens  p.305:  illex  .cis  id 
est  ille  qui  aliquem  inducit  in  fraudem,  quod  etiam  absolute  pro  frau- 
dulentus  dicitur;  unde  Plautus:  'esca  ...  pectus  illex'  221.  222. 
Osbernus  p.  541:  consesco  id  est  saepe  sedere;  unde  Plautus:  ''aucB 
bene   salutando   consescunt'  222.  Blanditer  Jiinc  excerptuvi 

in  ffiossario  Plaidino:  cf.  Bitsclielii  Opp.  pliil.  t.  II  p.  334.  241 
222.  223.  Xoniiis  p.  ISO,  10:   uinnulum  sensi  locum  ('sic  libri:  substi- 
tui  sokt  g^ensiloquum,  quod  non  magis  inteUegimus.     Nidlius  usus  est 
qi(od  codicum  Leidensis  67  F  et  Monacensis  cuiusdum  (jlossarium  No- 
niamm  exhibet  uinnulura:   delectabilej,    id  est  illecebrosum.     Plautus 


213.  coronari^  ro  er.  D.    eoronari  EJ         Xon  obloquemur,  si  cui 
V.  209  sq.  fusius  cxplicari  vel  circumscribi  vidcantur  versibus  211 — 213 

214.  Nunc  om.  J  neque  J  bis  neque  quid  nolim  Muellerus 
Pros.  Ph  p.  149  Pro  magni  magis  placeret  nauci  pessume  J. 
pessim^  BD.  pessime  E  215.  hinc  E  questus  Z>.  questus 
BEJ  aucupii  BDE.  autupii  /  simillimus  est  libri  216. 
conciuauit  BEJZ  archam  E  oiiundit  BDfpriore  f  m.^  ex  s)EJ, 
Nonius:  effundit  Osbcrnus,  E^  F Z  217.  218.  Ita  Fleckeisenus : 
uno  versu  comprehendunt  libri  aues  del.  Eeizius  aoes  E  aues 
suescunt  Hcrmannus ,  Lingius  1.  s.  s.  p.  17  assescunt  Osbernus 
necesse  est  libri  fatere  E  querit  BJ.  rjurit^.  querit  jD  luchrum 
J  219.  Sepe  BDEJ  captae  sunt  Gruterus:  sunt  captae  lihri 
(capt^  BD.  capte  E)  sohmnt  Ubri  220.  Ititidem  BD  edis  BJ. 
edis  E:  cf  Lachmannus  in  Lucr.  p.  265  area  est  libri  ego  sum 
F  221.  Esca  est  libri  i^Aesca  J),  Paulus  pectus  Paidus  inlex, 
iu  s.  V.  D.    illex  /.    illix  E\  ex  Xoyiio  p.  446,  32  ut  vid.      222.  com- 


28  PLAVTI  I  3,  70-79 

6sculando,  oratione  uinuula,  ueniistula. 
Si  papillam   pertractauit,  haiid  id  est  ab  re  aiicupis. 
Sauium  si  siimpsit,  sumere  eiim  licet  sine  retibus.  225 

Haecine  te  esse  oblitum,  in  ludo  qui  fuisti  tam  diuV 

Argyrippvs 
Tiia  ista  culpast,  quae  discipulum  semidoctum  abs  te  amoues. 

Cleaebeta 
Kemeato  audacter,  niercedem  si  eris  nactus:  niinc  abi. 

AKGyRIPPVS 

Mane,  mane,  audi:  dic,  quid  me  aequom  ceuses  pro  illa  tibi 

dare, 
Aunum  liunc  ne  sit  ciim  quiquam  alio? 

Cleaereta 

Tiine?  uiginti  minas:  230 
Atque  ea  lege,  si  alius  ad  me  prius  attulerit,  tii  uale. 

Argyrippvs 
At  ego  est  etiam  priiis  quam  abis  quod  udlo  loqui. 


Asinaria:  ''compellando  .  .  .  uenusta'.  —  De  Isidori  loco,  qui  huc 
spectare  cuipiam  vidcatitr,  cf.  praefatio.  —  Osbernus  p.  610 :  uineus  .  .  . 
icl  est  uino  iubutus,  quod  etiam  uinulus  dicitnr;  unde  Plautus: 
■■Gratione  .  .  .  uenustula'.  —  Idem  p.  004:  uenustulus  .  .  .  id  est 
aliquautulum  uenustus;  Plautus:  'oratione  uenustula' 


pellando  BBJ,  Xonius.  cpleblando,  altera  1  s.  v.  scripta  E  223. 
Auscultando  dativiim  in  sequentibus  rcstituens  Acidalius  oratione, 
e  ex  e  ut  videtur  correcta  D  uinula  Osbernus:  cf.  praefatio.    uin- 

nula  atque   F  uenusta  Nonius  224.    pertractauit  Camcrarius: 

pertractabit  BDFZ.  per  tractabit  E.  pertractabit  ex  pertractabat  J 
haud  id  Camerarius,  lUtscheUus  Nov.  exc.  Pl.p.71:  haud  BDJ 
FZ.  haut  E  abre  BDEJ  225.  sump  sit  E  226.  Heccine  J5./. 
Hoc  cine  DE  inludo  EJ  tamdiu  E  227.  culpa  est  libri  que 
DEJ.  quag  B  abste  BDJ  semoues  Z:  corr.  Pijlades  228.  nanctus 
FJcckeisenus  albi  J  229.  aequum  BJ.  equum  DE  230.  Ani- 
mum  nunc  Z:  corr.  Scutarius  nc  sit  cum  quiquam  alio  Flcckeisenus : 
ne  cu  quiquam  (ne  cuquiquam  B'-)  alio  sit  B.  ne  cuquiquam  (ex  nc  cfi 
quiquam  D)  alio  sit  DJ (CMm  quiquamj.  necum  quicquam  (c  cr.)  alio  sit 
E.  ne  cum  quiquam  alio  sit  JFZ.  cum  quiquam  alio  ne  sit  Her- 
mannus  tune?  B'^.  tu  ne  E.  tene  Camerarius  uinginti  ex  uiginti  / 
?  post  niinas  B^DE  231.  ADOL  cr.  D'^.  Pers.  nomen  quod  scrip- 
serat  rubricator  er.  B  Atqu§  /  adme  B  adtulerit  BD  valde, 
d  cr.  D        232.  Pers.  praef  B^D^        Ad  E        priusquam  / 


I  ;{,  79—9-2  ASINARIA  29 

Cl.EAERETA 

Dic  quod  lubet. 
Argyrippvs 
N(')n  omuino  iam  perii:  est  relicuom  quo  peream  magis. 
Iliibeo  untle  istuc  tibi  quod   poscis  dem:    sed    in    leges  meas 
Dabo,    uti    scire    possis,    perpetuom    aniium    bunc   mibi    uti 

seruiat  235 

Nec  quemquam  iuterea  alium  admittat  prorsus  quam  me  ad 

se  uirum. 
Cleaereta 
Quin  si  tu  uoles,  domi  serui  qui  sunt  castrabo  uiros. 
Postremo  ut  uoles  nos  esse,  syngrapbum  facito  adferas. 
Jit  uoles,  ut  tibi  lubebit,  nobis  legem  inponito: 
.M(')do  tecum  una  argentum  adferto:  facile  patiar  cetera.    240 
iN')rtitorum  simillumae  sunt  ianuae  lenoniae: 
Si  adfers,  tum  patent:  si  non  est  quod  des,  aedes  non  patent. 

Argyrippvs 
Interii,  si  nou  inuenio  ego  illas  uiginti  minas: 
Et  profecto,  nisi  illud  perdo  argentum,  pereundumst  milii. 
Niinc  pergam  ad  forum  atque  experiar  omnes   omni  copia:  245 


238.  Oshernus  p.  258:  lioc  syngraplia  indeclinabile ,  itl  est  nota 
in  aliqna  re  confirmanda  facta;  unde  Plautus  in  Asinaria:  'postremo 
ut  uoles  syngrapha  facito' 


quid  J       lubet  legi  nequit  in  J.    iubet  E       233.  reliquum  Ubri:  qua- 
drisyllahum  esse  jyerspexerunt  Bothius  et  FlecJceisenus  Exere.  cr.  p.  13 

quo  BD:  quod  EJFZ        234.  tibi  om.  JF        set  E        inleges 
DEJ       eas  Langiani,  Gulielmius,  Scaliger        235.  6§BXi^fi  Guyetus 
uti   Camerarius:   ut  Uhri         poscis  Z:  corr.  Hermolaus         perpetuum 
lihri       m  E.    michi  J        mi  hunc  ut  Hermannus       236.  quenquam  J 

238.  syngraphum  Saracenus:  syngrapham  BDFZ.  singrapham 
E.  singrapha  J,  Osbernus  fatito  BD  ad  feras  DE.  afferas  J 
239.  noles  E  ludebit  E  imponito  EJ  240.  adferito^  i  er.  B. 
afferto  J  cetera  BDEJ  241.  Pers.  Argyrippi,  quam  lihri  omnes 
tuentur,  del.  Lamhinus:  cf.  v.  243  simillume /.  similhxme  E  ianu^ 
E  lenonig  J.  lenonie  E.  lenoniae,  n  priore  s.  v.  B  242.  affers 
J  cum  E  patent,  n  s.  v.  D  quod  ///  des,  est  er.  J  edes  E. 
om.  JF  243.  Pers.  add.  J^amJnnus:  oni.  Jioc  loco  Uhri  244.  nisi 
e.x  nihil  D  argento  J  pereundum  est  lihri  m  E.  michi  J 
245.  adfonim  D.  idem  ex  adferam  J  experiar  e.v  experiat  J  omnes 
LG:  opibus  Ubri        opibus  omnibus  copiam  Pahnerius 


30  PLAVTI  I  3,  93—95 

Supplicabo,  exobsecrabo,  ut  quemque  amicum  uidero. 
Dignos  indignos  adire  precibus  decretilmst  mihi: 
Nam  si  mutuas  uon  potero,  certumst  sumam  fenore. 


247.  Konius  p.  29G,  1:   experiri  tentare  .  .  .  Plautus  in  Asinaria: 
'dignos  .  .  .  mihi'  248.  Nonius  p.  430,  14:    mutuum   a  fenore 

hoc  tlistat,  quod  mutuum  sine  usuris,  fenus  cum  usiiris  sumitnr:  et  est 
fjuasi  accepti  fetus,  unde  et  fenus  dictum  est,  ut  gi-aece  Toy.og,  quasi 
pai-tus  mutui  sumpti.     Plautus  Asinaria:  'nam  si  .  .  .  fenore' 


247.  indiguos  om.  Konius  precibus  decretumst  mihi  LG,  atque 
precibus  exempli  causa:  atque  expeTivi  (ex  v.  245  iUatum  est:  a.  experire 
EJ  Z)  certumst  (in  certiist  vid.  ^  al.  atram.  add.  esse  B;  certum  est 
JFZ,  Konius)  mihi  (m  E.  michi  J)  libri  cum  Konio  stat    mihi 

Fleckeisenus.  certa  rest  Langentts  p.  92  defensis  ceteris  248.  mutuo 
Guliehnius  certum  est  J,  Konius  ut  sumam  F.  summam  Konii 
nonnuUi  codd.        foenore  BDJ 


II  1,  1—9 


ACTYS    II 


LIBANVS 
Hercle  uero,  Libaue,  nunc*te  meliust  expergiscier : 
[Atque  argento  eouparando  fingere  fallaciam.]  250 

lam  diust  factiim  quom  discesti  ab  ero  atque  abiisti  ad  forum. 
[Igitur  inueniundo  argento  ut  fingeres  fallaciam.] 
Ibi  tu  ad  hoc  diei  tempus  dormitasti  in  otio. 
Quiu  tu  abs  te  socordiam  omuem  reicis,  segnitiem  amoues 
Atque  ad  ingeniiim  uetus  uorsiitum  te  recipis  tuom?         255 
Serua  erum:  caue  tii  idem  faxis  alii  quod  serui  solent, 
Qiii  ad  eri  fraudationem  callidum  ingeniitm  gerunt. 


Act.  II  Sc.  1  LIBANVS  SERWS  B(B  ex  BjEJ:  om.  D  spatio 
vacuo  relicto  249.  Liban.  praef.  E  ercle  cum  spat.  init.  E ,  erche 
item  D  uero,  e  ex  o  DE  n  vel  non  te  EJFZ:  corr.  Pylades 
melius  t  J.  melius  uel  EFZ:  cf.  Anal.  Plaut.  p.  96  250.  252.  V. 
250  eiciunt  Bothius,  Fleckeisenus,  MiieUerus,  posteriorem  damnat  Guye- 
tus;  cf.  Anal.  Plaut.  p.  99.  Videtur  uterqiie  interpolatus  esse:  versuum 
249.  251.  253  nexus  optimtis  250.  comparando  J.  coparando  E 
fingere  cretice  dimetitur  Wagnerus  Mus.  Bhen.  vol.  22  (a.  1867)  p.  118: 
cf.  mtschelius  Op.  phil.  vol.  II  p.  447  fingere  te  Lamhinus  fal- 
latiara  BDE  V.  251.  252  in  marg.  E  exhibet  251.  diu  est  factura 
BEJ.    diu   es  factum  D         quod  F.    cum  J         disesti  E        hero  J 

abiisti  Camerarius:    abisti  libri  ad  om.  JF  252.   Cf.  cpiae 

supru  dixiinus       fallatiam  BD        253.  Ibitn  B       inotio  DE.  inocio  J 

254.  Quintu  D  abste  BD  reicis,  seguitiem  amoues  Lambinus: 
reice  et  segnitiem  (segniciem  J)  amoue  libri,  quod  def.  MueUerus  Add. 
ad  pi'OS.  Plaut.  p.  5  255.  ad  s.  v.  D         ingenium,  alt.  i  jj/o  u  ut 

vid.  ex  ras.  B  uersutum  libri  recipe  te  Scaliger,  TJssingius,  qui 
V.  254  nihil  mutant  tuum  libri  ad  ingenium  uetus  uorsntum  ru- 
sum  vel  ad  uetus  uorsutum  ingenium  rusum  MueUerus  Pros.  Plaut,  p.  573 

256.  erum  D.  aerum  E.  herum  J  icte,  id  ex  u  D  seruis 
olent  D        257.  Qui  aderi  ex  Quiaderi  B,    Quia  deri  D        heri  J 


32  rLAVTl  II  1,  10—18 

Vnde  .snmam?    quem   mteruortam  ?    quo   hanc   celocem   con- 

feram? 
fnpetritum,  inaiiguratumst :  quouis  atlmittunt  aues. 
Picus  et  coruix  ab  laeua,  coruos  parra  ab  dextera  260 

Consuadent:  certum  herclest  uostram  consequi  sententiam. 
8ed  quid  hoc,  quod  picus  ulmum  tiindit?  haud  temerariumst. 
Certe  hercle  ego  quantum  ex  augurio  hoc  auspicioque  intellego, 
Aut  mihi  in  mundo  sunt  uirgae,  aut  atriensi  Saureae. 
Sed  quid  illuc,  quod  exanimatus  ciirrit  huc  Leonida?        265 
Metuo  Cjuod  illic  obscaeuauit  meae  falsae  fallaciae; 


258.  Nonius  p.  532,  20:  celox  est  nauigium  breue:  dictum  a  cele- 
ritudine.  Plautus  in  Asinaria:  ''unde  .  .  .  conferam?'.  —  Osbernns 
X>.  85:  haec  celox  id  est  nauis.  Plautus  in  Asinaria:  'quo  .  .  .  con- 
feram?'.  —  Idem  p.325'n  celox.  Plautus:  ''quo  .  .  .  couferam' 
262.  264.  Nonius  x>.  414:,  19:  temerarium  sicut  plerumque,  a  temeritate. 
temerarium  metuendum  et  sollicitum.  Plautus  in  Asinaria:  'sed 
.  .  .  temerarium  est'.  Et  in  sequentibus:  'aut  .  .  .  Saureae'.  — 
Sauream  atriensem,  qualem  infra  et  ipse  se  gerit  et  alii  commemo- 
rant  pluribus  locis,  appellat  Servius  loco  supra  ad  v.  S6  excitato 
266.  Nonius  p.  145,  28:  obscaeuauit  quasi  scaeuum,  malum  omen 
obtulit  (^obtulit  scripsimus  pro  eo  quod  in  libris  est  abstulit;  vtdgo  at- 
tulit^.     Plautus  in  Asinaria:  'etuo  cum  .  .  .  fallaciae' 


258.  svima  E        qu§  E.    quo  Herviannus  apud  Quicheratium 
inter  uortam -BZ>.    interuortiam  J?       celo  ee  B        259.  Impetritum  D. 
Jtritum  J        inauguratn  st  B.    inauguratust  E Z.   inauguratn  est  J 
quo  uis  BDEJ  admittunt  FZ:  amittunt   BDEJ  260.   Picu 

legi  nequit  J         et  cornix  D(i  in  e  mutataJJ.    et   cornex  BE.   cor- 
nix   Camerarius  ab  laeua   Guyetus:   est  ablaeua  BE.    est  ableua 

D.     est   ableua   J   itemque   fere    FZ.     ab    laeuast   Beizius  parra 

B-:  porro  B^DEJFZ        abdextera  B        dextera,  alt.  e  s.  v.  J 
261.  Consua  legi  nequit  J        Consu  adent  E.    consident  Bentleius 
hercle  st  BDE.    ercle  est  J        uram  BDE.    uestram  J        262.  Set 
E        tondit  E        haud  Noniiis,   unde  F  et  Fylades:   non  BDEJZ. 
Cf.  Seyffertus  Stud.  Pl.  p.  4         non  temerariu  st  B.     nonte   merariust 
D.   non  temerarium  est  J      temerarium  est  Nonius       263.  ego  om.  F 
fixaugurio  E       auguriod  Merida  ad  Ennium  p.  204,  Guyetus,  Ritsche- 
lius  Nov.  exc.  Pl.  p.  74        hoc  add.  Hermannus:  om.  libri        auspicio- 
que  Merida.  l.  s.  s.  (cf.  Annal.  v.  81):  auspicii  BJFZ.     auspitii  DE. 
eius  pici  Gertzius:  at  veremur  ut  sic  recte  latine  dicatur  augurium  pici, 
cornicis,   sim.  auspico  atque  lAngius  de  hiatu  p.  62        intelligo  J 
264.  michi  EJ         inmuudo  BD         uirge  DJ.   uirge  E         aut  s.  v. 
m.'^    J  atriensi    sauree    J5^.    atriensis    aureae    D.    atriensis    aureg 

B^  E         265.   Set  J         examinatus  EZ         266.   etuo   cum  fere  libri 


IT  2,  1—8  ASINARIA  33 

LEONIDA.    LIBANVS 

Leonida 
Vbi  ego  nimc  Libamim  requiram  aut  familiarem  filium, 
Vt  ego  illos  lubentiores  faciam  quam  Lubentiast? 
Maxumam  praedam  et  triumphum  eis  adfero  aduentii  meo. 
Quando  mecum  pariter  potant,  pariter  scortari  solent,      270 
Hanc  quidem  quam  nanctus  praedam  pariter  cum  illis  partiam. 

LlBANVS 

Illic  homo  aedis  conpilauit,  more  si  fecit  suo: 
Vae  illi  qui  tam  indiligenter  obseruauit  ianuam. 

Leonida 
Aetatem  uelim  seruire,  Libanum  ut  conueniam  modo. 


268.  Donatus  in  Ter.  Adelph.  IV  7,  43:  ipsa  sicupiatSalus 
seruare  prorsus  non  potest  hanc  familiam]  ccoiiatonoiicc.  Plau- 
tus:  'lubentiorem  te  faciam  quam  ipsa  lubentia  est'.  —  Ad 
liunc  versum  Placidi  p.  62,  20  glossam  libentia:  nomen  fictum  ab  eo 
quod  dicitur  libet  referri  posse  vidit  Hermannus  Kettner  Hermae  voh  6 
(a.lS72)  p.  170  271.  Nonius  p.  472,9:  partiret  pro  partiretur  ... 
Plautus   Asinaria:    'hanc   ,  .  .   partiam'  274.   Nonius  p.  72,  15: 

aetate  positum  pro  saepe  ac  diu.     Plautus  Asinai-ia  ...  idem  eadem: 
'aetatem  .  .  .  modo'.    —  Idem  p.  270,  39:    conuenire   uidere   .  . 
Plautus  in  Asinaria:  'aetatem  .  .  .  modo' 


Noniani:  qaom  prohat  Ussingius        obscaeuauit  Nonius,  Grutenis,  Sca- 
liger:    obsceuauit  D.    obsceruauit;,  a.  s.  e  et  at  obseruauit  s.  v.  m.-  B. 
obscaeruauit  E.   obseruauit  J.   obscgnauit  Z.    oscenauit  F        mee  DE. 
mee  B        falsg  J.  false  DE        fallacie  J.    fallatiae  D.  fallatie  E 
falsae  meae  fallaciae  Bothius 

Act.  II  Sc.  2  LEONIDA  LIBrB  ex  D^ANVS  SERVI  DVO-  B. 
LEONIDA  rLEONIA  Jj  LIBANVS  ^b  ex  o  E)  SERVI  DVO  EJ.  Om. 
D  spatio  reticto  267.  lenida  praef.  in  E  \>\  DE  spatio  relicto 
libanum  nunc  B,  Fleckeisenus  filium  ex  fuum  D  268.  iubentiores 
E  fatiam  E  lubentia  St  B.  lubentia  est  /.  iubeutiast  E 
269.  Maximam  BDEJ  ^da  B.  prgdam  DJ.  predam  E  eis  ex 
eius  J  affero  J  aduento  J  270.  portant  EJ  271.  Hanc  legi 
nequit  J  nanctus  Nonii  L  codex,  Fleckeisenus:  nactus  libri  (ex 
nactis  J),  Nonius  praeter  L  ^dam  B.  predam  EJ  pariter  om. 
Nonius  parciam  J  272.  LIBfB  ex  DjAN^  B:  item  initio  versuum 
275.  277.  288.  292,  in  medio  v.  285  II  legi   nequit  J  edis  E. 

aedes  J        compilauit  BDEJ        fecit,  t  s.  v.  D         suo  ex  suo?   ut 
vid.  ras.  D         27.3.  Fraeter  e  primi  vocahuli  nihil  apparet  in  J 
Ye  BE        quitam  B         274.  Aetate  BDEJ,  Noniits  priore  loco  in 
lemmate         seruire  ex  seru  ire  D.    seruare  fseruere  solus  W)   Nonius 
altero  loco        libanum  qui  Nonius  priore  loco,   unde  F 

PliAVTI    ASIKARIA  3 


34  PLAVTI  II  2,  9—18 

LlBAXVS 

Mea  quidem  hercle  opera  libertus  numquam  fies  ocius.      275 

Leonida 
Etiam  de  tergo  ducentas  plagas  praegnatis  dabo. 

LlBANVS 

Largitur  peculium:  omnem  in  tergo  tliensaurum  gerit. 

Leonida 
Nam  liuic  occasioni  tempus  si  se  supterduxerit, 
Numquam  edepol  quadrigis  albis  indipiscet  pdstea. 
Eros  in  obsidione  linquet,  inimicum  animos  aiixerit.  280 

Sed  si  mecum  occasionem  opprimere  hanc  quae  obuenit  studet, 
Maxumas  opimitates  gaiidio  effertissumas 
Suis  eris  ille  una  mecum  pariet,  gnatoque  et  patri, 
Adeo  ut  aetatem  ambo  ambobus  nobis  sint  obnoxii, 


282 — 285.  Gellius  VI  17,  12:  ...  si  quis  autem  uolet  non  origi- 
nem  solum  uerbi  istius  (sernio  habitus  erat  de  vocabulo  quod  est  ob- 
noxiusj,  sed  significatiouem  quoque  eius  uarietatemque  recensere, 
ut  hoc  etiam  Plautinum  spectet,  adscrii^si  uersus  ex  Asinaria:  'maxi- 
mas  .  .  .  beneficio'.  282.  Nonius  p.  146,  3:  opimitas  ab  opimo 
(^optimitas  ab  optimo  codd.).  Plautus  Asinaria:  'maximas  .  .  .  exfer- 
tissimas'.         284.  Nonius  p.  72,  15:    aetate  positum  pro  saepe  ac 


275.  hercle  hodie  Muellerus  Pros.  Pl.  p.  504  libei-tus  LG:  cf.  Goetzius 
FJeckeiseni  Ann.  vol.  113  (a.  1876)  p.  360  adn.  liber  libri.  tu  liber 
Fleckeisenus  liher  o^ieva.  Peizius,  Bothiu^  otins  BDEJ  21Q.Elegi 
nequit  J  de  tergo  .B^.  det  ergo  B^D.  dB  tergo  m.-  vel  m.^  ex  de 
ergo  J.  dat  ergo  E  pgnatis  E.  pregnatis  BDJ  277.  omne  EJ 
F Z ,  quod  multi  probunt  intergo  DEJ  intergothensaurum  B 
thens  aurum  D.    tensaurum  E.    thesaurum  J  278.   Nam  huic   Us- 

singitts:  Nam  si  huic  libri.  Nam  huic  si  Muellerus  Pros.  Plaut.  p>.465. 
Nam  si  se  huic  Bothius  si  occasioni  huic  tempus  sese  Fleckeisemis. 
si  huic  sese  occasioni  tempus  Bentleius  si  se  Ussingius:  sese  libri 
supter  duxerit  BD.  subter  duxerit  E.  sub  ter  duxerit  J  279.  qua- 
drigis  si  abit  mire  Lipsius  Ant.  Ject.  I  7.  quadi-igis  argis  (quod  non- 
nuUi  ccQyoig   interpretantitr)  Brantius  indispiscet  B  280.  Eros 

Niemeyerus  Hermae  vol.  14  (a.  1S79)  p.  449:  Erum  libri(Rerum  J). 
Erum  ille  Fleckeisenus.  Erum  si  Muellerus  Pros.  Plaut.  p.  108 ,  sed 
iit  sententiam  turbare  versum  arguat  p.  734.  Nostrum  Bibbeckius 
inobsidione  DEJ  281.  que  BDJ.  q  E  studeat  J  282.  Maxi- 
mas  BDE,  Gellius,  Noni%is.  mas  solum  legi  ^wtest  J  opimitates 
BD ,  libri  Gelliani  praeter  Bottend.  fbpitates^  omnes,  G.  Valla:  opimates 
EJZ.  optimitas  et  Nonius,  unde  optimitas  F  efFertissumas ,  as  m.- 
in  ras.  J:  effertissimas  BDE,  Gellius.  exfertissimas  Nonius  328.  Siuis 
D  eris  «x  erit  B.  heris  J  unam  J  ille  namecum  fere  libri 
Gelliani       283.  284.  patria  de  uota  etate  codd.  GelUani      284.  Abeo  ut 


II  2,  19-27  ASINARIA  35 

Nostro  {leuiucti  beueficio. 

LlBAXVS 

Vinctos  nescio  quos  ait.  285 

Nou  placet:  metuo  in  coumune  ue  quam  fraudem  frausus  sit. 

Leonida 
Perii  ego  oppido,  nisi  Libanum  inuenio  iam,  ubi  ubist  gentium, 

LlBANVS 

fllic  bomo  socium  ad  malam  rem  quaerit  quem  adiungat  sibi. 

Non  placet:  pro  monstro  extemplost,  quando  qui  sudat  tremit, 

Leonida  , 

Sed  quid  ego  bic  properans  concesso  pedibus,  lingua  largior?  290 
Qum  ego  hanc  iubeo  tacere,  quae  loquens  lacerat  diem? 

LlBANVS 

Heii  edepol  hominem  infelicem  qui  patrouam  conprimat: 
Nam  si  quid  sceleste  fecit,  lingua  pro  illo  perierat. 


diu.     Plautus  Asinaria:    "'abeo   .  .  .   obnoxii'  286.  Nonius  p.  112, 

17:  frausus  pro  fraudatus:  id  est  ad  fraudis  fructum  non  uenerit 
(cum  id  est  .  . .  uenerit  (/lossema  esse  Plauti  verhis  frausus  sit  olim  ad- 
scriptum  appareat,  aliter  ac  Quicheratius  interpunximiis  nec  qui  inserui- 
mus.  Alius  sic  fortasse  etnendaverit:  frausus  sit  pro  fraudatus  sit,  id 
est  ad  .  .  .  uenerit).  Plautus  Asiuaria:  ''non  plaeet  ...  frausu'  sit' 
289.  Nonius  p.  412,  22:  tremere  timere  .  .  .  Plautus  in  Asina- 
ria:  'non  .  .  .  tremit'  290.  Concessare  verbum  aut  hoc  loco  aut 
Poenuli  v.  I  2,  9  usus  suum  fecit  Fronto  p.  96,  5  ed.  Nab. :  cf.  Sttide- 
mundus  in  Epist.  crit.  ad  Klussmannum  scripta  p.  XXX  adn. 


ad  aetatem  (aetate  in  lemmate)  Nonius  gtatem  E.  eatem  B  nobis 
om.  Nonius  obnoxiis  E.  obuoxii  ex  obnixii  wt.'  ut  vid.  J  285.  de- 
uncti  corr.  in  deuincti  B.  deuinctu  D  uinctus  E  286.  me  tuo  E 
in  commune  Bi).  incommune  </.  incmune  jB  nequam  BDEJ  fraus 
E  sit  Camerarius:  siet  libri  frausu'  sit  in  contextu  Quicheratius,  qui 
utrum  frausus  sit  an  f.  siet  in  Nonianis  habeatur  non  adnotat  com- 
mune  fraudem  quam  frausus  siet  Hermannus  Elem.  doctr.  m.  p).  142 
287.  ubi  ubi  est  BDE Zfnhmhih  ubi  est  JF  288.  sotium  BE 
admalam  BD  querit  /.  querit  BDE  Post  hunc  versiim  lacunae 
signa  pjosuerunt  LG  289.  promonstro  BD  ex  templo  £".  extemplo, 
t  s.  V.  D.  exemplum  Guliehnius  ex  Langianis  -0  est  libri  exemplo 
est  Nonius  quando  s.  v.  B^  sudat  qui  (quid  LW) Nonius  290. 
Set  E  quid  quid  J  quid  ais  custos  carceris  in  marg.  adnotavit  B'^ 
ita,  ut  etiam  ad  v.  291  spectare  possit:  cf.  v.  297  291.  istauc  pro  hanc 
KoeMerus  I.  s.  s.  p.  46  qu§  BDEJ  diem,  e  ex  0  E  292.  Heu 
edepol  Camerarius:  Edepol  lihri  De  di  infelicent  vix  liceat  cogifare 
coprimat  E.  comprimat  DJ        29.3.  siquid  BD        illo  e.'*  illa  J 

3* 


36  PLAVTI  II  2,  28—35 

Leumda 
Adproperabo,  ne  post  tempu^  praedae  praesidium  parem. 

LlBAXVS 

Quae    illaec    praedast?    ibo    aduorsum    atque    electabo    quid- 

quid  est.  295 

lubeo  te  saluere  uoce  summa  quoad  uires  ualeut. 

Leoxida 
Gj^nmasium  flagri,  salueto. 

Libaxvs 

Quid  agis,  custos  carceris? 

Leomda 
(3   catenarum  coloue. 

LlBAXVS 

0  uirgarum  lasciuia. 
Leonida 
Quot  pondo  ted  esse  censes  midum? 

LlBAXVS 

Nou  edepol  scio. 
Leox^da 
Scibam  ego  te  uescire:  at  pol  ego  qui  ted  expendi  scio.   300 
Niidus  uinctus  ceutum  pondo's,  quando  pendes  per  pedes. 


295.  Nonius  p.  232,  12:  aduorsum  con.tra  significat  .  .  .  Plautus 
in  Asinaria:  'quae  .  .  .  est'.  —  Oshernus  p.  311:  electo  .as  ...  id 
est  foras  emittere;  unde  Plautus  in  Asinaria:  'ibo  ...  quicquid 
illud  sit'.  —  Ceterum  conferendus  est  idem  Osbernus  p.  377  infra  ad 
v.  550  exscriptus  297.  Konitis  j).  250,  9:    colere    iuhabitare    .  .  . 

Plautus  in  Asiuaria:  'o  catenarum  colonae!' 


perierat  BDEJ:  cf.  Bugge  Tidslrift  for  Fil  vol.  C,  (a.  1865)  p.  7  et 
Usenerus  Kov.  ann.  vol.  91  (a.  1SG5)  p.  226.  peierat  FZ  294.  Ap- 
properabo  J  nepost  J  prede  '/.  prede  B.  prede  DE  psidium 
BE.  presidium  DJ  295.  Que  BEJ.  Que  D  illec  J.  illa  aec  E. 
illa  Notiius  pda  f^preda  J)  est  libri.  praeda  est  Nonius  aduersum 
J,  Oshernus  quicquid  EJ,  Osbernus  quid  siet  Flcckeisenus  coll. 
Trin.  8S.  Stichi  202  296.  te,  e  ex  corr.  E  salu  ere  m.-  ex  salu 
ire  J  uoce  ex  uoce  tit  vid.  E  quo  aduires  BJ.  quo  ad  uires  D. 
quo  ad  uires  uires  (alt.  i  ex  &)  E  297.  Gimnasium  BDE  quid 
agis  c.  c. .-  cf.  V.  290  298.  catenarum  ex  cotenarum  B.  catentirium  E 
colonae  vel  colenae  Nonius  299.  ted  esse  B'-D,  Langiani.  te  desse, 
d  er.  E:  cf.  Eitschelius  Nor.  e.rc.  Pl.  p.  25.  te  esse  B^JFZ  censes 
esse  Umpfenbachius  Mel.  Pl  jj.  42,  Mudlerus  Pros.  PL  p.  736  300. 
ego  te  nescire,  -re  ex  -ro  B.  te  nescire  ego  Muellerus  1.  s.  s. 
ad  E  edepol  Ladimannus  quite  BD  ted  Guyetus,  RitscheUus 
Nov.  exc.  Pl.  p.  35:  te  libri         301.  pondo  es  Bfn  s.  v.jDEJ        per 


II  2,  36—42  ASINARIA  37 

LlBANVS 

Quo  argumento  istiic? 

Leomda 
Ego  dicam,  quo  argumento  et  quo  modo. 
Ad  pedes  quando  adligatumst  aequom  centumpondium, 
Vbi  manus  manicae  conplexae  siint  atque  adductae  ad  trabem, 
Nec  dependes  nec  propendes,  qum  malus  uequamque  sis.   305 

LlBANVS 

Vae  tibi. 

Leonida 
Istoc  testamento  Seruitus  legat  tibi. 

LlBANVS 

Verbiuelitationem  fieri  conpendi  uolo. 
Quid  istuc  est  negoti? 

Leonida 
Certumst  credere. 
Libanvs 

Audacter  licet. 


304.  Nonius  p.  350,  23:  manicae  quibus  manus  uinciuntur  .  .  . 
Plautus  in  Asinaria:  'ubi  .  .  .  sunt'  307.  Nonius  p.  3,  3:  uelita- 
tio  dicitur  leuis  contentio:  dicta  ex  congressione  uelitum.  Plautus 
Asinaria:  'uerbis  .  .  .  uolo'.  —  Osbernus  p.  615:  uelito  -as  id  est 
certare,  pugnare  uel  altercare;  et  indo  ...  uelitatio.  Plautus  iu 
Asinaria:  'uerbis  uelitationem  .  ,  .  uolo' 


pendes  E.    in  pedes  Guijetus:  sed  cf.  Handii  Tursell.  IV  p.  445 
302.  quomodo  BJ        303.  Adpedes  E        adligatumst  Camemrms.-  ad- 
ligatus  e  BDEfaW-).    alligatus  es  JFZ        aequum  BDJ.    ^quum  E 

centumpondium  Z:  centum  pondium  BDJF.  centum  ponduum 
E        304.  manicg  BJ.    manice  E  complexae   Nonius.    complexg 

BDJ.  complexe  E  adducte  BE.  adducte  D  adtrabem  D 
305.  dependes  nec  propendes  Angelius:  dependis  nec  propendis  libri 
quim  /  nequam  que  E  306.  Ve  libri  istoc  Weisius:  hoc  libri. 
hoce  Dousa  307.  Verbiuelitationem  Bleursius:  Verbis  uelitationem 
libri  (nisi  quod  em  ex  um  D  et  li  ex  la  J),  Nonius,  Osbernus.  ueli- 
tationem  uerbis  affert  Scaliyer  Ausou.  lectt.  2, 14  copendi  BD,  No- 
nius:  conpcndio  Osbernus.   compendio  EJFZ       uolo,  priore  o  s.  v.  E 

308.  est  uegoti  Guyetus,  Bentleius:  negotii  i^negocii  J)  est  libri. 
tibi  negotist  Fleckeisenus  certum  est  Ubri,  quod  suspectum  esse 
videtur.  tibi  negoti  exortumst  ?  credere  a.  1.  Ussingianum  probari 
nequit  libanus,   i   ex  e  E  audact^  '   in  lit.  B.    audacter   ex 

audictter  D  licet  F,  Pylades:   licet  sis  libri,    nisi  quod  sis  latere 


38  PLAVTI  II  2,  43—53 

Leoxida 
Sis  amanti  silbuenire  familiari  filio, 

Tantum  adest  boni  mprouiso,  uerum  conmixtiim  malo:      3io 
6mnes  de  nobis  carnuficum  concelebrabuutitr  dies. 
Libane,  nunc  audacia  usust  ndbis  inuenta  et  dolis. 
Tantum  facinus  hodie  inueni  ego,  lit  nos  dicamiir  duo 
Omnium  dignissumi  esse  quo  cruciatus  confluant. 

LlBAXVS 

Ergo  mirabar  quod  dudum  scapulae  gestibaut  mihi,  315 

Ariolari  cjuae  occeperunt  esse  sibi  in  mundd  malum. 
Quidquid  est,  eloquere. 

Leoxiua 
Magnast  praeda  cum  magno  malo. 

LlBANVS 

Si  quidem  omues  coniurati  cruciamenta  couferant, 
Habeo  opinor  familiarem  tergum,  ne  quaeram  foris. 


319.  Nonius  p.  227,  15:   tergum   neutro   genere    .  .  .    masculino 
Plautus  in  Asinaxia:   'habeo   .  .  .  foris' 


vid.  in  extreino  versu  J  309  —  317.    Aliquid   turbatum   esse   vidit 

Acidalius:    v.  309  —  311   del.  Guyetus,   312  —  31i   Ussingius;  v.  312  — 
317  parallelos  esse  putat  Goetzius  Nov.  ann.   vol.  113  (a.lS76)p.  361 

309.   Versum  in  mary.  exh.  E        Pers.  add.  Saracenus:  om.  libri 
Sis  fS  ex  corr.)  m.^  ut  vid.  del.B:  om.EJ        familiario  J        310.  acl 
est  J  in  prouiso  Ji.     improuiso  m.'^  ex  impio   uiso  /  commix- 

tum  BDEJ        311.  Orns  BIJE.    Omis  ./      denobis -Bi'       carnuficum 
ex  camuficium  /.    carnificum  BIJE        '612.  Leonidae  pers.,  qiiam  exh. 
libri,  del.  Saracenus         audatia  BE        usus  est  BEJ.  ausus  est  D 
313.  liodie  Miiellerus  Fros.  PI.  p.  713:  modo  libri        modo  ego  inueui 
vel  nunc  inueni  ego  Bothius        inuenio  EJFZ        314.  lib.  praef.  E 
dignis  suuii  E.   dignissimi  ex  dignissimvm  B.   dignissimum  J       sese  -/ 

crutiatus  E       315.   Pers.  hoc  loco  om.  E:  cf.  v.  314        quid  JF 
scapul§  D.   scapule  E       gestabant  J      michi  E        316.  Ariolari  quae 
Gamerarius:  Hariolarique  libri  (^Ariolari  Z)        esse  sibi  AcidaUus:  sibi 
esse   libri.     sibi  situm   Muellerus  Pros.  PI.  p.  345  esse  in  mundo 

sibi  Beizius  inmundo  BEJ  317.  Quid  quid  est  BJ.  quidquide, 
alt.  quid  in  ras.  m.^  E  magna  est  libri  Jpda  B.  pda  E.  preda 
DJ  mal///  J  318.  Leonidae  not.  praef.  J  Siquidem  BDEJ 
oms  BDEJ  con  iurati  J.  couiuratim  G.  Valla,  Pius  crutiamenta 
E  319.  oppinor  D.  opinior  /  familiarem  Nonius,  urule  F:  fami- 
liave  libri  uec  Gertzius:  cf.  Soijhus  Bugge  in  Nov.  ann.  vol.  lo7  <a. 
Ib73)  p.  404        nequcram  /        queram  BD.  queram  E,  Nonius 


II  2,  54-62  ASINARIA  39 

Leoniua 
Si  istanc  animi  firmitudinem  optines,  salui  sumus.  320 

LlBANVS 

Quin  si  tergo  res  soluendast,  rapere  cujno  puplicum: 
Pernegabo  atque  obdurabo,  periurabo  denique. 

Leomda 
Em  istaec  uirtus  est,  quando  usust,  qui  malum  fert  tortitei*. 
Fdrtiter  maliim  qui  patitur,  idem  post  iiotitur  bonum. 

Libanvs 
Quin  rem  actutum  mi  edissertas?  ciipio  malum  nanciscier.  325 

Leonida 
Placide  ergo  unumquidquid  rogita,  ut  adquiescam.   uon  uides 
Me  ex  cursura  anhelitum  etiam  diicere? 

LlBAXVS 

Age,  age,  mansero 
Tuo  arbitratu,  uel  adeo  usque  diim  peris. 

Leojjida 

Vbinamst  erus? 


320.  Nonius  p.  109,  6:  firinitado  pro  firmitas.  Plautus  Asiuaria: 
'Si  istam  ...  sumus'  ^2Q.  Z21.  Nonius p.  198,21:  cursus  omnium 
consensu  masculino  geuere  dicitur  ...  cursura  feminino.  Plautus 
Asinaria:  'non  uides  .  .  .  ducere?' 


320.  Pers.  om,  Z:  corr.  Scutarius  istanc  Bothius:  istam  libri 

animi  iirmitudinem  Pijlades:   firmitudinem  animi  Nonius  (unde  F),  B. 
firinidiuem  animi  D.    formidinem  animi  E.    fortitudinem  animi  J  Z 
optines,   o  ex  w  I)        321.  tergo,  t  s.  v.  m.^  B        res  soluendast  Py- 
lades:   resolueuda  (re  solueuda  Bj  est  libri  publicum  B£.    plibli- 

cum  J  322.  Per  negabo  BJ  obdurabo,  u  cx  a  E  per  iurabo  JE 
deniqug  /  323.  Em  BibbecJcius  de  part.  lat.  p.  30:  Hem  libri  istaec 
Luchsius  de  genet.  pron.  p.  53:  ista  B'^  s.  v.  DEJFZ  usu  est  ex 
usus  est  ut  vid.J  fert,  t  in  lit.  m.'^  ut  vid.B  324.  potitur  F,Valla, 
Pius:  patitur  ex  potitur  ut  vid.  J.  patitur  BDJB^Z  325.  ac  tutum  EJ. 
actutum  ex  actuum  B'^  mi  edissertas  scripsimus:  cf.  Goetzius  Nov. 
ann.  vol.  113  (a.  1876)  p.  361.  edisseris  libri,  quod  excusat  Koehlerus 
1.  s.  s.  p.  69  rem  edissertas  actutum  Bothius  cum  Gulielmio,  ab  edis- 
seras  Langianorum  scriptura  profecto  edisseris  actutum;  cupio  me 
uanciscier  3£ueUerus  Pros.  Pl.  p.  545  adn.  326.  Pers.  om.  J 

PlacidC;,  a  e  corr.E  unum  quidquid  xogiidi  Fleckeisenus :  atque  quid- 
quid  BotJiius,  rogita  Camerarius  et  Bentleius  iam  proposuerant.  unum 
quidque  (ex  quisque  B-;  qdque  TFZ)  derogita  (de  rogita  E)  libri. 
derogita  def.  Lipsius  Ant.  lect.  V  13  327.  excursura  £/  dicere  Z) 
328.  arbitratu  uel  sine  commate  Muellerus  Nov.  ann.  vol.  83  (a. 


40  PLAVTI  II  2,  63—69 

LlBANVS 

Maior  apud  forilmst,  minor  hic  est  mtus. 

Leoniua 

lam  satis  est  mihi. 

LlBANVS 

Tiim  igitur  tu  tliues  factu'sV 

Leonida 

Mitte  ridicularia.  330 

LlBANVS 

Mitto:  istuc  quid  sit  quod  adfers  aiires  exspectant  meae. 

Leoniua 
Animum  aduorte,  ut  aeque  mecum  uuuc  scias. 

Libanvs 

Taceo. 

Leonida 

Beas,      j 
Meministin  asinds  Arcadicos  mercatori  uendere  1 

Pellaeo  nostrum  atriensem? 

LlBANVS 

Memini.    quid  tum  pdstea?  i 

Leonida  ' 

Em,  ergo  is  argentum  hiic  remisit  quod  daretur  Saureae  335. 336     , 


330.  Osbernm  p.  408:  ridicularis   ...     Plautus:    'iuitte  ridi- 
cularia' 


1861)  p.  264  ubi  uain  est  BDEJ(uhimiin)  herus  J  329.  for- 
tunst  Z.    forum  est  J        hic  s.  v.  B'^        satis  st  B        m  E.    michi  J 

330.  tu  diues  factu"s  Fleckeisenus :  tu  diues  es  factus  libri,  quod 
def.  Miielleriis  Pros.  VI.  p.  49.  tu  es  diues  factus  Bothius  mitte  ridi- 
cularia  ex  mitteri  dicularia  B'^  331.  LIB^,  I  ex  A  E         istuc  quid 

sit  LG:  istuc  libri.  sed  istuc  uunc  Fleckeisenus :  alii  alia  ad  fers 
E.  affers  BJ  expectant  DEJ  meg  BE  332.  aduerte  BD. 
ad  uerte  E  yq.ue  E.  aequ§  J  metuni  J  uunc  LG:  haec 
( hgc  E.  hec  B)  libri.   tu  haec  vcl  tu  mecum  Miiellerus  Pros.  Pl.  p.  545 

labauus  E  taceto  E  333.  arcadicos  ex  arca  dicos  B^  ut  vid. 
archadicos  E.  archadios  J  uendere  AcidaUus:  pellaeo  BD(]iQ  ex  poj. 
lielleo  EJFZ  334.  Pellaeo  nostrum  Acidalius:  Nostrum  uendere 
libri  attriensem  DE  tunc  EZ  335.  336.  Em  ergo  ('Em  s. 
V.  m.'^)  B,  Brixius  Emend.  in  Captivos  p.  22:  Hem  Ergo  D.  Hem 
ergo,  o  e  peius  picta  corr.  E.  Hem  ergo  JFZ.  Hem  ad  versum  qui 
praccedit  revocat  Hirthius  de  intcricct.  p.  U      qft  (pro  d  librarius  u  scri- 


II  2,  70—79  ASINARIA  41 

Pn»  asiuis:   adulescens  ueiiit  moclo,  qui  id  argentum  attulit. 

,  LlBANVS 

Vbi  is  homost? 

Leonida 
lam  deuorandum  censes,  si  conspexeris? 

LlBANVS 

Ita  enimuero.    se'd  tamen  tu  nempe  eos  asiuos  praedicas 
Vetulos,  claudos,   quibus  subtritae  ad  femina  iam  erant  itn- 

gulae  ?  340 

Lkonida 
Ipsos,  qui  tibi  siibuectabaut  riire  huc  uirgas  lilmeas. 

Libanvs 
Teneo:  atque  idem  te  hmc  uexeruut  uiuctum  rus. 

Leonida 

Memor  es  probe. 
Verum  in  tonstrina  ut  sedebam,  me  infit  percontarier,  , 

Ecquem  filiiim  Stratonis  nduerim  Demaenetum. 
Dico  me  nouisse  extemplo  et  me  eius  seruom  praedico     345 
Esse  et  aedis  demonstraui  nostras. 

Libanvs 

Quid  tiim  postea? 

343.  Osbernus  p.  573:  tonsorium  .  .  .  id  est  locus  ubi  tondetur, 
quod  etiam  haec  toustriua  dicitur;  unde  Plautus:  'in  tonstrina 
ubi  sedebam,  me  percunctaris' 


here  coeperatj  B        sauree  BB.    saureg  E  337.  adolescens  E 

«iBicl  B^:    quid  B^D.     qui  EJFZ  338.  homo   st  B.    homost  ex 

homust  E.    homo  est  DJ      censeres  JF      339.  enim  uero  BDEJ 
jpdicas  B.    pdicas  E.     predicas  J  340.  subtritg   E.    subtrituae  D. 

subtriticte  ut  vid.  J  ad  femina,  a  post.  pro  ^Qut  vid.  ex  ras.  B.  adfemi- 
nea  D.  ad  f^mina  J  iam  om.  F  ungule  EJ.  ungule  D  341.  Ver- 
sum  postea  ins.  E      lenid  E        Ipsos  qui  tibi  su  legi  nequit  J       sub- 

uectebant  EZ        ulmeas,  I  e^  t  D         342. atq:  — dem  J 

uexerunt,  exe  ex  in  D  memor  es  J:  memores  BDE.  memoras 
Lamjiani,  Scriverius,  Scaliger  343.  Verum  in  tons  legi  nequit  J 
intonstrina  BDE  me  Osbernus,  Pglades:  me  me  libri  (meme  Jj 
infit  percontarier  BD,  ValJa:  infit  percontrai-ior  E.  infio  percontrariss 
J.  infio  percontaris  i^f percunct-^Z,  percunctaris  etiam  Oshernas,  sed 
omisso  quod  non  intellegehat  infio  344.  Ec  quem  BDEJfEc  legi  ne- 
quitj  demgnetum  DE.  demenetum  J  345.  exemplo  J  seruum 
J  pdico  BE.  predico  DJ  et  eius  me  esse  praedico  Seruom 
BitscheUus        346.  Esse  legi  nequit  J        gdis  E.  aedes  BJ        tu  E 


42  PLAVTl  11  2,  80—90 

Leoxida 
Ait  ob  asinos  se  ferre  argentum  atriensi  Saiireae, 
Viginti  mincis.    sed  se  eum  non  uouisse  hominem  qui  siet: 
Ipsum  uero  se  nouisse  callide  Demaenetum. 
Quoniam  ille  elociitust  liaec  sic  ... 

LlBAXVS 

Quid  tum? 
Leoxida 

Ausculta  ergo:  scies.  350 
Extemplo  facio  facetum  me  atque  magnificum  uirum, 
Dico  med  esse  atriensem.    sic  hoc  respoudit  mihi: 
'Ego  pol  Sauream  non  noui  neque  qua  facie  sit  scio. 
Te  uon  aequomst  suscensere:  si  erum  uis  Demaenetum, 
Quem  ego  noui,  adduce :  argentum  non  morabor  qum  feras'.  355 
Ego  me  dixi  erum  adducturum  et  me  domi  praesto  fore. 
Jlle  in  balinejis  iturust:  inde  huc  ueniet  postea. 


357.  Nonius  p.l9i,  6:  balneae  geueris  feminiiii  .  .  .  Plautus  Asi- 


347.  Ai  legi  nequit  J  ob  asinos  se  LG:  se  ob  asinos  libri,  nisi 
fjuod  obasinos  B  et  ob  (ex  ab>  asinos  D.  se  pro  asinis  veJ  sese  ob  asinos 
Muelleius  Pios.  Pl.  p. 545       ob  asinos  ferre  se  Reizius,  Muellerus  l.  s.  s. 

atriensisauree  B.  atrieusi  saure  g  D.  atriensis  aureg  E  348.  set 
£■  se  eum  Botkias:  eum  sese  (se  se  E.  cum  sese  J)  libri.  eum  se 
Acidalius,  Bentleius.  eum  Ussingim  nonuouisse  B  349.  350.  IIoc 
ordine  Acidalius,    invcrso  libri  349.   Versuin  eicit  Langcnus  p.  114, 

maxime  proptcr   insoUtum  uero   vocabuli   usum   (iiempe   de  reliquis  eius 
argumentis  dubitamusj,  qui  usus  si  ferri  nequit,  scrihi  poterit  ipsum  erum 
sese.-  cf.  V.  354         Isum  E        demeuetum  BDE        350.  Quum  Z 
tamen  ille  i^      elocutnst  Fleckeisenus:  elocntns  JFZ.    eloqmitus  B  D  E 

hgc  sic  BFZ.  bec  sic  D.    haec  sit  J.    hec  sit  E.    haec  est  Ussin- 
giiis        tu  J       ausculta,  s  s.  v.  E        351.  fatio  B         352.  Praedico 
Umpfenbachius  Mel.  Pl.  p.  27        med  Cainerarius,  Bitschelius  Xov.  exc. 
Pl.  p.  35:  me  libri        esse  om.  JF        eum  atriensem  Muellerus  Pros. 
Pl.  p.  594.    atriensem  Sauream  F        sic  (c  s.  v.)  hoc  B.  si  hoc  F.   sit 
hoc  Ussingius:  et  sic  Eibbeckio  quoque  corruptum  videtur      michi  EJ 
353.  pol  fort.  ex  pul  J      scio  i^o  in  ras.  in.^j  E         354.  Te  nou  ae  legi 
nequit  J       equom  est  E.   aequum  est  B.   equum  est  D.    ]quum  est  J 
succensere  /         sierum   uis  D.    Si  herum  uis  /.    erum  si  uis  Guyetus, 
Bothius.   sis  erum  idein  Bothias,  Goellerus  ad  Trin.  p.  97        demenetum 
BDE.    demerum  /         355.  Quem   legi  neqait  J.    Que  E        adducere 
Douza  fdius,  Maellerus  Pros.  PI.  p.  594  adn.  hau  jj;o  non  substitaens 
356.  dixi  enim  Aeidalias:  dixeram  libri       psto  BE.  presto  D       domi- 
fore  D       357.  uude  m  balneas  fballeneas  L)  cyrus  (currus  Q)  Nonius 


11  2,  91-102  ASlNAiUA  43 

Quid  ijuuc  consilf  captapdum  ceusesV  dice. 

LlBANVS 

Em  istiic  ago, 
(^uo  modo  argento  interuortam  et  aduentorem  et  Sauream. 
lam  lioc  opus  est  exasciato:  nam  si  ille  argeutilm  prius   360 
Hospes  liuc  adfert,  contiuuo  nds  ambo  exclusi  sumus. 
Ntim  me  hodie  senex  seduxit  solum  sorsum  ab  aedibus : 
Milii  tibique  interminatust  nos  futuros  itlmeos, 
Ni  liodie  Argyrippo  uigiuti  essent  argeuti  minae. 
Iiissit  uel  uos  atriensem  uel  nos  uxorem  suam  365 

Defraudare:  dixit  operam  sese  promiscam  dare. 
Niinc  tu  abi  ad  forum  ad  erum  et  narra  haec  iit  nus  acturi 

sumus: 
Te  ex  Leonida  futurum  esse  atrieusem  Sauream, 
Dum  argentum  adferat  mercator  pro  asinis. 

Leonida 

Faciam  iit  iubes. 


naria:   'unde  in   .  .  .   hic  ueni'  360.    Osbernus  p.  12:    ascio   .as 

uerbum,  actiuum  id  est  dolare  .  .  .  et  componitur  exascio  .as  similiter 
pro  dolare,  unde  exasciator,  exasciatus;  unde  Plautus  iu  Aularia: 
'iam  hoc  opus  exasciatum  est' 


Ille,  11  ex  n  iit  vid.  D  in  balineas  J:  inbalineas  BDE.  iu  balueas 
FZ  iturus  est  BEJ.  iturus  es  D  hic  ueni  Nonius  358.  Qui 
leginequit  J  Qid,  d  ex  d'  ras.  et  i  m.^  ins.  E  consilii  BDEJ  dic 
libri  em  Bibbeckius  cle  part.  lat.  p.  30:  hem  lihri  istud  J  359. 
Quomodo  BDEJ  argentum  JFZ  inter  uortam  BD  sausc- 
ream  /  360.  exasciato  Acidalius:  exasciatum  Osbernus.  exasceatum 
BDEFZ.    exaceatum  J        361.  affert  BDEJ        excisi  Gertzius 

362.  lam  F       seorsum  FZ.   se  orsum  J        abgdibus  /        edibus  D 

363.  Michi  EJ      iuter  minatus  (interminatus  DE,  -tus  ex  -tos  J)  est 
libri         futuros   ex  futurus  J        364.  argirippo  B.    agirippo  E 
uiginti  essent  Pylades,  MueUeras  Fros.  Pl.  p.  573:  essent  uiginti  libri 

argenti  essent  uiginti  Fkckeisenus.  adessent  uiginti  argenti   Ussin- 
(jius        mine  DEJ  365.    lu   legi  nequit   J  366.   Defr   Jegi  nc- 

quit  J        sesed  Bitsclielius  Nov.  exc.  Pl.  p.  51.   eumpse  se  Schoellius 
dixit    operam    sese   Camerarius:    dixit    sese    operam    libri.    sese    dixit 
operam  Bothius        promiscam  Palmerius,  Gulielmius:  promissam  libri 

367.  adforum  J        hernm  J         hec  EJ        nos  om.  Z:  corr.  An- 
gelius  368.  Te   ex  legi  nequit  J        exleonida  BE         369.  afferat 

BDEJ       fatiam  E        uti  praefert  Bentleius        lubes  D 


44  PLAVTl  II  2,  103—110 

LlBA^VS 

Ego  illum  interea  hic  oblectabo,  prius  si  forte  aduenerit.  370 

Leoxida 
Quid  ais? 

LlBAXVS 

Quid  uisV 

Leonida 
Piigno  malam  si  tibi  percussero 
Mdx  quom  imitabor  Sauream,  caueto  ne  suscenseas. 

LlBASVS 

Hercle  uero  tii  cauebis  ne  me  attiugas,  si  sapis, 
Ne  hodie  mahj  cum  auspicio  nomen  conmutaueris. 

Leoxida 
Quaeso,  aequo  animo  patitor. 

LlBAXVS 

Patitor  tii  item,  quom  ego  te  referiam.  375 
Leoxida 
Dieo  ut  usust  fieri. 

LlBANVS 

Dico  hercle  ego  quoque  ut  facturus  sum. 
Leoxida 
Ne  nega. 

LlBANVS 

Quiu  promitto,  inquam,  hostire  contra  ut  merueris.    ; 


375.  Nonitis  p.  476,  16:  patitor  pro  patere,  Plautus  in  Asinaria: 
'patitor  .  .  .  referiam'  377.  Nonius  p.  3,37:  hostimentum  est 
aequameutum  .  .  .  Plautus  in  Asinaria  .  .  .  unde  et  hostire  dicitur. 
Idem  in  eadem:  'quin  .  .  .  memineris'  id  est  aequa  reddere.  — 
Hostire:  aequare  glossam,  quam  huc  rettulit  Loeiciiis  Prodromi  2).358, 


371.  per  cussero  J  372.  cum  BBEJ  imitabor  Sauream  Fleck- 
eisenus:  sauream  imitabor  libri;  dc  Saurean  tioli  cogitarc:  cf.  v.  85 
caue  tu  Bentleius  succenseas  /  373.  si  sapis  B-,  Pyladcs:  si  me 
sapis  B^DEJ(sime)FZ  ne  attigas  me,  si  sapis  Muellerm  Pros.Ph 
p.  545  adn.  2  374.  Ue  ut  vid.  J  auspitio  DE  commutaueris 
BBEJ  375.  Queso  B.  Queso  E  gquo  B.  gqquo  (q  ex  g)  E 
Prius  patitor  ex  patiar  m.^  J        patitur  in  lemmate  multi  codd.  Noniani 

patitur  tui  item  Nonianus  P      tu  item  ex  tutem  B.   tu  idem  JF 
cum  BDEJ        376.  Post  dico  duo  ut,  quorum  prius  del.  E^(ut  vid.)\ 
ct  E^:    item  ut  ut   Z,  quod  corr.  Scutarius         usust  Lambinus:  usus ; 
libri         ercle  J         377.  Nenega  ex  Negega  B:   Nega  EJFZ,   corr. 
Scutarius  pro  mitto  J        iuquam  om.  Osbermis        ut  s.  v.  E^ 

memineris  Nonius,  q^uod  probat  Quiclieratius 


ir  2,  111-- 113.     3,  1—4  ASINARIA  *  45 

Lkonida 
Ego  abeo:  tu  iam,  scio,  patiere.    sed  quis  hie  est?  is  est, 
Illest  ipsus.   iam  ego  reeurro  hue:  tu  hunc  hic  interea  tene. 
Volo  seui  narrare. 

LlBAXVS 

Quiu  tuom  officium  facis  ergo  ac  fugis?  380 


MERCATOR.     LIBANVS 

Mercator 
Vt  demonstratae  sunt  mihi,  hasce  aedis  esse  oportet, 
Demaenetas  ubi  dicitur  habitare.    i,  puere,  piilta 
Atque  atriensem  Sauream,  sist  intus,  euocato  huc. 

LlBANVS 

Quis  nostras  sic  frangit  fores?   ohe,  inquam,  siquid  aiidis. 


ad  hunc  versum  spectare  etiam  propterea  prohdbile  est,  quod  pleniorem 
habemus  eiusdem  formam  in  lihrum  glossarum  receptavi  hanc:  hostire: 
aeqtiare:  apiid  antiquos  sic  dicebatnr,  unde  etiam  hostimentum  dicitnr 
lapis  quo  pondus  exaequatur.  Nam  Konius  quoque  hostimentum  (quod 
item  ex  Asinaria  affert:  cf.  supra  ad  v.  271)  et  hostire  conimigit.  — 
Osbernus  p.  271  sq.:  hostio  ...  id  est  aequare,  uerbum  neutrum; 
unde  Plautus:  'quin   .  .  .   merueris' 


378.  habeo  EJ  scio  om.  JFZ:  corr.  Hermolaus  set  E 
quid  E  379.  Ille  est  libri,  nisi  quod  iam  ^;j'o  est  F  ipsius  J 
tu  hunc  hic  inter ea  Bothius :  tu  hunc  interea  hic  lihri.  tute  hunc  interea 
hic  tene  idem  Bothius.  tu  istunc  interea  hic  Muellerus  Fros.  Pl.  p.  573, 
praeter  aUa  (recurrero  vel  iam  recurro  huc  ego;  similiter  Durnmannus 
de  hiatu  x>-  30:  ego  recurro  iam  hucA  tu  hunc  interead  hic  Bitschelius 
Nov.  exc.  Fl.  p.  83  380.  Velo  E  tuum   E^Z:   tu  BD (QmntuJ 

EJF         offitium   D(c  s.  tjE         facis  officium   Muellerus  Pros.  Pl. 
p.  367        ac  Pylades:  hac  lihri 

Act.  II  Sc.  3  LIBAN^  SERUUS  (alt.  U  s.  v.  add.)  MERCHATOR  -C. 
E.  LIBANVS  SERVVS  •  MERCATOR  ■  B(in  eadem  qua  sequens  v.  linea) 
J.  Om.D  spatio  relicto  381.  Pro  U  CUt)  spat.  DE.  At  J.  Et  Z:  corr. 
Scutariiis  demonstrate  BJ.  demonstrate  DE(alt.  t  ex  a)  michi 
EJ       hascg  BD.  haesce  E      hasce  [  (reliqua  h.  v.  legi  neqneunt)  J 

edis  BE  382.   Demenetus  BDE.    Demenerus  J         hab[  ,  ut 

habitare  non  scriptum  fuisse  videatur  J        hi  E        383.  Atqu^  J 
si  est  libri        intus  [  J         384.  si  quid  E         si  [  eT" 


46  PLAVTI  II  3,  5—13 

Meecator 
Nemo  etiam  tetigit:  sanuu   es? 

LlBANVS 

At  censebam  attigisse       385 
Propterea,  huc  quia  habebas  iter:  nolo  ego  fores  conseruas 
Meas  a  te  uerberarier:  sane  ego  sum  amicus  nostris. 

Mercator 
Pol  haud  periclumst  cardines  ne  foribus  effrangantur, 
Si  istoc  exemplo  tu  omnibus  qui  quaerunt  respondebis. 

LlRAXVS 

Ita  haec  moratast  ia-nua:  extemplo  ianitorem  390 

Clamat,  procul  siquem  uidet  ire  ad  se  calcitronem. 
Sed  quid  uenis?  quid  quaeritas? 

MeRCAT(JR 

Demaenetum  uolebam. 

LlBAXVS 

Si  sit  domi,  dicam  tibi. 


391.  Nomns  p.  44,  2S:  calcitrones  qui  infestant  calcibng.  Plau- 
tus  in  Asinai-ia :  ''clamat  ...  calcitronem'.  Pervetusti  codicis  Smigal- 
lensis  912  glossa  calcitrones:  qui  infestant  galcibus  (cf.  Loewii  Pro- 
(hotnus  p.  25S,  uhi  dliae  q^iioque  glossae  exscriptae  sunt)  e.r  Konio  pendet. 
—  ' Isidori'  glossa  p.  075,  23:  calcitio:  rusticus,  eo  quod  dure  calcet. 
Plaut.  'clamat  si  quid  uidet  ad  se  ire  calcitionem ',  qnam  aliis  in  glos- 
sariis  sic  traditam  esse  ait  Franciseus  Oehler  in  lahnii  annalium  t.  13 
(a.  1847)  p.  238:  calcitro:  rusticus  qui  imperate  calcat,  unde  Plautus  M 
in  Asinaria  . . .,  dubinm  non  est  quin  ad  Osbernum  vel  Ilugutionem  rel  » 
ad  eum  unde  uterque  hausit  redeat;  cf.  illius  Panormia  p.89:  calcitro 
.nis  id  est  rusticus,  qui  intemijerate  calcat;  unde  Plautus  in  Asinaria: 
'clamat  siquem  uidet  ire  ad  se  calcitronem' 


385.  sanun  Bothius:  sanusne  D.  sanus  ne  BEJ  atig[  ,  d  s.  t 
scripta  J         386.  quia  huc  Z:  corr.Pylades        387.  [.  .  .]s  J       Ate  J 

uerberaer  7)  nostris  Gtdielmius,  Acidalius:  nostris  aedibus  (edi- 
bus  BE ,  aedibus  m.^  ex  ad  . .  .  bus  Jj  libri  388.  '"aut  E  peri- 
chim  est  libri       efrangantur  B:  effringantur  EJFZ.    efringantur  B'-D 

389.  exemplo  JE^Z:  extemplo  B7)JS'2^.  exemiAod  Bothius,  Bitsche- 
lius  Kov.  exc.  PJ.  p.  62        tu  add.  Camerarius:   om.  libri        qui  qu§- 
runt  E.   quiquerunt  J.  quiquerunt  BD        390.  hgc  B  E       morata  est 
libri,  nisi  quod  re  ut  vid.  er.  ante  morata  B        ianuast  Bentleius 
exemplo  J        391.  si  quem  BE,  Nonius.   si  quidem  J        adse  BD 
sese  Nonius        392.  quid  m.-  ex  quod  J       queritas  J.  queritas  BDE 

demenetum  BD.    denienetara   EZ.    demeneta  JF  393.  Si  sit 


11   -l,  13-20  ASINARIA  47 

Mkulatok 

Quid?  eius  atriensis? 

LlBANVS 

Nihilo  mage  intus  est. 

Mercator 

Vbist? 

LlBANVS 

Ad  toiisorem  ire  dixit 
Quom  abiit. 

Mercator 

Sed  post  noii  rediit  liuc? 

LlBANVS 

Non  edepol.  quid  uolebas?  .395 
Mercator 
Argenti  uigiuti  minas,  si  adesset;  accepisset. 

LlBANVS 

Qui  pro  istuc? 

Mercator 
Asinos  uendidit  Pellaeo  mercatdri 
Mercatu. 

LlBANVS 

Scio.  tu  id  nitnc  refers?   iam  liic  credo  eum  adfutiirum. 
Mercator 
Qua  facie  uoster  Saiireast?   si  is  est,  iam  scire  potero. 

LlBANVS 

Macilentis  malis,  rufulus,  aliquantum  uentriosus,  400 


400.  Osbernus  p.  604:  uentricosus  . . .  id  est  grossus,  quod  etiam 
uentruosus  dicitur.     Plautus:    ''maeilentis  malis  ruffulis  et  ali- 


ex  Sit  si  m.^J  sit  ex  fit  ras.  B  tibi  nou  est  F  atriensis  ex 
atrienses  E  394.  Nichilo  EJ  mage,  e  ex  o  B.  mage  ex  magis 
m.^D.  magis  Z  ubi  est  libri  adtonsorem  BDE(d  ex  t  tit  vid.) 
dix[  J  395.  Quom  abiit.  Merc.  Sed  LG:  Merc.  Cum  uenisset  libri. 
Merc.  Conueni,  sed  Ussingius  nonrediit  D  huc  add.  LG:  om, 
libri        quod  E  Quid?  post  non  rediit?    Li.   Nou  pol  huc  uenit: 

set  quid  uolebas?   Fleckeisenus  Nov.  ann.  vol.  61  (a.  ISnl)  p.  24 
396.  ad  esset  B        accipisset  D        397.  pelleo  BDEJ        398.  credo, 
c  ex  Y  D        eum  oto.  D        affutur[  J        399.  noster  FZ:  corr.  Sara- 
cenus        saurea  est  libri        sus  E        400.  rufulus  est  Osbernus  altero 
loco.    rufulust  Fleckeisenus        uenti'i  osus  J 


48  PLAVTI  II  3,  21— 2G.  4,  1 

Truculeutis  oculis,  conmoda  statura,  tristi  frdnte. 

Mercatoe 
Non  potuit  pictor  rectius  describere  eius  formam. 

LlBAXVS 

Atque  hercle  ipsum  adeo  contuor:  cassanti  capite  incedit. 
Quisque  obuiam  huic  occesserit  irato,  uapulabit. 

Mercator 
Si  quidem  hercle  Aeacidinis  minis  animisque  expletus  cedit,  405 
Si  med  iratus  tetigerit,  iratus  uapulabit. 


LEONIDA.     MERCATOR.     LIBANVS 

Leonida 
Quid  hoc  est  negoti,  neminem  meum  dictum  magni  facere? 


qnantulum  ueutruosis'.  Item  'ruffulus  est'  inquit  'aliquau- 
tulum  uentruosus'.  Quo  hco  aut  ipsius  Osberni  aut  lihrariorum 
neglegentia  in  fine  adiuncta  est  varians  lectio  eorum  quae  proxime 
praecedunt 


401.  Trucelentis  J"  commoda  Zifin  stutura  D  tristi  fronte  commoda 
staiura,  AcidaUus  402.  reccitus,  u  e^  i  -E  eius,  i  ex  o  D  403—406. 
Hoc  ordine  libri,  quem  ordinem  nos  etsi  turhae  adesse  videntur  reti- 
nere  satius  duximus  quam  aut  quattuor  versus  continuos  assignare  cum 
Fleckeiseno  Libano  aut  cum  Ussingio  mercatori,  aut  v.  403—405  Lihano 
et  406  mercatori  ciim  Saraceno,  aut  solum  v.  404  Libano  cum  Angelio, 
aut  solum  v.  403  mercatori  cum  Tauhmanno  et  si  quae  alia  variata 
sunt.  Ceterum  v.  405  et  406  del.  Guyetus  403.  contueor  E  casanti 
Turnebus  Adv.  II  29,  Lambinus:  quassanti  BJ.  quanssanti  E.  quan- 
santi  B  404.  Quisqi  i?;  D.  Quiqui  Camerarius  huic,  i  s.  v.  BD 
uapuleliit  D.  uabulabo  J  405.  Siquidem  BDEJ  eacidinis  Z. 
eachidinis  DE(in  ras.JJfm.'^  ex  eachi  dinisA  eachinidis  B.  cachidinis 
F  minis  ex  nimis  ut  vid.B.  nimis  DJ  animisque  ex  animusque 
B.  animusque  DEJ  cedit  Scaliger,  Gronovius,  Bentkius:  incedit 
libri  (^incidit  D).  Coniunctivum  flagitat  Acidalius  406.  Si  med  iratus 
E:  Sime  diratus  D.  Sime  iratus  B.  Si  me  iratiis  JF Z(\iaXB.s).  Cf. 
Bitsclielius  Xov.  exc.  PL  p.  26.  Set  si  me  iratus  Acidalius.  Iratus  si 
me  Beizius        uapulebit  D 

Act.  II  Sc.  4  LEONIDA  •  LIBANVS  •  SERVI  ■  CHLAMI  DA  TVS 
in  ead.  qua  praecedens  v.  linea  B.  LEONIDA  LIBAN'^  SERVI  CHIAMI- 
J^ATVS  EJ.  Spatium  D  407.  uid  spat.  relicto  DE  est  Camera- 
rius:  sit  libri        negotii  DEJ.   negocii  B        nemo  JF        mecum  J 

magnifacere  B.  maguum  facei'e  EJFZ;  corr.  Pius 


ir  4,  2—11  ASINARIA  49 

Libauum  m  toustriuam  ut  iusseram  ueuire,  is  uullus  ueuit. 
Ne  ille  edepol  tergo  et  criiribus  consuluit  haud  decore. 

Mercator 
Nimis  mperiosust. 

LlRAXVS 

Vae  mihi. 

Leonida 

Hodie  saluere  iiissi  410 

Libauum  libertum?  iam  mauu  emissust? 

LlBAXVS 

Obsecro  te. 

Leoxida 
Ne,tu  hercle  cum  maguo  malo  tuo  mi  obuiam  occessisti. 
Quor  nou  ueuisti,  ut  iitsseram,  in  tonstrmam? 

Libanvs 

Hic  me  moratust. 

Leonida 
Si  quidem  hercle  nunc   summitm  louem  te  dicas  detinuisse 
Atque  is  precator  adsiet,  malam  rem  effugies  niimquam.  415 
Tu,  uerbero,  iuperium  meum  contempsisti  ? 

LlBAXVS 

Hospes,  perii. 

Mercator 
Quaeso  hercle  noli,  Saiirea,  mea  causa  hunc  uerberare. 


408.  intonstrinam  BDE         ut  om.  Langiani,  Gertzius         409.  Neille 
D        cruribus,  ri  ex  pi  B         baut  E  410.  imperiosus  (e  ex  o  D) 

est  lihri  Vae  mibi!  Leo.  Hodie  Lomanics  Spec.  crit.p.16:  ue  mibi 
bodie  BD(m  ex  bj^^fmjjfmicbij  iussim  Acidalius  411.  Libertum 
libanu  fan  in  ras.,  u  ex  parte  item)  punctis  additis  corr.  D  manust 
Lomanus  l.  s.  s.  emissust  LG:  emissus  libri,  unde  eniissus's  Ussingius 
Pers.  add.  Angelius:  om.  libri  obsecrote  D  412.  Pers.  add.  An- 
gelius:  om.  Ubri  Netu  bercle  D.  Ne  tubercle  E  tuo  mi  Fleckeisenus 
in  edit.  (idem  Pliilol.  t.  2  (a.  1S47)  p.  84  etiam  tuo  magno  malo  mibi 
vel,  qiiod  magis  ei  placebat,  mibi  magno  malo  tuo:  utrumque  sine  cumj; 
mibi  libri  (m  E.  micbi  Jj  413.  Cur  libri  utiusseram  m.^  ex  utius 
seram  B  intonstrinam  BDEJ  me  moratus  est  B^E^F:  memo- 
ratus  est  B^DEJ.  me  memoratus  est  Z:  me  remoratust  Aldina 
414.  Siquidem  BDEJ  detinuisse  ex  detimuisse  ras.  B  415.  At- 
qug  J  pcator  B.  praecator  D  adsiet  m.^  ex  adsi  et  B.  adsit,  t 
s.  V.  tn.^  D  malam,  am  e  corr.  E.  ad  malam  Z:  curr.  Pylades 
effugiens  D  416.  imperium  lihri  bospes  ■^e.xnBotliius:  perii  bospes 
libri      An  ei!  perii  bospes .?       417.  Qugso  DJ.   Queso  E      nolisaurea 

PliAVTI   ASINAKIA  4 


50  PLAVTI  II  4,  12—21 

Leonida 
Vtinaiu  nunc  stimulus  m  mauu  mihi  sit  .  .  . 

Mercator 

Quiesce,  quaeso. 
Leonida 
Qui  latera  conteram  tua,  quae  occalluere  plagis. 
Abscede  ac   siue    me   Imnc   perdere,    qui   semper   me    ira   in- 

cendit,  420 

Quoi  numquam  rem  me  unam  licet  semel  praecipere  furi, 
Quin  centiens  eadem  mperem   atque  ogganniam:  itaque   iam 

hercle 
Clamore  ac  stomacho  non  queo  labori  subpeditare. 
lussiUj  sceleste,  ab  ianua  hoc  stercus  hinc  auferri? 
lussm  colunmis  deici  operas  araneorum?  •  425 

lussin  in  splendorem  dari  bullas  has  foribus  nostris? 
Nihil  est:  tamquam  si  claudus  sim,  cum  fustist  ambulaudum. 


421.422.  Oshertms  p.  256:  gannio  componitur  oggannio  .is;  uude 
Plautus  in  Amphitrione:  'cui  numquam  unam  rem  me  semel 
licet  .  .  .  ogganniam'  425.  Nonius  p.  102,  9:  araneae  et  femi- 

nini  sunt  generis  .  .  .  masculini  Plautus  in  Sticho  .  .  .  Idem  Asinaria: 
'iussin  .  .  .  araneorum'  426.  Osbernus  p.  68:  haec   bulla  .ae, 

quod  aliquando  inuenitm-  j)ro  stella  .  .  .  ,  aliquando  etiam  dicitur  pro 
balt€0  .  .  .  ,  aliquando  uero  buUa  dicitur  pro  gemma;  unde  Plautus: 
''iussi  in  spleudorem  .  .  .  nostris' 


B(ex  nolis  aurea^i/  uerberare  m.^  ex  uerbere  D  418.  inmanu 

BDJ        m  E.    michi  J        Quiesce,  esce  del.  m.^E        qugso  BUEJ 

419.  lateram^  m  er.  D        tuam  J        que  DEJ        occvlluere,  u 
s.  V.  E.     occaluere  BD  420.  ac  Bentleius,  Bothius:  hac  libri.    et 

Camerarius  421.    Cui   libri  (..  .  J)  rem  me  uuam  BotJiius: 

unam  rem  me  BDFZ ,  Oshernus.  unam  unam  (alt.  del.  m.'^j  rem  me  E. 
[....]  rem  [ .  .  ]  J.  Possis  etiam  cum  3Iohrio  de  iamb.  sept.  p.  18  me 
unam  rem  jpcipei'e  B.  pcipere  D.  precipere  J.  piecipere  E  422. 
]imperem  /      centiens  (^oZi.  n  s.  v.jZ);  cenciens  B.  centies  i?!/,  CsftemMS 

imperem  DEJ,Osbernus.  imperem  eo;  imparem  5       ogganiam  B 
iam  om.  JF      423.  ]acho  J       labore  Z:  corr.  Scutarius       suppeditare 
BDJ      424.  ac  E.  ]  hac  J.  hac  i^Z;  corr.  Hermolaus      ianuad  Bothius 

stercus  ex  stertus  ras.BE  425.  ]  colum  n[.  .]J.  columpnas  ^ 
iussin  columem  (vel  columenj  fere  HWL  Koniani  deicier  Camerarius, 
FlecJceisenus  operas,  o  ex  a  E.  telas  Nonius  araneorum  lunius  ex 
Nonio:  aranearum  libri  426.  ]ssin/  in  splendorem,  1  s.v.D.  insplen- 
dorem  BE  dare  Osbernus  has  buUas  FlecJceisenus  427.  Nichil  E. 
]cliil  J      tanquam  BDJ      si/////cv,  c  m.-  in  ras.B       fustist,  priore  s 


II  4,  22-28  ASINARIA  51 

Quia  triduoin  lioc  unum  motlo  foro  operam  adsiduam  dedo, 
Dum  reperiam  qui  quaeritet  argentum  in  fenus,  hic  uos 
Dormitis   interea    domi    atque   erus    in    hara,   haud   aedibus, 

habitat.  430 

Em  ergo  hoc  tibi. 

LlBANVS 

Hospes,  te  dbsecro,  defende. 

Mercator 

Saurea,  dro 
Mea  caiisa  ut  mittas. 

LEOmDA 

Eho,  Coriscus  pro  uectura  oh'ui 
Rem  sohiit? 

LinAxvs 
Sohiit. 

Leonida 
Quoi  datumst? 

LuiANVS 

Sticho  uicario  ii^si 
Tuo. 


430.  Placidus  p.  53,  1:  hara  ('liira  codicum  pars)  locus  est  teue- 
brarum  uel  porcorum,  q\iam  glossam  DeuerUngius  ad  Inmc  versum  re- 
fert,  non  adco  magna  cum  prohuhilitate 


ex  i  B.  fusist,  i  in  t  mut.  m.^D.  fuste  J  428.  [....]  J"  triduum 
BDEJF  Quadriduum  Z,  quod  corr.  Pylades  foro,  o  ^jost.  m.^ 
in  lit.,  ubi  V  seriptum  erat  B  assiduam  J  dedo  scripsimus  cum 
Bentleio  (cf.  Goetzius  in  Nov.  ann.  vol.  113  (a.  1S76)  p.  360):  dedi  libri 

foro  dedi  o.  a.  Guyetiis.  dedi  foro  o.  a.  Heizius  429.  [.  .  .]  J 
repperiam  DJ  queritet  BJ.  queritet  DE.  quaeritet  par  argentum 
F  infenus  E.  in  fgnus  D.  in  foenus  BJ  430.  ]mitis  /  herus 
EJ  inhara  E.  in  ara  J  haut  ^E  »dibus  B.  edibus  DE.  aede 
Bothius.  aedid  3Iohrius  de  iamh.  sept.  p.  30:  cf.  Goetzius  Nov.  ann. 
vol.  113  (a.  1S76)  p.  357  habet  Pylades,  Ussingius  431.  clamidat^ 
praef.  B  ]  hoc  J  ita,  ut  spatium  Hem  ergo  non  capiat  Em  Brixius 
Emend.  in  Capt.  p.  18:   Hem  libri  Ante  LIB   duae  litterae  minio 

pictae  er.  B  432.  ]a  J  cusa  E  uti  Bentleius  eho  —  oliui  in 
ras.,  ubi  cui  datu  sit?  lib.  Stico  uicario  ipsi  scriptum  erat  E  Eho 
m.^  ex  Eo  B  Coriscus  scripsimus  cum  Flecheiseno  exempli  causa:  ec 
quis  vel  ecquis  libri  prouectura  i?  J^.  prouectum  J"^  oMm  FZ:  corr. 
Scutarius  433.  Rem  soluit?  Li.  Soluit  Turnehus  Adv.  IX  11:  Resol- 
uit  (in  ras.  E.  ]luit  J)  Lib.  Resoluit  f-it  ex  -e  E)  libri  cui  BDE. 
cui  cui  J  datum  st  B,  datum  est  J.  datum  sit  EZ:  corr.  Her- 
molaus  Pers.  om.  D  sticho  ex  stico  m.^J.  stico  E  434.  ]uii 
e  Qorr.  ut  vid.  J 

4* 


52  PLAVTI  II  4,  28—36 

Leonida 
Vah!  delenire  adparas.    scis  mihi  uicarium  esse, 
Neque   eo   esse   seruom  in   aedibus   eri    qui  sit  phiris   quam 

illest.  435 

Sed  uiua  quae  heri  uendidi  uinario  Serambo, 
lam  pro  is  satis  fecit  Sticho? 

LlEANVS 

Fecisse  satis  opinor: 
Nam  uidi  huc  ipsum  addiicere  tarpezitam  Serambum. 

Lkoxida 
Sic  dedero:  prius  quae  credidi,  uix  iinno  post  exegi. 
Nunc  sat  agit:  adducit  domum  etiam  ultro  et  scribit  uummos.  440 
Dromo  mercedem  rettulit? 

LlBAXVS 

Dimidio  minus  opinor. 

Leonida 
Quid  relicuom? 

LlBANVS 

Aibat  reddere  quom  extemplo  redditum  esset: 

delimire  ut  vid.  J  apparas  hbri  scis  LG:  scio  libri  mibi 
scio  E(m)Z  michi  J  435.  ]  esse  J  Nequeo  esse  ex  Neqneom 
esse  E.    neque  esse  F Z         seruum  J        inaedibus  BD.    inedibus  E 

beri  J  illest  Aldina:  ille  sit  lihri  436.  ]ina  J  qu^  BDEJ 
eri  DEfex  ego)  uiuario  J  Serambo  JRitschelius  Opusc.  vol.  III 
p.  310:  exaerarabo  libri  (m.'^  ex  exaer  ambo  B.  exerambo  J).  Dubi- 
tationem  iam  moverat  Casaubonus  in  Athen.  III  p.  112  E  idemqiie  de 
ZdQdfi^og  (quo  de  nomine  cf.  Ussingius)  coffitaverat:  cf.  v.  4.38  et  prae- 
fatio  437.  ]pro  J  pro  is  Pareus:  pro  iis  DE.  prohis  ex  proiis 
B.  pro  bis  /  fecit  ex  facit  J  oppinor  DE  438.  ]uidi  J 
hunc  JFZ  tarpezitam  Flecl;eisenus  ftarpessitamj.-  efe  er.)t  rapezi- 
tam  B.  et  rapere  ita  Eii?L  ex  ta  ras.)JZ.  et  rapere  F.  et  rape  cum 
septem  litt.  spat.  D.  etrapereita  ad  trapezeitam  spectare  vid.  buc 
ipsum    abducere    ad   trapezitam    Aciddlius  Serambum   Bitschelius 

l.  s.  s.:  exerambum  E.  ex  erambum  B.  exeranbum  m.^  ex  exerabam 
J.  ex  aerambum  D:  cf.  v.  436  439.  Sic  dedero:  prius  sic  intcr- 
punxerunt  primi  Palmerius  et  Acidalius  prius  quae  Pius:  prius- 
quam  D.  priusq  J.  prius  quam  BEFZ  priusquam  creduim  Sca- 
liger      exaegi  JS       iiO.  sa,ta.git  BDEJ(]  s.)      a,hducit  domo  Acidalius 

et  iam  BD.  ei  (i  ex  o)  iam  E  441.  Dr[]mo  J".  Dromon  Fleck- 
eisenus  mercede  E  retulit  libri  opinor  Leon  et  er.  verba  Quid 
—  esset  (v.  442)  vi.^  scripta  ^aiebat  tit  vid.,  non  alebatj  B  442.  Pers. 
om.  BE  reliquum   BDE.     relinquam  ut  vid.  m.^  ex  relinquum  / 

aibat  Beizius,  Bothius:  aiebat  DJFZ.  aiebat  ex  alebat  B.  alebat 
E       quom  Lambinus:  quam  libri 


\ 


H  4,  37-45  ASINARIA  53 

Nam  retineri,  ut  quod  sit  sibi  operis  locatum  efficeret. 

Leonida 
Scyplios  quos  utemlds  dedi  Pliilodamo  rettulitue? 

LlBANVS 

Non  etiam. 

Leonida 
Em  rem  sis  perdere,  da  conmoda  homini  amico.  445 

Meecatok 
Perii  liercle!  iam  hic  me  abegerit  suo  ddio. 

LlBANVS 

Heus  iam  satis  tu: 
Audin  quae  loquitur? 

Leonida 

Aiidio  et  quiesco. 

Mekcator 

Taudem,  opinor, 
Conticuit:  mmc  adeam  dptumumst,  priusquam  incipit  tinnire. 
Quam  mdx  das  mi  operam? 

Leonida 
Ehem,  dptume:  quam  dudum  tu  aduenisti? 
Non  hercle  te  prouideram:  quaesd,  ne  uitio  udrtas:  450 

Ita  iracundia  dbstitit  ocuh's. 

Mercator 

Non  mirum  factumst. 


443.  locanum  J         444.  Sciphos  BBE.    S[- -Jphos  J         philo    damo 
BD.    phylodamo  J         retulit  ne  BDE(ne  ex  meJJ        445.  ]am  J 
Em  rem  sis  (si  uelis  factum  ex  si  ueis;  ef.  v.  1)  perdere  da  LG:  hem 
non  si  uelis  da  BD(\mne  s.  non  m.^jE.    hem  nunc  si  uelis  da  J  F. 
hem  nunc   si  uelis   Z.     Versum    nondum  persanatum   esse   assentimur 
Muellero   de  Bros.   Pl.  p.  445.     Non?  hem  si  uelis  dare  Fleckeisenus, 
inventis    usus   Acidalii  (non?   h.em)   et   Dissaldaei   Brantiique   (Aaxe) 
frustra  Ussingius  addit  si  quid         commoda  libri,  nisi  qiiod  comoda  E 
et  accommoda  Z         446.  ]  hercle  J         hodio    et  heusiam   E        447. 
]din  J       Audin  ras.  ex  Audim  E      qug  BDEJ      quiesco,  i  s.  v.  J 
oinnior  J        448.  ]ticuit  J       optimum  est  BDEJ        449.  Q[.]am  J 

das  mi  operam  LG:  mihi  operam  das  Ubri  (m  E.  michi  J.  ope- 
ram  das  m.^  ex  operas  D.  das  m.^  s.  v.  J).  mihi  operam?  Fleclc- 
eisenus.  mi  operam  das  (et  hemj  Reizius,  Bothius  optime  ^^fim 
e  corr.)J  450.  ercle  B  prouideram  ex  prouidam  D  qu§so  D. 
queso  EJ         uicio  J        uortasi  D  451.  iracundia  ex  iracurfda  D 

factum  est  libri 


54  PLAVTI  II  4,  46—57 

Sed  si  domist,  Demaenetum  uolebam. 

Leoxida 

Negat  esse  intus. 
Verum  istuc  argentum  tameu  mihi  si  uis  denumerare, 
Reprdmittam  istoc  nomine  soliitam  rem  futuram. 

Mekcator 
Sic  potius,  ut  Demaeueto  tibi  erd  praesente  reddam.         455 

LlBAN^AS 

Erus  istunc  nouit  atque  erum  hic. 

Mercatok 

Ero  huic  praesente  reddam. 
LinANvs 
Da  modo  meo  periculo:  rem  sahiam  ego  exhibebo. 
Nam  si  sciat  noster  senex  fidem  nou  esse  huic  habitam, 
Suscenseat,  quoii  omuium  rerum  ipsus  semper  credit. 

Leoxida 
Non  magni  pendo:  ne  duit,  si  non  uolt.    sic  sine  adstet.  460 

LlBAXVS 

Da,  iuquam.    uahl  formido  miser  ne  hic  me  tibi  arbitretur 
Suasisse  sibi  ue  crederes.    da,  c^uaeso,  ac  ue  formida: 
Saluom  hercle  erit. 


452.  domi  est  libri        demenetum  BDEJ        LEON  ex  LEDN  D 
uegant  JF        Negat  esse  intus?    Ussingius  et  Seyffertus  Stiid.  Plaut,  \ 
p  1  (hic  uerum  v.  453  mercatori  tribuensj         453.  istuc  ex  istu  E 
tamen  m.-  vel  m.^  ex  tuum  J        m  siuis  E        455.  demeneto  BDEJ 

hero  J       jpsente  B.    presente  D.    psente  E.    presentem  J 
456.  ////erus,  H  er.  D.    Herus  BEJ        istuc  EJ        nonit  atque  ex  no- 
uitatque  B^.    nouit   aut  JF  herum  BEJ         hero  E^FZ.     hero 

m.-  cx  here  /.    ego  BDE  psente,  te  ex  te  ras.  E.   |»sente  te,  te 

s.  V.  m.'^  B.    praesente  c.  sj^at.  2 — 5  ?.  D.   presente  /        praesente  huic 
Bombe  de  abl.  abs.  p.  33        457.  periculo  JF,  Fylades:  periclo  BDEZ 

exhibebo  J^  exibebo  BJ^  458.  fidem  ex  finem  B^  habitarri 
huic,  alt.  a  ex  n  et  huic  m.  posteriorc  ut  vid.  scripto  J  459.  Sus  (ex 
Snisy  censeat  J5.  Succeuseat  /  quoii  LG:  qui  libri.  quoi  Pyladcs. 
qui  huic  FlecJccisenus.    Fortasse  quia       ipsus  ex  ipsius  ras.  E.   ipsius  J 

credit  Camerarius,  Bentleius:  credidit  libri  460.  V.  recte  interp. 
Ussingius        magnipendo  E       neduit  J       uult  libri        astet  BDEZ 

461.  uahc  BDE  nec  J  462.  Suauisse  J  Post  sibi  del.  c  ut 
vid.  E  necrederes  J  ne  crederes  ex  ne  crederis  D.  ne  crederes 
m.-  in  nec  redderes  correctum,  qua  correctione  dcleta  ue  crederes  resti- 
tutmnestB  qn^so  BDEJ  ah  ne  Gulielmius.  ne  FlecJceisenus.  Fuit 
qui  caue  formides  coniceret       fo[  J       463.  Saluum  libri       ercle  D 


n  4,  57—67  ASTNARIA  55 

Mkrcator 
Credam  fore,  dum  quidem  ipsus  in  mauu  habeo. 
Peregrinus  ego  sum:  Sailream  non  noui. 

Lir.ANvs 

At  nosce  sane. 
Mebcator 
Sit,  ndn  sit:  non  edepol  scio.   si  is  est,  eum  esse  oportet.  465 
Ego  certe  me  incerto  scio  hoc  datiirum  nemini  homini. 

Leoxida 

Hercle  istum  di  omnes  perduint:  uerbo  caue  supplicassis. 

Ferdx  est  uiginti  minas  meas  tractare  sese. 

Nemo  accipit:  te  aufer  domum,  abscede  Mnc,  molestus  ue  sis. 

Mercator 
Nimis  iracunde:  uon  decet  superbum  esse  hominem  seruom.  470 

Leoxida 

Malo  hercle  iam  magno  tuo,  ni  isti  nec  recte  dicis. 

LlBANVS 

Inpiire,  nihili,  nou  uides  irasci? 

Leoxida 

Perge  porro. 

Libanvs 

Flagitium    hominis,    da,    obsecro,    argentum    huic,    ue    male 

loquatur. 

quidem  [  J  ipsus  (vel  ego  ipse)  Miiellerus  Pros.  Pl.  p.714  fquamquam 
is  habebo  praefert):  ipse  libri  inmanu  BDEJ  habebo  ex  habeo 
jB^  in  manu  ipse  habebo  Acidalius.  habebo  in  manu  ipse  Reizius 
464.  Peregrinus,  priore  r  ex  al.  l.  B  nonnoui  B  a,t  [  J  nosce 
ex  noso  E  465.  si  is  ex  sus  E^  cum  J.  quem  F  eum  scire 
Weisius.     eum    nosse    RibbecJcius  466.    scio   hoc,    hoc  s.  v.  m.^  ut 

vid.B  467.  dii  J  oms  BBEJ  perduint,  i  s.  v.  m.^  B.  perdiunt 
E  cane  J  supplicas  sis  E  468.  minas  m.'  e  corr.  J  se  se  E 
469.  accipit  Pyhtdes:  accepit  libri  te  aufer  Engerus  de  pros.  p.  IX, 
FlecJceisenus  Nov.  ann.  t.  95  (a.  1867)  p.  630,  Mohrius  de  sejjt.  iamb. 
p.  12:  aufer  te  JFZ.  aufer  te  ex  aufert  te  ras.  B.  aufert  (exp.m.^)  te 
B.  aufert  te  E  dominum  e  corr.  J  sies  J  470.  Ninnis  E  seruum 
libri  471.  Leon.  pers.  add.  B^,  Guliehnius:  om.  B^BEJ,  Libani 
praef.  FZ  cum  2^^'0  iam  Lomanus  Spec.  crit.  (a.  1855)  p.  18,  C.  F. 
W.  Muellerus  Philologi  t.  9  (a.  1854)  p).  741 :  at  cf.  Fleckeisenus  ibid.  t.  2 
(a.  1847)  p.  95  niisti  B.     nc  isti  J.    nunc   isti  F.    nunc  istuc   Z. 

Vel  ni  isti  vel  isti  Bentleius  ne  recte  JF.     recte  Z  472.  Im- 

pure  nihili  BB:  Impure  nibili,  prima  i  er.  E.    Impuren  i.  bili  J.    Im- 
puren  bili  Z.   Impure  atrabilem  F:  corr.  Pylades      perge  ex  porge  B 
473.  Flagicium  ./        homonis  Spengelius  T.  31.  Plautus  p.  223,  Barn- 


56  PLAVTl  II  4,  68—74      , 

f 

Mercatok  ■ 

Malum  hercle  uobis  quaeritis. 

Leonida 

Crura  hercle  diflFriugeutur, 
Ni  istum  inpudicum  percies, 

LlBANVS 

Perii  hercle:  age  inpudice,     475 
Sceleste,  uon  audes  mihi  scelesto  subuemre? 

Leonida 

Pergin  precari  pessumo? 
Male  seruos  loquere? 


Meecatok 

Quae  res?  tun  libero  homiui 


Leonida 
Vapula. 

Mebcatob 

Id  tibi  quidem  hercle  fiet 
Vt  uapules,  Demaenetum  simulac  conspexero  hddie. 
[In  iiis  uoco  te. 


477.  Servius  in  Vergilium  Aen.  VIII  127  sq.:  cui  me  Fortuna 
precari  .  .  .  uoluit]  antiquum  est;  nam  modo  'quem  precari'  dici- 
mus.  Terentius  .  .  .  Sane  ueteres  et  'precor  illi'  pro  'precor  pro  illo' 
dicebant.  Plautus  in  Amphitryoue:  *'noli  pessimo  precari'  hoc  est 
'pro  pessimo  noli  precari' 


mannus  de  Matu  p.  14,  Usenerus  de  scaen.  Pseud.  p.  9       me  J       ne- 
maleloquatur  D        474.  qu^ritis  BJ.  queritis  DE      diftringentur  libri 
omiies:  def.  Eibheckius  praef.  Com.'^  p.  56.    defringentur  Acidalius 
Addwit  in  fine   huius  versus  age  in  pudice  B.   age  i  pudice  D.    age 
impndice    E  (m  ex  ry)  J  (\m^VL[)  F Z :    cf.   v.  475  475.    impudicum 

BDEJ  perties  E.     percuties   JFZ  Age  inpudice  h.  l.  om. 

libri:   cf   V.  474.     Bestituit  locum   codd.   Langianorum  vestigia  secutus 
Gidielmius  476.  m  E.    michi  J  sceleste  Z  477.    Pers.   om. 

JF  pcari  BE  pessimo  BDJ.  pessimo  ex  pessimo  ras.  E 
qug  res  DJ.  que  res  B.  queres  E  homine  BDEZ  478.  Malo 
BDE  logre  E  id  tibi  quidem  F,  Beizius,  Fleckeisenus :  id  qui- 
dem  tibi  E Z.  id  quid  e  tibi  B.  id  quide  tibi,  tibi  s.  v.  m.^  D.  idqui- 
dem  tibi  J  fiet  ex  flet  ras.  D.  flet  BE.  siet  F  479.  demenetum 
BDEJ  simul  ac  BDEJ  hodie,  od  in  lit.  D  V.  480-483  ut 
a  sententia  metro  sermone  alienos  damnat  Ussingius:  cf.  praef.  480. 
Personarum  notae  in  marg.  scriptae  v.  480  —  III  1, 11  omnes  in  ras.  E 
Iniuste,  te  er.  D 


II  4,  74—79  ASINARIA  57 

Leonida 

Nou  eo. 

Mercatok 
Non  eis?    memento. 
Leoxida 

Memini.         480 

Meecator 
Dabitiir  pol  supplicium  mihi  de  tergo  uostro. 

Leonjda 

Vae'  te! 
Tibi  quidem  supplieium,  carnufex,  de  ndbis  detur? 

Mekcator 

Atque  etiam 
Pro  dictis  uostris  maledicis  poenae  pendentur  mi  liodie.] 

Leoxida 

Quid,  uerbero? 

Mercator 

Ain  tu? 

Leosida 
Fiircifer,  erum  me  fugitare  censes?  485 


485.  Oshernus  p.  221  sq.:  Fugito  .as  uerbum  frequentatiuum;  unde 
Plautus:  'an  tu  .  .  .  censes?'.  —  Idem  p.  219:  furca  componitur  hic 
furcifer  .ri  et  hic  trifurcifer  .ri  id  est  portarius  (sic  scri^^simus  pro 
j)otarius^^  qui  tres  habet  furcas  ad  honus  gerendum;  undePlautus:  'an 
tu  furcifer  herum  nos  fugitare.  Etiam  fur  trif urcifer',  uhi 
extrema  tria  vocahula  ad  Aululariam  II  4,  47  spectant 


iis  B(l^omis)D(priore  i  m.^  exp.jE.  isJFZ  Lib.  Memini  Bothius 
memini  ex  memto  D  481.  Dabitur,  i  s.v.D  suijplitium  E  m  E. 
michi  J  detergo  BD  uro  BDEJ  ue  te  lihri:  uae  te  hitinum 
esse  docent  (jrammatici  ct  Seneca  apoc.  4;  cf.  Hauptius  Opusc.  phil.  1 
p.  78  sq.  482.  quidem  sanum  esse  negat  Lamhinus  supplitium  E 
carnifex  BEJ  denobis  BEJ  Hunc  v.  sic  conformat  Bothius:  Tibi 
quidem  de  nobis  carnifex  detur  supplicium?    Atque    etiam  V.  4S3 

merum  glossema  est  versus  481  uris  EJ  maledicis  Langiani,  Bent- 
leius:  maledictis  lihri  pene  B.  pene  DE.  pene  J  mihi  BD.  m  E. 
michi  J  Post  h.  v.  quaedam  intercidisse  putat  FlecJceisemis  (v.  484) 
485.  3Ierc.p)ers.  add.Bothius:  om.  lihri  furtifer  D.  furcifer  mercatori 
dat  Ussingius  erum  me  Ussingius:  erum  nosmet  (herum  J,  nos  met 
EJ)  libri.  erum  nos  Oshcrnus  his  (^herumj,  Langiani,  Bentleius,  Reizius 
f^fugitare  erum  nos^.  nosmet  Bothius.  Fort.  erum  nosmet  fugere  coll. 
Ter.  Ad.  v.  60 


58  PLAVTI  11  4,  80-91 

Ei  uiinciam  ad  erum  quo  uocas,  iamdiidum  quo  uolebas. 

Mercator 
Nunc  demum?   tamen  numquara  hinc  feres  argenti  nummum, 

nfsi  me 
Dare  iusserit  Deraaenetus. 

Leonida 

Ita  facito:  age  ambula  ergo. 
Tu  conturaeliam  alteri  facias,  tibi  non  dicatur? 
Tam  ego  homo  sum  quam  tu. 

Mercator 

Scilicet:  ita  res  est. 
Leoxida 

Sequere  hac  ergo.  490 
Praefiscini  hoc  nunc  dixerim:  nemo  etiam  me  accusauit 
Meritd  meo,  neque  mest  Atheuis  alter  hodie  quisquam, 
Quoi  credi  recte  aeque  putent. 

Mercator 

Fortasse:  sed  tamen  me 
Numquam  hodie  induces  lit  tibi  credam  hoc  argentum  ignoto. 
Lupus    est   homo    homini,    uon   homo,   quom   qualis   sit  nonj 

nouit.  495 

Leonida 
lam  uunc  secunda  mihi  facis.    scibam  huic  te  capitulo  hodie. 


486.  Ei,  E  er.  B.    li  B(\  exp.  m.^jE.    I  JFZ       nunc  iam  libri  fnuai 
tiam  E)         adherum  BI)        quo  m-.  in  quem  corr.  J       iam  cludur 
BDEJ       487.  tam  Fleckeisenus      hic  F       nu  mu  J        488.  iusseritj 
er  w.^  s.  V.  T)        demenetus  BDEJ        V.  489 — 503  aut  transponendi 
aut,  quod  probabilius  est,    ex  al.  rec.  repetendi  sunt:  cf.  praef.        489.' 
altim  J       fatias  E       490.  Leon.  pers.  add.  FZ:  om.  BDEJ        491. 
Leon.  pers.  xwaem.  BDEJ        Praefiscini  Curio,  Scaliger  Coniectan.  it 
Varr.  p.  152  (ed.  a.  1581):  Preficisci  ni  B-D.  Preficiscini  E.  Perficisci  ni 
JS'.  Proficiscin  J"Z.  Proficisci  JF'      mxxic  om.J.  iaF.  hoc  Z     'dixerim  jE?J 
dixerimus  JFZ        492.  nequ§  J        mest  Athenis  alter  Kampmannusl 
de  re  mil.  p.  29,   MoJirius  de  sept.  iamb.  p.  11:   me  athenis  alter  estl 
libri.    me  alter  est  Athenis  Bentleius,  Reizius,  Bothius        493.  Cui,  C| 
ex  Q  m.^  D.    Cui  reliqui         §que  B.    aequ§  J.   eque  in  ras.  E^ 
putent,  e  ex  ci  D        fortasse  Bentleius  ad  Ter.  Andr.  1 1,  92,  Bothius\ 
fortassis  libri        set  E        494.  igneto  E        495.  e  ittser.  D^       cum 
qualissit  D       496.  Ante  h.  v.  nonnulla  intercidisse  putat  Scaliger,  'quc 
pertinebant  ad  relationem  accepti''        secunda  mj^  ut  vid.  ex  secunda  E\ 

secundas  Zi^psms        m  E.  michi  J"        scibam  J)^.    cibamJ5Z>'£'       huc 
E.  hoc  JFZ 


11  4,  92—96  ASINARIA  59 

Factiirum  satis  pro  iniuria:    quamquam  ego  sum  sordidatus, 
Frugi  tamen  sum  uec  potest  peculium  enumerari. 

Mercator 
Fortasse. 

Leoxida 

Etiam  hodie  Feriphanes  Rhodo  mercator  diues 
Absente  ero  solits  mihi  talentum  argenti  soli  500 

Adniimerauit  et  credidit  mihi  neque  deceptust  in  eo. 

Mercator 
Fortasse. 

Leoxida 
Atque  etiam  tii  quoque  ipse  si  esses  percontatus 
Me  ex  filiis,  scio  pol  crederes  uunc  qudd  fers. 

Mercator 

Haud  negassim. 


497.  proiniuria  E  ////qua  quam^  a  er.  E  sum  ego  B  sordi- 
tatus  BD        498.  Frugi  t  amensu  ex  Frugit  amensu  D^        peculum  E 

499.  et  iam  B  hoclie  Lachmannus  acl  Lucr.  p.  290:  nunc  dico 
Uhrl.  nimc  Bothius  500.  hero  BJ  m.,  m  ex  t  E.  michi  J  mihi 
solus   D  501.   Annumerauit  J.    Numerauit   Bothius:    cf.  Langenus 

p.  93.  Adnumerat  Lachmannus  in  Lucr.  p.  290.  Soli  adnumerauit 
credidit  Beizius  credidit  mihi  FlecJceisenus:  mihi  (m  E.  michi  J) 
credidit  libri.    Scripsimus  locum  cum  Fleckeiseno  quamquam  dubitamus 

neque  deeeptust  FlecJceisenus :  ueque  fneque  Jj  deceptus  libri.    ne- 
quest  deceptus  Heizius,  Bothius         ineo  BDEJ         502.  ]  tu  J" 
Merc.  pers.  om.  E      atque  s.  v.  E      percuutatus  E.  perconctatus^  alt. 
c  s.  V.  m.^  D.    percunctatus  J  503.  ]  scio  J  Me  clel.  ifssingius 

quo  id  BD'-.  quid  hi  D^  quod  nunc  J  fers?  BD  haut  E 
Negassim  iteratur  in  titulo  proximae  scaenae  BDE 


111  1.  1-4 


ACTVS    III 


CLEAERETA.     PHILAENIVM 

Cleaereta 
Nequeon  ego  ted  mterdictis  facere  mansuetem  meis? 
An  ita  tus  animata,  ut  qui  expers  matris  inperio  siesV   505 

PmLAENlVM 

Vbi  piem  pietatem,  si  istoc  mdre  moratam  tibi 
Pdstulem  placere,  mater,  mihi  quo  pacto  praecipis? 


506.  507.  Nonius p.lol,lo:  piem  colam  ^piencolam  Jihrij,  custo- 
diam.  Plautus  Asinaria:  'ubi  piencolam  pietatem  .  .  .  praeci- 
pis?'.  —  Idem  p.  375,  20:  postulare  uelle.  Plautus  in  Asinaria: 
■■ubi  opem  pietatem  .  .  .  praecipis?' 


Act.  III  Sc.  1  Negassim  CLERETA  LENA-  PHILEXIVM  ME- 
RETRIX  •  BE.  Negassim;  CLEERETA  LEXA  •  PHILLENIUM  ME- 
RITRIX  IJ-  (praeter  Negassim,  quod  D'  scripsitj.  CLERETA  LENA 
PHILENIVM  MERETRIX^  J  504.  N[  ]te  J  equeon  c.  spat.  init. 
E.  eque  on  item  I)  ted  interdictis  Lambinus,  D/priore  d  m.^  exp.; 
inter  dictisy;  te  dinter  dictis  E.  te  inteiclictis  BJdnier  dictisjJPZ 
mansuetem  .F7ecA-e2sen7(S  exv.145:  mansuetam  Ubri      Ante  meiaer.sD 

505.  ]  tn  J  tu  es  EJ.  tues  BD.  ita"s  Pylades  metri  causa  ut 
qui  fqui  s.  V.  iti.^  Jj  Ubri:  cf.  FlecJceisenus  Misc.  crit.  p.  33.  ut  quae 
Pius,  Bothius  expers  matris  Camerarius:  matris  expers  Uhri,  nisi 
qiiod  una  Utt.  er.  post  expers  in  B  inperio  Luchsius  Hermae  vol.  8 
(a.  1874:)  p.  113:  imperii  Ubri.  imperiis  Brantius.  imperi  matris  sies 
Luclisius  l.  s.  s.  506.  ]em  pietatem  J  ubi  piencolam  intruso  glos- 
semate  Nonius  p.  151  (sed  colam  s.  v.  L  cod.i,   ubi  opem   idetn  p.  375 

Ibi  Ussingius:  an  Qui  ?  Pietatem  Camerarius  istoc  Nonius 
p.  151   ristuc  idem  p.  37 5j:    isto  Uhri  moratam  BD^FJ,   Nonius 

(p.  375  nonnuUi  codd.  memoratam  pt^o  more  moratamy,  Pylades:  mo- 
rata  D^EZ  507.  ]em  J  Post  postulem  ras.  septem  fere  Uttera- 
rum  (fort.  pietate^  D  m  E.  michi  J.  me  Ussingius  ^cipis  B. 
pcipis  D.    prgcipis  E.    precipis  J 


IT[  1,  G.  5.  7.  10—15  ASINARIA  61 

Cleaerkta 
Hocinest  pietatem  colere,  matri  inperium  mmuere? 
Au  (lecorumst  aduorsari  meis  te  praeceptis? 

Philaenivm 

Quid  est? 
Neque  quae  recte  faciunt  culpo,  neque  quae  delinqucmt  amo.  5io 

Cleaereta 
Ego  te  uolui  castigare,  tu  mi  accusatrix  ades. 

Philaenivm 
Neque  edepol  te  accitso,  neque  id  me  facere  fas  existumo. 
Verum  ego  meas  queror  fortunas,  qu(5m  illo  quem  amo  pro- 

hibeor. 

Cleaebeta 
Ecqua  pars  orationis  de  die  dabitiir  mihi? 

Philaenivm 
Et  meam  partem  loquendi  et  tuam  trad(5  tibi:  515 

Ad  loquendum  atque  ad  tacendum   tute  habeas  portisculum. 


515.  516.  Nonius  p.  151,  18:  portisculus  proprie  hortator  est 
remigum,  id  est  qHi  quancJam  perticam  (sic  scripsimus  Placido  duee: 
iclem  qui  eamdem  perticam  Ubri;  id  est  iam  olim  emendatum  est)  tenet 

508.   Versus  in  lihris  post  509  exstat:  corr.  FlecJceisenus        ]ine   est  J 
Pers.  ovi.  libri  hoc   loco        Hoccine  est  lihri         colere   ex  colore 
BI)^        matri  Bentleius:  matris  libri  (x  s.  v.  E)        imperium  libri 
imperium   matris   Pylades  509.    Versum  del.    Ussingius:    eum   post 

V.  .504  magis  pJacere  quam  h.  1.  idem  dicit        ]um  est  J        Pers.  prae- 
figunt  libri         decorum   est  BDEFZ.    decornest   ex  decoraesfc  fest  e 
corr.)  I)        adusari  B.    aduersari  DEJ        pceptis  BDE.   preceptis  J 
Phil.  Quid  est  Camerarius:  quid  est  Ubri.    quidem  GuUelmius 

510.  ]  qug  J  que  E.    que  BD  rectae  J         fatiunt  E         qug 
BEJ        delinquunt  Ubri           511 — 520.    Ordinem   Ubrorum  (517.  518. 

511.  516.  519.  520)  turbatum  ebse  sensit  Fleckeiseniis,  qui  hunc  insti- 
tuit:  517 — 520.  511 — 516.  Ordinem  invertimus  511.  Ante  h.  v.  Ubri 
exhibent  517.  518  ]  uolui  J  mihi  BD.  m  E.  michi  J  512. 
]g  edepol  /  nequ§  J  me  id  F,  Eeizius.  Idem  vel  facere  id  Muel- 
lerus  Pros.  Pl.  p.  327  existimo  Ubri  513.  ]um  J  cum  BDEJ 
prohibeor,  o  poster.  s.  v.  B  "514.  Ecqua  Brixius  Emend.  PI.  p.  5, 
FlecJceisenus :  Egoua  B.  Ego  ua  DE ("napiiis).  ]go  una  J.  Ergo  uuslFZ. 
Ergon  AcidaUus.    Ergo  Beutleius,  Reizius        dedie  BDJ        michi  EJ 

V.  515.  516  Bothius  intcrrogandi  signis  piositis  Cleaeretam  dicentem 
facit  515.  ]  meam  /  ego  efc  fcuam  Beizius.  efc  autem  fcuam  Muellerus 
Pros.  Pl.  p.  59  fcum  tardo  iS^Ottfw.s  516.  Adloquendum  7>D.  A[  ]  lo- 
quendum  J  adtacendum  JS  J^i?.  ad  iacendum  ^''omMS  tute  habes /s^- 
dorus.  tu  ut  habes  Nonius.  tu  ut  habeas  Ussingius  cum  Mercero       tu  te 


62  PLAYTI  III  1,  8.  y.  16— 18 

Cleaereta 
Satis  clicacula's  amatrix. 

Philaexivm 

Mater,  is  quaestust  mihi: 
LiDgua  poscit,  cdrpus  quaerit,  auimus  bortat,  res  mouet. 
Quin  pol  si  reposiui  remum,  sola  ego  iu  casteria 
Vbi  quiesco,  omuis  familiae  caiisa  consistit  tibi.  520 

Cleaereta 

Quid  ais  tu,  quam  ego  uuam  uidi  mulierem  audacfssumam? 


quae  portisculus  dicitur,  qua  et  cursum  et  hortamenta  moderatur. 
Plautus  Asiuaria:  'et  meam  partem  ...  ijortisculum'.  —  Isidorus 
Originum  XIX  3,  13:  porticulus:  malleus  in  manu  portatus,  quo 
modus  signumque  datur  remigautibus.  De  quo  Plautus:  'ad  loquen- 
dum  .  .  .  porticulum'.  Ex  Isidoro  hauscnmt  Pajnas ,  Iliigutio, 
lohannes  de  lanua,  Osbernus,  quorum  ultimus  p.  429  haec  hahct:  hic 
porticulus  .  .  .  id  est  paruus  baculus  ad  portandum  liabilis  et  hic  por- 
tusculus  ...  malleolus  in  uaui,  cum  quo  gubernator  dat  signum 
nautis  uel  in  una  uel  in  gemina  percussione;  unde  Plautus  in  Asinaria: 
•■ad  loquendum  uel  ad  tacendum  tute   habes  portusculum' 

517.  Oshernus  p.  15S:  dicaculus  .  .  .  id  est  aliquantulum  facuu- 
dus;  unde  Plautus  'dicacula'  inquit  'est  et  haec  meretrix' 
519.  520.  Nonius  p.  85,  33:  casteria  locus  ubi  cum  nauigatio  con- 
quiescit,  remi  et  gubernacula  conquiescunt.  Plautus  Asinaria:  'quin 
pol  .  .  .  tibi'.  —  Placidus  ad  Statii  Theb.  VI  797:  et  signo  de 
puppe  dato]  ''de  puppe'  a  gubernatore.  Nam  pertica  est  quaedam 
in  naui,  quam  hortator  remigum  tenet.  Quam  si  incusserit,  remiges 
non  desiuunt:  si  deposuerit,  quiescunt  a  labore.  Hanc  casteriam 
Plautus  nomiuauit  in  Asinaria:  "^quin  pol  .  .  .  casteria' 


DE  portisculum,  r  ex  s  E.  porticulum  Isidorus,  quam  formam  etiam 
Paulus  p.  235,11  et  Philoxenus  p.lG5,12  porticulus:  ■AiX^vaxriq  exhihent, 
Festtis  contra  p.  23i'>  4  et  glossa  AmpJoniana  *  p.  361,  IGS  (cf.  Prodromus 
p.  135,5)  recte  portisculus  V.  517.  51S  in  lihris  post  510  positi  sunt 
517.  ]  dicicula  /.  acula  E  es  libri  mater  isquestus  e  ex  materis 
questus  e  B'-.  mater  is  questus  D.  mater  es  questus  ^'fmateres  et  alt. 
u  duhiajJZiquesivLsj.  mater  est  quesitus  2^:  corr .  Angelius  mihi  est 
DZ.  m  est  E.  michi  est  J:  mihist  Angelius  518.  ]gua  J  querit 
J.  querit  BDE  hortat  Acidalius:  ©rat  lihri  519.  quin  pulsi  Nonii 
codd.  ut  vid.  reposiui  BJ:    repulsiui   vel  repulsaui  Nonius  ut  vid. 

reposui  DE(his  exhibet)  FZ,  Placidus  incastei"ia  DEJ  schasteria 
Turnebus  Adv.  IV  13  collata  Hesychii  glossa:  Gxaarrjgia  .  .  .  [liQog  ri 
tv  T?/  vrit         520.  quiosco  E  omis  B{\  s.  v.  m.^jJ.    oms  DE 

familie  J.   familie  E         cassa  Acidalius         constitit  E.    consistit  tibi 
Nonianorum  solus  fere  H:  relicj^ui  c.  ibi  vel  c.  cibi        521.   ego   om.  Z 
audacissimam  BDE 


111   1,  19—31  ASINARIA  63 

Quotieus  te  uotui  Argyrippum  filium  Demaeneti 

Coupellare  aut  coutrectare  couloquiue  aut  eontuiV 

Quid  dedit?  quid  deportari  iiissit  ad  nos?    an  tibi 

Verba  blanda  esse  aiirum  rere,  dicta  docta  pro  datis?      525 

Vltro  amas,  ultro  expetessis^  ultro  ad  te  arcessi  iubes. 

lUos  qui  dantj  eos  derides:   qui  deludunt  deperis. 

An  te  id  exspectare  oportet,  si  quis  promittat  tibi, 

Te  facturum  diuitem,  si  mdriatur  mater  sua? 

Ecastor  nobis  periclum  et  familiae  portenditur,  530 

Dum  eius  exspectamus  mortem,  ne  nos  moriamur  fame. 

Nitnc  adeo  nisi  mi  hiic  argenti  defert  uiginti  minas, 

Ne  ille  ecastor  hinc  trudetur  largus  lacrumarum  foras. 

Haec  dies  summast  c^uom  apud  me  inopiast  excusatio. 


522.  Quotiens  te,  te  s.  v.  B  uotui,  g  s.  o  m.-B.  uetui  J  argii-ip- 
pum  Bf^g  ex  xjDJ'.  agrippum  EJ^  filiuu,  ut  ultima  litt.  videatur 
m  esse  ad  finem  non  perducta  D  demeneti  D('\.  ex  nmiEJ.  demo- 
n^ti  B  523.  Compellare  Uhri  contrrectare  D  conloqui  ue  BE. 
colloqui  ue  J  524.  adnos  BE  an  tibi  Eeizius ,  FkcJceisenus :  au 
tu  (rel  antuj  tibi  libri.    tu  tibi  Bentleius,  Weisius  525.   rerere   E. 

i"ere  in  lacuna  undecim  fere  litt.  add.  m.-D  526.  ]tro  J  expetessis 
ex  expetes  sisB'^.  expetes  s'is  E  adte  BD  accersi  BDE.  acersi 
J  527.  illas,  o  s.  a  ^.  illi  Scaliger  dant  eos^  eos  s.  v.  et  dant 
in  ras.  B^  deperis   Camerarius:   dederis   libri,    nisi  quod   derideris 

Z  528.  ]  id  J"  Ante  BDE  expectare  DEJ  Post  oportet 
m.'  inser.  ?  B  siquis  BDE  529.  ]  facturum  J        diuitem  esse 

Aldina        moriatur  Pylades:  moritur  libri        mater  moriatur  Bothius, 
Ritschelius         sua  E^F ,  Saracenus:   tua  BDEJ        530.  uobs  E 
nobis  simul  cum  et  del.  Bothius  periclum  Pylades,  Bentleius:  peri- 

clum   (ex  periculum   ras.  Ji  magnum  libri         familie  J.    familie  E 

531.  Demetrius  E.  Demeneti  si  JE^FZ  expectamua  EJ(ex  expecta- 
uimus;        nenos  J       moriamur  ex  moriamus  E       fame  ex  fama  D 

532.  mihi  BDE(m)J(m.icb.i)  nisi  huc  argenti  mi  FlecJceisenus  Phi- 
lologi  t.  2  (a.  1S47)  p.  71,  MueUerus  Pros.  Pl.  p.  545.  nisi  mihi  uiginti 
huc  Fleckeisenus  ibid.  dubitanter  defert  LG  frequenti  apud  Plaittum 
usu  ducti:  adfert  BD.  aflfert  E(cum  parvida  post  r  ras.jJ      533.  ]  ille  / 

largos  B        lacrimarum  BE        534.  Versum  del.  Guyetus       ]c  J 
Haec  Fleckeisenus,  Ititschelius  Kov.  exc.  Pl.  p.45  (cf.Pseud.  v.374,  Per- 
sae34):  Hic  libri      summast  FlecJceisenus.  siime  e  E^  ex  sunn/vst,  pro 
quo  fuerit  sumust^  E.    summe  est  JFZ(s\imm^)  quom   apud  me 

inopiast  LG:  apud  (ex  aput  J)  me  inopiae  i^inopie  D.   inopie  E)  libri 

med  Botlmis,  Bitschelius  I.  s.  s.       me  ei  Bluellerus  Pros.  PI.  p.545 
apud  me  summast  Beizius  apud  Hermannum  Elem.  d.  m.  j^- SS        med: 
inopia  exclusast  domo  vel  foras  Schoellius  Anal.  PI.  p.  32  adn.  64,  me 
inopiast  exclusa  (vel  excussa^  ilico  idem  nunc         Vssingius  rersum  pu- 
tat  intercidisse 


64  PLAVTI  IIl  1,  32—40 

Philaexivm 
Patiar,  si  cibo  carere  me  iubes,  mater  mea.  535 

Cleaereta 
Non  uoto  ted  amare  qui  daut  quoia  amentur  gratia. 

Philaeni^-ji 

Quid  si  hic  auimus  occupatust,  mater,  quid  faciam?  moue. 

Cleaebeta 

Em     537.  538 
Meiim  caput  contemples,  si  quidem  ex  re  consultas  tua. 

PhilAenivm 
Etiam  opiiio  qui  pascit,  mater,  alienas  ouis,  540 

Aliquam  habet  peculiarem,  qui  spem  soletur  suam. 
Sme  med  auimi  caitsa  amare  unum  Argyrippum,  quem  uolo. 

Cleaereta 
Intro  abi:  nam  te  quidem  edepol  nihil  est  inpudentius. 

Philaesivm 
Audientem  dicto,  mater,  produxisti  filiam. 


539.  Gellius  XVIII  12,  1:  Id  quoque  habitum  est  in  oratione  fa- 
cienda  elegantiae  genus,  ut  pro  uerbis  habentibus  patiendi  figurani 
agentia  ponerent  ac  deinde  haec  uice  inter  sese  mutua  uerterent.  lu- 
uentius  .  .  .  Plautus  ...  in  Asinaria  quoque  contemples  dicit  pro 
'contempleris' :  'mecum  .  .  .  tua'.  —  Nonius  p.  469,  33  'de  contrariis 
generibus  uerborum'  o</e«s.-  coutempla.  Accius  ...  Plautus  Asinaria: 
'meum   caput  contemples' 


535.  me  m.'  s.  v.  J        iubeas  Z.    iubes  iubes  J        536.  Non  uot 
('ueto  vi.'^j  ted  amare  (ex  tedamare  m.'-j B.  Non  uoto  te  damare  E.  Non- 
uotote  damare  JJ.  Non  ueto  te  amare  JFZ,  Acidalius,  Geiipertus  Stud. 
Pl.  I  p.  128       danunt  Fleclceisemis       quoia  Berglcius  Symh.  ad  gramm. 
lat.  p.  63:  q  m.-  ex  qui  B.    qua  DEJFZ.   quad  Acidalius,  Eitschelins^ 
Kov.  exc.  PI.  p.  62.    qua  mage   MueUerus  Pros.  Pl.  p.  223.     quanai 
Koehlerus  l.  s.  s.  p.  68        amentur  ex  amantur  J        537.  Set  si  Fleck- 
eisenus,  fort.  recte        occupatust,  s  post  a  er.  E.    occupatus  est  J 
qd  ex  qd  B'^.    quod  E        fatiam  E        Interpungunt  alii  post  occupa- 
tust  vel  post  mater         538.  hem  lihri        539.  mecum  Gellius        capud 
I)EJ(in  caput  corr.)       siquidem  BDEJ      exre  J.  e  re  vel  nereGellius 

540.  6  mater,   6  ?«.-  s.  v.   ut  significarctur  vocativus  addito  B 

oues  J        541.  quia  ut  vid.  J  []am  J  542.   Sine   med   animi 

causa  amare  u.  A.  LG:    Sine  me   amare  u.   a.   animi  causa   libri 
argirippum,    g  ex  al.  litt.  B.    argiripi^um,  priore  p  s.  v.  D.    agrippum 
E.    Argyrippum  hunc  MuelJerus  Pros.  PI.  p.  545        uolo  vocis  1  tan- 
tum  legi  potest  J         543.   abinamte  D         nichil   EJ        impudentius 
DEJ        544.  dicco  D 


111  2,  1-7  ASINARIA  65 

LIBANVS.     LEONIDA 

LlBANVS 

Perfidiae  laudes  gratiasque  liabemus  merito  magnas,         545 
Quom  udstris  sycophantiis,  dolis  astutiisque, 
Scapularum  confidentia,  uirtute  ulmorum  freti, 

Qui  adudrsum  stimulos,  lamminas,  erucesque  conpedesque, 
Neruos,  catenas,  carceres,  numellas,  pedicas,  boias  550 

Inductoresque  acerrumos  gnarosque  nostri  tergi 
[Qui  saeije  ante  in  nostras  scapulas  cicatrices  indiderunt] 


547.  Nonius  j).  362,  3:    confidentia   duvitia,   patientia.     Plautus 
in  Asinaria:    ''scapularum   .  .  .   freti'  550.  Noniiis  p.  144,  22: 

numellae  machinae  geuus  ligneum  ad  discruciandos  noxios  paratum, 
quo  et  eollum  et  pedes  immittunt.  Plautus  Aulularia:  'neruus  .  .  . 
boias'.  —  Oshernus  p.  377 :  numella  .  .  .  quoddam  genus  catenarum 
innumeris  maculis  contextum;  unde  Plautus  in  Asinaria:  ''catenas 
carceres  numellas  boias  ibo  aduersum'.-  cf.  ad  v.  295  551. 
Collatis  hiUnguihus  glossis  liisce:  CyriUi  p.  444,  15  staaKzt^gi  inductor 
et  Lahhaei  p.  91^  ''e'.-  inductor:  £^§t§aarrjg  nihil  omnino  ad  explican- 
diim  vel  emendandum  h.  1.  proftcimus 


Act.  III  Sc.  2  LIBAN^  •  LEONIDA  SERVI  DVO  •  in  ead.  qua 
praecedens  v.  linea  B.  LIBANVS  LEONIDA  DVO  SERVI  J.  SERVI 
DVC  E.  Spat.  vac.  D  545.  erfidiae  c.  s))at.  init.  D.  Perfidie  B.  Per- 
fidie  E  gratiasque,  q  post  que  er.  E.  graciasque  J  546.  Quum 
BD.  Cum  EJ  nostris,  i  ea;  a  D  sicopbantiis  B.  si  cophantiis 
J.  sicbopbantus  ut  vid.  E  astutiisque  ras.  ex  astutusque  B.  astutus- 
que  E.  astutiisque  m.^  ex  astutusque  J.  astatusque  D  547.  confiden- 
dentia  B       bumerorum  vel  armorum  Saracenus:  illiid  etiam  Lamhinus 

freci  BD  spreta  vel  in  uirtutem  TJssingius  uirtute  freti,  ul- 
morum  Ad  morsum  Goellerus  ad  Trinummum  p.  60  Post  h.  v.  aliquid 
intercidisse  vidit  FkcJceisenus  549.  Qui  del.  Pylades,  Scaliger.  Quom 
Lamhinus  aduorsum,  r  ex  s  E  stetimus  Ussingius  iam  minas 
E:  cf.  Lachmannus  in  Lucr.  p.  205  compedesque  DE(c-)J  550. 
neruus  Nonius  praeter  0  cod.  carceris  B(a  ex  e  vel  o)DE.  carcerem 
Nonius,  Ussingius  bonas  D,  quod  si  vel  in  B  vel  in  omnihus  codd. 
legeretur,  non  deesset  qui  boiias  scriheret  551.  Inductoresque  Lan- 
giani ,  Pahnerius ,  Acidalius:  ludoctoresque  (Ao  ex  cer  nt  vid.  D)  lihri, 
Hildehrandus  ad  Appuleium  I  p.  386.    Inpactoresque  Pareus,  Ussingius 

acerrimos  E.    acerrumos    jh.^  ex  acerumos  J  552.    V.  damnat 

Bothius  sepe  BDEJ  innostras  DE  uibices  Guyetus  Post 
h.  V.  laeunam  essc  statuit  Fleckeisenus 

Plavti  Asinaria  5 


66  PLAVTI  Iir  2,  8—19 

Eae  nunc  legiones,  copiae  exercitusque  eorum 

Vi  pugnando,  periuriis  uostris  fugae  potiti.  555 

Id  uirtute  huius  conlegae  meaque  comitate  factumst. 

Qui  mest  uir  alter  fortior  ad  sufferundas  plagas? 

Leoxida 
Edepol  uirtutes  qui  tuas  non  pdtis  es  conlaudare 
Sicut  ego  possum,  quae  domi  duellique  male  fecisti. 
Ne  illa  edepol  pro  merito  tuo  memorari  multa  possunt:  5G0 
Vbi  fidentem  fraudaueris,  ubi  ero  infidelis  fueris, 
Vbi  uerbis  conceptis  sciens  lubenter  periuraris, 
Vbi  parietes  perfoderis,  in  furto  ubi  sis  praehensuS; 
Vbi  saepe  causam  dixeris  pendens  aduorsus  dcto 
Artutos,  audacis  uiros,  ualentis  uirgatores.  565 


554.  Hae  J  nunc  nc  /  copiae  ex  copias  D.  copie  Efex  proijrieyj" 
eorum  Camerarius:  foruni  lihri.  furum  E^,  Scutarius.  lorum  Pon- 
tanus  555.  Ybi  J  Pugnando  ui  Fleckeisenus  in  ecl.,  quam  senten- 
tiam  retractavit  Nov.  ann.  vol.  107  fa.  1S73/  p.  .502.  Vi  puguando  et 
Mohrius  de  sept.  iamh.  p.  21  per  iuriis  B  fugae  Buechelerus  Nov. 
ann.  vol.  87  (a.  1863)  p.  772:  eugae  BI).  euge  EJ  556.  collegae 
BD.  college  J.  college  £".  co\\ega.&<:]ne  Muellerus  Pros.  Ph  p.614adn. 
collegaest   miro  modo  Hermannus  Elem.  d.  m.  p.  152  Virtute   id 

conlegae  huius  mei  meaque  comitate  Factumst  Hermannus  de  metris 
]}.  178.  Virtut€  id  conlegae  huius  est  meaque  comitate  Factam  Bothius 
comittate  J  factum  st  B.  Factum  est  J  557.  mest  uir  alter 
fortior  LGfcf.  Nov.  ann.  vol.  113  (a.  Is76j  p.  358) :  me  uir  fortior 
est  libri  (est  om.  Z)  qui  mest  uir  fortior  Weisius,  Fleckeisenus 
sujfferandas  B.  suffereudas  D(n  ex  \x)EJ  558.  Fortasse  qui  uirtutes: 
cf.  JJssingius  uon  potis  es  L G (non  iamGertzius):  nunc  possis  libri. 
nunc  possit  Scutarius,  quem  fere  omnes  secuti  sunt,  qui  relativum  esse 
rati  colaudare  E.  coUaudare  J  559.  ergo  J  possum  F,  Py- 
lades:  possim  BDEJZ  que  BDEJ  domx  E  560.  V.  ditto- 
graphia  esse  videtur:  cf.  praefatio  Keilla  D.  Xe  ille  Lamhinus,  nt 
inde  apodosis  incipiat  promerito  BDE  tuo  Guyetus,  Reizius: 

nunc  tuo  libri  memorari  ex  memora  m.^  vel  m.^  J  possu  et  liga- 
tura  post  n,  quae  ns  potius  quam  nt  esse  vid.  D  memorare  multa 
possit  Lambinus  561.  fidem  tem  ex  fidem  ?«.-  vel  m.^  J  fidum 
defraudaueris  Eitschelius  ap.  Mohrium  I.  s.  s.  p.  21.  Fuit  qui  confiden- 
tem  firausus  sis  coniceret.  Traditam  scripturam  recte  def.  Fleckeisenus 
Nov.  ann.  vol.  107  (a.  1873)  p.  501  sq.  hero  ex  ero  m.^  vel  m.^  J 
562.  libenter  libri  563.  parietis  BDE  infurto  DE  ^hensus  B. 
phensus  DE.  prehensus  J  564.  sepe  BDEJ  aduersus  libri 
565.  Artutos  Fleckeisenus :  Astutos  lihri.  Artitos  Turnehus  Adv.  XXIV 
31  audaces  et  ualentes  /  iurgatores  JFZ,  quod  etiam  in  B 
legi  jiotest,  corr.  Pius 


III  2,  20-32  ASINARIA  67 

LlIiANVS 

Fateor  profecto  ut  praedicas,  Lednida,  esse  iiera: 

Verum  edepol  ne  etiam  tita  quoque   malefacta  iterari  millta 

Et  uero  possunt:  libi  sciens  fideli  infidus  fueris, 

Vbi  praensus  in  furto  sies  mauufesto  et  uerberatus, 

Vbi  periuraris,  libi  sacro  maniis  sis  admolitus,  570 

Vbi  eris  damno  et  molestiae  et  dedecori  saepe  fueris, 

Vbi  creditum  quod  sit  tibi  datum  esse  pernegaris, 

Vbi  amicae  quam  amico  tuo  fueris  niagis  fidelis, 

Vbi  saepe  ad  languorem  tua  duritia  dederis  octo 

Validos  lictores,  lilmeis  adfectos  lentis  uirgis.  575 

Num  male  relatast  gnitia,  ut  conlegam  conlaudaui? 

Leonida 
Vt  meque  teque  maxume  atque  ingenio  nostro  decuit. 

LlBAXVS 

lam  omitte  istaec:  hoc  quod  rogo  responde. 

Leoxida 

Rogita  qudd  uis. 


566.  J)dicas  B.    predicas  EJ.    predicis  D        Ante    uera  ras.  J 

567.  ne  etiam  tua  Camerarius :  ni  etiam  (^nietiam  D)  tua  ftuo  B)  libri. 
ne  tua  etiam  Lambinus.  etiam  tua  Gnyetus,  FJeckeisenue  Philologi  t.  2 
(a.  1847)  p.  96.    Fortasse  qui  etiam         male   facta  J.     malgfacta  D 

568.  uera  Weisius  fideli  m.^  vel  m.^  ex  uideli  J  inuidus  J)  568 
—  570.  Suspicionem  movent  verba  ubi  sciens  —  periuraris,  quae  versu 
non  laeso  eici  possunt:  eadem  ibi  liabes  quae  vel  supra  vel  infra  eisdem 
fere  verbis  dicta  sunt  569.  prgnsus  E.  prensus  IJJ  infurto  DE. 
infuturo  /  manufesto  et  ScaUger:  et  mauifesto  (manifestos,  o  ut  vid. 
ex  u  D)  libri.  manufesto  Eeizius  570.  periuraris  ex  periurabis  D 
571.  damno  et  Bothius,  Mohrius  l.  s.  s.  p.l8:  dampno  libri  damno 
eris  Lachmannus  molestig  B.  molestie  E  sepe  BDEJ(m.^  vel 
m.^  e  corr.)  572.  Post  creditum  ras.  J  tibi  quod  sit  tibi  Z:  corr. 
Hermolaus  573.  amice  J.  amice,  a  m."'  in  ras.  E  574.  sepe 
BDEJ  adlanguorem  BDJ.  adlangoremj  alt.  a  ex  o  E.  ad  lango- 
rem  FZ        tua  duricia  B.  tu  aduritia  E        575.  Validos  ex  Validus  D 

lictoris  B.    littoris   corr.  in  lictoris    D.    littoris  E  affectos  J. 

adfectus  Bosius.  adfectis  Acidalius  576.  Num,  u  ex  a,  B  relata 
est  libri  ut  collegam  collaudaui  .BZ>  fcollaudauit).  collegam  collan- 
daui  -E^coUegam  add.  yn.-jFZ.  collaudaui  collegam  J  bll.  te  qu§ 
J  maxime  BDE  atque  J  ingenium  nostrum  Lumhinus 
578.  istaec  Schmidtius  de  pron.  dem.  form.  p.79:  ista  atque  libri  (ras. 
post  ista  J)         quid  uis  DFfquiduisj         Rogita  q[  / 


68  PLAVTI  TIT  2,  33—40 

LiBAjr\'s 
Argenti  uiginti  miuas  babes  nunc? 

Leoxida 

Ariolare. 
Edepol  senem  Demaenetum  lepidiim  fuisse  uobis:  580 

Vt  adsimulabat  Saiiream  med  esse  quam  facete. 
Nimis  aegre  risu  me  continui,  ubi  bospitem  inclamauit, 
Quod  sese  absente  mibi  fidem  babere  noluisset. 
[Ut  memoriter  me  Sauream  uocabat  atriensem] 

LlBAXVS 

Manediim. 

Leoxida 

Quid  est? 

Libaxvs 
Pbilaeuium  estne  baec  quae  iutus  exit  atque  585 
Vna  Argyrippus? 

Leonida 
Opprime  os:  is  est.    subauscultemus. 


579.  habes  nnnc  MueUerns  Pros.  Pl.  p.  642  (cf.  Add.  j).  103):  liabesne 
libri  rhabes  ne  EJ).,  habesne  tu  ^lades  hariolare  BDE  580. 
demenetum  D.  demenetum  B  demenetum  JE.  de  menetum  J  581. 
Jauream  [  ]  esse  J  adsimilabat  E  med  esse  Camerarius,  Bitsche- 
lius  Kov.  exc.  Pl.  p.35:  me  esse  Uhri.  me  is  esse  Umpfenhaclmis  Mel. 
p.  27        quem  BDE  facete  ex  facerete  E.    facere  Z:  corr.  Her- 

molaus  De  stnictura  cf.  Fuhrmannus  Nov.  ann.  vol.  97  (a.  186Si 
p.  845  et  Brixius  ihid.  vol.  101  (a.  1870)  p.  778  582.  ]  egre  risu  [  ] 
continui  J  egre  E  risu  me  Hermayinus  Elem.  d.  m.  p.  154:  risum 
lihri.  De  caesura  cf.  Mohrius  p.  13  Post  hospitem  ras.  J  583.  ]  ab- 
sente  []hi  J"  sese  Griiterus,  Meizius:  se  libri.  sepse  Mu^llerus  Add. 
ad  Pros.  Plaut.  p.  114  adn.  sed  Bitschelius  Nov.  exc.  p.  51  m  E 
habere  ex  habuisse  E  noluisset,  ss  e  corr.  D  584.  Hunc  v.,  quem 
FJeckeisenus  post  581  ponit,  parallelum  esse  versus  581  vidit  B.  Muel- 
lerus  de  Plauti  Epidico  thes.  III  ]mem[  ]sauream  J  memonriter 
E  locabat  J  585.  Maue  dum  BEJ  quod  est  E  philenium 
lihri  (^pbilenium  E)  est  ne  BEJ  hec  B.  E  E.  hgc  ex  hic  »«.' 
ut  vid.  D.  hec  J.  illaec  Ussingius.  istaec  MueUerus  Pros.  Pl.  p.  303 
CPhileniumne  est  haec  huc  idem  ibid.)  que  BD.  q  J.  que  E  exit 
atque  Bothius:  exit  libri  586.  Una  Argyrippus  Bothius:  Atque  (ki- 
qug  J)  argirippus  ('argyrippus  m.^  ex  agyrippus  J.  arrgirippus  B. 
agirippus  E)  una  lihri.  Atque  Argjrippus  Beizius,  Weisius  oppri- 
mte  D  os  opprime  Camerarius ,  MueUerus  l.  s.  s.  sub  auscultemus 
E.    subascultemus  B.  sub  ascultemus  D 


III  -2,  41— 14.  3,  1.  2.  ASlNAlilA  69 

LlBANVS 

Lacrumantem  laciniii  tenet  lacrumans.    quidnam  esse  dicamV 
Tacite  aiJscultemus.  " 

Lkonida 
Attatae:  modo  liercle  in  mentem  uenit: 
Nimis  uellem  liabere  perticam. 

LlBANVS 

Quoi  rei? 

Leoxida 

Qui  uerberarem 
Asinds,  si  tbrte  occeperiut  clamare  hinc  ex  crumina.  590 


ARGYRIPPVS.     PHILAENIVM.     LIBANVS.     LEONIDA 

Akgyeippvs 
Quor  me  retentas? 

Philaexivm 
Quia  tui  amans  abeuntis  egeo: 
Maue  sis. 

Akgyrippvs 
Vale. 


592.  Nonius  p.  349,  35  de  manere  verbi  significationihus  variis 
agens  affcrt  etiam:  Plantus  in  Asiuaria:  'uale.  —  aliquanto  .  .  . 
maneres' 


587.  ]crumantem  J  Pers.  om.  EF Z  Lacrimantem  E  lucrumans 
/.  lacrimans  E  quicl  nam  BE.  q  id  nam  D.  Qd  nam  J  588. 
Versum  del.Guyetus  Leon.  pers.  initio  add.  BD,  Acidalius  ]te  J. 
tace  tu  Boxhornius  Leon.  atat  F.  Li.  Attate  BD.  Li.  At  tate  E. 
Lib.  at  at  JZ(^i?ki):  corr.  Angelius  inmentem  E  589.  ]mis  J 
Lib.  Quoi  F,  Angelius:  Leon.  Quo  cniB.  Leon.  cui  quoi  E.  Leon.  quoi 
Z.  Leon.  cui  DJ  Leon.  Qui  F,  Angelius:  Liban.  Qui  BDEJZ 
590.  ]sinos  J        hinc  om.  J        excrumina  E 

Act.  III  Sc.  3      ADVLESCENS  •  MERETRIX  SERVI  DVO  •   in 
ead.  qua  praecedens  v.  linea  B.    ADVLESCENS  •  MERETRIX  •  SERVI  - 

E.  ARGYRIPPVS  •  PHILENVM  •  LEON  •  LIB  •  SERVI  DVO  /.  Om 
D  spat.  relicto  Scaenam  nmlto  breviorem  fuisse  suspicatur  Muellerus 
Pros.  Pl.  p.  319  591.  Cur  libri  (ur  c.  spat.  Dj  amantis  pro  abeun- 
tis  Seyffertus  Stud.  Pl.  p.  1  egeo  m.^  ex  ego  J  592.  Mane  sis  ad- 
didimus:  om.  libri,  Nonius 


70  PLAVTl  III  3,  2—9    j 

Phii.aexi^m 

Aliquaiito  iimplius  ualerem,  si  bic  maueres. 
Argykippvs 
Salue. 

Philaeniv-m 
Saluere  me  iubes,  quoi  tu  abiens  adfers  morbum. 

ARGVRIPrVS 

Mater  supremam  mihi  tua  dixit,  domum  ire  iiissit. 

Philaemvm 
Acerbum  funus  filiae  faciet,  si  te  carendumst.  595 

LlBANVS 

Homo  he'rcle  hiuc  exclusiist  foras. 

Leonida 

Ita  res  est. 
Argyrippvs 

Mitte  quaeso. 
Philaexivm 
Quo  uiiuc  abis?    quiu  tu  hic  manesV 

Argyrippvs 

Nox  si  uoles  manebo. 
Libanvs 
Audiu  huuc  opera  ut  largus  est  uocturnaV  uuuc  euim  esse 
Negdtiosum  interdius  uidelicet  Soldnem, 


i 


ah  quanto  Pylades.  aliquantod  Bothius.  pol  aliquanto  Fleckeisenus.  at 
aliquanto  Quicheratius  ad  Nonium.  aliquanto  ego  Ussingim  inaneres 
ex  egeres  JE  593.  salue  re  B  quoi  (s.  v.  cuij  B.  quoi  cui  E.  cui 
D(cxjiii\i)J  affers  FZ:   offers  BDE,   Ussingius.    effers  J  594. 

Mater,  M  ex  S  D  supremam  Turnebus  Adv.  III 12,  Scaliger:  supre- 
mum  libri  fsuppremum  D.  suppmum  BJ(]  s.),  quod  def.  I.  Schegkius 
' Observationum  et  emendatt.  irraemissa^  Francof.  a.  1500  p.  23  sq. 
michi  tua  EJ.  tua  mihi  Lomanus  Spec.  cr.  p.  IS  Ante  iussit  er.  d  B 
595.  funus  ex  fumus  m.^  J  filie  E  'faciet  "filiae,  ili  ex  aci 
D  site  BD  carendum  est  libri  596.  ]mo  J  exclusus  est 
BDEJ(.e.).  extrusust  Lambinus,  sed  cf.  Langenus  p.  251  mitte  cx 
mitto  D  qugso  BE.  queso  DJ  597.  Quo  []c  J  mane  F 
nox  Lipsius  Ant.  lect.  II  7,  Scaliger:  mox  Jibri  598.  Audin  tu  hunc 
Beckerus  in  Studemundi  Studiis  p.  271  itemque  cditt.  veteres  hunc, 
n  s.  V.  D  esse  Muellerus  Pros.  Pl.  p.  280:  eet  libri.  hic  est  Ca- 
meraritis  599.    Negotiosum    MueUerus    l.  s.   s.:     Negotiosus    lihri. 

Miiellerum  secuti  sumus,    quamquam  uidelicet   facit  ut  dubitemus 
inter  dius  E.    interduis  BJ  interdius    negotiosus  Bothius,  Fleck- 

eisenus        Le.  Videlicet  ^Veisius        solon  est  JE^FZ 


III  3,  10—20  ASINARIA  71 

Leges  ut  couseribat,  quibus  se  populus  teneat.    gerrae:     600 
Qui  sese  parere  adpareut  huius  legibus,  profecto, 
Xumquam  bonae  frugi  sient,  dies  noctesque  potent. 

Leonida 
Ne  iste  liercle  ab  ista  udn  pedem  discedat,  si  licessit, 
Qui  niinc  festinat  atque  ab  liac  minatur  sese  abfre. 

LlBANVS 

Sermoui  iam  finem  face  tuo:  huius  sermonem  accipiam.    605 

Akgykippvs 

Vale'. 

Phit.aknivm 
Quo  properasV 

Argyrippvs 
Bene  uale :  apud  Orcum  te  uidebo : 
Nam  equidem  me  iam  quautum  potest  a  uita  abiudicabo. 

Philaenivm 

Quor  tu,  obsecro,  inmerito  meo  me  mdi*ti  dedere  dptas? 

Argvrippvs 

Egou  te?  quam  si  ego  intellegam  deficere  uita,  iam  ipse 
Vitam  meam  tibi  largiar  et  de  mea  ad  tuam  addam.        610 


600.  601.  Nonius  p.118,  24:  gerrae  nugae,  ineptiae;  et  sunt  ger- 
rae  fascini,  qui  sic  in  Naxo  insula  Veneris  ab  incolis  appellantnr. 
PJautus  Asinaria:  'gerrae!  .  .  .  profecto'.  —  Osbernus  p.  261^  sq.: 
gerra  nuga  uel  nugator.  Plautus:  'gerrae,  qui  sese  apparere 
parent  huius  legibus'  603.  Osbernus  p.  32S^:  licescit  licet. 
Plautus:    'discedat  ergo,   si  licescit' 


600.  ]es  J       gerre  EJ.    Li.  Gerrae  Weisius        601.  se  esperare  vel  se 
sperare  vel  sesperare  Nonius        se  se  E        parere  ex  aparere  ras.  E. 
pareree,   ultima  e  pallido  atr.  scripta  J         apparent  BJDE,  Nonius. 
aparent  J        602.  bon§  BJ.    bone  E.  bone,  o  ex  e  D      fruge  DE 
603.  Neiste  D      discedat  m.'^  ex  discat  J        silices  sit  BD        licescit 
Osbernus        604.  atque   atqug  J       se  se  E        605.  iam,  i  in  lit.  B 
tuo  face  Lomanus  Spec.   cr.  p.  18         excipiam   Guyetus         606.  Pers. 
Phil.  et  Arg.  intra  v.  om.  BDE       orchum  BDEJ       uidebo,  b  ex  al. 
litt.  DJ      607.  potis  Fleckeisetms       auita  BDEJ        608.  Cur  libri 
immerito  DJ      609.  Egon  te  Richteriis,  Lomanus  Sj)ec.  cr.  p.  19:  Ego 
te  libri  si   ego  FlecJceisenus:    si  libri.    si  umquam  Quyetus.    si  te 

Bentleius,  qui  pro  quam  cum  Pareo  scribens       intelligam  EJ        610. 
lagiar  J        demea  BJ        adtua  E 


72  TLAVTl  III  3,  21-29 

Phxlaenivm 
Qiior  ergo  minitaris  railii  te  uitam  esse  amissiirum? 
Nam  quid  rae  facturam  putas,  si  istuc  quocl  dicis  faxis? 
Certiimst  efficere  iu  rae  orauia  eadera  quae  tu  iu  te  faxis. 

Akgyrippvs 
0  melle  dulci  diilcior  tu's. 

Pmr.AENivM 

Certe  euim  tu  mihi  uita's: 
Couplectere. 

Akgyrippvs 

Facio  lubeus. 

PuiLAENIVM 

Vtinam  sic  efferamur.  615 

Leonida 
0  Libaue,  ut  misere  miser  liomost  qui  amat! 

Libanvs 

Iramo  liercle  uero 
Qui  pendet  multost  miserior. 

Leonida 

Scio  qui  periclum  feci. 
Circiimsistamus :  alter  liinc,  hinc  alter  adpellemus. 

LlBANVS 

Ere,  saliie:  sed  num  fitmus  est  liaec  miilier  quam  amplexare? 


611.  Cur  Ubri        ergo,  r  s.  v.B        mihi  Lomanus  p.  18:  tibi  libri 
amissuram  corr.  in  amissurum  D        613.  Certumst  LacJmannus :  Mihi 
( Michi  EJ)  certum  est  lihri.    mi  est  certum  Bentleius    est  del.  Bothius, 
cotdra  usum       inme  omnia  DE.    omnia  in  me  Fleckeisenus,  Beizius 
tandem  EJFZ      qu^BFJ       inte  BDEJ       eU.OhBBJ      dulci 
B'^  ut  vicl.,  Z:  dulce  B^DEJF       dultior  E       tu's  Fleclceisenus:'  vaihi 
tu  es  BDFZ.    tu  mihi  tu  es  E(m)J(tueB).     Phil.  mihi  Ussinrjius 
certaj  D        mihi  uita's  Fleckeiscnus :  uita  es  fest  J)  mihi  fm  E)  libri. 
uita's  Bothius,  Ussingius       615.  Complectere  BDJ      fatio  E      offera- 
mur  J  616.   Libane,  Libane  Camerurius.     mi  Libane  vel  Libane  mi 

Muellerus  Pros.  Pl.  p.679  inter  alia      ut  misere  miser  homost  LG:  ut 
miser  est  homo  libri.    ut  miser  is  est  homo  FlecJceiscnus.    miser  ut  est 
homo  BotJiius         Versum  nt  corrigat  Hermannus  in  fine  add.  potius 
617.  multo  est  libri        Integrum  v.  Libano  dat  FlecJceisenits       quia  E 

618.   Lib.  jjers.  praem.  Acidalius  Circum   sistamus  BDJ 

appellemus  BDE.  apellemus  J  619.  Lib.  Here  salue  sed  F.  Lib. 
Here  saluete  sed  Z.  Here  salue.  Sed  J.  Ere  ( Here  B  D.  Tere  E)  salue. 
Lib.  Sod  fset  E)  BDE  n  E  sumus  '/  S.  est  3-4  litt.  er. 
D:  conici  potest  hgec  ibi  scriptum  fuisse       hgc  mulier  E.  hec  mulier  /. 


III  3,  ;{0— 38  ASINARIA  73 

Argvkippvs 
QuiclumV 

LlBANVS 

Quia  oculi  sunt  tibi  lacrumiiutes,  eo  rogaui.     620 

Arcukippvs 
Patrouus  qui  uobis  fuit  futitrus,  perdidistis. 

LlBANVS 

Equidem  liercle  mdlum  perdidi,    ideo   quia  mimquam   ullum 

liabui. 
Leonida 
Philaeuium,  salue. 

Philaenivm 
Dabunt  di  quae  uelitis  udbis. 

Leonida 
Noctem  tuani  et  uiui  cadum  uelim,  si  optata  fiaut. 

Argyrippvs 
Verbiim  caue  faxis,  uerbero. 

Leoxida 

Tibi  equidem,  non  mihi  opto.  625 

Argyrippvs 
Tum  tu  igitur  loquere  quod  lubet. 

Leonida 

Huuc  hercle  uerberare. 

Libanvs 
Quisnam  istuc  adcredat  tibi,  cinaede  calamistrate? 
Tuu  uerberes,  qui  pro  cibo  habeas  te  uerberari? 


mulier  haec  I)  quam  [  J  620.  Qui  dum  BEJ  tibi  sunt  J F 
lacrumantis  BD(ex  lacrumantes)£^.  lacrimantes,  u  s.  i  J  eo  DB(ex 
egoy,  Scaliger:  ego  EJFZ  621.  fuit  ow.  D  622.  horcle  E  id 
eo  E  nullu  uqua  D  623.  Phileuium  libri  oabunt  E  dii  J 
qu^  BDEJ  624.  Leon.  2i>'aem.  Acidalius:  Lib.  Ubri  625.  Leon. 
pers.  restituit  Acidalius:  Libani  exhibent  libri  tibi  equidem  non  m  opto 
in  ras.,  ubi  hunc  hercle  uerberare  scriptum  fuerat  E  michi  J 
626.  loqugre  E        t  quid   qd  Z)  iubet  E         Leon.  pers.   restituit 

Acidalius:  Lib.  exhibent  libri         ercle  B         627.  Lib.  pers.  rest.  Aci- 
dalius:  Leon.  exhibent  libri        Quis  nam  B.   Quis'A'/'nam  D       accredat 
J        cinede  BDEJ         calamistra  te  E.    calamistrate,  la  s.  v.  D 
628.  cibod  Eitschelius  Nov.  exc.  Plaut.  p.  78 


74  •  PLAVTl  III  3,  39-48 

Akgi-kippvs 
Vt  uo.strae  fortunae  nieis  praeceduut,  Libaue,  longe, 
Hodie  qui  numquam  ad  uesperum  uiuam. 

LlBANVS 

Quapropter,  quaesoV  630 

Akgyrippvs 

Quia  ego  Lauc  amo  et  med  haec  amat:  huic  quod  dem  nus- 

quam  quicquamst: 
Hinc  raed  amantem  ex  aedibus  eiecit  huius  mater. 
Argenti  uiginti  minae  med  ad  mortem  adpulerimt, 
Quas  hddie  adulescens  Diabohis  ipsi  daturus  dixit, 
Vt  hanc  ne  quoquam  mitteret  uisi  ad  se  hunc  annum  totum.  635 
Videtin  uigintf  minae  quid  j)611ent  quidue  possunt? 
Ille  qui  illas  perdit  saluos  est:  ego  qui  non  perdo  i3ereo. 

LlBAXVS 

lam  dedit  argentum? 


629.  ^  qua  supra  Vt  D  uraeD.  ure  IBJ.  ui'e  E  fortune  J.  fortune 
Z)J5  pcedunt  BDE.  precedunt  J  630.  Hodie  qui  Camcrarius:  Qui 
hodie  libri.  Qui  hocedie  Eitschelius  Kov.  exc.  P1.  p.  03  hodie  usque 
ad  Z.  nuniquam  hodie  usque  ad  Pylades.  hodie  numquam  usque  vel 
numquam  hodie  usque  MueUerus  Pros.  Pl.  p.753  aduesperum  EJ 
qua  propter  EJ         queso  BDEJ  631.  et   med  haec  liitschelius 

Nov.  exc.  Plaut.  p.  41 :  et  haec  ('hec  EJj  me  libri.  et  haec  med  Guye- 
tus.  et  itidem  haec  me  FUclceiscnus.  et  haec  me  contra  MueUcrus 
Pros.  Plaut.  p.  319.  et  me  autem  haec  vel  et  me  haec  autem  JRitschc- 
lius  l.  s.  s.:  cf.  V.  632  quid  J  nusquam  FZ:  numquam  BDE 
(nnn<\\xam)  J  quicquam  est  Ubri  (estm.recentiore  add.J)  632.  Quia 
hinc  me  amautem  3IueUerus  Pros.  Pl.  p.  766 ,  quia  ex  v.  631  adscito 
ceterisque  eiectis  Hinc  me  damantem  EZ.  Hinc  me  clamantem  JF. 
Hinc  modo  me  amantem  Umpfenbachius  Mcl.  p.  3S  exaedibus  BJ. 
ex  §dibu8  E  eiecit  Fleckeisenus:  delegit  Ubri.  deiecit  Camerarius. 
abegit  AMina.  Cogitari  potest  etiam  de  exegit  633.  uiginti  s.  v.  B^. 
uigintg  J  ming  EJ  med  'ex  Palatinis'  Pareus:  me  Ubri.  Cf. 
lUtscheUus  Nov.  exc.  Phiut.  p.  35  admortem  DEJ.  ad  amortem  B 
ad  mortem  me  FJeckeisenus:  unae  me  ad  mortem  BlueUerus  Pros. 
Plaut.  p.  728  appulerunt  Ubri  634.  Fortasse  ipsi  adulescens  Dia- 
bolus  hodie.  Mohrius  de  septenario  iamb.  p.20  hocedie  adulescens  Dia- 
bolus  ei  adolescens  DJfex  addulescens^  adholescens,  sc  post  o  deh 
E  daturum  F,  Kienitzius  Kov.  ann.  t.  117  (a.  1S78)  p.  84S.  datu- 
rus  def.  praeter  aUos  Lipsius  Ant.  lect.  II  7  635.  hanc  ex  hane 

E        nequoquam  D.    nequo   quam  E.     nequoiquam^   i  s.  v.  B        nis 
adse  E        636.  Yidet  in  BE       ming  EJ       quid  ue  B.   quid  ne  J 
637.  quid  D         illas  ex  ille  sal  D        perdidit  J        saluus  Ubri 
perdor,  aU.  r  er.  B 


111  3,  48-57  ASINARIA  75 

ARGyiuppvs 
Non  dedit. 

LlBANVS 

Bouo  animo  es,  iie  formida. 
Leomda 
Secede  huc,  Libaue:  te  uolo. 

LlBANVS 

Si  quid  uis. 
Argykippvs 

Obsecro  uos, 
Eadem  istac  opera  suauiust  conplexos  fabulari.  640 

LlBANVS 

Non  omnia  eadem  aeque  dmnibus,  ere,  suauia  esse  scito. 
Vobis  est  suaue  amantibus  conplexos  fabulari: 
Ego  conplexum  liuius  nil  moror,  meum  aiiteni  liic  aspernatur. 
Proinde  istuc  facias  ipse,  quod  faciamus  uobis  suades. 

Akgyrippvs 
Ego  uero  et  quidem  edepol  lubens:  interea,   si  uidetur,    645 
Concedite  istuc. 

Leonida 
Vin  erum  delildi? 

LlBANVS 

Dignust  sane. 
Leonida 
Vin  fticiam  ut  te  Philaenium  praesente  hoc  amplexetur? 


639.  Se  cede  J       siquid  BDE       Ar.  Si  qaid  uis,  obsecro  Acidalius 

640.  suauius  est  lihri  complexos  BDJ  641.  642.  desmit  in  EJF: 
cf.Goetzius  Anal.  Plaut.  p.73  641.  eadem  omnia  Z:  corr.  Pyladcs 
cieqne  Anyelius:  atque  BDZ  here  BZ  scito,  t  s.  v.  D  642.  com- 
plexos  BDZ  643.  Versum  obelo  notat  Guijetus  Ary.  pers.  praem. 
BDE  complexum  BDJ  nihil  BD.  nichil  EJ  meum  Z: 
Leon.  Meum  BDEJfMexim  ex  M.ec\xm)F  hic  Pylades:  haec  (h^e 
E.  hec  J)  libri  644.  Proin  tu  Fuhrviannus  Nov.  annal.  t.  97  (a. 
1S6S)  p.  854.  Pro  inde  J  istuc  Saracenus:  istud  Ubri.  Cf.  ScJmidtius 
de  pronom.  dem.  form.  p.  84  facias  ex  facies  D  ipse,  s  ex  al. 
litt.  D  645.  edepol,  alt.  e  ex  o  D  iubens  E  Post  lubens  pers. 
spat.  sex  fere  litterarum  D  646.  Vin  erum  B'^.  Vinerum  B^DE. 
Vin  herum  J  dignust  Pius:  dignum  est  libri  647.  Vin  ex  Vim 
ras.  E  fatiam  E  ut  te  Lomanus  Spec.  crit.  p.  19:  ut  me  libri 
philenium  libri        psente  BD.   presente  EJ 


76  PLAVTI  III  3,  58— 6G 

LlBANVS 

Cupio  hercle. 

Leoxida 
Sequere  luic. 

Akgyeippvs 

Ecquid  est  saliitis?  satis  lociiti. 
Leoxida 
Auscitltate  atque  operam  date  et  mea  dicta  deuorate. 
Primum  dmuium  seruds  tuos  uos  esse  nou  uegamus:         650 
Sed  si  tibi  uiginti  minae  argenti  profereutur, 
Quo  uds  uocabis  ndmine? 

Abgykippvs 

Libertos. 

Leoxida 

Nou  patrduos? 
Akgyrippvs 
Id  pdtius. 

Leoxida 
Viginti  minae  liic  lusunt  iu  crumiua: 
Hasce  ego  si  uis  nunc  tibi  dabo. 

Argyeippvs 

Di  te  seruassint  semper, 
Custds  erilis,  decus  popli,  tbensaiirus  copiarum,  655 

Salus  interioris  cdrporis  amdrisque  inperator: 


649.  Nonius  p.  454,  13:  deuorari  non  solum  cibns  gutture,  sed 
et  uox  auribus  potest.  Plautus  in  Asinaria:  "^auscultate  ...  de- 
uorate' 


648.  ec  quid  est  BD.    §c  quidem  E.    ec  quidem  /.   ecquid  FZ 
satis  oin.  EZ        satis  locuti?  cditorum  pJerique         649.  Ausculta  te  D 

lam  oscultate  Bentleius  ei  mea  E  651.  Sed  si  tibi  Z:  Sed 
tibi  si-,  si  vi.'-  s.  v.  B.  Sed  tibi  DEJ.  si  tibi  F  mine  EJ  652. 
Lcon.  add.  B-E\-   om.  B'DE'J  653.  Arg.  pers.  add.  B''E\-   om. 

B^DE^J  mine  DEJ  insunt,  in  s.  v.  E.  sunt  F  incrumina 
BDE.  incrimina  -/  654.  Hasce  Schmidtius  de  form.  pron.  dem.  p.86: 
Hac  D.  Has  BEJFZ  ergo  D  nunc  tibi  Fkckeisenus:  tibi  Ubri 
dii  J  seruas  sint  BE  655.  herilis  BDJ.  berilis  cx  hericlis  E  de- 
CU8  m.^  ex  decum  ut  vid.  J  pti  D.  popti  J  thensaurus,  n  s.  v.m.^B. 
thesaurus  /  656.  interioris  coritoiis  D  E  J F Z.  interioris  hominis  .B. 
Utrumque  quin  corruptum  sit  non  duhitamus:  fortasse  uitae  cordis  cor- 
poris  scrihendum.  interior  corporis  Bothius.   uitae,  rex  cupidinis  Goetzius 


III  3,  07— 7G  ASINARIA  77 

Hic  pone,  liic  istam  couloca  crummam  iu  collo  plane. 

Leonida 
Nolo  ego  te,  qui  erus  sis  milii,  onus  istuc  sustinere. 

Argvrippvs 

(Juin  tu  labore  liberas  te  atque  istam  inponis  m  me? 

Leoxida 
Ego  baiulabo,  tu  lit  decet  dominum  ante  me  ito  inanis.  6G0 

Akgvrippvs 

Quid  nvinc? 

Leoxida 

Quid  est? 

Argyrippvs 

Quin  tradis  liuc  cruminam  erum  pressatum? 

Leoxida 

Hanc  quoi  daturu's  hanc  iube  petere  atque  orare  mecum: 
Nam  istuc  procliuest  quo  iubes  me  plane  conlocare. 

Philaexivm 
Da,  meus  ocellus,  mea  rosa,  mi  anime,  mea  uoluptas, 
Lednida,  argentum  mihi:  ne  nos  diiunge  amantis.  665 

Leomda 
Dic  igitur  me  passerculum,  ganinam,  coturnicem, 


660.  Nonius  p.  79,  10:    baiulare  ferre.     Plautus   Asinaria: 
inanis' 


Nov.   annal.  vol.  113   (a.  1876)  p.  360  duhitanter.     interioris   mominis 
Ussingius        imperator  libri        657.  colloca  DEJ        incollo  IJEJ 

658.  ergo  D         herus  DE  J        m  E.   michi  J       honus  ex  bouus  J 

659.  laborse  D  imponis  EJ  inme  E  660.  tu  ut  (tutu  P)  decet 
dolonum  Noniics  meito  E.  te  ito  Z:  corr.  HermoJaus  661.  V.  obelo 
notat  Guyetus  Le.  Quid  est?  Arg.  Quin  Scaliger,  Pareus:  quid  est 
quin  lihri  hac  JF  crumina  J  erum  pressatum  Pylades  f  impres- 
satumjj  Camerarius:  pssatum  erum  BDE.  impressatum  herum  JF 
662.  ]be  J"      Pers.  om.BDE,  add.  E^FZ      cui  BDE      daturns  libri 

Post  -daturus  una  litt.  (fort.  p  litterae  caput)  er.  D  663.  V.  ohelo 
notat  Guyetus  istuc  ex  istac  ut  vid.  J  procliue  est  lihri  quo  Us- 
singius:  quod  lihri  me  om.  Z:  add.  Hermolaus  cloeare  D.  collo- 
care  /  664.  anim§  E.  animse  D.  animae  B  meus  animus  Pylades, 
Lotnanus  Spec.  crit.  p.  19.  da  mi  anime  Camerarius.  mi  animule  Bent- 
leius  ad  Eun.  III  5, 12  665.  michi  EJ  nenos  J  diiunge  Flech- 
eisenus:  deiunge  libri  (de  iunge  J)  666.  Dic  me  igitur  tuum  Bothius, 
Laclmiannus  ad  Lucr.  p.  251,  Muellerus  Nov.  ann.  vol.  83  (a.l861i  p.  271 

me  Guyetus,  Bentleius  ad  Hor.  Serm.  II  3,  259  et  in  ep.  ad  Kuste- 


78 


PLAVTI 


III  3,  77—87 


Agnellum,  haedillum  me  tuom  dic  esse  uel  uitellum : 
Praehende  auriculis,  conpara  labella  cum  labellis. 

ARGraiPPVS 

Ten  ausculetur,  uerbero? 

Leoxida 

Quam  uero  indignum  uisumst? 
Atqui  pol  bodie  non  feres,  ni  genua  confricantur.  670 

Aegyrippvs 
Quiduis  egestas  mperat:  fricentur.     dau  quod  oro? 

Philaenivm 
Age,  mi  Leonida,  obsecro,  fer  amanti  ero  salutem: 
Redime  istoc  benficio  te  ab  boc  et  tibi  eme  hunc  isto  argento. 

Leoxida 
Nimis  bella's  atque  amabilis:  et  si  hoc  meum  esset,  hodie 
Numquam  me  orares  quin  darem.  illiim  te  orare  meliust:  676 
Illie  hanc  mihi  seruandam  dedit:  ei  sane,  bella,  belle. 
Cape  hoc  sis,  Libane. 


667.  Oshernus  p.  183:  haedillus  .  .  .  unde  Plautus  in  Asinaria: 
'agnellum  me  tuum  dic  esse  haedillum  et  uitellum'  668. 
Konius  p.  255,  29:  comparare  est  sociare,  coniungere  .  .  .  Plautus 
in  Asinaria:  'prehende  .  .  .  labellis' 


rum  p.  29  additamentorum  ad  Bentl.  et  doctorum  virorum  epp.  a  Friede- 
manno  Lipsiae  a.  1625  ed.:  me  tuum  libri  667.  h§dillum  B.  hedillum 
DE.  /v/  (de  ut  vid.er.)  he  dillum  J  tuum  lihri,  Oshernus  (mQixxnm 
D)  668.  Prehende  BDE,  Konius.  Prende  J  auriculas  FZ,  Nonii 
Aldina  compara  B,  Konius.  copara  EDfpriore  a  ex  o).  at  collabra 
in  marg.  E^  669.  osculetur  lihri  in  dignum  D  uisum  est  Uhri 
670.  At  qui  BEJ  confricantur  E^FZ:  confrigantur,  alt.  n  s.  v.  J. 
confringantur  .at.  confricantur  B.  confringantur  at.  confringantur  E. 
confringantur  ADOL    confringantur  D  671.  Quid  uis  BDEJ 

egiestas  D  imperat  lihri  dan  Sauppius  Ind.  lectt.  Gott.  a.  1S5S/59 
p.ll,  Ussingius  (qui  mavult  modo  des  vel  modo  detj;  dant  BDE.  da 
nunc  JF Z.  dane  Gruterus,  Bothius,  FlecJceisenus  672.  feramanti  E 
hero  J  673.  benficio  Bitschelius  Opusc.  phil.  vol.  2  p.  718:  bene- 
ficio  DJFZ.  benefitio  BE.  benefacto  Bothius  abhoc  EJ  674. 
bella  es  (es  ex  e  B^^j  lihri  esset  meum  EJFZ  675.  me  orares, 
b  post  a  er.  D.  meo  rares  B.  me  orare  E.  morarem  J('e  corr.)E^F, 
FlecJceisenus.  remorarem  Z.  Cf.  Langenus  j).  64  .i.  libanum  supra 
illum  BD  orarest  Fleckeisenus  meli  ust  E.  melius  est  J  676. 
P  ille  sujna  Illic  D       i.  crumina  SMjJra  hanc  BD       Ille  hanc  Bothius 

m  E.    michi  J         ei  Pareus:  i  ex  et  B.    et  reliqui         belle  fort. 
ex  belle  ras.  B        677.  Capie  iit  vid.  J 


Ill  3,  87-96  ASINARIA  79 

Argyrippvs 
Fiircifer,  etiam  me  delusisti? 

Leoxida 
Numquam  liercle  facerem,  genua  ui  tam  nequiter  fricares. 
Age  sis  tuam  partem  nitnciam  hunc  delude  atque  amplexare 

hanc. 

LlBANVS 

Taceas,  me  spectes. 

Argykippvs 

Quin  ad  hunc,  Philaenium,  adgredimur,  680 
Virum  quidem  pol  optumum  et  non  similem  furis  huius? 

LlBANVS 

Inambulandumst:  nunc  mihi  uicissim  supplicabunt. 

Argyrippvs 

Quaeso  hercle,  Libane,  sis  erum  tuis  factis  sospitari, 
Da  mihi  istas  uiginti  miuas:   uides  me  amantem  egere. 

o  o 

LlBANVS 

Videbitur:  factum  uolo:  redito  huc  conticinio.  685 


685.  Varro  de  lingua  lat.  VI  53  (p- 190  ed.  Speng.):  'Intempestam' 
Aelius  dicebat  cum  tempus  agendi  est  nullum,  quod  alii  ''concubium' 
appellarunt  quod  omnes  fere  tunc  cubarent;  alii  ab  eo  quod  sileretur 
''silentium  noctis',  quod  ...  Plautus  tempus  'conticinium';  scribit 
enim:  'uidebimus  .  .  .  conticinio'.  —  Idem  'de  temporibus'  agens 
VII  05  (p.  356  sq.J:  Apud  Plautum  .  .  .  in  Asinaria  'uidebitur  .  .  . 
conticinno'.      Putem  fconticinuo  putem  ex  conticinnoputem  cod.)  a 

678.  Pers.  om.BDE  genuanitam  E  ni  tam  ex  nitam  J  679. 
tuam  partem  Fleckeisenus :  tu  inpartem  libri  (\n  partem  EF Z)  nunc 
iam  lihri  680.  Taceas,  ace  ex  eu»,  incerta  tertia  littera  E  Post 
Taceas  duae  litt.  duhiae,  fort.  te  /  ad  hunc  E^,  Camerarius,  adhunc 
B:  adhuc  DEFZ.  ad  huc  J  philenium  libri  681.  ]rum  J  opti- 
mum  BDEJ  simile  E  682.  Inambulandum  est  libri  fln  ambu- 
landum  est  B.  est  iit  vid.  ante  est  er.  J)  m  E.  michi  J  683.  Leon. 
pers.  praem.  BDE  Queso  BJ.  Queso  DE  Libane  E ,  quasi  nota 
pers.  esset,   sed  er.  postea  lin.        herum  J        sospitare  imperative  Sca- 

liger  684.  m  E.  michi  J  ui  des  E  meam  ante  megere  B.  me 
ante  me  gere  D.  meam  ante  mergere  EJFZ:  corr.  Saracenus  685. 
uidebimus  priore  loco  apograpJia,  velut  cod.  Laur.  51,  5,  et  Victorii  col- 
latio  unici  Varronis  libri;  ipse  enim  cod.  Laurentianus  ibi  nunc  muti- 
latus  est  ad  reditum  Varro  dltero  loco  huc  om.  Varro  utrobique 
conticinio  J(ii  s.  v.)F Z,  Osbernus,  Placidus.  conticinno  BD(alt.  c 
e  corr.)E,  Varronis  altero  loco  codex,  Ussingius.  conticinuio  priore 
Varronis  loco  cod.  Laur.  51,  5:  cf.  praefatio 


80  PLAVTI  III  3,  96—103 

Nunc  istanc  tautisper  iube  petere  atque  orare  mecum. 

Philaexivm 
Amandone  exorarier  uis  ted  an  ausculando? 

LlBANVS 

Enimuero  utrumque. 

Philaenivm 

Ego  obsecro  te,  utrumque  nostrum  serua. 

Argyrippvs  ^ 

0  Libane,  mi  patrdne,  mihi  trade  istuc:  magis  decorumst       ^ 
Libertum  potius  quam  patronum  onus  m  uia  portare.        690 

Philaexivm 
Mi  Libane,  ocellus  aiireus,  doniim  decusque  amoris, 
Amabo,  faciam  quod  uoles,  da  istuc  argentum  nobis. 

LlBAXVS 

Dic  igitur  med  anaticulam,  colitmbam  uel  catellum, 


conticescendo  conticinnum  (^conticinnam  cod.)  siue  ut  Opilius  scribit, 
ab  eo,  cum  conticuerunt  homines.  —  Osbermis  p.  149":  cou.ticinium : 
bora  qua  omnes  conticescunt.  Plautus:  '^factum  uolo  redire  huc 
conticinio'.  Ad  liunc  locum  magna  cum  probabilitate  Deuerlingius 
rettulit  Placidi  p.  28,  17  glossam  conticinio:  tempore  noctis  post 
galli   cantum,    quando   cecinit  et  couticuit  686.   Tantisper   hinc 

excerptum  in  gJossario  Flautino  Bitschelii  Opusc.  pliil.  t.  3  p.  234: 
cf.  p.  239  693.  694.  Osbernus  p.  352:    monedula   .ae  id  est  auis 

quaedam ,  quae  alio  modo  causa  (Maius  Itulorum  ^gazza''  confert)  dici- 
tur;  unde  Plautus:  'dic  me  anaticulam  .  .  .  hirundinem  uel 
mouedulam' 


686.  Quidem  pro  nuuc  ut  vid.  J        istanc,  n  s.  v.  B.   istam  nunc  EZ: 
corr.  Hermolaus  tantisper  (sic  glossar.  Plautinum)    iube    Pylades: 

tantis  periube  ex  tantis  periubes  ras.  B.   tautis  periubes  DE.  tantisque 
iubes  J.  tantisper  iubes  Z.   tantisper  iubas  F        meum  Z:  corr.  Pius 
687.  Amando  ne  BDEJ        uis  ted  Reizius ,  Bitschelius  Kov.  exc. 
Plaut.  p.  35:    uis    te   B  (ex  iusie)  JFZ.     iuste  DE.    te    uis   Pylades, 
Fleckeisenus.   uis  te  a  me  IShieUerus  Pros.  Pl.  p.  740        oscnlando  libri 
fanosculando  J)        688.  Innumero  EJ.    imnio  uero  FZ        ergo  D 
ergo  obsecro  te  et  utrumque  Lambinus       te  Bothius:  te  et  tu  B.   et  tu 
DEJFZ      utrumque,  r  ex  c  ut  vid.  D         689.  mi  Camerarius:  mihi 
libri  (m  E.  michi  J)        michi  EJ        Li.  Magis  JE^FZ       decorii  stj 
B.   decorii  est  J        690.  honus  J        inuia  BDEJ        691.   0  Libane 
Z      ocellus  ex  occellus  J      donum  ex  docnum  E        692.  fatiam  E 
De  interpungendi  ratione  cf.  Seyffertus  Stud.  Plaut.  p.  14        693.  med, 
Guyetus,  Bitschelius  Nov.  exc.  Pl.  p.  35:  me  libri  praeter  FZ,  qui  mihi" 
te,  et  Osbernus,  unde  me  mihi  Camerarius.   mepte  Mcursius.   lue  tuam 


III  3,  104—112  ASINARIA  81 

Hinindinem,  monerulam,  passerculum,  putillum. 
Fae    proserpentem    bestiam    me,    duplicem    ut   habeam    lin- 

guam:  695 

Circumdato  me  bracchiis^  meum  collum  circumplecte. 

Aegykippvs 
Ten  conplectatur,  carnufex? 

LlBAXVS 

Quam  uero  indignus  uideor? 
Ne  istuc  nequiquam  dixeris  in  me  tam  indignum  dictum: 
Vehes  pol  me  hodie,  si  quidem  hoc  argentum  ferre  speras. 

Aegykippvs 
Ten  ego  ueham? 

LlBANVS 

Tun  hoc  feras  argentum  hinc  aliter  a  me?  700 
Aegykippvs 
Perii  hercle  uero:  si  quidemst  decorum  erum  uehere  seruom, 
Inscende. 


Bothius  ex  Langianis  (me  tua  niticulamj  aneticulam  ex  aniticulam 
B.  aniticulam  D(mea  niticulam^jEJjP.  anaticulam  Z,  Osbernus:  cf. 
Lachviannus  in  Lucr.  p.  16  694.  monerula  B(n  exrjBEJ.    t  mo- 

nedula  s.  v.  BDfd  ex  t).  monedulam  Osbernus,  E^FZ.  Tuentur  r  litt. 
Lipsius  Ant.  lectt.  V  13  et  Lachmanniis  in  Lucr.  p.  205  passerculum, 
putillum  ScaUger  in  Catalect.  p.  245  ed.  Lugd.  a.  1617 :  putillum  pas- 
serculum  libri.  passerculum  pusillum  Camerarius.  columbulam  catel- 
lum  vel  putillum  passerillum  Bentleius  in  ejnst.  ad  Kusterum  p.  29 
695.    Face   FlecJceisenus         proserpente   BD.     pro   serpente   J  me 

duplicem  J  (pl  e  corr.)E*  F  Z:   eduplicem  BDE  linguam,  u  ex 

a  D  696.    Circumdato   me  Pylades:    circumdatoque   F,    Langiani, 

Saracenus.  Circumdatoi-que  me  B.  Circnmdatorque  me  DjEfCircum 
datorque).    Circundatorque   JZ         brachiis   libri        meum,   n  ex  o  D 

collu  ex  collo  ut  vid.  E^.  colle  J  circumplectere  J  (sec.  e 
s.  V.  m.^^jF  697.  coplectatur,  u  ex  o  D  carnifex  B  indignus 
D.  indignos  J  698.  ne  quiquam  E.  nequicquam  J  in  me  tam 
indignum  dictum  Bothius:  tam  indignum  dictum  in  me  ('inme  BE) 
libri.     tam  indignum   dictum  tu  iu  me   Camerarius         699.  Ve  hes  E 

me  hodie  Guyetus:  hodie  me  libri  siquidem  BDEJ  speras 
Muellerus  Add.  ad  Pros.  Plaut.  p.  121:  speres  libri  700.  Ten  ego 
rubricator  ex  Te  nego  E  ugham  B  feras  om.  D.  feceras,  ce  del. 
m.^  E  hinc  aliter  Camerarius:  aliter  libri  ame  BDEJ  701. 
Peri  DEZ  uero:  si  LG:  si  uerum  libri.  uerum  si  Lambinus,  Fleck- 
eisenus.  siue  erum  Bothius.  sin  erum  Ussingius  altero  erum  deleto.  etsi 
uero  hau  Langenus  Symb.  p.  100  quidem  est  libri         herum   E. 

/11  herum  fest  er.)  J  seruam  J  702.  Inscende^,  m.^  n  inserta  et  c 
e  corr.  E 

Plavti  Asixaria  6 


82  PLAVTI  TII  3,  112—118 

LlBANVS 

Sic  isti  solent  superbi  subdomari. 
Adsta  igitur,  ut  consuetus  es  puer  olim:    scin  ut  dicam? 
Em  sic.  abi,  laudo:  ue  te  equo  magis  est  equos  nullus  sapiens. 

Argyeippvs 
Inscende  actutum. 

LlBANVS 

Ego  fecero.  em,  quid  istuc  est?  ut  tu  incedis?  705 
Demam  liercle  iam  tibi  de  hordeo,  toliitim  ni  badizas. 

Argykippvs 
Amabo,  Libane,  iam  sat  est. 

LlBANVS 

Numquam  hercle  hodie  exorabis. 
Nam  iam  calcari  qiiadrupedo  agitabo  aduorsum  cliuom. 


706.  Nonius  p.4,1:  tolutim  dicitvir  quasi  uolutim  uel  uolubiliter. 
Plautus  Asinaria:  'demam  ...  badizas'.  —  Osbernus  p.  27 o^: 
bymnibalizare:  bymnire.  Plautus:  'demam  de  bordeo  tuo  hodie 
ut  bymnibalizes'  708.    Osbernus  p.  412:    quadrupedius    .  .  . 

ande  Plautus  in  Ampbitrione:  'cursu  quadrupedio  agitabo  ad- 
uersum  cliuum'.  —  Hoc  sine  duhio  versu  usus  Fronto  duos  epistu- 
larum  locos  antiquae  orationis  luminibus  ornavit.  Ad  M.  Antoninum 
de  orationibus  p.  156  ed.  Nab.  de  Seneca  verba  faciens:  .  .  .  neque 
ignoro  copiosum  sententiis  et  redundantem  bominem  esse:  uerum  sen- 
tentias   eius   tolutare    uideo,    nusquam   (sic  scripsimus  pro   tolutarea 


sic  ex  si  J.  si  E  isti  Lambinus:  istuc  libri.  istic  Pylades  Versuum 
703.  704  ordo  mutatus  in  B  a  manu  Camerarii  numeris  2.  1.  apipo- 
sitis  703.  Asta  libri  espuerolim   JS.     es  puerolim  D.     es  puer 

olim ,  \  ex  \)  ras.  E         scin  ex  stin  B.     stin  D  E.    scin  [  J  704. 

Phil.  pers.  praem.  B         Hem  libri         ne  FlecJceisenus :    nec  libri 
est  [  J  equus   libri        nullus  Fleckeisenus :    uUus  libri         705.  ac 

tutum  EJ  bem  libri  quod  E  est  om.  F.  est  [  J  uidebis  E. 
idem  is  F.  uide  is  Z:  corr.  Hermolaus  706.  Demam  bercle  in  ras. 
E  tibi  de  bordeo  Camerarius  Pylade  duce:  de  bordeo  libri  cum 
Nonio  tolutim  ni  badizas  Nonius:  tolut  im  nibadizas  B.  tolutimni- 
badizas  D.  tolut  imnibadizas,  1  m.^  in  ras.  E.  tuo  ut  binnibadizas  J, 
cui  seripturae  debentur  Osberni  nugae  707.  Philaenio  dat  h.  v.  Seyf- 
fertus  Stud.  Plaut.  p.  1  sq.:  quod  quamvis  gravi  argumento  usus  sit  hoc 
loco  non  potest  non  falsum  esse  Amabo  ex  Ambo  J  708.  iam  eum 
Seyffertus  I.  s.  s.  quadrupedo  libri  omnes  fquadripedo  bis  palimpse- 
stus  Frontonis),  quod  recte  defendtint  Ussingius  et  Seyffertus:  quadru- 
pedem  inde  a  Saraceno  editores  fere  omnes  te  agitabo  Ussingius 
aduorsom,  u  s.  alt.  o  E        diuom  E 


III  3,  119—126                            ASINARIA  83 

Pos  ted  ad  pistores  dabo,  ut  ibi  cruciere  currens. 

Adsta,    ut  descendam  nunciam    iu    procliuij    quamquam  ne- 

quam  es.  710 


Argyrippvs 

LlBANVS 


Quid  nunc? 

Quid  est? 

Argyrippvs 
Quoniam  ambo,  ut  est  lubitiim,  nos  delusistis^ 
Datisne  argentum?  * 

LlBAXVS 

Si  quidem  mihi  statuam  et  aram  statuis 
Atque  ut  deo  mi  bic  mmolas  bouem:  nam  ego  tibi  Saliis  sum. 

Leonida 

Etiam  tu,  ere,  istunc  amoues  abs  te  atque  ipse  ad  meadgredere 
Atque  illa  sibi  quae  hic  iusserat  mihi  statuis  supplicasque  ?  715 

Argyrippvs 

Quem  te  deum  autem  nominem? 


uideo  nusquam)  quadripedo  concitas  cursum  tenere  (sic  B.  Klussmannus 
Emendatt.  Fronton.  p.  62  coll.  p.  79  pro  concito  cursu  tenere  correxit: 
quamquam  etiavi  eici  potest  concito  tamquam  glossema)  et  ad  31.  Caesa- 
rem  1,8  p.  22:  aeque  peruicitas  equorum  exercetur,  siue  quadripedo 
currant  atque  exerceantur,  seu  tolutim.  De  tolutim  vocabulo  cf.  'Ar- 
chaeol.  Zeitung'  t.  3S  (a.  ISSO)  p.  ISO 


709.  Pos  ted  anonymus  in  LeutscJiii  Ind.  pliil.  t.  2  (a.  1S70)  p.  239: 
Postea  libri.  Postidea  Pareus.  Postilla  Taubmannus,  Bentleius  ad- 
pistores  J        crutiere  E         710.  Asta  libri  descendam  ex  discen- 

dam  D        nunc  iam  libri        inprocliui  J.   inprodiui  E         nequam  ex 
niquam  D  711.  Argyrippi  notam  posuit  Camerarius ,  Philaenii  ex- 

hibent  libri  Lib,   Quid   est?    LG:   om.   libri.      Cf.  Seyffertus  Stud. 

Plaut.  p.  18.    Lacunam   ut  compleant  Seyffertus  Philol.  t.  27  (a.  1868) 
p).  440  ambos  ante  ambo,   Ussingius  satis  j)OSt  idem  vocabulum  inserunt 

amabo    BDEJfalt.  a  s.  v.  m.'^)  ambo    nos  ut  est  conlubitum 

FlecJceisenus  libitum  libri  fihi  tu  D)  de  lusistis  E.  delus  istis  J 
712.  Datis  ne  BDEJ  siquidem  BDEJ  m  E.  michi  J  statu- 
tis  J  aram  et  statuam  statuis  FlecJceisenus ,  fort.  recte  713.  mihi 
libri  (m  E.  michi  J)  immolas  libri  714.  here  J  istum  abs  te  amoues 
Bentleius  amoues  abste  BD.  ama  ue  sabste  E.  amoue  abste  JF 
ipse  ad  me  Muellerus  Pros.  PI.  p.740:  ipse  me  libri.  me  ipse  Pylades, 
FlecJteisenus.  ipsum  me  Ussingius  cum  Aeidalio  me  adgredire  Bent- 
leius.  ad  med  adgredere  vel  ad  me  adgredire  Langenus  p.  84.  100 
adgredere  ex  adgredire  D  715.  qne  DEJ  m  E.  michi  J"  716.  Que 
E      deum  autem  nominem  BotJiius:  antem  deum  nominem  libri.  autem 

6* 


84  PLAVTI  III  3,  126—132 

Leonida 

Fortuuam  atque  Obsequentem. 
Akgtkippvs 
lam  istdc  es  melior. 

LlBANVS 

An  quid  est  homini  Salute  melius? 
Akgykippvs 
Licet  laudem  Fortunam,  tamen  ut  ne  Salutem  ciilpem. 

Philaenitm 

Ecastor  ambae  siint  bonae. 

Akgyrippvs 

Sciam,  libi  boni  quid  dederint. 
Leonida 
Opta  id  quod  ut  contmgat  tibi  uis. 

Argykippvs 

Quid  si  optaro? 
Leonida 

Eueniet.  720 

Akgyrippvs 
Opto  annum  liunc  perpetudm  mihi  buius  operas. 

Leonida 

Inpetrasti. 
Argyrippvs 
Ain  uero? 

Leonida 

Certe  inquam. 


nomiiiem  deum  mendose  Fylades.    autem   dium  nominem  Kochius  Kov. 
ann.  t.  101  (a.  1870)  p.  284.    autem   deorum   nominem  Bentleiits 
717.  meHor,    or  ex  us  E         anquid   est  J.    an   quide  E         est  JF, 
Pylades:  est  olim  BDEZ.   Gf.  Seyffertus  Stud.  Plaut.  p.  23,  Ussingius. 
Def.  olim  locis  huc  non  pertinentihus  Lindemannus  ad  Mil.  I  1,  2 
salute  olim  homini  Reizius        homini  salute  ex  hominisalute  D       sa- 
lute  ex  salute  ras.  E        718.  Fortunam  laudem  Fleckeisenus :  cf.  Moh- 
rius  de  sept.  iamh.  p.  10        nesalutem  J        719.  amb§  D.    ambe  E 
bone  D.    bong  E        720.  De  caes.  cf.  Mohrius  de  sept.  p.  11        utcon- 
tingat  E        optabo  Luehhertus  Stud.  gramm.  vol.  1  p.  78  coll.  Merc. 
V.  506         721.  perpetuum  lihri        m  E.   michi  J       operam  Langenus 
p.lOo        impetrasti  DE.    impestrasti,  priore  s  7n.'^  J        722.  Ain,  i  a 
rubricatore  inserta  E        inqua  J 


111  3,  132-140  ASINARIA  85 

LlBANVS 

Ad  me  adi  uicissim  atque  experire. 
Exdpta  id  quod  uis  maxume  tibi  euenire:  fiet. 

Akgykippvs 
Quid  ego  aliud  exoptem  amplius  nisi  iUud  quoius  inopiast? 
Vigmti  argenti  commodas  minas,  huius  quas  dem  matri.  725 

LlBANVS 

Dabuntur:  auimo  sis  bono  face:  exoptata  obtmgent. 

Akgybippvs 
Vt  cousueuere,  hominis  Salus  frustratur  et  Fortiina. 

Leonida 
Ego  caput  huic  argento  fui  tibi  hodie  reperiiindo. 

Libanvs 
Ego  pes  fui. 

Akgyrippvs 
Quin  nec  caput  nec  pes  sermoni  adparet. 
Nec  quid  dicatis  scire  nec  me  quor  ludatis  possum.  730 


725.  Nonius  p.  266,  21:  commodum:  integrum,  totum  ...  Plau- 
tus  in  Asinaria:    'uiginti  .  .  .  matri'  728.  Servius  acl  Vergilium 

Aen.  XI  361:  o  Latio  caput  horum  et  causa  malorum]  caput: 
principium,  et  est  antiquum,  quia  quiuis  auctor  et  princeps  rei  gestae 
'caput'  a  ueteribus  dicebatur  .  .  .  Plautus  in  Asinaria:  'ego  caput 
huic  fui  argento  inueniendo' 


adiuicissim,  prima  i  s.  v.  m.^  B.  ad  uicissim  D.  aduicisaim  J.  at 
(ut  vid.J  uicissim  E         experire,  priore  r  e  corr.  D  723.  maxime 

BDEJ       724.  cuius  BDEJ       inopia  est  J       725.  commoda  Nonius 

eius  Nonius.  buius  m.^  ex  eius  J  qmdiem  E  J F Z :  corr.Hermo- 
laus.  qui  dem  Valla  726.  animosois  E  facie  /.  fatie  E.  facile 
FZ  optingent  BDEJ.  obtigent  Z:  corr.  Pylades  727.  Hunc  v. 
Scaliger  post  718  ponit  consueuere  Pylades:  consuere  libri  ho- 
mines  J        &  bis  scriptum,   prius  er.  D  728.  capud  DE         huic, 

i  s.  V.  B  fui  argento  Servius  tibi  hodie  Fleckeisenus :  hodie  libri 
(om.  Servius).  hocedie  Ritschelius  Nov.  exc.  Plaut.  p.  93.  An  ere,  ho- 
die.?  Possis  etiam  Ego  caput  argento  fui  huic  hodie  repperiundo 
BDE.  inueniendo  Servius  729.  necaput  B  capud  E  necpes, 
c  s.  V.  D  sermoni  Seyffertus  Philol.  t.  27  (a.  1868)  p.  440,  Bentleius: 
sermonis  libri  (ex  sermones  B).  sermonum  Camerarius  apparet  libri. 
paret  qui  cum  Pylade  scriberet  ex  Plauto  simile  quidquam  vix  afferre 
posset  730.  Ne  quid  Z:  corr.  Kermolaus  scire  nec  Hermannus  Elem. 
doctr.  met.  p.  155:  nec  libri  (e  s.  v.  m.^  ut  vid.  J).  meue  Beizius  me 
cur  DEJ.    mecur  B        possum  Hermannus  l.  s.  s.:  scire  poasum  libri 


86  PLAVTI  III  3,  141—149 

Leonida 
Satis  iam  delusum  censeo:  nuiic  rem  ut  est  eloquamur. 
Animum,  Argjrippe,  aduorte  sis:  pater  nos  ferre  boc  iiissit 
Argentum  ad  ted. 

Akgvrippvs 
Yt  tempore  opportuneque  attulistis. 

Leoxida 

Hic  merunt  uigiuti  minae  bonae,  mala  opera  partae: 
Has  tibi  nos  pactis  legibus  dare  iiissit, 

Aegyrippvs 

Quid  id  est,  quaeso?  735 
Leonida 
Noctem  biiius  et  cenam  sibi  ut  dares. 

Akgveippvs 

lube  aduenire: 
Meritissumo  eius  quae  uolet  faciemus,  qui  hosce  amores 
Nostros  dispulsos  cdnpulit. 

Libanvs 

Patierin,  Argyrippe, 
Patrem  banc  amplexari  tuom? 


731.  Leon.  tribuit  Fleckeisenus ,  Libano  Ubri  rem  ut  est  nunc 
Camerarius  732.  argirippe  L)(q  ex  u)E  hoc  initio  proximi  v.  po- 
suerunt  Pylacles,  Acidalius  733.  Argente  D  ad  ted  Guyetus:  ad  te 
libri  ("adte  BDE)  oportuneque  BDEJ  Ante  attulistis  del.  ob  E 
De  hiatu  removendo  cf.  Muellerus  Pros.  Plaut.  p.  636  734.  Hunc  v. 
post  744  seriptum  liuc  iransferendum  esse  punctis  appositis  indicat  D 
Leon.  tribuit  Fleckeisenus ,  Libano  libri:  cf.  731         inerunt,  in  ex  m  B 

ming  DEJ.   mina§  B        bong  BDEJ        parte  E.    parate  / 
735.  Lib.  praem.  D         ide  E.   id  F        qugso  B  EJ.  queso  D        736. 
Leon.  tribuit  Fleckeisenus ,   Libano  libri  praeter  D  qui  Argyrippo  con- 
tinuat:   cf.  v.  732.  734  ut  sibi  Lteizius,    Fleckeisenus  aduenire 

Botliius:  aduenire  qugso  ('queso  Jj  libri        IZl.  Meritissimo  BDEJ 
qug  EJ        fatiemus  E        q.  ras.  ex  q..  E        738.  et  (er.)  dispulsos  E. 
discipulos  DJFZ:  corr.  Scutarius         cpulit  D.   gpulit  E.   compulit  J 

Li.  Patieriu  Argyrippe  Fleckeisenus:  om.  libri,  nisi  quod  Leonidae 
notam  post  compulit  exhibent,  ita  ut  haec  faciet  .  .  .  Leonidam  faciant 
loquentem:  cf.  v.  739.  Le.  Patieris  Argyrippe  addiderat  Angeli^cs 
739.  Verba  patrem  —  tuom  hoc  loco  om.  libri:  exstant  post  760,  ubi 
simul  cetera  huius  versus  verba  iterantur,  adulescentis  nota  ante  haec 
posita.  Turbac  quae  non  fugerant  Saracenum  et  Pium,  correctae  sunt 
a  Pylade  Angelioque  et  a  Camerario  in  ipso  B  :^  signo  adscripto 
tuum  BDEJ 


111  3,  14y-155  ASINARIA  87 

Argvrippvs 

Haec  faciet  facile  ut  patiar. 
Leonida,  curre  dbsecro:  patrem  liuc  orato  ut  ueniat.  740 

Leonida 
lamdudumst  intus. 

Argvrippvs 

Hac  quidem  non  uenit. 

Leonida 

Angiporto 
Illac  per  hortum  transiit  clam,  ne  quis  se  uideret 
Huc  ire  familiarium:  ne  uxor  resciscat  metuit. 
De  argeuto  si  mater  tua  sciat  ut  sit  factum  . .  . 

Argyrippvs 

Heia, 
Benedicite. 

LlBAXVS 

Ite  intro  cito. 

Argvrippvs 

Valete. 
Leoxida 

Et  uos  amate.  745 


h§c  BDE(loi  infra)        facile  faciet  B  infra        patiar  ex  paciar  D 
740.  Cf  3IueUerus  Pros.  Plaut.  p.  9        Arg.  pers.  praem.  BBEJ 
buc  ex  hic  m.^  B         741.  Lih.  praem.   E^        lam  dudum  est  BDEJ 

Arg.  Hac  Acidalius:  hac  Uhri,  nisi  quod  h§c  D  Pers.  Leon 
om.  lihri:  corr.  Acidalius  angi  porto  DE  742.  Illac  perhortum 
m.^  ex  IUic  perortum  J"(perortum  etiam  E)  transiit  FlecJceisenus  Nov. 
ann.  vol.  61  (a.  1851)  p.  25:  circum  it  lihri  (^circumit  B)  nequis  se 
ex  nequisse  B.  nequisse  DJ  uideret  Pylades:  uiderit  lihri  743. 
familiarimi  J  Li.  Ne  Pareus,  Flecl'eisenus  resciscat,  priore  s  s. 
V.  D.    resuscat  ut  vid.  E  744.  Deargento  D         tua  sciat  ut  sciat 

ut  sit  J  sit  hoc  vel  sit  id  3h(,ellerus  Pros.  Plaut.  p.  60  eia  J 

Sequitur  in  D  v.  734:  cf.  supra  7ib.  Li.  Ite  Pareus,  Bothius: 
ite  lihri  (nisi  quod  omissum  est  in  D):  turhatas  esse  personas  senserat 
iam  Scaliger  Ar.  Valete  Pareus,  Bothius:  ualete  BD(ex  aualetej^ 
J(]o  ualetejFZ 


IV   1,  1—5 


ACTYS    lY 


DIABOLVS.     PARASITVS 

DlABOLVS 

Agedum  istum  ostende  quem  conscripsti  syngraphum 
Inter  me  et  amicam  et  lenam,  leges  pellege: 
Nam  tii  poeta"s  prorsus  ad  eam  rem  unicus. 

Parasitvs 
Horrescet  faxo  lena,  leges  quom  aildiet. 

DlABOLVS 

Age  quaeso  mi  hercle  translege. 

Parasitvs 

Audin? 

DlABOLVS 

Aiidio.  750 


746—748.  Priscianm  Inst.  gramm.  II  10  (p.  50,  5  ed.  Hertz.):  in 
compositis  .  .  .  quibusdam  inuenio  r  iu  1  conuerti,  ut  .  .  .  ''pellego' 
pro  'perlego'  .  .  .  Plautus  in  Asinaria:  "'agedum  .  .  .  unicus'.  — 
746.  Nonius  p.  225,11:  syngraphas  feminino  genere  M.  Tullio  au- 
ctore  dicimus  .  .  .  masculino  Plautus  Asinaria:  'agedum  ...  syn- 
graphum ' 


Act.  IV  Sc.  1  DIABOLVS  ADOLESCENS  ■  PARASITVS  in  cad. 
qua  siihsequens  r.  Unea  B.  DIABOLVS  ADVLESCEXS  PARASITVS- 
E.    ]DOLESCENS  PARASITVS-  J.    Unius  v.  spat.  D        746.  ]stum  J 

Age   dum  BE.    ge  dum   c.   spatio  init.  D  conscripsti  Aldina: 

conscripsisti  lihri  cum  Konio  et  Prisciano  singraphum  Bf^h  s.  v.  et 
jih  ex  n  ut  vid.jDE,  multi  codd.  Prisciani  747.  et  leges  F,  Prisciani 
B  cod.  s.  V.  pellege  F  ex  Prisciano:  perlege  BD.  per  lege  E.  p 
alege  /  748.  ]am  J  poeta  es  libri  cum  Prisciano  fcnius  diio  Uhri 
post  es  inserunt  istumy  749.  Horescet  J  leno  D  cum  Ubri 
750.  Pers.  om.  D        qugso  DE.    queso  BJ        mihi  B         ercle  B 


IV  1,  6—17  ASINARIA  89 

Parasitvs 
'Diabolus,  Glauci  filius,  Cleaeretae 
Lenae  dedit  dono  argenti  uiginti  minas, 
Philaenium  ut  secum  esset  noctes  et  dies 
Hunc  annum  totum'. 

DlABOLVS 

Neque  cum  quiquam  alio  quidem. 
Parasitvs 
Adddne  id? 

DlABOLVS 

Adde  et  scribas  uide  plane  et  probe.  755 

Paeasitvs 
'Alienum  hominem  intro  mittat  ad  se  neminem: 
Quod  illa  aiit  amicum  suom  aut  patronum  nominet 
Aut  quod  illa  amicae  siiae  amatorem  praedicet, 
Fores  occlusae  usque  omnibus  sint  nisi  tibi: 
In  foribus  occupatam  scribat  esse  se.  760 

Aut  quod  illa  dicat  peregre  adlatam  epistulam, 
Ne  epistula  quidem  ulla  sit  in  aedibus 


751.  clauci  BDEJ  Cleaeretae  Camerarius:  claearate  B.  cleae- 
ratae  D(a  med.  ex  ae).  claeaerate  E.  clerete  J.  clerete  F.  claretae  Z 
752.  Lsenae  B.  Lene  D.  Lene  E.  Laene  J  dat  dono  Guyetus.  dedit 
om.  dono  Bothiiis,  sed  cf.  Muellerus  Pros.  Pl.  p.  96,  qui  Mostell.  v.  648 
confert:  aUter  Bitschelius  Prol.  p.  325.  Cf.  praeterea  FlecJceisenus  Nov. 
ann.  t.  61  (a.  1851)  p.  22  uinginti  J  753.  Philenium  lihri  755. 
Addone  id  MueUerus  Pros.  Plaut.  p.  512:  Addone  lihri  i^Ad  done  J) 
Fortasse  scrihendum  est:  Addone?  Diab.  Adde  istuc:  scrihas  Diab. 
pers.  om.  J  age  adde  Muellerus  l.  s.  s.  adde,  priore  d  s.  v.  B 
ut  scribas  uide  FZ  Versus  756  —  760  viiro  modo  hiatibus  foedati 
sunt  756.    homine////  D         homonem    Spengelius    T.    31.    Plautus 

p.  233  intromittat  Ubri  ad  se  add.  PyJades:  om.  Ubri  V.  757 
et  758  cohaerere  cum  v.  761  dicit  Muellerus  Pros.  Platit.  p.  497  757. 
amicum  suom  Lambinus:  amicum  Ubri  patronu  D  nominet  Py- 
lades:  neminem   Ubri  758.  quod   illa,  illa  s.  v.  D  amicae  suae 

GuUelmius:  amica  Ubri  ^pdicet  B.  pdicet  D.  pr§dicet  J.  predicet 
E  759.  occlus§  BDJ.  occluse  E.  occlusas  BitscheUus  Nov.  exc. 
Plaut.  p.  118  usque  add.  Muellerus  Pros.  Plaut.  p.  497:  om.  Ubri. 
eius  add.   Fleckeisenus  760.   Inforibus    E  occupatam    scribat 

esse  se  Pylades:  scribat  occupatam  esse  se  Ubri  roccupatamessese  D. 
occupata  mes  sese  E)  iam   add.  Flecleisenus         Hunc  v.  in  Ubris 

sequitur  omnihus  739         761.  Paras.  pers.  praem.  Ubri         preregre  D 

allatam  Ubri  epistolam  DEJ  762.  epistola  EJ  uUa  qui- 
dem  EJ  illi  uUa  BitscheUiis  Proleg.  p.  182.  usquam  ulla  Muel- 
lerus  Pros.  Plaut.  p.  9        inaedibus  B.   inedibus  E 


90  PLAVTI  IV  1,  18—30 

Nec  cerata  adeo  tabula:  et  siqua  inutilis 

Pictiira  sit,  eam  uendat.    ni  in  quadriduo 

Abalienarit,  quo  ex  argentum  acceperit,  765 

Tuos  arbitratus  sit:   conburas,  si  uelis, 

Ne  illi  sit  cera,  ubi  facere  possit  litteras. 

Vocet  conuiuam  neminem  illa:  tu  uoces. 

Ad  eorum  ne  quemquam  oculos  adiciat  suos: 

Siquem  alium  adspexit,  caeca  continuo  siet.  770 

Tecum  uno  postea  aeque  poclo  pdtitet, 

Abs  ted  accipiat,  tibi  propiiiet,  tii  bibas, 

Ne  illa  minus  aut  plus  quam  tu  sapiat'. 

DlABOLVS 

Satis  placet. 
Pakasitvs 
'Suspiciones  omnis  ab  se  segreget, 
Neque  illaec  ulli  pede  pedem  usquam  homini  premat,      775 


764 — 767.   Nonius  p.  100,  14:    arbitrium    generis    neutri,    sicut 
saepe.    Masculini  Plautus  Asinaria:  'in  quatriduo  .  .  .  litteras' 
771.  Oshernus  p.  456:  potito  .as  id  est  frequenter  potare;  uude  Plau- 
tus:  ''tecum  aeque  postea  una  pocula  potitet' 


763.  ue  Z :  corr.  Pylades  si  qua  DEJ.  si  quae  Reizius  764. 
eandem  J  in  quatriduo  Nonius.  inquadridua  EJF('m  quatridua)  om. 
ni.-  cf.  Ritschelius  Op.  phil.  t.  2  p.  26')  765.  quo  ex  Acidalius,  Her- 
mannus  Jahnii  ann.  t.  35  fa.  1S42)  p).  193.  quo  exte  EJ.  quod  ex  te 
E^FZ.  quo  abste  BD,  Kampmannus  de  ^ah''  xiraep.  p.  14.  quod  abs 
te  Nonius  766.  Tuus  libri.  tum  is  fcre  Nonius  comburas  DEJ 
comburat  si  uelit  Nonius  767.  nulli  sit  Nonius  illa  E.  ulla  Z 
fNeulla;;  corr.  JPylades  768.  conuiua  E  illa  tu,  non  illatu  legen- 
dum  esse  signo  add.  plunius  reddidit  B  illam  JF Z  769.  eorum 
Camerarius:  forum  libri  ne  quemquam  Bothius:  nequem  lihri  (rxQ 
quem  E.  ne  qua  F).  ne  quem  illa  Pylades  aditiat  BD  110.  Si 
quem  EJ  aspexit  BDEJ  ceca  BDEJ  Versuum  771.  772  ordi- 
nem  invertit  Acidalius  111.  uno  postea  aeque  poclo  Scaliger,  Muel- 
lerus  Addcnd.  p.  121:  una  postea  aeque  poda  funa  /.  equg  E.  in  marg. 
pocla  B.  poda  e  corr.  J)  libri.  Cf.  Langenus  p.  21  772.  Absted  B.  Ab- 
stet  DE.  Adstet  JE^^FZ  accipiat,  at  cx  iet  D  773.  minus,  apice 
vel  littenda  ante  m  cr.  E  minus  illa  Fleclceisenub.  illa  aut  nainus  Muel- 
lerus  Pros.  Plaut.p.5,  qui  etiam  illaec  conicit  plusquam  EJ  lli.  Pers. 
om.BDE  Suspitiones  BDjE  oms  BDE.  omnes  J"  sibeeBDE 
775.  illa  gc  E.   illec  J       pede///,  fort.  m  er.  J        suo  pede  Camerarius 

pedem  usquam  Bitschelius  Proleg.  p.  173:  pedem  libri.  homini  pe- 
dem  Guyetus,  quod  improhat  iMcJisius  Studem.  Stud.  vol.  1  p.  22,  hia- 
tum  defendens.    pedem  clam  Muellerus  Pros.  Plaut.  p.  537      pmat  E. 


[V  1,  31—41  ASINARIA  91 

Quom  surgat:  neque  quom  in  lectum  inscendat  proxumum, 

Neque  quom  descendat  inde,  det  quoiquam  manum. 

Spectandum  ne  quoiquam  anulum  det  neque  roget. 

Talos  ne  quoiquam  admoueat  homini  uisi  tibi. 

Quom  iciciat,  „Te"  ne  dicat:  nomen  nominet.  780 

Deam  inuocet  sibi  quam  lubebit  propitiam, 

Deum  niillum:  si  magis  religiosa  fiierit, 

Tibi  dicat:  tu  pro  illa  dres  ut  sit  propitius. 

Neque  illa  ulli  homini  niitet,  nictet,  adnuat. 

Post  si  lucerna  exstmcta  sit,  nequid  sui  785 

INIembri  conmoueat  quicquam  in  tenebris'. 

DlABOLVS 

Optumumst: 

778.  Nonius  p.  382 ,  40:  rogare  poscere  .  .  .  Plautus  in  Asinaria: 
'spectandum  .  .  .  roget'.  —  Idetn  p.  402,  18:  spectare  inspicere, 
cauere.      Plautus    in    Asinaria:     'spectandum    ...    roget'  784. 

Nonius  p.  438,  14:  annuere  pro  innuere.  Plautus  Asinaria:  'neque 
.  .  .  annuat'.  —  Idem  p.  439,  25:  inter  nutare,  annuere,  nictare 
ueteres  hoc  interesse  uoluerunt,  ut  nutare  capitis,  annuere  uel  innuere 
narium  uel  labrorum,  nictare  oculorum  significantiam  esse  decreuerint 
Plautus  Asinaria:  'neque  .  .  .  annuat'  Cf.  versus  in  E  m.^  adscripti: 
'Annuit'  atque  ''nuit'  si  labro  aut  nare  notat  quid,  Ast  'nutat'  capite 
tremulo,  sed  'uictat'  ocello  fnictet  ocelo  cod.) 


prgmat  B      Versum  recte  interpunxit  Muellerus  Pros.  Plaut.  p.  537  adn. 

776.  Cum  surgat  BD.  Quom  surget  F.  Consurgat  EJZ:  corr. 
Saracenus  neque  quom  Muellerus  Pros.  Plaut.  p.  537  adn.:  neque 
libri.  non  Camerarius.  neque  illa  Bitsclielius  Proleg.  p.  173  iulectum 
DEJ  proximum  BDEJ  777.  cum  BDEJ  descendat  ex 

descendet  D       cuiquam  BDEJ         manum  det,  det  postea  addito  J 
778.  ne  quoiquam  Pijlades,   Bitschelius   Proleg.  p.  173:  necui  libri  (ne 
cui  Ej.    Fortasse  ne   quoii  necuia  ullum  fere  Nonius  priore  loco, 

ne  cuia  nullum  idem  altero  nequ§  J  779.  talos  suos  Bluellerus 
Pros.  Plaut.  p.  501  necuiquam  BD.  ne  cuiquam  EJ  admoueat 
homini  Pylades,  Bitschelius  Proleg.  p.  173:  homini  admoueat  libri 
fad  moueat  J)  780.   Cum  BDEJ         iaciat  E^Z:    iaceat  reliqui 

781.  Beam  E  libebit  BDEJ  propiciam  BDJ  783.  pro- 
picius  B        784.  Neque  ulla  ulli  Nonius  p.  439       ulli  illa  Fleckeisenus 

hominum  Nonius  p.  439  annuat  BDE,   Nonius  utroqtie   loco. 

annua[  J  785.  Post  si  B:  Post  id  si  DEJ.  Id  nisi  B  omitteret,  scri- 
bendum  videretur  Postid  . . .  sist:  itemque  Bothius,  nisi  quod  si  extincta 
eat  extincta  sit  Z:  extincta  est  BD(e  ////,  e  er.)EJF.  extincta  erit 
Ussingius  nequid;  cf  Brixius  Nov.  ann.  vol.  101  (a.  1870)  p.  779 
786.  Menbri  BE.  Membri  sui  Z:  corr.  Hermolaus  commoueat  BD 
E(cm.-)J      intenebris  BDE         optum  est  DE.    optust  B.   optum[  J 


92  PLAVTI  IV  1,  42—50 

Ita  scilicet  facturam:  uerum  iu  cilbiculo  . .  . 
Deme  istuc:  equidem  illam  moueri  gestio. 
Nolo  illam  habere  caiisam  et  uotitam  dicere. 

Pabasitvs 
Scio,  captiones  metuis. 

DlABOLVS 

Verum. 

Pakasitvs 

Ergo  ut  iubes  790 


Tollam. 

Quid  ni? 


DlABOLVS 

Paeasitvs 
Audi  relicua. 

DlABOLVS 


Eloquere:  audio. 


Parasitvs 
^Neque  lillum  uerbum  faciat  perplexabile, 
Neque  lilla  liugua  sciat  loqui  nisi  Attica. 
Fors  si  tussire  occepsit,  ne  sic  tussiat, 
Vt  quoiquam  liuguam  in  tiissiendo  proserat.  795 


789.  Xonitis  p.45,3:  uotitum  ueteres  religione  aliqua  prohibitum 
nel  interdictum  dici  uoluerunt.  Plautus  in  Asinaria:  ''nolo  ...  di- 
cere'  792.  Nonius  ly.lol,  39:  perpexabile  figuratum:  quod  aliud 
audiatur,  aliud  sentiatur.     Plautus  Asinaria:    'nec  .  .  .  perpexabile' 


788.  De  me  J       Deme  istuc  pro  parenthesi  habet  Ussingius        Deme: 
istic  quidem  illam  commoueri  vel  Deme  istinc:  equidem  illam  ibi  mo- 
ueri  Muellerus  Pros.  Plaut.  p.  340         789.   V.  ohelo  notat  Guyetus 
illam   habere  Acidalius:    habere   illam  lihri  illam    causam  habere 

Nonius.    causam  illam  habere  Reizius       uotitam,  alt.  t  e  corr.  B.    uoti 
tam  D.    uotitum  Konius  in  lemmate.    notitiam  E.    uetitam  /  790. 

me  tuis  E  ergo  ut  in  ras.  E  791.  quidni  DE  reliqua  libri 
eloquere  Bothius:  loquere  lihri  ^lojqre  Ej,  quod  Langenus  p.  1S8  def., 
niniis  is  quidem  suhtiliter  792.  Nec  Nonius  perplexabile  Pius: 
perpexabile  Nonius.  per  plexibile  DJ.  per  ple  xibile  E.  peqjlexibile 
FZ.  perpexibile  B  793.  linqua  D  attica///,  e  ut  vid.  er.  D  794. 
Fors  Bothius,  Beizius:  Forte  libri.  Cf.  Bentleius  ad  Ter.  Haut.  v.  715 
occepssit;,  p  s.  V.  add.  E  nec  EJZ:  coi-r.  Snracenus  sic  ex 
sit  ras.  B  795.  cuiquam  libri.  quiquam  Camerarius  intussiendo 
BEJ        proserat  BDEJ,  Scioppius:   proferat  FZ 


IV  1,  51—63  ASINARIA  93 

Quod  illa  autem  simulet,  quasi  grauedo  profluat, 

Hoc  ne  sic  faciat:  tu  labellum  abstergeas 

Potius  quam  quoiquam  sauium  faciat  palam. 

Nec  mater  lena  ad  uinum  accedat  mterim, 

Neque  itlli  uerbo  male  dicat:  si  dixerit,  800 

Haec  multa  ei  esto,  uiuo  uiginti  dies 

Vt  careat'. 

DlABOLVS 

Pulcre  scripsti:  scitum  syngraphum. 

Pabasitvs 
*Tum  si  corouas,  serta,  unguenta  iusserit 
Ancillam  ferre  Veneri  uel  Cupidini, 

Tuos  seruos  seruet,  Venerine  eas  det  au  uiro.  g05 

Si  forte  pure  uelle  babere  dixerit, 
Tot  noctes  reddat  spiircas,  quot  pure  habuerit'. 
Haec  sunt  non  nugae:  ndn  enim  mortualia. 


796.  Osbernus  p.  253:  haec  grauedo  .  .  .  unde  Plautus:  'quare 
illa  aut  simulet  quasi  grauedo  profluat'  797.  798.  Osbernus 
p.  527 :  haec  saliua  .  .  .  unde  hoc  sauium  .  .  .  osculum  cum  saliua 
mixtum;  unde  Plautus:  Hu  labellum  abstergas  potius  ...  pa- 
1  a m ' .-     cf.  E^  F Z    codd.    Plautinorum    discrepantia  805.  Nonius 

p.  387,  35:  seruare  sollicite  et  suspiciose  obseruare  .  .  .  Plautus'in 
Asinaria:  'tuus  .  .  .  uiro'  807.  Nonius  p.  394,  9:  spurcum  signi- 
ficat  obscenum  et  impurum  et  lutulentum  .  .  .  Plautus  Asinaria:  Hot 
.  .  .  habuerit' 


796.  similet  E        profuat  EJ         797.  abstergeas  ex  absterguas  B 
798.  Potuis  D       qua  s.  v.  D       cuiquam  EJ,  Osbernus.    cui  quam  BD 

saliuum  E^FZ:  corr.  Aldina  fatia  E.  facias  Osbernus  799. 
materlena  J5  aduinum  5£  800.  Nec  JSDJ.  Nec  eaj  Neu  jfi/  male, 
a.  ex  e  D.  malo  Z:  corr.  Pylades  maledicat  BJ  801.  H§c  BE. 
Hec  D  802.  pulchre  BDEJ  scripsti  Pius:  scriptis . ?t&r»  sin- 
graphum  BEJ        V.  803 — 809  obelo  notat  Guyetus        803.  ungenta  J 

804.  Veneri  deferre  Fleckeisenus.  Hiatum  def.  Hermunnus  Elem. 
doct.  m.  p.  190  ad  Venerem  aut  ad  Cupidinem  vel  deferre  aut  Veneri 
aut  Muellerus  Pros.  Plaut.  p.  695  uel  Iieisigius:  aut  libri  805. 
Tuus  seruus  BDEJffort.  seruos  ex  seruus  m.'^J,  Koniiis  ueneri  ne 
DJ  an  uero  Noni%iS  807.  spurtas  J  pure  Scaliger,  Bothiiis: 
•  pnras  libri  cum  Nonio        habuerit,  t  ex  nt  D  808.  Hic  v.  num  a 

Plauto  scriptus  sit  dubitat  Langenus  p.  268         Hgc  BDE         nugg 
BDJ.  nuge  E       noenum  Buechelerus  Nov.  ann.  t.  87  (a.  1863)  p.  774 

mortuaria  Piu,s 


94  PLAVTI  IV  1,  64.  2,  1—12 

DlABOLVS 

Placent  profecto  leges.    sequere  intro. 

Parasitvs 

Sequor. 


DIABOLVS.     PARASITVS 

DlABOLVS 

Sequere  hac:  egon  haec  ut  patiar  aut  taceam?   emori       810 

Me  malim,  quani  haec  non  eins  uxori  indicem. 

Ain  tu?   apud  amicam  munus  adulescentuli 

Fungare,   uxori  excuses  te  et  dicas  senem? 

Praeripias  scortum  amanti  atque  argentum  obicias 

Lenae?    suppeiles  clam  domi  uxorem  tuam?  815 

Suspendam  potius  me,  quam  tacita  haec  tu  aiiferas. 

lam  qufdem  hercle  ad  illam  hinc  ibo,  quam  tu  prope  diem, 

Nisi  quidem  illa  ante  occupassit  te,  effliges  scio, 

Luxuriae  sumptus  suppeditare  ut  possies. 

Parasitvs 
Ego  sic  faciundum  censeo:  me  honestiust  820 

Quam  te  palam  hanc  rem  facere,  ne  illa  existumet 


Act.  IV  Sc.  2  ADOL  ARGIRIPVS.  &  PARASITVS  DVO  in 
ead.  qua  praecedens  v.  linea  B.  ADOLESCENS  •  ARGIRIPPVS  •  7  PA- 
RASIT^  •  DVO^  E.  ADOLESCENS.  DIABOLVS  PARASITVS  J.  Spa- 
tium  D  810.  equere  spat.  relicto  DE  ego  ne  haec  /.  ego  ne 
hec  E.  ego  ne///  haec  B.  ego  nehaec  D  ut  patiar  FlecTceisenus : 
patiar  Uhri  811.  quem  E  hec  DEJ  812.  An  tu  Pixis,  Ussin- 
gius,  idem  def.  Langenus  p).  110  adulescentuli,  c  s.  v.  E.  ad,;7oIescen- 
tuli,  h  ut  vid.  er.  J  813.  Fungari  D  814.  Prgripias  BDEJ 
obitias  E  815.  Lene  BJ.  Lene  D.  L§ne  E  suppeiles  Pareus: 
suppelles  BDEJ.  suppilles  Z.  suppiles  F  816.  Suspendam  Bothius: 
Suspendas  JF.  Suppendas  BDEZ  haec  tu  Weisius:  tu  haec  libri 
('hgc  B.  K  E).  haec  Pylades  817.  adillam  E  propediem  B/^ex 
probe  diem)  D  818.  quidem  del.  Ussingius  occupas  site  BD.  occu- 
pas  si  te  E.  occupassit  in.^  ex  occupassct  J  sefliges  D.  efliges  E 
819.  Luxuri§  E  possi  es  B  D  820.  fatiundum  E  at  me  dubi- 
tanter  Ussingius  honestius  est  libri.  honestius  Fleckeisenus  821. 
Quan  E        facerest  Fleckeisenus        existimet  BDEJ 


IV  2,  13-18  ASINARIA  95 

Ainoris  causa  percitum  id  fecisse  te 
Magis  quam  sua  causa. 

DlABOLVS 

At  pol  qui  dixti  rectius. 
Tu  ergo  fac  ut  illi  tiirbas  lites  concias, 

Cum  suo  sibi  guato  unam  ad  amicam  de  die  825 

Potare,  illam  expilare  clam. 

Parasitvs 

Ne  me  moue: 
Ego  istuc  curabo, 

DlABOLVS 

At  ego  te  opj)eriar  domi. 


822.  id  ex  it  ut  vid.  E  823.  quin  JFZ.  Cf.  Fleckeisenus  Misc.  crit. 
p.  31  dixti  Pylades:  dixisti  libri  824.  ]s  li[  ]ias  J  fac  libri 
ut  om.  FlecJceisenus  lites  om.  D  825.  ]ato  [  ]  ad  J  gnatod 
Bitschelius  Nov.  exc.  Pl.  p>  72:  cf.  Opusc.  pJiil.  vol.  3  p.  126  una  Z. 
una  unam  FlecJceisenus.  eum  nna  Lorenzius:  cf.  'JaJiresbericJiV  a.  1876 
p.61         dedie  BDfex  deditj         826.  ]illum  expilare   []iam    emone  J 

Portare  E        Post   expilare  fort.  spatiolum  1 — 2   litt.  D  clam 

Gulielmius:  iam  libri        Par.  Ne  me  mone  Camerarius:  emone  libri 
iam  pridem  mone   Ussingius         827.  Par.  pers.  praef.  libri        ]stuc  J 

istud  BEJ       at  pol  Muellerxis  ' NacJitraege^  p.  100  adn.:  cf.  Pro- 
sod.  p.  642  ego  ted  Weisius  operiar  D.    operias  E.    opiar  J, 

i  m.^  s.  V. 


V  1,  1—4 


ACTYS    Y 


ARGYRIPPVS.     DEMAENETVS 

Aegtbippvs 
[Age  decumbamus  sis,  pater, 
Demaenetvs 

Vt  iusseris, 
Mi  gnate,  ita  fiet. 

Argtihppvs 

Pueri,  mensam  adponite.] 
Dkmaenetvs 
Numquidnam  tibi  molestumst,  gnate  mi,  si  haec  nunc  mecum 

adcubat?  830 

ASGYRIPPVS 

Pietas,  pater,  oculis  dolorem  prdhibet.    quamquam  ego  istanc 

amo. 


Act.  V  Sc.  1  ADOLESCENS  .  SENEX  .  in  ead.  qiia  praecedens 
v.UneaB.  ADVLESCENS  SENEX  .E.  ADOLESCENS  •  ARGYRIPPVS 
DEMENETVS   SENEX  J.    Spat.  D  V.  S3S.  S39  ex  altera  recen- 

sione  huc  illatos  esse  vidit  Weisius  'Die  Komoedien  des  Plautus^  p.  34: 
cf.  Geppertus  Stud.  Pluut.  vol.  1  p.  Sl  828.  ge  spat.  init.  relicto  D. 
gede  (cum  spat.  in.)  ex  gedu  E.  Agedum  JF Z  cumbamus  E.  cu- 
bamus  JFZ.    discumbamus  Lambinus  dubitanter  Agedum   sis   de- 

cumbamus  p.  Beizius  ut  tu  vel  mi  pateu  Muellerus  Pros.  Pl.  p.  633: 
cf.  Bitschelius  Proleg.  p.  177  829.  Mignate  D  fiet  ex  fiat  D.  fiat 
Langiani,  Bothius  adponite  SENEX  DE.  apponite  J  830.  Pers. 
om.  hoc  loco  DE  Nuquid  nam  BE.  Niim  quid  nam  D  molestum 
est  J.  molestus  est  BDE  mi  gnate  Z:  corr.  Pylades  hgc  B. 
hT  E  nunc  om.  JFZ:  add.  Hermolaus  accubat  libri  831.  Pietas 
ex  Pletas  B.   Pletas  D.   Pleta  E       ego  quamquam  istam  FJeckeisenus 

quaq  J        ego  ex  ege  J        istanc  ex  ista  ut  vid.  E 


V  1,  5-13  ASINARIA  97 

Possum    equidem    iiulucere    aniraum,    ne    aegre    patiar,    quia 

tecum  adcubat. 
Demaenetvs 
Decet  uerecuudum  esse  adulesceutem,  Argyrippe. 

Ar<;yrii>pvs 

Edepol,  pater, 
Merito  tuo  facere  possum. 

Demaexktvs 
Age  ergo,  lioc  agitemus  conuiuium 
Vino  et  sermone  suaui.    uolo  ego  metui,  amari  mauolo,    835 
Mi  gnate,  me  abs  te. 

AnoYRippvs 
P61  ego  utrumque  facio,  ut  aequomst  filium. 

Demaenetvs 

Credam  istuc,  si  esse  te  hilarum  uidero. 

Argyrippvs 

Au  tu  me  tristem  putas? 
Demaenetvs 
Putem  ego  quem  uideam  aeque  esse  maestum,  ut  quasi  dies 

si  dicta  sit? 
Argyrippvs 
Ne  dixis  istuc. 

Demaexetvs 
Ne  sic  fueris:  ilico  ego  non   dixero. 
Argyrippvs 

Em  adspecta:  rideo. 


832.  ggre  BE.   aegere  J        paciar  D        quod  Weisius        accubat 
Jihri        833.  uerecundum  m.~  ex  uerecundiam  J        adolescentem  J 
argirippe  BD.    agyrippe  E       edepol  B         834.  agitemus  lioc  Bothius 

835.  et  Pius:  ut  libri        sermone,  o  ex  \\  E        836.  Migrate  E 
mi  EJZ  abste   BDEJ  ut  aequum  est  J.    ut  equum  est  B. 

ut  equum   est  E.    utequum   est  D  837.  esse    ex   esset  B.    te   esse 

FJeekeisenus       hilarem  F  Z       uideo  Z:  corr.  Hermolaus        antu  J 
an  esse  parum  probabiliter  conici   clicit  MueT.lerus  Pros.  Plaut.  p.  300 

me  Bothius:  esse  me  libri  838.  §que  esse  mestum  ex  esse  me- 
stum  gque  E  eque  B  mestum  BDJ  utquasi///,  s  er.  D.  quasi 
Lambinus,  lAndemannus  ad  Ampli.  V  1,26:  ut  quasi  defendunt  Acida- 
lius,   Fuhrmannus  Kov.  ann.  vol.  97  (a.  1SG8)  p.  844  si   dicta  sit, 

dic  in  lit.  B.   sid  acta  sit  D        839.  dixeris  FZ:  corr.  Angelius       nec 
JF        illuc   ego   Scalicjer         840.  841.  Pers.  om.  D         Hem   libri 
aspecta  BDJ.   aspecta  ex  aspectar  ras.  E 

Plavti  Asinaria  7 


98  PLAVTI  V  1,  13—21 

Dkmaexetvs 

Vtinam  male  qui  mihi  uolunt  sic  rideant.  840.  841 
Argyrippvs 
Scio   equidem  quam   ob   rem   me,    pater,    tu    tristem    credas 

niinc  tibi: 
Quia  istaec   est  tecum:   atque   ego   quidem    hercle   ut  uerum 

tibi  dicam,  pater, 
Ea   res   me  male   habet:    at  non   eo,    quia   tibi   non   cupiam 

quae  uelis: 
Yerum  istam  amo:  aliam  tecum  esse  equidem  facile  possum 

perpeti.  845 

Demaexetvs 
At  ego  liauc  uolo. 

ARfiYRIPPVS 

At  ego  niinc  ne  exoptes  mihi  quae  ego  exopto  uolo. 

Demaexetvs 

Ynum  hiinc  diem  perpetere,  quoniam  tibi  potestatem  dedi 
Cum  hac  annum  ut  esses  atque   amanti  argeuti  feci  copiam. 

Akgvrippvs 

Em  istoc  me  facto  tibi  deuinxti. 

Demaexetvs 
Quiu  te  ergo  hilarum  das  mihi?  849.  850 


in  E        Post  mihi  cr.  mihi  D         842.  Fers.  om.  E        qiiam  obrem  B 
D(ohvem)E  parcns  J^(t  p.  s.  v.)F.    par  EJ^         tu  om.  Z:  add. 

Pt/lodes  tibi  in  ras.,  ubi  mihi  scriptum  fuerat  D  843.  Qui  E 
istec  BDE  tecum  est  J  844.  Eares,  supra  quod  scriptum  esse 
vid.  nescio  quid  J.  Fares  E  me  om.  Gamerarius  at  J F,  Lambinus: 
ac  BDEZ  quia  tibi  Acidalius:  quin  tibi  lihri  fquintibi  D)  qu^ 
BDE.  qug  ex  quem  J  845.  possim  Camerarius  846.  ego,  e  ex 
0  D  at  ego  nunc  ne  exoptes  LG:  ergo  sunt  quae  exoptas  libri  fque 
BDEJ)  m  que  E.  mihig  ex  mihique  B.  michiq:  /.  mihique  D 
exopto  IjG:    exoptem   libri.     exojito   ea   IJssingius  847.  Ante  dedi 

fort.  tibi  er.  J        848.  hec  J        ut  om.  JF         849.  850.  Hem  libri 
deuinxti   Camerarius,  Bentleius:    deuinxisti   libri   fdeuiinxisti^   prima  i 
manu  Camerarii  expuncta  B.  di  uinxisti  Jj        Qninte  BJ        evgo  ex 
ego  J        hilarcm  FZ        m  E 


V  2,  1—8  ASINARIA  99 

ARTEMONA.     PARASITVS.     DEMAENETVS. 
ARGYRIPPVS.     PHILAENIVM 

Artemoxa 
Ain  tn  menm  nirnm  potare  liic,  obsecro,  cum  filio 
Et  acl  amicam  detnlisse  argeuti  uiginti  minas 
Meoqne  filio  sciente  id  facere  flagitiilm  patrem? 

Pakasitvs 
Neque  diuini  neque  mi  humani  postliac  quicquam  adcreduas, 
Artemona,  si  hiiius  rei  me  mendacem  esse  inueneris.         855 

AuTEMONA 

At  scelesta  ego  praeter  alios  meiim  uirum  rata  siim  probum, 
Siccum,  frngi,  continentem,  amantem  nxoris  maxume. 

Parasitvs 

At  nunc  dehinc   scito   iHum   ante   omnes    mmumi   mortalem 

preti, 


857.  Nonius  p.  394,  34:  siccum  dicitur  et  sobrium,  modicum 
fmodicum  scripsinms  pro  eo  quod  codd.  exhibent  madidum:  alii  conie- 
cerunt  nou  madidum,  immadidum^.  Plautus  Asinavia:  ''siccum  .  .  . 
maxime' 


Act.  V  Sc.  2  MVLIER  •  PARASITVS  ■  SENEX.  ADOLESCENS. 
MERETRIX  in  spat.  unius  vers.  BJ.  MVLIER  PARASITVS  •  SENEX  • 
ADOLSCENS  •  (^  priore  ex  C;  MERETRIX  E.     Spat.  D  851.   in 

c.  sput.  init.  DE  meum   ex  metum  vel  mecum  ras.  B.    meum   e.v 

mecum  J.  mecum  E  potai"e  hic  Reizius ,  FlecJceisenus:  bic  potare 
libri       potare  una  vel  iiirumne  Muellerus  Pros.  Pltiiit.  p.  546       lilic  E 

852.  adamicam  E  detullisse  J  853.  Meo  q:  /  sciente  ex 
Ecienti  m.^  ut  vid.  B      flagicium  DJ      854.  Pers.  om.  Z:  corr.  Scutarius 

diuini  ex  diuina  D  ueque  J  mihi  libri  (m  EJ)  post  hac 
BDJ  accreduas  BD.  ac  creduas  EJ  855.  Artemonia  E  me 
mendacem  esse  Acidalius:  me  esse  mendacem  Uhri.  mendacem  me 
esse  idem  Acidalius  856.  At  legi  neqtcit  J         Ante  scelesta  ras.  J 

pter  BDJ(ex  pater  m.^J.  preter  E  alias  J  lata  sum  probum 
iCr;  frugirata  BD.  frugi  rata  EJFZ.  fui  rata  Pylades.  egregium 
rata  Ussingius.  antehac  rata  probum  Luclisius  Studemundi  Stud.  vol.  1 
p.  43  857.  Sic  cum  E  maxumg  D.  maxime  B(q  fort.  ex  e  ras.J 
EJ  cum  Nonio  V.  8.5S — SGO  postea  videntur  esse  additi:  v.  860  trita 
exhibet,  v.  861  aptissime  continuat  versum  8-57  858.  Ad  E  de 

hinc  /  oius  BDEJ  minimi  libri  mortales  Z  ptii  B  E. 
precii  DJ     . 


100  PLAVTI  V  2,  9-17 

Madidum,  nihili,  incoiitinentem  atque  osorem  uxoris  suae. 

Artf.mona 

Pol  ni   istaec   uera   essent,    numquam   faceret   ea  quae  nuuc 

facit.  860 

Parasitvs 

Ego  quoque  liercle  illum  antebac  hominem  semper  sum  frugi 

ratus: 

Verum  hoc  facto  sese  ostendit,  qui  quidem  cum  filio 

Potet  una  atque  una  amicam  ductet  decrepitus  senex. 

Artemoxa 

Hoc  ecastor  est  quod  ille  it  ad  cenam  cotidie. 

Ait  sese  ire  ad  Archidemum,  Chaeream,  Chaerestratum,  865 

Ch'uiam,  Chremem,  Cratinum,  Diniam,  Demosthenem. 

Is  apud  scortuni   conrujDtelaest  h'beris,  lustris  studet. 


859.  860.  Osbernus  p.  388:  odiosns:  uude  Plautus  in  Amphitrione 
. .  .  et  bic  osor  ...  id  est  ille  qui  aliquid  odit;  unde  idem  Plautus  in 
eodem:  'scito  illnm  madidum,  incontinentem  .  .  .  suae'.  — 
Priscianus  Itist.  gramm.  XI  19  (p.  5G0,  16  ed.  H.):  'odi'  .  .  'osus',  ex 
quo  'perosus'  et  ''exosus'  .  .  Plautus  in  Amphitrione  .  .  et  uerbale 
tamen  nomen  ex  eo  protulit  idem  Plautus  in  Asinaria:  ''madidum  .  . 
suae'  862.  863.  Nonius  p.  13,  12:  crepera  res  proprie  dicitur  dubia: 
nnde  et  crepusculum  dicitur  lux  dubia  et  senes  decrepiti  dicti  in 
dubio  uitae  constituti  .  .  .  Plautus  in  Asinaria:  'qui  quidera  ... 
senex'  8G7.  Konius  p.  333,  0:  lustra  dicuntur  ferarum  habitacula 
.  .  .  lustra  etiam  lupanaria  dicuntur.  Plautus  in  Asinaria  . .  .:  ''is  .  . . 
studet' 


859.  nihili  wr.-  ex  nichili  J.  nichili  E.  nihil  Priscianus  osore 
ex  osoru  D  sug  BJEJ  860.  Pers.  om.  Z:  add.  Saraceniis  istaec 
nera  ScJimidtius  de  form.  pron.  dem.  p.  78:  ista  uera  B.  uera  ista  re- 
liqui        quQ  BE  861.  Pers.  om.  Z:   add.  Saracenus  ante  hac 

BDEJ        frugiratus  B        862.  Vtrum  D         facto  ex  factu  D        se 
fce  E      863.  potest  unam  atque  unam  Nonius      una  D       atque  om.  JF 

unam  EJZ,  Flecheisenus  ductitet  Nonius  ut  vid.  864.  Pers. 
om.  BDE:  cf.  V.  SG5  illic  Botltius  adcenam  BDJ  cottidie 
BDfe  ex  ^)  illic  it  ad  cenam  quot  dies  Goetzius  Act.  soc.  philol. 
Lips.  vol.  6  x>-  320  ad  cenam  it  cotidie  Fleckeiscnus  Philol.  t.  2  (a. 
1847)  j).  77  865.  Huic  versui  Art.  x>ers.  pracm.  BDE  se  ee  E 
adarchidemum  BD  chereara  B.  cheream  EJ  chgretam  D  chei'e- 
stratum  BD.  cherestratum  E.  cherest[  J  86G.  cremem  ex  chere- 
niem  J.  chremen  E  cratinum,  r  s.  v.  E  cliniam  E Z.  dinian 
BD  demostenen  BDE.  demonstenem  /  867.  corrujitelaest  Hein- 
sius,  Staliger:  corruptelae  et  lihri  cum  Nonio,  nisi  quod  corruptele  B, 
idem  ex  corruptel§  D,  corruptele  E        libertis  E 


V  2,  18—27  ASINARIA  101 

Pakasitvs 
Qui/1  tii  illuin  iubes  ancillas  rapere  sublimeii  domum? 

Aktemona 
Tiice  modo:  ue  ego  illum  ecastor  miserum  liabebo. 

Pakasitvs 

Ego  istiic  scio 
Ita  fore  illi,  diim  quidem  cum  illo  niipta  eris. 

Aktemoxa 

Ego  censeo  870 
Eum  etiam  liomiuem  aut  m  senatu  dare  operam  aut  cluentibus: 
Ibi  labore  delassatum  uoctem  totam  stertere. 
IUe  opere  forfs  faciuudo  Lissus  noctu  ad  me  aduenit: 
Fimdum  alienum  arat,  incultum  familiarem  deserit. 
Is  etiam  conruptus  porro  suom  courumpit  filium.  875 

Pakasitvs 
Sequere  hac  me  modo:  iam  faxo  ipsum  hominem  mauufesto 

oiiprimas. 

Aktemona 
Nihil  ecastor  est  quod  facere  mauelim. 

Parasitvs 

Manedum. 

V.  S68—875  obelo  notat  Guyetus  868.  Quinti  D  illum,  il  cx 
u  D  sublimen  F,  Bitschelius  Opusc.  inhil.  vol.  2  p.  462:  sublimem 
Jibri  869.  ne  ego  illum  Fleckeisenus  (cf.  Philol.  t.  2  (a.lS47)  p.77>: 
ne  illum  libri  fneillum  Dj  e  castor  E  habeo  J  istuc  [  /  870. 
dum  quiclem  cum  quidem  cum  illo  J  cens[  J.  censui  Brixius  Noc. 
annal.  vol.  101  (a.  1S70)  p.  763,  probabiliter  871.  De  etiam  ita  col- 
loeato  non  deerunt  qui  dubitabimt  aut  in  senatu  Camerarius:  in- 

senatu  libri         De  maiore  corruptela  corjitat  Ussinrjius  velut  in  hunc 
modum:  Totum  diem  hominem  senatu  dare  operam  e.  q.  s.        clientibus 
BDJ.    dientibus  E       872.  stetere  J       Ille  operi  liitschelius  Nov.  exc. 
Plaut.  p.  S5.    Opere  illic  Fleckeiscnus.   Ille  opere  rlef,  Koehlerus  h  s.  s. 
p.  53      opis  E      faciendo  BDJ.   fatiendo  E      Ante  lassus  er.  s  D 
noctu  ad  me  FlecJceisenus :  noctu  libri.    noctnd  Bothius,Bitschelius  Nov. 
exc.  Plaut.  p.  85.    An  noctu   ad  me  uenit  ?         874.   arat   alienum  Bo- 
thius       875.  corruptus  libri  fcorrumptus  J).    corrumptus  Fleckeisenus 
suum  BDEJ       corrumpit  DEJI'Z.   corrupit  B,  FlecJceisenus        Post 
hunc  V.  Guliehnius  inserenrlum  iudicavit  (idemque  Osannus  probavit)  ver- 
sum  a  Nonio  p.  305,  30  ex  Asinaria  allatum,  cum  Casinae  potius  sit: 
cf.  praefatio         876.  Pers.  om.  E        me  s.  v.  B'       memodo  /       iam 
iam  Beizius        faxo,  x  ex  c  D       manifesto  BD(o  ex  a  utvid.JEJ 
opp[  J         877.  Pers.  om.  E         Nichil  EJ         e  castor  E        mane 
dum  BEJ 


102  PLAVTI  V  2,  27—34 

Aetemoxa 

Quid  est? 

Parasitvs 
Possis,  si  forte  adcubautem  tuom  uirum  conspexeris 
Ciim  corona  amplexum  aniicam,  si  uideas,  cognoscere? 

Aktemoxa 

Possum  ecastor. 

Parasitvs 

Em  tibi  hominem. 

Aetemoxa 

Perii. 
Parasitvs 

Paulisper  maue:  880 
Aiicupemus  ex  insidiis  clanculum  quam  rem  gerant, 

Argyrippvs 
Quid  modi,  pater,  amplexando  facies? 

Demaenetvs 

Fateor,  guate  mi  .  . . 
Aegyrippvs 
Quid  fatere? 

Demaesetvs 
Me  ex  amore  huius  esse  conruptum  oppido. 
Paeasitvs 
Aiidin  quid  ait? 

Artemoxa 

Audio. 

Demaenetvs 
Egon  ut  ndn  domo  uxori  meae 


880.  'Paulisper'  hinc  exccrptum  ah  co  qiii  adverbia Plautina  col- 
legit:  cf.  Bitschelii  Opusc.  phil.  t.  2  p.  234.  239 


878.  Post  forte  una  litt.  er.  B        accubantem  lihri  ^ccubantem  Dj 
tuum   lihri  879.  ARTE  praef.   et  dcl.  ruhr.  E         corona  ex  corona 

ras.  E         si  uidens  J.    si  uideris  F         880.  hem  libri.    en  Lajnhinus 

881.  Accupemus  J  ex,  x  iti  ras.  ut  vid.B  gerant,  n  s.  v.D 
882.  pat[  ]facies  J  amplexando  AcidaUus:  amplexandi  Ubri  mi 
ex  mihi  E  883.  facere  J  examore  BE.  esse  amored  Brandtius 
de  gen.  form.  p.66  huius  esse  FkcJceisenus  duce  Pylade:  huius  Uhri. 
Cf.  BitscheUus  Nov.  exc.  Plaut.  p.  76  corruptum  Uhri.  correptum 
D,  Lipsius  opido  [  ]  Art.  audio  J  884.  Cf.  Darnmannus  de  hiatu 
p.  15        meg  E.    mee  J 


V  2,  35-43  ASINARIA  103 

Sdbrupiam   in  deliciis    pallam    quam  habet   atque   ad  te  de- 

feram?  8rf5 

Non  edepol  couduci  possum  uita  uxoris  annua. 

Pauasitvs 
Ceusen  tu  illunc  hddie  primum  ire  adsuetum  esse  in  ganeum? 

Artemoxa 
Jlle  ecastor  siippilabat  me,  quod  aneillas  meas 
Siispicabar  atque  insontis  miseras  cruciabam. 

Argyrippvs 

Pater, 

Iilbe  dari  uiuum :  iam  dudum  factumst  quom  primitm  bibi.  890 

Demaenetvs 

Da,  puere,  ab  summo.    age,  tu  interibi  ab  lufumo  da  sauium. 

Artemoxa 
Perii  misera:   ut  aitsculatur  carnufex,  capuh'  decus. 

Demaenetvs 

Edepol  animam  suauiorem  aliquanto  quam  uxoris  meae. 


887.  Osbernus  p.  256:  hoc  ganeum  .uei  id  est  theatruui,  locus 
scilicet  in  terra  defossus,  ubi  ad  ludendum  et  ad  scortandum  conflue- 
bant;  unde  Plautus  in  Aularia:  'censen  .  .  .  ganeum'  888.  889. 

Osbernus  p.  418:  suppilo  .as  id  est  compilare  (sic  Maius:  cod.  com- 
pellerej;  unde  Plautus:  'ille  profecto  suppilabat  ...  suspicabar' 

892.  Nonius  p.  4,  19:  capulum  dicitur  quicquid  aliam  rem  intra 
se  capit.  Nam  sarcophagum,  id  est  sepulchrum,  capulum  ueteres  dici 
uolunt  quod  corpora  capiat.  Plautus  Asinaria  dicens  de  sene:  ''peri 
...  decus'.  Kochius  Mus.  Bhen.  vol.  26  (a.  1871)  p.  551  huo  refert 
Placidi  p.  29,  16  glossam:  capuli:  lecti  funebris  uel  rogi  in  modum 
arcae  structi.     Est  autem  capulus  masculini  generis 


885.  Subripiam   libri        indeliciis  DJ.    indelitiis  E         habet  [  J 
adte  B  E         feram  Lachmannus  886.   possim  Camerarius         887. 

Cense  E.  Censem  J  illunc  Camerarius:  illum  libri  cum  Osberno 
hodie  primum  et  adsuetum  non  convenire  dicit  31uellerus  Pros. 
Plaut.  p.  573  assuetum  J  assuetum  ire  in  Osbernus  esse  07n. 
FZ  inganeum  BEJ  888.  et  castor  DE  suppilabat,  i  ex  \  B. 
suppillabat  E       Post  meas  er.  suspica  D         889.  insontes  ex  insontis 

D.  insontes  /  crutiabam  E.  cniciebam  B  890.  dari  Acidalius: 
dare  libri  factum  est  libri  cum  libri  891.  Arg.  KgQ  Z:  corr. 
Pylades.    at  age  F        inter  ibi  BJ        ab  infimo  BDJ.    abinfimo  E 

sauium  m.'^  ex  sanium  ut  vid.  J        892.  peri  Nonius         osculatur 
libri  cum  Nonio  fobsculatur  J)        carnifex  Nonius        capuli  ex  capilli 

E.  capilli  J  893.  suaui  orem  E  mee  E.  mee  /  In  fine  versus 
manu  rec.  ut  vid.  additum  habet  D:    y^ 


104  PLAVTI  V  2,  44.  45.  52.  53.  46      1 

PlULAKXIVM 

Dic  umubo,  au  foetet  auirna  uxoris? 

Demaexetvs 

Fufae:  naiiteam 
Bibere  malim,  si  uecessum  sit,  quam  illam  auscularier,     S'J5 

Artemoxa 
Ne  illa  ecastor  fenerato  funditat:  nam  si  domum 
Redierit  liodie,  ausculando  ego  ulciscar  potissumum. 

Philaexivm 

Miser  ecastor  es. 

Aktemosa 

Ecastor  dignus  est. 

894.  895.  Konius  p.  233,  1:  anima  ...  halitus  oris  et  odor  .  .  . 
Plautus  Asinaria:  'an  foetet  anima  tuae  uxori'.  —  Idem  p.  8,  4: 
nautea  est  aqua  de  coriis,  uel,  quod  est  uerius,  aqua  de  sentina: 
dicta  a  nautis  (cf.  Loeicii  Prodr.  x).2S4sq.!.  Plautus  .  . .  Asinaria:  'nau- 
team  .  .  .  oscularier'  896.   Nonius  x^-  312,  43:    fundere   dicere 

.  .  .    Plautus  Asinaria:  ""ne   ille   castor   fenerato   fundit' 


3Iire  iurbatus  est  in  libris  hic  locus.  V.  894 — 903  lioc  ordine  ex- 
hibent  BDEJ:  895.  898.  901.  902.  903.  894.  899.  900.  896.  897,  hoc 
autem  F:  894.  895.  898,  901.  902.  903.  899.  900.  896.  897.  In  Z  om. 
sunt  V.  890.  897.  898—900,  quos  add.  Hermolaus  eo  ordine  qui  est  in 
F.  V.  899  et  900  coniungendos  esse  vidit  Acidalius,  ibi  non  subsisten- 
dum  FlecJceisenus ,  cuius  ordinem  supra  exhibuimus.  Ussingius  pracf. 
vol.  2  p.  XVI:  901.  902.  903.  894.  895.  898.  899.  900.  890.  897. 
Langenus  p.  121  Fleckeiseno  assentitur,  sed  ut  v.  901  —  903  ex  altera 
rcccnsione  repetendos  esse  dicat  Versibus  893.  894.  895  numeros  1. 
2.  3  in  fine  addidit  Camerarius  in  B  894.  amabo  ??i.^  ex  ambo  J 
fetet  BE.  fetet  D  an  auima  foetet  FlecJceisenus  uxoris?  Dem. 
Fufae:  nauteam  LG:  uxoris  tuae  ctue  BEJj  Dem.  (om.  D)  Nauteam 
("Nauseam  J)  Ubri ,  ubi  Dem.  Nauteam  v.  899  initio  praefixum,  non  in 
exitu  versus  894  scriptum  est.  uxoris  tuae?  Dem.  Fu  nauteam  Bent- 
lcius.  tuae  uxori?  Dem.  Nauteam  ex  Nonio  Lachmannus  in  Lucretium 
p.  200,  idem  nisi  quod  uoxori  Kochius  Nov.  ann.  vol.  101  (a.  1870)  p. 
285.   uxoris  tuae?   Dem.  Atque  nauteam  Muellerus  Pros.  Plaut.  p.  546 

895.  898.  Cf.  infra  post  v.  906  adnotata  895.  bibere  om.  Z 
necessum^  um  ex  e  E  sit  Pylades  ex  Nonio,  qui  necesse  sit.-  est 
libri,  quod  def  illanc  scribens  Camerarius  oscularier  libri  cum  Nonio, 
nisi  quod  J  obscularier^  Nonii  CIJ  osculari  896.  illa  Bothius  Dou- 
sam  ('illaecj  secutus:  ille  libri  (^Neille  Jj  castor  Nonius  foenerato 
Ubri  ffgnerato  J)  fundit  Nonius  funditat  haec  Acidalius.  fundit 
haec  Lambinus  897.  osculando  Ubri  (obsculando  J)  potissimum 
Ubri  898.  Obelo  notat  Gurjetus  Phil.  praem.  AcidaUus,-  Artem. 
BDEJF  e  castor  E  Art.  pers.  restit.  AcidaUus:  parasiti  prae- 
bent  Ubri 


V  2,  46.  50.  51.  47—49.  54- 5G   ASINARIA  105 

ARGyKIPPVS 

Quid  ais,  pater? 
Ecquid  matrem  amtisy 

Demaenktvs 

Egone  illam?  minc  amo,  quia  non  adest. 
AKGVKirrvs 
Quid,  quoni  adest? 

Demaenetv.s 

Periis.se  cupio. 

Parasitvs 
Amiit  homo  liic  te,  ut  praedicat.  900 

Aktemuna 

Aiii  taiidem?   edepol  ue  tu  liodie  istuc  ciim  malo  magno  tuo 
Dixisti  in  me.    siue  reueuias  mddo  domum:  faxd  scias 
Quid  pericli  sit  dotatae  uxdri  uitium  dicere. 

Akgykippvs 

lace,  pater,  talds,  ut  porro  nds  iaciamus. 

Demaenetvs 

Maxume. 
Te,Philaenium,  mihi  atque  uxdri  mortem.  hocVeneriumst:  905 
Piieri,  plaudite  et  mi  ob  iactum  cantharo  mulsiim  date. 


904.  Porxiliijrio  ad  Hor.  Odarum  I  4,  38  (p.  S,  2S  ed.  M.):  nec 
regna  uini  sortiere  talis]  hoc  ad  magisteria  conniuarum  pertinet, 
quae  talorum  iactibus  sortiri  solitos  et  Plautus  significat  in  Captiuis. 
Item  in  Asinaria,  uhi  Meycrus  adnotavit  Asin.  V  2,  54:  cf.  Act.  soc. 
phil.  Lips.  t.  5  p.  334 


Quis  J  899.  Cf.  V.  804  Arcj.  pers.  praem.  lihri  Ec  quid  lihri 
ego  ne  EJ  egone  illam?  primus  interpunxit  Pareus  adest,  a  e 
corr.  D  900.  cum  lihri  perisse  libri  jjdicat  libri  901.  Aiu 
tu  tandem  FJecTceisenus  Philologi  t.2  (a.l847)  p.  84  tamdem  B.  tan- 
tum  D  ne  tu  hodie  Muellerus  Pros.  Plaut.  p.  763:  ne  tu  libri  (hetu 
D)  istac  E  magno  malo  EJF  902.  inme  BDE  reuenias 
modo  domum  LG:  uenias  modo  domum  lihri.  modo  uenias  domum 
Camerarius ,  Fleckeisenus.  domum  modo  uenias  iam  Muellerus  'Nach- 
traege'  p.  56.  tu  uenias  modo  domum  Koehlerus  l.  s.  s.  p.  69  faxo 
scias  Fleckeisenus :  faxo  ut  scias  lihri.  faxo  scies  Madvigius  Opusc.  ac. 
vol.  2  p.~77  903.  dotatg  BEJ  uicium  DJ  904.  iaceamus  BDE. 
iacemus  J  Maxume  ex  Maxime  J.  maxime  BDE  905.  philenium 
libri  m  E  michi  J  uxori  Pglades:  uxoris  libri  uenerium  est 
B(\  s.v.)DEJ        906.  mihi  BD.    michi  EJ        obiactum  B 


106  PLAVTI  V  2,  57—62 

Aktkmoxa 
Nou  queo  durare. 

Parasitvs 
Si  non  diclicisti  fulloniam, 
Nfjn  mirandumst.    niinc  in  oculos  eius  inuadi  optumumst. 

Aktemona 
Ego  pol  uiuam  et  tii  istaec  hodie  citm  tuo  magno  malo 

fnuocauisti. 

Parasitvs 
Ecquis  currit  pollinctorem  arcessere?  910 

ARGYRirrvs 
Mater,  salue. 

Artemona'' 

Sat  salutist. 

Parasitvs 

Mortuost  Demaenetus. 
Tempus  est  subdiicere  hinc  me:  pillcre  hoc  gliscit  proelium. 


910.  Konius  p.  157,  21:  p ollinctores  sunt  qui  mortuos  curant 
.  .  .  Plautus  Asinaria:  'et  quis  .  .  .  accersere'  912.  Xonius  j). 
22,  10:  gliscit  est  congelascit  et  colligitur,  uel  crescit,  uel  ignescit 
.  .  .    Plautus  Asinaria:  'tempus  .  .  .  proelium' 


Post  Jiunc  V.  in  maryine  adscriptos  B  (lineolis  dclevit  Camcrarius; 
verba  Dign^  e  —  paf?  non  in  fine,  sed  in  principio  vcrsus  007  scripta 
sunt)  D,  in  ipsum  contexium  receptos  EJ  exhibent  versus  895.  898, 
eadem  qua  supra  scripturae  varietate,  nisi  quod  v.  898  D  om.  Argyrippi 
rtotam,  Jsic  habet:  ]malim;  ecastor  es[  Jquid  907.  908.  Verba  si  — 
non  mirandum  est  interpolata  putat  esse  Weisius  907.  Nomqueo  D. 
Na  queo  E.  ]o  queo,  priore  o  e  corr.  ut  vid.  J  didiscisti  D  ful- 
loniam  Dousa:  fullonicam  ffollonicam  J)  libri  908.  mirandum  est 
libri  fe  s.  v.  B).  ]mirand[  ]  est  J  nunc  in  oculos  eius  LG:  in  oculos 
BD (os  cx  is)JFZ.   inoculos  E      optumum  est  DE.    optimum  est  BJ 

in  oculos  cuculo  inuadist  optumum  Fleckciscnus.  iu  oculos  inuadi 
nunc  est  optumum  Camerarius,  non  libri.  Fort.  nunc  cuculo  in  oc.  i.  o.  e. 

909.  ]go  pol  &  [  ]is  J"       at  tu  Muellerus  Pros.  PJaut.  p.  505       tu 
istaec  Camerarius:  tuis  haec   libri  f  hec  BEJi,    tu  istanc  Acidalius 
910.  ]  aRT  &  quis  J      Inuocauisti  Caincrarius:  Inuocasti  libri.   Dubitat 
dc  inuocauisti  forma  Muellerus  Pros.  Plaut.  p.  597,  ubi  simul  de  num-    ■ 
quis  cogitari  posse  dicit       et  quis  B  (etqnis) DEJ,  Nonius      polliucto-    " 
rem  Nonius:  pol  lictorem  ^(''pollictorem  m.*  ut  vid.)DJ.    pollictore  E 

accersere  libri  ciim  Nonio  911.  ]ter  J  sat  salutist  Camerarius: 
sat  salutis  BD.  sit  salutis  EJ.  sic  salutas  J^(t  s.  s.)E^FZ  mor- 
tuus  est  libri         demenetus  BDEJ  912.  Tempus  est  Aldina  ex    m 

Nonio:  Tempus  libri      sub  ducere  E      hinc,  n  s.  v.  B       pulchre  libri  M 


V  2,  03-74  ASINARIA  107 

Ibo  ad  Diabolum:  mandata  dicam  facta  ut  uoluerit. 
Atque  interea  ut  decumbamus  suadebo,  hi  dum  litigant. 
Poste  demum  huc  cnis  adducam  ad  lenam,  ut  uiginti  minas  915 
Ei  det,  in  partem  hac  amauti  ut  liceat  ei  poteirier. 
Argyrippus  exorari  spero  poterit  lit  sinat 
Sese  alternas  cum  illo  noctes  hac  frui:  nam  ni  mpetro, 
Regem  perdidi:  ex  amore  tantumst  homini  inceudium. 

Aktemona 
Quid  tibi  hunc  receptio  ad  test  meum  uirum? 

PniLAEMVM 

Pol  me  quidem     920 


Enecauit  odio  miseram. 


Niilhis  sum. 


Artemoxa 
Siirge  amator,  i  domum. 

Demaexetvs 


Aktemona 
Immo  es,  ne  nega,  omnium  hominum  pol  nequissumus. 
At  etiam  cubat  cucuhis:  siirge  amator,  i  domum. 

Demaexetvs 
Vae  mihi. 

Artemoxa 
Vera  ariolare:   silrge  amator,  i  domum. 


cum  Nonio        pliiiin  BDE.   prelium  /       913.  addiabolum  B        914. 
]terea  /       decubamus  J.   discumbamus  Lamhinus  diihitanter :  cf.  v.  828 

litigant,  ti  s.  v.  J       915.  Poste  lihri  praeter  J.    Cf.  Ritschelius  Op. 
pliil.  vol.  2  p.  543.    Post  eum  J,  Pareus  cx  Palat.  VI       adlenam  B 
916.  in  partem  Lamhinus:  inparte  ( in  parte  B)   lihri        ei  om.  JF 
poteirier  LG:  potierier,  duhio  puncto  B.   potierier  DE.   potirier  JFZ 

917.  Argirippus,  g  ex  r  B.  Argiripus,  u  e  corr.  D  exoraris  p 
opoterit  D  sper  opoterit  E  918.  Se  se  E  nani  E  impetro 
libri  919.  examore  EJ  tantum  est  libri  920.  huc  EJFZ 
ad  te  est,  d  ex  t  D.  adte  est  BEJ  mecum  /  921.  Enecauit  (sie 
iam  E^F,  Pylades)  odio  miseram  Guyetus:  Miseram  (miserum  Z)  odio 
(hodio  E)  enicabit  fenecabit  J Z)  lihri  miseram  istic  o.  e.  FlecJceisenus. 
miseram  suo  o.  e.  Bentleius  amator  idomum  J.  idem  ex  amatori 
domum  B  (item  v.  023—925).  amatori  domum  DE  922.  nenega  B 
QmmvLva.  h.ova\n\im  Fleekeisenus :  omninva  DEJFZ.  omium  i?  ne  nega 
^oi  omnium  ReiziuSyBothius  neqaissimus  B D (us  ex  is)  E  923.  ama- 
tor,  alt.  a,  ex  0  E  amatori  domum  D  idomum  /  924.  Ve  mihi 
BE (m)J(miehi).    Vemihi  D         hariolare  BDJ  surge   surge  D 

amatori  domum  D.   araator  idomum  J 


108  PLAVTI  V  2,  75—83 

Demaenetvs 
Abscede  ergo  paiilulum  istuc. 

Artemoxa 

Siirge  amator,  i  domum.    925 
Demaenetvs 
lam  obsecro,  uxor  .  .  . 

Artemona 
Niinc  uxorem  me  esse  meministi  tuam? 
Mddo,  quom  dicta  in  me  ingerebas,  odium,   non  uxor  eram. 

Demaenetvs 

Totus  perii. 

Artemoxa 
Quid  taudem?  auima  foetetne  uxoris  tuaeV 
Demaesetvs 
Miirram  olet. 

Artemona 
Iiim  siibrupuisti  pallam,  c^uam  scortd  dares? 

Philaexivm 

Ecastor  qui  siibrupturum  pallam  promisit  tibi.  930 

De>la.e.\'etvs 
Ndn  taces? 

Akgyrippvs 
Ego  dissuadebam,  mater. 
Artemoxa 

Bellum  filium. 
Istoscin  patrem  aequomst  mores  liberis  largirier? 
Nilne  te  pudet? 


925.  Abscede,  c  s.  v.  E        ego  E        paulum  BU      Ante  istuc  parva 
ras.  D        idomum  D         926.  lam   corruptum  esse  putat  Ussingius 
uxor  .  .  .  primus  Bothius         meministi  J^.    ministi  DJ^  927.  cum 

libri  in  me,  in  ex  im  ras.  D.  inme  B  928.  ]tus  J  Ante  Quid 
ras.  J  tandem,  d  ex  t  D  fetet  ne  B(ietetiDEJ('{^tet)  tue 
EJ  929.  Mirram,  fort.  alt.  r  ex  h  J  suprupuisti  E.  subripuisti 
B.   sub   ripuisti  J  scorte  D  930.   Pers.   Phil.   restituit  Pareus: 

Argijrippi  exhibent  BDE^FZ,   om.  E  qui.-  cf.  Fleckeisenus  Misc. 

crit.  p.  31  suprupturum,  priore  p  m.^  ex  b  ut  vid.  E.  surrupturum 
B  promisi  E  932.  Istoscin  Fleckeisenus :  Istoscine  BJ.  Isto  sci 
ne  D.  Isto  scine  ex  Isto  scino  E  aequomst  mores  Pi/Iades:  aequum 
fequum  E)  mores  est  libri.  aequom  mores  Guyetus.  aequom  morest 
duce  Lambino  Ussingius  liberes  J  933.  Nihilne  te  B.  Nihil  nete 
D.    Nichil  ne  te  EJ 


V  2,  83-89.  91  ASINARIA  109 

DeMAIvXKTVS 

Pol  si  aliud  nil  sit,  tui  me,  uxor,  pudet. 

AuTEMONA 

Cano  capite  te  euculum  hinc  itxor  ex  lustris  rapit. 

De.maenetvs 
Non  licet  manere  (cena  coquitur)  dum  cenem  modo?        935 

Artemoxa 
Ecastor  cenabis  liodie,  ut  dignus  es,  magnum  malum. 

Demaenetvs 

Male  cubandumst:  iudicatum  me  iixor  abducit  domum. 

Argvrippvs 

Dicebam,  pater,  tibi  ne  matri  consuleres  male. 

Philaenivm 

De  palla  memento,  amabo. 

Demaenetvs 

Iiiben  hanc  hinc  abscedere? 

Artemona 
i  domum. 

Philaenivm 
Da  sauium  etiam  priiis  quam  abitis. 

Demaenetvs 

I  in  crucem.  940 

934.  Nonius  p.  333 ,  15:  lustra  etiam  lupanavia  dicuntur.  Plautus 
in  Asinaria:  \  .  .  [lacuna  est\  lustris  rapit'.  —  Hoc  vcrsu  usus  est 
argumenti  scriptor:  cf.  v.  8  937.  Nonius  p.  128,  23:  iudicatum: 

ad  uindictam    (sie   nos    scripsvmis :    lihri    iudicatum    atque    indictnmj. 
Plautus  Asinaria:  'male  .  .  .  domum' 


nihil  lihri  fhicliil  E)         tui  me,  i  s.  v.  B.   tui  me  «i.^  ex  tai  me  J 
934.  cuculum  hinc  LG:  cuculum  lihri.    cucnlumne  Muellerus  Pros.  PJ. 
p.  546        uoxor  Kochins  Nov.  ann.  vol.  101  (a.  1870)  p.  286       exlustris 
E        935.  c§na  DEJ         cgnem  BJ  936.   c§nabis  BJ  uti  ut 

vid.,  i  s.  V.  I)  dignus  es  Gruterus:  dignum  est  libri  (n  e  corr.  D). 
te  dignum  est  Camerarius  937.  cubandum  est  libri  cum  Nonio 
abducit  Dousa:  adducit  Jihri  (a,d  ducit  J).  ducit  Nonius  938.  Post 
ne  ras.  ut  vid.  J  male,  e  ex  is  mo  ut  vid.  D  939.  Depalla  BDJ 
hinc,  Q,  s.  V.  E  ascedere  E  940.  941.  Hoc  ordine  Fleckeisenus, 
inverso   lihri.     Ussingius  v.  941  delet,    Guyetus  v.  938—941  940.  I 

domum  in  spat.  vacuo  B^  Supra  Philaenii  notam  et  Da  duo  pimCta 
(•')  et  ante  Da  in  novi  versus  principio  nota  pers.,  quam  rubricator 
scripsit,  er.  B  priusquam  J.  pius  qtiam  E  abitis  Bothius,  Seyffer- 
tus  Stud.  Plaut.  p.  4:  abiis  BD.  abis  EJFZ  I  m.-  s.  v.  J.  abi 
Fleckeisenus        iucrucem  EJ        crucem  ss  B 


110  PLAVTI  ASINARIA  V  2,  90.   Grex  1-6 

Philaexivm 
fntro  eamus  potius:  sequere  hac  ine,  mi  aiiime. 

Argvrippvs 

Ego  uero  sequor. 


G  E,  E  X 

Hic  senex  siquid  clam  uxorem  siio  animo  fecit  uolup, 
Neque  nouom  neque  mirum  fecit  nec  secus  quam  alii  solent. 
Nec  quisquamst  tam  ingenio  duro  uec  tam  firmo  pectore, 
Quin,  ubi  quicque  occasionis  sit,  sibi  faciat  bene.  945 

Nunc  si  deprecari  uoltis  huic  seni  ne  uapulet, 
Remur  inpetrari  posse,  plaiisum  si  clarilm  datis. 


942.  Nonius  p.  187,  5:    nolup    pro  uoluptate.     Plantus   Asinaria: 
'hic  senex  .  .  .   uolup' 


941.  Artem.  pers.  praem.  Z  Intro  eamus  potius  LG:  Immo  intus 
potius  lihri.  Immo  potius  intro  Fleckeisenus.  Immo  cubitum  eamus 
Seyffertus  Stud.  FJ.  p.  4,  qiii  etiam  Immo  tu  ibis  potius  proponit. 
Possis  etiam  Quin  intro  imns  potius  seqre  E.  sequere,  apice  supra 
primam  e  scripto ,  in  accentus  modum  JB  me  hac  Z  hanc  JF 
me  mi  ex  memi  B.  memini  EJ  animg  DEJ  .  ego  uero  sequor 
om.  Z:  add.  Hermolaus  Personam  corr.  Bothius:  Demaeneto  ad- 
sicjnant  lihri 

942.  Grex  hic  lihri  praeter  J ,  uhi  Grex  in  mary.  scriptum  videtur 
esse  si  quid  Konius  uxorie  B.  uxore  JF  suam  Nonius.  suo 
ex  sua  E  uolup  E^  et  llermolaus  ex  Nonio:  uoluptatis  Jibri  943. 
nonum  lihri       944.  quisquam  est  lihri       firmo,  fi  ex  p  D       945.  tibi  J 

qnicque  DEJ,  Fleckeiscnus.  qnaque  B.  quicqnam  F Z  tibi  J 
fatiat  E  946.  deprecari  noltis  Muellerus  Pros.  Plaut.  p.  546,  qui  ihi- 
dem  etiam  huic  nos  proposuit:  uoltis  (uultis  B)  deprecari  fdepcari  iJDJ/j 
lihri  sem  D  947.  Remor  /  impetiari  DEJFZ.  impetrari, 
ras.  unius  litt.  post  a  B  jilausum  si  Bentleius  fpote  si  plausum  sic 
clarnm  idem),  Botliius,  Beizius:  si  plausum  (si  plasum  J)  sic  DEJFZ. 
si  plausum  si,  alt.  si  ex  sic  iit  vid.  B.  si  plausnm  Pylades.  si  plau- 
sum  hic  Weisius  clar[  J         PLAVTI   ASINARIA  EXP^ICIT-   in 

ead.  qua  praecedens  V.  lineaB.   PLAVTI  ASINARIA  YJ.VUQ  EJ(E\- 
PLICIT^.    Vers.  vacuiim  reliquit  D 


Addendum. 
V.  534  in  adn.  adde  snmmust  B  D. 


T.  MACCI  PLAYTI 

C  O  M  0  E  D  I  A  E 


RECENSVIT 

INSTRVMENTO  CRITICO  ET  PROLEGOMENIS 

AVXIT 

FRrDERICVS  RTTSCHELIVS 

SOCIIS  OPERAE  ADSVMPTIS 

GVSTAVO  LOEWE    GEORGIO  GOETZ    FRIDERICO  SCHOELL 


TOMI  I    FASCICVLVS  V 
TRVCVLENTVM  CONTINENS 


LIPSIAE 

IN  AEDIBVS  B.  G.  TEVBNERI 

MDCCCLXXXI 


T.  MACCI  PLAVTI 

T  R  V  C  V  L  E  N  T  Y  S 


RECENSVIT 


rRIDERICYS  SCHOELL 


COMOEDIARVM  PLAVTINARVM 
TOMI  I    FASCICVLVS  V 


LIPSIAE 

IN  AEDIBVS  B.  G.  TEVBNERl 

MDCCCLXXXI 


tlPSIAE,    TYPIS    B.  G.  TErBNERI. 


CVRTIO  •  WACHSMVTH 

PRAECEPTORI  •  CONLEGAE  •  AMICO 


D    •    D    •    L   •    M 


FRIDERICVS  •  SCHOELL 


PRAEFATIO 


Quod  iam  Truculentum  emitto  fabulamque  omnium  cor- 
ruptissimam  primam  milii  recensendam  snmpsi,  uou  modo 
meo  studio  ductus  iustitui,  sed  etiam  eius  vohmtate,  qui 
omuino  huius  operae  nostrae  auctor  suasorque  extitit,  Friderici 

RlTSCHELII. 

Id  cur  hoc  loco  praemittam,  duplex  mibi  causa  est:  nam 
cum  vir  uobis  coniunctissimus,  cuius  phirimum  apud  me 
auctoritas  poHet,  eas  potius  desiderari  fabulas  inuuit,  quas 
uemodum  apparatu  critico  iustructas  edidisset,  tum  vero  fuit 
qui  pubhce  pronuntiaret  Ritschehum  improbaturum  fuisse 
studia  mea  in  Truculento  posita.^)  Quem  dignum  non  ha- 
berem   cui  responderem-),  nisi  Ritschehi   nomiue   abusus  et 


1)  Fridericus  SchmidHus  ''Gotting.  gel.  Auz.'  a.  1877  p.  959  sq.: 
'Wohl  niemand  verurtheilte  ein  solches  Verfahren  scharfer  als  der, 
dem  diese  Schrift  gewidmet  ist,  der  grosse  Meister  um  dessen  Tod  wir 
jetzt  alle  trauern,  Friedrich  Ritschl,  der  in  seiner  letzten  Abhandhing 
in  seinem  Rheinischen  Museum  sich  iiher  den  danischen  Kritiker  So- 
phus  Bugge  so  aussert  ....  Ritschl  kannte  als  er  dies  schrieb  die  Schrift 
seines  Schiilers  nicht.'  Hoc  contra  veritatem  dixit  Schmidtius:  nam 
meuse  Septembri  —  quo  illam  dedit  epistulam  RitscheHus  —  disser- 
tationem  Lipsiensem,  quae  eodem  tempore  iam  imprimeretur,  dudum 
novisse  universitatis  Lipsiensis  philologum  primarium  et  scire  poterat 
et  sciscere  debebat,  antequam  summi  viri  personam  indueret.  Ritschelii 
autem  iudicium  de  opusculo  meo  quale  fuerit,  non  meum  est  prae- 
dicare. 

2)  Et  inscitiam  et  incuriam  censoris  paucis  statim  exemplis 
probem.  Itaque  p.  950  dixit  ''zur  Erklilrung  sagt  SchoU,  si  qui  ent- 
spreche  dem  griech.  sl'  nas.  Freilich  wird  das  dadurch  nicht  bewiesen, 
dass  noch  an  einer  zweiten  Stelle  ein  solches  si  qui  (oder  geuauer 
nisi  qui)  IV,  4,  1  conjiciert  wird':  ubi  si  adnotationes  inspexisset 
tironum  in  usum  conscriptas  (velut  Brixii  ad  Trin.  v.  14),  cavisset  ne, 
qui   de  pronomine   demonstrativo  scripsit,   prouominis   indefiniti  usum 


v„i  PRAEFATIO 

liuius  editionis  consilium  et  ipsani  Truculeuti  recensendae  ra- 
tionem  attigisset. 

Nam  quod  Schmidtius  coniecturam  improbabiliorem ,  ex 
qua  e.  g.  prol.  v.  21  conclamatum  et  olim  et  nunc  non  tam 
restituere  quam  constituere  volui,  cum  Buggii  coniectura  com- 
posuit  a  Ritschelio  improbata  idemque  de  utraque  valere 
dixit,  prorsus  ueglexit  externam  speciem  similem  esse,  ra- 
tiouem  plaue  diversam.  Buggius  euim  a  litteris  traditis  pro- 
fectus,  easdem  vero  audacissime  iuter  se  permutaus  eam 
effecit  sententiam,  quae  uequaquam  iu  locum  quadret.^)  Contra 
ego  a  seuteutia  profectus  sum  eamque  aute  omuia  ratiocina- 
tione  recuperare  studui"):  quod  quamvis  et  disertis  verbis 
saepius  inculcaverim  et  ipsa  Mivinatiouum'  inscriptione  sigui- 
ficaverim,  prorsus  reticere  atque  ueglegere  maluit  censor. 
Hauc  autem  viam  iu  locis  desperatis  uou  speruendam  esse 
Ritscbelius  et  exemplis  sat  multis  probavit  in  fabulis  a  se 
editis  scriptisque  suis  et  uou  semel  aperte  pronuntiavit^); 
id  quod  praeter  Schmidtium  uemo  uescit. 


foede  ignoraret.  Deinde  vituperat  tanquam  perversum  ('unmethodiseh 
und  unkritisch')  quod  eosdem  versus  et  corruptos  et  interpolatos  aut 
loco  motos  esse  posse  sumpserim :  quasi  tales  versiculi  semel  iniuriam 
passi  iam  sacrosancti  per  saecula  perhibeantur.  Improbius  egit  velut 
p.  959,  ubi  arguit  ''hier  herrscht  bei  Scholl  arge  Verwirrung'.  Nam 
cum  versus  Menandri  ex  corrupta  librorum  memoria  exhibuerim  — 
quae  vel  contra  liuguam  peccet  —  adiciens  me  in  re  enucleanda  sub- 
sistere,  ''coniectando  hariolari  in  fragmento  abrupto  noUe',  Schmidtius 
disputat  quasi  verba  tradita  et  tolerari  possint  et  a  me  tolerentur. 
Haec  hic  sufficiant,  ut  et  de  illo  iudices  et  de  eo  qui  censuram  ''soli- 
dara'  Cgediegen')  laudaverit. 

1)  Nam  per  verba  Qiiid  muUa?  cum  abrumpat  sermonem  prolo- 
gista,  ex  Buggii  opinione  meram  adnectit  repetitionem,  quae  clausulam 
non  efficiat. 

2)  Cum  verba  in  fine  prologi  extent,  quocum  concinit  quae  fere 
sola  sana  est  Quid  multa  formula,  sententiam  constitni  qualis  ex  more 
scaenicorum  finem  facere  possit,  praesertim  cum  extrema  vox  {ceterii  = 
ceterum)  cum  aliis  reliquiis  iterum  attingat  sollemnem  in  prologis 
claudendis  formuiam  (cf.  Poen.  prol.  v.   122  sq.). 

3)  Adprime  huc  faciunt  et  rationem  in  Truculento  tractanda  ineun- 
dam  optime  illustrant  verba^  quibus  labricas  incertasque  de  Varronis 
imaginibus  suspitiones  defeudens  dicit  (in  Opusc.  phil.  III  p.  577): 
^Fiir  unfruchtbar  oder  verdienstlos  halte  ich  sie  demungeachtet  darum 
so  wenig  wie  den  Yersuch,  aus  geriugen  und  zerstiickelten  Resten 
eines  Handschriftentextes  oder  einer  Inschrift  oder  selbst  ohne  solche 


PRAEFATIO  IX 

Quae  ratio  cur  inprimis  cadat  iii  Truculentum,  in  pro- 
patulo  est  et  magis  etiam  patebit  ex  eis,  quae  postea  com- 
ponam:  neque  quemquam  quicquam  aut  profecisse^)  aut  pro- 
fecturum  esse  puto,  uisi  incertiorum  suspitionum  periculum 
iterum  iterumque  subierit. 

Idem  valet  de  ea  couiectura,  qua  Sicyonium  Meuandri  a 
Plauto  Truculento  expressam  esse  posui  ex  vestigiis  sane  du- 
biis,  quae  tamen  apte  inter  se  conciliari  posse  visa  sint.  Quam 
opiuionem  cum  aliis  probavit  Guilelmus  Wagnerus^)  neque 
prorsus  abicere  videtur  Ludovicus  Schwabius.  Contra  acer- 
bissime  exagitavit  atque  adeo  irrisit  Schmidtius.  Quaestionem 
intricatam  lubricamque  nuuc  retractare  nolim^  praesertim 
cum  ^solidus'  ille  censor  etiam  in  hac  re  rudiorem  se  praebuerit.^j 

Reste  nach  den  blossen  Anhaltpunkten  innerer  Argumentation  mittels 
rein  productiver  Conjectur  ein  Ganzes  aufzustellen,  das  man  als  das 
Aechte  weder  verbiirgen  kann  noch  will.  Wer  es  vorzieht  sich  mit 
der  einfachen  Anerkennung  der  Liicke  zu  begniigen  (ob  einer  Liicke 
in  der  Ueberlieferung  von  Worten  oder  Thatsachen,  kommt  auf  eins 
hinaus),  wahlt  ailerdings  das  Ungefahrlichere,  muss  aber  auch  auf  die 
Freude  verzichten,  auf  dem  Wege  anschaulicher  Exemplification  gerade 
durch  das  Unvollkommene  seines  positiveu  Versuchs  andere  zum  Ueber- 
bieten  desselben  zu  reizen,  und  so  indirect  dem  Ziele  naher  zu  fiihren, 
das  nun  einmal  obne  die  Umwege  des  Irrens  nicht  erreichbar  zu  sein 
pflegt.  Von  dem  anfanglich  w^eiten  Kreise  allgemeiner  Moglichkeiten 
fallt  denn  doch,  zumal  wenn  neue  Augen  mit  frischer  Scharfe  hinzu- 
treten,  durch  vergleichende  Abschatzung  allmahlich  eine  nach  der 
andern,  indem  sie  entweder  als  in  sich  unwahrscheinlich  erkannt  wird 
oder,  wenn  an  sich  zulassig,  gegen  die  noch  berechtigtere  zuriicktritt ; 
und  so  bleibt  am  Ende,  wahrend  sich  der  Kreis  immer  mehr  und  mchr 
verengt,  doch  in  der  Regel  das  eine  Wahrscheinliche  selbst  iibrig, 
wenn  der  Process  nur  lange  genug  und  unbefangen  genug  fortgefiihrt 
wird;  wenigstens  sind  Ausnahmen  von  der  Regel  (da  es  ja  natiirlich 
auch  absolute  desperanda  gibt)  weniger  haufig  als  Einige  zu  meinen 
scheinen.' 

1)  Non  sine  voluptate  ex  hac  editione  cognosces  quas  Ambrosiano 
debeamus  emendationes  plerasque  non  moda  leviores  sed  ipsas  graviores 
praeoccupasse  priorum  criticorum  sollertiam.  At  magnamdisputationum 
molem  congerere  possum,  quibus  homines  docti  indoctive  tales  con- 
iecturas  certissimas,  quas  iam  ex  Ambrosiano  omnes  probant,  'dubias 
temerarias  improbabiles  perversas  dixerint:  scilicet  nunquam  non 
existunt  ''critici',  quales  hodie  vel  maxime  caput  extollunt,  qui  rationi 
quam  traditioui  diffidere  malint. 

•2)  ''Littcrar.  Centralbl.'  a.  1878  p.  1045. 

3)  Dicit  enim  p.  956  '"eine  genaue  oder  gar  wortlichc  Ueberein- 
stimmung  ist  nicht  nothig,    ein  ungefahrer  Anklang  geniigt  ihm,   die 


X  PRAEFATIO 

Nam  vel  apertissima  obscuravit  ^)  et  simplicissima  pro  in- 
auditis  habuit.-) 

Denique  apud  Alciphronem  Luciauumque  (vel  ,  potius 
Pseudo-Lucianum)  quae  cum  Truculento  conseutire  i.  e.  ex 
graeco  eius  exemplari  expressa  esse  iudicavi,  solido  non  per- 
suasi  censori.^)  Quae  tamen  cum  iuter  alios  et  llitschelio 
placuerint  et  Lehrsio  ^addubitari  non  posse'  visa  sint,  hoc 
loco  iteranda  duco,  quipj)e  cum  vel  in  emendanda  fabula  nou 
inutilia  esse  ratus  sim. 

Itaque  in  Simalionis  Petalaeque  mutuis  epistulis  (I  35. 
36)  non  modo  Simalioni  eadem  cum  Diniarcho  condicio  est 
t6  TToXXdKic  em  xdc  Bupac  cpoiiav  Kai  toTc  Tre|a7TO|uevoic  Trpoc 


meisten  Fragmente  finden  sicli  auch  im  Truculentus  selbst  nicht  wieder, 
aber  es  geniigt  ihm,  wenn  sich  die  Moglichkeit  angeben  lasst,  dass  im 
Originale  des  Truc.  eine  solche  Stelle  hiltte  vorkommen  konnen.' 
Quodsi,  antequam  iudicium  sibi  adrogaret,  eas  fabulas  pci-tractasset, 
quorum  novimus  exemplaria,  intellexisset  quam  saepe  in  his  verba  ipsa 
nequaquam  conveuiant,  quin  immo  iuterdum  ue  locum  quidem  frag- 
mentis  ex  fabulis  versis  adsiguari  posse. 

1)  Velut  negavit  et  'par  pari  respondet'  idem  esse  atque  6|lioioc 
ojuoiti)  proverbium  (p.  955)  et  truculeutum,  qui  principio  'examen  mali' 
cogere  minatus  meretriculis  mox  earundem  exspectet  obsequentiam 
''Sicyoniorum'  similem  esse  i.  e.  tujv  ToX,urip6v  |uev  ti  uoiouvtuuv,  ou- 
bkv  bi.  dvuovTUJv  (p.  952  sq.). 

2)  Maxime  vituperat  quod  fragmeutum  quoddam  de  commercio 
maritimo  desumptum  translato  sensu  adhiberi  putaverim  (p.  955  sq. 
957):  'Eudlich  zeigt  sich  bei  dem  letzten  Fragmeute  noch  einmal,  wie 
ein  scharfsinniger  Mann  alles  in  ein  Fragmeut  hineindeuteu  kann  .... 
geht  es  mit  dem  gewohnlichen  Sinne  nicht,  so  wird  ein  iibertrageuer 
angenommen.'  Quod  quam  incousiderate  iecerit,  ipse  Plauti  locus  cui 
adhibui  illud  fragmentum  demoustrare  poterat.  Nam  fac  nobis  ser- 
vatam  non  esse  Truculentum  et  inter  'fragmenta'  legi  versum  a  Cha- 
risio  excitatum  ''(nam  aduorsam  legem  meam)  ob  meam  scripturam 
pecudem  cepit':  iam  siquis  haec  trauslate  dicta  esse  sive  coniceret 
sive  coUigeret,  nugatorem  dicereut  Schmidtii  ac  re  vera  in  Truculento 
publicauum  egisse  sobrie  ac  solide  efficerent. 

3)  1.  8.  s.  p.  957  sq.:  "'wozu  brauchen  wir  demi  die  Annahme,  dass 
dieselben  aus  dem  Originale  des  Truculentus  entlehnt  seien,  da  es 
doch  viel  natiirlicher  ist,  dass  sie  ebenfalls  aus  dem  Leben  geschopft 
'sind?'  lam  ut  mittam  ita  disputare  Schmidtium  quasi  non  constet 
saepe  ab  Alciphrone  atque  Luciano  Menandrum  expressum  esse,  nisi  pro- 
baverit  etiam  alias  tales  rerum  verborumque  similitudines  non  hic  illic 
dispersas  —  quod  facile  iuvenies  —  sed  continuo  ac  frequenter  extare, 
iterum  dicendns  erit  de  eis  rebus  iudicasse,  quas  uou  noverit  ac  vix 
attigerit. 


PRAEFATIO  XI 

Touc  euTuxecTepouc  BepaTraivibioic  dTrobupecOai  (I  35,  1  cf.  3): 
sed  in  Petalae  epistula  tam  multa  cum  Trucnlenti  cle  Dini- 
archo  locis  couciuunt,  ut  casui  attribuere  nequeas.  Itaque 
cum  V,  165  sq.  cf.  ej\h  be  f]  ToiXaiva  OprjVLubov,  ouk  epacTriv 
exu),  cum  v.  51  sqq.  cf.  vOv  be  bei  xP^Jciuuv  fi|uiv,  i)imTia)v, 
k6c|uou,  eeparraivibiujv,  f]  toij  piou  bioiKr|Cic  airaca  evTeuGev, 
cum  V.  181  priore  parte  —  uam  altera  plaue  corrupta  est  — 
eYUJ  be  av  nr\  tic  6  bibouc  j),  Treivr|cuj  t6  KaXov,  'denique  cum 
V.  710:  eTepoc  av  Xoibopouvevoc  efpacpe  Kai  dTreiXujv,  dXX' 
eYUJ  beojuevoc')  Kai  dvTipoXujv. 

Accedit  libri  III  epist.  50:  ouk  dvexo|uai  opOuv  ZeuHiTT- 
rrriv  Triv  iTrTTOTTopvov  dTTr|VUJC  tlu  |ueipaKiuj  xpiJJMeviiv.  ou  ydp 
baTTavdTai  eic  auTriv  xpuciov  )u6vov  Kai  dpyupiov ,  dXX'  fibri 
Kai  cuvoiKiac  Kai  dfpouc.  fi  be  eTTi  rrXeov  eKTuqpecBai  tov 
epujTa  TouTUJ  |urixavuj|uevr|  toO  GOpoeujc  epav  TTpocffoieTTai  toO 
veavicKOu,  iva  Kai  toutou  KaTacTTaGfjcaca  outujc  ctt'  dXXov 
Tpei|Jii  Tov  epujTa  KTe.^)  Hoc  loco  cum  coudicio  universa  ad 
Phronesium  Diuiarchumc[ue  ciuadrat  —  c|uod  parum  est  — 
tum  quae  ad  nimia  amantium  dona  describeuda  adhibetur 
locutio  cuvoiKiac  Kai  dxpouc  non  potest  non  in  memoriam 
revocare  illud  'fmidi  et  aeclis'  quater  repetitum  (v.  174.  177. 
187.  214). 

Eandem  vero  locutionem  in  simili  sententia  cum  'Lucia- 
uus'  usurpet  in  Toxar.  c.  15  (Td  |uev  ydp  bujpa  ou  KaTd  fifiXa 
Kai  CTecpdvouc  dvTebiboTO  aOTi^ ,  dXXd  cuvoiKiai  oXai  Kai 
dxpoi  Kai  BepdTTaivai  Kai  ecBfiTec  eOavBeic  Kai  xpucov  otto- 
cov  eBeXfjceie.  Kai  Ti  fdp;  ev  Ppaxei  6  AOcujvoc  oIkoc  [Au- 
ciac  pater  est  apud  Alciphrouem  III  50]  ovoiuacTOTaToc  tujv 
ev  'lujvia  Y£v6)uevoc  etfjVTXriTo  fibii  Kai  eHcKeKevujTo) ,  et  eodem 
capite  de  puerperio  a  meretrice  adsimulato  agitur  (dXXo  ctti 


1)  Hinc  cum  dsonsvog  "'precai-io'  sit,  cui  'vis'  opponi  soleat  (dTrei- 
Xuuv)  in  corrupta  v.  710  parte  huius  notionem  intuli,  quam  olim  in 
unu  (animos)  quaesivi;  quod  cum  iam  ex  v.  525.  543  satius  visum 
sit  bono  (animo)  interpretari ,  (mo)ui  adhibui:  videtur  autem  ex  versu 
sic  constituto  aliquo  modo  defendi  posse,  de  quo  dubitant,  uis  est 
experirier  v.-  753. 

2)  Praeterea  haec  epistula  vel  senarium  continet  a  Meinekio  de- 
tectum  Ka\fic  KaXujc  dTTo\auco|Liev  xfic  TT\ric|uovric,  qui  item  non  alienus 
est  a  Truculeuti  argumeuto  (velut  v.  344 — 3481 


xu  PRAEFATIO 

TOUTOic  eTrevoei  Kai  tov  aGXiov  dTriJuXXue'  Kueiv  Te  tdp  ^2 
auToO  CKr|TTTeTai  et  antea  cap.  13  haec  extant  simillima 
V.  26 — 30:  beivfi  be  Kai  Ta  aXXa  Texvmc,  TTCtp'  fiv  Tiva  povjXei 
TULJV  eTaipujv  eTTiCTTdcacGai  epacTrjV,  Kai  dMCpipoXov  eTi  ovTa 
oXov  uTT0TT0ir|cac6ai,  Kai  evexouevov  fibr)  cTTiTeTvai  Kai  TTpoc- 
eKKaucai  apTi  uev  opTi^  dpTi  be  KoXaKeia  Kai  laeTd  laiKpov 
uTTepovpia^)  Kai  tuj  TTpoc  eTepov  dTTOKXiveiv  boKeiv  Kai  oXri 
cuveKeKpoTriTb  dTravTaxdGev  fi  jvvi}  Kai  TToXXd  )arixavfi|LiaTa 
TTapecKeuacTO  KaTd  tujv  epacTuuv. 

Haec  data  occasione  partim  refutauda  partim  repetenda 
diLxi  nou  mei,  sed  rei  gratia.  lam  vero  accedam  ad  id,  quod 
cum  maxime  agendum  est  hac  praefatioue,  ut  rei  criticae 
subsidia  quaenam  adsint  et  quomodo  habita  sint,  paulo  accu- 
ratius  explanem. 

A  palimpsesti  dolendum  est  quod  nil  fere  nisi  unus  c[ua- 
ternio  LX  ac  ne  is  quidem  integer  servatus  est.  Nam  et 
quatemio  LIX  Trinummi  exitum  iude  a  v.  1078  cum  Tru- 
culenti  initio  usque  ad  v.  110  complecteus  totus  periit  et 
quaterniones  LXI  et  LXII  desunt,  c|ui  olim  versus  391 — 946 
contiuuisse  videntur.  Eius  autem  folii  quaternionis  LXIII, 
quod  22  qui  restaut  versus  (947 — 968)  olim  exhibuit,  per- 
paucas  lacinias  ^Studemimdi  acumen  agnovit  de  quibus  ad 
V.  949  monui.  Hoc  loco  unum  addam  —  nam  singularum 
litterarum  memoria,  nisi  iguoti  aliquid  inde  discimus,  ad  apo- 
graphum  pertinet,  non  ad  editionem  —  duplicem  fabulae 
clausulam  et  v.  967  et  v.  968  in  A  quoque  extitisse,  ut 
omnino  —  quoad  versuum  computatio  institui  potest  ratione 
habita    et    versuum    bipartitorum    et    inscriptionum    —    aut 


1)  Hinc  aliorum  suspitionem  stabilivi  V..29  post  blanditias  atque 
iracundias  (apTi  ,u€v  opYfj  apri  6e  KoXoKeia)  olim  imepoiiiiac  extitisse 
notionem,  quo  ducnnt  superdfamandai  litterae.  Ante  omnia  autem 
teneo  neque  hic  inferri  debere  neque  dein  {quid  j^erierandum  est)  ferri 
posse  gerundivum,  sed  quid  perierant  dum  scribendum  esse  (atque 
perieran  dum  ex  B  testatus  est  Loewius).  Nam  et  quae  anteceduut 
et  quae  secuntur  cum  demonstrent  verba  quot  iUic  blanditiae  cet.  agere 
de  meretricis  blanditiis  iracundiis  exorabulis,  locum  non  habet  forma 
quae  quid  amanti  sit  exprimat:  sed  etiam  superbiae  et  perieratiun- 
culae  meretricis  sunt.  Praeterea  ''praeter  munera  perierare'  nego  sine 
artificiis  explicari  posse  (cf.  Act.  soc.  phil.  Lips.  t.  II  p.  428):  immo 
pretcr  eadem  ratione  corniptum  est  qua  v.  28  blanditer. 


1 


PRAEFATIO  XIII 

eiinclem  aut  fere  euudem  fabulae  ambitum  in  A  atque  iu 
Palatinis  fuisse  conicere  possumus.  lam  quaternionis  LX 
sex  hodie  membranae  reperiuiitur,  cum  eius  quoque  alterum 
folium  cum  septimo  perierint.     Servata  autem  baec  sunt: 

Truculenti  versus: 
111—125.  126—144 

178—196.  197—212 
213—230.  231-248 
248-265.  266-282 
283-301.  302-318 

353-371.  372—390 

Has  duodecim  paginas,  ex  quibus  una  p.  28  (v.  266 — 282) 
maiorem  vel  perito  legendi  difficultatem  parat,  nitidissime 
descriptas  et  accuratissime  enarratas  babeo  Loewii  mei  dili- 
gentia.  Qui,  quod  consentaneum  erat,  plerumque  confirmavit 
Studemundi  lectionem,  nonnunquam  ab  eo  discessit^),  paucis- 
simis  tamen  locis  Geppertum  codicem  post  Studemundum  re- 
legentem  aliquid  vidisse  curiosa  disquisitione  effecit..^)  Litteris 
quae  dubiae  sint  punctum  subscripsi,  quod  ad  i  vel  e  ad- 
pictum  significat  dubium  esse  utra  extet,  ut  tamen  paulo 
probabilior  videatur,  quae  posita  sit.  Etiam  ligaturas  et 
litterarum  cum  formas  tum  deminutionem  cum  diligenter  de- 
signatas  dederit  Loewius,  has  res  ue  hoc  quidem  loco  expri- 
mendas,  sed  apographo  reservandas  esse  censui. 


1)  V.  264  cum  wi  decepisti  (sic  Studemundus  apud  Speugelium) 
quadrare  in  spatium  negavit  valde  dubitans  de  ipsa  lectione,  uon  re- 
spexit  antea  Spengelium  dixis  pro  dixi  ex  A  enotasse. 

2)  'Stud.  Plaut.'  II  (ed.  Berol.  a,  1871)  p.  95  sqq.  Recte  v. 
122  et  220  adq  (non  atq-)  legit  et  v.  312  exlnguimini  (non 
ExuNGiMiNi),  ubi  nou  tam  Studemundum  quam  Spengelium  errasse 
putaverim.  Praeterea  cf.  ad  v.  270  et  276.  V.  259  vix  de  mikist 
cogitari  posse  Loewius  dicit,  sed  inKiEST  probabilius  esse,  quod  eo 
libentius  commemoro,  quia  est  male  in  adnotatione  mea  omissum  esse 
sero  animadverti.  Contra  nihil  egisse  Geppertum  certissirae  affirmavit 
Loewius  ad  v.  115.  130.  132.  134.  196.  218.  248.  262.  266.  271.  380, 
ut  i-n  his  non  respiciendus  sit  ille. 


xrv  PRAEFATIO 

B  veterem  codicem  et  anteqiiam  Studemimdus  collatio- 
nem  Spengelio  traderet  Ritscbelius  cum  codicis  C  apograpbo 
Sclineideriano  contulerat  et  postea  ab  Hinckio  conferri  ius- 
serat:    denique  Loewius   excussit  atque  exbausit  (vide  infra). 

C  codicem  Palatinum  decurtatum  etsi  summa  qua  emi- 
nebat  fide  descripserat  ac  fere  depiuxerat^)  C.  E.  Cbr.  Scbnei- 
der  (Vratisb  a.  1834),  tamen  non  sine  omni  fructu  iterum 
contuli.^)  Ceterum  cum  in  bac  re  nonnullos  in  ipsa  Trucu- 
lento  (v.  e.  g.  ad  v.  571)  errare  videam,  moneo  quam  C" 
dicunt  correctoris  manum  recentissimam  esse,  id  quod  et 
litterae  et  scripturae  ipsae^)  satis  ostendunt. 

Z)  codicem  Vrsinianum  post  Ritscbelium  ac  Studemuu- 
dum  item  curiose  lecticavit  Loewius,  cjui  potiores  quasdam 
et  buius  et  B  codicis  discrepantias  a  Spengelio  aut  omissas 
aut  obscuratas  in  'Anal.  Plaut.'  p.  186  sqq.  indicavit.^)  Vbi 
cum  testimonia  sua  'Studemundianis'  opponeret,  verius  ^Spen- 
geliana'  dixisset;  nam  in  editorem,  non  in  collatorem  omnes 
illi  errores  cadunt:  id  quod  boc  loco  libere  profitendum  esse 
censuimus. 


1)  Et  Schneiderus  expressitet  Spengelius  non  raro  enotavit  v  etiam 
pro  minuscula  u  littera  tani  in  priucipio  quam  in  mediis  vocabulis 
usurpatam.  Quod  respiciendum  non  erat.  Atque  idem  in  1)  cadit 
(cf.  Loewius  1;  i.  s.  p.  191  adu.).     Ceterum  cf.  p.  XXXVI  adn.  3. 

2)  Nam  (ut  mittam  Schneiderum  in  compendiis  describendis  parum 
sibi  constitisse,  unde  saepissime  molestius  Spengelius  eius  scripturam 
discrevit  a  D  vel  B  ubi  consentiunt)  iuterdum  vel  Schneiderum  ali- 
quid  fugit:  velut  v.  619  teus,  non  reus  etiam  C  exhibet,  v.  819  non 
habet  miram  scripturam  coptia  neque  v.  836.  847  ei  insolenter  pro  e 
positam;  sed  illic  coina  incohaverat,  coitia  correxit  librarius,  hic  e  ex 
u  emendavit.  Denique  quaedam,  quae  recte  Schneiderus  dederat, 
Spengelius  corrupit,  cui  e.  g.  Bergkius,  Loewius,  alii  credidimus  v. 
266  in-opteme  formam  etiam  in  C  servatam  esse. 

3)  Prorsus  gemiuae  sunt  scripturae  eis,  quas  in  B  Camerarii  manui 
vindicare  solemus,  dubito  au  recte. 

4)  Ibidem  Loewius  exposuit  (p.  186  adn.)  quam  difficile  saepe  sit 
diversas  huius  codicis  manus  inter  se  discernere;  atque  p.  194  narra- 
vit  folio  305^quae  contineantur  v.  820  {timco)  usque  ad  v.  845,  manu 
1  in  rasura  esse,  erasosque  fabulae  v.  872 — 898  {ecastor).  Quos  cum 
f.  306^  exhibeat,  apparet  librarium  errore  duas  archctypi  paginas 
omisisse  neque  prius  errorem  animadvei"tisse,  quam  integram  paginam 
scripsisset.  Versum  folii  305'*'  vigesimum  primum,  ubi  f.  306 "*"  JJ^ 
titulum  adiecit,  scriptura  carere  consentaneum  est. 


PRAEFATIO  XV 

L  codicem  Lipsieiisem  ^)  et  Z  editionem  principem  adieci, 
qiiibus  Ttalorum  recensionem  satis  cognoscimus,  Qui  ut  multa 
egregie  emendarunt,  ita  ne  in  eis  quidem,  quae  parum  recte  mu- 
tarunt^),  prorsus  praetereundi  sunt  vel  maxime  in  tanta  liuius  fa- 
bulae  depravatione,  ubi  vel  errores  criticorura  usui  esse  possuut. 

Eorum  autem  codicum,  quibus  quasi  fundamento  utimur, 
quam  plenissimam  volui  imaginem  extare,  quoniam  quo  cor- 
ruptiora  verba  perhibentur,  eo  curiosius  vel  in  rebus  minutis 
memoriam  perscrutari  solemus.  Quamquam  parum  nos  iuvari 
his  rebus  neque  ex  talibus  salutem  peti  posse  quis  est  qui 
nesciat? 

lam  vero  adeo  depravata  et  inquiuata  librorum  BCD 
memoria  non  aliunde  repetenda  esse  videbatur,  quam  quod 
eorum  archetypus  ut  iu  fiue  mutilatus  erat  Vidularia  ab- 
scissa,  ita  iam  antea  sive  situ  sive  umore  sive  aliis  rebus 
labem  passus  fuerit.^)  Neque  negaverim  hanc  veram  esse 
couiecturam.  Attamen  nequaquam  sufficit  haec  ratio:  immo 
alia  in  promptu  est,  quae  maioris  momenti  videatur  tam  ad 
explananda  quam  ad  expellenda  vitia. 


1)  Quod  L  codicem,  non  F  signavi,  casu  factum  est,  quo  corri- 
gendo  operae  j)retium  non  erat  operas  exercere.  Nam  cum  nemo 
errare  poterit  tum  hic  liber  non  tam  personam  ut  ita  dicam  codicis 
sustinet,  sed  LZ  vel  FZ  ^ltalorum'  brevis  significatio  est.  Itaque 
etiam  quae  Geppertus  protulit  de  Parisino  codice  et  in  editione  sna 
et  in  'Stud.  Plaut.'  I  p.  87  —  111  {^die  sogenannte  [sic]  italicnischc 
Secension  im  Trticulentus')  ad  verbum  consentire  cum  Lipsiensi  non 
est  quod  moneani. 

2)  Quod  vero  nonnunquam  lectiones  inutiles  relictae  sunt,  ideo 
exhibueram,  ut  essent  quibus  amicorum  adnotationes  inter  corrigendum 
allatas  substituerem :  quod  ubi  minus  processit,  typothetarum  labori 
parcens  toleravi,  quae  ut  neminem  iuvant  neraini  noceut. 

3)  Cf.  inter  alios  Kiesslingius  cens.  p.  609 :  ''freilich  wird  uns  aber 
auch  die  ruhige  und  unbefangene  lectiire  des  Truculentus  durch  eine 
verderbtheit  des  textes  erschwert,  welche  ihres  gleichen  suchen  darf. 
der  umstaud,  dass  das  stiick  die  vorletzte  stelle  in  dem  corpus  der 
Plautinischen  comodien  einnahm,  mag  wohl  die  ursache  gewesen  sein, 
dass  dieselbe  ausserliche  verletzung,  welche  die  Vidularia  bis  auf  den 
titel  vernichtete,  ihre  zerstorenden  wirkungen  auch  auf  den  vorher- 
gehenden  Truculentus  ausdehnte.  wenigstens  sind  die  liicken  in  der 
mitte  und  am  ende  der  verse,  sowie  die  sinnlosen  corruptelen  so  zahl- 
los,  dass  man  notwendig  annehmen  muss,  die  schreiber  der  Palatini 
haben  ein  durch  loeher,  nilsse,  moder  und  gott  weiss  was  alles  im 
hochsten  grade  zerstortes  original  vor  sich  gehabt.' 


PRAEFATIO 


( 


Eteiiim  quam  explicatiouem  meiidorum  et  iu  ceteris  fa- 
bulis  et  iii  ipsa  Truculento  cum  alii  homiues  docti  tum 
Muellerus  saepius  adhibuerunt^  eam  latissime  patere  in  Tru- 
culento  magis  magisque  intellexi:  alienis  enim  locis  litterae, 
syllabae,  voces  illatae  sunt,  quae  olim  sive  in  margine  sive 
intra  versus  adscriptae  fuerant.  Quod  cum  adprime  valeat 
ad  librorum  memoriam  recte  et  diiudicandam  et  emendan- 
dam,  facere  non  possum  quin  accuratius  illustrem. 

Itaque  praemittam  locos  iam  sic  explicatos,  plerosque  a 
Muellero.^)  Qui  et  v.  195  pronomen  in  Palatinis  excurrens 
inde  repetivit,  quod  idem  ab  isdem  v.  194  omittitur^),  et 
V.  238  recte  huc  rettulit  (vide  iufra)  et  ex  v.  330  tui  sensu 
cassum  ad  versura  praecedentem  retraxit^)  et  v.  G96  iamne  . 
prave  usurpatum  esse  vidit,  cum  antea  anne  ex  iamne  cor-  ' 
ruptum  esset,  et  v.  803  inqi(a  ad  loqiiere  adscriptum  perspexit 
proprie  ad  inqu7i  v.  802  corrigendum  spectare.  Huc  accedit 
quod  Bergkius'')  leuem  v.  358  corruptelam  sic  expedivit  et 
Seyffertus^)  v.  454,  ubi  dico  pro  dicito  reponendum  erat,  si- 
mul  autem  versus  initio  id  cgo  pro  ego  et  linguae  usus  et 
metrura  commendabat,  id  ex  ipso  dicito  exprompsit.  Deni- 
que  ego'')  v.  74  id  magno  popido  in  (vel  in  poimlo)  nil  nisi 
in  m.  ])'  esse  sumpsi  et,  Wersum'  1,  1,  43  ubi  expuli,  quo 
loco  verba  lcnonum  ct  scortorum  plus  est  libri  ex  I,  1,  45 
(v.  64)  simpliciter  repetunt  (damnosorum  hominum  v.  63 
explicandorum     causa)     praemisso     faxim^     suspicatus     sum 


1)  Tros.  Plaut.'  p.  524 sq.  674.     'Add.'  p.  86. 

2)  peperisse  audiui  et  tu  eam  me  amare  A,  Reizii  Bothiique  con- 
iecturas  stabiliens:  tu  me  amare  ei peperisse  eam  auditii  BCD;  atqui  eam 
V.  195  non  modo  Fleckeisenus  olim  defenderat  in  ann.  phil.  t.  LXI 
p.  47,  sed  etiani  Ritschelius  in  Ojjusc.  phil.  IIl  p.  343,  ubi  servato  eam 
delevit  Ah. 

3)  ubi  intro  pro  /  intro  traditum  est,  praemissum  tu  hiatum  remo- 
vet;  neque  recte  aliquis  obiecit  solum  i  intro,  non  tu  i  intro  respon- 
dere  usui:  nam  illud  etsi  plerumque  extat,  tamen  hoc  loco  tu  i  unice 
verura  est,  quoniam  antea  (v.  197.  20G)  Astaphium  Diniarchura  intro  ire 
iusserat,  iam  ut  ipsa  potius  introeat  flagitat  araator. 

4)  'Beitr.'  p.  138:  auortisti  —  salua  sis  A,  auortistis  —  salua 
sim  BCD.  Idem  Bergkius  quod  p.  95  cogitavit  de  hoc  ex  v.  687  in 
V.  688  transferendo,  recte  statim  reiecit. 

5)  'Stud.  Plaut.'  p.  30. 

6)  'Anal.  Plaut.'  p.  54.  62. 


PRAEFATIO  XVII 

faxim'  pertinere  ad  v.  61  fachnus  (sic  libri,  faximns  Ca- 
merarius). 

lam  prinsquam  maguum  locorum  numerum  enarro^  qui 
eadem  ratione  mihi  videautur  iudicandi  esse^  paucis  recurren- 
dum  est  ad  v.  238,  qui  gravissimi  ponderis  est  in  hac  quae- 
stione  et  omnino  crisin  in  Truculento  factitandam  tanquam 
illuminat.  Hoc  loco  ex  codicis  S  memoria  qui  si  mumqua 
alenos  agimus  vix  lenior  eademque  aptior  coniectura  potuit 
effici,  quam  qualem  Camerarius  excogitavit:  quaeso  numqui 
male  nos  agimus.  Quam  tamen  pravo  niti  fundamento  Am- 
brosiani  ope  intelleximus  qui  sumus?  quicl  est  quod  male  agi- 
mus  praestantis.  Eiusdem  vero  A  virtute  mirae  corruptelae 
viam  persequi  p"ossumus:  qui  cum  v.  240  pol  nos  praebeat, 
ubi  2)ol  liabent  Palatini,  et  iteque  umqiiam  ulla,  ubi  neque 
ulla  tantum  illi  servarunt,  quid  certius  esse  potest,  quam  quae 
haec  V.  240  detrimenta  sarcire  debebant  voces,  ex  margine 
in  V.  238  irrepsisse  et  us  quid  est  quod^)  oppressisse? 

Quod  si  quis  de  mera  coniectura  protulisset,  non  dees- 
seiit  qui  hariolari,  non  via  ac  ratione  procedere  criticum 
clamarent:  iam  cum  antiquioris  codicis  testimonio  confirme- 
tur,  nemo  non  credit.  At  vero  via  ac  ratione  si  volumus 
procedere,  ex  talibus  locis  desumendum  nobis  est,  cjuid  su- 
spicari  liceat  de  locis  corruptis,  ubi  antiquiore  testimonio 
destituti  sumus.^)  Singulare  autem  uon  esse  illud  vitium 
ipso  palimpsesto  duce  firmare  possumus:  nam  non  modo  v.  195 
accedit,  quem  supra  ex  Muelleri  sententia  commemoravi,  sed 
hi  praeterea  loci: 

V.  138  quid  iam  BCD,  qui  A  (quod  postulante  metro 


1)  Non  recte  Muellerus  1.  s.  s.  dicit  qua  ex  quid  est  quod  reman- 
sisse  nos  tantum  (uon  umquam)  expediens  ex  v.  240. 

2)  Similiter  iu  canticis  restitueudis  qui  nimis  anxie  librorum  ve- 
stigia  premunt,  A  ubi  adest,  libenter  deseruut  ceteros  libros,  quorum 
'auctoritatem'  ac  ''fidem'  saepe  non  minus  praedicant,  ubi  ille  deficit. 
Itaque  v.  111  nemo  non  adsciscit  ecastor  ex  A,  quod  deleverunt  ceteri: 
num  igitur  temerarium  est,  quod  eosdem  v.  105,  ubi  palimpsesti  non- 
dum  incipit  memoria,  seruum  omisisse  sumpsi?  quod  et  versum  resti- 
tuit  et  sententiam  —  neque  enim  de'  'quopiam'  agi,  sed  de  servo  quo- 
piam  V.  195sqq.  demonstrant  —  itemque  inter  sin  ni  facile  intercidere 
potuit,  denique  cum  adseruare  lusum  efficit  vere  Plautiuum.  Atque 
eiusdem  mcdi  excmpla  haud  pauca  afferre  possum. 

Ilavti  Trvcvlentvs  b 


xviii  PRAEFATIO 

iam  Beckerus  reposuerat):  v.  134  nunc  miilier  factast  iam  ex 
uiro  A  (quod  beue  defendit  Buggius),  ubi  iam  om.  BCD.^) 

V.  188  quidnis  A  (cura  LZ),  ut  qtiid  uis  BCD,  ubi  id 
inde  prognatum  est,  quod  v.  189  ut  ut  aliis  deest^)  (atque 
aliis  fortasse  pro  af  liabuit  librarius  ideoque  ut  solum  trans- 
scripsit). 

V.  203  tum  pol  isti  puero  quid  est  pater  (^quid  om.  A) 
et  antiquiores  quis  correxerunt  (quod  ut  servaret  pol  deleri 
voluit  Reizius)  et  cognito  palimpsesti  testimonio  nonnulli 
reconditius  aliquid  scrutati  sunt.'^)  Sed  reputandum  est  v.  207 
A  servasse  tu  quidem  edepol  (tn  edcpol  BCD),  unde  patet 
quide  ad  pol .  .  .  est  (e)  olim  rettulisse  librarium,  cum  ad  cde- 
pol  pertineat.*) 

V.  265  trucidentust  A,  truculenfus  (om.  est)  BCD]  sed 
iidem  mihi  es  pro  mihi  (A)  habent,  unde  hausi  quod  in  ad- 
notatione  suasi  trucidentu's  (omisso  hic,  in  quo  ponendo  libri 
ipsi  variant):  quod  ideo  praestare  puto,  quia  Pergin  male  lo- 


1)  Levius  est  quod  in  versu  autecedente  quia  —  non  A  (cum 
Camerario),  qua  —  inon  BCD  liabent,  itemque  quod  v.  197  mamabom 
B  pro  aviaho  praebet,  ubi  aut  de  sentio  v.  196  ex  mentio  corrupto 
cogites  aut  de  opperirc  ibi  pro  opperimino  tradito  (m-yn  =  min). 

2)  Omni  caret  analogia,  quod  ex  personae  nota  male  iutellecta  ut 
explicarunt  Brixius  'emend.  Capt.'  p.  21  et  Geppertus  ''Stud.  Plaut.' 
I  p.  104.  Sic  etiam  v.  502  %it  uolo  explicare  voluerunt,  ubi  ut  potius  ad 
uin  adeam  adscriptum  esse  censuerim.  Aperte  sic  interpolatus  est 
V.  742,  unde  plane  apparet  non  posse  in  talibus  de  personae  nota  cogi- 
tari:  cf.  p.  XIX  adu.  4.  Ceterum  v.  126  quod  tute  quid  BCD  (A  quid) 
male  inculcarunt,  dubito  an  ex  v.  122  mendo  pendeat,  ubi  ituli  pro  et 
lu  BCD  traduut.  Erraret  certe,  qui  ad  v.  127  explendum  tute  (peregre 
quoniam  aduenis)  adscisceret,  ubi  constans  usus  saluos  postulat. 

3)  Cf.  Seyffertus  in  Philol.  t.  XXIX  p.  410  et  Dziatzko  Mus.  Rlien. 
t.  XXIX  p.  60. 

4)  V.  208  recipisti  pro  huc  recipis  et  v.  209  te  apud  pro  hic  apicd 
nescio  an  ti  ex  h'  corruptum  sit,  praesertim  cum  v.  504  item  isti  BCD, 
is  hoc  Priscianus  offerant.  Addo  v.  2.S4,  nhi  quod  Palatiui  praebent 
quodam(odo  cum)  vel  quodom(odo  cum)  pro  [quoij  modo  cum  fortasse 
cohaeret  cum  v.  2.32  corruptela,  cura  pro  dum  amet  libri  tum  amet,  No- 
nius  quod  amet  testentur.  Initio  autem  versus  254  cum  Is  excurrat 
in  Palatinis  (recte  om.  A  cum  Bothio),  fortasse  valet  ad  firmandam 
Gepperti  coniecturam,  qui  v.  248  Is  scripsit  {Sedis  libri  cum  A,  Sed 
ex  V.  251  repetentes). 


i 


PRAEFATIO  XIX 

qui  mulier  mihi  melius  quadrat,  si  servum  increpat,  nou  se- 
cum  loquitur  Astapbium.  ^) 

V.  2()Q^  pro  male  (dico)  traditum  aut  me  (clico)  qui  quaeso 
simpliciter  ex  litteris  potuit  corrumpi?  Sed  v.  267  aut 
dicis  A  (cum  Bothio  Goelleroque,  ut  maledico  cum  Acidalio), 
ac  dicis  ceteri  exhibent,  uude  atd  ad  dico  pro  dicis  adscriptum 
esse  perspicimus. 

V.  286  ni  ijrojieras  grandi  gradu  A  (Camerarius);  ni 
pro])era  grandi  gras  BCI),  unde  ekicet  (r)as  ad  propera  spec- 
lans  ad  gra(du)  relatum  esse.^) 

Paulo  aliter  comparati  suut  v.  30j6  et  312,  de  quibus 
autequam  dico,  hos  interponam: 

V.  368  dic  A,  Camerarius,  dicat  JBCJD  et  v.  370  uidendi 
(copia  est)  AZ,  uidendum  cst  (copia)  BCD:  iam  si  atum  est 
coniungimus,  has  sjdlabas  versum  qui  intercedit  attiugere 
cognoscimus,  ubi  amhulasti  BCI),  amhidatumst  A  habet. 

V.  373  em  istoc  A,  Brixius:  iitem  istoc  BGB\  sed  v.  371 
heia  Jioc  est  A,  ad  hoc  est  BCD,  quod  cum  iit  hoc  est  recte 
iam  Bergkius  iuterpretatus  sit''),  patet  id  correcturam^)  male 
ad  istoc  pro  hoc  adplicatam  esse. 

lam  V.  306  pro  tii  uero  (J.)  Palatini  ta  male  obieceruut, 
quod  ex  litterarura  permutatione  nemo  enucleare  poterat. 
Quodsi  dixero  inde  male  repetendum  esse,  quod  v.  308  ver- 
biim  facta  extet  malefacta  significans,  fortasse  me  nugari  cen- 
sebis.     Sed   idem   concedes   veram   hanc  esse   explicationem, 


1)  Ceterum  hac  data  occasione  adiungam  eis,  qui  hoc  loco  truncum 
lentum  amplectantur,  interim  accessisse  doctum  iuveuem  Minton  Warren 
('American  Journ.  of  PhiloL'  Vol.  II,  No.  5  p.  26  exemplaris  separatim 
expressi):  quem  ut  servet  quian  me  pro  quia  enim  vie  antea  infert; 
meliore  saltem  quam  ceterorum  criticorum  medela,  sed  sensu  non 
minus  perverso. 

2)  V.  272  armillas  etsi  non  conservavit,  tamen  confirmavit  A: 
arme  B  (arma  C'D);  sed  v.  273  tne  illi  uelim  mentiri  scriptura  me 
.  .  .  iiieUmmentiri  syllabis  explet  me  .  .  .  inclementer  (A),  at  illi  post 
me  extans  ad  armiUas  potius  in  arme  decurtatas  quam  ad  milii 
revocaverim. 

3)  'Beitr.'  p.  138,  nhi  ceteroqui  valde  errat  de  libfenjs  pronuntia- 
tione  cogitans,  quasi  coniuncta  utriusque  fontis  memoria  heia,  iit  hoc 
est  scribendum  sit. 

4)  Male  iterum  tit  personae  notam  esse  vohierimt  (cf.  p.  XVIII 
adn.  2). 

b* 


XX  PRAEFATIO 

si  animadverteris  idem  post  paucos  versus  reeurrere,  Nam 
V.  312  A  emeudate  dedit  cxnnguimini  (exbihitis)  pro  eximgida- 
male  (niuitis),  cum  v.  315  liacc  facta  (=  haec  mahfacta)  ite- 
retur^):  coutra  ex  ipsis  mini  ex  syllabis  lioc  loco  per  maJc 
deiectis  declarandum  est,  quod  eodem  v.  315  pro  (iam)  qui- 
dem  (ercle)  substitutum  est  (iam)  enim  ex(ercere). 

lam  cum  in  paucis  foliis,  ubi  Palatinis  lux  affulsit  ex 
Ambrosiani  testimoniis,  tot  loci  demonstreut  hoc  maxime 
depravationis  genus  grassatum  esse,  quisnam  negabit  etiam 
sine  libri  antiquioris  face  similia  per  corruptelarum  tenebras 
indagauda  esse?  Quare  ubi  ubi  commodum  erit,  ex  hac  ra- 
tione  licebit  proficisci.  Velut  statim  post  v.  318,  quem  ex- 
tremum  iu  illa  scaena  habemus  ab  Ambrosiano  testatum, 
has  iuvenimus  verborum  lacinias:  uidi  equidem  exinem  intum 
domito  fieri  atque  cdias  heluas.  Vbi  postquam  iumentum,  iii- 
uencum,  eqimm  frustra  temi^taruut  homines  docti,  quasi  hae 
'beluae'  sint,  iam  plerique  omnes  deleverunt  disertam  beluae 
alicuius  mentionem  cum  Bothio  aeque  pro  atque  scribentes 
prioribus  varie  satque  libere  constitutis.  Quod  plaue  per- 
versum  est.  Nam  cum  antecedat  illimi  spcro  inmidari  pote, 
sequi  potest  uidi  etiam  alias  domitas  fieri,  non  potest  aeque 
domitas  uidi  (scil.  'atque  ille  domitus  est',  non  'atque  spero 
domari').  Quare  afquc  alias  heluas  utique  relinquendum  est 
et  ex  monstro  scripturae  cxincm  intum  elicienda  bekia.  lam 
ipsum  inttmi  i.  e.  Indum  epitheton  ducit  ad  elepliantum ,  quo 
vix  facetius  aliud  animal  cum  truculento  conferri  potuit:  ne- 
que  dubium  est  quin  iam  tum  temporis  Romae  elephauti 
domiti  ostendi  potuerint,  quo  aUudit  Astaphium.  At  vero 
exincm  cum  non  possit  simpliciter  ex  eJcphantum  corrup- 
tum  esse,  apparet  cx  in  pertinere  ad  domito  ex  domitimi 
depravatum,  ut  quae  syllabae  ex  indomito  de  interpolatoris 
sententia  efficere  debuissent,  librarii  culpa  clcplicmt  (vel 
clcph,   si  forte  antmn  aute  intum  iam   interciderat)   obruerint. 

1)  Hinc  profectus  v.  822,  ubi  libri  babeut  ^^ro^^ier  mala  facta, 
neque  malefacta  neque  malfacta  reposui,  sed  mala  delevi,  quo  deleto 
pro  Video  ego  te  emendare  possem  Video  ccciim  reiim:  nam  eccum  tam 
versus  quam  linguae  usus  commendat,  reum  autem  tantum  non  neces- 
sarium  est,  ut  acumen  accipiat  illud  propter  [malaj  facta  quist  pa- 
troiius  iKirieti. 


PRAEFATIO  XXI 

Atque  statiiu  ab  iiiitio  fabulae  tale  moustrum  tanquam 
Tr|XauYec  ttpocluttov  uos  atluertit.  Minus  enim  iu  forma  ar- 
CHspJetis  pro  aychitcctis  v.  3  tradita  haesissent  homines  docti, 
si  perspexissent  us  p  litteras  pertinere  ad  v.  1,  ubi  plaudi 
pro  Plautus  et  artcm  extat  pro  partem}) 

Subiungam  locos,  ubi  siuguhie  litterae  illatae^)  ita  ex- 
plicandae  suut,  qui  etsi  plerumque  minoris  sunt  momenti, 
praetereundi  tameu  uou  sunt,  et  quia  valeut  ad  archetypi 
imaginem  redintegrandam  et  quia  sic  saepius  quae  coniectura 
nitantur  ipsa  codicum  scriptura  recte  digesta  firmautur. 

V.  163  qiiiescas  ex  quiescat  corruptum  est:  v.  164  at^) 
pro  an  extat. 

V.  169  similis  oppidist  versu  commendatur  pro  similcst 
oppidi'.  itaque  non  neglegenduni  est  B  habere  loppidi,  ubi  l 
ex  pristino  fimilif  remansit. 

V.  170  amicaet  pro  amicae  ad  am  pro  tam  traditum  re- 
ferri  potest  (vide  infra  p.  XXXV  adn.  1). 

V.  252  hacsi  adgredias  pro  hasc  adgrcdiri  ex  hac  ad- 
gredi  adscriptis  as  ri  correcturis  repetas.*) 

1)  Narn  quod  praeterea  -B  scribit  PPerparxiam  alterum  P  non  ad 
(p)artem  spectat,  sed  eodem  modo  iterat^  iaitialis  est  quo  arg.  y.2  B  Riire. 

2)  Non  moror  locos  simpliciores,  ubi  cum  ijjso  vocabulo  quo  per- 

0 

tinet  correctura    conglutinata    est,    velut  v.   393    annoum    ex    annum\ 

su 

V.  404  qui  so  upponantur  (B)  ex  quis  opponantur;  v.  425  munusciuiU(u)m 

li  ihi 

ex  munusculum;    v.   426   mehiea  uolupAas  mea  ex  mea  uoluptas  tnea; 

nia  b 

v.  448  amama  [B)  ex  amam;  v.  556  ahdibo  (sic  B,  adiho  GB)  ex  adibo; 
V.  767  uerui  sirem  pro  uerbis  iurem;  v.  885  ainicibildetn  (B,  amici  ibidem 

i  ded 

ceteri)  ex  amicibidcm;   v.  935  dedixisti  ex  dixisti,  sim.  Paulo  memora- 
bilius   est,   quod  v.  106  obludeant  legitur  nequaquam  ex  obludunt  cor- 

a 

ruptum,   sed   ex  obludent,  quippe  cum  terminatio    olim    ex  oblectent 
corrupta  esset,  a  quo  postea  demum  male  divolsum  est  verbuni. 

3)  Similiter  fortasse  v.  429,  ubi  iuuerit  ex  ait  uierit  efFeci  —  nam 
attulerit  quo  litterae  dncunt  versus  respuit  —  litterae  at  excurrentes 
pertinent  ad  corruptum  v.  431  verbum  mitta  pro  miitat.  V.  autem 
680  ubi  peculium  pro  parasitum  (et)  certam  habeo  emendationem,  cum 
et  neque  ferri  possit  ueque  in  te  mutari  cum  Z,    aut  ad  liabent  referri 

ec 
potest  aut  ad  ipsum  pjurasitum  corrigendum   (ut  olim  velut  pacalium 
exstiterit). 

4)  Hoc   igitur  loco  versum  per  nostrarum  (pro   nostrum)  et  uidet 


xxn  PRAEFATIO 

Similiter  v.  458  adgrediar  pro  adgrediri  corruptum  est 
ex  correctura  v.  462,  ubi  exsequere  pro  exseqtiare  extat,  cutu 
V.  461  item  adgrediri  usurpetur. 

V.  477  apponiteh  JB,  quia  deinde  e(o)  pro  eho  habet. 

V.  489  auditus  pro  audita :  eo  qui  iu  libris  sequitur  versu 
ciirre  pro  scurrae. 

V.  499   Vibet . .  .  iam  est   Vide  .  . .  tam. 

V.  527  ex  medio  maria:   v.  530  exuri  pro  ex  Suria.^) 

V.  615  cuhilina  scriptura  {B)  ad  uell[egiJotie  trahi  possit. 

V.  654  perpera   pro  pcra:   v.  656  piratus  pro  perirattis. 

V.  660  vulgatam  cradicarest  certnm  recte  correxit  Rit- 
schelius  atque  ipsa  scriptura  eradicaremsi  monstrare  potest  ad 
certum  olim  mst  adscriptum  fuisse.  Similiter  v.  898,  ubi  requi- 
rimus  cum   Acidalio  cgo)ie  isti'^  atqui  pro  egon  atque  ne  isti, 

ne  isti 
ipsa  ne  particula  repetita  demonstrat  olim  cgon  cdque  scrip- 

tum  extitisse. 

d 
V.  685  diffcrt  a  revocavi  ad  differ  te.^) 

y.  696  dulor  pro  ducor,  ubi  /  =  i  spectavit  ad  nihil 
antea  pro  nihili  expressum. 

V.  738  ididem  et  dentidem  cohaerent  corruptelae. 

V.  754  dicam  pro  dic  me  possis  explicare  ex  iihi  pro 
ahi  sequente:   sed  multo  probabilior   existit  ratio,   si   deinde 


inope  (pro  prope  uidet)  coiTuptum  liasce  male  omisso  restituit  A,  cum 
codicum  BCD  corruptelae  veram  scripturam  demonstrent.  Ceterum 
ut  hoc  loco  hacsi  adgredias  ad  hasce  ducit,  supra  propera  grandigras 
ad  properas,  ita  uequaquam  veri  simile  est  v.  713  secundas  simi^li- 
citer  ex  secundumst  corruptum  esse.  lam  v.  714  plane  corruptum  cum 
aliter  antea  constituissem ,  Fleckeisenus  anapaesticum  suasit  ad  hoc 
exemplum  (Pr.  u.  t.  a.j  tua  ut  gaudiu ,  quom  perit,  percipiat.  Cui 
insummareobsecutusmalui  scribere  ut  tu  {cf.a,dv.lll)gaudia  quomparis 
perdas,  et  quia  sic  das  illud  adhibere  potui  et  quia  magis  sententiae 
convenire  videtur,  ut  'gaudeat  cum  pereat'  quamut  'pereat  cumgaudeat'. 
Aliter  hoc  exemplura   huc  pertinet  ex  Buechelei'i  coniectura  (v.  infra). 

1)  V.  527  quod  sih  fplame)  habent  BCIJ,  dubito  utrum  Ji  ex  si 
hercle  vie  remanserit,  an  ad  sis  ab  v.  525  pro  sis  uh  traditum  spectet 

(ut  V.  366  abhaspersisti  ex  abaspersisti). 

2)  Non  dubito  quin  recte  et  hoc  instituerim  et  totum  locum 
iu  adnot.  explicaverim.  At  male  me  habuit  habetque  caulibus  pluralis, 
qui  acumen  sententiae  fere  tollit.  Ynde  uescio'  an  ex  cauillibtts  ex- 
tricandum  tale  quid  sit  velut  caule.     Ast.  Eho,  (Sequere). 


PRAEFATIO  xxiii 

pro  resistatet  recte  aut  tres  ista  amet  ego    aut  si  resistam 

Buechelerus^)  coniecit. 

V.  764  fio  pro  fu:  v.  765  adest  pro  adeost]  v.  920  adest 

pro  adesto:  v.  921  iho  pro  ibam. 

s 
V.  757  aleiat  stri(di)a  exaiehat  triaJ) 

V.  762  quadrupus  pro  qtiadnipuli,  v.  763  et/epoZ  ittia  illata 
?i  correctura. 

V.  775  ad  iiell  B  adicit  t,  quia  infra  v.  776  similes 
pro  sim  mitis  legitur. 

V.  777  uerherantas  has  ex  uei-heratas  has  prodiit. 

V.  781  ne  . . .  ihilinguis  et  v.  782  nesi  si. 

V.  816  diceret  pro  dice^xs:  v.  817  necfesjse. 

V.  852  ante  Sed  B  ponit  s,  cum  sequatur  «&  se  (eap.se 
Bothius):  uude  nescio  an  sapse  recipiendum  fuerit.^) 

V.  856  intonstricem  pro  tonstricem:  v.  857  eum  pro  mcum. 

V.  859  mans  tutorem  mead  pro  amans  . .  .  med.^) 

V.  897  sie5  g»/V?  pro  sis  equid. 

V.  911  adahitur  (sic  i?)  pro  dahitur:  v.  913  mom  pro 
amom. 

V.  921  ad  me  delicia  pro  mea  d.  ex  we  delicia.^) 

V.  925  Jfeos  habet  B  (Meeos  CD),  cum  v.  926  satiMS 
extet  pro  satiust  (satius  e). 

V.  933  amplexarest  am  pro  amplexari  tam:  at  v.  934 
desideratur  es^  ad  (s)citus. 

1)  Buechelerus  enim  Astaphium  iam  abeuntem  conicit  ad  abi, 
occupatast  addere:  si  resistam,  frustra  sim. 

2)  di  excurreus  tam  ex  dixti  praecepto  derivari  potest  quam  ex 
defectus  insequeutis  aliquo  supplemento,  ubi  odi  extitisse  puto:  cf. 
V.  965,  ubi  sic  de  ex  uideo  remansit  (cf  v.  770). 

3)  Eodem  v.   opportima  pro   opportune:   v.   853   Jonge(m)  pro   lon- 

i     a 

gum.  Similiter  v.  587  esseaipsa  {B)  ad  ess(e)eapse  ducit,  etsi  possis 
etiam  ad  as  antea  pro  ais  scriptum  litteras  ai  referre.  Cf  v.  851, 
ubi  Seyffertus  eapse  pro  ipsa  et  scripsit  {ipsa  id  Buechelerus). 

id 

4)  V.   858  Vidi  scripsi  pro   Vbi  id  i.   e.   Vbi\    v.   338   corruptum 

i 

quodiee(ss)uri  derivari  poterit  ex  quodcessuri. 

5)  At  non  recte   v.  421    ex  Postida  ego   (sic  B,  Postid  ego   CD) 

a 
cum   Guyeto    aliisque   efficeres    Postidea  (Postid  ego):  nam   simpliciter 
aego  scriptum  erat,  ut  eodem  versu  aero  pro  ero. 


XXIV  PRAEFATIO 

V.  938  debe  isi  B  pro  dehes:  v.  940  delictis  pro  deliciis. 

V.  945  iam  pro  cum  extat,  B  autem  tut  uapula  habet, 
unde  patet  ai  ad  uapula  male  tractum  esse. 

lam  ad  corruptelas  paulo  graviores  ut  transeam,  iterum 
statim  ab  initio  fabulae  exemplum  desumi  potest.  Nam  v.  5 
quin  sententiam  poetae  recte  recuperaverim  non  dubito,  verba 
ipsa  non  spondeam:  neque  tamen  id  scrupulum  movit,  quod 
uobis  pronomeu  hoc  versu  excurrens  simphciter  eieci:  hoc 
enim  aperte  ad  v.  7  pertinet,  ubi  inuodiis  vel  in  odiis  legi- 
tur  pro  in  uobis. 

Idem  valet  de  v.  710,  quem  restituens  mihi  (vel  mi  hic 
B)  non  respexi:  nam  v.  709  iusanum  exstat  miles  quid  for- 
tuHis  fuat,  quo  illud  referri  potest  tanquam  correctura. 

Similiter  v.  333  quod  Quem  iani  restitui  pro  Quid  iam 
simul  Que  (sic  B,  quf  CI))  initio  versus  iusequentis  delens, 
non  tam  duobus  locis  mutavi,  quam  alterum  ex  altero^) 
emaculavi. 

Eodem  pertinet,  quod  v.  587  Tune  cum  Gepperto  delevi; 
nam  v.  586  tu  extat,  ubi  dudum  Lambinus  tun(c)  reposuit.-) 

Item  V.  558  nohii  cum  vulgata  ex  uoltas  dis  efficere 
uolt  aedis,  sed  uolt  suas  aedis,  quod  cum  metrum  commen- 
dat  —  sic  enim  transpositis  esse  sihi  supersedere  possumus  — 
tum  V.  556  memoria  confirmat,  ubi  hona  sua  extat,  hona  ver- 
sus  requirit. 

qui 
Similiter  v.  596  milit(e  h)ic  apud  me  e)'at  procreavit  qui 

ilitic  apud  me  erat. 

Porro  V.  617  et  quorum  mihi  et  tuaque  (pro  afque  vel 
atqui)  linguam  versum  sententiam  inquinant,  unde  tu  mihi 
in  versus  antecedentis  apertam  lacunam  praemisso  hau  trans- 
tuh,  quo  facto  omnia  sana  sunt. 

V.  759  ted  mehus  quadrat  quam  fihi,  v.  autem  762  tihi 
pro  te  desideratur,  unde  si  uno  loco  olim  peccatum  erat  fa- 
cile  ex  correctura  alter  depravari  potuit. 


1)  Quid  corrupto  neque  ex  Que  correcto  insuper  me  intulit  codicis 
B  librarius  verbi  constrnctionera  restituens,  loci  sententiam  magis  etiam 
corrumpens. 

2)  Versu  autem  726,  ubi  nouistin  tun  legitur  pro  nofuijslin  tu, 
quod  male  accedit  Jmnc,  prava  videtur  tun  formae  correctura  esse, 


PRAEFATIO  XXV 

V.  530  duclum  Camerarius  iam  milii  pro  iam  reposuit 
assentientibus  omnibus,  qui  tamen  neglexerunt  proximo  versu 
(iam)  mim  (sic  C,  nnm  BD)  excurrere,  quod  inde  declaratur. 

Neque  aliter  v.  876  cuni  tum  pro  tum  milii  Spengelium 
secutus  restituerem,  simul  v.  874  (dum)  miJii  hiatus  causa 
inferendum,  et  ex  ipso  tum  mihi  iuferendum  esse  intellexi. 

Yersu  autem  801  ex  catu  nisi  qiiod  te  rogo  nisi  efteci 
caue  mi  nisi  quod  tc  rogo,  cum  etiam  v.  794  nisi  et  mihi 
inter  se  permutaverit  librarius  et  cauc  mihi  ex  Asinariae  loco 
allato  probetur.^) 

Valde  corruptus  perhibetur  v.  863,  quo  cum  inter  alia 
te  amitfi  novarem  pro  ct  me  te  amare,  non  nullius  momenti 
visum  est,  quod  et  me  voculae  hic  etiam  ab  aliis  deletae 
V.  867  desiderautur,  ubi  dudum  ct  me  pro  et  Camerarius 
scripsit.") 

Denique  v.  954  non  fugit  criticos  hic  ego  pro  hic  requiri, 
sed  illud  fugisse  videtur  hoc  ipsum  latere  in  eiusdem  versus 
corrupto  exitu^)  meos  nego  (vel  non  ego)  amhtdo,  ubi  ergo 
ex  ego  Spengelius,  alii  alia  eifecerunt:  itaque  nil  respicieu- 
dum   est  in  hac  parte   emeudanda  nisi  meos  n  amhido,  unde 

ego 
meo  su(hig)am  (hu)hido  enucleavi. 


1)  Quod  vero  v.  82  mihi  ante  exincle  (immotiitj  traditum  delevi, 
nescio  an  adhibere  possim  ad  coniecturam,  ex  qua  inkiauit  pro  immo- 
uit  dedi,  ut  mild  ex  inhi  adscripto  natura  sit.  Similiter  v.  619  te  us 
syllabas  in  fine  adiectas  ita  explicare  possis,  ut  te  ad  v.  614  referas, 
ubi  iam  Itali  pronomen  addiderunt,  us  autem  ipso  v.  619  odiosees  in 
odiosus  mutandum   poterat  desiguare:    sed   iucertior    est   huius   versus 

emendatio  (vide  infra).  Denique  v.  827  quod  extat  iit  istuc  (sic  B,  ut 
tu  istuc  CD),  ubi  tu  nullo  modo  ferri  potest,  fortasse  te  potius  valet: 
nam  hoc  versu  te  genua  pro  genua  certa  est  Langeni  emendatio. 

2)  Valde  mirum  est  complures  hoc  loco  voluisse  nec  —  uis  nec 
—  postulas  scribere,  quasi  cum  praecedat  scio  quid  uelis,  jiostules  addi 
possit  quid  nolit,  non  postulet\ 

3)  Eodem  modo  fortasse  v.  480  corruptus  est:  nam  tus  recte  negans 
ferri  posse  Buechelerus  ex  mi(hi)tus  fecit  intus;  sed  non  minus  proba- 
biliter  cogitari  potest  de  ubi  tu's  pro  ubi  est  ineunte  versu.  V.  autem 
535  tu  interpolatum  ex  v.  536  videtur  repetendum  esse,  ubi  attolli  pro 
attuli  exhibent;  tum  istam  aut  ad  eccam  pertinet  aut  ad  periilam  ad- 
acriptum  est  (ut  v.  290  istas  ad  buccfuljas  sim.):  neque  enim  recte 
istam  servarunt  homines  docti  deleto  puere,  quod  vel  allitteratio 
tuetur. 


XXVI  PRAEFATIO 

Tot  versus  cougessi,  quibus  pronomina  suis  locis  mota 
alieuis  illata  siut.  Accedaht  cetera  huius  interpolatiouis  exempla. 

Atque  V.  62  quod  i(ii(a)  antcparta  protuli  pro  uime  (sic  B, 
itnde  CD),  ne  pro  prava  correctura  iin  litterarum  habeo,  quae 
cum  ad  itnne  coniiatae  essent,  crevit  iu  CD,  ut  saepius,  inter- 
polatio.^) 

Eadem  ne  particula  saepius  turbas  dedit.  Velut  v.  440 
ne  uiuat  extat  pro  dum  uiitat,  quod  qui  oriri  potuit  nisi  inde, 
quod  ne  v.  443  desideratum  post  cgo^)  locum  cJiim  particulae 
occupavit? 

V.  508  iam  magnust  iamne  le(c)tat  legionem  particulam 
alteri  membro  adiunctam  vix  recte  retinueris:  quare  aut  pro 
interpolata  habebis    aut,    si    recte    letat   (legionem)    verbum 

nec 
maguificentius  militi  glorioso  tribui,  ex  letat  derivare  poteris, 

ut  necat  interpretamentum  sit.^) 

V.  547  plerique  ex  adhuc  ctihitum  (sic  B,  liuc  cuhitum  CD) 
effecerunt  ad  te  liuc:  sed  cum  antecedat  ire  ad  cenam,  con- 
sentaneum  est  ad  praepositiouem  male  in  B  ad  cuhititm  addi- 
tam  esse,  non  intercidisse  in  CD. 

V.  559  pro  Quandoquidem  ut  Quando  cquidem  inferrem,  J 
non   solum   ratio   et  Trinummi  memoria   v.  559   suasit,   sed 
etiam  huius  ipsius  versus  memoria :  nam  i^raeter  rem  metrum- 
que  sequitur  hercle  equidem,  ubi  lierctc  ego  requirimus. 

1)  Velut  loco  quem  antea  attuli  938  ex  debe  isi  illi  debet  nisi 
eflFecerunt,  v.  596  ex  ilitic  ilUe,  v.  911  addabitiir,  sim. 

2)  Bis  enim  egone  antecedit  in  quaestiouibus  parallelis  cum  ut 
coniunctum;  iam  v.  443  cum  etiam  ut  desit,  coutra  isti  offendat  — 
nam  in  quaestionibus  parallelis  ille  pronomen  adhibitum  est  —  ex  isti 
effeci  ut(i). 

3)  Talem  certe  interpolationem  v.  402  in  B  locum  habere  puto, 
qui  pro  iam  decimus  praebet  non  dccimus  —  quod  nequaquam  licet 
cum  Bothio  nn^ic  interpretari:  nam  Gellii  caput  III,  16  si  respexeris, 
non   improbabile   videbitur    grammaticum   aiiquem  nonum    desiderasse 

7ion 

mensem  {decimus).  Neque  absimile  est,  ni  fallor,  quod  v.  736  argen- 
tari  pro  conmentari  traditur;  nam  sequitur  v.  738  rem  accipere  iden- 
tidem,  ubi  rem  per  argentil  interpretari  poterant  (sicut  v.  734  satis 
inepte  ad  qui  dant  explicationis  causa  oj^eram  addidernnt).  Atque 
eodcm  v.  738  quod  intcrim  excurrit,  fortasse  ididem  deinde  corruptum 
temptamnt  corrigere.  Denique  v.  495  2yro(prae)fecta  non  est  simplex 
praefica  nominis  corruptela,  sed  illatum  est  grammaticorum  veriloquium 
(cf.  Varro  et  Paulus). 


PRAEFATIO  XXVII 

Similiter  v.  815*)  Idem  (De  libri)  istuc  ipsa. .  .  .  reapse  (reah 
libri)  cxperfa  inkllego  niagna  est  susijitio  ipsa  pertinere  ad 
reah  corrigeudum:  quo  remoto  si  Idcm  ego  istuc  restitueris, 
quantopere  augeatur  color  sermonis  Plautini  senties  (cf.  Rit- 
schelii  Opusc.  pliil.  II  p.  418).   Ceterum  cf.  v.  891  corruptelam. 

Item  V.  87(5  quoniam  longior  est  versus,  delevi  pncrum 
ad  V.  878  spectare  ratus,  ubi  pucro  ex  puerum  depravatum  est. 

V.  579  ad  te  ferrc  mc  haec  iussit  tibi  et  ob  v.  580  ferri 
nequit  (Dona  quae  uides  illos  ferre)  et  ob  ad  te  —  tihi  in- 
tolerabiter  coniuncta:  quare  aggcrcre  ex  attemc  (sic  J5)  etfeci 
et  ferrc  ad  v.  580  rettuli,  ubi  fere  corruptum  est, 

V.  825  dicis  ponderas  ex  desponderas  factum  est,  cum 
praecedat  Dicin  an  non.'^) 

Luculentius  vero  huius  generis  exemplum  v.  551  extat. 
Frustra  desudatum  est  in  muliereidamnigeruli:  unus  Aci- 
dalius  perspexit  nihil  aliud  latere  quam  muncridamni- 
geruli]  neque  tameu  lioc  ipsum  ^compositum'  suadere  de- 
buit  sive  'commixtum'  rectius  dixeris;  quod  tam  lingua 
respuit  quam  versus:  immo  delendum  est  muneri  illud  in 
midierci  corruptum,  utpote  quod  ex  synonymo  munerigendi 
(Pseud.  V.  181)  adscito  repetendum  sit:  nam  ipsum  damni- 
hoc  loco,  ut  saepius,  'muneris'  \loni'  notionem  induit  vel 
potius  servavit.  Non  minus  autem  quod  sequitur  foras  ger- 
ronis  male  habuit  criticos,  ubi  iterum  nihil  valere  puto  quam 
gerronis:  nam  damnigeruli  gerronis  cum  bacchiacos  optime 
continuant  tum  verborum  coniuuctionem  praebent  allitteratione 
insignem:  foras  autem  et  versum  et  sonum  deturbans  inter- 
polatum  erit  aut  ad  bonorum  exagogae  (macagocc  B,  acagoce 
CD)  quod  statim  sequitur  aut  ad  eSuj  v.  558.^) 

1)  Magna  suspitio  est  etiam  v.  813  corruptelam  adstuni  pro  ab- 
stulit  cohaerere  cum  versus  insequentis  lacuna,  unde  cogitare  possis 
de  <^ibi  unay  idem  adtulit. 

2)  Vnde  nescio  an  v.  755  rectius  altero  redin  deleto  scripserim: 
Bedin  an  non?     [f  Si  uocat  me,  qiii  in  me  pliis  potest  quam  td  potes. 

3)  Similiter  cum  Buechelero  v.  621  offatim  delevi  ex  v.  613.  626 
translatum,  quod  ut  servarent  alii  iam  iam  (iam)  particulas  accommo- 
datissimas  expulerunt.  Sed  offatim  concipulabo  per  se  ofFendit,  si 
quidem  ipsum  concipulare  verburn  secundum  glossographos  significat 
'minutatim  [i.  c.  offatim]  concidere',  quod  ipsum  olim  offatim  (offiyam, 
conficiam)  huc  adscito  significatum  est. 


XXVIII  PRAEFATIO 

Iterum  verba  iiitolerabiliter  coniuncta  extant  v.  539  mali 
pendit  addit,  ubi  plerique  addit  removerunt,  alia  Fleckeisenus 
temptavit:  omuia  perspicua  suut,  si  quidem  recte  mali  inter- 
pretatus  sum  malli  i.  e.  ^flocci';  nam  mali  pendit  qui  parum 
poterat  explicare,  mali  addit  correxit  vel  potius  corrupit.^) 

Similis,  sed  minus  simplex  versus  880  condicio  est,  ubi 
saltem  amiais  mi  esto  consiliariiis  suadente  sententia  scripsi 
pro  s.  a.  m.  e.  maniihinarius:  quod  non  adeo  temerarium 
videbitur,  si  reputaveris  proximo  versu  desiderari  me  non  vel 
ine  noenu,  unde  manu  illud  defluxisse  conicio.^) 

Eodeipi  referam  v.  713:  dnm  liabet  cum  alii  deleverint 
non  sine  sententiae  detrimento,  verius  iidjet  vocem  omitti  ar- 
bitror:  nam  dum  iusti  (iuhet)  vix  lenius  aptiusque  emendes 
quam  per  dum  instat  —  isti  enim  (sic  alii)  abundat  post 
istum  (exinani)  — ,  ut  iidjet  aut  verbi  instat  interpretamentum 
aut  pravum  corrupti  iusti  supplementum  sit. 

Neque  aliter  versum  458   expedio:   nam   tantundem  (do- 

tum 
lum)  quamvis  possit  aliquo  modo  ex  tandem  derivari,  tamen 

malui    ad    tant(d  fr)iidem    deleto    doJum   revocare,    cum    sic 


1)  Infelicius  corruptus  est  v.  54  aut  uasum  alienum  aliquod,  ubi 
et  nietram  et  repetitionis  molestia  docent  ex  v.  53  aliquod  irrepsisse: 
quare  cum  miuus  veri  simile  sit  ex  empta  (ancHla)  praecedente  emptum 
iterum  iterum(^ue  supplendum  esse,  de  raptum  cogitavi  coll.  Pseud. 
v.  655  sq.;  poteram  etiam  ablattim  ponere  coll.  Aulul.  v.  96  sq. 

2)  Item  V.  833  nescio  an  sub  corruptela  manifesta  lateat  antiqua 
correctura.  Nemo  enim  expedire  potuit,  unde  ortum  sit  timidus  est 
improbus;  quare  aut  cum  temeto  vocabulo  antea  obscurato  in  libris 
cohaerere  puto  aut  cum  corrupto  in  versu  antecedente  iam  pirobus  est: 
cui  cum  et  versu  et  sententia  suadente  animi  inpos  substituendum 
fuerit,  nescio  an  timidus  ex  f  impus  profluxerit  ad  improbus  pro  iam 
probus  adscripto.  Praeterea  fieri  potuit  —  quamquam  non  ansim  con- 
tendere  —  ut  v.  485  monstrum  vocis  Ethomeronidam  —  ex  quo 
Homeri  aliquam  mentionem  frnstra  extricasse  criticos  teneo  —  inde 
lirognatum  sit,  quod  homo  iu  v.  487  margine  suppletum  irrepserit. 
Neque  illud  reticendum  est,  cum  in  v.  88  corrupto  or  syllaba  fluctuct, 
v.  85  desiderari  orfat).  Deinde  v.  21  omnium  corruptissimo  voces  cum 
anima  cum  sensn  cassae  sint,  cogitari  potest  de  lacuna  v.  20  male 
expleta:  Quid  muUa?  (cum  anima  istici  superet  muUeri.  Denique 
huc  pertinet  oxemplum  quod  Buecheleri  acumini  debeo:  qui  cum  v. 
628  si  beUigerandumst  tamen  restitijeret  pro  siquidcm  heUigerandumst 
tecum  —  quod  verura  puto:  nam  vix  ferri  potest  octonarius  —  tamen- 
illud  vidit  et  tecum  et  quidem  parere  potuisse. 


PRAEFATIO  XXIX 

melius  mimeri   fluaut,   dolmn   autem   inter  v.  450   (dolus)   et 
461  (dolose)  molestam  exhibeat  repetitionem. 

Non  mimis  moleste  v.  594  Jiomost  ex  v.  593  repetitur 
{hitniosf  libri):    quare   flagitaute   ipso   versu   animo   hcrde  hu- 

animo 
most  revocavi  ad  hcrcle  humost}) 

Eadem  ratione  nolui  v.  612  efo  litteras  (sic  B,  et  CD) 
simpliciter  delere,   sed   t%i  ero  improbe  e^oderivavi  ex  tu  im- 

ero 
probe  eto^) 

Similiter  v.  7-20  tacedum  pro  diu  taceto  (facefo)  scripsi;  v. 
autem  761  nos  ex  nouos  depravato  omnis  prava  correctura 
accessisse  videtur. 

V.  957  et  dedisfi  pro  dedi  desiderari  et  distinxi  vitiosum 
esse   alii   viderunt:    non   viderunt   utrumque   vitium    explicari 

disti 
ex  dedi  ut  extinxi,  unde  dixtinxi  fortasse  remansit  in  B  (etsi 

X  et  s  litterae  saepissime  inter  se  permutantur). 

V.  718  (ludin  isfos)  et  ludere  requiritur  et  istos  sensu  cas- 
sum  est  neque  ab  aliis  probabiliter  correctum:  quidni  igitiir 
utrumque  vitium  simul  tollamus  ludere  intus.  scribentes  i.  e. 

in 
ludere  istos'? 

V.  751  Vin  eam  infro  certum  puto:  quod  libri  praebent 
inea  mitfo  intro,  patet  per  pravam  distinctionem  ea  mitto  cor- 
ruptum  ac  deiu  adscripto  intro  correctum  esse.  ^)  Atque  etiam 
quod  V.  750  accipiamur  extat  pro  accipitur  huc  trahi  potest 

am  intro 
{ea  mifto). 

Confidentissime    huc    traho    versus    656    et    658.     Nam 

priore   loco   senarium    fulciri   potuisse   Mauors   forma   in   ad- 

1)  Etiam  v.  501  corruptela  ad  syllabas  male  repetitas  ducit. 

2)  Huins  versus  memovia  simul  stabilitur  quod  v.  584  quaehera 
interpretatus  sura  hequaetd.  Quod  vero  v.  603  iram  ex  pector  eftnam 
revocavi  ad  ex  pectore  iram,  valde  dubium  est,  siquidem  anapaesticos 
cum  Buechelero  efficere  debobam  (vide  infra).  Atque  eadem  ex  ratione 
non  teneo  suspitionem,  ex  qua  v.  607  hoc  homine  ex  v.  606  [hoc] 
non  eyo  te  supplevi  siraul  huc  adsciscens  non  (Jiercley  ego  te  ex  v. 
611  (quae  hercles  =  quae  res). 

.3)  Antea  v.  747,  ubi  ohsoni  restitui  i3ro  do  obsoni ,  in  quo  frustra 
antea  laboravimus,  fortasse  doni  librarius  aut  incohaverat  aut  ad- 
scripserat. 


XXX  PRAEFATIO 

notatioue  monstravi:  mhilo  miuiis  malui  scribere  fuH  hodie 
pol  (pro  edepol),  uon  modo  quia  hodic  optime  quadrat,  verum 
etiam  quia  v.  661  lioc  deferam  corruptum  est  iu  hodie  (sic 
CD,  hoc  die  B)  efferani,  ut  hodie  correctura  ad  deferam  pro 
edepol  depulsa  videatur.^) 

Versu  autem  6.58  postquam  nrhanos  vocis  mmididos  ex- 
plicationem  esse  cum  aliis  intellexi,  couieci  J^unc  hercle  ego 
istos  m.  a.  (nam  saepius  hercle  ante  ego  omitti  constat);  at 
nuper  cum  ex  eadem  sententia  lordanus  proponeret  iiunc  ego 
pol  istos,  statim  perspexi  verum  hoc  esse-)  neque  aliunde 
explicari,  quod  B  ex  amasios  effecit  amaspos.  Quae  corrup- 
tela  ut  aliqua  indigebat  causa,  ita  nequaquam  veri  simile  vi- 
sum  est  v.  706  prit  simpliciter  ex  erit  depravatum  esse:  quo- 
circa  pruriet  (spriet)  praeeunte  Bothio  eo  libentius  intuli^), 
quia  cum  exempla  confirmant  locutionem  tum  simul  altera 
corruptela  sic  explicatur,  quod  proximus  versus  eodem  pede 
uriem  (vel  urient)  praebet  sensu  cassum. 

Sed  multo  certius  eius  modi  exemphim  idem  cauticum 
praebet,  ubi  mirum  est  tam  diu  homiues  doctos  tolerasse 
V.  700  sq.: 

Neque  gnatust  neque  progignetur   neque  potest    reperirier 

Quoi  ego  nunc  (aidy  dictum  aut  factum: 
nam  ego  nunc  plane  pugnat  cum  neque  progignetur.  Recte 
igitur  mmc  (tacite)  omisit  Seyifertus,  non  recte  Muellerus 
(tacite)  reduxit  ceteroqui  facieus  cum  Seyfferto.  lam  vero 
proximus  versus  mancus  est*),  qui  non  modo  bene  nunc  re- 
cipit  —  quin  immo  dudum  Guyetus  inseruerat  idem  v.  701 
transponendo  servans  —  sed  item  ego  nunc  locum  habet, 
unde  manifesta  est  rei  ratio.'') 


1)  V.  958  meeum  pro  mepostQxi^i:  v.  ^h^ posterior-^ro post  ero  tecum. 

2)  Omnino  inoneo  me  rarissime  ex  talibusvitiisaliorura  locornm  Qmen- 
dationem  petisse,  sed  potius  ex  emendationibus  vitia  explicata  inyenisse. 

3)  deleto  miles  quod  facile  ex  versu  antecedente  cogitatione  suppleri 
potest  nec  ininus  facile  addi  potuit  a  libraiio.  Cur  autem  minus  veri 
siraile  sit  p  litteram  ex  prit  ad  uriem  illud  corrigendum  (velut  perierim) 
pertinpre,  non  est  quod  dicam. 

4)  Multorum  plausum  tulit  Spengelii  supplementum  (laete)  laetus, 
quod  tamen  fere  nimium  est,   cum  insuper  addatur  et  laetitia  differor. 

5)  Similiter  quod  v.  8.31  {uirij  uino  corruptum  est  in  uim  non 
fortasse    cohaeret  cum  v.  829,   cui   qiiod  non  quit   pro   quod  vel 


PRAEFATIO  XXXI 

Itemque  v.  888  qiiod  Veyuni  quoni  reposui  {Qne  eum 
libri)  aliquicl  praesidii  inde  accipit  quod  proxime  praecedit 
auferne  mire  depravatum  ex  aufero. 

Mimis  etiam  audaciae  crimen  vereor,  quod  v.  927  sylla- 

in 
bas  manu  ui  (sic  C,  manu  ui  in  i.  e.  ui  JBD)  simpliciter  eieci, 

cum  frustra  ceteri  studuerint  ita  mca  manu*  cum  macliaera 
coniungere,  ut  cousuetudini  resjjondeat  locutio.  Quid  enim? 
proxime  praecedit  v.  926  abstine  hoc  mulier  manu,  ut  in  manuui 
lateat  vel  iam  non  lateat  manum  correctura. 

Iterum  couiuncta  cum  vera  scriptura  interpolatio  extat 
V.  109,  ubi  cum  pars  vox  (et  ]}ars  spectatorum)  ad  alteram 
personam  pluralis  referenda  aut  esset  aut  videretur,  aliquis 
adscripsit  et  (ec  JB,  haec  CD)  uos^). 

Agmen  claudant  v.  74  et  172.  Ac  priore  loco  quod 
post  in  magno  populo  extat  mtdierhominihus,  mirum  est  omnes 
hominihus  servasse  correcto  (in)  multis:  quod  languidissimum  est 
ad  in  magno  po^nilo  additamentum.  Coutra  in  mulier  vocabuli 
memoria  veri  aliquid  latere  sententiarum  conexus  demonstrat: 
nam  in  verbis  amare  oportet  omnes  qui  quocl  clent  habent  ob- 
iectum  uecessario  omnes  est,  ut  subiecti  i.  e.  meretricis  signi- 
ficatio  desideretur.  lam  cum  proximus  versus  75  terminetur 
verbis  uictis  hostihus,  non  dubito  quin  hominihus  i.  e.  omni- 
hus  sive  scriptura  discrepans  {uictis  omnihus)  sive  additamen- 


vere  Luchsius  reddidit.  Versu  autem  723  cum  auctore  Buechelero 
creticos  affectans  viussem  teniptarem  pro  non  musset,  particula  ne- 
gativa  non  minus  bene  addi  potuisse  videbatur  es  interpolatione  quam 
ex  correctura:  nam  v.  721  nohis  usust  nobis  corrigendum  erat  non 
usust  nobis  is;  ipsum  vero  mussem?  significat  non  mussem. 

1)  Omnino  autem  quod  in  hac  parte  ad  spectatores  se  convertit 
Astaphium,  sic  demum  acumen  accipit,  si  inter  ipsos  spectatores  illius 
modi  gerronis  congerronisque  adsidere  innuit  ex  'aurea  Romae  urbi.s 
iuventute':  quare  ex  scistis  poli  (pol  CB)  effeci  scis  tis  (i.  e.  iiiis) 
spoliis.  Quamquam  nescio  anv.  109 — 112  omnes  catalectici  sint,  quales 
in  adnotatione  proposui.  Totam  autem  hanc  particulam  ad  harpasti 
similitudinem  spectare  teneo,  unde  optime  et  cetera  explicantur  et 
fartores  (fectoriim/  ad  factores  revocantur.  Quod  vocabulum  scio  nuper 
addubitasse  Ribbeckium  in  egregiis  ad  Curculionem  coniectaneis  p.  88 
illic  V.  297  captores  suadens  (ut  Guyetus  Trucul.  v.  571  captrici).  Sed 
alia  ut  mittam,  revera  illi  'faciunt'  ludum,  quem  datores  excitant,  ne- 
que  aliena  est  'factionis'  notio. 


xxxn  PRAEFATIO 

tum  sit  (luctis  Iwstibns  omnibus):  quo  reiecto  ad  nmlier(em) 
supplevi  indutam  coll.  Pseud.  v.  174:  nos  qni  in  munditiis 
moUitiis  deliciisque  aetatuJam  agitis  Viris  cum  summis  inclu- 
tae  amicae.    Poterain  etiam  bellam  mulierem  vel  tale  quid. 

Yersu  autem  172  (cerfe  liercle  quam  urterrimust)  amo- 
mini  optumus  amicus  pro  amomini  Speugelius  ac  Studemun- 
dus  tam  Tiomini  dederuut:  optime  ad  litteras,  ad  senteutiam 
iion  item.  Neque  euim  hoc  loco  de  cuiusvis  ^homiuis'  amico 
agitur  (ut  Bacch.  v.  386j,  sed  de  meretricis  amico  disputant. 
Praeterea  redditur  haec  Diniarehi  sententia  ad  Astaphii  verba 
V.  175  quam  primum  expugnari  potis,  tam  id  optumumst 
amicae:  unde  v.  172  unice  accommodata  est  scriptura  tam 
is  optumust^). 

Id  ubi  in  contextum  intuli,  nequaquam  scrupulum  iniecit 
quod  vix  ac  ne  vix  quidem  (t)am  is  transire  potuit  in  (t)amo- 
mini.  Namque  cum  mancus  sit  qui  in  libris  insequitur  ver- 
sus  iVb«  hercle  *  *  occidi,  dudum  ex  locis  parallelis  (ego)  om- 
nino  supplevit  Brixius,  unde  patet  omnin(o)  ante  opttmius  illa- 
tum  esse,  quod  ad  occidi  spectaret. 

En  habes  magnam  locorum  et  copiam  et  varietatem:  ex 
quibus  etsi  haud  pauci  suapte  natura  incertiores  sunt,  longe 
plurimi  tamen  dubitari  nequit  quin  ea  quam  dixi  ratione  ob- 
limati  siut.  Quare  de  singulis  etsi  scruijulus  remaneat,  de 
re  uuiversa  nemo,  ni  fallor,  litem  movebit. 

Itaque  certum  est  codicum  BCD  archetypum  transcrip- 
tum  fuisse  ex  libro  inquinatissimo,  qui  et  iu  margine  et  inter 
versus  omnis  generis  correcturas  coniecturas  supplementa 
interpretamenta  adscripta  habuit,  quae  cum  saepissime  non 
intellegeret  librarius  qui  archetypum  illud  conficeret,  male 
inseruit,  alienis  vocibus  adhibuit,  magis  magisque  corrupit. 

Quae  cum  ita  sint,  quis  non  intellegit,  quam  importuna 
in  hac  potissimum  fabula  eorum  ratio  sit  non  ratio,  qui  fere 
unice  litteras   scrutentur  ex  eisque  quid    eflici   possit   anqui- 


1)  lam  ad  tam  is  optntnust  quoniam  addi  uequit  amicus,  eo  cou- 
fidentius  correxi  amicae,  quia  non  solum  v.  170  similitudo  diserte 
affectata  commendat,  sed  etiam  gravior  causa  quam  in  adnotatione 
explanavi. 


PRAEFATIO  xxxiii 

rant?  Qui  quam  saepe  correctorem  pro  Plauto  amplexi  sint 
litteras  quae  aliorsum  spectant  versibus  emendaudis  adhi- 
bentes,  et  supra  nonnunquam  siguificavi  et  multo  magis 
ipse  perspicies,  si  singulis  locis  observationes  nostras  cum 
apparatu  critico  contuleris.  Ceterum  ad  id  vitiorum  genus, 
quod  cum  maxime  enarravi,  plus  quam  solitam  accedere 
librariorum  neglegentiam  inscitiam  temeritatem  non  est 
quod  fusius  exponam. 

Saepissime  igitur  quae  vel  paululum  vel  multum  a  tra- 
ditis  litteris  recedit  aut  recedere  videtur  coniectura,  propius 
ad  mentem  manumque  scrij)toris  accedere  potest,  quam  quae 
externa  specie  lenior  sit.  Saepissime  quem  nugari  ac  ludere 
putant,  cum  nil  nisi  sententiam  spectans  aliquid  quod  Plau- 
tus  scribere  potuerit  comminiscatur,  is  minus  ludit,  quam  qui 
librorum  ^fidem  et  auctoritatem'  diligentissime  servant:  quam 
accurate  observare,  nou  anxie  servare  criticorum  officium  est. 
Quamquam  nos  periculosae  plenum  opus  aleae  sic  tractare 
quis  est  quin  videat?  Quod  tamen  aut  fortiter,  aut  omnino 
non  subire  debeas  periculum. 

Verum  enim  vero  quo  minor  in  tali  librorum  memoria  sin- 
gularum  litterarum  ductuumve  fides  est,  eo  maior  cautio  adhi- 
benda  est,  ubi  ex  corruptelis  de  orthographia  antiquiore  aliquid 
haurire  vohierunt  homines  docti,  quamvis  verum  sit  eius  autnon 
pauciora  aut  phira  vestigia  quam  ceteras  hanc  maxime  fabulam 
reliquisse.  Itaque  fateor  me  in  his  rebus  ne  amicis  quidem  sua- 
dentibus  interdum  obtemperasse:  pauca  adhibui,  pleraque  ne 
commemorare  quidem  volui.  Quod  cur  fecerim,  paucis  exemplis 
explanare  mihi  liceat.  Itaque  v.  508  cum  pro  spolia  rettulit  libri 
spoliaret  uelit  prodant,  Fleckeisenus  olim  retuleit  scripturam  ex- 
tricavit.  Sed  patet  male  coniunctis  disiunctisque  syllabis  post 
spoliaret  cum  idit  verbum  ortum  esset,  librarium  demum  uelit 
correxisse  —  neque  enim  Kochii  inventum  uotum  habuit  — , 
ut  retuleit  ad  pristinam  memoriam  uequaquam  propius  acce- 
dat,  quamvis  ipsum  Plautum  sic  scripsisse  credibile  sit. 
V.  249  Loewius  ex  vitiosa  transiliuit  forma  non  tam  transi- 
luit  quam  transuluit  efficere  voluit:  sed  haec  corruptela  num- 
qui  differt  a  saluitis  pro  salutis  v.  249,  pal(l)iuiam  pro  pallu- 
lam  V.  271,  sauiuiim  pro  satmttnY.368  al.?    Multi  ubicunque 

Plavti  Tevcvlentvs  C 


XXXIV  PRAEFATIO 

a  littera  pro  *  extat,  de  d  cogitant^):  quamquam  eiusmodi 
permutationes  non  minus  reperies  et  in  voeabulis  quae  respu- 
ant  diplithongum  (velut  v.  752  ■pati  pro  peti(s),  v.  766  mit- 
tiar  pro  mittier,  sim.)  et  iu  eorum  scriptorum  memoria,  qui- 
bus  talis  omnino  tribui  nequit  ortliographia:  apud  quos  si 
haud  raro  satis  extat  pro  sitis  vel  foras  pro  foris  sim,  cum 
voces  formasque  inter  se  permutatas  esse^)  intellegamus,  quo 
iure  apud  Plautum,  Catulhim,  alios  ad  seitis,  foreis  sim. 
trahimus?  Item  si  Venerem,  uirtutem  sim.  legimus  pro  Venere 
vel  Vcneri  sim.,  non  est  quod  ad  Voierei,  uirtutei  descenda- 
mus ;  nam  non  minus  saepe  facerem  pro  facere,  inuideretn  pro 
inuidere  similia  extant,  ubi  de  ei  cogitari  nequit.  Itaque  talia 
verius  ad  casus  posteriore  tempore  permixtos  et  ad  librariorum 
in  transcribendis  obscuris  notis  neglegentiam  quam  ad  ortho- 
graphiam  vetustiorem  referimus.  ^)  Denique  (de  e  et  ?  inter  se 
confusis  ut  taceam)  non  recte  Ritschelius  Opusc.  phil.  III  p.  141 
V.  360  ex  cenabist  uhi  Palatinorum  memoria  cubi  formae  vesti- 
gium  elicuit.  Nam  prorsus  eodem  modo  v.  114  habemus  ^>ro- 
curast  pro  procuras,  v.  860  sum  profectust,  v.  687  uoluptast, 
alia  non  pauca,  ut  cenabist  illo  nou  magis  ad  cid>i  quam  ad 
id)i  tu^)  abuti  debeamus. 

Sed  tales  sane  quales  postremo  commemoravimus  scrip- 
turae  ad  aliam  rem  nos  deducunt.  Admodum  enim  mirum 
est,  quam  saepe  in  Palatinis  in  ipsis  sermonum  interstitiis 
aut  i  aut  l  aut  t  littera  excurrat.  Nam  ad  quattuor  quae 
modo  exhibui  exempla  haec  accedunt:  v.  120  mane(l),  123 
tu(li),  151  troheidem  (pro  prohe  lem\  170  amicae(t),  194  ama- 


1)  Cf.  Loewius  in  'Anal.  Plaut.'  p.  213  sq.,  ubi  inter  alia  v.  486 
pugneis  suasit,  etsi  pugnas  aperte  ex  v.  482  illatum  est:  atque  v.  489 
auditas  extat  pro  audita,  ubi  frustra  circumspicias  rationem  ortho- 
graphicam  (cf.  p.  XXII).     V.  574  bones  -B,  bona^  CD  habent,  al. 

2)  Similiter  v.  19  quod  auferat  pro  auerrat  extat,  nequaquam 
facilius  ex  afuerrat  explicatur  quam  sive  ex  notioris  verbi  cum  recon- 
ditiore  permutatione  sive  ex  corruptelae  alicuius  correctura. 

3)  Facile  patior,  si  quod  Goetzio  meo  nuper  accidit  mihi  quoque 
accidat,  ut  eiusmodi  res  praetermissas  is  opprobrio  faciat,  qui  Plautum 
quam  beue  noverit  velut  en  forma  illata  prodidit. 

4)  Hoc  Bergkius    grammaticum    efficere   voluisse  credidit   'Beitr.' 
p.  138.    Ceternm  ubi  cendbis  iibi  tu  ipso  versu  commendari  Buechelerus    I 
monuit.  ' 


PRAEFATIO  XXXV 

re(t),  204  cxpetit(i),  208  recipis(ti),  290  haheost  (pro  Jiahes), 
424  (i)censeo,  427  ahstuU(t),  531  «?>/sfi  (pro  «Hs^  [?]),  585 
iuhe(t),  58G  cuames(t),  G80  ■Jtaben(t),  G90  dicista  (pro  <??c/s  ITa), 
726  (t)eloquar,  790  fZerfiC^;,  791  accepi{t),  794  (i^wae,  805 
fdiol[o(t)]on(i),  837  (i)amaho,  896  appella(t),  898  ('Zje^ro^,  938 
deheis(i)  (pro  fZeftes:  vide  supra  p.  XXIV). 

Haec  exempla  partiui  aliam  explieatiouem  ^)  exeipiunt: 
attamen  restant  quae  vix  aliter  expedias,  quam  ut  olim  su- 
mas  sermonum  iuterstitia  per  lineolam  signifieata  esse,  quam 
pro  i  l  t  litteris  sumpserit  librarius. 

Ceteroqui  de  eiusmodi  notationibus  codicum  non  habeo 
quae  Ritsclielii  commentis  addam,  nisi  quod  una  res  siugu- 
laris  restat.  Etenim  ad  II,  1,  1  (v.  210)  Spengelius  aduota- 
vit:  VI  Ha  Jia  Jia  B,  cum  VI  illud  ad  ZASTBAPHIVO  ad- 
scribendum  fuerit:  nam  rubricator  scripsit,  qui  ZASTRA- 
PHIVC'  adplicavit  versui  praecedenti  (I,  2,  106  =  209).  lam 
quid  sibi  velit  VI  nemo  dixit  neque  dicere  potuit,  antequam 
Loewius  agnosceret  uon  tam  I  extare,  quam  liueolam,  quae 
eodem  iure  pro  i  aut  l  liaberi  possit.  Quod  ubi  audivi,  sta- 
tim  iu  meutem  veuit  in  Trinummo  eundem  B  codicem  in 
fiue  scaenae  11,  1  subscrij)tum  liabere  Ix^),  ubi  Ritschelius 
(edit.  II  p.  LXV)  computationem  stichometricam  relictam  esse 
coniecit,  ex  qua  sexagiuta  versus  canticum  iUud  complexum 
sit:  neque  tamen  reticuit  Ritschelius,  quid  obstet  huic  con- 
iecturae.  lam  vero  cum  alterius  cantici  exemplum  accedat, 
cui  numerus  cum  l  littera  adscriptus  sit,  neque  de  L  numero 
ex  litterae  collocatione  altero  loco  cogitari  possit,  alia  cir- 
cumspicieuda  est  ratio,  ex  qua  utrumque  explicetur.  Quae 
spoute  sese  otfert.  Namque  celeberrimum  illud  excerptum  de 
notis,  quod  post  alios  Reifferscheidius  edidit  in  Suetonii  reli- 
quiis  p.  137  sqq.,  haec  docet: 

1)  Nam  talia  velut  habent  pro  liaben,  abstulit  pro  abstuli,  sim. 
saepe  simpliciter  peccant  librarii;  dein  trobeidem,  dicista  inde  ex- 
plicari  possunt,  quod  pronomina  male  inculcaverit  librarius;  denique 
recipisti,  amicaet,  debeisi  ex  correcturis  j)otuisse  procreari  supra  indi- 
cavi:    atque   etiam  icenseo   eo  versu  extat,  qui  fleri  pro  fieri  praebeat. 

2)  De  hac  subscriptione  nemo  cum  Spengelio  dubitabit  post  ea, 
quae  Loewius  in  Fieckeiseni  aun.  t.  CXI  (a.  1875)  p.  526  sq.  com- 
municavit. 


XXXVI  PRAEFATIO 

>  —  diple  obelismene  ad  separandas  iu  eomoediis  et  tra- 
goediis  periodos.^)  —  <  auersa  obelismene,  quotieus  strophe 
et  autistrophos  infertur. 

lam  cum  et  XI  illud  et  VI  ad  mutati  modi  cantica 
adscripta  sint,  l  illam  ex  diples  obelismeues  nota  derivan- 
dam  puto.  Itaque  in  Trinummi  cantico  decem,  in  Truculeuti 
quinque  periodos  olim  distiuxerunt  metrici:  quae  distinctio  si 
utriusque  cantici  ambitum  decursumque  revolveris,  satis  vide- 
bitur  consentanea "),  etsi  ipsam  periodorum  distinctionem  vix 
recuperare  poterimus:  cum  neque  verborum  coutextus  ex  illo- 
rum  metricorum  temporibus  prorsus  intactus  ad  nos  per- 
venerit  nec  qualem  illi  doctriuam  et  rationem  in  versibus 
distribuendis  professi  sint  nos  sciamus. 

In  codicibus  autem  A  et  B  quinam  versiculi  distinguan- 
tur^)  in  mutati  modi  canticis  etsi  in  adnotatione  critica  indi- 
cavi,  tamen  quo  commodius  qui  volent  uno  conspectu  com- 
prehendant,  ex  B  terminationes  hic  repetam:  nam  ab  A  non 
discessi  nisi  in  contrahendo  v.  113,  adhibendo  reqiiieui  in 
versum  210,  denique  in  discribendis  versibus  225 — 227  et 
246 — 251,  quibus  quin  iu  A,  non  in  JB,  manum  admoverit 
corrector,  nou  negabit  nisi  qui  careat  iudicio. 

1)  Ex  hac  maxime  nota  apparet  antea  in  verbis  'his  solis  in  ad- 
notationibus  Ennii  Lucilii  et  historicorum  usi  sunt'  cet.  —  ubi  quam 
importuna  sit  'historicorum'  mentio  in  propatulo  est  —  recte  de 
scaenicis  inferendis  cogitasse  L.  Muellerum.  Qui  cum  scaenicorum 
sci-ipserit  ex  corruptelae  genere  non  jDrorsus  improbabili,  sed  tamen 
intricatiore ,  nescio  an  sjmonymum  potius  scaenicorum  olim  extiterit 
histrionicorum,  quod  quam  facile  iu  /i/s?oncorH)«  corrumpi  potuerit  vides. 

2)  Exempli  gratia  talem  fingas  distinctionem :  in  Trinummo  I  v. 
223—232;  II  233  —  235;  III  236-241;  IV  242-243;  V  244—251;  VI 
252—256;  VII  257;  VIII  258—263;  IX  264—275;  in  Truculeuto:  I 
210—212;  II  213—223;  III  227—236;  IV  237—245;  V  246—255. 

3)  Versuum  distributiouem  in  CD  expressam  etsi  per  aliquam 
fabulae  partem  cum  Spengelio  indicavi,  tameu  prorsus  facio  cum  eo, 
quod  ista  nihili  esse  iudicat.  Item  de  dirimendis  vocabulis  sociandis- 
que  vel  dissociandis  syllabis  Ritschelii  verba  mea  facio  (praef.  Trin.^ 
p.  XLVIIj :  ''etsi  in  apparatu  critico  saepe  ac  fortasse  saepius  quaia 
opus  erat  commemoravi,  tamen  exhaurire  nec  volui  nec  potui.'  Denique 
commemoro  non  solum  illud  distinctionis  genus,  ex  quo  codicis  C  (atque 
ut  puto  etiam  U)  librarius  puncto  adscripto  modo  recte  modo  j)rave 
raetrum  notavit,  nequaquam  constanter  me  indicasse,  sed  etiam  i^Iane 
omisisse  alteram  huius  generis  rationem,  ex  qua  aut  idem  aut  corrector 
aliquis  antiquior  lineola  (pallidiore)  idem  efficere  voluit. 


PRAEFATIO  xxxvn 

B  autem  v.  95  — 130  sic  claudit:  aedis  —  adueniat  — 
ad  nos  —  mores  —  quinei  —  conyerones  —  aduenertmt  — 
agant  —  [cleptae]  —  ohlectent  —  faciunt  —  mentiri  — 
capere  —  nhs  —  hona  loqui  —  ad  nos  —  adecessi  —  ad- 
dnca  —  scies  —  quis  est  —  rcspice  —  pessima  —  odiosus 
es  —  manum  —  inperis  —  quid  agis  —  dicis  —  ais  — 
arcliinam. 

lu  altero  cautico  uou  discessi  a  JB,  nisi  quod  v.  250 
clausulam  separavi. 

V.  448 — 464:  soUiciteq;  —  male  —  perliibemur  —  dicito  — 
capio  —  pueri  —  iiite  —  causa  —  snpposiui  —  aetate  — 
acciiratecp    exsequere  —  puer  perio  —  adsinmlo. 

V.  551  —  630:  gerronis  —  maca  goce  —  inprouisse  — 
fac  —  amator  —  metuit  —  mundissimum  sit  —  exo  —  equi- 
dem  —  iUu  adiutaho  —  perihit  —  modo  —  Herculaneam  — 
sihi  —  mare  —  grdm  —  capio  —  ut  est  —  ahundat  — 
apparet  —  acceptrice  —  suahlanditia  —  inttdit  —  amicis  — 
loqui  —  puerum  —  geta  —  uales  —  ualeat  —  tuus  (fero  . . . 
tuus  iu  spatio  versus  praecedentis  extant)  —  fere  —  minas  — 
operare  —  tihi  —  introichiame  —  auferant  —  "^mestegori  — 
fide  —  flagitii  —  dona  —  miserit  —  Jionore  —  ueniat  — 
ilicet  —  malis  —  nequid  est  —  iUic  est  —  ohseruahi  —  illic 
est  —  intimo  —  dentihus  —  ip>sus  —  seueruerat  —  promam  — 
dicere  —  luhido  est  —  facio  —  luhitunt  —  causa  —  cin- 
cinnatum  —  que  hercles  —  uiti  cC?  —  iam  hercle  —  agnum  — 
at  ego  —  incuses  —  ingrataq;  —  peri  —  omnih;  teus  — 
modo  —  concipilcd)o  —  noctio  est  —  uiceris  —  uicerim  — 
optumum  cst  —  hec  est  —  helligerandum  —  domum  —  sed 
ego  —  licet. 

V.  711 — 728:  —  ut  tutum  —  exinani  —  secundas  — 
cu  peis  —  faciat  —  ad  uos  — •  ludin  istos  —  amaho  —  ma- 
gis  —  molcstus  —  tiolom  —  infus  —  quispiam  —  te  loquar  — 
quidni  —  solus  summam  —  nohis  —  ego  idem.* 

De  persouarum  notatione  sufficiunt  quae  iu  apparatu 
critico  addidi.  Sed  de  ipsis  personarum  nominibus  quaedam 
paulo  fusius  exponenda  sunt.  Quamquam  de  Cuami  nomine 
Spengelius  et  post  eum  Kiesslingius  cum  aliis  satis  dixenmt, 
item   de    (A)stapliii  nomine  Fleckeisenus,    neque   est  quod 


xxxvra  PRAEFATIO 

Bergkii   de  Strabacis   nomine   errorem  iterum  refellam  (cf. 
*Anal.  Plaut.'  p.  16  adu.  32). 

lam  Diniarchi  nomen  pro  Dinarcho  tralaticio  Ritsche- 
lium  restituisse  notum  est  (cf.  Opusc.  pliil.  III  p.  343),  de 
cuius  formae  ratione  ^parum  sane  expedita'  cum  alio  loco 
quid  sit  statueudum  dicere  vellet,  neque  nactus  est  locum 
neque  in  schedis  quicquam  reliquit.  Sed  partem  veri  Berg- 
kius  dixit  1.  s.  s.  p.  120:  ita  Plautum  nomen  composuisse, 
ut  Aeiviac  cum  Aeivapxoc  confuuderet.  Neque  tamen  Plaiitus 
hoc  iustituisset,  nisi  analogia  nomjnis  KaXXiapxoc  menti  ob- 
versata  esset:  atque  Callias  et  Dinias  nomiua  etiam  hac  re 
continentur,  quod  utrumque  's'  fiualem  retinet  —  in  Vidu- 
laria  hoc,  illud  in  Trinummo  — ,  cum  Clinia,  Demea,  Hegea, 
Leonida,  alia  omittant. 

Plura  sunt  quae  de  Strabacis  servo  dicam.    Ac.  primum 

quidem  Bothio    vindicanda   est   laus   nominis  restituti,   quam 

Bergkio  tribuunt.  ^)     Ille  enim  in  editione  qua  a  MDCCCXL 

Pseudohim   Rudentem    Truculentum    complexus   est^)  p.    133 

haec  adnotavit:    'STRATYLLAX.  Libri:   Stratilax,  quod  no- 

men  inusitatum  est.    Cic.  Epist.  ad  Att,  16,   15  de  Antonio: 

Leptae   litterarum   exemplum   tibi   misi,   ex  quo   milii   videtur 

CTpaxuXXaE  ille  deiectus  de  gradu,  ubi  Bosius  annotavit,  CTpar. 

esse  deminutivum,  ut  veaH,  TrXouTaH,  et  ex  eodem  fonte  ma- 

nasse   mulieris  nomen   CTpaTuXXic   apud  Aristophanem  Lysi- 

strata.     Scilicet  a  CTpaToc  derivantur   CTpaTuXoc,   CTpdtTuXXoc, 

CTpaTuXXaH,   sicut   ab   aicxoc  AicxuXoc,   a   |liik6c    (|uikk6c)    Mi- 

KuXoc,   MiKuXXoc,   a  paGuc  BdGuXXoc,   a   cpdoc  OduXXoc.     Quo 

pertineut  etiam   deminutiva  qualia  sunt  eibuXXiov,  -|ueipaKuX- 

Xiov.     Est  igitur  cTpaTuXXaS  pugnax,   litigiosus,  qualem  hunc 

servum    facit  Comicus.'     lam    cum    iiraeeunte    et   Bothio    et 
* 

1)  Cf.  Bergkius  in  Diuru.  aut.  a.  1848  p.  1126  et  Ritschelius  Opusc. 
phil.  III  p.  342  sq. 

2)  Hanc  rQjcensionem  etiam  aliis  locis  iniuria  neglectam  esse  non 
una  pagina  editionis  meae  ostendit,  etsi  raro  indicayi  quid  ex  illa, 
quid  ex  aliis  petiverim.  Hoc  loco  lubet  adnotationem  de  ''umbraticola' 
subicere,  quam  ad  v.  611  indicavi  (p.  148):  'MSS. :  Vmhraticdlim  i.  e. 
Vmbraticulum  a  primitivo  Vmbraticus,  quod  sonat  hominem  in  umbra 
educatum  ac  viventem  domi,  non  foris  in  sole  et  pulvere,  ut  viri 
strenui,  praesertim  militares.  Talis  est  ille  Sybaris  apud  Hor.  Od. 
1,  8.  Analogia  caret  vulgatum   Vmbraticolmn.' 


PRAEFATIO 


XXXIX 


Bergkio  et  Ritsclielio  omnes  Stmtullax  probaveriut,  Ritsche- 
lius  tameu  recte  praemisit:  'cum  in  promptu  sit  aut  Ctpd- 
TuXXoc  aut  CTpaTuXoc,  unde  comico  hypocorismo  aut  CTpa- 
TuXXaH  fieret  aut  CTpaTuXaH  ....  Stratullax  an  Stratulax  nomine 
Truculentum  suum  esse  poeta  voluerit,  ex  ipsa  fabula  non 
apparet,  ut  in  qua  proprium  servoli  nomeu  nusquam  liodie 
legatur.'  At  vero  id  ipsum  quod  nusquam  legitur  uomen 
quoniam  certam  notamque  legem  violat  (cf.  Hauptii  Opusc. 
II  p.  139),  recte  Fleckeisenus  circumspexit,  ubiuam  potuisset 
intercidere,  minus  recte,  ut  puto,  commendavit  v.  251: 

Sed  unus  uiolentissumus  est  hufc  Stratullax  seruos 
pro : 

Sed  est  huic  unus  seruos  uiolentissumus. 
Ac  primum  quidem  verisimile  non  est  aliter  hoc  dixisse 
Plautum  atque  in  Most.  v.  983  'unus  istic  seruos  est  sacer- 
rumus',  cum  additum  nomen  notionem  ^unus'  vocis  invertat. 
Deinde  verum  est  senarium  probabilem  non  esse  inter  sep- 
tenarios:  at  idem  optime  praecedit  septenarios  :  quare 
cum  uequaquam  certum  sit  ante  v.  251  illos  iam  incipere, 
non  tam  ex  septenario  antea  constituto  in  suspitiouem  vo- 
candus  est  senarius,  quam  ex  senario  optime  tradito  conclu- 
dendum  alios  anteire  versiculos.  Idque  codicis  J?  discriptio 
confirmat,  qui  omnino  per  hanc  partem  Ambrosiauum  virtute 
atc|ue  integritate  viucit.  Vetus  autem  codex  cum  complec- 
tatur : 

Sed  is  clam illac 

Per  hortum  .  .  .  ad  nos  eum  uolo  conuenire 
non  minus  certum  est  extrema  tria  vocabula,  proxima  a  senario 
illo  iambica  esse  quam  priora  anapaestica,  qui  numerus 
unice  et  'illac'  (et  ^ad  nos')  pedem  extremum  excipiat  et 
ipsi  rei  narratae  respondeat.  lam  qui  soli  minus  cjuadrant 
pedes  feliciter  accidit  ut  in  ipsa  librorum  memoria  corrup- 
telae  vestigia  prae  se  feraut.  Etenim  pro  'patrem'  iambico 
(sic  A)  in  BCD  extat  'pater  (etiam)'  quod  ad  Matere  (etiam)' 
ducit^)  —  atc[ue  maceriae  illius  notionem  colL  v.  304  sc[.  iam 


1)  Itaque  'clam'  sine  accusativo  extat,  sicut  Asin.  v.  741  sq.:    'an- 
giporto  I  IUac  per  hortum  transiit  clam'  al. 


XL  PRAEFATIO 

Lambinus  desideravit  —  tum  'Per  hortum'  neque  versum 
explet  neque  cum  Haterem  clam  transiluit'  coit:  unde  ex 
'Por'  codicis  B  scriptura  effeci  'Porro',  quod  apte  hortum 
lateri  adiungens  describendae  viae  inservit.  Sed  ad  servum 
ut  redeamus,  quonam  loco  aptius  ille  appellari  potuit,  quam 
ubi  primum  in  scaenam  prodeuntem  Astaphium  salutat?  Quod 
re  vera  factum  esse  aliunde  probatur.     Extat  enim  v.  259: 

SalueT  Sat(is)  mihi  est  tuae  salutis 

Aegrotare  malim  quam  esse  tua  salute  sanior, 
quod  etsi  omnes  tolerarunt,  ferri  nuUo  modo  potest.  Nam 
cum  nolit  Astaphii  'salute'  sanior  esse,  non  habet  eius  sa- 
lutis  satis^),  sed  omnino  salutis:  unde  patet  uon  aliter  quam 
in  Asinariae  v.  911 -j  servum  dixisse  'Sat  salutist'  ac  'mihi 
est  tuae'  verba  in  quibus  BCD  cum  A  consentiunt  (cf. 
p.  XIII  adn.  2)  ex  versu  insequente  interpolata  esse:  qua  ipsa 
interpolatione  qui  archetypum  utriusque  recensionis  redegit 
versum  explevisse  censendus  est  per  nomen  servi  interceptum 
deficientem.  Atque  Stratulax  ante  Sat  salutist  et  ob  littera- 
rum  similitudinem  potuit  intercidere  et  —  id  quod  magis  etiam 
probatur  —  pro  personae  significatione  haberi.  Quodsi  recte 
restituimus : 

Salue,  Stratulax.  f  Sat  salutist, 
simul  apparet  eam  ipsam  nominis  formam  amplectendam  esse, 
quam  spreverunt  homines  docti. 

Quae  si  recte  disputavi,  hic  versus  pariter  in  utraque 
recensione  corruptus  eis  accedit,  quibus  olim  demonstravi 
Ambrosianum  et  Palatinos  ad  uuum  eundemqae  archetypum 
redire'')    neque    de     diversis    histrionum    exemplaribus    cum 

1)  Quod  Spengelius  scripsit  'sat  mihist  tuae  salutis,  h.  e.  non  curo 
tuam  salutationem  neque  ea  indigeo'  reddidit  vim  verborum  ''nihil 
moror,  sat  salueo',  ea  quae  cummaxime  explicare  voluit  omnino  non 
curavit. 

2)  In  apparatu  critico  'Asin.  v.  511''  operarum  vitium  est. 

3)  'Anal.  Plaut.'  p.  1  sqq.  Etiam  ordinem  verborum  iam  in  arche- 
typo  illo  saepius  tnrbatum  esse  certis  exemplis  constat:  inter  quae 
ccrtissimum  est  v.  213,  ubi  cum  aliter  A  aliter  B  aliter  CD  verba 
collocent,  unice  versui  satisfacit  Muelleri  transpositio ;  nam  alii  liberius 
mutarunt    neque    tamen   satis  bonum  effeceruut  septenarium.     Eodem 

•  pertinet,  quod  supra  p.  XXII  adn.  1  de  v.  252  dixi.  Itaque  v.  2.58  et 
300,  ubi  ita  inter  se  diflferunt  codices,  ut  neuter  prorsus  sufficiat  ordo, 
ab  utraque  recensione  recedendum  esse  putavi. 


PRAEFATIO  XLi 

Bergkio  cogitari  posse.  Idem  vero  versus  259  eos  locos 
auget,  quibus  iutegriorem  Palatiuorum  memoriam  quam  Am- 
brosiaui  esse  eadem  opera  'probare  studui.  Nam  illi  hoe  loco 
nou  saliieo  servarunt  cum  Sacerdote:  quod  cum  non  intelle- 
geret  qui  Ambrosianum  redegit,  sat  salueo  scripsit  piugui 
interpolatioue.  Niemeyero  sane  haec  potius  scriptura  ^egre- 
gia'  videtur,  etsi  uou  explicat  quid  egregii  insit  iu  mera  tau- 
tologia^):  at  uegatioue  quod  'everti'  sententiam  dixit^), 
eundem  cum  Ambrosiaui  correctore  sensum  et  errorem  pro- 
didit.  Nam  parum  percepit  —  id  quod  aperte  vel  Sacerdos 
innuit  'irridenter'  verba  dicta  esse  agnoscens  —  non  i.  e. 
nonne  quaestiouem  efficere  ironicam.  Non  melius  Niemeyerus 
de  aliis  versibus  iudicavit,  de  quibus  tamen  nolo  longior 
esse,  cum  seuteutiam  meam  et  olim  exposuerim  plerisque 
probautibus  et  uuuc  in  aduotatiouibus  significaverim. 

Item  quas  interpolatioues  dittographias  lacuuas  aut  ipse 
iudagasse  mihi  videor  aut  cum  aliis  statui,  in  adnotationibus 
paucis  adumbrasse  satis  habeo. 

*Neque  is  locus  huic  praefatioui  coucedi  potest,  ut  fusius 
agam  de  tot  locis  difficilioribus,  de  quibus  amplissima  sit 
disputandi  materia. 

Praeterea  sunt  res,  de  quibus  ideo  nihil  dicam,  quia  nou 
habeo  quae  apte  proferam.  Vehit  quod  recte  uon  plus  quam 
quattuor  actus  constituere  possumus,  offendit  sane,  neque 
tamen  offeusio  ita  tollitur,  ut  cum  Schmitzio  statuamus  quin- 
tum  actum  deesse  iutegrum  vel  cum  Speugelio  aut  ante  ter- 
tium  aut  post  tertium  intercidisse  totum  actum.     Nam  ilkid 

1)  Similiter  nuper  Vahlenus  in  lud.  lect.  Berol.  aest.  a.  1878  p.  8 
'versum'  I  1,  60  plironesi[u]m:  nam  phronesis  est  sapientia  non  modo 
tolerari  posse,  sed  'perutilem'  esse  contendit:  cur  vero  '^penitilis'  sit 
inanis  nominis  planissimi  explanatio,  non  magis  dixit  quam  qui  phro- 
nesim  scriptura  ex  Z  recepta  recte  defendi  possit:  quam  versu  si  qui- 
dem  Plauti  esset  postiilari,  sententia  respui  quis  non  videt?  Novo  igi- 
tur  exemplo  Vahlenus  ostendit  audaciorem  esse  neminem  quam  criti- 
cum  iusto  timidiorem. 

2)  Niemeyerus  '"de  Pl.  fab.  rec.  dupL'  p.  9:  ''nam  si  StratuUax  di- 
cere  voluisset:  quamquam  aegrotus  sum,  tamen  tua  salute  sanior  esse 
nolo,  et  orationem  aliter  formare  debebat  neque  coniunctivus  malim 
intellegi  posset.'  Deinde  dicit  negationem  qui  intulerit  'couiectura  sat 
inepta'  illam  sententiam  efficere  voluisse,  quam  ipse  antea  recte  nega- 
vit  in  verbis  inesse  posse. 


XLii  PRAEFATIO 

quam  perversum  sit  in  oculos  incurrit,  liauc  vero  nou  miuus 
iuanem  esse  suspitiouem  ipsa  quae  datur  optio  demonstrat. 
Verius  suspicati  simt  critici  terfrium  actum  admodum  con- 
tractum  perhiberi. 

Summas  autem  liuius  fabulae  difficultates  optime  illus- 
traut  diversa  et  saepe  iuter  se  coutraria  homiuum  doctorum 
conamiua.  In  quibus  afferendis  eo  minus  parcus  esse  volui, 
quia  saepissime  vel  reiectauea  commeuta  aut  aliquid  tameu 
veri  coutiuent  aut  aliis  rationibus  emendautem  enarrautem- 
que  iuvant:  ubi  cuinam  quid  quando  utile  aut  esse  aut  vi- 
deri  possit,  saepe  uou  facile  dixeris.  Neque  tamen  ab  auimo 
impetrare  potui,  ut  omuia  quae  in  promptu  essent  congere- 
rem,  maxime  ubi  plura  verba  afferenda  erant.  Illud  vero 
studiosissime  affectavi,  ut  suum  cuique  redderem,  praesertim 
cum  Sjiengelius  iu  hac  re  neglegeutiorem  se  praebuerit.^) 
Atque  complures  ubi  eandem  sententiam  prouuntiaverunt  —  id 
quod  saepissime  accidit  — ,  auctorem  priucipem  plerumque  so- 
lum  nomiuavi,  nisi  alter  alterius  seuteutiam  aut  novisse  omuiuo 
non  potuerit")  aut  aliqua  ratione  auxerit.  Nam  quod  plerique 
dicuut  quodque  fere  iu  proverbium  abiit  veritatis  iudicium  esse, 
si  ultro  plures  iu  eaudem  senteutiam  inciderint,  id  secus  esse 
cum  semper  putavi  tum  hac  editioue  coguovi.  Nam  dici  ne- 
quit  quot  locis  improbabilia  atque  adeo  intolerabilia  duorum 
vel  etiam  phirium  criticorum  couseusu  ^probentur'.  lam  in 
afferendis  sententiis  homiuum  doctorum,  si  qui  variis  locis 
disputarunt  (ut  Seyffertus,  quem  honoris  causa  nomiuo,  Bug- 
gius,  alii),  accuratius  locum  indicavi:  contra  ubi  eadem  saepius 
scriptio  respicienda  erat  (ut  Muelleri  ^Pros.  Plaut.',  Bergkii 
^Symb.',  BoeckeliiBrugmani  Niemeyeri  aliorum  dissertationes), 
plerumque  locos  significavi  potius  quam  indicavi.  Kiesshngii 
^censuram'  quam  simpliciter  dixi  editionis  Spengelianae  bo- 


1)  Exempli  gratia  v.  533  vel  Hauptius  parcissimus  aliorum  lau- 
dator  'perbene'  emendasse  Spengelium  dixit:  at  emendatio,  quam  totam 
sibi  tribuit  ille,  Gulielmii  est  et  tanquam  Gulielmiana  laudatur  cum 
ab  aliis  tum  a  Goe]lero,  cuius  editionem  et  adbibere  debuit  et  aliis 
locis  adhibuit  Spengelius.  Sed  omnino  non  multa  folia  recensionis 
meae  erunt,  quin  eius  rei  aut  unum  aut.plura  exempla  invenias. 

2)  Nam  alioqui  etsi  non  vituperes  quod  non  norint,  tamen  non 
laudes  atque  efferas. 


PRAEFATIO  XLiii 

nae  frugis  plenissimam  satis  notum  est  extare  in  Fleekeiseui 
ann.  phil.  t.  XCVII  (a.  1868)  p.  609  sqq.,  itemque  Brixii 
'epistulam'  appellavi,  cjuam  docte,  ut  solet,  ille  ad  Spenge- 
lium  dedit  in  progr.  gjmu.  Liegnitz.  a.  1868.  ®  nota  meas 
couiecturas  siguatas  esse  vix  est  quod  moueam. 

lam  vero  praeter  editiouum  commeutationumque  subsidia, 
quae  omnibus  patent,  non  defuerunt  quae  fautores  operae 
meae  vel  amici  conferrent, 

Atque  Loewio  meo  quid  haec  cjuoque  fabula  debeat 
iu  propatulo  est;  neque  alterius  socii  benigna  voluntas  me 
deseruit. 

Sed  prae  ceteris  praedicanda  est  duumvirum  liberalitas 
iam  autea  de  Truculento  optime  meritorum,  cpiorum  mouitis 
et  adiumentis  egregie  auctus  sum:  Alfredi  Fleckeiseni 
atque  Francisci  Bvecheleri:  qui  quod  tot  negotiis  disteuti 
tamen  mihi  meaec[ue  operae  opitulari  uon  dedignati  sunt, 
dicere  nequeo  quam  grato  animo  gratac[ue  memoria  prosequar. 

Fleckeisenys  enim  non  modo  iit  purior  et  elegantior 
libellus  prodiret  effecit,  sed  etiam  adnotationem  criticam  sae- 
pius  emendavit,  supplevit,  denique  iuventis  suis  ornavit.  Qui 
praeter  ea,  quae  v.  709.  723.  797.  848  recepi,  v.  276.  484. 
565  et  supra  p.  XXII  adn.  1  ad  v.  714  commemoravi,  his 
locis  seutentiam  adscripsit. 

V.  749: 
Nam   item   ut  Accherituti^)  hic   iina  (vel  sola)  ratio  accepti 

scribitur, 
scilicet:    nou  item   ^expensi'  ratio  (cf.  v.  73).     Quod   si  am- 
plectaris    —    et    admodum    placet    coniectura    — ,   nescio    an 
V.  750  molestius  adnectatur. 

V.  795  falsiis  (sic  Augelius)  dubitat  an  recte  emeudatum 
sit,  cum  fassis  (sic  libri)  facile  ex  versu  autecedeuti  [fass(a)e\ 
inferri  potuerit  expulso  diibius  vel  simili  adiectivo. 

Versum  autem  insequentem  transposito  ego  sic  emendat: 

Nisi  quia  timeo  tameu,  ne  C{u6d  ego  peccam  sciat. 

Denique  v.  817  propouit: 

quom  adest  nec  sepse  ludicat. 

1)  De  hac  scriptura  quam  recepi  cf.  Ritschelius  praef.  Trin.^  p.  LXII, 


xLiv  PRAEFATIO 

lam  BvECHELERA"S  summuin  splendorem  liuic  editioni  ad- 
iecit,  cum  tales  milii  committeret  observatioues,  quales  iu  aureis 
eius  coniectaueis  admirari  solemus.  (,)i\as  v.  177.  585.^)  658 sq.^) 
704.3)  721.  723  sq.  737.*)  752.  7(U.^)  806.«)  869.  875.'')  893. 
897.  920.  926.  927.»)  928.  960  recepi  (quarum  nonnullas,  velut 
V.  177.  928  al.,  plane  palmares  esse  videbis),  in  aduotationibus 
autem'')  adscripsi  v.  10.  29.  33.^")  54.  56.  264.  266.  297.  330. 
343.  402.  483.  508.  513.  519.  526.  580.  596  sq.  628  (cf.  supra 
p.  XXVIIl  adn.  2).  676.  753;  denique  cf.  quae  supra  p.  XXII  sq. 
ad  V.  754  et  p.  XXIII  adn.  3  ad  v.  851  commemoravi. 

Sed  vel  sic  restaut  multae  coniecturae  aut  verae  aut 
probabiles  aut  memorabiles  saltem,  quae  buic  loco  reservan- 
dae  erant. 

V.  224— 226  CK  irapaXXriXou  adscripta  esse  ad  v.  227sq. 
probans  v.  tamen  225  ex  traditis  adridere  ut  quisqiie  (vel 
quisquis)  ueniat  elicuit  adripere  cet.  ^aptum  dentibus  hoc' verbum, 

1)  Spretis  ceterorum  interpretum  nugis  sic  locum  explicavit:  'vasa, 
quibus  esculenta  potulentaque  attulerat  Cuamus,  rursus  secum  domum 
recipere  cuiiiens  a  Phronesii  familia  tantum  vacuari  ac  desiccari  vult.' 

2)  Cohaerent  aperte  v.  657  et  660,  versus  autem  658  sq.  alius  re- 
censionis  sunt,  ubi  olim  parem  aut  posteriorem  locum  obtinuisse  viden- 
tur  illa  sententia  nnnc  deferam  argentum. 

3)  Nam  mellinaest  {melliniaest  ego  scripseram)  latet  in  mellinie  (i.  e. 
mellinee)  et  solum  recte  figuratum  est. 

4)  Sic  tamen  distinxit:  Quid  erit  interea  magistrae,  dum  tu  com- 
mentahere?  Fortasse  vere,  si  aliter  constituas  v.  738,  vehit  lUa  itidcm 
uolt  cmnmentari. 

5)  Pugnat  enim  cum  v.  759  hic  versus:  ille  modus  antiquior  est, 
recentioris  recensionis  est  in  ius  vocatio. 

6)  Cum  scripsissem:  ut  facilius  alia  quam  alia  eundem  pucrum 
nunc  parit,  priora  probavit,  sed  augendam  vim  antitheti  per  unum 
vidit  (ut  n{(  libri). 

7)  Coll.  Trin.  v.  1066  cogitavi  de  Boni  si  quid  in  ea  re  habebo. 

8)  Scripseram:  nisi  simitu  mea  machaera  ted  et  hunc  2iis  emori, 
ac  nescio  an  praestet:  nisi  si  te  mea  machaera  et  hunc  simitu  uis 
mori  (uis  et  hunc  una  mori  ciun  Buechelero  dedi). 

9)  Etiam  eorum  commentorum,  quae  in  adnotationes  aut  in  pi-ae- 
fationem  selegi,  non  unum  libenter  "ipsi  recensioni  adhibuissem,  si  rea 
integra  fuisset:  sed  quamvis  eorum  indulgeotiam  exercuerim,  aliquid 
dandum  erat  typothetarum  ipsiusque  redemptoris  honestissimi  com- 
niodis,  praesertim  si  aliqua  tamen  dubitatio  relicta  esset. 

10)  Quam  hoc  loco  extitisse  conicit  lact  formam  Plautinam,  eandem 
V.  903  in  libris  esse  observavit  atque  adeo  in  CD  emendatam  ad  modum 

volgarem    ([IJactute  ex  [IJactut,  attut  B). 


PRAEFATIO  XLv 

adridere  factum,  cum  male  proxumus  versus  contaminatus  est, 
commissuraque  iuserta  hlandeque  adloqui:  ergo  honis  — 
neniat  Plautiua,  niale  —  loq;m  item  comicus  versus,  hlande- 
que  adloqui  miseri  interpolatoris/ 

V.  314  iuterim  servaudnm  censet  iocum  fortasse  de 
Graeco  translatum: 

Neque  istuc  insegesti  tergo  coget  examen  mali, 
,^nec  senex  istuc  quod  nimtio  consequens  erit  examen  ver- 
berum  coget  tergo  uudo  intecto,  sed  in  publico,  segestrica 
veste  involutus  qualis  decet  rusticos  Plautiuos,  bicpBepav 
evrmiuevoc  aut  potius  cicupaic  eYt^txopbuXj-nuevoc,  accedam 
ad  illum  tutus  ab  incommodo  tergi:  insegestri  fictum  ut  'investi' 
'imberbi'  'implumi'  al.,  forsitan  ne  r  quidem  necesse  sit  inseri,' 

V.  531  sq.  iniuria  me  deturbasse  vidit,  quae  optime  hac 
explicatione  serventur^):  'miles  is  te  dono,  sed  illa  tacet  quasi 
nihili  faciens,  itacpie  miles  adduci  iubet,  collaudat  donum 
suum  et  praedicat;  cum  illa  pergat  tacere,  iterum  ingerit  his 
te  dono:  iam  illa  etiam  irascitur.' 

V.  556  sq.  proponit: 
Qui  bona  sua  pro  stercore  habet  <(et  iam)>  foras  ferri  iubet: 

Metuit  pol  ne  apud  nos  non  mundissumum  sit, 
in  cjuibus  incerta  cetera,  apud  nos  (pro  puhlicos)  certum  habet. 

V.  565'^)  interpolatum  esse  iudicat  (adscriptum  ad  v.  563). 

V.  603  sqq.  omnes  auapaesticos  habet  (cf.  supra  p.  XXIX 
adn.  2),  unde  v.  604  nihil  nisi  hd)ittimst  mutat,  insequeriti  versu 
tii  inserit  (istiic  ne  tu  miJii  resx>onsis.  l  hoc:  non  ego  te  f.  f.), 
V.  607  idem  pronomen  bis  ponit  {quid  tu?  tu  quor  ausas  alinm 
te  dicere  amare  hominem?  iT  luhitumst),  v.  611  ex  que  hercles 
non  quae  res?  efficit,  sed  nequam  hercles  Stratophani  conti- 
nuat,  V.  612  sic  scribit: 

Eho  tii,  meon'  audes,  inprobe,  ero  male  dicere  fons  uiti  et 

peiiuri? 

1)  Item  reete  addidit  nequaquam  haerendum  esse  in  domi/Suae 
sic  separatis ,  cum  pronominalia  adiectiva  sola  a  substantivis  suis 
divellantur,  alia  adiectiva  fere  nulla  {filium/Meum  sim.  sat  saepe, 
filium/Bonum  nusquam). 

2)  V.  578  mecum  communicavit,  fuisse  qui  ualeas  pro  iialeat 
coniceret:  cuius  coniecturae  non  malae  auctorem  non  potui  indagare. 
Fortasse  ipse  olim  sic  emendavit. 


XLVI 


PRAEFATIO 


Jiide  a  V.  G18  catalecticos  incipere   statuit  v.-  619  coniciens: 
Quid  uiiuc  ergo  hic  uobis  odio's?  conf6ssu's  omnibus  telis, 
V.  auteni  620  exitum  per  (acccde  huc  modo,  adi  Tmc)  dd  me 
efficiens. 

V.  639  librorum  scripturam  abiecta  priore  sententia  sic 
interpretatur: 

Num  quippiam  aura\)  ii.  e.  TTVeOiuaj  mutat  mores  mulierum, 
quae  sententia  quoniam  minus  bene  coeat  cum  sequente  versu, 
sane  turbasse  diasceuastam  videri. 

V.  651  sq.   de  cnuninam  verbo   pro   glossemate  habendo 
cogitans  sic  versum  contraxit: 

Quid  eiim  uelit:  homo  sibi  de  collo  detrahit 
IVIinas  uiginti,  mihi  dat,  accipio  lubens. 
atque  sic  satis  lepide  narratur  rusticus  de  collo  argentum  sibi 
destringere.  ^) 

V.  713  sqq.  sic  constituit: 
Nunc  dum  isti  lubet,  dum  <(rem)>  habet,  tempus  ei  reist. 
Venustatem  amanti  tuam  prome  ciinctam^) 
Vti  gaudeat  quom  per<(it.  foribus  n6str)>eis 
Ego  hic  interim  restitans  praesidebo, 
Istic  dum  sui  faciat  domum  a  te  exagogam, 
quamquam  v.  716  dubitat  an  praestet  sibi,  sed  certam  habet 
sententiam:  *dum  ille  a  te  abeat*. 
V.  719  baccheos  sic  continuat: 
Quis  est  iste,  Astaphium,  indica,  qui  peribit? 
Amiibo,  hiciue  uero  <(nunc  tii  es,  Diniarche^? 

V.  743    melius  est,   non  mauelim^)   latere    in   meis   per- 


1)  Tn  hanc  coniecturam  me  quoque  incidisse  fateor,  quam  tamen 
ob  sententiarum  conexum  reieceram:  quodsi  pro  interpolato  versum 
habeas,  non  intercedam,  dummodo  concedas  simul  alium  versum  hac 
interpolatione  depulsum  esse:  nam  aliquid  vinculi  inter  v.  638  et  640 
desideramus. 

2)  Hac  una  ratione  concedo  ''clausulam'  contrahendo  sic  removeri, 
ut  nihil  detrimenti  oratio  capiat:  quamquam  quod  coniunguntur  'crumi- 
nam  detrahit'  et  'condo  in  cruminam'  ut  ineptum  esset,  si  cruminam 
tradiderat  ille,  ita  ex  liberiore  narrandi  genere  ferri  potest,  si  illius 
cruminam  a  sua  non  diserte  discernit  Strabax. 

3)  Itaque  secundas  ad  (reijst  cundam  trahit:  cf.  supra  p.  XXII  adn.  1. 

4)  Itaque  hoc  loco,  etsi  quam  in  ''Anal.  Plaut.'  proposueram  con- 
iecturam,    postea   in   exemplari   illo    Reiziano   ab    ijjso  G.   Hermanno 


PRAEPATIO  XLvii 

spexit,  V.  autem  744  coll.  Ter.  Aiidr.  v.  427  tibi  malle  esse 
miscriamst  peracute  legit,  denique  v.  746,  ut  qui  olim  ex- 
ceperit  statim  v.  742,  sic  constituit: 

Stultus  es:  equidem  perire  pol  quam  inuideam  mauelim. 
V.  817  sic  claudit:  qiwm  necessest  indicem. 
V.  821  nil  mutandum  ceiiset,  totum  proscribeudum  ver- 
sum:    couiungendos   esse   v.  820   et  825,    ceteros    822.    823. 
824  itefu  altera  recensione  illatos  videri,   certe  inter  825  et 
82G  suum  locum  habere.^) 

V.  832  turbatum  glossemate  sic  corrigit: 

uerum  nequam  si  uinum  bibit.^) 
V.  842: 
Egon  dem?  pol  te  iudicasse  pridem  cet. 
V.  856: 

meam  quae  simulaui  male, 
Ea  dixe  et  cet. 

V.  863: 
Me  uidere  uis,  tuam  rem  a  me  postulas,  p.  p. 

V.  866: 
Et  tibi  uxorem  ducendam,  iam  animum  esse  alibi  tuom, 
cetera  ut  Lambinus:   nec   enim   opus  esse  a  me  esse  alienum 
animum  tuom. 
V.  870: 
Quia  nisi,  unum  dum  obsidetur,  aliud  perfugiumst,  perit. 

V.  880  manuhiarius  cum  Camerario  admittendum  esse 
iudicat,  cum  sic  continuetur  bellica  imago  (cf.  fugito  ad  me) 
et  captiva  haec  pecunia  solita  sit  consumi  in  exornanda  urbe: 
ceteri  amatores  quasi  praeda,  hic  privatus  amicus  quasi  ma- 
nubiae  Phronesii. 

V.  886  liodie  tactum  iri  iterum  militem  vehementer  de- 
siderat. 


praeceptam  vidi,  ne  tali  quidem  consensu  probari  veritatem  puto  (cf. 
supra  p.  XLII). 

1)  Sic  hunc  locum  putavi  explicari  posse,  ut  ancilla  iterum  iterum- 
que  oculos  ad  Diniarchum  adiciat  expectans  iilum  ipsum  proditurum 
esse,  ideoque  sermonem  diutius  trahi. 

2)  De  riequam  optime  cogitari  concedo,  sed  siue  adeo  caret  temeto 
ne  uinum  quidem  antea  admittere  mihi  videtur. 


XLvjii  PRAEFATIO 

Post  V.  887  unuin  versum  intercidisse  putat  huius  seur 
tentiae : 

Nam  quantumuis  deut  amautes,  semper  id  uobis  parumst 
(Quae  quom  multum  abstitlimus,  tamen  hau  cet.) 

V.  898  (cf.  supra  p.  XXII)  Phronesio  dat:  Atqtte  ego  isti 
etiam  p. 

V.  906,  quem  additicium  esse  nescio  au  recte  sumat, 
leniter  ita  supplet: 

6leo  opust,  opiist  farina,  p(5rro  opus  est  totilm  diem. 
V.  910: 

Ad  omne  mina  istuc  plus  satis  est.  IT  Parumst. 
V.  921  cum  V.  923  sic  coniungit  (versum  922  ut  bixTOV 
ex  altera  recensione  removens): 

Stkab.    At  hercle  uero  serio: 
Nam  quamquam  bella,'s,  malo  cet.: 
at  hercle  euim   nullam   offensiouem   habere,  utpote   propriam 
adseveratjonem  flagitantis  iustantius. 

V.  939  nunc,  salutem  tuam  si  amas  emendat  atque  versu 
insequenti  umim  quid  pausillulum. 

Versus  941 — 944  sic  constituit  atque  distribuit: 
Phr.    Quid   id   amabost   quod    dem?     Strat.    Dic   tu   te 

meam  semper  fore. 
Strab.    Caue,  si  dicat,  in  tuam  uitam  sit  consultum 

istuc,  mi  homo. 
Strat.    Caue  faxit  uoluiis  tibi  iam,  quoi  suut  dentis  ferrei. 
Strab.    Volgo  ad  se  omuis  mtromittit.     Strat.    Abstine 

istac  tii  manum. 
V.  954  nec  meo  nce  amhuJo  proponit,  denique  v.  965  cete- 
roqui  mecum  faciens  Bem  honam  ex  Eomabo  efficit. 

His  Buecheleri  commentis  non  habeo  quibus  melius  et 
magnificentius  finem  imponam  huic  praefatioui  atque  huic 
editioni:  cui  ut  nou  licet  subscribere  explicit  feliciter, 
illud  tamen  subscribere  possum  emendavi  vt  potvi. 

Scr.  Heidelbergae  m.  Oct.  a.  mdccclxxxi. 

F.  S. 


PRAEFATIO 


XLIX 


Tot  loci  cum  per  liauc  praefationem  tractati,  uon  uuUi 
etiam  retractati  sint,  liaud  abs  re  visum  est  eorum  indicem 
subicere,  quo  commodins  legentes  apparatum  criticum  ex 
hac  praefatione  suppleant. 


1 

3 

5 

19 

20  sq. 

26  sqq. 

51  sqq. 

54 

59  sq. 

61  sqq. 

62 

74 

82 

85 

88 
105 
106 

107  sqq. 
109 
114 
120 
123 
126 
127 
133 
134 
138 
144 
151 

163  sq. 
165  sq. 
169 
170 

172  sq. 
Plavti  Trv 


P.  XXI 
XXI 

xxiy . 

XXXIV  a.  2 

VIII;  XXVIII  a.  2 

XII 

XI 

XXVIII  a.  1 

XLI  a.  1 

XVI  sq. 
XXVI. 

XVI;  XXXI  sq. 
XXV  a.  1 
XXVIII  a.  2 
XXVIII  a.  2 
XXVII  a.  2 
XXI  a.  2 
XXXI  a.  1 
XXXI 
XXXIV 
XXXIV 
XXXIV 
XVIII  a.  2 
XVIII  a.  2 
XVIII  a.  1 

xvm 

XVII  sq. 
X  a.  2 
XXXIV 
XXI 

XI 

XXI;  XXXIV 

XXI 

XXXII 

CVLENTVS. 


174 

181 

188  sq. 

194 

194  sq. 

197 

203 

204 

208 

208  sq. 

210 

213 

224  sqq. 

225  sqq. 
234 
238 

246  sqq. 
248 

248  sqq. 
249 
251 
252 
258 
259 
264 
265 
266 

266  sq. 
272  sq. 
286 
290 
300 
306 
312 


P.  XI 
XI 


XVIII 
XXXIV 
XVI  a.  2 
XVIII  a.  1 
XVIII 
XXXV 
XXXV 
XVIII  a.  4 
XXXV 
XL  a.  3 
XLIV  sq. 
XXXVI 
XVIII  a.  4 
XVII 
XXXVI 
XVIII  a.  4 
XXXIX  sq. 

xxxm 

XXXIX 

XXI;  XL  a.  3 

XL  a.  3 

XIII  a!  2;   XL   sq. 

XIII  a.  1 

XVIII  sq. 

XIX  a.  1 
XIX 

XIX  a.  2 
XIX 
XXXV 
XL  a.  3 
XIX 
XX 

d 


PRAEFATIO 


V.  314 

316 

319 

329  sq. 

333  sq. 

338 

358 

360 

368  sqq. 

371  sqq. 

393 

402 

404       , 

421 

424 

425 

426 

427 

429 

440 

443 

448 

454 

458 

462 

477 

480 

485 

486 

489 
'      491 

495 

499 

501 

502 

504 

508 

527 

530 

531 

581  sq. 

533 

535  sq. 

539  sq. 

547 


P.  XLV 
XX 
XX 

XVI  a.  3 
XXIV 
XXIII  a.  4 
XVI 
XXXIV 
XIX 
XIX 

XXI  a.  2 
XXVI  a.  3 
XXI  a.  2 
XXIII  a.  5 
XXXV 
XXI  a.  2 
XXI  a.  2 
XXXV 
XXI  a.  3 
XXVI 
XXVI 

XXI  a.  2 
XVI 

XXII;    XXVIII   sq. 

XXII 

XXII 

XXV  a.  3 
XXyill  a.  2 
XXXIV  a.  2 
XXII 

XXII 

XXVI  a.  3 
XXII 

XXIX  a.  1 
XVIII  a.  2 
XVIII  a.  4 
XXVI;  XXXIII 

XXII  (a.  1) 
XXII 
XXXV 
XLV 
XLII  a.  1 
XXV  a.  3 
XXV;  XXVIII 
XXV 


551 

556 

556  sq. 

558 

559 

565 

571 

578 

579  sq. 

584 

585 

586 

586  sq. 

587 

594 

596 

603  sqq. 

603 

604 

606  sq. 

607 

611 


612 

614 

615 

616  sq. 

619 

620 

621 

628 

639 

651  sq. 

654 

656 

658 

058  sq. 

660 

680 

685 

687 

690 

696 

701  sq. 


P.  XXVII 

XXI  a.  2;  XXIV 

XLV 

XXIV 

XXV 

XLV 

XIV;  XXXI  a.  1 

XLV  a.  2 

XXVII 

XXIX  a.  2 

XXXV;  XLIV  a.  3 

XXXV 

XXIV 

XXm  a.  3 
.     XXIX 

XXIV  ' 
XLV 

XXIX  a.  2 
XLV 

XXIX  a.  2 
XLV 
XXIX  a.  2; 

XXXVIII  a.  2; 
XLV 
XXIX;  XLV 

XXV  a.  1 
XXII 
XXIV 

XXV  a.  1 ;  XLVI 
XLVI 

XXVII  a.  3 

XXVIII  a,  2 
XLVI 
XLVI 
XXII 

XXII;  XXIX  sq. 

XXX 

XLIV  a.  2 

XXII 

XXI  a.  3;  XXXV 

XXII 

XVI  a.  4;  XXXIV 

XXXV 

XVI;  XXII 

XXX 


PRAEFATIO 


LI 


V.  704 
706 

709  sq. 
710 
713 

713  sqq. 
718 
719 
721 
723 
726 

734 

736 

737 

738 

743 

744 

746 

747 

749 

750  sq. 

753 

754 

755 

757 

759 

761 

762 

762  sq. 

764  sq. 

767 

775  sq. 

777 

781  sq. 

790 

791 

794 

795 

801 

802  sq. 

805 

806 

813  sq. 

815 


P.  XLIV  a.  3 
XXX 
XXIV 
XI  a.  1 
XXVIII 

XXII  a.;  XLVI 
XXIX 
XLVI 
XXXI  a. 
XXXI  a. 
XXIV  a.;  XXIX; 
XXXV 
XXVI  a.  3 

XXVI  a.  3 
XLIV  a.  4 
XXII;  XXVI  a.  3 
XLVI  sq. 
XLVII 

XLVII 
XXIX  a.  3 
XLIII 
XXIX 
XI  a.  1 
XXII  sq. 

XXVII  a.  2 
XXIII 
XXIV 

XXIX ;    XLTV  a.  h 

XXIV 

XXIII 

XXIII 

XXI  a.  2 

XXIII 

XXIII 

XXIII 

XXXV 

XXXV 

XXXV 

XLIII. 

XXV 

XVI 

XXXV 

XLIV  a.  6 

XXVII  a.  2 

XXVII 


816 

sq. 

P.  XXIII 

817 

XLIII;  XLVII 

820 

sqq. 

XLVII 

822 

XX  a. 

825 

XXVII 

827 

XXV  a.  1 

829 

XXX  a.  5 

831 

XXX  a.  5 

832 

XLVII 

833 

XXVIII  a.  2 

837 

XXXV 

842 

XLVII 

851 

XXIII  a.  3 

852 

sq. 

XXIII  (a.  3) 

856 

XLVII 

856 

sq. 

XXIII 

858 

XXIII  a.  4 

859 

XXIII 

860 

XXXIV 

863 

XXV;  XLVII 

866 

XLVII 

867 

XXV 

870 

XLVII 

874 

XXV 

875 

XLIV  a.  7 

876 

XXV;  XXVII 

878 

XXVII 

880 

XLVII 

880 

sq. 

XXVIII 

885 

XXI  a.  2 

886 

XLVII 

887 

sq. 

XXXI;  XLVIII 

896 

XXXV 

897 

XXIII 

898 

XXII;  XXXV; 
XLVIII 

903 

XLIV  a.  10 

906 

XLVIII 

910 

XLVIII 

911 

XXIII 

913 

XXIII 

920 

sq. 

XXIII 

921 

XXIII 

921 

sqq. 

XLVIII 

925 

sq. 

XXIII 

Ln 

PRAEPATIO 

V.  927 

P. 

XXXI;   XLIV  a. 

8 

V. 

945 

P. 

XXIV 

933  sq. 

XXIII 

954 

XXV;  XLVIII 

935 

XXI  a.  2; 

957 

XXIX 

938 

XXIV;  XXXV 

958 

sq. 

XXX  a.  1 

939 

XLVIII 

965 

XXIII  a.  2; 

940 

XXIV;  XLVIII 

966 

XLVIII 

941  sqq. 

XLVIII 

967 

sq. 

XII 

i 


T   MACCI  PL  AVTI 

TRVCVLENTVS 


Cicero  Catonis  maioris  de  senectitte  14 ,  50: 
quid  in  leuioribus  studiis ,  sed  tameu  acutis  ? 
quam  gaudebat  bello  suo  Punico  Naeuius, 
quam  Truculeuto  Plautus,  quam  Pseu- 
dulo! 


Plavti  Trvcvlentvs 


I 


AEGYMEiSTTYM 


Tres  unam  pereunt  adulescentes  mulierem, 

Rure  unus,  alter  itrbe,  peregre  tertius; 

Vtque  ista  ingenti  militem  tangat  bolo, 

Clam  supposiuit  sfbi  clandestino  editum. 

Vi  magna  seruos  est  ac  trucibus  moribus,  5 

Lupae  ni  rapiant  domiui  parsimoniam: 

Et  is  tamen  mollitur.    miles  aduenit 

Natique  causa  dat  propensa  miinera. 

Tandem  compressae  pater  cognoscit  omnia 

Vtque  istam  ducat  qui  uitiarat  conuenit  10 

Suomque  is  repetit  a  meretrice  siibditum. 


PLAVTI  TRINVMNVS  (sic)  EXPLICIT  !  INCIPIT  TRVCVLENTVS 
TRVCVLENTVS  •  |  ARGVMENTVM  •  B.  PLAUTI  (LAVTI  C)  TRI- 
NVMMVS  EXPLICIT  INCIPIT  TRVCVLENTVS  ARGVMENTVM  CD 
(INCIPIT  TRVCVLENTVS  ARGVMTV  add.  D%  PLAVTI.  POETE. 
CLARISSIMI.  TRVCVLENTVS.  INCIPIT.  ARGVMENTVM.  L 
1.  res  D  cum  spatio  initiali  perunt  B  2.  R  Rure  B  3.  polo  C 
4.  supposiuit  sibi  Scaliger,  Lambinus.  sibi  supposuit  Zt&n  (sibi  Camerarius 
iam  traiecit)         5.  VI  B       ac  trucibus  LjZ.    at  crucib;   B.    attrucibus 

t 
C.    atiTicib;   D      seruos  restat  trucibus  Hcaliger      imorib;  B        6.  Lu- 

pae  ne  Pylades.    Lut  poeni  B.    I  poeni   C.    It  poeni  D.     It  peni   Z. 

Vt  inopem  L.    Lenae  ne  Saracenus  Lupaene  ....  parsimoniam? 

Addalius  p.  530      domiparsimoniam   C       parsimonia  B.  i^atrimonium 

Scaliger         7.  Et  (&  D)  is  CD.    Edis  B       mellitus  LZ       8.  Natimq; 

B        9.  Tandem  LjZ.    Ta.men  BCD         copresse  BL        paier  ro«.  ex 

pater  B        cognoscit  ex  connoscit  B         oma  C        10.  istam  ®.    lita 

BD.    litam  C.    natam  L^Z.    iWam  Camerarius       Vitiatam  ut   Goellerus 

uiciarat  BCD         11.  Suumque  libri         is  del.  Guyetus 


PERSONAE 


DINIARCHVS  ADVLESCETNS 
ASTAPHIVM  ANCILLA 
STRATVLAX  SERVOS 
PHRONESIVM  MERETRIX 
STRATOPHANES  MILES 
CVAMVS  SERVOS 
STRABAX  ADVLESCENS 
CALLICLES  -SENEX 
ARCHILIS  TONSTRIX 
ANCILLA 


Frol.   1—5 


PROLOGYS 


Perparuam  partem  postulat  Plautus  loci 

De  moeris  magnis  atque  amo.enis  moenibus, 

Athenas  quo  sine  architectis  conferat. 

Quid  nuncV  daturin  estis  an  non?  —  adnuont! 

Meo  dre  aio  equidem  me  adlaturum  sine  mora. 


1 — 3.  Priscianus  de  mctris  Tcrcntii  p.  421,  12  K.:  igitur  in  ple- 
risque  prologis  et  primis  scenis  trimetris  utuntur.  PJautus  in  Trucu- 
lenti  prologo:  ''perparuam  .  .  .  conferat'  —  Apuleius  Florid.  IS 
p.  28  Kr.:  ut  poetae  solent  hic  ibidem  uarias  ciuitates  substituere,  ut 
ille  tragicus  ....  item  ille  comicus  'perparuam  ....  conferat': 
non  secus  et  mihi  liceat  nullam  longinquam  et  transmarinam  ciuitatem 
hic,  sed  enim  ipsius  Carthaginis  uel  curiam  uel  bybliothecam  substituere 

4.  6.  l'lacidi  gJossae  p.  1 ,  S  D.:  abnuere  est  recusare,  abnegare. 
cui  contrarium  est  adnuere  id  est  dare  uel  concedere 


PROLOCVS.  B.  EXPLICIT  ARG  •  PROLOGVS  •  INCIPIT  C.  PRO- 
LOG'  D'  {quae  manus  omnes   titulos  addidit).     PROLOGVS.  L 

1.  Pperparua    B   (altera   v    erasaj-     erparuam    cum    spatio   initiali   D 

partem  i,  Priscianus.  partim  Apuleius.  artem  BCD  Plautus 
loci  Priscianus,  Apuleius.    plaudi   locu  BCD.    Plautus  loqui  LZ 

2.  De  moeris  Lipsius  Ant.  lect.  V,  3:  cf.  'Anal.  Plaut.'  (ed.  Lipsiae  a. 
1877)  p.  41  sq.  Deri  eris  B.  deum  eris  GD.  de  uestris  LZ  cum  Pri- 
sciano  et  Apuleio  mgnibus  D  3.  quos  in  Apuleius.  quis  sine 
Scalirjcr         architectis  Priscianus,  Apuleius.    arcns  pletis  BC.  arcus- 

petis  D  (1  suprascripsit  D^).  arcu  (arcus  Z)  peltis  LZ.  hariolantur 
Petitus,  Colvius,  Lipsius,   Vossius,  Bothius,  alii       conferam  Apuleius 

N 

4.  daturi  nestis  B  estis  ex  ostis  D  ad  D  adnunt  B  et  cum 
vactio  spatio  C.  ad  nunc  D.  at  nunc  LZ.  abnuunt  Guyetus  deletis 
versibus  5.  6  5.  Meo  ore  aio  equidem  me  ©;    cf.  'Anal.  Plaut.'' 

p.  43  sq.,  uhi  pjaulo  violentius  scntentiam  rccuperavi.  Melior  me  quide 
(melior  me  Quidem  CD.  meliorem  quidem  IjZ)  uobis  me  lihri.  initio 
versus  Meditor  equidem  Camerarius ,  Minor  equidem  Geppertus  assen- 
tiente  Bugijio  in  Fleckeis.  ann.  phil.  t-  CVII  (a.  1873)  p.  401,  Credn 


6  PLAVTl  rrol.  6-15 

Qnid  si  de  uostro  quippiam  exoreui?   —  abnuont! 

Heu  hercle  in  uobis  resident  mores  pr/stini, 

Ad  denegandum  ut  eeleri  liugua  utamini. 

Sed  hoc  agamus  quoia  huc  uentumst  gratia. 

Athenas  traloco  ita  ut  hoc  est  proscaenium   —  10 

Tantisper  dum  transigimus  hauc  comoediam. 

Hic  habitat  mulier  nomen  quoist  Phronesium; 

Haec  huius  saecli  mores  in  se  possidet: 

Nunquam  ab  amatore  postulat  —  id  quod  datumst, 

Sed  relicuom  dat  operam  —  ne  sit  relicuom  15 


12.  Pompcius  comm.  aiiis  Don.  p.  162,  14  K.:  enuntiatione  neutra, 
intellectu  feminina,  ut  Thronesium  mulier'  uel  Glycerium  et  illa 
quae  in  comoediis  legimus,    Cf.  testim.  ad  v.  323 


equideni  SpengeUus,  nec  plus  profecerunt  neque  Kiesslingius  ccns.  p.  618 
tieque  Seyffertus  Philol  t.  XXVII  (a.lSGti)  p.  iOl      adlaturum  ®  cum 
Saraceno.   abi&iurum  B  C D.   oblaturumi.   ablaturum  Z     Dziatzko  Mus. 
Rhen.  t.  XXIX  (a.  1S74)  p.  60  versum  delet  praeter  rationem 
6.   uostro  B.    uro    CD  exorem   ®.    orem   BLZ.    ore   CD.     oret 

Muellerus  '  Plaut.  Pros.^  p.  536.  aere  orem  Buechelerus  in  Fleckeis. 
ann.  t.  CV  (a.  1872)  p.  569  abuuunt  Camerarius.  abduunt  BCD. 
abducunt  L.    abducere  Z  7.  Heu  Buechelerus  l.  s.  s.    Eu  B.    eum 

CD.  me(hercle)  L.  om.  Z.  en  me(hercle)  Camerarius.  enim  Bothius. 
eu  Spengelius  in  uobis   Camerarius.     inuodiis  B.     in   odiis  DLZ. 

inodiis  C  more  B         8.  negandum  Z  ut  animi  B  9.  quoia 

Bergkius  'Beitr.  z.  lat.  Gramm.'  I  p.  62  sq.  quia  D.  qua  BCLZ. 
quad  Bitschelius  Exc.  n.  Pl.  I  p.  65  sq.      huc  qua  Camerarius      uen- 

tu 

tumst  CD.  uentum  est  L.  uenst  B  10.  Athenas  traloco  ©:  cf.  l. 
s.  s.  p.  44,  ubi  trastuli  pjroposui.  Athenis  (Athinis  B)  tracto  lihri. 
Athenae  istae  (istaec  Studemundus  Hermae  t.  I  [a.  1866]  p.  303)  sunto 
Camerarius.  Athenis  haec  sunto  Spengeliuf'.  Athenae  haec  urbs  {vel  hoc 
astu)  est  Mudlerus  l.  s.  s.  p.  510.  Athenae  sunt  haec  BuecheJerus.  alia  Pe- 
titus,  Pahncrius  Spicil.  p.  708,  Bothius      hoc  ubist^jro  ita  ut  hoc  est  © 

.     .  .  8 

/.  s.,  fortasse  recte  proscinium   B.    proschenium  C.    ^chemum  D. 

prosceninm  LZ  11.  Tantisper  dum  D.  Tantis  per  dum  C.  tantis 
perdunt  B  transicimus  B  comediam  Ubri  Versus  10.  11  item 
temere  j)roscripsit  Dziatzko  l.  s.  s.  12.  nomen  cui  est  Z.  nomine  cui 
est  (e  B)  Uhri.  nomine  quae  est  Camerarius  phouesium  B.  phro- 
senium  D,  corr.  D^  13.  hec  BDL.  Hec  C  secli  BC.  scti  D. 
seculi  L.    sgcuti  Z  inse  C  14.   nuqua  B.    Numqua  C.    num- 

quam  DL  amatore  Weisius.  amatore  suo  Ubri.  ante  id  traiecit  suo 
Bothius        datumst  CDZ.     datum  est  BL  15.  reliquum  Z.    reli- 

quam  Ubri         reliquu  BCD.    reliquum  LZ 


rrol.  16—21  TRVCVLENTVS 

[Poscenclo  atque  auferendo,  ut  mos  est  mulierum; 
Nam  onmis  id  faciunt,  quom  se  amari  iuteJlegunt]. 


Ea  se'  peperisse  puerum  siraulat  militi, 

Quo  citius  rem  ab  eo  auorrat  cum  puluisculo. 

Quid  miilta?  si  quid  restat  super  hac  miiliere,  20 

His  riiminandumst,  qui  ad  eam  aduenient,  ceterum. 


16.  mulierum  •  C  17.   cum  libri  Intellegunt-  C  Versus 

16.   17   dmnnavi    l.    s.   s.  p.   40,  post    quos   maiorem    extarc    lacunam 
KiessJingius  perspexit  cens.  p.  618  itemque  Dziatzko  l.  s.  s.  p.  61 
19.  cicius  B  auerrat   Weisius.    auferat  lihri,  unde  cascam  formam 

afuerrat  prologistae  tribuit  Loetvius  Act.  soc.  philol.  Lips.  t.  IV  p.  348. 
aufert  Bothius.  Cf.  G.  Hermannus  in  ann.  philol.  t.  X.XXV  a.  1842 
p.  192  puluisculo'  C  20.  si  quid  restat  {vel  superest)  super 

hac  muliere  ©;  cf.  l.   s.  s.  p.  38 sq Stuic  superet  muliere  B. 

Super&  muliere  C.  Supere  muliere  D.  superest  mulierem  L.  Supe- 
rem  mulierem  Z.  aetas  huic  si  superet  mulieri  Camerarius.  tris  uicis- 
sim  pereunt  mulierem  Spengelius  assentientibus  MueUero  ' Plaut.  Pros.' 
p.  510  adn.  et  Biiggio  in  Fleckeis.  ann.  phil.  t.  CVII  (a.  1873)  p.  401, 
nisi  quod  tris  simul  unam  ille,  hic  tris  ut  dixi  p^i^c^^tulit.  si  quid  su- 
perest  de  ista  muliere  W.  Wiagnerus)  in  'Litter.  CentralbU  a.  1878 
p.  1045  21.  His  ruminandumst  qui  ad  eam  aduenient  ceterum  ®. 

hiscum  anima  ad  eum  habeuti  erce  teritur  libri,  nisi  quod  erceterit 
D,  ertetei'it  C,  euorterit  LZ.  is  cum  anima  ad  eam  habentiam  omnem 
euerrerit  ScaJiger,  neque  probabiliora  Palmerius  Spicil.  p.  700,  Lam- 
binus,  Scriverius,  Bothius,  Bostius,  alii  coniecerunt.  His  cum  animo, 
dum  habent,  res  exenterabitur  Spengelius.  Hisce  unara  dum  habent 
minam  eam  amicae  deferunt  Buggius  in  'Opusc.  philol.  ad  I.  N.  Mad- 
vigiuvi  a  discipuUs  missis^  (ed.  Hauniae  1876)  p.  186  (cf.  liitschelius 
Opusc.  phil.  III  p.  168).  Hic  qui  amat  argumentura  ad  narrandum 
ecce  adest   W.   W(agnerus)  l.  s.  s. 

Prologum  in  fine  mutilum  esse  post  G.  A.  B.  Wolffium  de  prol. 
Pl.  p.  11  atquc  Osannum  Anal.  p.  180  multi  dixerunt  (cf.  ad  v.  17); 
desideratur  autem  sine  dubio  soUemnis  spectatortim  adlocutio  velut 

Tantumst.  ualete ,  adeste  cum  silentio 
vel  tale  quid 


I   1,  1  —  7 


ACTVS  I 


DINIARCHVS 

Non  oinuis  aetas  ad  perdiscendum  sat  est 
[Amauti,  dum  id  perdiscat,  quot  pereat  modis] 
Neque  eam  rationem  eapse  unquam  educet  Venus, 
Quam  penes  amantum  siimma  summarum  redit, 
Quot  amans  exemplis  liidificetur,  quot  modis 
Pereat  quotque  exoretur  exorabulis: 
Quot  illic  blanditiae,  quot  illic  iraciindiae, 


22.  Varro  de  l.  l.  VI  §11:  aeuora  ab  aetatc  omnium  annorum; 
hinc  aeuiternum  quod  factum  est  aeternum;  quod  Graeci  aiujva;  id 
ait  Chrysippus  esse  dei   6v.   ab  eo  Plautus    ''non  omnis satis' 

22 — 24.  Priscianus  de  metris  Tercntii  p.  421,  17  K.  (cf.  ad  prol. 
V.  1):  in  eiusdem  prima  scena  'non  omnis  .  .  .  Venus' 


Act.  I  Sc.  1.  DIMARCHVS  ■  DV  •  ^.  DINARCHVS  •  DV  •  CT), 
nisi  qiml  A  {non  X)  ante  DV  manu  rec.  add.  cst  in  D.  DINARCHVS. 
L  22.  on  cum  spatio  initiali  D  satest  BC.  sat  est  DL,  Priscia- 
nus.  est  sat  L.  est  satis  Varro  23.  amanti  dum  Priscianus.  Na 
antidu  B.  na  anti  dum  D.  nilantidum  CZ.  Nam  antedum  L 
id  BGD.  is  LZ.  hic  Priscianus  quot  LZ.  quod  Prisciamis.  ad 
quod  B.     Ad  quod   D.    Adquod   C  modis  L,   Priscianus.      motus 

BCD  Versum  interpolatum  csse  demonstravi  in  Act.  soc.  phil.  Lips. 
t.  II  p.  43S  24.  eam  rationem  ea  ipsa  Priscianus.  ea  ratione  me 
abse  BL.  earatione  me  absq'se  CDZ  unquam  CLZ.  umqua  BD 
educet  BDL.  Educit  CZ,  bene  defcnsum  a  Luchsio  in  Studc- 
mundi  Stud.  t.  I  p.  34  et  a  Buggio  l.  s.  s.  p.  401.  edocuit  Priscianus. 
edocet  Camerarius.  ediscit  Spengelius.  subducet  Muellerus  'Plaut. 
Pros.'  p.  237  adn.  4SS  uenus-  C  25.  penis  B  Amantem  L 
suu  masum  marum  B  26.  Qud  BD  ludifici^ur  •  C  quod  B  27. 
Quotque  CD.  quoq;  B  exoretur  LZ.  exoritur  BD.  exoriter  corr.  cr, 
exoritur  C       exorabulis^  C  28.  utroquc  loco   quot   CDL,   quod  B 

blauditiae  Z.  blandiciae  i,  blauditer  i?2),  blanditer^  C     iracundie  i? 


J 


I  1,  S-16  TRVCVLENTVS  9 

Superbiae,  lamentae  —  di  vostram  fidem!  hui, 

Quid  perierant,  dum  elieiant  pretia  miinera!  30 

Primiimdum  merces  annua:  is  priraus  bolust:  lo 

Ob  e.im   —   tres  noctis  dantur!  interea  loci 

Auctarium  orat,  ufnum  aut  oleum  aut  triticum: 

Temptat  benignusue  an  bonae  frugi  sies. 

Quasi  in  piscinam  rete  qui  iaculiim  parat  —  35 

Quando  abiit  rete  pessum,  adducit  lineam,  15 

Si  inierit  rete  piscis,  ne  effugiat  cauet, 


29.  Superbiae  lamentae  ©  (seclusis  sunt  quot  vocibus  coll.  Sticki 
V.  657—659).  sunt  quot  (quod  B)  sui  (sunt  L  Z)  perclaiuanda  lihri. 
sunt,  quotque  pericla  uianda  Catnerariiis ,  ac  retentis  sunt  quot  {vel 
quot  sunt)  pericla  vocihiis  ohGxvaA-A  Scaliijer ,  m(e)anda  3Icursius,  amanda 
post  Gruterum  Weisius  et  Maelilyus,  adeunda  Kanipmannus  'res  mili- 
tarcs  Pl.''  p.  25,  amando  GoeUerus  (ad  sequentia  trahens),  damna 
Brixius  ad  Trin.  v.  302.  quot  sunt  ijericlamenta  Handius  Turs. 
III  p.  100.  sunt  quot  superba  facta  Spenyelius.  quot  sunt  per- 
fidiae  amanti  (amarae  W.  W.  l.  s.  s.)  Kiesslingius  cens.  p.  610.  quot 
sunt  sublectamenta  Buggius  l.  s.  s.  p.  401.  olim  quot  insuper  lamenta 
et  sunt  quot  superbimenta  proposui.  snnt,  quot  supplicia  danda  Bue- 
chelerus  hiii  D  {~  a  manu  rec.)  30.  perierant,  dum  ®  l.  9.  s. 

perieran  dum  B.  per  ierandum  C.  perierandum  D.  peierandum  Z. 
perfemndum    L.     proiectandum    Buggius    l.    s.    s.  eliciant   {vel 

exleciant)    i®.    est    etiam    lihri  pretia   ®.    preter  B.    prgter   C. 

praeter  DLZ  Vnius  versus  lacunam  post  v.  30  statuit  Brixius  epist. 
p.  6  31.  merces  Gronovius.  miros  B.  miror  CD  (omi  res  in  C  margini 
adscr.  m.  rec).  mereti.  moeret  Z.  domi  res  Salmasius.  ineptit  et  Fal- 
vierius  et  Petitus  nec  rectc  iudicavit  Seyffertus  Philol.  t.  XXV  (a.  1S67) 
p.  462  sq.  annua  is  B.    annuus  CD.    animus  LZ  primos  B. 

premii  si  L.  premium  si  Z  bolust  Camerarius.  ebolust  BCD.  obo- 
lust  Z.  obolus  est  L  32.  obeunt  LZ  dantur  Bothius.  dutor  B. 
Tutor  CDZ.  ducunt  L.  utor  Camerarius.  duco  quom  Geppertus 
33.  Auctarium  orat  ®  Z.  s.  s.  p.  58.  aut  ara  (aera  LZ)  aut  (ut  B) 
lihri.  Aut  aurum  aut  aera  aut  Spengelius.  Oraudo  {vel  Poscendo)  aut 
aera  aut  Seyffertus  l.  s.  s.  Aut  orat  aera  aut  Brixius  epist.  p.  4  sq. 
Lact  orat  aut  Buechelerus  oliuom  Bothius  meret  post  triti- 

cum  cum  'editione  BasiU    Palmerius  l.  s.  s.  34.  tentant  L 

nean  bone  CD.   neambo   ne  B.  anne  bone  L  sies  •   C         35.  Rete 

CD     recte  qui  iacituim  parat  Camerarius ;  cf.  Turnebus  Adv.  XVIII,  26 
datat  Pahucrius  l.s.  s.       36.  persum  C,  quode  dixi  l.  s.  s.  p.45     ab- 
ducit  Z      lineam  Studemundus.  finfa  B.    infra   CDLZ       tum   (atque 
Palmerius   l.   s.    s.)    adducit  sinum    Lamhinus  Versum   proscripsit 

Guyetus  37.  Si  iuierit  Bucchelcrus  l.  s.  s.  pi.  560.  Siniecit  B.  sinietit 
CD.  si  non  ierit  L.  si  iniecit  'quidam^  apud  Lambinum,  Scaliger.  inutilia 
protulerunt  Pahnerius  Spicil.  p.  620 ,  Turnebus  Adv.  X,  25.  XXI ,  20, 
Bothius,  Kiesslingius  cens.  p.  620 ,  3Iaehhjus  in    'Bl.  f.  bayr.  Gymn.' 


10  PLAVTI  I   1,  17—29 

[Dum  Imc  dum  illuc  rete  or  impedit 

Piscis  usque  adeo  dolium  foras  eduxit,]   — 

Itidem  isti  amator,  si  id  quod  oratiir  dedit  40 

Atque  est  beniguus  potius  quam  frugi  bonae.  20 

Addiintur  noetes:  interim  ille  hamum  uorat; 

Si  semel  amoris  poculum  accepit  meri 

Eaque  intra  pectus  se  penetrauit  potio, 

Extemplo  et  ipsus  periit  et  res  et  iides,  45 

Si  ircitumst  scortum  fdrte  amatori  suo,  25 

Bis  perit  amator,  ab  re  atque  ab  animo  simul; 

Sin  alter  alteri  odiost,  idera  a  fide  perit; 

Si  raras  noctes  diicit,  ab  animd  perit,  49 

Sin  crebras  ducit,  ipsus  gaudet,  res  perit.  29 


t.  IX  (a.  1873)  p.  114,  ego  l.  s.  s.  p.  429,  alii  r&g  B  effugiant 
Camerarius  cauet  •  C  38.  39  Versus  quamvis  corruptos  cur  (post 
Guyetum)  suhditicios  liaheam  exposui  l.  s.  s.  et    'Anal.  Plaut.'  2^- 57  sq. 

38.  tum  hic  tum  (modo  ntroque  loco  Lavihinus,  tumque  Bothius) 
illic  irretitos  Scaliger.  dum  liuc  dum  illuc  rete  uortit  Spengelius.  dum 
huc  illuc  rete  circumuortit  BuecJielerus  ore   Z.    or  om.  L 

39.  Discis  5      doliii  JSC  donicum  Saracenus      eduxit  foras  Ca>nemnt*s 

40.  Itidem  LZ.    Ibidem  BCD  isti  Buechelerus.    est  lihri 

&i  LZ  (sei  Gruterus).  set  B.  sed  CD  41.  bone  BL  Hunc  ver- 
sum  in  suspitionem  vocavit  E.  Boeckelius  'Exercit.  Plaut.'  (ed.  Carlsr. 
a.  1872)  p.  28,  quod  refutavi  l.   s.  s.  p.  56  42.  hamam  B 

43.  simel  D       meri  Bothius.    mere  lihri  45.  Exteplo  B.    extemplo 

DLZ.    exemplo  C        periit  Camerarius.    perit  (Perit  CD)  libri 
46.  iratum  scortum  fortest  lihri,  corr.  Lamhinus        47.   perit   Pareus, 
Hermannus  El.  d.  m.  p.  132.    periit  lihri  re  atque  ab  Lamhinus. 

re  atque  lihri.  red  atque  Guyetus,  liitschelius  l.  s.  s.  p.  65  sq.:  cf. 
Muellerus  in  'Naclitr.'  p.  78  ammo   simul-  C  48.    alter   alteri 

odiost  ®  coU.  V.  381.  alter  (alit  C)  alteri  potius  est  BCD  (cf.  v.41). 
alter  potior  est  L.  alter  alteri  potior  est  Z,  quod  plerique  defenderunt, . 
nisi  alter  autem  cum  Acidalio  praetulcrunt  (dehehant  saltem  alter  eius 
scrihere).    alter  altri  propitiust  Buechelerus  I.  s.  s.  idem  a  fide  ©. 

idem  libi-i.  itidem  Camerarius  Si  aliena  re  potitus  est,  i^erdit  fidem 
liihheckius  in  fragm.  com.  li.^  p.  XI  simul  v.  40.  50  suhiungens  ver- 
sui  45  (sed  sic  cum  'amatoris^  notio  v.  46  sq.  expressa  non  recte  se  ha- 
heret,  tum  v.  51  sqq.  minus  hene  sese  adplicarent).  'fidei'  notionem  desi- 
derari  Kiesslingius  primus  animadvertit  cens.  p.  620  itemque  Luchsius 
sensit  in  Studem.  Stud.  t.  I  p.  55.  59,  uhi  etiam  de  altri  syncopa  a 
plerisque  admissa    dubitationem    movit  49.   ratas  L  perit  LZ. 

periitBCD  50.  Sin  crebras  ducit  S/Je^i^reZtHS  cum  Studemundo  Hermae 
t.  I  p.  303.    Sin  crebrauit  .B.    «i  increbrauit  I^^i.    siincrepauit  CD^Z 

Gaud<t  C.  gaudit  B        resperit  BCD       Secuntur  in  lihris  verha: 


11,31-41  TRVCVLENTVS  11 

Priusquam  linum  dederis,  centum  quae  poscat  parat:  31 

Aut  aiirum  periit  aiit  conscissast  pallula 

Aut  empta  ancilla  aut  aliquod  uasum  argenteum 

Aut  Utisum  ahenum  raiitum  aut  cleptus  lectulus 

Aut  armariola  Graeca  aut   —   aliquid  semper  est,  55 

Quod  deferat  dedatque  amans  scorto  suo.  36 

Atque  haec  celamus  clam  omnis  summa  indiistria, 

Quom  rem  fidemque  nosque  nosmet  perdimus: 

Ne  qui  parentis  neii  cognati  sentiant,  59 

Qui  nostrae  aetati  intempestiuae  temperint;  41 

52.  Porphyrio  ad  Horatii  epist.  7,  17,  55:  nota  refert  meretricis 
acumina]  hic  locus  de  Truculento  est  Plauti  fabula,  ubi  aclulescens 
dicit  'aut  perit  .  .  .  pallula'  et  cetera  scholiasta  Cruquianus  l. 

s.  s.  (p.  572):   acumina]   astutias   et  meretricum   impudentiam.     sic  k 
Plaut.  in  Truculento    ''aut  petit  ....  argenteum'  &c. 


ita  et  (ita  &  D.  Iteca  B)  in  aedibus  (^dib;  B)  lenosis  (leuoniis 
L  Z) ,  unde  ita  est  disciplina  Camerarius,  itast  amica  Spengelius 
cum  Brixio,  alii  alia  ad  versum  sensumque  explendum  coniecerunt.  scd 
interpretamentum  esse  ita  est  in  aedibus  lenonis  eo  rectius  iudicavi  l.  s. 
s.  p.  59,  quia  'lenonis  aedis^  perperam  Diniarchus  inferret:  cf.  ad  v. 
224  sqq.  51.  centuq;  B.  centum  que  L  52.  aurum  periit  Camerarius. 
perit  (petit  LZ  cum  schol.  Cruq.)    aurum  lihri  aut  conscissa  Por- 

phyrio.  quod  conscissa  L  cum  schol.  Cruq.  conscissa  BD.  concissa 
C,  Spengelius  est  pallula  Porphyrio.  pallula  est  BL,  schol.  Cruq. 
Pallulaest  CD  53.  Aut  tempta  B  aliquod  ex  aliquot  D.  aliquid 
L        54.  aenum  CD.    aeneum  LZ  raptum  ®-  l.  s.  s.  p.  31.    ali- 

quod  BCDZ.  aliquid  L.  antiquom  Buechelerus  aliquod  u.  a.  Goel- 
lerus  cleptus  lectulus  ©  l.  s.  s.  electus  laptiles  B.  lectus  lapti- 
les    CD.      lectus    dapsilis    LZ,    quod   Kiesslingius   refutavit    cens.   x>- 

620.  electus  lapis  Buechelerus  55,  aut  C  cum  spatio  aut  amariola 
D  greca  vel  Greca  libri  est  om.  libri,  add.  Camerarius 

56.  deferat  dedatque  ©  l.  s.  s.  petra  debeatque  BCD.  pereat  de- 
beat  (debet  Z)  LZ.  expetat  ematque  Kiesslingius  l.  s.  s.  dare  dehi- 
beat  usque  (!j  Buggius  l.  s.  s.  p.  452.  praestet  debeatque  Bueche- 
Jerus  scorta  C  57.  haec   (hec  L)  celamas  DL.     haec  cgla- 

mus   CZ.    heccelumus  B  clam   omnis  summa  ®   l.  s.  s.  p.  60. 

clamina  D.  nos  clammina  BC  (nos  ex  v.  58),  nos  Damna  LZ.  nos 
damna  una  Camerarius.  nos  clam  mira  {vel  summa)  Gronovius. 
damna  nos  Bothius.  nostra  damna  Spengelius  58.  Qiio  B.  quoniam 
C.  quonia  D.  cum  iam  L  Z.  Qua  Buggius  Philol.  t.  XXXI  (a.  1872) 
p.  259  59.  Ne  qui  Buggius  'Tidsslr.  f.  Philol.  og  Paedag.'  t.  VII 

(a.  1866)  p.  30.    Neq;  B.    neq'   C D.  nequeXZ.  Ne  quid  Ca?«eranus 
neu  B.  neque  (neq'  CD)  ceteri    cognatis  B    60.  61  inverso  ordine praebent 
libri,  quod  correxi  1.  s.  s.      60.  nostre  etatiJ5       intempestiuae  <S|pe«^c- 
Uus  in  adnot.  tempestiuo  .B  CD.  tempestinei.2        temperent  Sarace- 


12  PLAVTI  I  1,  40-50 

Quos  qufjm  celaraus  si  faximus  conscios,  40 

Vna  tinteparta  demus  postpartoribus  12 

Et  minus  damnosorum  liominum  quam  nunc  siint  siet.  44 

Nam  niinc  lenonum  et  scortorum  hic  plus  est  fere  45 

Quam  olim  muscarumst,  quom  caletur  maxume.  65 
Nam  si  nusquam  alibi  siint,  circum  argentarias 
Scorta  et  lenones  qui  sedent  cotidie, 
Ea  nimiast  ratio:  quippe  qui  certo  scio 

Heri  plus  scortorum  fuisse  iam  quam  ponderum.  50 

nus.  temperant  LZ,  G. Hermannus  Opusc.  t.  VIII  p.  424:  cf.  Lueb- 
bertus  'Gramviat.  Stud.'  I  p.  40.  94  61.  cum  libri.    ut  Goellerus. 

nunc  Seyffertus  Philol.  t.  XXV  (a.  1S67)  p.  464,  MueUerus  Tlaut. 
Pros.'  p.  486  et  'Naclitr.'  p.  71  sq.:  cf.  Lucbbcrtus  'Grammat.  Stud.' 
II  p.  118  sq.  349  sq.  sic  LZ  faximus  Camerarius.  facimus  libri. 
faceremus  Saraccnus        conscios  LZ.    conscias  BCD  62.  Vna  ®; 

cf.  l.  s.  s.  p.  62  (ubi  Et  scripsij.  Vnne  B.  unde  CDLZ.  ut  ne  ^vctus 
codex  Pistoris'  apud  Barthium  Adv.  XXXII,  11  auteparta  Saracenus. 
anteparata  libri  ante  parat  ademus  B       pospartoribus  liitschelius 

Opusc.  phil.  II  p.  550.  postraptoribus  Hermannus  1.  s.  s.  Post  hunc 
versum  secuntur  in  Ubris  verba  faxim  lenonum  et  scortorum  j)lus  est,  ubi 
faxim  ad  corrigctulum  facimus  v.  61  pertinerCf  cetera  ex  v.  64  repetita 
ad  damnosorum  hominum  esse  docui  l.  s.  s.  Pro  plus  est  Acidalius 
posthac  minus,  Camerarius  praeeunte  Saraceno  ut  plus  est  minus, 
Mcursius  multo  miuus,  alii  alia  coniecerunt  63.  minos  B  danos 
horum  B.  dampnosoru  CD  Post  sunt  ras.  in  C  est  siet  Lam- 
binus.  sunt  sient  Spengelius  64.  hic  inseruit  Bitschelius  Opusc.  phil. 
II  p.  3S6  lononum  est  et  scortorum  p.  f.  Bothius.  lenonum  plus  et 
scortorumst  f.  Goellerus  ferre  CD.   foro   Kiesslingius  cens,  p.  621: 

cf.   Bibbeckius    'Beitr.   z.  L.  v.   d.   lat.  Part.'  p.  7  65.   66   inverso 

ordinc  jyraebcnt  libri,  quod  Camerarius  correxit  65.  qua  CD.     Qua 

nus  B       muscarii  est  B.     Muscarum  est  CD       cum  Ubri         maxime 
Ubri        66.   quam  L        si   nusquam   alibi  BitscheUus  l.  s.  s.  nusquam 
alibi  si  (sic  Z)  BCDZ.     usquam  alibi  L.    si  alibi  nusquam   Goellcrus 
argentarios  L  67.    Scorta  et   lenones  ScaUger.    scorti  lenones 

Ubri  qui  sedent  Buechelerus  l.  s.  s.  quasi  sedent  Ubri  (nisi  quod 
Quasi  CD  et  sedens  C  antc  corr.),  quod  post  ScaUgcrum  Bothiumquc 
male  defemUt  Fuhrmannus  'de  jyartic.  comparat  usu  Plaut.'  (ed.  Gry- 
phisivaldae  a.  1S69)  p.  39  sq.  Scorta  lenonesque  assident  Wagnerus  in 
Mus.  liJien.  t.  XXIII  (a.  1868)  p.  379*  sq.  Scorta  ibi  lenonesque  ads. 
Muellerus  'Plaut.  Pros.'  p.  13.  lenones  scortaque  ads.  Spengelius. 
Quasi  <^muscae  in  lacte  de)>sident  liitscheUus  I.  s.  exempU  causa.  nihil 
egerunt  Palmerius  Spicil.  p.  664,  Osannus  Anal.  p.  ISS,  alii  coti- 
die  CDZ.  cottidie  B.  quotidie  L  68.  ea  nimia  est  CDL.  Fanimia 
est  B  natio  GoeUerus.  cf.  Barthius  Adv.  l.  s.  s.  certe  Z  69.  Heri 
®  cum  L.  Eri  vel  eri  BCD.  Aeri  cum  Z  (aeris  Saraccnus)  post 
alios  Lipsius  Ant.  lect.  V,  3.  Triplo  Camerarius.  Triplo  ibi  Bitsche- 
Uus.    Ibi  Seyffertus  Philol  t.  XXIX  (a.  1S70)  p.  408.    Foro  Spengelius. 


ll,51-C-_>  TRVCVLENTVS  13 

Qnos  equidem  qiiani  ad  rem  dicam  iii  argentariis  70 

Keferre  liabere  nisi  pro  tabulis  nescio, 

Vbi  aera  perscribantur  usuraria  — 

Accepta  dico,  expensa  ne  c^ui  censeat. 

Postremo  in  magno  populo  mulierem  inclutam  55 

Re  pliicida  atque  otiosa  uictis  hdstibus  75 

Amare  oportet  omnis   qui  quod  dent  habent. 

Nam  mi  hercle  haec  meretrix  quae  hic  habet  Phronesium 

iSuom  nomen  omne  ex  pectore  exmouit  meo.  59 

Nam  me  fuisse  huic  fateor  summum  atque  intumum,  ci 

Quod  amantis  multo  pessumumst  pecuniae:  80 

Fere  Kiesslingius  cem.  p.  621  fuisse  ®.    esse  lihri  iam  LZ. 

eam  BCD  ponderunt  C  plus  scortorum  nescio  an  e  glossemate  sit, 
ut  tale  quid  olim  extiterit  velut  Heri  maiorem  fuisse  eam  {scil.  ratio- 
nem)  Hunc  versum  cum  antecedente  Bergkius  delet  I.  s.  s.  p.  49  sq.  as- 
sentientibus  Boeckelio  Beinliardtoque  70.  Quas  Bitschelius         equi- 

dem  Brixius  epist.  p.  7.  quidem  lihri.  cf.  MueUerus  l.  s.  s.  j).  752. 
quam  quidem  Guyetus.  quidem  quamnam  Bothius,  Bitschelius 
71.  hdihexi  Bothius  Resides  haerere  Guyetus  tabulis  ex  talibus  C  72. 
aera  Camerarius.  slqB.  he  CDZ.  he  L  73.  ViccQ\)iSi,  Aeidalius.  Ac- 
cipiat  {vel  accipiat)  libri  accipiat  illico  Lambinus.  cf.  Turnehus  Adv. 
X,  25  expensa  priore  e  ex  p   correcta  B  ne  qui  Acidalius. 

neq;   B.    neq'   CD        Post  hunc  versum  lacunam  statuit  BrLvius  l.  s.  s. 
74.  in  magno  {vel  magno  in)  populo  Bothius.  id  magno  populo  in 
B.    id  magno  in  populo    CDLZ.    in  magno  populo  in  Camerarius 
mulierem  inclutam  ®.     mulier  hominibus   (omnibus   L)    libri.     multis 
hominibus  Camerarius.    innumeris  hominibus  Bergkius  l.  s.  s.  p)-  ^4 

g 
75.  placida  LZ.    plagida  BC.    plaida  D       ociosa  BLZ        76.  amare 

ex  amoreZ)  omsB.  Oms  CD  Cf.  Visseringius  'Quaest.  Plaut.'  I  p. 
23  et  Goetzius  in  Mus.  Bhen.  t.  XXX  (a.  1876)  p.  165  Post  hunc 
qaoque  versum  lacunam  statuit  Brixius  l.  s.  s.  Cf.  'Anal.  Plaut.'  p.  54  sq., 
ubi  paulo  liherius  locum  correxi  11.  mi  hercle  haec  ®.    mihi  hec 

BL.  mihi  hgc  CD.  mi  haec  nunc  Muellertis  I.  s.  s.  p.  710.  mi  istaec 
Bothius  Nunc  haec  mihi  Guyetus  meretrixq;  B.  meretrix  Qug  CD 
j^nesium  B  78.  Suu  B.  suum  CD  omne  Cumerarius.  oins 
BD.  omnes  C.  omnem  Z  suum  nom  oms  D  in  ras.  emouit  DZ 
Secuntur  in  BCDZ  verha,  quihus  in  B  glossa  adscr.  man.  rec.  (Ca- 
merarii),  phronesium  (phronesim  Z)  nam  phronesis  est  sapientia,  qriae 
in  L  sic  cum  versu  7S  in  unum  compressa  sunt:  omnem  ex  pectore 
euomit  phronesim.  Glossema  apertissimum  Lambinus,  Cantertis  Nov. 
lect.  VII  c.lO,  alii  deleverunt.  Etiam  qui  antecedunt  v.  77.  7S  cur  vix 
Plautini  sint  exposui  I.  s.  s.  p.  51  sq.  79.  atq'  ex  adq'  corr.  C 

intumum  BCDZ.    intimum  L  80.   amanti  (!)   Maehlyus  I.  s.  s.  p. 

114  sq.  amanti  est  mulso  Scaliger  pessimum  est  libri  pecunie 
B  L.    hariolatur  Palmerius  Spicil.  p.  716 


14  PLAVTI  I  1,  63—72 

Eadera  postquam  alium  repperit  qui  plus  daret 

Damnosiorem,  exinde  inhiauit  ilico, 

Quem  antehac  odiosum  sibi  esse  memorabat  mala,  cs 

Babyhjniensem  militem:  is  nunc  dicitur 

Ventiirus  peregre;  eo  hunc  nunc  conmentast  dolum:  85 

Peperisse  simulat  sese,  ut  me  extrudat  foras 

Atque  ut  cum  solo  pergraecetur  milite.  C9 

Mihi  uerba  retur  dare  sese:  an  me  censuit  72 


81.  aliud  L  repperit  LZ.  repperi  CD.  reperit  B  plus  LZ.  pius 
B.  prius  CD  82.  Da  nosi  ore  B.  dampnosiore  C.  dampnosiorem  7) 
Addunt  YcahiBCD,  me  LZ,  quod  cum  danosiorem  —  sic  enim  vohiit 
—  I.  Brantius  coniunxit,  ceteri  exinde  particulae  irraemittunt  repugnante 
usu  Unguae,  ego  delevi  exinde  inhiauit  ilico  ®.  exine  immouit  loco 
B.  exinde  (exindeC)  Immouit  loco  CD.  exinde  amouit  loco  iZ.  exin 
oxmouit  loco  Spengelius.  exim  demouit  loco  Kiesslingius  cens.  p.  621. 
d.  amantem,  me  mouit  loco  Kocliius  in  Fleckeis.  ann.  t.  CV  (a.  1S72) 
p.  832.  d. ,  illum  exin  summo  habuit  loco  Buggius  ibid.  t.  CVII 
(a.  1873)  p.  403.  exinde  amauit  (vel  exim  deamauit)  ilico  {om.  me)  © 
l.  s.  s.  p.  55  Post  hunc  versum  graviter  distinxit  Acidalius  cum  aliis 
83.  Quem  antehac  odiosum  Buechelerus  l.  s.  s.  Qui  (qui  CD) 
manifesta  ac  odiosum  BCD.  quem  infestum  ac  odiosum  LZ.  quem 
infensum  odiosum  Lambinus.  quem  senium  ac  odium  Acidalius. 
quem  manifesto  {vel  manifestum)  odium  Bothius.  quem  impense 
odiosum  Flecleisemts  ann.  t.  CI  (a.  1870)  p.  710  sq.  quem  ista 
antehac  odio  Muellerus  'Kachtr.'  p.  29  adn.  quem  infeste  odiosum 
Seyffertus  in  'Stud.   Plaut.'   (ed.   a.  1874)   p.  23  84.    Babilonien- 

sem    BCD.     babilloniensem   L  Verba   quem   —   militem    ab   is 

nunc  dirimenda  esse  Buechderus  vidit  85.  peregred  Bitschelius  1.  s. 
s.  p.  8!)  ea  L  hunc  add.  MueUerus  ' Plaut.  Pros.^  p.  486  adn. 
'Nachtr.^  p.  108  con  menta  est  B.  comenta  est  D.  commenta  e.st 
CL  86.  Peperisse  Z.  Reperisse  B.  reperisse  CD.  repperisse  L  Post 
foras  graviter  distinxit  Acidalius  itemque  Dombartus  Philol.  t.  XXVIII 
(a.  1S60)  p.  731  sq.  Secuntur  in  libris  verba  cum  (Cii  B,  eum  LZ) 
esse  simulant  (simulat  L,  Acidalius)  militem  puero  (puervi  B)  patrem, 
quae  proximo  versui  subiecit  Dousa ,  subiunxit  Acidalius  cum  Dombarto. 
Vide  infra  87.  Atq;  B.  Atq'  D.  Adq'  C  pergraecetur  Z.  pergrece- 
tur  L.  peregre  getur  BCD  militi  BCDZ.  milite  L  Secuntur 
in  libris  verba  eum  (Eu  B.  eo  L,  Bothius)  isti  suppositum  puerum 
(Puerum  C7J)  opus  pessime  (pessum  ('.  pessima  LZ),  quae  varie  corre- 
xerunt  Acidalius,  Palmerius,  Guyettis,  Lomanus  'Spec.  crit.  in  Plaut. 
et  Ter.''  p.  74,  Spengelius ,  alii:  velut  opino(r)  ])ro  opus  scribendo  Bueche- 
lerus  Dombartusque.  Sed  neque  Jiunc  versum  neque  aJterum  ilJum  uJJo 
modo  toJerari  posse  demonstravi  J.  s.  s.  j).  48  sqq.  reiectis  simuJ  vanis 
Dziatzkonis,  lieinliardti ,  aJiorum  suspitionibus.  Ceterum  de  versu  priore 
Guyetum,  de  aJtero  Weisium  dubitasse  video  88.  berba  B  uerba- 
retur  C  sese  Lamhinus.  se  Jibri.  sed  RitscheJius  J.  s.  s.  p.  6I 
an  me  I^Z.    ame  BCD.    nara  me  Bergkius  J.  s.  s.  p.  42 


I   1,73-2,  1  TRVCVLENTVS  15 

Celtire  se  potesse,  grauida  si  foret? 

Nam  ego  Lemno  adueiii  Atlienas  nudius  tertius,  90 

Legiitus  quo  hinc  cum  publico  inperio  fui.  75 

Sed  ecquid  melius  est     *         +  * 

*  +  *         Astaphiumst  ancillula: 

Cum  e-d  quoque  etiam  mihi  fuit  commercium. 


ASTAPHIVM.     DINIARCirVS 

ASTAPHIVM 

Ad  fores  auscultate  atque  adseruate  hasce  aedis  95 


92.  Camerarii  scriptura  decepti  huc  maxime  rettulerunt  Halmius 
verha  [lulii  RufinianiJ  de  schematis  lexeos  §  43  (Rhet.  lat.  min.  p. 
58,  19):  Figura  per  pronomina,  ut  .  .  .  'quis  mulier'  itemque  Kei- 
lius  Marii  Plotii  [M.  Claudii]  Sacerdotis  p.  449 ,  24:  (soloecismus  per 
immutationem  generum)  Plautus  ''sed  quis  illaec  mulier  est'  pio 
'sed  quae  illaec';  quae  spectant  ad  Mil.  glor.  v.  361 

95—99.  Priscianus  de  metris  Terentii  p>-  425,  27  K.:  (Terentius 
trochaico  mixto  uel  confuso  cum  iambico  utitur  in  sermoue  persona- 
rum,  quibus  maxime  imperitior  hic  conuenit,    quem  puto    ut    imitetur 


89.  se  om.  L  potesse  CDLZ.  potest.  se  B  90.  adueni  Gepper- 
tus.    aduenio  libri  tercius  B         91.  quo  hinc  Bothius.    hinc  qnod 

(quo  LZ)  libri,  unde  cum  delet  Spengelius,  quod  perperam  defendit 
Bergkius  p.  74  sq.  inperio   B.    Imperio  CD  92.  ecquid  melius 

est  ©.  hec  (hgc  C.  haec  D)  quibus  melius  est  BCDZ,  nisi  quod  in 
D  man.  rec.  li  lineola  inducens  meus  efficere  voluit.  quibus  melius  est 
om.  L.  haec  quis  mulier  est  Camerarius ,  tmde  prius  est  del.  Bothius, 
traiecit  Fleckeisenus  I.  s.  s.  p.  184,  dlterum  traiecit  Spengelius,  del. 
Goellerus.  haec  quidem  eius  est  Astaphium  ancillula  Seyffertus  l.  s.  s. 
p.  26  sq.,  vulgatam  ferri  non  posse  j^^obans.  alia  temptavi  I.  s.  s.  p. 
53  sq.  Sed  nunc  non  d^ibito  quin  recte  (ecquid)  melius  est  servaverim 
cum  lacuna  sic  fere  explenda:  quam  ut  hoc  pultem  ostium?  Sed  modo 
concrepuit;  cf.  Pseud.  v.  1121  93.  astaphium  est  libri        94.  cum 

ea  LZ.  cum  ergo  BCD.  quam  erga  Seyffertus  Philol.  t.  XXF  p.  465, 
quod  non  admittit  quoque  comertium  B.    commertium  CZ.    comer- 

tium  D 

Act.  I   Sc.  2.      ASTAPIVM  ANCILLA    DIMARCVS    IDEM  •  B. 
ASTAPHIVM    ANCILLA  •  DINARCVS    IDE  •  C    itemque  {nisi    quod 

ASTAPHIV  et  DINARC  IDE)  D^     Ascaphium    ancilla.     Dinarchus  L 

Codicum  B  et  A  discriptio  icbi  discrepat  a  nostra  adnotavi.       Versi- 

bus  huius  cantici  restitucndis  praeter  editores  peculiarem  operam  nava- 

runt  G.  Hermanniis  de  metris  p>-  96.  202 ,  Studemundus  in  Act.  gymn. 


16  PLAVTI  1  2,  2-7 

Ne  qui  adueutor  grauior  abaetat  quam  adueuiat 
Neu,  qui  mauus  adtulerit  sterilis  intero  ad  uos, 

Grauidiis  foras  exportet.  — 
Noui   ego  hominum   mores:   ita   nunc    adulescentes  sunt 

morati:  6 

Quinei  aiit  senei  adueniunt  lou 

Ad  nos  congerrones  consiilto  consilio: 


lianc  confusionem  rythmorum  facit.  sunt  autem  et  trimetri  et  hoc  plus 
minusque,  et  habent  paeiiultimam  uersus  syllabam  in  quibusdam  lon- 
gam,  in  quibusdam  breuem,  ut  in  Andria  .  .  .  .)  similiter  Plautus  in 
Truculento  eodem  metro  usus  est  in  sermone  ancillae  Astaphii  'ad 
fores  .  .  .  noui  egONhominum   mores'  101.  Flucidi  ylossae  p. 

30,1  D.:  consulta  consilia:  2'lacita  (cf.  Buechelerus  Mus.  Bhen.  t. 
XXXV  [a.  ItySO]  p.  403  sq.j,  ubi  cod.  C  (Corsianusj  2>raebet:  con- 
sulta  concilio  plena:  vide  infra 


Berolin.  t.  XVIII  (a.  1864)  p.  533  sqq.  544.  550,  Brixius  in  Fleckeis. 
unn.  t.  XCI  (a.  1865)  p.  62.  68.  70,  Muellerus  in  ' Plaut.  Pros.'  pas- 
sim,  Christius  in  'Metr.  Bemerk.  zu  d.  Cant.  d.  Pl.^  et  'Metrik  d.  Gr. 
u.  J?.'  passim,  alii.  Quorum  commenta  singillutim  joercensere  infinitae 
operae  esset,  perparvae  utiUtatis.  Saejyius  in  solis  pedibus  diuietien- 
dis  occupati  artem  criticam  ipsamque  grammaticam  atque  omnino  urtem 
fieglexerunt.  Velut  v.  96  qui  abaetat  spreverunt,  vel  v.  103  qui  dum 
illi  agunt  tolerarunt ,  vel  v.  99  qui  noui  hinc  proposuit,  alia  ciusmodi. 
Quare  BitscheUi  exemplum  et  in  constituendo  cantico  et  in  adnotuiulo 
secutus  sum  95.  Ad  CL,  Priscianus.  d  cum  spatio  initiaU  D.  d-  Aut 
B.    Aput  SpengeUus        foras  B         auscnltato  LZ  adq?  CD 

adseruate  hasce  aedis  ®.    adseruate  aedes   Priscianus.    adseruas    (ser- 
uas  C)  aedis  BCD.    asseruabis   aedis  L.    adserua  has  aedis   Z 
96.  qui  Hermannus.    quis  Ubri  cum  Prisciano  abaetat   B.     abeat 

CDLZ  cum  Prisciano  Post  quam  spatium  in  C.  qua  B  97.  qui 
BCDL.    quis  Prisciunus  attulerit  Ubri  cum  Prisciano  sterilis 

Priscianus.  steriles  Ubri  intero  ®;  df.  BuecJielerus  in  Fleckeis.  ann. 
t.  XCIX  (a.  1S69J  p.  486.    intro   Ubri  (C  cum  spatio).     ad  nos  intro 

Bothius  98.  fores  D  exportet  Priscianus,  Z.  ex  ort&  C.  ex- 
ortet  BD.  asportet  L  99.  noui  —  mores  versui  98  adplicat  B,  re- 
Uqua   cum   quinei   versum  faciunt       Post    ego   spatiicm  in  C  sunt 

morati  Bothius.    morati  sunt  Ubri       100.    Ante  quiuei  spatium  in  C 
quin  eiDLZ      ant  senei  Schneiderus  in  praeffrucul.  e  cod.  Heidelb. 

expressae''  p.  4.  Aut  senec  BC.  Ause  nec  D.  aut  se,  nec  LZ.  ut 
simitu  Camerarius.  nt  seme\  Bolliius  101.  ad  nos®;  cf.  v.  97.  107. 
111.  112.  114  al.  neque  nmquam  se  ipsu  scorta  dicunt  sc&rta.  ad  scorta 
Ubri  (cum  spatio  Ci.  ad  scortulum  Bri.rius  a  seuei  novtim  bacchio- 
rum  ordinem  incipiens.    ad  scortum  cougerrae  KiessUngius  cens.  p.  622 


I  2,  7-13  TRVCVLENTVS  17 

Quaiido  111  tro  aduenerunt, 
Oeniis  eorurn  aliqui  ioculum  amicae   usque   oggerit,  dum 

illi  liarpagant  9 

*  *  + 

Sin  seruom  uideut  quempiam  se  adseruare,  105 

Qui  [custodem]  obliidant  oblectent,  ii 

Per  ioculum  et  ludiim  de  nostro    specimen  edunt, 

Quod  factores  faciunt. 
Fit  pol  hoc  et  pars   spectatorum  scis  tis  spoliis  me  haud 

mentiri : 

cum  vcrsu  100  tetrametrum  efficiens  congerones  BCD        consnlto 

consilio  Kiesslingius  l.  s.  consulta  concilio  Placidi  cod.  C.  consulta 
consilia  ceteri  codd.  Placidi.  Consulta  sunt  consilio  BCD.  consultas- 
sunt  consilio  LZ.  cousulta  sunt  consilia  Camerarius.  consultis  con- 
siliis  Brixius  102.    adneniunt  LZ  In  B  hic  non  est  inter- 

stitium  103.  Oenus  B.     Vnus  CD  aliqui  ioculum  ®.    ali- 

quis  ocnlum  libri.  aliquis  osculum  (osclum  Brixius)  Camerarius , 
quod  ferri  non  posse   KiessUngius   cens.  p.  637  demonstravit  ami- 

cae    (amice    L)    usque  LZ.    amicensq;   BCD  aggerit  L  har- 

pagant  ®.  agant  lihri.  tagant  Gulielmius  Verisim.  II,  3.  agunt 
quod  agunt  Lambinus.  agunt  rem  suam  Scaliger.  varia  temptavit 
Spengelius  104.    lacunam    unius   versus  significant   BCD,    in  quo 

rubricator  cod.  B  verbis  SS  CETERI  CLEPTAE  pronomen  illi  ex- 
jdicavit.  sunt  ceteri  cleptae  Gamerarius.  ceteri  cleptae  lurcantur  uel 
harpagant  Lamhinus,  Dousa.  suam  rem  agunt  ceteri  cleptae  Spenge- 
lius,  cui  tamen  glossevia  suholuit.  Et  metricis  rationibus  et  Plautinae 
consuetudini  talis  responderet  versiculus:  Clepiint  rapiunt  fiigiunt 
105.  Sin  seruom  ©.    Sin  BCD.     cum  LZ         uideant  Camerarius 

s 

adseruare  CDZ.  adueruai-e  B.  asseruare  L  106.  versui  105  adpli- 
cat  B ,  item  v.  108  versui  107  Qui   obludant   oblectent  ®.    oblu- 

deant  (obluunt  L.  obludunt  Z)  qui  (dum  Camerarius)  custodem  oblec- 
tent  (Oblettent  C)  libri  107.  denTo  BC  specimen  edunt  ®.  sepe 
(sepe  D.  saepe  Z)  aedunt  (edunt  D.  edunt  LZ)  lihri.  saepe  rapiuut 
Spengelius.  saepe  clepunt  Seyffertus  PliiJol.  t.  XXIX  (a.  1870)  p.  408. 
Improhahilia  comminiscuntur  Kiesslingius  cens.  p.  622  sq. ,  Berglcius  l.  s. 
s.  p.  59  adn.,  inepta   Maehlyus   l.  s.  s.  p.  115  108.   factores  ^ 

coll.  Curcul.  V.  207 :  aperte  enim  tanquam  sphaeromachia  describitur  v. 
106 — 110,  suppilatis  nimirum  (non  jiilis)  instituta.  Fartores  CDLZ. 
fectof  (i.  e.  fectorum)  B.  lepido  ore  Spengelius,  furtum  Buechelerus  l. 
s.  s.  anapacstieum  ex  v.  107  cum  108  constituens.  de  furtum  iam  Seyf- 
fertus  l.  s.  cogitaverat  109  sqq.   Anapaesticos  numeros  Stiodemundus 

agnovit  l.  s.  s.  p.  535;  ex  parte  alios  constituit  Seyffertus  ^de   hacchiac. 
vcrs.   usu   Plaut.'  p.   29   assentiente    Vsenero  in    Ind.   schol.    Gryphis- 
u-ald.  a.  1866  p.  11.     Cf.    etiam    Lachmannus   in  Lucr.  p.  262 
109.  scis  tis  ®.     scistis  BDZ  et  cum  spatio  C.    scitis  L,  Camerarius 
spoliis  ®.    poli  Z?.    pol  6'7>.  om.  LZ    an:  scitis  probe.^        Sequitur 

PliAVTI    TRVCVIiENTVS  2 


18  PLAVTI  I  2,  14-19  [15— Ambr.] 

Ibust    ibi     pugiia    et    uirtust    de    praedonibus    praedam    ca- 

pere.  iio 

At  ecastor  nos  rusiim   lepide  referimus   gratiam  furibus 

nostris.  15 

Nam  ipsi  uident  quom  eorum  adgredimur  bona  atque  etiam 

ultro  ipsi  adgeruut  ad  nos. 

DlNIAKCHVS 

Me  illis  equidem  haec  uerberat  uerbis:   nam  ego  hiic  bona 

mea  degessi. 

AsTAPniVM 

Conmemini:   iam  pol   eiimpse  ad  nos  si  domi  erit  mecum 

adducam, 

DlNIARCHVS 

Heus  manedum,  Astaphium,  priusquam  abis!  115 


in  B  ec  uos  i.  e.  et  uos  {scil.  pars  spectatorum  scistis),  q;iiod  delevi: 
vulgo  cnvi  CD  efficiunt  liaec  uos  (Haec  C.  Hec  D.  hec  om.  uos  L), 
quod  ferri  non  posse  SpengcUus ,  Kiesslingins ,  alii  monuerunt  haud 
C7).  aut  B  110.  Ibust  ibi  pugna  ®.    Ibi  sib;  pugue  B.    ibi  usibus 

(usib;  D)  pugne  GD.  ubi  usus  pugnae  (pugne  L)  LjZ.  Ibi  est  ibus  pugnae 
Camerarius.  Neque  ibist  opus  pugna  Buechelerus  l.  s.  s.  p.  570  hunc 
versum  cum  Goellero  post  eum  qui  sequitur  collocans  uirtust  ®.  uir- 
tuti  libri  111.  ateccastoe  A.    At  BCDLZ  rusu  B.  rvrsvm 

A  cuni  CDL  gram  BD  nfis  B  Ceterum  vix  dubito  quin  de 
horum  anapaestorum  asperitate  recte  suspitioneni  moverit  Brixius:  ac 
potuit  Flautus  dare  redhostimus  furibus  nostris.-  cf.  Festus  p.  270  M.: 
redhostire]  referre  gratiara  112.  cum  eorum  BCDLjZ.    EORUMCUi\i 

A  adgredimur  ®.    accerimus  A.    aggerimus  ceteri  (et  ipse  for- 

tasse  A).  egerimus  Gesnerus.  auferimus  Spengelius.  auortimus  Fleck- 
eisenus  ann.  t.  CL  (a.  1S70)  p.  712  alios  nnmeros  constituens.  abgerimus 
Seyffertus  in  'Stud.  Plaut.'' p.  2S  atq- A.  loqui  BCDZ.  om.  Lj.  alioqui 
Valla.  qinn  Camerai-ius  Siggernnt  lib ri  cum  A  Forsitan  praestet:  n\tvo 
adgerunt  adnos  Verba  etiam  .  .  .  uos  in  B  versum  occupant  Persona- 
rum  significatio  ubi  extat  inBCD  adnotabitur  113.  Dirimuntur  cola 
in  A  illis  equidem  ®.  illis  quidem  libri  cum  A.  quidem  illis  Bucche- 
lerus  l.  s.  s.  hec  BLj  uerrerant  A  kuceonameadegessi  ^. 
huc  done  adecessi  B.  huc  dona  concessi  CD.  cf.  Studemundus  Hermcie  t.  I 
p.  303  sq.  huc  (huic  X)  dona  congessi  LZ.  huic  doua  accongessi  Ca- 
merarius  114.  Comemiui  jB.  Commemini  ceteri  cum  A  roL^.  pol 
ego  cetei-i  enm^se  Bothius.  eumipsum -4,  Camerarius.  um  snm  BC. 
ura  sum  D  ante  ras.,  ui  sum  post  ras.  uisam  LZ  adnos  A.  om. 

ceteri  erit  AcumLjZ.  erat  BCD  mecu  A  115.  /»i  i?  intersti- 
tiuni  est  post  scies  {v.  116)  astapkium  A.    adstaphins  B.    asta- 

phius  CD.    ascaphium  X  abls  A.    auis  BCD.  om.  LZ 


I  2,  19-24  [Ambr.]  TRVCVLENTVS  19 

ASTAPHIVM 

Qui  reuocat? 

DlNIARCHVS 

Scies:  respice  huc! 

ASTAPHIVM 

Quis  est?  20 

DlNIAKCHVS 

Vobis  qui  bona  multa  esse  uolt. 

ASTAPHIVM 

Dato, 
Si  esse  uis! 

DlNIARCHVS 

Paxo  erunt:  respice  liuc  modo. 

AsTAPHIVM 

Odio  med  euicas  miseram  quisquis  es. 

DlNIARCHVS 

Pessuma,  mane!  120 

ASTAPHIVM 

Optume,  odi6's!  — 
Dmiarclmsue  illic  est?  atque  is  est,  is  est! 


120.  Pnscianus  de  metris  Terentii  p.  422,  19  K.:  utituv  etiam 
monometris  iit  in  Truculento  'pessima  —  odio  es'.  Cf.  Stiidemun- 
dus  in  'Festgruss  d.  philol.  Ges.  zu   Wtirzburg'  (ed.  a.  1SG7)  p.  47 


116.  QUIKEUOCAT  A.  qui  reuoca  B.  reuocat  CD.  quis  reuocat 
LZ  117.  In  B  interstitium  post  respice  (v.  IIS)  qui  bona  multa 
©.  qui  multa  bona  libri  cum  A.  qui  multa  dona  Spengelius  cum 
Studemundo  (at  cf.  Poen.  V,  4,  46,  al.J.  qui  omnia  boua  Vsenerus  l. 
s.  s.  c^ui  multa  duona  Bergkius  l.  s.  s.  p).  134.  multa  ciui  bona  Fleck- 
eisenus  l.  s.  s.  p.  712  uolt  L.  uult  ceteri  cum  A  119.  .Odio  med 
enicas  Fleclceisenus  1.  s.  ex  parte  secutus  Kiesslingium  cens.  p.  623. 
io  tenicas  me  B  CD.  io  enicas  me  LZ.  OK  {in  fine  versus  anteceden- 
tis)   ExicASME    A  esi  B  120.    pessijmamane  A  cum  LZ  et 

Prisciano.    pessima  Anel  B.    pessimam        anel  CD  cum  spatio  initiali 
ante  anel,  unde  maned  Pareus,  mane.    I  (,  optume)  Gruterus  effecerunt 
121.    optume    C.      optune   B.      optime    A    cum    Pi-isciano.    om. 
DIjZ  odio   es   Priscianus.    odioest  A.    odiosus  es   ceteri  (inter 

spatia  C ,  cum  personae  spatio  post  es  D)  122.  diniabckusxe  A.  -  Di- 
narchus  ne  I?.  dinarcbus  ne  CD.  Dinarcbusne  LZ.  sed  Diniarchusne 
Fleckeisenus  l.  s.  Interstitium  in  B  j)ost  manum  {v.  124)  ille  Vsenerus 
l.s.s.  ABq- A  is  est  is  est  ®.-  cf.Trin.  v.1071  sci.  Isestis  C.  is 
estis  D.  isertis  B.  Is  est  is  LZ.  isest  A.  is  est.  it  (ad  nos)  Ca- 
merarius 

2* 


20  PLAVTr  I  2,  24^27  [Ambr.] 

DlNIARCHVS 

Salua  sis. 

ASTAPHIVM 

Et  tu. 

DlNIARCHVS 

Fer  contra  manum  et  pariter  gradere.  25 

ASTAPHIVM 

Tuis  seruio  atque  audiens  sum  inperiis.  125 

DlNIARCHVS 

Quid  agis? 

ASTAPHIVM 

Valeo  et  ualidiim  teneo. 
Saluos  peregre  quoniam  aduenis,  cena  detur. 

DlNIARfHVS 

Benigne  dicis,  bene  uocas,  Stapliium,   — 

ASTAPHIVJI 

Amabo 


123.  SALDASiSifl:  .  .  .  TU  A,  ut  paulo  plus  quam  et  extitisse  videa- 
tur.  ad  uas  lissi  ituli  (ittuli  CDZ)  BCDZ.  ad  uos  lissi  attuli  L. 
adi  ad  nos  si  iturus  Valla.  TIuc  adeas  nisi  molcstumst  Saracenus.  (it)  ad 
nos.  DiN.  Et  tu  (fer)  Camerarim.  (it)  ad  nos.  ipsipsust.  Din.  I  tu! 
i,  (fer)  Pareus.    adeas  XuaixeXei  Botlmis.    alii  alia  124.  fer  AZ. 

•  ma 
fert  BCD.    ferunt  L        contranum  B       Post  manum  spatium  in   C, 

interstitium  in  B  125.  Tuis  A.  tibi  ceteri  Atque  audiens  snm  LZ. 
atque  audies  sum  BCD.    adq-auuienssum  A.     et    ausculto    Vsenerus 

inperis  BCD.  imperiis  A.  imperii  IjZ  Post  inperis  spatiiim  in 
C,  in  B  {item  ut  post  agis   —  dicis  v.  128  —  ais  v.  129)  interstitium 

12G.  QuiD  A.  tute  quid  ceteri  ualeoet  A  cum  Z.  d  Vade  et  B. 
Vale  et  CD.  Valens  L  ualidus  (peregre)  Vse^ierus  127.  Saluos 
peregre  ®  cum  Kiesslingio  cens.  p.  623,  nisi  quod  ille  peregre  saluos 
scripsit  (cf.  Eibbeckius  'Bcitr.  z.  L.  v.  cl.  lat.  Part.'  p.  2).  peregrc 
libri  cum  A  quoniam  A  cum  ceteris    (qiTi  B).    quom   Vsencrus 

cum  Camerario  cenauetur  A,  Camerarius.  centur  BCD.  letor  Jv. 
uiuus  Z.  cena  datur  Sjiengelius  Muellerusque  l.  s.  s.  p.  423  vitiose 
128.  Benigne  dicis  bene  uocas  ©  co??.  Merc.v.  949.  Men.  v.387,  itemquc 
in  trocliaicis  SpengeUus  in  adn.  3IueIIerusque.  beneuicisbenigneq-uocas 
A.  benigne  dicis  J?7>>7^Z.  Benigne  dicis  C  c?<wi  .s2)a<?'o.  bene  dicis  benigne- 
que.  heus  Brixius  cpist.  p.  8  falsus  Gepperti  testimonio.  bene  dieis 
benigne  uocas  FlecJccisenus  in  ann.  jyhil.  t.  CVII  (a.  1873)  p.  505 
Staphium  —  Amabo  FlecJceisemis.  astapkium^I^amabo  A.  Astat  eii 
ambo  B.  astate  ambo  CD.  asta  te  amabo  LZ.  at  euim  amabo  Ca- 
merarius.  sed  dice,  Astaphium,  amabo  Spengelius.  Astaphium.  AST, 
Nunc  te  amabo  Muellerus.    med.  AsT.  Amabo  Kiesslingius 


I  2,  27-31  [Aiubr.]  TRVCVLENTVS  21 

Siiie  me  ire,  era  quo  iiissit. 

DlWARCUVS 

.  Eas:  sed  quid  ais? 

AsTAl>HIVM 

Quid  uis? 

DlNIAKCUVS 

Dic  quo  iter  iuceptas?  quis  est,  quern  arcessis? 

ASTAPUIVJI 

Arcliilinem  130 
Tonstricem. 

DlNIARCUVS 

Mala  tu  temina's!  oles  eam  unde  es  disciplinam: 
Manutesto  meudaci,  mala,  te  teneo. 

ASTAPHIVM 

Quid  iam  amabo?        3o 

DlNIAKCUVS 

Quia  te  adducturam  Imc  dixeras  eitmpse,  non  eampse. 


129.  IKEEKA  A.  ire  ceteri.  aliis  locis  era  inscruerant  Geppertus  ac 
3IiieUerus  l.  s.  s.  j).  0,  (iussit)  era  pro  eas  (ea  Camerarius)  conieccrat 
Gruterus  Post  iussit  spatium  in  C  d  Quid  ius  B  In  CD  perso- 
nae  spatium  ante  quicl  uis,  quod  om.  A  130.  Dic  A.  istic  ceteri 

quoiter  C  inceptas  ex  inteptas  B  quisest  A  cum  LZ.    qui 

es  B.  quies  CD  Quem  CD  arcessis  BCD,  quod  hic  vel  allitte- 
ratio  commendat.  accersis  A  cum  LZ.  cf.  Fleckeisenus  in  ann. 
phil.  t.  LX  (a.  1850)  p.  256  aeckiline  A,  quod  vindicarwnt  Seyf- 
fertus  in  Philol.  t.  XXIX  p.  409  atque  Buechelerus  l.  s.  s.  p.  570. 
arcliinam  ceteri.  Archiuam  Camerarius.  Achiuam  vel  Argiuam  Bothius. 
Archiliuen  ( ! )  Spengelius.  Archilinam  Kiesslingius.  Archylinem  Fleck- 
eisenus  cum  Bentleio  131.  Tonstricem  Bcrgkins  l.  s.  s.  p.  135.  mere- 
TRICEM  A.  Obstetricem  B.  obstetricem  CDLZ  Ante  mala  spatium, 
est  in  CD  TUFEauxAES  A.    femina  es  (feminaes  C)  ceteri 

oles  eam  unde  es  ®  (eam  om.  Spengelius  cum  Gepperto).  oles 
EAJMUNDETUES  A.  solcs  (Solcs  CD)  unies  BCD.  solens  sii  ea  est  in  C 
superscr.  m.  rec,  ut  Cavierarius  dedit  disciplina  scrihens  {alii  ea  ex 
disciplina).  soleo  una  est  disciplina  LZ  Mala  femina  es  et  unde  tu  es 
oles  eam  disciplinam  Buechelerus  1.  s.  disciplina  A  Post  disciplinam 
spatium  in  CD  132.  hiaxifesto  A  :  cf.  Spengelius  in  Philol.  t.  XXIII 
(a.  ISGo)  p.  500  sq.  I.  Schroeder  '^de  fragm.  Amphitr.  Plaut.^  (ed.  Argen- 
tor.  a.  1S7D)  p.  30  sq.  d  Manifesta  B.  manifesta  cum  spatio  CD. 
manifestam  LZ,  quod  dcfendit  Fleckeisenus  in  ann.  philol.  t.  CI  (a. 
1S70)  p.   710  MENDACi  A.     mendatii  BD.    mendacia  (mendacia- 

mala)  C.    mendacii  LZ  te   teneo   BLZ.     Te   teneo   D.     Teteneo 

cum  spatio  C.    teneote  A  133.  quiateadductukajw  A.    Quato 


22  PLAVTI  I  2,  32—36  [Ambr.] 

NuDC  mitlier  factast  iam  ex  uiro:  mala's  praestrigiatrix. 
Sed  tandem  eloquere,  quis  is  homost,  Astiipliium?  au  nouos 

amator?         135 

ASTAPUIVM 

Nimis  dtiosum  te  arbitror  hominem  esse. 

DlNIAKCHVS 

Qui  arbitrare? 

AsTArHlVM 

Quia  tuo  uestimeuto  et  cibo  alieuis  rebus  curas.  s-. 

DlMAKCHVS 

Vos  milii  dedistis  otium. 

ASTAPHIVM 

Qui,  amabo? 


137.  Nonius  p.  499,  9  M.:    (Datiuus  pro   accusatiuo  .  .  .)    Plautue 
Truculento  ''quia  tu  .  .  .  curas' 


(quate  CD)  adducituram  BCD.  quia  te  adducituram  LZ,  qtiod  de- 
fendit  Lipsius  Ant.   lect.    V,  3  eumpse  Bothius.    eum   ipsum   libri 

cum  A,  nisi  quod  Eum  CD  et  ipsfiJ?  uon  eampse  Camerarius  (atque 
in  C  n'eampse  superscr.  m.  rec).  nonea3IPSA  A  (uon  eam  \]^sa.~  Stude- 
mitndus  apud  Spengelium  enotavit).  inonea  ase  (asae  B)  ceteri,  unde 
mira  efftcerunt  veteres  editorcs  134.  uunc  CD         factaestiam  A: 

cf.  Buggius  in  Opusc.  pliil.  ad  3Iadvig.  miss.  p.  187.  facta  est 
BDL.    factaest  C  malaespraestkigiatkix  A  {cf.  Buechelerns  in 

Fleckeis.    ann.    t.    CV  [a.    1872]  ■  p.    109  sq.).     mala    c     prestigiator 
B.    malaest    Prestigiator   CZ.     mala   e    Prestigiator  D.     mala   presti- 
gatrix  L.     vario  modo  et  scripserunt  ct  distribuerunt  verba  veteres:   ce- 
terum  non  inepte  defendas  mala's  praestrigiator         135.  sed  CD 
ELOQUERE  A.    loquere  ceteri  qui    sis    BDZ.    quisis   C.    quis  L 

komost  A.  homo  est  ccteri  astapkiumxouus  A.  astapbi 
unous  B  funde  nouus  iam  Lipsius  cffecerat  coll.  v.  724/.  asta  i)hi 
(astaphi  D)  Vnus  CD.  astaphium  unus  Z.  ascaphium  L.  an  Bueclie- 
lerus  inseruit  l.  s.  s.,  nouusne  alii  cum  Palmcrio  Spicil.  p.  715  Gtojcto- 
que  scripserunt  (unusne  Camerarius),  cum  Spengclius  nouos  amator 
mcde  Astaphio  dederit.  ceterum  vide  sis  Bocckelium  l.  s.  s.  p.  6  sq. 
136.  Nistus  B  ociosum  LZ  tearbitkor  A,  Bothius.    arbitror 

BCDL^Z  te  esse  L.    esse  te  Camerarius         QUi  A.    quina  B.  q< 

Nam  (7  (quia  na  in  marg.m.rec).  quiaNamZ>Z.  Quid  1/  Post  axhi- 
trare  spatium  in  CD  137.   d  Quia  B.     quia   CD  (quiatuo  C)      tu 

Nonius        cibod  Bothius  Rebus  CD         rebus  alienis  Beizius 

Cf  Buechelerus  in  Mus.  lihen.  t.  XXXV  (a.  1880)  p.  403  138.  uos 
CD  OTITM  A,  Bothius  et  Goellcrus.  otiosu  B.  otiosum  CD.  ociosum 
J^Z.  me  reddidistis  otiosum  Camerarius  QUi  A,  Beclcerus  'de  com. 
Bom.  fab.'  (ed.  Ldps.  a.  1837j  p.74.   quid  iam  BCi^Z.    quidnam  L 


I  2,  36-44  [-42  Ambr.]     TRVCVLENTVS  23 

DlMAECUVS 

Bgo  expedibo : 
Rem  perduli  apud  uos:  uos  meum  negcjtium  abstulistis; 
Si  rem  seruassem,  luit  ubi  negotiosus  essem.  140 

ASTAFHIVM 

An  tu  te  Veneris  piiblicum  aut  Amoris  alia  lege 

Habere  posse  p<5stulas,  quiu  otiosus  fias?  4o 

DlNIARCHVS 

Illa,  luiiid  ego,  liabuit  piiblicum:  perudrse  interpretaris. 
Nam  adudrsum  legem  meam   ob   nieam  scriptiiram  pecudem 

cepit. 

ASTAPHIVM 

Plerique  idem  quod  tii  facis  faciunt  rei  male  gerentis:      145 
Vbi  non  est  seripturam  linde  deut,  inciisant  publicanos. 


138  sq.   Nonius  p.  47G,  33  M.:   expedibo  pro  expediam.    Plautns 
in   Truculento   'Ego  —  apud  uos' 

144.  Charisiusp.  140,  9  K.:  ''pecus'  si  neutri  sit  generis,  'pecoris' 
dicitur;  ''pecudis'  si  feminini.  'pecudcm'  (pecuduiV)  Plautus  in  (Tru- 
culento  add.  Fahricius)  ''ob  meam  .  .  .  .  cepit':  vide  infra 


EUOEXPEDiBO  A  cum    Nonio.     ego    expediuo    B.     expedibo    CDLZ 
139.   APUTUOSUOS  A.   apud  uos  Z,   Nonius.  om.  ceteri.    cum  re 
Camerarius      Post  himc  versum  Goellerus  inseruit  quem  Priscianus  III 
p.  100,   13  H.   scrvavit:  cf.   ad   versus   160.  162.   729  140.    Si 

re  B.  sirem  C.  si  rem  D  seruas  sem  C.  Seeuauissem  A  Fuit 
CD  141.   ANTUTEUENEKiSPUBLicuM  A,   undc    corrucrunt   quue 

post  alios  Brixius  cpist.  p.  7  disputavit.  An  tute  bene  respublicii  B. 
antute  (at  tute  i)  bene  rem  publicam  CDLZ  rem  publicani  Came- 
rarius        Aut  CD  142.   habere  CD         posse  A  cutn  LZ.  jjosses 

BCD.  se  Camerarius.  te  Acidalius  {cum  olim  tute  v.  141  extiterit, 
quod  corr.  Eeiziuset  Beckerus  l.  s.)  quinotiosus  A.  quintu  otiosius  CD. 
quintuosius  B.    quiu  (qui  L)  tu  ociosus  LZ  143.   KAUD  A.    haut 

B.    aut  CDLZ        puUicu  B  peruorse   libri  cum  A   (per  uorse  C) 

lstekpkaetajris  {expuncta  A  priore)  A  teste  Loeivio.    interptaris 
BD.    inter  ptaris   C  144.   aduersum  L  meam  ®  idque  ipsum 

Charisii  auctorem  legisse  apparet.  amem  libri  praeter  A,  qui  me  habet. 
a  me   Camcrarius        obmea  C.    ad   meam  Brixius   l.  s.  cepit  A 

cumCharisio.  accipit  (accip  JB  C)  ceto'i.  accepit  (7aweran«s  145.  Pleri- 
que  Camerarius.  Fieriq;  BD.  Fierique  CLZ.  Aeraque  Lipsius  'ex 
libro  Iioverii'  Diniarcho  continuans        ide    B.    idest  C        tufacis  CD 

rem  LZ,  quod  rccte  Goellerus  resp)uit  coll.  v.  223        malegerentis 
JJ    (m    ex    in    factu).     malae    gerentis    C.     malegerentes    BLZ 
146.  ubinon  C.    ubi  non  e  D  (sed  e  erasa)        Est  CD        scriptura  B. 
scriptura  ceteri        incussant  L        pullicanos  B 


24  PLAVTI  I  2,  45-51 

DlMABCHVS 

Male  uortit  res  pecuaria  mi  aj)ud  uos:  uuuc  uicissim  45 

Volo  liabere  aratiuuculam  pro  copia  hic  apiid  uos. 

ASTAPHIVM 

Nou  aruos  hic,  sed  pascuos  ager  est:  si  arationes 
Habituru's,  qui  arari  soleni,  ad  piieros  ire  meliust.  150 

[lluuc  nos  habemus  publicum,  illi  alii  suut  publicaui.]    150* 

DlXIAKCHVS 

Vtrosque  pergnoui  probe. 

AsTAIMirVM 

Em  istoc  pol  tu  oti6su's,  50 

^iuom   et   illi   et   hic  peruolsus   es:    sed   utriscum   rem   esse 

mauis  ? 


148,  glossarium  Salom.  f.  11"  h:  aratiunculas:  modicas  fossas, 
quod  huc  rettulit  Loewius  Prodr.  p.  264,  nunc  ad  Eegum  lih.  III  18, 
32  spectare  intellexit 


147.  male  CD  uertit  libri  Res  CD  pecuaria  (ixriore  a  ex  n 
facta)  B      mihi  libri      ap  B       apuduos  C.  apud  hos  Dousa       Verba 

nunc  uicissim aj)ud  uos  {v.  14S)   om.   L         148.   uolo  CD 

aratiuncula  B.    Arati  unculam   C.    Aratiunculam   D        copia  hic  Ca- 
merarius.    copiae  UcjB.    copie  (procopig  C)  cum  spatio  CD.     copia  Z 
aput  B      uos  cum  spatio  CD        149.  Non  aruus  B.    nonaruus  C. 
nou  aruus  DLZ         hic  qui  arari  soleat  LZ  Sed  CD        pascuos 

ager  est  ©.  pascus  est  agere  BCD,  nisi  quod  in  D  agerje  alia  ma- 
nus  distinxit.  pascuus  est  agerii^  arationes  Valla,  Saracenus.  ratiouc- 
libri  (siiationes  C)  150.  habiturus  LZ.    d  Habituris   B.     habituris 

D  ct  cum  spatio  C,  unde  non  inepte  de  verho  habiturio  cogitavit  Meur- 
sius  cum  aliis  (ambituris  Camcrarius)  solent  arari  BecJcerus  I.  s.  qui 
arari  solent  hic  om.  LZ  Adpueros  C.  Ad  pueros  D  Varie  locum 
attemptarunt  Camerarius ,  Bothius,  alii  melius  est  libri  150=*.  huiic 
CD  puUicum  B  s  -B.  Sunt  CD  illi  alibi  sunt  publicani  Aci- 
dalius.  sine  aliis  i)ublicanis  Spengelius.  illum  alii  publicani  Kiesslin- 
gius  cens.p.  624:  fortasse  recte ;  sed  ne  sic  quidevi  dubito  quin  insiticius 
sit  versus  Post  publicani  spatium  in  GD  151.  d  Utrosque  B 
jjergnoui  Spengelius.  pcognouit  B.  percognouit  (utrosquepercognouit 
C)  CDL.  percognoui  Z.  cognoui  alii  probe  Z,  em  Geppertus.  trobe 
ide  B.  trobeidem  CDL.  utrobidem  Camerarius.  ceterum  de  probed 
cogitare  2>ossis  Istoc  D.  Estoc  C         tuotiosus  cum  spatio  C 

152.  Cum  B.    cum  CDLZ        illi  Bothius.    illic  libri        peruolsus  es 
®.    peruorsus    (per   uorsus    C)   esse    (ee   B.     es  LZ)  libri.    deuorteris 
Spengelius  in  adnot.    perodiosus   es  Maehlyus  I.  s.  s.  vitiato  metro,  in-, 
sulsa  sententia        utris    cu  BL.     utris   Cum   (Cu  D)   CD      re   Z 
nauis  L 


1  -2,  52  -  59  TRVCVLENTVS  25 

DlNIAKCHVS 

Prociiciores  estis  uos,  illi  periuriores, 
lllis  jjerit  quicquid  datur  neque  ipsi^s  adparet  quicquam: 
Vos  Stiltem  si  quid  quaeritis,  ecbibitis  et  comestis.  155 

Postremo  illi  suut  mprobi,  uos  nequam  et  gloriosae.  55 

ASTAPHIVM 

Male,  quoi  nou  uis,  ea  omnia  tibi  dicis,  Diniarche, 
Et  ndstram  et  illoriim  uicem. 

DlXIAKCHVS 

Qui  istitc? 

ASTAPHIVM 

Rationem  dicam: 
Quia  qui  iilterum  iucusat  probri,  sumpse  enitere  oportet. 
Tu  a  nobis  'sapieus'  niliil  habes:  uos  ^nequam'  abs  te  ha- 

beamus.  160 

153.  d  Procatiores  B.  procatiores  (procatior  es  C)  GB  cum  spatio  sed 
illi  libri,  ubi  secl  male  ex  v.  152  iterari  Lomanus  vidit  praeeunte  Bo- 
thio  periuriores  Brixius  ejnst.  p.  8.    periuriosi   (p  iuriosi  C)  libri 

154.  apiKiret  libri.    paret  Bothius       155.  siquid  BCDZ      qucritis 
libri  ebibitis   Camcrarius   (ecbibitis    Brixius).    &  bibitis  libri  (cum 

spatio  C)  commestis  BC.  comestis  D  156.  d  praemittit  B 
illisuut  C  iii^bi  B.  improbi  ceteri  nequam  Z.  quam  (uosquam  B  C) 
libri  gloriosi  2ibri,  corr.  Valla  Cf.  ad  v.  160  157.  Male  quoi 
non  uis  eix.  Buechelerns.  Maleq;  (maleq^  CD)  in  nos  (lunos  C.  In  nos  Z») 
illis  ea  libri  {cum  spatio  post  illis  C).  (gloriosae)  Malaeque.  AsT. 
Quae  in  nos  illosque,  ea  Camerarius.  Malaeque  in  nos.  AST.  IUa  Bo- 
thius.  Male  quae  in  nos  dicis,  ea  Spengelius  et  Muellcrus  l.  s.  s.  jj. 
238  adn.  Mala  quae  in  nos  iacis  ea  Bergkius  l.  s.  s.  p.  50.  Quae  in 
nos  illosque  ea  JRitschelius  Opusc.phil.  III  p)-  343  et  Male  servans  Brixius 
assentiente  KiessUitgio  cens.  p.  624:  at  non  magis  verbum  subaudiri  po- 
test,  quam  in  nos  ferri  sine  illosque  eaoma  C.    ea  oma  B 

dinarche  libri  (cum  spatio  C)  158.  nram  B  Et  CD  qui  Came- 
rarius.    quia  BCD.    Quid  LZ  159.    Quia  qui  LZ.    Quia  quia  B. 

quiaquia  C.    quia  quia  D  sumpse   enitere  Berglcius  l.   s.  s.,  ubi 

tamen  ipsum  uitere  praefert.  sumjjsit  seniteri  (se  niteri  D)  B  CD. 
se  ipsum  (se  eumpse  Bothius)  intueri  LZ  (cf.  Butgersius  Var.  lect.  p. 
386).  eumpse  sapere  SpengeJius.  Egregiam  Bergkii  coniecturam  ipsi 
auctori  improbatam  p)i'obavit  Buechelerus  l.  s.  s.  p.  572 ,  corrupit  3Iaeh- 
lyus  l.  s.  s.  p.  117  160.  Tua  nohi^BD.    Tuanobis  C  neque 

LZ  abste  (absce  B)  habeamus  (abeamus  D)  BCD.  abste  habe- 
mus  LZ,  undc  ted  Bitschelius  Exc.  n.  Bl.  p.  38  cum  Bothio,  tete 
Geppertus  scripsit,  rem  abs  te  Brixius,  abs  te  tua  KiessUngius  cens. 
p.  625,  omne  abs  te  Muellerus  in  'Nachtr.'  p.  146.  Nihil  agit  Berg- 
kius  p.  40  sq.,  qui  coniunctivi  causa  quom  ante  nos  inseruit,  deinde 
indicativum  restituit,  p)OStremo  de  nos  abs  te  nequam  habemus  cogitavit. 


26  PLAVTI  I  2,  60—66 

DlXIARCHVS 

0     Astapbium,     haud     istoc     modo     solitas     me    aute    ad- 

pelliire,  eo 

Sed  blande,   quom   illuc  quod    apud   uos   uuuc   est   apud    me 

liabebam. 

ASTAPHIVM 

Dum  uiuit,  liomiuem  uoueris:  ubi  mortuost,  quiescat. 
Te  diim  uiuebas  uoueram. 

UlNlAUCIIVS 

An  me  mortuom  arbitrare? 

ASTAPHIVM 

Qui  jiotis,  amabo,  planius?  qui  anteliac  amator  summus  165 
Habitils,  uuuc  ad  auiicam  uenis  querimonias  deferre.  65 

DlNIAECHVS 

Vostra  hercle  factum  iuiiiria,  quae  properauistis  rjlim: 


Perperam  idem  inter  versus  156  et  157  oplime  sibi  respomlentes  maio- 
rem  lacunam  statuit,  quae  versum  a  Frisciano  excitatum  (cf.  ad  v.  139. 
162.  72'J)   complectatur  161.    0   astaphiu   B.     Ostaphium    CD.     0 

ascapliium  L  haud  LZ.  aut  BGD  solita  es  LZ.  solita  e  BD. 
solitaest  G  meaute  G  appellare   LZ.    appeUari  BGD         162. 

blande  LZ.    biande  GD.    bi  aude  B  cum  libri        ap  B  utroque 

loco  apuduos  et  apudme  G  Versum  corrumpere  quam  apu  uos  ad- 
mittere  maluerunt  3Iuellerus  1.  s.  s.  p.  615  adn.  et  3Iolirius  'de  iamb. 
ap.  Fl.  septen.'  (ed.  a.  1S73)  p.  0  habebam  Luebbcrtus  1.  s.  s.  II 

p.  09  sq.,  cui  cum  aliis  assentitur  A.  Krause  'de  quom  coni.  usti  ac  forma^ 
(ed.  Berol.  a.  1876)  p.  4,  frustra  oblocuntur  G.  Autenrieth  in  Fleckeis. 
ann.  suppl.  t.  VI  p.  293  ct  E.  llofjmannus  'die  Gonstr.  d.  lat.  Zeit- 
part.^  ^  l^.  195  sq.  haberem  (habere  £C)  lihri  Post  liunc  versum  Dis- 
saldeus  imeri  voluit  quem  Priscianus  1.  s.  s.  offert  assenticntibus  cum 
Hertzio  tum  Spemjelio:   cf.  ad  v.  729  163.  d  Dum  B.    Dum  GDL 

mortuus  (ubimortuus  G)  est  libri.    mortuus  es  Gocllerus       quiescat 
Bothius.   quiescas  libri  164.  uoueiam  an  LZ.    noueras  si  at  (siat 

B)  BCD  mortuum    libri  165.    Qui  jjotis   Bothius.    d   Qui 

potis  cst  B.  Qui  potis  est  DLZ.  Quipotis  est  G.  Qui  potis  es  Cu- 
merarius  ante  ha,c  BCD  siimus  5  166.  Habitu^s  nunc  Spicnyelius. 
llabitus  si  istunc  B.  Habitus  est  istunc  ceteri.  Habitu's  si  is  iam  Seyffertus 
in  Philol.  t.  XXVII  (a.  186S)  p.  462  ad  amica  B.  adamicam  C 
uenis  Buechelerusin  Ind.  schol.Bonn.  a.  1S7SJ79  p.24,  unde  iam  conci- 
dunt  quae  ^^('''^'tim  vere  partim  confuse  Muellerus  1.  s.  s.  p.  615  adn.  et 
'Nachtr.''  p.  99  disputavit  itemque  quae  olim  jyropjosui  l.  s.  s.  p.  30  sq. 
uerius  (ueruisJB)  libri.  meras  Gamerarius  querimoma,s  Camerarius.  ueri- 
monia  libri.  querimoniam  Buechclerus  1.  s.  deferre  L  (cf.  Kiesslingius 
cens.  p.  625),  referre  BCDZ.  veiexvea  Spcngelius  167.  d  Vestra  £. 
Vra  CD  in  iuria  C  quae  properauistis  olim  Camerarius.  que  (qu§  C) 
properauit  isolim  B  CL.  qu^perauit  is  olim  D.  quae  properaueritis  olim  Z 


T  2,  67—72  TRVCVLENTVS  27 

Rapere  otiose  opdrtuit,  tliu  ut  essem  incolomis  uobis. 

AsTAPIUVM 

Amiitor  similis  dppidist  liostilis. 

DiNiAKcnvs 

Quo  argumento? 

ASTAPHIVM 

Quam  primum  expuguari  potis,  tam  id  dptumumst  amicae.  170 

DlNIARCHVS 

Ego  fateor,  sed  louge  iilter  est   amicus  atque  amator:  7o 

Certe  hercle  quam  ueterrumust,  tam  is  dptumust  amicae. 

ASTAPHIVM 
DlNIARCHVS 

Non  heicle  ego  omnino  dccidi:  sunt  mi  etiam  fundi  et  aedis. 


168.  rapere  CD ,  quod  Spenrielius  primiis  recte  disiunxit  a  v.  167 

Otiose  CD.    (Jciose  L  Z      incolomis  jBC.    incohnms  DLZ.    awcolomis.? 

uobis-  C     169.  similis  oppidi  est  Beisitis,  Botliias.  similest  (cf.  Buccltc- 

lerus  in  Miis.  Bhen.  t.  XXIX  [a.  187i]  p.  196  et  quae  ad  o.  505  adnotavi) 

loppidi  B.    sirailis  est  oppidi  (opidi  L)  ceteri       oppidi  fostilis  Kochius 

in  Mus.   Bhcn.    t.  XXV  (a.   1870)  p.   618  argumeuto  L,  Scaliger. 

argumeutost  B.    argumento   est   CDZ:    cf.    Langenus    'Beitr.   s.  Krit. 

u.  Erld.  d.  Pl.^  p.  329  170.  d  Qua  primu  B.    quam  Primum  CD 

cum  spatio  potis  Kicsslinyius  l-   s.  s.   potis  (expuguaripotis  C)  est 

(e  D)  libri.    potist  Camerarius        tam  id   Spenyclius.    amit  B.    amat 

CD.    amator  LZ        optimu  e  B.    optimumest  C.    optimum  eatDLZ 

amice  Lj.     amicae.  et  (ego   fateor)   Z.    amica  &  B.    amica&  CD 

amator,   optumum  amicae  est  Bcizius,  Bothius  171.  ego  CD. 

om.  L.  (et)  ego  Z      Sed  CD      a\ter  Acidalius.    alit  B.    alitev  CDLZ 

17'2.  certe  CD        hercle  supra  versum  add.  D^  quam  ueterri- 

^      to  .  -  .  ^    ,       .    , 

mus  est  Saracenus.    quii  uernmus  B.   quam  uetnmus  D.    quau&errim 

C  cum  LZ.     quam    integerrumust   Kiesslingius    cens.  p.  626 
tam  is   ®.   a  momini  B.    Amomini  CDZ.    amice  L.    homini    Saracc- 
nus.    tam  homini  Spengelius  cum  Studemundo  in  Hermae  t.  I  (a.  1866) 
p.  303.    tam  homo  Fuhrmannus  'de  piartic.  comparat.  usu  Plaut.'  (ed. 
a.  1869)  p.  16  optimus  libri  amicae  ©.    amicus  libri        Non 

dubito  quin  a  fine  huius  versus  (amicao)  aberraverit  librarius  ad  finem 
eius  (amicus),  quem  inter  Certe  hercle  .  .  .  .  et  Non  hercle  ....  inter- 
cidissc  tavi  sentcntiarum  quam  sermonis  ratio  clamat,  quamquam  nemo- 
dum  desideravit.    Fuit  autem  huius  modi: 

Sed  numqui  prodest  optumus,  si  mortuost^  amicus? 
174.  nonhercle  C.    non  hercle  D       ego  omuino  (totus  Bergkius  l.  s.  s. 
p.  102.    prosum  ego  vel  ego  oppido  Muellerus  l.  s.  s.  p.  681  adn.)  oc- 
cidi.    suut  mi  etiam  Brixius  exnst.  p.  8.    occide  sunt  (occiderunt  LZ) 


28  PLAVTI  I  2,  73-79  [76-Ambr.] 

ASTAPHIVM 

Quor ,    obsecro ,     ergo    ante    dstiuiu    pro    iguoto    alieuoque 

cidstas?  175 

I  iutro:   liaiid  alieuus   tu  quidem   es:   uam  eeastor  neminem 

hddie 

Mage  amat  corde  atque  auimo  suo,  si  quidem  liabes  fundum 

atque  aedis.  75 

DlNIAECHVS 

lu  melle  sunt  liuguae   sitae  uostrae  atque  orationes, 
Facta  atque  eorda  in  felle  sunt  sita  litque  acerbo  aceto. 
fEo  lingua  dicta  dulcia  datis,  corde  amara  fertis.]  I80 

AsTAPHIVM 

Amantis  si  qui  udu  dauuut,  nou  didici  f  fabulari. 


mihi  etiam  libri.  occisa  sunt  mihi  etiamdum  Spengelius  Fundi  CD. 
fundique  CajHcrariMS  aedis  C.  edis  Z>.  edis  £.  aedes  LZ  175.  Cur 
BLZ.  cur  CB  ergo  LZ.  ego  BCl)  hostium  DLZ  ignoto 
LZ.    ignato   (proignato  G)  BCD  alieno   que  B.'  alieno   Que  CD 

astas  lihri       176.  I  intro  haud  LZ.    Intro   (intro  CD)  aut  BCD 
es  LZ.    ee  BD.    esse  G         name  castor  B.    namecastor  C        Hodie 
CD         177.  mage  CD         auimosuosiquide  C  siquide  B        habes- 

fundu  C  Atq'  CD  aedis   CZ.    gdis  D.    edes  B.    edis  L 

178.  IXMELLE  A,   Saracenus.     In  melie  B.    inmedie  C.    iu  medig  D. 
in  medio  LZ        s  (melies)  B         lingue  site  BL.    liugue  sitg  C 
UOSTRAE  A.    ure  B.    urf   C.    ufae  D.    uestre  L  atq-  A 

179.  FACTAATQ-  A,  Bothius.  Fac  atq;  B.  uacatqj  GD.  om.  LZ. 
lacteque  Camerarius  Corda  CD  ixf^llessuxt  A,  Saracenus. 
belles  B.  beUa  sunt  CDLZ  (Cordabellasunt  C)  corda  felle  sunt 
lita  Crulielmius      atq-  A       aceebo   A  cum  LZ.    aceruo  BCD 

180.    EO    A.    om.    ceteri.     E    Camerarius  dictalls'gua   A. 

Linguis  (linguis  CD)  dicta  ceteri:  cf.  Buygius  in  Philol.  t.  XXXI  (a. 
1871)  p.  250        dulci  {erasa  a  finali)  B  Datis  CD         A31aka  A, 

Saracenus.     amare  ceteri  fertis    {vel    agitatis)    ©.     facitis  A, 

Camerarius  cum  Meursio.  factis  ccteri  (amarefactis  C).  de  amarefaci- 
tis  (co?Z.  tabefacio ,  Ivihei^icio  sim.)  cogitavit  Lamhinus.  Cf.  'Anal.  Phmt." 
p.  11,  uhi  tamcn  paulo  lihcrius  rem  gessi.  Seclusi  versum  cum  Guyeto 
—  qui  male  duos  simul  antecedentcs  dumnavit  —  atque  3Iaehlyo  l.  s.  s. 
p.  118  181.  Vario  modo  Jiaec  verha  Diniarcho  continuantur  ab  edito- 
rihus,  (^uae  non  potest  non  Astaphium  dixisse  Amantis  si  quit  (qui 
Scaliger)  non  danunt  B.  amantis  siquidndamint  C.  amautis  siquid 
n  danunt  DZ.  amantes  Si  quid  non  danunt  L.  ajmaxtisiculn- 
quouuaboxunest  puUidiore  sujjra  N  {ut  v.  170  supra  s)  xtuncto  A, 
undc  patct  lihrarium  incoJiasse  n(on  dauunt),  deinde  ex  v.  2i2  Jocuin 
interpolasse:  cf.  l.  s.  s.  p.  9  sq.  Non  recte  iudicarunt  Kicsslingius  cens. 
p.  ti2(J ,  Buggitis  in  Fleckeis.  ann.   t.  GVII  (a.  1873)  p.  i07 ,  quorum 


r  2,  80—83  [Ambr.]  TRVCVLENTVS  29 

DlNIARCHVS 

»  *  *  ♦  **  *  *  +  + 

ASTAPHIVM 

Non  istaec,  raea  beuignitas,  decuit  te  fabulari,  so 

Sed  ist()S,  qui  cnm  geniis  suis  belligerant  parcepromi. 

DlNIARCHVS 

Mala's  atque  eadem  quae  soles  inlecebra! 

ASTAPHIVM 

Vt  exspectatus  185 
Peregre  aduenisti:  nam  obsequens  cupiebat  te  era  uidere. 


uterque  linguam  [quod  dabo  (dabit)  =  quod  dem  (det)],  Buggins  me- 
trum  insiiper  violavit  ('Aman  me'  si  quod  dabo  uon  est,  ut  ante  eum 
Dousa  Amantis  si  qui  dent  nou  habent  scribens):  neque  tamen  saiis- 
fecerunt  sententiae.  (Jlim  euvi  licentius  et  mutaverim  et  transposuerim 
2i0st  184  versum,  iam  ex  v.  1S3  sq.  lacunam  statuendam  intellexi,  de  qua 
cum  iam  Berglcius  l.  s.  s.  p.  132  sq.  itemque  W.  W(agnerus)  l.  s.  s. 
p.  1044  cogitarent,  parum  curarunt  sententiarum  rationem.  Illud  du- 
dum  perspexerunt  criUci  fabulari  [sic  A,  ut  infra  omnes.  .  fabulare 
BLZ.  Fabulare  Cl),  quae  ipsa  formarum  discrepantia  nescio  an  oJim 
locum  perturhaverit']  male  ex  v.  182  praeceptiim  esse:  pliilosophari  Goel- 
lerus  p^-oposuit  sine  sententiae  emolumento ,  quidem  adulari  Maehlyus  l. 
s.  s.  ciivi  linguae  detrimento.    Sic  fere  locum  reflngas: 

AST.  aniantis,  si  qui  non  danunt,  non  didici  sublectare. 

DiN.  amanti  qnae  parcit  parum,  nou  didicit  recte  amare. 
nondidici  C.    iididici  D  183.  nou  CD  istaec  A.    istec  ceteri 

(nonistec  C)  decuit  A.  docuit  ceteri  (docuitte  C),  iinde  rersus  183  sq. 
niale  intellectos  Diniarehi  esse  ante  Studeimindum  credehant  184.  sed 
CD        isti  Camerarius  Quicum  C.    Qui  cu  D  geniis  A  cum 

Z.    genis  ceteri  parce    jimi   B.    parce    promi   CDLZ.     parce- 

PROMis  A,  unde  patet  ipsum  cod.  A  lihrarium  praeter  necessitatem,  istos 
pronomini  formam  accomtnodassc  185.  malaes  A.    Mala  es  BLZ. 

malaes  C.  mala  es  D  adq-  A  eademquae  A  cum  Z.  eadeq;  B. 
eadeq'  C  eademque  DIj  Soles  CD  inlecebea  A  cum  LZ.  inle- 
cehra  BD.  inlecebrii  C  elecebra /ScrtZi^/er  utexspectatus -4.  ut  ex- 
pectatus  BCLZ.  ut  expectat'  ut  expectat'  D  186.  peregre  CD 
na  B.  om.  L  obsequens  ®.  obsecro  libri  cum  A.  Loci  difficulta- 
tem  primus  sensit  Acidalius,  quam  tamen  non  rectius  removit  quam  qui 
eum  sccuti  sunt  Pareus,  Gruterus,  Guijetus,  alii.  Bothius  Ain  obsecro 
Diniarcho  tribuit,  Spengelius  Num  obsecro  scribens  cupiebat  me  era 
uidere  adiunxit,  quod  cum  ferri  non  posse  Seyffertus  apte  demonstraret 
in  Philol.  t.  XXIX  (a.  1870)  p.  409  quam  obsecro  coniecit:  at  ne  sic 
quidem  obsecro  ferri  potest,  quia  huic  exclamationi  non  inest  interpelJa- 
tio.  Non  mugis  quadrant  quibus  exemplis  Langenus  defendi  pjutat  tradi- 
tam  scripturam  1.  s.  s.  p.  323  sq.  Paullo  melius  Geppertus  nam  oppido 
scripserat        Cupiebat  CD        hera  LZ 


30  PLAVTI  I  2,  84—87  [Ambr.] 

DlNIABCHVS 

Quid  tandem? 

AsTAFHIOt 

Te  unum  ex  omnibus  amat. 

DlXIARCHVB 

Eiige  fundi  et  aedis, 
Per  tempus  uenistis  milii!  sed  quid  ais,  Staphium? 

ASTAPHH^M 

Quid  Uis?    85 
DlNIABCHVS 

Estne  intus  nunc  Phronesium? 

AsTAPHITM 

Vtut  aliis,  tibi  quidem  intust. 

DlXIARCHVS 

Valetne? 

ASTAPHIVM 

Immo  edepol  melius  iam  fore  credo,  ubi  te  uidebit,  190 


187.  Quit   tande  B.    qnidtande  C.     quid   tande  D.    Quae   tandem 
Camerarius.     Qui    tandem    Botliius  teunum    D  exomnibus    C. 

EXOMEXiBUS  A  A ,,  .T  A   incertisKimis  trihus  inter  a  et  t  litte- 

ris  (addit  thibitanter  Studemundus)  Euge  Ci)  fdxdiJ.,  Bothius. 
funde  ceteri  (Eugefunde  I))  aedis  C.  edis  D.  edis  B.  aedes  LZ. 
AEDES  J.  188.   uenistis  mihi  coll.  Baccli.  v.  844  ®  cum  Fleck- 

eiseno  in  ann.  phil.  t.  CVII  (a.  1873)  p.  604,  qui  tamen  subuenstis 
mihi  praetiilit.  subueuistis  (subbenistis  B)  mihi  BCDLZ.  subiie- 
NiSTis  A,  Camerarius,  G.  Ilei-mannus  EJ.  d.  metr.  p.  156,  prohantihus 
etiam  Kiesslingio  cens.  p.  615,  Mohrio  1.  s.  s.  p.  8 ,  aliis,  quod  tamen 
scite  refutavit  Flecheisenus.  subuenstis  formam  non  x>ossum  non  vitio- 
sam  hdbere  nec  minus  vitiosum  esset  —  de  quo  item  Flccleisenus  cogi- 
tavit  —  tempore  subuenistis .-  cf.  Iiitschelii  (Jpusc.  phil.  III  j).  244sqq. 
quit  ait  B  Staphium   Fleckeisenus.     ASTAPKicii  A.    astaphiii 

B.    Astaphium  DZ  et  cum  spatio  C.    aseaphium  L  quiduis  A 

cum  LZ.  ut  quid  uis  BCD,  quae  verha  in  B  sola,  in  CD  cum  Asta- 
phium  novum  versum   occupant  189.   Estne    G.    Est  ne  BDLZ. 

ESTIXE  A  pkroxesium  A  teste  Loeuio.    pronesiii  B.    prunesium 

CD^  (brunesium  D^)  ututalhs  A.  om.  ceteri         quide  BD 

intas  est  Pflugiana  prima.  intus  lihri  cum  A,  in  quo  iTUf?,  non 
iTUST  extare  Loetvius  testatur.  (Tibi  quidem)  intus  haud  est  Scaliger, 
illa  est  intus  Eeizius  190.   ualetne  A.    Valet  ne  B.    ualete  CD. 

Valet  LZ  Edepol  CD  eam  A,  quamquam  potest  etiam  iajvi  {non 
potest  secundum  Loeuium  taji)  esse  fore   credo  Bothius.     kore- 

srERO   A.     credo   fore    ceteri.    ceterum    nescio    an    exquisitius    verhum 
lateut,    cuius    spero    credo    interpiretamenta  vel  suppJementa   sint 
ubi  teuidebit  B.    ubite  uidebit  CD.    teubidideret  A 


l  2,  88-92  [Ambr.]  TRVCVLENTVS  .  31 

DlNIARCIIVS 

Hoc   nobis  uitium  maxumumst:  quom  amamus,  tum  penmus. 
Si  illud  quod  uolimus  dicitur,  palam  quom  meiitiuntur, 
Verum  esse  insciti  credimus,  ne  ut  astu  utamur  ira.  9o 

ASTAPHIVM 

Heia!  liaiid  itast  res. 

DlNIARCHVS 

Ain  tu  eam  me  araare? 

ASTAPHIVM 

Immo  uuice  unum! 

DlNIARCHVS 

Peperisse  audiui. 

ASTAPHIVM 

Ah,  obsecro,  tace  Diniarche! 

DlNIARCHVS 

Quid  iam?      195 


191.  Hocnobis  C  uitiu  B.    uicium  CD  maxiimumsi  A.     maxu- 

mu  est  JB.  maxumumest  C.  raaximum  est  DLZ  cum  lihri  cum  A 
(cuamam'  C)  tum  A  cum  BC.    tunc  DLZ  192.  Siilhid  C. 

Si  illuc  Botliiiis,  fortasse  recte  uolimus  A.    uolumus  ceteri 

dicitur  (it  ex  u  facta)  D  quu  B.    cum  ceteri  cum  A  (cummentiun- 

tur  C)  193.  Verumesse  C  insciti   (n  ex  L  facta)   A        ne  ut 

. .  .  utamur  ira  ex  vestigiis  librorum  Buechelerus  effecit  in  Ind.  schol. 
Bonn.  a.  1S78J9  p.  24  praeeunte  Buggio  l.  s.  s.  p.  403  sq.  Initio  ille 
dubitanter  ne  ut  iusta,  liic  confidenter  ne  in  eas  proposuit:  astu  prae- 
tuli,  cum  ajite  respondeat  insciti  verbo  et  proxime  accedat  ad  libros. 
NEuiASUTAMURiRA  A  (quarta  littera  aut  i  aut  E,  vix  t  visa  est 
Loetvio,  octava  t  potius  quain  i).  ne  uti  nestu  mutua  murira  B.  ne 
ut  inestumutuamur  ira  C.  neut  inestu  (ne  ut  mestu  L)  mutuautur  ira 
DL.  ne  ut  in  aestu  motuantur  ira  Z.  Prorsus  improbabilia  coniece- 
runt  Lambinus,  Palmerius,  Turnebus,  Salmasius ,  Scriverius ,  Gepper- 
tus,  Spengelius.  Non  inepte  ne  ut  inaestuemus  (antea  aestuitemus)  ira 
Bothius:  ac  similia  neque  tamen  meliora  Goellerus,  Brixius  epist.  jj.  8, 
Kiesslingius  cens.  p.  626  194.  Eia  Z  aut  BCD  {ex  aua  B) 
itast   A.    ita  est    ceteri  aintueaimmeamare   A,  Bothius  {nisi 

quod   med    eam  coniecit).     an  intume    amaret  B.    anintute   amar&   C. 

auxtute  amar&  D  {^  ex  i  ut  videtur).    Ain  tu  te  (tute  Z)  amare  LZ. 

Ain  tute  me  amare  Camerarius.    Ain  tu  me  amari  Lambinus  UNU 

A  195.  AUDiui  A,Beizius.  eam  audiui  CDLZ.  ea  audiue  (audiueah) 
B  Au  Bentleius,  fortasse  recte:  cf.  quae  Itibbeckius  composuit  in 
fragm.  com.  lat.'^  p.  LXII  diniarcke  A  (nisi  rectius  diniaeke 

Stiidemundus  enotavitj.  dini  arche  B.  diniarche  C.  dimarche  D.  Di- 
narche  LZ  iam  A  cum  LZ.    eam  (quideam)  C.    ea  BD 


32  .  PLAYTl  I  2,  93—98  [Ambr.] 

AsTAPHIVM 

Horresco  misera,  mentio  quotiens  fit  partionis. 

Ita  paene  nulla  ti\n  fuit  Phronesium.   i  intro,  amabo, 

Vise  illam:  atque  oj^perimino:   iam  exibit,  nam  lauabat.     95 

DlNIARCnvS 

Quid    ais    tu?    quae    nunquam     fiiit    praegnas,    qui    parere 

potuit  ? 

Nam   equidem   fllic   uterura    quod    sciam   nunquam    extumere 

sensi.  200 

AsTAPHIVM 

Celabat  metuebatque  te,  ne  tu  sil)i  persuaderes, 


19G.  Konins  p.  217 ,  36  M.:  (Pavtitutlo  et  partio  feminini  .  .  .  .) 
Plautus  Truculcnto  'horresco  ....  partionis'.  Priscianns  VI  p. 
256,  2  H.:  hic  iiartus  huius  partus  —  quamuis  haec  partio  huius  jmr- 
tionis  antiqui  protulisse  iuueniuntur.  Plautus  ip  Truculeiito  Hiorresco 
.  .  .  .  partionis' 


196.  KOKEESCO  A  cum  L,  Nonio,  Prisciano.  Horrisco  BDZ.  Horiis 
co  C  miseram  Priscianus  mextio  A  cum  LZ  et  Konio.    men- 

tiouem  Priscianus.  sentio  BCI)  quotiens  A  ctnn  LZ  et  Prisciano. 
qd  diis  B  D.  quoddiis  C.  quod  Konius  parationis  BCD  197.  ita 
CD  PAEXENULLA  A.    peue  BCDL.    poene   Z  tibi  BLZ. 

Tibi  CD.    SiBi  A:  cf.  Muellerus  l.  s.  s.  ^).  6S1  adn.  pronesiii  i>. 

2iost  phronesium  spatium  in  C  irXTRO  A  cum  LZ.  intro  BCD 
mamabom  B  198.  Visse  BCD  iUa  BD  atq-  A.  atqui  <SW//- 
fertus  PhiloJ.  t.  XXIX  (a.  1S70)  p.  410.  Inter  illam  ct  atque  lacunam  sta- 
tuit  Goetzius  in  Act.  soc.  phil.  Lips.  t.  VI  p.  296:  sed  oxitime  convenit 
atqae  opperimino  cum  v.  209  itemq^ne  cum  r.  321.  326  opperimino- 
lAM  A.    operire  ibi  iam  (ibiia  B.    ibi  la  C)  ceteri  exibit  A  cum 

LZ.    exiuit  BCD  lauabat  A  cum  Z.    lauabit  BC.    laudabit  D. 

non    lauabit   L.    lauauit    Camerarius  199.    tuquaenuxquam   A 

cum  LZ  (tu  qne  L).  lique  niiqua  CD.  liquenu  qua  B  (i.  e.  ais? 
si  quae  n.  f.  p.  q.  p.  p.)  praegxas  A.    pregnas  B.  qua  pregna? 

CD.    i^regnans  L.     praegnans    Z  quiparere    C  200.    illir 

uterum  MueJlerus  l.  s.  s.  p.  746:  cf.  Luchsins  in  Hermae  t.  VI  (n. 
1S74)  p.  276.  ILLIUTERUM  A.  ut  erum  (erum  D.  aerii  B)  illi 
BCD.    uterum  illi  LZ  sciam  A  cum  LZ.    scias  BCD  (erumilli- 

ipiodscias  C).  quod  sciam  om.  cum  Camerario  Lamhiniana  niiqua  B. 
numquam  CD  201.  Celebat  L  meti"ekatqtj;xetu  A.    me- 

tuebat  queteu  aut  B.  metuebat  que  te  (quete  C)  aut  CD.  metuebat- 
que  te  (te  illa  Cameraritis.   te  ut  Groruyrim)  ne  LZ 


I  2,  99-105  [Ambr.]  TRVCVLENTVS  33 

Vt  abortioni  operam  daret  puerumque  ut  euicHrgt. 

DixiARcnvs 
Tum  pol  istic  est  puero   pater  Babylouiensis  miles,  loo 

Quoius  nunc  ista  aduentum  expetit. 

AsTAPmVM 

Tmmo  ab  eo  ut  nuntiatumst, 
lam  hic  udfuturum  aiunt  eum:  uondiim  aduenisse  miror.  205 

DlNIAHCHVS 

Ibo  igitur  iutro? 

ASTAPHIVM 

Quippiui?  tam  audacter  quam  domum  ad  te. 
Nam  tu  quidem  edepol  noster  es  etiamnuuc,  Diniarche. 

DlSIARCHVS 

Quam  mox  te  liuc  recipis? 

AsTAPHIVM 

lam  liic  ero:  propest  profecta  quo  sum.  105 


202.  ut  CD  Operam  CD  PUERrMQ-  A.  puerumue  Bothius  lteni- 
rARET  J.,  6'aweramis.  litene  caret  BD.  lite  necaret  CZ.  abnecaretX. 
rite  necaret  VaUa  203.  tumpol  D.  dumpol  C  ISTI  (istic  Spengelius 
tutn  SUule)iiundo)  estpuero  A.  isti  (polisti  B)  puero  quid  (quidem 
LZ)  est  (Est  CD)  ceteri.  isti  puero  quis  est  pater?  reliqua  Astaphio 
udplicans  Camerarius.  isti  puerulo  est  pater  Seyffertus  l.  s.  s.  pataer 
C       EABYLONIENSIS  J..    babilonieusis  2?  Ci^   (vix  A).    babilloniensis  ir 

204.  Quoius  J^.  cuius  (Cuiusi?)  ceteri  illa  Bentleius  ad  Ter.Eun. 
IV,  6, 5  istaaduentum  C  expetit  ^  cmw  i  Z.  expetitiiJ).  expetiit 
C.  expectat  Camerarius  Immo  CD  abeo  libri  cum  A  (ex  abea  B }. 
adeo  Z,  Camerarius ,  quod.  cum  praeter  Bentleiuni  fere  omnes  retinuerint, 
recte  refulavit  Kiesslingius  cens.  p.  627  prohante  Langeno  l.  s.  s.p.l45 
nuntiatumest  A.  nuntatust  BC.  nunciatust  D.  nuutiatumst 
L.  nuntiatust  Z  205.  iam  D  iamhic  G  Aduenisse  CD  miror 
A  cum  LZ.  moror  BCD  206.  ibo  CD  (iboigitur  C)  quippin  L 
PAM  A  cum  LZ.    qua  BD.    quam  C      aut  daeter  B  Domum  CD 

adte  C.    ATTE  A  cum  B.    at  te  D  207.  na  CD  tuqui- 

demedepol  A.    tu  edepol  B.    tuedepol  CDL.    tu  aedepol  Z       nr  B 

ESETiAMNUNC  A,  Camerarius.  set  iam  nunc  B.  sed  iamnunc  C.  sed  iam 
^ia  Z>)  nunc  Z)iZ.    alii  alia,  velut  Herniannus  El.d.metr.p.  154      dini- 
ARCKE  A  cum  BC  (dini  arche  B).     dimarche  D.    dinarche  JjZ 
208.     Quammox  C  tekucrecipis  A.    te  recepisti    ceteri  (terece- 

pisti  C).    te  recipis  tu    I^areus         iamhic  C  eras  Camerarius  cum 

Lamhino,  quod  refutavit  Acidalius  propest  A.  om.  L.  prope«(ero- 

prope  C)  est  ceteri       profectaquosum  C      sh  A 

Plavti  Trvcvlentvs  3 


34  PLAVTI  I  2,  106-TI  1,  3  [Ambr.] 

DlXIARCHVS 

Redi  uero  actutum:  ego  interim  hic  apitd  uos  opperibor. 


ASTAPHIVM 

Hahahe ! 
Requieui  quia  hinc  intero  :ibiit  odium  meum,  210 

Taudem  sola  sum:  uuuc  quidem  mpo  arbitratu 
Loquar  libere  quae  uolam  et  quae  lubel)it. 
Huic    homini    amanti    neniam    mea    era   apud    nos    dixit    de 

bouis.  3 


213.  Festus  p.  161  31.  s.  v.  Naenia  (cum  Paulo  p.lG3:  Naenia  est 
earmen,  quod  in  funere  laudandi  gratia  cantatur  ad  tibiam.    Sunt  qui . 


209.    EEUi  A  cum  LZ.    Rede  B.    Redde   GD  ueeactutum  A 

{incertis  act   litteris,  secl  neqiie   oact  neque  fact  quadrat  in  spatium) 

actutii  B.    ac  tutum  D        kicaput  A.  te  apud  (ap  B)  ceteri 
uosD^ea;  nos  OPrERiBOR^.  operibor  LZ.  apperiborSC  (iuterimte 

apuduosapperibor  C).    aperibor  D 

Act.  LL  Sc.  1.     Versui  209  post  personae  spatium  ka  adplicat  A. 

ZASTRAPHIVC  •  VL  addidit  ruhricator  in  B.  unius  versus  spatium  re- 
linqtiunt  CD.  Ascaphium  ancilla  L  210.  Hahahe  Pareus  cum  Ca- 
merario,  quod  cum  Bothio  extra  versum  posui ,  cum  A  v.  209,  ceteri 
V.  210  adiungant.  ka  A.  Ha  •  ha  •  ha  •  B.  Hahaha  C.  aha  ha  cum 
sj^atio  initiali  D.    Ha   ha   ha  LZ  requieui  A,  Goellerus,  quae 

vox  in  A  versum  occupat.  ercle  (hercle  DLZ)  quieui  (quieuit  Z)  ce- 
teri.  nunc  requieui  Brixius  epist.  p.  8  prohante  BergJcio  h  s.  s.  p.  90 
adn.  hinc  inserui  coll.  v.  758.  Bud.  1189.  Men.  603.  Most.  294.  425. 
Amph.  1039.    Fsend.   571.    Bacch.  571  intero   abiit  ©;  cf.  v.  98. 

iXTROABiiT  A,  Gruterus.  intro  auit  B.  intro  iuit  C  cum  spatio. 
introiuit  DLZ.  an:  intro  abitit.^  hodiu  B  jieum  A.  om.  ceteri 
Vitiosum  senarium  Spengelius  constituit,  neque  sufficit  intro 
abit,  quod  Kiesslingius  cens.  jj.  627  commendat ;  hacckiacos  recte  affecta- 
runt  Brixius  BergJciusqite ,  quamquam  nec  nunc  inserere  ante  nunc  qui- 
dem  V.  211  neque  odium  om.  meum  ^^'''ohai-e  dehehant,  quod  respuit 
usus  211.  Tande  B.  tandem  CD  (odiumtandemsolasu  C)         Nunc 

CD        quide  D  meo  equidem  Gepptertus  212.  loquar  CD 

que  uolam  (uola  D)  CD.    que   uola  B.    que  uolebam  L       &  B  CD 
qug   CD.    que  BL  lubebit  LZ.    iubebit  BCD    (qugiubebit  C). 

uiCEBiT  A  213.  homine   BD.    hominem   CLZ        amanti  neniam  j 

mea  era  apud  nos  dixit  Muellerus  l.  s.  s.  p.  462.    amanti  me  era  (hera  j 
L)   apud   nos   dixit   neniam    (nenia  D.     ueniam  LZ)CDLZ.    amanti  j 
meer*  ap    nos    nenia     dix    B.       api,ttnosmeaekaamantinneiamdixit 
A         debonis  B  CD  cimi  A         ueniam   dixit   bonis  Spengelius  vitiosi 


]I  1,  4—10  [Ambr.]  TRVCVLENTVS  35 

Nam  fiindi  et  aeilis  obligatae  siiiit  ob  Amoris  praedium. 
Verum   apud    hunc  mea   era   sua    consilia    summa   eloquitur 

libere,  215 

Magisque  adeo  ei  consiliarius  hic  amicust  quam  auxiliarius.     6 
Dum    fiiit   dedit:  nunc   nihil    habet;    quod   habebat    nos    ha- 

bemus, 
Istic    id    habet    quod    nos    habuimus    —    humanum    facinus 

factumst. 
Actutum  fortunae  solent  mutari,  uaria  uitast: 
Nos  diuitem  istum  meminimus  atque  iste  pauperes  nos:        220 


eo  uerbo  finem  significari  putant)  jwsi  versum  ex  Pseucl.  127 S:  Idem 
"■Huic  hom  +  +  +  +  dixit  domi  et  ap  +  *  +  *  niam  esto'  (mesto  Scaliger 
ctim  Vrsino),  ubi  primus  Aiitonius  Augustinus  huius  versus  mentionem 
latere  dixit ,  cmod  pleriqiie  prohariint ,  cdii  acldidyitarunt,  ncmo  ad  liqui- 
dum  ijerclucet 


de  bonis  dixit  neniam  Maeldyus  l.  s.  s.  p.  118.  neniam  dixit 
domi  Buggius  l.  s.  s.  p.  405  Festi  abusus  'testimonio'  214.  fun- 

DIETAEDES  A,  Camerarius.  fundit  aedis  BC.  fundis  (fundit  D^) 
ligdis  D.  fundi  sunt  aedes  L.  fundi  edes  Z  obligates^  B.  obligate 
suut  GL.  obligatg  sunt  D  amoris  A,  Valla.  moris  ceteri  (obmoris 
BC):  cf.  V.  141  PKAEDIUM  A.   prandium  ceteri       Cf.  DemeUus  in 

'Zschr.  f.  Bechtscjesch.'  t.  II  (a.  1S63)  jj.  233  Versus  215—223  a 

Plauto  abiudicavit  Beinhardtus  in  Studem.  Stud.  t.  I  p)-  102  sq.  re- 
frugante  Goetzio  in  Act.  soc.phU.  Lips.  t.  VI  p.  297:  cf.  '  Anal.  Pkiut.^ 
p.  49  adn.  215.  uerum  CD  Apud  CD.  aput  A  cum  B  meaera 
B.    me  era  CD.    mea  hera  L  suaconsilia  A.    consilia  ceteri 

SUMMAELOQUITUR    A    cum    B.     summe    (summe  LZ)    loquitur    ceteri 
216.  MAGISQ-  A.    magisq'  CD  Adeo   ei  CD.    adeo  {om.  ei) 

A  AMicusT  A.    amicus  est  (e  B)  ceteri  quam  A   cum  LZ. 

t\  B.  quod  CD  auxiliarius  ex  auxilirrius  D  217.  nihil  ex  hihil 
D        habeat  L  218.    Istic  L  cum  Saraceno.    Istinc  BCDZ.    iste 

A,  Bothius.    Iste  nunc   Camerarius  idhabet  C        facimus  B 

EACTUST  A.  factu  e  B.  factumest  C.  factum  est  DLZ  219.  Ver- 
sum  ex  tragoedia  sumptum  esse  Spengelius  suspicatus  est ,  cpiod  merito 
explosit  EibbecJcius  in  Scaen.  poes.  rell.  I  -  i).  CXX.I  At  tutii  B.  Ac 
tutum  C  fortune  BCL  mutaki  A,  Bothius.    mutauit  BCD. 

mutarier  LZ,  quocj  non  solum  ob  numeros  vitiosum  esse  primus  Kamp- 
mannus  demonstravit  'de  ab  praepos.  usu  Plaut.^  xo.  19  uitast  A. 

uita  est  (e  D)  ceteri  220.  Nos   diuite   B.    nosdiuite  C.    nos  {ex 

noe  ut  videtur)  diuitem  D  istum  A,  quod  ex  edit.   vet.  Bothius 

reduxerat.    eum  BL.    Eum   CDZ  me  minimus  C  adq-  A 

ISTE  A  cum  L.    isti  ceteri  (istipauperes  CD).    isthic  Saracenus 

3* 


3G  PLAVTI  n   1,  11— IG  [Ambr.] 

Vorterunt  sese  memoriae  —  stultiis  «it  qui  id  miretur.       n 
Si  eget,  necessus  est  pati:  amauit  —   aequom  ei  fiictumst. 
Piiaculumst  miserere  nos  homimim  rei  male  gerentum. 

[Bonis  esse  oportet  dentibus  lenam  probam:  14 

Adridere  ut  quisque  adueniat,  blande  adloqui,  225 

Male  corde  consultare,  bene  lingua  loqui.] 
Meretricera  sentis  esse  similem  condecet:  16 


221.    UERTERUXT  A.    Verterunt  B.    uerter   CD.    uertere  Z  sese 

add.  D^  MEMORiAESTULTrssiTQUiiDMiRETUR    A,     Camerarius, 

nisi  quod  is  admiretur  scripsit  {unde  stultust  Gulielmius  voluit , 
Bothius  miretur  reposuit).  memoria  est  uitus  (memoriast  Vitus  CD) 
sit  quid  ita  miretur  BCD.  memoriast  Vices  sic.  quid  ita  mire- 
tur  Z  uertit  sese  rota   uicissim   sic  Quid  ita  mirentur    (si    eget:) 

L  222.  sieg&  C.  si  eget  D  necessns  est  Bergkius  l.  s.  s.  p.  135 
adn.     NECESSESTivOS   A.     necesse    est    (nec    esse    est   L.     necesseest 

C)  nos  ceteri  patiamauitaequmeifactumest  A,  qtiod  omisso 
ei  recuperaverat  Bothius;  ceterum  mei  cum  incertae  sint  litterae,  cerle 
non  fuerunt  vx:  vel  i"M,  quod  Geppertus  voluit.  patia  a  uita  eqiio  me 
factum  est  B.    jjatiar  (nospatiar  C)  auita  Aoquum  mefactura  (me  factu 

D)  est  CD.  pati  in  uita:  aequm  lactum  est  L.  patier  a  uita.  Aequum 
factum  est  Z.  aberrartint  versu  delendo  Guyetus,  corrigendo  Saracenus, 
Camerarius,  Palmerius,  Guliehnius,  Hermannus  El.d.m.  p.loi,  alii 
223.  PiACULUMST  A.  Pilaculii  est  B,  cfuode  recte  iudicavit  Buggius  1. 
s.  s.  piaculum  (piaculu  D)  est  ceteri  miserere  Spengelius  cum  Stii- 
demundo.  misereri  (misererinos  D)  libri  cum  A  Rei  (Reimale  C)  CD. 
rem  Z.  om.  L:  cf.v.l45  gerentuji  A  cum  B.  gerentium  ceteri 
misererier  nos  rei  hominum  male  gerentum  G.  Hermannus  in  ann. 
phil  t.  XXXV  (a.  1842)  p.  194  Versus  224—226  ex  alia  coinoe- 
dia,  in  qua  Jenae  loeus  ftierit,  illatos  esse  FlecJceisenus  inteUe.vit  in  ann. 
phil.  t.  CI  (a.  1870)  p.  851.  Senarios  duce  B  Kiesslingius  cens.  j).  627 
cum  aliis  agnovit:  in  A  post  v.  224  adridere  ....  consultare  et  bene 
....  addecet  eomprehenduntur ,  unde  improhabilia  commentus  est  Spen- 
gelius  224.  bonis  CD  lena  D  probam  A  cum  LZ.  pro- 
bram  (cf.  v.  832)  BCD ,  quode  inepta  xnofert  Niemeyerus  l.  s.  s.  p.  35 

225.    adridere  A  cum  BCDZ.    arridere  L.    ridere  Fleckeisenus 
l.  s.  utquisq-  A.    quisquis  BLZ.     quis  quis  CD.    ut  quis  Kiess- 

lingius  cum  Dombarto  in  Philol.  t.  XXVIII  (a.  1869)  p.  732  vim 
linguae  inferentes,  ut  metro  Bergkius  l.  s.  s.  p.  136  Adridere  quisquis 
admittens  adueniat  Buggius  l.  s.  s.  p.  406.  ueniat  tibri  blaude  Scaliger, 
Beisius,  Goellerus.  blaxdeq-  A.  blande  que  B.  blandeq'  D.  blandeque 
CLZ  ADLOQUi  A  cum  B.  alloqui  CDLZ  226.  male  CD  con- 
sultare  Camerarius ,  fortasse  cum  A.  cousultari  lihri  (Consultari  CD) 
consultare  corde   Fleckeisenus  lingualoqui  A.     loqui  lingua 

ceteri  (loquilingua  C)  227.  meretricem  C.  meretrice  D.  nam  mere- 
tricem  (esse  s.  s.  c.)  Kiesslingius.  meretricem  <(autem  si  qua  frugi  est^ 
(sentis  s.  e.  addecet)  Dombartus  sentis  esse    similem  ®.    sentis- 


II  1,  17-20.  23  [Ambr.]      TRVCVLENTVS  37 

Quemquem   liommem   attigerit,    profecto    ei   aiit   malum   aut 

dammim  dare. 
Niiuquam  amatoris  meretricem  oportet  causam  uoscere: 
Qum    ubi    uil     det ,     pro     mfrequente     eum     mittat    militia 

domum.  230 

Neiinquam    quisquam   prdbus   erit  nisi    si    qui    rei   iuimiciist 

suae;  20 

Dum    liabeat,    dum    amet:    libi    uil   habeat,    alium   quaestum 

coepiat; 

232.   Nonius  p.  89 ,  IS  M.:    (Coepere,  iiicipere   ....   Plautus   Me- 
naecliuiis  .  .  .)     Idem   Truculento    ''dum    abeam    quod    amet   ubi   nihil 


SIMILEMESSE  A.  ee  simile  (esse  om.  L)  sentis  ceteri.  similem  sentis 
esse  Fleckeisenus  condecet   (condcc&   BC.    cdec<fc   D)  BCDL  Z. 

ADDECET  A  228.   QUEMQUEM  A.     Queque   B.    Que    que  C.    Que 

quem  D.    Quenque  L  attigerit  A   cum  L.     attingerit  BCDZ 

pro   fecto  B.    profectod  Botliius        ei  A.  om.   ceteri       dampnum 
BCD  dare    Goellcrus   cuin  Boihio   ct   ipso   fortasse  A.    dari  (Dari 

CD)   libri  Lxtrema  huius  rersus   verha   cum  versu  inseqiienti  sic 

commiscuit  B: 

aut  malu  /"  aut  f  causa/^noscere" 
dampnumdari 
Nuqua  amatoris  amatoris  meretrice  oportet- 
ubi  aut  lineolis  B^  saepsit,  lon{)iorem  lineam  manus  recens  (Camerarii?) 
addidit:  ceterum  dampnum    dari   ob  spatii  angustias  versum    occupare 
littera  minuscula  indicat  229.  nunquam  A.    numquam  C.    nuq 

D.    nunque  L        230.   nihil  libri  cum  A       eum  J.  cuviLZ.  cum  BCD 

MITTAT  A,  Pareus.  mittas  ceteri  malitia  Z  domu  A  231. 
Neunquam  Fleckeisenus  in  ann.  pliil.  t.  CIII  (a.  1871)  p.  818  nisus 
Placidi glossa  p.  60,  22  D.  neq-umquam  A.  Nec  umquam  BCDZ.  ueque 
unquam  L.  neque  Beizius  quisqua  jpbus  B  eritprobusquisquam 
A.  probus  quisquam  erit  FlecJceisenus  Nec  erit  probus  quisquam 
umquam  Muellerus  l.  s.  s.  p.  373  nisi  si  (vel  nisi  rei  quist  inimicus) 
®.  amator  nisi  libri  cum  A  ex  v.  229.  236 ;  cf.  247  quirei  G 
imimicust  A.    inimicust  B.    Inimicust  CDZ.    Inimicus  est  L  sue 

BL.    sug  CD  Versum  proscripsit  Guyetus;  versum  236  huic  sub- 

iunxit  Brixius  epist.  j).  9 ,  dcinde  cum  B  CD  234  sq.  ante  231  sq.  collo- 
cans.  Sed  rcctius  Flcckeisenus  ex  senterdiarum  cumulatione  et  ex  ipsa 
librorum  discrepantia  interpolationis  suspitioncm  dcrivavit:  quac  cum 
latius  paterc  possit ,  substiti  tamen  in  eis  damnandis ,  quae  non  solam  ob 
loquacitatem  suspecta  essent.  Versum  236  etiam  Buggius  pro  parallelo 
habuit  l.  s.  s.  p.  407  232.  dum  CD  habet  Geppertus  (ex  A  ut 

falso  putabat).  abeam  Nonius  dum  Lambinus,  quam  emendationem 
redintegrarunt  Handius  in  Tursell.  II  p.  317,  Muellerus  in  'Nachtr.'' 
p.  141 ,  Fleckeisenus  in  ann.  phil.  t.  CI  (a.  1870)  p.  647  sq. ,  denique 


38  PLAVTI    111,24.  21.22.  25-29  [Ambr.] 

Aequo  animo,  ipse  si  iiil  liabeat,  aliis  qiii  liabeiit  det  lociim. 
[Niigae  suiit,  uisi  modo  quom  dederit^  dare  iam  lubeat  denuo. 
Is  bic  amatur  apud  nos,  c^ui  quod  dedit  id  oblitust  datum.  235 
Probust  amator  qui  relictis  rebus  rem  perdit  suam.]  25 

At  nos  male  agere  praedicant  uiri  solere  secum 
Nosque  esse  auaras:  qui  sumus?  quid  est  cj[u6d  male  agimus 

tandem? 
Nam    ecastor    nuuc|uam    satis    dedit   suae    quisquam   amicae 

amator, 
Neque    pol    nos    satis    accepimus    neque    imquam   illla    satis 

poposcit.  240 

coepiam'  qtio  pertincnt  etiam  verha  ad  lemma  calliscemnt  p.  S9,  25  de- 
trusa  habeat  alium  quaestum  coepiat 


Hauptius  in  Ind.  scJioI.  a.  1873  =  Opusc.  pliil.  t.  II  2^-  i73  sq.  tum 
libri  cum  A.  quod  Nonius  nihil  lihri  cum  A  (ubinihil  C)  kabet 
A  Alium  CB  questum  BCL.  questum  B  coepiat  A  cum 
Nonio.  cfpiat  BCD.  capiat  LZ  coepiat  Aequo  animo  ante  Acida- 
dalium  coniungehant  233.  aequo  C.  equo  D.  equo  L  nil  BCDZ 
(sinil  C).    xiKHi  A  cum  L  Aliis  CD  quihabent  C         det  A 

cum  LZ.  dent  BCD  locu  J..  locum  cum  spatio  C  234.  Nuge.B. 
nuge  CL.    nuge  D  sint  Langenus  7.  s.  s.  p.  50  modo  quom  Bo- 

tliius.  QUEMODOCUM  A.  qui  (quoi  Acidalius)  modo  cum  Dousa.  quodo 
modo  cii  B.  quod  (qd  D)  amodo  cum  CD.  quod  modo  cum  LZ. 
quom  modo  MueUerus  l.  s.  s.  p.  373  adn.  An:  Xaucist  uisi  quoi  modo 
quom.^  diderit   {vel  diberit)   A.    de   det   {servutis  quoi  modo 

quom)  cofjiturc  non  dchuit  Muellerus  I.  s.       Dare  D       lam  C.  iam  add. 
in  D  qui  titulos  scrijysit      Lubeat  L.    libeat  A.    iubeat  BCDZ 
235.  is  CD  (denuois  C)  hic  amatur  Brixius  l.  s.  cum  Muellero  l. 

s.  s.  p.  49.    amatur  hic  libri  cum  A  aput  A  quiquotdedit 

A  cum  LZ  {nisi  quod  quod  L.  quo  Z).  quid  quod  edit  (gdit  D. 
quodedit    G)   ceteri  idoblitust   A  ,    Camerarius.    iobi    atus  B. 

lobatus  CD.    Lobatus    {sic)  L.    locatus  Z  236.  pkobusest  A. 

Probus  est  B.    probus  est  CD        Relictis  CD         237.  at  CD.    ad  A 

pdicant  BCD.    predicant  L  Yirisolere  C.    Viri  solere  D 

238.  NOSQ-  A.    Nosq;  B.    nosque  CD  esse  om.  L  auarus  Z 

QUISUMUSQUIDEStquodmale  A.  qui  si  mumqua  alenos  B.  qui  sim 
(quisim  cum  spatio  C)  umquam  (unquam  L.  si  nuuquam  2^  Ali- 
enos  ceteri.    quaeso  numqui  male  nos  Camcrarius  tade    A       239. 

nam  CD  xumquaivi  A  cum  C.    nviqua  B.    niiquam  D.    nostriquam 

Z.    nunquam  L  cum  Saraceno         sue  BL.    Sug  CD        quisqua  D 

amice    lihri   praeter   A,   qui    sic    habet:     deditamicaequisquiajiat 

TOKSUAE 

240.    ^'EQ-  A.     neque    CD  polnos  A,    Weisius.     pol  ce- 

teri  NEQ-UMQUAM  J..    neq;   B.    Neque    CDZ.    neque    L 


II  1,  30—36  |Ambr.]  TRVCVLENTVS  39 

.  I  Nam  qiuindo  sterilis  est  amator  ab  datis ,  so 

Si  iiegat  liabere  quod  det,  soli  hau  credimus, 
Nec  satis  accipimus,  satis  quom  quod  det  uou  liabet.] 
Semper  datores  uouos  oportet  quaerere, 
Qui  de  tliensiiuris  mtegris  demiis  danunt.  245 

Velut  hic  agrestis  est  adulescens,  qui  hic  habet,  35 

Nimis  pol  mortalis  lepidus  nimisque  probus  dator: 


246.  Placidi  glossae  p.  52,  6  D.:  Habeo:  habito,  quotl  uunc  fre- 
quentatiue  tantum  dicitur.  ''qui  laic  habet'  pro  habitat.  Eecte  huc 
rettuUt  Kochius  in  Mus.  Blien.  t.  XXVI  (a.  1S70)  p.  550 


ullasatis  C         poposcit  cum  spatio  G  Versiis  341—343  non  duhi- 

tavi  secludere,  cum  versus  maximc  243  post  versus  239  sq.  intoUrabilis 
sit:  augeretur  molestia,  si  post  ipsum  vcrsum  240  v.  243  coUocaretur, 
quodc  Spengelius  cogitavit  241.   na  IJ    uamquando  C         abdatis 

A.  adatis  B.  Datis  CJ).  datis  L.  Satis  Z  Lacunam  post  datis  sta- 
tuit  Camcrarius ,  uhi  improbus  est  addidit  Lamhinus  242.  sinegat 

ClJ        habere  Geppertus.    se  babore   lihri  cum  A  (sehabere  CD) 
QUODDET  A  cum  L Z.    qd  A:  Bl).    quodiV'   C  soli   hau   credimus 

©.  SOLICKEDIMUS  A.  soli  BDCZ  (unde  pemoctandum  est  addidit 
Lamhinus,  esse  huic  licet  Bothius,  cubitio  est  G.  Hermannus  in  ann. 
phU.  t.  XXXV  [a.  1842]  p.  190).  sin  L.  solae  {vel  sohie  ei)  credi- 
mus  Brixius  epist.  p.  9  243.  nec  CD  accepimus  C  Satis  CD 
cum  Ubri  cum  A  (cu  B)        nonhab&  C  244.  Sep  B.    semper 

CD  Oportet  CD  quaekere  A.    querere  ceteri  245.    Qui 

dethen  auris  B.  quindethensauris  C.  quin  dethensauris  D.  qui  de  the- 
sauris  L  Z.    detkexsaukis  A  demus  danunt  (Danunt  CD)  B  CD, 

quod  verhis,  non  argumentis  impugnavit  Niemeyerus  l.  s.  s.  p.  41  sq. 
dona  danunt  LZ.  demumoccekunt  A  ex  v.  103.  112  demunt 
danunt  1'istoris:  cf.  Langenus  l.  s.  s.  p.  305.  domuis  danunt  Bothius. 
dempta  vel  dona  oggerunt  Brixius.  plenis  danunt  Buggius  1.  s.  s.  p. 
407,  rectius  tamen  demus  (;vel  demum),  quod  perperam  expUcavit  Berg- 
kius  l.  s.  s.  p.  132  (cf.  Fleckeisenus  in  ann.  phil.  t.  CI  [a.  1870]  p.  843), 
cum  Placido  p.  32 ,  15  D.  j>ertum^  tum  deinceps  reddens,  quocum  con- 
cinit  Festus  Paidi  p.  70  JM.  post  adhihens:  cf.  Bacch.  v.  270  sq. 
246.  UELUT  A,  Camerarius.  Vi  ut  B.  ui  ut  CD.  hui  nt  LZ 
adolescens  DL  quihic  C  habet  LZ  cum  Placido.    habit  B. 

abit  CD  Versum  glossematis  dilatatum  sie  in  A  hahevius:   uelut- 

KICESTADULESCEXSQUlKABlTAIsTKICAGBESTISKUSTICUS,  quod  rccto  iudicio 

cum  aUi  tum  Studemundus  in  'Festgr.  d.  philol.  Ges.^  p.  40  sq.  Kiess- 
Ungiusque  cens.  p.  628  respuerunt,  perverse  defendit  Niemeyerus  l. 
s.  s.  p.  49  sq.  Etiam  in  sequentihus  versihus  variis  mutationibus  tres 
septenarios  effecit  A:  nimis  ....  patrem,  etiam  ....  uolo,  conue- 
nire  ....  uiolentissimus  247.  pol   om.  A         nimisq-  A        ^b;   B. 

probus   cum  spatio  C  dator  LZ.    datur  BCD.    amatoe  A  ex 

v.  236 


40  PLAVTI  II  1,  37— 4a  [Ambr.] 

Is  clam  laterem  etiam  liac  ndcte  illac, 
Porro  hortum  transiluit  ad  nos: 

Eilm  uolo  conuemre.  250 

Sed  est  huic  unus  seruos  uiolentissumus, 
Qui    ubi    quamque    nostrum    prope    uidet    hasce    aedis    ad- 

grediri,  lo 

Item  lit  de  frumento  anseres  clamore  absterret  abigit: 
Itast  agrestis.    sed   fores  quidquest  futurum  feriam. 
Ecqui  huic  tutelam  ianuae  gerit?  ecquis  intus  exit?  255 


Versibus  248  sq.  aperte  ad  anapaesticos  'transiJit^  poeta,  cum  claa- 
sula  iambica,  unde  senarius  ad  septenarios  transitum  parat.  Violen- 
tius  MuclUrus  I.  s.  s.  p.  326  adn.  post  Bothium  senarios  continua- 
vit  itemquc  Fkckeisenus  l.  s.  s.  p.  S50  septenarios  anteccdente  di- 
metro  248.  Is  Geppertus.  Sed  is  lihri  cum  A  (Sedis  CD)  ex  v.  251. 
Satiu  Botliius.    uel  is  Seyffertus   in  Philol.   t.  XXIX  (a.  1870)  p.  410 

laterem  ®.-  cf.  v.  304  sq.  pater  5C  pat  D.  patre  LZ.  patkem  J^, 
Dousa  hac  nocte  illac  L.  kacnocteilla  A.  hac  nocteni  (nocte  D) 
illac  BCD.  hanc  noctem  illac  Z.  lacunam  post  illac  statuit  Camera- 
rius,  uhi  illam  maceriem  addidit  Lamhinus  249.  Porro  i©.  Por^. 
Per  ceteri  cum  A  transiluit   Bergkius  l.  s.  s.  p.  133.     transiliuit 

BDLZ  et  cum  spatio  C.  traxsit  ^l  (transiit  [.']  Spengelius),  quod  optime 
refutavit   Fleckeiscnus  contra  3£uellerum  aliosque  adnos  C        eum 

BCD  Satin  etiam  hac  nocte  clam  patrem  |  per  hortum  illac  transiluit  ad 
nos:  eiim  uolo  conuenire  Fleckeisenus  legem  violans  quam  postca  ipse 
recte  constituit  in  ann.  phil,   t.  CVII  (a.  1873)  p.  504  250.  con- 

uenire  dcl.  Bothius        251.  huic  cum  spatio  G.    Kic  A  senms  lihri 

cum  A  uiolentissimus  A  cum  DLZ.      uiolentis  simus  C.    uio- 

lentissimii  B  sed  unus  uiolentissumus   est  hulc   Stratullax   seruos 

Fleckeisenus  252.   quamq-  A.     quaq;  B.    quaque  D.    quenque  L 

nostrum  prope  uidet  ®.  nostrarum  (iTfarii  BC)  uidet  prope  lihri 
cum  A  aedis  CL.  gdis  D.    edis  B.    aebis  A  hasce  Z ,  qux)d 

ante  aedis  transposui.    hac  si  BCD.     ac  si  L.  om.  A  adgrediei 

A.  adgredias  B.  agredias  (hacsiagredias  C)  CD.  aggrediens  L.  egre- 
diens  Z.  adgredier  Bergkius,  quod  cum  ct  Fleckeisenus  probaverit  et 
ego  l.  s.  s.  p.  3  et  Niemeyerus  l.  s.  s.  p.  51,  refutavit  Langenus  l.  s.  s. 
p.  82  sq.  253.  UTDE  A   cum  Z.    uide  BC.    ui  de  D.    de  L 

et  abigit  L  254.  itaest  A  cum  Bothio.    Is  item   (ite  B)   est  ce- 

teri  ex  v.  253,  unde  ita  iam  Guyctus  restituit  quidquest  ©.  quid- 

QUIDEST  A.    quicquid  est  ceteri:  cf.  Mit.  glor.  v.  311  futuru  BC 

quicquid  futurum  est  Bothius        355.   Ecqui  Fleckeisenus.    Ecquis 

e 

libri  cum  A        tutula  B        ianue  B  CD      gerit  (g  ex  r  ut  videtur)  D 
ec  quis  BCD        In  fine  ancilla  add.  BCD 


\ 


II  2,  1-4  [Ambr.]  TRVCVLENTVS  41 

STRATVLAX.     ASTAPHIVM 

Stkatvlax 
Qiiis  illic  est  qui  tam  propterue  iu  nostras  aedis  arietat? 

AsTArHlVM 

Ego  sum:  respice  ad  me! 

Stratvlax 

Quid  'ego'?  non  inuideo  te  tibi. 
Quid  tibi  ad  liasce  accessiost  pro^ie  aedis  aut  pultatiost? 

AsTArmvM 
Salue,  Stratulax. 

Stratvlax 
Sat  salutist:  nil  moror!  non  salueo? 


259.  Marius  Flotius  [M.  Claudius]  Saccrdos  p.  433,  5  K.:  sunt 
uerba  quae  et  modis  et  omnibus  temporibus  et  2>ersoiiis  deficiant  et 
haec  tantum  modo  habeaut  'salue  saluete  saluere',  quamuis  Plautus 
in  Truculento  posuerit  'non  salueo%  sed  inridenter:  nam  de  persona 
rustici  dixit.    Idem  p.  490,  20  K.  (==  Probus  cathol.  p.  38,  18  K):   nara 


Act.   II    Sc.  2.      TEUCULENTUS  AS   .  .  .   KIUM   A.    ASTAPHIUM 

TRVCVLENTVS  B.    Stratilax  seruus  Ascaphium   ancilla  L.    om.  CD 
{nisi  quod  in  C  m.   rec.  in  marg.   add.  Actus  2  :  2)         256.  quita  C 
PROPTERUE    A:   cf.   Beryldus  in    Fleckeis.    ann.    t.    XCIX    (a.    1869) 
p.  479  sq.  et  Loewius  in  Act.   soc.  phil.   Lips.  t.  II  p.  468.    proterue 
BLZ.    proter  ue  C.     proterug  D  in    nostras    Bentleius    in    Cic. 

Tusc.  V  c.  39  p.  298  Or.  nostras  libri  cmn  A  (nras  BC):  cf.  Ac- 
cius  praet.  v.  24  B.  aedis  A  cum   BCLZ.    gdis  D  erietat 

G        257.  Egosum  C  kespicadme  A  cum  pers.  spatio         adme  C 

quidego  C.    Quid  L  non  inuideo  te  tibi  ©.    nonne  ego  uideor 

te  tibi  (tetibi  CD)  BCDZ.  nonneuideoiitibi  A.  Asca.  Non  ego 
uideor  tibi  L.  noune  ego  uideo?  uae  tibi  Camerarius.  AsT.  non 
nego.  Str.  Video:  uae  tibi  Acidalius.  Non  minus  improbabilia  Gep- 
pertus,  Spengelius ,  Brixius  epist.  p.  5,  Boeckelius  l.  s.  s.  p.  7  sq.  con- 
iecerunt,  qiws  tamen  omnes  superavit  artificiosa  Buggii  audacia  num 
'ne  -  ego'  uideor  tibi  serio  tribuentis  rustico  258.  adkasoe  A  cum 

LZ.    abhasce  C.    ab   hasce  D.    ab  asce  B  accessiost   prope  aedis 

aut  pultatiost  ©.  accessio  est  aedis  (edis  D.  edis  B)  prope  aut  pul- 
tatiost  (pultatio  st  C.  pultatio  est  L)  BCDLZ.  accessioaedisest- 
propeautpultatio  ^,  £o(/ims  259.  Salue,  Stratulax.  Str.  Sat  sa- 
lutist  ®;  cf.  Asin.  V.  511.  SALUE  ^t^  SATMIKITUAESALUTIS  ^l.  Salue 
satis  mihi  est  (mihiest  C.  est  mihi  Z)  tu§  (tue  BL)  salutis  (salui- 
tis  B)  ceteri  nihil  libri  cum  A  ,  miror  JB  non  libri  praeter  A 
cum  Sacerdote.  sat  A,  qiiod  perperam  post  alios  defendit  Niemeyerus 
l.  s.  s.  p.  9  sq. 


42  PLAVTI  n  2,  5-9  [Ambr.] 

Aegrotare  malim  quam  esse  tuii  salute  sanior!  260 

Sed  uolo  scire:  quid  debetur  hic  tibi  nostrae  domi?  6 

ASTAPHIVM 

Conprime  sis  eiram, 

Stbatvlax 
Eam  quidem  liercle  tii,  quae   solitas, 
conprime ! 
Inpudens  ut  per  ridiculum  riistico  suadet  stuprum! 

ASTAI-HIVM 

Eiram  dixi:  usii  cepisti,  dempsisti  unam  litteram. 


'cedo'  quod  significat  Ma'  sine  uerbi  totius  substantia  solum  reperi- 
tur  numero  singulari  ''cedo' ,  numeri  pluralis  "'cette' :  sic  Plautus  et 
antiqui  comoedio^raplii,  sicut  est  'salue  saluete  saluere':  nam  quod 
Plautus  in  Truculeuto  posuit  'non  salueo'  inridenter  posuit  pro  per- 
sona  rustici  262.  Marius   Flotius  [M.  ClaudiusJ  Sacerdos  j).  453, 

19  K.:  aeschrologia  est  uerborum  turpitudo,  non  intellectus:  're- 
jjrime  sisiram'  etc.  Idem  p.  461,  25:  (astismus  fit  .  .  .)  per  ca- 
cemphaton,  ut  est  illud  Plautinum  'reprime  sis  iram',  nam  rem 
turpem  sonat  utpote  a  meretiicis  ancilla  dicta  oratio,  uhi  etsi  codex 
utroque  loco  reprime  praebet ,  <jrammaticuin  tamcn  conprime  dedissc 
recte  contcndit  Kcilius,  quoniam  reprime  'txirpitudinem''  non  haheat 


260.  AEGROTAKEMALiiviQUAM  A  cwn  L  Z.    Egrotare  aliqua  BD.    Egro- 
tarem  aliquiX    cum    spatio  C  issetua  A.    esse  tua  L.  eem  sua  B. 
cssem  suam  cum  spatio  C.    ee  suam  D.    esse  tua  in  Z        saluior  post  ^ 
Pareum  defendit  Voederlinus  in   'Lat.  Synon.  u.  Etym.''  t.  I  p.  31         ^ 

261,  SEi)  A.    Ad  B.    At  DLZ.    Aut   C  uoloscire  C  cum    spatio 

quiddebetur  C  nfe  domi  B.    ufg   douii  CZ.   nre  {ex  nfa  ut 

videtur)    domi  B.    nostre  domi   L.     ix>'OSTRADomo  A  262.    Ccn 

prime  B.  compei:me  A  cum  LZ.  coprime  CD.  reprime  cod.  Boh. 
invito  Sacerdote  sis  eiram   Geppertus.    sislram  A  cum  Sacerdote. 

spero  (Spero  CD)  ceteri.  istam  eiram  Spengelius  coll.  Amph.  v.  348 
(ubi  istam  liuguam  habcmus!)  eam  A.   meam  CDZ.    mea  B. 

me  L.   eram  Spengclius  quideiniekcle  A  tuqtjaesolitas- 

COXPeime  A.  tuq;  solitas  cprimasJK.  tuq^  solitas  comprimas  CD.  tu 
solita  es  comprimi  L.  tu  qucm  solitas  comprimas  Z.  te  qui  solitust 
comprimat  Lipsius  Lect.  ant.  IV,  6 ,  quo  meliora  assequi  frustra 
temptavit  Bostius  Opusc.  p.  172  sq.  Eram?  quin  hercle  te  quae 
solita's  comprimi  Spenyelius  in  adn.  A71:  Eram  quidem  hercleV 
tua    era    solitast    conprimi!  253.    ikpudens  A   cum   LZ,   quod 

reduxerunt    Lamhinus    Bentleiusque.     Inprudens    BCD  ut    per 

ridiculum  ®.  per  ridiculum  ut  DLZ.  p  ridicuhl  ut  BC.  QUAE- 
PERRiDicuLUTtf  A.    pcr  deridiculum  ut  Dousa  rusticos  uad&  B 

SUADES  A  Versum  delevit  Bothius  264.  Eiram  Geppertus.   iram 


U  -2,  10-13  [Ambr.]  TRVCVLENTVS  43 

Nimis  quidem  liic  truculentust. 

Stratvi-ax 
Pergin  male  loqui,  mulier,  mihi?  265 

ASTAPHIVM 

Quid  tibi  ego  maldico? 

Steatvlax 
Quia  enim  me  truculentum  ndminas.   ii 
Niinc  adeo  nisi   tibis  actutum  aut  dicis  quid  quaeras  cito, 
lam    hercle    ego   liic  te,  mulier,   quasi  sus   catulos   pedibus 

proteram. 


268.  Nonius  p.  457,  11  31.:  (Catiili  non  solimi  canum  diminutiue, 
uerum  omnium  animalium  appellantur  .  .  .)   Plautus  Truculento   'iam 

proteram'       Praeterea  per^Jtra/M  cmw  Burmamio  liuc  traxerunt 

Plauti  fragmentum  a  [ServioJ  ad  Aen.  II,  357  sercatum  et  ego  te  con- 
culcabo  ut  sus  catulos  suos,  qui  plenus  est  senarius 


libri  cum  A  usu   cepisti  ©   coU.   Amph.  v.  375.  S45.  Sticli.  241. 

Bacch.  284  sq.  al.  sutdixepisti  A  (ijttepecepisti  Loeivius  dubitanter 
enotavit).  ut  esse  cepisti  (cepisti  GI))  ceteri.  ut  tu  accepisti  Muellerus 
l.  s.  s.  p.  26.  tu  clepsisti  Ghristius.  'i'  tu  excepisti  Buechelerus. 
alia  Geppertus,  Spengclius ,  Brixius  epist.  p.  5  demsistiunamlitte- 
EAM  ^.  sidem  sistuu  alteram  B.  fidem  (fide  GD)  si  est  (e  -D.  siest  (7) 
una  altera  GDLZ.  Vana  temptarunt  Palmerius,  Lambinus,  Pareus, 
Salmasius,  Gronovius,  Bothius,  Goellerus ,  Geppertus  265.  nimis- 

QUiDEMKic  A,  Bothius.  Nimis  (nimis  CD,  m  ex  si  facta  in  B) 
hic  quidem  (Quidem  GD)  ceteri  truculentust  A,  Brixius  in 

progr.  gymn.  Hirschberg.  a.  1S54  p.  11.  truculentus  ceteri  An:  Ni- 
mis    quidem    truculentu's  .^  miki    A-  cum   LZ.     mihi  es  BD. 

mibies  G  266.  Quidtibi  G        maledico  A,  Acidalius.    aut  mc- 

dico  BGD.    autem  dico  LZ  qui'*  D  truncumlentum  A, 

quod  ut  servarent  Spengelius  enim  ^^(('^'ii^^iila''}^  delevit  Plautinissimam, 
Dombartus  l.  s.  s.j)-  753  me  pro7iomen  prorsus  necessarium,  cum  meck- 
eisenus  in  ann.  philol.  t.  GI  (a.  1S70)  p.  7S2  adstipulafite  Boeckelio 
l.  s.  s.  p.  20  ego  removens  versum  certe  non  meliorem  reddat.  Insulsam 
scripturam,  quam  tam  metrum  respuit  quam  sententia,  ex  tkuculentum 
prognatam  esse  scite  observavit  Buechelerus ,  quod  in  cuiusvis  folii  fronte 
exhibet  A  lineoUs  nomen  propriwn  notans  nominas  A.    nomines 

ceteri         267.  aut  A,  Bothius  Goellerusquc.    ac  ceteri  (acdicis  G) 
Dic.s  (dicas  lot  videtur)  A  quem  A  quaekas  A.    q;  ras 

B.    queras  ceteri  ciTO  A,  Gamerarius.    scito  ceteri  268.  lam- 

hercle  G        ercle  D  (hercle  D^)         mulier  quasi  sus  catulos  (su  sca- 
pulos   B)  BGDLZ   cum  Nonio.     quasisuscatulosmulier   A 
pedibproteea  A  (quanquam  ■  evanuit).    pede  i^oteram  Leidensis  Nonii 
Proterp,  cum  spatio  G.   Potera  (Protera  D^  ut  videtur)  cum  spatio  I) 


■44  PLAVTI  n  2,   14-17  [Ambr.] 

AsTArmvM 
Rus  meruni  lioc  quidemst. 

Stratvlax 
Pudendumst  uero  clurinum  pecus. 
Aduenisti  liuc  te  osteutatum  cum  exornatis  ossibus:  270 

Quia  tibi  insuaso  infecisti  prdpudiosa  pallulam,  le 

An  eo  bella's?  quia  clepis  tibi  armillas,  an  e6"s  ferox? 


269.  fServiusJ  ad  Aen.  1,435:  Plautus  ''clurinum  pecus'  simiam 
dixit.  Arnohius  p.  123,  17  Eeiff.:  .  .  .  clurino  cum  pecore  nescio  quis 
auctor  voluit  esse  commune  Glossas  quibiis  clura:  simia  expUcatur 
post  alios  composuit  Loeicius  in  Act.   soc.  phil.    Lips.   t.   VI  p.  359  sq. 

271.  Festusp.  302, 12  31.:  Suasum  colos  appellatur  qui  fit  ex  stilli- 

cidio  futuoso  in  uestimento    albo.    Plautus   *'Quia pallulam'. 

quidam  autem  legunt  insuaso.  nec  desunt  qui  dicant  omnem  colo- 
rem  qui  fiat  inficiendo  suasum  uocari,  quod  quasi  persuadetur  in  aliuui 
ex  albo  transire.  Cf.  Paulus  p.  111,  9  M. :  Insuasum  appellabaut  co- 
lorem    similem    luteo,    qui    fiebat    ex    fumoso    stillicidio.      I^hiloxcnus 

269.  rus  D  rusmeru  C  hic  LZ  QTJIDEMST^^  pudex- 

DUMESTUKROCLURINUPECUS  A.  quideui  (quide  BD)  est  (e  V)  pu- 
dendum  et  (&  BD)  i;ero  clurinvi  (Clurinum  CD)  ■  pecus  (u  litterae 
priore  parte  ex  t  facta  D.  pucus  C)  ceteri  clurinum  vanis  suspitio- 
nibus  temptarunt  Saracenus,  Anselmus,  Turnebus,  Matth.  Klockius,  Aci- 
dalius,  Doederlinus ,  alii  Vcrsus  269 — 272  perperam  tractavit  lio- 

stius  Opusc.  p.  204  sqq.  270.  aduenisti   CD  teostentatum- 

CUM  A,  Acidalius  Guyetusque.  sistentatu  BCD,  qtiod  placuit  Doe- 
derlino  l.  s.  s.  t.  III  p.  306.  sustentatum  LZ.  nos  teutatum 
cum  Camerarius  (quod  ipsum  A  fortasse  praebere  Studemundus  nota- 
verat  obloquentibus  Gepperto  Loeivioque).  os  dentatum  Dousa.  sic 
tentatum  Bothius.  te  exteutatura  coU.  Most.  v.  594  Kiesslingius  cens. 
p.  62s  {(dlitterationis  gratia,  quae  tamen  non  minus  elegans  est  in 
ostentatum  exornatis  ossibus).  cf.  Boeckelius  l.  s.  s.  p.  9  sqq. 
oribus  (=  auribus)  Salmasius  Praeter  rationem  SjiengeUus  coniunxit 
aduenisti  ....  ossibus,  quia  ....  pallulam  271.  Quiatibi  C  in- 
suaso  ^quidam''  apud  Festum.  suAso  A  cum  Festo.  resuasu  BCD. 
rei  suasio  L  tibin  suaso  AcidaUus  cum  Meursio  Quiane  (Quian 
Muellerus)  tibi  suaso  Brixius  epist.  p.  9  pallulam  A  cum  LZ 

et  Festo.    pali  uia  B.    palliuiam  CD  272.  aneobellaes  A  cum 

Z.  Ane  obella  est  B.  aueo  Della  est  C.  au  eo  Bella  o  D.  eo  bella 
es  L  quiaclepistibi  A    (quia  clepsisti   co7ii.    Bothius).     quiac- 

cepisti  BC.  qui  accepisti  DL.  quia  c^pisti  Z.  quia  accepisti  Camera- 
rius  armillas  Sahnasius.     armiliia  A  {de  mi,  non  de  ar  et  de  A 

extrema  dubitat  Loewius;  armilias  Studemundus  apud  SpengeUum  de- 
dit).    arme  B.   arma  CDLZ  an  eo's  ferox  ®:  cf.  l.  s.  s.  p.  4sq. 

E 

ANEAS  A,  in  marg.  add.  aeneas,  quod  non  reete  recepisse  SpengeUum 
cum   Studemundo   KiessUngius  monuit   cens  p.  614.    adneni&s  BDLZ 


Tl  2,  18-21  [Ambr.]  TRVCVLENTVS  45 

ASTAPHIVM 

Niinc  i^laces,  quom  uii  inclementer  dicis. 

StRATVLAX 

Quid  hoc  quod  te  rogo: 
Maiicupion  qui  accipias  gestas  tecum  alienos  anulos? 
Pignus  da,   ni  Iigneae  haec  sint  quas  habes  Victorias.       275 

ASTAPHIVM 

Ne  attigas  me! 

Stratvlax 
Tene  ego  tangam?  ita  me  amabit  sarcnlum,  21 


p.  123,  2  insuasum:  eiboc  boKapiuuv  KeKaTTvicju^vuuv  F.  Loeuii  Proclr. 
p.  277  sq.  et  G.  Curtius  in  'Stud.  z.  lat.  u.  griech.  Gramm.'  vol.  V 
p.  243  sqq. 


et  cum  spatio  C ,  unde  ar  me  »aduenias  =  ad  me  aduenias  Jiaiid  pai^ci 

cum  Scaligero    defenderuut   repugnante    loci  sententia  sanaque  ratione. 

ac  uirias  Sahnasius.    argenteas  Kiesslingius  temptavit,  desperavit  Muel- 

lerus  l.  s.  s.  p.  283  adn.  589  adn.   Farleni  veri  Buggius  vidit  in  Fleckeis. 

ann.  t.  CVII  (a.  1873 j  p.  .408 ,  artificiosius  tamen  an   eo   Venu's  (vcl 

Helena's)  proponem ,  post  cpcem  Kochius   ibid.  p.  772  an  eo   te  amas 

suasit.   nec  metro  ncc  sententiac  satisfacit  Loetvii  transpositioin  'Anal. 

1'laut.'  p.  214    quia  clepisti    ahenas  armillas   tibi,  ubi  etiam  clepisti 

forma  perdubia  cst.     Quid  Gepperttis  sibi  velit  in   ' Plaiitin.  Stud.'  I  p. 

72  nemo  facile  perspiciet  Versus  272 — 275  proscripsit  Guyetus  ciim 

Lambino      273.  nunc  CD       cu.mjmikiinclemexter  A.    cu  me  illi  uel 

inmentiri£.    Cum  me  (Cume  C)  illi  uelim  mentiri  CDLZ.  nihil  effece- 

runt  Scaliger,  Palme)'ius,  Lipsius,  alii       dices  Z      Personae  spatium 

i  c 

om.  A        qd  B       koquodte  A,  Scaliger.  qd  te  BD.  quodte  CLZ 

274.  MAXCIPION    A.    Mancupiu    B.    Mancupium    CDZ.    Mancipium  X. 

Mancupio  Lambinus  qui  om.  L  GESTas  A.  gesta  ceteri 

AENOSAmJiiOS   A,   Turnebus  Adv.   X,  25   Lambinusque.    henos 

anuos  B.     enos  anuos  D.    he  nos  (henos  L.    hg   nos  Z)  an  uos  CLZ 

275.  Piguus  da  ni  ligneae  hae  {h.a.ec  Buggius  l.  s.  s.  et  Schmidtius 

\lepron.  demonstr.  formis  Plaut.'  [Berol.  a.  1875] p.  44  sqq.)  Studemundus. 

Nl 

PIGNUSDAL..NEAEKAE  A  {inter  L  et  N  Locioio  iR  x>otius  quamiG  locum 
habere  visum  est).  Dignus  dant  lauinie  (lauinigZ).  lauimg  C)  hic  i?  C'i). 
Dignos  dant  Lauiniae  Sic  LZ.  an  Lau(e)rniae  latet?  Incredibilia 
olim  e.rcogitaverunt  Turnebus,  Alciatus,  Bosius ,  Passeratiics ,  Pal- 
vierius,  Meursius,  Bothius,  Goellerus,  Geppertus  alii  sint  A.  sunt 
ceteri  uictorias   tibri  eum  A  27G.  Ne  atticas  (Neatticas  B)  me 

BCD.    NEATTINGA.SM.  A.     Ne   attingas  (actiugas  L)  me  LZ 
Tene  ego  tangam  ®.    tangam  (tanga  B)    libri    cum  A,  sed  in  A  ante 
TANGAM   nova  lacuna,   in   quam  egonte  (Tangamne    ego  te    Caniera- 


4G  PLAVTI  II  2,  22-20  [Ambv.] 

Vt  ego  me  ruri  amplexari  maiielim  patulam  bouem 
Cumque  ea  noctem  m  stramentis  pernoctare  perjDetim, 
Quam  tuas  centum  cenatas  noctes  mihi  dono  dari. 
[Rus  tu  mi    opprobras:   ut    nancta's    liomiuem   quem    pudeat 

probri!  280 

Sed  quid  apud  uostras  negoti,  mulier,  est  aedis  tibi?  sc 


277.  Patilus  Festi  p.  221  M.:  Patulum  bouem  Plantus  appellat, 
cuius  cornua  dinersa  ac  late  pateant  {cf.  Festus  p.  329,  4  M.:  Propatu- 
lum  late  patens  atque  apertum,  et  patuii  boues,  quorum  cornua  in  di- 
uersum  super  [supra  Paulus]   modum  pateut)  Cf.    PhUargyrius   ad 

Verg.  Georg.  III,  55 


rius  scripserat,  Teue  tangam  alii)  sine  personae  spatio  quadrare  olim 
visum  est  Studemwido:  cf.  ann.  phil.  t.  XCIII  (a.  1S66)  p.  51,  im- 
prdbuntiUis  et  Gepperto  et  Loetcio.  quare  cum  Ne  attigas  med.  If  Egon 
te  tangam  liitschelius  1.  s.  s.  p.  50,  Ne  attigas  me.  [fEgon  te  tangam 
3IueUertcs  l.  s.  s.  prohaverint ,  ita  locum  emendavi,  ut  simul  et  detri- 
menti  causa  in  Palatinis  appareat  et  hiatus  in  caesura  evanescat.  IJe 
Ne  attigas.  [f  Ego  tene  ut  {vel  Tene  ut  ne)  tangam  nemo  vialit  cogita- 
re  cum  Spengelio  nec  de  utine  te  tangam  cum  MueUero  l.  s.  s. 
p.58D.  at perbene  FlecTceisenus  commendat  ...med.  |f  Egone  te  tagam? 
itame  C        med  Bothius        amassit  Guyetus  211.  utegome- 

RrRiAMPLEXAEiMAUELLM  A,  Scyffertus  in  Philol.  t.  XXV  (a.  1867 j 
p.  406.  meruria  exarma  ueu  cum  parva  rasura  post  a  B.  me 
ruriam  exama  uelim  C.  me  ruriam  examaueum  D.  me  ruri  iam  exa- 
mauerim  LZ.    me  ruri  hamaxari  mauelim  Camerarius  patulam- 

BOUEM  A.  patulum  (patalem  Scaliger)  bouem  Festus.  patulu  uo- 
ueri  BC.    ijatulu  moueri  DZ.    sarculum  mouere  L  278.    cumq-  A. 

Cuq;  B.  Cumq»  CD.  Tuquod  L  ea  A.  ita  ceteri.  eo  ita  Camera- 
rius.  60  GoeUerus  instramentis  CD  perxoctaei  A  perpetim 
BCD.  perp)etem  LZ.  pi:rpetimtota~  A  (perpetem  Studemundus 
dedit)  279.  mihidono  C  dari  A,  Camerarius.    patri  BCD. 

pati  LZ.  parari  Sarucenus  280.  Hunc  versum  post  v.  269  coUocavit 
Bothius,  ad  amissum  post  v.  279  Astaphii  responsum  Spengelius  perti- 
nere  putavit:  sed  Buechelerus  intellexit  in  FlecJceis.  ann.  t.  CV  (a.  187 2j 
p.  572  inde  ab  hoc  versu  dittographiam  extare,  qua  versibus  272 — 279 
obsoletis  ac  sordis  pJenis  urhaniores  tnoUiorcsque  versiculos  suhstitutum 
iverit  novieius  poeta  (porro  cf.  v.  286  cum  v.  267,  281  cum  267  et 
258).  terminum  cum  non  ampJius  quam  ad  v.  295  profereiulum  esse 
Buechelerus  statuat,  mihi  v.  291  ap)tius  v.  276—279  respondere  posse  visus 
est,  quam  v.  290.  praeterea  moneo  versum  284  sq.  pugnare  cum  v.  694 
280.  RUSTUMiKiOPPROBRAS  A,  Camcrarius.  Rustum  (Rustu  B) 
iodbras  (iod  bras  C)BCD.   Rus  tu  improbas  LZ  naxctaest  A. 

nacta  ee  (esse  C)BCD.    nacta  es  LZ  homine   que  pudeat  ^i^bti 

BCD  281.  ad  A  (cf.  V.  304)         nfas  BD         xegoti  ^.    negotii 

BCD.    negocii  LZ        mulierest  B        ^dis  D 


11  2,  27-33  [Ambr.]  TRVCVLENTYS  47 

(.^iud    tii    lioc    occursiis,    in    iirljpm    qnotiens    quomqne  adne- 

nimus? 

AsTAPniTM 

Miilieres  uolo  conuenire  uostras. 

Stratvlax 

Quas  tu  mulieres 
Mihi  narras,  ubi  mnsca  nnlla  feminast  in  aedibus? 

ASTAPHIVM 

Niillan  istic  mnlier  habitat? 

Stratvlax 
Rits  abierunt,  inquam:  abi!       285 

Astaphivm 
Qnid  clamas,  insane? 

Stratvlax 
Abire  hinc  ni  properas  grandi  gradu,    ai 
lam  hercle  ego  istos   fictos  coraptos  crispos  cincinnos  tuos 
Vnguentatos  visque  ex  cerebro  exnellam! 

Astaphivm 

Quanam  gratia? 


282.    lioc    occursas    Camerarius.      kucoccursas    A.     hoc    (huc    L  Z. 
Quidtuhoc  C)  occurras  ceteri  inurbem  C  quotienscumq-  A. 

quotienscuq;   B.    quotiens  cumque  CD.    quotienscimque  LZ  283. 

UOLOCONUENIKE  A,  Gruterus.     conuenire    uolo    ceteri  uostras  libri 

cum  A  quastu  B.    quos  tu  C  Post  mulieres  ras.  in  T) ,  uhi 

olim  mihi  narras  bis  scriptum  erat         284.   ubimusca  B         ubimusca- 
nulla  C  FEMiNAST  A.    femina  est  (e  BD)  ceteri  inedibus  B. 

inedib»  C.    in  §dib;  D.     in  edibus  L  285.    Nullane   istic   mulier 

Camerarius.     nullanmulieristic  A.     Nulla  istinc    mulier  B.     nulla 
istinc  Mulier  CDLZ  habitatrus  B  abiekuntinquam  A.    in 

qua  abief  B.    inquam  abierunt  CDLZ      abi  A  cumLZ.    pabi £CZ). 
papae  Bothius  286.  quid  CD  Abire  CD  nipkoperas  A, 

Camerarius.     ni  propera  B  Z.    mij^)pera  C.    mi  propera  D.  ni  properes 
L  GKANT)IGRADU  A,    Camerarius.     grandi    gras    BC.     grandigras 

DLZ  287.    la  B.     iam    CD  kekcleego   A.     ego  eeteri 

probante  FlecJceiseno  in  ann.  phil.  t.  CIIl  (a.  1871)  p.  811  istos 

A  cum  L.   istoc  BGDZ        comptos  Buechelerus  l.  s.  s.  p.  570.    com- 
positos  A.     conpositos  (ex  conpositus)  B.     Compositos  CDLZ 
cinnos  CDLZ  288.   unguentatos  A  cum  D^LZ.     Vni  (uni   C) 

uentatos  BC.    uniuentatos  D  USQ-  A        ex  cerebro  LZ.   excerebro 

B  CD-.     excerbro   D  \    ecekebro  A  exuellam   Sealiger.    euel- 

LAM  A,   Saracenus.     expellam  (Expella  CD)    ceteri  qua   na  B. 

quana  CD        gratia  A  cum  LZ.    grat  B.    gratias  C.    gras  D 


48  PLAYTI  II  2,  34—40  [Ambr.] 

Stratvlax 
Quia  ad  foris  nostras  unguentis  unctas  ausa  accedere 
Quiaque  bucculas  taoi  belle  purporissatas  habes.]  290 

AsTAPHIVM 

Erubui  mecastor  misera  propter  clamorem  tuom.  36 

Stkatvlax 

ftane?  erubuisti?    quasi  uero  corpori  reliqueris 
Tuo  potestatem  colorts  ulli  capiendi,  mala. 
Buccas  rubricii,   creta  omne  corpus  intinxti  tibi. 
Pessumae  estis! 

Astaphivm 
Qufd  est  quod  uobis  pessumae  haec 

malefecerint?  295    _ 


293.  Priscianm   VI  p.  227,  17  =  26G,  13  II.:  ('ulli'  pro    'ullius') 
Plautus  iu  Truculento  "^quasi  uero  ....  capieudi  uiala' 


289.  quia  CD  adfores  A.    adeo  foras  BCD.    adeo  fores  LZ, 

uncle  fores  om.  Goellerus,  nostras  Bothius  nfas  B  unguentis- 

UNCTAESAUSA  A,  Camemrins.  uugnant  iuncta  ( luncta  CD)  ee 
(esse  C)  audes  BCD.    iuuctas  audes  LZ  290.  quiaq-bucculas 

A.    Quia  que  (quia  que  CD.    que  L)  istas  buccas  ceteri  ta  B 

Belle    CD  purpurissataskakes    A    cum    LZ    (porporissatas 

Flecleisenus  in  ann.  pMl.  t.  XCIII  [a.  1866]  p.  11).  purporis  satis 
habeost  (satisbabeost  C)  BCD  291.  Eruibuime  castor  B.  erubuime- 
castor  C.    erubu  (erubui  D'-)  nie  castor  D  JJpter  B.    Propter  C. 

(Ppter  D        olamore  B        tuum  lihri  cum  A  292.  itane  CD  (t  ex 

corr.  D)       Ita  ne  erubuit  sti  B       De  distinctione  cf.  Langenus  l.  s.  s. 
p.  3.30  sq.         quasiuerocorpori  C  (uere  ante  corr.)         Reliqueris  CD 
293.  tuo  CD.  om.  Priscianus  potestate  B.    potestatis  D '  (potesta- 

tem  D'^)  capiendim  B  294.  An:  Bucculas  rubrica  creta  corpus? 
{cf.  11.  290).  dc  Nam  buccas  Buechelerus  I.  s.  s.  cogitavit,  nisi  rubrica 
quoque  memura  ad  retractatorem  pcrtineat  (cf.  adv.  2S0) ,  quamBitsche- 
lius  in  Opusc.  phil.  t.  II  p.  587  ex  ipsa  antiquitatc  repetere  non  duhi- 
taverat  rubricacre'J'A  A  ,  Pareus   in  Lexico    Plautino.    rubrice 

ceta  B.  rubriceta  CDLZ.  rubricae  cera  Camerarius.  rubrica  cera 
Scaliger  intinxti  tibi  Scaliger.  intinxit  tibi  BDZ  et  sic  cum  pro- 
ximo  vocahulo  iunctum  intinxittibipessume  C.  intinxisti  tibi  L.  IN- 
TEAiTiBX  A,  ubi  ie.  pro  TE  extare  potest,  vix  prohahile  est  extare 
IXT  pro  EAi  295.    PESSIMAE  A.    Pessume  B.    pessume  C.    pes- 

sume  DL  Quid  D    Quidest  G  uobis  L  pesslmae  A. 

pessume  BDLZ.    pessumg  C  kaemalefecerint  A.    hecmai. 

haec  cum  spatio  C.     hgc  1)  Z.    est  L.    cf.   ad  v.  275  Operam   in 

versu  supplendo  perdiderant  Lambinus,  Acidalius,  Bothius,  alii 


II  2,  41-47  [Ambr.]  TRVCYLENTYS  49 

Sthatvlax 
Scio  ego  plus  quam  tu  arbitrare  scire  me. 

ASTAPHIVM 

Quid  itl  obsecrost,  4i 
Quocl  scias? 

Stratvlax 
Erilis  noster  filius  apud  uos  Strabax 
Vt  pereat,  ut  euni  luleciatis  lu  malam  fraudem   et  probrum. 

Astaphivm 
Sanus  si  uidejire,  dicam:  "^dicis  contumeliam'. 
Nemo  homo  bic  apud  nos  soletperire:  res  perdunt  suas;  300 
\  bi  res  perdidere,   abire  hinc  si  uolunt  sahns  licet.  4g 

Ecro  istunc  non  noui  adulescentem  uostrum. 


Stratvi.ax 
astaphivm 


VeronV 


Se 


erio. 


296.    ego    o    B  tuarbitrarescireme  A.     me   avbitrarier  scire 

BCD,  unde  arbitreris  />,   arbitraris   Z,   arbitrare   Cameranus  correxe- 
runt  QuiDiDOBSECROST  A.    quid  id   est   (id  e  D.    ide  B)    obsecro 

ceteri  297.  erilis  A  ,  Camerarius.  heriis  B.  erus  D.  hertis  CL 
mB  APUT  ^  UOSSTRABAX  ^;,  Camerarius.  uostra  pax  I>.  iiostram 
pax  C  J).  uostratn  perit  L  Z  Str.  er.  n.  a.  u.  f.  tramponit  Buechelerus  298. 
UTPEREATUT^,  Camerarius.  Vt  p  ex  tut  (tute  C D)  BCD.  ut  per- 
astute  LZ  cum  Z  inleciatis  (eorr.  illeciatis)  A.  illiciatis  Ca- 
merarius.  iniciatis  BCD.  iniiciatis  LZ  inmalam  C  probru  A. 
premium  i?7vZ.  pmium  CD  in  damnum  et  fraudem  malam  Giq/e- 

tus  299.  si  uideare  dicam  Camerarius.    si  uidear  edicam  (edica 

D)  BDLZ.  siuidear  edicam  s^oatio  interposito  C.  siuiDEARiSDiCAii 
A.  aberrarunt  Scaliger,  Lamhimis,  alii:  cf.  Spengelius  TMP.  p.  19 
.300.  NEMOKOMO  A.  Nemo  (nemo  D)  hominem  BD.  nemohomiue 
C.  nemo  homiuura  LZ  kic  A  cum  LZ.  hec  B.  Hgc  D.  Haec  C 
apud  nos  solet  perire  i®.  soletperireaputxos  A.  perire  solet  apud 
uos    ( apudnos   C)    ceteri.    de   solet   perbitere  apud  -  nos  cogitavit  Mucl- 

s 

lerus  l.  s.  s.  p.  5S9  repdunt  B        301.  ubi  CLJ         resperdidere 

A,  Goellerus.  p  dider  res  B.  perdiderunt  Res  CDLZ.  periere  res  6'ca- 
liger  abiere  A  siuohmt  C  saluis  A.  ut  uis  B  C.  nt^  uis  C.  uti  uis 
L.  uti  ius  Z.  tum  illis  Camerarius.  nudis  JPareus.  uiuis  Bothius 
302.  egoistuxcxoxxouiadulescextem  A  ,  Brixius  epist.  pi.  10.  Ego 
(ego  D)  nunc  uoui  adulescente  BDZ.  egouunc  nouiadulesconte  C. 
ego  hunc  noui  adolescentem  Jj,  icnde  non  ante  hunc  Camerarius ,  ante 
noui  Lambinus  inseruit        uostrum  A.    ui^m  B.    Vestrum  CDLZ 

UEROXSERio   A   (etiam   ante    uerox   nullum   aut  perparvum    extat 
spatium)         seriou  B  et  cum  spatio  CD,  corr.  LZ  cum  A 

PiiAVTi  Trvcvlentvs  4 


50  PLAYTI  11  2,  48-52  [Arnbr.] 

Stratvlax 
Quin    maceria    illa    ait    in    liorto    quaest,    quae     in    noctes 

smgulas 
Latere  fit  minor,  qua  is  hoc  ad  uos  damni  permensiist  uiam. 

AsTAPmVM 

Nil    mirum    —    uetus     est    maceria    —    lateres    si    ueteres 

ruont.  30") 

Stkatvlax 
Ain  tu  uero?  ueteres  lateres  ruere?  nunquam  edepol  mihi  ..i 
Quisquam  homo  mortalis   post  hac  duarum  nucerum  creduit, 


304  —  306.  Priscianus  V  j).  189  II.:  ...  alia  in  rjiiibus  unus  {scil. 
obliquus  inuenitur),  ut  ''sponte',  'laterem',  quamui.s  et  ablatiuus  eiu- 
et  nominatiuus  et  accusatiuus  plurales  inueniuntur.  Plautns  in  Trucu- 
lento  ""Quid  maceria  .  .  .  .  lateres  ruere' 


i 


303.  Quin  Camerarius.  Qui  in  BL.    qui  in  CD.    quid  A  cum  Prisciano  d 
Z      AIT  A  cum  CZ  et  Prisciano.    aut  BIJ.    otn.  L         inhorto   C 
yuAEESTQUAE  A  cuvi  Prisciano  et  Z.    quee  que  B.    Qne   est  (e  L)  que 
CDL        innoctes  CI)  304.  latere  A  cum  LZ  et  Prisciano.   La- 

teri  B.  lateri  CD  minor  I)  {sed  me  vel  mo  vel  mc  incohaverat) 
qua  is  hoc  ad  uos  Priscianus.  quaisaputuos  A.  qua  isti  uo- 
(uos  L)BDL.  quaistiuos  C.  qua  is  ad  uos  Z.  qua  isto  ad  uos  Seijf- 
fertus  in  'Stud.  Plaut.'  (ed.  Berol.  a.  1874)  p.  28  damni  Priscianus 
cum  LZ.  dilni  B.  Dapni  D.  Dampni  C.  damnis  A:  cf.  Boeckelius 
1.  s.  s.  p.  11  sq.  PERMENSUSTUIA  A,  Camcrarius.    p   mensus  tuum 

B.  permensus    tuam  CDL.     permensus   uiam    est   Z   cum    Prisciano 

305.  NIKILMIRUM  A  cuifn  Prisciano.    Non  (non  D)  mirum  BDL. 

nomirii  C  etusest  A  macere  BCD  ueteres  si  lateres 

Priscianus       Si  D         Siue  te  res  C      ruunt   libri  ciim  A  et  Prisciano 

306.  AIXTUUERO  J..    Aintu  male  B  L.    ain  tu  maleD.    amtumale 

C.  antu  Prisciani  RADH  (ainitu  L.  aintus  K.  Nam  tu  B).  Ain  tu 
Z.  Aintu,  mala,  Camerarius  uetereslateres ^  cum  Prisciano. 
lateres  ueteres  ceteri  ruere  Priscianus  cum  LZ.  ri^re  A.  uerc 
BCD  xu^iQUAM  A.  niiqua  BCD.  nunquam  L  Edepol  D. 
Ede  pol  C  307.  quisquam  CD  {in  D  quisq?  principio  scripstrat 
Ubrarius)  tomo  BCD  post  hac  B.  phac  C.  posthac  DLZ. 
POSTQUAM  A  duarum  nucerum  ®  coU.  Charisio  p.  54,  25  K. 
Desideratur  axitem  talis  omnino  locutio,  qtiales  olim  permuUas  extitisse 
consentaneum  est,  eaque  rustico  conveniens ,  ut  vix  sufficiat  duorum  nuni- 
mum  (cf.  Men.  v.  541)  vel  tale  quid.  duarum  rerum  libri  cum  A.  sua- 
rum  rerum  Camerarius ,  quod  mireris  iteruvi  ])rotulisse  et  Berglium  l. 
s.  s.  p.  36  adn.  et  MueUerum  1.  s.  s.  p.  270  duarurerii- 
creduit  C 


II  -2,  53-59  [Ambr.]  TRVCVLENTVS  51 

Ni  ego  ero  maiori  uostra  facta  deuarrauero. 

AsTAnilVM 

Estne  item  uiolentus  ut  tu? 

Stratvlax 

Non  enim  illic  meretriculis 
Moeniendis  rem  coegit,  uerum  parsimonia  310 

Diiritiaque,  quae  nunc  ad  uos  clam  exportatur,  pessumae.  50 
Vos  eam  exestis  exunguimini  exbibitis:  egone  haec  mussitem? 
lam  quidem   hercle  ibo  iid  forum    atque   haec   facta  narrabo 

seui; 
Neque  is  duci  se  gestit:  ergo  coget  examen  mali. 


308.  NiEGOEROMAiOEiuosTRAFACTA  A.  Ni  ee  ego  ufa  ero  amari 
facta  BD.  Ni  esse  ego  uestraero  amarifacta  C.  Ni  ego  uestro  ero 
amata  facta  L.  Ni  ego  uostra  hero  amara  facta  Z.  Ni  ista  ego  uestra 
(nostro  Goellerus)  hero  maiori  facta  Camerarius  309.  estneitem  A. 
Est  ne  ille  BLZ.  est  neille  I).  est  ne  il  le  C.  Estne  illic  Boihius 
Violentus  CD  i  ttu  A.    suu  B.    suum  CD.  om.   L.    Strat. 

suam  Z  nouenf    C.    noenum   Flecleisenus  in  ann.  jihil.   t.  CI  (a. 

1870)  p.  G18         illic  Bothiiis.    ille  lihri  cum  A         meretriculus  C 
310.  Moeuiendis  Pareus  cum  Bulmerio  et  Sciopjno.    Mouiendis  B.   mo- 
niendis  CD.     muniendis  LZ.     muneranijis  A.     moenerandis  Spenge- 
litis.      molliendis     Camerarius ,     ineptiora     alii  kemcoegit    A, 

Camerarins.    re  cogi  B.    rem  Cogi  (Cogit  Z)  ceteri  parsimonia  A, 

Lamhinus.     parsimonie  BL.     parsimonig   CDZ  311.    duritiaq- 

QUAE  A,  Lambinus.  Duri  e  queque  B.  durieque  que  C.  duri  gque 
quc  D.    ruri  eque  que  L.    duritie  eque  qug  Z  aduosclam  A,  Bo- 

ihius.    duo  sciam  ceteri.    ad  uos  iam  Camerarius  Exportatur  CD. 

exportantur    A  ,    Saracemis  pessumae    Camerarius.      pessi- 

MAE    A.     pessumu  BCD  312.    Vos    eam    exestis    Kochius    in 

FlecJceis.  ann.  t.  CV  (a.  1872)  p.  366.  eauosestis  A.  Em  (''em 
D.  hem  CLZ)  tuos  ceteri.  Eam  uos  estis  Kiesslingius  cens. 
p.  629  EXUNGUiMiNiEBiBiTis  A.    exungula  (ex    ungula  B)  male 

uiuitis  ceteYi.  nihil  extorquere  poterant  Scaliger ,  Palmerius,  Guyetus, 
alii  EGONEKAECMUSSiTE  A.    ego  ne    hic    (Egone    hic    D.     Ego 

nehic    [c    ex    s]    C)    musitem   ceteri  313.   iamquidemercle    A. 

la.  eni  (iameuim  C.  iam  enim  D)  exercere  ceteri.  lam  enim  eccere 
Camerarius,  alii  alia  iboadforum  A  cum  Z  (ibo  in  forum  Ca- 

mtrarius).    ibi  foru  B.    ibi  forum  CD.    forum  L       atq;  B.  adq-  A 

hec  BL.    hgc  C  Facta  CD  314.  Neque  is  duci  se  gestit 

ergo  coget  ©  coll.  Mostcll.  'v.  715.  832  al.  neq-istucinsegestit- 
ERGOCOGET  A  cum  ceteris  ( Neque  B.  neque  CD  inse  B  CD  cog&  B). 
Ne  qua  is  istuc  in  segastro  cogat  Scaliger.  neque  ego  istuc  meo  ge- 
stio  tergo  cogere  (et  similia)  Acidalius.  Namque  istuc  ipse  gestit,  ergo 
coget  Lipsius  Lect.  ant.  IV ,  5.    Improhahiliora  etiam  Palmerius  Spicil. 

4* 


52  TLAVTI  II  2,  60— G4  [—63  Ambr.] 

ASTAPHIVM 

Si  ecastor  hic  liomo  seuapi  uictitet,  non  censeaui  sio 

Tiim  esse  tristem  posse:  at  pol  ero  beueuolens  uisiist  suo.  ei 
Verum  ego  illum,  quamquam  uiolentust,  spero  iumutari  potf 
Blaudimeutis,  oramentis,  ceteris  meretriciis: 
Yidi  equidem  elepliantum    ludum  domitum  fieri    atque   alias 

beluas.  i 


p.  0J3,  Boxhornius ,  Gronovius,  deniquc  nuper  Inowroclaicer  'de  metapli 
ap.  Pl.  i<.m'  (ed.  Bostoch.  1876)  p.  65  sq.  Neqne  istuc  iii  se  gestit 
tergum  cogere  Goellerus.  Neque  istic  in  se  gestat,  tergo  coget  i^el  ne- 
que  is  tuo  repercet  t. ,  c.  Spcngelius.  Ne  iste  tuo,  scelesta,  tei-go  coget 
Kiesslingius  l.  s.  s.  Ne  istuc,  quod  (Ne  istic  qui  Buggius  Philol.  t. 
XXXI  fa.  1871]  p.  259)  in  te  gestit,  tergo  coget  Domhartus  l.  s.  s. 
p.  734.  Namque  is  tuo  ipse  gestit  tergo  cogere  Kochius  in  'Kmend. 
Plaut.'  ed.  Numb.  a.  1872  p.  18.  Haec  omnia  cur  displiceant  non  est 
quod  dicam:  nam  Domharti  Buggiique  commenta  vel  contra  linguam 
pcccant ,  Lij)sii  Kochiique  aj)erte  2^^^gnnnt  cuvi  sententiaruni  conexu. 
Ccterum  vix  duhito  quin  Plautus  scripscrit  corgo  coget.*  cf.  Flecl-eise- 
nus  in  ann.   phil.    t.  CI   (a.  1870)  pi.  783  sq.  exajikn  A,  Sca- 

ligei\    exanimeu  jB.    exanimem  CXZ.    cxanirae  D      mali  A.    Mali  CD 

315.    Si  e  castor  B.    si  ecastor   D.    siecastor  C        hichomo  C 
senapi  i?CI).    s,ysxv\  AcumLZ:  cf.  Pseud.v.  817      noncenseam  C    nou 

ceseam  B      316.  tam  CD        Tristem  CD        posse  at  (atq'  ante  ras.)  D. 
posseat  B.  posse  ad  CJ^.^.    possead  A      polerro  B       bene  uoIensBiJ 
uisuSTSUO  J..  ut  is  (utis  CD)  est  suos  BCD.    Uti  estis  uosLZ.   ut  is 
est  suo  Camerarius.  xnmi  sno  Acidalius  317.    ueruni  CD         Illuni 

CD      QiiAMQUAM  A.    quam  quam  C.    quaquam  BD.    quanquam  7> 
niolentust  BCDZ.    uiolentus    est  L.    uiolentumest  A  spero 

A  cum  LZ.    pero  BCD  inmutaei  A.    imutari   CD.    imitari  B. 

immutari  LZ.  mutari  Camerarius  pote  Kampmannus  'de  ab  prae- 
j)os.  mii  Plaut.^  {Yratisl.  ed.  a.  1842)  p.ll  culn.  potest  Ubri  cum  A 
(in  D  prius  t  e.v  s),  qmd  post  alios  inepte  defendit  Bockschiiis  'de  cas. 
attract.  apud  Pl.  et  Ter.'  [Vratisl.  cd.  a.  1865)  p.  35  sq.  318.  blan- 
dimentis  D  et  sic  iuncttim  imutaripotestblandimentis  C  oramcntis 

Meursius  cum  Goldasto.  oruamentis  BLZ.  Ornamentis  CZ).  kurta- 
mentis  A:    cf.    'Anal.   Plaut.''   p.  6 sq.  ceteres  B.    ceteris  DZ. 

illecebris  Kiesslingius  cens.  p.  629  (cf.  BoecJcelius  l.  s.  s.  p.  12  sqq.). 
de  centeris  {cf  Kevrpoic  epuuTOc)  et  cantharis  fcf.  v.  43.  Pers.  775.  Pscud. 
1262)  vel  creterris  cogitavi;  sed  ccrta  est  corruptela,  incerta  emendatio. 
duhito  an  aliquis  usus  sit  glossae  Osbcrni  in  Maii  Class.  auct.  t.  VIII 
(Nov.  Tltes.  Lcdin.)  p.  150:  ceuti'ices  meretrices,  lupae  multiuirae,  dio- 
bolares,  nonariae  meretriciis  A  cum  LZ.  meretrices  BCD 
319.  uidiequide  CL.  uide  (uidi  D-)  equide  D.  uidi  ecquidem  Z 
elephautum  Indum  domitum  ®.-  cf  Mil.  glor.  v.  25.  Ter.  Eun.  v. 
413.  Ovid.    Trist.  IV  6 ,  7.     oxir.eniintu  doraito   B.     exine     intinn 

(intii  D)  Domito  CD.    ex   indomito  L.    iumeutum   (iuuencum   AJdina) 


II  •_',  155-3,  1  TRVCVLENTVS  53 

Nuiic    lul    eraiii    reuidebo    —    setl    oclium    eccum    ^^^'ogi^eclitur 

meum:  320 

Tristis  exit  —   haitd  comienit  etiam  liic  dum  Phrouesium.   66 


DINTAIICHVS.     ASTAPHIVM 

D1.MAUC11V.S 
Piscis  ego  credo,  C|ni  uscjue  dum  uiuout  lauaut, 


322  sfj.  Vano  de  l.  l.  IX  §  105sqq.:  Item  reprehendunt  quidara^ 
quod  putant  idem  esse  ''sacrifico'  et  'sacrificor',  ''lauat'  et  'lauatur', 
quod  sit  an  uon  nihil  commouet  analogian,  dum  ''sacrifico'  qui  dicat, 
seruet  ''sacrificabo'  et  sic  per  totam  formam,  nec  dicat  ''sacrificatur' 
aut  'sacrificatus  sum':  haec  enim  inter  se  uon  conueniunt.  apud 
Plautum  cum  dicit  'piscis  ego  {Flor.  corr.  ex  dicit  ego)  .  .  . .  lauari 
quam  haec  lauat  Phronesium',  ad  'lauant'  'lauari'  non  conuenit, 
ut  I  (T  Flor.)  sit  postremum,  sed  E:  ad  'lauantur'  analogia  'lauari' 
reddit.  quod  Plauti  aut  librarii  mendum  si  est,  rion  ideo  aualogia, 
sed  qui  scripsit  est  reprehendendus.  omnino  et  'lauant'  et  'lauautur' 
(lauatur  Flor.,  imde  antea  lauat  A.  Groth  scripsit)  dicitur  separatim 
recte  in  rebus  certis,  quod  puerum  nutrix  lauat,  puer  a  nutrice  laua- 
tur,  nos  in  balneis  et  lauamus  et  lauamur.  sed  consuetudo  alterum 
utrum  cum  satis  haberet,  in  toto  corpore  potius  utitur  'lauamur',  in 
partibus  ''lauamus'^  quod  dicimus  lauo  manus,  sic  pedes  et  cetera; 
quare  e  balneis  non  recte  dicunt:  laui;  laui  manus  recte.  sed  quoniam 
in  balneis  'lauor  lauatus  sum',  sequitur  cet.  Cf.  Eitschelius  Exc.  n. 
Pl  i).  111 


ex  indomito  domitum  Z.    ex  iumentis  (iumenta  Lambinus)  domita  Ca- 
vicrarius.    ex  indomitis   domitas  Goellerus         Vidi   equum  ex  iudomito 
domitum   Weisius,    alii  alia         atq;  B.  aeque  Bothius        uelbas  B 
320.  nunc  CD  ad   eram   (a  e  corr.)  IJ.    aderam   C  ct  fortasse  B. 

ad    heram    LZ  re    uidebo  C.     reuibebo    D.     re    iubebo  B.    ire 

iubeo   L.     ire  uidebo  Z  sed  odium  eccum  Bothius.    &  cu  (eccum 

LZ)   odium    (Odium    CD)  lihri.    sed    eccum    odium    Camerarius.     sed 
eccum  huc  bdium  Muellerus  l.  s.  s.  p.  560,  qnod  non  respondet  usui 
procreditur  iJ(72>  321.  tristis  CD  haud  Cameraritis.    ad  libri. 

auet  Colvius  cum  Pio         conueuit  Gulielmius.    conuenire  libri        hic- 
dum  LZ.    bicbii  B.    Hic  bum  CD.    hic  uelim  Camerarius  prone- 

sium  B 

Act.  II   Sc.  3.    DIMARCVS  ANCILLA  ASTAPNIVM  (sic)  DV  •  B. 

DIMARCVS  AXCILLA  ASTAPHIVM  •  C.  ASTA  PHIV^AN  CILA  (sic) 
add.  D^.  Dinarchus  Ascaphium  L  322.  iscis  D  (in  marg.  i)deriore 
neque  in  eadem  jjrorsas  linca  PD  D^,  initialcm  P  praefixit  alia  manus) 
qui  usque  LZ  cum  Varrone.  quit  usq;  B.  quidusq'  C.  quid  usq' 
D        uiuont  CDZ.    uiuunt  BL  cuvi  Varrone 


54  PLAVTI      .  n  3,  2—9 

Minus  cliii  lauare  quam  haec  lauat  Phronesium. 

Si  proinde  ametur  mulieres  diu  quam  lauaut, 

Omnes  amantes  balneatores  sient.  .325 

ASTAPHIVM 

Non  quis  parumper  ditrare  opperirier?  5 

DlMARCHVS 

Quin  hercle  lassus  iam  sum  durando  miser. 

Mihi  quoque  prae  lassitiidiue  opus  est  lit  lauem. 

Sed  obsecro  hercle,  Astaphium,  tu  i  intro  ac  niiutia 

Me  adesse:  properet  naue,  iam  ut  satis  hiuerit.  330 


323.  Charisius  j?.  104,  2  K.:  Leontion  et  Chrysion  et  Phanion  ex 
neutris  Graecis  feminina  nostri  fecere,  ut  (et  cocl.,  quod  correxi) 
Plautus  quod  dixit  'haec  Phronesium'  (fronesium  cod.) 


323.  Minus  (minus  CD)  diu  libri.  Diu  minus  Varro  Lauare  C,  casu 
(cf.  ad  V.  577)  cuvi  LZ  eam  formam  servans,  quam  iwst  Turnebum 
aliosque  vindicarunt  Seyffertus  'Stud.  Plaut.'  p.  6  sq.  et  Langenus  l. 
s.  s.  p.  297.  Lauere  D.  lauere  B.  lauari  Varro.  quid  lauarei  scnjj- 
tura  iuvemur  a  Muellero  Pros.  Plaut.  p.  171  x>rolata  non  expedio 
hec  BL.    hgc  D  phronesium   LZ  cum    Varrone.     jineshium  B. 

prones  chium  C.    j^)neschium  B        324.  si  D       siproinde  C        ametur 
©.     amentur    libri.    de  ameut  nos   cugitavit  Langenus.    post  amentur 
distingui  iussit  Brixius  epist.  p.  10,  quvd  non  sutis  toUit  vitiosam  am- 
biguitatem        Mulieres  CD        hiuant  LZ.    iuuant  B.    uiuant  CD 
.S25.    oms    CD  amantes  B.     amatores    ceteri  Ceterum    de 

balneatoi"cs  forma  cf.  liitschelius   Opusc.  phil.  IV  p.  176  Sient  C 

cum  L  Z.  Stent  D.  stent  B  326.  non  D  nonquis  C  parumpcr 
durare  Camerarius.  parum  perdurare  L.  ijarum  perdurari  BCDZ  (per 
durari  D).    parumper  durans  Guyetus  opperirier  C.    operirier  DL. 

opperimer  B  327.  Quinercle  B.    quinhercle  C.    quiu  hercle  D 

Lassus  CD  iamsii  C  Versum  32S  cum  aliis  Astajjhio  tribuit  Meur- 
sius  p.  252,  Diniarcho  Gocllerus  reddidit  itemquc  Bothius  ccteroqui 
satis  violenter  verba  immutans.  jyro  spurio  habet  BoecJccIius  l.  s.  s.  p. 
29.  cf.  BccJcerus  'de  com.  Bom.  fab.'  (ed.Lips.  a.  1837)  p.  9  328.  mihi 
D  mihiquoq'  C  prehissitudiue  -B-L.  p  lastiitudine  CZ)  Opxia  CD 
ut  lauem  Camerarius.  laueBCD.  lauere  Z.  lauare  L.  ipsi  opus  est 
lauem  Muellcrus  l.  s.  s.  p.  539.  cf  BoccJccIius  l.  s.  s.  p.  29  329.  sed 
CD        astaphium  BCD.    ascaphium  L  tu  i  intro    Muellerus  I.  s. 

p.  524  sq.  coll.  V.  330.  iutro  BCDZ.  i  intro  L  hac  Z.  huic  Sara- 
cenus  acnuntia  C  nuncia  D  330.  propcret  FlccJceisenus  ann. 
pJiiloI.  t.  CI  (a.  1S70)  p.  617.  tui  jiperet  BD.  tuiproper<S:  C.  cui 
properet  LZ.  tu  i  prae  et  Acidalius  p.  539.  i  propere  et  Guyctus. 
propera  et  Spengelius.    ut  properet  Kicsslingius  cens.  p.  629  naue 

iam  ®  (cf.Festus  s.  v.).    suaue  iam  CD.    su  a  ueiam  B.    suauiumjL.^. 


11:5,10-16  TRVCVLENTVS  55 

ASTAPHIVM 
DlNIAKCHVS 


Licet. 

Aiidin  etiain? 


ASTAPHTVM 

Quid  uis? 

BUVIARCHVS 

Di  me  perduint,  lo 

Si  te  reuocaui!  non  tibi  dicebam:  i  modo. 

AsTAPHIVM 

Quem  iam  reuocabas,  inprobe  nihilique  homo? 
Tibi  mille  passum  peperisti  more  moram. 

DlNIAKCHVS 

Sed  quid  hic  haec  autem  tam  diu  aute  aedfs  stetit?         .S35 
Nescio  quem  praestolatast:  credo  militem.  15 

Ilhlm  student  iam;  quasi  iiolturii  triduo 


suade  iam  Camerarius.  si  lauet  (!)  iam  Buggius  in  Philol.  t.  XXXI 
(a.  1S71)  j).  260.  (ut  pr. ,)  saltem  iam  Buechelerus  331.  audin  etia  D. 
audi  netia  B.    aitd  metiam  C  quiduis  dime  C  per  duiut.  (sic) 

C.    perdiunt  L.    perdunt  Z         Post  pcrduint  jiers.  spatium  D        332. 
Si  te  reuocaui    Scyffertus  in   Philol.   t.  XXIX   (a.  1S70)  p.   391   cum 
Bothio.    Qui  te  reuocabi  B.    quite  Eeuocaui  C.    qui  Tereuocaui  D 
nontibi  C.    tibi  non  Kiesslingius  l.  s.:  cf.  Muellerus  'Nachtr.'  p.  136  sq. 
imodo  BCD  333.  quem  iam  i©.    quid  iam  CD.    Quidiam    uie 

B.  quid  me  Spengelius.  quid?  me  Seyffertus  I.  s.  quid  iam  reuocabas 
me  Bothius  inprobe  B.    Inprobe   CD.    improbus  LZ  prave  haec 

verba  cum  versu  334   Diniarcho   aitribuentes ;    de  inprobus  vocativo  co- 
gitavit  Spengelius  et  Luchsius  in  Stuclem.  Stud.  t.  I  p.  17:  at  cf.  Brixius 
ad  Mil.  glor.  v.  27         334.  Tibi  ®.    Que  tibi  B.    qug  tibi  CD.    qui  tibi 
LZ.  quae   uox  tibi   Geppertus.    qui  tibimet  SpengeUus  in  adn. 
millepassum  C        passu  BD.    passus  Z.    i^assuum  male  Camerarius  , 
peperisti  Spengelius  in  udnot.  peperit  BCD.  pei^eri  LZ  more  mo- 

ram  ®  cum  Boxhornio ,  nisi  quod  ille  perperam  more  vocativum  vo- 
luit.  more  libri.  morae  (moras  vel  moram  alii)  mora  Camerarius.  mo- 
ram  Geppertus  Spengeliusque  Versum  proscripsit  Guyetus  335.  hgc 
(hec  BL)   hic  libri,   transposuit  Muellerus  l.   s.  s.  p.  392.  394  ta 

diu  B.    tamdiu  CD         gdis   CD         336.    nescio  CD        prgstolata  est 
LZ.    presto  ita  lata  est  B.    psto  Italataest  C.    psto  Id  alata  e  D.   ea 
praestolatast  Buggius  in  Opusc.  phil.  ad  Madvig.  a  disc.  missis  p.  187 
credomilit^  D  337.   Illu  B.    illu  CD  Illud  est  (Illud 

Acidalius  p.  540.  illuc  sis  Goellerus)  uide  ut  iam  Camerarius  stu- 
dent:  iam  Z  In  quasi  prima  litt.  ex  u  vel  i  D  uulturii  triduo  Z, 
uolo  turiceri  duo  B.    uolturi  heri  Duo  CD.    uolturi  duo  L 


56  rLAYTI  II  3,  17-28 

Prius  praediuiuaiit  quid  cumessuri  sieut. 

IUum  luhiaut  omues,  illist  auimiis  umuibus: 

Me  nemo  magis  respiciet,  ubi  iste  huc  ueuerit,  340 

Quasi  abhmc  ducentos  annos  fuerim  mortuos.  20 

Vt  rem  seruare  suauest!   uae  misero  mihi! 

Post  factum  adfiictor,  qui  antepertum  perdidi. 

Veriim  nunc  si  qua  mi  obtigerit  hereditas 

Magna  atque  luculenta,  uuuc  postquam  scio  345 

Dulce  atque  amarum  quid  sit  ex  pecuuia:  25 

Ita  ego  edepol  seruem  illam  itaque  parce  mctitem, 

Vt  —  niilla  faxim  cis  dies  paucos  siet. 

Ego  istds  qui  uunc  me  ciilpant  coufutauerim. 


338.  prius  CD  pre  duiinant  B.  pdiuinaut  C  quid  comessuri  ®. 
quo  die  (quodie  BC)  euri  (esuri  Z)  libri.  de  quoio  (quo  loco  Locicius) 
cssuri  Bcrgkius  l.  s.  s.  jj.  GO  eurisient  B  339.    illum   CD 

iniant  libri  oras  U  illi  est  BLZ.  Illi  est  D.  Illiest  C.  ille  est 
Camcrarius  cum  Italis,  merito  improbatum  Kiessliiigio  cens.  p.  630 
340.  me  CD  nemo  Pylades.  nimo  B.  nimio  CDZ.  nihilo  L,  quod 
rcdintegravit  Buggius  in  Fleckcis.  ann.  phil.  t.  CVII  ji.  40.  noenu 
(magis  respicient)  Flcckeisenus  in  ann.  phiM.  t.  CI  (a.  1870)  p.  617,  quod 
reiecit  Vahlenus  in  uct.  gymn.  Austr.  t.  XXII  (a.  1871)  p.  27 
ubi  is  (iste  Camerarius)  huc  L  Z.  ubiise  huc  B.  ubi  is  est  huc  C. 
ubi  is  e  huc  D.    ubi  istic  Bothius  341.   Quasi   abhinc  Fleckeisenus 

1.  s.  Quam  si  Linc  (Qua  sihinc  C)  libri  moiiuus  libri  342.  Vt  rem 
seruare  ,Studemundus.  Vtrii  seure  B.  Vtrum  seruire  CDL.  Verum 
sei-uirc  Z.  Vt  rei  seruire  Caincrarius  suaue  est  Camcrarius.  salui 
cst  (e  D)  libri  Rusum  rem  saluam  ut  uellem  Buggius  I.  s.  s.  p.  167, 
quod  vcrsibus  344  sqq.   refellitur  uae  Z.    ue   ue  BL.    ueue  CD 

miseromihi  C  343.  Post  factii  B.  post  factum  CD:  cf.  Lach- 
viannus  in  Lucret.  p.  03  sq.  Postpartum  Spcngelius  cum  Mucllcro  l.  s. 
s.  p.  280  cx  V.  62  prorsus  alieno  adflictor  ©.    flector  B.    Flector 

CI).    i>\ector  L  Z.    Qictor  Scaliger.    specto  S2)engclius.    sector  31  ueUerus 
l.  s.   adfector  Buechelcrus:  cf.  Diom.  p.  382  K.       qui  Bothius.  quia  libri 
antepertum    Kicsslingius  I.   s.    conl.    Trin.    v.    643.     aute    partum 
libri        per  didi  C  344.  uerum  CD  siqua  C        mihi  libri 

obtigerit  LZ.  obtegerit  B.  Obtegerit  CD  345.  raagna  CD  lu- 
culeuta  ^jnom  l  pcde  corr.,  altera  \  ex  i  D      post  quam  BC.    postq  D 

Scio  CD  346.  dulce  CD  (Sciodulce  C)         quidsit  C.    quid  fit 

L  expecunia  C  347.  Ante  hunc  v.  GoeUcrus  v.  34'J  collocavit  pro- 
bante  Brixio  ad  Trin.  v.  723  ita  CD  edepol  seraem  illam  Geppertus. 
illam  edepol  (EJepol  CZ>.  aedepol  L)  seruem  libri.  illam  pol  seruem 
Spengelius  assentiente  Brugmano  I.  s.  s.  p.  37        itaq  D.    ita  que  B 

348.  ut  CD  faximcis  B.   faxinicis  D  Dies  CD 

fict  L         349.  cf.  ad  v.  347       ego  D        egoistos  C.    Eo  istos  Gurjctus 


II  ,i,  -29-4,  5  |4,  •J-Ambi-.l    TRVCVLENTVS  57 

Sed  iiestuoisas  seiitio  aperin  fores,  350 

Qiuie  obsorbeut  quicqiiid  ueiiit  intra  pessulos.  so 


PHRONESIVM.     DINIARCHVS 

1*UK0NKS1VM 

Num  tibi  nam  amabo  iunuast  mordcix  mea, 
Quo  intro  ire  metuas,  mea  uoluptas? 

DlXIAUCHVS 

Ver  uide: 
Vt  tota  floret,  lit  olet,  ut  uitide  nitet! 

Phroxksivm 
Qui  tam  infacetu's,  Lemno  adueniens  qui  tuae  355 

Non  des  amicae,  Diniarcbe,  sauium?  5 


quinunc  me  C.    quinuncine  B  confutauerim  Camerarius.    con- 

liitauorunt  (confutauer  C D)  B  CD.  confutauoro  LZ  350.  -aestuosas 
seiitio  Botliius.  est  uos  adsentio  BCD.  adsentio  Z.  assentio  L.  est 
uocis  sat.  sentio  Ctrwicranns  351.  QaeBL.  quc  CD  obsor  benb  C 
absorbent  Z  ex  Baccli.  v.  471  quid   quid  B.    quicquid  ceteri 

Venit  CD  infra  lihri,  sed  in  D  ah   aUera  manii  cx  intra         pes 

sulos   C 

Act.  II    Sc.  4.     PRONESTVM    DINARCVS    DV  •  B.    PRO  NES 
TVM  DINARCVS   C.     unius    versiis  spatium  rclictum   cst  in  D,  Fio- 

NESIV  DINARC  «t  fmc  versus  praecedentis  add.  D^.    Phronesium  Dinar- 
chus  L         352.  um  cum  spatio  initiali  D        Numtibi  C       na  C D 
ianua  est  libri  353.  quo  D         quointroire  G  Metuas  CD 

rOLUPTAS   A  cum  LZ.     uoluutas  BCD  uekuide  A  cum  B. 

ieruide  CDL.  ferude  Z.  uer  cum  floret  coniunyit  coU.  Cist.  versa  in 
^emend.  Phiut.''  (ed.  Gryphisiv.  a.  1871)  p.  13  restiiuto  Studemundus 
upud  Beckerum  in  Stud.  v.  I  p.  2'JO  adn.       354  ut  D         uttota  C 

T 

FLOBE    A  (t  ab  alia  manu  ut  videtur)  utoletut  A,  Camcra- 

rius.    utole  lui  B.    ut  ole  ui  C.    ut  oleui  D.    ut  oleum  LZ       Nitide 
CD        355.  Qui  tii  B.    qui   tam  D.    quitam   C.    quidtam  A  cum  Jz 
infacetus  LZ.  inficetus  BCD.    eacetus  A  leno  L.    lemuo 

ceteri  quituae  A,  Camerarius.  quid  ue  BZ.  quidue  CD.  que  tue 
L  356.  Nondes  C  amicae  A  cum  Z.  amice  BCD^L.  amices  D^ 
DiNiARCKESAUiUM  A.  dinarche  sauium  (suauium  L)  LZ.  dini 
archis  auiuium  B.  dini  ar^^his  auiuum  C.  dinarchis  (dimarchis  antc  ras.) 
auiuum  D.    Dinarchi  saliuium  Gruterus 


58  PLAVTI  II  4  ,  6—11  [Ambr.j 

DlXIARCHVS 

Vah,  Ucipulo  hercle  ego  nimc  atque  adeo  male. 

Phkonesivm 
Quor  te  auortisti? 

DlXIAl»  HVS 

Salua  sis,  Phronesium. 

Phkonesivm 
Salue!  hiciue  hodie  cenas,  saluos  quom  adueuis? 

DlXIARCHVS 

Promisi. 

Phbonesivm 
Vbi  cenabis? 

DlNIAHCHVS 

Vbi  tu  iiisseris.  360 

Pheonesivm 
Hic:  me  lubente  facies. 

DlNIARCHVS 

Edepol  me  magis. 
Nempe  tii  eris  hodie  mecum,  mea  Phronesium? 


357.  uah  D        uahuapulo  G  uapulabo   Weisius      keecule  A 

ego  nunc  D.  Egonunc  C.  nuuc  ego  Bothius.  nunc  hercle  ego  Guiie- 
tus.  an  ego  nunciain.^  atq-  A  358.  Quor  te  Geppertus  probante 
Kiesslingio  cens.  p.  630.  quote  A.  quote  BC.  quo  ieDLZ  auor- 
TiSTi  A  cum  LZ.    auortistis  BCD  saluasis  cum  pers.  spat.  A, 

Camerarius.  salua  sim  B.  sim  salua  CD.  Salue  LZ  Ante  Phrone- 
bium  in  murg.  cxter.  D  acld.  D^  idcmque  eandem  litteram  v.  357  post 
hercle  additam  dcl.  Phronesium  CD.    pronesium  B  359.  saliie 

CD  KiciXE  A ,  Bothius.    hic  ne  B  CL  Z.    hicne  D  hodie 

cenas  BL.    hodie    cenas  CD.     cexaskodie  A,    G.oellcrus  sal- 

uus  cum  (cu  CZ*)  libri  cumA,  in  quo  ante  hacc  vcrba  parvum  cst  spa- 
tium,  qiiod  i  capcre  ptossit  360.  peomisi  4}=  UBi  A,   Camerarius  (de 

PROJUSIT  cogitari  non  posse  Bitschclius  Locwiusque  testantur).  Pro- 
mis  iwhe  BCDL.  promisi  iube  Z  cubi  utroque  loco  restituit  Ititsche- 
lius  Opusc.  phil.  III  p.  141  ccnabist  BCD.    cinas  A.    cenaboi. 

coAiabo  Z.  cenabis  tu  Camerarius  ubituiusseris  post  pers.  sjHit. 

A  cum  LZ.    ubi  tuluseris  B.    ubituluseris  C.    ubi  tu  luseris  D 
361.  hic  CD,  qtiod  male  Diniurcho  continuavit   Camcrarius ,   Bhroncsio 
A  rcstituit.    Hoc   LZ  lubexte  A   cum  L.     iubente  B  (vix  A). 

libcnte  CDZ  Eclepol  D.  Ede  pol  C  memagis  D  362.  Xope 
B.    nempe  CD  tueris  BCD  mccii  CD  meaphroxesium 

A  cwn  LZ.    me  apromestum  B.     mea   j^imestu   C.     mea   ^m^stum  D 


I 


II  4,  12-18  [Ambr.]  TRVCVLENTVS  50 

Phronksivm 
Velim,  si  lieri  possit. 

DlMAR(HV.S 

Soleas  cedo  milii, 
Pfoperiite,  auferte  meiisam! 

Phkonesivm 

Amabo  sauun  es? 

DlNIARCHVS 

Nou  edepol  bibere  possum  iam:  ita  animo  malest.  3c,b 

Phro.nksivm 
Mane,  aliquid  fiet:  ne  abi! 

DlNIARCHVS 

Ah,   aspersisti  aquam!  15 

lam  rediit  animus:  deme  soleas,  cedo  bibam. 

Phkonesivm 
Idem  es  mecastor  qui  soles.   —  Sed  dic  mibi, 
Benene  ambulatumst? 

DixiARcnvs 
Hitc  quidem  liercle  ad  te  bene, 


363.  UELLEM  et  POSSET  A.  Velinr  et  possit  ceteri:  cf.  si  tanti 
est  Hotheimer  \le  emmt.  condition.  Plaiit.^  (ed.  Gotti)igae  a.  1S76)  p. 
30  soleas  cedo  GoeUcrus.  cedos.leas  (o  ante  l  non  aj^paruit  Loc- 
wio  ac  fere  liitera  maior  visa  est)  A.  cedo  soleas  i>  Z.  credo  soleas  Ji(7Z> 
PUER  A  pro  mihi,  cjuode  cuni  iuclicio  iudicavit  Muellerus  in 
'NacJitr.'  p.  139 ,  sine  iudicio  Niemeyerus  l.  s.  s.  p.  39  sq.  364.  pro- 
jjerate  CD  afferte  LZ,  corr.  Saracenus.  auferre  Bousa  Meiisam 
C.  Mensa  D  sammes  BC  365.  n  D  nonedepol  C  gdepol 
Z  Ita  CD  animo  (a  ex  i  vcl  n  vcl  m)  D  male  est  L.  malest 
ceteri  cum  A  366.  mane  CD.   Male  B  aliquidfietne  A, 

Camerarius.  aliquid  fine  BD  (i  ex  s  D^).  aliquidfine  C.  aliquid  fiet 
LZ  ABi  4t^  KA ASPERSiSTi  A,    Camerarius    (ah  rcstituens).     abi 

ab  (abiab  B)   has  persisti  BCD.    cibi.    Aspersisti  L.    cibi  persijti    Z 

Aquam  CD        367.  iam  D  iamrediit  C        soleas  deme  Gocl- 

Jerus  cgdo  D  bibam  A,  Grntcrus.    uiuam  B.    uiuum  CDZ. 

uinum  L,  Pius.    niJiil  egit  Lipsius  Ant.   lect.  III,  1  368.   Idemajs 

B.    Ide  es  D  mecastor  A.    ecastor   ceteri  quisoles  C         dic 

A,   Camerarius.    dicat  (seddicat  C)BCD.    dicas-LZ  369.  benene- 

AJNiBULATUMST  A.  Bene  nabulasti  B.  benena  ambulasti  C Z.  bene 
na  ambulasti  D.    bene  num  ambulasti  L  Uuc  CD.    huc  B.    nunc 

L  ad  te  bene  Camerarius.  attebene  A.  attibent  BCD.  altibene 
L.  bene  Z 


60  PLAVTI  II  4,  19-24  [Ambr.]      ' 

(Juia  tui  uideudi  copiast. 

Phkonesivm 

Conplectere.  370 

DlNlAKCHVS 

Lubeus!  lieia  lioc  e.st  melle  dulci  diilcius:  20 

Hoc  tuis  fortuuis,  Iiippiter,  praestaut  meae. 

Phroxesivm  . 

Dau  sauium? 

DlXIAKCUVS 

Immo  uel  decem. 

Phboxesivm 

Em,  istoc  paiiper  es: 
Plus  pollicere  quam  ubs  te  posco  aut  postulo. 

DlNIARCIIVS 

Ytiuam  d  j^riucipio  rei  repersisses  meae,  .375 


370.    griA  A.     Qua  B.    qua  CD.     quando  LZ.     quoniam  Camcrurius. 
quom  Bothius  TU  A.    tui  ceteri  uidexm  A  cum  Z.    uidendu 

BI).    uidendum   CL  copiajsst   A,   BotJiius.     est    copia   BLZ. 

est  Copia  CD  couplectere  B.    complectere  ceteri  cum  A  371. 

LUBEXS  A.    Libens  BL.    libens   CDZ  KEiA#koCEST  A.    ad 

boc  est  (e  D)  BD.  adhocesfC  At  hoc  est  LZ.  ah  hoc  est  mel  Cd- 
mcrarius  melle  A  cum  LZ.  me  illi  BCD  dulcidulcius  C 
372.  iuppiter  BCD  cum  A.  iupiter  L  piestaut  D.  prestantBCX 
mee  BD.  mee  L  373.  Dane  suauium?  Cameraiius.  Dant  sua- 
uiura  (suauiu  BC)  BCD.  da  nunc  suauium  LZ.  dasauilth  A.  dane 
impci-aticum  voluit  Dousa  cum  Lambino  (cf.  Asin.  v.  671j:  at  vide 
Schultzium  'de  ohsoletis  coniugat.  Blaiit.  farmis'  (ed.  Konitziae  a.  Ib64j 
p.  5  et  Bitschelium  Opusc.  pliil.  IV  p.  134        ueldecem  C       enistoc 

A,  Brixius  'emend.  in  Pl.  Capt.'  (cd.  Lign.  a.  1SG2)  p.  21.  ute 
mistoc  B.  ut  em  istoc  C.  utem  istoc  DL.  utinam  istoc  Z.  haud 
istoc  Camerarius  ES  A,  Camerarius.  ee  BD.  esse  CL.  esseni 
Z  Personas  primus  recte  Acidalius  pj.  540  sq.  distribuit,  cum  antca 
immo  uel  decem  PJironesio  darent ,  cctcra  DiniarcJio  continuarent 
374.  policere  L  qu.v:habsteposcoau  {supra  scripta  fortasse  t  ud 
AU)  A.  quam  ego  a  te  ceteri  (ate  C).  tu  quam  ego  a  te  Camerurius. 
de  quamde  post  BotJdum  perpcram  cogitavit  BcrgJcius  l.  s.  s.  p.  134. 
vcrba  facit  dc  Jioc  vcrsu  Xicmegerus  l.  s.  s.  p.  10—13  375.  utinam 
CD  a  principio  rei  ®.  itemapkixclpiokei  A.  aprincipio  {sic 
BCD)  rei  item  (reiite  B.  Rei  item  C.  Rei  ite  D)  ceteri  reper- 
bisses    meae   Spengelius  in   adn.     PEPERCissESiiEAE    A.     ijarsissi   meg 

B.  parsis  (par  sis  D)  sime^  C  D.    parsissem   meae    (mee  L)  LZ:    cf. 
Sey/fertus  'Stud.  Plaut.'  p.  25  et  Niemeyerus  l.  s.  s.  p.  52 


II  4,  25-;{l   [Ambr.]  TRVCVLENTYS  61 

Vt  miiic  roporcis  siiuiis. 

Phuonesivm 

Si  quid  tibi  25 

Coiipendi  facere  possim,  factum  edepol  uelim. 

DlNIARCHVS 

lam  lauta's? 

Phronesivm 

lam  pol  milii   quidem  atque  oculis  meis. 

Nura  tibi  sordere  uideor? 

DlNIARCIIVS 

Non  2>ol  mihi  quidem. 
Verum  tempestas,  uita  mea,  quondam  fuit,  380 

Quom  inter  nos  sordebamus  alter  alteri.  30 

8ed  quod  ego  facinus  audiui  adueniens  tuora? 

+  +         *♦  ***          + 


.'570.  ut  CD  EEPEECIS  A.    reparcis  BDZ.    re  parcis  CL.    reparco 

Bothius  SAiiis  A  cum  Z.    sauis  BCD.    suauiis  L       siquid  BC'D 

377.  Conpendi  B.    compendi  A  cttm  DLZ.    Coin  pencii  C 
FACTUM  A,   Camerarim.    factam  BCDZ.     faciam   L  378.    lAjr- 

LAUTAES  A.     lam   iauiaisse  B.     iamiauiaisse    C.      iam   iaui    (iam   L) 
aisse  DL.    iam  auertisse  Z.    iam  lauisti  Camernrius        iam  (lam  CD) 
pol  mihi  BCDLZ.    laitta  miki  A  (lauta  i^iter  pers.  spatia) 
quide  CD.  ADQ-  A  occulis  D  379.  num   CD  SORBEKE 

A  Non  CD  pol  om.  Z  380.  uerum  CD  uita  mea 

quondam  ©.  quonbamdumuiuixi  A.  memini  quonda  cetei-i.  me- 
mini  cum  quondam  Camerarius.  (memini  enim)  quondam  Bothius. 
(meministin?)  quondam  Berglcius.  memini  quom  dudnm  FlecJceise- 
nus  in  ann.  phil.  t.  CI  (a.  1S70)  p.  711.  commemini  quondam 
Niemeyerus  1.  s.  s.  p.  20.  commemini  dudum  lul.  Lange  'de  sentcnt. 
temp.  ap.  prise.  script.  Lat.  sijnt.^  (ecl.  Vratisl.  a.  1S7S)  ji.  14  sq.  dniu 
uixi  miror  non  moclo  Spengelio  verum  etiam  Kiesslingio  atqiie  Langcno 
1.  s.  s.  p.  40  placere  potuisse,  qui  tamen  dudum  recte  reiecit.  neutrn 
scriptura  cum  satisfaciat  neque  altera  ex  altera  derirari  possit,  iam 
atramque  pro  pravo  aut  interpretamenio  aut  supplemento  hahco:  necpie 
cd)  omni  prohahilitate  ahJtorret  uita  mea,  siquidem  pro  ahlativo  habitum 
sit,  pcr  dum  uixi,  mcmini  explicatum  esse:  quod  tatnen  exempli  gratia 
a.me  repositum  esse  non  est  cpwcl  moneam  381.    CUM  A.    Cum  CD. 

Cii  B  int  nos  CD  soe.ebamus  {quarta  littera  aut  D  aut  B 

fuit)  A.  sorderemus  ceteri:  cf.  Luchbertus  in  'Stud.  gramm.^  II 
p.  S9  alter  altcri  Gruterus   (cf.  FkcJicisenus  l.   s.).    alteedeal- 

TERO  A.    alteri  ceteri.     unus    alteri    Camerarius  382.    sedquod 

A,  ut  inter  veteres  Gnliehnius  p.  453  atquc  AcicJalius  p.  .541  ceteroqui 
valdc  hos  versus  perttirbnntes.    Sed  qnid  B.  sedquid  C.  sed  quid  DL 

ADUDiui  A.  uhi  2^nnctum  aJ.  mnn.  addltum  videfur  Adueuiens 

CD  tuum  Jihri  cum  A 


62  PLAVTI  II  4,  32-36  [Ambr.] 

Quid  tu  liic  me  absente  uoui  negoti  gesseris.  32 

Phronesivji 
Quid  id  est? 

DlNIARCHVS 

Primumdum  qudm  tu's  aueta  liberis,  384 

Quomque  beue  proueuisti  salua,  gaudeo.  33 

Phronksivm 

Concedite  hinc  uos  mtro  atque  operite  ostium.  —  386 
Tu  nunc  superstes  solus  sermoni  meo's, 

Tibi  mea  consilia  summa  semper  credidi.  3i 

Equidem  neque  peperi  piierum  ueque  praeguas  fui,  35 

Verum  adsimulasse  me  esse  praegnatem  haild  nego.  390 


383.  Quid  ®.  Quod  (quod  CD)  libri  cum  A.  Kiviis  enitn  patienter 
omnes  tolerariint  vcrba  sic  coniuncta:  quod  .  .  .  faciuus,  quod  .  .  .  . 
nouinegoti  gesseris;  quae  cum  defendi  nidlo  modo  possint ,  et  Quid 
rescribcndmn  esse  duxi  et  lacunam  statuendam  talis  fere  versus: 

Phr.    Quid  ais?  Dix.  Astaphium  ancilla  modo  dixit  mihi, 
Quid  cet. 
tu    hic    (hinc    Boihius)    me    absente  Lambinus:    tumekicabsente    A. 
tu   hic  (tuhic  C)   absente    me   ceteri.     cf.  Bombe    'de  ablat.   absol.    ap. 
anticpiiss.  Rom.  script.  usii'  (ed.  Grypliisic.   a.  1877)  p.  32.    an  fuit  tu 
hoc  absente,  ut  me  interpretamentum  sit  pronominis?  negoti  A. 

negocii  LZ.    negotiis  BCD  (menouiuegotiis  C)  gesseras  BotJiius 

olim  quod  tu  —  gesseras,  quomque  —  gaudeo  coniungens  384.  Hunc 
versum  uni  A  debemus ,  quem  quod  una  cum  inseqtienti  damnavit  Dziatzko 
in  Mus.  lihen.  t.  XX£X  (a.  1874)  p.  55  adn. ,  vindicavi  in  'Anul. 
Plaut.'  p.  8  sq.  cumtues  A.     Ceterum   Mcii  lcctionem  Primum 

cura  tuis  es  sic  ut  Ritschelius  Opusc.  phil.  t.  II  p.  175  cum  Stude- 
mundo  Loeicioque   legit   correxerat  Goellerus,    aliter  Bothius  385. 

CUAIQ-   A.     Cuq;    B.     Ciiq?   CDZ.     Cunque  L  pkouenisti   A, 

Camerarius.      preuenisti    BL.      puenisti    C  D.      prguenisti  Z 
saue    LZ  gratulor   A   ex   v.    517.     gaude    D^    (o    add.   D"). 

cf.  Fleckeisetius  in  ann.  j)hih  t.  CIII  (a.  1871)  p.  810  et  'Anal.  Plaut.'' 
I.  s.  s.  saluagaudeo  C  386.  387  item  unus  A  scrvavit  386. 

ADQ-  A         OPERiT  A         387.  meoes  A  388.  tibi  D         tibimea  C 

summa  semper  L.    si^mas  semp  B.    summas  Semper  CDZ.    sem- 

r 

PERSUMMA  A         CREDiui  A   cum  L  Z.    crebri  BC.    crebi  D^,  ut  vicl., 
ex  creui.    credui  Kochius  in  ann.  phil.  t.  CV  (a.  1872)  p.  366 
389.  equidem  CD         neq-  A.  nec  ceteri  perperi  B  neq-prae- 

(JXAS  A.  na  pregna  B.  nec  pregnam  C.  uec  pregnaus  D^  (nec 
pregna,  vix  pregna,  utvid.,  D^)  L  Z         Fui  CD  390.  uenmi  CD 

ADSiMUiiASSEMEESSE  A.    adsimulaui   (assimulaui  L)  meis  se  (me 
esse  LZ)  ceteri  praegnatem  A.    pregnate  B.  pregnantem  CDLZ 


n  4,  37-45  TRVCVLENTVS  63 

DlNIARCHVS 

Quemproptei",  o  mea  uita? 

Phronesivm 

Propter  militem 
liabyloniensem,  qui  quasi  uxorem  sibi 
Me  habebat  anno,  dum  hic  fuit. 

DlNIARCHVS 

Ego  senseram!  — 
Sed  quid  istuc?  quoi  rei  te    adsimulare  retulit?  40 

Phronesivm 
Vt  esset  aliqui  laqueus  et  redimiculum,       .  395 

Reudrsionem  ut  ad  me  faceret  denuo. 
Nunc  huc  remisit  nuper  ad  me  epistulam: 
Sese  experturum  quanti  sese  penderem-, 
Si  qudd  peperissem  id  non  uecarem,  at  tollerem,  45 


(sepregnantem  D)  KAUDNEao  A,  Gruterus.     haud   ego   BCD. 

om.  LZ.    liaud  eram  Angelius,  alii  391.  Quempropter  Buggius  in 

ann.  pJiil.  t.  CVII  (a.  1S73)  p.  409.  Que  propter  B.  Que  propter 
CDZ.    Quapropter  L  o  mea  uita  B.    meam  nita  C.    mea  uita 

D.  mea  uita  LZ  392.  Babiloniense  B.  babiloniensem  CD.  babil- 
loniensem  L  Qui   CD         sibi;  cf.  Mahlerus  de  pron.  pers.  ap.  Pl. 

colloc.  (ed.  Ciissal.  a.  1876)  p.  45  393.  me  CD  Babebat  L  anno 
dimi  Lipsiiis  Ant.  lect.  I,  3  (cf.  Dombartus  in  Pliilol.  t.  XXVIII  p. 
73.5,BergkiHsI.  s.  p.  60).  anno  um  dvi -BZ)'.  announi  dum  C.  anno  uno 
dum  D^LZ.  aunum  dum  Camerarius  egoB.  Ego  CD  394.  sed  C'Z> 
istuc  5.  isiic  CDLZ  cui  rei  ie  L.  cui  reite  2?.  cuireite  D.  cuirei 
ite  CZ.  cui  rei  id  te  Dousa  assimulare  L  395.  aliquis  (aliqui 
Bothius)  laqueus  Camerarius.  aliqui  si  aqueust-B.  aliqui  si  aqug  usq' 
e  D.    aliqui  siaque  usq'    est  CZ.    aliquis  utque  usque  est  L  la- 

queusque  Seyflertus  in  ^Stud.  Plaut.^  p.  28,  quod  cum  per  se  ferri 
possit,  dissuadet  sincerior  cod.  B  memoria  reticulum  Lamhinus.  retina- 
culum  Bothius.    cf.  Turnebus  Adv.  XXIV,  17  396.  Reuersione  B. 

reuersionem  ceteri  Vt  CD  adme  G  397.  nunc  CD  praemisit 
Muellerus  I.  s.  s.  p.  518  adn.:  at  cf.  v.  848  adme  C        epistula  B. 

Epistulam  CD  398.   Se  se  B.  sese  CD.    an  se  esse?        peuderem 

LZ.    perderem  C.    pderem  BD  399.    Si  qd  J5D   (cf.  Kiesslingius 

cens.  p.  631).  Siquid  CLZ  peperissem  id  non  necarem  at  tollerem 
®.  peperissem  ide  care  ac  tollerem  B.  peperisse  mi  (peperissemi  D) 
decarem  attollerem  CD.  peperissem  attollerem  L.  peperissem  educa- 
rem  tollerem  Z.  peperissem  id  educarem  ac  tollerem  Camerarius, 
quod  tam  diu  tolerasse  criticos  miror.  non  necarem  confirmaiur  v. 
202.  Ceternm  nescio  an  Platdus  scripserit  ast  tollerem:  cf.  quae  doctis- 
sime  exposuit  lordanus  lcrit.  Beitr.  z.  Gesch.  d.  lat.  S^w.'  (ed.  Berol.  a. 
1879)  p.  290  sqq.,  quamquam  de  exemplis  Plautinis  dubitatur 


64  PLAVTT  II  4,  46-52 

Bona  siia  med  habiturnm  omnia. 

DlNIAR(  HVS 

Ausculto  Inbens.  400 

Quifl  denique  agitis? 

Phkonesivm 
Mater  ancillas  iubet, 
Quoniam  iam  decumus  mensis  adueutat  prope, 
Aliam  aliorsum  ire,  praemandare  et  quaerere 
Puerum  aiit  puellam  quf  supponatur  mibi.  f.n 

Quid  miilta  uerba  faciam?  tonstricem   Suram  4(i.', 

Nouistin  nostram,  quae  mergi  aciem  in  sese  habet? 


400.  Bona  sua  me  (rned  Bueclielerus  in  ann.  pliil.  t-  CV  [1873]  p.  571) 
habituriun  omnia  Camerariiis.  Bona summe  habituium  oliiTi  ee  B.  boua- 
summe  Ilabituvu  omii  esse  C.  bona  summe  Habiturum  omnia  ee  D. 
bona  sua  me  habiturum  omnia  esse  LZ.  transpositiones  tcmjjtarunt  Bo- 
tJiius,  Muellerus  l.  s.  s.  p.  302  (cf.  olSj,  alii:  Gepperti  Spengelii  Mucl- 
lcri  inscitiam-  habituram  corricientium  Buechelerus  l.  s.  s.  itemcjue 
Hertzius  castigavit  in  'Vind.  GeU.  alt.^  p.  13  adn.  24  lubens  X. 

libens  ceteri      401.  quid  -D       quiddeniq»  C      Mater  CD.    mather  J5 
402.  Quonia  ^.  quonia  7).  qiii  C       vnmCLZ.  iCi  D.  nonB.  nunc  Bothius. 
mihi  Buechelerus        decimus  libri      Prope    CD      403.  Aliam  aliorsnm 
LZ.    Alia  maiorsu  B.    alia  maior  sum  C.    alia  maiorsum  D      ire  D 

premandare  D.  pre  maudare  B.  premandare  CL.  peruenari  Gulicl- 
mius,  percouctari  Acidalius  iecit  crrorem  mo.c  intellegens  uterque  que- 
rere  libri  404.  aut  supra  versum  B  qui  sujiponatur  Acidalius. 

qui   supponantur   LZ.     qui   so   upponantur   B.      quis    oppouantur  CD 

(C  cum  interstitio)  405.  Qnid  LZ.    qui  D    (d    add.    D^).      qui    C. 

Qui  B  Verba  CD  facimus  Camerarius  tronstrice  sura  B.  ton- 
stricem  (o  ex  i)  sura  D.  tonstricemsura  cum  spatio  C.  tonstricem 
syram  LZ  406.    Nouistin  Spengelius,  cum  iam  Bothius  interroga- 

tionem  agnovisset.  Nouisti  LZ.  Noui  si  B.  noui  si  D.  nouisi  (noui- 
sinostram)  C  uTam  B  quae  mergi  aciem  in   sese   habet  ®  {vcl 

mergae  coU.  Festo  Paicli  p.  124,  1  31.;  ef.  etiam  'feles  uirginaria^) 
quem  (que  D.  que  L.  que  Z)  erga  (Erga  CD)  aedem  (aede  B.  edem 
D)  sese  habet  (sesehabet  C)  Jibri.  quae  modo  erga  cum  Camerarius 
invexerit,  aedom  hance  habet  Lambinus,  aedis  habet  Lipsius  scripsit, 
quem  secutinostras  Dousa,  med  {pro  modo)  Handius  Turs.  II p.  43S, uostram 
nostras  {om.  modo)  Spengclius  voluit.  Quaen  erga  aedem  f  sese  (Spes.^) 
habet?  Diniarcho  BergJcius  tribuit  J.  s.  s.  p.  135.  Neque  erga  Jiac  no- 
tione  ustirpari  neque  servam  acdcm  Jiahere  quamvis  recte  MucJJeriis  J. 
s.  s.  p.  525  monuerit,  SpengcJianam  scripturam  per  se  satis  vioJentam 
post  Brixium  KiessJingiumque  laudavit  ac  defendere  studuit  Ottius  in 
nnn.  phil.  t.  CIX  (a.  1S74)  p.  S54  sq.  quae  me  erga  animatast  bene 
Flecleisenus   temptavit  in   ann.  pliil.   t.  CI  (a.  1S70)  p.  616  sq.  qua»^ 


II  4,  53-60  TRVCVLENTVS  65 

DlNIARCHVS 

Noui. 

Phkonesivm 
Haec,  ut  operast,  circuit  per  familias, 
Puerilm  uestigat,   clanculum  ad  me  detulit: 
Datum  sibi  esse  dixit. 

DlNIARCHVS 

0  mercis  malas!  55 

Eum  mmc  uoii  illa  peperit  quae  peperit  prior,  410 

Sed  tu  posterior. 

Phkonesivm 
Ordine  omnem  rem  tenes. 
Nuuc  lit  praemisit  nitntium  miles  mibi, 
Non  miilto  post  hic  aderit. 

Diniaechvs 

Nunc  tu  te  mterim 
Quasi  pro  puerpera  hic  procuras! 

Phronesivm 

Quippini,  60 


mercede  sese  alit  mira  et  sententia  et  lociitione  Buggius  ihicl.  t.  CVII 
(a.  1873)  p.  409  nec  melius  Kochius  ibid.  p.  420  quain  era  (!)  fidam 
erga  se  habet.  quae  med  erga  bene  se  habet  Bomhius  l.  s.  s.  p.  44 
(sent.  controv.)  407.  Noui  hec  BL.  nouihaec  C.  noui  hgc  D  ut 
operast  ©.  ut  opera  BCDL.  una  opera  Z.  dat  operam  Geppertus, 
in  quo  refellendo  longus  est  Boeckelius  l.  s.  s.  p.  21  sqq.  data  opera 
Kochius  1.  s.  s.   ad  operam   Buggius  l.   s.  s.    iiiuopera  BergJcius  l.  s.  s. 

circu  it  BD.    circum  it  C.    circumit  Z        Per  CD  408.  pue- 

ru  CD  clanculu  B   cum   D^.    clanculit  D^C  adme  CD 

409.  omercis  B.  mercis  ccteri  malas  Seyffertus  in  'Stud.  Plaut.' 
p.  31.  male  Iib7-i  (male-  C).  malae  citm  Angelio  plerique.  mala  Rit- 
schelius  Opusc.  phil.  t.  II  p.  654  (at  cf.  ihid.  p.  777)  Personas  recte 
distinxit  Acidalius  p.  -541,  Phronesio  cum  mercis  malae  Z,  Camera- 
rius  versuvi  insequentem  tribuerit  410.  Eumnunc  C  qug  C. 

que  B  quae  peperit  om.  L  prior  Z.  patior  BCDL  411.  sed 
D        sedtuposterior  C        ta  om.  Z  Ordine  CD,  quam  vocem  cutn 

omiserit  Camerarius ,  Lipsius  et  Gulielmius  reciiperarunt       tenis  B 
412.  nunc  CD         premisit  C.    pmisit  D.    pre  misit  .BIv.    an  remisit.? 
cf.  ad  V.  397  nuncium  D  milles  BCD  413.  hic  Camera- 

rius.  hec  BL.  hec  CD.  haec  Z  aderet  D^,  corr.  D^  num  Bo- 
thius        tnte  BCD         414.   quasi  CD  pro   om.  LZ  puerpera 

LZ.   puera  BCD         Hic  CD  procurast  BCD,  corr.  Camerarius. 

procura  LZ        quipini  D.    quippin  L 

Plavti  Tbycvlentvs  5 


66  PLAVTI  11  4,  61—69 

Vbi  sine  labore  res  geri  pulcre  potest?  415 

Ad  suom  quemque  hominem  quaestum  esse  aequomst  callidum. 

DlXIAECHVS 

Quid  me  futurumst,  quando  miles  uenerit? 
Relictusne  abs  te  uiuam? 

Phkonesivm 

Vbi  illud  qudd  uolo 
Habebo  ab  illo,  facile  .inuenio  quo  modo  65 

Discordiam  et  diuortium  inter  nos  parem.  420 

Postid  ego  tecum,  mea  uoluptas,  lisque  ero 
Adsiduo. 

DlNIABCHVS 

Immo  bercle  uero  adcubuo  mauelim. 

Phronesivm 
Quinice!  —  hodie  sacruficare  pro  puero  uolo, 


415.  ubi  CD  lauore  B  pulchre  L  Z.  pulcri  B.  pulchri  CD 
potest?  Acidalius  p.  551,  ante  qiiem  post  Quiijpini?  coniimgebant  ubi 
.  .  .  potest,  ad  .  .  .  .  callidum  416.  Hunc  verstim  delevit  Spengelius  as- 
sentiente  Kiesslingio  Bei-gJcioque,  ut  ex  Asin.  v.  186  desumptum:  quem 
tamen  illic  ferri  non  posse,  lioc  loco  melius  quadrare  apte  exposuit 
BoecJcelius  l.  s.  s.  p.  30  sq.  Adau  BD.  Adsum  CZ.  Ad  suum  L 

queq;  BD.  quemq'  C.  quenque  L  homiuem  quaestum  esse  ae- 
quomst  ©  coU.  Asin.  l.  s.  s.  aequum  (gquum  D.  aequu  C.  equu  B)  est 
(e  D)  questum  (qu§stum  D)  esse  libri.  aequumst  esse  quaestum  Acidalius 
collocatione  verhontm  iniolerabiJi  Ad  quaestum  quemque  suum  ae- 
quumst  esse  c.  Guyetus.  Ad  qu.  qu.  callidum  esse  aequom  est  suum  BotJiius 

callidum  cum  spatio  C  417.  quid  me  D.  quidme  C  futuruu 
est -B.  Futurum  (iuturum  L  Z)  est  ceteri  418.  Relictus  ne  abste  £. 
relictus  neabste  C.    relictus  ne   abste  DLZ  uiua  BD  Vbi 

CD.    Immo  ubi  Buggius  l.  s.  s.  p.  409.    an  Cubii^  419.  habebo 

CD        inuenio  B.    inueniam  ceteri        quo  modo  BZ.    quomodo  CDL 

420.  Diuortium  et  discordia  (discordiam  LZ)  Jibri,  qnue  traieci 
pare  CD         421.  Post  ida  ego  B.    postid  ego  C.    post  id  ego  DLZ. 
Postidea  ego   Camerarius.    Postidea  Guyetus  tecum  Botliius.    totu 

tecum  (tecu  BD)  BCDZ.    tota  tecum  L         mea  uoluptas  LZ.    mea 
uoluntas  B.    Mea  uoluntas  C.    Me  auoluntas  D        gro  DZ.    aero  BC 

422.  Adsiduo  B  assiduo  ceteri  immohercle  C  accubuo  Mauelim 
CDZ.  accubu  oma  uelim  B  {ubi  oma  ex  orna  factum  esse  Loewius, 
contraritim  HincJcius  iestatur).  Accubio  mauelim  L,  quod  mirere  item 
coniecisse  LucJimannum  in  Lucr.   V,  679  p.  307  423.  Quinice  (i.  e. 

Cynice;  cf.  Loewius  Frodr.  p.  376)  ©  coJl.  SticJii  v.  699  ct  Persae  v. 
123.     Quin  his  B.    quinhis   G.    quin   his  D.    quin  dis  LZ,  tinde  sa- 


II  4,  70-75  TRVCVLENTVS  67 

Quiuto  die  quod  fieri  oportet. 

DlNIARCHVS 

Censeo.  7o 

Phronesivm 
Non  aiides  aliquid,  mi  anime,  dare  munusculi?  425 

DlNIARCHVS 

Lucri  hercle  uideor  facere  mi,  uoluptas  mea, 
Vbi  quippiam  me  poscis. 

Phronesivm 
At  ego  ubi  abstuli. 

Diniarchvs 
lam  faxo  hic  aderit:  seruolum  huc  mittam  meum. 

Phronesivm 
Sic  fticito:  quiduis  iuuerit. 

Diniakchvs 

Boni  consulas.  75 


cruficare  hodie  transposuit  Camerarius.  Dis  Spengeliiis.  Quinni?  Seyffer- 
tus  in  'Stud.  Plaut.^  p.  29  sacruficare  BCDZ.    sacrificare  L 

propuero  C  Post  uolo  in  B  i(t  novus  versus  repetuntur  Aclsido  immo 
hercle  uero,  in  CD  adsido  Immo  hercle  (Immohercle  C)  uero,  in  L 
Immo  hei^cle  uero,  in  Z  adscititio.  Ph.  Imo  hercle  uero  424.  quinto 
CD  quo  Bothius  fieri  LZ.  fleri  BCD  (quodfleri  C)  oportet 
Z.    optet  BCDL  icenseo  B  425.  aliquid  BZ.    aliquod  CD. 

mihi  aliquod  L  mi  anime   dare  ®.    mihidare  C.    mihi   dare  BD, 

qiiod  defendit  Wagnerus  in  Mus.  Bhen.  t.  XXII  (a.  1S66)  p.  4:24=. 
dare  L.  dare  mihi  Camerarius:  sed  aegre  caremus  in  tali  sententia  ali- 
cpta  hlanditia  munusculi  Brixius  epist.  p.  10.  munuscinilim  B.  mu- 
nus  ciuilium  CDLZ.  munusculum  Camerarius.  muuus  cimelium  (om. 
mihi)  Palmerius  Spicil.  p.  715  ex  Alciati  ut  putat  coniectura  426. 

Lucri  Kiesslingius  cens.  p.  631.    Lucrum  B  cum   LZ.    lucru  CD 
Videor  CD        facere  L.    facere  B  CD.    facerem  Z      mihi  libri       uo- 
luptas  LZ.    uoluntas  BCD        mea  L.    mehiea  B.    meheia  CDZ 
427.  ubi  C'D         poscis  Camerarius.    posces  .B.    Posces  CDLZ.    Poscas 
Angelius        abstuli  L.     abstulit  CDZ-.    astulit  B         428.  iam  D 
iamfaxohic  C      hio  B,  ut   videtur        Mittam    CD        429.  sic  CD.  Sit 
B  quiduis  iuuerit  ®.    quicquid  ait  uierit  BCD.    quicquid  autem 

id  erit  L.  quicquid  autem  erit  Z.  Quicquid  attulerit  Brixius  epist. 
p.  11  cum  Kiesslingio  cens.  p.  632  et  Hauptio  Opusc.  t.  III  p.  433 
(Quicquid  adferet  praetulerit  Brugmanus  l.  s.  s.  p.  51  sq.),  Quicquid 
uenerit  MaeMyus  l.  s.  s.  p.  119,  Tu  quicquid  erit  BoecJcelius  1.  s.  s. 
p.  16,  qui  omnes  cum  boni  consulas  verha  coniimxerunt.  Pessimavi 
Spengelii  scripturam  etiam  MueUerus  reiccit  l.  s.  s.  p.  159  boni  con- 
Bulas  Z.  bona  consulas  BCD.    bene  consulas  L 


68  PLAVTI  II  4,  76-83 

Phbonesivm 
Ecastor  munus  te  curaturum  scio,  430 

Vt,  quoius  me  non  paeniteat  mittatiir  milii. 

DlMAECHVS 

Num  quippiam  aliud  me  uis? 

Pheoxesivm 

Yt,  quando  otium. 
Tibi  sit,  ad  me  reuisas:  nunc  ualeas. 

DlXIAKCHVS 

Vale.  — 

Pro  di  inmortalis!  non  amantis  miilieris,  so 

Sed  unanimantis,  sdlide  fidentis  fuit  435 

Officium  facere  quod  modo  liaec  fecit  mihi: 
Suppdsitionem  piieri  quae  mihi  credidit, 


431.  ut  CD,   quod  ante  mittas   transposuit  Botldns  cuius  BCD. 

eius  L  menon  C  peniteat  B  CL.  penite  at  D.  de  poenitet  Spen- 
geliiis  cogitavit:  at  cf.  Muellerus  'Kaclitr.''  p.  141  adn.  mittatur 

Bueclielerus  in  ann.  pliil.  t.  CV  (a.  1S72)  p.  671.  mitta  B.  Mitte 
CDLZ.  mittas  Camerarius  432.  num  C.  nu  D  quirpiam  B.  quid 
uunc  Muellerus  Pros.  PJ.  p.  463  coll.  Mil.  glor.  v.  575  aliud  me  uis 
Geppertus.  meuis  aliii  B.  me  uis  (meuis  C)  alium  CD.  me  uis  aliud 
LZ.  uis  aliud  et  uis  me  aliud  Bothius  otibum  B.    ocium  L 

433.  Tibisit  C  adme  C.  meLZ  reuisas,  nunc  Buggius  in  'Opusc. 
phil.  ad  Madv.  missis'  fed.  a.  1876)  p.  187  sq.  coll.  Cas.  II,  2,  39  sq. 
reuisast  B  CD.  reuisas  L  Z.  reuisas  tu  Camerarius.  interuisas  Dousa. 
reuisas  tum  et  reuisas.  Dln'.  Fac  Bothius.  reuisas  et  Geppertus ,  ut  'quando 
otiuni  sit'  valere  iuheat  Diuiarchum  434.  Pro  di  B.    prodii  C.    pro 

dii  DL.    prob  Di  Z  immortalis  B.    immortales   ceteri        Amantis 

CD  435.  sed  D  sedsotie  C  unanimantis,  solide  ©.  sotie  (sotig 
Z.  socie  L)  unanimantis  lihri:  sed  sotie  ex  solie  corr.  B.  sociae  ima 
aniiuantis  Camerarius.  unauimantis  sociae  vel  sociennae  un.  GoelJerus. 
sociae  unanimae  et  meutis  Bothius.  socienni  un.  Kiesslingius  cens.  p. 
632,  Ussingius  ad  Aul.  v.  651:  at  vero  qui  sociennus  credet  'quod  so- 
rori  non  credit  soror,  supipositionem  puerV?  scd  vcrum  est  non  magis 
sociam  quadrarc  (alioqui  socias  un.  sufficeretj:  quare  cod.  B  vestigium 
secutus  restitui  quod  ad  unanimantis  {scil.  muLieris)  melius  adpilicaretur 
solide  fidentis.  cogitavi  etiam  de  soli  et  uni  animantis  fidentisfuit 
B  436.  quomodo  C  h§c  CD.  bec  BL  fecit  L.  ficit  B.  facit 
CDZ  437.  suppositione  CD  puerim  B        ^    Que  (Quam  Z) 

mibi  credidit  LZ,  quem  bic  redidit  B.  Quem  (Que  D)  binc  red- 
didit  CD 


11  4,  84-92  TRVCVLENTVS  69 

Germanae  quod  sordri  non  credit  soror. 

Ostendit  sese  iam  mihi  medilllitus,  85 

Sensi  lufidelem  nunquam,  dum  uiuat,  fore.  440 

Egone    illam    ut    non    amem?     egone    illi    ut    non    bene 

uelim  ? 
[Me  jDotius  non  amabo  quam  liuic  desit  amor.] 
Egone  lit  non  munus-mittam?  iam  ibo  ex  hdc  loco, 
lubebo  ad  istam  qumque  deferri  minas,  90 

Praeterea  una  obsonari  dumtaxat  mina.  445 

Multo  illi   potius  bene  sit  quae  bene  udlt  mihi, 


439  sq.  Nonius  p.  139,  11  M.:  (MecluUitus  a  medullis  .  .  .  .)  Plau- 
tus  Truculento  'ostendisse  ....  fore' 


438.  Germane  B.  germane  CDL  sorori  B  noncredit  C  439. 
Ostendisse  sciam  mihi  Nonius,  unde  correxit  versum  Lamhinus.  Osten- 
dit  mihi  iam  sese  (iamsese  C)  libri.  an  fuit  Ostendit  mihi  iam  sampse 
se.^  440.  Sensi  ®.     Se  mihi  BL.    semihi  CL).    se  Z.  om.  Nonius. 

Scio  mi    Bueclielerus    l.   s.   s.  nuqua  B.    numquam   CD.     nun- 

quam  L  Z  dum  uiuat  L  Z:  vide  sis  Bombium  l.  s.  s.  p.  39.    dum 

uiuam  Nonius.  ne  uiuat  B.  Neuiuat  C.  Ne  uiuat  D.  se  uiua  Came- 
rarius.  si  uiuat  Bothius  Numquam  inlidelem  dum  uiuam  credam  fore 
Gtiyetus  441.  ego  ne  C  egoneillud  D  illi  ut  Camerurius.  illud 
BCDZ,  '\\\\L  n  BCD  442.  Versum  inchcsi  non  modo  oh  nimiam 
cum  versihus  446  sq.  similitudinem ,  sed  etiam  quia  tres  quaestiones 
egone  .  .  amem,  egone  .  .  .  uelim,  egone  .  .  mittam  molestissime  eo 
divelluntur  Mepotius  D  nonamabo  C  de  sit  C  443.  Egone 
ut  ®.  Ego  (ego  CD)  isti  libri.  Ego  isti  ut  KiessUngius  cens.  p.  633, 
etiam  de  nunc  j^io  non  cogitans  iam  ibo  ®.  iammo  B.  iara  modo 
ceteri.  iam  domo  Gulielmius  Verisim.  p.  289.  immo  Muellerus  l.  s. 
s.  p.   312.  525   (mittam    munus  traiciens)  exhoc  lo   co   C.    eloco 

Gidiehnius.  de  iam  ilico  Muellcrus  cogitavit.  aut  Iioc  aut  ego  ilico  aut 
extempulo  Boeckelius  I.  s.  s.  p.  17  sq.  voluit:  sed  iam  .  .  .  ex  hoc  loco 
flrmatur  Asin.  v.  139 ,  modo  ibo  pro  mo  (iuo)  reposucris  444.  iubebo 
CD  deferri  Studcmundus.  perferri  libri  (Perferri  CD)  Perferrimi- 
nas  C  445.   Praeterea  una  ®   cum  Bergkio   l.  s.  s.  p.  77  sq.,  qui 

una  post  obsonai-i  inseruit.  Preterea  BLZ.  preter  ea  C.  pterea  D. 
Praeterea  ei  Kiesslingius  l.  s.  s.  Praeteread  Eitsclielius  in  Opusc. 
phil.  III  p.  127.  Cf.  Fleckeisenus  in  ann.  phil.  t.  CIII  (a.  1871)  p. 
461  adn.  opsonari  hic  Bothius  dum  taxat  (dutaxat  C.    du 

taxat  D)  at  mina  BCD.  dumtaxat  (duntaxat  L)  hac  mina  LZ. 
dumtaxat  ad  minam  Camerarius  Pr.  obsonium  obsonari  una  mina 
Spengelius  446.  sit  qwae    Spengelius.    eritq;  B.     erit  q»    C.    eritq» 

D.     erit  quae  (que  L)  L  Z  bene  erit  bene  quae  Camerarius 

uult  libri 


70  PLAVTI  '         II  4,  93 

Quam  mihi  qui  miliimet  omnia  facio  mala. 


447.  Quam  mihi  qui  mihimet  omnia  Flecleisemis  1.  s.  s.  cum  3Iuel- 
lero  'Nachtr.'  p.  146.  Quam  (quam  CD)  mihimet  (mihi  m&  B) 
omnia  (Oinnia  CD)  qui  {sic  B  et  e  corr.  C.  que  DZ.  que  L)  mihi 
Ubri  omnia  .  .  facio  mala  Camerarius  (male  Geppertus).  omnia  .  . 
facto  mala  libri.  factito  mala  omnia  Koclnus  in  ann.  phil.  t.  CI  (a. 
1870)  p.  66.  omnia  adfecto  mala  Flecleisemis  l.  s.  s.:  at  cf.  Lange- 
nus  1.  s.  s.  p.  165  et  Brixius  ad  Mil.  glor.  v.  27  Quam  mihimet 
qui  mala  ipse  mihi  facio  omnia  Guyetus 


II  5,  1—4  TRVCVLENTVS  71 


AOTVS    II 


PHRONESIVM 

Puero  isti  date  mammam, 
Vt  miserae  matris  sollicitaeque  ex  auimo  sunt, 

Yt  se  iirunt  cruciantque!  450 

Edepol  conmentiim  male:  quomque  eam  rem  in  corde  agito, 

Nimio  minus  perhibemur 

Malae  quam  sumus  ingenio.  4 


Act.  II  Sc.  5.  PRONESIVM  MERETRIX  •  B.  PHRO  NESIVM . 
MERETRIX  C.  versum  vacuum  reliquit  D  atqiie  in  versu  447  PHro 
ISESlT  MERET  a(Zf7.  D^.  Phronesium  meretrix  X  Verstis  448—464 
pro  suppositis  habet  Weisius:  rectius  ni  fallor  in  ^Anal.  Plaut.'  p.  35 
adn.  60  de  versibus  46.5 — 475  suspitionem  movi,  qui  locus  plenus  est 
dittographiis  Versus  448 — 451   ne  cum  Studemundo   in  Act.  gymn. 

Berol.  t.  XVIII  (a.  1864)  p.  540  sq.  pro  duojbus  tetrametris  anapae- 
sticis  habeam  neve  cum  Brixio  in  FlccJceis.  ann.  t.  XCI  fa.  1865)  p. 
62  mia'tos  cum  baccheis  iambos  statuam  neve  cum  Spengelio  haccheis 
trochaicum  octonarium  cum  dimetro  trochaico  catalcctico  intcrponam 
neve  ionicis  Maehlyanis  Plautum  vitiem,  vel  hoc  impedit,  quod  omnes 
cum  Camerario  crucianturque  adnectentes  verbis  Vt  .  .  .  sunt  structu- 
ram  plane  contortam  atque  intolerabilem  effecerunt,  quo  mendo  sublato 
bacchiacos  continuavi  448.  uero  cmn  spat.  init.  D  amam  ma-B 
449.  ut  miser§  D.    ut   misere  BL.    utmisere  C  matris  C.    matres 

ceteri  sollicitgque  D.    solliciteque  BC.    solicitaeque  Z.  soliciteque 

L  Ex  animo  sunt  Z.    Ex  animos  uni  BD.    Exanimos  uni  C.  exa- 

nimos  L  4.50.    Vt  se  urunt  addidi  exempli  causa  cruciant  que 

(quae  B.    qu§  D)BCD.    cruciant  L.     crucianturque^  Ca»iera;7'«s 
451.  edepol   libri  conmentu   B.     commentum   CLZ.     comentum 

D        male  commentum  Brixius  Cuq;  B.    Cumq'   CD.    cunqne  L 

eamrem  incorde  C      agit  onimio»  B  CD  452  sq.  Dimetros  iam- 

bicos  catalecticos  Studemundus  agnovit:  tetram.  hacchiacum  Spengelius 
olim  in  ^T.  Macc.  PJaut.'  p.  170,  quem  genio  pro  ingenio  scripto  proba- 
biliorem  reddere  possis         453.  Male  B  CD.    malo  L  Z 


72  PLAVTI  TI  5,   4—10 

Id  ego  prime  de  me  domd  docta  dico: 

Quantast  cura  in  animo,  quantum  corde  cajiio  455 

Dolorem,  doliis  ne  occidat  morte  pileri!  e 

Mater  dicta  quod  sum,  eo  magis  studeo  uitae: 

Quae  niinc  ausa  sum  tantam  friidem  adwrediri: 

Lucri  causa  auare  probriim  sum  exsecuta, 

Alienos  doldres  mihi  supposmi.  460 

Xeciillam  rem  opdrtet  doldse  adgrediri, 

Nisi  astu  docte  adcurateque  exsequare.  lo 

454.  Kescio  an  Jiuc  faciat  testimonium  Charisii  p.  211,  7  K.  obscura- 
tum  db  editoribus,  ubi  cum  extet  'Prime'  Plautus  in  Acontizomeno 
'Acontizomenus  fabula  est  pxime  proba'  corrigitnr  Naeuius  in  Acontizo- 

meno;  sed  multo  probahilius  scribemus  Plautus  in  <^ item  Kae- 

uius  in^  Acontizomeno,  ut  post  Plautus  in  intercidere  potuerit  Trucu- 
lento  'ego  prime  de  me  domo  docta  dico':  nam  Mil.  glor.  v.  794  rec- 
tius  adprime  Brixius  cum  Scaligero,  qiiam  prime  Eitschelius  cum  SaJ- 
masio  restituit 


454.  Id  ego   Seyffertus  in   'Stud.   Flaut.'  p.  20.    ego   libri  prime 

Seyffertus,  quod  ex  Charisio  stahilivi.  prima  (pma  jB')  libri.  primum 
Botkius.  pro  matre  (!)  Buggius  in  FlecJceis.  ann.  t.  CVII  j)-  410.  pri- 
dem  FJecJceisenus.  Cf.  MiieJJerus  p.  34.  195  sq.  deme  B  CD  domo 
Goellerus.  modo  Jibri.  domei  (om.  de  me)  PalmeriuS  SpiciJ.  x>.  717 
docta  FaJmerius.  dicta  Jibri  dico  SpengeJius.  dicito  B  CI>.  dictito 
LZ  dictadicito  C  455.  Quanta  est  (e  B)BDL.  Quantaest  C 
inanimo  CD  456.  dolorem  Dolus  CD  457.  Mater  B.  mater  C. 
mat  D  eo  magistudeo  B.  eomagis  Studeo  CD.  ego  magis  studeo 
L  uit§  CD.  uite  BL  V.  458  sqq.  improbabiliter  constituit  Seyffer- 
tus  'de  baccJi.  vers.'  p.  33.  26  458.  Que  B.  qug  D.  que  CL  nunc 
MueJlerus  l.  s.  s.  p.  749  adn.  inter  aJia  conamina.  huc  BD  (JineoJam 
in  l^JJamerarius  ut  videtur  suprascripsiti.  hunc  L.  hoc  Z.  om.  C 
ausasum  C  tantam  frudem  JS.  tantunde  dolu  BDZ.  tantum  dem 
dolum  C.  tantum  dolum  L.  tantum  clam  dolum  Camerarius.  varie 
transposuerunt  mufaruntque  BotJiius  Geppertus  SpengeJius  (de  me  cor- 
rigens)  MueJJerus  CJiristius,  qui  ' Metr.  BemerJi.'  p.  79  maJum  ver- 
sum  eJaboravit  adgrediri   Camerarius  (quod  in  ipso  B  correxisse 

videturj.    adgrediar  B^CDZ.    aggredi  L  459.  Lucri  CD.    lucri  B 

auare  Serjffertus  in  'Stud.  BJaut'  p.  29.    auara  Jibri  (Auara  B) 
eum  probe  (et  v.  458  quem)  MuelJerus  J.  s.  s.       ex  secuta  i?Z).  executa 
CLZ  460.  alienos  BCD  Mibi   CD.    mih  B  supposiui  B. 

supposui  ceteri  461.  Necullam  ®.  Nulla  B.  nullam  CDL.  Sed  (!) 
Geppertus,  Nam  SpengeJius  praemisit ,    qui  praeterea  de  rem  te  cogitat 

aggredi  L  462.  nisi  B  CD.    nisi  si  BotJiius  astu  docte  ®. 

astute  BL.  Astute  C.  Astutg  DZ.  astute  eam  Geppertus  accura- 
teq;  B.  accurateq'  CL.  accuratgq'  DZ.  accurateque  usque  MueJJe- 
rus  J.  s.  s.  p.  622  exsequare  Z.    exequare  L.    exsequere  B.    exe- 

quere  CD  cum  spatio  uterque'  An:  astute  docte  adcurate  exs..*' 


J 


II  5,  10-17  TRVCVLENTVS  73 

Vosmet  iam  uidetis  me  iit  ornata  incedo: 

Puerperio  egd  nunc  med  esse  aegram  adsimulo. 

(Male    quod    mulier    facere     incepit ,    uisi    id    ecficere    per- 

petrat,  465 

Id  illi  morbost,  id  illi  seniost,  ea  illi  misera  miseriast. 
Bene  si  facere  incepit,  eampse  nimis  cito  odium  percipit. 
[Nimis  quam  paucae   siint  defessae,  male   quae   facere   occe- 

perunt.]  i5 

[Nimis    quam    paucae    ecficiunt,    si    quid    facere    occeperunt 

bene.] 
[Miilieri  nimio  male  facere  melius  opus  est  quam  bene.]  470 


463.  Vos  m«&  B.    uos  in&  C.    uostnet  D  uidetis  me  Muellerus 

l.  s.  s.  p.  52  cum  Fleckeiseno  in  ann.  phil.  t.  CV  (a.  1872)  p.  367  adn. 
uidetis  libri.  uidetis  ego  Bothius  ex  i)roximo  versu  pronomen  adsci- 
scens  Incedo  D.    Incedo  C  ut  —  incedo   ciim   versu  464 

coniunxit  Studemundus  l.  s.  s.  (minus  feliciter  etiam  numeros  constituensj 
assentiente  Beckero  in  'Stud.'  v.  I  p.  246  464.  puer  perio  BC.  puer- 
perio  D,  quam  vocem  primus  Acidulius  p.  542  ah  incedo  diveUit 
Ego  B.  ego  CD  med  Bothius.  me  lihri  esse  B.  essem  C.  esse  D 
(erasa  m  ut  vid.)  cum  LZ  ^gra  D  {^  ex  e  D^).  egra  B.  egratia  C.  egram 
L.  aegrotam  MueUerus  l.  s.  s.  p.  34.  250.  731  cum  Brixio  l.  s.  s.  ae- 
gram  me  esse  Spenfjelius  465 — 475.  vide  supra  ad  v.  448  sqq. 

465.  mulier  incoepit   {om.  facere)  Z  nisi  id  Camerarius.    nisi  lihri. 

nisi  si  Bothi%is  efficere  lihri  properat  L  466.  morbost  Spen- 
gelius  cum  MuelJero  1.  s.  s.  p.  569.  morbo  lihri  senio  est  CDLZ. 
senio  B  misera  Kochius  in  Fleckeis.  ann.  t.  CV  (a.  1872)  p.  366. 

misere  BCL.    misere -D.    miserae  Z-  mi&erisist  B  C D  Z .    miseria  est 

L  467.  Bene  si  B.  si  Bene  CDZ.  Bene  L  incoepit  Z  eampse 
nimis  cito  ®.  eius  eni  scito  B.  eius  enim  (enl  CD)  cito  cettri. 
eius  eam  cito  Camerarius.  eius  eam  nimis  cito  MueUerus  l.  s.  s.  eius 
rei  nimis   cito  Spemjelius  468.   Hunc  versimi  B   omittit,  unde 

pro  spurio  hahet  Kiesslingius  cens.  p.  632  assentientihus  Fleckeiseno  l. 
s.  s.  et  Boeckelio  l.  s.  s.  p.  20:  sed  minus  etiam  eleganter  versus  469 
adiungitnr  neque  versus  470  coit  cum  antecedentihus :  licet  SpengeUus 
cum  aliis  ' Plautinam^  haheat  copjium  inco^igruam ,  quae  sane  codicum 
est  Plautinorum  468.   Nimis   quam   Camerarius.    Nimis   qu§    CD. 

sse 

nimisque  LZ  paucg  D  Z.    Y>aiice  CL        defesse  LZ.      defecere  D 

{corr.  D^)  maleque  (maleq'  CD)  lihri  occeperunt  L.  occeperent 
CDZ  469.  Nimis  qiiam  Guyetus.  Nimis  que  B.  Nimis  que  CDZ. 
nimisque  L  paucg  D  Z.    pauce  BCIj  efficiunt  Uhri  siquid 

Uhri  facere  occeperunt  bene  Bothius.  occeper  bene  facere  B.  oc- 
ceperint  benefacere  (bene  facere  C)  ceteri  470.  mulierio.  Nimisque 
L        male  facere  BCD  melins  opus   est  Scaliger,  Bothius    (etiam 

Gruterus  commemorat  scripturam).  melius  onus  e  B.  melius  est  onus 
CD.  leuius  est  onus  LZ.    molliust  onus  Bentleius        quambene  C 


74  PLAVTI  II  5,  18—24 

Ego    quod    mala    sum,    matris    opera  mala   sum    et    meapte 

malitia: 

Quae  me  grauidam  esse  adsimulaui   militi  Babylonio. 

[Eam  nunc  malitiam  adcuratam  miles  inueniat  uolo.]  20 

Credo    istic    haud    multopost    aderit :     niinc    prius    praeca- 

ueo  sciens 

Eoque  ornatu  minc  sacrufico,  quasi  puerperio  cubem.)       475 

Date  mi  huc  stactam  atque  ignem  in  aram,  ut  uenerem  Lu- 

cinara  meam. 

Hic  adponite  atque   abite  ab  dculis.  —  ebo,  Pithecium, 


471.   opera   mala   sii  &   meapte  B.     operamalussu&me    apte  C.    opera 
raalus  (mala  D^)  sum  et  me  apte  apte  D  me  apte  Z  malicia 

C         472.  Que   C.    Que  B.    qne  L  Queme  T)  adsimula  ui  C. 

assimulaui  L        militibabilonio  C         babilonio  BD.    babillonio  L 
473.   Versum  inclusi:  cf.  ' Anal.  Plaut.'  j).  25  adn.  60        eam  D       ea- 
nunc  C  malitifi  B.    Malitiam  D.    Malicia  C  accuratam  B  L. 

accurata  D.    acurata  C  474.    Transposui  credo   (Credo  CD)   quod 

in  libris  ante  aderit  extat        Istic  B.    istic  ceteri.    Iste  hic  Camerarius. 
Is   hic    Weisius  haud  LZ.    aut  BCD  praecaneo   Camerarius. 

Prece  caueo  B  {ubi  ciim  sciens  versum  occupat).  prece  caueo  C.  pce 
caueo  D.  precauero  L.  precauero  Z  sciens  ex  sriens  D  475.  Eo- 
que  ornatu  nunc  sacrufico  ©  ob  v.  423  sq.  eosqne  qui  statiin  secuntur, 
unde  corruit  simid  Becheri  lenis  offensio  in  Wptaest.  de  com.  Bom.  fab.^ 
p.  87.  Eumque  (eumq'  C.  eumque  D.  cumq;  Z)  ornatum  ut  (Oniatv 
ut  CD.  ornatu  L)  grauida  libri.  eumque  gero  (gesto  Guyetus)  orna- 
tum  Camerarius,  eumqne  ornata  ornatum  Gnderus,  eumqne  ornaui 
ornatum  Botliius,  eumque  induta  ornatum  Geppertus,  eumque  ego  orna- 
tum  utor  Seyffertus  in  Philol.  t.  XXVII  (a.  1868)  p.  462,  meumque 
ornatum  muto  Kochius  1.  s.  s.  proposuerunt  insanum  (ut)  grauida  rcUn- 
quentes,  in  quo  dudum  Lambinus  offendcrat  iit  acgra  projwnens.  Eo 
ut  sim  ornatu  ornata,  aegrota  vel  Eoque  ornatu  ornata  sum,  aegra 
vel  Eumque  ornatum  adsimulaui  aegra  Muellcrus  1.  s.  s.  p.  396  adn. 
Sumque  ornata  ita  ut  aegra  uidear  Buechclerus  1.  s.  s.  p.  571  sq.  Cf. 
^Anal.  Plaut.^  l.  s.  s.,  ubi  cum  aliis  Fleckeiseni  sententiam  reieci  versut, 
delentis,  ipse  Eumque  ornatuln  mi  adcuraui  coniectans  puerperio  cu-j 
bem  Z.  puer  plocubem  B.  puer  (quasipuer)  per  locubem  C.  puer 
plocibe  D.  puerperio  accubem  L  476.  date  CD  mihi  libri 
Huc  CD  stactam   Camerarius.    eiectam  libri  igne  minara 

BCD  uenerem  L   (cf.   Guil.    Canterus  Nov.  lect.   VI,  24).     bene- 

rem  C.    beuere  BD.    uenerer  Z  Lucinam  Saracenus.    iucina  B. 

uicina  ceteri  raeii-  C.    deara    Saracenus:   at   cf.  Muellerus  l.  s.  s.j 

477.  apponiteh  B.    apponite   ceteri        ab   ite  C        o  (eho   Gronoj 
vius)   Pithecium    Camcrarius.    e  (oculi    se)    opi   hecium   B.    opihetiut 
cu7n  spatio  C.    o  pietium  D.    ppietium  Z.   opictium  L.     operae  pretiui 
Angelius 


II  5,  25-6,  2  TRVCVLENTVS  75 

Face    ut    adcumbam,    accede,    adiuta:    em    sic    decet    puer- 

peram.  25 

Soleas  milii  dediice,   pallium  mice  iii  me  huc,  Archilis. 
Vbi's,  Astaphium?   fer  uerbenam  huc  mtus  et  bellaria.     480 
Date  aquam  manibus.   nunc  ecastor  miles  huc  ueniat  uelim. 


STRATOPHANES.     PHRONESIVM.     ASTAPHIVM 

Stratophanes 
Ne  exspectetis,  spectatores,  meas  dum  pugnas  praedicem: 
Manibus  duella  praedicare  soleo  ego,  haud  sermonibus. 


478.  Versni479  hunc  subiecit  Acidalius    face  CD     accuba-B.  Accumbam 

C.  Accubam  D  agedum  BotJtius  adiuta  em  Seyffertus  l.  s.  s.  p. 
22.  adiutare  CLZ.  aduitare  D.  in  B  dubium  est  tdrum  extet.  adiuta 
Pareus  puerperam  ZZ.  pueri  eram  BCD  479.  Solias  J5.  solias 
CDL  Mihi  CD  deduce  Geppertus.  duce  BCD.  date  LZ.  deme 
Pistoris.  educe  (antea  indue)  Bothius  palliu  i?.  p  ea;  s  corr.  D 
inice  Z.  iniice  L.  minice  BCD  in  me  om.  C.  med  Gmjetus 
archilis  libri.   Archylis  Bentleius  ad  Ter.  Andr.  LII,  2,  1  (cf.  ad  I,  4,  1) 

480.  ubi  est  (es  Pareus)  Astaphium  (Ascaphium  L)  LZ.    Vbi  (ubi 
CD)  saphilim  BCD  (staphilum  D^)         fg^  B.    Fer  CD^.    Fec  D' 
uerbenam  huc  intus  Buechelerus  l.  s.  s.  p.  572.    huc  uerbenam   (uerbena 

D.  uerbana  B)  mihi  tus  (thus  DZ.  mihithus  C)  libri  An:  ubi 
tu's,  Astaphium?  fer  huc  mihi  uerbenam.?  etbellaria  C  481. 
Date  aquam  LZ.  Data  (data  CD)  qua  BCD  Nunc  CD 
ecastor  miles  huc  ueniat  Fleckeisetms  in  ann.  phil.  t.  CV  p.  488. 
ecastoru  (ecastor  ut  LZ)  ueniret  miles  (mles  B)  libri.  ccastor  uene- 
rit  miles  Camerarius.  ecastor  ut  ueniat  miles  Guyetus  atque  Bentleius. 
ecastor  ueniat  militem  Goellerus.  ecastor  militem  ueniat  Naekius  in 
Mus.  Elien.  t.  III  (a.  1829)  j).  378  itemque  Brixius  epist.  p.  10  sq. 
ecastor  adueniat  (vel  ueniat  huc)  miles  Muellerus  l.  s.  s.  p.  389  adn. 

Act.  II  Sc.  6.  Post  versum  481  in  B  hic  sequitur  atramento 
nigro  scriptus:  Statopimones  (St  ex  Sa).  Fronetium  Astaphium,  qui- 
bus  nominibus  patet  olim  accurate  subscripta  fuisse  MILES  MERETRIX 
ANCILLA,  quae  rubricator  ita  addidit,  ut  Astaphium  i^isto  magis  sini- 
strorsum  positum  sit.  MILES  •  MERETRIX  •  ANCILLA  •  C.  versum  va- 
cuum  reliquit  D,  MILES  MERET  STRATOPHAIES  (ex  STATOPHAIES) 
ANCILLA  add.  D^.  Miles  Stratophacles.  Phrouesium  meretrix.  Asca- 
phium  ancilla  L  482.  e  cum  spat.  init.  D  expectens  C.  expecte- 
tis  ceteri  dum  pugnas  BotMus.  pugnas  dum  libri  praedicem  D. 
pr§dicem  C.  predice  B  483.  duella  Gronovius.  duellis  libj-i.  duelli 
Palmeriu^S  cum  Dousa  Magna  iu  duellis  Buechelerus  praedicare  D. 
predicare  BC.  corr.  LZ  soleo  ego  ©.  soleo  libri  sermonibas  &. 
insermonibus  BCD.  in  sermonibus  LZ.  2^ossis  etiam  (soleo,)  non  ser- 
monibus,  nnde  in  sermonibus  dejravatum  sit,  haud  in  s.  correctum 


76                                                    PLAVTI                                       IT  6,  3—9 

Scio  ego  multos  memorauisse  milites  mendacium: 

Et  Thrasonidam  et  postilla  mille  memorari  potis,  485 

Qui  et  conuicti  et  condemnati  falsis  de  pugnis  sient,  5 

[Non  laudandust  quoi  plus  credit  qui  audit  liomo   quam  qui 

uidet.] 

[Non  placet  quem   illi   plus  laudant   qui    aiidiunt  quam  qui" 

uident:  v 

Qui  audiunt  audita  dicunt,  qui  uident  plane  sciunt.]  o 

Pliiris  est  oculatus  testis  ilnus  quam  auriti  decem.  490 


490.  Apuleius  Florid.  2  p.  2  Kr.:     Socrates   tacentem    hominem 
non  uidebat:    etenim   arbitrabatur  homines  non  ociilorum  sed  mentis 


484.  memorauisse  LZ.  memora  iusse  B.  memorauis  se  D.  memora- 
uis  sem  C      mendatiii  B       485.  Et.Thrasonidam  ©.-  cf.  'Anal.  Plaut.' 

ui 

p.  18  sq.  adn.  39.  Et  homero  nida  B.  Ethomeronidam  C.  &  homerodam 
D  (ni  add.  D^).  Et  homeronidam  LZ.  Et  Homeri  Atridam  Goellerns. 
Ex  Homero  iam  Spenfjeliiis.  Et  Homeri  aetate  3Ii(cUerus  l.  s.  s.  p.  389 
adn.  Ait  Homerida  Berglitis  l.  s.  s.  p.  139.  Et  Homeri  Iliadam  (Oilia- 
dam  Fleckeisenus)  Buggius  in  FlecJceis.  ann.  t.  CVII  (a.  1873)  p.  410 
(cf.  in  'Opusc.  pJiil.  ad  Madvig.   missis'  p.  188),  alii  alia  postilla 

Saracenus,  mille  Cumerarius.  post  illam  (illa  BD)  illi  lihri.  post  illum 
{sic  iam  Sahnasius)  multi  Spengelius  Et  Homeronidae  poetillae 

mille  Pistoris,  qnod  post  alios  infeliciter  defendit  Vissering  'Quaest. 
Plaut.'  (ed.  Amstelod.  a.  1842)   I  p.  43  sq.  potis  Bothius.    potest 

libri  Versnm  tcmere  proscripsit  Brixius  epist.  p.  11  486.  con- 

denati  B.  condempnati  C.  cdepnati  D  falsi  LZ  pugnis  Came- 
rarius.  pugnas  BCD.  pugna  LZ  si  ent  C  Cf  BergJcius  1.  s.  s. 
et  Goetzius  in  ' Act.  soc.  pJiil.  Lips.'  t.  VI  p.  202  adn.  487.  Non- 

laudandiiest  C.  Non  laudandu  est  (e  D)  BD.  Non  laudandus  est  LZ 
cui  BCD  (cuiplus  C).    qui  LZ  qu§  (que  L)   audit  LZ  homo 

addidi  qua  BD  qui  uid&  B.  Qui  uidc^-  D.  QuiuidiS:  C.  qui  ni- 
deat  L.  que  uidet  Z  Non  laudandus  est  qui  credit  quae  audit  plus 
quam  quae  BotJiius,  itemque  Goellerus,  nisi  quod  quoi  et  qui  servavit. 
Per  credunt  —  audiunt  —  uident  Spengelius  versiim  restituit  Aeidalio 
per  errorem  Jioc  vindicans  Hunc  versum  recte  damnavit  Brixius  assen- 
tiente  KiessJingio,  insequcntem  Guyetus  assentiente  Spengelio  non  minu^s 
recte:  quocum  qui  in  Jibris  post  versum  extat  eandem  sententiam  ex- 
quisite  atque  PJautine  dccJarantem  adeo  coJiaeret,  ut  idem  miJii  trans- 
j)onencJ%is  deJendusque  fuerit  488.  nonplac&  G  quem  AcidaJius 

p.  543.  cum  Jibri  (cu  B  D.  ciiilliiolus/y/  C):  riuod  cum  defendcrit  Lueb- 
hertus  in  'Stud.  Gramm.'  II  p.  45,  recte  obJocutus  est  Brixius  in 
FlecJceis.  ann.  t.  CI  (a.  1870)  p.  428  quae   bis  Z  qiiiaudiunt 

C  quam  LZ.    q  B.    Quia  CD  489.  qui  CD  audita  LZ. 

anditas  B  CD  quiuident  C  sciunt  BL  Z.    scient  C.    sient  D 

490.  pluris  CD  unus  LZ  cum  Apuleio  et  Festo.  om.  BCD 


II  G,  10—15  TRVCVLENTVS  77 

Non  placet  quem  sciirrae  laiulaut,   mauipularis  mussitant,  lo 
Neque  ille  quoius  liugua  gladiorum  aciem  praestringit  domi. 
Strenui  nimio  plus  prosunt  populo  quam  argute  cati: 
Facile  sibi  faciinditatem  uirtus  argutam  muenit; 
Sine  uirtute  argiitum  ciuem  mihi  habeara  pro  j)i'aefica      495 
[Quae  alios  conlaudare,  eapse  sese  uero  nou  potest].  15 


acie  et  animi  obtutu  considerandos.  nec  ista  re  cum  Plautino  milite 
congruebat,  qui  ita  ait  ''pluris  .  ...  decem',  immo  enim  uero  hunc 
uersum  ille  ad  examinandos  homines  conuerteret  ''pluris  est  auritus 
testis  unus  quam  oculati  decem'.  Festus  cum  Paulo  p.  17S  et  170  31.: 
Plautus  .  .  .  o[s]culatum  pro  praesenti  ponit  .  .  .  idem  ^pluris  .  .  . 
decem'  i.  e.  qui  se  uidisse  dicat.  (ductam  autem  ait  Verrius  hanc) 
formam  ab  oculi  ap(paritione)  495.  Varro  de  l.  l.  VII,  70  p.  147  M. 
(350  Sj).):  In  Truculento  ''Sine  .  .  .  .  praefica':  (praefica)  dicta,  ut 
Aurelius  scribit,  mulier  ad  luctum  quae  conduceretur,  quae  ante  do- 
mum  mortui  haudis  eius  caneret  .  .  .  quibus  testimonium  est  quod 
f  fretujp  est  Naeuii  ''haec  quidem  hercle  opinor  praefica  est;  nam 
mortuum  collaudat'.  Claudius  scribit:  quae  praeficeretur  ancillis  quem- 
admodum  lamentarentur  praefica  est  dicta.  Utrumque  ostendit  a  pra.e- 
fectione  praeficam  dictam  {cf.  Fauli  Festus  p.  223  M.)  495  s^.  Nonius 
p.  07,  2  31.:  (Praeticae  dicebautur  apud  ueteres  quae  adhiberi  soleut 
funeri  mercede  conductae,  ut  et  flereut  et  fortia  facta  laudarent.  Plau- 
tus  in  Friuolaria  .  .  .)  idem  Truculeuto   ''praeficas  .  .  .  potest' 


auriti  Z  cum  Apuleio  et  Festo.  aurite  BDL.  auritg  C  decem 
LZ  eum  Apuleio  et  Festo.    dec&  B.   Dec&   CD  491.  Nonplac&  C 

scurre  CDL.  curre  B  manipularis  lihri  mus  sitant  C  jnus- 
sitan  B.  musitan  D^.  musitant  D^iZ  492.  ille  quoius  iS.  illi  quo- 
rum   lihri  (quor  B.  quoru  C)  gladiof   B         pstringit  C.    prestringit 

BL.  pstingit  D.  praestinguit  Lamhinns  493.  argute  cati  Seyffertus 
in  'Stud.  Flaut.^  p.  24.  argute  rati  L.  arguteccati  D.  arguit  eccati 
(ec  cati  C)  BC.    arguti  et  cati  Z  494.   facunditate  D  {'  add.  D'-) 

argutam  Turnebus  Adv.  XXIV,  17.    arguta   libri  495.  uirtuti 

BCD  mihihabeam  C  pro  praefica  Var^-o ,  Z.  praeficas  (ex  versu 
Frivolariae  praecedente)  Nonitis.    jsfecta  BD.    profecta  C.    profecto  L 

496.  Hunc  versuvi  qui  hic  acumen  sententiae  aliena  interpretatione 
tollit  aliunde  illatum  esse  puto:  neque  Varronem  eum  hic  Jerjisse  appa- 
ret,  quippe  cum  ex  Naevio,  non  ex  Flauti  loco  p>raemisso  praeficarum 
officium  illustret  Qn§  D.    Que  BC.    qui  L        alios  Z  cum  Nonio. 

alias  BCDL  conlaudate  apsa  se  B.  conlaudate  abse  se  CZ.  clau- 
date  abse  se  (seuero)  D.  conlaudari  ab  se  L.  conlaudare  a  se  Nonius. 
eapse  (vel  sapsa)  se  Scioppius  restituit  Susp.  lect.  IV,  11  p.  204  (eampse 
31ercerus,  absentes  sese  Camerarius  scripserunt).  coulaudare  non  con- 
laudat  praeferendum  esse  post  alios  monuit  Kiesslingius  cens.  p.  633, 
unde  concidunt  inania  Muelleri  commenta  l.  s.  s.  p).  58 


78  PLAVTI  11  6,  16—20 

Nunc  ad  amicain  decumo  mense  pdst  Athenas  Atticas 
Viso,  quam  grauidam  hic  reliqui  meo  conjjressu,  quid  ea  agat. 

Pheonesivm 
Vide  quis  loquitur  tam  propinque. 

ASTAPHITM 

Miles,  mea  Phronesium, 
Tibi  adest  Stratophanes:  nunc   opust  tibi  aegram  ut  te  ad- 

simules. 
Pheoxesivm 

Tace!    500 

Stratophaxes 

Quid  hoc  negotist? 

Phronesivm 
Malam  monerulam  ego  malficio  umcerem?  20     . 


497.  Nonius  p.  457,  19  M.:  Conpressus  cum  uirgine  admissus  di- 
citur.  Plautus  in  Truculento  etiam  coitum  cum  meretrice  conpressum 
dici  uult  'Nunc  ....  agat' 


497.  nunc  CD  ad  amicam  Nonius.  amica  B  cum  LZ.  Amica  D. 
Amicam  C  decimo  libri  cum  Nonio  posta  thenas  B.  post  at  henas 
C.    p  athenas  D.  athenas  Nonius         attiseas  Nonius.    atticas  libri 

498.  uiso  Quam  CD        hic  Nonius.  om.  BCDLZ        relinqui  Nonius 
conpressu  Nonius.    conpressu  B.    eom^rassu  CLZ.  co  pressu  2> 

quit  B.    quod  Nonius  499.   Vide   quis  LZ.    Vib&  quis  (qus  B) 

BCD.     Ibi    ecquis    Geppertus  tam    propinque    Acidalius   simul 

Phrcniesio  haec  lerba  trihuens  vuhjo  cum  proximis  coniuncta.  iam  pro- 
piuque  B.  iam  propinqua  (72)'.  iam  propinquat  D^LZ  Phronesium 
CD.  prhonesiu  B  500.  tibi  CD  ades  strato  phones  BD.  ad  es 
stratophones  C.  corr.  LZ  opust  tibi  ®.   tibi  opus   est  (e  B.  om. 

CDZ)  libri  mmc  opus  est  {om.  tibi)  Fleckeisenus  in  ann.  phil.  t.  CI 
(a.  1870)  p.  782  aegra  B.  Egra  I).  Egram  C.  egram  LZ  utte 
C.    mutte  B  Adsimules  {quod  cum  tace  versum  occupat)  B.    adsi- 

mules  Z>.  assimules  C  i2ice- C  cum  spatio  501.  Cui  adhuc  ego  tu  mala 
meam  emoni:  ruria  me  mal  ficio  uincer  est  B  (Quid  adhuc  egeo  tui 
malum   ammouitricis?   ruri  an  me  malificio  uincere  est  ibid.  manus  Ca- 

eo     i        uni      ammonitricis  an  nie 

merarii  ut  videtur).  Cui  adhuc  ego  tumala  meam  emondt'  rmi  amemafficio 
Vincerest  C  {suprascripsit  man.  rec.  et  malficio  correj.it).  Cui  adbuc  ego 
tu  malam  eam  emonA:  ruri  ame  maficio  Vincerest  DLZ,  nisi  quod 
mala  in  eam  et  uincere  est  L,  malam  e  monet  {om.  eam)  Z  habet. 
Versmn  om.  Camerarius ,  reduxit  Lipsius  Ant.  lect.  I,  3  ita,  scribens 
ut  B^  et  C*.  Post  vana  Saraceni  Meursii  alionnn  cdnamina  Scio  ego 
hoc.  tu  malum  me  monitura"s  Spenyelius,  hui,  ||  Quam  ego  —  tu,  mala, 
me  monitura's   Fleckeisenus  1.  s.  s.,    Quoi   adhuc  ego  eram  monetrix, 


II  G,  21-23  TRVCVLENTVS  79 

Stratophanes 
Peperit  mulier,  ilt  ego  opiuor, 

ASTAPHIVM 

Viii  adeam  ad  hominem? 
Phbonesivm 

Volo. 

Stratophanes 
Eiige  Astaphium;  eccam  it  mi  aduorsum. 

ASTAPHIVM 

Salue  eeastor,  Stratophanes. 

Stbatophanes 
Salue. 

ASTAPHIVM 

Saluom  — 

Stratophanes 
Scio:  sed  peperitne,  obsecro,  Phronesium? 


tu  iam  Buechelerus  1.  s.  s.  p.  572,  Quid  ego  adsimulem  me  monitui-a's 
Maehlyus  l.  s.  s.  x>.  120  Phronesio  continuurunt  me  maleficio  (malficio 
Fleckeisenus)  uinceres  cum  Fareo  corrigentes  (an  me  malficio  uincerest 
male  defendit  Votschius  'de  infln.  usu  Piaut.'  [ed.  Hal.  a.  1874]  p. 
13  sq.  de  initio  versus  desperatis).  Quae  cur  displiceant  dixi  in  'Anal. 
Plaut.^  p.  22  adn.  46,  ubi  quae  conieci  coll.  Pers.  v.  59.  Poen.  III, 
1,  27  al.  paulo  aliter  nunc  conformavi  502.   Peperif  Camerarius. 

Reperit  B.  reperit  C.  repperit  DLZ,  unde  inepta  molitus  est  Sara- 
cenus  uin  adeam  ad  hominem?  Phr.  Volo  Pius.  uinadea  aut  ho- 
mine  (Homine  D.  Homiuem  C)  ut  uolo  libri.  uin  adeam  (adeas  Came- 
rarius)  hominem  inscite  defendit  Darnmannus  'observat.  in  c.  XIV 
Ritschel.  proleg.  Plaut.'  (ed.  Eegim.  a.  1865)  p.  23  adn.  Pers.  spat. 
post  uolo  CD  503.  Euge   Astaphium  (Ascaphium  X)   eccam  LZ. 

Eugastha  phin  maccam  B.  euge  staphin  maccam  (macca  D\  m,ecca 
D^)  CD  id  mihi  B  D.  idiuihi  C.  mihi  LZ.  it  corr.  D^  Aduor- 
su  CD  salue  cum  spatio  C         Ecastror  (ecastror  C)  stratio  panes 

BC  {in  B  versum  hoc  occupat).  ecastor  statio  panes  D^ ,  corr.  D^  cum 
LZ  504.  Str.  Salue.    Ast.  Saluoni  @!.    uenire  (Venire  B)  saluum 

libri.  uenire  ab  interprete  profettum  esse  Kampmannus  intellexit  'de  ab 
praep.  usii  Plaut.'  (ed.  Vratisl.  a.  1842)  p.  23  adn.  Saluom  te  proxw- 
nens.  Quom  te  saluom  Spengelius.  Vbi  te  saluom  Maehlyus  I.  s.  s. 
Sed  inter  Salue  et  saluom  (te  uenire  gaudeo)  salutem  reddi  ustis  effla- 
gitat,  unde  certa  est  emendatio  scios  &  B.  Sciosed  C.  Scio  sed  D, 
cui  SRA  suprascripsit  D^  peperit  ne  BCD        opsecro  B        phro- 

nesium  CD.    prouesiu  B 


80"  PLAVTI  n  6,  24-27 

AsTAPHIVM 

Peperit  puerum  nimium  lepidum. 

Steatophanes 

Ehem,  ecquid  mei  similest? 

ASTAPHIVSI 

Rogas?  505 
Quine   ubi  natust  ma-ma-machaeram    et   clupeum   poscebat 

sibi  ?  25 

Stkatophanes 
Meus  est:  scio  iam  de  argumentis. 

AsTAPHIVM 

Nimis  quam  tui  similest. 
Stratophanes 

Papae. 
lam  maguust?   iam  letat  legionem?  ecquae  sjDolia  rettulit? 


505.  peperit  GD ,  A  pers.  notam  supra  versum  add.  D^  pueru-  C 

Nimium  GD  Ehem  ecquid  Fleckeisenus  in  ann.  phil.  t.  GIII 
(a.  1S71)  p.  S09  praeeunte  Muellero  l.  s.  s.  p.  672.  ehec  quit  B.  haec 
quit  cum  interstitio  C.  ec  quid  D,  cui  SEA  add.  D^.  EcquidXZ  mei 
L'itschelius  Opusc.  phil.   II  p.  572.    mihi   Uhri  si   mille   e  BD^. 

simille  est  C.  simillis  e  D^.  similis  est  LZ.  simil  est  Flecleiscnus, 
quod  non  minus  quam  similist  (cf.  IlitscheUus  l.  s.  s.  p.  516)  reiecit 
Buechelerus  in  Mus.  Bhen.  t.  XXIX  (a.  1/^74)  p.  196  similest  vel 
simiie  est  cum  Nonio  prohans        Ad  rogas  add.  A  D^  506.  Quine 

FlecTceisenus  ex  AcidaUi  sententia.  Quin  Uhri  natust  BCDZ.  natus 
est  L  ma-ma-machacram  »*?.  machaeram  Z.  macheram  CL.  ma- 
chera  D.  macenl  B.  iam  machaeram  Camerarius.  et  machaeram 
SpengeUus.  Vix  casui  tribuas,  quod  prima  vocis  sijUaba  et  quem  p)ri- 
mum  fere  infatis  sonum  edit  et  quod  2)rimum  'poscit^  (mammam)  attin- 
git:  unde  in  versu  deficiente  de  simiU  vel  facetiore  etiam  hisu  cogitavi, 
quam  MosteU.   v.  319  (ma-ma-inadere)   Ubri  scrvarunt  clipeu  B. 

clippeum  C.  clipeum  DLZ  507.  SRA  ad  Meus  add.  D^  nimis 

quam  tui  SpengeUus  cum  MueUero  l.  s.  s.  p.  24  adn.  nimiuni  quidui 
(quid  ui  D)  BD.  nimiumquidui  C.  nimium  quidem  LZ.  nimium 
quantum  Pareus.  nimium  quam  Bothius.  nimis  qiiidem  Geppcrtus. 
cf.  Seyifertus  in  Philol.   t.  XXV  (a.  1S66J  p.  467  similest  BCD. 

similis  est  LZ:  cf.  ad  v.  505         pape  B.    Pape  DLZ.    Papa-  C 
Ante  Bothium  male  totum  v.  miUti  tribuebant  508.  magnus  est  L. 

manust  Z  (immanist  Saracenus,  maiust  Meursius)  iam  letat  ®.  iam 
neletat  B.  iam  ne  (iamne  DI^)  lectat  ceteri.  iamne  electat  Camerariiis. 
iam  leto  dat  Geppertus.  iam  it  ad  SpengeUus.  iamue  eit  ad  KiessUn- 
gius  cens.  p.  633.  iam  itat  ad  Maehlgus.  iamne  iit  ad  Buechelerus. 
iam  inhiat  {Kochius?)  'Litt.  Centralbl.'  a.  1S69  p.  179  sq.  legione 

B  C.    legiones  Camerariu^ 


II  6,  28—32  TRVCVLENTVS  81 

AsTAPIilVM 

Eia,  nudiusquintus  natus  quidem  illic  est. 

Stkatophanes 
•  Quid  pdstea? 

Intra  tot  dies  quidem  liercle  iam  aliquid  actum  oportuit.  510 
Quid   illi   ex   utero   exitiost  prius    quam  poterat  ire   in 

proelium?  so 

AsTAPHIVM 

Consequere  atque  illam  saluta  et  gratulare  illic. 

Stkatophanes 

Sequor. 

Phronesivm 
Vbi  illic  obsecrost,  qui  me  liic  reliquit?   eapse  fauea  ubist? 


ecquae  Kiesslingius ,  spolia  rettulit  Spengelius.  qs  poliaret  uelit  B. 
qspoliaret  Velit  CD^  (q  spoliarier  Z>'j.  quam  (quas  Camerarius.  quem 
Guyetus)  spoliare  uelit  (uult  Guyetus.  peruelit  Kochius  [?]  l.  s.  s.)  LZ. 
quae  iam  Spengelius,  iam  quae  Maelilyus  temptabant,  liitschelius  commen- 
dabat  Prolegom.  p.  CL:  lamne  magnust?  iam  legionem  electat,  quam 
spoliare  uolt?  509.  Eia  ©.    Ere   B.    ere   CD.    here  LZ.    Hodie 

Kampmannus  1.  s.  s.  Hercle  Eitschelius  Opusc.  phil.  II  p.  255  adn. 
immemor  testimonii  GcUiani  XI,  6  {cf.  Buggius  in  Philol.  t.  XXX 
[a.  1871]  p.  646).  Perii  Fleckeisenus  I.  s.  s.  Loquere  Seyffertus  in  'Stud. 
Plaut.'  p.  15  parum  apte  vocem  militi  adiungens  nudiis  quintus  B 
{cf.  Berglcius  l.  s.  s.  p.  151  adn.  et  Loewius  in  FlecJceis.  ann.  t.  CXI 
[a.  1875]  p.  536).     nudius  quintus  ceteri  quidem  illic  est  Spen- 

gelius.  quidem  ille  est  (illee  BC.  ille  e  D)  lihri.  natus  est  quidem 
ille  Bothius.  equidem  illest  Kampmannus.  ille  quidemst  Bitschelius. 
quidem  ille  natus  est  SpengeUus  in  adnot.  quit  B.  quid  tum  Bo- 
thius  cum  Goellcro  quidpostea  C  Here  quidem  ille  est  uudius  quin- 
tus  natus.  [f  Quid  tum  postea  Roeperus  in  Philol.  t.  XVIII  (a.  1862) 
p.  236  510.   Intra  Buechelerus  in  Fleckeis.   ann.  t.  CV  (a.  1872) 

p.  572.    Inter   libri  {ex    Intet  D)  aliquid  actum  Bothius.    actum 

(actii  BCD)  aliquid  (aliquit  B  et  C  ante  corr.)  libri        511.  Quit  B 
exutero  BDZ  exitiost  BCD.    exiciost  Z.    exitio  est  L  priusq 

D  in  proelium  BZ.    inpliu  C.    in  plium  D.     inprelium  L 

512.  gratulare  LZ.  gratulari  BCD  {in  D  gr  ex  gl)  illic  ©.  illi 
libri  (illisequor  C)  513.  illic  ®  coU.  v.  497  et  514.  illa  Ubri.  illa 
nam  AcidaUus.    illaec   SpengeUus  obsecro   est  Ubri.    est  obseci-o 

Bothius         qui  ©.    q;  B.    qu§  CD.    que  L.    quae  Z  me  add.  D^ 

reliquid  D  (r  ex  I).    reliquit  cum  spatio  C  eapse  fauea  ubist 

)©.  eabse  (abse  CDLZ)  abisti  Ubri.  atque  a  (abs  SpengeUus)  me  ab- 
stitit  AcidaUus.  absque  me  abstitit  Maehlyus  l.  s.  s.  p.  121.  abs  me 
abest  ea  (!)  Buggius  in  ^Opusc.  phil.  ad  Madvig.  missis'  p.  188:  cf. 
Langenus  l.  s.  s.  p.  331  sqq.,  uhi  post  Kampmannum  abs  me  ferri  non 

Pl/AVTI    TeVCVLENTVS  G 


82  PLAVTI  II  6,  33.  34 

AsTAPHIVM 

Adsuui,  adduco  tibi  exoptatum  Stratoplianem. 

Pheonesivm 

Vbi  is  est,  obsficro? 

Stratophanes 

Mars  peregre  adueniens  salutat  Nerienem  uxorem  suam.     515 


515.  Gellius  N.  A.  XIII,  23  {22):  'Nerienem  Martis'  .  .  .  sic  ple- 
rosque  dicere  audio,  ut  primam  in  eo  syllabam  producant,  quo  Graeci 
modo  dicunt  N^ipei&ac.  sed  qui  proprie  locuti  sunt,  primam  correptam 
dixerant,  tertiam  produxerunt.  est  enim  rectus  casus  uocabuli  sicut  iu 
libris  ueterum  scriptum  est  ''Nei-io'  ....  sed  Nerio  a  ueteribus  sic  de- 
clinabatur,  quasi  'Anio' :  nam  perinde  ut  'Anienem'  sic  'Xerienem' 
dixerunt  tertia  syllaba.  id  autem ,  siue  '"Nerio'  siue  "'Nerienes'  est, 
Sabinum  uerbum  est  eoque  significatur  uirtus  et  fortitudo.  itaque  ex 
Claudiis,  quos  a  Sabinis  oriundos  accepimus,  quis  erat  egregia  atque 
praestanti  fortitudine  'Nero'  oppellatus  est  .  .  .  .  'Nerio'  igitur  Martis 
uis  et  potentia  et  maiestas  quaedam  esse  Martis  demonstratur.  Plautus 
autem  in  Truculento  coniugem  esse  Nerienem  Martis  dicit  atque  id  sub 
persona  militis  in  hoc  uersu^Mars  ....  suam'.  super  ea  re  audiui  non 
incelebrem  hominem  dicere  nimis  comice  Plautum  inperito  et  incon- 
dito  militi  falsara  nouamque  opinionem  tribuisse,  ut  Nerienem  con- 
iugem  esse  Martis  putaret.  sed  id  perite  magis  quam  comice  dictum 
intelleget,  qui  leget  Cn.  Gellii  annalem  tertium,  in  quo  scriptum  est 
Hersiliam,  cum  apud  T.  Tatium  uerba  faceret  pacemque  oraret,  ita 
precatam  esse:  'Neria  Martis  ....  de  tui'  inquit  ''coniugis  consilio' 
Martem  scilicit  significans;  per  quod  apparet  uon  esse  id  poetice  a 
Plauto  dictum,  sed  eam  quoque  traditionem  fiiisse,  ut  Nerio  a  qviibus- 
dam  uxor  esse  Martis  diceretur.  inibi  autem  animaduertendum  est 
quod  Gellius  '"Neria'  dicit  per  "a'  litteram,  non  'Nerio'  neque  'Nerienes'. 
praeter  Plautum  etiam  praeterque  Gellium  Licinius  Imbrex  uetus  co- 
moediarum  scriptor  in  fabula  quae  Neaera  scripta  est,  ita  scripsit 
''Nolo  ego  Neaeram  te  uocent,  sed  Nerienem'  .  .  .  ita  autem  se  nume- 
rus  huiusce  uersus  habet,  ut  tertia  in  eo  nomine  syllaba  contra  quam 
supra  dictum  est  corripienda  sit  .  .  .  .  Ennius  autem  in  primo  anuali 
.  .  .  .  si,  quod  minime  solet,  numerum  seruauit,  primam  syllabam  inten- 
dit,  tertiam  corripuit 


posse  exposuit.  Botliii  GoeJlerique  hariolationes  idem  Kampmannus  ex- 
jjlosit  p.  22  sq.  adn.  ubi  illast  obsecro,  quae  me  hic  reliquit?  quid  ea 
a  me  abstitit?  Buechelerus  514.  Adsu  B.  Assum  L  adduco  LZ. 
adduce  iJCX)  stiato  panejB.  stratopanen  C.  stratopane  D\  corr.  D^ 
cum  LZ  ubi  is  est  Z.  nubilis  e  BD.  nubilisest  C.  ubi  ille  est  L 
Obsecro  CD  515.  mars  CD  nerienem  C.  neriene  D.  neriene 
B.    uenerem  L  Vxore  CD.  uoxore  B,  unde  de  Neriam  uoxorem 

coc/itavit  Kochius  in  Flecleis.  ann.  t.  CI  (a.  1870)  p.  283 


TT  C,  35-44  TRVCVLENTVS  83 

Quom  tu  recte  prouenisti  quomque  es  aucta  Hberis,  35 

Gratulor,  quom  mihi  tibique  magnum  peperisti  decus. 

Phkonesivm 

Salue,  qui  me  interfecisti  paene  uita  et  liimine, 
Quique  mihi  magni  doloris  onus  per  uoluptatem  tuam 
Condidisti  in  cdrpus,  quo  nunc  etiam  morbo  misera  sum,  520 

Stkatophanes 

Eia,  adeo  ob  rem,  mea  uoluptas,  tibi  istic  obuenit  labos:    40 
Filium  peperisti,  qui  aedis  spoliis  opplebit  taas. 

Phronesivm 
Miilto  ecastor  magis  oppletis  opus  est  nunc  granariis, 
Ne,  ille  priusquam  spdlia  capiat,  hic  nos  extinxit  fames. 

Stratophanes 

Habe  bonum  animum! 


516.   Cum  B.    cum  ceteri  (cumturecte  C)  cumque  LZ.    qua  qua 

BCD  esaucta  C  Liberis   CD  517.   gratulor  CD 

cu  BCD  (cumilii  C).    qui  Bothius  peperisti    Z.     deristi   BCD. 

dedisti  L.  decisti  Gruierus.  donasti  Bothius.  nescio  an  praestet  de- 
custi  decus  {cf.  Epid.  v.  306  sqq.)  Ceterum  cf.  FlecTceisenus  in  ann. 
phil.  t.  CIII  (a.  1871)  p.  810  518.  SaT  ue  B  pene  BCD,  unde 
obscaenum  sensum  intulit  cum  Acidalius  tum  Scioppius  interuertisti 
Seyffertus  in  Philol.  t.  XXV  (a.  1866)  p.  467:  at  cf.  Fleckeisenus 
l.  s.  s.  p.  811  uita   Camerarius.    ut  uTta  BD.    ut  ultra  C.    ut  uita 

L.    et  uita   Z  519.  quique  mihi  LZ.    Quique  ibi  B.     quique  Ibi 

CD.  Quique  uim  Camerarius.  vimque  mihi  Buechelerus  magni  doTo- 
ris  onus  ©.  magni  doToris  BCD.  magnos  dolores  ZZ'.  magui  doToris 
uim  Acidalius  p.  544  peruoTuptatem  tua  cu7n  spatio  C  520. 

condidisti  C.  cdidisti  D.  conpTeuisti  (imde  pendeat  magni  doToris)  Bug- 
gius  'Tidsskr.  for.  PhiloV  t.  VII  (a.  1866)  p.  30  et  in  FlecJceis. 
ann.  t.  CVII  (a.  1873)  p.  411  In  corpus  D.    Incorpus  C        mise- 

rasu  cum  spatio  C  521.    Eia  adeo   ob   rem  &.    Cela  adobre  B. 

celaad  (cela  ad  D)  Obrem  CD.  quam  ob  rem  LZ.  Eia  haud  ab  re 
Camerarius  istic  obuenit  labos  Goellerus  praeeunte  Bothio  (iste  tibi 
0.  1.  scribente).  obuenit  labos  istec  (iste  LZ)  libri.  obuenit  istic  labos 
Camerarius  522.  filium  D        filiupeperisti  C         Qui  CD        aedis 

CLZ.    edis  D.    edis  B         '  opplebit  LZ.    oppleuit  BCD  tuas  ex 

tuis  B  523.  multo  CD         ecastor  deJet  FJecJceisenus  l.  s.  s. ,  quod 

cum  iuvet  versum  sonumque,  sermonis  tenori  officit  opus  est  nunc 

©.    opus  (Opus  CD)  est  (e  B)  tritici  Jibri.    tritici  opust  BotJiius 
granareis  B.    granarii  CDL,   corr.  Z  524.   Neille  B.    ne  ille  C. 

neilie  D.    n§  ille  Z  prius   qua  (quam  C)  BCD  hinc  BLZ. 

Hinc  CD,  corr.  Angelius  extincxit  B  (cx  ex  ct)  et  D.   extinxit  C 

525.  Habe  bonum  animum  LZ.    Habebo  unu  manunt  B.    habebo 

0* 


84  PLAVTI  II  6,  44—50 

Phbonesivm 
Sauium  pete  hinc  sis.  ah,  nequeo  caput  525 
Tollere:  ita  dolet  itaque  aegrest  ddrso  neque  etiam  queo    45 
Pedibus  mea  sponte  ambulare. 

Steatophaxes 

Si  liercle  me  ex  medio  mari 
Sauium  tuom  petere  iubeas,  petere  bau  pigeat,  mel  meum. 
Id  ita  esse  expertas:  experiere  em  nunc,  mea  Phronesium, 
Me  te  amare.  addiixi  ancillas  tibi  ecas  ex  Suria  duas:       530 
Is  te  dono.    [adduce  hoc  tu  istas:   sed  reginae  domi  suae    50 


unu  anunt  CD  sauium  BL.  suauium  CDZ  pete  hinc  sis  Bothins. 
sispete  hinc  B.  Sis  pete  (Sisp<fce  C)  hinc  CDZ.  pete  hinc  L.  sis 
hinc  pete  Kampmannus  l.  s.  s.  p.  9  {at  cf.  Fleckcisenus  l.  s.  s.)  ah 
Bothius.  ab  BCD  (abnequeo  C).  ab  me  LZ  caput  cum  spatio  C 
526.  ita  Ao\et  Spengelius  cum  Studtmundo.  ita  do  (itado  C)  ut  BCD.  ita 
dolui  Camerarius  aegrest  dorso  ©  {cf.  'Anal.  Plaut.'  p.  36  adn.). 
ego  medolo  CD.  ego  medulo  B.  ego  me  (me  ego  Z.  ego  nunc  Came- 
rarius)  doleo  LZ.  egomet  dolui  Spengelius  (ego  me  crucio  idem  in'adn.). 
ego  med  uro  FJeckeisenus  J.  s.  s.  aegre  moueo  Seyffertus  in  'Sttid.  Plaut.' 
p.  30.     ego  me  ludo  BueclieJerus  etiam  Camerarius.    elia  B.  iam 

CDLZ  527.  pedibus  CD  Mea  CD  meas  ponite  B  si  hercle 
me  LucJisius  in  Hermae  t.  VIII  (a.  lS7i)  p.  109.  sih  plame  D.  sih 
plaue  BC.  si  me  LZ.  si  pol  me  Buggius  in  FJecTceis.  ann.  t.  CIII 
(a.  1873)  p.  411  idemque  Luclisius  protuJit  exmediomaria  C  maria 
D  528.  sauium  CD  (ui  ex  pi  D)         tuum  petere  Botliius.    petere 

(Petere  CD)  tuum  (tuii  B)  Jihri  hau  B.    haud  ceteri  me  mel 

meum  Camerarius  (me  deJ.  Bothius).  me  imme  inmeum  B  (imme  inmeum 
versum  occupant).    me  inme    inmeum  CD.     me  LZ  529.  Idita  BC 

esse  experta's:  experiere  em  nunc  FJecJceisenus  J.  s.  s.  p.  811  sq. 
esse  (ee  BD)  experta  es  (ee  B.  expertaes  C)  nunc  experiere  BCDZ. 
esse  experta  Stra.  Nunc  experire  L.  esse  experta  es  nuncque  experiere 
Camerarius  {cf.  Madvigius  ad  Cic.  de  fin.  V,  14,  40;  Hauptius  in  Opusc. 
t.  III  p.  508  sq.;  Sclwemannus  in  Opusc.  t.  IV  p.  288  adn.  et  p>.  360). 
experta's  et  nunc  experiere  SpengeJius  cum  Studemundo.  es  experta, 
experiere  etiam  nunc  Koelilerus  'de  uerb.  acc.  cum  numer.  ration.  in 

troch.  sept.  PJaut.  consoc'  (ed.  HaJae  a.  1877)  p.  14  me  aphonesium 
B.    mea  phronesium  CD  530.   ecas  FJeclceisenus  ex  Bibheckii  sen- 

tentia  {fragm.   trag.  ^  p.  LI).    cecas  B.    ectas  ceteri  ex  (e  L)  syria 

LZ.  exuri  BCD.  531.  Iste  B.  Istas  ceteri  adduce  hoc  tu  istas 
et  is  te  dono  moJeste  repeti  Vsenerus  vidit  (cf.  FJecJceis.  ann.  t.  CIII 
p.  814  adn.) ,  qui  cum  priorem  versus  531  partem  pro  suppJemento  ve- 
teris  Jacunae  Jiabuerit,  miJii  (cf  'AnaJ.  PJaut.'  p.  20)  satius  visum  est 
de  panno  aJiunde  assuto  cogitare;  confirmavit  sentetvtiam  quod  verba 
tradita  cum  septenarios  non  expJeant,  duos  senarios  efficiunt,  dum  ne 
domi  suae  cum  editionihus  separemus: 


11  6,  51-54  TRVCVLENTVS  85 

Fuere  ambae;  uerum  patriam  ego  excidi  manu. 
Is  te  dono]. 

PnKOXESIVM 

Paenitetne  te  quot  ancillas  alam, 
Qm'ne  etiam  insuper  deducas,  quae  mihi  comedint  cibum? 

Stkatophaxes 
Hoc   quidem    si  hercle   ingratumst   donum,    cedo  mi,   puere, 
•  perulam.  535 


533.  Donatus  ad  Terentii  Eun.  V,  6,  12  (An  paenitebat  flagiti  te 
auctore  quod  fecisset  Adulescens,  ni  miserum  insuper  etiam  patri  in- 
dicares?).-  an  paenitebat  flagitii]  parum  uidebatur.  ipse  alibi  .  .  .  Plau- 
tus  in  Truculento  'paenitetne  .  .  .  solam' 


Adduce  hoc  tu  istas:  sed  reginae  domi  suae 
Fuere  ambae:  uerum  patriam  ego  excidi  manu. 
sed]   em  Seyffertus  in   'Stiid.  Plaiit.'  p.  22  reging  GBLZ.    iste 

regine  B  sue  CD  (domisue  C).  Sue  B,  quocum  Suae  tnilgo  ad  se- 
quentem  versum  tralmnt  532.  fuerunt  Bothius  ambe  BL.  Ambae 
C.  Amb§  D  uerum  earum  Seyffertus  in  PhiJol.  t.  XXIX  (a.  1870) 
cum  Muellero  l.  s.  s.  p.  GOO  excida  B.    exscidi  Lambinus  (at  cf. 

Flecl-eisenus  l.  s.  s.  p.  S13).    exscidi  bac  {vel  mea)  Seyffertus  533. 

Iste  B.    iste  CD.    bis  te  Z.  om.  L  ijenitet  nete  B.    penitetne  (ne 

ex  me  corr.)  Te  C.    penitet  ne  Te  DL.    poenitetne  Z  quot  Gu- 

liehnius  in  Trucul.  c.  2  p.  453.  quod  libri  cum  Donato  ancillas  olas 
(olas  recte  om.  Brixius  ad  Trin.  v.  321  et  post  eum,  Spengelius  in 
^T.  31.  Pl.'  p.  20)  alam  Gulielmius  Verisim.  II,  3  p.  281  Phronesio 
vindicans,  quae  antea  militi  continuarant.  ancilla  siam  B.  ancillast 
iam  CD.  ancille  simt.  Phh.  lam  Z.  ancille  L.  ancillam  solam  Donatus 
534.  Quine  etiam  insuper  deducas  ®.  Quin  (quin  CD)  etia  (&  ia 
B.  &  iam  C)  men  super  (sup  C)  adducas  B  CD.  Quin  etiam  superaddu- 
cis  L.  Quin  etiam  superducas  Z.  Quin  etiamne  (etiam  nunc  Guliel- 
mius.  Qui  nunc  etiam  Bothius.  Qui  mibi  etiam  Maehlyus  I.  s.  s.  p. 
121)  tnsuper  adducas  Camerarius.  Quin  etiam  insuper  tu  (mi  Muel- 
lerus  l.  s.  s.  p.  40;  at  cf.  p.  600  adn.)  adducas  Geppertus.  Qui  etiam 
alienas  Spengelius ,  Ni  {sic  iam  Gulielmius  altero  loco)  etiam  examen 
Kicsslingius  cens.  p.  634,  Quine  examen  Hauptius  Opusc.  t.  III p.  433 
in  superadducas  consentientes  que  CD.    que  BL        Mibi  CD 

comedant  (comedint  Camerarius)  cibum  LZ.  com&  incibum  B.  com& 
(Mihicom&)  incibu  C.     cometin  cibum  D  535.   hoc  D 

hocquidem   C  si  bercle  Bothius.     hercle  si   CDLZ.     hercles  B. 

hercle  Gepjpertus  Si  hoc  quidem  hercle  Bothius  a.  1840  iugratu  st 
C  cum  spatio.    ingratumst  D.    ingratust  B.  ingratust  Z  Donum  C. 

Donvk  D.  om.  Bothius  cedo  ex  tedo  D         mi,  puere  ®.    tu  mihi 

(tumibi  C)  istam  puere  libri.    tu  mihi  istam  Spengelius       cistam  Dousa 
perulam  Gruterus.  per  uiam  C  cum  spatio.  p  uia  B  {ubi  cum  puere 
versum  occupat)  et  D.  pallulam  L  Z.  purpuram  Buechelerus  l.  s.  s.  p.  572 


86  PLAVTI  II  6,  55—61 

Mea  uoluptas,  adtuli  eccam  pallulam  ex  Plirygia  tibi:        55 
Tene  tibi. 

Phbonesivm 

Hocin  mi  6b  labores  tantos  tantillitm  dari! 

Steatophanes 

Perii  hercle  ego  miser:  iam  mi  auro  contra  constat  filius, 

Et  iam  malli  pendit  purpuram!  eccum  ex  Arabia  tibi 

Adtuli  tus,  Pdnto  amomum:  tene  tibi,  •uoluptas  mea.        540 

Phroxesivm 

Accipe    hoCj    abdiice,    Astaphium,    hasce    hmc    e    conspectii 

Suras.  60 

Stratophanes 
Equid  amas  me? 


536.  Mea  iZ.  Imea  CD.  Immea  B.  hem  (em  Geppertus)  Mea 
Camerarius  attuli  LZ.  attolli  BCD  pallulam  LZ.  i^alliuia  D 
paluua  B.  palauiam  C  ex  Phrj'gia  Gronoviiis.  ex  pari  gra  B.  ex 
pari  gra  (gi-atiaiZ)  DLZ.  exparigia  C.  ex  parua  Graecia  Palmerins 
Spieil.  p.  703  {iinde  pallam  scr. ,  tibi  om.  Bothius  alias  Panchaia  pro- 
pjonens).  pallam  exoticam  Scaliger  537.  tene  C  tenet  {ex  tenel) 
ibi  D  hoccine   B.    Hoccine   DLZ.    Hoc   cine  C  mihi  libri 

(cinemihi  C)  lauo  res  B  tantillum  LZ.  tantillis  BCD  538. 
Perii  BZ.    peri  DL.   per  C  hercle  om.  Z  ego  add.  Bothius 

(minus  bene  MueTlerus  l.  s.  s.  p.  744:  cf.  Fleckeisenus  'exerc.  Plaut.'  p. 
18   et  l.  s.  s.  p.  814)  mihi   auro   Camerarius.    auro  BLZ.    Auro 

CD.  aurichalco  Spengelius  Auro  ctra  constat  in  ras.  D  contra 
stat  L  539.  Et  iam  L.    Etiamnum  B.    &  iam  mim  C.    &  ia  num 

D  cum  Z.  Et  etiamnunc  Spengeliiis  malli  (i.  e.  flocci:  cf.  Cato  r. 
r.  157)  ©.    mali  BCD.    nihili  LZ  malipendit  C.    me  uilipendit 

Camerarius.  male  perdit  me  Bothius  Post  pendit  libri  addit  liabent, 
del.  Goellerus  (ad  id  Scaliger.  addo  Geppertus)  Etiam  num  mala 

uerba  reddit  temptavit  Fleckeisenus  I.  s.  s.  p.  815  eccum  ex  Arabia 
Buechelerus ,  qui  simul  post  purpuram  {non  post  pendit)  primus  recte 
distinxit  1.  s.  s.  p.  572.  exarat  B.  Exarat  CD.  Exorat  LZ.  ex  Sarra 
Scaliger.  ex  Arabia  eccum  Brugmanus  I.  s.  s.  p.  21  540.  Attuli  B. 
attuli  CDLZ  tus,  Ponto  zxnomxmxBuechelerus.  tuas  ponto  (pontho 
L.  tua  sponte  B)  amoenas  (amenas  L)  libri.  duos  (duas  iain  Sara- 
cenus)  Ponto  amictus  Bothius.  tus  Ponto  amoenum  Spengelius.  tibi  ex 
Ponto  amomum  Muellerus  I.  s.  s.  p.  215.  uuas  Ponto  amomi  Fleck- 
eisenus  I.  s.  s.  p.  816        541.  Accipe  LZ.    Acce^i  BCD  (Accepihoc  C) 

abduce  Astaphium  hasce  ©.  abduce  hasce  libri.  abducite  istasce 
Bothius.  atque  abduce  hasce  (istasce  Fleckeisenus)  Kiesslingius  cens. 
p.  634.    nihil  agit  Muellerus  l.  s.  s.  p.  560  hinc  e  Gruterus.    ince 

B.  in  ceteri  conspectus  uras  B.  conspectus  (cspectus  D)  uras  CD. 
conspectus  uestros  Z.  conspectu  uestro  L.  uestitas  Suras  Scaliger  (Suras 
cum  Camerario)      542.  Ecquid  (Equid  liibbeckius  in  fragm.  trag.  ^  p.  LI 


11  (?,  61—69  TRVCVLENTVS  87 

Phronesivm 
Nihil  ecastor,  neque  meres. 

Stratophaxes 

Nilne  huic  sat  est? 
Ne  bonum  uerbiim  quidem  unum  dixit:  uiginti  minis 
Venire  illaec  pdsse  credo  dona  quae  ei  dond  dedi. 
Vehementer  nunc  mist  irata:  sentio  atque  intellego.  545 

Verum  abibo.  quid  ais?  num  tu  ndn  neuis,  uohiptas  mea,  65 
Qud  uocatus  sum  ire  ad  cenam?  mdx  huc  cubitum  uenero? 
Quid  taces?  planissume  edepol  perii.  sed  quid  ilhlc  nouist? 
Quis  hic  homost,   qui  dilcit   pompam  tantam?   certumst  qud 

ferant 
Obseruare:  huc  credo  fertur;  uerum  iam  scibd  magis.        550  " 


nisus  sane  falso  Spengelii  testimonio)  amas  me  Camerarins.  Ec  qiiide 
asme  B.  &  quidem  (quide  D)  has  Me  CDZ.  equidem  has  L 
ecastor  L.  castoi-  ceteri  nequemeres  L>.  neque  me  res  Z.  nihil  moror 
L  nihil  nec  B.  nihilne  ceteri  satest  B  543.  Ne  bonum  Bueche- 
lerus  l.  s.  s.  jSTemonii  B  (Ne  unu  man.  Camerarii  ut  videtur).  ne  unum 
(unu  CD)  ceteri.  Ne  mihi  unum  Camerarius.  de  oenum  cogitavit  Seyf- 
fertus  in  Philol  t.  XXV  fa.  1S67)  p.  467  Quidem  C.  Quidg  D 
unum  D  ante  ras. ,  num  in  ras.  cum  C.  nu  B.  om.  LZ.  benignum 
Spengelius,  quod  merentis  esset,  non  agentis  gratiam  Ne  mi  nunc  ue- 
rum  quidem  unum  Bothius.  Ne  mi  unum  uerbum  quidem  bonum  Seyf- 
fertus  proxime  ad  verum  accedens  dix  B  544.  uenire  CD 

illec  libri  que  BL  queei  CD  Dono  CD  dedit  B  545. 
uehement  C.  uehementer  D  nuuc  mihi  est  BC.    mihi  nunc  est 

DLZ  546.   abibo  Bothius  (cf  Seyjfertus  in   Philol   t.   XXLX  [a. 

1870]  p.  411).  abdibo  B.  adibo  ceteri  Post  ais,  non  post  nunc  tu 
primus  recte  distinxit  Seyffertns  num  tu  non  neuis  ®.    nunc  tu 

nuneuis  (vel  ius)  D.  nunc  tu  nuneuis  mea  B.  nnnc  tu  num  (nu  in  ras. 
longiore  C)  neuisme  CLZ.  nunc  tu?  num  me  uis  Bothius,  Bitschelius  in 
Optisc.  philol.  II  p.  248  adn.  (uis  me  Goellerus).  num  tu  nunc  me 
uis  Flecl-eiseniiS         uoluptasmea  C  547.  uocatus  CLZ.    uocat'  D. 

uocatu  B         '  adcena  B.    adcena  C.    ad  cenam  D  adhuc  B.    huc 

ceteri        ad  te  huc   cubitum  Camerarius.    cubitum   ad   te  huc  Buggius 
in  'Opusc.  phil.   ad  Madvig.   7nissis'  p.  188        uenero  Buggius.    inero 
BCD.    iero  L.    iuero  Z.    rediero  FJecl'eisemis         548.  Quidtaces  C 
planis  (planes  B)  sume  BCD  gdepol   Z.    aedepol  L.    hercle  sica- 

dere  usum  exposuit  Seyffertus  in  'Stud.  Plaut.'  p.  25  periis  k  quid 
B.    perii  sedquid  C  nouist    Spengelius  in   adnot.,   Kicsslingius. 

boni  est  (e  BD)  libri  549.  hic  add.  Seyffertus  in  Philol.  t.  XXIX 
p.  412  (is  Bothius)  ducit  Bothius.  inducit  libri  certumst  C.  certust 
DZ.   cercu  sit  B.    certum  est  L  quoferant  C  550.  huc  Fleclc- 

eisenus.   huic "  lib  ri 


88  PLAVTl  II  7,  1-4 

CVAMVS.     PHRONESrVM.     STE-ATOPHANES 

« 

CvA>ns 
Ite,  ite  liac  simul,  damnigeruli  gerronis, 
Bonorum  exagogae. 
Satin  si  quis  amat  nequit  quin  nihili  sit,   qum  probe   parta 

ipse  exspoliet? 
Nam  ego  hoc  qui  sciam  ne  quis  id  quaerat  ex  me, 
Domist  qui  facit  tam  inprobe  furta  amator:  555 


Act.  II  Sc.  7.  GETA  PRHONESIVM  {UexB)  ASTARC  •  B.  GETA- 
PHRO  XESIVM  •  ASTAPHIVM  •  C-  C.  versum  vacmim  reliquit  D\  GETA 
PHRONESIV  STAPHIV'  C  add.  D^  Geta  seruus.  Stratophanes  miles. 
Phronesium  meretrix  L  Astaphium  tacitam  adesse  minus  recte  S^ien- 
gelius  contendit ,  si  quidem  post  v.  540  abiit  551.  te  cum  spat.  init. 
D  simul,  damnigemli  ©.  simul  muliere  (mulieri  Z)  idamnigeruli 
(idam  nigeruli  B.  damnigeruli  LZ)  lihri.  pro  muUere  i  seripserunt 
muli  aeris  Scaliger  ad  Fest.  v.  ' Brutiani\  (h)eri  Scioppius  cum  Kiess- 
lingio  cens.  p.  635  (simitur  praemittente).  muli  heri  Palmerius  p.  720  sq. 
itemque  (erei)  Buggius  in  Fleckeis.  ann.  t.  CVII  (a.  1S73)  p.  411. 
maliferi  Geppertus.  muniferi  Spengelius.  compositum  muneridamnigeruli 
suasit  Acidalius  p.  544  gerrou  s  ®.  foras  gerronis  (gerrones  LZ) 
libri.  forasgerones  Scaliger  probante  Brandtio  in  Fleclceis.  ann.  t.  CXV 
(u.  187S)  p.  3S4.  forasgestatores  Spengelius.  foras  egerrones  Kiess- 
lingius  {egevones  Buggius  in  'Opusc.  pliil.  ad  Madvig.  missis'  p.  ISS  sq. 
degerones  Schicabius  in  FlccJceis.  ann.  t.  CV  [a.  1S72]  p.  407)  552. 
bonoru  B.    Bonoru  CD  {altera  o  ex  u  C)  exagoge  Z.    axagoee 

CDL.  maca  goce  B.  hamaxagogae  Camerarius  553.  Satin  si  quis 
Bothius.  Satin  se  quis  BZ.  satinsequis  C.  satinse  quis  D.  satis  est 
qui  L.  Satinne  (Satin  Spengelius  cum  3IueUero  l.  s.  s.  p.  70)  qui  Ca- 
merarius  nequit  BL.  nequid  CDZ  nihili  sit,  quin  probe  parta 
ipse  ®.  nihilis  (nihil  is  C)  itaq'  inprouise  (injiuise  C)  partibus  CDZ. 
nihilis  itaq;  injjuisse  {om.  partibus)  B.  nihil  sit  quod  improuise  Patribus 
L.  nihili  sit  atque  {sic  Saracenus)  inprobis  sese  (sed  Palmerius.  se  Spen- 
gelizis).  artibus  (a.  se  Geppertus)  Camerarius,  quod  quasi  traditum  sit  inter 
alia  monstra  defendit  Christius  cum  alibi  tum  ^ Metr.  Betnerk.'  p. 
80  sq.  exspoliet  Saracenus.  exspoliat  D.  expoliat  CLZ.  om.  B 
554.  Nam  ego  Muellerus  l.  s.  s.  p.  746  optime  defensum  a  Seyfferto  in 
'Stud.  Platit.'   p.  20.    Kam  Jibri.    Verum  Geppertus  qui  sciam  L. 

quis  ci  ea  B.    quis  cieam  C.  quis  ciea  D.    qui  scitam  Z        nequis  libri 
id  querat  CDLZ.     itq;   rat  B.     quaerat  id   Seyffertus  olim   'de 
vers.  hacch.'  p.  42  lambicam  penthem.  cum  dim.  bacch.  Studemun- 

dus  statuit  in   'Act.  gymn.  Berol.'   t.   XVIII  (a.  lS64j  p.  547  {item 
antea  foras  gerrones  bonorum  exagogae)  555.   Domi  est  Camera- 

rius.     qui  Saracenus.    domis  itq;   (idq»    CD)  BCD.    domi    sit  qu§  Z. 
domi  Scit  q'  L  facit  tam  inprobe  furta  ©.    facta  Inproba  facta  C. 


II  7,  5-10  TRVCVLENTVS  89 

Qui  bona  pro  stercore  liabet,  foras  iubet  degeri;  5 

Metuit  puluisculos:  itnus  mundissumust. 
Pilras  sibi  esse  udlt  suas  aedis :    domi  quidquid  habet  uehi- 

tur  eHuj. 
Quando   equidem   ipsus   perditum   se   it,    secreto   hercle   ego 

illum  adiutabo 
Neque  mea  quidem  opera  propere  unquam  hilo  minus  quam 

pote  peribit.       560 
Nam  damnum  hoc  obsoni  dt  mina  itna  deminui  modo:       lo 


fac  inproba  facta  B.  facit  Inproba  (improba  LZ)  facta  DLZ.  facit 
cum  probro  facta  Spengelius  in  adnot.  (Domi  sunt  quae  facta  inprobe 
facit  recepit).  factat  inproba  facta  Seyffertus  in  Philol.  t.  XXVII  (a. 
1S(J8)  p.  462  ad  speciem  versuum  quos  supra  statuit  Studemundus ,  qui 
hoc  loco  cum  Bothio  duas  tripod.  iamb.  catal.  in  ipsa  commissura  vocis 
inproba  dirimit  1.  s.  s.  p.  536.  nihil  egerunt  Geppertus ,  Boeckelius 
1.  s.  s.  p.  24,  Maehlyus  l.  s.  s.  p.  221  amator  cum  spat.  C  556. 
Qui  B.  qui  CD  bona  Bothius  cum  aliis.  bona  (quibona  C)  sua  lihri 
degeri  ®  coll.  v.  113  al.  feri  BD.  fieri  C.  ferri  LZ.  uerri  Guyetus. 
eicier  Seyffertus  in  Fhilol.  t.  XXIX  (a.  1870)  p.  413  557.  Metuit 
puluisculos  ®  coll.  V.  19.  Bud.  v.  845.  fragm.  apud  Gellium  XVIII, 
12,  4.  metuit  publicos  libri  (publicanos  Saracenus.  piiblicios  Lam- 
hinus).  Mittit  iu  publicum  SpengcKus.  incredihilia  excogitarunt  Gep- 
pertus,  Seyfferfus  l.  s.  s.,  Buggius  in  Fleckeis.  ann.  t.  CVII  (a.  1873) 
p.  412  unus  mundissumust  ©.  mundissimii  sit  B  C.  mundissimum  • 
sit  D.  mundissimust  Z.  mundissimis  est  L.  mundissimum  fit  Lam- 
hinus.  iam  intus  mundissumumst  Spengelius,  alii  alia  558.  Puras  B. 
puras  CD  sibiee-  C.    esse   sibi  Bothius  uolt  suas  aedis  ©. 

uoltas  dis  B.  uolt  as  Dis  CD.  uolt  aedis  LZ  quidquid  B.  quic- 
quid  ceteri  (d  ex  1  ut  vid.  D)  uehitur  ©.  neititur  BCD  (nettitur 
fort.  B).  perditur  LZ.  uerritur  Camerarius.  eicit  Buggius  in  Philol. 
t.  XXXI  (a.  1<S72)  p.  260.   an  nitidat.^  eEu)  Cumerarius.    exo  B. 

exeo  CD.    ex  eo  L  Z  559.  Quando   equidem  ®  coll.  Trin.  v.  352. 

Quando  (quando  CD)  quidem  (quide  B}  lihri  perditum  se  \i-Came- 
rarius.  pditu  (Perditu  D)  sit  BD.  Perditu  fit  C.  perditust  Z.  perditus 
est  L  hercle  ego  Spengelius  in  adnot.  hercle  equidem  (gquide  B) 
lihri        ad  uitabo  C.    adiuto  Spoigelius  in  contextu  Bro  trochaicis 

quos  Bothius  agnovit  anapaesticos  suasit  Studemundus  l.  s.  s.  p.  536  atque 
p)ersuasit  Muellero  l.  s.  s.  p.  132        560.  Neq;  B.    neq»  C.  neque  D 
Opera  CD        propere  traieci,  quod  ante  quam  libri  exhihent        unqua 
B  cum  LZ.    umqua  CD  hilo  miuus  Lamhinus.    nihili  omnib; 

(omnib'  C.  omib;  D)  BCD.  nihilominus  LZ.  minus  MuelUrus  1.  s.  s. 
praeter  alia  improhahilia  quando  L  potest  libri  561.  damnum 
hoc  obsoni  ©.  iam  de  hoc  obsonio  lihri.  de  hoc  obsonatu  Gex^pertus. 
etiam  dum   hoc  obsono  3IueUerus   1.  s.  s.  p.  403  una  om.  DLZ, 

post  obsonio  transposuit  Kampmannus  'de  de  et  ex  praepos.  usu  Plaut' 
(ed.  Vratisl.  a.  ISoOj  p.  3  adn.         Post  modo  recte  distinxit  Spengelivs 


90  PLAVTI  IT  7,  11-  17 

Quinque  iiummos  milii   detraxi,  pax,  partem  Herculaneam. 

Xam  hoc  adsimilest  quasi   de  fluuio  qm  aquam  deriuat  sibi; 

Xisi  deriuetur,   tamen  omnis  aeque  aqua  abeat  m  mare: 

Tam  hoc  in  mare  abit  mfsereque  perit  sme  bona  omni  gratia.  565 
Haec  quom  uideo  fieri,  susfuror  subpilo,  i5 

De  praeda  praedam  capio. 
Meretricem  ego   item  esse  reor  mare  ut  est: 
Quod  des  deuorat  nec  datis  unquam   abundat; 


562.  [Aur.  VictorJ  or.  g.  Bom.  VI,  6:  ...  ut  Herculi  decimam 
profanari  mos  esset,  secundum  quod  Plautus  ''iu  (?)  partem'  inquit 
^Herculaneam'.-    cf.   lordnnus   in    Hermae   t.  III  fa.  1869)  p.  401 

566.  Xoniu.s  p.  12,  33  M.:  Suppilare  est  inuolare  uel  rapere:  a 
pilorum  raptu:  unde  et  furtum  passi  compilati  dicuntur.  Plautus  Tru- 
culento  'Haec  quum  ....  capio' 


562.  Quinque  B.  quinq»  C.    quinque  2)      numos  B  {m  ex  n  ut  vicl.). 
Numos  D.    Nummos  C  pax   {vel  tax)  partem  ©  coU.  Hautontim. 

V.  717.  Trin.  v.  891.  Kaev.  com.  v.  6  B.  partem  Uhri.  partem  e^Q 
Kampmamms.  partem  inde  Gepioertus  jirohante  3Iuellero  l.  s.  s.  p.  69-5, 
refragante  colloeatione  verhorum  HerculaDara    Cnmerariiis:    cf.  Tur- 

nebus  Adv.  XXIV,  17  563.  na  D         namhoc   C         adsimilee  B. 

u 

adsimileest  C     adsimile  e  D  Quasi  CD  fluio  C        qui  aqua 

D.    quia  qua  BC  564.  iiisidiriu(S.'ur  C     nisi   diriuetnr  D 

•Omnis  CD  aeque  aqua  Spengelius:    cf.  Mil.   glor.  v.  552.    ea  qua 

BCD.  aqua  LZ.  ea  aqua  Camerarius,  quod  per  trisyllabam  acua 
formam  Lachmannus  ad  Luci-.  VI,  552  p.  378  defendit:  neque  per  Bit- 
schelii  argimenta  (cf.  Opusc.  phil.  II  p)-  (^''^  Hi-'  unum  hoc  'certum' 
exemplum  sihi  eripi  jmssus  est  Berglius  in  Philol.  t.  XXXIII  (a.  1874) 
p.  278  abitat  Bothius  prohantihus  Bitschelio,  Muellero  1.  s.  s.  p  6(14, 
Luc.  Muellero  ad  Lucil.  p.  225.  recte  ohJocutus  est  Berglcius,  cum  sta- 
tim  sequatur  abit,  neqae  tamen  vidit  eadem  rntione  acua  improhari  ex 
aquam  praecedente  inmari  BCD.  in  mari  LZ  565.  Tam  hoc  ®. 
Nahoc  B.  na  hoc  D  cum  L  Z.  nahoc  C  mari  Z  abit  Camerarius. 
abiit  lihri  misereq'  D  Perit  CD  omni  gratia  LZ.  omnia  gra- 
tiam  C.  oma  gram  BD  onme  Flecleiseniis  566.  Hec  B.  hec  D.  haec  C 
cum  C.  cu-BD  fieriZZ  ciim  Nonio.  si  fieri  5-D.  sifieri  C.  sic  fieri 
Pareus  susfuror  B  D.    sus  furror  C.    suflfuror  LZ  cum  Konio 

suppilo  LZ  cum  Konio.  sopplicio  B.  Supplicio  C.  Suplicio  D  Ali- 
ter  locum  constituit  Muellerus  'Kachtr.'  p.  146  sq.  immemor  testimo- 
nii  Koniani  a  Spengelio   omissi  567.   de   praeda  praedam   (preda 

predam  L)  LZ  cum  Konio.  depda  BD.  depredam  C  (Suppliciodepre- 
dam)  568.  Meretrice  B.    meretricem  CD  itego  D 

itemesse  C.    ite  ee^  D.    ite  B        Mare  CD         569.  Quod  B.    quod  D 
quoddes  C        deuorat  nec  datis  unquam  Buccheleriis  in  Ind.  schol. 
Bonn.  1878/79  p.  24.    deuoratis  umqua  BCD.  deuorat  nunquam  LZ 
(nec  unquam  Camerarius)         habundat  CDZ 


TI  7,  17—23  TRVCVLENTVS  91 

Hoc  saltem  seruat:  moeeho  siiblesta  apparet.  570 

[Des    quantumuis     uusquam     apparet    ueque     datori    neque 

factrici.] 
Velut  liaec  meretrix  meum  erum 
Miserilm  sua  blauditia  intudit  in  pauperiem, 
Priuauit  bonis  luce  honore  atque  amicis.  20 

Attat  eccam  adestl  propiuque  credo  audisse  haec  me  loqui.  575 
Pallidast^  ut  peperit  puerum.    conloquar  quasi  nesciam.  — 
lubeo  uos  saluere. 

Phrojjesivm 
0  noster  Cuame!  quid  agis?  ut  uales?- 


at 

570.  Hoc  B.  lioc  D.  hoc  C  (suprascr.  man.  rec).  at  hoc  Camerarius 
Seruat  CD  moeclio  sublesta  apparet  ©.  mecu  (me  cum  C.  mecum 
LZ)  sub  este  (subeste  CD.  subest  LZ)  apparet  Ubri.  (seruat)ur  cum 
nil  subito  apparet  Buecheleriis.  Spengelii  commenta  reiecit  Muellerus  p. 
147.  230  nec  magis  afferenda  sunt  quae  olim  Scaliger,  Palmerius,  Aci- 
dalius ,  Salmasius,  Lipsius,  Pistoris,  alii,  nuper  Maehlyus  atque  Bug- 

huic 

gius  sive  coniecerunt  sive  somniarunt  571.   Des  B.    des  D.    des  C 

{suprascr.   man.   rec).     huic    des    Camerarius  quantii    uis   BC. 

quantum  us  D.  quantum  huic  uis  vitiose  Buggius  in  FlecTceis.  ann.  t. 
CVII  fa.  1S73)  p.  412        apparet  B.    Apparet  CD  dotari  C 

factrici  ®.  acceptrice  libri.  acceptrici  Camerarius.  acceptricae  inepte  non- 
nulli  clefenderunt  cum  Meursio.  captrici  Guyetus.  cur  factricis  vocis 
interpretamentum  esse  putem  ex  eis  apparet  quae  ad  v.  108  adnotavi 
neqiie  quemquam  latebit  quam  argute  'factrix'  dicatur  meretrix:  secl 
tamen  hoc  loco  alienus  est  verstis  atque  aliunde  illatus.  Ceterum  Bue- 
chelerits  I.  s.  s.  anapaesticum  esse  voluit  admissa  datori  mensura 
572  sq.  Bacchiacos  continuavi ;  trochaicum  octonarium  pilane  vitiosum 
Spengelius  constituit  sua  omittens,  patdo  meliorem  deletis  et  sua  et  in 
Buggius  l.  s.  s.,  anapaesticum  variis  mutationibus  adfectavit  Muellerus 
I.  s.  s.  p.  77.  109  572.  Velut  B.  uelut  CD  hec  B.  om.  ceteri 
herum  L  573.  Miserum  CD.  miserum  B  suablanditia  B.  suablan- 
dicia  C  intudit  ®.  intulit  libri  (cf.  Most.  v.  221).  impulit  Lipsius 
Ant.  lect.  V,  21  in  cum  spatio  C  ui  D  Panperie  jB.  Pauperiem 
CD  574.  priuabit  BCD.  priuant  L.  corr.  Z  bonis  LZ.  bones  B. 
bonas  CD  hlh.  Atta  teca  B.  ■  At  tate  ca  C.  Attatecca  D  (diasto- 
len  add.  D^).    at  at  eccam   LZ  adest:    propinque   L,  Boihius: 

vmZ(/o  ^jo^i  propinque  distinguunt  cre  C  pro  credo  audiuisse  libri 
(nisi  audiiusse  D  liabet)  hec  D.  hec  BL  576.  Pallida  est  (e  D) 
CD.    pallida  e  B  colloquar  (vel  eam  adloquar)  Muellerus  I.  s.  s. 

p.  569,  quod  non  modo  versus  eommendat.  alloquar  CDZ.  Adloquar 
B.  alloquatur  L  577.  iubeo  BCD  Vos  CD  saluare  C.  ualere 
Camerarius  0  noster  Cuame  ©;  cf.  'Anal.  Plaut.''  p.  16  adn.  35. 
nostergeta  B.    noster  (nf  D)  geta  ccteri.    noster  esto  Spcngelius.  noster 


92  PLAVTI  II  7,  24-29 

CVAMVS 

Valeo  et  uenio  ad  mmus  ualentem  et  melius  qui  ualeat  fero: 
Em  erus  meus,  ocellus  tuos,  adgerere  me  haec  iussit  tibi  25 
Dona  quae  uides  illos  ferre  et  has  quinque  argenti  minas.  580 

Phbosesivm 
Pol  haud  perit,  quod  illum  tantum  amo. 

CvAins 
lussit  orare  ut  haec  grata  haberes  tibi. 

Phroxesivm 
Grata   amata    ecastor   habeo.     iitbeo    auferri    intro  ad   me, 

Cuame. 

CVAMVS 

Ecciui  auditis  ciuae  era  inperat?  — 


Cuamust  BergJcius  'Beitr.^  p.  129.    Et  nos  te  Cuame  Seyffertus  in  'Stud. 
Plaiit.^  p.  13  cum  Buggio  l.  s.  s.  p.  413         ais  Z        uti  Bothius 
578.  ualeo  CD  ad   minus  LZ.    ad   minu  B.    Adminu   CD  (u  in 

lit.  C)       Adminuualente  (1  ex  r)  C        579.  Em  erus  ®i.  erus  B  CD  (verha 
fero  —  tuus  in  vacuo  spatio  versus  praecedcntis  habet  B).    herus  LZ 
tuus  BL.    Tuus  CD  adgerere  me  ©.    atte  (ad  te  LZ)   ferre  me 

(ferreme  C)  CDLZ.  Atte  me  ferreme  B.  ab  se  deferre  Scyffertus  in 
^Stud.  Plaut.'  p.  31  non  rectius  ab  se  inferens  quam  meus  delens; 
peius  etiam  Geppertus  cum  Spengelio  tuos  oculus  immutans  servaverat 
quod  ferri  non  potest  ad  te  ferre  .  .  .  .  tibi,  neque  feUciter  res  cessit 
Mahlero  'de  pron.  pers.  ap.  Plaut.  colloc'  (ed.  Cussalini  1876)  p.  33  sq. 

h^c  D.  hec  BL  580.  donaq;  B.  donaq»  CD  nos  Buechelerus 
ferre  LZ.  fere  BCD.  gerere  Buggius  in  'Opusc.  phil.  ad  Madv.  missis' 
p.  189  &  B.  Et  CD  quinq  C  581.  Pol  B.  pol  ceteri.  Edepol 
Spengelius  (cum  Gepperto  plus  etiam  mutante)  duas  tripod.  troch.  catal. 
constituens  polhaud  C  Tantum  CD  b%l  sq.  amolus  sit  BCD, 
corr.  LZ  582.  orare  Camerarius.  operare  libri.  opere  orare  Pal- 
merius  p.  708  h§c  D.  hec  BL  583.  Grata  amata  ®  coU.  v.  704. 
Grata  acaq;  B.  Grataque  (Grataq'  CD)  ceteri.  Grata  acceptaque  Ca- 
inerarius,  quod  iterans  Buggius  in  Flcclceis.  ann.  t.  CVIL  (a.  1873)  p. 
4i5  habeo  ecastor //Y«'eaY.  improhahiliora  Grtcterus,  Bothius,  Spcngelius, 
alii  temptariint  iubeo  ©.  iube  lihri.  i.  ea  SpjcngeJius  intro  ad  me 
Cuame  ®.  introichi  ame  B.  intro  ichiame  (ichi  ame  D)  CD.  intro  haec 
(hec  L)  ad  me  LZ.  intro  i  (mi  Spengelius)  Cyame  Camcrarius  Mi- 
nus  recte  personas  distrihuit  Acidalius  p.  548  584.   Ecqui  ®.    Ec- 

quid  LZ.    Hec  (H§c  D.    Haec  C)   quid  BCD  quae  era  ®.    heq; 

ta  B.    heq'  tam  C.    he  qug  ta  D.    ecque  tam  Z.    ecque  tam  L.  haec 
quae  Camerarius.    aberrarunt  cum  Spengelius  ium  Buggius  l.  s.  s. 
inperat    B    cum    C    (taminperat).      imperat    DLZ.     imperata    Came- 


i 


II  7,  29—33  TRVCVLENTVS  -        93 

Viisa  nolo  aiiferant,  desiccari  iube.  585 

Phronesivm 
Inpudens  mecastor,  Cuame's! 

CvAMVS 

Egone?  Tun  bona  fide  3o 

Me  ais  inpudentem  esse,  eapse  quae  sis  stabulum  flagiti? 

Phronesivm 

Dic  amabo  te,  ubist  Diniarchus? 

CvAMVS 

Domi. 
Phkonesivm 
Dic  ob  haec  dona  dono  quae  ad  me  miserit, 
Me  illum  amare  omnium  plurumum  hominum  erum  tuom  590 


585.  Totum  versum  Cuamo  dedit  Bueclielerus ,  cum  vulgo  priora  Phro- 
nesio,  Desiccari  lubet?  servo  tribuant  uasa  Gruterus.  suasa  BCD. 
suis    LZ.     (imperata)   sunt.    Ah    Camerarius  Cf.    Turnehus   Adv. 

XXIV  12  Desiccari  B  CD.    defricari   'nonnulW  apud  Lamhinum, 

Acidalius   p.   544  sq.  iube  Buechelerus.    iubet  lihri.    lubet    Ca- 

merarius  586.  impudens  Z,  quod  Lamhinus  reduxit.    immo  pudet 

lihri  me  castor  BD  Cuame's  KiessUngius  cens.  p.  618  cum  Seyf- 
ferto  in  Philol.  t.  XXVII  (a.  18G8)  p.  463.  egone  Bothius.  cua  me- 
stegori  B.  cuamest  (cuam  e  D.  quam  est  L)  egori  CDL.  quantist 
negocii  Z  Tun  Lambinus.  Tu  lihri  (tn  B.  Tubona  C)  Verba  Tu 
bona  fide  non  recte  Phronesio  multi  tribuerunt  %isum  notionemque  verbo- 
rum  negJegentes,  neque  rectius  Bothius  hunc  versum  inter  ancillam  ser- 
vumque  distribuit  587.  Me  ais  inpudentem  Geppertus.  Tune  asin 
pudente  me  B.  Tune  ansin  pudentem  me  CD.  tune  ais  impudentem 
me  LZ.  (Tun  me  Spengelius  transposuit ,  esse  me  Seyffertus  l.  s.  s., 
nisi  cretici  constituendi  sint,  quales  Muellerus  quoque  l.  s.  s.  p.  731  sq. 
concinnavit)  esse  eapse  ®.  ee  aipsa  B.  esse  ipsa  ceteri.  ipsa  om. 
Cavierarins  quaesistabuki  B.    qug   sistabulu-  C.    qug  si  stabulum 

D.    que  sit  stabulura  L.  corr.  Z  flagitii  BL.    Flagitii  CDZ 

588.  dic  CD  ubiest  BC.    ubi  e  D  diniarcus  B.    dinarchus 

ceteri  589.  dicob  B.    dic  ob  CD  hgc  D.    hec  BL  dono 

supplevit  Spengelius  que  BL.    Qug  CD  ad  me  miserit  B.    ad 

miserit  D.  admiserit  CL.  abmiserit  Z  590.  Me  B.  me  CD  om- 
nium  plurumum  hominum  Spengelius.  plurimii  omniu  hominiu  B.  plu- 
rimum  omnium  (omni  um  C.  omium  D)  homiuum  ceteri  erum  tuom 
®  coU.  Mil.  glor.  v.  127.  ergo  B.  Ergo  CD.  Erga  LZ  egregie  (!) 
Maehlyus  l.  s.  s.  p.  123  omnium  corgo  hominum  plurumum  Fleck- 
eisenus  in  ann.  phil.  t.  CI  (a.  1870)  p.  7S3  etiam  de  in  terra  cogitans, 
quod  item  proposuit  Seyffertus  in  Philol.  t.  XXIX  (a.  1870)  p.  413  sq. 
Nihil  egit  Palmerius  p.  717      Cf.  Bitschelius  Opusc.  pMl.  III  p.  343 


94  PLAVTl  IT  7,  34—39 

Meque  honorera  illi  habere  omnium  maxumum 
Atque  ut  huc  ueuiat  ad  me  dbsecrare. 

CvAMVS 

Ilicet.  35 

Sed  quisnam  illic  homost,  qui  ipsus  se  comest, 
Tristis  oculis  malis?  hercle  auimost  sud  miser, 
Quisquis  est. 

PHEONESn-JI 

Dignust  mecastor:  nequamst.  non  nosti,  dbsecro,    595 
Militem  hic  apiid  me  qui  erat?   huius  pater  pueri  illic  est. 
Vsque  adiecit  dculos  ad  me,  mitssitauit  mansitans, 


591.  Meqne  hoaorem  illi  Botliius.  raeuq;  honore  Illu  B.  meumq» 
honore  illu  C.  meumq»  honore  meumq»  D.  eumque  houorem  eum- 
que  LZ.  Vnique  honorem  illi  me  Camerarius  maxumu  B.  maxu- 
mum  CD.    maximum  L  Mira   enudeavit  BluelJerus  l.  s.  s.  p.  732 

adn.  592.  atq;  B.  Atq'  D.  Adq'  C  ad  rae  supplevi  uti  ue- 
niat  huc  Bothius,  ut  huc  reueniat  Spengelius.  ueniat  illum  Maehlyus 
obsecrare.  Geta.  Ilicet  iZ.  obsecrat  ilicet  i?CZ>.  ohmcxa,  Qioc  etiam 
Camerarius).  f  Scilicet  {hoc  etiam  Guyetus)  Seyffertus  l.  s.  s.  }}■  4:14.  ob- 
secrato.  |f  Licet  (licet  ium  Acidalius  p.  545)  Spengelius  593.  Sed  B. 
sed  CD        quis  na  B  homost  BCDZ.    homo  est  L  Qui  CD 

seco  est  B.    se   cuest  C.    se  cu  e   D.    secum   est  LZ  quis 

illic  nam  et  sese  scrihens  creticos  continuavit  Botliius,  quod  cum  de  suo 
iterum  protulisset  Buggius  l.  s.  s.  p.  715  sq.,  Flccheisenus  ibid.  in  adn. 
duas  trip.  troch.  catal.  agnovit.  et  Spengelii  creticos  et  MueUeri  tro- 
chaicum  l.  s.  s.  p.  IIS  vitium  continere  Luchsius  evicit  in  Hermae  t.  VI 
(a.  187 2)  p.  279  (cf.  eiusd.  'zur  Lehre  v.  d.  Genet.  d.  lat.  Pron.^  p.  47) 
594.  oculis  malis  jB.  om.CDLZ  hercle  animost  ®.  animo  (Animo  B) 
hercle  humost  (homost  Z.  homo  est  L)  lihri  Ceterum  in  C  marg.  adscr. 
man.  rec.  qui  ipsus  se  comest  tristis  oculis  malis  me  hercle  ho  suo  est 
miser  595.  quis  quis  B.  Quis  quis  C.  Quisquis  D  Quisquis  est 
Spengelius  male  Phronesii  vcrhis  adplicavit ,  ineptius  etiam  dignus  — 
est  Cuamo  Maehlyus  l.  s.  s.  p.  122  dignus  est  lihri  me  castor 

BCDZ  nequamst  ®.  nequid  est  BCD.  ecquid  LZ.  ille.  [f  Quid 
estV  Camerarius.  qui  sit  Spengelius  {at  cf.  Asin.  v.  898).  nequam  is 
est  Seyffertus  1.  s.  s.  creticos  constituens  Non  B.    non  D.   n  C 

nouisti  libri  (uuouisti  C)  596.   Militem   hic  ©.    qni  ilitic  B.    Qui 

illic  ceteri.    Qui  hic  Spengelius.    Qui  anno  Seyffertus  l.  s.  s.  ap  B 

qui  erat   ®.    erat  lihri  pater  pueri  illicest  B.    pater  ce- 

teri  597.  Vsq;  B.    usq'  CD         adiecit  oculos  ad  me  ®;  cf.  Asin. 

V.  769.  adecta  culem  B.  ad  iectacule  D.  adiectaculem  L.  ad  iecta- 
culum  C.  ad  ientaculum  Z  forma  vitiosa  sententia  nulla  (cf  etiam 
Geppertus  in  'Stud.  Plaut.'  I  p.  110),  quod  tamen  servarunt  plerique 
aut  mutationes  non  minus  vitiosas  suhstituerunt ,  velut  olim  Palmerius 
Brantimque ,  nuper  Maehlyus  atque  Buggius      mussitauit  mansitans  ®. 


II  7,  40-43  TRVCVLENTVS  95 

Aiiscultauit  dbseruauit,  quemnam  amore  inpertiam. 

CvAMVS 

Ndui  liomiuem  nihili:  iUicinest? 

PhRONESIVM 

Illic  est. 

CvAMVS 

Med  iutuitur  gemens.      4o 
Traxit  ex  i^ntumo  uentre  suspiritum.  600 

Hoc  uicle:  dentibus  frendit,   icit  femur. 
Num  dbsecro  nam  liriolust,  qui  ipsus  se  uerberat? 

Stratophanes 
Niinc  ego  meos  animds  uiolentos  meamque  ex  pectore  iram 

promam. 


601.  Nonius  p.  123,  31  M.:  Icit  significat  percutit,  ab  ictu.   Plau- 
tus  Truculeato  'frendit  icit  femur' 


iussit  (lussit  CD)  alii  (ali  L  Z)  mansi  (aliimansi  C)  Uhri.  Visit  abiit 
Spengelius.  Isse  simulans  Kocliius  in  Fleckeis.  ann.  t.  CV  (a.  1S72) 
p.  832  598.  auscultauit  obseruauit  Spemjelius.  auscultaui  obseruaui 
(obseruabi  B)  Uhri  quemnam  amore  {vel  qnem  salute)  inpertiam 

©.  Quep  na  B.  quem  pna  D.  que  per  nam  (namnoui)  C.  quem  -gev- 
nam  LZ.  inepta  Falmerii,  Eodenhoschii ,  aliorum  commenta  %it  taceam 
quem  pernimis  (Noui)  Lamhinus,  Quin  perquam  (noui)  Sei/ffertus  in 
Philol.  t.  XXV  (a.  1S67)  p.  46 S,  quam  rem  agas  (agam  Kochius) 
SpengeUus  proposuerunt  Ad  sententiam  suppl.  Buechelerus :  Vsque  ad 
noctem  ego  illum  iussi  abire,  non  abiit  tamen,  Mansit:  an  istinc  auscul- 
tauit,  obseruauit  quempiam?  Ceterum  hos  versus  mc  exempU  gratia  sic 
constituisse  non  est  quod  moneam  599.  noui  B  CJJ.  Non  noui  Kiess- 
Ungius  cens.  p.  635  Hominem  CD        nihili  L.    nihil  BCDZ 

illicinest  KiessUngius  cum   Muellero  l.  s.  s.  p>.  273  adn.   (cf.  238)   cre- 

ticos  ab  hac  voce  inci^nente.  illic  quee  B.  illicest  C.  illicq?  e  DZ. 
Hicque  est  L.  illic  quaeso  est  Camerarius  illic  est  BDZ.  illicest 
C.  illic  L,  Bothius.  illest  SpengeUus.  illic'st  Luchsius  ^z.  Lehre  v.  d. 
Genet.  d.  lat.  Pron.'  p.  47  adn.     Ante  me  pers.  spat.  in  D         me  in- 

in 

tuitur  Guyetus  (med  ®).    Metuetur  B.    me  intuetur  GDLZ  600. 

Traxit  CD.  traxit  B  intimo  Ubri  Ventre  B  suspiritum  in  C 
suprascr.  man.  rec.  suspirium  LZ.  suspensum  Ci>.  suspensus  £  601. 
hoc  B  CD  Frenditicit  B.  Frendidicit  CD  fremur  B  602.  nu 
B.    num  C.    uunc  D  nam  ariolus  (na  B.    namariolus  C)  Uhri,  est 

add.  Camerarius:  cf.  Turnebus  Adv.  XXIV,  17  Se  uerberat  CLZ. 
seuerberat  D.  seueruerat  B  603.  Nunc  B.  nunc  CD  uiolentus 
B  ex  pectore   iram  i©.    iram  ex  pector  eiam  B.    ira  Expector 


96  PLAVTI  II  7,  44-47 

Loquere  unde's?  quoius  es?  quor  ausus  mi  mclementer 

dicere"? 

CvAMVS 

Lubidost.  605 

Stratophanes 
Istuc  ne  mihi  responsis! 

CvAMVS 

Non  hercle  ego  te  flocci  facio.  45 

Steatophaxes 
Quid  tii?  quor  ausa's  alium  ted  amare  hoc  homine  dicere? 

Phroxesivm 

Lubidost. 

Stratophaxes 
Ain  tandem?  istuc  primum  experiar:  tuu  tantilli  dom'  causa 


609.   Priscianus   VI  p.  204,  11  H.:    in  i   Latina  siue  Graeca  in- 
neniuntur  et  neutra  sunt  uel  omnis  generis  et  aptota   'hic'   et    'haec' 


&iam  CD.  iram  ex  pectore  iam  LZ,  uncle  pectore  admisit  Spenge- 
lim,  iam  ex  pectore  non  rectius  Bothiiis  transposucrat ,  Kiesslingius 
cens.  p.  635   anapaesticum    constituit  604.    Loqueri  B.    loquere 

CDLZ  unde   es  L.    unde   (u  e  corr.  D'*)   est  (e  B)  BCD.    unde 

es  tu  Z  cuius  es  BL.    Cuius  es  CDZ  cura  usus  B.  cm* 

ausus  ceteri  mihi  in  clementer  B.  inclementer  mihi  cetet-i  (inclement 
mihidicere  C)  dice  D^,  corr.  D^  605._  lubido  est  B.  lubidoest  C. 
lubido  est  (e  D)  DLZ.  lubitum  Bothius ,  lubitumst  Spengelius  per 
dicere  lubitumst  vitiosum  octonarium  concludentes ,  quem  tamen  lyrobavit 
MueUerus  l.  s.  s.  p.  273  606.  Istuc  ne  Z.  istuc  nec  B.  Istuc  nec  C 
cum  interstitio  et  DL.  istuccine  Camerarius ,  iinde  Istucine  Spengelius 
admisit,  Istucin  Muellerus  rohiit  p.  442  adn.  (cf.  273),  ittrum  ana- 
paesticum  constituit  KiessJingius  (mihi  tu  scribens).  hoccine  Bothius 
istuc  —  hoc  sihi  respondere  non  x>osse  intellegens  responsis  BCDL 
{CD  cum  spatio).  responsas  Z,  respondes  Camerarius  pingui  uterque 
interpolatione,  quam  mirere  tam  diu  omnes  egregiae  Ubrorum  memoriae 
praetulisse  non  hercle  ego  te  ®.  hoc  (h*  D)  non  ego  te  (nonego 
C.    egote  B)  lihri  floccifacio  CDLZ.    flacci   facio  B  607.  cur 

ausa  es  (e  D)  libri  ted  amare  hoc  homine  dicere  ©.  te  dicere  amare 
(amare  jB)  homine  (homine  C.  hominem  DLZ)  lihri  608.  Lubidost  ©.■ 
cf.  V.  005.  lubitunt  B.  lubitunst  CD.  Lubitumst  LZ ,  qua  voce  Bothius 
antea  hominem  amare  traiciens  octonarium  concludit  itemque  Spenge- 
lius,  qui  olim  homonem  vitiato  metro  suascrat  'T.  M.  P.'  p.  123 
609.  Anapaesticum  constituit  Buechelerus,  trochaicum  alii  tun  Came- 
rarius.  tu  BD.  tum  CLZ  tantilli  L.  tantuli  Z.  pertilli  B.  pen- 
tilli  D.   pent  illi  C.   pusilli  vel  putilli  Bothius.    petili  Geppertus  de  pro- 


II  7,  48—50  TRVCVLENTVS  97 

Holerum  atque  escarum  et  poscarum  moecliiim  malacum  cin- 

cinnatum  610 

Vmbraticolum  tympanotribam  amas  hominem  non  uauci? 

CVAMVS 

Quae  res? 
Meone    tu,    inprobe,    ero    maldicere    audes,   fons    uiti    et 

peiiuri?  5o 


et  'hoc  frugi'  ''uihili'  ''mancipi'  ''huiusmodi' ;  ''nauci'  quoque  quod  pu- 
tamen  nucis  significat  et  pro  nihilo  accipitur.  Plautus  in  Mustellaria 
....  idem  in  Truculento  ''tympanotribam  ....  nauci'  Festus 

p.  166  31.:  Naucum  ....  Plautus  .  .  .  .  in  Truculento  'amas  homi- 
nem  non  nauci'  Osbernus  (Thes.  nov.  Lat.  Mai  Cl.  auct.  t.  VIII) 
p.  57S  sq.:  'Tinnio'  .  .  .  inde  'tinnitus'  .  .  .  et  'hoc  tympanum,  ni', 
unde  'haec  tympanistra,  ae',  quae  canit  in  tympano  et  ''tytopanizo,  as', 
et  haec  'tympanotria,  ae',  quae  notat  (saltat  Loeicius.  an:  nota  est.^) 
et  canit  in  tympano,  unde  Plautus  ' tympanotriam'  inquit  'amas' 


sodia  errans  cum  BitsclieUo  (cf.  L.  Muellerus  acl  Lucil.  p.  244).   tam 
petili  Bueclielerus  1.  s.  s.  p.  24,  etsi  tantilli  {vel  pauxilli)  iiraefert.  j)0ssis 
perpetili,  si  certius  esset  donum  dici  posse  petilum.    ceterum  dubito  an 
pertilli  ipsum  glossematicum  potius  qicam  corruptum  sit  vocabulum 
cloni    D^,    corr.   D^  610.    Holeru    CD   cum  B   {in   B  h  non  H 

interdum  est  maiuscula)  atq;  escaru  B.     atqescarum   C.     atque 

gscarum  DZ  mgchum  Z.    mecum    CDL.    mecu  B  malacum 

CL.    mala  cu  B.    malachum  Z  Cincinnatum  CD         Hunc  et  in- 

sequentem  versum  anapaesticos  reddidit  Kiesslingius :  trochrdcos  alii  vo- 
luerunt  611.  Vmbraticolia  B.    umbraticolum  CDL.    umbratilocum 

Z.  umbraticolam  Camerarius ,  qnod  ferri  non  posse  Bothius  in  edit.  a. 
1840  monuit  itemque  Buechelerus  l.  s.  s.  Nugatur  Bcsta  'de  verb.  com- 
posit.  Pkiut.^  (ed.  Vratisl.  a.  Is76)  iJ.  33  tympanotribam  Priscianus. 
lympha  notiibam  (a  B)  BC.  lymphanotribam  (a  D)  DL.  ympano- 
tribam  Z.    cf.  testimonia  Hominem  CD     homiuem  amas  Bothius 

repugnantibus  libris  testibusque.  iimas  hominem  Spengelius  proposuit 
cum  hiatu  in  caesura  et  cum  procelcusmatico  non  om.  L  Quae 

res  Bitschelius  in  Opusc.  pMl.  III  p.  129  sq.  que  (que  BL)  hercles 
(hercle  es  L)  libri  (nonnauciqug  C).  quae  haec  res  Saracenus  (rest 
SpengeUus)  612.  meone  CD  tu  inprobe  ero  maldicere  ®.    ero 

(hero  LZ)  tu  improbe  (im^be  BD)  &  omale  {sic  B.  Et  male  CLZ. 
&  male  D)  dicere  Ubri.  et  (&  o)  om.  Camerarius ,  xmst  quem  improbe 
tu  traiecit  Bothius  {quod  ne  KiessUngii  quidem  argumentatio  p.  636 
satis  defendit),  tu  inprobe  SpengeUus  admisit,  tu  inprobe  hic  Buggius 
proposuit  1.  s.  s.  p.  414  uiti  et  BC.  uici&  D  Pei  iuri  B  {cf.  Stu- 
demundus  in  3Ius.  Bhen.  t.  XXI  fa.  1866]  p.  588  et  Fleckeisenus 
lipud  Buggium  l.  s.  s.  p,  406  adn.).    peiuri  CDZ.    periurii  L 

PliAVTI    TrVCVLENTVS  7 


98  PLAVTI  II  7,  51—56 

Stkatophanes 
Verbum  adde  istoc  uuum:   iam  hercle  ego   ted  hic  liac  offa- 

tim  offigam. 

CVAMVS 

Tange   modo:    iam    hic   ego    ted    aguum  faciam   et    medium 

distruucabo. 
Si  tu  Bellonae  bellator  clues,   at  ego  Culinae  clueo.  615 

Pheoxesivm 
Si  aequom  facias,  aduentores  hail  tu  mihi  meos  iucuses,     55 
Quorum   doua  accepta    et  grata   habeo:    litqui  ingrata   quae 

abs  te  accepi. 


613.  Glossae  Plautinae  (Bitsehelii  Opusc.  pJiil.  II  p.  235,  11): 
lu  Truculento:  'offatim'  {iihi  pars  coclicum  affatim  cum  deteriori- 
bus  libris  Plautinis  pracbet) 


613.  uerbu  B.  uerbum  CD  aclde  istoc  uuum  Pitschelius  Opusc.  phil. 
II  p.  253  adn.  uuum  adde  (Adde  CD)  istoc  Ubri  Ego  B  ted  Bit- 
schelius  I.  s.  s.,  qiii  tameii  aut  hoc  aut  illam  transpositionem  suasit.  te 
libri  hac  om.  L  offati  B  {cf.  testim.).  affati  D.  affatim  CLZ 
of^gam  ^:  cf.  3Iost.v.  360.  officiam  CZ.  officia^Z).  efficiam  i.  offa- 
tiam  Camerarius.  conficiam  Lipsius  Ant.  lect.  V,  21  (ex  v.  627).  de 
concipilabo  inferendo  noyi  magis  cogitare  debuit  Muellerus  l.  s.  s.  p.  610, 
quam  de  ego  hercle  614.  tange  BCD  (officiamtange  C)  Modo 

CD  hic  ego  ted  ®.  ego  hic  BCD.  ego  te  L.  ego  te  hic  Z.  ego 
hic  ted  Bothius.  ego  hic  hac  Spengelius,  quod  in  adn.  sensit  saltem 
transponendum  esse.    possis  hercle   ego  ted  (rel  te  hic)  615.   Si 

tu  L  Z.    Sit   CD.     sit  B.    Tu  si   MueUerus  p.  347  Bellonae  &. 

uellegione  B.  uellegionem  C.  uel  legione  D.  legionem  L.  in  le- 
gione  Z.  ad  legionem  Camerarius  sine  cxemplo,  quamquam  omnes  p)ro- 
barunt  clues  Camerarius.    ciuis  libri.    cluis  Pureus  Culinae 

®.  inculina  CDLZ.  In  cubiUna  JB  chxQO  Camerarius.  ciue  BCDL. 
aues  Z.  Ares  Lipsius  1.  s.  s.  Anajiaesticum  admissa  cfilina  mensura 
Buechelerus  constituit  I.  s.  s.  p.  24  616.  si  BCD  equum  CD. 

equu  B  haud  *  Camerarius.  haud  datores  Dousa  hau  tu  mihi  meos 
iucuses  ®.  meos  incuses  BCD.  meos  non  incuses  LZ.  meos  non 
incurses  Pahnerius.  meos  non  inconcilies  Brixius  adsentiente  Kicss- 
lingio,  nisi  quod  anapaesticum  hic,  trochaicum  iUe  constituit  adscito 
quorum  in  exitu:  quod  non  magis  ferri  posse  quam  ipsam  locutionem 
dona  mihi  accepta  habeo  aj^te  monuit  Boeckelius  l.  s.  s.  p.  26  sq.  meos 
non  tam  proterue  incuses  jyroponens  617.  Quorum  Boeckelius.  Quoi^ 
mihi  B.  quorum  mihi  ceteri  Dona  CD  habebo  male  Spengelius 
atqui  ®.  tuaque  libri.  delet  Boeckelius  cum  hiatu  et  versus  et  ser- 
monis,  etsi  tuaque  recte  negavit  ferri  posse  iugrataq;   B.    ingrataq' 

CD.    ingrata  que  L.    ingrataque  qug  Z  Abste   B.     abste   ceteri 


I 


II  7,  57-61  TRVCYLENTVS  99 

Stratophanes 

Tum  pol  ego  et  douis  priuatus  sum  et  perii. 

Pheoxesivm 

Plane  istuc  est. 

CvAMVS 

Quid  mine  ergo  hic  ddio  senio's?  res  confessast  dmuibus. 

Stratophanes 
Perii  hercle  hodie,  ui  hiinc  a  te  abigo. 

Cvamvs 

Accede  huc  modo,  adi 

hilc  modo!      620 
Stratophanes 
Etiam,  scelus  uiri,  minitare,  quem  ego  iam  iam  iam  cdn- 

cipulabo :  6o 

Quid  tibi  huc  uentiost?  quid  tibi  hanc  aditiost? 


621.  Glossae  cod.  Vatic.  3321  (Mai  t.  VI)  p.  517  a:  concipulabo: 
concidam  minutatini.     Cf.  Loexvius  Prodr.  p.  278 


ingrata  abs  te  quae  KiessUngius  mihi  ....  accepi  anapaestice  con- 
stituens  618.  tum  B  peri  libri  (ex  piri  B)  Plane  B.  plane  GI>. 
JExtrema  verba  recte  Phronesio  Spengelius  cuin  L,  non  seivo  tribuit 
619.  quid  B  ergohic  G  odio  semo's?  res  confessast  omnibus  ®. 
odies  sees  {vel  sges)  confessus  omnib;  teus  B.  odiosees  coufessus  om- 
nibus  teus  G.  odiose  es  cfessus  omib;  te  us  I).  odiose  es  confessus 
omnibus  te  iis  LZ.  odio's  ■^-  busteus  Gamerarius.  odiose  es  confessis 
omnibus  reus  Scioppius  Susp.  lect.  IV,  11.  odio's  confectis  omuibus  rebus 
tuis  Spengelius  hic  male  eiciens.  es  odiossus  nobis,  confessus  reus 
Brixius  epist.  p.  11.  Quid  uunc  ergo  odiosbu's  nobis,  confectis  omni- 
bus  tuis  rebus  KiessUngius  cens.  li.  636  620.  Peri  L  ni  Bothius. 
nisi  Ubri  (nisihunc  C)  nisi  te  hinc  Brixius  l.  s.  s.,  ubi  totum  ver- 

sum  servo  tribuit  abico  B  huc  LZ.  hunc  BCD  accede  huc 
modo  viiUti  continuavit  Bothius  Adi  CD         Gf.  Muellerus  p.  672 

{antea  p.  321  non  recte  transposuit)  621.  Etia  B.  etiam  ceteri  (etia 
D.  etiamscelus  C).  Etiamne  Buechelerus  l.  s.  s.  p.  24  sq.  anapaesticum 
constituens  ueri  BC^D,  corr.  G'^,  om.  LZ         mimitare  B         quti 

7>.    que  B  ego  BuecheJerus.    ego  offati  B.    ego  Affatim  CDLZ: 

cf.  V.  613  iam   (ia  B)  iam  iam  BCD.    iam  iam  LZ,  Buechelerus. 

om.  SimigeUus  cum  Gcpperto  concipilabo  BCDZ.  compilabo  L.  cf. 
testim.  622  sqq.  tetram.  cret.  et  Bothius  agnovit  et  Bentleius  dudum 

discripserat       622.  Quid  B.    quid  GD       ueutio  est  Ubri        Quid  D 
Quidtibi  G        aditio  est  CDLZ.    adito  est  5 


100  PLAVTI  II  7,  62— 67 

Quid  tibi  hanc  notiost,  inquam,  amicam  meam? 
Emoriere  ocius,  ui  manu  uiceris. 

•  CvAMVS 

Quid?  manu  uicerim? 

Stratophanes 

Fac  quod  iussi":  mane.  625 

lam   ego    te  hic    oftatim   conficiam,    iam   te    hac   occidi 

optumumst.  65 

CvA>rvs 

Captiost  istaec:   machaeram   longiorem  habes  quam  haec 

meast: 

Sed  uerum   sine   me  dum   petere,  siquidem   belligerandumst 

tecum: 


623.  quit  B.    quid  C  (quidtibi)  et  D  notioest  C.    notio  est  DLZ. 

noetio  est  B  inquam  CDLZ.  Vmqua  B  Amicam  CD  meam? 
GD  624.  emoriere  BCD  ocius  L.  otius  BCDZ  ni  Spenge- 
lius  cum  Studetnundo.    si  libri  (simanu  BC)  Pro  (si  manu)  uiceris 

et  uicerim  v.  625  incredihilia  oUm  excogitarunt ,  velut  inieceris  Valla 
commemorat  cum  Meursio ,  iceris  Boxhornius ,  si  uiam  inbiteris  {et  quid 
uiam  inbiterim)  Scaliger  'Coniect.  in  Varr.'  p.  161,  si  manceris  (=  man- 
seris)  Acidalius;  maxime  placuit  Camerarii  niceris,  qtwd  i)OSt  Spenge- 
lium  non  dehehat  sine  duhitationis  nota  afferre  G.  Curtius  'Grundz.  d. 
gr.  Et.''^  p.  507:  recte  iam  dubitaverat  Fr.  Schultzius  (cf.  adv.323)p.  9 
625.  quid  B.  Quid  CD  (Quidmanu  C)  uicerim?  CD.  cf.  v.  624 
Fac  B         626.  iam  B  CD.    lam  iam  iam  Spcngelius  offati    B. 

Affatim  ceteri:  cf.  v.  613  An  iam  ego  te  hic  oftatim  offigam.^  offu- 
tiam  Lambinus  iam  te  hac  occidi  ©.  occidit  BCD.  Occidi  LZ, 
servi  orationem  inde  incipientes,  unde  Lipsius  Elect.  I,  21  occidi  pro 
occedi  sumpsit ,  hoc  ipsum  intulit  Goellerus,  concedi  Gronovius  voluit, 
occidi  iwst  ictiim  acceptum  (!)  Cuamum  excJamare  Spengelius  credidit. 
rccte  militi  continuavit  Bothius  itemque  Buechelerus  I.  s.  s.  p.  25  nam- 
que  occidi  te   corrigens  optumum   (optimum  L)   est  libri  627. 

Captio  est  B.    captioest  C.    captio  est  DLZ  istaec:  machaeram 

©;  cf.  Epid.  V.  701.  Most.  v.  1144.  istam  (ista  B.  istanc  Bothius)  ma- 
chera  (Macheram  CD)  libri.     nam  tu  machaeram  Buechehrus  tu 

habes  Spengelius  quam  haec  meast  ©.    quam   (qua  BC.  q  foi-t. 

e  corr.  D)  haec  (hec  BL.  hgc  D.  quahaec  C)  est  lihri.  quamde 
haec  est  Bothius,  BergJcius  l.  s.  s.  p.  134  adn.  quam  ego  Bueche- 
lerus  628.   Sed  B.    sed  CD  uerum  (uerii  B)  libri.   ueru  An- 

gelius,  Bentleius  in  Ter.  Hec.  V,  1,  18,  quo  non  opus  est.  uerutum 
Lamhinus.    ueruicinam  Scaliger  Sine   CD.    me   sine   Goellerus 

me  dum  Spengelius.  dum  libri.  domo  cu)n  Scaligero  et  Gronovio  Bo- 
thius.    dum'  me  idem  a  1840  siquidem   (siquide   B)   libri         belU- 

gerandum  est  BCDZ.  belligerandest  D  (vi  add.  D^)  si  belligeran- 
dumst  tamen  Buchelerus 


II  7,  68—8,  5  TRVCVLENTVS  101 

Abdomen  seco,  ni,  bellator,  arbitrum  aequom  eeperis. 

Sed  ego  cesso  liinc  me  amoliri,  uentre  dum  saluo  licet?  630 


PHRONESIVM.     STRATOPHANES 

PuKOXESIVJl 

Datin  soleas  atque  me  mtro  actutum  ducitis? 
Nam  milii  de  uento  misere  condoluit  caput. 

StRATOPHANES 

Quid  mihi  futurumst,  quoi  duae  ancillae  dolent, 

Quibus  te  donaui?  iamue  abisti?  em  sic  datur! 

Quo  pacto  excludi  quaeso  potui  planius,  635 


629.  Abdomen  seco,  ni  ®  {cf.  Mil.  glor.  v.  1398. 1406).  abo  (sic  B.  Ibo  ceteri) 
domum  ego  (Ego  B)  tecum  lihri.  initio  Ibi  demum  cum  Gronovio 
Bothius  itemque  nuper  Langius  'de  sentent.  temp.  ap.  priscos  script.  Lat. 
synt.'  (ed.  Vratisl.  a.  1878)  p.  33  adn.,  Abi  domum  Spengelius,  Abeo 
dum  Geppertus  scripserunt  nullo  nec  sententiae  nec  structiirae  emolu- 
mento  belator  C  (1  ex  r)  aecum  B.  aequu  C.  gquum  D  ceperis 
©.  ceperim  (c§perim  CDZ)  lihri:  cf.  Madvigius  Opusc.  acad.  alt. 
(ed.  Haun.  a.  1843)  p.  100  adn.         630.  Sed  CD.     sed  B         Cesso  B 

me  hinc  (hinc  me  BotJdus)  amolire  Camerarius.  mi  hinc  amo 
(hincamo  B)  sire  BCD.    mi  hiuc  amouere  LZ  uentre  BD.    uen- 

trem  CL.    uenire  Z,  corr.  Angelius 

Act.  II  Sc.  8.  MERETRIX  MILES  •  B.  MERE  TRIX-MILES.DV- 
C.  MERETRIX  MILES  add.  D^  Pbronesium  meretrix.  Miles  strato- 
phanes  L  631.  Dat  insoleas  BC.  atin  (ate  D^)  soleas  D  cum  spat. 
init.  Dite  (dat  Z)  iam  soleas  L  Z.  Date  soleas  cum  Camerario  Bothius 
et  Muellerus  l.  s.  s.  p.  94      intro  me  L      ducitis  Seyfferttis  in  'Stud. 

Platit.'  p.  31.    ducite  BCLZ.    decite  D   (u  add.  D^)       632.  namihi  C 

diQuanio  BDLZ      misere  5.  Misere  CDiZ.  miserae  Camerarms 
633.  futurum  (futuru  BC)  est  lihri      cui  lihri       du§  ancillg  D.  due  an- 
cille  BL         634.  iamne  abisti  D.    iam  (iti,  B)  ne  abisti  ceteri        hem 
sic  datur  L  Z.    em   sicoatur   C.    emsicoatur  BD.    Jiaec  Phronesio  Bo- 
thius  dedit,  perverse  explicavit  Rostius  Opusc.  I  pi-  139  635.   ex- 

cludi  Spengelius  cum  Studemundo  Brixioque.  excludis  libri  quaeso 
Z.  queso  L.  qua  eso  BD.  quameso  C  (excludis  quaesoV  Camera- 
rius,  excludis?' quaeso  J.c«V7a?tMS  ^.  546).  quisquam  Brixius  epist.  p. 
11  sq.  potui   Buechelerus   I.   s.   s.  p.  25.    potius  B.     pitius  ceteri 

(quamesopitius  C).  potine  Lamhinus.  potis  est  Spengelius  cum  Stude- 
mundo   Brixioque.     aberrarunt   Saracenus    3Ieursius   alii  planus 

D^  corr.  D^ 


102  PLAVTI  n  8,  6—14 

Quam  exclusus  nunc  sum?  piilcre  ludificdr,  sine!  6 

Quantillo  mi  opere  mine  persuaderi  potest, 

Yt  ego  hisce  effringam  talos  totis  aedibus! 

Num  quippiam  animum  uortam  ad  mores  mulierum? 

Postquam  filiolum  peperit,  animos  sustulit.  640 

Nunc  quasi  mi  dicat:  neque  te  iubeo  neque  uoto  ii 

Intro  ire  in  aedis:  at  ego  nolo,  non  eo. 

Ego  faxo  dicat  me  in  diebus  paifculis 

Crudum  uirum  esse.    sequere  bac  me :  uerbilm  sat  est. 

636.    exolusus    D  pulcre  B.     pnlchre    CDL.     pulchrg   Z 

ludificor    (1    cx   corr.)   D  637.    Qnantillo  mi  B.    quantillo  mi  C. 

quauti  lomi  7).  quantillo  L.  quantulo  Z  638.  hisce  effringam  F. 
Schmidtitis  'de  pron.  demonstrat.  form.  Plaut.'  fed.  Berol.  a.  1875)  p.  22 
inter  alia  prorsus  improhahil.ia.  hisce  (egohis  ce  C)  suffringam  lihri. 
his  suffriugam  Camerarius.  non  recte  transposuit  Fleclieisenus  in  ann. 
phil.  t.  CV  (a.  1872)  p.  71  ^dib;  B.  edibus  B  639.  Nu  B  cum 
LZ.    Nunc   CJ)  quippiam    libri  auimum  uortam  ©.     auarum 

(auaru  D)  ut  libri  admores  D.  at  mores  B  Pro  ut  at  (ad)  Ca- 
merarius  mutat  scrijisit,  post  quem  pro  auarum  Lambinus  (inter  dlia 
improbahiliora)  aurum,  Acidalius  aliarum  {et  more),  Brixius  epist.  p.  6 
harum  proposuit.  varia  temptavit  Muellertis  l.  s.  s.  p.  463,  vitiosa  MaeJi- 
lyus  l.  s.  s.  p.  122,  de  lacuna  cogitavit  Buggius  l.  s.  s.  p.  414 
num  quippiamst  ita  uarium  ut  mores  Biiechelerus  l.  s.  s.,  cui  obtem- 
perarem,  nisi  et  scntentiarum  conexus  et  loeutio  siinilis  in  Poen.  V,  2, 
24  commendarent  qualem  p)ropostii   scripturam  640.  Post   quam 

BC  (qua)  filiolum   Camerarius.    filioi^  B.    Filiorii  D.     Filiorum 

G.    filium  LZ  641.  mihi  lihri  neque  te  Spengelius.  necte  B. 

Necte  C.    Hec  te  DZ.    nec  te  L  Nunc  si  mihi  dicat:  ego  te  per- 

mire  Brixius  cpist.  p.  12  ueque  uoto  Pareus.  neque  (neq;  B.  neq» 
D»  e  corr.  et  C)  uolo  libri.  nec  ueto  Camerarius  G42.  Introire  B.  in- 
troire  ccteri  §dis  D.  edis  B  ad  j5  643.  indiebus  B.  indieb; 
D.  inedib;  C  644    hac  me  Muellerus   ^Nachtr.'   p.  50:   cf.    Lan- 

genus  l.  s.  s.  p.  66.    me  hac  (hanc  C)  Jibri  uerbu   sat  est  CD. 

uerbu  satest  B 


III  1,  1-6  TRVCVLENTVS  103 


ACTYS    III 


STRABAX 

Rus  mane  dudum  hinc  Lre  me  iussit  pater,  645 

Vt  bubus  glandem  prandio  deprdmerem. 

Post  illoc  quam  ueni,  aduenit  si  deis  placet 

Ad  uillam  argentum  meo  qui  debebat  patri, 

Qui  ouis  Taretinas  erat  mercatus  de  patre.  5 

Quaerit  patrem:  dico  esse  in  urbe,  interrogo  650 

Quid  eiim  uelit.         *  *  +  * 


Act.  III  Sc.  1.    Stratilex.  RVSTICVS  ANCILLA.-S.  STRATILAX 

SERVVS  ANCILLA-a  STRATI  LAX  SERVV  ANCILLA  «rW.  X>^  Stra- 
bax  adolesceus.  Ascaphium  ancilla  L  G45.  us  (s  D'  ex  i)  cum  spat. 
init.  D  646.  subus  Dousa  glande  B.    Clandem  CD,  sed  Glau- 

dem  corr.  D^  ut  vid.         647.  illoc  quam  ueni  Spengelius  cum  Muellero 
Pros.  Pl    p.  511  adn.,  ut  iam  coniunxerat,  non  coUocaverat  Acidalius 
p.  547.    illoc  ueni  quam  (qua  BD)  BCDZ.    quam  illuc  ueni  L 
Postilla  uenio:  quom  Bothius  aduenit  si  dis  placet  Z.    aduenis 

ideis  plac&  B.    aduenis  Ideis  (Id  eis  D)  placet  CD.    sidis  placet  L 
sic  dis  placet  Doiisa,  in  quo  refellendo   7mdtus  est  Bostius  Opusc.  I  p. 
271  sqq.  648.  ad  uillam  Z.    Ad  billa  B.    adbillam  CD^,  corr.  D*. 

ad  bullam  L         debeat  L  649.  Qui  ouis  Tarentinas  erat  Z.    Quo 

uistaret  inaserant  B.  Quo  uis  staret  in  aserant  (inaserat  C)  CD.  qui 
frumentum  serat  L  Tarenti  Guyetus,   etsi  versum  delet.    Taretinas 

prolavit  Bergkius  in  FJeclceis.  ann.  t.  XCIX  (a.  1S69)  p.  478,  impro- 
iavit  Muellerus  'Nachtr.^  p.  37:  idem  'Pros.  Pl.'  p.  106.  259  vix  recte 
graviorem  esse  huius  versus  corruptelam  suspicatur;  perverse  autem 
Buggius  l.  s.  s.  p.  414  Qui  pro  instrumentali  habet  depatre  BD 
650.  Querit  B.  q uerit  CDi  intelligo  i  651.  uelit  iD^Z.  uellit 
BCD^  Varie  conirahendo  orationis  colorem  atquc  ipsum  ex  parte 

sermonem  foedarunt  Bothius,  Goellerus,  Weisius,  Kampmanmis  'de  de 
et  EX  praepos.  usu  Plaut.'  (ed.  Vratisl.  a.  1850)  p.  1  adn.,  SpengeUus; 
paido  melius  Bitschelius   Prolegom.  p.  CL  proposuit:   quid  uelit  Rogo 


104  PLAVTI  III  1,  7— U 

Homo  crmninam  sibi  de  collo  detraliit, 

Minas  iiiginti  mihi  dat,  accipio  lubens; 

Condo  in  cruminam:  ille  abiit,  ego  pera  minas 

Ouis  in   crumina  hac  hiic  in  urbem  detuli.  655 

Fuit  hodie  pol  Mars  meo  periratus  patri,  ii 

Nam  ouis  illius  haii  longe  absunt  a  lupis. 

(Nunc  ego  pol  istos  mitndulos  anlasios 

Hoc  ictu  exponam  atque  omnis  eicium  foras.) 


658.  Dioviedes  p.  343,  11  K.:  ...  item  'amo'  ueteres  inchoatiuo 
modo  'amasco'  dixerunt,  unde  et  'arnasios'  amatores  dicebant,  ut 
Plautus  Truculento  'stos  mundulos  amasios'  {sic  A.  in  truculen- 
tos  muudolos  amasios  B.  mundulos  istos  amasios  Putschius).  Cf.  Sciop- 
pius  Sus}).  lect.  IV,  11 


pro  interrogo  Quid  eum  uelit;  sed  multo  probdbilius  est  versus  partem 
intercidisse  ad  hoc  exemplum: 

Quid  eiim  <(uelit:  concredat  mihi  si  quid>  uelit. 
minus  recle  Kiesslingius  cens.  p.  636  supplevit  argentum  ut  mihi  det 
suadeo.  'clausulavi'  ])ost  SpenyeJium  inscite  defendit  Christius  'Metr. 
Bemerk.'  p.  55  (cf.  'Metrik''  p.  364).  cf  3Iuellerus  l.  s.  s.  652.  homo 
B  crumenam  LZ.  erumenam  C.  erumena  BD^,  corr.  D^  ibi  Scri- 
verixis         detrahit  Camerarius.    detraxit  libri  653.  mihi  dat  Came- 

rarius.  middat  B.  midat  CD.  mi  dat  C^D^LZ  libens  BCDL. 
liberis  Z  654.   in   crumina  B.     incruminam    CD^Z.    incrumenam 

D*L  ille  abiit  .  .  .  .  in  crumina  om.  B  pera  Spengelius.    per- 

pera  CD.  perpere  Z.  propere  L  cum  Saraceno  3Iuretoqrie  Var.  lect.  IX, 
15.  Tpevpersis  Scaliger  'Coniect.  in  Varr .' p .  2 17 ,  alii  alia  655.  Oms,  Z. 
Quis  CD  Quis  in  crumina  hac  om.  L  cruminad  BitscheJius  'Nov. 
exc.  PZ.'  I  p.  73  cum  Dousa  et  Pareo  hac  huc  Geppertus  cum  Muel- 
lero  p.  205.    hac   CDZ  in  urbem   detuli  Z.    inurbe  medetuli  B. 

in  urbe  (inurbe  D.    in  urbem  L)  me  detuli  CDL  656.  hodie  pol 

®.  edepol  libri  (aedepol  L)  Edepol  fuit  Brugmanus  l.  s.  s.  p.  11  (qui 
quod  de  Mauors  cogitari  posse  negavit,  neglexit  Mil.  glor.  v.  1414  quo- 
modo  Studcmundus  eruit)  periratus  Camerarius.    piralus  BCD^. 

iratus  D^LZ        657.  oues  libri        au  B.    aut   CD^.    haud  D^LZ 
alupis  BD  658.   ego  pol  lordanus  lcrit.  Beitr.  z.  Gesch.  d.  lat. 

Spr.'  (ed.  BeroL  a.  1879)  p.  115.  ego  libri.  ergo  ego  {vel  ego  omnis) 
Muellerus  p.  477  adn.  stos  Djomedes      mundulos  Diomedes.   mun- 

dulos  urbanos  libri  ex  interpretamento ,   quod  Muellerus  l.  s.  s.  agnovit 
j)raecunte  Bothio:  quo  servato  Ego  nunc   {del.  istos)   Guyetus,  mundos 
Gepperlus ,   lam  ego  istos  Brixius  epist.  p.  12,  Ne  ego  stos  Kiesslin- 
gius  cens.  p.  017  iecerant        amas  pos  B.    amas  C  cum  spat.  et  1) 
G59.   Hoc  ictu  Z.     Hoc    {cf.  ad  v.  610)  itu  BD.    Hocitu   C.    Ocius   L 

omis  B.    oms   CD.    omnes  L        eicia  D.    iecia  B.    ieciam  C 
V.  658  sq.  alius  recensionis  esse  Buchelerus  vidit 


m  1,  15-20  TRVCVLENTVS  105 

Eradicare  certumst  cumprimis  patrem,  660 

Postid  locorum  matrem.    nunc  lioc  deferam  i6 

Argentum  ad  hanc   quam  mage  amo  quam  matrem  meam. 
Tatae!  quasi  nullast  +  *  +  + 

*         +         *         *         equis  lioc  aperit  ostium? 

ASTAPHIVM 

Quid  istuc?  alienun  es  amabo,  mi  Strabax,  665 

Qui  non  extemplo  intro  leris? 

Stkabax 

Anne  opdrtuit?  20 


660.  Hkc  referenda  erit  Placidi  gJossa  p.  27,  2  D.:  cumprimis: 
imijrimis,  quamquam  potest  etiam  ad  Lucilii  fragm.  I,  8  M.  spectare. 
Ceterum  cf.  Charisius  p.  26S,  30  K.  et  Gellius  XVII,  2 ,  14  {Hertzius 
'Vindic.  Gell.  alt.^  p.  23).  Errat  Woelfflinus  'Lat.  u.  Boman.  Com- 
paration^  (ed.  Erlangae  a.  1879)  p.  18.  25 


660.  Eradicare  certumst  Ritschelius  Opusc.  phil.  II  p.  269.  Eradica- 
rensi  certum  B.  eradicaremsi  (eradicare  si  D)  certum  CD.  eradicare 
est  certum  LZ  cum  primis   BCBZ.    inprimis  L.    quam  primum 

Spengelius:  cf.  testim.  661.  Post  id.Jibri  locorum  Z.  locarum 
CL.  locaru  BI)  lioc  deferam  Spengclius.  hoc  die  eifera  B.  Hodie 
eflferam  ceteri.    hodie   feram  Acidalius  p.  547  662.   Argentum   ad 

hanc  Bothius.  Ad  hanc  argentu  B.  ad  (ab  D^,  corr.  B^)  hanc  (ad- 
hanc  C)  argentum  ceteri.  duhito  an  argentum  glossema  sit  neque  im- 
probabile  est  Plautum  scripsisse  Ad  hanc  pecus;  cf.  v.  955  magea 

0  qua  BB  (oqua  B).  mageam  oquam  (q  ex  p)  C  663.  Tatae  quasi 
nullast  ®  cum  lacuna  sic  fere  explenda: 

mulier  alia  quam  haec  mihi. 
At  etiam  hic  adsto  {vel  Nunc  ad  eam  inuiso).  Heus,  equis  cet. 
Tatec  (tatec  B.  tatet  C)  qui  si  (quisi  C)  nuUa  est  (e  B)  BCB.  Ta- 
tecquis  nulla  est  Z.  ecquis  nulla  est  L.  Tat  ecquis  est?  nuUa  est? 
(nulhist  Bothius)  Camerarius.  At  ecqui  in  uilla  est  Geppertus.  At 
ecquis  intust  Spengelius.  cf.  Muellerus  p:  426  et  'Nachtr.'  p.  157. 
Minus  recte  hunc  locum  tractavi  in  ^Anal.  Plaut.'  p.  53  sq.  adn.  La- 
cuna  vel  eo  xjrobabilis  fit,  quod  non  respondet  mori  Plautino  verba 
pultantis  abrupte  adiungi  narrationi  vel  sententiae  664.   ecquis 

LZ.    &    quis  BCB.      ecqui    Bothius.     cf.   ad  v.  642  hoc  aperit 

ostium  Bothius  {alias  minus  recte  hoc  delens).  aperit  hoc  ostium 
(  '  ostium  B  incohata  h  littera.  hostium  L)  libri  665.  alienun  BB. 
alienum  CLZ.    alienus  Lambinus.    alienusne  Pahnerius  p.  7u2  es 

Lambinus.    est  (e  B)  libri        mistrabax  BCBZ       666.  exteplo  B 
intro  ieris  Studemundns  cxim  Brixio  epist.  p.  4.    ire  (Ire  CB)  si  BCB. 
intres  LZ,  quo  servato  extempulo  suasit  Gruterus  {at  cf.  Brixius  l.  s.  s. 


106  PLAVTI  III  1,  21—2,  4 

ASTAPHIVM 

Ita  te  quiclem,  qui's  familiaris. 

Strabax 

Ibitur. 

ASTAPHIVM 

Ne  me  morari  censeas. 

Strabax 

Lepide  facis. 


STRATVLAX.     ASTAPHIVM 

Stratvlax 
Mirum  uidetur  riire  erilem  filium 

Strabacem  non  redisse:  nisi  si  clanculum  670 

Coulapsus  est  hic  in  conruptelam  suam. 

AsTAPHn'M 

lam  pol  illic  inclamabit  me  si  adspexerit. 


1 


et  Studemundus  in  Fleckeis.  ann.  t.  GXIII  [a.  1876]  p.  64).  inieris  J 
Palmerius.  intro  ires  Weisius  sian  ne  B  anne  .  .  .  familiaris  ante  ^ 
Spengelium  Astapliio  contimtabant  idque  tuetur  Brixius,  quamquam 
non  declarat  qui  iam  ita  te  quiclem  defcndi  possit  667.  ita  I) 

itate  C        quide  supra  vcrsum  add.  D*         quies  C.    qui  es  ceteri 
668.    Ne  memorari   B.     Nememorari   CD  Priora   verha  vuJgo  cum 

Ibitur  Strabaci  adiungunt ,  cui  Lepide  facis  Astaphium  respondeat:  sed 
illud  sedtdae  ancillae  est,  cuius  scdulitatem  laudat  amator:  quod  cum 
per  se  veri  similius  sit ,  firmatur  verbi  morari  usu  Plautino;  nam  ne- 
que  de  morari  cogitari  posse  cum  Palmerio  neque  morari  significare 
'cimctari^  optime  nuper  exposuit  Langenus  I.  s  s.  p.  109  sqq.,  non  in- 
tellegens  omnem  difficultatem  singularitatemque  huius  loci  tolli  sublata 
p)rava  distributione        facis.    Truculeutus.    Astaphiii  B 

Act.  III  Sc.  2.  SERVVS  ANCILLA  •  DV  •  5  (c/.  ad  v.  668). 
ASTAPHIVM  •  SERVVS  •  ANCILL A  •  DV  •  C.  STRaTILAX  (w  fine  v.  668) 
STAPHIV  add.  I)^.  Stratilax  seruus.  Ascaphium  L  669.  irum  ctin 
spat.  init.  D  ruri  erilem  D*.    rurier  item  BCD^.    rure  (ruere 

herilem  LZ        670.     StrabaccC'   B.    strabacem  CD        nisi  {om.  si) 

Clanculum  CD.    clauculum  B  671.   Con  lapsus  B.    coulapsu 

ceteri        in  corruptela  B.    incorruptelam  CD  cum  LZ         672.  hic 

inclamabit  Bothius.    me  inclamauit  (imclamauit  B)  BCDZ.     m> 
inclamabit  L,  Saracenus.    cf.    Muellerus  Pros.  Pl.  p.  539  sq.  mi 

si  Bothius.  seBCD^.  si  D*LZ.  si  me  Goellerus  aspexei-it  B D L Zi 
asspexit  (seasspexit)  C 


III  2,  5-9  TRVCVLENTVS  107 

Steatvlax 
Nimid  minus  saeuos  iam  sum,   Astaphium,  quam  fui.  5 

lam  uoemi  sum  truculentus:  noli  metuere. 
Quid  ais? 

AsTAPHIVM 

Quicl  uis? 

Stkatvlax 
Quin  tuam  exspecto  obsequentiam.  675 

Astaphtvm 
Dic  inpera  mihi,  quid  uis  et  quo  uis  modo? 

Stratvlax 
Nouos  omnis  mores  habeo,  ueteres  perdidi: 


673  sq.  JDonatus  ad  Terenti  Adelph.  V,  9,  29:  Bene  in  postremo 
dignitas  pei"sonae  huins  seruata  est,  ut  non  perpetuo  commutata  uide- 
retur,  ut  Truculenti  apud  Plautum  Cicero  epist.  ad  Att.  XVI,  15,  3: 
Leptae  litterarum  exemplum  tibi  misi,  ex  quo  mihi  uidetur  Stratulax 
(stratillax  M.  crpaTuWaS  Bosius)  ille  deiectus  de  gradu:  sed  tu  cum 
legeris  existumabis 


673.  minus  seuos  LZ.  inissg  uos  C.  inisse  uos  B.  in  his  seuos  (se- 
uus  D*)  D  iam  sumas  (sum  corr.  D*)  astaphium  (astaphiu  B)  B  D. 
iamsumas    astaphium    C  (iu  ex  u)  674.    lam    n(o)enu   Bothius. 

lam  non  B.  iam  (ia  D)  non  ccteri.  Tam  non  Acidalius.  Nam  iam 
non  Spengelius  metuere  D^LZ.  metueris  BCD^  An  nolo  metue- 
ris.?  675.  Quid  ais  [f  Quid  uis  f  Quin  tuam  iS.  Quid  uis  qui  tua  B. 
quid  uis  (quiduis  C)  Qui  tuam  CD.  quid  uis  Asc.  Quid  tuam  LZ. 
Sed  quid  ais?  AsT.  quid  uis?  tuam  Flecheisenus  in  ann.  phil.  t.  CI 
(a.  1870)  p.  61S ,  uhi  hunc  versum  cum  Acidalio  ita  ante  v.  674  collo- 
cavit,  ut  V.  674.  676 — 678  uno  tenore  servus  loquatiir  exspecto  Z. 

expector  BCD.  expeto  L  obsequentiam  ®.  osculentia  BD.  os- 
culentiam  C.  truculentum  Z.  truculentiam  L,  qtiod  plerique  retinue- 
runt  (rusculentiam  Tauhmannus  finxit).  Dc  versihus  674  sq.  vitiosa 
protulerunt  Spengelius  (cf.  Luchsius  in  Stiidtm.  Stiid.  I  p.  46),  Kiess- 
lingius  (cf.  Muellerus  p.  706),  Maehlyus  l.  s.  s.  x).  122  sq.,  insulsa 
Muellerus  'Nachtr.'  p.  147  atque  Buggius  in  Philol.  t.  XXXI  (a. 
1872) p.  260  sq.  truncum  \eniwm  (cf.v.  266)  vel  hic  intorquentes,  neque 
Seyffertus  quicquam  profecit  in  Bhilol.  t.  XXIX  (a.  1870)  p.  388;  cau- 
tius  iudicavit  Goetzius  in  Act.  soc.  i)hit.  Lips.  t.  VI  p.  288  sqq. 

676.  Bectissime  hunc  versum  Astaphio  tribuit  Spengelius ,  quamquam 
improbarunt  fere  omnes  Aic  CD  impera  L/T.  iucij)era  BCD  (in- 
cipe  ra  D*.    iuciperamihi  C)  quid  D  (d  e  corr.)        uis  Lamhinus. 

tibi  lihri        quid  lubet  quo  u.  ra.  Buechelerus         677.  omis  BD 


108  PLAVTI  IIT  2,  10—18 

Vel  amare  possum  uel  iam  scortum  ditcere.  lo 

ASTAPIUVM 

Lepide  mecastor  niintias:  sed  dic  mihi 
Haben  — 

Stkatvlax 

Peculiitm  fortasse  dicere?  680 

AsTAPHIVM 

Intellexisti  lepide,  quid  ego  dicerem. 

Stratvlax 
Heus  til,  iam  postquam  in  urbem  crebro  commeo, 
Dicax  sum  factus:  iam  sum  caulator  probus.  15 

Astaphivm 
Quid  id  est  amabo?  siste  ridicularia: 
Cauillatorem  uis  opinor  dicere.  685 

Stratvlax 
Ita  iit  pauxillum  dififeram  te  —  caulibus. 


678.  uel  iam  Camerarius.  uellam  C  (uellamscortum).  uella  B D^  (uelle 
D^).  uel  etiam  LZ.  iam  uel  Muellerus  p.  539  adn.  dicere  B  679. 
me  castor  BDZ  nuncias  B.  jSTuncias  D.  Nunrias  C  680.  Haben 
Lipsius  Ant.  lect.  V,  21.  Habent  B.  habent  CD.  anne  L.  an  et  Z. 
Ain  Meursius.  Auen  Gruterus  peculium  ®  coll.  Pseud.  v.  1189. 
Pers.  192  sqq.  201.  Merc.  524  sq.  Most.  864.  875  sqq.  parasitu  B. 
parasitum  ceteri,  in  quo  aut  explicando  aut  emendando  operam  et  oleum 
perdidere  homines  docti,  velut  Trepi  cixou  Lipsius  voluit,  paratam  Gru- 
tcrus,  paratum  If  Aes  »S2)en^f  7 j»s,  tu  |[  Pretium  Seyffertus  in  Philol.  t. 
XXVII  p.  465,  alii  alia,  quae  recte  reieci  in  'Anal.  Plaut.'  p.  25 
adn.,  uhi  tamen  artificiosiore  ratione  ipse  usus  sum  fortasse  ®  coll. 
Poen.   V,  2,  44.  k  (et  L)  fortasse  BCDL.    te  fortasse  Z  ducere 

LZ  681.  Intellixisti  D.  iutellexi  L  682.  Heustu  B  post  qua 
B  commeo  Camerarius.  comobeo  B.  comoueo  D.  commoueo  C. 
conuenio  LZ  683.  Dicax  sum  Camerarius.  Hic  axsii  B.  hic  axum 
CD.  om.  L.  hic  Z  factus  LZ.  factii  BD.  factum  C  iam  om. 
L  caullator    Weisius   (caulator  Kampmannus   I.  s.  s.  p.  27  adn.). 

cauillator  libri.  uillator  3Iuretus  cum  Scioppio.  cauliator  Lipsius 
Ant.   leet.   V,  8  684.   siste  ®.    istec   libri.    istaecce   Camerarius. 

mifte  Spengelius  cum  Muellero  p.  234  coll.  Asin.  v.  330:  sed  aliud 
verbum  (aufer)  cum  Trin.  v.  66  exstet  ne  siste  quidem  spernendum  erit, 
quo  ducunt  libri  68.5.  CauiUatorem  Seyffertus  Philol.  t.  XXIX  (a.  1870) 
p.  414  sq.    Cauillationes  libri.    Cauillatores  Scioppius   Susp.   lect.  I,  5 

suis  opinor  B.    uis  fortasse  Camerarius  686.  pauxillu  BC 

differam  te  ®.    differt  a  libri.     differat  a  plerique  cum  Valla.  difterant 


III  1,  19-23  TRVCVLENTVS  109 

ASTAPHIVM 

Sequere  mtro  amabo,  mea  uoluptas. 

Stkatvlax 

Tene  tibi: 
Rabdnem  habeto,  meeum  ut  hanc  noctem  sies.  20 

ASTAPHIVM 

Perii,  ^rabonem'.    quam  esse  dicam  hanc  behiam? 
Quin  tu  arrabonem  dicis? 

Stratvlax 

'A'  facio  lucri,  690 

Vt  Praenestinis  'conea'  est  ciconia. 


691.  [Prohus]  de  ult.  syll.  p.  263,  S  K.:  (Aphaeresis  est  meta- 
plasmus  cum  principio  uerbi  syllaba  subtrahitur,  ut  'et  non  temnere 
diuos'  pro  contemnere)  et  in  nominibus  inuenitur,  ut  Plautus  dixit  a 
Praenestinis  ''coneas'  pro  fciconeas  appeliari 


a  GoelJeriis.    differunt  a  Botkius  caulibus   Bothius.     cauillibus 

libri  (acauillibus  C.  acauillib;  Z>).  cauillulis  Camerarius.  caulqlis  iyj- 
sius  Ita:    ut  pauxillum  differt  caulae  a  caulibus  Seyffertus  l.  s. 

s.  At  omnino  quani  omnes  admiserunt  loeutio  differt  a  —  Plauto  ignota 
est,  praeterquam  quod  sic  plane  inepta  existit  sententia:  necessario 
scribendum  erat  differam  te  {cf.  differam  te  pipulo,  dictis  sim.),  ut 
iocus  sit  irapd  rrpocboKiav;  namque  caulatorem  se,  non  cauillatorem, 
dixit,  ut  qui  non  cauillis  sed  caule  (i.  e.  pene)  'differre'  velit  Astaphium 
687.  intro  Bothius.  in  tro  me  B.  Introme  CZ)  cumLZ  uoluptas 
LZ.    uolupta  si  B.    uoluptast  CL)  {cum  spatio  C)  tene  tibi  Bo- 

thius.  tene  boc  tibi  libri.  an  em  hoc  tibi.^  tene  tibi  hoc  non  debuit 
suadere    Muellerus  p.  325  688.    habetod    Eitschelitis    'Nov.    exc. 

Plauf  J  p.  102  repugnante  Bergkio  l.  s.  s.  p.  95  mecum   ut  Ca- 

merarius.    ut  (Vt  CL))  mecum  (mecu  B)  libri  hanc  noctem  Came- 

rarius.    hac  nocte  DLZ.    acnocte  C.    a  nocte  B  noctesies  L) 

689.  Peri  BL.    peri  CDZ  (perirabonem   C)  esse   dicas  D.    dicam 

esse  L  esse  hanc  dicam  Beckerus  'de  com.  Bom.  fab.'  p.  75  Hanc 
CD.  banc  B  belluam  L  Z.  uelbam  BC.  uelba  D  hanc  beluam 
ante   Camerarium  Strabaci  tribuebant  690.    Quin   tu   arabone  B. 

quintu  arrabone  D.  quintuarabonem  C  dicis?  If  ar  (a  Spengelius) 
Lambinus.  dicista  B.  dic  ista  CD.  dicis  Str.  Eo  L.  dicis  ita  Z. 
dicis?  ff  at  Camerarius  facio  lucri  Z.  facto  lucri  BCD.  pacto  ut 
dixi  L  691.  Vtpnestinis  D.    Vt  prenestinis  BC         conea  BCDL 

atque  e  etiam  '  Probus'  tuetur.  coena  Z  ciconea  L  Ceterum  cf 
Bitschelius  Opusc.  phil.  LV  p.  484  et  Bergkius  in  Lnd.  schol.  Hal. 
a.  1866  p.   VII 


110  PLAVTI  III  2,  24—30 

ASTAPHIVM 

Sequere  obsecro. 

Steatvlax 
Strabacem  hic  opperiar  modo, 
Si  riire  ueniat. 

ASTAPHIVM 

Is  quidem  hic  apud  nos  est  Strabax:  25 

Modo  rure  uenit. 

Steatvlax 
Priusne  quam  ad  matrem  suam? 
Heu  edepol  hominem  nihili. 

ASTAPHIVM 

lamne  autem  iit  soles?  695 

Steatvlax 
Quian  'nihili'  dico? 

ASTAPHI^^M 

I  intro  amabo:  cedo  manum. 
Stkatvlax 
Tene:  m  tabernam  ducor  deuorsdriam, 
Vbi  male  accipiar  mea  mihi  pecuuia.  30 


692.  obsecro  strauace  BD.    obsecrostrauacem   C  operiar  libri 

693.  Si  rure  LZ.  Seruri  B.  seruri  D.  se  ruri  C  ueniat  AscA.  Is  L. 
ueniatis  CD.  uenietis  B.  uenit  Ast.  Is  Z.  ueniat  Guyetus  quidem 
hic  ®.  quidem  lihri.  hic  quidem  Guyetus  Strabax  Guyetus.  hic 
strabax  B  cum  LZ.  hicstrapax  C.  hic  strabrax  L  Cf.  Luchsius 
in  Hermae  t.  VIII  (a.  1S74/  p.  111  694.  prius  nequam  (nequa  B) 
BCL.  prius  (priusne  IJ')  quam  D^  695.  heu  LZ.  eu  CD.  Eu 
(Euedepol)  B:  cf.  Buggius  in  Fleckeis.  ann.  t.  CVII  (a.  1873)  p. 
414  sq.  atque  Langenus  1.  s.  s.  p.  197  sqq.  nihili  LZ.  nihilli 
B.  nihil  cum  spat.  C ,  cum  ras.  (a  erasa)  D  lamue  AcidaHns 
p.  547  cum  Scioppio  Susp.  lect.  IV,  11.  anne  BCD.  An  ne  LZ 
696.  Quiau  nihili  Spengelius.  lamne  (iamne  C.  iam  ne  D)  nihil  libri. 
Immo  nihil  Camerarius ,  quod  restitui  vult  Boeckelius  1.  s.  s.  p.  19  sq. 
an:  Nihil  nihili  dicc^  i  intro  L Z.  lintio  B.  Lintro  CD  697. 
Te  ne  Z.  Tune  L  ducor  LZ.  dulor  BCD  deuorsoriam  B.  de 
uorsoria  C.  deuorsoria  D.  diuorsoriam  L  698.  melle  accipiar  Gep- 
pertus,  malace  accipiar  Muellerus  p.  540.  649  adn.  acumen  sententiae 
tollentes  mea  mea  mihi  B.  mea  nunc  L  pronominis  usum  non  ca- 
piens  iuxta  cum  Spengelio            pecunia  diniarcus  B 


IV  1,  1-6  TRVCVLENTVS  111 


ACTYS    lY 


DINIAHCHVS 

Neque  gnatust  neque  progignetur  neque  potest  reperirier, 
Quoi  ego  dictum  aut  fiictum  melius   quam  bonae   meae  Ve- 

neri  uelim.  700 

Diui  magni!  ut  ego  uuuc  laetus  sum  et  laetitia  differor! 
Ita  ad  me  magua  niintiauit  Guamus  hodie  gaudia: 
Mea    deamata    dona    acceptaque    habita    esse    apud    Phro- 

nesium,  5 

Quom  hdc  iam  uolupest,  tum   istuc   nimium   magnae   melli- 

naest  mihi, 


Act.  IV  Sc.  1.  ADVLESCENS  C  B  {cf.  ad  v.  698).  ADVLESCENS  •  C- 
C.  ADOLESCEI/  add.  Z)\    Dinarchus  adolescens  L  699.    Neq' 

(eq^   cum  spat.  init.  D)   gnatus  est  CD.     Neq;   egnatus  est  B 
^cignetur  B  potes  BCDZ.    potis  L  cuin  Saraceno  700.  Cui 

libri  dictum  Seyffertus  in  Philol.  t.  XXVII  (a.  1868)  p.  466.  nuuc 
dictum  libri  (dictu  B).  dictum  nunc  Guyetus.  nunc  aut  dictum  Bo- 
thius  bonae  meae  Veneri  ®  coll.  Ctirc.  v.  192.  Bud.  v.  305.  bene 
rem  (re  B)  BD.  benere  C.  milii  esse  LZ.  Veneri  Camerarius 
quam  Veneri  meae  (meae  Veneri  Muellerus  p.  470)  mauelim  Seyffertus 
701.  Diui  Bothius  {cf.  Aul.  v.  50).  Dii  BCD  (DiimagDi  C). 
Di  L  Z  ego  uunc  ©.  ego  libri  letus  (egol&us  C)  sum  (letussu  B) 
libri  laetus  nunc  sum  Guyetus.    sum  laetus  Bothius.    laete    laetus 

sum  Spengelius  cum  MueUero  p.  284.  690  sq.  ut  Bothins,   forlasse 

recte  letitia  CD.  leticia  BL  702.  ita  CD  Magna  CD 

uit 

nunciauit  B  C.     nunciam  (t  e  corr.,  videtur  m  =  mus  fuisse)  D.  om.  L 
chyamus  BC.    chiamus  DZ.    ciamus  L.    frustra   laborarunt  Meursius, 
Acidalius,  alii  703.   mea  CD  deamata  dona   Bluellerus  p.  13. 

453.    dona   (meadona  C)   deamata   libri,  praeterqiiavi  quod   deamat  B, 
de  Amat  CD  habent  {corr.  LZ)  acceptaque  LZ.    accepta  qui  B. 

accepta  qug  D.    accepta  q  (qhabita)  C      ap  B       phronesium  BCDL 
704.  Quu  B.    cum  ceteri.         uohipest  tum  LZ.    uolupestu  B.  Vo- 
lupestum  CD        istuc  Bothius.    hoc  libri        nimium  Langenus  l.  s.  s. 


112  PLAVTI  IV  I,  7-12 

Militis  odiosa  ingrataque  babita:  totus  gaildeo!  705 

Mea  pilast:  si  repudiatur,  miilier  mecum  priiriet- 
Saluos  sum,  quia  pereo:  si  non  peream,  plane  perierim. 
Nunc    speculabor,    quid    ibi    agatur,    quis    eat    intro,    qui 

foras  10 

Veniat;  procul  binc  obseruabo,  mieis  quid  fortunis  fuat. 
Quia  nil  babeo ,  bdno  animo  sine  ui  omni  agam  precario.  710 


X).  333  sq.    nimio  libri  mague  BCDL  mellinaest  Biiechelerus. 

mellinie  B.  mellinie  C.  meliuie  D.  melinie  L.  melling  Z.  de  melli- 
ties  vel  mellitia  forma  cogitavlt  Guyetus  mihi   est  Geppertus 

705,  habita  totus  gautleo  LZ.  habitato  tuca  audeo  BCD  (u  in 
audeo  ex  corr.  C)  706.  pila  est  lihri.  illa  est  Camerarius  {cf.  Pal- 
mei'ius  p.  707)  mulier  ©.    milex  (Milex   CD.    miles  LZ)  mulier 

lihri  pruriet  ®  (prurit  BotJdus)  coll.  Sticlii  v.  756.    Catulli  c.  SS, 

1  sq.  al.  prit  B  et  cum  16  fere  liiterarum  spatio  CD.  erit  LZ.  perit 
Saracenus        707.  Saluus  B.    saluus  ceteri        plane  LZ.    pane  BCD 

perierim  Goellerus.  uriem  B.  urient  (cum  2  litt.  spat.)  D  {cum 
paulo  ampUore)  C.  inteream  L.  esuriam  Z  (esurierim  non  inepte  defendas 
coll.  Cas.  IV,  2,  16.  Merc.  v.  744).  interierim  Weisius.  Luserunt  Aci- 
dalius,  Palmerius,  Barthius,  Pareus,  Gruterus,  Bothius,  alii  708.  spe- 
culabor  (e  ex  p  corr.)  D.    speculabor  procul  L  quid  ibi  L,  Sa- 

racenus.    quitibi  B.     Quitibi  CD  q  foras  B  709.  De  Veniunt 

cogitavit  SpengeUus:  rectius  suspicere  ueniat  ad  qui  foras  adscriptum 
removisse  e.  g.  Placide  procui  J5  (72)^  corr.  Z,  hic  om.  L  hinc  LZ 
hunc  B.  Hunc  CD  meis  AcidaUus  (mieis  Flecl-eisenus  coll.  Men.  v.  202 
ct  mtsclieUi  Opusc.  phil.  IV  p.  40G).  miles  Uhri.  mi  illi  si  (quid 
fortunae  fuat)  conieci  in  ^Anal.  Plaut.'  p.  54  adn.  delens  Veniat 
710.  niliil  Uhri  bono  animo  sine  ui  omni  ®  {cf.  ad  v.  525.  543). 
unu  (unum  C)  animos  moui  mihi  (mouimihi  C)  omnia  (oiina  D.  comnia 
B)  BCD.  unus  animus  monuit  omnia  L.  unum  animos  monuit  mihi 
omnia  Z.  Kihil  quod  sententiae  sermonique  satisfaceret  eUcuerunt 
neque  antiquiores  neque  SpengeUus,  Maehhjus,  Buggius,  Koehlerus  (in 
sentent.' controv.  dissert.  add.j.  Cf.  'Anal.  Plaut.'  p.  33  sq.,  uhi  uim 
iam  amoui,  hinc  proposui,  omnia  agam  non  recte  cum  aUis  reUn- 
quens  pcario  CD 


IV  2,  1-6  TRVCVLENTVS  113 


ASTAPHIVM.     DINIARCHVS 

ASTAPHIVM 

Lepide  efficiam  meum  ego  dfficium:  uide  intils  modo  tu  tuom 

item  efficias! 
Ama  id  quod  decet  rem  tuam:  fstum  exinani; 
Nunc  dum  instat,  dum  liabet,  tempus  ei  rei  secundumst. 
Prome  uenustatem  tiiam  amanti,   ut  tu,  gaiidia  quom   paris, 

perdas.  4 

Ego  interibi  hic  praestrigiis  praesidebo,  715 

Istic  dum  sic  faciat  bonum  ad  te  exagogam, 


Act.  IV  Sc.  2.  ANCILLA  ADVLESCENS  •  B.  ANCILLA  ADV- 
LES  CENS  •  C.  -ANCILLA  ADOLESCEJ/  acld.  D\  Ascaphium  an- 
cilla.  Dinarchus  adulescens  L  711.  epide  cum  spat.  init.  D  efficia 
D  meum  Guliehnius.  mea.  libri  ego  F.  Leo  in  sent.  controv.  'Quaest. 
Aristoph.''  {ed.   Bonnae  a.  1873)   adnexis  p.  47.    ero   BGD.    hera  LZ 

inde  Z        ut  tu  tuum  Z.    ut  tutum  (tutu  D)  BCD.    ut  Tute  L. 
ut  tuom  Bothius,   rectius  ut  delevit  Muelleriis   'Nachtr.'  p.  50  sq. 
Item  BCD.    idem  L         712 — 718.   improbabiliter  hos  versus  discerpsit 
Seyffcrtus  'dc  bacch.'  p.  26.  33.  35         712.  ama  BCD  (efficia  samaS) 
dece  i>%   corr.  D^  istum   Camerarius.    e    um  B.    est  um  C. 

estun  DZ.    es  tun  L         ex  in  ani  C.    eximam   L  713.  Nunc  dum 

BCDZ.    Hunc   diem  L  instat  ®.    iusti  iubet  BCD.    isti  lubet 

LZ,  quo  servato  dum  habet  traiecit  Geppertus,  delevit  Buggius  l.  s.  s. 
p.  415.  subest  Spengelius.  isti  subest  Kiesslingius  cens.  p.  637  item 
dum  habet  delens.  vitiosa  protulerunt  Saracenus  et  MueUerus  'Nachtr.' 
p.  17  habes  LZ         rei  om,  LZ         secuudum  est  Geppertus.    se- 

cundas  BCD.  obsecundes  LZ.  secunda  Camerarius.  obsecunda  Guliel- 
mius.     secundat   Acidalius  p.   549  714.   Prome  BCD.     Exprome 

Guliehnius  cum  Palmerio.  Prome  omnem  Weisius  uenustate  (e  fort. 
ex  i)  D  tuam  amanti  Geppertus.  amanti  tuam  (tua  D)  libri.  aman- 
tiam  Scaliger.  amanti  tuo  Spengelius  tu  addidi  gaudeat  Muellerus 
p.  699  sq.  quom  paris,  perdas  ©.  cu  p  eis  BD.  cumper  eis  C.  com- 
pares  LZ.  quora  perit  s(ic  tamen)  3Iuellerus  creticos  affectans.  (gau- 
deat)  tum  quom  pereit  Buggius  in  'Opusc.  phil.  ad  Madv.  missis'  p.  1S9 

tua  uti  gaudia  inpetret  Kiesslingius  l.  s.  s.  Aberrarunt  Scaliger, 
Lambinus,  Pareus  715.  interibi  hic  ®.  interim  hic  Nbri.  hic  interim 
Bothius:  cf.  ad  V.716  praestrigiis  »©.  restiti  tricis  2?.  restitricis  CDL. 
restricis  Z,  unde  post  vana  aUorum  ipsiusque  Scaligeri  (rei  triticiae)  cona- 
mina  restitrix  his  extricavit  Turnebus  Adv.  XI,  21.  vocabulum  inauditum 
deleto  his   cum  Lambino   (restitrix  tricis  Palmcrius)    retinuerunt  omnes 

pt^idebo  BC.    presidebo  L.    residebo  Lumbinus  716.  Istic  Bo- 

ihius  iste  libri,  quo  servato  iamb.  penthem.  ante  bacch.  constituit  Stu- 
demimdus  l.  s.  s.  p.  545  [item  v.  715  servato  interim  hic  re[stitrix  {sic) 
p.  546]         sic  add    D'^  bonum  Buggius  in  Fleclieis.  ann.  t.  CVII 

PlAVTI    TRVCVI.ENTVS  8 


114  PLAVTI  IV  2,  6-11 

Nec  quemquam  interim  istoc  ad  nos  qui  sit  odio 
Mittam  intro;  tu  perge  ut  lubet  ludere  intus, 

DlNlARClIVS 

Quist  istic,  Astaphium,   indica;  qui  perit? 

ASTAPHIVM 


Amabo  hicm  tu  eras? 


DlXIARCHVS 

Molestusne  sum? 


ASTAPHIVM 

Nunc  magis  es  quam  fuisti.  720 

Nam  si  qui  non  usust  nobis,  is  molestust.  lo 

Sed  obsecro,  da  mi  dperam,  ut  narem  quae  uolam. 


p.  416  coll.  V.  552.    domum  (Domu  B)  libri.    Donum  Pahnerius 
atte  B.    Adte  C.    Ad  te  D  717.  nec  Camerarius.     ec  BD  (exago- 

gamec  B).    et  C  (ut  vid.)  cum  LZ  quequa  (e  ex  a  corr.  B)  BD. 

quemquam  CZ.  quamquam  L  interi  mistoc  B  istuc  LZ  nos 
®  cum  L.    uos  ceteri:    cf.  ad  v.  101  Quisit  BCD.    quiqui  sit  L 

hodie  LZ  718.  Mittam  intro  Spengelius  in  adn.  cum  Muellero  io.l21. 
intro  mitta  B.  intromittam  ceteri  odio  in-(tromittam)  non  recte  Bo- 
thius  cum  aliis  coniunxit  neque  tamen  rectius  Studemundus  p.  548  iamh. 
trip.  catal.  esse  voluit  intromittam  .  .  .  ut  tu  perce  B^  {corr.  man. 
Camerarii).    tuperce  CD.  corr.  LZ  lubet  LZ.    iubet  BCD 

ludere  Doiisa.    ludin  BCDZ.    ludo  L  intus  ®.   istos  libri  (ludi- 

nistos  jB).  istum  Buggius  l.  s.  s.  Luserunt  Acidalius ,  Palmerius,  Box- 
hornius,  alii  itemque  Seyffertus  in  ^ Stud.  Plaut.'  p>-  l^  (sublinere  isti  os) 
719.  Quist  istic  ®.  Qui  (Quis  Z)  est  (Quiest  C.  Quie  D)  iste  ea 
(ea  om.  LZ)  libri.  Qui  est  iste?  Dix.  Eia  Camerarius.  Quis  is  est 
Spengelius.    Quis  is  'iste'  est  Seyffertus  l.  s.  s.  p.  27  Ascaphium 

dic  qui  L  hiccin  tu   eras  Z.    Hicin&  uere  B.    hiciuet  Vere  CD. 

hiccine  uere  modestus  L  720.  molestus  nesum  BCD        uuc  C 

es  add.  Fleckeisenus  Qua  B  721.  nam  BCD  si  quid  BCDL 
(namsiquid  C).    nisi   qui  (quis   Spengelius)  Z.    si  qui  haud   Camerarius 

uon  usust  ®.  nobis  (Nobis  CD)  usust  Ubri.  uobis  usui  est  Came- 
rarius  (usui's  Segffertus)      nobis  (no  ex  corr.)  D      is  add.  Buechelerus 

molestust  Geppertus.  molestus  libri.  molestu's  Seyffertus  in  Philol. 
t.  XXVII  (a.  1S6SJ  p.  465  sq.  vcrsum  non  prohabilius  constituens  quam 
Studemundus  I.  s.  s.  p.  547   et   Muellerus  p.   700  adn.  722  —  725. 

Bacchiacos  continuavit  Kiesslingius  cens.  p.  637  sq.  nonnulla  non  recte 
novans  722.  Sed  B.    sed  CD  obsecro  ex  opeecro  D  mihi 

lihri  uarG  B.  Narem  CD:  cf  Vidul.  frg.  II  v.  15  St.  et  Bueche- 
lerus  in  Fleckeis.  ann.  t.  CV  (a.  1872)  p.  118  sq.  narrem  LZ  que 
BL  uolam  Bothius:  cf  v.  212.  uolom  B.  uolti  C.  uolu  D\  uolo 
D^LZ.    uolim  Spengelius 


IV  2,  12-16  TRVCVLENTVS  115 

DlNIARCHVS 

Nam  quid  est?  an  mea  refert? 

ASTAPHIVM 

Mussem  bolos 
Intus  quos  dat  — 

DlNlAECHVS 

Quid?  amator  nouos  quispiam? 

ASTAPHIVM 

Integrum  et  pleuum  adortast  thensaurum. 

DlNIARCHVS 

Quis  est?  725 

ASTAPHIVM 

Eloquar,  sed  tacedum:  nostin  tu  Strabaeem? 

DlNIAECHVS 

Quippini? 

AsTAPniVM 

Solus  summam    habet   hic    apud   nos:   niinc   is   est   fundus 

nouos.  15 

Animd  bouo  raale  rem  gerit. 


723  sq.  nam  CD  quid  id  Bothius  an,  Fleckeisenus ,  Bueehelerus. 
J1Q.BD.  nam  C.  non  L.  om.  Z.  num  Gulielmius  mea  LZ.  ea  libri 
mussem  ®  (num  mussites  Geppertiis.  non  mussito  Spengelius  sic  tetr.  cret.  con- 
cludentes).  nonmuss&5.  nonmuss&  (set  C)  CDZ.  Non  musset  m»i  spaf. 
et  cruce  L.  non  mu.  sed  Gulielmius.  dberrarunt  Turnehus,  Lamhinus, 
alii  bolos    Intus    quos   Buechelerus.    intus  (Intus  CD)  bolos   quos 

Uhri.  i.  bolos  qui  Lamhinus.  i.  bolos  {om.  quos)  Spengelius  senarium 
adfectans  quid  BCD^Z.  quis  Z)\  Qui  L.  del.  Maehhjus  l.  s.  s. 
p.  123   verha  {cret.  tetram.)  Astaphio  continuans  nouus  BDLZ. 

(D    fort.    nouiis).     nouis    C  725.    adortast    BCZ.      adhortast    D. 

adorta  est  L.  adeptast  Lambinus.  adortust  Spengelius  coll.  v.  245 
{at  cf.  V.  727  al.)        thesaurum  LZ  726.  Eloquar  LZ.    te   loquar 

B.  te  Loquar  CD  taceduin  ®.  diu  taceto  lihri  (seddiutac&o  C). 
tu  taceto  Camerarins        nouistin  lihri  tu  ©.  tun  hunc  BDZ  (no- 

uistintun  B,  ~  ruhr.  add.).    tum   hunc  C.    tu   hunc  L.    tu  istunc  Bri- 

xius  epist.  p.  10.    tu  hinc  vel  (nouisti)  hinc  Muellerus  p.  475  adn. 
strabacem  LZ.    stabache  B.    stabachem  CD  Quippini  ®.    quid  ni 

B.  quidni  ceteri  727.  solus  B  summa  B  Hiabet  B  {vel  poiius 
Ha  ex  Hic  ut  vid.)  est  fundus  nouos  ®.    est  (e  D)  fundus  nobis 

lihri.    nobis  fundus   est  Bothius  Quidni  ....  nobis  male  deleto  is 

octon.  esse  voluit  Brixius  epist.  p.  12  728.  Animo  BCD  male 

rem  gerit  Camerarius.  male  gerit  B.  malegerit  C.  male  gerit  DZ. 
male  perit  L,  unde  Bono  animo  cum  Bothio  traiciens  creticos  incohavit 


116  PLAVTI  IV  2,  16-20 

DlXIAKCHVS 

Perii  hercle  ego  item     ^     *     *  le 

Bona  perdidi,  mala  repperi:  factus  sum  uobis  extumus! 

ASTAPHIVM 

Stultus  es,  qui  facta  infecta   facere  uerbis  postules:  n 

Thetis  quoque  etiam  lameutando  lassa  hau  fecit  filium.    731 

DlXIAECHVS 

Ndn  ego  nunc  intro  ad  uos  mittar? 

ASTAPHIVM 

Qui  tu  quam  miles  magis? 

DlMARCHVS 

Quia  enim  plus  dedi. 


729.  Priscianus  III  p.  100,  10  H.:  (est  quando  una  uincitur  syl- 
laba,  ut  quando  in  'fimus'  uel  'timus'  uel  'remus'  desinit,  ut  'inferior 
infimus'  'ulterior  ultimus'  'extei-ior  extremus'  uel  'extimus'.  Varro 
.  .  .  .)  Plautus  in  Truculeuto  ''Bona  ....  extimus  a  uobis' 


Spengelitis,  troch.  sqjten.  male  supplevit  MaehJyus  p.  124  perii  L  Z. 
perit  BCD  item  Bothius.  idem  libri  (egoidem  C).  om.  Camerarius 
detrimentum  signans.  quidem  Gulielmius.  itidern  Geppertus  Septena- 
rii  exitum  [velut  perit  res  fides)  una  cum  proximo  versu  Jacmia  hau- 
stum  esse  in  libris  conicio  729.  Versum  ab  tcno  Prisciano  servatum, 
quem  alii  male  alibi  inculcarunt  (cf.  acl  v.  139.  158.  163),  non  modo 
huc  'melius  quadrare'  iudico  cum  Langeno  l.  s.  s.  p.  328  sq.,  sed  hic 
plane  necessarium  esse  dudum  intellexi,  quia  sententiae  versus  730  non 
satisfaciunt  verba  perii  hercle  ego  item  (a)  uobis   extimus  Lange- 

nus.  extimus  a  uobis  Priscianus.  extremus  uobis  Spengelius.  exiti- 
mus  uobis  Bergkius  l.  s.  s.  p.  50  sq.  730.   Sultus  B  (cf.  Loewius 

'Prodr.'  p.  81).  stultus  CD  es  LZ.  e  BI).  est  C  Qui  D 
Quifacta  G  731.  Lamentando  CD  (n  altera  in  ras.  D^,  ut  vid.).  in 
lamentando  Gronovius  lassa  bau  fecit  filium  ®  (quoque  .  .  .  haud 
ut  Men.  V.  768.  Asin.  v.  114).  lausum  (lausu  B)  fecit  filio  Ubri  Pro 
lausum,  de  qua  forma  post  Lipsium  in  'Lpistol.  quaest.'  IV,  12  hario- 
latus  est  Doederlinus  'Lat.  Syn.  u.  Etym.'  III  p.  151  adn.,  non- 
nulli  ante  Saracenum  plausum  et  lessum  excogitarunt ,  pausain  Valla 
et  post  eum  Mercerius  ad  Xon.  p.  48:  in  quo  mirere  fere  omnes  pau- 
sam  fecisse:  nam  contrariam  infert  sententiam  quam  quae  verborum 
conexu  ipsisque  'quoque  etiam'  particulis  indicatur ,  cum  etiam  'fecit' 
clare  ad  'facta  infecta  facere'  respiciat;  possis  etiam  lamentando  hau 
rusum  f.  filium^  sed  praestarc  iUud  videtur:  cf.  v.  327.  Asin.  v.  873 
732.  d  Non  B.    uon  cum  pers.  spat.  CD  mittar   cuwi  pers. 

spat.  BCD  qui  tu  quam  Kiesslingius  cens.  p.  638.    Quidum  qua 

B.   quid   umqua    CD.    quid  nunquid  L.    quid   num   Z  733.    d 

quia  B.    quia  cum.  pers.  spat.  CD        6  plus  B.    plus  cum  pers.  spat. 


IV  2,  20-27  TRVCVLENTVS  117 

ASTAPHIVM 

Plus  olini  es  mtro  niissus,  quom  dabas:    20 
Sine  uicissim  qui  dant  ob  illud  quod  dant  operis  utier. 
Litteras  didicisti:  quando  scis,  sine  alios  discere.  735 

DlXIARCHVS 

Discant,  dum  mihi  cdnmentari  liceat,  ni  oblitus  siem. 

ASTAPHIYM 

Quid  erit  interea  magistrae?  diim  tu  conmentabere, 
Vdlt  illa  itidem  cdumentari. 

DlNIARCHVS 

Quid? 

AsTAPHIVM 

Rem  accipere  identidem.        25 

DlSIARCHVS 

Dedi  equidem  hodie:   quinque  argenti  iussi  deferrf  minas, 
Praeterea  unam  iu  dbsonatum. 


CD  olim  Muellems  p.  713.    enim  (eni   B)    libri.     etiam    Guyetus. 

enim  tum  Muellerus  ibid.  prohante  Langeno  l.  s.  s.  p.  26.5  es  L  cum 
Saraceno.    se   lihri  (enimse  C).    est  Z  intro  missus  B  quum 

Saracenus.  Cjuam  (qua  B  CD)  libri  734.  dant  Lamhinus.  dant  ope- 
ram  Ubri  ob  illud  Lomanus  "Spec.  in  Plaut.  et  Terent.'  (ed.  Am- 
stelod.  a.  1S45)  p.  75  sq.  oblit  B.  obli{  CD.  oblitos  Z.  ob  id  Ca- 
merarius  operis  BCD^.    opera  D^.    operam  Z        qui  dant  operis 

utier  omissis  ceteris  L  An:  operis  oetier.?  735.  Litteras  BC. 

Literas  D        dicisti  C        scis   add.   D^        discere  LZ.    dicere  BCD 
736.  d  Discant  B  commentari  id  (id  om.  Acidalius)  liceat  Z. 

argentarilliceam  B.  argentari  (argentarii  L)  illic  eam  (ea  D)  CDL, 
unde  argumentari  Camerarius ,  argutari  Bothius  voluit  ne  L 

737.  AsT.  Quid  erit  Buechelerus.  Qui  dedit  BCDL.  Quod  cledi  Z. 
Quod  (Quae  Bothius)  didici  Acidalius  €  interea  B.  j^ers.  spat.  in 
CD    {ante  quod   in   in  D  extat)  magistrae  Buechelerus.     magister 

BCDL.     magis  L  co.mmentabere   et   commentari   lihri  738.  d 

praem.  B  Volt  Bothius.  Volt  interim  BCD Z.  uult  itidem  L  illam 
Z  idide  B.    ididem  CD-.    ibidetn  D^.  corr.  LZ  qui  rem  Z. 

quidem  L  Quid?  Diniarcho  reddidit  Turnebus  accipe  re  B.  ac- 
cipere-  C.  acciperet  Z  dentide  B.  Dentidem  CD.  indidem  Z.  corr. 
L  739.  dedi  CD  {altera  d  ea;  i  D).  Dedit  B.  lussi  Saracenus 
hodie  superscr.  D'^  quinque  ©.  ei  quinque  libri.  et  quinque  Spen- 
gelius.  iussi  ei  quinque  Brixius  epist.  p.  12  iussi  hoc  loco  inseruit 
Spengelius  cum  Muellero  p.  600  740.  Preterea  BL.    preterea  C. 

praeterea  D  unam  Z.    unum  CL.    unu  BD  inobsonantu  C. 


118  PLAVTI  IV  2,  27—33 

ASTAPHIVM 

Idem  ego  istoc  delatilm  scio.  740 
De  eo  nunc  bene  siint  tua  uirtute. 

DlXIARCIlVS 

Mihine  ut  inimici  mei 
Bona  istic  caedant?   mortuom   hercle   me   quam   id  patiar 

mauelim. 

ASTAPUIVM 

[Mihi  inimicos  inuidere  quam  me  inimicis  mauelim:  so 

Nam  inuidere  alii  bene  esse,  tibi  male  esse  miseriast.] 
Qui  inuident  egent:  illis  quibus  inuideturj  i  rem  habeut.  745 
Stultu's! 

•     DlNIARCHVS 

Quid  id  est?  aperi! 


iii  obsonium  L        ego  add.  Bluelknis  p.  672  istoc  BL.    istioc  C. 

istuc  BZ.     cf.  Bergkius  l.  s.  s.  p.  66  741.  Deeo  BD  sunt 

Seyffertits  in  Philol.  t.  XXVIII  (a.  1868)  j).  467  cum  Brixio  epist.  p. 
13.  snm  lihri.  sumus  Camerarius  niitute  BD.  uirtutem  C  co/t.  i  Z 
mihine  ®.  ime  me  B.  im§  C.  ime  D.  immo  LZ.  illine  Camerarius. 
minuma  Bothius.  meane  Spengelius  cmn  Brixio  epist.  p.  13  et  (ut 
Camerarius)  inimici  mei  LZ,  utini  (meutini)  emci  mei  B.  ut  iniem 
cimei-  C.    utiniem  cymei  D         mea  Dousa  742.  istec  L     caedent 

Kiesslingius  cens.  p.  622.  638  (caedant  Goetzius:  cf.  Act.  soc.jjhil.Lips.  t. 
IV  p.  354  sq.).  cedent  BCD.  edent  LZ.  edant  Camerarius.  edint 
Bothius.  comedant  Weisius.  comedint  Studemundus  cum  Seyfferto  p. 
467  sq.  mortuum  (mortuu  B)  lihri  berclae  D  hercleme  B 
id  L  ctim  Bothio.  utid  B.  ut  id  CDZ.  cf.  MueUerus  p.  329 
743  sq.  Versus  paraJlelos  inclusi  {cf.  'Anal.  Flaut.^  p.  13  adn.  24):  ndn 
rectc  Muellerus  p.  341.  733  adn.  etiam  v.  745  in  suspitionem  vocavit 
743.  Pers.  spat.  in  D  mihi  CD  inimicos  LZ.    inimicus' 

BC.    inimic  D        inuidere  BD.    inuiderem  C.   corr.  LZ  mauelim 

®  cum  G.  Hermanno.  meis  lihri  ma(ue)lim  initio  versus  Camerarius 
repetivit,  unde  inimicos  mihi  Bothius,  etiam  inimicis  me  Spengelius  tra- 
iecit,  minus  recte,  j^raesertim  cum  meis  per  se  offendat.  Weisius  v.  746 
ante  v.  743  traiciens  ex  illo  mauelim  asciv^at  med  v.  744  inducens 
eodemque  artificio  Seyffertus  usus  est  I.  s.  s.  p.  468  sq.  assentiente  Bug- 
gio  in  'Opusc.  philol.  ad  Madv.  missis^  p.  190:  quamquam  neque  ille 
neque  hi  prohahilem  huius  versus  scripturam  sic  potuerunt  efficere 
744.  esse  miseria  est  Camerarius.  eem  seria  mesi  B.  esse  inseriamesi- 
C.    ee  inseria  mesi  D.    miserum  est  LZ        745.  Qui  i.    QuidJSCDZ 

illi  L      ire  B.   irem  CD  {ex  iram  C).    rem  LZ.  corr.  Bothius. 
746.  Stultus  B  {cf  V.  730).    Stultus  ceteri.    Stultius  (quid  est)  Seyffer- 
tus  cum  Gepperto       Din.  quid  id  est?  aperi!  Ast.  Quid  iam?  Din.  Quia 
pol  ®.    quid  est  (e  D)  aperire  quid  iam  (ia  D)  quia  pol  BCD.    Qui 


IV  2,  33-38  TRVCVLENTVS  119 

ASTAPHIVM 

Quicl  iam? 

DlNIAKCUVS 

Quia  pol  esse  una  uelim. 

ASTAPHIVM 

Non  licet. 

DlNIABCHVS 

Nou  licet  obsoni  me  participem  fieri? 

ASTAPHIVM 

Si  uolebas  participari^  auferres  climidiilm  doraum:  35 

Nam  item  ut  Accherunti  liic  apud  nos  rcitio  accepti  scribitur: 
Intro  accipitur:  cpuindo  acceptumst,  non  potest  ferri  foras.  750 
Bene  uale, 

DlNIAECHVS 

Resiste. 

ASTAPHIVM 

Omitte. 

DlNIARCHVS 

Vin  eam  intro? 

ASTAPHIVM 

Ad  te  c^uidem. 


'des  es  aperire  dina.  Quid  iam?  asca.  Quia  pol  L.  quidem  es:  opperire 
Di.  quid  iam?  As.  quia  pol  Z.  es  equidem  perire  quam  inuidere  Spen- 
geUus.  tu  quidera  perires.  Dix.  Quid  iam  ?  Ast.  Quia  pol  Buggius, 
quid  est?  Dix.  Aperito,  quid  iam?  AsT.  Quia  pol  Seyffertm  {cf.  ad  v. 
743)  contra  Unguam  x^eccans  uterque  esse  una  uelim  ®   (cf.  Andr. 

V.  81  al.).  mauelim  Uhri  14:7.  nunc  Z  Non  licet  bis  posui  ob- 
soni  j®.  do  obsoni  B.  Do  obsonii  CD.  Da  obsonii  LZ.  de  obsonio 
saltem  Camerarius.  de  obsonii  mna  Gruterus.  de  obsoni  parte  Guyetus. 
de  obsonio  meo  Bothius  (post  quem  me  meo  transposiiit  Kampmannus 
'de  Ex  et  DE  praepos.'  p.  3).  donati  obsoni  SpengeUus.  quod  obsona- 
tumst  vel  obsonaui  Buggius,    aUi  aUa  participhe  B  749.  item 

Bittershusius  apud  Scioppiuvi  Susp.  lect.  IV,  13.  idem  Ubri  (ide  D). 
itidem  VaUa  acheronti  CDLZ.  ageonti  B  hic  apud  nos  ©.  hic 
Uhri,  quod  p)Ost  itidem  inseruit  Gruterus  accepti  LZ.  accepiii?.  ac- 
cepi  CZ)  750.  accipitur  5^je«^eZM<s.  accipiamur  J5C'Z>.  acceptum  iZ. 
accipimus  Camerarius  acceptumst  C.  acceptunst  DZ.  acceptu  est 
B  cum  L        ferri  LZ.    ferre  B.    Ferte  CD  foras  (a  ex  e)  B 

751.  Bene  (bene  CD)  ualere  siste  BCD.  corr.  Camerarius.  bene  uale 
Di.  Siste  LZ  Omitte.  ;f  Vin  eam  intro  ®.  omittes  iuea  mitto  intro 
BCD.  omitte  (omittes  Z)  me.  Omitto  iutro  LZ.  amitte  sine  Came- 
rarius,  mitte   (mittin  Dousa)  intro  Bothius  correxerat,  post  quos  Sine, 


120  PLAVTI  IV  2,  39-42 

DlNIARCHVS 

fmmo  istoc  ad  uos  uolo  ire. 

ASTAPmvM 

Non  potest:  nimium  petis. 

DlXIARCHVS 

Experiarne  — 

AsTAPHIVM 

Immo  opperire:  uis  est  experirier.  m 

DlNIARCHVS 

Dic  me  adesse. 

AsTAPHIVM 

Abi,  occupatast. 

DlXIARCHVS 

Tres  ista  amet? 


ASTAPHIVM 
DlXIARCHVS 

Redin  an  non  redis? 


Tu  frustra  sis! 


mitte  i.  Diniarcho  dedit  Spengelius,  Sine  me  ire  i.  2^<^^(^o  meliiis  BoecJce- 
Uus  l.  s.  s.  p.  33  Omittin?  iam  mitto  intro  —  ad  te  quidem  satis' 

artificiose  Astaphio  dedit  Seyffertus  in  Fhilol.  t.  XXIX  (a.  1870)  p. 
415  atteB.  adte  (7  752.  istuc  i  Z  uos  nolo  ire  Buechelerus.  uos 
irem  (ire  B)  BCD.  uos.  Iri  L  Z.  sine  ire  Spengehus ,  quod  cuni  recte 
refelleret  Bueckelius  l.  s.  s.  non  debuit  neque  nugaris  ludere  neque  Non 
potest?  Diniarcho  tribuere  nimium  petis  BoecJcelius  itemque  Bug- 

gius  1.  s.  s.  ji.  190  sq.  nimium  (nimiii  B)  pati  B  CD.  Immo  potest 
LZ  753.  Experiarne  ®.  Experiri  (Expperiri  priore  p  fort.  dehta  D) 
sine  (sine  B)  libri.  Sine  experire  Bothius.  Experiri  sine  modo  Boecke- 
lius  p.  35  immo  B  opperire  Z.    opperire   B.    opperirem  C. 

operire  (i  ex  e)  D.  operire  L  uis  est  (e  D)  CDZ.  uise  B.  ius  est 
L.    meliust  Camerarius.     si  uis  Buechelerus  experirier  Camerarius. 

experire  B  CD.  experiri  L  Z.  (meliust)  opperirier  Boeckelius  deleto  opperire 
754.  Dic  me  SpengeUus.  Dicam  (Dica  D)  Ubri  abi  Gruterus.  ubi 
BCD.  nisiiZ.  ubi  est?  Camerarius.  ni  Bothius.  si  BoeckeUus  ex  loco 
Cas.  III,  2,  14  dissimilUmo  occupatast  BD.  occupata  est  C  Tres 
ista  amet?  {cf.  v.  760)  |f  Tu  frustra  sis®.  resistat  et  (et  cum  spat.  C.  ex  ex  B. 
Siste  hem  L  Z)  frustra  sit  (fit  L  Z)  iibri.  res  itast  ne  (si  restiteris  Kochius  in 
Fleckeis.  ann.  t.  CV p.  367)  frustra  sis  SpengeUus  Astaphio  continuans. 
Prorsus  improbabiUa  et  antiquiores  temptarunt  et  MueUerus  p.  13  adn. 
BoeckeUusque  p.  37  755.  Annou  C.    Atnon  DZ  redie  Camera- 


IV  2,   42—46  TRVCVLENTVS  121 

AsTAPHIVM 

Si    uocat,    qui  in    me    plus    pote    quam 
tii  potes.  755 

DlNIAECHVS 

Vno  uerbo  — 

ASTAPHIVM 

Eldquere. 

DlXIABCHVS 

Mittin  me  intro? 

ASTAPHIVM 

Mendax  es,  abi: 
Vnum  aibas,  tria  dixti  uerba:   atque  odi  male  mendacia. 

DlXIARCHVS 

Abiit  intro  hinc:  liisit.  egone  ut  haec  mihi  patiar  fieri?      45 
lam    hercle    ego    ted,    inlecebra,    ludos    faciam    clamore 

m   uia : 


7-iiis.  redin  BCDL.  redeam  Z  siuocat  C.  sed  uocat  Camerarius. 
uocat  Geppertus  qui  ®.-  cf.  'Anal.  Plaut.'  p.  12  sq.  me  que  (qu§  D. 
quae  CZ)  libri  pote  ®.  -potest  libri.  om.  Goellerus  plusqS.  plus 
qua  D         tu  potest  Goellerus.    potes  Lamhinus.    potest  libri  756. 

Vni  uerbo  Seyffertus  in  Philol.  t.  XXVII  (a.  1868)  p.  469  sq.  Vnum 
uerbum  Boeckelius  p.  40:  at  cf.  Langenus  l.  s.  s.  p.  185  eloquere 

Astaphio  reddidit  Gruterus,  quod  redintegravit  Seyffertus  1.  s.  s.;  vulgo 
inepte  Diniarcho  continuant,  unde  eloquar  saltem  Lambinus  voluit 
mitti  (mitto  L)   inme  (me  LZ)  libri.   corr.   Angelius  mendaxes  B 

757.  aibas,  tria  Seyffertus  h  s.  s.  alebat  stridia  BCD.  aiebat  steri- 
lia  L.  aiebat  stridia  Z,  quod  inepte  cum  aJiis  defendit  Meursins.  aiebas, 
tria  iam  Cnmerarius  dixti  CDLZ.    dixit  B         uerbe  B        atque 

odi  rpale  ®.-  cf  Most.  v.  181.  atque  libri  (atq;  B.  atq^  CD).  atque 
ea  GuUehnius ,  quod  mirere  plerisque  satisfecisse :  quamquam  qui  quae- 
stio  ipsa  mittin  me  intro?  mendacium  dici  possit,  nemo  explicavit  ex- 
plicabitve :  unde   ferre  haud   queo  Seyffertus  voluit  mendatia  BD 

758.  hinc:  lusit  ® ;  cf  v.  210.  Pers.  v.  635.  incluit  B.  iuduit 
CDZ.  irruit  L.  hinc  iuit  Camerarius.  exclusit  SpengeUus  cum  Muel- 
lero  p.  243  adn.    inlusit  Seyffertus  in  Philol.  t.  XXIX  (a.  1870)  p.  415 

egone  Lomanus  l.  s.  s.  p.  76.    ego   Ubri  ut  (u  e  corr.)  D 

hec  D.  hec  BL  patiat  B  759.  Ego  CD.  ego  suprascr.  B  ted 
Mahlerus  1.  s.  s.  p.  17  adn.  {quamquam  'Ubrorum  auctoritas^  ei  obstare 
videtur).  tibi  Ubri  MaJe  transposuit  et  SpengeUus  et  Muellerus  p.  343. 
710,  non  bene  Mahlerus  (quasi  nt)n  item  'obstcV  librorum  auctoritas). 
Cf.  RitscheUus  Parerg.  p.  426  elecebra  Lambinus  clamore  B,  unde 
hariolatur  SpengeUu£  (cf.  Cist.  II,  2,  1) 


122  PLAVTI  IV  2,  47-52 

Quae  aduorsum  legem  accepisti  a  plurumis  pecuniam.       760 
dam  hercle  apucl  nouos  magistratus  faxo  erit  nomeu  tuom.) 
Postid  ego  tibi  iniciam  manum  quadrupuli,  uenefica, 
Siippostrix  puerum:   tum  ego  edepol  tiia  probra  aperibo 

omnia.   —  5o 

Nilne  me  pudet?  perdidi  omue  quod  fuit,  fu,  inpudens, 
Xec  mi  adeost  tantillum  pensi  iam  quo  capiam  calceos.   765 

760.  QaeJ5.  qne  L  aduorsum  Z.  aduersu  i?.  Aduersum  CDZ  legem 
aduorsum  Goellerus  accepisti  iZ.  accepistis  B  CD  ad  plurimis  BD. 
adplurimis  C.  corr.LZ.  a  pluribus  £o^/(«<s  7G1.  Hunc  v.  recentioris 
recensionis  esse  Buechelerus  vidit.  liam  C  ercle  B  nouos  BergJdus 
l.  s.  s.  p.  140.  uos  omnis  (omnes  C.  otns  D)  BCD.  omnes  LZ.  hos 
omnes    Spengelius        nom  B         tuu  B  C.    tuum  D  762.  Postid  B. 

Post  id  ceteri.  Postidea  Camerarius  tibi  iniciara  manum  ®.  te  (in 
te  LZ)  manum  initiam  (initia  BD.  iniitiam  Z.  iniiciam  L)  libri. 
manum  in  te  iniiciam  Guyetus.  manum  te  iniciam  Bothius  probanti- 
bus  Ritschelio  Opusc.  phil.  t.  LL  p.  270,  Fleckeiseno  'Jcrit.  Misc.'' 
('ed.  Dresd.  a.  1864)  p.  34  adn.,  MueUero  p.  707 ,  Buggio  l.  s.  s.  p.  413. 
At  praeter  hunc  locum  fabulae  corruptissimae  aperte  corruptutn  et 
structuras  similes,  sed  alienas  a  tali  formula,  nil  afferri  potest,  nisi 
Persae  v.  70  quempiam  iniexit  manum,  ubi  cum  v.  71  illi  iniciat  ma- 
num  statim  sequatur,  insanum  est  respuere  quoipiam  Acidalii  qua- 
drupli  Camerarius  (quadrupuli  FlecJceisenusl.  s.  s.  p.  35  sq.).  quadru- 
piis  BD.    quadrupus  CLZ  uenefica  LZ.    beneficia  BCD 

Ceterum  de  genetivo  quadrupuli  si  iureconsulfos  adiisset  neque  Spenge- 
lius  dubitasset  neque  BergJcius  1.  s.  s.  p.  140  adn.  (cf.  p.  97 j,  ubi  serio 
suasit  Post  indu  ego  manum  iaciam,  si  calueris  {cf  Loetvius  'Prodr.^ 
p.  367).  Praeterea  vide  sis  Romeyn  'Spec.  iurid.'  {ed.  L.  B.  a.  1S36) 
p.  5.  111  sq.,  Vissering  'Spec.  iurid.'  (ed.  Atnstelod.  a.  1842)  p.  47. 
56,  Demelius    ^ZeitscJir.   f.    EecJitsgescJi.'     t.   L  (a.   1S61)   p.    363  sqq. 

763.  Puerum  suppostrix  BotJiius.    Suppostrix  puerorum  Goellerus 
tum  addidi       tuaiZ.  itu  a.B.    it  ua  CD.  iam  tua  Camerarius,  unde 
edepol  defendit  KoeJderus  l.  s.  s.  p.  23  probra  LZ.   proba  BC. 

^ba  D  oina  B  C.  764  sq.  Duos  versus  spurios  iudicavit  Weisius 
recte  observans  Jiaec  ante  v.  766  extare  non  posse,  prave  corruptelam 
pro  interjjolationis  argumento  adJiibens.  Cur  v.  766  sq.  potius  novicii 
mihi  videantur  facile  intelleges  764.  Nilne  me  pudet?  ®,  Xihil  (Nil 
L)  me  Jibri.  Xihili  me  Camerarius ,  cui  quia  Acidalius,  iam  Goellerus 
adiecit.  Nihili  sum.  meum  Spengelius.  Nihili  pendit  Dombartus  in 
Philol.  t.  XXVLIL  (a.  1S60)  p.  736  sq.,  quod  etiam  minus  quam  Spen- 
gelianum  suppjJementum  conexui  sermonis  satisfacit  omne  C.  ome  D. 
omne  B  fu  inpudens  ®.  fio  inpudens  B.  fio  impudens  DLZ.  fio 
imprudens-  C.  facti  pudet  Spengelius.  fio  inpotens  Dombartus  765. 
mihi  libri  adeost  Acidalius  p.  550  {cf.   Langenus  1.  s.  s.  p.  143). 

adest  (ade  add.  D^)  Jibri  tantillum  Casaubonus  'Comm.  in  Theophr. 
Char.'  ad  illum  (adilha  B)  Jibri.  hillum  Acidalius  cum  PaJmerio,  cui 
non  recte  ad  praemisit  Spengelius,  id  (!)  MaeJdyus  J.  s.  s.  p.  124  omnino 


IV  2, 53-61  TRVCVLENTVS  123 

(Sed    quid    ego    liic    clamo?    quid    si    me    iilbeat    intro 

mittier? 
Cdnceptis  me  ndu   facturum  uerbis  iurem  si  uelit.) 
Nilgae    sunt:    si    stimulos    pugnis    caedis,    manibus    i)lus 

dolet.  55 

De  uihilo  nihil  est  irasci,  quae  te  non  tlocci  facit. 
Sed    quid    hoc    est?    pro    di    inmortales:    Calliclem    uided 

senem,  770 

Meus  qui  adfinis  fuit,  ancillas  duas  constrictas  dilcere, 
Alteram  eccam  tdnstricem  huius,  alteram  ancillam  suam. 
Pertimui:  j)Ostquam  lina  cura  cdr  meum  mouit  modo,  eo 

Timeo  ne  malefacta  antiqua  mea  sint  inuenta  dmnia. 


errans  de  hoc  loco.  satilhim  (!)  Neilson  'four  notes  on  Plaiitine  words' 
(ed.  Greenock  a.  1876)  p.  8.  an:  Neque  adeo  mist  hilum?  quo  Pal- 
merius  p.  705  (ubi  sequentia  item  ut  Acidalius  inaniter  temptat).  quos 
Ubri  766.  intromittier  LZ.    intro    mittiar  B.    intromittiar  D.    in- 

tromittar  cum  spat.  C  767.  uerbis  im-em  Z.    uerui  sirem  (sire  B) 

B  CD.  uerbis  Si  rem  L  si  ueUt  An(jelius.  sileuit  libri  768.  Nuge 
BL.    niig§  D  sistimulos  B  cedis  BL.     Cedis   G.    C§dis 

D  769.  Denihilo  BD  nihil  est  Ubri.    illi  est  Pahnerius  ciim 

Dousa  {unde  nihilod  Guyetus.  est  ilh  te  Bothius).  nihilist  SpengeUus. 
cf.  Domhartus  l.  s.  s.  p.  737  qu§  D  quete  BL  flaccifacit  L. 
Hoccifacit  Z  770.  hoc  est  CLZ.  h'  e  D.  est  B:  cf  Seyffertus  in 
' Stud.  Plaut.^  p.  28  dii  L  immortales  Ubri  callidem 

uideo  senem  Z.  calictenui  (calicteniu  D)  desene  BCD.  CaUidem  se- 
nem  L  771.  Hunc  verstim  post  insequentem  exhibent  Ubri,  quos 

primus  Gruterus  in  ' Suspicion.''  Ubro  ordinavit  assentientibus  Casau- 
bono  et  AcidaUo  Meus   qui   Z.    Meusq;  B.    meusqj   CD.    meus 

que  L        Fuit  CD.  om.  B  ancillas  (11  ex  n)  D  772.  Alteram 

C.  Altera  BD  eccam  ego  addidi,  Suram  Muellerus  p.  147,  illam 
SpengeUus  ancillam  D  {aUa  ut  vid.  Utt.  incohata)  suiia  C  773. 
plusquam  Pahnerius  cura  om.B:  cf  Buechelerus  in  Lnd.  schol.  Bonn. 
a.  1878/9  p.  25  Miro  errore  AcidaUus  huc  traici  vohiit  v.  853  Ne 
ista  —  cor  pugit  meum  774.   ne    Camerarius.    neme  BD.    ne  me 

CLZ  male  facta  B  sint  inuenta  AcidaUus  p.  551.  sine  inuenia 
B.  sine  inueniam  (inuenia  D)  ceteri.  senex  inueniat  Saracenus  {unde 
possis  Timeo  mea  malfacta  antiqua  senex  ne).  nunc  iuueniam  Ca- 
merarius        oma  B 


124  PLAVTI  IV  3,  1-8 

CALLICLES.     ARCHILIS.     ANCILLA.     DINIARCHVS 

Calliclks 
Egon    tibi    maledicam    aut   tibipte   maleuelim?    ut    animus 

meust,  775 

Prope   modum  expertae   estis,    quam   ego   sim  mitis  tran- 

quillusque  homo. 
Rogitaui  ego  uos  uerberatas   ambas  pendentis  simul; 
Cdnmemini:  quo  quicque  pacto  sitis  confessae,  scio. 
Nunc  uolo  scire  eodem  pacton  sine  malo  fateamini.  5 

Quamquam    uos    colubrmo    ingenio    ambae    estis,    edicd 

prius:  780 

Ne  duplicis  babeatis  linguas,   ne  ego  bilinguis  uos  necem, 
Nisi  si  ad  tintinnaculos  uos  uoltis  educi  uiros. 


Act.  IV   Se.  3.     SENEX  ANCILLE  -IL  ADVLESCENS  C-  B.  ver- 
sum  vacuu7n  reUquit   C.    SENEX  (X  ex  S)   AN  CILLE  -II-  ADO  LES 

E 

C^ES  C  add.  D^.  Callides  senex.  Ancille  due.  Dinarchus  adolescens 
L  775.  Egou  B.  gon  ciim  spat.  init.  CD  male  dicajB  tibiiDte  ®- 
tibi  adte  B  CD.  tibi  L  Z.  tibi  adeo  Camerarius  (de  quo  inscite  agit  Crainius 
in  ^Stiid.  Plaut.^  p.  6).  adeo  Bothius prohante  Muellero  x>- 104.  tibine  Spen- 
gclius.  tibi  autem  {antca  Tibi  egon)  F.  Schlee  'de  vers.  in  cant.  Ter.  consec' 
{ed.  Berol.  a.  1S79)  p.  76  male  uelim  CD.  male  uelf  t  B  animu 
meust  B.    animo  meost  ceteri       116.  Prope  modum  (u  ex  o  B^)  BCD 

experte  BZ.  exparte  C.    expete  D.    ex  parte  L        estis  LZ.  esse- 
tis  BCD  sim  mitis  Camerarius.    similes  BCD.    sim  LZ        tran- 

quillus  nsqae  (nsq' CD)  CDLZ.    tranquilususq;  B.  corr.  Camerarius 
Homo  CD.    modo  L  777.  uerberatas  Spengelius.    uerberantis  libri. 

uerberans  Lambinus  cum  Sahnasio,  quod  transponendo  servavit  Bothius. 
uapulantis  Guyetus.  uerberones  Goellerus.  uerberante  his  {coll.  ^ prae- 
sente,  absente^  c.  abl.  x>lur.)  Seyffertus  in  Philol.  t.  XXV  (a.  1867)  p.  468 

ambas  Gruterus.    bas  B.    has  ceteri  pendentis  CDLZ.    pen- 

dentes  B  778.  Comcmini  B.    Commemini   cettri        quicque  Came- 

rarius.    quicquam  (qua  BD)  lihri  confesse  lihri  779.  Nunc  »©. 

Hic  nunc  libri.    Haec  nunc  Bothius  scre  ex  scrire  ut  vid.  C 

pacton  Studemundus  cum  Spengelio.  pacto  libri  (c  ex  r  C).  si  Camera- 
rius,  an  Geppertus  add.:  possis  etiam  eodemue  pacto  780.  colubrino 
LZ.    colubri  (Colubri  CD)  non  (u  D)  BCD        noningenio  C      amb§ 

D.    ambe  BL  781.  duplices  (d  ex  s)  C  habeas  C  linguas 

L  Z.  lingua  B.  Linguam  C.  Lingua  D  bilinguis  LZ.  ibi  linguis 
BCD  782.  Nesisi  B.  nesisi  C.  nesi  si  D.  nisi  LZ  attintinna- 
culos  CD.    attintinaculos  B  uos   uoltis  Gruterus  cum  aliis.    uoltis 

uos  libri        educi///  (s  erasa)  D 


IV  3,  9—15  TRVCVLENTVS  125 

Archilis 

Vis  subigit  ueriim  fateri,  ita  lora  laedunt  bracchia. 

Callicles 

At  si  uerum  mi  eritis  fassae,  umclis  exsoluemiui.  lo 

DlNIAECHVS 

Etiam  num  quid  sit  negoti  falsus  incertiisque  sum,  785 

Nisi  quia  timeo  tamen  certo,  ne  quod  peccauf  sciat. 

Callicles 
Omnium  primum  diuorsae  state:  em  sic,  istiic  uolo: 
Nil  inter  uos  significetis :   ego  ero  paries.    Idquere  tu. 

AnCILLA 

Quid  loquar? 

Callicles 

Quid  piiero  factumst,  mea  quem  peperit  filia,     i5 


783.  ius  D  subegit  lihri.  corr.  Bothius  ledunt  libri  brac- 

cbia  B.    Bracliia  CD  784.    B    Ad   B.    ad    cum  pers.  spat.   CD 

(adsiuerum  C)  mihi  libri  fasse  libri  uinclis  Angelius.  uincis 
B  CDZ.  iuncis  L.  uinctas  Saracenus  exsoluemini  Camerarius  {si- 
mul  ancillae  personam  ante  uinclis  deJens).  exsolue  (exolue  LZ)  mihi 
libri  785.  d.  Etia  B  {oJim  mihi  ....  tamen  CaUicli  tribuebant) 
nunc  (num  Buggius)  quid  Camerarius.  nuqua  B.  numqua  C.  numq, 
D.  nunquam  L  Z.  nunquid  Saracenus  negotii  B  CD.  negocii  L  Z 
falsus  incertusque  sum  Angelius.  fassi  (fassis  Z)  sincertus  (sin  cer- 
tus  CL.  incertus  Z)  que  sum  (quesum  D)  libri  786.  certo  (vel  se- 
necem)  ne  ®.-  cf.  Poen.  III,  5,  42.  ego  nec  (net  B)  libri.  ego  nam 
Seyffertus  in  Philol.  t.  XX F  (a.  1867)  p)-  469,  ubi  priwut>  recte  Dini- 
archo  haec  continuavit ,  cum  vulgo  nec  ....  scio  ancillae  dedissent. 
negotium  et  Spengelius.  egomet  ne  Kiesslingius  cens.  p.  639  (ne  pri- 
mus  Brixius  epist.  p.  14).  ego  et  Kochius  in  'Emend.  Plaut.'  (ed. 
Nu7nb.  a.  1S73)  p.  XVIII  aliquid  post  quia  add.  quid  peccaui  libri, 
ubi  aut  quod  aut  peccarim  corrigendum  esse  Brixius  vidit  {cf.  Fuhrmannus 
in  Flecl-eis.  ann.  t.  CV  [a.  1872]  p.  815  adn.  et  Beclcerus  in  Studem. 
Stud.  V.  I  p.  262  de  egomet  quom  cogitans)  sciat  Brixius  cum  Kiess- 
lingio.  scio  libri  1^1.  B  Omnium  B.  omnium  cum  sp)at.  C  D  diuer- 
sae  state  em  Camerarius.  diuersa  (diiisa  C)  est  (e  CD)  ete  em  (Ete  em  C. 
Etecm  D.  etenim  Z.  hem  L)  libri  istud.  D  Z.  istac  Bothius  Bectius 
em  sic  cu7n  ceteris  RibbecJciws  'de  part.^  p.  31  quam  sic  istuc  Brixius 
l.  s.  s.  coniunxit  '  788.  Nil  ©.  Ne  B.  ne  ceteri.  Neue  Camerarius. 
Nunc  ne  Bothius.  Ne  qui  Geppet-tus  loquere  tu  L.  loquereturiJX). 
loqret  C.    loqre  tu  Z  789.  6  Quid  B  B  quid  B.    quid  cum 

spat.  CD  factum   est  Camerarius.     datu  sit  B.    datust  (st  e  corr.) 

C.    datumst  D.    actum  est  L.   actust  Z  puerod  actumst  Gruterus 

{at  cf.  Bitschelius  Nov.  exc.  PL  I  p.  7) 


126  PLAVTI  IV  3,  16—22 

Meo  nepote?  capita   rerum  mi  expedito. 

AxCILLA 

Istae  dedi.  790 

Callicles 
lam  tace:  accepistin  puerum  tu  ab  hac? 

Abchilis 

Accepi. 
Callicles 

Tace. 
Nil  moror  praeterea:  satis  es  fassa. 

Abchilis 

Infitias  ndn  eo. 

Callicles 
Enim  liuorem  tiite  scapulis  istoc  concinnes  tuis.  — 
Cduueuiunt  adhiic  utriusque  uerba. 

DlXIAKCHVS 

Vae  misero  mihi:  20 

Mea  nuuc  faciuora  aperiuntur,  clam  quae  speraui  fore.     79  5. 

Callicles 
Loquere  tu :  qui  dare  te  huic  puerum  iussit? 

Axcilla 

Era  maidr  mea. 


790.  nepote  iZ.    nepoti  BCD  mihi  add.  Camerarius   {cf.  Amph. 

V.    912)  expedito  Bothius.     expedite    Uhri.    expedi  tu  Kiesslingius 

cens.  p.  639  (at  vide  v.  7SS)         0  iste  B.    iste  cum  spat.  CD.    isti  L 

dedit  BCDL.   corr.  Z        791.  d  lam  B.    iam  cum  spat.  CD 
taceo  L  accepisti  inpuerum  BCD.  corr.  LZ  6  accep  B.    ac- 

cepit  cum  spatio  CD.    accepit  L.  corr.  Z  B  tace  B.    tace   cum 

spat.  GD        792.  pterea  D.    preterea  BL      es  Z.    est  BL.   e  CD 
eassa  C  €  inficias  B.    inficias   cum  spat.  CD  793.   Enim  ®. 

B  lam  B.    lam  ceteri.    Xam  Bothius  liuore  D^    luore  B.    leuorem 

Pistoris        tute   Camerarius.    mute  B.    ut  est  C.    ut  e  D.  om.  L  Z 
scapulis  LZ.  capulis  BCD  concinues  Brixius  epist.  p.  14.     con- 

cinnas  libri  794.  adhunc  B.    Adhunc    CD.   corr.  LZ  utriciue 

pronuntiationem  prohavit  Luchsius  'z.  Lehre  v.  d.  Genet.  d.  lat.  Pron.' 
p.  45.  56.  63  (aliter  Bitschelius   Opusc.  pthil.  II  p.  694)  uae  Z.    d 

Tue  B.    tu§  cum  spat.  CD.    Ve  L  miseo  C  mihi  LZ.    nisi 

BCD  795.  mea  CD         que  D.    que  BL  796.  B   Loquere  B. 

loquere  cum  spat.  C  D  quidare  C.    qui  clare  i'^  corr.  D^        huic 

Z.    huc  BCDL  hera  LZ.    0  ira  B.    ira  cum  spat.   CD 


J 


IV  3,  23—27  TRVCVLENTVS  127 

Callicles 
Quid  nuiic?  quor  euni  accepisti? 

AxClLLA 

Era  mea  me  exorauit  minor, 
Piier  ut  auferretur  eaque  ut  celarentur  dmnia. 

Callicles 
Loquere  tu:  quid  eo  fecisti  piiero? 

Archilis 

Ad  meam  eram  detuli.      25 

Callicles 
Quid  eo  puero  tua  era  fecit? 

Akchilis 
Era  erae  mea  extemplo  dedit.    800 

Callicles 
Quoi,  malum,  erae? 

AxCILLA 

Duae  sunt  istae. 
Callicles 

Caue  mi,  nisi  quod  te  rogo. 


797.  B  Quit  B.    quid  cum  spat.  CD  nunc  ®.    tu  libri  {cf.  v.  79S) 

cm  BLZ.  Cnv  CD  eramea  me  {sic Flecl-eisenus)  exoYa.uit  ^.  0Era 
ero  uit  B.  eram  ero  uit  cum  pers.  spat.  et  ante  eram  et  post  ero  CD. 
Hera  me  rogauit  LZ  (rogitauit  Botliius,  mea  rogauit  me  Gronovius 
praeeunte  Pareo  correxit).  era  med  orauit  Bothius  798.  auferretur  ®. 
ferretur  BL.  Ferretur  CDZ.  afferretur  Cavierarius.  ecferretur  Bothius. 
deferretur  Brixius  cum  Spengelio  Studemundoque ,  qui  haec  tonstrici 
tribuunt  Fhronesiumque  p)utant  'eram  minorem^  inducti  Quid  tu  for- 
muJa  V.  797  tradita.  at  cum  haec  verba  melius  quadrant  de  CaUiclis 
filia  tum  V.  800  sq.  demonstrant  cogitari  hoc  loco  nondum  posse  de 
duabus  tonstricis  cris,  quod  sensit  ni  fallor  BergJcius  l.  s.  s.  p.  135 
ea  qug  CD  omuiam  B  799.  B  Loquere  B.    loquere  cmw  spat. 

CD  quit  B.    Quid   CD  ad  meam  heram  LZ.    admeam  rem 

me 

cum  spat.  C.  ad  mea  rem  cum  spat  D.  €  mea  re  B  800.  Quid  eo 
puero  Camerarius.  Quiite  opuero  B.  cui  te  Puero  cum  spat.  CD.  Quid 
de  puero  LZ  tua  LZ.  tuo  BGD  fecit  LZ.  facit  BCD 
Era  erae  mea  ®.  V  Aerae  mea  B.  ere  mea  cum  spat.  CD.  Here  mee 
L.  herae  meae  Z.  Ea  erae  meae  KoeMerus  in  sentent.  controv.  disser- 
tat.  add.    Bis  adeo  peccavit  Muellerus  p.  180        exemplo  B.  801. 

Quoi  B.    cui  cum  spat.  CD  Malum  CD  aere  BC.    ere  ex  are 

D.    here  L        0  Due  B.    dug  ctcm  spat.  CD  iste  D.    iste  B 

caue  mi  ®  praeeunte  Bothio  {cf.  Asin.  v.  30).    B  Catu  B.    catu  cum 


128  PLAVTI  IV  3,  28—31 

Ex  te  exquiro. 

Archilis 
Mater,  inquarn,  ffliae  dono  dedit, 
Callicles 
Plus  quam  dudum  Idquere. 

Archilis 
Plus  tu  rogitas. 

Callicles 

Responde  ocius: 

Quid  illo  quoi  donatust  fecit? 

Akchilis 

Siipposiuit. 

Callicles 


Quo] 

L? 

Archilis 

Sibi. 

Callicles 

Pro 

filiolon? 

Pro 

filiolo. 

Arciiilis 
Callicles 

Dei 

obsecro 

uostram 

fidem! 

805 


spat.  CD.  Caue  tu  Camerarius.  tace  tu  Spengclius ,  qui  praeterea  sal- 
tem  quid  pro  quod  debebat  scrihere  iste  pro  nisi  B  rogo  Goellerus. 
rogo  (r  e  corr.  D)  nisi  libri.  rogo  mi  Bothius  802.  Ex  te  Bothius.  Ea 
te  BD.  Eate  C.  ea  que  te  L.  Ea  quae  Z  ex  quiro  B  0  Mater  B. 
mater  cum  spat.  CD  filig  (filie  B)  dono  dedit  inque  (inquem  C.  in- 
quam  LZ)    lihri:    inquam  traiecit  Bothius  803.    B  Plus  B.    plus 

cutn  spat.  CD  dudii  BD  loquere  Bothius.  inqua  (inquam  LZ) 
loquere  lihri  G  Plns  B.    plus  cum  spat.  CD  B  Responde  B. 

responde  cmw  spat.  CD  ocius  L.    otius  B.    Otius  CDZ  804. 

quid  cum  spat.  CD  illo  ©.  illa  libri  cui  libri  donatust  lihri,  cui 
fecit  adicci.  donatus  estfQuid?  Guyetus.  d.  inque  Bothius.  dono  dona- 
tust  Kampmannus  'Bes  milit.  Plauti '  (ed.  Vratisl.  a.  1839)  p.  18 
supposiuit  Camerarius.  6  Supposuit  B.  supposuit  ceteri  (cum  spat. 
CD)  B  Cui  B.    cui  cum  spat.  CD  sibi  L  Z.    Q  Tibi  B.    tibi 

cum  spat.  CD  805.  B  Pro  B  {olim  Sibi  pro  filiolo  ancilhie  conti- 

nuahant)  filiolon  Seyffcrtus  l.  s.  s.  p.  469.  filio  lotoni  JiCD.    filio 

LZ.  filiolo  Pylades.  filiolo.  Ain  Boihius  ^  filio  (profilio  C)  lodel 
BCD.  pro  filio  Dii  L.  pro  filio.  Di.  {i.  e.  Diuarchus)  Z,  qiiod  corr. 
Angelius  et  Lipsius  Ant.  lect.  V,  21         uostram  libri  (uostra  BC) 


IV  3,  32-40  TRVCVLENTVS  129 

Vt  facilius    alia  quam  alia  euudem  puerum  nnum  parit! 
[Hae'c  labore  alieuo   puerum  peperit  sine  doloribus.] 
Piier  quidem  beatust:  matres  duas  habet  et  auias  duas: 
Icim    metuo    patres    quot    fuerint.    uide    sis    facinus    mit- 

liebre.  35 

AxCILLA 

Magis    pol    haec    mah'tia   adtingit    ad    uiros   quam   ad  mu- 

lieres:  810 

Vir  illam,  nou  mulier  praegnatem  fecit. 

Callicles 

Idem  ego  istuc  scio; 
Tu  bona  ei  custos  fuisti. 

Akcilla 
Plus  potest  qui  plits  ualet: 
Vir  erat,  phis  ualebat,    uicit,  qudd  petebat  abstulit. 

Callicles 
Et    tibi    quidem    hercle,    infida,    idem    adtuht    magnum 

mahmi.  40 


806.  alia  eundem  ®.  alie  unde  JB.  alie  unde  CDZ.  aliqua  alicuude  i. 
alia  (illa  Lambinus)  unde  est  Camerarius  unum  Buechelenis.  ut  nu  B. 
utnii  D.  ut  num  C.  natum  LZ.  alienum  Camerarius.  uterinum  (!) 
Geppertus  parit  L.  paret  ceteri  Linguam  sententiamque  inquinavit 
Buggius  in  Fleckeis.  ann.  t.  CVII  (a.  1873)  p.  416 ,  logicam  Kochius 
ibid.  p.  772  807.    Versiim  parallelum  inclusi        Hec  BL.    bgc  CD 

lauare  B         808.    beatus   libri.  corr.  Brixius  in   'Emend.   Flaut.'' 
(ed.    Hirschberg.   a.   1854j  p.    11  matres   duas  L,  Pylades.     ma- 

ter  ouas  BC.    materouas  D.    mater  duas  Z  &  BD.  deJet  Gep- 

pertus  809.  qd  fuerint  B.    quodfuerint  C.    q_d  fuef  D.    quot  fue- 

runt  L.    quot  faere  Z         muliebri  BCD.  corr.  LZ  810.  0  Magis 

B.    magis  cum  spat.  CD         bgc  CD.    hec  BL         malicia  L.    militia 
C      adtingit®.  pertinet  (ptinet  BCD)  libri  {cf.  Merc.  v.  32.  252) 
aduiros  C        qua  B.    Qua  D.    Quam  C      mulieres  LZ.    muliebri  (ad- 
muliebri  C)  BCD  Versum  per  pertinet  corruptum  varie  transpo- 

nendo  sanare  studuerunt  Bothius,  Engerus  (in  progr.  Ostrow.  ed.  a.  1852 
p.  IX  sq.),  Spengelius  non  sine  orationis  detrimento  811.  Vir  illam 
Camerarius.  Viri  iam  B.  uiri  iam  ciim  pers.  spat.  C.  uiri  ia  D.  uir 
eam  LZ         pregnate  B.    pregnantem  ceteri  idem  Camerarius.    k 

ide  BD.    Et  idem  CZ.    Et  quidem  L.    item  Bothius  813.  abstulit 

Camerarius.    adstuni  B.    adest  (ade  CD)  uni  CDZ.  adest  uictum  L 
quod  poterat  uim  attulit  Saracenus  814.  B  Etibi  B.    Abstulit  et 

tibi  Bothius  (antea  hercule  inferens)  iufida  idem  i®.  idem  libri.  idem 
uir  Guyetus.  idem  istic  Spengelius.  eadem  opera  Dombartus  l.  s.  s. 
p.  737        attulit  libri 

Plavti  Trvcvlentvs  9 


130  PLAVTI        •  IV  3,  41-47 

AXCILLA 

Idem  istuc  ipsa,  etsf  tu  taceas,  reapse  experta  intellego.  815 

Callicles 
Nunquam  te  facere  liddie  quiui,  ut  is  quis  esset  diceres. 

Ancilla 

Tacui  adhuc:  nunc  non  tacebo,   quando   adest  nec   se   in- 

dicat. 

DlNIARCHVS 

Lapideus  sum,  conmouere  rae  miser  non  aiideo. 

Res  palam  omnis  est:  meo  illic  niinc  sunt  capiti  comitia.    45 

Meum  illuc  facinust,  mea  stultitiast:  timeo  quam  mox 

nominer.  820 

Callicles 
Ldquere  filiam  mihi  meam  quis  integram  [stuprauerit.] 


815.  Idem  istuc  Kiesslingius  cens.  p.  639  cutn  Muellero  p.  672.  0  De 
istoc  B.  de  istoc  ceteri  {cum  spat.  CD).  Ne  istuc  Geppertus  &  si  BD. 
et  si  (situtaceas)  C  An:  Idem  ego  istuc  etsi.^  reapse  Camerarius.  re 
ab  (abexperta  C)BCDL.  re  ab  se  Z  816.  d  Nu  qua  te  B.  numquate 
cum  spat.  C.    nuquam  te  cu7n   spat.  D.     Numquam   te  LZ  quiui 

ut  is  Camerarius.    ut   quiuis  BCD.    ut  cuius  LZ  diceres  Sara- 

cenus.    dicere  B.    diceret  ceteri  817.  B  Tacui  B.    tacui  cum  spat. 

CD  adhuc:  nunc  non  Seyffertus  in  'Stud.  Plaut.'  p.  30.    ad  nunc 

nunc  B.    at  nunc  (nc  C)  Nunc  CD.    at  nunc  non  L  Z.    at  noenum  FlecJc- 
eisenus  in  ann.  phiJ.  t.  CI  (a.  1S70)  p.  618        taceo  Acidalius  p.  552 
ad  est  (e  D)  BD        nec  se   Seyffertus.    necesse  libri.    necesse  est 
Camerarius        indicat  Seyffertus.    indice  BCD.    indicem  LZ  818. 

d  Lapideus  B.  lapideus  cum  spat.  CD  comouere  B.  Comouere  D. 
Commouere  C      819.  meoDZ.  neo  5.  ineo  Ci      fiunt  (ft)  C      comitia 

o      . 

Camerarius.  cotia  B.  coitia  (oi  ex  op)  C.  castia  D.  cestia  L.  oostia 
Z  820.  illuc  LZ.    illac  BCD  facinus   lihri,  corr.  Kiesslingius 

cens.  p.  639  mea  stulticia  est  LZ.    me  astulta  est  B.    mea    stnl- 

tae  C.    mea  stulta  e  D  nominer  Saracenus.    non   miner  BDLZ. 

uonminetur  C  821.  B  Loquere  B.  loquere  cum  spat.  CD.  Loquere 
tu  {transponens  meam  filiam)  Spcngelius  in  adn.,  quasi  ad  alteram  se  con- 

verteret  mihi  inserui  stup,auerit  C.  quod  verbum  cum  non  modo 
coniunctivum  practcr  Plautinam  consuetudinem  exhibeat  {cf.  Beckerus  in 
Studem.  Stud.  I  p.  178  ubi  per  Quin  tu  eloquere  f.  m.  qui  similiaque 
rem  expedire  vult),  sed  etiam  notionem  ceteroqui  constantem  non  serret 
{cf.  Langenus  l.  s.  s.  p.  194  sqq.),  interpretamentum  esse  conicio ,  cum 
Plautus  per  apoclisin  scripserit  velut:  quis  integram  —  pudet  eloqui 
{cf.  fragm.  com.  inc.  inc.  v.  60  B.:  egone  illam  —  pudor  est  eloqui, 
quam  comperi  — ).  Loquere  actutum  filiam  meam  quis  compressit  in- 
tegram  Langenus  temptavit:  paulo  probahilius  cogitare  possis  de:  L.  f. 
m.  m.  q.  deintegrauit  integiam  {cf.  Caecil.  v.  255  B.) 


IV  3,  48-64  TRVCVLENTVS  131 

Ancilla 
Video  eccum  reiirn  propter  facta  quist  patronus  parieti. 

DlXIARCHVS 

Neque    uiuos    neque    mortuos    sum    neque    quid    nunc    fa- 

ciam  scio; 

Neque  ut   hiuc  abeam  neque   ut  liuuc  adeam   scio:  timore 

torpeo.  50 

Callicles 
Dicin  an  non? 

Ancilla 
Dmiarchus,  quoi  illam  prius  despdnderas.      825 

CalLICLE8 

Vbi  is  homost  quem  dicis? 

DlNIARCHVS 

Adsum,  Callicles:  per  tua  obsecro 
Te  genua,  ut  istuc  insipienter  factum  sapienter  feras, 
Mihique  ignoscas,  quod  animi  inpos  uiui  uitio  fecerim. 


822.  0  Video  B     uideo  cuin  sput.  CB  eccum  ®  {cf.  v.  859  al.). 

ego  libri        reum  ®  {cf.  v.  S42.  Cist.  I,  3,  16).    te  libri        Video  te 
Bothius  facta  ®   (c/.   v.  308.   313).    mala  facta  B.    mala  Facta 

CDZ.      malefacta    L,    Acidalius.     malfacta    Flecktisenus    l.    s.    s.    p. 
782.  aberrarunt  Lambinus  cum  Sahnasio,  Pahnerius,  Acidalius,  alii 
qui  est  BCD.    qui  es  LZ        823  sq.  ordinem  invertit  B  idemque  h  bis 
addita  verum  significavit       823.  d  Neque  B.    neque  cur.t  spat.  CD 
uiuos  BCD^Z.    uiuus  D^L        mortuussu  B.    mortuus-  Sum  C.     mor- 
tuus  ////  Sum  (su  m  fine  vs.  eraso)  D  nec  (neque  Camerarius)  quid 

LZ.  neq  uid  B.    nequid  CD       824.  uthinc  D        habeam  B        neque 
ut  LZ.    ut  neque  (neq;  B.  neq'  C)  BCD       hunc  BL.    Ad  hunc  DZ. 

Adhuc  C.  huc  Spengelius  {at  cf.  Langenus  1.  s.  s.  p.  102)       ad  ea  B 
torpeo  (eo  ex  or)  D^         825.  B  Dici  nan  B.    dicin  (dic  in  C)  an  cum 
spat.  CD      Diniarchus  CD.   diui  arcus  B.   Diniarchust  BitscheUus  Opusc. 
phil.  III p.  343       cui  libri       despoponderas  Camerarius  {corr.  Bothius). 
dicis  ponderas  2?  C.   dici  (dixi  L)  sponderas  DLZ.     duci  sponderas  Vcdla 

826.  B  Vbi  his  B.  ubi  is   cum  spat.  CD  homost  libri  (st  e 

corr.  C)        d  Adsum  B.    adsum  cum  spat.  CD  Assum  Callides  L 

pertua  C.    ptua  D.    p  tuo  B.    per  te   Spengelius  cum  Muelhro  p. 
364  sq.  827.  Te  add.  Langenus  l.  s.  s.  p.  335  sq.  Genu  aut  B. 

tu 

genua  Vt  CD  istuc  L,    Langenus.    istuc  B.    tu  istuc  CDZ 

insipient  sipient  B.    insapienter  Bothius        828.  impos  uini  uitio  LZ. 
inposui  niuitio  BCD        feceram  Bothius 

9* 


132  PLAVTI  IV  3,  55-60 

Callicles 
Nou    placet:    in    mutum    culpam   confers^    quod    non    quit 

loqui:  55 

Nam  uinum  si  fabulari  posset,   se  defenderet.  830 

Non  uinum  uiris  moderari,  sed'  uiri  uino  solent, 
Qui  quidem  probi  sunt:  uerum  auimi  mpos  situlam  si  bibit 
Siue  adeo  caret  temeto,  tamen  ab  ingenio  inprobust. 

DlXIAECHVS 

Scio  equidem  quae  nolo  multa  mi  audienda  ob  noxiam:       00 


833.  Konius  p.  5,  7  31.:  (Temulenta  est  ebriosa:  dicta  a  temeto 
quod  est  uinum  quod  attentet.  Plautus  Aulularia  .  .  .)  Idem  Trucu- 
lento  'siue  adeo  .  .  .  improbus' 


829.  B  Non  B.    non  cum  sjmt.  CD  qui  culpam  L  (qui  om.  Came- 

rarins).    cui  pa  B.    quippiam  CZ.    quipijia  D         confers    Camerarius. 

confer  BCD.     confert  L.    conferri   Z  qd  D.    quod  C.    quid  B. 

quod  Z.     qui   L,    SpengeUus  non  quit   {vel  nescit)    loqui    Luch- 

sius  in  Studem.  Stud.  I  p.  38.  loqui  BCD^  (om.  D^).  loqui  non  po- 
test  LZ.  nequit  loqui  Camerarius  830.  fabulari  posset  Camerarius. 
fabulare  (Fabularem  CD.  fabulare  LZ)  possit  libri  possit  .  .  .  de- 
fenderet  t^mere  defendit  Bothheimerus  'de  enunt.  condit.  P?.'  (ed.  Got- 
ting.    a.  1876)  p.  48  sq.  defenderem  B  CD.    corr.  L  Z 

831.  non  cum  unius  litt.  spat.  D  uinum  uiris  ®.  uinum  libri.  ui- 
num  hominibus  Camerarius  moderari  (e  ex  a)  B  uiri  uino  ®. 

uim  non  BCD.    uim  LZ.    uino  homines  Camerarius  {traiecit  Bothius) 

832.  probi  DiZ.  ^hriB.  probri  C  Qui  C-D  animi  inpos  ©.  ia 
^bus  e  B.  iam  probus  est  C.  ia  probus  {incohata  ^  nota)  e  D.  im- 
probus  est  LZ  situlam  si  bibit  ®.  siquam  si  bibit  CD.  siqua 
sibibit  B.  siue  bibit  L.  siue  sub(b)ibit  Z.  si  aquam  bibit  Camerarius, 
quod  etsi  post  alios  Vahlenus  contendit  non  'miitandum'  esse  (cf.  Koeh- 
lerus  l.  s.  s.  p.  32),  vitiosum  esse  demonstravi  in  'Anal.  Plaut.'  p.  28 
(assentiente  Langeno  l.  s.  s.  p.  144):  atqui  auxerunt  vitium  olim  Aci- 
dalius  V.  833  scatet  corrigens  et  nuper  Buggius  in  'Opuse.  phil.  ad 
Madv.  missis^  p.  191  haud  (caret)  inserens.  similiter  peccarunt  Spenge- 
lius  si  urnas  b.  et  Kiesslingius  cens.  p.  640  cupam  si  b.  {admisso  ipro- 
bust),  neque  satisfecerunt  Muellerus  p.344  {cf.  'de  siue  part.'  ed.  Berol. 
a.  1871  p.  5)  et  Kochius  in  Fleckeis.  ann.  t.  CVII  (a.  1873)  p.  420  si 
combibit  coniciens.  guttam  si  bibit  oJim  suasi  (quod  etiam  Pseud.  v. 
397  commendare  possitj  totum  locum  paido  aliter  quam  nunc  constituens 

833.  temet  tota  meu  B.   te  me  Tu  tamen  (Tutam  D)  CD.  corr.  LZ 
im-pvohnat  Gruterus.    improbus  Nonius.  est  improbus   LZ.  timidus 

est  inprobus  BCD  (inj^bus  C.    improbus  D).    is  malus  est  Bothitis 
tam  ab  ingeniost  inprobus  Seyffertus  in  'Stud.    Plaut.'  j).  14  834. 

d  Scio  B.    scio  c^im  spatio  CD       que  CD.    que  BL      mihi  libri 


IV  3,  (U-68  TRVCVLENTVS  133 

Ego  tibi  me  obnoxium  esse  fateor  culpae  conpotem.         835 

Archilis 
Callicles,  uide  quaeso  magnam  ne  facias  iniilriara: 
Reus  solutus  causam  dicit^  testis  uinctos  attines. 

Callicles 
Soluite  istas:   agite,  abite  tu  domum  et  tu  autem  domum. 
Eloquere    haec    erae    tu:    puerum    reddat,    si    quis    eum 

petat.  65 

Eamus,  tu,  in  ius. 

DlNIARCHVS 

Quid    uis    in    ius   me    ire?    tu's    praetdr 

mibi.  840 

Verum    te    obsecro     lit    tuam    gnatam    des    mi    uxorem, 

Callicles. 
Callicles 
Eundem    pol    reum    iitdicasse    te    quidem    istanc    rem    in- 

tellego : 


adeunda  Saracenus       ob  noxiam  Palmerius  cum  Casaubono.  obnoxia  libri 

835. tibi (ibi  e  corr.)me  obnoxiam  C {in  D  alt.  o  e  corr.)  eem  B.  essem 
CD.  corr.  L  Z  culpae  compotem  Saracenus.  culte  copotemi  B.  culte 
compote  mi  ceteri  836.  0  Callicies  B.    Callicies  CD^,  corr.  D^Z. 

Callides  L  Quae  et  B  et  editores  anciUae  tribuunt,  tonstrici  aptiora 
puto  uide -B  quaeso  magnam  (feZnimiam)  ne  ®.  quesomne  B.  qug 
somnem  (eea;u)  C.  qu§  somne  2).  quaeso  (queso  L)  ne  LZ:  cui  homini 
Camerarius ,  insignem  Geppertus ,  insonti  Kiesslingius  cens.  p.  640,  no- 
bis  Vsenerus  in  Ind.  scliol.  Gryphistc.  a.  1666  p.  9  inserebant  837.  tam 
(ta  B.  ta  D)  estis  uicto  (iuero  Z)  sati  ines  (satiines  D^,  n  D^  punctis, 
D^  lineola  del.  satin  est  L.  sanun  es  Z)  libri,  unde  nihil  effecerunt 
nec  Saracenus  nec  Camerarius ,  verum  restituit  Lipsius  Ant.  lect.  IV,  2 

838.  B  Soluite  B.    soluite  cum  spat.  CD  (i  supra  v.  add.  C) 
abito  Bothius:  sed  est  a-bite        tu  au  domum  B       839.  Hgc  CD.    hec 
BL         eve  BCD.    here  L  tupuerii  D.    ut  j)uerum  LZ  840. 

Eamus  tu  B.    eamust  C  et  cum  pers.   spat.  D.    eamus  LZ  in  ius 

•  d 

Saracenus.    intus   BLZ.    Intus  CD  d   Qui-nis  B.    quiduis  cum 

spat.  CD  in  ius  Saracenus.    intus  libri  meire  BD  tu 

es  LZ.  &  (et  (7)  ues  BCD  ptor  (uesptor  D)  BGD  841.  mibiJB. 
om.  ceteri  uxorem  (x  ex  o)  B.  uxsore  C  callides  L  842.  Eundem 
C.    Eunde  BD^.    eum  D^.    Eumpse   Seyff^rtus  l.  s.  s.  p.  23  pol 

reum  iS.-  cf.  Trin.  v.  234.  pul  te  B.  pulte  CD.  stulte  D^iZ.  pol 
te  Camerarius.    ultro  te  Seyffertus  Eu  edepol  te  Spengelius  {at  cf. 

Langenus  1.  s.  s.  p.  200).  varia  temptavit  MueUerus  p.  714  te  quidem 
istanc  ®.    quidem  istam  libri  (quide  B).    istanc  quidem  Bothius  prae- 


134  PLAVTI  IV  3,  69-78 

Nam    hailcl    mansisti,  diim    ego  darem  illam:    tiite    sump- 

sisti  tibi. 

Niinc   habeas    ut    uanctu's:    uerum    hoc    ego    te    multabo 

bolo:  70 

Sex  talenta  magna  dotis  demam  pro  ista  inscitia.  845 

DlNIARCHVS 

Bene  agis  mecum. 

Callicles 
Filium  istinc  tuom  te  meliust  repetere. 
Ceterum  uxorem  quam  primum  potest  abduce  ex  aedibus. 
Ego  abeo:  iam  illic  remittam  niintium  adfini  meo: 
Dicam  ut  aliam  condicionem  filio  inueniat  suo.  75 

DlNIARCHVS 

At  ego  ab  hac  pueriim  reposcam,  ne  mox  infitias  eat.      850 
Nihil  est:  nam  eapse  liltro,  ut  factumst,  fecit  omnem  rem 

palam. 
Sed  nimium  pol  opportune  eapse  eccam  egreditiir  foras  — 


eunte  Guyeto.   pridem  istam  Spengelius.    ceterum  dulito  an  istam  rem 

ex  litem  corrupturii  sit  {cf.  arg.  v.  10)  843.  hud  D  mans  isti 

B  dum  Camerarius.    de  B.    idem  CB.    nt  LZ  tute  (tu  e 

corr.)  C  844.  nactus  libri  multa  bobolo  B  845.  magna 

Saracenus.  malana  Ubri.  malaca  Bothius  dotis  LZ.  dotes  B.  de- 
tes  CD.    a  dote   Camerarius  {cf.  Kainjjmannus  l.  s.  s.  p.  32)  de 

amj3  B.  dem  an  pro  (^  D)  CD.  corr.  LZ  istac  (ista  Camerarius) 
inscitia  L.  istas  cinscitia  B.  ista  st  incicidia  C.  istast  insticia  D^Z 
(inscia  D^)  846.  tuum   te  Camerarius.    tum  (tu  B)  te  BCD.    tute 

LZ  melius  est  {e  B D)  libri  847.  Ceteru  J5.  Cgterum  CD  uxoru 
B.  uxorem  (e  ex  u)  C  qua  B.  qua  CD  potes  B.  potis  Bothius 
{at  cf.  Brixius  ad  Trin.  v.  SO)  abduce  LZ.  abduci  CD.  abdu  B 
§dib;  D.  edibus  B  ex^dibus  C  848.  adeo  iam  (ia  add.  D^)  lihri, 
emend.  Fleckeisenus  illic  ®.  illi  libri  nuncium  CD  affini  meo 
Camerarius.  adi  meo  B.  a  dimeo  C  adimeoDiZ  849.  conditione  5. 
Conditionem  C  850.  reposcam  ex  re\)Qsco  D  nemox  BD  inficias 
libri  eat  LZ.    k  BD  (inficias&  B).    et  C  851.  nihil  est  CD. 

Nihilist  Spcngelius  {at  cf.  v.  769  cum  Dombarti  disputatione  l.  s.  s.), 
qiiod  pro  parentlicsi  constituens  quamquam  ^J^o  nam  voluit  Seyffertus  in 
Philol.  t.  XXIX  (a.  1870)  p.  415  eapse  Seyffcrtus  in  ' Stud.  Plaut^ 
p.  23.  ipsa  et  lihri.  ipsa  haec  Camerarius  factust  Z.  factus  BCD. 
factum  est  L  Ceterum  cf.  quae  post  alios  Goetzius  exposuit  in  Act. 
soc.  phil.  Lips.  t.  VI  p.  311  sqq.  852.  s  Sed  B  opportune  L  cum 
plerisque.  oportuna  BCDZ,  quod  non  debuit  revocare  Spengelius  cum 
Langeno  {cf.  Seyffertus  I.  s.  s.  p.  29)  eapse  eccam  Bothius  {cf.  Bitsche- 
lius  in  'Nov.  exc.  PI.''  I  p.  52).    ecce  ab  se   (abse  Z)  libri.    ecce  ab 


lY  3,  79-4,  4  TRVCVLENTVS  135 

Ne   ista    stimuluiu    longum  habet,    quae  usque  iUinc   cor 

pungit  meum! 


PHRONESIVM.     DINIARCHVS.     ASTAPHIVM 

Phronesivm 
Blitea  et  luteast  meretrix   nisi   qui    sapit  in  uino  ad  rem 

suam: 
Si  alia  membra  umo  madeant,  cor  sit  saltem  sobrium.     855 
Nam  mihi  diuidiaest  tonstricem  meam  sic  malitiam  male 
Extinxe  et  meum  Diniarchi  puerum  inuentum  filium. 


854.  Nonius  p.  80,  21  M.:  Blitea:  inutilis  a  blito  herba  nullius 
usus.  Plautus  Truculento  'bliteae  clautea  est  meretrix'  Prae- 
terea  glossam  blitea:  stulta  rede  huc  rettulit  Loetvius  Prodr.  p.  279, 
ubi  vide  testimonia 


sese  Camerarius  (cf.  Kampmanntis  1.  s.  s.  p.  3).  eccam  eapse  Lange- 
nus  l.  s.  s.p.  3.  De  apse  forma  cf.  Bibbeckius  fragm.  trag.  ^  p.  XXXVIII 
sq.  Egreditur  CD.  gregit  B  853.  longum  Camerarius.  longe  B, 
longe  ceteri     hab&q;  B     que  D.  q'  C     usq;  B.  usq'  C     cor  pungit  Z.  cor- 

pugit  B.  Corpgit  (g  ex  vi)  C.  Cor  pu//git  D  (n  Jitt.  et  expuncta  et 
erasa).  conipugit  L  melim  C  D.  me  L  Nescio  an  scribendum  sit 
servata  forma  egregia:  quae  cor  pugit  usque  illinc  meum  Versum 

non  rectius  transposuit  Acidalius  (cf.  ad  v.  773)  quam  pro  interpolato 
habuit  Weisius 

Act.  IV  Sc.  4.  Versum  vacuum  reUnquunt  BC.  MERETRIX 
ADOLES  {haee  in  fine  v.  853)  CENS  ANCILLA  add.  D\  Phronesium 
meretrix.    Dinarcbus  adulescens.    Ascaphium  ancilla  L  854.  litea 

C,  littea  D  cum  spat.  init.  lutea  om.  L.  cf.  testim.  est  LZ  cum 
Nonio.    &  B D.    et  C  nisi  quid  Seyffertus  in  'Stud.  Plaut.'  ^j.  31 

(qui  ®).    nisiq;  B.    nisiq'   CD.    nisique  L.    nisi  quae  Z        sap  B 
uno  B         855.  uiuom  adeant  CD        856.   diuidiae  est  Lambinus.    di- 

uidia  est  (diuida  C.    e  BD)   libri  tonstricem  Camerarius.    in  ton- 

strice  B.    intonstricem   ceteri  sic    malitiam    ©    {cf.  v.   471.    473 

al.).  sicut  umlta  BCD.  sicut  in  ultam  Z.  sicut  L.  sic  mulcatam 
Cmnerarius ,  quod  quamvis  consentancum  non  sit  maxime  dividiae  fiiisse 
meretrici,    retinuerunt    editores  857.    Extiuxe    et    ©.     Ea    dixit 

(dix  B)  libri,  quod  sic  ferri  non  posse  unus  Buggius  vidit  in  FlecJceis. 
ann.  t.  CVII  (a.  1873)  p.  416,  ubi  Ea  dixe  et  coniecit  cum  Jacuna  sic 
fere  explenda:  sic  mulcatam  male  <^CaIIicli  quae  scire  uellet  de  nepo- 
tulo  omnia)>  Ea  d.  cet.  meum  Bothius.  eum  libri.  hunc  Lambinus 
esse  iuuentum  Camerarius 


136  PLAVTI  IV  4,  5—10 

DlNIARCHVS 

Vidi  audiui  quam  penes  est  mea  omnis  res  et  liberi.  5 

Phkoxesivm 
Video  eccum,  qui  amans  tutorem  med  optauit  suis  bonis. 

DlXIARCHVS 

Mulier,  ad  te  silm  profectus. 

Phkonesivm 
Quid  agitur,  uoluptas  mea?      860 

Diniarchvs 
Non  uoluptas:  aufer  nugas;  nil  ego  nuuc  de  istac  re  ago. 

Phroxesivm 

Scio  mecastor  quid  uelis  et  quid  postules  et  quid  petas: 
Me  uitare  uis,  te  amitti  pdstulas,  puerum  petis.  lo 


858.  Bede  hunc  versum  Biniardio  tribuit  Aeidalius,  non  recte  posf  v. 
864  iclem  transposuit ,   quod  probarunt   nonnuUi  Vicli  audiui  ®. 

Vbi  id  (Vbiit  B)  audiuit  libri.  Lubet  adire  Gruterus  praeeunte  Pistori 
(Lubido  adirest).  Indaudiui  Spengelius  {cf.  'T.  31.  PL'  p.  IS  sq.  et 
Muellerus  p.  50.  273),  quod  ferri  nequit  cum  personae,  non  rei  obiecto 
quara  penes  Pistoris.  quaqua  penes  B.  quamquam  penes  CLZ. 
quaqua  penes  quaquam  penes  {priore  q.  p.  linea  del.)  D  me  Z.  me  ea 
Pontanus         omis  B  859.  amans  tutorem  Botliius,    manstutorem 

lihri  (manstutore  BCD),  quod  inepte  cum  aliis  defendit  Turnebus.  suia 
tutorem  Saracenus  probante  Acidalio.  iam  tutorem  JRostius  Opusc.  I 
p.  207  sq.  me  (med  post  Lambinum  Fleckeisenus  in  ann.  phil.  t. 

CI  [a.  1870]  p.  544)  optauit  suis  Eostius.  mea  doptauis  B.  me  adopta- 
uis  CDLZ.  me  adoptauit  suis  Umpfenbachius  in  'Melet.  Plaut.'  (ed. 
Giss.  a.  1860)  p.  33,  quod  contra  FlecJccisenum  frustra  defendit  Muel- 
lerus  'Nachtr.'  p.  113  adn.  860.  Mumilier  C  ad  te   sum  pro- 

fectus  AcidaUus.  adsu  j^)fectust  B.  adsum  profectust  CDLZ.  inepta 
temptarunt  Lipsius,  Palmerius,  Bothius,  alii  quid  cum  pers.  spat. 
BCD  igitur  Acidalius  861.  nihil  Jibri  nunc  LZ.    hunc 

BCD        deistac  re  D.  deista  cre  B  862.  me  castor  BD        uelis 

Camerarius.    uis  libri.    ulis  Kochius  in  Fleckeis.  ann.  phil.  t.  CI  (a. 
1870)  p.  686  assentiente  BecJcero  l.  s.  s.  p.  260        et  del.  Guyetus 
postulas  Z        petis  Bothius         Cf.  Bitschelius  Proleg.  p.  CL        863. 
uitare  ©.    uidere  libri  te   amitti  ®  (cf.  Capt.  v.  336).    et  me  te 

(«t  metejBD)  amare  libri.  me  amare  et  te  amari  Bothius.  Male  postu- 
las  Camerarius  om.,  uis  Goelkrus.  Tradita  verba  ferri  non  posse  pier- 
spiciens  mire  nec  me  uis  (med  haud  uis  Buggius  l.  s.  s.  p.  417)  nec 
me  te  amare  postulas  suasit  3Iuellerus  p.  217  adn.  cimi  Buggio  (nec 
amare  iam  Guyetus)  neque  rectius  Maehlyus  l.  s,  s.  p.  124  sq.  mecum 
agere  (postulas!)  p)}'^  et  me  te  amare  admittit 


IV  4,  11-17  TRVCVLENTVS  137 

DlNIARCHVS 

Di  inmortales,  ut  planiloquast,  paiicis  ut  rempse  adtigit! 

Pheonesivm 

Seio  equidem  sponsam  tibi  esse  et  filium  ex  sponsa  tua,  865 
Et  tibi   uxorem   ducendam    iam  esse:    abi,   ama   ^animiim 

tuom' 
Et  me  quasi  pro  derelicta  sis  habeto:  sed  tamen 
Cdgitato  mus  pusillus  quam  sit  sapiens  bestia,  i5 

Aetatem  qui  ndn  cubili  uni  unquam  conmittit  suam, 
Quia,  si  unum  obdit  dbsidiator,  aliud  perfugiiim  tegit.      870 


870.  Glossam  apud  Maiuni  Class.  auct.  VI p.  570:  perfngium:  lo- 
cus  refugii  huc  referri  posse  Biiggius  vidit   in  Fleckeis.   ann.    t.  CVII 

fa.  1873)  i).  417 


864.  Dii  imortales  B.  Di  (Dii  C)  immortales  CDLZ  plani  loqua  e 
B.    planiloqua   est   (e   D)   CDLZ  rempse  Buggius  in    Philol.  t. 

XXXI  (a.  1872)  p.  261.  repsa  B  (quod  tenet  Kochius  in  FlecJceis. 
unn.  t.  CV  [a.  1872]  p.  832).    rem   ipsam  (ipsa  C)  CDLZ  attig 

BC.  attigit  D  865.  tua  (t  ex  s)  C  866.  abi  ama  ®.  alibi  iam 
(ia  B)  lihri.  noui  Spengelius,  quod  amplectens  Kiesslingius  cens.  p.  640 
noui  an.  t.  pro  exitu  novi  versus  habet,  hoc  loco  ex  alibi  iam  extricans 
Calliclai  filiam.  niliil  effecerunt  Dousa,  Guyetus,  Bothius,  Goellerus, 
Muellerus  p.  379 ,  Kochius  l.  s.  s.  p.  367  (ducendam  eam,  alibi  iam  esse 
an.  t.  corrigens),  Maehlyus  p.  125  tuum  libri  867.  Et  me  Camerarius. 
EtjB(7.  E  J).  me  LZ.  Vt  me  Lambinus  {atque  Vt  rubro  in  ipsum 
B  intulit  man.  Camer.)  prodelicta  C  habeto  ®.  habiturus  libri 
sed  amen  B.    sedamen  C.    sed   amem   D.   corr.  LZ  868.    Cogitat 

omus  B.    cogitat  omus  CD.  corr.  LZ        bestia  L Z.    uestia  BCD 
869.  etate  D      qui  non  cubili  uni  unquam  BuecheJerus.    qui  uui  cubili  nun- 
quamZ.  quin  ocubilium  (ocubiliuBC)  quam  (Quam  C  Q\ia,D)BCDL 
comittit  B.    committit  ceteri       suam  Z.    suum  BCDL  870.  Quia 

si  B.  quasi  ceteri.  Quin  si  et  Qua  si  Bothius.  Qui,  si  Seyffertus  in 
'Stud.  Plaut.^  p.  23.  Neque  si  Buggius  1.  s.  s.  unum  obdit  &  (cf. 
Cas.  V,2,  17).  unum  odiv  B  (odiu  ex  v.  871).  unum  CDZ.  uinum  L. 
unum  ostium  Camerarius ,  quod  quamvis  importunum  sit  probarunt  om- 
nes  obsidiator  BCD,  cui  vocabulo  sine  causa  ius  abrogarunt  omnes. 
obsideatur  LZ.    obsidetur  Bothius  aliud  L.    aliil  BC.    alium  D. 

aliunde  Z.  alid  (vel  alio)  Bergldus  I.  s.  s.  p.  54  profugiura  L.  ec- 
fugium  Bergl-ius  tegit  ®.   gerit  libri  (Gerit  CD).  erit  Lav.hinus. 

(perfugium  aliud)  repperit  Guyetus.    quaeritet  Berglcius  (quaerit  Meur- 
sius  cum  Pio).     petat  Bothius.     patet  Spengelius  in  adn.    paret  Muel- 
lerus  p.  226  adn.   cum  Dombarto   I.  s.  s.  p.  737  sq.    caret  Buggius 
Temere  hunc  versum  et  tractavi  et  damnavi  in  'Anal.  PI.'  p.  18 


138  PLAVTI  lY  4,  18—23 

DixiAKCHVS 

Otium  ubi  erit,  de  istis  rebus  tum  amplius  teciim  loquar, 
Nunc  puerum  redde. 

Phroxesivji 
Immo  amabo  ut  hos  dies  aliquos  sinas 
Eum  esse  apud  me. 

DlNIARCHVS 

Mmume. 

Phroxesivm 
Amabo. 

Dixiarchvs 

Quid  eo  opust? 

Phroxesivm 

In  rem  meamst.      20 
Triduom  hoc  saltem,  dum  mi  aliqui  miles  circumducitur. 
Sine  me  habere:  siquidem  habebo,  tibi  quoque  etiam  pro- 

derit:  875 

Si  auferes,  a  milite  omnis  tiim  spes   animam  eflflauerit. 


871.  Pers.  spat.  CD  Ocium  LZ.    Odiu  B.    odium  CD  deistis 

BCD  872.  Post  redde  pers.  spat.  BCD  Aliquos  B  {quod  cum 

sinas  versum  occupat).  aliqnot  Bentleius  873.  apup  me  B  mini- 
me  (Minime  B)    inter  p)crs.  spatia  BCD  iam  amabo   Camerarius 

(iam  del.  Bothius).    la   abo  B.    iam  abio  C.    iamabio  D.    nam  eo  LZ 

Pers.  spat.  ante  quid  BCD       eo  add.  Spengelius  cum  Studemundo  . 
et  Muellero  p.  227  adn.    ceteroqid  nihil  agente  (id  Bothius)  opust  ^| 

Camerarius.    opus  (o^  B)  lihri  in  rem  meam  Bothius.    iure  (lure 

CD)  mea  BCD.    In  re  mea  LZ.    e  re  mea  Camerarius.  est  add. 

Lambinus  874.  Triduvi  B.  triduum  ceteri  dum  mi  ©.  dum  libri. 
unum  dimi  MueUerus  l.  s.  s.  aliqui   Spengelius  in  adn.  cum  3IneI- 

lero.    aliquo  libri.    argeuto    Boecl-elius  1.  s.  s.  p.  42  milis  BCD^. 

corr.  D^LZ  miles  aliquo  Bothius  circum  ducitur  B  875.  Sine 
me  habere  BueclieJerus.  In  ea  rem  B.  In  eam  (Ineam  C)  rem  CDZ.  In 
ea  re  L.  lu  rem  meam  Gruteriis  (transpos.  SpengeJius  cum  Brixio  p.  15), 
quod  non  suadet,  sed  dissuadet  v.  S73  similitudo.  Kihil  egertmt  Acida- 
liusp).  554,  Geppertus,  alii  siquidem  hi^hebo  Buechelerus.  sic[uid  habebo 
libri  (habco  Spengelius  in  adn.)  876.  aufers  Bothius  a  milite  ®. 
puerum  a  milite  libri.  puerum  olim  Bothius  praeeunte  Guyeto,  quod 
iteravit  Boechelius  I.  s.  s.  p.  44  omnes  C  tum  Spengelius.  tum 

(tu  B)  mihi   Iibri.    tum   aut  deleri  aut  iam    scribi   voluit  3IueUerus  p. 
22U  adn.  sine  ratione.    mihi  varie  trayisponendo  servarunt  Bothius  (spes 
tum  mi)  Goellerus  (tum  omnis  mihi)  Dombartus  I.  s.  s.  (tum  spes  mi) 
animam  Z.    anima  BCD.    animo  L  efflauerit  versum  occupat 


IV  4,  24-29  TRVCVLENTVS  139 

DlNIAECHVS 

Factum  cupio:  nam  nefacere  si  uelim,  non  est  locus. 
Niinc    puerum    utere    et    procura,    quando    pro    cura    aes 

habes.  25 

Phkonesivm 
Miiltum  amo  te   ob  istanc  rem  ecastor.    libi  domi  metues 

malum, 
Fiigito  liuc  ad  me:  saltem  amicus  mi  esto  consiliarius.     880 

DlNIAKCHVS 

Bene  uale,  Phronesium. 

Phronesivm 
lam  me  tuom  oculum  non  uocas? 

DlNIAECHVS 

Id  quoque  interim  futatim  nomen  conmemorabitur. 


in  B  Ceterum  v.  875  sq.  delevit  Guyetus,  olim  inverterat  Bothius,  quod 
recoxit  Boeckelius  l.  s.  s.  pessime  etiam  v.  877  explicans  et   constituens 

877.  na  B  nefacere  L  ctim  KiessUngio  cens.  p.  640  (cf.  Pseud. 
V.  437).  re  facere  BC.  refacere  DZ.  secus  (aliter  Geppertus)  facere 
Grainius  'Zeitschr.  f.  Gymn.'  t.  XX  (a.  1866)  p.  475  878.  puerum 
Bothius.  puero  libri  quando  pro  cura  aes  ®.  quando  procures  (^cures 
BD)  libri.  quando  quod  procures  (cnres  SpengeJius)  Saracenus.  quia 
{om.  Guyetus.  quom  Maehlyus  l.  s.  s.)  unde  procures  Camerarius.  quando 
unde  ei  cures  G.  Hermannus  in  Ann.  phil.  t.  XXXV  (a.  1842)  p.  191 

879.  multum  cum  pers.  spat.  CD  amo  te  Bothius.    amabo  te 

libri.  amabo  GoeUerus  {at  cf.  Dombartus  l.  s.  s.)  istam  libri  (obista 
B).    hanc  Bothius  ecastor  Bothius.    me  castor  Jibri  880.  mihi 

libri  cousiliarius  ®  {cf.  v.  216).  manubinarius  BLZ.  mauu  bina- 
rius  CD.  manubiarius  Camerarius.  manubriarius  Aleiatus.  manipu- 
larius  Geppertus,  quod  miror  non  modo  Spengelio  placuisse,  sed  etiam 
Loewio  (manupularius  suadenti  in  'Anal.  Pl.'  p.  214):  sensu  enim 
cassum  est  881,  bene  cum  pers.  spat.  CD  pronesiu  B  iam  cum 
pers.  spat.  BCD  me  add.  Camerarius  tuum  L.  tum  BCDZ.  non 
Saracenus  occulu  D  non  add.  Camerarius  An:  lam  tuom  ocu- 
lum  me  noenum  uocas.?  882.  interim  futatim   (Futatim  CD)  voces 

admodum  suspectas  obscurare  nolui,  cum  et  prius  quodam  modo  defendi 
possit,  {quamvis  non  possit  interdum  significare)  et  futatim  fortasse  glos- 
sematicum  potius  quam  corruptum  sit;  de  futatum  Lambini,  fututim  (!) 
Pahnerii,  furatim  Lipsii  cogitari  nequit:  paulo  melius  furtim  Lipsius 
proposuit  {quod  servare  possis  sic:  inter  rem  <^nouam^  furtim  coll.  Cist. 
II,  1,29).  etiam  interduatim  Eitschelius  Opusc.  phil.  II  p.  267  sq. 
praeeunte  Scioppio  (induterduatim  [!]  Berglcius  in  Philol.  t.  XXXII  p. 
566),  interdum  furtiue  Geppertus,  unde  etiam  interdum  furtim  conflavit 
Spengelius        commemorabitur  Camerarius.    coramemorauiter  B.    com- 

V 

memorabiter  C.    comemoraui  ter  DLZ 


140  PLAVTI  IV  4,  30-34 

Numquid  uis? 

Pheonesivm 
Fac  msas  me. 

DlXIARCHVS 

Operae  mi  tibi  erit,  ad  te  uenero.    3o 

Phroxesivm 
Tlle  equidem  liiuc  abiit,  abscessit.    dicere  hic  quiduis  licet. 
Verumst  uerbum  quod   memoratur:  ubi   amici,  ibi  demum 

esse  opes;  885 

Propter  hunc  spes  etiamst  liodie  probe  tactum  iri  militem, 
Quem  ego  ecastor  mage  amo  quam  me  —  dum  id  quod  cu- 

pio  inde  aiifero; 

885.  Qumtilianus  ivst.  or.  V,  11,  41:  ea  quoque  quae  uolgo  re- 
cepta  sunt,  hoc  ipso  quod  incertum  auctorem  habent  uelut  omnium 
fiunt,  quale  est  'ubi  amici,  ibi  opes' 


883.  Numquid  (d  ex  s  B.  KunquidiZ)  nis  BLZ.  numquiduis  CD 
Perverse  ad  unum  omnes  haec  verha  Phronesio  tribuerunt  (reliqua  Di- 
niarcho  continuarunt) ,  quasi  formulam  abenntium  restans  mulier  adhi- 
here  possit  Fac  uisas  me  ®.  facultas  lihri.  ualeas  Guliehnius ,  cui 
Fac  A.cidalius  cum  Bitiershusio,  3Ieursio ,  Scioppio,  Vi  Spengelius  prae- 
misit  opere  lihri  mihi  ubi  Bothius.  ubi  (Vbi  GD)  mihi  libri 
erit  C  in  litura  (fuit  est  erit)  atte  B  884.  equidem  ®.  quidem 
libri  hinc  abiit  BC.  abiit  DLZ  ascessit  B.  accessit  ceteri  (ac 
cessit  Bothius)  quiduis  licet  Camerarius.  quis  uidelicet  (lic&  BD) 
libri  885.  Veru  est  B.    uerum  est  ceteri,  D  cum  pers.  spat.         ubi 

ubi  Eibbeckius  in  fragm.  trag.  *  p.  352  amici   ibi  demum  essc  ®. 

amicibilde  B.  amici  Ibidem  CDLZ.  amici  ibidem  sunt  Camerarius. 
amici  esse  ibidem  Lambini  'libri  veteres^  (probante  Bentleio  ad  Terent. 
Eun.  IV,  5,  6  et  Schneidero  'de  proverb.  Pl.  Ter.'  fed.  Berol.  a.  1878] 
X>.  17  sq.  coU.  Merc.  v.  771  sq).  amiceis  ibi  sunt  Fleckeisenus  in  ann. 
phil.  t.  CI  Ca.  1870)  p.  852  opes  Pius  {ef.  testim.).    opus  Ubri 

886.  etiamst  Pahnerius  p.  712  inter  commenta  ceteroqui  plane  improha- 
bilia.    etiam  (&  ia  B)   se  BCDZ.     etiam  L  hodie  probe   ®    (c/. 

Pseud.  V.  1310).  hodie  (h  ex  s  D)  se  hodie  GD.  hodie  BLZ.  hodie 
bolo  Seijffertus  in  Philol.  t.  XXVII  (a.  1868)  p.  471  (coll.  arg. 
V.  3)  tactum    iri   militem   Petitus.     tantum   rimlitem   B.    tantii 

ri  (tanturim  D)  Litem  CD.  tantum  rim  militem  Z.  tantum  mili- 
tem  L  (me  tacturam  Spengelius,  detonsum  iri  Geppertus,  insaniora 
Lambinus,  Pareus,  Gruterus,  alii)  887.  ego  B.  om.  ceteri  a,mo  L. 
ama  BGDZ  qua  medii  B.    qua   me   dudum  CD.    quam  dudum 

LZ.  corr.  Camerarius  aufero    Camerarius.    auferue  B   (quod  eum 

inde  versum  occupat).   Auffene  C.    Auferre  DLZ 


IV  4,  35-39  TRVCVLENTVS  141 

Verum  qiiom  multum  abstuli^  mi  hau  miittum  apparet  quod 

datumst:  35 

Ita  sunt  gloriae  meretricum. 

AsTAPHIVM 

Vah  tace. 
Phroxesivm 

Quid  estj  obsecro? 

ASTAPHIVM 

Pater  adest  pueri. 

Phronesivm 

Sine  eumpse   adire  huc:   sine,   si  is  est 

modo.  890 

Lineam  adduxi:   ire  ut  coepit,  adimet  rete  si'  tenet: 
Ne  istum  ecastor  hodie  hostissim  confectum  fallaciis. 


888.  Verum  quoin  ®.     Que  cuB.  que  (que  X)  cnm  CDLZ:  Quia  quom 
Botliius  (Quamquam   quom  idem).     Quod  cum  Maehlyus   l.  s.  s.  p.  125 
multum  iZ.   mutu  5.  mutum  CD  (cummutum  C)        abstuli,  mi  ®. 
abstulimus  libri  haud  LZ.    au  B.    aut  CD.    haud  id  Seyffertiis  l. 

s.  s.    mox  haud  Muellerus  p.  514  adn.    haud  ita  Maehlyus        muttum 
®.    mutu  BCD.    multum  LZ        apparet  libri  (aumutuapparet  B) 
adparet  multum  Bothius  datii  est  B.    Datum  est  CD        Intolera- 

bilia  coniccit  Spengelius,  improbabilia  Buggius  l.  s.  s.  p.  417.  Laeu- 
nosum  hunc   locum   esse   arbitratur  Muellerus   p.   672   adn.  889. 

gte  B.  glorie  D  Fers.  spat.  C  Vah  Bothius.  aha  B.  aha  CDL. 
ah  Z.  ah  Bothius  postea,  minus  recte  (cf.  Kiesslingius  cens.  p.  641) 
890.  Pater  add.  Guyetus  (Pueri  patfir  adest  Goellerus,  Adest  pater  p. 
Spengelius)  puer  L  eumpse  Bothius.  eum  ipse  BCDZ  {Eam  B, 
ubi  adest  pueri  sine  versum  occupant).  eum  ipsum  L  cum  Saraceno 
sui  est  L  891.  Lineam  adduxi:  ire  ®  (cf.  v.  35  sqq.  3Iost.  v.  1070). 
Sineum  (Sin  eum  CD.  Sine  eum  LZ)  ipse  (ipsum  L)  adire  libri  {par- 
tim  ex  v.  S90)  coepit  Geppertus.  cupit  BCD.  cupio  LZ  adi- 
met  rete  ®.    ad  me    ad  (ac  L.    hac  Z)   recta  (adrecta  C)   libri  si 

tenet  Pius.  si  tenent  BLZ.  sitenent  CD  Post  vana  Saraceni,  Lam- 
bini,  aliorum  commenta  meras  tautologia^  corrigendo  cffecerunt  Gepper- 
tus,  Spengelius,  Kiesslingius,  Kochius  (in  Fleckeis.  ann.  t.  CV  p.  36S), 
Buggius  (in  '^Opusc.  phil.  ad  Madv.  missis''  p.  191)  neque  multum  iuvat 
quod  Langenus  proposuit  I.  s.  s.  p.  336:  Is  est  profecto;  ut  coepit  ad 
me  recta  habet  rectam  uiam  892.  Neistii  B  hostissim  ©.  hastis 
libri.  astutis  Camerarius  praeeunte  Saraceno  confectu  B.  confexim 
Acidalius  (confexo  amicus  quidam  Buggii).  conficiam  Geppertus  (con- 
feciam  Loewius  in  Act.  soc.  phil.  Lips.  t.  V  p.  317):  sed  confectum 
cum  per  se  non  offendat,  rectius  verbum  quod  desideratur ,  quod  olim  per- 
verse  v.  S91  quaerebant ,  ex  corrupto  hastis  efficimus 


142  PLAVTI  V,  1-6 

STRATOPHANES.     ASTAPHIVM.     PHRONESIVM. 
STRABAX 

Stuatophanes 
Ego     minam    auri    fero    supplicium    damnas    ad    amicam 

^  meam: 

Vt    illud    acceptum    sit    prius    quod    perdidi,    hoc    addam 

insuper. 
Sed  quid  uideo?  eram  atque  ancillam  ante  aedis?  adeunda 

haec  mihist.       895 
Quid  hic  uos  agitis? 

PHRONESn^ 

Ne  me  adpella. 
Stkatophanes 

Nimium  saeuis. 

Phronlsivm 

Ilicet. 
Pdtin  ut  mihi  molestus  ue  sis? 

Stratophaxes 

Equid,  Astaphium,  h'tiumst?     5 


Act.  V.     Versum  vaeuum   relinquunt  BC.    MILES  ANCILLA  ME- 

RETRIX  RUSTIC  add.  I>\  Miles.  Ascapbium  ancilla.  Phronesium 
meretrix.  Rusticus  strabax  adolescens  L  893.  Ego  Buechehrus.  Eo 
BLZ.  0  cum  spat.  init.CD.  H.oc  Buggiusl.  s.  s.  p  418  minam  auri 
Seyffertiis  in  Philol.  t.  XXVII  (a.  1S6S)  p.  472  {ubi  qiiod  defendit 
Eo,  ....   fero  redarguit  Buggixis).    mibi  amare   lihri  Meo  mihi 

more  Lambinus.  Nihil  egerunt  Meursiiis,  Lipsius,  Pahnerius,  Pareus, 
denique  Geppertus  (Hocine  amarest  scribens,  scilicet  quod  contrario 
sensu  neque  prava  est  vocis  collocatione  extet  Merc.  v.  366)  damnas 
Dousa.  danis  B.  dampnis  CD.  damnis  LZ.  iam  bis  Lipsius  Ant. 
lect.  IV,  16  894.  Vt  ut  Gruterus  {unde  illuc  accej^tumst  Bothius) 
895.  Sed  eccam  3Iuellerus  p.  601  uideo  Z.  uid&  CD.  uidet  C. 
uideon  L  An:  Sed  uideo  eccam  eram.?  adq?  C  edis  CD.  edis  B 
haec  mihi  eai  Bothius.  est  (e  BCD)  bgc  (hec  BL)  mihi  libri.  est 
del.  Guyetus    An:  adeundumst  mibi.^  896.  ne  (Ne  5)  cum  pers.  spat. 

BCD  appella  L  cum  Saraceno.  appellat  BCDZ  nimium  seuis 
LZ.  nimiue  (Ximius  5)  eui  £(7I>  Ilicet®.  sic  BCDZ.  om.  L.  Sic 
sine  Camerarius ;  melius  Sic  ago  Geppertus,  Sic  datur  {vel  placet,  lubet 
cum  Mucllero  p.  394)  Spengelius,  pessime  Sicine  Maehlyus  l.  s.  s.  p.  125 
897.  Potin  Buthius.  Potines  B.  Potin  es  CDLZ  ne  sis  Bothius 
praeeunte  Guyeto.    nesies  B.     ne    sies    CDLZ         Equid  Buechelerus. 


V,  6-10  TRVCVLENTVS  143 

ASTAPHIVM 

Merito  ecastor  tfbi  suscenset. 

Phronesivm 

Egone  isti?  atqui  etiam  parum 
Male  uolo. 

Stratophanes 
Em  ego,  mea  uoluptas,  si  quid  peccaui  prius, 
Supplicium  ad  te  lianc  mmam  fero  auri:  si  minus  credis, 

respice.  900 

Phronesivm 
Manus    uetat    prius    quam    penes    sese    habeat   quicquam 

credere. 
Puerj)erae  opus  est  cibo,   opust  matri   ueste,    quae   puerilm 

lauit,  10 


quid  libri.  quid  id  Bothius  Afctaphium  litiumst  Spengdius  cuni  Stude- 
mundo.  ast  (quidast)  apilitiu  est  jB.  ast  apilitiumst  CZ>.  estAscapbium 
J^.  astaphiust  Z.  Astaphylitium  est  Camerartws  898.  tibi  LZ.  sihi 
B.    'Sibi  CD  succenset  libri  egon  Camerarius.    legon  BCDZ. 

om.  L  isti?   atqui  Acidalius  p.  555.    atque   (lego  natq;  B)  ne  isti 

libri  «feia  B.  etiam  id  AcidaJius  899.  Em  ego  i©.  ego  (Ego  B) 
libri,  cum  pers.  spat.  BCD.    ergo  Bothius  siquid  libri         900.  ad 

te  hanc  Camerarius.  archanc  B.  adhanc  C.  ad  hanc  DZ.  est.  Hanc 
L  Post  fero  pers.  spat.  B  fero   minam  auri  Bothius 

si  minus  Buggius  l.  s.  s.  p.  418.  si  mihi  libri.  nisi  mihi  Acida- 
lius  credis  Acidalius.    rides   libri  respice   Muretus   Var.  lect. 

IX,  13  (ceteroqui  aberrans).  pice  (ri  despice  jB)  BCD.  om.  LZ  (spice 
Turnebus,  spece  Lambinus,  espice  Pahnerius,  redespice  (!)  Lipsius 
temptaverant)  901.  uetant  LZ  priusqua  (r  ex  1)  B.  prius  quam 
CD  pane  sese  B  habeant  LZ  quicqua  i5  902.  Puerperae 
®  {cf.  V.  414).  puero  libri,  cui  tamen  'lacte'  {v.  903),  non  'cibo'  opus 
est  {neque  enim  comparari  potest  v.  935)  opus  e  D.  opusest  C.  opust 
Camerarius  cibo  Spengelius.  cibu  B  cibum  CDLZ.  eihus  La^nbinus 
opus  est  libri      matri  ueste   quae  ®.  matri  auteq;  B.  matri  autem- 

V  .  ... 

que  (auteq»  C.  atemq»  D)  CDL.  matri  quae  Z.  matri  ei  item  quae 
Boxhornius  cum  Casaubono  {quod  corrupit  Maehlyus  l.  s.  s.  p.  125). 
etiam  matri  quae  Guyetus.  autem  matri  quae  Bothius.  matri  |  anui 
(auiae  Buggius  in  Philol.  t.  XXXI  p.  261)  quae  Kiesslingius  cens.  p. 
641  Perverse  cum  Scaligero  matrem  nutricem  dici  x>utarunt,  quae  nec 
per  se  iniellegi  nec  bis  commemorari  piotest,  non  rectius  Kiesslingius  cum 
Buggio  Muelleroque  {versum  vitiante  p.  590)  ipsam  Phronesium  intel- 
lexerunt:  cf.  v.  401.  471.  802;  unde  et  Puerperae  confirmatur  et  ueste, 
cum  desideremus  quod  ad  lavandi  munus  pertineat 


144  PLAVTI  V,  11—18 

Opust  nutrici,  lacte  ut  habeat,  ueteris  uini  largiter 
Vt  dies  noctesque  potet:  opust  ligno,  opust  carbonibus; 
Fasciis  opus  est,  puluinis,  cunis  incunabulis;  905 

Oleo  opust,  fariua:  purum  piltum  opus  est  totum  diem; 
Nunquam  hoc  unum  hodie   ecficiatur   opus,   C|uin    opus    sem- 

per  siet.  i5 

Non  enim  possunt  miHtares  pileri  ut  auis  ecducier. 

Stkatophanes 
Respice  ergo  atque  accipe  hoc  sis,  qui  istuc  ecficias  opus. 

Phbonesivm 
Cedo,  quamquam  parumst. 

Stratophanes 

Ah,  omnest  mancum  istic:  poscit, 
'parumst'.  —      910 

903.  Opus  libri.   corr.  Spengelius  lacte  ut  Seyffertus  in  Phildl.  t. 

XXV  (a.  1867)  p.  469  sq.  attut  B.  actute  CDL.  iitrem  Z.  nihil 
effecit  mtschelius  Opusc.  pJiil.  II  p.  251,  nedum  Geppertus,  Crainius 
CZeitschr.  f.  Gymn.'  t.  XX  [a.  1866]  p.  476),  alii  abeat  (attu- 

tabeat)  B  ueteri   sui  nilagiter  B.    ueteris  uinil  agiter  C.    ueterisui 

ni  lagiter  D.  corr.  LZ  904.  Potet   D.    Potest  C  opust  ligno 

Guyetus  (lignis  Saracenus).  opustic  no  B.  opus  istic  non  ceteri.  opust 
igne  Camerarius  opus  est  libri  905.  Fasciis  Z.  Falciis  B.  faci- 
liis  CDL        pul  uinis  B  Cunnis  Z         in  cunabulis  L.    in  cunna- 

bilis  Z.  incunabilis  C  ante  corr.  carbonib;  faciliis  opus  e  pu(luinis) 
in  ras.  D^  addens  .d. ,  cpio  spectat  quod  in  uUimo  paginae  versu  adscr. 

.[-).  Cunis  incunabulis  oleum  opus  e  faua  purus  e  totum  diem;  haee 
enim  verba  antea  om.  906.  Oleo  Spengelius.    Oleil  B.    oleum  CDL 

opus  est  libri  purum  putum  opus  est  ©.  purus  est  libri.  opus 
est  Saracemis.  puero  opus  est  opust  Camerarius.  opust  pulmeuto,  opust 
SpengeJius ,  post  quem  pulte  jiotius  Hotum  diem'  opus  visum  Maehlyo  l. 
s.  s.  p.  126  907.  Nuqua  B.  Numquam  CD  hoc  unum  hodie  i©. 
hoc  uno  die  libri.  uno  hoc  (unum  hoc  Kiesslingius  cens.  p.  641)  die 
SpengeKus.    hodie  unum  (opus  eff.)  Muellerus  p.  297        efficiatur  libri 

908.  possu  B.  posum  C.  pBssum  D.  corr.  LZ  ut  auis  ®  {cf. 
Poen.  I,  2,  143).  et  (&  B)  auio  BC.  etauio  DLZ.  ut  alii  Valla 
{quod  quamvis  debile  sit  iteranmt  Goellerus  atque  Buggius  l.  s.  s.  p. 
418).  ut  catuli  Spengelius.  dauco  Seijffertus  in  Philol.  t.  XXIX  (a. 
1870)  p.  416  (monstra  protulerunt  Saracenus  cum  Mureto  Var.  lect. 
IV,  12,  Alciatus  cum  Turnebo  Adv.  XI,  21,  Lipsius  Ant.  lect.  IF,  12, 
Palmerius  p.  675.  728,  Bothius,  Geppertus)  exducier  libri         909. 

atque  add.  Bothius  sis  add.  Spengelius.  varia  temptavit  MueUerus 
p.  600  Quid  istuc  est?  L  efficias  L,    Gruterus.     ex    efficias 

BD.    exefficias  GZ        910.  cedo  cum  pers.  spat.  CD       quaqua  B 
parum  est  cum  pers.   spat.  post   est  BCD  Ah,  omnest  mancum 


I 


V,  19—24  TRVCVLENTVS  145 

Tuo  iirbitratu  qudd  iubebis  dabitur:  dau  nunc  sauium? 

Pheonesivm 
Mitte  me,  inquam:   odi6su's. 

Stratophanes 

Nil  fit,  non  amor,  teritiir  dies:     20 
Pliis  decem  pol  pondo  amoris  pausillisper  perdidi. 

Phronesivm 
Accipe  lioc  atque  aiiferto  intro. 

Strabax 
Heus!  libi  mi  amicast  gentium? 
Neque  ruri  neque  hic  hilum  operis  facio:  conrumpor  situ.  915 
Ita  miser  cubando  in  lecto  hic  exspectando  obdiirui. 


913.  Nonius  p.  155,  34  M. :  Pauxillisper  a  pauxillo.    Plautus  Tru- 
culento  'plus  decem perdidit'  id  est  'per  particulas' 


istic:  poscit  ^.    Ad  omnaemanucistic  poste  B.     adomne  manuc  istic 

c 

poste  C.  ad  omne  manu  (c  add.  D^)  poste  D.  ad  omne  munus  (ma- 
nus  Z)  istic  poste  (posse  Z)  LZ.  addam  minam  adhuc  istic  postea 
Camerarius.  addam  unam  minam  istuc  postidea  Bothius  probante  Bit- 
sclielio  Opusc.  phil.  II  p.  544:  non  meliora  Spengelius ,  peiora  Goelle- 
rus,  Geppertus,  Maehlyus,  alii:  sic  enim  niniis  cum  v.  911  hic  consentit, 
cum  personae  militis  non  respondeat ,  qiiod  non  mussitans  nova  polli- 
ceatur  parust  BCDZ.  parum  est  L,  quod  vtdgo  Phronesio  tribuunt 
911.  dabitur  Goellerus.  adabitur  B.  addabitur  CDLZ.  id  dabitur 
Camerarius       dan  ®.    da  libri        912.  odiosus  nibil  libri      a,morteritur 

u 

BD.    amorteriter  C  (u  suprascr.  C^)  913.  pol  pondo  ®.    pondo 

libri  cum  Nonio.  iam  pondo  Goellerus  amoris  Z  cum  Nonio.  moris 
BCDL.  auri  morus  Bothius,  improbabiliora  etiam  Geppertus  cum 
Maehlyo  Spengeliusque  cum  Muellero  ('Nachtr.'  p.  22),  qui  et  co- 
nexum  verborum  neglexerunt  et  lusum  sustulerunt,  ex  quo  miles  ipsius 
amoris  detrimentum  quasi  ponderat  (cf.  v.  68)  pauxillisper  (pau- 

sillisper  supraser.  x  Leid.)  perdidit  Nonius.  pausilli  (pauxilli  L.  pau- 
sillis  Z)  per  perdidi  (perperdidi  B.    perdidi  LZ)  libri  914.   introd 

Ritschelius  in  'Nov.  exc.  Pl.^  I  p.  81  Heus,  ubi  ®.  ubi  libri.  Cubi 
Eitschelius  in  Opusc.  x>hil.  III  p.  141  mi  Ritschelius.    me  B  CD. 

mea,  LZ,  unde  varia  temptavit  Muellerus  p.  67 1  vitium  vitio  expellens 

gentium  Angelius.  centium  BDZ.  centiim  C.  certum  L  915. 
hilum  operis  ©  (cf.  Pseud.  v.  397.  Placidus  p.  51,  12  D.  'hilum:  quic- 
quam').  operis  quicquam  (qucquam  C)  libri.  quicquam  operis  Bothius 
praeeunte  Giiyeto  facio  Z.    facto  BCDL        corrumpor  libri 

916.  ita  cum  pers.  spat.  CD        inlecto  B         ac  Guyetus  ex- 

pectando  BCLZ 

PlAVTI   XnVOVIiBNTVS       '  10 


146  PLAVTI  V,  25-29 

Sed  ecam  uideo  amicam:  lieus,  quid  agis,  mulier? 

Stratophaxes 

Quis  illic  est  homo?      25 
Phronesivm 
Quem  ego  ecastor  corde  mage  amo  quam  te. 

Stkatophanes 

Quam  me?  quo  modo? 

Phkoxesivji 
Hoc  modo  ut  molestus  ne  sis. 

Steatophanes 
lamne  abis,  postquam  auruDi  habes? 
Phboxesivm 
Condidi  intro  quod  dedisti. 

Stkabax 

Adesto,  amica,  te  adloquor.        920 
Phboxesivm 
At  ego  ad  te  ibam,  mea  delicia.  . 


917.  Sideca  B  {cf.  Eibbeckius  in  trag.  fragm.'-  p.  LT).  sedecca  C. 
sed  eccaiu  DhZ  amicam:   heus  quid  agis  mulier  Brixius  epist.  p. 

15.  heus  amicam  (amica  BD.  amica  iZ)  quid  (d  ex  s  D-)  agis  mille 
(mille  07ti.  LZ)  lihri.  jje^rerse  plerique  mille  cuvi  Tauhmanno  ex  'mi- 
Jitis'  persona  derivarunt ,  vana  temptarunt  Bothius  Geppertusque ,  vanis- 
sima  3IueIJerus  p.  607  est  add.   Weisitts  {aliter  Muellerus:  at  cf. 

Liichsiusin  Hermae  t.  VI  p.  270)  918.  Pers.  spat.  CD  ecastor  corde 
®.  ecastor  BIj.  castor  CDZ  mage  LZ.  age  BCD  amo  multo 
Guyetus  quam  me  (quame  B)  cum  pers.  spat.  BCD.     quam  me 

iteravit  Bothius,  paulo  minus  nwleste  Phe.  Quam  te  inseruit  idem  a.  1840 
cum  Seyfferto  in  Philol.  t.  XXVII  p.  445  et  MueUero  p.  (106  quo- 
modo  lihri  {cum  pcrs.  spat.  C)  919.  Post  nesis  pers.  spat.  BCD 
iamne  Guyeius.  la  B.  iam  CDLZ  auru  B  habes  DLZ.  ha- 
bens  C.  abis  B  920.  Quod  dedisti  condidi  introd  Guyetus  Adesto 
BuecheJerus.  adestSXZ.  ade  7).  abest  C.  adea  AngeJius.  Jieus  S^^en- 
gelius.  Adsum  heus  MueJJerus  p.  601  {cf.  p.  672).  maJe  audisti  Kiess- 
Jingius  cens.  p.  041  alloquor  L  921.   atte  B  ibam 

AngeJius.  ibo  Jibri  {at  cf.  iamne  abis  v.  010):  aJiter  liaec  verba  sine 
causa  novant  Geppertus  MueJJerusrpie  p.  673  ad  medelicia  B.  adme 
delicia  CD.  Str.  ad  me  delicia?  LZ.  Ste.  ad  me?  Phe.  mea  de- 
licia  AcidaJius  p.  555  rustico  'minus  convenire  deJicatum  deJicia^  in- 
teJJegens,  post  quem  meae  deliciae  Plironesio  continuuvit  SpengeJius 
{etiam  Poen.  I,  2,  153  pJus  credens  libris  vidgarihus  quam  non  soJum 


i 


V,  29—34  TRVCVLENTVS  147 

Stkabax 

Ain  hercle  uero? 

Phkonesivm 

Serio. 
Strabax 
Quamquam    ego    tibi    uideor    stultus,    gaildere    aliqui    me 

uolo ;  30 

Quamquam  es  bella,  malo  tuo's,  nisi  minc  ego  aliqui  gaitdeo. 

Phronesivm 
Vin  te  amplectar,  stiuium  dem? 

Stkabax 

Quiduis  face  ego  ut  gaildeam. 
Stratophanes 
Meosne  ante  oculos  ego  illam  patiar  alios  amplexarier?  9-J5 
Mdrtuom  hercle  me  adeo  satiust.  abstine  hoc,  mulier,  manum 


Gellii  testimonio,  sed  ctiam  loci  naturae)  Ain  inserui  et  Serio  PJiro- 
nesio  dedi:  vitiose  et  ante  Camerarium  et  post  eum  hercle  uero  serio 
mulieri  tribuebant  itemque  Lipsius  Ant.  lect.  IV,  16  hercle  serio  prae- 
mittens  Veron  ?,  neque  tamen  recte  cum  Camerario  Spengelius  Ttaec  verba 
Strabaci  simpliciter  reddidit,  cum  nihil  sit  quod  adiuret  ille  hecle 

B  uero  (e  ex  i)  C  Herculeuero  X  922.  Quaqua  B.  quaqua  G. 
quamqua  D.  Quamquam  L.  Nam  quamquam  Spenyelius  cum  ruina 
et  versus  et  sententiae  Malim:  tibi  ego  sultus  C  (cf.  ad  v.  730) 
923.  Quamquam  Acidalius  p.  555.  Na  (nam  C)  quaqua  BC.  na  qua 
qua  D.  Xam  quanquam  L  Z.  Nequaquam  Saracenus.  Nequicquam 
Lambinus.  Quomque  Spengelius  in  adn.  es  Saracenus.  est  (Est  CD) 
libri  (bella  es  Bothius)  tuo  es  Acidalius.    tuo  BCDL.    tu  Z 

nisi  nunc  ego  ©.  nisi  tu  ego  libri.  nisi  tecum  ego  Saracenus  {minus 
recte  te  Guyetus,  tui  Geppertus).  metrum  violavit  et  Lambinus  (simitu) 
et  Spcngelius  (actutum)^  linguam  Buggius  I.  s.  s.  p.  418  ex  te  inserens 
(debebat  saltem  ni  ego  ex  tecl),  hariolatur  Palmerius  p.  712  {cf.  Dousa 
Centur.    Plaut.   p.    341)  924.    Vin   te    LZ.    Vincte    B.     uincte   C. 

iuncte  D  amplectar    Goellerus.     amplectaret   B.     Amplectaret  C. 

Amplectar&  D.    amplectarier  L.    amplecter  &  Z.    amplectam  et  Bothius 
{quod  unice  prohavit  Muellerus  p.  99  adn.)        suauium  (suauiu  B)  libri 
quid  uis  BD       facere  Gronovius       ego  ut  ego  addidi,  ego  Bothius 
{olim  Quin  quiduis  scribens),  quod  Geppertus,  dum  Muellerus  p.  99  adn. 

gaudea  B  925.    Meos   ne   B.    Meeos   ne  C.    Me    eos    ne  D. 

corr.  LZ  occulos  D         926.  Mortuu  B.    Mortuum  CDLZ        me 

adeo  Buechelerus.  medio  B  C  D.  me  duco  Z.  om.  L.  me  esse 
Turnebus  Ado.  XI,  21.  me  aio  et  me  odio  Bothius.  me  hodie  Bri- 
xiiis  in  'Emend.    Plaut.^    (ed.  Hirschb.  a.   1S54)  p.  4  {cf.  Dombartus 

10* 


148  PLAVTI  V,     5-40 

Nisi  si  te  mea  machaera  ms  et  hunc  una  mori.  35 

PhEOSESIVM 

Nil  alapari  satiust,  miles,  si  te  amari  postulas: 

Auro  hau  ferro  deterreri  pote,  istum  ne  amem,  Stratophanes. 

Stbatophanes 
Quij  malum,  bella  aut  faceta's,    quae   ames  hominem  isti 

modi?  930 

Phbonesivm 
Venitne    in    mentem    tibi    quod    uerbum    in    cauea    dixit 

histrio? 
6mnes  homines  ad  suom  quaestum  calefiunt  fastidiunt.       40 


1.  s.  s.  p.  73S)  satius  libri.  corr.  Brixius  apstine  B  manu 

libri,  corr.  Valla        927.  Xisi  site  BCDZ.    Nisi  te  L.    Nisi  si  Guyetm 

mea  machaera  iS.  mea  manu  ui  in  (in  om.  C)  macera  BCD.  mea 
manu  in  machaera  LZ.  peccarunt  Scaliger,  Turnebus,  Lambinus,  Bo- 
thius,  Geppertus,  alii  neque  linguae  respondet  quod  Spengelius  reposuit 
mea  manu  hac  machaera.  paulo  melius  mea  manu  machaeraque  Guyetus 

nis  et  hunc  una  BuecheJerus.  et  (&  BD)  hunc  uis  libri  te  (tete 
Spengelins)  et   Goellerus  praeeunte   Guyeto  emori  Acidalius 

928  sq.  Hos  versus  Phronesio  vindicavit  Acidalius,  olivi  Strabacis  erant 

928.  Nil  alapari  Buechelerus.  Kihilipphiari  B.  Xihili  ph'ari  C. 
Nihiliphiari -Di^'.  mo)istra  protulerunt  Saracenus,  Valla,  Camerarius 
(nihil  qpXuapeiv),  Geppertus,  alii.  Philippiari  Spengelius  fmxit.  Xihii 
minari  MuelUrus  p.  673  adn.  Minis  minari  Buggius  in  Philol.  t.  XXXI 
(a.  1S72)  p.  2G2  malc  ex  v.  946  repetivit:  at  cf.  Placidus  p.  3,11  D.: 
'Alapari  est  alapas  minari  i.  e.  foedam  et  superbam  caedem'  satius  est 
(e  BD)  libri  929.  haud  ferro  Z.  aufero  BCDL  deterreri  Bothius 
deterrere  CDLZ.  deterere  B  pote  istum  ®.  potest  BCD.  potes 
LZ.  potes  me  Camerarius  {et  sane  si  reUqueris  deterrere  nullo  modo 
abesse  poterit  me).  potis  est  (es  Spengelius)  Bothius.  potes  hunc  Seyf- 
fertus  in  'Stud.  Plaut.'  p.  13  ne  amem  Acidalius  p.  556.    nea  k 

B.  neam  et  CD.  ne  amet  LZ.  ne  ametur  Goellerus.  ne  me  amet 
Weisius.    ne  amem  hunc  Buggius  l.  s.  s.  p.  418         strato  panes  BC. 

statopanes  (ph  corr.  D^)  D.  om.  LZ         930.  qui  cum  pers.  spat.  CD 
faceta  es  quae   Piu^.    eaci  (ta  estq;  B.    eatieta  est  que   (qu§  Z) 
CDZ.    eaieta  est  que  L        bella?  haud  enim  bella  es  Saracenus 
hominem  LZ.    homini  BCD        isti   modi  BC.    istimodi  DZ.    istius- 
modi  L  931.  uenitne  cum  pers.  sptat.  CD.    Yenit  ne  B.    Venietne 

L        incauea  CD         dixit  LZ.    dixi  BCD  istrio  B        932.  Oms 

B  suum  libri  questum  CD.  questii  B.  questum  L  calefiunt  ^. 
calent  et  (&  BD)  Ubri.  callent  et  Valla.  callent  nec  Bothius  cum 
Lambino,  quod  probarunt  plerique  decepti  dissimiU  v.  416  (=  Asin. 
V.  186)  simiUtudine,  quamquam  callent  et  fastidiunt  non  minus  incon- 
cinne   opponuntur    quam    coniunguntur :    aliquid  se^nsit  Passeratius  ad 


V,  41—45  TRVCVLENTVS  149 

Stratophanes 
Hunciue    hominem    te    araplexari    tam    horridum    ac    tam 

squalidum! 
Phronesivm 
Quamquam    hic   squalust,    horridus    tibi,    scitus    est,    bel- 

his  mihi. 
Stratophanes 
Dedin  ego  aurum? 

Pheonesivm 
Mihin?  dedisti  filio  cibaria.  935 

ASTAPHIVM 

Niinc  si  istanc  tecum  esse  speras,  alia  opust  auri  mina. 

Stkatophanes 
In   malam  rem    is   magnam  maguo  oj)ere:   serua  tibi  uia- 

ticum.   —  45 


Propertii  IV,  3,  62  ('calent  acl  noua  lucra'):  fastidiunt  inepte  immuta- 
runt  Lamhinus  (satis  uident),  Palmerius  p.  712  (sati(s)  cluunt),  Aei- 
dalius  p.  541  sq.  (cati  cluunt)  Ceterum  cf.  Pihhecldus  in  trag.  fragm.  ^ 
p.  269        933.  Hunccine  CL  amplexari  tam  Saracenus.    amplexa- 

resta  B.    amplexarest  am  CD.    amplexarier  tam  LZ  hor,dum  C. 

horri  B  ac  tam  SpengeUus  cum  Studemunclo  et  Seyfferto  in  Pliilol. 
t.  XXVII  p.  472  (et  tam  Geppertus).  acta  B.  atque  ceteri 
actasq;  alidu  B.  atq»  squalidii  C  An:  tam  squalmu  atque  tam 
horridum.?  934.  squahist  Seijffertus  l.  s.  s.  p.  473  (praceunte  Lipsio 
Ant.  lect.  IV,  16).  quali  est  B.  qualis  est  (e  D)  CDL.  squalidus 
est  Z.  squalet  Spengelius  horridus  tibi  ©.  qua  (quam  L.  quam- 
quam  Z)  hic  horridus  lihri.  quamquam  hic  horret  Spengelius.  quam- 
quam  hic  horridiusculust  {om.  scitus)  Seyffertus  scitus  bellus'st  mihi 
Lipsius  (est  bellus  Guyetus.  et  bellust  Spengelius).  citus  bellum  (bellii 
B)  hi  B  CD.  citius  bellum  L.  citus  bellum  init  Z.  at  est  bellus  mihi 
Camerarius.  inscite  post  alios  egit  Geppertus  in  editione  et  in  'Stud. 
Plaut.'  I  p.  142  935.    Dediu   Camerarius.    Dedi  u  B.    Dedi  ceteri 

Mihin  31uellerus  p.  16S.  mihi  libri ,  quocl  ante  SpengeUum  omnes 
cum  Camerario  Mihi?  scribehant.  Male  auri  minas  Buggius  in  'Opusc. 
phil.  ad  Madv.  missis''  p.  101  sq.  {cf.  v.  946)  dedisti  D^Z.  dedixisti 
BCD^L  cibaria  B.  cibariam  CD.  corr.  LZ  936.  istanc  Bothius 
(cf.  Brixius  epist.  p.  10).  hanc  (sihanc  C)  Ubri,  uncle  esse  tecum  Goel- 
lerus,  hanc  si  Geppertus.,  tecum  hanc  SpengeUus  cum  MueUero  p.  601. 
759  traiecit  (tecum  una  idcm  'Nachtr.''  p.  97)  Ceterum  versum  Asta- 
phio  dedi  vulgo  satis  inejite  Strabaci,  non  meUus  Phronesio  a  GocUero 
adpUcatum,  cum  praesertim  etiam  quae  deinde  miles  minefur  meUus  an- 
ciUae  conveniant  937.  In  malam  AcidaUus  p.  556.    Mala  B.    Malam 

CDLZ        rem  is   Ubri  (remis  B).    rem  agis  Saracenus  magnam 

Guyetus.    et  (&  BD)  magna  (magnam  Z)   Ubri.   vana  in  adnot.  cum 


150  PLAVTI  V,  46—49 

Quid  isti  debes? 


Phkonesivm 


Tria. 


Steatophanes 
Quae  tria  nam? 
Phronesivm 

Vnguenta  noctem  sauium, 

Stkatophanes 
Par  pari  respoudet.  —   uerum   nitnc   saltem,  hunc  saltiim 

si  amas, 
Da  tu  mihi  de  tuis  deliciis  meiim  quicquid  pausillulum.    940 

Phronesivm 
Quid  id  amabost  qudd  dem,  dic? 

Strabax 

Tu,  si  superfit,  6s  —  feri! 

aliis  tetnptavit  Spengelius,  sed  rectc  militi  continuavit  sequentia  olim  Stra- 
baci  tributa  serua  (seruanclum  Saracenus.    serua  ibi  Camerarius. 

serua  tibi  Lambinus)  uiaticum  Z.  seruat  ibi  aticu  B.  seruatib  (:  add. 
C^ ,  ;  C^)  atticum   CD.    seruatibatticum  L  938.   debes   Goellerus. 

debe  isi  B.  debet  nisi  ceteri  {imde  ista  corr.  Camerarius)  qug  CD. 
q;  (isitriaq;)  B  triana  B  Et  ante  et  -post  que  tria  pers.  spat.  CD 
noctem  Camerarius.  nocte  B.  noctes  CDLZ  Becte  Phronesio  Spen- 
geUus  tribuit,  quae  olim  Stratophanis,  Stratophani  quae  Strabacis  erant, 
simid  proximos  versus  militi  reddens,  quos  ineptissime  Phronesio  et  vc- 
teres  et  recentiores  post  Lamhinum  tribuerant  939.   par   ciim  pers. 

sput.  CD  Parpari  B  hunc  saltum  addidi:  omnino  autem  requiri- 
tnr  accHsativus,  ut  non  sufficiat  nunciam  saltem  quod  Spengelius  in- 
diixit,  ante  quem  non  poterant  non  vana  temptare,  velut  nunc  tu  saltem 
me  Geppertus  940.   Da  tu  Z.    Dan  tu  B.    dan  tu  D.     dantu  C. 

clam  tu  L.    Dane  tu  Bothins  {cf.  ad  v.  373)  deliciis   Z.    delictis 

BCDL.  diuitiis  Acidalius  meum  quicquid  ®.  sii  quicqd  B.  sum 
Quicquid  CDZ.  sum  L  (ubi  insequentia  desunt  usque  ad  dictum). 
summis  quicquid  (quid  Palmerius  p.  62'^)  Saracenus.  quicquid  est 
Geppertus.  an  piraestat:  si  quid  quis.^  Ceterum.  cf.  Lachmannus  ad 
Lucr.  p.286  pausillulum  C.  pauxillulu  i).  pusillulu  jB  941.  Quidid 
amabo  est  quod  dem  Palmerius.  Quid  ita  alabo  est  qd  ide  B.  quid 
ita  ab  auo  (abauo  D)  est  quod  idem  CDZ  dic  ff  Tu  i®.  dictu  B. 
Dictum  ceteri.  dicdum  Pulmerius  cum  Scioppio  Susp.  lect.  I,  13.  dicc 
Spenyelius :  at  cf.  Becl-erus  in  Studem.  Stud.  I  p.  131  adn.  Taedet 
aliorum  commenta  jiroferre  plerumque  absurdissima  et  hoc  loco  et  versu 
insequenti;  probahilissimum  mihi  cst  Strabacem  pro  Phronesio  respondere, 
unde  deinceps  oriatur  amatorum  disputatio:  aliter  neque  recte  distribui 
neque   probabiliter  suppleri  poterunt   versus  manci:    quin    etiam    non- 


V,  50-55  TRVCVLENTVS  151 

Stkatophanes 
Campans  icit  lingua:  caue  ui  consulam  istic,  nihili  homo.    5o 

Steabax 
Caue  faxis:  uolnus  tibi  icam,  quoi  sunt  dentis  ferrei, 

Stratopiianes 
Volgo  ad  se  omnis  intromittit:  abstine  istac  tii  manum. 

Stkabax 
lam  hercle  cum  magno  malo  tu  uapula,  uir   strenuos.       945 

Stkatophanes 

Dedi  ego  huic  aurum. 

Strabax 
At  ego  argentum. 
Stkatophanes 

At  ego  ancillas,  tura,  piirpuram. 
Stkabax 
At  ego  oues  et  lanam  et  alia  miilta  quae  poscet  dabo.       55 


nulU  cum  Acidalio  transposuerunt  versus  942  sq.  ante  v.  935,  quo  et 
illic  et  hic  turhatur  sententiarum  conexus.  Praeter  editores  videsis  Maeh- 
lyum  l.  s.  s.  p.  136  et  Biujgium  l.  s.  s.  p.  418  sq.,  qiii  vix  Jatina,  ne- 
dum  Plautina  protulerunt  si  superfit,  os  feri  ®.  super  feri  B.  su- 
per  fert  ceteri.  quicquid  (si  quid  mihi  Guyetus)  superet  feres  Palme- 
rius,  alii  alia  942.  Campans  icit  (veZ  deicit)  lingua:  caue  ui  ®.  Capas 
dicit  auaui  B.  campas  dicit  ab  aui  ceteri.  Nemo  vidit  siviilem  hoc 
loco  Campanorum  irrisionem  extare  ac  Trin.  v.  545  (iibi  vide  lUt- 
schelii  adnotationem),  uiule  alii  'camjxis^  monstra  vel  quisquilias  signi- 
ficare  finxerunt  (in  quam  rem  vel  Festi  testimonium  ementitus  cst  Pal- 
merius  p.  622),  alii  omnia  evertentes  niliil  effecerunt  (velut  Scaliger, 
Lambinus,  Geppertus,  Spengelius ,  Maehlyus,  Buggius),  tibi  lenissimae 
mutationes  sufficiunt  consulam  istic  ®   {cf.  Asin.  v.  409).    consul- 

tam  (consulta  J5 C)  istuc  libri      mhili  Bothius.    mihi  J5.    Mihi  CDLZ. 
mi  Saracenus         943.   faxit  Lambinus        uomus  B.    uulnus  ceteri 
icam  ®.    iam  libri  cui  libri         sii  B  dentis  B.    dentes  ceteri 

944.  Volgo  B.    Vulgo  ceteri        istanc  manum  LZ  945.  helcle 

D  cum  Bothius.  iam  libri  malo  add.  Bothius  tut  B  ua- 
pulato  Z.    uapula  tu  L  strenuus  CDLZ.    strenuis  B         946.   au- 

rum  Z.  mirn  BD.  mirum  CL  at  ego  ancillas  tura  purpuram  »©. 
eat  apale  puram  (pura  B)  BCDL.  at  etiam  pallulam  Z.  at  ego  pal- 
lam  et  purpuram  Camerarius  ctim  duplici  hiatu  et  inani  inter  pallam 
et  purpuram  discrimine  (cf.v.  536  sqq.);  soJos  hiatus  respiciens  rem  sen- 
tentiamque  negJegens  nihiJ  effecit  MucJlerus  p.  168.  673  947.  et  lanam 
Camerarius.    etia  (&ia  B)  ua  (nam  C)  B  CD.    etiam  nam  Z.    etiam  L 

multaq;   B.    multa  que  CDL      poscet  LZ.    roscet  BCD      dolii 
pro  dabo  B:   an  duim.^ 


152  PLAVTI  V,  56-62 

Meliust  te  minis  certare  mecum  quam  minaciis. 

Phronksivm 
Lepidus  mecastor  mortalis  mi's,  Strabax:  perge  obsecro. 

ASTAPHIVM 

Stiiltus  atque  insanus  damnis  certant:  nos  saluae  sumus.  950 

Stratophanes 
Age  prior  prompta  aliquid. 

Strabax 
Immo  tii  prior  perde  et  peri. 

Stkatophanes 

Em  tibi:  talentum  argenti  Philippi  hic  est:  em  tene  tibi.    6o 

Phronesivm 
Tanto  melior:  noster  esto,  sed  de  uostro  uiuito. 

Stratophanes 
Vbist  quod  tu  das?  sokie  sonam,  prduocator:  quid  times? 


948.  Melins  te  lihri.  corr.  Bitschelius  Opiisc.  phil.  II  p.  650  minis 
Camerarius.     ministei-  BCDL.    muuere  Z  certare  B  minacus 

{vix  minaciis)  BCD.  ceterum  cf.  de  hoc  vocahulo  Bitschelius  l.  s.  s.  et 
Hauptius  Opusc.  II p.  110  949.  ecastor  BCDLZ:  sed  ad  mecastor 
quadrat  quod  cx  laccro  Amhrosiani  folio  de  hoe  versu  eruit  Studemun- 
dus,  quod  cum  allitteratio  commendet  recepi.  Qiias  praeterca  ex  hac 
parte  agnovit  litteras  syllahasve  perpaucas  consentiunt  cum  Pcdatinis 
mi's,  Strabax  i©.  est  (es  L)  strabax  mi  lihri.  mi  strabax  Guyetus 
{inde  Lepidu's  Bothius).  est  Strabax  Spengelius  950.  Astaphio  dedi, 
quem  vulgo  Phronesio  continuant,  cui  tamen  non  convenit  n  o  s  s.  s.  Sul 
tus  B  {cf  V.  739.  922)  dannis  BCD  salue  BCDL  sumis  B 
951.  prompta  ®.  tirot  B.  tyro  DLZ.  tyranno  C.  tiro  da  Ca- 
merarius  (da  ^^ost  aliquid  traiccit  Weisius).  tere  te  et  terito  Bothius. 
tu  da  Spengelius.    perde  Muellerus  p.  133  prio  B  952.  Em  B. 

Hem  CDLZ  talentum  LZ.  tale  actum  (actii  B)  BCD  Philippi 
hic  est:  em  ®  simMl  ante  talentum  distinguens.  philipphices  est  B. 
philippi  ces  est  C.  philipices  est  D.  philippei  est  L  Z.  Philiijpicum 
est  Camerarius ,  post  quem  aes  est  Brixius  in  ^Emcnd.  in  Pl.  Capt.' 
(ed.  Liegn.  a.  1S64)  p.  IS  adn.,  Philippeum  Spengelius  cum  MueUero 
p.  215 ,  Philippum  hoc  vel  id  Langenus  l.  s.  s.  p.  S7  proposueriint. 
hariolatur  Darnmannus  1.  s.  s.  p.  16  adn.  Ceterum  cf.  Christius  in 
Fleckeis.  ann.  t.  XCVII  (a.  1868)  p.  345  et  Gepj)ertm  in  'Stud.  Plaut.'' 
I  p.  56  953.  Post  Tanto  parva  litura  in  C        de   Camerarius.    et 

(«fe  B)  libri  {cf.  Bergkius  l.  s.  s.  p.  59)  uostro  L.    uro  BD.  uestro 

CZ        954.  ubi  est  cum  pers.  spat.  CD.    Vbi  est  B       zonam  Bothius 
{cf.  Kiesslingius  cem.  p.  641  sq.).    zonas    LZ.    xonas  BD.  ////xonas  C 
Tpronoca,tov  Acidalius  2}-  556.    jniocaturBD.    prouocatur  C£  Z^  qu,ocl 
Phronesio  Camerarius  tribuerat        quit  B 


V,  63—66  TRVCVLENTVS  153 

Stkabax 
Til  peregnnu's,  hic  ego  liabito:  niinc  meo  subigam  biibulo:  955 
Pecua  ad  banc  collo  in  crumina  ego  obligata  defero. 

Stratophanes 

Quin  dedisti? 

Strabax 
Vt  extinxi  hominem. 

Stratophanes 

Immo  ego  te  uero^  qui  dedi.    65 

Phronesivm 

I  intro  amabo;  et  tu  e'rgo  abi  a  me:  pdst  tu  eris  meciim 

quidem. 


956.  Priscianus  VI  p.  270,  13  H.:  (uetustissimi  etiam  ''lioc  pecu' 
unde  'haec  pecua'  plurale  dicebant  .  .  .  Plautus  in  Mercatore  .  .  .) 
item  in  Truculento  ''pecua defero' 


955.  peregrinus  libri  ego  habito  Angelius  atque  Bothius.    habito 

Ubri  (Habito  CD)  meo  subigam  bubulo  ®.  meos  nego  ambulo  B. 
meos  (timeo  Z)  non  ego  (nonego  C)  ambulo  CDLZ,  iinde  non  miilto 
meliorn  quam  ex  ayitiquioribus  Palmerius  p.  715,  Acidalius  p.  556,  alii 
extricarunt  Bothius,  Spengelius  (nunc  meast,  ergo  ambula  scribens) 
WLaeMijus  l.  s.  s.  p.  126,  denique  Buggius  l.  s.  s.  p.  419,  qui  nummos 
non  Babulonios  procudit  956.  pecunia  D  ante  ras.  collo  nerumina 
{et  neruina,  nnde  hariolantur  Lamhinus  et  Palmerius  p.  716)  ego  Pri- 
scianus.  ego  iu  crumina  (Crumina  CD)  libri:  cf.  Muellerus  'Nachtr.' 
p.  79  Nugatur  Berglius  l.  s.  s.  p.  69  sq.  spreta  Prisciani  scriptura 
deligata  inducens  957.   Quid  (Quin  &)   dedisti  Bothius,  recte  hoe 

militi  reddens,  non  recte  eidem  reliqua  praeter  immo  ego  te  uero  tri- 
huens.  quid  (Quid  JB)  dedi  lihri.  aJiorum  commenta  recte  explosit  Muel- 
lerus  p.  75.  674  neque  melius  cum  Kochius  in  Fleckeis.  ann.  t.  CV  (a. 
1872)  p.  368  praeeunte  KiessliHgio  Quae  dabo  iam  continuavit  Strabaci 
tum  Studemundus  apud  Luchsium  in  Stud.  I  x>.  39  verba  delerit  jiost 
destrinxi  velut  intro  mittar  supplcns  ut  extinxi  ©.    ut  dixtinxi  B. 

utdistinxi  C  cum  Z.  ut  distincxi  D.  ut  distrinxi  L  citm  Valla.  ut 
discinxi  Pius  {quod  iteravit  Buggius  in  Philol.  t.  XXXI  p.  262  et  an- 
tea  Goellerus  Quod  dedi  ut  discinxit  scribens)  te  add.  Bothius,  qttod 
omitti  tum  demum  posset,  si  de  tertio  aUquo  'homine'  extincto   certarent 

958.  I  intro  Z.  In  intro  B.  inintro  C.  in  intro  D.  Intro  L 
tu  ergo  abi  a  me:  post  tu  JS.  tu  uergo  a  mecu  tu  B.  uergo  ame  Cum 
tu  GD.  ergo  a  (ad  Z)  me  cum  tu  LZ.  Frustra  oUm  laborarunt  et 
aUi  et  AcidaUus  p.  557;  vitiosa  SpengeUus,  debiUa  Dombartus  p.  738  sq. 
Maehlyusque  p.  126  constituerunt ;  cdiquid  Studemundus  perspexit  l. 
s.  s.    I  intro  amabo  tu  ergo  mecum:  cras  tu  scribens        mecu  B 

qde  B.    quid  est  L 


154  PLAVTI  V,  67-73 

Stkatophaxes 

Quid  tu,  quid   ais?   curn  hocine?   egone  post  ero   tecum, 

qui  dedi? 
Phbonesivm 
Tii  dedisti  iam,  hic  daturust:  istuc  habeo,  hoc  expeto;      960 
Verum  utrique  mos  geratur  amborum  ex  seuteutiu. 

Stratophanes 
Fiat:    ut    rem    guatam    uideo,     hoc    accipiundumst    quod 

datur.  70 

Strabax 
Meum  quidem  te  lectum  certe  ego  occupare  nou  sinam. 

Phroxesivm 
Lepide  ecastor  aiicupani  atque  ex  mea  sententia, 
Meamque  ut  uideo  rem   bene  gestam,   uostram  rursum  bene 

geram.  965 


964.  Nonius  p.  467,  7  31.:  Aucupaui  actiuum  positum  pro  passiuo 
Plautus  Truculento  'lepide  ....  senteutia' 


959.  l\ccte  Jiunc  vcrsum  militi  dedit  SpengeUns ,  cpii  olim  varie  inter 
illum  rtisticumque  dispescebatur  quit  ais  B  cum  hocine?  egone  post 
ero  tecum,  qui  dedi  ©.  cum  hoc  in  ego  (inego  C.  ine  go  D.  ne 
.ego  L.  an  ego  Z)  posterior  (Posterior  CD)  dedi  lihri.  hocine?  immo 
mecum,  nam  ego  prior  dedi  Spenfjelius.  hocine?  egone  dona  posterior 
dedi?  Maelilyns  p.  126.  hocine?  ergo  ego  posterior  ero,  qui  dedi  {vel 
hocine  hodie,  cras  mecum  aut  postridie)?  Studemundus  960.  iam  hic 
Buchelerus.  iam  lihri.  hic  (iste  Kiesslingius)  iam  LamMnus  daturus 
est  (es  L)  libri  962.  gratam  LZ  (corr.  Turnehiis)  hoc  accipiundum  st  C. 
hoc  accipiumdumst  T).  hoccipiundumst  B  quo  datur  (dat  B)  BCD. 
corr.LZ  963.  \eci\i\\xm  Camerarius  certe  ego  Geppiertus.  certe  libri. 
certed  Bitschelius  'Nov.  exc.  Ph^  I  p.  88.  hercle  hodie  ego  male  Muel- 
Jerus  p.  570  ocupare  C  sinam  Z.  sinem  BCDL,  quam  formam 
ex  dubio  QuintiUani  dc  Catone  testimonio  defendit  Bergkius  l.  s.  s.  p. 
07.  142  cum  Loeicio  in  Act.  soe.  phil.  Lips.  t.  V  pt.  318  (cf.  t.  VI  p.  XIj 
964  sqq.  Non  intellexerunt  homines  docti  hos  versus  non  ad  duos 
amantes  converti,  sed  ad  spectatores  {similis  condicio  est  Biid.  v.  1417  sqq.): 
unde  et  Acidcdius  p.  557  S([q.  mcde  sic  ordinavit:  v.  061.  065sq.  062  sqq. 
—  quod  2)roharunt  nonnulli  —  et  v.  966  expedire  non  potuerunt 
964.  ecastor  aucupaui  atqne  Nonius.  mecastor  aucupabatq;  B.  me 
castor    aucupabat  q'    CD.    mecastor  aucupabatque    LZ  ex    libri. 

e  Nonius  (c/'.  Kampmannus  I.  s.  s.  p.  20)  965.   Meaq;  B.    Aeque 

CDLZ        ut  re  debere  negesta  B.    ut  rem  (utrem  C)  debere  ue  ge- 
stam   CD.     ut   rem*  bene   gestam  LZ:  post  rem   Lambinus  uoluistis^ 


V,  74-7G  TRVCVLENTVS  155 

Romae  habeo:  si  quis  animatust  facere,  faciat  lit  sciam. 
Veueris  causa  plaudite:   eius  haec  m  tutelast  fabula.  75 

[Cantor 
Spectatores  bene  ualete,  plaudite  atque  exsurgite.] 


SpengeJius  habeo,  melius  nideo  Bothius  inseruit,  quod  post  gestam  liit- 
schelius  traiecit  in  Opusc.  phil.  II  p.  260,  post  ut  ego  uram  B. 

uram  CD.    uestram  LZ  rursu  JS,  quam  formam  clefendit  Loeu-ius 

in  'Anal.  Plaut.'  p.  207  {qui  addere  poterat  aruorsu  hac  ex  incluto 
tittcJo  Lucerino  in  EpJiem.  epigr.  II  p.  205  n.  29S)  geva,  BCD 

966.  Romae  habeo  ©.  Romabo  BCD.  Amabo  LZ,  cui  Verum  praem. 
Camerarius.  Reamabo  et  Remeabo  BotJiius.  Intro  abeo  SpengeJius. 
I  intro  amabo  KiessJingius  cens.  p.  642  si  quis  ©   (cf  Cas.  proJ. 

V.  S4  sqq.).  si  quid  BCDZ.  sicut  L.  quod  KiessJingius  animatust 
Jibri.  animatum  est  Pius.  animatu's  LamJjinus  cum  pJerisque  facere, 
faciat  ©.  facere  faciam  CLZ.  facire  {ex  faciae)  facia,  B.  'faciam 
■facere  D.  facere  fac  iam  Camerarius  {unde  uti  Botliius  KiessJingius- 
que  prave  scripserunt)  967.  Veneri  B  plaudite  SpengeJius.    ad- 

plaudite  BDLZ.    adpladite  C        heius   B        hec  CD.    hec  BL 
intutela.st  C.    in  tutela  est  L       968.   Versum  cantori  dedi,  quamquam 
vix  duhium   est  quin  recte  Geppertus  proscripserit.    Cf  BoJtenstern  'de 
reb.  scaen.  Bom.'  (ed.  StraJesund.  a.  1S76)  p.  35        exurgite  Jibri 

PLAVTI  •  TRVCVLENTVS  EXPLICIT  INCIPIT  VIDVLARIA  | 
VIDVLARIA  •  B.  PLAVTI  TRVCVLENTVS  EXPLICIT  CD.  PLAVTL 
POETE.  CLARISSIMI.  I  TRVCVLENTVS.  EXPLICIT.  |  FELICIITERi 


I 


PA      Plautus,  Titus  Maccius 

6568       Comoediae 

A2 

1884. 

t.l 


PLEASE  DO  NOT  REMOVE 
CARDS  OR  SLIPS  FROM  THIS  POCKET 

UNIVERSITY  OF  TORONTO  LIBRARY