Skip to main content

Full text of "Compendium theologiae moralis"

See other formats 


comim:ndium 


TIIEOLOGIAE  MORALIS 


TOMTJS    SECITNDUS 


COMPKNDIIIM 


TilEOLOIilAE  HOIiUr^ 


A  i  r,  T  0  II K 


P.  lOANNE  PETRO  GURY  S.  I. 

IN  SKMIN ARIO  YALSENSI  PROPE  ANICIUM 


PROFP.SSORE 


krt  artiam  rsflnca  «■!«««■. 

S.  Qreg.  Ktg.  faator.  OHe.  t.  1. 


EDITIO  DKCIMA  Si:i»TI.M\ 

AB     AUCTORE     RECOGNITA 

KT 

ANTONII  lULLEUIXII  KIUSDEM  SOCIETATIS 

tn  COLI.KC.IO  ROVt^O  PROP».V<:oil.S 

ADMOTATIOMBrS    LOCIPLETATA 


TOMUS  SECUNDUS 


ROMAE  I  TATTRTNl 

TYPIS   CIVILITATIS   CVTIIOLICM        |     \Prn   PBTftlM    MKIIIETTI    IITAC.  f. 

MDCCCLWI* 


Quae  iura  e  lege  sunt,  editores  sibi  reservant. 


.R/ 


AyG20 


BX 


INDEX  TOMI  II. 

C05IPENDII  TIIEOLOGIAE  MORALIS 


TRACTAirS  I)E  ACTIBIS  PAUTIClLAHIBrS. 

Parh  Prim\.  —  De  slalu  laicorum.  Pag.     1 

Cap.  I.  Dc  obHgaiionlhus  iuflicum.  ib. 

A|)j)tMi(li\  I.  De  iuralis.  ^ 

Appendix  11.  De  arbilris.  10 

Cap.  II.  Dc  obligaliouibus  advocali  et  procuraloris  11 

C;ip.  111    l)c  obligationibus  appariloris.  M 

Cap.  IV.  De  obligationibus  .scribarum  ct  nol;iriorum.  !'• 

I.  De  scribis  seu  secrelariis.  ib. 

II.  Dc  nolariis.  IT 

C.jp.  V.  Dc  obl  galionibus  accusalohs  tM  rri  l!< 

I.  De  accusatore.  il». 

II.  Dc  rco.  i<> 

C;ip.  M.  Dc  obligationibus  tcslium. 

Cap.  Ml.  De  oblipalionibus  n>c(licoruni,  chirurgorum.  cl  phar 

maro|)(»lariim.  T^» 

Caj).  VIII.  Dc  obligalionibus  cuslodum.  iS 

Cap.  IX.  Dc  stalu  arliftcum.  i9 

P\Rs  Sbcunda.  —  l)c  .statu  Clericorum.  51 

Cap.  I    Dc  obligalionlbus  communibu.H  Clcricorum  ib. 

Art.  1.  Dc  obligalionibus  po.siti\is  (lcrlcnrum.  ib. 

§  I.  Dc  vitac  .sanctilatc  v\  acdilicatioue.  ib. 


«a 


a* 


TI  INDEX 

§  II.  De  caelibatu.  Vag.  32 

§  III.  De  gestalioiie  habitus  et  tonsurae.  39 
§  IV.  De  reciiaiione  Horaium  canonicarum  seu  divini 

Officii.  41 

Punctum  I.  De  obrgatione  recitandi.  42 
Punctum  II.  De  tempore  et  loco  vel  situ  debito  ad  Horas 

recilandas.  4S 

I.  Quoad  lempus.  ib. 

II.  Quoad  locum  et  situm.  51 
PuiiClum  III.  De  modo  Horas  recitandi.  53 

I.  Quoad  ordinem.  ib. 

II.  Quoad  pronuntiationem.  56 

III.  Quoad  altentionem  et  devotionem.  60 
Punclum  IV.  De  causis  excusanlibus  a  recitatione  Hora- 

rum.  63 
Art.  II.  De  obligationibus  negativis  Clericorum,  seu  de  iis 

quae  Ciericis  prohibenlur.  66 

§  I.  De  habitatione  cum  mulieribus.  ib. 

§  II.  De  ludo  alearum.  67 

§  III.  De  gestatione  armorum  et  venatione  68 

§  IV.  De  negotialione.  69 

Cap.  II.  De  obligationibus  particularibus  Clericorum.  70 

Art.  I.  De  obligationibus  Episcoporum.  ib. 

Art.  II.  De  obligationibus  Parochorum.  72 

Art.  III.  De  obligationibus  Canoalcorum,  76 

I.  Quoad  residentiam.  ib. 

II.  Quoad  Officium  chori.  77 

III.  Quoad  Missam  convenluaiem.  78 

IV.  Quoad  assistentiam  Episcopi,  etc.  79 

V.  Quoad  munera  Canonicorum  sede  vacante.  ib. 
Appendix  I.  De  privilegiis  Clericorum.  80 

I.  De  privilegiis  Clericorum  in  communi.  ib. 

II.  De  privilegiis  E|)iscoporum.  81 
Appendix  II.  De  beneficiis  Clericorum.  88 

I.  De  natura  beneficiorum.  89 

II.  De  acquisilione  bencficiorum.  ib. 
ill.  De  amissione  beneficiorum.  91 


l.NDKV  \H 

Pabs  TinTiA.  —  De  sUlu  religioso.  Pog .    92 

Cap.  I.  Dc  nntiira  sUlu.s  religiosi.  ih. 

Ciip.  II.  De  vocatione  religiosa.  f«9 

Cap.  ill.  Dc  obligalionibus  RcligioHoniro  vi  \otonim.  102 

Arl.  [.  De  voto  paupcrtatis.  ib. 

Art.  II.  Dc  volo  caslilalis.  11,1 

Art.  111.  De  voto  obedicnliae.  ll.-> 

Cap.  IV.  Dc  privilegiis  Regularium.  IIH 

I.  (lirca  cxcmplionrm  a  iurisdirtinne  fpi.«;ropali.  Ib. 

II   Clrca  Sacrainciiluin  Pocnitentiae.  120 

III.  Cirra  casus  re.scrvatos.  122 

IV.  Circa  irrcguiaritiUes  el  im|)C(iimcnia.  1  i\ 

V.  Circa  Mlssam,  Comnninionem  cl  uitima  Sacramenla.       ib. 

VI.  Circa  casus  parlicularcs.  12?) 
Appcndix.  Dc  statu  acluali  Rcgularium  in  (laUia.  12f» 


TRACTATLS  DK  SACRAMKNTIS  IN  GENERE. 

Cap.  I.  De  (Irfinitione,  numero  et  divislone  Sacramcntonim.  1.16 

Cap.  II.  De  maleria  ct  forma  Sacramcntorum.  140 

I.  Dc  nalura  cl  unione  materiac  ct  formae.  ib. 

II.  De  mulatione  malcriae  el  fornjac.  Ul 

III.  Dc  itcralionc  SacranuMJtorum  in  dubio  (Je  \alida  ap- 

plicationc  niatcriac  cl  formac.  142 

C;ip.  III.  Dc  Minislro  Sacramcntorum.  IH 

Arl.  I.  Di'  r«Mnrsilis  ail  Sarramcntoruni  aihniii  -iraloncm, 

scu  dc  ait<Milionc.  inliMilionc,  fide  et  probilatf  Mi- 

nistri.  ib. 

%  1.  Dc  attiMilionc  Ministri.  Ib. 

S  II.  Do  intcntiono  Minislri.  145 

S  III.  Dc  fidc  et  probilate  Mini.^^lri.  148 

Arl.  II.  Dc  offirio  Mini>lri.  151 

g  I.  Dc  oldigalionc  ininislr.uidi  Sarrainenl.».  ib. 


VUI  INDEX 

§  II.  De  obligatione  denegandi  Sacramenta  indignis  pe- 

tentibus.  Pag.  154 

§  III.  De  modo  Sacramenta  conferendi.  157 

Cap.  IV.  De  subieclo  Sacramentorum.  159 

Art.  1.  De  requisitis  ad  validam  Sacramentorum  receptionem.  ib. 
Art.  II.  De  requisitis  ad  licitam  Sacramentorum  receptio- 

nem.  162 


TRACTATUS  DE  BAPTISMO. 

Cap.  I.  De  nalura,  proprietatibus  et  uecessitate  Baptismi.  166 

Cap.  II.  De  materia  et  forma  Baptismi.  167 

Art.  I.  De  materia  tum  remola,  tum  proxima  Baptismi.  ib. 

§  I.  De  materia  remota  Baplismi.  ib. 

§  II.  De  materia  proxima  Baptismi.  169 

Art.  II.  De  forma  Baptismi.  170 

Cap.  III.  De  Minislro  Baptismi.  171 

Cap.  IV.  De  subiecto  Baplismi.  173 

Cap.  V.  De  solemnilatibus  accessoriis  Baptismi,  nempe  de  pa- 

Irinis  et  caeremoniis.  176 

Art.  I.  De  patrinis.  ib. 

Art.  II.  De  caeremoniis  Baptismi.  178 

Appendix.  De  operatione  caesarea.  179 


TRACTATUS  DE  CONFIRMATIONE. 

Cap.  I.  De  materia  et  forma  Confirmationis»  183 

Art.  I.  De  materia  Confirmalionis.  ib. 

Arl.  II.  De  forma  Confirmationis.  185 

Cap.  II.  De  Ministro  Confirmalionis.  186 

Cap.  III.  De  subiecto  Confirmationis.  187 


K 


rNDKX  l\ 
TUACTATIS  DE  EUCIIARISTIA 

Pak^  Phima.       Ul'  tucharislia  ul  Sacramenlo  J*ay.  190 

(!a|i.  I.  l)e  nalura  et  efticacia  Euchari.stiae.  it). 

Ciip.  II.  Dc  materia  ot  forma  Kucharistiae.  19i 

Arl.  I.  I)(!  materia  Euch;iri,sti.ie  ib. 

I.  De  materia  remola.  ib. 

II.  De  materia  proxima,  .seu  ile  usu  materiae  requi.^itae 

in  ipsa  consecratione.  I!>7 

Art.  II.  De  forma  Sacramenli  Eucharistiae.  Joo 

Cap.  III.  De  Mini<lro  Eucharistiae.  -0:{ 

Arl.  I.  De  poleslalc  Minislri  Eucharisliae.  ib. 

Arl.  II    De  obiigatione  Eucharistiam  dispensandi.  2<H'» 
Art.  III.  De  rccjuisiiis  nd  iicitain  sanciae  Euciiaristiae  di- 

spcnsalionem.  -OS 
Ari.  I\ .  De  modo  Eucliaristiam  intirnris  ministrandi. 

Ari.  V.  De  modo  S.  Eucharistiam  as.servandi.  il!' 

Cap.  IV.  De  .subieclo  Eucharistiae.  i'i:t 

Ari.  I.  l)e  oblif^atione  suscipiendi  Eucharistiam.  -ii 
Arl.  II.  Dc  disposilionibus  requisitis  in  sul)iecto  Euchari- 

stiae.  «8 

§  I,  De  dispositonibus  animae.  ib. 

§  II.  De  disp()sitioi!il)us  corporis.  i3:i 

Punctuni  1.  De  ieiunio  ad  Communionem  re(|ui.silo.  ib. 

Punclum  II.  De  corporis  decenlia.  i38 

.Vppendix  I.  De  Cominunione  fre(|uenli.  239 

Appendiv  II.  De  Communione  spiriluali.  218 

Pars  Skcunda.  —  De  Eucharistia  ut  Sacriticio  i50 

(iap  I.  Dc  nalura  et  \irtute  Sacriticii  Missae.  ib. 

Cap.  II.  De  applicatione  Sacriticii  Missae.  iSft 

(!iip    111    Dc  obligationc  celebrandi.  itic 

Ari    I    Uo  oblijcatione  celebrandi  ralioue  .•»acerdolii.  ib. 

Art    II.  Dc  obligatione  celebrandi  ralione  oflicii.  i6\ 

Art.  III.  De  obligatione  celebrandi  ratione  slipendii.  -65 

^ppendiv  pro  SaiMTdotibus  Socielaiis  lesu.  i7JI 


X  INDEX 

Cap.  IV.  De  tempore  et  loco  celebrallonis.  Pag,  276 

Art.  I.  De  tempore  celebrationis.  ib. 

Art.  II.  De  loco  celebratlonis.  281 

Cap.  V.  De  modo  celebrandi.  288 

Art.  l.  De  requisitis  ad  Missam.  ib. 

Art.  II.  De  Rubricls.  289 


TRAGTATUS  DE  SACRAMENTO  POENITENTIAE. 

Pars  Prima.  —  De  essentia  Sacramenli  Poenitenliae.  298 

Cap.  I.  De  natura  Poenitentiae.  ib. 

Cap.  II.  De  maleria  Sacramenli  Poenitentiae.  304 

Cap.  III.  De  forma  Sacramenti  Poenitenliae.  312 

Appendix.  De  forma  conditionata.  316 

Pars  Sectjnda.  —  De  subiecto  Sacramenti  Poenitentiae.  323 

Cap.  I.  De  contrilione.  ib. 

Art.  I.  De  contritione  proprie  dicta.  324 

§  I.  De  necessiiate  contrilionis.  325 

§  II.  De  dolibus  contritionis.  336 

§  III.  De  efficacia  contritionls.  342 

Art.  II.  De  proposito.  345 

Cap.  II.  De  confessione.  351 

Art.  I.  De  necessitate  confessionis.  ib. 

Art.  II.  De  dotibus  confessionis.  354 

§  I.  De  necessitate  integritatis.  355 

Punclum  I.  De  necessilate  inlegriiatis  in  genere.  ib. 

Punctum  II.  De  peccatis  dubiis.  359 

Punclum  III.  De  circurastanliis  peccatorum.  363 

Punclum  IV.  De  peccalis  oblilis.  370 

§  II.  De  causis  ab  integritate  excusanlibus.  372 
Punctum  I.   De  causis  ab  integriiate   excusantibus  in 

genere.  ib. 
Punclum  II.  De  confessione  et  absolutione  moribundo- 

rura.  383 


inDix  n 

Ap()cn«lix  I.  Dc  examine  conscienliae.  Pag.  386 

Arl.  111.  De  iltTaliono.  confessionis.  390 

Ajipcndix  II.  De  confe.-siuiie  grnerali.  303 

I.  De  necessitale  >el  opporluniiale  confessionis  gene- 

ra  is.  ib 

II.  De  modo  peragcndi  confessionem  generalem.  VM 
Appen«lix  ill.  Norma  confessionis  generalis  per  inlerro- 

galiones  insliluendae.  399 

(lap.  III.  Dc  .salisfaclionc. 

Arl.  I.  De  imposilionc  poenilenliae.  ib. 

Arl.  II.  De  implelione  poenilenliae.  1(19 

Appendix.  Do  poenilenliis  ulillus  iraponendU.  ilT 

I.  Oper.i  piclatis.  ib. 

II.  Opera  monilicalionis.  418 

III.  Poenilenliae  medicinales.  419 

l*\Rs  Teutiv.  —  Do  .Minislro  Poenilenliat^.  \2\ 

(lap.  1.  De  poleslale  .Minislri.  ib. 

Art.  I.  De  approbalione.  iii 

Arl.  II.  De  iurisdiclione.  12H 
Appendix.  I.  De  iuri^dictonc  et  approbalione  regularium.  i37 

Aj)pendix  II.  De  iurisdiclionc  respeciu  Monialium.  (46 

Art.  111.  Dc  ca.sibus  re.^ervatis.  149 

§  I.  De  reservatione  casuum,  seu  de  princijiio  el  nalura 

reservationis.  450 

vj  II.  De  absolulione  rescrvaloruni.  465 
Aj^i^cndix  I.  De  absolutione  jiroprii  comjjlicis  in  j)eccato 

tiiijii.  iSO 

Aj^jiendix  II.  De  sollicitalionc  in  confe.ssione.  481 

C.ap.  11.  Dc  ollicio  Ministri.  497 

Art.  1.  De  ollicio  Ministri  in  confessione.  ib. 

§  1.  Dc  muneribus  Confessarii.  ib. 

Puiulum  I.  De  (dlicio  Patris.  ib. 

Punctum  II.  Dc  (dlicio  Mcilicl.  500 

Punclum  111.  Dc  (dlicio  Doctoris.  50.1 

Sectio  I   De  scientia  ('oiifcssarli.  ib. 

Sbctio  U.  Dc  obligatiune  doceadi  poeuitenleii.  509 


XII  INDEX 

Puuctum  IV.  De  oilicio  ludicis.  Pa^.  313 

Sectio  I.  De  causa  inslruenda,  seu  de  obligalione  inter- 

rogandi  poenitentes.  ib. 

Sectio  II.  De  sententia  ferenda,  seu  de  absolutione  con- 

cedenda,  differenda  aut  deneganda.  518 

§  II.  De  agendi  ratione  cum  variis  poenitentium  gene- 

ribus.  530 

Punctum  I.  De  iis  qui  versantur  in  occasione  peccati.  33 1 
Punclum  II.  De  consueludinariis  et  recidivis.  336 

Punctum  III.  De  poeniientibus  piis.  550 

Art.  11.  De  officio  Ministri  post  confessionem.  552 

§  I.  De  obligatione  corrigendi  defectus  in  confessione 

commissos.  ib. 

§  II.  De  sigillo  confessionis.  557 

Punctum  I.  De  obligatione  sigilii.  ib. 

Punctum  II.  De  subiecto  sigilli.  359 

Punctumlll.  Deobiecto  sigilli.  563 

Punctum  IV.  De  modo  vario  sigiiium  violandi.  569 


TRACTATDS  DE  EXTREMA  UNGTIOISE. 

Cap.  I.  De  natura  et  effectibus  Extremae  Unctionis.  177 

Cap.  II.  De  materia  el  forma  Extremae  Unciionis.  578 

Art.  I.  De  materia  huius  Sacramenti.  ib, 

Art.  II.  De  forma  Extremae  Unciionis.  382 

Cap.  III.  De  Ministro  Extremae  Unctionis.  583 

Cap.  IV.  De  subiecto  Extremae  Unctionis.  385 


TRAGTATUS  DE  ORDIiNE. 

Cap.  l.  De  natura  et  divisione  Ordinis.  589 

Cap.  II.  De  materia  et  forma  Ordinis.  592 


I^TDEI  illl 

Cap.  III.  De  Mini.slro  Sarranitnti  OrcMoid.  Pag.  v9& 

Cap.  IV.  I)e  .subieclo  Sar ramenli  Ordinis.  5!*6 

Appeodix  De  vocatione  ad  slatuoi  clericaleo).  601 


TRACTATIS  DK  MATIUMONIO. 

Cap.  I.  De  .*^pon.salibu.^.  695 

Art.  I.  De  natura  sponsalium.  ib. 

Art.  11.  De  oMigMtione  et  cfTectibus  spoDsalium.  61K 

Art.  111.  De  dissoiulione  sponsalium.  620 

Cap.  11.  Dc  hannorum  proclamaliono.  6i5 

.\rl.  I.  De  necessitate  bannorum.  ib. 

Arl.  II.  De  circumstanliis  bannorum.  627 

J.  Circumslantia  Irmporis.  ib. 

II.  Circun)stnntia  loci.  fitS 

III.  Circumsl;  nlia  pcrsonnnim,  .«icilicet  minorum,  mili- 
tum,  vagorum  ct  faniulorum.  r»2*.) 

Art.  111.  De  dispen.satione  bannoium.  630 

Art.  IV.  De  revelalione  impedimentorum.  6.12 

Cap.  III.  De  nalura  et  proprielatibus  matrimonii.  634 

Art.  1.  De  natura  matrimonii.  ib. 
Art.  11.  De  proprirtatil  us  n^atrimonil,  scillcet  «'e  elu.s  uni- 

tale  et  nrmitalc.  651 

%  I.  Dr  vinitatc  miilrimonii.  ib. 

g  II.  Dc  riiinitati'  matrimonii.  ib. 

Puiiclum  I.  De  lirnjitjite  matrimonil  (juoad  vinculum.  ib. 
Punclum  II.  De  lirmitate  matrimonii  quatenus  jipectal  to- 

rum,  el  de  divoriio  a  loro.  658 

Cap.  IV.  De  materia  et  forma  matrimonii.  6iS 

Cap.  V.  Dc  Ministro  et  subieclo  matrimonii.  670 

Art.  1.  Dc  Ministro  matrimonii.  ib. 

Art.  II.  De  sul)iecto  malrimonii.  67S 

Cap.  VI.  Dc  impcilimehtis  matrimonii.  677 

Arl.  1.  Dc  impcdimentis  malrimonium  impedicnlibu*  ib 


I.  Ecclesiae  velitum.  Pag.  678 

II.  Tempus.  '        ^*^^ 

III.  Sponsalia.  680 

IV.  Yolum.  681 
Arl.  II.  De  impedimenlis  dirimentibus.  684 

§  I.  De  impedimentis  dirimentibus  in  genere.  ib. 

Propositio  I.  *b. 

Propositio  II.  ib. 

Errores  a  Pio  IX  damnati.  695 

§  II.  De  impedimentis  dirimentibus  in  specie.  696 

Punclum  I.  De  impedimento  erroris  et  condilionis.  697 

Punctum  II.  De  impedimento  voti  et  ordinis.  700 

•    Punctum  III.  De  impedimento  cognationis.  702 

Sectio  1.  De  coguatione  nalurali.  ib. 

Sectio  II.  De  cognalione  spirituali.  708 

Sectio  III.  l)e  cognatione  legali.  711 

Punctum  IV.  De  impedimento  affmitalis.  715 

Punctum  V.  De  impedimento  publicae  honeslatis.  720 

Punclum  VI.  De  impedimento  criminis.  723 

I.  AduUerium  solum.  'b. 

II.  Homicidium  solum.  726 

III.  Utrumque  simul.  727 
Punctum  VII.  De  impedimento  disparitalis  cullus.  728 
Punclum  VIII.  De  impedimento  vis  seu  melus.  735 
Punctum  IX.  De  impedimento  ligaminis.  737 
Punclum  X.  De  impedimenlo  aetatis.  738 
Punclum  XI.  De  impedimento  clandestinitatis.  739 
Sectio  I.  De  vi  Decreti  Concilii  Tridentini.  ib. 
Sectio  II.  De  assistentia  Paroclii.  750 

I.  Qualis  Parochus  assistere  debeat.  ib. 

II.  Quomodo  Parochus  assistere  debeat.  755 
Punctum  XII.  De  impedimento  impotentiae.  758 
Punctum  XIII.  De  impedimento  raptus.  761 
§  III.  De  dispensalione  ab  impedimentis  matrimonii  diri- 

menlibus.  764 

Punctum  1.  De  polestate  dispensandi  765 

Punctum  II.  De  causis  dispensaiionis.  766 

Punctum  III.  De  modo  dispensationem  petendi.  776 

Formulae  ad  postuiandas  dispensaliones.  781 


IM»KX  XV 

I.  A  Dalaria.  Pag.  7«! 

II.  A  Poenilenliaria.  782 

Cap.  VII.  De  revulidalione  malrimonii.  78* 

Arl.  i.  Dc  revalidalioiM'  nmir  nioiri  irriti  ob  dcftTtura  con- 

sensuH.  785 

Arl.  II.  De  revalidalione  malrimonii  irrili  ob  defectum  for- 

mae  prae.scriplae.  ib. 

Art    III.  De  revaiidalione  malrimonii  irrili  ob  inhabiliUtem 

()iirlium.  787 

g  I.  De  revaiidalionc  malrinionii  modo  ordinario.  ib. 

§  II.  De  revalidalione  malrimonii  cum  Ui^pcnsaliouo  in 
radice.  791 

Cap.  VIII.  De  debilo  coniugali.  7% 

Arl.  I.  De  liceitate  actus  coniugalis.  797 
S  I.  De  iiceitale  actus  coniug  ilis  in  se  speclati. 

%  II.  De  liceitale  acius  coniugalis  quoad  circumstantia.s.  KOI 

I.  De  cifcumslanliis  pprsoiiae.  ib. 

II.  Dc  circnmstantiis  modi  vel  situs.  802 

III.  Df  circuinslanliis  lcinporis.  80i 
Art.  II  De  obli^ationc  aclus  roniugalis.  8% 
Ari.  III    Dt*  peccalis  coniujium.                                              808 

§  I.  !)«'  peccatis  coniugum  por  excessum.  ib. 

%  II.  De  onanismo  in  parlioulari.  815 

Decisiones  Sacrarum  (longrepaiionum  circa  onani.smum     Slf* 


TUACTATIS  DE  CKNSiniS. 

Cap.  I.  I)e  censuris  in  genere.  8i.1 

Ari   I    De  natura,  divisionc  el  rondilionlbus  consurarum.    ib. 

I.  Dc  nalura  censurae.  Ib. 

II    DiNisio  ceiisurarum.  8ii 

III.  <  ondilioiies  ccn.sur.irum.  8i6 

Arl.  II.  Dc  irincipio  seu  auilore  con^ur.irnm.  833 

Arl   III.  Do  subiocto  cen.surarum.  837 

Art.  IV.  De  absoluliono  a  ccnsuris.  844 


XVI  INDEX 

Cap.  11.  De  censuris  in  specie.  Pag.  850 

Art.  H.  De  excoramunicalione.  ib. 

§  I.  De  natura  et  divisione  excommunicationis.  ib. 

§  II.  De  effectibus  excommunicationis.  856 

I.  Trivatio  Sacramentorum.  858 

II.  Privatio  divinorum  Officiorum.  860 

III.  Privatio  suffragiorum  communium  Ecclesiae.  862 

IV.  Privatio  sepulturae  ecclesiasticae.  863 

V.  Privatio  iurisdiciionis  ecclesiasticae.  ib. 

VI.  Privatio  beneficiorum.  864 

VII.  Privat  0  communicationis  forensis.  865 

VIII.  Privatio  societalis  civilis.  ib. 
§  III.  De  praecipuis  excommunicalionibus  in  particulari.  866 
Punctum  I.  Excommunicationes  Papae  reservatae.  ib. 

I.  Contra  omnes.  ib. 

II.  Contra  Giericos  et  Religiosos.  870 
Punctum  II.  Excommunicationes  iure  Episcopls  reser- 

vatae.  871 

Punclum  111.  Excommunicaliones  non  reservatae.  872 
Punclum  IV.  Excommunicaiiones  ferendae  sentenliae.  ib. 
Appendix  I.  De  crimine  haeresis,  lectione  pravorum  libro- 

rum,  et  Indice.  873 

I.  De  crimine  haeresis.  ib. 

II.  De  lectione  pravorum  librorum.  875 

III.  De  Indice  librorum  prohib.torum.  876 
Regulae  Indicis  praecipuae  Tridentiai  iussu  editae.  877 

Appendix  II.  De  clausura  monasteriorum.  880 

I.  Quoad  ingressum  in  monasteria.  ib: 

II.  Quoad  egressum  e  mon;isteriis.  881 

III.  Quoad  collocutionem  ad  crates  cum  Monialibus.  882 

Art.  II.  De  suspensione.  ib. 

Suspensiones  Papae  reservatae.  886 

Appendicula  de  deposilione  el  degradatione.  ib. 

Art.  lII.Deinterdicto.  888 

Interdicta  personalia  generalia.  891 

Interdicta  personalia  specialia.  ib. 

Interdicta  localia.  ib. 


INDEX  XVil 

Appendix  I.  l)c  cessalione  a  divinis.  Pa-j.  89i 

Appendix  II.  De  sepullurd  eccle&iaslica.  ib. 


THACTATIS  DE  IHKEGrLAlUTATIBlS. 

Cap.  I.  De  irregularilalibus  in  genere.  895 

Cap.  II.  De  irregularitiilibus'  in  parliculari.  898 

Arl.  I.  De  irregularilalil)us  ex  defeclu.  ib. 

I.  E.\  dffeclu  animi.  Ib. 

II.  Kx  drfeclu  corporis.  \h. 

III.  Ex  defcclu  nalalium.  i^OO 

IV.  Ex  defeclu  aelalis.  ib. 

V.  Ex  defeclu  liberlalis.  ib, 

VI.  Ex  defeclu  Sacramenli.  901 

VII.  Ex  defeclu  lenilalis.  902 

VIII.  E\  dcffclii  fiimac.  ib. 
Arl.  II.  I)e  irrcgularilalihus  c\  deliclo.  903 

I.  Ha|ilismi  itcralio  at(jue  mala  susceptio.  ib. 

II.  Ordinum  usurpaiio  uul  illicita  susceplio.  *JOi 

III.  Violalio  censurae.  ib. 

IV.  Crimina  enormia.  905 

V.  liomicidium  cl  mulilatio.  ib. 


APPENDIX  DE  INDILCENTIIS  ET  11  BILAEO. 

Cap.  I.  De  Indulgentiis.  908 

Cap.  II.  Delubilueo.  9t1 

Condiliones  ail  luliilaeum  requi.silae.  9ii 

Decisiones  recenliores  Curiae  Rom.  circa  Indulgenlias      ^t^ 

AuDi^uA.  937 

ripiis  HDicis  Tom  lu 


IMPHIMATIH 

Kr.  lliBROMMUs  GiGLi  drd.  Praccl.  Sacri  Palalii  Aposl. 
Magisler. 


IMIMMMATIR 

Petrus  deVili.xnova  Castkllacci  Archicp.  Potrae 
Vicpsgcrens. 


compi:m)1lm 

TIIEOLOr.IAE  MOllALIS 

THACTATUS 
I)E  STATIIRS  PAirriClLAKIBlS 

Agmdum:  4°  dc  sUlu  Uiroruin,  2*  clcricorum,  3"  rc(;olariDin. 


PARS  PRIMA 

DE    STATU    LAICORUM. 

lani  iu  (]iiarlo  DiH-alo^M  praoc<*plo  de  variis  et  muliiis  Supc- 
rioruiu  el  inferioruin  olliciis  scrinoiHMn  fecimus.  In  praesenti 
vcro  Tractalu  de  aliis  ofliciis,  (jnae  ad  bonum  piihlicum  spc- 
ctant,  ct  imprimis  dc  forcnsibus,  uobisdiccndum  est.  llinc 

Agmdum  i'  dc  oliliQalloniliui  iutlirum  ;  2*  adr(Ka(orum  r(  pri>rura(onini  i 
5*  ap|iari(oruni ;  i°  irriltarum  r(  nnlarioruro  ;  5*  acrufa(ori«  r(  rf i ;  C*  (ra^iam ; 
7*  niriliroruni  ,  rbirur(]oruai  r(  pharniaropolarum  j  8*  cuiloiluni  ;  'J*  ■r(ificaii) 
•t  opiGcuin. 

()bliga(ioD«n  vrrn  aifrra(uruot  •!  alioruro  haiutmotli  boreioom  a«(i«  io(enig«D- 
(ux  e&  his,  ^uao  d«  iujUi(ia  e(  C4)0(rartihua  diu«ruimus. 

CAPl  T  I. 

Ht   OBLKJATIOMBCS  IIDK  l  M 

1.  ludex  cst  pcrsona  pubiic;i,  per  legilimani^uctoritatMl 
constituta,  ul  secundum  leges  insliliam  vindiccl,  el  in  debD- 
quentes  debilas  poenas  decernat. 

CLR\    TOVI.  II.  1 


TRACTATUS 


Principia : 

I.  ludex  tenetur,  ex  quasi-contractu  cum  societate  et  priva- 
tis  ad  munus  suum  rite  adimplendum :  ac  proinde,  ni  faciat,  reus 
erit  violatae  iustitiae  tum  legalis,  tum  etiara  commutativae. 

II.  ludex  autem,  ut  recte  officio  suo  fungi  possit,  habere  de- 
bet  V  intelligentiam  non  communem,  utcausas  intricatas  intro- 
spicere  valeat ;  2°  scientiam  sufficientem,  ut  omnium  adiuncto- 
rum  tum  iuris  tum  facti  rationem  habeat  (a) ;  3"  integritatem  in- 
corruptibilem,  ut  nec  amori  nec  odio  cedat. 

III.  ludex  tenetur  sententiam  ferre  secundum  leges  et  ordi- 
nem  a  legibus  determinatum;  non  enim  constituitur  ad  leges 
mutandas  aut  reformandas,  sed  ad  eas  executioni  mandandas  {b). 
Excipe  casum  specialem,  in  quo  iudici  mens  legis  potius,  quam 
eius  verba,  sequenda  sit,  habendaque  ratio  aetatis,  conditionis, 
fortunae  illius,  cui  poenam  imponere  debet. 

IV.  In  causa  dubia  has  teneat  regulas: 

1'  In  criminalibus  reo  favendum  est,  nisi  de  crimine  con- 
stet.  —  Reg.  lur.  can.  11.,  m  6'. 

2°  In  dubio  de  proprietate  simul  et  de  possessione,  iuxta  ra- 
tiones  probabiliores  iudicandum  est:  constat  ex  iure  naturali  et 
ex  prop.  2*  damnata  ab  Innoc.  XI,  quae  sic  sonat :  Probabiliter 
existimo,  iudicem  posse  iudicare  iuxta  opinionem  etiam  minus 
probabilem.  Si  autem  rationes  sint  ex  utraque  parte  aeque  pro- 
babiles,  res  dividenda  est. 


{a)  Peccat  mortaliter  quisquis  petat  aut  susciplat  iudicls  ofiTicium, 
cui  se  ila  imparem  noscat,  ut  praevideat  probabililer  grave  proximi 
damnum  secuturum.  Sive  autem  conscius  sive  inscius  inopiae  suae 
Id  egerit,  absolvi  non  debet,  nisi  facta  renuntiatioue  officii,  vel  nisi 
firmum  habeat  propositum  renunciandi.  S.  Alphonsus,  Lib.  4.  n.  195. 

(b)  Haec  valent  de  iudice  inferiori,  qui  ordinarie  non  potest  poe- 
nam  relaxare  vel  minuere,  eliamsi  actor  consenliat,  nisi  aliquando 
ad  bonum  reipublicae  aliud  necessarium  esse  dictaret  epicheia,  vel 
nisi  de  privala  tantum  iniuria  actoris  ageretur.  Id  tamen  potest 
iudex  supremus  iusla  de  causa ;  quae  si  desit ,  graviter  peccaret, 
quia  animaret  delinquentes,  et  concurreret  ad  peccatum.  S.  Al- 
phonsus,  Lib.  4.  n.  205. 


DE  STATIBUS  PAHTICILARIBUS  8 

3°  In  dubio  dc  sola  proprietate,  pro  ccrlo  possessore  slan- 
dum  csl.  Conslal  cx  rcg.  lur.:  In  pari  delicto  cel  causa{a),  me- 
lior  est  couditio  possidenlis.  —  .S\  Lig.  n.  210. 

Quaesila: 

2.  —  QuAER.  1*  An  iudcx  damnare  possit  reum,  guem  pri- 
vata  tantum  scimtia  sonteni  cognoscit,  aut  innocentem,  qui  iu- 
ridice  nocens  convincitur? 

IO\sp.  ad  1""'  Meg.  prorsus  iuxta  omnes.  Ralio^sl,  quia  iudex 
tcnclur  iudicare  scciindum  allcgala,  ct  iuxta  formas  Icge  prae- 
scripta^.  Nulkim  cnim  pcriculum  cst  in  dimittendo  ali(]uando 
sonlem  occullum,  dum  magnum  foret  in  violando  siatutas  iudi- 
cii  lormas  [b). 

Hesp.  ad  •2"'"  Valdc  controvcrtitur.  Ajfrmat  S.  Thom.  2.  2. 
qu.  64.  art.  6.  —  ?segat  S.  Bonaventura.  —  S.  Ligorius  n.  208. 
utranuiiic  scnlcnliam  ul  probabilem  admiltit,  si  agatur  dc  cau- 
sis  (•ivilil)!!'^,  aul  (.'li.im  (Timinalihus  niinoris  momcnli :  si  vcro 
casus  dc  criminalibus  maionhus  cl  pracscrlim  dc  capilalibus 
occurrat,  scnlcntiam  S.  Bonaventurae  rcctiorcm  putat.  Ratio 
esl,  quia  in  priori  casu  dici  polcst,  saltcni  prohabililcr,  incom- 
modum  privatum  dcbcrc  bouo  communi  ccderc,  cum  tautum  non 


• 


(a)  Ut  pnr  cnusa  dicatur,  rationos  utrius(|ue  partis  dobcnl  c.*^e 
ae(|ue  probabilcs.  (Juod  .si  rali(Mics  acloris  m\\  prohabUiores  y  re- 
gula  istii  iuris,  f.itrntc  S.  Al|)lionso,  locum  non  habct ;  nec  limites 
probabilitatis  cxocilit  opiiiio,  licel  comnuinior,  iliorum,  qui  iudiccm 
obligaiil  ad  fcrcndam  pro  posscssorc  stMilciiliam.  Md.  S.  Alphon- 
sus,  Ub.  4.  n.  210.  ij.  IL 

(6)  IIoc  iiitoHif^o  (lo  iiKJiro  inici  iuri,  (jui  in  logc  dispcnsare,  ma- 
xime  iii  rc  taiili  iiiomonti,  iioii  poto>l.  Nam  licot  principi  nogolur 
potcstas  cx  privata  soiontia  arKjuem  occidondi ,  quaiido  agilur  dc 
(Udicto,  hoc  tanioii  ipsi  fas  ost,  si  ngalur  do  impodiondo  malo,  (]uod 
reij)ublirac  immiiioal  jior  arK]uam  |)orsonam.  Ita  comv  •  -  '  :  m\ 
Lugo  l)e  hisl.  Ui.sp.  M.  n.  ;iO.   Insiijior  loijunido  de  cauM^  lij 

et  de  oblatione  officiorum,  elc.  maior  fortasse  potestas  inest  priiH 
cipi  ad  Itoc ,  ut  es  scitnlia  privata  posiit  aliquando  condemnan 
reum  non  conviclum.  \U\  Lugo  i  /.  c.  n.  5i.;,  pcncs  (jucm  rationef 
videris. 


4  tRACTATUS 

sit.  Secus  autem  in  posleriopi  casu ;  ideoqae  tunc  innocentem 
damnare  intrinsece  malum  yidetur  (a). 

3.  _  QuAER.  2**  An  iudex  munera  pro  ferenda  sententia  pos^ 
sit  accipere^i 

Resp.  Neg.  Hoc  enim  omni  iure  prohibetur;  ac  V  lure  natu- 
rali,  saltem  aliquo  modo,  quia  munera  mentem  obcaecant,  et  ad 
farendum  plus  aequo  donatori  impellunt:  hiuc  personarum  ac- 
ceptlo  sequitur;  2°  lure  canon.;  nam,  in  6°  (l.  1.  iit.  ^.  c.  2.) 


(a)  Tres  sunt  (inquit  Lugo  Dlsp.  37.  n.  42.)  potissimae  in  hocpun- 
cto  sententiae.  Prima  negat ,  unquam  licere  iudici  proferre  senten- 
tiam  conira  eum ,  quem  certo  scit  esse  innocentem,  Secunda  extre^ 
mae  contraria  afjirmat,  posse  iudicem  semper  projerre  sentenliam  in 
qualibet  causa  iuxta  allegata  et  probata.  Banc  tenet  S.  Thomas,..., 
et  Theologi  ac  luristae  sine  dubio  in  hanc  partem  communiter  incli- 
nant.  Tertia  sententia  media  distinguit  de  causis  criminalibus ,  in 
quibus  agitur  de  poena  vitae  vel  mutilationis,  et  in  iis  negat,  licere 
iudici  condemnare  innocentem :  in  causisvero  civilibus,  velubiagitur 
de  poena  pecuniaria  vel  exilii,  aut  privationis  officiorum ,  concedit 
licere.  Cuius  postremae  parlis  hanc  rationem  reddunl  (n.  44),  quia 
licet  respublica  non  habeat  dominium  supravitam  et  membra  subdi- 
torum;  habet  tamen  illud  supra  haec  alia  bona ,  ita  ut  adveniente 
iusta  causa  propler  bonum  commune  possit  de  itlis  disponere,  et  au- 
ferre  bona,  privare  officiis,  expellere  cives  a  civitate,  etc.  Ergo  cre- 
dibile  est,  dedisse  hanc  polestalem  iudici  ad  eum  finem,  ut  secundum 
leges  ac  probationes  iudicetur,  ne  contemnatur  ordo  iudicialis,  cuius 
observalio  summopere  conducit  ad  pacem  et  quietem  Reipublicae. 
Quae  quidem  clarius  definiunt  et  explicant  doctrinam  A.,  eiusque 
penitiorem  rationem  reddunt. 

ludicium  autem  Card.  De  Lugo  de  praefatis  sententiis  hoc  est 
(ibid.  n.  45.):  Inter  has  sententias  secunda  est  valde  probabilis  prO'^ 
pter  auctoritatem  S.  Thomae  et  communem;  tertia  tamen  habet  ra- 
tiones  forta^se  magis  efficaces;  nam  licet  non  omnia  eius  argumenia 
probent,...  aliqua  tamen  habent  magnam  vim. 

Raliones  pro  singulis  hisce  sententlis  videre  quisque  per  se  po- 
test  penes  eundem  De  Lugo  ;  hic  praestat  ex  eodem  Auctore  (ibid. 
n.  41.)  subiicere,  quae  sunt  extra  controversiam  :  Certum  est  in  pr> 
trds  (inquit),  eum  iudicem  teneri  omnia  media  tentare,  et  omnem  di- 
.  ligentiam  adhibere  ad  liberandum  reum  illum.  Primo,  excogitando 
causas  sufficientes  ad  repetlendam  accusationem.  Secundo  ,  maxima 
dexteritate  examinando  tesles  exemplo  Danielis ,  interrogando  cir" 
cumstantias  loci,  temporis,  etc.  donec  eos  dissidentes  inveniat.  Tertio, 


DE  STATIEl'8  PARTiril  ARIBUS  I 

Uonifacius  Mll  sUUiit,   ul  iuiJices  iiulluin  ntuiius  \t-l  quidfjuid 
aliud  Jicripiaiit,  nisi  forsan  escuientum  rt  pf»cuk*ntum  mera  lit)€-  * 
ralilalcol)Iatiim;  V  Consonat  ins  positivum  Inm  Uoni.,  liim  rjal- 
licnni.  Sic,  in  arl.  177.  Cod.  pofnalis,  nmnis  niaf,'islrnUium  ror-  i 
ruptio  pcr  <f.')na  cl  promissionrs  crnvihns  pornis  plcriiiiir  Uini 
in  c^irruplis,  lum  in  cornim[H'ntibu8  'n  . 


polnit,  »1  fifn  pot^it  xlne  ^rnndnlo,  dissimulare  in  ra.ccrit  niitodia, 
ita  nt  invorcn-i  fufjere  po^.sit.  Qunrto,  reniittere  cauxnm  ad  iudicem 
supfriorem,  et  corani  illo  te.tlifirnri  innocentiam  rei,  qnnm  ipse  scit. 
(hiintn,  fi  iude.r  sit  .viprfmvs  prinrfps,  poterit  faciiiun  reum  absol- 
tere  de  jKiteslalr  nhsnluta,  snundum  ijunm  jmtvsi  princep%  uliijunndo 
poenam  dcbilnin  cundonare.  (juoruin  sunima  o  S.  Thoma  2.  2.  (|. 
6i.  art.  6.  ad  3.,  ct  q.  G7.  ari.  2.;  drprompl^T  csl.  Bene  auiem  ex  liip 
COuclndil  Lu^o,  rarix.sime  posac  (ontimjcre,  quod  iudes  non  pouit 
Hbernre  eum,  qurm  certo  novit  innocentem. 

(o)  Si  pect:al  iudex  riu  ipieiis  muuera  ,  co  ipso  peccat  cl  quis(iuU 
ilKi  ofTerat;  rooporatur  enim  aUerius  peccalo.  Excipe  tamen  rudes, 
quos  plerunique  i^MioranUa  excu.sal.  lUMuexeipe,  si  Suiiera  deiilur 
ad  reiliiuendaui  iuiuslam  vexalionem  ,  quauiio  prudeiiler  iniipui 
sententia  serus  limenda  \idealur:  quae  lamen  delienl  re.-iilui,  et 
etinm  repeti  in  iudicio  post  senlentiam  ))Ossent.  5.  Alphonsus  (l.ib, 
4.  n.  212.  cum  communi.  Excipe  eliam  praeter  allos  casus  apud 
Lugo,  Disp.  37.  n.  132.  rum  La\niaiin  l/d».  3.  Tr.  4.  (1.  I.  n.  IL), 
si  iudex  conductus  sit  absque  sli|iendio  .sutlirieiile  ,  vel  si  lal)oreiD 
auf^eal  ad  rau.sam  alicuius,  ^ine  aliorum  damuo,  velocius  expedieu- 
daui.  Addil  La\niai)n  ,  uon  audere  se  ac(N>ptum  muiius  liamiiare, 
speclaU)  iure  ualurali ,  si  iude\  uiiius  causam  aiile  a)i(»s  expediat, 
quandu  iu  cius  arbilrio  sil,  quem  cui  praepouat;  subdit  tameiu,  rrm 
non  varare  perivulo ;  et  i.ngo  (/.  r.  tt.  I3(i.  alisolute  id  r«|in>tMlit 
quia  iiuotics  es  iuslitia  trnrlur  ej disiuncto  gratis  facfif  num  pAttM 
pro  electittne  huius  pnrlis  uliquid  accipi. 

()uoa<l  ea  autem,  <|uae  a  iure  lanlum  posiUvo  pendenl,  \MfS9 
aiiimadversioiiem  ali.iiu  addit  //.  c.n.  132.  .  quod  scilicet  alicubi  ao- 
dfiianlur  sportulnr  a  liiiqnniittus  ultra  Mtipendiiun  publicum :  quae 
9porlularum  acc.eplio  quibundam  in  locit  consuetudint  prQttcriptt 
est.  In  universum  ^pergtt  ob.serva,  ea  omHia,  quae  in  hoc  gm§t$  tot^ 
.tuctudine  leyitime  praescripta  habentur,  praetumi  licila,  dwmmQdfi 
non  %iut  contra  iuj  naturale :  ubi  vero  ea  consueludn  non  »it,  ttat^ 
dutn  est  iuri  peculiari  cuiutvis  regni  vet  jKovinciae :  singulae  enim 
habrre  sulrnt  in  hoc  puncto  leges  propriat,  mayis  ;  '  i-.us  xirictat, 
quae  oblitjatiunt,  quatndtu  contraria  atnjueludiru  .inoyantur. 


^  TRACTATUS 

QuAER.  3°  An  iudex  teneatiir  ad  restitutionem,  simuneraa 
*  litigantibus  acceperit  ? 

Resp.  Neg.  probabiliter,  anle  sententiam;  quia,  etsi  illicite 

i  agat  munera  acceptando,  non  peccat  tamen  contra  iustitiam.  — 

Ita  communius.  —  Lugo.  —  Lessius.  —S.  Antoninus.  —  Azor, 

contra  alios ,  qui  etiam  probabiliter  affirmant.  —  S.  Lig., 

n.  226.,  dicit  utramque  esse  satis  probabilem  (a). 

NOT\.  ludices  saltem  inducendi  sunt  ad  munera  accepta  restituenda,  vel  ad 
ea  in  pia  opera  eroganda.  Posset  aliquando  hoc  pro  poenitentia  iniungi  ad  iudiceni 
a  relapsu  avocandum. 


(a)  S.  Alphonsus  hoc  loco  refert  doctrlnam  Salmantlcenslum  ex 
Tract.  XIII.  Cap.  1.  n.  170.-173.,  ubi  non  de  speclali  hac  quaeslione 
sermo  est,  sed  generatim,  An  ex  donatione  illicita  et  reprobata  per 
leges  oriatur  in  recipiente  obligatio  restitulionis.  Et  quidem  dum 
permiscent  tum  quae  dantur  ob  perpelrala  peccata,  lum  quae  mere 
fovent  recipientium  avaritiam,  tum  quae  acquirantur  simoniace  aut 
in  ludo  alealOTio  inlerdicto  per  leges  (quo  spectanl  duo  loca  Sancti 
Thomae  ab  ipsis  allegala,  quorum  allerum  post  eos  hic  afferl  et 
S.  Alphonsus) ,  eam  inducunt  confusionem  ,  ut  nihil  reipsa  ex  iis 
concludere  liceat. 

Praestat  itaque  relinere  sentenliam,  quam  ex  Busembaum  S.  Al- 

phonsus  (1.  c.)  sic  refert:  Etsi  [iudex)  a  partibus  munera  liberalia 

accipiens  aliquando  peccet  vel  ob  scandalum  vel  ob  periculum  per- 

vertendi  iustitiam,  acceptorum  tamen  dominium  comparat.  De  qua 

subilcit  S.  Alphonsus:  Hoc  est  commune  et  certum,  Salm.  derest. 

c.  1.  n.  109.  (quae  allegatio  nonest  ad  rem).  Addit  Busembaum: 

Etsi  lex  positiva  munerum  acceptionem  proJiibeat,  accipiens  tamen 

non  tenetur  ad  reslitulionem  ante  sententiam  iudicis,  nisi  lex  expri- 

mat,  quod  non  illicita  tantum.,  sed  etiam  invalida  sit  acceptio.  Yid. 

Bon.  De  YIIL  Praec.  Q.  2.  Punct.  8.  (quae  allegalio  speclat  ad 

obligationem  restiluendi  pauperibus,  si  quis  receperit  quidpiampro 

gratia  vel  iustitia  obtinenda  in  Curia  Romana),  Laym.  Lib.  3.  Tr.  4. 

C.  4.  n.  9.  etl^.  El  hanc  sententiam  a  multis  et  gravissimis  docto- 

ribus  tradi,  auctor  esl  Card.  De  Lugo  (Disp.  37.  n.  134.),  qui  subdit, 

eam  probari  ex  communi  praxi  omnium  iudicum  etiam  timoratorum, 

qui  nunquam  ea  munera  restituunt,  quando  fuerunt  liberaliter  data, 

nec  a  confessariis  ad  id  obligantur.  Quae  quidem  confessariorum 

praxis  nos  quoque  monet,  ne  consilio,  quod  A.  praebet  in  subiecta 

notula,  facile,  nec  sine  maxima  discretione  utamur,  ne  scilicel  la- 

queos  non  necessarios  poenilentibus  iniiciamus. 


DE  STATIBUS  PARTICCLARIBIS  7 

Qlaer.  4'  An  iudex  reslituere  teneatur,  quod  accepil  ex  pacto 
ad  sfntentiam  atiqnam  tali  modo  ferendam'f 

/tnp.  r  Ajjirm.,  si  accepiTil  ad  s»*nl('ijliani  iustam  fercn- 
(Juiii,  seu  ad  f.i(icndiiin  vel  omillenduiii  id  (juod  ex  iuslilia  fa- 
cere  aul  oniill«;re  debcbal,  aut  ad  causam  iniustc  non  protrahcn- 
dam ;  quia  hoc  non  potcst  esse  materia  conlractus,  utpole  ex 
oflicio,  ;jl(jue  adeo  ex  iustilia  iain  dehitiim.  A  fortiori,  restituc- 
re  teiietur  ea,  ijuae  exlorsil  vi,  minis,  vel  iiiiusla  vexatione. 

Jtrsp.  2'  Si  arreperil  ad  fcrend;im  senlcnliam  intustam,  ccr- 
to  tenelur  ad  restitulioncm  anle  hiiius  scntentiae  lalioncm,  ut 
palct;  lala  aulem  sentenlia,  controvertitur,  iiixla  dicta  de  con- 
Irarlu  in  mnleria  lurpi,  tom.  1.  n.  760.  [a). 

4.  —  Oi  akr.  l)'  An  iudex  teneatur  reparare  damnum,  quod 
non  impedivit,  vel  cuius  reparationem  non  procurat,  quando 
poteslf 

Resp.  Affirm.,  qiiia  esl  coopcrator  iniustus  et  effxcar.  Recole 
dirla  de  cooperatorihus  ncgativis,  /.  1.  n.  liDO.  et  seq.  et  alibi 
passini  {b). 


(a)  Si  (juaestio  fial  mcic  iuxia  iuris  naturalis  principla,  cx  di- 
clis  in  nol.  ad  n.  Ti  (►.  Vol.  I.  cilra  C()nti()>('r>iiim  esso  dehel,  eiu.s- 
modi  prelium  relineri  in  conseienlia  posse  ;  neijue  enim  o|)inioni 
opposil.ie  prohahilitas  aliqua,  nisi  rietilia.  Irihui  polest.  Si  >ero  ius 
posiiivum  speelelur,  (|uaeslio  sohenda  e.\  dictis  in  nota  praece- 
deiiti  \i(l('tur. 

b^  (iirea  lianc  (|uaeslionem  eiiuclealius  ista  hahcex  S.  Alplionso: 
1*  Si  ivdex  »enienliam  iniquam  tulit  duto;  tilem  frcil  suam  ,  idesl 
dnmuum  parlis  tnesae  in  se  translulit,  cui  lenetur  re%lituere  ^Lih.  4. 
n.  214.). 

2"  Si  iudex  mayna  iwpeiilia  vtate  iudicet,  tenetur  ad  inlereue 
parli  taesae,  el  ad  e.rpens(is  tilis;  ubi  eliam  quoliescumque  notabite 
damnum  sive  in  substantia  titis  sive  in  ^uperfluit  expensis  propler 
eius  culpabilem  itjnuvanliam  pavhbus  accidit.   t!st  commune     Ibid. 

n.  m.). 

11°  Si  aliiujui  dignus  suo  munere  ^  lamelsi  id  petens  impelvaverit, 
aliis  di(jniovibus  ncyleclis  ]  pev  oblivionem  ex  liumana  fratjilitati 
erraveril,  nun  obligalur  in  con^cienlia  ad  restituliunem  ex  propriie, 
cum  iniuviam  fovmalem  non  iniulevit,  neque  aliquid  commodi  ex 
tali  sentvnlia  accepcrit,  xet  potius  [secundum  atios  cum  culpam 
tlicotoqitam  nun  commisvvit .  dcbet  tamen  vevocave  seHlenliam  ,  si 
potest  sine  gvavi  incommodo  (Ihid.  u.  211.].  Et  clarlus :  Si  iudex 


8  TRACTATUS 

QuAER.  6'  An  obliget  sententia  iudicis  dubie  iusta,  aut  certo 
iniustaf 

Resp.  ad  1°™  Affirm.  omnino.  Praesuraptio  enira  Sup^iori 
seu  iudici  favet.  —  V.  de  Consc.  n.  75.,  etc. 

Resp.  ad  2"">  Neg.  per  se,  ut  patet  (a).  Excipe  tamen,  nisi 
adsit  ratio  scandali,  vel  perturbationis  publici  ordinis;  quia  bo- 
nura  privatura  semper  bono  publico  cedere  debet.  Qui  autem 
obtinet  causara  per  sententiam  iniustam,  rem  sibi  adiudicatam 
recipere  nequit,  vel  eam  restituere  debet,  et  insuper  omnia 
damna  et  expensas  parti  adversae  reparare  tenetur  (b).  Si  tamea 
in  bona  fide  fuerit,  hac  evanescente  rem  alienara  tantum  redde- 
re  debet  iuxta  dicta  de  possessore  bonae  fidei,  n.  635.  (c). 


agnoscat  errorem  a  se  [etsi  sine  gravi  culpa)  commissum  in  praeiudi- 
cium  litigantis,  tenelur,  si  potest  citra  infamiam,  impedire  errorem, 
V.  gr.,  monendo  occulte  partem  laesam,  ut  sibi  appellalione  vel  aliter 
consulat:  quia  id  pertinet  ad  debitam  muneris  executionem  (Ibid. 
n.  195.). 
4°  ludex  mortaliter  peccat  contra  offlcium  suum  differendo  valde 

notabiliter  causarum  expeditionem  sine  iusta  causa Idem  tenetur 

parti  laesae  damna  et  expensas,  quae  ex  iniqua  dilatione  sequutae 
sunt,  restituere,  quia  est  earum  iniusta  causa  (Ibid.  n.  196.). 

(a)  Glarius  S.  Alphonsus  (Lib.  4.  n.  215.):  Sententia  iniusta  aut 
ex  natura  rei  aut  ex  omissione  ordinis  iuris  simpliciter  necessarii, 
sive  feratur  per  falso  allegata  et  probata,  sive  ex  iudicis  iniquitale, 
nullum  habet  robur  in  foro  conscientiae,  manetque  parti  laesae,  tam- 
etsi  non  appellet,  ius  suum,  licebitque,  si  absque  scandalo  possit, 
recuperare  bona.  Dixi,  \n  foro  conscientlae  :  quia  in  foro  externo, 
ubi  non  tam  veritas  facti,  quam  probatio  iuridica  spectatur,  senten- 
tia  probata  servanda  est  ad  evitanda  scandala  et  incommoda :  neque 
elapso  termino ,  intra  quem  appellare  licebat,  actio  ei  conceditur, 
lege  sic  statuente  tum  in  poenam  pigritiae,  tum  ob  bonum  publicum, 
ut  litium  sit  finis. 

(b)  Idcirco  laesus  potest,  nisi  alter  iuste  praescripserit,  per  occul- 
tam  compensationem  sua  recipere,  quia  recuperat  iu^  suum.  S.  Al- 
phonsus,  Lib.  4.  n.  215. 

(c)  Qui  bona  fide  rem  postulavit  a  iudice,  et  bona  fide  aecipit, 
remque  bona  ftde  possedil  tempore  ad  praescribendum  necessario, 
non  tenelur  restituere ,  quia  legitime  praescripsit»  S.  Alphonsus, 
Lib.  4.  n.  215. 


DB  STATIBCS  PARTICILARIBCS 


ATPENDIX   I. 


DE  IIRATIS. 


5.  —  furati,  sic  dirti  oh  iiirnmrntnm,  quorl  prae«;t.Tnt  do  mu- 
ncre  sihi  crcililo  rorio  ohiMiiido,  siml  viri  solecti  ex  [)raoripuis 
civihus  ad  alicpiani  iudirum  parlein  ohpundain.  In  causis  crimi- 
nalihus  tanlum  adhihcnlur.  Ipsorum  esl  pronuntiare  circa  exi- 
slentiam  facti  et  culpahilitalcm  accusali ;  postea  iudices  poenam 
iuxta  lof»cm  dcccrnunt.  Insiihilio  luratorum,  ah  .\n{j;lis  «umpta, 
croata  fiiit  in  ^'raliam  rcorum,  iit  a  viris  i,'ravihiis  sortc  dosisna- 
lis  racluiii  cxaiiiiiiarctur,  iiullo  allVclu  malif^no  or^'a  accusalum, 
utpote  plerumque  sihi  plane  ignotum,  adooque  ul  illud  factum 
certius  cognoscerotur. 

lurati  desnniiinlur  ex  civihiis  nolahilihus  lope  dotorminatis. 
Cor()us  liiraloriiiu  [le  Junj)  conslat  duodccim  civihus  pro  sin- 
gulis  iiidicandis. 

lurali,  qui  sorte  ad  sessionem  Curiae  dictae  d'Assisfs  desi- 
gnanlur,  oasdom  contrahunt  ohlipationes  ac  ipsi  iudices,  quo- 
rum  ex  ma^Mia  parlo  munus  oxorconl,  ot  proinde  de  luralis,  si- 
cul  de  ipsis  iudicihus.  pcnoralim  dicondum  osl. 

6.  —  QrAER.  1'truin  Iiiwtis  dare possit  votum  contra  accu- 
satuin,  iuridire  quidem  de  crimine  convictum,  sed  cuius  inno- 
centiain  privata  scinitia  certo  cognnscit? 

Rrg.  yeg.  Ratio  ost.  cpiia  lioc  vidolur  contrn  montom  logis. 
lurali  onim  pronuntiare  dchonl  lanlum  circa  facium.  ac  iuxla  in- 
limam  conviciionom,  (piain  de  oius  oxislenlia  halMMit ,  noc  ullo 
modo  tenontur  roddoro  rationom  logalem  sentenliac  suae.  Imo 
ex  ipsa  lope  sonlontiam  suam  nec  lonontur  fundare  ex  lali  nu- 
moro  tostiiim.  noc  ox  his  vol  istis  rationihusa  variis  parlihus  in 
modiiim  adductis,  olc.  Kr::o  volum  daro  dohont  lanlum  luMa  id, 
quod  in  foro  con.scicnliao  sontiunl.  Itaipic  spoctalo  munore.  quod 
luratis  imponilur,  facile  patot  minime  circa  eos  locum  hal)fre 
controversias  illas,  quae  de  iudicihus  agitantiir,  n.  i. 


10  TRACTATUS 


APPENDIX  II. 


DE  ARBITRIS. 


7.  —  Arbitri  dicuntur,  qui  ab  utraque  opposita  parte  ad  litem 
aliquam  dirimendara  instar  iudicum  admittuntur. 

Pactum,  quo  facultas  litem  componendi  ipsis  tribuitur,  Toca- 
tur  compromissum  (gallice,  compromis).  Hoc  pacto  adversae 
partes  mutuo  consensu  promittunt,  se  executuras  esse  quidquid 
ab  arbitris  statuetur.  Compromissum  autein  confici  potest  sive 
scriptura  privata,  sive  scriptura  authentica  a  notario  confecta, 
sive  etiam  ex  consensu  communi  viva  voce  expresso  coram  ip- 
sis  arbitris.  Sub  poena  nuUitatis  in  eo  tum  res  diiudicanda,  tum 
etiam  arbitrorum  nomina  referenda  sunt. 

Arbitri,  quicumque  sint,  semel  a  diversis  partibus  admissi, 
iudicum  munere  proprie  gaudent,  eorumque  vices  omnes  ge- 
runt,  haud  secus  ac  si  a  publica  auctoritate  forent  designati. 
Possunt  igilur  causam  ad  se  delatam  instruere,  rem  ad  aliud 
tempus  opportunius  differre,  testes  audire,  et  tandem  lata  sen- 
tentia  lilem  absolute  dirimere.  Attamen  ex  lege  civiii  gallica  ta- 
lis  sententia  ut  in  foro  externo  valeat ,  agnoscenda  est  a  Prae- 
side  tribunalis  primae  instantiae  provinciae,  in  qua  lata  est. 

8.  —  Cum  arbitri  iudicum  munera  adimpleant,  easdem  cir- 
citer  obligationes,  eademque  onera  subeunt.  Hinc 

1'  Non  debent  suscipere  litem,  pro  qua  diiudicanda  doctri- 
nam  sufficientem  non  habent,  secus  in  materia  gravi  peccant 
contra  iustitiam  commutativam ,  et  restitutionis  obligationem 
contrahunt. 

2'  Arbitri  iudicare  tenentur  iuxta  leges  regionis,  nisi  partes 
eis  facultatem  rem  ex  aequo  et  bono  componendi  impertierint. 
Tunc  enim  ex  bono  et  aequo  utriusque  partis  commodum  pro- 
movere  debent. 

3°  Cavere  summopere  debent  ab  acceptione  personarum,  ne 
odio,  aversione  aut  nimio  affectu  abstracti ,  contra  regulas  ae- 
quilatis  sententiam  ferant.  Quoad  caetera,  eadem  dicenda  sunt 
de  arbitris,  ac  de  ipsis  iudicibus. 


DE  STATIBUS  PABTICLLAaUUS  1 1 

CAPLT  II. 

DE  OBLIGATIOMBUS  ADVOCATI  ET  PROCURATORIS. 

Principia : 

9.  —  I.  Advocali  el  proruralon^s  loiionliir  c\  luslilia  lc;,'ali 
erp;a  soriclatem,  et  c\  iustilia  rommulativa  erga  liti^Mnles, 
scientiam  rompetentem  liahere,  rausam  (lilif^entia  el  studio  de- 
bilo  suscipere  ac  persequi ,  et  dilationes  litiganlibus  damnosas 
praecavcre;  secus  j^raviter  peccant,  ct  restitulioni  sunl  olK).\ii, 
sicut  supra  de  iudicibus  dirtum  e>t. 

II.  lii  maleria  civili  iiec  advoralus  rci,  iiec  advocatus  genc- 
ralis  causam  certo  iniusiam  sustinere  potest,  ul  patel;  si  ipitur 
eam  defendendo  oblineat  iiiiustam  sententiam,  omnia  damna  in- 
de  sequentia  reparare  leuelur,  cum  non  reparantur  al)  eis,  in 
quonim  ^ratiam  iniusla  sententia  cadit.  —  S.  Lig.  n.  2'2:i. 

A  fortiori  in  materia  crimiiiali  nec  advocatus  susciperc  potesl 
partes  accusatoris  evidenter  iniusti ,  nec  procurator  peneralis 
iniuste  accusalum  persecpii ,  si  detepal  eius  innocentiam,  sivc 
in  principio  sive  in  decur.su  aut  in  line  causae,  sed  accusatio- 
nem  inroeptam  derelin(|uere  uternue  tenetur. 

III.  Advocatus  a  clieiile  iiilerro^atus  debet  eius  causam  sc- 
rio,  el  ea  dilif^entia,  quam  rei  gravitas  postulat,  e\aminare,  fi- 
delilatem  illi  servare,  iuslitiam  vel  iniustitiam  aperire,  ei  pro- 
bal)ilitalem  eam  obtinendi  aut  pcrdendi  scrupulose  indicare;  se- 
cus  enim  clieiilem  ad  sumplus  maiies  impelleret,  (luos  ipse  re- 
sarcire  teiierelur. 

In  cau.sa  autem  dicenda  cavere  debet  a  fraudibus,  falsis  pro- 
hationibus,  aliisve  niediis  iniustis  contra  prtem  adversara; 
secus  enim  pariter  omnia  damna  inde  se^pienlia  compensare 
lenelur. 

Quaesila : 

10.  —  QiAKR.  1*  An  ndvocati  pnssinf  iWftndne  can^as  rtiam 
ininus  j)rnhahtles  ium  rrortnn,  tum  artorum'^ 

Ilcsp.  I*  In  causis  riri7i7;»s,  affirm.  cum  sententia  communi 
cl  cerla ,  quia  spem  babere  possunl ,  ul  verilas  elucescal. 
4^.  l.ig.  n.  ii'l.       Laymann.  —  Sanchcz,  conlra  ;)auro.v. 


If  TRACTATUS 

Resp.  2'  la  causis  vero  criminalibus ,  reus  seraper  defendi 
potest,  etiarasi  constaret  de  ipsius  culpabiiitate,  mediis  taraen 
honestis  et  licitis,  seciusis  scilicet  mendaciis,  fraudibus,  etc.  Ra- 
lio  est,  quia  advocatus  reura  defendens  nemini  infert  iniuriam, 
et  praeterea  ex  suo  oflicio  reo  patrocinari  debet ,  quantum  po- 
test.  —  S.  Lig.  n.  220. 


NOTA.  Aliquando  in  causa  criminali,  dum  procurator  generalis  sollicitat  poe- 
nas  statutas  in  reum,  intervenit  etiam  pars  civilisj  cura  civis  privatus  reparatio* 
nem  damni  sibi  ex  crimine  illati  iuridice  repetit. 


11.  —  QuAER.  2°  Ad  quid  teneatur  advocatus  ratione  pretii? 
Resp.  V  in  genere.  Nihii  potest  accipere  ultra  iustum  pre- 

tium,  quod  vel  lege  forte  taxatum  est,  vel  iudicio  prudentium 
est  determinandum,  habita  ratione  negotii,  peritiae  advocati, 
laboris,  quera  impendit,  et  consuetudinis  receptae. 

Resp.  V  Quoad  pauperes  in  particulari  1"  tenetur  gratuito 
succurrere  yersantibus  in  extrema  necessitate,  etiam  cum  gravi 
suo  incommodo;  2°  tenetur  gratis  patrocinari  versantibus  in 
gravi  necessitate,  et  quidem  sub  peccato  mortali,  non  tamea 
cum  notabili  suo  incommodo  ;  3°  tenetur  etiam  in  communi  ne- 
cessitate  causas  pauperum  tueri  ex  caritate,  non  tamen  cum 
gravi  incommodo:  sufficit  scilicet,  ut  aliquid  operis,  quando  ab 
aliis  vacet,  eis  largiatur.  —  Hom.  apost.  tract.  13.  n.  69. 

QuAER.  3°  Quid  exigere  possit  advocatus,  si  postquam  de  pre^ 
tio  conventum  est,  cliens  inceptam  causam  deserat? 

Resp.  Potest  totum  pretium  exigere,  si  per  eum  nonstet, 
quominus  litem  prosequatur  non  secus  ac  locans  suam  operam 
pro  ahqua  mercede,  illam  exigere  potest,  si  per  conductorem 
stet  ne  opera  complealur.  Excipe  tamen  casura,  in  quo  interve- 
nit  iusta  causa  litera  deserendi,  cura  haec  conditio  semper  io 
eonventione  subintelligatur.  —  S.  Lig.  Hom.  apost.  tr.  13.  n.  69. 

12.  —  QuAER.  4"  Ad  quid  teneatur  advocatus  qui,  causa  iam 
peracta^  advertit  eam  esse  iniustam  ? 

Resp.  Debet  statim  admonere  de  iniustitia  causae,  et  eam 
deserere,  ne  damno  iniusto  cooperetur.  Neque  compositionem 
suadere  potest,  siquidem  haec  nonnisi  in  re  dubia  locum  habe- 
re  debet.  Si  vero  causam  iniustam  scienter  fuerit  prosecutus, 
omnia  damna  utrique  parti  obvenientia  compensare  tenebitur. 
Parti  enimadversae  restituere  debet  ex  peccato  commissionis, 
cum  causa  damni  positiva  ipse  fuerit;  suo  autem  clienti,  si  in 


DE  STATIBCS  PARTICl  I.ARIBLS  12 

hona  fidc  yersahalur,  ex  peerato  omiMsionis,  siquidcm  cum  ex 
ofpcio  dc  iniu^lilia  caosae  adiiionerc  tcncbalur. 

Advocnliis  lamcn  descrondo  rausam,  quam  iniustam  cssc  de- 
lcgil,  non  dehcl  aliam  parlcin  iuvarc,  s«'u  sccrcla  suac  causac 
allcri  parli  rcveiare,  ui  palcl  ex  iure  nalurali,  et  expres^e  do- 
cel5.  Thom.  2.  2.  qu.  71.  art.  3. 

Qlaer.  5*  Ad  (luid  tnieatur  advoratux  qui,  advertenx  rau- 
sam  e.sse  iniustam,  monet  quxdim  cttentem,  sed  eo  volente  fOK- 
sam  prosrquilur'! 

Resp.  V  Ad  niliil  lcnclur  crpa  clicntem,  si  causara  pcrdide- 
ril,  quia  scienti  et  totenti  non  lit  iniuria. 

Hesp.  2*  Ad  omnia  damna,  quac  palitur  pars  advcrsa,  com- 
pcn.sanda  trnclur  lilulo  c(M)pcralionis  positivae. 

13.  —  yiAKK.  ()'  An,  et  quomodo  prccet  advocatus ,  qui  cau- 
sam  iustam  mrdiis  iniustis  defendit ,  v.  gr.^  si  chiroyrapfium 
novum  substiluat  loco  prioris  amissi,  etc? 

Resjh  r  Pcccal  conlra  rhlcliljjlcm  cl  vcrilatcm,  gravius  qui- 
dcm  aut  miiius  ^^ravitrr  pro  ralione  mcdii  iiiiusli  adhihiti.  Ma- 
ioris  pcccali  rcus  cril  advocalus,  si  non  taiilum  nuvuiii  cliiro- 
graphuiii  priori  suhstiluat,  scd  illud  supponat,  quod  uumiuam 
exstitit.  Nec  excusari  potcst  cx  tinc  honu  ohliucndo  ;  nun  cniin 
sunt  facicuda  mala,  iil  evcniaiit  hona. 

Resp.  2'  /Vr  se  nun  pcci-al  coiilra  iustitiam.  cum  rausa  iusta 
supponatur.  Altamcn  pcr  acoidcns  potcst  iustitiam  lacdcrc  ,  ct 
ad  rcslilutioncm  ohligari ,  ncmpc  si  indc  dainnum  suac  parli 
"vcl  parli  advcrsac  advcnial;  v.  gr.,  si  fraus  dclcgatur,  facilc 
eycnirc  potcst,  ul  causa  utcunKpie  bona  in  suspicioncni  dcdu- 
catur  ct  currual. 

Resotces : 

li.  —  r  Advocati  pcrrant  contra  iustitiam  orga  cliciitcm.  si 
cam  non  sint  sal  pcriti  cl  idonci,  causas  dcfcndcndas  suscipianl; 
si  fiindamcnla  vcl  sccrcla  causac  parti  advcrsac  dctcgant,  tcI 
si  parti  utri(]uc  scrvianl;  si  idcu  quod  sihi  Tidcanlur  pcrcmpto- 
ria  argumcnla  afTcrrc,  alia  non  spcnicnda  ncgligant,  (|uia  fursan 
iudiccs  moiivis  i>tis  ncglcctis  movcrcntur;  si  ad  causam  diccu- 
dam  iioii  sulliciciilcr  sc  pracparcnl,  ctc. 

2*  lidcm  pcccanl  coulra  lusiiliam  erga  partcm  advcrsam,  si 
Icges  falsas  aut  ahrogatas  citcnt,  aut  in  scnsum  alieuum  dcflc- 
clant,  dolum  aut  mendacium  adhihcant,  c\  quihus  iudiccs  nut 


14  TRACTATUS 

iurati  in  iniustam  sententiam  ycI  suffragium  abstrahantur ;  item 
si  parti  adversae  crimina  yel  vitia  imponant  falsa,  etc. 

3'  Procuratores  parlium  peccant  contra  iustitiam,  si  causas 
protrahant,  si  dilationes  indebite  obtineant,  si  causam  prius  ac- 
ceptatam  priori  loco  non  procurent,  si  partes  ad  iniquam  com- 
positionem  adducant,  etc. 

4'  Procurator  generalis  peccat  contra  iustitiam  ,  si  ex  negli- 
gentia  nimia,  ex  praecipitatione  aut  praeiudicio,  ex  odio,  aut 
acceptione  personarum,  etc,  traducat  innocentem  in  detentio- 
nem,  in  iudicium,  et  in  sententiam  iniustam  subeundam.  Item 
si  accusalionem  sustinuerit,  postquam  in  decursu  causae  inno- 
centiam  agnoverit,  aut  graviter  de  ea  dubitaverit ;  proinde  de 
omnibus  damnis  accusato  subsecutis  tenetur. 

NOTA.  Huc  spectat  etiam  niunus  referendarii  qui  aliquanclo  in  causis  explanan- 
clis  adhibetur.  Ei  quandoque  committuntur  acta  litigantium  discutienda,  ut  postmo- 
dum  quasi  compendiata  eorum  fuadamenta  iudicibus  referat.  Ex  his  liquet  quanta 
scientia,  diligentia,  peritia  et  fidelitate  pollere  debeat  referendarius,  ut  causas  de- 
bito  modo  referat,  et  iudices  recte  instruat. 

CAPUT  III. 

DE  OBLIGATIONIBUS  APPARITORIS. 

15.  —  Apparitor  ( Wmer)  ille  est,  qui  ex  officio  vadimonia  (a) 
(gallice,  citations)  et  mandata  iustitiae  defert,  executiones  a  iu- 
dice  decretas  perficit.  Hinc  apparitoris  munus  duplex  est. 

Cum  apparitores  sint  ministri  iustitiae,  summopere  decet,  ut 

perhumaniter  et  religiose  suo  fungantur  officio,  ut  sui  ministerii 

rigorem  et  asperitatem  temperent,  quantum  fieri  potest.  Suffi- 

cienter  instrui  debent  de  omnibus,  quae  ad  suum  munus  attinent. 

Fidelitalem  quoque  non  mediocrem  praestare  debent  in  manda- 

tis  tribunalis  exequendis,  aeque  cavendo  tum  a  negligentia  ia 

munere  obeundo,  tum  a  rigore  et  vexatione  erga  eos,  quos  iu- 

stitia  publica  persequitur.  Ipsis  etiam  specialiter  est  incumben- 

dum,  ne  ullas  formalitates  necessarias  in  actis  suis  omittant; 

secus  autem  iustitiam  non  legalem  tantum,  sed  saepe  etiam  com- 

mutalivam  lederent,  atque  ad  damna  inde  provenientia  reparan- 

da  tenerentur. 


(o)  Inlellige  iussum  comparendl  in  iudicium ;  nam  vox  mdimo- 
nium  potius  promissionem  comparendi  in  iudicium  significat. 


DE  STATIBUS  PARTICILARIDCS  15 

16.  —  Iniusti  sunt  pracscrlirii  .ipparilores, 

1*  Si  prctio  aut  favorc  sc  corrumpi  sinant  in  praciodicium 
clicntis,  V.  f^r.,  dcnuncialioncs  scnlrnlinrum  prolrahcndo,  ncfjli- 
gcndo,  vcl  alia  facicndo,  undc  in  rausa  sinl,  rur  crcdilor  solulio- 
ncm  accipcre  non  possit.  Ilem  favcndo  quihusdam  dcbitoribus 
solidnriis,  ut  eos  in  executionihus  non  comprchcndant. 

2*  Si  tcmpus  ad  acla  iuridica  conficicnda  praclixum  non  con- 
cedanl;  si  dicm  falso  adscrihant  fausses  dales] ;  si  falsum  aflir- 
ment  in  aclis  vcrhahhus  proccs  verbaux] ;  si  tcmporc  pracscri- 
plo  acta  iuridica  sihi  commissa  non  coniiciant. 

3*  Si  lustranlcs  domos  aspcrius  agant.ut  aliquod  munus  ex- 
ton|ucanl;  si  vim  iniusiiim  aut  aliam  iniuriam  iufcrant;  si  fal- 
sum  in  actihus  suis  cnunlicnt. 

4'  Si  c\c»'danl  mandalum  iudicis,  aut  legis  statuta  in  rchus 
scu  bonis  privatorum  capiendis;  si  non  servent  iustum  prclium 
io  venditione  rerum  caplarum,  ctc;  si  partcm  huiiis  prctii  sibi 
retincant,  elc. 

Quaesita: 

17.  —  QuAFR.  V  An  apparitores  ad  restilutionem  teneantur, 
si  pretium  supra  taxam  lefje  determinatam  titulo  donationis  ac- 
ceperinl  ? 

Resp.  Affirm.  per  se.  Ratio  esl,  quia  talis  donalio  pencralira 
spontanca  dici  ncquit.  Unde  si  exccssus  pretii  sit  quid  grave  , 
sub  peccato  morlali  ad  illum  rcslitucndum  obli|.':antur.  —  Ita 
commutiitrr  cum  Salmant.  -  Attamcn,  si  lahorcm  cxtraordina- 
rium  ct  indchilum  suhiisscnt,  aliipiid  supra  prclium  ordinarium 
accipcre  posscnt.  —  N.  Lig. 

18.  —  QuAKR.  2*  An  apparitor  multipteT  salarium  exigne 
possit,  si  diversa  vadimonia  unica  et  eadem  vice  defrratJ 

ftrsp.  r  Kx  Icpc  naturali  in  se  sola  spcctata  anirmandum 
vidcrclur,  (juia  camdcm  pracsiat  utililalcm  singulis  cum  rcqui- 
rcnlihus,  (piam  si  pro  uno  .solo  iicr  cl  operani  susciperet,  iu\la 
dicta  in  Tract.  de  Contr.  in  genere,  n.  157.  —  Ita  S.  Lig.  Uom. 
apost.  tract.  \'\.  n.  fiS..  clc. 

Hrsp.  2*  Altcndcndiim  csl  ad  statula  locorum  particularia. 
E.V  lure  autcm  iiallico  hoc  prohihctur.  Altamcn  quidquul  sil  dc 
legc  civili,  usus  invaluit.  scicntc  ct  vidcntc  (iuhcrnio,  ut  advo- 
cati  ct  procuralorcs  ita  rcm  coniponanl,  ut  pro  siugulis  vadimo- 
niis  apparitorcs  idcm  fcre  prclium  hahcanl. 


16  TRACTATUS 

CAPUT  IV. 

DE  OBLIGATIONIBUS  SCRIBARUM  ET  NOTARIORUM. 

/.  De  scribis  seu  secretariis. 

19.  _  Scriha  seu  secretarius  (gallice,  greffier)  ille  est,  qui 
scripto  refert  testimonia,  iudicum  sententias,  caeteraque  omnia, 
quae  in  tribunalibus  peragunlur.  Hinc  quasi  ut  dextera  iudicis 
et  ipsius  publicus  et  authenticus  secretarius  considerari  solet. 

Iniustitias  autem  Tarias  scriba  comraittere  potest,  praesertim 

1°  Si  diligentiam  debitam  non  adhibeat  ad  omnia  audita  et 
statutaaut  decisa  exacte  referenda;  omissio  enim  inrebus  huius 
generis  facile  grayis  evadere  potest,  ut  patet. 

2"  Si  attentione  seria  et  constanti  nonutatur  ad  omnia  in  tri- 
bunali  prolata  et  peracta  in  libros  authenticos  referenda :  facilli- 
me  enim  defectus  attentionis  in  scriba  culpam  gravem  et  resti- 
tutionis  obligationem  inducere  potest,  nisi  omnino  involuntarius 
sit.  Quis  enim  non  videt  quanta  damna  ex  defectu  etiam  levi  [a) 
attentionis  ex  parte  secretariorum  subsequi  possint? 

3"  Si  ex  malitia  aliquid  in  scribendo  omittat,  aut  si  tabellas 
pnblicas  sibi  commissas  adulteret  aut  male  custodiat ;  si  debitas 
formalitates  et  subscriptiones  non  apponat  aut  apponi  non  sata- 
gat ;  si  testimonia  non  fideliter  transcribat,  sive  exaggerando, 
sive  imminuendo,  sive  immutando  aut  invertendo. 

4°  Si  in  distribuendis  litibus  favori  potius  quam  ordini  pa- 
reat;  si  ad  augendum  salarium  acta  distribuenda  maiora  faciat, 
v.  gr.,  scribendo  in  duabus  paginis  ea,  quae  in  unica  referri 
poterant. 

5"  Si  arcanum  sibi  commissum  prodat ;  si  sententiam  non- 
dum  publicatam  manifestet ;  si  processus  peractos  sine  iudicis 
praescriplo  partibus  ostendat. 


(a)  Habes  hic  exemplum  illius,  qul  in  conscientla  tenetur  de  cul- 
pa  levi,  idest  qui  graviter  obligatur  ad  accuratissimam  diligenliam, 
adeo  ul  defectus,  qui  ia  se  levis  videri  posset ,  gravem  inducal  re- 
stitutionis  obligationem.  Conf,  not.  ad  n.  661.  Yol.  I. 


DK  STATIBUS  PARTICULARIBCS  17 

6*  Si  acla  iudicis  parlihiis  tradat,  antrquam  iuxta  formas 
legalos  subscripta  fuerint.  Tunc  cnim  instrumentum  mancum 
et  falsum  oxhibct,  cuius  cxpcdilio  nullius  valoris  hahelur.  — 
5.  Lig.  n.  229. 

//.  f)e  nolariis. 

20.  -  SntariHs,  sou  tnhollio  diritiir  illc,  qui  aurtorilalc  le- 
pilima  ronsliluitur  ad  srrihonda  arta  soii  instrumonta  puhlica, 
qiino  sivo  in  iiidicio  sivo  oxlra  iiidiniim  fidrm  fHriaiit. 

Ilinc  apparet,  ({uanti  momenti  sit  notarii  munus,  quam  late 
patoat,  ot  (pianlae  sinl  eius  ohli^ationes.  Notarii  igitur  magna 
sciontia,  porspiniitalo  noncomniiini,  ot  potissimum  ogropia  li- 
dolilalo,  pnidontia  ot  prohitalo  f^audoro  dohont.  Etonim  cum 
nogolia  et  contraclus  cuiusvis  gonoris  portraclare  dohoant,  e\ 
eorum  negligentia,  ignoranlia  ot  altontionis  dofectu  summa  mala 
pro  societate,  el  damna  pro  partihus  subsequi  possunt. 

21.  —  Nolarii  praosortim  iniusii  siinl  in  soqiioniihus  casibus: 
r  Si  ignoronl,  (piae  ad  oflicium  siium  porlinont,  ed  idco  in- 

slrumonla  non  recte  conliciant;  si  cum  dotrimenlo  conlrahcn- 
lium  vel  aliorum,  qui  ipsis  confidunl,  c\  nogligentia  solemni- 
lales  necessarias  praelormittant,  uti  esset  idoneos  testes  adhi- 
berc,  subscriptiones  apponere,  diom,  monsom,  annum  indi- 
care,  olc. 

2*  Si  conliciant  instrumentum  falsum,  usurarium  vol  iniu- 
slum;  si  fingant  in  instrumento  ea,  quae  non  sunl,  in  damnum 
altoriiis  conirahontis,  aiit  tortii;  si  adnotationos  diei  falsas  ap- 
ponant,  aiil  voras  immulonl,  olsi  damnum  non  intondanl;  itom 
si  talia  consulanl;  si  conrnianl  acta,  (juae  suum  munus  e\ce- 
dant,  vel  si  cxtra  lerritorium  sibi  assignalum  mini>torium  suum 
exerceant:  tunc  onim  oorum  actus  ipso  faclo  irrili  sunt. 

3*  Si  non  doscrihant  lldclilcr  voluntalos  contrabontium,  vel 
per  ambif^iias  rodaclionos  liiihusot  iniusiitiis  locum  praoboanl; 
si  partos  non  monoant  do  clausulis,  (piae  eis  nocoro  aut  i\e  dif- 
ticultalibus,  quac  indc  nasci  possunt.  .\d  baec  enim  ex  quasi- 
conlradu  cum  partihus  tonontur. 

4*  Si  falso  scrihanl  suiiimam  coram  se  vil  antoa  iam  solutam 
essc,  cum  damno  altcrius  partis  aut  tortii ;  ilom  si  fanlo  talia 
scribanl,  gravilor  suspicantos  (piod  a  contrabonlihus  docipian- 
tur;  tunc  enim  eorum  peccato  cooperantur. 

cciiT  Tom.  !!.  I 


18  TRACTATUS 

5"  Si  acta  et  instrumenta  negligenter  custodiant  cum  pericu- 
lo  damni  parlium;  si  differant  instrumentorum  expeditionem, 
ut  pecuniam  extorqueant;  si  amanuensi  aliquid  committant  cum 
erroris  periculo. 

6*  Si  quid  in  protocollo  [la  minute)  immutent,  unde  ius  ali- 
quod  violetur  aut  impediatur;  si  testes  falsos  admittant;  si  te- 
stimonium  aliquod  necessarium  suo  clienti  non  exhibeant,  oc- 
cultent  aut  transcriptum  denegent. 

7"  Si  actus  communicent  aliis,  quam  partibus;  si  culpa  sua 
protocolla  amittant;  si  iuramenla  vel  secreta  violent;  si  dictis 
vel  factis  partium,  aut  testimoniis  testium  aliquid  addant  vel 
detrahant;  si  sincere  omnia,  prout  se  habent,  non  transcribant. 

8"  Si  negligant  invigilare  in  suos  ministros,  et  propterea  in- 
strumenta  male  conficiantur;  nolarii  enira  pro  omnibus,  quos 
adhibent  ministros,  respondere  tenentur;  si  subscribant  instru- 
menta  sive  ab  aliis  notariis  sive  a  propriis  ministris  confecta, 
quin  diligenter  ea  recognoverint,  et  notitiam  perfectam  de  iis, 
quae  in  ipsis  continentur,  habuerint;  item  si  ubi  plures  notarii 
requiruntur,  absentes  tanquam  praesentes  declaraverint. 

9*  Si  pretium  ultra  laxam  vel  probatam  consuetudinem  pe- 
tant,  vel  si  scripturas  amplificent,  vel  maiori  vel  magis  extenso 
charactere  scribant,  ita  ut  numerus  paginarum  notabiliter  au- 
geatur;  si  negotia  pertractanda  salarii  adaugendi  causa  protra- 
hant ;  si  pecunias  mutuo  petant,  ut  easdem  supra  taxam  lega- 
lem  iterum  mutuo  tradant. 

In  his  omnibus,  et  multis  aliis  simihbus  tenentur  notarii  sub 
gravi,  per  se,  ad  restitutionem,  ut  iniusti  damnificatores,  aut 
cooperatores,  ut  patet  ex  dictis  in  Tract.  de  lust.  —  S.  Lig. 
n.  230.  231. 

Quaesita : 

22.  —  QuAER.  V  An  notarius  teneatur  ad  restitutionem  erga 
fiscum,  si  in  conficiendo  instrumento  venditionis  aut  inventarii, 
postulantibus  partibus,  vel  etiam  ipso  innuente,  non  verum  rei 
pretium  inscribat  sed  aliud  minus,  ut  tributum  sohendum  im- 
minualur. 

Resp.  Controvertitur.  Alii  affirmant,  quia  sic  cooperatur  de- 
fraudalioni  iributorum,  quod  iniquum  est  et  iniustum  ex  parte 
magislratus,  cui  Kespublica  confidit.  Alii  negant,  dummodo  in- 
fimum  saltem  pretium  in  scripto  authentico  referatur.  Alii  tan- 


DE  STATIBCS  PARTICILARIRUS  19 

dem  cum  lotaliter  exciisant,  quia  ex  consucludine  generalilcr 
recepla,  etiani  proborum,  Don  solel  lolum  pretium  eliam  infi- 
mum  (Jccl.irari,  sctl  tantum  decliiratur  [jaulo  ullra  mediam  par- 
lem,  Ycl  cirra  duas  lcrlias  parlcs  liuius  prctii.  Si  aulcn)  non 
peccanl  parlcs  vcrum  prctium  dissiniulaudo,  nec  prcral  nola- 
riu8  ex  coopcratione :  ipse  enim  non  constiluitur  sicul  praeposi- 
tus  vectigalium  a.l  tnbuta  exigemla,  scd  ad  instrumcnta  cod- 
ficicnda. 

2:J.  —  QuAEii.  '2*  An  peccet  rtolariu.s  qui  instrumenta  conficii 
die  Domiuira  vel  die  festo? 

Resp.  \\\  consucludme  nunc  generaii  po.ssunt  conficere  in- 
strumcnta,  (luae  non  respiciunl  iuri.sdictioncm  contcnliosam.  id 
cst  nc^otia  forcnsia.  Sic  possuut  conticcrc  contractus,  lcslamcn- 
ta  a«';:r()liiiiliiim,  convcnlioncs  malriiuouialcs,  processus  clectio- 
Dum  ad  oniciiim  [xihlicuiu,  ct  alia  siiiiilia. 

Scripta  autcm  ad  forum  contcnliosum  pcrtincntia  nc(|ua(piam 
diehus  fcstis  conficcre  possunt.  Id  non  solum  lege  canonica,  scd 
ipsa  lo|-'(*  rivili  j^allica  proliil)clur.  Si  ipitur  notaniis  lalcs  actos 
dic  fcslo  conticcrct,  et  divcr^am  dici  assi^ualioucm  simularct, 
pcccarct  coiitra  lcgem  ecclcsiasticam  ct  civilcra,  et  falsum  in- 
strumcntum  couscribcret. 

CAPLT  V. 

DE  OBLmATIONinrS  ACCUSATOBIS  ET  REI. 

/.  be  accusatore, 

2i.  —  Accusator  est  illc,  (jui  iu  causis  criminalibus  crimen 
dcfcrt  iudici,  el  ah  eo  vindictam  oh  honum  commune  poslulat, 
ct  ohli^ationcm  crimcn  ohicclum  prohandi  suscipil :  in  causis 
vcro  ririlihus  illc,  (jui  vclut  pars  lacsa  adversarium  ad  iudicem 
compcllil,  actor  dicitur  {a\ 

Accusalor  ditTcrl  a  dcuuiiliatorc  (jui  Supcriori  vcl  iudici  cri- 
mcnali(iuod  dcfcrt,  (^uiu  ohligalioucin  illud  pruhaudi  suhcat.  — 
S.  Imj.  n.  rS.L 


[a)  DcnuiitiiilioMcm  hic  intcHifiC  non  (juidrm  fraternam,  cniiis 
scopus  non  csl  punitio,  .sod  rf;ini</<i/ii)  proxiinl ,  inlerccdcnlc  pa- 
tcrna  admouitionc  Supcrioris  ,  cx  (|ua  proplcr  ipsiiu  aucloritnlom 


20  TRACTATUS 

Accusatores  esse  possunt  ex  lure  Romano  oranes,  qui  non 
sunt  specialiter  lege  prohibiti.  Prohibentur  vero  pupilli,  impu- 
beres,  mulieres,  magistratus,  infames,  proxime  coniuncti,  sci- 
licet  filii  respectu  parentura  et  vice  versa,  fratres  respectu  fra- 
trum,  uxor  respectu  raariti,  et  e  converso.  —  Ex  lure  autera 
canonico  arcentur  ab  olEcio  accusatoris  V  Clerici  in  iudicio 
saeculari,  praesertira  in  causa  sanguinis;  2"  laici  respectu  Cle- 
ricorura,  nisi  criraen  sit  immane,  vel  cedat  in  magnum  Eccle- 
siae  nocumentura ;  3'  haeretici  non  tolerati,  et  excoraraunicati 
respectu  fidehura.  —  S.  Lig.  n.  238. 

Accusatores  ex  eodera  lure  Romano,  si  de  calurania  convin- 
cantur,  poenara  talionis  incurrunt,  seu  poenara,  quara  pro  ac- 
cusato  requirebant,  ipsi  subire  debent. 

NOTA.  In  Gallia  netnini  privato  accusationem  institnere  fas  est,  sed  totura  mu- 
nus  accusandi  crimenque  probandi  magistratui  ad  id  constituto,  seu  generali  Gn- 
bernii  procuratori  unice  demandatur.  Unde  fit,  ut  etiam  ministerium  publicum 
nuncupetur ,  qaia  partes  communitatis ,  et  bonorum  morum  contra  reos  suscipit 
atque  tuetur. 

//.  De  reo. 

Reus  dicitur  ille,  qui  in  iudicio  sive  criminali  sive  civili  ac- 
cusatur  sive  sit  nocens,  sive  innocens.  De  reo  varia  occurrunt 
dubia,  praesertim  circa  criminis  confessionem,  et  fugam.  Hinc 

Quaesita: 

25.  —  QuAER.  1'  An  reus,  a  iudice  interrogatuSy  veritatem 
fateri  teneatur  ? 

Resp.  V  Neg.,  si  non  sit  legitime  interrogatus ;  quod  fit  quan- 
do  iudex  non  est  legitimus,  vel  quando  forraara  iudicialera  noa 
servat,  uti  si  interrogaret  sine  praevia  accusatione,  etc:  addunt 
etiara,  quando  non  habetur  saltem  semiplena  probatio  delicti.  — 
Ita  communiter.  —  S.  Lig.  n.  272. 


certius  speraiur  emendalio,  sed  iuridicam,  cuius  scopus,  non  secus 
ac  accusationls  ,  idem  est  ac  iudicis  in  punlendo,  videlicet  bonum 
commune,  quod  ex  improborum  poenis  redundat.  Quocirca  denun- 
tlatio  iuridica  ad  eandem  virtulem  perllnere  videtur,  ad  quam  per- 
linet  vindicalio  iudicis ,  ad  iusliliam  scilicet  legalem.  Vid.  not.  ad 
n.  518.  Vol.  L 


DE  STATIBIS  PARTICl  LARIBCS  Sl 

Besp.  2*  Affinn.,  si  reus  sil  Irf^ilime  inlerrogalus,  quia  iuslo 
iudicis  praecrplo  oljclirc  debcl.  Excipe  salis  prol)iil/ililer  ca>ura, 
in  qiio  tle  ma^'na  poeiia  subeimdfi  a^^ilur,  (juia  1«  \  non  cen^elur 
rco  impoiiere  adeo  arduam  oMi^alionem,  (|uae  vires  liumanas 
supcrarc  videlur,  nempc  ut  ip«5e  per  criminis  confcssionem  spon- 
lc  ad  gravissimam  poenam  se  condemnel,  modo  lamen  gravc 
damnum  |)ut)Iiriim  ex  silenlio  rei  non  immineat  a  .  Ilanc  sen- 
lenliam  sal  prohahilem  eliam  in/ri«.sfrf  dicil  .S'.  Lig.  n.  27^., 
quamvis  ronlrariam  voret  prol)al)ili(»rem. 

QuAKR.  2*  An  reus  innocens  ad  sui  drfensionem  possit  recela' 
re  crimina  occuUa  testium  vel  accusatoris'! 

[{esp.  Affirm.,  modo  1*  crimen  sil  rrrum ;  2'  revclalio  sil  ab- 
sotute  nere.s.saria  ad  suae  iimoceiiliac  defensionem ;  3' el  ipsc 
aliler  grave  damiuim  sil  pas>urus.  —  5.  Lig.  n.  277. 

26.  —  Qlaer.  3*  An  liceat  reo  innocenti  fugere  tet  resistere? 

Resp.  Licel  ei  ({uidem  fugere,  cl  c  manilius  saleiluum  sese 
cripere;  sed  non  ei  licel  vim  vi  repellere,  occidendo  aul  vulne- 
rando,  ()uia  publicac  poteslalis  iiira  violaret.  —  N.  Lig.  n.  •279. 

QuAEU.  4*  An  reo  qui  vere  detiquit,  etiam  fugere  liceat? 


(o)  llanc  exccplionem  .sic  S.  .Mphonsus  post  alios  DD.  exprimit 
(Lib.  4.  n.  274.):  ?iisi  commune  damnum  immineat  ex  reticentia 
confesuoni^  det\(ti,  puta  haere.^i.n,  lae.me  maie.itatis,  etc. ;  tunc  enim 
reu^  tenetur  .^eipvim  prodere  ,  vel  saltem  socios  ,  quaututn  npus  est 
ad  cummune  damnum  averlendum  ,  etiamsi  ipsi  mors  immineat  ex 
revelatione  sociorum,  ex  quibus  evadet  in  iudicio  convictus.  Duo 
porro  .ulvcrtiMid;»  orcurruiil.  Niim  1*  «lamiium  n^ipublirae  iiileHigi 
del)el  iioii  (jualecuiiique  ,  sed  i;i<ui//juf/i.  1 1  eiiim  iiiquil  Lugo  ,/>« 
lust.  Disp.  iO.  n.  15.),  tex  human  i  non  rjiii  rarisxime  et  propter  ma- 
ximum  reipublicae  damnum  potest  obtiyare  subditum  cum  pericuto 
vitae:  in  praesrnli  nutem  rst  certhsimum  illud  periculum.  i*  Cum 
ralio  liuius  <lamhi  averl»>ii(li  atMpu»  uiiiiirs  olili^el  crimlnis  conscios, 
eUam.si  in  iudicium  vorati  iiou  fueriiil ;  summam  aulem  praeferal 
dinirultalrni  pr;iotM'p!uMi.  quod  rfrluiii  \il.ie  iiiffrt  perieulum  ;  liinc 
palel,  coiiNtMiieiiler  iiruju.im  >ul>iiitle  impunilalein  reis  coiicedi,  ul 
ex  crimimim  el  (leliiiquenlium  pleniore  co^^iiitione  o|)porluaiu.s 
puhlii-o  1)0110  prospici  qu.ieal. 

Ailtle  el  mDuiium  e\  .S.  Mplioii.so  ^i.  c.]:  Omnes  iiiquil,  cunve- 
niunl.  ut  par  r.%t ,  ad  dicendum  ,  quod  si  reus  xit  in  bona  fide,  et  rt>- 
gnoscatur,  quod  difficile  inducetur  ad  fatendum  crimen  interrogatus 
(I  iudice,  confessarius  in  sua  buna  fide  eum  relinquere  debet. 


22  TRACTATUS 

Resp.  Af/irm.,  si  nondam  ad  poenani  sentenlia  iuridica  sit 
daumatus;  quia  nemo  ante  sentenliam  poenam  solvere  tenelur. 
Item  si  iam  sit  damnatus  ad  p(fenam  gravissimam,  et  carcer  sit 
ei  assignatiis  ad  custodiam,  donec  poena  statuta  plectatur.  — 
Ita  communiter.  —  S.  Lig.  n.  'iSO. 

Negant  autem  communius^  si  carcer  ad  poenam  per  sententiam 
iudicis  iam  fuerit  assignatus.  Ratio  est,  quia  reus  tenetur  obedi- 
re  in  executione  sententiae  iustae.  Excipiunt  tamen  plures,  si  ei 
non  dentur  necessaria,  vel  si  carcer  sit  durissimus :  quia  vide- 
tur  excedere  vires  humanas  obligatio  se  non  liberandi  a  poena 
gravissima,  quando  id  sine  vi  et  resistentia  peragere  quis  pos- 
sil.  —  Ita  S.  Lig.  ibid. 

QuAER.  5°  An  reo  liceat  fugere,  etiamsi  inde  damnum  custos 
sit  passurus'} 

Resp.  Affirm.,  quia  utitur  iure  suo,  et  nulli  facit  iniuriam,  ni- 
si  tamen  caritas  aliud  suadeat  ob  damnum  custodis  multo  gra- 
Tius.  Attamen  non  licet  reo  custodem  pecuniis  corrumpere,  ob 
cooperationem  quae  a  peccato  nullatenus  excusari  potest,  quia 
cuslodi  obligatio  incumbit  reum  non  dimittendi. 

CAPUT  VI. 

DE  OBLIGATIONIBUS  TESTIUM. 

27.  —  I.  Nemo  tenetur  ex  iustitia  (a)  sponte  se  offerre  ad 
testificandum ;  at  quandoque  datur  talis  obligatio  ex  caritate, 


(o)  Intellige  ex  iustltia  commutaliva,  nlsi  tamen  sermo  sit  de  iHls, 
qui  ex  officio  teneutur  accusare.  Alioqui  euim  loquendo  in  genere 
et  ex  nalura  rei,  regula  generalis  est,  esse  obligationem  accusandi 
vel  denuntiandi  crimen  reipublicae  perniciosum  .  .  .  ,  si  alia  Dia 
damnum  publicum  impediri  non  potest.  Ita  communis  cum  S.  Tho- 
ma  2.  2.  q.  68.  art.  1.  Ratio  est,  quia  pars  ex  legali  iustitia  tenetur 
prosplcere  incolumitali  totlus.  Crimen  autem  reipublicae  pernlcio- 
sum  hic  intelligitur,  quod  directe  et  immediate  est  contra  bonum 
commune,  ut  proditio  civitatis,  etc. 

Licet  vero  regulariter  sufficiat  denunliare;  aliquando  lamen  po- 
test  esse  obligalio  accusandi,  ubi  id  opus  esset  ad  evitandum  pu- 
blicum  damnum ,  quando  fortasse  non  patitur  moram  inquirendi, 
atque  ideo  oportet  liberare  iudicem  illo  onere,  et  in  promptu  pro- 
bationem  exhibere.  Vid.  Lugo,  Disp.  38.  n.  2. 


DE  STATIfiUS  PARTlCM.AIilDUS  tt 

V.  gr.,  si  possil  quis  leslinionio  suo  iunoreiilfm  facile  liberare, 
gravein  iimisiiliaiii  ini|)e(lirc,  elc.  —  5.  Li(j.  n.  264. 

II,  Tcsiis  I(  ^'iliine  cilalus  Irnetur  eoram  ludiriliu.s  se  sislere, 
cl  iuraiiifiiluai  lure  praescripliiiii  eMiillere;  neiiipe  diccre  lolam 
Terilaleiii  el  niliil  praeler  verilalem,  et  deinde  poslulalis  sinipli- 
ciler  iuxtrt  conscienliam  respondrre.  —  Ita  omnes. 

III.  Tc.^lih,  tpii  fiil>uiii  iii.ililiose  drposuil,  csl  prriurus  el  iu- 
sliliac  viojalor;  el  proinde  lenetur  ad  oinniuiii  daninoruin  repa- 
ralionem,  iiecnoii  ad  fulsi  iurainenti  revocationcni,  cuin  pari  suo 
damno,  clinin  cum  periculo  vitae,  si  vi  falsi  testimonii  innocens 
ad  niortem  fueril  dainnalus.   —  5.  Lig.  n.  269. 

QnacsHa: 

28.  —  OrAER.  r  Ad  quid  tenealnr  testis,  qni  falsum  dixit 
ex  ignnraulia  inviucibili,  vel  inadvertentia,  ant  ohlirione  in- 
cutprJnli? 

Itrsi).  Tcnetur  falsum  lestiiiioniuni  aperire,  el  damnum  eo  mo- 
do,  (pio  polest,  impcdire;  non  autcm  tenetur  ad  restitutionem , 
cum  falsuin  asserendo  nullatenus  peccaverit.  Non  enim  tcnetur 
ex  re  accepta,  ne(pie  e\  delicto;  erpo  ex  snla  caritale  tenetur. 
—  .*♦.  Liij.  l.  i.  n.  209.,  ciiin  nnsrmhaum.  Ilcm  dic«Midiim  forel 
pri)habilius,  eliainsi  veuialilcr  p.-. cissci ,  in i tn  iiuiii  «//•  JUsti- 
tutione,  u.  662. 

(Ji  AKH.  2*  (Juid  de  i7/o,  ^ui  scripturam,  chirographum  aut 
aporham  suppnnit,  vel  adnlterat  ad  supplendos  actus  perditos, 
vet  ad  ius  n-rtum  prnsrquendunrf 

Hrsp.  r  Pcccal  salicm  venialiier  in  onini  casu  ratione  men- 
dncii ;  (piia  utcuimpie  res  se  habeal,  cliirographum,  quod  e\hi> 
betiir,  diversuni  <ili  i!l<>  esl,  (luod  in  iudiciu  lidem  fuccre  de- 
b(.'l).ii. 

Itrsp.  2'  Potesl  ali.piando  pcccare  i;raviler  conlra  CHirilatem 
erga  scipsum,  (piando  se  pro\imo  e\p«inal  periculo  gravissima- 
ruiii  pMcnarum,  si  falsitas  detef^alur,  ipiod  facile  evenire  polesl. 

Itrsp.  y  Nullatenus  peccal  contrn  lusiiliam  commutaiivam , 
Ct  proinde  ad  niillain  restitiiliomMn  tcnelur. 

29.  -  yiAK.H.  :i'  Onauditnam  testis  ej-cusetur  a  trstimonio 
prarslandn'! 

Itrsp.  K\cu.satur  in  scipientibus  casibus :  1' si  rein  lantum 
accepcril  sub  .secreto  cunfcssionis,  ul  pakt;  2'  si  rcm  novcril 


24  TRACTATUS 

sub  secreto  commisso,  aut  etiam  sub  secreto  tantum  naturali  (a) ; 
3°  si  rem  acceperit  a  viris  non  fide  dignis ;  V  si  sciat  reum  non 
peccasse  mortaliter,  v.  gr.,  propter  ignorantiam ;  5°  si  grave 
sibi  vel  suis  damnum  adventurura  praevideat.  Excipe,  si  dam- 
num  commune  iude  immineat.  —  S.  Lig.  n.  268. 

QuAER.  4"  An  testis  teneatur  revelare  crimen  omnino  occultum^ 
V.  gr.,  quod  ipse  solus  novifi 

Resp.  V  Affirm.,  si  spectetur  nova  legislalio  Galliae  et  alio- 
rum  locorum  similium,  in  quibus  unicus  testis  sufficere  potest 
ad  rei  damnationem,  et  nihil  aliud  ex  iuratis  exigitur,  nisi  ut  as- 
serant  se  habere  intimam  facti  convictionem,  quin  testimonium 
suum  in  ullo  probationum  genere  fundare  debeant. 

Resp.  2"  Neg.  probabilius,  si  attendatur  ad  lus  Romanum,  ex 
quo  duo  testes  necessario  requiruntur,  ut  reus  damnetur,  etiam 
habita  ipsius  confessione.  Hinc  axioma :  Testis  unus,  testis  nul- 
lus.  —  S.  Lig.  n.  266.,  etc. 

30.  —  QuAER.  5'  In,  vet  quomodo  peccet  testis,  qiiise  abscon- 
dit,  ne  citetur  a  iudice,  vel  qui  post  citationem  fugifi 

Resp.  Ad  1"™  Non  peccat  1'  contra  iustitiam  legalem  (6),  quia 
nemo  tenetur  obedire  praecepto  Superioris,  antequam  ei  impona- 
tur;  2"  neque  contra  iustitiam  commutativam,  quia  mere  nega- 
tive  se  habet.  Potest  tamen  peccare  contra  caritatem,  ut  supra 
dictum  est. 

Resp.  ad  2^™  Peccat  graviter  contra  iustitiam  legalem,  seu 
contra  obedientiam  iudici  debitam  in  re  gravi  et  ad  societatem 
necessaria;  sed  probabilius  non  peccat  contra  iustitiam  commu- 
tativam :  quia  citatio  illa  non  imponit  obligationem  iustitiae,  sed 
tantum  obedientiae.  —  S.  Lig.  n.  270.  —  Vogler,  n.  337.  — 
Biltuart.  —  Lessius. 


[a)  Si  agatur  de  teste  iuridice  et  legitime  interrogato,  et  secrelum 
naturale  accipias ,  proull  a  commisso  distingultur,  hoc  cerle  non 
eximit  a  testandi  obligatlone,  cum  ne  promissum  quidem  etiam  cum 
iuramento  excusel  (Yid.  Lugo,  De  lust.  Disp.  38.  n.  6.).  Yerba  vero 
S.  Alphonsl  [Lib.  4.  n.  268.),  quibus  ait,  te  non  lenerl  testari,  si 
accepistisub  secrelo  naturali,  etiam  sub  secreto  tantum  commisso,  elc. 
palam  esl,  acciplenda  esse  de  commisso,  quamvis  non  promisso. 

[b)  Alias  animadversum  esl ,  iustiliam  legalem  non  esse  confun- 
dendam  cum  virlute  obedientiae.  Hinc  fit,  ut  obligatio  adesse  queat 
teslandi  per  denunliationem  vel  accusationem  eliam  citra  Superio- 
ris  seu  iudicis  praeceptum.  Yid.  not.  ad  nn.  24.  et  27. 


DE  STATIBUS  PARTICLLARIBl'8  t5 

QuAER.  6'  An  teneatur  ad  restitulionem  testis,  qui  leyttime 
%nterro(jatus  celat  verilatem,  quin  falsum  dxcatl 

Resp.  iSeq.  probabililfr.  U;jlio  csl,  fjiiia  lcslis  lunc  nicre  ne- 
galive  se  hahel,  nec  lcnrlur  verilalem  deponere,  nisi  cx  prae- 
ceplo  iudicis,  cl  proinde  eani  celando  conlra  solanj  legalein  iu- 
stiliam  peccal.  —  S.  Lig.  ibid.  —  Lugo.  —  Lessins. 

CAPLT  Vll. 

DE  OBLIGATIOMBIS  MEDirORLM,  CHIRLRGORUll, 
ET  PHAUMKCOPOLARLM. 

:il.  —  Tonenlur  anle  omnia  sub  gravi  1*  habere  scienliam  el 
periliam  suflicienlem;  2*  adhibere  dilipenliam  proporlionalam 
pravilali  rei,  quae  ipsorum  curae  commiUilur.  Si  aulem  in  his 
delicianl,  lcnenlur  de  omnihus  damnis,  (juae  inde  seipiunlur. 

In  cur.indis  aulem  iiilinuis  seipicnlcs  rc^ulas  servare  dcbcnt: 

I.  Tcncnlnr  scijui  opinioncs  mcdicorum  sccuras  cl  lulas,  sal- 
tem  ordinarie,  quia  periculum  aegroli  ex  probabililale  removeri 
non  polcsl. 

II.  Ouando  ccrtum  esl,  alicjuod  pharmacum  infirmis  profutu- 
rum  cssc,  tcncntiir  illud  adliilnTC,  omisso  duhio;  si  autt'm  cer- 
lum  desil,  illud,  (|uod  prohahilius  »>sl,  praclcrre  dchcnl. 

III.  Quando  nulla  apparet  spes  de  sanitate  inliriui  re.^ituen- 
da,  nec  adcst  remcdium  nisi  dnbium,  seu  de  quo  diibitatur  ao 
profutunim  vel  nociturum  sit,  illud  adhibendum  videtur  id  .  — 
S.  Lig.  n.  *ilM. 

Ilinc  peccat  ^^raviler  medicus,  1*  Si  abs(jue  sufTicicnli  capa- 
cilale  ^ravcm  morhum  curare  lentet.  2*  Si  incurrente  gravi  el 
insolito  morho,  spccialcm  opcram  non  impcndat.  11*  Si  medica- 
mcnta  incxplorata,  cxplorandi  f^ratia,  adhihcat.  4*  Si  non  henc 
perspccla  niorhi  natura  ,  tcmcre  insumal  rcmcdia  periculosa , 
praescrtim  cum  (hscriininc  vitae  vel  ^ravis  laesionis.  5*  Si  t- 
gnito  aegroti  periculo,  opportune  non  adsit,  diu  noclu^pie  eum 
inviscndo,  si  opus  sit,  et  omnia  media  apta  ad  m(»rhum  pro- 
pellendum  non  adhihcal.  ♦>*  Si  mcdicos  alios  advocari  non  per- 


(a)  Quo  sensu  admilti  hoc  posslt,  vide  iu  not.  seq.  ad  o.  34. 


26  TRACTATUS 

mittat,  ubi  oporteret,  vel  si  alios  convocans  consulendi  causa 
ad  amicitiam  potius  quam  ad  peritiam  attendat.  7'  Si  e  contra- 
rio  sine  necessitate  alios  medicos  advocet  cum  expensis  inuti- 
libus  pro  aegroto,  aut  si  contra  suam  conscientiam  eorum  con- 
siliis  adhaereat.  8"  Si  curationem  protrahat  lucri  causa,  visita- 
tiones  inutiliter  multiphcet,  ubi  pro  singuh's  salariuni  exigitur; 
vel  si  pretiuni  nimium  exigat.  9°  Si  ad  favendum  pharmaco- 
pohs  amicis,  pharmaca  superflua  praescribat.  10°  Si  abortum, 
aut  media  illud  procurandi,  suadeat  aut  ipsemet  exequatur. 
ir  Tandem  graviter,  imo  gravissirae  peccat  medicus,  si  non 
'  praemoneat  de  gravi  periculo  aegri,  ut  ipsi  Sacramenta  confe- 
rantur.  —  S.  Lig.  n.  291. ;  et  lib.  3.  n.  182. 

32.  —  Pharmacopolae,  si  pauca  excipias,  peccant  fere  ut  me- 
dici,  in  casibus  modo  expositis,  praeserlim  vero  pharmaca  ve- 
tusta  adhibendo,  inutilia  vendendo ,  puelHs  gravidis  ad  foetum 
eiiciendum  media  subminislrando,  mandata  medici  non  fidehter 
exequendo ,  v.  gr. ,  unum  medicamentum  pro  aho  porrigen- 
do,  etc.  —  S.  Lig.  ibid. 

NOTl.  Medici  et  chirurgi  opeui  gratulto  ferre  debent  pauperibus  in  necessitate 
versantibus,  ut  dictum  est  supra  de  advocatis,  n.  i\. 

Quaesita : 

33.  —  QuAER.  1"  Ad  quid  specialiter  teneatur  medicus  quoad 
animam  aegrotantis,  cuius  curam  suscepit? 

Mesp.  Tenetur  sub  gravi,  perse,  eum  admonere  de  gravi  pe- 
riculo,  in  quo  versetur,  et  de  obhgatione  Sacramenta  recipien- 
di,  ne  decedat  absque  absolutione,  Viatico  et  Extrema  Unctio- 
ne.  Constat  V  ex  lege  naturali,  seu  ex  praecepto  caritatis.  Con- 
stat  2"  ex  Decretali  notissima  Innocentii  III,  confirmata  et  re- 
novata  ab  ahis  subsequentibus  SS.  Pontificibus.  Constat  3*  ex 
Concilio  generali  Later.  ann.  1215  (cap.  Cum  infirmitas,  13. 
de  Poenit.  et  remiss.).  —  Non  tamen  semper  est  necessarium, 
ut  medicus  directe,  et  per  se  moneat  aegrum  de  proximo  mor- 
tis  periculo.  Sufiicit  interdum,  ut  curet,  eum  admoneri  indi- 
recte  a  propinquis  vel  amicis,  ita  ut  benevole  Sacerdotem  ad- 
mittat,  atque  ad  recipienda  Sacramenta  inducatur.  Si  aeger  no- 
tum  habeat  Confessarium,  satis  erit ,  si  iste  de  statu  poenitentis 
sui  moneatur ;  tunc  enira  eum  invisendo  efiicacius  ipsum  mo- 


DE  STATIBLS  PABTICll. ARIBUS  27 

vere  polcrit  ad  saluli  animao  suae  providendum.  Cayeal  aulcni 
roedicus,  ne  diulius  exsp'M-tcl  ad  dfbilam  monilionem  facien- 
dam.  Non  cnim  prolralnTc  dc[)cl,  us(|ucdnm  rcrlum  sil  morlis 
pcrirulum  ;  scd  su.im  oMi^Mlioucm  adimplcrc  trm^liir ,  cpiando 
adverlil  illud  pcriculum  f^ravitrr  immincre.  Si  lalcm  scrvarcnl 
morem  mcdici,  non  adeo  acgroli  admonilioncm  reforn)idarcnt, 
nec  adco  ad  confcssionis  menlioncm  lcrrorc  corripcrcntur. 

3S.  Oi  AKB.  i'  An  prrirt  (jraritrr  medicus ,  qui  trmpore 
pestis  anjrolos  deserit,  nr  luim  rontrafial? 

Rrsp.  Affirm.  per  se^  nisi  sint  alii  mcdici  numero  suflTicien- 
les,  qui  opem  sint  aegrolis  pracsiiluri.  Ralio  est,  quia  medici 
ex  oilicio  ad  honum  communc  sociclatis  constiluuntur :  undc  in 
communi  pcriculo  non  sihi,  srd  sorictnti  consulcrc  drhcnt;  pri- 
valum  cnim  iucommuduiii  piihlico  hono  ccihTi*  dchct.  -  Ita 
omnes  Theolngi. 

QuAEK.»3*  An  medicus  remedia  dubiae  efficaciae  applicare 
possit,  ubi  dc  infirmo  desperatur? 

Resp.  r  AdliihcfHJiim  csl  rcinrdium  proh;ihilitcr  profiiliirum, 
si  aliiid  ccrlius  non  luihciilur.  Uiitio  cst,  cpiia  uicliori  modo,  quo 
potesl,  inlirmo  providcudum  csl;  lunc  vero  ahsijue  ullo  danmi 
periculo  ipsi  succurrilur. 

Resp.  *2*  Non  iMncsi  a()pliriiri  infirmo,  cliam  dcspcralo,  reme- 
dium,  iW  ipio  simpliciliT  duhiliilur  ulrum  sit  siilularc  aul  no- 
xium,  ad  cxpcrimcntum  pro  aliis  iulirmis  facicudum.  Batio  cst, 
quia  omnino  illicilum  est  expcrimcntum  in  vila  alicuius  infirmi 
quacrcre. 

Rrsp.  V  Si  rcmcdium  sit  ccrlo  non  norilurum,  cl  duhic  pro- 
futurum,  omnino  cst  iipplu-aiulum.  Hiitio  patcl:  spcs  cnim  ali- 
qua  an'ulf;rl  iuiirmum  a  morlc  cripicitdi ,  uec  ulluui  incurritur 
periculum. 

Hesp.  4°  In  mcro  duhio  an  remedium  sit  profulurum  vel  noci- 
turum,  cxlra  casum  uhi  ac^^T  cst  despcratus  a\,  nou  est  prae- 


(fl^  .\\ictor  lior  loco  \i(lrlnr  cxri|)cro  rn^utn  Hrtprrnlae  la/iifjj, 
cum  tanicii  in  pr.icr.  Ilr.sp  2'  iic^ct,  inrirnio  rtidtn  tirfpernlo  lirlle 
applicnrl  rcnnMrmm,  dc  quo  sinipliciter  Hufiitatur^  uli^m  %ii  Mtutare 
aul  miriuin.  \rriim  cNiincxMU  •.ipparcns  hacc  antilo^ia  ,  .si  Renprm- 
sum  srcundum  inlclligiis  dc  tlnhio  luijulno,  adco  ut  illud,  dubilatur, 
Idciu  valeat,  ac  iijnoraturt  utidarius  ita  hahelS.  Alphuii^u:^  ^Ub.  1. 


28  TRACTATUS 

bendura ,  sed  expectandum  ut  natura ,  Deo  auxiliante ,  seipsam 
sublevet.  —  Ita  S.  Antoninus,  cuius  haec  suntverba,  p.  3.  tit, 
7.  c.  2. :  Si  dubitat  (medicus)  de  medicina,  an  debeat  obesse  aut 
prodesse,  male  facit  dando,  quia  in  dubio  potius  debet  dimitte- 
re  infirmum  in  manu  Creatoris. 

CAPCT  VIII. 

DE  OBLIGATIONIBUS  CUSTODUM. 

35.  —  Custodes  ii  sunt,  qui  custodiae  silvarum,  agrorum,  etc. 
a  Principe  vel  a  coramunitate,  vel  a  doraino  privato  praeficiun- 
tur.  Praeter  peccatura,  quod  faciunt  contra  iuraraentura  (a),  de- 
ficiendo  diligenti  cuslodiae,  peccant  contra  iustitiam  commuta- 
tivam  erga  damnificatos ;  et  in  damnificantium  defectu  tenentur 


n.  46.) :  Certum  est  2<»  non  licere  applicare  infirmo  etiam  desperato 
remedium,  de  quo  ignoratur,  an  sit  salutare  vel  noxium  ad  experi- 
mentum  faciendum  super  infirmo.  Postremum  vero  responsum  intel- 
ligetur  de  remedio,  quod  posse  prodesse  infirmo  ralio  aliqua  sua- 
deat.  De  quo  lamen  casu  S.  Alptionsus  duplicem  senteniiam  ponil, 
alteram  negantem,  hoc  remedium  esse  licilum,  alteram  vero  affir- 
mantem;  de  qua  idem  S.  Alphonsus  ita  iudicat:  Secunda  tamen 
sententia,  quae  satis  prohabilis  est,  et  forte  probabilior,  .  .  .  affir- 
mat  esse  licilum ;  quia  cum  de  infirmo  desperatur,  conformius  est 
prudentiae  et  voluntati  infirmi  ( praesertim  si  ipse  expresse  in  hoc 
consentiat)  applicare  illi  remedium  dubium,  quam  illud  omittere 
cum  certiludine  mortis. 

(a)  Supponilur  nimirum ,  iuramentum  ab  islis  exigi ;  quod  lamen 
facile  patet,  imprudentissimum  esse,  et  unice  ad  conscientias  etiam 
timoratorum  implicandas  et  illaqueandas  idoneum.  Quippe  vel 
pauca  illa,  quae  A.  subiicit,  ostendunt,  permultas,  easque  ad  sol- 
vendum  non  faciles  quaestiones  in  hac  materia  occurrere  ;  itemque 
nemo  ignorat,  haud  faciles  esse  ad  solvendum  quaestiones  de  iu- 
ramenti  obfigatione,  quando  scilicet  et  qualis  adsit  pro  casuum  di- 
versitate ;  aliunde  vero  hic  agitur  cum  hominibus  ingenio  ac  do- 
ctrina  rudibus,  qui  vix  clarioribus  et  crassioribus  pervidendis  habi- 
les  reperiuntur.  Quid  igilur  ab  eiusmodi  iuramentis  expectandum, 
nisi  difficultatum  insolubilium  congeries  ? 


DE  STATIBLS  PARTICL  LARIBLS  J9 

dc  daniDis  culpa  sua  non  inipcdilis  pracscrlim  io  scqucntibus 
casibus: 

r  Si  vere  dclinqucnlcs  in  maleria  gravi  Don  dcfcranl  inlra 
lcmpus  dclcrniinatiim.  VrohahUius  tamcn  lciicntur  tanlum  ra- 
lionc  daniui,  non  vcro  mulctac.  2*  Si  dclalioncm  dchilc  faclam, 
postca  coram  iudicc  non  suslincant;  si  muncra  accipiaut  ad  non 
dcfcrcndum.  3*  Si  innoccntcs  dcfcranl  ex  odio,  vindicla,  elc, 
aut  si  dcnunlicnt  pro  damnilicatioue  nicre  casuali.  S.  Lig. 
n.  237.  ;  e(  llom.  ajml.  n.  73. 

3<).  —  Olaku.  An  custodcs  scnipcr  tcneantur  detinquentes  de- 
nuntiare? 

Resp.  Tcncntur  dcnuntiarc,  (jiiotics  damnum  notahilc  cst,  ni- 
si  drlintiucntcs  spontc  sc  offcrant  ad  illud  sccrcto  compcnsan- 
dum.  Possiint  autcm  aliquando  miliiis  a^M*rc  cum  dauinilicatori- 
bus,  si  damna,  v.  gr.,  siiil  miiioris  mommti,  ncc  sint  sarpius 
rcj)Clita;  si  prudcntcr  pracsumi  possit,  nollc  dominum,  ut  de- 
linqucns  dcfcratur;  si  dclinqucns  sit  valdc  paupcr,  ncc  soiitos 
sit  dclin^iucrc ,  ctc. ;  sed  cavcant  sedulo  cu^lodcs ,  nc  in  bis 
plus  ac(|uo  indulgcant. 

CAPUT  IX. 

DE  STATT    MlTIKKTNf   KT  OPIFICrM. 

37.  —  Artiliccs  ct  opiliccs  scdulo  a  Confcssario  cxaminandi 
sunl:  plcrumcjuc  cnim  taccnt  in  confcssioue  iniu>titias  cl  pccca- 
ta  suac  artis  ct  conditionis  pn^pria. 

I.  In  gcncrc  iniiisti  sunt  opcra  sua  vcndcndo,  aut  locaiulo 
iniusto  prclio;  occultos  opcrum  di  ffclus  non  manilc>tando  iu\ta 
dicta  dc  vcnditionc;  ncgligcnlia  culpabili  tcmpus  lcrcndo;  alios 
operarios  a  labore  avcrtcndc);  opus  male  excqucndo  sive  nimia 
praccipilalione  sivc  rcrum  ncccssariarum  omissionc,  ctc. 

II.  Ii)  parliciilari  aiilcm  praccipiic  iniu>li  sunt 

r  Aurifabri  ct  argcnlarii.  qui  aiiruiu  cl  argciiium  adullcrant, 
JDtcr  vacua  plumbuin  infundiinl,  adamanlcs  aut  infra  lustum 
ctiam  iiilimum  valorcm  ab  ignorantibus  cmunt,  aul  couticlos  scu 
artffiiclos  (piasi  naturalrs  MMulimt. 

2*  Paniiiliccs  ct  lamliccs,  (jui  lanam  minoris  prclii  ItHiun-  nn. 
misccnt,  laiili(iiic  divcndunt,  (juanli  si  tola  maltria  (otv{  cius- 


30  TRACTATUS 

dera  qualitatis;  qui  initium  et  finem  voluminis  panni,  ex  lana 
multo  meliori  texunt;  qui  fucatis  coloribusutuntur;  qui  decepti 
pannos  emendo,  alios  pariter  vendendo  decipiunt. 

3*  Molitores,  qui  grana  immutant,  aut  eis  res  extraneas  nul- 
lius  fere  valoris  immiscent,  uti  fabas,  ad  augendum  pondus  et 
massam ;  qui  pro  salario  detinent  aliquid  de  frumento  vel  fari- 
na  ultra  praxim  timoratorura. 

4°  Pistores,  qui  raale  coquunt;  qui  farinae  triticeae  aliam  ex 
siligine,  hordeo,  fabis,  etc,  malitiose  immiscent;  qui  pondus 
fraudulenter  imminuunt. 

5'  Laniones,  qui  corruptas  carnes  vendunt,  aut  deteriorem 
qualitatem  pro  meliori  tradunt. 

6"  Sartores  et  sutores,  qui  male  secant;  qui  panno  aut  corio 
corrupto  vel  adusto  utuntur;  qui  partem  panni  sibi  traditi  reti- 
nent,  fingendo  se  totum  in  opere  conficiendo  adhibuisse. 

T  Opifices  petasorum,  qui  petasos  rursum  stipatos  auttinctos 
pro  novis ,  aut  quasi  a  longiori  tempore  in  officina  exstantes 
vendunt. 

8"  Typographi ,  qui  exemplaria  excudunt  in  maiori  numero, 
quam  conventum  est,  et  sibi  ea  retinent ;  qui  adulterinas  edi- 
tiones  contra  ius  privilegium  habentis  faciunt :  qui  emendatores 
habent  imperitos;  qui  papyrum  nonadhibent  eiusdem  qualitatis 
ac  in  programraate  proraiserunl,  etc...  —  Yide  S.  Lig.  n.  292. 


PARS  SECUNDA 

DE   STATL    CLEUICOULM. 

Agendum:  <"  de  ubligationibot  coiuuiunibus  Clericoniin  ;  2*  dc  obligatiooibw 
Miruiii  pcruliaribat. 

CAPLT  I. 

DE  OBLIGATIONIBUS  COMMLMBUS  CLERICOhUM. 

Aliie  suiil  iiiiMtivai*,   ■liao  vrro  nrgativae. 

ARTICULUS  I. 

DK  OBLir.ATIOMBCS  P0SITIVI8  CI.ERICORCM. 

Obligantar  praeripue  Clerici  1°  ad  vitae  taortiiatem ;  2"  ad  caclibatam;  o'  a«l 
babitum  eccletiHiticum  et  tonsuraiu;  4°  ad  Hora*  canoniras. 

§.  I.  De  vitae  sanctilate  et  aedificatione. 

38.  Qunnla  debcanl  essc  Clericorum  inlerna  sanclitas  et 
exterior  aedilicalio,  nec  deinonstralione,  nec  cxpositione  indi- 
gct.  Id  enim  nianifeste  arj^uit  ip^a  sola  Clericatus  cl  Sacerdotii 
idca.  Perpaucis  ifiilur  dcciarabiuuis  Clericos  pios,  sanctos  cl 
modeslos  esse  debere,  luui  ex  coruin  slatiK  nilura,  lum  CX 
Scriptura,  Patribus  ct  Couciliis. 

1*  Ej  natura  status  clericalis.  Sanctissimum  esl  Clericorum 
minislerium,  cum  semper  ad  res  sacras,  ad  Sacramenta  lideli- 
hus  courercuda,  ad  lau<les  diviuas  solemniler  nomine  Kcclesiae 
persolveudas,  ad  Cliri>liauum  populum  de  via  salulis  aeleruac 
cdocendum,  necnon  ad  .sacrosanclum  Missac  sacrilicium  ccle- 
hrandum  proximc  tcI  saltcm  rcmole  conferatur.  Cur  cnim  sunt 
Clerici  et  Saierdotes  in  F.cclesia  constiluli?  It  sint,  te^te  Kvan- 
f^elio,  sal  terr.ie  et  lu\  luuudi.  Porro  lales  non  possuut  essc, 
quin  insif^ni  et  proeclara  uiorum  saudilate  praefulf^eant.  Non 
solum  adimplendoruin  ofliciorum  suhlimitas  cl  cxccllentin,  scd 
cliam  vcslcs,  ({uibus  induilur  Clericus,  clamanl  ipsum  sanclita- 


32  TRACTATUS 

tem  profiteri  debere.  Hinc  ait  S.  Hieronymus,  Epist.  58.:  Clamat 
vestis,  clamat  status,  clamat  professi  animi  sanctitatem. 

2"  Ex  Scriptura.  Sic  de  Sacerdolibus  antiquae  legis  aiebat 
Dominus,  Levit.  21.  6. :  Sancti  erunt  Deo  suo,  et  non  polluent 
nomen  eius;  incensum  enim  Domini  et  panes  Dei  sui  offerunt,  et 
ideo  sancti  erunt.  Itera  apud  Isa.  52.  12.  dicitur:  Mundamini, 
qui  fertis  vasa  Domini.  Porro  si  tanta  vitae  sanctitas  require- 
batur  in  Sacerdotibus,  qui  boves,  et  oves,  aliaque  aniraalia  Deo 
offerebant,  quid  requirendum  erit  in  iis,  qui  ipsum  divinura 
Agnum  sacrificant?  Et  si  tanta  mundities  requirebatur  in  iis, 
qui  vasa  Domini  ferebant,  quaenam  animi  puritas  requirenda 
est  in  iis,  qui  in  manibus  Dorainum  ipsura  portant?  Lege  etiam 
D.  Paulum  ad  Titum,  Timolh.,  etc. 

3'  Ex  Patribus.  Sic  S.  Chrysostomus,  hom.  10.  ad  Timoth.: 
a  Sacerdos  debet  vitara  habere  immaculatam,  ut  omnes  in  ilium, 
«  veluti  inaliquodexempluraexcellens,  intueantur;  idcircoenim 
«  nos  elegit  Deus,  ut  siraus  quasi  lurainaria  et  magistri  caete- 
«  rorura,  ac  veluti  Angeli  verseraur  in  terris.  »  S.  Thomas  do- 
cet  sanctitatera  maiorem  in  Sacerdote  requiri  quam  in  simplici 
Religioso,  inquiens  2.  2.  qu.  184. :  «  Per  sacrura  Ordinera  ali- 
«  quis  deputatur  ad  dignissiraa  rainisteria,  quibus  ipsi  Christo 
«  servitur  in  ministerio  Altaris ;  ideo  ad  hoc  requiritur  maior 
«  sanctitas  interior,  quara  requirit  etiam  status  Religionis.  »  Et 
sup.  qu.  35.  art.  4.:  «  Ad  idoneam  executionera  Ordinum,  non 
«  sufficitbonitasexceIIens,utsicutilli,  qui  Ordinera  suscipiunt, 
«  super  plebera  constituuntur  gradu  Ordinis,  ita  et  superiores 
«  sint  raerito  sanctitatis.  » 

t  Ex  Conciliis.  Innuraera  habentur  in  lure  canonico  de  san- 
ctitate  Clericorura,  quae  etiara  Conciliis  permultis  confirman- 
tur.  Sufficiat  autem  referre  id  quod  habet  Concilium  Trid.  so- 
lemni  Decreto  sess.  22.  c.  1.  rf^  Reformat. :  «  Sic  decet  oranino 
«  Clericos  in  sortera  Doraini  vocatos  vitam  raoresque  suos  oranes 
«  componere,  uthabitu,  gestu,  incessu,  sermone  aliisque  omni- 
«  bus  rebus  nil  nisi  grave,  moderatura,  ac  religione  plenum 
«  prae  se  ferant.  » 

§.  II.  De  caelibatu. 

39.  —  Clerici  omnes,  sacros  Ordines  suscipientes,  ipso  facto 
obligationem  caelibatus  contrahunt.  Constat  ex  variis  luris  ca- 
nonici  Decretis;  sed  praesertim  ex  c.  1.  c?.  28.,  ubi  D.  GregO' 


DE  STATlfilS  PARTICLLARIBUS  33 

ftuA-  sic  prae.scripsil;  «  Nullum  subdiaconum  faccrc  pracsuraant 
tt  Kpiscopi,  nisi  qui  \icturiiin  casli;  proriiiserit,  ({uia  nullus  ad 
«  iiiinislerium  Altaris  accsilere  debel,  nisi  huius  ca^titas  antc 
a  suscepluiii  iiiiiiisicrium  fiieril  probata.  »  -  -  Item  ex  Conc. 
Trid.  sess.  'ii.  r.  !).,  uhi  sic  delinitum  csl :  Siquis  diirrit  Cle- 
ricos  in  sacris  Ordinibus  constitulos,  vel  lieyulares  castitatem 
sotfmniter  })rnfrssos,  posse  matrimnnium  cnntrahere,  contra- 
ctuinfpie  validum  essc^  non  obstante  lege  ecclesiastica,  vet  voto , 
anathema  sit. 

Quaesita : 

40.  —  Qi  AEH.  r  An  obligatin  caelibatus  sit  de  iure  divinot 
liesp.  Pieg.  cum  senlentia  communi  contra  aliquos ;  sed  est 

ex  mera  insiitutione  ccclcsiastica:  scilicet  ex  vi  praccepti  Ec- 
clesiae,  vel  ctiam  ex  voto  sacris  Ordinibus  adnexo.  Ratio  esl , 
quia  caelibalus  lanltim  c\  praccepto  Ecclesiae  vel  Apostolorum 
fuil  inlroduclus.  Patet  insuper  ex  Conc.  Trid.  supra  relalo,  ubi 
dicitur:  Xon  obstante  lege  ecclesiastica.  Ergo,  ctc.  —  Ita  com' 
muniter  Theologi.  —  S.  Lig.  de  Ordine,  n.  807.  Potest  igilur 
Ecclesia  ab  illa  obli^atione  dispensare.  Scd  nunipiam  dispensat 
cum  conslitulis  in  sacris,  ut  matrimonium  inire  possint,  nisi  ea 
lcge  ul  ab  ofliciis  clericalibus  omnino  arccantur.  Sic  Pius  Ml 
convalidavitsacrilepa  matrimonia  nonnullorum  Saccrdolum,  qui 
lempore  perlurbationis  gallicae  nuptias  inieranl. 

41.  —  OiAKn.  '2'  .Kn  nhligatin  caelihatus  prncedat  immediate 
ex  praerrpto  licclesiae,  vel  viediate,  sciticet  ex  voto  quod  in  ipsa 
ordinatinne  emittitur*f 

Resp.  yiiidam  probabile  putaverunl  obligationem  cssc  ex  sola 
Icge  ccclesiaslica  ;  quae  tamen  opiuio  origincm  babel,  ut  vide* 
tur,  e\  (loclrina  (pioruiiiil.iin  vctcrum  pcrperam  iiitcllecta ;  sed 
communior  et  tenciida  seiitentia  dicit,  banc  obli^ationcm  ex  vo- 
to  oriri.  El  sauc  nisi  eam  ex  voto  repetas,  probabilc  furel,  Cle- 
ricum  non  cssc  rcum  sacrilegii  in  pccralis  internis  coutra  casli- 
latem,  quod  cst  contra  omnium  sententiam  [a\ 


(o)  yuaiido  stntua.«»,  prol>nl)iliter  clcricos  vi  dumlaxal  cccleslasU- 
eae  Icf^is  ml  c;istili»tcm  ser\aii(l.\m  obli^ari ;  alius  forle  sub^umel , 
huniaiias  lcgcs  ad  aclus  mere  iiitornos  non  perlingore,  uli  liabet  opi- 
nio  sallem  cxirinseco  cx  aucturitatc  probabilis.  El  si  (piidem  lex 
ccclcsiaslica  ad  hosco  acliis  scse  non  porrlgal ,  per  cos  igiiur  pec- 
cinY  Tom.  //.  S 


34  TRACTATUS 

42.  —  QuAER.  3°  An  obligatio  caelibatus  sit  universalis  in 
Ecclesia  ? 

Resp.  Datur  aliqua  exceptio  ex  tolerantia  Ecclesiae  apud  so- 
los  Graecos.  In  graeca  enim  Ecclesia  sacerdotes  quidem  nun- 


cabit  sane  clerlcus  conlra  naluralem  legem,  non  vero  contra  eccle- 
siaslicam,  e  qua  sola  in  illos  aclus  sacrilegii  reatus  deduci  posset. 
Aclus  ergo  mere  inlerni  non  inficientur  malitia  sacrilegii ;  unde 
eliam  consequelur ,  circumslantiam  sacri  Ordinis  in  confessione 
horum  peccatorum  non  esse  necessario  exprimendam. 

At  enim  cum  eiusmodi  consectarium  aperte  repugnet  doctrinae, 
quam  uti  certam  communissime  liabent  DD.,  clericum  nempe  in  sa- 
cris  conslitutum  per  peccala  etiam  mere  interna  contra  castitatem 
reatum  quoque  sacrilegii,  in  confessione  necessario  exprimendum  , 
incurrere  {Vid.  Tambur.  De  Sacram.  Lib.  7.  Cap.  3.  §.  3.  n.  7.  — 
Verricelii,  Tr.  4.  Quaest.  Mor.  5.  n.  2.  —  S.  Alph.  Lib.  3.  n.  454.); 
concludendum  ergo  est,  sin  minus  in  utraque  ,  saltem  in  alterutra 
illarum  praemissarum,  e  quibus  consectarium  iliud  sponte  et  leglti- 
me  profluit,  latere  vitium  ,  ac  perperam  ipsi  probabilitatem  tribui. 
Quippe  probabilitas  praemissarum  probabile  efficeret  consectarium; 
probabilitas  autem  illius  consectarii  cum  contradictoriae  certitudi- 
ne  cohaerere  non  potest. 

Eiusmodi  porro  vitium  merito  A.  deprehendit  in  probabilitate, 
quae  per  meram  aequivocationem  tributa  fuit  propositioni,  castitatis 
obligalionem  quoad  clericos  ex  mera  lege  ecclesiastica  immediate 
repelenli.  Dixi  per  meram  aequivocationein;  si  enim  non  alienis,  sed 
tuis  oculis  diligenter  de  sententia  inquiras  illorum  auctorum,  quos, 
tamquam  illius  opinionis  patronos  ,  longo  agmine  recensitos  habes 
apud  Sanchez  {De  matrim.  Lib.  7.  Disp.  27.  n.  9.),  et  post  Sanchez 
apud  Aversam  {De  Ord.  Q.  4.  Sect.  7.  §.  Praeferendus) ;  perperam 
plerosque  eorum,  utpote  quaestionem  prorsus  diversam  agitantes, 
reperies  allegari.  Et  sane  plures  ipsorum  nullatenus  quaerunt ,  un- 
denam  sit  perfectae  castitatis  obligatio  quoad  clericos,  ex  votone, 
an  ex  mero  praecepto  Ecclesiae ,  sed  unde  sit  vis  dirimendi  seu 
irritum  reddendi  matrimonium ,  quod  clericus  post  susceptum  sa- 
crum  ordinem  forte  contrahat,  nimirum  num  id  ex  nalura  sacri 
ordinis,  num  vi  voti,  an  vero  lege  tantum  ecclesiastica  sit  repeten- 
dum.  Statuunt  autem  ,  hoc  non  profluere  ex  natura  sacri  Ordinis  , 
tum  quia  contradicit  mos  in  Ecclesia  graeca  toleratus ,  tum  quia 
S.  Pontifex  polest  dispensare ;  item  non  vi  voti ,  tum  quia  irrilum 
habetur  matrimonium  etiam  illius  clerici ,  qui  forte  vovere ,  saltem 
interna  voluntate,  noluerit,  tum  quia  ne  solemne  quidem  monachi 
votum  per  se,  sed  per  Ecclesiae  statutum  hanc  vim  habet.  Quocirca 


DE  STATIBU8  PARTICILARIBUS  15 

quam  malrimonium  inire  possunt  posl  ordinalioncm  saccrdola- 
lem,  v<.'l  rliain  posl  diaconalum  ;  scd  coniu^^ali  ante  diaronalum 
possunt  ad  Ordmes  ulleriorcs  provchi,  ct  niliilominus  cum  u\o- 
rilius  suis  coDTcrsari.  Excipiuntur  Episcopi,  qui  omues  pcrrectam 


mcrito  concludunt,  ciusmodi  malrimonii  invalidilat«*m  a  sola  ccrle- 
siaslica  lop»*  doduri  possc  :  qiiiu»  rcMiclusio  iiimxTilo  confundilor 
cuiii  opinionc,  i\\\.\v  oniniiuixlac  (-.istil.ili.s  oMigalionem  quac  incsse 
pole.st  ctiam  citra  \iui  tliriincndi  malrimonium  a  sola  Kcclesiae 
iege  repflit.  Ne  pcrpcram  auliin  liaec  iactari  \idcantur,  gra\e  le- 
ctori  non  fuerit,  gcnuina  horuni  1)1).  scnsa  heic  suhiecta  propriis 
oculis  inspcxissc. 

Scoti  iliique  conclusio  haec  est  (/n  i.  /)m/.  37.  7.  unic.]  quod  He- 
rlefia  fnril  tnlrm  prrsimnm  simpHriirr  iHrijilimnm,  scil.  ad  niipiias. 
Idcm  dicilo  dc  Iniioccntio  lU,  ct  Ucnrico  a  (iaiidav.,  quorum  al- 
ler  (In  C.  Placet  12.  I)e  ConverM.  Coniug.),  mere  dicit  ex  conslitu- 
liom*  Kcclpsiae  es.se,  (piod  preshyter,  morlua  priori  uxoro,  aliam 
duccrc  non  possil :  allcr  \cro  yuodl.  5.  q.  US.  ,  Kcclrsiani  uticjue 
a  Clciico  coiillniMiliam  cxigcre  ,  noii  lanicn  dirimerc  malrimonium 
aiite  susceptos  Ordines  conlractum.  His  addc  Bcllamcra,  qui  Jo  C. 
Dc  illo  'j.  Dist.  32.  n.  S.,  hoc  uiiuin  slaluit ,  jio.sse  Papam  disprn- 
sare  cum  suhdiacono,  quia  prohihiliu  de  non  conlrahcndu  malri- 
monio  non  csl  de  iure  nalur.ili  autcrnino,  sed  ecclcsiaslico.  Du- 
randus  vcro  (In  i.  Dist.  37.  q.  1.  dd  \.)  et  ipse  mere  concludit : 
Dum  Ordinem  ^nrnim  (cleriri)  xuxripiunt  ,  es  tunr  xunt  inepli  et  i7- 
lejitimi  ximpliciler  ait  rontrnhendum  {matrimonium)  f.r  ftntuto  Hc^ 
clesiae.  Et  a  Durando  Iranscripsit  Turrccremata  (In  C.  Placuit  13. 
Dist.  3*2.  art.  1.  n.  (>.  ml  5.  in  luicns :  Sacer  ordo  iwpedit  matrimO' 
nium  contrahendum  et  dirimit  contractum,  non  rnlii  ne  ordini^  abso- 
lute  .  .  .,  nec  ralionr  votiadne.Ti .  .  .,  sed  impedit  comptelive  ejc  sta^ 
tuto  Ucclesiae  faciendo  personas  Hleyitimas  ad  contrahendum,  elc. 
Ncc  alilcr  Paludanus  In  S.  Dist.  37.  y.  1.  Conrl.^.  ,  u\)\  scrihil : 
Quilibrt  ,ur</u  liaicr)  dirimit  contractum  matrimvnium)  non  ratiom 
voti  adneii,  sed  statuli  Ecctesiae.  Ilallucinatio  autem  eorum  ,  qui 
hacc  ila  inlcllcxcrunl ,  ipiasi  ncfrarelur  xotum  ndncrum  ,  patel  ex 
q.  *2.  Canrl.  '2.,  uhi  Paludiiiius  cxprcssc  hoc  \olum  imo  a.sseril :  So- 
lemne  votum  (ail),  quod  dirimil,  non  rst  niu  vel  Ordinis  jflrri,  ret 
llvliyionis  approbntae,  ut  dicit  nova  Decretalis,  scilicel  Bonifacii  VIII 
1n  C.  unir.  de  \i>lo  in  V/.  !i«ic  idem  cernis  iipud  iicnricum  In  C. 
/:.r  iilternrum  iil.  Qui  rleriri  vel  voventes,  n.  i.  ,  qui  liacc  hahel : 
Characlerem,  qui  animae  imprimitur,  retinent  (clerici),  nec  per  de- 
positionem  tolli  potest :  undr  depo%ilum  (clericum)  clericaliter  ritere 
oportet,  .  .  .  et  characteri  adnexum  est  rotum  continmtine. 


36  TRACTATUS 

caslitatem  constanter  servare  debent.  Apud  Graecos  autem  sub- 
diaconalus  inter  sacros  Ordines  non  adnumeratur.  Hinc  praece- 
ptum  castitatis  Clericis  non  coniugatis  in  ordinatione  diaconatus 
imponitur. 


Sed  quod  magis  mlrum  est ,  alleganlur  pro  opinione  votum  ne- 
ganle  etlam  illi ,  qui  aperle  ipsum  votum  asserenles  ,  deinde  dispu- 
tant,  an  illud  ordini  adnexum  sit  iure  divino ,  an  humano,  vel 
utrum  votum  illud  malrimonium  suapte  vi  dirimat,  an  solum  ec- 
ciesiastico  statuto.  Ila  Arcliidiaconus  (scil.  Guido  a  Baiiso)  dum  re- 
futateos,  qui  suaple  natura  votum  Ordini  adnexum  asserebant, 
idque  coutra  ad  Ecclesiae  coustitulionem  refert,  ipsurn  votum  sic 
concedit  (/n  C.  Cum  in  praeterito  3.  Dist.  84.) :  Est  argumentum , 
eum  ,  qui  accepit  ordinem ,  hoc  ipso  facere  volum  continentiae ,  etsi 
non  exprimatur :  ex  quo  enim  aliqua  sibi  adnexa  sunt,  qui  accipit 
unum ,  cum  non  possit  esse  sine  altero  ,  alierum  videtur  accipere.  — 
Ita  et  Praepositus  ,  scil.  lo.  Antouius  a  S.  Georgio  {In  Rubr.  Qui 
Clerici  vel  voventes  n.  6.) :  Babetis  ergo,  quod  continentia,  etiamsi 
per  votum  solemne  ad  eam  quis  atligetur ,  non  includitur  a  iure  di- 
vino,  sed  a  lege  positiva  Ecclesiae,  et  ideo  votum  solemne  matrimo- 
nium  dirimit  potius  ex  constitutione  Ecclesiae ,  quam  iure  divino. . . 
Nam  iwe  divino  Sacerdotes  (Synagogae)  poterant  contruhere  matri- 
monium,  et  eliam  Ecclesia  Orientalis  habet,  ut  contrahant  matrimo- 
nium  Sacerdotes,  scil.  retineant  uxorem  anlea  ductam.  —  Yalentia 
autem  [Controv.  Lib.  unic,  De  Caelibat.  Cap.  2.)  quaestionem  sic 
instiluit:  Utrum  votum  solemne  continentiae  sit  annexum  sacris 
Ordinibus  non  modo  iure  ecclesiastico ,  sed  etiam  divino.  Quod  re- 
petit  in  Commentariis  Theol.  [Tom.  4.  Disp.  9.  q.  5.  punct.  5.  §.  1.) 
statuens,  legem  caelibatus  quoad  omnia  illa^  quae  includit,  esse  tan- 
tummodo  iuris  ecctesiastici,  non  divini :  atque  adeo  votum  continen- 
tiae  iure  tantum  ecclesiastico  sacris  Ordinibus  annexum  esse.  Et 
loannes  Gulierrez  [Quaest.  Canonic.  Lib.  2.  Cap.  7.  n.  2. ) :  Licet 
votum  explicitum  caslitatis  (clerici)  non  emittant,  nec  sit  essentialiter 
annexum  debitum  continentiae  Ordini  sacro,  sed  ex  statuto  Ecclesiae, 
implicitum  nempe,  in  ipsa  Ordinis  susceptione  abditum;  ideo  consti- 
tutione  Ecclesiae  eam  tenentur  servare. . . .  Eo  enim  ipso,  quod  quis 
promovelur  ad  sacrum  Ordinem,  tacite  inteltigitur  vovere  continen- 
tiam,  etsi  nulla  fiat  mentio  de  voto  continentiae. 

Neque  minus  abs  re  pro  illa  opinione  alleganlur  Aegidius  De 
Conincli,  et  Palaus,  quippe  qui  clericalis  continentiae  obligationem 
cum  a  voto,  lum  ab  ecclesiastica  lege  immediate  repetunt.  Ila  prior 
{De  Sacram.  Disp.  20.  Dub.  13.  n.  130.) :  Etsi  secunda  sententia  re- 
lata  n.  126.  (nempe  quae  obligationem  ex  solo  voto  immediale  de- 


DE  STATIBCft  PARTICILARIBLS  37 

Olaf.r.  i"  An  tencretur  ad  rastHatem,  qni  exprexse  nollei  €&• 
stitatrm  vovere? 

Rfsj).  I!lc  trnorotfjr  nihilomMins  nd  r,istitatr*m.  sin  minn«  f\ 
volo,  nim  ncnio  iiivitiH  voto  lignri  (|iirat,   srd  rorto  c\  prn^re- 


(lutil  .\U  prohabHli  ob  plurimorum  DD.  uuclorilatem ;  tumen  credo, 
prubabiHu%  esse ,  suicipienles  sacros  Ordines  piaeler  oblignlionem 
roti  ifii  r.Tplirnfam  ,  e.r  lcfje  errlruntticn  immrtfinte  rtiam  nblifjari 
ad  ruulinrntimn.  El  Palau.s  Trarl.  '21.  Disp.  uiiic.  punct.  17.  n.  5.;: 
Vejius  existimo  cum  Aetjidio  De  Coninck,  initiatos  sncris  ordinibus 
non  snlum  e.r  vntn,  .%ed  ex  npecifili  leye  ad  xerrandam  castitatein  ad' 
strimji.  Movrhaiilnr  .scilirrl  lii  .Vuctorrs,  (piod  si  «juis  v\  ipnfranli.l 
aut  rnaritia  iii  susciplcinlo  sacro  Online  non  vo\orcl,  hic  nullo  mo- 
do,  conlra  ac  1)1).  iiniversi  docont,  ad  ca.siiialom  adslringerolur. 
Et  baec  (luidoni  ratio  noniiullos  ''liam  o\  volu^Jlioribus,  ('f*  (|uil)us 
suporius  diximus,  pormovil,  ul  in\aliditatem  mainmonii  a  clerico 
COiilraoli ,  noii  a  \olo  sod  al)  occlosia.sliro  .slainlo  profluoro  dicc- 
renl;  ^idelicel  nc  .si  volum,  (piod  a  voluntate  cuius(|ue  cmilli  dobel, 
quispiam  non  oinillorot,  validnm  oius  conin^ium  lialxMidnm  forel. 

l'ro  opiniuno  iUupio,  «piao  caslilalis  clerioalis  oldifiationem  unice 
ecclcijjaslicac  legi  trihuil,  nonnulli  dumlaxal  suporsunt  turlttae , 
(|Uos  innuil  oliam  Zaharella  in  (llomont.  Ad  nostrum  De  haerelicis. 
Qui  (piidrm  dum  (piaororont ,  cuiusnam  criminis ,  adnltoriine,  an 
ince.slus,  olc,  rous,  ipuuo  poona  di^^nus  ossol  prosbvtor  fornica- 
rius,  eo  usque  provecU  sunl,  ut  conlra  communem  omnium  Tlih. 
gcntofiti  im  nullum  alium  ,  nisi  simtilicis  fornicationis  roatum  iHi 
ildscrilioronl,  iiianil  us  soilicol  ducli  ratiunculis,  lum  (piod  in  C. 
Presbylcr,  .">.  Dist.  K2.  hoc  delictum  fni-nirafio  dicalur  Presbyter, 
si  fomicntiunrm  fecerit),  lum  (juod  clerici  non  solomniler  voveunl, 
llcet  :ul  addil  Docius  in  (i.  .A(  ai  clerici.  De  ludiciis  n.  iil.]  casti- 
tatem  promittaul. 

Cum  huic  igilur  opinioni  nulla  .solida  ralju  sutTragolur,  auctorl- 
tas  \oro,  propttT  (piam  iioiinuHi  aliipiam  ipsi  pndiatiilitatom  (ri- 
buoruiit ,  doinnm  rosohatur  in  sutTraginm  arKpiorum  luristarum, 
(|ni  vaiiis  ratiooinationilins  ad  opinionos  communi  Thh.  doctrinae 
oppositasdoclinarunt;  ounnpie  audoritali  Honifacll  VIII,  i»  T.  inie. 
de  Vnto  in  M  aooodat  Cuiislilutio  Bonodioli  \IV  /ri/rr  Praeleritos 
i  Doc.  17i'.»,  in  (jua  >;.  il.  dusorle  dicilur;  \olum  iii  S.  Ordini» 
suscopliono  solomno  omilli;  concludi  dohol.  porporam  eam  opinio- 
riem  aj)pollari  prttbabilem.  ^)n:im  (piidom  conclusiunom  eo  Iil»entlus 
quisipio  admittot.  ipio  corlius  inlor  omiios  coiisial,  olerici  sa»  ris 
Ordinilius  iniliali  pocoatis  conlra  ca>litalom  ,  licol  moro  inleruis, 
maliliam  sacrllegii  accedere. 


38  TRACTATUS 

pto  Ecclesiae,  quae  ex  motivo  Religionis  eum  ad  castitatem,  de- 
ficiente  voto,  adstringeret  (a).  —  Ita  communiter  cum  S.  Lig. 
n.  809.  —  Alii  volunt  talem  obligari  ad  votum  castitalis  emitten- 
dum ;  et  posse  Ecclesiam  ad  id  eum  obligare  nemo  diffitebitur. 

43.  —  QuAER.  5'  An,  vel  quandonam  coniugatus^  vivente 
uxore,  sacros  Ordines  suscipere  valeatf 

Resp,  Licite  potest  coniugatus  ad  sacros  Ordines  promoveri 
ex  licentia  uxoris  expressa  et  omnino  spontanea,  modo  ipsa  ca- 
stitatem  voveat.  Non  autem  tenetur  tunc  uxor  ingredi  Religio- 
nem  iuxta  probabiliorem  sententiam  (b)  contra  Sanchez,  etc. 
Excipiendura  tamen,  nisi  vir  fiat  Episcopus,  vel  Religiosus,  et 
uxor  sit  iuvenis  (c).  —  Ita  S.  Lig.  Lib.  6.  n.  812.  —  Alii  dicunt 
quod  tunc  uxor  lenetur  quidem  Monasterium  ingredi,  sed  non 
profiteri :  alii  tandem  ab  omni  obligatione,  praeter  votum  casti- 
tatis,  illam  eximunt  [d). 

44.  —  QuAER.  6°  An  uxor,  quae  vovit  castitatem  extra  Reli- 
gionem  post  viri  ordinationem,  possit,  eo  defuncto,  valide  ma- 
trimonium  contrahere  ? 


(a)  Quod  quidam  dixerunt,  quod  talts  si  peccarel  contra  castita- 
tatem,  non  commilteret  sacrUegium,  .  .  .  hoc  nec  satis  probabile  vi- 
delur,  et  est  contra  communem ,  quia  castitas  ex  motivo  virtutis  re- 
ligionis  praeciperelur.  —  S.  Alph.  Lib.  6.  n.  809.  q.  2. 

[b)  Nunc  autem  ex  consuetudine  tantum  recepta  non  admittitur 
vir  ad  sacros  Ordines,  nisi  uxor,  quae  iuvenis  est,  religionem  ingre- 
diatur  et  profiteatur ,  et  quae  senexest,  voveat  continentiam.  Ita 
Pontlus  De  Matr.  Lib.  7.  C.  25.  n.  7. 

(c)  Haec  limitatio,  si  uxor  sit  inrenis,  intelligenda  est  solum  de 
causa  vlri  religionem  profitenlis  ,  non  vero  de  promoto  ad  Episco- 
patum.  Sic  enim  in  C.  Sane  6.  De  Convers.  Coniug.  Alexander  III 
statuil:  Auctoritate  Apostolica  prohibemus,  ne  uxoratum  praesuma- 
tis  in  Episcopum  ordinare,  nisi  uxor  prius  professa  continentiam , 
sacrum  sibi  velamen  imponat,  et  religiosam  vestem  assumat, 

[d)  Verum  isti  auclores  videntur  ignorasse,  quod  in  iure  sancitum 
est  [C.Cumsis  4.  De  Convers.  Coniug.).  Ila  enim  Alexander  III : 
Ignorare  non  debes,  sanctorum  Patrum  conslitutioni  esse  contrarium, 
ut  vir  uxore  sua ,  vel  uxor  viro  eius  non  assumente  religionis  habi- 
tum,  debeat  ad  religionem  transire.  Inde  est ,  quod  auctoritate  apo- 
stolica  prohibemus,  ne  in  episcopatu  tuo  virum  veluxorem  (nisiuter- 
que  ad  religionem  migraverit)  transire  permittas.  Yerum  si  uxor  ita 
senex  est  et  sterilis,  quod  sine  suspicione  possit  esse  in  saeculo,  dis- 
simulare  poteris ,  ut  ea  in  saeculo  remanente  et  castitatem  promit- 
tente,  ad  religionem  transeat  vir  eiusdem. 


DE  STATIBUS  PABTICILAHIBUS  tf 

Hesp.  Duplex  scntenlia  prohaliilis. 

I*  Sente.ntia  negat,  et  innililur  lure  can.  c.  Quia  sunt,  10., 
D.  28.,  ul)i  (Jicilur  dc  lali  malrimonio :  Qui  male  sociati  sunt^ 
disiutKjantnr.  Il.ili(j  aulcni  liiiiuN  ihTi^ionis  csl,  (|uia  Krclesia  ob 
revcrciiliaui  Ortlinis  a  primo  viro  assumpli  rc(i(Jil  eam  iiiliabilem 
a(J  sul)s('(pi('ns  coniu;;ium.  Il.mc  senlcntiam  vocal  conimunio- 
rem  cl  valtJc  prohabilem  S.  Lig.  n.  H\i. 

II*  Sr.MKMiA  affinnat.  Ualio  cst,  «pjia  non  conslal  tale  ma- 
trimunium  csse  irrilum.  Klciiim  1'  irritum  non  csl  ratione  voli 
siinplicis  casliialis  a  lali  uxore  emissi ;  2"  nec  cst  irritum  cx  spe- 
ciali  lege  Ecclesiae:  nam  ex  co  (piod  iubeanlur  coniupes  sepa- 
rari,  non  sc(piitur  eorum  matrimonium  essc  invalidum;  separa- 
tio  cnim  iiihcri  (lotcsl  in  pociiam  sccundi  matrimonii  i^ontra  vo- 
tum  cl  proliibitioucm  coiitracli.  lloc  dicil  sat  probabilc  idem 
5.  Li(j.  ibid.  [a]. 

§.  III.  De  gestatione  habitns  et  tonsurae. 

4.*).  —  Clcrici  in  maioribus  sallcm  Ordinibus  iniliati  oblipn- 
lur  ad  fercndam  tohsuram  ct  vcstcm  clcricalem.  Constat  ex  uui- 
"verso  lurccan.,  pracscrtim  cx  ro;ir.  Trid.  sess.  \\.  cap.  6. 
de  Hefnrmat.y  ubi  (li<ilur:  Quia  vero,  etsi  habitus  non  facit  Mo- 
nachum,  oportet  tanien  Clfricos  vesles  proprio  comjruentes  Or- 


[a]  Pro  hac  opinione  S.  Alphonsus  n^^mlncm  habuil ,  (jucm  allc- 
garct,  praotcr  Sotum  cl  Poiiliuiu  ;  (juorum  pr\or  l)e  lust.  et  lur. 
iib.  7.  7.  .').  nrt,  .'l.)  vix  paiica  vcrba  dc  hac  re  obilcr  scribit,  ubi 
etiam  suppohii,  saccrdotciii,  sccus  ac  relipiosuni,  noii  c^sc  simpll- 
citcr  iiilialiilcm  ad  iii.ilrimoiiiuiii  ;  idl*  r  vcro  [l)e  .Matrim.  iib.1. 
Cap.  25.  n.  10.;  argumcnto  hoc  iiinititur,  quod  Canones  separari 
coniii^^cs  inti  riliiMi  iiibc:iiil ,  iicct  ^aroluin  sii  in.itrinioninm  ;  canon 
vcro  rolci.inns  dclin(|iiciiti  sacramcnlum  iii  linc  vilac  conccdat.  At 
enim  prol^andum  insu|icr  forct,  ciusmodi  scparntioncm  ct  intcrdi- 
clum  s;icr;micnti  usijiic  ad  cxlrcmum  vilac  dcrm(|uciilil)us  tunc  so- 
lum  iniunct;!  pcr  canoiics  fuiss<*,  (piaiido  matrimonium  >alidtim  cx- 
titcr;it.  miniiiic  \cro  ipiaiido,  licct  iii>alidc,  ;il(ciitaliim  tamcii  fuc- 
rat.  {)\\o{\  cum  prtdiari  non  po>sit,  roniii  argumcntum  in  nuTum 
S()phism;i  rccidil.  Alioipii  v»mo  S.  MphtniMis  iioii  dillilctur,  priorcm 
scntcnt  am  communi  Thli.  cl  Canou  sulTrafiio  c.«oc  rcccplam,  adeo 
ut  coiitrariac  t)pinionis  vix  aul  nc  >ix  (piidcm  mculioucm  iuiiciaut. 
Vid.  Svhmalzgr.  iib.  1.  Tit.  6.  n.  40.-12. 


40  TRACTATUS 

dini  semper  deferre  per  decentiam,  habitus  extrinseci  morum  ho- 
nestatem  intrinsecam  ostendant.  Insuper  ibid.  iniungitur  Epis- 
copis,  ut  praevaricatores  serio  moneant,  et  si  non  obtemperent, 
eos  a  sacris  functionibus  araoveant. 

Habitus  autem  clericalis  varius  est  pro  variis  regionibus. 
Standum  est  igitur  tum  consuetudini,  tum  particularibus  loco- 
rum  statutis. 

Quaesita : 

46.  —  QuAER.  1"  An  peccent  graviter  Clerici  non  deferentes 
habitum  ? 

Resp.  Affirm.,  per  se,  nisi  adsit  iusta  ratio,  vel  excuset  ma- 
teriae  levitas,  seu  temporis  exiguitas.  —  S.  Lig.  lib.  6.  n.  825. 
—  Bened.  XIV,  de  Synod.  dioecesana,  1. 11.  c.  8.  —  Ferraris. 
Y.  Clericus. 

Admittunt  autem  communiter,  esse  veniale  semel  tantum  aut 
iterum  habitum  relinquere.  Quantum  aulem  temporis  spatiura 
requiratur  ad  peccatum  mortale,  non  in  genere,  sed  ex  solis  cir- 
cumstantiis  potest  determinari. 

Iter  vero  agentibus  habitus  permittitur  contractior,  sed  nigri 
coloris,  et  in  quo  decorum  et  honestas  status  clericalis  eluceant. 
Potest  autem  habitus  clericalis  totahter  rehnqui  ex  gravi  causa, 
V.  gr.,  si  immineret  persecutio  vel  si  per  loca  haereticorum  in- 
fidehum,  vel  impiorum  hominum  esset  transeundum,  etc. 

47.  —  QuAER.  2"  An  etiam  Clerici,  non  constituti  in  sacris^ 
teneantur  sub  gravi  vel  sub  levi  ad  habitum  clericalem  defe- 
rendum  ? 

Resp.  Negandum  videtur  quoad  utrumque.  Ex  communi  enim 
sententia  ad  id  non  tenentur  sub  gravi,  secluso  scandalo ;  nec 
probabihter  sub  levi,  stricte  loquendo  et  per  se,  quia  obh*gatio 
videtur  tantum  imposita  Clericis  in  sacris  Ordinibus  constitutis. 
Attendendum  tamen  est  ad  iura  particularia,  et  ad  locorum  con- 
suetudinem.  Caeterum,  etiam  simphces  Clerici,  quamdiu  Clerici 
esse  volunt,  vestes  modestiam  clericalem  redolentes  deferre 
debent  (a) . 


(o)  Clericus  non  deferens  hahitum  et  tonsuram,  si  tertio  admoni- 
tus  ab  Episcopo  non  emendatur,  amittit  privilegium  non  solum  fori, 
sed  eliam  canonis.  S.  Alph.  Lib.  6.  n.  827. 


DE  STATIBUS  PARTICILARIBLS  II 

Excipicndi  tamen  sunl  Clerici  heneficiali,  qui  licel  non  siot 
insacris,  eafJem  loge  lenenlur  ac  Clerici  superiores  ad  habilum 
deferendum,  el  quidem  suh  f)oena  suspensionis  a  hen«*liciis  el 
omni  erclosinslirn  diLrnilalo,  ul  conslat  ex  Bulla  Sisti  V :  Cum 
sacrosandae,  die  U  lan.  \'.iHH. 

4S.  —  Qlaer.  3*  An  peccent  graciter  Clerici  non  deferentts 
tonsuram  seu  coronam? 

Resp.  V  Clerici,  <\w\  non  sunl  in  sacris  consliluti,  nunquam 
graviUT  pcrcant,  nisi  siiit  hendiciali.     -  Ila  communisstme. 

Ik.sp.  '2'  (.'lerici,  etiain  in  sacris,  non  peccant  sallem  praviler, 
nisi  omittant  deferrc  tonsuram  per  tempus  nolahite  (a),  quale 
non  est  tempus  unius  vel  alterius  mensis.  —  An  vero  sil  prave 
tonsuram  non  (lcferre  per  aniiiim  iiite^rum,  non  liquel.  Commu- 
/iifiv  aniriiiiint  Theologi,  sed  iioii  ilare  [jrohalur.  —  Vide  S.Ltg. 
de  Ordtne,  n.  820. 

§.  IV.  De  recitationc  Ilorarum  canonicarum 
seu  dicini  Offtcii. 

49.  —  llorae  canonicae  dicunlur  collectio  oralionum  et  le- 
clionum  a  personis  ad  id  depulatis,  certis  horis,  sin^ulis  diehus 
recitandarum.  Ilinc  Ilorae  etiam  dicunlur  1'  Offirium  (/irini/wi, 
quia  in  hoiiorrm  Dci  reciliilur;  i'  Offirium  erclesiasticum,  (|uia 
nomiiie  Lcclc.siae  pcrsolviUir;  ;j'  Offictum  canoutcum,  (|uia  luxia 
Canonum  rc;.'ulas  reciiandmu  est;  i*  Iheviarium.  (juia  Ollicium 
illud  est  compcndium  vctcris  el  novi  Tcstamenti,  uecnon  sen- 
tentiarum  Palrum  ci  vilae  Sanclorum. 

Ori^o  diviiii  Olticii  (jiioad  suh>lantiam  ah  ipsis  Aposlotorum 
tcmporiluis  vidcliir  esse  rcpclcnda,  ut  collitiilur  c\  vjjriis  locis 
Act.  Apost.,  ex  tcstimoniis  l*atrum  el  ex  variis  documcnlis. 

Decursu  temporum  varia  fiiit  forma  et  (]uantitas  Hrcviarii. 
Conc.  Trid.  sess.  ili.  ad  calcem,  novam  reformalioncm  Hrevia- 
rii  romnni  ficri  mandavit.  N.  Ptus  V  illud  correxit.  addilionibus 
nonmillis  ;iii\it,  al(juc  Hiilla  :   Ound  a  Mobts,   die  7  lulii  l.'UiS 


(o)  Quod  A.  sup.  n.  16.  advcrtit ,  posso  cx  gravl  c«usa  habitum 
cloricalcin  licito  diiuilti,  id  i|)suiu  i\c  tonsura  lonondum  osl.  oo(|ne 
facirms ,  (|uia  non  sicnt  >  oslcs  inuninonlo  poriculo  doponi  cito  el 
mulari  (|ucunl,  iia  lunsura  pulost  citu,  nhi  opus  >it,  dopuul. 


42  TRACTATUS 

omnia  alia  Breviaria  quae  ab  institutione  seu  legitima  consuetu- 
dine  non  superabant  200  annos,  prohibuit.  Nihilominus  in  Gal- 
lia  infeliciter  invaluit  consuetudo,  ut  Episcopi  plerique  sua  pro- 
pria  Breviaria  habeant,  et  imrautent.  Diu  tacuit  Ecclesia  propter 
temporum  calamitates,  adeo  ut  hanc  consuetudinem  tolerare 
crederetur.  Sed  ultimis  hisce  temporibus  pro  variis  rerum  adiun- 
ctis  benigne  mentem  suam  aperuit,  atque  exinde  fere  omnes 
Episcopos  gestientes  ad  unitatem  liturgicam  redire  pia  Mater 
laetabunda  cernit. 

Totum  Officiura  divinum  in  septera  Horas  dividitur,  scilicet 
Matutinum  cum  Laudibus,  Primam,  Tertiam,  Sextam,  Nonam, 
Vesperas  et  Corapletoriura. 

Agendum:  i"  de  obligatione  Breviarii ;  2°  de  tempore  ad  Horarum  recitationem 
statuto ,  S*'  de  modo  eas  recitandi  |  A°  de  causis  a  recitatione  excusantibus. 

PUNCTUM  I. 

De  obligatione  recitandi. 
Principia : 

50.  —  I.  Obligantur  ad  Horas  canonicas  quotidie  recitandas 
1°  Clerici  omnes  in  sacris  constituti,  etiam  suspensi  el  excom- 
municati.  Constat  ex  variis  locis  luriscan.;  ex  Conc.  Later. 
ann.  121S;  ex  Bulla  S.  Pii  Y:  Quod  a  Nobis.  —  2°  Beneficiati 
omnes,  qui  habent  ius  in  re  et  plenura  dorainiura  beneficii.  Erui- 
tur  ex  Conc.  Later.  sub  Leone  X,  necnon  ex  BuUa  Pii  V:  Ex 
proximo.  —  3°  Religiosi  oranes  utriusque  sexus  in  Ordine  ab 
Ecclesia  approbato  professi,  et  ad  chorura  destinati.  Liquet  ex 
consuetudine,  necnon  ex  Decreto  Gregorii  X,  etc.  —  S.  Lig. 
n.  140.  et  seq. 

II.  Hi  oranes  peccant  graviter,  si  totum  Officium  vel  eius  par- 
tera  notabilem  absque  legitiraa  causa  oraittant.  Ratio  patet;  le- 
gera  enim  Ecclesiae  in  re  gravi  violant.  —  S.  Lig.  n.  146.  et 
alii  commiinissime. 

IIL  Obligatio  recitandi  Horas  est  affixa  diei ,  ita  ut  nullate- 
nus  alia  die  ipsi  satisfieri  possit :  talis  enim  obhgatio  ex  mente 
Ecclesiae  cum  die  sibi  assignata  cessat ,  ita  ut  onus  diei  nun- 
cupetur. 


DB  STATIBUS  PAUTIClI.AnilllS  i3 

Quaesila : 

51.  —  QrAF.R.  r  Qnaenam  si(  maleria  gravis  in  omissione 
Offiriil 

fipsp.  Commiinissimc  convoniunl  Theolopi  omissionem  unius 
parTae  llorae,  vel  Complclorii,  vcl  parlis  Noclurnorum,  sallcm 
unius  parvac  Ilorac  quanlilali  ac^piivalcnlis,  esse  malcriam  pcc- 
caii  niorlalis ;  omissioncin  vcro  niinoris  parlis  peccalum  venia- 
le  non  cxcrdcre.  —  S.  Lig.  n,  I  i7.,  clc. 

Nonnulli  scripscrunt,  cssc  pcccalum  morlalc  cli.im  omiltcrc 
lertiam  parlcm  Ilorac  parvae,  quia  talis  pars  respcclu  illius  IIo- 
rae  iam  cst  malcria  notahilis;  scd  probabilius  hoc  cst  ncgan- 
dum.  Hatio  cst,  (jiiia  iiccl  illa  p^irs  >'\{  notaliilis  rcspcciu  Ilorac 
parvac,  cst  tamcn  lcvis  in  sr  cl  rcspcclu  tolius  Oflicii.  Inde 
circa  parvilal<Mn  matcriac  quanlitas  totius  Oflicii  respicicnda 
esl,  non  aiitcm  Ilorae  cuiuslibcl.  Ipilur  si  quis  non  omittat 
Ilorain  ali'|uain  omnino  inlcgre,  excusari  potcst  a  gravi  pcc- 
calo,  ipiia  probahHius  lcvc  cst  omittcrc  niinus  quam  Iloram 
intc«:rani.  —  S.  Lig.  n.  liT.  —  l:(hrl  ^  n.  ^iftl.  —  IncrniT , 
n.  1-200.,  elc. 

52.  —  Qlaer.  2*  An  sit  grave  omittere  Vesperas  in  Sabbaio 
sanrto'* 

firsp.  .V/'7.,  sallcm  ;)ro6fl/M7/».^,  (piia  matcria  cst  lcvissima 
luiii  ifi  sr,  luiii  rcspcclu  toliiis  Oflicii.  S\  Lig.  ibiit.,  et  alii 
communiter. 

M\i\\i\  lamcn  hanc  matcriam  pravem  rcpularunl,  non  quidcm 
in  se  inatcriaiitcr,  ncc  rcspcclu  lotius  Oflicii.  scd  rati(»nc  signi- 
licationis  spccialis,  (juani  sinu'iilac  Ilorac  vidcnliir  hahcrc. 

Qi  AKii.  T  An  unum  vrl  multipte.r  pecratum  grave  committat, 
qui  omittit  integrum  Offiriumf 

fiesp.  Inum  solum  pcccalum  grave  commillcre  vidclur.  — 
Ita  rnmmuuittr  Throtngi  cum  N.  /.i</.  fi.  1 IS.  po>t  N.  .AM/oni/ium, 
y  part.  tit.  \'\.  c.  i.  uhi  dicil:  a  Oui  omittit  omncs  Iloras  uni- 
«  usdici,  non  proplcrca  conimillit  scplcm  pcccata  morlalia,  scd 
«  uniiiii,  ct  tanto  gravius,  ipianto  plus  dc  Oflicio  omitlil;  ()uia 
«  lolum  Oflicium  dici  cadil  siih  uno  pracccplo.  »       N.  Lig.  ibui. 

5:r  Qi  AF.R.  4*  .1»  si  (juis  liubitet  utrum  omtsertt  atiguid 
in  (iffinn,  trnratur  k/  rrritnre^f 

firsp.  .»(/.,  si  duhium  sit  positivum,  id  esl.  si  probabititer 
iudiccl  sc  salisfccisse.       Ita  S.  I.ig.  n.  ITiO.  ipii  dicil  cssc  scn- 


44  TRACTATUS 

tentiarn  communissiraara  cum  Sanchez,  —  Lacroix,  —  Azor^  — 
Navarr.^  —  Tambur,,  etc. 

Hinc,  aiunt ,  bene  excusaris  a  repelendo  OfBcio  ,  si  non  me- 
mineris  dixisse  aliquid,  et  habeas  iustam  coniecturam  credendi 
quod  dixeris:  puta,  si  recorderis  te  incepisse  Psalmum,  ^el  Le- 
ctionem  aliquam,  aut  Horam,  et  postea  distractus  ad  finera  Psal- 
mi,  Lectionis,  Horae  deveneris,  quin  recorderis,  an  totum  reci- 
taveris;  praesumptio  enim  tibi  favet,  quia  soles  integre  recita- 
re  ea,  quorum  recitationem  incepisti.  Si  vero  deveneris  ad  ali- 
quam  Horam,  y.  gr.,  Sextam,  et  dubites  utrum  praecedentem 
recitaveris,  eamdem  tenere  potes  decisionem,  quia  non  soles 
recitare  Horara  posteriorera,  nisi  priorem  praeraiseris;  prudea- 
ter  igitur  credere  potes  te  nihil  oraisisse.  —  S.  Lig.  n.  ISO.  — 
Lacroix,  etc. 

54.  —  QuAER.  5°  An  Religiosi,  qui  iusta  de  causa  choro  non 
interveniunt,  teneantur  sub  gravi  Officium  privatim  recitaref 

Resp.  Affirm.  Ratio  est,  quia  principalis  obligatio  pro  Reli- 
gioso  non  cadit  in  chorura,  sed  in  recitationera  Officii  ratione 
Reh'gionis,  quae  onus  illud  ex  suo  instituto  suscepit.  Haec  obli- 
gatio  constatex  universali  consuetudine  ReHgiosorura,  qui  cum 
choro  interesse  non  possunt,  se  credunt  sub  gravi  obhgatos  ad 
Officiura  privatim  recitandum.  Consuetudo  autem  universalis, 
quae  cum  magno  incoraraodo  a  Rehgiosis  et  Monialibus  constan- 
ter  observala  fuit,  argumentura  sufficiens  praebet  de  gravi  obli- 
gatione  suscepta.  Unde  non  est  probabihs  opinio  ahquorum,  qui 
dicunl  obhgationera  Officii  non  urgere  Rehgiosum  extra  cho- 
rum.  —  S.  Lig.  n.  142.  et  alii  communiter. 

55.  —  QuAER.  6°  An  peccet  graviter  Religiosus,  qui  Officium 
recitat  privatim,  dum  facile  choro  interesse  possitf 

Resp.  Neg.  Obhgatio  enim  chori,  licet  sit  gravis  pro  Commu- 
nitate,  levis  tamen  habetur  pro  singuhs  privatis,  modo  prorsus 
chorus  non  tohatur.  Ad  chorum  aulem  sufficiunt  quatuor  expe- 
diti,  seu  vahdi  et  liberi  ad  chorum  sustinendura.  Si  vero  Reh- 
giosi  sint  pauciores,  nullatenus  obhgantur  ad  Officium  in  choro 
recitandum  ;  sed  a  recitatione  privata  non  eximuntur,  ut  modo 
dictum  est.  —  S.  Lig.  n.  143.  et  alii  communiter. 

QuAER.  7'  An  obligati  ad  Offlcium  teneantur  supplere  ea,  quae 
omittunt  in  choro  ob  functiones  chori:  v.  gr.,  pulsando  campa- 
nas,  vet  organa,  aut  Psalmos  perquirendo,  et  alia  similiaf 

Resp.  Neg.  Ratio  est,  quia  per  socios  oraissio  in  choro  supple- 
tur,  raodo  nimia  non  sit.  Sic  satisfacit  qui  ahis  recitantibus  tus- 


DE  STATIBIS  PARTICLLARIBIS  18 

sit,  elc,  ct  probabililer  ctiam,  si  intcger  Psalmus  inlerca  dica- 
lur.  A  fortiori  rcpctcrc  non  tenctur,  qui  ali(jua  partis  advcrsae 
non  audivit.  —  5.  Lig.  n.  Ii3.  ei  alii  comiminHer. 

fjf).  —  OrAER.  8*  Qmnam  Drcviario  utcndum  sitj 

lic.sp.  E\  iurc  coniniuiH  solo  IJreviario  a  S.  Pio  V  rcformalo 
utcndum  cst;  constat  ex  BuIIa  ciusdcm  S.  Pii  Y:  Quod  a  Sobis, 
data  dic  7  lulii  1'>G8.  In  Ii.jc  BuIIa  Ponlifc.x  lollit  ct  abolet  omnia 
alia  Breviiiria,  (juae  ex  in.slilulione  vcl  consuetudine  legilima 
non  superant  ducentos  annos.  Permiltit  tamen,  ut  eliam  durcntis 
annis  anliiiuiora  possint  in  Breviarium  Koiiianuin  immulari,  si 
Episcopus  ct  univcrsum  Capitulum  conscnlianl.  Praecipil  ■vero, 
obscrvari  hoc  Brcviarium  toto  orbc  cum  sola  cxccptionc  modo 
relata.  Imo  derlaral,  omncs  ad  Iloras  obligatos  non  satisfactu- 
ros  muncri  suo,  si  alio  Breviario  ulantur. 

57.  —  Qlaer.  9*  Quid  scnlicndum  dc  iis,  qui  recitant  aliud 
Breviarium  ei  consuctudine  ioci  servatum'! 

Rcsp.  V  NuIIa  diflieullas  pro  locis,  ubi  lale  Brcviarium  a  du- 
centis  annis  juite  S.  Pii  V  Buiram  iaiii  in  tali  dioceoi  praevaluc- 
rat,  si  talia  adliue  existaiit,  (|uae  iiiiiuutaia  peniiaii^erint.  Ex 
Dccreto  supra  cilato  conslat. 

Rcsp.  2'  Quoad  Breviaria  a  S.  Pontiruc  rcprobata,  sivc  au- 
ie  Bullam  cxstilcrint,  sivc  postca  luducta  fucrint,  matcrialitcr 
iuri  adver^anlur,  ut  cvidenler  con.stat  cx  [iraefata  Cousiiiulio- 
Dc,  nisi  apiirubalKiiie  >iNC  txprcssa  sivc  salleui  implicila  S.  Pon- 
lificis  conlirmala  fuerint.  Conlirmatur  cx  rcs[)onsionc  sctjuculi 
S.  Con<jrc(j.  Jiit.  ad  Canonicum  Cenouiancusciu  directa: 

DKCHETIM 

S.  Congreg.  liit.  circa  hodicrnam  Ccnomanrnsis  Kcclcsiae 
Liturgiam,  10  lan.  IS.7'2. 

1*  Vtrum  licita  fucrit  annis  17i8  ct  17l'J  innovatio  BretUh 
fii  Missalisijue  Ccnomancnsium  a  ntu  romauo  prorsus  aiieno- 
rum,  amotis  prius  veteribus  ad  fnrmam  romanam  correctis  Bre- 
viario  et  Mtssali,  sota  I^piscopi  et  Capituli  Kcctesiae  Cenoma- 
ncnsis  auctontatc,  et  inconsuita  Sede  Apostolica ,  facta  aut 
probata  ? 

2*  Quatcnus  ncgative,  utrum  saltem  huiusinodi  Liturgia,  ri 
praescriplionis,  seu  consuciudinis  saecuiaris,  facta  sit  lcgitima, 


16  TRACTATUS 

ita  ut  fiodie  quilibet  Sacerdos  Cenomanensis  possit  eam  tuta  con- 
scientia  servaref 

3°  Quatenus  iterum  negative,  an  quitibet  Sacerdos  Cenoma- 
nensis,  etiam  Canonicus  et  Parochus,  statim  teneatur  in  conscien- 
tia  tum  et  Horas  canonicas  persolvere  Missamque  celebrare  iux- 
ta  ritum  romanum,  quando  scilicet  privatim  recitat  et  celebrat^ 

Ad  P™  Negative, 

Ad  a»'"  Negative. 

Ad  S'^'"  Consulat  coniunctimutramque  Constitutionem^.  Pii  V, 
videlicet  illam  quae  incipit:  Quod  a  Nobis,  7  idus  lulii  1568, 
et  aliam  quae  incipit:  Ex  proximo,  12  calendas  Octobris  1571. 

NOTA.  In  Constitut.  Quod  a  Nobis  prapscribitur  omnibus  novum  5.  Pii  V 
Breviarium  ;  in  Constitut.  Ex  proximo^  declarantur  fructus  suos  non  facere  Be- 
neficiati  non  persolventes  Horas  canonicas  modo  debito. 

58.  —  Licet  autem  omnes  Galliae  Episcopi  ad  ritum  roma- 
num  redire  exoplent,  ut  S.  Sedi  raorem  gerant,  omnes  tamen 
difficullates  statim  de  medio  tollere  nequeunt ;  ilnde  concludit 
Card.  Gousset  posse  pri^atos  Sacerdotes  Breviarium  dioeceseos 
interim  recitare  ^. 

NOTA.  Ecclesiae,  quae  olim  uti  poterant  beneficio  exceptionis  a  S.  Pio  V  fa- 
ctae  ,  ut  Breviarium  proprium  retinerent ,  ad  veterem  Liturgiam  non  amplius  re- 
dire  possunt,  si  banc  semel  abiecerint  in  gratiam  Breviarii  Romani.  S.  Congreg. 
Rit.  ^5  Mart.  ^1608  (apud.  D.  Bouix,  de  lure  liturgico).  —  Pariter  privilegium 
snum  amiserunt  ,  si  quaevis  additamenta  aut  iramutationes  in  sua  Liturgia  fece- 
runt,  Constat  ex  variis  Declarationibus  S.  Congreg.  Ril.  et  nuperrime  ex  respon 
sione  S.  Sedis  ad  Arcbiepiscopum  Bisuntinum  directa  die  28  Aug.  ^856. 

59.  —  QuAER.  10°  An  Sacerdos  licentia  Episcopi  indigeal  ad 
Breviarium  Romanum  recitandum  in  locis  ubi  aliud  toleraturt 

>l  n  est  des  dioceses,  en  France,  dont  la  Liturgie,  plus  ou  moins  diff^rente 
de  la  Liturgie  romaine,  n'a  pour  elle  ni  la  sanction  du  temps,  ni  celle  du  Saint- 
Si^ge :  cependant  les  Ecclesiastiques  de  ces  dioceses  peuvent  dire  le  Breviaire 
qu'  ils  ont  entre  les  mains,  en  s'  en  rapportant  k  la  sagesse  de  leur  Eveque  pour 
ce  qui  regarde  la  r^forme  jug<5e  necessaire  en  droit.  Aujourd'  hui  tous  les  Eveques 
tendent  a  retablir  dans  leurs  eglises,  autant  que  possible,  l'uuiformite  liturgique ; 
mais  s' ils  ne  croient  pas  pouvoir,  de  leur  autoritd  propre,  substituer  un  rit  quel- 
conque  au  rit  lcgitimement  etabli,  ni  introduire  ou  fabriquer  un  Breviaire  diffe- 
rent  de  celui  qui  est  prescrit  par  1'  Eglise  Romaine,  la  mere  et  la  maitresse  de 
toutes  les  Eglises,  ils  ne  peuvent  pas  toujours  non  plus,  sans  de  plus  graves  in- 
convenients,  supprimer  brusquement  les  abus  qu'  ils  trouvent  en  vigueur  dans  leurs 
dioceses.  —  Gousset,  n.  698. 


DE  STATIBUS  PARTICLLARIULS  47 

liesp.  lyeg.  Conslal  ex  responslone  5.  Congreg.  Rit.,  cui  quac- 
slio  ista  rcccutcT  proposila  fuit.  Lntincntissinu  enim  Cardinales 
in  Pjilfitio  Viitiraiio  adunali,  pcrpcnso  (piacsito,  unaninii  conscn- 
su  uryative  rcspondcrunt. 

60.  —  Qlakr.  ir  An  Cleriri,  ad  Brniarium  obligati,  Pro- 
prio  dioeceseos  uti  teneantur'f 

Resp.  A/prm.,  dummodo  Proprium  illud  a  5.  Congr.  Rit.  rc- 
copniliim  ct  npprohatuni  fucrit.  Uatio  cst ,  (juia  ct>i  ronccssio 
hacc  Olliciorum  propriorum  hahcat  rationem  privilc^ii,  omncs 
tanicn  privati  privilc^jjio  toti  communitati  conccsso  uti  lcnen- 
tur.  —  Excipitur,  ut  patcl,  casus,  quo  privati,  virtutc  Indulti 
apostolici,  posscnt  Proprin  diocccscos  non  uti. 

QiAKR.  \i*  Daturne  adhur  ohligatio  reritandi  Psalmos  cnx- 
dualks,  Officium  parvum  li.  M.  V.  el  0/lirium  drfunctorum'! 

Resp.  r  Neg.  (|uoad  Clcricos,  (jui  Oflicium  privatim  recitant. 

Rrsp.  2*  Neg.  clinm  pro  recitantihus  Oflicium  in  choro,  nisi 
uhi  adcst  consuctudo  Olliria  pracdicla  rccitandi  a  tcmpore 
S.  Pii  V.  —  Sic  S.  Congr.  Rit.  [ilurics  dcrlaravit. 

61.  —  (jiAKR.  W  An  ohligad  ad  (fjlirium,  sub  gravi  reci- 
tare  drbeant  Offirium  drfunrtorum  in  die  Commemorationis 
omnium  defunctorum,  necnon  Litanias  die  frsto  S.  Marci,  et  tri- 
duo  RngationunC} 

Rrsp.  ad  1"'"  Affirm.,  iuxtn  omncs.  IIoc  autcm  Oflicium  con- 
slat  (aiilum  Vcspcris,  Matulino  cl  Laudihus.        S.  Lig.  n.  IGl. 

Rrsp.  ad  2«""  Affirm.,  iuxta  communcm  scntcntiam.  lUilio  est, 
(juia  in  Huhrica  post  fer.  2.  Dom.  V  posl  Pascha  sic  dicitur: 
Qui  nnn  intrrsunt  proressioni  Litaniarum,  dirant  illas  privatim 
post  Malutinum  rum  'iuis  preribus  rt  oratinnibus.  —  Vcrhum  au- 
tcm  <//t7//i/ ^'ravc  pracrcptum  imporlat,  (piando  matcria  cst  j;ra- 
vis,  (pialis  sanc  est  matcria  Litaniarum.  Insupcr  uhique  vigel 
consuctudo  Litanias  recitandi  his  dichus.  Consuctudo  autem  cst 
optima  lcf:iim  intcrprcs.  (Iravcm  tamcn  ohli^'ati(Uicm  ncfjant  a- 
li(pii,  dicciilcs  noii  constarc  dc  pracccpto,  pracscrtim  f;ravi.  — 
S.  Lig.  n.  161.  dicit :  MuUo  magis  mihi  arridet  prima  srntrn- 
lia,  non  audeo  tamcn  dicere  svcundam  improbabilem. 


48  TRACTATUS 

PUNCTUM    II. 

De  tempore  et  loco  vel  situ  dehitis  ad  Horas  recitandas. 
I.  Quoad  tempus. 

62.  —  1'  Tempus  ad  integrani  Officii  recitationera  adimplen- 
dam  praefinitum,  incipit  a  media  nocte,  et  ad  mediam  noctem 
sequentem  terminatur,  ita  ut  semper  a  peccato  gravi  sit  eximen- 
dus  ille,  qui  intra  hoc  tempus  integrum  recitat  Officium,  qua- 
cumque  hora  taH  muneri  satisfaciat.  Ratio  est,  quia  satisfacit 
quoad  subslantiam,  totum  Officium  in  die  naturah  recitando. 
Imo  Matutinum  et  Laudes  ex  privilegio  ab  Ecclesia  concesso 
pridie  sub  vespere  recitari  possunt. 

2"  Matutinum  et  Laudes  a  Sacerdotibus  ante  Missae  celebra- 
tionem  recitari  debent.  Constat  ex  Rubrica  Missalis,  tit.  1.  de 
Praeparat.,  sac.  ubi  legitur:  Sacerdos  celebraturus  Missam, 
saltem  Matutino  cum  Laudibus  absoluto,  etc.  Item,  ex  Consti- 
tutione  Innocentii  IV,  ann.  1254. 

3°  Omnes  Horae  parvae  tempore  matutino  reoitari  possunt; 
duae  quidem  priores  ante  meridiem  recitandae  sunt;  duae  vero 
posteriores  toto  tempore  tum  matutino,  tum  vespertino  dici  pos- 
sunt.  Vesperae  et  Completorium  a  meridie  usque  ad  mediam 
noctem  recitantur.  In  Quadragesima  tamen  a  priraa  Dorainica, 
Vesperae  ante  prandium  recitari  possunt  in  raeraoriara  antiquae 
disciphnae,  iuxta  quara  ieiuniura  ante  Vesperarura  recitationera 
non  frangebatur.  Die  Dominica  tamen  Vesperae  anticipari  non 
possunt,  quia  ieiuniura  hac  die  non  servatur. 

Quaesita : 

63.  --  QuAER.  1°  An  Eorae  parvae  etiam  ante  auroram  abs- 
que  ulla  causa  recitari  possint  ? 

Resp.  Affirm.  probabilius.  Ratio  est,  quia  ex  quo  sublata  est 
antiqua  consuetudo  Horas  illas  terapore  deterrainato  recitandi, 
nulla  alia  lex  vel  nova  consuetudo  obh'gationem  imposuit  eas 
tempore  solum  auroram  subsequente  persolvendi.  Irao  graves 
Theologi  expresse  asserunt,  has  Horas  toto  terapore  raatutino, 
seu  a  raedia  nocte  ad  raeridiera,  recitari  posse.  Sic  expresse 


DB  STATIBIS  PARTICILARIIILS  4f 

5.  Lig.  IJom.  aposl.  tom.  W.   Append.   :\.  n.  74.  —  Saettler , 
de  ilorih,  art.  t.  (Jnarr.  3*,  flc. 

Qlaer.  2'  An  obliyatio  recitandi  Malulinum  et  Laudes  anU 
Mis.sum  urjeat  sub  (jraci? 

Jiesp.  Neg.  sallciu  probabilius,  sccluso  cooU'm|ilii.  Ualio  esl, 
quia  nulla  esl  cunucxio  iiil«T  oniriuiu  el  Missaui,  el  proiode  re- 
cilalio  Matutiui  uon  vidclur  dispo^itio  ad  c«*lel>rauduni,  cuni  Sa- 
ccrdos  alilcr  urandu  pus^it  cli.nii  ^csc  pic  ad  Sacruui  di^punere; 
nec  ap(»arel  ^ravis  obligalio  e\  Ruhrica  supra  rclala,  occjue  sub 
gravi  generaliiu  apprehenditur.  Ila  rommunitei-  cum  S.  Lig. 
de  luich.  n.  3  47.,  et  livned.  \I\ ,  in  upire  de  sacrificio  Missof, 
lib.  3.  c.  13.  conlra  Antoine  et  alios  paucos,  (jui,  seclusa  cau.sa 
excu^anlc,  coulcudunl  csse  ^rave. 

64.  -  Qlaer.  3'  Quarnam  causa  ab  illa  oblijatione  escusa- 
re  possit*f 

Ite.sp.  Excusahil  (juaelihct  causa  rationahilis,  v.  gr.,  si  quis 
pustulaiis  a  Saccrdulc,  ul  Missaiii  pru  se  celchret,  exuplel  ut 
blatiiii  cclchrelur ;  tunc  Sacerdus,  licet  .Matuliuuiu  non  recitave- 
ril,  Sacruin  facere  posset.  Iteiu  si  exspcctel  populus,  aul  ali«|ua 
per.sona  gravis;  si  Superior  praecipiat;  si  leiupus  celchraodi 
adveneril,  noc  possit  dilTcrri  cclehratio  sine  alitpiu  incuuiinodo; 
si  maiur  studii  cumiuuditas,  vel  maiur  utilitas  e\  studiis  perci- 
pienda  huc  expostulet;  si  quod  ue^^utium  inexspeclatum  adve- 
nerit;  si  pueuitens  uliituis  anle  fuerit  audiendus;  el  similia.  — 
S.  Luj.  ibid. 

G.i.  yiAER.  4*  Quanam  hora  licral  imipere  rentationein 
Alatittini  vtspeye  dwi  praecedfnlis ,  iiiidt  jniriffyinfti  supra  re- 
latum'! 

Jtrsp.  Ex  communi  seutentia  Theologorum,  liccl  incipcre  ho- 
ra  Vesperaruui,  quae  hahclur  «luando  sol  medium  cursum  inter 
incridiciu  ct  uccasum  tciu't;  tuut-  cniiii  iu\la  oiiiucs  iihipit  dies 
CCclcMa^ticus,  cuiii  luuc  priurcs  Vopcrae  dccaulari  sukMul.  Uoc 
univer.sali  consuctudine  c<)uiirmatur.  Uioc  in  vanis  re^MOoibus 
confici  solcut  talH'llae  horam  hanc  diversis  anni  lemponbus  dc- 
lermiuaiilcs.  —  S.  Lig.  n.  174. 

yrAEu.  l)"  An  debeat  iterari  recitatio  Matutini,  si  antc  tcmpiu 
prarilirttim  habita  fnrrit? 

Ilrsp.  Affirm.  prohabilius.  Ratio  ost,  quia  Hreviarium  est  onus 

diei ;  ergo  in  ipsa  dic  assi^nata  recilari  dehel :   porro.   si  iiat 

praedicta  nuticipaliu,  iam  exlra  diein  recitatur  oflicium,  haud 

secus  ac  si  rccilarcutur  ll«)rac  parvac  dici  sc«picntis  anle  mcdiaiu 

Giuv   Tom.  II.  i 


50  TRACTATUS 

noctem.  —  Ita  comrmniter  cum  S.  Lig.  n.  173.  —  Oppositam 
taraen  tenent  sententiam  Sanchez,  Diana,  Salmant.,  Trullench, 
Quintanadvenas,  Leander,  etc,  et  hanc  putat  probabilem  Tam- 
burinus.  Haec  autem  opinio  probabilitate  sua  non  yidetur  ca- 
rere  (a) .  Si  quis  igitur  Matutinum  recitaverit  post  horam  qui- 
dem  secundam  a  raeridie,  sed  ante  terapus  Rubrica  praefixum, 
ut  aliquando  ex  errore  fieri  solet,  ab  iterando  Breviario  excu- 
sari  posset. 

66.  —  QuAER.  6°  An  Matutinum  Officii  defunctorum  et  Lita- 
niae  pro  festo  S.  Marci  et  diebus  Rogationum,  pridie  vespere 
recitari  possinfi 

Resp.  ad  P°*  Affirm.prohahilius.  Constat  ex  universali  con- 
suetudine,  necnon  ex  Rubricis  ubi  sic  hab^^tur:  Dicto  Benedica- 
mus  Domino,  ahsolute  incipit  Matutinum  defunctorum.  Ergo, 
cum  Matutinura  Octavae  festi  Oraniura  Sanctorura  soleat  aut 
certe  possit  anticipari,  consequenter  etiara  anticipari  potest  Ma- 
tutinura  defunctorum. 

Negant  aliqui  cura  Lacroix,  innixi  Decreto  S.  Congr.  Rit. 
Sed  Decretura  illud  videtur  respicere  lantura  recitationera  in 
cLoro  faciendara,  iuxta  S.  Lig.  n.  174. 

Resp.  ad  2*^""  Neg.  Ratio  est,  quia  Litaniae  affixae  sunt  diei , 
l)ec  per  se  videntur  coniungi  cura  Matutino  et  Laudibus,  sed 
sunt  quid  oranino  distinctura.  Insuper  recitanlur  loco  assisten- 
tiae  ad  processionem,  quae  assistentia  oranino  diei  est  affixa. 


(a)  De  hac  quaesllone  ita  Salmanticenses  [Tract.l^.  Cap.  3.  n.  15.) 
habenl:  Probabilissimum  ducimus,  posse  matutimm  cum  laudibus 
immediate  hora  secunda  diei  (scil.  post  meridiem),  qua  solent  ves- 
perae,  recitari.  Pro  qua  sentenlla  mox  allegant  Sanchez,  Molfesium, 
Quintanadvenas,  Leandrum,  Antonium  a  Sp.  Sancto,  Martinum  Le- 
desma,  Trullenehium,  Martinum  a  S.  loseph,  Caramuelem,  et  Diana. 
Subdunl  autem  :  Ex  his  plures  nec  veniale  peccatum  esse  dicunt, 
hanc  anticipationem  etiam  sine  causa  factam  ;  alii  vero  esse  veniale 
asserunt,  sed  quamlibet  causam  excusareab  eo.  S.  Alphonsus  [Lib.  4. 
n.  174.)  his  addit  Tamburinum  ,  qui  [In  Dec.  Tr.  2.  Cap.  5.  §.  5. 
n.  2.)  hanc  sententiam  aeque  ac  alias  vocat  probabilem.  Dlana  vero 
[Tom.  3.  Tr.  6.  Resol.  62.)  adiungit  Fabrum,  et  (ResoL  64.  n.  2.) 
Escobarium  a  Corro,  Garciam,  et  Machadum;  ac  advertit  praeterea, 
Sanchezium  [Consil.  Lib.  7.  Cap.  3.  dub.  37.)  opinionem  suam  ex 
doctrina  S.  Thomae,  Viguerii,  Turrecrematae ,  ac  Navarii  con- 
firmasse. 


DE  bTATIULS  rAKTK.l  LAhlDLS  51 

Praetcrca  si  fcsluni  S.  Marri  IransftTalur,  non  dchcnl  Iransfcrri 
Lilaniac;  cr^o  slriclc  Malulino  non  inliacrcnl,  inio  nullarn  cun- 
Dcxioncni  cum  illo  habcut.  —  5.  Lig.  n.  17i.  (Juaer.  3*.  — 
Lacroix. 

67.  QuAER.  7*  An  praevidens  imjirdimenlum  pro  rerita- 
tione  Offirii  in  ipsa  die  ohlujalionis,  lencalur  recxlare  Matutmnm 
et  Laudcs  in  cespere  vigiliae'! 

Resp.  Seg.  Ratiocst,  (juia  licct  Malutinum  cl  Laudes  rccilari 
possinl  pridic,  non  tamcu  dchcnl.  Ergo  ohligatio  stricta  non 
urgct  anlc  mcdiani  noclcm  scqucnlcm  ;  crgo  non  cst  ipsi  anlca 
satisfacicndum.  Krf^o  slanlc  imprdimcnto  a  mcdia  norlc  ad  mc- 
diaiii  noctcm,  lollilur  ohligatio.  Valde  tamcu  convcnil,  ut  rcci- 
tatio  anticipctur. 

68.  —  Qlaer.  8*  Quanam  hora  incipi  possit  recitatio  Yespe- 
rarum  mane  tempore  Qu(idr(ujesimae'f 

Jlesp.  Dirunl  Salmanlicenses^  trart.  IG.  c.  '.].  n.  1j.,  Vcspc- 
ras  in  Quadragcsima  rccitari  ah  hora  undccima  posse,  scu  una 
hora  anlc  mcridicm.  Urgula  autcm  gcncralis  esi,  ut  Vcsperae 
privalim  rccilari  possinl  cadcm  hora,  qua  in  choro  rccitari  so- 
lciit.  Porro  in  choro  rccitari  dchcnl  po.sl  .Missam  convcnliialcm 
ct  Nonam.  Iloracaulcm  Missac  couvcnlualis  a  consucludinc  lo- 
corum  pcudct. 

.NuTA.  4°  .Nuo  Jtlur  obligatiu  Vrspcrat  rrritandi  •nte  incriJirin  teuipore  Qiui- 
dragrtimae  ,  tcJ  r«t  nirrani  pritilrgiuni  ,  quu  nemn  ati  tenrtur.  Gtmplrtoriuio 
autrm  prarJirto  prifilcgio  uon  gauJcl  \  unJe  umni  tcaipvrc  po»t  uicriJicm  reci- 
tanJum  r»t. 

NOTA.  2"  Olim  tic  Ilorae  rerltabanlar :  Malulinum  posl  roeJiatu  noctem,  Ijia- 
Jr»  a<l  niiruram,  Prima  po«l  «oli*  ortum,  Trrtia  aJ  horam  nnnam  malulinam,  S<ila 
aJ  nirriilirm,  Nona  aJ  horani  Irrliam  pomrriJianam,  \r»pcrar  aJ  lolit  o<rra»uai, 
Couipletorium  aJ  ooctia  crrpuaculuui.  liiar  Clericaa  orJioaliu  •ubJiacooua  leoelar 
tanlum  aJ  rrritauJa»  IIora«  tnupori  orJinalionii  rormp^inJrntes.  Igilur  ti  orJioa- 
tio  lidt  uiilc  liordiit  uuiiaui  uiutuliiiam,  IrurLilur  aJ  Tfrtiam  rrcilauJaui,  oou  tcr* 
td  Ilarasi  antoceJentr*. 

//.  Qunad  locum  et  situm. 

69.  —  r  Quoad  locum.  Oftii  ium  chori  in  ipso  loco  ad  hoc 
dcstinato,  scu  in  choro  vcl  in  Kcclcsia  rccilari  dchct.  onicium 
TCro,  si  rccitctur  privalim,  diri  potcst  iu  omni  loco  dcccnli. 
sivc  in  oratorio,  sivc  domi,  sivc  rurc,  aut  ctiam  in  via  dcam- 


52  TRACTATDS 

bulando,  aut  iler  agendo,  dummodo  locus  attentioni  requisitae 
et  devotioni  congruus  sit.  —  5.  Lig.  n.  179. 

2"  Quoad  situm.  Privatim  recitari  potest  Officium  in  omni 
situ  decenti,  sive  genibus  flexis,  sive  stando,  sive  sedendo, 
sive  deambulando.  Ita  praxis  universalis,  cui  concinunt  omnes 
Theologi. 

Quaesita : 

70.  —  QuAER.  V  An  liceat  recitare  Officiwm  decumbendo  in 
lecto  ? 

Resj).  Neg.,  seclusa  rationabili  causa  ;  talis  enim  situs  aliquara 
sapit  irreverentiam.  Idem  etiam  dicendum  est  de  quolibet  ab'o 
situ  mollitiem  redolente.  Attamen  haec  irreverentia  nunquam 
peccalum  veniale  excedit.  —  S.  Conc.  et  Yiva,  apud  S.  Lig. 
n.  176.  Quaecumque  autem  causa  mediocris  ab  omni  culpa  ex- 
cusabit,  V.  gr.,  morbus  aut  infirmitas  quaelibet,  dolor  capitis, 
defatigatio,  vel  si  quis  nocte  dormire  nequeat,  Officiumrecitare 
posset,  quin  surgere  teneretur. 

QuAER.  2"  An  liceat  Officium  recitare  in  curru  vel  equo? 

Resp.  Affirm.  Ratio  est,  quia  id  nulla  lege  prohibetur;  nec 
aliunde  obstat  attentioni,  necreverentiae  orationi  debitae,  etiam- 
si  alii  essent  itinerantes  et  simul  confabulantes.  Id  enim  obtinuit 
generalis  etiam  piorum  consuetudo.  —  Ita  communiter. 

71.  QuAER.  3'  An  sit  culpa  non  servare  ruhricam,  ex  qua 
preces  quaedam  genibus  flexis  sunt  recitandael 

Resp.  V  Neg.,  si  agatur  de  recitatione  extra  chorum.  Etenim 
ex  consuetudineetcommuni  interpretatione,  haec  rubricasolum 
chorum  respicit.  Idem  autem  dicendum  de  signo  crucis,  et  de 
aliis  signis  in  choro  usitatis.  Haec  quidem  laudabiliter  fiunt  in 
privata  recitatione ,  sed  citra  culpam  omiltuntur.  —  S.  Lig. 
n.  179.  et  alii  communiter. 

Resp.  2°  Si  agatur  de  recitatione  inchoro,  controvertitur.  Af- 
firmandum  videlur,  quia  rubrica  aliquid  praescribens,  prae- 
ceptum  imponit.  Attamen  talis  omissio  numquam  culpam  venia- 
lem  excedere  potest.  —  S.  Lig.  ibid.,  etc. 

QuAER.  4°  An  sit  peccatum,  Breviarium  recitare  in  loco  in- 
decentif 

Resp.  Probabilius  negandum  videtur  per  se,  secluso  con- 
lemptu,  nisi  locus  attentioni  debitae  obesset,  v.  gr.,  ob  populi 


DE  STATIBUS  PARTICl  I.AHIUIS      ,  53 

frequciiliaiu,  strcpilum,  elc;  secus  enim  indeceiis  foret  orare  ia 
loco  iudfcciiii,  (|Uorl  fiilsum  est,  8ii|uidcm,  cum  Deus  sil  ubique, 
eliam  uf)if|uc  orari  el  adorari  potfst,  ul  palet  e\  Ajiost.  I.  Tim. 
2.  8.:  Volo  riroa  in  omni  loro  orare.  —  S.  Lig.  n.  179.  —  Aa- 
croiXf  n.  l:j'20.  et  alii  roiitra  nonnullos,  qui  dicnnt  adesse  p^^c- 
catum  vcuialc,  (piod  hoc  ali(|ua  irrevcrcnlia  non  careat. 

pi.NCTrM  iir. 
De  modo  Uoras  recitandi. 


llorap  lunt  rccilaotlae  :    1°  ur<iin<*   prnritrripto ;    2*  cutu  drbiUi  prnounlialiooe; 
3'  cuiu  •llriiliune  ul  ili->uliune  stifiit  iciilr. 


/.  Quoad  ordinem. 

72.  —  Duplex  ost  ordo  servaiidiis  in  Breviarii  rpritnlionr, 
scilicct  ordo  Ollicioriiin  el  ordo  llorarum.  T  Ordo  OlViciorum 
descrihilur  ex  calendario  fcslorum  ct  in  ruhricis  pro  illoriini 
Iranslalionc,  uhi  plura  simul  concurrunt.  *r  Ordo  llorarum  illc 
est,  (|ui  iii  Hreviario  exponitur,  nempc  ut  recitcliir  primo  loco 
Matuliuum  cuiii  Laudibus^  dcindc  suhiunf;anlur  llorac  [jarvao, 
seu  Piima,  fcrtia,  Scsta,  Mona,  cl  landcm  ^cquanlur  Yesperae 
cuiu  Complctorio. 

Quaesita: 

73.  Qlahu.  1  .{u  praecepto  recitandi  lloras  satisfaciai, 
qui  ex  errore  vcl  inadvcrtcntia  aliud  Officium  prn  offieio  diei 
recitat} 

Rcsp.  Affirm.  Ratio  est,  quia  non  praesumilur  Ecclesia  vello 
ali(|ucin  iino  dic  his  ad  lioc  oniis  ohli^ari,  cl  quia  sul»stanlia  re- 
citalionis  salis  scrvala  est.  Ilinc  axioma  vulf;arc,  quod  veluti 
rcf^ula  in  tali  cusu  hahclur:  (tfficium  pro  Officio  ralet.  Nulla 
igilur  esl  ohli^itio.  coniplcta  recilatione.  aliud  Onicium  reci- 
tandi.  Ita  communttcr.  S.  I.ig.  n.  Ifil.  Quaer.  :\\  —  Aa- 
croi.r  n.  l:i.*JI.  —  Idcin  diccndiiin  cliam  de  parle  (pi.iruniqiie 
Oflicii  iu\la  axioma  :  Hrror  rnrrij/i/ur,  uhi  drprehrnditur. 

Consilium  tamen  est,  iiKpnt  l.aymann  cum  altis,  \\o\\  vcro 
ohli^alio,  suhiun;;cro  propria  Oflicii  omissi.  Sed  in  casu  (|U0 
Onicium  cssel  nolahilitcr  hrcvius,  v.  ^r.,  Oflicium  Sancli  ali- 


54  TRACTATUS 

cuius  loco  Officii  Dominicae,  fieri  debet  compensatio  recitando 
novem  Psalmos  ex  1*  Nocturno.  —  S.  Lig.  ibid. 

74.  —  QuAER.  2'  Si  quis  ex  errore  recitaverit  aliquam  par- 
tem  tantum  Officii  indebiti,  et  ad  errorem  advertat^  an  possit 
prosequi  inceptum  Officium,,  aut  teneatur  recitare  reliqua  de 
Officio  dieil 

Resp.  Datur  libertas,  iuxta  communem  sententiam  Theolo- 
gorum.  Potest  igitur  yel  prosequi,  vel  reliqua  recitare  de  Offi- 
cio  debito,  finito  tamen  Psalmo,  vel  oratione.  Attamen  melius 
est  Officium  mutare  iuxta  multos,  qui  statuunt  hanc  regulam : 
Error  corrigitur,  ubi  deprehenditur.  Sed  hoc  est  ex  mero  con- 
siho,  non  vero  ex  praecepto.  —  S.  Lig.  n.  161.  Quaer.  5'.  — 
Lacroix,  n.  125S.  —  Tambur.,  etc. 

75.  —  QuAER.  3'  An  cum  iam  dixeris  unum  Officium  pro  al- 
tero,  possis  Officium  omissum  recitare  die,  qua  occurret  Officium 
iam  a  te  recitatum  ? 

Resp.  Neg.  Sed  Officium  recitatum  iterum  est  recilandum. 
Ratio  est,  quia  Ecclesia  tunc  solum  praescribit  Officium  trans- 
ferri,  quando  est  impedimentum  propter  Dominicam  vel  Offi- 
ciummaius;  insuper  adest  obligatio  se  conformandi  cum  ritu 
communi  Ecclesiae.  —  Sic  Lugo,  Resp.  Mor.  lib.  5.  dub.  8. 
Hoc  dicit  probabilius  S.  Lig.  n.  161. ;  sed  ut  moraliter  certum 
habendum  est,  ex  Decreto  S.  R.  Congreg.  die  17  lunii  1674, 
apud  Gardellini,  n.  2634.  (Ed.  III.). 

76.  QuAER.  V  An  vel  quomodo  peccet,  qui  scienter  aliud 
Officium  pro  Officio  diei  recitat  ? 

Resp.  V  Nullum  peccatum  facit,  si  rationabili  de  causa  id 
faciat,  V.  gr.,  si  Officium  proprium  habere  facile  nequeat,  vel 
si  caritatis  causa  recitet  cum  socio  Officium  diversum  dicente, 
modo  Officium  illud  sit  a  S.  Sede  approbatum,  et  sit  aequale  vel 
fere  aequale;  imo  sola  ratio  societatis  sat  rationabilis  apparet, 
ait  S.  Lig.  n.  161. 

Resp.  2"  Seclusa  ralione,  erit  quidem  peccatum,  sed  veniale 
tantum,  si  Officium  in  aequale  aut  fere  aequale  mutetur,  ser- 
vato  eodem  ritu  recitandi  licito,  quia  satisfit  obligationi  quoad 
substantiam,  modo  tamen  raro  fiat.  —  S.  Lig.  ibid.  —  Roncaglia. 
—  Sporer,  etc,  conlrR  alios,  qui  dicunt  semperesse  mortale. 

Resp.  3°  Si  Officium  notabiliter  brevius  recitetur,  grave  pec- 
catum  est,  quia  tunc  non  satisfit  substantiae  obligationis.  Patet 
tum  ex  natura  rei,  tum  ex  prop.  34^  ab  Alexandro  VII  damnata 


DE  STATinUS  PARTICrLMUBlS  55 

c|uao  sic  sonnt:  In  die  Palmarum  rrritans  Officium  Paschale 
satisfacit  prarrrpto. 

•77.  —  yi.AER.  .*)*  Quale  sit  peccatum  ordinem  incertere  in 
recitatione  l/orarumf 

Itr.sj).  1*  In  rcrilalionp  ;>rna/a  miiiiinani  oxrrdil  voninlo,  sc- 
clusd  ronUMnplu,  (juia  lalis  onlinis  iuversio  ^raveni  deformila- 
lem  non  (•oniincl;  ordo  cnim  scrvandus  non  esl,  nisi  suh  prae- 
cepto  secundario  ct  lan(|uam  rirrumstantia  minoris  niomonti. 
Si  autcm  cx  ali(|ua  iusta  rausa  ordincm  mulcs,  v.  gr.,  ad  re- 
cilnridtiin  rum  socio,  qui  iam  ullcriiis  in  rocitalionc  prorcssil, 
omni  prorsus  rulpa  carchis.  Dinint  (piidam,  invcrsionom  ordi- 
nisi^ssc  pcccatum  mortalc,  si  frc(|ucntcr  lial;  sei\  prohabilius 
negandum  cst  rum  S.  Li(j.  ti.  ]"/.). 

Ftr.sp.  2*  In  recilalionc /)ii^/i>a,  controvrrlilur,  utruin  sit  pcc- 
catuiii  ;.'ravc,  nocnf^,  invcrlorc  ordinom  aut  mutaro  tcinpus  Ilo- 
raruin.  Alii  affirmnnt,  si  invcrsio  vcl  lomporis  miiiatio  sil  nota- 
bilis,  ncc  adsil  causa  excusans.  Ralio  cst,  quia  Canoncs  pluries 
repolunl,  Iloras  slatutis  tcmporihusessc  recitandas.  —A:or, elc. 
—  Srijant  voro  alii,  ipiia  liuiiisiiiodi  ciroum^tanlia  non  pfrtinot 
ad  pracoopli  sulxlanlinm,  scd  cst  moro  noridrnialis.  I  ira()ue 
scnlonlia  probahilis  c<t;  scd  scrunda  prohaliilior,  (piia  do  gravi 
praecopto  non  ronslat.       Un  S.  li(j.  n.  171. 

78.  —  Ql'aki\.  ()•  (Juaenam  sit  rausa  lloranim  ordinem  in- 
terlendi? 

Resp.  Ouaoliliot  causa  rnlionahilis  o\ru<nt.  Pussunt  aulom  as- 
signari  sctpimifs,  srilirot  I*  si  inviloris  ab  amico  ad  nliipiam 
lloram  ('iiiii  ipso  rccitnndam,  ot  tii  Iloram  pracrcdcntcm  aul 
praecedcnlcs  nondum  recilaveris;  2*  si  mane  non  habcs  Brc- 
viariiim  ad  niaiiiiin,  nor  rommodc»  j)ossis  cxsprrlarc,  tunr  pos- 
ses  o\  Diurnali,  (piod  hahos,  roritarc  Ilorns  diurnas,  poslon  .Ma- 
tutinuin  rcrilnlurus;  V  si  non  hnhcas  Lcclioncs  ad  mnnum.  po- 
les  recilarc  Psalmos  Malulini  cl  Lnudiim,  imo  ct  rcliipia,  dilalis 
Lectionihus;  i*  si  vcnias  ad  rhorum  Ilorn  inm  inropla,  polcs 
pcri^oro  rum  nliis,  ot  postrn  (pino  omis^^n  sunl.  supplorc.  Iiom 
si  vonins  nd  rhorum  unn  llora  iam  ahsoluln,  polos  ranlaro  rum 
choro  postcriorom,  et  poslon  supplcrc  priorom.  Ita  S.  iig. 
n.  170.  —  Larroir.  n.  1:101).  et  1311.,  et  alii  communitrr. 

79.  Qi  AK.n.  7*  An  sit  prcratum  direrr  .Matutinum  diei  se- 
quetttis  antr  ahsnlutum  Offirium  diei  prarsentis? 

Ilrsj).  Vm  ipiidtMu  porrnliiiii.  ail  l.nrroi.r,  n.  1:11.7.,  scd  vc- 
niale  tanlum,  si  al)S({uc  causa  liat.  Sed  ne(]uc  constat  cssc  tc- 


56  TRACTATUS 

niale,  cum  Officium  unius  diei  nullum  ordinem  habere  Yideatur 
cum  Officio  alterius  diei.  luxta  sententiam  autem,  quae  lenet 
esse  peccatum  veniale,  sufficiens  causa  est  incipiendi  Matutinum 
diei  sequentis,  antequam  Officium  diei  praesentis  absolveris,  si 
ab  alio  rogeris,  ut  Matutinum  diei  sequentis  cum  ipso  reciles; 
et  generatim  omnis  causa  sufficiens  ad  inversionem  ordinis  in- 
ter  Horas  eiusdem  diei,  sufficeret  etiam  in  praesenti  casu.  — 
Lacroix,  n.  1315. 

80.  —  QuAER.  8°  An  peccet,  qiii  non  recitat  commemoratio^ 
nes  iuxta  ordinem  per  Rubricam  assignatum^i 

Resp.  Negant  plures,  quia  Rubrica  illa  mere  directiva  vide- 
tur,  sicut  eae  quae  situm  corporis,  vel  signa  crucis  respiciupt. 
Imo  idem  dicunt  de  ordine  servando  inter  commemorationes 
in  Missa.  Sed  hoc  saltem  ultimum  negandum  est,  quia  omnes 
Rubricae  intra  Missara  servandae,  sunt  praeceptivae,  ut  dicit 
5.  Lig,  n.  399. 

//.  Quoad  pronuntiationem, 

81.  —  Pronuntiatio  debet  esse  vocalis,  integra,  continuata. 
V  Vocalis.  Officium  recitari  debetvoce,  et  quidemdistincia; 

non  autem  sufficit  ut  sola  mente  legatur,  aut  tantum  oculis  per- 
curratur:  nec  satis  est,  si  recitetur  gutture  vel  intra  dentes,  aut 
syncopando,  linguave  titubante,  abbreviando.  Ratio  est,  quia; 
oratio  proprie  vocalis  praecipitur ;  porro  non  censetur  proprie 
vocatis,  nisi  voce  dislincta  fiat.  —  Ita  omnes. 

2*  Integra.  Officium  integre  recitari  debet:  ad  integritatem 
autem  pertinent  Pater,  Ave,  Credo,  in  principio  et  fine  Horarum, 
prout  in  Rubricis  adnotatur.  Non  tamen  pertinent  ad  integrita- 
tem  Officii  orationes,  Aperi,  Domine^  et  Sacrosanctae ;  illae  enim 
sunt  de  solo  consilio  recitandae. 

3'  Continuata.  Quaecumque  notabilis  interruptio  intra  unam 
Horam  canonicam  estpeccatum,  qua  unitas  ab  Ecclesia  prae- 
scripla  rumpitur;  sed  peccatum  veniale  non  excedit.  —  S.  Lig. 
n.  166. 

Quaesita : 

82.  —  QuAER.  r  An  recitans  Officium  debeat  se  audire,  ut  sa- 
tisfaciatf 


DE  STATIBCS  PARTICILARIULS  57 

Resp.  ypg.  prnbabilins.  Ralio  csl,  (juia  ad  Ilorarum  ohl  j  i- 
lioni  salisrnripndijfii  non  prnrripilur  audilio,  si-d  lanluni  rccita- 
lio,  id  esl  vcrhorunj  pronuiilialio,  (juac  dicilur  vornlis  :  sufticit 
igilur,  ut  ille,  (|ui  recilat,  siMiliat  sc  vcrba  pronunliarc.  -  Lay- 
mann,  Spor.,  Salm.,  ct  hoc  dicit  sat  probabile  S.  lig.  n.  UJ3. 
conlra  alins. 

83.  Oi  AKu.  -2*  Ouaenam  sint  ransae  iustae  Officium  inter* 
ruinprndi  'f 

Hrsp.  yuaelihet  causa  ralionahilis  sunicil  nd  llorani  (juam- 
cuiiKjue  inlerrunipcndam.  Rationrs  aulcm  sequcnt(\s  praeserlim 
adnimicranliir:  1*  (juaclihcl  ulilitas  propria  vel  alicna,  (juae  si- 
nc  aIi(|uo  incomiiiodo  (lilTcrri  non  possel  ;  2'  ralio  urhanilatis 
vel  carilalis,  aul  ralio  exeiiucndi  iiiandata  Superiorum ;  :{*  si  ex- 
cipienda  sit  confessio  alicuius,  (pii  non  lihenlcr  exspectarel;  i* 
si  velis  ali(]uid  agerc  aut  adnolare,  ut  lollas  dislractionem  sive 
solliciliidinem ,  v.  pr.,  ne  ohliviscaris,  etc,  modo  tamen  non 
rre(|uenl(r  li.il;  ijuia  rre^picns  mlcrruplio  oh  lalcm  cau>am  ali- 
(jua  irreverentia  non  carct ;  V  licilc  cliam  potest  inlenici  ali- 
(jua  hrevis  oratio  inter  oran(him,  vel  aliquis  intcrdum  pius  cor- 
disalTectus.  Non  lamen  liceret,  meditandi  gralia,  in  istis  diutius 
et  frc^picnlcr  immorari,  (piia  ralio  recilalionis  seu  oralioiiis  vo- 
calis  non  salis  scrvarelur;  itcm  si  vocalis  oralio  !on^'ior  cl  mini- 
mc  pertinens  ad  onicium  diccrclur:  pars  enim  notahilis  adde- 
retur  lloris,  quod  essel  veniale  utpote  contra  forninm  prac>crip- 
tam.  —  .V.  liq.  n.  168.  —  Salmant.,  Ir.  16.  r.  :l.  /i.  i.  —  /.o- 
(Toi>,  n.  1307.,  ft  alii  rnmmuniter  !a\ 

8i,  —  (JLAKR.  W"  .1/1  Malutinum  separari  possit  a  Lauitibus^f 

Hesp.  Affirm.  iuxla  communem  sciilentiam.  Sic  enim  S.  Lig. 
n.  167.:  Cnmmune  est  qund  .Matu/inum  potest  a  Lauiiibus  .^epa- 
rari  .sine  ulla  rau.sa,  ut  (tirunt  Salm.,  Itonar.,  Concin.,  Suar.^ 
Sanrh.,  .\avarr.,  Lacr()i.r,  Less.  Tunc  auleni,  riiiilo  Matulino, 
diccndiim  esl  fntrr  nostrr,  iil  ficri  dehet  posl  qiiiimi mnque 
llorani. 

8S.  —  ()LAKn.  4*  An  Sociurni  separari  possint  sine  causa^f 

Besp.  \ff\rm.  Constat  cx  univcrsali  consucludine.  ciii  nulla 
Ie\  oppimi  polcsl.  Imo  olim  cx  praxi  Kcclcsiae  separah.intur, 
cuni  in  vanis  noctis  horis  rccilan  solerent.   Ouare  ii;itur  niinc 


(a)  Slve  iusta  de  causn  (pils  hornm  inlprnimpnt,  slve  nhs(j\ip  cau- 
sa,  neulra  inliN  j^olhcsl  jiartcin  jirius  ritc  rocitatam  tonclur  rcjiplcre. 


58  TRACTATUS 

separari  non  possent?  —  Ita  Salmant.  et  aliicommumus,  contra 
alios.  Imo  dicunt  non  pauci ,  intervallum  etiam  trium  horarum 
interponi  licereinter  singulos  Noclurnos,  sine  causa  speciali.  Si 
autem  adsit  iusta  causa,  cuius  gratia  Nocturni  separari  debeant, 
intervalluQi  illud  pro  ratione  illius  causae  protrahi  etiam  potest. 
Ita  Busemb.,  Bonac,  Salm.,  Viva,  quorum  sententiam  merito 
probabilem  appellat  S.  Lig.  n.  167. 

86.  —  QuAER.  5'  An  vel  quomodo  peccet  ille,  qui  recitato  uno 
vel  altero  Nocturno  in  vigilia ,  reliquam  Matutini  partem  tota 
nocte  interiecta  recitatl 

Resp.  r  A  peccato  mortali  semper  eximendus  est,  quia  sub- 
stantiae  praecepti  satisfacit.  Etenim  ex  Regula  generali  tradita 
a  S.  Lig.  n.  168.,  et  ab  aliis  communiter,  praecepti  substantiae 
satisfit  quoties  Officium  integre  recitatur  in  die  naturali,  vel 
ecclesiastico,  ita  ut  nunquam  peccalum  veniale  tunc  excedatur, 
quantacumque  interruptio  etiam  seclusa  causa,  intercedat.  Ergo 
casus  praesens  excludi  non  debet. 

Resp.  2"  A  peccato  veniali  etiam  excusandus  est  ille,  qui  ra- 
tionabili  de  causa  ita  peragit,  v.  gr.,  si  Ofticium  sit  valde  pro- 
ductum,  ut  Officium  Dominicae,  et  recitato  primo  Nocturno  sit 
valde  defatigatus,  vel  somno  obrutus,  etc.  Ratio  ex  dictis  se- 
quitur,  siquidem  iusta  de  causa  interruptio  quaelibet  licita  est. 
Reuter,  de  Horis  can.  n.  262. 

8T.  —  QuAER.  6°  An  vel  quatenus  repetenda  sit  aliqua  Bora 
propter  notabilem  interruptionem  interpositamf 

Resp.  V  Hora  integra  nunquam  est  repetenda,  etiamsi  inter- 
ruptio  absque  iusta  causa  interposita  fuerit.  Ratio  patet  ex  mo- 
do  dictis.  Insuper  singuli  Psalmi,  singulaeque  Lectiones  vel  Ora- 
tiones,  suam  completam  significationem  habent,  et  satis  uniun- 
tur  per  intentionem  continuandi. 

Resp.  2"  Imo  per  se  rigorose  loquendo,  nihil  est  repetendum, 
etiamsi  interruptio  in  medio  Psalmo  fiat,  modo  non  sit  in  medio 
versiculo,  vel  in  media  oratione,  quia  etiam  singuli  versiculi 
suam  particularem  significationem  habent.  Attamen  si  Psalmus 
sit  brevis,  convenientius  ab  initio  repetetur.  —  S.  Lig.  n.  168., 
et  alii  communiter^  contra  aliquos. 

QuAER.  T  An  in  recitatione  Officii  liceat  aliquid  ex  devotione 
miscere,  vel  apponeref 

Resp.  Neg.,  quia  in  OfSciis  nihil  estaddendum  vel  immutan- 
dum,  nisi  a  Sede  Apostolica  fuerit  concessum.  —  Sic  5,  Congr, 
Rit.  die  10  lunii  1690. 


DE  STATIBUS  PARTICILARIBUS  5f 

88.  —  QuAER.  8*  A(l  fjuid  tenfatur  ratione  pronunliationis , 
rerilans  /foras  cum  sorio,  rel  rum  rhoro? 

m 

Jtrsj).  Kcijuiriliir  nd  s<'ilisfarien<liini  ol)li;xationi.  T  ul  roriui- 
tio  allornis  vcrsiluis  lial.  Si  auloni  pliiros  (|uani  diio  rorilrnl , 
del)Ol,  faclo  duplici  clioro,  allornatini  rocitaro,  quia  illc  solus 
modus  Ecclosiae  consuoludino  adniillilur ;  2*  dicanliir  vorsus 
succrssivo,  ot  non  siniul ;  noc  uniis  dohot  rosumorc,  anto<jiiam 
allor  suum  ox|)Ioveril;  sociis  si  ossol  nolaliilis  anlicipalio,  roci- 
talio  itoranda  foret;  3*  quae  ab  uno  dicuntur,  ah  aliis  audian- 
lur,  iit  communiccnl,  el  liat  una  oraiio  moralis.  Non  autom  ne- 
cesse  esl,  ul  audientos  submissa  voce  parlom  aliorum  pronun- 
lient.  —  fta  rowmunissimr.  —  S.  Lig   n.  \i\i. 

(ji  AER.  0*  .1«  satisfarias,  si  rerites  lloras  rum  laico,  aut  aiio 
non  obligato,  aut  rum  (listrarto^  vel  non  atlento? 

Resp.  A/firm.  ad  omnia.  Ralio  esl,  (juia  haec  non  impodiunt, 
quominus  tu  recitos  IToras  iiixta  morom  Ecclosiae.  Dofcctus  o- 
bligationis,  vol  allonlionis  c\  jinrlo  altorius,  tiiam  rocitationom 
non  immiitat,  ncc  vitial.  Kr^o  si  socius  sit  obli^^alus,  ct  non  at- 
lendat,  ipsc  non  salisfacil,  non  communicando  lecum;  sed  non 
impcdit,  (juominus  tu  cum  oo  communices,  si  roclo  pronuniiot, 
ct  roclc  audias,  quia  tu  suiricicnter  cuni  eo  coinmunicas.  —  La- 
croi.r^  n.  \'2*)'k 

8!l.  —  yiAKH.  10*  An  tnicaris  repetrrr ,  ijuar  rrritasti  rum 
imperferta,  seu  mutilata  pronuntiationef 

Hesp.  V  Affirm.,  si  mulilalio  sit  valdc  notabilis,  ita  ut  scnsus 
Tcrborum  sit  corruj^tus  ot  dostrucius,  oliamsi  involuntario  focc- 
ris,  (juia  vitium  substanliam  roritationis  aflicit,  modo  nnn  obstct 
im|)ossil)ilitas,  v.  gr.,  balbiitios. 

Hesp.  2*  IS'eg.,  si  ita  syllabas  mutilcs,  ul  sensus  verborum 
Don  corrunq)atur,  vel  si  mutiles  in  parva  quantitatc  ;  culpa  enim 
tua  timc  iion  ailicit  subslantiam  oblijiationis,  ot  jiroindo  vcniale 
non  oxcodit.  Imo  nuHo  modo  |)occas,  si  hoc  facias  invobmtarie 
ob  inadvcrtcntiam,  vcl  balbiitiom,  aut  invcttTalam  consuctudi- 
ncm ,  quao  dillicullor  vmci  possit,  dummodo  hanc  consuctudi- 
ncm  cmcndarc  studcas. 

QiAKR.  W  An  oratio  (iirenila  stt  post  MuluUnum ,  quando 
Lauitrs  separantur'f 

Resp.  iS'eg.  probabiUtrr,  scd  suflicit  post  Malulinum  rccitarc 
Pater  noster.  llatio  cst.  quia  probabiliter  Maiutinum  ct  l^udcs 
unam  lloram  moralitcr  cRiciunt,  cl  aliundc  oratio  in  sola  noctc 


00  TRACTATUS 

Nativitalis  Domini  praecipitur.  —  Ita  S.  Lig.  n.  167.  —  Sal- 
mant.  —  Sanchez.  —  Vioa,  etc.  —  Yoity  n.  1064.,  etc. 

Affirmant  lamen  etiam  probabiliteraW],  quia,  aiunt,  probabi- 
le  est  Matutinum  et  Laudes  esse  duas  Horas  distinctas.  Sic  Ga- 
vantus,  Bonacina,  Navarr.,  et  probabile  dicit  S.  Lig.  ibid.  {a). 

QuAER.  12°  An  ante  Laudes  a  Matutino  separatas  dicendum 
sit  Pater  et  Ave,  ut  ante  alias  Horas^i 

Resp.  Aiii  affirmant  absolute,  quia  tunc  Laudes  sunt  Hora  di- 
stincla  a  Matutiuo.  Sic  Saettler,  etc.  Alii  negant  probabiliuSy 
quia  id  nullibi  praescribitur.  Nec  valet  ratio,  quod  Laudes  tunc 
sint  instar  Horae  distinctae;  nam  Pater  et  Ave  non  dicuntur  ini- 
tio  Completorii ,  quamvis  hoc  sit  Hora  distincta.  —  Ita  Yoity 
n.  1064.  —  Lacroix,  n.  1305. 

///.  Quoad  attentionem  et  devotionem. 

90.  —  Ofiicium  recitandura  est  attente  et  devote,  cuni  sit  ora- 
tio  et  quidem  publica,  seu  a  ministro  publico  abEcclesia  depu- 
lato,  recitanda.  Hinc  voluntarie  distractus  in  Horis  recitandis 
peccat  saltem  venialiler.  An  autem  aliquando  peccet  graviter, 
mox  in  quaesitis  dicetur. 

Non  autem  solae  distractiones,  quae  intenduntur,  voluntariae 
sunt,  sed  etiam  eae  omnes,  quae  volitae  sunt  in  causa,  scilicet 
quae  proveniunt  ex  negligentia,  levitate,  niraia  praeoccupatio- 
ne  negotiorura  peragendorum,  ex  curiositale  ad  obiecta  externa 
circuraspiciendo,  ex  circurastantiis  loci  vel  temporis  nonoppor- 
tuni,  seclusa  sufficiente  ratione.  —  Bouvier,  etc. 

Quaesita: 

91.  —  QuAER.  V  Quotuplex  distinguatur  attentiof 

Resp.  Dupiex,  interna  scilicet  et  externa.  Prior  consistit  io 
interiori  mentis  advertentia  ad  id,  quod  agitur ;  posterior  ea 
est,  quae  excludit  oranera  externara  actionera  physice  cura  reei^ 
latione  incompossibilera,  ut  esset  fabulari,  scribere,  etc. 


(a)  Haec  ad  meram  lectoris  erudilionem,  nlhil  autem  ad  praxim 
conferunl.  Obligatio  enim  mere  probabilis  iam  nou  est  ohligalio , 
sed  mera  opinlo  obligationis,  quae  obligandi  vim  non  habel. 


DE  STATIBrS  PAKTK  ri.ARIFJLS  C\ 

Rursus  altPnlio  iulerna  Iriplex  esl,  scilicrl  1*  spiritualis,  quae 
csl  ad  Dcum  ipsum,  ul  oralionis  lorminum  ;  2*  lillrralis,  scu  ad 
sensiim  verhorum  ,  el  rcrum  signifiralioncm ;  3*  maUrialis , 
quac  fil  ad  verha  lantum,  scu  ad  ea  rile  profcrcnda.  \ide  /•■ 
vol.  num.  3H. 

Qlakk.  2*  An  allentio  inlema  sub  gravi  requiratur'> 

Itesp.  Dijplcx  esl  senlenlia  inler  Theologos. 

I'  Sententia,  Qicommuninr,  affirmat.  Ratio  esl,  T  (juia  ora- 
tio  sinc  all('iili(»ni'  inl»Tna  non  csl  oralio.  Elcnim  oralio  est  ele- 
vatio  nicnli»^  ad  Dcuni;  al(|ui  scclusa  inlcrna  all«'nlione.  nulla 
hahclur  ad  D<ujin  nicnlis  clcvalio.  Ergo....  Praclcrca  ad  Iloras 
pcrsolvcndas  rcquirilur  saltem  aliqua  intcntio  colcndi  Dcum ; 
at(iui  hacc  intcnlio  hahcri  nc^juit  sine  ali(|ua  attentionc  interna. 
Er^o....  2"  Quia  crcdcnduni  non  <*st,  Ecclcsiam  intcndis^c  ma- 
tcrialem  tanlum  altcnlioncin  in  divino  Oflicio  pcrsolvcndo  prae- 
scrihcre.  Imo  Concilium  Trid.  inlcrnac  allcntionis  ncccssitatem 
vidclur  cxprcsse  declarasse  ,  dicendo  Ofiicium  esse  recilandum 
rcvcrcntcr,  dislinclc  ct  dcvolc.  3*  Si  nulla  rcquircrctur  atlcn- 
tio  intcrnn,  non  csscl  ralio,  cur  volunlaria  dislractio  iurc  divi- 
DO  proliihcrctur.  -  Ita  Sancfiez.  —  Azor.  —  Itoncaijlia,  et 
alii  viulfi. 

II'  Skntentia  negat,  el  dicit,  ad  salisfacicndum  suhslantiac 
recilarK»nis.  ct  ad  pcccatum  niorlalc  rcmovcndum,  cxlcrnam  al- 
tenlioncm  ahsolulc  sufliccrc.  llatio  csl,  (]uia  si  rciitiircrclur  at- 
lenlio  intcrna,  uon  salisfdccrcl  suac  ohlifjalioui,  qui  involunla- 
rie  disiractus  Iloras  rccitaret;  nain  dcslrucla,  quamvis  inculpa- 
bilitcr,  rei  esscntia,  rcs  ipsa  dcslrucla  osl :  hoc  lamcn  nctjuc  ad- 
versarii  admiltunl.  Sic  aulcm  concludil  .^.  I.ig.  n.  1"7.:  t  Prima 
«  scnlcnlia  pnd^ahilior  vidclur  sallcm  oh  aucloritalcm  cxlrinsc- 
«  cam,  cl  omnino  ut  tutior  consulcnda  csl  [a^ ;  scd  sccunda  lum 
a  oh  Doclorum  auctoritalcm,  (juae  non  rsl  conlcmncnda,  lum 
a  oh  rationcs  non  Icvihus  fundamcntis  innixas,  satis  prohahihs 
0  apparct.  »  Iluic  condusioni  Iihcnlcr  adhacrco.  —  Recote  dicta 
de  Missa,  t.  1.  n.  :Uj. 


(a)  Nimirum  consulcnd.i  csl  atlenlio  eliam  iulerlor,  non  vcro 
senlenlin,  guac  gravcm  inter.oris  ntlciitlonisublignlioncm  imponil , 
nc(|uc  cniin  fns  cst  inccrtam  Oj)inioncm  tamquaoi  certam  obliga- 

tioncm  iiiijioncrc. 


62  TRACTATUS 

92.  —  QuAER.  3*  Quaenam  attentio  interna  requiratur  iuxta 
priorem  sententiam  ? 

Resp.  Quaelibet  certo  sufBcit,  quia  sive  sit  spiritualis,  sive 
litteralis,  sive  raaterialis,  mens  ad  Deum  elevatur,  et  fit  vera 
oratio,  etiamsi  attentio  esset  tantum  ad  verba.  Hinc  nec  spiri- 
tualis  requiritur  attentio,  neque  litteralis,  quae  impossibilis  est 
pro  muliis,  scilicet  pro  Moniaiibus,  et  pro  nonnullis  Religiosis 
linguam  latinam  ignorantibus.  Ergo  satis  est  si  habeatur  attentio 
materialis;  sufiicit  enim  altentio  ad  verbacum  intentione  gene- 
rali  colendi  Deum.  Imo  non  requiritur  attentio  ad  singula  ver- 
ba,  sed  sufficit  attentio  moralis  et  generalis,  qua  quis  curet  om- 
nia  dicere  cum  intentione  orandi  (a).  —  Ita  S.  Lig.  n.  176.  — 
Lacroix,  n.  1344. 

QuAER.  4°  Quaenam  sint  remedia  ad  distractiones  repel- 
lendas  ? 


(a)  Si  ad  interiorem  attentionem  quaecumque  ex  tribus  praemis- 
sis,  et  materialis  quoque,  suificit,  merito  De  Lugo,  ex  cuius  sen- 
tenlia  probabile  est  sufficere  attentionem  externam,  advertit  (De 
Euch.  Disp.  22.  n.  41.),  non  sine  ratione  dixisse  P.  Aegidium  Co- 
ninch  (In  3.  P.  S.  Thom.  q.  83.  n.  301.),  reipsa  consentire  multos  ex 
adversariis  (exigenlibus  nempe  attentionem  Internam),  et  solum  de 
nomine  videri  dissensum.  Exigunt  enim  attentionem  internam ,  sed 
solum  ad  verha,  et  talem,  ut  sufficiat,  ne  aliquis  se  exponat  periculo 
male  ac  perturbate  verba  pronuntiandi,  aut  omittendi;  quae  attentio 
haberipotest  ab  eo,  qui  etiam  voluntarie  cogitaret  tunc  de  quaestio- 
ne  aliqua  metaphysica,  vel  alia  re  simili. 

Quae  quidem  non  ideo  tradit  De  Lugo,  quasi  ex  hac  senlentia 
voluntariae  orantium  distractlones  culpa  careant.  ISam  mox  loqueos 
de  aliis  adversariis ,  qui  maiorem  aliquam  internam  attentionem 
requirunt,  haec  subiicit :  Fatemur  ergo,  quoties  oratio  vocalis  con- 
tinuatur,  dari  aliqualem  attentionem  internam ;  sed  haec  est  ali- 
quando  adeo  tenuis,  ut  merito  nolint  eam  adversarii  aliqui  vocare 
attentionem;  quia  quando  exigunt  attentionem  ex  obligatione,  intel- 
ligunt  de  obligatione  magis  formali  etexplicita;  quam  tamen  nos 
dicimus  non  posse  voluntarie  omitti  absque  culpa  veniali propter  ir- 
reverentiam,  quae  intercedit,  si  Deum  alloquaris  exterius,  mknte 
omnino  ad  alia  distractus;  non  tamen  constare  de  obligatione  sub 
peccato  mortali ,  cum  adhuc  maneat  substantialiter  oratio.  Quod 
autem  subslanliaruer  tunc  oralio  maneat,  iis  rationibus  Lugo  oslen- 
derat  (ibld.  n.  29.-39.),  quae  sane,  ul  verbis  utar  S.  Alphonsi  (Lib.  3. 
n.  552.),  difpculler  solvi  queunt. 


DE  STATIBLS  rAKTICL  LAHIULS  63 

ftesft.  Alia  suiil  nc^MlivH,  el  alia  posiiiva.  Rcmcdia  nepaliva 
reducuiilur  ad  hulilr.iclnMirni  earuiu  rerum,  (juae  sunl  rausa  di- 
slraclionis,  v.  gr.,  injpedire  (juomiuus  circumva^M-nlur  oculi,  a 
maiori  hominum  slrepilu  se  subducere,  ad  negolia  diversa  non 
properare,  elc...  —  Remedia  vero  po>iliva  sunl  1*  sub  inilio  re- 
cilalionis  elTormare  intcnlionem  Deum  laudaiidi ;  2*  renovare 
inlenlioncm  in  line  PsaliiKjrum,  (luando  dicilur  (jlorin  Palri...; 
3*  Dei  praesenliam  saepe  in  menlem  reducere;  4*  sibimelexhi- 
bere  Passionem  Domini  noslri,  dislribuendo  varias  illius  Passio- 
nis  circumslanlias  per  Iloras  singulas.  —  S.  Lig.  n.  177. 

PCNCTLM    IV. 

De  causis  excusantibus  a  recilatione  Horarum. 

Causac  a  recilalione  divini  OflTicii  excusanles  sunl  1*  impos- 
sibililas;  2*  carilas ;  3*  dispensatio. 

93.  —  I.  Impossihiliias ,  sive  physica ,  sive  moralis,  cjuae 
consislil  iu  gravi  diflicultale  Onicium  recitandi.  Hiuc  excu- 
satur 

r  Oui  non  habel  Breviarium,  (juia,  v.  yr.,  illuii,  ilcr  >usci- 
piendo,  oblilus  esl,  aul  in  ilinere  j^erdidil,  cum  impotenlia  aliud 
comparandi.  Si  tanien  culpa  sua  oblitus  fucril  aul  |)crdiderit, 
aut  jiroiecerit,  graviler  peccavil,  el  omissio  llorarum  ipsi  impu- 
landa  esl. 

2"  yui  gravi  morbo  laboral,  v.  gr. ,  febri,  dolore  intesliuo- 
rum,  vel  capilis;  vel  (jui  iusle  limel,  ne  cx  recilalione  in  gra- 
vcm  inlirmitatem  incidat,  elc.  Tnde  salis  cxcusatur  (jui  pruden- 
ler  crcdit  vcl  liiiicl  nc  ob  oflicii  rccitationem  ci  notabilis  capilis 
gravedo,  vcl  crudilas  slomachi,  aul  virium  lassitudo,  aut  aliud 
grave  incommodum  indc  proveniat.       S.  Lig.  n.  IXi.  not.  I. 

3*  Convalescens  cx  gravi  morbo  per  ali^juoldies  excusari  po- 
lest  ad  arbitrium  prudcnlis,  donec  vires  reficiantur.  Et  insu[)er 
hoc  admilti  poicst,  etiamsi  inlirmus  iam  Missam  cclebraret.  — 
S.  Luj.  ihul.  uol.  II. 

4'  lAcusalur  eliam,  (jui  lcmpore  perseculionis  timet,  nc  e\ 
reciUjlioiie  Hrcviarii  prodalur ;  ilcm  (jui  graviter  oculis  laborat, 
elc.  —  N.  Lig.  n.  156.  et  157.,  et  alii  cotnmunitrr 

11.  Caritas  erga  pro.rimum,  id  cst  gravis  et  rcjuuiiiiii  occu- 
patio,  (juac  sine  >cand;\lo  aut  notabili  dctrimento  j)ro\imi  omilti 
DCijueal.  Tatisoccupatio  cxcusat  a  rccilalioocOnicii,  (juta  prac- 


64  TRACTATUS 

ceptum  naturale  caritatis  pracYalet  legi  ecclesiasticae.  Hinc  ex- 
cusaris  a  recilatione  Horarum  sive  totaliter  sive  partialiter. 

1*  Si  sub  nocte  Officium,  v.  gr.,  Vesperas  recitaturus  advo- 
ceris  statim  ad  moribundum,  neque  ad  Officii  obligationem  per- 
solvendam  tempus  vel  commoditas  tibi  suppetat. 

2"  Si  toia  die  occuperis  in  excipiendis  confessionibus,  quae 
ob  peculiares  circumstantias  differri  non  possunt,  v.  gr.,  in  sa- 
cris  missionibus,  ac  praesertim  sub  earura  tinem,  cum  sis  di- 
scessurus,  etc. 

3°  Si  concionem  sine  scandalo  aut  famae  detrimento  omittere 
non  posses,  nec  tamen  eam  praeparandi  suppeteret  tempus,  si 
recilandum  esset  Officium. 

4"  Si  occuperis  tota  die  in  sedaudis  iurgiis,  aut  assistendis 
infirmis,  v.  gr.,  tempore  morbi  contagiosi,  etc.  —  S.Lig.  n.  156. 
et  alii. 

94.  —  III.  Dispensatio  legitima,  seu  a  legitimo  Superiore 
concessa. 

r  Obligatio  divinum  Officium  recitandi,  cum  sit  de  lure  ec- 
clesiastico,  a  Superioribus  ecclesiasticis  tolli  potest. 

2°  Papa  hanc  dispensationem  concedere  potest  valide  in  omni 
casu,  etiam  sine  causa;  Hcite  autem  ex  causa  rationabili,  v.gr., 
ob  nimiam  occupationem,  ad  scrupulos  sedandos,  etc. 

3*'  Episcopus  etiam  dispensare  potest  ab  hac  lege,  sed  non  va- 
lide  sine  causa  sufficienti,  et  tantum  cum  aliquo  in  particulari 
ad  tempus,  scilicet  1"  quando  dubitatur  de  impotentia  morali, 
aut  de  gravitate  detrimenti  metuendi ;  2°  quando  difficiUs  est 
recursus  ad  Papam ;  3"  quando  dispensatio  petitur  ob  causam, 
quae  frequenter  recurrit,  v.  gr.,  ob  infirmitatem;  4°  quando  pe- 
titur  dispensatio  ad  breve  tempus.  —  Ita  S.  Lig.  n.  159.  —  Re- 
cole  dicta  in  Tract.  de  Legibus,  /.  1.  w.  115. 

Quaesita: 

95.  —  QuAER.  1°  Quid  agendum  in  dubio,  an  infirmitas  suf- 
ficiat  ad  excusandum,  necne^ 

Resp.  V  Potest  infirmus  se  committere  iudicio  medici,  ut  di- 
citur  in  lure  can.  c.  Fraternitatis,  de  frig.  et  mal. ;  2°  potest 
acquiescere  iudicio  Superioris,  qui  in  tali  dubio  etiam  dispensa- 
re  valet;  3'  potest  se  remittere  iudicio  probabili  viri  prudentis; 
4'  imo  probabiliter  potest  etiam  stare  proprio  iudicio,  si  tale  iu- 
dicium  ipsemet  ferre  possit.  —  5.  Lig.  n.  154. 


DE  STATIBIS  PARTICULAHIBLS  K 

QiAFR.  2*  Ad  qniti  kneaiur  in/irmus,  si  certus  sit  se  Ukte- 
grum  Officium  persolvere  non  posse,  dubitat  vero,  an  partem  re- 
eitare  oaUat? 

lifsp.  l'rob<ihi lilrr  m\  i\ih\\  tenelur.  Tulis  riiiin  iiitirnius  rnlio- 
nijhililcr  a  lolo  Ollicio  r\«;usaUir,  ne  scrupulis  anfjalur,  ncsciens 
quousque  pussit  ac  teneatur  recit^ire;  uani  lalis  niixietas  not^ibb* 
le  nocunienlum  ipsi  alTerrel.  —  S.  Lxg.  n.  VJK.  in  fine. 

96.  -  Qlaeii.  3°  An  impnlitus  a  recilando  integro  Breiiario, 
tenrnlur  ad  partem,  (juam  rrritarr  potrstf 

Hr.sp.  Affirm.  prorsus.  Ilalio  pateiis  esl.  Obligatio  enim  Br(> 
viarii  cadil  iu  siugulas  eius  partes,  cum  res  praecepla  sit  divi- 
sibilis.  Constat  etiam  ex  propositione  'ii'  damuata  ab  Innoc.  XI, 
quae  sic  iacet:  Qui  non  pole^t  redtare  .Matutinum  el  Laudes,  po- 
test  autrm  reliquas  Horas\  ad  nihil  trnrtur,  guia  maior  pars 
traltit  ad  se  minurem.  I^nlur  i\ui  caret  Breviario,  et  nihil  aliud 
scit  memoriter,  quam  Laudes  vel  Completorium,  ista  sub  gravi 
recitare  tenetur. 

yuAEii.  4*  An  trnearis  ad  Psalmos  recitandos,  si  hos  tantum 
prae  mauihus  hahras,  vcl  scias  memoriter,  rcl^ctis  Lecltonibus, 
quiii  Hrsponsoriis  ? 

Jtesp.  Affirm.  probabilius.  Ralio  est,  quia  cum  possis  parteni 
notabilem  (Mlicii  recitare,  nulla  est  causa  cur  ab  ea  excuseris.  — 
S.  Li(j.  n.  l')8.  —  Lacroix,  n.  1'2'20.  —  Sporer,  etc.  —  Attamen 
plures  diciml  te  ad  nihil  tencri  in  lali  rasu,  (|uia  tunc  delicit  for- 
ma  a  S.  Pio  V  praescripta.  llorum  auteiu  sentenlia  satis  proba- 
bilis  videtur.  Nec  obstat  prop.  5i*  ab  Innoc.  XI  damnata,  quia 
in  bac  propositiuue  af^Miur  de  eo,  qui  iruras  inle{;ras  absolvcre 
potcst.  —  Sei|ucns  auteiirref^ula  tradilur  a  5».  Lig.  et  aliis:  Si 
potrs  recitare  quantum  csl  parva  llora,  teneris  sub  gravi  id 
recitare;  si  vero  minus,  ne  sub  vemate  quidem  aliquid  recitare 
obltgaris,  (/uia  talis  modica  pars,  seorsim  sumpta,  non  cens$- 
lur  iwstimahilis  ad  finrm  a  lege  intentum. 

91.  Qlakh.  ;>"  An  tniearis  socium  cuthibtre,  si  non  r^iloi^ 
solus  lloras  rrcitare  ? 

Hesp.  A/firm.,  i>i  facile  aliqucm  in\cnias,  el  commode  eum 
adliibere  possis.  liatio  est,  1*  quia  iu  boc  casu  non  datur  pro- 
pne  dicta  impoleutia  ad  Ureviarium  recilaudum  ;  S*  quia  prac- 
cepla  Kcclcsiai'  re(|uirunl  (lili;.;cnliam  ordinanam  ad  sui  adim- 
plclionem  :  porro  nulluin  iiicdium  esi  maf^is  ordmarium,  (|uam 
socium  in  recitatioue  adbiberc.  —  Ita  communiter.  —  5.  Lig. 
n.  VSH.  —  Sahnant.,  clc. 

GCRi   Tom.  II.  5 


66  TRACTATUS 

QuAER.  6"  An  tunc  (enearis  adhibere  socium,  stipendio  soluto, 
$i  alium  commode  non  invenias  ? 

Resp.  Neg,  iuxta  sententiam  comraunem.  Ratio  est,  quia  hoc 
medium  est  omnino  extraordinarium,  cum  fieri  non  soleat,  et 
etiam  incommodis  plenum  sit:  unde  ad  illud  Ecclesia  non  cen- 
setur  obligare.  Imo  si  non  prompte  occurrat  socius  tecum  gra- 
tis  recitalurus,  non  teneris  aliquem  cum  anxietate  et  sollicitu- 
dine  quaerere,  quia  hoc  evaderet  medium  extraordinarium.  — 
Ita  Salmant.  c.  3.  n.  44.  —  Suarez,  de  Religione,  t.  2.  /.  4. 
c.  8.  n.  12. 

ARTICULUS  II. 

DE  OBLIGATIONIBUS  NEGATIVIS  CLERICORUM ,   SEU  DE  HS 
QUAE  CLERICIS  PROHIBENTUR. 

98.  —  Generatim  prohibentur  Clerici,  ne  iis  se  dedant  quae 
statum  ecclesiasticum  dedeceant ,  v.  gr. ,  ne  artem  macella- 
riam,  tabernariam,  medicam  et  chirurgicam  exerceant,  excepto 
casu  necessitatis ;  ne  agant  iudicem  in  causa  sanguinis,  vel  a(l- 
vocatum,  vel  patronum,  aut  tabellionem  in  pactis  saecularibus. 
Item  prohibentur  Clerici  armati  incedere,  tabernas  ingredi,  et 
alia  complura.  Maxime  vero  Clericis  prohibentur  sequentia  : 
1"  habitatio  cum  mulieribus ;  2'  ludus  aleatorius;  3°  geslatio 
armorum  et  venatio ;  4°  negotiatio.  De  singulis  breviter. 

§.  I.  De  habitatione  cum  mulieribus. 

99.  —  Habitatio  sub  eodem  tecto  cum  mulieribus  a  prioribus 
Ecclesiae  temporibus  Clericis  sacrisCanonibusgeneratim  prohi- 
bita  fuit.  Sic  in  Concilio  Nicaeno  I,  Can.  3. :  Yetuit  omnino  ma- 
gna  Synodus,  ne  liceat  Episcopo  aut  Presbytero,  nec  Diacono, 
nec  uni  penitus  eorum,  qui  sunt  in  Clero,  introductam  habere 
mulierem,  praeterquam  utique  matrem,  vel  sororem,  velamitam, 
vet  eas  solas  personas,  quae  omnem  suspicionem  effugiunt.  — 
Constat  etiam  ex  cap.  1.  et^.de  Cohab.  Item  ex  Conc.  later.  7, 
c.  3.  Hinc  in  plerisque  locis  et  ipsi  Episcopi  in  Synodis  suis 
praescripserunt,  ut  Clericis  cohabitare  fas  esset  cum  iis  solis  mu- 
lieribus,  quae  stricto  consanguinitatis  vel  affinitatis  vinculo,  pri- 
mo  scilicet  et  secundo  gradu  coniunctae  sunt.  Nec  permiserunt, 
ab  ipsis  admitti  ancillas,  nisi  compertae  probitatis  forent.  Imo  in 


DE  STATIBIS  PAUTIfM  LAniHrS  67 

plerisque  slalulis  syiiodalihus  prohibilum  ropcrilur,  ne  Clerici 
ancillas  sccum  Iiaheanl,  nisi  aelalem  40  annorum  explevrnnl. 
Ratio  aulem  praecepli  esl  lum  ad  removendum  periculum,  (juod 
humana  fraf^iliiale  incurrere  possenl  Clerici,  lum  ad  praecaven- 
dam  cnliminiam,  (juae  facile  innocenlihus  alias  impin^n  pos^el. 
Ilinc  dicilur  in  Scriplura,  liccli.  i2.  12.:  In  medio  tnulierum 
noli  commnrari;  de  vestimenlis  enim  procedil  iinea,  rt  a  mulie- 
re  iniquitas  riri. 

100.  —  Mens  antem  Kcclesiae  est,  ut  Clerici  non  solum  abs- 
tineant  a  cohahilalione  cum  mulierihu'^,  sed  eliam  ut  cavennt 
ab  illis  freijuenlrr  inviscndis  vel  alkxpiendis.  Iia  commonent 
omnes  Patres.  Audiendus  inter  alios  S.  Ambrosius,  sic  Clerum 
suum  instruens,  lib.  1.  Offic.  20. :  «  Viduarum  ac  virginum  do- 
a  mos,  nisi  visilandi  pratin,  iuniores  non  adeant ;  el  hoc  cum 
«  seniorihus,  hoc  est,  vel  cum  Kpiscopo,  vel,  si  firavior  est  cau- 
«  sa,  cum  Preshyteris.  Oiiid  necesse  est,  ut  demus  saecularihus 
«  ohlrcctandi  locum?  Quid  opus  est,  ut  illae  (|uo(|ue  visitationes 
«  crchrae  accipianl  auctoritatem?  Quid  si  ali(|ua  iHarum  forte 
«  lahalur?  Cur  alicni  lapsus  suheas  invidiam?  Oiiam  niultos 
«  ctiam  forles  illecehra  decepil?  Ouanti  non  dederunt  errori  lo- 
«  cum,  ct  dcderunt  siispicioni?  Cur  non  illa  tenipora,  (piihus  ab 
«  Ecclesia  vacas,  lcctioni  impendas?  Cur  non  Christuiu  revisas, 
«  Christum  alIo(piaris?...  » 

§.  II.  I)c  ludo  alearum. 

101.  —  Ludus  alearum  ille  cst,  qui  lolus  situs  est  in  pura 
sorte,  ct  cuius  exitus  a  mero  casu  pcndet,  (juin  ludentis  indu- 
stria  partem  ullnm  in  eo  ohtineat :  talis  est,  v.  f;r.,  ludus /d- 
toruui. 

Ludus  alearum  severe  prohibetur  Clericis,  saltem  in  Ordini- 
bus  maioribus  constitutis,  et  beneliciatis.  Constat  1*  e\  Conc. 
Later.  IV,  Can.  in.,  uhi  dicitur:  Clerici  ad  ateas  et  ludos  non 
tudant,  nrc  fiuiusmodt  ludis  intersint ;  2*  e\  Corif.  Trid.  sess.  t*2. 
C.  1.  (/(*  lirformat. 

Spectalis  huiusmodi  Ief;ibus,  is  ut  gravis  peccali  reus  habc- 
batur  communitcr,  (pii  .sncris  iniliatus  talibus  ludis  indulf^eret 
lucri  gratia  et  in  (puuitilale  notahili.  —  S.  Lig.  /.  3.  n.  896.  — 
At  e\  praesenti  con^^iictiulinc  antinuorum  Cnnonum  probibilio 
valdc  viiltiiir  tcnij)crata. 


68  TRACTATUS 

Solvitur  in  praesentiarum  ab  omni  peccato,  iuxta  multos,  Cle- 
ricus  ille,  qui  parce,  moderate,  privatim  et  sine  scandalo  ludit 
aleis,  chartisque,  cuius  ludi  exitus  a  fortuna  pendet,  si  ludat 
ubi  praefati  Canones  non  rigide  observantur.  —  5.  Lig.  n.  899. 
—  i  fortiori  omni  culpa  vacaret  ille,  qui  recreationis  causa, 
secluso  scandalo,  illis  sese  ludis  recrearet;  v.  gr.,  si  nullum 
aut  minimura  sit  lucrum,  aut  si  lucrum  pauperibus  tribuatur, 
quia  consuetudo  hoc  pacto  Canones  sacros  interpretata  est. 

102.  —  QuAER.  An  ludus  chartarum  quilibet  censeatur  alea- 
torius  ? 

Resp.  Neg.  Distinguendus  enim  est  duplex  chartarum  ludus. 
Alius  est  purae  sortis  et  omnino  aleatorius ;  alius  vero  mixtus, 
seu  partim  aleatorius,  et  partira  a  peritia  vel  industria  ludentis 
pendens.  Hoc  posterius  ludi  chartarum  genus  non  est  habendum 
ut  illicitum,  per  se,  si  moderate,  absque  scandalo,  et  pro  parva 
quantitate  pecuniae  ludatur,  nisi  alicubi  speciali  lege  prohibea- 
tur;  sic  enim  fert  interpretatio  legis  et  universalis  consuetudo. 
Caveant  tamen  Clerici,  ne  in  ludendo  ab  excessu  et  nimia  le- 
vitate  et  animi  dissipatione,  necnon  ab  aliquo  cupiditatis  vei 
passionis  affectu  abstrahantur.  Expedit  imprimis,  ut  a  ludendo 
Gum  saecularibus  generatim  abstineant,  nisi  sint  viri  prudea- 
tiae  et  gravitatis  non  communis,  quia  secus  sanctum  eorum 
ministerium  detrimentum  et  hoc  subinde  grave  pateretur.  Im- 
primis  a  temporis  iactura,  et  quam  maxime  a  fidelium  scandalo 
cavere  debent. 

§.  III.  De  gestatione  armorum  et  venatione. 

103.  —  Gestatio  arraorum,  seclusa  necessitate,  Clericis  pro- 
hibetur.  Constat,  praeter  alia,  ex  Decret.  lib.  3.  tit.  1.  de  vi- 
ta  et  honest.  Cler.  c.  2.,  ubi  dicitur:  Clerici  arma  portantes 
cxcommunicentur .  Ratio  huius  est,  quia  gestatio  armorum  dede- 
cet  characterem  Clericorum,  qui  ad  exemplum  Christi  esse  de- 
bent  mites  et  humiles  corde.  Aliunde  Clericorum  arraa  debent 
esse  mere  spiritualia,  cura  ad  illos  spectet  contra  potestates  te- 
nebrarum  militare.  Unde  dicunt  Theologi  cum  Bened.  XIV, 
not.  101.,  peccare  graviter  Clericos  in  sacris,  qui  militiara  am- 
plectUQtur.  Non  tamen  reprehendendi  sunt,  qui  bello  iusto  coo- 
perantur,  consilio,  adhortatione,  vel  etiam  auxilio,  modo  arma 
non  gerant,  nec  officio  ducis  fungantur.  De  his  ex  variis  locis 


DB  STATIBLS  PAHTlCt  LAR1BL8  69 

luris  caa.  conslal.  Di\i  extra  neccssiiaUm,  quia  Dcccssilas  le- 
geiu  oou  tial)i't. 

10 i.  —  Vcualio  [jrohiljclur  CltTJcis,  sed  lanluni  venalio  cla- 
inorosa,  scu  quac  (il  cuiu  cauiljus  cl  annoruui  slrcjjilu,  vel  ac- 
cipilrilius;  nou  vero  veualio  (luiela,  v.  ^r.,  curn  latjueis  aul 
aliis  inslrunieulis.  Conslal  ex  variis  locis  luris  can.,  sed  prac- 
serlim  ex  Conc.  Laler.  /V,  Can.  1*1.,  ul»i  (iiciliir:  yenalionem 
el  aunipationem  universis  Clericis  interdirimus ;  unde  nec  canes 
nec  avrs  hahrrr  prarsumanl.  llom  e\  Conc.  Trideni.  sess.  2i., 
c.  \:\.        Vidr  >'.  Li(j.  l.  3.  n.  60«. 

Conlrovcrlilur  aulera  an  vcnalio  clamorosa  sil  pcccalum  gra- 
ye,  si  raro  lial.  Ne;?al  5.  Lig.,  per  se,  seu  secluso  scandalo, 
(|Uod  raro  ahcsse  pole^l.  Panler  iion  videlur  slricle  proliilMia, 
per  se,  veualio  cuiu  sclopelo  el  uuo  cane  ;  sed  generaiini  ma- 
gnaiu  indecenliaiu  iuvoUil  iu  Sacerdolo  el  rarissinie  scandalo 
carel,  nisi  forle  raro  lial,  v.  gr.,  abMjue  cursu,  iu  horlo,  elc. 

§.  IV.  iJe  nrgoliatione. 

105.  —  Negolialio  prohihelur  ouiuihus  Clericis,  praeserlim 
ii»,  (jui  sacris  initiali  sunt.  Constal  ex  inuumeris  lexlihus  luris 
can.,  praecipuc  e\  Trid.  sess.  *2*2.  c.  1.  de  Rrfonn. 

At  nou  couliueiilur  iu  illa  prohil)itione  1*  Clerici  (\w\  friictos 
Ycndilaul,  (juos  e\  suis  aj^ris  percipiuut.  'V  Qui  artem  exerceul 
couditioui  ac  statui  proprio  couseutaneam,  et  opera  vouduut. 
8*  Qui  res  omui^enas  parvo  emuul  pretio,  cum  adesl  copia,  ul 
eas,  infrrueute  anuimae  caritate,  eodem  prelio  amicis,  propin- 
quis  ac  paiiperihus  veudaiit.  i*  (Jui  emuut  perora,  quac  lu  pro- 
priis  [jracdiis  sa^^inala  veudaul.  Secus  >ero,  si  in  nlieui^  scplis 
saginentur.  .T  Qui  emunt  fructus  aliorum  ngrorum  ad  aninialia 
sagiuanda  el  sa^Muata  vendeuda,  saltem  probatftliter  cum  sea- 
lcntia  comiuuiii  coutra  atios.  G'  Qui  emuut.  ut  utantur,  et  dcio- 
ccps  veuduul,  si  preliuin  crescat,  ul  vilius  simile  cmalur.  ",*  Qui 
emuiil  pjuriiua,  ul  tiilius  sihi  pruspiciaut,  et  quud  supercsl  ca- 
rius  ctiam  veudunt. 


NOTi.   Ni>n  litft  r,ti<ri<  tt  nr(;i>tiationi  vararf,  rliam  pro  ni«r4>««lt«W  ftlmiUr  fanii 
liar,  tinr  lirvntia  Srdia  Apotl.    inlra  Italiam,  iwi  l^'pi»o>pi  •i(ra  IlalMm.    Kt  U»- 
er«to  Clrmrnt.  Xfli.   Contt     Cum  yrimum,    17  Srpleinb.  (759.  —    l  id   S.  U§. 
4§  Contr.  m.  85 J.  M3S. 


70  TRACTATUS 

CAPUT  II. 

DE  OBLIGATIONIBUS  PARTICULARIBUS  CLERICORUM. 
Dicemus  de  ohligatiooibus :  ^"  Episcoporum  ;  2»  Parochorum;  5"  Canonicorum. 

ARTICULUS  I. 


DE  OBLIGATIONIBUS  EPISCOPORUM.  ^ 


106.  —  Episcopus  dicitur  Ordinarms,  quia  ordinaria  iurisdi- 
ctione  ulitur  in  sua  dioecesi.  Dicitur  etiam  Dioecesanus  ratione 
territorii  sibi  subiecti,  et  Suffraganeus  ratione  Metropolitaniy 
cui  subditur.  Eius  Ecclesia  Cathedralis  Tocatur,  quod  in  ea  sit 
Sedes  episcopalis,  seu  Cathedra. 

Episcoporura  obligationes,  praeter  eas  quibus  in  die  conse- 
crationis  iuramento  se  adstringunt,  reducuntur  ad  residentiara, 
orationem,  praedicationem,  et  dioeceseos  Yisitationem. 

107.  —  I.  Quoad  residentiam.  Episcopi,  licet  Cardinales  sint, 
tenentur  in  sua  episcopali  sede  commorari,  ut  colligitur  ex  Conc, 
Trid.  sess.  6.  c.  1.  de  Reform.,  et  sess.  23.  eod.  c. 

Plures  autem  sunt  causae  excusantes  Episcopum  a  perpelua 
el  continua  residentia. 

r  Caritas  christiana,  v.  gr.,  si  qua  Ecclesia  in  raagno  hae- 
reseos  discrimine  versaretur,  et  opem  illi  ferre  posset,  vel  si 
ipsius  raedialio  esset  necessaria  ad  componendam  pacem,  etc. 

2*  Necessitas  urgens,  v.  gr.,  si  Episcopus  vita  periclitaretur 
ob  raorbura,  aeris  inclementiam,  persecutionera  personalem, 
etc.  non  vero  propter  generale  periculura,  v.  gr.,  terapore 
contagii,  etc. 

3"  Obedientia  debita,  scilicet  cum  Pontifex  Episcopura  ali- 
quem  advocat,  ut  ei  negotii  alicuius  curam  demandet:  sic  Cardi- 
nales  Romano  Pontitici  assistentes  sufEcientem  causara  habent, 
ut  ab  Ecclesiis  saepius  absint. 

4"  Bonum  evidens  Ecclesiae,  ad  eius  iura  defendenda,  v.  gr., 
in  Concilio  provinciali  vel  generali.  —  S.  Lig.  n.  125. 

NOTA.  Permittitur  Episcopis,  ut  singulis  annis  duobus  aut  tribus  mensibus  ab- 
esse  possint,  sive  continue,   sive  interpolate,  ex  honesta  causa  et  sine  uUo  gregis 


DE  STATIBUS  PARTICl  LARIBIS  71 

<le(riiu«nto.    Ki  Conrit.   Trid.   $e$$.  25.  r.  I .   dt  Hrfitrm.  S«J  diotia*  tbf^iae  la. 
dulto  Apiitldliro  •lji**tc  nori  pot^urit,  %'i  prrrgrinationciu  aJ  liiuioa  ApoclolorWB  «1 

ai^i^lriiliaiii   rjtiiriiiii   prnt  iiiriiili    ri(i|iiat. 

108.  —  II.  Qmad  praediralionetn.  Episcopi  slriclissima  le- 
nenlur  oblif^Mlione  verbiim  Dei  praedicnndi,  per  se,  vel  sallem 
per  alios,  si  fuerinl  ipsi  Ic^iliine  iinpedili:  ronslal  ex  Scriplura 
sarra.  Sic  Aposlolus,  *2.  Tiin.  4.  2.:  Praedica  verbum ;  tnsta 
0])]K)rtune^  importunr;  arijue,  ofjsccra,  increpa,  in  omni  palien- 
tia  et  doctrina,  elc.  Conslal  eliam  ex  Conc.  Trid.  sess.  5.  c.  2. 
dr  Hrform. 

ill.  Ouoail  oralionrm.  Kpiscopi,  Apostolorum  instar,  drbent 
oralioni  sai'()e  dare  operam,  el  in  divinaruni  rerum  conlempla- 
tione  se  exercere,  divinuin(|ue  lumen  sibi,  Clero,  populoque 
universo  conlinenler  effla^itare. 

F^requenler  el  sallem  dichus  Dominicis  ac  festis  Sacrum  pro 
dioeresi  universa  faccre  dchent,  el  populum  ad  oralionem  sae- 
pius  incitare,  orandi  modiim  edoccndo,  privalas  puhlicascjuc 
preces  in  praecipuis  necessitalihus  indicendo  supplicalionesque 
decernendo,  elc.  —  S.  Lig.  llom.  apost.  tract.  7.  n.  65.-66. 

109.  —  lY.  Quoad  visitationem  episcopatem.  Episcopus,  ul 
tolius  dioeceseos  |)aslor,  ma;;nam  animarum  suae  solIiciludiQi 
ac  labonljus  commissarum  curam  j^crere  dolicl.  ^)uare  dilif^en- 
ter  diversas  snae  iurisdiclionis  Ecclcsias  ohirc  adstrin^ilur,  ut 
ovcs  snas,  uti  par  cst,  cognoscat,  earum  nccessitates  detegat, 
mcdia  illis  occurrendi  pervesli^M'l.  Ad  haec  omnia  iure  divino 
el  niituraii  olili^Miur,  nc(pic  ulla  cnnsueludine  lc\  haec  ahro- 
gan  \el  imminui  potesi,  ul  apertiim  esl  c\  Concit.  Trtdent. 
sess.  2i.  r.  :i.  de  lirfnrm.  —  S.  Lig.  Ilom.  apost.  tract.  7. 
n.  50.-60. 

Episcopi,  (|iii  dissiias  immen>as(jue  dioecescs  adminislrant, 
ul  in  (lallia,  non  possunt  eas  (piotannis  ne(|ue  allero  (|uo(]uc 
anno  intcf^ras  pcrlii>trare :  e\cu>anlur  igilur  ob  in)[>os5ihilita- 
tem,  niodo  id,  (|uod  possimt,  faciant,  ct  niagnam  dioeceseos 
partem  invisanl,  siillem  per  Vicarios  gencrales,  si  personalitcr 
impcdiantiir. 

lii  omnihiis,  (piac  ad  visitationcm  (^t  morum  correcliiuiem 
pertiiicnt,  Kpiscopi  ius  hahent  ea  ordinandi,  modcrandi,  punien- 
di,  e\e(}uendi,  iu\la  Canouum  sanclioncs,  quac  procorum  pru- 


7i2  TRACTATUS 

dentia  ad  emendationem  subditorum,  et  dioeceseos  utilitatem 
necessaria  videantur.  —  Sic  ex  Conc.  Trid.  sess.  24.  c.  10. 
de  Reform, 

ARTICULUS  II. 

DE  OBLIGATIONIBUS  PAROCHORUM  (o). 

110.  —  Parochus,  semel  canonice  constitutus,  ordinaria  gau- 
det  iurisdictione  in  populum  sibi  demandatum ,  et  sine  nova 
Episcopi  approbatione  ius  habet  ad  omnia  munia  parocbialia 
obeunda.  Nullus  ergo  Clericus,  dempto  Episcopo,  et  eius  Yi' 
cario  generali,  eorumque  delegatis,  sacris  quibuslibet  fungi  ia 


(a)  De  hoc  argumento  dignisslmum  est,  quod  legatur,  immo  quod 
diu  noctuque  manibus  leralur  opusculum,  cui  titulus:  Manuale 
pratico  pel  Parroco  novello,  per  Giuseppe  Frassinetli,  Priore  di 
S.  Sabina  in  Genova:  operetta  utile  anche  agli  altri  Ecclesiasiici, 
specialmente  Confessori  e  Predicatori.  Quidquid  enim  ad  quaelibet 
Parochi  munia  pertinere  quavis  in  re  potest,  in  Sacramenlorum 
nlmirum  administratione,  in  functionibus  sacris,  in  adminislrandis 
bonis  tum  quae  ad  parochiale  beneficium,  tum  quae  ad  fabricam 
ecclesiae  spectant,  iu  templi  decore,  ac  domus  etiam  parochialis 
decentia  servanda,  in  pauperum,  infirmorum,  scholarumque  cura 
gerenda,  in  piis  Gongregationibus  instituendis  aut  fovendis,  in  di- 
vini  verbi  pabulo  tum  per  praedicationem  tum  etiam  per  utilem  li- 
brorum  lectionem  plebi  suppeditando,  m  subditis,  ubi  opus  sit, 
corrigendis,  iu  scandalis  sive  contra  fidem  sive  contra  bonos  mores 
amovendis,  etc,  id  omne  in  egregio  hoc  opusculo  attingitur.  Ne- 
que  vero  Auctor  haec  exequitur  per  prolixas,  ac  veluti  concionato- 
rias  paraeneses,  multoque  minus  per  acerbiores,  ut  nonnuUi  as- 
soleni,  expostulationes,  quibus  ecclesiasticorum  vitia  carpere  vi- 
deatur,  sed  breviier  ac  sobrie  per  monita  quaedam,  sapientiae 
sane,  prudentiaeque  plena,  quae  suavissima  ac  mitissima  caritas, 
solida  doclrina ,  diuturna  experientia ,  ac  temperantissima  iudicii 
indoles  ( discretionem  alii  dixerint)  suppeditare  valet.  Hinc  autem 
iliud  eiistit  summi  profecto  momenti  commodum,  quod  ad  caven- 
dos  errores,  in  quos  impingere  quidam  aut  experientia  nondumsat 
eruditi  aut  minus  prudenlia  instructi  interdum  solent,  non  quidem 
sumptis  cum  suo  aliorumve  damno  subinde  gravi  experimentis,  sed 
lutissima  in  anlecessum  via  demonslrata  praemuniantur. 


J»t  8TATIBLS  PARTICILARIBt  S  73 

eius  Ecclesia  <aul  parorhia,  sine  ipsius  consensu  cxpresso  aut 
rationahiliter  prarsunipto,  ulla  ralionc  licile  polcst. 

Farochi,  ul  K()i.scopi,  lcn»*nlur  praecipue  V  ad  ^'««idfnliam  ; 
2*  ad  oralioucrn;  II**  ad  pracdiciilionciu  ;  4*  ad  adniiniNtriilioiwm 
Sacramcnlonim ;  5*  ad  corrcclioncm  ovium  ;  C*  ad  visitalionera 
aegrolorum  et  parochiae. 

111.  -  I.  Qnoad  residentiam.  Parochus  ad  residcnliam  ob- 
slrin;;itur ;  (piia  ciim  adniinislralioncin  parochiac  suscrperit,  sc- 
8c  slrictissiinc  ohlif,'avit  ad  animarum  salnli  consulcndum,  eam- 
que  pro  virili  (larlc  procurjind.im.  -  Conc.  Trid.  sess.  •23.  c.  1. 
de  Rrfonn.  —  S.  Lig.  n.  1-21. 

Dehct  Parochus  in  domicilio  prcshytcrali  commorari,  tcI  sI 
Don  sil,  in  (iro^iiorc  doino  inlra  [inrochiac  lines,  nt  facdc  adiri 
possil,  cl  i()sc  in  rcsidcnliac  inuiitTC  ohcuiido  non  im()cdialur. 
Ut  vero  rcsidcntiac  miincri  salisfiat,  non  lanlnm  dchcl  esse  Pa- 
rochus  praesens  corpore,  sed  eliam,  jier  se,  ipse  dehet  ()arochiac 
descrvirc.  —  S.  Lig.  n.  12i.-127. 

NOTA.  Ptrorhi  pnssunl,  si  vrniani  ab  Ordinario  obtinrant,  iasU  de  r*as«  ab- 
eM«  quolannis  prr  binirstre  ,  modo  Virariain  idonrum  prr  Episropuni  tibi  sab- 
itituant.  Vriiia  Ordinarii  nrrr^^aria  rst  ;  rliaiii  si  prr  hrlidoiuaitam  alu»sr  vrlinl. 
Altamen  prr  uoam  vi<l  altrraui  dirra  possunt  aLewie  sine  aperuiji  lirrntia,  e\  c«us« 
<juae  ipsia  vidralur  Irgiliiua,  uiodo  \  ioirio  idiinr*  parockiaoi  cominMident. 

11.  Ouoad  orationem.  T«  nelur  Parochus,  ul  Episcopus,  Sa- 
cruin  pro  parochia  faccrc  fcslis  ac  dichus  Domiutcis,  ut  (^alchit 
ex  dicendis  in  Tract.  de  Euch.  Ilem  lcnetur  orarc  frc(|ucnlcr  pro 
suis  ovihus,  ut  sihi  ac  suhditis  gralias  ad  saiulcui  ncccdsarias, 
et  coclcslcs  hcncdiclioncs  im()!orcl. 

Praclcrca  curarc  iiia\iim'  dchcl  Parochu^,  ut  oinncs  addiscant 
orare,  ut  hcne  orenl,  suos(|ue  doccant  urarc  ;  ad  hoc  conducct 
maximc,  si  (]uando((uc,  (^racscrtim  fcstis  dicbus  ct  Doininicis, 
nccnon  lcm^iorc  Advcnliis  ei  nuadnpesimae,  niatutioas  oralio- 
nf*s  ac  scrolmas  ()uUlicc  lidclcs  afjanl.  —  .V.  l.uj.  Hom.  apoM. 
tract.  7.  u.  V\.  et  aeq. 

112.  111.  Quoad  praedicationem.  Parochi  tcncntur  sacpius 
ad  po()uliiin  vcrha  faccrc,  cum  salularibus  [)ahu1is  alcrc,  saltctn 
dicbus  Dominicis  sin^Milis,  ct  singulis  fcslis  maioribus.  —  Sic 
Trid.  sc.ss.  ;>.  r.  2.  dc  Ucform. 

(■raviicr  cr^o  pcccanl  Paroclii,  qui  pcr  tcoipus  notabilc  abs- 
tincnt  a  prcdicalione.  Tcm()us  vcro  notahilc  a  mullJ8  Itabctur, 
si  ()cr  inlcgrum  conlinuum«(uc  mcnsciu  pracdicalio  descralur, 


74  TRACTATUS 

aut  per  tres  menses  noB  continuos,  seu  in  anno  divisos.  —  Ita 
S.  Lig.  Lih.  3.  n.  269.  (a).  —  Neque  obligationi  satis  illi  fa- 
ciunt,  qui  praedicationem  audientium  captui  non  satagunt  ac- 
commodare. 

Nomine  praedicationis  heic  non  veniunt  sermones  multa  ac 
subtili  arte  perfecti  atque  elaborati,  elegantiis  referti,  memoriae- 
que  commendati  [h) ;  hi  enim  sermones  quanquam  sint  utiles  et 
ahquando  necessarii,  plerumque  tamen  Parochus  huiusmodi 
sermones  habens,  muneri  suo  nullo  pacto  satisfaceret,  quia  iux- 
ta  Trid.  docere  debet,  quae  magis  sunt  necessaria  et  modo  uti- 
liore  et  maximae  auditorum  parti  accommodatiore.  Neque  minus 
reprehendendi  illi  sunt,  qui  nulla  adhibita  praeparatione,  quid- 
quid  in  buccam  venit,  effutiunt  sine  ordine,  claritate,  pietate 
ac  zek).  Hi  verbum  Dei  deturpant,  et  nauseam  fastidiumque 
creant  auditoribus.  —  Ita  omnes. 

NOTA.  Parochus  qui  pios  libros  auditoribus  legit,  non  obit  munus  snum  prae- 
dicandi :  quia  lectio  non  est  praedicatio ;  nisi  quis  adeo  sit  labilis  memoriae,  ut 
aliter  facere  non  possit :  tum  vero  identidem  debet  curare  ,  ut  pcr  alium  populo 
sermones  habeantur,  vel  Episcopura  de  impedimento  commonefacere. 

113.  —  IV.  Qmad  administrationem,  Sacramentorum.  Paro- 
chi  tenentur,  per  se,  ipsi  Sacramenta  ministrare,  non  modo  in- 
stante  tempore  praecepti,  et  gravis  necessitatis,  sed  etiam,  quod 
spectat  ad  Sacramenta,  quae  possunt  iterari,  toties  quoties  oves 
debite  seu  non  intempestive  petunt,  nisi  sint  legitime  impediti, 
vel  possint  per  ahura  sine  incommodo  et  offensione  petentium 
ipsis  consulere.  Yide  complura  aha  hac  super  obhgatione  in 
Tract.  de  Sacram.  in  genere. 


(a)  Iia  quidem  oplniones  a  S.  Alphonso  ibi  relatae.  Verba  tamen 
Trldentlni,  e  qulbus  gravitatem  reatus  arguunt  in  trium  menslum 
omissione,  ad  tres  menses  couUnuos  potius,  quam  interruplos  spe- 
ctare  videnlur. 

(6)  Auctor  prae  oculis  habuit  verba*Tridentinae  Synodi  (Sess.  Y. 
De  Reform.  Cap.  2.):  Plebes  sibi  commissas  pro  sua  et  earum  capa- 
citate  pascant  salutaribus  verbis ;  docendo,  quae  scire  omnibus  ne- 
cessarium  est  ad  salutemj  annuntiandoque  eis,  cum  bremlate  et  fa- 
cilitate  sermonis,  vitia,  quae  eos  declinare,  et  virtutes,  quas  sectari 
oporteat,  etc. 


DB  STATIBIS  PARTICl  LARIBIS  W 

V.  Quoad  correciionem.  Tcnolur  Parochus  subdilos  in  pecca- 
lo  niorlali  vcl  in  proximo  ppccali  morlalis  periculo  vcrsanles 
corripere,  cliamsi  ^ravc  pcriruliim  suhcunflum  cs^^fl ;  si  Inmen 
spcs  alifjua  cnicndalioiiis  ,'»ITiiI^'«tc  vidcalur.  I)t  hcl  fliam,  in 
quanlum  polcsl,  cum  dchila  prudcnlia  scandala  dc  mcdio  lolle- 
re,  vel  praccavere,  per  se  aul  pcr  alios,  direcle  vcl  indirectc, 
mandalo,  consilio,  cohorlalione,  prccihus,  clc.  —  Ita  communi' 
ter,  el  jirnffahilius  (juidcm  cx  iustilia,  non  vcro  cx  raritate  [an' 
lum.  —  S.  Lig.  Ifom.  apost.  trart.  1.  ti.  30.  et  seq.  a). 

Ilinc  Parochi  hono  spiriluali  suhdilQrum  prospiccre  maxime  ct 
consulcrc  dchcnl,  iuxla  illud  Aposloli,  Rom.  12.  8.:  Qui  prai- 
est  in  solliciludine.  Dchcnt  i^ilur  parochianorum  morcs  inve- 
sli^arc,  dcliiKjucnlcs  corrificrc,  sustincrc  vacilhmlcs,  cl  satapc- 
rc,  ut  omncs  suas  ohlif^alioncs  ohcant,  scmpcr  mcmoria  tcncn- 
les,  se  pro  eorum  animahus  strictam  essg  aliquando  rationcm 
rcddiluros. 

lli.  -  VI.  Quoad  visitationrm  argrotorum  et  parorhiae. 
Ahusns  cst  animarum  saluli  valdc  noxiiis  ac^rolos  non  invisc- 
rc,  ant«Mniam  rarothus  ah  ipsis  acccrsatur.  Cum  autcm  acgro- 
tos  inviscrit  Parochus,  cosipic  Sacramentis  rcfcccrit,  non  arbi- 
Iretur,  sc  munus  suum  adimplcvisse ;  scd  illos  sacpius  visitet, 
consolcluniuc.  Lcf:anlur  ct  [)ia  mcdilalionc  rccolantur  monita 
Uilualis  Uomani  circa  inlirmoriim  curam  ct  visitalioncm. 

yuoad  parochianorum  vi>iiiili(»ncm  ,  hacc  hahct  (^onrilium 
Sufssionrtise,  auni  18i9,  tit.  XV.,  c.  1. 


(o)  S.  Alphonsus  non  duhital  lioc  loco  ;inirmarc,  pnrochos  ac 
multo  ni.iyis  Hpiscopos  ad  corrciilioiiis  oflirium  cti.im  cum  viUe 
pcriciilo  tcucri  At  corrcclioncm  Dl).  Iiic  iioii  usurpaiil  prcsso  SCD- 
8U  pro  admtnilione  de  delictorum  emendatione,  sed  lallus  pro  cura 
arc«Midi  scu  im|»c(liciidi  (piamlilet  s|»irilu;ilcm  o\ium  sihi  c(»nuius- 
sarum  ruinam.  Naiii  rcipsa  conlin^it  iiitcrdum,  ut,  (piiihpiid  dcmum 
pcriculi  suhcuiidum  sit,  p.irochus  nihilomiiius  plcltcm  sunm  docere 
ac  moiicrc  dchcat.  lln,  v.  gr.,  uhi  \ippani  rchcllcs  illao  adversu.^ 
ius  di\iiiuui  lcpcs.  (pinc  (piond  chrislinni  mnlrimonii  \alid  t.ntrm  \p1 
]ii\nlidit:itcm  iiutl.im  cniiouitMnim  lcf;um  rntioncm  h;d>ciit.  pnro- 
chus,  quovls  contcmpto  periculo,  lcnctur  sano  dopma  illud  calho- 
licum  procl;ini:irc,  (piod  iii  SS.  D.  N.  Pii  Pnpnc  l\  lillcris  m\  Ucgcm 
Snr(lini;ic,  19  Scpt.  lS.'»'i  d;itis,  cdicilur,  (pi;indil)cl  intcrclirisl  .uu)5 
coniunctioncm ,  utut  lcgihus  ci^ilihus  snncitnm  .  sl  &acr.imculum 
non  sit,  non  cssc  nlsl  turpcm  conctihiuntum. 


76  TRACTATUS 

«  Quia ,  ut  ipse  ait  Christus ,  bouus  Pastor  cognoscit  oves 
«  suas,  et  Yocat  eas  nominatim,  ideo  Parochus  cognoscere  de- 
«  bet  fideles  sibi  commissos.  Nou  ergo  negligat  hunc  morem  tam 
«  salutarem  singulas  paroeciae  suae  familias  certis  temporibus 
«  yisitandi ;  hocque  munus  adimpleat  cum  gravitate  simul  et 
«  modestia,  necnon  et  singulari  caritate.  Quamvis  enim  a  quo- 
« libet  inutili  per  paroeciam  discursu  abstinere  debeat,  non  ta- 
«  men  ofEcio  suo  satisfecisse  arbitrelur,  si  domi  inclusus  exspe- 
«  ctet,  ut  ad  ipsum  veniant  parochiani.  Semper  equidem  va- 
«  luit,  sed  hisce  praeserti;n  temporibus,  valet  hoc  praeceptum 
«  Domini :  Ite  ad  oves,  quae  perienmt  domus  Israel.  » 

ARTICULUS  III. 

DE  OBLIGATIONIBUS  CANONICORUM. 

115.  —  Canonici,  sic  nuncupati,  quod  olim  communi  regulae 
subiiciebantur,  constituunt  generale  concilium  Episcopi,  et  va- 
riis  adstringuntur  obligationibus,  quoad  cultum  divinum,  allare, 
chorum,  et,  vacante  Sede,  dioecesis  adrainistrationem. 

Canonici  constiluuntur  imprimis,  ubi  habetur  Sedes  episco- 
palis,  seu  Ecclesia  cathedralis.  Terapla,  quae  praeter  cathedra- 
lem  collegiura  habent  Canonicorum,  Collegiata  appellantur. 

Canonici  sunt  ahi  regulares,  quae  sub  Praeposito  communem 
vitam  votis  adstrictara  agunt,  et  hi  nunc  pauciores  inveniuntur; 
alii  vero  saeculares,  qui  seorsim  vivunt  ex  beneficiis  seu  pen- 
sionibus  ecclesiasticis,  et  institutum  canonicum  servant  quoad 
varia  munia  in  Ecclesia  obeunda. 


Praecipuae  obligationes  CanoDicoruni  reducuntur  A'^  ad  residentiam  5  2°  ad  Of- 
ficium  chori;  3°  ad  Missara  couventualera;  4°  ad  assistentiam  Episcopi ;  5°  ad  eo- 
rom  muacra,  Sede  vacante. 


/.  Quoad  residentiam. 

116.  —  1°  Canonici  tenentur  ad  residentiam.  Sic  enim  sta- 
tuit  Conc.  Trid.  sess.  24.  c.  12.  de  Reform. :  «  Non  liceat  (Ca- 
nonicis)  vigore  cuiuslibet  statuti  aut  consuetudinis,  ultra  tres 
menses....  quolibet  anno  abesse,  salvis  nihilominus  Ecclesia- 
rum  constilutionibus,  quae  longius  servitii  tempus  requirunt, 


DE  STATing  PARTICl  LARIBIS  TT 

alioquin  primo  anno  privcliir  uniisquisquc  dimidia  partc  frn- 
cluum,  elc...  n 

2"  Non  omncs  Canonici  simul  ahcssc  possunt,  scd  non  ullra 
tcrliani  parlem  Capiluli ,  (juia  varalioncs  ronrcdunliir  (iuid».'ra 
Canonieis,  uou  vcro  Capilulo ;  rullus  rnim  divinus,  rui  addirti 
sunt  Canonici,  vacarc  non  dchct.  Nec  indip^cnt  Canonici  liccntia 
aut  Capiluli  aul  Episcopi  ad  disccdcndum  intra  diocccsim;  si 
aulcm  cxlra  diocrrsim  (Jisriirrcrc  vclinl,  liccnlia  K[)isropi  ipsis 
ncccssaria  csl.  Sic  slaluil  S.  Congreg.  Concxl.  Nc(pic  indigcnt 
Canoniri  ali(|ua  spcciali  rationc  ul  abcsse  possint,  ut  cxprcsse 
dcclaravit  cadem  Cong.  Conc.  4  }laii  1737. 

NoTA.  Tcmpu»  vtratinni<i  inridrrf  non  dchrl  in  mniom  »<>IfinniJ«tr«  PaM-har, 
PcnttTOftea,  Nativitatis  l)omini,  rtr..  nr(|iic  in  rnriuu  (>.ta\n*.  nrquc  in  trnipos 
AdTcntos,  Tel  QoatlraQfsimac. 

117.  —  QuAER.  1*  An  Fpiscojms  possit  longiorem  absentiam 
permittne'} 

Rfsp.  Si  adsil  lcfjilima  causa,  Ef>iscopus  potcst  pcrmiltcrc  ab- 
scutiam  ({iiatuor  incnsiiim,  imo  ct  diuturuiorcm  oh  causam  cx- 
traordinariam,  scilicct  proplcr  chrislianac  caritatis  oflicia,  infir- 
mam  valcUnliucm,  sacvicnlcm  [icrscculioncm,  vcl  induhiam  Ec- 
clcsiac  aul  Uci[)ul)licac  ulililiilcm. 

QiAKR.  "1"  An  Canonin  absmtrs  tcneantxir  aliiiuem  sui  loco 
subslitueref 

lirsp.  iVf^.  Ila  dcclaravil  S.  Congreg.  Cone.  Trid.  Ralio  cst, 
(juia  alii  Canonici  [iracscntcs  su[)[Miuiiiilur  sufficcrc  proassistcn- 
tia  chori,  cullutiut;  divino  [icraj^cndo.  lliuc  [^otioris  sunt  condi- 
tionis  (]uniu  rarochi,  (|ui  iiiniqiiaiu  ahcssc  pussunt,  ([uin  aliuui 
idoncum  Saccrdulcm  sihi  suhsiiiuanl. 

//.  Qnoad  Officium  chori. 

II S.  —  Omncs  Canonici  tcncnlur  ad  OfTicium  divioum  in 
choro  cancndiim,  vcl  psallcndum.  Conslat  c\  Concit.  Tridmt. 
sess.  2i.  c.  \i.  de  Reform.  Nec  cxcusanlur  cx  co,  ([uod  forlc  sint 
pauci ;  naiu  Congreg.  Cnnr.  dclitiivil  1:1  Miirtii  1591),  CaniMiicos. 
elsi  paucos,  puui  duos  vcl  tr(»s,  onicium  in  clioro  cancrc  aul  re- 
citarc  tciicri.  lliuc  uon  sulVicit,  ut  Canonici  intcrsinl  tiiulum  cho- 
ro  vcl  Otliciis ;  scd  tcncnlur  ad  cantum  vel  recitationcm,  in 
(]uantum  possunt,  ipsi  concurrcre,  vocc  elala  ct  pio  cordis  a(Te- 


78  TRACTATUS 

ctu.  Nec  satisfaciunt  etiam  praesentes  cum  privata  recitatione, 
constat  ex  Const.  Bened.  XIV:  Cum  semper,  19  Aug.  1744.  — 
Peccant  igitur  grayiter  Canonici,  qui  notabiliter  absunt  a  choro 
ultra  tempus  a  Conc.  Trid.  permissum,  et  venialiter  si  per  breve 
tempus,  V.  gr.,  tres  aut  quatuor  dies.  —  Ita  communiter  cum 
S.  Lig.  lib.  3.  w.  67S.  Nec  possunt  Canonici  diutius  abesse,  se- 
cluso  Indulto  Apostolico,  quod,  v.  gr.,  ad  concionandum  con- 
cedi  solet. 

119.  —  QuAER.  r  An  Episcopus  permitlere  possit,  ut  non 
omnes  Horae  cantentur  ? 

Resp.  Neg.  Etenim  S.  Congreg.  nuperrime  interrogata  a  Ca- 
pitulo  Ecclesiae  Molinensis,  utrum  sustineri  posset  statutum  DD. 
Antonii  de  Pons,  primi  huius  Sedis  Episcopi  (an.  1822),  quo 
talis  concedebatur  licenlia  Canonicis,  respondit :  Ordinationem 
praefatam  non  esse  attendendam.  Episcopo  tamen  eadem  Con- 
gregatio  licentiam  concessit,  ut  res  in  veteri  statu  retineantur, 
usquedum  quaedam  circumstantiae  immutentur  (Apud  D.  de 
Conny,  Des  usages  et  des  abus  en  matiere  de  ceremonies,  ad  cal- 
cem  operis). 

QuAER.  2°  An  Offlcium  Defunctorum,  B.  Mariae  Y.  et  Psalmi 
graduales  debeant  ex  obligatione  recitari  in  choro^i 

Resp.  Neg.  Quia  non  sunt  de  praecepto  rigoroso,  sed  de  ru- 
brica  directiva,  seu  de  consilio.  —  Ita  communiter  Canonistae. 
—  Recole  dicta  supra  de  Horis  can.  n.  60. 

///.  Quoad  Missam  conventualem. 

120.  —  1'  Canonici,  iuxta  communem  sententiam  Theolo- 
gorum  et  Canonistarum ,  tenentur  sub  gravi  Missam  conven- 
tualem  quotidie  canere.  —  S.  Lig.  lib.  6.  n.  314.  Constat  ex 
Bulla  Bened.  XIY:  Cum  semper,  etc,  necnon  ex  responsione 
Leonis  XII,  qui  a  Capitulo  Cenomanensi  interrogatus,  eo  sen- 
su  respondendum  esse  iussit.  —  Bouvier,  de  quarto  Decalogi 
praecepto. 

2"  Missaautem  conventualis  1'  quotidie  canenda  est;  2°  fun- 
datoribus  et  benefactoribus  Ecclesiae  in  genere  est  applicanda. 
Attamen  haec  obhgatio  reduci  posset  a  S.  Congreg.  Conc.  ad 
dies  festos,  si  Canonici  sint  adeo  pauperes,  ut  retributionibus 
Missarum  indigeant  ad  vivendum.  Ita  expresse  quoad  haec 
omnia  Benedictus  XIV  in  Bulla  citata. 


Df  9TATIBLS  PAhTICl  LAKim  S  7f 

IV.  Qmad  assistentiam  Fpiscopi,  elc. 

121.  —  l°C()n(il.  Triil.  srss.  24.  c.  12.  de  Rrforvi.  sic  slaluil 
de  C;inoniris  calli(Mlr;iliiim  :  <«  Omiics  conipellanlur  Kpiscopo  ce- 
It^hranli  aul  alia  Ponlilicalia  cxcrccnli  assislerc  el  inservire.  » 
Consonat  Caerenioniale  Episcoporuni,  /.  1.  r.  15.,  el  declaral, 
omnes  Canonicos  lcneri  convenire  in  hahilu  canonicali  ad  locum 
desi^Mialum,  el  Episco()um  ad  Ecclcsiam  prop^Tcdientcm  Ponlifi- 
calia  exercendi  causa  cl  duccre,  el  rcdeuntem  [)aritcr  comilari. 
Sed  hoc  est  inlelli^^endum,  (juando  in  solcmniorihus  feslis  vel 
caeremoniis  accedil  Episcopus  ad  Ecclesiani  cclebralurus,  tcI 
Sacro  inlerfulurus,  cappa  indutus  aut  Ponlilicalibus  perfunclu- 
rus.  Non  aulem  leuenlur  Canonici  Episcopo  privalim  celehrauti 
assislere. 

2*  Canonici  cliam  componunl  concilium  generale  Episcopi. 
Epi.scopus  enim,  nisi  adsil  contraria  et  vera  consueludo,  in  ca- 
su  particulan  [)oslularc  dchet  consilium  Canonicorum,  anlc(juara 
maiidata  fcrat;  sed  eorum  conscnsu  non  indifjct,  ut  ca  slalual  et 
urfical  nisi  in  casihus  iure  delcrminalis.  Sic  enim  licned.  MV, 
de  Sijnod.  l.  13.  c.  1.  n.  8.  9. :  a  Multum  hac  in  re  deferendura 
est  locorum  consueludini  . . .  Neccsse  uli^iue  non  esl,  ut  Epi- 
sco[)us  novas  legcs  promul^aturus  totius  Clcri  sentenliam  elTla- 
gilet;  sed  salis  esl  si  Cajtituli  sni  consilium  cxpo>cal,  etsi  i//»((i 
sequi  non  tmratur.  .  .  Ouiii  imo  ah  i[)^a  ohli^Mlionc  pctcndi  Ca- 
pituli  consilium  solutus  crit  Episcopus,  qui  per  lcfjilime  prac- 
scri[)tam  consueludinem  ius  sibi  ac^juisicrit  leges  condendi,  el 
publicandi,  inconsullo  Capitulo.  > 

V.  Quoad  inunera  Canonicorum,  Sede  vaeanie. 

122.  —  rCapitulum,  Scdc  vacante,  succcdil  Episcopo  in 
iurisdictionem  ordinariam  ,  non  vcro  in  dclcgatam  a  Sumnio 
ronlilice.  lla  c\  lurc  caiionico,  consenlicntihus  omnihus  Ca- 
nonislis. 

2*  Ca[)itulum  tcnctur,  inlra  octo  dics,  Vicarium  gcncralcra 
con.stilucrc,  aul  exislcnlcm  conlirmare ;  (|uod  si  non  fcccril, 
ius  ciiin  coiistitucndi  ad  M<'tro|)oliianum  devolvilur,  el  i[)sius 
defeclu  ad  aiUi([uiorcm  SulTra^Mncum.  Sic  staluit  Conc.  Frid. 
sess.  21.  c.  16.  de  Reform.  ^ 


80  XBACTATUS 

3°  Tota  iurisdictio  Episcopalis  transit  in  Yicarios  generales 
capitulares  regulariter  electos,  quin  eiusdem  yel  miniraara  par- 
tem  Capitulum  penes  se  relinere  possit.  Yicarii  autem  electi  a 
Capitulo  iam  destitui  non  possunt,  nisi  ex  causa  quae  a  S.  Con- 
greg.  Episcoporum  Qi  Regularium  ut  sufficiens  agnita  fuerit.  — 
Nec  Capitulum  conditiones  ullas  etiam  electioni  Yicarii  appone- 
re  potest.  Hinc  potestas  Yicariorum  capitularium  est  indefinita, 
et  perdurat  usquedum  Episcopus  electus  et  a  Papa  institutus 
litteras  suae  institutionis  Capitulo  Ecclesiae  suae  ostenderit,  et 
sic  possessionem  adeptus  fuerit. 

NOTA.  Vicarii  capitulares  ea  possunt  facere,  quae  requirunt  praesentem  dioecesis 
gubernationem ;  non  autem  omnes  Episcopi  facultates  ipsis  triLuuutur.  Sic  speciff- 
liter  lure  canonico  prohibentur  aliquid  innovare,  iura  Episcopalia  imminuere,  in- 
dulgentias  tribuere,  litteras  dimissorias  ante  annum  elapsum  concedere,  tilulos  ina- 
luovibiles  conferre,  etc. 

APPENDIX  I. 

DE  PRIYILEGIIS   CLERICORUM. 

/.  De  privilegiis  Clericonm  in  commmi. 

123.  —  Clerici  variis  gaudent  privilegiis  ex  lure  can.  et  ex 
lure  civ.  Kom.,  imo,  iuxta  plures,  ex  iure  divino,  sciiicet  pri- 
yilegioimmunitatis,  ne  acuria  laicali  puniantur,  et  exemptionis 
a  foro  iaicali,  quod  spectat  ad  bona  propria  tum  ecclesiastica, 
tum  patrimonialia:  verura  haec  privilegia  et  alia  pleraque  variis 
in  locis,  uti  etiam  in  Gallia,  non  amplius  a  potestate  civili  agno- 
scuntur.  Restat  tamen  ubique  privilegium  quod  yocatur  Canonis, 
ratione  cuius  excommunicationem  subeunt  qui  manus  in  Clericos 
iniuste  inferunt,  ut  constat  ex  Conc.  Later.  11,  in  quo  dicitur : 
Si  quis,  suadente  diabolo,  in  Clericum  vel  Monachum  molentas 
manus  iniecerit,  anathematis  vinculo  subiaceat. 

Hoc  privilegio  fruuntur:  1*  Religiosi  omnes  cum  tironibus ; 
2"  Clerici  omnes  vel  simplici  tonsura  donati ;  3"  imo  complecti- 
tur  Moniales  omnes  et  omnes  religiosas  personas  sub  regula  in 
Communitate  degentes,  necuon  tertiarios  utriusque  sexus  vario- 
rum  Ordinum  habitum  gestantes  et  in  Communitate  viventes. 
—  S.  Lig.  /.  1.  App^d.  IL  —  Hom.  Apost.  tract.  22.  c.  2. 


DE  STATIBrS  PARTK:(  LAHIBI  S  M 

//.  f)e  privilegiis  Episcoporum. 

l*2i.  — Privll<»gia  Episroporum  respiriunl:  1*  consuras  cl 
irn'f^Milarilali's ;  2*  impcdimfnla  malrimonii ;  3*  vola  el  iura- 
mcnla;  4*  alios  casus  spccialcs;  ul  vidcrc  eslapud  S.  Lig.  L  1. 
in  fine  Append.  de  pricilegiis,  et  in  ffom.  aposl.  tract.  20.  c.  3. 

1.  Circa  censuras  et  irregulnritates : 

1*  Al)S()Ivcr(!  siihdilos  possiinl  a  fpiihusrumquc  casibus  pa- 
palilms  occiiliis,  sallcm  anlo  Trid.  nscrvatis  a  ,  domplis  cabi- 
bus  Bullac  Coenac. 


(o)  An  Episcopl  absolvere  possinl  a  casibus  posl  Tridenlinum  rc- 
servalis,  si  occulli  sinl,  non  unn  fuil  l)D.  senlenlia.  Pro  .iffirmaliva 
sr!it«Mili;i  sb'i(TMiii  Boiiacina,  Mazzuchelliis,  Pere;;rimis,  Bo.-^sius, 
Ga\aiilus,  el  .^narcz  a  Diana  allepali  (Tom.  3.  Tr.  3.  ftes.  27.  n.  2.^; 
quibus  S.  Alplionsus  (Ub.  fi.  n.  5!H.  addil  Sanchez,  Sorl)Ufn,  Del- 
bene,  Henzi,  Beia,  Mazzolta,  cl  ipsum  Diana,  cjui  has  rnliones  alTerl 
(1.  C.) :  PiobalHr  hner  npinio,  (juia  licet  CiinciUum  verbo  /»r  '  'i 
temporis  ulahtr,  eitenditur  tamen  etiam  ad  futura  propter  t 

leyiSf  ruitw  est  proprium  comprehendere  futura,  ut  habetur  Cap.  fin. 
De  Con^tit.,  et  ibiilem  Doctores.  Et  confirmatur  ex  f.  .{riani  C.  De 
ha^reticis,  ubi  hubetur,  le(jem  semper  es%e  xn  viridi  obnervantia,  et 
semper  lofjui.  Concilium  autem  generale  rim  legis  habet ,  tum  guia 
Concilium  ennredit  fipiscopis  dictam  facultatem  generaliter ,  non 
distinijuefxdn  inter  re^ervatinnes  praeteritn.s  et  futura.^;  ergo  gtmer^ 
liler  est  intelliytndum  (f.  Prelio  ff.  de  publ.  in  rem  acliun.,  et  Cap. 
Solitae  ^.  fin.  de  maior.  et  obed.);  tum  ffuia  facultas  abtolvendi,  quae 
dalur  in  iubilaei.t,  eitenditur  ad  peccata  futura;  tum  quia  Concilium 
in  dicto  dccreto  ponit  retjulam  tjcncralem  circa  fteservaliones  ponli- 
/icias,  ut  nimiruin  inhlliijfintur  de  rriminibus  publicis,  nun  vero  de 
occultis  cum  limilalione  in  eodem  derreto  posita  ;  tum  demum  quia 
tam  }n  rc.srrvalis,  quam  in  reservandis  »    *       '         itio  abtt>'  «. 

ti  suni  occulta,  ac  proinde  debel  in  ul>   ^  idmaligi        , -- 

sitio.  Cur  enim  minnr  eiit  Episeopot^m  auctoritas  i»  iiorij  reserva- 
tinnihus,  quam  in  antifjuis? 

¥a  S.  Alphonsus  «piidem  1.  c^  ronceclil ,  haec  ralde  probabiliter 
affirmnri ;  c»»nscl  l;muM),  non  s;itis  sotidum  e,«ise  respon>un),  ijuod 
praefati  DD.  rrddunl  Declaralioni  (Iregorll  Xlll,  quae  in  conlra- 
rium  (d>iicitur,  dum  repoiiuiit.  dr  ea  non  comj'  ^ nttire.  (!on- 

Ira  >ero  o|)ponil  S.  .Vlphonsus  auclorilalem  1  .i; ;...  tjui  , /«  C. 

Dilectus  f)e  Tempor.  Ordin.  n.  30.-33.,  dum  generatim  Ihesiin  slaluil, 
oi'R\  Tom.  ff.  6 


82  TRACTATUS 

2*  Possunl  dispensare  ab  omnibus  irregularitalibus  et  absol- 
Tere  ab  omnibus  suspensionibus  ob  delictum  occultum,  dempta 
irregularitate  ex  homicidio  yoluntario. 


non  posse  Episcopos  absolvere  ab  occultis  reservatls  nova  Consti- 
tulione  post  Tridentinum,  subdil,  sic  censuisse  S.  Congregationem. 
Quae  quidem  Fagnani  Ihesis  ac  allegala  Declaratio  alioqui  subver- 
leret  etiam  S.  Alphonsi  sententiam,  quam  subiiciemus. 

Caeterum  plane  dicendum  videtur ,  rationes  pro  ea  thesi  a  Fa- 
gnano  allatas  valde  claudicare.  Et  sane  primo  ipse  ex  eo  arguit , 
quod  hodie  Episcopus  absolvere  non  possit  ab  haeresi  aliisque  ca- 
sibus  in  Bulla  Goenae  reservatis,  licet  sint  occulti.  Atqui  perperam 
inde  ad  alios  casus  arguilur.  Quippe  facultas  absolvendi  a  casibus, 
eliam  occullis  ,  in  Bulla  Coenae  reservatis ,  ex  DD.  sententia  Epi- 
scopis  fuit  adempta  vi  clausulae  derogatoriae  cuiusvis  Concilii  de- 
cretis,  quae  iuxta  Benedictum  XIV  [De  Syn.  Dioec.  Lib.  IX.  Cap.  L 
n.  8.)  post  Card.  De  Lugo  [De  Fid.  Disp.  23.  n.  48.)  apponi  eidem 
Bullae  sub  Gregorio  XIII  coej)it.  Haec  autem  clausula  in  aliis  Con- 
stitutionibus,  quae  casum  aliquem  S.  Pontifici  reservant ,  minime 
reperitur. 

Arguit  deinde  Fagnanus  ex  responsione  Archiepiscopo  Florenti- 
110  reddita  sub  Gregorio  XIII.  Nam  cum  dubitasset  (rem  narro  eius- 
dem  Fagnani  verbis)  Archiepiscopus  Florentinus,  an  vigore  Cap.  6. 
Sess,  24.  posset  absolvere  monialem,  quae  occulte  et  ad  malum  fmem 
fregerat  clausuram,  non  obstante  Bulla  Pii  7,  quae  videlur  habere 
locum  in  casu  publico,  varialum  est  sententiis.  Nam  ex  decem  Cardi- 
nalibus  tres  censuerunt,  Bullam  intelligendam  esse  etiam  in  occultis, 
quia  illius  verba  sunt  generalia,  et  est  tantum  exceptus  casus  in  arti- 
culo  mortis  etc;  et  quia  iam  declaratum,  Bullam  Coenae  Domini , 
quae  prohibet  ab  aliis  absolvi ,  habere  locum  etiamin  occultis;et 
quia  cum  Bulla  sit  confecta  post  Concilium,  censetur  derogasse  Con- 
cilio.  Qualuor  censuerunt ,  eam  Bullam  non  habere  locum  in  casibus 
occullis.  Reliqui  autem  tres  dlxerunt,  agendum  cum  Sanctissimo ;  qui 
declaravit,  Bullam  Pii  Y  habere  locum  etiam  in  occultis.  . . .  Unde 
postea  S.  Congregatio  generaliter  consulta ,  An  si  monialis  alicuius 
monasterii,  iurisdictioni  Regularium  subiecti ,  secreto  deliquerit  in 
materia  clausurae,  in  foro  conscientiae  absolvi  possit  vigore  eiusdem 
Decreti  ab  Episcopo,  cui  tamquam  Delegato  in  iis,  quae  ad  clausu- 
ram  perlinent,  auctoritas  tributa  est  Decreto  Cap.  5.  5m.  25.  De 
Jtegularibus,  stante  praedicla  Bulla  Pii  Y,  respondit :  non  posse. 
Haec  Fagnanus.  —  At  enim  et  hoc  argumentum  eodem,  ac  prae- 
cedens,  vitio  laborat.  Nam  1°  Declaratio  Gregorii  XIII  afficit  uni- 


I)E  STATIBIS  PAHTlCLLARlblS  8:i 

3"  In  irregularilalil)U8  eliam  duhiis  ex  defeclu  (ProbabiUtev). 

4*  In  irregularilaliiius  non  occullis  ex  defeclu  oalalium  ad 
Ordincs  miiiores  cl  Ijenclicia  simplicia.  —  Trid.  sess.  24.  c.  Li- 
ceat.  —  Mde  S.  L{(j.  l.  1.  Append.  de  priv.  n.  49.  et  seq. 


ce  Con.slilulioncm  S.  Pii  V  circa  clauMir.im  monialium.  ?•  Eliam 
S.  Congre^alionis  responsio,  (]uac  ndilitur,  ad  caiium  dunUa\at\io- 
latae  clausurae  spectat.  3  Immo  alia  respousionis  huius  negativae 
ratio  iiup|)cl<'l)al;  (piippc  potolas  facta  Episcopo  cou  I)rlcpat()S<^(iis 
Aposlolicac  circa  clau>uram  mouialium  excmjtt^irum,  iiullam  iuris- 
dictionem  circa  ip.sas  e.xempt^is  illi  tribuit  (\id.  S.  AlphoM.  Lib.  6. 
»1.  ()02.  q.  Ml ,.  yuinimo  liacc  polior  \i(lcri  potcst  ratio,  cur  ne- 
gata  sit  facullas.  Nam  alioipii  cum  monialcs  ccnscaiitur  iiilcr  pcr- 
sonas  impcdilas  Romnm  ad  rc,  et  ex  c^mimuni  scnteulia  sic  impe- 
ditus  non  teneatur  pcr  liltcras  ab.solutionem  (piaerere  (Vid.  S.  .\1- 
phons.  Lil).  7.  n.  89. \  cx  lurc  commuui  facullas  alisohcndi  ficrel 
tj)iscopo,  nisi  monialis  cxcmpla  ah  Kpiscopi  iurisdiclioii»',  alium 
habcrct  Ordinarium.  Ka;:nani  ergo  ratioues  circa  ciuaeslionem  ge- 
ncralcm  coiicluduiit  niliil. 

S.  Aljflionsus  Lib.  ti.  ».  594.  infm.),  mcmorala  cx  Kapnano  prae- 
missac  Dcclarat.onis  hisloria,  ccnsuit,  Dcclaraiioiicm  illam  iioii  (pii- 
dem  ad  omncs  Consliluliones  extcndendam  ,  sed  ad  illas  taiitum  , 
(piac  iisdcm  clausulis  siiil  munitac  ;  (jua  iii  rc  a  Kaunano,  uti  patcl, 
di.sccdil.  lla  illf  :  Animadvertendum  lum  eodem  Faynano  Jn  (\  (JuO' 
niam  l>e  Constit.  n.  29.  30.),  facultati  a  Tridentino  Episcopis  con- 
cesxae  in  dirto  C.  Liccat,  derogalum  fui%%e  pro  casibus  cunlmtis  in 
duabu.^  lluHix,  nempe  in  Hulla  Coenae  et  in  hac  praefata  S.  Pii  V, 
proplrr  clausula.%  deroijatorias,  nempe  in  prima  :  Non  ol)st.inUbu5 
decretis  cuius>isConcilii;  et  in  hac  secunda:  Msi  in  mortis  articulo. 
Ilinc  dicimus,  quod  qunelitiel  Itulln,  ubi  adsunt  praedictne  ctausutae, 
aufert  laiullatvm  Lpiui>itis  absuUendi  casus  occultus  Papae  reser- 
tatos:  non  vero  aliae  Hultas,  in  quibus  nullaadest  deroyatoria  ctau- 
sula,  ut  Diana  P.  7.  Tr.  2.  lies.  22. 

Vcrum  ista  llicoria  ncc  Dianac  a.scribl  debct,  Ui'C  Kagnano.  Non 
Dianar,  (piippr  (|ui  I.  c.)  excipit  quidcm,  nisi  in  nova  Constitutiune 
adsit  clausula  tuffirienter  deroganii  huic  decreto  Concitii ;  at  nuspiam 
dicil,  eiusmodi  clausulam  coiiliiirrl  \erbis:  .Vmi  in  mortin  articuto. 
Non  Kagnaiio,  (pii  /in  CUal.  C.  Dilectux  ad  (piaslihct  rcMT\  ati(»nei» 
Tridciiliiio  poslcriorcs  suam  doctrinam  extcndit;  alibi  \ero  in  cit. 
C.  Quoniam)  mcre  dicit,  S.  Congrcgationem  declara.v»o  :  fc'.r  Itulta 
Coenae  xuhlatam  esse  facultatem  /  v  tributam  decreto  Concilii 

{Cap.  6.  Sesx.  2i.y  ,    el  simiUtcr  i     /       i  Pii  V  ademptam  es\e  fa- 


84  TRACTATUS 

125.  —  II.  Circa  mpedimenta  matrimonii,  Episcopi  dispen- 
sare  possunt : 

r  In  impedimentis  impedientibus ,  exceptis  YOto  castitatis 
perpetuae,  voto  ingrediendae  Religionis,  sponsalibus,  et  impe- 
dimLnto  disparitatis  cultus  inter  catholicos  et  haereticos. 


cultatem  Episcopis  competentem  (ex  eodem  Cap.  Liceat)  ahsolvendi 
moniales  secreto  delinquentes  in  materia  clausurae.  De  clausulis  vero 
eiusdem  BuUae  S.  Pii  V  nihll  omnlno  habet.  Quod  ergo  ex  sua  seu- 
tentia  addlt  S.  Alphonsus ,  id  intelligendum  esse  de  quavis  Consli- 
tutione  habente  clausulam  :  JSisi  in  articuJo  mortis,  id  ullque ,  ut 
sup.  vidimus ,  dixerunt  tres  Cardinales  in  Congregatione ;  quod 
autem  valor  aliquis  insit  huic  ipsorum  opinioni  (et  nullus  affuisse 
videtur  aliis  rationibus  ,  quas  iidem  pro  eadem  causa  prompserunt) 
nemo  definivit,  nec  uUo  modo  constat,  Gregorium  XIII  id  prae 
oculis  in  sua  Declaratione  habuisse.  Quocirca  extensio  ista  ad  alias 
Constitutiones  ,  spectato  principio  cui  innilitur ,  haud  satis  firma 
videtur. 

Levioris  denique  momenti  ea  sunt,  quae  de  Decreto  seu  Declara- 
tione  a  Fagnano  memorata  habet  Caietanus  Giraldi  tum  in  Exposit. 
luris  Ponlif.  [Part.  2.  Sect.  132.),  tum  in  Notis  ad  Thesauri  opus 
De  Parocho  [Part.  1.  c.  22.  post  §.  Dico  YIl.].  Sic  enim  de  hac  re 
scribit :  Quia  a  Fagnano  non  indicatur,  quo  anno  primum  hic  a  se 
citatum  decretum  emanaverit,  ne  in  dubiumrevocetur  eius  emanatio, 
ditigenter  a  me  pervolutis  Regestis  S.  Congregationis  Concilii,  illud 
reperi  emanatum  fuisse  mense  lanuario  1589  in  Responso  ad  PostVr- 
latum  XII,  quod  inter  alia  eidem  Congregationi  fecit  Gaspar  fice- 
comes,  Archiepiscopus  Mediolanensis,  occasione  visitationis  ad  sacra 
limina.  Cum  enim  dictum  postulatum  XII  expresserit  italico  idio- 
mate,  quod  in  latinum  versum  sonat:  Quia  multoties  accidit,  incurri 
censuras  reservatas  Sedi  Apostolicae,  contravenlendo  Constitulio- 
nibus  PapaHbus ,  emanalis  post  Concilium  Tridentinum ,  desiderat 
Archiepiscopus  facultatem  absolvendi  contravenientes,  qui  aliquan- 
do  remanent  diutius  censurls  obstricti ,  cum  non  habeant  modum 
oluinendi  absolutionem  a  Romana  Curia,  potissimum  circa  clausu- 
ram  monialium  et  Regularium  vivorum  —  prout  reperitur  Lib.  5. 
Decret.  pag.  239.;  S.  Congregatio  abstinuit  a  Concessione  Postulatiy 
sed  dumtaxat  tacite  confirmavit ,  quod  circa  huiusmodi  facultatem 
sentiebat  ipsemet  Archiepiscopus  per  haec  praecise  verba,  mense  la- 
nuario  1589:  prout  reperiuntur  cit.  Lib.  5.  pag.  240. :  Reservatio- 
nes  casuum  de  novo  post  Concilium  non  comprehenduntur  in  Cap. 
6.  Sess.  24.  De  Reform. ,  et  praesertim  super  clausura  monialium. 


UK  .STATIHIS  PAIITICLLAKIBLS  83 

i'  1(1  impiMliincMli^  snprrvenieniihus,  conlrario  mntrimonio, 
in  ordiiic  ad  (JcbiiDii)  prlrniliiiii,  v.  gr.,  si  «'iriiiiiialrin  rdiiira- 
xerinl,  ex  eo  quod  alleruler  comnicrciuni  carnalc  cum  consan- 
guincis  allerius  habucrit ;  vel  si  unus  castitatcin  yovcrit.  Imo 


Ounm  tleclm  aliunfui  (InUeinnrl  nd  hoc  idem  rnpHt  refet  l  runfii  mnlnm 
fuis.ne  a  (iieiimin  Mll.  l\i  fjuihui  palei,  qu>  senutn  Epint nporvm 
fuerit  pnMt  quisi  prniiinam  Tridenlini  publicationem  circa  fanilla- 
tem  i;"'  hibuinin  cit.  (Uip.  fi» 

Dixi,  hner  lerim  is  e%%e  mniiieni i ;  iiiiin  (|uisi);un,  ro^o,  (pinlcciinnpii* 
hoc  reApnu.svm  si  re^ponsi  nominc  (li^nn  esl  mrr;»  posUilaini^  f.nul- 
latis  ni'^:)lio;  admiital  ccu  primnm  S.  (!onKn>gniionis  dc  hnc  re  de- 
crctutn,  (p)()(l  (lciii  (ircf^orius  Mll  ronfirmDxcril,  (|nnn<lo  Poslnla- 
tuin  istud  .VrtMiicpisropi  Mciliol.nicn.sis  ohl;ilum  dirilnr  mcnsc  ia- 
nuar  0  an.  1589,  Gregorius  autem  (piadriennio  anle  e  vivis  iam  de- 
ccsserat?  I)  •iiid' vcro  (piiil  ha^T,  ipi;im  sihi  fini:il  (ilr;il«li,  tvcita 
REseoN^io  communc  liabei  ruin  Dcrreto,  (|uo  S.  roiif;ic;^Mlio  iuxla 
Fagnaiium  b\piiks>k  respondcrit  illud,  Nom  possh?  Immo  (p)id  com- 
mune  h;ihct  ipiaestio  circa  casus  occultos,  de  ipia  Kag  anus,  cum 
Postulalo  Arcliicp.  M»'(liolaneiisis.  in  (pio  faciillas  ahsolvendi  pelitur 
ahs(pii'  ull:)  iiili-r  imsus  ocimiIIos  :  ul  noi)  ocrullos  disiinclionc*  Tola 
ergo  argnmenti  vis  in  eo  tanden)  resiilehil,  ()uod  in  supplici  rihcllo 
expressa  reperi;itur  ea  Postuhiloris  opinio.  .\l  vero  confundi  ne  de- 
hel  privat)  Koiscopi  posluLinlis  opinio  cuu)  I)«'cr»to  S.  (!oi)j;rcgalio- 
nl.*<,  (juac  iiiliil  (lc  ipsa  rcspondci?  S;)iie  si  no\us  hic  c;tn(M)  st.ituatur 
et  si  upiiiioncs,  «pias  Posiul;)tor  in  supplici  lihello  expresserii,  ha- 
hendac  sinl  c.u  loliilcn)  S.  (longr.  Dccret.i,  iam  a  S.  (!•  lione 

hoc  (pio(p)c  ilcriniluin  dici-mus,  K|iisc»>pum  a  casihus  ;  ,  is  ;)!>- 
solvere  eos  non  |)OHse,  (p)i  (piominus  Pontificem  pro  nttsolulione 
a(Ic;)nl,  Ic^ii  nio  ilciiiicnlur  imp«'dimcnto !  N;)n)  in  eodem  lih'llo  fa- 
cultas  pctiliir  ;ihsoh('n.li  eos,  (pii  secus  remnncnt  sunt  verlia  Po- 
Stulati)  diutiun  cennurin  i>b%lricti,  cum  non  hobrnnl  motlum  oblineniii 
absolntionem  n  Romnna  Curia;  nec  tnmen  S.  (^ongregniio  isti  peti- 
lioni  aniiuciidum  cinsuil,  scd  fafullntcm  illos  ahsohemll  nega\i|. 
Conc'udiin)us  il.iip)c,  inultam  (iir;il(li  opcrain  in  Kcgcsiis  S.  (iungre- 
gnt''onis  perscrutandis  non  modo  nihil  coiituli.<ise  ad  cvincfiidam 
authcnti:im  Dcclaralionis,  dc«pia  «piae^liocst,  sed  conlra  cum  «pild- 
piam  mclius  in  iisdcm  Itc^cs  is.  utul  ilil  ^entivsime  pcrvolulatis,  non 
invcner  l,  ^raviss  iniin  pol  us  >uspicionem  merilu  inieclsse.  Prospc- 
rum  Kagnniium,  ip)i  cac*  i)>  opus  .^uum  diclavif,  lapsum  memoria 
esse,  el  Dccl,)r;)tioiiiMn  1^1. im  rcip^a  iiniHpi>m  cxtitisve. 

Sed  nc  illa  (p)id«'m  coi)lro\crsi.im  omuino  dirimui.t,  in\,\c  e\  fre- 
wicnnui  t  Uoc.  XdM  refcruntur  in  alia  8.  Sevcrinae  iH  Maii  17 W, 


86  TRACTATUS 

Episcopus  etiam  dispensare  polest  coniugem  a  Yoto  perpetuae 
castitatis,  quod  ante  matrimonium  emisit,  ut  iura  matrimonialia 
exercere  queat  (a). 


ubi  Secrelarius  haec  uarrat:  Inhaerens  (S.  Coiigr.)  dedarationibus 
alias  factis  rescripsit,  Episcopos  vigore  Cap.  6.  Sess.  24.  De  Reform. 
non  posse  absohere  nec  dispensare  in  casu  haeresis,  neque  in  aliis 
nova  lege  posi  Concilium  Sedi  Aposlolicae  reservatis.   Verum  in  kis 
casibus,  in  quibus  Episcopis  talis  facuUas  ncn  est  adempta,  eam  uti- 
que  transferri  in  Yicarium  Capitularem,  etc.  Et  sane  hic  non  satis 
apparet,  num  illa  nora  lex  pro  ea  accipi  debeat,  quae  raore  con- 
sueio  pecc;  ti  absolulionem  Sedi  Apostoiicae  reservat,  an  vero  sumi 
pro  ea  debeal,  quae  solum  excepliont  m  apponil  faculiali  Episcopis 
per  iliud  Cap.  6.  concessae  circa  casus  occullos,  cuiusmodi  haben- 
lur  Const.  Pii  V  quoad  clausuram  monialium,  et  GregorilXllI  circa 
casus  Bullae  Coenae.  Porro  nisi  hoc  cerle  definiatur,  nihil  ex  hisce 
concludi  reipsa  potesl.  Caelerum  si  consequenlia  inspicianlur,  pro- 
feclo  diceres,  reservationem  illam  posteriori  hocsensu  acclpiendam 
esse.  Sequitur  enim:  ferum  in  his  casibus,  in  quibus  Episcopis  talis 
FACULTAS  ]NON  EST  ADEMPTA,  ctc.  Ergo  coutexius  exigit,  ut  aniecc- 
denlia  inlelliganlur  de  nova  leye,  per  quam  lalispolestas  sit  adempta. 
Atqui  talis  potestas  nuUa  esl  alia,  quam  quae  per  Cap.  6.  concedi- 
lur  Episcopis  clrca  casus  occuUos.  Ergo  nova  lex  hic  intelligeuda 
est  qua  Ponlifex  post  Tridentinum  exceplionem  seu  limitalionem 
apposuerilfacuUatiEpiscoporum  circa  occulta,  non  vero  qua  ge- 
neratim  casum  aliqu^m  Aposioiicae  Sedi  reservaverit. 

Et  haec  quidem  dicta  fuerint  de  stalu  controversiae,  prouti  ex 
rationibus,  quae  afferri  consuevere  ab  utraque  dissidentium  parte, 
iudicare  Imcusque  licuit.  ISam  quod  Sedi-s  Apostolica  facultales  per 
C.  Liceat  Episcopis  concessas  aut  revocare  potuerit,  prout  faclum 
reipsa  est,  v.  gr.,  quoad  casus  in  Bulla  Coeuae  contentos,  aut  illas 
poluerit,  ita  circumscribere,  ut,  V.  gr.,  ad  reservationes  Tridenli- 
no  posteriores  non  sese  exleudant,  liemini  dubium  esse  debel  aut 
potest.  Quinimo  ethoc  coutigisse,  validum  suppelit  argumentum  ex 
Responsione  S.  Congreg.  Inquisitionis  18  lul.  18fi0.  Scilanti  enim 
cuidam  Episcopo,  an  vi  Cap.  Liceat  absolvere  posset  a  casibus  Sedi 
Apostolicae  post  Tridentinam  Syuodum  reservaiis,  responsum  est, 
Negative.  Vid.  Gury,  Casus  Consc.  Vol.  II.  n.  646. 

(a)  Nosse  tamen  C  ufessarius  debet  iu  hisce  adiunctis,  quae  subin- 
de  moram  non  patiuntur,  aul  uou  promptum  ad  Episcopum  aditum 
relinquunt,  alium  adesse  modum,  quo  couiugum  necessitati  pro- 
spiciatur,  nimirum  ut  alter  alterius  votum  indirecte  irritet,  idest 
eiusdem  obligationem  suspendat.  Vid.  Vol.  I.  n.  330. 


DE  STATIBIS  PARTiCri.ARIBlS  87 

3*  In  impcdimcnlis  dirimentibus  dubiis.  —  5.  Lig.  Append. 
n.  fJ5.,  ul)i  dicil  esso  senlonliam  conimunissimam. 

4*  Per  accidens  in  impcdimenlis  dirimentibus  certis,  lum  anle, 
liiin  ()ost  coiilrarlum  malriiiioniiiin,  rjuimdo  rociirsii-;  ad  Papam 
esl  valdc  dillicilis,  vcl  (juando  adc^l  pcriculiiin  in  njora,  scu 
ul)i  inslat  pcriculum  scondali,  infamiac,  inconlinpnliac,  elc.  — 
S.  Ia(j.  ibid.  n.  56.  f/  m/. 

y  In  liannnrum  puhlicalionihus.  —  S.  Lig.  ibid.  —  \ide 
dirrnda  in  Tratt.  de  Matrimonin,  n.  "iV.). 

III.  ri/ra  vota  it  iurammta,  Kpiscopi  dispensare  possunl 

r  In  ()mnil)us  volis  simplicibus  privalis,  exccptis  (piinque 
Papac  rcscrvalis,  ncmpe  casliiatis  pcrpeluae,  Kelif^ionis  el  pe- 
rc^Tinationum  ad  llicriisalcm ,  ad  limina  Apostolorum  et  ad 
S.  lacohiiiii  in  Composlfllanum    T.  1.  n.  330.). 

2°  In  oiiiiiihus  iuramenlis,  si  iuramcnta  cxcipias  a  tertio  ac- 
ceplata,  (juac  mctu  aut  fraudc  non  fuerunt  extorta.  —  S.  Lig. 
passim. 

\'2ii.  —  IV.  Circa  casus  alios  particulares,  Episcopi  dispen- 
sarc  (lossunt 

r  In  rchus  omnihus  levioris  momcnti,  tiim  c\  consuetudine, 
tum  ({uia  recursus  ad  Papam  esset  nimis  incommodus. 

%*  In  omnibus  quae  communitcr  eveniunt,  v.  gr.,  in  ieiunio, 
in  abstimMilia,  in  OflnMO  divino  pro  casihus  particularibus  ;a), 
vcl  ad  hrcvc  lcm[)us,  etc. 

V  In  omnihus  statutis,  quae  hahcant  clausulam,  donec  dis- 
pensetur.  rtrum  vero  possit  Episcopus  dis|)cnsare  in  slalutis 
canonicis  non  cxpressc  rescrvatis,  ne^ativam  sentcntiam  omni- 
no  tcnciiilam  ccii^uit  S.  Lig.  l.  1.  n.  191. 

4'  Ail  racicnduin  S.irrum  a  mcridic.  Ast  ohtincnl  facultates 
quimpicnnalcs  celrbrandi  prr  unam  hnram  ante  auroram,  et 
aliam  post  meridiem,  et  communicandi  hanc  facultalcm  .Saccr- 
dotihus  idoncis. 

5*  Possunt  sihi  clipcre  (lonfcssarium  extra  dioeccNim,  modo 
sit  suhdilus,  ct  cum  valcnt  sccum  cduccrc  in  divcrsa  loca  ;  at 
si  non  est  sihi  suhditus,  dchcl  ah  Ordinario  suo  essc  approha- 
lus  (Idcm  possunt  (lardinalcs,  scd  Romae  tantuin,  etsi  illum, 


'n'  Inlcllipp,  rum  personis  partintlarihu.i:  nnm  cum  lota  commu- 
nitalc  dispcnsamli  facullatcm  K()isro()i  non  h.ihcnl. 


88  TRACTATUS 

quem  elegerint,  extra  Romam  secum  possint  educere).  —  S.  Lig. 
Append.  l.  1.  n.  65. 

6*"  PossuQt  ab  interstitiis  dispensare  ad  ordinationem.  — 
S.  Lig.  l.  6.  n.  793. 

*!'  Possunt  absolvere  a  nonnuUis  casibus  papalibus,  quinque 
numero,  qui  Clementini  vocantur  a  Clemente  VIII,  auclore  re- 
servationis  («),  nempe:  V  a  levi  percussione  Clerici;  2°  ab 
abortu  foetus  animati;  3°  a  communicatione  in  eodem  crimine 
criminoso  cum  excommunicatis  ab  Episcopo :  crimen  vero  cri- 
minosum  illud  est  quod  sub  ceiisurae  comminatione  vetitum  est; 
4°  a  culpa  aliquem  convalescentem  censura  ligatum,  et  in  mor- 
lis  periculo  indirecte  absolutum,  qui  se  Superiori  non  sistit  intra 
mensem  in  casibus  ubi  sistere  se  debet,  ut  dicetur  infra  de  ca- 
sihus  reservatis;  5"  a  culpa  Fratrum  Minorum,  qui  tertiarios  ad 
Officia  divina  admittunt.  —  Yide  S.  i«^.  /.  7.  w.  213. 

APPENDIX  II. 

DE   BENEFICIIS   CLERICORUM. 

Materia  de  beneficiis,  etsi  fuerit  a  plerisque  Theologis  fuse 
tractata,  tamen  innumeris  implicatisque  difficultatibus  referta 
est,  quae  omnino  in  Gallia  evanuerunt  ex  tempore  quo,  me- 
diante  Concordato  inter  Pium  YII  et  Gallicum  Gubernium,  de 
medio  fuere  sublata  beneficia,  et  cum  pensione  quotannis  a  Gu- 
bernio  persolvenda  commutata. 


(a)  Clementlna  qulnque  casuum  reservatio  (quemadmodum  et 
casuum  Bullae  Coenae)  est  limitatio  privilegii  a  papalibus  absolven- 
di,  alias  Regularibus  Mendicantibus  concessi  (de  qua  in  Tract.  de 
Poenitentia  dicetur),  non  vero  elenchus  casuum  papalium,  a  quibus 
absolvere  possint  Episcopi.  Nam  a  quinque  Clementinis ,  exceptis 
levi  clerici  percussione  et  molatione  immunilatis  privata  auctoritate, 
nullam  Episcopi  facullatem  absolvendi  habent.  Auctor  itaque  in- 
nuere  hoc  loco  voluit  casus,  qui  Episcopis  iure  communi  reservan- 
tur  eo  sensu  ,  quod  reipsa  sint  casus  Ponlifici  romano  reservati , 
quorum  tamen  absolulio  iure  communi  atque  adeo  potestate  ordi- 
naria  Eplscopis  permiltltur.  Et  horum  quidem  partem,  quinque  sci- 
licet  Auclor  commemorat ;  sed  alii  totidem  habentur,  qui  videri 
possunt  penes  Thesaurum  [DePoenis  P.  2.  Y.  Absolutio,  Cap.  3.). 


DE  STATIBrS  PARTICILARIBI  S  Sf 

Brcviler  nobis  diccndum  cst  de  beneliciis  in  genore  Unlum 
speclalis,  scilicet  1*  dc  nalura;  2*  dc  acquisitionc ;  3*  de  amis- 
sionc  bcnciiciorum. 

/.  bi'  nalura  beneficiorum. 

1'27.  —  Bonoficium  est  ius  pcrpetuum  frurtus  percipiendi  ex 
bonis  Ecclesiae  proplcr  odicium  ali(|uod  spiriluale,  Ecclesiae 
auclorit.JlP  conslitulum.  • 

Bciulirium  aliud  est  simplex,  aliud  duplex. 

r  Bfuclicium  simplcx  est  illud,  (juod  iiullaiu  oMipalioncm 
hal)etadnexam,  nisi  obeundi  Oflicia  divina,  ut  sunlcanonicalus, 
capellaniae,  etc. 

2*  Hcn(^ti('iiini  (Iu[)lc\  illiid  cst,  (juod  ndnoxnm  liabcl  iurisdi- 
cliononi,  admiiii^tralioiiom  ol  ciiram  aniniarum,  ul  op!sr(»palus, 
nuinus  parochialo,  etc.  I)uple\  dicitur,  proptorea  (juod  duplici 
oneri  subiacet,  cum  praclcr  rccitalionom  precum  omnihus  com- 
muncm,  aliijuam  adminislralioncm  hahcat  al(pic  emincnliam. 

NoTA.  IVutin,  qnao  Kpl^rnpis  a  (iuhcrnin  in  rnllia  itnlvitur,  fl  r«nnoiri»  et  P«- 
rofhi»,  ruin  fu«'ril  in  iMMirrn  iorum  loruni  sufTrrU,  poruni  lorum  nblinfl,  ac  pro- 
plrrra  at  iMinuni  rcrlr^iasliruni  •prcUadi  ttt,  nt  patet  ei  variit  S.  Forailrotitriae 
rrspontii  (7wm.  I.  n.  5t)3.]. 

//.  I)c  acffuisitinnr  bfnrfirioruin. 

128.  —  Tri[)lox  csl  acjjuirendi  beneticii  via  .  1*  per  eleclio- 
nein,  (|ua  Cloricus  a  lolo  Capilulo  oligitur,  el  a  Su[)eri()re  coiitir- 
malur;  2"  [lor  prarsrntalinnrvi,  (|ua  ([uis  a  Patrnno  olTorlur  Su- 
f)erion,  a  ([uo  iu>liliiilur,  si  idoiirus  ro[»ori;ilur.-  :i*  [)er  fo//a/io- 
netn,  cum  lihoro  henotiiium  ex  solo  iure  Praelati  dalur,  nec  iuri 
Palronalus  subost.  —  N.  Liy.  u.  85. 

In  ([ualihol  dioocesi  K[)i.«ico[)us  esl  [iro^irius  hoiiotii  loriim  col- 
lalor,  iiisi  o\  lof^ilima  [)raosrri[)lioiio  lalo  iu>  allori  com()el«t. 
Papa  vero  esl  su[)romus  ol  uiiiversalis  collalor  oiiinium  lioDcli- 
ciorum  non  palronalorum.        N.  Lig.  n.  8f». 

lus  Palronalus  dii[)lcx  esl :  1*  ecclesiaslirum.  si  e\  ali(|Uo  Ec- 
clesiae  lilulo  ortum  sil;  2*  tairuvi.  si  ah  alKjUo  laico  [)rr  funda- 
lionom,  v.  gr.,  Eoolosiao  hioril  ac([uisiium.  Palronatus  ius  con- 
sliluunl  ns,  anli/iratio,  funilus:  scihcel  j^alrocinium,  acditicalio 
Ecclcsiac,  cl  doualio  fundi.  —  S.  Lig.  n.  87. 


90  TRACTATUS 

Quaesita: 

129.  —  QuAER.  r  Quaenam  qualitates  requirantur  ad  bene- 
ficium  possidendum  ? 

Resp.  Requiritur  V  ut  persona  idonea  sit  et  habilis,  id  est  ut 
sit  Clericus  non  illegitimus,  bene  moratus;  2*  ut  satis  scientiae 
peritiaeque  habeat  ad  raunus  beneficio  adnexum  recte  obeun- 
dum.  —  S.  Lig.  n.  112. 

130.  —  QuAER.  2°  An  sit  obligatio  digniores  ad  beneficium 
eligendil 

Resp.  r  Afprm.  et  quidem  sub  gravi  per  se  quoad  beneficia 
curata,  seu  duplicia,  quia  id  Ecclesiae  bonum  postulat.  At  ut 
peccatum  grave  sit,  requiritur  ut  eligens  existimet  electum  esse 
evidenler  et  multo  minus  dignum  omnibus  rei  adiunctis  recte 
spectatis.  Maior  autem  dignitas  non  est  absolute  accipienda, 
sed  relative  ad  utiHtatem  Ecclesiae  et  fidehum.  —  S.  Lig. 
n.  91.  92. 

131.  —  Resp.  2°  Affirm.  etiam  probabilius  et  communius 
quoad  beneficia  simplicia,  quia  id  etiam  emolumentum  Eccle- 
siae,  et  iustitia  distributiva  postulat;  nisi  raro  minus  dignus  eli- 
gatur,  et  de  beneficiis  agatur  minoris  momenti.  —  S.  Lig.  n.  93. 
et  seq.  Altamen  electio  minus  digni  probabilius  in  omni  casu 
est  vahda,  nec  onus  restitutionis  per  se  inducit.  —  S.  Lig. 
n.  102.  103.  106. 

132.  —  QuAER.  3°  An  liceat  alicui  plura  possidere  beneficia^i 
Resp.  Neg.  generatim,  nisi  fuerint  simplicia,  et  ad  residen- 

tiam  non  obligent.  Quin  imo  non  possunt  simul  plura  beneficia 
haberi,  etiam  ex  dispensatione  Pontificis,  si  non  adsit  cohone- 
stans  causa:  quia  id  contra  ius  naturale  est,  cum  unum  sufficiat 
ad  honestam  sustentationem,  et  varia  munera  ab  uno  eodem 
recte  nequeant  obiri.  —  S.  Lig.  n.  117.  et  seq. 

133.  —  QuAER.  4°  Quaenam  causae  pluralitatem  beneficio- 
rum  cohonestentf 

Resp.  Sunt  hae  communi  Doctorum  iudicio :  1'  necessitas  Ec- 
clesiae,  scilicet  si  desint  alii  ministri  idonei;  2°  utiHtas  Eccle- 
siae,  nempe  si  unus  solus,  licet  absens,  censeatur  magis  esse 
profuturus  sua  auctoritate,  doctrina,  prudentiaque,  quam  alius; 
3*  praerogativa  meritorum,  sciHcet  si  quis  doctrina,  consilio, 
scriptione  inter  omnes  praestaret,  etc.  5.  Lig,  n.  118. 


DE  STATIBUS  PAFITICILARIBUS  91 

///.  I}e  amissione  beneficiorum. 

ni.  —  Boncliria  possiinl  (|unli:or  niodis  nmilli:  r'pnr  mor- 
lcm  hcnciiciali,  (juia  pcrsonac  lanlum  conccdunlur;  "2*  pcr  dis- 
posilioncm  iuris  ipso  faclo,  proplcr  cnormia  quacdam  rriniina; 
3*  pcr  scnlcnliam  iudiris  proplcr  crimina  non  tam  enormia ; 
i*  pcr  dimissioncm  spontaneam  scu  rcsipnationem. 

Ucsi;;nalio  vcro  du[)l('\  csl:  l"  larita,  v.  ?r.,  si  (pjis  Ucligia- 
ncm  ingrcdiatur;  2*  expressa,  si  tial  coram  Su[)criorc  acrcpl«in- 
lc.  Ilaec  Tcro  est  vcl  simplcx  vel  conditionata,  seu  in  favorem 
alterius,  id  est  prout  (it  simpliciter  sine  condilionc,  vel  condi- 
tionc  ali^pia  apposila,  ncmpc  ut  rcrtae  pcrsonae  designalae  con- 
feralur,  etc.  —  S.  Lig.  n.  \:\:\.  Ui. 

l:J5.  —  OiAER.  Quarnam  sitit  condiiiones,  nt  valeat  Tcsigna- 
tio  vel  permutatio  benefirii'} 

Itesp.  Uc(|uirilur  1'  ut  libcrc  fiat ;  2*  ut  fiat  coram  Episcopo 
vcl  Pa[)a;  3"  ut  acccplctur  a  Prclato,  in  cuius  manihus  fit,  et 
al)  illo,  cui  confcrlur;  i"  ut  adsit  ronscnsus  Patroni  vcl  clccto- 
rum,  (juando  hcncliriuin  cst  ex  palronalu  vcl  clcctione.  —  Mdf 
S,  Lxg.  n.  133. 

NoTA.  Atl  hrncfiriiim  rffrrtiir  peniio  rrr1«»ia<itir«,  qtiie  rst  ias  prrripirnJi 
frurlu^  ri  alirnn  brnrfirio.  IVn^io  Trro  triplrv  ni  1*  laica,  quae  clalur  lairi*  ok 
obarquiiim  Irmporalf  in  Krrirtiam  ,-  2*  ftrletiattira ,  qnar  dalur  (.Irririt  proplrr  m\- 
nisleriuiii  tpirilualr ;  3*  mixta,  quao  dalur  Clrrico  Uoluui  proptrr  boar«tani  »»- 
•trnUlionrm. 

Itrquiritnr  aulrm  id  prntinnit  viliilititrm  1*  at  ait  ditprntatio  Pipae;  2*  «1 
(letur  iuiti  de  rinti ;  3*  ut  ordinirie  noo  etr«dit  tertiiin  beoeleii  p«rt«n. 


92 


PARS  TERTIA 

DE  STATU  RELIGIOSQ. 

136.  —  Praeter  viara  mandatorum,  per  quam  omnes  homines 
ad  Deum  consequendum  tendere  debent,  datur  yia  consiliorum 
seu  perfectionis  specialis,  quae  est  mere  consilii,  et  paucis  tan- 
tum  proponitur  a  Deo  ipso  selectis,  qui  mundo  yaledicentes, 
vitam  communem  in  monasteriis  ducunt. 

Duplicem  hanc  viam  Christus  ipse  nos  docet  in  yariis  sancti 
EvangeHi  locis,  v.  gr.,  3IaUh.  19. 17.,  dicit  adolescenti  de  via 
salutis  inquirenti :  Si  vis  ad  mtam  ingredi,  serva  mandata.  Et 
v.  21. :  Sivis  perfectus  esse,  vade,  vende  quae  habes  et  da  pau- 
peribus,  et  habebis  thesaurum  in  coelo ;  et  veni^  sequere  me, 

Adest  etiam  tertia  quaedam  via  media  inter  utramque  prae- 
cedentem,  nempe  via  castitatis,  seu  continentiae  insaeculo  ipso 
servatae. 

Hinc  classis  triplex  hominum,  ratione  mediorum  ad  Deum 
consequendum  propositorum,  statuitur,  seu  triplex  vitae  sta- 
tus  datur,  scilicet  1"  status  matrimonii;  2"  caelibatus;  3°  vitae 
religiosae.  Hinc  etiam  triplex  gradus  perfectionis ;  caehbatus 
enim,  ut  declaravit  S.  Paulus,  et  definivit  Conc.  Trid.,  perfe- 
ctior  est  matrimoniali  statu;  vita  autem  religiosa  est  omnium,  ut 
patet,  perfectissima.  Stalus  sacerdotalis  licet  dignitate  omnium 
praestantissimus  sit,  ratione  tamen  perfectionis  longe  vitae  re- 
ligiosae  cedit.  Quemadmodum  autem  mirabilis  est  Deus  in  san- 
ctis  suis,  ita  etiam  in  variis  modis,  quibus  eos  ad  sanctitatem 
promovet. 

Agendum:  ^°  de  natura  status  rellgiosi ;  2°  de  vocatione  religiosa  ;  3°  de  obli- 
gationibus  Religiosorum  vi  votoruni ;  4°  de  privilegiis  Regulariura ;  quibus  accedet 
Appendix  de  conditione  Religiosorum  in  Gallia. 

CAPUT  I. 

DE  NATURA  STATUS  RELIGIOSI. 

137.  —  Status  religiosus  est  stabile  vitae  institutum  ab  Ec- 
clesia  approbatum  pro  fidehbus,  qui  sub  certa  regula,  et  com- 


DE  STATIBIS  PAliTICI  I.AHIBIS  ft 

muni  vivcndi  modo  lendere  volunt  ad  perfeclionem  pcr  iria  vou 
{)cr()etua  paupertatis,  castitatis  cl  otiedientiae. 

Dixi  r  stabile  vitae  institutHtn;  quia  Keli^iosus  pcr  tria  vola 
relif^ionis  se  in  perpeluuni  Deo  devovet. 

Dixi  2"  ab  EccUsia  approbatum;  Status  enim  rcli^'iosus  cum 
sit  sacra  (|itaedani  coininunilas,  a  [)ole>tale  >piriluali  institui  dc- 
bet.  Olini  (|uidem  haec  approhatio  a  propriis  Episcopis  pro  dioe- 
cesi  sua  concedehatur;  scd  statutum  est  postea  in  Couc.  Later. 
sul)  Inuor.  III,  ne  nova  Ueli^io  inducatur,  Disi  a  Summo  Pooli- 
lice  approhala  fuerit.       S.  Imj.  l.  4.  n.  Vi. 

Dixi  V  qui...  tendere  volunt  ad  perfectionem,  relipiosus  enim 
vi  suae  1'rofessionis  lcnetur  sub  gravi  ad  progrcdiendum,  sal- 
tcm  alicpio  modo,  in  via  perfectionis ;  quia  vi  suae  Professioois 
tenelur  vclle  sirvare  suum  slatum,  qui  est  status  perfectionis. 
Nou  tenetur  autein  Keligiosus  vi  suae  rrolessiuuis  esse  perfe- 
ctus,  sed  solum  perfectioni  studere.  —  Ita  omnes. 

Resolves: 

^138.  —  r  Ad  esscnliam  Keligionis  non  requiruiilur  vola  so- 
lemnia,  sed  sufliciunt  vota  simjilicia.  Omnes  enim  conditioncs 
ad  cssentiam  hanc  hahenlur  cum  votis  simplicihus,  si(|uidem  pcr 
ea  homo  potcsl  se  perpetuo  mancipare  Deo  in  Ordine  ah  Ecclesia 
approhato  (a).  Constat  iiisu[)er  e\  Kulla  (jrry.  MII :  Asrcndente 
Domino,  in  (pia  Punlilex  de(lara>il,  es>e  veros  Keli^iosos  io 
Soc.  lcsu  eliam  illos,  qui  sula  vota  simplicia  emillunt. 

2*  Sunt  Kelif;iusi  illi,  qui  in  Kelif;ione  approhata,  scrundum 
ccrtam  n'f,'ulam ,  tria  vota  e.ssentialia  emitiunt.  (lonlra  autem 
non  sunt  Kelif^iosi  iropricdirli  ii,  (|ui  luet  tria  haec  vula  emit- 
tant,  et  in  coniiiiuni  vilaiii  diicant,  ref^ulain  tamen  a  Sede  Apo- 
stolica  approhatam  non  protitentur.  Ilinc  variac  Congrcgalioncs 


(a)  Ordo  ab  Kcrtesia  approbatu^s  hic  distinguitur  a  Congregatkmi" 
bux  religioxix,  (jiiae  (ut  A.  infr.  nionei;  elinm  xaeculares  dicuiitur. 
Proinde  cjnod  (ireporius  MII  dt'tiiil>it  de  Scholasticis  Soc.  lou. 
eos  \cros  esse  11«  ligiosos,  licel  simplicia  taiituin  >»»ta  fmiseriul,  iil 
Ipsum  cli;»in  de  ilhs,  qul  e\  recenti  SS.  D.  N.  Pii  PP.  IX  dlspo.slUo- 
ne  per  alnniot  aniios  simplicilMis  t.uitum  >otls  innodati  mancnl  in 
Keligiosis  Drdiniltus,  aiite(|uam  solcmneu)  professionem  emiltant, 
prorsus  dicemlum  >idelur. 


94  TRACTATUS 

Tirorum  aut  piarum  feminarum,  ab  Episcopo  tanlum  approba- 
tae,  Ordines  stricte  religiosos  non  constituunt.  Attamen  illi,  qui 
in  huiusmodi  Gongregationibus  YOta  simplicia  emittunt,  et  sub 
communi  regula  atque  Superioris  dependentia  yiYunt,  eodem 
merito  coram  Deo  ac  Religiosi  proprie  dicti  gaudere  possunt, 
siquidem  eamdem  sui  abnegationem  Domino  exhibeant.  Nota- 
mus  Tero  ex  hodierna  praxi  Sedem  Apostolicam  nova  Instituta 
rehgiosa  non  approbare  ut  Ordines  proprie  dictos,  cum  profes- 
sione  votorum  solemnium,  sed  solum  ut  Congregationes  reli- 
giosas  (sive  strictius  ex  modo  loquendi  S.  Sedis,  ut  Congrega- 
tiones  saeculares )  cum  votis  simplicibus,  quibus  proinde  pri- 
yilegia  volis  solemnibus  concessa  per  se  non  competunt.  — 
y.  Analecta  L  P. 

3°  Rebgiosi  non  sunt  ii,  qui  edito  voto  perpetuae  pauperta- 
tis  et  castitatis,  obedientiam  Confessario  aut  Episcopo  vovent. 
Ratio  est,  quia  taH  voto  Superioribus  non  subiiciuntur. 

NOTA  ^"  Ei  Decreto  Pii  IX,  Religiosi  omnes  eorum  Ordinum,  in  quibus  vo- 
ta  solemnia  emittuntur,  in  posterum  perfecto  Novitiatu  vota  simplicia  tantum 
emittent,  saltem  ad  triennium,  deinde  ad  solemnia  vota  adraittentur,  si  a  Supe- 
rioribus  suis  digni  reperiantur.  lustis  autem  de  causis  Professio  solemnis  diutias 
poterit  differri.  Constat  ex  Epistola  encyclica  S.  Cong.  Beg.  ad  Superiores  Or- 
dinum  religiosorum ,  die  i9  Mart.  ^857.  Attamen  Professio  differri  non  potest 
ultra  aetatem  25  annorum  expletorum.  —  F.  Anacleta  I.  P.,  serie  2^*,  col.  2954. 

NOTA  2°  Ex  Declarationibus  S.  Cong.  Regular.  datis  die  25  Febr.  ^859,  etc, 
ad  praefatum  Decretum  spectantibus,  vota  simplicia,  de  quibus  agitur,  perpetua 
sunt  ex  parte  voventis ,  et  eorum  dispensatio  Summo  Pontifici  reservatur.  Atta- 
men  vota  praedicta  etiam  ex  parte  Ordinis  per  diraissionem  Professorum  solvi  pos- 
sunt,  ita  ut  data  dimissione  Professi  ab  omni  dictorum  votorum  vinculo,  eo  ipso 
liberi  fiant.  Nerao  autem  ex  causa  infirmitatis  post  Professionem  votorum  simpli- 
cium  exortae ,  dimitti  poterit.  Professi  horura  votorum  participes  fiunt  oranium 
gratiarum  et  privilegiorum,  quibus  Professi  votorum  solemnium  in  eodem  Ordine 
fruuntur.  —  V.  Analecta  I.  P,  24  Sept.  >I859,  col.  ^891. 

Quaesita : 

139.  —  QuAER.  r  Quaenam  requirantur  ad  valorem  Profes- 
sionis  ? 

Resp.  Requiruntur  sequentes  conditiones: 

1*  Aptitudo  voventis,  scilicet  ut  decimum  sextum  annum  ae- 
tatis  suae  integre  expleverit;  ut  saltem  annura  integrum  Novi- 
tiatus  cum  religioso  habitu  transegerit ;  ut  nullum  habeat  impe- 


DE  STATIBIS  PARTICILARIBI  S  95 

dimcntum,  (|uo(l  ex  stalutis  a  S.  PoDlitice  coDfirmatis  sabstaii- 
tiale  esse  censcatur. 

2*  Consensus  et  acceplatio  expressa  vel  tacila  Praclati  OrcJi- 
nis,  vel  (!iipiluli  uhi  rc<piirilur.  Krror  aulcni  circa  suhslanliam, 
tam  cx  partc  prulilcnlis,  (piaui  admillcntis,  Profcssioncm  irri- 
tam  facit. 

3'  Lilicrtas  vovenlis,  id  est  ut  Professio  sponte  fiat,  secluso 
gravi  mclu,  vel  etiam  mctu  rcvcrcnliali  coniuncto  cum  precibus 
im[)orlunis  sacpius  rcpclitis,  hlandiliis,  im[»prio  aut  pravi  of- 
feusione  vcl  incJi^nalionc  diu  ronlinuala  consanguineorum.  — 
S.  Lig.  n.  7.,  et  de  Matr.  n.  lo:il. 

140.  —  QuAER.  2*  Adquid  teneatur  Episcopus  quoad  pueUas 
Relifjionem  ingressuras  ? 

Itrsp.  TLMiclur  suh  gravi,  c\  slaluto  Concilii  Trid.,  cxplora- 
re  pcr  sc,  vci,  ipso  ini[)('dilo,  [)cr  Vicarium  aul  dc[)ulalum,  vo- 
luntatcm  illaruin  pucllarum,  tum  antc  susceptioncm  liabitus, 
lum  anle  Profcssioncm.  Non  tamcn  pravis  rcpularclur  omissio 
unius  e  duobus  cxaminibus.  Non  aulcm  invalida  lorcl  Profcssio, 
si  exanicn  ulruni(|uc  oniillcrclur,  modo  [»ucllac  in  Profcssione 
cmillcnda  libcrac  lucrinl.  K«Mjuirilur  liuiusmodi  cxamcn,  cliam- 
si  monastcrium,  (|uod  |)uclla  ingrcssura  est,  exemptum  esset  a 
iurisdictiunc  cpi.scupali;  ([uia  Kpiscopus  tuoc  agit  uti  a  Saocta 
Sedc  ad  id  dclcpilus.  —  S.  Lig.  n.  i. 

(jiAKR.  3"  An  inlegritas  anni  .Sovitialus  refjuiratur  ad  vali- 
ditatem  ? 

Resp.  Affirm.,  ita  ut  anno  bisscxtili  sil  exspectandus  lapsus 
diei,  (pii  addcndus  esl.  Sic  expresse  declaravil  Sacra  Congr. 
Conc.  Trid.  Tcm[)us  autem  Novitiatus  iocipit  a  momcoto  susce- 
ptionis  liabilus. 

1  i  1 .  Olaer.  4*  An  interruptio  yovitiatus  caliditati  Pro- 
fessionis  o/liciat? 

Ursp.  A/Jirm.  Constat  ex  Dccreto  5.  Congr.  Conc.,  quae  sta- 
tuit  .Noviliiim,  (|ui  c  niona.slcrio  abicrat,  ut  aliam  Rcli^ioncm 
inf^rcdcrclur,  cl  duabus  taiitum  liuris  in  aliu  cunvcnlu  Iran.^ia- 
ctis  facti  [locnilcns  rcdicrat,  nuvum  probatiunis  nnnum  inci[)erc 
leoeri. 

Qi  AF.R.  li*  Quandonam  annus  probatioms  interrumpi  erri- 
.vr(//i(r? 

Jtrsp.  1'  Ccusclur  iotcrrumpi  [traccipuc,  1*  quoties  Novilius 
cgrcdilur  c  monastcrio  sinc  liccntia,  cum  noimo  noo  rcvertcndi, 
ctiamsi  statim  revcrtatur,  ut  ex  mudo  dictis  coDstat;  2'  (]uolic8 


96  TRACTATUS 

diraittitur  absolute  a  Superioribus,  et  deinde  iterum  admittitur ; 
3°  si  discedat  privata  auctoritate,  ut  ingrediatur  aliam  domum 
vel  aliain  provinciam,  etiam  eiusdem  Ordinis. 

Resp.  2°  Non  censetur  autem  interrumpi  Novitiatus,  V  siNo- 
vitius  aegrotet  in  dorao,  etiara  notabili  tempore,  licet  exercitiis 
Novitiorum  adesse  minime  possit ;  2"  si,  violentia  coactus,  e  do- 
mo  discedat,  et  postea  redeat;  3°  si  accepta  licentia,  brevi 
tempore  divertat  ad  parentes  vel  alios  sanitatis  recuperandae, 
aut  negotiorum  agendorum  gratia ;  i"  si  falsa  accusatione  dimit- 
tatur,  et  postea,  cognita  veritate,  rursum  admittatur ;  5"  si  iter 
agat  iussus  a  suis  Superioribus,  quia  tunc  sub  eorum  depen- 
dentia  remanet.  —  Sunt  plures  alii  casus  dubii,  qui  apud  aucto- 
res  perpenduntur. 

142.  —  QuAER.  6°  Quibus  mediis  teneatur  Religiosus  tendere 
ad  perfectionem  ? 

Resp.  V  Tenetur  tendere  primario,  per  media  essentialia  sta- 
tus  religiosi,  nempe  per  observationem  trium  votorum  pauper- 
tatis,  castitatis  et  obedientiae.  Haec  enim  si  plerumque  saltera 
non  observet,  Religiosus  tantum  nomine  et  habitu,  non  autem 
re  nuncupari  potest. 

Resp.  2"  Tenetur  tendere,  secundario,  etiam  per  media  acci- 
dentalia,  scilicet  per  proprias  Ordinis  regulas,  saltera  ea  auxilia 
non  contemnendo.  Tunc  autem  censetur  Religiosus  regulas  prae- 
terraittere  ex  conteraptu,  quando  eas  transgreditur  animo  non 
subiacendi  illis,  vel  Praelatis  suis;  vel  si  eas  ut  inanes  habeat. 
S.  Lig.  n.  10.  —  Laymann.  —  Rusemb.  —  Sanchez.  —  Les- 
sius,  etc. 

143.  —  QuAER.  1"  Quandonam  Religiosus  graviter  peccet  con- 
tra  praeceptum  tendendi  ad perfectionem? 

Resp.  In  hoc  graviter  delinquit,  V  Si  vota  saepe  saepius  in- 
fringat  in  re  gravi,  ut  patet ;  quia  praetermittit  media  ad  hanc 
obligationem  servandam  essentialia ,  et  consequenter  omnino 
necessaria.  —  Ita  omnes.  2°  Si  regulas  ex  conteraptu  generatim 
praeterrailtat,  ut  raodo  dictum  est.  Secus  vero,  si  eas  omittat 
concupiscentia  ductus,  vel  quia  putat  eas  non  esse  sibi  neces- 
sarias  ad  salutem,  vel  si  cogitet,  eas  non  praecipi  sub  gravi. 
Nam  transgredi  regulas  in  rebus  parvae  materiae,  etiam  ex  con- 
suetudine,  praeciso  contemptu,  veniale  non  excedit.  —  Ita  ex- 
presse  S.  Lig.  n.  10.  cum  S.  Thom.,  Salmant.,  et  aliis  com- 
muniter. 


I 


DE  STATints  PARTici  I. vnims  97 

\on  drsunt  tamcn  ,  (jiil  contendanl,  pcccarc  pravitcr  conlra 
oiilif^alioneni  tciHlrndi  ad  pcrnTiioncm  llcli^iosum,  qui  frcqucn- 
icr,  aulsallem  plcrumqut;,  rc-iulas  infringil,  ctiam  sccluso  con- 
lcmptu;  quia  sunt  mcdia  cnicacia,  licel  secundaria,  ad  Hcli^io- 
5Kim  in  via  pcrfcctionis  diri^Tndum  ;  scd  prior  scntcntia,  (pjac 
comniunis  cst,  vcrior  apparct,  iiiodo  omissio  rcpularum  in  gra- 
vcm  cl  frequcntcm  votorum  violationcm  non  inducat  a  . 

lii.  —  yi  AER.  8*  Anpeccel  graviter  Heiigiosus,  qui  inleudil 
jfervare  lanlum  mandata  obliyanlia  sub  fjrari,  et  de  caeteris 
3xullatcnus  curarc^i 

Uesp.  Duplcx  cst  sentcntia  probabilis: 

i'  Skntkmia  absolutc  af/irmat,  quia  ipsum  propositum  non 
curandi  de  rc^ulis,  ctiam  non  praccipicntihus  sub  pcccato,  esl 
virtublis  carumdcm  contcmptus.  —  Lacroix,  l.  i.  n.  57.  — 
tllbel,  —  Sijlvius,  etc. 

II'  Sk>tl.mia  ncyat.  Uatio  est,  quia  eo  ipso  quod  Rcligiosus 
velit  adimplcre  plura,  quae  rcspcctu  sui  ohlif^ant  sub  pravi,  iam 
tcndit  ad  perfcctioncm,  cum  vclil  adimplere  plura,  quae  rcspe- 
rlu  aliorum  non  ohligant,  scd  sunt  meri  consilii.  -  -  Ita  Sanchez, 
—  Suhnant.,  ctc.  —  ct  hanc  scnlentiam  vocat  communiorem 
•clprohahiliorem  S.  liij.  n.  10. 

Cuctcrum  rccle  advcrtit  S.  Li(j.  n.  11.,  Religiosum  ita  dispo- 
situm  in  gravi  peccandi  mortalitcr  periculo  Tcrsari  cx  aliis  ca- 
pililius,  V.  gr.,  ratione  pcriruli  Iransiircdicndi  vota,  vcl  grave 
(jiimnum  infcrcndi  Rcligioni  cpioad  disci|)linam,  etc. 

lij.  yi  AKR.  9"  An  vct  (/uatenus  oblnjct  sub  peccato  regula 
ilistributire  sunipta,  seu  attenlis  singulis  regulis  in  particularif 

Itcsp.  In  plcnscjue  Ordinihus  regula,  generatim  loquendo,  el 
per  .ve,  non  ohligal  sul)  pcccato,  nc  vcniali  (piidcm.  Constat  c\ 
ipsis  conslilulionihus  variorum  Ordinum,  ct  c\  communi  inlcr- 
protalioijc  Thcologorum.  lAcipicndi  sunt  Ordincs,  in  (piihus 
ronstitulioncs  op[)ositum  e\pressc  statuunl. 


[a)  Eiistimo,  raro  contiugere ,  ut  illa  remissio  animi  in  terrandi^ 
yrgulit  tfvioribux,  etiam  dirrcle  volunlaria ,  »it  ex  hoc  solo  tilulo 
pcccatuni  mortale :  i]uiu  illa  nrgligentia  ,  prr  ae  loquendo,  tantum 
est  dispositio  remota  ,  nixi  accrdant  aliquar  pecutiares  circumjttan-' 
tiat^,  qunr  in  aliqua  matrria  conuiminent  occasionem  projimam.  Ita 
Suiircz  /;<•  ilrlig.  Tract.  Mll  l.ih.  \.  Cap  \  n.  18.).  Vid.  clCard. 
J)c  Lugo   i)e  Pornit.  Di^p.  ]'j.  n.  i9.  50.  . 

CBRT  Tom.  II.  7 


98  TRACTATUS 

Dixi  1"  generatim  loquendo;  quia  ea  omnia  quae  cadunt  sub 
YOtis  aut  praeceplis  expressis  Superiorum  non  carent  culpa,  et 
quidem  gravi  pro  graYilate  raateriae,  ut  infra  de  singulis  YOtis 
dicemus. 

Dixi  2°  'perse;  quia  Theologi  conveniunt,  transgressionem 
regulae  rarissime  omni  culpa  ob  rationes  extrinsecas  yacare. 
Dicit  S.  Lig.  n.  10.,  talem  transgressionem  yix  unquam  a  ve- 
niali  excusandam  esse,  quia  fere  semper  aderit  aliqua  culpa, 
ralione  negligentiae,  concupiscentiae,  scandali,  contemptus,  pi- 
griliae,  aut  alterius  cuiuslibet  motus  inordinati  (a).  —  Ita  etiam 
Laymann.  —  Suarez.  —  Busemb.  —  Sanchez,  etc. 

146,  —  QuAER.  10"  An  peccet  graviter  Praelatus  leves  defe- 
ctus  subditorum  corrigere  negligens^i 

Resp.  Affirm.,  si  defeclus  plures  sint,  et  tales  ut  disciplinam 
notabiliter  valeant  relaxare.  Ideo  tenetur  Praelatus  defectus  sub- 
ditorum  in  damnum  totius  Communitatis  vergentes  non  solum 
corrigere,  sed  etiam  inquirere,  ut  corrigat,  seclusa  tamen  nimia 
sollicitudine.  Expedit  autem  aliquando,  ut  dissimulet,  si  defe- 
ctus  scandalum  non  afferant,  vel  si  praevideat,  subditum  ex  cor- 
rectione  peiorem  evasurum,  vel  si  tempus  opportunius  sit  ex- 
spectandum.  Sic  enim  ad  maius  bonum  obtinendum,  aut  malum 
removendum  suadet  prudentia.  —  S.  Lig.  n.  13.,  et  alii  com- 
muniter. 

QuAER.  IV  An  vei  quaenam  obligatio  recitandiOfficium  divi- 
num  oriatur  ex  professione  religiosa  ? 

Resp.  V  Nulla  est  obligatio  vi  professionis  retigiosae  ipsius, 
cum  varii  sint  Ordines  religiosi,  quorum  Professi  nullatenus  ad 
Horas  obliganlur,  nisi  in  sacris  sint  constituti. 

Resp.  2"  Datur  obligatio,  sub  gravi,  recitandi  Officium  divi- 
num  slalim  a  facta  Professione  in  omnibus  Ordinibus,  in  quibus 
emittuntur  vota  solemnia  et  ad  chorum  destinantur,  ita  ut  impe- 
diti  a  choro  privatira  Horis  canonicis  satisfacere  debeant,  sive 
sint  Clerici,  sive  laici,  sive  viri,  sive  feminae;  exceptis  tamen 
Conversis.  —  Ita  communissime.  —  S.  Lig.  l.  4.,  n.  141.,  con- 
tra  paucos. 

NOTA  \°  Id  Ordinibus,  in  quihns  recitatur  tantum  Officiam  B.  M.  V. ,  haec  rc- 
citatio  non  obligat  sub  gravi ,  licet  vota  solemnia  in  istis  Ordinibus  emittantar, 
V.  gr.,  in  Ordine  Monialium  a  Yisitatione  dictarum,  ut  pluries  decisum  fuit. 


(a)  Hisce  non  comprehendilur,  ulpatet,  rationabllis  usus  epicheiae. 


DE  STATIBUS  PARTIClLARIBrS  ff 

NOTi  2*  In  ComraanitatiLuf,  quiba*  prtelcr  OfCcidin  diri  rtciUatlam  *%i  «tia» 
Orficiuin  livatae  Virgini*  aut  Utffunrloruiu,  aut  «rptrm  Ptalrai  poeoilenlialr*,  oUi- 
gatio  nnn  affirit  priTiliin  rrcitanlc^  Officium  rilra  cbnrum  ;  imo  nrc  rrriLaat«a  i» 
ipfto  clmrn,  saltrni  comniuniler,  at  diclom  ett  «npra  n.  00.  5.   Lig.  n.  \  i5. 

Ii7.  —  QuAER.  12*  An  Papa  a  volis  solemnibus  dispensare 

possil  ? 

liesp.  Affirvi.,  gravissifna  dc  causa.  Ralio  cst,  quia  solcmni- 
tas  Totoruin  cx  solo  lurc  ccrlcsiastico  instituta  fuit,  ut  constat 
ex  Extrav.  loannis  XMl,  tit.  6.,  et  cx  Biilla  Ascendenle  Domi' 
no,  in  qua  (ireqorius  XII f  dirit:  \os  considerantes  voti  sole- 
innHatcvi  sola  ronstitutionc  Ecctcsiac  inventam  esse,  clc.  Ergo 
Summus  Ponlilex  dispensare  potcst  in  volis  solcmnibus,  sicul 
in  ^olis  simplicibus,  sicpiidem  ralio  discriminis,  quod  inler  illa 
intercedit,  esl  de  mera  inslilulione  ccclcsiaslica  a  .  \U\m  iuxta 
omnes  Ponlifex  dispensare  polesl  in  volis  simplicihus.  Krpo,  ctc. 
Conslal  cliam  e\  vanis  e\em[)lis  in  liistoria  Ecclesiastica  rela- 
tis,  plures  summos  Ponlificcs  huiusmodi  polcstatc  usos  fuissc. 
Ullimis  praescrlim  temporihus  7*11/5  V//  plurcs  huius  pcneris 
dispensaliones  Monachis  ac  Monialihus  solemniler  profcssis  con- 
ccssil  ad  malrimonia  sacrile«;e  inila  revalidanda.  —  Ita  Hnurier. 
qui  diril  commnnissimam  esse  nunc  Theologorum  senlenliam. 
coDtra  Diliuarl  ct  nounullos  alios. 

CAPLT   II. 

DE  VGCATIO.^E  RELIGIOSA. 

148.  —  Certum  esl  dari  vocationem  divinam  scu  aclum  di- 
viuae  Providenliae,  quo  Dcus  aliquos  prac  aliis  ad  slalum  c.\- 


(o)  Proplorca  valida  forcl  dispensalio,  elinrosi  abstpic  cnusa  coii- 
ccderetur;  ipiod  laincii  iMteUi^eiidun)  e.st  de  voli  soltMnnilale ,  uoii 
nutem  de  voli  vinculo ;  hoc  eniiu  ul  .nohalur,  causam  requirit. 
Proimle  reliiziosus  professus  slc  ili.spensalus  >aUde  i|uidem  conlra- 
hen'l  inatrimonium,  «juia  vis  dirimendi  iion  >impliciler  e  \olo  ,  5fcl 
a  voli  pendel  solemnilnle,  quae  iii  prnesenll  liypothesi  auferrclur : 
iUirite  tamen  inin*t  nu|)lias ,  utpole  volo  ,  licet  tautum  simplici, 
adhuc  couKlrictus. 


100  TRACTATUS 

cellentiorem  et  perfectiorem  Yocat,  et  simul  dotes  et  gratias  ad 
illum  rite  exequendum  et  servandum  largitur,  praesertim  quoad 
statum  ecclesiaslicum  et  religiosum.  Constat  enim  omnia  in  or- 
dine  naturali  a  Deo  gubernari  modo  singulis  proprio ;  a  forliori 
ergo  in  ordine  supernaturali.  Aliunde  ad  statum  perfectiorem 
amplectendum  et  prosequendum  requiruntur  dotes  et  gratiae 
speciales,  qiiae  a  solo  Deo,  supremo  dispensatore,  concedi  pos- 
sunt.  Constat  insuper  ex  variis  S.  Scripturae  locis.  Sic  de  Sa- 
cerdotio  in  particulari  dicit  Apost.,  Hebr.  5.  4. :  Nec  quisquam 
sumit  sibi  lionorem,  sed  qui  vocatur  a  Deo  tanquam  Aaron  .... 
Idem  dicendum  videtur  de  vita  religiosa,  quae  est  stalus  per- 
feclior  et  multo  difticilior. 

Quaesita : 

149.  —  QuAER.  1'  An  vel  quomodo  peccet,  qui  se  ad  Religio- 
nem  vocatum  sentiens,  divinae  vocationi  non  obsequitur^i 

Resp.  V  Per  se,  rigorose  loquendo,  nuliatenus  peccat;  quia 
divina  consilia  per  se  non  obligant  ad  culpam,  cum  in  hoc  prae- 
cise  a  praeceplis  dilTerant. 

Resp.  2"  NoQ  potest  tamen  excusari  ab  aliqua  culpa  ob  peri- 
culum  aeternae  salutis,  cui  se  committit.  Imo  non  excusaretur 
a  peccato  gravi,  qui  persuasumhaberet,  unicum  medium  salutis 
aeternae  adipiscendae  hoc  esse,  ut  a  mundi  periculis  aufugiat. 
At  vero  sunt  ne  in  malo  slatu  illi,  qui  certi  moraliter  de  voca- 
tione  divina  ad  Religionem,  nituntur  sibi  persuadere,  se  salu- 
tem  suam  aeque  facile  consequi  posse  manendo  io  saeculo,  vel 
ad  illud  redeundo? 

Non  videtiir  dubitandum,  quin  isti  magno  discrimini  salutis 
se  exponant ;  quia  manendo  in  saeculo  contra  Dei  vocationera, 
semet  specialibus  illis  privant  auxiliis,  quae  Dei  providentia 
ipsis  in  religione  praeparaverat,  et  ideo  difficulter  saeculi  tenta- 
lionibus  resistent.  Attamen  S.  Ligorius  non  audet  de  hoc  iudi- 
ciiim  certum  ferre. 

130.  —  QuAER.  2°  Quomodo  peccet,  quinon  vocatus,  statum 
pcrfectiorem  Religionis  vel  Clericatus  nihilominus  suscepit? 

Resp.  Peccal  graviter,  si  defectum  vocationis  clare  noverit, 
lum  ob  reverenliam  sacris  Ordinibus  et  Religioni  debitam,  tum 
ob  iniuriam  Deo  illatam,  lum  praesertim  ob  periculum  salutis, 
quod  ipse  incurrit  suscipiendo  obligationes,  quibus  moraliter 
satisfacere  non  poterit,  utpote  carens  speciaHbus  auxiliis,  quae 


DE  STATIBIS  PARTICILARIBUS  ]  0  I 

solis  a  Deo  "vocalis  concodunliir.  Excusabilur  (ampn  ab  illa  cnl- 
pa,  si  Yoltintalem  lirmam  hahcal  ol)lif;aliones  rclij^iosi  stalus 
adiniplcndi. 

1j1.  -  Oi  AKii.  V  An  peccenl  (jraviler  parenles  vrl  Superio- 
reSy  qui  averlutit  filios  vel  subditos  a  statu  religioso? 

Resp.  V  A/firm.,  si  cos  averlanl  iniuriosc  per  minas,  \im, 
fraudcm,  aul  preccs  imporlunissimas ;  (juia  illos  impcdiunt  a 
conscculionc  mn;:;ni  hoiii,  ad  c|uo(i  ius  hnhenl. 

lirsp.  '2'  A/finn.,  cliam  pli'rum(|uc,  clbi  cos  tantum  averlant 
prccihus  ct  promissionijjus;  (piia  hoc  esse  non  polest  sinc  pravi 
illorum  damno.  —  Ita  rominuniter  cum  S.  Lig.  (jui  dicil,  hanc 
senlcnliam  essc  omnino  lcncndam,  contra  alif/uos.  -  Non  au- 
tcm  pcrcaiU  parcnlcs,  (jiii  sc  opponunl  nd  lcmpus  piis  dcsidcriis 
liliorum  iuniorum,  ad  consiaiiliam  corum  prohandam,  vcl  oh 
aliam  iustam  causam.  Attamcn  hac  in  rc  ad  vilandas  hallucina- 
lioncs,  consiliis  Confcssarii,  aut  viri  prohi  ac  docti  staredchent. 

Oi  AKR.  i°  An  peccent  filii  Rtligionem  ingredientes  invitis  aul 
insciis  parentibus? 

Resj>.  .»7.,  per  se  loquendo,  licct  in  praxi  hoc  ordinarie  non 
sit  suadcndum,  nisi  iniustam  vexationem  aut  rcsislcnliam  meri- 
to  timcant.  Ualio  csl,  (|uia  (ilii  omnino  lihcri  sunt  circa  slatus 
vilae  clrclioncm.        Rerole  dirta  de  f/uarto  praec.  t.  1.  n.  369. 

l'ii.  —  Oi  AKii.  .">*  Ouaenam  sint  sigua  vf)raliouis  religiosae"! 

Resp.  (ieneratim  lofjueudo  scu  in  providciUia  ordinaria  duo 
r^(piirunlur  ct  sufTiciunt  ad  vocationcm  divinam  prohandam,  sci- 
licct  dchita  aplitudo  ct  inclinatio. 

r  Ajflituilf)  iiUclli|;itur  idoncitas  ad  .slaluni  rcliuic^um  i/i  ge- 
nere,  cl  iii  parliculan  ad  oh.^crvantiam  talis  Ordinis  propnam. 
A|)litudo  autcm  illa  consi.siii  pracscrlim  in  rcctu  iudicio,  in  in- 
dolc  hona,  in  animo  iiigo  ohcdicntiae  suhmisso,  in  scienlia  rc- 
lativc  sufllcicnti,  ct  in  carcntia  dcrccluum  corporis  cl  animi,  qui 
rationi  huius  vilac  rcput^uant. 

i'  Inrlinatio  naturalis  a  cl  roustans,  quae  proindc  non  sil 
frctpicntihus  mutationihiis  ohnoxia,  non  ohslantc  tamcn  aliqua 
practerita  tcrgivcrsationc  e\  daemonis  lentatiouihus  vcl  uaturac 


(a)  yaturnleiu   hir  intrUi;;r   spoiUnuo.im   aniiui  pi  >ncm  , 

quac  indc  frrc  orilur.  (juod  slalus  rdiniosus  mcnti  r\:  :  :ur  ccu 
Indoli  proprinc  rongruus  ct  ad  inlcriuim  paccm  relicitatcm(|uc  ad- 
(hu  cndam  idoncu8. 


i02  TRACTATUS 

repugnantia  exorta.  Non  lamen  requiritur,  ut  inclinatio  ex  spon- 
taneitate  seu  propensione  magis,  quam  ex  persuasione  seu  inti- 
ma  convictione  procedat.  Inclinatio  autem  illa  debet  esse  recta, 
idest  procedere  debet  ex  intentione  pura,  ex  mero  desiderio 
suam  salutem  facilius  consequendi,  [maiorem  Dei  gloriam  ycI 
etiam  animarum  salutem  procurandi,  etc. 

NOTA.  Dixi  generatim  loquendo  seu  in  provldentia  ordinaria  ;  quia  aclsunt 
«svidentiora  vocationis  sigria,  nempe -i°  divina  revelatio,  ut  vocatus  est  5.  Paulus, 
S.  Aloysius  Gonzaga,  S.  Stanislaus  Koslka,  etc...;  2°  inspiratio  singularis,  quae 
.i2onsistit  in  interno  niotu,  quo  quis  vehementer  ad  vitam  perfectiorem  subito  im- 
jpcllitur,  et  quasi  attrahitur. 

CAPUT  III. 

DE  OBLIGATIONIBUS  RELIGIOSORUM  YI  VOTORUM. 

ARTICULUS  I. 

DE  VOTO  PAUPERTATIS. 

133.  —  I.  Religiosus  voto  solemni  paupertatis  obstrictus  seu 
Eeligiosus  quilibet  in  Ordine  a  S.  Sede  approbato  solemniter 
pofessus,  omnino  incapax  est  in  particulari  seu  personaliter 
cuiuslibet  dominii  rei  temporalis  pretio  aestimabilis  (a),  eliam 


(a)  Apostolica  tameii  Sedes ,  ut  pliiribus  exemplis  constat ,  dis- 
pensavit,  ut  bonorum  lemporalium  dominium  reiigiosi  etiam  so- 
lemniter  professi  liabere  et  relinere  valide  et  licite  possent.  Et  ut 
praelereamus  S.  Franciscum  Borgia  ,  qul  ex  dispensalione  a  Pau- 
lo  III  obtenta  ita  solemnia  Socletalis  lesu  vota  emisit,  ul  nihilomi- 
nus  solum  intra  quadriennium  posl  professionem  Gandiae  Ducatum 
ac  reliqua  lemporalia  bona  a  se  abdicaret  (  Conf.  Yilam  S.  FranC» 
Borgia  ab  Alvaro  Cienfuegos  hispanice  conscriptam  Lib.  3.  Cap.  8. 
§-  2.;  et  Cap.  10.  §.  1.),  Responsa  habemus  S.  Poenitentiariae  tum 
pro  monialibus  galllcis  dala  28  Nov.  1818,  quibus  facultas  imper- 
titur,  ut  non  obslante  sotemni  paupertalis  voto,  . . .  bona  ac  reditus, 
quos  hactenus  acquisivere,  retinere  possint  (Vid.  Carriere,  De  lust, 
et  lur.  P.  1.  Sect.  1.  Cap.  L  n.  214.),  tum  data  20  Nov.  1820,  pro 
monialibus  Belgii,  quibus  ulut  soleraniter  professis  expressa  S.  Se- 
dis  auctoritate  facultas  Iribuitur  acquirendi,  possidendi,  et  admini* 


4 

DE  STATIBUS  PARTICCI.AHIBlS  103 

ih  licentia  Superioris.  Conslat  ex  Conc.  Tnd.  sess.  25.  e.  2.  — 
Comniuiiilas  vero  hona  acquirere  el  possidere  polesl,  sive  per 
se,  sive  per  sulxlilos,  nisi  obslcnl  eius  ronsliiuliones.  Ilmr  per- 
vul;;Mtiini  a\ii)m;i  luris  ranonici :  ihiiilquid  Monachus  acquirit^ 
non  sihi,  seil  .Monasterio  arquirit. 

Ilinc  Reli^iosus  professus  cst  omnino  intialiilis  ad  quemlibct 
proprielalis  aclum  cxerccndum  circa  rem  ullam  sive  monasterii 
sive  pnrcntuiu  aut  pxternorimi ;  proindr(pie  di»  nulla  re  dispo- 
ncrc  polcsl,  sive  licile,  sive  valide,  j)or  arre|ilalionpm,  dona- 
tioncui,  vciulilioncni,  comuiodalum,  muluum,  usum,  mulalio- 
nem,  aniclioralioncm,  ctc,  al)S(]ue  liccDtia  sivc  gcncrali,  sivc 
speciali  Superioris. 


strandi  bona  ,  fpiihus  ad  fines  honestos  utantur,  etc.  ( Tid.  Boutx 
Trarl.  I)c  Itnjnlaribm  Vart.  W.  Cap.  3,). 

E\  his  aulem  salis  apparrl ,  rdif^iosi  solenuiilor  ()rofossi  incapa- 
citnlem  ad  rerum  temporaliuni  dominium  habcndum  et  cxercen- 
dum  non  c  nalurali  aiil  diNino,  sod  ecclosiaslico  tantum  iurc  oss6 
ropolcnd;iin.  liinc  S.  Ipnalius  Do  Loyob  nd  Part.  ().  Cap.  2.  Con- 
.slilurKiiiuin  Sdc.  Iosu  Docliiriilioiioni  ;iddidit,  in  ipia  facullas.  oliam 
post  solomnom  profo.ss-.onom,  ac(|uirondi  ac  retinendi  dominlum, 
<piiio  a  Sode  ApostoluM  olilincri  possot,  discrlo  nirmoratur.  >i  ati- 
tjuii  iiHjuil,  sua  devolione  et  snncta  cum  intentione  ad  maiorem  l)ci 
gtoriam  motus,  ante  suam  professionem  a  Sede  Apostotica  facul'- 
latem  obtineret,  ut  vet  ipse,  ret  domus,  in  qua  professionem  emisit, 
]H)s^ct  M/f  iurccdendi  in  '  :  '*  '  ''....  non  contra  istam 
iun^lilulionem  vet  eius  i  etur. 

Neipic  vero  abstrusa  videri  del)el  huius  doclrinae  raiio.  Nam  In 
i*onfosso  id  ossc  dcl)Ot,  (pioil  «piolidiana  in  Kcclcsia  praxis  d(»cet» 
(onipor.diuin  rcruni  doininium  uli(pio  rum  simptici  pau|)ertatis  Noto 
coinponi.  (^)uod  aulom  siinplici  xito  additur,  ncnipe  voti  eius<Iom 
.volon)nitas,  iure  occlesiasiico,  ut  Constitutiones  Aposlolicae  n|)erif 
docliiraiil,  induciuin  o>l.  Porro.M  iuro  lanlum  oc.  '         ■  '        '- 

liis  \oto  siiporaddiliir,  noniio  n);uiifo>lum  vt>l,  i  n 
vim,  etTocluumipio  monsuram  ab  ea  poto.stale  dofiuiri ,  a  qua  sole- 
mniliis  ipsa  proccdit,  al(pio  adoo  a  Supremi  iii  Kcclesia  I.epislaloris 
;ul)itrio  pondore  ?  K\  ipsa  crgo  roi  naliira  osl,  «piod  reiipio>us  so- 
loninilcr  profo.ssus  dominii  incapax  aut  capax  e\i>lal  pro  supromac 
auctorilatis  arliilratu,  nd  cuius  .sapicntinm  omnia  proiom|M)nim,  lo- 
corum ,  porsoii;irunupio  ndiunclis  disponoro  spcclat.  Conf.  .)tnrr. 
Stniijgt  (ih.  Moral.  Tr.  (i.  q.  5.  n.  .13.  ,  (pii  conciudit:  Ita  Sa%' 
chez  JN  Derat.  hb.  5.  c.  t.  n.  9.,  Card.  De  Lutjo,  De  lust.  Disp.  I 
n.  15.  et  atii  commimter. 


101  TRACTATUS 

154.  —  II.  Religiosus  simplici  yoto  paupertatis  ligalus  potesi 
quidem  dominiura  directum  bonorum  habere,  sed  nihil  de  ipsis 
sine  Superioris  licentia  particulari  vel  generali,  disponere  licile 
potest. 

Hoc  Talet,  etiamsi  Ordo  non  fuerit  a  S.  Sede  approbatus,  sed 
tantum  ab  Episcopo,  quia  semper  eadem  est  Yoti  simplicis  effi- 
cacia;  vovens  enim  se  omnino  spoliat  iure  de  re  qualibet  sine 
licentia  disponendi,  vel  usum  servandi,  seu  quemHbet  proprie- 
tatis  actum  exercendi,  nisi  Ordinis  constitutiones  aut  legilima 
consuetudo  aliquid  excipiant. 

NOT.4.  Praetcr  peccata  contra  votiim  panpertatis,  tlantur  etiam  non  raro  pec- 
cata  contra  virtulem  paupertalis,  licet  illaesum  votum  remaneat ;  v.  gr.,  si  Rc- 
ligiosus  nimium  foveat  affectum  ad  res,  quas  ex  licentia  Praelati  detinet,  si  oom- 
modis  plus  aoquo  intlulgeat ,  si  a  Superioribus  superflua  postulet ,  vel  obtenla 
retineat ,  et  similia. 

Qiiaesita: 

135.  —  QuAER.  r  Quodnam  sit  discrimen  inter  votiim  etvir- 
tutem  paiipertatis2 

Resp,  Yotum  respicit  tantum  actus  externos  proprietatis;  vir- 
tus  vero  ad  internos  cordis  affectus  etiam  extenditur.  Yoti  enifft 
obiectum  est  Religiosum  bonis  temporahbus  exterius  exspohare. 
Yirtus  autem  pro  scopo  habet  oranem  inordinatum  cordis  affe- 
ctum  ad  res  terrenas  penitus  praescindere.  Yotum  igitur  pauper- 
tatis  est  velut  medium  relative  ad  virtutem,  quae  est  ipse  (inis^ 
consequendus.  Hoc  posito  nemo  non  videt,  virtutem  paupertatis 
multo  latius  patere,  quam  votum:  quoties  enim  quis  votum  in- 
fringit,  simul  et  virtulem  laedit;  non  autem  vice  versa. 

Dixi,  votum  afficere  solos  actus  proprietatis  externos;  atta- 
men  violari  possetvotum  per  actum  internura,  qui  aclum  exter- 
num  respiceret  et  attingeret,  scihcet  per  desiderium  agendi 
externe  contra  votum ;  siquidem  desiderium  induit  omnem  ma- 
litiam  et  speciem  actus  externi,  ut  dictum  est  in  Tract.  de  pec" 
catis,  l.  1,  n.  168. 

QuAER.  2°  An  Religiosus  servans  dominium  directim  hono^ 
rum,  possit  valide  de  his  disponere  absque  licentia? 

Resp.  Affirm.,  quia  est  vere  dominus,  quamvis  illicite  agat 
disponendo,  ratione  voti  paupertalis.  —  Negant  tamen  qui- 
dam,  quia,  aiunt,  Rehgiosi  se  habent  ut  pupihos,  qui  bona 


DB  STATIBUS  PARTICLLARIBCS  103 

sua  validc  donare  nequcunl.  Scd  liaec  opinio  nullius  prorsus 
cst  nionicnli. 

Qlakr.  3*  Ail  qnae  se  ejtendat  dominium  directum  Heligiosi 
non  solemniter  professi? 

Resp.  V  Ad  bona  lcmporalia,  quae  possidcbal  anlc  YOla; 
2*  ad  frurlus  scd  rcddilus  corunidcni  honorum ;  :J*  ad  ca,  quae 
ipsi  dc  iure  advcniuul,  sinc  nova  acccpiaiionc,  ul  liatTcdilas 
palcrna,  Icgala,  clc....;  i*  ad  omnia  hona,  «piae  a  parcnlibus, 
cognaiis,  amicis...  accipit  dc  Supcriorum  liccnlia.  Allamen  st 
haec  sint  usu  consumplibilia,  in  communcm  monaslcrii  usum 
iuxla  morcm  applirnnda  sunl,  sallcm  gcneralim  loqucndo. 

l.'>lj.  yiAUK.  l*  .1/*  Ucli(jtnsus  servare^  ct  aho  transferre 
possit  prnpria  vianuscripta,  absque  Superioris  licentia? 

Resp.  Affirm. ,  iuxla  comnjuncra  scntcnliam  ;  manuscripla 
cnim  hahcnlur  ut  alicpiid  spiriluale,  cum  sinl  parlus  ingcnii. 
Praclcrca  pcrlincnt  ad  scicnliam,  quac  non  cadit  suh  volo  pau- 
pcrtatis ;  scd  ralio  polior  csl,  quia  lalis  hahiiur  communis  ct 
reccj)ta  consucludo  inlcr  Rcgulares.  —  S.  Lig.  n.  li.  Salm., 
et  alii  communiter,  (jui  idcm  cliam  dc  Sauctorum  Jieliquiis 
opinanlur. 

yL\KU.  .'>•  An  pecret  cnntra  votum  pauperlatis  Heligiosus,  si 
quid  de  refjus  ad  suum  usum  conccssis  in  (Uium  usum  impendat? 

Resp.  Affirm.,  Ualio  esl,  quia  in  his  Ueligiosus  hahel  lanlum 
tisum  facti,  idque  precario,  quamdiu  Supcriori  vidchilur.  Est 
aulrm  nrtiis  proprictalis  scu  dominii  de  re  aliijua  ad  proprium 
arhitriiim  disponcrc,  ct  alioqui  volunlas  scu  liccnlia  Supcrioris 
ad  u<iim  assignalum  rcstringilur,  nisi  aliud  manifcstum  >il.  — 
S.  Lig.  n.  19.,  et  alii  communitn. 

157.  —  Olaeh.  6*  An  pnssit  licligiosus  sine  licentia  donare, 
quae  parrius  vivrndo  sibi  subtrahit  c.r  rebus  ad  usum  concessisf 

Rrsp.  yrg.,  grntratim  Inqumdo.  Ualio  patcl  i'\  rcsponsis  ad 
quacsitum  pracceiicns.  —  K\cipiunl,  si  ccrla  (juantitas  ita  Uc- 
ligioso  a.ssignetur,  ul  ncc  .Monasterium  lcncalur  alKjuid  ei  prae- 
slarc,  Dcc  ipsc  ralionem  rcddcrc.  —  Dicil  N.  Lig.  n.  i:l.  per- 
mitti  communitcr  ah  aurtorihus,  ul  Ucligiosus  possil  clargiri, 
cui  volucril,  suas  pirtanlias.  «piac  limitate  ei  pracheutur,  ut 
Ova,  carncs,  etc,  nisi  Supcrior  id  c\prcssc  vclucril.  —  5.  .4«- 
toninus,  —  Sylvius,  ctc. 

QuAER.  7*  .\n  peccet  eontra  votum  paupertatis  Rcligiosus, 
qui  acripit  ab  ertraneo  pecuniam  ad  libitum  in  pia  opera  im- 
pendendam  ? 


106  TRACTATUS 

Eesp.  A/firm.  Ratio  patet  ex  dictis:  etenim  sic  agendo,  Reli- 
giosus  faceret  actum  proprietatis,  nisi  licentiam  sui  Superioris 
haberet  {a).  —  Secus  autem,  si  opera  pia  determinarentur  a  do- 
Qiatore;  quia  tunc  Religiosus  non  esset  nisi  canalis,  seu  Yelut 
commissionarius  donatoris.  Hinc  non  peccat  contra  YOtum  pau- 
pertatis  Religiosus,  qui  ab  exiraneo  accipit  pecuniam  erogan- 
dam  tali  pauperi,  tali  Monasterio,  Ecclesiae,  tali  causae  piae,  etc. 
Imo  nec  peccat,  si  ipse  sine  licentia  Superioris  ab  extraneo  po- 
stulat  pecuniam  alteri  determinato  tradendam.  Attamen  si  aga- 
tur  de  re  magni  momenti,  suadet  prudentia,  et  requirit  rectus 
ordo  religiosae  disciplinae,  utsubditus  nihil  peragat,  quin  prius 


(a)  Sanchez  (In  Decal.  Llb.  7.  Cap.  30.)  ad  quaestionem :  An 
quando  dans  pecunias  religioso,  ut  eas  In  pauperes  dislrihuat,  non 
designat  pauperes,  quibus  distribuendae  sunt,  nec  designat  quantita- 
tem  unicuique  pauperi  elargiendam,  sed  utriusque  vet  alterius  ele- 
ctionem  religioso  committit,  .  .  .  tunc  peccet  religiosus  contra  votum 
paupertatis  designando  pauperem,  cui  eleemosynae  conferantur,  vel 
designando  quantitatem  elcemosynae  conferendae?  Respondet  (1.  c. 
11.  4.) :  31ihi  persuadere  nequeo,  id  esse  adversus  paupertatis  volum, 
oneamque  sententiam  approbarunt  viri  doctissimi  nostrae  Societatis, 
et  externi  a  me  consulti.  Ducor,  quod  .  .  .  religiosus  hic  non  retinet 
nec  accipit  eas  pecunias  tamquam  proprias,  nec  tamquam  dominus, 
sed  ut  nomine  alieno,  nerape  tradenlis,  det  pauperibus.  ]Son  ergo 
exercet  aliqvem  dominii  aut  proprietatis  aclum.  .  .  .  Secundo,  quia 
mn  quaecumque  possessio  et  administratio  pecuniarum  adversantur 
paupertatis  voto,  sed  quando  sunt  quid  iuris,  nempe  quando  reli' 
giosus  administrat  nomine  proprio.  ...  At  in  hoc  eventu  retigiosus 
non  nomine  proprio,  sedalieno  administrat.  Terlio,  quia  inhac  dis- 
pensatione  haec  sola  qualuor  inveniuntur :  receptio  pecurdae,  facul- 
tas  eligendi  pauperes,  ipsorum  electio,  distributio  inler  illos.  At  ni- 
Ml  horum  est  contra  paupertalis  votum.  Non  receptio  pecuniae,  quia 
veligiosus  non  recipit  sibi  .  .  . ,  sed  ut  nomine  testatoris  in  pauperes 
distribuat.  .  .  .  Nec  etiam  facultas  eligendi  pauperes ;  quippe  hoc 
rihil  aliud  est,  quam  ius  nominandi  pauperes  .  .  . ,  quod  nil  iuris 
esse,  sed  meri  facti  probavimus  supra.  .  .  .  Nec  ipsa  pauperum  ele- 
ctio;  quia  si  eligendi  ius  non  adversatur,  a  fortiori  nec  ipsa  electio, 
quae  exercitium  iuris  illius  est.  Nec  denique  ipsa  pecuniarum  inpau- 
peres  dislribuiio,  quia  religiosus  non  distribuit  nomine  proprio,  sed 
dantis,  nec  ipse  censetur  aliquid  conferre,  sed  dans,  ut  constat  ex 

L.  unum  de  familia  ff.  De  Legat.  2 Tandem  hanc  partem  confir- 

mabit  solulio  argumentorum  contrariae  partis,  quae  illam  non  pro- 
lant.  Ita  Sanchez;  sed  vid.  not.  seq.  ad  n.  160. 


DE  STATIBUS  PARTICLLARIBIS  107 

asscnsiim  Siiporioris  ohlinuoril,  clianisi  violandac  paupcrtalis 
pcriruliim  niilluni  innirrat. 

lliH.  —  Olakh.  S'  .\n  peccet  contra  votum  paupertatis  Heli» 
(jiosuji,  qui  rrctisat  ea  f/uae  sibi  ab  extraneis  o/ffruntur? 

Hesp.  1*  i»f/.,  si  a^^alurdc  meris  donalionibus,  eleemosynis, 
aut  niuncribus,  ad  quac  ius  non  hahcbat.  Halio  cst,  (]uia  noa 
oMi^Mt  volum  paupcrlatis  ad  rccipirnda  ca,  (jiiac  nondum  ac- 
(juisivil,  scu  ad  (piac  ius  slricluni  ncipic  ipse,  nc(juc  Monastc- 
rium  habet.  Altamcn  si  Uclif^iosus  nullam  haherct  rationem  re- 
cusandi,  peccarcl  conlra  carilatcm,  impcdicndo  honum  suae  Rc- 
ligionis,  non  autcm  contra  iusliliam.  —  S.  Lig.  n.  20.  —  Lugo, 
—  Sanchez,  ctc. 

Hesp.  t*  Sccus,  si  agatur  dc  rchus  iam  ac(|uisitis,  v.  pr.,  de 
lcgatis,  de  mcrccdc  Rcligiosi  lahorihus  dehita,  vel  dc  donis  iam 
acccptis,  elc.  Ualio  est,  quia  horum  ius  Monastcrium  immcdia- 
te  ar(piiril,  iuxla  axioma  :  Quiihinid  .Monachus  acquirit,  non  sibi 
scd  Monaslcrio  acquirit.  —  S.  lAfj.  tbid. 

l*j!l.  —  yLAKu.  T  (Juaenam  viatcria  censcnda  sit  gravis  in 
liolatione  voti  paupertatis'! 

Resp.  V  lu  pcccalis,  tpiac  sunt  simul  contra  Ucligionem  el 
iustitiam  gcniTatim  lo(piciulo.  ca  halMMida  est  ut  ^ravis  materia 
liiae  pcrcalum  morlalc  in  lurlo  C(msliiuit.  —  S.  Lig.  n.  !2i.  — 
Lugo.  —  Sanchcz,  et  alii  communilrr. 

Quidam  tamcn  Thcoloj;i  dicunt,  cam  lantum  matcriam  ^ra- 
vcm  essc,  qnae  rc(piirilur  in  Furtis  iiliorumramilias  ad  pecca- 
Inm  mortale  cc^nsiiluiMwIum,  n«'mj)c  maleriam  circiter  duplo  ma- 
lorcm  ac  in  furtis  advcrsus  cxtrancos  commissis.  —  Ita  Elbel, 
n.  «iiO.  —  Scd  hoc  non  vidclur  admiltcndum.  Uatio  csl,  quia 
iilii  in  spc  sunt  honorum  patrisramilias,  non  aulcm  Ueli^iosi. 
In.supcr  magis  inviti  .sunl  Supcriores  pro  furlis  suhdilorum, 
(juam  parentcs  pro  fiirtis  nii(»nim.  Practerea  delnmcnla  pra- 
viora  sc(piuntur  (pioad  animam  in  pnonlms  (piain  in  poslcrio- 
ribus.  —  S.  Lig.  ibid. 


NOTA.  Monattrrla  rordiorriler  opulpnla  rnmmanllrr  «iooiiBit  prtvalii  Mt 
tenli«  «<s]iiipar«iitur.  Iliuc  raitoui  ar  pro  illi»  mrniar*  grnrraliro  roalrriam  gra«cm 
«oii^liluil.  Si  auUMii  ainl  opulcnU,  p«ulu  maior  «{uauliUt  rr«|uirilur.  XUior  rli«ra 
rCquirrniU  nl,  ai  Krliginau*  rrt  Mouatlrrii  in  utuiu  proprium  utarp<>l,  vrl  «lii« 
«■iu»ilriii  (^innuunilali*  iloiirl,  ar  >i  in  rilranrot  rattlrin  rrogtrrl,  <|ai«  ra  Jomi 
rrnianrnt.  Maior  rliam  in  furlit  minulii ,  qua«  intuprr  inlrrpotilu  nnlatili  ia- 
IrrTalto  in  gravrro  nialrriim  non  roatrirunl.  .Maior  ilrram  io  r«ralrnli«,  al  J« 
raniutit  «liximui,  Um.    I.   n.  G08. 


108  TRACTATUS 

160.  Resp.  2'  In  peccalis  conlra  solam  Religionem,  seu  con- 
tra  solum  Yolum  commissis,  crescit  difficultas,  et  maior  est 
Theologorum  dissensus.  Communius  lamen  earadem  generalim 
materiam  ad  peccatum  mortale  requirunt,  ac  in  casu  praece- 
denti ,  ubi  iustitia  Tiolatur ;  quia  actus  proprietatis  eiusdem 
gravitalis  esse  yidetur.  Attamen  non  improbabiliter  nonnulli 
graves  Doctores  maiorem  requirunt  quantitatem  ad  peccatum 
grave  in  hoc  casu  conslituendum.  —  Sic  Elbel,  n.  646.  — 
Salm.,  c.  6.  n.  12. 

Communiter  autem  conveniunt,  valorem  multo  maiorem  re- 
quirendum  esse  ad  graviter  peccandum,  quando  dona  accipiun- 
tur  ab  extraneis  in  alios  eroganda ;  quia  tunc  multo  minor  est 
proprietatis  actus,  quam  si  haec  in  proprium  usum  retinerentur. 
—  S.  Lig.  n.  24.  et  alii  communiter.  —  Imo  aliqui  tunc  requi- 
runt  ad|  graviterj  peccandum  60  argenteos  seu  yalorem  30  fr. 
circiter.  —  SicDtawa,  —  Leander,  etc,  apud  S.  Lig.  ibid.  (a). 


(o)  Haec  opinlo  videtur  salis  difficilis.  Nam  vel  inlelligitur  de 
pecuniis  a  religioso  accipiendis  et  erogandis  nomine  proprio,  aut 
in  usum /)ro]?mm ;  etsic  cum  habeamus  actum  proprietalis,  voto 
paupertatls  conlrarium,  laxius  merito  videbitur,  ad  gravitatem  cul- 
pae  CLim  DD.  veleribus  exigere  60  argenteos,  seu  sex  romana  scu- 
tata ;  praesertim  cum  immutatio  in  pecuniarum  valore  decursu 
temporum  consecuta  [Yid.  dict.  de  hoc  argumento  in  Tom,  1.  not. 
ad  n.  607.)  multo  ampliorem  pecuniae  quanlitalem  modo  exigeret. 
Vel  Inleiligitur  de  pecuniis  acceptis  et  erogandis  nomine  alieno ;  et 
sic  cum  Sanchezio  [Vid.  nol.  adpraec.  n,  157.)  licebit  existimare, 
nullam  inlercedere  culpam,  etsi  de  rnaiori  summa  agatur. 

S.  Alphonsus  eam  opinionem  cum  allegationibus  muluatus  est  a 
Salmanticensibus  (De  Restil.  Cap.  6.  n.  47.),  quae  tamen  omnes,  si 
cum  suis  Auctoribus  conferantur,  abs  re  afferri  reperiuntur.  Alle- 
gaut  nimirum  cum  Leandro  Suarezium,  Palaum,  et  Dlanam.  Atqui 
isti  eandem  ac  Sanchezius,  doctrinam  tradunt. 

Ita  Suarez  (De  Relig.  Tract.  7.  Lib.  8.  Cap.  15.  n.  15.  et  16.): 
Quando  dominus  solum  concedit  usum  facli . . .,  si  usiis  cedat  in  com- 
modum  ipsius  religiosi,  vel  ei  proprie  donetur,  contra  paupertatem 
€St,  sine  licentia  illum  accipere,  non  tam  propter  dispensationem, 
quam  propter  acceptationem  rei,  quia  nimirum  aliquid  pretio  aesti- 
mabile  sine  licentia  accipitur,  et  ila  est  acceptio  proprietalis. . . .  At 
vero  si  usus  nec  cedit  in  commodum  religiosi,  neque  ipsepro  se  illum 
acceptat,  sed  solum  ut  alteri  res  donetur,  ita  ut  ipse  solum  sit  me- 
dium  seu  inslrumenlum  transferendi  rem  ab  uno  in  alium,  tunc  rC' 


DE  STATIUIS  PARTICIKARIBCS  109 

(Icncratim  vcro  non  pcccat  gravilcr  Heligiosusclam  accipiens 
icm  nli(|iiani  c\  Coniriiunilale,  v.  pr.,  Iil)runi  ad  usum  propriura 
cliaiii  (liulurnuiii,  sed  non  iii  perpeluum,  nisi  ita  occullel,  ut  a 
Supcrioriljus  invcuiri  uc(|ueal;  (|uia  lunc  Praclatus  Don  ccQse> 


rera  nnn  percalur  conlra  pauperlatcm,  quia  neque  aliquid  accipit, 
neque  clinm  nliquid  cjprnflit  vtn  nowinc.  .  .  .  l  nde  collign,  quoties 
concedilur  usu.i  facti  iudelerminatus  .  .  . ,  non  essc  contra  pnuperta- 
trm.  .  . ,  si  xolum  arcepletur  di^penxntio  fnciendn  in  alios  nomine 
atterius,  quamvis  particularis  npplicntio  esset  commissn  arbitrio  rf- 
ligiosi.  .  .  .  Vul.  eliam  eod.  libr.  S.  Cap.  li.  n.  .Tl.,  «I»i  slaluil,  ad^ 
ministralionem  furmaliler  et  per  .se  noii  rrpugnare  pauperlnli,  quia 
solum  csl  quid  facti,  et  non  proprii  iuris,  quia  res  sic  administratae 
nnn  ut  propriae,  scd  ut  alicnnc  tencntur.  l  nde  conchidil :  Ai7*i7  ergo 
habet  adminislratio  ut  sic,  pruplcr  quod  pcr  pnupcrtalis  vutum  ex^ 
cludnlur :  non  cst  crgn  vmlcrin  paupcrlnti^,  ^cd  polest  esse  mntcria 
obedientiac,  ctc. 

Palans  vcro  (Tracl.  lii.  I)  >|).  '.\.  riiiirl.  *2'1.  n.  i.  ;  Si  non  bona 
('onvrnlus  .  .  . ,  sed  a  snecularihus  acccpta  Iradas  consnnguineix, . . . 
distinguendum  est :  Si  ea  absolute  accipias,  non  soium  contra  pau- 
pcrtalem,  sed  ctiam  conlra  iusliliam  adversus  Hcligionem,  evi  ilta 
bona  tua  acccplationc  sunl  incorporaln,  pcccas.  At  si  ca  nolis  acci- 
jiire,  scd  dunanti  mnnifcstes,  te  eius  nomine  consanguiueis  dunatu- 
rum,  non  videris  iwttiiiam,  nec  paupertatem  violare;  nou  iustiiiam, 
cum  ex  domini  voluntate  tradilio  fiat ;  nun  paupcrtalem,  quia  lu  nec 
donas,  ncc  aliquid  tradis  cunsanguincis,  sed  sncrularis  tuo  medio  do^ 
nalionem  praeslat.  .  .  .  Quod  verum  linbet,  etiamsi  saecularis  non  de* 
signnverit,  quibus  pecunia  concedcnda  sil,  sed  id  tuo  arbitrio  reli" 
qucril :  quin  suln  personnrum  elcclio  tibi  competit,  quae  non  est 
conlra  paupcrtnlem. 

Et  Diana  Jom.  7.  Tr.  :\.  Res.  23.  n.  2.) :  ISota  etiam  hic  obiter, 
i/uod  Rcliiiiirsus  nun  pcrcnt  conlra  piiupertntnn,  si  nbsquc  .*<upcrioris 
iircnlia  arcipit  peruninm,  ut  ipse  libcre  dispunal  de  iila  in  elrcino^ 
sijna  numinc  eius,  qui  dedit.  I:t  pro  hac  sententia  sup.  citavi  Sanchez, 
■I  Fnuslum,  quibus  uunc  addo  Velrum  de  ledesma,  et  Franriscum 
Suarrz.  Ualioiiem  aulem  haiic  reddii  Ibid.  Hes.  27.  n.  t.  ,  quia  ro- 
tum  pnupcrlniis  oblignl  Hcligio^um  ,  ne  arceptet  dominium  et  prch- 
prirtatem  alicuius  rei,  inscio  Superiore:  sed  in  nostro  casu  isle  Re- 
ligiosus  nun  arripil  dominium  illarum  pecunianim,  sed  tantum  (ird- 
})it  illns  numine  alieno,  ncmpc  Iradrnlis.  ul  dct  pnuperibus.  Fryo. 

Conf.  eliam  Card.  De  Lujio  />r  lusi.  />m/>.  3.  n.  Ijj.,,  cl  Fcllii- 
/arium  .Mnnual.  Hrgul.  Tr.  4.  Cap.  i.  n.  236.). 


JJ0  TRACTATUS 

tur  invitus  quoad  substanliam,  sed  tantum  quoad  modum.  — 
S.  Lig.  ibicl.  —  Suarez.  —  Salm.,  etc. 

NOTA.  Quoad  res  mutuo  acceptas  vel  habitas  sine  Praelati  llcentia,  generatini 
loquenilo  non  peccabit  graviter  contra  votum  paupertatis,  res  ad  usum  suum  vel 
etiam  non  ad  usum  suum  extraneis  mutuando,  modo  sit  certus  de  restitutione  fa- 
cienda,  nec  tali  mutuo  grave  damnum  inferat  Comraunitati,  v.  gr.,  co  quod  ca- 
reat  usu  rei  graviter  hic  et  nunc  necessariae.  Multo  minus  adhuc  graviter  pec- 
cabit  si  res  ad  usum  sibi  concessas  mutuet  aliis  Religiosis  eiusdem  monasterii. 
Eatio  est,  quia,  etsi  aliquem  actum  proprietatis  in  his  faciat,  non  tamen  gra- 
viter  peccat,  iuxta  communem  Theologorum  interpretationem.  —  5.  Lig.  n.  27, 
—  Laymann.  —  Sanches,  etc. 

Resolves: 

161.  _  1»  Religiosus  peccat  contra  votum  paupertatis,  si 
quid  sine  Superioris  consensu  domi  seu  foris,  etiam  ex  iis  quae 
ad  victum  aut  vestilum  perlinent,  accipiat,  retineat,  absumat, 
permutet,  alteri  donet,  vel  commodet.  Item  si  absque  licentia 
Superioris  pecuniam  vel  res  alias  mutuo  vel  commodato  ab  ex- 
traneis  accipiat. 

2°  Peccat  etiam  contra  votum  paupertatis,  qui  res  in  usum 
oblentas  in  alium  usum  expendit,  aut  culpabiliter  amittit,  vel 
deslruit,  ut  patet. 

3'  Peccat  contra  votum,  qui  apud  externos  comedit  aut  bibit 
sine  Praelati  facultate ;  quia  actum  proprietatis  ponit,  aliquid 
sine  licentia  accipiendo.  Generatim  tamen  non  videtur  per  hoc 
mortaliter  peccare  (a).  —  Lacroix^  n.  105.  —  Suarez,  —  San- 
chez,  etc. 

4°  Si  Religiosus  acceptet  ab  extraneis  rem  Superiori  traden- 
dam,  facillime  licentiam  praesumptam  supponere  potest.  Si  au- 
tem  eam  supponere  nequeat,  contra  paupertatem  peccare  vide- 
tur ;  attamen  generatim  peccatum  illud  veniale  non  excedet.  — 
Lacroix,  n.  118.,  etc. 

5"  Peccat  contra  votum  paupertatis  Religiosus,  qui  rem  cum 
licentia  ad  usum  acceptam  retinet  ultra  limites  temporis  a  Su- 
periore  praeiixi;  qui  eam  ad  alium  usura  adhibet  cum  eiusdera 


(o)  Imo  licenlia  praesuml  haud  aegre  poterit ;  et  alioqui  Superior 
non  tam  ratione  rei  a  subdito  acceptae ,  quam  alla  de  causa  forle 
invilus  censerl  posset. 


DE  STATIBUS  PARTIClI.AftlDlS  1 1  I 

dclrimcnto ;  qui  rcm  scrval,  animo  domini,  ncmpc  cum  inlcn- 
tionc  cam  sulxJuccndi  lihcrac  disposilioni  Supcrioris,  v.  pr.,  si 
eam  occultcl,  n»;  vidralur;  ncc  c.xcusari  e\  eo  polcbl,  (juod  li- 
cenliam  prius  ol)tinucril. 

0*  Peccat  contra  votum  paupcrtatis,  qui  sine  facultatc  Supc- 
rioris  alicjuid  cmil,  ctiam  pro  (lommiinilatc,  quia  afjil  ut  pro- 
priclarius.  Ali<|uando  tamcn  licculiam  pracsumcrc  potcst,  nem- 
pc  (luaiido  novit,  id  Siij)criori  ^'ratum  lorc,  ncc  rcrursus  facilis 
ad  cum  patct,  v.  gr.,  in  itincrc.  Iluiusmodi  autem  liccntia  faci- 
lius  in  rebiis  minoris  momcnli  pracsumi  potcst. 

7*  Rclij^iosus,  itcr  afjcns,  divcrtcre  ncquil  ad  alia  loca  exlra 
rcctam  viam  ad  rcs  curiosas  vidcndas,  nisi  furtc  valdc  hrevis 
sit  distantia,  ct  nulluc  aul  admodum  modicac  expcnsae  licri  dc- 
beant ;  in  casu  autcm  particulari  licentia  Supcrioris,  e\  gravi- 
tatc  causae,  mcrito  praesumi  potesl.  Secus  enim  pcccarel  lum 
contra  p;uip(Tl;ilcm,  lum  ctiam  contra  obcdicntiam. 

8*  Kcli^Mosus  niillum  dcposilum  propric  dirtum  sinc  liccntia 
accipcrc  potcst.  llaiio  cst,  1'  (piia  aclum  proprictatis  facerel 
iuxta  plurium  scntcnliam,  contra  alios;  •i*  quia  dcposilum  est 
contractus;  Kclif^iosus  aulcm  nullum  contractum  circa  res  tcm- 
poralcs  inire  potest  absque  Superioris  facultale  (a). 


(a)  De  hac  ro  IVlli/zarius  Mnnuid.  Rcpul.  Tr.  4.  Cap.  2.  n.  2^2.;: 
Quaeres:  An  rcliyioxi  rr  voto  pauiierlatis  prohibeantur  recipere  pe- 
atnins  ejtraneorum  iri  (leposituni  sine  Praelali  licentia  *  Uesp.,  nou 
prohiberi,  si  eas  recipiat  aniiho  reddendi,  quoties  Dominus  toluerit: 
quamvis  id  exse  poisit  contra  obedientiam  ac  decrntiam  religiosam  , 
si  fiat  occullc.  Ita  Diana  e.r  Suarez,  Sanchez,  el  Fauslo.  —  Et  La)- 
m;uin  (Llh.  4.  Tr.  .*».  cnp.  7.  n.  i.):  /n  depositum  res  aceipere,  ita 
Ut  deponent  omne  lu»  dowivii  ac  possesxionif,  administrationis  reti- 
neat,  non  repuijnat  paupertatis  roto  ;  tametsi  tali  modo  pecuniae, 
V.  gr.f  deposilae  sint  aitud  ReHijiosum,  Mt  iis  uti  possil,  peiitapo- 
stea  et  impetrata  SuperiorLn  ticeniia  ;  talia  tamen  intnt  contra  paU' 
pertalis  perfectionem  ,   et  plerumijue  contra  iiegulae  p  (um. 

tadcm  hahi't  Lugo  {lle  lust,  Di^p.  33.  ii.  tij,  (|ui  ia.sujH.  /.'./>.  3. 
n.  2I9.J  monel ,  non  teneri  Vomentum  ad  damnum  resarciendum  . 
quando  res  aliqua  ab  externo  apud  Heligiosum  deposila  ,  eius  ru/- 
pa  perdila,  rel  a  furihus  sublata  fuil.  Imn  nec  etiamsi  ex  lirentia 
Praelati  depositum  iilud  acceperit :  quia  subdili  detictum  Convenlui 
non  nocet. 


112  TRACTATUS 

162.  —  9"  Dona  omnia,  quae  Religiosis  solemniter  professis 
fiunt,  eo  ipso  acquiruntur  a  Monasterio,  non  exceptis  legatis  et 
haereditatibus,  ex  notissimo  principio  luris  canonici :  Quidquid 
Monachus  acquirit,  non  sibi,  sed  Monasterio  acquirit.  Hoc  prin- 
cipium  etiam  aliis  Religiosis  est  applicandum  intra  limites  votL 
paupertatis,  quod  pro  illis  nonexcludit  facFjItatem  acquirendi  et 
possidendi.  Hinc  isti  legata  et  haereditates  acceptare  et  acqui- 
rere  yalent,  licet  de  iis  sine  licentia  disponere  nequeant.  Quoad 
caeteras  donationes,  eae  Monasterio  obveniunt,  nisi  fiant  spe- 
ciatim  intuitu  personae  privatae,  et  non  quatenus  Religiosae. 
Tunc  vero  Religiosus  acceplare  nequit  absque  licentia,  saltem 
praesumpta,  seu  sub  conditione  licentiae  obtinendae. 

10°  Opera  manualia,  quaecumque  sint,  quae  a  Religiosis 
conficiuntur,  ad  Communitatem  pertinent.  De  iis  igitur  privati, 
licet  opifices,  disponere  nequeunt,  nec  ullum  emolumentum 
ex  illis  percipere  possunt.  Idem  dicendum  est  de  honorariis, 
quae  Regularibus  pro  Missis  vel  aliis  spiritualibus  minisieriis 
tribuuntur. 

IV  Peccant  contra  votum  paupertatis  Religiosi,  qui  omissio- 
ne  voluntaria  debitae  curae  in  causa  sunt,  cur  res  ad  proprium 
usum  concessae  deteriores  fiant.  Idem  dicito  de  illis,  qui  defe- 
ctu  curae  debitae  sinunt,  ut  res  officii  sibi  commissi  pereant, 
vel  detrimentum  patiantur. 

163.  —  12"  Non  est  contra  paupertatis  votum,  acceptare  ali- 
quid  sub  conditione  licentiae  obtinendae,  aut  etiam  donare, 
dummodo  res  recuperari  possit,  si  negetur  licentia;  quia  actus 
reipsa  suspenditur.  —  Lacroix,  n.  108.  —  Lugo,  etc. 

13"  Sufficit  licentia  praesumpta  ad  licite  acceptandum,  vel 
expensas  faciendas,  quando  Superior  adiri  nequit,  et  urget  oc- 
casio.  Sed  res  dono  acceptata  ex  praesumpta  licentia,  debet  po- 
stea  Superiori  manifestari,  quando  conveniri  potest,  nisi  con- 
sumpta  fuerit.  —  Suarez.  —  Lacroix,  n.  109.-111. 

14°  i  fortiori  sufficit  licentia  tacita  ad  dandum  vel  acceptan- 
dum ;  imo  valet,  etiamsi  Superior  adiri  possit,  quia  licentia  taci- 
la  censelur  de  facto  existere :  v.  gr.,  eo  quod  virtute  in  alia  con- 
linetur,  ^el  ex  circumstantiis  prudenter  colligitur  adesse,  dum 
licentia  praesumpta  non  supponitur  de  facto  existere,  sed  tan- 
tum  exstitura,  si  peteretur.  —  Lacroix,  n.  109.  —  Suarez,  elc. 

ly  Si  Superior  antecedens  dederit  tibi  licentiam  aiiquam  rem 
determinalam  habendi,  adhuc  valet,  etiarasi  ipse  ab  officio  di- 
scesserit.  —  Lugo.  —  Lacroix,  n.  115. 


DE  STATIIiLS  rAUTICl  I.AIlIDfS  IH 

16*  Si  haboas  liccnliani  dandi  aliquid  Puulo,  cl  dcs  Pclro, 
non  pcccas,  nisi  Superior  dedcrit  liccnliam  pro  Paulo  ob  pccu- 
liarcni  ralioncni,  dum  ncf,'alurus  fuisscl,  si  pro  Pelro  lianc  peli- 
"visscs.  —  Lnrroi.r^  n.  119.  —  PcUizarius,  clc. 

17*  Si  Tilius  l{cli;:iosus  liccnliani  liahcat  dandi  ali(iuid  qui- 
buslihct,  (iaius  ciusdcm  ConHiiunitali  habct  co  ipso  facultatcm 
acccptandi,  quia  darc  ct  accipcrc  sunt  corrclativa,  et  proindc 
liccntia  ad  unuin  ccnsctur  etiam  essc  ad  altcrum.  —  Sanchez. 
—  Pclliz.,  ctc. 

NoTA.  Ilaoc  (lc  pniipertato  Rp)i|>insa  in  gcnere.  Se«I  attrndrnilnni  e»l  «d  con- 
ttitutionrs  porliriilarrf  varioriiiu  Ordinnm,  vel  oi!  consuetiiilinrm  a  Siiperioril>us 
tolcrataiii  ,  naiu  in  plurihus  Monastcriis  crneratim  perniiltitur  lirli(]iosis  petrre  , 
acciperc  aut  siLi  conipararc  plura  necessaria  ad  victuni,  vcjtituin,  liLros,  aut  alia 
id  (jvuu.t. 

ARTICULUS  II. 

I)E   VOTO   CA3T1TATIS. 

\(\\.  -  Vutum  castilatis  multo  praostantius  paupcrtalis  voto 
habcndum  cst,  cum  per  illud  Kcligiosiis  non  bonis  sibi  c\trin- 
secis,  scd  intrinsecis,  corporis  scilicet  ct  sensuum  voluptatibus 
rcnunticl. 

Diio  comploctitur  cius  obicrtum,  nompo  ca  qunc  (lt>  iuro  na- 
lurali  ct  divino  iam  prohibcntur,  nccuon  ca  ijuac  in  lc^ilimo  nia- 
trimonio  liritc  licri  posscnt.  Ilacc  i^ilur  esl  voli  castitalis  cfli- 
cacia,  ut  id  (piod  prius  licitum  erat,  Heli^ioso  illicituni  (iat ;  ea 
vero  (|uac  omnibus  sunt  prohibita,  ipse  evitare  debet  ex  dupli- 
ci  obliLNitionc,  sriliccl  castitatis  ct  Ucli^ionis. 

Votum  simplcx  castitatis  impcdimciilum  matrimonii  impc- 
diens  tantum  constituit,  seu  matrimonium  illictlum,  non  vero  in- 
yalidum  eflicit.  Votum  autcm  solcmnc,  connubium  sub^equcns 
prorsus  dirimit. 

Quaesita : 

16!).  —  QiAEn.  r  An  rtiam  peccata  luxuria^  tnrre  interiia 
votn  cnsdtatis  advcrscutur? 

Itrsp.  A/linn.  Uatio  cst,  (juia  Hclii^iosus  vi  voti  caslitalis  tc- 
nclur  viiirulo  Ufli;;ionis  ab>tmcrc  ab  omni  volui.tana  di  locla- 
tione  vcncrca,  sivc  interuOy  sive  r.r/mia,  ila  ul  si  caslilalcm 
cuRY  Tom.  II.  8 


114  TRACTATUS 

laedat,  duo  patret  peccala,  luxuriae  scilicet  et  sacrilegii.  — 

S.  Lig.  n.  33. 

luxla  quosdam  votum  castitatis  solis  peccatis  externis  luxu- 
riae  violatur,  quia,  aiunt,  Religiosus  Deo  dicat  tantum  1"  bona 
externa,  quibus  se  spoliat  per  votum  paupertatis;  2°  corpus, 
cuius  Toluptatibus  renuntiat  per  yotum  castitatis;  3"  animam, 
seu  mentem  et  volunlalem,  quam  tradidit  Superiori  moderan- 
dam  per  votura  obedientiae.  Sed  doctrina  communissima  et  ve- 
ra  est,  votum  castitatis  violari  et  quidem  gra^iter  etiam  solis 
peccalis  mere  internis;  quia  vovens  promittit  simpliciter  Deo, 
se  abstenturum  ab  omni  delectatione  absque  ulla  distinctione. 

166,  _  QuAER.  2"  Quaenam  sit  gravitas  peccatonm  contra 
Totum  castitatis  commissoruml 

Resp.  Ilaec  regula  generalis  statuenda  est:  eadem  prorsus 
est  gravitas  peccati  contra  votum  ac  contra  sextum  et  nonum 
Decalogi  praeceptum,  scilicet  peccatum  mortale  aut  veniale  est 
contra  Reiigionem,  prout  mortale  aut  veniale  estcontra  castita- 
tem.  Parvitas  autem  materiae  admittenda  non  est  in  peccatis 
luxuriae  directe  quaesitae  aut  admissae  nisi  ex  imperfecto  con- 
sensu  iuxta  dicta  t.  1.  n.  412. 

107.  —  QuAER.  3"  An  vel  quaenam  sit  differentia  inter  virtih 
tem  et  votum  castitatisl 

Resp.  V  Nullum  datur  discrimen  ratione  obiecti,  cum  ex  di- 
ctis  volum  tam  late  pateat,  quam  ipsa  virtus.  Attamen  in  hoc 
differunt,  quod  in  iis,  quae  virtute  prohibentur,  duo  dantur  pec- 
cata  si  votum  violetur,  dum  unicum  committitur  peccatum  in 
eo,  quod  solo  voto  interdicitur.  Si  quis  enim  voto  simplici  Re- 
ligionis  ligatus  matrimonium  contraheret,  unicum  peccatum, 
scilicet  contra  Reiigionem,  in  usu  coniugii  patraret  (a).  Potest 
igitur  quandoque  violari  votum,  quin  ipsa  virtus  laesionem 
patiatur. 

Resp.  2°  Yirtus  castitatis  praeter  strictas  obligationes,  quas 
imponit,  mera  quoque  consilia  ad  maiorem  perfectionem  ducen- 
tia  suadet ;  dum  votum  solam  materiae  obligationem  alticit. 


(o)  Idem  dicito,  si  ex  consensu  uxoris  vir  sacros  Ordines  susce- 
peril,  aut  in  Religioso  Ordine  solemnia  vota  emiserit.  Si  enim  po- 
stea  matrimoiiio  uierenlur,  sacrllegii  crimine  se  obstringerent,  non 
tamen  contra  virtutem  castitatis  peccarent. 


» 


DE  STATIBCS  PARTICLI.ARIBUS  115 

NoTi.  AJ  maiorcm  autem^ccttiCatis  caBtoJiam  introdacta  eti  ctaaiari,  vi  oi- 
iui  Monialfi  egrcJi  noo  potsunt  e  Monattrrio,  niti  de  licenlia  Ponlifirii  aat  Ep^ 
scopi,  quan  rtiain  in  soli<i  cxtraordinariit  ra^iliu%  tlari  potrtt ;  Rrti|jiitfti  vrro  cfo- 
mo  al)i*ft<ir  nrqiicuiit  ab^upc  rrarlali  liccntia.  Sic  ci  (x>ott.  CUm.  17//,  Mml-' 
lu$,  flc.  —   llioc 

QuAEFi.  i*  Ouatc  sil  pcccatum  cijrcdi  c  Monaalcrio  sinc  li- 
cenlia  ? 

Jiesp.  r  Pro  Monialibus  inlra  clausuram  (legenlihus  crit  scm- 
per  gravc,  cum  Ecclesia  id  prolubeat  sub  poena  gravissima, 
nempc  excommuiiicalionis. 

Jtcsj).  '•1"  Pro  Uflif^iosis  eril  f,'ravc,  si  sacpius  cum  scandalo 
liat,  aut  de  nocle  lurlivc;  venialc  autcm  tantum,  si  quis  scmcl 
aut  itcrum,  aut  interdum  tanlum  pcrdiem  egrcdiatur.  —  Ptura 
de  ctausura  ct  dc  pocnis  in  cius  violatores  infticlis  in  Iract. 
de  Censuris. 

ARTICULUS  III. 

DE  VOTO  OBEDIENTIVE. 

Votum  obedicntiac  est  omnium  volorum  Rcligionis  pracslan- 
lissimum,  cum  per  illud  Keli^Mosus  bona  ma\ime  sibi  iutrin^eca 
ct  excellenlissima,  voluntatem  scilicel  ct  intellectum  ipsum  Deo 
offeral  (a),  et  omnino  consecret.  Ilinc  diciiur  l.  Hcg.  Mi.  '11,: 
Mctior  cst  oljntirntia  (/uam  victiinar.  Hl  I'rui\  '1\.  28  :  Vw  obe- 
dicns  toijuctur  vi(  toriam. 

Principia : 

1(»8.  —  1.  Heligiosus  c\  volo  obcdicntiac  tcnclur  ad  oninia, 
(|uac  Superior  praecipil  srcundum  regwlas  et  con^tilutiones  Ur- 
dinis,  sivc  dirccle  ct  expressc,  sivc  indirecle  ct  imp'icile.  — 
S.  Lig.  n.  :18.  —  Atlamen  ut  sit  peccalum  contra  votum,  requi- 
rilur  ut  Superior  vere  praccipiat,  el  non  tantum  suadcal.  <|uod 
ex  cius  verbis,  modo  hxiuendi  variisque  rcrum  adiunctis  patcbit. 


(n)  Aihirl»»  Inmen,  (pino  niox  .V.  n.  seq.  subiicil,  maloriam  voli 
.*^c.<(e  iioii  extoiidere  nd  iuternas  facullalod ,  sed  ad  solam  maudati 
externiiu  executioncm. 


116  TRACTATUS 

II.  Supcriorius  iiabet  praecipiendi  non  solum  ea,  quae  expli- 
cite  liabenturin  regula  vel  constitutionibus,  ut  sunt  abstinentia^ 
silentium,  etc,  sed  eliam  ea  omnia,  quae  implicite  in  eis  conti- 
nentur,  ut  poenas  in  transgressores,  et  quidquid  pertinet  ad  of- 
licia  Communitatis  rite  obeunda,  aut  ad  eius  rectam  administra- 
tionem.  Ralio  est,  quia  Religiosus  se  adstringens  ad  constitutio- 
nes  speciales  Ordinis  servandas  (a),  se  obligat  ad  ea  omnia, 
quae  ad  hunc  linem  consequendum  sapienter  statuta  sunl  yel 
praecipiuntur. 

III.  Religiosus  non  tenetur,  ex  yoto  suo,  obedire  Superiorr 
rem  impossibilem,  aut  evidenter  illicitam,  aut  graviter  sibi  da~ 
mnosam  praecipienti.  —  S.  Lig.  n.  47.,  etc.  Etenim  non  poluit 
se  obligare  ad  rem  impossibilem,  cum  ad  impossibile  nemo  le- 
neatur ;  neque  ad  rem  certo  illicitam,  siquidem  votum  nequifc 
esse  vinculum  iniquitatis;  neque  ad  rem  graviter  sibi  damno- 
sam,  quia  hoc  a  mente  Religionis  alieuum  est,  et  actus  heroici 
non  cadunt  communiter  et  implicite  sub  votum,  sicut  non  ca- 
dunt  sub  praeceptum.  Excipe  tamen,  si  agatur  de  officiis  inlra 
limiles  vitae  Religiosae  adimplendis,  v.  gr.,  de  curandis  Reli- 
giosis  pestiferis,  etc. 

Ilinc  non  tenetur  subditus  obedire  Praelato  iubenti,  ut  ince- 
dat  super  aquas,  etc. ;  si  autem  referantur  exempla,  ex  quibus 
constat,  talem  obedientiam  a  Deo  approbatam  et  miraculis  con- 
firmatam  fuisse,  dicendum  est  divinum  placitum  superno  iumi- 
ne,  tum  praecipienti,  tum  obedienti  fuisse  manifestatum. 

Quaesita : 

169.  —  QuAER.  1°  Quodnam  discrimen  intercedat  inter  mrtu- 
tem  et  votum  obedientiaef 

Resp.  Idem  est  quod  iam  fuit  adnotatum  supra  de  paupertatCj 
n.  loo.  scilicet  obiectum  voti  est  executio  externa  mandati  Su- 
perioris,  dum  virtus  usque  ad  internam  animae  submissionem 
perlingit,  eamque  perficit. 

A  Religioso  autem  sedulo  vitanda  sunt  non  solum  peccata 
conlravolum,  sed  etiam  contra  virtutem,  quae  quidem  frequen- 
lius  laedi  solet.  Accidit  enim  (utinam  rariusl),  ut  subditus  Prae- 


(a)  IIoc  non  Ita  acciplendum  est,  quasi  ex  voto  se  Religiosus  ob- 
stringat  ad  observandas  Ordinis  Conslitutiones. 


DE  STATIBUS  PARTICULARIBUS  J17 

Jati  niandalo  aclionc  quidem  cxlerna  inlegrc  oliscqualur,  scd 
rcluclanle,  nioesla  ct  aegra  volunlate.  Tunc  vcro,  licet  voto  sa- 
tisfaciat,  a  virtulc  tamen  longc  rcccdit  a). 

Relif^iosus  i^^iliir  Superiori  vere  praeci()ienli  inoljedicns  du- 
plex  peccalum  lacil,  allerum  contra  pniercplum  nnluraie,  quod 
submissionem  le^Mlimo  Superiori  praesrrihil,  et  allerum  conlra 
votum.  Ilinc  in  piis  congregalionihus  virorum  vel  mulierum  m 
communi  sub  eadem  Re^^ula  vilam  degenlium  absquc  volorum 
vinrulo,  inobcdienles  a  perrnlo  non  eximuntur,  si  contra  Supc- 
fiores  sinl  rebelles,  sed  unicum  peccalum  commiltunt. 

170.  —  OuAER.  2"  Quomodo  volum  .solemne  obcdientiae  a 
coto  simplici  differatl 

/icsp.  r  Dispensalio  multo  facilius  oblineri  polcst  a  volo  sim- 
plici  (|uam  a  volo  solemni,  (juod  nonnisi  a  Papa  et  gravissima 
<le  causa  solvi  polesl. 

Jiesp.  2*  Votum  simplex  reddit  quidcm  illicitam  obligalioncm 
sinc  conscnsu  Superioris  contractam,  non  lamen  per  se  inva- 
Jidam  cflicit,  licel  Superior  vi  potcstalis  in  voluntatem  subdili 
huiusmodi  oblip:alionem  irritarc  valeat.  Votum  auteni  solemnc 
ita  subdili  voluntatem  oblalione  absoluta,  perpetua  et  irrevoca- 
bili  inOrdinc  religioso,  aucloritali  Superioris  obstringil,  ul  Hc- 
ligiosus  nullam  am[)lius  obligalionem,  ne^iuc  naturalem,  ne^juc 
civilcm  validc  contrabere  possit  (6). 


/j,  Inspi(iiM)(lum  est ,  cuiusimxli  sit  alTccliis  oluMljcnliac  rc|ni- 
>^u;uis.  N;ini  si  naluralis  sil,  et  u;ilurae  eliam  l»enc  inslilulac  con- 
scntaneus,  nec  U»men  obcdiendi  arreclum  relardct,  aul  minuat,  nihil 
«lctriiliii  de  perfectione  obcdicnliae,  ul  ('hrisli  Domini  exempluin 
suadci.  Si  >(M()  rcpujjnantia  sil  e\  naturae  \cl  consucludinis  inor- 
«linalionc  ;  lunc  \cl  non  obslanlc  conlrario  impulsu  bomo  prompte 
obedit,  etsic  perfcctioni  >irlulis  nihit  detrahilur,  imo  propler  dilTi- 
culliitcm  dc\icl;)ni  aiiiis  \i(lcbitnr  ali(pio  modo  pcrfcclior;  si  \ero 
rcpugnaiilia  rclardct,  mimiatve  alTcctum  \oiunlaiis,  mandala  allo- 
<juin  exc(pientis,  tunc  impcrfecla  uli(juo  eril  obedienlla ,  prouli 
voluiitarii  sinl  ;)IT(mMus  contrarii ;  ast  culpae  ralio  desumeiur  non 
•(jtrKl(Mi)  c\  ob(Mlicntiac  impcrfcctlone.  (piasi  pradus  perfcclionis  in 
\oIunt;itc  ()bc(liei)l(»  c;i(l;)t  sub  pracccplum  ,  >ed  ox  alTcclus  ad 
alia  inordinalione,  quo  lil  ul  in  alio  \lrlulis  gencro  peccctur.  Conf. 
Suarcz   l)r  IWliij.  Tr.  10.  l.ih.  i.  Cnp.  1.1.  h.  19.\ 

[b,  lloc  inlcHige  (pioad  ea  ,  (piae  subsinl  Suporloris  poleslati. 
Nam  sl  subdilus,  v.  gr.,  promillal  alicui  sccrclum,  vel  ipsi  sccretum 


llg  TRACTATUS 

QuAER.  3°  An  teneafur  Religiosus  obedire  in  dubio,  utrum 
res  praecepta  sit  licita  necne^f 

Resp.  Affirm.,  quia  in  eo  casu  praesumptio  Superiori  fayef. 
Insuper  opposita  sententia  rectum  perturbaret  ordinem  in  Reli- 
gios's  familiis,  ut  manifestum  est.  —  S.  Lig.  n.  47.,  et  alii  com- 

muniter. 

171.  —  QuAER.  4"  Quandonam  Religiosus  peccet  gravitei' 
contra  votum  obedientiae^i 

Resp.  Peccat  grayiter  in  sequentibus  casibus,  qui  raro  occur- 
runt;  scilicet  1*  quando  recusat  obedire  in  maleria  gra^i  Supe- 
riori  praecipienti  in  virtute  sanctae  obedientiae,  yel  in  nomine 
lesu  Christi,  aut  per  alias  similes  formulas,  quae  rarissime  a 
Superioribus  sunt  adhibendae;  2"  quando  Superiori  praecipienti 
resporidet:  Nolo  obedire,  nolo  facere,  nonfaciam,  aut  aliud  si- 
mile  quod  contemptum  formalem  auctoritatis  praecipientis  re- 
doleat  [a);  V  quando  ex  inobedientia  sequitur  grave  scanda- 
lum  aliorum,  sive  subditorum,  sive  saecularium,  aut  grave  in- 
commodum  pro  Communitate,  aut  pro  aliis,  y.  gr.,  pro  salute 
animarum,  etc. 

In  caeteris  casibus  inobedientia  peccatum  yeniale  non  exce- 
dit;  cum  autem  praedicti  casus  peccati  mortalis  raro  accidant, 
communiter  peccala  Religiosorum  contra  obedientiara  ut  venia- 
lia  tantum  reputanda  sunt.  —  Multo  rarius  adhuc  peccata  in  so- 
lam  virtutera  comraissa  mortalia  evadent. 

172.  —  QuAER.  5"  Qaibusnam  obediendum  sif! 

Resp.  Obediendum  est  non  tantum  Superioribus  ipsis  maiori- 
bus,  sed  oranibus  etiam  inferioribus,  seu  ministris,  vel  praepo- 
sitis  ex  ipsorum  parte  praecipientibus,  cum  tunc  eadem  sit  au- 
ctoritas,  quae  raandatum  iniungat  [b). 


committatur,  obligationem  sane  contrahlt,  circa  quam  Superiori 
nuUa  inest  auctoritas.  Quoad  ea  autem,  quae  obedientiae  materia 
esse  possunt,  obligalionem  quidem,  v.  gr.,  celebrandi  missam  ad 
inleniionem  alterius  subflitus  contrahere  potest,  conditionatam  ta- 
men,  nisi  videlicet  aliter  Superior  disponat. 

(a)  Hoc  valet,  eliamsi  praecepti  materia,  in  se  spectata,  non  sit 
gravis. 

[bj  Intelligenda  haec  sunt  de  virtute  obedientiae;  nam  praece- 
plum,  quod  voti  oliligatione  subditum  constringat,  solis  toiiusCon- 
venlus  seu  domus  Superioribus  (nisi  aliter  speciales  alicuius  Ordi- 
nis  Gonstitutiones  disponant)  reservari  solet. 


DE  STATIBLS  PARTIf.LLAniBUS  110 

Qu AER.  6*  Quomodo  oheciiendum  aiV? 

I{rsj).  L't  obedicnliae  plcnissima  sua  constct  pcrferlio,  obc- 
diendum  est  1*  ex  motivo  snpernaturali,  ut  praescrihit  Aposl., 
Cotoss.  3.  '2i.:  Mon  ad  ocnlum  servienles,  quasi  hominihus  pla- 
cenles...  Domino  Chrislo  servite.  Serus  ciiim  oliedienlia,  rliam- 
si  a  pecrato  immnniscsset,  omni  tamen  merilo  carercl,  cl  merc 
raatcrialis  foret  (a).  —  2*  Alacriter,  seu  cum  gaudio  et  anima 
Tolenti :  Ililarem  enim  datorem  ditifjit  Deus.  2.  Cor.  9.  7.  — 
V  Promjdr,  id  esl  vel  stalim,  ycI  temporc  pracscripto,  ct  cunfi 
debila  ciira,  absiiiic  se^^nilic.  —  4*  /:'x  integru,  scu  tolum  opus 
pracscriptum  perlicicudo. 

CArUT  IV. 

DE   PUIVILEGIIS  REGULARIUM. 

17:].  —  Privilegia,  quibus  gaudent  Ueligiosi,  praccipue  ver- 
santiir  circa  excmplionem  a  iurisdiclione  episcopnli,  sarramcn- 
tum  poenilenliac,  casiis  reservalos  ct  censuras,  irreguiaritales, 
quaedam  vota  ct  vincula,  Missam  et  Communioncm,  aliosquc 
casus  particulares.  —  Yide  S.  Liij.  lih.  1.  in  fine,  Append.  2. 
de  Privitefjiis;  et  in  II om.  aposl.  tracl.  20.  c.  4. 

/.  Circa  rrnvptionem  a  iurisdictione  episcopali. 

r  Regularcs  f^encratim  paiident  privilcgio  excmptionis  a  iu- 
risdictione  Episcoponim ;  (juia  Praelati  rc{;ulares  babenl  iuris- 
diclionem  qiiasi  e[)iscopaIem  iii  Monaslerio  et  Kecbsia  sua. 

2"  1'Aimiinlura  visil;ilione  Kpiseopi  tiim  ipioad  personas,  tum 
qunad  Monasleria  el  Kielesias.  Kxcipe  1*  .Monasleria  Monialium 
llepularibus  non  subieclarum,  rl  eliam  subieclarum  quoad  clau- 
suraccustodiam,  ad  (jiiam  curandam  Kpiscopi  ceu  dcpulali  apo- 


{n  Dinieilo  csl  Iner  ndmillcre.  Nam  (pi(»d  oltedinlur  Supn  i«>ri 
tani(|\i:iii)  (hrislo  DoiDino,  id  ad  raliomM))  forioaliMi)  \irliil  >«  oIk^ 
dicnlino  ikui  r^Mpiirilur  (  Vi(/.  Suarez,  l)r  Urlig.  Tr.  10.  Ub.  I. 
Cap.  li.  n.  2.  3.,  ;  nec  iternm  ad  r.itioiKMu  inrrili  c\i.i:iliir.  nl  (piis 
agat  r\  molivo  snpcrDalurali,  uti  aiias  oslcnsum  csl  ^Md.  Tom.  I. 
n.  32.  qij.  6.  7.  8.). 


120  TRACTATUS 

stolici  iavigilant.  2"  Ecclesias  saeculariura,  quarum  Parochus 
esset  Religiosus ;  3"  Ecclesias  Regularium  si  sint  parochiae,  sed 
quoad  ea  tantum,  quae  ad  paroeciam  et  Parochum  spectant. 

3°  Privilegio  exemplionis  gaudent  non  tantum  Professi  et 
Conversi,  sed  etiam  Novitii  et  Terliarii,  qui  intra  claustra  com- 
morantur.  Item  famuli  Regularium,  qui  actu  famulantur,  et  re- 
sident  intra  claustra  Monasteriorum  (a),  quoad  censuras  et  Sa- 
cramenta,  haud  secus  ac  ipsi  Conversi.  —  Trid.  sess.  24.  c.  11. 

—  Yide  S.  Lig.  lib.  1.  in  fine  Append.  de  Privilegiis,  n.lo. 

11.  Circa  Sacramenhm  Poenitentiae. 

174.  —  r  Regulares  Sacerdotes  ex  Superioris  sui  licentia 
absolvere  possunt  Religiosos  eiusdem  Ordinis  absque  ulia  Epi- 
scopi  loci  approbatione.  Sic  ex  privilegiis  iure  ipsis  concessis. 

—  S.  Lig.  n.  110.  Non  autem  in  privilegio  comprehenduntur 
Congregationes,  quae  non  sunt  Religiosae  proprie  dictae. 


(a)  Hinc  vera  ralio,  cur  isti  Regularium  famuli  (prouU  advertlt 
et  S.  Alplionsus  Lib.  6.  n.  583. )  iion  subiaceant  reservationibus 
episcoj)alibus,  quia  nimirum  ab  Episcopi  iurisdictione  sunt  exem- 
pli.  Et  vi  qnidem  Imius  principii ,  facilis  evadit  solutio  cuiusdam 
casus,  qui  maxlme  implexus  nonnullis  videri  posset.  Fac  enim,  ali- 
quis  eiusmodi  famulus  in  peccatum  incidat,  quod  Episcopus  reser- 
vavit,  el  peccata  sua  Confessorio  saeculari,  non  habenii  lamen  fa- 
cultatem  pro  reservatis,  confiteri  velit.  Quaero  :  poteritne  hic  illum 
absolvere?  Si  enim  negas,  quomodo  cum  S.  Alphonso  dices,  eum 
reservalioni  episcopali  non  subiacere?  Si  vero  affirmas,  quomodo 
Confessarius  a  peccato  absolvit,  in  quod  iurisdictionem  non  habet? 
Numquid  forle  demum  dices,  reservationem,  qiiae  estiurisdictionis 
restriclio,  non  Confessarium,  sed  poenitentes  aflicere?  Nodum  er- 
go  inde  solve,  quod  isti  famuli  quoad  hoc  in  eadem  suntcondiiione 
ac  religiosi,  quil)us  deserviunt.  Porro  sicut  religiosus,  quando  ex 
praelaii  sui  facultate,  confitelur  sacerdoli  saeculari  vel  allerlus  Or- 
dinis,  absolvilur  vi  iurisdiclionis,  quam  Praelalus  indirecte  com- 
municat  sacerdoti,  quem  ad  id  subdilus  elegerit,  ita  et  isti  famuli, 
qui  itidem  Praelati  iurisdictioni  subduntur.  Et  cum  Praelatus  re- 
gularls  iurisdiclionem  a  se  indirecte  communicatam  non  coarctet 
quoad  peccatum  lllud  ,  quod  Episcopus  reservavit,  manifesta  est 
ralio,  cur  sacerdotis  saecularis  iurisdictio  in  absolvendo  aut  reli- 
gioso  aut  religiosorum  famulo  non  sit  reslricla. 


DE  STATIBLS  PARTICtLAnillLS  121 

2*  Regularcs  in  Conventu  dcgcnlcs  conlilcri  dchcnt  Sacerdo- 
tibus  Ordinis  a  Superiorc  dcsignnlis,  ncc  possunl  al)  aliis  ({ui- 
buslihct  valide  ahsolvi  absque  licenlia  Suj)crioris,  sive  inlra, 
sive  exlra  (loiiuim.  Sic  cx  priviic^MO  Ordini  conrcsso. 

3°  Conccdi  solol,  ul  lenipore  luljiluei  possinL  Kegulares,  cliam 
Moniales,  conliteri  cuilihel  Saccrdoli  approhalo,  sine  Supcnoris 
Jiccnlia.  —  S.  Lifj.  n.  110. 

4'  ilefzularcs  in  ilinere,  si  socium  ciusdeni  Ordinis  idoneuni 
liabcanl,  illi  conliteri  debent.  Si  vero  dcsil  socius  i<loneus,  con- 
lileri  possunl  ruilihel  Sacerdoli  sallcm  approhalo,  sivc  rcgulari, 
sive  sacculari. 

Qi  ai:h.  An  vero  possint  liefiulares,  dfficiente  socio  idoneo, 
confitcri  etiam  cuilibet  Saccrdoti  non  approbato ,  modo  idO' 
neus  sit'} 

liesp.  yegant  ali(pii,  innixi  pracscrtim  in  dccisionc  S.  Con- 
;;rrg.  (]onc.  ad  postulalum  Episcopi  Ilildeshcimensis.  Scd  pro- 
babilius  affirmandum  est  cum  S.  Lig.  Append.  de  Pricilegiis, 
n.  3.  cum  comniuni. 

Decisio  aulcm  S.  Conp.  ad  Poslulalum  Episcopi  llildeshci- 
niensis  non  obslal,  (piia  agebatur  de  Ueligiosis,  (pii  cum  ad  ma- 
num  habercnt  proprii  Ordinis  socios,  nihilominus  cuilibcl  Sa- 
cerdoti  conliteri  volebanl,  prout  in  itinerc,  dcliciente  socio  ido- 
iieo,  iure  i()sis  conccssum  est  [a]. 


(a  i'\  Arlis  S.  Coii^Mc^^aliouis  iThexaur.  licsul.  S.  Conf)r.  Cunc. 
Toin.  .'{S.  piKj.  111.^  con>li»l,  ijuacslioiHiu  propoMlam  fui>>e  de  lle- 
gularihus,  (pii  ad  ci\ital(Mu  plurirs  per  aununi  accedentes,  ihi(|ue 
ad  arnjuol  dic.s  conimoraules,  solehaut  sihi  eli^ere  |)r('sl»\lerum 
saecularcm  ali  Kpiscopo  nou  approh.ilum,  (|uaiu\is  noii  dec.vscut , 
<]ui  ex  propria  cuiusque  Ordinis  /aniilia  Confcs.siones  eorum  pos- 
sent  excipere,  ct  (piorum  copiam  ihid.  pajj.  113.,  facile  hubere  pO" 
teranl.  Porro  farullas  Ucfiularil»us  couces>a,  ul  dum  ilinerartnt, 
vcl  cssrnt  cdlra  cunicnlus  suos,  valerent  cunfitcri  quibuscumque  *a- 
cerdotibus,  condidouem  adicctam  iiaiic  hahchat  Ihid.  pa^.  116.\ 
si  aliquem  prcshiiterum  idoncum  ex  Professoribus  Ordinis  Imbere  non 
possinf,  scu  si  »(.M  possuut  habcre  copiam  s  '  *  quia  nou  ha- 
bcnl  proprium  con/cssarium.  yiiod  crgo  S.  <  .  ,  .»  iiou  (piuliiu 
ad  geiuTalem  ipiaestionem  ,  sed  ad  casum  illum  specialem  IS  No- 
vcml)r.  \H\i)  ropoudcril,  illas  confrssioues  non  luisse  ralidas,  ail 
coulro\ersiam,  ipiam  lioc  ioco  laiiiiil  .K.,  niliii  perliiiel. 


122  TRACTATUS 

III.  Circa  casus  reservatos. 

175,  _  1"  Quoad  siibditos.  Possunt  illos  absolvere  V  ab  om- 
nibus  casibus  et  censuris  papalibiis  non  reservatis  Papae,  licet 
reservalis  Episcopo,  ut  est  percussio  levis  Clerici;  2°  ab  omni- 
bus  csis\bus  papalibiis  eodeui  modo,  ac  Episcopi  suos  dioecesa- 
nos  absolvere  possunt;  3°  ab  excommunicatione  ob  percussio- 
uem  etiam  gravem  et  publicam  Clericis  inflictara  («). 


(o)  S.  Alphonsus  [Lib.  7.  n.  107.)  notat,  ex  iure  conmuni  Regula- 
rem  a  Praelato  suo  posse  absolvi,  1°  si  percusserit  eiusdem  Ordinis 
consodalem,  nisi  percussio  sit  enormis,  aut  iniecta  manus  fuerlt  in 
Episcopum  seu  Abbatem  ;  2«*  sl  percusserit  religiosum  alterius  Or- 
dinis,  dummodo  adhibeatur  etiam  sentenlia  Praelati ,  cui  percussus 
subditur;  3"  non  posse  a  Praelato  suo  absolvi,  si  percusserit  cleri- 
cum  saecularem,  sed  pro  absolutione  adeundam  esse  Sedem  Apo- 
stolicam,  licet  absolvi  possit  ab  Episcopo,  si  percussio  fuerit  levis. 
Quae  omnia  extenduntur  ad  Novitium ,  qui  se  his  criminibus  ob- 
strinxerit. 

At  subdit  cum  communi  S.  Alphonsus,  haec  intelligenda  secundum 
luscommune.  Etenim  (inquit)  spectatis  privilegiis,  Religiosi  bene  poS' 
sunt  absolvi  a  suis  Praelatis,  etiamsi  percussio  fuerit  enormis  .  .  . , 
idque  valere,  etiamsi  Religiosiis  percusserit  alium  alterius  Ordinis 
vel  clericum  saecularem,  et  eliamsi  percussio  fuerit  publica.  Quoacl 
ista  aulem  privilegia  leclorem  S.  Alphonsns  remittil  ad  nonnullos 
scriptores,  e  quibus  Palaus  [De  Censur.  Disp.  3.  Punct.  23.  §.  4. 
n.  10.)  allegat  Compendium  Privilegiorum  Soc.  lesu.  V.  Absolutio^ 
ubi  hacc  habentiir  (n.  10.) :  Si  qui  sub  obedientia  et  correctione  So- 
cietatis  degunt,  possunt  absolvi  per  Praepositum  Generalem  et  alios^ 
quos  ipse  deputaverit,  ab  omnibus  peccatis  ante  vel  post  ingressum 
Socielatis  commissis,  et  ab  omnibus  censuris  et  poenis  a  iure  vel  ab 
homine  latis,  praeterquam  ab  his  quatuor,  quae  in  Rulla  Sixti  IV 
continenivr,  «m/je  relapsus  in  haeresim,  schisma,  litterarum  apo- 
stolicarum  falsificatio,  et  delatio  prohibitorum  ad  infideles.  Babelur 
per  Bullam  pro  Praedicatoribus,  datam  prid.  Kal.  Septembr.  1474 
(Sixlo  IV  Ponlifice),  Incipit:  Regimini  universalis  .  . .,  et  eiusdem 
Pontificis  (Sixli  lY)  pro  Carmelilis  4  Kal.  Dec.  1476,  Incipit :  Dum 
altenta  . . . ,  et  lulii  U  pro  iisdem  Praedicatoribus  27  Febr.  1510^ 
Incipii :  Exponi  ISobis  . . . ,  ubi  inter  superius  excepta  addit  con- 
spiralionem  in  Romanum  Ponlificem :  quoad  reliquos  vero  casus, 
praeler  hos  quinque,  declaravit,  non  obstare  publicationem  Bullae 
Coenae  et  derogaliones  in  ea  contentas. 


DE  STATIBUS  PARTICLLARIBUS  123 

2*  Quoad  saeculares.  V  Possunt  illos  absolvcre  (supposila 
Episcopi  approhalionc  ad  ainlicnd.is  confossioncs)  a  casibus  na- 
'palihus,  cxccplis  iis  (|ui  in  Hiilla  Coenae  ronlincnlur;  2*  proha- 
bilius  absolvcrc  possuiil  a  casibus  in  iurc  aut  c\  con<;uplu(linc 
Episcopo  rcscrvalis,  ct  ([uos  Episcopus  ipsc  sibi  iion  rescrva- 
yit.  —  S.  Luj.  ibid.  (a). 


Ca(»toruni  rpiond  nbsolvcndos  rclipiosos  subditos  a  casibus  liul- 
lae  Coenar,  prnotf^rrniKhim  non  rst,  <|Uo<l  F.nciiK  FtTrnris  V.  \b%o- 
lulio  ;irl.  I.  n.  .'J7.,  ct  V.  Pmrldlm  Hnjnldtis  n.  21».  post  aiios  iioial, 
scilicet  Sacram  Conqrerfalionem  Hpiscop.  et  Regular.  fnrto  verbo 
cuvi  SS.  Clementc  V/ll,  nbsolute  decrevisse,  qund  omnet  liullae  et 
dccrcla  (lerof/aloria  pririlc^iiorum  Ilcijulariuin,  fjuan'um  ad  fnt^l-' 
tatem  ahwlvcndi  a  casibus  Vapae  rescrvalit,  sunt  inteHifjenda  soluni 
in  ordine  ad  saeculares,  non  autem  in  ordine  ad  suos  mbditos  Heijur 
iares.  Dfiiid»»  \«'ro  V.  Praelalwi  licijularis  n.  31.  imiuit,  (pioMlani 
auclonvs  a^scrcrc,  S.  Coiijirc^iatioiicin  dedarassc,  l^rnclntis  Herju- 
lares  non  posse  absolvere  ab  haeresi  occuUa.  llris  crcdendum? 

[a]  ()uod  .Mciidicanles  iion  possint  absolvere  a  casil)us  papalibus^ 
(jui  iure  evadniil  (•piscojiaies,  (piainlo  forto  Kpiscopi  iii  suis  ediclis 
et  illos  .sibi  .spccialiler  reservavt»riiil,  S.  Alphonsiis  I.ib.  3.  n.  3!J7., 
el  I.ib.  7.  n.  99.)  ex  Viva  (In  Prop.  XII  Alex.  VII,  n.  13.)  vidotur 
desnmi»>is>o,  iicfl  |)ro  oa  allr^M'l  Oabassulinm  elKlbcl.  Asl  alii  fortc 
lieKahnnl  «luodammodo  .^upposilum,  po.s^e  iiempe  Kpiscoputu  sibi 
re.scrvare  pfccatnm,  scu  causam,  (piam  sibi  S.  Ponlifcx  reser>avc- 
ril.  nuij)|M' Su|»crioris  reservalio  eam  causain  ila  |)oleslati  infer  nrN 
prarlali  Mihlrahit,  ul  l/ic  ne  ab.solverc  ()uidem  abco  peccal  »  •  ' 
nul  cirli'  absolscre  non  po.ssil  ui.si  pcr  potc.Nlalcm  .sibi  i\v 
et  e\  mcra  Suj)crioris  penni.ssiuue.  Absurdum  aulcm  \idt'lur,  (|uod 
(jni  iic  ahsoKcndi  «jnidriii  a  (ju<>j)iam  peccalo  facultalem  habt  t , 
iliud  laincn  sil)i  rc.s(>r\ct,  ct  (ju.dcm  ila  reser\et,  ut  non  possinl  ab 
co  al)s(>lvere  illi  (|uo(pie,  «jui  ahsolvendi  facullalcm  a  Sujieriuro 
rcser\  aiilc  accc|)cruiil. 

K^rc;;ic  Iianc  «jnacstioiicm  Iraclal  Siiarez  (/>«•  Potnit.  Disp.  31. 
Sect.  \.  n.  21).  ,  inl«'r  alia  liacc  .scribcns  :  lloc  ipso  quod  Pastor  Su- 
prenius  seu  altior  sibi  reserrat  peccatum,  extrahit  itiud  a  iuhsdi' 
ctione  ihhuium  inferiorum.  ,Vi7ii7  enjo  habent  inferiores,  quod  possint 
sibi  rrxervare.  (^hiod  xi  hoc  ila  esl,  recte  sequitur,  per  lacultatem 
eiusdem  l*a^toris  supremi  ((jiiaect  Mcndicantil)us  rummunicalur) 
tolli  sufficienter  reservalionem  :  quia  Superior  iurisHiclionrm  potest 
mrrrdere,  inferiore  etiam  renuenie;  atque  hoc  non  solum  ei  usm,  sed 
I  iitm  f.r  rigore  lurjt  verum  cst. 


124  TRACTATUS 

IV.  Circa  irregularitates  et  impedimenta. 

1°  Cum  suis  dispensare  possunt  1°  in  omnibus  irregularitati- 
bus  occultis  ex  delicLo,  excepto  horaicidio  voluntario  ut  Episco- 
pi  cum  dioeccsauis;  2*  in  irregularitatibus  quoad  defectum  ani- 
mae,  ob  dementiam,  si  periculum  eius  cessavit;  quoad  defe- 
clum  corporis,  v.  gr.,  quoad  defectum  natalium  (quae  irregula- 
ritas  ex  se  cessat  per  Professiouem  religiosam),  quoad  bigamiam 
etiam  veram,  el  defectum  publicum  lenitatis. 

2"  Cum  saecularibus.  V  Possunt  dispensare  in  omnibus  irre- 
gularitatibus  occultis  ex  delicto,  ut  Episcopus ;  V  possunt  dis- 
pensare  ct  commutare  vota  et  iuramenla,  ut  Episcopus,  sed  in 
foro  tautum  interno;  3°  dispensare  possunt  cum  coniugibus  in 
impedimento  exigendi  debiti  propter  incestum  commissum  cum 
consanguinea  compartis.  —  S.  Lig.  n.  109.  —  Insuper  Religio- 
si  mendicantes  possunt  dispensare  in  voto  castitatis  cum  coniu- 
gibus  in  ordine  ad  usum  matrimonii,  siveante,  sivepost  initum 
matrimonium  iilud  votum  emissum  fuerit. 

y.  Circa  Missam,  Communionem  et  ultima  Sacramenta. 

176.  —  r  Regulares  possunt  celebrare  Missam  una  hora  an- 
te  auroram,  id  est,  tribus  horis  ante  ortum  sohs,  sed  tantum  in 


Nec  aliter  Card.  De  Lugo  (De  Poenlt.  Disp.  20.  n.  151.),  qul  in- 
.super  id  Episcopis  positlve  interdictum  memorat.  Addo  denique 
(iiiquit;,  quod  diclum  est,  non  posse  valide  Episcopum  reservare  siOi 
'peccatum,  quod  S.  Pontifex  sibi  iam  reservaverat  (quod  idem  est 
de  quociimcjue  praelato  inferiori  respectu  Praelali  superioris),  lo- 
cum  habere,  quando  etiam  Episcopus  vel  Praelatus  inferior  reservavit 
sibi  prius  aliquod  peccalum.  Si  enim  postea  Papa  vel  Praelatus  su^ 
perior  illud  idem  peccatum  sibi  reservet,  eo  ipso  cessat  reservatio 
Episcopi  vel  praelati  inferioris :  quia  tunc  etiam  per  reservationem 
Papae  aufertur  Episcopo  facultas  absolvendi  ab  illo  peccato ;  atque 
adeo  non  potest  illud  sibi  reservare  de  novo,  nec  continuare  reserva- 
tionem  prius  factam.  .  .  .  Denique  S.  Congregatio  Cardinalium  de 
mandato  Clementis  Vlfl  in  suo  decreto,  edito  an.  1602  circa  casus 
reservatos,  prohibuit,  nec  de  caetero  [Episcopi)  reservarent  sibi  ca-- 
sus  leqi  solitos  in  Bulla  Coenae,  nec  alios  Sedi  Apostolicae  specia-- 
liler  reservatos. 


/ 


DE  STATIBUS  PARTICri.AIlIBUS  1  2I> 

Ecclcsiis  propriis,  in  qnihus  id  eliani  faccre  possiinl  Saccrdoles 
saccularcs  ex  codcm  privilcgio  (Greg.  MU  \  cl  una  hora  posl 
mcridicm  V 

-r  Possunt  minislrarc  Eucharisliam  in  suis  Ecclesiis  omnibus 
iidelihus,  cxrcplo  Pnsrhalis  dic    a  . 

3*  Possunt  adminislrare  Communioncm  pasrhalem ,  Exlre- 
mam  Unclioncm  cl  Vialicum  suis  suhditis,  noviliis  el  familiari- 
hus.  —  S.  iifj.  11.  121.  122.  —  Non  nulom  hor  privilc^io  pau- 
dent  (!onf^re^alioncs  saccularrs,  seilu^o  sp»'ciah  Indullo  aposlo- 
lico,  (jualc,  V.  gr.,  rccenlcr  Sulpicianis,  Marislis,  el  Oratorianis 
conccssum  est. 

V/.  iirca  casiis  pavticularfs. 

V  Possunt  (lispcnsarc  cum  cnusa  in  prncscriptis  ecclcsiasti- 
cis  cum  suis,  ut  Episcopi,  v.  gr.,  circa  Ofllcium  divinum,  ie- 
iunium,  ahslincnliam,  etc. ;  (|uia  hahcnt  iurisdictionem  (|uasi 
cpisropnlcm. 

2'  Possuiil  Supcriores  rcgularcs  pcrmitlcre  suhditis  simplici- 
ter  tonsuratis,  ut  in  Ecclesiis  praediccnt  (Greg.  XUI). 

V  Kcligiosi  mcndicantcs  communicant  gcncratim  inter  se  de 
suis  privilcgiis,  lum  circa  personas,  lum  circa  locn.  .\t  non  com- 
municaut,  (piando  sunt  omnino  spccialin,  vcl  odiosn,  vel  ron- 
Iraria  pro[)rio  slatui,  ila  iil  hono  scucomniuni  ohscTvanliac  lle- 
ligionis  praeiudicent. 

NOTA.  Hcpc  pritilpf;!»  nrliginiiij  familiit  ■  Iur«  canoniro  ,  tcI  i  Sanrli  S*t?« 
ccncrtM  ,  Bolit  cniupr(nn(  Sn|>rrinribat ,  qui  ra  pro  tapirntia  lua  tabJilia  coai- 
muniranl,  orc  rilrnilunlur  a«l  OrJiora  noa  alricle  rrligio«ot,  qai  Coogrrgalioart 
laccularct  nunnipanlur  \b]. 


[n    Ronin»»  o\ci|>ilnr  ctinni  fcri.i  V  iii  (lornn  OiHirmi. 
[h    Intillific,  nisi  sj)iH'i;di  Scdis  .\po>tolicae  indullo  iis  quoque  id 
conccssuni  fucrit. 


I   Ei  prifilrQio  ab  KuQrnio  IV  ronceMo ,   nfgalarrt  MitMm  Iribai  borii  po«t 
incridirm  t-rlrbrarr  polrrant ;  scil  pri^ilrgiam  ialaii  •  S.  Pio  V  rttocalum  nl. 


126  TRACTATUS 

APPENDIX 

DE  STATU  AGTUALI  REGULARIUM  IN  GALLIA. 

Permiilta  Monasteria  tum  yirorum,  tum  foeminarum,  decimo 
octavo  saeculo  ad  finem  vergente  in  Gallia  numerabantur.  Sed 
iramani  rerum  omnium  perturbatione,  quae  subsecuta  est,  omnia 
dissoluta  fuerunt.  Sedata  tempeslate,  multae  Monialium  domus 
restitutae  sunt.  Plures  aliae  sub  variis  formis  ab  Episcopo  san- 
citis  conditae  sunt.  Subinde  nonnulli  etiam  virorura  Conventus 
reslituti  fuere,  eosque  nunc  in  dies  multiplicatos  cerniraus. 
Plura  autem  exorta  sunt  dubia  quae  a  nobis  perpendenda  sunt. 
Circa  Moniales  praesertim  difficultates  occurrunt.  Hinc 

Quaesita : 

177.  —  QuAER.  1"  An  Moniales  in  Gallia  cmittant  vota  so- 

LEMNIA? 

Resi).  Neg.  Etenim  propter  temporum  difficultates  post  Gal- 
licam  perturbationem,  servarunt  facultatem  bona  possidendi  et 
acquirendi,  non  obstante  voto  paupertatis.  Sic  pluries  a  S.  Sede 
fuit  declaratum.  Ergo  votum  paupertatis,  quod  emittunt,  non 
est  solemne  {a).  Ergo  etiam  duo  alia  nequeunt  esse  solemnia; 
nam  iuxta  solemnis  Professionis  naturam,  et  Ecclesiae  leges, 
votum  unum  non  potest  esse  solemne  sine  alio.  Ergo  votum 
caslitatis  non  constituit  impedimentum  matrimonii  diriraens, 
donec  placuerit  Summo  Pontifici  restituere  Monialibus  votorum 
solemnltatera,  vel  statuere  ut  votum  siraplex  sit  irapedimen- 
tum  dirimens. 

178.  —  Responsum  S.  Poenitentiariae  ad  Epi^copum  LemO' 
vicensem  directum,  annolH^O. 

«  S.  Poenitentiaria,  diligenter  perpensis  expositis,  Ven.  in 
«  Christo  Patri  Episcopo  Lemovicensi  (Limoges)  respondit:  Vo- 


(a)  Haec  illatlo  per  se  non  lenet  necessano.  Dlspensare  enim  Se- 
des  Aposlolica  potest,  ut  licet  solemnl  pauperlatis  voto  obstrictae 
possidere  possini,  uti  patel  ex  Responso  S.  Poenitentiariae  mox  sub- 
leclo.  Yide  dicla  sup,  in  not.  ad  n.  153. 


DE  STATIBIS  PARTICLLARIBUS  1  27 

«  lum  solemnc  illud  esse,  quod  ab  Ecclesia  ul  lalc  accrptalur, 
«  et  vovcnlcm  inhahilem  rcddil  in  pcrpotuum  et  immulahiliter 
a  (spcclala  W^d  ordiiiaria  cl  scclusa  dispcnsalionc  ponlilina  ad 
«  malrimoniuin  conlrahcndum,  ct  ad  dominia  rorum  acfiuircnda 
«  vcl  relimMida,  proul  cum  caclcris  SS.  (ianonum  Irarlalonhus 
«  loquilur  P.  Pirringh  in  3'  Dccrct.  lit.  "ii.  §.  1.:  »  «  Cum  ergo 
(ul  praemissa  ab  lipiscnpo  oratore  significant)  modo  (Jalliarum 
Monialfs,  ul  scsc  cicilibus  Irgibus  arcommodenl,  sic  paupcrtalis 
cotum  emitlant,  ut  miniine  sc  abdiccnt  dominio  rerum  suarum, 
sed  eas  ut  proprias  relmcant,  ac  de  iisdem,  cum  opus  fuerit, 
iuxta  leges  ciciles  disponere  inteudant,  ideo  hoc  earum  volum 
sive  quin(juennale,  sive  perpetuum  sit,  solemne  cerle  non  est, 
neque  ul  tale  ab  Eictesia  acrcptatur.  Quod  si  huiusmodi  pau- 
pertatis'  volum  solcmnr  non  cst,  ncc  sotcmnia  ccnseri  po^sunt 
reliqua  duo  vota  castitatis  el  obedientiae ;  quippe  cum  secun- 
dum  sotemnis  Hcligiosae  professionis  uaturam,  atque  Ecclesiae 
disciplinam,  votum  unum  sine  atio  solemne  esse  non  possil.  » 

17!l.  —  Oi  AKii.  2'  An  nihilominus  Monialcs  in  (iallia  hicrari 
valeanl  nmncs  lndulgmtias  concessas  licligioni,  in  qua  vota  so* 
lcmnia  alibi  emillunlur^f 

Resp.  Afjirm.  Constat  cx  sequcnti  responso  5.  Poenitentiariae 
ad  1)1).  lUmvicr  dirccto. 

<«  Bcatissime  Paler, 

a  Episcopus  Ccnomancnsis,  ad  Sanclitatis  Vestrac  pcdcs  pro- 
«  TOlutus,  ro^^al  hinnililcr  rcsponsioncm  ad  sctpienlia  duhia: 

«  1*  An  MoniahN  tcmporc  pcrlurhalionis  (lallioanac  suppres- 
'(  sac,  postca  reslilulac,  scd  ah  aliis  dioncsihus  in  (^cnomanen- 
«  sem  translatac,  vcrc  nihilominus  bint  .Moniales  antiquis  privi- 
«  lcgiis  suis  gaudentes? 

«  2*  An  (^onvcnlus  Monialium  rccenlcr  fuudati,  sccuiulum 
«  proprias  instiliili  approhali  n';^ul.is,  scii  cum  sola  Episcopi 
«  aurloritalc,  spirilualihus  Ordinis  sui  privik>Mis,  aliis(|ue  coiu- 
«  municatis  f^audcnl? 

c  Plcraipic  .Mouastcria  in  Calliis  nunc  existcntia  non  fucruDt 
«  rcstituta  aul  ftiudata. 

n  Sarra  INtciiilriitiaria  Vcncrahili  in  Chrislo  Patri  Kpisropo 
«  oralori  rcspondcndum  ccnsuil :  .Moiiialcs,  quac  anlc  (iailica- 
«  nam  pcrturhationcm  solcmncm  rclif^iosam  Prorcssionem  cmi- 
«  serunl,  veras  Ueligiosas  csse,  casipic,  sicut  ct  cclcras  Soro- 


128  TRACTATUS 

«  res  Monasteriorum  Galliae  lucrari  posse  Indulgenlias  omnes, 
«  quae  Religioni  seuinslitulo  aliarum  Monialium  solemnia  YOta 
((  emittentium,  secundum  institulum,  seu  regulam  respectivam 
((  concessa  fuerunt;  idque  ex  Indulto  S.  P.  Pii  VII,  et  a  SS.  D. 
((  Papa  Gregorio  XVI  iterum  confirmato. 

«  Datum  Romae,  in  S.  Poenitentiaria,  die  3  Februarii  1841. 

«  C.  Card.  Castracane,  M.  P. 

«  D.  Fratellini,  S.  P.  Secret.  » 

(Ami  de  la  Religion,  13  Avril  1841.) 

180.  _  QuAER.  3"  An  Episcopiis  dispensare  possit  Moniales 
a  votis  in  GaUia^i 

Resp.  r  A/firm,  quoad  Moniales  pertinentes  ad  Ordinem,  in 
quo  TOta  solemnia  prius  emittebantur,  sallem  pro  votis  pauper- 
tatis  et  obedientiae.  Etenim  ex  Indulto  apostolico  Episcopus, 
attentis  praesentibus  temporum  circumstantiis,  ab  istis  votis, 
tanquam  a  S.  Sede  delegatus,  dispensare  valet.  A  fortiori  ab 
iisdem  votis  dispensare  potest  pias  Congregaliones  ab  ipso  vel 
a  suis  praedecessoribus  sancitas,  et  non  adhuc  a  S.  Sede  ap- 
probatas. 

Dixi,  saltem  pro  votis  paupertatis  et  obedientiae;  quia  votum 
castitatis  etiam  simplex,  si  perpetuum  et  absolutum  fuerit,  est 
Papae  reservatum,  et  adhuc  inler  saeculares  servari  potest.  At- 
tamen  excipiendus  est  casus,  in  quo  mub'er  vovendo  noluisset 
explicite  vel  implicite  se  obligare,  nisi  in  quantum  esset  in  Mo- 
nasterio  permansura,  aut  se  voluerit  obligare  ad  arbitrium  Epi- 
scopi,  autetiamsi  taliter  videantur  intelligi  Congregationis  con- 
stitutiones ;  quia  tunc  votum  illud  non  csset  absolutum  nec  per- 
petuum. 

Resp.  2'  Neg.  si  agatur  de  Congregationibus  recentibus,  quae 
a  Superiorissa  Generali  gubernantur;  sed  ad  S.  Sedom  recurren- 
dum  est.  Elenim  si  Episcopus  cum  talibus  Monialibus  a  votis 
dispensare  posset,  varii  Episcopi  Communitales  eiusdem  Ordi- 
nis  in  sua  dioecesi  habentes,  eadem  facultate  quoad  eas  gau- 
derent,  et  iurisdictionis  conflictus  inde  sequeretur.  Hinc  Epi- 
scopi  dispensare  nequeunt  a  votis  suis  Moniales  diclas  a  Sacro 
Corde,  etc. 


I)E  STATIBLS  PARTICLLARIBIS  12!) 

Nequc  potest  Episcopus  a  vinculo  votorum  solverc  Moniales, 
licct  \ota  simplicia  taiilum  in  sua  Congrcgationc  cmittant,  et 
a  Supcriorissa  (Jcncruli  non  pcndeant,  si  hacc  Congrcgatio  a 
S.  Sctlc  approhala  fucrit. 

QuAER.  4'  An  cotum  ingredicndi  Iteligionem  Papae  reserta' 
linn  sit  in  (iallia'? 

lir.sj).  yrg.  (^onstat  c\  rcsponsionc  sacnie  Pocnitcnliariac  ad 
111.""'  1)1).  Houvicr,  Episcopum  Ccnomancnscm,  dic  2  lunua- 
rii  lS:tG  ». 

181.  —  yiAEU.  5*  An  leges  clausurae  quoad  Monasleria  Mo^ 
niatium  in  Gattia  rigorose  servari  dcbcant,  et  clausuram  cio- 
lanlcs  pocnas  cannniias  incurrant? 

Itcsp.  ad  1"™  Non  ri^orosc  lc^cs  illac  urgcnt  dc  iurc  com- 
niuni.  Nam  cum  Monialcs  in  Gallia  liiscc  tcmporibus  ul  proprie 
Ucligiosac  non  liabcantur,  strictae  clausurac  non  suhiacent. 
(^lausura  i^ilur  solum  c\  Ucgula,  (piae  cadcm  rcmanet,  nccnoQ 
r\  auctorilaic  Episcoporum,  (jui  cam  praccij)iunt,  a  praedictis 
Monialihus  scrvunda  cst.  Conslat  c\  rc>ponsionc  S.  Pucnitcn- 
liariac  ad  l).  (jcly,  Nannclcnscm  Canonicum,  die  23/a;«.  1821. 
Atlamcn  le\  clausurae  in  monastcriis,  in  ({uibus  vi  conslilutio- 
num  cxislcrc  dcbcl,  abiici  non  potcsl  sinc  cuipa  per  se  mortali; 
cpiia  sic  vidctur  communilcr  apprchcndi,  ct  Kpiscopi  sic  obliga- 
rc  vcllc  ('cnscnlur,  cum  bacc  disciplina  summc  ncccssaria  sera- 
pcr  liabila  fucril.  —  Ita  Doucicr,  de  secundo  praec.  Dec.  iu  line. 

Hesp.  ad  2"'"  E\  dictis  eliam  dcduceudum  est,  poenas  spiri- 
lualcs  lalas  in  Mt)nialcs  c  monaslcrio  cgrcdicntcs,  vcl  in  c\lra- 
nc(»s  carum  mona^icrium  ingrcdicntcs,  iu  pracsentibus  rcrum 
adiumlis,  locum  non  babcre.  —  P.  .V.  (Jautretet,  IraUe  de  lc- 
tat  rctigicus,  t.  1.  "1'  part.,  cli.  2. 

182.  —  (Ji  AEK.  G*  An  urgeat  obligatio  Officii  dicini  pro  .Vo- 
nialibus  in  (iullia  ? 

Itr.sp.  ycg.  prr  sr,  scu  ralionc  legis  Ecclesiae.  ElCDini  cum 
Moiiialcs  in  (iallia,  atlcnlis  pracscniibus  rcrum  adiunctis,  iuler 
Congrcgationes  tanlum  adnumerandae  sint,  noa  vidcnlur  rigo- 
rosc,  per  se,  obligan  ad  diviniim  Onicium  sub  gravi  recilaD- 
dum,  nisi  c\  Ordinis  constitulionibus  ad  id  graviler  adslriogan- 


(a)  Vidctiir  hoc  accipicitdum  dc  voto  ingredicndi  Congrcgatio- 
iicm,  (piac  propliT  loci  c.rcuinslaniias  a  S.  Si'Uc  uli  ordo  slriclo 
scnsu  rcligiosus  non  habclur. 

(iin^   Tom.  II.  9 


230  TRACTATUS 

tur  qiiod  rarissimiira  est.  Licet  enim  pertinuerint  ad  Ordinem 
olim  (vel  eliam  nunc  alibi)  ab  Ecclesia  pro  solemni  Professio^ 
neapprobatum,  modo  iam  non  pertinent.  Rigorosa  autem  obli- 
<ralio  lloras  recitandi  non  urget,  nisi  Religiosas  m  Ordme  ap- 
probato  professas.  Ergo,  etc.  Nec  censeri  debet  Ecclesia  yelle 
tantam  imponere  obligationem  iis  mulieribus,  quas  nunc  ut  stri- 
ctissime  Religiosas  non  agnoscit.  —  P.  X.  Gautrelet,  S.  /.,  Trai- 
te  de  Vetat  religieux,  t.  2.  c.  3.  art.  2. 

183.  —  Haec  doctrina  sequenti  responsione  S.  Sedis  confir- 
mari  potest. 

POSTULATUM 

Episcopi  Petrocorensis  circa  ohligationem  recitandi 
Breviarii  pro  Monialibus  in  Gallia. 

«  Beatissime  Pater, 

«  Episcopus  Petrocorensis  in  Galliis  ad  pedes  S.  V.  provolu- 
«  tus,  ab  ipsa  sequentis  dubii  solutionem  efflagitat  humiHime. 

«  Ex  pluribus  Sacrae  Poeniteotiariae  responsis  patet  Monia- 
«  les  in  Gallia  non  esse  yere  et  proprie  Moniales,  sed  tantum 
«  piarura  foeminarum  congregationes,  ipsarumque  yota  non  esse 
«  solemnia.  Hinc  pluribiis  videtur  illas  Moniales,  quae  vi  Regu- 
«  lae  suae  ad  divini  OfTicii  recitationem  tenentur,  ut  Carmeli- 
«  tae,  Clarissae,  3Ioniales  Visitationis  B.  Mariae  Virginis,  etc, 
«  ad  id  non  teneri  sub  gravi,  cum  huius  obligationis  gravitas 
«  non  videatur  attingere  nisi  Moniales  vota  solemnia  emitten- 
«  tes.  Alii  aliter  censent;  quia  licet  vota  solerania  non  emittant, 
«  videntur  in  se  suscepisse  obligationes  de  iure  annexas  Regu- 
«  lae,  quara  professae  sunt.  In  hac  varietate  sententiarum,  Epi- 
«  scopus  Orator  a  S.  V.  expostulat  humillime : 

«  Utrum  Moniales,  attenta  earum  conditione  in  GalHis,  te- 
«  neantur  sub  gravi  ad  divini  Officii  recitationem;  an  vero  cum 
«  vota  earum  non  sint  solemnia,  ad  illud  non  gravius  tenean- 
«  tur,  quam  ad  aliud  quodlibet  suae  Regulae  punctum?  » 

Sacra  Poenitentiaria,  mature  perpensis  expositis  a  Ven.  in 
Christo  Patre  Episcopo  Petrocorensi ,  respondendum  censuit, 
prout  respondet : 

«  Moniales  votis  solemnibus  obstrictas  teneri  sub  gravi  quo- 
«  tidie  Ollicium  recitare  ex  consuetudine  iam  praescripta ;  cuni 


DE  STATIBUS  PARTICILARIBCS  181 

€  vcro  Monlalns  in  Galliis,  ncc  vota  solemnia  cmiltcre,  norjuc 
c  essc  Momales  stricle  tales,  sed  piariim  lantum  foeminarum 
a  socielales  pluries  respousum  fucril,  ideo  illac  non  alia  ohlicra- 
a  tionn  tciienlur,  (lu.nii  ea  (piao  c\  res[)erliTis  constilutinnifiu^ 
«  resullat. 

a  Datum  Romac,  in  S.  Pocnilcnliaria ,  dic  20  Novcmbris 
a  18:i2. 


Loco  T  Sigitli. 


«  Pii.  PoMELLA,  S.  P.  Sccrclarius. 


0  Concordat  cum  Oritjinali : 
a  Pelrocorac,  die  17  Augusli  183a. 

«  M.  DE  S.-EXVPERI, 

«  Can.  Iion.  a  Sccrctis  I)!).  Episcopi.  > 

184.  —  QuAER.  7*  An  vota  Heligiosorum  habenda  sint  hodiv 
ut  solemnia  in  (Jallia  ? 

Itesp.  .\ffirm.  Ita  Collator  ^nfci>n5i5  (Conferences  du  Pug), 
V.  (iautrrlcl,  Traite  de  1'elat  religieux,  t.  \.  c.  (».  art.  3.  ctc, 
conlra  ali^juos. 

Prob.  Adinittendum  csl,  dari  posse  huiusmodi  vota,  nisi  o- 
slcndatur,  ali^iuid  nunc  oh-^tare  vel  ex  potestalc  civili,  vel  e\ 
potcstate  ecclesiaslica ;  si  enim  nihil  ohslel  e\  allerutra  parlc, 
scrvatur  inteirrum  iusemittendi  vota  solemni;i  Ordinihus  stricle 
Ilcli;;iosis  al)  Kcclesia  concessum:  porro  nihil  prorsus  ohslal  c\ 
altcrutra  parte.  Er^o 

r  .\ihil  ohstal  e\  partc  polestatis  civilis.  Etenim  1*  lcx  civi- 
lis,  (piaecuuKjucsil,  afliccrc  nejpiii  votum  paupertatis  nccpic  rfi- 
recte,  cum  sit  res  omnino  spiritualis,  (piae  e\  nalura  sua  polc- 
slati  saeculan  suhiaccre  inMjuil ;  W(\\u*  indirecte,  cum  pauper- 
las  Ueli^Mo.sa,  cpiocunKpie  modo  promissa  fucril,  nullatenus  rc- 
fiimini  politico  ofliccrc  possil.  2*  Constal  ftinm  c\  ahsurdis. 
quac  inde  se(pierentur.  Iloc  cnim  ndmisso,  vola  solemnia  non 
possenl  enutti  iii  reunonihus  (piae  Principihus  inlidelihus  aut 
haerelicis  suhiiciuulur,  (1u«h1  lainen  pra\i  el  doclrinae  conslan- 
li  Ecclcsiae  ndvcrsntur;  imo  impossihilis  forel  Professio  Heli- 
giosa  in  lota  Ecclcsia,  si  uhiquc  talis  legislalio  admitlcrelur.  — 


132  TRACTATUS 

Praelerea  Religiosus,  v.  gr.,  Soc.  lesu,  frequenter  mutans  do- 
niicilium,  hodie  Professus  foret  in  Italia,  ac  proinde  dominii  in- 
capax,  cras  aulem  in  Gallia  non  esset,  etc.  etc.  Haec  vero  dici 
nequeunt.  Ergo,  etc. 

2"  Nihil  quoque  obstat  ex  potestate  ecclesiastica.  Si  quid  enim 
obsiaret  ex  hac  parte,  esset  lex  aliqua,  vel  Decretum  ex  quo 
constaret  decxpressa  S.  Pontihcis  vohintate  conditioni  Rehgio- 
sornm  deroganlis.  Sed  nulla  Constitutio  aposlohca,  Decrelum 
nullum,  nec  uha  Declaratio  ahcuius  Congregationis  aflerri  po- 
test,  ex  qua  tahs  voluntas  S.  Pontihcis  innotescat.  Ergo....  — 
Imo  ex  authentico  testimonio  constat,  Rehgiosos  S.  Benedicti 
de  Solesmes  emiltere  vota  solemnia  ;  ergo  possunt  dari  et  dan- 
tur  de  facto  taha  vota.  Ergo  non  obstat  Ecclesiae  potestas  effi- 
caciae  solemnitatis  votorum.  —  Yide  annot.  R.  P.  Gueranger, 
Abbatis  monasteril  de  Solesmes,  contra  sententiam  oppositam 
D.  Carriere,  in  folio  publico  l' Ami  de  la  Religion,  t.  106. 
7  Seplembre  1840. 

185.  — •  Ilaec  pauca  referre  nobis  satis  erit : 

Sacra  Connregatio  Episcoporum  et  liegularium  ad  propositam  quaestio- 
nem:  An  conccdi  deberel  Superiori  monaslerii  de  Solesmes  licentia  admitlen- 
di  ad  sdlemnem  Pioressioncm  oinnes'lsuhditos  a  4  annis  cum  ipso  degenles? 
respondit:  Affirmative,  pro  his  qui  VOTA  SIMPLICIA  emiserunt;  et  pro  Iiis  actu  in 
moiiasterio  exist<>ntilms  qui  -18  nienses  in  novitiatu  expleverint,  arbitrio  Superio- 
ris  cuni  suo  Capilulo...,  expleto  biennio  et  die  a  publica  susceptione  cappae,  Pro- 
fcssionem  eraittent... 

Ergo  praedicti  Ordinis  Regularium  vota  choro  assistenlium 
solemnia  sunt ;  ergo  idem  dicendum  de  ahorum  Ordinum  Re- 
gularibus. 

Obiectiones : 

186.  —  Obiect.  V  Lex  civihs  reapse  obstat  Professioni  so- 
lcmni;  lex  enim  statuit,  omnes  cives  habiles  esse  ad  contractus 
ineunJos,  et  successiones  accipiendas.  Ergo,  etc. 

Resp.  r  Lex  civilis  nullatenus  obstare  potest  neque  votis  so- 
lemnihus,  neque  votis  perpetuis ;  quia  materia  voti,  cum  mere 
spiritualis  sit,  lcge  civili  attingi  non  potest,  ne  indirecte  qui- 
dem:  secus  enim  potestas  civilis  Ecclesiae  leges  dirimire  pos- 
set,  quod  repugnat.  —  Vide  P.  Gautrelet  in  opere  cilato,  et 


DE  STATIBIS  PARTICLI.ARIBUg  133 

P.  (h  Ravifjnnn,  in  opore  de  Inslilnlo  S.  I.  '.  Ilinc  Pius  VI 
valide  rcclaniavil  conlra  (lonsliiulioiicm  <-ivilcni  (llcri  (i.tllicani. 
(lua  d<;claral)alur  (iuhrrniiiin  nr^iiKKpinni  rrcofjnovisse  soi.fmma 
Religiosoruni  vota.  'Hrev.  Qnod  aliqnnntnvi,  10  Mart.  17HI). 
—  Kt  nuporrime  Pius  1\,  intcr  u^urpaliones,  quas  deiestatur 
in  quii)usdam  Americae  locis,  istud  rcponil,  scilicet,  Heligiosas 
familias  nrminrm  sinr  (Inhrrnii  prrniissn  atl  vola  solemnia  nun- 
cnpnnila  admillcre  posse  (Allocutio  in  Consislorio  l.'i  Decem- 
bris  1S56). 

Hesp.  2°  Lex  spcctanda  est,  ul  elTcclus  mere  extcrnos  habens, 
et  sic  omnia  componuntur.  Insuper  habilitas  legalis  ad  possi- 
dendiim  cunclis  civibus  conccssa  csl  ius  naturae;  buic  auteni 
iuri  privali  <ivcs  rcnunliare  possunl.  (Juiscnim,  v,  gr.,  ad  con- 
Irabcndum  cogi  polcsl? 

187.  —  Obiect.  2'  Non  liccl  ex  lepe  renuntiare  successioni 
nondiim  apertae;  crgo  Rcligiosus  antc  Professionem  renuntiarc 
nequit  sallcm  bonis  ruturis,  v.  pr.,  haercditati  pat<Tnae,  vivcnte 
adluic  palr<';  sc<l  nc(|iic  id  posscl,  facla  solcmni  Profcssionc, 
quando  srilicct  csl  apcrta  hacreditas,  siquidcm  cuiuslibct  dispo- 
silionis  incapax  factus  est.  Ergo,  stante  lege,  esl  impossibilis 
Professio  solcmnis. 

Hrsp.  V  Scm[)cr  Rcli^iosus,  cliam  facta  solcmni  Profcssio- 
ne,  hacrcdilatcs  vcl  lcj^ata  acccplarc  potcst  pro  monastcrio,  de 
conscnsu  SupiTiorum,  ul  luris  canonici  slatuta  pcrmittunt,  licct 
pro  se  nihil  acccptare  possit.  Excipe  paucos  Ordines,  in  ^piibus 
specialitcr  obstanl  constitutiones. 

<  Mais,  inr  ilit-oii,  Ir»  voriii  i]ui  ronktiluriit  Ir  npti(>icat  ne  tonl  pM  r^ronnn* 
par  la  loi :  quc  nriniporlr?  \j»  \o\  nr  »'nrrup«  pti  de  rrtfo^ut*,  on  p«ut  lr«  fai- 
rr,  rllc  Irs  i(]n(>rr ;  Ir^  violrr,  rlln  ilriii<-nrr  intliffrrriilr ;  niait  lr«  pru*rrirr,  ellr 
DO  le  priit  Nnns  jiriiiiT  li<  |ii>u\<iir  ilr  1' in<|iiiM(ii)ii  rt  ilr  1' iii(i>l!i'rjiiri<  \r\  hlu> 
oJicusrs. 

Iiitrnlirr  ii  iIi-«  Iiiniuiiri  <|iron  prorlainr  lihri'»  Ir  fjit  lout  iiili'ri>-nr  rl  priti- 
tlr  In  vir  rrli|«iru«p,  r' rsl  loinlipr  dant  une  ronlrailirlion  n*|^ninlp,  r'pv|  allettlrr 
a  la  lilicrli^  ile  cnnsrienre  Jan»  re  i]u' rlle  •  Je  plaa  intinie  rl  ile  pln«  Mrn^. 

Aui  >iMi\    ilc    r  l.lat,  ilr»   liotiiiiir«,    ilr»  pri^trrt  r«-uaii   «iant  ilrt  liat  iii- 

niunrt  «-1  pnrrnirnt  rril(;irn»r«,  prnvrnt  »jin»  ili>ntr  navoir  aurun  ilruil  |  lU 

civil  ile  corpnralion:  el  nnua  nc  ri'rlamnn«  rien,  k  rel  ^;aril ;  mait  crt  pr#irr«  r^a- 
nis,  qui  ilu  rr«tp  nVirrrrnt  rn  ilrli<>r«  <raalrr«  fonrtinnt  t|a«  rellet  qa'  iU  tirnnpnl. 
Comnie  Ir«  autrrt  pr^trrt,  ilc  la  juriiliition  i-pi«rop«|p,  «nnt  It^Irntrnt  inatl«<]aa 
blea,  ou  birn  la  librrli'<  rrli|]icu»c  e«l  un  ntcnioa|;r,  el  le  droil  publir  Jr»  Kran^ai», 
U  loi  fomlanirnlalr,  unc  il<'-rrplinn  :  rar  alnr*  le«  parnlc*  ont  prrJu  Irur  «rai  ftpn«. 
et  |p«  niol*  n'rtprinirnt  plu«  Ir»  iilrci.  —  1*.  DK  lit^lUM^,  Dt  texittmet  rl  cfe 
/'/nj(i(u(  cfri  Jhuitrs. 


134  TRACTATUS  DE  STATIBUS  PARTICULARIBUS 

Resp.  2°  Potest  etiam  Religiosus,  non  obstante  lege  civili, 
disponere  de  bonis  futuris  pro  aliis,  v.  gr.,  pro  fratribus,  ante 
votorum  solemnium  emissionem.  Etenim  de  iure  naturali  renun- 
tiare  potest  bonis  verum  valorem  hic  et  nunc  habentibus;  atqui 
spes  futurae  haereditatis  verum  babet  valorem  praesentem: 
ergo  Religiosus  potest  spei  renunliare  valide  actu  interno, 
vel  etiam  testamento  ante  Professionem  confecto,  statuens,  ut 
orania  bona  tempore  mortis  ad  se  pertinentia  talibus  vel  talibus 
obveniant,  vel  haeredibus  suis  naturahbus  iuxta  cursura  legis 
civiHs,  et  (subaudiendo)  intentionem  praedeterminalara  ante 
votorum  emissionem.  Tunc  autem  externa  declaratio  huius  re- 
nuntiationis  haberi  non  potest  ut  actus  proprietatis,  sed  tantuni 
ut  manifestatio  dispositionis  iam  antea  habitae. 

188.  __  obiect.  3''  Vota  Monialium  omnium  sunt  declarata 
smplicia  a  S.  Sede ;  ergo  ex  analogia  idem  etiara  dicendum 
est  de  votis  Rehgiosorura. 

Resp.  V  Non  est  verura,  omnia  vola  Monialiura  in  GaUia  fuis- 
se  declarata  simplicia.  Nara,  ex  responsione  S.  Poenitentiariae 
relata  supra  n.  179.,  constat  Moniales,  quae  ante  GalHcara  per- 
turbationem  soleraniter  voverunt,  etiara  postea  fuisse  veras  Re- 
ligiosas.  Porro  ex  variis  responsionibus  raeraoratis  inter  se  col- 
latis  evidenter  patet,  idera  sonare  iuxta  modura  loquendi  S.  Se- 
dis  verba :  Yerae  Religiosae,  et  solemniter  Professae. 

Resp.  2°  Ex  eo  quod  in  variis  responsis  S.  Sedes  unice  lo- 
quatur  de  Monialibus,  coniici  raerito  potest,  in  his  Decretis  non 
coraprehendi  Religiosos.  Irao  Declaratio,  a  Gregorio  XVI  ap- 
probata,  expresse  decernit,  Decreta  hac  de  re  edita  spectare 
soluraraodo  ad  Moniales. 

ResT[).  V  Non  eadera  est  conditio  Rehgiosorum  et  Monialium 
inpoliticis  perturbationibus.  Discrimen  enira  praecipue  consistit 
in  eo,  quod  foeminae  raulto  diflicihus  sibi  providere  valerent, 
si  e  monasterio  eiicerentur,  quara  viri,  quorura  plerique  sunt 
Sacerdotes,  Missionarii,  aut  diversarum  scientiarum  professo- 
res,  etc.  Sed  ratio  disparitatis,  quae  maxime  urgere  videtur,  ea 
est,  quia  difficilior  evasit  observantia  perfectae  clausurae,  quae 
a  civih  potestate  non  agnoscitur,  nuUumque  proinde  ab  ea  pa- 
trocinium  accipit.  Porro  clausura  pro  Monialibus  specialem  ha- 
bet  connexionem  cum  solerani  Professione.  Haec  autem  ratio 
pro  Rehgiosis  non  valet. 

FINIS  TRACTATUS  DE  STATIBUS  PARTICULARIBUS. 


TRACTATUS 
DE  SACUAMKNTIS  IN  GENEKE 


«  Cum  omnis  (ihrislianac  doclrinac  pars  Fastoris  scientiani 
«t  (liligcnliam({uc  dcsidcret,  lum  Sacramentorum  disciplina  quae 
«  ct  Dci  iussu  ncccssiiria  cl  ulilitate  ubcrrima  cst,  Paroclii  fa- 
a  cultatcm,  ct  induslriam  posiulat  sinj^ularcm,  ul  eius  accurata 
'<  ac  rrc(iuciili  pcrccptionc  lidt-lcs  talcs  evadanl,  (piihus  prac- 
((  stautissimac  ac  sanctissimac  rcs  digae  ct  salutaritcr  inipcrtiri 
a  possint,  et  Sacerdotcs  ab  illa  divini  intcrdicti  rcgula  non  dis- 
u  cedant:  Molile  sanclum  dare  canibus,  neque  mitlalis  viarga- 
«  ritas  ve.stras  ante  porcos.  »  Catcch.  Concilii  Trid.  pars  "1.  de 
Sacrani.  c.  \.  n.  \. 

189.  —  Cum  tanta  sit  Sacramcntorum  di{.Miitiis  cl  utilitas  pro 
.sanctiiicatione  animarum,  pro  (piibus  non  dubilavit  Christus 
Dominus  San^uincm  suum  fundcrc,  crucis(|uc  subire  torinen- 
liiiu,  nuam  maximc  iuvat,  ut  divini  vcrbi  pracconcs  frc(|ucnler 
ad  |i()piilum  scrmoncm  dc  eis  babcant,  exponcndo  scilicct  coruni 
instiiutionem,  necessilatem,  pracccllcnlcm  dignitatcm,  el  inkain 
cilicaciam,  ct  (idclcs  de  dispositionibus  ad  ubercs  gratias  per 
illa  rcripicndas  ncccssariis  arcuralim  cdorcndo.  —  llinc  Conc. 
fnd.  scss.  tJi.  c.  7.  dr  Heform.,  hacc  bal)ct: 

c  Ul  iidclis  populus  ad  suscipicnda  Sacramenta  niniori  cum 
«  revercntia  al^pie  animi  dcvolione  acccdat,  praccipil  sancla 
«  Synodus  Kpiscopis  omnil)us,  ut  non  soluin,  cuin  hacc  pcr  se- 
a  ipsos  crunl  populo  administranda,  pritis  illorum  vim  et  usuni 
«  pro  suscipicnlium  c,«[»tu  cxpliccnt,  scd  ctiam  idciu  a  sin^ulis 
u  Parochis  pic  prudcntcr^pic  scrvari  studcanl...;  nccnon  ut  in- 
n  ter  Missarum  solcmnia,  aut  divinorum  cclcbrationcm,  sacra 
a  eIo({uin  et  salutis  nionita  singulis  diebus  fe.^itis  \cl  solcmnibus 
«  explancnt,  cndcnunic  in  omnium  cordibus.  [)o^^  -  inulili- 

«  bus  (piacstioiiibus,  luscrcre,  at«pie  cos  in  lcgc  1) crudirc 

u  studcant.  u 


Affndum:  h*  de  natari  pC  ilivi»ioa«;  3*  ^  Mltria  t\  forn»a,  3*  Jc  Miaittr*; 
l"  do  sabiecto  Scrriairoloruro. 


136  TRACTATUS 

CAPUT  I. 

DE  DEFINITIONE ,  NUMERO  ET  DIVISIONE  SACRAMENTORUM. 

190,  —  I.  Definitio.  Sacramenhm  est  signum  sensibile  a 
Clirislo  inslitutum  ad  signiHcandam  et  conferendam  graiiam. 

Ilinc  tria  necessario  in  omni  Sacramenlo  requiruntur,  scilicet 
1"  signum  sensibile;  2"  divina  inslitulio;  3**  yis  producend? 
gratiam  a  Christo  promissam. 

Omnia  Sacramenta  tribus  perficiuntur :  1"  rebus  tanquam  ma- 
teria;  2"  verbis  lanquam  forma;  3'  persona  Ministri  conficieutis 
Sacramentum  cum  intenlione  faciendi  quod  facit  Ecclesia.  — 
Constat  ex  Conc.  Florentino  in  Decreto  unionis. 

Sacramenla  praeter  gratiam  sanclificantem  producunt  aliam 
gratiam  sacramentalem,  hoc  est,  conferunt  auxilia  specialia  ad 
oblinendum  finem,  ad  quem  quodlibet  Sacramentum  fuit  insti- 
tutum.  Sacramenta  operantur  ex  o^pere  operato,  id  est  necessa- 
rio,  positis  debitis  conditionibus,  vi  divinae  institutionis,  inde- 
pendenter  ab  opere  operantis,  scilicet  Ministri  et  subiecti  Sa- 
cramenti. 

Ilinc  Sacramenta  distinguuntur  a  sacramentalibus,  quae  sunt 
quaedam  res  vel  actiones  sacrae  ab  Ecclesia  institutae,  ut  sunt 
aqua  lustralis,  variae  rerum  benedictiones  et  consecrationes, 
Agnns  Dei,  etc...  ^. 

191.  —  II.  NuMERus.  Sacramenla  sunt  septem,  ut  constat  ex 
Trid.  sess.  7.  Can.  1. :  Si  quis  dixerit  Sacramentae  novae  legis 
non  fuisse  omnia  a  Domino  nostro  lesu  Christo  instituta,  aut 
esse  plura  vel  pauciora  quam  septem:  videlicet,  Baptismum, 
Confirmalionem,  Eucharistiam,  Poenitentiam,  Extremam  UnctiO' 
nem,  Ordinem  et  Matrimonium,  aut  etiam  aliquod  horum  septem 
non  csse  verum  et  proprie  Sacramentum,  anathema  sit. 

III.  Divisio.  Sacramenta  iuxta  varias  suas  proprielates  sic 
distinguuntur: 

VNecessaria,  vel  non  necessaria.  Ilerum  necessaria  sunt 
vel  necessitatemedii,  vel  necessitate  praecepti.  Neccssaria  sunl 

i  Arjnus  Del  «licuntiir  ima(jines  qnacclam  cercac,  fignrae  ovalis,  formam  agni 
repraesentantes,  a  S.  Pontifice  solo  benedictae,  atque  ab  eoilcm  sacro  chrismate 
delibutae. 


I)E  SACRAMENTIS  IN  GENERE  137 

neccssilate  mrdii  a  ,  liaptismus,  <|ui  esl  ianua  Ecclesiac  cl  rei;ni 
coeloruni,  el  Poenilenda  pro  iis,  qui  in  slalu  pcccali  inorlalis 
versantur;  necessaria  necessitate  praecepli  sunl  caelera  omnia, 
ultiniis  (Juol)us  exceptis,  quae  non  sunt  necessaria  pro  privalis, 
sed  tantum  pro  communilnte. 

2'  finpriinrnlia  vcl  nott  iniyrinirntia  characterem  in  anima. 
Cliaracicrem  imprimunt  Haplismus,  Conlirmalio  ct  Ordo ;  cac- 
lera  non  imprimunt.  —  Trid.  sess.  7.  Can.  \). 

3*  Formata  vel  informia,  prout  graliam  producunl  dum  su- 
scipiunlur,  aut,  intercedente  obicc,  cfTcctum  suum  suspcndunl, 
donec  ohex  rcmoveatur  //. 

4'  Sacramcnta  vironim  vcl  mortnorum,  prout  pratiam  sanrti- 
ficantem,  scu  primam  gratiam  iam  supponunt,  eamfjue  tantuni 
adaugent ;  aul  ex  primaria  sua  inslilulione  camdem  confcrunt. 

Quacsita : 

192.  —  QuAnn.  1"  An  Sacramenta  mortuoruni  ^fcuMc/am  gra- 
tiam  conferre  possint? 

Resp.  r  Affirm.  IIoc  autcm  in  duplici  casu  fieri  polcst: 
V  quando  sola  venialia  clavihus  suhiiciuntur,  quod  fre(|ucnter 
contini^it,  uli  palcl;  -2' cpiando  pocnilcns,  rcus  pcccati  morlalis, 
accedil  ad  Sacramcnlum  cum  conlrilionc  pcrfccla.  Iluiusmodi 
enim  pcccator  iuslilicatur  anlc  Sacramenti  rcccptioncm.  (juia 
contrilio  pcrfccta  cuni  volo  Sacramcnli  homincm  iustilical:  cr- 


(a)  Prcsso  scnsu  ncccs^inrhnn  nece%utate  meilii  solum  illud  c>l, 
<|Uod  noi)  sohiin  h:ih(>t  in  sc  rationnn  mcdii  nd  linem,  (|ui  intcndi- 
Uir,  scd  praclcrca  neccssarium  csl  in  ipsa  ralionc  mcdii,  qu»ul  allier 
*<upphMi  noii  pnicsl.  I(i  hal)('s  in  illis  PauH  \orhis  llchr.  M.  6.' : 
Crederc  euim  vporlet  accedentem  <i</  Iteum,  quia  e^t,  et  inquirentilfus 
ie  remunerator  sit.  Acccssus  puim  ail  Doum  sinc  hoiniuis  adulU) 
molu  impossihilis  cst ;  el  rursus  impo.ssiliilis  rsl  lalis  motus  sinc 
ciusmodi  co^nilionr.  Iloc  porro  scn>u  liaplismus  ncressarius  dicc- 
tur  nrce%siinte  medii,  si  inlcliigas  l»ajilismum  >cl  lUiminis  \v\  /laini' 
nit ;  secus\cro  tum  dc  haplisiuo  luin  de  rocnilcutia  hic  diccndi 
modus  laliori  mmi.su  usurj)alur. 

^b  ^)uo(l  .sacramcula  c>sc  xalida  possint,  .scd  informin,  ccrla  ilo- 
Clrina  <  sl.  .Vii  autcm  sacramculis  omuihus  trit)urndum  siL  (|uod 
obice  rcmoto  elTcctum  producant,  vid.  S.  Alphons.  Lib.  6.  n.  87. 


138  TRACTATUS 

go  Sacramentum  in  eo  casu  non  primam,  sed  secundam  tan- 
lum  gratiam  confert.  Ergo  («)... 

QuAER.  2"  An  S acramenta  :;wiYOvvim  primam  gratiam,  seu 
gratiam  sanctificantem  aliqnando  conferre  valeanff 

Resp.  Afprm.  probabilius,  non  quidem  per  se,  ut  patet  ex 
eorum  institutione,  sed  per  accidens,  seu  mediante  Caritate  vi 
Sacramenti  infusa  in  subiecto  obicem  non  opponente.  Etenim 
lieri  potest,  ut  quis  peccati  mortalis  reus,  et  eius  inscius,  bona 
lide  ad  Sacramentum  yivorum  attritus  accedat ;  atqui  in  eo  ca- 
su  Sacramentum  vivorum  debet  gratiara  sanctiticantem  in  ani- 
raam  iufundere,  adeoque  peccatum  mortaie  delere.  Nam  Sacra- 
mentum  effectum  suum  ordinarium,  nempe  gratiam  sanctifican- 
tem,  producere  debet;  quia  Sacramenta  semper  gratiam  confe- 
runt  non  ponentibus  obicem,  ut  constat  ex  Trid.  sess.  7.  Can.  6.; 
obex  autem  non  ponitur  a  subiecto  bonae  fidei :  ergo,  etc...  At- 
qui  Sacramenta  vivorum  gratiam  secundam  producere  non  pos- 
sunt,  quin  primam  infundant:  ergo  per  accidens  gratiam  primam 
infundere  possunt.  —  Ita  communiter.  —  S.  Thom.  part.  3. 
qu.  72.  art.  7.  —  Suarez.  —  S.  Lig.  n.  6.  et  268.,  ubi  sic  ait 
de  Eucharistia :  «  Aliquando^er  accidens  conferre  potest  etiam 
«  primam  gratiam,  nempe  si  quis  ignorans  se  esse  in  peccato 
«  mortali,  vel  credens  habere  contritionem,  accedit  ad  Commu- 
«  nionem  cum  sola  attritione,  tunc  de  atirito  fit  contritus.  » 

193.  —  QuAER.  3°  An  requiratur  vel  sufficiat  attritio,  ut  Sa- 
cramenta  vivorum  primam  gratiam  conferant  ? 


(a)  Id  ipsum  et  cum  sacramento  baptismi  contingere  potest ,  ad 
quod  accedere  adultus  potest,  per  caritatis  actum  iuslificationem 
jam  adeptus.  Et  hunc  quidem  iustificalionls  modum  haud  raro  con- 
tingere  in  pueris  inter  infideles,  rationabiliter  teneri  potest  iuxta 
doclrinam  S.  Thomae  (1.  2.  q.  89.  art.  6.):  Cum  usum  rationis  (in- 
quit)  habere  ( puer)  incoeperit, .. .  primum  quod  tunc  homini  cogi- 
tandum  occurrit,  est  deliberare  de  se  ipso :  et  siquidem  se  ipsum 
ordinaverit  ad  debitum  fmem,  per  graliam  consequelur  remissionem 
peccati  orifjinalis.  Quam  quidem  sui  ordinationem  in  finem  sic 
exhibet  Caietanus  (in  l.  c).  Si  sibi  appetendum  censuerit  bonum 
honeslum  in  confuso,  ut  aetas  illa  consuemt,  bene  deliberavit  de  se 
ipso,  fmem  suum  in  vera  beatitudine  collocans,  quamvis  imperfecte 
el  inchoative. 


DE  SACRAMENTIS  I>'  GENERE  139 

fiesp.  Affirm.  ad  ulrum(|uc:  1  (|ui(Jcm  rcquirilur,  (juia  pri- 
nia  f,'nilia  iiifundi  iic(|uil,  iiisi  pcr  (icslruclujncin  pccraii  inorla- 
lis;  porro  liacc  pcccali  niorlalis  (lcstruclio  sinc  ciusdcm  (Jclcsla- 
tione,  hoccst,  sine  conlrilionc  vcl  sallcm  allrilionc  ficri  nc({uit; 
2*  suflicit,  quia  ex  dictis  Sacramenla  vivorum  possunt  ali(}uan- 
do  primaiu  praliam  confcrre :  hoc  aulcm  licri  non  pos.>ct,  si  at- 
trilio  non  sulliccrct,  si(|uidcm  pcccalor  ad  sacramculum  scni- 
pcrpcr  conlrilioucm  pcrfcctam  luslilicatusacccdcrct.  —  S.  Lig. 
n.  G.,  ctc. 

(Jlaer.  4'  In  quo  consistal  character  Sacramenti? 

Itesp.  Licct  dc  lidc  sit,  characlcrcm  imprimi  in  iJaplLsmo, 
(iontirmaliunc  ctOrdiiic,  non  convcniuut  Thcolo^'i  in  (pionain 
praccisc  cousislat,  ct  vi\  aut  nc  vix  quidcm  cxplicari  polcst. 
Nobis  salis  erit  scirc,  ut  docct  Concilium  Trid.,  Characterem  es- 
se  sifjnacnlnin  qnoddam  spiritnale  et  indetebilc  impediens,  quin 
Sacramentum  itcrari  possit  [Sess.  7.  can.  \).). 

VJ'l.  (Jlakk.  .">'  An  peccatum  oritjinalc  deleatur  in  Bapti- 
smo  valido  quidem,  sed  informi  ob  defectum  dispositionis  in 
adulto  baptizato? 

Resp.  i\e(j.  Katio  cst,  quia  nullum  pcccatum  dissolveus  ab 
amicitia  Dcicondonari  potcst,  iiisi  pcr  rcconcilialioncm  scu  unio- 
ncm  cum  Dco,  id  Cbl,  pcr  iuslilicalioncm.  IIoc  aulcin  licri  ncquit, 
(juin  inlundalur  prima  ^ralia;  scd  hacc  gralia  prima  infundi  nc*- 
({uit,  ubi  dis|)ositioucs  animac  dcticiuDt.  Ergo,  ctc.  Kcmolo  au- 
lcm  ohice  sivc  |)cr  contntioncm  pcrfcclam  cum  voto  Sacramcn- 
ti,  sivc  pcr  Sacramcnlum  ciim  allrilioiic,  rcviviscit  scu  ccssal 
suspciuii  ^'ralia  sacramcnlalis  Haptismi,  ct  dclct  |)cccalum  ori- 
ginalc,  at(|nc  omnia  ()cccala  aclualia  antc  Haptismum  commis- 
sa.  Sacramcntum  vcro  Pocnilcntiae  delct  peccala  |)ost  Kaptis- 
mum  commissa  ct  pcccatum  fictionis,  scu  |)ravac  dis|)ositionis, 
cum  (]iia  susccptum  cst  Haplismi  Sacramcntum,  sallcm  in  quan- 
tum  |)rava  hacc  di>posiiio  |)o.sl  H.ntlismiiiii  jicrscvcravit.  —  Vi//^ 
dicenda,  n.  232.  (>.  r. 

19j.  —  OiAER.  6*  Quales  sint  e/fectus  gratiae  sacramenialis 
singulis  Sacramentis  propriae  praeter  gratiam  sanclificantrm 
nmnibus  communem  ? 

Ursp.  1 '  iHlVcliis  gratiae  Itaptismalts  esl  omncm  culpam  ct 
culpac  |M)cnam  rcmittcrc,  menlcm  illuminare,  concupiscentiam 
immiuucre,  et  animam  ad  o|)ora  chrisliana  foecundare.  Ilacc 
autcm  gratia  hahitualis  alTcrt  hapti/.alo  ius  obtincndi  auxilia, 
iiuihus  fclicilcr  hos  clTcctus  assc(}uatur. 


140  TRACTATUS 

2*  Effeclus  gratiae  Confirmationis  est  robur  ad  Fidem,  si 
opus  fuerit,  coram  pcrsecutoribus  profitendam,  et  ad  eam  data 
opportunitate  propugnandam.  Ideoque  affert  animae  ius  ad  au- 
xilia,  quibus  lales  actiones  praestet. 

3*  Effectus  gratiae  Eucharistiae  est  alere  yilam  spiritualem, 
eamdem  augere,  nauseam  rerum  mundanarum  generare,  ad 
unionem  cuni  Deo  attrahere,  et  ideo  afferre  ius  ad  gratias,  qui- 
bus  haec  omnia  comraunicantes  consequi  possint. 

4"  Effectus  gratiae  Poenitentiae  est  remittere  peccata  post 
baplismum  commissa,  et  conferre  yim  ad  fugienda  peccata  et 
ad  perseverandum  in  slatu  gratiae,  et  ius  ad  auxilia  his  actio- 
nibus  praestandis  opportuna. 

5"  Effeclus  gratiae  Exlremae  Unctionis  est  tollere  peccato- 
rum  reliquias,  aegrotantis  animam  allevare,  fiduciam  corrobo- 
rare,  morbi  incommoda  minus  molesta  reddere,  lentationibus 
extremis  repellendis  robur  tribuere,  et  ius  ad  auxilia  his  pro- 
portionata  conferre. 

6"  Effectus  gratiae  Ordinis  est  reddere  Christi  Ministros  sa- 
cris  ministeriis  obeundis  idoneos,  ut  haec  debita  pietate  pera- 
gant,  et  ius  conferre  ad  auxiha  opportuna. 

7°  Effectus  gratiae  Matrimonii  est  refrenare  inordinatam  con- 
cupiscentiam,  vires  tribuere  ad  onera  stalus  coniugalis  susti- 
nenda,  ad  fidera  coniugalem  servandam,  et  ad  prolem  chri- 
stiane  educandam,  et  ideo  ius  conferre  ad  auxilia  pro  his  omni- 
bus  adimplendis  necessaria.  —  Communis. 

CAPUT  II. 

DE  MATERIA  ET  FORMA  SACRAMENTORUM. 

/.  De  natura  et  imione  materiae  et  formae. 

196.  -—  Definitiones.  Materia  est  res  sensibilis,  ad  rationem 
sacramenti  per  formara  deterrainanda.  Hinc  materia  est  id,  quod 
in  Sacramento  est  magis  indifferens,  et  minus  perfectam  signi- 
licationera  habet,  adeoque  per  aliud  determinari  ad  signitican- 
dum  debet. 

Materia  duplexest:  alia  remota,  et  alia  proxiraa.  Prior  est 
ipsa  res  sensibilis,  quae  in  Sacramento  adhibetur,  seu  res  circa 
quam  actio  sacramentalis  exercetur.  Posterior  est  ipsamet  ap- 
plicatio  seu  usus  raateriae  remotae  in  aclione  sacramentali. 


DE  SACRAMENTIS  IN  GENERB  1  i  ] 

Forma  vcro  cst  pars  Sacramenli,  quae  detcrminat  niatcriam 
ad  sacramenliim  eniciendum,  et  quae  sallcm  ordinaric  consistit 
in  vcrbis  a  Minislro  prolalis. 

Principia : 

1117.  —  I.  Malcria  ct  foniia  omniiio  sunt  neccssariao  ad  Sa- 
cramenti  validitatem ;  ita  ut  allerulra  deliciente,  Sacramcnta 
conlici  nc(iueant.  Nemo  cnim  Sacramentum  conlicere  potcst,  ni- 
sl  60  modo,  (]U0  illud  inslituit  Christus,  qui  soius  est  auctor  Sa- 
cramcnlorum.  l)c  (idc  est.  Constat  insupcr  ex  variis  defmitioni- 
bus,  praescrlim  e\  Concilio  Florcntino  in  Drcrelo  unioni.s,  elc. 

II.  In  conliciendo  sacramento  extra  casum  neccssilalis  matc- 
ria  ct  forma  adliiberi  debct  moralilcr,  (juae  habcri  queat  a\ 
ccrta.  Ratio  cst,  quia  non  licct  uti  prohabilitatc,  uhi  a^itur  dc 
valore  Sacramenti,  nisi  urpeat  nccessitas.  Probabilitas  cnini 
periculum  invaliditalis  non  removet. 

III.  Maleria  et  forma  uniri  seu  applicari  debent  ab  codcm 
Ministro,  et  crga  idcm  subieclum.  Ralio  est,  quia  si  unus  ma- 
tcriam ,  et  altcr  formam  poncrcl,  verba  formae  non  verilica- 
rcntur;  Minister  cnim,  (]ui,  v.  f;r.,  dicerct:  Ego  tc  baptizo, 
dum  allor  elVunderet  a(]uam,  lalsum  profcrrct,  sitiuidem  ipse 
non  baplizaret. 

//.  I)e  mulatione  materiae  et  formae. 

lOS.  —  Duplox  dalur  miitalio  tum  in  malcria  tum  in  forma, 
scilicet  snhstnnlialis  cl  acculrntaUs. 


(o)  Hur  spcclat  priina  e  pro|)Os\rKinibus  prdsrriptis  nb  Iniior.  \l : 
JVo»  est  iUiiHum  in  sncrainrntis  cuu/rrrutii.%  stqui  opiuiouem  pruba- 
bilem  de  valore  sacramenti,  reticta  luliure,  niti  iU  retet  tex,  roii- 
Tculio,  nut  periculum  tjrnris  dnmni  iucurreudi.  Uiuc  senlenlia  pro» 
bahili  tnnlum  ulrndum  non  esl  in  cotlaliouc  baptismi,  Urdinis  saccT' 
dolalis.  aut  Hpi^copalis. 

Scito  aulom  .\.  addit,  quae  habcri  queat ;  nam  ubi  agilur,  v.  gr., 
do  disposiiiono  iioofs^aria  ;hI  s.icramrnium  pori  •  '  ••.  foro  do 
oa  >i\  li.ibori  aliud,  (piam  prudtMis  (|uoddam  ac  p;  ludloinm 

polost. 


142  TRACTATUS 

Mutatio  substantialis  erit  in  materia,  si  iuxta  hominum  usum 
et  aestiraationem,  haec  eadem  dici  non  possit,  ac  ea  quae  a 
Christo  determinata  est;  in  forma  vero,  si  sensus  yerborum  a 
Christo  intentus  in  alium  mutetur.  Mutatio  autem  accidentahs 
dicitur  ea,  quae  versatur  tantum  circa  rei  qualitates,  aut  quae 
verborum  sensum  non  mutat.  —  S.  Lig.  n.  11. 

Principia : 

199.  _  I.  Omnis  mutatio  subslantialis  in  materia  et  forma 
Sacramenti  invahdat  Sacramentum,  quia  non  est  amplius  idera 
ritus  ;  et  si  voluntaria  sit,  peccatum  grave  conslituit,  quia  au- 
ctori  ritus  gravem  infert  iniuriam. 

II.  Nuila  mutatio  accidentalis  in  materia  et  forma  Sacramen- 
tum  invahdat ;  peccatum  tamen  grave  aut  leve  inducit,  prout 
notabilis  est,  vel  non.  Sequitur  ex  dictis. 

Forma  Sacramentorum  mutari  potest  variis  modis,  scilicet, 
-subtractione  syllabae  vel  verboruai,  additione,  variatione  idio- 
matis  aut  vocum,  transpositione  verborum,  corruptione  eorum- 
dem,  V.  gr.,  litteras  mutando,  et  interruptione.  Haec  sequen- 
tibus  versiculis  exhibentur-: 

Nibil  formae  demas,  nil  ponas,  nil  variabis; 
Transmutare  cave,  corrumpere  verba,  morari. 

rsOTA.  Mutatio  raulto  facilius  crit  subsfantialis  in  principio  quam  in  fine  ver- 
borum,  quia  facilius  pro  autlientibus  sensus  rnutabitur,  v.  gr.,  in  nomine  matris 
pro  patris.  la  praxi  praesertim  a  praecipitatione  caveas. 

///.  De  iteratione  Sacramentorum  in  duhio  de  valida 
applicatione  materiae  et  formae. 

200.  —  Triplex  regula  statuenda  est: 

I.  Sacramenta  iterari  possunt,  quoties  datur  dubium  prudens 
de  ipsorum  valore.  Ratio  est,  quia  si  forte  Sacramentum  non 
valeret,  qui  ad  illud  suscipiendum  accedunt,  eius  fructu  priva- 
rentur.  Timor  prudens  tanti  incommodi  est  ratio  sufficiens,  cur 
Sacramentum  iterari  possit,  ut  patet  ex  notissimo  axiomate:  Sa- 
cramenta  propter  homines. 

II.  Sacramenta  generatira  iterari  non  possunt  sine  peccato 
gravi,  quando  non  habetur  dubiura  prudens  de  eorum  valore. 


DE  SACRAMENTIS  Vi  GENERE  113 

Kalio  cst,  quia  inulililor  prorsus  ilcrarnnlur,  cl  cis  ^aTJs  in- 
iuria  irro^Mrclur,  dum  in  ynnum  maleria  cl  forma  sacramcn- 
talis  applicarcnlur. 

III.  Sacramcnla  rcpcli  drbent,  quolics  cxorto  prudcnli  dubio 
dc  corum  Talore,  id  poslulant  caritas,  iustitia  ct  relipio,  id  cst 
([uolics  ex  iuslilia,  carilalc  et  rcli^Monc  confici  aut  administrari 
dchuisscnt.  Rnlioesl,  quia  nullilas  Sacramcnli,  si  forte  adcsset, 
in  damnum  proximi  el  ali^juando  in  conlcmplum  vcl  irrcvercn- 
tiam  Ilcli^ionis  ccdcrct.  Sed  conditionate  tanlum  tunc  repclcn- 
da  sunt,  ut  reverenliac  Sacramcnli  consulalur.  —  Yoit,  n.  29. 
et  seq.       Mde  S.  Lig.  n.  27.  et  seq. 

Resolces : 

201.  —  r  Facilius  itcranda  sunt  Sacramenla  mapis  ncccs- 
saria,  et  (piac  semel  lanlum  confcrunlur,  scilicct  Haplismus  ct 
Ordo,  cliamsi  pro  valore  Sacramcnli  mililcl  miillo  maior  proha- 
l)ililas  conlra  ralioncs  dubie  aul  lenuitcr  prubahiles  in  opposi- 
tum.  -    Ila  cominuniler. 

2*  Uepclcnda  cst  absolutio  in  pocnitcntcm  in  statu  pcccali 
mortalis  vcrsantcm,  si  prudcntcr  dHhitclur  dc  prolatione  dcbita 
lormac.  Si  aulcm  pocnitcns  non  sit  in  stalu  pcccali  morlalis. 
lormam  rep«'tcre  nccesse  non  cril,  cum  ci  (lommunio  permilti 
poluisscl,  quin  prius  absolvcrctur. 

V  Minisler  (|ui  leviler  duhilal,  noscil^iuc,  cur  timeal  aut  so- 
lum  non  recordatiir  rcflcxc,  sc  vcrha  formac  pronuiuiasse,  mor- 
talilcr  prr  se  pcccal,  si  lormam  ilcrct,  aul  ctiam  vcrhum  unum 
tcr  aut  (pialcr  rc|)clal.  Ualio  cst,  (juia  mutal  formam,  inducil- 
quc  novum  ritum  circa  actionem  omnium  ^ravissiniam.  Insuper 
(Ibristum,  (picm  rcpraesciilat,  ridicule  loi|uenlem  cxbibcl.  In 
praxi  tamcn  scnipiilosi,  (jui  formam  n-pctunt.  plcrumque  a  pcc- 
calo  morlali,  imo  sacpc  cliam  a  vcniali  cvrusanlur.  quia  nimiis 
af^ilali  srrupulis,  ex  pcrplcxiiatc,  vcl  sine  adverlcnlia  ad  irrc- 
vcrenliam,  ila  slultc  a^unl.  —  lla  Voit,  n.  21.  —  hlbel,  n.  II. 
—  Gohat,  tract.  \\.  n.  94.,  ecc. 

4*  Si  in  .Missa  post  consccralioncm  dubium  tihi  onalur  dc 
formac  dcbila  prolalionc,  vcl  dc  lotali  omissirtne,  nibil  rcp-lcre 
dcbcs,  ncc  potcs,  cum  alias  bacc  omitlcre  non  soloas:  iudicar»- 
dum  cuim  cst  e\  communilcr  contin^enlibus.  nisi  tamcn  valde 
prohahililcr  dubitcs,  ul  loipiilur  Uubrica.  —  MdtS.Ug.  n.  tt\. 


144  TRACTATUS 

CAPUT  III. 

DE  MINISTRO  SACRAMENTORUM. 

Minister  Sacramentorum  est  ille,  qui  noraine  Christi,  cuius 
Tices  gerit,  actionem  sacramentalem  peragit. 

Agendum:  4°  de  requisitis  in  Ministro  ad  Sacraraenta  conferenda  ;  2"  tle  ofC- 
cio  Ministri  in  Sacramcntorum  adrainistratione. 

ARTICULUS  I. 

DE  REQUISITIS  AD  SACRAMENTORUM  ADMINISTRATIONEM, 
SEU  DE  ATTENTIONE ,  INTENTIONE ,  HDE  ET  PRODITATE  MINISTRI. 

§.  I.  Z)e  attentione  Ministri. 

202.  —  Definitio.  Attentio  est  voluntaria  applicatio  mentis 
ad  ea,  quae  peraguntur,  seu  est  aclus  intellectus,  quo  homo 
considerat,  id  quod  agit. 

Divisio.  Altentio  duplex  distinguitur:  alia  interna,  quae  con- 
sistit  in  advertentia  ipsa  mentis  ad  id,  quod  agitur;  alia  exter- 
na,  quae  excludit  omnem  actionem  cum  attentione  interna  phy- 
sice  incompossibilem.  —  Yide  dicta  supra,  n.  92.;  et  t.  1. 
num.  344. 

Principia : 

I.  Ad  validitatem  coUationis  Sacramentorum  non  requiritur 
alia  attenlio,  nisi  quae  in  omni  actu  vere  humano  invenitur. 
Possunt  igitur  valide  ministrari  Sacramenta  communiter  etiam 
aMinistro  distracto,  seu  de  aliis  negotiis  simul  cogitante.  Ratia 
est,  quia  moralitas  actus  non  ab  attentione  actuali,  sed  ab  in- 
tentione  saltem  virtuali  agenlis  procedit.  Insuper  attentio  saepe 
a  voluntate  hominis  non  pendet ;  Christus  autem  conditionem 
aliquando  impossibilem  in  Ministro  Sacramentorum  requirere 
non  potuit.  —  Ita  S.  Lig.  n.  11.,  et  alii  communiter. 

II.  Ad  licitam  coUationem  Sacramentorum  requiritur  attentio 
tahs,  ut  absit  omnis  voluntaria  distractio.  Ratio  est,  quia  reve- 


DE  SACIIAMENTIS  IN  (JENERE  li.'; 

rcnlia  Sacramcnlo  dcbila  exifjMl,  ut  cum  allcnlionc  Iractelur. 
Voliinl.iria  aiilcm  «Jislraclio  onJinaric  pcrcalum  veniale  non  ex- 
cctlil,  iiixta  communcm  scnlcnlinm  Thcolo^'orum,  nisi  pcricnlo 
in  forma  ^'ravil»T  crramli  s<;  cxponal.  —  S.  Lig.  ibid. 

Excipiunl  lamcn  prohabilius  ct  comvuinius  Kucljarisliam,  in 
cuiiis  confcclionc  omncm  volunturiam  (Jislraclioncm  pecraluni 
morlalc  r<'pulanl  ol)  maiorcm  Sacram«'nli  di^nilalem.  —  S.  Li(j. 
ibiil.  —  Nr^ant  tamcn  non  improbabilihr  Lacrois ,  lib.  IJ. 
juui.  2.  n.  'i\:\.  —  .Mazzolta  e(  alii. 

§.  11.  iJe  intentione  .Ministri. 

20:{.  —  Dr.KiNiTio.  Inlcntio  cst  aclus  volunlalis  in  ali(jucm 
fincm  lcn(Jcnlis,  vcl  arlus  volnutalis,  (pio  (juis  inlcndil  ali(|uiJ 
agcre  aut  omiltcre. 

Divisio.  .Mulliplcx  est,  scilicet  T  actualis,  virtualis,  habilua- 
tis,  et  inlcrprctativa;  i"  inlerna  srii  vcra,  vel  estcrna  «piac  so- 
lum  aclum  cxlcrnum  rcspicil;  V  dcterminata,  vcl  indclcrmina- 
ta  seu  in  confuso;  i"  absoluta,  vcl  condilionala.  Ucrole  (Jclini- 
liones  passim  datas,  v.  gr.,  in  Tract.  de  Act.  Iium.  ubi  dc  TO- 
lunlario,  tom.  1.  n.  '). 

Prinripia: 

I.  Hc(piirilur  iii  .Minislro  ad  validilatcm  Sacramcnli  volunlas 
ali(pia  vera  el  seria  saltem  faciendi  id  (|uod  facit  Kcclcsia.  — 
CDiislal  c\  Conc.  Trid.  scss.  7.  Can.  11. 

II.  Non  rc(piirilur  inlcnlio  actualis,  sed  sudlcit  virtualis.  Ila- 
tio  cst,  ipiia  inlcnlio  arliialis,  elsi  oplima  cl  dcsidcranda,  esl  in- 
lcrdum  impossibilis,  sallcm  moralitcr;  virliialis  Tcro  satis  in- 
lliiil  in  aclioncm  .Minislri,  ut  hacc  vere  humana  et  deliherata 
dici  possil.  —  lld  omncs. 

III.  .Non  sulVuit  inlculio  habitualis,  nec  interpreiatira.  Ralio 
est,  (piia  ad  aciiim  humnnum  rcipiiritur  intcntio,  rpiae  aliqua 
ralionc  actu  existat  in  animo.  lain  Tcro  ncc  mlcutio  hahitualis, 
ncc  intcrprclativa  ulla  ralionc  actu  in  auimu  cxislil :  non  \\ 
(piia  n(*c  ariu  n  voluntalc  cliritur,  ncc  aliipiando  clicita,  in  ali- 
(pio  cllVclu  vcl  in  si-ric  actionum  aclu  pcrdural ;  iion  i',  (piia 
ncc  actu  cliciiur,  ncc  uncpi  im  actu  iMicita  luit,  sed  lantum  cli- 
ccretur,  si  cius  coj;iialio  ia  menlcm  venirel.  —  5.  Lig.  n.  IG. 

i.L»\    iuin.  II.  10 


146  TRACTATUS 

Quaesita : 

204.  —  QuAER.  V  An  requiratur  intentio  interna^i 

Resp.  Affirm.  quia  si  Minister  solum  intenderet  actum  exter- 
num,  non  haberet  yeram  intentionem  faciendi  quod  facit  Eccle- 
sia;  Ecclesia  enim  intendit  ponere  rilum  sacramentalem :  hoc 
autem  non  intendit,  quia  solum  ritum  externum  facere  propo- 
nit  {a).  —  S.  Lig.  num.  20. 

Constat  etiam  ex  propositione  28"  ab  Alexandro  YIIl  damna- 
ta,  quae  sic  sonat :  Valet  Baptism^us  collatus  a  3Iinistro,  qui 
omnem  ritum  externum  formamque  baptizandi  observat,  intus 
mro  in  corde  suo  apud  se  resolvit :  Non  intendo  facere  quod  fa- 
cit  Ecclesia. 

QuAER.  2"  An  requiratur  in  Ministro  intentio  faciendi  quod 
facit  Ecclesia  Romana^i 

Resp.  Neg.,  dummodo  habeat  intentionem,  saltem  implicitam 
faciendi  id,  quod  facit  yera  Ecclesia,  etiamsi  ex  errore  putaret 
suam  ecclesiam  heterodoxam  esse  veram  Ecclesiam.  —  S.  Lig. 

n.  21. 

QuAER.  3"  An  requiratur  in  Ministro  intentio  conficiendi  Sa- 
cramentum^i 

Resp.  Neg.  saltem  explicite,  modo  haec  intentio  nonexcluda- 
tur.  Sufficit  enim  ut  intendat  in  genere  et  implicite  facere  quod 
Ecclesia  facit.  —  S.  Lig.  n.  22.,  et  alii  communiter. 

205.  —  QuAER.  4°  An  intentio  Ministri  debeat  esse  determi- 
nata  ad  certam  materiam,  et  personam'} 

Resp.  Affirm.  Ratio  est  V  quoad  materiam,  quia  secus  rema- 
neret  in  statu  indifferentiae :  non  potest  enim  ab  eo  statu  erui, 


(a)  Neque  tamen  requiritur,  ut  mlnlster  explicite  hitendat  facere 
ritmn  sacramentalem;  secus  enim  si  quis  aut  ignoret  aut  non  credat, 
per  eam  aclionem  ritum  perfici  sacramentalem,  uti  v.  gr.,  non  cre- 
dunt  protestantes ,  per  consensum  matrimonialem  sacramentum 
efQci ,  non  conferret  sacramentum  valide ;  quod  falsum  est.  Satis 
ergo  esse  debet,  ut  minister  confuse  facere  velit,  quod  faciunt 
Christiani. 

Propositio  aulem  damnata,  quae  subiicitur,  forte  In  rem  non 
quadrat.  In  hac  enim  non  de  mero  intenlionis  requisitae  defectu 
agilur,  sed  de  intentione  contraria. 


DE  SACRAMEMIS  IN  flF.NERK  147 

Ct  ad  Sacramcnlum  delcrminari,  nisi  per  ministri  inlenlioDcm, 
ut  palet;  2°  quoad  personam,  quia  efTectus  Sacramenti  nequit 
applicari  io  geucrc,  sed  t^ili  suhiecto:  sccus  Dulla  lieret  ap- 
plicalio. 

yuAKR.  y  An  validum  sit  Sacramenlum  cum  in(enlione  cor^ 
ditionala  collalnm  ? 

Itesp.  r  Neg.  si  condilio  apposila  sitdc  futuro;  quia  condilio 
suspcndit  intcnlioncm  Ministri,  et  proinde  impedit  ne  forma  hic 
cl  nunc  applicclur  matcriac;  ncc  poslca  aji[)lirari  polcsl,  purili- 
cata  condilionc,  cum  malcria  cl  forma  iam  dcsicrinl  aJcssc  a,. 

liesp.  2'  A/Jirm.,  si  condilio  sit  de  practcrilo,  aul  dc  praescD- 
ti,  modo  vcrilicctur;  quia  liic  et  nunc  transit  inlcnlio  conditio- 
uata  in  inlcnlioncm  ahsolulam  :  si  autcm  non  vcrilicclur  condi- 
tio,  tunc  nulla  cst  inlcnlio,  ulpolc  rcslricla  ad  conditioncm  non 
exislcnlcm.  —  S.  Lig.  n.  20.,  el  alii  communiter. 

206.  —  QuAKR.  6*  An  licita  sit  cotlatio  Sacramentorum  cum 
intentione  conditionala,  in  dubio  ulrum  valide  collata  fuerinl'^ 

Jtesp.  r  (Juoad  Sacramcnla  characlcrcm  imprimenlia,  ccrluni 
cst  licitam  cssc  ct  ah  omnihus  admissam.  Conslat  e\  lure  can. 
Decrctal.  c.  2.  de  liapt.,  uhi  iudicalur  hacc  lornia  iu  duhio  dc 
Baptismo  collalo:  .Si  nondum  baptizatus  es,  ego  te  baptizo,  elc. 

liesp.  2°  (Juoad  alia  Sacramcnla,  ctiam  licita  est,  si  adsil  cau- 
sa  gravis  condilioncm  ponciuli.  llalio  csl,  (juia  Sacramenta  sunl 
proptrr  liomincs,  cl  condiiionala  collalionc  Sacramcnti  consuli- 
lur,  in  «piaiUum  licri  polcsl,  hono  corum,  <pii  Sacramcnlum  ac- 
cipiunt  si  forle  illius  sint  capaces,  et  consulilur  simul  rcvcrco- 
liae  Sacramcnti,  adiccta  condilione,  ex  causa  gravi.  —  Ita  com' 
muniter,  cum  N.  Lig.  n.  27.  2S.  conlra  aliquos.  Cerlum  aulem 
csl  in  cxlrciiia  ncccssilale,  uhi  non  adcsl  malcria  nisi  duhia, 
Minislruin  non  modo  [)ossc,  sed  et  lcncri  suh  gravi  Sacramen- 
lum  ministrare  sub  condilione.  —  S,  Lig.  n.  29. 

yiAER.  7'  An  conditio  cerbis  esprimi  debeat'} 


[o^  MMlrimoniiiin  lanion  inslar  aliorum  omnium  conlractuum  cc- 
lebrari  .suh  roiulilionc  di'  fiiluro  polol ;  (pia  iinplota,  porruinnlur, 
non  sccus  ar  si  ah  inilio  puro  ;u*  siiu'  coiuliliono  initi  fui»eul.  Ne- 
quc  i(l(*irco  tinicndum  osl  inconuuodum,  de  (|U0  A.  Cum  cnim  con- 
scusus  rcfciatur  iu  o^oiituiu  ((uiditiouis ,  lunc  reipsa  coutraclus 
pcrticilur,  at^juo  adco  lunc  lil  surramoutum. 


J48  TRACTATUS 

Besp.  Neg.  Ratio  est,  quia  sufficit  ad  reverentiam  Sacramen- 
ti,  ul  mente  concipiatur.  —  Ita  S.  Lig.  Hom.  apost.  tr.  14.  n.  3. 
—  Lacroix,  n.  83.,  etc.  Imo,  iuxta  Gobat,  n.  272.,  ne  opus  qui- 
dem  est  conditionem  explicile  et  formaliter  in  mente  habere ; 
sed  satis  est  si  habeatur  implicite  et  yirtualiter,  yeluti  habet, 
qui  Yoluit  confessiones  audire  secundum  institutionem  Christi 
Tel  intentionem  Ecclesiae;  quia  sic  reverentia  Sacramento  debi- 
ta  adhuc  sufficienter  servatur.  Apponi  tamen  ore  debet,  ubi  hoc 
praescribit  Rubrica,  ut  in  Baptismo  conditionato,  praesertim  si 
publice  conferatur,  ne  adstantes  credant,  Baptismum  absolute 
iterari.  —  S.  Lig.  Hom.  ap.  tr.  14.  n.  3.,  etc. 

§.  III.  De  fide  etprobitate  Ministri. 

Principia : 

207.  —  1.  Nec  fides,  nec  probitas,  seu  status  gratiae,  requi- 
ritur  in  Ministro  ad  valorem  Sacramentorum.  Constat  V  ex  pra- 
xi  et  perpetua  traditione  Ecclesiae,  quae  nunquam  baptizatos 
ab  haereticis  et  improbis  rebaptizari  voluit.  Constat  2'  ex  defi- 
nitione  Ecclesiae.  —  Trid.  sess.  7.  Can.  12.  et  Can.  4.  deBapt. 

II.  Requiritur  autem  ad  licitam  Sacramentorum  administra- 
tionem  fides  et  probitas  in  Minislro,  saltem  si  is  ad  Sacramenta 
conferenda  consecratiis  sit,  et  ea  conficiat  solemniter,  id  est, 
cum  integro  rilu  ab  Ecclesia  praescripto.  Graviter  igilur  pec- 
cat,  qui  inmortah  Sacramenta  ministrat,  ministerenim  (ide  de- 
stilutus,  vel  improbus  irrogat  gravem  iniuriam  Deo  et  Christo, 
sancta  indigne  tractando,  et  quantum  in  se  est,  contaminando. 
Insuper  cum  Minister  Sacramentorum  repraesentet  Christum 
primarium  Ministrum,  qui  est  Sanctus  sanctorum,  eiusque  per- 
sonara  gerat,  necesse  est,  ut  et  ipse  sit  sanclus: 

Quaesita : 

208.  —  QuAER.  r  An  peccet  graviter  Minister  qui  confert 
in  mortali  Sacramentum,  ad  quod  non  cst  specialiter  ordinatus 
seu  consecratus,  v.  gr.,  si  mulier  Baptismum  in  stalu  pcccaii 
minislrefi 

Rcsp.  Neg.  prohabiliter,  quia  obligatio  in  Minislro  habendi 
sanctiicilem  non  oritur  praecise  ex  ipsa  sanclitate  Chrisli  et  Sa- 


DE  SACRAMENTIS  IN  GENEBE  1 19 

cramcnli  secundum  sc,  sed  e.\  Minislri  consccrationc  in  Ordinc 
ad  Sacraincnla  confiTonda.  —  Ililluait,  diss.  5.  ari.  i.  — 
S.  Thnm.  :{.  p.  q.  (ii.  arl.  G.;  et  m  i.  Uiat.  5.  q.  2.  art.  2.; 
et  alii  mulli. 

Aniriiiant  lamcn  alii  non  pauci :  sic  Coitel,  Lacroix,  Lugo,  etc. 
—  S.  Lig.  vero,  n.  Wi.  admillit  prohahililjitom  ulriusque  sen- 
tCDtiac;  in  aflirmaliyam  tamon  ma^Ms  inclinat. 

QiALU.  2'  An  pvccct  (fracitrr  Sacirdos  scu  Mtnisicr  consc' 
cratus,  ministrans  fjuidem  Sacramentum  in  moriali,  sed  non 
solemnilcr,  v.  gr.^  Jiaptismum  absque  caeremoniis  in  casu  nf- 
cessitalis? 

Ucsp.  Contrnvcrtitur,  ut  in  (piarsito  praccedcnli,  cacdcnujuc 
afTcruiilur  aiictoritalcs  ct  ralioncs  pro  allcrulra  parte  ct  contra. 
Ilinc  prohabiliter  diccndum  cst  cum  non  peccarc  pravitcr,  quia 
licct  sil  per  se  coDsccrattis  ad  Sacramenta  ministranda,  non  agit 
lamcn  ut  consecralus  scii  dcpulatus,  sed  tanlum  ut  laicus,  ex 
caritatc,  ad  succurrcndum  proximo  in  neccssilale  vcrsanti. 

Qi  AKii.  :r  An  pcccct  gravitcr  Mini.stcr  consecralus  ct  solcmni' 
lcr  minislrans  in  vinrlali,  si  urgeat  gravis  necessitas'? 

Rrsp.  Seg.,  rigorose  ioquendo,  ncmpe  si  periculum  sit  ita 
urgens,  ut  actum  contrilinnis  cliccrc  nc^jucal.  Scd  hacc  liypo- 
ihesis  ;,'{Mi('ralim  no^anda  csl.  A  mortali  aulcm  cxcusandus  non 
est  .Mmistcr  (piiconscius  gravisculpac  casum  uccessilalis  facile 
pracviderc  potcst,  ut  Parochus  ct  alii,  qui  cx  oflicio  SacramcD- 
la  minislrarc  dehcnt ;  el  proindc  spcciali  ohligatiooc  in  statu 
graliae  hahiliialitcr  pcrmancrc  teuentur.  —  S.  Lig.  n.  35.,  tt 
alii  communiter. 

2l)!l.  —  yrAKK.  i'  An  peccet  graciier  ministrans  Euchari- 
sliam  in  mortali,  (/uin  .Missam  celebretf 

licsp.  AlJirm.  probabilius.  Uatio  ost,  quia  gravem  iniuriam 
irrogat  sanctissimac  Kiuhansliac.  Licct  cnim  ipsc  non  agat  ut 
causa  cflicax  in  coiirKiciuio  Sacramento,  cst  lamcn  illius  dispcn- 
sator  ad  id  spccialitcr  conscrralus,  ac  gravissimum  ohil  mini- 
slcrium,  i\\m[  immcdialc  sanctilicationi  animae  cooperatur. 
5.  Lig.  n.  :I5.,  et  aiii  communitcr.  ProbabiUter  lamen  censcnl 
pcccarc  lanlum  vcniahlcr  l.ugo,  dc  Sacrameniis,  I).  8.  n.  155.; 
Salm.  tr.  1.  c.  7.  n.  11.,  ct  alii. 

yiAKH.  5*  An  pccccnt  tangcntcs   aut  dcferenies  in  moriali 
sanciissimam  Luchanstiam  sive  mcdiaie,  sice  immcdiaiet 
Ucsp.  Controvertitur.  Triplex  est  sententia  prohahilis: 


1 5'0  TRACTATUS 

I»  Sententia  probabilior  affirmat  in  utroque  casu,  quia  rem 
sanclissimam,  seu  corpus  Christi,  indigne  tractant.  Hanc  sen- 
tentiam  Talde  probabilem  Yocat  S.  Lig,  n.  35. 

IP  Sententia  negat,  quia  hoc  non  est  administratio  Sacra- 
menli,  nec  videtur  materia  tam  gravis,  ut  peccatum  mortale 
inducat.  —  Ita  Lacroix,  n.  101.  —  Salmant.,  c.  7.  n.  1.  — 
Busemb.,  et  S.  Lig.  dicit  hoc  non  esse  improbabile. 

IIP  Sententia  sic  distinguit:  Peccant  quidem  graviter  tan- 
gentes  immediate  sanctissimam  Eucharistiam  in  mortali,  non 
vero  tangentes  mediate.  Ratio  repetitur  ex  gradu  valde  diver- 
so  irreverentiae  inter  primum  casum  et  secundum  [a).  —  Ita 
Billuart. 

210.  —  QuAER.  6°  An  peccent  graviter  exercentes  in  mortali 
alias  functiones  sacrasl 

Resp.  Neg.;  quia  omnia  alia  exercitia  Ordinum  praeter  con- 
feclionem  et  administrationem  Sacramentorum  non  videntur 
sub  gravi  exigere  sanctitatem  conferentium,  cum  non  sint  pro- 
xinie  ordinata  ad  animae  sanctiticationem.  —  Ita  communiter 
et  probabilius.  —  Salm.  —  Mazzotta,  et  hoc  sat  probabiie  di- 
cit  S.  Lig.  n.  37. 

QuAER.  7*  An  teneatur  Minister  confiteri  ante  confectionem 
Sacramenti,  si  reus  sit  peccati  mortalis? 

Resp.  V  Afflrm.  si  agatur  de  Missae  celebratione,  nisi  ipsi 
copia  Confessarii  desit;  quia  omnes  fideles  communicaturi  con- 
fessionem  praemittere  debent  ex  Decreto  Conc.  Trid.  sess.  13. 
cap.  7. 

Resp.  2°  Neg.  vero  probabilius,  si  agatur  de  aliis  Sacramen- 
lis ;  quia  nulla  lege  ad  confessionem  obligatur.  Absolute  enim 
sufScit  ut  actum  contritionis  eliciat  [b).  —  Ita  S.  Lig.  n.  34.  — 
Elbel,  —  Lacroix,  —  Lugo,  etc....,  contra  j^/wm. 

211.  —  QuAER.  8"  An  peccet  graviter  qui  audit  confessionem 
in  mortali,  sed  non  absolvit? 

Resp.  Neg.  probabilius,  quia  Confessarius  audiendo  confes- 
siones  non  conficit  Sacramentum.  —  S.  Lig.  n.  36.,  et  alii  com- 
muniter,  contra  aliquos. 


(a]  Atsi  sua  non  carel  probabHitale  opinlo  Card.De  Lugo,  de 
fjua  in  praec.  q.  4.,  incassum  haec  dislinctlo  adhibetur. 

ib)  Excipe  lamen  ,  si  ipsi  de  perfeclae  conlritionis  defectu 
constet. 


DE  SACRAMEMIS  n  fiENERE  151 

QuAER.  9*  Ouot  peccala  rommilial  Confessanus  plures  poe- 
nitentes  surressive  in  morlali  absolrrndo? 

lirsp.  Diiplcx  est  senlcnlin.  Nam  iiixla  alios  rommillil  tot 
pcorala,  (|ii()l  [xTsonas  absoivit;  ralio,  (luia  sin;;ulac  ahsolutio- 
nes  constituunt  tot  actiones  moralcs  (listinct<is,  totidem  iudicia 
complela,  atfjue  Sacramenta  in  stalu  peccati  collata,  proindeque 
lotid(!m  pcr<-ata.  -  -  Ita  S.  fjg.  u.  .TO.  rum  aliis.  —  Alii  tamen 
unum  pul.int  esse  pcccaluni.  Ila  Salmant.  de  Censuris,  r.  1. 
n.  172.,  ri/m  fl/ii>  quos  allc^rnnt,  eamquc  opinionem  probabilem 
appollat  Lugo,  de  Voenil.  l).  HJ.  n.  ;i;J8. 

212.  —  OiAER.  10*  Quot  percala  commiltat  qui  in  mortali 
pluribus  /lucltaristiam  minishnfl 

ftesp.  Prnhabilius  uninini  lautum,  si  unira  vico  f;irial;  (|uia 
Minister  unicam  aclioncm  mor;ilem  ponit:  sin^ulae  enim  distri- 
hutioncs  per  modum  unius  habentur,  et  unicam  administratio- 
nem,  unumque  convivium  constiiuunt  (a).  —  ^'.  Lig.  n.  35. 

NoTA.  Sacerilntfs  in  iniplis  notoromii*,  ant  in  rastris  ministrantra,  in  sialu 
(^ratiae  ex  «peciali  obliQalionc  scmper  fs%»  drbent,  ut  iligoe  Sarramvala  roofrfTr 
Talcaiit,  cum  ilii  nercssilates  iiiorienliuin  fropieiiter  occurrant.  IJom  parilcr  de 
I'aruchi»,  ct  ilc  aliis  curani  aiiimaruni  liabentibus  tliccDtluui  cst. —  .V.  Lig.  m.  55. 

ARTICULUS  n. 

r»r  (iiKirio  MiM>ini 

Srilierl :  {"  r|unail  oblifjilinnrm  minislrandi  Sarramrota  ;  2*  quoad  oLli|>alia- 
ncni  ra  aliqoando  drnrgandi;  V  quoad  mndum  illa  roorrrrodi. 

§.  I.  De  obligatione  miuistrandi  Sacramrnta. 

Prinripia : 

2l:J.  —  I.  Ilahentos  curam  animarum  tcnenlur  suh  pravi  ex 
iustiiia  Sacramenta  ministrarc  suhditis  siiis  ralionahilitcr  pelen- 
libus.  (luram  enim  animarum  suscipiendo  nd  id  sose  oblifjavc- 
runt  tacilo  ronlraclu  inito  rum  suhdilis,  a  quibus  sustenlatio> 

ncm  aul  sal'cm  honorcm  arripiunl. 


(0}  Conf.  snp.  dicln  n.  909.  q.  \.,  \\h\  dnplcx  de  culpae  huia; 
pmvitalc  opinio  proilucla  fuil. 


132  TRACTATUS 

Tenentiir  igilur,  si  iirget  comniune  praeceptum  illa  suscipien- 
di,  yel  si  privala  petenlis  necessitas  vel  utilitas  administratio- 
nem  cxigit,  v.  gr.,  si  peteus  praevideat  aliquod  periculum,  vel 
in  tentatione  versetur,  et  gratia  Sacramenti  indigeat,  vel  si  de- 
votionem  slatui  suo  convenientem  exercere,  aut  Indulgentiam 
lucrari  velit,  etc.  —  Scavini. 

11.  Alii  curam  animarum  non  habentes  non  tenentur  mlnistra- 
re  Sacramenta  ex  iustitia ;  aliquando  tamen  tenentur  ex  carita- 
le,  scilicet  in  gravi  necessitate  proximi.  Ratio  utriusque  patet. 
—  S.  Lig.  n.  58. 

Qaaesita : 

214.  —  QuAER.  1'  Quinam  censeantur  animarum  curam 
haherel 

liesp.  li  omnes,  qui  ex  officio,  seu  titulo  speciali  superiorita- 
lis  seu  iurisdictionisspiritualis  autdelegationis,  aliquam  partem 
ovilis  Christi  pascere  seu  curare  debent.  Tales  igitur  sunt  Epi- 
scopi,  Parochi,  vel  qui  curam  subsidiariam  animarum  habent 
ex  commissione  seu  munere  publico,  ut  sunt  Coadiutores  seu 
Vicarii  Parochorum.  Item  respectu  Regularium  Praelati  seu 
Superiores  proprii.  —  S.  Lig.  n.  58. 

QuAER.  2°  Quaenam  Sacramenta  in  necessitate  ministranda 
sint,  etiam  cum  periculo  mortis,  sive  ab  habentibus  curam  ani- 
marum,,  sive  ab  aliis  ? 

Resp.  V  Qui  curam  animarum  non  gerunt,  ceiio  tenentur 
tantum  ad  ministranda  Sacramenta  absolute  necessaria  ad  sa- 
lutem,  scilicet  Baptismum  et  Poenitentiam,  vel  Extremam  Un- 
ctionem,  quando  quis  nullo  modo  confiteri  queat.  Ratio  est,  quia 
non  tenentur  nisi  ex  sola  caritatc  ad  subveniendum  proximo  in 
gravissimo  salutis  periculo  versanti.  Sola  autem  praefata  sacra- 
menta  sunt  ad  salutem  necessaria.  Ergo,  etc.  —  Ita  communis- 
sime  Theologi  cum  S.  Lig.  n.  58.,  et  lib.  2.  n.  27. 

Resp.  2'  Etiam  curam  animarum  gerentes  probabilius  tenen- 
lur  ad  sola  praefata  Sacramenta  quocumque  periculo  ministran- 
da.  Ratiu  est,  quia  alia  Sacraraenta  non  sunt  tantae  necessitatis, 
ut  quis  illa  minisirandi  causa  teneatur  prodere  vitam.  —  Ita 
S.  Li(f.  de  Eucharislia,  n.  233.,  innixus  Declarationi  Grego- 
rii  XIIl  (12  Oct.  1576),  et  item  Declarationi  S.  Congr.  Concilii 
ab  eodem  Pontifice  approbatae.  —  Sed  qui  gerunt  curam  ani- 
marum,  tenentur  vitara  exponere  non  tantum  in  extrema,  sed 


DE  SACRAMENTIS  IN  GENERC  153 

cliani  iii  gravi  necessilule,  (Jurn  alii  .Miiiislri  in  sola  nccessilalc 
exlroma  ad  id  oljlipanlur.  —  S.  Li(f.  lib.  2.  n.  27.  —  Lacroix, 
Ub.  3.  part.  1.  n.  Zli"}.  el  seq. 

215.  —  Qlaer.  3*  An  teneatur  quis  exponere  vitani  ad  mini- 
slranda  praefata  Sacramenta  ciim  probabilitale  tantum  succes» 
sus  vet  necessitatisl 

Rrsp.  Nofzandum  vidclur,  (luia  nimis  durum  est  exipere  ac- 
tuiii  adco  hcroicum  ad  proxiniuiii  adiuvandum,  nisi  adsil  spcs 
moraiiicr  cerla  sive  successus,  sive  neccssilalis.  Ilinc  non  le- 
ncris  cxponere  ccrto  vitam  ad  ali(]uem  baptizandum,  vel  absol- 
YcnduMi,  si  proliabiliter  perire  debcs,  antc(|uam  munus  sacrum 
cr^a  illum  adimplcrc  possis,  vcl  probahililcr  [)racsumas,  illum 
esse  baplizalum,  aut  non  versari  in  slatu  pcccati  mortalis,  aut 
ctiam  posse  facilc  sibi  subvcnirc  per  actuin  contrilionis  perfe- 
ctae.  —  Cottet,  Decal.,  c.  1.,  el  S.  Lig.  tib.  2.  n.  27. 

Uesotccs : 

216.  —  r  Peccanl  pravilcr  babcntcs  curam  animarum,  non 
tantum  si  sinc  rationc  niinistcrium  suum  dcne^ant,  sed  etiam  si 
sc  morosos  et  diflicilcs  sacpc  pracbcnt:  (juia  lali  modo  apcndi 
lidclcs  a  Sacramcnlis  dclcrrcnt,  idcnniuc  cst  ac  si  Sacramcnta 
ipsis  dcncgarcnt. 

2*  Morlale  lamcn  non  est,  cxtra  ncccssitalcm  uni  vcl  alteri 
aut  cidcm  scmcl  vcl  itcrum  pctcnti  dcncparc  Sacramcnlum  Poe- 
nitcntia)'  vcl  I-)ucbari>tiac;  (piia  damnum  illud  fanlc  rcparah 
potest,  ita  ut  subdilus  idco  non  ccnscalur  f:ravitcr  invilus. 

3*  Si  subditi  irrationabilitcr  pctant,  nullum  cst  pcccalum. 
llinc  non  tcnctur  parocbus  (|uotidie  cum  scrupoloso  ^cl  dc- 
volulis  tcmpus  tcrcrc ,  cum  istis  non  cxpcdiat  tam  frctjucns 
confcssio,  nor  ius  striclum  ad  absolulioncm  lam  frcnucntem 
habcaut. 

4'  Si  Parociius  idoncos  habcat  Vicarios,  non  tcucbilur  adco 
rigorose  confessiones  subdilorum  cxcipcre ;  dcbct  lamcn  lidc- 
libiis  ipsum  nominatiin  rc()uircntibus  salisfaccrc,  uisi  aul  im- 
pcditiis  sit,  aut  poenitcntcs  libcntcr  alium  (ionfessarium  sint 
adituri. 

5*  Pcccant  pravilcr,  pcncratim  loqucndo,  cnram  gcrcntcs 
aDimarum,  qui  subditorum  confcssioncs  cxcipcre  nolunt,  nisi 
paucis  diebus  intru  mcuscin  dclcrmiualis;  quia  in  causa  sunt, 


.134  TRACTATUS 

cur  fideles  in  statu  peccati  diu  remaneant,  et  a  Sacramentis  su- 
scipendis  arceantur.  —  Yide  S.  Lig.  n.  S8.,  et  alibi  passim. 

Yide  plura,  ubi  de  singulis  Sacramentis;  et  recole  dicta  de 
officio  Parochorura  in  Tractatu  de  statibus,  n.ll^.  et  seq. 

§.  II.  De  obligatione  denegandi  Sacramenta 
indignis  petentibus. 

Principium  generale : 

217.  —  Minister  tenetur  sub  grayi,  per  se  loquendo,  Sacra- 
menta  indignis  denegare,  quia  lex  naturalis  obligat  dispensato- 
rem  ad  bona  Domini  fideliter  et  iuxta  eius  Yoluntatem  dispen- 
sanda ;  porro  voluntas  certa  Christi  est,  ut  Sacramenta  non  con- 
ferantur  indignis,  iuxta  illiid  Mattliaei  7.  6.:  Nolite  dare  san- 
ctiim  canibus,  neque  mittatis  margaritas  vestras  ante  porcos. 

Regulae  speciales : 

218.  —-  Regula  I.  Peccatori  publico,  sive  occulte  sive  publi- 
ce  petenti,  denegandum  est  Sacramentum ;  quia  nulla  ratio  ad- 
est,  cur  regulae  generali  exceptio  fiat ;  imo  grave  scandalum 
fideliura  inde  sequeretur.  —  S.  Thom.  p.  3.,  qu.  80.,  art.  6, 

—  S.  Lig.  n.  44. 

Regula  II.  Peccatori  occulto,  occuUe  petenti,  pariter  negan- 
dum  est  Sacramentum,  quia  reverentia  erga  Sacramentura  et  ca- 
ritas  proximi  in  his  adiunctis  boc  postulant.  —  S.  Thom.  p.  3., 
qu.  80.  art.  6.  —  S.  Lig.  n.  50.  —  Salmant.,  etc. 

Regula  III.  Peccatori  vere  occulto,  publice  petenti,  non  est 
denegandiira  Sacraraentum.  Ratio  deducitur  ex  incomraodis, 
quae  sequerentur  ex  Sacraraenti  denegatione ;  orirentur  enini 
scandala  et  perturbationes  in  Ecclesia,  et  praesertira  fideles  in 
suspicionera  adducti,  ne  a  Sacraraentis  prohiberentur,  ab  ipsis 
recederent.  —  Ita  omnes  cum  S.  Thom.  p.  3.,  qu.  80.,  art.  6. 

—  S.  Lig.  ibid. 

ConHrraatur  ex  Rituali  Romano,  de  Euch.,  ubi  sic  legitur: 
«  Occultos  peccatores,  si  occulte  petant  et  eos  non  emendatos 
«  agnoverit  (Minister),  repellat;  non  autem  si  publice  petant, 
«  et  sine  scandalo  illos  praeterire  nequeat.  » 


DE  SACRAMENTIS  IN  GENERE  155 

Ouarsiia : 

219.  -—  QuAER.  !•  (Juandonam  censeaiur  peccaior  pibliccs 
seu  NOTORiLs,  cel  occuLTUs;  aut  occulte  cel  plblice  peiens  Sa- 
cramenium  ? 

Hesp.  r  VcccsLior  pnljlirus  ille  (Jiciliir,  cuius  crimcn  vcl  pes- 
sinia  vila  comnuinilcr  co^nosciliir.  Ouod  si  iufamia  eius  non- 
dum  vcncrit  in  communem  noliliam,  scd  ila  lamen  cognosca- 
lur,  ut  cclari  Jimplius  non  pos^it,  dicilur  peccator  noiorius  {a); 
si  voro  al)sil  poriculum  ne  indignilas  nola  liat,  peccator  ocni/- 
ius  nuncupalur. 

Jlvsp.  "2*  I*eccalor  occulle  peiens  dicitur  ille,  qui  reperilur  so- 
lus  cum  Ministro,  vel  cum  aliis  paucis  nullius  ferc  momenti,  ul 
sunt  piicruli,  etc.  Secus  puhlice  pclrre  censetur. 

OiAF.K.  "1"  An  sii  uegandnm  Sarramnitum  indifjno  puldice 
peiruli,  ruius  crimen  est  noiorium  quidem,  sed  nonduv^  pu- 
blirum'} 

Itesp.  yrg.  iuxla  scntcnliam  prohabiliorem,  (|uia  non  potest 
dici  adliiic  pcccalor  puhhlicus;  insuper  variis  incommodis  ob- 
no.xia  cs^ct  dcnc^alio  Sacramcnli.  Imo  prohabilius  non  est  dcnc- 
^andum  Siicramcnliim,  eliamsi  plcri(juc  cx  pracsentihus  crimcQ 
novennl,  dum  non  est  simpliciter  publicum.  —  5.  Lirj.  n.  45. 

220.  —  QuAKR.  :r  An  denegandum  sit  Sacramentuin  pecca" 
iori,  quando  crimen  eius  non  est  publicum  in  ioco,  in  quo  petit, 
si  pubiicum  sit  in  a/io? 

ttrsp.  .\t'(j.  saltcm  probabilius ;  (|uia  ex  una  parte  niinislran- 
do  ei  Sacramenla  non  adcst  scandalum  aliorum,  et  ex  altera 
partc  si  dencgarentur,  ea  nascerentur  incommoda  at(]uc  damna, 
quae  cx  dcin\!;atione  pcccaton  occullo  facla  provcniunl.  — 
S.  Li(j.  n.  4(j.,  et  alii  rommunius.  —  Secus  vcro  diccndum,  9\ 
notilia  illius  criminis  lacile  sil  in  cum  locum  pcrvcnlura.  — 
S.  Lifj.  ibid. 

Qlahr.  i*  An  liceat  simulare  administrationein  Sacramenti 
ne  indigno  conferatur'^ 


{oi\  (!omp]pctl  hic  .\.  \id(^tur  notoricl.ilom  tum  iiirii  {\\m  faeti. 
Nam  si  dc  har  postromn  lantum  sormo  sll,  notorium  a  publico,  pl 
(piidom  liitissimn  linius  vocis  nccoptione,  non  dilTort.  Vir/.  Reiffrmt. 
Lib.  li.  Tit.  I.  M.  2i;i. 


136  TRACTATUS 

Resp.  Duplicem  simulationem  distinguunt  Theologi:  aliam 
formalem,  qua  Minister  directe  intendit  decipere,  aliam  vero 
malerialcm,  qua  quis  non  intendit  directe  decipere,  sed  ex  alio 
motivo  ad  simulandum  inducitur,  v.  gr.,  si  gravi  metu  coga- 
tur,  etc. 

Dico:  Nunquam  licet,  ne  materialiter  quidem,  Sacramentum 
simulare.  Ratio  est,  quia  omnis  simulatio  est  iniuria  et  irreve- 
rentia  gravis  in  Christum,  cui  illudit  Minister  abutendo  rebus 
sacris  ab  ipso  institutis,  et  sic  eum  falso  operantem  inducit.  — 
Constat  etiam  ex  propositione  29''  ab  Innoc.  XI  damnata,  quae 
sic  iacet :  Urgens  metus  gravis  est  causa  Sacramentorum  admi- 
nistrationem  simulandi.  In  hac  autem  damnatione  reprobatur 
etiam  simulatio  materialis,  cum  de  ea  specialiter  in  hac  propo- 
sitione  agatur.  —  Constat  iterum  ex  auctoritate  Innocentii  III, 
c.  De  celehrat.  Missae,  ubi  dicitur  quod  ille,  qui  fraudulenter 
praesumpserit  simulare  se  consecrare,  gravius  peccat,  quam  si 
celebraret  in  mortali,  quia  Deo  videtur  illudere. 

221.  —  QuAER.  5'  In  quo  praecise  consistat  simulatio  Sa- 
cramenti  ? 

Resp.  Non  conveniuntTheologi.  Aliqui  dicunt,  eam  consiste- 
re  in  eo  omni,  quod  suscipienles  aut  alios  in  errorem  inducere 
potest.  Prob abilius  inxia  communcm  sententiam  consistit  in  ap- 
positione  ficta  formae  ad  materiam,  aut  in  ficta  formae  prolatio- 
ne,  seu  tunc  tantum  videtur  haberi,  quando  ponitur  ficte  illud 
quod  essentialiter  pertinet  ad  rem,  quae  simulatur,  ita  ut  proxi- 
mus  necessario  decipiatur.  —  Mazzotta,  de  Ministro,  in  fine. 

Hinc  resolves : 

222.  -—  r  Gravissime  peccaret  Sacerdos,  qui  in  Missa  pro- 
nunliaret  verba  consecratoria  super  panem  et  vinum,  intentio- 
nem  consecrandi  excludens.  Neque  bona  fide  excusari  possunl, 
qui  crassa  ignorantia  laborantes,  et  in  mortali  celebrantes,  con- 
secrationem  simulant,  ne  sacrilegii  rei  evadant,  etiamsi  verba 
consecralionis  omnino  omittant. 

2"  Graviter  peccaret  Confessarius,  qui  verba  absolutionis  pro- 
ferret  sine  animo  absolvendi,  etiamsi  id  ageret  ad  se  facilius 
expediendum  a  poenitente  indisposito  et  absolutionem  instanter 
pelente,  aut  etiam  per  gravissimas  minas  exigente.  —  Dicunt 
plares,  posse  Gonfessarium  in  hoc  casu  dicere :  Ego  te  non  ab- 


DE  SACRAMFMIS  IN  (JENERE  157 

solvo...  pronunliando  --'  non  ita  demissc,  ul  non  audinlur  a  poc- 
nilente.  Non  improbabile  hoc  iudical  .V.  Lifj.  n.  59.;  sed  Con- 
fessarius  alias  vores  aut  preccs  tiinc  facile  pronuntinre  posset, 
loco  forniae  ahsoiulionis ;  carterum  casus  isle  fere  cliimaericus 
csse  videtur. 

3*  Non  autem  simulat  Sacramentiim  Poenitcntiae  Confessa- 
rius,  (|ui  recilat  preces  super  poenitentcm  indisposilum,  ne  ad- 
slantes  advertant,  illum  sine  ahsolutione  dimitli ;  constat  enim 
apud  omnes,  cpiod  poenilcnles  sacpe  cum  sola  henedictione  di- 
mittantur,  el  suhinde  sine  intentione  conlitendi,  aul  confessio- 
nem  pcrliciendi  ad  sacrum  tribunal  accedanl.  —  S.  Lig.  n.  5!». 
et  alii  communilcr . 

4'  (irariler  pcccat  Sacerdos,  qui  hostiam  non  conscrralani 
pro  consecrata  porrijj;it  etiam  scirnti  el  consenlienti;  ut  evenit 
(juando(|ue  miseris  Sacerdotihus  cum  complue,  famae  servan- 
dae  ;;ratia,  ad  sacram  mensam  accedenle.  Ralio  csl,  quia  hoslia 
non  consecrata  tunc  cxponitur  adorationi  tum  adstanlium,  tum 
ipsiusmcl  clinni  srimfer  rccipientis  cum  rcvcrcntia  cxtcrna, 
quae  idoloiatriam  extcrnam  ct  matcrialcm,  ct  proindc  (juid  in- 
Irinsccc  malum  constituit.    -  S.  Lig.  n.  Gl. 

5*  Non  lamcn  peccant  saltcm  pravitcr,  qui  mctu  pravi  coacti 
malrimonium  inirc  simulant,  iu\ta  scntcntiam  coinmuncm.  Ra- 
tio  esl,  quia  cum  dcsit  voluntarius  conscnsus,  iiixta  scnlcntiam 
nunc  ccrlam,  (piac  tcncl  sponsos  csse  huius  Sacramcnti  mini- 
slros,  dccst  matcria  cl  forma,  el  proindc  non  est  simulatio  Sa- 
cramenli,  scd  tantum  simulatio  contractus.  Aliunde  crror  su(R- 
cicnter  advcrti  possct  e\  circumstantiis  cl  sic  dcceptio  neces- 
saria  non  adcssct. 

§.  III.  I)e  moih  Sacravienta  conferrndi. 

2*2:J.  —  N(m  satis  csi,  ut  ministcr  ca,  quac  ad  matcnam  el 
formam  spcclant,  diliircntcr  ohscrvct,  scd  omncs  S.  Kcclcsiae 
Icijcs  circa  Sacramcntoruin  administrnlionem  studiose  scrvarc 
dihci.  C.urct,  ut  omnia  ?;raviter,  rclipiose,  el  cum  fidclium  ac- 
dtlicalionc  pcrhciat.  Cavent  ne  propicr  niminm  celcritalem.  aul 
n.isMMitli  consucludincm  vrl  ctinm  mcmoriac  dcfcclum  c|ui<fpinm 
omittat.  Tutius  crit  ifcncratim.  si  in  pr»'  'i.n.  '-.'riiandis  Hituale 
prae  oculis  haheat. 


15g  TRACTATUS 

Quaesita : 

224. QuAER.  1'  Utrum  de  praecepto  sit  uti  Rituali  Roma- 

no  in  administratione  Sacramentorum^i 

Resp.  Affirm.  Etenim  non  serael  declaravit  S.  Congr.  Rit., 
Illos  solos  libros  adhibendos  et  in  illis  tantum  benedictionibus ^ 
quaeRitiiali  Romano  sunt  corformes,  nec  alios  adhibendos  esse, 
dummodo  non  constet  ab  hac  S.  Congr.  fuisse  approbatos  (S.  C. 
Rit.  7  Aprilis  1832  et  23  Maii  1835.  Apud  Gardellini  4681.). 

Nuperrinie  Tero  ad  hanc  quaest.  S.  C.  Rit.  propositam  : 

Etiamsi  Ecclesia  Cenomanensis  sibi  de  Rreviario,  et  Missali 
iterum  atque  iterum,  ut  libuerit,  providere  queat,  an  istiusmodi 
facultas  extendenda  sit  ad  Pontificale,  Caeremoniale  Episco- 
porum,  Martyrologium  et  Rituale  Romanum ;  ita  mdelicet  ut 
praeceptivas,  praedictorum  librorum  regulas,  tolerante  nempe^ 
permittente  aut  etiam  aliter  quidpiam  statuente  Reverendissimo 
Episcopo,  Canonici  aliive  Sacerdotes  possint  illaesa  conscientia 
infringere,  aut  omittere  sicque  Reverendissimi  Episcopi  volun- 
tas  his  in  casibus  sit  pro  ipsis  sufficiens  dispensatio  ?  —  Re- 
spondit  S.  Congregatio :  Negatiye  et  amplius  (S.  C.  Rit.  10  la- 
nuarii  1852)  ^. 

225.  —  QuAER.  2'  Quaenam  vestes  sacrae  requirantur  ad  Sa- 
cramentorum  administrationem  ? 

Resp.  Secluso  casu  urgeniis  necessitatis,  stola  et  superpetli- 
ceum  generatim  requirunlur.  —  Dicitur  superpelliceum ;  nam 
utcumque  possit  esse  multis  in  locis  usus  contrarius,  Rochettus 
non  est  vestis  sacra  adhibenda  in  administratione  Sacramento- 
rum,  ac  proinde  ad  ea  administranda  necessario  superpelliceo 
utendum.  —  Sic  S.  C.  Rit.  10  lan.  1852,  in  Cenomanensi. 

22G.  —  NOTA.  Stola  non  deferri  debet,  nlsl  in  Sacramentorum  et  sacramen- 
talium-coDfectione,  et  in  actu  praedicationis,  uLi  datur  consuetuJo,  necnon  in  qui- 
busdam  aliis  functionibus  in  Rit.  Romano  determinatis.  Usus  autem  stolam  defe- 
rendi  ceu  signura  iurisdictionis  et  pi-aeeminentiae,  tanquam  abusus  reprobatur. 
—  Sic  Sacra  Congreg.  Rituum  AO  Septembr.  1816,  M  Septembr.  -1847,  el 
7  Septembr.  \  850. 

\  NOTi,  Summopere  cavendum  est,  ne  adbibeantur  formulae  benedictionum, 
quas  non  constct  a  S.  Congr.  Rit.  approbatas  fuisse.  Ad  boc  consulere  iuvabit  re- 
centem  cditionem  Rit.  Rom.  a  S.  Congr.  dc  Propaganda  Fide  typis  curatam,  cum 
Supplemento  seu  collcctione  bencdictionum  novarum,  quas  Pontifex  concessit  et 
approbavit. 


DE  SACBAMENTIS  !>'  GENEBE  139 

Plura  cirra  modum  adminislrandi  Sacramcnla,  ubi  dc  sin- 
gulis  iii  parlirulari  a^'elur. 

CAPUT  TV 

DE   SUBIECTO  SACBAMENTORLM. 

22".  —  Subicclum  Sacramcnli  dicilur  illc,  qui  Sacramcnlum 
suscipit,  ct  cst  capax  clTcctus  Sacramcnti. 

Subicclum  Sarramcnlorum  cst  solus  homo  viator,  quia  ut 
ex  S.  Scri[)Uiris  ct  tradilionc  patct,  pro  soiis  hommiljus  viato- 
ribus  Sacramcnta  inslilula  sunt.  Non  omncs  tamcn  homiues 
sunt  omnium  Sacramcntorum  capaces.  Nam  ncc  mulicrcs  Sa- 
cramcntum  Ordinis,  ncc  infaulcs,  rationc  nondum  utentcs,  su- 
scipcrc  possunt  Sacramcnta  Pocnitcntiac  ct  Extrcmac  Unctio- 
nis,  ut  patct. 

Kalio  aulcm  a  priori,  cur  solus  homo  Tiator  sit  capax  Sacra- 
mcntorum,  est  voluutas  Christi  Domiui  institutoris  Sacramcoto- 
rum.  Ratio  autcm  convcnicntiae  cst,  quia  iuxta  ordincm  prac- 
senlis  Providcntiae  solus  homo  viator  cst  capax  priniai*  graiiae, 
vcl  au^iiicnli  f^raliac;  ciusmodi  aulcm  non  sunt  Bcati  vcl  ani- 
mac  in  purgalorio  dctcntac,  (juihus  iam  dctcrminala  cst  mcnsu- 
ra  gloria»'  rcspondcns  gratiac,  quam  in  vita  mortali  hiihucrunl. 
.\lulto  autcm  minus  capaccs  sunt  gratiac  damnati,  utpotc  a  Dco 
iam  io  actcrnum  scparati.  Ilis  positis, 

Agemdum  «lo  requUitit  tuui  •«!  TiliJani ,  tum  aJ  lirilain  SMTMa«atami  rt- 
•  rptiooem. 

ARTICULUS  1. 

D£  REOIISITIS  AD  VALIDAV  SACRAMK.MURIM  RECEfTIONEM. 

Pnncipta: 

228.  -—  l.  Ad  sacramcnta  valide  suscipicnda  nulla  rcquirilur 
prohitas,  ncc  propne  Fidcs  in  suhiecto,  si  Pocuilcntiae  Sacra- 
mcntum  excipias.  (ionstat  ex  praxi  Kcclesiae,  quae  nunquam 
permisit  ilcrum  haptizari  ct  ordinari  hacrcticos  ct  improhos 
tiomim  s  ntc  haptizatos  ct  ordinalos.   (ionstat  cliam ,  quoad 


IgO  TRACTATUS 

Fidem,  ex  deKnitione  expressa  Conc.  Trid.  sess.  7.  Can.  13. 
de  Baptismo. 

II.  In  infanlibus  aut  perpetuo  amentibus  nulla  requiritur  dis- 
positio,  nec  intentio,  ut  valide  recipiant  Sacramenta,  quorum 
sunt  capaces,  yidelicet  Baptismum,  Confirmationem,  Ordinem 
etEucharistiam,  quaeolim  ipsisministrabatur.  Constat  ex  praxi 
Ecclesiae,  ct  sententia  communi,  etc... 

III.  Requirilur  in  adultis  intenlio  aliqua  ad  Sacramentorum 
yalidam  susceptionem,  quia  non  est  conveniens,  utadultus  san- 
ctificetur,  nisi  velit.  Sed  pro  plerisque  Sacramentis  sufBcit  in- 
tentio  habitualis,  etiam  quandoque  confusa  tantum,  seu  impli- 
cita,  spectata  cuiusque  Sacramenti  natura ;  quia  collatio  Sacra- 
mentorum  est  quaedam  donatio  et  beneficium,  ad  quod  acceptan- 
dum  suflicit  intentio  habitualis.  Aliud  auteni  est  de  conferente 
Sacramentum ;  quia  cum  agere  debeat  modo  humano,  necesse 
est,  ut  intentionem  saltem  virtualem  habeal. 

IV.  Ad  caetera  Sacramenta  valide  suscipienda  praeexigitur 
susceptio  Baplismi ;  proin  homo  non  baptizatus  nullatenus  est 
capax  aliorum  Sacramentorum.  Ratio  est,  quia  caetera  Sacra- 
menta  sunt  instiluta  pro  sola  Ecclesia ;  porro  per  solum  Baptis- 
raum  homines  fiunt  de  corpore  Ecclesiae.  Ergo...  etc...  Sic  de- 
finivit  Eiigenius  lY,  in  Decreto  pro  Armenis. 

Qmesita : 

229.  —  QuAER.  1"  An  requiratur  attentio  in  subiecto  adulto, 
ut  Sacramentum  valide  susciyiat  ? 

Res}}.  Neg.  prorsus.  Sufficit  enim  intentio,  ut  iam  explicatum 
est,  eliam  in  Sacramentis,  quae  requirunt  inlentionem  virtua- 
lem ;  ralio,  quia  actus  humanus  non  procedit  ab  atlentione,  sed 
a  volunlale  seu  ab  intentione.  —  Praeterea  pleraque  Sacramen- 
ta,  ut  dictum  est,  ne  requirunt  quidem  intentionem  virlualem; 
ergo  a  fortiori  non  requirunt  attenlionem  ex  parte  subiecli.  In- 
supernon  requiritur  attenlio  inMinistro  ad  conficienduni  Sacra- 
mentum,  ut  constat  ex  dictis  supra  n.  96. ;  ergo  a  fortiori  non 
requiritur  in  subiecto  ob  easdem  rationes.  —  Sporer,  n.  157. 

Ilinc  fruslra  scrupulis  agitantur  aliquando  poenitentes  ex  eo, 
quod  dislracliones  passi  fuerint  dum  absolvebantur,  vel  absoluti 
fuerint,  quin  ad  id  animadverterint. 

230.  —  QuAER.  2*  Quaenam  intentio  requiratur  in  adultis 
pro  singulis  Sacramentis  suscipiendisl 


DE  SACIIAMENTIS  IN  r;EXFRE  161 

Itfsp.  V  Ad  Baplismiim  valicJe  rocipicndum  rcquirilur  in 
adullis  iiUonlio  sallem  ftabitHalis,  (^uac  fucnt  anlca  cxpressa, 
el  nunqunm  rclraclala.  Aliqui  lamcn  dicunl  sufRccrc  volunlalem 
Ba()lismi  iniplicilam,  qunlis  csscl  in  eo,  qui  hahcrcl  volunlalem 
pcra^cndi  omnia  ad  salulom  ncccssaria. 

2"  Ad  Conlirmalionom  sulHcii  volunlas  habilualis,  eliam  im- 
plicita,  vel,  ut  dicit  S.  Lig.,  interprctatica.  —  Sic  conforri  po- 
lesl  moribundo  scnsibus  dostiluio.  Iloc  tamcn  a  praxi  Ecclesiae 
alionum  osi,  oo  quod  ad  salulcm  Conlirmalio  necessaria  non  sil. 
^  S.  iMj.  n.  81.,  olc.  'a\ 

V  Ad  Poonilonliam  rc(juirilur  intontio  vcl  actualis,  vel  sal- 
lcm  virfnalis;  ncc  proinde  intonlio  babitualis  sulTicil  (b),  — 
S.  Li(j.  n.  82. 


(rt)  S.  Al|>hnnsus  hoc  loro  non  ngit  do  morlhundo  soM>il)Us  «le- 
stituto,  sod  dc  dorniientibus,  ebriis,  vel  lapus  in  amcnliam,  qui 
prius  habuerinl  iiilentionom  .sacramenta  recipiendi,  el  quos  valide 
ea  rocipore  docel  cum  communi^sima.  Quod  si  subdil  cum  Sunrezio, 
iHicilo  iis  sacramenta  coiiforri ;  al  oxripil,  nisi  sint  in  prohabHi  pe- 
rirulo  morlis ;  alias  enim  exprctnndum  tcmpus,  quo  fu.scipirns  j^at 
rationis  cnmpos. 

I)«»  r()nrirm;\liono  voro  hnoc  hnhcl  n.  82.'  :  Ita  etiam  per  lo/un- 
tatrm  intcrpretativam ,  seu  gencralcm  ,  potest  morihundo  semibui 
destituto  conferri  sacramentum  Cunfirmationis ,  ut  dicunt  Lugo, 
Spnrer,  Hlhel,  et  Croix  nim  Con.  (idosl  Coninck,  non  vero  Cone., 
ul  h:ilnMit  <pia»'«liim  S.  Alphonsl  oditionos :  qui  enim  Croix  mullo 
aiili(piior  i\\\vii.i\ssvl  Concinam? ! ) ,  Arriaga,  et  Rernal.  Solus  Averst 
fuit,  qui  ( \n  part.  3.  q.  64.  Sect.  9.  scripsit:  Mon  est  tamen  in  usu, 
ut  hor  sacromentum  pracheatur  tati  sensibus  destitulo  :  quia  non 
confertur  uisi  ab  hpiscopo  et  cum  maicri  solemnitate,  et  non  est 
tnntae  necessitatis,  nec  per  se  institutum  pro  moribundis.  Kt  pulave- 
rim,  H.  Al|)honsum,  (]ui  hanc  cpinioiiom  snltom  apud  Croi\  [^t.ib.  6. 
part.  1.  n.  Kil).^  mrmornlam  \idorat,  no  moiitiono  (piidom  digDam 
oaiii  cxislimassc,  tuiii  (piia  u>u>  coiilrarium  hahfl,  tum  (juia  ralionC5 
illao  vorc  sunt  nculiioao. 

[b^  Noii  sic  int(*Ili;^MMidus  csl  S.  Alphonsus,  (piasi  \ol  acfualis  vcl 
xirtualis  lutonlio  tuiic  adivssc  iMM'Ovsario  d(»bi'al,  (piando  sacramon- 
tuin  porlicilur,  id(\si  ()Uando  conforlur  ab.solutio.  Potuil  onim  quij^ 
piam  prius  .sacramoiitum  potii.vsp  ,  ()iii)(l  tamon  niullo  postca  ipsl 
iam  s(Misibus  dcslilulo  conf(  ratur.  Kl  .si()ui(lem  kahi-  '  dixrris 
inUMilioiKMn,  qw.w  s(MuoI  prius  hal)ila  ,  noc  in  sc  deii  in  ullo 

elToclu  viriulo  jiersoveral,  sod  tautummodo  r^lractata|non  fuil,  pro- 
OCRY  Tom.  II.  11 


152  TRACTATUS 

4'  Ad  Extremam  Unctionem  sufficit  intentio  hahitualis,  vel 
implicita,  seu  interpretativa,  ut  dicunt  communiter  Theologi, 
et^constat  ex  Rituali  Romano,  ubi  de  ea  dicitur:  «  Hoc  Sacra- 
a  mentum  est  praebendum  sensibus  destitutis,  qui  ante  illud 
«  petieruDt,  seu  verisimiliter  petiissent.  »  —  5.  Lig.  ibid. 

5°  Ad  Ordinem  certo  non  sufficit  in  adulto  intentio  interpre- 
tativa,  quia  sine  voluntate  explicila  nullus  adultus  potest  gra- 
vissimam  obligationem  stalus  clericalis  subire.  Sufficere  tanien 
videtur  intentio  habitualis.  In  praxi  autem  requiri  debet  inlen- 
lio  actualis,  vel  sallem  virtualis.  —  S.  Lig.  n.  82. 

6*  Ad  Matrimonium  requiritur  intentio  saltem  virtualis,  quia 
Matrimonium  perficitur  contractu,  ad  quem  deliberatio  et  plena 
voluntas  necessaria  est.  —  S.  Lig.  ibid. 

ARTICULUS  II. 

DE  REQUISITIS  AD  LICITAM  SACRAMENTORUM  RECEPTIONEM. 

Principia : 

231^  _  I.  j^d  Sacramenta  vivorum  licite  et  fructuose  recipien- 
da,  praeter  inlentionem  ea  suscipiendi  praerequiritur  status  gra- 


fecto  in  praedicta  hypothesi  poteris  affirmare,  etiam  habitualem 
inlenlionem  sufficere. 

Verum  senlentia  S.  Aiphonsl  alio  reipsa  spectat,  ut  palam  facit  ra- 
tio,  quam  addit.  Requirilur  (inquit)  intenlio  vel  aclualis  vel  saltem 
virtualis,  cum  ibi  requirantur  pro  materia  actus  poenitentis,  qui  non 
possunt  quidem  haberi  sine  voluntate  sallem  virtuali  recipiendi  sa- 
cramenlum  . . .  iuxta  dicenda  n.  447.  Porro  hoc  loco  non  agit  de 
intentione  uecessaria  ad  recipiendum  sacramentum,  sed  questionem 
facit,  utrum  dolor  elicitus  esse  debeat  cum  infentione  Confessionis. 
Et  ipse  quidem  adhaeret  negativae  potius  sententiae,  quam  affirma- 
livae,  licethanc  absolute  probabiliorem  esse  fateatur:  qua  de  re  suo 
loco  dicelur.  Interim  vero  manifestum  est,  iuxta  posleriorem  hanc 
sentenliam  posse  quempiam  ad  sacramenlum  accedere  non  modo 
cum  viriuali,  sed  plane  cum  actuali  inlentione,  quamvis  dolorem 
antea  eiicitum  ad  confessionem  tunc  non  ordiuaverit.  Ex  quibus 
palet,  sensum,  quo  beatus  Alphonsus  de  intentione  ad  Poenitentiae 
sacramentum  necessaria  disputat,  nihilad  praesentem  de  intentioae 
quaeslionem  spectare.  * 


DE  SACRAVKVriS  IN  fjrNF.RF  163 

liac.  Hacc  cnim  cx  primaria  siia  inslituiione  a  Christo  sunt  or- 
dinata,  non  nd  confrrcnd.im  primam  gratiam,  scd  cius  auprnen- 
luin,  cum  primam  graliam  iam  in  subiccto  siipponanl.  Ilinc  pra- 
viler  pcccanl,  <jui  Sacramcnla  vivorum  in  sliilu  pcccati  morta- 
lis  susripiiint,  ct  pravius  (juidrm  ac  illi,  qui  indigne  ministrant 
aut  conticiunt.  -  -  S.  Ug.  n.  86.  —  Status  autem  praliac  per 
confcssioncm  procurandiis  cst,  si  ad  Kucharistiam  accedcndum 
sil ;  Tci  saltcm  [)cr  contritiourm  pcrfcctam,  si  agatur  de  aliis  Sa- 
cramcnlis,  ul  supra  diriuiii  csl  dc  .Minislro.  Satius  vcro  esl, 
quantum  lifri  polrst,  confcssioncm  omnium  Sacrnmcnlorum  vi- 
voruui  r(H'cpli(mi  pracmillcrc. 

11.  Ad  Sacramenta  morhinrum  ahadultis  licite  rocipicnda  re- 
(IUirunlur  actus  saltem  implicili  Fidci  el  Spei,  iuxla  dicta  Apost. 
ilebr.  11.  6.  :  Credere  opnrtet  accedentem  ad  Deum  quia  est,  et 
inquirentihus  se  reniuncrator  sit.  Hc(piiritur  insupcraclus  dolo- 
ris  dc  pcccalis,  cpiia  milli  ()alur  vcnia  pcccatorum  sine  rclracla- 
lione  aut  dolore  dc  pcccalis  commissis.  Ilaec  autcm  in  Sacra- 
mcnto  Pocnitcntiac  cliam  ad  validitalcm  nccessiina  si:nt,  (|uia 
ad  (lisp(»sili()ncm  pociiilcnlis  pcrlincnl.  —  Trici.  sess.  li.  de 
Poenil.,  i.  —  Suflicil  aulcm  altritio,  ut  dicctur,  uhi  de  his  Sa- 
cranicnlis  in  parliculari  agcndum  eril.  —  .S.  Lig.  n.  81». 

Quaesita: 

232.  —  Qi  ,m;ii.  1*  An  Sacramenta  valide  sed  illicile  susce^ 
pta,  remnto  obice  reviviscanly  seu  gratias  sibi  proprias  pro- 
ducant  (a)  ? 


[a)  llahcs  hic  (pia(\sti()n(^m  dc  sarram(»ntis,  (piac  vnlidn  hal.«Mida 
sint,  scd  simul  informia.  At  vcro  nihil  ropil,  tit  ciusimuli  (pia(*>tio 
coarctctnr  ad  co.s  casus,  In  quihus  homo  Hlicite  ad  ipsum  sacro' 
menluni  accedaL  (!(Milin;;crc  (Miim  p«»lcvt,  ul  \  'nriiti  o!)ircm 

rcpcriat,  (pi;mi\is  sMcramcnlum  l)ona  fidc  i\\\\>  ...  .,...it,  v.  gr..  si 
cx  inadvorlcntia  adiilliis  ad  h;iptisinum  nccedcns  dc  actualihus  pcc- 
catis  nnilo  modo  dolcat.  Imo  h;icc  h\|)othcsi!t  nrcesjuirio  fxigilur» 
ut  iiilcr  tiusmodi  sncr;in)cnl;i  \;vlid:i  .«tcd  informin  cons(»ri  posjtit 
ctiam  s;)cr;\mciiliim  1'ornifrntiae.  Nojpio  onini  valida,  a|(pio  adeo 
idonea  nd  vim  suam  post  rcmotum  olticom  exorcondnm  hnhori  |m>- 
losl  ahs(>luti(»,  (pi;)o  maln  fido  ct  sncrilo};o  conrilonli  imporlila  fuorit. 
Yid.  Card.  I)r  l.ugo  De  Sacnvn.  Disp.  9.  n.  lOO.-IOi.,  el  DePornit. 
Disp.  li.n.  f»8.  71.89. 


164  TRACTATUS 

Resp.  Affirm.  saltem  pro  plerisque  Sacramentis.  Ratio  est, 
quia  per  accidens  tantum  fit,  ut  effectus  proprios  non  producant, 
nempe  propter  obicem ;  et  proinde  effectus  illi  remanent  suspen- 
si,  stante  obice;  hoc  vero  remoto,  animae  applicari  debent. 
Hoc  pro  Sacramentis  characterem  imprimentibus  uti  certum  ad- 
mittitur.  Idem  probabiliter  etiam  dicendum  est  de  Sacramento 
poenitentiae,  et  potiori  ratione  de  Sacraraentis  Extremae  Unctio- 
nis  ac  Matrimonii  quae  stante  eodem  morbo  aut  eodem  con- 
iugio  iterari  nequeunt.  —  S.  Lig.  n.  6.  et  87. 

QuAER.  2'  Quatis  dispositio  requiratur  in  subiecto,  ut  Sacra- 
mentum  informe  remviscafi 

Resp.  Statuitur  communiter  haec  regula  generalis:  requiritur 
eadispositio  quae  deerat,  et  cuius  absentia  causavit  obicem  efr 
fectui  Sacramenti,  seu  debet  praecise  poni  id,  quod  necessario 
requirebatur  in  susceptione  Sacramenti.  Unde,  per  se,  sufficit 
attritio  pro  reviviscentia  Baptismi  et  Extreraae  Unctionis  [a). 
Requiritur  autem  contritio  perfecta,  vel  attritio  cum  confessio- 
ne  pro  caeteris  Sacraraentis,  scilicet  pro  Confirmatione,  Ordine 
et  Malrimonio.  —  Item  si  informis  fuerit  Baptismus  ob  solum 
Fidei  defectum,  reviviscet  per  actum  Fidei  cum  attritione  pec- 
cati  infidelitatis.  Ratio  est,  quia  quemadmodum  inductus  fuit 
obex  propter  carentiam  alicuius  dispositionis  requisitae,  ita  tol- 
litur  per  eiusdem  positionem :  nulla  enim  tunc  superest  ratio, 
cur  effectus  Sacramenti  remaneat  suspensus.  —  ItaS.  Thom. 
3.  part.  qu.  69.  art.  10.  (pro  Rapt.)  —  Lugo^  D.  9.  n.  SO.  et 
seq.  —  Lacroix,  n.  207. 

233.  —  QuAER.  3°  An  sufficiat  attritio,  ut  Raptismus  infor- 
mis  reviviscat,  si  suscipiens  alia  peccata  gravia  commiserit  ? 

Resp.  Nego,  quia  peccata,  post  Baptismum  commissa,  sunt 
materia  necessaria  Sacramenti  Poenitentiae,  et  proinde  remitti 
non  possunt,  nisi  per  illud  Sacraraentum,  vel  per  contritionem 
perfectam  cum  voto  Sacraraenti  Poenitentiae  in  ea  incluso.  — 
Lugo,  D.  9.  n.  55.  —  Lacroix,  n.  207. 

QuAER.  4'  An  liceat  petere  Sacramentum  a  ministro  indigno? 

Resp.  V  Non  licet  sine  causa,  quia  sic  absque  ratione  indu- 
ceretur  minister  indignus  ad  graviter  peccandum.  Hoc  autem 


(a)  Idem  dicendum,  uti  patet,  de  sacramento  Poenitentiae,  si 
contingal  validum  fuisse,  sed  ob  defeclum  doloris  de  quopiam  pec- 
cato  simul  exUtisse  informe.  Vid.  Lugo  l.  c.  in  not.  praec. 


DB  SACHAME.NTIS  I.N  liE.NERE  165 

pcr  sc  illicilum  cst,  quia  carilas  exi^it,  ut  impcdiamus  pccca- 
lum  proxinii,  (juod  facilc  impcdirc  possimus.  —  5.  Lig.  n.  89., 
el  alii  communiter. 

liesp.  2'  Licct  aulem,  si  Sacramenluin  non  possit  facilc  pcli 
ab  alio  SaccTdole,  iwc  possil  farih-  difTiTri  cius  susccplio  ;  ncmo 
cnim  lcnclur  c  iurc  suo  ccdcre,  cuin  ma^'no  incommodo,  ad  li- 
bcrum  pocralum  allerius  impediendum.  Tunc  Sacramenlum  pe- 
lens  permillil  simpliciler  peccalum,  scd  pcccaii  cau.sa  non  esl. 
—  S.  Jj(j.  ihid.  —  Causa  aulem  sufTlriens  foret,  v.  pr.,  prae- 
ceptum  Pascliale  implendum,  vcl  si  quis  sccus  diu  in  stalu  pec- 
cali  morlalis  remantTC,  aul  Communione  privari  deberet,  ctc. 

QuAER.  5*  An  liceat  pelere  Sacramentum  a  ministro  excommu' 
nicalo  vel  haeretico'! 

liesp.  Si  mini.stersit  exconmuinicatus  rj7rtnr/».v,  non  lirel  nisi 
in  cxtrcma  nccessilalc;  si  v<to  sil  tolvralus,  licebit  ctiam  sine 
gravi  causa,  (piia  (]onc.  Consiant.  absolulc  conccssil  tidelibus 
coFnmunicationem  cum  baereticis  toleratis.  —  S.  Lig.  n.  88.  — 
Vide  dicenda  in  Trartatu  de  Censuris. 


FINIS  TRACTATtS  DE  SACRAMENTIS  I.N  GENERE 


TRACTATUS 
DE    BAPTISMO 


Agendum:  V  de  natura,  proprietatibus  et  necessitate  ;  2°  de  materia  et  forma  : 
5°  de  Ministro;  4°  de  subiecto  et  solemnitatibus  accessoriis  Baptismi. 


CAPUT  I. 

DE  NATURA,  PROPRIETATIBUS  ET  NECESSITATE  BAPTISMI. 

234.  —  Vox  Baptismiis  aut  Baptisma  idem  significat  ac  ini- 
mersio  et  lavatio ;  unde  Baplisraus  dicitur  etiam  lavacriim,  quia 
peccata  abstergit. 

Baptismus  detinitur  Sacramentum  regenerationis  per  aquam 
in  verbo.  Sic  Catech.  Bom.  vel :  Est  primum  novae  legis  Sacra- 
mentum,  maximeque  necessarium  ad  spiritualem  hominis  rege- 
nerationem,  a  Christo  institutum. 

A  Bapiismo  aquae,  qui  vocatur  fluminis^  distinguitur  Baptis- 
mus  flaminis  et  sanguinis,  quibus  suppleri  potest  Baptismus 
proprie  dictus,  si  hic  sit  impossibilis.  Prior  est  ardens  deside- 
rium  recipiendi  Baptismum  aquae  cum  plena  conversione  ad 
Deum,  seu  cum  contritione  aut  caritate  perfecta  [a).  Posterior 
est  effusio  sanguinis,  seu  mors  tolerata  pro  Fide,  aut  pro  alia 
virtute  christiana.  Sed  solus  Baptismus  aquae  proprie  Baptis- 


[a)  Desiderium  hic  intelligendum  est  non  explicitum,  quod  prae- 
requireret  notionem  aliquam  realis  baptismi,  sed  implicitum,  etnon 
lam  significat  proprii  nominis  cupidinem,  quam  promplam  volun- 
latem  ea  omnia  praestandi,  quae  a  Deo  praecipiantur.  Quae  prom- 
pta  voluntas  cum  necessario  conlineatur  in  actu  perfectae  contri- 
lionis  seu  caritalis ;  proinde  baplismus  iste  flaminis  r&ipsdi  consi- 
slil  in  conversione  ad  Deum  per  contritionem  seu  charitalem,  quae 
volum  seu  proposiium  aut  implicitum  aul  explicilum  continebit  su- 
scipiendi  baptismum  aquae,  prouti  huius  baptismi  notio  adest  vel 
non  adest  praesens  menti  illius,  qui  slc  ad  Deum  convertitur. 


DE  BAPTISMO  167 

mus  in  re  vocalur.  Hiiplisnius  fliuninis  cl  sanguinis  fiapti.mi  in 
toto  dicunlur. 

235.  ~  Kfl^eclus  Baplisnii  Ircs  num^Tanlur  polissiini ;  nempc 
1'  rciiiissio  percali  orifiinalis  cl  pfccaloruni  aclualiuni,  si  (|uac 
sinl,  [ler  graliac  sanclilicantis  infusioneni;  2*  reniissiu  lotalis 
poenae  acternae  cl  lcniporalis  peccalis  dehilae;  3*  impressio 
cliaracteris,  (pio  baplizalus  si^nalur  lilius  Dei  el  cohaeres  Chri- 
sli,  et  redtlilur  incajiax  n.iptismi  drnuo  suscipiendi.  Conslal 
(juo.id  1"'"  e\  Trid,  sess.  'j.  in  Dccreto  de  pcccalo  ori^'inali ; 
quoad  i"""  ex  Trid.  ihid.  ct  cx  Conc.  Florent.  in  Decreto  pro 
Arnicnis;  quoad  3*"",  cx  Conc.  Florcnt.  ibid.,  el  ex  Trid.  sess.  7. 
de  /taptismo. 

IJaptismus  ifj^ilur  esl  velut  ianiia  Ecflosiae  el  rciini  coolorum. 
lliiic  .si  (piis  non  iui-rit  validt!  haplizatus,  nullum  aliud  Sacra- 
nientuin  valide  recipere  polesl,  quia  Baplismus  ncccssario  est 
primum  omniuni  Sacramentorum. 

Baptismus  a(juae  in  re  vel  in  volo  (a)  est  omnino  neccssarius 
ad  salutpm  nrccssitatc  mcdii  cx  instilutionc  divina.  (^onslat  cx 
vcrhis  (]lirisii,  loan.  3.  li.  :  iYi.vi  r/«i\v  renatus  fnerit  er  aqua  et 
Spiritu  Sancto,  non  potest  introire  in  regnum  Dei.  —  Et  ex 
Trident.  sess.  7.  Can.  5.  de  Baptismo:  Si  quis  diserit  Daptis- 
mum  liberum  esse,  hnc  est,  non  necessarium  ad  salutem,  ana- 
thvma  sit. 

CAIMT   II. 

DE    MATKKIA    Kl    K<»UMA    llAI'TI>Ml. 

ARTICULUS  I. 

I>i:  M  Mi:illA  Tl  >l   m  Mnl  V    I  I  M    IKu\tM  V    IivrTKMI 

s>.  I.  l)e  matena  renwta  Haptismi. 

Prinri])ia : 

236.  —  I.  Materia  valida  Baptismi  cst  sola  acpia  naluralis, 
scu  clcmcntaris,  apla  ad  ahlucniJum.  Est  dc  Fidc.  Constat  1*  e\ 


(a)  luxta  dlcta  in  not.  prjcc.  uitelli^e,  iu  volo  vel  eiplidto  yt\ 

implici:o. 


168  TRACTATUS 

Terbis  Christi,  loan.  3.5.:  Nisi  qui  renatus  fuerit  ex  aqua,  etc. 
—  Constat  2'  ex  variis  Conciliis,  praesertim  ex  Conc.  Florent. 
inDecreto  proArmenis,  et  ex  Trid.  sess.  7.  Can.  2.,  deBaptis- 
mo :  Si  quis  dixerit,  aqiiam  veram  et  naturalem  non  esse  de 
necessitate  Baptismi,  atque  ideo  verba  illa  Domini  nostri  lesu 
Christi:  Nisi  quis  renatus  fuerit  ex  aqua  et  Spiritu  Sancto,  ad 
metaphoram  aliquam  detorserit,  anathema  sit. 

II.  Materia  licita  Baptismi,  extra  casum  necessitatis,  est  sola 
aqua  benedicta  seu  consecrata,  et  chrismale  immixta  iuxta  ri- 
tum  Ecclesiae,  saltem  pro  Baptismo  solemni.  Constat  ex  lure 
can.  fVide  infra,  de  caeremoniis  Baptismi ) .  Peccat  autem  certo 
graviter  peccato  sacrilegii,  qui  absque  gravi  necessitate  utitur 
aqua  impura,  turbida,  aut  feculenta,  licet  talis  materia  sit  va- 
lida.  —  S.  Lig.  num.  102.,  etc. 

III.  In  periculo  mortis,  si  non  possit  haberi  materia  certo  va- 
lida,  debet  adhiberi  dubia,  sub  hac  conditione :  Si  haec  materia 
sit  suf/iciens...  Sn^cii  autem  in  tali  casu  etiam  tenuis  probabi- 
litas  de  valore  materiae,  quia  in  necessitate  succurrendum  est 
proximo  omni  meliori  modo  possibili.  Si  vero  baptizalus  tali 
modo  supervixerit,  habita  copia  materiae  certo  validae,  iterum 
baptizari  debet  sub  hac  conditione :  Si  non  es  baptizatus,  ego 
te  baptizo,  etc.  —  Communis. 

Resohes: 

237.  —  1"  Materia  valida  est  1'  aqua  fontium,  puteorum, 
fluminum,  maris,  stagnorum,  paludum,  lacuum,  cisternarura ; 
2*  aqua  pluvialis,  aqua  resolula  ex  glacie,  nive  vel  grandine, 
quia  servat  eamdem  substantiam,  licet  accidentaliter  immulala 
sit  quoad  colorem,  saporem  aut  odorem ;  ^'•aqua  sulphurea,  vel 
minerahs,  aqua  collecta  ex  vapore,  rore,  vel  eflluens  tempore 
nimboso  ex  pariete,  foHis,  etc. ;  4*  aqua  turbida,  mixta  cum  alia 
substantia,  modo  aqua  sit  materia  vere  et  certe  praedominans, 
ita  ut  iuxta  usum  aut  aestimalionem  hominum  adhuc  aqua  dici 
possit.  —  S.  lig.  n.  103.  ~  Elhel,  n.S.,  et  atii  communiter. 

2"  Maleria  invahda  est  1°  lac,  sanguis,  lacrymae,  sudor,  sa- 
liva,  spulum,  urina ;  2"  vinum,  oleum,  cerevisia,  ius  densum 
exadipe,  etc. ;  3"  lutum,  atramentura;  4*  nix,  glacies,  pruina, 
et  alia  sirailia  nondum  resoluta,  quia  in  hoc  statu  non  sunt  aqua 
naturalis. 


DE  BAPTISMO  109 

3*  Materia  (Jul)ia  est  1*  iusculuin  valde  tenue,  lixivium,  ce- 
revisia  tenuis,  aqua  ex  sale  soluto;  ita  communiter  cum  S.  Lig. 
n.  103. ;  2°  acjua  lluens  e  vite  aliis(|ue  plantis.  —  S.  Lig.  n.  104. 

§.  II.  I)e  malrria  proTima  Itaptismi. 

238.  —  Matcria  proxinia  Baplismi  est  ahlutio,  quae  tribus 
motlis  lieri  potesl,  scilicet  immersione,  aspersione  el  infusione, 
iuxla  praxiin  (Jiversarum  Kiclesiarum,  ita  ut  morali  liominum 
iudicio  hiiplizalus  ccnscalur  esse  lolus.  Conslat  c\  verhis  for- 
raae,  et  perpctua  praxi  Ecclesiae,  necuon  ex  Paulo  Ephes.  -6. 
20. :  Mundans  lavacro  aquae  in  terbo  litae. 

Quaesita : 

239.  —  QuAER.  r  An  possil  valide  baptizari  puer  in  utero 
matris^f 

Resp.  Affirm.  probabitius,  si  puer  attin^alur  aqua  in  utero 
matris  mcdmnlc  ali^iuo  inslrnmcnlo,  (|uia  lalis  infans,  cum  exi- 
stiit  iam  liomo  vialor,  validc  [^otcst  haplizari.  Ncc  ohslal,  (juod 
pucr  adliuc  involutus  sil  in  secundina,  (juia  haec  ccnselur  vclu- 
ti  pars  infantis.  Suh  conditione  tamen  haptizandus  est,  quia  noQ 
constat  certo,  utrum  haptismus  hac  raiione  collatus  sit  validus. 
Proinde  si  pucr  nascaUir,  ilcriim  suh  condilione  haptizandus 
est.  —  .*>.  Luj.  n.  107.  llcccnlius  aulcin  incdiiorum  (jcrilia  aliam 
mcthodum  invexit,  qua  cerlius  pucr  nondum  in  luccm  cditus 
haptizan  potesl.  Inventnm  nimirum  est  instrumentum,  quo  se- 
cundina  discindilur;  et  sic  acjua,  alio  instrumcnto  adhihilo,  ad 
ipsum  focliis  corpus  immcdiatc  tanf:cndum  pcrvcnirc  polesl  a). 

^)lakk.  "r  Ati  valeat  Uaplism^is,  m  a(jua  lantuin  tanijat  vcstes 
aut  crines  baptizandif 

Itesp.  r  Si  a(jua  tangat  tanliim  vcsles,  certo  invalidus  csl 
Baptisinus;  (juia  sic  non  potcst  dici,  homincm  ahlui;  i'  proba- 
bilius  aulcm  validns  cst,  si  a^jua  crincs  taiif^al.  Scd  in  praxi 
tutior  pars  sc(|ucnda  est.  —  N.  Lig.  n.  107.  (/.  3.  —  Ilinc  si 
baptizandus  sit  capillatus,  vel  digitis  sinislrae  manus  cacsancm 
eius  discriminet  Sacerdos,  dum  dextera  aquam  infundil,  tcI  in 
frontc  cum  haplizet.  —  Scav. 


(a)  Coufer  dicla  Vol.  I.  iu  uot.  ad  u.  401.  ubl  de  abortu. 


170  TRACTATUS 

QuAER.  3°  An  valeat  Baptismus  collatus  in  alia  parfe,  quam 
in  capite  ? 

Besp.  Affirm.  probabilius,  praesertim  si  Baptismus  in  parte 
principali  conferatur,  v.  gr.,  in  pectore,  scapulis,  etc...  Atta- 
men  si  necessitas  ad  id  compulerit,  postea,  si  fieri  possit,  ite- 
randus  foretBaptismus.  —  S.  Lig.  ibid.  qu.  4. 

240.  —  QuAER.  V  An  una  vel  altera  gutta  aquae  ad  bapti- 
zandum  sufficiatl 

Jlesp.  Neg.  probabilius,  praesertim  si  aqua  non  fluat,  quia 
nequit  dici  ablutio,  quae  ad  Baptismum  omnino  requiritur.  — 
Ita  communiter.  Attamen  yidetur  esse  materia  dubia,  quae  in 
casu  necessitalis  foret  adhibenda.  —  S.  Lig.  n.  107.  q.  6.  — 
Elbel,  n.  16.  Dicunt  tamen  communiter,  materiam  tunc  esse 
certara,  si  baplizans  motu  digiti  madefacti  partem  corporis  ab- 
lueret.  —  S.  Lig.  ibid. 

QuAER.  5°  An  trina  ablutio  ad  Baptismum  requiratur? 

Besp.  V  Certo  non  requirilur  ad  validitatem  ;  unica  enim  suf- 
ficit,  ut  quis  censeatur  vere  ablutus.  —  Ita  omnes  cum  S.  Thom. 
part.  3.  quaest.  66.  art.  8. 

Besp.  2°  Requiritur  autem  ad  b'ceitatem,  et  quidem  sub  gra- 
vi,  ubi  praescribitur  haec  trina  aquae  effusio,  ut  in  Bituali  Bo- 
mano.  Haec  tamen  de  Baptismo  solemni  intelligenda  videntur. 

ARTICULUS  II. 

DE  FORMA  BAPTISMI. 

241.  —  Forma  Baplismi  est:  «  Ego  te  baptizo  in  nomine 
Palris  et  Filii  et  Spiritus  Sancti.  »  Sic  definivit  Conc.  Trid. 
iuxta  illud  31atth.  28.  19. :  Euntes  ergo  docete  omnes  gentes  ba- 
ptizantes  eos  in  nomine  Patris  et  Filii  et  Spiritus  Sancti  ^.  Apud 
Graecos  autem  dicitur:  «  Baptizelur  servus  Christi,  in  nomine 
Patris,  etc.  »  Yel:  Baptizatur  servus  Cbristi,  etc.  Haec  forma 
est  valida  ex  inslructione  Eugenii  lY  ad  Armenos;  sed  in  soJa 
Ecclesia  Graeca  licita  esl. 


-1  Plures  Tlieologi,  inter  quos  S.  Alphonsm,  sentiunt  vfiiiiale  esse  omissionem 
vocis  Amen  in  fine  formae  Baptismi,  quae  tamen  vox  non  reperitur  in  Rit.  Rom. 
Quaeritur  ergo  utrum  atUiibencla  sit,  vel  omittenda?  Resp.  S.  C.  Rit. :  Strictim  itl 
catu  tervetur  Riluale  Romanum  (9  luuii  ^855.  Cochinchinae). 


DK  BAPTISMO  171 

Mulliplicilcr  hacc  formn  viliari  polest,  sivc  accidontalilcr,  si- 
TC  subslaiilialiler,  ul  supra  dirliim  esl  in  Tract.  de  Sacramentit 
in  gpnere,  n.  198. 

Oiiiissio  vcrhi  erjo  noii  perliiiet  ad  essenliam  formae,  ner  ex- 
cederel  pcccaliiin  veiiuile.  —  S.  iuj.  n.  111.  -  Idrm  dicrndum 
vidclur,  sallem  probabUius,  de  omissionc  coniunctionis  et,  prac- 
scrlim  si  semcl  lanlum  omiltatur,  el  antc  tertiam  personam  prac- 
ponalur.  Idem  eliam,  probabHius,  dt!  verbo  in,  licrl  plures  pra- 
\es  Tlieolo;;i  contradicaiil.  Caetera  autem  verha  omnino  ad  va- 
liditatem  retiuiruntur. 

Quaesila : 

242.  —  OiAKR.  r  An  valiila  sit  forma  fiaplismi,  si  ilicalur: 
/''(/0  te  baptizo  in  nominc  Sanctissimae  Trinit.itis,  cet  in  nomine 
Chrisli? 

hesp.  ad  l"""  Nfg-,  sallem  probabilius,  quia  in  tali  forma  non 
sal  disliiicte  expriniiintiir  siiif:iila«'  pcrsonae  Sanriac  Trinitatis, 
siquidem  vo\  Tnnitas  limtuin  cotifusr  el  impticite  per>onas  si- 
gnilical;  Chrisiusautem  voluil  ut  r/jA/i/if/fexprimerentur,  proul 
patct  ex  .Vattfi.  c.  nttimo.  —  Ita  communiter.  —  S.  Lig.  n.  111. 

Resp.  ad  2"'"  ?ieg.  eliam  a  fortiori,  quia  nullatenus  e\pri- 
niitur  Trinitas  per  -'-  in  nominr  Vhristi.  —  Ita  omnes  saltem 
iiuin"  post  S.  Thomam,  3.  part.  qu.  66.  art.  61.  et  conslal 
ex  lure  can.  in  c.  Si  reoera,  30.  de  Cousecral.  Dist.  4.  — 
S.  Lig.  n.  11-2. 

Oi  AKii.  i'  .\n  valrat  Itaptismus,  si  formae  consuetae  addatur: 
ct  iii  iioiiiinc  l)«»al.i('  M.iriar  Vir^inis? 

Itrsp.  |)i>im;.Micndiim  cst:  Non  valet,  si  quis  hoc  faciens  in- 
lendat  liaptismum  confcrre  in  iiomine  healae  Virpinis,  Irihuen- 
do  scilicct  talihus  nominihus  vcram  edicaciam  iii  Hapti.smi  va- 
lorcm.  -—  Secus  vcro,  si  id  facial  cx  iniportuna  devolionc.  — 
S.  Lig.  n.  111. 

CAPUT  III. 

DE    MIMSTRO    BAPTISMf. 

Minister  Baptismi  alius  esl  on/inflriii.v.  cl  alius  extraordina- 
r\us.  Itcruiii  Ministcr  cxlraordinarius  csl  duplcx:  ncmpc  Mini- 
slcr  sotemmtatis  cl  necessitatis. 


172  TRACTATUS 

Principia : 

243.  —  I.  Omnis  et  solus  Sacerdos  yi  suae  ordinationis  est 
minister  ordinarius  Baptismi.  Constat  exyariis  locis  luris  can. 
et  ex  Conc.  Florent.  in  Decreto  unionis,  necnon  ex  uniYersali 
Ecclesiae  praxi. 

II.  Diaconus  est  Minister  extraordinarius  et  solemnitatis,  id 
est,  valens  sotemniter  baptizare,  sed  tantum  ex  delegatione,  et 
de  gravi  causa.  Constat  exlurecan.^  et  Pontificali  romano,  seu 
ex  instructione  Episcopi  ad  Diaconos  in  ordinatione,  etc. 

III.  Quilibet  homo  ratione  utens,  sive  vir,  sive  mulier,  sive 
catholicus,  sive  haereticus,  sive  fidehs,  sive  infidelis,  est  Mini- 
ster  extraordinarius  Baplismi,  ita  ut  semper  valide,  et  in  neces- 
sitate  etiam  licite,  baptizare  possit.  Eruitur  ex  iisdem  fontibus 
ac  supra  in  1*  principio  diclum  est. 

IV.  Licet  omnis  Sacerdos  vi  ordinationis  potestatem  habeat 
baptizandi,  non  potest  tamen  ea  licite  uti,  etiam  privatim,  extra 
casum  necessilatis,  nisi  iurisdictionem  ordinariam  vel  delega- 
tam  habeat.  Constat  ex  lure  can.  et  ex  Rit.  Rom.  de  Baptismo. 

Resolves: 

244.  —  1'  Nec  Parochus,  nec  Episcopus,  absque  commissio- 
ne,  extra  suam  dioecesim  vel  parochiam,  vel  intra  eam  ahenos 
hcite  baptizat.  Ideoque  peccant  etiam  parentes,  qui  sine  licentia 
sui  Praelati  alteri  deferunt  suam  prolem  baptizandam,  siquidem 
ius  Parochi  violant.  —  S.  Lig.  w.  114. 

2°  Peregrini,  vel  vagi,  possunt  baptizari  in  qualibet  Eccle- 
sia,  quam  elegerint.  Si  mulier  casu  pariat  in  pago  non  suo,  pro- 
les  ab  illius  pagi  Parocho  est  baptizanda,  nisi  forte  ille  pagus 
a  pago  proprio  parum  distet.  —  S.  Lig.  n.  144. 

3"  luxta  communiorem  et  probabiliorem  sententiam  possunt 
omnes  recipere  Baptismum  et  alia  Sacramenta  a  Parocho  loci, 
ubi  iam  quasi-domicilium  contraxerunt.  —  S.  Lig.  n.  115. 

4°  Exlraneus  autem  baptizari  potest  de  Hcentia  sive  expressa, 
sive  ralionabiliter  praesumpta  proprii  Sacerdotis.  —  S.  Lig. 
n.  IIS. 

5'  Possunt  Religiosi  baptizare  in  casu  necessitatis,  vel  de 
eadem  Parochi  et  proprii  Superioris  licentia,  cum  nulla  lege 
hoc  prohibeatur.  •—  S.  Lig.  ibid. 


DE  BAPTISMO  173 

Quaesita : 

245.  —  QuAER.  r  Quis  ordo  servandus  sit  inter  Ministros 
Baptismif 

Hrsp.  In  Hituali  Romano  sic  habclur:  «  Si  aflsit  Saccrdos, 
a  Diacono  pracferalur,  Diaconus  Subdiacono,  Clericus  laico, 
a  et  Tir  foeminac,  nisi  pudoris  gratia  deccat  foemiDam,  potius 
«  quam  "virum,  baplizare  infanlfm  non  omnino  editum,  'vel  nisi 
«  mclius  foemina  sciret  formam  et  modum  baplizandi.  »  Vide 
S.  Lig.  num.  11". 

QuAER.  2"  Anpeccet  mortaliter  laicus,  qui  in  necessitate  prae- 
sente  Sacerdote,  baptizat? 

Itpsp.  A/firm.  cum  senlenlia  communi.  Kalio  est,  (juia  yerc 
tunc  usurpal  iiis  Sareniolis,  cui  e\  {mlcslatc  Ordinis  commissum 
cst  munus  baplizandi.  Ideo  etiam  Sacerdos  ipsc  graviter  pecca- 
rel,  si  laico  adnunistrationem  cederet.  —  S.  Lig,  ibid. 

246.  —  QuAER.  3*  An  peccet  graviter  laicus  baptizans  coram 
Diacono? 

Jiesp.  Controvertitur.  I*  Sentemia  probabilis  aflirmat;  (piia 
Diaconus  cx  vi  ordinationis  ad  naplizandum  depulatur,  licet  ex 
praxi  actuali  Ecclesiae  solemniler  baptizare  non  possil,  nisi  gra- 
y'\  de  causa  et  cum  Parochi  licenlia. 

II'  Skntk>tia,  paritrr  probabitis,  nepat,  quia  Diaconus  ba- 
ptizans  in  casu  uccessitatis  sim*  cummissione  non  baptizal  ex 
onicio,  scd  eodcm  niodo  ac  Clericus  inferior  vel  laicus.  — 
S.  Lig.  ibidem,  dicil  utrauKpie  senlentiam  probabilcm  csse. 

CAPUT  IV. 

DE  StBIKi  TO   nvPTIsvi. 

Subicctum  Baptismi  est  omnis  cl  solus  honio  viator  nondum 
ba[)lizatus. 

Hesolves: 

247.  —  r  Valiile  baplizanlnr  infantes,  ilcm  perpotuo  amcn- 
les,  cpii  nunquam  usi  sunt  ralionc,  i-i  proinde  censenlur  eius- 
dem  condilionis  ac  infantes.  Si  aulem  aliquando  ralione  usi  fue- 
rinl,  probabilius  uod  valel  Uaplismus,  dim  aDlc  amcDliam  ilium 


174  TRACTATUS 

peliverinl.  In  praxi  tamen  ii  sub  conditione  essent  baplizandi, 
tum  quia  nonplane  constat  eosBaptismum  non  postulasse,  luna 
etiam  quia  iuxta  plures  satis  est,  si  quis  habuerit  Yoluntatem 
suscipiendi  omnia  ad  salutem  necessaria.  —  Be  Sacram.  in  ge- 

nere^  n.  228. 

2'  Si  dubium  sit,  an  infans  vivat,  baptizandus  est  sub  con- 
ditione.  Hinc  recte  censent  generalim  Theologi,  omnes  foetus 
abortivos  semper  esse  baptizandos  sub  conditione,  si  mvant; 
maxime  cum  hodie  vigeat  opinio  communiter  a  peritis  rece- 
pla,  nempe  foelum  ab  inilio  conceptionis,  vel  saltem  non  multo 
post  (a)  aniraa  informari. 

V  Yalide  baplizatur  is  quem  Minister  putat  esse  alium  ;  imo 
licet  sit  foemina  quam  putat  esse  masculum,  quia  praesentem  et 
non  alium  baptizare  intendit. 

4°  Valide  plures  simul  baptizantur  hac  forma:  Egovos  bapti- 
zo,  modo  simul  abluantur.  Sed  extra  necessitatis  casum  hoc  il- 
licitum  est. 

Quaesita : 

24g,  _  QuAER.  V  Anfllii  infideliim  licite  possint  baptizarif 
Resp.  V  A/prm.  in  sequentibus  casibus,  scilicel  1*  si  habeant 
usum  rationis,  et  consentiant,  etiamsi  parentes  repugnent ; 
2*  si  parentes  defecerint  a  Fide,  ut  sunt  haeretici ;  quia  Eccle- 
sia  ius  habet  ad  parenles  coercendos;  3°  si  tilii  sint  mox  mori- 
turi,  quia  urget  necessitas,  nec  uilum  timendum  est  periculum; 
4*  si  unus  parentum  consentiat,  altero  reluctante.  —  S.  Lig. 
n.  127. 

Resp.  2°  Neg.  in  caeteris  casibus,  v.  gr.,  si  uterque  parens 
reluctetur,  el  tilii  mansuri  sint  in  potestate  parentum ;  ratio  est 
perversionis  periculum.  Constat  ex  Decreto  S.  Congregationis 
S.  Officii  1703.  Et  pro  Hebraeis  in  particulari  constat  ex  Consti- 
tutione  hdii  UI.  —  S.  Lig.  num,  132. 


(a)  Opinlo  haec  media  inter  duas  sententias  (quarum  altera  stallm 
a  conceplione,  alia  ad  quadraginla  aut  etiam  octoginta  dies  anima- 
tiouem  statuit)  eorum  videtur  esse,  qui  rationes  utriusque  opposi- 
tae  senlenliae  nunquam  aul  noverint  aut  intellexerinl,  quique  idcir- 
co  ncc  rationes,  quae  ad  mediam  illara  viam  lerendam  eos  impule- 
rint,  assignare  possint. 


I)E  UAPTISMO  \1o 

QuAER.  2"  An  Baplismus  aliquando  repeti  possil  rel  debeat! 

Resp.  Potesl  ct  dehel  repcti  sub  condilioni',  ({uoties  aJe^t  ali- 
quod  diihium  non  sperncnduni  de  cius  valore;  secus  itcrari  non 
potcsl  sinc  pcccalo  f^ravi,  (juia  conntus  minislrandi  Sacranun- 
tum  suhicclo  inciipaci  sacrilcgiuiu  csl.  fitcole  dicta  supra , 
n.  200. 

249.  —  Qlaer.  3*  An  infantes  ejpositi  sint  baplizandi? 

Resp.  A/prm.  si  isti  cxpositi  fuerint  ahsjjuc  trsiimonio  Bap- 
tismi  collati,  nisi  aliunde  conslcl  cos  rilc  hnptizatos  fuisse.  Si 
vero  expositi  sint  cum  sthcdula  allcslanlc  ipsos  fuissc  haptiza- 
tos,  conlrovertitur.  Sementia  communior  cl  cerior  docet,  hos 
omnes  sub  conditione  hafilizandos  esse.  —  S.  Lig.  n.  133. 

Quaer.  i*  Ansint  rebaplizandi  infantes  sive  ab  obstetricibus, 
sive  a  lairis  baplizati'? 

Resp.  yr(j.,  nisi  adsil  prohahilis  suspicio  erroris  in  collato 
Ba[»tismo.  lla  communissima  ct  vera  sentcnlia,  ini(|uit  5.  Lig. 
n.  13G.,  uhi  dccisioncm  S.  Congr.  commemorat. 

QiAER.  .*)*  An  baptizali  ab  harretiris  rrbaptizari  drbrant"} 

Rrsp.  Ccrlum  csl  dc  Fidc  rs  Trid.,  validum  cssc  Baptismum 
collalum  ah  hacrcticis,  (piando  omnia  rcipiisila  ad  Sacramcn- 
tum  adiiihcnlur.  Scd  mcriio  [lutanl  communitcr  Theologi,  puc- 
ros  omnes  haptizatos  a  minislris  protcstanlihus  esse  sub  condi- 
tione  ha[iliz;iiidos ;  cjuia  diihilari  dclM-l  dc  iiiatcria,  forma  cl  in- 
tcntionc  taliiim  minislrorum,  ((ui  hoc  Sacramcnlum  absolute 
neccssarium  uon  ludicant.  —  S.  Lig.  n.  137.  ^a]. 


(o)  Ad  doctriniim  de  subiecto  baplnimi  spectant,  (|uae  de  monslrit 
inidit  S.  Alplioiisus  I.ih.  G.  n.  12S.  :  Quando  fuKjuil  dubitatur,  an 

mon^tium  sit  hoiho,  baplizaudum  ubutlule,  si  caput  iit  /.•; :, 

licet  membra  sinl  fnina  ;  sub  condilione  rero,  si  cupul  iii  ,i 

et  membra  huniana  ;  et  hoc  quidem  si  prodieril  ex  mnytessu  riri 
cum  foeminn.  .\(im  si  pyndieril  rx  viro  cun  '   >  "  -  /  incredibile 

pnto),  lunc  biiptiznri  srwpfr  drberet  svb  cvr  u%,  si  ex  foe- 

Piina  el  bntlo;  lunc  enim  nullo  wodo  baptiznnilum,  qnia  nnn  descen- 
derrl  r.r  Kdom.  ulpole  non  ronrrplum  ex  semine  riiili.  .Vd  (|nac  ad- 
vcrlc,  poslrcnium  coiis»»cl;irium  forc  lc^iiinium,  sislaiualur,  fuclum 
eiusmodi  iiou  jioss»'  Ihiiu.iii;ic  imluriic  i>.sc  piirlicipiMii.  .\{  si  ai.irr 
supjioiias,  couscclarium  iiou  valct ;  (|uippe  e\  cu  quod  li.ius  tlici 
non  |iosM'l  .Vd.ic,  sohmi  stMpnrrlur,  rum  ikmi  haberc  pcccaluut  oii- 
^iiialc,  .sciuiidum  ca  (juuc  ct  S.  Tliomas  hiilicl  I.  2  7.  81.  ari.  I  , 
et  2.  Disp.  31.  7.  1.  art.  2.  ad  3.,  nou  vero  cum  uou  iudigcre  s.in- 


176  TRACTATUS 

CAPUT  V. 

DE  SOLEMNITATIBUS  ACCESSORIIS  BAPTISMl,  NEMPE 
DE  PATRINIS  ET  CAEREMONIIS. 

ARTICULUS  I. 

DE    PATRINIS. 

Pairini  sunt  quasi  patres  spirituales,  qui  baptizatum  de  sacro 
fonte  levant,  et  in  se  eius  curam,  defectu  parentum,  suscipiunt. 

Principia : 

250.  —  I.  Debet  adhiberi  sub  gravi  saltem  unus  patrinus  in 
Baptismo  solemni,  sivevir,  sive  mulier  sit,  nec  possunt  adhibe- 
ri  licite  plures  quam  duo.  Sic  statuit  Conc,  Trid.^  sess.  24.  c.  2. 


clificatione,  quae  ex  sola  gralia  esse  potest.  Prosequitur  S.  Alphon- 
sus:  Quod  si  haheat  memhra  hominis  geminata,  et  dnhitetur,  num> 
sit  unus  homo,  an  duo,  duplex  baptismus  conferendus  est,  unus  ahso- 
lute,  alter  suh  conditione  in  ea  parte,  qua  membra  apparent  imper- 
fectiora.  .  .  .  Deinde  remlttit  ad  Rituale  Romanum ,  in  quo  haec 
habenlur:  In  monstris  vero  haptizandis,  si  casus  eveniat,  magna  cau- 
tio  adhihenda  est ;  de  quo,  si  opus  fuerit,  Ordinarius  loci,  vel  alii 
periti  consulantur,  nisi  mortis  periculum  immineat.  Monstrum  quod 
humanam  speciem  non  praeseferat,  haptizari  non  dehet :  de  quo  si 
duhium  fuerit,  haptizetur  suh  hac  conditione:  Si  tu  es  homo,  ego  te 
baplizo,  etc.  Illud  vero,  de  quo  duhium  est,  una  ne,  an  plures  sint 
personae,  nonbaptizetur,  donec  id  discernatur :  discerni  autem  po^ 
test,  si  haheat  unum  vel  plura  capita,  unum  vel  plura  pectora ;  tunc 
enim  totidem  erunt  corda  et  animae,  hominesque  distincti '  et  eo  casu 
singuli  seorsum  sunt  baptizandi,  unicuique  dicendo :  Ego  te  ba 
plizo,  elc.  Si  vero  periculum  mortis  immineat,  tempusque  non  sup- 
petat,  ut  singuli  separatim  haptizentur,  poterit  minister,  singulorum 
capitibus  aquam  infundens,  omnes  simul  baptizare  dicendo :  Ego  vos 
bapUzo  in  nomine,  etc.  .  .  .  Quando  vero  non  est  certum,  in  monstro 
esse  duas  personas,  ut  quia  duo  capita  et  duo  pectora  non  hahet  bene 
dislincla;  tunc  debet  primum  unus  absolute  baptizari,  etpostea  al- 
ter,  hoc  modo  :  Si  non  es  baptizalus,  ego  le  baptizo,  elc. 


DE  BAPTISMO  177 

de  Itpformationc.  Si  aulem  Parochus  plurp?,  f]unm  duos,  palri- 
nos  adniillprrt,  pravilfr  pcccnrol;  ciiiia  l.iodprcl  praoroptum  Ec- 
clesiac  sul»  f:ravi  imposilum,  ne  mulliplicentur  cognationcs.  — 
S.  Lig.  n.  ITji.  in  fine. 

II.  Ul  quis  sil  vere  palrinus  requirunlur  sequenles  conditio- 
De»:  r  ul  usum  rationis  liahoal,  el  ipse  sil  baptizalus;  2*  ul  a 
parrntihiis  vel  Paroclio  fuerit  dcsip;natus  ut  palrinus;  3*  ut  lan- 
gal  baptizaluin  pcr  sc,  \v\  sallrni  [)cr  alium;  4'  ut  hahcal  ve- 
rum  animum  munus  palrini  gercndi.  —  5.  Lig.  n.  Ii6. 

Quarsila: 

2.'>1.  —  QiAF.n.  1*  Ouaenam  sint  obligationes  patrinorum? 

Resp.  Tcnontur  adimplcrc  ofTicium  magislri  in  casu  nccessi- 
talis,  seu  deficientihus  lilioli  parcntihus.  Ilinc  tcncntur  instruere 
baplizalum  circa  Fidcm,  morcs,  ohligationcs  varias,  elc.  Ab 
omni  aut«'iii  ohli^Mtionc  solvunliir,  qiiando  priidcntcr  pracsume- 
repossiinl,  (jiiod  haptiziitiis  dili^rcntiT  a  parcntihus  instruatur. 
—  S.  Lig.  n.  H7. 

QuAKR.  2*  An  in  Baptismo  privato  patrinus  necessario  adfn- 
bni  debvnfi 

lirsp.  .V^f/.,  (juia  non  vidclur  rcriuiri  ah  Ecclcsia ,  nisi  pro 
Baplismo  solcinni.  .Mtanicn  cliam  in  Baptismo  privato  udhihcri 
polcsl,  cl  laudahilius  adhibctur.  Ita  communiter.  —  S.  Lig. 
n.  147.,  qiii  taincn,  n.  140.,  probabilius  ccnsct  in  boc  casu  non 
contrahi  spiritualcm  cognalioncm. 

Qlakh.  :V'  An  patrini  possint  esse  duo  mares,  aut  duae  foe- 
minae^t 

Resp.  AVf/.,  quia  Trid  slaluil  posse  adhiberi  ad  summum 
duos  palrinos,  nempc  virum  el  focminam.  Sed  prohahile  esl  essc 
tantiim  vcnialc,  si  ila  liat.  Pliircs  tanicn,  cum  llnnac.,  esse  mor- 
lalc  opinaniiir.  —  lloc  vcrius  vidctur,  ail  .V.  i\g.  n.  155.,  si  pa- 
trini  csscnt  divcrsi  scxus  ac  infans,  (juia  sic  multipluarcntur 
cognalioncs,  (juod  Tridcnlinum  prohibcre  voluil;  sccus  si  cssenl 
eiusdem  sexus. 

252.  —  QiAKR.  4*  \n  ynlwnus  miisculi,  si  U)  i  •(>  m{,  drbcat 
esse  masculus,  el  forminar  focmina? 

Resp.  ^eg.  probab\tius\  quia  Tr\dn\t.  dicil:  Siverir  sire  riiti- 
l\er\  ergo  indiscriminalim  vir  aul  mulier  adbiberi  polesl.  — 
S.  Lig.  ibidem. 

QiAER.  5*  (Juinavi  prohibeantur  essr  patnnif 
0CR\  T<>//i.  //.  12 


178  TRACTATUS 

Resp.  Yalide  quidem,  sed  illicite,  sunt  patrini  sequentes : 
r  Abbas  et  Monachus,  seu  Religiosus  etMonialis  cuiuslibetOr- 
dinis ;  2*  coniuges  respeclu  coniugum,  et  parentes  respectu  G- 
liorum;  3*  omnes  qui  sunt  pravis  moribus  et  perdita  fama,  ut 
haeretici,  etc.  —  S.  Lig.  n,  156. 

NOTA.  Sacerdos,  collato  Baptismo,  monere  debet  patrinos  de  susceptis  obliga- 
tionibus  et  de  coutracta  cognatione  spirituali.  —  De  cognatione  autem  ista  per 
Baptismum  contracta  dicemus  ubi  de  impedimentis  matrimonii. 

ARTICULUS  II. 

DE  CAEREMONIIS  BAPTISMI. 

Mortale  est  omittere  caeremonias  omnes  Baptismi,  aut  ali- 
quam  ex  iis  notabilem,  quia  tunc  yiolatur  praeceptum  graye 
Ecclesiae. 

Resolves: 

253.  —  1'  Seclusa  necessitate,  mortale  est  baptizare  sine 
Chrismatis  unctione,  quia  haec  specialem  et  gravem  habet  si- 
gniticationem.  —  S.  Lig.  n.  141. 

2°  Mortale  est,  extra  necessitatis  casum,  solemniter  baptiza- 
re  cum  aqua  non  consecrata,  quia  huiusmodi  omissio  in  caere- 
moniis  Baptismi  valde  gravis  est.  Probabilius  etiam  idem  di- 
cendum  est,  si  agatur  de  Baptismo  privato,  ut  censent  Salmant., 
Roncaglia,  Diana.  Attamen  oppositam  tenent  sententiam,  nec 
improbabiliter  Lacroix  n.  263.;  Gobat;  S.  Lig.  ibid.,  et  in  Hom. 
apost.  n.  S. 

3"  Mortale  est  sine  necessitate  baptizare  extra  Ecclesiam,  ni- 
si  proximum  immineat  mortis  periculum,  vel  aliud  magnum  ad- 
sit  incommodura.  —  S.  Lig.  n.  142. 

4°  Mortale  est  omittere  unctionem  olei  catechumenorum,  vel 
alia  sirailia ;  quia  est  materia  gravis,  saltem  ex  fine  Ecclesiae, 
sicut  coraraixiio  aquae  cum  vino  in  sancto  Eucharistiae  Sacra- 
mento.  —  S.  Lig.  n.  141. 

Quaesita : 

254.  —  QuAER.  r  Si  Baptismiis  solemniter  collatus  depre- 
hendatur  invalidus,  an  etiam  caeremoniae  repetendae  sintl 


DE  BAPTISMO  1711 

Resp.  Conirovertitur.  I)uj>lex  est  sententia  probabilis.  Indc 
caeremoniae  non  sunl  nccessario  ropelcndae:  suadcndum  lamcn 
cst  ul  rcpclaiilur,  si  al)Sf|uc  srandalo  vcl  infamia  ficri  jxjsvii. 

QuAER.  2*  Ouomodo  intelligenda  prohibitio  utenJi  chnstnate 
veteri,  seu  alterius  anni? 

Itcsp.  r  Kigorose  sumenda  esl,  quando  chrisma  novum  ha- 
betur.  (iraviler  igilur  pcccarct  Sacerdos  (jui,  chrismate  reccnli 
poslhahilo,  vclcri  utcrclur. 

Resp.  2'  Liccl  aiilcm  in  Baplismo  solcmni  uti  chrismale  anni 
praccedcnlis,  usfpicdum  chrisma  reccns  consccratum  accrpium 
fucril.  If^ilur  omitli  non  dchct  chrismatis  et  olci  unctio,  cx  eo 
((uod  olea  rcccns  l)cncdicla  non  adlmc  hahcri  polucrint,  ncc  eo- 
rum  dcffctus  ratio  cst  Bapti^mum  dilTcrcndi  ad  aliud  tcmpus, 
(|uantumvis  hrcve.  —  Ita  coulra  non  paucos,  cx  dccisionc  rc- 
ccnli  S.  Comjr.  Rit.,  daia  die  10  Scplenib.  18*i9,  in  Cadurcen. 

NOTA.  Iirnriiirtio  fnnti»  liii[>(isii)ali^  in  Saliliato  ^aiirto  firri  «Irlict  rum  cbri»- 
nmle  prarrriK-nli»  anni,  ni^i  Carotlini  olra  rrrrntia  ^ibi  r«inipartr«  p<>tui«rii,  n*c 
debrt  umitti  infutio  rlirisniatii  et  olri  UMiuriluni  aliuii  arripiatur.  —  /la  tx  de- 
eiiione  ('ornjr.   Hit.   nuulo  ritala. 

2;)5.  —  QuAER.  V  An  interrogationes,  quae  ex  Rubrica  Itit. 
Romani  patrinis  farifndae  sunt,  timjua  vernacula  fieri  possinff 

Resp.  .>></.,  scd  omiiiii  iwn  dchciil  prout  in  Rit.  Romano  ia- 
ccnl.  Sic  nupcrrime  S.  Comjr.  Rit.  die  12  Aug.  18ji,  i>i  l.ucw- 
nen.  —  Caetcrum  nihil  ohstal  (juominus  vcrnacula  linpua  cxpli- 
centur,  (|uac  pcrtincnl  ad  ipsum  Sacramcnlum  Baplismi.  -  Ita 
ex  rrsponso  S.  C.  S.  (f/f.  ad  Yicarium  apost.  Sianiens.  30  Apri- 
lis  18U8. 

APPK.NDIX 

nE    OPEllATlO^h    CAESAIIEA. 

In  ordine  ad  tfaptizandum  infantem  nondum  natum. 

Opcratio,  scu  sectio  cacsarcu  in  lioc  cun8islit,  quod  uterus 
inatris  f^ravidac  apcriatur,  ut  foclus  cx  co  cxtrahalur.  Duplcx 
praccipii.i  nuaoin»  (Hciirni.  Milrii  nn  \r\  niinndo  ticn  possil. 
aut  dchc.ii. 

2.*)f).  —  QiAER.  r  .\n  vel  quando  firrt  pnssitf 
Rcsp.  Slalucndac  vidcntur  si»(|ucnlcs  rcpulao  : 


180  TRACTATUS 

P  Rpgula.  Mortua  matre,  certum  est  posse  fieri  operationem 
caesaream,  et  quidem  statim  ac  de  eius  morle  constat.  Admo- 
nendus  tamen  est  loci  Praefectus,  seu  Praepositus,  el  adhibendi 
sunt  testes  ab  ipso  approbati  tum  ad  mortem  recognoscendam, 
tum  ad  maiorem  rei  certitudinem,  ac  praesertim  ne  operationis 
auctor  tanquam  homicidii  reus  traducatur.  Ratio  autem  cur  fieri 
possit,  evidens  est:  si  quid  enim  obstaret,  esset  periculum  pro 
matre;  sed  ex  hypothesi  de  eius  morte  certo  constat  ex  iudicio 
-virorura  peritorum  et  prudentium ;  et  aliunde  salvari  potest  vita 
spirituah"s,  imo  forte  et  temporahs  infantis.  —  \ide  Gangiamila 
in  opere  cui  titulus:  Emhriologia  sacra. 

II*  Regula.  Vivente  matre,  numquam  Hcite  fieri  potest  ope- 
ratio  caesarea,  quoties  adest  periculum  seu  proximum  seu  pro- 
babile  mortis  matris  ex  ipsa  secuturae,  quamvis,  ea  non  facta, 
mater  et  proles  certo  periturae  sint.  Ratio  est,  quia  esset  dire- 
cte  matrem  occidere,  quod  nunquam  licitum  esse  potest.  —  Ita 
S.  Thom.  3.  part.  qu.  68.  art.  11.  ad  3.  ubi  dicit:  «  Non  debet 
homo  occidere  matrem  ut  baptizet  puerum.  »  —  S.  Lig.  n.  106. 
—  Ilinc  fieri  non  potest  operatio,  quando  deest  chirurgus  valde 
peritus,  nec  quando  mater  adeo  est  morbo  debilitata,  ut  opera- 
tio,  alias  non  periculosa,  sit  periculum  mortis  proximum  ex  cir- 
cumstantiis  inductura,  etc. 

257.  —  III*  Regula.  Vivente  matre,  licite  fieri  potest  opera- 
tio  caesarea,  positis  his  circumstantiis,  scilicet  V  si  illa  natura- 
liter  parere  non  possit,  aut  moritura  sit  antequam  pariat,  cum 
maximo  periculo  mortis  infantis  priusquam  baptizari  potuerit; 
2'  sl  ex  iudicio  chirurgi  periti  absit  proximum  mortis  matris  pe- 
ricuhim.  Potest  autem  abesse  tale  periculum,  si  mater  sit  robu- 
sta,  ut  conslat  ex  iunumeris  exemphs,  et  sententia  communiori 
medicorum  et  chirurgorum,  quorum  ars  nostris  praesertim  tem- 
poribus  multo  provectior  et  perfectior  evasit.  —  Tide  Embriolog. 
sacra,  lih.  3.  c.  9.  —  Elbel,  n.  60.,  etc.  —  Ratio  patet;  nul- 
lum  enim  est  periculum,  vel  saltem  valde  leve  et  remotum, 
atque  adeo,  si  forte  mors  sequatur,  per  accidens  tantum  subse- 
qui  videbitur. 

258.  —  QuAER.  2°  An  vel  quando  fieri  debeafi 

Resp.  V  Mortua  matre,  certo  est  facienda,  sub  gram,  in  omni 
casu,  et  etiam  invitis  aut  reiuctantibus  parentibus  vel  propin- 
quis,  si  fieri  possit;  quia,  ex  lege  caritatis,  omni  cura  et  labore 
salus  aeterna  infantis  procuranda  est.  —  Ita  S.  Thom.  ihid.  ubi 
addit :  Si  tamen  mater  mortua  fuerit,  vivente  prole  in  utero, 


I)E  IiAi'lI>MO  181 

debct  aperiri,  ut  puer  baptizilur.  —  Sic  cliam  slaluil  H\t.  Hom. 
lluc  [jracscrliiii  valcl,  si  iiniuiiieal  lt'iii|)U3  parlu!) ,  (|uia  cuin 
foclus  bil  rol)U:)lior,  maior  spes  illuiu  baplizaudi  alTulfcct. 

.\oii  idco  praclcrmillcuda  csl  opcralio,  si  coguoscalur  malrcm 
a  hrcvi  lcuiporc  cssc  gravidam  ;  ({uia  cx  mullis  cxcmplis  coq- 
slal,  aniiiialiuiiciii  foelus  licri  paulu  posl  couccplioucm.  -  Mde 
Embrioloij.  sacra,  lib.  \.  c.l. 

NOTl.  Scdilln  fiirt  •iUiilTniin  r*l ,  iil  rrf^ni  iit.Ti  ilrfiiiir  l»r  <rrt  rdir  rali>U .  ii»- 
ijuetliiiii  fat  ta  furnt  operatio  j  M'cas  foitu  iufani  facilius  c  tita  ccJrrrt,  ■oi««|uani 
baptiuri  potueril. 

2.'i9.  Resp.  2*  Viventc  inatro,  cliam  facicnda  esl  operalio, 
si  e\  iudicio  pcritorum  Don  possit  infans  aliler  baptizari.  Matcr 
autem  lenctur  per  se,  el  speculatice  loquendo  sub  gravi,  illaiu 
pati,  si  licri  pussit  siiic  [^roxiiiiu  morli^  |)('rirulo.  Ualiu  csl,  (juia 
tcuctur  ([uudiibct  incummudum  tcm[)oralc  [lali,  ad  vitam  spiri- 
lualcm  ct  actcrnani  infantis  scrvandam.  lloc  se([uitur  e\  lege 
generali  carilatis.  —  Ita  communiter  cum  Hlbel,  n.  60.  —  S.  Lig. 
ibid.     -  Embriolog.  sacra,  /.  3.  c.  4. 

Dixi:  per  se  rt  speculative  Inqurndo;  nam  in  praxi  Confcssa- 
rius  cavcrc  dcbct,  uc  ur^cat  malrcm  sub  yravi  obli^Mtiunc,  ob 
Dimiuin  [)criculum,  uc  conscnsum  ncfcaudo  moriatur  in  stalu 
pcccati  murtalis;  el  sic  volcndo  salvare  vitam  spiritualcin  in- 
hiDtis,  damnclur  i[)sa  matcr.  Satis  igitur  crit  illam  adbortari  ad 
iocisiuni  cunscnlicndum. 

Cactcrum,  cum  conslct  cx  praxi  sacpissime  supcrvivcre  foe- 
tum  matri  dcfunctae,  afful^ct  magua  spcs  illum,  ca  murtua,  t)a- 
ptizandi,  ct  [iroinde  minor  obligatio  incisionis  fariendac  pro  ma- 
Ire  subsc^piitur. 

NOTA.  Matrr  non  trnrlur  «uhire  nperallnnrro,  ■!  noo  f«cU  operalione,  ip«« 
«lU  iuilit  rtnr  prrilnra  ;  i|ui«  nrmo  Irnrtar  mediit  rtlraor<Iinarii«  i>t  Ura  •rJaw 
Titaiii  iirrvarr.  —  Si  ■utriii  inoiiira  l«ntuiu  apeA  •••«t  »rr*^ni)«r  prolit,  nMlrr  pM* 
t«l  (|ui«leiu,  ■eil  non  tearretur  ■ubire  opentiunem,  ^oia  rariUa  non  •«leo  «rget  *m 
UnU  Inrrrtituiiinr  rtentu^.  —  Itti  rummumilrr  cuin  A*.    Lig.  ihid. 

C«rtrrum,  ri  nuva  mniicorum  artr,  iuf«u*  uioralilrr  cerlo  l>«ptii«ri  pule»!  ia 
■Uro  ntilri»  initrumenli  ■tiruiu»  ope,  al  •upra  Jirlam  e»t,  ^aio  aJ  opertlioDMB 
cacurraai  recurrriuium  >it  (a). 


(a)  Conf.  sup.  dicta  vol.  I.  in  nol.  ad  n.  lol.  ubi  de  aborlu. 

Kl.MS  THACTATIS   DE   BAPTISMO. 


TRACTATUS 
DE   CONFIRMATIONE 


260.  —  Contirraatio  defiaitur,  Sacramentum  novae  legis  quo 
per  chrisraatis  unctionem,  sub  certa  yerborum  forma,  datur  ba- 
ptizatis  plenitudo  Spiritus  Saiicti  ad  firmiter  credendura,  et  ad 
Fidem  intrepide  confitendara. 

Constat,  Confirraationem  esse  verum  Sacramentum  a  Bapti- 
smo  distinctum  1*  ex  definitione  Ecclesiae.  Sic  enim  EugeniusIY 
in  Decreto  Fidei :  Per  Baptismum  spiritualiter  renascimur ;  per 
Confirmationem  augemur  in  gratia,  et  roboramur  in  fide.  — 
Yide  etiam  Trid.  sess.  7.  Can.  1.  de  Confirm. ;  2°  ex  eo  quod 
inveniantur  in  ea  tria  essentialiter  requisita  et  sufficientia  ad 
orane  Sacramentum,  scilicet  rilus  exterior,  promissio  gratiae, 
et  institutio  Christi.  Etenim  1"  ritus  exteriorhabetur  in  rebus  et 
verbis,  seu  in  materia  et  forma ;  2°  promissio  et  etiam  ipsa  col- 
latio  graliae  habetur  Act.  8.  17.,  ubi  dicitur,  quod  Petrus  et 
loannes  missi  Samariara  ad  confirmandos  fideles  iam  baptizatos, 
imponebant  super  eos  manus,  et  accipiebant  Spiritum  Sanctum; 
3'  institutio  divina  satis  intelligitur  ex  ipsa  polestate,  qua  Apo- 
stoli  post  Baptismura  per  impositionera  manuura  conferebant 
Spiritum  Sanctura;  id  enira  ex  propria  auctoritate  non  poterant. 

Quandonam  autem  institutum  fuerit  hoc  Sacraraentura,  non 
constat.  Probabilius  institutum  est  post  resurrectionem,  quando 
Christus  dixit  Apostolis  (loan.  20.  21.) :  Sicut  misit  me  vivens 
Pater,  et  ego  mitto  vos,  etc,  dum  eis  dedit  plenam  potestatem 
episcopalem  in  corpus  mysticum  Ecclesiae.  luxta  alios  Christus 
instituit  Sacramentum  Confirmatiouis  in  coena  post  ipsara  Eu- 
charistiae  institutionera. 

Agendum;  \°  de  materia  et  foruia  Confirmationis ;  2°  de  eius  Ministro;  5"  de 
eiasdem  subiecto. 


DE  CO>'nRMATIO>E  m 

CAPIJT  I. 

DE  MATERIA  ET  FORMA  CONFIRMATIOMS. 

ARTICULUS  1. 

DB  MATERIA  CONFIRMATIOniS. 

201.  —  1.  Matcria  rcmola  Confirnialionis  c>t  chrisma  c\  olco 
oli\arum  cl  halsamo  confcclum,  el  ab  Episcopo  bcncdiclum.  — 
Ita  communiter,  el  conslal  ex  Conc.  Florent.  in  Decreto  de  Sa- 
cramentis.  Dici  eliam  polest,  malcriam  rcmotam  parlialem  esse 
maiium  Episcopi  formaliler  lalcm,  qualcnus  scilicct  imposilio 
nianus  csl  matcria  proxima  parlialis,  ul  mox  dicclur. 

II.  Malcria  i)ro.rima  csl  unrlio  chrismalis  conlirmandis  appli- 
cala  ab  huius  Sacramcnli  Minislro  pcr  manus  impositioncm. 
Constat  e\  Dcclaralione  Bcncdicli  XIV,  Episl.  encycl.  Es  quo 
primum,  uhi  iladicil:  Quod  ilafjue  extra  conlroversiam  est,  hoc 
dicatur:  nimirum  in  Ecflesia  latina  Confirmationis  Sacramen- 
tum  conferri^  adhibtto  sacro  chrismatc  sive  olto  olivarum  bal- 
samo  commixto,  et  ab  Episcopo  benedicto,  ductoque  signo  Cru- 
cis  per  Sacramcnti  Ministrum  in  fronte  suscipientis,  dum  idrm 
Minister  formae  verba  proftrt. 

Eff^o  malcria  pn)\ima  (j)nlirmalionis  non  consislil  partiali- 
ter,  ul  olim  volchanl  plurcs,  in  ^'cncrali  imposilionc  manus 
ab  Episcopo  in  oiudcs  conlirmandos  facla.  —  Vide  5.  Lig. 
n.  Uii.  in  fiue. 

fjuaesila: 

202.  —  ()tAER.  1*  An  balsamum  de  necessitate  Sacramenii 
requiraturf 

Hesp.  .Kffirm.  prohabtliu^,  ul  vidflur  e\  Dccreto  Eugenii  FY 
pro  Armrnis,  ubi  dint.  C.oiilirmalionis  inatcriam  csse  chrisma 
confcclum  c\  olco  et  balsamo.  Suflicil  aulcm  halsamum  cuius- 
cunnpic  rcf^ionis,  ct  in  ca  sola  qiianlilalc,  quac  satis  est,  ul  sui 
odorcm  darc  possit,  ncc  est  ncccssarium  ut  omnibus  olei  parli- 
bus  misceatur.  —  S.  Lig.  n.  102. 


184  TRACTATUS 

Qdaer.  2"  An  chrisma  debeat  necessario  esse  benedictim? 

Resp.  V  AffirmaDdum  absolute  est,  si  sermo  sit  de  necessi- 
tale  praecepti.  —  Ita  omnes  cum  S.  Lig.  n.  163. 

Resp.  2*  Affirmandum  etiam  videtur,  si  sermo  sit  de  neces- 
sitate  Sacramenti.  Id  enim  suadet  praxis  constaus  Ecclesiae,  et 
Decretum  Eugenii  IV,  ubi  legitur  materiam  Contirmationis  esse 
chrisma  benedictum.  —  Ita  communiter  cum  S.  Lig.  ibid.  — 
An  vero  chrisma  debeat  necessario  esse  benedictum  ab  Episco- 
po,  dicetur  infra,  loquendo  de  Ministro. 

263.  —  QuAER.  3°  An  chrisma  debeat  necessario  esse  illius 
anni  ? 

Resp.  Hoc  non  requiritur  de  necessitate  Sacramenti,  quia  si- 
ve  sit  vetus,  sive  novum,  materia  non  mutatur  essentialiter,  ut 
patet ;  sed  requiritur  ex  praecepto  Ecclesiae.  Hinc  peccaret 
graviter  Episcopus,  qui  confirmaret  cum  chrismate  veteri  noa 
confeclo  hoc  anno.  In  hunc  enim  finem  novum  chrisma  conse- 
cratur  in  Coena  Domini,  vetere  combusto.  —  S.  Lig.  n.  163., 
et  alii  communiter. 

QuAER.  4°  An  oleum  debeat  necessario  esse  olivarum  ad  va- 
lorem  Sacrameniif 

Resp.  Affirm.  Ratio  est,  quia  hoc  proprie  oleum  dicitur.  Hinc 
oleuni  ex  aha  materia  confectum,  v.  gr.,  ex  nucibus,  non  est 
materia  valida,  quia  non  venit  simpliciter  sub  nomine  olei.  — 
Ita  communiter  cum  S.  Thom.  p.  3.  qu.  72.  art.  2.  —  S.  Lig. 
n.  162. 

264.  —  QuAER.  5°  Quomodo  unctio  fieri  debeaft 

Resp.  Debet  fieri  poliice  dextro  Episcopi  per  modum  crucis 
in  fronte  confirmati.  Valida  tamen  foret  unctio,  si  alio  digito 
Episcopi  fieret,  et  etiarasi  esset  digitus  manus  sinistrae,  quia 
vere  fieret  per  impositionem  manus  episcopalis.  Peccaret  ta- 
men  Episcopus,  qui  id  siue  necessitate  ageret,  quia  recederet 
a  praxi  universali  Ecclesiae;  quamquam  non  appareat,  inver- 
sionem  dictae  caeriraoniae  pertingere  ad  gravem  culpam.  — 
S.  Lig.  n.  165.,  et  alii. 
QuAER.  6°  An  unctio  medio  instrumento  valide  fieri  possitf 
Resp.  Neg.  Ratio  est,  quia  deficeret  immediata  impositio  ma- 
nus  Ministri,  quae  exdiclis  omnino  requiritur.  Nec  dicas,  quod 
Extrema  Unctio  valide  ministretur  medio  instrumento ;  nam  in 
illo  Sacramento  impositio  manus  non  requiritur  ad  valorem,  si- 
cut  in  Confirmatione.  —  S.  Lig.  n.  166.,  et  alii  communiter. 


DE  CONKiaMATIONE  185 

ARTICULUS  II. 

DB  FOBMA  COFIRMATIOMS. 

26j.  —  Forma  Sacramcnli  Confirmalionis  consislit  in  his  ver- 
bis:  Signo  te  signo  crucis,  et  confirmo  te  chrismate  salutis,  in 
nomine  Palris  et  Filii  et  Sjjiritus  Sancti.  —  Sic  dennivil  Euge- 
nius  IV  io  cilalo  Dccrclo.  —  Conslal  eliani  ex  conslanli  Eccle- 
siae  [)ra\i. 

Pcr  vcrha,  signo  te  signo  crucis,  significalur,  quod  sirut  mi- 
les  insi^^Miihus  ducis  sui  oriiari  solet,  ila  homo  per  hoc  Sacra- 
mentum  cruce  exterius,  et  characlere  iuvisihili  intcrius  lanijuam 
sif^no  mililari  Chrisli  sif^nclur.  —  Pcr  verha,  confirmo  te  chris- 
mate  saluds,  cxprinnlur,  (piod  homo  pcr  hoc  Sacramcnlum  in- 
slar  alhlclat*  cxlcrius  chri>malc,  iulcrius  vcro  Spirilu^  S.iucli 
gralia  t't  rohore  ungalur.  —  Pcr  rchqua  aulcm  vcrha,  in  nomi- 
ne  Patris,  clc,  exprimilur  causa  principahs  cflicicns  plcniludi- 
nem  rohoris  s[)irilualis,  (piac  csl  Sanctissima  Trinitas;  simulque 
pracci[)uum  Fidci  chrisliiinac  my.slcrium,  ([uod  cl  honiinihus 
iu  Ha[)lismo  crcdcndum,  cl  iu  hoc  Sacramculo  lcucudum  cl  pa- 
lam  proliicndum  [)ro[)ouilur.    -  5.  Thom.  qu.  72.  art.  4. 

Quaesita : 

266.  —  OiAF.n.  1*  Ouarnam  rerba  huius  fnrmae  sint  essrn- 
tialia*i 

liesp.  Ad  validitalcm  sunl  omnino  esscnlialia  se(|ueniid,  sci- 
liccl,  r  verhum  confirmo,  nisi  alio  verho  syuonymo  suj)- 
plcalur;  2*  c\[)rfs>io  Sanrtissimae  Trinitatis,  ul  iu  B.i[»tisn)o; 
y  vcrhum  te,  (|uo  suhicclum  SacrauKMili  dcsifrnalur ;  4*  verha 
signo  te  signo  crucis,  necnun  verha  chrismate  salutis.  Dicerc 
autcm  corroboro  pro  confirmo  vcl  sanctificationis  |)ro  salulis^ 
es.sct  laiilum  mulalio  accidcnlalis.  —  5.  Lig.  n.  168.,  cuiii  a/m 
communitrr. 

Qi  AKH.  2*  An  valeat  haec  forma  apud  Graecoi  usilata  :  Si- 

GNACn.l  M  DO.M  SplUITLS  SaNCTI? 

Resp.  Affirm.  cum  seutcniia  communi  Thcologorum.  Scusus 
enim  cst,  hoc  signo  donantur  munrra  Spintus  Sancti,  omisso 
verho  more  (Iraccorum.  Sccus  ducndum  forcl,  (iraccos  Sacra- 
juculum  Couiirmalionis  uon  hahcrc,  ([uod  valdc  durum  csl.  Cou- 


186  TRACTATUS 

stat  insuper  ex  Declaratione  Benedicti  XIV  in  Epistola  encyclica : 
Ex  quo  primum,  ad  Episcopos  ritus  Graeci,  1  Martii  1756.  — 
Apud  S.  Lig.  n.  164. 

CAPUT  II. 

DE  MINISTRO  CONFIRMATIONIS. 

267.  —  I.  Solus  Episcopus  est  Minister  ordinarius  huius  Sa- 
cramenti,  Ila  declaravit  Innocentius  III  et  Conc.  Trid.  sess.  7., 
Can.  3.:  Si  quis  dixerit,  sanctae  confirmationis  ordinarium 
Ministrum  non  esse  solum  Episcopum,  sed  quemvis  simpticem 
Sacerdotem,  anathema  sit. 

II.  Simplex  Sacerdos  confirmare  potest  tanquam  Minister  ex- 
traordinarius  ex  delegatione  speciali  Summi  Pontificis.  Constat 
ex  praxi  Ecclesiae  in  variis  locis,  et  ex  Bulla  BenedictiXIV:  Eo 
quamvis  tempore.  —  Yide  S.  Lig.  n.  170.  —  Sed  Sacerdos  uti 
debet  chrismate  ab  Episcopo  benedicto.  Constat  ex  Decreto  Eu- 
genii  IV,  ubi  dicitur  materiam  Confirmationis  esse  chrisma  ab 
Episcopo  benedictum. 

Quaesita : 

268.  —  QuAER.  V  An  Papa  etiam  simplici  Sacerdoti  delega- 
re  valeat  potestatem.  conficiendi  chrisma^i 

Controvertitur.  AfBrmant  non  pauci  cum  S.  Lig.  n.  163.;  at 
plures  alii  negant. 

QuAER.  2"  An  Episcopus  possit  confirmare  fideles  non  sub- 
ditos  ? 

Resp.  V  Quoad  vatiditatem,  omnes  confirmare  potest,  ut  se- 
quitur  ex  Ordinis  potestate. 

Resp.  2"  Quoad  liceitatem,  non  potest  confirmare,  nisi  qui  in 
sua  dioecesi  reperiantur;  et  peccaret  graviter  confirmando  etiam 
suos  subditos  in  alia  dioecesi,  quia  confirmatio  est  exercitium 
iurisdictionis  fori  externi,  quod  peragi  nequit  sine  licentia  Or- 
dinarii  loci. 

Potest  autem  confirmare  extraneos  in  sua  dioecesi,  quia  nisi 
aliter  constet,  semper  praesumitur  tacitus  consensus  aliorum 
Episcoporum.  —  Sic  probabitius  et  communius.  —  S.  Lig. 
num.  173. 


DE  CONFIBMATIONE  187 

2G9.  —  Qlaer.  V  Qnandonam  Episcopus  teneatur  confir- 
mare  ? 

liesp.  r  Tcnelur  confirniare  pctenles,  quolies  commode  po- 
lesl,  si  ad  aliud  UMiipus  proximum  dilTerrc  noqueal. 

liesp.  '2*  Tenclur  eliam  ali<|uolies  opporlunilalcm  suis  subdi- 
lis  praebere  hoc  Sacramenliim  suscipicndi.  Ilinc  peccarel  gra- 
"viler,  si  longo  lempore  a  Conlirmalione  confcrenda  ab^linerel, 
T.  gr.,  per  octo  aut  decem  annos,  nec  dioecesim  circumiret, 
sallem  per  praecipua  loca,  nisi  morali  impossibiliiale  cxcusare- 
lur.  —  S.  Lig.  n.  175.  —  LarroiT,  n.  388.,  et  alii  commnniter. 

QuAER.  4*  An  pcccet  gra>'ilrr  Hpiscopus  omitteus  confirmare 
morihundnm  petentem  Sacrawntum? 

Resp.  AVgf.,  sallem  probabiliter.  Ralio  cst,  quia  cum  hoc 
Sacramenlum  uon  sit  uecessarium  ad  salulein,  excusat  incom- 
niodilas,  (|ijae  adessel  pro  Episcopo,  adcundi  argrolos  in  pro- 
pnis  domiciliis  decumhenlcs.  Praxi  eliam  communi  confirmalur. 
—  S.  Lig.  n.  175.  —  Lacroix^  n.  390.  (a). 

CAPUT  111. 

DE  SUBIECTO  COFIRMATIOMS. 

Suhierlum  Sarrnmonli  Conlirmalionis  csl  omnis  ol  solus  ho- 
mo  baptizalus  ol  noiidum  conlirmalus,  oliam  caron»;  usu  ratio- 
nis.  Conlirmalio  onim  porlicil  viiam  spirilualom,  quae  in  Bapti- 
smo  accipilur,  ol  pro  omnibus,  ut  Raplismus,  institula  est. 

iNoTA.  y.i  pr«\i  (]rn<'ralim  in  K«r1r«ia  fijjrnt»-,  non  «unl  ronlirniamli  ptirri  «|ai 
a«nni  rationi»  «tlrpti  non  ■uiil,  niti  iJ  (rrat  Irgilima  lorurum  rao*urluJo,  al  fil 
i|>uJ  Grierus  et  in  lliipaoia  [h). 


(a^  Ex  iis,  quno  hoc  loco  alTort  Lacroix,  c («H'  -r-  probabHiut 
Kjiiscopum  in  c;»su  non  porcaro  graxilor  ;  ;)r«  r  aulem  uec 

le>i  culpa  teneri,  (|uniMlo  incommodita.H  excusel.  t  irum  vero  pra- 
xis  rowfhuni^  sit  non  miiilslramli,  quando  commode  tierl  possll, 
diccre  non  ausim. 

(6)  Advertenda  tnmen  sunt ,  (pine  (DeSynod.  Ub.l.  Cap.  10. 
ti.  H.'  in  hanc  rom  srnltil  lUMinMrtus  XIV.  Si  Fpiscopus  (Intjuil)  in 
suh  Consiiiutionibux  diceret,  paralum  teeste  ad  conferendum  Mcrt- 


188  TRACTATUS 

Quaesita : 

270.  —  QuAER.  r  An  vel  qualis  sit  obligatio  pro  fidelibus 
Sacramentum  Confirmationis  recipiendi  ? 

Besp.  V  Non  est  obligatio  de  necessitate  raedii.  Nam  etiam 
persolum  Baptismum  haberi  potest  remissio  peccatorum  etTita 
aeterna. 

Resp.  2°  luxta  S.  Lig.  est  obligatio  sub  gravi  de  praecepto 
divino,  saltem  decurrente  vita,  et  data  opportuna  occasionej 
idque  probat  ex  Declaratione  Benedicti  XIV  in  Bulla:  Etsipasto- 
ralis,  de  ritibus  et  dogmatibus  Graecorum,  ubi  ait,  §.  3.  n.  4.: 
«  Monendi  sunt  (qui  non  sunt  confirmati)  ab  Ordinariis  locorum, 
«  eos  gravis  peccati  reatu  teneri,  si  cum  possunt  ad  Confirma- 
«  tionem  accedere,  illam  renuunt  ac  negligunt  ». 

Notat  tamen  Scavini  verba  Bened.  XIV  non  concludere  pro 
omnibus ;  quia  Pontifex  loquitur  tantum  de  invalide  confirmatis 
a  Presbyteris  graecis,  qui  ideo  renuebant  de  novo  ad  Confirma- 
lionem  accedere,  quia  primam  ut  validam  habebant.  Unde  ade- 
rat  hic  ratio  particularis  eos  obligandi  ad  Sacramentum  Confir- 
mationis  suscipiendum,  nempe  ut  errorem  sic  retractarent. 

QuAER.  2"  Quid  agendum  in  dubio  an  aliquis  sit  confirmatus^i 


menlum  Confirmafionis  pueris  et  infantibus  baptizatis,  sed  constitu- 
tis  in  mortis  periculo ;  aut  iuberet ,  ut  sibi  sacramentum  Confirma- 
tionis  ministraturo  in  hoc  vel  illo  loco  suae  dioecesis  exhibeantur 
pueri  et  infantes,  cum  facilis  ad  eos  in  posterum  sibi  non  sit  fulurus 
accessus  vel  propter  sui  ingravescentem  aelatem,  vel  propter  eorum 
distaniiam  a  civilate,  aut  propter  itineris  difficultatem ;  nihil  profe- 
cto  in  huiusmodi  Constitutionibus  synodalibus  videretur  reprehenden- 
dum.  .  .  .  Tria  tamen  advertere  debet  Episcopus :  primo  ne  in  sua 
Coristitutione  quidquam  dicat,  quo  insinuare  videatur  necessitatem 
seu  praeceptum  suscipiendi  sacramentum  Confirmationis  in  ea  aeta- 
te  et  statu:  secundo  ut  sacramentum  adminisfret  eadignitate,  cui 
consulere  voluit  Ecclesia,  cum  illud  negavit  infantibus  ante  adeptum 
usum  rationis  .  .  . :  tertio  tandem  ne  postquam  paratum  se  dixit  ad 
Conftrmationem  conferendam  omnibus  pueris,  positis  in  vitae  discri- 
mine,  libenter  accurrat  ad  nobiliores,  sibique  bene  visos,  et  ire  de- 
trectet  ad  pauperes,  aliosve  deinfima  plebe:  hoc  siquidem  fieret  cum 
accepiione  personarum,  et  multorum  scandalo. 


DE  CONFIRMATIONE  18f 

Rfisp.  Polest  sub  condilionc  dcnuo  confirmnri,  ul  palel  ex 
diclis  in  Trart.  de  Sarrament.  in  grnere,  n.  206.  Scd  ad  id  oon 
tonolur,  si  quis  vorc  prohabilitcr  crodat,  se  iam  Sacramontum 
reropissc.  —  S.  Lig.  Ilntn.  apo.st.  n.  i8. 

271.  —  QuAEB.  3'  Quaenam  disposiliones  in  confirmandi^ 
reqmranturl 

Rrsp.  Sunl  scqucntcs : 

1*  (Ihnrnrior  hnptismnlis  nd  vnlidilnlom  Sacramcnli,  el  insu- 
por  in  adullo  inlontio  Sacrainonlum  rccipieudi,  ul  conslal  cx 
dictis  de  Sarramentis  in  genere,  n.  230. 

2*  Status  pralinc,  quia  Confirmalio  esl  Sacramonlum  vivo- 
rum.  Ounproptor  qui  conscius  cst  pcccati  mortalis  ad  Sacra- 
monluin  roonitonliao  rocurroro  dohot,  nisi  pcrfoctc  contoratur. 
Mos  gonoralis  ost,  ut  nullus  conlirmotur,  nisi  schedulam  Parochi 
chiroixrapho  subsipnatam  cxhihoat. 

3*  Ut  confirmandus  rudimonlis  doctrinac  christianac  imhua- 
tur,  pracsortim  iis  quao  sunt  dc  nccossitatc  modii,  ct  (|uae  spe- 
ctant  ad  Sacramonta  Pocnitonliac  ot  Conlirmalioni^.  -  Ita  com- 
inunitrr. 

QuAER.  4*  An  confirmandus  drbeat  esse  ieiunusf 

Rrsp.  Nrg.^  atlonta  consuotudinc  hodicrna.  Leges  enim  ca- 
nonirac,  fjuao  iciunium  priiosorihobant  ad  rccipicndam  Confir- 
mationom,  in  dosuoiudinom  nhicrunt.  Idcirco  otiam  invaluit  usus 
conforondi  illud  Sacramontum  tcnq)ore  vosportino.  —  5.  Lig. 
n.  181.  in  finr,  et  alii. 


PIMS  TRACTATUS  DB  COMFIRMATIONE 


TRACTATUS 
DE   EUCHARISTIA 


Veneranda,  miranda  et  sumnie  adoranda  est  SS.  Eucharistia ; 
est  enira  velut  compendium  omnium  mysteriorum,  quae  divina 
sapientia  et  infinita  honitas  et  misericordia  Dei  excogitavit  at- 
queperfecit,  ad  hominum  saiutem  et  sanctificationem  operan- 
dam,  iuxta  illud  Psalmi  CX.  4.  5. :  Memoriam  fecit  mirabilium 
suorum  misericors  et  miserator  Dominus ;  escam  dedit  timen- 
tibus  se. 

Hinc  S.  Augustinus  exclamat,  Tractatu  26.  in  loann.:  «  0 
«  Sacramentum  pielatis  1  0  signum  unitatis !  0  vinculum  cari- 
«  tatisl  Qui  vult  vivere,  habet  unde  vivat.  Accedat,  incorpo- 
«  retur,  ut  vivificetur.  » 

Eucharistia  considerari  potest  vel  ut  Sacramentum,  vel  ut  Sa- 
crificium.  Hinc  pars  duplex  praesentis  Tractatus. 


PARS  PRIMA 

DE  EUCHARISTIA  UT   SACRAMENTO. 


Agendum  \°  de  natura  et  efficacia ;   2°  de  materia  et  forma  ;   5°  de  Miiiis- 
tro  5  4°  de  subiecto  Eucharistiae* 


CAPUT  I. 

DE  NATURA  ET  EFFICACIA  EUCHARISTIAE. 

Definitur  Eucharistia :  Sacramentum  Corporis  et  Sanguinis 
Christi,  sub  speciebus  panis  et  vini  ad  spiritualem  animarum 
refectionem. 


DE  ECCnARISTIA  191 

Ve),  Sacramentum  novae  legis  a  Christo  Domino  institutiim 
ad  sj)iri(ualrm  animae  refectionrm,  in  quo  Corpus  et  Sanguis 
Chnsli  vere,  realiter  et  substantialiter  continentur  sub  speciebus 
panis  et  vini.  Conslat  ex  Conc.  Trid.  sess.  13.  c.  2.  et  3. 

Statuenda  de  fide. 

272.  —  I.  In  Sacramcnto  Kucliaristiae  Chrislus  cst  realiter 
praoscns  corpore  et  anima,  una  ciim  divinilale.  Con.<»lat  T  cx 
verbis  promissionis  SS.  Eucliaristiae  apud  !oan.  6.  52. :  Pa- 
nis,  quem  ego  dabo,  caro  mea  est  pro  mundi  vita,  etc...;  2*  ex 
verhis /;i.v/i7j//io«i'.v  .SS.  Kucliarisliar  in  ullima  cocna,  }fatth.  26. 
26.  :  lloc  est  corpus  meum,  ctc.  ;  3*  c\  tota  tradilionc,  nccnon 
cx  dcfinitione  Ecclesiae ;  sic  enim  Trid.  sess.  13.  Can.  1.:  Si 
quis  negaverit  in  sanctissimae  Eucharistiae  Sacramento  conti- 
neri  vere,  realitei'  el  substantialiter  Corpus  et  Sanguinrm  una 
rum  anima  rt  divinitatr  Doinini  nostri  Irsu  Christi,  ac  proinde 
totum  Christum,  sed  disrrit  lantummodo  csse  in  eo,  ut  in  signo 
vel  figura,  aut  virtule ;  analhrma  sit. 

II.  Iii  Sacramcnlo  Eucharistiae  totus  Chrislus  continetur  suh 
ulraciuc  spccie,  et,  facta  scparalione,  in  qualihct  spccici  parle 
s^ltcm  scnsihili,  ct  rpiidcm  pcrmancntcr. 

Ilinc  Chri.slus  conliuctur  lanlum  suh  allcrulra  specie,  quao- 
tuni  suh  utra({uc ;  tanlum  in  minima  partc  ulrius(]ue  spcciei, 
saltcm  facta  scparationc,  (pianlum  in  partc  maiori,  vcl  in  spe- 
cic  intc^ra.  Corpus  i^ilur  Christi  inlcfjrum  hahclur  suh  specie 
vini,  haud  sccus  ac  suh  spccic  panis.  Ouamviscnim,  vi  vcrho- 
rum,  Corpus  suh  spccic  panis,  cl  San^uis  suh  spccie  vini  pona- 
tur,  totum  tamcn  Corpus  indivisim  suh  singulis  speciebus  cxi- 
stil.  Halio  est,  quia  Corpus  Chrisli  cum  sit  vivum,  omnes  eius 
parlcs  vi  niiluralis  concomitantiac  sunl  inscparahiles,  siquidem 
Christus,  rrsurgens  ex  mortuis,  iam  non  morilur,  ul  ait  .Vpost. 
Roin.  6.  9.  Divmilas  (pio(|uc  suh  ulratpic  spccie  exislit  propler 
admirahilcm  unioncm  hyposlaticam,  (pia  corpus  et  animn  pcr- 
sonae  Vcrhi  coniun^unlur.  Dc  his  omnihus  c(»nslal  ex  Tridml. 
sess.  13.  c.  3.  et  Can.  1.  rt  3.  llcm  c\  Dccreto  Conc.  /7o- 
rent.  ad  Armenos. 

III.  In  S.icramcnto  Eucharisliae  dnlur  vern  trnnsuhstnnlia- 
tio,  seu  renlis  conversio  totius  suhstnntiae  pnuis  et  vini  in  Cor- 
pus  cl  san<;uincm  Christi,  itn  ut,  peractn  consecratione,  nihil 
de  pane  ct  vino  rcmanent ,  solis  speciebus  cxceptis.  Constnt 


192  TRACTATUS 

V  ex  Scriptura  sacra,  nempe  ex  yerbis  Christi :  Boc  est  corpus 
meum,  etc. ;  significant  enim  haec  verba  simpliciter  materiam 
praesentem  esse  Corpus  Christi,  nec  essent  simpliciter  vera,  si 
remaneret  subslantia  panis  simul  cum  corpore  Christi ;  2"  ex 
tota  traditione,  et  ex  definitione  Ecclesiae  in  multis  Conciliis, 
praesertim  in  Trid.  sess.  13.  Can.  2. 

Quaesita : 

273.  _  QuAER.  V  Quamdiu  Christus  maneat  realiter  prae- 
sens  in  Eucharistiaf 

Resp.  Remanet,  quamdiu  species  remanent  integrae;  desinit 
vero  sub  eis  inesse  statim  ac  species  ita  corrumpuntur,  ut  iuxta 
hominum  aeslimalionem  non  videantur  esse  panis  el  vinum.  — 
Tuuc  vero  ex  lege  a  Deo  in  institutione  huius  Sacramenti  sta- 
bilita,  speciebus  subsliluitur  eadem  materia,  quae  pani  et  vino 
corruplis  succederet.  —  S.  Lig.  n.  225.  —  Lacroix,  n.  474. 

QuAER.  2°  Quamdiu  sacrae  species  censeantur  remanere  inte- 
grae  post  Sacramenti  sumptionemf 

Resp.  Non  constat;  alii  dicunt  post  minutum,  alii  post  quin- 
que  minuta,  alii  posl  medium  quadrantem  (a).  Diutius  autem 
remanent  in  Sacerdote,  qui  in  Missa  sub  utraque  specie  et  cum 
Hostia  maiori  communicat,  quam  in  laico  qui  de  more  parvam 
Hosliam  tantum  sumit.  —  S.  Lig.  ibid.,  etc. 

274.  —  QuAER.  3"  An  Eucharistia  sit  unicum  vet  duplex  Sa- 
cramenlum  ? 

Resp.  Est  unicum  specie  Sacramentum,  licet  sint  plura  si- 
gna.  Etenim,  Wcei  sdsii  pluralitas physica  s\gn\,  est  tamen  uni- 
tas  moralis :  nam  Sacramentum  Eucharisliae,  quaravis  specie- 


(a)  De  hac  re  nequaquam  videtur  regula  quaepiam  generalis  tra- 
dl  posse.  Brevior  quippe  aut  lougior  mora  potissimum  a  diversa 
diversorum  hominum  virlute  digestiva  est  repelenda.  Neque  solum 
exploratum  esl,  faciliorem  alios,  alios  difficiliorem  habere  digeslio- 
nem,  sed  eundem  quoque  hominem  pro  diversis  circumstanliis  lum 
inlernis,  habilu  scilicet  corporis  el  praesertim  slomachi,  lum  ex- 
lernis,  v.  gr.,  pro  caeli  temperie,  modo  citius  modo  tardius  cibos 
coricoquere ;  nec  raro  conligisse  scimus,  ut  concitalo  vomitu  post 
longius  spaiium,  semihorae,  v.  gr.,  aut  etiam  horae  sacramentales 
species  tantum  non  inlegrae  reddilae  fuerint. 


DE  EUCIIARISTIA  ]|| 

bus  panis  ct  Tini  physice  dislinclis  sil  coniposilum,  ordinalur 
lamcn  ad  unam  s[)ccic  refcclioncm  spiriluak-m,  lan<|uam  ad  fi- 
ncm  ct  elTcclum  si^Miilicalum,  sicut  cibus  et  polus  nialcrialis 
ordinantur  ad  unicam  refeclionem  corporalem.  Sic  in  Exlreraa 
fnclione  sunl  plurcs  unctiones,  et  lamen  liahctur  unicum  Sa- 
cramcnlum,  quia  islae  plurcs  unclioncs  ordinanlur  ad  unum  li- 
ncm  el  clTfclum,  (jui  cst  lolicrc  rcli(|uias  peccalorum.  —  Ila 
rommunis.sime  et  cerlo  cum  S.  Tliom.,  3.  parl.  quaest.  7:J.  art.  -2. 
—  5.  Lig.  n.  191.  et  199. 

275.  —  Qlaeii.  4*  Quinam  sint  effectus  Sacramenti  Eucha- 
ristiae  in  anima? 

Jtcsp.  Praccipui  sunt  scfiucntcs,  scilicel  1*  augmrntum  gra- 
liae  sanctificantis,  (luod  praeci[)uum  Kucharistiae  cffcclum  con- 
stituit.  Etcuim  iuxla  verha  (ihristi  (loan.  6.  56.),  Caro  mea  ve- 
reestcibus,  hoc  Sacramenlum  est  institutum,  ut  alimenlum  spi- 
rilualc;  el  alimeulum  siij)[)onil  \itam  in  eo  (jui  illud  suscipit: 
scnuilur  indc,  ul  [)cr  hoc  alimcnlum  vila  \[\6i\  animae,  (juae  in 
gratia  sanctilicanlc  praecipue  consistit,  corrohorclur  el  augea- 
lur;  2*  adeptio  gtoriae  aeternae;  Christus  enim  hauc  promillil : 
Si  quis  manducaverit  c.r  hoc  pane,  vicet  in  aeternum  ,  loan.  6. 
.'52.,  etc.)  ;  3'  largilio  uhrrrima  gratiarum  actualium,  (juac 
iluunt  a  ^ratia  hahiluali,  et  hal)itit)us  infusis;  i*  dcbtlitatio  ha- 
bituum  malorum  el  emendatio  vitiorum,  praesertim  lil^idiois; 
y  remissio  peccatorum  venialium:  conslat  cx  Trid.  sess.  13. 
t'.  2.  uhi  Eucharistia  vocalur  autidotum,  (pio  iihcramur  a  culpis 
(luolidianis,  el  a  pcccatis  morlaiil»us  [)raeservamur ;  6' rrwjw- 
sio  pornae  trmporatis  pcccato  drbitar ;  uon  (juidcm  tolius,  scd 
secundum  modum  dcvotionis  cl  fervoris,  ul  ait  N.  Thoinas, 
part.  :i.  qu.  79.  art.  5. ;  7*  unio  specialis  cum  Christo  et  mem- 
bris  rius,  ul  [)atct  c\  Inanne,  6.  57. :  (>»i  manducat  mram  car» 
nem  rt  bibtt  mruni  sanguinrm,  in  me  manrt  et  rgo  in  illo;  S'  prae- 
servatio  a  prccatis  futuns,  tjuod  duplici  luodo  lil,  Imu  ({uia 
aucta  Cnritate  per  hunc  cihum,  aniina  iit  validior  conlra  nalu- 
ram  corru|)lam,  lum  ({uia  cst  cnicax  inemoria  dominicae  Passio- 
nis  [)er  (juam  victi  sunt  dacmones.  —  >'.  I.ig.  n.  268.  et  269., 
Ilom.  ajtost.  fi.  5. 

ij[  AKii.  5"  An  aliquando  Hucharislia  peccatum  mortalr  delr- 
re  possiff 

]{esp.  A/firm.  probabilius,  non  (juidem  prr  se,  scd  prr  acct- 
den^i,  srilirel  mcdiale  [)er  iufusioncm  prnliac,  quando  scilicet 
aliquis  if;uorans  .se  versari  in  stalu  [)cccali  morlalis.  acccdil  ad 
OCRT  Tom.  II.  13 


194  TRACTATUS 

Eucharistiara  bona  fide,  et  cum  altritione  de  peccatis  in  ante- 
cessum  commissis.  Tunc  enim  nihil  obstat,  quominus  Sacra- 
mentum  suum  producat  effectum ;  sed  effectum  producere  ne- 
qiiit,  slante  peccato  mortali.  Ergo  debet  peccatum  iilud  indi' 
rede  delere.  —  S.  Lig.  n.  268.  —  Recole  dicta  de  Sacramen- 
tis  in  (jenere,  n.  192. 

CAPUT  11. 

DE  MATERIA  ET  FORMA  EUCHARISTIAE. 

Agendum  i°  ie  niateria  5  2°  de  forraa  Eucharistiae, 

ARTICULUS  I. 

DE  MATERIA  EUCH ARISTIAE. 

/.  De  materia  remota. 

Principia : 

276.  —  I.  Panis  et  vimm  sunt  materia  Sacraraenti  Euchari- 
stiae  remota.  Constat  1**  ex  institutione  ipsa  huius  Sacramenti; 
Christus  enim  in  ultima  coena  accepit  panem  et  vinum,  et  ea 
consecravit  in  Corpus  et  Sanguinem  suum ;  2"  ex  definitione 
Ecclesiae  in  Conc.  Lateranensi,  cap.  Firmiter;  in  Con.  Florent. 
in  Decreto  unionis;  et  in  Trid.  sess.  13.  in  omnibus  fere  capi- 
tibus.  —  Accedit  his  oranibus  unanimis  tradio  utriusque  Eccle- 
siae  Latinae  et  Graecae. 

II.  Solus  panis  triticeus  et  solum  vinum  de  vite  sunt  mate- 
ria  valida  Sacramenli  Eucharistiae.  Constat  ex  Conc.  Florent. 
in  Decreto  supra  citato,  ubi  dicitur:  Tertium  est  Eucharistiae 
Sacramentim,  cuius  materia  est  panis  triticeus  et  vmuM  de 
viTE.  —  Concordat  etiam  perpetua  traditio  et  praxis  utriusque 
Ecclesiae  Lalinae  et  Graecae. 

277.  —  IIL  Aqua  modicissima  vino  permiscenda  est,  at- 
que  hoc  non  necessitate  Sacramenti,  sed  praecepti  ecclesia- 
stici  tantum. 

Ratio  I"»  deducitur  1°  ex  perpetua  Ecclesiae  praxi  et  univer- 
sali  Patrum  traditione;  2°  ex  Declaratione  variorum  Concilio- 
rum,  praesertim  i^/omi^m,  quod  declarat  materiara  calicis  esse 


DE  F.ICHARI.STIA  195 

rinum  de  rile,  cui  modicis.sima  aqna  misceri  debel :  ff  f'nnc. 
Trid.  sess.  22.  c.  7. 

llaiio  II'*'  (Jcducilur  ex  co  quod  Chrislus,  in  inslituliono  hu- 
ius  Sacramcnli,  solum  \inum  dcsignaveril,  el  varia  Conciha, 
hnius  mixlionis  nicnlionnn  fnricndo,  dc  solo  prncroplo  loquan- 
tur,  uli  'fridnit.  loco  citalo ;  acccdil  doctrina  Catech.  ciusdcni 
Concilii,  (|ui  postcjuam  docuit  hanc  mixtioncm  non  posse  sinc 
peccato  morlali  praetcrmitli,  addil:  l:a  (aquaj  lamen  si  desii, 
sacramenlum  constare  potest. 

Quaesita : 

278.  —  QiAEH.  1*  An  sit  materia  ralida  panis  ex  siliginc 
seu  secali  confeclus  ? 

f{psp.  Controrertitur.  Alii  afjirmnnt,  quia  siliiro,  aiunt,  vi- 
(lclur  cssc  cx  cadcin  spccic  ac  trilicum,  licct  sii  divcrsae  (pia- 
lilalis.  —  Alii  vero  multo  communiu.'!,  probahidus  negant:  quia 
panis  silif^inis  est  spccici  diversac,  nec  dicitursimplicitcr  panis, 
ncc  a  divitihus  adhihcri  conimunilcr  snl(^t.  In  praxi  i^itur  haec 
malcria  suh  f^ravi  prohihclur.        Vide  S.  lig.  n.  200. 

QcAEii.  2'  \n  sit  mntcria  ralida  panis  ex  farre  seu  spetta 
cffcctus? 

Hesp.  Paritcr  contrirertitur  ac  de  silipine.  Inde  illa  matcria 
cliam  ut  duhia  ct  proindc  ut  pravitcr  illicila  hahcnda  csl.  — 
S.  I.ig.  ibid.,  el  alii  communitcr.  —  Atlamcn  animadvrrtcndum 
cst,  dari  in  variis  r(^f;ionihus  divcrsas  vcri  IruiiKnti  spccics, 
(piac  suh  nominc  speltae  vcniunt.  Tnde  vidclur  atlcndi  dchcre 
ad  communcm  hoininum  acstimationcm. 

27!).  —  (U  vKii.  :j*  .\n  panis  tam  azi/mus  quam  fermen!^.tus 
sit  maleria  ratida  et  licila  liucharistiae? 

Hesp.  r  Quoail  validilatem,  affirmative.  Uatiocsl,  quia  utcr- 
(pic  est  panis  verus,  ac  simpticiter  ctiam  in  Scriptura  sic  di- 
ctus  ;  ct  uterquc  ex  farina  triticca  et  aqua  naturali  cnicitur. 
Constat  ctiam  c\  drHnilionc  Hc(  lcsiae.  Sic  cnim  Conc.  Ftnrrnt. 
in  Dccrcto  unionis  :  Definimus  in  azym'^  m"*  i/i  fermentalo 
pane  triticeo,  corpus  Christi  confici. 

Itesp.  »i*  (Juoad  liceitatem.  I.atini  tcncntur  suh  pravi  consc- 
crare  in  aztjmo,  cl  (Iracci  in  fermentato,  sinpuli  iuxta  Ecclesiac 
8uac  ritimi.  Conslat  1*  c\  prn\i  ulriusquc  Kcclcsiac ;  2'  c\ 
Conc.  tiorent.  \\\  Dccreto  citalo,  uhi  additur :  Sacerdotesguc 


196  TRACTATUS 

in  alterutro  ipsum  Domini  corpus  conficere  debere,  ummquem- 
que  scilicet  iuxta  suae  Ecclesiae,  sive  Occidentalis,  sive  Orien- 
talis  consuetudinem. 

QuAER.  4°  An  peccet  graviter  Sacerdos  consecrans  in  vino 
acescente ? 

Resp.  Affirm.,  licet  illud  yinum  sit  adhuc  materia  yalida  Sa- 
cramenti.  Imo  admitlitur  peccatum  mortale,  non  tantum  si  yi- 
num  sit  aceto  proximum,  sed  etiam  si  cerlo  incipiat  acescere  et 
corrumpi,  quia  videtur  tunc  gra^is  irreverentia  Sacramento  ir- 
rogari.  —  Ita  communiter  cum  S.  Lig.  n.  207.  —  Constat  etiam 
ex  Rubrica,  tit.  4.  n.  2.,  ubi  sic  dicitur:  Si  vinum  coeperit 
acescere,  vel  corrumpi,  vel  fuerit  aliquantulum  acre....,  conft- 
citur  Sacramentum,  scd  conficiens  graviter  peccat. 

Probabiliter  tamen  dicunt,  Gobat,  Sporer,  Lacroix,  quod, 
deficiente  alio  vino,  liceat  sine  scrupulo,  prout  solent  viri  pro- 
bi,  adhibere  vinum  paulisper  acescens,  seu  non  notabiliter  aci- 
dum.  —  5.  Lig.  ibicl.  —  Unde  Rubrica  non  videtur  accipienda 
cum  tanto  rigore,  ut  comprehendat  omnes  etiam  primos  gradus 
acrimoniae,  sed  tantum  illos,  qui  proxime  incipiunt  constituere 
yinum  acescens.  —  S.  Lig.  Hom.  apost.  Append.  3.,  Exam. 
ordinand.  n.  98. 

280.  QuAER.  5'  An  vinum  congelatum  sit  materia  valida? 

Mesp.  Controvertilur.  Affirm.  probabilius.  Ratio  est  1"  quia 
remanet  substantialiter  vinum,  cum  retineat  eumdem  colorem, 
saporem,  odorem ;  2"  quia,  ex  Rubrica  Missalis,  species  vini 
congelatae  post  consecrationem  debent  liquefieri  admotis  pan- 
nis  calefactis,  et  deinde  sumi,  quippe  quod  est  verum  Sacra- 
mentum  (Rubr.  dedefect.  §.  10.  n.  11.).  Ergo  supponit  speciem 
vini  congelati  retinere  Sanguinem  Christi ;  ergo  sacrae  species 
non  mutantur  substantialiter  per  congelationem  post  consecra- 
tionem;  ergo  nec  ante.  —  Ita  S.  Lig.  n.  207.,  ubi  dicit  esse 
sententiam  veriorem  ob  rationem  ex  citata  Rubrica  deductam. 

QuAER.  6"  Quaenam  quantitas  aquae  sit  in  calice  immiscenda? 

Resp.  Sufiicit  aquae  modicissima  quantitas,  ut  dicit  Conc. 
Florent,  supra  n.  277.  Probabititer  potest  infundi  aqua  usque 
ad  octavam  partem  vini,  imo  usque  ad  quintam  partem  iuxta 
Lugo,  D.  4.  n.  38.  Addit  Rusembaum  sufTicere,  ut  aqua  tertiam 
partem  non  excedat.  Sed  in  praxi  haec  ultima  sententia  non 
est  admittenda,  quamvis  tertia  pars  non  corrumpat  vinum,  si 
sit  generosum.  Generatim  consulendum  est,  ne  Sacerdos  exce- 


DK  ELCIIAHISTIA  107 

(Jnl  orlo  ypI  dcccm  piiltulas.  Oiiofl  si  casu  nimiam  aquac  <|uan- 
litaterii  inriHJcrit,  ilcrum  ali(}ua  (]uaiilitas  vioi  crit  adiicicoda. 

—  5.  Lig.  n.  210. 

//.  Dr  matcria  pro.rima  sru  ile  usu  maleriae  requisitae 
in  ipsa  ronserratione. 

Principia : 

2S1.  —  I.  .\d  validam  consrcrationcm ,  prnctcr  malcriani 
aplam  scu  consccrabilcm,  rc^iuiritur  1*  ul  malcria  consi-rrauda 
sit  pfiijsice  praesens;  quia  id  nccessario  cxigunt  pronomina  de- 
monstrativa  formae  hoc,  hir:  alitcr  onim  forma  forct  falsa,  quia 
dcmoiislrarrlur  |)ra('scns  id,  (luod  non  csscl  pracscns ;  2*  ut 
intcnlionc  .Minislri  in  individuo  sit  dclcrminata  :  (juia  sicut  non 
consccral  Minislcr,  nisi  intcndat  consccrarc ;  ita  ncc  lianc  ma- 
tcriam  consccrat,  nisi  illam  intcndat  dclcrminate  consccrare. 
Non  rc(|uirilur  tamcn  dctcrminatio  aclualis,  scd  virtualis  suf- 
ficit.  —  S.  Li(j.  n.  211.-2U. 

II.  Ad  licitam  consccralioncm  rcquirilur,  1  ut  Saccrdos  nul- 
lalcnus  rcccdat  ab  usu  Ecclcsiac,  pracscrtim  Uuhricis  .Missalis 
Uomani  dclcrminato  :  hinc  imprimis  nccesse  cst,  ul  maleria 
consccranda  sit  dcccns  ct  munda  ob  rcvcrcntiam  tanto  Sacra- 
mcnlo  dcl>itam  ;  2'  ut  sit  rcpnsita  in  altnri  rl  in  corporali,  imo 
et  in  petra  sacra,  iuxla  Itenedirlum  MV,  de  Sarrifirio  .Missae, 
secl.  2.  n.  130.;  V  ut  ciliorium  vcl  calix  consccrandus  sil  dis- 
coopcrtus;  i*  ul  lial  lcmpore  canonis  Uubrica  praescriplo.  — 
\ide  S.  Li(j.  n.  21S.  r/  210. 

Uesotves: 

282.  —  r  Valide  consecrantur  hostiae  suh  aliis  latcntcs,  aul 
alitcr  tcctac.  Ilcm  validc  consccratur  vinum  in  calicc  vclo,  pal- 
la,  aut  (juovis  modo  copcrlo ;  «piia  suflicit  ad  vcram  maleriac 
pracscnliam,  ut  pcr  pronomina  hor  vd  hic  dcmonstrari  possil 

—  S.  Lig.  n.  212.,  etc,  et  alii  communissime. 

2*  Valida  esl  consecralio,  si  Saccrdos  putel  unam  tantum  vcl 
duas  hoslias  consccrandas  adcsse,  cum  sint  plurcs  sivc  a  sc, 
sivc  ab  alio  positac;  ratio  cst,  quia  Saccrdos  scmpcr  pracsumi- 
tur  vrllc  coiisccrarc  quid(|uid  cst  dcrcnlcr  consccrabilc.  l  ndc 
si  cclcbrans  advcrtat  post  coosccrationcm  duas  hoslias  cssc  si- 


198  TRACTATUS 

mul  iiinctas,  utramqiie  ut  consecratam  sumat  iuxta  Rubricam 
Missalis.  Si  vero  ante  consecrationem  postquam  obtulit,  id  ad- 
yertat,  alteram  seponat,  et  post  Missam  ipse  tcI  alius  sumat 
tanquam  panem  benedictum.  —  S.  Lig.  n.  216.,  et  alii  omnes. 

3"  Idem  dicendum,  si  quis  ad  altare  plures  hostias  conse- 
crandas  attulerit,  ycI  ante  Sacrificium  monitus  fuerit  de  con- 
secrandis  hostiis  iam  super  allare  positis,  vel  rationabili  modo 
animadverterit  ab  alio  afferri  ut  consecrentur,  etsi  dum  conse- 
crat,  earum  non  ita  expresse  meminerit,  aut  etiam  ad  oblatio- 
nem  non  detexerit,  modo  sint  praesentes  in  corporali ;  quia  in- 
lentio  praecedens  yirtualiter  perseverat.  —  S.  Lig.  n.  216. 

4°  Non  consecrarentur  hostiae,  inscio  Sacerdote,  etiam  in 
corporali  positae  (a),  quia  Sacerdos  penitus  inscius  intentionem 
illas  consecrandi  non  babuit. 

5"  Si  parvae  hostiae  pro  communicando  populo  afferantur 
Sacerdoti  paulo  post  factam  oblationem,  licite  eas  consecrare 
poterit,  suppleta  oblatione  mentaliter.  —  S.  Lig.  ibid. 

Quaesita : 

283.  —  QuAER.  r  An  censenclim  sit  consecratum  ciborium, 
ex  oblimone  extra  corporale  relictum  ? 

Resp.  Controvertitur.  V  SENTET^iiiA  probabilis  afprmat.  Ra- 
tio  est,  quia  iam  adfuit  voluntas  positiva  consecrandi  illud  ci- 
borium  in  principio  Missae,  nec  illa  voluntas  fuit  retractata; 
ergo  perseveravit  virtualiter  tempore  cousecrationis. 

II^  Sententia  negat.  Raiio  est,  quia  intentio  illa  consecrandi 
extra  corporale  fuisset  peccatum  grave,  et  proinde  Sacerdos 
illam  habuisse  non  praesumitur  (6). 


(a)  Erunt  tamen,  qui  huius  resolulionis  cohaerentlam  desiderent 
cum  principiis,  quibus  innllitur  praec.  resolutio  secunda. 

[b)  Ista  ratio  supponit  generale  hoc  principium,  quod  non  possit 
In  sacerdote  praesumi  intentio  consecrandi,  quoties  circumstantia 
quaepiam,  licet  eidem  sacerdoti  ignota,  intercedat,  quae  si  ab  ipso 
noscerelur,  eum  a  consecrando  deterreret,  ne  scilicet  ageret  illi- 
cile.  Alqui  eiusmodi  principium  neminem  puto  aut  admisisse  un- 
quam,  aut  aliquando  admissurum.  Et  sane  illicitum,  et  quidem  ex 
DD.  sententia  graviter  iliicilum  est,  in  calice  non  consecrato,  aut 
in  corporali  non  benedicto  missam  celebrare,  aut  materiam  utique 
validam  sed  illicitam,  v.  gr.,  panem  fermentatum  in  latina  Ecclesia 


DE  EICIIARISTIA  \'VJ 

In  praxi,  ciborium  illiid  (Jcniio  consecrandum  eril  sub  condi- 
tionc  in  alia  Missa.  Possunt  cliani  illac  parti(  ulac  absumi  post 
ulramnue  Communioncm,  scd  autc  purilicationcm.  —  S.  Ug. 
n.  217. 

yuAER.  2'  An  censeatur  consecrahm  ciborium  positum  qm- 
dem  in  corporali,  srd  quod  ex  oblivione  remansil  clausum  tcm- 
fore  couserrationisf 

Jtesp.  A/finn.  Uatio  est  1*  (juia  ccrtc  possunt  validc  consecra- 
ri  hosliac  in  ciborio  clauso,  ut  supra  diclum  est ;  2'  quia  Sacer- 
dos  scmpcr  ccnsetur  habcrc  inlcntioncm  absolulam  consccrandi 
quidqiiid,  ipso  scicnte,  est  supra  corporale  et  est  honeste  con- 
sccral)il(',  ct  hahclur  pcr  modum  conlinui.  —  Ila  Ueuler,  clc. 

Obiicies:  L\  diclis  in  (piacsito  pracccdcnti,  probabiliter  non 
est  consccralum  cihorium  extra  corporalc  rcliclum,  (juia  Sacer- 
dos  non  ccnsclur  tcIIc  peccare;  a  pari  in  pracsenti  casu,  ob 
eamdcm  raiioncm. 

Hrsp.  .ycy.  paritatrni.  Ucvl  cnim  Ecclesia  vclil  cihorium  ape- 
riri  pro  maiori  rcvcrcnlia,  allamcn  cum  hacc  irrcvcrenlia  non 
videalur  nolahilis,  possitque  hoc  frequcnlius  contingere,  prae- 
ceptum  hoc  non  adeo  urgct,  sicut  praeceptum  non  consecrandi 
extra  corporale.  Asserit  Reuter  hauc  e^se  communcm  Doctoruin 
senlcnliam. 

2S4.  yiAER.  3°  An  censeantur  consacralae  guttae  iini  j/i- 
haerentes  calici,  sive  exlerius,  sine  inlerius? 

Resp.  1*  (jultae  cxlcrius  iiihacreutes  uunquam  censentur  con- 
sccralac.  llatio  esl,  (juia  mcrilo  pracsumilur  inlcnlion(  ni  Sacer- 
dolis  cssc  coubccrarc  illud  unum,  (juud  c^l  Iicilc  cun^ccrahile ; 
illicite  autem  ct  irreverenter,  seu  cum  magno  irrevcrcntiae 
periculo,  et  ahs(|uc  ulla  ulililate  illac  guttulae  cousecrarculur. 
Ergo...  —  Ita  omnes.  —■  S.  Lig.  n.  215. 

Uesp.  2*  Probabitius  ncc  cousccralac  ccnscntur  guttac  lulc- 
rius  luhacrcnlcs,  ctomiuuo  a  maiori  (luaulitalc  scparalae.  Kalio 


couspcrare.  Porro  quisnam  conteiidnt,  sl  eiusmodi  cnlix  aut  cor- 
poralc,  aut  m  ileria  sacerduli  id  non  ndvcrtciiti  porrecta  rurril,  nou 
possc  |)r;u'siimi,  (Mim  iiitcnliuncm  crlchr.iinli  iUicitc  hahip^so,  at«|ue 
ndco  vulidc  iioii  consccrasse?  Addidorim  autrm,  immoriio  quo>dain 
(Yid.  S.  Mplwmuin  lib.  (i.  n.  217. \  primnm  opinionem  ceo  fow- 
ffitifirm  tradcre.  Kacile  enim  el  pro  secuiida  haud  pauciorcs  DD. 
allcgari  {)osscut. 


200  TRACTATUS 

est,  qiiia  non  Tidetur  esse  intentio  Ecclesiae,  adeoque  nec  Sa- 
cerdolis,  consecrare  nisi  yinum,  quod  per  modum  unius  pota- 
hile  est,  et  in  calice  reperitur  congregatum.  —  Ila  communim 
cum  Suarez,  Laymann,  etc,  contra  alios.  —  Yide  S.  Lig.  ibid. 

QuAER.  4"  Quale  sit  peccatum  consecrare  hostiam  fractam  vel 
maculataml 

Resp.  Secluso  scandalo,  est  tanlum  veniale  {a),  nisi  macula 
yel  fractiira  sit  enormis.  Si  taraen  deprehendatur  aliqua  fractu- 
ra  yel  macula  etiam  notabilis  in  hostia  post  oblalionem,  licite 
tah's  hostia  consecrabitur  (6),  quia  iam  per  oblationem  fuit  ali- 
quatenus  Deo  dicata  et  sanctificata.  —  S.  Lig.  n.  204.,  et  alii 
communiter. 

ARTICULUS  II. 

DE  FORMA  SACRAMEWTI  EUCHARISTIAE. 

Sicut  in  Sacramento  Eucharistiae  duplex  est  distincta  mate- 
ria,  duplex  quoque  est  forma  consecrationis,  una  panis  et  al- 
tera  yini. 

Principia : 

285.  —  I.  Forma  pro  consecratione  panis  consistit  in  his  ver- 
bis:  Hoc  est  enim  Corpus  meum.  Haec  autem  verba,  aut  aequi- 
valentia,  sunt  omnino  forraae  essentialia,  si  verbum  enim  ex- 
cipias. 

Constat  V  ex  universali  praxi  Ecclesiae,  et  ex  eius  praecepto 
in  Missali  Romano;  2°  ex  Concilio  Florent.  in  Decreto  unionis, 
et  Trid.  sess.  13.  c.  1. ;  3°  ex  ipsa  institutione  divina ;  nam  Chri- 
stus  transsubstantiavit  panem  in  Corpus  suum,  praedicta  verba 
proferendo. 

II.  Forma  pro  consecralione  vini  ista  est:  Hic  est  enim  Caliar 
sanguinis  mei,  novi  et  aeterni  testamenli,  mysterium  Fidei,  qui 
pro  vobis  et  pro  multis  effundetur  in  remissionem  peccatorum. 


^  (a)  S.  Alphonsus  (cit.  n.  204.)  dicit,  esse  venlale,  si  fiat  sine  ra- 
tionabili  causa. 

[b]  S.  Alphonsus  limilat,  nisi  scandalum  populi  limeatur. 


DE  ElCilARISTIA  201 

Conslat  pariler  1*  cx  praxi  et  praescripto  Fcclcsiae;  2*  cx  Ta- 
riis  Kvangclislis,  (jni  clsi  non  oninino  cadem  \crha  rcfcrant, 
perfeclc  lamen  quoad  hunc  scnsum  concordant. 

Resolvcs : 

280.  —  r  Valida,  scd  illicila  est  consccratio,  si  consecrans 
dirat :  Ilic  cihus  cst  Cnrpus  vicum,  hic  calis  cst  Sanrjuis  nieus. 
—  llcm  si  proferas  Colpus  pro  Corpus,  incus  pro  vmtm,  rs  pro 
est,  calis  pro  calix,  Sanguis  pro  Sanguinis,  elc...  Ilinc  dcduci- 
lur  non  posse  cxcusari  a  peccato  vcniali,  qui  dcbitam  diligen- 
liam  non  adhihct  ad  vcrha  consccrationis  rite  pronuntianda.  — 
S.  Lig.  n.  221. 

2*  Invalida  crit  consecralio,  si  dicas:  Ilic  'advcrhialitcr)  est 
Corpus  incum,  hoc  Corpus  est  meum,  vel  hic  Sanguis  est  meus^ 
quia  hacc  vcrha  non  hahcnt  scnsum,  quo  id  significcnt,  quod 
opcrari  dchenl.  —  .s'.  Lig.  ibid. 

y  Diihia  esl  consccraiio,  si  dicas:  Ilaec  est  Caro  mea;  itlud 
est  Corpus  meum;  illc  cst  Sanguis  mcus.  —  S.  Lig.  ibid. 

4'  Vcrha  formac  profcrri  dchcnt  in  pcrsona  Christi  formaliter 
el  asserlice,  seu  recitative  simul  ct  significative ;  non  vero  hi- 
storicc  tanlum:  scilicct  profcrenda  sunt  vcrha  Chrisli  appli- 
cando  eorum  siguilicalioncm  ad  matcriam  pracsrnlcm,  ut  hacc 
Iranssuhslanlictur  in  Corpus  ct  Sanguincm  Christi.  Atlamcn 
scrupulus  non  cst  hahcndus  de  prolalionc  vcrhorum  in  scnsu 
dchilo  non  facta;  nam  (juivis  Saccrdos  pracsumilur  hahcrc  in- 
lcntioncm  id  facicndi,  (|uod  Chrislus  fccit  cl  instiluit,  ct  sic  in- 
lcudit  sullicicntcr  vcrha  consccraloria  profcrrc  in  utroquc  prae- 
falo  scnsu.  —  lUbel,  n.  3i.  —  S.  Lig.  de  Euch.  n.  220...,  elc. 

Quacsita: 

287.  —  QiAEU.  r  \n  inni.isin  rnris  r\\\\  in  fnrma  /•r)ii<<»/-rfl- 
iionis  sit  gravis* 

licsp.  ControcertifHr.  l'  Sememu  probabilwr  negat,  quia 
Tox  illa  non  rcpcritur  in  vcrhis  a  Christo  prolatis,  cl  aliundc 
quoad  K«clcsiac  pracccptum  non  vidclur  constitucre  matcriani 
gravcm.  —  Ita  S.  I.tg  n.  220. 

II'  Skmentia  af/irmat,  ct  hanc  5.  Lig.  dicit  non  c^e  impro- 
bahilcm.  Ualio  cst,  quia  in  rc  tam  gravi  Duu  vidclur  dari  Icvis 


202  TRACTATUS 

materia  in  quacumque  mutaiione  deliberata.  Sed  liaec  senten- 
lia  parvi  facienda  videtur  {a). 

QuAER.  2°  An  in  consecratione  requirantur  ut  essentialia  illa 
verba  antecedentia :  qui  pridie  quam  pateretur,  etc...  simili 
MODO,  etc...? 

Resp.  Neg.  contra  nonnullos  cum  sententia  communi,  quam 
tenet  S.  Lig.  n.  222.  —  Lago,  etc.  Ratio  est,  quia  haec  verba 
historice  lantuna  proferuntur,  nec  ullara  efficaciam  sacramenta- 
lem  habere  Yidentur.  Attamen  si  aliquando  ob  dubiam  conse- 
crationem  forraa  repetenda  sit,  iuxtaRubricas  incipiendum  erit 
ex  verbis:  qui  pridie,  et  simili  modo.  —  Yide  S.  Lig.  n.  222. 

Quaer.  V  An  in  consecratione  calicis  sola  haecverba:  mc 
EST  CALix  Sanguinis  mei  . . .  sint  de  essentia  formae^ 

Resp.  Affirm.  Ratio  est  1"  quia  verba  consecrationis  panis 
sunt  haec;  Hoc  est  Corpus  meum.  Ergo  a  pari  verba  consecra- 
tionis  vini  sunt  tantum  haec  alia :  Hic  est  Sanguis  meus,  vel 
aha  aequivalentia.  2"  Quia  sola  illa  verba  per  se  exprimunt 
praesentiam  sanguinis  Christi  sub  speciebus  vini.  —  Ila  com- 
muniter  contra  aliquos.  —  Yide  S.  Lig.  n.  223. 

QuER.  4°  An  valeat  forma,  si  dicatur:  hoc  enim  corpus  meum, 
subintelligendo  est,  ut  in  lingua  latina  frequenter  fieri  solett 

Resp.  Neg.  Nam  licet  in  continua  oratione  verbum  substanti- 
Yum  facile  subintelligi  possit,  in  casu  tamen  praesenti  fieri  ne- 
quit;  tum  quia  non  habetur  oratio  continua,  tum  praesertim  quia 
in  re  de  qua  agimus,  forraa  non  habet  tantum  sensum  asserto- 
rium,  ut  in  sermone  communi,  sed  etiam  vim  productivam  cor- 
poris  Christi.  —  S.  Lig.  n.  223.,  et  alii  communissime. 


(o)  Quando  agitur  de  imponenda  obligalione,  aut  etiam  de  asse- 
renda  reatus  gravitate ,  prorsus  inulile  est  probabilitates  ad  eum 
finem  in  meilium  proferre.  INemo  quippe  tenelur  hasce  probabilitates 
ceu  propriae  conscientiae  normam  adhibere,  neque  iicile  Confes- 
sarius  cum  aliis  hac  uli  norma  potest.  Multo  vero  magis  id  valet, 
quando  istae  probabililales  liisuper  slnt  incertae,  obque  solidi  fun- 
damenti  defectum  claudicantes  seu  nutantes  appareant.  Quoad  cul- 
pae  gravitatem  quam  caule  incedere  oporteat,  confer  DD.  unanimem 
sensum  in  not.  ad  n.  152.  vol.  /. 


DE  EtCilARISTIA  203 

CAPCT  111. 

I»K    MIMSTRO  EtCIIARISTIAE. 

Agendum  {•  do  potctUte  Mioittri  ;  2"  Je  e'm%dem  obligatiooe ;  !S*  de  rf<{ai- 
utit,  ot  (Irbitc  niinistret,  ^"  dc  modo  S.  Kacbaristiam  ioCrmit  miaistraodi ;  5*  ifc 
■aodo  e«m  asserviaJi. 

ARTICULUS  I. 

I)E  rOTESTATE  MI.M>TIU  ELCII  \ni.-TI  tE. 

Minislcr  Eurliarisiiac  duplcx  csl,  scilicet  alius  consccralionis, 
alius  dispcnsalionis. 

Principia : 

288.  —  I.  Omnis  cl  solus  Sacerdos  esl  Minisler  Eucliarisliac 
conficiendac.  (lonslal  1'  e\  Scriptura;  Chrislus  enim  Sacramcn- 
tum  insliluens,  omnibus  et  solis  Apostolis  cum  ipso  recuml>en- 
tibus,  cl  proinde  oninilxis  el  solis,  qui  in  sncerdotio  illis  suc- 
ccssuri  cssi-nl,  dixil:  Uor  farile  in  mrain  cnnnnemnrationem, 
Imc.  22.  19. :  crgo  omncs  et  soli  Sacerdoles  hanc  poleslalem  a 
Chrislo  accepcrunt;  2*  cx  Conc.  Trid.  sfss.  22.  Can.  2.  3.; 
V  tandcm  e\  universali  et  piTpclua  lra<lilione. 

II.  S()!i  siircrdoles  seu  pr«'>l)Nl('ri  sunl  .Mmistri  ordinarii  di- 
spensalioins  Eucliarisliae.  C«»nsiiii  1*  p\  Conc.  Tridrnt.  sess.  1.1, 
c.  8.  uhi  dicilur:  Semper  in  Kcclrsia  Dei  mos  fuit,  ut  laici  a  Sa- 
eerdotibus  Communinnem  acciperent,  Sacerdotes  autem  celebran- 
ies  seipsos  cnmmunicarnit;  2*  ex  pra\i  universali  Krdesiae. 

28!>.  —  III.  Diaroni,  vi  suar  ordinalionis,  sunt  Mtnislri  Fu- 
charisliae  ejtraordinarii,  ita  ul  possil  eis  cominiUi  huius  .sa- 
cramenti  dispensatio.  Constat  1*  c\  praxi  priorum  saeculorum, 
in  quihus  Diaconi  passim  e\  commissione  Kpiscoporum ,  vel 
Preshylcrorum,  sive  f;cnerali,  sive  particulari.  Kucharisliam  mi- 
nislnihanl;  2*  cx  variis  Conciliis,  v.  gr.,  .Suaeno  I  tjenerali, 
fartluKjiniensi  IV,  elc...        >'.  I.ig.  n.  2:17. 

!V.  lure  ordinario  solus  Parochus,  aut  illius  Superior,  potesl 
Eucharisliam  dispensarc.  \d  hoc  cnim  requirilur  iurisdictio, 
Don  (|uidciu  pro  valore  aclus,  ul  in  ahsolutione,  scd  pro  dchilo 


204  TRACTATUS 

ministrandi  ordine.  Constat  1°  ex  variis  Conciiiis,  praesertim 
ex  Carthag.  I,  Can.  7.,  et  t\  Milemtano,  Can.  18...,  etc...; 
2°  ex  universali  Ecclesiae  praxi.  Hinc  qui  sine  licentia  Pastoris, 
saltem  praesumpta,  Eucharistiam  ministraret,  ius  eius  in  re  gra- 
Ti  yiolaret,  ideoque  graviter  peccaret.  Quando  tamen  Parochus 
concedit  aliis  licentiam  celebrandi  in  sua  Ecclesia,  semper  cen- 
setur  eliam  concedere  licentiam  ministrandi  Eucharisliam,  nisi 
contrarium  exprimat;  hocetiam  praxi  communi  contirmatur  {a). 
S.  Lig.  n.  230.  et  seq. 

Non  taraen  ila  facile  praesumenda  est  licentia,  si  agatur  de 
susceptione  Eiicharisliae  ex  ohligatione.  —  Yid.  S.  Lig.  n.  235. 
Quare  quoad  Communionem  Paschalem  consuetudo  servanda 
erit  {b) ;  item  Yialicum  extra  casum  necessitatis  sine  licentia  Pa- 
rochi  ministrare  illicitum  est. 

Quaesita : 

290.  —  QuAER.  1'  An,  ut  Diaconus  ministret,  necessitas  de- 
beat  esse  extrema  ? 

Resp.  Neg.  cum  sententia  communi ;  sed  sufficit  necessitas 
gravis,  nempe  cum  nullus  adest  Sacerdos,  qui  commode  Eucha- 
ristiam  ministrare  possit.  —  Lta  S.  Lig.  n.  236.  —  Lugo.  — 
Sed  ad  id  commissio  Episcopi  vel  Parochi  requiritur. 

QuAER.  2"  An,  vel  in  quibusdam  circumstantiis  Religiosi  san^ 
ctissimam  Eucharistiam.  ministrare  possintf 

Resp.  V  SemperEucharistiam  ministrare  possunt  insuis  Ec- 
clesiis  vel  per  se,  vel  per  alios  Sacerdotes,  excepto  die  Pascha- 
tis  (c).  Sic  ex  variis  privilegiis  SS.  Pontificum,  praesertim  Pau- 
li  m  et  Pauli  lY. 

Resp.  2°  Non  possunt  autem  Eucharistiam  ministrare  1°  In 
suis  Ecclesiis  die  Paschatis,  ut  modo  dictum  est.  Intelhge,  si 


(a)  Imo  consueludo  babet ,  ut  in  quacumque  ecclesia  sacerdos 
mlssam  celebret,  Eucharistiam  fidellbus,  qui  eiusdem  parllcipes  fieri 
cupiant,  (Hstribuere  possit. 

(6)  Alibi  (Yol.  J.  n.  480.)  adnotatum  est ,  ex  iure  et  universali 
Ecclesiae  praxi  communionem  paschalem  in  propria  cuiusque  pa- 
roecia  sumendam  esse.  Si  qua  autem  alicubi  consuetudo  diversa 
vigeat,  haec  sane  consensum  eorum,  qui  ius  habent  de  hisce  dis- 
ponendi,  supponit. 

[c]  Romae  excipitur  etiam  feria  quinta  in  Coena  Domini. 


DE  ELCIIARISTIA  i05 

scrnio  sit  dc  pcrsonis  saccularibus,  Monaslcrio  non  inservienli- 
bus  a  ,  elsi  iani  anlca  pracccplo  annuac  (iunimunionis  in  pro- 
pria  parocliia  salisfcccrint.  Ita  sacpius  5.  C.  C.  Ali(|ui  lamen 
asscrunt,  adcssc  con.stantcni  consucludincni  in  conlrariuni,  (juac 
ius  adstruat.  —  S.  Liij.  n.  '2'iO.  [b  .  -V  lu  aliis  Ecclesiis,  nisi  de 


(fl)  Insorvirntos,  qni  paschalom  communionem  in  ccclosiis  Rogu- 
larium  sumoro  possunl,  iion  (|uilibct  intoUigcndi  suiil,  sod  (jui  por- 
pclui  llefiuiariuni  commoiisalossunl,  et  in  monastcriis  liabilanl,  seu 
iit  babol  Smi.  Trid.  Soss.  2i.  c.  11.  (pii  aclu  serriunt,  et  intia  eo^ 
rum  scpta  ac  domos  residmt,  suhquc  eorum  obedirnlin  viiunt. 

[b]  Ita  sane  S.  Alpbonsus  (1.  c.):  lioncaglia  (Tr.  18.  C.  4.  cj.  2. 
r.  2.)  et  Wignndt  Tr.  12.  K\am.  \.  n.  iS.)  nssennit,  in  hoc  run^tan- 
tem  esse  consuetudincm  in  contrajium,  guae  iurisdictioncm  praebet. 
Vcrum  liacc  a.^j.sortio  reijisa  ost  solius  Roncagliao  ;  nam  Svjgandt 
mere  dicit,  (juod  moderna  prnxia  id  nun  improbat.  Ronraplia  autom 
Indlsriplinatno  iliiiis  assorlionis  tostos  appollat  Card.  Do  Lupo  (De 
liurh.  Pisp.  IS.  n.  .'JO.  ,  el  Fapiindoz  fth^  III  Vraec.  Hcct.  iib.  1. 
C.  5.  n.  9.).  Sed  horiim  noutor  (|uidpiam  habot  de  eiusmodi  con.xue- 
tudine  conslanti ;  ol  ulor(pio  boc  uiiuin  dicit,  intordictum  iilud,  ne 
Rogiilares  in  die  Va.srhalis  Kucliari.sliam  dislribuanl ,  probabililor 
intoUigi  posse  solum  do  Comiiiunione,  (jua  jiraocopto  paschaii  lide- 
les  satisfaciant,  non  aulom  do  communiono,  (juae  lial  ox  devolione. 
l)i\i  autcm  asserlionem  indisciplinatam :  iiam  cum  Dl).  illi  fdculta- 
lem  dislriliuciidi  Kucharistiam  dio  jiaschalis  Iribuant  Ro;;uIaribus 
tamijuam  Constitutionibus  pontiriciis  non  contrariam ;  uihil  huc  ea 
jiortinoiit,  i\\\w  de  cou.utetudine  iurisdictiunem  eonferente  DD.  dis- 
jiutaro  soloiit. 

Caotorum  praedicla  Conslilutionum  Aposlolicarum  interpretntio 
salis  improbatiilom  so  jirodil.  Nam  cum  Summi  Pontilicos  ho^ulari- 
lius  pri\ilcfs'iuni  coiiccssorunt,  ut  oliam  lcmjxtre  jiaschali.  oxcopto 
Uuiioii  dic  r.ischalis,  Kiich.iristiam  lidclibus  jiossenl  dislribuere, 
manifostum  est,  non  eam  datam  fuisso  fucullalom,  (jua  rerKjuis  die- 
lius  jiraclcr  dicm  I*ascliatis  ndclos  Kucharisliaiii  a  Rc^ularibus  acci- 
jiioiitcs  |iracccpto  jiaschali  .satlsfacoroiit,  scd  jiorini.s>um  fiiisse,  ut 
commuiiioiiom  o\  devolioiio  j)os>ont  accijioro.  Krgo  cxcopHo  diei 
pnscliaiis  jiortinet  ad  communionom  etlam  ex  mera  devotione  su- 
mondam,  non  voro  ad  coiiimunioncm,  (jua  jirnccoplo  oc. '  '- 

co  satisliat.  Kl  cum  ila  i.iiii  pluric.s  h.mc  quaoHtionom  d«  .  .1 
S.  Conprogatio  Concilli  Resolutiones  \\i\.  apud  BiMiedictum  \IV, 
De  Sfinod.  I.ib.  '.).  Cap.  1(1.  n.  3.;,  haec  in  cuuiroversiam  rediro 
ullerius  non  (lcbcnl. 


206  TRACTATUS 

licentia  saltem  praesumpta  Parochorum,  aut  Superiorum.  3"  Nec 
extra  Ecclesias  in  periculo  mortis,  ratione  Yiatici,  nisi  de  licen- 
tia  expressa  Parochorum,  secluso  necessitatis  casu.  Si  autem  fa- 
cere  id  praesumant,  excommunicationem  latae  sententiae  incur- 
runt.  —  Elbel,  n.  57.  —  Lugo,  etc.  —  S.  Lig.  n.  240. 

ARTICULUS  II. 

DE  OBLIGATIONE  EUCHARISTIAM  DISPENSANDI. 

Principia : 

291.  —  I.  Parochus,  seu  quivis  Sacerdos  habens  curam  ani- 
marum,  tenetur  ex  iustitia  Eucharistiam  subditis  ministrare, 
non  solum  in  Paschate  et  in  morte,  sed  etiam  quoties  rationa- 
bihter  petunt,  secUisa  tamen  legitimi  impedimenti  causa.  Ratio 
est,  quia  ad  Parochum  spectat  ex  quasi-contractu  providere, 
non  sokim  ut  fideles  adimpleant  praecepta,  sed  etiam  ut  non 
careant  praesidiis,  quae  profectui  spirituali  Talde  prosunl.  — 
S.  Lig.  Hom.  apost.  n.  S. 

II.  Sacerdos  quiiibet,  sive  secularis  sive  regularis,  tenetur,. 
deficiente  Parocho,  Eucharistiam  morituro  ministrare;  secus  ia 
aliis  casibus.  Ratio  primi  est,  quia  quilibet  ex  caritate  tenetur 
proximo  suo  in  tanta  extremitate  constituto  succurrere  per  hoc 
salutare  et  efficacissimum  remedium.  Talis  enim  obligatio  ex 
generali  regula  caritatis  evidenter  sequitur.  Ratio  secundi  patet. 
NuUa  enim  intervenit  obligatio,  sive  ex  iustitia,  cum  nullus  sit 
contractus,  sive  ex  caritate,  cum  non  supponatur  adesse  casus 
necessitatis. 

Quaesita : 

292.  —  QuAER.  r  Xn  Paroclms  feneatur  etiam  investigare 
infirmos  Eucharistiam  non  petentes,  ut  eam  ipsis  ministret? 

Resp.  Afflrm.,  saltem  si  sint  in  gravi  morlis  periculo.  Ratio 
est,  quia  officium  est  boni  Pastoris  curare,  ut  media  tam  utiiia 
et  efficacia  ovibus  in  tanto  periculo  constitutis  suppeditentur, 
Coliigitur  praeterea  ex  lure  canonico,  Tit.  de  celebratione  Mis- 
sarum. 


I)E  ErCFIABISTIA  ?07 

OuAF.n.  2'  .\n  Parochus  tetiealnr  per  seipsum  Hurharistiam 
su  hftitis  in inistra re  ? 

Itrsp.  i\eg.  SulTlcit  enim,  ul  providcat,  ne  opportune  illud 
Sacramenluni  pelens,  vel  illo  graviter  indiprntes,  eodem  ca- 
reniil.  Polosl  i.Kiliir  nrdinnrie  suani  obliirnlionrm  clinm  pcralios 
adiniplere.  .\llamen  praecnvere  dehel  srandalum,  quod  inlervc- 
nire  lacile  possel,  si  viderclur  oliosus  ct  incuriosus,  munia  sua 
habilualilcr  per  alios  adimplcndo. 

QuAEU.  3*  An  (jraviter  peccet  Parochus,  quoties  Eucharistiam 
(lenefjat  ratinnahilitrr  prtenti? 

Hcsp.  yr(j.,  si  enim  raro  id  faciat,  v.  pr.,  eriia  unum  aut 
alterum,  secluso  scandalo,  et  pravi  petcnlium  contrislalione, 
non  peccabit  nisi  venialiler.  H;ilio  cst,  quia  in  his  raris  et  par- 
licularihus  casihus  non  resullat  pravis  iniuria,  nec  firavc  da- 
mnum  lidclihus  pelcnlihus,  vel  si  adsit  danmum,  illud  esi  fa- 
cilc  rcpnraiide.  -  Ita  onines.  —  lirralr  dicta  dc  Sacramentis 
in  (jenere,  n.  '2\('k 

QiAKK.  4°  .1«  Parochus  leneatur  tJucharistiam,  cfiam  cum 
vitae  pericuto,  ministrare,  v.  gr.,  tempore  pestis  vel  morbi  con- 
tafjinsi? 

Uesp.  Neg.  valde  prohahilitcr  cum  >.  Lig.  n.  i^:].  —  yide 
dictan.  214.  —  Aflirmant  tamen  plures  inni\i  doclrina  lienf^ 
dicti  \IY,  df  Syn.  dioec,  I.  13.  r.  11). 

203.  —  OrAKR.  *i'  (>jiflri//o;jrn/j  Parorhus  cmseatur  eTcusari 
ab  lutchanstia  subditis  prtcntibus  ministranda? 

Itrsp.  Lcgiiime  excusalur  1*  quando  suhditi  oh  varias  cir- 
cumslantias  non  ratmnahiliter  pctunt,  v.  gr. ,  si  prtant  antc 
Missam,  cpiando  possint  exspeclare  sine  ma^na  difliculiate,  vel 
si  nimis  imporlune  pclanl,  etc. ;  i*  si  ipse  Parochus  (»h  infir- 
milalem,  aliasve  orcupntiones  necessarias  impeditus  sil,  elc.  : 
tunc  enim  (ioinmunionem  e\  mera  devotione  fariendnm  licilc 
denei^arel,  aut  in  aliud  lempus  commodius  difl^errel.  Atlamen 
in  hoc  cautc  a^^endum  est,  (|uia  ex  huiusmodi  denegalione  ti- 
deles  facile  pos«iiint  scandjilum  acripere,  et  quidem,  ami^sa  fi- 
ducia  dehiia  in  l*a>lorem .  a  Sacramentis  saepius  recipieDdi? 
arceri.    -  Ita  omnes. 


208  TRACTATUS 

ARTICULUS  III. 

DE  REQUISITIS  AD  LICITAM  SANCTAE  EUCIIARISTIAE  DISPENSATIONEM. 

Principia : 

294.  —  I.  Praeter  iurisdictionem  {a),  requirilur  ut  Minister 
sit  liber  ab  omni  excommunicatione,  interdicto  et  suspensione 
a  Sacris ;  secus  enim  gra^iter  peccaret  et  irregularitatem  con-^ 
traheret. 

II.  Requiritur  ut  Minister  sit  in  statu  gratiae,  quia  augustis- 
simum  et  sanctissimum  Christi  Corpus  impuris  manibus  tra- 
ctari  non  debet.  Unde  toties  peccat  Sacerdos,  quoties  reus  pec- 
cati  mortalis  Communionem  distribuit,  licet  probabiliter  non 
tot  peccata  committat,  quot  sunt  personae  in  eadem  distribu- 
tione  Eucharistiae  communicantes.  —  S.  Lig.  n.  30.  et  seq.  — 
Excusant  tamen  a  gravi  peccato  gravissimi  Theologi,  v.  gr., 
Lugo,  de  Sacramentis,  D.  8.  n.  155.,  et  alii  apud  S.  Ligorium, 
lib.  6.  n.  35. 

III.  Requiritur,  ut  Minister  Eucharistiam  distribuat  ritu  Ec- 
clesiae  consueto.  Ratiopatet:  ordinationes  enim  legitimae  Ec- 
clesiae  sub  peccato  obhgant,  saltem  'per  se.  Hinc  generatim 
loquendo,  omittenda  est  huius  Sacramenti  administratio,  cum 
more  solito  a  Rituali  Romano  vel  loci  consuetudine  praescri- 
pto,  fieri  nequit.  —  Yide  S.  Lig.  n.  241.  et  seq. 

295.  —  1"  Minister  Eucharistiae  cum  magna  reverentia  tra- 
ctare  debet  illud  augustissimum  Sacramentum,  quo  praesente 
venerantes  tremunt  Potestates,  et  supplex  adorat  tota  Curia  coe- 
lestis.  Sed  non  satis  est,  ut  Sacerdos  digne  et  devote  sanctam 
Eucharistiam  tangat,  et  tidehbus  ministret;  ad  officium  eius 
insuper  pertinet,  si  Parochus  sit,  aut  eius  adiutor,  ut  eam  as- 
servet  in  loco  honesto,  seu  in  tabernaculo  decenti.  Omissio  no- 
labihs  curae  ad  hoc  debitae  facile  mortahs  evadere  potest.  — 
Elbel,  n.  76.  —  S.  Lig.  Hom.  apost.  n.  81.,  et  alii  omnes. 


V 


(a)  lam  advertlmus  (Sup.  in  not.  ad  n.  289.),  consuetudinem  In- 
aluisse,  ut  qulvis  sacerdos  in  quavis  ecclesia  missam  celebrans 

iucharistiflm  nptpntihnc-  m;r^iofi.orrt  ^^r^^^',t 


Eucharistiam  petenlibus  ministrare  possit 


DE  ErCllARlSTIA  SO!) 

2*  Eucharistia  non  csl  ministranJa  nisi  cum  Iiahitu  dcccnli, 
id  csl  cum  stola,  superpcilicco  cl  lumine. 

3*  Peccat  gravitcr,  iuxta  communem  sententiam,  qui  cxtra 
casum  nccessilalis,  (lislrihuit  Communioncm  sinc  ulla  \cslc  sa- 
cra ;  (juia  hoc  csl  yalde  indccens  ct  conlra  gravc  praeccptum 
Ecclesiae.  —  S.  Lig.  n.  2il.  -  Si  tamen  sola  slola  omillalur. 
videlur  plurihus  el  gravihus  Thcologis  cssc  tantum  vcniale. 
(|uod  sat  prohahile  videlur.       S.  Lig.  ibid. 

4"  Veniale  tantum  repulalur  minislrare  Eucharisliam  sinc  lu- 
minc,  vel  sine  praemissa  solila  confcssione,  Cnn/ileor,  ctc.  - 
lia  rominuniter  cum  S.  Lig.  n.  211.  —  Similitcr  veniale  lan- 
lum  hahetur  Eucharistiam  Iraiisferre  sine  vesiihus  sacris,  dc 
loco  ad  locum,  v.  gr.,  dc  allari  ad  aliud.  —  Heulcr,  n.  168.  — 
Mazzolta. 

Quaesita: 

200.  —  QuAEn.  r  An  Sacfrdos  laborans  infirmitatc  in  pol- 
lice  ct  indirc,  /utrharistiam  aliis  diyitis  ministrarc  possit? 

Itcsp.  Neg.mdum  vid(.'lur,  salleni  probabHius,  secluso  casu 
gravissimae  neccssitatis.  -  Ita  S.  Lig.  n.  2ii.  —  Ratio  est, 
quia  licet  tota  manus  sil  consecrata,  altamcn  index  ct  pollcx 
cx  ritu  Ecclesiac  ad  hoc  munus  cxcrccndum  spccialilcr  sunt 
destinati. 

Qlaeii.  2*  (Juid  faciendum,  si  llostia  in  ttrram  dccidat ' 

Hesp.  Locus,  in  qucm  sancta  Ilostia  decidit,  stalim  tegendus 
cst  ali(]ua  re  munda,  ct  postca  ahlucndus.  Si  cadal  in  mappam. 
scu  linleolum,  (juo  manus  communirantis  ohle^untur,  hicus 
spiniila  slalim  signandus  est,  et  poslea  pari  inodo  ahlucndus. 
Ila  Uuhrica,  ({uae  tamen  non  ohligat  suh  gravi  iuxta  commu- 
ncni  sentenliam ;  graviter  lamen  ohligarct  ad  ahluendum  !o- 
cum,  in  (juem  decidissent  sacrac  species  vini,  (juippe  ipsc  im- 
hihilur ;  non  esl  lamen  opus  eas  comhurcre.  >'.  Lig.  n.  250. 
Lacroix,  n.  i'Jl. 

Qi  AKK.  T  ijuid  [acitndum,  si  llostia  decidat  in  vuttum,  bar^ 
bam,  aut  vestes  communicantis  '* 

Hesp.  In  praefalis  casihu^  omiltenda  esl  puriliralio  ;  quia 
meliiis  esi  vil.ire  admiraliomMU .  lurJKilionem .  aul  olTonsionem 
populi,  (]tiam  servare  l\uhri(\im.  suh  levi  lantum  ohligantcm. 
—  ^\  Lig.  n.  250.,  et  alii  cnmmuniter. 

ctnY  Tom.  11.  \i 


210  TRACTATUS 

QuAER.  4"  Qiiid  faciendum,  si  Uostia  decidat  in  simm  vel 
intra  vestes  midieris? 

Resp.  Ipsa  miilier  Ilostiam  extrahere  debet,  et  porrigere  Sa- 
cerdoli,  a  quo  illam  recipiat.  —  Sic  Bened.  XIV,  de  Sacrificio 
Missae,  sect.  2.  n.  176.  Digiti  Yero  mulieris  abluantur,  et  ab- 
lutio  iu  piscinam  deiiciatur.  Si  mulier  nequeat  facile  Ilostiam 
ibidem  accipere,  seorsim  recedat,  t.  gr.,  in  aiiquod  sacellum, 
yel  in  sacristiam,  etc. 

297,  —  QuAER.  S*  Qua  hora  Communio  dispensari  solet? 
Resp.  Regulariter  ministrari  debet  horis,  quibus  Missam  ce- 

lebrare  hcet,  sivc  ex  consuetudine,  siye  ex  pecuh'ari  Induho. 
At  communiter  cum  S.  Lig.  docetur,  posse  ministrari  qualibet 
hora  diei,  nisi  sub  noctem  seu  in  extrema  diei  parte.  Ratio  est, 
quia  de  hac  re  nulla  exstat  prohibitio  (S.  Lig.  lib.  YI.  n.  239.). 
—  Nec  obstat  Decretum  S.  C.  Rituum  datum  mense  Dec.  1816,  ' 
permittens  administrationem  Communionis  a  tempore  ad  tem- 
pus  quo  in  quahbet  Ecclesia  Missae  celebrantur  in  die  magni 
concursus.  Decretum  enim  illud  non  est  exclusiTum,  cum  S.  C. 
responsum  dederit  iuxta  postulatum,  in  quo  agebatur  praecise 
de  die  magni  concursus  ad  Indulgentiam  plenariam  seu  lubi- 
laeum  lucrandum. 

NOTA.  Ex  Decreto  S.  Congreg.  RUuum  anno  ^1641,  non  debet  clari  Communio 
in  Missa  Nativifatis  Domini  ,  quae  raedia  nocte  celebratur.  Apud  S.  Lig.  ibid. 
Attamen  facultas  id  permittendi  quandoque  ex  privilegio  conceditur  5  et  nuper- 
rime  ncnnullis  Galliae  Episcopis  concessum  est  ea  lege,  ut  nullum  scaudali  pe- 
riculum  adsit. 

298.  —  QuAER.  6"  An  Communio  extra  Missam  dari  possit? 
Resp.  Danda  est,  generatim  loquendo,  in  quantum  tieri  po- 

test,  post  Communionem  Sacerdotis.  Sic  ex  Rit.  Rom.  Ex  usu 
tamen  recepto  facile  dari  potest  Communio  ante  vel  post  Mis- 
sara,  Yel  etiam  alio  quovis  tempore,  quo  Missa  celebrari  potest, 
ut  supra  dictum  est;  sed  requiritur  aliqua  iusta  causa,  y.  gr., 
si  deliciant  Missae,  yel  communicantes  non  possint  facile  ex- 
spectare,  etc.  Imo  ubi  est  magna  communicantium  affluentia, 
expedit  dilTerre  Communionem  ad  absolutum  Sacrificium,  ne 
Missae  assistentes  nimio  tempore  in  Ecclesia  detineantur  et  tae- 
dio  aiTicianlur.  Facillime  concedenda  est  Communio  extra  Mis- 
sam  infirmis,  pueris,  senibus,  et  iis  omnibus  qui,  ob  stomachi 
debilitatem,  ieiunium  protrahere  nequeunt.  —  Ita  S.  Lig.  n.  249. 
cum  aliis  communiter  post  Benedict.  XIY,  de  Sacriflcio  Missae, 


I)E  ECCHARISTIA  211 

sect.  2.  n.  ir»2.  —  Imo  prolfahilUn'  iiixta  plurcs  oh  hodiprnam 
consiiclii(Iini'in  nulliiiii  inodo  cxislit  praeieplum  dantli  Commu- 
nioncm  intra  Missam  lantum.  —  Sic  BHluart,  diss.  1.  art.  4.  — 
(Juinimo  pro  certo  lialjendum  est,  ol)  consuctudinem,  rpiae  ubi- 
quc  invaluil,  quaecpie  a  l*arocliis  ahrogari  uon  [>olc.sl,  nullum 
nunr  exslare  praereptum,  vi  cuius  (iommunio  solum  inlra  Mis- 
sam  (listriluii  deheat.  —  Sic  S.  C.  Ilil.  7.  Dec.  184  i,  in  lanuetis. 

2!>!).  —  QiAER.  7*  An  Comvmnio  dari  possil  cutn  paramen- 
tis  nigris  immrdiate  ante  tcl  post  Missam  dffunctnrum  a,f 

Ilcsp.  r  (iommiinio  non  potcst  cum  paramenlis  nigns  niini- 
strari  immediate  ante  Missam. 

Itrsp.  2*  Post  Missam  dari  potcst,  si  Sacerdos  nondum  di- 
scesseril  ah  allari  in  (pio  celehravit;  lunc  vero  non  dat  henedi- 
ctioncm  iis  qui  communic^runt.  —  Ita  P.  Maurel  (duide  pra- 
tiqne  de  la  litunjie  romaine,  pag.  2G0.),  ex  decis.  S.  C.  H\t. 
24  lul.  1GS3. 

QiAEii.  8"  An  Communio  dari  possit  cum  jmramentis  nigris 
INTRA  Missam  de  REdinM? 

liesp.  1*  A/prm.,  si  Communio  detur  cum  solis  Ilostiis  in  hac 
Mis.sa  con^ecralis.  Uatio  esl  1*  (luia  hoc  non  fuit  unquam  prohi- 
hitum ;  2*  quia  Conr.  Trid.  supra  cit.  exoptat  ul  lidcles  in  sin- 
gulis  Missis  communicare  possint,  nec  dislin^^uit  inler  .Missas 
defunctorum :  erpo  si  assistant  Missac  cum  nigris  paramenlis 
cclebratae,  in  cadem  commuuicarc  possunt. 


[n    I)e  Iniiiis ,  ac  de  srquonti^  qu:H">lu>ni>     '     i";  iilo  (V2r(^.zium 
Commeiiliiriiiin  srrijisil  mqMTrinn'  U.  D.  .\loisli>  M.rclusi  S.  U.  C. 
Consultor;  in  ({uo  nlhtis  nc  pari  tum  iudicio  tum  diligrntin  rvpen- 
818  S.  C. ,   (pine  circumfrrunlnr,  (Ircrelis,  concludendum  ccnsuil; 
^'on  esse  conlra  rilum,  in  .Mi^u%  drfunrtoruni  rum  parai        '^  ni- 
gris,  Sacram  Comiuunioiiem  lulrlibui  ihinistrare,  eliani  e.r  ^  .  is 

praeconsecratis,  extrahendo  pujidein  e  custodia.  Posse  eiiani  in  pa- 
rnmenlis  uitjris  ministrnri  Coih  i  de- 

functonim;  dala  autrm  gravi  r:    ;  ;..;...;......    ,...  ....,;  >ccu!i 

fulclos  carcre  .sacra  communionc  copanlur}  etiam  iiumrdiate  ante 
eandem  missam :  in  ulroipie  tamen  casu  omillendam  esse  brnedictiO' 
nem.  .Missns  vcro  defunclorum  celebrandoi  «ne  oi/in:  \entis 

fiigris:  adro  ut  violacea  adhibcii  nniueant»  «mi  <  ./i>  2 

I\'ovembris  SS.  Hucharistiae  Sacrawrnium  publicar  fidelium  adora- 
tionl  sil  r.rposilum  pro  sitlrihni  oralii  nc  iju  i  horaruin.  .Nicra 

aulcm  Uiliium  C.ongrcgalio  ad  hacc  rursu^  iv  ,.^  ialil:  Dilata, 


212  TRACTATUS 

Resp.  2'  Si  autem  Communio  danda  sit  exHostiis  praeconse- 
cratis,  maior  est  difficultas.  Docet  Benedidus  XIY,  cle  sacrificio 
Missae,  sect.  2.  w.  166,  ministrari  posse  S.  Eucharistiam.  Sed 
postea  id  prohibuit  S.  Congr.  Rit.  Decreto  ann.  1741  [a).  (Apud 
S.  Lig.}.  Iterum  interrogata  S.  Congr.  ab  Episcopo  Yeronensi, 
an  liceret  Eucharistiam  ministrare  tidelibus  in  paramentis  nigris 
cum  Hostiis  praeconsecratis,  respondit:  Negative.  Die  23  Maii 
1835.  _  Sed  iterum  adhuc  interrogata  S.  Congr.  ab  Episcopo 
Mutinensi,  utrum  sallem  tolerari  posset  usus  distribuendi  Eu- 
charistiam  ex  praeconsecratis,  cum  nigris  paramentis,  ubi  \iget 
talis  consuetudo,  respondit.  Dilata:  idest,  differtur  responsio  K 
Igitur  tolerari  potest  mos  existens  usquedumprohibeatur. 

300.  —  QuAER.  9'  Anpossit  dari  Communio  cum  paramen- 
tis  viotaceis,  etiam  ante  vel  post  Missam^i 

Resp.  Affirm.  Ratio  est,  quia,  etsi  interdictum  yideri  potue- 
rit,  ne  Communio  in  paramentis  nigris,  saltem  extra  missam, 
detur ;  nunquam  tamen  prohibitum  reperies,  ne  detur  in  yiola- 
ceis,  scilicet  quoties  color  ^^iolaceus  est  color  Officii.  An  autem 
Missae  defunctorum  celebrari  possint  in  paramentis  violaceis,  ut 
Communio  dari  queat  tidelibus  cum  Hostiis  praeconsecratis,  af- 
firmandum  quidem  yideretur  ex  Decreto  S.  Congreg.  Rituum 
ann.  1670  apud  S.  ligor.  n.  249.  [h).  Attamen  illorum  usus 
in  Missis  defunctorum  non  absolute  permitlitur,  sed  tantum 


(a)  Rallones,  propter  quas  informl  huic  decreto  nulla  adscrlben- 
da  vis  sit,  in  citato  Commentario  lale  ae  solide  persequitur  lauda- 
lus  Marchesius. 

[h)  Huius  decreti  nuUum  vestigium  reperlum  est  In  aulhenlicis 
S.  R.  Gongr.  Regeslis,  atque  adeo  merito  suspectum  videri  ilhid 
debet.  Conf.  laudatum  Marchesii  Commentarium. 


\  POSTULATUM  de  Commumone  in  Missis  defunctorum:  «  Perdurat  aJluie 
«  in  quibusdam  Ecclesiis  mos  communicandi  in  IMissa  defunctorum  cum  particu- 
"  lis  praeconsecratis,  propterea  quod  Decreta  S.  Congr.  hac  super  re  edita  cen- 
II  sentur  a  multis  non  authentica,  aut  salteni  revocata.  Hinc  quaeritur; 

«  An  idem  mos  possit  permitti,  vel  ab  Episcopo  prohibendus  sit,  adco  ut  so- 
«  lam  liceat  communicare  in  dictis  Missis  cura  particulis  in  ipsis  consecratis  ?  > 


Respondit  S.  Congregatio  :  Dilata. 
23  Septembr.  ^837,  in  Mutinensi. 


DE  EICIIARISTIA  2]3 

proplcr  ali(|nam  neccssilalcm.  Sic  Ordo  divini  onicii  pro  clero 
L'rl)is,  ann.  lS.>i. 

:J01.  —  QiAER.  10*  Quomodo  minislramla  sit  (ommunio  ex- 
Ira  Missaml 

Rrsp.  ]"  Si  Coinmiiiiiu  niini>lr,inila  sit'  imnicdiato  anlc  vel 
post  Missam,  aficndiim  cst  siciit  in  ipsa  .Missa;  scd  rcversus  sa- 
cerdos  ad  allare,  dicere  potesl:  0  sacrum  convivium,  elc;  dc- 
inde  dicit :  Domine,  exaudi,  ctc.  —  Dominus  vobiscum,  elc. , 
cum  Oralionc  pro  lempore ;  deni(|ue  digitis  ablulis,  et  S.  Ci- 
borio  in  lalx^rnarulo  rcposilo  hcncdicit  iis,  (pii  rommunicarunl 
cum  formula :  Ucncdiclio  iJci  omnijiofrti(i\.  Vntyis^  etc.  --  Ita 
ex  Rit.  Hom. 

Rcsp.  2*  Si  alio  lempore  distrihucnda  sil,  1  duae,  iuxla  Jii- 
(ualc  Uomanum,  accendendae  sunt  candelae.  Si  tamcn  tempus 
urgeret,  nec  facilc  duae  candelac  accendi  posscnt,  una  suflice- 
ret.  2"  Sacordos,  lolis  manihus,  supcrpelliceo  et  stola  indutus 
coloris  Ofllcio  illius  diei  convcnicntis,  ministrat,  ul  supra,  et 
ad  allarc  reversus  reli(|ua,  ut  supra,  prosc(piitur;  deiude  dat 
benediclionem  manu  dexlra,  non  vcro  cum  pvvidc,  nisi  supcr 
infirmos  *. 

;i02.  —  Qi  AER.  11"  Quid  facicndum,  si  minister  Sacerdoti  de- 
sit :  an  vir  communicaturus,  vcl  mulier  supptere potest'^ 

Resp.  V  Sanc  (luilibet  communicaturus,  si  sit  vir,  Saccrdoli 
inscrvire  polest;  vel  etiam  ip^e  Sacerdos  supplere  potest,  di- 
ccndo  Confilcor,  et  respondendo  Amcn. 

Resp.  *2"  Mulier  supplcre  non  polest,  nisi  sil  .Monialis  intra 
clauslrum,  ni\la  iiiorem  receptum  ;  lunc  igitur  ipsc  Sucerdos 
omnia  peragcrc  dcbel.  iSec  dicas,  ({uod  in  necessitate  mulier 
.Missae  respondere  potest,  modo  a  longe  stet;  nam  in  .Missa  Sa- 
ccrdos  solus  omnia  respondere  non  possct.  —  lla  communiter. 
—  Bouvicr,  dc  tAuhanstia,  c.  4.  art.  2.  (Jousset,  n.  212. 

QiAKii.  12*  An  dari  possmt  ptures  particulae  uni  communi' 
ranti,  vel  una  maior  devolionis  gratia,  clc? 

Rcsp.  .Vr(/.  lloc  enim  oxpresse  fuit  prohibiliim  DecreloN.  (  o/i- 
(jreg.  Conc,  approbalo  ab  Innoc'»tin  \[  die  12  rebruarii  1679. 


I  NiTMiuli»  IhimStif,  fXdinli.  rtr  ,  thtmimut  io&iVum,  rlr  ,  rum  OntiMM 
|trnpri«  «unt  Jo  |irarir|il<t.  S.  ('.  Hit  '2\  S<pl  IKTJ.  —  lluiu*iu«>«li  aulvai  ft*- 
cct  vore  Mltfiu  luodiurrilcr  rUl«  ilic«Bd««  «iJrnlur,  runa  ii«  •  mioiilro  rcspoo- 
«lcnJum  <tit. 


214  TRACTATUS 

Yerba  autem  Decreti  (apud  Benedictum  XIV)  haec  sunt:  Epi- 
scopi,  Parochi,  seu  Confessarii  admoneant,  nulli  tradendas 
plures  Eucharisiiae  formas,  seu  parliculas,  neque  grandiores, 

sed  consuetas. 

303.  —  QuAER.  13"  Anparticulae  frangi possint,  si  deficiant; 
et  quid  agendum  si  supersint,  nec  sit  tabernaculum,  in  quo  re- 
ponantur2 

Besp.  ad  1""^  Affirm.  ex  communi  sententia,  et  praxi  gene- 
rali,  modo  adsit  causa  iusta,  y.  gr.,  si  desit  alia  Missa  yel  fide- 
les  exspectare  non  possint.  Attamen  Sacerdos  Hostias  tunc  di- 
videre  debet  tantum  in  duas  yel  ad  summum  tres  partes,  quia 
secus  Tix  posset  cum  debita  reverentia  Communionem  dare; 
periculum  imo  esset,  ne  communicantes  Sacramentum  non  re- 
ciperent,  siquidem  particula  nimis  parva  in  ore  facile  dissolvi 
potest,  antequam  deglutiatur.  —  Lacroix,  n.  508.  ^. 

Resp.  ad  2»"^  Sumendae  sunt  a  celebrante  ante  abluliones,  si 
facile  fieri  possit,  seu  si  non  sint  in  nimia  quantitate.  Secus  ad 
tabernaculum  proximum  cum  ritu  consueto  deferendae  forent; 
neque  committendum,  ut  plures  Hostiae  fidelibus  ministren- 
tur.  Caveat  autem  Sacerdos,  in  quantum  adiuncta  permittunt, 
ne  nimiam  parlicularum  quantitatem  consecret.  —  Yide  infra, 
n.  31o. 

QuAER.  14°  An  ad  fideles  communicandos  possit  Sacerdos, 
deficientibus  Hostiis  minoribus,  detrahere  partem  maioris  a  se 
sumendaef 

Resp.  1°  Affirm.  in  casu  Yiatici  moribundo  deferendi,  ratione 
urgentis  necessitalis.  Ita  omnes.  —  2"  Affirmat.  etiam  si  es- 
set  communicaturus  unus  yel  alter  fidelis,  qui  secus  diu  Com- 
munionem  expectare  deberet.  —  Ita  communiter  cum  S.  Lig. 
n.  217. 


4  POSTTJLATUM  ad  S.  Congreg.  Bituum.  Utrum  ex  toto  sequi  valeat  Regula 
Rit.  Parisiensis  sic  expressa  :  Si  quando  Communio  danda  est ,  inventus  non 
fuerit  sufficiens  numerus  Ilostiarum,  poterunt  aliquot  Hostiae  dividi  in  plu- 
res  particulas  quae  singulis  distribuantur? 

S.  Congregatio  respondit :  Servetur  consuetudo  dividendi  consecratas,  si  adsit 
necessitas. 

Dic  16  Martii  -1835,  in  Veronensi. 


DE  EUCHARISTIA  215 

ARTICULUS  IV. 

DE  MODO  ECCHAIIISTIAM  INFIRMIS  MIMSTHAM)!. 

Sequentia  slatuit  fiitualr  Itomanum: 

UOi.  —  I.  Prarmonpal  Parochiis,  ut  ae^ri  cublculum  munde- 
lur,  ct  in  eo  parctur  mensa  linteo  mundo  coopcrta,  in  qua  san- 
ctissimum  Sacramcntuni  dccontcr  dcponntur.  Parcntur  Inmina- 
ria,  diio  Tasrnla,  allcruni  cwm  \'\W)  tradcndo  post  floniniunio- 
ncm  inlirnio,  ut  facilius  saniinm  llostiam  dc^lutiat,  altcrum  cum 
aqua  ad  ablucndos  Saccrdotis  dijrilos;  praeterca  lintcum  mun- 
dum  antc  pcctuscommunicandi  rcponendum.  Sacpc  additur  Tas 
acpiac  bcncdictac,  quoiics  curn  snnctissimo  Sacrnmcnto  deferri 
non  solct.  Sacpe  ctiani  \inum  non  adbibclur. 

II.  Mucbaristia  dcfcrri  dcbcl  ab  Kcclcsia  ad  privatas  domos 
aep;rotanlium,  deccnti  habitu,  supcrposito  mundo  vclamine,  ma- 
nifestr,  at(pic  honorifice,  cum  omni  revcrcntia,  scmper  lumine, 
et  tiutinuabulo  iu«;iter  opilato  pracccdcntc.  Saccrdos  autcm  in- 
duliis  snpcrprllicco  ct  stola,  inipositoquc  prius  ab  utroqu»'  hu- 
mcro  oblonf^o  vclo  deccnti,  utracpic  manu  accipiat  vas  cum  san- 
clissimo  Sacramcnto  antc  pccius  pcrcndum,  el  dcinde  balda- 
chinum,  scu  umbcllam  subcal,  si  habcri  possil,  el  nudo  capile 
proccdat.  Kiuido  autcni  dicit  Miserne  el  alios  Psaliuos.  cl  rc- 
dcundo  Latiilate  Domtuum  dr  eorlis,  el  alios  Psalmos  «•'  Uv- 
mnos;  scd  baec  de  consilio  tantum. 

III.  Saccrdos  cum  ad  domum  infirmi  advcncrit,  dical:  Pax 
hmc  domui.  Rc^p.:  Ft  omnihus  habitantibus  in  ea.  Tunc  depo- 
situm  supcr  n)cn<am  SS.  Sacramcntum  adorat ;  aspcrpil  aqua 
bcncdicta  inlinnuiu  cl  ciibiculum,  diccns:  Aspevges  tne,  etc,  el 
alias  oralioucs  in  liit.  Rom.  positas.  Postea,  inlcrrt^pato  el  ad- 
hortato  iulirmo  SS.  Eucharisliam  more  porripit.  Sed  si  apitur 
de  Viatico,  non  dicil:  Corpus  Dnmini,  etc ;  sed :  Aeripe,  frater, 
viaticum  Corporis  Domini  V   /   (\,  etc,  ul  in  Rituali. 


\oT».   Iniiiiini>nte  inprlr,  plrrarqur  prrrrt,  tel  rtiiin  oinoM  oroiUvnlar. 
do«,   alilulis  ili|{ili»,  prrfrrruquf  nralionibat,  tt  rrm«n<>«at  parlirnUr,  brnrJiril  ia 
ftmuiin  rum  rilmrio,  niliil  ilirrn*     Ii  I?i7.   Rom.  ablMlionr^  ilrt>rnl  infirnu«  iliri    — 
Sarrnlitt  rrilu\  «il  Krrlr^iam,  riborio  luprr  «llar*  po»ilo,  rrriUI  frr>.  rt  or«ti«>nmi 
«!•  SS.  Sacranieoto. 


216  TRACTATUS  ' 

Qnacsita : 

305.  —  QuAER.  r  An  Eucharistia  possit  deferri  infirmis 
nocte  ? 

Resp.  Nec/.  IIoc  enira  expresse  prohibetur,  exceplo  verae  ne- 
cessitatis  casu.  Sic  enim  Rit.  Jtom. :  Noctu  autem  hoc  Sacra- 
mentum  deferri  non  dehet,  nisi  necessitas  urgeat.  Urgente  vero 
necessitate  seu  periculo  proximo  mortis,  deferendum  est  qua- 
Jibet  hora  noctis;  sed  sine  strepitu  et  campanulae  sonitu.  Ci- 
tata  autem  verba  Ritualis  non  speclant  ad  Communitates,  quae 
SS.  Eucharistiam  in  domestico  Sacello  asservant,  quia  irreve- 
renliae  pericukim,  propter  quod  lex  lata  est,  tunc  prorsus  abest. 
QuAER.  V  An  Eiicharistia  deferri  possit  infirmis  secretof 
Resp.  Neg.  generatim  loquendo.  Constat  ex  Rit.  Romano,  ubi 
dicitur :  Deferri  debet  hoc  sanctum  Sacramentum  manifeste  at- 
que  honorifice.  Excipiuntur  tamen  variae  circumstantiae,  v.  gr., 
Joca  haereticorum,  ubi  manifeste  deferri  nequit.  Item  aliquando 
etiam  in  locis  catholicorum,  si  aliter  aegroto  sanctum  Viaticum 
deferri  non  possit  sine  proximo  irreverentiae  periculo.  Sed  abs- 
quc  Episcopi  licenlia  secreto  deferri  non  debet  ^. 

306.  —  QuAER.  3'  An  Sacerdos,  urgente  necessitate,  possit 
Yiaticum  ministrare,  sine  ulla  veste  sacra  ? 

Resp.  Affirm.  Ratio  est,  quia  non  est  praesumendum,  Eccle- 
siam,  quae  mater  tam  benigna  est,  voluisse,  iit  in  administra- 
tione  Viatici  ritus  illi  cum  tanto  moribundorum  detrimento  ser- 
venlur.  Sacramenta  enim  primario  ad  animarum  salutem  insti- 
tuta  sunt.  Attamen  nunquam  celebrandum  est  sine  ullis  vestibus 
sacris  etiam  ad  Viaticum  ministrandum.  —  S.  Lig.  n.  241. 

QuAER.  4*  An  urgente  necessitate,  in  deferendo  viatico  liceat 
curreref 

Resp.  Affirm.  probabiliter.  Ratio  est,  quia  urgens  necessitas 
defcrendi  Vialicum  moribundo,  excusare  potest  a  maiori  decen- 
tia  in  incessu.  —  Ita  S.  Lig.  n.  242.  —  Lacroix. 

I  II  n'cst  pas  permis  a  un  Cure  ni  a  tout  autre  Pretre  de  porter  l'EucIiaristie 
ii  U(i  nialatle  en  sccrct,  clantlestinenient,  sans  ct^rtl-monie  aucune.  Nous  exceptons 
le  cas  oii  il  s'agirait  de  l'atliniuistrer  a  un  fitlcle  ([ui  est  en  grand  tlanger,  ct  dont 
les  parcnts  iniplcs,  tout  cn  tol(^rant  qu'  un  Prt-tre  s'approclie  du  nialade,  s'opposent 
ahsolument  ii  ce  qu'on  fasse  aucune  c<5rcnionie  religicuse  dans  la  maison.  Ce  cas  ar- 
rive  malhcurcusement  quclquefois  dans  ce  siecle  de  toUrance  et  de  libertc.  — 
Gouttet,  n.  2'i0. 


DE  EICIIARISTIA  217 

Ola[:r.  '.'/  An  licenl  tnnporc  pestis  porrirjere  Eucharistiam 
medto  alif/iio  instntmetito? 

Hesp.  Afftrm.  probahHUer,  quia  lanla  ncccssilas  a  rilu  solilo 
Kcclcsiac  excusarc  vidclur.  —  S.  Lig.  n.  24  4. 

307.  —  Oi  AKii.  G'  An  liceat  deferre  Eucharistiam  cum  capitc 
cooperto  in  ittnere? 

Hesp.  ycfj.  ol)  revcrenliani  Sacramenlo  dcbilam.  Idcirco  ia 
dclalionc  SS.  Sacramcnli  ad  iniirmos,  sivc  dc  die  id  iial,  sive 
de  nocle,  ncquc  alicuius  inlinniuuis  ncque  alio  practcxlu  bire- 
lum  scu  cli.im  pnrvus  pilcQliis  adhiheri  polcsl.  —  .V.  Congr.  H. 
:i  .Miirt.  \i\:]:\;  —  i:\  lan.  \U'Mi;  —  •!:]  lan.  1700. 

Oua|)roplcr  Saccrdos  rheumatc  vcl  alia  inlirmitatc  lahorans, 
dehct  ahstinere  a  dcfcrcndo  SS.  Sacramcnlo,  vcl  id  muueris 
altcri  rommitlcrc,  vel  apcrto  capitc  nihilominus  inccderc,  nisi 
usus  pileoli  ipsi  indulliis  fucrit.  —  >'.  Congr.  Hit.  i:]  .Maii  ISiG. 

-  l  >us  autcm  pilcoli  non  adco  diflicile  conccditur  in  itinerc, 
non  tamen  intra  civitatcm  vel  op[)i(lum.  luxla  plures,  Episco- 
pus  coucedcre  potc^l  liccntiam  dcfcrcndi  pilcolum  in  ilincre ; 
scd  facultas  pilcolo  utcndi  pcr  civitatcm  vcl  oppidum,  cst  iu- 
ris  nposlolici.  —  I)c  /lcrdt,  Sarrae  iititrgiac  Praxis,  tom.  1. 
part.  1 .  num.  liO. 

S.  Lig.  Hom.apost.  tr.  VS.  n.  1-2.  Iiacc  hahct:  o  Prohahiliter, 
«  dicit  Pas(|ual.,  posse  Episcopum  dispcnsarc  ut  Viaticum  de- 
«  fcraliir  cum  pilcolo  in  capile,  cuin  lon^e  el  pcr  villas  progre- 
«  diendum  esl  '.  » 

ytAiiR.  7"  An  Sacerdos  defcrre  possit  S.  Hticharistiam  insi* 
dens  equo? 

Hesp.  Afftrm.,  si  dcfcrcnda  sit  ad  inlirmum  lonpe  distantcm, 
vol  piT  itcr  ardiium,  uul  si  pcriculum  sit  in  mora.  Scd  cquus 
dchct  cssc  mansiictus,  ila  ul  ahsit  pcricuhim  lapsus  cl  irrcve- 
rcntiac.  .\iin<]uam  autcm  licct  p}\idcm  darc  portandam  laico, 
({uanlumvis  saccrdos  sil  faligalus;  sed  lunc  in  hursa  collo  su- 
spcnsa  illam  j;cslare  dchcl.  Conslal  ex  Hit.  Hom.  de  Eucha- 
ristiti,  ncciion  c\  dccisione  ^.  Congr.  Hit.  *.  —  Mde  S.  Lig. 
n.  iil.  rt  ii:]. 


1  S.  SoJrt  iliiprnMlinnrin  al»  ilU  lr(*«  roBCMftit  pro  Ji0#r««i  Colo«ira»i, 
prtiatr  pmr^rriini  liiriiiali.   />ir  !•  .\oremb.   iMt'2,  —  |.  .imalfrt*  Imri»  Pomtif., 
53'  /irriiion.  .>»••.  rt  Itrr.  1802. 

2  •  ll  Vialiram,  ob  locorum  JitUnliant,  tlirfiraluirai  iliatraro,  «i«ram  Mp«- 

•  riUirm,  •   rnrixlio  Jifrrri   \u%%*tl  r<imititHjtt.   S.  lliT.  <  oxt.1.  inWw/frl.  Jr  r«a- 

•  srnau  tkiiirii   l|iM<>|ii.  •    |lir  23   Itn.    17  IH,   in   l.tmdrnsi. 


218  TRACTATUS 

308.  —  QuAER.  8*  Anpluries  deferri  possit  Eiicharistia  in- 
firmis  non  ieiunis,  seu  per  modum  Yiatici  ? 

Resp.  Affirm.,  etnoQ  soliim  si  recurrat  novum  mortis  pericu- 
lum,  sed  etiam  si  idem  perduret.  —  Ita  communis  et  yera  sen- 
tentia,  ait  S.  Lig.  n.  283.  Confirmatur  auctoritate  Bened.  XIV 
qui,  de  Sijn.  l.  7.  c.  12.,  testatur  nullum  Theologum  alicu- 
ius  nominis  hanc  sententiam  negare ;  et  addit  ihid.  n.  5. :  Epi- 
scopus  insinuet  Parochis,  posse  et  debere  Viaticum  in  eadem  in- 
firmitate  iterum  ac  tertio  administrari,  praesertim  si  aegrotus 
exposcit,  et  si  velit;  poenam  decern^t  in  Parochos  qui  aegrotis 
devote  postulantibus  iterum  et  tertio  Eucharistiam  deferre  de- 
trectant,  falsis  praetextihus. 

QuAER.  9"  An  Eucharistia  frequenter  deferri  possit  decum- 
hentihus  ? 

Resp.  Affirm.  per  se.  Hoc  tamen  a  variis  circumstantiis  pen- 
det,  scilicet  a  particularibus  eorum  dispositionibus,  a  frequen- 
tia  maiori  vel  minori,  qua  ad  mensam  Eucharisticam  antea  ac- 
cedebant  (a).  Parochus  infirmos  saepe  invisere  debet,  eosque  ad 
frequentera  Communionem  adhortari.  —  Gousset,  n.  233. 

QuAER.  10°  Quid  agendum  Sacerdoti,  si  ad  infirmum  cum 
SS.  Sacramento  adveniens,  eiusque  confessionem  excipiens,  eum 
indispositum  invenerit^f 

Resp.  Imprimis  satagere  debet  Confessarius,  prouti  melius 
poterit,  poenitentem  ad  meliorem  frugem  adducere.  Si  res  non 
succedat,  et  v.  gr.,  infirmus  aut  occasionem  proximam  peccati 
abrumpere,  aut  reslitulionem  gravem  et  certo  debitam  non  pro- 
mittat,  absolvi  sane  non  potest.  Quid  autem  de  Communione? 
Inducendus  enixe  est  poenitens,  ut,  peracta  confessione,  decla- 
ret  publice,  se  nolle  adhuc  S.  Eucharistiam  suscipere.  Quod  si 
hanc  declarationem  praestet,  iam  evanescit  difTicultas;  patet  e- 
nim  Eucharisliam  ei  ministrandam  non  esse.  Si  vero  id  decla- 
rare  deneget,  atque  communicare  velit,  Eucharistia  eidem,  H- 
cet  indisposito,  ministranda  est,  ad  servandum  nempe  intactum 
confessionis  sigillum.  —  Gousset^  n.  237.  et  atii. 


(a)  Quod  qulspiam  ,  dum  bona  valetudine  utebalur,  minus  fre- 
quenter  ad  SS.  Eucharisliam  accedere  consueverit,  id  enimvero 
non  foret  ratio  sufTiciens,  cur  aegrotanti  communio  frequentior,  si- 
quidem  eam  exoptet,  neganda  videatur. 


DE  EUCIIARLsTlA  tlf 

ARTICULUS  V. 

PE  MODO  9.  EUCilABlSTIAM  AS!>ERVA>DI. 

Ifaec  tennida. 

300.  —  I.  In  qualihet  Ecclpsla  parochiali  el  calhcdrali  scr- 
vanda  est  S.  Kucharisiia,  ul  opporlune  pelenlihus  semper  dari 
possil.  Sic  expresse  Hil.  liom.,  elc.  Polest  eliani  asservari  de 
iure  coinuiuni  in  Ecclesiis  Uegularium  vola  solemnia  emilten- 
tium.  \n  aliis  autem  Ecclcsiis  asservari  ncquit  ahsque  spcciali 
Papae  licentia.  Sic  slatuerunt  SS.  Congreg.  Conciiii  el  Episc. 
apud  Fnraris,  verho  liurharistia,  arl.  1.  n.  40. 

II.  Asservanda  est  Kiuhnrislia  in  lahernaculo  mundo,  henc 
clauso,  et  in  pyxide  decenli  super  corporale  reposila,  el  alho 
vclo  coo[)erla.  Porro  lahernaculum,  in  quo  reconditur  SS.  Sa- 
cramenlum,  cooperiri  dehet  conopaeo  cx  serico  vel  lana  aut  gos- 
sipio.—  nit.  Itom.  —  N.  Cong.  Hit.  21  lul.  18:ii>. 

III.  Nullihi  conservnnda  esi  S.  Eurharislia  sine  lumine,  quod 
scmper  ardeat.  Sic  cnim  in  liiluati  liomano  slaluilur:  Lampa- 
des  coravi  eo  (tahernaculo)  plures,  vel  saltemuna  diu  nocluque 
perpetuo  cotlurcat.  Sic  etiam  statuerunl  variac  Congreg.^  quac 
volunl.  ul  si  Krclesia  sil  nimis  pauper,  inslilualur  fo//r<7or  r/ff- 
mosjiNarum,  ut  olcum  sulliriens  hahealur.  —  Mde  Ferraris. 
verho  Kucharistia,  art.  1.  n.  4j. 

Quaesita : 

310.  —  ytAEii.  1°  l/i  alin''  tpk  sarrrc'  i;i  tabernaculo  repont 
possint  ? 

Hesp.  Seg.  (ionstat  ex  Uil.  Komano  de  Fucharistia.  llinc 
Dcc  lleli(]uiac,  nec  Chrisma,  dcc  Oleum  inlirmorum  in  co  rc- 
poni  possunl. 

Oi  MK.  r  An  ciboriwn  debeat  esse  consecratuvi ,  et  argen- 
tcum  ? 

Hesp.  ad  1"™  Non  dehet  nccpssario  cssc  consccratum,  sed 
suniiil,  ut  sit  henediclum.  Constal  c\  Hit.  Rom.^  in  quo  be- 
nedirlio  p\  xidis  luluolatur  inlcr  ea,  (juac  unctionc  Chrismalis 
non  indif^enl.  Ilem  c\  Punt.  liom.  —  \\df  S.  hg.  n.  i\H.  et 
infra^  «.  39G. 


220  TRACTATUS 

Resp.  ad  2"f»  Nihil  iure  communi  statuitur.  Et  videretur  qui- 
dem  aequiparandum  calici  et  patenae,  quae  debent  esse  ex  auro, 
vel  argento,  vel  saltem  ex  stanno,  si  Ecclesia  sit  valde  pauper. 
Sed  non  potest  esse  ex  aere,  nec  ex  ligno,  aut  vitro,  etc.  (De 
Consecr.  dist.  1.  c.  45.).  Gaeterum  si  vasa  sacra  non  sint  ex 
auro,  intus  deaurari  debent. 

QuAER.  3"  An  graviler  peccet  qui  negligit  asservare  lumen 
coram  Sanctissimo  Sacramentof 

Resp.  Affirni.  per  se,  si  tempus  sit  notabile.  —  Ita  commu- 
niter  Theologi  cum  S.  Lig.  n.  248.  Imo  plures  auctores  dicunt 
tempus  esse  notabile,  si  integro  die  fiat.  —  Sic  Busemb.^  cuius 
verba  refert  et  implicite  approbat  S.  Lig.  ibid. 

311.  —  QuAER.  4°  An  requiratur  oleum  olivarum  ad  lampa- 
dem  Ecclesiae  nutriendam,  vel  aliud  oleum  ex  vegetalibus,  v, 
gr.,  ex  nucibus,  vel  exmineralibus,  ut  ex  petroleo,  sufficiatf 

Resp.  Generatim  oieo  olivarum  utendumest;  ubi  vero  ha- 
beri  nequeat,  aliud  oieum  ex  vegetalibus,  quantum  adiuncta  fe- 
runt,  ab  Episcopo  permitti  potest.  Constat  ex  recenti  decisione 
S.  Congreg.  Rit.,  quae  est  huiusmodi. 

«  Nonnulh  Reverendissimi  Galliarum  Antistites,  serio  per- 
pendentes  in  moltis  suarum  dioeceseum  Ecclesiis  difficiie  admo- 
dum  et  nonnisi  magnissumptibus  comparari  posse  oleum  oliva- 
rum  ad  nutriendam  diu  noctuque  saltem  unam  lampadem  ante 
Sanctissimum  Eucharistiae  Sacramentum,  ab  ApostoHca  Sede 
declarari  petierunt,  utrum  in  casu,  attentis  difficultalibus  et  Ec- 
clesiarum  paupertale,  oleo  ohvarum  substitui  possint  aha  olea, 
quae  ex  vegetahbus  habentur,  ipso  non  excluso  petroleo.  Porro 
sacra  Rituum  Congregatio,  etsi  semper  sollicita,  ut  etiam  in 
hac  parte  quod  usque  ab  Ecclesiae  primordiis  circa  usum  olei 
ex  olivis  iuductum  est,  ob  mysticas  significationes  retineatur; 
attamen  silentio  praeterire  minime  censuit  rationes  ab  iisdem 
Episcopis  prolatas;  ac  proinde  exquisito  prius  voto  alterius  ex 
Apostolicarum  Caeremoniarum  Magistris,  subscriptus  Cardina- 
lis  Praefcctus  eiusdem  Sacrae  Congregationis  rem  omnem  pro- 
posuit  inordinariis  Comitiis  ad  Yaticanum  hodierna  die  habitis. 
Emineniissimi  autem  et  Reverendissimi  Patres  sacris  tuen^Jjs 
Ritibus  praepositi,  omnibus  accurate  perpensis  ac  diligentissi- 
rae  examinatis,  rescribendum  censuerunt :  Generatim  utendum 
esse  oleo  olivarum;  ubi  vero  haberi  nequeaf,  remittendum  pru- 
dentiae  Episcoporum  ut  lampades  nutriantur  ex  aliis  oleis  quan- 
lum  fieri  possit  vegetalibus.  Die  0  lulii  1864. 


DE  EUCIIARISTIA  221 

«  Facta  poslniodum  do  pracmissis  Sanclissimo  Domino  Noslro 
Pio  Piipae  I\  pcr  infrasrriplum  Secrclarium  lideli  reK-ilione, 
Sanclitas  Sua  sfntrnliani  Sacrac  Conprp^^-jlionis  ralam  habuil 
ct  confirmavil.  Dic  1  i  iisdcm  mcnse  cl  anno. 

«  C.  Kpiscop.  Porlucn.  et  S.  Rulinac,  Card.  Patrizi, 
S.  R.  C.  Praef. 
0  Loco  V  Signi. 

«  I).   liartolini,   S.   R.   C.    "irrrrl.  « 

Vide  Analccta  Iur.  Ponlif.,  63'"«  livraison,  Juillct  ISCl. 

NoTi.  K\  lnr  rr»pnns!onf  S.  rnnjj.  «rquiliir  olcuni  eliam  petrolci  ono  etcluili 
el,   argcnle  acc<ssila(r,  ali  Kpisropo  pcrinilli  potse. 

312.  —  QiAER.  5*  Ouiil  facienihnn  ilc  fragmentis  Ifostiarum, 
quae  reperinnlurl 

liesp.  V  Si  Sacordos  inyrniat  frn^mcnta  sui  pracscnlis  Sacri- 
ficii,  ca  suuicrc  dohct,  ctiam  post  ahlutionos,  sivc  sint  parva, 
sive  sinl  niagna,  (piia  ad  idcm  sacnlicium  spcctant.  Sic  ex  Ru- 
brica  Missalis,  tit.  7.  n.  2.  —  IIoc  autcm  scrvandum  csl,  non 
soluin  immodiato  post  Missam,  sod  ctiam  si  Saccrdos  sil  in  sa- 
cristia,  adhuc  tanion  indutus  vcslihns  sacris.  —  Ita  rommunitcr 
cum  S.  Li(j.  n.  -IVA.,  pnsl  Uened.  MV,  de  Sacrificio  Missae. 

Si  vero  Sacordos  iam  sil  exutus  veslibus  sacris,  fragmenta 
reponcro  dohot  in  tahornaculo,  si  adsit,  vcl  reservarc  altcri  Sa- 
ccrdoli  oodom  manc  colohraluro.  Si  noutrum  licri  possit,  ipse 
ea  sumat.       N.  /.17.  ilnd. 

Itcsp.  2*  Si  autom  roli(|uiao  fuorint  inalin  Missa  consccralae, 
non  sunt  sumondae  posl  ablutionos,  sed  in  loco  decenti  reponi 
debent.  Ratio  cst,  quia  Ruhrica  Saccrdoli  non  ieiuno  pcrmittit 
lantum  sumoro  illas  roIi(|uias,  quac  ad  idem  Sacrificium  spe- 
ctant.  Si  lainoM  hoc  liori  nnn  possil,  ol  adsil  ^ravo  pcriculum 
irrevcrontiao,  lunc  eas  Saccrdos  absumal.  —  Ita  communHer. 
—  5.  Lig.  ihid. 

Resp.  3*  Si  laicus  fra^mcnta  invenial,  moneat  quani  priraum 
Saccrdotom,  si  (piis  propo  sit,  vol  oiim  accersat.  si  invoniri 
quoat.  Sacordos  autom  rra;;montum  rovoronlor  colliijons,  ropo- 
nel  in  cihorio,  vcl  in  loco  dooonti  ot  tuto.  si  tabornaculum  (ic- 
flcial,  ul  in  proxima  Missa  sumi  quoal.  Si  aulcm  Saccrdos  non 
possit  hahcri,  colligatur  rcverontcr  fragmentum  ab  ipso  laico  in 


222  TRACTATUS 

charta  vel  linteolo  raimdo,  mediante  spinula,  et  reponatur  intra 
corporale,  aut  in  yase  decenti,  donec  Sacerdos  advenerit. 

313.  —  QuAER.  6°  Quid  agendim,  si  inveniatur  in  altari,  vel 
alibi,  Hostia  certo  vel  dubie  consecrata"} 

Resp.  V  Si  Hostia  credatur  certo  consecrata,  et  aliunde  vi- 
deatur  munda  et  recenter  consecrata,  reponenda  est  cum  aliis 
in  ciborio.  Potest  etiam  sumi  a  celebrante  ante  ablutiones.  Si 
autem  non  sit  munda,  vel  si  extracta  a  loco  non  mundo  fuerit, 
aut  non  sit  recenter  consecrata;  non  est  immiscenda  cum  aliis, 
sed  celebrans  eam  sumere  poterit  ante  ablutionera ;  quod  si  ni- 
miam  repugnantiam  experiatur,  Hostiam  seorsim  in  tabernaculo 
reponet  in  vase  mundo,  donec  corrumpatur,  et  corrupta  in  pi- 
scinam  deiiciatur.  Sic  ex  Rubrica  Missalis,  tit,  11.  de  Defecti- 
bus,  n.  7. 

Resp.  2°  Si  dubie  sit  consecrata,  sumenda  est  a  Sacerdote  in 
Missa  anle  ablutiones ;  quod  si  nimiam  nauseam  ipsi  provocet, 
reponenda  est  in  labernaculo,  seorsim,  donec  corrupta  fuerit, 
ut  modo  dictum  est.  —  Sic  Rubrica  Missalis. 

QuAER.  7°  Quid  faciendum,  si  infirmus  sacras  species  reie- 
cerit  ? 

Resp.  V  Si  appareant,  debent  sedulo  in  vase  mundo  coUigi, 
in  Ecclesiam  deferri,  et  in  loco  tuto  et  bene  clauso  servari  do- 
nec  sint  omnino  corruptae,  ita  ut  in  piscinam  sine  irreverentia 
proiici  possint. 

Resp.  2"  Si  nonpossint  discerni,  utpote  sordibus  oraninoper- 
mixtae,  os  quidem  infirmi  detergendum  est;  quidquid  vero  fue- 
rit  reiectum,  stuppis  coUigatur ;  deinde  combustis  stuppis,  ci- 
neres  in  piscinam  sunt  proiiciendi.  —  Reuter,  n.  169.  —  GouS' 
set,  n.  232. 

314.  —  QuAER.  8"  An,  vel  quando  renovandum  sit  ciboriumt 
Resp.  V  Ciborium  certo  interdum  est  renovandura,  ne  spe- 

cies  consecratae  corrumpantur.  Irao  renovandum  est  frequenter, 
nt  praescribit  Rit.  Romanum. 

Resp.  2"  luxta  Rened.  XIV  renovandae  sunt  particulae  con- 
secratae  singulis  octo  aut  saltem  quindecim  diebus  (de  Sacri- 
ficio  Missae,  App.  3.  §.  6.  n.  5.).  Et  haec  est  praxis  coramu- 
nior,  ulut  Caeremoniale  Episcoporum  renovationem  particula- 
rum  octavo  quoque  die  faciendam  praescribat. 

315.  —  QuAER.  9°  Quomodo  renovandum  sit  ciborium? 

^  Resp.  Renovatio  ciborii  facienda  est  in  ipso  Missae  Sacrificio. 
Celebrans,  sumpto  preliosissimo  Sanguine,  antiquas  Hostias  su- 


DE  EIXIIABISTIA  21$ 

mct,  licct  muUac  sint ;  potcst  aulciii  *20  aut  30  lloslias  sic  coo- 
sumcrc  iuxla  lilbel,  n.  77. ;  irao  50  vcl  00  iuxta  Lacroix^  n.  501. 
—  Uaro  auUMii  cvcnict,  ut  plurcs  sinl,  (piia  consecrari  non  de- 
bct,  nisi  ca  circilcr  (juanlila.s,  (juae  sullicicns  esse  vitlealur.  Si 
autcm  a!i(iuando  mullo  niaior  (pianlilas  Ilostiarum  ahsumcnda 
rorct,  Saccrdos  cas  in  plurihus  .Missis,  divisim,  aut  cliam  plu- 
rcs  Saccrdolcs  succcssive  cclcbranlcs  sumcre  posscnt. 

Parliculas  autcm  minuliorcs  in  ciborio  repcrtas  coniicicl  Sa- 
ccrdos  in  culiccm,  castiuc,  supcrinfuso  vino,  sumct,  ct  novas 
liostias  in  cihorio  omnino  vacuo  dcponct.  Potcst  cliam  vinum 
incihorium  infundercad  minimas  particulas  colli<;cndas.  \  inum 
tamcn  non  cril  c  cihorio  hihcndum,  scd  in  caliccm  rcruDdco- 
dum.  —  Larroi.r,  n.  *i02.  —  Siniilitcr  vinum  infiindi  in  ( iho- 
riuni  jK)trsl.  (piando  punrK^anduFii  osl,  ul  in  sacrarium  rcfcratur. 

NOTA  4"  Si  Sarcrdot  t\  inaJvertentia  «umptisirt  priut  ablutioorio,  ailbuc  pos- 
set  purifirart*  riliorium,  rt  «atnrrf  ri'lii|uias,  ru  ijuoil  pru  suiiiptiiMir  umralilrr  una 
rrputalur.  —  Ila  l.arrois,  n.  502.  —  l.lbil,  n.  77.  —  Tnn-J.ttr. ,  de  i'ominw- 
nione,  e.  2.  n.   ol. 

NoTA  2"  Pdrtirular  consrrraniinr  <l(>l>rnt  r^^ir  rrrriif''s.  < 'j.i.inclitni  f<>rrl  nt  nnn 
virederrnt  i|uiniliTiiii  i\\e%  ,  Trl  a«i  tunininm  ,  iiirntrm  a  txMiipnre  quo  roa(«rta« 
tuat.  laruria  l'arorhuruiQ  et  alioram  hac  io  re  (;ra%e  pecrataiu  conitituere  p»- 
t«ftt.  Gardellini.  —  (Uin»urtuJu  riin&rrraniii  lluitlias  a  tribus  vrt  sri  mrosibas 
coafectat ,  est  in|]rnii  abusus  omnino  tollrmius.  Quud  <ii  huiuimuJi  abuiuni  to- 
lerarr  viilratur  Pnrorhu*  ,  riu*  Virarii  ,  aut  alii  Sacerdotes  ,  istis  llostiis  uli  oe> 
i{uruiit.    —   .V     r..fi*/r      mt      tr.    I).-<.iiibr      IXJfi. 


CAPUT   IV. 

DE   SUBIECTO   EICIIARISTIAE. 

Solus  liomo  haplizalus  Kucharistiam  .♦iacramcnlalilcr  rccipo- 
rc  polrsl ;  «piia  solus  haplizalus  csl  capa\  Sairamcnlorum.  Iliac 
inlidclis  r.ucharisliam  rccipirns,  vcrc  (piidcm,  scd  inrtlmalitfr 
liintum,  non  vcro  sarramtntalHn  i»am  rcnpcrcl.  Ilomo  autem 
baptizatus,  scd  indisjmitus,  sumit  quidem  sacramtnfaliter,  scd 
nou  spiritualiter,  scu  sinc  fruclu  rccipit.  Hnplizatus  vcro(/i>;jo- 
situs  tum  sarramentaliltr  lum  spintuatitrr,  scu  cum  fruclu  su- 
mil.  —  Ihi  ro/K.  Jrid.,  sess.  l;j.  c.  8. 

Agendum  {'  de  nbli(pitione  Kucharistian  ««iModi ;  2*Jff  topo«iCk»M  aJ  cmi 

diQne  recipicnilaiu  rr«|ai<i(a. 


224  TRACTATUS 

ARTICULUS  I. 

DE  OBLIGATIONE  SUSCIPIENDI  EUCHARISTIAM. 

Principia: 

316.  —  I.  Sumptio  realis  Eucharistiae  neque  pueris,  neque 
adultis  estnecessarianecessitate  raedii  ad  salutem.  Constat  V  ex 
praxi  universali  Ecclesiae,  quae  Communionem  neque  parvulis 
praebet,  neque  adultis  infirmitate  inipeditis,  y.  gr.,  ad  vomitum 
proclivibus,  phreneticis,  etc. ;  2"  ex  definitione  Ecclesiae  pro 
parvulis ;  et  inde  infertur  etiam  pro  adultis  (a).  Sic  enira  Cdnc. 
Trident.  sess.  21.  Can.  4.:  Sic  quis  dixerit  parvidis,  antequam 
ad  annos  discretionis  pervenerint,  necessariam  esse  Eucharistiae 
communionem,  anathema  sit. 

II.  Sumptio  Eucharistiae  necessaria  est  necessitate  praecepti 
divini;  eruitur  ex  verbis  Christi,  loan.  6.  54.:  Nisi  manduca- 
veritis  Carnem  Filii  hominis,  et  biheritis  eius  Sancjuinem,  non 
habebitis  vilam  in  vobis.  Constat  etiam  ex  verbis  Christi,  Luc. 
22.  19. :  Hoc  facite  in  meam  commemorationem  [b).  —  S.  Lig. 
n.  295. 

317.  —  III.  Sumptio  Eucharistiae  necessaria  est  etiam  ex 
praecepto  Ecclesiae.  Probatur  ex  Concilio  Lateranensi  lY,  cap. 
Omnis,  de  poenit.  et  remiss.,  ubi  dicitur :  Omnis  utriusque  se- 
xus  fidelis,  postquam  ad  annos  discretionis  pervenerit,  semel 
saltem  in  anno  confiteatur . . . ,  suscipiens  reverenter  ad  minus  in 
Pascha  Eucharistiae  Sacramentum,  nisi  forte  de  proprii  Sa- 


(a)  Hoc  tamen  argumentum  cuipiam  forte  niinus  firmum  videbi- 
lur ;  quinlmo  lUens  aphorismo  quod  exceptio  firmat  regidam  in  con- 
trarium,  potius  concludet,  canone  Tridentlni  subinferii  Euchari- 
stiae  necessilatem  pro  adullis  ;  necessitalem,  inquam,  non  quidem 
absolute,  sed  quatenus  dlvina  oeconomia  disposilum  novimus,  ut 
ordinarlum  vitae  spiritualis  conseivandae  mediura  in  usu  spirilua- 
lis  huius  alimoniae  situm  sit,  iuxta  illud  Cbristi  Domini  (loiin.  VI): 
Nisi  manducaventis  carnem  filii  hominis  el.  biberitis  eiiis  sanguinem, 
non  habebilis  vitam  in  vobis.  Vid.  infr.  n.  318. 

[b)  Auclor  (sup.  n.  288.)  iam  monuerat,  haec  verba  omnibuset  so- 
lis  Apostolis  cum  Christo  recumbentibxis,  atque  adeo  omnibus  et  solis, 
qui  in  sacerdolio  iUis  essent  successuri,  dicta  fuisse. 


DE  ELCHARISTIA  ftj 

cerdotis  consilio  ob  aliqnam  ralionabiUm  causam  ab  eiuMmoJi 
susccptione  du.rerit  abslincndujn.  Conslat  eliam  ex  Tndcnt., 
sess.  13.  Can.  9. 

IV.  Sumpiio  Kiirharisliae  non  cslncccssaria  siil)  ulrnquc  spe- 
cic,  nisi  pro  solis  Saccrtlolibus  in  arlu  rclcbralionis  Mi>sae.  I*ro- 
hiilur  cx  Tridint.  sess.  '21.  Can.  1.  ubi  sic:  Si  (juis  disent'  ex 
Dei  praecepto  cel  necessitate  sahitis  omnes  et  singulos  Christi  fi- 
deles  utramque  speciem  sanctissimi  Fucharistiae  Sacrameuti  su- 
merc  debere,  anathema  sit.  Conslat  eliam  cx  univerbali  praxi, 
licel  prionbus  saeculis  diversa  fucrit. 

Quaesita: 

318.  —  QuAER.  r  Quonam  tcmpore  urgeat  praeceptum  di- 
vinum  communicandi'} 

hcsp.  r  Ol)lif;al  prr  se  in  arliculo  vel  periculo  proximo  mor- 
tis,  et  (}uidcm  sub  gravi.  Ralio  est,  quia  Eucharislia  insliluta 
est  iit  vialirum  conforlans  adversus  hoslcs  salutis.  —  Ita  com- 
munitcr  cuiii  N.  Liy.  n.  '2d'i. 

licsp.  'r  Obligal  per  se  cliam  sacpius  in  vila.  Con^^lat  cx  co 
quod  Eucharistia  insliiuia  sil  pcr  luoduiii  cibi  s[)iritualis,  (|uo 
aDima  uutriatur  et  confortctur;  cibus  cnim  sacpius  sumcndus 
cst.  Eruitur  ctiani  ex  Scriptura  sacra  supracitala,  nccnon  ex 
Conriliis  moilo  allalis.  Chri^^lus  tamcn  (juotics  ad  hoc  Sacra- 
nnMilum  arrcdcndiim  sil,  non  dctcrmiiiavil,  scd  Ecclc»;iac  suae 
id  stalucndiim  rcli(|uit.  Ecclcsia  aut(*m  Commuuioncm  annuam 
lempore  Paschali  statuit.  Cndc  per  Communioncm  semcl  in  an- 
no  pcr  illud  lcmpus  sumplam  pracccpto  divino  simul  et  cccle- 
siaslico  salislit.  —  S.  Lkj.  n.  295. 

Resp.  \V  ()bli|;at  pracccplum  hoc  per  accidens  aliquando  cl 
fortc  cliaiii  siicpius  lu  anno,  si  Eucharistia  ncccssaria  silad  su- 
pcrandam  ali(|uam  {^ravcm  lcntationcm.  IIoc  tamcn  raro  evenit. 
cum  ad  hoc  sufliccrc  possint  alia  mcdia,  orationes,  poenilcn- 
liac,  etc.  —  S.  Lig.  n.  29 j. 

319.  —  QuAKR.  2'  An  teneatur  guis  suscipere  sacrum  Via/i- 
cnm,  instante  mortis  pericuh,  si  paucis  ante  diebus  ex  devott(y- 
ne  communicavenff 

Itesp.  Aniniiaiidum  viilclur,  saltcm  probabilius.  Halio  cst, 

quia  hoc  pracccplum,  c\  lulcrprclalionc  Ecclcsiae,  urfjcl  m  pc- 

riculo  morlis,  ul  contra  hoslcs  spintualcs  hoc  divino  pracsidio 

niuniamur.  Ergo  non  implctur  per  CommunioDcm  antc  morbum 

GUHl  Tom.  //.  \li 


226  TRACTATUS 

factam;  quia,  licet  quis  opus  praescriptum  impleverit,  non  ta- 
men  implevit  tempore  quo  tenebatur.  —  S.  Lig.  n.  285.  —  Bil- 
luart.  —  SalmanL,  etc. 

Negant  tamen  plures  cum  Lugo,  D.  15.,  n.  39.  Ratio  eorum 
est,  quia  praeceptum  Communionis  in  substantia  iam  adimple- 
lum  est.  —  S.  Ligorius  dicit  hanc  sententiam  esse  satis  proba- 
bilem,  saltem  si  periculum  mortis  naturaliter  accidat,  quia  in 
illo  brevi  tempore  antecedenli  iam  moraliter  coepit  imminere, 
quamvis  fuerit  ignoratum. 

QuAER.  3'  An  qui  mane  communicavit  ex  devotionCy  teneatur 
aut  possit,  urgente  periculo  mortis,  Yiaticum  sumeref 

Resp.  Triplex  est  sententia  probabilis  iuxta  Benedict.  XIV, 
de  Synodo,  lib.  7.  c.  11. 

P  Sententia  affirmat  teneri,  quia  tunc  suscipiendum  est  Yia- 
ticum  ad  adimplendum  praeceptum  divinum,  quod  cum  nondum 
urgeret,  quo  tempore  sumpta  est  communio,  impleri  idcirco  per 
eam  sumptionem  non  potuit. 

II'  Sententia  dicit  non  teneri,  sed  posse  communicare: 
r  quidem  non  teneri,  quia  tempus,  quo  communicavit,  est  mo- 
raliler  idem,  cum  sit  eadem  dies ;  2°  posse;  quia  licet  rigorose 
non  videatur  teneri,  non  ideo  tamen  prohibetur,  quippe  favores 
sunt  ampliandi. 

III'  Sententia  contendit  nec  teneri^  nec  posse  communicare. 
Ratio  est,  quia  cum  praeceptum  obliget  ex  intentione  Ecclesiae, 
praxis  Ecclesiae  est,  ut  nemo  bis  in  die  coramunicet ;  nec  adest 
ratio,  cur  casus  iste  sit  excipiendus.  —  \ide  S.  Lig.  n.  285.  — 
In  praxi  igitur  pro  libertate  standum  est. 

320.  —  QuAER.  4*  An  possit  dari  Eucharistia  aegro,  qui 
tussi  laborat. 

Resp.  Affirmative,  quia  periculum,  ne  sacrae  species  simul 
cum  phlegmatibus  reiiciantur,  plerumque  abest.  Et  ratio  est, 
quia  via,  per  quam  sputa  tussiendo  expelluntur,  non  est  oeso- 
phagus  idest  via,  per  quam  cibus  ac  potus  in  stomachum  traii- 
citur,  sed  est  arteria  aspera,  per  quam  respiralio  ad  pulmones 
usque  se  protendit.  Si  tamen  tussis  adeo  sit  assidua,  ut  impe- 
diat,  quominus  hostia  sacra  possit  in  stomachum  Iransmitti,  tunc 
a  Communione  erit  abstinendum.  —  Ita  Rituale  Romanum.  — 
S.  Lig.  n.  292. 

Quando  vero  aeger  iugi  vomitu  laborat,  communicare  nequit, 
nisi  forte  per  sex  saltem  horas  liber  a  vomitu  fuerit.  In  dubio 


DE  EICIIARISTIA  tt7 

autcm,  an  infirmus  sil  sarram  parliculam  rcvomiturus,  ci  dari 
non  dcbct.  —  S.  Lig.  n.  291. 

QuAFR.  .*>*  .\n  in  prrirulo  mnrlis  Cnmmunio  Irihuenda  sit  )>ur- 
n.¥,  fjui  nondum  ad  sacram  .Synaxim  admissi  sunff 

Resp.  r  AVgf.,  si  usum  ralionis  nondum  adcpli  fucrinl.  Ralio 
cst,  quia  hoc  cst  conlra  disciplinam  aclualem  P>clcsiac. 

Resp.  2°  Affirm.,  quoad  pucros,  qui  sunl  ralionis  cnmpolcs. 
Imo  non  soliim  Coinniunio  dari  cis  polcsl,  scd  eliam  delu'l.  Ka- 
tio  csl,  qtiiu  r\  iina  partc  piicri  in  tali  perirulo  consliluli  lencn- 
lur  ex  praeccplo  divino  communicarc;  ex  alia  parlc  ulililas  Ku- 
charisliae  tunc  maiorem  disposilionem  uon  exposcif.  riraviicr 
igitur  erranl  Parochi,  qui  Vialicum  liiiiusmodi  pucris  adinini- 
strarc  noliint.  —  S.  Lig.  n.  :]01.  —  Rilluart,  diss.  6.  art.  1.  - 
Gousset,  n.  233. 

321.  —  Qi  AER.  fi*  An  communio  in  pericuto  mortis  danda  sit 
amentibus,  seinifaluis,  delirantibus  et  sensibus  destitutisf 

Resp.  1'  Qunad  amintes  V  Si  fucrinl  pcrpctuo  amrntcs,  nun- 
(junm  Coiiiiiiiinio  cis  danda  csl.  Sic  c\  Uituali  Rom.  de  liurh.  — 
2'  Si  lucidis  inlcrvallis  saepius  polili  lucrint,  cl  dc^idcrium  com- 
municandi  manircslaverint,  Communio  eis  dari  potcrit ;  imo  et 
dchchil,  sccluso  irrcvcrcntiac  pcriculo.  —  5.  Thom.  part.  3. 
qu.  80.  art.  !).     -  Catech.  Conc.  Trid.  —  S.  Lig.  n.  302. 

Resp.  2*  Qnnad  srmifatuos,  ipsis  danda  csl  Communio,  quan- 
do  sullicicnlcm  hahcnl  discrclioncm,  ul  coclcslcm  hunc  cihum 
ah  aliis  dislin^uant ;  scd  raro,  scilicet  tantum  in  articulo  mor- 
lis,  el  uhi  urgct  striclum  communicandi  pracccptum.  —  S.  Lig. 
n.  303.,  et  alii  romnniniter. 

Rrsp.  3*  (Juoad  dtUrantrs:  ipsis  Communio  dari  polesl,  si 
communicurc  valcant,  sccluso  pcriculo  irrcvcrcnliae  erga  san- 
ctissimam  Kucharisliam.  Optima  autem  praxis  esl,  ut  iufirnio 
antcccdenlcr  dctur  particula  non  consccrata,  el  sic  apparcat, 
an  dcccnttT  sacram  llo^^liam  sumcrc  possil.  —  >\  Lig.  n.  2'.»2. 

Rcsp.  i*  (Juoad  destitutos  sensibus :  ipsi  sane  a  pracccpto 
dispcnsantur,  cum  nullius  lcgis  ohscrvandac  sint  capaces.  Sed 
Don  idco  dispcnsatur  Pastor  ah  ohligationc  Eucharisliam  ipsis 
ministrandi,  si  ante  rationis  amissioncm  pracparali  ruerint.  Sa- 
cramcnta  cnim  es  opere  nprrato  in  eis  opcrantur,  tjui  cupicrunt 
ea  ri'cipcrc,  antc<piam  u>uin  ralionis  amiiicrcnt.  Excipc  lanicn, 
si  adsit  pcriculum  irreverenliac,  aut  si  limealur,  nc  llustiam 
dcglutirc  uon  valeant.  —  Ita  communittr.        (iousset,  n.  232 


228  TRACTATUS 

322.  —  QuAER.  7°  An  Communio  danda  sit  surdis-mutis,  ob' 
sessis,  et  epilepticis  ? 

Besp.  V  Quoad  surdos-mufos :  Affirm.,  si  ex  signis  constet, 
eos  discretioneni  habere,  et  esse  sufficienter  instructos.  Si  vero 
non  qualicumque,  sed  sufficienti  aliqua  discrelione  gaudeant, 
saepius  communicare  poterunt.  —  Ita  communiter  cum  S,  Lig. 

n.  303. 

Resp.  2°  Quoad  obsessos,  distinguendum  est:  neganda  est 
ipsis  Communio,  quando  non  sunt  sui  compotes;  secus  conce- 
denda  est.  Imo  expedit,  ut  tales  pluries  in  anno,  iuxta  pruden- 
tiam  Confessarii,  communicent,  cum  Eucharistia  sit  speciale 
remedium  ad  daemones  arcendos. 

Resp.  3*  Quoad  epilepticos :  Communio  eis  dare  non  potest, 
quando  versantur  in  paroxysmo  actuali  ob  proximum  irreve- 
rentiae  periculum;  caeteris  autem  temporibus  non  est  denegan- 
da,  si  dispositi  videantur.  —  Ita  communiter  cum  S.  Lig.  n.  303. 

323.  —  QuAER.  8*  An  dari  possit  Communio  capite  da- 
mnatis  ? 

Resp.  Affirm.  Docet  quidem  Benedictus  XIV,  eam  consuetu- 
dinem  sequendam  esse,  quae  in  unoquoque  loco  respective  esse 
dignoscitur,  de  Syn.  l.  7.  c.  11.  Sed  magis  conformem  pietati 
christianae  vocat  usum  SS.  Eucharistiam  ministrandi  reis  ad 
mortem  damnatis,  et  S.  Pii  V  testimonium  hac  de  re  profert. 
Pium  hunc  usum  nuperrime  commendaverunt  plura  Galliae 
provincialia  Concilia,  v.  gr.,  Concilium  Suessionense,  Ausci- 
tanum,  etc.  Hancpraxim  quam  maxime  suadet  Gousset,  n.  230. 

Vide  ea,  quae  speciatim  ad  Communionem  Paschalem  atti- 
Bent,  in  Tract.  de  Praeceptis  Ecclesiae,  n.  489.  et  seq. 

ARTICULUS  II. 

DE  DISPOSITIONIBTJS  REQUISITIS  IN  SUBIECTO  EUCHARISTIAE. 
^»  Quoad  animam  ;  ^"  quoad  corpus. 

§.  I.  De  dispositionibus  animae. 

Principia : 

324.  —  I.  Ad  recipiendum  Eucharistiae  sacramentum  requi- 
ritur  status  gratiae,  saltem  prudenter  existimatus.  Secus  hor- 


I)E  eiCllARISTlA  ii^ 

rcndum  coiiiniillilur  sacrilef^ium.  Ualio  palel  e\  rei  Dalura.  Dec- 
DOD  ex  verbis  A|josluIi  1.  Cor.  11.  28.:  Probet  autem  sfipntm 
homo,  et  sic  de  Patie  illo  edat,  et  dc  Calice  hibat.  (Jui  tnim 
manducat  et  bibit  iu(ti(jnc,  iudiiium  6ibt  manducat  et  bibit,  non 
diiudicans  corpus  Domini. 

II.  .Non  suduil,  ul  slalus  j^raliae  ac(iuiralur  per  conlrilioncm 
perfeclam,  sed  recjuirilur  ut  praemillalur  confessio  peccaloruni 
morlalium  el  absolulio  sacramenlalis  recipiatur,  exceplo  neces- 
silatis  c[\^w^  nempo  (piando  derst  copia  Confcssarii,  nec  potesl 
omitti  Communio  absciue  gravi  nota  vel  suspicione,  vel  (luando 
a  Sacerdotc  celebrancJum  e>l,  ut  populus  dic  festo  Missae  in- 
lersit.  -     Trid.  scss.  13.  c.  7.        Mde  S.  liij.  n.  256.  et  seq. 

(Juaesita: 

325.  —  QuAER.  r  Quandonam  Confessarii  copia  dresse  cen- 
seatur? 

Itrsp.  Censetur  dccsse  in  se»|uentibus  casibus : 

r  Si  nullus  Confessarius  sit  praeseus,  etali(|uis  absens,  spc- 
clalis  circumstantiis  debilitatis,  aetatis,  negotiorum,  distantiac, 
acris,  brevitalis  temporis,  etc,  siue  gravi  difllcultate  adiri 
DOD  possit. 

2'  Si  alius  Confessarius  non  adsit,  nisi  ignarus  idioniatis,  vel 
carcDs  iurisdictionc,  vel  cui  non  possis  conliteri  sine  gravi  da- 
mDO  tuo  vel  alieDO.  Attamen  in  his  casibus  conlritio  perfecta 
rc(|uiritur.  Non  censetur  autiMu  dcesse  copia  Confessarii,  si  ab- 
sit  is,  cui  solcs  confiteri,  sed  debet  decssc  (piilibet  approbatus. 
—  S.  Li(j.  n.  2«ii. 

Uarissime  autem  occurril  causa  excusans  a  confessione  pro 
laicis.  Facilius  ({uidem  adessc  potest  ({uoad  Saccrdotcs,  scd 
caveant,  ne  vano  |)raete\tu  aut  pudore  el  verecuudia  deterrili, 
cbimaericam  impossibililalcm  sibi  lingant. 

Qi  AER.  2'  (Juatnam  re(juiratur  distantui,  ut  Sacerdos  deesse 
ceuseatur'} 

liesp.  Non  polesl  ri^orose  determinari,  sed  pondel  a  varii.s 
circuinslantiis.  Alii  re(|iiirunt  disl.inti.im  duanim  leucarum  ;  alii 
leiicam  utiaiu  cum  diiiiidio  vcl  ({uadrante  ;  alii  leucam  unam 
tantum.  Sed  |)raeter  ralionem  ilincris  .vaepe  urgenl  aliae  ralio- 
nes,  V.  gr.,  infirmitas,  vel  temporis  brcvitas.  Sic  Saccrdos  lam- 
iam  cclebraturus  potcst  eliam  excusari  a  coDfessioDC  si  CoDfes- 
sarius  distel  50  passibus.  —  .V.  Ug.  n.  264. 


230  TRACTATUS 

326.  —  QuAER.  3'  An  qui  recordatur  peccati  mortalis,  quod 
ex  inculpabili  oblivione  in  confessione  non  declaravit,  teneatur 
illud  ante  Communionem  confilerit 

Resp.  V  Neg.  certo,  si  poenitens  iara  sacraemensae  assideat, 
Tel  adsit  causa  gravis  comnmnicandi,  et  difficulter  iterum  con- 
fiteri  possit.  Ratio  est,  quia  eliamsi  adesset  praeceptum  confes- 
sionis,  non  urgeret  cum  tanto  incommodo.  —  Ita  omnes, 

Resp.  V  Si  poenitens  possit  sine  incommodo  confiteri  Tel 
Communionem  omittere ,  controvertitur  :  probabilius ,  neque 
confiteri  tenetur,  neque  a  Communione  abstinere;  quia  pec- 
catum  involuntarie  omissum  certe  est  remissum,  ctsi  indirecte 
tantum ;  ac  proinde  Communioni  sumendae  nullatenus  obstat. 
Nec  dicas  urgere  praeceptum  Trident.  confitendi  ante  Commu- 
nionem ;  poenitens  enim,  cum  iam  fuerit  rite  confessus  et  iu- 
stificatus  per  Sacramentum  Poenitentiae,  est  sufficienter  proba- 
tus  etiam  iuxta  menlem  Concilii  Trident.  —  S.  Lig.  n.  257., 
de  Eucharist.  —  Collet  —  Pontas  —  Gousset,  n.  249.,  et  alii 
contra  atios,  qui  communius  et  non  improbabiliter  oppositum 
lenuerunt.  —  S.  Lig.  priori  sententiae  magis  accedit,  secun- 
dam  tamen  in  praxi  suadeudam  censet  (a),  modo  causa  aliqua 
aliud  non  suadeat.  —  Hom.  apost.  n.  23. 

327.  —  QuAER.  4*  An  Sacerdos,  qui  celebravit,  vel  laicus, 
qui  communicavit  conscius  peccati  mortalis,  absque  confessione, 
ob  urgentem  necessitatem,  quamprimum  confiteri  teneaturf 

Resp.  V  Quoad  Sacerdotem,  affirm.  Sic  enim  expresse  Tri- 
dentinum,  ibid.  c.  7.:  Quod  si,  necessitate  urgente,  Sacerdos 
absque  praevia  confessione  celebravit,  quamprimum  confiteatur. 

Resp.  2°  Quoad  laicum,  neg.  probabilius.  Ratio  est,  quia 
Concil.  Trident.  loquiiur  tantum  de  Sacerdotibus,  ut  ex  textu 
patet.  —  Ita  communissime,  ait  S.  Lig.  n.  268. 


(a)  Non  slc  intelligas,  quasl  in  praxi  docere  cum  secunda  sen- 
tenlia  debeas,  adesse  in  casu  obligalionem  rursus  ante  communlo- 
nem  confitendi ;  sensus  nempe  S.  Alphonsl  hic  est,  consultius  esse 
rursus  confiteri ;  praeserfim  quod  culpae  omissae  memoria  Iran- 
quillam  conscientiae  pacem,  eamque  devolionem  impediat,  quae 
ad  degustandam  divini  huius  cibi  suavilalem,  uberemque  fruclum 
percipiendura  apprlme  conducit. 


DE  ELCIIARISTIA  fSl 

QuAER.  :i'  Quomodo  iniellifjendum  stt  praeceplum  illud  Sa- 
cerdotibus  impositum  confitendi  yrAMPKiMm  (fl)7 

Hesp.  Probabilius  suflicil,  ul  Sacerdos  inlra  Iriduum  confi- 
lcalur;  (juia  runi  hoc  pracccj^lum  sil  tanlum  rcclcsiasiicum, 
Tox  quamprimum  inlclligi  moralilcr  [)Olcsl,  proul  inlelli^ilur 
in  aliis  lcgihus  humanis,  uhi  illud  \crt)um,  aul  aliud  simile,  ei 
communi  intcrprctalionc  ad  spatium  trium  dicrum  protenditur. 
—  S.  Lig.  n.  266.,  et  alii.  —  Allamcn  talis  Saccrdos  non  po- 
lest  ilcrum  cclehrarc,  antccjuam  fucril  confcssus ;  quia  non  fuil 
excu^ulus  a  confcssionc  nisi  pruplcr  iustanlcm  ncccs^italcm. 
Ilinc  si  urgcal  eadcm  necessitns  cclchrandi  die  sc<juenti,  et  pos- 
sil  confiteri  (6),  confessioncm  ad  alium  diem  rcmitlerc  ncquil. 

3-28.  —  Qlaeh.  6*  An  tcnratur  confitcri  giAMi-uiMi  m  Sarer- 
dos  cclebrans  post  confessioncm,  in  qua  incllpahilitlh  alicuius 
peccati  mortalis  oblitus  estf 

Itesp.  r  yeg.,  si  mcmincril  pcccati  post  cclchrationcm,  ul 
patct;  quia  non  cclchravil  conscius  illius  pcccati,  ut  locjuitur 
Tridrnt.  —  Ita  communiter. 

Ilrsp.  2*  yrg.  cliaiii,  prohabilius,  si  mcmincrit  pcccati  antc 
celchrationcm ;  quia  cum  confcssioncm  pracmiscrit,  licct  ali- 
cuius  pcccati  gravis  fucrit  ohlitus,  rcvcra  non  polcst  dici  ccle- 
brassc  conscius  pcccati  morlali^  sinc  praevia  confcssione.  Ilanc 
scntcntiam  prohahilcm  dicit  S.  Lig.  n.  2G7.,  jiost  Lacrois  e( 
alios,  conlra  Suarez,  Lugo,  ctc. 

Qlaer.  7*  An  teneatur  confiteri  qiamihimim  Sacerdos  ceie- 
brans  sacrilec.e,  non  urgente  necessitale,  tel  «  urgeat ,  non 
defiricnte  copia  Confessarii'f 

Hrsp.  »7.  Ralio  cst,  (piia  pracccptum  Conr.  Trident.  ordi- 
naliir  i.intiiiu  ad  incuticiiiiiiiii  iiicliiin  iis,  (]ui  praclcMu  ncccs- 


(fl)  Dupliccin  dc  h.ic  rc  |)roposiliiiucm  hahcs  ah  Alcxandro  VII 
damnaUim.  Nam  XXXMII  cst :  Mandatum  Tiidentini  facium  ta- 
cerdoli,  sacri/icanli  ex  nerenulale  cum  peccato  morlali^  confiiendi 
quiunprimuin,  est  ronti/ium,  n"n  prn  '  1  ;  WXIX  vcro :  llla 
parlirula,  ^JiianipriiiHim,  in(rUiiji'ur.  erdoi  suo  lempore con^ 

filebilur. 

[b]  Si  ^cro  cadcm  ncccssitas  cclchr.\ndi  urpcal  sctpuMiti  dlc  , 
imo  cl  lcrlia  ddn,  aul  ctiam  (pi.irla.  clc.  dic,  ncc  cliam  pcr  ipsos 
dici»  adsil  copia  Coufc>.sirii ;  saccrdos  non  t^ccus,  ac  prUw,  ex- 
cusahitur. 


232  TRACTATUS 

sitatis  confessionem  differunt,  non  "vero  celebrantibus  sacrile- 
ge,  quibus  praeceplum  huiusmodi  valde  raro  prodesset;  qui 
enim  contempto  praecepto  divino  audent  sacrilege  in  peccato 
gravi  celebrare,  facilius  sane  praeceptum  Ecclesiae  conlemne- 
rent.  —  Ita  communissime  et  verius.  —  S.  Lig.  n.  266. 

QuAER.  8'  An  affectus  ad  aliquod  peccatum  veniale  totum 
fructum  Communionis  impediat? 

Resp.  Neg.  Ratio  est,  quia  voluntas  bene  potest  pios  motus 
experiri  erga  Deum  et  Sacramentum,  licet  affectum  aliquem 
leviter  deordinatum  ad  rem  particularem  retineat;  proinde  com- 
municans  cum  tali  affectu  non  privatur  omni  fructu  Euchari- 
stiae.  —  S.  Lig.  n.  270.,  et  alii  communius. 

§.  II.  De  dispositionibus  corporis. 

Duplex  dispositio  requiritur  ex  parte  corporis ,  scilicet  :  ^*»  ieiuniura  ; 
2°  deceDtia. 

PUNCTUM  I. 

De  ieiunio  ad  Communionem  requisito, 

Principia : 

329. 1.  Ex  praecepto  Ecclesiae  ad  Communionem  requiritur 
ieiunium  naturale,  seu  abstinentia  totalis  post  mediam  noctem 
a  re  qualibet,  quantumvis  minima,  quae  sumitur  per  modum 
cibi  et  potus,  certis  tamen  exceptis  casibus.  Constat  V  ex  uni- 
versali  Ecclesiae  consuetudine  et  unanimi  traditione ;  2*  ex 
omnibus  Catechismis  et  Ritualibus  ab  Ecclesia  approbatis ; 
3*  ex  variis  Conciliis  et  praesertim  ex  Conc.  Constantiensi , 
sess.  13. 

II.  Ad  ieiunium  illud  frangendum  tres  requiruntur  conditio- 
nes  iuxta  communem  sententiam;  unde  triplex  regula  statuitur: 

P  Regula.  Requiritur,  uf,  quod  sumitur,  ab  extrinseco  suma- 
tur  (a) ;  quia  quod  non  provenit  ab  extrinseco,  etsi  voluntarie 
deglutialur  non  dicitur  manducatio:  res  enim  quae  manducan- 


(o)  Adde :  et  in  stomachum  traiiciatur. 


DE  EICIIARISTIA  29S 

tur,  al)  cxlra  proveniunt.  Ilinc  sanguis  efilucns  ex  orc,  lingua, 
gingivis,  elc,  non  frangil  iciunium.  —  S.  Lig.  n.  279.  —  Ei- 
bel,  n.  91.,  etc. 

II'  liefjula.  R«'(juiliir,  ut  (luid  sumatur  prr  mof/um  comestio- 
nis  aul  jiolalionis.  Uiiiio  fsi,  (juia  iuxla  sonsum  communcm 
hominum  co  taulmn  mo(Jo  fran^'ilur  ieiunium  naturalc.  Inde 
qui((uid  pcr  modum  rcspirationis  aut  salivac  hauritur,  iciunium 
nullatcnus  franjiit.  Sic  iciunus  rcmancs,  liccl  per  rcspiratio- 
nem  pulvercm  vel  muscam  drglutieris.  —  S.  Thom.  —  S.  Lig. 
n.  2S0. 

III'  Regula.  Uequirilur  ut  rcs  sumpta  hahcat  ralionem  cibi, 
aul  polus,  id  est,  ul  sit  quid  altcrahilc  in  stomacho.  Ralio  est, 
quia  secus  iuxta  communcm  concipicndi  modum  non  est  come- 
stio,  n(Mpic  pniatio.  Ncmo  cnim  dicilur  manducarc  fcrrum,  vi- 
trum,  lifiiium,  ctc.  -  Ita  communiler  Theologi  rum  S.  Thoma, 
part.  3.  71/.  80.  arl.  8.  —  S.  Lig.  u.  281. 

Quaesita: 

3110.  —  Oi  AKK.  r  An  traieclio  reliquiarum  cibi,  quae  inhae- 
rent  inler  denles,  franyat  ieiunium? 

Resp.  r  Seg.  si  sil  involuntaria,  (piia  non  hahct  rationcm 
cihi.  C(mslat  etiam  ex  Ruhrica  Missalis,  de  defect.  n.  3.  — 
Ita  omnrs. 

Hesp.  "V  Si  sit  volunlaria,  controvcrlilur. 

I'  Skmkmia  probabilis  negat ;  (|uia  talcs  reliquiae  non  su- 
muntur  pir  niodum  cihi,  licet  ex  proposilo,  sed  per  modum  sa- 
livae.  —  Sic  S.  Thom.  in  \.  Dist.  8.  7.  1.  art.  4.  q.  2.  ad  3.  (a). 
—  Vide  etiam  Itubr.  tit.  0.  n.  3. 

II'  Sr.MKMiA  ajjirmat ,  «piia  huiuMuodi  traicctio,  cum  cx 
iiidustria  liat,  nova  comolio  vidclur.  Ita  IloncagUa,  clc. 
Ilanc  scntcntiam  dicit  proliahiliorem  ^\  Lig.  n.  279. 


(0)  S.  Thomas  hoc  loco  alia  ralione  ull  vhhMur.   Inquil  enim  : 
Cotnnlio   nulem  prinripaliler  (iirilur  a  ^^  ■■''  ejteriori%  cibi. 

qmmvis  terminelur  ad  (raiertivncm  cibi  i\  m,  el  uilerius  ad 

nutritionem :  el  ideo  quae  interius  yetitntur  sine  tsttrioris  cibi  suin- 
ptione,  non  videnlur  solvrre  iciunium  naturae,  nrc  iinpedire  Eucha- 
ristiae  percrptiunrm,  sintt  dnjlul  0  saiivae :  et  siiniiiter  vidttur  de 
his,  quae  intta  dentes  remancnt,  ct  ctiam  dt  eructationibus. 


234  TRACTATUS 

QuAER.  2'  An  guttulae  aquae  cum  saliva  mixtae,  aut  iusculi 
degustati,  frangant  ieiunium  si  deglutianturf 

Resp.  V  Neg.,  si  casu  praeter  intentionem  traiiciantur,  modo 
non  sint  in  magna  quanlilate.  Item  de  guttulis,  quae  involun- 
tarie  traiiciuntur  os  lavando.  Ratio  est,  quia  non  sumuntur  per 
modum  nutritionis,  iuxta  secundam  regulam  supra  traditam. 
Constat  etiam  ex  Rubrica  Missalis,  de  defect.  n.  3. 

Resy.  2*  Affirm.  si  ex  proposilo  deglutiantur.  Ratio  est  quia 
tunc  nihil  deest  ut  rationem  cibi  aut  potus  habeant  (a).  — 
S.  Lig.  n.  279. 

331.  —  QuAER.  3*  An  solvat  ieiunium  pulvis  tabaci  sumpti 
per  nares  ? 

Resp.  Neg.,  etiamsi  aliquid  in  stomachum  transmittatur.  Ra- 
tio  est,  quia,  licet  talis  materia  sit  nutritiva,  tamen  non  sumi- 
tur  per  modum  comestionis,  sed  attractionis.  —  Sic  communi- 
ter.  —  S.  Lig.  n.  280. 

QuAER.  4°  An  solvat  ieiunium  fumus  tabaci  aut  similis^i 

Resp.  Neg.  cum  sentenlia  communiori  et  probabiliori,  quia 
fumus  tabaci  neque  est  cibus  nec  potus,  neque  sumilur  per  co- 
mestionem  aut  potalionem ;  secus  dicere  deberemus,  frangere 
ieiunium  etiam  eos,  qui  in  culina  ciborum  fumum  tum  ore  tum 
naribus  attrahunt.  Et  hoc  valet,  etiam.  si  fumus  volunlarie  im- 
mittatur  in  stomachum.  —  Ita  S.  Lig.  ibid.  —  Idem  videtur 
dicendum  de  succo  seu  odore  camphorae,  qui  per  modum  fumi 
tabaci  exhauritur  (gallice:  cigarette  de  Raspait). 


(a)  Haec  inlellige  de  eo,  qui  apposite  guttulas  illas  deglutire  ve- 
lit.  Nam  Ucet  viiari  nonpossit,  ut  ait  S.  Thomas  (3.  q.  84.  art.  8. 
ad  4.),  quominus  haustae  gutlulae  cum  saliva  permisceantur,  et 
Ecclesia  (utar  verbis  Gard.  De  Lugo  De  Euch.  Disp.  15.  w.  34.^  per 
hoc  praeceptum  noluerit  prohibere,  quoddegtutiamus  salivam;  esset 
enim  durissimum  praeceptum  et  iudaicam  superslitionem  redolens, 
si  oporteret  nihil  omnino  cum  saliva  .  .  .  traiiccre  :  anxiissima  enim 
diligentia  opus  esset  in  expuenda  millies  aqua,  ad  abluendum  os 
semel  accepta,  ne  aliquid  cum  saliva  remaneret ;  at  non  ideo  sali- 
vae  permixtio  immulat  naturam  actus,  polationls  scilicet,  quando 
non  ad  salivam  degiutiendam,  sed  ad  iusculum  vel  aquam  traiicien- 
dam  animus  studiose  ferlur.  Eadem  ergo  materia  (permixlae  cum 
saliva  guttulae )  idemque  Iraiiciendi  actus  cum  eadem  utrobique 
advertentia  franget  vel  non  franget  ieiunium,  proutl  e  duobus  per- 
mixtis  elementis  aut  huius  aul  illius  traiectio  studiose  intendilur. 


DE  ElCilARlSTIA  fS5 

:i:J2.  —  QuAER.  5*  ^4«  solvat  ieiunium,  qui  sumit  folium  ta- 
baci,  vel  aroina,  ut  dentibus  conterat,  et  phiegmata  expuatj 

Resp.  Seg.  probabiliter,  eliamsi  deglulialur  praeler  inlenlio- 
Dcni  ali(]ui<l  luodirum  sucri  salivae  insoparahililer  mixti ;  quia 
si  rasu  id  dcf^liiliatur,  non  por  nioduni  cihi,  sed  por  modum 
salivae  Iraiicilur.  Omucs  aulcm  convoniunt,  huiusmodi  masli- 
calioneni  esse  iudecentem  anle  Communionem  ;  unde  non  vidc- 
tur  excusanda  a  culpa  veniali,  nisi  ralionahilis  atiqua  causa  io- 
tcrcedal.  —  S.  Lig.  ibid. 

Qlakh.  <»'  An  possit  communicare,  qui  positive  duhitat  utrutn 
post  mcdiam  noclem  cibum  aut  potum  sumpserit,  aut  in  ipso 
die  aliquid  deglutierit? 

Resp.  Alfrm.  probahilius.  Ralio  est,  quia  io  casu  non  con- 
8tal  do  violalo  ioiuuio,  ol  proindo  non  constat  Commiinionem 
esso  inlordictam  ;  facluni  ouiiii  violali  ii  iunii  (ssol  prohandum, 
prius  (piam  invocoUir  lo\  prohihons  Eucharisliam  non  ioiuno. 
—  S.  Lig.  tamen  n.  22.  cum  aliis  hoc  admittil  lanlum  pro  du- 
bio  nogalivo  [a]. 

33.1.  —  Qlaeu.  V  An  liceat  ederc  et  bibcrc  statim  post  Com- 
munionem? 

Resp.  Oliin  praecipiehatur  (piidem  ioiunium  post  Communio- 
Dem  usque  ad  Sextam.  Sod  hoc  praocoptum  iamdudum  ahro- 
gatum  esl,  ut  omnes  conveniunl.  Atlamen  ex  docenlia  aliciua 
niora  sorvari  dohol  intor  suinplionom  huius  Sacramonli  et  alios 
cihos,  sallom  quamdiu  specios  consocratae  in  slomacho  incor- 
ruptae  persovorant,  nisi  adsil  ali()ua  ralionaliilis  causa  aliquid 
stalim  sumendi :  sccus  lalis  comeslio  a  veniali  culpa  non  excu- 
salur.        S.  Lig.  n.  281.,  et  a!ii  communiter. 


(o)  Ratio  tnmon  nh  eodom  S.  Alphonso  additn  aoque  rem  c\incit 
etiiun  in  casu  fluhil  positivi,  (pi.uido  scilicot  halMMilurliinc  iude  pro- 
hahililatos.  !\ on  trneris  /inquit;  ab  illa  ( tucharisiia)  abitinne, 
quannliu  rion  es  certus,  et  lanlo  tnagis,  si  nullam  habeaa  ralionem 
probahilem,  le  conirdisse:  lunc  enim  adhuc  n>anei  in  poiseuione  tuae 
liherlalis.  Id  conlirmatur  o\  lih.  1.  n.  3S.  39.,  a«!  locum  ipM 

S.  Alj>honsus  lcclorom  romillil.  Nam  nihil  hic  «1  -  .  i  l  inlor  do- 
bium  posiiivum  nc  neyaiivum ;  el  ralio  adicctn,  quod  eo  casu  tei 
prohihenx  Cdntmunionrni  non  vidrtur  certa,  et  lamquam  dubia  non 
obliyat,  c\  moiilo  S.  Al|»hon<i,  uti  paiot,  pro  ulro(|uo  duhio  >alel. 


236  TRACTATUS 

QuAER.  8*  An  sit  illicitum  expuere  post  Communionemt 

Resp.  Neg.  per  se,  modo  nuUum  Hostiae  fragmentum  in  ore 
remanserit.  Nullum  enim  est  periculum  irreverentiae  erga  spe- 
cies  sacras;  nam  yia,  per  quam  sputa  eiiciuntur,  non  est  oeso- 
phagus,  seu  yia  cibi  et  polus,  sed  est  via  respirationis.  Omnes 
tamen  conveniunt  congruum  esse,  ut  communicantes  per  ali- 
quod  temporis  intervallum  ab  expuendo  abstineant.  —  S.  Lig. 
«.  283. 

QuAER.  9*  Quandonam  liceat  aliquem  non  ieiunum  commU' 
nicare  ? 

Resp.  Non  ieiunus  licite  communicat  in  sequentibus  casibus: 
1*  in  periculo  mortis,  ex  quacumque  causa  proveniat;  2*  in  pe- 
riculo  ne  Eucharislia  pereat,  vel  male  tractetur,  v.  gr.,  abhae- 
reticis,  impiis;  3'  in  periculo  proximo  gravis  scandali,  exomis- 
sione  Sacrificii  vel  Communionis ;  4*  in  necessitate  perficiendi 
Sacrificium  vel  Communionem,  v.  gr.,  si  pro  speciebus  vini  Sa- 
cerdos  sumpserit  aquam,  etc...  —  S.  Lig.  n.  284.  et  seq. 

334.  —  QuAER.  10°  An  requiratiir  certitudo  moralis  periculi 
mortis,  ut  Viaticum  non  ieiuno  ministrari  possit  ? 

Resp.  Neg.,  sed  sufficit  dubium  fundatum ,  seu  probabili- 
tas  periculi  [a),  praesertira  quando  timendum  est,  ne  aeger  re- 


(a)  Eandem  hanc  doctrinam  aliis  verbis  tradilam  reperies  apud 
DD.,  qui  vel  pro  uno  eodemque  habent  articulum  et periculum  mor- 
lis  ;  vel  supposita  inter  haec  duo  distinctione,  quae  nonnuHis  pla- 
cuerat,  doceni,  non  solum  \n  articulo,  sed  eliam  in  periculo  mortis 
hanc  a  communi  lege  exceptionem  valere.  Nam  eiusmodi  distin- 
ctio  ita  se  habet,  ut  articulus  sit,  quando  mors  proxime  instat,  et 
moraliter  est  certa  et  fere  inevitabilis:  periculum  autem  sit,  quando 
est  probabile  dubium,  et  frequenler  solet  in  tali  casu  mors  accidere. 
(Vid.  Suarez.  In  3.  P.  Tom.  IV.  Disp.  26.  Sect.  4.  n.  2.  —  Lugo  De 
Poenit.  Disp.  18.  n.  20.  —  Sanchez  In  Decal.  Lib.  2.  Cap.  13.  n.  1.). 
Porro  S.  Alphonsus  ( fJb.  6.  n.  561.)  eiusmodi  periculum  seu  pro- 
babile  dubium  adesse  censet  etiam  in  morbo  periculoso,  qui  nempe 
perse  par  esl  ad  periculum  mortis  adducendum.  Simul  atque  igitur 
satis  constet,  eiusmodi  morbo  quempiam  correptum  esse;  utEucha- 
ristia  illi  etiam  non  ieiuno  praebeatur,  nihil  opus  est  eo  usque  dif- 
ferre,  quando  nulla  aut  exigua  vilae  spes  reliqua  est,  sed  slatlm  a 
communi  Ecclesiae  lege  infirraus  eiusmodi  exemptus  censeri  potest 
ac  debet.  El  scite  post  alios  DD.  S.  Alphonsus  (Lib.  6.  n.  285. 


DE  EUCIIABISTIA  237 

penlina  morte  corripialur.  Imo  graviler  argucndi  sunt  Pnrochi 
et  parentes  aiit  cognati  infirmorum,  qui  inruria  aut  vano  timorc 
admiuistralionpm  sarri  Yialiri  prolr.thunt  rum  perirulo  ne  isti 
ahs(|U(*  Kuchnrislin  dercdnnl.  —  S.  Lig.  Ilnm.  apnst.  u.  in. 

Qlakr.  ir  An  Itrrat  aluptaudn  dare  Communinnrm  infirmo 
non  iriuno,  nec  pericuhse  decumbenti  [a) ;  si  viorbus  sit  diu- 
turnus'! 

Rrsp.  Ncgandum  est,  atlcnln  prn\i  nrtunli  Errlosiae,  nisi 
morhus  tahs  sit,  ul  per  so  prririihjm  morlis  indurcre  possil. 
AUamcn  TheoU)gi  nonnulh  id  ahrjuando  permillunl,  si  niorhus 
sit  diulurnus,  nec  unquam  aeger  omnino  ieiunus  communirare 
yahMt,  modo  raro  fiat,  ▼.  gr.,  pluries  in  anno.  —  Sic  Elbel, 
n.  90.  —  Sed  ronlradirit  sententia  rommunissima  Theologorum 
cum  Suarez,  (|ui  asserit,  solum  Papam  har  in  lego  disponsare 
posse.  Reipsa  S.  Pontifcx  raro  et  gravi  tantum  dc  rausa  di- 
spensarc  solct.  Vidclur  vero  lunc  adesse  rationcm  sunirientem, 
ut  Eurharistia  post  mediam  noclem  infirmo  inlerdum  admini- 
slrari  possit  ^ 

3:i.'>.  —  Qlaku.  12'  An  liceat  Communionem  iterum  ministra- 
re  infirmo  nnn  ieiuno,  qui  iam  Yiatico  munitus  est? 

Resp.  A/firm.  Ualio  est,  quia  hoc  Sacramenlum  aegrotis  non 
datnr  prarrisc  ad  satisfaricndum  pracceplo,  sed  in  pracsidium 
conra  tcnlalioiirs,  (juac  Irmporc  morlis  mapis  urpcnt.  Ouam- 
ohrcm  id  lirrl  non  solum,  si  noviim  rerurrat  pcriruhim.  sed 
ctiam  si  idcm  perdurcl.  —  Ita  communiter  cum  S.  Lig.  n.  385. 
—  Recole  dicta  supra,  n.  308. 

OiAKn.  13*  Quanto  trmpnre  drbcat  dtstare  una  Communio  ab 
alia,  si  arfjrntus  non  ieiunus  communicetf 


dub.  3.  in  ftn.)  monct,  in  hor  non  en^e  nrrvputose  proredendum, 
in  Conriliu  ComtaulirMi  Sr^r  13.  nimplirifer  Infirmi  rji  ■  •■  a 

leije  ieiunii.  Sir  aulrm  sc  h;U»Pl  Conrilii  (ionslanlieiilis  d  . ..  ;..in  : 
HuiH.modi  sacrammtum  non  debet  .  .  .  a  fidelibus  reripi  non  ieiunit, 
nisi  in  co-im  infinnitntis  aut  nlterius  neressitatis  a  iure  vet  Ecrletia 
eonresso  vel  nilmisso. 

(o)  lliic  extcndc  ad  cos,  qui  licel  non  dpcumhant  morho,  nalu- 
rale  Uuucn  lciunium  .servare  nd  ariquol  horas  noqucunt. 


I    lut(a    ilor(i<«im<>«  lhiM<lojn«    KiMiiar   in(rr»ga(n«,   nullom   Jabiain   nl   at 
ra»UMi  (.<>nuiiunioni«   annuaf,   »ru  i'««<h«tit,   ijuar   nun  oivrv  lar#  rccl»«iA«(ico,  m<I 
eiiam  «titino  praeripi(ur,  i]aia  diiinuni  iuan<la(ain  kauMoo  prsMUalia»  mI. 


238  TRACTATUS 

Resp.  Sententia  communior  docet  distare  debere  octo  diebus 
circiter.  Sed  non  improbabiliter  plures  cura  S.  Lig.  dicunt  in- 
firmum  assuetum  saepius  ex  devotione  communicare,  bis  in 
hebdomada  Communionem  absque  ieiunio  suscipere  posse  (a). 
Verum  ad  varias  locorum,  personarum,  statutorumque  particu- 
larium  circumstantias  attendendum  est.  Facilius  autem  concedi 
polest  Communio  infirmis  religiosis,  vel  aliis  personis  piis  in 
monasterio  degentibus,  sive  sint  ieiunae,  sive  non,  quam  cae- 
teris;  quia  tunc  minor  habetur  apparatus,  populique  admiratio, 
cum  sacra  Eucharistia  non  sit  publice  per  plateas  deferenda. 

PUNCTUM  II. 

De  corporis  decentia. 
Principia : 

336.  —  I.  De  iure  naturali  is  requiritur  exterior  habitus  et 
ea  corporis  compositio,  quae  internam  animi  reverentiam  etde- 
votionem  exhibeat.  Ratio  patet :  debetur  enim  huic  augustissi- 
mo  Sacramento  non  solum  interna,  sed  etiam  externa  veneratio, 
cum  ipse  Christus,  mediis  speciebus,  sensibili  quodam  modo  in 
eo  existat  et  tractetur. 

II.  Nulla  prorsus  corporis  macula  per  se  impedit  a  Commu- 
nione  suscipienda,  cum  Eucharistia  sit  tantum  cibus  animae, 
cuius  puritas  non  minuitur  corporis  maculis,  quae  ad  bonitatem 
vel  malitiam  moralem  nibil  conferunt.  —  S.  Lig.  n.  271.  et  275. 
—  Decentia  tamen  et  reverentia  tanto  Sacramento  debita  exi- 
git,  ut  si  sordes  exterius  apparentes  facile  possint  auferri,  dili- 
genter  auferantur. 

III.  Nulla  est  obligatio  abstinendi  a  Communione  propter  ma- 
culas  corporis  occultas,  vel  etiam  apparentes  exterius,  sed  in- 
delebiles.  —  S.  Lig.  ibid.  —  Si  tamen  maculae  externae,  hic 


(a)  Quod  mos  frequenter  ex  devotione  commumcandl  ratio  suf- 
ficiens  haberi  queat,  cur  saepius  non  ieluno  Eucharistia  praeberi 
possit,  admllii  utique  poterlt.  Sed  quod  restringi  ad  has  personas 
hoc  ita  debeat,  ut  alils,  qui  saepius  communicare  non  consueve- 
raut,  negandum  sit,  elsi  id  cupiant  el  postulent,  ecqua,  rogo,  ratio 
evincit? 


DE  ECcnAriisTiA  4S9 

ct  nunc  indelebiles,  sml  valde  Dolahiles,  el  brevi  rrssarc  dc- 
beanl,  decebit,  ubi  commode  lieri  polest,  Communionem  dif- 
ferre.  Qiiando  vero  diutius  duranl,  non  est  ralio  cur  aliciuis  ali- 
monia  coelesti  privelur.  —  lia  comrnumter. 

Rfsotves : 

337.  1*  Mnlicrcs  arcederc  debent  ad  sacram  Communionem 
in  ornalu  sanclo,  modestinm  rodolenle  ;  si  quae  valde  indrron- 
tes  sc  sarrae  mensae  sislcronl,  Commnnio  eis  ncfranda  es.sel, 
cum  dobitis  tamon  caulionibus  ad  scandala,  ({uanlum  licri  po- 
tesl,  praecavonda. 

2*  Lopra,  fluxussanguinis,  etsimilia,  quae  sine  palionliscul- 
pa  cvoniiint,  por  se  non  proliibonl  a  Communiono,  quia  labes 
illao  non  obslant  dcvotioni,  quae  csl  dispositio  rc(|uisila  ad  Com- 
munionom.  —  5.  Lig.  ibid. 

3*  Sacerdos  infcclus  lopra,  aut  alia  infirmilalc  horrorem  ex- 
citante,  celcbraro  potost,  sod  non  in  publico;  sic  cnim  ex  lure 
canoni("0  slaluiliir.  —  .S'.  Lig.  ibid. 

4*  Convonit  cx  deconlia  ct  biimilitatc  cbrisliana,  ut  milites 
communicatiiri  ad  sacram  monsam,  dopositis  armis,  acccdant. 
Nulla  tamen  lcpe  ad  id  oblipantur.  —  S.  Lig.  ibiiL  —  Idem  di- 
catur  de  laicis  chirothecas  v^ants)  dcfcroniibus. 

.MTE.NDIX  I. 

DE  COMMLMONE  KBEOrEMI. 

338.  —  Nomine  Communionis  frequenlis  communiler  cura 
S.  Lig.  inlcllii;untur  scnsu  strictiori  Communiones  illac,  quae 
praclor  dios  Dominicos  vcl  fcstos  iiunt  dicbus  fcrialibus  etiam 
sino  pracvia  confossionc. 

Nulla  rcf^ula  oninino  ccrla  circa  frc^iuonlcm  Communioncra 
statui  potost.  Qiiaod.iiii  i^iiur  gonoratim  tanlum  ludKMbimus. 

Certum  cst  fro(|uonlom  Communioncm ,  ctiam  quotidianam . 
scmpcr  fuisse  in  Ecclosia  optalissimam.  Constal  1'  tx  communi 
sulfragh  Patrum,  (]ui  sompor  cuixe  cam  lidclibus  commcnda- 
runt.  Conslal  *2*  rj-  Conc.  Tnd.  scss.  ii.  c.  6.,  ubi  ail:  Optaret 
(juidrm  sanrta  Synodus  ut  singulis  .Missis  fidetcs  adstantes,  non 
sotum  spintuali  a/fectu,  sed  sacramentati  etiam  Eucharistiae 


240  TRACTATUS 

perceptione  communicarent,  quo  ad  eos  sanctissimi  hiiius  Sa- 
crificii  fructus  proveniret.  Constat  3*  ex  Decreto  Innocentii  XI, 
ann.  1679,  necnon  ex  communi  Doctorum  suffragio.  Igitur  Com- 
munio  frequens  est  magnopere  laudanda,  atque  a  Parochis,  nec 
non  a  Confessariis  enixe  fidelibus  suadenda.  Certum  est  insuper, 
non  posse  generaliter  constitui  dies  ad  sacram  Eucharistiam  su- 
scipiendara ;  nec  illos  esse  ab  ea  arcendos,  qui  frequenter  ac- 
cedere  cupiunt,  nisi  indigni  videantur.  Totum  hoc  igitur  relin- 
quendum  est  iudicio  Confessariorum,  qui  pro  conscientiae  pu- 
ritate  et  fructu  e  sacra  mensa  percepto,  id  quod  singulis  magis 
profuturum  existiment,  praescribere  debent:  —  Ita  ex  eodem 
Innoc.  XI  Decreto. 

339.  —  Referre  iuvat  praecipua,  quae  de  hac  re  habet  S.  Li- 
gorius  in  libro  Praxis  Confessarii  ( qui  versus  finem  operis  ma- 
ioris  reperitur) : 

«  Loquimur  hic  dumtaxat  de  modo,  quo  Confessarii  debent  se 
«  gerere  in  concedenda  Communione  suis  poenitenlibus.  In  hoc 
«  quidam  errant  ob  nimiam  indulgentiam,  ahi  ob  nimium  rigo- 
«  rem.  Non  est  dubium,  quin  error  sit,  ut  advertit  Bened.  XIY 
«  in  aureo  suo  libro  de  Synodo,  concedere  Communionem  fre- 
«  quentem  iis,  qui  saepe  in  peccata  gravia  labuntur,  nec  sol- 
«  liciti  sunt  de  agenda  poenitentia  ac  de  sua  emendatione,  aut 
«  iis,  qui  accedunt  ad  Communionem  cum  affectu  ad  peccata 
«  venialia  sine  ullo  desiderio  se  ab  iis  liberandi. 

«  Expedit  quidera  concedere  Communionem  aliquibus,  qui 
«  essent  in  periculo  labendi  in  peccata  lethalia,  ut  vires  reci- 
«  piant  ad  resislendum ;  sed  respectu  earum  personarum  quae 
«  non  existunt  in  tali  periculo,  et  e  contrario  committunt  ordi- 
«  narie  peccata  venialia  deliberata,  et  nulla  in  eis  emendatio 
«  neqne  desiderium  emendationis  affulget,  optimum  erit  non 
«  permittere  eis  Communionem  plusquara  semel  in  hebdomada; 
«  imo  poterit  expediens  esse  illis  aliquando  per  integram  he- 
«  bdoraadam  Communionera  interdicere,  ut  maiorem  concipiant 
«  horrorera  in  suos  defectus  et  maiorem  erga  Sacramentum  hoc 
«  reverentiam...  »  [n.  149.) 

340.  —  «  Errant  certe  quidem  Directores,  et  multum  se 
«  elongant  a  spiritu  Ecclesiae,  dum  sine  ullo  respectu  ad  exi- 
G  gentiam  aut  progressum,  negant  indiscriminatira  Communio- 
«  nem  frequentera,  non  alia  ratione  ducti,  quara  quia  frequens 
«  est.  Ipse  Catechismus  Romanus  explicans  desiderium  Conc. 
«  Irident.,  ut  omnes  adstantes  Sacrificio  communicent,  docet 


DE  EtCIIARIf>TIA  941 

«  essc  ofTirium  Parochi  sndiilo  hortari  (idclcs  ad  Conimunionem 
a  non  modo  rre({U(;nt(Mn,  sed  quolidinnam,  cum  ohligatione  io- 
«  strucndi  illos,  quod  sirul  corpus,  ilaclanima  egct  qiioiidiano 
«  alimento...  Insuper  in  Decreto  Innocpntii  \I  imponilur  Epi- 
«  scopis,  ul  diligenlissinu;  cavoanl,  nc  alicui  (lommuuio  dcne- 
«  getur,  ctiam  (]uolidiana,  et  quacrant,  ut  par  cst,  in  suis  sul>- 
«  ditis  hanc  alcrc  dcvotioncm. 

«  Falcntiir  ultro  quidam  spirilus  iKjitUorrs,  licilam  (luidcm 
«  essc  coinniunioncm  (piolidianam ;  scd  dicunt  rcquiri  ad  hoc 
«  dchitam  disposilioncm.  Scd  scirc  ah  ipsis  dcsidcramus,  quid- 
((  nam  inttllif^aut  hoc  nominc  drbitae  dispositionis?  Si  intelli- 
«  fiunt  (lignnm,  ccquis  un^piam  dchcrct  amplius  ad  Eucharisliam 
«  acccdcrc?  Soliis  Icsus  Chrisliis,  difjnc  EuchariJitiam  sumpsit, 
«  qiiia  solus  Dcus  di^nc  Dciim  potuit  rccipcrc.  Si  vcro  cod- 
«  venicntcm  dispositioncm,  iam  supcrius  diclum  est,  quod  iis, 
«  qiii  actualia  hahcnt  pcccata  vcnialia,  aut  afTcctum  ad  illa  sine 
«  dcsidcrio  emcndalionis,  ac(|uum  csl  frc(|ucntcm  communio- 
«  ncm  dcncfrarc.  Scd  si  postca  lo(juamur  dc  illis,  (|ui  suhlato 
«  iam  aircclu  cliam  ad  vcnialia  a  ,  ct  supcrata  maiori  parlc 
tf  pravarum  suarum  inclinalionum  [b\  magnum  communicandi 
«  desidcrium  hahcnt,  in({uil  S.  Frauciscus  Salesius,  quod  hi 


(a)  SublnlM  dlcitur  a(feclu%  ad  veninlia  ,  non  quidcm  ({uando  in 
VPiiialia  ((iiis  ;\in|)lius  non  lahilur;  hacc  (Miim  |)crfcctio  noii  hominis 
in  tcrra  \iatoris  cst ,  scd  bcali  in  caclb<  comprchcnsoris  ;  >crum 
quando  (|uis  etsi  subindo  ex  innrmitatc  in  venialia  lal)atur,  roox 
Uimeii  (lolcrc,  ac  rcla|)sum  |)racca\crc  studiosc  solct. 

'^b)  Hcvocaiida  hic  in  memoriam  sunt  vcrha  Triil.  Synndi  Sess.  5. 
Decrcl.  dc  Vi*cc.  ori^jin.  n.  5.):  Manerr  autem  in  baplizatis  connt- 
piirentiam  rel  fomitem,  haec  nancta  Synodu.%  fatetur,  etsentit:  quae 
cum  ad  afjnnrm  relicta  xil,  nnrere  non  consenlientibus,  ted  ririliter 
prr  lesu  Chritti  (jratiam  rrputjnnntibus  non  valet :  quinimo  ijui  It" 
gitime  certaverit,  coronabitur.  Supcra."*sc  igilur  pnvas  incliDaiio- 
ncs  non  esl  cas  cxlinctas  hal)crc.  aut  carum  vim  utctim(|uc  etiam 
vchcmcnlcm  non  |)crsciitisccrc,  scd  iis  ad  \iolandam  lcgem  Del 
non  al)(l\ici.  (Juocirca  huiu^modi  dc  pra\is  inclinalioni!)us  \icto- 
rin  rccidit  in  pracccdcnlcm  conditionem  homlnis,  qui  a  culpls  \(v 
nialil^us  saltcm  |)lcnc  (tclibcrati<  |)ro  ^irili  cavere  Mlagit.  Nc(|uc 
cniin  lioc  ah  co  pracstari  {)otcsl.  ({ui  semcl  idest  piliva.H  inorm.itio 
ues  suas  ahncgare  ()cr  iugc  lahoriosuin(|ue  adversus  eas  certamcii 
non  conctur. 

(^iny  Tom.  U.  ]| 


242  TRACTATUS 

«  praevio  sui  directoris  consilio ,  recte  possent  communicare 
«  quotidie.  »  [n.  150.) 

«  Et  quamvis  aliquo  die  a  Communione  abstinere  sit  etiam 
«  virtus,  tamen  inquit  P.  Granata,  in  suo  Tract.  de  Commu- 
«  nione,  esse  communem  Doctorum  opinionem,  quod  melius  sit 
«  accedere  quotidie  ad  Communionem  ob  amorem,  quam  absti- 
«  nere  ob  reverenliam.  Et  hoc  confirmat  S.  Thomas,  part.  3. 
«  quaest.  80.  art.  10.  ad  3.  dicens :  Et  ideo  utrumque  pertinet 
«  ad  reverentiam  huius  Sacramenti,  et  quod  quotidie  sumatur, 
«  et  quod  aliquando  abstineatur.  Amor  tamen  et  spes,  ad  quae 
«  semper  scriptiira  nos  provocat,  praeferuntur  timori.  Imo  re- 
«  cte  ait  P.  Barisonus,  quod  ille  qui  ad  Eucharistiam  accedit 
«  cum  desiderio  crescendi  in  amore  divino,  etiam  reverentiae 
«  actum  exercet  erga  lesum  Christum :  imo  hic  facit  aclum 
«  positivum,  quando  ille  qui  abstinet,  facit  tantummodo  nega- 
«  tivum....  V.  P.  Magister  Avila  non  dubitat  dicere,  quod  illi 
«  qui  damnant  eos,  qui  saepius  ad  Eucharistiam  accedunt,  dae- 
«  monis  officio  funguntur.  »  (n.  151.) 

341.  —  «  Caeterum  considerando  relatas  doctrinas,  videtur 
«  non  posse  Director  sine  scrupulo  negare  Communionem  fre- 
«  quentem,  etiam  quotidianam,  quibusdam  animabus  eamdem 
«  desiderantibus,  ut  proficiant  in  divino  amore ;  semper  vero 
«  ac  illae  vivendo  alienatae  ab  affectu  cuiuscumque  culpae  ve- 
«  niaHs,  incumbunt  insuper  multum  orationi  mentali  [a),  et  co- 
«  nantur  tendere  ad  perfectionem,  et  amphus  non  labuntur  in 
«  peccata  etiam  veniaha  plane  voluntaria...  Excipe,  ordinarie 
«  loquendo,  unum  diem  in  quavis  hebdomada,  ut  facere  soient 
«  aliqui  prudentes  Directores,  et  excipe  tempus  illud,  quo  pri- 
«  vare  velint  suos  poenitentes  Communione  ad  probandam  eo- 


(a)  Haec  conditio  non  est  indiscriminatim  ab  omnibus  exigeuda. 
Et  contingit  sane  non  raro ,  ut  animas  reperias  singulari  conscien- 
tiae  puriiale  praestantes ,  conslanlerque  vitam  Innocenlia  morum 
apprime  nobiiem  traducenles  ,  quae  tamen  mentalis  orationis  exer- 
citio  non  incumbunt,  sive  qula  aliis  distinentur  occupationibus, 
sive  quia  mirabilis  Deus  in  Sanclis  suis  non  omnes  eadem  via  ad  se 
animas  attrahit ,  easque  caelesti  luce  gratiae  suae  pascere  ac  diri- 
gere,  ac  communire  novit.  Vid.  de  hoc  argumento  eximium  opu- 
sculum  R.  D.  losephi  Frassinetti ,  cui  tilulus:  11  Pater  noster  di 
S,  Teresa  di  Gesii:  Traltato  della  Preghiera  del  sacerdote  Giuseppe 
Frassinetli. 


DE  ELCIIARISTIA  2l3 

«  rum  ohcdienliam  a),  aut  liiiiiiilitjUm,  «lul  oU  alujudni  iustaiu 
a  causam...  n    u.  152.) 

a  Ct  ({uamvis  anima  alicjua  caderct  ali({uandu  in  vcniale  pec- 
u  catum  vuluiitarium  ob  mcram  fra^ilitalcm,  scd  citu  po>tea  do- 


(a)  Ihrr  probnndao  ohodMMitiao  ratio  ncc  pa.«;sim  ncr  omnihus 
indisrniniiinlirn  ronimillcndii  \idftur,  scd  ad  snnimiim  arnpiiiriffo, 
»•1  rj\n(l«'m  \iris,  (]ui  iion  mododiiiiurna  expericnii^i  iiMlirniione 
animarum  (i  im|)<'nso  in  via  spirituali  studiu  exprrilaii  fuerint,  !»ed 
insupcr  (pii  di\ini  luminis  ('(»pia,  cl  ('aelcsli  illo  dono,  «juod  «lis- 
crclionem  .spiriluum  appclianl,  .^inf^ulariler  emineant.  .''^ecus  enim 
pracler  alia  incommoda  cITitIus  planc  oppositi  scopo,  qui  pracleu- 
dchatur,  facillime  con.se(|ucnlur.  Aliocpiin  vero  num  decst  aptior 
alia  mnlcria,  circa  (pi:im  cvcrccri  \irlus  ohcdicntiac  jio.^^sii? 

Quod  vcro  iii  rc  jiraescnli  prorsus  inlolcrahilc  \i(lcri  merilu  de- 
bel,  illud  est,  (juod  facullatem  concedendi  aut  negandi  accessum 
ad  sacram  rommunioncm  lcmcrc  .^.ihi  u^^iirparc  iion  duhitfnt  etiam 
fucminac  ,  (juac  iii  monaslcriis  aul  pia  aTKjiia  Conf^'rc;:;il()ne  pole- 
stalem  forlc  aTKpiam  exerceanl  vel  in  moniales  sihi  suhicctiis  \el  in 
puellas,  (juae  iii  iisdem  monasteriis  educantur,  aut  cliam  mcre  scho- 
las,  aul  sodalitalcs  ihidcin  frc(pienlcnl.  Iste  nimirum  ahusiis  idiin 
iansenianis  fraudihus  in  ali({ua  (ialliac  monaslcria  iii\cclu.>,  ne.NCiu 
(piumudo,  haud  ininima  e\  parte  sensim  sioe  seusu  recentiures 
praescrlim  focminarum  r.on^rcfialioncs  per\asil,  ul  Minjiileiium 
spirilus,  ac  (|ucmdam  \cluli  ejnsiopatum  fueminae  sibi  \indicent. 
Al(|ue  ita  dum  reyimm  animnrvm  a  S.  (iregorio  ars  artium  ap- 
pellalur,  dum  S\nodorum  decrcta  ac  pontiliciae  Constiluliunes  ad 
sjiirilualcm  huiu.scc  coelus  culturam  dcpulari  pracripiunl  lcclissi- 
nios  (juo.Niuc  e  clero,  (jui  duclrina,  |trudentia ,  iudicii  malurilate, 
gravitate,  rcrum  s|)irilualiuin  ex|)erlenlia,  ctc,  pulleant,  at(|ueadco 
Episcojii  iion  cunfes.sarios  omiies,  sed  jiaucos  (juoxlam  taiiKjtiam 
ad  id  muncris  jirae  oinnihus  idoneos  aj^prohant ;  duiu  in  Ordinibus 
Ucligiosorum  ad  /*a//ii  >'pi;i/Ma/iJ  oflicium  non  ni.Ni  gra\i>sinii,  si 
qui  siiit,  ct  iudicio,  jirudcnliaijue  cun.spicui  deligunlur  ;  duin  el 
sancli  admoncMt,  ut  (jui  sjiiritualc  iter  aggredi  iii.«>tituit ,  ita  in 
duce  viac  a»iimciido  .salagal,  ul  unum  e  milhluis  .H'ligal  ;  dum 
fatcmur  omnes ,  in  iji.sis  lh(Milugicis  dlscipUnis  difliciHimam  eam 
parlcni  h.il#i*i ,  (juam  awelicam  \el  r/ii/i/iVaiii  nuncupant ,  (juippo 
(juac  singiilares  (juasdam  iudicii ,  discretionis,  etc,  dutes  exigat ; 
nihilominus  gravissimum  hoc ,  (lifliciUimuuKjue  uflicium  suhiule 
iuin  fere  tolum  imhecillitati  et  ignorantiac  fueminei  ingeuii  com- 
missum  ccrnimus.  Cunujuc  iniheciHiiatcm  mcnlisque  Inopiam,  ulil 


244  TRACTATUS 

«  leret,  emendationemque  proponeret,  si  deinde  Communionem 
«  desideraret  ad  robur  accipiendum  a  Sacramento,  ne  cadat,  et 
«  ad  progrediendum  in  via  perfectionis,  qua  de  causa  ei  esset 
«  deneganda  communio?...  » 


auctoritns  aliqua  polesiasque  accedat ,  eo  audacior  subsequi  con- 
suescal  temeriias ;  hinc  in  monasteria  quasi  poslliminio  revocatas 
aliquas  videre  erat  ex  illis  scenis,  quae  in  ianseniana  historia  alias 
ad  risuDi  nos,  iuslamque  simul  indiguationem  provocabanl.  Vidis- 
ses  scilicet,  omnem  ad  hoc  industriam  conferri,  ut  moniales  con- 
fessariorum  curae,  instructioni ,  directioni  subtraherentur ;  quo 
sciiicet  totum  spiritus  magisterium  a  veneranda  omnium  matre 
tamquam  ab  unico  fonte  hauriretur;  quem  in  finem  vel  in  ipsis 
Constitutionibus  advertere  erat,  praetextis  coloribus,  ac  subdola 
arte  insinuari  callidissime,  ne  Confessarii  opera  praelerquam  ad 
peccalorum  absolutionem,  adhiberetur,  reliqua  vero  omnia  matris 
spiritualis  providis  reservarentur  curis ;  adeo  ut  quae  pars  maxime 
ardua  ecclesiastici  magisterii  habetur,  haec  deferenda  iam  esset  ad 
mulieres;  de  quibus  aiioquin  Apostolus  praescribebat  (1.  Tim.  2.): 
Mulier  in  silentio  discat  cum  omni  subiectione:  docere  autem  mulieri 
non  permitto  .  .  . ,  sed  esse  in  silentio. 

Quamquam  et  illud  perperam  dixisses,  spiritualibus  hisce  matri- 

bus  reliquum  dumtaxat  praeter  materiam  absolulionis  reservatum 

fuisse.  Istis  quippe  matribus  ac  magislris  totius  conscientiae  ratio 

plenissime  reddenda  praescribebatur.  Ad  quod  sane  pertinebatnon 

solum  omnes  aperire  animi  motus ,  pravasque  inclinationes  ac  ten- 

tationes,  sed  etiam  lapsus  ac  peccata.  Et  quod  omnem  fidem  prae- 

tergredilur,  cum  vel  in  coetibus  Religiosorum,  qui  hanc  legem  de 

reddenda  conscientiae  ratione  servant,  prudenter  caveatur,  ut  quae- 

dam  materiae,  si  quid  in  eis  peccatum  forte  fuerit,  confessioni  sa- 

cramentali  apud  ipsum  Superiorem  peragendae  reservetur,  quo  sci- 

licet  decentiae  ac  verecundiae  consulatur ;  levitas  atque  impruden- 

tia  mulieris  eo  usque  progressa  fuerat,  ut  et  quae  pertinent  ad  vl- 

tia  castitati  contraria,  ea  foemineae  curiositati  enarrari  in  familiari 

coiloquio  deberent,  adeo  ut  in  ipsis  quoque  Constilutionibus  (ob- 

tenlo  praetextu  docendi  modum,  quo  praestandum  id  foret)  huius 

enarrationis  necessitas  expresse  Inserta  appareret.  Qui  quidem  abu- 

sus  quam  similes  forent  confesslonibus,  quas  a  monialibus  suis  ce- 

leberrima  Mondonvilie  (ut  tradil  historia  ianseniani  Instituti  S.  In- 

fantiae)  solebal  excipere,  facile  quisque  videt. 

Sapientissime  itaque  S.  Congregatio  E.  et  R.,  quae  ne  viris  qui- 
dem  religiosis,  si  mere  laici  hi  sint,  directionis  spiritualis  officium 


DE  KLCIIARIhTIA  215 

342.  —  «  NuUindum  iusuper  id  ({uod  S.  lianc.  Salesius  io 
«  hoc  propo.^ito  ditil  Vita  dcvota,  c.  21 ., :  Si  (luatrunl  a  te,  cur 
«  ila  [requcnter  communices,  respondeas  illis  (juod  duptej-  per- 
«  sonarum  gcnus  dibct  sacpius  communicare,  yerfecti  scilicel 


uu(  irmiius  tuiii  rxripirndi  (•oiisciciirme  ralioiMTn  eliani  scriplo  red- 
diUiiii,  tuiii  ('liaiii  iiicre  C()f;iio>ceii<li  de  siiliditoruni  lcntatioiiiliu.H, 
permi.sil  (Vid.  Melhod.  S.  Conyr.  F.  et  H.  in  apitrobandh  narif 
Instilulis,  elr.,  pntj.  \\{\.-',\\.  ,  (juaeque  i<l  niuiieri.^  (juoad  moniales 
ila  propriuiu  \uluit  e.sse  Cunfe^surii,  ul  raliuneiu  conscienliae  ab 
iis  ne  Direcloribus  (prKlein  aut  Superioribus  reddendam  pro!>a\erit 
Jbid.  pa;.'.  2H.-2!>.  ,  liuiusniodi  abusus  aCongregalionibus  mulierum 
aufcreiidos  curavil.  In  priinis  ita(|ue  matcriam .  de  (pia  monialibus 
permitt.itur ,  ut  ralionem  arK|uain  modcratrici  .seu  superiori^sae 
reddant,  ad  duo  restrinxit  capitr.,  nimirum  ad  exleriores  seu  publi- 
cas  Irmuiressiontt  Ctfnslitulionnm  ,  et  ad  prnfjresnum  in  virlutihu.t 
,  Ibid.  |)ap.  21).  n.  3.,  el  pag.  28.  n.  Ift.  Deinde  >ero  banc  ipsam 
con.scienliae  manifestationem  nun  obliyatorie,  sed  facultalire  dum- 
taa:at  concessit  ibid.  ,  idest  ne  quoad  duo  illa  (juidem  capita  obli- 
galionem  ullam  manifcslandi  coiiscicnt  am  ades>e  \uluil,  sed  libero 
cuiuxpic  aiiiitrio  jiermisit.  DcirKpic,  (piod  ma\imi  momenti  e>t ; 
hanc  iion  absolute  concessit,  sed  semper  addidit,  se  id  permiltere 
inpraesenn;  (juo  apcrte  si^iiiricafur.  ad  expcrimeiitum  (pioddam 
haec  interim  tolcrari.  Kt  id  (juidem  prudenlis.sime  cautum  est;  lum 
qiiia  manifestum  est,  moderatrici  media  artesipie  non  deesse,  (|ui- 
bus  nd  id,  (piod  faniltati\um  dicitur,  moniales,  qiiae  ofTensam  il- 
lam  bat»erc  nolinl,  facile  cojial;  tum  (piia  argumentum  de  progressu 
in  virtutibus  fariHimum  ac  prope  iieces.«>arium  transitum  praebel  ad 
defectus  contra  \irtutes;  et  sic  incominodum  confes>ionum  a  mo- 
nialibus  modcratrici  de  peccatis  (piibus\is  peragendarum  obvio 
praetcMu  rcdire  furte  po.vset. 

Caelcrum  e\  spihtuali  boc  magisterio,  conscientiarumque  inspe- 
ctionc  moderatricibus  istis  commissa  ecce  illud  incommodum.  unde 
huius  Notac  occasio  sumpta  est.  Nam  dum  Constituliones  Ueli^io- 
.<ioruin  (irdiiium  ,  (piae  rcddcndam  cunscienliae  ralionem  praescri- 
bunt,  .simul  .scveri.ssime  inlerdicunt  Superioribu5,  ne  nolitia  indo 
hausla  ad  eMernam  gubcrnationem  ullatenus  utantur  ,  haud  luiiiiN 
fraeni  |)aliens  sperari  potcral  ingenium  foemineum.  Hinc  (|UiKl  ad 
prudens  Conft^s.sarii  iudicium  pertinet.  (piae  cui({ue  monialium  fre- 
(pientia  S."^.  (^ommunionis  sil  consentanea,  hoc  sibi  otVicium  mona- 
stcrii  Praeses  utpole  con.«Jcientiarum  moderalrix  arripil ;  ideeqin^ 
quod  liaec  munialis  .semel,  illa  ter,  isla  bis  in  bebdomada,  alia  quo- 


246  TRACTATUS 

ft  tu  ad  perfectionem  valeant  pervenire,  fortes  ne  debiles  fiant, 
«  debiles  nt  fortes  evadant,  infirmi  ut  curentur,  bene  valentes 
«  ne  infirmentur....  Qui  mundanis  negotiis  non  sunt  implicatiy 
«  debent  saepius  communicare ,  quia  habent  opportunitatem ; 
«  qui  vero  huiusmodi  negotiis  detinentur,  quia  egent  Commu- 
tt  nione....  »  [n.  153.) 


lidie  ad  S.  Communionem  accedere  valeat,  decrelorio  mulierculae 
arbilralui  definiendum  relinquitur. 

Sed  et  alius  exinde  deterrimus  exislit  abusus,  quem  sane  ex  tanta 
potestate  ingenio  sui  impoli  facia  pronum  erat  exspectasse.  Nam 
quae  lamquam  gravissima  poena  olim  gravioribus  peccalis ,  atque 
atrocioribus  criminibus  per  Synodorum  canones  iudicio  Episcopo- 
rum  infligi  subinde  consueverot,  ut  delinquenles  a  sacra  synaxi  ar- 
cerentur;  hoc  tamquam  telo  foeminea  mens  criterii  inops  ad  leviu- 
sculas  quasdam  culpas,  sive  veras  sive  phantaslicas,  ulciscendas 
uiitur.  Neque  idsolum  cum  monialibussubiectismonasterii  praeses 
factitare  levi  negotio  solet,  sed  iuxta  proverbium,  a  bove  maiori 
discit  arare  minor,  etiam  singulae  magistrae  pueilarum,  quae  in 
monasteriis  educantur,  hanc  temere  sibi  polestalem  assumunt ;  et 
ubi  put;tres ,  levem  aliquam  puellae  Inobedientiam ,  aut  molestiam 
aliquam  alteri  alumnae  factam,  aut  silentii  violatam  legem  congrue 
puniri  posse  subtracto  pomo  autdulciario  autefam  parte  ientaculi, 
levissima  ista  capita,  caelestem  Eucharistiae  cibum  et  graliam  sa- 
cramenti  insipientissime  ex  aequo  ac  crudeliter  sublrahunt. 

Neque  hoc  satis.  Quandoquidem  enim  foeminae  imbecillitas  hanc 
suae  aucloritatis  opinionem  iam  imbibit,  ut  iuxta  phrasim  Apostoli 
(1.  Cor.  IV.  1.),  dispensationem  mysteriorum  Dei  sibi  concreditam 
sacramentorumque  usum  quoad  puellas  alumnas  in  sua  prorsus  po- 
lestate  arbilrioque  omnino  residere  existimet;  non  quoad  Eucha- 
risliae  solum,  sed  etiam  quoad  sacramentum  Poenitentiae  caecam 
tyrannidem  exercet.  Et  quod  inauditum  in  ecclesiastica  discipli- 
na  est,  quod  ne  scelestissimis  quidem  malefactoribus  uspiam  dene- 
gatum  fuit,  hoc  levem  aliquam  ob  noxam  puellis  interdicitur,  ne 
qua  die  reliquae  alumnae  confitentur,  quaepiam  delinquens  ad  con- 
fessarium  accedendi  copiam  habere  possit.  Haec  nimirum,  aliaque 
huiusmodi  contigisse  oporlebat ,  quando  suis  cuique  debitis  gra- 
dibus  alque  otficiis  non  servatis,  res  ad  id  loci  perducatur ,  de  quo 
Scriptura  sacra  prophetavit  (Eccl.  X.) :  Est  malum,  quod  vidi  sub 
sole,  quasi  per  errorem  egrediens  a  facie  principis :  positum  stul- 
tum.  in  dignitate  sublimi,  et  divites  sedere  deorsum.  Vidi  servos  in 
equis,  etc. 


DE  EUCHARISTIA  847 

«  Oiiod  si  po^^toa  difjnosrntiir,  non  oh^t.into  fr<Mjiirntia  Com- 
«  munioni«?,  aniniam  nilnl  prolircrc  in  \ia  pprfcclionis,  nccjuc  se 
«  emcndarc  a  riilpis  dclihcralis,  liccl  vcnialibus,  ul  si  adhacreat 
«  voluptatibus  scnsuum  in  vidcndo,  audiendo,  edendo,  cum  ali- 
«  qua  vanitatc  vcslicndo,  lunr  ccrle  consulto  restringcndus  eril 
«  usiis  Cf)nimunionis,  cliam  ut  scrio  ro^ilarc  inripial  dc  sua 
«  cmcndalionc,  cl  suac  pcrrcclioni  spirituali  consulcre.  Cacle- 
«  rum  adverlcndum  esl  (piod,  liccl  ut  possil  quis  ad  Commu- 
a  nioncm  acccdcre  requiralur  ul  cutn  inafjna  drvotione  acce^ 
«  dat,  nihilominus  non  esl  nccessarium,  ul  illa  sit  summa  et 
a  scnsihilis.  » 

IM:i.  -  «  Suflirit  Direclori  dctcgerc  in  intimo  volnntatis  sui 
«  poenilcntis  (piamdam  alacrilatcm  ad  excqucnda  quaccumque 
«  Deo  placucrint.  Qiii  a  Commiinionc  ahstincrct,  quia  non  seo- 
«  tirct  in  sc  mai:niim  (picmdain  fcrvorcm,  intpiit  doclus  (ierson, 
«  csset  comj)arandus  illi  (|iii  nimis  frif^csccns  nollct  ad  ijjnem 
0  acccdcre,  (|uia  niillum  in  sc  calorcm  cxpcrilur.  Indc  docet 
a  P.  (iranala  cum  Caietano,  pcrsonas  pusillanimes,  quae  ob 
«  inordinatum  timorein  suae  indip;nitatis  Communioncm  omil- 
«  tunt,  ma  jniiin  siio  proprio  proprcssui  infcrrc  praciudicium. 
«  Nccpic  ad  proscipicndas  Communioncs,  in.|uit  S.  Laurentms 
«  fustinianus,  oporlct  ut  anima  scntiat,  aut  apcrte  in  sc  discer- 
«  nat  au^Mncntum  fcrvoris,  quoniam  non  raro  hoc  Sacramcntum 
«  opcralur  ahsque  eo  quod  ipsi  advcrtamus  ....  »  (n.  155.)  (a). 

3ii.  —  E\  dictis,  iiixla  mcntcm  S.  Lig.,  et  aliorum  ah  ip^o 
rclaiorum,  dortrina  dc  Communionc  frcqucnti  paucis  ct  gcnc- 
ralihus  rc^ulis  constringi  sic  potcsl. 

I*  iteyula.  —  Communio  menstrua  ncmini  sat  disposilo  de- 
nc^aiida,  iino  omnihus  maxime  consulcnda  cst,  eliam  lidclibus 
ncgoiiis  sacciilarihus  iniplicatis  ;  scciis  cnim  valdc  didicile  csl, 
diii  in  diviiia  ^Talia  pcr<cvcrarc  oh  innumcras  occasicncs,  el 
rerum  actcrnarum  (juasi  ohlilcrationom.  —  Ita  communiter. 


(a)  Commcndandiim  enixc  tidclihiw  csl  Opusculum  R!T»i  D.  De 
Scpur  :  l.a  SS.  Cumunione :  in  (|Uo  solidis  priucip  is,  el  rationc  ad 
conuniiiiiMn  ouiMium  capliim  ;»c»'ommod;ilisHim.i  diluuiUur  sophi- 
slicac  raliuiirul.ic,  (|uiltu>  rt  >c  |n'r>oiuic  (|uac(iam  pu>il\animcs,  cl 
alios  (piidam  pscudo-ascetici  a  frc«|ucnti  SS.  Eucharlsliac  parlicl- 
patlone  dclcrrcrc  .solent. 


248  TRACTATUS 

IP  Regula.  —  Coramunio  hebdomadaria  permittenda  est,  imo 
el  consulenda  iis,  qui  graves  culpas  ex  habitu  non  committunt: 
attamen  illis,  si  pluribus  vitiis  levibus  laborent,  nec  ullatenus 
sint  de  emendatione  solliciti,  aliquando  utile  erit  Communionem 
aliqua  hebdomada  interdicere,  ut  scilicet  aliqua  alacritate  ad  vi- 
tia  abiicienda  excitentur.  —  S.  Lig.  n.  149. 

IIP  Regula.  —  Communio  frequens,  seu  pluries  in  hebdo- 
mada,  permitti  potest,  aut  etiam  consuli  iis  tidelibus,  qui  licet 
debiles,  ofScia  boni  christiani  servant,  tumDeumaraare,  colere 
et  orare  gestiunt,  tura  orationi  mentali  cuai  possint  aliquod  tera- 
pus  libenter  quotidie  tribuunt,  nec  in  culpas  deliberatas  saepius 
labuntur.  —  S.  Lig.  n.  150.  153. 

IV*  Regula.  —  Coraraunio  quotidiana  concedenda  iis  est,  qui 
carent  affectu  etiara  in  culpas  leves,  malasque  cupiditates  ma- 
iori  ex  parte  superarunt,  et  ad  christianam  perfectionem  serio 
tendere  conantur.  Expedit  tamen,  si  causa  subsit,  interdum 
semel,  et  aliquando  eliam  pluries  in  hebdomada  Communio- 
nem  iis  subtrahere.  —  S.  Lig.  n.  130.  —  Yide  Casus,  tom.  II, 
n.  13.  et  seq. 

Denique  notandum  est,  auctores  frequenti  Communioni  adver- 
santes,  falsissimo  principio  inniti.  Supponunt  enim  Communio- 
nem  esse  mercedem  mrtutis ;  at  iuxta  doctrinam  SS.  Patrum, 
Eucharistia  medium  est  acquirendae  virtutis. 

APPENDIX  II. 

DE   COMMUNIONE  SPIRITUALI. 

345.  —  Communio  spiritualis  dicitur  pium  desiderium  Eucha- 
ristiae  Sacramentum  suscipiendi,  cum  realiter  suscipi  non  potest. 
Hinc  ad  eam  requiritur  V  actus  Fidei,  quo  spiritualiter  commu- 
nicaturus  Christum  vere  in  Eucharistia  praesentem  sibi  exhi- 
beat;  2°  actus  mentis,  quo  sibi  in  animo  fingat  iam  iam  ad  sacram 
mensam  acccdere,  et  Hostiara  de  manu  Sacerdotis  accipere  {a) ; 


(a)  Phaniastlca  haec  repraesentallo  nequaquam  necessaria  est. 
Potlssima  enim  pars  perutilis  huius  et  suavlssimae  praxls  In  eo  re- 
sidet,  ut  quis  in  mente  volvens  lum  quae  immensam  Domini  nostri 


DB  RICIIARISTIA  iVj 

y  actiis  desiderii,  quo  exoplcl  Clirisluin  in  Sacranicnlo  suscipcrc 
ct  cum  ipso  tolo  corde  uniri.  llaec  Comniunio  Sanclis  Talde  in 
deliciis  fuit,  el  commcndalur  a  Conc.  Trid.  sess.  13.  c.  8.  Ilacc 
piis  lidclibus  v;ildc  ulilis  cst.  Elcnim  si  Dcus  praemio  afHrit 
pium  cuiuscuiii({ue  virlulis  dcsidcrium,  (|uanto  ma^'is  dcsidc- 
rium  ipsummcl  possidcndi !  A  Confessanis  i^itur  tidclilms  suis 
pocnitentihus,  sedulo  insinuanda,  ct  vehcmentissimc  commcn- 
danda  cst.  Communio  spirilualis  omni  tcmporc  et  in  omni  loco 
ficri  potcsl,  lam  manc  (juam  scro.  Tcmpus  lamcn  opportunius 
est  ipsius  Missae  lcmpus,  (|uo  scilicel  Saccrdos  communical; 
tunc  eniin  cuni  auguslissimum  Sacramcnlum  oculis  exhihcatur 
ct  vividius  menli  repraescnlctur,  ardentius  corda  divino  amore 
inflammahil.  —  Scavini,  etc. 


carilatem  permoverunt  ad  hanc  caeleslcm  dapcm  nohis  parandam, 
lum  (jiKH*  ;i(l  ciuxlcm  parlicipulioiicm  iiosiiivil;iiit,  iiiipel!uiil(pi«',  in 
ardciis  proruni|>;il  dcsidcrium  li;ic  meiisa  fruendi,  at(juc  eiib.modi 
affectui  cum  aclihus  fidei,  humililatis,  amoriscjue  insislcns,  elTusi.-*- 
simain  Doniiiii  S;ilv;iloris  heuij.Miilatcm  mapiia  cum  liduria  ropet , 
ul  illam  f;r;ili;irum  uherlatem,  (pi;im  |)raeseiili;i  sua  ;ininiam  no^lram 
invi.seiis  Irihuere  eonsuescit,  eli;ini  iniiic  miserirdrd  ter  el.irjiiri  di- 
pnetur.  Nam  alio(pii  |)h;inlaslicae  rcpraesenlaliones  non  oninil)UjJ 
faciles  accidiinl,  et  >i  fnrte  laimui(l;ie  sinl,  lanjiuescent,  ac  misere 
arcsccnl  illi  elium  alTeclus  ,  in  (juihus  iiraerijiuus  imo  lolus  huius 
pli  exercilii  fructus  residcl. 


m 


PARS  SEGUNDA 

DE  EUCHARISTIA  UT  SACRIFICIO. 


346.  —  Eacharistia  non  solum  Sacramenti,  sed  etiam  Sacri- 
ficii  rationem  habet.  Qua  de  re  Catech.  Rom. :  Differunt  autem 
phirimum  inter  se  hae  duae  rationes.  —  Sacramentum  enim  con- 
secratione  perficitur:  omnis  vero  Sacrificii  vis  in  eo  est,  ut  of- 
feratur.  Quare  sacra  Hostia  dum  in  pijxide  continetur,  vel  ad 
aegrotum  defertur,  Sacramenti,  non  Sacrificii  rationem  hahet. 

Deinde  etiam,  ut  Sacramentum  est,  iis  qui  divinam  Hostiam 
sumunt  meriti  causam  affert,  et  omnes  illas  utilitates,  quae  sur 
pra  commemoratae  sunt.  Ut  autem  Sacrificium  est,  non  merendi 
solum,  sed  faciendi  quoque  efficientiam  continet :  nam  ut  Chri- 
stus  Dominus  in  passione  sua  pro  nobis  meruit,  ac  satisfecit, 
sic  qui  hoc  Sacrificium  offerunt,  quo  nobis  communicant,  Domi- 
nicae  passionis  fructus  merentur,  ac  satisfaciunt.  Catech.  Conc. 
Trid.  de  Eucharistia,  n.  77. 

Eucharistia,  ut  Sacrificium,  Missa  nuncupatur  a  verbo  mit- 
tere,  quia  Christus  ibi  est  Hostia  a  Deo  missa  ;  vel  iuxta  alios 
quia  in  fine  Sacrificii  populus  dimittitur,  dicente  Sacerdote  vel 
Diacono :  Ite,  Missa  est. 

Agendum  4°  <le  natura  et  virtute  Sacrificii  Missae  ;  2"  de  applicatione  Sacrificii 
Missae  :  5<*  de  obligatione  Missam  celebraudi  :  -4°  de  terapore  et  loco  celebrationis  : 
5°  de  raodo  celebrandi. 

CAPUT  I. 

DE  NATURA  ET  YIRTUTE  SACRIFICII  MISSAE. 

Sacrificium  generatim  sumptum  sic  communiter  definitur: 
Oblatio  externa  rei  sensibilis,  cum  eius  destructione,  vel  immu- 
latione,  soli  Deo  facta  perlegitimum  Ministrum  insupremi  eius 
dominii  protestationem. 


OE  EICIIARI^TI4  251 


Prinripia: 

3i7.  —  I.  Mis<a  csl  vonini  novao  lepis  Sarrifirium.  E>1  rnim 
oblalio  a  Cfirislo  inslilula,  in  «jua  myslire  marlalur  ipsc  Chri- 
slus,  ol  olTrrlur  ul  virtima  Dco  Palri  in  nTOj;nilioncm  cius  su- 
prcmi  dominii.  Conslal  cliam  ex  drlinilionc  Erclcsiac  in  Trid. 
sess.  22.  Can.  1.,  ubi  sic  dicilur :  Si  quis  dixerit  in  Missa  non 
o/ferri  fJen  rerum  et  pmprium  Sarrifirium ,  aul  (jwkI  o/frrri 
non  sit  aliud  quam  Cfnishini  nobis  ad  manducandum  dari, 
analhema  sit. 

II.  Sacrilicium  Missac  raiiones  omDium  sacrificiorum  anli- 
quac  lcpis  jxTfcclc  conlincl.  YM  cniin  1*  Lafreutirum  scu  hon(y- 
rarium,  qualcnus  spcrialilcr  Dco  olTrrlur  in  ajjnilioncm  supre- 
iiii  cius  «loniiiiii.  —  2'  Hurharistirum,  (jualcnus  Dco  olTcrlur  in 
^raliarum  aclionem  pro  bcncficiis  ab  co  collalis.  —  3°  Propi- 
tiatnrium  cl  satisfactorium  vel  expiatorium,  proul  Dco  olTcrlur 
ad  oblinciidani  lum  vcniam  pcccalorum,  lum  rcniissioncm  poe- 
nac  cis(i(Mii  dcbilac.  -  4"  I)cni(pic  Imprtratnrium,  proiil  Dco 
olTcrlur  ad  bciiclicia  ab  co  pcr  nicrila  Cbrisli  impclranda.  Con- 
slal  ex  Conc.  Trid.  sess.  22.  Can.  3. 

3i8.  —  III.  Incrucnlum  .Missac  Sacrilicium  idcm  profcclo  csl 
ac  sacrificium  crucnlum  Crucis,  non  solum  (juia  cadcm  viclima 
offcrlur,  sc(|  cliaiii  (juia  cadcm  csl  formalisSacnlicii  ralio,  prole- 
slalionc  vidcliccl  suprcmi  dominii,  (juod  Dcus  in  vilam  morlcm- 
que  liabct.  Ouocirca  Sacrificium  Allaris  a  sacrifirio  Crucis  dif- 
fcrt  non  (juidcm  esscnlialilcr,  scd  lanlum  acridentaliter,  quoad 
nioduiii  sciliccl  offcrcndi.  —  1*  Knim  in  sacrilicio  Cnicis  mors 
rralis  inlcrccssit;  in  boc  vcro  mijstira  tanlum  mors  lUtcrveniL 
—  2"  Illud  pcr  sc  ipsum  Ucdcniplor  obtulit  in  ara  Cruci*;  hoc 
aulcm  offcrt  Saccrdotum  ministerio.  —  3*  Illud  fuit  meritorium, 
(piia  in  co  soliitum  cst  prctium  noslrae  redcmptionis ;  per  hoc 
Tero  merila  Cbri.sti  applicanlur. 

(Juaesita : 

349.  -    QiAER.  r  In  quo  consistat  essmtia  Sacri/int  .Mtssae^ 

Hesp.  Cnntrnvertilur.   Prnhal^iliwi  consisiil  in  sola  consecra- 

lionc,  (|uia  in  sola  consccralionc  invcniuntur  omnia  re^iuisitn  ad 

Sacrilicium  constitucndum,  ncmpc  oblnlio  el  deslruclio  seu  ira- 

molatio  mystica  victimac.  —  Ita  communius.  Non  pauci  lamen 


252  TRACTATUS 

tenent,  essentiam  Sacrificii  consistere  in  consecratione  et  par- 
tlaliter  in  suraplione,  quia  in  consecratione  ponitur  victima,  et 
in  sumptione  consumitur.  Quam  opinionem  uti  probabiliorem 
habuit  S.  Lig.  n.  303. 

QuAER.  V  Pro  quibusnam  possit  offerri  Sacriflcium  Missael 

Resp.  1°  Certum  est  posse  offerri  hoc  Sacrificium  pro  omnibus 

fidelibus  yivis  et  defunctis,  eliam  pro  peccatoribus  non  excom- 

municatis,  sed  tantum  quoad  fructum  impetrationis.  —  Constat 

ex  Trident. 

Resp.  T  Probabilius  licet  Missam  celebrare  etiam  pro  excom- 
municatis  toleratis,  quia  hcet  Ecclesia  nihil  ipsis  indulgeat,  fi- 
deles  tamen  non  prohibentur  cum  illis  communicare  etiam  in 
diyinis,  ut  in  Tractatu  de  Censuris  dicetur.  Idem  etiam  de  in- 
fideUbus  tenendum  est  [a).  —  S.  Lig.  n.  309. 


[a)  Benedictus  XIV  (Const.  In  Superiori  8  Martii  1755,  §.  27.) 

loquens  de  disciplina  Orientalium,  qui  in  sacra  liturgia  memoriam 

regis  faciunt,  licet  sit  infidelis,  haec  habet:  Si  quis  autem  quaereret, 

qua  ratione  id  tolerari  possit,  ubi  certo  constet,  Reges  illos,  pro 

quibus  orant,  et  quorum  commemorationem  in  liturgia  faciunt,  infi- 

deles  esse;  huic  Ven.  Card.  Bellarminus  responderet  (uti  i^eipsa  res- 

pondit...)  nequaquam  vetitum  esse  ex  natura  rei,  ut  aiunt  Theologi, 

orare  in  Missa  etiam  pro  infidelibus;  quandoquidem,  sacrificium  cru- 

cis  pro  omnibus  obiatum  fuit.  Et  sane  D.  Thomas  in  4.  Sent.  Dist, 

12.  q.  2.  art.  2.  q.^  2.  ad  4.  docet,  quod  quamvis  S.  Augustinus  in 

libro  de  Origine  animae  scripserit,  sacrificium  pro  iis  tantum  offerri, 

qui  sunt  membra  Christi,  haec  tamen  sententia  ita  accipi  debet,  ut 

eos  omnes  complectatur,  qui  vel  iam  Christi  membra  sunt,  vel  tales 

evadere  possunt.  Quare  idem  Cardinalis  subdit,  rem  totam  ex  inter- 

dicto  Ecclesiae  esse  dimetiendam:  Gertum  est  ex  natura  rei,  si  nulla 

sit  prohibitio  Ecclesiae,  licere  offerre  pro  huiusmodi  hominibus  ; 

de  infidelibus  loquitur.  Cumque  huiusmodi  prohibitio  extet  quoad 

excommunicatos,  adeoque  quoad  haereticos  et  schismaticos,  non  vero 

quoad  infideles,  qui  excommunicatione  non  liganlur ;  hoc  satis  esse 

ait,  ut  de  his  commemoratio  fieri  possit  in  Missa,  atque  eliam  pro 

his  sacrificium  offerri  iuxta  manifestam  hac  de  re  traditionem ,  et 

Constilutionem  Apostolicam.  Sed  quaeret  aliquis,  utrum ,  si  Rex 

infidelis  est,  ut  in  Graecia,  ubi  Turca  dominatur,  et  in  India,  et  in 

laponla,  apud  Sinas,  ubi  elhnici  regnant,  liceat  sacerdotibus,  qui 

ibi  sunt,  expresse  offerre  pro  Rege.  Respondeo  :  Existimo  licere, 

modo  Rex  ille  non  silexcommunicatus,  ut  sunt  Reges  haeretici,  sed 


*DE  CLCIIARISTU  fSS 

Resp.  3*  Non  licel  olTcrrc  Sacrifirium  noniine  Ecclcsiac  pro 
cxcommiinicalis  vitandis,  quia  spccialiler  prohihitum  csi  lure 
can.,  c.  2.  de  sent.  e.rcomm.  —  Licitc  autem  polcst  Sacordos 
pro  iis  olTcrrc  Missam  nominc  proprio.  —  S.  Lig.  n.  'M)H.  — 
Lacroix,  n.  33.        Suarez,  clr. 

350.  —  Qlaer.  3*  Quotuples  sil  fructus  Sacrificii  .Missaef 

Resp.  Fnirtus  Missae  distin^uilur  cx  duplici  capite,  nempc  ex 
parlo  ofTcrcnlis,  ct  c\  parlo  virtimac. 

I.  Ex  partr  o/ferentis.  (!iim  dijplcx  sit  ofTcrcns,  id  cst,  Chri- 
slus  et  Sac(;rd()s,  liinc  dupliris  i^cncris  est  fruclus  .Missae  ex 
parle  ofTcrcntis.  Prior  provcnit  ex  Chrislo  olTcrente,  et  dicitur 
e.T  opere  operato,  quia  rccipitur  intuitu  meritorum  Christi  et  eius 
promissionis.  Altcr  provcnit  cx  Sacerdote  olTcrentc,  cjuatcnus 
rcci[)itur  inliiitu  mcrili  ct  dcvolionis  Saccrdotis  cclchrantis,  et 
fructus  ex  oprre  operantis  nunriipJiliir.  —  Ex  hoc  tit  ut  Sacri- 
ticium  ohlaium  a  sanclo  Saccrdotc,  quatcnus  considcratur  ex 
opere  operato,  non  prosil  mapis,  quam  si  ah  indigno  ministro 
olTcrrclur;  (piin  S.KTilirium,  sic  sp«'(iatum,  cst  opus  Cliristi,  cl 
solum  a  mcrilis  Clirisli  Iructus  dimaiuit.  yuarc  hoc  scnsu  recte 
dici  polcst,  Missam  mali  Saccrdotis  tanti  valcrc,  (pianti  valel 
Missa  honi  Saccrdotis.  Secus  vero  dicendum,  si  attciidatur  nie- 
ntiim  ex  oprre  opnantis ;  quo  enim  dipnior  est  Saccrdos  el 
maiori  dcvoliono  pracditus,  dum  rilus  cl  orationes  Ecclesiae  pcr- 
agit,  tanlo  maior  .Missac  frurtus  cvadit. 

351.  —  II.  Ex  parte  victimae.  Ex  hoc  capitc  Iriplcx  dislin- 
guitur  fructus  Sacriticii,  scilicet,  generalis,  .specialis,  specia- 
lissimus. 

r  Fnictiis //^Tirra/i?  illccst,  qui  corrcspondct  Sncrilicio,  qua- 
tenus  est  opus  posiliim  a  Snrcrdotc  ut  opcmnlc  nnniino  loliiis 


pa^aniis  sivc  otliirKMis.  Num  h.icc  traditio,  imiuo  cl  Constitutio, 
apo^toruM  cst,  ut  p:iiilo  niitc  o<«tcndiinus.  Netpie  cxtat,  quod  scidm, 
ulla  Kcclcsiae  manifota  prohihitio.  .Kd  haec  non  inutiliter  subiicien- 
//iw  nrrurrit  trjlus  Trriullinni  ;id  Srapulam  Cap.  2  ,  ubi  tir  trgitwr: 
Sacrilioimius  pro  siihilo  lmprr;itori>,  .«icd  l)e«)  iio.Hlro  el  ip>ius,  s«d 
(juomodo  prarcopit  Dcus,  pnra  prcce  ;  non  onlm  eget  Dfu.*,  con- 
ditor  uni\orsit;itis ,  honoris  aut  siiipuinis  nlicuiuH.  yervm  rrtirtiA 
in  vin  itvnhabHitalr  huiuxmodi  m^rrtionibus,  clc.  IIuc  u««jpio  lU'- 
luMruius  \IV. 


254  TRACTATUS 

Ecclesiae.  Et  omnes  quidem  Fideles,;;quamvis  Sacerdos  de  eis 
noncogitet,  hunc  fructum  percipiunt;  sed  ipsis  tribuitur  per  "; 
modum  impetrationis  taotum,  non  vero,  ut  videtur,  per  modum 
satisfactionis,  quia  ex  millenis  Sacrificiis,  quae  quotidie  offerun- 
tur,  quivis  iustus,  etiam  inscius,  immensae  poenae  remissionem 
consequeretur,  quod  incredibile  apparet.  —  De  fructu  hoc  gene- 
rali,  abundantiori  seu  specialiori  modo  parlicipant  adstantes  Sa- 
crificio,  et  a  forliori  ad  illud  cooperantes,  v.  gr.,  Sacerdoti  in- 
servientes,  etc.  Iste  autem  fructus,  utpote  ex  opere  operantis, 
eo  uberior  est,  quo  maior  est  devotio  et  sanctitas  assisteniium 
et  cooperantium.  Hinc  licet  plures  Missam  audiant,  vel  ei  mi- 
nistrent,  quisque  totum  fructum  suae  devotioni  proportionatum 
percipiet,  haud  secus  ac  si  solus  esset  audiens  vel  ministrans. 

2°  Fructus  specialis  est  ille,  qui  advenit  ei  vel  illis,  quibus  Sa- 
cerdos  specialiter  Sacrificium  applicat.  Hi  ex  opere  operato  par- 
ticipant  de  Sacrificio,  ut  est  impetratorium,  ei  propitiatorium ; 
imo  etiam,  modo  nihil  obstet,  ut  est  satisfactorium. 

3°  Fructus  specialissimus  ille  est,  qui  obvenit  Sacerdoti  offe- 
renti,  quatenus  est  persona  privata  offerens.  Si  enim  coopera- 
tores  quilibet  e  Sacrificio  suum  percipiunt  fructum  omnino  spe- 
cialem,  multo  magishunc  percipere  debet  Sacerdos,  qui  sacri- 
ficat.  An  vero  hunc  fructum  applicare  aliis  Sacerdos  possit,  in- 
certum  est.  —  S.  Lig.  n.  312. 

352.  —  QuAER.  4"  An  valor  Sacrificii  Missae  sit  infinitust 

Resp.  V  Est  certo  infinitus,  si  spectetur  in  se,  seu  in  re  obla- 
ta  et  in  excellentia  dignitatis  Christi  offerentis.  Ipse  enim  Chri- 
stus  in  hoc  Sacrificio  est  simul  victima  et  principalis  offerens. 
Quare  Missa  est  oblatio  victimae  infiniti  prelii  facta  a  Christo 
primario  offerente,  qui  meritum  habet  infinitum. 

Resp.  2*  Non  potest  esse  infinitus  quoad  appiicationem  sin- 
gulis  hominibus  factam,  seu  quoad  effectum  aut  fructum.  Ratio 
est,  quia  creaturae  applicationis  infinitae  capaces  non  sunt; 
potest  autem  applicatio  esse  maior  vel  minor,  prout  dispositio 
seu  capacitas  illius,  cui  applicatur,  maior  vel  minor  extiterit. 

Controvertitur  autem,  utrum  applicatio  fructus  Sacrificii  sit 
ad  certum  gradum  restricta,  vel  ^miindefinite  iuxta  capacitatem 
illorum  pro  quibus  offertur. 

P  Sententia  multo  probabilior  tuetur  applicationera  fieri  m- 
definite  iuxta  capacitatem  fidelium  pro  quibus  offertur.  Et  haec 
est  sententia  hodie  communissime  recepta,  ait  S.  Lig.  n,  312. 


DE  ECCIIARISTIA  255 

—  Ralio  esl,  quia  valor  Sacrilicii  est  in  sc  inlinilus ;  uude  per 
se  polcst  applicari  iniiuineris  honiinilius,  (|uin  exhaurin  possit. 
Er^o  si  Sarriruiuni  o(T«;raUir  pro  100  vcl  1000,  sinj^uli  Uinluni 
percipienl  frucluiu,  quauluni  pcrciperel  unicus  ille,  pro  (|uo  solo 
olTerrelur  (a). 

II'  Skmkntia  tenet,  rruclum  Missac  ad  certum  graduni  csse 
reslriclum.  Ralio  est,  i{uia  licct  .Missa  io  se  ct  quoad  sulTi- 
cienliam  sii  inlinili  valoris,  lamcn  elTectus  est  limilalus  et  re- 
striclus  in  ccrla  (juanlilale  cx  volunlate  Clirisli,  (jui  lioc  Sacn- 
licium  insliluil,  ut  ex  opere  nperato  certum  elTcctum,  sive  cer- 
lum  satisfactionis  gradum  produceret,  independenler  ab  homi- 
num  disposilione.  Altamcn  huius  senlenliae  palroni  concedunt, 
posse  hunc  gradum  fruclus  au^eri  e.r  opere  operanlis,  id  est 
iuxla  maiorcm  devolionem  olTcrcnlis  Saccrdolis  et  personae, 
pro  (jua  olTcrtur  [h].  Caelerum  eiusmodi  restrictionem  factam  a 
Christo  fuisse,  isti  graluilo  prorsus  oflirmanl. 


(a)  Qunmvis  o\  communissima  hnc  r(*C(»ntiorum  scnlcntia  saccr- 
(los  iiitinn  i(leni(|ue  sacriruium  |)ro  |)liiribiis  applicarc  possil,  iu)n 
tnmen  fas  ipsi  est  plura  recipere  slipciulia.  Id  enim  Ecclesiae  decre- 
lis  esl  inlenliclum  ;  et  ralionem  S.  Alphonsus  I/ih.  6.  n.  3I2.  addil, 
qui.n  sli|)eiulium  dalur  pro  mini>lri  suslenlalione  ;  (piolies  ilacpio 
mini.^lro  sua  Irihuilur  suslculalio,  (Iclicil  tilulus,  cur  aliud  >tipen- 
(liiim  recipiat. 

{b)  Insuper  isti  DI).  etiam  concedunt,  diver.*<os  sacrificii  frucius, 
Lntreuticum  nempo,  HuchariMticum,  Impelrnturium,  et  Satisfacto^ 
rium  vaHde  a  cclel)rante  di>i(ll,  .seu  diver.Vi.s  applicari  posse.  El  id 
(juidem  eliam  licite  Heri  docenl  in  Mi*«sa  libera,  seu  quam  celebrans 
pro  luMiiine  in  parliciilari  lcnelur  olTerre. 

In  Mi.ssa  autem,  (piae  ex  sula  ruletitate  et  !il)erali  promissiono 
(lelieatur,  divi.siouem  illam  putant  onuiino  licitam ,  si  sacrificium 
Missae  fuit  iilieraliler  promissum  diversis  ad  diversos  fines.  Hatio, 
(piia  lilieralis  |»roini>sio  e.^t  ita  interpretanda ,  ut  sit  promillcnti 
(piam  minime  onerosa;  ut  dicitur  L.  99.  (Juidijuid  adstrinyendae, 
(T.  I)e  yeib.  obliii. 

I)eni(|ue  in  Missa  dehita  ev  .vola  ol)edientia,  seu  mandatoSup^- 
rioris,  aul  Stalulo  Ordinis,  licel  dlvidere  fruclus,  (|ui  non  tendunl 
direcle  ad  finem  praescri|)tum.  Ralio,  (|uin  obligatio  legis  vel  prae- 
ccpli  non  est  exleiuleiula  ullra  fiiiem  h'gis  iuxta  comiminem  DD. 
e\  Cnp.  Inletliijrntia.  l)e  \erb.  siijnif  l  iide  (|uaiuio  Superior  aut 
Siatulum  Drdinis  Mivsim  praecise  praescribll  in  houorem  SS.  Tri- 


256  TRACTATUS 

353.  _  QuAER.  5°  An  Missa  prosit  defmctis  ex  infallihili 
promissione  Christi^i 

Resp.  Affirm.  Etenim  Missa  utiliter  offertur  pro  defunctis, 
ut  constat  ex  Trid.  sess.  22.  c.  2.  e^  Can.  3.  Porro  id  fieri  ne- 
quit,  nisi  ex  Christi  promissione  quae  perhibetur  Matth.  26. 28.: 
Hic  est  Sanguinis  meus....  qui  pro  multis  effundetur  in  remis- 
sionem  peccatorum.  Constat  etiam  ex  verbis  formae  in  Ordinis 
collatione :  Accipe  potestatem  offerre  Sacrificium  Deo,  Missas- 
que  celebrare  tam  pro  vivis  quam  pro  defunctis,  in  nomine  Do- 
mini.  Amen.  —  Attamen  poena  temporalis  non  remittitur  de- 
functis  certa  lege,  sed  solum  per  modum  suffragii  iis  prodest, 
prout  Deo  placuerit  illud  acceptare.  —  Yide  Perrone,  tom.  8. 
n.  282. 

QuAER.  6"  An  Missa  de  Requiem  magis  prosit  defuncfis, 
quam  Missa  de  Sanctis  ? 

Resp.  Neg.  quoad  substantiam,  seu  exparte  Sacrificii;  quoad 
accidentalia  utique,  seu  ex  parte  orationum,  quarum  defectum 
devotio  supplere  potest.  —  S.  Lig.  n.  309.,  post  S.  Thomam, 
Suppl.  qu.  71.  art.  9. 

Notandum  hic,  Missam  de  Requiem  et  in  nigris  applicari  pos- 
se  pro  vivo ;  modo  qui  eleemosynam  tribuit,  expresse  opposi- 
tura  non  declaraverit.  —  5.  C.  Rit.  29  Nov.  1856. 


CAPUT  II. 

DE  APPLICATIONE  SACRIFICII  MISSAE. 

Applicatio  Sacrificii  Missae  est  intentio,  qua  Sacerdos  vult, 
ut  Sacrificii  fructus  in  utilitatem  certae  personae  cedat. 


nilatis,  aut  alicuius  Sancti,  aut  in  gratiarum  actionem,  fructus  sa- 
tisfactorlus,  et  in  ultimo  casu  etiam  impetratorius  potest  a  sacer- 
dote  pro  altero  applicari  liberaliter,  ut  docent  Gobat  et  Sporer  cum 
aliis  ex  auctorilate  S.  Francisci  Borgiae,  qui  cum  esset  Generalis 
Praepositus  Societatis  lesu,  rescripsit  ann.  1564  suis  subditis  in 
haec  verba:  Quando  Superiores  iniungunt  Missas  pro  aliis,  quampro 
defunctis,  clarum  est,  appHcationem  ad  Uberandam  animam  liheram, 
sacerdoti  manere. 


I)E  F.ICIIABISTIA  t57 


Principia : 


3.*>4.  —  1.  \on  rfquirilur  Sacerciolis  applicalio,  ut  pars  fru- 
^[u<  fierinalis  [MTripiatur;  srd  sulTirit,  ul  ip<;c  \v\\{  cekbrare 
iuxta  inriileni  Krtl»'siau:  sriiiper  cnim  implicile  talis  applicatio 
in  intenliono  penerali  cclehranlis  includitur.  llein  ul  ipsi  Saccr- 
doii  fructus  sppcialissimus  provenial,  ncccsse  non  esl,  ul  ei:ni 
sihi  sperialiter  applicare  velil ;  liic  enim  ipsi,  per  se,  sempcr 
applicnUir.  Ini')  sunt,  (|ui  frurtum  liunr  ita  putnnl  illius  esse 
proprium,  ul  alleri  applicari  non  possil. 

II.  Reijiiiritur  aulein  applicalio  Saccrdotis,  ut  fructus  specia- 
lis  seu  ministnialis  alicui  obvenial.  Saccrdos  cnim  cl  quidem 
soliH  pcrsonnm  Christi  gerit ;  ergo  sicut  ipse  solus  in  persona 
Chrisli  Sacriticium  pro  aliis  olTerl,  ita  ctiam  solus  rrucluiii  cius- 
dem  applicat. 

III.  Saccrdos  licct  ncmiiii  Missam  celehrarc  promiseril,  ali- 
(luam  applicationcm  fruclus  specialis  Sacrilicii  faccredehei.  Ra- 
tio  rsl  r  qiiia  in  sua  ordinalioiie  accepit  cx  Chrisli  inslilulione 
poteslateni  Sacrilicium  coriliciendi,  et  coiisetiuenlcr  cius  fruclum 
applicandi ;  remaneret  aiilciii  iniililis  illa  potestas,  si  Sacerdos 
ra  non  uterctur;  2*  insupcr  si  nulla  fiat  applicatio,  non  est  ra- 
tio,  cur  uni  prosil  magis,  quam  alteri :  ila  ul  fructus  non  ap- 
plicaliis  remanrat  in  lln^sauro  •^'enerali  Ecclesiae,  cl  proinde  mi- 
nus  utilis  cvadat.  —  liillnart,  liiss.  8.  art.  i. 

Onaesita: 

:VMi.  Oi  VI  u  1  Au  appticatio  fructxis  Missae  deheat  rsse 
actnalis'! 

Iteifp.  Meg,  Sed  sufTicit,  ul  sit  hahilualis,  scilicel  ut  scmel 
facta  iion  retraclctur.  Ratio  est,  quia  applicutio  ista  Ht  per  mo- 
dum  donalionis,  adeoquc  per  inlcntioncin  semcl  hahitam  Sacer- 
dos  iam  donavii  fruclum  Sacriticii  sui,  et  proiuile  ei,  cui  d(»ua- 
vit,  dehelur  cl  cidem  ohvenil,  cum  .Missa  celehratur,  nisi  dooa- 
tio  revocetur.  —  ^^.  Lig.  n.  335.  —  Expedil  aulom  applicationem 
Missac  fa(Trc  antcquam  inchoelur.  ^uod  si  id  vel  anlc  consc- 
rrr«ii(mpm,  vel  in  ipsa  consecrntionc  saltem  sccundae  Speciei 
Sacerdos  non  feccrit,  non  polesi  posica  Sacrilicium  ulli  specia- 
hler  appliiMre.        .s'.  /,17    ibiil. 

ocii>   Tom.  II.  17 


258  TRACTATUS 

QuAER.  2*  Si  Sacerdos  immemor  prioris  intentionis  novam 
celebrando  eliciat,  quaenam  valida  censeri  debeatf 

Eesp.  In  genere  deliniri  nequit.  Videat  Sacerdos,  qualis  ia- 
tentio  in  eius  menie  praedominans  fuerit  (a).  Caeterura  in  praxi 
parvi  refert;  etenim  cum  una  certo  yalida  sit,  satis  erit  si  Sa- 
cerdos  alia  vice  intendat  Sacrum  ei  applicare,  cui  defectu  prio- 
ris  intentionis  applicatum  non  fuit. 

QuAER.  3"  An  intentio  celebrantis  debeat  esse  explicite  deter- 

minatat 

Resp.  Neg.  Sufficitenim,  ut  determinetur  implicite.  Sic  valet 
applicalio,  si  dicas  :  Offero  hoc  Sacrificium  pro  eo  qui  dedit  sti- 
pendium,  —  pro  quo  Superior  vult  Sacrum  fieri,  —  pro  quo 
exigit  fundatio,  —  pro  maxirao  peccatore,  pro  aniraa  graviori 
tentalione  af&icta,  —  pro  aniraa  purgante  maiori  auxilio  indi- 
gente,  aut  magis  Deo  grata,  —  pro  omnibus  animabus  Purga- 
torii,  —  pro  eo,  cui  applicare  teneor,  —  pro  persona  vel  in- 
tentione,  scripto  vel  mente  determinata  in  principio  hebdoma- 
dae  etc.  —  E  contrario  non  valet  ista  applicatio :  Ollero,  ut 
Deus  Sacrum  islud  applicet.  —  V.  Casus,  t.  II,  n.  325.  et  seq, 

356, QuAER.  4°  Si  Sacerdos  acceperit  stipendia  a  10  per- 

sonis,  an  satisfaciat  celehrando  cum  intentione  confusa  et  in- 
determinata  ? 

Resxf.  Neg.  omnino;  quia  requiritur  saltem  intentio  deterrai- 
nata  ad  cerlam  personam,  alioquin  non  est  ratio  cur  uni  potius 
quara  alleri  Missa  applicetur,  et  sic  nulli  applicaretur.  —  S.  Lig, 
n.  335.  —  Atiamen  si  quamlibetMissara  intenderet  applicare  il- 
lis  decem  personis,  singulis  decimam  partem  cuiuslibet  Missae 


(a)  Quae  intentlo  emlneat,  sic  Lugo  (De  Sacr.  Disp.  8.  n.  121. 
123.)  explical :  Si  hodie  velis  sacrum  crastinum  omnino  applicare 
pro  Petro,  ila  ul  haec  applicatio  ex  nunc  praeferalur  cuilibet  eco 
ohlivione  huius  faciendae:  cras  vero  applices  sacrum  pro  ulio,  non 
censebilur  revocata  applicalio  hodierna,  quia  fuit  ma(jis  universalis 
et  revocatoria  crastinae.  ,  .  .  Si  ulraque  voluntas  esset  aequalis, 
praevaleret  poslerior.  Nom  sicut  posterius  testamentvm  semperprae- 
valet  priori,  eliamsi  quando  fit  posterius,  non  recordelur  homo  prio- 
ris  a  se  facti ;  sic  si  heri  applicasti  sacrum  hodiernum  pro  Petro,  et 
hodie  immemor  illius  volunlatis  applicas  pro  Paulo  per  volmiatem 
aeque  absolutam,^et  e/ficacem,  videlur  praeferenda  haec  posterior. 


DE  EUCIIARISTIA  f59 

applicando  ohlipalioni  salisfarerel ;  (juia  fruclus  Sacrifirii  cstdi- 
visibilis,  i'l  uiiu  uiquf  Irihuilur,  quod  ci  dehelur :  unuscjuisque 
enini  in  sin^ulis  decem  Missis  decimam  fruclus  parleni  perci- 
piens,  faclo  decimo  Sacro,  iam  lolum  sihi  dehilum  fructum  est 
adeplus.  —  S.  Lig.  n.  3:i.*».,  cuin  fl/n?  muUis. 

:i;)7.  -  Oi  AEK.  -y  (Jnomado  delirminamla  sit  applicatio, 
quando  stipcndia  a  mullis  iynotis  dantur,  ut  in  piis  peregri^ 
nationibus  evenire  sotel'? 

Hesp.  Inlenlio  facienda  esl  pro  iis,  (|Ui  priora  dederunl  stipcD- 
dia.  Iloc  lacile  succedil,  <juando  idem  Sjicerdos  oninihiis  obli- 
galionihus  e>l  salisfaclurus  ;  nec  ohest,  quod  ipse  partem  sti- 
pendiorum  aliis  Sacerdolihus  forte  distrihuat:  quia  illa  eodem 
ordine,  (pioaccepit,  dislrihiiere  potcst;  el  sic  suflicienler  appli- 
calio  delenninata  videtur.  Diflicullas  maior  videlur  adesse,  si 
Sacrista  vel  alius  niulta  slipcndia  a  diversis  colle^MTil,  et  pecu- 
niaii)  confusain  plurihus  S.nerdolihus  dislrihuiil :  (jui  casus  oh- 
vius  et  frequens  esl.  Quomodo  enim  tunc  facienda  erit  Missae 
applicatio?  Uespondeo:  nihil  aliud  faciendum  est,  De(|uc  aliud 
moraliler  et  coinmuniter  lieri  polest,  (piam  ul  applicatio  liat  pro 
ratione  ordinis  leiiiporis,  «pio  >lipendia  a  lidelihus  ero^Mla  sunt. 
iuxla  axioma,  quod  ali(|uando  in  iustitiae  inaleria  usur()atur: 
C>Mi  prior  tempore,  potior  iure.  Imo  nec  nccessarium  est,  ul  Sa- 
cerdos  ad  hoc  explicite  attendat ;  si(|uidem  sic  velle  agere  cen- 
sctur,  cuin  id  expo.stulet  naluralis  ae^juitas.  Ilinc  si  e\  cumulo 
cominuni,  v.  gr.,  ex  arca  in  Kcclesia  posita,  vel  a  .Missarum 
disirihutore,  stipendia  pro  '20  .Mi.ssis  acceperis,  nulla  aiia  cura 
lihi  incumhere  dehct.  nisi  ut  Sacrum  vigesies  facias  ad  dantis 
intentionem.  Dislrihulor  ipse  eamdem  implicitam  inlentionem 
hahere  censetur,  ut  slipendia  iuxla  temporis  anti(juitatem  suc- 
cessive  ero;;et.  Polest  liimen  Sacerdos  praefatum  ordinem  in- 
tentione  expressa  interrumpere  gravi  ali()ua  de  rausa,  ▼.  gr., 
gi  qiia  alia  .Missa  urge(lt,  vel  maius  stipendium  acce()eri(.  ut 
Sacruin  non  dilTerat,  etc. 

3.'iH.  —  Qi  AKH.  tJ*  .\n  valeat  appluatio  facta  rir.i,  <^nttn  rrr^ 
dis  mortuum,  si  tantum  pro  eo  lam  mortuo  celrbrare  dtbuissesf 

Resp.  Seg.  prorsus.  Ralio  esl,  (|uia  obligutiu  cadit  iu  appli- 
calionem  defuncto  laciendam,  ad  eius  anintam  a  |KH'nis  Purga- 
torii  suhlevandiiin  ;  linis  aulem  ille  non  obtinetur.  duin  pro  Tivo 
Sacnlicium  olTerlur.  l  nde  Sacerdos  ub  errurem  >lHKMidii  sui  la- 
cturam  facere  dehet. 


260  TRACTATUS 

CAPUT  III. 

DE   OBLIGATIONE    CELEBRANDl. 

Sub  triplici  respectii  spectari  potest ;  i^  ratione  sacerdotii ;  2»  ratione  officii ; 
3»  ratione  stipendii. 

ARTICULUS  I. 

DE  OBLIGATIONE  CELEBRANDI  RATIONE  SACERDOTII. 

359,  —  Dico:  Omnes  Sacerdoles  tenentur  iure  diYJno,  sub 
gravi,  ratlone  ipsius  sacerdotii  aliquando  celebrare.  Evincitur 
ex  verbis  Christi,  Luc.  22.  19.:  Ifoc  facite  in  mcam  commemora- 
tionem.  Quibus  verbis,  teste  Concilio  Tridentino,  Christus  Apo- 
siolis  eorumque  successoribus  praecepit,  ut  Sacrificium  offer- 
reut.  Insuper  Sacerdotes  omnes  in  sua  ordinatione  accipiunt  non 
solum  potestatera,  sed  etiam  munus  et  officium  sacrihcandi  illi 
adnexum.  Hinc  Apost.,  Hehr.  5.  1.  ait:  Omnis  namque  Pontifex 
ex  hominibus  assumptus  pro  hominibus  constituitur  in  iis,  quae 
sunt  ad  Deum,  ut  offerat  dona  et  sacrificia.  Porro  in  re  gravi 
quisque  tenetur  graviter  munus  susceptum  exsequi.  Ergo...  — 
Sic  S.  Thom.  part.  3.  q.  82.  art.  10.  —  Vide  S.  Lig.  n.  313. 

Quaesita : 

360.  —  QuAER.  1"  Quoties  in  vita  vet  in  anno  Sacerdos  cele- 
brare  teneaturl 

Resp.  Non  clare  constat.  Probabilius  videtur  non  teneri  ad 
celebrandum,  nisi  ter  vel  quater  in  anno,  seu  in  festis  solemnio- 
ribus.  Imo  non  improbabile  apparet,  suo  muneri  fecisse  satis 
Sacerdotem,  si  ter  vel  qualer  in  anno  Sacriticium  offerat  quibus- 
libet  diebus.  —  S.  Lig.  n.  313. 

QuAER.  2°  An  eximatur  ab  omni  peccato,  qui  tantum  quater 
in  anno  celebratf 

Resp.  Neg.  Non  videtur  enim  excusandus  saltem  a  peccato 
veniali.  Sic  communiter  iuxta  raentem  Conc.  Trid.  sess.  25. 
c.  14.  de  Reform.,  ubi  dicitur:  Curet  Episcopus  ut  ii  (Presby- 
teri )  saltem  diebus  Dominicis  et  festis  solemnibus  Missas  ce- 


DE  EICIUHISTIA  261 

lebrcnt.  Inio  o\r»|)iat  sancia  maler  Ecclrsia,  iil  Sacirdos  siD^u- 
lis  (Jiclius  Sacnticium  oHVr.ii,  cl  pii  Saccrtloh-'.  r.«ri>-i(in-  liluJ 
umiUcre  suleiiL 

lliuc  uierilu  cuucludil  S.  Lig.  n.  339. :  «  (Juaprupler  uCdCirem 
tt  a  culpu  levi  eicusarc  Sacerdutcm  illum,  qui  (|uolidie  cele- 
a  brare  po^sct  una  hebduMiadis  die  excepta  ul)  revereuliam,, 
<  ct  sine  ulla  iusla  causa,  sed  tanlum  ob  desidiam,  a  ceUbran- 
a  do  abstineret :  Sacerdos  enim  non  tantum  pro  se  celebral, 
«  scd  eliam  pro  bono  totius  Ecclcsiae  populitjuc  cbrisliani,  cu- 
(i  ius  niinislcr  et  iiilcrces>or  est  constilulus,  iuxta  illud  .\(x>- 
a  stoli :  Omms  PuMiFEX  cx  hominibus  assuinplus  pro  homtm- 
n  bus  consliluilur  in  iis,  fjuae  sutit  ad  Dcum,  ut  n/ferat  dona- 
«  el  sacrificia  pro  peccatix.  » 

Mcrito  igitur  auclor  eximii  operis  De  Imitatwne  Christi  ail, 
/.  h.  c.  li. :  «  yiinndo  Sacerd^s  celcbrat,  Dciim  licnornt,  An^e- 
«  los  laclilicat,  Ecclesiain  aedilicat,  vivos  adiuvat,  defunctisre- 
«  (piiem  praestat,  sescomniiim  bonorum  parlicipem  eflicil.  »  — 
Sic  ctiam  S.  lionaccntura,  de  pracparatione  ad  Missam,  c.  5.: 
«  Sacerdos  (jui  non  celebral,  cpinntum  in  ipso  est,  privatTrini- 
«  lalem  laude  el  ^'loria,  .Vnfielos  laetilia,  pcccatores  venia,  iu- 
«  stos  subsidio  et  ^ratia,  in  Pur;;dloriu  e\is>tentes  relri^'erio, 
«  Ecclesiam  Cbrisli  speciali  benelicio,  et  scipsum  mediciua  et 
<i  rcmcdio  contra  (piolidiana  peccata  et  inlirmilates.  • 

ARTICULUS  11. 

DB  OBIIG\TIOM  CELEBRAKDl  B\TIO>R  omCII. 

nril.  —  iJicu  l :  Omnes  animarum  Pastorcs  icnentur  de  lurc 
naturali  et  divino  aliipiando  celebrare  pro  ovibus  sui^^.  Uatio  e:>l, 
(juia  eas  apnoscere  el  pascere  debenl.  (lonstat  eiiam  e\  Vone. 
Tnd.  sess.  i:\.  c.  1.  de  litform.,  ubi  sic:  Cum  praecepto  (/irmo 
mandatum  sit  omnibus,  iiutbus  animarum  cura  commissa  esl, 
oves  suas  (ifinoscere.  pro  his  Sacn/icium  o/frrre....  vlc. 

bico  II :  liilcm  lenenliir  de  lure  ecrlesiaslico  celebr.ire  pro 
subdilis  omnibus  dicbus  Dominicis  ot  feslis,  ((uibus  lideles  Mis- 
sam  audire  dcbent.  Constal  e\  variis  Ecclesiae  Decrelis,  prae- 
sertim  e\  ('onslitutione  lienedicti  \IY:  Cumsemper,  die  19  Au- 
pusti  l"ii.  \.|  liocautcm  lcncnlur  non  solum  Parochi  saecula- 
res,  scd  et  lle^ulares ;  ilcm<iuc  ii.  <|ui  ad  lcmpus  vel  amovibi- 
lilcr,  Y.  gr.,  ob  absculiam  vcl  iutirmitatcm  rdiochi,  ad  huius 


262  TRACTATUS 

supplendum  officium  depulati  sunt,  ul Yiceparochi.  —  Bened.  XIV 
Constit.  cit.  —  Imo  Parochus  duahus  parochiis  praepositus  du- 
plicem  Missam  in  festis  tenetur  applicare,  sive  per  se,  sive  per 
alios,  nisi  unio  duarum  parochiarum  sit  plenaria  et  exstinctiva, 
ita  ut  ex  duabus  Ecclesiis  parochialibus  una  prorsus  ob  exstin- 
ctionem  tituli  alterius  evaserit.  —  S.  Congr.  Conc. 11  Mart.  1774. 

—  Onus  illud  a  fortiori  Episcopis  incumbit  post  ademptam  Se- 
dis  possessionem,  non  vero  Vicariis  capitularibus.  S.  Congreg, 
Rit.  12Novemb.  1831.  Missionarii  autem  et  Vicarii  apostolici 
Missas  applicare  minime  tenentur,  quamvis  id  ex  caritate  de- 
ceat  [a).  —  S.  Congr.  de  Propag.  Fide,  April.  1862. 

Quaesila : 

362.  —  QuAER.  r  An  Parochus  valde  pauper  possit  stipen- 
dium  accipere  pro  Missa  die  Dominica  celebranda  ? 

Resp.  Neg.  per  se.  Constat  ex  declaratione  Bened.  XIV,  in 
praefata  Constitutione.  —  S.  Lig.  n.  325. 

QuAER.  2"  An  obligatio  Missam  pro  populo  cetebrandi  sit 
personalisf 

Resp.  Affirm.  Ratio  est,  quia  ea  Parocho  incumbit  ut  Pastori. 
Hinc  Parochi  debent  per  seipsos  applicare  Missam  pro  populo 
diebus  Dominicis  et  festivis ;  nec  ulla  valet  in  contrarium  con- 
suetudo. 

Ad  dubium  S.  Congr.  Concil.  oblatum : 

«  Quid  censeri  debeat  de  consuetudine,  vi  cuius  Parochus 
«  diebusDominicis  et  festisMissam  privatara  pro  pio  aliquo  be- 
«  nefactore  applicat,  et,  nullo  legitimo  impedimento  detentus, 
«  onus  celebrandi  Missam  in  alium  Sacerdotem  transfert?  » 

Sacra  Congregatio  respondit:  Consuetudinem,  de  qua  agitur, 
non  esse  attendendam.  Die  23  Septembris  1847,  in  Mechlinien. 

—  Vide  D.  Bouix,  tract.  de  Parocho,  p.  590. 

363.  —  QuAER.  3"  An  praedictae  obligationi  satisfaciat  Pa- 
rochus  per  Missam  prixiatam^i 

Resp.  Affirmandum  omnino  videtur,  quia  reapse  praeceptum 
Ecclesiae  adimplet ;  nec  tenetur  Missam  solemnem,  aut  aliqua 


(a)  Eiusmodi  charitatis  titulus  aeque  missionarios  urget ,  ac 
omnes  per  totum  orbem  sacerdotes.  Unde  non  officium  missiona- 
riorum  proprium,  sed  omnibus  commune  hic  indicalur. 


DF  n  <:ilARISTIA  t6S 

ccrt.1  hora  fixam  rolehran* :  (jiMinvi';  Epi^rnpu»;  prno<;rribcre 
po^^sil,  ul  paroihi  [)or  s»Mpso*^  solenniiorciii  Mis-nin  Irtr.tnl  aul 
canlent.  —  Ita  l).  Uoms,  ibid.  p.  59l.-;j92. 

NOTA.  rarnchuB  vcro  dirbut  l>«>minicU  et  fe«tii  MitMin  crlfkrare  dcbet  io  pr»> 

pria  Frrletia.  ft  n«n  in  »Vi»,  qiinrninqnf  riiniorlinlinr  in  ronlrarioni  noo  ob^lante. 
—  Sir  S  Congr.  Cnncil.  IS  Srplriub.  rt  17  \otrnib.  If»2t>.  —  D.  Houix.  Irofl. 
de  Parocho,  p.  501.  'a). 

QiAF.R.  V  Si  Parnrhus  Virariitm  (Ujinlnrrrit  ad  Missam  pro 
popitlo  rrlrhramlam,  an  stipmdium  ipsi  tnhurrr  drhrat'? 

Hrsp.  Affirm.,  fpiia  a<l  Paroi  liiini  p«'rlin»'l  curare,  ul  Missa 
parochialis  seu  pro  populo  celebrelur,  nec  Vicarius  lcnelur  sli- 
pcrwlio  rarere. 

QiAKH.  ')*  An  Parorhns  vrl  hpisropus  infirmus,  nnt  alia  de 
causa  a  rrlrbrationr  imprditus,  teneatur  diebus  festis  per  alium 
pro  popnlo  relebrare'? 

Ilesp.  Affirmandum  est,  (|uia  onus  illud  non  esl  lantuni  per- 
sonale,  sed  siuiul  reale,  non  scrus  ac  onus  praedicanJi,  quod 
conse(|iienter  per  aliuin  impleri  polest  ct  debel.  —  S.  Lig. 
n.  :I27.  —  S.  roncjr.  Itit.,  11  .Miii  MH). 

QiAER.  6*  An  Parorhus,  (jui  non  potuit  sibi  atium  substituere 
ad  celebrandum  pro  poputo,  uno  vet  attero  die  xnfra  tempiis  Se- 
cessus  ( llelruile  paslorale),  teneatur  postea  ad  totidem  .Missas 
applirandas  jno  poputoj 

Hrsp.  A/firmaltve  v\  responso  S.  V.  Conr.  ad  1)1).  .Maupoinl, 
Episcopum  S.  Dionysii  (Bourlwn)  d\e  14  Dec.  1859. 

364.  —  QiAER.  V  An  Pastores  animarum  teneantur  pro  po- 
pulo  rrlehrarr  in  festis  a  Pio  M  sujipressis'f 

liesp.  Affirm.  H.itio  est,  (juia  Kcclesia  illis  diebus  soliini  e\i- 
mil  lidclcs  ad  (d)Ii^.tlione  aiidiendi  .Missain,  et  absiinendi  ah 
operihus  servilibtis :  undo  urgerc  pergit  oblif;alio  Partichi  pro 
populo  celehrandi,  sicut  prius  urgcbat.  Conslal  e\  Tariis  Decla- 
ralionihus  S.  I^oenitenliariae. 


[a]  .-VruMihi  l.iincii  consut^tudo  hal)ei ,  ut  si  (|ua  alia  in  eccle^ia 
eidfin  p^iro»  ho  subiecta  .<olemiie  fesium  celehrelur.  ips.  iurc  quo- 
pi:\m  honus  servclur  missam  in  canlu  cum  duplicato  stipcndio 
celebrandl. 


264  TRACTATUS 

QuAER.  8"  Quaenam  sint  illa  festa  a  Pio  VI suppressa'! 

Resp.  Sunt  sequentia:  festa  Apostolorum  praeter  SS.  Petri  et 
Pauli  solemnitateni ;  duae  feriae,  quae  Pascha  et  Pentecosten 
sequuntur;  Inventio  S.  Crucis;  festa  S.  Annae,  S.  Laureotii, 
S.  Stephani,  SS.  Innocentium,  S.  Sylvestri,  S.  Michaelis,  et 
S.  losephi.  —  Vide  dicta  tom.  I,  n.  476. 

365.  —  QuAER.  9"  An  Pastores  animarum  in  Gallia  tenean^ 
tur  Missam  celebrare  pro  ovibus  diebus  festis  suppressis,  aut 
in  Dominicam  translatis  ex  concessione  Pii  VIl,  anno  1802? 

Resp.  Affirm.  Constat  ex  variis  decisionibus  Sanctae  Sedis, 
praesertim  ex  Declaratione  S.  Congreg.  ConcitH  Trid.  3i  Grego- 
rio  XVI  approbata,  in  responso  ad  illinum  DD.  Bouvier,  Episc. 
Cenomanensem,  data  die  14  lunii  1841,  nec  non  ex  responsione 
ad  illmum  Archiep.  Tolosanum  die  6  Augusti  1842 ;  iterum  ex 
decisione  S.  Congreg.  die  25  Septembris  1847. 

Quapropter  ut  obligationi  huic  satisfaciat  Parochus,  non  illi 
sufficit  appHcare  Missam  pro  populo  Dominicis,  ad  quas  remit- 
titur  seu  transfertur  solemnitas  Epiphaniae  Domini  N.,  Corpo- 
ris  Christi,  SS.  Apostolorum  Petri  et  Pauli,  Patroni  loci  (noa 
autem  Titularis  Ecclesiae),  et  Immaculatae  Conceptionis,  ubi 
ex  Indulto  Apostolico  festum  illud  2^  Dominica  Adventus  cele- 
bratur;  sed  praeterea  tenetur  applicare  Missam  ipso  die,  quo 
praefatorum  festorum  Officia  communiter  in  Ecclesia  recitantur. 

NOTA,    Titularts  Ecclesiae  dicitur  Titnlus  ,  sub  quo  erecta  fuit  Ecclesia ,  qui 

titulus  nomen  Sancti,  vel  aliquod  mysterium,  v.  gr.,  SS.  Trinitatis,  etc ,  re- 

ferre  potest.  Patronus  vero  est  ille  protector  coelestis  ( Sanctus ,  Angelus ,  aut 
B.  Virg.  Maria),  quem  ipsi  pagi  vel  civitatis  incolae  sibi  elegerunt.  AJ  hanc 
electionem  necessario  requiritur  concursus  triplex  ,  populi  et  Cleri  ,  Episcopi  et 
S.  Congreg.  Rituum  ;  alioquin  electio  est  nulla  ,  et  proinde  nullum  canonicum 
eftectum  habet.     -  S.  C  Rituum  23  Martii  ^630. 

366.  —  QuAER.  10°  Daturne  aliqua  praescriptio  vel  consue- 
tudo  contra  obligationem  applicandi  Missam  pro  populo  in  fe- 
stis  suppressis  aut  translatis  ? 

Resp.  Neg.  Aperte  constat  ex  Declaratione  S.  Congreg.  Con- 
cilii  die  25  Septembris  1847,  et  praesertim  ex  Constit.  Pii  IX: 
Amantissimi,  B  Maii  1858  i. 


\  Praefata  Encyclica  de  ieta  obligatione  quoad  festa  reducta  haec  statuit  t 
*  ....  Quamobrem  hisce  litteris  declaramus ,  statuimus  atque  decernimus,  Paro- 
«  chos  aliosque  omnes  animarum  curam  actu  gerentes  sacrosanctum   Missae  sa- 


DE  ELCilARlMIA  266 

Olaek.  ir  (Juaenam  sint  festa  a  Pio  Ml  snppressa,  aut  in 
(liem  Dom.nkam  translata  pro  Gall  af 

Hesp.  Siiiil  s(M|ii(>ntia :  Circuiiicisio,  Epi|ilia[iia,  soleniniUis 
Corporis  IJirisli,  l*urilicalio,  Annunlialio,  Nalivilas,  el  Inima- 
culala  (^onccplio  H.  Mariue  Vir^.,  Ifsla  SS.  Pelri  el  IViuli  et 
Palrouuii  Paroeciac.  —  Hecole  duta  tom.  /,  m.  476. 

ARTICULUS  III. 

I)E  OUI.IGATIO.NE  CEI.EBRVM'1    nvTIONF  -.Tir  FM)!!. 

Principia : 

UK7.  —  l.  Licile  accipi  polesl  slipendiuni  iusluiii  seu  clee- 
niosMia  ad  celehrandain  Mi-^am,  (piam  <piis  pro  alio  legere  nou 
tcnetur.  Stipendiuni  enini  iion  datnr  tan<|uani  pretium  vel  com- 
pensatio  Missae,  sed  ul  niediuni  ad  susteuiationem  Ministri. 
Conslat  etiani  ex  Scriptura  sacra  J.  Cor.  9.  13.) :  yesatis  (juO' 
niam  (jui  in  sarrann  ojterantur,  quae  de  sacrario  sunt,  edunt : 
el  qui  allart  deserviunt,  cum  altari  parlictpanff 

II.  Tenentur  Sacerdotes  ex  iustitia  Missani  celehrare,  el  de- 
terminate  applicarc  ad  intentionem  eorum,  (|ui  ad  lioc  stipen- 
diiim  rroi^avernnt.  Elrnim  inlervenit  cum  iis  paclum  onerosum, 
(juod  lilulo  iusliiiac  servari  dehet,  non  secus  ac  in  (|uovis  alio 
conlractu.  Inde  Sacerdos,  (jui  omiltil  .Missani  applicare,  sive 
pcr  se  sive  per  alium,  iuxta  inlentionem  iilius,  (}ui  stipendiuui 
ero^'avit,  ad  restitutionem  stricto  iure  lenctnr. 

III.  .Non  polest  Sacerdos  per  unicani  Mi»am  dnplici  slipen- 
dio  .satisiaccrc,  sed  pro  sin^nlis  Sacrilicium  di^tuuium  olTerre 
dcbcl.  Uatio  cst  r  (piia  nou  coustal  cerlu,  Sacruni  pro  pluri- 


•  rrifiriuai    pro   pfi|iulii   tilu   (i>iiiiiii«iii   rrlrbrarr    r(   ■|>|<iiiarr   tlrlx-rr,     luiii   cinni- 

•  l)U»   Ooiuiniii*    aliuiiur    ilirliu«    <|ui    r\    prtrcrpln    «Jbut-    «rrtantur,    luui    illi* 

•  rliani    qiii   ri   liuiu«    \p«>»liiliraf>  SrJi*  inJalgvnlia    rt  Jirram  <!•  pnir«>plo  f*- 

•  ntoruni   nunirro  tubUli   «i-   tranilali  «nnl  ,  qttrniaJntiMiuin  ip«i  sninMrtiai  cttrt- 

•  tiirr«  (Irbrliant ,    Juin    nirnuirat«    l  rb«oi   \lll  (.oottiiuliu    lo   plrne    »00  rubor* 

•  vi|;rbat  ,    antri|uaiii    fr*livi   Jr   prarrrpto  Jiv«   Muminurrrnlur    rl   lrao*rrrrriilur 

•  (^>ni>J   vrio  ■ttiiirt  aJ   fr^lot   IraiulalK*   Jir«  ,    iJ   uiuni  riripiinat  ,    ul   •rilii-rl  , 

•  quauJo  nna  rum  SolrniniUlr  Jivinum  Offiriaat  lran«Ulum  forril  in  l>ominirnm 

•  Jirni,   una  tanlnni    Mi«4a   pro  populo   lit  ■  Parorbii  •ppliraaJa,  ^«••4«^ttiJrin 

•  Miiia  ,     ifuar    pr^mpuil     Jnini    OfrKii     p«r«    r«l  ,     una    iiiuul    rum    ipan    Offirio 

•  (riuilita  etiitioiari  Jebct > 


266  TRACTATUS 

bus  oblatum  singulis  tantum  prodesse,  quantum  prodest  pro 
uno  solo  applicatum,  licet  id  valde  probabile  sit;  2°  quia  sic 
Sacerdos  excederet  rationera  honestae  sustentationis  in  hono- 
rario  percipiendo;  3°  quia  hoc  ipsum  constat  ex  propositione  8* 
ab  Alexandro  VII  damnata,  quae  sic  se  habet:  DupUcatum  sti- 
pendium  potest  Sacerdos  pro  eadem  Missa  accipere,  applican- 
do  petenti  partem  etiam  specialissimi  fructus  ipsimet  celebranti 
correspondentem. 

Quaesita : 

368.  —  QuAER.  1'  Quodnam  censeatur  iustim  celehrationis 
stipendium^i 

Resp.  Quantitas  stipendii  iusti  universaliter  determinari  non 
potest.  Licet  exigere  stipendium  statutura  ab  Episcopo  vel  a 
consueludine  K  —  S.  Lig.  n.  319.  —  Attaraen,  sicut  ex  cari- 
tate  vel  amicitia  stipendium  minus  exigi  potest,  ita  etiam  ex 


(a)  Decreta,  quae  Benedictus  XIV  [Instruct.  56.  n.  20.)  refert, 
spectant  tantummodo  ad  onera  perpetua  Missarum ;  atque  in  iis 
staluitur ,  ne  maiorem  ovt  minorem  pecuniae  summam  pro  Missis 
perpeiuis  in  posterum  stalui  (  Regularium  Praefecti)  paterentur. 
Taxa  tamen,  ibi  ab  Innocent  XIII  statuta,  nempe  annuorum  60  scu- 
tatorum,  modo  non  servatur  nec  servari  potest  ob  immutatum  pe- 
cuniae  valorem  ;  quod  idem  contingit  quoad  adventitia  Missarum 
stipendia  ,  quae  tunc  Romae  ad  decem  romanos  assesperlingebant, 
nec  immutanda  esse  decrevit  tum  S.  Congregatio,  ut  idem  Benedi- 
ctus  XIV  (1.  c.  n.  23.)  narrat.  Licet  autem  nunc  duplomaiustribua- 
tur  stipendium,  quis  dixerit,  ad  decentem  sacerdotis  sustentationem 
par  illud  esse?  Et  mirum  sane,  quod  quidam  tam  slupidi  nunc  re- 
periantur,  ut  conclament  adversus  clericorum  divitias ;  quando  ob 
pecuniarum  valorem  lam  longe  nunc  immutatum,  aucta  quidem  et 
operarum  ,  et  artificum  et  publicis  seu  privatis  officiis  addictorum 
stipendia  cerniraus  ;  stipendia  vero  clericorum  sustenlationi  hacte- 
nus  illa  mensura  definiri,  quae  congrua  cum  foret  aliquot  ante  sae- 
cula,  vix  ad  aegerrimam  traducendam  vitam  modo  sufficit  I 

i  Huic  regulae  etiam  Rogulares  se  conformare  debent  sub  gravi  cx  S.  Con- 
greg.  Dccreto  apuJ  Benedictum  XIV,  Instit.  56.  n.  ^O.  —  S.  Lig.  n.  320. 

Episcopus  vero  prohibere  potest,  ne  accipiatur  stipendiura  minus  taxa  statuta, 
saltem  quoad  eleeraosynani  raanualem.  —  Benedidus  XfV,  ibid.  (a). 


DE  RIT.IIARISTIA  tl7 

danlis  lihcralilalc  maius  rcripcrc  fas  esl.  Potesl  pariler  Sacer- 
dos  plus  reciperc  pro  lahorc  cxlraordinario,  v.  gr.,  pro  Sacro 
cclchrando  tali  hora  vcl  tali  loco  incommodo,  elc. 

Qi  AEK.  2*  An  (jraviler  percet  Sacerdos,  qui  accepto  sUprn- 
dio,  Missam  rflrhrarc  di/ffrt'} 

Hesp.  a/firin.  UjjUo  esl,  quia  violat  contrartum  in  rc  gravi. 
Constal  ctian)  cx  Dccrclis  S.  Congreg.  ConctUi  ann.  1652.  — 
S.  Lig.  n.  :n7. 

3G!».        Oi  AEK.  :r  Quandonam  dilatin  graris  cmseatur*t 

liesp.  Controvertitur;  ccrlo  f^ravis  vuieliir  dilalio,  quac  Ircs 
menses  exccdil.  —  Ita  mwmuniter  cum  S.  Ligorio,  contra 
alios,  qui  annum  inlfpruni  rcciuirunl.  —  Probabilius  autcra 
non  pcccat  gravitcr  Sarrrdos ,  (jui  .Missam  proiiiis.sTni  inira 
diios  mcnsrs  rrlchral.  In  Missis  aiilcm  pro  rrrrnlcr  drfunrtis 
cclchrandis,  diliilio  unius  mcnsis  gra\is  rcpuliuida  cst  iuvla 
S.  Ligor.,  Salmanl.,  Lugn,  etc.  -  Ad  varia  etiam  Episcopo- 
rum  statuta  est  atlcndcndum.  Cactcrum  ccrto  pcccat  gravitcr 
Saccrdos,  qiiolics  Missjim  pro  alii|iia  instantc  gralia  impclran- 
da  pcliliim  ar  promissam  iiilra  Irmpus  ('ircumstautiis  aplum 
cclchrarc  omillit ;  ct  idcirco  lcnclur  acccpliim  sliprndium  re- 
stitucrc,  liccl  dcinccps  cclchravcrit. 

.Nor*  »^»tiaiini*  onrra  «ii*rrpt«  iiifra  iiioiliniiii  tiMiipiM  nlimiilrri  nr.jnrjnt,  »i 
tjinrn  triburn»  rlrrniii»ynaiu  pm  aliaruin  Mi**ariiiu  rrU  bralionr  id  \riat,  et  roa- 
Mnlial  ut  illar  lunr  drmnm  rrlrbrrnlur,  rum  •u»rrplit  onrribut  Mli»farluin  f«^ 
ril.  i<l  non  prohibrlur.  —  Sir  .S.  Congrnj.  Cimcilii  —  f  -ifnltrrt  >  '>  ••  •«>"  , 
ad  dundrrimum 

OrAEK.  4*  An  perret  graviter  Sacfrdos  omittens  celebrare 
Hissam ,  vi  stipendium  pro  tlla  acceptum  non  m/  materia 
gravis'! 

liesp.  Aflirmandiim  omnino  vidclur,  nisi  forte  adco  tcnuc  sit, 
ut  Missa  gratis  promissa  apparcat.  Ralio  cst,  quia  siipcndium 
solvcns,  nolahilc  dtlrimcnlum  spintualc  patitur.  —  Ita  S.  Lig. 
et  aln  communtter  contra  alios. 

:no.  ^i  AER.  5*  An  vel  quomodo  percet  omittms  Missam 
gratis  promissam'f 

Hesp.  r  Non  pcccat.  quotics  promissio  non  est  Tcrus  con- 
tractus,  scd  promittcns  hcncvoliim  tantum  propositum  promis- 
sario  ostcndii. 

Hesp.  i,'  Prnbabilius  pcccat,  pcr  sc  vcnialitcr  tantum,  tjuan- 
do  promissio  csl  stricta,  (piia  simplcx  promissio  non  ohligat 


268  TRACTATUS 

sub  gravi,  nisi,  ut  ait  Lugo,  promittens  expresse  sub  gravi 
se  obliget. 

QuAER.  6"  An  possit  Sacerdos  per  unum  Sacrum  satisfacere 
pluribus  Missis  gratuito  promissis  ? 

Resp.  Affirm.  Ratio  est,  quia  Missae  gratuito  promissae  ne- 
quaquam  obligationera  contractus  proprie  dicti,  ne  tilulo  quidem 
merae  fidelitatis,  inducunt  [a).  Insuper  valde  probabilius  appli- 
catio  Sacrificii  pluribus  facta,  tanium  singulis  prodest,  quan- 
tum  uni  soli  prodest.  Aliunde  non  urget  hic  ratio  iustitiae  quae 
exigit,  ut  pars  tutior  eligatur,  cum  nuila  percipiatur  retributio. 
—  Ita  Elbel,  de  Contr.  n.  337.,  etc. 

QuAER.  T  An  simoniae  reus  sit  Sacerdos,  qui  praecipue  in- 
tuitu  stipendii  celebref} 

Resp.  Neg.  per  se,  idest  nisi  stipendium  ut  verum  celebra- 
tionis  pretium  habeat;  verum  a  peccato  excusari  non  potest 
cum  odiosum  maxime,  ac  probrosum  sit,  quod  sacro  ministerio, 
pecuniae  lucrandae  causa  quis  abutatur.  Attamen  non  peccat 
Sacerdos,  qui  accessorie  celebret  intuitu  retributionis  accipien- 
dae,  praesertim  si  ipsi  necessaria  sit.  Nec  ulla  labe  maculatur, 
qui  accepto  stipendio  ad  celebrandum  deterrainatur,  licet  alias 
Sacrum  fuisset  oraissurus ;  tunc  enim  non  ratione  stipendii,  sed 
obligationis  adimplendae  movetur.  —  Ita  communiter. 

371.  —  QuAER.  8"  An  Sacerdos  curare  possit  Missam  per  a- 
lium  celebrari,  stipendium  minus  dando,  quam  ipse  acceperit  ? 

Resp.  Neg.  omnino.  Ratio  est,  quia  ob  speciem  turpis  lucri 
id  prohibuit  S.  Congreg.  Concilii  Decreto  approbato  ab  Urba- 
no  VIII,  et  confirmato  ab  Innocentio  XII,  ubi  sic  sancitum  fuit: 
Omne  damnabile  lucrum  Ecclesia  removere  volens,  prohibet  Sa- 
cerdoti,  qui  Missam  suscepit  celebrandam  cum  certa  eleemo- 
syna,  ne  eamdem  Missam  alteri,  parte  eiusdem  Missae  sibi  re- 
tenta,  celebrandam  committat.  Hinc  et  Alexander  YII  damnavit 
sequentem  propositionem  sub  n"  9  expressam :  Post  Decretum 
Urbani  potest  Sacerdos,  cui  Missae  celebrandae  traduntur,  per 
alium  satisfacere,  collato  illi  minori  stipendio,  alia  parte  sti- 
pendii  sibi  retenla.  Imo  Benedictus  XIY^  Epistola  encyclica  die 


(a)  Auclor  supponere  hlc  videtur,  sacerdotem  ne  obllgationem 
quidem  fidelitalis,  quae  cuiuslibet  verae  promissionis  propria  est, 
assumere  voluisse,  alque  adeo  ne  ullum  quidem  promissionis  pro- 
prle  dictae  contraclum  Inlercessisse. 


DR  ETCnARISTlA  ttf 

:I0  lunii  1741,  Quanta  cura,  ipso  fario  suspondil.  susppnsione 
Ponlilici  rcsorvala,  Sacerdotem,  qiii  Mipendia  maioris  prrlii 
pro  Missis  colebrandis,  iuxla  ronsueluflinem  vel  slatuta  loco- 
rurn  coIli^MMis.  Mis^^as  ibi,  ycI  in  loris  ubi  minora  stipen'lia  Iri- 
buuiitur,  rulrbrari  curel,  parte  sibi  relenla.  —  V.  S.  Lirj.  n.  3il. 

Excipe  r  nisi  exeessus  slipendii  trnditus  fuerit  intuitu  per- 
sonae,  amicitiae,  pauperUitis,  gratitudinis,  propinrpiitilis ; 
2*  aut  si  alter  Sacerdos  omnino  sponlc  el  non  ropatus,  exres- 
sum  priori  rrmilljil.  —  S.  Ikj.  ihid.,  etr..  ef  alii  mmmunittr. 

372.  Olakr.  9'  An  qui  retinet  partem  stipendti,  tenratur 
ad  restilulinnem^? 

Re.sp.  .{/firin.  Ratio  esl  1'  quia  hoc  dpducitur  ex  propositio- 
nc  damnata  ab  Alex.  V// .supra  relata.  Propositio  enim  direbal, 
Sarerdolcm  n'tinentem  parlem  slip«*ndii  posse  satisfjicere  por 
alium;  er^^o  scfjuitur,  ronlradirtoriam  essev«ram,  id  esl,  dlum 
non  posse  satislacere :  satisfactio  aiitem  non  respicit  tantum  bo- 
neslatem  actus,  sed  etiam  eius  iustiliam  ;  qui  autem  oblipatio- 
ni  iustitiao  non  salisfacit,  ad  restitutionem  l''netur;  2*  (jiiia  Sa- 
cerdos,  dividrns  slipetwliuni ,  a^zil  contra  voluntatem  dantis: 
voliinlas  enim  ilnnlis  csi,  u«>n  soJiim  iit  Missn  relebrctiir,  sed  ut 
pro  tali  slipendio  celebrelur.  Neqiie  enim  pratiiito  ero«;are  qiiid- 
piam  ei  vull,  qui  non  celebrat.  !ta  S.  L>g.  n.  Mi.,  inquiens, 
hanc  sententiam  esse  tenendam.  Cui  autem  lieri  drbeat  restitu- 
lio,  num  danti  srilirel  elermosynam.  an  celebranl',  rnw/rorrr- 
titur.  Potius  celebranti  facicnda  videlur.  —  S.  Lig.,  ihid. 

QuAKR.  10"  An  Sacerdns,  cui  o/fertur  pingue  stipendium  pro 
hndierna  .Missa,  possit,  hor  retento,  rngare  atium  Sarerdntem 
ut  relehret  prn  ipsn.  prnmittens  retehrare  die  sequenti  pro  eo- 
dem,  f/ui  prn  <)rduiaria  eleemnsi/na  est  relehraturus'* 

He.sp.  Cnntrnrertitur.  l'  Sfmkmia  negat,  «piasi  boc  non  pos- 
sil  excusari  a  specie  turpis  lucri.  -  Ita  S.  Lig.  n.  322.  dub.  4.; 
(jui  tamen  addit  (juod  talis  Sacerdos  de  prnvi  peccalo  damnan- 
dus  non  videtur  a  . 


{ii  Tro  h.ic  opinione  S.  Alphon>us  nil  profrrt,  uW\  .^urlorilaiem 
Conciiiae,  (|ui  rrm  |)rtnlrMtum  iudirio  rcmiltit,  .si  sicordo.H  sit  pau- 
pcr  :  qunsi  \  ero  pauperlas  speciem  turpis  tucri  oufern»  a  jtarrls  ml- 
nisirriis  (|ncal !  (Inetrrum  siMnind;»  scntenlin  noii  «.olum  rntionum 
solidil.ilr  ri  ponilrrc  anrlitriiiiis  l(»iig(»  «"•t  prob.diiJior.  simI  rom- 
munissima  piorum  pnidenlum(|ue  sacenlolum  praxl  coniproliaiur. 


270  TRACTATUS 

IP  Sententia  affirmat  cura  Lacroix,  n.  134.,  et  aliis. 

373^  _  QuAER.  ir  Qaomodo  taxandae  sint  Missae,  pro  qui- 
hus  legendis  testator  summam  aliquam  pecuniae  reliquitf 

Resp.  Taxandae  sunt  iuxta  loci  consuetudinem  yel  dioecesis 
legem  pro  Missis  privalis  vigentera.  Si  autem  taxavit  ipse  te- 
stator,  sed  infra  loci  morera,  aut  taxae  receptae  normam,  ab  Or- 
dinario  iuxta  debitam  proportionem  Missae  sunt  reducendae.  — 
Sic  statuit  S.  Congr.  apud  S.  Lig.  n.  320.  —  Gousset,  n.  295. 

QuAER.  12°  An  Sacerdotes  divites  stipendium  accipere  pos- 

sint  ? 

Resp.  A/prm.  Ratio  est,  quia  quisque  operarius  sive  dives, 
sive  pauper,  raercede  sua  dignus  est,  ut  dicit  ipse  Christus 
Luc.  10.  7.,  etiuxla  Apost.  1.  Cor.  9. 13.  Aliundesi  stipendium 
accipere  non  possent,  et  alioqui  non  teneantur  sine  stipendio 
celebrare,  cum  lex  nulla  adsiteos  ad  sic  celebrandum  obligans, 
saepius  fideles  Missas  obtinere  non  possent.  Constat  insuper  ex 
universalis  Ecclesiae  praxi.  —  S.  Lig.,  et  alii  communiter. 

374,  —  QuAER.  13°  An  moderator  diarii  religiosi  certum  nu- 
merum  celebrandarum  Missarum  a  clientibus  (abonnes)  loco 
annui  stipendii  acceptare  possitf 

Resp.  A/prmative.  Constat  ex  sequenti  Declaratione  S.  Poe^ 
nitentiariae. 

postulatum. 

«  Moderator  cuiusdam  diarii  religiosi  a  S.  Poenitentiaria  po- 
((  stulat,  utrum  tuta  conscientia  suum  diarium  dare  possit  Sa- 
((  cerdotibus  ea  conditione,  ut  celebrent  numerum  Missarumre- 
«  spondentem  pretio,  quod  ab  aliis  pro  diario  solvitur? 

RESPONSUM. 

«  S.  Poenitentiaria,  praefato  dubio  mature  perpenso,  respon- 
a  dit:  Afprmative,  dummodo  Missae  celebrentur.  Datum  Romae 
«  in  S.  Poenitentiaria,  die  6  Octobr.  1862.  » 

Consequenter  illicilum  non  est  dare  opera  religiosa  pro  Mis- 
sis  celebrandis,  dummodo  aequalilas  inter  Missarum  stipendia 
ac  pretium  operura  servetur.  Eadera  enim  ratio  currit  tum  pro 
folio  periodico,  v.  gr.,  singulis  mensibus  edito,  tum  pro  opere 
integro,  quod  una  vice  editur  et  divulgatur.  Hoc  luce  meridia- 
na  clarius  est. 


DB  EICUARISTIA  i1\ 

375.  —  QtAER.  1  i'  An  Saceidos  ad  bonos  libros  diculyandos 
possit  per  stipendium  certis  Missis  a  se  crtebrandis  aequwatem 
eos  emere  et  postea  vendere  pretio  currente  in  librorum  commrr- 
cio,  ita  ut  nolabilr  tucruin  inde  percipiat'! 

liisp.  Sfij.  prorsus,  ({iiia  pruliihriur  (|iiaelil}et  ncgolialio  oc- 
casioiie  Missaruiu  celfbrandaruni  ob  lurpis  lucri  speciem.  Con- 
stal  ex  res|i<)nsione  se(|uenli  S.  Poenitentiariae  data  die  19  No- 
veuibris  1803. 


rOSTlLATLJI. 


«  r  Sacerdos  sub  praelexlu  libros  religiosos  divulgandi,  po- 
«  leslne,  tula  cousrieiilia,  lios  euiere  et  poslea  vciidere  prelio 
tf  curreule  ii[)ud  bibliopolas,  ila  iil  -20,  ;{()  vel  40  pro  ceiilum 
«  lucrelur? 

a  2*  Polestne  .Missaruiu  slipeudia  accipere  pro  venditis  li- 
«  bris,  et  eiuenti  offerre  graluito  libros  lucro  perceplo  propor- 
«  tionalos? 

«  y  Ideiu  Sacerdos  polestue  venderc  praedictos  libros  aliis 
tt  Sacerdolibus  slipcudio  .Missaruiu  careutibus,  cuni  obligatioue 
c  Missas  pretio  boruiu  libroruiu  respoudcute  celebraudi,  ita  ut 
«  ipsc  lucruui  :J0,  iO  vel  '>0  pro  cenluiu  obliueat? 

REM^O^SIM. 

«  S.  Poeniteutiaria.  praefatis  dubiis  luature  |>crpensis,  rescri- 
«  \)\\  quodlibit  neyotiationis  vet  mercaturae  genus  retatice  Oii 
«  Missas  rrlrhrandas  Sarerdotibus  prohiben  lure  canontcn^  el 
«  specialiiii  Cou>lilulioue  Itrnrdnt.  \I\\  .Kpostolicae  servitutts, 
«  Quod  si  praedicto  Sucerdoti  dubiuiu  (|uodpiani  reiuaneat,  il- 
«  lud  S.  Poeuitentiariac  e&ponat.  Die  19  Nov.  1863.  • 

3"().  —  yi  AKK.  l.V  An  adintntstratores  Hcctestarum  possinl 
ali^juid  sibi  rrtinrrr  r.v  etreinosijnis  ad  .Mtssasdatis,  pro  ejpen' 
sts  altartum,  luminum,  etc? 

Rrsp.  A>(/.,  nisi  Kcclesiae  alios  redditus  oon  babeanl;  et  lunc 
nullalcuus  excedi  debet  valor  expensarum,  (|uae  pro  ipso  .Mis- 
sac  Sacniicio  necessariae  suut.  Ila  staluit  >'.  Congr.  (oncitn 
(apud  l.arroix,  n.  \)'i.  et  S.  I.tg.  n.  Mi.  .  ArclnpresbUer  auleui 
nou  lciiclur  ad  luiuislrauda  uUUMlia  celcbraiiiibus  ad>ciitiiiis. 
nisi  expeusis  eorum  solutis.  —  Sic  S.  Congreg.  dic  18  Marlii 
anu.  ItiSG.  —  S.  Ltg.  n.  322. 


272  TRACTATUS 

QuAER.  16°  An  restitiiere  debeat,  qui  accepto  stipendio  ad 
Missam  in  altari  primlegiato  celebrandam,  eamdem  in  alio  al- 
tari  celebrat  ? 

Resp.  Negandum  videtur;  sed  teneretur  ad  lucrandam  indul- 
gentiam  plenariam  defunctis  applicabilem,  ut  sunt  indulgentiae 
Yiae  Crucis,  etc...  Sic  enim  proportionata  compensatio  iribui- 
tur.  Si  tamen  stipendium  maius  ordinario  ad  hoc  accepisset,  ex- 
cessum  restituere  teneretur.  —  Ita  S.  Lig.  n.  229.  —  Elbel, 
n.  210.  —  Sporer,  n.  137.  et  355. 

Si  autem  quis  accipiat  stipendium  ,  ut  celebret  io  loco  certo, 
y.  gr.,  ad  Slatuam  miraculosam,  vel  in  Sacello  ut  populus  Mis- 
sam  audiat,  vel  certo  tempore,  v.  gr.,  die  sabbati  in  honorera 
B.  Virginis,  ita  ut  locus  et  tempus  per  se  intendantur,  non  po- 
test  retinere  stipendium,  nisi  Missa  tempore  et  loco  praescripto 
legatur.  Ratio  est,  quia  alias  dans  stipendium  graviter  invitus 
esse  censetur.  Secus  vero,  si  tempus  et  locus  per  se  non  in- 
tendantur. 

377.  —  QuAER.  17°  An  obligatus  ex  stipendio  ad  celebran- 
dum  in  altari  privilegiato  pro  defuncto  debeat  legere  Missam 
de  Requiem,  quando  ritus  id  permittitl 

Resp.  Afprm.  Ratio  est,  quia  ad  indulgenlias  lucrandas  id 
omnino  requiritur.  Diebus  vero  quibus  prohibentur  Missae  de 
Requiem,  Sacerdos  lucratur  indulgentias  legendo  Missam  diei. 
Sic  pluries  a  S.  Congr.  declaratum  est.  —  S.  Lig.  n.  339  ^. 

QuAER.  18°  An  obligatus  ex  stipendio  ad  legendam  Missam  de 
Requiem,  vel  votivam,  satisfaciat  si  aliam  Missam  dicafi 

Resp.  Affirm.  Ratio  est,  quia  Missa  eadem  est  quoad  substan- 
tiam  ;  et  si  adsit  iusta  ratio,  nullum  erit  peccatum.  Hinc  si  Ru- 
bricae  non  permittant  ea  die  legi  Missara  vel  de  Requiem  vel 
votivam,  debet  legi  Missa  diei,  et  sic  vere  satistit  obligationi. 
Qui  autem  absque  legitima  ratione  id  facit,  a  peccato  veniali 
excusari  non  potest ;  nec  propria  devotio  ut  ratio  sufficiens  ha- 
betur.  —  Ita  S.  Lig.  n.  328.,  etc. 

QuAER.  19°  In  stipendium  percipi  possit  pro  Missa  in  die 
Commemorationis  omnium  fidelium  defunctorum  celebranda  ? 

^  POSTULATUM  ....  «  Utruni  qui  celebrat  jn  altari  privilegiato  pro  singuHs 
«  (licbus  (lebeat  semper  uti  paranieutis  nigris,  diebus  noo  impeditis,  ut  privilegii 
«   indulgentiam  consequatur?  » 

Respondit  5.  Rit.  Congreg.  AU^rmative,  die  i\  Aprilis  <840. 


DE  EICHARISTIA  J73 

R^sp.  Affirm.  Ualio  osi,  fjiiin  non  omnrs  Sarrrdolrs  tcnenlur 
hac  (lie  Mi.ssam  appliraro  omiiihiis  (lcrunclis,  imo  nor  rclphrare 
obli^^anlur.  Tndc  Sarrifiria  possunl  applicari  a  Saccrdolibus  ad 
libilum,  sriliccl  vel  pro  omnibus  dcfunrlis  in  Purpalorio  dcpcn- 
libtis,  vcl  pro  ali(|uibiis  lantnmmodn.  Constat  dc  lioc  cx  Dccre- 
lo  S.  Couyr.  (j'c  \  Kw^.  liir»:i.  Ilor  auK^m  posilo,  nihil  prorsus 
obcsl  (juominus  stipcndium  pro  talihus  Missis  arcipi  pos^^it.  — 
Ita  communiter.    -  S.  Lig.  n.  338. 

A  I'  I'  K  N  I)  I  \ 

FRO    SArERDOTIBrS   SOCIETATIS   lESU. 

378.  —  1.  Snrcrdos  Sonclalis  nc(juc  pro  sc  nc^pic  pro  alio 
slipcndium  Missarum,  cjuas  lcpil,  arccplarc  potcsl.  Idrm  (|U0- 
quc  assercndum  esl,  si  de  aliis  (|uihuslihcl  sacris  niinislcriis 
af^alur.  Constal  Qxlnstituio  Societatis^  passim.  Vide  praescrlira 
Hpitnme,  nov.  ed.,  p.  185.  —  Larroi.r,  /.  4.  p,  136. 

II.  Si  pcrunia  pro  Missis  olTcratur  Sarcrdoti  Soc.  vcl  Com- 
munilali,  polcsl  pcr  Superiorcm  admilli,  non  (luidcm  cum  rigo- 
rosa  ohli^alione,  sed  cum  promissionc  lata  diccndi  ali(]uas  Mis- 
sas,  "vel  ciiam  unam  aut  altcram  sinpulis  annis  e\  pralitudinc. 
Ita  Castrnpalan.  SuMpic  dcrlarassc  Mutium  Yitellesrhi  (lenera- 
lcm  tcslalur  lturghaf)er  rcnturiac  3.  cas.  25.  —  Lacrois,  /.  6. 
part.  2.  n.  I  Wi. 

III.  Ilem  potcsl  pecunia  accipi  libcraliter,  el  vicissim  libera- 
liler  possunt  promitti  Missae,  ila  tamcn  ut  posterior  promissio 
non  sit  vclnl  rompensatio,  scu  solutio  rcciprora  pro  slipcndiis, 
scd  m«To  clcemosNuac  lilulo  admittatur ;  adco  ut  olTcrcns  plane 
inlelligal,  accipi  uon  |K)ssc  alio  nomtnc.  ct  boc  codcm  ipsc  lar- 
giatur.  —  LacToix,  /.  6.  part.  2.  n.  Ii6. 

Hinc  resotves : 

379.  —  r  Sacerdos  Soc,  cui  pccunia  olTcrlur  pro  Missis  le- 
gendis,  potest  dicere  odcrcnli,  .sc  MisMs,  gratis  lecturum  ad 
ipsius  intcntioncm,  et  vicissim  rogarc  ipsum  ut  hbcraliter  ap- 
plicarc  velil  prrnniam  ohlalam  ad  hanr  vel  istam  piam  causam; 
sic  otTcrcns  hahehii  dnpliralum  rrurlum  :   ordinarium  sciliccl 

OCRT  Tom.  II.  18 


274  TRACTATUS 

Missae,  deinde  cooperationis  ad  illam  piam  causam.  —  Ila  ex- 
presse  Lacroix,  ibid. 

2°  Tilius  Sacerdos  Soc.  legere  potest  Missas  ad  intentionem 
Sempronii  Sacerdolis  saecularis,  qui  stipendia,  pro  Missis  le- 
gendis  acceperit,  quando  hic  nec  ea  resliluere  possit,  nec  sa- 
lisfacere  pro  omnibus  Missis;  quia  in  istis  circumstantiis  Titius 
censelur  gratis  et  ex  pura  caritate  legere,  uti  ex  declaralione 
Claudii  Aquaviva  colligit  Lacroix,  /.  4.  w.  138. 

3'  Si  Titius  Sacerdos  Soc.  non  recipiat  quidem  stipendium, 
attamen  circa  illud  disponat,  v.  gr.,  dicat  Caio:  da  stipendium 
huic  pauperi,  etego  ad  intentionem  tuam  legam  Sacrum;  vel  si 
dicat  Sempronio:  tu  accepta  stipendium,  ego  loco  tuo  Sacrum 
legam;  illicile  agit,  quia  sic  disponendo  circa  slipeudium  per 
quemdam  qnasi-contractum  tacitum  facio  ut  des^  virtualiler  ac- 
cipit  stipendium,  illudque  redonat  alteri ;  quorum  utrumqne 
est  conlra  volum  paupertatis  (a).  —  Pellizarius.  —  Lacroix, 
l.  4.  n.  138.  —  Sanchez,  etc. 

4'  Si  Paulus  vir  Soc.  pro  Capellano  ex  fundatione  obligato 
incanenda  Missa  suppleat,  minime  peccat,  quamvis  Capellanus 
suum  provenlum  recipiat,  quia  ille  de  nulla  re  disponit.  Idem 
dicendum  est,  si  concionetur,  aut  aliud  munus  exerceat  pro  ali- 
quo,  qui  inde  consueta  iura  percipiat.  —  Lacroix,  l.  4.  n.  139. 

380.  —  5°  Si  SemproniusParochus,  accepto  iam  stipendio,  ro- 
get  Titiura  Sacerdolera  Soc.  ut  pro  eo  suppleat  in  Missa  legen- 
da,  Titius  licite  supplebit,  modo  nihil  de  stipendio  disponat.  — 


(a)  Casum  primum  sic  intellige,  ut  Titius  eo  pacto  striclam  ob- 
ligallonem  Caio  imponal;  nam  si  mere  roget,  ut  ex  liberalitate  id 
Caius  praestet,  in  id  recidlmus,  quod  in  prima  Resolutione  defini- 
lum  est,  el  rursus  Resol.  5.  definiiur.  Quoad  secundum  autem  ralio 
Ulicitae  disposiiionis  facile  cessat,  quando  Titius  a  Sempronlo  roga- 
tus  de  aliqua  Missa  celebranda,  hoc  liberaliter  faciat,  nihil  curans 
aut  quaerens,  num  Sempronius  slipendia  pro  iis  Missis  acceperit, 
Dum  sibi  ea  relineat,  etc.  Quosdam  potius  iliud  movet,  quo  litulo 
Sempronius  stipendia  retineal  forte  accepla.  Sed  et  haec  difficultas 
(quae  alioqui  iiihil  attingil  causam  Titii  Missas  graluito  celebrantis) 
facilem  habet  solutionem.  Tribuens  enim  stipendia  hoc  unum  a 
Sempronio  exigit,  ut  onusMissarum  celebrandarum  assumal:  Quod 
aulem  ipse  vel  per  se  vel  per  aiium  satisfaciat,  et  hic  alius  aut  exa- 
cto  stipendio  aut  gratis  celebret,  nihii  ille  curat. 


DE  ElCUAHlbTiA  2"5 

Lacroi.i ,  l.  4.,  n.  \VJ.  —  Vascjuez.  —  Salas.  —  i  aitropalao, 
conlra  Saurhez.  —  Ralio  t-sl,  (]uia  hlipeiidium  a  Tiiio,  ne  mf- 
lualiUT  <|ui(leiu  recipilur,  cum  nihil  dispoual  circa  illud,  e«t- 
quc  omniuo  indilTercns  illi,  ({ui  slip(>iidium  erogavil,  a  ({uolibel 
Missa  lccalur.  —  Coufirtnatur :  Si  Tilius  ilurus  Parisios  in  fa- 
voreni  Scinpronii,  gralis  ft-rrel  lilleras,  ad  (|uas  fertndas  Sfin- 
pronius  cssel  inercede  couduclus,  uli(|ue  Tilius  uun  a^^erel  con- 
Ira  paupcrlaUni,  uec  ccuserelur  sibi  accjuircre,  el  Sempronio 
donare  iliain  mercedem.  Ergo  simililer  in  nostro  casu.  —  La- 
crois,  ibid. 

Dices :  Sempronius  non  habet  ius  vcl  lilulum  rctinendi  illa 
slipendia,  nisi  medianlibus  MissisTitii ;  ergo  Tilius  legens  Mis- 
sas,  coufert  illi  ius  et  titulum  reliueudi  illa  slipcndia,  ac  proiude 
idem  esl  ac  si  stipendia  acccpiarct  et  darct  Scmpronio. 

Itfsi).  i\r(j.  ant.:  naiii  Sciiipronius  ius  et  tilulum  rctincndi 
hahct  vi  contraclus  innominali :  do  ul  fai  ias,  (|uo  ohli^alur  ad 
Missas  lcgendas  sivc  per  se,  sive  per  alium.  (|uo  onere  levalur 
a  Titio,  ({ui  tantum  ponil  Missas  velul  condiliouem,  sine  qua 
non  possct  Scmpronius  frui  illo  iurc^  ct  tilulo  relinendi  sli|)eu- 
dia.  —  Lacroi.r,  ibid. 

Dices  itcrum:  Saltem  obslat  Dccretum  Vlll  Congr.  Ml  pro- 
hibens  ipsimet  (lenerali,  nc  Missas,  (piae  ad  eius  intenlionem 
cclehranlur  per  Societatem,  applicet  secundum  inlentiouem  cu- 
iusrum«pie  alierius,  ()ui  inde  lucrum  rcporlare  possel. 

lUsit.  .\t(j.  anleced.;  nam  iu  positivis  non  \alcl  illaiio  a  ma- 
iori  vel  a  pari;  cladsunl  raliones,  cur  haec  pruhiheantiir  (iene- 
rali,  non  autein  aliis,  v.  gr.,  necessilates  Societalis,  elc. :  ergo 
islud  Decretum  (|Uoad  alios  uihil  facit.        Lacrots,  ibid. 


Nirri.  i*  l(i'li|jin«i  Swrii,  «|ui  prcrr»  r(  Mik»«»  prarcrpla*  nuii  prrtuUaol,  ptr 
M  IfMjuviiilo  uoii  prrranl,  i|uia  non  dalar  rigoroauni  prarrrpiani  ;  oon  roim  alia 
nt  ol>li|;a(iii,  iii*i  r\  Ucitiila,  i|uar  ftrr  ir  «ub  prrralo  a»u  i>Lli|*al  —  Sumrri,  rt 
alii  communilrr.  —  \((4iiiro  pmahunl  SulWriorrt,  «i  rt  nrgligrnlia  oon  rarroL 
ul  dr«i|inrulur  i|ui  Miv^a»  rrlrkrvnl,  *rl  orvnl,  pr«r«rrtiin  pro  brarfartorikM  rl  foa. 
ilnlorihu*.    Sir  rr<|><>n*uin  r»t   Koiiia  aniin  ITiOt     Noo  Mli«f«riunl  «>  I  ir,  m{ 

Muna»  IrKrtiilai  prr  alio»  lr|;unt,   quia  r%i  i>nu«  prr«4in«lr.  —  Sir  r  n  /^tm 

Mhmi,  ann.  tt>34.  —  AtUmen  Mtuftcii  rngon*  aliaoi,  «I  vi««  »•«  liodi»  «vl  k«c 
hrliiloniJiilii  i-rlrhrrt,  ilio  ip«r  ilir  «rl  alia  kvlMleaiado  rt>Mp«o««lora«.  Ilrm  «atitfo» 
riuiil,  i|iii  |>rar«iilriilr«  iliflirulljlriu  pro  hvlHlomado  «Mio^ati,  Sorra  i«  iMbdama. 
ila.  i|uar  prarrcJil,  «ntiripant.   —   Utrrois,  I.  <>    pnrl.  2.   mmm.  tOH. 

'2"  Mi»<iar  pri)  ilrruiirti»  Snr.  iniunrlar  uon  okligaal  «ub  mwrUli,  »i«»  ilHvr* 
minrnlur  prr  tjrrrralr*  Orilini»  (..onttilulionr*,  ii«r  rt  parlirularibat  lirguli»,  «if« 
tx  Supvriuruui  pr«c»iTipto.    lUtio  r«l ,  qui«  itU  b«b«ut  tAntaiu  r«tioarm  «impli- 


276  TRACTATUS 

cis  raandati,  nisi  praeceptum  obedientiae  accedat.  —  Sic  ex  iudicio  omniuin,  ut 
testatur  Pellis.  tom.  \.  tract.  5.  c.  9.  n.  i2.  —  Lacroix,  ihid.  n.  ^169. 

5°  Missae  affixae  tempori  ,  v.  gr. ,  quae  legi  debent  qualibet  hebdomada  vel 
quolibet  mense,  si  hoc  tempore  ob  impedimentum  vel  morbum  non  potuerint  ce- 
lebrari,  non  necessario  postea  supplendae  sunt,  sed  omitti  possunt.  Sic  responsum 
est  Prov.  Rheni,  ann.  ^585.  E  contrario  si  ex  negligentia  omissae  sint,  postea 
suppleri  debeut.  —  Sic  responsum  fuit  Prov.  Tolosanae,  ann.  iG29.  —  Lacroix, 
ibid.  num.  171. 

4°  Si  Missae  vel  preces  indicentur  ad  terapus  indefinitum,  satis  est  eas  dicere 
ad  duos  vel  tres  raenses.  —  Sic  responsum  est  Prov.  Neapol.  ann.  4603.  — 
Lacroix,  ibid.  n.  \t2. 

CAPUT  IV. 

DE   TEMPORE   ET  LOCO   CELEBRATIONIS. 

ARTICULUS  I. 

DE   TEMPORE   CELEBRATIONIS. 

Principia : 

381.  —  I.  Licet  celebrare  quotidie,  imo  laudabile  idest,  nisi 
obstet  celebrantis  indignitas,  aut  specialis  Ecclesiae  prohibitio. 
Prohibet  autem  Ecclesia,  ne  celebretur  Missa  in  die  Parasce- 
ves,  seu  Feria  YI  Hebdomadae  maioris ;  item  ne  absque  neces- 
sitate  plura  Sacra  fiant  in  eadem  Ecclesia  Feria  Y  et  Sabbato 
eiusdera  Hebdomadae.  Sic  ex  variis  Congregationis  Rituum  De- 
cretis  constat  (a).  —  S.  Lig.  n.  350. 

II.  Non  hcet  ordinarie  celebrare  ante  auroram  nec  post  me- 
ridiem,  nec  ante  Officii  matutini  recitationem  (b)  secluso  spe- 


(a)  Decreta  ista  cavent,  ne  praeter  conventualem  in  Ecclesiis  le- 
gatur  ulla  Missa  prlvata.  Quibus  tamen  decretls  non  Interdlcitur, 
quomlnus  In  Eccleslis  Regularium,  qui  privato  oralorio  careant,  alia 
Missa  pro  distribuenda  infirmis  Gommunione  Paschali  celebretur. 
Id  lamen  clausis  ianuis  faciendum  praescribitur. 

[b]  Haec  parlicula  ex  §.  XV  non  ad  celebrandi  horam  sacerdo- 
libus  communiler  praescriptam,  sed  ad  ordinem  inter  Breviarii  re- 
citalionem  et  celebralionem  Missae  pro  canonicis,  qui  canunt  in 
choro,  servandum  spectat.  Quocirca  subditur  ibidem,  quando  alias 


UE  ELCIURlhTlA  i't1 

ciali  pri^ile^iu.  Sic  enim  iii  Ruhncis  MiA>ali»  liatielur :  Missa 
prirata  saltrm  jxjst  Malntnmin  et  Lauiles  (fuacumtjue  hora  ah 
aurara  nsv/ur  ad  miritlinn  dici  potest.  —  Licel  lumen  Mi^^am 
antc  auroram  inchoare,  modo  ipsa  anlc  aurorani  nou  alisolva- 
lur.  Liccl  pariler  celebralioncm  ullra  nieridiem  prolraliere,  mo- 
do  salleiii  meridie  incipi.ilur ;  lempus  <nim  aurorae  cl  meridiei 
non  mathfmatice  ^  sed  tnrtraliter  accipiendum  esl.  —  S.  Lig. 
n.  :]\\.,  et  alii. 

III.  Pariler  privilegium  celehrnndi  una  hora  antc  anroram, 
vel  post  meridiem,  intclli^i  debcl  de  una  hora  anle  vcl  posl 
tempus  pro  aliis  non  privile^iatis  assi^noliim  :  nliotjuin  enim 
privil<';;iuin  pariim  prodessct.  Ita  S.  Litj.  n.  :{Wi  ,  et  al\i 
communitrr. 

Quaesita : 

1{S2.    —  yi  AKIl.    r   \n  prrrrf  ijr,fr\(rr.    '/'!>  <  rlrhrat    autr  au- 

roram  aut  pnst  meridiem'* 

Resp.  Affirm.,  si  miiltum  praeveniat,  aul  protrahat  lempus 
ah  Fcclesia  statutnm  ;  secus  vero,  si  mulatio  sit  Icvis ;  immo  si 
iusln  juNit  causa,  ah  omni  ciilpa  vacahit.  Oualis  aulem  cen^ea- 
tur  iiiiiiiutalio  nolahilis?  coutrovertttur.  luxta  communiurem  et 
prohahiliorem  sententiam  gravis  non  hahelur,  nisi  celebralio 
hora  intef^ra  antc  vel  post  lcmpus  ratuni  lixunKiuc  incipiatur. 
—  S.  Li(j.  n.  3i6. 

ytAKR.  2*  Quandonam  liceat  tempus  celebratwuis  iri/rr- 
vertere  ? 

Hesp.  r  \\\  neccssilale,  v.  gr.,  ut  morituro  ministrctur  Via- 
licum.  quo  casu  liccrcl  cliam  media  nocte  celebrarc.  V  Ibi  esl 
mos  rationahilis,  v.  gr.,  ut  opiliccs  cl  famuli  summo  mane  pos- 


|ios|  rrriialiuMrni  Pritnae,  :nit  Terline.  a\\\  Sejlae.  'i  Mi.ssa 

dehtMt.  {)uo,u\  aliiiin  aulriu  lluhricam   ?i.  I.  «/<•  Hilu  Si   ..>.  elc.  , 

ubidiriiur:  Sacerdthn  celebraturyi  .Miuam ialtem   .Matulino 

CMtn  Laudihtm  ah.wluto,  (iralioni  aliquanlulum  racel :  et  orationeM 
inferius  po.sittm  pro  teinporin  opportuniuile  dictil ;  ad\erU  pos.«irl, 
quod  sicut  .id  oinillciKias  oralioiics,  dt'  (|uihu>  MTino.  neiDO  adhuc 
ceiisuit,  necessarium  e.sse  priviteyium ;  ila  el  de  Malutiiil  reoilaUo- 
ne  vi  illias  conlextus  exisUmari  hauii  ab>urde  possit. 


278  TRACTATUS 

sint  Sacrum  audire.  3"  Ex  privilegio  a  Papa  -vel  Episcopo  con- 
cesso  {a).  —  Yide  S.  Lig.  n.  343.  et  seq. 

QuAER.  3*  Quale  peccatum  sit  celebrare  Missam  ante  recita- 
tionem  Matutinif 

Resp.  Probabilius  est  peccatum  veniale  tantum,  quianon  vi- 
detur  deordinatio  gravis  in  tali  omissione,  nisi  ex  conteraptu, 
et  habitualiter  absque  ulla  causa  fiat.  Causa  autem  qiiaelibet 
rationabilis  ab  omni  peccato  excusat.  —  Ita  S.  Lig.  cum  aliis 
communiter  [b). 

383.  —  QuAER.  4*  An  liceat  saepius  in  die  celebraref 

Resp.  Neg.  generatim  loquendo,  ex  hodierna  praxi  Ecclesiae, 
licet  olim  prohibitum  non  fuerit.  Constat  ex  variis  locis  luris 
can.  et  ex  Decreto  Bened.  XIV,  16  Martii  1746. 

Excipe  1°  festum  Nativitatis  Domini ,  in  quo  licet  celebrare 
tres  Missas;  2*  si  Pastor  ante  ablutionem  moneatur  de  commu- 
nicando  infirmo,  et  suam  iam  Hostiam  sumpserit,  nec  alius  Sa- 
cerdos  ieiunus  reperiatur.  —  Ita  communiter.  —  S.  Lig.  n.  351. 

QuAER.  5"  Quandonam  liceat  Missam  bis  in  die  celebrare  de 
licentia  Episcopi^f 

Resp.  Missa  bis  ab  eodem  Sacerdote  celebrari  potest  diebus 
Dominicis  et  Festis  de  praecepto,  permittente  Episcopo,  ex  gra- 
vi  causa  seu  ex  aliqua  necessitate;  non  vero  ob  solam  consue- 
tudinem.  Bened.  XIV,  Const.  Declarasti  nobis,  etc.  Consuluisti 
de  celebrat.  Missae.  Fuit  autem  reprobatus  a  S.  C.  Rit.  abusus 
celebrandi  in  eadem  Ecclesia,  in  qua  iam  plura  Sacra  facta  fue- 
rant,  et  fuit  responsum:  «  Non  expedit,  et  est  abusus  eliminan- 
dus.  »  —  22  Maii,  et  11  Sept.  1841. 

QuAER.  6°  In  quibusnam  casibus  censeatur  haberi  necessitas 
bis  in  die  cetebrandi  ? 


(a)  S.  Alphonsus  (Lib.  6.  n.  344.)  alios  addit  casus,  yidelicet 
1"  post  Missam  solemnem  in  festimtafe,  si  solemnis  protrahatur  ad 
hOram  et  amplius  post  meridiem,  imo  probabiliier  etiam  post  duas 
horas  ....,  ne  magna  pars  populi  Missa  careat ;  2*  Ex  causa  itineris 
per  horam  post  meridifim  vel  ante  auroram ;  3'  Sic  etiam  causa  fu- 
neris  alicuius  magnatis,  vel  concionis,  vel  publicae  suppHcationis. 

(6)  S.  Alphonsus  (Lib.  6.  n.  347.)  dicit,  circa  hanc  quaeslionem 
tres  adesse  DD.  sententias;  quarum  secunda  lenet  nullam  in  hoc 
adesse  culpam,  quia  nnlla  apparet  lex  sub  culpa  hoc  praecipiens; 
et  rubrica  est  tantum  de  consilio,  non  de  praecepto.  Vid.  Not.  praec. 


DE  EtCilAftksTlA  f79 

Hesf}.  Iii  iriplici  casu  iuxla  coniniunem  Tlieolo^orum  henlen- 
liam,  nempe  V  cum  Paruclius  (luas  hahel  {)arochiaii  dirigentJas, 
nec  incolae  unius  Id  Ccclesiam  cillerius  »e  conferre  possunl, 
nec  fiahelur  copia  allerius  Sacerdolis,  (jui  in  alleriilra  celchrare 
queat ;  "1'  ciim  iii  ea(Jem  [larochia  ali(]ua  pars  populi  nimis  d\- 
slal  ah  Kfclesia,  el  facile  cduvenire  possel  iii  alnpiod  S.iccllum, 
vel  inaliam  Ccclesiam  *;  V  cum  integra  populaiio  in  Ecclesiam 
parochialem  nimis  an^Mistani  coufluere  non  poiesl,  nec  acJest 
alius  SarcnJos,  (|iii  aliain  Mis>am  cchhrare  possil:  tunc  enim 
Episcopiis  Parocho  permillcre  potesl,  ul  his  in  eaiJem  Eccle>ia 
Sacriiiii  facial.  —  V.  Boui.r,  de  Parorho,  n.  470.  —  Ileni.  Re- 
vue  des  Sciences  eccUsiastiq .  tom.  fi.  JHitlet  18<»2.  p.  93.  94. 

QiAER.  7*  An  qui  binas  Missas  retehrat,  pos.sit  dupticatum 
."stipnidltitn  arriperr ? 

Itrsp.  Srij.;  Kiipie  strirle  prohihuil  Pius  1\.  Ua  S.  (  .  Coni . 
2?)  Sept.  1N'>8,  in  una  (iattiarnm.  —  An  vero  supplcmentum 
pensionis  ({iioil  plerum(|ue  trihuilur  Sacerdoti  hinas  .Missas  ce- 
lehranli,  iufiiifn  drfati(jationis,  hahcat  rationein  sli(MMi(Jii? 

S.  (lon^T.  (loiic.  re.spondil  nryafire^  die  Marlis  ISfil. 

Qlaeh.  8"  Lirerefnc  in  hoc  casu  duplex  sfipendium  accipi  ex 
tege,  ut  alterum  stiprndium  in  pium  usum  espenderetur? 

Hesp.  Setjative  sine  Indullo  Sumiiii  Ponliticis,  ()uod  (]uidem 
Pontilex  conccdere  noluil  Archiepiscopo  Colonieusi.  —  Ita  S.  C. 
Conalii  21  Marlii  18G:J. 

1184.  —  Qi  AKh.  9*  An  ticeat  in  nocte  Sativitatis  Uomim  cf- 
iebrare  onines  tres  ,1/i.v.syi.v  antr  auroram? 

Hrsp.  Neg.,  sine  licenlia  Kjiiscopi  cx  iusia  causa  vel  sine  In- 
diillo  Aposlolico.  Id  enim  exprcsse  prohihcl  Huhrica  Missalis, 
quae  sic  hahet:  1'runa  .Missa  dicilur  i/i  nocte :  secumia  in  auro- 
ra;  rt  trrtia  in  dir.  (ionslal  eliam  ex  Decrelo  N.  Congr.  Rii. 
edilo  dir  18  Decemh.  I70i,  uhr  sic  dicilur:  .Voh  licrt  in  media 
norte  l^alivitatis  Domini  crtebrare  successivr  duas  aiias  [}i\ssas) 
et  Communionrm  sarrain  ejhibtre.  --  S.  Luj .  n    343. 

(Ji  AKH.  1'»'  l*>r  ijuiifr  ttiiii>i*riy  ^fiafniffi  V".va  trrta  durare 
drbeatf 


I     l(«lli>    •llfliririiv    r*l.     iil     1   iini.ijuiN     iirrniiltat     ^«if-r-ixii     «•  \1    •.  i   ■i       «• 

Wbrirr  ,   «i    rniiinuinila»   •linua    ri>n«lant    '20    p4>r»nni«   «iitlrl    u  il     I  . 

rlf>«ia  ,   iil   rropontuni   r»l  aii   Kpuropnm    |jngoarB»«ai  ,    41(47.  Hrrm*   4e§   Sn^m- 
t-ri    rri-li-i        ihiH. 


280  TRACTATUS- 

Resp.  Regula  generalis  est,  Missam  nec  longiorem  esse  debe- 
re  dimidia  hora,  ne  adstantes  taedio  afficiantur ;  nec  breviorem 
tertiae  horae  parte,  secus  non  polerit  decenter  celebrari.  Noa 
excusabis  autem  a  peccato  mortali  Sacerdotem  Missam'tempore 
quarta  horae  parte  breyiore  absolventem,  iuxta  iliud  distichon' 
Msu  receptum : 

Uno  si  fuerit  trevior  tua  Missa  quadraute, 
Mortalis  culpae  crederis  esse  reus. 

Rationem  affert  S.  Ligorius,  quia  in  tam  brevi  spatio  committere 
necessario  debet  duos  graves  defectus,  alterum  gravis  irreve- 
rentiae  erga  Sacramentum,  alterum  gravis  scandali  erga  popu- 
lum.  Optandum  est  autem,  cunctisque  Sacerdotibus  enixe  com- 
mendandum,  ut  in  Sacro  faciendo  dimidiam  horam  expleant  i. 

385.  —  QuAER.  11"  Quantum  temporis,  peracto  Sacro,  gratiis 
Deo  agendis  impendi  debeatf 

Resp.  Nulla  datur  regula  omnino  determinata.  Sed  benignio- 
res  quartam  horae  partem  saltem  requirunt.  —  S.  Lig.  enixe 
suadet,  saltem  semihora  in  hoc  pio  exercitio  impendatur  a  Sa- 
cerdote,  qui  fidelibus  exemplum  praebere  debet  ^. 

'I    «  Exclamaot  Concionatores,  exclamant  Scriptores  recte  docentes,  quod  Mis- 

•  sae  absolutio  infra  quadrantem  non  potest  excusari  a  culpa  gravi  ;  sed  quot 
«  sunt  ii  qui  curam  habent  baec  vitandi  ?  Huiusmodi  corruptela  non  quidem  ca- 
«  lamo,  sed  lacrymis  esset  persequenda  ,  dum  quotidie  cernimus  maximam  par- 
«  tem  Sacerdotum  hoc  tremendum  Sacrificium  peragere  peius  quam  tractant  res 

•  teraporales  levioris  momcuti,  ita  oscitantes  ut  nullam  de  tanto  mysterio  fidera 
«  habere  videantur?  »  —  S.  Lig.  n.  400. 

2  «  Curet  (Confessarius)  insinuare  [poenilenli)  ut  post  Communionem  im- 

•  moretur  in  gratiarum  actione  pro  eo  tempore  quo  potest.  Paucissimi  sunt  Di- 

•  rectores  qui  sedulo  id  faciant,  scilicet  inculcare  suis  poenitentibus  ut  per  ali- 

•  quod  notabile  tempus  post  susceptam  Eucharistiam  gratias  agant ,  et  ratio  est 
«  quia  paucissimi  sunt  Sacerdotes  qui  post  Missae  Sacrificium  cum  lesu  Christo  in 
«  gratiarum  actione  subsistant  ;  et  ideo  pudet  eos  aliis  insinuare  quod  ipsi  non 
«  faciunt.  Gratiarum  actio  ordinarie  per  integram  horam  durare  deberet ;  fiat 
«  saltem  per  dimidiam  ,  in  qua  anima  in  amando  et  petendo  se  exerceat.  Dicit 
«  S.  Theresia  quod  post  Communionem  lesus  existit  in  anima  tanquam  in  thro- 
«  no  misericordiae,  ut  illi  gratias  elargiatur,  dicens  :  Quid  vis  ut  tibi  fatiam? 
"  Et  alibi :  Post  Communionem  non  omittamus  tam  praeclaram  opportunitatem 
«  negotiandi.  Non  solet  sua  divina  Maiestas  male  rependere  hospitium  ,  si  bene 
*i  in  anima  excipiatur.  »  —  S.  Ligorius,  Praocis  Confessarii,  n.    156. 


DE  EICUABISTIA  tHl 

ARTICULLS  II. 

Dl  LUCO  CELEBBATIOMS. 

Priricipia : 

:{86.  —  1.  Non  licel  communilcr  celebrare,  nisi  in  Ecclesia, 
caque  consecrata  ^el  saltom  benedicla,  «|uae  non  sil  pollula, 
execrata  aut  interdicta.  (lonslal  ex  Conc.  Tridenl.,  se.s.s.  22. 
Decreto  de  ohservandis  et  atandis  in  celebratione  Mi.ssae, 

NOTA.  Qunad  Kccle«iaro  pnllniam  et  fsfcraUm  vide  iofra  Quaer.  2*  et  3". 
Pr  Ecclrsia  vrro  iiitcrJicta  in  TrarUttu  de  Centurii  vrr*u*  Cnrm  ilirrmtK  , 
n.    1002.    et  teq. 

II.  Kpiscopiis  non  potest  amplius,  ut  olim,  conccdere  faculta- 
tem  cekbrandi  in  domibus  privalorum,  niMjuc  in  Oralorio  pri- 
vato.  Trut.  .sm.  ii.  in  Decr.  inodo  citato.  (iuuslal  eliaiu  cx  De- 
claralione  S.  C.  Conc.  37  Maii  1G17,  i:\  lan.  1S47,  in  qua  dici- 
tur :  non  licere  utli  Epi.scopo  huiusmodi  ticentias  concedere,  ne 
pvo  actu  qnidein  transeunte;  hanr  facuttatcm  e.sse  soti  Rom.  Pon- 
tifici  rr.snvaldm.  licvue  dc.s  Scicnccs  trct.  Sept.  186*2,  tom.  6. 
p.  26.7.  llinc  sequitur  modiruandam  esse  doclrinam  S.  Ligor. 
paulo  magis  Kpiscopis  ravcnlem.  Evcipitur  tamen  casus  ubi 
adsunl  causae  ma^nae  et  urgentes,  et  per  modum  actus  irans- 
euntis  tanlum.  —  S.  fomjr.  Conc.  inodo  cit.  27  Maii  1617,  et 
20  Deccmb.  18.76. 

III.  Potest  tamen  Kpiscopus  facultatem  concedere  Sacrum  fa- 
ciendi  in  Oratoriis  publicis,  et  ibi  piTa^eudi  caelcras  fuuctiones 
sacras,  (juae  non  sunt  stricte  parocbiales.  Atlamen  |H'rmitlere 
nnu  polcsi,  ul  ibi  asservctur  SS.  Kucbaristia,  absquc  P«)ntilici8 
ludullo,  nisi  adMl  immciuDrabilis  cuusuctudo:  ita  >'.  (\  27  Apri- 
lis  1709.  Privilcf^ium  t^uiicn  est  Uegularium  vota  solemuia  emil- 
lcntium,  ut  SS.  Kucbaristiam  in  suis  Ecclesiis  asserveul. 

Quaesita : 

887.  —  QcAER.  r  In  quibus  (hatnriis  h^piscopi  passint  dare 
licentiam  relcbraudi  ? 

Rrsp.  Prrmillerc  possunt,  ut  ul  lial  in  omui  loco  rcbfjioso  el 
pio.  Locus  aulcm  rrtiyio\us  ille  dicitur,  in  ipio  piclalis  cl  niisc- 


282  TRACTATUS 

ricordiae  opera  exercentur,  et  Episcopi  aut  alterius  Praesulis  ec- 
clesiaslici  auctorilate  erectus  est.  Talia  sunt  monasteria,  quae- 
libet  religiosae  Communitates,  Seminaria,  etc...  Locus  vero 
pius  ille  vocatur,  qui  ad  pietatis  et  raisericordiae  opera  consti- 
tuitur,  et  depuiatur  eliam  sine  Episcopi  aut  ecclesiastici  Prae- 
sulis  auctoritate.  Unde  Hospitalia  et  Orphanotrophia  quaelibet 
haberi  debent  ut  loca  pia,  in  quibus  proinde  Episcopus  perrait- 
tere  potest  erectionem  Oratorii,  etiamsi  a  polestate  civili  haec 
erecta  et  constituta  fuerint.  —  Sic  S.  C.  Conc.  27  Martii  1847. 

—  Recole  dicta  de  Oratoriis  privatis  et  publicis,  tom.  /,  n.  348. 

388.  —  QuAER.  2'  Quomodo  Ecclesia  polluatur,  et  quomodo 
reconciliari  deheafi 

Resp.  ad  1'^'"  Polluitur,  seu  violatur  Ecclesia,  qnando  in  ea 
exercentur  actiones  quaedam  turpes  vel  indecentes  et  loco  sacro 
iniuriosae,  ob  quas  indecens  reputatur,  ut  ibi  offeratur  Hostia 
immaculata,  et  divina  Officia  celebrentur,  donec  reconcilietur. 

Polluitur  itaque  Ecclesia  1°  per  homicidium  voluntarium  et 
iniustum  ;  2°  per  effusionem  sanguinis  humani  ex  percussione, 
aut  vulnere  graviter  iniurioso;  3*  per  effusionem  humani  semi- 
nis  voluntariam;  4'  per  sepulturara  non  baptizati,  seu  infidelis. 
Excipe  probabiliiis,  si  sit  catechuraenus ;  quia  non  censetur  in- 
fidelis.  Itera  si  sit  infans,  cuius  parentes  sint  christiani,  quia 
tunc  parentes  pro  ipso  Baptismum  desiderant.  —  Ita  Pichler.  — 
Gousset,  n.  310.  contra  alios;  5"  per  sepulturara  baptizali  nomi- 
natira  excomraunicali ;  non  vero  si  sit  quidem  excommunicatus, 
sed  non  vitandus.  De  his  constat  ex  variis  locis  luris  canonici. 

—  YideS.  Lig.  n.  362.  Sed,  ut  Ecclesia  censeatur  polluta,  haec 
crimina  debent  esse  notoria,  ita  ut  nullo  modo  celari  possint. 
Debent  etiam  patrari  in  ipsa  Ecclesia,  non  vero  tantura  in  turri, 
tecto,  in  sacristia,  aliisve  caraeris  Ecclesiae  adhaerentibus.  — 
S.  Lig.  n.  362.  e^364. 

389.  —  Resp.  ad  t^^  V  Si  Ecclesia  fuit  tantum  benedicta^ 
reconciliari  potest  a  Sacerdote  delegato  ab  Episcopo  cum  ora- 
tionibus  consuetis  ad  benedictiones  faciendas,  et  cura  aqua  ab 
Ordinario  benedicta.  Si  taraen  talis  aqua  facile  non  haberetur, 
ab  ipso  Sacerdote  delegato  ad  Ecclesiam  reconciliandara  bene- 
dici  posset.  —  S.  Lig.  n.  363. 

2°  Si  vero  Ecclesia  illa  fuerit  consecrata,  reconciliari  debet 
ab  ipso  Episcopo,  vel  a  Sacerdole  delegato  a  Papa  iuxta  ritum 
Pontificalis  Romani.  Attamen  si  non  possint  oraitti  divina  Officia 
sine  gravi  incoramodo,  Episcopus  aliquo  irapediraento  detentus 


DE  ErcnARISTIA 

dolp^arp  potpst  Sarordoiem  ad  Erclpsiam  bpnrdirpndam  sim- 
pliri  hpncdiclione,  doncc  ipse  eam  ronsecrare  possil.  —  r«- 
hdssut,  clc. 

N(>T4.    Oraloria  pri«aU  ,   lirrt  bfnrtlirU  el  ad  ralturo  drpataU ,  ooo  cfmMm 
lur   pollui  ;    rl   idro  rr<(inrilialiunr   nnn   indigrnt. 

:J!HI.  —  Oi  AKH.  3*  Quomodo  Ecdesia  execretur,  cel  ad  cuUum 
idonea  reddatur'f 

Ue.sp.  r  Kcrlcsia  excrraliir,  ciim  ainitlit  .siiam  bcncdiclionem, 
Ycl  cousecnilioiicm.  Censclur  aulcm  e.xccrari,  (juaudo  lolaliler 
ye\  ex  maxima  partc  corruil,  ye\  destruilur,  ita  ut  de  doto, 
saitem  ex  maiori  partc,  aedilicari  debcat,  aut  si  omnis  parietum 
crusta,  \el  maior  sallcm  pars,  sinml  aufcralur.  —  S.  Liy.  n.  568. 

Resj).  *r  Ecclcsia  cxccrala,  ileruiu  bcncdicenda  vel  consc- 
cranda  est,  iuxta  riluiii  ct  roriiiaiii  pracscriplaiu  pro  bcuedictio- 
nc  \el  consecralione  Ecclesiaruiii. 

.NuTA.  I  \a%a  Haira.  altaria  rt  aliar  rr^  r^tn^n  ratai-  «-irrranlur,  ijuantJo  fur- 
niam  auam  anntlunt,   nrr  aui|ilius  a<l   u»nni   .%uum   insrr%irr  po%4unl. 

NOTA.  2*  Ei  dirti*  patrt  ,  quale  sil  diirrimrn  intrr  piitlulionrin  Krclrsiae  e< 
riua  eirrralionrm.  Pollata  Krrtrsiar  partr,  inlrgra  Krrlriia  potlui  rrnsrlur,  rliaoi 
mm  rnrmrlrrio  adiarrntr.  K  rnntrarin,  rirrrata  Krrlraia,  nnn  ideo  fircratar  ««^ 
mrtrrium.    nrr   allaria  tita  rl   inlrgra   rnn^rrralinnrm   aniittonl. 

NOTA.  3*  Altare  fiiam  ronM^ralionrm  amiltil,  rnm  mrnta  «ea  lapit  •ap«rt«r 
a  «lipilr  ino  amn«rtur.  —  Sir  S.  Ctmgrrg.  Hil.  n  Man  IMI'.».  Allaria  tiTe  Part^ 
lilia  iifr  fita  luani  rnoirrralinnrm  aniillunt  prr  frarliuario  lawuti  lo  i|uo  rtcaa 
tlaolur  aarrar  Hrliquiar  ,  vrl  prr  rarumJrm  amiMiooria.  —  S.  Vonqrt^.  KL 
25  Sepl.  4K4K.  Nrt  «ufriril  in  illii  lumutari  aliat  l(rli(]uia%  aaibrnlira*  ,  teJ  all»- 
ria  droui)  «aol  con%rrranila.  —  .ViV  .V    (omgr     Ril    7  IVr^mb    IM4. 

CAPUT  V. 

DE  MODO  i:kli:bram>i. 

I*  I)e  reqoiaiUa  aJ   Miuam  ;  2*  de  Rabrici» 

ARTICULUS  I. 
PK  IIR01'I><(ITIS  \T*  m^^Mi. 

:I91 .  ilacc  rcipiirunlur :  1  *  allarc  lapidcum.  b\um  vel  por- 
latile,  ab  Episcopo  cousecratuni ;  i'  map(>a  tnplex  e^  lino  Trl 


284  TRACTATUS 

cannabe  confecta ;  3°  vestes  sacrae,  seu  ab  Episcopo  benedi- 
ctae  1 ;  4°  calix  et  patena  consecrata ;  5°  corporale  lineum  vel 
ex  cannabe,  ab  Episcopo  benedictum ;  6"  palla  pariter  linea  vel 
ex  cannabe;  7"  purificatoriura  lineum;  8°  Missale  cura  pulvillo; 
9'  crucitixus,  non  vero  sola  crux;  10°  candela  duplex  ^  accensa 
excera;  11"  bursa,  velum,  manutergium,  ampuUae  vitreae; 
12"  minister  masculus. 

Quaesita: 

392.  —  QuAER.  V  An  mappae  necessario  debeant  esse  be- 
nedictae  ? 

Resp.  Afflrm.  Ratio  est  quia  id  in  Rubrica  praescribitur,  et 
quidquid  dicant  nonnulli,  non  apparet  ratio  sufficiens  agendi 
contra  Rubricam ,  qua  sic  statuitur :  Altare  operiatur  tribus 
mappis....  ab  Episcopo  vel  ab  alio  habente  potestatem,  benedl- 
ctis.  Celebrare  autem  supra  raappam  non  benedictam,  culpam 
venialem  non  excedit,  et  proinde  urgente  rationabili  causa  omni 
culpa  caret,  iuxta  S.  Lig.  n.  375. 

QuAER.  2'  An  sit  mortale  celebrare  sine  ulla  veste  sacra,  aut 
sine  stola,  vel  alba,  casula,  manipulo  vel  cingulo  ? 

Resp.  V  Est  mortale  celebrare  sine  ulla  veste  sacra  in  omni 
casu,  ex  quacumque  causa.  2'  Item  celebrare  sine  casula,  vel 
alba,  aut  stola  et  manipulo  simul.  3°  Probabiliter  non  esl  mor- 
tale  celebrare  sine  raanipulo,  vel  sine  raanipulo  benedicto.  Item 
celebrare  sine  amictu,  sallem  pro  iis  qui  illo  non  utuntur  ad  te- 
gendum  caput,  sed  tantura  humeros.  Idem  etiara  dicendura  de 
celebratione  sine  cingulo ;  unde  ab  his  omnibus  causa  rationa- 
bilis  facile  excusat. 

393.  —  QuAER.  3*^  An  color  vestium  sit  de  praeceptof 
Resp.  Affirm.,  quia  oranes  Rubricae,  quae  respiciunt  caere- 

monias  Missam  concomitantes,  ut  praeceptivae  habentur.  At- 
tamen  haec  Rubrica  obligare  sub  gravi  non  videtur,  nisi  scan- 
dalum  adsit,  v.  gr.,  si  die  Paschatis  vel  alio  solemni  Missa  ce- 

i  Benedici  debent  corporale,  amictus,  alba,  maDipulus,  stola,  casula,  et  pro- 
babilius  etiam  cingulum  et  palla.  Probabilius  autem  purificatorium  non  est  bene- 
dicendum.  Quoad  raappas ,  vide  in  Quaer.  ^^,  n.  592.  —  Caetera  paramenta 
benedictione  non  indigent.  —   Vide  S.  Lig.  a  n.  376.  ad  n.  389. 

2  Nou  licet  in  Missis  privatis  plures  quam  duos  cereos  accendere,  nisi  cele- 
bret  Episcopus,  vel  nisi  solemnitas  quaedam  extraordinaria  aut  expositio  SS.  Sa- 
cramenti  maiorem  numerum  postulet.  —  De  Herdt. 


DE  EICIIARISTIA  285 

lebrarclur  vestlbus  nif^ris.  Ilinc  causa  non  adeo  gravis  ab  hoc 
praeccplo  excusare  polest.  —  S,  Lig.  ».  378. 

Qlaer.   4'  Quinam  colorey  in  paramentis  requiranlur? 

Resj).  U»'(|iiirunliir  panuiiciila  nlhi,  ruhi,  viridis,  violacei  ct 
w/(/r<  coloris.  —  Oiunino  rpprobanliir  paranienta  ex  lelis  .scricis 
Titreis  confecla.  Sic  S.  Coufjr.  Hit.  11  Seplenib.  1847,  in  \tre- 
baten.si.  Pariler  reprobaiiUir  paramenla  varii  coloris  [gal- 
lice  de  toute.s  couleurs),  (piae  propler  llores  cuiusque  coloris 
inimivlos  non  pniiri  voliint  omni  festo  posse  adhiberi.  Haec 
S.  Comjr.  Hit.  proliihuil  dit'  -IW  Sepl.  IS:{7;  atcpie  adeo  illum 
colorem  lanlummodo  repraesentare  possunt,  qui  primarius  est 
et  praedominans. 

Proliibenlur  omnino  paramenla  flnvi  et  caerutei  eoloris.  Sic 
S.  Comjr.  Hit.  12  Nov.  1831.  —  Permiltuntiir  lamen  paramen- 
ta  ex  aurea  tela  jirap  d'or),  ipiae  iuxta  ii>iim  Irhi^  pro  albo 
et  rubro  colore  adbibentur. 

394.  —  Qlaer.  5*  An  calix  et  patena  .*fub  graci  cei  sub  it^i 
tantnm  cotusecrari  deheant ;  et  ex  quanam  materia  >/«/  con- 
flnndn'* 

Hesp.  ad  1""*  Consecrari  debenl  suh  mortaii  \  praeceplum 
cnim  circa  rem  gravem  versalur.  -  S.  Lig.  n.  379.  —  Gou.s- 
set,  n.  323. 

Hesp.  ad  2*""  E\  praesenli  disciplina,  ealiiis  saltem  cuppa 
debel  esse  aurea,  vel  ar^enlea  inlus  inaurata.  lu  casu  vero 
neccssitatis,  calix  ex  sliimno  vel  e\  eupro  adbiberi  possel.  Pa- 
tena  esse  debet  ex  auro,  vel  argenlo  inaurato. 

QtAER.  6*  An  calir  et  patena  consecrationtm  amittani ,  si 
innnrntio  perent'} 

Hcsp.  Affirm.  If^ilur  posl  novam  deaurationem  consecratione 
nova  indi^'ent.  Sic  cx  reccuti  Declaralionc  vV.  Congr.  Htt.  dic 
H  lunii  18(r>  K 


I  Rfvrrfntii»»iiiiai«  I.4>odipn.  Kpi*ropu»  S.  Ki(.  (4>n|r9gali«afai  i»aii«  rogaril , 
at  tlfrUrarr  ili(;narrliir  :  I  Irum  ralii  rl  p«(»na  •uam  amillanl  r0n*«rri(ioa«m 
|>«r  novam  ilrauralionrm,  rl  «ir  indigfant  nova  rtmM^rradonf  ?  Sarra  CMgrvMlM 
rrtpouilrndum  rrn«ui(  .iffirmatiif  .  amillrrf  niMirwM.  rl  imdi^trt ,  ^Mta 
fTyniitn 


K.   L.  Uril.    MlCAM,  Kpi«ro|i.  (Hti«a.  H  Vrlit 
S.   Hl(    (x»afr.  l*rM(»clM. 

I.  G.  Kateti,  S.  R.  C  Strrttarims 


286  TRACTATUS 

Hinc  dirimitur  conlroversia  Theologorum ,  quae  in  anteces- 
sum  hac  de  re  exislebat. 

NOTA.  Est  abusus ,  quod  Sacerdos  execrari  velit  praedicta  vasa  sacra  ,  ante- 
qaam  ea  reficienda  vel  refundenda  iterum  tradat  artifici.  Debent  ergo  ei  tradi,  si 
opus  sit,  quin  Sacerdos  vel  directe  manu,  vel  aliquo  mediante  instrumento  cone- 
tur  ea  execrari.  —  Sic  S.  Congr.  Rit.  in  Decreto  gen.  die  25  April.  -1822. 

395.  —  QuAER.  7°  An  alba,  amictus,  mappulae,  corporale, 
purificatorium,  palla  necessario  debeoMt  esse  ex  lino  vel  can- 
nabe  ? 

Mesp.  Affirm.  quoad  orania.  Sic  ex  praxi  et  praecepto  Eccle- 
siae.  —  Aitamen,  ex  Decreto  generali  S.  Congreg.  Rit.  die  19 
Maii  1819,  amictus,  albae,  mappulae,  si  quae  ex  gossipio  habe- 
rentur,  adhiberi  interea  poterant,  usquedum  consummarentur, 
non  renovandae  lamen,  nisi  ex  lino  vel  cannabe.  Corporalia 
autem,  pallae,  purificatoria  post  lapsum  unius  mensis  a  pu- 
Lhcatione  Decreli  hnea  omnino  vel  ex  cannabe  adhiberi  prae- 
cipiebantur. 

396.  —  QuAER.  8°  An  pyxis  necessario  consecrari  debeatl 
Resp.  Neg.  cum  sententia  veriori  etcommuni.  Ratio  est,  quia 

in  Rituah  Romano  benediclio  pyxidis  annotatur  inter  res,  quae 
non  indigent  unctione  chrismaiis.  —  S.  Lig.  n.  38i.  lo  praxi 
tamen  iuxta  probabiliorem  senlentiam  consulendum  est,  ut  pyxis 
benedicatur.  Hoc  enim  et  Rubricae  conforme  est  et  rationi.  — 
Idem  dicendum  est  de  circulo  seu  lunula,  in  qua  reponitur  Ho- 
slia  consecrata,  cumexponitur  inOstensorio.  —  S.  Lig.  n.  385. 

QuAER.  9"  Quale  peccatum  sit  celebrare  cum  corporali  non 
benedicto  ? 

Resp.  Hoc  excusari  uequit  a  mortah,  nisi  urgeat  gravis  ne- 
cessitas  celebrandi.  In  casu  autem  necessitatis  posset  etiam  sine 
corporah  celebrari.  —  Ita  communiter.  —  S.  Lig.  n.  387.  Pa- 
riler  mortale  est  uti  corporali  valde  immundo ;  veniale  vero  erit, 
si  valde  immuudum  non  sit.  Imo  in  necessitate,  jiempe  si  ur- 
geat  praeceptum  audiendi  Sacrum,  nullum  esset  peccatum.  — 
S.  Lig.  n.  376. 

397.  QuAER.  10°  An  sit  mortale  celebrare  sine  palla,  vel  cum 
palla  non  benedicta  ? 

Resp.  Controvertitur.  P  Sententia  probabilis  affirmat.  Ratio 
est,  quia  olim  palla  erat  ipsum  corporale  quo  calix  operiebatur: 
unde  hcet  nunc  sit  separata  a  corporah,  aeque  necessaria  ea 
est,  ac  iUud. 


DE  EICUARISTIA  iHl 

II'  Sementia  cliam  prohaliilis  negat.  Ualio  cst,  quia  hodie 
non  <'ii(lt'ni  curril  ralio  rcvcrciiliae  pro  palla,  ac  [>ro  corjxiraii, 
(juod  iMJMM-diiilc  sacras  Sjictieb  lanj^il.  lu  uccessilalc,  palla  de- 
ficiculc,  punlicalorium  aiit  tiursa  ad  calicem  optTieoduui  adtu- 
beri  polesl.  —  Vtde  S.  Lig.  n.  388. 

QuAEK,  11'  An  liceal  nli  jmlla  panno  serico  cooperta,  et  auro 
conlc.rta  ? 

Itrsp.  Affirm.  Liceteniui  id  protiibeatur,  postulautilius  lamen 
plurilius  (ialliae  Episcopis,  couccssum  csl,  ul  adtiilicri  possil  ^ 

Qlaer.  12*  An  purificalorium  sit  henedicendum? 

Rcsp.  :Y/7/.  cum  seuleulia  commuuiori  el  proliatulion.  Kalio 
est,  ()ijia  lu  Ililuali  nulla  adcst  bcucdictio  propria  punticatorii, 
sicut  uec  vcli,  iicc  tiursac.  Iiuo,  si  puriliialoriuui  racile  tiatieri 
Dou  possit,  probabilitcr  licitum  Cst  celebrarc  sine  co,  cius()uc 
loco  adtiiberi  possc  stroptiiolum  niundum,  (piod  posiea  ad  pro- 
fanufu  usuiu  non  adhiticatur.  —  S.  Lig.  n.  :{8*J.  —  Suarez.  — 
Gavant,  etc. 

:jU8.  —  Qlaeii.  W  (Junlc  pcccatum  sit  celchrarc  sine  ;/u- 
nistro  ? 

Resp.  Esl  morlale  iuxta  omncs.  Atlamen  communiler  dicunt 
Docorcs  licitum  esse  celchrarc  siuc  miuislro ,  ur^cnte  ne- 
cessitale  iiiiui>lr;uidi  Viaiicum.  Idcm  conccdiint  alii,  ut  po- 
pulus  audiat  Mis.sam  de  praecepto.  —  Ila  Lugo.  —  S.  Lig. 
n.  319.,  clc.  (a). 

QiAER.  11*  An  Sacerdos  aliquando  ceicbrare  possit,  respoi^ 
dentc  mulicre? 

Resp.  Affirm.,  si  ncccssilas  urgeat,  pracscrlim  apud  Monia- 
les,  modo  mulier  rcspondeat  a  longe,  nec  immediate  miui^tret 
ad  allare,  porrigendo  urceolos,  ctc. ;  hoc  coim  oon  possct  e\- 
cusari  a  mortali,  (piia  Ecclesia  omoino  intcrdicit  mulieritius  cc- 


ffl^  I)isp(»iisnri  liuncn  liac  iii  n'  a  Uomano  Piuitificc  posse,  cicm- 
pla  (|uncdani  suadciit. 


I    |M)Sni.\riM.    •    \n  ,   non    oUlanlibn*   l»*«r«li»   •  &'    Comfr.   Hil     r.til.t 
•  lirMl  iili   |ialla  •  parlf  ttiprrinri  panno  ••riro  raop«rto,  f<  •■ro  roaUtU  '  ' 

Ur«poiitii(  .V  Comgrrgalio:  Pfrmilti  poti*  HummoJo  pttUm  limem  iukm^sm  f*t- 
licem  riHtprrial,  ar  pitnmui  iup^rior  nom  itl  ntyn  tolotti.  «mI  rrftrml  »l%tfum 
mortti  tiyma.    Uir  1(1  Unuirii  4852. 


288  TRACTATUS 

lebranti  miDistrare.  —  S.  Lig.  n.  392.  —  Confirraatur  Decreto 
S.  Congr.,  die  27  Aug.  1836  i. 

399^  _  QuAER.  15"  An  sit  mortale  celebrare  sine  cruce;  et 
qualis  crux  esse  deheafi 

Resp.  ad  1"'"  Neg.;  hoc  enim  grave  non  apparet.  —  Ita 
communiter  Theologi. 

Resp.  ad  2"'»  Crux,  quae  requiritur  in  celebratione  Missae, 
non  debet  esse  exigua,  sed  praeeminere  inter  candelabra,  ita  ut 
Sacerdos  et  populus  facile  et  commode  eam  intueri  possint.  Sic 
Bened.  XIV,  Constit.  Accepimus,  16  lulii  1746.  Si  in  altari,  in 
quo  Missa  celebratur,  adest  magna  statua  Crucifixi,  haec  suf- 
ficit,  nec  addatur,  oportet,  alia  crux  in  medio  candelabrorum. 
S.  Congr.  Rit.  16  lunii  1683.  —  Si  Missa  celebratur  in  altari,  ubi 
SS.  Sacramentum  publice  est  expositum,  crux  exponi  vel  non 
exponi  poterit  iuxta  locorum  consuetudinem.  —  Ita  Bened.  XIV, 
de  Sacrificio  Missae. 

400.  —  QuAER.  16"  Quale  peccatum  sit  celebrare  sine  lumine, 
et  an  aliquando  licitum  sifi 

Resp.  ad  V^^  Mortale  est  celebrare  sine  ullo  prorsus  lumine. 
Cum  unico  autem  cereo  accenso  celebrare,  veniale  tantum  erit. 
—  Ex  cap.  Littera,  §.  ult.  de  celebratione  Missae.  —  S.  Lig, 
num.  394. 

Resp.  ad  2"™  In  casu  unico  licitum  est  sine  ullo  lumine  Sa- 
crum  peragere,  scilicet  quando  peracta  consecratione  lumen 
exstinguitur,  nec  aliud  haberi  potest;  tunc  enim  urget  ratio 
perficiendi  Sacrificii. 

QuAER.  il'  An  liceat  celebrare  cum  candelis  ex  sebo,  vel  uno 
lumine  cereo  ? 

Resp.  ad  l^"»  Neg.  excepto  casu  necessitatis ;  et  sunt,  qui 
hoc  ut  peccatum  mortale  reprobant.  —  S.  Lig.  n.  394.  [a). 


(a)  Dicunt  Pasqualigus ,  Gohat,  et  alii  (quihus  consentit  Suarez 
loquendo  de  lumine  ex  oleo),  non  esse  illicitum  celehrare  cum  can- 
delis  ex  oleo  vel  seho  etiam  ex  sola  devotione,  si  aliae  haberi  non, 
possint.  —  Ita  S.  Alphonsus  Lib.  6.  n.  394. 

A  POSTULATDM.  «  Potestnc  Sacerdos,  omnibus  prius  sibi  commode  dispositis, 
«  quae  ad  Sacrificium  occurrere  possunt,  oe  mulieres  inserviant  altari,  uti  mini- 
«  sterio  raulieris  tautum  pro  responsis?  » 

Sacra  Congr.  Rit.  respondit :  AlJirmative,  urgente  necesiitate.  Die  27  Au- 
gusti  4  836,  in  Veronensi. 


DE  EICIIARISTIA  fSf 

Rt-sji.  ad  2""'  AVf/.  parilcr  cuni  scnlcnlia  conuuuniori  cl  pro- 
iiahiliori ;  sed  si  liat,  vcnialc  none\ccdil,  clquaccumquecausa 
rationahilis  ab  omni  culpa  cxcusabit ;  quocirca  dclicienle  alicro 
ccrco,  Saccrdos  eliam  c\  mera  devolionc  cclebrarc  polerit.  — 
5.  Lt(f.  ibid. 

401.  —  QiAER.  18*  \n  saltnn  lirilum  sii  persecnare  in  u.sn 
/ntcarum  randelarum  ex  strarina   slfarine   mnfertarum? 

Jtrsp.  .»7.  prorsus.  Conslatex  duplici  Declarationc  S.  ionqr. 
Hil.,  sciliccl  die  14  Septcmhris  18i:J,  i/<  MassiUensi;  el  7  Sc- 
plembris  18.')0,  m  hivion. 

ARTICULUS  II. 

ItL    nLUIllCIS. 

102.  -  Maxima  cura  ct  sollicitudine  Sacerdotes  servare  dc- 
bent  le?;es  Ecclesiac,  (|uae  spcctanl  ad  modum  Missam  cclc- 
braiidi,  ciim  inter  omncs  res  sacras  bacc  omnium  sil  sacralissi- 
ma,  adcocjuc  siiinma  rcverentia  cl  vcncratione  di^na.  Ilac  de  re 
audiendus  est  (Jcmcns  \I  in  ilinslola  mnirlira  ad  omnrs  Orbis 
Jipisropos,  die  10  Martii  1703: 

«  Maiori  super  diccndi  modum  diligentia  ac  studio  curarc 
(lcbcl  /','/> /.N'0/*u.v  ,  ul  .Missac  Sacriliriuin  quo  nibil  sanclius, 
iiibil  divinius  cxcOf^Mtari  potcst,  pcr  solos  Prcsbyteros  cclc- 
brclur,  non  tanlum  ca  puritate  quac  ipsos  decct  qui  siugulis 
diebus  Dco  Palri  coelcstc  bolocauslum  Inigcniti  Filii  qui  do- 
stram  morlalilatcm  induit,  olTcrunt,  verum  ctiam  sacras  cae- 

«  rcmonias  in  llnbricis  pracscriplas  scdulo  pic(|uc  obscrvcnl.  Iti 
ctiam  ncccssario  rc(|uiritur  nc  Saccrdos  intcr  bomincs  Dcuiii- 
(]ue  positus  ad  ipsius  iracundiam  scdandam,  si  DegligCDler 

•  immodcslc(iuc  suo  muncrc  fungatur,  Dcum  magis  irritet.  • 

Quaesila : 

103.  —  ij\  \Eii.  1'  .4/1  omnrs  Jtubnrae  Mis^ae  <int  praece^ 
tivarf 

ftrsp,  r  luxta  communem  scntentiam  omncs  Uubricae,  tiuac 
scrvantur  inhn  Mrssatn,  sunl  inarirplirae,  cum  rcm  adco  sa- 
crain  rcspiciant.  Obligant  aulcm  mi//  «/nin  vcl  >u/*/fTi,  pro 
gravitatc  vel  lcvitalc  materiac,  ut  iDlra  dicelur.  —  5.  Lty. 
//.  399. 

GiRY   Tom.  II.  19 


290  TRACTATUS 

Resp.  2"  Rubricae  vero,  quae  servantur  extra  Missam,  id  est 
ante  vel  post  Sacrum,  habentur  communiter  ut  mere  directivae, 
ut,  V.  gr. ,  sunt  orationes  pro  praeparatione,  vel  gratiarum 
actione;  possunt  enim  aliae  orationes  recitari.  Controvertitur 
tamen  quoad  orationes  quae  ex  Rubrica  recitandae  sunt,  dum 
vestes  induuntur;  sed  tenendum  est,  ait  S.  Lig.  n.  410.,  cum 
communi  sententia,  earum  omissionem  esse  venialiter  culpabi- 
lera.  Piures  tamen  tenent  cum  Suarez,  hanc  omissionem  omni 
culpa  vacare. 

404.  —  QuAER.  2"  An  Sacerdos  infirmus  celebrare  possit,  licet 
non  omnes  Rubricas  observare  queaff 

Resp.  Affirm.,  si  paucas  et  leviores  tantum  omittat,  imprimis 
si  privatim  celebret.  Imo  plures  gravis  notae  auctores  permittunt 
.infirmo  celebranti,  utetiam  baculo  utatur,  si  indigeat,  etc.  ^. 

QuAER.  3°  An  usus  parvi  cochtearis  pro  aqua  in  calicem  in- 
fundenda  sit  omnibus  licitusf 

Resp.  Servandam  esse  Rubricam.  —  Sic  S.  Congr.  Rif. 
7  Septemb.  18S0,  in  Rupellen.  ad  13. 

QuAER.  4"  Sacerdos,  SS.  Eucharistiam  fidelibus  distribuen- 
do,  fotestne  eorum  mento  patenam  supponere  eadem  manu  qua 
pyxidem  tenefi 

Resp.  Negative  (S.  Congr.  Rit.  12  Augusti  1854,  in  Lu- 
cionen.). 

405.  —  QuAER.  5"  Quamnam  Missam  legere  debet  Sacerdos 
cekbrans  in  alia  Ecclesia  ? 

Resp.  En  S.  Congr.  Rit.  de  hac  re  decisiones: 

1°  Servetur  Decretum  in  Yarsavien.  die  7  Maii  1746,  nimi- 

rum  Missam  concordare  debere  cum  Officio  quod  quis  recita- 

vit,  dummodo  cum  colore  Ecclesiae,  in  qua  celebrat,  aptetur. 

(12  Nov.  1741.)  Alioquin  quando  est  duplex,  celebrari  debet 


1  Haec  rcfert  et  approbat  S.  Lig.  n.  -^«02.  :  «  Dicit  Lacroix,  n.  ^«02.,  cum 
<•  Vasquez,  Dicastillo,  et  Gobat,  eura,  qui  non  posset  celebrare  sine  baculo,  licile 
«I  posse  illo  uti.  Additque  Gobat,  quod  si  quis  nequiret  celebrare  cisi  utroque  bra- 
«'  cbio  super  altari  innixo,  licite  sic  celebraret  privatira,  non  autem  publicc,  nisi 
<i  hoc  faceret  ex  necessitate.  Hoc  tamen  puto  non  excedere  veniale,  a  quo  videtur 
«  excusari  posse,  qui  ob  inGrmitatem  nequiret  rectus  stare,  ct  ex  sua  devotione 
«  vellet  celebrare,  modo  vitetur  populi  admiratio.  Dicuat  etiam  iacroi^,  «.  427. 
*  €t  P.  Concina,  pag.  510.,  n.  4.,  quod  si  quis  noa  possit  elevare  Hostiam, 
«  sed  potcst  reliqua,  potest  celcbrare  privatim,  et  etiam  publioe,  si  adsit  neccs- 
«  sitas,  ct  populus  moneatur  ;  sed  pnto  satis  esse  populum  tantum  monere,  si 
<■  quis  ex  devotione  celebrct.  >» 


DE  EICIIARLSTIA  291 

dc  Sanclo,  cuius  parlicularis  illn  Ecclesia  cclcbral  Oflicium. 
(4Sepl.  174«.) 

•2'  Sacerdo.s  in  alui  Kcclesia  ci'i(bran.s  non  polcsl  dicore  .Mis- 
sam  volivani  ciim  colore,  (|ui  oflicio  buius  Erxlesiae  ronvenit, 
uisi  nliis  pracraUu;  llcclesiae  id  permillal.  Jl  Sepl.  1747.; 

3"  Iii  Oraioriis  privatis  iMissa  dcbet  scmpcr  coucordare  cum 
Ofliciocelebranlis.    1-2.  Marl.  1831.^ 

406.  (JiiAKR.  H'  LirHne  orattones  addnr  praettr  ornftories 
a  Hnhricd  assuinftlas  vel  jnrmissas^f 

Hesji.  SeyaUve.  Sic  declaravit  5.  Cougr.  Ril.  12  Aug.  18.7^ 
m  Lucioiien.  (a). 

QiiAER.  7*  Utrum  in  Missa  quoddiana  defnurtorum  ticeat  ora- 
liones  nlins  suhruijnre  liis,  f/nnr  ni  Missati  npjninHutur? 

liesp.  l  llimo  loco  scmper  dici  debet  oratio  Fideltum  omnium 
(S.  Con^r.  Kit.  i  Sepl.  1741,  i/<  Aquen.) :  et  quoad  iinmnrn 
oratimem  serretur  Ordo  iMissalis,  id  est,  dicatur  scmper:  Deu^ 
qui  inter  apostoliros  i  S.  Congr.  Rit.  i7  Aug.  1836,  in  Yeroneu. 
—  Variari  Jiiilem  polcst  sccunda  oralio  Drus  remne  Inrgitor, 
cui  subrof^ybilur  alia,  v.  ^r.,  pro  (|U()  .ipplicalur  .Mis^a,  clc... 
(S.  ('ongr.  lUt.  25  Sepl.  1837,  in  Mulinen.  . 

407.  —  yuAER.  8*  An  nliquando  liceat  i}lissarn  interrumperet 
Resp.  V  ,\un(piam  licel  .Missam   inlerrumperc  esseutialHer, 

seu  ita  ul  Sacnrieiiim  inee()ium  remnneat  Ininratum,  nisi  gra- 
"vissima  seu  cMrema  ur^eal  necessilas,  iil  in  ca>u  immincntis 
incendii,  aul  boslisad  nccandum  irrucnlis;  tunc  enim  Sacerdos. 
omissa  calicis  consccratioue,  possct  sumerc  llostiam  iam  cod- 
sccralam,  vel  eam  secum  effupipiido  auferre.  (Juod  si  ulramque 
consecrntionem  perferent,  ulramipie  spericm  slatim  sumal,  si 
possil;  >el  b\  iion  posMt,  secum  aulerat  in  ioro  vii  lun  riiissiiDC 
sumendam.  —  S.  Luj.  n.  35i.  el  seq. 

Resp.  2*  Licct  iuterrumpere  accideulalitrr.  scu  ali(|uid  intcr- 
ponendo  iusta  dc  causa  autr  Cauounn,  scilicct  r  Obconcioncm 


,u    S.  .\lpii(»ii.Mis    l.ili.  I».  11.  ill.-il:!.  I.  I  •  .  .  ,f. 

pra>iter,  si  «piis  aiiimu  inlrodueeiidi  uum      i  .  l  m  .M.vvi 

novns  publicas  preces,  subdil :  ^7  tero  is  mportuna  detoiione  oif- 

ddutur  plures  rtdtertae  e.r  eodein  Mi%s'\li id  nun  ejcedit  .    ' 

reniiilnii.   Ila  romtuuniter Probatntiler  autem  dicunl  C' 

/*(M7U(i/if/»i.f,  quod  tiret  saliu^  sil  .trrrarr  rubrieom,  non  lar, 
tcliium  ex  aliqua  causa  vel  ex  detotione  addne  mmm  cotteclam. 


292  TRACTATUS 

post  Evangelium,  ob  preces  pro  defunctis  recitandas,  ob  procla- 
mationes  Bannorura  faciendas,  yel  ob  processionem  excipien- 
dara,  etc.  2"  In  gratiara  supervenientis  Principis,  vel  turbae  pe- 
regrinorum  die  festo,  si  alias  Missam  audire  nequeant.  Tunc  si 
oblatio  facta  non  fuerit,  Sacerdos  de  novo  incipere  potest  ut  to- 
tum  Sacrura  audiant.  3"  Si  Sacerdos  recordetur  de  aliquo  irape- 
diraento,  v.  gr.,  se  non  esse  ieiunura,  vel  in  statu  gratiae,  vel 
esse  irregularem,  raodo  Missa  sine  scandalo  aut  nota  relinqui 
possit.  —  S.  Lig.  ibid. 

Resp.  3"  Nou  autem  licet  interrurapere,  etiam  accidenfaliter, 
incepto  Canone,  et  a  fortiori,  peracta  consecratione,  nisi  gra- 
vissiraa  de  causa,  v.  gr.,  si  moribundus  baptizari  vel  absolvi 
debeat.  Alia  autera  Sacraraenta  rainistrare  inter  consecrationem 
et  comraunionera  non  licet,  quia  non  sunt  tantae  necessitatis. 
Attaraen  S.  Yiaticum  rainistrari  posset  moribundo,  qui  esset  in 
propinquo,  ita  ut  Sacerdos  vestes  sacras  exuere  non  deberet. 
—  S.  Lig.  ibid.  —  Sed  ad  hoc  etiara  requiritur,  ut  ceiebrans 
altare  e  conspectu  suo  non  amittat.  (S.  Congr.  Rituim  19  De- 
cembris  1829.) 

408.  —  QuAER.  9'  Quid  agendum,  si  Sacerdos  morbo  vel mor' 
te  correptiis  Sacrum  perficere  nequeatl 

Resp.  V  Si  Sacerdos  deficiat  ante  consecrationem,  nihil  ab 
alio  Sacerdote  agendura  est,  quia  Sacrificium  proprie  non  fuit 
inceptum. 

Resp.  2'  Si  vero  deficiat  post  consecrationem  etiam  unius 
tantura  speciei,  tunc  alius  Sacerdos  ieiunus,  si  adsit,  supplere 
debet;  si  non  adsit  ieiunus,  suppleat  ahus  etiam  non  ieiunus 
Sacrum  perficiendo,  quia  praeceptum  de  integritate  Sacrificii 
procuranda  gravius  urget.  Imo  etiam  Sacerdos  irregularis  vel 
excommunicatus  supplere  deberet.  Attaraen  si  statim  ahus  Sa- 
cerdos  inveniri  non  posset,  post  interiectam  unara  horara  pro- 
babiliter  araplius  non  foret  quaerendus,  quia  deesset  unio  mo- 
ralis,  et  proinde  non  censeretur  idem  Sacrum.  Si  autem  Sacer- 
dos  morbo  inter  celebrandum  correptus  perficere  Sacrum  valeat 
Dost  aliquam  interruptionera,  melius  ipse,  quam  alius,  supple- 
Lit,  etiarasi  ieiunus  non  sit.  —  S.  Lig.  n.  335. 

409.  —  QuAER.  10°  An  Sacerdoti  celebranti  assistere  possit 
Presbtjter  stola  indutust 

Resp.  Negative  V  si  agatur  de  Missa  privata  etiam  noyi  Sa- 
cerdotis  prima  vice  celebrantis.  —  Ita  S.  Congr.  Rit.  11  Marlii 
1837.  —  2'  Pariter  si  agatur  de  Missa  solerani.  (S.  Congr.  Rit. 


DE  ElCiiARISTlA  Sf  8 

i:>  Marlii  \1i\.  —  Kxcipiuntur  lamcn  (ianonici,  quando  so- 
lomnilcr  loro  Kpiscopi  cclchranl.  aul  quanfJo  ipsis  sulTrapalur 
immemorahilis  consucludo.        .Sic  ^.  ('omjr.  Hit.  plurics. 

Rcsolves: 

V  Illicilum  csl  colcbrarc  capilc  roopcrlo.  Conslal  r\  c.  .Vw/- 
iu.s  (Ir  rou\.,  (li^t.  1.  Kl  f)iii(lcm  iuxla  scnlcnliam  communcm 
morlalc  csl  cclchrarc  lolam  .Missam  capitc  coopcrlo ;  cclehrare 
Tcro  cum  pilcolo  ralotte,  beretlino)  usquc  ad  Canoncm,  scclu- 
80  conlcmplu  et  scandalo,  solum  veniale  est ;  imo  prohahiliter 
ctiam  vcniali  culpa  carcl,  si  (iat  us(|iic  ad  Canoncnj  tanlum  c\ 
rationabili  causa  in  loro  privato,  cliam  sinc  dispcnsalionc,  vcl 
cliam  in  loco  publico,  si  ratio  adslantilms  manifcsta  sit,  et  Sa- 
ccrdos  cclchrarc  non  possit  sine  notahili  incommodo.  Illicitum 
cst  tamcn  cclchrarc  inle^'ram  Missam  capitc  sic  coopcrto  ahsquc 
liccntia  aposlolica.  Sic  c\presse  >'.  iitj.  u.  VM.  posl  nlins.  — 
Craissoii,  Miniualr  Iims  nni.  t.  \\.  n.  :JG8S. 

2*  Illicitum  est  dc  iure  communi  cclchrare  cum  capillationc 
licla  (prrruque  ' :  id(|uc  suh  pocna  suspensionis  a  divinis  Ofli- 
ciis.  Ita  e\  Dcccrclo  fmior.  A7;  in  quo  insupcr  prohihctur  Kpi- 
scopis  et  Nuntiis  Apostolicis,  nc  hanc  conccdanl  liccniiam.  — 
S.  Li<j.  n.  3HM.  —  Scd  hacc  prohihitio  ahiil  in  desuoludiucm  in 
variis  locis,  uti  in  Ciallia,  ut  patcl  e\  consuctudinc  contraria. 
iioucier,  dr  Sarri/irio  .Missaf,  r.  1.  art.  7    Crai.ysnn,  n.  369i. 

3*  Non  cxcusatur  a  vcniali  Saccrdos  (pii  omiltit  hencdictio- 
ncs,  inclinationcs  ucnuflc\ioncs,  clc...  Idcm  duilo  dc  co.  qui 
advcrtcntcr  non  ^cnuflcclit  ad  tcrram,  vcl  contra  Huhricac  prac- 
scripta  mutat  ordincm  hcncdictionum.  aut  haec  nimis  celeritcr 
peraf;il.  -    Larrois,  ctc 

i*  Ksl  pcccatum  uTavc.  nisi  lcvitas  malcnac  cxcuscl,  omit- 
lcre  parlcs  Missac,  «piac  dicuntur  ordinarinc.  soii  «|uae  semper 
recitantur  vcl  atiuntur.  l  ndc  commumlcr  dicunt  Doclorcs,  essc 
mortalc  omittcrc  conrcssioncm  cum  aliis  in  principio  .Missae. 
Kpistolam.  Kvan^'clium,  Collectas  principalcs.  ()fl"crtorium,  fra- 
ctioncm  llostiac,  ct  illius  mi\tionem  cuin  ftaoguioe  (A;. 


ffl)  llacc  fcrc  ad  vcr!)um  dcsunjpta  sunt  c\  S.  Alphonso  (Llb.  f» 
II.  i(t'i.    Scil  (piiul  ait,  communitrr  dicr^e  IH).,  etsf  morli/f.  elc  . 


i94  TRACTATUS 

S"  In  Canone  Missae,  mortale  est  omittere  quaralibet  oratio- 
nem,  yel  eius  Yerba  ita  mutare  ut  sensus  yarietur,  vel  aliquod 
verbura  oraittere,  quo  sublato,  reliqua  verba  sensum  non  fa- 
ciant.  —  Idem  dicendum,  si  omittatur  Pater  noster  vel  Agnus 
J)ei;  idem  de  Libera  nos;  Domine,  non  sim  dignus,  et  Quid 
retribuam;  idem  de  jmrificatione  patenae  et  calicis  post  sum- 
ptionem.  —  S.  Lig.  n.  403.  —  Salmant. 

410.  —  6°  Yeniale  est  oraittere  unara  ex  tribus  Collectis  prin- 
cipalibus.  Si  oraissa  sit  priraa  oratio,  ipsa  cura  Secreta,  ut  vi- 
delur,  est  recitanda,  non  poslea.  Mortale  vero  non  erit  omit- 
tere  alias  orationes,  quae  praeter  eam  in  Missa  adduntur.  — 
.S.  Lig.  n.  406. 

7°  Mutilare  verba  aut  syncope  interraediare,  salvo  sensu  et 
secluso  scandalo,  non  est  pius  quara  veniale.  —  S.  Lig.  n.  407. 

8°  Omittere  partes  extraordinarias,  scilicet  quae  non  in  omni 
3Iissa  dicuntur,  non  est  nisi  veniale.  —  Ita  communiter,  nisi  tot 
partes  omittantur,  quae  simul  sumptae  notabilem  materiara  con- 
stituant.  —  Unde  veniale  tantura  erit  oraittere  Gloria,  Credo, 
Collectas,  praeter  propriam  Missae,  Tractum  vel  specialia  cir- 
ca  Praefationem,  vel  Communicantes  (a).  —  Ita  communiter. 
—  Iiera  celebrare  Missara  votivam  vel  de  Requiem,  quando  id 
iuxta  Rubricas  non  licet,  veniale  est,  nisi  fiat  raortale  ratio- 
ne  conteraptus,  vel  scandali,  v.  gr.,  si  Missara  de  Bequiem  in 
festis  soleranibus  Paschatis,  aut  Nativitatis  Doraini  legas.  — 
S.  Lig.  n.  420. 

9"  Lotio  raanuum  ante  Missara  fieri  debet  saltem  sub  ve- 
niali  [b),  et  sub  gravi,  si  manus  sint  valde  imraundae,  propter 
reverentiara  Sacrificii.  —  Omittere  vero  lotionera  post  Missam, 
millura  erit  peccatum.  —  S.  Lig.  n.  409. 


non  ita  debet  inteUlgl,  quasi  commnnis  sententia  gravem  reatum 
asserat  In  singulis,  quae  dein  recensenlur.  Namque  ipse  S.  Alphon- 
sus  subdit :  Licet  non  omnia  haec  reperies  apud  omnes  hos  aiictores. 
Ita,  V.  gr. ,  Sporer  ibi  citatus  non  raemorat  nisi  totam  epistolam 
cum  graduali  et  Alleluia :  tum  totam  postcommnnionem. 

(a)  Sporer  huc  revocat  Sequentias  quorumdam  festorum,  imo  et 
prophelias  in  feriis  quatuor  temporis,  cum  sint  partes  Missae  valde 
extraordinarie  accidentales  (Theol.  Sacrament.  Part.  II.  Gap.  6. 
Sect.  lY.  n.  426.) 

(b)  Haec  nonnullorum  opinio  est. 


DE  ECCilARISTIA  29.'! 

10  Licct  nulliini  sit  pcccalum  omillerc  orationcs  anlc  cl  post 
.Missam  ;  allamL-n  Saccrdos,  (jui  sinc  ulla  alia  prae()aralionc, 
.sallcni  donn  facla,  ad  sacnticandum  acccdcrcl,  alnjua  culpa 
non  cxcusarctur.  —  S.  Lig. 

irPeccaret  Saccrdos,  si  in  purilicatioDC  calicis  sola  aqua 
utcrelur,  scd  vcnialiler  laiilum  iuxla  communcni  scnlcntiam. 
—  lla  S.  Ufjor.  n.  408.  —  LarroiT,  n.  i2:L,  clc.  —  Plurcs 
ctiam  a  pecralo  vcniali  cxcusant  Saccrdotem,  si  sit  abstemius. 
Sic  Tambnrinus.  —  Mdr  plura  de  Rubricis  et  Caermoniis 
apud  auctorcs. 


FI?riS  TRACTATUS  DE  ErCUARISTIA 


TRACTATUS 
DE  SACRAMENTO  POENITENTIAE 


411.  —  Quanli  sit  momenti  liic  Tractatus,  omnibus  perspe- 
ctum  esi,  tum  quia  caeteris  Theologiae  moralis  partibus  rieces- 
sitate  praeslat,  tum  quia  earum  difficultates  conlinet,  resumit, 
explanat. 

Necessarium  procul  dubio  est  regenerationis  Sacramentum^ 
sine  quo  nemo  potest  in  regnum  coelorum  introire ;  sed  non 
minoris  esl  necessitatis  pro  adultis  Sacramentum,  quo  amissam 
per  peccatum  yitam  spiritualem  recuperamus.  Irao  Baptismus 
serael  in  yita  tantum  ad  aeternam  salutem  requiritur,  dum  Poe- 
nitentia  toties,  quoties  homo  Christianus  in  lethale  peccatum 
lapsus  fuerit,  necessaria  est. 

Hinc  merito  a  SS.  Patribus  et  Conciliis  Poenitentia  secmdus 
Baptismiis  ye\  secunda  post  naufragium  tabula  nuncupatur.  Et 
sane  quid  hominibus  plerisque  profuisset  iramensum  regene- 
rationis  beneficium,  si  yeste  nuptiali  a  pessima  peccati  fera 
denudatis  secundam  aut  etiam  multiplicem  redemptionem  noD 
suppeditasset  miserator  et  misericors  Dominusf  Morti  aelernae 
sub  diabolica  lyrannide  sane  addicti  fuissent.  At  clementissimus 
Deus,  apud  quem  est  misericordia  et  copiosa  redemptio,  cuius- 
que  bonitatis  infinitus  est  thesaurus  et  misericordiae  non  est  nu^ 
merus,  miserrimis  naufragantibus  iugem  manum  porrexit,  et  se- 
cundam  hanc  nobis  exhibuit  tabulam,  qua  apprehensa,  iterum 
atque  iterum,  et  absque  nullo  numeri  limite  e  naufragio  saha- 
remur.  Misericordiac  igitur  Domini  quia  non  sumus  consimpti, 
et  beatam  spem  semper  expectare  Yalemus.  Sedes  ergo  poeni- 
tentialis  yere  thronus  gratiae  et  tribunal  misericordiae  appel- 
landa  est. 

In  hoc  maxime  Tractatu  quaedam  apparet  diversitas  opinio- 
mim  inter  Theologos.  Plus  enim  forte  aequo  alii  in  rigorem, 
alii  vero  in  benignitatem  propendisse  videntur.  Nos  vero  vesti- 
gia  Ducis  ac  Magistri  nostri  S.  Alphonsi  de  Ligorio  fideliter  de 


DE  FOEMTKNTIA  297 

morc  prcnipnlcs,  mcdia  xia  inrcdcre,  non  dcclinanlcs  ncquc  ad 
ilr.rteram  ri(iorl.\mi,  nc(|iic  nd  snu\trinn  laritntis  a  ,  pro  mo- 
dulo  noslro  conabimur;  mcmorcs  lamcn  illiiis  principii  .s.  An- 
iovim,  ftart.  i.  tit.  4.  r.  i.:  a  Mclius  Domino  rcddcrc  ralionem 
«  dc  nimia  niiscricordia,  (piam  de  nimia  scverilale.  - 


AgenHum    1°  «le  ««trntia  Sarranionli  IWnilrntiaf  ;   2' df  rini  »aLie<lo,  Mn  dr 
ailiLui  pornilrnli»;   !>"  Je  riiisilrin   Miniiilru  »ra  dr  (^nfrsMfio. 


'«]  Ncniincni  sniif  r<'|K'rii'^,  <nii  tirinixsiinr  nnii  p'il»'t,  fjiiiii  rl  :»lii^ 
omnino  |)cr>ijasuni  >«'lit.  Iiilissjmam  sc  altjiie  atlro  mcftiam  inler 
laxitalem  ac  rigorem  viam  lcrcrc.  Imo  non  drfiill,  qui  lioc  ijijium 
iii  opcris  sui  fronlc  uncialilms  lilcris  proriamalum  vclhM.  iili  \.  frr. 
Euscliius  Am  irl,  (pii  opcri  suo  morali  liunc  litulum  praelivit;  I).  tu- 
■sebii  .\mort  Tnmn.Dr.n  .}lnn\us  ;.\rh/i  itn.nRHU  kt  L.\\iT\Tt:H  .Ml:l)L\. 
Et  haec  (juidem  |)rol('stalio  indiciiim  est  hounc  ^olunldlis ;  (|uae  nlio- 
(jui  suiim  procul  (iiiltio  a  (li\inn  Iarj:italc  prncmium  sorlictur.  .\i 
enim  (piid  \alcl  praclerca?  Cuiu  enim  ri^oris  ac  laxitntis  nolio  crr- 
los  (piosdam  supponal  limiles,  c  (lulbus  vel  ad  dexleram  dccrmctur. 
vel  ad  sinistram,  dabilur  \i!i(pi(»  i|ui«l  laxum  rij^idumvc  sit,  dclinire. 
((unndo  aut  Krrlcsiac  aucloritatc  aiit  nlioijuopiam  imlicio.  cerle  i\c 
iis  iimilil)u<,  idcst  dc  \erilatc  conslol.  Asl  uhi  fa\  ista.  (piae  certaiii 
vium  dcmonslret,  uoii  praelureut,  ubi  iucomperta  sil  semita,  «piac 
sola  >it  tcrcnda  utpolc  sola  ccrlc  rccla;  undcnam  scis,  «|uac>o,  lios 
(piiilcm  ad  dexlcram,  illos  \ero  ad  .Hiui^lram  delU*\i»e  ?  Duuupic 
putaiis  tc  mediam  tenere,  nlios  iu  la\um  ipiid,  alius  in  rigidum  al>- 
iisse  ploras,  nonne  contini.ssc  coiilra  poluit.  ui  ipscmct  e  recta  \ia 
al)crrn\cri.s.  at(|uc  adco  altcr  til>i  \idcatvir  in  la\ilatem  prolapsus, 
(piia  tu  in  rif^orcm,  allcr  >cro  iii  rigorcm,  (piia  tii  in  nliipiid  la\i« 
lalls  incidi.sti?  lllud  itaipic  unum  supercsse  vidotur.  ul  mode.ste  de 
nostro  (|uis(pw*  iudirio  scnticnics.  munus  impingcndi  nolas  r 
:iut  ln\italis  iiidici  illi  rcliiKiuamus,  cuius  cst  ct  \iam  rcctam  ^ .... 
scntcntin  dcmonsirarc.  Noltis  vero  .snnctum  illud  sit,  (piod  est  iii 
pro\crl)io  :  /n  dutnis  littertas,  in  omnibuM  ctiarilaM;  adeo  ut  mngUii 
cum  rliaritatc  aliis  caiii  lilicrtatcm  pcrmitlnmu>,  ipiam  rt  nohis  por- 
inittcndam  ccn>cinu>,  \idcli«'cl  iil  iic(pic  /(iui  audiamuH,  ipiando 
legis  seu  oblignlionis.  (piae  certa  nun  prohalur,  iugum  et  nun  ad- 
mitlimus  ij^^i,  ct  alii^  imponcndum  noii  ccn.M»mus  ;  nc«iuc  ilcnini 
riyidi,  (piando  minu>  lirmam  oslcndcntes  con>i>tcrc  \im  nut  au- 
ctoritntis  aut  rationts  nh  oMigntionc  cvimciilis,  Icgem  sor\andam 
4'\istimnmus. 


298 


PARS  PRIMA 

DE  ESSENTIA  SACR4MENTI   POENITENTIAE , 

SEU  DE  EIUS  NATURA,  MATERIA  ET  FOR^IA. 


GAPUT  I. 


DE  NATURA  POENITENTIAE. 


412.  —  Poenilentia  generatim  spectata  idem  sonat  ac  dolor 
animi,  quem  quisque  experitur,  postquam  aliquid  fecerit,  vel 
omiserit,  quod  non  factum,  vel  non  omissum  fuisse  vellet.  In 
sfricto  autem  et  proprio  sensu  poenitentia  est  animi  dolor,  qua- 
tenus  ad  Deum  offensum,  nobisque  infensum  refertur  (a). 


(a)  Fac  probe  distinguas  duplicem  sensum,  quo  offensa  Dei  est 
obieclum  formale  modo  charitatis,  modo  poeniientiae ;  secus  enim 
forie  iri  doclrinam  falsam  iricides,  quae  poenitentiam  ibi  solum  re- 
perit,  ubi  sit  contrilio  chari:ate  perfecta.  Bene  de  his  Gard.  De  Lugo: 
Aliud  longe  diversum  est  detestari  peccalum,  quia  adversatur  Deo, 
seu  quia  malwn  est  Dei  saltem  extrinsece,  et  quia  displicet  Deo,  quod 
pertinet  ad  charitatem :  aliud  vero  detestari  peccatum,  quia  offendit 
Deum,  seu  quia  irritat  Deum  et  avertit  eum  ab  homine,  quod  pertinet 
ad  istam  aliam  virtulem  Poenitentiae....  Nam  etiam  inter  homines 
distinguuntur  haec  duo,  et  possum  ego  nolle  offendere  alium,  ne  eum 
rationabiliter  reddam  mihi  aversum,  licet  alioquin  nullam  habeam 
nec  habere  expelam  cum  ipso  amicitiam ;  amicitia  enim  tendit  ad  vi- 
tandum  malum  illius,  quia  malum  illius  est;  at  vero  haec  alia  virtus 
iendit  formaliier  ad  vitandam  offensam,  non  quia  malum  illius  est, 
sed  polius  quia  malum  et  inhonestum  mihi  est  habere  alium  rationa" 
hiliter  mihi  aversum  (De  Poenit.  Disp.  2.  n.  52). 

Clarius  autem  Poenitenliae  obieclum  sic  in  antecessum  (ibid. 
n.  50. 31 .)  explicaverat :  Ad  tollendam  vel  vitandam  offensam  inclinat 
alia  virtus  etiam  inter  homines,  quae  prohibet  dare  alicui  sufficientem 
et  rationabilem  causam  indignationis  et  aversionis...,  et  inclinat  ad 
tollendam  eliam  illam,  guando  posita  est,  exhibendo  satisfactionem 


DE  POEMTENTIA  t9f 

I.  Poenitonlia,  ut  virtus,  clclinitur:  Virlds  moralis  incliDans 
nd  pprcnli  (leloslnlionpin  qiiijti-nns  cst  nlTpnsa  f)('i,  cl  ad  pro- 
posilum  cflicax  in  poslerum  illiid  vitandi,  et  divinac  lustiliae 
satisfaricndi.  » 

Pocnitcntia  ncccssaria  cst  pcrcalori  necessitalo  mcdii  ad  sa- 
lutcm.  In  pracscnti  cnim  occonomia  rcpugnat,  pcccalorcm  im- 
pocnitcntrm  a  Dco  in  amiciliam  rccipi. 

Kst  cliam  ncccssaria  neccssitalc  pracccpli  divini,  ut  cx  variis 
lcslimoniis  S.  Scriplurac  patcl :  v.  gr.,  Lnc.  13.  5.:  .sV  poeHt- 
lentiam  non  eqnitis,  omnes  simititer  perit^itis,  elc... 

KITcctus  aulcm  pocnitcntinc  n  duplcx  csl:  V  remissio  pecca- 
torum,  ut  conslat  c\  scxccnlis  S.  Scripturac  locis ;  -2*  rcmissio 
|)oenac  actcrnac.  Ilomo  cnim  iiistilitalus  poenae  aeternae  obno- 
\ius  esse  ncquit.  Constat  etiam  e\  Trid.  sess.  6.  c.  7. 

II.  Pocnitcntia,  ul  Sacramcntum,  drlinitur:  Sacramcntum  no- 
vae  lcpis  a  Christo  insiiiutum,  pcr  lormam  iudicii,  ad  pcccata 
posl  Baplismum  rommissa  rcmittcnda  homini  cuntrilo  ct  con- 
fcsso  pcr  ahsoliitioncm  snccrdotalcm. 


^njfi'  irnirm  j>rr  obseiniin,  per  vrnifir  prtitiDnem,  ct  (ilin  ^  pro 

iiuanlilale  o(Ji'nsae ;  ea  enim  mtisfactione  jiosita,   ofJr\  ngui- 

fur;  nam  $i  offensun  durus  esset  in  acceptanda  satisfaclione,  prudtn- 
fes  tamen  iam  non  renserent,  ipsum  manere  raiinnatnliler  avertuiii. 
^ed  omnino  irralionabilfter....  lloc  supposilo  dicimun,  dari  aliam 
virtutrm  simitem  tiominis  ad  Deum,  quae  inclinal  ad  tiabrndum  pacem 
cum  f)eo,  seu  ad  titandam  offensam  Dei  et  ad  tollendam  iltam  modis 
omnibus,  quandn  posita  r%l ;  cuius  obiectum  f  '  r%t  bonitns  pacit 
I  um  Dro,  sru  mm«  habrre  l)fum  aversum  et  ,  i'um.  Cum  autnn 
Deus  omnilmt  percatis  offendatur-,  omnia  ilta  odio  habet  hate  thrhu 
sub  ea  ralionr  formali,  quin  offrntne  Dei  %uni',  et  omnia  iltn  romalw 
lollere,  ut  ilerum  habent  Deum  pacalum  et  ptacalum.  el  ideo  dicitur 
rirlus  reconriliativa,  quia  lendil  ad  hoc,  ul  Deum  arenum  nobis  re- 
conriliel....  (>Morf  vero  haec  virlus  tit  Poenileniia,  probatur  es  eo, 
quod,  etc.  V.[  lioc  (prnlcin  sriisu  iiil  "  !ii«i  e.sl  ,\uclor.  cnu»  mo\ 

suhiicit.  Pocnilruliam  c>>c  \irlulciu  :  i  i  •ni,  i|uae  indiiiat  ad  d»*- 
lcslationcm  pcccnti,  qualenus  esloffmsa  Dei;  ncmpc  (|ualeuus  Dfuni 
nohis  avcrsuin  ct  iudijinalum  cHif  ii. 

(n^  liilcUm»  dc  pocniliMria  ;)rr/"r  •f<».  niiuirum  «piac  adducal  ad  ca 
obscfpiia.  «piihus  c\  immcnsa  inisfricorilia  sua  plncarl  sc  alcpic  cum 
homlnc  pcccalorc  rcconciliari  Dcus  ipsc  rcvplavll. 


300  TRACTATUS 

Hoc  Sacramenlum  in  eo  praecipue  ab  aliis  differt,  quod  per 
modum  iudicii  administretur :  adest  enim  poenitens  simul  reus, 
testis  et  accusator;  et  Sacerdos,  iudex  ferens  sententiam. 

Statuenda. 

413.  —  I.  Poenitentia  est  verum  novae  legis  Sacramentum: 
Constat:  1"  ex  ralione  theologica;  in  ea  enira  reperiuntur 

omnia,  quae  verum  Sacramentum  constituunt,  scilicet  1"  Signum 
sensihUe  per  confessionem,  vel  certe  per  Sacerdotis  absolutio- 
nem,  etc. ;  2"  Institutio  Christi,  modo  permanenti,  ut  patet  ex 
textu  loan.  20.  23. :  Accipite  Spiritum  Sanctum;  quorum  remi- 
seritis  peccata,  remittuntur  eis ;  et  quorum  retinueretis,  retenta 
sunt;  V  Promissio  gratiae;  patet  ex  remissione  peccatorum, 
siquidem  peccata  sine  infusione  gratiae  reraitti  nequeunt. 

Constat  2°  ex  constanti  traditione,  et  doctrina  Patrum,  quibus 
accedit  expressa  definitio  Ecclesiae;  sic  enim  Trid.  sess.  14. 
Can.  1. :  Si  quis  dixerit  in  catholica  Ecclesia  Poenitentiam  non 
esse  vere  et  proprie  Sacramentum  pro  fidelibus ,  quoties  post 
Baptismum  in  peccata  lahuntur^  ipsis  Deo  reconciliandis ,  a 
Christo  Domino  nostro  institutum,  anathema  sit.  Idem  habetur 
in  Concilio  Florentino,  Decreto  ad  Armenos :  Quartum  Sacra- 
mentum  est  Poenitentia.  —  Yide  dicenda  infra  de  necessitate 
confessionis ,  n.  464. 

II.  Sacramentum  Poenitentiae  habet  vim  remittendi  omnia 
peccata  post  Baptismum  comraissa. 

Constat:  V  ex  Scriptura  sacra;  etenim  Christus  generaliter, 
sine  distinctione  ulla  aut  restrictione,  dat  potestatem  remittendi 
peccata:  Quorum  remiseritis  peccata....  Imo,  Matth.  16.  19., 
Christus  dicit  Petro :  Quodcumque  solveris  super  terram,  erit  so- 
lutum  etincoelis.  Eicap.  18. 18.,  ait  omnibus  Apostolis:  Quae- 
cumque  solveritis  super  terram,  erunt  soluta  et  in  coelo. 

Constat  2"  ex  traditione,  Patribus  universis,  necnon  ex  defi- 
nitione  Ecclesiae  in  variis  Concihis,  praesertim  in  Trid.  sess.  14. 
Can.  1.  supra  citato. 

414.  —  III.  Partes  necessariae  Sacramenti  Poenitentiae  sunt : 
r  contritio;  2'  confessio;  3°absolutio;  4"  satisfactio,  quatenus 
a  poenitente  acceptanda  est.  Sacramentum  enim  Poenitentiae 
fuit  institutum  per  modum  iudicii  reconciliativi ;  hocautem  ha- 
beri  nequit  sine  confessione  doiorosa  culpae  atque  animi  dispo- 
sitione  ad  satisfactionem  iniunctam  subeundam,  et  sine  Sacer- 


DE  POEMTE.VTIA  301 

dolis  absolulionc.  Salisfaclio  aulcm,  qualcnus  imponcnda 
aut  implenda,  cst  tantum  pars  intcgralis  huius  Sacramcnti ;  (juia 
elTcclus  primarius,  ncmpe  ^'ralia  ct  rcmissio  pcccatorum  quoad 
culpam  ct  pocuam  aclcrnam,  sinc  salisfactione  liabcri  poltv-i  a  . 


[a,  Haec  (iislinctio,  pcr  «juam  satisfjclio  modo  dicilur  necessaria 
imoet  essentialis  pars  sncramcnti,  prouti  ncmpc  coni<ideratur  pro- 
posiHim  c;nn  implciidi,  niodo  p:iiN  laiiliim  intc(jralii,  prouti  attendi- 
lur  eiiisdciii  cxccutio,  al)  noiiiiuUis  invecla  esl  Aucloribus.  (pio  mc- 
lius  defenderciit  aclus  poenilciilis  csse  mnteriam  erqua,  al(jue  adeo 
pertinere  ad  essentiam  siyni  gratiam  rnusantis.  .Nam  ciim  commu- 
niter  a  DD.  dicaliir  pars  intejralis  (Mile  Lufjo  de  Poenit.  bisp.  12. 
n.  40.  ,  S\no(lus  vcro  Tridciilina  (Ses%.  IS.  Cap.  3.  eam  simul  cnm 
contritione  el  confcssione  recenseat  quasi  materiam  huius  Sacra- 
menti,  seipii  iiidc  vidcbalur,  nomine  mntcriar  ihi  non  dcsij;nari  e.s- 
>enlialc  sacramcnli  clcmcnlum,  scd  eliam  partes  poenitcntiae  in- 
lcgrales,  prouli  eas  rcipsa  appcllat  (lalcchisnius  Concil.  Trid.  De 
Poenit.  '^.  21.  ;  (juem  hxjuendi  modum  adhilicl  el  Melchior  Canus» 
in  Conciiio  Trid.  Tlicoio^us  Kelect.  dc  Puenit.  p.  (».  y.  ]'i,  ,  ul>i  nihil 
liaesitans  scrihit:  Contrilio  noncst  pars  essentialii  huius  sacramenti, 
sed  integralis.  Mon  autem  quaelibet  intcgrnlis  pars  nd  essetotius  ne- 
cessaria  est,  ut  patet  de  satisfactione,  sine  gua  verum  sacramentum 
conu^tit.  Kt  lianc  (piidcm  (lociriiiam  .Vndrcas  Vcpa,  allerConc  Tri- 
denlini  Tlic(»Ioj;us,  lcslc  Card.  Dc  Lu^'o  l)e  Pocnit.  Visp  \\ ,  n  3.) 
di\it  communem. 

Vcruinlamcn  (jMaii>cnm(pic  iiaj^c  evasio  (juoad  >  u  nou 

carct  alia  dilliciiilale.  In  isl;i  enim  scntcnlia  materl.i  .^... .,.,,,.  ,,ii  non 
forct  rcijisa  satisfactio,  scd  proj^osilum  salisfaclionis,  idcsi  pro- 
positum  jtoncndao  materiae.  liisujter  si  ad  materiam  Sacramenli  id 
perlincl,  ad  (juod  j)r.ic«ilandum  pocnitens  im  nnimi  ul  K.  ail  dispo^ 
sitione  jiaralus  csm*  dchct ;  aiius  concludcrc  jiulcril.  eadcm  j)rope 
rationc  maleriamsacramCHli  e.sse  leiunlum  «juadrajjesimaic,  audilio- 
nem  missae,  omnia  dcni(jue,  (juae  ie\  di\ina  aut  humaiia  i^raecipit: 
nam  el  haec  omnia  in  i»roj)o>ilo  j>ocnllcnlis  inessc  dclienl. 

Caelcrum  nec  mcns  nol»i.-  c^l  ncc  Notae  !)re\ilas  sinil  \e!  leviler 
altingerc  imj)le\i.ssiinas  eas  quaestione.«*,  (luac  de  hulu.'»  sacramenti 
mntcria  in  sciioiis  agilari  in  ulrannjue  j>arlem  conHUc^eninl.  Nolis- 
simum  esl  jirofcclo,  Tridcniinam  SMiodum  consullo  alt.slinui.ssc  ab 
!i8  ver!)orum  formulis,  (|uae  ulrilihei  dissidenlium  opiniuni  adver- 
sari  vidcrcnlur.  K\indc  aulcm  salis  elucel,  \im  decreloriam  \nosse 
non  possc  argumcntis,  (juac  jiro  ailcrutra  ojiinionc  lum  c\  eiiiNdcm 
lum  c\  llorcnlin.ic  Svuodi  doclrina,  c\  w^  praeseriim  (juod  acius 
i»ocnltcnlis  nomine  materiae  vc!  quasi  matcriae  apj^cllaulur,  cHcore 


302  TRACTATUS 

ly.  Actus  vero  poenitentis  ad  peccatorum  remissionem  re- 
quisiti,  suot  rcontritio;  2"confessio;  3°  satisfactio.  Constat 
ex  Conc.  Trid.  sess.  14.  Can.  4.:  Siquis  negaverit,  ad  integram 
et  perfectam  peccatonim  remissionem,  requiri  tres  actiis  in  poe- 
nitente,  quasi  matehiam  Sacramenti  Poenitentiae,  mdelicel  con- 
tritionem,  confessionem,  et  satisfactionem,  quae  tres  Poenitentiae 
parfes  dicuntur...,  anathema  sit. 


quldam  conati  sunt,  quasisc]licetvox»nato'anecessario  notlonem 
importel  elementi  graiiam  causantis :  quae  suasio  quosdam  eo  usque 
jmpulit,  ut  aliquam  graliae  causalitatem  quaererent  eliam  iu  peccato 
(Vid.  Lugo  De  Poenit.  Disp.  12.  n.  22.  el  37.),  propterea  quod  e[ 
ipsum  huius  Sacramenti  materia  existat.  Atqui  hoc  ipsum  est,  quod 
de  maleriae  notione  alii  negant ;  et  Theologi  bene  mulii  ( ular  enim 
verbis  Romani  Theologi  in  not.  ad  BibHothecam  Lucii  Ferraris  V. 
Ahsolulio,  Art.  2.  n.  10.)  non  materiam  ex  qua  sacramenlum  fit,  sed 
circa  quam  sacramentum  versatur,  actus  poenitentis  consiiluunt. 
Quam  quidem  sententiam  iis  rationibus  communiunt  (Vide  Maldo- 
natns,  De  Poenit.  P.  S.  q.  S.  ad  Thesim.  7.),  ut  et  Gard.  De  Lugo 
[DePoenit.  Disp.  12.  n.  29.)  licet  pro  opposita  totis  viribus  pugnei, 
difficultatibus  tamen  pressus  concedere  debuerit,  causalitatem  sa- 
cramenti  probabiliter  posse  soli  absolulioni  attribui :  Licet  actua 
poenitentis  ( inquit )  sint  partes  sacramenti,  non  requlritur,  quod 
omnes  sacramenti  parles  causent  graliam,  sedsufftcit;  quod  illam 
causet  sacramentum  per  aliquam  sui  partem:  hoc  aulem  saaamen- 
tum  causat  gratiam  per  solam  absolutionem  Sacerdotis,  in  quo  est 
potestas  clavium  ad  absolvendum  et  ad  deslruenda  peccata.  Ita  vi- 
denlur  sentire  plurcs,  quos  affert  Suarez  Disp.  18.  Sect.  2.  n.  11., 
qui  dicit,  hanc  esse  solutionem  probabilem.  Et  reipsa  a  Sauresio 
(L  c.  n.  1.  et  12.)  pro  hac  senteutia  allegantur  cum  Scoto  Maior, 
Gabriel,  Vega,  Ferrariensis,  Capreolus,  et  S.  Bonaventura,  imo  et 
S.  Thomas;  quem  postremum  conlendit  quidem,  in  Summa  (3.  q.86. 
art.  6.)  aliter  sensisse  (ibid.  n.  13.);  ast  alii  ex  resp.  ad  1.  et  ad 
ultim.  forte  coiligenl,  S.  Doctorem  plura  quidem  non  tamen  con- 
traria  ibi  addidisse.  Cum  enim  loquatur  de  actibus  causatis  a  gra- 
lia,  quae  culpam  remitiit,  profecto  hi  eiusdem  gratiae,  qua  pec- 
cata  remiiiuntur,  causa  esse  non  possunt,  cum  effectus  prior  esse 
sua  causa  non  queat.  Allegatis  autem  a  Suarezio  cum  plures  alil 
post  Maldonatum  adiungi  possint,  tum  etiam  excludendi  non  vi- 
dentur  gravissimi  imo  et  primae  nolae  Theologi  Franc;scus  de  Vi- 
ctoria,  Melchior  Canus,  Dominicus  Soto,  Franciscus  Tolelus,  Vega 
el  aliis  omissis,  Martinus  Navarrus,  propter  ea  nimirum,  quae  de 


riK  POEMTE.NTIA  :jO;j 

V.  Sacranicnluni  Pocnilonliac  cst  ncccssarium  neres.si(atr 
praecepli  in  re,  et  dc  necessilale  inedii  m  volo,  sallcni  impUrito^ 
ad  rcmiltcnda  pecrala  morlalia  po.st  Haplismum  commissa.  Ita 
in  le^'o  nova,  pro  divina  honilaUi  cl  providcnlia,  slaluit  sum- 
mus  lcf^islalor  el  provisor  (ilirislus  Dominus. 

ilinr  inqiiinalis  pcccalo  mortali  posl  baplismum  commisso  Sa- 
cramentum  Poenilenliac  neccssarium  est  ad  .«ialulcm  sallem  dc 
necessitdtv  inuereiili:  poenilentia  vero  scu  contntio  csl  scm- 
per  a  necessana  neicssitnlr  medii,  cum  volo  Sacramenli  scu 
cum  serio  proposito,  sallem  implicito,  pcccata  conlilendi.  data 
opportuna  occasionc. 

(juacula : 

41.*».  —  QuAKR.  r  Ouandonnm  SniramentHm  /'oeriitentiae  in- 
stitutum  [urriff 

Resp.  Fuit  inslilutiim  (piando  Cliristus,  post  suam  Resurrc- 
ctionem,  insuniavil  indiscipulos  suos  dicens:  Acripite  Spiritum 
StDnUim;  (/iioruni  reniiscnlis  jtcnitld,  mnittuntur  ris...,  ctc. 
Tuncenim  conluliteis  polestatem  iwdiciariam,  ut  declaral  Co//'. 
Trulvnl.  v/.vs.  14.  Cap.  1.;  —  (juam  ante  Passionem  tantum 
promiscrat.  l  ude  /V/(/.  dicil,  islud  Sacramenlum  fuisse  instilu- 
lum  jniiri  ipur  post  Ucsurrectiouem. 

Ut».  —  (JlAKR.  'i'  An  rrt  ffUfifrnus  rnnrrniinif  niiliiiinn  SVr. 
rramrntalr  rf  foreiise'f 

lirsp.  Partim  convcniunt  et  parlim  diflerunl,  ut  patct  e\ 
utrius(pie  lorma. 


v'i  coiitrilioni>  mcre  exi.stininlac  scrip^eruul :  ne(|uc  enim  ea  cum 
.seiiteiitiM,  <|ii.io  ;ictus  poeniteiiti>  l)al)et  ceu  maieriam  ex  ^ua,  con- 
eiliari  iillali'iiu>  pulcriiut. 

Sed  de  liis  iam  sati.*» ;  (|uac  ideo  innucnda  erant,  ue,  cuiu  raluni 
csso  (lcl)(*at,  heic  agi  de  mcris  .schulae  opinioiiibu>.  plus  aetpiu 
deiiulc  aliiprnl  trihiialiir  (loclriuis,  <piac  mera  siinl  harum  opioio- 
num  coiiseclaria  ;  iiciiuc  eiiiiii  plu^  rolturis  ac  lirin  t.(ti'>.  i|unm  pr;(e- 
mi.ssae  feraul,  ine.sse  coiiclu.Hiunilms  potcjit. 

[a  S'\  contiilio  iiil('ir::.iliir  hic .  «piac  caritalr  jxriuiUir,  \(mper 
esl  ad  iuslilicutiunem  itcccssuria ,  (junudo  cuntiicmli  peccala  non 
suppclat  co|ua  ;  nam,  uti  iufra  dicilur,  cum  >acramculo  sullicit  et 
contrilio  imperlccla. 


304  TRACTATUS 

1"  In  iudicio  enim  sacramentali  sic  proceditur:  1'  Inter  duas 
solas  personas,  scilicet  iudicem  et  reum,  res  lota  peragitur. 
Reus,  accusator  et  testis  est  ipse  poenitens ;  iudex  yero  est  Sa- 
cerdos,  qui  causa  cognita  fert  sententiam,  quam  Deus,  ratiha- 
bet,  si  debitae  non  desint  conditiones.  2"  Causae  instruclio  et 
sententiae  prolatio  clam  omnino  habentur.  3°  ludex  ad  strictis- 
simum  silentii  sigillum  circa  crimina  et  totum  causae  processum 
obstringitur. 

2"  In  iudicio  autem  forensi,  talis  est  processus:  1°  Praeter 
Deum  et  iudicem,  sunt  assessores,  qui  consilio  iudicem  iu- 
yant.  2"  Sunt  accusatores,  qui  reum  tergiversantem  convin- 
cunt.  3°  Sunt  procuratores  et  advocati,  qui  defendunt.  4"  Sunt 
apparitores,  satellites,  et  aliquando  carnifices,  qui  sententiam 
exequuntur. 

Praeterea  datur  etiam  alia  essentialis  differentia  inter  utrum- 
que  iudicium,  scilicet  quod  iudicia  forensia  tendant  ad  punien- 
dum  reum,  sintque  iudicia  vindicativa ;  iudicium  vero  sacra- 
menlale  tendat  ab  absolvendum  reum,  sive  ad  reconciliandum 
peccatorem  cum  Deo. 

CAPUT  II. 

DE  MATERIA  SACRAMENTI  POENITENTIAE. 

417.  —  Duplex  est  materia  Sacramenti  Poenitenliae,  ut  in 
caeteris  sacramentis,  alia  remola,  alia  vero  proxima. 

Materia  refuota  sunt  omnia  peccata  post  Baptismum  commis- 
sa;  quae  dicuntur  materia  circa  quam,  quia  circa  il!a  destruen- 
da  versatur  absolutio.  Est  autem  vel  necessaria,  vel  mere  suf- 
ficiens  et  libera. 

Materia  remota  necessaria  sunt  omnia  peccala  mortalia  post 
Baptismum  commissa,  nec  unquam  vi  clavium  adhuc  directe 
remissa ;  quia  ex  praecepto  divino  huiusmodi  peccata  clavibus 
subiicienda  sunt.  —  Materia  autem  sufBciens,  et  libera  sunt 
omnia  peccata  venialia  [a).  Dicitur  sufficiens^  quia  quaelibet 


(a)  Adde  omnia  peccala ,  sive  mortalia  slve  venialia ,  alias  iam 
lite  clavibus  subiecla,  ul  Auctor  mox  habet  in  q.  1. 


nK  POE.MTE>TIA  td5 

pcccata  eliam  niinima  ohiecluni  veniae  sacramcntalis  cssc  jm)»- 
sunt.  Dicilur  aulem  Ubera,  quia  nullum  esl  praecepium  ea  cla- 
"vihus  sul)iiciendi.  Dc  hiscoiislal  e\  perpelua  praxi  el  IracJilione 
Ecclesiac,  nccnon  e\  dclinilionc  Co//f.  Trul.  ses\.  H.  c.  5. 

•Malcria  ycro  proTima  Sacramcnli  rocnilenliac  sunt  trcs  aclus 
pocuilcnlis,  sciliccl  conlrilio,  confcssio  cl  salisfactio,  qiiae  di- 
cuntur  (fuasi  materia  huius  Sacramenli,  quia  sunl  instar  matc- 
riac  scDsihilis,  iiuae  iu  aliis  SaiHamcntis  lormac  suhiicilur  n  ; 
pcr  hos  cnim  aclns  pcccata  |)roponunlur  vcrhis  fofmae  dcslruen- 
da.  Conslal  pracscrlim  c\  fonc.  Trid.,  ^''  v  li    i'>iu.  4. 

Quaesita : 

'ilS.  —  Ui  AKii.  1*  .1/1  sint  vialena  suf/irif-n.s  ."sacramenti 
Pncnitenliae  jteccata  iani  rile  confe.ssa  et  per  ahsolutioncni  iv- 
inissa  ? 

Resff.  .\ffirni.  Iloc  cst  cerlum  apud  omnes,  inquit  5.  Li(j. 
nuni.  'rl~. 


(fl)  Diversiniinodf  lamcn  mal«Tiam  iii  alii.»^  sacrameiitis  forina»' 
suhiici,  >ir  dorrt  S.  Thonias :  Sacrnmenlullbus  fi//ri»i  im  aliii  nacra- 
mentii  u(tliibetur  forma  rerborum  ad  eorvm  ^anctiftcaliunrm,  tpiiii 
ijratiam  enntinent  et  causant ;  sed  exterior  poenitentia  non  eit  ti- 
gnwn  gratinm  cnunans;  et  ideo  non  oportet,  quod  sanctificetur  per 
aliqunm  formam  rerborum  ;  sed  rerbn,  quae  n  Sacerdote  ab.nolrente 
proferuniur,  immrdialc  feruntur  nd  cum.  qui  se  subiicit  .^acramento: 
unde  ipse  sanctificatur  virtute  absolutionis,  et  grat  am  snscipH ;  non 
nulem  stim  fifi'  nlur  eius  confessio,  ut  ej  ea  grahnm  nccipiat,  sicuf 
erat  in  baptismo  de  sanctificntione  aquae  ,  /n  i.  I)ist.  ii.  q.  i.  art.  ] . 
q.  \.  ad^.  .  l)i\i  aulem  (in  not.  adn.  IH.  K\s  coiitnrin  nun  \ideri. 
qu:ic  S.  Ddclor  Iradit  iii  Siiiiima  3.  q.  86.  arl.  6.  .  Nain  licot  in  cor- 

porc  articiili  reinissiomMn  rulpai'  arK(Uo  modo  rs.se  rl      •     " 

actuum  pi)eiiilculine :  attaincii  >iihdil    ihid.  ad  1.  ,  itl  ii         .  ' 

de  nctihus,  qui  sunt  ibi  ut  elfectu%  graliae  oprraHtit,  timul  proiueti 
cum  rcmissiunr  culpnr.  Y.\  clarius  ibid.  ad  ullim.  :  Actut  poenilfn- 
tiar  virlutis  hnhrl,  fjuod  sine  eo  non  possit  /ieri  remiisio  culpae,  in 
quantum  e%t  in^rpnrabilis  effectus  gratiae,  per  qunm  princip(tiiter 
culpa  remittltur,  quae  rtiam  operatur  in  omnibus  sacraiMfntit.  Si 
ilaqur  artiis  riusinodi  csl  elTtMMiis  gratiao.  qiia  ':  r^millilnr 
noii  potrsi  siur\  utpolr  poslorior.  diri  cru»;!   er  il|>.un  ro 

iniltcnlis. 

r.in\  Tom.  II.  M 


306  TRACTATUS 

Hatlo  est  V  quia  peccatum,  llcet  remissum,  est  semper  pec- 
catam  commissum ;  et  sicut  potest  repeti  cum  fructu  eiusdem 
peccati  contritio,  ita  et  confessio;  peccatum  enim  illud,  per  se, 
est  capax  remissionis,  et  tantum  per  accidens  fit  quod  non  re- 
mittatur.  -—  Nec  obstat,  quod  tunc  Sacramentum  non  deleat 
peccatum :  nam  sufficit,  ut  iiabeat  etfectum  in  actuprimo,  nem- 
pe  quod  praebeat  gratiam  deletiyam  peccati,  quamvis  per  acci- 
dens  in  actu  secuncto  peccatum  non  deleat.  Aiiunde  Sacramen- 
tum  non  magis  carebitaliis  effectibus,  nempe  augraento  gratiae, 
remissione  poenae,  etc,  quam  si  quis  pcrfecte  contritus  ea  pri- 
mum  claYibus  subiiceret. 

2"  Praeterea  sententia  iam  lata  potest  contirmari  ad  raaiorem 
securitatem,  maioremque  consolationem  et  animae  quietem,  ut 
aliquando  in  civilibus  fieri  solet;  et  si  forte  peccatum  clavi- 
bus  submissum  non  adhuc  fuerit  remissum,  tunc  directe  re- 
mitti  poterit. 

3*  Constatetiam  ex  Declaratione  5e?ierf.  A7,  inlurecanonico, 
Extrav.  /,  de  Privil.  c.  1. '.  Licet,  inquit,  de  necessitate  non  sit 
iterim  eadem  confiteri  peccata,  tamen...  ut  eorumdem  peccato- 
rum  iteretur  confessio,  reputamus  salutare.  Constat  insuper  ex 
praxi  constanti  fidelium,  approbante  Ecclesia. 

419,  —  QuAER.  2°  An  adultiis  haplizandus  sub  conditione  iu 
dubio  Baptismi  praecedentis ,  peccata  iam  accusata  confiteri 

deheatl 

Resp.  Necj.  Ratio  est,  quia  illa  peccata  iam  remissa  sunt  per 
Sacramentum  Poenitentiae,  si  validus  fuit  prior  Baptlsmus;  si 
autem  non  fuit  validus,  non  sunt  materia  confessionis,  et  per 
secundum  Baptismum  remittentur.  —  Reuter,  n.  118. 

QuAER.  3°  An  adultus  praefatus  accusare  debeat  peccata  non- 
dum  confessa,  seu  ah  ultima  confessione  commissa"i 

Resp.  Conirovertitur.  ¥  Sententia  prohabilis  negat,  quia 
posita  probabili  prioris  Baptismi  invaliditate,  peccata  ista  pro- 
babiliter  non  sunt  raateria  capax  Sacraraenti  Poenitentiae;  ergo 
etiam  probabiliter  non  sunl  clavibus  subiicienda:  obligatio  enim 
contitendi  peccata  sequi  non  potest  nisi  consequenter  ad  Bap- 
lismum  rite  collatum.  Hinc  si  forte  haec  peccata  non  remittan- 
tur  per  secundum  Baptismum  invalidum  ob  prioris  validiiatem, 
remiiii  poterunt  sive  per  contrilionem  perfectam,  sive  indirecte 
per  absolutionem  cum  attritione.  —  Lacroix,  n.  323.,  de  Ba- 
ptismo^  et  alii. 


DB  POEMTEMIA  307 

II*  Sentemia  eliaiu  probabiUs  af/trmai,  quia  urf;et  oiiliga- 
lio  conlileDili  peccala,  ({uoties  Don  coustal,  ea  anle  iiaptisfnuni 
validum  commissa  fuis^e.  In  praxi  coulessio  adiuoduni  .NUddcn- 
da  est  aj. 

420.  —  Olai;ii.  »  An  adultus  hapiizandus  el  absolceudus 
roiidUionate,  jinmum  haptizari  cel  ah.solci  debratf 

Hrsp.  V  l*er  se  parvi  iDtcrcst.  Ralio  esl,  quia  si  iam  fuil  va- 
lide  liaplizaliis,  absolulio  producel  rfTcctum  suum ;  sivc  anle 
sive  posl  Biiplisiiium  condilionalum  rouffralur;  si  vcro  prior 
HapliMuus  luenl  luvalidus,  nullu>  cril  elliTlus  Sacrameuli  Toc- 
nileiiliae,  sive  ante  sive  post  secunduiu  Baplismum  suscipiatur: 
uDuiii  enim  tantum  c  duobus  SacrameoUs  cOkaciam  lu  rasu 
hahere  p(tlest. 

liesp.  2*  K\  convenionlia  melius  est  sequi  ordinem  nati;-  '  ■  i, 
scilicet  haplizare  pnimim  rotulitioiiate,  el  deiu  .*>uh  cn  >: 

absolvere.  Attamen  e\pedit  confessionem  Baptismo  ad  meliorem 
baptizandi  dispositionem  praemittere,  absolutionem  aulem  im- 
mediate  posl  Baplismum  conlerre.  —  Ua  communiter  iii  praxi. 

4*21.  —  yLAKtt.  .T  Aii  percalum  accusatum  in  yenere  tautum, 
aiiquando  .m7  niatena  suf/iciins  ad  confcsAiotiis  v\LiDiTArtv, 
vel  LicEiT\TKM  Jp , ;  T.  f/r.,  st  quis  dicai:  PuxAVi,  cel  Me  accuso 

m  OVMBliS  PECCATIS  MEIS  ? 


(a    lliui"  pr;i\i>  <  -»1  <oir'  .< 

«ledil  S.  onicii  Co!i_.     _  i  •,  (liiin  .  ..    ,<5 

:idullis  serviiudum  dorrbat.  liuiusinodi  aulem  iiuitrucliu  siu  mina< 
iiccessnriam,  saltem  uppiirluiiissimuni  supponil  cuufetisioutMU.  Ve- 
rumlaiiHMi  si  rripsa  prohahilis  esl  prima  hcuteulia.  quae  alioqui 
coiiseiilaiiea  ap|>.iiel  ^eiKTali  priueipio  de  uuu  iui|K>iteiKla  ioufe>- 
.siouis  obligutjoue,  quaiido  moniliter  ut  ai(  S.  \iphuii>u»  Lib.  6. 
n.  50.*).  I  (le  ea  nuh  '  iiduiu  iiuii  e»<'t,  ul  ad  cou- 

fe.ssiouem  iioii  iiei  i     .^  .   lur,  eui  ipsa  Uuu  dura  appjre- 

rcl,  ul  forte  diUicultate  virlus  a  reeourihaliuue  abstiH^rcn  jH)s»<*t. 

[b)  ()uaestio  de  liceitatc  seiuiigi  a  quat^htiuuc  dr  uiHdilale  polcst 
.^olum  ipioad  sarer»lolem,  «pi  t  •  -  '  .!\rre  valitie,  el  «iuiul  il- 
licile  alitpiaiiiio  pote^t.  .Naui  «|  .kI  poejiiieulfli),  si  mal.i 

hic  lide  agat,  cum  illirita  tum  iinaiida  eril  roBfcMU);  w  tuicui  cum 
l)ona  lide,  euiifessio  iltirita  uoii  erit. 

tlaeleruin  .itl  qiiaesliuiieiii  lianc  luride  ftmiclf  BfJMB  pnesiUt  di-> 
.stinguere,  quid  ad  iulriuseeam  lud.cii  .sACffMDeolaiisetaeiilatn  r«^ 
quiraiur  ac  sulliciat,  quid  vero  id  uMCSilyiBB  diviBO  p  a> 


308  TRACTATUS 

Jtesp.  V  Quoad  validitatem,  V  affirm.  certo  in  casu  necessi- 
tatis,  seu  quando  poenitens,  v.  gr.,  moribundus,  nullum  pec> 
catum  in  specie  accusare  potest.  —  Ita  communissime  cum 
S.  Thom.  —  V  Affirm.  saltem  multo  probabilius  etiam  extra  cor 


impositam.  Si  huius  itaque  iudicii  essentia  tantum  specletur,  ne- 
mini  nunc  dubium  esse  potest,  non  modo  formulas  ab  A.  allatas, 
Peccavi;  me  accuso  de  omnibus  peccalis,  etc,  sed  et  quodvis  aliud 
poenilentiae  signum  sufficere.  Unde  consentiunt  omnes,  ut  valide 
absolvantur  aut  milites  instante  praelio,  aut  naulae  imminente  naii- 
fragio,  aul  infirmi  in  mortis  articulo,  elc,  salis  esse,  quod,  v.  gr., 
appreliensione  manus,  lunsione  pectoris,  aut  aliter  quomodocumn 
que  poenitentiae  intlicium  praebeant. 

Tota  igitur  quaestio  vertitur  circa  obligationem ,  quam  posiliva 
Cliristi  lex  inferat.  At  vero  haud  valde  difficilis  erit  solulio,  si  qui- 
dem  ex  nalivo  proprioque  fonte  petatur,  nimirum  ex  authentica 
eiusdem  legis  interpretatione,  quae  in  Tridentinae  Synodi  doctrina 
proslat.  Et  sane  S.  Synodus  (Sess.  14.  Cap.  S.)  utique  ex  necessitate 
iudicii  a  sacerdote  ferendi  cum  causae  cognitione,  colligit,  peccala 
non  in  genere  dumtaxat,  sed  in  specie  singillatim  declaranda;  colligit, 
non  modo  peccala  omnia,  sed  etiam  eas  circumstantias  in  confessio- 
nc  explicandas  esse,  quae  speciem  peccati  mutant.  Yerumlamen  nun- 
quam  non  addit  expresse,  se  id  affirmare  de  materia  necessaria, 
nempe  de  peccatis  mortalibus,  quae  numquam  rite  clavibus  subiecta 
fuerint.  Nam  quod  ad  materiam  mere  sufficientem  spectat,  venialia 
profeclo  cum  laude  a  piis  hominibus  in  confessione  dici,  sed  simul 
taceri  citra  culpam  docet :  et  siquidem  taceri  materiae  huius  mere 
sufficientis  substanlia  potest,  a  fortiori  taceri  et  genus  et  species  et 
circumstantiae  etiam  speciem  intra  culpae  levitatem  mutantes  pote- 
runt.  Quae  quidem  doctrina  tam  clare  ibi  proposita  elucet,  ut  cum 
nonnuUi  difficuitaies  plures  moverint  adversus  sufficientiam  confes- 
sionis  peccati  in  communi  (Yid.  Lugo  De  Poenit.  Disp.  17.  an.  6.), 
nemo  lamen  unus  extiterit,  qui  ineam  rem  suppetias  a  Synodi  eius- 
dem  doclrina  quaeri  posse  censuerit. 

Difficultates  videlicet  petierunt  vel  ex  eo,  quod  eiusmodi  confes- 
^io  nuUam  novam  notitiam  det  confessario,  cum  solum  manifestet 
peccatorem  in  genere,  quod  quidem  iam  sciebat  confessarius,  cum 
omnes  simus  peccalores ;  vel  ex  eo  quod  iudex  non  possit  prudenter 
iudicare,  nisi  cognita  causa  in  particulari ;  vel  demum  ex  eo,  quod 
In  casu  nihil  appareal,  ad  quod  directe  lerminetur  absolutio.  Quas 
quidem  obiectiones  postquam  Card.  De  Lugo  (l.  c.  n.  11.  seqq.)  fa- 
cili  negolio  solvil  etiam  cum  agitur  de  materia  confessionis  neces- 
saria  in  casu  necessitatis,  dein  doctrinam  extendit  (ibid.  n.  17.)  ad 


DE  POEMTBMIA  3U9 

Mim  nfrfssitiiiis,  si  maleria  necessaria  seii  iii  >\n'rn'.  derlarand.i 
(Jelicial.  Kalio  csl,  (juia  essenlia  Sacramenli  non  niuUlur  pro 
variis  casil)us.  —  Lacrois,  n.  fi20.  —  Rcnter,  n.  :J03,  --  Inno, 
tUsp.  17.  //.  S. 

Itcsii.  'V  Kliam  (juoad  liccitatem  nffinn.  sallem  prolialiililcr. 
Halio  cst,  (|uia  uhi  desunl  peccala  morialia,  nulla  esl  obli^Miio 
caelera  peccala  in  specie  declarandi,  cum  venialia  omnino  omil- 
ti  possint.  Concilium  enim  Tridenl.  niliil  prorsus  liac  dc  rc  de- 
tcrniinayit,  nisi  quod  sola  pcccata  mortalia  cs.scnt  matcria  n<- 


confc*!sloncm  peccali  vcniali.^  in  fjenere.  Inde  patet,  merito  loanuem 
De  Dica>tillo  fDe  Sacr.  Poenil.  Diip.  0.  n.  7G(».  e\  liis  conclusisse, 
von  solum  in  f«iu  necrsutntis,  srd  rtinm  per  se  loquendo  ronfe.nninnem 
peccali  veniali.i  in  fienrre  idcm  dicilo  dc  peccalis  ^iam  i;raviltii> 
alias  per  absolulionem  remissisl  e^He  per  se  sufficientm  materiam 
ahsolutioni.s  in  eo,  qui  solum  hahet  venialin.  El  consonlil  Suarez  f)e 
Vovnit.  Disp.  2!^.  Sect.  '2.  n.  Kl.  ,  liim  «piia  nullum  cst  praecepluin 
conlilendi  vcnialia  in  specie,  lum  (piia  coiifessio  MMiialis  peccati  iu 
spccie  non  mapis  conscicntiam  dcclarat,  (piam  si  (|uis  in  gencre  se 
peccasse  venialiter  dicat,  wr^c  uvAfiU  \arial  iudiciiim  confessnrii. 
Ad  id  vcro  <|uod  Suiire/.  ;  i6i(/.  addideral,  lioc  sjieculaliM*  \rruin 
csse;  8cd  in  praxi  deelarandam  speciem,  uleerta  sil  materia;  cgre- 
f^ie  Dicaslillo  [I.  c.  n.  76*2.  reponit:  Si  hoc  sprrulative  verumest, 
etiam  prnctice  verum  erit.  Tunc  rnlm  tanlum  in  re  morali  dicitur  aii' 
quid  speculative  quidem  vei^vm  scd  non  prnticc,  qunndo  id,  quud  in 
specutatione  considerntur,  non  potest  e.rhiberi  in  praxi,  quia  aliqua 
continiiat  vnriatio.  (Juando  vero  omnino  invnriatuw  potest  reduci  ad 
pra.iim  en  ratione,  qun  considrratur  in  sprculatione ,  «i  npec^latirr 
rerum  est ,  practice  quoque  venim  censeri  debet.  Ouapropter  cum 
confessin  rrninlis  in  gcnere  pon%it  in  prasi  eshiberi  eo  modo,  qui 
speculnlivc  crnsrtur  sufficiens,  erit  quoque  practire  censendus  tatis. 
(^aelcrotpiin  autcm  \i\  apparel,  «piid  ^ilii  Nelit  Suarezius.  dum  cer- 
tam  postula!  maleriam.  >um(piid  enim  certum  non  est  pcceatuni, 
aul  iiou  sul»iirilur  crrl»*  •MaNilui'»?  {}\uh\  «ii  ccrtam  \ull  e<<e  mnf»»- 
riam,  (pialcnus  iu  e\ponendi>  peccati  adiuiicti>  lutiores  spipiriidae 
s'm\  opinioiies,  id  enim\ero  contra  communem  omnium  ^ententiam, 
communenKpic  as>eritur  prn\im,  ipiae  praeceplo  confcvMi>nls  Haii< 
lieri  teiirt,  «piando  praecrptuin  probaljililcr  impletur  iu\ta  dicla 
Vo\.  I.  n.  80. 

Ilaec  nutem  adnotanda  crant.  non  modo  ut  >m  \eritati  iura  .«er- 
\eiilur.  scd  eiiam  (piii  ali(piaml(»  pra\i  deser>lre  ulililer  |K)s>unt, 
Ml  rv  dicendi^  in  resolutioniluis  pateliil. 


310  TRACTATUS 

cessaria  confessionis.  Generatim  tamen  in  praxi  expedit  (quod 
et  fieri  communiter  ab  omnibus  solet),  venialia  etiam  in  specie 
confiteri  ratione  directionis  a  Confessario  tradendae,  etc.  Quod 
spectat  autem  ad  accusationera  generalem  de  peccatis  vitae  an- 
teactae,  quam  poenitentes  pii  subiicere  solent  in  fine  confessio- 
nis,  ad  certiorem  Sacramenti  materiam  reddendam,  satis  estsa- 
ne,  ut  quis  dicat:  Accuso  me  de  peccatis  vitae  praeteritae,  vel 
totiiis  vitae  meae. 

422.  —  QuAER.  6*  An  poenitente  materiam  sufficientem  du- 
biam  tantum  praehente,  Confessarius  teneatur  exquirere  certam 
de  vita  praeterita,  ut  absolvere  possit  ? 

Resp.  V  Affirm.,  si  velit  absolvere,  quia  secus  Sacramentum 
periculo  nullitatis  exponeretur.  Excipe  nisi  casus  occurrat,  in 
quo  poenitens  conditionate  absolvi  possit,  qua  de  re  inferius. 

Besp.  2°  Neg.,  si  nolit  absolvere,  sed  dimittere  poenitentem 
cum  sola  benedictione.  Quia  poenitens,  qui  materiam  certe  suf- 
ficientem  non  affert,  ius  ad  absolutionem  non  habet.  —  Itera,  si 
poenitens  videatur  habere  dolorem  dubium  de  solis  veniahbus, 
non  tenetur  ordinarie  Confessarius  magnam  diligentiam  adhibc- 
re,  ut  illum  ad  dolorem  coramoveat,  licet  multo  melius  id  fa- 
ciat.  —  Secus  autem  dicendura  esset,  si  de  mortalibus  dubiis 
ageretur,  ob  ingens  poenitentis  periculura. 

423.  —  QuAER.  T  An  sit  necessario  absolvendus  poenitenSy 
qui  non  affert  materiam  necessariam  ? 

Resp.  Neg.  per  se,  si  poenitens  absolutionem  non  petat;  sed 
etiam  sine  absolutione  ei  perraitti  potest  sacrae  Synaxis  susce- 
ptio ;  quia  cura  sit  in  statu  gratiae,  non  requiritur  Sacraraen- 
tura  Poenitentiae  ad  illum  disponendum.  Attaraen  ordinarie  ex- 
pedit  talera  absolvere,  ut  et  gratiae  sanctificantis  augraentum, 
€t  gratias  sacraraentales,  facilioremque  peccatorum  venialium, 
ac  poenarura  reraissionem  recipiat,  etc.  —  Lacroix,  n.  1889., 
cura  ajliis. 

Si  vero  non  receperit  Sacraraentura  a  notabili  terapore,  vel 
si  indigeat  auxiliis  specialibus  ad  tentationes,  v.  gr. ,  supe- 
randas,  aut  si  ipse  poenitens  id  cupiat,  aut  postulet,  est  ab- 
solvendus  [a). 


[a)  Quotles  apparet,  poenitentem  etiam  cum  materla  mere  sufli- 
cienti  accessisse,  ut  sacramentum  recipiat,  et  dispositus  depreben- 
ditur,  vix  enimvero  est  inlelligere,  quorsum  quidam  tot  misceant 


DE  POl  .MIKN  iJA  n  I 

Hesolces : 

424.  —  r  Malcria  suniciens  cl  licjla  confessionis  sunl  vcnia- 
lia,  nnl  mortalia  aiias  conlessa,  srcundum  specinn  suam  eliani 
genericam  a  ,  praescinclendo  a  nuniero  el  a  circumslanliis  r|ui- 
huslibct.  Kalio  est,  (]uia  sic  liabctur  confessio  pcccali  ct  quidcni 
determinati,  saltem  unius  in  specic;  ncc  csl  obligatio  addendi 
numerum  venialium,  vel  morlaliuiii ,  iam  remissorum.  .Nihil 
cnim  esl  in  forma  absolulionis,  (juud  determinalionem  alicuius 
peccati  exigat.  —  HeiUn,  n.  -iO-i. 

2*  Si  quis  dc  nullo  pcccato  se  accusel  io  particulari,  ct  dicat, 
V.  gr.,  inhil  scio,  nisi  (|uod  saepe  debui  peccare,  sicul  caeleri 
liomines;  examinetur  ul  pueri  examinari  solent.  Si  nihil  «ih  ul- 

lima  ronlessione  eiiri  possil,  iuterro^etur  de  vila  praelerila 

an  umjuam  sit  mentilus  in  \ita  sua....  an  un(|uam  parentes  of- 
fenderit,  aut  iratus  fuerit,  vel  pro.ximo  detraxeril,  etc,  elc? 

V  Cum  muliercuiis,  devolulis  et  aliis  ciusmodi,  qui  DODDJsi 
confuse  et  de  vaide  levil)us  conlitcnlur,  curandiim,  iil  culpani 
ali(|uam  de  vita  praeterila  aul  in  specie,  aut  sallem  in  gencre 
addant.  Tunr  vero  ad  dolorem  et  propositum  cxcitare  cos  co- 
naberis,  et  absolulos  in  pace  dimiltcs.  —  Elbel^  n.  11). 

4'  Suadendiim  poenitentihus,  ad  maiorcm  sccuritatem  elccr- 
tiorem  Iriirluin  pcrcijjieiulum  ,  ut  |)raeter  peccala  dubia  au( 
ctiam  lt'\i:i  «luotidiana ,   semper  ex  lam  conlesiiis  subnectant 


disputntiones,  sUnc  absolvendus,  noc  nc,  aut  (piando  al^sulvcndus. 
c|uando  non  nlisolvondus.  .Nnm  liborum  uli(pie  fnerit  sacerdoti  con- 
fcssionein  oxrijnTc,  \el  nnii  ,\  •  t,\  Al  po>t(piam  confessionem 
exc«»pil,  n  poiMiileiilrm  rilo  »1  in  luihrl.  (piisnnm,  (|uaeM),  aut 

(pr.KMinm  iurn  hnnc  ronfe>.s;irio  pole.Htntom  fndunl,  ut  pro  arbitratu 
.siio  nhsohal  \v\  iioii  nh>ol\a(?  Kt  etian)>i  ius  «piod  snne  non  totuni 
peiuict  a  periculo  seius  inuuiiuMili,  nut  u  materiae  maiori,  ininori\r 
gra\ilate)  poenitenti  per  conhvssioncn/ nr(pii>iluin  spponas,  (|uae 
snnn  ratio  suadcre  |)ot(>st,  ut  siiie  ulla  rausa  ndelem  nugm(*nto  sian- 
ctilicaiilis  i;ratia(\  rerKpii*»«|ue  rnolrsiiluis  (hn  — r  huius  ^arra- 
mcnti  suiit  frurlus.  ronfrss.irins  pro  in^iMuo  udel? 

(a)  S|)pries  grnencn  a  quihusdam  intolligitur  (Miam  grnus  p^eniti 
suballrrnuin.  uti  si  ronniraris,  lc  pccra.Hsi*  conlrn  iuslitiam.  nut  r#- 
ligioneni,  aut  fiilem.  \id.  himstillo  l)e  /*orni/.  Disp.  9.  n.  "43. 


:H2  TRACTATUS 

saltem  generice  [a]  aliiid  certum  peccatum,  de  quo  vehemen- 
tius  doleant,  ne  forle  Sacramentum  penculo  frustrationis  expo- 
natur.  —  Elbel,  w.  19. 

^"  Monendi  vero  sunt  poenitentes,  qui  praedictam  praxim  ser- 
vant,  ne  tantum  ex  quadam  consuetudine  peccatum  vitae  prae- 
teritae  clayibus  iterum  iterumque  subiiciant,  praesertim  si  pec- 
catum  illud  leve  sit;  quia  subest  timor,  ne  satis  doleant,  et 
proinde  scopum  prospiciendi  validitati  et  fructui  Sacramenti 
non  attingant  (b). 

6°  Sufficit  iuxta  omnes  confessio  in  genere,  si  Confessarius 
plane  agnoscat  aliunde  poenitentem,  v.  gr.,  ex  recenti  confes- 
sione  totius  vilae,  etc....,  et  sciat,  illum  accusare  se  velle  de 
peccatis  iam  sibi  notis,  tunc  enim  satis  erit  dicere :  Me  accuso 
de  omnibus  peccatis  meis  iam  tibi  notis;  vel  sirapliciter:  de 
omnibus  peccatis  vitae  praeteritae. 

CAPUT  III. 

DE  FORMA  SACRAMENTI  POENITENTIAE. 

Forma  Sacramenti  Poenitentiae  duplex  distingui  potest :  alia 
cssentialis  pro  valore  Sacramenti,  et  alia  praeceptiva  tantum, 
seu  rubricalis. 

425.  —  I.  Forma  essentiatis  consistit  in  verbis:  Te  absolvo 
a  peccatis  tuis.  Constat  ex  Conc.  Trid.  sess.  14.  c.  3.,  ubi  ait: 


(a)  Prudenlissime  inslnuatur,  ut  generlca  confessione  contentus 
sit  confessarius.  Grave  enim  subinde  poenitenti  contingit,  quod 
confessarius  graviorum  in  specie  peccatorum  confesslonem  extor- 
quere  velit;  neque  novum  est,  poenltentes  quosdam  molestissimae 
huius  confessarlorum  importunltatis  pertaesos  perraro  deinceps  ac 
sola  veluii  necessitate  compulsos  ad  confessionem  accessisse. 

(6)  Ts'on  tamen  hac  de  causa  se  nirais  vexare  ac  poenitentes  con- 
fessarius  debet.  Si  enim  de  iis  agatur,  qui  non  gravia  modo,  sed  et 
levia  peccata  cavere  aliqua  cura  solent,  hi  habituali,  ut  ita  dicam, 
peccati  odio  afliciuntur,  ac  facillime  in  actum  exeunt ;  licet  fieri 
possit,  ut  minus  in  ipsis  sensibiiis  dolor  existat,  quam  inanis, 
qui  ad  peccatum  detestandum  malori  quadam  affectuum  mulatio- 
ne  indigent. 


DE  POEMTRNTIA  313 

J)ocet  Sancta  Sunodiis,  Sncramenti  Poenifentiar  fortnam,  in 
tfm  praecijnte  ipsius  cis  sita  est,  m  iltix  Ministri  trrln.s  pa*i' 
/am  rs.st' :  Ijio  TK  ABsor.\o,  clc,  quihns  fjuiilem,  tlr  Erclrxiaf 
sanctnr  morr,  firirrs  iiiiardain  laudalniitrr  inluuuiunlur. 

42tt.  -  II.  rorma  fnatrrjiitca,  scu  ruhrimlis,  ronsislil  in 
variis  precibus  quae  anlecedunl  vcl  subscquunlur  formarn  e>- 
senlialem.  Sic  aulem  Irahelur  in  Riluali  Uom. :  Misrrentur  tui 
oinniinttrns  Itcus,  rt  dimisMs  iiiiriitis  /»/>.  iirrdurnt  Ir  nd  d- 
tnm  artrrnnm.  Amrn. 

InduUjrntinm,  absolutionrm  et  remissionrm  prrmtorum  tuo- 
rum  tribual  tibi  omnipolrns  rt  misrrirors  Ifominus.  Amrn. 

Iiominus  noster  /.  l\  tc  nbsolvnt,  et  eijo  nurtoritatr  ipsius  tr 
nbsolco  nb  omni  vinrulo  r.rcommunicntionis  susiimstonis^ ,  et 
intirdirli,  in  qunntum  possutn  rt  lu  indiijes;  (Jeindc  a  :  AV/o 
//•  absolvo  n  perratis  tuis  in  tiominc  Patris,  rt  Fitii,  el  Spiritus 
Sanrti.  Amen. 

Pnssio  Domiiii  nostri  I.  C,  merila  B.  .1/.  Sirijiius  rl  omiuntn 
Snnrtorutn,  rt  quidquid  boni  frrrris,  et  mnli  suslinurrts,  sint 
libi  in  remissioncin  pnrntorutn,  auijmcnlutn  ijratinr,  el  prar- 
tiiiutn  cilar  arlrrnnr.  \mrn. 


NOTA  1"  Klevalur  iiiaoiM  a  «rrbo  Imdulgrnliam,  usqur  «tl  vrrbam  Ptutio  lu>- 
iiiini  ;  ct  rit  «innam  cruci»  iii  pornilfntrni  Jirrndo:  In  nominr  Patrit —  ^"t 
iiitpfntionit  umittilur  pro  lairis 

NoTA  2*  K«t  pia  roniartailo,  ut  (.oofrtMriut  antr  roafr««ionrfa,  Jum  |><«rDi- 
ttjolrm  brnrdicil,  dirat :  Domimut  lit  in  rcrde  luo  el  im  Miit  Imit,  ml  rit» 
'•iinfitrarit  omnia  prrratn  lua  .  \rl  «imilrm  oraliontm  rrritrt.  —  S«<|  boc  fak 
nbJiQatiiinriu   non  radit. 

In  pra\i  facilc  omiUi  possunl  prcccs  .Misereatur  cl  IndulgcH- 
ham,  ul  conslal  e\  Ittl.  Hom.  Imo  iu\la  communiorcm  senlen- 
liam  al)S(]iie  peccalD  semper  omilli  possunl.  Ulem  eliam  dieunl 
de  oraliouihiis,  (piae  absululiunem  sc(|uunlur ;  sed  eum  iu\ia 
scntenliam  probabilem  hacc  clevenl  bona  opera  poenilenlis  ad 
lueritum  satisfaclionis  sacramcnlalis,  convenit  ul  quam  rarissi- 


n  \(i\  isl.i.  ilruulr,  diNcrNi^  rli.ir.utrril>U'«  rli.iin  in  Hilinii  m<»1.i- 
lur;  i(l(|iic  iii(lie;u'e  >i(letur,  i|i««.»m  noii  prrlinere  ad  e;i,  quar  >.hrr- 
♦los  pronunciare  deljcl,  sed  mere  ad  ordiiicin  corum  de«»lgnanduin. 


314  TRACTATUS 

me  omittantur.  —  Yerba  autem  Dominus  noster..,.  non  viden- 
tur  posse  omitti  sine  culpa  veniali,  nisi  necessitas  urgeat,  cum 
dicat  Rituale  Rom. :  In  confessionibus  frequentioribus  satis  erit 
dicere:  Dominus  noster....  usque  did  Passio  Domini....  exclu- 
siye.  _  S.  Congr.  Rit.  27  Febr.  1847. 

Quaesita : 

427.  —  QuAER.  1°  An  valida  sit  absolutio,'  si  Sacerdos  dicat 
tantum:  Absolvo;  vel:  Absolyo  a  peccatis  tuis;  vel:  Te  ab- 

SOLYO  ? 

Resp.  ad  l"""  Neg.  Ratio  est,  quia  solum  verbum  absolvo, 
non  prae  se  fert  sensum  ulium  determinatum,  et  in  nullum  sub- 
iectum  cadit :  ergo  nequit  esse  forma  valida  Sacramenti  Poe- 
nitentiae. 

Rcsp.  ad  2"'"  Afflrm.  probabitius,  ut  videtur,  saltem  specu- 
Jative.  Ratio  est,  quia  his  verbis  subiectum  sufficienter  deter- 
minatur :  pronoraen  enim  te  satis  exprimitur  in  verbo  tuis. — 
Ita  Lugo,  D.  13.  n.  26.  ~  S.  Lig.  n.  430.  ut  probabilius,  etc. 
Negant  autem  non  pauci,  quorum  sententia,  ut  ait  S.  Ligor. 
ibid.,  utpote  tutior  sequenda  est. 

Resp.  ad  3"""  Afflrm.  probabilius,  cum  sententia  communi. 
Ratio  est,  quia  totus  effectus  Sacramenti  in  his  verbis  exprimi- 
tur,  quin  addatur  a  peccatis  tuis.  —  Praeterea  videtur  consta- 
re  etiam  ex  Catechismo  Conc.  Trid.,  part.  2.  n.  19.,  ubi  dicitur 
tantum  :  Est  autem  forma :  Ego  te  absolyo.  Et  nihil  ahud  ibi 
additur.  —  Roncaglia,  Lugo,  etc.  —  Negant  tamen  nonnulH 
cum  Lacroix,  non  improbabihter,  et  huic  sententiae  in  praxi 
standum  est. 

QuAER.  2"  Anvalidasit  forma  deprecatoria :  v.  gr.,  absol- 
vat  te  Deus  ? 

Resp.  Neg.,  saltera  probabilius  cura  5.  Lig.  n.  430.  —  La- 
croix,  n.  639.,  et  aliis  communissime.  —  Ratio  est,  quia  Sacra- 
mentum  Poenitentiae  institutum  est  per  modnm  iudicii ;  proin- 
devoluitChristus,  utSacerdos  iudex  ferret  sententiam,  ethanc 
exprimeret:  ergo  peccata  remitti  debent  ab  ipso  Sacerdote  tan- 
quam  Christi  ministro ;  ergo  non  sufficit,  quod  ^.um  deprece- 
tur,  ut  ea  remittat.  Ergo,  etc.  Insuper  ex  Conc.  Florent.  sola 
forma  indicativa,  ut  vera  forma  Sacramenti  Poenitentiae,  prae- 
scribitur. 


DE  POEMTEMIA  S15 

4i8.  —  Qlaer.  3*  An  neressaria  sil  eleratio  manujf  e(  for- 

matio  siffni  cruns  in  ahsolutione  imprrttenda  ? 

//'.v/>.  r  Ccrliini  csl  iion  n'(|uiri  nd  validifatrm  Sarramrnli, 
(|iiia  nec  ad  maleriani  pcrlinel,  ncc  ad  forniam.  (^onslal  cx  ionr. 
riornit.  cl  Trid.,  nccnon  ex  unanimi  ,ronsensu  Theologorum, 
saitein  posl  Conril.  Trident. 

Resy.  2*  .\ec  requirilur  sul)  morlali  ad  limtatem  iuxla  rom- 
muncm  scnlcnliam,  ronlra  pauros;  (|uia  csl  lanlum  (lc  Uuhric^i, 
(juac  gravis  non  vidclur.  Imo  plurcs  pravcs  aurlorcs  asscrunl. 
Iioc  omitli  posse  sinc  pcccalo ;  sic  Busemfiaum  relaius  ct  impli- 
cile  approbalus  a  S.  Lig.  n.  i*25.,  et  alii  viulti.  Siiliem  omiUi 
polcsl  sinc  pcccalo  clcvalio  manus,  dum  rccilanlur  preces  quac 
absolulionem  lomKilcm  pracccdunl. 

OiAHK.  l  An  Swndo.s  jiossit  valide  plures  nt)soirrre  unica 
fnrma,  dimido:  Eco  vos  absolvo  a  peccatis  vestris? 

/tesp.  Affirm.,  quia  omnia  requisila  ad  validilalem  rcpcriun- 
lur.  Kt  licile  (pio(|ue  id  licri  polcst  in  casu  ncccssilalis,  v.  pr., 
in  iiauira^Mo,  anlc  praclium,  vd  in  ipso  praelio,  elc. ;  esselquc 
lalis  ahsolutio  mulli()lc\,  non  (juidcm  formniitrr,  sed  nrtualiter 
ciaetiuivfilenter,  ct  esscnt  lol  Sacramcnta,  quol  homines  forenl, 
qui  ali(|iiam  confcssioncm  cl  contrilioncm  poncrcnl.  —  Lacroix, 
n.  64.J.,  etc,  et  alii  omnes. 

42!).  -  Qlakk.  ;j'  (Junenam  prar.srntia  poenitentis  reputatur 
inoratis  in  ordinr  ad  alisolutionein  ? 

Resp.  Talis  csse  debct  ut  vcrha,  Ahsotco  te,  iuxta  luoralem 
hominum  acstimationem  censcantur  cadcre  in  pocnitentcm  ;  rc- 
pulnliir  aiilcm  |)racscntia  moralis  suflicicns  illa,  intra  (juam  ho- 
miues  coiiiiiiuni  vocc,  (piamvis  altiori.  lotpii  possuut  ct  solcDt. 
Multi  cam  cxtcndunt  ad  20  passiis,  prnescrtim  si  |>ocnitens  non 
sit  c\lra  aspcctum  (!oufessarii.  In  necessitatc  ahsolvi  potcsl  cl 
dehct  pocnitcns,  (juoties  aliquo  scnsu  pcrcipilur.  —  Ita  fowi- 
munitrr  cum  N.  /jV/.  /*.  i2*J. 

Ilinc  r  ah.solvcndus  csl  illc,  qui  videtur  c  tccto  rucrc,  in 
lliimcn  cadcre,  in  marc  suhmcr^i,  saltem  si  non  procul  a  Con- 
lcssario  dislct.  2*  Si  Confcsisarius  oh  pcrirulum  infcrlionis,  aul 
oh  aliam  caiisam,  non  po<sii  cuhiculum  inlirmi  ingredi,  illum  c 
ianiia  ahsolvcrc  dchet.  :i  Si  pocnilrns  rcrcdcrct  a  Confcssario 
noii  ailliur  ahsolutus,  sc  ahsoliiiiim  cvi.stimans,  ah.solvcndus 
cssct,  si  parum  distans  aspircrclur.  nut  ccrto  sciretur  adessc 
intra  virinam  turham;  rcvorandus  tamen  forct,  si  commodc 
posset  licri. 


316  TRACTATUS 

430.  —  QuAER.  6"  An  per  verba:  Te  absolyo  a  peccatis 
Tuis,  possit  Confessarius  valide  absolvere  poenitentem  tam  a 
rensiiris  quam  a  peccatis  ? 

Resj).  Affirm.,  quia  haec  verba,  absolvo  te  a  peccatis  tais,  in- 
Yolvunt  absolutionem  a  quocumquevinculo  orto  expeccatis;  et 
nihil  obstat,  quominus  Confessarius  dirigere  possit  intentionem 
ad  absolutionem  tum  peccatorum,  tum  censurarum.  —  Itacom- 
muniter.  —  S.  Lig.  n.  430.  —  Lacroix,  n.  1567.,  etc. 

QuAER  7"  An  valida  sit  absolutio,  si  Confessarius  absolvat 
prius  a  peccatis,  quam  a  censuris^i 

Resp.  Afflrm.,  quia  censura  non  obstat  validitati  Sacramenti^ 
sed  tantum  licitae  susceptioni,  veladministrationi.  Peccaretau- 
lem  graviter,  qui  prius  absolveret  a  peccatis,  quam  a  censuris, 
quia  contra  gravem  Ecclesiae  prohibitionem  ageret.  Excipe,  si 
iion  agatur  de  excommunicationibus,  sed  tantum  de  suspensio- 
nibus  et  interdictis ;  quia  istae  censurae  non  privant  per  se  re- 
ceptione  Sacramenti  Poenitentiae.  —  S.  Lig.  n.  430.  —  la- 
croix,  et  alii  communiter. 

QuAER.  8°  Utrum  stota  requiratur  ad  Sacramentum  Poeni- 
lentiae  ? 

Resp.  Etsi  Ritualis  Rubrica  videatur  esse  directiva  et  non 
praeceptiva,  sacra  tamen  Congregatio  Rituum  praecipit  usum 
stolae  ad  audiendas  confessiones  in  Ecclesia.  (11  Sept.  1847, 
in  Patav.) 

APPENDIX 

DE   FORMA   CONDITIONATA. 

431.  —  Dico  I.  Certum  est,  validam  esse  in  omni  casu  abso- 
lutionem  sub  conditione  de  praesenti,  vel  praeterito,  imperti- 
tam ;  modo  adsint  alia  requisita  ad  Sacramenti  validitatem :  con- 
ditio  enim  nullomodo  mutat  sensum  formae  sacramentahs,  quam 
nullatenus  afficit;  sed  afficit  tantum  voluntatem  Confessarii,  qui 
non  intendit  absolvere,  nisi  impleatur  apposita  conditio:  hacau- 
lem  impleta,  forma  evadit  absoluta ;  et  proinde  nihil  reperitur, 
quod  eius  validitati  officere  possit.  —  Ita  S.  Lig.  n.  431.,  ubi 
dicit  omnes  de  hoc  convenire.  —  Concina,  diss.  3.  c.  1.,  ubi 
etiam  dicit  convenire  pene  omnes.  —  Billuart,  diss.  6.  art.  10. 
§.  7.,  ubi  asserit  esse  sententiam  communissimam.  —  Cotlet,  de 


DE  POEMTKMIV  iJlT 

intf(fr.  conf.  ^.  .**.  —  Antoine,  c.  2.,  elc.  —  Inlcr  paucos  adver- 
sarios  e.sladiujmeranjlus  Pontas,  verbo  Absotution.f  cas.  5.,  scd 
merito  carpilur  a  CoUet  adnolalore,  ibid.  ia). 


NoT*.  A.lvcr<arii  jrncraliin  <li%tiiijuunt  iiitrr  < onditiitrirni  fnrli,  f.  gr.,  Ji  ri'- 
rii,  ft  roaJilionrt  lurij,  ile  quil>ii«  (i^mfrttariui  iuilirarr  ilrl>rl ,  t.  gr. ,  ji  $it 
dit]m$Hut.  IVrmiKanl  ronJilinnfm  in  priori  ratu,  qaia  iaJirio  CoofftMrii  non 
.Miliiiriiintur ;   in  pottfriori  autfiii  prorius  rriiciant.   Hinr 


\\\'l.  —  Obiicinnt  T  Korma  Sacramenli  Poenilenliac  dcbct 
cssc  iudicialis;  aUjui  si  forma  sit  condilionata,  non  csl  iudicia- 
lis,  nam  iudicium  dc  nalura  sua  cst  absolulum,  adoo  ut  nulla 
ccnsealur  senlenlia  iudicis  civilis,  qui  forlc  dicat :  lloc  tihi  ad- 
iudico,  si  tuum  sit.   Krjro,  elc. 

Hesp.  r  .»r/.  min.  Minime  cnim  destruitur  forma  iudicii  pcr 
a[)p()siiam  condilioncm,  ctiamsi  condilio  cadat  in  disposiiioncs 
poenitentis.  Kt  sane  Saccrdos  iudicat  1*  de  pcccatis  exposilis; 
2' de  poenilenlia  impouenda  ;  :r  de  disposilionihus  probahili- 
hus  poenilcnlis ;  i  {W.  opportunitale  impertiiMuli  ahsolutionem, 
^  liret  condilionatain,  ol)  niaximum  poenilenlis  lionum.  Krgo  noii 
deest  matcria  iudicii. 

He.sp.  i*  Non  dalur  ri^iorosa  comparatio  inler  iudicium  civilc 
ct  iudicium  sacramentalf  ;  imo  in  plrriscpie  dilVerunt.  ul  patcl 
c\  dictis  supr.i,  n.  ilti.  lllud  aulem  |)t)lissiinum  allende,  «juod 
senlcntia  iudicis  civilis  elVectum  suum  semper  sorlilur,  et  e\e- 
cutioni  mHiulalur ;  (juando  in  foro  Poenitentiac  sivc  scnlentia 
ahsolule  fer.itur,  sive  condiiionate,  lamen  elTeclus  sempcr  ah 
ocrultis  condilionihus  soli  Dco  notis  dependet.  Ouocirca  scn- 
lentia  (!onlcssani  c\  natura  sua  esl  condilionata,  etiamsi  modo 
ma\ime  ahsoluto  lcratur,  cum  enectus  produccudus  ipsi  planc 
s\[  incognilus. 


(0  .Vuctor  allegal  iiic  Aiictore!»,  (|ui.  tote  S.  AlphODM),  conimii- 
luWv  hal)tMiliir  uli  ri^idiori"» .  <|uo  >riliret  Mil»iudiccl.  cerl;im  adco 
ac  ))('r^piru.)iu  c.s>e  cain  (loclriiiam.  ut  ali  ipsa  i\v  rigidiore>  iiuideni 
(ii>cc(lcmluin  |iuta\crint.  Iloc  tamcn  argumenti  f^viwis  fnlla\  .huIh 
iiide  e.xt.  (iomplurilius  cnim  e\cmplis  o^lcndi  povrl,  rigidisslmow 
<^uos(|ne,  (pii  pntantur.  >criplores  non  rnro  In  ea<  laxilatf'»  decU- 
iia^se.  tpias  iicmo  inlcr  hcirmni^^^imos  admi>it  un(|unm. 


318  TRACTATUS 

433^  _  obiiciunt  2°  Iii  controversiis  de  Yalore  Sacramento- 
rum  pars  tiUior  semper  sequenda  est. 

Resp.  V  Neg.  suppositum,  scilicet  quaestionem  hanc  contro- 
yersiae  subiectam  esse,  cum  sententia  adversariorum  nulla  pol- 
leat  probabilitate,  ut  satis  patet  ex  dictis. 

Resp.  V  Falsum  est  tutiorem  partem  semperesse  sequendam 
in  favorem  Sacramenti ;  nam  cum  Sacramenta  sint  propter  ho- 
mines,  dantur  casus  in  quibus  exponendum  est  Sacraraentum 
periculo  nullitatis  ad  subveniendum  hominibus  in  necessitate 
spirituali  constitutis. 

Duplex  autem  hypothesis  fingi  potest,  quando  simul  concur- 
rant  necessitas  et  dispositio  dubia  poenitentis.  Prima  est  abso- 
lutionis  simpiiciter  denegandae ;  secunda  absolutionis  modo  quo- 
cumque  concedendae.  En  tibi  adstat  raoribundus  dubie  disposi- 
tus.  Eia!  edissere,  quid  ages?  Sinesne,  hunc  poenitentem  abs- 
que  absolutione  e  vivis  excedere?  Numquid  sic  notam  crudeU- 
tatis  effugies?  Si  enim  forte  satis  dispositus  fuerit,  hcet  dubites, 
nonne  damnas  salvandum?  Si  vero  absolvas  hunc  poenitentem, 
quomodo,  quaeso,  absolves?  Mehercule!  forma  absoluta,  ais. 
Optirae;  sed  dic,  amabo,  numquid  firmius  feres  iudicium  de  di-  , 
spositionibus  poenitentis?  Numquid  iudicabis  certo  dispositum, 
quem  cognoscis  dubie  dispositum'i  Age  nunc  igitur,  excludas 
quantum.  volueris  conditionera  et  oralem  et  etiam  mentatem; 
eritne  ideo  certior  sententia  tua  sacramentahs?  Velis  igitur,  no- 
lis,  si  tunc  absolvas,  necessario  conditionate  absotves,  et  non 
aliter.  Imo  sententia  sacramentalis  in  Poenitentia  est,  ferse,  et 
ex  natura  sua  necessario  conditionata,  cum  supponat  in  poeni- 
tente  conditiones  requisitas,  quae  deesse  possunt. 

434.  —  Bico  11.  Certum  pariter  est,  absolutionem  conditio- 
natam  esse  quandoque  Hcitam ;  si  enim  valida  sit,  etiam  licita 
esse  debet,  urgente  necessitate.  —  Ita  communissime  Theologi, 
cum  S.  Lig.  ibid.  —  Lacroix,  l.  6.  p.  1.  n.  78.  —  Elbel.  — 
Sporer.  —  Salmant.,  etc. 

Reiicienda  autem  est,  ut  plane  laxa,  doctrina  nonnuUorum, 
qui  tenent  dari  posse  absolutionem  conditionatam  levi  quahbet 
ex  causa,  et  fere  in  omni  dubio  de  dispositione  sufficienti  poeni- 
tentis,  etiam  mortabbus  peccatis  gravati,  ct  nulla  urgente  ne- 
cessilate.  Nemo  quippe  non  videt,  quot  sacriiegia  induceret  hu- 
iusmodi  praxis.  Confessarius  siquidem  iam  non  esset  prudens 
dispensator  Sacramentorum,  sed  proiiceret  margaritas  antepor- 


DK  POEMTEMIA  3|9 

€os;  cl  lanla  facililalc  absolvendi  cfliccrcl,  ut  poenilcnles  in 
pcccatis  labcsccrcnt.  —  S.  Lig.  n.  432.,  elc. 

Vcrum  uon  niapis  admilleuda  csl  doctrina  corum,  (]ui  cum 
Collel,  el  alits  (juihusduin,  lenent  non  essc  impertiendam  abso- 
lulionem  .sub  coudiliouc  uisi  in  cMrcnia  necessilalc  scu  in  c\- 
trcmo  vilac  pcnculo ;  buiusmodi  enim  doclriua  summc  no\ia 
est  |>ocnitcntibus,  qui  diflicile  ad  (^onfcssarium  rcverti  possunt, 
ct  dimissi  absquc  absolulionc  periculum  actcrnac  damnatioDis 
incurrunt. 

Iii  (jiiauam  pt'^o  noccssilalc  impertiri  possil  nut  dc^beal  abso- 
lutio  subcoudiliouc,  iuxla  doctrmam  ct  pra\im  comiinmoni  vu- 
tucndac  vidcntur  scqucnlcs 

Uequlae: 

43.').  —  I*  Hrffula.  Absolutio  dari  potest  et  debet  sub  con- 
ditione,  quoties  absolulc  concessa  expoDcrcl  Sacramentum  pe- 
riculo  nullitalis,  et  absolulc  negata  exponcrct  poenilenlcm  pc- 
riculo  f^ravis  damni  sjiiritualis. 

II*  lieijula.  Illiamsi  ciusmodi  neccssilas  non  urj;eal,  dari  ta- 
men  absolulio  polesi  sub  condilioue,  (piolies  absolute  coucessa 
cxponeret  Sacramenlum  periculo  nullilatis,  ct  absolule  negata 
privaret  poenitenlem  ali({uo  bono  spirituali  fwtabtli,  Ijcet  noo 
iiecessario. 

Iliuc  servatis  debitis  conditionibus,  urfienle  Decet^i^»»"    v-j 
stante  ^ravi  et  proportiouata  causa,  licet  absolvere  « 
in  se(|ueutibus  casibus:  1'  iii  dubio,  an  poeuilens  sit  vivus,  tcI 
morluus;  '2'  in  dubio  malenac  suniiienlis,  v.gr.,  urgente  prae- 
ccplo  confcssionis  anuuae,  etc. ;  3*  in  duhio  iuris! 
parlc  Coulc>>arii ;  4'  in  dubio  utrum  poeuileus  rile  hu  .     ....  ,;Ui- 
tus;  5°  io  dubio  usus  rationis  in  pueris,  amentibus.  ctc. ;  6'  in 
dubio  ulrum  poenitens  sit  moraliler  praeseos;  'i*  in  dubio  an 
moribuiidus  sensibus  destiiulus  Sacramenti  capa\  sit  a);  8'  in 
dubio  de  disposiliono  j>ocniteutis,  urgeule  im\  lantum  fxtri' 
sed  eliam  simpliciler  ijravi  uecesMiate  spinluali.        S.  l.,  . 
n.  43*2.        Vide  rojius  infra  resolcrndos,  n.  439. 


,a  Aii  <lu|)lo\  iliibiuin  bio  rasus  refermr.  scillcel  !•  au  qul  ro- 
peritur  .scusibus  dosiiiuius,  rlirisiiauus  >ii,  nec  ne ;  2*  nn  ca|Kix  sii 
absolutiouis  rntioue  dispositiunis. 


320  TRACTATIS 

Obiediones  adversarionm : 

436.  —  Obiect.  V  Praxis  illa  absolvendi  conditionate,  prae- 
sertim  dubie  dispositos,  est  periculorum  plena,  fomentum  ini- 
quilatum,  etc... 

Resp.  Dist.  Praxisilla  est  periculorura  plena...,  etc...  si  ad- 
hibeatur  promiscue,  sine  discretione,  extra  casum  necessitatis, 
yel  gravis  utilitatis :  concedo ;  si  yero  traditae  regulae  serven- 
tur,  nego. 

Obiect.  2^  Poenitens  dubie  absolutus  perget  ad  Eucharistiam 
suscipiendam,  et  sacrilege  communicabit ;  hoc  autem  permitti 
nequit.  Ergo... 

Besp.  V  Non  erit  sacrilega  Communio,  sicut  non  est  sacrilega 
confessio;  supponitur  enim  poenitentem  in  bona  fide  versari.  Ad 
summum  Communio  erit  uulla,  seu  nullos  fructus  producet. 

Resp.  2°  Non  erit  inutilis  Communio  illa ;  varios  enim  virtu- 
lum  actus  et  conatus,  saltem  nonnullos,  ad  Deum  diligenduni, 
et  malum  fugiendum  in  communicanle  facile  excitabit.  Imo 
iuxta  communem  senlentiam  si  communicans  sit  in  slatu  pec- 
cati  mortalis,  per  Communionem  cum  attritione  factam  statui 
gratiae  restituetur.  Nec  difiQcilis  erit  ipsi  attritio  ;  accessus 
enim  ad  sacram  Mensam,  et  Corporis  Christi  receptio,  facilli- 
me  in  communicantibus  bona  fide  pios  motus  doloris  et  amoris 
ciere  solent. 

437.  _  Obiect.  3*  Poenitens  dubie  absolutus  non  amplius 
confitebitur  peccatum  suum,  et  si  non  fuerit  vere  dispositus,  in 
peccato  morietur. 

Besp.  Peccatum  illud  dubie  absolutum  remitli  poterit  1°  per 
Eucharistiae  susceptionem,  ut  modum  dictum  est;  2"  in  proxi- 
ma  confessione  cum  aliis,  indirecte,  etiamsi  poenitens  peccatum 
suum  clavibus  nunquam  iterum  subiiciat.  Nec  dicas  quod  forte 
ille  non  amplius  ad  Sacramentum  Poenitenliae  accedet ;  casus 
enim  iste  rarus  erit,  ^et  tanquam  quid  fer  accidens  habendus. 
Multo  autem  maiori  periculo  salutis  fuisset  expositus  poenitens, 
si  dimissus  fuisset  absque  absolutione  in  casu  gravis  illius  ne- 
cessitatis,  quam  semper  ad  talem  absolutionem  impertiendam 
requirimus. 

Obiect.  t  Non  licet  uti  opinione  prohabili  in  administratione 
Sacramentorum,  ut  constat  ex  prop.  1'  ab  Innoc.  A7  damnata. 
Ergo  non  licet  dare  absolutionem  dubie  valilurara. 


DE  POE?(ITF>TIA  .'Jil 

Hesp.  f)ist.  nbi  pcriclilatur  liim  valor  Sacramrnli,  tum  Imnuni 
lioininis,  conc;  sccus  anlem,  ubi  ur;,'Cl  iwccssilas,  aiil  alia  cau- 
sa  ^'ravis.  -  S.  Lifj.  ti.  -IH.  .'>7.,  rl  lih.  1.  n.  1*9.,  rt  a/ii  rom- 
munitfv.  —  In  propo-silionc  (lamnala  non  agilur  nisi  iW  parlibos 
csscniialibus  Sacramcnli,  nempc  dc  valorc  maieriae  ci  formae, 
proiil  a  ministro  (lcpcndcnl.  Ita  rommnnitn  cum  Goritia,  ta- 
brlla  V,  de  Consc.  Ilic  antcm  maliTia  a  pocnilentc  mini>tra- 
lur,  cl  prnimlc  a  minislro  in(lc[)<'n(b'n>  c>l.  Sccus  cnim  plrrum- 
<pic  [Micnitcnlcs  absolvi  non  [losscnl,  cuin  sacpius  uonnisi  pro- 
babililcr  (le  conim  (iisposiiionibus  constcl. 

438.  —  Obiecl.  5*  l*ra\is  absolvendi  condilionale  csl  saltcm 
rosirin;:rcnfla  ad  casus  rarissimos  cxtrrmac  ncccs>iialis,  sciliccl 
ubi  monbundus  csl  iam  scnsibus  dcsiilulns,  vcl  ubi  csl  iamiam 
moriturus;  nam  ipsiusmct  culpa  ct  maxima  cul[)a  cst,  si  dubic 
dis[)f)silus  vidcatur.  —  Ita  Awtor  anonymus  Epistolarum  ad- 
vrrsus  rximium  librum  Card.  GoissET,  cui  lilulus:  Justifiration 
ilf  la  dorlrine  dr  saint  Ijfjori. 

liesp.  In  obicciionc  [)lura  falsa  supposita  invcniuntur.  Ktcnim 
1*  Falsum  cst,  pocniiculcm  dubic  dispositum  essc  ccrlo  iudis- 
positum,  saltcm  per  se ;  esl  cnim  contradiclio  in  ipsis  terminis. 
2'  faUum  csl,  pocnitcntcm  scmpcr  cssc  in  cul[)a  (juod  non  vi- 
dcalur  ccrto  dis[)Osilus:  nam  [)Olesl  cssc  sulticicnlcr  dis[)ositus, 
(juin  boc  (lonfcssarius  ccrto  rcscial ;  sicjuidcm  ([uolics  non  csl 
ccrlo  indispositus,  potcsl  essc  vcrc  dis[)osilus.  3*  Possont  pro- 
pter  salutcm  [)ocnilcntis  adcssc  graves  rationes  ob  (|uas  dari  [k>- 
(ius,  (|uam  omilti  absolutio  drbcat,  ul  supra  dictum  csl.  Aliun- 
dc  ([nan(lo(]iic  Mimma  forct  iiii[)rn(lcnlia  in  ronfcssano,  si  ab- 
solulioncm  (lillcrrcl  ad  cxlrcmam  ncccssitalcm,  in  (}ua  vix  aut 
forlc  ne  vi\  (juiilcm  poonitcns  cnl  r^ipax  Sacramcnti.  -  Yide 
fjousset,  Lrttres  d  M.  le  iure  •  *  *,  Epist.  8. 

Resolves : 

i:il>.  r  Absolvcndus  cst  >u6  conditione  pocnilcns  in  rnor- 
iali  consliiutus,  ([uoiics  pruJcntcr  dubitatur  dc  im|H'rtila,  aul 
rilc  data  abs^tlulionc  :  ncc  [^otrsl  dc  boc  facdc  ccrtitudo  habcri. 
—  Ita  romniHnitrr  Throlnyt. 

i'  Absolvcndi  sunl  m/A  rondilionr  monbundi  omnes,  dc  quo- 
rum  indis[)ositionc  vcl  inca[)acilatc  cerlo  non  conslat,  ul  infra 
fusius  dicctur  ubi  dc  intcpritatc  confcssionis  ct  dc  minislro.  — 
Ita  ctiam  fcrc  omnrs. 

Ciinn   Tom.  II.  %\ 


322  TRACTATUS 

3"  Item  poenitentes  dubie  dispositi,  qui  yersantur  in  gravt 
mortis  periculo,  y.  gr.,  mulier  in  partu  diiScili,  nauta  aut  alius 
quivis  longam  navigationem  suscepturus....,  miles  ante  prae- 
lium....,  infirmus  ante  operationem  chirurgicam  valde  laborio- 
sam....,  eia  fortiori  reus  capite  plectendus,  etc.  —  Ita  com- 
muniter  cum  S,  Lig.  n.  432. 

4°  Absolvi  possunt  sub  conditione  semifatui  in  dubio  de  usu 
ralionis,  aut  sufBcientis  disposilionis,  praemissa  seria  diligentia 
ad  eos,  quantum  fieri  potest,  disponendos,  in  sequentibus  prae- 
cipue  casibus  1'  si  versentur  in  periculo  mortis;  2"  si  urgeat 
praeceptum  annuae  confessionis ;  3'  si  confessi  sintaliquod  pec- 
catum  mortale.  Ratio  est,  quia  exponuntur  periculo  proximae 
damnationis,  si  mors  urgeat,  vel  periculo  remanendi  diu  in  pec- 
cato  mortali.  Aliunde  non  est  via  et  spes,  quod  dilata  absolu- 
tione  brevi  dispositi  redeant,  et  securius  absolvantur,  sicut  de 
aliis  communiter  sperari  potest.  Imo  absolvi  poterunt  conditio- 
nate  pluries  in  anno,  etiamsi  afferant  tantum  levia,  ne  tamdiu 
gratia  sacramentafi  priventur,  aut  remaneant  in  peccato  morta- 
li,  si  forte  in  illo  versentur.  —  Ita  5.  Lig.  n.  432.  —  Lacroix, 
n,  1797.,  et  alii  multi  contra  alios. 

5"  Probabiliter  etiam  absolvi  possunt  sub  conditione  sponsi 
dubie  dispositi  proxime  matrimonium  contracturi :  quia  secus 
illud  Sacramentum  sunt  certo  profanaturi,  et  animo  deiecti  ob 
denegatam  absolutionem,  ad  confitendum  non  redibunt,  et  ia 
peccatis  contabescent. 

6^  Absolvi  etiam  conditionate  probabiliter  possunt  aliquando 
poenitentes  pii,  in  dubio  an  materiam  sulBcientem  clavibus 
subiiciant.  Verum  multo  magis  praestat,  ut  materiam  certam 
ex  vita  anteacta  praebeant,  iuxta  sup.  dicta,  n.  424.  —  S.  Lig. 
n.  442. 


;ji:« 


TAllS  SECUNDA 

BE  SUBIECTO   S\CU\MKNTI    POENITENTIAE , 

SEr   DF    ACTIBCS   POEMTEMIS. 

TrM  namerantur ,   snluel    1°  «oDlritio;   2"  confrs^io ;  !^*  %«tiif«rti< 


CAPUT   I. 

DE    CONTRITIONE. 

4iU.  —  Conlrilio  esl  animi  dolor  ct  detislatio  ^a,  de  penato 
commisso,  rum  proposito  non  peccandi  de  cnetero.  Sic  Trid. 
sess.  14.  c.  S.  —  Deleslalio  peccali,  in  (jua  praecipue  consislit 
conlnlio,  praclerilum  respicil;  proposilum  vero  circa  fulurum 
versatur.  Ilarc  (loliiiilio  pra^^scindit  a  nova  lo^c,  in  <|ua  ron- 
Irilio  cfliraciam  nullam  hahcre  polest,  sine  voto  conlcssiunis. 
I(Jem  Trid.  paulo  infra  addil :  cum  roto  pracstandi  reliqua.... 
quae  ad  rite  suscipiendum  hoc  Sacramentum  (  Poenilenliae) 
requirunlur.  Ilinc  congruil  delinilio  S.  Thom.,  Supptem.  qu.  1. 
art.  1.:  "  Dolor  pro  peccalis  assumplus  cum  proposilo  conli- 
tf  lcudi  el  salislacicndi.  » 

llint-  «iirriiiiuin    t*  ile  rontrilinae  «Irirle  dirU  ;   2"  Jr  propo«ilo 


(o)  Dispulant  lU)  .  iii  \iderc  est  penes  S.  .\lphonsum    l.ib.  6. 
n.  435.\  con.Mstatm»  coiitrilio  in  dolore,  an  iii  delestationf.  cl  ({ulii 

ordo  iiitcr  h;uM*  «hiM  inttTffd.il.  .\t  parnm  id  r«'fcrt ;  nec  \errndiim 
est,  ul  allcriilruni  drsil.  Muluo  fnini  se  .Mippoiiunt,  et  nllori  allenim 
necessario  adiuii^^itur.  yuippe,  ul  ail  S.  Alphoiisus,  (|ui  .suurn  delo- 
slatur  peccatum,  vellel  iienipe  se  iion  pecca.v«je,  hlc  nece.«*sario  do 
ip<o  dolel :  et  rursiini  (pii  de  piMralo  dolet.  illud  iiecevsario  «irtesla- 
lur.  (iaotemm  l.ilius  p;iU'ie  \i(h'tur  dete.stati»»,  (|uamdolor.  Ilic  eniin 
prophe  ad  peccata  w  se  patrata,  illa  \ero  ad  propria  c(  alicna,  ct 
lum  ad  praetcrita,  tum  ad  fulura  referri  potcsl. 


324  TRACTATUS  , 

ARTICULUS  1. 

DE  CONTRITIONE   PROPRIE   DICTA. 

441.  —  Contritio  duplex  distioguitur: 

1°  Perfecta,  quae  est  deteslatio  peccati  orta  ex  motivo  spe- 
ciali  caritatis  perfectae,  seu  bonitatis  Dei  propter  se  summe 
dilecti  [a). 


[a)  Oplnati  sunt  nonnuHi  (Yid.  S.  Alphons.  Lib.  6.  n.  436.,  et  Sca- 
vini,  Tr.  1.  Disp.  1.  Cap.  2.  art.  l.^.l.q.  1.)  ad  perfeclam  contri- 
tionem  probabilius  non  sufficere,  ut  eliciatur  ex  motivo  alicuiustan- 
tum  attributi  divini,  sed  requiri,  ut  procedat  ex  molivo  offensae  di- 
vinae  bonitatis,  quatenus  haec  bonitas  omnes  Dei  perfectiones  com- 
plectitur.  Quam  quidem  opinionem  tribuunt  Gard.  De  Lugo,  Suare- 
zio,  Vasquezio,  etc. 

Verum  auctoritas,  e  qua  tolum  huius  opinionis  robur  exislit,  pe- 
nilus  deficil.  Allegati  enim  DD.  non  dispuiant,  num  contritionis 
motivum  ex  aggregato  divinarum  perfectionum  peli  potius  debeat, 
quam  ex  peculiari  aliqua  Dei  perfectione,  sed  utrum  ad  perfectam 
conlrillonem  sufficiat  motivum  alterius  virtutis  praeter  caritatem, 
V.  gr  ,  si  dolor  sit  (ut  ait  Suarez  De  Poenit  Disp.  2.  Sect.  3.  n.  4.  et 
Disp.  4.  Sect.  2.  n.  13.)  ex  moiivo  obedientiae,  vel  religionis,  vel 
poenitentiae,  vel  gratitudinis,  etc. ;  quia  nempe  ut  ait  Lugo  [De  Poe- 
nit.  Disp.^.  n.  3.)  peccatum  est  contra  eius  praeceptum,  cui  obedire 
teneraur,  vel  contra  eius  cultum,  etc.  Quarum  virtutum  motivum 
formale,  uti  patet,  a  motivo  caritatis  diversum  est. 

Caeterum  cum  formale  obiectum  caritalis  sit  summa  Dei  excel- 
lentia  atque  infinita  perfectio,  propter  quam  super  omnia  diligendus 
estamore  appretiativo ;  haec  aulem  infinita  perfectio  acsummi  boni 
excellentia  in  singulis  eluceat  attribulis ;  merito  proinde  Ripalda 
[De  Yirt.  Theol.  Disp.  35.  Sect.  1 .)  cum  communi  Theologorum,  quos 
[ibid.  n.  4.)  allegat,  thesim  statuit:  Obieclum  formale  caritatis  est 
bonitas  divina  prout  naturae  Dei,  et  attributis  communis,  et  propria. 
Quod  brevius  expressit  S.  Thomas  (De  Yirt.  q.  2.  art.  4.  ad  5.)  di- 
cens,  eiusmodi  obiectum  esse  bonum  divinum. 

Praetereundum  vero  hic  non  est,  obiecta  aliarum,  quas  diximus, 
virtulum,  obedienliae  scilicet,  gratitudinis,  religionis,  etc,  sin  minus 
perfectae  contriiionis,  imperfectae  certo  motivum  esse  aptissimum ; 
imo  facili  negotio  poenilentes  hac  via  pertrahi  ad  motivum  perfectae 


DE  POEMTEMIA  325 

2'  Impnferla  stu  atlrilio,  quac  csl  delcslalio  pcccali  orla  c\ 
alio  molivo,  v.  gr.,  c\  considcraiionc  turpiludiuis  |>cccali,  vel 
cx  mclu  inrcrni,  aul  c\  amore  bealitudinis  acternac.  —  Trid. 
sess.  \i.  c.  i. 

Tria  hir  eipnnriiiU  lant :    I     orrrttiUt ;  2*  tloU*  ;  3*  rfErarii  ronlritioni*. 

§.  1.  De  necessitate  contritionis. 

Slalucnila : 

\\i.  —  I.  Contrilio  snllcni  \irluali.<«,  scu  pocnilmtia,  sivc 
pcrfcrla  ciim  volo  Sacrnnicnli,  sive  impcrfccta  cum  ipso  Sacra- 
mcnto,  osl  oinnino  pcrcatori  nrrrssaria  nccessilatc  mcdii  ad  iu- 
stilicaiioncni  cl  salulcm  ions('()ncndam. 

r  Conslat  c\  Scriptura  sarra.  .Malih.  :\.  2.  :  l*oenitenttam 
a(jitr,  apjiropinquavit  enim  rrgnum  coelorum.  Luc.  13.  3. : 
Misi  pocnitrnliam  haburritis,  omncs  simititer  peribitis.  —  Et 
ibid.  '.'}. :  Si  pnrnitmtiam  non  r^jrritis^  omnes  similitrr  peribitis 
—  Eccli.  2.  22.:  Si  pornitrnliam  non  eyerimu.^^,  imidemus  in 
manus  Domini  et  non  in  manus  hominum.  —  Apoc.  2.  5. :  .4^^ 
poenitentiam  et  prima  opera  far ;  sin  autem  tenio  tibi,  et  mo- 
cebo  candrlabrum  luum  de  toco  suo,  nisi  pomitentiam  eyriris. 
-  Acl.  Aposl.  :\.  I'J.  :  Poenitemini  iyilur  el  cDnrerlimini,  ut 
deleantur  peccata  vrstra. 

2*  Constiit  e\  rarii.v  Conciliis,  praescrtim  e\  roiic.  Trident., 
sess.  M.  c.  i.:  Fuit  autem  quovis  tempore  ad  impetrandam  re- 
niam  peccatnrum  hir  contrilioni\  molus  neressanus.  Kl  sess.  6. 
c.  r».,  ul)i  odium  cl  drlrslatio  de  pecrato  inlcr  praccipuas  dispo- 
silioncs  ad  iiisiilicalioncm  rcccnstMitur. 

4i3.  —  II.  Contrilio  ii^cM.varia  v^i  necessitate  praerepii,  sup- 
posito  pcccalo  morlali,  sallcm  alitpiando  in  vita.  Ktcnim  prac- 
ceplum  collij;itur  cx  vcrbis  sacrac  Scriplurnc  supra  rclalis,  c\ 


carUafs  possc.  Si  cnim  >imul  (Mun  inolixo  (»l»ctlicnliao,  vcl  rcligio- 
nis,  iusliliac,  clc.  ndd:itur  C(»nsidrr.illn  iiilinitac  c\ccllcntiac  Dci,  cui 
aut  ilhiln  iniurin,  nut  ncf^nta  ul»rdirntia  fuit.  nut  cultus  dfmptus. 
facillimo  ad  porfcclioiKMn  (Mrilalis  di'\cnii'ltir  Kl  h.irr  (juidrm  m\ 
mainim  (*(»ijfcss.iri(»  <\ul,  npdrlrl.  ut  (»pp(»rUiiic  |>(»tM»UiMU('^  .\d  prr- 
feciiorn  provchcndi  facilis  ipsi  rnlio  suppclal. 


326  TRACTATUS 

Terbis  S.  loann.  Bapt.  initio  suae  praedicalionis,  et  praesertim 
vChristi  ipsius  invariis  sancti  Evangelii  locis.  Intelligitur  autem 
cadere  sub  praecepto  ea  contritio,  quae  requiritur  ad  iustifica- 
tionem,  nerape  contritio  perfecta  extra  Sacramentum  et  attritio 
cura  Sacramento.  —  S.  Lig.  n.  337.  —  Billuart,  diss.  4.  art.  3., 
et  alii  omnes. 

III.  Praeceptura  contritionis  obligat,  modo  per  se,  modo  per 
accidens. 

V  OhW^diiper  se,  quando  urget  necessitas  gravis  se  reconci- 
liandi  cum  Deo,  scilicet  in  periculo  etiam  probabili  mortis,  id- 
que  ob  praeceptum  finem  ultimum  consequendi ;  item  quando 
quis  versatur  in  statu  peccati,  ob  proximum  periculum  moriendi 
in  hoc  misero  stalu  (a),  vel  in  graviora  labendi  [h). 

2"  Obligat  j9ef  accidens,  quando  urget  aliud  praeceptum,  quod 
sine  contritione  adimpleri  nequit,  praesertim  in  sequentibus  ca- 
sibus,  scilicet,  quando  urget  praeceptum  confessionis  annuae, 
quando  urget  praeceptum  actus  caritatis,  quando  quis  reus  pec- 
cati  gravis  Sacramentura  suscepturus  aut  ministraturus  est, 
quoties  recipitur  Sacraraentum  Poenitentiae,  etiam  devotionis 
causa.  —  S.  Lig.  ibid. 


(•a)  Haec  non  Ita  generalim  sunt  accipienda,  quasi  homo  ad  hoc 
obligetur  statim  post  peccaium  ;  id  enim,  ut  A.  ipse  mox  docet,  est 
contra  communem  Thh.  sententiam  posl  S.  Thomam,  iisdemque  ra- 
tionibus  excluditur,  quibus  S.  Thomas  [In  4.  Disp.  17.  q.  3.  art.  1. 
q.^  4.)  necessilaiem  confitendi  slaiim  post  peccatum  reiicit.  Excepto 
autem  mortis  articulo  communior,  ut  ail  Palaus  [De  Poenit.  Disp. 
mic.  Punct.  3.  n.  9.)  sententla  sallem  dilationem  eam  admlliit,  quam 
et  Ecclesiae  praeceptum  de  annua  confessione  (Vid.  Laymann  De 
Poenit.  Cap.  2.  n.  6.);  quam  quidem  doctrinam  S.  Alphonsus  [Lib.  6. 
n.  473.)  etiam  S.  Thomae  attribuit. 

[b)  Ista  quoque  obligatio  eliciendi  contritionis  actum  ad  praeca- 
venda  alia  peccata,  est  mera  quorumdam  opinio.  Quocirca  servan- 
dum  illud  est  Card.  De  Lugo  [De  Poenit.  Disp.  15.  n.  55.  56.):  Pro- 
pter  varietatem  sententiarum  non  possumus  imponere  illi  (sc.  poe- 
nitenti )  certam  obligationem. 

Videnda  de  hoc  argumento  ea  sunt,  quae  habet  Suarez  {De  Poenit. 
Disp.  15.  Sect.  6.  n.  7.  8.),  et  Gard.  De  Lugo  [l.  c.  et  Disp.  7. 
n.  240.  242.);  e  quibus  concluflere  est,  vel  nullam  evinci  eliciendae 
ea  de  causa  contritionis  necessitatem ;  vel  eius  omissionem  nonesse 
peccatum  ab  eo  distinctum,  in  quod  quis  ob  medium  illud  omissum 
labalur. 


DE  POKMTEMK  Ml 

(JuaesHa : 

444.  —  QuAKR.  1  An  praereptnm  inntrilinni.^  nhluict  >talim 
post  palratum  mnrtale  percatuin'? 

Resp.  Segatnr  coiilra  pawns  anlicjuiores  (a),  quia  praeceplum 
conlrilioiiis  csi  aniriiuilivuin,  iHMnpe :  Poenileutiam  agite ;  pMrro 
praccepluiii  anirinalivuin  non  olili^^iit  sinf;ulis  inoincnlis :  cr^^o 
praecepluni  conlrilionis  non  slaliin,  posl  palraluni  peccaluni 
urgel.  Secus  enim  muiliplicarenlur  peccata  pro  numero  instan- 
tium  (iilalionis;  quod  sensui  communi  lidelium,  el  praxi  Con- 
fessariorum  advcrsatur.  —  S.  I.kj.  n.  KM.  —  Etbel,  n.  TA.  — 
Ifillnarl,  elc. 

QuAKR.  '1°  Quaenam  dilalio  conlritiouis  peccatum  grace  »u- 
ducaff 

•  Resp.  i\'on  conveniunt  Theologi :  admiltilur  quidem  commu- 
niler  dari  dilalionem  conlrilionis  ;:raveiii  indrpendenler  a  prae- 
ceplo  coiil'i'ssioni>  annuae  ;  (|uanta  auUin  debeal  essc  dilalio 
haec,  ut  gravis  ceusealur,  dclerniinan  cerlo  non  potest :  alii  il- 
lam  producunl  ad  annum ;  alii  ad  sex  menses;  alii  cum  S.  Ligor, 
ad  mensem :  nulla  tainen  ratio  sive  aucioritas  huic  ullimae  seD- 
lenliae  favet  tt\  Oiiin  ipse  S.  Alphoiisus  peccalores  pritesertim 
rudes  ah  hoc  peccato  dilaiae  poenilenliae,  oh  inadverlenliam, 
ut  plurimum,  imo  ferc  scmper  excusari  posse  addil  n.  437.  (e): 


(a)  Imiiierito  tamen  eorum  plerisque  hnpc  upiniu  Iribuitur ;  e  qui- 
hus.  \ .  i»r  ,  Alen>i>,  PnWnlaiius  ac  Thomas  <le  Af-  '  anirraanl 
quidem,  poenilentem  teiieri  %emper  |>er  lol«m  \il.ti  ri  «le  pec- 

caiis  commisiiis;  sed  fxplicaut  itJ,  ul  ad  id  teueatur  nr^fi/jrtf.  itlest 
ne  rursus  sihi  comphuMMt  de  peccat»,  cum  memcr  rril.  ^uam 

senl''ntiam  sic  e\|»onit  ('.aiel.inus  Sum.  \  Conh  i  *■-  /  ..  ■■''  """'n, 
gHoil  percnln  mrmoriae  vccui  runl,  sicul  non  tmftur  ad  ft  •.  .'»i, 

itn  nec  ad  conlerendum.  Ilrumque  enim  esl  praeceplum  a/Jiraiaiitum, 
oblignn.%  Irinporc  V  Inonroit^'  >    '  '    le- 

tur  xemper  ait   nn:.    ,  ,  .  ad  non         ^  /     .    Wa 

.furi/  praecepla  negaliva,  quae  oblignnt  semper  tt  ad  temper. 

(6)  Vid.  Vol.  I.  n.  2IH.  q.  2.  in  Not. 

(f)  De  hac  re  iia  C.anl.  I>e  I '    ^*^  Poenil.  l)i%p.  VS.  n.  :i5.      Dc 

hoc  pecculo  ominiionii  pornih  'ilne  per  loluin  (iiiiiiim  uif  ptr 

9e  ex  praeiepto  rirtulis  poenilentiae,...  tit9  ptr  accidens  ad  ri/ai- 
dum  peiiculum  novi  peccali,  non  oporlet  Jnlfrro^ffrtf  poenitenlm^ 


328  TRACTATUS 

445.  —  QuAER.  3°  An  ille  qui  in  articulo  mortis  suscipit  Sa- 
cramentum  Poenitenfiae  cum  attritione,  teneatur  insuper  elicere 
actum  contritionis  perfectael 

Resp.  r  NoD  videtur  teneri  ad  aclum  contritionis  explicitunv 
cum  moraliter  certus  sit  se  fuisse  iustificatum  per  solam  attri- 
tionem  cum  Sacramento.  —  Ita  Lugo,  et  alii  communiter  con- 
tra  nonnultos. 

Resp.  2"  Tenetur  autem  iuxta  quosdam,  qui  dicunt  praecep- 
tum  caritatis  perfectae  urgere  imprimis  in  articulo  mortis.  Quid-^ 
quid  sit,  expedit,  ut  moribundi  excitentur,  quantum  fieri  potest^ 
tum  ad  actum  caritatis,  tum  ad  actum  contritionis  perfectae.  — 
S.  Lig.  n.  437. 


nec  etiam  eum  admonere  in  particulari....  Et  probari  potest  exemplo 
praecepti  diligenfH  Dn,  de  quo  etiam  non  interroganiur  poenitenies^ 
in  partfculari,  an  dilexerint  Deum  super  omnia,  nec  admonenlur  de 
illa  obUgntione  illim  praecepti  aliquando  implendi;  tum  quia  ex  ipso 
discursu  confewonis  saiis  apparet,  quomodo  se  haheat  pnenitens  erga 
Deum;  tum  quia  propter  varietatem  sententiarum  non  possumus  im~ 
ponere  ilti  certam  obHqationem. 

Immo  omitlendnminlerrogationera,  monitionemqiiesic  prosequi- 
tur:  Talis  interrogaiio  vel  admonitio  inutilis,  imo  noxiavidelur.  Nam 
vel  pneviiens  ignorat  invincibiliter  illam  obligaiionem;  et  tuncmelius 
est  relinijuere  illum  in  bona  /ide,  quam  iniicere  in  malam  fidem,  ex 
qua  prudenier  timeri  potest  scandalum  ipsius.  Rarissimi  enim  erunt 
ex  talibus  peccatoribus ,  qui  propter  illam  notitiam  posteamoveantur 
ad  dolendum  de  peccatis  ante  finem  anni;  sed  potius  caeterispeccatis 
illud  etiam  aHicient  omittendo  poeniteniiam,  quam  deberent  habere. 
Si  autem  poenitens  sciebat  talem  ohligationem,  frustra  mmebitur 
de  illa.  Deraum  proponit  obiectionera,  in  qua  solvenda  langit  et 
obligationis  iiicerliuidinera.  Dices :  oportebit  tamen  interrogare  de 
omissione...;  qvia  si  sciebat  obligaiionem,  vel  culpabiliter  ignorabat 
illam,  omissio  fuit  peccaium,  et  per  consequens  expHcanda  in  confes- 
sione.  Sed  conira,  qnia  neqve  ex  hoc  capite  oportet  interrogare  di- 
stincte:  nam  IICET  CONCEDEREWR  DARI  TALEM  OBLIGA- 
TIONEM,  Con^essarius  tamen  audita  confessione  poeniientis,  expec- 
catis,  quae  per  totum  annum  commisit,  sufficienter  inlelligit,  ipsum 
non  saiisfecisse  obUgaiioni,  SI  QUAE  ERAT,  doUndi  frequenter  de 
peccaiis....  Frustra  ergo  magis  distincte  interrogareiur  vel  admone- 
reiur,  praesertim  in  tali  materia,  CIRCA  QUAM  NEC  IPSE  CON- 
FESSARWS  POSSET  ALIQUID  CERTUM  STATUERE  CIRCA 
TAXANDAM  OBLIGATIONEM  pro  tempore  sequenli  (Ibid.  n.  56.). 


DE  P0E\ITF.>TIA  3lf 

QuAEH.  i'  An  ad  consequiiidam  gratiam  in  Sacramnito,  prae- 
ler  dolorem  requirantur  actus  ejpticili  Fidei  et  Spei! 

liesp.  Srg.  Kiiiio  cst,  (niia  nullo  prohjihili  arpiimonlo  probari 
polcsl  hos  acliis  explicil»'  rei|iiiri  n  .  Carirruni  pocnilens  eli- 
ciens  arloiii  «ioloris,  eliani  esplinte  ahquo  niodo  el  esernte  hos 
aclus  elicil,  clsi  non  reltese ;  (juia  lunc  sine  duhio  credil  exer' 
cite,  et  speral  sihi  per  Sacranienlum  Poenileniiac,  in  Tirlulc 
merilonim  (Ihrisii,  pccrala  remillenda  cssc.  —  S.  Lig.  n.  139., 
el  alii  communiter  conlra  ali(/nos. 

4itf.  —  yiAER.  '}*  An  sit  perratum  ronfiteri  reniale  aliquod 
sine  dotoref 

Re.sp.  Seg.  Prohalfilius^  modo  dolor  circa  alia,  tcI  saltcm 
unum  noii  delicial,  el  poenitcns  non  suhiicial  scientcr  alia  pec- 
cata  laii(|uaiii  malenam  ah^ululiunis   l>  .  Ilalio  c^t,  1*  (}uia  ra- 


(a)  ynidiim  exigehanl  liosaclus,  (|uia  a  SyiiodoTridcnrma  e\pre«- 
se  memoriinlur,  uhi  de.scriliilur  processus  iuslilicalionis  Sess  6. 
Cap.  r»  :  (ju.ie  r;itio  eviiicerot  necessiliitem  (puxpie  iiudiendi  prae- 
conem  lidri,  cum  ilti  diciitiir;  fiitfin  exnuditu  r<'t»c'/<»>n/r»,  el  iii>iini- 
cieiiliiim  insiiper  doloris  carit;ile  perfecti  sine  imperreclo,  (|uia  ihi 
le^'inir;  timore  divinne  iustiline  r<  m  uliuniur ! 

\i\  rem  Suarez  l)e  Puenil.  I)i*p.  i.  .S>t7.  'i.  n.  '.).  Denique  Sesn.  fi. 
Cap.  fi.  plure.n  aclu.n  Cnniilium  nuwernl  in  diitposllione  percatoris, 
quos  neresse  nnn  esi  xemper  oninet  furmaliter  concurrere,  ted  tufficit 
virlunliler  seu  iwplirite,  ut  arlum  spei. 

Kt  liiiiKMi  suiil  coiifessarii,  ipii  priieiudicio  illo  ahducli  exigunt  a 
poeniteiitihus,  ul  iiiite  peccatorum  confessionem  formulnsconsueias 
actuiim  \irtutum  lti('(do^:ilium  recitent,  nisi  forte  eli;im  eos  dimit- 
tant,  ul  prius  luiic  putat.ie  neces.sil.iti  s;itisraciiiiil.  ^luol  <piidem  eo 
miriiltilius  est.  (juod  iii  formul.i  coiisueta  aclus  IMci  non  re|>frif$ 
ea,  (piacCioncilium  dixilcredenda,  scil.  />ruf/i  perChriHum  iibipro- 
pilium  fiire,  etr. 

J>  Disliiipue  cum  Suareziu  l)e  Poenit.  Disp.  iO.  Secl.  6.  n.  7.^ 
duiilicem  modum,  (pio  (|uis  veni.ile  nliquod  coiilUeri  pottst  sine  ve^ 
ra  atlritione  vel  proposito  cmeiid.ilionis.  I.^SI  conffssario  aperiat 
hunc  ipsurn  dolnris  et  propositi  dcfeclum  ;  et  lunc  iiec  sacerdos  i 
U\\\  pccciito  drhet  ahstdxere,  iiec  iii  huiic  riiiem  poenilens,  .W  pru- 
dena  sit,  dchel  illud  di(vre  (|uasi  scilicel  mnieriam  sacmmeiiti  cuoi 
revera  esse  lidis  non  possit  Potest  l.mnMi  licile  dici  vel  oh  liumili- 
lalem,  vel  oh  consilium,  \el  oh  excit.ilionem  ad  veram  poeniten- 
liani;  sed  hic  modus  nihil  attin  i  ad  rom  praesentcm.  i.*  Si  venlnle. 


330  TRACTATUS 

tione  validltatis  Sacramenti  sufficil,  ut  praebeatur  aliqua  mate- 
ria  certa,  nempe  ut  adsit  dolor  de  aliquo  veniali,  cura  venialia 
Don  sint  materia  necessaria  Sacramenti  Poenitentiae,  et  aliunde 
remitti  possint  alia  sine  aliis,  siquidera  araicitia  Dei  non  pri- 
vant;  2°  quia  nulla  inde  iniuria  Sacramento  infertur,  si  ex  bono 
fine,  seclusa  omni  levitate,  declarentur.  Imo  pleruraque  utiliter 
aperiuntur  ea  quoque  venialia,  quorum  dolor  non  habetur  sal- 
tem  certus,  ad  niaiorem  conscienliae  raanifestationem  et  dire- 
ctionem,  ad  aliquam  concipiendam  confusionera,  etc.  —  Yide 
S.  Lig.  n.  449. 

447.  —  QuAER.  6°  An  contritio  debeat  praecedere  confes- 
sionem  ? 

Hesp.  r  Debet  certo  praecedere  absolutionem,  vel  saltem 
ipsi  coexistere,  ut  patet.  Practice  autem  loquendo,  requiritur  ut 
dolor  praecedat  saltem  absolutionem,  quia  nullus  poenitens  se 
indispositum  sentiens  absolutionem  petere,  aut  recipere  potest. 

Resp.  2"  Ad  Sacramenti  valorem  non  debet  dolor  necessario 
praecedere  accusationem ;  quia  adsunt  omnia  requisila  ad  Sa- 
cramentum,  modo  absolutioneui  praecedat;  nec  probari  potest 
praeceptum  praemittendi  dolorem  efficacem  confessioni  expli- 
citae  peccatorum.  —  Lugo,  Suarez,  et  alii  communissime.  — 
Caeterum,  quando  Theologi  dolorosam  confessionem  requirunt, 
nihil  aliud  videntur  exigere,  nisi  ut  confessio  non  sit  mera  pec- 


de  quo  non  dolet,  aperiat,  sicut  caetera,  ceu  materiam  absolutionis. 
Et  tunc  (inquit  Suarez)  mtUti  putant  esse  peccatum  mortale....  Sed 
licet  negari  non  possit,  quin  illud  sit  aliqua  culpa,  nihilominus  non 
censeo  mortalem,  quia  materia  talis  culpae  tevisest:  quia  defectus 
illius  doloris  vel  proposUi  per  se  et  natura  sua  non  est  contrarius 
gratiae  et  iustificationi,  qui  est  primarius  effectus  huius  sacramenti 
per  formam  significatus...:  neque  eliam  impedit  remissionem  aliorum 
peccatorum  venialium,  de  quihus  vera  fit  accusatio  capax  verae  ab- 
solulionis,  non  obstante  obice  alicuius  peccati  venialis.  Vid.  eliam 
Lugo  [De  Poenit.  Disp.  14.  n.  48.). 

Caeterum  et  ea  levis  culpa,  de  qua  Suarez,  saepius  aberit,  vel 
quia  poenitens  ad  hunc  doloris  defectum  aut  ad  defectus  eiusflem 
inordinationera  non  adverlit,  vel  quia  raro  abest  omnis  displicentia, 
licet  haec  efficax  satis  non  sit ;  qua;  in  re  difficile  saepe  est  decep- 
tionem  vitare. 


DE  POEMTF.^iTIA  331 

catoruni  narrnlio,  scd  ut  sit  accusatio  sui  in  oniine  ad  abiolp- 
lioneni  obliiirndam.  —  S.  Liy.  u.  {\'.i.   a  . 

Qlakr.  7*  Per  (juautiivi  Innporis  spalium  artns  (iolon^  r/jo- 
ralilrr  jimhirrt  ad  valiiie  susctjnnulum  Sacrameutum* 

Hesp.  lioc  dcterniinari  n(>({uit :  iuxta  scnlfnliani  connnuncni, 
perseverare  poiesl  per  ununi,  aut  etiani  plures  dies,  modo  eli- 
citus  furril  inlenlione  confessionis  faciendae   b],  el  Don  fucrit 


(a,  Ita  S.  Alphonsus:  /n  tanlum  l.uymnnn  cum  a/i/t  scil.  Coninck 
et  PalaO/  requirunt,  ut  confesxiu  .^it  dolorosa,  sire  qund  dvtor  confes- 
sionem  itraerrdat,  \n  quan'uiii  ejpoxcunt,  ut  confe%sio  non  sit  mera 
percalorum  narrntio,  sed  haltrnt  rniionem  cimfe^siovi^  inn  nmenta- 
//t;  et  nd  tioc  nufficit,  ut  confeasio  fiat  animo  ohlinendi  nb%oluiionem, 
el  deiwlr  dohn'  manife.Hletur  .tnltem  prr  prlilinnem  trw  r.rspertatio- 
nrm  nbsoluiionis.  {Juwv  pustrrma  ocnirniiil  ohirrlioni  (ioirmrkii , 
(jiiod  dolor  debeal  es.^e  xen.sihHis.  C.ui  (jirKlem  dilliciilliiti  rum  varii 
\arie  respoiKleant  [Yid.  t.ugo  Disp.  li.  n.  14-18.  ,  ut  S.  .\lphonsi 
\orl»a  iiKliciiiil,  ;tliii>  forlr  pos^ct  clinni  illiid  lepoiiere,  nihil  iiiprae- 
sciis  illis  .suhlililaliltiis  opii.s  cssc,  si  iuxla  alihi  dicl.i  uip.  in  .\ot. 
ntl  n.  iU.;  opiiiionem  pracfcras,  quae  aclus  poenilenlis  mere  habel 
ut  maleriam  rirai  qunm,  ati|uc  adeo  soli  absolutioni  atlribuit,  quod 
slijuuin  sit  ijrnliae  efjitai. 

(i.iclerum  dc  Coiiiiickii  opinione  ila  Lugo  Oe  Poenit.  /.  r.  n.  IS.) 
-irihil :  ilaer  nentenlia  sinijularix  e»t,  et  habet  rontra  te  omnes  alios 
theoloijos. ...  Ilnhrt  rtinm  ronirn  %e  prnxim  fidrlium,  hi  enim  »/  furte 
licccala  abiqur  dolore  conjeisi  sunt,  et  ponen  confrs^nrii  ejftorlatio- 
ue  permoti  excilnntur  ad  dotorem  habendum  dr  peccalis,  pulanl  tt 
su//icieuier  salinfacere,   si  lunr  doleanl  aute  absululivnem  ;  imo  ad 

hunr  finem  (onjrs^arii  sotenl  purnilenlr.%  tuuc  poli^nir  " '  totorem 

movere  ,(|uod  liahct  cl  pra\i>  iii  Uiluali  Uoiiiaiio  pr..  .  ut  se 

disponanl  ad  absolulionem  ratidam  tuscipiendam ;  nec  vbttgant  toi 
postdulurrmlunc  concep'umndrr  f^m^^at  abtpi^ 

ilolore  praeiio  fnctaest   yunc  (pi      ...  , :.  ad  iiiaoftscra- 

pulos  amaiidaitdam  e.*i.M>  (piorumdam  coiife.VHariorum  ^oliicitudiiirm, 
(|ui  p()stiju:\m  poenilciilcm  ad  (hdorem  e\cita\erint.  e\tur(|uerf 
omniiio  ahco  rursus  al^piam  confcH.sij)nem,  .Haltem  perali(piot  \er- 
l»a,  \oluiil,  V.  pr..  Dr  prcratix  uaiiatis  me  acruw. 

[b)  Quod  A.  iniiuit,  dolorem  eliciciKium  e.oe  ej  intenlione  con- 
fe.xsionis,  id  .il  «pi.iin  ad  soiniiMim  pnd)  ihitit.itcm  h.d)e(.  Kt  muo 
ctiam  S.  Alplioii.Mi.s  iib.  (i.  n.  1(7.  ,  dilliteri  nuii  putuit,  probQbi' 
liurem  csi*c  scntenliam,  (piae  dulorem  \alere  doccl,  ebi  qui.n  illum 


332  TRACTATUS 

retractatus.  Caeterum  suadendum  est  poenitentibus,  ut  imrae- 
diale  ante  confessionem  acfum  contritionis  prius  elicitura  reno- 
vent,  praesertira  si  postea  animum  ad  alia  diversa  per  notabi- 
lem  moram  converterint.  —  S.  Lig.  ibid.  (a). 

448.  —  QuAER.  8°  An  requiratur  novus  aclus  doloris  ad  no- 
vam  absohUionem  recipiendam ,  quando  poenitens  statim  post 
absolutionem  peccatum  mortale  ex  oblivione  omissum  confitetur? 

Resp.  Controvertitur.  P  Sententia  communior  et  multo  pro- 
babilior  negat ;  quia  cerlo  perseverat  prior  coulritio,  quae  ut- 
pote  universalis  extendebaiur  ad  omnia  peccata,  etiara  omissa 
ex  oblivione;  nec  requiritur,  ut  contritio  explicite  ordinetur  ad 
Sacramentum.  Praeterea  videtur  haberi  dolor  explicitus  in  actu 
illud  peccatum  accusandi.  —  Lugo.  —  Roticaglia.  —  Reu- 
ter,  etc,  cum  S.  Lig.  n.  448. 

II'  Sententia  afprm.;  quia  per  absolutionem  complelum  est 
iudicium:  ergo  si  impertienda  sit  nova  absolutio,  nova  requi- 
ritur  materia  proxima ;  et  quamvis  dolor  in  se  perseveret,  non 


eliciat  nlhil  lunc  cogitans  de  sacramento,  quod  oblata  dein  occa- 
sione  susclpial. 

De  hoc  argumento  confer  Card.  De  Lugo  [De  Poenit.  Disp.  14. 
n.  37.-40.),  qui  non  modo  istius  intenlionis  necessitatem  validissimis 
rationibus  excludit,  sed  insuper  advertit,  iuxta  Suarezium  ac  Re- 
ginaldum,  qui  contrariae  oplnioni  palrocinantur,  suUicere,  quod 
praecedens  dolor,  etsi  sineintenUone  confessionis  elicitus,  moveat 
deinde  ad  confessionem,  aut  in  confessione  aliquo  modo  expri- 
matur :  quae  quidem,  uti  palet,  plane  in  communem  Card.  De  Lugo 
sentenliam  recidunt. 

Quae  autem  in  contrarium  ratiuncula  affertur  (apud  S,  Alph.  \.  c), 
quod  per  intentionem  ordinari  materia  ad  sacramentum  debeat,  si- 
cut  abiulio  ad  bnplismum,  et  instrumenlorum  taclus  ad  S.  Ordines, 
primo  quidem  supponit,  eodem  sensu  dolorem  esse  materiam  sacra- 
menti,  ac  sil  ablulio  in  baptismo,  materiam  scilicet  ex  qua,  quod 
ad  meram  opinionem  pertinet :  deinde  ipso  S.  Ordinis  exemplo  re- 
futalur;  nam  valida  habelur  Ordinatioinfantis,  qui  cerle  perinten- 
tionem,  cuius  capax  non  est,  tactum  ipstrumentorum  ad  sacramen- 
tum  ordinare  non  polest. 

Nec  magis  urget  ratio  petita  ex  Prop.  L  ab  Innoc  XI  proscripla, 
tum  propler  mox  dicta  de  indole  materiae  in  hoc  sacramento,  lum 
propterea,  quae  A.  sup.  n.  437.  de  hac  propositione  adnotaverat 

(a)  Vid.  dicenda  in  T^ol.  seq. 


DE  POKMTEMIA  .133 

laiuen  pcTsevcTul  in  ordine  ad  sccuudain  absoluliouem.        Bo- 

nacina,  elc.  Ilacc  senlenlia  le\i  ruiidaiiienlo  inni\a  videlur  a  . 

()iAEn.  {)"  An  (hri  ;>o\.m7  Sacramcntum  Poenitenliar  caliduiH 

simiil  rt  infonnr,  ob  ilrfettum  suffinentis  dispo.sitionis'! 


(a)  Reipsa  Oird.  I)e  Lugo  l)e  Poenit.  Ditp.  14.  n  28. -.10.  nepal, 
partiiilrm  .'trM|iiani  iiiattTiain  proxiinain  non  possp  onmdpm  dupliri 
forniat'  drstTNiri'.  Ordinalionnn  \tTo  «loloris  ad  ronf«*s>ioiHTii.  su- 
pcrius  iiini  dirtuni  c.st,  nicosaii.iin  iiou  essc.  S4'(l  in>u|H'r  nrgandum 
ot,  eiusmodi  ordinaiioncm  hic  decs.sc ;  nam  ()ui  dc  |»eccalis  dulet 
cuin  iiilcntioiic  coiiiitcndi,  salis  (Tdiii;il  singiilonim  d(d(Tcm  ;id  co- 
rumdem  confessioncm  cl  al)so!ulioiicm.  Addc  ullerius,  pro  >ecunda 
ista  sententia  pcrperam  alicgari  apud  S.  Mfihons.  iib.  fi.  n.  i48. 
ex  Croix,  Lib.  f».  /).  2.  n.  711.  .  Vasipioz,  Bonacina.  et  Killiurrium. 
Ili  enim,  cum  dolorcm  it(Tandum  dirunt.  non  de  pcccati^  e\  ot)li- 
"xionc  omissis,  scd  iW  itcrala  coruindcm  porcat(Tum  confcssione 
dispuUint.  Nequeauctoritasigitur,  ne(picsolidR  ralioullasufTrigalur 
isli  opinioni.  (^)iitr.i  \cro  pro  priori  sciitciiti;i,  (|uain  S.  .Mpiionsus 
J.c.)  appclial  fummuurm,  ct  mo/a/i/cr  cerlam  a  Hoii('a;:lia,  />r(»fen- 
bilisximam  a  Sporcr  cuin  Kibcl  el  aliis  mullis,  uc  demuiii  indubita- 
tam  apud  omnes  ab  aliis  dici  tcsl;itur,  siat,  ut  ail  Lugo  (/.  c.  n.  il.)^ 
rl  communis  praiis.  Mnm  ticet  unus  vet  alius  cuiifeisarius  fortaau 
admoneat  poenilentrm  in  praedictu  caut  de  renovando  dolore,  nlii 
tnmen  omnes  communiter  id  non  fariunt.  I)(»  (pia  commiini  confe»*- 
sariorum  pra\i  testatur  ct  Dicaslillus  (De  Sacram.  Tr.  8.  Disp.  6. 
Duh.  22.  "    Mi«.  . 

Duu  aulcm  hic  omittcndn  non  sunl.  Primum  est,  praemissam  do- 
clrinam  e\  coinmiwii  sententin  valcre  non  modo  in  casu.  (|ui  fro- 
(|uenlior  cssc  soicl.  alicuiiis  pcrcali.  (|uo(l  «piis  in  confc>>ionc  obli- 
\iscitur,  et  ino\  dcindc  pusl  absolulionem,  \el  pauio  poHi  cunlit&- 
tur;  sed  etiain  duobus  aliis  in  casibus,  nempe  tum  (|uaii(lo  muribuih- 
(lus  propter  inslantis  mortis  periculum  absoUendus  est  unu  \el  al- 
tero  pccc  to  audito,  ac  dcin  pro>e(picnda  est  cunfessiu  dc  relquiji; 
tum  cliam  (|uaiido  (piis  diinidiala  cunfivs^siune  (pii  tamen  c;isus  ra- 
rissimus  accidet,  ut  suo  locu  dlceiur  a  Snperiore  absohatur  solum 
a  rescr\alis,  ct  dciii  a  iion  rcs«T\ali'i  abnoUalur  al»  alio. 

Allcrum  est,  ne  pracdictaiii  (prdem  N  asipiesii.  Ilonacinaf,  »c  Fll- 
iiuccii  sententiam  de  nece.s.siiate  iterandi  (tulurem  in  iterata  («onim- 
dcm  peccatorum  confessione  iu\ta  plur(»s  necessario  admittendani 
c^Jsc  Kt  sancC.ard  De  Kuu'o  pianc  conlrarium  sentit.  Ac  primu(|ui- 
dcm  lioc  mciili  |)|)  consiiit.iiicum  >ic  iiinuit  (l.c.  n.3l.  iMel  An- 
rtores  non  agaut  ejprexse  de  hor  peccato,  es  tnodo  famm,  (juo  lo^uun- 
lur,  videntur  h)c  inninuare.  ..  Imo  P.  loann.  Salas  in  Mxs.*  dt  Poe- 


334  TRACTATUS 

Resp.  Controvertitur.  Negant  nonniilli  cum  Billuart,  diss*  7. 
art.  1.  —  Elbel,  n.  81.  Ratio  eorum  est,  quia  in  Sacramento 
Poenitentiae  contritio  est  materia  Sacramenti ;  igitur,  si  insuf- 
ficiens  sit,  invalidum  erit  Sacramentum.  Si  vero  sufficiens  sit, 


nitentia,  q.  84.  art.  10.  relata  sententia  aliquorum  recentiorum,  qui 
dicebant,  requiri  novum  dolorem  sicut  novam  confessionem  ad  valo- 
rem  secundi  sacramenli,  ipse  dicit,  contrarium  esse  verius,  et  suffi~ 
cere,  quod  partes sensilivae  (nempe  coafessio  et  In  ipsa  confesslone 
doloris  expresslo)  sint  novae,  etc.  Mentem  vero  suam  [ib.  n.  31.)  slc 
aperuerat:  Sivera  sunt  (Inquit)  quae  adduximus  in  confirmationem 
primae  partis,  non  apparet,  cur  aliquando  circa  eadem  etiampeccata 
non  possit  repeli  confessio  et  absolutio  nova  in  virtute  doloris  prae- 
cedentis,  perseveranlis  adhuc  moraliter  et  virtualiter  (scil.  non  retra- 
clali.)  Et  {seq.  n.  32.)  concludit:  Ratio  videlur  eadem  pro  utroque 
casu.  His  aulem  praeiverant  tum  loann.  De  la  Crux,  et  Pelrus  De  Le- 
desma  (ap.  Diana  Tom.  I.  Tr.  3.  Res.  88.  n.  1.),  qui  insuper  testa- 
tur  doctrinam  hanc  esse  communem.  Islis  vero  accessit  elDicastillus 
{apud  Diana  l.  c.)  cuius  est  liaec  thesis:  Asserendum  est,  non  solum 
quando  novum  peccatum  quis  fatetur,  quod  oblivione  non  dixerat,  sed 
quando  eadem  omnino  peccata  novae  confessioni  subliciuntur,  suffi' 
cere  antiquum  dolorem  vet  phijsice  velmoraliter  adhuc  manentem.  Et 
quidem  rationibus  a  Dicastillo  allatis  debetur,  quod  Diana,  qui  huie 
doclrinae  adhaerere  prius  cunclabatur  (Yic^.  /.  c.  Res.  89.  n.  3.),  dein- 
de  eam  absolute  amplexus  fuerit.  Post  descripta  enim  Dicastilli  ar- 
gumenta  (/.  c.  Res.  88.  n.  4.)  concludit:  Huc  usque  Dicastillus;  cui 
ego  nunc  ahsolute  adhaereo.  Tum  vero  addit,  non  modo  id  ipsum 
sensisse  alium  doctorem  Sahnanticensem  [Yid.  ibid.  Res.  90.  22.), 
sed  praeterea  se  quoque  auctore  in  eandem  concessisseLeandrum; 
de  quo  [ibid.  Res.  95.  n.  4.)  scribit:  Idem  Leander  (De  Sacram.  Tom.  I 
Tr.  5.  Disp.  7.  q.  4.)  docet,  etiam  me  citato  et  Cardinali  Lugo,  quod 
quando  quis  confitetur  eadem  peccata,  a  quibus  iam  directe  fuerat 
absotutus,  non  tenetur  habere  novum  dolorem  eorumdem  peccatorum; 
quia  repetita  confessione  vocali,  repetitur  sallem  virluatiter  dotor 
praecedenlis  confessionis,  perseverantis  adhuc  moraliter  et  virtuali- 
ter.  His  demum  adde  Thomam  Tamburinum  [meihod.  Confts.  Lib.  I. 
Cap.  2.  §.  5.  n.  7.),  qui  pro  eadem  doctrina  laudat  losephum  De 
lanuario:  Lege  (inquit)  lanuarium  (P.  1.  Res.  30.),  qui  docet,  eum 
qui  peccata  alias  rite  confessa  et  absoluta  confitetur,  non  teneri  ite- 
rum  elicere  actum  doloris,  si  prior  habitualiler  (idest  non  retracta- 
tus)  vel  virtualiter  perseverat. 

Caeterum  eiusrnodl  doctrlna  non  eatenus  ad  praxim  deservire 
debet  aul  potest,  quatenus  aut  confessarii  aut  poenitenles  etiam  ia 


liE  POEMlliNTIA  SS8 

valel  Sacranienlum  clcsl  simul  formalum,  cl  pcccata  slalim  re- 
millit.  A/firinant  lamen  alii  cl  (jiiidfm  i;ravcs  Thcolo^i  rum 
Lugo,  I).  14.  n.  G.'>.  LarroiT,  n.  H72. ,  ct  hoc  dicit  prohiihilius 
S.  Lig.  n.  44i.  (a).  —  llatio  aulcm  eorum  cst,  (pjia  dari  ()ol»'^t 
certus  gradus  inrcrior  dispositionis,  qui  satis  sit  ad  Sacramcnti 
matcriam,  non  tamcn  ad  actualcm  iustitirationcm  sudiciat  f>\ 
—  Recole  dicta  de  Sacram.  in  (jen.,  n.  191.  et  »2:^2. 


confivssione  pcccatornni  alias  iani  rite  sacramcnlo  cxpintorum  niinus 
.sollicili  d«*  «'\ci(;Mi(l()  dolorc  csse  (IcImmiiI.  .\hvit  lioc  sjiihv  Verum- 
tanicn  ulilis  (|ii;iimIo(|U(>  cssc  polest,  (|u;il('iiiis  opc  iHiii^,  nt  ait  Diana 
(l.  c.  Hex.  80.  n.  2.)  ronfe^.mrii  sednhunt  mnltoi  scntpulos,  prne^er- 
lim  illontm,  qui  confitentur  de  perrati.n  venialibu.^  ordinariii,  ei  ntm 
»7/it  dr  nliqnn  perrnto  mortnli  a/»at  rnnfe%%o  et  nhtoluto.  Nam  Pb»i 
tiniciMluiM  ;i(lMM)(luni  iioii  >it,  iic  dolor  dc  •;ra\il)us  praetcritis  illi 
dcsll,  (jui  alio(pii  a(T(»rl  soliim  vcnialia,  at(pi(»  adco  cpii  animum  a 
culpii  prnvi  ;ivcrsiHM,  lcnt;itioMcs  cons(;iMlcr  vinrciido,  ninMifc»i(at ; 
.scrupiili  t;inicii  dc  doloris  dcfcctu  liaiid  riiro  aii\ios(pi()sdam  liahcnt, 
pracscrlim  si  (piciiipiam  concioiiatorcm  forlc  audirc  coMtiMK;il,  (pii 
zclo  fort(»  miMUsdiscreto  coiitra  iteratas  sinc  dolore  veterum  culpa- 
ruMi  conrcssioMes  vclicMiciitcr  dccl.imct.  Ilas  porro  aM\ict  ites  cuin 
aliis  ;i(lMiiMiculis,  tuiii  cli.iiii  pracsciitis  >cMlciili;ic  |»r.ic>i(lio  coiifcs- 
sarius  compescere  opjiortunc  polerit. 

(a^  llnnr  xmtentiam  impiit  l.ujjo  l)c  Pociiil.  Disp.  H.  m.  f^i^.'  do- 

cet  S.  Thnma.n...y  et  thomi^tae  communiler,  Cnprenlu%,  l*>i>'-f f. 

Cairlanw,  Soto,  Cano,  l.ede.%mn,  S\flve%ter,  Richardu%,  qu  i 

Suarez....,  qui  eandem  ej  parle  %equilur ;  et  hanc  etiam  ample- 
clunlur  comwuniler  recentiore%  Thomi%lne  el  llenriquez....  et  dtrd, 
Toletut....,  et  alii,  quos  refert  el  sequitur  .A«(uiiifiuf,  I)iana....; 
qui  onine.%  ron.%equenter  docent,  talem  confesxivnem  inlidam  non  este 
poslen  reprtendnm. 

MiiilipiiicstMsus,  (piihiis  contingere  id  pos>e  isti  >el  illi  Theologi 
censiicriiil,  refert  idcm  l)c  l.ugo  (ibid.  n.  69.^;  tpii  tamen  duplici 
taiitum  in  casu  consentirc  \i(h*tur,  scilicel  1*  «piando  (piispiam  du- 
jilicis  pcciMli  rciis.  c\  iiiviiicibili  ohlixioiie  altcrius  taiitum  dojpat, 
ct  lioc  sotuMi  coMlitc^ilur ;  i^  (pi;iii(Io  «piis  e\  i^iioraiilia  iii^iMciliili 
crederot,  non  es.se  peccalum  iiiortale  nccedere  ad  .sacramenlum  siiio 
dolorc  dc  omnihus,  dum  tamcn  dolor  ade^.sfl  de  arK)Uo.  ^Md.  ibid. 
n.  74.  et  H9.\ 

(6)  llaoc  tamen  ratio  potius  (piam  pro  casihus,  (juos  Card.  De  Lugo 
admisil,  facit  pro  iis,  (pios  ip.se  non  proha^it. 


336  TRACTATUS 

§.  II.  De  dotibus  contritionis. 

449.  —  Dotes  necessario  requisitae  ad  validitatem  contritio- 
nis,  tum  perfectae,  tum  imperfectae,  quatuor  numeraDtur,  sci- 
licet  r  ut  sit  interna;  2"  supernaturalis ;  3"*  summa;  4"  uni- 
versalis. 

I.  Interna  seu  vera,  id  est,  corde  et  animo  vere  concepta, 
iuxta  illud  loelis^  2.  13. :  Scindile  corda  vestra,  et  non  vesti- 
menta  vestra.  Contritio  enim  iuxta  Trident.  est  animi  dolor...., 
animus  autem  rationalem  voluntatem  significat. 

II.  Supernaturalis,  id  est,  elicita  per  auxilium  gratiae  et  ex 
raotivo  quod  aliquatenus  ad  Deura  referatur  {a).  Dolor  euim  ex 
moiivo  mere  humano  elicitus,  v.  gr.,  ex  timore  infaraiae,  nihil 
conferre  potest  ad  oblinendam  iustificationem. 

Motiva  autem  idonea  ad  quatuor  reduci  possunt:  1*  ad  timo- 
rem  poenae ;  2"  ad  spem  preraii ;  3'  ad  turpitudinem  peccati ; 
4'  ad  bonitatem  Dei. 


[a)  Hac  loquendi  foraia  voluit  A.  comprehendere  etlam  moralem 
honeslatem,  cui  peccatum  opponitur,  iuxta  doclrinam  scilicet  Tri- 
dentinae  Synodi,  quae  peccati  quoque  lurpitudinem  ceu  aptum  do- 
loris  motivum  recenset. 

Adverli  autem  hic  polest,  quod  siculi,  ut  actio  sil  meritoria,  ne- 
cesse  non  est,  ut  quis  agat  ex  molivo  supernaturali,  idest  ope  fidei 
cognilo  [Vid.  Vol.  I.  n.  32.  q.  6.  et  8.);  ita  consequenier  concludit 
Ripalda  {De  fld.  Disp.  17.  n.  209.),  posse  attritionem,  disponenlem 
ad  iustificationem  sacramentalem,  elici  ex  directione  prudentiae  in- 
fusae  aut  ex  directione  cognitionis,  quae  piam  affectionem  fidei, 
quaerenlis  nimirum  in  sacramento  iustificationem,  dirigat.  Quando- 
quidem  (ulinquit  ipse  n.  187.)  dispositio  ad  iusiificaiionem  sacra- 
mentalem  sufficiens  fieri  potest  sine  fide  theologica  stricta.  Nam  ad 
iustificationem  sacramentalem  sufficit  dolor  elicitus  avirtutemorali, 
cui  peccatum  opponitur  (nempe  ex  peccati  turpitudine  iuxta  Trid.). 
At  virtutum  moralium  actus  salulares  et  supernaiurales  fieri  posse 
absque  stricta  fide,  S.  Scripturis,  Conciliis,  PatribuSj  rationibusque 
theulogicis,  nec  non  gravium  Theologorum  iudicio  conforme  in  sip- 
perioribus  praemisimus.  Quam  doctrinam  esse  S.  Thomae  iam  vi- 
dimus  (loc.  sup.  cit.)  in  Tract.  De  Actibus  Humanis.  Eadem  de  re  vi- 
denda  sunt  quae  tradit  idem  Ripalda  De  Ente  Supernaturali  Disp, 
ultim.  n.  4S8.-460.,  et  Disp.  22.  n.  100. 


DE  POEMTE.MIA  3S7 

II I.  Sumvin,  i(l  esl,  ul  perralor  apjiretiatire  dcleslelur  cri- 
nicn  suum  plus  (piam  omnc  aliud  malum,  ci  animo  paralus  sit 
omnia  perdere  ct  pali,  quam  peccalum  palrare. 

IV.  Cnirersalis,  id  esl,  exlendi  debel  ad  omnia  peccata  gra- 
"via  sallem  implicile:  scilirel  vel  c\  molivo  universali  uniro,  vel 
€X  plurihus  nujlivis  parlicularihus,  (juae  sallem  simul  sumpla 
se  exlendanl  ad  omnia  morlalia  commissa,  cliam  memoriae  non 
•ccurrenlia.  Ralio  esl,  quia  nullum  pcccjilum  acluale  remillitur 
sine  dolore  :  unum  aulem  morlale  sinc  alio  remilli  nniuil,  cuni 
remissio  linl  infusione  f,'raliae,  quae  cum  nullo  morlali  siniul 
j^lare  polesl. 

Quaesila : 

i*>0.  —  yiAEK.  r  An  contrxtio  inteusive  summa  esse  debeat? 

Hesp.  iWy.  Hatio  esl,  (juia  inlensilas  csl  quid  mere  acciden- 
tale :  gradus  cnim  doloris,  scu  afTeclus  tcI  conatus  maior  aut 
minor,  non  perlinel  ad  esscntiam  conlritionis,  et  absquc  eius- 
modi  inlensilalis  ;.,'radu  conlrilio  lola  existere  polesl.  Praeterea, 
undenam  scires  bunc  vel  illum  inlensiialis  gradum  forc  altin- 
fMMidum?  lusuper  inlensilas  doloris  non  cst  scmper  in  noslra 
polestate.  Ilinc  ati({uando  quoad  scnsum  vchemcntius  movemur 
e  malo  temporali  (juam  ex  olTensa  I)ei,  licet  volunlas  prompta 
sil  polius  omnia  mala  tCjj»kpocJilJ>i.  p^li,  quam  Dcum  ofTendere. 
SulVicil  i^ilur,  ul  sil  apprttiative  suiiTrfta,  id  cst,  ul  peccatum 
aestimalione  seu  volunlale  seria  prae  cacleris  odio  habeatur.  — 
S.  Lig.  n.  m.-kii.  (a). 

QuAER.  i'  .in  requiraiur  comparatin  formaiis  iri  appretia' 
tinne  inter  varia  mala  et  pecfatum.  vel  Ifeum'* 


(a^  Card.  Do  1.11^0   Df  INmmiiI   Disp.  5.  n.  HI.-87.'  poMqtn --- 

clusit,  »«r;i/o  rriirj  fof/imuniVrf  opinioiipni,  (|uac  e\igilci»nli  1 

summe  intenxam,  itidenuiue  reiiciendam,  utpute  mulii.H  falKiciis  ae. 
pcririilis  obiioxiam,  opinioncni .  «|uao  contritioiieni  r\i^it  tattem 
inieii.uorem  actibuf,  (juibus  afftcitur  homo  rrga  atia  obiecta ;  >ul>dil 
nihilominus:  Aon  neijamus  expedire.  ut  peccator  conetur  tumma  in- 
trmione  liotere:  tum  ut  certior  11/  de  poenitentia,  tum  ut  pieniuM  ja- 
/M/(irin(  non  .wlum  pro  culpa,  %ed  etiam  pro  poena:  in  quo  sensu  ac- 
cipi  (iebent  I*alre9.  qui  xummum  dotorem  eiigunt. 

GBiT  Tom.  II.  ft 


338  TRACTATUS 

Resp.  Neg.  Sed  sufficit  ut  peccator  sincere  et  vere  peccata 
detestetur,  et  nolit  omnino  amplius  peccare.  Imo  yalde  impru- 
denter  agunt  Confessarii  qui  ad  dolorem,  summusne  sit,  explo- 
randum,  poenitentibusquasdamcomparationes  proponunt  yalde 
periculosas,  v.  gr. :  Mallesne  vivus  comburi,  vel  omnia  marty- 
rum  tormenta  subire,  aut  reptiiia  venenosa  manducare,  quam 
iterum  peccare?  Tales  enim  comparationes  vividius  phantasiam 
movent,  et  accedente  valida  tentatione,  facile  amittitur  vera 
dispositio,  quae  antea  in  anima  existebat.  —  S.  Lig.  n.  433.  — 
Elhely  n.  79.  (a). 


(a)  Non  unus  est  S.  Alphonsus,  aut  Elbel,  qui  has  comparaliones 
cavendas  monent;  imo  S.  Alphonsus  id  commune  omnibus  merllo 
dicil.  Boc  est  commune  apud  omnes  (inquit  1.  c.)  cum  S.  Thoma  et 
S.  Bonaventura,  etc.  apud  Croix  Lib.  6.  P.  2.  n.  731.,  nempe  non  ex- 
pedire  comparationem  explicitam  inter  peccatum  et  alia  mala....,  et 
tanto  minus  eliyere  infernum,  elc.  Unde  patet,  minus  probandas  esse 
quasdam  contritionis  formulas,  in  quibus  videsis  eiusmodi  compa- 
rationes,  potius  mille  mortes,  vel  eliam  potius  infernus,  etc.  Et  hoe 
quldem  monitum  prodest  etiam  concionatoribus.  Si  enim  post  exci- 
tatos  poenltentlae  aut  charitatis  affeclus,  imprudenter  ad  illas  com- 
parationes  prosiliant,  id  facile  assequeutur,  ut  fervor,  in  auditori- 
bus  accensus,  cito  tepescat,  imo  et  frigescat  et  forte  penitus  extin- 
guatur.  Speciale  enim  divinae  gratiae  auxilium  ad  ardua  quaeque 
aggredienda  ac  vincenda  sperari  utique  potest  ac  debet,  quando 
urget  hora,  non  vero  quoties  temere  per  vanas  phantasias  periculis 
se  quisque  committat. 

Bene  Navarrus  (Man.  Cap.  10.  n.  4.)  eiusmodi  comparationes  ap- 
pellat  tentationes  damnosas  et  supervacaneas.  Et  (Gap.  I.  n.  17.)  im- 
prudentiam  ipsarum  sic  notat:  Nemo....  tenetur  ad  conferendum 
speciatim,  reputando  secum,  quod  malit  illud  et  illud  mortis  genus 
et  poenarum  pati,  quam  peccare  aut  peccasse.  Immo  id  esset  impru- 
dentiae:  sicut  et  imprudens  foret  confessarius,  qui  interrogat  poe- 
nitentem,  malletne  potius  filios  suos  velse  mortem  obiisse,  quam  pec- 
casse;  aut  sitne  paratus  polius  mori  velperdere  fdios,  quam  morti- 
ferum  peccatum  admittere.  Quoniam  nimia  est  eiusmodi  tentatio.... 
Quocirca  salis  est  confessario,  ut  videatur  ei  poenitens  sufficientem 
peccatorum  poenitudinem  habere. 

Quin  S.  Thomas  non  imprudentiae  modo,  sed  stultitiae  eum  mo- 
rem  sic  arguit.  (Quodl.  l.  Art.  9.):  Contrilus  tenetur  IN  GENEHA- 
LI  velle  pati  mayis  quamcumque  poenam,  quampeccare....  Sed  IN 


BB  POE?fITENTI\  339 

0(  AEK.  'J*  Oiiaenam  temporis  (liuturmtas  ad  teram  ac  ntm- 
mam  rontritionem  concipiendam  esi(jalur'f 

lle.sp.  Nulla  per  se,  quia  diulurinlas  uon  pertioct  ad  cssvai- 
liam  aclus,  sed  esl  ipsi  mere  acridcnlalis:  (juamobrem  salis  c^i 
ut  actus  sil  sul)slai)iialiu:r  implelUd;  quod  umjiuio  eliam  leui- 
pusculo  TnTi  polesl.  Tulius  lamrn  est  aclum  conlriliouis  clicere 
intCDsiorcm  ct  productiorem  ;  uc  lortc  c\  le^itate  aut  oimia 
festinalione  nullus  (juoad  sul)slanliam  coucipiatur.  —  S.  Liy. 
n.  \'.\'.\.  -    lilbel,  el  alii  communiler. 

'i.')l.  —  y«  ai:h.  r  An  contntw  de  vemutibus  debeal  gaudere 
(juatnor  iisdem  dotihust 

Uesp.  r  Debel  ^'audere  ncccssario  tribus  prioribus;  scilicel 
r  dcbet  essc  intrrna,  (piia  contrilio  (juae  e\  intimo  corde  non 
clicilur,  vcra  non  esl ;  »2*  debel  esse  supernaturalis,  (|uia,  ut 
dictum  est  ,a,,  conlrilio  naiuralis  ne^juil  esse  medium  ad  elTe- 
ctum  supcrnaturalem ;  .'i*  debet  etiam  csse  5Mf/i//ia,  seu  debet 
pcccator  dctestari  peccatum  veniale  plus  (|uam  mala  naiuralia 
omnia  ^b]. 


SPECI.ilJ  desccndere  ad  hanc  poenam  rel  ad  iltam  non  tenetur ; 
(luinimo  STl.LTE  faceret,  si  (fuis  se  ipsum  rel  atium  solicHaret  super 
huiwtm^Ktl pdrttculnrihu^  jtoenis.  .y(ini''  '  \(  enim,  quo<f  '  '  '•- 
tectabilin  plus  movent  in  pnrliculari  i<  j'<j  quam  in  ■  i. 

ita  lerTibilia  plus  terrent,  si  in  particutari  ronsiderenlur ;  et  atiqui 
sunl,  fjui  minori  tenlnlione  non  radunl,  qui  forle  maiori  raderenl : 
sicul  aii({uis  auttieut  nttullerium,  nun  incilalur  ad  tibittinem  .  sed  si 
per  conMderaliunem  descendil  ad  sintjulas  itlecebras,  mayis  moretur. 
m  simililer  ali(^uis  nun  refuyeret  pati  morlem  pro  Chrislu ;  ttd  si 
desrenderel  ad  ronsiderandum  ^        '  s  puenas,  ^  relraheretur. 

V.t  iileo  desrrndere  in  lalibu^  u  ^  i'ii,  e%l   i  >■  howiHein  in 

lenlationem,  et  praebere  occasionem  peccandi. 

(a)  \)uo  s(Mi>u  id  iiitcUigeudum  sll,  \id.  sup.  ad  ii.  it9. 

[b]  Vcrissiuu'  lioc  dirilur;  el  si  (piidem  de  \euiali  ({uis  iU  doloal, 
ul  diiriciiltate  ^^crurrciile  p.iratus  sil  illud  rur.sus  palrarr,  v.  gr.,  men' 
tiri,  ut  ({Isrordias  vel  reprehensiones  lilel.  prufeclo  itou  rilc  tloUM 
At  eiiim  si  vitaiida  ot  lum  .scruiii  tum  cum  aliis  teiilatio  illa,  dti 
(pia  sUj).  ad  II.  2.  dicUiin  ('.^1,  imiUo  iiia>;i.H  ca\('iiduin  illud  e>t,  cuui 
ilc  solis  venialibus  agiliir :  rl  imprudeiilissiuu'  (accrel  coiife»jtahus, 
(pii  ad  rvplor.iiidaiu  \im  dolori.s  dc  \('uialil)u>,  |H*rooiitarelur,  an 
poeuilcii.N  mala  umiii.i  porpcli  polius  \clil,  ipiam  iu  uiiani  aut  nluram 
e  cousuetis  veuialibus  culpis  relabi. 


340  TRACTATUS 

Resp.  2"  Non  debet  autem  necessario  esse  miversalis,  sive 
in  Sacramento,  sive  extra  Sacramentum.  Ratio  est,  quia  cum 
peccatum  veniale  non  sit  incompossibile  cum  gratia  sanctifican- 
te,  unum  veniale  potest  remitti  sine  aliis.  —  S.  Lig.  n.  449. 

QuAER.  5*"  An  attritio  formidolosa,  seu  metu  gehennae  conce- 
pta,  sufficiat  ad  iustificationem  in  Sacramento  Poenitentiaef 

Resp.  Affirm.  modo  sit  vere  supernaturalis,  absolute  efficax 
et  tantum  materialiter  servilis,  non  vero  formaliter,  seu  servi- 
liter  sermlis.  Ratio  est  1"  quia  huiusmodi  attritio  est  vera  con- 
versio  ad  Deum,  et  vera  aversio  a  peccato;  V  quia  hoc  clare 
eruitur  ex  Concilio  Tridentino,  sess.  14.  c.  4.,  ubi  dicit,  attri- 
tionem  conceptam  ex  metu  gehennae  et  poenarum  esse  hone- 
stam,  et  disponere  peccatorem  ad  iustificationem  in  Sacramen- 
to  Poenitentiae  obtinendam  (a). 


(a)  Debac  doctrina  S.  Alphonsus  (Lib.  6.  n.  440.)  verissime  sic 
slatuit  contra  Merbes,  luvenin,  Antolne,  et  si  qui  sunt  alii  eiusmo- 
di :  Certum  et  commune  est  apud  doctores,  non  requiri  contritionem 
perfectam,  sed  sufficere  attritionem. 

Nec  movere  debet,  quod  quidam  hanc  doctrlnam  ceu  novam  et 
a  Melchiore  Cano  primum  invectam  traduxeiint  (Vid.  Bened.  XIV. 
De  Synod.  Lib.l.  Cap.  13.  n.  6.  et  Perrone  Tract.  DePoenit.  n.  90. 
in  not.).  Nimirum  si  proiectis  luveninio,  Ludov.  Habert,  Le  Drou, 
Vanespen,  Witasse  et  aliis  huiusmodi,  adiissent  suis  oculis,  v.  gr., 
Suarezium  (De  Poenit.  Disp.  20.  Sect.  L  n.  9.) ;  profecto  reperis- 
sent  pro  ea  doctrina  allegatos  S.  Thomam,  Scotum,  Paludanum, 
Capreolum,  Durandum.  Adrianum,  S.  Antoninum,  Sylvestrum,  etc. 
Cano  sane  antiquiores. 

Sed  et  multo  plures  DD.  in  eandem  rem  affert  losephus  Benaglio 
in  opere  plane  egregio,  cul  titulus :  DelVattrizione  quasi  materia  e 
parte  del  Sacramento  della  Penitenza,  etc.  Milano  1846.  (Cap.^. 
Art.  11,  Vol.  ^.pag.  101.)  Qui  quidem  et  illud  (Cap.  4.  art.  7.  et 
Cap.  5.  art.  13.)  palam  facit,  omnia  demum  quaecumque  ad  praedicti 
paradoxi  praesidium  ex  memoratis  luveninio,  Habert,  etc.  corroga- 
ta  habentur  in  citato  loco  Operis  De  Dioecesana  Synodo,  ea  nutare 
prorsus,  ac  insuper  perperam  loanni  Morino  haec  attribui.  Quidquid 
enim  sit  de  aliis  huius  scriptoris  opinionibus,  at  quod  ad  Attritionem 
attinet,  non  solum  eius  sufficientiam  ipse  cum  communi  Thh.  pro- 
fej-sus  est,  sed  etiam  eiusdem  doctrinae  antiquitatem,  imo  et  perpe- 
tuilatem  vindicavit. 

Et  placet  sane  locum  illum  afferre,  ubi  Dominicum  Soto,  cui  non 
ila  maltum  vetus  doctrina  de  attrilione,  quae  in  sacramento  fieret 


DE  POEMTE.NTIA  31 1 

N<iH  N.iraliir  titufr  $rrt  ilitrr  $iitttit,  »i  fjui»  Jr  frctaU>  ijii;.l.ir  J.lral,  ||- 
Inrlqii'  vit^t  nh  pnt^na*,  qua<  ■  Dru  iiiflif^rnda*  nn«il  ;  qai  lamm  aJbar  paraln* 
t*%rt  p^rtrti ,  li  po4>aae  itlae  noo  ■nhfliai^rrnt.  Tironr  wro  Jiritar  timplifHrr 
srrtilis  ,  >i  qui>  vh  cuuiJpm  pocuaram  (luiurrui  •  pvccalo  •btliocl  .  acc  Umro 
ili»|»otitu»  il4  fsl,  ut  trllct  pfcrjrr,  *i  pttcuac  illat  aott  •HOOl.  Frior  Oiclo*  r»t, 
non  <|uitlfn)  (|aa  liroor  pornararo,  <r«l  oL  pravoni  aDini  ili*p<HilionrfD.  ^  Srarimi 

i52.  -  yiAF.R.  i'i'  An  suffiriat  allrido  ei  metu  poenanitn 
Purgatorii  pro  peccatis  venialibus? 


contritio,  vl.-^a  fiicral,  iiiotli  slc  reprclu-iulil ;  (juippc  priucipia  adhi- 
bet  in  hi.«;co  maleriis  niirKiuam  uou  liahenda  prae  ociilis.  Sic  ilatjue 
Morinus  (Cnmm.  hift.  De  Poenit.  IJh.  I.  Cap.  13.  n.  19.'  :  /n  his 
Dottiniri  Snli  rerh\%  dun  mihi  riurn  vi'lcntur  et  intellectu  diffirilin. 
Vriusent,  .nenleiilinm,  qune  n.^seril  Attrilinnem  fierx  in  %ncrnmento 
rnntritionem  veram  e%%e,  n  Patribu%  tnmen  non  ngnitam.  Si  ngeretur 
de  noru  aliguo  et  suhlimi  prublnnnle  theoloyico,  v/r.x-fX^iK':-.»  cre- 
tlihile  sane  e.%itl,  nli(iuid  nb  in.%iynibw%  fheoloyix  et  Philo^ophis 
inventum  e.i.te,  quod  nnliquus  Intui^set.  Verum  cum  ayatur  de  via  ct 
modo  recupemndne  sulutis  aeternne  pcr  Sncramentum  Poenitenliae, 
num  scholnsticu  nliquo  phHosophrmnte  sntutis  ndipiscendne  ratiu  in- 
veniri  putest  novn  et  fncilinr  en,  qunm  Pntres  nb  .{poitofiincceptnm 
.xucceMSoribus  suis  tradiderunt?  Si  Pntres  sotam  contritionem  aynn- 
verunt  necessnrinm  nd  sntutem  per  Sncramentum  Poenitentiae  ron- 
sequrndnm,  inyenii  mei  hebrludo  non  ns%equ>tur,  qun  ratione.  quave 
auctoritate  freta  Schotasiici  post  mille  snttem  et  ducentus  annot  no- 
vam  et  fncitiorem  vinm  en,  qunm  Pntres  nobis  trndidervnt,  prafscri' 
bere poturrunt....  Posleiius,  quod  mihidurum  ridetur,  rst,  Patres  ii>- 
lum  conli  itiunrm  esislimnssr  necasnriam  nd  Confessiunem.  Licet  eniin 
.\ntiqui  nomen  .Kltritionis  nun  aynovei  int,  nedum  nsioma,  .VlUiUonem 
in  Sacraiueiilo  tieri  C.oiilrilionem  ;  lem  tnmen  ipsnm  hnc  aiiomate  si- 
ynificnlnm  h<>n  mudo  di>ruerunt,  verum  etinm  ut  principium  et  ounis 
disciptinne  poeuitentialis  fundnmentum  marimoperr  rommeHdarunt. 
Il\ie  usque  Morimis. 

(laeterum  (juod  laudatus  Ueu.iplui  mki  m-iii.iim  icn  i  i  ir<r<iriiili 
lienilus  ali  iis,  «piae  de  lioe  ar^uiuento  in  Opere  l..iuil>erllniano  de 
Synodu  legunliir,  inerito  sihi  faclam  ad  id  facultatcm  ccusult  ex  iU, 
()uaeipseuiel  neiietru*lu>  \IV  in  rine  l*raefalionis  ediliouilMi^i  pojiUe- 
mis  praeCixae  in  haee  \erha  edivil  ubi  neque  a  Homamis  Puntificibus 
Prardrce.ssoribus  nostris,  nrqur  a  .\'ol>i.%  ipsii  aut  in  Bultario  aut  atibi, 
Apostotica  Quctoritale  quidqunm  drfinitum  iit,  ac  generaiiter  omni- 


342  TRACTATUS 

Resp.  Affirm.  cum  sententia  communissima  et  moraliter  cer- 
ta ;  quia  hic  yalent  omnes  rationes  adductae  supra  pro  sufficien- 
tia  attritionis  ex  metu  gehennae. 

§.  lll.  De  efficacia  contritionis. 

Principia : 

454.  —  I.  Contritio  perfecta  hominem  per  se  iustificat,  etiam 
extra  Sacramentum  Poenitentiae  ia).V  Constat  ex  ralione ;  con- 


bus  in  rebus,  quibus  nullum  ex  publica  Ecclesiae  auctoritate  pondus 
accessit,  nihil  nos  definire  acveluli  decrelorium  exhibere  intendimus. 
Ea  enim  nobis  et  semper  fuit,  et  adhuc  mens  est,  ut  sententiam  no- 
stram  proponentes,  hanc  eatenus  tueamur,  quatenus  illi  ex  ralionibus 
et  auctoritatibus,  quae  nos  ad  eam  amplectendam  impulerunt,  satis 
roboris  et  firmitalis  adesse  cognoscalur ;  libentique  animo  subscribi- 
mus  doctrinae...  MelchiorisCani,  qui...  de  libris  agens,  qui  a  Summis 
Pontificibus  conscripti  publicanlur,  haec  ait:  Cum  edunt  libros  de  re 
qualibet  Romani  Pontifices,  sententiam  suam,  ut  homines  alii  docti, 
exprimunt,  non  tamquam  Ecclesiae  iudices  de  fide  pronunciant.  El 
allala  historia  Innocentli  IV,  qul  Gommentarla  in  libros Decretalium 
scripslt,  dum  Pontificatum  gerebat,  subdit:  Neque  profecto  Innocen- 
tius  hoc  sibi  unquam  arrogavit,  ut  quidquid  in  eo  Opere  scripsisset, 
pro  re  definita  haberetur;  sed  facile  passus  est,  opiniones  suas,  quas 
tamquam  privatus  doctor  proposuerat,  ab  aliis  doctoribus  oppugnari; 
ut  patet  ex...  illius  vita,  multoque  magis  ex  ea,  quam  sibi  amplissi- 
mam  hac  in  re  licentiam  sumpserunt  posteriores  Canonistae,  dum  sen- 
tentias  ab  Innocentio  suis  Commentariis  insertas  saepe  deserere  et  in 
alia  omnia  ire  non  dubitarunt. 

{a)  Contraria  doctrina  damnata  est  tum  in  Propositionibus  31.  32. 
et70.  Michaelis  Baii,  contendenlis  per/ec/am  charitatem  consistere 
posse  sine  remissione  peccatorwn,  et  cum  realu  aeternae  damnationis; 
tum  expresslus  in  Prop.  71.,  quae  esl  huiusmodi :  Per  contritionem 
etiam  cum  charitate  perfecfa  et  cum  voto  suscipiendi  sacramentum 
coniuncta,  non  remittitur  crimen  extra  casum  necessitalis  aut  martyrU 
sine  actuali  susceplione  sacramentorum.  Haec  refulavit  Bellarminus 
De  Poenit.  Lib.  2.  Cap.  13. 

Damnatae  huic  doctrinae  affinis  esl  sententia  Franclsci  Sylvii,  qui 
(In  Suppl.  S.  Thomae  q.  5.  art.  1.)  docuit,  non  semper  nec  frequen- 
ter  vel  ordinarie  contrilionem  habere  coniunctam  remissionm  pecca- 


r>E  POKMTEMI\  343 

Irilio  ciiim  includil  nrccssario  rarilalrm  piTnTlam  :  porro  ama- 
re  n»"um  porfcrle,  esl  cum  I)co  coiiiuiigi ;  coniunriio  aulem 
cuni  D<'0  nccrssario  disiunriionem  a  pcccaio  opcratur,  runi  non 
possil  (juis  unum  oxlrcmiim  nrnplcrli,  fjuin  ali  cxlrcmo  oppo^ilo 
tolalilor  rrcrdat.  Krf^o...  '2'  Con*»tal  c\  Scriplura  sacra.  fror. 
8.  18  :  Ityo  (UlifjeiUes  me  diligo.  hann.  li.  '21.:  Oui  diligtt 
me  diligelur  a  Vatre  meo,  et  ego  diligam  eum,  et  manifestabo 
fi  meipsum.  —  1.  Petr.  i.  8.:  Caritas  operit  muttitudutrm 
pecratoriim. 

\\.  (lonlritio  perferta  non  rcmillit  poccata  mortalia,  scu  ho- 
min»'m  non  iustilicat,  nisi  cum  votn  confcssionis :  peccala  cnim 
rcmilti  non  possunl  nisi  pcr  mcdium  a  Chrislo  instilutum,  ut 
patet;  atqui  Sacramcntiim  Pocnitcntiac  in  re,  vel  saltcm  in  vo- 
to,  est  iiiiicuni  mcdiiim  a  Chrislo  instiliitum  ad  rcmitlcnda  p«^c- 
cata  po.^l  llaplismuni  patrala.  Krf^o,  clc.  a  .  (lon.^tal  iusupcr 
ex  Conc.  Trid.  sess.  H.  r.  i. 

III.  Attrilio  tampiam  pracrcquisita  dispositio  sudjcit  ad  ohti- 
nendam  pcccatorum,  etiam  lcthalium,  vcniam  in  Sacramcnto 
Poriiilcntia*'.  Conslat  cnim  c\  codcm  Tridcntino,  .^ess.  \\.  r.  4. 
attritionem  disponcre  ad  iustilicalioncm  m  S  icr;im»Mil<>  P"»»Mii- 
tentiae. 

IV.  Attritio  autcm  cxtra  Sacramcntiim  homincm  iustiticarc 
non  potcst.  Iii^tilicatio  cnim  consi><lit  in  pcrfccta  coniunctione 
cuniDeo;  scd  altntiis,  licct  a  crcatiiris  disccdat,  primos(|uc 
convcrsionis  ad   DtMini  urcssiis  cxordiMliir,   niiodmu  IniniMi  csl 


toruw,  antequain  reripiatur  Sarrawmlum,  licel  sil  rum  HHeclione  f)ri 
perfrrta  el  xuper  umnia  cuniuncta.  Vid.  Ciird.  Do  l.ugo,  »|ui  ( De 
Puruit.  Di^p  r>.  n.  08.  et  seq.j  ct  hiinc  ot  ;ilia>  iit»HOiins  hulus  scri- 
ptoris  o|):nioiK's  rcfcllil. 

(a)  (juo  sensu  harc  siiit  intolli^iMida,  hnlies  e\  Lugo  De  Sacram. 
Euch.  Disp.  .'t.  n.  .'I.  ,  uhi  dr  \olo  l>.iptisnii  ol  ;  '  .*  dls- 

scrit:  diritur  ronlriti»  btiptiMim^  in  vttlu,  m.ri  qu  ^  *uam 

ef/icaciam  in  urdine  ad  iuMtifirationnn  ab  ipso  reali  baplisino,  std 
quia  includit  in  se  impliritum  votum  baptitmi  ausripimdi ,  ii  ^eri 
possit,  sirut  el  impleudi  omnia  alia  praerepta.  tn  quo  etiam  sensu 
diritur  contrilio  iustificare  in  ordinr  ad  davet.  sru  in  ordine  ad  »a- 
cramentum  poenilentiae,  non  quod  aecipiat  fim  iuslifirandi  a  tacra- 
tnenlo,  xrd  quia  qunndo  exlra  narramenlum  r  '  :'.  Habet  in  ie 
tolum  impliritum  xubiiriendi  rla\  ibus  perrala  r  .  ■  i,  ad  quo4t  m^ 
net  homo  obligalus  eliam  po.%tquam  iuslificatus  ett  per  contrilionrm s 


344  TRACTATUS 

perfecte  ad  ipsum  conversus,  et  per  amorem  coniunctus.  Nec 
propria  virtute  iustificat  attritio  in  Sacramento,  sed  est  tantum 
praerequisita  conditio ;  ipsum  autem  Sacramentum  per  gratiae 
infusionem  iustificat:  quare  in  Sacramento  poenitens  est  actu 
attritus  et  habitu  fit  contritus  (a). 

Quaesitai- 

455.  —  QuAER.  1*  An  votum  confessionis  debeat  esse  expli- 
ciTUM  in  contritionet 

Resp.  Neg.  cum  sententia  communi  quam  tenent  Billuart, 
diss.  1.  art.  4.  §.  2.  —  Salmant.,  c.  2.  w.  23.  —  Ratio  est, 
quia  ad  remissionem  sufficit,  ut  quis  vere  coniungatur  toto  corde 
cum  Deo  per  contritionem  perfectam;  Deus  enim  reiicere  nequit 
peccatorem  toto  corde  et  ex  perfectissimo  motivo  ad  se  acceden- 
lem,  ut  patet  ex  dictis;  atqui  fieri  potest  aliquando,  ut  pecca- 
tor  eliciat  talem  actum  perfectae  contritionis,  quin  cogitet  de 
confessione,  sive  ex  inadvertentia  vel  oblivione  naturali,  sive 
ex  ignorantia  invincibili  [b).  Ergo  ad  remissionem  peccati  per 
contritionem  non  est  essentiale,  ut  votum  confessionis  sit  ex- 
plicitum. 

456.  —  QuAER.  2*  An  contritio  remiltat  non  tantum  culpam, 
sed  etiam  poenam  culpae  debitam  ? 

Resp.  V  Remitlit  certo  poenam  aeternam,  quia  homo  iusti- 
ficatus  per  contritionem  nequit  remanere  reus  aeternae  damna- 
tionis,  ut  patet. 


(a)  Quandoquldem  vero  perfecta  contrltio  virtute  propria  iusti- 
ficat,  et  simul  est  dispositio  ad  sacramentum ;  idcirco  qui  perfecte 
contritus  ad  sacramentum  accedit;  duplici  saucllficantis  gratiae  do- 
no  ditatur,  primum  scilicet  vi  conlritionis,  et  iterum  deinde  vi  sa- 
cramenti.  — Quod  autem  A.  ex  usitata  scholae  phrasi  ait,  in  sacra- 
mento  attritum  fieri  contritum,  intellige  contritum  habitu,  per  infu- 
sionem  nempe  graliae  sanctificanlis,  quae  vi  absolutionis  confertur, 
hominemque  habitualiter  conversum  ad  Deum  efficit. 

[b)  Necessarium  scilicet  est  confessionis  votum  seu  voluntas,  non 
secus  ac  ad  perfectam  contritionem  requiritur  voluntas  implendi 
omnia  praecepta  Dei.  Hoc  autem  votum  seu  implicita  voluntas  ad- 
esse  potest,  etiamsi  quis  actu  de  quibusdam  praeceptis  non  cogitet, 
aut  etiam  ea  invincibiliter  ignoret. 


DE  POEMTENTIA  315 

Jlfsp.  2*  luxla  maiorem  vcl  minorom  ciusdem  iDlensilalcm 
remillil  etiam  parl«Mn  poenae  irmporalis  delelis  morlalibus  vcJ 
venialihus  drbil.ie.  Troinde  ronlrilio  pcrfrrla  valde  inlfnsa  po- 
lcsl  eliam  omnem  pornam  abolere ;  sed  non  necessario  e\  na- 
lura  8ua  banc  efliiraciam  babel.  Eruilur  cx  Trident.  sess.  S.  c.M. 
et  ian.  30.  —  Ilem  cx  s^ss.  14.  de  Poenit.  c.  8.  et  Can.  12. 

\^1.  —  Oi  AKii.  3'  An  atlritio  remittat  peccata  cenialia  ex- 
tra  Sarramentum*! 

liesp.  Conlroverlilur.  Prohabilius  aflirmandum  videlur.  Ua- 
lio  csl  r  quia  ex  Conc.  Trid.  variis  modis  remitli  possunl  pcc- 
cata  venialia :  crgo  non  sola  conlritionc  perfecta  rcmiltuntur; 
2'  quia  in  opposila  sontonlin  non  facilius  remiltentur  peccata 
venialia,  (juam  mortJilia:  boc  jjiilem  sensui  coinnnini  adversa- 
lur;  3'  (jnia  vis  remittendi  venialia  communiter  tribuitur  Sacra- 
mentalibus;  falso  autem  tnbueretur,  si  ad  ea  delenda  contrilio 
rcquirerelur.  —  Ita  Suarez,  disp.  11.  sect.  3.  —  Lugo,  disp.  [t. 
n.  28.,  et  alii  multi. 

Nef;jint  tamcn  non  pauri,  quia  e\  Trid.  sess.  W.  c.  .*).,  pcc- 
cala  venialia  utiliter  in  confessione  accusanlur;  non  autem  ac- 
cusarentur  ulililer,  si  attritione  remilti  possent :  ergo,  elc.  — 
Sed  merito  reponitur  peccala  venialia  utililcr  exponi  in  confes- 
sione  aliis  (juo(]ue  de  causis,  niniiruin  ob  remissionem  poeuae, 
ob  mcrituiii  ronlusionis,  ob  emoluiiienluin  directionis,  elc. 

yiAER.  4*  An  conlritio  vel  altntio  remittat  venialia  sine  voto 
Sacramentif 

/lr\p.   .Kffirm.    Biitio  cst,  quia  S.uTaiiicnlum  cx   in>liluiione 
divina  pro  solis  niortalibus  ncces.^arium  rst :  ergo  veniaba  de- 
leri  possunl  absijue  Sacr;iniento  Pocnitenliae  ;  ergo  nullum  vo- 
lum  buius  Sacramenti   requiritur  ad  eorum  remissionem. 
Ita  omnes. 

ARTICULUS  11. 

IK   1  ROPOSITO. 

458.  —  Df.hmiio.  l'roposiUim  csi  volunias  uon  amplius  pec- 
randi  de  caotero. 

DiM^io.  Du[)lex  est:  V  e.rptic\tum,  soii  formale.  quo  quis  dr 
fuluro  copitans  staluil  non  anqilius  |)cccarc;  2*  impttcitum.  sou 
virluale,  quod  in  ipsa  conlntionc  includitur,  quin  fulurum  tem- 
pus  prac  oculis  babeatur. 


346  TRACTATUS 

Principia : 

4o9.  —  1.  Propositum  saltem  implicitum  est  omnino  neces- 
sarium  ad  peccati  remissionem;  quia  proposilum  estpars  essen- 
tialis  contritionis,  ut  ex  huius  natura  et  definitione  constat. 

II.  Propositum  verum  triplici  conditione  gaudere  debet;  sci- 
licet  requiritur,  ut  sit  firmum,  efficax,  et  universale. 

1°  Firmum,  scilicet  poenitens  habere  debet  sinceram  volun- 
tatem  non  relabendi  in  peccatum,  non  obstante  quocumque  in- 
commodo  (a),  aut  timore  huraano:  secus  enim  non  vellet  totali- 


[a)  Praestat  helc  sublicere,  quld  de  hac  re  monendum  confessa- 
riiim  censent  Auctores  gravissiml. 

Suarez  (De  Poenlt.  Disp.  32.  Sect.  2.  n.  2.) :  Ohsermnt  Doctores, 
non  debere  Confessorem  proponere poenitenti  omnes  di/ficultates,  quae 
in  vitandis  peccatis  occurrere  possunt;  quia  constituet  illum  in  mani- 
festo  periculo  non  solum  non  habendi  proposilum  efficax  in  futurum, 
sed  etiam  denuo  peccandi.  Satis  ergo  est,  ut  proposita  IN  GENERE 
foeditate  peecati,  Dei  bonitate,  et  periculo  damnationis,  etc,  poe- 
nitens  concipiat  GENERALE  proposilum  nunquam  iterum  peccandi 
mortaliter. 

Huc  faciunt  illa  Card.  Gaietani  (Sum.  V.  Confessio  ad  12  qualit.): 
Non  sunt  autem  poenitentes  in  tentationem  praecipitandi  a  confessore 
nimis  zelante  et  imprudenter  investigante,  an....intendit  vitare  mor- 
talia  supra  omne  vitabile,  puta  direptionem,  occisionem,  etc;  mul- 
tos  enim  huiusmodi  interrogatio  induceret  in  tentationem....  Hortetur 
eum  ad  amorem  Dei  super  omnia,  et  quod  ex  amore  huiusmodi  de- 
beat  dolere  de  praeterito  et  proponere  vitationem  de  futuro....  Etsic 
accendet  cor  poenitentis,  et  non  ponet  in  periculum  tentationis. 

Et  Gard.  De  Lugo  (De  Poenit.  Dlsp.  7,  n.  199.)  quandam  memo- 
rans  infirmilatem  spiritus,  non  habenlis  robur  ad  prorumpendum  in 
generosum  actum,  subdit:  Quae  infirmitas  non  est  novum  peccatum, 
ut  constat  in  poenitentibus  illis,  quibus  Confessarius  non  debet  pone- 
re  ob  oculos  explicite  circumstantias  nimis  difficiles,  ut  circa  eas,  si 
occurrent,  proponant  explicite  in  iis  etiam  non  peccare.  Et  inferius 
(ibid.  n.  238.)  de  iis  loquens,  qui  ardenter  honorem  vel  corporis 
voluptatem  insectantur,  qui  licet  dolore  aliguo  remisso  peccata  sua 
in  confessione  retractaverint,  postea  tamen,  data  occasione  honoris 
vel  voluptatis,  facile  relabuntur  propter  vehementiam  affectus,  quam 
non  nisi  in  confuso  et  remisse  correxerunt,  addit :  Imo  nec  audemus 
illis  in  confessione  proponere  distincte  tentationes  aut  pericula  pec^ 


DE  POEMTEMIA  317 

tfir  cl  sinccre  ad  Dimiih  convcrli.  Non  dehcl  lanieii  Confe&sa- 
rius  animum  po(>nilriitis  loiitarc,  adtiihiti^  coiiiparatiooilius  ad 
pcrlijrbaiidani  ciii*;  j>li(''nlasi;jm  idoneis  o;. 

"V  liffirar,  idcst  pociiiloiis  non  tantiiin  firmitcr  statuerc  dc- 
bct,  sc  amplius  pecrarc  non  vcllc,  scd  ctiam  adhilicrc  operara 
el  incdia  neccssaria  ad  pccralum  vitandum,  fu^'iendas(juc  pro- 
ximas  occasioncs,  etc.  elc.  -  SuflTicit  aut»»m  ut  propositum  sil 
eiruax  alfertive,  id  cst,  sudicit  ut  prrcator  sit  aiiimo  paratus  ad 
niciiia  ucccssaria  adhibrndu ;  ipiia  futura  de  facto  m..  ri.l.ifi  non 
eal  dc  esscnlia  propositi. 

3*  Univnsale,  seu  cxtcndi  dcbcl  ad  omnia  pcccaia  mortalia 
non  palrala  modo,  scd  cliam  (juac  patrari  possenl.  Ralio  esl, 
(jiiia  plcna  cl  vcra  ad  I)(.Mim  convcrsio  dari  nc(|uit  ahsqiie  lc- 
Ihalis  cuiuslihcl  [icccati  avcrsionc. 

Quod  autcm  ad  peccala  vcnialia  spcctat,  rc(piiritur  ct  suflicil 
ad  Sacramcnti  valorcm,  ut  lirmum  ad>il  ct  cflicax  propositum 
saltcm  unum  cx  vcnialihus  viiandi. 

QuaesUa : 

160.  —  QuAER.  r  An  prnposilum  ut  sit  finnum,  deheat  in- 
super  ronstans  rfp/riri'f 

liesp.  .yeg. ;  saltciii  hor  non  ot  ahsolulc  nccessarium.  Ralio 
csl.  quia  propositum  aflicii  pracscntcm  volunlatcm.  quae  ex  na- 
tiira  sua  alio(|ui  variahilis  est.  Ilinc  ex  relapsu  |K)st  confessio- 
iiein  colli^^i  nc(|uit  pnqiosili  infirmitas.  saltcm  ordinaric.  —  Ita 
communifrr  cum  >'.  Ltg.  n.  i'>l.  —  Lugo,  disp.  li.  n.  Hir».,  etc, 
conlra  alu^tos. 

Dixi :  saltein  hoc  non  est  absolute  necessarium .  Nam,  si  poc- 
nilens  slatim  et  sinc  ulla  fcrc  resistcnlia  rclahatur,  ar^umcntum 


<auili.  qwir  possunt  ncrurrere,  ut  circa  ilta  (Uslinctt  proponant : 
f/Kju  prudenler  timeinu^,  quod  iam  neque  in  confuMO  prior%  peccntn 
relraclarent. 

I)ciii(iuc,  ut  allos  practcrmittiimus,  l.ayinaiin  Jh  Potnit.  Cap.  I. 
«.  8.  hacc  liahct:  .Von  recte  aijii  Cnnfeuarius,  »i  pomitenlem  adifMt 
<id  sperialem  pritmixiinncm....  dc  hor  '  '  "  ;  -•  ■•  pn$ternm  K- 
taudo,  pradrrquam  in  rasu  rarn.  »»  /  '.  r.  gr.,  iit 

valde  prrniciosum,  etc. 

(a)  Confer  sup.  dicla  in  not.  ad  450.  q  S. 


348  TRACTATUS 

vel  saltem  praesumplionem  praebel,  quod  proposilo  yere  firmo 
caruerit ;  qui  enim  firmiter  proponit,  non  adeo  facile  sui  propo- 
sili  obliviscitur,  sed  constans  saltem  per  aliquod  tempus.  perse- 
verat,  conatus  adhibet  ad  resistendum  lentalionibus  vel  pec- 
cati  occasionibus,  et  diiEcilius  rariusque  cadit.  —  Ita  S.  Lig. 
n.  459.,  ubi  de  Recidko.  —  Lugo,  disp.  14.  n.  160.,  etc. 

461.  —  QuAER.  2*  An  firmum  censeri  queat  propositum  iU 
liuSy  qui  habet  quidem  animum  non  peccandi,  pertimescit  tamen, 
se  relapsurum  ? 

Resp.  Affirm.  generatim ;  non  enim  impedit  sinceram  volun- 
tatem  limor,  qui  ex  praeterita  fragilitate,  et  humanae  voluntatis 
inconstantia  ingeritur.  Hinc  verura  habet  propositum  poenitens 
ille,  qui  interroganti  Confessario  de  voluntate  non  peccandi  res- 
pondet :  Fragilis  sum,  formido  lapsum,  non  tamen  volo  nunc, 
nec  eligo  casum:  quae  sunt  verba  Gersonis  apud  Croix  (Lib.  6. 
P.  2.  n.  1733.)  [a). 


(a)  Alibi  Croix  (l.  c.  n.  1822.)  ita  scribit.  Ostendi  n.  1733,  ad  se- 
rium  propositum  etiam  circa  mortalia  non  requiri,  ut  credatur  re- 
lapsus  non  secuturus;  sed  satis  est  nunc  adesse  seriam  voluntalem, 
cum  qua,  quamdiu  stabit,  stare  nonpossit  voluntas  relabendi,  quam- 
vis  forte  praevideatur  per  fragilitatem  immutanda.  Sicut  S.  Petrus 
non  ideo  iudicatus  est  indisposifus  ad  Communionem,  quod  a  Chri- 
sto  sciretur  relapsurus ;  ita  nec  consuetudlnarius  censendus  est  indi" 
spositus  ad  absolutionem,  quamvis  MORALITER  sciatur,  esse  re- 
lapsurum. 

Bis  gemlna  habet  Sporer  (DePoenit.  n.  310.):  Propositum  (inquit) 
firmum  voluntatis  tantum  non  peccandi  de  caetero  requiritur,  non 
item  necessario  credulitas  vel  persuasio  certa  ex  parte  intellectus,  ut 
nimirum  poenitens  cerlo  credat,  vel  animo  sibi  persuadeat,  se  non 
amplius  peccaturum,  aut  hoc  vel  illud  peccatum  non  amplius  patror- 
turum,  ut  nolant  DD.  communiler....  Potest  enim  quis  vere  dolere 
et  detestari  peccalum,  ac  vere  et  ahsolute  proponere,  se  de  caetero 
nonpeccaturum..,.;  tametsivalde  limeat  aut  etiam  existimet,  imo 
certo  credat,  se  ob  expertam  voluntatis  suae  inconstantiam,  et  fragi- 
litatem  suam  denuo  relapsurum,  non  omnia  peccata  mortalia,  vel  ne 
hoc  quidem  certum  peccati  genus  evitaturum. 

Quae  cum  Ita  sint,  vix  apparet,  cur  S.  Alphonsus  (Lib.  6.  n.  451.) 
dicat,  se  non  acqulescere  sententiae  (quam  comrauuem  dici  non  di- 
filetur)  cum  aliorura  gravissimorum  DD.  tura  etiara  Sporer ;  sed  raal- 
Je  se  cura  Croix  sentire.  Nam  si  Croix  haec  (1.  c.)  addidil :  Si  tamen 


DE  POEMTKMIA  319 

In  praxi  vcro  indolcni  gcniumque  pocnitenlis  insplcies :  re- 
pcrics  enlm  non  raro  pcccalorcs  asscvcranlcs,  sc  rclapsuro^, 
qui  idcirco  limcnt,  nc  propositum  salis  nrmum  non  habcant,  dcc 


cnmuetudivariu.i  ipse  denperet  Hf  $vn  nnendntione,  difficuller  habe- 
bit  lerum  propn^itum ;  hinc  priutqunn},  ahvilrntur  ditponi  debel,  ut 
speret,  nun  per  vire.i  nias,  ned  per  Pei  ijraliam,  rui  Mi  ntoperetur, 
poteiit,  ut  docuerunt  innumera  esempla  ipni  aimilium;  Pliara  Sporer 
(I.  C.)  i.sla  suhicccral:  Cacterum  ,%i  poenitenx.npectata  »ua  /lafjilitate, 
invelerala  prava  consueludine,  ini,ninu  impoMibile  iudicet,  ul  de  cae- 
lero  ah  aliquo  vel  aliiiuibui  peccatis  mortalibu^  abitineat,  inducen- 
duA  efficaciler  erit  a  Confesmrio;  et  attenta  divinne  gratiae  effica- 
rin,  nmnino  tihi  pertundrre  dcbet,  rj'  n  e.ise  impoi.sihih,  at/jue  in  di- 
vina  gratia  .wla,  non  in  .»«  confitu.s,  firmum  proporifum  concipere  de 
caetero  abstinendi,  dicem  cum  Apoxtolo:  Omnia  possum  hi  eo,  qul 
mo  ronfort;»!....  Quod  .%i  hoc  farere  nrquent,  vel  putiui  nolit,  ntm 
revera  po.iiit,  iam  lamquam  vera  conlritione  dentitufu^,  de  qratia 
l)ei  dr.sperahuudu.s,  adroque  ad  iu.sti/i<  atiouem  el  Sacrameulum  in- 
di.sposHm  nh.solri  non  poteiit  ex  propria  culpa.  ViileHs  peues  La- 
Croix  (1.  c.  n.  1S2'1.,  lH'>i.]  solulos  c;i\illus,  (juil)U.s  Iu>enin  el  (jen- 
nettus  comnmiMMii  (ioclniiam  impetchaiil. 

Ouoad  ad  pravim  attinet,  polissima  occurrit  dKTicullas,  quandu 
\it  lirri  non  raro  solel;  pocMiilrn.»*,  l)onae  ;iIioqui  \olunialIs,  >ed  rei 
«liflicMillaltt  prrlorrilws.  diral,  se  non  posse  hoc  vel  illud  prumittere, 
ne  deln  fidem  frangere  videalur,  aut  non  pos.ne  xihi  fidrre,  clc.  (^uod 
(piidem  rontiiiffit  praescrtim  cum  !)n!>en(it)us  consuctudinem  \ane 
usur|);in(li  iioiuin:)  Dri  a(^  Sahrtorum,  iniprccandl,  excandescendi  ob 
occa.sioiics  idjics  simul  ac  ncccssarias,  clc. 

Eiusmodi  purro  poenilcns  non  modo  erigeiidu.H  e.«<t  spe  diviui  au- 
xilii,  sed  cdoc(Mi<liis,  lioc  unum  cxigi,  ul  hic  el  nunc  >ului)lalcm 
hn!)('at  non  rclalxMidi,  pra(*serlim  cum  incertum  >iu  au  \iian)  diulius 
prolraclurus  >il,  clc,  iioii  sccus  ac  ad  \alidilalt>m  \oli  suUicit  prie- 
sens  voluntas  rcm  \  otam  praestandi ;  confirmandusque  esiMiu  ip^ius 
cvcmplo,  (|ui  iioi)  idco  n)iiMi>  .Hincerc  alias  pri»p(»>ui><-  ', 

(juia  deinccps  rclap>u>  rucril,  Scd  praccipua  Cunfcxv.i :...i 

eo  convcrti  dcl)ct,  utca\idcalur  taiilum  cxigere,  quae  poenilcus 
haud  aegrc  fatcatur  in  sua  esse  poteslale.  Iloc  aulem  as>e(|uciur 
tum  propoiKMido  iiKMlia,  (piil)us  pociiilrns  »ilalur  si\c  dum  tentn- 
lioiic  pulsalur,  si\c  duni  pacc  fruilur;  lum  cliam  inculcando,  lu>c 
solum  dcmum  ah  eo  postulari,  ul  ca\cal  a  culpU,  quae  «•ifnlcr 
scu  plcna  cum  nd\('ri(Milia  coiniuilt.inlur  (piod  (piidem  an  nxtN 
rccrcarc  al^pic  s^imiuopcrc  crigcrc  .>ulcl  eorum,  (|ui  cum  pr.t\<» 


350  TRACTATUS 

tamen  aliud  ostendunt  praeter  relabendi  timorem,  suique  diffi- 
dentiam.  Huiusmodi  poenitentibus  inculcandum  est,  non  agi  de 
his,  quae  forle  sint  eventura,  sed  de  actuali  voluntate,  et  de  fi- 
ducia  in  auxilio  divino  reponenda.  —  Ita  communiter. 

Attamen  consentiunt  omnes,  vix  fieri  posse  ut  sincere  poe- 
nitens  de  futuro  cogitet,  et  simul  propositum  explicitum  et  for- 
male  non  eliciat. 

4g3.  —  QuAER.  4"  Quale  propositumrequiratur,  vel  sufficiat 

pro  venialibus? 

Resp.  V  Ad  Sacramenti  valorem,  requiritur  et  sufficit  habe- 
re  efficax  proposilum  saltem  unum  veniale  vitandi ;  quia  suffi- 
cit  dolere  de  uno  ad  materiam  Sacramenti  sufficientem  (a),  ergo 
a  fortiori  sufficit  propositum  efficax  vitandi  omnia  venialia, 
quae  accusantur. 

2*  Sufficit  sibi  propooere  eraendationem  de  aliquo  genere  ve- 
nialium,  v.  gr.,  de  mendaciis,  dicendo:  Nolo  amplius  mentiri. 
Sequitur  ex  dictis. 

3°  Sufficit  vel  vitare  omnia  peccata  deliberata,  quia  vitari 
haec  possunt;  et  semi-deliberata,  in  quantum  fieri  potest.  — 
S.  Alph.  Lib.  6.  n.  449.  dub.  2. 

4"  Sufficit  velle  flrmiter  et  efficaciter  minuere  frequentiam  et 
multitudinem  venialium,  quia  propositum  cadit  saltera  in  ali- 
quod  ex  illis,  ut  dictum  est  de  contritione  (b). 


laborent  babitu  blasphemandi,  imprecandi,  etc,  impossibile  quid 
a  se  exigi  pulant,  si  lubeantur,  ne  in  eiusmodi  verba  amplius  pro- 
rumpaiit,  elc. 

(a)  Confer  Card.  De  Lugo  (De  Poenit.  Disp.  14.  n.  141.),  qui  do- 
cet,  veriorem  esse  eorum  sententiam,  qui  putant,  sufficientem  do- 
lorem  adesse  posse  de  imo  veniall,  etlamsi  nullus  aut  certe  minus 
sufficiens  sit  dolor  virtualis  de  aliis  eiusdem  speciei  venialibus. 

[b)  Huc  faciunt  illa  S.  Thomae  (3.  q.  87.  art.  1.  ad  1.) ;  Poenp- 
tentia  de  peccalis  mortalibus  requirit,  quod  homo  proponat  abstinere 
ab  omnibus  et  singutis  peccatis  mortalibus.  Sed  ad  poenitentiarn  pec- 
catorum  venialium  requiritur,  quod  homo  proponat  abstinere  a  sin- 
gulis,  non  tamen  ab  omnibus,  quia  hoc  infirmitas  humanae  naturae 
non  patilur;  debet  tamen  habere  propositum  se  praeparandi  ad 
peccata  venialia  minuenda ;  alioquin  esset  ei  periculum  deficiendi, 
eum  desereret  appetitum  proficiendi,  seu  tollendi  impedimenta  spiri- 
tualis  profectus,  qude  sunt  peccata  venialia. 


DE  POEMTEMIA  S51 

In  praxi  lulius  csl  elirere  proposiluni  de  nonnullis  perralis 
delerminatis,  praeserlini  de  i^ravioribus  el  de  his  praeripue, 
(]uae  ex  habitu  patrantur,  eis(|ue  pefcatum  ali({uod  vitae  ante- 
actae  adiungerc.  —  Reuter,  n.  293. 

NOTi  1"  Quandn  cernuntur  fiJelrt  ,  rtiirn  qui  b«b«nlor  at  pii  el  frM]«flnUr 
ronfitenlnr,  nullum  ■ul  f«r«  nallam  prorrrlnm  farere  po«t  innamera*  coofeMioae*, 
ftignuia  proliahile  e»l,  quotl  prop<iti(a  nimi*  i;eneralia  et  ronfoM,  e(  proinde  tor- 
pida   ct  languiila  conripiant.  —   Klbrl,   n.    H2. 

NOTA  2"  Nec  raro  inreniuntur  poenitentet,  praeMrUm  malifres,  Jia  rtamini 
coDuientiae  inrurabentes,  mininia<  rulpa«  cam  roaiima  aotietale  re<]aireole«,  et 
ronfrt^ionet  «uai  uitra  iiioiium  protrahrntr»  ,  rt  tainrn  Je  dolnre  rt  rffirari  pro- 
p<i«ilo  parum  rurantrs.  lalrs  igitur  trrio  aiihorlaniii  lunt,  ut,  omitM  antia  rura 
decUranili  omnia  peccata  fenialia  in  itpeci*  et  namero  ,  ea  Jantaiat  qaae  roo- 
arirntiam  ma|p«  gravant,  rt  quar  poti^^imum  rilirpanila  sunt,  rum  terin  li.tlKrr 
et  vrro  propotito  rnirniialioiiit  rlavihus  tuhiiriant.  Imo  npriiil,  ut  rt  itlit  vr- 
nialihui  trligant  unuiu  alii|ui>ii  prarripiinm,  ad  (|uod  drlnlandum  r|  rmriidandum 
prae  cartrri»  inaiiiiir  im  uiiil>an(.  —  SfHtrrr,   n.  S3'J.  —   Klbrl,  n    (13  ,  <\r 

CAPLT  II. 


h\:    CONPESSIONB. 

(lonfossio  est  accusatio  pcccatorum  post  Baptismum  patrato- 
rum,  facla  Sacerdoti  approhato,  iii  ordine  ad  absolutiooera. 

Tria  huc  tpectaol,  acilicct  I*  oeceatitat ;   2*  dotea;  3*  itcratio  ceofeiaioBU. 

ARTICULIS  I. 
DB  NBCE.«(SITATE  CUiN'FBSSlO.M}(. 

Principia : 

161.  —  I.  ('.onfessio  sacrameutalis  de  iurediyinoest  omn!!"!'^ 
post  Haplismum  lapsis  in  peccatum  mortale  neccssaria.  (!(Mi 
1*  ex  Scriptura  sacra ;  (ihristus  enim  dicil  Aposlolis.  loann. 
iO.  S2. :  AccipHe  Spirilum  Sanctum  ;  t^uorum  remiserHis  pecca- 
ia,  rrmittuntur  cLs :  et  ^junrum  letinuentis,  rctenta  sunt.  --  Kl 
Matth,  \it.  11).,  dixil  (!lirislus  Pftro:  Ouodcumque  sntcrris  su- 
per  terram,  nit  solutum  et  tn  coelis.       Lt  18.  18.,  ail  omnibus 


352  TRACTATUS 

Apostolis :  Quaecumque  sokeritis  super  terram,  erunt  soluta  et 
in  coelo.  Unde  sic:  In  locis  citatis  Christus  instituit  Apostolos  et 
Sacerdotes  iudices  et  medicos,  sine  quorum  sententia  et  curatio- 
ne  nemo  graviter  lapsus  post  Baptismum  potest  reconciliari  et 
sanari ;  atqui  hoc  duplici  munere  fungi  non  possunt,  incognita 
causa:  quomodo  enim  Sacerdotes  discernerent  inter  peccata,  et 
alia  quidem  remitterent,  alia  vero  retinerent,  nisi  iudicium  de 
singulis  ferre  possent?  Quaenam  esset  ratio  aliis  condonandi, 
aliis  autem  veniam  denegandi?  Quorsum  tenderet  illa  suprema 
clavium  potestas  Apostolis  et  eorum  successoribus  a  Christo 
tradita?  Illusoria  nempe  foret,  si  peccatores  non  tenerentur  Sa- 
cerdotes  adire,  et  ipsis  peccata  sua  manifestare.  Ergo  necesse 
est,  ut  peccata  mortalia  post  Baptismum  commissa  potestati 
clavium  seu  iudicio  Sacerdotum  subiiciantur.  Ergo  confessio  de 
iure  divino  necessaria  est. 

Constat  2»  ex  Conc.  Trid.  sess.  14.  Can.  7.,  his  verbis:  Si 
quis  dixerit  in  Sacramento  Poenitentiae  ad  remissionem  pecca- 
torum  necessarium  non  esse  iure  divino  confiteri  omnia  et  sin- 
gula  peccata  mortalia,  etc,  anathema  sit.  —  Adde  innumeras 
alias  Conciliorum  et  SS.  Pontificum  decisiones. 

Constat  3'  ex  traditione  et  argumento  praescriptionis.  Con- 
fessio  enim  semper  fuit  in  usu  ab  exordio  Ecclesiae,  ut  constat 
ex  innumeris  testimoniis  SS.  Patrum,  quae  videri  possunt  apud 
auctores  de  Theologia  Dogmatica  tractantes.  Ergo  est  instiluta 
a  Christo  ut  necessaria,  et  per  Apostolos  ad  nos  transmissa.  Hoc 
evidens  est,  iuxta  notissimam  S.  Aug.  Regulam  lib.  4.  de  Bapt. 
contra  Donatist.  c.  24. :  Quod  universa  tenet  Ecclesia,  nec  Con- 
ciliis  institutum,  sed  semper  retentum  est,  nonnisi  auctorilate 
Apostolica  traditum  rectissime  creditur.  Praeterea  confessio  pec- 
catorura  res  est  adeo  ardua  et  difBcilis,  ut  nunquam  tot  saeculis 
tam  perseveranteretuniversim  observata  fuisset,  nisi  aChristo 
ut  necessaria  fuisset  instituta. 

465.  —  II.  Confessio  est  etiam  necessaria  de  lure  ecclesia- 
stico,  saltem  semel  in  anno,  oranibus  fidelibus,  qui  graviter 
peccaverunt. 

Constat  ex  variis  Conciliis,  sed  praesertim  ex  Conc.  Later.  IV 
sub  Innoc.  III  his  verbis:  Omnis  utriusque  sexus  fidelis,  post- 
quam  ad  annos  discretionis  pcrvenerit,  omnia  sua  solus  pecca- 
ta  saltem  semel  in  anno  fideliter  confiteatur  proprio  Sacerdoti, 
et  iniunctam  sibi  poenitentiam  propriis  viribus  studeat  adim^ 


DE  POEMTEMIA  35J 

plere....;  alioquin  vivens  ah  ingre.ssu  Ecrlesiae  arreatur,  el 
moriens  christiana  careat  sepuUura. 

(Juaesita  : 

'ifif).  —  QuAEK.  r  (Juauilonain  urgeat  praereptum  Jirinum 
i'Onfes.sionis'f 

Hesp.  r  ()l)li^'nl  ciTlo  per  se  in  perirulo,  eo(|ue  magis  in  ar- 
ticulo  morlis,  ct  ali(]uan(lo  in  Tila.  Hatio  primi  est,  quia  omnia 
praecepla  posiliva  ohligant  saltem  tempore  necessilalis;  secus 
«•nim  nun<|uam  obligarent,  fruslr.Kjue  imponerentur.  Ratio  se- 
cundi  esl,  quia  praecepla  nflirnintiva  non  ohlipanl  lanlum  in 
exirema  uecosilale,  sed  cliaui  iiuando  corum  implelio  raliona- 
bililer  necessaria  iudicalur. 

Hesp.  2*  Obligal  per  acridens  in  variis  circumslanliis  a),  sci- 
licet  l*cum  Kucliarislia  suscipienda  esl ;  2*(juando  urget  prae- 
cepliim  se  reconciliandi  cum  Deo,  vel  re(piiriiur  siatu>  gratiae, 
V.  gr.,  ad  Sacramcnta  administranda,  vel  ad  recipieuda  ea, 
<|uae  dicuntur  vivorum,  nec  elici  polest  aclus  contrilionis  per- 
feciae;  V  ijuando  urgel  gravis  lenlalio,  (juae  secus  superari 
ne(jueat. 

QiAKn.  2'  An  praecridum  divinum  confe.^sionis  statim  obliget 
ac  patratuni  est  peccatnm  ,  vel  quonum  tempore  urgeatf 

Hesp.  \*  Non  obligal  slatim  jwsl  peccalum.  Ralio  r»l,  quia 
talis  obligalio  nullo  fundamenlo  cerlo  nili  videtur.  —  Ita  rom- 
inuniter.    -  .V.  I.ig.  n.  671. 

Hesp.  i*  Facile  delerminari  ne(|uil,  quolies  in  vila  el  quo 
praeriso  tempore  urgeatj)racceplum  divinum.  Qiiid(juid  sil,  m- 
tisfacere  illi  videlur,  etiam  qui  semel  lanlum  in  anno  contiletur; 
quia  non  conslal  praeceplum  divinum  fre(|ucntius  urgcre ;  el 
iuxia  mullos  Cliristus  reliquit  obligationis  tempusKcclesiac  de- 
leruiinaiKhmi.  rlura  de  necrssUate  confessiunis  im  Tract.  dr. 
J'raecept.  Ecclesiae,  tom.  I.  n.  i76.  et  seq.; 


[a]  Sernio  psl,  uti  per  se  re8  lo(|uItur,  de  ib  tantum,  (|ui  It^thali? 
culpac  >inculo  adslringuiitur. 


oiRi   Tom.  II.  S.1 


354  TRACTATUS 

ABTICULUS  II. 

DE  DOTIBUS  CONFESSIONIS. 

467.  _>  Multae  confessionis  dotes  a  yariis  auctoribus  assi- 
gnantur,  quae  ut  plurimuoi  ad  eius  validitatem  non  pertinent; 
praecipuae  autem  his  Yersiculis  continentur : 

Integra  sit,  simplcx,  humilis,  discreta,  fidelis, 
Vocalis,  raoerens,  pura  atque  parere  parata. 

r  Integra,  id  est,  complectatur  omnia  peccata  mortalia  non- 
dum  confessa,  ut  mox  dicetur. 

2*  Simplex,  id  est,  non  intermixta  sermonibus  impertinenti- 
bus,  nec  fucata  verbis  neque  figuris  adornata ;  sed  nuda,  clara 
et  brevis  peccatorum  declaratio. 

3'  Humitis,  id  est,  fieri  debet  cum  vera  humilitate  cordis  et 
corporis,  scilicet  genibus  flexis,  nisi  excuset  infirmitas  et  nudato 
capite,  si  vir  confiteatur;  humilitas  etiam  apparere  debet  in 
modulo  vocis,  ila  ut  poenitens  cum  verecundia,  non  autem  per 
modum  fabulae  aut  nudae  historiae  sua  peccata  enarret. 

4°  Discreta,  id  est,  debet  fieri  verbis  honestis  et  discretis, 
maxime  in  explicandis  peccatis  contra  castitatem ;  nec  debent 
manifestari  peccata  aut  defectus  aliorum  sine  necessitate. 

5'  Fidelis,  id  est,  sincera,  sine  mendacio,  praesertim  in  ma- 
teria  gravi  et  necessaria  ad  iudicium  sacramentale.  Fidelitas 
autem  seu  sinceritas  non  tantum  consistit  in  peccatis  rite  decla- 
randis,  quod  pertinet  ad  integritatem,  sed  etiam  in  iis  non  exag- 
gerandis  vel  in  peccatis  suppositis  non  adiiciendis. 

6°  Vocalis,  id  est,  fieri  debet  confessio  ipsa  voce,  non  autem 
scripto  1,  neque  aliis  signis,  absque  necessitate,  vel  gravi  cau- 

i  Confessio  scripto  facta^  est  quidem  per  se  valida ;  invalida  taraen  foret  confes- 
sio  et  absolutio  per  litleras.  Forma  enim  consistit  in  verbis,  ut  definivit  Euge- 
nius  IV,  in  Decreto  pro  Armenis;  porro  forma  materiae  praesenti  applicari  de- 
bet.  —  Constat  insuper  ex  propositione  a  Clemente  VIII  damnata,  ann.  -1602. 

Quidquid  autem  in  contrarium  nonnulli  theologi  dixerint,  certum  est  confes- 
sionem  scripto  factam  esse  validara.  Nec  obstat  praefatum  Clementis  VIII  Decre- 
tum,  quia  illo  taatumraodo  prohibetur  propositio  spectans  simul  et  ad  confessio- 
nem  scripto  factam,  et  ad  absolutionem  pariter  scripto  vel  per  internuntium  da- 
tam  ac  missara.  Qua  de  re  egregie  solideque  disputavit  5warez  in  opusculis  priraa 
vice  in  lucem  editis  a  piae  niemoriae  Episcopo  Brugensi ,  DD.  Malou  (  Bruxel- 
lis,  <8o9).  Consentiunt  etiam  Lugo,  Conink,  Viva,  S.  Lig.  l.  5.  n.  489.,  et  alii. 


nE  POF.MTENTU  J55 

sa,  T.  gr.,  ob  vcrccundiani  Tchcmontissimnm,  ob  impcdimcn- 
lum  linguae,  elc.  —  S.  Lig.  n.  429.,  493. 

7*  Moerens,  scu  dnlorosa,  ul  supra  diclum  csl  dc  conlnlione, 
n.  4S2.  et  seq. 

8*  Pura,  ncmpc  ob  lincm  honoslum,  scu  ad  vcniam  pcccalo- 
nim,  graliascpic  sacramcntalos  ohlincndas,  non  vero  ad  Confcs- 
sarii  compassioncm  commovcndam,  ciusvc  bcncvolcnliam,  ae- 
sliniationeni  (ijpt.mdnm,  ctc. 

!♦*  I'arrrr  jiarata,  id  csl,  pocnilcns  dchcl  cssc  disposilus  ad 
parcndum  nionitis  Confcssarii  tanquam  iudicis  scntenlinm  pro- 
fcrcntis,  puta  in  fiigicndis  occasionibus,  in  adliihcndis  rcmcdiis, 
in  rcslitutionc  facicnda,  acccptanda  pocnitcnlia,  ctc. 

Inlcr  prnofntns  conrossionis  dotos  prnocipiiac  sunt  inloLTil.is, 
el  contrilio.  lam  dc  postenon  satis  dictum  cst ;  nunc  autcm  spc- 
ciatim  dc  priori  disscrondum  vcnit. 

De  itifegritate  ronfessioms. 

468.  —  Duplcx  dislinguitur  inlcgritns  nlia  inalrrinfi^  alia 
formalis. 

r  Intcgritas  matcrialis  sita  esl  in  accusi\tionc  omnium  pcc- 
calorum  mortalium,  (juac  monti  occurrunt. 

•2*  Into^rilas  forninlis  consistit  in  accusationo  omnium  morta- 
lium,  (piac  (juis  hic  ct  nunc,  spcclntis  rirninivtnntii>  nior.ijitrr 
conlitcri  potcst,  vel  lcnelur. 

Ilinc  (piolics  hahctur  intcgritas  matoriaiis,  hahctur  ctiam  for- 
malis;  scd  non  vice  vcrsa. 

Itieemui:    i"  tie  nfrr«*ital«  in(r(^tUli«  ;  2*  df  raatit  th  r«  fftrtuaalibw. 

§.  I.  I)e  necessUate  \ntegr\tatu. 

i"  In  ({Pnrra;  2"  Jr  prcrati*  «lubii» ;  V  •!•  cirtaautaaliia  paccalonia;  4*  Ja 
pacrati»  oblili*. 

FLNCTUIl    I. 

Ih  iMiuii  uitegritatt^  >>*  ijnfie. 

4()9.  -  I.  Oinnia  pcccala  morlalia  pust  Ujplisnuim  palrati, 
dc  iurc  divino  in  conlc.ssiouc  accusari  dcbcnl,  quaDlum  morali- 
ler  licri  potesl. 


356  TRACTATUS 

Constat  1"  ex  Scriplura  sacra,  seu  ex  verbis  ipsis  iostilu- 
tionis  Sacraruenti  Poeniteutiae ;  sic  enim  Christus  Dominus, 
loam.  20.  22. :  Quorum  remiseritis  peccata,  remittuntur  eis;  et 
quorum  retimeritis,  retentasunt.  Unde  sic:  His  verbis  Christus 
tum  Apostolis,  tum  eorum  successoribus  iudiciariam  contulit  po- 
testatem  circa  peccala  remillenda.  Aiqui  inutiiiter  hanc  potesta- 
tem  eis  contulisset,  nisi  omnia  peccata  singillatim  ipsis  fuissent 
declarauda.  ludex  enim  eiusmodi  potestatem  exercere  nullate- 
nus  potest,  causa  incognita,  nec  discernere,  reraittenda  ne  sint, 
an  retinenda  peccata.  Ergo  ex  ipsa  confessionis  institutione  per 
formam  iudicii,  sequitur  rigorosa  obligalio  omnia  peccata  mor- 
talia  quoad  numerum  et  speciem  declarandi. 

Constat:  2"  ex  verbis  Trid.  sess.  14.  c.  5. :  «  Universa  Ec- 
«  clesia  semper  intellexit  institutam  esse  a  Domino  integram 
«  peccatorum  confessionem,  et  omnibus  posl  Baptismum  gravi- 
«  ter  lapsis  iure  divino  necessariam  existere;  quia  Dominus  no- 
«  ster  lesus  Christus,  de  terris  ascensurus  ad  coelos,  Sacerdotes 
«  sui  ipsius  vicarios  reliquit,  tanquam  praesides  et  iudices,  ad 
«  quos  omnia  mortalia  crimina  deferantur  in  quae  Christi  fideles 
«  ceciderint;  quo,  pro  potestate  clavium,  remissionis  autreten- 
«  tionis  peccalorum  sententiam  pronuntient.  Conslat  enim  Sa- 
«  cerdotes  iudicium  hoc,  incognita  causa,  exercere  non  potuis- 
«  se,  si  in  geuere  duntaxat,  et  non  potius  in  specie,  ac  singilla- 
«  tim,  sua  ipsi  peccata  declarassent.  Ex  his  colligilur,  oportere 
«  a  poenitentibus  omnia  peccata  mortalia,  quorum  post  diligen- 
«  tem  sui  discussionem  conscientiam  liabent,  in  confessione  re- 
«  censeri,  etiamsi  occuUissiraa  sint.  »  —  Et  Can.  7.,  sic  deti- 
nivit:  Si  quis  dixerit,  in  Sacramento  Poenitentiae,  ad  remissio- 
nem  peccatorum  necessarium  non  esse  de  iure  divino  confiteri 
omnia  et  singula  peccata  mortalia,  quorum  memoria  ex  debita 
et  diligenti  praemeditatione  habetur,  etiam  occulta  et  quae  sunt 
contra  duo  ultima  Decalogi  Praecepta,  et  circumstantias  quae 
speciem  peccati  mutant,  anathema  sit. 

470.  —  II.  Integritas  raaterialis  non  semper  necessaria  est 
ad  validitatem  et  fructum  confessionis:  materialis  enim  inlegri- 
las  interdum  est  moraliter  impossibilis,  sive  ex  inculpabili  ob- 
livione,  sive  aliis  de  causis :  Deus  autem  impossibilia  non  iu- 
bet.  Ergo,  etc.  Constat  etiam  ex  Conc.  Trident.  loco  cit.  his 
vcrbis :  Reliqua  autem  peccata,  quae  diligenter  cogitanti  non 
occurrunt,  in  imiversum  eadem  confessione  inclusa  intelligan- 


DE  POBMTENTI\  S57 

lur ;  pro  quibus  fideliter  cum  Prophela  dicimujt:  Ab  occtLiit 
mf:i<5  mi  vha  mk. 

III.  X(\  inlo^riliilpm  ronfe.«sionis  pracroquiritur  diligfns  pro 
capacilalp  po(»nilcnlis  c\;imcn  dc  pcrralis  ah  ullima  ronfrs«<ione 
valida  palralis;  (jui  cnim  Irncliir  ad  fincm,  lenplur  fliam  ad 
mcdia  ncccssaria.  —  yidc  Appendicem  de  examine  consrientiae, 
infra,  n.  .'J07. 

Resolces: 

471.  —  r  Tcncmur  in  confcssionc  morlalium  accusarc  non 
tantiim  spcrics  poncriras  pprr;ilorum,  scdcliam  spcrirs  infimas; 
eac  si«jui(icm  propne  spe<  ics  «iiruulur;  omniiitn  niilrni  spiTip- 
rum  accusaiioncm  Tridenlinum  rc(|uiril.« 

2*  Qui  non  polcsl  spccicm  infimam  paicfacerc,  lcnclur  ad 
spccicm  supcriorcm,  scu  gciicriram,  manifcslandam  :  v.  gr., 
si  quis  scicns  sc  pcrrassc  conlra  rasliialcm,  non  rccordalur 
dc  pcrralo  spcrifico,  lciiclur  lamrn  dircrc,  sc  ronlra  raslitalnn 
gravilcr  pccciisse. 

:\  Qui  scil  se  peccasse  morlaliler,  scd  ignoral  speciem  ciiam 
gcncriram  pcrrali  siii,  Irncliir  dircrc  in  pcncrc  sc  pcccassegra- 
vilcr,  non  lamcn  rcrordari,  ruius  pccrali  sil  rcus. 

i  Qy\\  rci-ordari  mMpiii  dc  numcro  rcrlo,  trnclur  accusare 
numcrum  probabiliorcm,  scu  (|ui  magis  acccdil  ad  vcrilalem, 
addcndo  parlirulam  ctrciter;  (|uia  ubi  dccsl  cerliludo,  illud 
(juod  vrrisimilius  csl.  arru<ari  dcbcl. 

y  Qui  nrr  suiumam  pcrr,il«»riim  vcrisimilcm  c\bibere  polesl, 
dicere  lcnrlur,  an  frc«|ucnlcr  aul  raro  [wccavcril;  (|uolies  rirri- 
ter  in  mcnsc.  in  tirbdomada,  in  die,  elr. 

6*  (ionfcssarius  ncquil  cximcre  ab  ol^ligalionc  integrc  confi- 
lcndi  ob  m.i^^num  pocniliMilium  conriirsum.  v.  gr.,  ali(pio  dic 
fcslo  solrmniori.  (lonsial  c\  diriis.  nrrnon  c\  projMisilionc  39' 
ab  fnnoc.  A7  damnata,  «piae  .sic  w»  babel:  Licet  sacramentalxttr 
absolvere  diniidiate  tnntum  confessos^  ratione  magni  concursus 
poenileutium:  (jualis,  c.  gr,,  potest  contingere  in  die  magn^ 
aUcuius  fesliv\latis  aut  indulyrutiae. 

7'  DcfccUis  suirciil.ili>  rirra  uiium  tanlum  morlalc.  (pii»d 
omillilur,  consliluil  prrraium  i;ravc;  (juia  pracccplum  diviuum 
confcssionis  in  rc  gravi  violalur. 


358  TRACTATUS 

Quaesita : 

472.  —  QuAER.  1"  Qualis  numerus  censeatur  comprehendi  in 
particula  circiter  ? 

Resp.  Non  potest  regula  omnino  certa  id  deterrainari ;  non 
tamen  comprehenditur  qualiscumque  excessus,  nec  notabilis  de- 
fectus;  sed  modicus  tantum,  maior  tamen  -vel  minor  proportio- 
nate  ad  numerum  expressum.  Sic  autem  communiter  statuunt 
Theologi ;  modicus  excessus,  vel  defectus  erit  relaliye  ad  quin- 
que  circiter  peccata,  unitatem  unam  hinc  inde  addere  vel  deme- 
re ;  relative  ad  circiter  decem,  duas ;  relative  ad  viginti,  tres 
vel  quatuor;  relative  ad  qiiadraginta,  quatuor  vel  quinque;  re- 
Jative  ad  centum  [a),  quinque  vel  sex  .... ;  censebiturque  pru- 
denter  in  primo  casu  poenitens  quater,  quinquies,  vel  sexies, 
peccasse;  in  secundo  vero  octies,  novies,  decies,  undecies, 
vel  duodecies  peccasse;  et  similiter  de  aliis  resolve.  —  Yide 
S.  Lig.  n.  466. 

473.  —  QuAER.  2"  An  debeat  postea  declarari  excessus  nota- 
bilis,  si  post  confessionem  reperiatur  ? 

Resp.  Affirm,  Ratio  patet  ex  dictis ;  si  enim  excessus  notabi- 
lis  non  comprehenditur  numero  declarato  cum  particula  circiter, 
poenitens  non  satisfacit  obligationi  confessionis  quoad  illum  ex- 
cessum.  Ergo....  —  Ita  omnes. 

QuAER.  3'  Si  quis  erraverit  notabiliter  exaggerando  nume- 
rum,  an  debeat  postea  id  quoque  in  confessione  declarare^i 

Resp.Neg.,  si  bona  fide  numerum  istum  notabiliter  maiorem 
expresserit.  Ratio  est,  quia  plene  et  integre  satisfecit  obhgatio- 
ni  confessionis ;  verus  enim  numerus  in  maiore  fuit  comprehen- 
sus,  adeoque  remissus.  —  Reuter,  n.  313.,  et  alii  communiter. 

474.  —  QuAER.  4°  An  sit  semper  peccatum  mortale  mentiri 
in  confessione  ? 


(a)  At  enim  quando  peccatorum  numerus  ad  hosce  usque  llmites 
excrevisse  credilur,  apposite  monent  DD.  (Yid.  S.  Alph.  Lib.  6. 
n.  466.),  melius  nosci  statum  poenilentis  posse  exqulrendo  de  la- 
psibus  per  dies,  hebdomadas,  menses,  etc,  quam  si  Gonfessarlus 
de  numero  ferre  velit  iudicium,  quod  faciie  fallax  erit. 


DE  POEMTENTIA  fSf 

!(esp.  Per  se  lunc  solum  porcalur  morlaliter,  nuando  mcnda- 
cium  vcrsalur  circa  maleriam  neressftriam  confcssionis  sinc  iu- 
8la  causa  cclatam,  aut  circa  rnal«Tiam  ^ravem  faUo  supposilam, 
scilicet  accusaiido  peccalum  ^ravr  non  commissum. 

Mcndacium  ipitur  circa  rcs  ad  confessioncm  seu  conscicntiam 
pocnitcntis  non  pcrlincnlcs,  non  esl  per  se  mortalc ;  quia  ncc 
cst  pravitcr  pocjiilcnli  damnosum,  ut  supfionitur,  ncc  •;ravitcr 
Sacranicnlo  iniuriosum,  cum  ad  ipsum  non  rclVralur.  —  Ita 
communitrr  cum  S.  Lig.  Ilnm.  apnst.  n.  iH.  —  Htlluart,  clc, 
contra  paucos  qui  dicunl,  omnc  mcndacium  in  coufcssione  esse 
niortalc. 

47.').  —  (Jr\KiL  .*)'  Au  o/fiiial  intr^jntatt  tonjessionys,  si  ijuis 
accuset  venialia  Confessano  ordinano,  vwrlalia  vero  aitm'* 

Resp.  I*  Neg.,  per  se  loquendo,  dummodo  absolutioncm  nun- 
quam  rccipial,  (|uinomnia  mortalia  uni  manifestaverit,  elabeo- 
dcm  absolvalur.  Katio  cst,  (juia  inlcpra  esl  illa  confcssio,  quae 
omnia  morlalia  complcclilur,  ciiin  vcnialia  non  sint  nccessario 
acciisanda. 

Itcsp.  2'  In  praxi  autcm  allcndcndum  est  ad  poenitcntium  cir- 
cumstantias,  ct  ad  moiiva  (juihus  ducuntur.  Non  cnim  sunt  da- 
ninandi,  qui  ali<|uando  praviora  pcccata  i^noto  Confc>sario  con- 
lilciiUir,  lcviora  vcro  ordinario  suliiiciunl,  si  c\  pudorc,  (juo 
sulTundcrcntur  cum  conlcs>ario  lamiliarilcr  cognilo,  ()triculo  se 
committercnl  sacrilcgc  conlilcndi.  —  S.  Lig,  n.  471. 

471).  -  yiAKK.  6*  An  official  inteijritati,  si  quis  simulet  a- 
litnn  rocrm,  ne  Confessario  aqnosralur? 

Hrsp.  ]»(/.  per  se;  dummodo  cnim  omnia  morlalia  a|)eria!, 
conlcssionciii  intcgram  pcrafjil.  Ncc  ncccssc  cst,  ut  a  (lonfcssa- 
rio  nominalim  co^Mioscalur ;  suilicit  euiin  ut  Confcssarius  prae- 
sentcm  pcccatorcm  absolverc  inleudal ;  iutcnlio  autcm  Confc:»- 
sarii  scmpcr  csi /;cr  .\r  ad  pocniicntcm  pracscnlcm  dclcrminata. 
—  Lacrou\  dc  Sarram.  in  ijtnrrr    n    i\S. 

FU.NcrrM  II. 
l)e  pcrcatis  dubiis. 

Diiliium  hic  vcrsari  potcsl  praccipue  1'  circa  actum  pcccati, 
seu  circa  pcccatum  comini>sum ;  i*  circa  gravilalcni  pcccali. 
lum  c\  partc  malcriac,  luin  c\  parlc  asscnsus;  3'  circa  coofcs- 

sioncm  pcccati  ccrlo  conunissi. 


360  TRACTATUS 

QuaesUa : 

477.  —  QuAER.  1°  An  necessario  accusanda  sint  peccata  du-- 
bie  commissa  ? 

Resp.  Neg.  probabilius,  si  praehabito  diligenli  examine  du- 
bium  perseveret :  et  hoc  valet,  etiamsi  dubium  sit  vere  positi- 
vum,  seu  vera  detur  probabilitas  de  commisso  peccato.  Ratio 
est,  quia  hic  agitur  de  lege  dubia,  quae  consequenter  non  ob« 
ligat.  Et  sane  ex  Trident.  accusari  debent  peccata  mortalia 
quorum  habetur  conscientia:  atqui  non  habetur  conscientia  pec- 
catorum  dubiorum;  habere  enim  conscientiam  importat  noli- 
tiam  certam  peccali,  cum  conscientia  nihil  ahud  sit,  quam  cor- 
dis  scientia  et  iudicium  de  peccato  commisso.  Ergo.  —  S.  Lig. 
n,  473.  —  Sporer,  n.  389.  —  Honcaglia,  c.  2.  de  Integr.  con- 
fessionis,  quaest.  7.  —  Reuter,  n.  305.,  et  alii  multi.  —  Yide 
S.  Lig.  n.  473. 

Contradicunt  tamen  alii ;  quia  ( ut  aiunt )  colligitur  ex  verbis 
Conc.  Trident.,  omnia  mortaha  esse  accusanda  prout  sunt  in 
conscientia;  et  proinde  si  dubia  sint  in  conscientia,  sunt  etiam 
ut  dubia  conhtenda.  —  At  enim  respondendum  est,  in  Concilio 
Trid.  non  dici,  esse  accusanda  peccata  ut  sunt  in  conscientia, 
sed  quorum  conscientiam  habemus.  In  praxi  tamen  huiusmodi 
accusatio  consulenda  est,  ait  S.  Lig.  n.  476. 

NOTA.  Qiiidam  Theologi  docent  accusanda  esse  peccata  negative  dubia;  sed 
per  hoc  de  dubio  practico  loqui  intendunt :  secus  falsum  est ;  nequit  enira  dari 
obligatio  confitendi  peccata  negative  dubia,  quia  huiusmodi  dubium  nullo  solido 
fundamento  innititur,  nec  oritur,  nisi  ex  inani  suspicione,  seu  timore  peccati  com- 
missi,  ut  scrupulosis,  aut  conscientiae  timoratis  frequenter  contingit. 

478.  —  QuAER.  2'  An  sint  accusanda  peccata  dubie  graviat 
Resp.  Neg.  probabilius  per  se,  saltem  speculative,  etiam  da- 

ta  vera  probabilitate  de  peccati  gravitate.  Ratio  eadem  est,  ac 
pro  quaesito  praecedente :  non  enim  constat  de  peccato  gravi 
commisso;  nec  proinde  de  obligatione  confessionis  constare  po- 
test.  —  Ita  iidem  contra  eosdem. 

In  praxi  autem  duplex  regula  sequenda  est: 

P  Regula.  In  dubio  an  uiateria  peccati  sit  gravis  1"  Poeni- 
tentes  rudes  ordinarie  debent  dubia  accusare,  quia  fere  non  pos- 
sunt  per  seipsos  conscientiam  efformare,  utpote  qui  plerumque 
Don  possint  distinguere  venialia  a  morlalibus.  Excipe  tamea 


TIE  POEMTEMIA  tf  I 

Bcnipulosos,  qui  morlalia  commillcrc  frequrnlPr  non  solont ; 
2'  Popnitcnles  inslrurli  non  tonrnlur  (Jubic  gravia  acrusare, 
quin  pf*r  s«'ipsf)s  ('onsriciiti.ini  rtTorninrc  pos<;iinl ;  nihiloininus 
ad  haec  quo(|u«'  «ircusanfJa  ordiiuirie  suavitcr  suadendi  >unt. 

11*  Hf(jHla.  In  duhio  de  cons»*nsu  pleno  aut  advertpntia  per- 
fecla  r  Si  pocnitrntos  sint  timoralac  conscientiae,  nec  soteaDt 
gravilcr  pcM^rarc,  nuilo  modo  lcncntiir  percala  diihia  rnnrilPri. 
quia  ipsis  fjivct  prncsiinqilio,  (jiiao  fs  ordtnarie  contingrnttbux 
halHMur;  imo  sacpi^  suni  <ih  hac  accusatione  impciiiendi,  si 
ad  scrupulos  propcnsi  videautur  (a) ;  2*  Si  poenitentes  mediam 
Tiam  scrvent  intcr  timoratam  et  laxam  conscientiam ,  non  sunt 
(|uid<Mn  o!»lif;andi,  sed  iilifpM»  inducendi  ad  consensiim  diihiuni 
declarandiim ,  (piia  illiid  [irodest  ad  conscirntiae  tranqiiillita- 
tem,  etc.  :r  Si  poenilenles  sint  laxac  conscientiae,  peneratim 
peccata  duhia  declarare  dehent,  (piia  ipsis  praesumptio  adver- 
gatur.  —  Vi(/f  S.  Ai(/.  n.  iTT.. 

i"!).  —  OiAKH.  :\'  An  nere.ssiirio  arru.sandd  .smt  pereata  gra* 
ria  eerte  (jnidetn  conimissa,  de  (inifni<  lamen  dubites,  an  confes- 
sus  fueris  ? 

Resp.  r  Affirm.,  si  duhiuin  sit  nepalivum,  quia  le\  conli- 
leDdi  est  certa,  nec  ulla  ralio  suadet  liuic  l(>gi  satisfactum  fuisse, 
luxla  dicia  de  (^onsc.  tom.  I.  n.  il. 

Hesp.  i  ControvertUur  aulem,  si  duhium  sit  positivum,  id 
est,  si  positiva  ei  gravm  ratio  suadeat,  peccatuni  iam  esse  de- 
claralum.  Alii  dicunt  huiusmodi  peccatum  esse  d(M*larandum, 
(piia  ohli^'aiio  confessionis  est  certa .  eius  autem  adimpletio 
duhia.  Ita  S.  ii(j.  n.  \11.  -  Ne^Mut  lamen  alii  communis- 
siiiie  cuiii  Suarez,  Lujo,  Lacrois,  Bonacina,  etc.  Reiole  di- 
cta  in  Tract.  de  Consc.  tnm.  !.  n.  80.,  ubi  prioris  opjniunis  ra- 
tio  lum  iiiliniia  luiii  ctiam  ad  gravia  incommuda  perducens 
osleuditur   b  . 


^a.  ilacc  aniiii.iiUcrNid  |i(iii(i<<«pinm  aii  ilubiiim.  mortarisnc  an  ve- 
niiilis  taiituin  cul|)a  inlcrces>crit.  pcrtincre  \i(iclur  ad  duttium.  ao 
arupia  culpa  alTucrit.  Nain  alio(pii  ^crupuUi.ni  iion  impcdicndi  sunt 
a  (-oiifcssione  \cnialiuin,  (piaiido  cerlo  de  lis  constat. 

h  lla  (prnlcm  (pioad  ol»!iuation»'m ;  nam  (pioad  pr.»\  lu  n. m  .  nc- 
Ijntiit,  a«l  coiiscicnt  ac  paccm  plurimum  confcrrc.  ipiod  ai)\  «-i.is  ad 
eiusmodi  «luhia  conse(piens  per  confessionem  dcponatur;  nlsl  lnmcn 


362  TRACTATUS 

480.  —  QuAER.  4°  An  qiii  confessus  est  aliquod  peccatum  tan- 
quam  dubium,  debeat  illud  repetere,  si  illud  ut  certum  postea 
cognoscafi 

Resp.  Controvertitur.  t  Sententia  probabilior  et  commu- 
nis  (a)  affirmat.  Ratio  est  1"  quia  debemus  accusare  omnia  pec- 
cata  certa,  quorum  habemus  conscientiam ;  2'  quia  peccatum 


contra  fiat,  ut  hoc  pacto  anxletas  anxietatl  superaddatur.  Quod 
quidem  subinde  cum  iis  contingit,  qui  post  confessionem  generalem 
diligenler  pro  eorum  capacitate  peractam  dubitare  incipiunt,  num 
hoc  vel  illud  peccalum  declaraverint.  Postquam  enim  eos  confessa- 
rius  bis,  ter,  aut  quater  patienter  audierit,  par  est,  ut  illis  prohibeat 
ne  de  praeterita  vita  uUatenus  recogilent,  nec  quidpiam  addanl,  nisi 
certissimi  sint,  quod  grave  aliquod  peccatum  nunquam  sini  rite 
confessi.  —  Vid.  S.  Alphonsus  Lib.  6.  n.  477. 

(a)  Communis  dici  haec  opinio  olim  potuit,  quando,  ut  Lugo  (De 
Poenit.  Disp.  16.  n.  92.)  scribit,  aliqui  viri  docti  probabile  iudica- 
runt,  non  teneri  postea  poenitentem  confiteri  ut  certum,  quod  prins 
ut  dubium  confessus  fuerat...  In  quibus  erat  Beverendissimns  P.  Ni- 
colaus  Ricchardins  S.  Palatii  Magister,  cnm,  quo  privatim  rem  hanc 
contuli;  et  ipse  privatim  etiam  respondii,  valde  probabile  sibivideri, 
non  adesse  talem  obligationem ;  id  quod  alii  etiam  iudicarunt. 

At  secus  de  sequenti  aetate  dicendum,  adeo  ut  S.  Alphonsus 
plures  DD.  pro  opposita,  quam  pro  sua,  ut  dicit,  communi  sententia 
alleget.  El  sane,  ut  inquil  dolens  et  fere  indignabundus  Gardenas, 
vir  placitis  suis  plus  aequo  forle  addiclus  (Disp.  51.  n.  4.) :  Yix  no- 
ster  Lugo  hanc  rimnlam  aperuit,  cum  Recentiores,  agmine  facto, 
eam  putarunt  ostium  am.plissimum,  per  quam  in  eam  sententiam  tuto 
ingrederentur .  El  subdit  mox  horum  DD.  calalogum,  in  quo  seplem 
apparent  omissi  a  S.  Alphonso,  qui  alioquin  alios  decem  nominat. 

Caeterum  Cardenas  ad  solvenda  argumenta  Card.  De  Lugo  coa- 
ctus  est,  contra  S.  Alphonsi  imo  et  communem  sentenliam,  affir- 
mare,  etiam  illum,  qui  incertus  de  numero  dixeral,  se  decies  circiter 
pl.  min.  peccasse,  teneri  postea  ad  numerum  certum,  si  detegatur, 
confitendum.  Insuper  ratio  ab  eo  prolata  pro  sua  opiuione,  quod 
nempe  ex  Tridentino  exprimi  oporteat  illam  culpae  gravitatem,  e 
qua  diiudicetur  de  poena  secundum  aequitatem  imponenda,  iam  pro- 
sterneret  doctrinam,  quam  S.  Alphonsus  (n.  478.)  probabilissimam 
et  communissimam  dicit,  scilicel  non  teneri  quempiam  ad  confi- 
lendum  iterum  peccatum,  quod  nunc  ut  grave  cognoscit,  cum  ta- 
men  nec  ipse  nec  confessarius  uli  grave,  cum  facta  est  confessio, 
novisset. 


DB  P0EMTK>TIA  %$t 

illud  non  riiit  arrusatiim  quoad  suhstantiam  :  acrusatio  enim  cer- 
t<i  non  inrluditiir  in  diibia.  —  S.  Lig.  n.  478. 

II'  Skmkmia  sat  prnhahilis  negat.  Rjitio  nijlrni  dcducitur  cx 
diclis  ti.  i<)7.:  nam  sicul  cxposito  semel  numero  pecratorum 
dubio  cum  partirula  cirviler,  non  lcneris  amplius  ad  cerlum  nu- 
merum,  (juem  postea  detexisti,  in  confessione  declarandum, 
niodo  excessus  non  sit  notabilis  ;  iia  neque  peccalum,  (|uod  Lan- 
(|uam  diihiiim  accusasti,  teneris  cerlo  postea  co^Miitum  in  con- 
fcssionc  repelere  :  nullum  eniiii  est  inlcr  utrumciue  casum  dis- 
crimen,  cum  eliam  in  nuinero  duhio  peccata  (piaedam  ut  duhia 
deciarentur ;  nec  species  ma^^is,  (juam  peccatorum  numerus, 
sit  aperienda.  Insuper  peccatum  duhium  luit  directe  remissum, 
cum  remissum  fueril  vi  ahsoliiiionis,  cui,  uteral  in  conscienlia, 
suhieclum  est.  Er^o  necesse  non  esl,  iterum  clavihus  illud  sul>- 
iicere.  —  Ita  Lugo,  disp.  16.  n.  78.  -—  Sporer,  n.  397.  El- 
bel,  n.  274.  —  Renter,  n.  332.,  elc. 

i81.  -  Olakr.  5*  An  quis  non  yrannissa  ronfessione,  pos.^nt 
acredere  ad  sacratn  syna.ritn  cnin  peicato  mortali  dubio  scu 
probabtlif 

Hesp.  Affirtn.  rif;orose  lo<|uendo.  Ratio  esl,  (|uia  Comc.  Trid. 
rc(|uirit  confessionem  ante  Communioncm  pro  lis  tantummodo, 
(pii  suiit  conscii  peccati  mortalis.  Ilinc  Sacerdos  duhitans,  ao 
adhaeNenl  pravac  co^itationi,  seu  iudicans  prohahililcr,  se  ci 
non  adhaesisse,  celehrare,  praemissa  tamen  contritione.  |>olesl 
sine  confessione,  quamvis  copiam  ('onfessarii  hatioat.  —  5.  Lig. 
n.  i75.  —  In  praxi  tamen  confcssio  suadenda  csl. 


1»  |-  %  r  T  I  ^'    ' ' 


Ue  circuitiAtanttis  peccatorum. 

Circumstantiae  >,irii  |.;fiicris  m  pr«t,iiis  di^iiiij^uuniur . 

482  r  Aliae  spectnn  nvitant,  quae  scilicet  ralione  sui 

addunl  actui  malitiam  specie  distinclam  ah  ea.  quam  actus  in 
sc  hahet:  sic  yoli  aut  matrimonii  circumslantia  addit  fornica- 
tioni  malitiam  sacrile^ii  vel  adullerii. 

i°  .\liae  sunt  aggravantes  lantum,  sed  notahiliter,  aul  leviler, 
prout  vcl  nolahililer  vel  leviter  lutra  eandem  >|K'ciem  maliliam 
aclus  pcccamiuosi  augcnl  rationc  duralionis,  inlcnsilatis,  gra- 
du8,  modi,  temporis,  pcrsonae,  loci,  etc. 


364  TRACTATUS 

3°  Aliae  sunl  imminuentes,  utpote  quae  minorem  peccali  ma- 
litiam  reddunt:  t.  gr.,  defectus  advertentiae,  etc.  —  Recole  di- 
cta  de  Act.  hum.  w.  27. 

Principia : 

483.  —  I.  Certum  est,  accusandas  esse  circumstantias  spe- 
ciem  mutantes.  Ratio  est,  quia  novum  peccatum  per  se  consti- 
luunt;  et  constat  ex  Conc.  Trid.  sess.  14.  c.  S.  et  Can.  7. 

II.  Certum  est,  noo  necessario  accusandas  esse  circumstan- 
tias  leviter  aggravantes,  aut  minuentes,  licet  eas  exponere  me- 
Jius  sit.  Ratio  est  quia  peccata  venialia  non  sunt  materia  neces- 
saria  Sacramenti  Poenitentiae. 

III.  Certum  est  etiam,  exprimendas  esse  circumstantias,  ra- 
tione  qnarum  peccalum  ex  genere  suo  veniale  evadit  mortale. 
Item  aperiendae  sunt  circumstantiae,  quae  peccatum  ita  mi- 
nuunt,  ut  quod  iis  seclusis  fuisset  mortale,  fiat  earum  ratione 
vel  nullura  vel  veniale  tantum. 

Quaesita : 

484.  —  QuAER.  V  An  necessario  accusandae  sint  circumstan- 
tiae  NOTABiLiTER  AGGRAVANTES  malitiam  peccatorum  mortalium 
intra  eamdem  speciem  ? 

Besp.  Duplex  est  senteotia  probabilis. 

P  Sententia  communior  et  probabilior  negat  absolute.  Ratio 
est  r  quia  Conc.  Trid.  nihil  aliud  exigit,  quam  confessionem 
numeri  et  speciei  peccatorum,  et  proinde  videtur  excludere  obli- 
gationem  coDfitendi  alias  circumstantias.  Adde,  quod  secus  tum 
poenitentes,  tum  Confessarii  interangustias  semper  fluctuarent^ 
cum  diflicile  sit  distinguere,  quaenam  sint  circumstantiae  nota- 
biliter  aggravantes:  nulla  enim  regula,  plerumque  saltem,  assi- 
gnari  potest,  exqua  dignoscantur,  v.  gr.,  pro  duratione,  inten- 
sitate,  modo,  etc.  —  Ita  S.  Lig.  n.  467. 

Aliqui  excipiunt  circumstantias,  quae  respiciunt  rei  quantita- 
tem,  ut  in  furto ;  alii  vero  cum  S.  Ligorio  putant,  nec  admitten- 
dam  per  se  esse  hanc  exceptionem,  raodo  quantitas  ut  gravis 
declaretur;  eadem  autem  ratio  est,  quia  quanlitas  non  mutat 
peccati  speciem. 

II*  Sententia  affirmat.  Ratio  est  V  quia  currit  eadem  ratio 
pro  accusandis  circumstantiis  aggravantibus,  ac  pro  accusan- 


DE  POKMTE.NTIA  |I5 

(lis  speciem  inulaiuihus  (a) ;  2*  quia  (icrraiuni  circunihlaoliis 
nolabiiiler  a^gravanlibus  adauclum  ,  pluribus  aefjuivalet  (b); 
:{'«|iiia  si  noM  accusariMilur,  Confes.sarius  non  posM-l  proixirlio- 
nataiii  [locniUMiliani  iniun^<!re  c^.  Ctjltel,  sect.  S.  —  Uilluart, 
(liss.  7.  art.  2.  §.  :L  —  Concinaf  c.  C,  el  alii. 


(a)  lioc  aperle  fal.^umest;  quin  Tridciitiiia  S\noHu.H  confessio- 
iM*ni  pra«'scril»il  «juo.hI  mii(.iiil«'s  spcririn  :  ii(»i)  ii»'ni  ijuoad  alia.H 
incrp  af;;ira\aiitrs.  Si  ratione.^  aeqxie  de  utiistpte  circuwstaniiit  pro- 
hnrent,  tine  rauna  Concilium  /imi/a.Mf/  tolam  doctrinam  itlam  ad 
cirrunittantin.n,  (ptae  viulant  .^peiiem:  tlehui.t.nel  enim  de  utn.tque  in 
(lenerr  loqui  ahsque  limilatiune  et  di.ncrimine.  Ita  Lnpo  I)e  Poenit. 
DiJtp.  1(>.  n.  II.'».  . 

(if)  Haec  ipioque  ratio  nimis  inlirma  csi,  (um  quia  in  pluribu^ 
matcriis  fru>lra  id  rri|uircs.  tiim  (|u;a  iicnio  iiiM|iiam  niMltiiilica- 
tioiicm  peccalorum  in  coilcm  actu  ()uac.si\il  (>\  po.s.sjliili  m.iteriae 
<li>i.sioiie. 

[c)  lluic  ralioni  responderi  potest ,  (juod  non  nemper  requiritur 
tam  exnrte  aequaliln.%  in  poenitentin  iwponenila.  Ita  laigo  (l)e  Poe- 
nil.  Disp.  Hi.  Ti.  1-20.  . 

Mint  eliam,  (|ui  Catecbismi  Romani  l)e  Poenit.  n.  47.)  haec  ver- 
Ita  obiiciant  :  .\eque  vero  .fo/«m  peccata  qrnvia  narraH(to  ejplicare 
oportet.  verum  eliam  illa,  quae  unuiiKjUuilque  prr,  nhnn  r\rcum.%tant, 
el  pravitatem  vnlite  auqent  vel  minuunt. 

Sed  repoiii  pole.st,  baec  ibideiu  ita  explicari,  nl  nece.sjie  non  »\l^ 
ea  de  circumslanliis  «irr**  agf;ra\antil»u.«<  iiitellipere.  tl  sane  1.*  mox 
subdil  ;  Ouaalam  enim  circumstanliae  aiieo  qrave%  %unt,  ul  peccali 
mortiferi  ratio  ex  itlis  tantum  conslet .  quare  haec  omnia  confteri 
.nrmper  oporlel.  .\tijni  ratio  culpae  letbalis  ej  fircuuntanlia  lantuiM 
lion  babelur,  nisi  baec  .s|i(>ciem  mutct  aut  moralem  aut  tbeologicain. 
—  S."  Id  ex  eo  conbrmalur,  (juod  prae.MTibnt  conliteiidns  clrcum- 
siantias  valtle  minumtei  Nam  eiiani  ad\er.Harii  concedunl,  luiic  m>- 
lum  id  \aleri'.  iiuando  imminulio  mulal  s(>ecieni  *'      '  •     V|rf 

.N.  Alph    n    'iliH   «w/  proh.  :i.  e.r  ratione  .  —  11. •  l  iri- 

nam  suam  contirmal  e\  ncce.H>itate  exprimendi  circum.stantiam  ptr- 
.vmae  sacrae\u  bomicidio,  el  maliimonii  iii  concul>ilu.  .\t(|ui  haiM* 
spectant  ad  cin  um.stanlias  speciem  moralem  mutanle.s  --  l  •  I>e- 
niijue  si  .sermoiiem  iniicit  de  furti  prn^itate.  e\inci  non  |M)te>|,  ibi 
non  agi  de  circumslanlia  mnt.mte  speclem  theoloijicaiH:  ri  ijuod  tli- 
clt  ilc  loii»  (iiim».  noii  incommode  nccipl  polest  ut  e\emplum  clr- 
ciimsiaiitiae,  ijnae  h.ibita  ralione  i|uaiitilatis  nhnolutae  le^eill  facit 
culpam,  at(|ue  adeo  ^peciem  di\ersam  tbeolopicaro  iiiferl. 


366  TRACTATUS 

Caeterum  in  praxi  solent  fideles,  ordinarie  loqiiendo,  notabi- 
liores  circurastantias  declarare ;  quod  quidem  sicut  ad  maiorem 
conscientiae  pacem,  sic  etiam  ad  uberiorem  fructum  percipien- 
dum  confert,  tum  ratione  humilitatis  in  ipsa  confessione,  tum 
ratione  directionis,  quam  congruentiorem  recipiunt. 

QuAER.  4°  An  necessario  accusanda  sit  circumstantia  digni- 
tatis  personae,  v.  gr.,  si  peccans  sit  Superior,  Magistratus,  Sa- 
cerdos,  etc.2 

Resp.  Neg.  probabilius  per  se,  id  est,  seclusa  ratione  scanda- 
li  autofficii,  vel  obligationis  particularis.  Ratio  est  quia  circum- 
stantia  dignitatis  personae  peccantis  non  mutat  speciem  peccati 
per  se,  sed  peccatum  ad  summum  aggravat. 

487.  —  QuAER.  5"  An  necessario  declaranda  sit  circumstan- 
tia  peccati  Confessarii  cum  poenitente  commissi  ? 

Resp.  Neg.  probabilius,  modo  nullam  relationem  habeat  ad 
confessionera.  Ratio  est,  quia  Confessarius  ex  officio  suo  tenetur 
tantura  ad  rectam  directionem  in  tribunafiPoenitentiae;  ex  qua 
directione  nulla  oritur  cognatio  spiritualis.  Nulla  insuper  per  hoc 
peccatura  fit  iniuria  Sacraraento,  cum  ad  confessionera  nullum 
respectum  habeat  [a).  —  S.  Lig.  de  sexto  praecept.,  n.  451.  — 
Lugo,  disp.  16.  n.  351.  —  Lacroix,  etc. 

QuAER.  6'  An  necessario  accusanda  sit  circumstantia  tempo- 
ris  sacri  ? 

Resp.  Neg.  Ratio  est  praxis  universalis  tum  Confessariorum 
tum  poenitentiura ;  quippe  constat,  nec  illos  sollicitos  esse  de 
tali  circumstantia  interrogare,  nec  hos  illam  declarare  solitos. 
Circumstantia  igilur  teraporis  sacri  non  yidetur  explicanda,  ni- 
si  quaedam  specialiter  prohibeantur  ob  reverentiam  teraporis, 
V.  gr.,  ne  quis  die  Parasceves  ludos  publicos,  coraoedias,  aut 
ludicra  spectacula  exhibeat.  —  S.  Lig.  lib.  3.  n.  273.  —  Lugo, 
n.  520.,  et  alii  communiter. 

488.  —  QuAER.  7°  An  satisfaciat  integritati  confessionis,  qui 
peccatum  recens  accusat  tanquam  olim  commissum  ? 

Resp.  V  Affirm.  per  se,  quia  temporis  circumstantia  minime 
ad  confessionem  pertinet.  Hinc  obligationi  confessionis  satisfacit 


(a)  Facile  tamen  patet,  omnino  esse  absterrendum  tum  elusmodi 
poenitentem,  ne  apud  illum  sacerdotem  ulterius  confiteatur,  tum 
eiusmodi  Confessariura,  ne  illum  poenitentem  ulterius  ad  confessio- 
nem  admittat. 


DE  POKMTENTIA  367 

pocnilcns,  (|ui  nova  pcccata  cum  anlicpiis  immiscol,  vrl  qui  con- 
fessioncm  gcncralem  insiiiucns,  non  disccrnil  ab  aliis  {leccaU 
morlali.i  al)  ullima  ronf«"s^iono  palrala,  lirci  wj  cje  indu^ilria  fa- 
cial  ad  lcficndum  lcmpiis,  (juo  percala  commisil.  —  Ita  rom- 
muniter  iJortores.  —  ViV/.  Lmjo,  D.  16.  n.  5.1.  (a).  —  Tambur. 
Meth.  conf.  l.  2.  r.  \. 

Itesp.  V  Si  vero  poenilens  menlialur  circa  lempus»  t.  gr.,  si 
ne^'el  se  peccas.sc  lioiiie,  elderlarel  perralum  velul  alio  lempo- 
re  delerminalo  cl  remolo  commissum,  communius  pulanl  Doclo- 
res,  illum  ohligalioni  suac  non  salisfacerc.  Ralio  esi,  (|uia  aclus 
quem  posuil  pocnitcns  hodic,  non  esl  actus  positus  anno  prae- 
lerito.  Ilinc  dupliciler  meniiiur,  sciliccl  celando  peccatum  hodie 
palralum,  el  accusnndo  [)e(calum  alio  tenipore  commissum.  — 
Sic  Tainh.  Inro  ritato. 

Non  desunt  tamen  Thcologi,  qui  hoc  mendaciuni  leve  putant. 
—  V.  Lugo,  ibidem.  [h). 


Vr  (iiinl.  hc  Lu};o  (f)i^p.  U».  ».  47.    iillala  rHuinullt'!  |»o>iia 

opinioiie,  suhdil  :   ,A/<i  mcliu.^  negant  obli>i(tfionem  j  'it,  ut 

debeat  explicare  non  fui^se  se  nntea  confeitum  illa  peccata.  Ita  Bo^ 
nac.,  Ilomob.,  Dinna,  Sanrhez,  Suarez,  etc.  //n/io. . . . ,  quia  pec- 
catum  idem  e.tl,  .%ive  nntea  illud  con/es.vts  fuerit,  sire  non,  niti  forte 
mutatio  tempori.^  afferat  .%ecum  rircumstantiam  .%pecie  diter%am. . . . 
Quando  vero  peccatum  idem  est ,  non  <•»(  cur  debeat  expiicari  ratio 
trmporis,  (^um  ergo  pecratum  idem  sit,   ^'  '"    '       i^^nwt 

fuerit,  sive  non,  nrc  illa  rirrumstanlia  r<i  ,        i(MfM, 

non  e.%t  cur  debeat  nece.uario  explicari.  (k)iitrariae  aulem  opinionla 
arpumriiUi  sohens  i^n.  J5i."  haec  atldil:  yecobttat,  quod  ;  t» 

dicat,  se  velle  confessionem  generalem  facere  ;  pcr  hoc  eni  j- 

cit,  se  velle  confiteii  iola  peccata  anliqua,  sed  relle  te  •  i 

comprehendere ;  nam  confessio  generalis  ownia  peccata  complectitur 
u.fque  att  hnnr  horam.  !Src  etinm  refert.  quod  C>-  '  '      'fitelli' 

gat,  iUud  rvsr  perralum  nntiquum,  poenilms  enim  >  ;.';<i/- 

que  ideo  inlrnlio  absolvendi  nim  reguiatur  ab  esistimatione  privala 
Confe.^snrii,  sed  inlendit  absolvere  a  peccalis,  quae  p*>eititens  detulil 
ad  iudicium,  qunecumque  illa  sint.  .  . .  Denique  non  refert,  quott  poe- 
nitcns  vidcnlur  implirile  indirare,  quoH  jinf  peccatn  antiqua  :  nam 
ipse  vere  habet  animum  loquendi  de  peccatis  novis,  et  dt  illis  mlt 
ioqui,  licel  drsideret  n<»n  intelligi  quond  hoc  «i  Ctmfenarlo. 

^b    .Vppo.siie  Lugo  adNerlil(/.  c.  n.  54   ,  huuc  ca.Hum  a  prffoiliMiii 
distaro.  Aoii  eat  ergo  idem  (alll  loqui  obscure,  et  erpreue  ne , 
quia  in  primo  casu  verha  vere  significant  id,  quod  m/l  confitrri. 


368  TRACTATUS 

489.  —  QuAER.  8°  An  necessario  accusandus  sit  actus  exter- 
nus  peccatif 

Resp.  Affirm.,  quia  est  quid  unum  et  idem  cum  actu  interno 
in  genere  moris,  et  duo  haec  unum  totale  constituunt.  Aliunde 
actus  externus  est  direcle  prohibitus  lege  divina :  v.  gr.,  Homi- 
cidium  non  facies.  Insuper  absque  declaralione  actus  externi 
plerumque  Confessarius  munere  suo  fungi  non  posset,  ut  par 
est,  circa  monila  praebenda,  etc.  Constat  etiam  ex  consuetudi- 
ne  universali  fideiium,  quae  legem  in  hoc  sensu  explicat. 


atque  ideo  defert  peccalum  veriim ;  in  secundo  autem  casu  verba  non 
possunt  significare  verum  peccatum,  sed  falsum.  Et  falsum  dicti, 
quia,  ut  opponunt  conlrariae  senlenliae  palroni,  reipsa  sic  videris 
etaccusare  peccalum,  quod  r.on  fecisti,  elillud  tacere,  quod  fecisti. 

Hoc  tamen  argumentum,  quatenus  urgeatur  ad  negandam  suiB- 
cienllam  huius  confessionis,  ipse  Lugo  (ibid.  n.  53.)  mere  probabile 
appeliat.  Et  sane,  ut  advertit  Tamburinus  (Exped.  Conf.  lib.  2. 
Cap.l.  n.  6.)  eiusmodi  inordinatio,  qua  videaris  accusare  peccatum 
nunquam  comraissum,  et  vere  commissum  tacere,  aeque  contingit 
{ultro  fatentibus  etiam  adversariis)  ex  aliis  quoque  circumstan- 
tiis,  quae  falso  addantur.  Ita,  v.  gr.,  si  dicas,  te  occidisse  Paulum, 
cum  occideris  Andream,  aut  peccasse  cum  advena,  quando  pecca- 
sti  cum  incola,  aut  furatum  esse  Lucio,  cum  furatus  sis  Caio,  aut 
alicui  detraxisse  domi,  cum  detraxeris  in  via  vel  theatro,  aut  legis- 
se  haereticum  librum  aucloris  Melanctonis  cum  liber  esset  Osiandri, 
aut  percussisse  Gappuccinum,  cum  percusseris  Carmelitam :  quae 
quidem  mendacia  non  obstare  sufficienti  confessionis  integrilati 
inde  etiam  patet,  quod  si  inadvertenter  prolata  forte  fuerint,  nemo 
poenitenteni  cogit  ad  errorem  in  sequenli  confessione  emendan- 
dum.  Et  huc  spectat,  quod  ait  A. ,  hoc  mendacium  a  quibusdam 
Theologis  leve  putari. 

Caeterum  vix  uilus  harum  opinionum  usus  ad  praxim  facit,  nisi 
lorteConfessarius  cum  eo,  qui  totius  vitae  peccala  confiteri  instiluit, 
supervacuum  ex  adiunctis  pulet  iiiquirere,  num  alias  hoc  vel  iliud 
peccalum  confessus  ille  fuerit.  Nam  alioqui  fideles  theologicarum 
subtifitatum  ignari  nunquam  consuescunt  artificiis  hisce  uti.  Quin 
et  gnaris  harum  doctrinarum  haud  semper  fas  id  foret  sive  propler 
circumstantiam,  quae  pro  diverso  tempore  mutat  speciem ;  sive 
propter  casuum  reservationem,  quae  adesse  vel  non  adesse  potest 
prouti  alias  absolutum,  nec  ne,  peccatum  rite  fuerit ;  sive  propter 
adiuncla  occasionis  proximae  aut  pravae  consuetudinis,  quae  pe- 
culiari  confessarii  cura  indigeant. 


DE  POEMTENTIA  tlf 

'ilM.  -  QiAF.R.  10»  An  pon\Hn\x  (hrlarare  debeat  dicersojt 
personas,  nijn  quihns  perrantf 

lirsp.  !S'eg.  perxe.  —  Ita  linuarina,  de  Integr.  diss.  3.  n.  II. 
-  Tainfnirinus,  in  Drral.  I.  7.  r.  7.  —  iarroiT,  n.  lOlO.,  et 
alii  roinmutiitrr. 

Halio  esl,  qnia  siifliril  ut  drrlarpl  numorum  ppcralorum  rum 
"variis  sprriebus  ;  peccala  aulom  non  ideo  mutant  speciem , 
<|U0(1  cum  plnril)us  pnlrnln  fucrinl.  —  llinc  cpii  fornicatus  esl 
cuni  trihu*^  (JivtTsis,  vel  lcr  rum  eaclom,  satisfacit  dicpndo,  so 
ler  rornicatum  esse ;  nec  tnictur  s()oiit»'  dircre,  num  rueril  um- 
ca  complcx,  iui  pluros,  num  fuerint  merelrices,  an  aliae.  — 
Altamen  intorro;:anti  (]onfessario,  an  cum  eadem  vcl  plurihus 
porsonis,  respondore  dohot  poonitons,  (piia  oxpodil,  ut  Confes- 
sariu^i  sciat,  utrum  forto  adsit  orcasio  proxima  rolahondi,  ut  in 
con^iiiotudine  cum  oadom  saope  liori  solet. 

492.  —  QrAKR.  ]\*  An  ligatus  voto  castitatis  peccans  cum 
hlio  similiter  ligato  debeat  ntramque  circumstantiam  decla- 
raref 

Hesp.  Affirm.  Uatio  esl,  (juia  ihi  sunl  duo  poccata  |)l;jno  di- 
stincta,  ncmpo  poccatum  conlra  proj)riiim  voium,  ol  poccatum 
oooperationis  cum  alio  ad  votum  illius  violandum.  Idom  prorsus 
dicondum  de  coniup:ato  cum  uxorc  alterius  rem  hahonto ;  du- 
plo\  onim  adiillorium  committil.  —  Lnrrnir,  n.  106:1.  —  Lugo, 
disp.  16.  u.  i'')H.  —  Salmant»,  c.  6.  n.  63.,  etc. 

QUAER.  12*  An  Sacerdns,  vet  Iteliginsus  peccans  contra  casti' 
tatem,  conditionrm  suam  aperire  debeat,  rel  solam  coti  castita- 
tis  cirrumstaidiam^ 

Itesp.  Cnntrnvertitur.  .Suflirit  prohal)ilitor.  ut  ulcnpic  cir- 
cumstantiam  voti  manilostcl,  (piiii  >po«K*s  ohligalKulis  uon  vi- 
«lo.tur  mulari  per  specialem  conditiouom  sivc  Sacerdoli»,  sivc 
Roligiosi  (a  .  —  Lugo,  disp.  16.  n.  149.  —  Larroir,  elc,  con- 
Ira  alifpins: 


'n    l  lrius(|uo  \  otmn  ^oUmiiii»'  •"•t  ;  nlrm-i|ii(«  it;^'»»   ;  d 

eandom  sncrilo^ii  por^oii.ilis  sporiciu  |M'rliiirl   (!oiiirn\'  .,  lur 

\ocus  esse  poU*st  dumtaxnl.  <pinndo  alter  solrmid .  allrr  autfm 
siniplici  \oto  couslrin^ilur,  cuini  \iolnti(^  proh.ihilitis  nd  -  i 

prcssc  sumpti  sprciom  uoii  roduciliir    Sod  de  his,  uhi  de  v...w.    .>L 
dictum  ost  >ol.  I.  n.  '2^6. 

r.iR!  70»».  //.  5i 


370  TRACTATUS 

493.  _  QuAER.  IV  An  declaranda  sit  propinquitas  perso- 
narum  in  peccatis  odiif 

Resp.  V  Affirm,,  si  agatur  de  propinquitate  propiori  ob  stri- 
ctum  virtutis  pietatis  Tinculum.  Hinc  declarandum  est  odium 
grave  in  parentes,  filios,  avos,  nepoles,  affines  in  primo  gradn, 
in  patrinos,  in  filios,  inconiugem,  et  in  fratres.  —  Lugo,  ibid., 
n.  298.,  et  alii  communiter. 

Resp.  2"  Neg.  vero  probabilius,  si  agatur  de  propinquitate 
remota,  inter  caeteros  nempe  cognatos  et  affines.  —  Lugo^ 
ibid.,  et  alii  contra  alios  qui  declarandam  putant  circumstan- 
tiam  propinquitatis  etiam  in  quarto  gradu  consanguinitatis, 
yel  affinitatis. 

PUNCTIJM  IV. 

De  peccatis  oblitis. 

494.  _  Peccata  ex  oblivione  inculpabili  omissa  accusari  de- 
bent,  si  in  poenitentis  memoriam  redeunt.  Etenim  ex  praecepto 
divino  omnia  peccata  post  Baptismum  commissa,  in  confessione 
sacramentali  declaranda  sunt;  nec  praesens  oblivio  a  tanta  obli- 
gaiione  excusare  etiam  in  posterum  potest.  Constat  ex  prop.  11* 
ab  Alexandro  VII  damnata,  infra  sub  n.  497.  referenda. 

Quaesita : 

495.  —  QuAER.  1*  An  peccata  ex  oblivione  aut  alia  iusta  cau- 
sa  omissa,  quamprimum  accusanda  sinfi 

Resp.  Neg^probabilius.  Huiusmodi  enim  obligatio  moraliter 
accipienda  est,  cum  praesertim  haec  peccata  iam  deleta  sint» 
nec  proinde  adsit  periculum  animae  in  mora.  —  Ita  communius. 
—  Sporer.  —  Laymann,  etc. 

Imo  iuxta  plures  graves  Theologos,  poenitens  differre  proba- 
biliter  potest  confessionem  horum  peccatorum,  donec  ex  m  al- 
terius  obligationis  iterum  confiteri  teneatur.  Sic  ad  varios  men- 
ses,  et  etiam  ad  tempus  annuae  confessionis,  differri  posset.  — 
Jta  Bonacina,  de  integritate  conf.,  sect.  2.  p.  4.  n.  32.  Attamen 
nulla  alia  confessio,  iis  omissis,  interponi  potest.  Ratio  est,  quia 
ad  integritatem  confessionis  pertinet  declarare  in  actuali  accu- 
satione  omnia  peccata  mortalia  nondum  accusata,  quae  memo- 


DE  POEMTEMIA  371 

riac  occurrunl,  sc«  qmrnm  hahetur  conscienlia,  ut  dicil  Tnd. 
sess.  14.  c.  5.  Porro,  iuxla  Suarez,  tract.  19.,  disp.  44.,  9.  1.: 
u  Ea  pcccala  sudI  in  praesenti  cnnscientia,  ()uae  cuninii!>8a  \H)f<{ 
u  Hdpiisniuni  per  aliam  courcssioDcm  noD  sunt  ntc  clavihus 
u  suhiccta.  » 

ytAEK.  2*  An  peccala  ex  oblivione  omissa  acrusari  debeant 
ante  Communionem,  si  ante  iUam  menti  occurrantl 

Hesp.  ISeg.  prohabtlius,  eliamsi  pocnilcns  al)S(|uc  incommo(Jo 
conlilcri  possil.  —  lierole  dirta  m  Trart.  de  Huch.  n.  'M6. 

Qi  AKR.  :r  An  pocnitfus  (jui  remrdalur  percaU  obtitk,  nec  po- 
lest  (aut  non  vult  confitrri,  antr  Commumoneni  ad  actum  ron- 
tritionis  eliciendum  teneatur^* 

Hrsp.  Seg.  cum  S.  Liij.  n.  'ia".  —  Lugo  de  Euch.,  disp.  H. 
n.  \ii.,  el  cum  aliis  communiter  contra  (juosdam  alios.  Ha- 
tio  esl,  (piia  nulliiiii  iip[).irt'l  iun  laiiu-ntuin,  cur  ista  contrilio 
rc(piiralur.  Non  eiiini  requirilur  cx  pracccplo,  (|uia  hoc  Dullibi 
pracscripluin  repenlur;  net)ue  cx  uecessiiale  probationis,  ()uia 
pcccatum  iam  |)cr  praecedenlem  confessiouem  indincle  deletum 
rsl,  ei  jjioinde  iiistilicalione  non  iiidifiet. 

4liO.  —  (JiAEU.  4*  An  necessano  absoivi  debeat  iterum  poe- 
nitens  accusans  peccatum  grave  in  praecedente  confessione  ejt 
oblivione  aut  alia  Iryitima  causa  omissum,  et  iam  uidtrecte  re- 
missum? 

Itrsp.  Affirm.  cum  sententia  comtnuni^^iind  K.iim  «  >i,  (jina 
umuia  ))eceala  morlalia  e\  in>tilulione  Clinsti  sunt  clavibus 
subiicienda,  ut  directe  remiiianlur.  Licet  enim  iam  remLv»a  siut, 
non  tamen  vi  Sacramenti,  seu  \'i  absolutionis  rcmissa  sunl,  sed 
lantum  \i  praliae,  et  concomitanter  cum  aliis  ()erralis.  Spo- 
rer,  n.  fr27.  ('ollat.  Andeg.  :\\  q.  :i\  etc.  ronlra  paucos,  qui 
audiendi  non  sunt. 

NOTA.  luiU  uiitnri,  C<iorr*Mritt«  uioillrr<>  piWMl  ibM>l«lioarni  ckoi  pofailrnli- 
ttoii,  qiii  «il  ruiii<lriii  (Utnfrtuiriuiu  rislir*  •olval  ;  •iqniJtni  uti  ib  •Ii«  ttArmmm* 
ilirrrlr  ab*<>Urnliir.  Mrliu*  r*(  l«iura  nmnibnt  ■kaolndonrai  uuprrtiri,  ^WsJn  fo« 
rilf  firri  p<>lr«l,  «il  pu«nili-ii|it  ««latiuni  rl  •niqii  lr«o^iiillit«t«tn,  B»roon  «b  frn> 
rlnui  rt  S«rranirnln  prrripirnJuiu.  Ailtlr  prriralniu  or  pn<>ait«o«  MMivtn  '  " 
fenMriuni  ■mpliui  aJirr  nun  poMil. 


372  TRAGTATUS 

§.  II.  De  causis  ab  integritate  excusantihus  in  genere, 
et  speciatim  quoad  moribundos. 

PUNCTUM  I. 

De  causis  ab  integritate  excusantihus  in  genere, 

Principia : 

497.  —  1.  Dantur  causae  aliquando  ab  integritate  materiali 
confessionis  excusantes,  quia  quandoque  ea  integritas  est  phy- 
sice  ye\  moraliter  impossibilis. 

II.  Ut  aliquis  ratione  impotentiae  moralis  censeatur  ab  in- 
tegritate  materiali  confessionis  excusatus,  licet  peccata  menti 
occurrant,  hae  conditiones  servandae  sunt:  1"  ut  ea  tantum 
peccata  omittantur,  quae  declarari  nequeunt,  vel  ex  quorum 
manifestatione  sequeretur  gravissimum  incommodum  ^ ;  2°  ut 
non  possit  inveniri  alius  Confessarius ,  cui  confessio  integra 
fiat  absque  tali  incommodo ;  3"  ut  confessio  sit  hic  et  nunc  ne- 
cessaria  (a). 

III.  Numquam  excusat  diiBcuUas  ipsi  confessioni  intrinseca, 
quantumvis  gravis  ea  sit.  Ratio  est,  quia  confessio  ex  natura 
sua  est  essentialiter  laboriosa ;  ac  proinde  si  difficultas  gravis, 
V.  gr.,  magna  repugnantia  aut  verecundia,  autamissio  propriae 
famae  coram  Confessario  ab  integritate  excusaret,  plerumque  ab 
accusandis  mortalibus  excusarentur  fideles :  et  proinde  rueret 


(a)  Ex  communl  DD.  sententla  adesse  haec  necessitas  censelur, 
1."  si  impleri  praeceptum  debeat  annuae  confessionis  vel  commu- 
nionis;  2.*  si  sumptio  Eucharistiae  aut  Missae  celebratio  omltri  sine 
nota  aut  scandalo  non  possint ;  3.^  si  secus  carere  quis  diu  debeat 
sacramentorum  beneficio ;  4.«  imo,  ut  addit  Suarez  (De  Poenit. 
Disp.  23.  Sect.  2.  n.  7.),  si  quis  secus  magna  ulilitate,  quam  per  se 
sacramenlum  affert,  privandus  forei. 

I  Excusat  ab  integritate  confessionis  gravissimuin  incoramodura  extrinsecura , 
imminens  poenitenti ,  Confessario ,  tertio,  sive  sit  temporale ,  sive  spirituale.  — 
S.  Lig.  n.  487. 


DB  POKMTKMIA  J7J 

c\  mnxima  pnrlc  insiilnlio  Sacramenli  I^ocnitenliap.  Praelerea 
Ecclesia  non  possel  reservare  crimina  alrocia ;  quia  id  iDcom- 
mo'him  non  Irvc  poenitcnlihiis  creat. 

IV.  Ccssmle  c.insn  «•xcii^i.intc  nli  intp^jritale  maleriali.  prae- 
ccptiim  (iiviniim  conlilcndi  omnia  pcccita  morlalia  omissa  ile- 
rum  urf^ct;  occurrcnte  enim  impcdimenlo,  non  cessal  simplici- 
ter  obligalio  orla  a  divina  confessionis  lege,  sed  lauluin  suspm- 
ditiir;  cessnntc  i;:itiir  cni^^n  rxciisanlc,  olili^atio  lc;;is  inlc^re 
r(^viviscil :  cuin(|uc  pracccplum  contessiunis  nou  sil  dllixuiii  ad 
tcmpus  aut  ad  circumstanliam,  sed  vilam  inte|;ram  ailiciai ; 
idcirco  peccata  nondum  accusata  postca  necessano  accusanda 
sunt,  si  licri  possit.  Constal  aliunde  e\  propositione  11'  ab  Ale- 
xamlro  Ml  damnala ,  (jiiac,  sic  iacel :  l'eccata  \u  cnnffs.sioue 
omissa,  sen  nhlita,  oh  \n.stans  penculnm  vtlae,  aut  oh  aham 
causam,  non  tencmur  in  sequcnti  confessione  exprimere. 

/{csolcrs : 

Ab  inlegrilaie  malcriali  confessionis  praccipue  cxcusanl  sc- 
(pientia. 

4!»8.  —  r  Infirmitas  extrema ,  id  csl  (|uando  moribundus 
unum  tanliim,  vcl  altcrum  pcrcaium  cxprimere  |Mjlesl ;  vcl  usu 
linguac  iam  dcstitutii^,  alnpio  tantum  signo  poenitcnliam  osleo- 
dit,  absoIutioncmipK*  pctil. 

2°  Defectus  loquelae;  sic  ab  intcgrilale  cximuulur  muli,  «pii 
nec  scriplo  (a)  nec  signis  inlegrc  contitcri  possunt ;  ilem  pcre- 
grini  pcnilus  aut  fcrc  pcnitus  ignari  idiomatis  rcgiouis  iu  (|ua 
versaniiir. 

:i*  hefcrtus  trmporis,  v.  gr.,  si  militcs  statim  ad  pugnam  pcr- 
gerc  dcbcanl,  .Non  autcm  excusat  sola  muliitudo  pocnitenlium, 
ut  supra  dictum  esl. 

i*  Pcriruhim  citae  pocmlcniis,  (ionfcssarii,  aul  tcrtii:  v.  pr., 
si  advcnianl  liostcs,  si  multi  in  pcriculo  njiufra^ii  vcl  contagii 
Tcr.sciilur.  liiio  alitpiando  in  sumiiio  plurium  pcriculo,  oninrs, 
cxbibito  ali^juo  gcucrali  signo  conlrilionis  et  confessionis,  unica 
furuiac  proluliouc  abM)lvi  |H)ssunt,  ucmpc :  Kgo  tos  absolco,  etc. 


(a^  .Aurior  ip<c   infr.  u.  !>0l   q  7     oum  coinmunlorl  nrgat.  adrs- 
se  un(]uain  obligalloncm  conlilcndi  per  scripluram. 


374  TRACTATUS 

5°  Periciilum  famae,  v.  gr.,  si  Sacerdos  mox  celebraturus, 
et  coafessione  generali  indigens,  non  posset  integre  confiteri, 
quin  adstantes  rem  suspicarentur. 

6"  Periculum  revelationis,  seu  "violationis  sigilli ;  v.  gr.,  si 
Confessarius  nequeat  integre  confiteri,  quin  peccata  in  confes- 
sione  audila  manifestet,  etc. ;  vel  si  poenitens  ex  gravi  causa 
timeat,  ne  Confessarius  legera  sigilli  infringat.  Posterior  au- 
tem  hic  casus,  si  tamen  unquam  contingere  dicendus  sit,  raris- 
simus  est. 

7*  Periculum  scandali,  vel  lapsus,  tum  ex  parte  poenitentis, 
tum  ex  parte  Confessarii :  v.  gr.,  si  mulier  certo  cognosceret 
maximam  Confessarii  fragilitatem,  etc.  —  S.  Lig.  n.  479.  etseq. 

Quaesita : 

499.  —  QuAER.  1°  An  sit  obligatio  confitendi  peccatum  mor- 
tale,  quod  explicari  nequit  sine  complicis  manifestatione  ? 

Resp.  Affirm.  probabilius,  cum  sententia  communiore.  Ratio 
est,  r  quia  nulla  datur  legitima  excusatio,  ut  praecepto  integri- 
tatis  derogetur:  non  enim  dici  potest  praeceptum  posilivum  re- 
stringi  praecepto  naturali  non  infamandi  proximum;  nam  prae- 
ceptum  caritatis  (a)  tantum  prohibet,  ne  manifestelur  crimen 
alienum  sine  causa;  hic  aulem  causa  habetur,  et  quidem  gra- 
vis,  nempe  inlegritas  confessionis  procuranda  et  conscientiae 
directio;  2**  complex,  peccatum  patrando,  amittit  omne  ius  ad 
famam  quod  habere  poterat  apud  Confessarium,  in  ordine  ad 
confessionem  huiusce  peccaii ;  et  ipse  implicite  huic  famae  de- 
trimento  ultro  consentit  quando  peccat  [b).  —  S.  Lig.  n.  489. 
cum  aliis  multis. 


[a)  Obligatio,  ne  laedatur  alterius  fama  per  criminis  occultl  re- 
velationem,  ex  virtute  iustitiae  potius,  quam  charitatis  repetenda 
videtur. 

(&)  Card.  De  Lugo  postquam  [De  Poenit.  Dlsp.  16.  w.  395.)  osten- 
dit,  minus  firmam  pro  hac  opinione  esse  rationem,  quod  nonsit 
grave  damnum  infamari  apud  unum  confessarium ,  quod ,  inquit, 
supponit  aliam  senlentiam  falsam,  quam  impugnavi  in  Tractatu  De 
luslitia  et  iure,  id  ipsum  et  de  rationlbus  ab  A.  allalis  siatuit  (Ibid. 
n.  397.):  Alii,  inquit,  probant,  quia  poenitens  ulitur  iure  suo  confl- 
tendo  p  ccatumsuum:  et  complex  se  exposuit  huic  manifestationis 
periculo,  cum  sciret  obligationemj  quam  unusquisque  habet  confi- 


DB  P<)EMTK>TIA  375 

Alii  lanirn  fiaud  pauci,  pmbabihtn  uegant,  doconlM  aliuoi 
Conri^ssariuni,  <|iii  compliceni  non  cognuscat,  ({uaerentJuin  es- 


tendi  inte(jre  pecratum  .suitm.  Sed  haec  innmn  et  niwitia  contiuent 
peliliiincm  principii ,  et  suppnnunt  pruh'indum.  \am  He  hoc  ipto 
est  qunentio,  an  pnenitent  hnheat  his  ml  infnmnnflum  complicem  ;  et 
per  cov^equcn^.  nn  id  fncienf,  utntur  >ure  mo.  I  nile  fnlno  ntpponi- 
tur,  quuii  cowplcs  %e  crpo.uiit  huic  ilamnn.  .>a«»  ti  poeniten%  non 
hnhet  i\L%,  vet  id  atiunile  non  probatur ;  non  ne  eTposuit  vlli  tali 
periniln. 

Nequp  vero  lirniius  \i<lelur  ;ir^'uuuMiluiii,  iimi.l  vii|)rrioril>u>  re- 
leclis  sunicrr»'  I-Ujio  roii;ilus  »'^1  |  r.  n.  :i!JH,  ,  iiimirum  (juoil  rum 
bunum  confexnonix  inlegrae  lale  nc  tanlum  .fit,  ut  propter  illud  Chri- 
.t/ttt  nbliijel  poeuifentem  nil  innnlfes'nnifn  siin  crimimi  rl      ' 

hifnminm,  ctin.seiiucns  sil,  ut  pmpter  illuil  idcm  Itonum  ^ 

wnnife^lnlionem  criminis  alieni.  A<leo  enim  dispar  esl  cnu<«a  fa- 
mae  propriae  el  famae  alienae,  ul  ex  oinninin  alipie  ndeo  eliam  ex 
eius  seiilemi;i  t«Mienr,  si  possim,  aiium  ronfe^ssarium  jpiatTere,  cui 
Ignotus  sil  romplev,  nuli;ilenus  vcro  (^uarrere  ('(uifessarium,  cui 
ipsemet  ignolus  sim. 

Areedil,  ipiod  cxtern;!»'  Aurlorilalis  |)omlus.  sp«'clalis  Docluruni 
tuin  iiumero  (um  insigni  nomiue  Vid.  opud  rundem  Im(jo,  l.  c. 
n  'My.\.  ,  haud  le\ius  appareal  pro  opposita  sententia,  quae  oldi- 
gationem  inleprae  confessionis,  ex  qua  complex  manife>laretur, 
flisorle  neeat.  (.)uorirca  sunirien«<  ratio.  (pia  (piis  ad  einsmodi  cir- 
cum«»l;witiam  roidilrndani  adijiiilur,  |)enilus  drfSHC  \idelur. 

At  enim  (pi:im\is  par  utri(pie  huic  senlentlae  prohatdlita.«i  sufrni- 
gari  \ide;iiur,  non  tamen  par  cst  utriu«»ii'  v       .    '       ro- 

bahiliias  sentenliae,  (piae  iiitegril;item  ct^  . ,..cis 

nKinifestationc,  impar  est  ex  giMierali  caiioiie  nd  certain  uliligalio- 
ucm  ifiducendam.  At  vero  iiulln  nlin  prneter  hanc  ipsam  oblig«tio- 
nem  ratio  adesl,  (piae  a  servanda  ar  '  fama  r\  -  -  il. 
Er.vo,  sechisis  aliis  inroinmodis,  ini-  iiicre  >iii  iio 

circum.st;inli;im  illam  tacendi,  quando  ex  eiuMlcm  confc!^<>ione  al- 
leriu>  infami;»  ronse(piatur, 

I)i\i,  .neclusin  nliis  incommodi.% ;  nnm  quod  eliam  .\.  innuit'  9i 
poenitens  speciali  de  cau>a  indigeat  directioiie  al^pie  consiliis  coo- 
fes.sarii,  quia,  v.  gr.,  iiicomplice  proximam  hahct  occasiouein  |»ec- 
caiidi,  alius  \ero  confe>sarius  noii  nd^il,  aut  cul  '    is  per>ona 

sit  i^iiola  ,   aut  qui  idoncus  ad  apla  consilia  >\\^'.  ida  par  ^it 

ob  iiicoinpertas  poenitentis  circumstantia.H,  hlc  certe  non  teneh'tur 
grave  aliipiod  animae  suae  dittcrimen  subire,  quo  alteriuii  faroa«^ 
consulat. 


376  TRACTATUS 

se  (a) ;  et  sijhaberi  nequeat,  posse,  imo  debere,  iuxta  plures, 
omitti  circumstantiam  ex  qua  complex  detegeretur,  donec  alius 
Confessarius  inveniatur.  —  ItaBusemb.,  Diana,  Navarr.,  Maz- 
zotta,  Medina,  Elhel,  etc. 

500.  —  QuAER.  2"  Quaenam  sint  causae  excusantes  a  quae- 
rendo  alio  Confessario,  cui  complex  sit  ignotus,  ut  requirunt 
secundae  sententiae  patroni  {b)'f 

Resp.  V  Si  urgeat  periculum  mortis,  aut  praeceptum  annuae 
confess«onis;  2'  si  grave  sit  poenitenti  omittere  confessionem 
aut  communionem ;  3°  si  quis  difficulter  alteri  Confessario  con- 
scientiam  aperiret ;  4''  si  quis  secus  in  peccato  eliam  per  unam 
diem  remanere  deberet;  5"  si  quis  alias  privaretur  beneticia 
alicuius  indulgentiae  extraordinariae ;  6"  si  adeundo  Confessa- 


[a)  Obligalionem  quaerendi  alium  confessarium,  cui  complex  sit 
ignotus,  quando  commode  fieri  id  potest,  communissime  adstruunt 
eliam  illi  DD.,  quorum  opinionem  primo  loco  A.  refert;  nec  nisi 
pauci  quidam  id  consilii  esse  affirmarunl,  quorum  sententia  ab 
oranibus  reiicilur,  ut  videre  estpenes  S.  Alpiionsum  (Lib.  6.  n.  489.) 
et  Lugo  [De  Poenit.  Disp.  16.  n.  392.).  Controversia  ergo  inter  DD. 
non  eo  spectat  utrum  liceat  confiteri  peccatum  cum  infamia  com- 
plicis,  quando  adhibito  afio  confessario  facile  vitari  hoc  irjcommo- 
dum  potest,  sed  potius  ulrum  deficiente  aiio  confessario,  cui  com- 
plex  sit  ignolus,  silentio  premenda  sit  circumstantia,  quae  corapli- 
cem  detegeret,  ut  patet  ex  dictis  in  not.  praec. 

[b)  Ex  mente  DD.,  prouti  in  noiis  praeced,  diximus,  quaestio  sic 
potius  proponi  debet:  Quaenam  sint  causae  excusantes  a  confessario, 
eui  complex  sit  ignotus,  quaerendo,  iuxta  eos  nempe,  qui  neyant 
eomplicis  circumstantiam  taceri  unquam posse?  Hoc  enim  est  inter 
duas  senlentias  discrimen ,  quod  cum  ulraque  ad  servandum  com- 
plicis  famam  obllget  poenitentem  ad  quaerendum  confessarium , 
cui  complex  sit  ignotus;  si  tamen  hic  desit,  afii  tacendam  illam  cir- 
cumstantiam  dicant,  qua  proximi  fama  laederelur,  alii  vero  expri- 
mendam  eam  esse  contendant,  ut  confessionis  iniegritas  servelur. 
Hi  autem  postremi  sunt,  qui  ob  causas  ab  A.  hic  memoratas  censent 
poslhaberi  posse  complicis  famam;  nam  alii  easdem  ilias  causas 
admittunt  ceu  sufficientes  non  quidem  ut  revelari  proximi  crimen 
licite  possit ,  sed  qualenus  in  iis  adiunctis  liceat  ad  poenitentiae 
sacramenium  etiam  non  servala  confessionis  integritate  accedere, 
compficis  nimirum  circurastanliam  reservando  confeesioni,  in  qua 
laedendi  famam  alterius  periculum  absit.  —  Yid.  S.  Alph.  n.  490. 


DE  POEMTKMIA  177 

rium,  cui  complex  coj;nilus  esl,  liabcrctur  melior  directio,  coo- 
solatio  notabililcr  maior. 

Iliiic  sacpe  cxrusaulur  ni;»lre>  rl  u\(jres  manifestantes  pec- 
cata  liiioruiu  el  viruruiu  (Johfe!»>urio,  (|Ui  lios  uomI,  rdlrjiic  [)<•- 
teodi  consilii,  doloris  leniendi,  etc.  Nimis  cnim  duruin  ipsis  c^- 
set,  quod  aliuni  (lonfcssarium  ({uaerere  tenerentur.  (feoeraiim 
itaque  noii  h.ihclur  ul  ^Tavis  oMif^atio  ('onfcs^arium  alium  ad- 
eundi,  com()licis  occultaiidt  causa,  uisi  forlc  dc  crimine  valdc 
pravi  a^'atur.     -  S.  Liy.  n.  iUO.,  etc. 

oOl.  —  yuAEK.  3*  An  liceat  ipsi  ('onfeA.sano  jietere  nomen 
compticis,  v.  gr.,  ad  correctionem,  etc.? 

ftrsp.  yrg.,  sallcm  ^cncriiliiii  Io(iiicndo,  (juia  lioc  cl  miic  lu^-la 
causa  inducit  ad  dclraliciiiliiin  proximo  a  ,  ct  odiosum  reddil 
INjcnitciiliae  Sacramcnlum.  C(Uislat  c\  Buila  Itened.  .V/V;  I  bi 
primum,  in  (}ua  Pontifex,  lo(|uens  de  Confessariis  ()ui  suh  poena 
dene{;andae  ahsolulionis  nomen  complicis  re(piirunt,  declarat, 
cos  peccare  ^raviler,  ct  incurrcrt'  >u>pcn>ioncm  nh  audiendis 
coufessionibus,  ^cd  rtTiMiiiac  l.mium  ->i'iiiiiiii.ic    A 


[a  M  t'\  comimmi  DD.  sciilcnlia  |i(M'nil«'ns  tcnclur  nd  nliiiru 
confcs>;irium  (pincrciidiiHi,  ne  pcccali  comidiccm  prudal,  inu)  c\ 
plurium  iudicio  hac  de  cau.^^a  excusatur  a  cunntenda  circumslantia 
alias  nccc>sario  cxprimciida  ;  palcl  profcclo,  mullo  miMU>  licero 
Coiifcssariis,  ut  iHUiicn  coinplicis  n  pociritcnlc  sponlc  c\(|uir«iiit. 

(6)  \h'  lioc  argumciito  (pialiior  c\siaiil  Bciicdidi  \IV  C>i)stitu- 
tiones.  Prima  data  ext  7  lul.  I7i5  nd  Kpiscopus  diiiofrH  Lusitin.ie, 
in  (|ua  [)rnxim  o\(|ulrcii(li  nonicn  coinijliri^  «l«><l^i).it  et  djmnnt. 
Incipil:  Su/nrma  utnnium  Hirlrxitirum  suUii  iludo.  —  .^^ccuilda  data 
e.Mt  *2  liin.  174(1;  In  ea  conlirmat  priorem,  ei  poena.H  )u  (lelin(|uentrs 
slatnit,  pracliniltpic  onlincm  iii  hiiiusmodi  cau-  dcndi    It    ;- 

pit.  /6»  prinntm.  —  Terlia  data  cst  iH  .S^ptcmhii-  .  .■  ..  iii  an.  ITii» , 
iu  hac  ad  tot.im  Kccleslam  c\lendil,  seu  potius  c\lcndi  ac  \alcro 
ea  declarat,  (juae  pro  ditione  PurtugaHine  decrevcmt.  Incipit :  Ad 
trndirnndum  ynunm  ziznnii  sfmrn     -  ()unrla  (!<  '        •  ^t  ^  IV- 

ccml).  17^!',  iii  (pia  iioiinull.i  aildit  sCiMiinl.if  r  ,  In  imd. 

818  his  procedeiidi. 

Dflmnata  |)ra\is  sic  in  prima  Cuii^tituliune  doi^nalur   Prrrenil... 

ad  aut r%  n«»?^«i.f.   mmnulto^.  . .  .  cod/rwiirioj.  fr,  -  •  ■■•-  »r- 

</iici  .tr  ;i(M.«rof.  .Tr(/  ti  jr/o  .irtunf/ufii  .«•  irnf idin  /'     ,  j><-i- 

vertam  «juandam  ac  prrnicitnam  ptujim  in  autfinif/ij.  .  .  .  confestith. 
nibus  ....  iiirr/irrr  n/</ttr  introducert  coepiue ;  u/  rideticet  ti  fortt 


378  TRACTATUS 

502.  —  QuAER.  4'  An  per  praedictas  litteras  Benedicti  XIV 
ita  interdictum  sit  quaerere  nomen  complicis,  ut  in  nullo  casu 
id  liceat? 


in  poenitentes  incidissent  socium  criminis  habentes,  ah  iisdem  poe- 

nitentibus  socii  huiusmodi  seu  complicis  nomen  passim  exquirerent ; 

atque  ad  illud  sibi  revelandum  non  inducere  modo  suadendo  conaren- 

tur,  sed,  quod  detestabitius  est,  denuntiata  quoque,  nisi  revelarent, 

absolutionis  sacramentalis  negatione,  prorsus  adigerent  atque  com- 

pellerent ;  imo  etiam  complicis  eiusdem  nedum  nomen,  sed  insuper 

habitationis  locum  sibi  exigerent  designari.  Quam  ilti  quidem  in- 

tolterandam  imprudentiam  tum,  procurandae  complicis  correctionis, 

aliorumque  bonorum  coUigendorum  specioso  praelexlu  colorare,  tum 

emendicatis  quibusdam  Doctorum  opinionibus  defendere  non  dubifa- 

runt ;  cum  revera  opiniones  huiusmodi  falsas  et  erroneas  sequendo, 

YEL  VEBAS  ET  sANAs  MALE  APPLiCANDO,  pemiciem  tam  suis,  quam  poe- 

nitentiim  animabus  consciscerent :  ac  sese  praeterea  pJurium  gravium 

damnorum,  quae  inde  facile  consecutura  fore  praevidere  debuerant, 

reos  coram  Deo. . . .  constituerent.  Et  vero  iam  sequuta  fuisse  multa 

eiusmodi  damna  infelici  experientia  compertum  est :  nec  fieri  potuit, 

quin  ea  de  causa  e'  obtoquuliones  et  scandala,  et  non  Ministrorum 

tanlum  sed  sacri  eliam  ipsius  Ministerii  odium  et  animorum  ingens 

conturbatio  in  populo  fideli  orla  sint. 

Poenae  autem  iuxta  Constlt.  Ubi  primum  sunt  1 .°  poena  excom- 
rnunicationis  ipso  facto  ac  Romano  Pontifici  reservatae  in  quemli- 
bet,  (]ui  ausus  in  posterum  fuerit  docere,  liciiam  esse  eiusmodi  pra- 
xim,  prouli  in  relato.  . . .  Brevi  exponitur  ac  reprohatur,  vel  scri- 
berr  aut  loqui  praesumpserit  in  eiwidem  damnatae  praxis  defensio- 
nem ;  vel  ea,  quae  in  diclo  Brevi  contra  eandem  praxim  decreta  sunt, 
impugnare  aut  in  alienos  sensus  temere  delorquere  seu  interpretari. 
—  2."  contra  eos  vero,  qui  conformiter  ad  praedictam  reprobatam 
praxim  poenitentes,  qui  peccatum  seu  crimen  aliquod,  cuius  socium 
out  socios  habuerint,  ipsis  in  tribunali  poenitentiae  confiteantur, 
inlerrogare  praesumant  de  nomine  socii  nel  compliris,  loco  habita- 
tionis,  vel  aliis  eiusmodi  adiunclis  sive  circumstantiis  expressiorem 
magisque  individuam  eiusdem  complicis  manifestationem  concernen- 
tibus,  eidem  poenitenti,  si  manifestare  renuerit,  sacramentalem  ab' 
solulionem  denegando,  decernitur,  uUra  peccati  lethalis  incursum, 
suspensioni  ab  ojficio  audiendarum  confessionum,  aliisque  eliam  gra- 
vioribus  poenis  fore  subiiciendos  ;  quae,  uti  patet,  sunt  ferendae 
sententiae. 

Quandoquidem  vero  in  eadem  Gonslitutione  haec  causa  commil- 
titurtribunali  S.  Officii,  hinc  de  obiigatione  denuutiandi  delinquen- 


DE  POEMTEMIA  379 

Resp.  Neg.  V  quia  ipse  Honod.  XIV  supponit  casus.  io  qui- 
bus  1(1  lireal  iu\la  vnas  ul  in^juil  et  sanas  opiniones:  2*  quia 
ali(|iian(Jo  pocnilcMis  necessurio  roniplircm  revelarc  (iel)e(,  ii^r 


lcs  linpc  siilxhiiilur  ;  (Jnicumque  lero  alium  qumilibel  nliqvo  er  tu- 
prnilictis  mnilis  lUViquisse  rnfjnnrerit ,  eum  intra  lermivvm  dinum 
in  Kdicti%  S.  Ofjirii  eiumntli  inqui.nitinnin  prnefiqi  noHtU  '  In  ojlirlo 
(iraiMijjiliir  mi  nsis  ehlem  S.  Officin  denuutiare  teneatur :  alinqui* 
poenas  nnu  tlcnuntinnlihus  per  eailrm  edirin  inpiqi  niuHuelns  pocna 
haec  esl  excommuniralio  rcser\aUi  S.  Ponlifioi,  Inqnisilorilms,  el 
(^rdlnarlis)  imurrant. 

Ab  linc  t.inuMi  il<'iiuiiliaiiili  nMif::itionc  sic  cximilnr  |iopnitPns, 
qui  csl  in  causa  :    Yerumtamen  ab  eiusmudi  onere  denuntioHdi  iustis 
de  causi^  eTimi  vnlvmus  et  ejimiwus  per$onain   ipsam  pitenilentem 
dumtaxnt  in  causa  pmprin,  idest  in  cnsu,  qund  suum  percn" 
filensa  cifnfes%nrin  n(fi'i  tur  nd  s'hi  vinnifestnndum  nomcn  •  t 

in  eodem  pecrato.  . 

Cansii  t:im»Mi  :nl  S.  (>niiii  lril>uii;il  liiiir  soiuni  pnliniTr  «licilur, 
cnm  pravji  :ir(<Ml;il  su;isio  rirca  do»  lrin;im  daninatam;  .scrus  enim 
ad  Ordimirium  sptMMaliit.  (Jund  si  [  in(|uil  confessarii  de  cowpliciM 
nowine  perpernm  intermgantis,  absitluiionemque^nisi  nibi  deteyalur, 
deneijantis  actum  cnntinqnt  eiuiinndi  rsse,  ut  7'  '  '^   't 

inahts,  simples  tamen  el  r,udn%  acius  fuei  it,  iil>  « 

destitutus,  quae  de  prara  credulitnte  rel  de  mala  adhaeiione  ad 
prn.rim   ...  in  dicln  Rreri  reprohalam,  Inwquam  ad  liiilaih,  evndem 

suspectum  reddnni,  lunc  m/miw;.o(/i  delictum ueque  S.  Hfficii 

coynitioni  subieclum  eril,  »rd  de  illn  cogno\reie,  alque  delinqumlrm 
eonfessarium  per  auspensionem  ab  audiendis  eon fesiiuntlntn,  rei  alioM 
canonicas  ei  leqiiimm  pnenns  pm  delicli  inoiln  aniniadrerlere,  atl 
iocorum  (trdmai  inn  tri  sua  ruiusque  Dioecrsi  omniuo  sperlabil. 

Deniipie  cum  in  .s(*cunda  Oonstitutiunt*  tunc  solum  pnicci|)crctur 
d(Mii:fUi;ilio  f;iri(Mid;i  (riliniwdi  S.  (Klicii,  cnm  snspicio  prn\ncilo- 
clrin;ic  subcssct  ;  in  (puirla  ('.(mstitiKionc  dctinitur,  id  MMU|M»r  s^r- 
\andum ,  tire  propter  a^thnesionem  reprobatae  prasi  aut  auipicio- 
nem  erroneae  opinionis,  sire  tantum  per  imprudeniiam  »ine proedutis 
circumstnntii^  inrrrdos  putefur  drH  nl  Tilircl  iii  ij  -     -    ^'^- 

licii  Irilniiudi  (•Mimeii  de  muvir  pr  1  li.ii ,    i»r  xMiln 

tur,  reliiHpuMidane  sit  causa  S.  oniclo,  an  rcus  ab  Kpi.ncopo  .«it  iu- 
dicandus. 

Caeler  ni  circa  (pi;irl.im  liau«  i  .  . -i  lniion«Mv  .i,.i.;...„  ,...-.st|am 
ince.-isit,  \idcricel.  an  Uil.i  ea  sit  pro  xd.i  Por  .  .'.n 

vero  pro  aliis  (|uo(iue  locls.  Nnm  I  •  S)  nopsis  Bullae  sic  hal)et :  San- 


380  TRACTATUS 

tamen  id  fieri  potest  nisi  per  Confessarium.  —  Yide  Lugo  de 
Poenit.  D.  17.  n.  427.  ad  432.  (a). 


ctae  Inquisitioni  in  Portugalliae  et  Algarbiorum  regnis  adiudicatur 
cogniiio  perlinentiae  causarum  contra  Confessores,  etc.  Et  reipsa 
sermo  in  ea  tantum  miscetur  (Yid.  §.  1.  2.)  de  controversiis  in  Por- 
tugallia  excitatis,  deque  lllius  regionis  Episcopis,  adeo  ut  prorsus 
iis  consulere  voluisse  Pontifex  videatur.  —  2.Mn  ipsa  Constitutio- 
ne  mentio  quidem  fit  duarum,  quae  datae  fuerant  pro  iis  regnis ; 
at  tertiae,  qua  declarabatur  damnationem  pravae  tum  praxls  tum 
doctrinae  pertiiiere  ad  totam  Ecclesiam,  nulla  mentio  iniicitur.  — 
3."  Cum  in  tertia  praecipialur  ea  promulgationis  ratio,  quae  propria 
est  Decretorum  ad  provincias  omnes  pertinentium,  scil.  ut  exem- 
plaria  publice  Romae  affigantur  ad  valvas  Basilicarum,  etc,  in  hac 
quarta,  proutetiam  in  prima  etsecunda,  nulla  huius  promulgationis 
menlio  fit.  —  At  enim  contra  facere  videtur  edendae  Constitutionis 
ratio,  quae  valere  pro  aliis  quoque  locis  videtur.  Est  enim  huius- 
modi  (§.  6.):  Quoniam  delictum  idem  in  certis  quibusdam  circum- 
stantiis  ad  tribunal  S.  Officii,  in  aliis  vero  ad  Ordinarii  deferendum 
statuebalur,  quidam  pacis  ecclesiasticae  studiosi  insinuarunt,  in  hu- 
iusmodi  methodi  executione  novis  perturbationibus  aditum  apertum 
iri,  proplerea  quod  nemo  esset,  qui  in  casu  discrepantiae  iudicium 
proferret;  ex  quo  fiebat,  ut  dempto  in  aliquibus  circumstantiis  metu 
denunciationis  eidem  Inquisitionis  Officio  faciendae,  id  sane  sublor- 

tum  dici  posset,  quo  maxime  homines  a  tam  pernicioso delicto 

retraherentur . 

(a)  Ad  opiniones  veras  et  sanas,  quibus  abuti  quosdam  consue- 
visse  alTirmat  Benedictus  XIV  in  Const.  Suprema ,  pertinet  quod 
Card.  De  Lugo  (De  Poenit.  Disp.  16.  n.  432.)  itastatuit:  Potest  Con- 
fessarius  videre,  ex  occultatione  complicis  gravissima  damna  immi- 
nere,  ad  quae  impedienda  poenitens  omnino  tenetur:  rursus  videt, 
poenitentem  per  se  ipsum  immediate  id  non  posse  exequi,  nec  habere 
alium ,  per  quem  id  possit ,  praeter  ipsum  confessarium :  quo  casn 
certum  est,  teneri  poenitentem  ad  illud  medium  unicum  eligendum : 
quod  si  nolit,  iam  non  est  aptus  ad  absolutionem  recipiendam.  Vid. 
apud  eundem  Lugo  (ibid.  n.  433.)  exemplum  Praelati  Regularis, 
qui  aliquando  subditum  hac  ratione  potest  ad  revelandum  compli- 
cem  obligare. 

S.  Alphonsus  (Lib.  6.  n.  491.)  ex  sententia  Fr.  Philippi  De  Carbo- 
neano  (in  not.  seu  append.  ad  Antoine  De  Poenit.  Cap.  1.  art.  2. 
q.  6.),  addit,  quod  Confessarii  bene  possunt  et  tenentur,  ad  integri- 
tatem  confessionis  servandam  exquirere  circumstantias  necessarias. 


DE  PUEMTOTIA  t9l 

QuAER.  li*  An  sit  ohliijalio  confilrudi  penadtm,  ijmd  derla- 
rart  net/uit  sine  infamatione  alterius,  qui  fuit  occasio  peccali, 
c.  gr.,  .VI  quis  orriderxt  sororrm  suam  ex  crimine  graridam? 

Resp.  (j)utrorrrlitur,  ul  Id  casu  ferc  .«•innli  supra  in  «juaosilo 
prinio  relalo.  Adirrnal  Lugo  cuni  aliis.  Negal  vero  Suarez  cum 
plurihus.  Stat  igitur  hinc  el  inde  aequalis  prohahilitas   a  . 

'H):\.  —  Oi  \IlR.  fi*  An  vet  tfuomodo  surdi  simut  et  muti  con- 
filrri  trnrantur'! 

Uesii.  Muli  et  siirdi  tenenlur  iili(|uo  modo  confueri,  .saliem 
per  si^Mia ;  nisi  sint  adco  if^nari  el  hehetes,  ut  nihil  cxtundi 
ab  ipsis  possit.  Halio  est,  ({uia  praeceplum  confessionis  respi- 
cit  omnes  tideles,  (jui  sua  peccata  ralionc  ali*)ua  manifestiire 
possunt. 

Ilinc  r  Muli  siirticienler  instructi  tenentur  inlegre  conlileri, 
saltem  si:;nis,  si  haec  a  Conressario  intelli^Mutur;  si  autem  sint 
nnnus  inslructi,  aut  didiculler  a  Confessario  intelligi  possinl, 
suniciet  ipsis  ununi  laiiliiin  vrl  iiileruiii  peccjitnm  manilVsiare, 
aul  in  penere  si^nilirare,  se  es>c  peccalorrs  »»i  vrlle  prrc.itum 
viljire. 


nempe  nnne  vel  speriein  tnulunl,  vel  en/uiremtnr  tunl,  ul  poenitenlit 
conxrientiue  ron^uiaiur ;  puta,  si  ronfessarius  ej(juirat,  an  persona 
compticis  sit  in  primo  rel  secundo  yradu,  an  ligata  rolo,  ti  sil  ancit- 
In,  11  hahitel  in  eadem  domo,  licet  reniat  iri  cnijnilionem  complicis. 
]>ori(i  adinitli  utitjue  hatv  polcrunl .  (|uateiius  ali^piid  necessjtarlo 
cognoscendnin  sit,  ut  ^aliili  pdcnilcntis  consulntur;  liret  in  eo  ipso 
cavcndum  videalur,  ne  plus,  (piam  opus  sit,  nd  (HTuliaria  mrmncU, 
V.  pr.,  an>il  anrilla,  «'\(piirenda  df^cendatur  Al(pi(»i|  allMirlad  po- 
gnoscendam  speciem  peccali  ut  inodo  omittainu>,  f;radiiri>  i>r..i.}f|. 
(piitatis  in  incestu  prohnhilius  speciem  non  muliire,  circm  im 

vero  voii  niini.s  in>oruam  ess«*,  ut  e\(|uiri  deheat,  prafMTtim  cum 
sponle,  si  adsil,  apcriri  solcal  ,  niemiiiiHsr  profV    "    *  '      ' 
ne  coinpliccin  pro)l,il,  invta  oinn(>s  tenetur  )N)> 
.sarium  (piaereiitli.  fadenupK*  de  cau«ui  e\  stMitentia  gn\ivsiniorum 
1)|).  iVid.  sup.  not  ail  n    il»'i.  .*»U0    liciie  oas  rirciim-'  ri. 

^)nocirca  si  interro|;ation(s,  ul  iii  ca.su  .Hupponitur,  i.. ,,,,•.  .iiit 

ad  coniplicein  prodeiniuin.  aenrc  ailmilll  polcsl,  im.h  adhitif  ri  a  ron- 
fessnrio  dehere,  aul  etiam  po.ise. 

a    .Si  prohahilc  csl,  circnmslaiili.iiii  r  i  i.  |m».m-,   i.mi 

divimns    ."^np.  in  ind.  ad  n.  .'»nn     pr.u'\.»l.  u-  .i.l  ;.iii..iiu 

suam  s«r\an(lam. 


382  TRACTATUS 

2°  Surdi,  usum  linguae  habentes,  tenentur  ex  parte  sua  con- 
fiteri  peccata,  quae  memoriae  occurrunt ;  sed  Confessarius  non 
lenetur  eos  interrogare  ad  procurandam  confessionis  integrita- 
tem,  ob  nimiam  interrogandi  difficultatem  {a). 

QuAER.  7"  An  muti  scientes  scribere,  teneantur  scripto  confi' 
teri  ad  procurandam  confessionis  integritatem  ? 

Resp.  Conmiunior  sententia  negat,  lum  ob  periculum  revela- 
lionis,  tum  quia  scriplura  est  medium  extraordinarium  quod 
nuuquam  ab  Ecclesia  habitum  est  Yelut  praescriplum,  tum  etiam 
quia,  ut  inquit  Diana,  tahs  modus  confessionis  de  se  est  publi- 
cus,  cum  scriptura  sit  de  se  publica.  —  Diana,  t.  1.,  tr.  3., 
n.  62.  Permitti  tamen  id  polest ;  at  curaudum,  ut  statim  scri- 
ptura  aboleatur. 

504.  —  QuAER.  8"  Aw,  velquomodo  confiteri  teneantur  ignari 
idiomatis  loci,  in  quo  confiteri  'oolunfi 

Resp.  Iguari  idiomatis  loci,  in  quo  versantur,  et  carentes  Con- 
fessario,  a  quo  intelligi  possint,  tenentur,  urgenle  praecepto  an- 
nuae  confessionis,  et  in  articulo  mortis,  confiteri  aliquo  modo, 
saltem  signis  generalibus.  Ratio  est,  quia  urget  praeceplum 
divinum  et  ecclesiaslicum.  Nam  etsi  materialiter  integre  confi- 
teri  nequeunt,  tenentur  tamen  ad  id  quod  possunt.  —  S.  Lig. 
n.  479.,  etc. 

QuAER.  9°  An  ignari  idiomatis  teneantur  confiteri  per  inter- 
pretem,  si possintf 

Resp.  Neg.,  quia  confiteri  per  interpretem  est  onus  gravis- 
simum  et  multis  periculis  obnoxium,  v.  gr.,  revelatiouis,  ir- 
risionis,  etc.  Excipe,  si  in  periculo  mortis  poenitens  idiomatis 
ignarus  dubitet  de  conlritione  perfecta,  quia  in  eo  casu  con- 


(a)  Adde  et  periculum  revelationis.  Id  ipsum  aulem  et  de  surda- 
stris  dlcendum ;  quorum  confesslo  sl  In  ecclesia  excipienda  sit,  ut 
fere  cum  foeminis  necesse  est ,  in  dubio  semper  consulendum  est 
potius  sigillo  sacramentall,  quam  integritati ;  ideoque  confessarius 
nec  de  numero  nec  de  circumstantiis,  etc,  interroget,  et  in  impo- 
nenda  satisfactione  leve  aliquod  iuiungat,  ne  suspicio  gravis  culpae 
ingeralur.  ISeque  forle  expedit,  foeminas  horis  inlempestis  arces- 
sere,  quando  nemo  alius  versatur  in  ecclesia,  tum  quia  non  abesi 
fortuitum  revelaliouis  periculum,  tum  etiam  quia  honestati  omnino 
praestat  prospicere. 


DE  POEMTENTIA  S8S 

fessio  rorrt  medium  ad  salulcm  omnioo  neccssarium    a..     • 
S.  Li(j.  ibid. 

FL.NCTCM   II. 

I)e  confessione  et  ahsohitione  moribHndorum. 

50.^.  —  I.  .\l)solvi  poiesl  cl  dehcl,  cl  (juideni  ahsotnte,  qui- 
Iif)rl  nioriljiindus,  (jiii  ali(jU()  niodo,  vocc  vel  sipno  conlilelur, 
vel  ubsoliilioneiii  pelil.  WnUo  csl,  (|uia  adsunl  (jinnia  re(]ui9ila 
ad  Sacranientiim,  ct  ad  conressiitnem  formaliler  inlef;rani.  — 
S.  Ug.  n.  iSO.,  et  alii  communiter. 

II.  Absolvi  polcst  cl  dehet,  sa!tem  conditionnte,  ipiilibel  mo- 
rihundus,  in  (|ui)  altrilio  et  ronfessio  praesunii  [i-tssunl  aliquo 
modu,  (|uanluiiivis  lenuiler  pruliiil)ili ;  (juia  in  e;isu  e.xtrcmae 
ncccssitatis  cliam  in  Sarramcnlorum  adminislralione  licel  uli 
opinionc  ctiam  parum  fundala.  —  S.  Lig.  n.  i82.,  et  alii  con^ 
munius  eonlra  alios. 

III.  -  Ahsolvi  niillo  iiiodo  potcsl  inorihundu^.  (pii  omnino 
rccusat  Sacrameiilum  Poenitentiae,  vel  (pii  nullo  modo  praesu- 
mi  potcsi  attrilus  (6).  Ratio  luculentisbimc  palet. 


(o)  Non  (piidcm  S.  Aiphon.mis,  sed  Buscnil)aum  scrip:»eral,  roii 
teneri  tfuempiam  per  inlerpretem  ciin/i:rri ,   niJi  forte  in 
moTlis,  in  (]uo  nliqua  minora  confileri  su/fidt.  {)\\\\ms  S.  Al 
subiicit^n.  ilU.,:  ied  etiam  tewp<n  v  morti%  probabile  est,  < 
teneri.  Addit  dcindc  ex  Viva :  .Msi  in/irmus  dubius  sit  de  contrilione, 
ut  Mva  q.  \.  art.  3.  n.  10.  .^uf/itit  tamen  t\.       ''      e  unum  < 
Salm.  . . .  et  Viva.  -     ViTuiii  i>la  Mvae  rviM  ,        ^    iliiicl  n«i    , 
ncin  iam  ;uiti(|iiatam  ,  i|ua(*  ntMiipc  dubium  liabet  sacramenti  vaio- 
reni  cliam  iii  mortis  articiilo,  nisi  ali^piod  |  ni- 

bus  .suhiirialur ;   pr.icsorlim  eum  nec4*,'*j«ila>  ...i<  i,...  ».^  pr- 

nilus  videaiur  illis  \erl»is  Coiic.  Latcran.  (C.  Umnis  u  M, 

!)e  Poenit.  et  HemiMS.) :  Sua  sotu.%  peeeata  ....  eonfileatur,  §lr.  Fl 
sane  mox  A.  c\  communi  srutcniia  nmnia  n^uUit 
tum  et  Confensionem  liinnaliter  iutetjram  adCiM  ^^ 
poenitens  aliipiu  taiitum  sigiio  al^soiulioncni  pclal 

\A  {)\\\){\  abst)l\i  i>  non  «Irliral  nrr  po<sit.  «pii  iiulla  raliuni*  ilis- 
posilus  rnisori  polesl ,  diliilfbilur  ncnn».  Vorum  cum  il-  '  » 
praesumi  po.ssit  \v\  in  eo,  (pii  >en.«ilius  dotiluilur  in  ipMt  p.  i 


384  TRACTATUS 

Resolves: 

506.  —  1'  Absolvendi  sunt  omnes  moribundi  nondum  sensi- 
bus  destituti  et  in  absolutionem  consentientes,  mandatisqueCon- 
fessarii  obtemperantes :  absolute  quidem,  si  confessionem  ultro 
requirant,  aut  si  libenti  animo  confiteri  proponanl;  conditionate 
vero,  si  aegre  vix  ad  aliqualem  confessionem  inducantur,  aut 
si  de  ipsorum  suflicienti  dispositione  prudenter  dubitelur.  —  Ita 
communiter. 

2"  Absolvendi  sunt,  saltem  conditionate,  omnes  moribundi 
sensibus  destituti,  qui  ante  sensuum  privationem  expresse  con- 
fessionis  desiderium  ostenderunt,  v.  gr.,  iubendo  advocari  Sa- 
cerdotera,  etc.  Ratio  est,  quia  censetur  vere  confiteri  per  testi- 
monium  adstantium ;  videtur  enim  tunc  fieri  veluti  confessio  per 
interpretem.  Constat  ex  variis  Conciliis  et  ex  Rituali  Rom.  — 
S.  Lig.  n.  481. 

3°  Absolvendi  sunt  sub  conditione  moribundi  omnes  sensibus 
omnino  destituti,  qui  christiane  vixerunt,  etsi  nec  doloris,  nec 
desiderii  confessionis  signum  ullum  dederint.  Ratio  est,  quia 
in  istis  praesumi  potest  dolor  et  desiderium  absolutionis.  — 
S.  Lig.  n.  482.  —  Lacroix,  n.  1162.  —  Etbel,  n,  208.  —  Col- 
let,  c.  6.,  etc. 

4*  Absolvendi  sunt,  conditionate,  etiam  alii  moribundi  sensi- 
bus  destituti,  qui  parum  christiane  vixerunt;  quia  adhuc  in  ip- 
sis  praesumi  aliquo  modo  potest  poenitentia  et  confessionis  de- 
siderium  {a).  —  Cotlet,  ibid.  —  Lacroix,  ibid. 


actu  (ut  Auctor  post  alios  habet  In  Resolutionlbus),  vix  apparet, 
quandonam  futurum  sit,  ut  nuUo  modo  moribundus  possit  attrilus 
praesumi. 

(a)  Consona  haec  sunt  doctrlnae,  quam  apud  S.  Augustinum 
{DeAduU.  Coniug.  Lib.  1.  Cap.  26.  n.  33.)  legimus.  Catechumenis 
(inquit)  in  huius  vitae  ultimo  constitutis,  simorbo  aut  casu  aliquo  sic 
oppressi  sint,  ul  quamvis  adhuc  vivant,  petere  sibi  lamen  bapli- 

smum non  possint,  prosit  eis,  quod  eorum  in  fide  christiana  iam 

nota  voluntas  est,  ut  eo  modo  baptizentur,  quo  baptizantur  infantes, 
quorum  voluntas  nulla  adhuc  patuit.  .  .  .  Etiamsi  voluntas  eius  in- 
certa  est,  multo  satius  est  nolenti  dare,  quam  volenti  negare,  ubi 


DE  POEMTENTU  385 

r>*  Polcsl  probahililer  suh  conditione  absolvi  moril)un<ius  do- 
slilutus  sonsihus  in  aclu  ipso  peccali,  v.  gr..  in  dutllo,  adulle- 
rio,  furlo,  otc.  Ralio  est,  quia  eliam  ille  sunicirntor  disposilus 


velil,  nn  nolit,  .»ir  non  nppnret .  Oii;u'  po^lrema  silis  inilii\»i»l  ilr  ii> 
(jucxjup  rem  esso,  ({ui  «lisj)().-.ili  >iul,  n«*c  iic,  minimc  rK|url,  propl»*- 
rca  quod  uulluui  si^^nuiu  vului)l;ilis  suac  pracl)ere  po«isuul.  Kt  haec 
qui(lem  valere  elijuii  de  Si»rr;imeulo  Poeuileiiliae,  ideui  S.  Doclor 
Abid.  cap.  iH.  n.  Xj  h'\s  \erliis  tr.uiit :  Hgn  nnn  xnlum  aHn%  cate- 
chumeno^,  verum  eliam  ip.%u.s,  qui  viventium  fonir/j/iit  copulnti  reti- 
nent  adulterinn  cnnxorlia  y  lunt  Mnlvo^  corpore  nnn  admittnmuM  ad 
bnpiifwum,  Innien  %i  dr.%pernii  ^\  \n\T\\  se  jioenileiMes  incuerint, 
nec  pro  xe  rexpondere  potuerint,  haptiznndos  puto,  ut  eliam  hoc  pec- 
eatum  ntm  caetni^  larncro  regentratinnin  ablualur.  {hiis  enim  noril, 
utrum  /or/atfi>  adulterinne  carnit  illecehra  usque  ad  bapti.%mum  Mta- 
fuernnt  detineri? . . . .  ijune  nutem  hnpti^mntix.  endem  reconcilintio- 
ni%  ext  cawsa,  si  forte  poenilentem  fitiitndae  ritae  perirulum  praev- 
cuparerit.  iMec  ipxos  enim  ex  hac  vita  sine  arrha  pacis  exire  retle 
debet  mnter  Fcrlesia.  !u  «iiio  te\lu  ver!»;i  ill;i  .  intra  .»<•  ;>'•' 
quae  iu  (piihusdain  r(Kliril>us  et  e(liliouil)us  leiiuntur.  ad  |!'  :.  .. 
liam  rcferuntur,  quae  coNJicitur,  non  ad  cam,  quae  se  arupio  siguo 
prodal,  ut  roniexius  per  se  clamal. 

Diiplex  porro  ;Mle«il  ratiio,  (ju.i  prnemissa  S.  l>o"'ioris  si>nteiitia, 
qu.nteuus  vel  Itnptismiim  vel  reconcili:itionem  trihueinlam  docet 
homini,  (pii  iiulio  iudicio  praesentem  voluutalem  manife.Htat,  cohh 
poni  (»ote>l  et  solel  rum  rommuni  doctrina  <le  sarrameulo  Ponii- 
leuti;ie.  Naui  ruui  rommuniler  coiiseulianl  Ul).  ,  ah.-olulioiuMii  . 
saltcm  suh  coudilioue,  ciusmodi  morihiiiidisdenegandam  non  e*«^e  . 
Viva  tiiiueii  niiu  «|Uihusdam  aliis  (apuU  S.  Atphons.  l.ib.  (i.  n,  XYti.) 
iuxta  opihioncni.  «pi.M*  actus  poenileiilis  \ult  csse  .s;irramenii  mch- 
terinm  e.r  qun  ,  ;il«pie  adeo  ;ili(pio  uuxlo  sensihiles  e.sse  del»fre, 
eatenus  contendit  moril)Uiiduin  poiute  ah.toUi,  quatenu.H  quoslibcL 
eius  inolus,  sii>piria.  anxiam  resplralioiiem,  «•  - 

nem,  etc,  dicil  acripienda  es,se  tanquam  sigua.   ,  , 

tionem  petat,  et  (|U;ie  in  tanta  uece.«cHitate  ad  daiidam  atisolulidi 
•u!)  coiKlirione  snlliciant.  Alii  \ero  iuxla  di\ersam,  quae  »ch« 
Sfotistirae  Iriliu  lur.  opinionem,  reponunl     apud  eundem  S.  \iii 
t.  c.\  non  olistare,  ipioi  iiitiriniis  \oluutat  s  suae  signum  praehere 
iion  posslt ;  actus  eiiim  poenitentis  e.Me  tantum  maitriam  hrca 
^junm,  idesl  dispoxilionein  nd  sacrameulum,  quae  DOO  0€CetMrio 
iit-liet  esse  seusihilis  :  de  (]iia  utra^pie  opinione  lam  noonullt  illii- 
mus  sup.  in  not.  ad  n.  417.  llaec,  uti  patet,  ad  praxim  nihil  confe- 

(.iRi   Tow.  II  55 


386  TRACTATUS 

esse  potest.  Id  praesertim  locum  habet  pro  illo,  qui  ad  pecca- 
tum  fortasse  fuit  adductus  timore,  respectu  humano,  etc...  — 
S.  Lig.  n.  483.  —  Elbel^  n.  211.,  et  alii  probabiliter. 

APPENDIX  I. 

DE  EXAMINE   CONSCIENTIAE. 

Principia: 

S07.  —  I.  Poenitens  sub  gravi  tenetur,  per  se  loquendo,  dili- 
gens  examen  peccatorum  mortalium  ante  confessionem  institue- 
re.  Id  sequitur  ex  praecepto  integrilatis  etiam  materialis  procu- 
randae,  quantum  fieri  potest.  Cum  enim  teneatur  numerum  et 
speciem  peccatorum  confiteri,  eo  ipso  tenetur  ea  in  memoriam 
revocare,  quantum  morali  diligentia  potest,  ideoque  diligens 
examen  instituere;  quia  qui  obligatur  ad  finem,  ad  media  quo- 
que  ad  illum  necessaria  obligatur.  Constat  etiam  ex  Conc.  Trid. 
sess.  14.  cap.  5.,  ubi  dicitur :  Oportere  a  poenitentibus  omnia 


runt,  quiain  praxi  dandam  absolutlonem  ulriusque  opinionls  patroni 
contendunt.  Verumtamen  si  quaeratur,  utra  pars  solidiori  ratione 
moveatur  ad  definiendum,  in  iis  adiunctis  posse  ac  debere  mori- 
bundum  absoivi,  aegre  forle  quis  palmam  primae  senlentiae  tribuet. 
Ac  primo  quidem  in  priori  opinione  illud  merito  durum  videbitur, 
quod  si  moribundus  nullum  prorsus  externum  motum  (utsubinde 
fit)  praefert,  absolutio  nullo  pacto  ex  eiusdem  principiis,  deficiente 
scilicet  maleria  sensibili,  poterit  impertiri.  Deinde  vero  cum  in  eo 
par  sit  utraque  oplnio,  quod  in  praesumenda  infirmi  dispositione 
aeque  coniecturis  uti  debeat ;  probabilitas  tamen,  quae  requirilur 
de  sacramenti  validitate,  longe  maior  in  posteriori,  quam  in  priori 
opinione  eluceat.  Probabilitas  enim  sententiae ,  quae  poenitentis 
actus  habet  uti  materlam  circa  quam,  adeoque  ad  sacramenti  essen- 
tiam  externum  dispositionis  signum  a  poenitente  ceu  necessarium 
Bon  exlgit,  longe  exceditprobabililatem,  qua  motus  digiti  aut  ocu- 
lorum  contorsio,  aut  anxia  respiralio  infirmi  ceu  signa  petentis 
absolutionem  iuxta  priorem  sententiam  accipi  debent,  quaeque  ab 
ipsis  hisce  AA.  tenuis  appellatur  (apud  S.  Alph.  1.  c),  et  reipsa  ita 
tenuis  esse  polest,  ut  facile  e  manibus  elabalur. 


DE  POENITEMIA  3S7 

peccata  mortalia,  quorum,  post  iHLUiE.NTEii  sti  DisciSftio^Eii, 
conscienliam  habcnt,  in  confesxione  recenseri.... 

II.  I)ilij^'('(ilia  in  cxamint;  debcl  esftc  seria,  seu  lanla,  quaula 
adhihcri  solcl  in  rehiis  ^rriis  vA  mi\\i.m  nionicnli  a  .  Ualio  f>a- 
let;  af^ilur  «'iiiin  de  ^'ravi  «•onft.*ssi(»nis  praiM-rpio.  (^onsial  eliam 
ex  Conc.  Trid.  modo  cilalis  verlns  :  post  d\l\grntem  sui  discus- 
sionem. 

III.  Mlanirn  non  ost  arqualis  dilii^rnlia  ahoinnihus  rtM|uiren- 
da.  .Minori  «Miim  examine  indifieiil,  (jui  frniuenler,  (juam  (|Ui 
raro  conlilentur  i /*; ;  maiori  vero  indi^iciil.  <jui  net:oiiiN  niiind.i- 


(o)  Ouoad  eos,  (pii  plus  ae(juo  aiixii  esse  solenl  de  suflicienlia 
exnminis,  faciunt  (juac  i*\  conununi  doclriua  hahel  Lugo  ("7)^ /^oeni/. 
I)iip.  IG.  11.  oUO.  .  Ccrtum  ett  ^iii(|uil  ,  poinitenlem  ipsum  non  obli- 
gari  ad  ej:aclissimum  ejamen  suorum  prccatorum,  %ed  ad  humanum. 
hoc  e.st  tale .   quo  .sacramenlum  islud  uon   reddatur  nimis  ijravr  rt 

onerosum  ....  I  nde  nm  est  bona  reyula,  si  dicas .  si  hie  homo 

CO(jitarrt  adhuc  atia  hora  de  suis  prccnlis,  rrrordarttur  alicuius 
prccati,  cuius  non  rccordatur.  rel  posset  computare  melius  numerum 
peccatontm  ;  ergn  tenetur  coyitare  alia  adhuc  hora.  Hatio  autem  r%t 
eadem,  quia  scilicet  non  rst  attrndendum  .solum  ad  ejactam  rt  in- 
Irfjram  confrssionrm  prcratorum,  srd  etiam  est  v  •  ■  ■  ..#.../.../..,., 
ad  conditionrm  humanam,  rt  ne  ex  eo  capite  Sn 
grate  et  odio.num,  ner  delur  cauta  impudmtibus  et  iynarit  haerr 
tocandi  illud  ronsrienliar  rarui/irinam. 

b    \)v  his  taiiuM)  ad\ert(*  .sapiiMis  iiuMiilum  Cirdinalis  De  I.uli) 
[1)e  Pornil.  Disp.  Ifi.  n.  59i.):  Molandum  denique  rliam  esl,  >; 
levius  et  mimn  exacte  inleimgandus  eal  rirca  Mingula,   qui  piu    i 

habet  prrrata,  quam  qv^  : ■  :     /'  :'"         n: .....    ..    /..,.. 

cum  solum  rrquiralur  »/     ^ 

illud,  quod  non  grnrrat  ex  se  fastidium  el  lardium  huius  Sacrar.'  \ 

ti ;  ronsrqums  rsl,  ut  f  ta  notiil  •   ii6  ru.    ,  . 

proptrr..  ..  pr>  catoruiu rm..  ..  «.'.„ ,    urf  ejrar   i  . 

notitiam  rrddrrr.  ISam  itli,  ifui  cvnfiieri  Hrhel  prccala  lolius  ir     , 
quam  in  omni  prrcalonim  gmerr  rrpmdil .  difficillimum  mel  tl 

aptum  rj  sr  ad  r    '  '  '  '         '         ■■• -r-i  '■—      '■   ^*    ■•• ;•  -t 

i7/m(/  fwamrn,  q  <  >t , 

difjicVe,  sed  farile !  t.t  haec  est  ralio,  rur  a  mertlhct  et  concubino' 
rio  et  similihus  miuus  ejortr  et  di*    •  ■•  pecca- 

torum,  quam  si  prr  mrnsrm  vel  /<<... i •  .  v- ••   "♦ '''^ 

peccato  fuissent :  quia  nimiium  diligenlia,  quae  pro  peccalis  u-. 
hebUomadae  distincte  con/itcndis  xufjiceret,  eadem  ti  pro  tongo  tein} 


388  TRACTATUS 

nis  implicantur,  quam  quia  privatam  vitam  ducunt.  Item  ru- 
stici  et  rudes  non  possunt  accuratam  illam  diligentiara  adhibere 
quara  solertes  et  docti.  —  Billuart,  ibid.^  et  alii  commmiter. 

Resolves: 

508.  —  1"  Peccat  mortaliter,  per  se,  qui  ex  gravi  negligentia 
in  examine  coascientiae,  omittit  peccatum  aliquod  mortale,  et 
tenetur  iterare  confessionem,  utpote  invalidam.  In  defectu  ta- 
men  examinis  dari  potest  parvitas  materiae,  etiamsi  exinde  gra- 
ve  peccatum  omittatur,  y.  gr.,  ob  aliquam  inadvertentiam ;  et 
tunc  confessio  valida  est,  modo  materia  sufficiens  clavibus  sub- 
iiciatur. 

2°  Qui  certus  est  moraliter,  se  peccata  mortalia  non  commi- 
sisse  ab  ultima  confessione,  non  tenetur  ad  rigorosum  examen 
ante  confessionem,  nisi  in  quantura  requiritur  ad  materiam 
sufficientem  Sacramento  subministrandam.  In  praxi  tamen  sua- 
dendum  est  poenitentibus  piis,  ut  serio  examini  conscientiae 
dent  operam  saltem  per  quinque  minuta,  aut  per  medium  qua- 
draatera  circiter,  ad  defectus  veniales  cognoscendos  et  exstir- 
pandos. 

3°  Mediocris  omnino  diligentia  requiritur  in  timoratis,  ad  exa- 
inen  perticiendum,  quia  conscientia  non  sileret,  si  quid  gravi- 
ter  culpabile  intus  lateret ;  irao  scrupulosis  inquisitio  est  orait- 
teuda,  et  aliquando  oranino  interdicenda,  utpote  inutilis  et  sae- 
pe  nociva :  si  enira  graviter  peccassent,  seraper  prae  oculis  pec- 
catum  haberent.  —  Ita  communiter. 

V  Generatira  satisfacit  qui  recogitat,  ubi  quovis  die  fuerit, 
quae  negotia  gesserit,  quid  in  iis  circumstantiis,  cogitatione, 
affectu,  verbo  et  opere  vel  omissione  deliquerint;  quomodo  do- 
mi,  in  templo,  in  conversatione  cum  proximo  se  habuerit  (a). 
Nec  necesse  est  ut,  eadera  vesligia  relegendo,  iterum  iteruraque 
rimetur.  —  Reuter. 


examinando  adhiberetur,  difficultatem  et  molestiam  ingereret  talem, 
ad  quam,  praeceptum  confessionis  integraenon  obligat,  quia  redderet 
praeceptum  ipsum  et  confessionem  nimis  molestam  et  gravem. 

(o)  Haec  conscientiae  examinandae  rallo  non  modo  suUiciens , 
8e<i  exquisita  ac  diiigentissima  potius  videri  merito  polerit. 


DE  POEMTENTIA  389 

5*  Id  acgroUinlii)us  non  rc(|uiritur  cxaiiicu  tam  aicuralum, 
sicut  iu  sanis;  imo  quandoijuc  nullum  ab  eib  exigcnduni  Ci»l  ob 

niiiii<)m  Ciipiiis  dehilitalcin  ;  ncc  far.ilc  iis  mos  gcrcndus,  di.ni 
voluiil  conlcsijiunciii  dc  dic  in  dicm  difTcrrc  .sul)  [)rarlt\»"  •  1 
Dondum  satis  conscicntiam  discusscrint;  scd  sunl  a  (^>:.  * 

ipso  brcvitcr  cxaminandi,  in  ({uanlum  sinil  ipsorum  Malus,  per 
Dccalogi  ct  Ecclcsiac  pracccpia,  examiDC  ronditioni  poenitentis 
accommodalo;  pracstat  cnim  cos  ctiam  impcrfrrtc  confcssos  in 
statum  ^ratiac  rcstilucrc  pcr  absolulioncm,  (juam  dilatis  Ec- 
clesiae  Sacramcntis  certo  damnalionis  pcriculo  expoDere.  — 
Elbel,  n.  153. 

(Juaesita : 

oO!>.  —  yiAER.  1*  An  poemlrus,  qui  timet  ne  peccata  e  vie- 
moria  excidaut,  teneatur  ea  svribere,  et  scripta  leyere! 

Resp.  Mey.  Uatio  cst,  (|uia  ncmo  ronfcssionis  inlcf^ritatcm 
procurare  tcnclur  pcr  mcdia  cxtraordinaria,  ct  pcr  dili;;cntiam 
adco  exquisilam.  Insupcr  hoc  alicnum  a  communi  praxi  limo- 
ratorum  cst.  —  S.  Lig.  n.  i"l.,  elc.  (o). 

ytAKH.  2*  (Jualis  ordo  sit  se^piendus  in  examine  conscienttaef 

Resp.  r  Kationc  matcriac.  si  (piis  a  multo  tcmporc  non  est 
confessus,  cxprdil  ul  ordiiRin  pracccplorum  Dci  cl  Kcclcsiae, 
pcccatoruin  capilalium  cl  oblif^atiunum  spccialium  slatus  per- 
currat;  secus  suflicil  aticudcrc  ad  pravos  habilus,  ad  peccata 
niagis  consucta,  vel  summalim  ad  peccala  conlra  Dcum,  proxi- 
mum,  cl  siMpsum. 

Resp.  i'  Haiionc  modi  V  lumcn  diviuum  humililer  peteodum; 
2*  discussio  coDscienliae  facicnda ;  3*  spccialilcr  in  clu  iendo 
dolorc  ct  proposito  insistcndum. 

liH).  -  (Ji  AEK.  ;r  (Jutd  ayendum  Confessano,  si  potmtentes 
non  satts  disrussa  ronscientia  accedautf 

Resp.  r  Si  sint  instrut  ti,  bcni^iic  dimitti  pos^unt,  ul  accu- 
ralius  conscicnliam  discutiant  cl  rcvertantur.  saltcm  si  de  loo- 
f;is  ct  iniplicatis  conlcssionibus  agatur.   Ilatio  e>l.  quia  fere  rsl 


<i/  Addo  p«Ti(  iiliini    (|uod  cxpcriciilla  tcsto  h.uid  iiifrrijiin.o  .  ««i 
ciu.smodi  rliartuhis  •iuiitlciidi,  ct  cxiiide  cliani  haud  U'\i.i  .HcaiMl.tLi, 
ac  Sacramenli  contcmptuiu. 


390  TRACTATUS 

impossibile,  ut  quis  repente  rogatus  de  omnibus  recordetur.  — 
S.  Lig.  n.  471.,  et  alii  communiter.  Excipetamen,  nisi  circum- 
stantiae  aliud  suadeant. 

Resp.  2"  Si  sint  rudes  aut  parum  instructi  in  rebus  spiritua- 
libus,  non  facile  dimittendi  sunt,  ut  conscientiam  suam  exami- 
nent,  saltem  si  aliquam  diligentiam  adhibuerint.  Ratio  est,  quia 
pro  istis  facile  Confessarius  supplebit.  Nonnullis  enim  interro- 
gationibus  plus  ipse  obtinebit,  quam  illi  sibi  relicti  longo  exa- 
mine  praestarent,  quamvis  omnia  peccata  in  memoriam  revoca- 
re  conarentur.  Praeterea  timendum  est,  ne  forte  deterriti  noa 
amplius  ad  confitendum  redeant  (a). 

ARTICULUS  III. 

DE  ITERATIONE  CONFESSIONIS. 

Principia : 

511.  —  I.  Omnis  lethalium  peccatorum  confessio  certo  inva- 
bda,  necessario  repetenda  est.  Omnia  enim  peccata  mortalia, 
per  se,  clavibus  subiicienda  sunt. 

II.  Confessio  aulem  valida,  etsi  integritate  careat,  non  est 
necessario  repetenda,  sed  defectus  tantum  est  supplendus ;  ra- 
tio,  quia  peccata  iam  declarata,  directe  fuerunt  remissa  vi  ab- 
solutionis.  Remanet  igitur  sola  obligalio  subiiciendi  absolutioni 
peccata  omissa,  quae  indirecte  tantum  et  concomitanter  remissa 
fuerant.  —  Ita  omnes.  —  S.  Lig.  n.  502.  504. 

III.  Repetitio  confessionis  invalidae  ex  integro  facienda  est,  si 
poenitens  novum  adeat  Confessarium ;  quia  secus  nec  iudicis  nec 


(a)  Ita  Calechismus  romanus  (De  Poenit.  n.  60.) :  Si  sacerdos  hu- 
iusmodi  homines  prorsus  imparatos  cognoverit,  humanissimis  verbis 
a  se  dimittat,  hortabiturque,  ut  ad  cogitanda  peccata  aliquod  spa- 
tium  sumant,  ac  deinde  revertantur.  Quod  si  forte  affirmaverint,  se 
in  eam  rem  omne  studium  contulisse,  quoniam  sacerdoti  maxime  ve- 
rendum  est,  ne  semel  dimissi  amplius  non  redeant,  audiendi  erunt, 
praesertim  si  emendandae  vitae  studium  aliquod  praeseferant,  addu- 
cique  possint,  ut  negligentiam  suam  accment,  quam  se  alio  tempore 
accurata  meditatione  compensaturos  promittant. 


DE  POEMTEMFA  391 

mediri  parlcs  hic  agerc  polesl ;  sccus  autem,  si  conntcntur  apud 

eiimdcrii  confrssarium  pracrcdcntis  conf«*ssionis  adhiir  mcmo- 
reni ;  lunr  cnim  suflicil,  si  suinmalim  sc  accusct  t!  ■  •  iiis  lam 
accusatis  ;  v.  gr.,  Accuso  me  ilf  prcratis  iam  t{>  ^  m  tali 

confessione :  hoc  enim  salis  csl,  ul  pcccala  invaUdc  dcclarala 
sacramcnialilcr  accu.sentur,  nec  Confessario  ad  munus  suuui 
impl«'ii(liini,  opus  cst,  ul  ilcrum  dislindam  cl  inl»*gram  ()•  •  - 
calorum  conrc.^sioncm  audial.  —  /ta  rommunitcr.  -  S.  iiyn  . 
n.  ;i02.  —  Elbel,  n.  2;>:J.  —  Lacroix,  n.  1'216.  —  Lugo,  disp.  16. 
n.  li.lH.  —  lUlluart,  diss.  7.  art.  2.  et  alii  conlra  <|uosdam,  qui 
intcpram  confcssionis  rcpctitioncm  exigunt. 

IV.  (lonfcssio  non  cst  iKTrs^nrio  rpficlcnda,  ni-i  dr  eius  in- 
yaliditatc  moralitcr  ccrlo  coiisli'i.  Ualio  cst,  1"  cpiia,  cum  artus 
esl  cerlo  posiius,  .si  suhoritur  duhitiitio,  an  fucnl  rcctc  posilus, 
ohtinct  illa  rcgula  iuris:  Slandum  est  pro  valore  aclus ;  2*  quia 
ohli;;ationi  lcgis  divinae  de  facicnda  confcssionc  iam  prohahi- 
litrr  facliim  cst  salis.  —  S.  Lifj.  n.  .'JO;;.  —  Lacroij ,  n.  \ii\ . 
Elbrl.  11.  •2li:i.  —  Mdzzotfa,  etc. 

Quarsita : 

512.  —  QlAER.    1*  An  COufr^M',  inraliilil  aiiuil  tuiniimi   <  nii- 

fessarium  ex  integro  stt  rrpetenda,  si  i>  co^eiso  tantum  hu 
de  peccatis  accusdtis  recordetur,  aut  eliam  eorum  omnino  obli' 
tus  fuerit  ? 

Hrsp.  ad   l""'  .^itj.  fnnbabtlius ,    rliamsi  confossio   invii'   !i 

fucril  cx  partc  poenitcnlis ;  sed  suHicu'l  rcpelilio  •  ^ 'Iis.  \{.i- 

tio  cst,  (piia  pro  nilpis  ium  accusali^  rcpelilio  gi  -  •  oiiiun- 

cta  cum  nolitia  anteccdcntcr  hahitn  a  Confcssano.  suflicil  ad 
sacramcntalc  iiidicium.  cum  de  singulis  poccatis  Confcssanus 
in  sarro  trihunali  iam  iudicavcril.  —  Ita  communiter  cum  S.  Lig. 
n.  :H)i. 

lirsp.  ad  2"™  .»^.  cliam  probabttius,  eUi  Conressarius  nul- 
lalenus  recordctiir  de  confcs-<inne  illa  invalida ;  promde  sufli- 
ciet,  ul  poenitcns  suum  manifcstcl  slalum,  ila  ut  Confess  r 
confusnm  salliMn  nolitiam  de  ilhi  hahcat    Halio  r\  modo  d 
scipiiiiir.  Klcnim  si  in  pracredenli  casu  sufrinl  Confessano  . 
fusa  aliipia  mcmoria  staliis  pocnilcnlis  ,  oiiam  in  pracscnli  » 
sudiccrc  dchct;  sicpiidcm  e\  ulraquc  partc  cadom  ralio  facil.  — 
N.  Lig.  ibid.,  et  dlit  supra  citati  coQira  altos.  Iiuo  luxU  5y<irc: 


392  TRACTATUS 

sufBcit,  ul  Confessarius  recordetur  poenitentem,  fuisse  disposi- 
lum  et  poenitentiam  acceptasse.  —  Suarez,  D.  22.  sect.  6.  — 
Sic  etiam  Lugo,  de  Poenit.  D.  16.  sect.  15.  n.  636.  —  V.  Ca- 
^us,  n,  679. 

513.  —  QuAER.  2'  An  repetenda  sit  confessio  cum  dubia  con- 
tritione  facta  ? 

Resp.  Neg.^  per  se ;  ratio  patet  ex  dictis.  Attamen  in  praxi 
sedulo  attendendum  est  ad  poenitentis  conditionem.  Si  enim 
poenitens  sit  homo  sat  prudens  et  gravis  in  suis  actionibus  or- 
dinariis,  vel  in  suis  confessiouibus,  adest  saltem  vera  probabi- 
litas,  imo  et  legitima  praesumptio  de  valore  confessionis:  nec 
proinde  urgendus  est  ad  eam  repetendam.  Si  tamen  supponatur 
homo  levis  et  in  plerisque  suis  actionibus  inconsideratus,  repe- 
titio  confessionis  ei  consulenda  est  {a).  —  Ita  communiter.  — 
Elbel,  de  contritione,  w.  74. 

QuAER.  3*  An  sint  cogendi  recidivi  ad  confessiones  praeceden- 
tes  repetendas  ? 

Resp.  Neg.^  per  se.  Ratio  est,  quia  novus  lapsus,  per  se,  noa 
est  argumentum  certum,  quod  recidivus  vera  prius  disposilione 
caruerit.  Aliquando  tamen  ex  variis  circumstantiis  iudicari  pru- 
denter  poterit,  recidivum  quempiam  invalide  confessum  fuisse. 
—  S.  Lig.  n.  505. 

514.  —  QuAER.  V  An  repetenda  sint  explicite  omnia  peccata, 
quae  antea  Confessario  mere  historice  extra  confessionem  enar^ 
rata  fuerintl 

Resp.  V  Neg.,  si  Confessarius  eorum  adhuc  recordetur ;  tunc 
enim  sufficit,  si  poenitens  generaliter  ea  confitealur  dicendo : 
Accuso  me  de  iis  omnibus^  quae  tibi  iam  enarravi.  Ratio  est, 
quia  peccata  illa  per  confessionem  summariam  sacramentaliter 
subiiciuntur  Confessario  in  ordine  ad  absolutionem  ;  et  Confes- 
sarius  de  omnibus  hic  et  nunc  sacramentaliter  iudicat,  cum  de 
iisdem  recordetur. 

Resp.  2"  Affirm.,  si  Confessarius  non  clare  et  distincte  omnium 
meminerit,  etiamsi  illorum  in  confuso  vel  ex  parte  recordetur. 


(o)  Consulendam  dicit  A.  confessionis  iteralionem ,  non  vero 
quasi  necessariam  iuiungeudam  esse,  ex  praemissa  generali  regula, 
certam  iterandae  confessionis  obligaiionem  non  adesse,  nisi  de 
praecedenlis  invaliditate  cerlo  moraliier  conslel. 


DE  POEMTK.NTIA  393 

Halio  palct  cx  diclis  (a).  —  Ua  S.  Lig.  n.  308.,  et  alii  com- 
muniler  {b), 

Qlakr.  5'  An  reiielenda  sit  confes.sio,  vi  Confesyanus  ante  ab- 
folulionem  oblUus  fneril  iiercatorum  arcusatorun\l 

Rrsp.  Neg.,  si  Confe.ssarius  recordtlur,  sallera  tn  confuso, 
sUlus  poenilenlis;  super  cerlam  enim  el  suflicienler  perceplam 
maleriarn  absolvil;  el  aliunde  iudiravil  sacramrnlaliler  de  sin- 
^'uiis  peccalis,  duin  ip.si  cvpoinljanlur.  I^raclena  el  Confessa- 
rio  el  poenileuli  oaus  lulolerabile  secus  impuneretur.  —  S.  Lig. 
n.  jO-i. 


(o)  Imo  e\  dictis  sup.  n.  ."ill.  I^iinc  III,  conirarium  e\inci  vi- 
detur.  \h'\  (Miim  slatuiUir,  peccala  prius  nun  xacramentaliter  «lecla- 
rala,  salis  dcclarari  sncrnmentaliter  pcr  sunimariam  ronfp.s.sioiiem, 
eliamsi  confcssarins  disrmclam  corum  pcrralorum  mcnioriam  non 
retineal. 

[b)  Kx  idNcrso  Card.  l)c  Lii^'0  De  Puenit.  Ditp.  Ui.  n.  J.itT  -WAS.) 
ceu  communem  c\lii!)cl  opposilam  scnlciiliam.  Kt  ad  ralioncm.  (pia 
pcrmoveri  se  S.  Alphnnsus  Lib.  ♦>.  n.  502.  dub.  \.in  ^n  indical, 
nempe  (piod  cum  confennio  praecedent  non  fuerit  facta  iudici,  non 
videatur  hnbnida  e^^se  eius  ratio,  sed  dtnuo  facienda  Ji(r  •''  :> 
sacrtimentalis  disdncta,  cum  prior  illa  iion  funit  aanuhi 
Ucspundcl:  In  contrarium  Inmen  ett  auctorita*  et  piaxis  communi*. 
."Sam  I)i)Ctores  fere  uinnes  universaliter  dicunt,   su/fitere  pt  ^  i 

memuriam  cunfu.\am,  undecumiiue  pi  ucesserit  defectu*  coi, i 

prioris.  .  .  .  Idem  usu-s  apparet,  ijuando  aliquis  ejtra  confettionem 
narravit  sacerdoti  amicn  cunsilii  petendi  gratin,  a/i^ua  pereata,  et 
postea  ciinfitetur  eidem  accu^ans  \e  breviler  de  iis  omnibus,  quae  ex- 
tra  confessionein  dijrrat :  (luo  etiam  catu  nt>n  adest  nunc  in  tacer- 
dote  tam  exacta  et  distincta  notiiia,  qualii  essel,  ii  nunc  te  distinele 
poenitens  accusarrl :   et  quidem  prior  illa  narratio  non  fu-  • 

modo  sacranienlalis,  nrc  accusatio  facta  ludici,  ted  «uito...  ,_.  .a 
amico.  Fatendum  ett  ergo,  confessionem  etiam  non  tacramentalem 
priorem  perteveranlem  in  memoiia  non  omnino  dittincta  potst  aliquo 
modo  fieri  .uuramcntalem  per  acrusalionem  -   '  '       '    ' — ,  ut 

pussit  ad  sacramentuin  drservire.  Mun  quuit  .  irre 

fial  accusatio  sacrnmentalis,  sed  qualenut  potlerior  accutatio  retata 
ad  inemoriam,  quain  habet  1'onlessarius  de  illit  peccalit  priut  ditlin- 
cle  audilis,  sit  sufficiens  nolitia,  qualis  m  Confestario  detideralur, 
lla  ex  commiini  senlcnlia  Lu^o,  qui  dcinde  aliler  upiuanliuiu  dulxa 
apte  dissohil. 


394  TRACTATUS 

515.  —  QuAER.  6*  An  teneatur  poenitens  totam  retexere  con-^ 
fessionem,  si  animadvertat,  Confessarium  ob  somnum  peccaia 
aliqua  non  percepisse^  et  nesciat  qualiaf 

Resp.  Afflrm.,  si  confessio  fuerit  brevis,  quia  prudenter  du- 
bitare  potest  de  singulis,  an  a  Confessario  inlellecta  fuerint, 
necne:  secus  autera  si  prolixa  fuerit  confessio,  et  pauca  tantum 
non  percepta  sint;  quia  tunc  prudenter  praesumere  potest,  quod 
unumquodque  fuerit  intellectum;  nec  videtur  Christum  integri- 
tatis  praeceptum  cum  tanto  onere  imposuisse:  si  tamen  dubiura 
circa  unum  vel  alterum  peccatura  solummodo  versaretur,  repe- 
tendum  illud  foret.  —  S.  Lig.  n.  499. 

Resolves: 

516.  —  r  Confessarius  excipiens  confessionem  rustici,  qui 
praeteritis  annis  male  confessus  est,  suo  nuraeri  absolute  satis- 
faciet  interrogando  de  ullimo  tantum  anno,  si  ob  uniforraem  ra- 
tionem  vitae  possit  siraul  de  praecedentibus  annis  iudiciura  ef- 
forraare.  Idera  dicendum,  si  audita  unius  anni  confessione  de- 
tegat  Confessarius  praeteritarum  confessionum  defectum,  et  ex 
hac  ultima  confessione  sufficientem  praeteritorum  peccatorum 
notitiam  habeat;  attaraen  tunc  requiritur,  ut  poenitens  generali 
modo  de  aliis  annis  se  accuset.  —  S.  Lig.  n.  504. 

2'  Si  quis  confessus  fuerit  Sacerdoti  iurisdictione  carenti,  te- 
nebitur  confessionem  iterare,  si  poslea  defectum  detegat  (a). 

3"  Si  Confessarius  peccatum  grave  tanquam  grave  non  agno- 
verit,  vel  mortale  iudicaverit  esse  veniale,  non  ideo  est  obliga- 
tio  illud  repetendi,  modo  poenitens  factura  recte  et  fideliter  ex- 
posuerit;  quia  ad  valorera  Sacraraenti,  et  ad  directam  peccati 
reraissionera,  non  est  necessariura,  ut  Confessarius  iudicet  hoc 
esse  mortale ;  imo  id  saepe  discernere  non  potest.  —  S.  Lig. 
n.  500.,  et  alii  communter. 

4'  Poenitens  qui  timet,  ne  diu  invalide  confessus  sit,  nihil 
repetere  tenetur,  praesertim  si  timoratae  sit  conscientiae,  soli- 


(a)  Intellige,  sl  alterl  sacerdotl  confiteatur ;  nam  si  cum  eo- 
dem  sacerdote,  qui,  v.  gr.,  a  confessionibus  audiendis  suspensus 
prius  fuerit,  confessio  i^eragenda  sit,  valebunl  prlncipia  superius 
statula. 


DK  POEMTKMIA  t95 

tusquc  fuprit  dili^entiam  suniricntrm  a  in  confessionibus  ad- 
hibere.  Ratio,  quia  pra«*sumplio  stal  pro  confessionum  Talorc: 
secus,  si  sWi  conlra  [loenilcrUrm  praesumptio  tam  gravis,  ut 
iiior.ili  certiludini  .'U'(|(iipolleal. 

aiti:m)1\  II. 

DE  CONKE.SSIO.NE  (iENERALI. 

Confessio  ^eneralis  est  repelitio  plurium  confcssionum.  Po- 
lest  esse  repclilio  confcssionum  lolius  vilac,  vrl  alicuius  lem- 
poris,  V.  pr.,  unius  anni,  ant  pliiriuin  anuorum.  lircviter  dicen- 
dum  1'  dc  neccssilalc  vcl  opporliinitalc  confessionis  gencralis; 
2*  de  methodo  eam  peragcndi. 

/.  Ite  necessitatf  vel  opporluthtate  confessionis  generaiis. 

(lonfessio  peneralis  potest  esse  vel  ncccssaria,  vel  utilis  lao- 
lum,  vel  inulilis  aut  eliam  nociva.  Ilinc  slalucndae  sunt  se- 
(pienles 

H('(jHlar : 

517.  —  I'  Regula.  Onsenda  est  neceuaiha  coDfessio  gCDO- 

ralis,  (|uolies  praeccdcnlcs  confessiones  moralitcr  certo  invali- 
dac  aut  sacrilcpac  fiicrunl  vcl  cx  partc  \\  ■  *  hs  nh  dcffclum 
conlrilionis  aul  inlcprilalis,  vcl  c\  partc  (.  ;.  .  arii  lurisdictio- 
ne  carenlis;  in  caeteris  aulem  casihus  nuncjuam  praecipi  polesl. 
Ratio  utriuscpie  palet  ex  dictis  suprn  de  iteraiionc  confessioni.i. 

II'  RvguUi.  ('onsulenda  est,  (piando  lic(»t  dc  invaliditate  coo- 
fessionuni  pracnMlcntinm  non  conslel,  graTC  tamen  de  hoc  du- 
hiuin  liahcri  potcst. 

III*  licgula.  Pcrmitt«Mid.i  csl.  aut  ctiam  pruiientrr  .«undendt 
confessio  gcneralis,  cisi  non  necessaria,  ({Uando  spectatis  cir- 
cumslantiis  poenitcns  notabilem  fruclum  spiritualem  e\  ea  pcr- 


(d^  Sunicientinm  hnnc  non  c\(Mudil  Ie\i5  negUgentia,  i|U4e\eol»* 
lem  culpam  non  e\ced.il,  ut  sup.  n.  50M.  Rcs.  |.  dlclum  e^t 


39^  TRACTATUS 

cepturus  est,  v.  gr,,  ratione  humilitatis,  devotionis,  fervoris, 
cognitionis  sui  ipsius,  manifestationis  conscientiae  ad  perfectio- 
rem  directionem,  aut  maiorem  animae  puritatem,  ad  auxilia  di- 
vina  efficacius  obtinenda,  etc. ;  quia  Confessarius  ex  caritate 
maius  bonum  spirituale  poenitentis,  quando  facile  potest,  pro- 
movere  debet. 

IV*  Regula.  Prohibenda  est  in  caeteris  casibus  ut  imtilis,  et 
etiam  nociva,  quando  prudenter  pertimescenda  sunt  varia  in- 
commoda,  praeter  iacturam  temporis:  scilicetscrupuli,  anxieta- 
tes,  conscientiae  perturbatio,  etc,  quia  tantum  onus  pro  Con- 
fessario  et  poenitente  non  est  suscipiendum  sine  spe  notabilis 
fructus;  a  fortiori  cum  timore  notabiHs  damni. 

Resolves : 

518.  —  1"  Facile  permittenda,  irao  suadenda  est  confessio 
generalis  in  praecipuis  vitae  christianae  epochis,  nempe  ante 
primam  Communionem,  ante  electionem  aut  susceptionem  sta- 
tus  vitae  particularis,  v.  gr.,  ante  Sacerdotium,  Professionem 
religiosam,  aut  etiara  ante  raatriraoniura;  item  quandoquis  sta- 
tuit  vilam  perfecliorem  ducere. 

2*  Facile  permittenda  est,  generatim  loquendo,  una  confes- 
sio  generalis  totius  vitae,  praeter  confessionem  tempore  primae 
Comraunionis  peractara ;  sed  difficillirae  altera  concedenda  esset, 
quando  prior  sat  accurate  bona  fide  et  bona  voluntate  facta  est, 
nisi  forte  in  iuvenili  aetate,  v.  gr.,  ante  20  annos  peracta  fuerit. 
Hinc  poenitentes  qui  petunt  a  Confessario  licentiam  confessio- 
nem  generalera  peragendi,  interrogandi  sunt,  qua  de  causa  id 
postulent,  an  alias  iara  confessi  fuerint  generaliter,  a  quo  tem- 
pore,  et  quoties ;  et  ex  responsis  iudicabit  Confessarius,  utrum 
expediat  haec  confessio,  necne. 

3°  Facile  perraittenda  est  personis  devotis  confessio  genera- 
lis  partialis,  nerape  unius  anni,  seu  a  terapore  ultiraae  confes- 
sionis  generalis,  iuxta  raorera  servatura  apud  plerasque  familias 
religiosas.  Item  perraitti  aliquando  potest  poenitentibus  piis,  ut 
repetant  suraraarie  paucis  verbis  praecipua  vitae  suae  peccata: 
attende  taraen  ad  varias  personarum  circuraslanlias. 

4*  Potissiraura  vero  cavere  debent  Confessarii,  ne  facilius 
poenitentes  ad  confessionera  generalera  compellant;  et  summo- 
pere  sunt  reprehendendi,  qui  ab  omnibus  novis  poenitentibus 


DE  POEMTEMIA  Jf7 

banc  exigunt  sub  praelcxlu  necessiuilis,  vel  ratione  dircclio- 
nis,  etc.  (a). 

.')•  \on  rst  pprmiltcndn  ronff^^io  ^'»^n<'r.'ili>  ciian)  in  fjuhio  (i«! 
validilatc  pracrrdcnliimi  ronfcssionum ,  uhi  c\  illa  n)«''"""h 
sunt  inromnioda  notalnlia,  ralione  8cru[)ulorum,  pcrturl 
conscientiae,  etc.,  quia  oh  dubiam  ohli^ationem  suheunda  noo 
sunt  ^ravia  ac  certa  inrommoda. 

♦r  Niinfpiam  pormiltcnda  ol  conf^-ssio  •irnrraiis  scrupuloMS 
aul  nimis  limoralis ;  quia  si  una  permitlatur.  Iiar  tinita,  slalini 
«iliam  faccre  volenl,  et  post  scrundam,  eiiam  terliam  susciperc 
importunis  precitius  petent,  cum  summo  animae  delrim«'nlo,  elc. 
(lonslalcnim  cxperienlia.  confessionem  gencralem  mullo  plurcs 
scrupulos  generare,  (|ii;ini  dcslruere. 

//.  I)e  mndn  peragendi  coiifessionftn  generalem. 

.Mulliplici  luodo  licri  pot«»sl  confessio  generalis ;  sed  magis 
expediet,  generaiim  hxpiendo,  si  liai  iiixla  seipientes  regulas. 

liegulae: 

rjlf).  —  I*  llegnla.  Ante  cnnfrssionem :  satacere  dehet  Con- 
Ifs.sarius,  expluilum  co^'noscere  slalum  pornilenlis,  et  varias 
circumsiantias,  ««x  (piilms  potesl  dirigi  ad  prudenler  el  frucluo- 
se  interro^'andiiin.   Iliiic 

1*  Elxaminet  utruni  agendum  sit  de  confessione  necessarta, 
necne;  si  enim  iuTessaria  sil.   mullo  maitin   ''        'm  el  curi 

poenilens  aiidirndus,  inliTrogandiis.  etadiuv.i; ^  ;  nl.  Si  stro 

necessaria  mm  est,  prorsus  moneri  dt'l)et  |X)enilens,  1'  tiuius- 
iiiodi  diligenliam  iion  reipiiri,  imo  liherum  ipsi  essc  percata, 


(a  Isliusmodi  Confessnrii  plane  crilerii  inopoji  per  hoc  $e  pro- 
dunt,  rum  palnm  fari.uit,  iion  ass(M|ui  .m*m>,  (|UiU)io|H're  im|M)rtuaa 
liiicr  exartio  <Mim  oinnil^us  indixTimiiiatim,  ({ui  m.ilo  f.iti>  ad  eoi 
arrnlimt ,  idonea  sil  :id  alioruni  (piidciu  coi)>ci(Mitinm  gra^i.viiiM 
|ierturt)ai)d:)m  ,  :)d  aliorum  vcro  etl.nm  scandnlum  inducendum  , 
(|u;i^i  Coiircvs.Trii  sacro  ministcrio  nlxitantur,  Pl  rnm  }?ra\l  poeni- 
Irnlium  om*re  ar  moleslia  srriem  lotins  \'i.ir  siiu»  r.nus.T  i'\i)u:riiii 
ut  curlositnli  propriae  satisfaclanl. 


398  TRACTATUS 

quae  velit,  reticere;  2'  nec  sollicitum  dein  esse  debere,  quod 
ex  oblivione  plura  seu  pauciora  omiserit  (a). 

2"  Inquirat  prudenter  de  conditione  poenitentis,  de  eius  aeta- 
te,  occupationibus  vel  officiis,  de  eius  familia:  nempe  an  habeat 
adhuc  parentes,  fratres  aut  sorores?  et  an  cum  ipsis  versetur, 
aut  diu  versatus  sit?  etc. 

3"  Interroget  a  quo  tempore  sit  confessus  poenitens?  an  ab- 
solutus?  an  hic  et  nunc  aliqua  prava  consuetudine,  aut  pravo 
animi  affectu  sit  irretitus?  an  frequenter  ad  Sacraraenta  acces- 
serit?  an  pie  confessus  vel  sacrilege?  an  peccata  celaverit  ali- 
quando?  quo  tempore?  quamdiu?  an  ea  postea  confessus  fuerit, 
et  confessiones  sacrilegas  iteraverit? 

NOTA.  Illae  praeviae  notiones  plurimum  Confessario  inservient  :  has  autem 
interrogationes  raagis  vel  rainus  urgebit  pro  qualltate  confitentis  ,  et  indole  re- 
sponsionum. 

IP  Regula.  Quoad  ordinem  confessionis:  accusatio  et  interro- 
gationes  in  ipsa  confessione  certo  et  praedeterminato  ordine  fie- 
ri  debent,  ne  omnia  misceantur  cum  perturbatione  confitentis  et 
periculo  defectus  integritatis,  etc.  Via  autem  brevior  et  facilior 
est,  si  fiat  declaralio  peccatorum  secundum  ordinem  mandato- 
rum  Dei,  Ecclesiae,  peccatorum  capitalium  et  specialium  obli- 
gationum  pro  proprio  cuiusque  statu. 

III*  Regula.  Quoad  modum  confessionis :  si  poenilens  sit  sa- 
tis  instructus,  benigne  eum  inducat  Confessarius  ad  peccata  sua 
exponenda,  iuxta  praefatum  ordinem,  pollicendo  eum  a  se  adiu- 
vandum  et  quoties,  opus  fuerit,  interrogandum  esse,  ut  omnia 
recte  perficiantur.  —  Si  autem  poenitens  sit  rudis,  fere  totum 
onus  confessionis  in  se  assumat  Confessarius,  interrogando  per 
ordinem  de  omnibus  quae  committere  solent  poenitentes  talis 
conditionis,  et  inquirendo  post  singula  peccata  a  poenitente,  an 
aliquid  addendum  noverit.  Antequam  autem  interrogationes  in- 
cipiat,  sedulo  confitentem  admoneat,  nihil  sibi  pertimescendum 
esse  quoad  difficultatem  peccata  detegendi :  Sis  quietus  et  ho- 


[a)  ISisi  diio  haec  poenllens  firmiter  persuasa  habeat,  praestat 
omittere  confessioncm  generalem,  quae  profeclo  nullum  fructum 
pareret,  et  anxietatum  contra  iugis  scatebra  foret. 


DE  POE.MTE^TU  Sf  9 

no  animo,  in(|uicl,  ego  tuam  prrayam  conffssionm ;  noci  tane 
omnia  peccata  quae  patrare  poluisti:  ego  tibi  ea  omnia  detegam, 
tuum  solum  erit  clarc  et  sincere  inlerrogatiombus  meis  rexpon- 
dcrc,  ct  df  peccalis  verum  dolormi  amcipere.  —  Sic  Salvatori, 

liislruclio  j)raclica  pro  iiro  ronlcssanis  'a). 

AITEM)I\  III. 

NORMA    CONFESSIOMS    GENERALIS 

per  interrogationes  instttuendae. 

*)'20.  —  Prius  (lical  pocuitcns  nuac  scil,  nisi  praefcral  sUilim 
inlcrroj^ari.  .Vnlc  oninia  inlcrrofzanduni,  an  sii  pocnilcns  nialri- 
monio  iuDClus  vcl  non?       Dcindc 


(a;  Iniiuilur  opusculum  plafn*  ogrr^Mum,  cui  lilulus  ;   l^ 
praticn  per  i  Confe.uori  .\uvelli ....  Oprretta  utHissima  an     . ..  ,.  . 
I  Cntechisli  di  yente  rozza,  scrHla  dal  Sacerdute  Fitippo  .}taria  Sat- 
ratori,  ecc.  Edilum  fuit  U(unac  rirca  initia  huliis  s;iecuii,  el  pli: 
dpiiulc  rccusum  ,  ac  drmum  rursus  Rom.ic  Inji^^  ^'       ''      •     1^-^ 
Iii  (pia  taiiMMi  p(»sircma  edilioiic  per  uiiius  \o< 
(mcndo  rurlas>c  typoKraphico)  corruptio  irrepsil  sCDsitms  AuoUtris 
plaiie  repu};iiaiis.  11)1  enim  hic  (Varl.  !2.  «i}.  I.  %.  6.,   de  p- 
scripseral :   Se  c  veramente  ptntito,  e  dia  segni  fnoKMi  a.  , 
*iio  pcnlimento,  si  deve  assotvere,  ecc.;  nova  isla  cdilio  (Pag,  I  i  '. 
suhstituit:  Se  e  teramente  penlilo,  e  dia  iegni  KMOKyri  di  71. 
suo  pcntimenlo,  ecc.  Plaiie  al»s  re.   <!um  eiiim  ,-•■''-'•    •  -•  • 
enm  vim  lucis  superaddal,  (piae  pt  r^lriii^ciis  >^ 
mentis  assensum  rnpil;  (|uisnam,  (piaeso,  e  doctorituis,  ul  (as  sibi 
pulct  poenilriilrm  ;d)sol\«Te,  id  |»r.'  M 

ccrliludiiiem,  iiedum  e\identi«im  , ,   

(|uidem  Auctoris,  in  hoc  .Heiitenliac  omuiuni  comi 

consoua,  pntehat  e\  iis,  quac  paiilo  |mksI  in  eadem  ediliune  l(\. 

tur   pnj?.  I.*»0.):  Suppongo  gui,  rhr  H  />      "   '  ' '    :    '   '    ' 

scgni,  per  i  <fuali  powialr  funnair  un  j 

dica  davvero.  In  guesto  caso  voi  mancali  ad  un  doverf  di  giusiisia 

col  diffrt  injli  ra.ssoluzittnr.     -  '''«»  t  kr  iii/ij  riij  - 

iiK.VTi  aryomenti  di  una  ii. :.„  r,  Au  uno  sirrlio 

dirillo  ad  essere  assoiuto.  (juae  (|uidem  suadenl,  illam  le\lus  cor- 
ruplioncm  rcipsa  t\pographoruin  inscitiac  cssc  adscribcndam. 


400  TRACTATUS 

I.  An  mlla  confessio  sacrilega?  Aa  aliquando  quidpiam  non 
audebas  dicere?  quoties?  An  in  tali  statu  SS.  Communionem 
suscepisti?  an  in  tempore  Paschali  (a)?  quoties?  An  culpabili- 
ter  non  impleyisti  poenitentiam? 

II.  Circa  virtutes  theologicas :  An  interdum  elicuisti  actum 
Fidei,  Spei  et  Caritatis  (6)?  An  scis  misteria  principalia  scitu 
necessaria,  scilicet,  Deum  esse,  et  remuneratorem  esse  boni  et 
mali ;  mysteria  SS.  Trinitatis,  Tncarnationis  etMortis  lesu  Chri- 
sti?  An  forte  negasti  tidern?  An  dubilasti  de  aliqua  yeritate  Re- 
ligionis?  vel  eam  negasti?  An  contra  Religionem  locutus  es? 
An  libros  prohibitos  legisti?  vendidisti?  commodasti? 

An  forte  desperasti?  Cur?  (spem  iniiciat  Confessarius  :  quo- 
niara  bonus  Deus,  si  te  voluisset  damnare,  non  te  hodie...).  Aa 
praesumpsisti? 

An  ex  respectu  humano  Dei  et  Ecclesiae  praecepta  neglexisti? 

An  proximo  tuo  dedisti  scandalum ,  prava  consilia  aut 
exempla? 

An  occasiones  peccandi  quaesivisti? 

III.  Circa  praecepta  Dei :  1"™  Superstitio?  divinatio?  vana 
observatio?  magia?  idololatria?  habitus  nunquam  vel  vix 
orandi? 

2um  luramentum?  votum?  blasphemia? 


(a)  Experientia  docet,  huius  circumstantiae  reatum  communiter 
a  fidelibus  non  adverli,  sponle  vero  aperiri  a  poenitenle,  qui  eum 
adverterit. 

(6)  DominicusViva  (ad  Prop.  1.  ex  damn.  abAlexand.  Yll.  n.  8.) 
ceu  rem  nolissimam  memorat,  quod  nunquam  fideles  se  accusant  de 
transgressione  praeceptorum  ad  actus  theologales  obligantium,  nec 
soleni  de  hoc  a  Confessariis  interrogari.  Et  huc  faciunl  illa  loannis 
Dq  Ln^o  (De  Poenit.  DlspA^.  w.  55.):  De  hoc  peccato  omissionis 
poenitentiae  debitae  per  totum  annum  sive  per  se  ex  praecepto  virlu- 
tis  poenitentiae,...  sive  per  accidens...:  non  oportet  interrogare  poe- 
niteniem,  nec  eum  etinm  admoncre  inparliculari...  Et  probari  potest 
exemplo  praecepti  diligendi  Dei,  dequo  etiam  noninterroyantur  poe- 
nitentes  in  particulari...,  nec  admonentur  de  illa  obligatione  illius 
praecepti  aliquando  implendi;  tum  quiaexipso  discursu  confessionis 
salis  apparet ,  quomodo  se  habeat  poenitens  erga  Deum :  tum  quia 
propter  varietatem  sententiarum  non  possumus  illiimponere  certam 
obliqationem. 


DE  rOEMTEMIA  40| 

3"^  Laljorarc  dic  Dominica  vel  feslo?  Omissio  Sacri,  vcl 
mala  audilio? 

i""'  In  parentcs,  hcruni,  Paslorcm  inolicdicnlia?  niurmura- 
tiones?  conluincliac?  iclus?  morlis  apprecatio? 

In  lilios,  scrvos,  aliosvc  subdilos:  cducalio?  inslruclio?  cura 
salulis,  occasiones  peccali  proximac?  vigilantia  circa  oflicia  rc- 
ligionis?  scandalum?  ira? 

o"'"  Damna  proximo  illala  in  corporc  aut  anima?  odium? 
dcsidcria  viiidiclac?  imprccalio?  rixac?  verbcra?  Iiomicidium? 
ducllum?  aborlus?  abusus  malrimonii?  Sed  intcrrogandum  hic 
cl  dc  scqucnli  praccepto  parce,  caute,  castc. 

(jum  et  Qum  Co^italioncs?  delcclalio  morosa?  dcsidcna?  ((uae? 
quibuscum  personis?  -  Vcrba?  an  vcrba  inlioncsla,  iocos,  can- 
tilenas....  prolulisti,  libenlcr  audivisti?  libros  obscocnos  legisti? 
—  Upcra?  lecum?  tactibus?  pollulionibus?  visu?  cum  aliis? 
cum  solutis?  cum  coniugatis?  cum  cognalis?  voto  obstrictis  a  ? 
ciusdem  sexus?  An  bic  et  nunc  adhuc  in  occasione  pro\iraa? 
Txorcs  possunt  inlerrogari,  utnmi  ni.iriti-  fiKMiiu  obedientes  iQ 
omuibus  licitis? 

7am  ci  iQ\xm  Damuum ?  lurlum?  Iraus?  stipendium  opcrariis 
<lcbitum  rctcntum.vel  dcfraudatum,  vel  minutum?  Ucslitulio? 
iurta  minuta? 

8""  Mendacia  perniciosa?  iudicia  temeraria?  delractio?  ca- 
himnia?    rcparatio  famac  ct  ultcrioris  damni  fortc  illati 

IV.  Circa  prarcepta  Ecclesiae:  leiunium?  abstinentia  a  can.c 
diebus  vetitis?       Confessio?  (!ommunio  paschalis? 

V.  Cucn  prccala  capxtaUa:  Lbnetas?  supcrbia?  accdia  '  in- 
vidia?  ira?  avaritia? 

VI.  Circa  ofjicia  stalus:  Maritus ;  u\or;  hcrus ;  niagislralU'; 
civilis;  advocalus ;  menator   pondus  ct  mcnsura^ 

V.  V.  \i\  tinc  pctat,  num<iuid  aliud  adhuc  cum  an\ium  tCDcat. 


a)  Cum  raro  id  couliugal.  ot.  ^i  forle  cuuligiTit,  spontc  |K>fui- 
leus  \d  aperiut,  alioquin  Ncro  eUismodi  iulerrugatio  admiraliouftn 
lorle,  et  aliiiuod  (|uod.muuodo  sc^uulaluni  parerc  po.viil ;  proindo 
huius  cirrumsianiiac  imiuisitio  nou  Nidt^tur  con^iulcnda. 


cni  fom.  II.  i( 


402  TRACTATUS 

CAPUT  III. 

DE    SATISFACTIONE. 

Agendum:  ^"  de  impositione ;  2°  Ae  impletione  poenitentiae. 

ARTICULUS  I. 

T)E  IMPOSITIONE  POENITENTIAE. 

Principia : 

521.  —  I.  Confessariiis  tenetur  poenitentiam  imponere  cui- 
libet  poenitenti  eam  yalenti  persolvere.  Ratio  elucet,  1'  quia 
satisfactio  est  pars  integralis  Sacramenti  Poenitentiae :  Confes- 
sarius  autem,  ut  minister  Sacramenti,  eius  integritatem,  etiam 
accidentalem,  quantum  in  se  est,  procurare  tenetur;  secus  non 
esset  fidelis  dispensator ;  2°  quia  natura  iudicii  (a)  et  potestas 
iudicialis  aliquam  delictorum  punitionem  requirit.  Constat  etiani 
ex  Tridentino,  sess.  14.  c.  8.  —  Vide  S.  Lig.  n.  306.;  Hom, 
apost.  w.  47. 

II.  Confessarius  tenetur  poenitentias  iniungere  convenientes  et 
salutares,  tum  vindicativas,  tum  medicinales,  idest  aliquo  modo 
proportionatas  nuraero  et-gravitati  peccatorum,  necnon  poeni- 
tentis  facultatibus  ac  dispositionibus.  Ratio  ex  natura  rei  patet, 
cum  sacramentalis  satisfactio  ordinata  sit  in  vindictam  peccato- 
rum,  quae  maiora  vel  minora,  plura  vei  pauciora  sunt,  necnon 
ad  novas  culpas  praecavendas.  Constat  ex  Tridentino,  sess,  14. 


(tt)  Haec  rallo  non  satis  firma  videtur,  qula  iudicium  completur 
etiam  per  sententlam,  qua  iudex  decernat,  poeuam  non  esse  impo- 
nendam.  Sicut  in  ludicio  humano  non  manet  iudicium  imperfectum 
ex  defectu  punitionis,  quando  reus  non  iudicatur  poena  dignus;  sic 
neque  hoc  iudicium  et  sacramentum  manet  imperfectum  ex  defectu 
punilionis  et  satisfactionis,  quando  poenitens  non  iudicatur  dignus 
poena.  Ita  Lugo,  ubi  perpendit  vim  argumenti  a  priori  [De  Poenit. 
Disp.  25.  n.  52.). 


l^.  POEMTEMIA  413 

c.  8.,  ubi  sic:  «  Dcbent  erpo  Saccrdotcs  Domini,  quanlum  j>pi- 
«  rilus  cl  prudcnlia  suppesseril,  pro  qualiUilc  criminum  el  poc- 
«  nilcnlium  larullalc,  salntares  et  convenientes  salisfaclioncs 
«  iniun^^crc ;  nc,  si  forlc  pcccalis  connivcanl  ct  induL'pnliu^ 
«  cum  pocnilcnlihus  ai:ant,  lcvissima  (juardam  opcra  pro  ^rra- 
«  vissimis  delictis  iniunpcndo,  alicnorum  peccatorum  participrs 
«  eniciantur.  Ilahcant  autcm  prae  oculis  ut  satisfactio,  quam 
«  im[)onuiit,  non  sil  tanlum  ad  novac  vitac  rustodiam  ct  inlir- 
«  milatis  mcdiramcntum,  scd  ctiam  ad  praclcritorum  [>eccalo- 
<f  runi  vindictam  et  casligationem.  > 

Quaesita : 

Vi'1'2.  —  OiAKn.   r   An  Confessarius  tmratur  jioenitrnliam 
mponere  ? 

Itesp.  r  Affinn.  et  hacc  oblipatio  esi  ex  genere  .vio  praTis 
Ratio  esl,  quia  ohlifratio  rcm  pravcm  respicit,  licet  e\  parvitatc 
matcriae  peccari  tantiim  vcnialitcr  contra  ipsam  possit.  —  Ijiqo 
disp.  'lli.  n.  11».  Ilinc  pcccarct.  ctiani  pravitcr,  (ionfcssarius.  sj 
pro  ^ravihus  culpis  lcvissimas  pocnitcntias,  sinc  causa  cxcu^ian- 
te,  imponcrel  (a).  —  Ita  commumter.  —  5?.  Lig.  n.  fiOf». 


(a)  Sccuuda  pais  huiu^i  ros|)on.sionis  melius  |>f rlinet  ad  »eq.  3. 
Ouncsiioncm,  uhi  de  iiipnsura  .'»ali.sf;^clionis  iiii|'. 
praopns  cnim  quac^lio,  ul  patel  cv  n.-n.x.v   2..  \.i  ...„.  .......* 

tim  circa  ohli^iilioncm  iiiiuii^cndi  aliii  facliitnem. 

F  qun  otiVujntione,  inquit  Lugo  (De  Pomit.  Disp.  2."».  n.  47.   ayn^ 

stat.  e.Tripi  nliq'      >    !'-'        '*   -•-    '  '  ' 'mpoteni. 

ut  .\i 'fit  morti  }■  n  pote%( 

poenitenlidm  im}iDsitam  percipere....    -  .Sentndu3  tasn%  tst,  quando 
Cnnfessariun  cx  confc^sione  et  aliii  rirntmslanlii^  inlelliijtt.  pofni- 
tenttm  inlryre  xalisfecis%e  pro  poena  debila     rt  iiret  raro,  vet  *i'f,' 
quam  pnssit  lioe  constare.  atldit  tamen  Pelrus  de  Soto....  sufft 
quod  pi'ohat>Hiler  rideatur  xatisfeciise.  —  Tertius  rflmi  AmV  ji 
e^t,  qurm  nlii  addunf.  quando    '  '  '    'ione  inslat  per'f     \ 

remi.tsionii  remedtum,  r.  gr  .  >;  <im  tubfHnilum    quod 

alii  exlendunt  ad  Indulijentiam  ptenam  tuerandam.  mllem  quiu  ni 
moralitei'  cerla.  —  fjuarlu%  msu^  esl .  qunndo  poeHilms  oA  suowi 

frtufitilalrm,  nullam  credalur  n-"^'-'' *  »- *".'^..'.'«..|    atiputndo 

eiiim  oportebil  rondesccnderr  »  i>ida  qfr99iW9 


404  TRACTATUS 

Resp.  2°  Quoad  venialia  coatroYertitur.  Alii  affirmant,  quia 
iniunctio  satisfactionis  pertinct  ad  ritum  huius  Sacramenti,  qui 
ritus,  cum  a  Ciiristo  institutus  fuerit,  pro  re  gravi  habendus 
est.  —  Alii  vero  negant,  quia  non  potest  probari  obh'gatio  gra- 
vis  poenitentiam  iniungendi  pro  culpis  levibus  tantum,  siquidem 
in  hoc  nulla  deordinatio  gravis  apparet.  Utraque  sententia  est 
probabilis,  ut  dicit  S.  Lig.  Hom.  apost.  n.  47. 

323.  —  QuAER.  2°  Quandonam  imponenda  sit  poenitentiaf 
Resp.  Imponenda  est  ante  ahsolutionem,  generatim  loquendo: 
ratio  est,  quia  sic  servatur  iudicii  ordo,  qui  exigit  ut  reus  satis- 
factionem  prius  spondeat,  quam  absolvatur.  Si  autem  Confes- 
sarius,  ex  oblivione,  poenitentiam  ante  absolutionem  non  iniun- 
xerit,  eam  statim  post  absolulionem  imponere  debet.  Non  est 
tamen  grave  poenitentiam  post  absolutionem  imponere;  imo 
probabiliter  omni  culpa  vacat,  si  praesumatur,  poenitentem 
opus  ipsi  iniunctum  accepturum  esse  {a).  —  S.  Lig.  h.  514.  — 
Salmant.y  etc. 
QuAER.  3°  Quanta  poenitentia  peccatoribus  imponenda  sifi 
Resp.  Quantitas  poenitentiae  universaliter  determinari  non 
potesl;  sed  relinquitur  prudentiae  et  iudicio  Confessarii.  Gra- 


mala :  nunquam  tamen  contingetf  quocl  aliquam,  levem  saltem,  poe- 
nitentiam  non  sit  acceptaturus. 

El  hoc  sensu,  nempe  de  levi  aliqua  sallsfactlone,  acclpiendum  il- 
lud  est,  quod  habet  Scolus  (In  4.  Dist.  15.  q.  1.  art.  3.) :  Si  omni- 
no  nullam  poenitentiam  velit  recipere  a  sacerdote  impositam,  dicit 
tamen,  se  habere  displicentiam  de  peccato  commisso,  et  firmumprO' 
positum  non  recidivandi,  absolvendus  est,  et  non  est  respuendus,  ne 
cadat  in  desperationem,  et  nuntianda  est  sibi  poena,  quae  esset  pro 
peccatis  facienda,  et  quod  eam  in  se  vel  in  aequivalenti  absque  im- 
positione  studeat  adimplere ;  alioquin  solvet  ad  plenum  in  pur- 
gatorio. 

De  quo  casu  Card.  Gaietanus  (Sum.  Y.  Satisfactio) :  Tertius  (casus 
quo  omitti  possit  salisfactionis  impositio)  est  indispositio  poenitentis, 
quia  nullam  vult  poenitentiam  hic  peragere,  sed  offert  se  in  pur~ 
gatorio  subditurum.  Talis  enim  videtur  absolvendus  et  relinquendus 
purgatorio  ad  satisfaciendum,  si  casus  est  possibilis,  quia  saltem 
semel  signare  se  signo  crucis,  nullus  refutaret. 

(a)  Nihil  refert  imponere  ipsam  ante  vel  post  absolutionem ;  suffi' 
cit  siquidem  praeparatio  poenitentis  ad  ipsam.  Caietanus  (Sum.  V, 
Satisfactio). 


DE  POEMTEMIA  405 

Tcm  tanicn,  r^fjularitfr  et  pn  se,  pro  mortalibus  imponerc  dc- 
bet.  Sic  cx  Conr.  Trid.,  iil  supra  n.  r>21.  —  S.  Ug.  n.  T»ii% 

fi2i.  —  Qi  AF.H.  r  Omtlis  pnniilentia  imsrntur  pravis  per  sc 
prn  uno  rel  altrro  perrato  mitrtali'f 

Rpsp.  (lonscnda  csl  pocnilcnlia  fjravis,  saltem  e\  praxi  bo- 
dicrna  Erclcsiac,  quae  rcspondcl  opcri,  (juod  sub  pravi  ab  Er- 
clcsia  iniungilur,  tcI  quod  sub  pravi  e\  sc  obligarct,  si  prac- 
cipcrclur. 

IIIqc  pocnitcntia  pravis  crit,  cl  pro  pcccato  pravi  ordinari" 
suflicicns,  Missani  audirc,  iciunarc,  rccitarc  llosarium  •  i-.. 
quinquc  tantum  (lccadum\  Oflirium  pnrvum  H.  Virpinis,  Ijla- 
nias  Sanctorum.  ct  nlia  similia  (a'  :  non  aiitcm  pravis  cen?ere- 
lur  pocnitcntin,  si  rsalmiis  .Vif:errrr  inntum  imponeretur.  — 
S.  Lig.  n.  51  j. 

OrAF.n.  ;i*  Oua  de  causa  poenifentia  terior  imponi  possiff 

Resp.  r  Si  pocnitcns  sit  valdc  debilis  et  infirmus  corporc  * ; 
2'  si  prudcns  timor  sil  ne  maiorcm  pocnitcntiam  non  adimplcat, 
aiit  nc  ol)  ijraviorcm  pocnilcntiam  a  confessione  avcrtalur   h  ; 


(o"  yuod  ,V.  adstriiit,  prn  uno  rel  nllero  peccalo  grnri  snnici^rt* 
Mhsam  audire,  roiarium,  t»lr  ,  non  ita  lnloHi;;pn(liMn  csl.  ul  pro 
praviiiin  pprcalonim  inimero  arilhinctira  proporlioMc  niultiplirnh 
ro.Karia,  clc,  (lcb(^aiii 

[b)  Constaiis  omninm  trmporum  r\pcricnlla  plnnc  efrcrll,  iil  ca- 
iii<.\iv  n»»lnlis  nr  scliobr^  dorlores  niirii roncor'?'  *  fi»n- 

linni  coiniMiirrnt ;  iii  (|iinni   \«'l  ipse  .\iiloinc,  , ut 

ait  S.  Alphonsus  f,ifc.  li.  n.  501».^  inter  scriptores  rigidiores  cmrmr- 
ramhi^,  c<mcrs.sii. 

\<\  rrm  S.  Tliomas  '.Suppl.  q.  IS,  art.  \.  *■  >  ■  '  ■  - 'irinae  in 
artrdelcrminalar  non  omnibut  compefunt,  ^edrarin  t  necvn^ 

dum  arbitrium  mediri,  nnn  proprinm  rotuntalem  netfuenlif,  ted  icien' 
tiam  mrdirinac;  ifn  pnrnae  nn''  'ine...  rotnpetunt  ornnihun, 

scd  variandae  sunt  ^rrundum  nr        :   inccrdotii  dirino  intfinrtu 

rcgulali.  Sintt  ^rgo  mrdirus  aliguando  prudenter  «on  Hat  medici- 
nam  cfficacem,  guac  nd  morbi  curationem  fufficial,  ne  propler  debi- 


(    •    MfiiiiiiiTit    Sari*r<li>«   ■r);ri«    non  r«*<<   intaogrntiani 

•  pornilriitiAiu,    «rii   inilnrntiaiu  (•ntinn  ill«iu,    <|uatu.    «i 

•  (cmporr  prmgint.  •    Hit.   Rom 

•   (^oii  %'\   inrirnuit  »il  ron*tilulu*  m  j  •• 

•  nll«  parnitrnti«  ,   lirrt    rtprJiat   «rmprr 
M.  40. 


406  TRACTATUS 

3°  si  probabiliter  maior  poenitentia  magis  ei  obfutura  sit  quam 
profutura;  4"  si  poenitens  Yalde  contritus  appareat;  5"  si  adsit 
tempus  indulgentiae  plenariae  lucrandae,  prasertim  lubilaei.  — 
S.  Lig.  n.  528. 


litatem  naturae  maius  periculum  oriatur;  ita  sacerdos  divino  insiin- 
ctu  motus  non  semper  totam  poenam,  quae  peccato  debelur,  iniungit, 
ne  infirmus  aliquis  ex  magnitudine  desperet,  et  a  poenitentia  totali- 
ter  recedat.  Quae  sensa  S.  Doctor  [Quodlih.  3.  q.  13.  art.  28.)  illu- 
strat  alio  exemplo  :  Yidetur  autem  satis  conveniens,  quod  sacerdos 
non  oneret  poenitentem  gravi  pondere  satisfactionis;  quia  sicut  par- 
vus  ignis  a  mullis  lignis  suppositis  de  facili  extinguilur ;  itaposset 
contingere,  quod  parvus  affectus  contritionis  in  poenitente  nuper 
excitatus,propter  grave  onus  satisfactionis  extingueretur,  peccatore 
totaliter  desperante.  Quae  brevius  sic  expressll  S.  Thomae  discipu- 
lus,  Card.  Caietaous  [Sum.  V.  Satisfaclio).  Debiliter  autem  disposilis 
fpoenitentibus)  delur  salisfactio  parvula  iuxta  debilitatem  animi 
sui,  et  parvuhis  ignis  foveatur  apposita  palea,  et  non  suffocetur  ap- 
positis  magnis  lignis  desuper.  Praeiverat  auiem  S.  loann.  Chrysost. 
{In  2.  Cor.  Iiom.  44.) :  Sicut  enim  si  fascem  super  humeros  adolescentis, 
quam  non  potest  baiulare,  posueris,  necesse  est,  aut  fascem  abiiciat, 
aut  sub  pondere  confringatur ;  sic  et  homini,  cui  grave  pondus  poe- 
nitentiae  imponis,  necesse  est,  aut  ut  poenitentiam  suam  reiiciat,  aut 
suscipiens,  dum  ferre  non  potest,  scandalizatus  amplius  peccet. 

Plura  alia  videsis  penes  S.  Alphonsum  (l.  c),  qui  et  istud  insigne 
refert  ex  Gersone :  Tutius  est  cum  parva  poenilentia,  quae  sponte 
suscipitur,  et  verosimiliter  adimplelur,  ducere  confessos  ad  purga- 
torium,  quam  magna  non  implenda  praecipitare  in  infernum.  Qui- 
bus  gemina  S.  Alphonsus  affert  ex  S.  Antonino  [ibid.) :  Si  sacerdos 
non  potcst  gaudere  de  omnimoda  purgatione  eius,  sallem  gaudeat, 
quod  liberatum  a  gehenna  transmittit  ad  purgatorium.  Itaque,  ut 
inquit  Hostiensis,  Confessor  nullo  modo  debet  permittere  peccatorem 
desperatum  recedere  a  se,  sed  potius  imponat  ei  unum  Pater  noster  et 
aliud  leve  (attamen  loquitur  de  eo,  qui  magna  peccata  commisit),  et 
quod  alia  bona,  quae  fecerit,  et  mala  quae  toleraverit,  sint  ei  in  poe- 
niteniiam....  Boc  tamen  sane  intellige,  videlicet,  quia  si  alias  ipsum 
poenitet,  etparalum  se  dicit  facere  quod  debet,  sed  onus  poenitentiae 
dicit  non  posse  sufferre,  tunc  propier  hoc,  quantumcumque  delique- 
rit,  non  debet  dimitli  sine  absolutione,  ne  desperet. 

AUam  industriam  suggerit  S.  Thomas  (Quodlib.  3.  art.  18.),  nem- 
pe  ut  explorentur  vires  et  animus  poenitentis  :  Sicut  potest  sacerdos 
iniungere  satisfaciionem  poeniienli  ex  arbitrio  alieno;  ita  et  ex  ar- 
bitrio  ipsius  poeniteniis;  sicut  si  dicas:  fac  hoc,  sipotes ;  et  si  non 


DE  POEMTEMIA  i07 

5'ij.  —  (Ji  AEB.  G*  Anposjsit  tmpom  poenUenltn  iub  conditio' 

ne  reldit.sHs '' 

/te.sp.  Afftrm.,  scd  cxpcdit,  ul  practcrca  ({uacpiam  alia  poc- 

nilcnlia  pro  pcccatis  coniniissis  scnjpcr  inipon.ilur  a  .  —  S.U- 

yor.  n.  liii. 

Qi  AER.  7*  An  pos.sil  imponi  poenitfntia  pubtica  / 

Itesp.  Srg.y  si  ajialurdc  pcccalis  occullis.  —  Ita  Itit.  Houia- 

num.  Sccuh  aulcni  pro  puMicis.  Allamcn  si  publica  pocnitcnlia 

DOQ  ila  sit  uecessaria,  Coufcssarius  uoq  dcbct  iliam  rcuucuti 


potes,  facius  lioc.  Et  simile  viilelur,  cum  sacerdos  dicit :  Ouidquid 
boni  feceris,  sit  tibi  in  remis.uoncm  peccatorum.  —  Et  Imc  spcctal 
monilnm  S.  (inroli  Horrom.  in  Inslnirl.  nd  Confcssarios  apud  S.  .W- 
pli(jnsuiii  1.  ('.  :    Talem  impomU  pornitenliam,  ijualcm  a  poenilente 
jyraestari  posse  iudicat.  Proinde  aliquando,  si  ita  expedire  viderit, 
iltum  interroffet,  an  possit,  vel  dubitet,  poenilentiam  sibi  ininnrtam 
pernf/ere;  nlioffuin  eam  mutnhit  nut  minuet.         Kl  \\nc  |).irln,    iil 
S.  Aljihonsus  ihid.  ad\crlil,  servahilur  (juod  in  Hiluali  Homano  in- 
sinuatur,  ut  hnbeatur  in  his  ratio  etiam  dispositionis  poenitentium  : 
Confessarius  ita  Hitnalo    .talutarem  et  convenienteni  satisfaclionnn  , 
quantum  spiritn.s  et  pnulenlia  suijgesseril,  iniumjat.  Itabita  ratione 
fitatu.n,  conditioni^,  sexns,  et  aetatix,  et  dispositionis  poenitentium. 
^)uacnam  autcm  .%alutaris  et  conveniens  inteilipratur  hic  satisfnctio, 
i(a  Lugo   l)e  Poenit.  Disj).  2*».  n.  (iu.'  -  t     !)rbet  eue  satutarit 

et  convenien^.  hncest,  primo  loco  atti  .  /  ad  utilitatem  spiri' 

tuatem  poenitentis,  ne  scilicet  taquei  ipsi  iniiciantur,  ut  nova  pec^ 
cata  committat.   hs  hoc  poti.\umum  capite  CTCUsari  potest  kodiema 
praxis,  qun  leres  penitentiae  imponuntur  pro  qrniiswn-'  ■•'    a- 
tis:  id  enim  saepc  fti  propter  spirituatem  infinnitatemfporn  u, 

qui  gravioribus  pocnitentiis  scandalizabuntur,  et  vel  confestiomem 
fuijient .   vel  certe  coufessariot  ineptos  adibunt .  qvi  eot  curare 
nesciant. 

(a)  Foenitenlia  suh  oonditione  relapsus  imposita,  s\  Hola  iniunga» 
tur,  evadit  poenilcntia  disiunctiva,  nimirum  iniunciturnt  jMteniteiif 
vel  lor(»  i)oenileiitia('  ronatum  adhiheat.  «jm)  tent.ilioni  re>istat.  vel 
certe  (jiiaiudaiii  imxmkuu  sctui^  ox^ioUel.  Nidealur  (l(*  hoc  ari;ument# 
Diana  {Tom.  I.  Tr.  (i.  Heij.  ln    ,  (lul  olTert  Sanche/ium  negantem, 
pocnilciilcs  ad  cam  i\ccr\  .  ei  e  conira  S  m 

tencri  allirmanlem  ;  alMJs  ii; ......   ...  ....  ^.  Cunfessnriiim  i..  ..  ,..^nc 

atl  id  ohligaro,  jiocnilcntcm  tamcn  ad  eam  implendnm,  si  ipvam 
acccptcl,  lciiiTi. 


108  TRACTATUS 

imponere,  cun^aliter  eius  salus  obtineri,  et  scandalura  reparari 
possit  [a).  —  5.  Lig.  n.  512. 

QuAER.  8"  Anpossit  imponi  pro  poenitentia  opus  alias  cle- 
hitum  ? 

Resj).  Affirm.  Ratio  est,  quia  cum  opus  illud  sit  satisfacto- 
rium,  bene  polest  per  claves  ad  meritum  satisfactionis  sacra- 
nientalis  elevari.  —  S.  Lig.  n.^l^.,  et  alii  communiter  [b]. 

Resolves : 

526.  —  r  Nunquam  sunt  imponendae  poenitentiae  perpe- 
luae,  tum  quia  inducerent  periculum  oblivionis  vel  nimiae  an- 
xietatis,  tum  quia  cum  tales  forte  poenitentiae  a  variis  Confes« 


[a,  Profeclo  hlc  sermo  non  esl  de  satlsfactione,  quam  vetus  Ec- 
clesiae  discipllna  ob  quaedam  crimina  a  fidelibus  exigebat;  antiqua- 
tus  enim  ille  mos  in  Ecclesia  est,  nec  eius  impositio  ad  ministrum 
sacramentalis  confessionis  pertinebal.  Superest  ergo  casus  ingentis 
alicuius  scandali,  quod  reparari  oporteat;  et  exemplum  quidam  af- 
ferunt  hominls,  qui  publice  restituere  debeat  honorem,  quem  publice 
laesit;  quod  tamen  exemplum  minus  ad  rem  facere  videtur;  quia  sl 
forle  ipso  iure  naturae  ad  id  poenltens  obllgelur,  liberum  confes- 
sario  non  erit,  hoc  illi  inlungere  vel  non  inlungere.  Sed  et  hoc  ipsum 
dicendum  erit,  quotles  publica  reparalione  scandalum  exhibitum 
indlgeat:  ad  id  enlm  poenltens  tenebitur,  etlamsl  a  confessarlo  ceu 
satlsfaclio  sacramenlalls  non  inlungatur.  Caelerum  publlca  elusmodi 
scandala  fere  repararl  allter  possunt,  v.  gr.,  sl  publlce  quls  ad  Sacra- 
menla  accedat,  eccleslas  devote  vlsltet,  mlssam  audiet,  nomen  det 
plae  confraternltati,  elc.  Et  sl  quldem  publlca  elusmodi  reparatlo 
necessaria  non  sit,  Doctores  (S.  Alphonso  teste  Lib.  6.  n.  512.)  com- 
muniter  consenliunt,  reluctanli  Imponendam  non  esse. 

(&;  Communls  doctrina  habet,  posse  per  Impositlonem  operis^ 
alias  praeceptl,  eam  partem  supplerl,  quae  a  poenltentis  fragililate 
per  alla  opera  sperari  non  potest.  At  enlm  facile  patet,  pari  rallone 
id  valere  pro  lis,  quorum  conditlo  el  adluncta  aegre  ferunt  ut  vel 
per  lelunlum,  vel  per  eleemosynas,  vel  per  oratlones  conveniens  sa- 
tisfactio  praestetur,  utcumque  illl  slnt  bonae  voluntalls :  charitas 
enim  suadere  polest  Confessarlo,  ut  hoc  medium  ad  hiendas  in  hac 
vita  poenas  idoneum  lis  suppeditet.  Insuper  vero  etsi  sat  convenlens 
sailsfactlo  poenUenti  Imposita  fuerlt,  nihll  impedit,  quomlnus  ad 
uberlus  salisfaclendum  confessarlus,  praesertim  ubi  poenltens  id  se 
cupere  significet,  hoc  praesldlum  adlungat. 


% 

DE  POEMTEMIA  409 

sariis  cidcm  pocnitonti  imponcroDtur,  iuc  innumcris  \incu)i$  m- 
mul  ct  pro  tota  vita  ohstrin^MTctur.  Imo  ncc  ordinarie  sunt  im- 
ponond.if  pocnilcnliac  ad  diuturnum  lcmpus :  v.  pr.,  ad  annuni, 
aul  ad  (jUMKiuc  nicnscs.  -  N.  /j'/.  Iloni.  nftost,  n.  *\^.  //z- 
croix,  ctc. 

2*  .\un(pinm  cac  sunt  iniponcndac  salisfactioncs,  quac  pocni- 
lcntcm  ludihrio  aliorum  cvponcrc  possunt:  v.  gr.,  ul  rccitcl  in 
mcdia  Kcrlcsia  quinquc  Patrr,  hrarhiis  c\lcnsis,  ctc.  .\  forlwri 
autcm  imponcnduc  non  sunt  pocnilcnliac,  (juac  adimplcri  nc- 
qucunl,  quin  confcssionis  rcvdalio  faciic  sul)scqualur. 

3*  Ncc  sunl  imponcnda  iciunia  pucris,  nislicis,  opilicil)US  con- 
linuo  lni)orc  dcfali^Mtis;  ncr  filiisfamilias,  qui  iciunando  nimiani 
admirationcm  parcntii)us  iniiccrcnl,  aul  ctiam  cos  offcndcrcnt. 
Ncc  sunt  iniun^Tndac  pcrc;,'rinalioncs  aut  prolixac  prcccs,  aut 
gcncratim  clccmosynae  mulicribus  sui)  potcslatc  viri  conslitutis, 
sicut  ncc  paupcribus  iu^^i  lai)orc  viclum  sibi  comparantibus. 

'r  Non  sunl  imponcndac  pocnilcnliae  mullis  opcrii)US  divcrsis 
impiicatac,  (pna  mcmorilcr  tcncri  non  posscnt ;  ucc,  ordinaric 
saitcm,  pocnitcntiae  nimis  nalurac  rcpu^^nantcs,  v.  gr.,  signarc 
cruccm  cum  iingua  in  lcrra,  inviscre  inimicos,  elc.  Imprudcn- 
ler  a)  eliam  gencralim  inq)onitur  pucris,  ul  vcniam  pclant  a 
parcntii)us,  vcl  ab  aliis  ob  inobcdicnliam,  irrcvcrcnliam  aul  fur- 
lula  :  (piia  sacpc  odiosam  rcddunt  ronfcssioncm,  cl  picrumquc 
omiltuntur,  clc. 

ARTICULUS  11. 


Iil     l\tl'l  I  I  lnM     luF.MTrM  I  VI 


Prinripia : 

fii7.  —  I.  Tocnitcns  tcnctur  acccplarc  atnur  uiipitrc  raiiO- 
nnbilrm  pojMiitciiti.ifn  s.ur.tiiirntnlircr  iniiiui  t.nii    «11;  n  rx  il'«tis 


(0)  Imprudcntiac  isliu,<  frucium  haud  rnro  Imnc  rcperies  exlllii^^ie. 
ut  piicri  nc(pu»  .1  ronfcs.^iario  nmlationcm  poeuilenliac.  nv(\\\v  a  pa- 

rentiluis  si\c  aliisausi  vcniam  piMcrc.  mult  •  ■■  ■  •     •  -••  ' \n\ 

Omi.ssac  po«MJitiMUiiU' coiililiTi  autloMtt^'*.  C"  ni 

.seriem  inchoaverinl.  el  ad  mtillos  anno*  additn  5acrileff«  commu- 
nionc  protraxcrint. 


410  TRACTATUS 

Confessarius  tenetur  poenitentiam,  et  quidem  peccatis  aliquo 
modo  proportionatam,  imponere.  Si  autem  poenitentia  iraponi 
et  acceptari  debet,  eo  ipso  ratione  obedientiae  Confessario  de- 
bitae,  etiam  adimpienda  est.  Constat  ex  Conc.  Trid.  sess.  14., 
c.  8.  —  S.  Lig.  n.  516. ;  Hom.  apost.  n.  55. 

II.  Poenitens  tenetur  sub  gravi  implere  poenitentiam  gravem 
pro  gravibus  peccatis  impositara ;  quia  materia  gravis  per  se 
obligat  sub  gravi.  —  lia  omnes.  Probabilius  autem  tantum  sub 
levi  obbgatur  ad  poenitentiam  ievem  pro  levibus  culpis  imposi- 
tam;  quia  materia  levis  non  est  capax  gra^is  obligationis.  — 
Ita  communius  cum  S.  Lig.  n.  517.,  conlYdi  plures. 

III.  Poenitens  implere  debet  poenitentiam  tempore  a  Confes- 
sario  assignato,  vel  quamprimum  commode  potest;  et  si  poe- 
nitentia  sub  gravi  obliget,  graviter  peccabit,  si  ex  gravi  negli- 
gentia  diu  eam  differat  {a) ;  ratio  est,  quia  per  se  grave  est  de- 
hitum  notabile  diu  protrahere.  Quoties  autem  poenitentia  statuto 
tempore  adimpleta  non  fuit,  semper  remanet  onus  eam  peragen- 
di,  quia  tempus  tantum  accessorie  intenditur.  —  S.  Lig.  n.  525. 

Quaesita : 

528.  —  QuAER.  V  An  obliget  sub  gravi  poenitentia  inse  qui- 
dem  gravis,  sed  pro  venialibus  tantum  imposita  ? 

Resp.  Neg.  probabilius.  Ratio  est,  quia  tunc  non  est  neces- 
saria  satisfactio,  in  quantum  est  gravis.  Unde  sicut  Confessarius 
non  tenebatur,  imo  non  poterat  illam  imponere  sub  gravi,  ita 
nec  poenitens  sub  gravi  implere  tenetur.  —  S.  Lig.  n.  517. 

QuAER.  2°  An  Confessarius  pro  gravibus  culpis  poenitentiam 
possit  imponere  gravem  equidem,  sed  leviter  obligantemf 

Resp.  Afprm.y  quia  legislator  quilibet  gravem  materiam  sub 
levi  imponere  potest ;  sed  generatim  hoc  non  expedit.  —  Sua- 
rez  cum  communi,  apud  S.  Lig.  n.  518.  [b). 


(o)  Vlde  dicenda  inferius  n.  530.  Quaest.  6. 

[b)  S.  Alphonsus  mallet,  ut  saltem  aliquid  sub  gravi,  iniungeretur, 
quocum  aliud  deinde  eliam  gravius  posset  imponi  sub  levi.  At  ipse 
non  diffiteiur,  oppositam  sententiam  communiorem  esse ;  et  ex  hoc 
ipso  arguitur,  minus  firmum  esse  argumentum,  quod  ipse  a  Synodo 
Tridentina  conalur  pro  sua  oplnione  elicere. 


DE  POEMTE.NTIA  111 

yuAEB.  3*  An  poeniUns  leneatur  slb  «bam  implere  cibclm- 
STAMIAS  poenilentiae  sibi  impositae  adiectas^  c.  gr.^  ut  est  ora- 
re  (;kmbls  fi.kms,  clc.  ? 

Hesp.  Soliilio  pcndel  u  maiori  vcl  niioori  carois  aiHtctatioac, 
(juam  alTerl  circumslanlia,  sive  per  se,  sivc  respectu  pocoilcnlis. 
5.  JLiV/.  n.  31".  —  lloc  pcndcrc  cliam  polcst  ab  iotcnliooe  con- 
fessarii,  (piam  vcl  ipsc  cxpresse  niaoilcstaverit,  vcl  pocnitcos 
possil  praesumcre. 

5*29.  -  (Jlakk.  r  An  salisfaciat  poenitens  poenitentiam  im- 
plens  in  mortali? 

Hesp.  Affirm.,  cum  communi.  Ualio  cst,  quia  ad  satisfacien- 
dum  praeccpto  suflicii  opus  salisraclionis  iniunctum  poocrc,  li- 
cct  iiiiis  pracccpli  noo  oljtincatur.       S.  Lkj.  n.  'ti'!. 

yiAEK.  ly  An  percct  poenitens  implens  poenitenttam  m  mor- 
tali? 

Resp.  r  Ccrtum  est  ilium  non  peccarc  gravitcr.  —  Ita  com- 
muniler  Tlteologi 

Hesp.  2*  luxla  (juosdam  vmialiter  peccat.  Ratiocst,  quia  (|ui 
volunlarie  obiccm  cITcctui  parliali  Sacramcuti  ponit,  nou  vidc- 
tur  ab  omni  culpa  cxcusari  possc.  Plurcs  tamcn  graves  Iheolo- 
^i  prohabililer  lcncntcum  Lugo  illum  ab  omni  culpa  cximi,  quia 
nulla  cst  culpa  soli  pocnarum  remissioui  obicciu  ponerc  (a  .  — 
S.  Lig.  n.  \)'1\\. 

530.  -  ytAEH.  <i*  (Juaenam  poenifcntiae  dilatio  sit  culpa 
gravis  ? 

Resp.  r  Si  poenitcntia  lucnl  levis,  dilatio,  quantaruniquc  sit 
nuu(iunm  erit  gravis,  ciim  c\  dictis  ipsa  pocniteuliac  ouiisdio 
probabilius  culpam  lcvem  non  cxccdcrct. 

Hesp.  2*  Si  pocnitcnlia  sil  gracis,  ct  pro  gravibus  {)eccali9 
iiuposita,  probabiUus  gracis  rcputanda  cst  dilaiio  duoruni  vel 


(a)  lloc  vaierc  delict  prao.<crtim,  (|uando  poenitcnUa  ad  plurcsi 
;lio.«;  prolralii  dcbrl.  {J[i\<  oiiim  dixiTil.  poenil»Mil<»in  lcnori  nd  gra- 
ii;ini  rctupcr.iinlam,  ut  possii  poiMiiteiiliam  iinplerr?  Secu.t  vero, 
u(  notant  ."^alnianliecn.Hes  \Ue  Poenit.  Cap.  lU.  «.70.),  poeoiteos 
p(*ee:ircl  ttiin  implendo  porniliMiliani,  hiiu  nonimpiendo:  iinplendo 
(prKlcm.  i|ni  1  iinplct  in  sialii  p«'ceali ;  non  iir*  '  •  '  ».  (piia  oinittercl. 
V.l  jiaec  4|irul(Mn  mm  niida  opinio  eo  ina^is  ^  li.s  e.si  in  (*oruni 

xMiUMilia,  qui  diennl,  sari.sfaclionisenccluni  lo  easu  obiineri.  (luan- 
(lo  obex  deindc  rcmovclur. 


412  TRACTATUS 

trium  mensium,  quando  medicinalis  sit,  aut  adsit  periculun^ 
oblivionis.  Caeterum  nulla  regula  generalis  circa  hoc  determi- 
nari  potest  (a).  —  S.  Lig.  n.  521. 

QuAER.  T  An,  si  poenitens  iniunctae  poenitentiae  oblitus  fne- 
rit,  teneatnr  confessionem  repetere,  ut  aliam  pocnitentiam  re^ 
cipiat  ? 


(a)  Nemo  dubitat,  poenltentibus  suadendum  esse,  ut  satisfactlo- 
nem  impleant,  cjuamprimum  commode  possunt.  At  si  quaeratur, 
quandonam  dilatio  reatum,  praesertim  gravem,  importet,  vix  credi 
potest,  quantum  inter  se  DD.  dissentiant,  adeo  ut  tot  diversas  ha- 
beas  oplniones,  quot  intermedia  temporis  spatia  habes  inter  octi- 
duum  et  annum,  et  quidem  ita,  ut  dum  octiduum  a  quibusdam  velut 
terminus  statuitur,  ultra  quem  iam  de  gravi  reatu  dilatio  damnari 
queat  [Vid.  apud  S.  Alphons.  Lib.  6.  n.  521.),  ahi  dilationem  integri 
anni  culpae  expertem  iudicent  [Yid.  apud  Diana  Tom.  1.  Tract.  6. 
Resol.  44,  et  45.  edit.  coord.).  Neque  valde  urget  discrimen  poeni- 
tentiae  medicinalis ;  Nam  si  fingas  aliis  remediis  infirmitatem  cura- 
ri,  cessat  obligatio,  quam  ratio  medicinae  inferret, 

Undenam  porro  tanta  oplnionum  varietas?  Inde  profecto,  quod 
ratio  quaepiam  solida  ad  aliquid  certius  conckidendum  plane  desi- 
deretur.  At  vero  hoc  ex  omnium  sententia  certissimum  est,  non 
damnandum  quid  de  mortali,  nisi  manifesta  et  evidens  ratio  id 
suadeat.  Ergo  quidquid  dicatur  de  octiduo,  quindecim  diebus,  de 
mense,  de  bimestri,  etc,  pertinet  ad  privatas  opiniones,  quibus 
solida  vis  movendi  ad  assensum  prorsus  deest. 

Et  quod  ad  dilationem  spectat,  etiam  quando  Confessarius  tem- 
pus  praescripsit,  ecce  tibi  Salmanticenses  (apud  S.  Alph.  1.  c)  de 
mortali  eum  damnantes,  qui  iniunctam  Communionem  ad  quatuor 
dies  differat ;  quibus  S.  Alphonsus  communiorem  opponit  senten- 
tiam,  quae  dilationem  ad  sex  vel  octo  dies  levem  putat.  Ast  alii 
forte  reponent,  praesumendum  non  esse,  quod  Gonfessarius  hos  la- 
queos  iniicere  poenitenti  voluerit,  ut  sub  gravi  incidat  quaevis  di- 
latio  eliam  ex  mera  socordia ;  nec  nisi  imprudenter  ageret  Confes- 
sarius,  qui  ex  indole  poenitentis  dignoscens,  probabilem  fore  eius- 
modi  negligentiam,  sub  gravi  haec  vincula  imponeret :  quippe  ex 
iis,  quae  dicta  sunt  (swp.  in  not.  ad  n.  522.  et  523.),  non  salutares, 
sed  mortiferae  eiusmodi  iniunctiones  dicendae  forent.  Nam  caete- 
roquin  quae  indoles,  quaeso,  foret  hominum,  qui  medicamenta  ne- 
,  sciant  praescribere,  nisi  ad  aeternam  in  inferis  desperationem  de- 
stinent  miserum  infirmura,  qui  ad  unguem  forte  iussa  non  servet? 


DE  POEMIE^TIA  41:) 

Hesp.  Meg.  probahiltus.  Kalio  esl,  ([uia  implelio  pcenilcnliac 
iam  semcl  iniuiictac,  per  obiivionein  etiarn  culpatiilcm,  nnpng- 
sibtlis  elTccla  cst.  Ad  inipossil>ilc  aulem  neniu  lcnetur.  —  lla 
S.  /jV/.  n.  :{*20.,  et  alii  commumter. 

NoTi.  >i  fxicmtfti'.  j)rihlriil«T  |)rarMiiiia(  <.4)nfr^^.iriiitii  a<lhur  r«*r  iniiini  t^-- 
pocnitcotiae  mpinorfiii,  tlvLrret  ip*uiu  ••lire,  »i  roniniuWc  |>i>Mit,  ut  ab  eo,  quali^ 
sit  illt,  rnciat. 

.■>:n.  —  QuAER.  8*  (Jnis  i>oenitentiam  commutaie  possilf 

Hesp.  1  .Numiuain  al)  ipso  poenilentc  commulan  polesl,  nc 
io  melius  quiiicin,  ({uamvis  votum  ab  ipso  vovcnle  possit  in 
opus  evidenlcr  mclius  mulari ;  (juia  pocnitcnlia  ncpiil  ad  sa- 
cramcntaiis  satislaciionis  meritum  clcvari,  nisi  a  .Ministro  ipso 
Sacramcnli  IV)cnilcntiac  imposita  fuerit. 

Hcsp.  2*  Commutari  potest  1  a  Confessario ,  qui  cam  irapo- 
suil,  quia  legislator  potest  propriam  lcpem  mulare ;  2*  a  quoli- 
hel  alio  Confcssario,  (|uia  (juilihct  alius  Confcssarius  potcst  essc 
oiusdcm  causac  iudcx,  si  pocnilcns  ipsius  Irihunali  sc  suhinii- 
tat;  successor  eniin  in  cadcm  auctoritate  potcst,  (juid^iuid  poluit 
antecessor.  Kxcipiendus  tamen  videtur  casus  in  (|uo  poenilcn- 
tia  ab  ipso  Supcriorc  pro  casibus  rescrvatis  imposita  esl,  quia 
infcrior  .senlcntiam  Supcrioris  mutare  ncquit ;  nisi  tamen  ran^a 
gravis  adsit,  aul  conscnsus  Supcrioris  lacilc  [>r;i'<umi  po>Mi. 
—  S.  Lig.  n.  528.  et  im. 

Sed  ad  commutationem  licilc  facicndam  rc(]uiritur  causa  iu- 
sta,  (|ualis  cst  1*  si  poenilentia  vidcatur  didicilis;  i*  si  pracvi- 
d(»atiir  pocnitcns  non  cssc  ci  satisfacturus  ob  rcpupnantiam,  Ira- 
gilitatcm,  oblivionem,  etc.  —  >'.  Luj.  n.  liiH. 

l}'.\i.  —  QiAKn.  9*  An  poenitens  teneatur  confesswnem  repe» 
tere  Oil  pocnitentiac  commutattonem  obluiendam  '! 

Resp.  \  Si  adcat  cumdein  Confessarium,  non  crit  nccessa- 
rium  rcpctcrc,  (juando  Ctmle^sarius  rccordclur  adhuc  confuse 
slatiis  ronscicnliac  poenitcnlis   a  . 


[a^  In  prae.tcnti  ca.su  haec  rccordaiio  coosi^ienUea  pofnUenUs 
prorsu^  sliic  cau>a  exigilur.  VAs\  cniiu  nulla  niemoria  de  illa  oc- 

curral,  nihilominus  m\i\c  <,\[i-       •  ''-sarius  \idfl,  ii"   *  •":i» 

^ubsiilui  po.-sii  oiieri,  (piod  ai  ;rauin  sUUui  po»  » 

iudicavil.  (iongruam  ergo  sati*iractionoin  eUam  siue  ca  rccordaiio- 
ne  imponcre  por  oommuiationom  pote>l. 


414  TRACTATUS 

Resp.  2'  Si  alium  adeat  Confessarium,  vel  etiam  eumdem, 
noD  amplius  peccatorum  memorem,  sufficit  ut  summatim  confi- 
teatur;  ita  ul  Confessarius  confusam  status  illius  notitiam  acqui- 
rat  [a).  —  Ita  S.  Lig.  n.  529.,  et  alii  communiter  contra  pliires. 

Resp.  3"  Probabilius  requiritur  haec  summaria  confessio,  si 
Confessarius,  saltem  in  confuso,  statum  poenitentls  non  cogno- 
scat.  Ratio  est,  quia  nequit  Confessarius  poenitentiam  commu- 
tare,  nisi  sacramentali  iudicio :  hoc  autem  iudicium  non  potest 
exercere,  nisi  poenitens  conscientiae  suae  statum  illi  aperiat.  — 
Lacroix*  —  Elbel,  etc. 

AXidimQn  probabiliter  negat  S.  Lig.  cum  aliis;  quia  non  agi- 
tur  de  iudicio  ferendo  circa  culpas  deletas  in  praecedente  con- 
fessione,  ubi  iudicium  circa  illas  iam  fuit  formatum,  sed  tantum 
de  poenitentia  commutanda ;  ad  quod  sufficit  prioris  poeniten- 
tentiae  cognitio,  et  notio  fragilitatis  aut  difiicultatis,  ad  eam  im- 
plendam,  ut  nova  aliquo  modo  aequivalens  imponatur  (6). 

333.  —  QuAER.  W  An  Confessarius  possit  poenitentiom  com- 
mutare  extra  confessionem  ? 

Resp.  V  Neg.,  si  Confessarius  sit  diversus.  Ratio  est,  quia 
Confessarius  nullam  habet  potestatem ,  nisi  in  iudicio  sacra- 
mentali. 

Resp.  2°  Si  Confessarius  ille  sit  qui  poenitentiam  imposuit, 
potest  illam  mutare  immediate  post  absolutionem ,  antequam 
poenitens  discedat ;  non  vero  postea,  saltem  probabilius.  Ra- 
tio  est,  quia  ad  id  requiritur  et  sufiicit  ut  praecedens  Confes- 
sarii  iudicium  moraliter  perseveret,  quod  non  videlur  locum 
habere,  si  poenitens  Confessarium  extra  Poenitentiae  tribunal 
adierit.  Ergo,  etc.  —  Ita  S.  Lig.  n.  529.,  ubi  dicit  esse  sen- 
tentiam  veriorem  et  communiorem  cum  Suarez,  Satmant.,  etc. 
—  Alii  tamen  dicunt,  commutationem  poenitentiae  fieri  pos- 
se  ab  eodem  Confessario  extra  confessionem  intra  unius  diei 


(a)  Quod  summarla  confessio  sufficiat,  nemo  dubitat:  sicut  dubi- 
tandum  non  est,  hanc  necessariam  non  esse,  si  confessarius  idem 
adeatur:  si  vero  cum  alio  Confessario  res  sit,  ex  seq.  responsio  3.^ 
habe,  quid  definiendum  sit. 

(6)  Si  commutatio  fieri  ob  infirmitatem  seu  fragilitatem  poeni- 
tentis  debeat,  haud  facile  id  per  aequivalentis  substitutionem  as- 
sequeris. 


DE  POEMTE>TI\  41.i 

spatium  [a] ;  quia  tunc  adhuc  yidetur  moralitcr  uniri  cum  iudi- 
cio  sacramentali  peraclo.  Nam  quemadmodum  lonL'iu<  ^«p.iiium 
Don  impedit  ({uominus  monilitcr  uniantur  aut  dolor  aul  conles- 
sio,  aul  ctiam  impletio  satisfactionis  cum  absolulione,  ita  et  dc 
mutationc  poenitentiac  iudicari  polcst.  —  Lugo,  I).  ili.  n.  112. 
—  Yoii,  n.  632. 

flputlres : 

534.  —  r  .Non  tcnctur  pocnitens  poenilentiam  adimplerc, 
quando  invalida  fuit  confcssio;  quia  iudicisscnlcntia  sacramcn- 
lalis  nulla  luit,  ac  proindc  nullum  adt*st  Sarramentum  inle:rran- 
dum  :  alias  vcro  bis  pro  iistlcm  pcccatis  essct  satislancndum. 
Idem  diccndum  cst  ob  eandem  ralionem  dc  poenilentia  imposila 
sine  absolulione.  —  Collet.  —  Heutrr,  el  cotnimititer.  --  Excipc 
r  si  pocnitcntia  sit  medicinalis,  atquc  adco  necessaria  ralionc 
mcdicinac  h  ;  •!'  si  pocnitcns  ad  camdem  confcssionem  pcrli- 
cicndam  plurics  acccdat,  et  inlerim  Conlcssarius,  ul  saepius 
fleri  solel,  pocnitentiam  alitiuam  singulis  yicihus  imponat  quo 
minor  in  linc  imponcnda  supcrsit. 

•2"  Pcccal  fjravitcr  non  modo  (|ui  poenitcntiam  omittil,  sed  et 
ipii  omittit  cius  partcm  pran  intc;:ra  pocnitcntia  noiahilcm :  vcl 
ctiam  (piac  praviscssct  in  sc  spcclala. 

3*  Lnivcrsim  ad  iudicandum  dc  omissionis  pravitatc,  altcn- 
dcndum  esl,  an  matcria  vel  circumstantia  omissa  multum  vcl 
parum  ad  pra»^rcpli  linem  ronferat;  an  substantia  pracccpti  im- 
plcta  sil,  clc.  Sic  praccepli  substanliam  implct  ncc  pcccat.  nisi 
vcnialilcr  (pii  stans  vcl  in  cubirulo  rosarium  rccilat.  (|uod  e\ 


(a   Cardinalis  Di*  I.upo,  cuhis  sentciitia  hic  cxpomlur,  nuspiam 
ad  unius  dici  spnlium  rnm  cunstrinxtt.  Kt  si  quidrm  distare  com- 
mutatio  haec  a  confcssionc  tnntum  polesl.  qunnlum  dolor  a  con- 
fcK^iionc.  aul  confcs^io  ;iti  nlisidutione.  aut  drmum  ab  al>-  '   ' 
satisfiictio,  faciU*  appar(M.  nhs  r»'  mensuram  ilbuu  iihiuN 
inlcrscri. 

^6  lii  ista  liNpothc.si  ne(M>s.sariiiin  oril  opu.n  iniuiictuni,  non  quia 
a  Confessario  iniunctuiu,  >cd  (piin  iinturali  lcgc  im|H).>>itiini.  Ad  hoc 
tnnien  insuper  rc^piiritur,  ut  opu>  illiid  >it  mcdiuin  uiiicum.  quo 
(piis  vliarc  pcccalum  possit. 


416  TRACTATUS 

iussu  confessarii  flexis  genibus  yel  anle  imaginem  B.  Virginis 
recitari  debuisset;  secus  yero,  si  poenitens  iussus  esset,  v.  gr., 
expansis  brachiis  orare ;  notabilis  enim  est  haec  mortificatio, 
cuius  omissio  gravis  haberi  potest. 

4°  Preces  in  poenitentiam  impositae  recitari  possunt,  etiam 
dum  Missam  de  praecepto  interea  quis  audit,  nisi  tamen  ahud 
fuerit  statutum  a  Confessario.  —  S.  Lig.  n.  525.,  couiTdi paiicos. 
Possent  etiam  alternatim  cum  sociis  recitari  preces,  quae  ex 
Ecclesiae  usu,  aut  fideUum  praxi,  veUit  in  choro  recitari  solent: 
V.  gr.,  Rosarium^  etc. 

5°  Satisfacere  nequit  poenitens  peraUerum,  nisi  tamen  idde 
consensu  Confessarii  fiat ;  quia  satisfactio  est  quasi  Sacramenti 
huius  materia,  et  pars  integraUs  (a).  Ergo  necessario  ab  ipso 
poenitente  satisfactio  ponenda  est.  Constat  etiam  ex  propositio- 
ne  15*  ab  Alexitndro  VII  damnata,  quae  est  huiusmodi :  Poeni- 
tens  propria  auctoritate  substituere  sibi  alium  potest,  qui  loco 
ipsius  poenitentiam  adimpleat. 

6°  Si  Confessarius  duas  Missas  eodem  die  audiendas  in  poe- 
nitentiam  imposuerit,  illae  successive,  non  autem  eodem  tem- 
pore,  videntur  audiendae ;  id  enim  intendisse  Confessarium , 
rationabiUter  praesumimus.  —  S.  Lig.  Hom.  apost.  n.  57.  — 
Lacroix,  et  alii  communiter. 

T  Poenitens,  cui  difliciUor  iniungitur  poenitentia,  Confes- 
sarium  monere  debet  de  impossibiUtate  aut  nimia  difiicuUa- 
te  eam  adimplendi ;  et  si  Confessarius  non  acquiescat,  aUum 
adire  polest.  Si  autem  poenitentia  non  appareat  adeo  gra^vis, 
poenitens  eam  acceptare  tenetur,  nec  potest  recedere  sine  aU- 
qua  culpa  [b). 

8"  Si  poenitens,  accepta  poenitentia  abuno  Confessario,  con- 
fessionem  iteret  apud  aUum,  ut  mitiorem  poenitentiam  sortiatur, 
vel  etiam  aUa  de  causa ;  a  priori  poenitentia  minime  Uberatur, 


(a)  Si  hoc  fit  ex  Confessarll  consensu,  opus  iniunctum  seu  sa- 
lisfactionem,  atque  adeo  partem  sacramenti  integralem  habes  in 
cura,  qua  poeniiens  aUum  ad  quidpiam  praestandum  movet.  Pro- 
posilio  autem  damnata,  quae  in  textu  subiicitur,  eum  ferit,  qui 
propria  aucloritate,  non  autem  qui  auctore  confessario  aUum  sibi 
subsUtuat. 

{b)  Aderit  nimirum  saUem  acediae  vitium. 


liL  l-wL>iU.MJ.\  417 

nisi  menlionein  de  |iraer«dcnli  rnMr..^j  ..,,.  . »  ,,.<„, . .  , , ......... 

tia  niriat;  ralio,  (juia  ad  comnni'  ^  ,     ^ 

confessarii  re(iiiiritiir  positiviis  voluntalis  actus,  quo  prior  obli- 
gatio  rcTOcetur.  —  lia  communiUr  Lugo,  Lacioix,  elc. 

MMM-M)IX 

ni.  r'JLMlLMli5.   l  llLlLb  1MIMJ>L.>DIS. 

/.  Opern  nir!nti.<, 

ViVo.  —  lOrationos  vocales,  Pater,  Avc,  Crcdo,  Litaniac 
B.  Virp.,  Rosarium,  sivc  eius  tertia  pars;  preces  nialulinae  et 
vespcrtinac. 

•2'  (^niliones  menlalos  discrctc  ,  pro  capacitatc  pocnll^^nlis ; 
pro  rudiljus,  copitatio  nliitua  dc  inrerno,  dc  morlc,  de  pa.s5.one 
Chrisli,  mane  aut  vosperc,  v.  gr.,  per  tcmpus  unius  Ave. 

3*  Actiis  Fidei,  Spei,  Carilatis,  contritionis,  liduciae  iuDcum. 

conformitatis  divinae  Toluntati,  pr •':  uoii  pi •■  ■  ...,  lo- 

tics....,  v.  f;r.,  m;inf\  vcspore,  j»:  iii  in  ti:.  iis  vi'| 

;iniini  drieclionc 

i°  Oblatio  suimelipsius  Deo  sumiuo  mane,  signum  crucis,  va- 
rine  aspiralioncs  scu  orationes  iaculatoriao  ad  Clirislum ,  ad 
.S.  Cor  Icsu,  nil  W.  Vir;;inom,  ad  Anfiilum  Custodem.  vOrdiua- 
ric  non  siint  multiplicnndae. 

5*  Kxercilium  Viac  Crucis,  pracscrtim  (|uando  tit  iii  comnm- 
ni:  prcces  novcmdialcs  in  lionorem  B.  V.  vcl  alicuius  Sanrii. 

t>"  Audilio  cnniionum,  catocliismi,  assistenlia  Ofli  !  Ie- 
siac,  V.  {^r.,  AIissuo,  sulcmui,  Vesperis,  elc.  vtl  e\er'  ri- 

tiialihus,  nut  pio  cxorcilio  .Monsis  Mariani,  vel  aliis  h  di, 

sallom  alittuoties. 

T  Kxamon  gonoralc  con.sciontiac  vcspcrc,  snltem  [»er  brcvc 
l(*mpus  ;  itom  oxnmon  pnrticulnro  <  -      •  '        '  •    »         vcl  (t- 


if.« 


loiM  prnvnm  consuoludinom  o\  lirr.. , . 

8'  Visitalio  Kcclcsiac  vcl  Altaris  ruiu^iliNcl,  vrl  .  .  in 

pnrliculari  ad  aliijuid  ibi  orandum,  nut  ad  prtcndam  ;:ratinm  non 
«iniplius  poccandi. 

n"  I.OOlio  pin,  V.  ;;(,,  |Hi  nn, 1,11.1  '1  i;u 

nnl  nllorum  riipul.  v.pr     Ini'i.»':.  i 

vcl  allorius  pii  lihri,  cl< 

UCRY  Tom.  II.  87 


418  TRACTATUS 

10°  Frequentatio  Sacramentorum,  tali  die,  vel  tali  tempore, 
^ut  tot  yicibus.  Hic  caute  agat  Confessarius,  nec  imponat  obli- 
gationem  iis,  qui  raro  confitentur,  ut  semel  yel  bis  in  mense  ac- 
cedant  ad  tribunal  Poenitentiae  per  annum ;  sed  hoc  non  iniun- 
gat  nisi  una,  et  forte  altera  yice,  et  solis  poenitentibus  id  liben- 
ter  acceptantibus  [a). 

II.  Opera  mortificationis. 

V  leiunium,  vel  integrum,  iuxta  leges  Ecclesiae,  vel  partia- 
le,  iuxta  vires  physicas  ac  morales  poenitentis.  Non  tamen  im- 
ponenda  est  huiusmodi  poenitentia  nisi  raro,  et  iis  solum,  qui 
eam  libenter  accepturi  sunt. 

T  Subtractio  aliqua  cibi,  quae  corporis  sanitati,  aut  officiis 
seu  laboribus  poenitentis  nullo  modo  nocere  possit,  v.  gr.,  di- 
niidia  pars  ientacuU  sohti  die  Yeneris  aut  Sabbati,  aut  in  vigi- 
lia  festi  alicuius,  etc. 

3°  Abstinentia  a  vino  vel  liquore  inebriante,  tah  die,  tah  tem- 
pore,  aut  non  excedere  talem  quantitatem. 

4°  Subtraclio  aliqua  somni  ordinarii,  praesertim  surgendo  ma- 
turius  niane,  aut  hora  determinata  in  pigritiae  medelam,  aut 
eliam  ad  tentationes  impuras  praecavendas. 

5"  Orare  genibus  flexis,  aut  brachiis  in  modum  crucis  exten- 
sis  (6),  deosculari  terram  humihtatis  causa,  breves  peregrina- 
tiones  instituere. 

6"  Offerre  Deo  ahquoties  aegritudines,  morbos,  aut  ahas  oc- 
currentes  vitae  aerumnas,  patienter  eas  ferendo. 

T  Privari  ahquando  recreatione  etiam  honesta,  v.  gr.,  de- 
ambulatione;  reprimere  nimiam  curiositatem  in  auditu,  invisu; 
non  sislere  tamdiu  ad  domus  ianuam,  aut  fenestras.  Hoc  prae- 
sertim  convenit  puehis  vanitati  praeter  modum  addictis. 

8°  Castigare  corpus  moderate,  discreta  maceratione,  aliqua 
flagehatione,  situ  incommodo.  —  (Sed  haec  rarissime.  iniun- 
genda  (c) ;  imo  cum  magna  discretione  permittenda.) 


(a)  Adde:  et  prudentem  spem  de  futura  proposili  executione 
praebenllbus. 

(6)  At  brevis  eiusmodi  oratio  sit,  oporlet,  nempe  ne  sanitati 
noceat. 

[c)  Inter  ea,  quae  rarissime  iniungi  oportct,  Card.  De  Lugo  recen- 
set  etiam  absUnenliam  a  sumenda  SS.  Eucharistia,  insuper  addens, 


DB  P0EX1TE?(TIA  119 

I![.  Porndentiae  medicinales. 

530.  —  Cnm  gcneratini  lo(|ucndo  conlraria  coulrariis  curcn- 
tur,  iniunpi  aut  tanlum  suadrri  polcrunt  scqucnlcs  pocnilcntiae, 
cum  discrctione  laiucn,  alteula  praesertini  (jualilalc,  cl  bono 
maiori  pocnitenlium. 

r  Pocnitentihus  raro  cl  malc  orantilius  imponantur  prcces 
hrcvcs,  manc  aut  vcspcrc,  per  hel)domadam  circilcr,  persol- 
vcndac.    -  Tepidis  lcctioncs  piac,  vel  orationcs  iacu'  ili- 

c]uotics  in  die  faciendac,  paucac  tamcn,  cl  ad  pauc^  ,jm  ^,  ue 
ohlivione  omittantur,  aul  poenitentem  contonjueant.  —  Tcnta- 
lis  contra  Fidcm  ct  Spcm,  actus  Fidei,  Spci,  tiduciae,  vel  rcci- 
tatio  Symholi  Apostolorum,  ctc. 

2*  Blasphcmis,  rcvcrenlia  cxtcrna  in  iJcum,  m  cruccm...., 
V.  gr.,  dcosculari  rcvcrcntcr  crucilixum,  vcl  imairiv  •-  - '  Tn<, 
aut  diccrc  dcvote  :  Sil  nomen  Domini  beneduium.  1.  h-- 

sus  Chrislns. 

V  Amatorihus  mundi  ciusquc  pomparum,  mcdilatio  alifjua  dc 
Tanilate  reruni  niuudanaruni,  v.  pr.,  dum  man'  nl,  aut 

cuhilc  pctunt,  vel  renovatio  sponsionum  in  liapi. ilarum. 

4"  lllis,  qui  sacpc  Mis.«;am  omilluut,  ali(|ua  Missa  superero^a- 
toria  audicnda,  v.  gr.,  duplcx  die  Dominica,  aut  una  die  feriali 
'vel  visitalio  ali(|ua  Sanctissimi  Sacramenli  plurics  facicnda,  clc. 


tiuic  soluiii  iil  ('(iiiNt-iii.uiiMiiii  (•^•«c  ,  vuiii  |>r''j'lt'i  tifircluiu  re\ti 
ti;u'  cl  disjMoirKuiis  pr.icst.it  (Hieinpi.iiu  al>  iji>.»  riMno\«'ri.  Itt 
ihtendimm,  frequenfem  \Ltum  Communionls  non  eue  roii  ita  deter- 
fnindfr  bonnm,  uf  non  poxsil  a/  et  in  n 

/j/.T  wir/if/.T  rvvf  ab^tincre,  ijuam  *;.....-  <•.  eliamu  .. 
pecrati  mortalit....  Cum  ergo  Confessariwi  posiit  j 
hunesla  et  virtutum  in  poenilenliam:  non  videtur  dubium,  in  genere 
et  dr  pnssihili  loijurndo,  r/ir  •'!  atiqu&ndo  j 

ti,  ut  (ihsfineitt  a  Communiv  ie:  quando  > 

lius  esse  tunc  abstinere.  quam  aeeedere :  quod  ei  statu  poenitentis 
et  drfectu  revernifiae  rt  <r.    Ihim 

tamen  illa  omis.sio  l\)mii  U,  quod 

a  Conjessario  fuerit  in  p  ki  coge- 

retur  poenitens  suam  conlessionem  manijestare.  Hegutariler  Inmen 
non  espedit.  inlnn  /  i  impcmerf,  ticet  in  casu  rarissimo 

neqimdum  ivm  sit,  yu...  ,    -..  ..lililer  Imponi. 


420  TRACTATUS 

r  SerYantibus  odium,  opera  aliqua  carilatis  in  proximum,, 
Y.  gr.,  inimicum  salutare,  aut  alloqui  (prudenter  tamen) ;  oratm 
et  actus  caritatis  pro  proximo  in  genere,  et  etiam  specialiter 
pro  inimicis;  recitatio  Orationis  Dominicae  pro  nsdem,  prae- 
sertim  horum  yerborum  :  Dimitte  noUs  debita  nostra,  sicut  et 
nos  dimittimus  debitoribus  nostris. 

6°  Libidinosis,  aliqua  mortificalio,  aut  commoditatum  subtra- 
ctio  praeseriim  fuga  occasionum  (a),  oratio,  Sacramentorum 
frequentatio,  lirmi  propositi  frequens  renoyatio,  noYissimorum 

memoria,  etc. 

"i"  Furibus  et  avaris,  eleemosyna  ahqua  luxta  eorum  tacul- 
ta^tes,  etiamsi  assis  unicus  aliquoties  in  pauperes  "vel  in  Eccle- 
siamerogandus  esset.  Nunquad  autem  imponendae  sunt  gra- 
yes  eleemosvnae,  nisi  libenter  acceptentur. 

8'  Superbis,  officia  quaedam  humilitatis,  y.  gr.,  deosculari 
terram,  Yisitare  pauperes,  ycI  ipsis  benigne  subYenire,  eos  hu- 
maniter  tractare,  Ycl  elicere  Yarios  actus  humihtatis,  y.  gr., 
dicere  cum  pubhcano:  Bomine,  propitius  esto  mihi  peccatori. 

r  Gulosis  et  ebriosis,  subtractio  ahqua  ciborum,  abslinentia 
a  cibo  et  potu  extra  consuetas  refectiones,  Yel  abstinentia  a 
Yino  tali  die,  aut  prohibitio  ne  in  refectionibus  tahs  Yini  quan- 
titas  excedatur,  etc. 

Adde  etiam  opera  mortificationis  quae  in  §.  praecedente  m- 

dicata  sunt. 


(a)  InteUige  de  occasionibus  saltem  paulo  remotis;  nam  proxi- 
mas  ius  naturae  cavendas  praecipit. 


PAIIS  TF-HTIA 

DH    MIMSTUO    POKMTENTIVE 
Agendum:   t"  Jo  poleaUio  Mioittri ;  2«  <Je  eios  officio. 


CAPrT  I 


DE    POTESTATK    MIMSTRI. 


Oiiam  mirandn  cst  Saccrdolis,  non  ad  allare  solum  lilanlis, 
sed  eliam  in  l*ocnilcnlian  Irihunali  scdcnlis  polcslas!  Nulla  sane 
est  in  lcrris  pracslanlior  di^nilas,  nullum  sublimius  minislc- 
rium,  nullus  ^radus  illo  cmincnlior,  cui  Inbuilur  pecoala  dimil- 
teiidi  r.icullas.  Oiiis  e\l  hic,  qui  clinm  ftrrctfla  (limiltit?  clama- 
hanl  inlidclcs  ludaei,  Luc.  7.  iO.  Kt  ilcrum :  Quis  potest  (ii- 
miltere  peccata,  nisi  solus  Deus?  Luc.  3.  21.  —  En  liomo  nunc 
etiam  peocala  dimillit,  el  (|ui(lem  c\  polesiale  propria ,  liccl 
diviiiilus  acicpla !  Nuu  enim  iiudum  cxercel  minislerium,  ul 
Tridcnlina  Synodus  dclinivil.  I]u  (ilirisli  ipsius  pcrsouam  ^c- 
rit  Confcssarius,  dum  trihunal  crigit,  el  senlcnliam  absolutio- 
nis  prnnuutiat :  Dedit  nobis  miniMerium  reconciliationiji !  i, 
Cor.  j.  18.  / 

5:n.  --  Tria  rcquiruntur  ad  polcstatcm  adaequatam  Ministri 
Pocnilcnliac,  scilicct  I'  putcslas  Ordinis;  2*  polcslas  iuri>di- 
ctioois ;  V  approbalio. 

I.  Ue(]uiriiur  polcslas  Ordinis,  idesl  (piae  .Ministro  competit 
vi  ordinalionis,  ct  cst  rliaraclcri  saccrdolali  intrinsccc  anncxa. 
llatio  Cbl,  (piia  solis  Saccrdotibus  dictum  cst  a  (ibri»to  :  tiYi- 
pilc  Spiritum  Sanctum;  quorum  remtseritis  pfccata,  renwttun- 
tur  eis.  loann.  20.  22.  —  Coustat  aliundc  multiplici  Kcclesiac 
deriiiitioue. 

II.  Ue(jiiiriUir  polesUis  .Nf  r(/.'' /i"miv,  iii«-si  pniosl,!^,  .pii  "^a- 
cerdos  ul  iude\  poicst  lcrrc  scntcnliam  in  aliquos  utpolc  subdi- 
los  suos.  Conslat  cx  TridcntinOf  .^ess.  14.  c.  7. 


422  TRACTATCS 

III.  Requiritur  approbatio  ad  confessiones  tum  licite  iumva- 
lide  excipiendas,  seu  publicum  iudicium  de  idoneitate  Sacerdo- 
tis  ad  confessiones  excipiendas.  —  Trident.  sess.  23.  c.  15.  de 
Jteformat, 

Agendum  i"  ie  approbatione ;  2»  de  iurisdictione ;  3°  de  reservatione  casuum. 

ARTICULUS  I. 

DE  APPROBATIONE. 

Approbatio  defmiri  potest :  luridicum  Praelati  iudicium  de 
idoneitate  alicuius  Sacerdotis  ad  audiendas  confessiones. 

Hinc  examen  non  essentialiter  requiritur  ad  concedendam 
approbationem :  iudicium  enim  prudens  de  idoneitate  Sacer- 
dotis  etiam  sine  examine  haberi  potest,  quando  de  hoc  aliunde 
constet. 


NoTA.  ludicium  de  idoneitate  Sacerdotls  debet  esse  adaequatum,  scilicet,  tum 
ex  parte  intellectus  quoad  scientiam  et  prudentiam  competentem,  tum  ex  parte  vo- 
luntatis  quoad  morum  sanctitatera  vicario  Christi  in  hoc  ministerio  convenientem. 

538.  —  Dico  I.  Requiritur  approbatio  ad  confessiones  tum 
licite,  tum  yalide  excipiendas.  Constat  ex  Trident.  sess.  23. 
c.  15.,  de  Reformatione,  ubi  sic  statuitur:  nullum  Sacerdotem, 
etiam  regularem,  posse  confessiones  saecularium,  etiam  Sacer- 
dotim,  audire,  nec  ad  id  idoneum  reputari ;  nisi  aut  parochiale 
beneficium,  aut  ab  Episcopis  per  examen,  si  illis  videbitur  esse 
necessarium,  aut  alias  idoneus  iudicetur,  et  approbationem, 
quae  gratis  detur,  obtineat. 

539.  —  Dico  II.  Approbare  potest  solus  Episcopus,  aut  qui 
habet  iurisdictionem  quasi  episcopalem.  Ratio  est,  quia  ad  so- 
los  Ecclesiae  Praelatos  pertinet  iudicare  de  idoneitate  Ministro- 
rum  ad  audiendas  confessiones  deputandorum.  Constat  etiam  ex 
Conc.  Trident.  supra  citato.  —  Potest  autem  Episcopus  appro- 
bare  sive  per  se,  sive  per  atium  a  se  deputatum ;  quia  appro- 
batio  est  actus  iurisdictionis :  iurisdictio  autem  ordinaria  potest 
delegari.  —  S.  Lig.  n.  550.  558. 

NOTA.  In  praxi  iuxta  praesentem  Ecclesiae  disciplinara,  approbatio  et  iurisdi- 
ctio  simul  eodem  actu  a  Praelato  Sacerdotibus  conferri  solent,  exceptis  Regiilari- 


DR  pnFMTrNTIK  423 

bus  eienplif  (o).  Oliio,  «olfl  TndeDtinuni  •cilicel,  cuid  epprobelio  kpiMepi  a«- 
restaria  non  ra*rt ,   iuriidirlio  roramuDitrr  •  ('•rocLi*  roDrcdrLalur.    *<  n 

Fpi^ropi   iurisilirlionpiii   nimul  rum  approLalione  triLuunl,   rt  proinii*  fi 
legandi    in   parocbi»    vit   etcrciliom   baLcl.    Hioc  iori»diclio    oan   comiDooi  tUum 
approhntin  Jirilur   1. 

Quaesita : 

510.  QiAKH.  r  A  f^unnani  Jipiscopo  hahcnda  sU  ajipro^ 
batio  ? 

/{esft.  Approbalio  Iribui  debel  ab  Episcopo  dioeccsis,  in  qua 
confessionesexcipicndaesunl;  unde  non  suflicil  approbalio  sive 
Episcopi  pocnilenlis,  sivc  Kpiscopi  Sacerdolis.  (^onslal  v\  lUil- 
la  Innor.  \//,  nn.  1700,  ubi  snnnlum  cst :  «  (lonfessarios,  lani 
«  saeculares  (juani  rc;:ulares,  (|uicum(|ue  illi  sinl,  nullalenus 
«  posse  audire  poenilenles  sine  approbalione  Episcopi  loci,  in 
«  quo  ipsi  poenilenles  dc^Minl ;  ne(jue  ad  boc  sufl^rapari  appro- 
«  balionem  semel  vel  plurics  ab  aliis  Ordinariis  aliarum  dioece- 
«  sum  oblcnlnm,  clian)>i  poenilcnlcs  illorum  Ordinariorum,  (|ui 
a  lales  Confcssarios  approbasscnl,  subdiii  siul.  »  —  Deinde  de- 
clarat  Pontifex  alias  confessiones  lore  nullas,  et  Confessarios 
suspensos.  Ilanc  Conslilutionem  conlirmavit  Utned.  XJV,  per 
Bullam  quac  incipil:  Apostolica.  —  Mde  S.  Li(j.  n.  5i8.    b  . 


(fl)  Non  sic  isla  accipias,  quasl  Episcopus  iurisdictionem  Repula- 
rihus  tribucri^  nnpieal ;  iiinuitiir  dumtnxat,  RcRularcs  Kpi>fopi  ilc- 
let;alioiu>  noii  iiidigiTc,  (|ui|i|M>  (pii  iiiri<dirtioii(Mii  liabeaiit  ut  iiifra 
dicetur  a  Sode  Apo^lolica  por  proprios  praelatos  deleKalam. 

(b   Cum  Synodus  Tridcntinn  di^ierto  non  e\  •,   ;)  «pionafn 

OrdiiKirio  npprobandi  essont  (ionfossarii,  in  trr»  ..>...  -as  sontontia^ 
abierant  Dortorox.  ut  \idoro  ost  otiam  npud  S.  AljdionHum  Ub.  6. 
ti.  Si8.  .  Alii  onim  npprobntionom  potondam  os-o  aiolianl  ab  Ordi- 
nario  jacerf/o/if,  (piippo  in  luinc  ille  solus  iurisditionom  baberet ; 

4  L'appn>baliuu  quVtiQe  1«  (.onciU  a'fsl  poiol  ttot  d^l^gatioo,  c'r«t  oa  tia- 
ple  t<'nioi|{na;]o  ilr  la  raparili'   du   «njrl   qui    '  <ii«  tr  ra«  dr  p  '   r  d^ 

Irgai'.    F.n  ion»4't|urnrr,  «i  un  pri-lrr  rlail  ■-  <    ^  .(  approafr  par  ,   •  ,  «an» 

4lre  dplr|;ar'  ni  par  lui,  ni  par  le  rapr,  ni  par  Ul^ir^,  il  o'a«roil  aoctio  poavoir. 
Mait,  roniiiir  dau«  la  ditriplino  ai  lurtlr  1' Kv^>)«r  d^t^gue  rn  nirnie  t'  il 

•pprouvr,  Ir  poutoir  dr»  Curi'^  r«l  ilrtrnu  «an*  r\rrrKe     II   «rn  rvl   <  m 

qu'on  I  pri»  1'  habilude  de  confnndrr  Vappmhnliom  et  !•  Mifmliom,  el  d'appe- 
Irr  pnMrr  ii/>;*rf>Mri>  rrlni  t\n\  a  rmi  U  poofoir  i'«nt*a4r«  Ut  cooftMiea».  — 
(iouiitt.  N.    i7(i. 


424  TRACTATUS 

541.  —  OuAER.  2°  An  absolvere  qiiis  possit  proprium  suhdi- 
txm  in  aliena  dioecesi  sine  approbatione  ordinarii'} 


alll  vero  ab  Ordinario  poenitentis,  propterea  quod  illi  iiis  inessel 
inspiciendi,  ciiinam  siias  oves  commiueret;  alii  demum  ab  Ordina- 
rio  dioecens,  ubi  lit  confessio. 

Et  quidem  primae  ex  hisce  senlentiis  ( quam  alioqui  tamquam 
probabiliorem  amplexi  fuerantDocloresgravissimi),  debetur  opinio 
illa  tot  dissensionum  auctrix,  quod  Regulares,  semel  atque  ab  ali- 
quo  Ordinario  approbationem  essent  consequuli,  possent  deinde  in 
qualibet  alia  dioecesi  citra  Ordinariorum  approbationem  confes- 
siones  excipere,  utpote  qui  nec  aliam  liorum  approbationem,  nec 
delegationem  iurisdictionis,  quam  a  Sede  Apostolica  habebant,  ne- 
cessariam  sibi  esse  exislimarent.  Quibus  occurrit  Conslitutio:  Cutn 
sicut,  12.  Sept.  1628  IJrbani  Vill,  in  qua  aboletur  et  privilegium 
alias  quibusdam  Religiosis  iudultum,  ut  Sacramentales  confessiones 
auclire  valerent,  etiamsi  ab  Episcopis  dioecesanis  ad  id  examinati  et 
approbati  nqn  fuissent.  Et  quoad  omnes  Religiosos  accessit  etiam 
Constitutio  Superna  Clementis  X,  quae  §.  4.  decernit,  Religiosos  ab 
Episcopo  ad  confessiones  saecularium  in  sua  dioecesi  audiendas  ap- 
probatos,  non  posse  in  alia  dioecesi  eas  abscjue  Episcopi  dioecesani 
approbatione  audire,  quamvis  poenitentes  subditi  sint  eius  Episcopi, 
a  quo  ipsi  Reiiglosi  iam  fuerunt  approbali. 

Cumque  hac  Glementis  X  Constitutione  non  videretur  quaestio 
sublata  {Vid.  La  Croix,  Lib.  6.  part.  IL.  n.  131G.],  propterea  quod 
tum  ipsa,  tum  praecedens  Urbani  VIII  de  solis  Regularibus  id  sta- 
tuebant;  hinc  nova  Constitutio  Innocentii  XII  (e  qua  A.  nonnulla 
refert),  etiam  confessarios  saeculares  comprehendens,  et  decernens 
Bullam  Cruciatae  Sancfae  niiiil  novi  iuris  induxisse,  nultumque  pri- 
vilegium  continere,  quoad  approhationem  Confessariorum  contra  for- 
mam  Concilii  Tridentini . . . ,  adeo  utConfessarii  tamsaeculares,  quam 
Jtegulares,  quicumque  illi  sint,  etc,  ut  in  particula  ab  A.  descripta. 
Et  quandoquidem  nonnulii,  uti,  v.  gr.,  Salmanticenses  (De  Privileg. 
Cap.  4.  n.  11.)  contendebant,  Innocentii  XII  Constitutionem,  quae 
de  Bulla  Cruciatae  agcbat,  non  extendi  necessario  ad  alia  privilegia 
eligendi  sil)i  Confessarium,  v.  gr,,  quae  concedantur  per  lubilaeum; 
proinde  Benedictus  XIV  [Cowsl.  Apostolica  indulta,  ^oAug.  1744), 
statuit  ac  declaravit,  ea ,  quae  Praedecessores  Rom.  Pontifices 
Innoc.  XII,  Innoc.  XIII,  et  Benedictus  XIII  decreverant  circa  intel- 
ligentiam  etusum  indulti  Bultae  Crucialae,  etiam  in  retiquis  eiusdem 
generis  induUis  pariformiter  valere  atque  obtinere  debere.  Ex  quibus 
omnibus  manifeste  patet,  primam  ac  secundam  ex  recensitis  supe- 
rius  sententiis  iam  pro  anliquatis  habendas  esse. 


DE  POEMTE?CTIA  iJ3 

Resjt.  V  A/prm.,  si  hab^jal  iurisdiclioncro  vcrc  personatnn 
seu  ordinariam  in  illum.  lialioest,  quia  quiM|uis  raiionc  nmue- 
ris  sui  liat)Lnt  iurisdiclionem  ordinariam,  censctur  approhalus 
ipso  iurc  ad  suos  uUiquc  audiendos:  ncque  iuri.stiiriio  ordina- 
ria,  dumniodo  lial  sineslrcpilu  iudiciali,  arctalurad  locuni;  scd 
nisi  spccialitcr  rcstrinj^atur,  uliiquc  cxcrccri  potesl.  —  lla  rom- 
muniler  cum  S.  Li(j.  n.  VM.  —  Reuter,  n.  3i8.  —  Lacroix, 
n.  l.ilC,  et  alii  contra  ;>a^/o.v.  flinc  Epi.scopus  ct  Parochus 
sul)(iilo>  suos  cxlra  parocciam  ct  diocccsim,  absque  approba- 
lionc  Episcopi  loci,  absolvurc  possuut. 

Rfsjt.  2*  yefj.,  si  in  pocnitcntcm  habeatur  tanlum  iuri.sdictio 
delc<ia(a ;  quia  hacc  per  se  ccnsetur  merc  lerrilariali.s,  non  au- 
tem  pcrsonalis,  et  proindc  non  sc(|uitur  dclcgatuni  extra  tcrri- 
toriuiii.  —  lla  iidcm  aurlorcs. 

QtAr.u.  3*  .4/1  snffiruil  approhalio  prnesumpta. 

Rc.sp.  Scg.  Ualio  est,  cjuia  cx  Conc.  Trident.  rcquirilur  ap- 
prohalio  aclu  cl  ahsolulc  exi.stcns,  et  iam  ohtcnta.  Ad  talem  au- 
lcni  approhationcm  rcquirilur  consensus  actualis,  signo  aliquo 
dcclar.iliis.  lino  ncc  licet  iucipcrc  confcssioncs  anlecjuam  con- 
scnsus  illc,  pcr  lillcras  pclilus,  rcccplus  fuerit,  ctsi  ccrto  ohti- 
nendus  vidcatur.  —  lla  commuuiter.  —  S.  Liij.  n.  lilO. 

A  forliori  aulcin  non  Taltt  ralihahitio  approhationis  etiani 
prudriiier  pracsuinpta  ;  (\uia  ratihahiliu  lonim  hahet  tantuni  in 
aclihu^,  ({uorum  valor  in  fulurum  su^pcndi  potcsl:  scd  valor 
ahsolulionis  pracscntis  suspendi  nc^iuit ;  valor  enim  Sacranieo- 
torum  pcndcrc  non  polcsl  ab  aclionc  futura  a  .  —  5.  Lig.  ibid. 

liil.  —  Olaer.  4'  An  Hpiscopus  po.ssit  valide  et  licite  limt- 
tarc  approhationem  quoad  certumtempus,  Incum  et  persouasf 

Rcsp.  V  Af/irm.  quoad  validUatcm,  ctiam  sinc  causa.  Uatio 
est,  (piia  esl  actus  omnino  dcpcndcns  a  vulunlalc  Episcopi  ut 
Supcrioris.  Iliuc  sicul  validc  approhalioncm  rccusarc  polest,  sic 
cain  polest  solum  cum  rc^triclionc  couccdcre.  id  cunstnl  ctiam 
ex  proposilionc  W  ah  \te.raitdro  Ml  damnata :  Sa'  '  '  prae- 
ceplo  ronfcssionis  annuae,  tjut  confitctur  reijuhin  h)  ,  prae- 
sentato,  .sed  iniu.stc  rejnohato.  Ergo  denej:alio  approiiatiouis, 
ctiam  iniusla,  cslYalida;  crgo,  afortiori,  rcstriclio.  —  Conslal 


ui   (.('iiMi  i  iiinn  f.i,  i|u.M-  -  dicU  suiu  ,".  •••i.,  di*  >jicra- 

rocntis,  i|uac  >ali«la  >in(,  sed  .^ 


426  TRACTATUS 

etiam  ex  Conc.  Trident.  sess.  23.  c.  15.,  ubi  dicitur:  Nisi  ap- 
probationem  obtvneat.  At  Tero  qui  eam  obtinet  cum  restrictio- 
ne,  simpliciter  non  obtinet  pro  casibus  exclusis....  Ergo,  etc. 
—  S.  Lig.  n.  352.  —  Lugo,  disp.  21.  n.  51. 

Resp.  2"  Quoad  liceitatem^  disting.  —  Potest  quidem  Episco- 
pus  restringere  aut  etiam  omnino  negare  approbationem  iusta 
de  causa,  ut  patet ;  quia  in  hunc  finem  inducta  est  necessitas 
approbationis,  ut  idonei  a  non  idoneis  secernantur.  Secus  Yero, 
si  id  absque  iusta  causa  agat. 

QuAER.  5°  Quaenam  sint  iustae  causae  approbationem  limi- 
tandi  ad  tempus,  etc? 

Resp.  Sunt  ut  plurimum  sequentes:  V  si  nunc  sit  necessitas 
habendi  plures  Gonfessarios,  quae  postea  cesset ;  2°  si  appro- 
bandus  habeat  quidem  siiflicientem  scientiam,  sed  merito  maior 
desiderelur  ad  approbationem  perpetuam ;  3"  si  prudenter  timea- 
tur,  ne  post  habitam  semel  approbationem  perpetuam,  studium 
neghgat;  4"  ad  experiendum,  quomodo  se  gerat  in  excipiendis 
confessionibus,  yidelicet  an  principia  generalia  bene  applicet  in 
praxi,  etc. 

543.  —  QuAER.  6'  An  possit  Episcopus  valide  et  licite  rem- 
care  approbationem  concessam^i 

Resp.  V  Affirm.  ratione  vatiditatis,  etiam  sine  iusta  causa. 
Ratio  est  T  quia  talis  revocatio  fit  in  re  Episcopo  ita  subiecta, 
ut  ab  illo  tantum  provenire  queat ;  2"  quia  approbatio,  etiam 
iniuste  revocata,  iam  non  existit,  seu  non  potest  dici  simpliciter 
habita,  seu  obtenta.  —  Ita  communiter  cum  S.  Lig.  n.  551.  — 
Billuart,  diss.  6.  art.  5. 

Resp.  2"  Ratione  liceitatis,  dist.  V  Potest  quidem  Episcopus 
revocare  approbationem  etiam  iliimitate  concessam,  iustis  de 
causis ;  hoc  enim  sequitur  ex  necessitate  approbationis,  quae 
postulat,  ut  quisquis  cessat  esse  idoneus,  ab  officio  removeatur. 
2"  Non  potest  autem  approbationem  revocare  sine  iusta  causa. 
Etenim  ex  dictis  non  potest  Episcopus  approbationem  denegare 
sine  causa :  ergo  a  fortiori  non  potest  sine  causa  concessam  re- 
vocare;  siquidem  ex  effato:  Turpius  eiicitur,  quam  non  admit- 
titur  hospes.  —  S.  Lig.  etc. 

544.  —  QuAER.  7"  An  Episcopus  Sacerdotem  extraneum  ap- 
probare  possit? 

Resp.  Episcopus  approbare  potest  quemhbet  idoneum  in  sua 
dioecesi  actu  existentem,  etsi  transeundo  tantum.  Constat  ex 
praxi  universali  et  sententia  communi  Theologorum  contra  j)aw- 


MFOEflTEMIA  i-27 

cos,  qiii  ad  hoc  rcquirunt  qua,si-domirihum,  aut  saltcm  domici' 
Imm  fiabdatioms  in  (Jioeccsi  P!!piscopi  approtjantis  (a).  Ratio 


(a)  lloc  nimirum  erat  consectariuui  sententiae,  «{uae  statuebat, 
approbationnn  ;ul  <'\cipi«MMln>  ronfessidrjrs  rp<piireinlani  ••>so  a 
proprio  sacerdolis  Ordinario.  CuuKjue  ex  iure  uemo  lial  subdilus 
Ordinarii  cuiuspiam  nisi  rationr  domicilii  aul  quasi-4iomicilii,  exin- 
de  horum  altenitrum  DD.  ilii  exi^ebant,  ut  cjuispiam  apjirobari  ab 
Ej)iscopo  possel.  Porro  cnm  iam  anli^juatn  sit  illa  srnloniia  ,  anli- 
quatnm  maiicl  H  eiiisdpm  coiisfclarium.  (Juod  autem  nonnulli  scri- 
jttores  doctrinam  islam  iam  obsolctam  repelant,  et  approbationera 
o|)inenlur,  solis  subdilis,  «jui  lajps  sint  iure  dnmicilii  aul  (luau-do- 
micHiiy  aul  salliMn  lnihilatitjnis  concedi  posse,  men*  Iribuendum  id 
\idetur  consueludini  iiaud  infrefjuenti,  qua  quidam  ad  Iranscri- 
benda  anliquiorum  placita,  eorum  ralionc  nullatenus  insj)ecta,  fa- 
cile  ftTUhlur. 

Inlrrim  advcrle,  quosdam  doctores  uli(jue  ad  apj)robationis  \a- 
lorem  e\igere,ut  sacerdos  dici  queatOrdinarii  apj)robantis  subdltas. 
Al  sulxlitum  ccnsent,  semrl  ac  jicdem  in  dioece>im  infrral,  rliam.si 
nulla  ibi  manendi  voiunlas  adsil.  Ita  Lupo  ;  lufero  octnvo,  Rrilijio- 
xum  apprnhatum  nh  aUqun  l'.pi%rnpn^  duui  in  eius  epi.sropatu  versa- 
tur  nire  ut  hniipex  iire  cum  t)omicHio ;  licet  mutato  domicilio  rel 
rereritu.s  ad  suum  >'  'nm,  sl  hospex  erat,  iam  nnn  maneat  xubdi^ 

tu%  illiw....;  ti  /(!//  .  ^  ea  reileat  nd  eundrm  cpiscupatum,  rrcupe' 
rare  approbationem....,  et  in  virtute  iltius  absquc  nova  upprnbatitt»e 
pon.te  audire  confessionen :  quia  iterum  fit  uthditus  eiusdem  Episcopi, 
a  qun  rel  fift  eiut  praeces^nre  fuit  approbatus  De  Pnenit.  l)i\p.  21. 
i\.  V\.  .  Praelerpa  subditus  hoc  loro  dicilur  sarrrdos  .sensu  imml- 
iiuio.  iilest  mere  In  ordinc  ad  confessiones  cxcij)lcndas.  Ita  Idem 
l.ujio  ibid.  n.3r».):  0  "  "»  suus  in  ordine  ad  confessiones  kuha 
dinecesis  audiendas  e.M  ....  i  /c,  cvi  in  ordine  ad  hoc  munua  subdi- 
tur,  et  a  quo,  si  in  hac  matrria  detiquerH,  poterit  puniri  tamquam  a 
mo  iudice  et  Ordinario  in  liac  serie  cauiarum.  Kt  oxin<b*  l)cne  cum 
his  illud  conciiialur,  (juod  ij)-.-  '  '  n.  :i;l.  jir  •  -  '  f''-pi 
Ut  deiit  licentiam  nudicnili  lun^  «  eliam  >  ^  et 

hospilibus.  non  attendunl,  nec  quaeiiint,  an  sint  prius  approbati, 
rel  an  rcnerint  cum  aninm  penuanendi ;  sed  sotum  an  ^inl,  ictfioil 
sint  .\u/Jicientcs.  Iia  ijuidcm  I.u^o ;  quocum  si  ita  sententia  prima 
cx  tribus  suj)erius  not.  ad  n.  'iiO  allntis  int('Ui;;atur,  ut  suhdiiut 
dicatur  (juisijuis  Ordinario  subicctus  evadit  in  ordlne  ad  audiendas 
Confessiones,  et  solum  ijuonsijui»  mnnet  in  elusdem  d'  nl- 

f(*stnn\  est  eau)  senl»Miliam  ojjtinn'  ruin  lerll.i.  (juno  «  \  •  ,  o- 

nibus  Aj)oslolicis  tenenda  cst,  compoui. 


428  TRACTATUS 

est,  quia  delegatio  sive  mandatum  committi  potest  cuivis, 
dummodo  capax  sit.  Constat  insuper  ex  praxi  quae  universa- 
liter  in  Ecclesia  servatur.  —  Recole  Decretum  Innocentii  XII, 
supra  relatum,  n.  5*40. 

ARTICULUS  II. 

1)E  lURISDIGTIONE. 

lurisdictio  generatim  sumpta  est  quaedam  potestas  moralis 
regendi  subditos.  lurisdictio  ecclesiastica  duplexest:  alia  in 
foro  externo,  et  est  potestas  ferendi  leges,  imponendi  poenas, 
etc. ;  alia  vero  in  foro  interno,  quae  est  potestas  absolvendi, 
vel  ligandi  in  tribunali  Poenitentiae. 

De  hac  praecipue  agemus.  Duplex  est  autem,  scilicet  1"  or- 
dinaria,  quae  alicui  compeiit  ratione  officii  habentis  annexam 
curam  animarum;  2°  delegata,  quae  alteri  datur  ab  habente 
ordinariara. 

Principia : 

S45.  —  I.  Potestas  iurisdictionis  requiritur  ad  confessiones 
excipiendas,  nec  sufficit  potestas  Ordinis.  Ratio  est,  quia  abso- 
lutio  est  sententia  iudiciaria,  quae  lerri  ncquit  nisi  in  subditos. 
Debent  igitur  assignari  subditi  Confessario;  hoc  autem  ad  eum 
pertinet,  qui  auctoritate  in  eos  subditos  poliet.  Insuper  id  ad 
rectum  Ecclesiae  regimen  omnino  requiritur.  Incommodum  enim 
maximum  foret,  si  facultas  absolvendi  independens  esset  a  Yi- 
cario  Christi  in  terris  cui  dictura  est :  Quodcimque  ligaveris, 
eritUgatiim....;  quodcimque  solveris,  eritsotutum.  Sed  maxime 
constat  ex  Conc.  Trid.  sess.  14.  c.  7. :  «  Quoniam  igitur  natura 
<(  et  ratio  iudicii  illud  exposcit,  ut  sententia  in  subditos  dumta- 
«  xat  feratur;  persuasum  semper  in  Ecclesia  Dei  fuit,  et  veris- 
«  simum  esse  Synodus  haec  confirmat,  nulhus  momenti  abso- 
«  lutionem  eam  esse  debere,  quam  Sacerdos  in  eum  profert, 
«  in  quem  ordinariam  aut  subdelegatam  non  habet  iurisdi- 
«  ctionem.  » 

54G.  —  II.  lurisdictio  ordinaria  competit  V  Papae  pro  tota 
Ecclesia,  in  utroque  foro.  Ipsi  enim  a  Christo  dictum  est  in  per- 
5onaPetri,  3Iatth.  16. 19.:  Tibi  dabo  claves  regni  coelorum.  Et 
quodcumque  ligaveris  super  terram,  erit  solutum  et  in  coelis; 


el  f/unilrumque  solveris  sujicr  Urrtnn,  crit  solulum  et  in  cociis ; 
2"  rpisropo  pro  sua  dioeccsi,  p.iriler  in  ulro(/ue  foro,  cum  haec 
idco  sil  ipsi  comiiiissa,  ul  eam  rcj;at  ac  dirif;al;  3*  Parochis  pro 
suhditis,  in  foro  interno;  i'  Ahhatihus  ct  Praclatis  Hcgularium 
pro  siihrlilis. 

III.  lurisdiclio  on////firm  polcst  dclcyari,  scu  pcrahumcxer- 
ceri.  Ualio  csl,  (|uia  dclcgalio  cst  actus  proprius  potcslalis  or- 
dinariae.  lurisdiclio  tamcn  i«  solo  foro  interno  non  potesl  de- 
lcgari,  nisi  Saccrdoli  ah  Episcopo  approhato,  ut  constat  ex  su- 
pra  diclis  dc  approhalioiic.  Ouoad  Parorhos  inulilis  fcrc  cvasil 
facultas  dclo^^aiidi ;  ({uaudo(]uid(Mn  Kpiscopi,  ad  (]uos  pcrlinct 
confcssarios  approharc,  iurisdiclioncm  simul  cl  approhalionem 
Saccrdolihus  saccularihus  conlerrc  solcut,  ut  dictuni  csl  in  not. 
ad  n.  •;2n. 

IV.  lurisdiclio  drlnjala  conc(»dilur  ah  Ia<  ItjMti  cuiiiULL  ^a- 
ccrdoli  iii  casu  cxtrcmac  ncccssilatis,   snn  in  nrtirnl..  v^nvu< 
€onstat  cx  Conc.  Tridcnt.  sess.  14.  c.  7. 

V.  Expiral  iurisdictio  dclcgala  ad  confessiones  cxcipicndas 
pcr  rcvocalionem  a  Siipcriore  factara,  vcl  pcr  lopsum  lcmporis 
praclixi ;  ilem  mortc  delcf^antis,  vel  cius  cessalione  ah  oMicio, 
si  dalii  liieril  j)ro  aliiiua  |)ersona  parliculari,  et  iudicium  iiou- 
dum  incoeptum  sit,  aut  cliam  si  generalitcr  data  fucril,  sed  cum 
clausula,  ad  arbitrium  conredentis,  ad  heneplacilum  nostrum, 
Tcl  alia  simili.  —  .s'.  Lig.  u.  ;>j8.,  ■jliO.  —  Scavini. 

Ouacsita : 

;>i7.       yiAKn.  1*  An  iurisdictio  dclcfjata  suhdetegari  passil'! 

Itcsji.  Seg.,  gcnerntim  tnquendo,  videlicct  nisi  acccdat  spc- 
cialis  conccssio  deleiianlis ;  (]uo  casu  nominc  ipsius  dele::anlis 
suhdele{^ari  censclur.  Halio  cst,  «|uia  delcf^alus  eam  solam  po- 
lcst«»lcm  hahet,  (|uac  ci  concedilur ;  at  conccditur  ci  sola  potc- 
stas  cxercendi  iuri.sdictionem.  non  vero  eani  alteri  commilten- 
di,  nisi  aliud  c\j)rimatur.  Krj;o,  ctc.  —  Kxcipe.  si  quis  suhsli- 

tualur  in  locum  Pasloris  ordm.irii  cum  deli "  univer>ali. 

y.  gr.,  in  vices  Parochi  deluiuii ;  vel  si  qui-  f^elur  ad  uui- 
vcrsilalein  causarum.  —  5.  Lig.  /».  jtiC,  et  atii  communittr. 

•JiS.  -  yiAKfi.  i'  An  Hcctesia  suppleat  iurisdictionein^  ifuan- 
do  jiornitrntcs  ipsius  drfcrtuin  inrinribilitcr  ' 

Itcsj).  .\dvertendum  priiis  est.  defectiim  mu-ui  vu.ii.-  i\  u»- 
versis  rcrum  admiuiis  evenire  pos<e.   r.!rniin  rrror  c><e  mlc>{ 


430  TRACTATUS 

vel  communis  inter  fideles,  vel  privatus  tantum.  Iterum,  Sacer- 
dos  iurisdictione  carens  potest  habere  titulum  coloratum,  yel 
solum  existimatum.  Titulus  autem  coloratus  est  titulus  in  se 
quidem  falsus,  sed  tamen  vere  collatus  a  Superiore,  et  ideo 
prae  se  ferens  speciem  veri  tituli,  licet  ex  aliqua  causa  vitio  in- 
trinseco  laboret.  Sic  Sacerdos,  qui  simoniace  renuntiatur  Paro- 
chus,  invahdum  sortitur  titulum  ex  lure  canonico;  et  si  a  legi- 
timo  {a).  Episcopo  fuerit  in  paroecia  constitutus,  titulum  habet 
coloratum.  Tilulus  vero  mere  existimatus  ille  est,  qui  a  fideU- 
bus  adesse  reputatur,  licet  non  existat.  His  positis. 

Bico  V  Ecclesia  certo  supplet,  si  error  sit  communis  inter  fi- 
deles,  et  simul  cum  titulo  colorato  coniunctus.  Ratio  eruitur  ex 
communi  Theologorum  interpretatione  diversis  locis  iuris  in- 
nixa.  Etenim,  aiunt,  Ecclesia,  velut  pia  mater,  ad  bonum  ani- 
marum  iurisdictionem  supplere  merito  censetur,  cum  id  possit. 
—  S.  Lig.  n.  572. 

Dico  2"  Prohabilius  etiam  supplet  Ecclesia,  si  adsit  error 
communis  sine  titulo  colorato^  sed  cum  titulo  tantum  existima- 
to  seu  flcto.  Etenim  eadem  urget  ratio  ac  in  casu  praecedente, 
cum  etiam  in  hac  hypothesi  innumerae  animae  perire  possint.  — 
Jta  Suarez,  Lugo,  Lessius,  Billuart,  Bonacina,  Diana,  Eenri- 
quez,  Pontius,  etc. ;  et  hoc  putant  probabile  S.  Lig.,  Yiva,  El- 
bel,  Sporer,  Roncaglia,  Gobat,  Holzman,  Herinx,  Cardenas, 
Gousset,  etc.  —  Contradicunt  tamen  ahi  quidam,  v.  gr.,  Bu- 
semb.,  Navarrus,  Sijlvester,  Caiet.,  Ugot.,  Covarr.,  etc. 

Dico  3"  Non  censetur  Ecclesia  supplere  iurisdictionem,  si  er- 
ror  s\\,  privatus,  v.  gr.,  si  sit  unius  aut  paucorum.  Ratio  est, 
quia  Ecclesia,  non  censetur  supplere,  nisi  ratione  boni  commu- 
nis,  ad  instar  scilicet  provisoris  seu  gubernatoris  generalis,  qui 
ad  solum  bonum  generale  societatis  attendit,  et  bonum  privato- 
rum  curae  provisorum  particularium  relinquit.  —  Ita  commu- 
nissime  Theologi  contra  paucos. 

550.  —  QuAER.  5°  An  Vicarius  generalis  habeat  iurisdictio- 
nem  ordinariam,  ita  ut  possit  alios  delegare  ad  confessiones  au- 
diendas  ? 


(a)  Fieri  posset,  ut  lilulus  mere  coloratus  haberelur  in  Episcopo, 
qul  parochum  Instituit;  v.  gr.,  si  occulto  slmonlae  vitlo  sedem  ille 
occupassel:  quo  spectat  casus  terlius  in  G.  statuimus  107.  Gaus.  1. 
Q.  I.,  illius  scilicet,  qui  ordinelur  non  simoniace  a  simoniaco. 


DE  POEMTENTIA  431 

Resp.  Scntcntia  communior  ct  vcra  af/irmat  contra  i>aucos. 
Ratio  cst,  quia  Vicarius  gcncralis,  liccl  ah  Kpiscopo  nonuuatus, 
iurisdictioncm  non  liabct  ab  Kpiscopo  ipso,  sed  a  Canonc,  ({uo 
dcclaralur,  cum  quid  unum  faccre  cum  Episcopo.  —  S.  Liy. 
n.  GjS. 

Ol AKK.  OWn  haerelici  et  exrommxuiicati  vitandt  raliffc  nfxhl- 
vanl  tn  perirulo  morti.s,  deficiente  alio  Sacerdote^f 

Ilesp.  Affirm.  Ilalio  cst,  (]uia  omncs  Saccrdotcs  possunt  ab- 
solvcrc  in  articulo  niortis,  ut  constat  cx  Tridcnt.  Sess.  14. 
cap.  7.   a  j  iHsta  duta  m  jnnir.  /V.  —  \ide  S.  l.nj.  u.  'jlJO. 


[a,  UaS\ii.  rridciiliiia ;  In  raicin  Lcclcsia  l)ci  iiistuililum  \emper 
fuil,  ut  nulla  ^it  rcsenntio  in  artiailo  mortis :  atque  idcu  oinnes 
sacerdotes  quostibet  poenilentes  a  quibuscumque  peccatis  et  censuris 
absolvere  possunt. 

(Juoad  noiniiiatini  oxcommuiiicatos  roforl  (!ard.  Albilius  { De 
Jnconst.  in  ful.,  elr.  Cap.  18.  «3!».  ,  mai^nam  orlani  Uomae  coiilro- 
versiam,  obiicienlibus  (luibusdam  pro  nefjatira  Declaraiioiirm  Sa- 
crac  Con^rr.  C.onc,  (iiiam  rofort  Ka-inaiius  (In  C.  (>"  li    •'     - 

stit.  n.  'IH.  .  Sed  licet  /nn|uil  .Vlbillus ,  maxima  ruu ,    .....  ,..i- 

rint  requisiti  iihri  et  reyesta  decretuf^m  Congr.  S.  Conc.  Trid., 
dicta  dcclaratio  rcperiri  non  potuit.   Dicendum  est  ergOy  quod  de- 

claratiit  praedirta  facta  non  fuerit,  vel  si  facta.  fueri*  •  '■  'rt 

libris  cjpuncta  tamquam  rontraria  communi  opinioni  y  i, 

qui  post  Concilium  srripserunt.  Kt  novi  etiam,  quod  de  anno  Hi8i 
tempore  Pontifirntux  !)  !S.  Innocrntii  \l  funit  in  S.  Congr.  S.  (if- 
firii  %upcr  istn  opinione  disceptatum ;  et  cum  aliqui  r.r  Cardinalibus 
opinionem  S.  Thomae  sequerentur,  fuit  ad  trutinam  revocata.  Re- 
tata  re  ad  Sanctis^imum,  Sanctitas  Sua  pm  sua  prudentia  iussit, 
ne  super  dicta  opininne  dinceptaretur,  neque  in  dubium  amptius  re- 
vocaretur. 

S.  Alphoiisus  in  autcrloribus  OperU  .<uis  editiouibu.s  (Vhl.  Edit. 
Ilassaii.  riiin  firla  (lala  //'•mar  aiino  n^»T  rum  narrala  .i'  \  <i 
noiidum  (•omporissel,  <lo  liar  ro  srripseral  Lib.  f>.  n.  .*»i.i;.  .  .n<- 
cunda  vero  smtentia  shnn:\ni  negal.  et  hanc  tenet  S.  Thumas,  ttc. ; 
ul)i  el  praodirtam  Doclaralitujom  a  Kagnain»  momornlam  urgel.  No- 
vlt  po>lo;\  o\  ('.ollol.  «juao  rolur  \  All»ilii».  ot  ill »  para- 

graplu»  ouin  liinooonlii  \l  doi  i  .unxil ;   iiisupor  -...:   ,...m  11- 

lam  sonlouliain  iu  posteriuri  reiraclalionum  cloncho  n.  19.  reln- 
ctnvll;  altainen  vocem  illam  sequenda  \ione,  uli  palel   non 

dolcvit.  Ll  hoo  monuis^e  iu\orit,  ue  i|ui^  uiilium  dumlaxal  illiu.H 


432  TRACTATUS 

551.  —  QuAER.  T  An  smplex  Sacerdos  possit  absohere  non 
tantum  in  arliculo,  sed  etiam  inpericulo  mortis2 

Resp.  Afprm.  Ratio  est,  quia  eadem  est  fere  poenitentis  ne- 
cessitas  in  periciilo,  quam  in  articulo  morlis.  Aliunde  constat  ex 
lure  canonico,  pro  eodem  accipi  articulum  et  periculum  mortis. 

—  S.  Lig. 

Huiusmodi  autem  periculum  censetur  adesse  in  sequentibus 
casibus,  scilicet  1'  in  morbo  periculoso  ;  2"  tempore  pestis :  3° 
in  partu  difTicili ;  4"  in  operatione  chirurgica  ardua ;  5"  ante  na- 
yigalionem  yalde  periculosam  ;  6°  in  praelio,  aut  aliis  similibus 
casibus.  —  S.  Lig.  n.  561. 

552.  —  QuAER.  9"  An  ParocJius  fossit  advocare  ParocJmm 
eiusdem  vel  diversae  dioecesis,  ad  confessiones  in  sua  parocJiia 
audiendas^i 

Resp.  V  Quoad  Parochum  eiusdem  dioecesis,  Hcet  vi  officii 
sui  iurisdictionem  specialem  habeat  tantum  pro  paroecia  sua, 
etiam  ex  consuetudine  fere  universali  confessiones  in  universa 
dioecesi  audire  potest,  nisi  Episcopus  aliter  decernat.  Consulen- 
dae  tamen  sunt  consuetudines  locorum  propriae. 

Resp.  2°  Quoad  Parochum  diversae  dioecesis,  yariae  ferun- 
tur  opiniones,  ut  inquit  Bened.  XIV,  Inslit.  86.  n.  7.  Qui  affir- 
mant  arguunt  ex  Trid.  quod  parocJiiale  beneficium  inserviat  pro 
approbatione  universali.  Ahi  negant,  quorum  sententia,  inquit 
S.  Lig.  n.  344.,  robur  accipit  ex  Cougr.  S.  Conc.  die  31  De- 
cembris  1707.  —  Bened.  XIY  primam  sententiam  admittit  in 
iis  locis,  ubi  adest  tahs  consuetudo. 

553.  __  QuAER.  10°  An  Sacerdos  approbatus  ab  Episcopo 
possit  aiidire  confessiones  fidetium  sine  venia  ParocJii^i 

Rcsp.  V  Quoad  liceitatem,  neg.,  si  confessiones  excipiantur 
in  EcclesiaParocho  subiecta.  Ratio  est,  quia  debilus  ordo  omni- 


paragraphi  560  legens,  ul  mos  iis  est,  qui  mere  de  sententia  Aucto- 
ris  noscenda  sunt  soUiciti,  perperam  eam  opinionem  quasi  S.  Al- 
phonsi  ampiectatur. 

Decretum  autem  innocentii  XI  confu-mationem  hai)et  ex  Bene- 
nedicti  XIY  Constitulion.  Apostolici  mwieris,  ubi  validam  decla- 
rans  absolutionem  a  Sacerdote  trlbutam  complici  in  peccato  turpi, 
rationem  affert  ex  citato  Synodi  Trideiitinae  decreto :  qua  de  re 
sermo  redibil. 


Dl  POEMTEI^TIA  433 

no  rcquirit,  iit  cuin  Pdrorhi<i  Superior  immodialus  sit  in  sua 
Ecclcsia,  al)  ipso  venia  inil)i  cxercendi  sacra  ministeria  petatur. 
Non  tamen  re<|uiritur  veni.i  P<irochi  ad  audieodas  conressiones 
in  Siicello  K«'^iiliirium  vel  Monialium,  sed  venia  Superioris  vel 
Supcnonssae  loci  suHini. 

Resp.  2*  Qaoad  taUditntem,  cerlum  esl  non  retjuiri  liccntiam 
Parochi  extra  casum  annuae  confessionis,  iuxta  omnes.  Imo  ncc 
recpiiriltir  pro  annua  ronfessione,  saltem  per  se,  seu  de  iurc  com- 
muni.  (]oiisl;it  r\  conimuni  docirina  Theoloponim  n)nlr{i  «pio>- 
dam,  necnon  e\  praesenli  consuetuiJine  et  praxi  universali  Kc- 
clesiae,  ut  testatur  Ifened.  AYV,  Inslit.  18.  —  Si  aulem  alicuhi 
non  vigeat  ista  consuetudo,  etiam  ut  validae  hdheodae  sunt 
confessiones,  nisi  Kpiscopus  expresse  coutradicat ;  nam,  si  ta- 
ceat,  consuetudini  universali  Ki*clcsiae  conscntirc  videtur  (fl  . 
—  (jous.set,  n.  ilH. 


a)  loannes  XXII  (C,  Vat  e/fra'ionit  Extrav.  !)e  hneretich)  da- 
nifiiiNil  «'l  Imiic  ;«niciilum  !o;innis  l)c  Poliaco  Doctoris  Pari.siensi^j . 
Stanie  Omiiis  ulriusi|ue  scvus  citiclo  in  Citnc.  (jen.,  Homanui  Pnn- 
tifex  non  poiest  facere,  quod  parocfiiani  non  teneantur  (nnnia  pec- 
cata  nua  srmet  in  onno  proprio  sacerdoti  con/ileri. 

Damiiatum  errorem  inslauravil  l.aimoius  ;  ««i  cum  hatr  Dpiino, 
pacis  iniinir;»,  iiirmTi'  co«*p»«'l  |i;irorhus  in  tiallia,  Clfmcns  Mll 
ann.  1592  lulil  hoc  decrelum  (apud  Bened.  .\7V,  Insi.  18.  n.  T 

Snnrimus,  tnm  diclii  Fralribwn quam  ntiix  pririteyiali.%  pracfii- 

ctix,  quibux  id  ab  .\poxtulica  Sede  iutlullum  enl,  iitoneis  lnmen  et  nh 
Ordinai  io  aftprobili.n,  peccala  sua  eiiam  quaiirn'iesim>ili  f(  paiclot- 
li,  et  quovis  alio  tempore  con/iieri  ticite  posse.. 

El  r.lrmoiis  X    Coiist.  Superna  ti.  h.  5.    derns  l  rt 
met  ajtpriihittos  i  Ucgulares    putse  in  dioecesi  Hpi%<opi   ^  ,  c 

7uorij  anni  tempore,  etinm  pasrhali,  et  quorumrumque  etiam  in/ir^ 
morum  confessiones  audiie  ab^i/ue  utta  ;» ;  •;m  rel   f 

liceniia.... ;  et  eos,  qui  diclis  tieligiosis  si...f apprvi, 

schati  lempore  confessi  fuerint ,  Conslitulioni,  quae  incipil  (h 
ulriusipic  sexus,  quoad  confessionem  dumtojrat,  satisfeciue. 

^,)ii()a(l  li\|)Othcsim  voro,  (piam   \.  nifm  V  ';HCopi  coulr.!  ; 

C«Milis,  t'\t,»l  ;i))iiil  Pi;;ualflli.  t'l  IMorium  J-    '  v>.  n.  36    .  l»i  - 

«laralio  S.  Congr.  5  Aprilis  13Ki ,  hi8  verbiii  r\pre»a  :  iheretuim 
Fpisciipi,  in  quo  hnhelur,  quod  nullus  Conlessaiius  eliam  ab  Ori/i- 
uario  approhaius,  pos%il  lempore  paschali  fon/r-'"  ■"  •'•  uius  au- 
dire  sine  licenfin  proprii  curati,  nulto  modo  e\t  a. 

OVRT  Tom    II.  '  28 


434  TRACTATUS 

554.  —  QuAER.  11°  An  delegatus  valide  et  Ucite  absolvat  ela- 
jpso  termino  delegationis  quotannis  renovandae,  v.  gr.,  si  turba 
poenitentiim  affluat  ad  aliquam  magnam  solemnitaiem? 

Resp.  1*  InTalide  absolvit,  per  se,  seu  ralione  iurisdictionis, 
quia  de  facto  nullam  habet.  Attamen  valide  absolvet  probabi- 
lius,  saltem  plerumque,  ratione  erroris  communis,  ob  quem  Ec- 
clesia  supplere  censetur  pro  bono  animarum. 

Resp.  2°  Peccat  graviter,  per  se,  Sacerdos,  si  hoc  scienter 
agat;  ratio,  quia  exercet  munus  Confessarii  sine  legitiraa  au- 
ctoritate ;  et  licet  tunc  suppleal  Ecclesia,  reus  est  tamen,  quod 
ipse  indebite  eam  ad  supplendum  cogit. 

QuAER.  12"  An  Sacerdos  in  aliquo  loco  approbatus  excipere 
valeat  confessiones  peregrinorum  eo  advenientiumf 

Resp.  V  Affirm.  absolute  quoad  Confessarios  Regulares,  qui 
speciaie  hoc  priviiegium  a  S.  Sede  Apostolica  habent.  —  Yide 
Constit.  Superna,  Clement.  X  {a). 

Resp.  2"  Etiam  affirm.  quoad  Sacerdotes  saeculares;  ratio 
quia  talis  est  consuetudo  vim  habens  ex  tacito  Ordinariorum 
consensu,  qui  ratihabitioni  de  praesenti  aequivalet.  —  Itacom- 
munius  Theologi  et  Canonistae.  —  V.  S.  Lig.  n.  569. 

555.  —  QuAER.  13°  An  Episcopus  possit  sub  poena  invali- 
ditatis  prohibere,  ne  dioecesani  pergant  ad  confitendum  extra 
dioecesim  ? 

Resp.  V  Negative,  si  pergant  ad  confitendura  extra  dioecesim 
apud  Confessarios  Regulares,  qui  habent  privilegium  audiendi 
confessiones  omnium  hdeliuni  undequaque  venienlium.  —  Sua- 
rez,  de  Relig.  tr.  10.  /.  9.  n.  19.  et  20.  —  Reifenstuel,  tr.  14. 
Dist.  8.  q.  1.  n.  11.  —  Laym.  /.  5.  tr.  6.  c.  10. 

Confirmatur  Deciaratione  S.  Congreg.  apud  Fagnan.  in  cap. 
Omnis  utriusque  sexus,  n.  79.,  ubi  haechabet:  «  S.  Congre- 
«  gatio  declaravit  Regulares  intra  dioecesim  Episcopi  appro- 
«  bantis  posse  etiam  absolvere  poenitentes  alterius  dioecesis, 
«  cum  habeant  iurisdictionem  a  Papa....  cuius  iurisdictio  non 


(a)  Et  In  Constltutlone  PauU  III,  Inter  cunctas  ad  PP.  Soc.  lesu : 
illis  ex  vobis,  qui  presbyteri  fuerint,  quorumcumque  utriusque  se- 
scus  Chrisii  fidelium,  ad  vos  undecumque  accedentium  confessiones 
audiendi,  etc,  quod  privilegium  conslal  et  aliis  Regularibus  Men- 
dicantibus  commune  esse. 


I)E  POEMTENTIA  135 

«<  rcstringilur  ad  liniitcs  alicuius  iLTriloni,  scd  univrrsus  orbis 
u  est  sua  diocrcsis.  » 

I{esp.  2'  \[firm(itivt\  si  in  alia  diocccsi  Sacerdolihus  s.htu- 
laribus  conlil«';mlur.  Katio  cst,  quia,  ut  in(|uit  Fagnanus,  dc 
iurccommuni  nullus  Saccrdos  polcst  absolvcrc  |)Oi-niirnlcm  noo 
sibi  subditiim,  cliam  in  illa  diocccsi  in  (|ua  cst  approbatus;  dcc 
supponi  potcst  in  casu  tacitus  couscusus  Episcopi  pocnitcntium, 
cum  cx  liypothcsi  ipsc  sit  invitus  (aj. 


(o)  Uocscnsu  intelligendi  suiit  Palaus,  Lugo,  Salmantic,  Bonar., 
Suarez,  Vas(|uez,  elc,  (juos  S.  AlphonMis  Lib.  ti.  n.  ;i6!J  ;ill»'^;il, 
ceu  f.icull.ilfin  |)ere^rini,>  coiuessiiin  coiililcndi  cnilil»et  iipprol.ilo 
loci,  in  (]uo  reperiuntur,  oa  condilione  limiianles:  dummodu  ex  in- 
du.itnn  non  discrdanl  e  ])roprio  domicitio,  ut  extrn  confilenufur.  Kt 
runj  lioc  sensn  ii  1)1).  Io«jn;inlur,  non  polesl  :»dmilti,  qnod  S.  .\l- 
phonsns  rnni  T;»ndtnrini  et  M;i7.zotla  contra  eos  nr^rel.  generalem 
iuris  regulnm  esse,  (piod  nullus  videtur  fr  udulenter  agere,  qui 
ulitiir  inre  sno.  In-^  enlm  ronlilendi  e\lrn  d  oere.sim,  ()rdiii:irio 
proprio  invilo,  iiullnm  est,  nec  pole.sl  contrari;»  consueludo  induci, 
obsUinle  ilia  Constiiulionc  (C.  Si  Kpincopun  2.  Ue  1'oenil.  et  Rentina. 
in  Yl ) :  ."Sulla  tiuvque  putest  consuetudinc  inlroduci,  quvl  a/iyu/j 
praeter  .^ui  Superioris  liientiam  confessoiem  sibi  eliyere  vatra!,  qui 
eum  pos.%it  sutvere  vet  liyare. 

Cuius  quidem  Conslitutionis  hanc  rationem  Iueulenti<*simam  DD. 
.iflTerunt,  (pmd  ein<»in(»i!i  consueludo  repu^nel  iuii  dii  .'nli, 

nt  nemo  soUi  ;iul  lig^iri  queal  nisi  a  proprio  iudice.  li..  .- /  J)e 

Poenit.  liitp.  27.  Sert.  3.  n.  5.) :  Itespondetur ,  eliyere  ronfeu»rem 
sinr  lirrntin  />n»/»ri»  Fpi^copi,  rrpuynnre  iuri  diino;  et  ideo  si;<  i,'i- 
ra.n.se  hntifirrm     Honif.ieium  VIII)  ^fi  ilto  lexlu    (!.  Si  Kp    • 
non  po.^sr  cnusurtudiuem  prnescribere  c>»nlra  hoc  ius :  iu  qu  ,i 

differl  hnec  conmetudo  a  quacumque  atia  teye  kumana.  Kadem  hahe8 
ex  Dominico  Solo    In  l.  hisp.  IS.  q.  4.  art.  2.  Cvnrt.  I.  ,  \.»- 

(In  :\.  V.  q.  %\.  nrt.  2.  Ihib.  2.  n.  5.  6.^,  cl,  aliis  umis>is,  ex  M. 

Cano,  (pii  (Hetect.  de  Poenil.  P.  >7.)  sic  p..ucis  rem  coiifiiil :  A*jr- 
ploratum  hnberi  drbrt,  pranrptum  de  confilmdo  p-opt  i'i  < 

divinuiii  r%ir....   (Junpropler  sine  huiusmodi  - .- 

lione  Ordinarii ;  sacerdos  aiirnus  non  esl  huius  >  , 

atque  pvuinde  iure  divino  lenemur  proprio  sactrdoti  confitrri.  Aail 
confessiu,  qune  fit  nttrri  ei  fa  >'      ■  >- 

rirensrtur.  Kl  hinc  re|)etil,  7ui"i , 

ut  aliquis  praeter  sui  superioris  ticenliam,  cunfessorem  stbi  e..j 


436  TRACTATUS 

QuAER.  14"  An  succuRSALisTAE  iu  GalUa  iurisdictione  ordi- 
naria  gaudeantt 

Besp.  Affirm. ;  sunt  enim  Parochi  proprie  dicti,  et  cura  ani- 
niarum  ipsis  committitur,  non  tanquam  alterius  Yicariis,  sed 
proprio  nomine  exercenda.  Tenetur  reapse  Succursalislay  seu 
Deservitor,  sicut  praecipuae  parochiae  Rector,  ex  officio  Sacra- 
menla  subditis  suis  ministrare;  et  subditi  vicissim  ad  ipsum  re- 
currere  debent  in  iisdem  casibus  in  quibus  parochiani  proprium 
Parochum,  et  non  alium  deiure  adire  debent,  y.  gr.,  ad  matri- 
monium  ineundum,  Communionem  Paschalem  recipiendam,  etc. 
—  Gousset,  n.  479.  —  Yernier,  n.  92.  —  D.  Bouix,  tract.  de 
Parocho,  p.  337.,  etc. 

QuAER.  15"  An  simplex  Sacerdos  posslt  absolvere  navigantes 
in  Oceano;  vel  a  quo  obtinenda  sit  approbatio^i 

Besp.  V  Per  se  nequh  absolvere,  nisi  in  periculo  prohabiH 
mortis,  ut  supra  dictum  est;  quia  nullus  Sacerdos  extra  iilum 
casum  sine  iurisdictione  absolvere  potest,  in  quocumque  loco 
degat. 

Besp.  2"  Ex  consuetudine  universali  requiritur  et  sufficit  ap- 
probalio  Episcopi  loci,  a  quo  suscipilur  navigatio;  ex  consue- 
ludine  enim  talis  Episcopus  facultatem  habel  Sacerdolem  navi- 
galurum  approbandi,  et  delegandi  pro  toto  navigationis  tempo- 
re.  —  Ita  communiter  cum  Bouvier^  §.  5.  in  fine. 

556.  —  QuAER.  16°  An  Capellani  militum  eos  ubique,  sine 
approbatione  Episcopi  loci,  absolmre  possinfi 

Besp.  r  Affirm.,  si  specialiter  sint  delegati  a  Sumuio  Pon- 
tifice  ad  curam  spiritualem  militum,  aul  a  Capeliano  maiori  a 
Papa  approbato. 

Besp.  2"  Si  vero  hac  speciali  delegatione  careant,  possunt 
quidem  audire  confessiones  in  dioecesi  Episcopi  approbantis, 


mhat,  etc,  ul  habet  cit.  C.  Si  Episcopua.  Ut  enim"Canus  subdlt, 
Si  esset  solum  de  iureposilivo,  aliqua  consuetudo  posset  praevalere. 
El  (N.  B.)  concludit:  In  lianc  sententiam  conveniunt  omnes  schola- 
stici  Auctores,  atque  adeo  B.  Thomas,  etc. 

Caelerum  nou  videtur  S.  Alphonsus  Auctores  praedictos  eo  sensu 
accepisse,  quasi  Iractent  de  peregrinis,  qui  e  dioecesi  discedant  ad 
confuendum  alienis  conira  voluntalem  Ordinarii,  et  sic  nihilominus 
ulanlur  iure  suo.  Adeo  enim  non  agit  de  Ordinariis  invitis,  ut  sup- 
ponat,  Ordinarios  signum  aliquod  nunquam  dedisse  sui  dissensus. 


I)E  POKMTKMIA  iiiT 

el  eli.ini  cxlra  ill;)m  in  ilinoro  el  in  ryslris.  r\  lanlo  <  u 

Episroporufn,  nl  palel  v\  ronsneludine  universali ;  i.  ..  ,  - 
sunl  lamrn  valicJo  ahsolvere  in  slaiionilnH  ner  in  praf»!  !;is 
sinc  licenlia  Kpiscopi  loci,  (|uia  nuMam  habenl  iurisdirlionrm. 
Consta!  ex  variis  Dcclaralionihus  S.  CorKjrnjationi.s  «|uas  rrfrrl 
/*.  y.acharia  apud  LnrroiT,  n.  l.'ilS.  —  Yidf  eliam  S.  f.ifjor., 
n.  ')77.  —  UnniiiT,  ih-  {pprobnhon^  —  Bouir  ifr  Pnrnr/ir, 
p.  (102.,  elr. 

Arri:.M)i\  i. 

OE  llRlSblCTIONE  ET  AFPHOHATIU^E  REfilLARllll. 

Re^Milares  ratione  privilrf^iorum  el  immedialae  dependonliae 
a  Summo  Ponlilirc,  in  |)lurihus  (juoad  iuri^diclionem  difTerunl 
a  Sacerdulihus  saecuhirihiis.    Ilinc 

557.  Diro  I.  He^ulares  propric  dicli,  seu  qui  vola  solem- 
nia  emiltunl,  el  qui  privilegio  exomplionis  donaii  sunl  'a\  im- 
mediate  a  Papa  iurisdictioncm  accipiiinl  ad  audiendas  c«mfcssio- 
nes  tum  suurum,  tiim  snrculnrintn.  Elonim  praof.iti  Ro^^ularos 
sunt  exompli  a  iurisdiolidno  Episcoporum,  el  immodiate  a  P.»pa 
dependonl.  Ilinc  intolligitur  iurisdiclio  concessa  singulis  Saeer- 
dotihns  religiosis,  accedenlc  Supcrioris  sui  coDsensu  [h 
Constat  insiiper  ex  variis  locis  luris  canonici.  prao<«'riim  «a 
Docretali  Suprr  ralhrdram;  ex  Clemenl.  Duduin  de  .wpulfuri.K : 
item  ex  aliis  Constilutionihus.  quae  Iicel  poslea  modiliralao  fue- 
rinl,  praesertim,  per  Corif .  Trid.  «juoad  privilegia,  lamen  quoad 
iurisdiclionis  suhstantiam  irrevocaiac  permausorunl.  —  Ita  mvi- 


(n)  Privilepium  ejemplionin  per  .se  non  Inferl  deloualionem  lurU- 
dictioiiis  imiiiodialo  .1  .'^iiinmo  fontifice  :   nlloruin  •  'o  .dirro 

suhsisioro  p«)*ost.  I>o  fiicto  tamon  lloligiosi  omnes  : nile"    •»! 

<|ui  privilopiorum  communlcallonem  cum  iis  e\  .^poslollcae  > 
indiillo  li;d)onl,  luriMliclionom  a  Romnno  Ponlilice  perOrtlini.4  pro- 
prii  pr.iohitos  accipore  solont.  (Jua  do  re  rulusipie  Ordinis  Rell^io- 
sus  Constitulionos  suas,  suis«juo  indulla  pri>ilegia  ton>nlal. 

[6)  Polius  «|uam  conscnsum ,  dlxcrls  iuriMdicfionit  commuHirth- 
fiontm  seu  drlegadoueni. 


,  438  TRACTATUS 

muniter  cum  Lugo,  disp.  21.  n.  4.  —  Lacroix,  n.  1552.  —  Bil- 
luart,  diss.  6.  art.  6. 

Dico  II.  Regulares  accipiunt  approbationem  pro  confessione 
suorum  a  Superioribus  sui  Monasterii,  yel  Ordinis,  simul  cum 
iurisdictione;  pro  confessionibus  autem  ^aecw/armm,  approba- 
tionem  accipiunt  ab  Episcopo  loci,  ubi  confessiones  excipiendae 
sunt.  Ratio  primi  est,  quia  Conc.  Trid.  requisivit  approbatio- 
nem  Episcopi  tanlum  pro  confessione  saecularium,  et  antiquam 
disciplinam  quoad  confessiones  Regularium  nihil  immutavit. 
Ratio  secundi  patet  ex  Decreto  Innoc.  XII  an.  1700,  quo  sanci- 
luni  est,  Confessarios,  quicumque  illi  sint,  tam  saeculares  quam 
regulares,  nullatenus  posse  audire  poenitentes  saeculares  sine 
approbatione  Epis.copi  loci....  —  Yide  dicta,  n.  538. 

Dico  III.  Regulares  non  possunt  contileri,  saltem  ordinarie, 
extra  Ordinem  suum,  sine  consensu  Superiorum  suorum ;  imo 
etiam  in  Monasterio  nemini  alteri,  quam  designato  ab  vpso  Su- 
periore.  Degentes  autem  extra  Monasterium,  seu  iier  facientes, 
non  possunt  contiteri  nisi  socio,  si  quem  idoneum  habeant;  si 
•vero  non  habeant,  possunt  confiteri  cuilibet  Sacerdoti,  sive  re- 
gulari,  sive  saeculari.  —  De  his  constat  ex  privilegiis  omnibus 
Religionibus  ab  Innoc.  IV,  et  ab  aliis  S.  Pontilicibus  concessis. 

—  Vide  S.  Lig.,  n.  575.  —  Lacroix,  n.  1524.  —  Laymann,  etc. 

—  Becole  etiam  dicta  supra  de  stafu  religioso,  w.  174. 

Resolves : 

558.  —  1'  Licet  Regulares  iurisdictionem  habeant  a  Papa, 
ligatam  tamen  habent  quoad  confessiones  saecularium  audien- 
das;  siquidem  ad  absolutionis  validitatem  approbatio  Episcopi, 
velut  conditio  sine  qua  non,  requiritur. 

2'  Episcopus  potest  approbationem  Regularibus  concedere 
ad  libitura  sine  restrictione,  vel  cum  aliqua  restrictione  quoad 
lempus,  loca,  personas....,  etc.  Hinc  voluntas  Episcopi  expres- 
sa,  vel  sufiicienter  cognita,  debet  esse  regula  agendi  pro  Reli- 
gioso  ministerium  Confessarii  exercente,  quia  ea  sola  est  con- 
ditio  sine  qua  non  approbationis  ab  iilo  concessae. 

3*  Si  Episcopus  positive  et  formaliter  approbationem  tantum 
pro  actu  aliquo  transitorio,  v.  gr.,  pro  aliqua  missione  peragen- 
da  concessit,  facultas  accepta  pro  illo  solo  actu,  et  pro  omni  iu- 
dicio  in  eo  incoepto,  valere  censetur. 


DE  POEMTKNTIA  189 

4*  Si  Episcopus,  vel  Suporior  tuus  e\  cius  delegalione,  libi 
coucedut  approbationcm  pro  deterniinata  |K)euiteulium  classe, 
facultas  ad  alios  exteudi  ne()uit,  ut  patel.  Si  auiem  [Mistulatio 
faciilialis  al)  Ej)iscopr)  vcl  a  Siip«'riurc  sit  gencr;«lis,  ncc  fucrit 
rcstriita  conces>i(),  non  limilalur  facult;is  obtcnta  ad  opcram, 
quae  fuil  occasio  pclitionis  :  sic,  v.  gr.,  si  facultatcm  (piacris  oc- 
casione  tradcndi  cxercilia  spiritualia  Monialihus  in  tali  conven- 
lu,  ex  cadcm  acccpla  faculliilc  polrs  audirc  confessiones  etiam 
aliorum  (idcliiim.  Uatio  (»st,  cpiia  roittinetur  in  conressione  quid- 
(juid  non  e.rriinlHr.  Kxcipe  tinncn  casus  rescrvatos,  (jui  ipso  iu- 
rc  in  facultate  generali  audicndi  confessiones  nuu^iuam  intelli- 
guntur  comprchensi  (a). 

5*  Rcli^iosus  missionarius  advocatus  ah  Episcopo  ad  inissio 
ncm  pcra*^cndam  in  ip>i:is  diorccsi,  eo  ipso  accipii  approh^itio- 
nem  lacitam  ad  auilicnd.is  coiifcssioucs  tcmporc  iiiis>ioiiis,  pro 
qua  advocatur.  Idcm  diccndum  est,  si  requisitus  fuit  a  Parocho 
Tcl  alio  Superiore  e\  liccntia  Episcojii.  Attamen  pro  solis  ca- 
sihus  ordinariis  approhnliis  ccnsctur.  rndc  in  praxi  scm()cr  ad 
Episcopuiii  rccurrcndiim  est,  pro  cxtcnsionc  appr«'!"ii"'"s  (!«»- 
terminanda  (6). 

6*  Superior  religiosus  quando  c\  Episcopi  dclcgatione  adhi- 
bct  suhdiliim  ad  opcra  gcncr.ilia  sacri  miiiisterii,  seclusa  hy- 
pothcsi  spccialis  alicuiiis  rcstrirtionis,  ccnsdur  ipsi  conccdcre 
omiiimoiiam  facullalcm  pro  (piihusvis  pocnitcntihus ,  ct  pro 
omnihus  (juoque  casibus  reservatis  in  concessione  episcopali 
contcntis ;  ralio,  (juia  conccdcre  censelur  id  omne,  quod  con- 
ccderc  potcsl  ct  solet,  iuxta  pracfalam  regulam  :  Continetur  in 
conressione  (juidquid  nnn  rrciy/iVnr. 


(o)  Sic  discrlc  Bonifacius  VIII  (C.  Si  Ephcopui  2.  /)r  PomU.  et 
lfr;nit».  in  VI.) :  Si  Fpi%i>>im^  ^uo  %nhdi(o  ci>ncf%srril,  ut  sihi  pontit 
idoneuin  rliyere  confei%iirein ;  ile,  ifuem  i.t  rtrgrrit,  in  ra^ibun.  qui 
eidem  Epiacopo  npedaHtei'  re»efvantur,  nultam  hahet  penilu.t  pote^ 
statem :  Cum  in  iienernti  concesnione  illa  no%  reniant ,  quae  non  et- 
set  7«/»  rerisimililer  in  xpeiir  eoncessurus. 

[b  P.inmip(*r  ohsciini>  \iilctur  hic  .\.  lucus  ;  iicc  sati^  ap|Kiret, 
oum  (Id  mera  extcnsiont^  approbationis  ultra  tempus  scu  occasio- 
ncii)  inissionis  loipi  iliir,  an  \cro  dc  cvtcn-iouc  f-  m  ad 

casws  rcscr\al«)s.  yuidipil'!  •>''    .i.iisiriini  .lil.iin.'    :  ;  pro 

utraque  li>polhcsi  ulilc  csl. 


440  TRACTATDS 

Quaesita : 

559.  —  QuAER.  r  An  Begulares  exlra  domum,  deficiente  so~ 
cio  idoneo,  confiteri  valeant  Sacerdoti  non  approbato? 

Resp.  Affirm.,  ex  coQimuni  senleniia.  Responsio  autem  quae 
oppoui  posset  S,  Congr.  Conc.  ad  Episcopum  Ilildesheimensem 
die  18  Novemb.  1769  nullalenus  contraria  est,  cura  ibi  sermo 
sit  de  Religiosis  qui  socios  sui  Ordinis  ad  manum  habebant,  ut 
patet  ex  actis  eiusdem  Congregationis  (a). 

QuAER.  V  An  Episcopus  possit  sine  causa  approbationem  de- 
negare  Regularibus? 

Resp.  Neg.  Nam,  inquitPignatelli,  Confessarii  Regulares  non 
recipiunt  iurisdictionem  ab  Episcopo,  sed  a  Sunmo  Pontifice, 
et  approbatio  requiritur  solum  tanquam  conditio,  ut  iurisdictio 
exerceri  possit.  Ergo  non  possunt  Episcopi  prohibere,  ne  Re- 
gulares  aliquo  tempore  absolvant....  Consultationes  canonicae, 
t.  4.  consutt.  163. 

560.  —  QuAER.  3°  An  Episcopus  approbare  possit  Regulares 
cum  limitatione  temporis,  personarum  aut  tocorum  ? 

Resp.  Affirm.  Con^tat  ex  varis  Decretis  S.  Sedis.  —  Yide 
S.  Lig.  Hom.  apost.,  tract.  20.  n.  103.  in  fine.  Attamen  Epi- 
scopus,  approbando  Regulares,  eos  prohibere  non  potest,  quo- 
minus  confessiones  tempore  Paschali  excipiant.  ConstatDecreto 
S.  Congr.  die  22  Seplemb.  1668. 

QuAER.  4"  An  Episcopus  revocare  possit  approbationem  Re- 
gularibus  concessamf 

Resp.  V  Non  potest  revocare  approbationem  omnibus  Regu- 
laribus  eiusdem  communitatis,  inconsulta  S.  Congregatione  Epi- 
scoporum.  Sic  ex  Rulla  Superna. 

Resp.  ^"  Potest  autem  Episcopus  revocare  approbationem  sIq- 
gulorum  Regularium  in  individuo,  sed  tantum  iusta  de  causa 
confessionem  concernente:  idque  valet,  etiarasi  Religiosus  prae- 
vio  examine  approbatus  fuerit.  Ita  ex  eadem  Rulla  clare  docet 
S.  Lig.  Uom.  apost.  tract.  20.  n.  103. 

561.  —  QuAER.  5'  An  Episcopus  post  approbationem  simpli- 
€iTER  concessam,  sed  sine  praevio  examine,  Regularem  ad  exa- 
men  revocare  possit  ? 


(a)  Conf.  sup.  dicta  in  not.  ad  n.  174. 


DE  PAF.MTKMIA  411 

Itesp.  Affirm.,  iil  videtur ;  Hiilla  onim  non  prohihcl  revoca- 
re  ad  cxamcn  sine  lausa,  nisi  Ilegulares  praevio  exaniine  ap- 
probatos. 

QuAER.  6*  An  Reynlaris  semel  approbaius  in  aliqua  dioece- 
si,  nova  approhatione  indigeat,  si,  mutata  ftabitatwne,  eodem 
redeal  ? 

Resp.  Sey.  Kalio  est,  quia  approbatus  indefinite  el  illiniilate 
remanet  approbatus  saltem  us(|ue  ad  iniplirilam  approbationis 
revocationem ;  porro  in  rasu  praesenti  nulla  inlerve nil  revoca- 
tio,  ne  implicila  quiilem.  Kr^'o,  etc.  -  Ita  Inrroij,  u.  VWX . 
—  Lu(jo,  disjt.  21.  n.  4i.  cum  sonlentia  communi. 

QiAER.  "•  An  Rryularis  approbatus  in  aliqua  dioecesi,  nora 
approbatione  indiyeaf  ad  vafide  ab.sofvendum,  si,  mutafo  loco, 
per  eamdrm  dioecesim  transeatt 

Resp.  Sccj.,  (|uia  a()probali()  iiidclinilc  ct  illimilate  concessa, 
perdiirat  us(pie  ad  revocatioiiem   o).  —  Lavroix,  n.  lail. 

562.  —  QuAER.  8*  An  valide  absofvat  saecufare.s  Retigiosus 
ex  defegatione  Episcopi,  sed  inscio  Superioref 

Re.sjt.  Affirm.  Ralio  est,  (luia  Rcli^iosus  i.im  liabcl  iurisdi- 
ctionom  a  Papa  per  Supcriorcm  suum ;  liaec  aulcm  semcl  ac- 
cepta  pcrdurat,  usipicdum  cxpressc  revocclur ;  aliunde  vero 
habetur  Kpiscopi  approbatio;  proinde  nihil  deesl  ut  Religiosus 
ille  valide  ct  licite  absolval.  —  Rifluart  et  afii. 

56:1.  —  OiAKK.  \y  An  vaiide  absofvat  Refigiosus,  invito  Su- 
periore,  sed  vs  difegationv  vspressa  l:pisvojn'f 

Resp.  \*  i>fegative,  si  Episcopus  inlcndcril  tantnm  darc  ap- 
probationem,  ei  aliunde  Supcrior  ita  Mt  invitus  (6),  ut  iuris- 


(I  Aji|i(isiir  l.ii;;»!  ih'  liieinl.  Ih^jt.  i\ .  n.  i;{.  .ul>rnil,  >accr- 
dotem  en  ip.tn,  qund  iurjredmtur  trrritorium  nlleriu^  Hjiixcopi,  inci- 
pere  esse  Hiiu%  suhdHum,  et  tiahere  iltum  pro  nto  Ordinario  in  or' 
dine  nd  audirndin  confe.n%ione.n  i7/iuf  qreyi.f.  Ko  ipHi»  antcm  (JmoiI 
pcdcm  iii  illuil  lcrrilorium  iDfcrcndo  Itl  subditus.  rocupcral  a|)|>ro- 
t)aiioiicm,  (juamncccpit  aiiloa,  ctiiondum  |H*r  ro\ucationcm  nmiHil. 
Conf.  dicla  sup.  in  not.  ad  n.  5ii. 

h,  llaoc  non  y\v  Siij)criorc  (juolibcl  intcHifjciitla  >uhl.  mmI  dc  oo, 
qui  poloslalcm  liabcl  ronfc>sarios  coiKslilucndi  iuMa  Con^liluliono^ 
cuiusquo  Instiluli  proprias.  Hinc  si  Coii>lituliuncs  hoc  niunus  Prao- 
|)osito  ProNinciali  rcscr>ont,  manifotum  ost,  dis>ou.Num  Suptrioris, 
locali.'»,  V.  gr.,  Ilcctoris,  Prior  >,  (iuardiani,  olc,  non  pus>o  cHicoro 
iil  iuri.sdiclio  ^ubditis  a  Pro\inciuli  cullala  cessct  aut  su5poudatur. 


442  TRACTATUS 

dictionem  a  suo  subdito  auferre  censeatur.  Ratio  patet.  Tunc 
enim  Religiosus  a  nemine  iurisdictionem  habet. 

Resp.  2'  Afftrmative  aulem,  si  Episcopus  intenderit  etiam 
conferre  iurisdictionem,  ut  in  hodierna  praxi  fieri  solet.  Ratio 
est,  quia  Episcopus  bene  potest  iurisdictionem  Religioso,  non 
secus  ac  Sacerdoti  saeculari,  in  proprias  oves  conferre.  Quis- 
quis  enim  iurisdictione  ordinaria  gaudet,  eam  cuilibet  Sacer- 
doti  delegare  potest.  —  Billuart,  etc. 

Yerum  Religiosus  ille  graviler  contra  obedientiam  peccaret, 
quia  in  re  gravi  praeceptum  Superioris  sui  transgrederetur;  nec 
in  huiusmodi  casu  posset  uti  privilegiis,  quibus  Religiosi  gau- 
dent,  V.  gr.,  ad  absolvendum  a  quibusdam  censuris;  quia  Reli- 
giosus  huiusmodi  privilegium,  nonnisi  per  ipsum  Superiorem 
accipit,  qui  ex  hypothesi  nullam  subdito  facultatem  tribuit  (a). 


(a)  Haec  confirmantur  ex  hac  Deciaralione,  quae  nuperrime  pro- 
diit  ex  Congr.  E.  et  R.  (Acta  ex  iis  decerpta,  quae  apud  S.  Sedem 
geruntur  Vol.  1.  pag.  683.). 

DuMa. 

I.  An  Religiosus  non  approbatus  iuxta  leges  proprii  Ordinis  a  suo 
Superiore,  vel  ipso  invito,  cum  sola  facultale  Ordinarii  valide  exci- 
piat  confessiones  saecularium. 

II.  An  superiores  Regulares,  iurisdictionem  hdbentes,  possint  suos 
subditos  suspendere  ab  audiendis  confessionibus  saecularium  etiam 
ex  informata  conscienlia. 

Et  quatenus  affirmative 

III.  An  valeat  suspensio  oretenus,  et  absque  scripto  enunciata. 

IV.  An  absolutio  imperlita  ab  eo,  qui  tali  suspensione  est  inno- 
datus,  sit  valida. 

Et  quatenui  negative 

V.  An  qui  huiusmodi  absolutionem  attentat,  irregularitatem  in- 
currat. 

Sacra  Congregatlo  Episcoporum  et  Reguiarium  re  discussa,  die 
2  Martii  1866,  respondit: 

Ad  I.  Affirmative. 

Ad  II.  Affirmative;  ita  tamen,  ut  Religiosus  suspensus  ilticite,  non 
vero  invalide  confessiones  excipiat. 


DK  roKMTK-ITlA  Ii3 

OiAFK.   Ki*   An  Hffjulares  ahsolvnf  jfO.ssint ,  sine  F- vi 

apjiroltatioue,  famnlos  suos  vel  alios  faihiUaris  in  m<>  <<) 

degeutes  ? 

ftesj).  A/firm.,  si  isli  famuli  vel  alii  saccularcs  sinl  relut  de 
familia,  id  csl,  si  diii  ium'Ui(|Uo  in  domo  riMnaru^anl,  il)i(|ii«*  nu- 
irianlur,   ila  ul  siiil  rontium  r(nnmensales  et  rivant  suh  ohe- 


A<I  lil.  A/firmative ,  cum  feratur  per  modum  piaecepli  parti- 
culnri.^. 

A(l  IV.  Affirmntive. 

A(l  V.  Provisum  in  praecedenlihus. 

Provlsnm  aulem  in  pracrcdonlibns  csl,  quia,  ut  hal)Ol  Respon.^um 
;id  III,  .»iuspoiisio  in  rasu  fprlur  rioii  p(»r  modiim  ronsurae,  .sed  per 
moilum  praerepli,  (jiio  sulidilus  prohilielnr  roiiftssiones  exripere. 
Qnocirca  bcne  a(herlil  Kdilor  (1.  c.  pag.  68i.  ,  subdiium  Jnob(*- 
dierilem  e.sse.  non  vero  violalorem  ccnsurac,  alquc  adeo  non  in- 
currere  irremiliirilatem. 

Caelerum  S.  Confiregaiionis  Declaralio  supponit.  Uegulari,  de 
(pio  (piaestio,  ab  Ordinario  loci  non  .»»olum  npprobationem,  set\  el 
iuris<lictinuem  rollatam  fiiisse  :  unde  iii  (juaesilo  primo  adt  '  '  -l 
vi(jilans  >ox  rum  fm.ui.tmk,  iion  \ero  cum  npprobntioue  d.  i. 

Ouocirca  nihil  haec  Declaralio  delrahit  commim  Thh.  sententiae 
:Vid.  Stnifjijl,  Theol.  mor.  Tr.  11.  fj.  3.  n.  30.  ,  (piod  Regularcs 
iurisdiclionem  habeani  a  Sunmio  P^uUifire  :  (junm  (piidem  son- 
tenliam  iam  superius  n.  555.  vidimus  confirmalam  e\pre«isp  fuissc 
a  S.  Congrcgalionc  Concilii.  Et  inde  repeiendum,  ipiod  Benedi- 
rtus  XIV  I)e  Synoil.  I.ih  W.  (\ip.  H».  n  1.  H.  cnm  fuse  di<putel  df 
Hegularium  faruluile  (pioad  admini.^lrandum  roenilenliae  S;ieni- 
menlum,  multis  quidem  cvinrit  nece.ssitatem  apprubationis,  (|uam 
Regulares  a  lororum,  ubi  minislerium  exereent,  Ordinariis  necess« 
fst  oblinennt ;  nl  de  rollalione  fncultalin  seu  iuri.%  '•■  -tj  ne  ver- 
biiin  (piidrin  habel.  Kl  him*  repetendum  quod  ron  r  (radunt 

DI)  ,  Keligiosum,  a  pro|)rio  Superiore  suspensum  ab  audiendiscuD- 
fessionibns,  nei'  lirile  ner  \alide  absoluti(»nem  imperilri  Vi«!.  Li>- 
maiin  l)e  IN)enil.  Cap.  10.  n.  19.  .  (Jnod  (piomodo  eum  mo\  allaia 
Declaralione  concilielur,  batns  in  iUis  \erl»i>  Marci  S  ruggl  I.  e. 
n.  'M., :  Infertur,  inralitlnm  r.iw  absvluiionem  a  Sacerdoie  Hegu- 
lari  e.rempto,  qni  nh  Fpinropn  prneclse  approbntus...  au<^  ''  n- 
fes.niones  sine  omni  lircntin  nctunli  lam  eapreisn  qunm  tan  '- 

tjitimi  Superioris :   quin  nondum   hnberet  iuritdiclionem  a  Sur. 
Pontifice,  quae  requirit  con%entum  lejilimi   "^  /uam 

conditiouem  sine  qua  non.   Si  tamen   Fpiscopu^  —  ;....j..  .     simut 


444  TRACTATUS 

dientia  Religiosorum.  Secus  vero  si  ita  non  habeantur,  v.  gr., 
si  tantuni  diu  remaneant,  et  nocte  alibi  degant,  ut  sunt  opera- 
rii,  mercenarii  quotidiani,  ruriculae,  etc... 

Ita  ex  Constitulione  pluries  cilata  Clementis  X:  Superna, 
§.  4.  dicilur:  «  lu  monasteriis,  ac  etiam  in  collegiis,  ubi  iu- 
«  xta  instiluta  regularia  vivilur,  posse  tam  Praelatos  regulares 
«  quam  Confessores  Regularium  eorumdem  monasteriorum  seu 
«  collegiorum,  audire  confessiones  illorum  saecularium,  qui 
t  sunl  de  familia  et  continui  commensales ;  non  autem  illorum, 
«  qui  tanium  ipsis  deserviunt  ».  —  Yide  Lacroix,  n.  1505. 

564.  —  QuAER.  W  An  Regulares  absolvere  possint  alumnos 
convictores  sine  Episcopi  approbatione,  utpote  de  familia^i 

Resp.  Duplex  datur  senlentia. 

I*  Sententia  negat  absolute,  quia  convictores  non  sunt  de 
familia,  ut  famuli.  Etenim  famuli  sunt  dedomo  et  ideo  domesti- 
d  dicunlur,  quia  per  famulatum  familiae  quasi  incorporantur; 
alumni  vero  pecuniam  tribuunt,  ut  victum,  doctrinam  et  edu- 
cationem  a  magistris  accipianl.  —  Ita  Lugo  [Respons.  moral.). 
Conslare  videtur  etiam  ex  Decisione  S.  Congr.  Episcop.  et  Re- 
gularium,  die  21  lunii  1848,  quae  hac  occasione  lata  est.  Epi- 
scopus  euim  Parmensis  Decretum  edixerat,  ut  Barnabitae,  seu 
Clerici  Regulares  Congregationis  S.  Pauli,  possent  adrainistra- 
re  Sacramenla  Eucharistiae,  Poenitentiae  et  Extremae  Unctio- 
nis  suis  alumnis  convictoribus,  absque  ulla  licentia  Parochi  pa- 
roeciae  S.  Sepulcri,  in  cuius  territorio  situs  erat  praedictorum 


daret  suam  iurisdiclionem  Episcopaiem ,  valeret  absolutio,  etiam 
contra  positivam  volunlatem  Superioris  collata.  Interim  tamcn  Re- 
gularis  sic  absolvendo  peccaret  leviter  vel  graviter  pro  rata  inobe- 
dientiae  et  prohrbilionis,  ut  cum  Tamburino  docet  Sporer,  n.  682. 
Insuper  facultates  huius  Religiosi  in  casu  non  ulterius  sese  proten- 
derant,  quam  possll  eas  Episcopus  delegando  concedere.  Proinde 
etiamsi  Religiosus  ad  eum  Ordinem  perlineat,  cui  a  Sede  Aposlo- 
lica  specialis  aliqua  facultas  Iributa  sit,  v.  gr.,  ad  Ordinem  aliquem 
mendicanlium ,  qui  privilegio  gaudent  absolvendi  a  Casibus  Pa- 
palibus  praeler  conlentos  in  Bulla  Coenae,  etc. ;  iste  tamen  inva- 
lide  ab  hisce  absolverel.  Ratio  est,  quia  huiusmodi  facultate  eale- 
nus  lantum  ipse  poUet,  quatenus  a  suis  Superioribus  haec  forte 
illi  communicetur.  Atqui  in  casu  nullam  ipsi  Superiores  facultatem 
Iribuunt.  Ergo. 


DE  POEMTE>iTlA  415 

K(;^ularium  conventus.  Verum,  reclarnantc  Parocho,  liti  pcrlata 
esl  ad  5.  Confjregationem,  (|uae  Dfcnlum  Episcopi  (Jeclaravit 
esse  reformnndum. 

II*  Skmkmia  vnlile  inohnhiliter  affirmat.  Ualio  i'>l,  1  .|U!a, 
cuni  aluniin  scu  convictorcs  liahcnl  iiclu  oniniinodain  Jcpcndcn- 
liam  a  Uegulanhus,  iam  ipsorum  famttiares  sunl.  Verisimile  Ciil 
cnim  Patres  Concilii  Tridentini  non  minoris  aestimassc  depcn- 
denliani,  ({uac  Uc^ularilius  ad^lrinf^it  aluinnos  suh  respectu  cdu- 
cationis,  (piain  (]uae  ninuilo*>  suh  rcspcclu  matcrialis  servitii  ct 
slipendii  iisdein  alli^Ml ;  ac  proinde  aluinno>  siciiti  ramulos  vo- 
luisse  henelicio  famitiaritatis  donarc.  Ita  1'ichter,  l'eltizzarius, 
Schmatz(jruel)er.  2*  Qnia  plurihus  Ordinihus  Ucgularihns,  qua- 
lcs  sunt  lieurdirtini,  Thealmi,  Von(jrrijatio  de  Soma.scha,  Cteri' 
ci  mini.^tri  mfirmorum,  ctc.,  imo  el  nonnullis  saecularihus  Con- 
pre^alionihus,  \\U  Sancti  Sutpitii,  Sancti  Spiritus^  elc,  privi- 
legium  compelit  familiarilalis  pro  ipsorum  convictorihus.  .\t(|ui 
c\  communicalione  [irivilcgioruin  caetcri  Ordincs  Uegulares  iam 
lale  privilc;:ium  con^ic^juunlur.   Krp),  ctc. 

llaer  aulcm  scnlcnliii  plurcs  Uonidnos  Theologos,  et  quidem 
gravissimos,  hahel  patronos.  Nec  ohslal  supra  citata  Dccisio 
S.  Congr.  in  Parmensi.  Uespondctur  eoim  illam  fuisse  datam 
pro  casu  specialissimo,  ({uae  proindc  ad  casus  alios  minime  c\- 
lendcnda  est  [a/. 

In  praxi  tula  esl  posterior  haec  .scntenlia,  saltcm  si  Supcrior 
collcgii  seu  convictus  id  declaret,  P.itet  e\  doctrina  5.  Liyo- 
ni  circa  priviteyiorum  communicationem .  necnon  interpreta- 
tionem  pnviteyiorum  Reyutarium.  —  llom.  apost.  tract.  80., 
de  Priviteijiis. 


la    llacc  S.  (;on};r«'u'nrn>iii>  (l«  iij. 

Iiil  pcrtincl    NtMjuc  cnim  il»i  df    \-  ,  .^ ....  ^^it>- 

nilnis  sinc  Kpiscopi  approliulione  (()unc  citu.w;i  iiisupcr  nd  p;irorhum 
niliil  spcctn.ssct;  iis  cral,  scil  de  iuribus  pa<octn  in  rou.fa  marlii.  — 

\(l(lr  (puiil  pnroclnis  in  r»Mn  snam  cnnweiuiimi  Tf  •   •  »    ••  - .,-^f. 

« .1  i>(a  S.  Coiif^r.  Dfcl.iialio  nc  in  illa  ()ui(l<ni  i|'  iro- 

chialiluis  iurihus  in  can.sn  murtis  ad  alius  casus,  lii  quibus  liaec 
iWsint  lurniiicta,  trniisfcrri  potcst. 


446  TRAGTATUS 

APPENDIX  II. 

DE  lURISDICTlONE  RESPECTU  MONIALIUM. 

■ 

565.  —  Dico  1.  Moniales  non  possunt  confiteri  nisi  Sacerdoti 
specialiter  pro  ipsis  approbato  ab  Episcopo,  licet  sint  exemptae 
ab  eiusdem  Episcopi  iurisdictione,  et  Regularibus  proprii  Ordi- 
nis  subiectae.  Ita  ex  Bulla  GregoriiXV:  Inscrutabili,  et  ex  aliis 
Constitutionibus  SS.  Pontificum.  Imo  Confessarius  approbatus 
pro  uno  monasterio  non  potest  valide  excipere  confessiones  Mo- 
nialium  alterius  quoque  monasterii,  nisi  in  genere  pro  Moniali- 
bus  fuerit  approbatus.  Haec  confirmavit  Clemens  X,  an.  1670, 
Bulla  Superna.  —  Vide  S.  Lig.  n.  576.  i. 

566.  —  Dico  II.  Episcopi  et  alii  Monialium  Superiores  (a)  te- 
nentur  bis  aut  ter  in  anno,  ipsis  etiam  Novitiis,  exhibere  Con- 


[a)  Extraordinarium  confessarium  raonialibus  offerre  ad  eos  res- 
pective  pertinet,  quibus  competit  et  ordinarium  adsignare.  Cum- 
que  moniales  aUae  subdantur  Praelatis  Regularium,  afiae  Episcopo; 
iUis  confessarium  assignat  Regularis  Praelatus,  approbatum  tamen 
speciatim  pro  monialibus  ab  Ordinario  loci ;  his  confessarium  as- 
signat  Episcopus.  Gonstat  ex  Gonst.  Pastoralis  Benedicti  XIV,  ubi 
dicitur,  huiusmodi  (scil.  confessarii  extraordinarii )  Deputationem 
ad  eum  regulariter  spectare,  ad  quem  pertinet  confessarii  eleclio 
et  deputatio. 

Dicitur  autem  ,  regulariter :  nam  si  Tridentini  Concilii  legem  de 
extraordinario  offerendo  Praelatus  Regularis  forte  negligal ;  lunc 
iuxta  Responsum  Sacrae  Congregalionis  Concilii  (13  Augusti  1631), 
quod  auctoritate  sua  confirmat  in  citata  Gonstitutione  Benedi- 
ctus  XIV,  potest  ac  debet  Episcopus  negligentiae  aut  iniquae  per- 
tinaciae  Praelati  Regularis  supplere,  alque  extraordinarium  ipse 
praebere. 

-1  Tenelur  Confessarius  ordlnarius  accedere  ad  audiendas  Monialiura  confessio- 
nes,  toties  quoties  vocatus  fuerit.  S.  Congr.  Ep.  nOS. —  Caeterum  caveat,  ne 
se  tanquam  Superiorem  monasterii  gerat,  cum  ipsi  talis  auctoritas  nullo  modo  com- 
petat,  —  Sic  S.  Congr.  Ep.  7  Sept.  >I797.  —  V.  Analecta  luris  Pont.  1859, 
p.  \Z22.  1324. 


DE  POEMTKMIA  447 

fessarium  cxlraordinariuni.  Sic  slatuit  Couc.  Trid.  .vm.  25.,  de 
regularibus  Monialibu.s,  c.  10.,  ubi  dicilur:  Praeter  ordinarium 
antem  Confessarium,  alius  extraordinarius  ab  Kpiscopo  et  aliis 
Superioribus  bis  aul  ter  in  anno  o/ftnilur,  f/ui  omnium  confes- 
iiones  audire  drbeat.  —  ll.ior  staliita  ronlirnhirunl  alii  SS.  Pon- 
tilices,  pracsorlini  livned.  \l\  iii  Uiilla :  l'(tst(>ralis,  «'dila  5  .\u- 
gusli  l"i8.  Dehet  insupcr  conredi  ('onfessarius  parlicularis  Mo- 
nialibus  in  arliculo  niortis  (a),  si  [)elanl,  imo  etiam  alii|uando  ia 
vila,  si  ali(|ua  M(»nialis  id  poslulet,  aul  recuset  confileri  Con- 
fessario  ordinario  ;  sed  liinc  pro  cerlis  tanluni  vicibus  extraor- 
dinarius  Coufessarius  deputandus  cst.  I)c  liis  conslat  e\  Hulla 
Bened.  A7V:  Pastoratis,  modo  citata. 

NoT*.  1,1  Dfcrelo  S.  Congr.  f^pitroporum,  «lie  20  St  j>u  ■imm  i->  tt.ij,  t.nnr»- 
Mriu*  ortliiiariiis  Monialiuin  nnn  polc!«t  approhori  niti  pro  Irironiu,  <]ao  eUp»o, 
non  potr»t  ■inplMu  luilire  ronr«*H«i(inr»  in  ruJriii  ni<>na»trrio  sinr  lirrntia  S.  Congr. 
—  ViJt;  S.  l.iij.  n.  577.  —  Srtl  liuiu»inu(li  rr^trirlio,  ut  tihrrtit  Ilourier,  ooo 
uhiqoe  •frriiar,  e(  (unc  ■pprobatio  vile(  «siiaeilum  verbis  aul  fac(o  revorelar. 

(juaesita : 

567.  —  QiAER.  1"  An  omnes  Moniates  teneantur  se  praesen- 
tare  Confessario  extraordinario  et  ipsi  confHeri"} 


Si  vero  Kpi.««copus  id  negligat  si\e  pro  monnstoriis,  quac  ab  ipso 
deprmleiit,  si\j»  pn»  suliioclis  Priirhiici  Uo^iilari,  (pii  (ini«'iiim  simm 
non  iinpliMl ;  Heiicdictus  \IV  iii  praeili  t;i  Coiisl.  slaliiil,  dfpula- 
tionem  extraordinarii  confe.ssarii  fucieiid.iiii  esse  a  Cnrdinali  maiuri 
PoenitiMitiario,  (piaiido  r('(|uisituM  de  lioc  n  monialibus  ipsis  fuerit. 

\a]  De  lioc  casu  ila  sUituilur  in  cil.  Coiist.  lieiii-dicli  \IV;  /n  or- 
ticuto  uwrtii  cuilibet  moniali  poKtMlanti  concedi  debet  ab  Hpiici  po 
Confensnnu.n  partirutan.i ,  rel  a  Prnelato  Hegulari ,  W  mona.nterhnn 
est  ijemplum  ;  ef  ilrfirimle  vrl  /• 

Of  debere  Fpixropum  supplere .   ;     .    i.^ ..    ,    .  ...... ...:.i 

e»xe  a  Poenilendario  Maiori,  si  tempus  suppetat.  Iii  (|uilius  ofnilli- 
tiir,  (piid  raci(Mi(liim,  si  lempiis  noii  suppelat  prospiciendi  iicco»- 
sitali  nioiiinlis  ullo  e\  praedicli^  modis.  Vfrum  pro>pe\it  >.«!  '  ' 
(pio(pi(>  easui  irideiiliiin  Syiiodus,  (puitilu  .s.iiixit,  iii  iu«  ^ 
ticiilo  iiuilam  tvsse  roservnti(Uiom,  ot  (fuemlibet  sacerdutom  |M)!(.se 
absohere  quoxlibet  poenit(Mit»'«i  n 'luibusrumifue  poccalis  et  consii- 
ris  iu\ta  sup.  dicl;)  n.  iiliO.  (|.  li. 


448  TRACTATUS 

Resp.  V  Tenentur  omnes  et  singulae  se  praesentare  saltem 
ad  audienda  salutaria  monita.  Constat  ex  eadem  Bulla  Bene- 
dicti  XIV,  necnon  ex  Declaratione  expressa  S.  Congr.  Episco- 
porum,  die  19  Oct.  1621  (Apud  Boumer,  ibid.).  Ratio  autem 
huius  dispositionis  esl,  ut  consulatur  libertati  Monialium,  quae 
niinisterio  Confessarii  extraordinarii  forte  indigeant;  secusenim 
timor  vel  displicendi  Confessario  ordinario  vel  in  suspicionem 
incidendi  penes  alias  moniales,  facile  eas  prohiberel.  —  Vide 
S.  Lig.  n.  576. 

Resp.  2**  Non  tenentur  confiteri  Confessario  extraordinario , 
sed  sufficit  ut  coram  illo  se  sistant,  puta  ut  eius  benedictionem 
petant,  aul  ab  eodem  salutaria  monita  accipiant.  Constat  ex  ci- 
tata  Bulla  Bened.  XIV.  —  Vide  S.  Lig.  n.  576. 

QuAER.  2°  Quid  intelligatur  hic  nomine  Monialiumf 

Resp.  Intelliguntur  solae  mulieres  sub  regula  in  claustro  yI- 
Tentes;  non  vero  illae,  quae  clausuram  servare  non  tenen- 
lur  («),  Y.  gr.,  quales  sunt  eae  quae  dicuntur  Sorores  a  Caritate 
(Soeurs  de  la  Chariie).  —  Bouvier,  de  lurisdictione.  —  Gous- 
set,  n.  480.,  etc. 

568.  —  QuAER.  3°  Quid  tenendum  de  Monialibus  nunc  in  Gal- 
lia  existentibus'^. 

Resp.  V  Quoad  approbationemConfessarii,  cum  attentis  prae- 
sentibus  circumslantiis  vota  solemnia  emittere  non  censeantur, 
onmia  dependent  ab  Episcoporum  voluntate.  Episcopi  autem 
communiter  intendunt  sibi  reservare  specialem  approbationem 
pro  Monialibus,  ut  constat  ex  litteris  ordinariis  approbationis, 
in  quibus  dicitur:  exceptis  Monialibus,  aut  non  exceptis  Mo- 
nialibus. 

Resp.  2"  Quoad  Confessarium  extraordinarium,  videtur  pro 
Episcopo,  et  aliis  Superioribus  eadem,  ac  antea,  adesse  obli- 
gatio  aliquem  procuraudi  pro  Monialibus  claustratis.  Ratio  est, 
quia  idem  est  tinis  legis,  scilicet  procurandi  conscientiae  liber- 
tatem.  Si  enim  obligantur  ad  rigorosam  clausuram,  aequum  est, 
ut  privilegio  quoque  Monialium  claustratarum  utantur. 


(a)  Etsl  Constilutiones  Aposlolicae  de  exhibendo  confessario  ex- 
traordinario  ad  moniales  lantum,  quae  servant  clausuram,  speclare 
videantur ;  par  tameu  ratio  milital  pro  aliis  quoque,  quando  Con- 
fessarius  illls  sive  domi  sive  in  ecclesiis  ita  assignelur,  ut  libera 
ipsis  facultas  non  sit  alterum  adeundi. 


Dt  roL.MTE.MU  il9 

QuAF.R.  i'  An  Hpiscnpus  tencatur  ronrederf  Cr,'^  ^  luin  es- 
(raordinariuin  ettain  piis  [eminarum  conyrega  >,    tinar 

eerae  Moniales  nun  sunt'! 

Resp.  Ilened.  \IV  eiiixe  horlalur  Episcojios,  ul  ad  (|ua>lih€l 
femiii.jruin  comfnunilaU-.s  extcndatit  le^es  Conc.  Tndent.  cina 
Confcssari.)s  rMraurdmario.s  Moiiiahum.  —  Con^l.  Pastoraln 
<urae,  5  Au^.  ITiH  '. 

569.  QiAER.  '.i"  An  absolci  possint  a  quolibel  Confessano 
Moniales  claustratae,  dum  casu  extra  monastmum  cersantur'! 

Itesp.  Afjirm.  lUiii  larrois,  n.  l.*>27.,  etaliis.  HaUoesl,  i|uia 
C^on.slituliones  (ireyor.  W:  Inscnitabiti,  el  alioruin  SS.  Ponliti- 
cuin,  quae  prohihcnt  ne  Mnmales  contileantur  alleri  SaL-eriJoli 
quam  speciHJiler  ah  Episcopo  pro  Monialihus  approtiatn,  uou 
"viilenlur  inlellif^endae  nisi  de  Vonialibus  in  .Monastertis  degen- 
tibus ;  .suppomint  emin  (|Uii(i  .Mi>mal«'s  seniper  inira  cl.iusirmn 
vprscnlur.  yijilihet  i^iiur  (ionrcssarii,  licel  pro  Momaiihus  non 
approhdli,  ahsolvere  possunl  Moniales  per  accidens  ad  se  ve- 
nienies.  Praeierea  niniium  incoinmodum  plerum(]ue  adesset,  si 
Monial»*s  pereprinae  solisConfessariis  specialiier  approh<itis  con- 
(iicri  dchtTcnl:  s.icpe  onim  carerc  deherenl  Sacramenlis  Poeni- 
lcnti.ic  cl  Miicliarisliac. 


NOTA.  ConrHium  Trid  non  prnbiSrl,  nr  prapfiriantor  plurn  Il4inrr«««rii  n- 
Iraordinarii,  n<N|nft  atlr«  daaa  vrl  Irr^  «irp«  itrTpranlur.  S«>n>a»  igilar  flprrrli  rtl, 
tos  ■«!  luiout  Mllvin  bit  vpI  irr  ronr«d«a«lus  ••••.  —  Ftrraria.  trrbo  Mlvmimtt». 
mrt    5    n.  53.  —  Uoutirr.  ibid. 


ARTICULUS  111. 

DK   rA*>IBl'S    RESEII>ATIS 

Reservalio  casuuni  est  reslrictio  sen  limitatio  lurisdictiouis, 
sive  negatio  potestaiis  alisolvendi  a  certis  peccatis.  salva  po- 
lestate  absolvendi  a  caeteris. 

Agrndum  :    I'  tio  rPMr«tlioa«  j  3*  4«  •k*el«li«a»  rp««r««ler«ai. 


I  Oinnr«  tpgM  qaAad  Confpttario*  VnniitiHm  «•Ipnt  ptitm  pro  ^aib— rai^— 
'■opliba*  fpiuinarain  ,  «i  aniraia  dnfr«»«riain  b«bp«al ,  Iip*I  rl«a«arsm  •••  ••r< 
vriii.  Annlfltt  lurit  /*oal  IH59,  v»  Coasl.  fmsUtrmtis  B9nt4.  11%,  •<  ««riM 
licrrffUii  »V.  Congr.  Hp. 

(iURii  Tom.  11.  S9 


450  TRACTATUS 

§.  I.  Z)e  reservatione  casiium,  seu  de  principio  et  natura 
reservationis. 

Principia : 

570.  —  I.  Datur  in  Ecclesia  polestas  reser-vandi  certos  casus^ 
sive  causas  crirainum  graviorum,  a  quibus  inferiores  Confessa- 
rii  absque  speciali  facultate  absolvere  nequeunt.  Ecclesiae  enira, 
ut  diclum  est  (art.praec.)  competit  potestas  iurisdictionem  con- 
ferendi  et  limitandi ;  ergo  etiara  casus  reservandi.  —  Constat 
praeterea  ex  definitione  Conc.  Trid.  sess.  14.  c.  7.,  etc. 

II.  Potestas  peccata  reservandi  solis  compelit  Ecclesiae  Prae- 
latis,  qui  habent  iurisdictionem  externam  in  utroque  foro  inter- 
no  et  externo  (a).  Ratio  est,  quia  ad  eos  solos,  qui  iurisdictio- 


(a)  Melius  dixeris,  peccata  sibi  reservare  posse,  quisquis  ordina- 
riam  habeus  iurisdlctionem  etiam  pro  solo  foro  couscienliae,  potest 
eam  plus  minusve  restriciam  alteri  delegare.  Ut  enim  inquit  Lugo 
(De  Poenit.  Disp.  20.  n.  1.),  cum  in  hoc  sacramento  requiraiur.... 
iurisdiclio,  quae  inferioribus  a  Superioribus  communicari  debet ; 
consequens  est,  ut  Superior  possit  hanc  iurisdiclionem  magis  vel  mi- 
nus  limitare,  dando  illam  ad  plures  vel  pauciores  causas,  prout  ipsi 
visum  fuerit:  quod  est  reservare  sibi  absolutionem  earum,  quas  in- 
feriori  non  concedit. 

Exinde  idem  (ibid.  n.  2.)  concludit:  Hinc  constat,  Summum  Pon- 
tificem  pro  suprema  et  universali  potestate  posse  sibi  reservare  aliqua 
peccata  pro  tota  Ecclesia :  Episcopos  item,  per  se  loquendo,  posse 
pro  suo  Episcopatu :  parochum  denique  (qui  alioqui  iurisdictionem 
non  habet  in  foro  externo)  pro  sua  parochia.  Advertit  nihilominus 
(ibid.),  hanc  parochi  potestatem  fere  inulilem  esse,  el  idcirco  eos 
non  solere  hac  potestate  uti.  Hoc  enim  discrimen  inter  Papam, 
Episcopum,  ac  Parochum  inlercedit,  quod  reservante  Pontifice, 
nemo  possit  absolvere,  nisi  de  licentia  ipsius  Pontificis  -*  reservante 
Episcopo,  possint  absolvere  alii  de  licentia  Summi  Pontificis:  deni- 
que  si  parochus  reservaret,  possent  alii  absolvere  de  licentia  Papae 
vel  Episeopi.  Quocirca  nisi  Episcopus,  iurisdictionem  dum  tribuit, 
simul  prohibeat,  ne  absolvantur  peccata,  quae  parochus  sibi  reser- 
vaverit,  sicut  S.  Pontifex  Regularibus,  quibus  iurisdictionem  con- 
cedit,  prohibet,  ne  absolvant  a  peccalis,  quae  sibi  reservant  Epi- 
scopi;  frustra  sibi  parochi  reservarent  peccata.  Et  ideo,  inquit  Lu- 
go  {ibid.]j  non  solent  parochi  reservare-  quia  esset  fere  inutilis  illa 


F»E  P0RMTE!<TIA  151 

nom  in  socielalcm  lidclium  confcrrc  possunl,  canitlcni  limilarc 
pcrlinel. 

Hinc  :  1'  Papa  casus  rescrvare  potesl  in  lola  Eccle.HJa ; 
2'  Episropi  in  sua  dioeccsi ;  3*  alii  iurisdirlionem  episcopaleni 
halxMilcs  crpa  suhdilos  proprios  K 

III.  Tna  rc(piirunUir  c\  (•onsueiudino  E(t1»-.i,ii-  ul  pcrralum 
reservaium  ccnscalur,  sciliccl  ul  sil  1'  morlale  (a) ;  2  exlcr- 
Dum  (6);  3*  opere  consummalum,  non  vero  lanlum  ailcnlalum, 
nisi  aliud  constct  ex  dcclaratione  exprcssa  reservantis  (f)*  — 
Ita  conwiuniter.  —  S.  Lig.  n.  'J82. 


reifermlio,  sicut  fcre  inulilis  evasit  farultas  concedendl  lurisdictia- 
nem,  prout  dictum  est  sup.  n.  :>i<».  Princ.  III.  Dixi,  (tre:  n.im,  ut 
ideiM  l.ii{,M»  l)is(».  21.  n.  i.  adverlil,  in>sxrl  Epincopu.t  aliiiufm  np- 
fyrobare  ad  audierxttat  confe.%siones,  et  tamen  nullom  ilti  conferre 
iuri.idictioneiu  ;  ned  %olum  reddere  illum  capncem,  rui  po%.til  iurit- 
dictio  conferri:  qunre  ti  ille  aliunde  haberet  privilrfjium  ijmerate 
sui  (irdini.%,  rel  xpeciale  audiendi  confesuonet ;  pouta  npprobntiitne 
Kpitcopi  po.uet....  a  parocho  accipere  iuri.$dictionem  ad  nudienda.% 
coufex%iunes  itunrum  subditnrum.  Vide  eliaiii  Salnuinlir.  ( l)e  Poenil. 
Cap.  13.  n.  •2.). 

(a)  Mortale  'inleUipitur  non  modo  ralione  obiecti,  sed  eliam  ma- 
llliae  in  artu  voluiit;ilis. 

[b,  Externum  dicilur,  «|ualenus  praeter  gra\em  malitiam  inle- 
rloris  volunlatis  «'tiarn  ariio  «'Xterior  M»rundum  se  debol  gra\ita- 
tcm  hnliere 

ifi  (,)Uimfl<Mi;im  «>[nis  ri-nsrn  «IrlttMl  ri>n\uuni\nt'  '.,, 

cadens  .h»iI»  reserv.uilein  lr}U'm,  e\  l»'gi>  ipsius  \ril  ..  ...in 

est.  Et  ficri  exinde  pole.st,  ut  hnl)ita  refiervalionis  mtione  con- 
sunimaltim  eensiMidum  sit  opus,  ipiod  alio(pii  ron^itinimalum  m 
yenerc  xuo  uoii  videlur.  It;i,  v.  gr.,  si  reser\elur  ^uiiiftf/ ra:/<»riar 
tapsus  carni.% .  sub  re.ser\alionem  cadenl  etiani  acius  in  geiiero 
luxuriae  imperfccli,  dummodo  artio  eilerior  |)er  se  gra\f  pecc«- 
tum  iiiducat. 

I    liitrr   nuniiiilU*  Oriliualionr*  %up«r  ^««t  Fpitcopn»  Mir«pK«i>»ii   ,M**f\    ■-' 
contuluil  «ilini  S.  S<<tlrm,  harr  htb«l>«iar  :  •  Qaia  nialli  »i  CJrro  procli«ierr% 

•  •«!  Iiliiiiinrni,   iioliit  rr*rrvi«iuiu»  hune  ratani,   ra<)av  ««ftriU*  nallaai  profail 

•  ■((  mnrum  rmrntUliourni.  • 

S.  Coagrrialio  rvtpoadil     Mom  opproh*tmr,  IHt  S  lulli  1677.  —  [Ammi.  Imr. 
l*ont.  p.  l'\ .  . 


452  TRACTATUS 

IV.  Reservatio  aflicit  immediate  Confessariura  (a),  et  media- 
te  poenilentem ;  quia  potestatem  Confessarii  iramediate  attin- 
git,  eamque  coarctat.  —  S.  Lig,  n.  380.  581.,  et  alii  commu' 
niter  contra  aliquos. 

NOTANDA 

circa  reservationem  ab  Episcopis  faciendam 
ex  Bened.  JIV. 

«  Quaaquam  vero  non  possit  ,  quoad  hoc  ,  certa  regula  ubique  custodieuda 
«  praescribi....  ;  attameo  inslar  regulae  esse  possunt  quaedam  generalia  nionita  , 
«  et  Decreta,  quae  a  Sacris  Urbis  Congregationibus,  bac  super  re,  em^narunt. 

«  Sacra  Congreg.  Episcoporum  et  Regularium  negotiis  praeposita,  die  9  lanua- 
«  rii  -1601,  locorura  Ordiuarios  ita  monendos  statuit;  Ne  locorum  Ordinarii, 
«  quibus  ius  hoc  reservandorum  casuum  competit,  pluribus  quam  opus  sit 
«  reservalionibus,  subdilis,  aut  Confessariis  in  animaram  salute  procuranda 
<i  cooperantibus ,  sint  onerosi,  moneantur  omnes,  ut  paucos,  eosque  tantum 
«I  quos  ad  Christianam  disciplinam  relinendam,  animarumque  sibi  credita- 
«I  rum  salulem,  pro  cuiusvis  dioecesis  statu  et  qualitate  necessario  reservan- 
«  dos  esse  iudicaverint,  reservent.  —  Idemque  moaitum  replicaudum  decrevit 


(o)  Contraiius  loquendl  modus  ideo  probabills  videri  potult, 
quod  reipsa  subinde  pro  diversa  poenilenlium  condilione  contin- 
gat,  ut  unus  idemque  confessarius,  ab  uno  eodemque  peccato  ab- 
solvere  modo  possit,  modo  non  possit.  lia,  v.  gr.,  Regularis,  qui 
tum  Religiosorum  domesticorum,  tum  saecularium  confessiones  so- 
let  excipere,  a  periurii  crimine  absolvere  polerit  saecularem,  non 
polerit  Religiosum,  quippe  hoc  crimen  pro  Religioso  reservatum 
erit,  non  item  pro  saeculari.  Ita  et  confessarius  saecularis  ab  eodem 
scripti  libelli  famosi  crimine  eliam  inler  ipsos  saeculares  absolvere 
polerit  Andream,  qui  utpoie  perpetuus  commensalis  religiosorum 
reservalioni  non  subiacet  Eijiscopali  {Yid.  sup.  not.  ad  n.  173.), 
noa  item  fratrem  eius  Christophorum,  qui  reservalioni  subiacel. 
Reipsa  tamen  haec  nihil  derogaul  generali  principio,  quod  reserva 
tio,  ulpote  mera  iurisdiclionis  limitatio,  imme<liate  coufessnrium  af- 
ficiat.  In  praediclis  enim,  aliisve  similibus  casibus  ratio  discriminis 
inter  poeniienlem  et  poenitentem  inde  est,  quod  isti  iurisdiclioni 
diversi  respeclive  Ordinarii  subiiciantur.  Prouti  igitur  duo  diversi 
Praelati,  Religiosus  pro  subditis  suis,  ac  Episcopus  item  pro  suis 
vini  eidemque  Confessario  iurisdictionem  plus  minusve  restrictam 
conferunt,  hic  ab  eodem  peccato  subditum  unius  absolvere  poterit 
aiterius  subdilum  absolvere  non  poterit. 


UE  IMlLMlhNTIA  i53 


•  «lie  26  N<»«eiubri*  1(^02.   Srd  nr  tocorum  Ordimatii,  ad  quot  raiuum   letcr* 
«   ralio  iprrlat ,  ra   in  rr  mndum  rxrednnt ,  radrm  Saera  Congtegatio  iltot  riir> 

•  lum   mnqiinprre  ndmnnrndm  rrnirt .   ut ,    nnn   f>aiiim ,   ird  rum   id  ri<ift<iluT 

•  communi  (Minn  rjTfrdirr,  alroriorum   laHtum,   rt  grarmrum  rrtminum ,   oh- 

■  iotulionrm  libi   reirrtirHt,   quorum  rrirrtalio  ad  Chriitianam  diieiyliHam 

•  relinrndam  cnnf>riit ,  el  in  atdifealinnrm,   non  nutrm  i»  driti urliun>  m,  re- 

•  dal :   nr  nlin<juin    Snrrnmenli  P»rnilrnlinr  tliniilrnruir  polrtlnlr  roarrtnta, 

•  lanrlae  malrii  Krrtriiar  piar  mrnli  ronlrariui  rffrrlui  luhirquatur.    fro- 

•  kibrl  rliam,  ne  libi  luprrftue  rrierret  raiui  in   Itulla  die  tomae  Domini 

•  tegi  roHSueta  eontrnloi,  mque  atini  Sedi  .ipoilotirae  iprriatiUr  mertnloi. 

•  rnrirlicac  quiM|u«  littera''  ab  rjiilrin  S«rra  iAtn^rrgtlninr ^  r»Ara^   die  2^»   No- 

•  vpiiitri»  1002,  Mil  I%|ii»ropo»   in  bunr   moduin  lUlae  tunt  :    Prarripme  teru  hae4 

•  monmda  rentet  Snrra  (^ongregatio,  ul  tideanl  ipti  Ordinarii,  nt  iltoi  rc- 

•  lui  pmmiirur  ri  im mt ,  quihui  «nri-xu  rit  rX''ommuniralin  maior,  a  lurt 
«    impniila.  ruiui  abmlulio  nrmini  rrirrrala  lit ;  niii  forlr  proplrr  frrquen* 

■  irnndalum ,  aul  atiam  nereiiariam  rauiam.  atiqui  Ituiuimitdi  raiut  nomi- 

•  mifirri  rrirrrandi  tidrrmlur  ,   nrqur  raiui  iii  quibui  abiotuliu.  niii  rum  re~ 

•  ililutionr ,   rrt  rxrrulionr  rnrum  ad  quar  iiofnilmtri  Irmnlur   non  ronfer- 

•  lur :  neque  ittoi  qui,  rtii  morlatr  perrntum  indurant,  rirra  rei  tamen  par- 
•  •  mnmrnti  rrriantur.  rl  frrqurnlrr  inhr  idintai  rrenire  lolrnt  :  uli  da- 
mm  dnli,  rt  limitium.    /n  itrrratii  rtiam  carnnlihui  rricrtandii  mulla  ulan- 

•  lur  rirrumiiirrlione ,  proptrr  prricutum  icandalorum,  in  iit  majrimr  per- 
mnii  in  quni  oh  nrrrsium  nd  1'onfrnarioi  rxtranrdinarioi,  rrt  frrqurmtrm 
rrtiitum  ad  Ordinarini,  iuipirion>i  aliquid  cndere  p*drtl,  Potlrrmo  ram 
pntiiiimum  inrnnl  rl  trqunntur  ralinnrm  qunr,  roHiidrralii  diligrHtrr  n«- 
iuique  proi  inciar  ac  populorum  •>...>  iiu^     •■/i/i<ri  '"•  f.t"i..«i«i.  ••/■     imu.i*  i« 

■  humino  exprdirr  tidrbilur. 

•  Sirrar  ("'  ■  ,'.>ruiit   el    ll<  i;ii!«riuui    Ur*!*;*»   t  .•iikril.ui.l    \'C' 

•  ri»innr%  Sarri  elrnini  ,    rum    ••!   binr   •!•  Uluoi   fu«-nl  ,   qnrtj 

•  Fpitrnpat    Brtlirattrrniil  tapra  romlam    ■oviuH  ralalnfpim  rataam  ri^^reval*- 

•  ruin,  tiie  2'l  Uhuani  16(11,  ilerent,  aal  ••!  «untmum  liiWHlrriin  i;ra«iortba«  ri* 
'  rr|ilii,  K|ii«iii|ii  «rliilrin  tlr«i(}nanili(,  r«rlrru«  r  caUlog»  «irlrri  ia*til.  •  ,  /)• 
Vj^nWo  diorrrutHa,    I     «.    c«p.  S.). 

\»ll*.      Iiiiiiiiir     in\ii«    i-iii«ri<|'ali«    «iiill     »il|ipiirilrr    tr^r  r  ••!;     -iiir   ifii^niM.     ••••■t 

•ulem  papalr«  frrr  Kinnr»  r«<n»urani  halwnl,  rl  prinripalilrr  prnpler  ret>«ar«m  r*- 
«rrvantur,  ila  ut  in  ii*  rmrrvrtur  inimrtliair  r«n»ura.  et  nirtliale,  tra  •r<-«M«M't«, 
iptuui  firrrAluni.  Iliiic  in  r««ibu«  papalibos,  r«>*rr««U  crniura,  rliam  frr*»tmm 
nianrl  rr»rrtr^luiu  ;  e  ronlr«riti  «en>,  »ubUla  rtntur*  ,  «.  gr  ,«!?«•  ^«««I  iflM» 
ijta  lurril  uri  r«l  rr»rr«atuiii  |H*«raiuin,  ijuia,  aabUlu  ui»«lii>  rr«rr«aliuaia,  i«l  etl 
rii«nra,  iani  pri-raluiii  nnu  luanrl  rr»rr«aluui.  —  Ji  Li^.  n.  ^M)  —  li«»a»  ••• 
lem  1'ipae  rr«eniiti  abtiiur  renturt  »unt  ilan  .  primui  •tilicel,  J«  t«  ^«i  rew^ipil 
innnrra  a  t(i*({ularibni  ulriu«<]ur  »t«u«  [ex  ronil  Ctem.  Vlll  el  1'rb^ni  17//'; 
irrundui  anli-tn  ,  «i  inulirr  ialuinaiii«r  arra^el  aal  Jrnanliel  •ie  •oilinlaliuM 
'  •>nfr«««rinin  innnrrnlrm  Irx  ^onilil    Henr>l.    XH'  . 


454  TRACTATUS 

Quaesita : 

o71.  —  QuAER.  1°  An  ignorantia  reservationis  vel  censurae 
ab  ea  incurrenda  excuseff 

Resp.  V  affirmalive  quoad  censuram,  qua  de  re  latius  ubi  de 
Censuris  erit  sermo. 

Resp.  2*  Quoad  reservationem,  controvertitur.  Negat  5.  Lig, 
cuni  aliiis  non  paucis ;  ratio,  quia  aiunt,  reservatio  restringit 
potestatem  Confessarii  (a).  Yerum  sententiam  afBrmantem  cen- 
sent  probabilera  Salmanticens.,  Tr.  18.  cap.  6.  n.  12.  —  Lugo, 
de  Poenit.  D.  20.,  n.  11.  —  Sanchez,  de  Matrim.  l.  9.  disp.  32. 
n.  17.  et  18.  —  Sporer,  de  Poenit.  n.  735.  —  Ronc.  de  Poenit. 
q.  7.  c.  2.  q.  4.  —  Yiva,  De  Poenit.  Q.  IX,  art.  3.  n.  3.  —  Bur- 
ghaber,  Cent.  3.  Cas.  31.  —  Quarti,  De  Cas.  Reserv.  sect.  2. 
cap.  3.  ^.  6.  —  Quintanadv.,  Sing.  Theol.  /r.  3.  Sing.  IX.  n.  1. 
—  loseph  Delanuar.,  Resol.  select.  res.  1.  —  loan.  Marin  Th. 
specul.  et  mor.  Disp.  XI.  sect.  2.  a  n.  90.  ad  120.  —  Beati  (6), 


(a)  Haec  ralio,  quae  pro  ea  opinlone  vel  unica  vel  saltem  ceu 
polissima  afferri  solet ,  nihil  concludit.  Quod  enim  reservatio  sit 
restrictio  iurisdictionis,  dicimus  omnes ;  sed  quod  reservalio  seu 
lex  reservans  comijrehendal  etiam  peccalum  cum  reservalionis 
ignoranlia  faclum,  sicut  el  patralum  exgravi  metu,  velcommissum 
extra  terrilorium,  etc,  hae  quaesliones  non  solvunlur  ex  eo,  quod 
reservatio  sit  limitalio  iurisdictionis.  Paucis :  quod  reservalio  sit 
restrictio  iurisdiclionis  (quae  est  reservalionis  definilio)  nihil  con- 
fert  ad  decernendum,  ad  quos  casus  ea  reslrictio  sese  porrigat,  seu 
quaenam  peccata  sint  reservata,  ul  bene  observat  Viva  [De  Poenit. 
Q.  IX.  art.  3.  w.  3.),  non  secus  ac  scilicet  ex  eo  quod  lex  vim  ha- 
leat  obligandi,  perperam  concluderetur  hunc  aut  ilium  casum  ipsa 
lege  comprehendi. 

Alios  quosdam  movebat  limor,  ne  per  hoc  disciplina  lum  chri- 
stiana  lum  religiosa  laxaretur.  Sed  et  ista  difficullas  admodum  le- 
vis  est.  Cum  primo  enim  poenitens  eam  culpam  confitebitur,  de 
reservalione  a  confessario  monebitur,  et  sic  disciplinae  relaxandae 
aditus  praecludetur  in  posterum:  quoad  praeteritum  vero  inneulra 
sententia  obiineri  potest,  utreservatio  ignorata  fraenum  iniiciat. 

[b)  Docuit  Gabriel  Beati  Theologiam  moralem  in  CoUegio  Roma- 
no,  et  Quaestiones  hasce  morales,  Gardinali  Ghisio  dicatas,  Romae 


DB  POEMTENTIA  158 

ijuaest.  mor.  <y.  18.  n.  25.  —  larobus  (ira/fius  a  ,  Vract.qnmij, 
cas.  iib.  2.  ra]).  40.  n.  29.  —  Adde  Mazzot.,  Uiana,  elc. 

yLAKR.  2*  An  iijnorantia  saitem  excu.sel  a  resercatione,  fjuan-' 
do  rum  rensura  couiun(jitur'f 


<Mli(lii  ;ui.  lf»(»:{  (ir()l).iiilil)iis  lu.  P.iulo  u\\\.\  Pra»'p.  (icn.  Sor.  Ie«*u, 
el  n.i}miinf!()  ('npisncco.  S.  .\.  P.  liinc  M.i^islrn,  deiinle  inler  Pa- 
tres  Cnrrlinnles  ndsclto.  Sic  .lutem  ille  de  hac  qu.ieslione:  CoHigi- 
tur  tertin,  invinribiUler  iffnnrantem  Cnnnfilutinnfm  nliqunm  nnram, 
m  qua  alicuiut  pecrnli  retervareiur  ah.tolulin...,  eam  non  inrurrere. 
(Juamvii  cnim  xe  peccare  cotjno.^cnt ,  non  tnmen  contra  Con^titU' 
tionem,  cum  eam  iynoret.  Hrgn  incurrere  non  piitctt  reserratinnem, 
guac  ext  pnenn  per  illnm  Connlitutionem  impo^ita.  —  Sanchez,  De 
Matrim.  Lib.  f).  W$p.  32.  n.  18. 

(a)  IIIc  A.  Theologiae  el  SS.  (^anonum  sclenlia  nolis:*imus  tle  rc 
praesenli  linec  haliel:  .Yon  lijnnlur  ignnrnntex  Couslitutionibus  teu 
Slnluli^  Fpiicnporum,  qunmvis  pneni^  aliis  nhligentur....,  et  ci>n%e' 
quenter  ner  hnc  re.serrntinne  cnsuM,  cum  .%it  poena....  Faciunt  quae 
dixit  Mavarrus  in  Cap.  2"  n.  80.  Hl  ratio  est,  quia  ignorantia  con- 
tinqrns  in  co,  cuius  causn  rexervatio  facla  est,  omnino  ab  ea  reser' 
valitme  ejvusal. 

Quod  vero  qiiidam  diHlinguentes  inter  re.«ervaliones  poennles  et 
meJirinnleM,  e\cu.H;ireiil  i^noranles  ab  incurrendis  prlorihu.^,  iiou 
itein  a  postcriorihus,  dilVicile  ;iliis  \idelur.  ll  enini  iuMa  coin- 
inunein  .M*iil*iiliiini  itdvcrlunt  Acl;i  Smi.  Tu.scuI.  aii  llti')  l*ail.  3. 
€ap.  10.  art.  H.  n.  2.  ,  fnijtae  videnlur  esse  reserratinnes  omnes  site 
Ponii/iriar  Mve  l''pi.nci>paltM,  idesl  poenales  simul  el  mcdiciualea. 

iliiic  !^alin;inliceiiscs  J.  cil.  in  leJlu  :  Secunda  srnlenlia  othnem 
reservalioncm  rsa  poenalem  diiil,  et  sic  ab  omni  reserraiiune  iyno- 
rauliam....  ejiusare.  Iluic  senteutiue  adhaeiemus.  Kt  i|uidcm  ea  ra- 
tioiie  iiio\cri  se  dicunl,  ipiia  in  ca>u  reM*r\atio  iie  mediciitalis  tpii- 
ilfiii  dici  pu.«>sil ;  qitin  /inquiuiil,  reJtpectu  illtu%,  qui  neiti-r/  pec- 
calum  esne  reservalum,  renervatio  n  cummiuiuns  illius  nuilo  mudo 
cnhiberel,   el  fnii%  inlenlun  a  Suprrinre  in  tnli  retervaii 

ces.%arel.   Hryo  aiculi  rrsprrtu  iynoranlis  cessat  finis  ;<......  , 

nrr  ista  est  medirina  retrahrns  a  pecralo  rrspeclu  iltius.  ila  rr^pertu 
illius  cessat  reservatio.  l^uinimo  hac  tie  causa  htan.  Marin  /.  r.  im 
lejt.  M.  li;i.   ceiisuit.  .»r  '  •  «>*«. 

Ideo  iguoranlia  ^iwi   »»•<»(  ,  atio 

esi  medirinalis....  Sed  qund  rssenatio  sit  medicinalis,  probatt  «om 
Noiiiiirurri  ab  iuvinribitiler  ignnrnnlr:  et  cuiicludil  \erbls  Saiiche- 
/ii  J.  c.  in  lejt.  n.  \',\.  ciroa  censura.s:  Ao«  esset  mtdicina,  ted  po- 
tius  obessrt,  si  ignorata  incurreretur. 


456  TRACTATUS 

Resp,  V  Affirm.  pro  casibus  papalibus,  quia  casus  papales^ 
^BXcepta  falsa  de  crimine  sollicitationis  accusatione,  reservantur 
propler  censuram,  a  qna  excusat  ignorantia,  ut  modo  dictura 
€st.  Proinde,  sublata  censura,  nulla  remanet  reservalio.  — 
S.  Lig.  n.  580.,  et  alii  communifer. 

Resp.  2'  Pro  casibiis  episcopalibus  non  una  est  Doctorum  sen- 
tenlia.  Pro  affirmativa  inleralios  Aversa  asserit,  Doctores  cora- 
muniter  in  hac  doctrina  convenire  {a).  Melius  tamen  Suarez,  de 
Poenit.  D.  29.  sect.  3.  n.  7.,  concludit,  consideranda  esse  ver- 
ba  reservationis,  consuetudinem,  et  reservantis  potestatem  (b). 

572.  —  QuAER.  3'  An  censendum  sit  reservatum  peccatum  in 
dubio  de  reservationef 

Resp.  V  Neg.  prorsus,  si  dubium  shfacti,  id  est,  si  peccatum 
fuit  dubie  commissum,  aut  dubie  grave.  Ratio  est,  quia  reser- 
vatio  est  strictae  interpretationis,  atqueadeo  intelligt^nda  esl  de 
peccatis  certo  gravibus.  Neque  enim  Ecclesia  inteudit  reserva- 
re  peccata,  nisi  sini  certo  commissa,  et  cerlo  mortalia,  cum  pec- 


(a)  Posset  qwdem  simpliciter  tolH  c.enmra,  et  remanere  reserva- 
tio  percaii.  Renli'er  tarnen  et  concowitanier  ila  se  res  hnbet,  ut 
ablala  censura  eo  ipso  cesset  et  peccati  reservatio....;  et,  si  excvse- 
tur  quis  ab  incurrenda  censnra,  qvamris  non  a  cu^pn,  ut  contin- 
gere  polesl  ob  iijnoranihm,  excusetur  pariter  a  reservatione  ipsius 
culpae....  Et  in  hac  doctrina  cnmmuniier  Doctores  conveniunt.  Ita 
Aversa  De  Poenit.  q.  17.  Sect.  11.  §.  Sexio. 

Pro  coiitraria  sentenfia  ratio  haec  afferri  solet  [Vide  S.  Alph. 
Lib.  6.  n.  582.),  quod  in  hoc  differant  cams  papnles  ab  episcopa- 
libus,  quod  in  papalibus  principaliier  et  indivisibiliier  reservatur 
censura;  in  episcopalibu.s  vero  principaliler  et  per  se  reservalur  ca- 
sus,  eique  adnectitur  censvra,  etc.  At  ista,  uli  patet,  non  praeferunt 
argumenlum,  quo  sententia  firmelur,  sed  alils  verbis  senteuiam 
ipsam  repetunt. 

(6)  Dico,  eiiam  in  excommunicationihus  reserratis  Episcopis  per 
eorum.  Stafuta  vel  sententias  non  siaiim  hnheri,  quod  ipsa  peccata 
in  se  maneant  reservata;  quia,  ut  dixi,  duo  illa  sunt  disiincta; 
imo  interdum  polest  reservari  censwa  et  non  culpa.  Consideranda 
ergo  sunt  verba  reservationis,  consueludo,  poteslas  reservantis.  Ila 
Suarez. 

Gaelerum  quisquis  exlstimet,  sat  probabilem  esse  doctrlnam  ins 
praec.  quaest.  relatam,  quae  generatim  ignorantes  excusat  a  re- 
servatione,  non  multum  momenti  in  secunda  hac  quaeslioue  ines- 
se  putabit. 


DB  POEMTEMIi  i57 

cala  lanltim  alrociora  reservare  solfal.  —  lla  communisiime  cum 
S.  Ia(j.  n.  ♦;00. 

Rrsp.  2*  Seg.  eliam  si  dubiun)  sil  lum,  id  e4>l,  si  Tersclur 
circa  exislrnli.mi  le^is  roservaulis,  eiu^tvo  e\l»'nsi».r.en»;  rniirm 
aulrm  (sl  r;ili(t,  (jui.i  nnnpe  reserv.jlM»  <'>l  slririae  inlrrprfa- 
lionis,  ac  proinde  in  (IuImo  pro  nulla  liiihenda  esl.  —  Ua  cftm- 
muniln'.  S.  Ug.  n.  600.  —  Lugo.  ibtd.  —  Elbel,  n.  343., 
clc.  —  Conlra  .{ntoine,  rtc. 

.^73.  —  Qi  AER.  4*  Clrum  ah^nlvi  jjos.sU  .vm//</i/u.v  alinius 
(lioecfsis,  si  casus  esl  reseicalus  tauium  in  luro  confcssioni.s^i 

Resp.  Coniiiiunius  recenliores  uegant.  Ratio  eorum  est,  quia 
Cdnfrssariu»*  habet  iurisdiclionfni  a  proprioEpiscopo  rcsiriciam. 

.{/ffrmant  lamen  alii  a)  cum  juili(pi(«riim  communissima  sen- 
tcnlt;).  U;ilio  horum  cst    b].  ({uia  Cuufesharius  ahsulvit  hunc 


(o)  Marcus  Slrn^gl  »'grepiiis  e\  Ordiiie  Ser\ .  B.  Virg.  Theologus 
elS.  Alphdiiso  coaf\us  ( Ih.  .Mor.  Tr.  \l.  (J.  3.  nrt.  4.  «.  48.  iU 
de  hac  re  cx  comnmni,  ut  imjuif,  seiit»Milia  :  Ptienitent  peregrinus 
potest  a  ffuolibet  letjifimo  Cnnfes^ario  ab.i(tlri.  qunndtt  ajfrrt  ra^um 
in  (iioece%i  Confessarii  rrsei  valuni,  nnn  ve>o  in  diorve^i  /»omi  rnli.i. 
Ita  cum  Mezgrr  et  atiis  (ommufiter  Rnben^tuher.  Opposilam  autcm 
.scnlcnliiim  r;Hionihus  suh»  iiifirniis  printiis  invt'\it  .^'uirc/,  «pii  iil- 
circo  ne  iiiiuin  (prulcin,  qucm  pru  i|).^;i  ;ilieg>  rel,  Aticlnreni  li;iluit. 

(h)  Riitio  pclittir  «'\  (loclrin;).  quiu*  iiisliir  i)\i(  niiitis  peiies  omues 
pst,  quod  nempi»  luiindirlio  ttnri  debet  a  Superiore  eius,  qui  absot- 
rrnftus  /.1/,  ul  ;iil  Dirasf   Tr.  H.  Disp.  lO.  ii.  iiS.  . 

Oiiisjiain  aulcm  >il  hic  Supcrior,  Fiignniius  In  C.  (hnnis  utriusque 
n.  52.  el  .seq.^  sicexponit;  .\w/a,  confe»sionein  saeiaihentafem  fa- 
riendam  proprio  sacerdoti  dumta.rat,  et  non  u'i>no  mm  ii 

sacerdoli.n  lirenlia....  (Juia  conles^io  Micraihentalis  esi  u  .  —  .  ,:- 
//«....  Nalura  autem  et  ratin  iulicii p<>siulat,  ut  senientia  in  subdi- 
tos  dumta.rat  feratur,  rum  non  a  %uo  iudice  ligah  nuHui  valeat  vet 
abnotvi....  t  nde  persuntum  ^  in  hccle^'  '  f*^'  '"''    "'  ^"  '^- '■Ti 

Synodus  veri.i.iiihvm  e.%.ie  r  1  it.  ..,  nu 

nem  eam  essr  debrre.  tfunm  tacerdoi  jh  eum  profrrl,  in  quem  ordi- 
nnriam  aui  ^uhdelryalaiit  Hon  habrl  iu  em.  Et  quiilcm  h.iec 

/.r  iurr  dirino  teneinla  osse,  iiMlic.ituut  ....  >iip.  iu  nut   nd  ii.  '»55. 

Hinc  conscci.Tium  idcm  dcducit  i6i«/.  n.  "0.  Kngiianu.*^,  de  lurr 
communi  peregrinos  per  se  iioii  poDse  ulKMd\i;  De  iure  runiiiiinii 
nullus  .mcerdoM  poletl  ii'      '  '  '  *   ;''i 

iniUadioecesipinquac"    ^,  i  i  \        .   i 

Mor.  Tr.  13.  §.  17.  q.  5  6.)  nd  quaestionem,  .{n  Hpiscopus  aut  alius 


^«58  TRACTATUS 

poenitentem  iurisdictione  indirecte  communicata  abhuiusOrdi- 
nario;  et  cum  hic  peccatum  illud  non  reservaverit,  eo  ipso  iu- 
risdictionem  non  restrinxit.  —  Sic  Armilla,  Caietams,  Navar- 
rus,  Ugolini,  BarthoL  Medina,  etc. 


confessarius  habeat  iurisdicllonem  in  dioecesanos  alterius  Episcopt, 
sine  ambagibus  respondetl^.  6.)  Nonhabet,  nec  eam  potest  aliis 
delegare  in  alterius  Episcopi  subditos  sine  expressa  vel  tacita  illius 
Episcopi  concessione....  Patet  ex  Aclis  Conciliorum,  ubi  prohibe- 
tur....  Episcopis,  nerecipiant  alienum....  dioecesanum  adSacramen- 
tum  sine  propriiEpiscopi....  consensu.  Et  praemiserat  de  eadem  re: 
Probalur  ex  constanlia  observantiae  Ecclesiae,  quae  viguit  in  toto 
orbe  usque  ad  saeculum  XV,  etc.  Absolvl  itaque  advenae  possunt 
lantummodo  auctoritate,  quae  ratione  aliqua  a  poenitentis  Ordinario 
sit  delegata.  Unde  Pichler  [Lib.  5.  Tit.  38.  n.  14.) :  Potestatem  sibi 
tacite  delegatam  obtinent,  qui  peregrinos  et  advenas....  confitentes 
absolvunt. 

At  vero  si  sacerdos  peregrinos  absolvit  potestate  ab  Ordinario 
poenitentis  delegata,  quantam  hic  sibi  communicaverit,  debet  ai- 
tendere,  non  vero  qualem  et  quantam  dioecesanus  proprius  pro 
suis  subdilis  sibi  concesserit.  Egregie  Schmalzgrueber  [Lib.  1.  Tit. 
29.  n.  31.)  :  Delegati  potestas  ex  aucloritate  et  potestate  delegantis 
met  enda  est,  et  exmandato  concesso.  Nam  delegatus  iniurisdictione 
sibi  concessa  vices  delegantis  gerit.  lurisclictionis  ergo  maiorminor- 
ve  restrictio,  modus  nempe  ac  mensura  reservationis,  quando  de 
advena  seu  peregrino  absolvendo  agaiur,  e  legibus  dioecesis,  ad 
quam  hic  periinet,  desumi  debet,  minime  vero  e  legibus  reserva- 
tionis,  quas  Ordinarius  sacerdotis  pro  suis  subditis  praestituerit. 

Quae  quidem  principia,  divinae  sacramenti  huius  oeconomiae 
plane  cohaerentia,  loannes  Stoz  (Trib.  Poenit.  Lib.  2.  q.  2.  §.  5. 
n.  64.)  ad  casumpeccati  reservati  in  dioecesi  Confessarii,  non  vero 
in  dioecesi  poenitentis  aptissime  sic  applicat:  Confessarius  viatorem 
ex  aliena  dioecesi  venientem  absolvit  per  iurisdictionem  ab  Episcopo 
vel  parocho  viatoris  ex  recepta  consuetudine  delegatam.  Atqui  (ex 
hypothesi)  haec  non  est  ah  iis  ullo  modo  restricta.  Ergo  etsi  confes- 
sarius  vi  suae  ordinariae  iurisdictionis  (quam  nempe  habet  ab  Ordi- 
nario  suo)  non  possit  a  casu  in  sua  Dioecesi  reservato  subditum  suum 
absolvere,  potest  tamen  vi  iurisdictionis  delegatae  absolvere  viato- 
rem  ex  alia  Dioecesi,  in  qua  casus  ille  non  est  reservatus.  Quam  ra- 
lionem  reddit  etiam  Reuter  (De  Poenit.  n.  371.),  inquiens:  quia 
ahsolvit  vi  iurisdiclionis  delegatae  ab  Episcopo,  qui  peccatum  illud 
non  reservat. 


DE  POEMTKMIA  455 

(JCAKR.  5*  Au  absolvi  possit  suhdilus  altrrius  diorresis,  quan* 
do  prrcatum  rrsrrcatum  rst  in  ip.sius  dioecesi,  non  autrm  in  loco 
confrssionis'f 


Hnlinnom  aiilrm,  rnr  in  rnsu  ndvona  a  rosrrvalionibus  alienac 
<lioocesis  sll  imnuini*»',  nlio  (piofjiio  modo  tnnpil  Ipoliini*;  l)r  nffic. 
etputent.  hpinr.  Cap.  VJ.  Jj.  V/,  n.  1),  ul»l  sorilMt :  Prhnutn  iyilur 
in  ho.%  cnints  renrrrnton  tiwn  incitlit,  qui  ri  ntbdiiun  nvn  rst,  qui  ca- 
svt  tr.srrvnril.  Knn«lom«|no  nJtionom  |ir;M'n»iss;M»  ibfsis  rodilidit  Mar- 
cus  Strnp}^!  I.  c.  :  iittlio  iiKjnit  ,  auin  re^rirnlin  \>frriifi,,i,tn  »w»n 
tatrt,  nisi  rirra  subditos  l:piscopi  rrsnranlis. 

Nofjuo  vero  hnoc  acl  sinnnlaros  opinionos,  sotl  ud  Cdinmnnia  |»riu- 
cipia  i^ertinonl.  Et  snno  Arriapa  l)e  I*oenit.  Di^p.  iO.  n.  i.  quae- 
rens:  ijuorutn  prcrnla  \>ons  nl  reserrari ;  r<*spoiHlot:  Eoruvt  iwnium, 
supra  quon  hnbrl  iurindiriionnn,  qui  re%rrrat.  Qnod  idom  el  Card. 
I)e  I.u^»o  il)e  Pomit.  di.np.  ?0.  n.  9  cou  ponornlom  canonom  sta- 
luil :  Eorntn  prrmtn  pnn%c  rrsrrvnri,  qui  ^uhiiili  .tunt  rrsrrvanti. 
^Jn(»circa  aptissimo  .\inort  ( l)e  1'omil.  Di.tp.  9.  q.  1.  resor^atio- 
iiem  ita  dennit:  Est  restiictio  iurisdiciionis  in  svBnnos.  Quin  el 
Tritloiitinn  SnihhIus  i<l  ipsnm  ailslrnil,  ii  >  •    -sc  Epi.scopot 

ros<"rv;»r<*  p«*ccal;i  pro  i7/ix  in  srBUiTos  Irn  <il9. 

Pulcliro  autom  Enpel  opposilae  sonlonliae  palrouos  \)lan.  ParocK 
Part  '\.  Cap.  2.  n  7.  sic  porstrintiil :  {lunero:  quand  «- 

tmlin  uon  est  reservatus  in  propiia  divecrti  ipuu\  an  «.i^i ....'/• 

ad  Epi-^copum  propiium,  vel  nd  Episcoputn  loci ,  nfti  confitetur? 
Mon  ad  proprium,  quia  ille  caxutn  .ubi  non  reierravit ;  iwn  etiatn  ad 
Epixroputn  loci,  ubi  *      ♦^    '  *  '  '  '••  -    et  reser- 

ralinnrs  casuutn  lanlun  ^  >      /  »*«.  14. 

f.  7.^;  sunl  enim  introdurtae,  ut  quitibet  Epnco\ms  suoa,  «on  atitnos 
subditos,  in  o/firio  continrnt.   Kl  pari  m<»<lo  arjiuit  Paulf     ^^         ' 

(iheol.  ^chol.  Tr.  IX.   I)i*p    \9.  ait.  i.  Jj.  i.  »i.  i5.  :    h- 

casi>wn  ab  Episropo  facta  non  e.%t,  iiiJi  rirfd  tuvs  tubdilos:  sed  ex 
hypothesi  confitms  non  eal  /lUitM  Epitcopi  tubdituf,  in  cuius  diuecesi 
cvnfitetur :  erij  '■  rircn  iptuii>       '  '  f'  •-'     :    r- 

nilmt  rssct  n  us?  An  ad  l ,        ,         ,  ^         ; '•<* 

i/mi/n  Ci.sus  non  est  reseiratus:  An  ad  alirnum?  Sed  Hlenutlam  Ao- 
brt  iunidictitmein  in  atirnum  vihdifuin. 

Ilaoc  poiro  <lo  l.sio  nr^umonto  pr<»  moilulo  nuiic  sunicinnt,  licol 
pro  <pi.u'>lionis  pra\ilalo,  nimis  pauca.  l>iflicullalo.H  eii  ro,  (|iiibus 
rem  per  .ne  el  pcnes  iinli<pilorosslmpllclNmnam  rcceiiliorrs  obrue- 
ruiil.  o(  im|ili(Mruiil,  lon^ioris  iraclatioids  luatcriam  opcme  pretio 
•sano  (limi.iin  suppciliiarciil. 


460  TRACTATUS 

Resp.  y  Ahsolvi  potest  a  Regularibus  tI  privilegii  ipsis  con- 
cessi  in  Constil.  Superna  Clement.  X  (a). 

Re.sp.  V  Quoad  Confessarios  saeculares,  negant,  commuDis- 
sime  antiqijiores  Theologi,  ex  Const.  Si  Episcopus,  de  Poenit. 
in  6*  [h).  Recentiores  tamen  commune  Confessariis  saecularibus 


(a)  Constitutio  Apo^tolica  (§.7.)  statuil,  Posse  Reffularem  Con' 
fessaiium  in  ea  Dioecesi,  in  qua  est  approbalus,  confluentes  ex  alia 
Dioecesi  a  peccaiis  in  ipsa  reservatis,  non  autem  in  illa,  ubi  idem 
confessaiius  esl  approbaius,  absolvere,  nisi  eosdem  poenilentes  no- 
verit  in  fraudem  reservaiionis  ad  alieaam  dioecesitn  pro  absoiutione 
0  b  t  in  en  da  m  ig '  asse. 

{b)  Textum  hunc  hnhes  sup.  innot.  ad  n.  559.  Res.  4.,  ubi  statui- 
tur,  in  pjenerali  concessione  facultatis  audiendi  confessiones  (quae 
est//?>«c/a  iurisdictionis  delegaiio),  aut  eligendi  confessarium  (quae 
est  delegatio  iurisdiciionis  indirecta  et  in  rem  praesentem  facit), 
minquMm ,  nisi  exprimatur,  comprehendi  facultatfm  absolvendi 
eliam  a  casibus  reservatis.  Porro,  ut  bene  arguit  Gard.  Caietanus 
(Sum.  V.  Absolulio),  Si  lirentia  (scil.  eligendi  confessarium)  eapH^ 
cata  non  compreheudil  rasm  reseivatos,  mullo  minus  licenlia  impli- 
ciia  (quae,  nimirum  taciie  concedilur  exeuntibus  e  dioecesi)  ad  illos 
se  exiendit. 

Qui  vero  factum  sit,  ut  a  communissima  omnium  sententia  plu- 
resrecesserint,  brevem  hahe  histori;im.  Cum  consentirenluniversi, 
neminem  ab  alieno  siicerdole  valide  absolvi  posse  sine  proprii  Or- 
diiiarii  licentia,  hanc  aulem  ad  casus  reservalos  non  extendi,  nisi 
exprimeretur;  excipiebant  tamen  casum  necessitalis,  ad  quam  re- 
vocahant  etiam  obligationem  praecepti  paschalis;  el  tunc  peregri- 
num  a  cjisu  quoque  episcopali  posse  absolvi  docebant.  Ita  Paluda- 
nus  (In  4.  Dist.  17.  q.  3.  art.  3.  Concl.  4.),  S.  Antoninus  (Part.  3. 
TV.  17.  Cap.  4.).  Summa  Rosella  [Y.  Confemo  JIJ.  n.  32.)  Summa 
Tabiena  (V.  Confesslo  /.  n.  41 .),  Caietanus  (Sum.  V.  Absolutio  2.),  etc. 
Plerique  tamen  addebant,  a  Confessario  iniungendum  esse  poe- 
nitenti,  ul  cum  huhveiit  copimn  sui  Episcopi,  iterum  confiiealur  ei 
illud  percaium,  et  ab  eo  redpial  poeniientiam.  Ita  loannes  De  Fri- 
burgo  Magister  Gen.  Ord.  Praed.  {IJh.  3.  Tit.  34.  q.  39.),  Summa 
Pisanella  (V.  Cvnfessio  III),  Summa  Astensis  {IJb.  5.   Tit.  U.), 
Summa  Angelica  {V.  Confessio  V.  n.  6.),  Summa  Sylvestrina  (Y.  Con- 
fessor  I.  §.  17.)  Summa  Corona  (De  Sacr.   Poenit.  n.  51.  Uub.  3. 
§.  Quarlo  quando),  el  Coslmus  Philiarchus  {De  offic.  Sacerd.  P.  2. 
IJb.^.  Cap.  26.).  Et  quidem  tres  postremi  expresse  dicunt,  ideo 
iterandam  confessionem  reservatorum,  ut  direcle  absolvantur,  ut- 
pote  ab  alieno  non  absoluta» 


Dt  P0F.MTK>TIA  461 

feccruiit  privilr^Mum  Rrf^wlarium,  el  slante  euniiiiuiii  coii>uflu- 
dim',  conlra  quam  Ordinarii  no»  re<  lamanl,  censfmJum  fj»i.  i>t»r 
ralihabilioncm  de  praesenli  huiusmodi  |)€regriuuui  valide  aloue 


Deniqup  Caietanus  (/.  c^  prnxim  obtinenrli  in  panrhnte  absolulio- 
npm  Pliam  n  rnsn  epi^jroptli  r(wifirm;»ri  piil:uil  «|i)(»fl;im  Fugpoii  IV 
vunf  vo(i%  ornculo,  ijiiod  .>ic  refrrt :  Mrmini,  niinn  me  IrgiM^r,  h\i- 
geniuiii  l^  conceMis%e  stu  detlorannf.  rivae  roci*  orntvlo,  tiniorn 
ubi  se  invenerinl  in  pa.uhatr,  cm.%rudi>9  lamifuum  adepitii  incolmum 
quuad  sacromenta  poenieniiur  ct  Euclim  isiine.  Lui  UimciMlcrliira- 
lioiti  |omis>i.s  iiiinc  ^ra\il»us  ih*  ciii>d«'m  lide  liut  ii>  i,yn  t.;,|„  y\^ 
scnsum\e  Irihuerunl  uler(pie  Solus  Dominicus  in  i.  Disi.  IH.  7.  4. 
art.  2.,  Pclrus  Dr  InVr.  Snrrrd.  l.rcl.  'i.  I)r  Confrnn.)  rl  N;j\.  rrus; 
«ed  ea  merc  pra»'scri|)lnm  ren>nenii.t,  ne  \iiiltirrs  aliis,  «junm  ple- 
banis  s»'U  parochis  locorum  confitpri  possinl.  Ilnr  iisfpn»  commu- 
nissima  omnium  velpnim. 

At  ecce  primo  (piidem  llcnriciis  llfnriiju»'/  Snm.  TIipoI  mor. 
Lih.  G.  (liip.  li.  n.  H.  ikmi  alia  >\\\\v  siippllectiie,  (pi;mi  fallncium 
allegalionum  coiiKerie,  freliis,  <jiiiid  veleres  «le  oisu  nercs.sitalis 
seu  jiaschalis  pracccjili  a  reguln  f^ciierali  exceprranl,  hoc  ip.^um  ad 
n(»rmam  Kciicralcm  Ir.idiicil,  |»iimu.s(jiie  infprl  c.inoiipm,  ahsol\i 
peregriiium  po.>se  a  peccalo  iii  dioccesi  .^u.i  reser^alo.  si  re.^^er^a- 
tum  iii  confes.sarii  dioece.si  non  sil.  Succedil  Heiiri(|nezii  di.scipulus 
Siiarcz,  nrrejili^iiiue  e  m  if;is!ro  Irihiis  fall.icilms  alle;.Mti(tnihns.  Pa- 
Iwlani  scilicel,  S.  .Kninnini,  v{  Cnietnui  (pi.is  dfiii  \idfsis  a  Idii^fa 
Anclorum  .serio  nd  S.  Aljihon^ium  us(|ue  hona  ftde  tr.iiiscrii)i.is 
non  modo  canoiiem  illnm  repplil,  sed  insu|)pr  novum,  inandiium- 
(jup  ad  eam  iivijup  aetnlem  ,  iii\ersiim  caimiiem  ,  primiis  sljiliiil  de 
peregriiio  suhiicieudo  reserv;ilionihu>  dii.eccsis,  ruius  suhditus 
non  esl,  si  in  hac  confileri  velit,  proui  diximus  m  noi.  ad  q.  praec. 
Veruihl.imcii  neiilpr  horiim  adliuc  jiusiis  fuil  penitus  .ihdic.tre  |>r H- 
cipium,  (pio  oecoiiomiii  .seu  polius  es.senti.i  iutlicii  huius  saciau.cu- 
tiiiis  contiiiplur,  dispriPi|ue  llcurii|uez  suppunil,  hnben  pi  uprn  pitc- 
nilentium  pa.ntoiis  !icfniiani,  el  alienum  ex  latila  proprti  Hpiscopi 
Coinnii!tsi(  nr,  (juac  iurindirliinrm  Iribunt,  absnlrrre. 

Verum  iie  hos  «juidcm  terminos  ahi  (^id.  I.ugo  [)e  Pumil.  Ditp. 
20.  n.  "0.,  et  S.  Afph»'ns.  lih.  fi.  n.  5h9.i  Herva\enint ;  ulc|ue  se  ex- 
pptlirpiit  difTKMilt  il»'.  (jiiam  C.  Si  t!piu<pun  oh>icieh.it  iu.\;ie  i  ~ 
rum  ihroriac,  ad\pna«>  nempe  se*  uiidum  legis  luci,  in  «iuo  cu..u 
teiilur,  iuiHcandos  es.se,  poteslilem  eos  iihsoUendi  non  a  proprio 
eorum  Paslore  .scd  a  consupludine  repelemhim  es«»e  st^tutTunt : 
(juiiin   (juidcm   coiiNuetudiiirm   iiicredihili  an.u  hroniomo ,  ' 

scil.  eiusmodi  ihcori.is  ne   pcr  .Mimniuin  (piidein  ullus   h 


462  TRACTATUS 

etiam  licite  absoWi.  Excipe  in  iitroque  casu,  nisi  quis  ex  pro- 
pria  dioecesi  ad  aliam  in  fraudem  reservationis  se  contulerit  (a). 


cogilaverat,  probatam  ab  Eugenio  IV  dixerunt :  e  cuius  vivae  vo- 
cis  oraculo,  si  quod  existlt,  Insuper  alii  (Vid.  Villalobos  Sum.  Tom.  1 . 
Tr.  9.  diff'.  59.  n.  4.)  mirabili  vl  phantasiae  Decretalem  extrava- 
gantem  fabricarunt.  Haec  vicissitudinum  huius  controversiae,  im-^ 
mensaeque  confuslonls  in  eam  inductae  genuina  hisloria  est." 

(a)  Quod  in  Gonst.  Superna  agalur  mere  de  privilegio  llegularium, 
patetl*'  exverbisipsis,  sup.  relatis,  Posse  Regulabem  Confessarium, 
etc;  2.°  Ex  litulo  seu  argumenlo  Conslitutionis,  quod  eiusmodi 
est:  Consliiutio,  in  qua  Regularium  pritilegia  quoad  praedicationem 
Verhi  Dei  et  Sacramenti  Poenitentiae  administrationem  decfarantur; 
3.°Ex  communi  DD.  senlenlia:  qua  de  re  viderl  possunt  Simmonet 
[Tr.  XV.  Disp.  9.  art.  6.  Resp.  7.),  Elbel  {Confer.  XIV,  n.  376.), 
Roncaglia  [Tr.  XIX,  Q.  7.  Cap.  2.  q.  1.  Resp.  2.),  Platelius  [Synop. 
Part.  5.  n.  909.),  Ferraris  {V.  Reservatio  Casuum  n.  4.),  Viva  [De  Poe- 
nitent.  Q.  8.  art.  1.  n.  5.),  Antoine  [De  Poenit.  C.  3.  art.  1.  q.  6.), 
Collet  (De  Poenit.  Cap.  8.  Part.  2.  n,  560.),  Eusebius  Amori  [De 
Poenit.  Disp.  9.  q.  25.),  S.  Aiphonsus  [Lih.  6.  n.  589.),  ac  demum 
Fr.  Anlonius  a  S.  loseph  [Tr.  27.  n.  389.),  qui  sedente  Pio  VI  Com- 
pendium  Salmanlicenslum^^Homaen^^  edidit.  Quod  ergo  nonnullis 
videri  potuerit,  ea  particula  Constitutionis  Superna  commune  quod- 
dam  principium  conlineri,  quod  instar  legis  pro  omnibus  confessa- 
riis  eliam  saecularibus  valeret,  tribuendum  id  est  primo  quidem  in- 
vectae  ab  Henriquez  et  Suarezio  atque  a  pbjribus  exinde  receplae 
theoriae,  de  qua  in  not.  praec. ;  deinde  vero  opportuno  quoque 
argumento,  quod  ex  eadem  Constitutione  deducitur,  ne  absolvi 
advena  a  reservato  queat,  quoties  in  utraque  tum  poenitentis  tum 
Confessarii  casus  reservalus  fuerit.  Hac  enim  conditione  circum- 
scriptam  esse  etiam  facultatem  Regularibus  tributam  per  ea  verba: 
Non  autem  in  ilta,  uhi  idem  Confessarius  est  approbatus,  ne  scilicet 
absolvant  a  reservatis  in  utraque  dioecesi,  communis  est  DD.  sen- 
tentia,  quam  vide  penes  La-Croix  (Lih.  6.  Part.  2.  n.  1631.),  Fer- 
raris  (/.  sup.  cit.),  Euseb.  Amorl  (/.  sup.  cit.  q.  26.),  Marc.  Struggl 
[De  Sacr.  Poenit.  Q.  3.  n.  48.),  Reuter  [De  Poenit.  n.  371.),  Mazzot- 
ta  [Tr.  6.  Disp.  2.  q.  3.  §.  2.  n.  II.),  Viva  [De  Sacr.  Poenit.  Q.  9. 
art.  3.  n.  4.),  Platelium  (/.  sup.  cit.),  Roncaglia  [l.  sup.  cit.),  Em- 
man.  Thesaurus  [De  Poen.  Part.  2.  V.  Ahsolulio  Cap.  3.),  Giorda- 
ninl,  vulgo  Auctor  Oper.  Istruzione  pei  Novelli  Confessori  [Vol.  If. 
n.  503.),  Wageman  [Synops.  Theol.  Part.  3.  Tr.  2.  Cap.  5.),  Illsung 

[De  Poenit.  n.  224.),  Gobat  [Tr.  VII.  n.  376.),  Anloine  [De  Poenit. 

Cap.  3.  art.l.  q.^.),  etc. ;  e  quibus  illud  etiam  manifestum  fit, 


DE  POFMTEMIA  tfil 

QuAER.  fi*  An  l'raflali  ant  Snprrinrfs  rfgulares  posnnt  f>- 
sntare  casus  in  suo  Ordnie  vd  Monasteriol 


iiiaiiilrr  (jiKMiipiam  suspirari  posso,  ea  CIrmont«««  X  vrrl»a  arl  rasnm 
spcclari» ,  in  qiio  peccalnm  in  altonitn»  laninni  fliopcp*!  roncrva- 
lum  sit. 

Cat*U'nirii  ulio  ab  A.  pri)lat<i,  <  tn  i  niijfs^.u  i  (jiKujur  ««;i»MM!,ir»-s 
licol  jjrivilo^inin  H«';,.'ulariluis  a  SfMo  AjxtHlolira  (•(nirrs>\ini  non 
liatieant,  lamcn  coiiflucntrs  cx  alienis  diocccsibas  etiam  ali  islanim 
rescrvatis,  noii  olistantc  lUmifarii  VIII  Con>l.  S\  Epi^^ttpm,  jM»s>:nl 
alisolverr,  unira  rrijisa  csl,  (juar  roliarrrat  rnm  rssiMilialihiis  iiidi- 
rli  .sacramcntalis  iirinrijiiis  a  Sjnodo  Tridcnlina  solcmnitcr  (lcfiiii- 
lis,  el  rursus  a  l'io  VI  in  Const.  Auctnrem  fidei  n.  37  ronlra  tcrlinas 
ianscnianas  inrnlratis,  slaluriitilnis  sriliret,  nrminrm  a  ludicr  non 
tno  soUi  vrl  ligari  jiossr,  ar  nnUin»*  momrnti  absolutionom  csse, 
quam  sjicerdos  iii  cum  profcrat,  in  (jucm  ordinnriam  aut  detegatam 
non  fuitient  iurisdictitmem.  Constilnlio  «Miim  Si  l\pi%(opu.%  eatcnus 
obstat,  (jnatrnus  staiuit,  lirrniiam  Uicilain  vcl  cxjiro^am  cli^cndi 
confrssarinm  a  jirojirio  (Irdinario  ronrrssam  iiullatcnus  iiicludcrc 
facultatcm  eliam  jiro  rcservatis.  O""!'^'^*  «tJsO  signo  aliquo  conslet, 
Ordinarios  simul  cnm  jiracdirta  Iir«MHia  rliam  in  farullalem  j^ro  rc- 
scrvatis  ronscnlirr,  iam  sat  s  Drcrrtalis  llonifarii  VIII  scr\atur.  Al- 
qui  slgnum  hnius  Ordinariorum  ronscnsus  sufHclens  csl,  quod  con- 
suctudinrm  linnr  abscdvrndi  sriant,  rl  tacrant;  indc  cnimilla  rati- 
habiiio  (le  prae%mti,  (juar  in  rasu  ad  valorrm  sulliril.  Iluc  faciunt 
ea  Hrizinaldi  'l.ih.  \.  n.  70.  :  Tenrndum  e\t,  iuriutictionrm....  tuffi' 
cientem  acquiri  per  licentiam  tacilam,  quae  hnbetur  ex  ratikabitione 
de  prnenenli,  lunr  mntingmlem,  tj'  '  nfe,  et  t<  irn/r,  ac  tn- 

centc  mcerdotc  proprio,  qui  potesi  ■. .  e,  sacramenlum  poe- 

nitentine  administralur.  Valet  igitur  de  rescr\atorum  absolutione 
id  Ijisuin.  (juod  Card.  Cairlanus    Sum.  V.  <  »2.)  gcnrratim 

de  roiifrssionr  r\  tarita  lirrntia  propril  sai  ri.M.us  facta  in  •■  *>i 
aliena  .sic  aicbat :  Tacita  /:*/>Mrr»/>n /it  ticentia  dat  tobur  nb^  - 

bus,  et  connietudo  nnn  concurrit  nisi  ut  tentis  licentiae. 

Kt  rnm  liis  (juidrm  ajitissiinr  ronncrtilur,  (juod  CI»MnrnN  \  cd- 
vciidum  llrfrularilius  rdixrrat,  cl  modo  fl  forliori.  ut  aii  S  Aljdi. 
n.  58!>.,  ad  Confrssarios  eliam  saerulares  iransferrl  ol»  no\am  hanc 
praxim  indurtam  ojiorlct,  nrmpc  excipicndos  ab  ca  h  (.  n- 

tes,  (jui  in  frnudem  rrtrrra/»<»nif,  ad  vt  '  •   -''        •  '■••  j,i,,- 

prii  sarrrdolis  iudicMim,  in  alirnam  il  .m  sc 

confrrant.  Inhisce  cnim  adiunctis  ronson!<UHOrdinarii,  cquo  iuriti- 
dirlio  ad  alKfdNrndum  iirolluil,  supponi  nullatrnu>  potcsl.  IIuc  ila- 
(juc  rcdit,  (piod  Tlih.  (roharrcntes  nc  slbl  omncs,  alii  \idcrinl;  do 


464  TRACTATUS 

Resp.  Possunl  nonnullos  tantum  reservare  a  Clem.  Yin  de- 
tenninatos,  qui  sunt  undecim  numero,  ut  videre  est  apud  S.  Li- 
gor.,  etc.  Alia  autem  reservare  sineconsensu  Capituli  generalis 
pro  lota  Religione,  et  Capituli  provincialis  pro  tota  Provincia, 
nequaquam  possunt  (a). 


simplici  confessione  extra  dioecesim  facienda  communiter  slaluunl, 
validam  scilicel  absolutionem  fore,  modo  (ular  verbis  Bonacinae 
De  Poenit.  Disp.  5.  Q.  7.  punct.  2.  n.  6.)  iier  non  faciant  in  fraudem 
legis  ea  solum  de  cnusa,  ui.....  evilent  proprium  pastorem,  et  alieri 
confiieantur....,  vt  bene  observant  Coninck,  Vasquez,  Suarez,  Regi- 
naliius,  ei  alii  receniiures.  Eandemque  conditionem  apponit  Lugo 
(De  Poenit.  Disp.  19.  n.7.):  dum  tamen  (inquil)  ex  industria  non 
disces^erint  a  suo  doinicilio,  ut  occasione  itineris  alteri  confiteantur. 
Quo'I  et  recentius  repetil  Concina  [De  Poenit.  Lib.  2.  Diss.  2.  C.  4. 
w.  20.),  valide  absolvi  negans,  si  industria  discesserint  [subditi),  ut 
aJibi  confileantur.  Vid.  sup.  n.  555. 

Licet  vero  haec  ratio  valere  non  videalur  quoad  Regulares,  qui 
cum  iurisdicliouem  non  habeanl  ab  Episcopis,  sed  a  Sede  Aposto- 
llca,  eo  ipso  videntur  non  indigere  delegatione  ilia  iurisdiclionis, 
quae  laciio  Ordinariorum  conscnsui,  seu  ratihabiiioni  de  praesenti 
inest;  asl  alia  quoad  ipsos  adest  raiio,  interdictum  scilicet  Sedis 
Apostolicae,  quae  dum  privilegium  illis  concessum  hac  condilione 
circnmscribit,  pari  efficacia  onlini  prospicit,  disciplinamque  ita  lue- 
lur,  ut  nihil  sit,  quod  Episcopos  a  regenda  et  corrigenda  sua  cuius- 
que  plebe  imperliat. 

[a)  Clementls  VIII  decretum  ita  se  habet:  Sanctissimus  Dominus 
Nosier,  (jui  iampridem  accurateperpendit,  acreipsacomperit,  quod 
reservalio  facvliatis  absolvendi  Heliyiosos  poenitenles  a  peccatis 
qnibusdam  gravioribus,  nisi  Superiores  adn>odum  prudenler  ac  mo~ 
derate  illa  ulantur,  nonnullos  infirmos,  qui  inlerdum  Svperiori  suae 
conscientiae  maculas  detegere  formidant,  adducere  possil  in  aeternae 
damnaiiunis  periculum,  et  spiritualis  remedii  desperationem ;  ideo 
ut  huic  malo  Sanclitus  Sua  opportiine  prospicerei,  decrevil,  ut  nemo 
ex  Hegularium  Svperioribus  peccatorvm  absolulionem.  sibi  reservet, 
exceplis  iis,  quae  sequunlur,  aui  eorum  aliquot,  prout  subditorum 
uliliiali  expedire  prudeiiter  in  Domino  iudicaverint . 

Yeneficia,  incantaliones,  sorlilegia. 

Apostasia  a  Heliyione,  sive  habiiu  dimisso,  sivereiento,  quando 
eo  pervenit,  ut  exira  septa  Monasterii  seu  Conventus  fiat  egressio. 
Nociurna  ac  furiiva  e  Monaslerio  scu  Convenlu  egressio,  etiam  noii 
animo  aposiandi  facta. 


DB  POEMTKMU  465 

§.  II.  I>f  ah.soluiwue  rfservatorum. 

Pnncijiia : 

574.  —  I.  Ab.solverc  possiinl  a  casihus  rcAiTvalis  de  poiesia- 
le  ordinaria  1*  ipsi  reservantc-j;  2*  eorum  successores  in  cadeni 
polestale ;  3*  corum  Superiores. 


Proprietas  conlra  rnhim  pnupertali^,  quae  lit  peeeatnm  mortale. 
lurnmentum  fnlsum  in  iudirio  regulari  seu  legitimo. 

Procvratio,  auxilium,  seu  consilium  ntt  abortum  faciendum  post 
nniinalum  foelum,  etinm  efferlu  non  ^equulo. 

fnlsificntio  vmnti-s  aut  sujilli  (f/firialium  .Monnsterii  aut  Conven- 
tus.  turlum  d«  rebw  tuonasterii  seu  Conventus  in  ea  quanlitate. 
qvne  JiV  peccntnm  mortnle. 

I.apsus  cnrnis  volunlarius  opere  consummntus. 

Occiuo  aul  vulneratio,  seu  grnvis  percussio  cuiusque  pertonae, 

Mnliiiosum  itnpedimeniyiin  nul  retnrdnlio  aul  nperitio  litlerarum 
4i  Superii>ribus  ad  inferiorcs,  rt  nb  inferiorihus  nd  Superiores. 

Si  quod  aliud  praeterea  peccalum  grnre  pro  Heli>iit>nis  cotxserta- 
tione,  aut  pro  conscientine  purilale  reservnndutn  videbilur,  id  non 
aliter  fiai,  qunm  (i»  '"  ''*  \tuli  in  lolo  Ordine,  nut  Prorinnalis 
in  l^rovitii  ia  mntui  u  >  f{  consenxu. 

8ed  et  atia  in  eudem  Decreto  h:ii)ciitur  scilu  digiii.ssima.  Ac  pri- 
mo  quiilem  sUituilur,  n«>  suhdili  «'oiitUeri  <  ir  npu(t  Superio- 

re.>;  ;Von  lirent  Superioribu^  Hcqulnrium  <  ..,  .wi»firi  subditorum 
audire,  niti  quando  peceatum  aliqtiod  reservatum  admiserint,  aut 
ipsimet  stibdili  sponte  aut  proprio  molu  id  ab  iis  pelierint. 

D«'cerinlur  «leiinlc,  in  singuli.s  domittus  plures  intsi^nnn' 
fes.sarios,  ul  lilieruui  Miinlitis  >ii  eoriim  cui(|ue  pro  tuliiUi  i ' 
insuper  el  norma  udiiitur  circa  tlaiidam  iisdem  coiife.ssariis  f.icul- 
talem  ;ti»s(il\eiiili  eliam  ;»  reser\atis.  Superioies  in  •  ibu* 

deputent  duos^  tres,  aul  pluies  Confessaiios  pro  su: .....  i.nriM- 

To  maiori  vel  minori;  iique  sinl  docti,  prudentes,  ac  charitale  prae- 
dili,  qui  a  non  reservaii*  eu%  absolvnnl.  $t  quibus  etiam  reservatO' 
rum  ahsolulio  citnndllnlur,  qu>r  '        -   t^  -  '■  '    •  eam  de~ 

bere  cotnmitli  ip\e  in  primis  ('<  ^  _  I      ^uo.id  pri- 

mum  prorsus  reiicieiida  iiiierpreUitio  esl,  (piasi  uhiij  tatUum  dari 
<pie;)t  r.oiifessarius.  si  suli*liiorum  numerus  noii  ade(»  ma^nus  sil; 
(pi.indo  ;iutem  pro  miii^no  eorum  iiumhtii  daiilur  ptures.  pars  quae- 
(tiiiii  ilelerinin.ila  cuii|ue  possit  ita  as.>iignari,  ut  sin^Mili  uiium  tantum 
lialieaiit.  cui  e\ciu.si\o  conlUeautur.  ^uoad  aiterum  vero  caput  ma« 
uuiii  Tom.  II.  3U 


466  TRACTATUS 

II.  Episcopi,  vel  eorum  delegati  absolvere  possunt  etiam  a 
casibus  papalibus  occultis  ante  Synodum  Tridentinam  reserva- 


nifeslum  est,  in  definiendo,  an  contessario  tribuenda  sit  facultas 
absolvendi  a  reservatis,  potissimas  partes  ipsius  Confessarii  iudicio 
deferendas  esse. 

His  vero  declaratio  accessit  summi  momenti ,  quam  ab  eodem 
Clemente  VIII  latam  fuisse  patet  ex  iis,  quae  narratFerraris (y.Prae- 
latus  Hegularis  n.  58.).  Subnectitur  autem  eidem  Clementis  Decreto 
per  haec  verba :  Sanctilas  sua  deinceps  declaravit  et  declarat,  ut  si 
huiusmodi  Begularium  Cunfessariis  casus  alicuius  reservati  facul- 
tatem  pelentibus  Superior  dare  noluerit,  possint  nihilominus  Con- 
fessnrii  illa  yice  poenitentes  Regulares,  etiam  non  obtenla  a  Supe- 
riore  facutlate,  absolvere.  Adeo  igitur  Confessarii  iudicio  rem  de- 
ferendam  esse  Clemens  voluit,  ut  etiamsi  Superior  facultatem  ipsi 
deneget,  possit  hic  tamenareservatis  poenitentem  absoivere.  Scite 
autem  mouet  Pellizzarius  [De  Monial.  Cap.  9.  n.  29.),  hanc  decla- 
rationem  pro  confessario  quoque  Moniaiium  valere,  quando  liic 
facultatem  absolvendi  Monialem  a  reservatis  petat  ab  earum  Ordi- 
nario,  sive  hic  sit  Praelatus  Regularis,  sive  loci  Episcopus,  prouti 
scilicet  monasterium  sit,  vel  non  sit  exemptum.  —  Caeterum  cum 
Declaratio  dicil,  confessarium  post  petitam,  licet  non  obtentam  fa- 
cultatem,  posse  illa  vice  absolvere,  non  ita  hoc  intelligendum  est, 
quasi  unica  tantum  vice  id  a  Pontifice  concedatur,  sed  quod  Con- 
fessarius  non  possit  a  reservato  vel  eundem  vel  alium  poenitentem 
rursus  absolvere,  nisi  rursus  a  Superiore  veniam  requirat;  quae  si 
denegetur,  rursus  poterilconfessarius  absolvere,  etc.  Quocircasen- 
sus  erit,  quod  quoties  facultas  petitur,  et  negatur,  toties  confessa- 
rius  absoivere  potest,  etc.  Qua  de  re  S.  Alphonsus  (Lib.  6.  n.  586.) 
refert,  a  Colleto  proferri  decretum  Urbani  VIII ;  sed  est  mera  Colieti 
hallucinatio,  qui  perperam  interpretatus  est  verba  quaedam  Com- 
pendioii  Dianae  Romae  editi  an.  U54,  ad  quod  ipse  remittit. 

Verum  prorsus  optandum,  ne  Superiores  locumrelinquant  recur- 
rendi  adusum  facullatis  per  hancDeclarationem  concessae.  Sapien- 
tissime  enim  Suarez  [De  Poenit.  Disp.  30.  Sect.  4.  n.  9.)  raonet,  Re- 
gutariter  et  moraliier  loquendo  Superiorem  debere  esse  facilem  po- 
tius,  quam  difficilem  in  hac  facultate  concedenda;  et  hoc  quidem 
iuxta  Ordinationes  Gener.  S.  I.  Cap.  6.  n.  1.,  ubi  haec  legebat: 
JSullo  rnodo  Superior  difficitis  esse  debet,  sed  facilis  potius  et  prom- 
ptus  in  ea  concedenda. 

Et  ratio  egregia  redditur  in  illis  S.  Thomae  verbis  (in  4.  DwL 
17.  Q.  3.  art.  3.  q.  4.  ad  6.) :  Peccaret  autem  sacerdos,  si  non  esset 
Jacilis  ad  praebendam  licenliam  confitendi  alteri ;  quia  multi  sunt 


DE  POENITEMIA  i67 

lis,  cxcoplis  Inmon  in  Bulla  Coenaf  conlciili.<>.  (jjnviai  ex  cod- 
ccssionc  Concxl.  Jrxdt-nt.  sess.  24.,  Decrei.  de  Refonn.,  c.  6., 
Liceat. 


adeo  infirmi,  qund  potiu.n  nine  confensione  morerentur,  (fuam  tali  «a- 
cerdoli  confiterentur :  unde  ilii,  qui  mnt  nimin  sitllicili,  ut  comrien- 
tias  .rubdilorum  prr  ronfeisinnem  scinni,  muUis  taqueum  damnntinnif 
iniiciunl,  el  per  ctuwequens  .<tihi  ipsix.  El  rur.sus  [^Conir.  Impvgn.  lie- 
liy.  Cap.  i.,:  Quidam,  ut  experimento  intenlum  est,  a  evnjesiione 
desisterent,  nisi  pussent  aliis,  quam  mi.s  sacerdulibus  con/iieri,  quan- 
doque  proplcr  vtrecundiam,  quia  eiube^cunl  confileri  illis  peccata, 
cum  quibus  quotidie  conver.ianiur:  quanduque  vero  quia  .mspican- 
tur,  sacerdoies  sibi  esse  inimicns,  et  propter  atia  mulia.  I  ude  pie 
Praefali  eomm  ivfirmilali  ronde^cendunt ,  ne  omnino  in  desperatio- 
nem  labanlur,  de  nliis  cnnfes.soribus  eis  provideudo. 

yuocirra  Suaroz  po.slqu  m  1.  r.j  aildulil,  moruliter  ac  per  se  lo- 
quendo,  ininus  perii  uti  e.sse  in  concedenda  har  fncultate,  quam  in  ilta 
neqanda  ;  sulxiil:  1 1  concedatur^  salis  esse  debet,  qumt  nulla  spe- 
cio/w  ralio  ad  eam  neqandam  occwrat:  ut  autem  negelur,  semper 
intervenire  debel  aliqua  specialis  ratio,  qune  id  rtquirat....  Immo 
ticrt  aiiquandu  Supeiiori  videntur  inlervenire  sufficienlem  rationem 
ad  neijnndnm  facultalem  ;  si  lamen  aliunde  ex  relaiione  altei  ius  vet 
atia  via  illi  cons!ilerit,  subdiium  nullo  modo  velle  Superiorem  adi- 
re,  neque  aliis  remediis  trntalis  ad  id  induci,  lunc  Supri  ior  ■  >i\ 

debet  neynre  facutlatrm,  nec  poiesl  licite.  exroplo  casu  lU u- 

catione  aliunim  :  quianon  obslanle  quacttmque  ralione  occurrenle , 
et  pensatis  omnibus,  lunc  id  mayis  espedit ,  immo  neces%arium  est 
iujla  tfqet  chaiitatis.  Ilem  quia  haec  est  quaedam  mediiin.i  ■  '  '  'i  • 
erqo  si  cum  riyure  applicala  cedat  in  perniriem  eiu%,  leh  i,i 

est,  ideojue  faculius  cuncedenda.  Cnde  .\avarrus  ^ln  Cap.  Placott 
n.  MO.'  ait,  solam  rc  '  fentis  esse  aliquando 

sufficientem  causam,  u  ,  .      .      /. 

{)\\oi\  aulem  Suarez  excipial  ca>um  de  damnificatiune  a/iortnn, 
inleirt|;eii(lum  rsl,  ({u\ii(to  seaiHlalum  ret  quodiis  damnum  forte  inh- 
mineiel  vel  Kcliiiioui,  vel  dvmui,  vel  alleri,  vrl  ipsi  porniirnU;  nec 
aliter  orrurri  illi  p(»>s(l,  ni.^l  rel  notiliam  Superiuri  praebeudo  Tuoc 
vero  subdilus,  si  a!)nuerei,  ahsolvi  prufecto  non  pusset,  non  ex 
(lefcolu  iurixlinionis  in  (!(tnfe.v«v>ri«»,  .sed  e\  defeelu  di-; 

in  ipso  poenilenlr.  lus  enin»  nalurae  e\ipil.  ui  suhdilus  .-^i n 

8CU  (lamnum  illud  remo^cat;  et  si  unicum  mcdium  .suppetit,  ui  res 
Superiori  .tperialur,  ad  bor  sane  Ijjse  lenelur. 

K\  (piil)us  et  illud  iam  palet,  in  lolo  lioe  negotio  it  .non- 

dum  esse  secrelo,  ne  poenilens  ah  ipso  Suj»eriore  »1-     .     ,ir.   Ita 


468  TRACTATUS 

Possunt  Episcopi  absolvere  a  casibus  papalibus  etiam  noto- 
riis,  seu  publicis  omnes  fideles,  qui  ob  legitimum  impedimen- 
tum  Apostolicam  Sedem  adire  nequeunt,  ne  ex  diiatione  abso- 
lutionis,  animabus  periculum  immineat.  Constat  ex  Iure  can. 

III.  Confessarius  quilibet  etiam  Regularis  absolvere  non  po- 
test  a  casibus  proprie  episcopalibus,  nisi  ab  Episcopo  ipso  fa- 
cultatem  acceperit,  etiamsi  absoivere  possit  a  quibuscumque 
casibus  Papae  reservalis.  —  Ita  Clemens  X  in  Bulla  Superna, 
ubi  dicitur:  Habentes  facultatem  absolvendi  ab  omnibus  casibus 
Sedi  Apostoticae  reservatis,  non  ideo  a  casibus  ab  Episcopo  re- 
servatis  possunt  absolvere.  Excipe,  iuxta  superius  dicta,  Re- 


communiter  DD.  Unde  in  Ordin.  Gen.  S.  I.  Cap.  6.  n.  3.:  Caveat 
Svperior,  nec  cum  ab  eo  petitur  facultas,  curiose  inqmratj  aut  aliiid 
quid  jaciai,  unde  coniicere  possit,  quis  ille  sit,  pro  quo  pctitur,  et 
ne  circumstanlias  alias  exquirat,  quam  quae  ad  reni  pertinent.  Ca- 
veat  etiam  Confessarius,  ne  quid  elabatur,  ex  quo  poenitens  cognosci 
possit:  qui  si  timeat,  ne  ex  notitia  alicuius  rei  possit  Superior  pro- 
babiliier  suspicari,  quis  ille  sit ;  sciat,  se  omnino  eam  reticere  debere, 
et  omnem  cautelam  adhibere  in  casu  proponendo,  ne  ulla  ralione 
Superior  possit  probabiliier  agnoscere  auctorem.  In  quo  sividerit, 
proponendo  casum  in  specie,  occasionem  suspicionis  superiori  dari, 
satis  erit,  si  in  genere  dicat,  aliquem  in  casum  reservalum  incidisse, 
qui  damnum  [nec  Religioni)  necalleri,  necipsi  poenitenti  afferre 
possit.  Ulerque  denique,  tam  Superior,  quam  Confessarius,  memores 
sint  obligationis  Sigilli,  et  ita  se  gerant,  ut  eius  purilati  et  integri- 
tati  per  omnia  consulant. 

Et  quod  ad  Sigillum  altlnet,  aliud  gravisslmum  caput  occurril, 
quod  et  Glemens  VIII  in  praedlcto  Decreto  prae  oculis  habuit,  ne 
quis  scilicet  notitla  occasione  confessionis  excipiendae  habita  ui- 
lalenus  ad  externam  gubernationem  uti  possit.  Ita  Glemens :  Tam 
Superiores  pro  tempore  existentes,  quam  Confessarii,  qui  ad  Supe- 
rioritatis  gradum  fuerint  promoti,  caveant  diligentissime,  ne  ea  no- 
titia,  quam  de  aliorum  peccatis  in  Confessione  habuerunt,  ad  exte- 
riurem  gubernationem  utantur.  El  Suarezius  quidem  olim  censuerat 
(De  Relig.  Tr.  10.  Lib.  8.  Cap.  5.  n.  12.  13.),  nomine  exterioris  gu- 
heinalionis  non  eam  venire,  quae  ad  vitandum  peccatum  vet  scan- 
dalum  aut  poenitentis  aut  aliorum  ex  peccato  ilto  praecise  ortum 
necessaria  sit;  adeoque  Superiorem  in  eum  finem  notitia  habila  ex 
conlessione  uti  posse.  Verum  eam  opinionem  expresse  deinde  [De 
Poenit.  Disp.  33.  Sect.  7.  n.  4.)  abiecil. 


DE  PUCMTENTrA  H$ 

gubrcs  qui  cx  eailcm  Clement.  \  Constit.  connuentes  ex  alicoa 
rliocrcsi  alisolvrT»'  possunl  ab  corum  rescrvalis,  nisi  tamcn  in 
frau(l«"m  r«*"iorval'()iiis  v.  mrin',  ♦■•  |>' '•'•»•  -i»'i  r...i\..'.i  .>ii;,fn 
in  l(tco  confc^sionis. 

IV.  Nulla  csl  rescrvalio  in  arliculo  moriift.  Omncs  igitur  Sa- 
ccrdolcs  (juoslibct  pncnilcnics  ah  omnibus  pcrratis  ct  ccn«uri8 
tunr  ahsolvcrc  possunl.        Trid.  ses.<.  W     - 

Quaesila : 

57  j.  Qi  AEK.  r  An  alupiando  simpleT  Confessanus  posstt 
afisolrrrc  a  jicrratis  rrsrrratis^   rtinm  r.rlra  morlis  jifriculum7 

llrsji.  r  IN)lcsi  (|ui(li'in  (luaudorjue  ahsolverc,  nenip»' (juoiiPS 
faculias  pcii  nc(|uit  a  SupiTiorc,  ne  pcr  liltcras  (juidcm  (fl),  et 
adesl  pcriculum  in  mora,  vcl  <;ravc  incommodum  secuturum 
est;  et  hoc  valct  ctiamsi  peccatum  cuiu  excommuaicaliouc  ro 
scrvatum  csscl.  Rnlio  (.'sl,  (piia  Kcclcsia,  pia  niaUT,  el  ipiilihft 
Suponor.  iion  poicsi  crns^Ti  vcllc  ohlii:arp  ad  alu|ui«l  luoralilcr 
impos«iihilc,  rel  ad  tantum  incommodum  suhcundum.  —  Ita 
communiter.   -  S.  Lig.  n.  585. 


{a  Advcrtc  cum  S.  .Vlphonso  V\\).  7.  n.  80 .\  eommunem,  probft- 
biliorem  ac  /i//(j;»  cssc  dortrinani ,  «piod  i.s,  «(ui  h.ihct  im|KMlinini- 
lum  comparcmii  coram  ronlirico,  non  tcnclur  al)S(iluruincm  (piae- 
rere  por  inlcrnunlium  \ci  per  cpislolam  otiam  a  S.  Poonilontiaria; 
!•  (juia  ox  iuro  communi  polo.slas  ahsolvondi,  stant»*  illo  impodi- 
mciilo,  inost  Kpiscopis  ;  '2*  (|uia  nuiia  adosl  ohlin;»lio.  nisi  coinp  i- 
rciidi  pcrsonalilcr ;  >i  cr^o  id  praosl«iro  quis  iio(|U(Mt,  iid  niiiil  .iliiid 
tonolur,  nisi  quid  lcgislator  suhrogdveril;  V  quia  conso(|uuiio  ah- 
soliiliiiiiis  |icr  S.  Pociiilciiliari.im  o>t  pri\ilogium  .  iiomo  ;mtom,  ex 
communi  axiom.ilc,  priNlio^ii.s  uti  lonolur.  —  .\ltamcn  .sl  dosit  pri- 
vilcgi.ilus,  ot  nipcdimoiilum  nou  stporpoluum,  prodorit  potitio 
facullatis  p(T  iill(Tas,  ul  pooniions  ah  oncro  cumparcndi  liljoroiur. 

Alhiliiis   Pr  /nr,>nyi.  Cap.  ^Tt.  n.  .'l.'!.,  pro  opi'  '  -no  alTtTl 

exomplum  «lcci.sinnis  lalac  ptT  (iongro^.  S.  li  ^  -  Scd 

exomplum  non  ost  ad  roni.  Ahsohitus  nompo  quidam  fuoral  jhA  rx- 
prr.n.xn  condilione,  ut  Ut^mao  sc  sistorot  \el  por  so  vel  por  procuia- 
torom ;  cumi|uo  caus.ircl  itcr  ino^unmodum,  indultum  oi  fuit.  ut  ad 
S.  Poonilonli.iii.iiu  rccurrcrot.  Ilic  orgo  liatiOiUr  lo\  spocialis  pro 
casu  .spociali;  ()uae  quidoin  \orii  in  gonorale  principium  nec  dol)cl 
ncr  potcsl. 


470  TRACTATUS 

Resp,  2'  Non  potest  tamen  in  tali  casu  absolvere  nisi  indirecte 
a  reservalis,  quanivis  directe  ab  aliis  absoivat.  Ratio  est,  quia 
non  habet  iurisdictionem  in  reservata.  Nec  censetur  hanc  sup- 
plere  Ecclesia ;  nulla  enim  est  supplendi  necessitas,  cum  pro 
necessitale  praesenti  sufficiat  absolutio  indirecta  reservatorum. 
—  S,  Lig.  ibid.,  et  alii  supra  citati. 

Hinc  r  Non  potest  tunc  absolvere  Confessarius,  nisi  cum  one- 
re,  ut  daia  opportunitate  poenitens  se  sislat  Superiori  vel  alteri 
habenti  facultalem  absolvendi  a  reservatis. 

Hoc  autem  valet  quando  poenitens  brevi  tempore  accedere 
potest  ad  Superiorem,  aut  alium  facullatem  habentem  in  reser- 
vata.  Quod  si  impedimentum  duret  ad  longum  tempus,  quod 
computatur  a  sex  mensibus  ad  quinquennium,  inferior  potest 
direcle  absolvere,  iniuncto  tamen  onere  se  sistendi  Superiori 
aut  delegato,  si  peccatum  cum  censura  sit  reservatum.  Secus  si 
peccatum  censuram  adnexam  non  habeat.  —  Suarez,  de  Poenit. 
D.  30.,  sect.  3.  n.  7.  —  Lxigo,  D.  20.  n.  223.  Quando  vero 
impedimentum  sit  perpetuum  [a),  absolutio  directe  datur  sine 
ullo  onere  coram  Superiore  comparendi.  Caput  Eos  qui,  22., 
de  Sent.  excomm.,  in  6°.  —  Quae  autem  de  reservatione  Ponti- 
licis  dicunlur,  ad  reservala  Episcopalia  extendi  possunt  [h). 
Ita  communis  sentenlia  apud  S.  Alph.  n.  583.,  et  l.  7.  n.  92. 


(ffl)  Eiusmodi  impedimentum  habere  censentur  'pueri  impuberes, 
filiifamiUas,  senes,  servi,  pauperes,  infirmi  seu  valetudinarii,  mulie- 
res,  Regulares,  atque  a  fortiori  moniales,  carceribus  vel  triremibus 
perpetuo  damnati,  demum  quicumque  adstringuntur  officio  alendi 
seu  administrandi  familiani,  vel  publicum  munus  gercndi,  quod  sine 
publico  aut  gravi  detrimento  relinqui  non  possit.  ^Vid.  S.  Alphons. 
Lib.  7.  n.  88. 

[b]  Reservata  Episcopalia,  ut  videtur,  ab  A.  dicuntur  peccala, 
quae  sibi  Episcopus  reservat;  circa  quae  S.  Alpbonsus  [Ub.  6. 
n.  585.)  uii  verius  censet  non  valere  regulam,  quae  de  reservatis 
Pontificiis  Iradilur;  verum  [iib.  7.  n.  92.)  deinde  proponlt  doclri- 
nam  Roncagliae  [Tr.  i.  QA.  Cap.  6.  q.  5.)  qui  statuit  generale  hoc 
principium  :  Quae  dicta  sunt  de  reservatis  S.  Pontifici,  ex  paritate 
rationis  extendi  po<!Sunt  ad  reservata  Episcopalia,  etc,  quibus  ge- 
mina  habel  et  Sporer  [De  Poenit.  n.  750.).  Quod  vero  S.  Alphonsus 
Roncagliae  opponat  Laymann,  Sotum,  Goninck  et  Suarezium,  quo- 
rum  auctoritate  prius  motus  fuerat  ad  censendam  veriorem  primam 


DB  POENITP.NTIA  47! 

2*  Si  poonitfns  non  hnhpal  nisi  peccaln  rescryata.  non  \)OieM 
«ihsolvi,  nisi  suhinitl;il  rhtvihii»*  aliud  pprraliim  saltnni  v»*niale 
vitfic  praelprilar*  (lircclr  riMiiiltfndnm.  Sorus  f-nini  nulla  (larn- 
tur  Sacranienti  mal(!rici. 


«entciitiani ,  iiihii  reipsa  Ci»t.  Rx  his  si(]ui(lcm  trc.s  priorcK  haiic 
quncslioiicm  mill;itri)us  tMiij^uiil;  Suarcz  vcro  J)f  PoenH.  W^p.  :I0. 
Secl.  3.  n.  II.  \'l.  jjll.ilis  pro  utr;ujuc  opinion»'  rai()nil)us,  mcrc 
«llcll,  ^e  maijiH  inrlinare  iii  cam  p:irtrm,  nc  in  rc  rulpo  pra\i  ah^irjuc 
«iinicicnli  funiliimcnlo  ca  fnrultis  trihualur.  .\t  cnim  sunirirns  fun- 
<l:imcnliim  mlcssi'  alii  morito  putuit  iii  C.  Po»  qui  22.  \)e  Scnt.  E\- 
comm.  in  VI,  ipiod  sir  (lclinil:  Hn.n,  qui  a  nmirniin  ciini>n\%  rr/  /ir>- 
minU  (cum  ad  Hlum,  a  quo  aliat  de  iure  fuernnl  nbinfrenili^neqveunt 
propler  imtninrnii.s  morli.s  arlinilum  aut  aliuii  imprilimenluin  lei^i- 
tiinutn  pro  ahwlutioni.s  henefiriu  hahrre  rei^rsum/  ab  aiin  abxolrun- 
/ur,  eic;  hic  nauKpic  agitur  dc  (juocunnpic  Sujicriorc,  iion  aulcm 
(lo  solo  Uumano  Pontilicc.  Iil  ipsum  crui  polcsl  cii;tm  cx  C.  Muper. 
/)e  Senf.  liiromm.^  in  (juo  c\prcs>c  ()uacstio  fil  ilc  ipiolibct  lY.io 
lalo.  Ncipi'*  \crosolus  csl  in  c;i  (ioclriii;»  UoinMj;Iia  rum  Sporcr; 
iiain  ipsc  llurtailum  ct  I)i;inam  allcpat ;  Diana  v»*ro  'Tom.  1.  Tr.  3. 
liesnl.  18.  ei  1!)/  ndilil  l*.il;ium,  llcnriipicz,  M:iri'lianl,  rocN*sli- 
num.  Gam;i(h;icum,  (Jr;ina(lum.  Kt  Heisnl.  18.  n.  7.  concludil :  tU 
haec  omnia  xatis  probnhilia  et  luta  existimo;  et  maxime  nutentur  a 
Confessariis ,  quia  in  .{uthoribus  non  passim  obria,  ^ed  in  praxi 
qun'1'linna. 

Kiidcm  porYo  (piacstio  ftl  dc  lis,  (jui  rensura  Ponlinria  lifcali,  ei 
im|ic(liti  Uomam  adire,  ahsolulioiiem  ah  Episcopo  (pincrerc  debe- 
rcnt ;  nn  >i  cliam  ;til  Kpisr(»pum  sc  ronfi*rre  sinl  impfdit-,  absolvl 
a  (piolihcl  Confrssario  po<sint.  Ucs|)oiiih't  S.  .Mphonsus  fih.T. 
n.  9i.):  !\eqant  cnmmunlus  Suarez,  l.ugo,  Becanus,  eir.  apud  Viram 
l)r  Poenit.  (J.  9.  arl.  2.  n.  9.,  quln  hoe  /n  ivre  confeditur  lantum 
lipisrnpis,  nec  in  letje  pnsitiva  ral  t  arguihrntuin  a  pni i.  .\l  iii  hoc 
dcrrplns  fnil  a  Viva,  (pii  co  lorl  dislinrl.is  m;»!»*  ronfiindil  ipi;ie>lio- 
iics :  ct  Suarcz  roiitra  adeo  anirmalivnm  leiiuit  senlentiani,  iil  cam 
li;ir  dr  rniisa  im|»u;in;irc  ron;ilUN  sil  I.u-^o  t)e  poeuii  /)m/»  20. 
u.  228.  22!).  .  Cactrroipiin  ;iiiit>in  iur.i  m.inifota  suul  noii  .«(dum  iii 
ril.  C.  Hos,  qui,  scd  et  iii  C.  .Super,  in  rpio  farultiis  cliam  aliis  prae- 
tcr  Kpisropum  lil  hisrc  \rrhis:  Vmiw  al  difficile  sil  ex  nliqna  iuttn 

rausa,  quni  ad  ipsum  e.rroinmuuiratoreii     '-  '  -  '   ■ 

rrdimus  indutgendn,  ul  ( praeslila  iujla  / 

quod  r.rcommunicatorls  mandato  pnrebit^  a  suo  ubsolrattir  Hpisropo 
rrl  proprio  sarerdole.   {)\\,\n\  •ientcniinm,  iit   impiit  S    .Vlj 
l.r.;,  DU.  communissimr  iutcrprclanlur  uou  disiuncli\e,  (|u.i  . ... ...- 


472  TRACTATUS 

Casus  autem,  in  quibus  simplex  Confessarius  sic  absoWere 
potest,  sunt  praeserlim  sequenles,  scilicet  1°  periculum  infa- 
miae,  vel  scandali,  v.  gr.,  ex  oraissione  celebrationis  Missae; 
2°  necessitas  adimplendi  praeceptum  confessionis  vel  Comrau- 
nionis ;  3°  timor  ne  poenitens  re.maneat  diu  in  statu  peccati  mor- 
talis.  —  S.  Lig.  ibid. 

576.  —  QuAER.  2°  An  absohitus  a  reservatis  in  articulo  mor- 
tis  a  simptice  Confessario,  teneatur  se  sistere  Superiori,  si  con- 
valescatl 

Resp.  V  Neg.  quoad  simplicem  reservationem.  Ratio  est,  quia 
ex  Trid.,  in  articulo  mortis,  nulla  est  reservatio.  Ergo  etiam 
nullum  reservationis  onus,  nisi  aliunde  probetur. 

Resp.  2°  Afflrmant  communiter  Auctores  quoad  censuras  re- 
servationi  adnexas,  et  cap.  Eosqui  22.,  de  Sententia  excommu- 
mc,  in  6°,  ubi  nemo  in  articulo  mortis  a  censura  reservata  ab- 
solvitur,  nisi  ea  lege  ut  cum  cito  commode  poterit,  conspectui 
Superioris  se  praesentare  curet,  eius  mandatum  humiliter  susce- 
pturus.  Hinc  si  convalescat,  ad  Superiorera  recurrere  debet,  et 
quidem  sub  poena  iterum  incidendi  in  censuras,  nisi  usus  legi- 
timus  ab  hac  obligatione  eximat.  —  Attamen  nonnulli  limitant 
obligationem  se  sistendi  Superiori  pro  casu  percussionis  Clerici, 
aut  pro  alia  reservatione,  quam  forte  exceperit  Legislator,  uti 
sunt  casus  BuHae  Coenae.  Id  eruunt  autem  tum  ex  Concilio  Tri- 
dentino,  a  quo  declaratum  fuit  sine  ulla  restrictione,  omnem  re- 
servationem  in  periculo  mortis  cessare;  tum  praesertim  ex  Ri- 
tuali  Romano,  quod  obligationem  se  sistendi  Superiori  non  ab- 
solutam,  sed  condilionalam  clare  innuit.  —  «  Si  vero  qui  con- 
«  fitetur  in  periculo  moriis  iucidat,  absolvendus  est  ab  omnibus 
«  peccatis  et  censuris  quantumvis  reservatis  (cessat  enim  tunc 
«  omnis  reservalio) ;  sed  prius,  si  potest,  cui  debet  satisfaciat: 
«  ac  si  periculum  evaserit,  et  aliqua  ratione  Superiori,  a  quo 
«  alias  esset  absolvendus,  se  sistere  teneatur,  cum  primum  po- 


pe  perinde  sit  vel  Eplscopum  vel  alium  confessarium  adire,  sed 
subrogative,  nempe  quod  lunc  posslt  ab  alio  confessario  absolvi, 
quando  Episcopus  adiri  non  polest.  Porro  sl  communissime  DD.  id 
eruunt  ex  hoc  Canone,  quomodo  commnnius  negant,  ab  alio  prae- 
ter  Episcopum,  absolvi  impeditum  posse?  Et  reipsa  idem  S.  Al- 
pbonsus  (l.  c.)  rauUo  plures  pro  secunda  sentenlia,  quam  pro  pri- 
ma  illa  affert. 


hE  rOKMTKNTIA  iT3 

«  lcril,  coram  eo  sc  sistal.  qiiid.iuid  (lebcl  pracsiltiirus.  »  llanc 
fcnl^Titiam  (licnnl  prohahiUm  yavnrrus,  l/fnriffuez,  Anla,  Fil- 
iiurriits,  Sporer,  (iohal  Ihinm  ,r  nln  ;  i)i'(|u.'  ninlruiJiccrc  vi- 
(Jetiir  S.  li(jorim  [a). 

577.  —  QuAER.  V  \n  reservaiione  itgatus  in  necessHate  com- 
muuirandi,  aut  relehrandi,  teneatur  ronfiteri  Confessario  sir/i- 
pliri,  aiio  defiriente'* 

Itesp.  r  l*roliiit)iliiis  non  tenelur  coniilcri,  si  nuilum  aliiid 
pcccHiiim  mortale  hahcal,  nisi  rcscrvatum ;  ratio,  (|uia  ad  con- 
fcssioncm  \m\\U'  tcn»*iur  rationc  pcccati  rcscrvati,  (juod  dirccle 
remilti  necniil,  nc(juc  ratione  venialium  aul  morlalium  iam  rc- 
missorum,  (|iiipnc  (|uae  non  siint  materia  iicccssaria  confessio- 
nis.  —  X.  Lkj.  n.  2fi.').  (b).  —  Lufjo.  —  lilbei,  ctc. 

Ite.sp.  2*  Si  tamcn  advcrtat,  sc  non  hahcrc  contrilioncm,  sed 
solam  atlritioncm,  tcnehitur  conlitcri  saltcm  vcniale  vcl  raorla- 


'n'  S.  AIj)1ioiinus  I ih.  7.  n.  S",.  horlonluiN  ali  A.  ;ii  <"|^.ili«.  iiiJMll 
fnrneium,  v[  .'^nhiuintirenfes,  (|ui  DeCen^.  Cap.  '2.  n.fii».  oh  nucto- 
rita'em  faiuni)  tantonnn  rirnrum  prohnb>le  id  iudiramu^ :  probab:- 
li'm  cnm  seiitofninm  iliilcm  Ir.ihpt  Thnmnt  Dfl  Brne  /)«•  offic.  S.  In- 
tjiiit.  I'nrt.  I.  i)uh.  Uti.  n.  I!l.  ,  (|ui  pr.iemissis  :ia.  aildit  ^'amfta- 
nipta;  hisce  Sporer  l)e  Poenit.  n.  "liW.]  adunj^it  lordanuiH  v{  lose- 
})hum  he  Innuario ;  Diana  deniipic  Tum.  6.  Tr.  1.  Ites.  2'>i.  n.  i.) 
srrihit:  r/aii//iMt   l/("      '      inSum.  Pa  <    '  !>    1*  '"        T 

fi.  lU.  «o/a/, /)/ o/;u6/  i  videri,  h'n  ^       ^  i 

Superiore,  si  (/mm  absoiulus  fuerit  lempore  mortit  ab  ejcommunica' 
tinnihui  renervatit,  non  hnhere  nmpCiun  locum  et  cesui^ie  post  Tri- 
denlinuni....;  quam  dnrtrinam  Caclexthtun  in  Compcnd .  Theol.  morat. 
Tr.  I.  Cap.  7.  n.  .1.  pulnt,  pime  tu'a  conscicntia  approbari,  qvnndo 
exconnhunicalio  non  est  notorfa  rel  deducta  ad  fonim  ejlemum:  (|Uod 
iilrrn  siMisii ''^porcr,  «ilalnons  n.75*2\  i»tlam  ohrifnlio 
ri-ndi  coraiu  Superiore  oh  clcriri  |M»reu.«>iom'm  ;)'(»6ii' 
lere  snlum  prn  foro  ejterno,  quando  nempe  res  dedurta  iam  fuit  ad 
forum  ctinfrntioxum. 

Aihcrlr  inMiprr,  cx  miMilr  S.  Alphonsi  lih.  7.  n.  ST.  hanc 
(piae>lioiiem  loeum  hatxTc  noii  inodo  m  nh.Holulus  quiK  fuil  a  (f  n- 
>uris  rescrvniis  iii  moriis  arlieuio,  sod  ptlam  i|uai)do  ob  diuturiium 
imp'MlinuMitum  aiiiMiiuli  Suprrioreiu  '    •  aliMiluliomMn  esl  ron- 

.''♦'quulus,  eaiiui»  praesli  il,  (juac  Su,    i  \.»rlurus  jI»  eo  fuisscl. 

Ib'^  Si  iste  nuilum  aliud  mortale  habeat»  nisi  reserralum,  fonve' 
niunl  Doi  tore.i.  non  icneri  nd  confessionem,  sed  suffictre  Ul  ronlera- 
iur.  S.  Alphonsus  l.il».  fi.  n.  ii\ry   {).  |. 


474  TRAGTATUS 

le  iam  alias  remissum,  ut  sic  indirecte  a  reservatis  absolvatur, 
et  in  stalu  gratiae  communicet.  --  Ita  communiter.  —  S.  Lig. 
n.  263.  583. 

Resp.  3°  Insuper  tenetur  confiteri,  si  habeat  mortalia  tum  re- 
servata  tum  non  reservata.  Ratio  est,  quia  urget  praeceptum 
divinum  praemitteodi  confessionem  Communioni,  et  nulla  datur 
excusatio  a  praeceplo  confessionis.  —  Ita  communissime,  inquit 
S.  Lig.  contra  aliquos  ideo  negantes,  quia  Confessarius,  ut  aie- 
bant,  iurisdictione  caret  in  talem  poenitentem ;  quod  plane  fal- 
sum  est  {a). 


[a)  Adversari  his  videtur,  quod  S.  Alphonsus  [Lib.  6.  n.  585. 
dub.  2.)  senleiitiam  hanc  neganlem  dical  non  esse  improbabilem,  et 
alibi  [ibid.  n.  396.  Q.  L)  appellel  satis  probabilem,  quia,  ulait,  pro- 
bahile  est  cum  Vasquez,  Tourn.,  Armil.j  Gerson.,  Trully  etc.,  confes- 
sarium  simplicem  omni  carere  iurisdiclione  in  habentem  reservata, 
cum  nonsit  suus  competens  iudex:  ideo  neque  a  non  reservalis  potest 
eum  absolvere.  Quinimo  {ihid.  n.  263.  Q.  L)  pro  eadem  addit  Alen- 
sem,  Sylv.,  Rich.,  ac  Praep.,  ac  subdit:  et  merito  hanc  probabilem 
vocant  Suarez,  Pal.  et  Filliuc.  Ratio,  quia  confessio  illa  apud  infe- 
riorem  esset  invalida,  cum  fierel  iudici  non  competenti,  qui  ob  pecca- 
ta  reservata,  quibus  gravatur  poenilens,  caret  omni  potestate  super 
illo.  Quomodo  ergo  A.  abrupte  id  dicit  falsum,  quod  S.  Alphonsus 
post  tam  graves  DD.  affirmal,  merilo  probabile  appetlari? 

At  facile  conciliari  haec  possunt,  si  causa  Ihesis  distingualur  a 
causa  argumenti,  quod  pro  ea  S.  Alphonsus  affert.  Nam  thesis  reipsa 
sallem  ceu  verisimilis  habita  est  ab  iis  AA.,  quos  idem  S.  Aiphonsus 
allegat;  uude  aliquam  probabilitatem  saltem  extrinsecam  hausisse 
videtur.  Ast  argumentum  inde  petilum,  quod  ne  a  peccatis  quidem 
non  reservatis  absolvi  quis  possit,  nisi  sacerdos  absolvere  simul 
eum  possit  a  reservatis,  hoc  vix  quorumdam  paucorum  est,  et  ro- 
bur  e  ratione  nullum  habet. 

Et  sane  Vasquez  (In  3.  Part.  q.  91.  art.  3.  dub.  9.  n.  24.)  inde 
arguit,  quod  si  in  necessilate  quis  indirecte  absolvi  posset  a  reser- 
vaiis,  posset  etiam  extra  necessitatem.  —  Atqui  hoc  esl  manifeste 
falsum;  nam  certum  penes  omnes  est,  a  praecepto  integritatis  con- 
fessionis  excusare  necessitatem;  extra  necessitatem  vero  neminem 
ab  ea  excusari. 

Sylvius  auLem  (In  suppl.  Q.  20.  art.  2.  q.  3.),  cuius  opinionem 
referunt  eliam  Pontas  (  V.  Cas.  reserv.  n.  21.)  et  Gollet  ( De  Poenit. 
Part.  2.  Cap.  8.  num.  369.)  inde  arguit,  quod  ex  Tridenlina  Sy- 
nodo  extra  mortis  articulum  sacerdotes  nihil  possunt  in  casibus  re- 
servatis:  hoc  autem  falsum  foret  (ex  eius  sentenlia),  si  sallem  in- 


I>E  FUKMTKMIA  475 

•i78.  —  Oi  AKR.  4'  Ah  hahens  perrala  resnrata  rt  nnn  rean- 
tata  teneulur  tn  confessionr  arrusare  etiain  resnvata'i 

Resp.  yeg.  probahilius.  K.ilio  esl,  quia  alias  lcnprelur  bis 
])cccala  illa  coiililrri,  scilicct  infcriori  el  Supcriori.  —  S.  Lig. 
n.  265.  Q.  II.    -    Jtecote  dicta  quaes.  praec.  Resp.  \*   a 


(lirrctr  a  rpscrvniis  possml  .ihsoivrrp.  Al  \»'ro  argumrntnlio 
isla  toln  innitilnr  pr.icposlonu*  notioni  absolulionis  intiirertne,  (jua- 
si  scilicel  pcccnta  re.servata  ali(pio  modo  vi  ab.soluiionis  remitr»- 
rriitur;  (juanih»  prnrs  Thh  ronslat,  ra  non  serns  rrniitli,  ac  per 
.'icciilcns  in  Kucharislia»'  aul  Kxlrrmae  l  nrtionis  sumptiont*  decla- 
ratur,  con^ecutive  nempe  ^ul  ait  Dominlcus  Solo  in  4.  tUnt.  18.  7.  J. 
nrt.  .1.  Pr<tp.  2.  ad  praliar  saiiclilicantis  infusionrm,  non  vpro  vi 
ahsolulionis.  Iluc  rrgo  s|)C('tant  vcrba  A.,  cum  dirii,  f.dsum  esse, 
(jiiod  cum  eo,  (|ui  rtiam  pcccala  resor\ala  habel,  sacrrdos  non 
pos.sit  esse  iudex  el  sacramenti  minister. 

Caelcnim  si  (pji  alii  nopaninl,  (pnMupiani  lciHTi  ad  praeinill  '  : 
confrssionem  sumplUmi  Kucharistiac,  (piamh»  praflcr  alia  ;  •  i  ^ 
babet  etiam  reservata;  isU  non  inliciabiiitur,  cum  valide  atisolvi 
I»oss»?  dirctie  a  non  re.servalis,  ot  a  rcservatis  indirerle;  sed  mere 
opinati  suiit,  illum  incasu  ad  contiteiidum  nonleneri;  putnbant  (Miim, 
iii  ciusmodi  coiif«'ssionc  esse  exprimcnda  tiiam  peccata  re>crvala: 
(juorum  absolutio  dirrcta  cum  deindc  (|uaerenda  esset  ab  hatiente 
ad  id  jiolestatcn».  liebal  in  corum  o|»inioiie',  ut  c    '  i-cala  poe- 

nilcns  6i.«  conlitcri  diiicret.  Iloc  porro  onus  co: :       6/1  eadem 

peccata  adeo  grave  cens(i)ant,  ut  ea  dc  cau.^a  a  conf(\Hsione,  nisi 
adc.ssel,  cpii  eliam  a  reservatis  possti  absol\ere,  excusandum  illum 
putarent  'ViV/.  Suarez  f)e  Sarnim.  I)i%p.  ftW.  Srrt.  i.]. 

M  (Miim  ha(M'  i|iioipi(>  raliu  omni  \i  (hvslituilur ;  ideo(]ue  diclam 
est,  |)racmis.sae  Ihcsi  vix  arK|uam  mere  exlrinnecam  n(Tuis.sc*  proba- 
bilital(Mn.  Kl  lit»c  (jui(bMn  hullo  ii('j;(»l  o  soadcri  |»ot«'si.  Kal(MkU>enim 
a  jiraiMnilltMKla  ronfcssionf  in  casu  (juispi.ini  exrusaniur,  (piatenus 
grax*  illud  onus  bis  eadcm  peccata  confitendi  necf^sario  suhire 
deberet.  At(|ui  f;dsum  esl,  eiu.smodi  Rra\c  onus  tiinc  esse  subeun- 
dum ;  (jui|»j)e  r\  communi  scntentia  lonpp  im'  '  '  :-  i»sl  (Md. 
qutie.n.  ^etj.),  in  ca  confcsVionc  nullum  adcssc  ol  icm  expri- 

nuMidi  cliam  roservata,  in  (juae  confe.ssarius  nullam  hobci  potesta- 
tiMU.   Kr^o  ihcsi  illi  uinhr.il'li«>  »juid»Mn  incss»'  pnd».'  m- 

do  \i(h'ri  |)oluil ;   M'd  solido  (juolibcl  dclicient»*  fui.w  .  "^ 

rcijisa  j)nibahilitas  attritmi  ijisi  jiotcsl. 

(o)  S.  Al|)hoiisus  ,7j7>.  tt.  n.  ^^Ti.  7.  //  postipiam  dixil,  pro  sen- 
l»MUia  n/7ir/;/(i/iivi  nuUain  rationom  .1!^  '  '"  firam  pro- 

babiliorcm  cssc  ;   tum  quia  iiKjuil    '  ,  :ni  (iibertt 


476  TRACTATUS 

QuAER.  5"  An  valide  ahsolvatur,  qui  bona  fide  accusat  reser- 
vatum  simplici  Confessario,  aut  illius  sine  culpa  obliviscitur? 

Resp.  A/firm.,  si  aliud  peccatum  non  reservatura  clavibus 
subiiciat;  ratio,  quia  Confessarius  non  caret  polestate  in  pec- 
cata  non  reservata,  quamvis  a  reservatis  directe  absolvere  ne- 
queat.  —  Ita  communiter  cum  S.  Lig.  n.  565. 

579.  —  QuAER.  6"  An  inferior  absolvere  possit  moribun- 
dum  a  reservatiSy  praesente  Saperiore,  aut  alio  facultatem  ha- 
bente  ? 

Resp.  r  Afflrm.,  si  casus  sint  pure  reservati.  Ratio  est,  quia 
in  articulo  mortis  nulla  est  reservatio. 

Resp.  2"  Affirm.  etiam  quoad  peccata  cum  censuris  reserva- 
ta.  Eruitur  ex  Trid.  sess.  14.  c.  7. :  In  eadem  Ecclesia  Dei  sem- 
per  custoditum  fuit,  ut  nulla  sit  reservatio  in  articulo  mortis  ; 
atque  ideo  omnes  Sacerdotes  quoslibet  poenitentes  a  quibuslibet 
peccatis  et  ceusuris  absolvere  possunt  (a). 


(quae  ratio  plerisque  DD.  adeo  gravis  visa  est,  ut  ideo  excusarent  a 
praemilienda  Communioni  confessione,  elsl  quis  haberet  alia  pec- 
cata  non  reservata,  nli  in  not.  praec.  vidlmus),  lum  quia  de  iis  pec- 
catis  confessarius,  utpote  carens  iurisdiclionej  non  potest  esse  iudex. 
Quod  ergo  de  eadem  re  (Lib.  7.  n.  82.)  ita  scribit:  An  vero  habens 
peccata  et  cen.mras  reservatas  tenenlur  ea  exponere  confessario  non 
habenti  super  eis  potestatem,  casu  quo  urgeat  necessitas  communi- 
candi  aut  confitendi,  et  aditus  non  pateat  ad  Stiperiorem?  Yide  dicta 
De  Eucharist.  l.  6.  w.  265.  Quaer.  II. ,  ubi  diximus  teneri.  Yide  ibi 
rationem.:  hoc  plane  inteiligendum  est  de  casu,  quo  poenitens  ha- 
beat  tantum  peccata  seu  censuras  reservatas. 

Quod  vero  quidam  recentiores  ab  hac  norma  excipiant,  si  poe- 
nitens  sit  recidivus  in  reservata,  vel  in  occasione  proxima  (Yid. 
S.  Alph.  Lib.  6.  n.  265.  q.  JI.  etn.  585.  dub.  3.).  minus  ad  rem  facit; 
tum  quia  absonum  videtur,  quod  Gonfessarius  inani  ductus  suspi- 
cione  poenitentes  interroget,  an  forte  habeant  reservata,  in  quibus 
adsint  iila  adiuncta  ;  tum  quia  interrogationes  restringi  ad  ea  de- 
bent,  in  quibus  confessarius  est  iudex ;  tum  denique  quia  opporlu- 
na  remedia  non  deerunt,  quando  reservata  illa  aperientur  habenti 
facultatem,  ad  quem  spectat  de  tota  illa  causa  cognoscere. 

(a)  Ulile  tamen  foret  adhibere  confessarium,  qui  potestate  in  re- 
servata  poUeat;  quia  sic  adimitnr  necessitas  adeundi  Superiorem 
post  sanitatem  forte  restituiam,  si  quidem  agatur  de  iis  reservatis, 
quae  id  exigant:  qua  de  re  vid.  sup.  not.  ad  n.  576.  Haec  autem 
animadversio  locum  habet  et  in  quaest.  seq. 


DE  POE.MTEMU  477 

Qi  AEK.  7*  An  refjmratur  venia  Episcopi  ad  absolcendum  mo- 
ribundum  a  casihus  papalihus,  si  fadte  pet\  possiff 

Resp.  i»^.  Elenim,  ul  conslat  ex  allalis  verhis  Conc.  Trid., 
in  morli.s  arlirulo  nulla  est  reservniio.  Ilor  aulem  valel  sivi-  pro 
casihus  iiDloriis,  sive  pro  ocriiMi^  Piuin.j»'  sii|.('rll(ia  prorbus 
for»'l  Episcopi  venia. 

i»80.  —  QuAER.  8'  An  possit  Superior  absolvere  pomitmtem 
a  reservatis,  et  eum  remittcre  ad  inftriorem  pro  absolutione 
non  reservfttorum  '* 

Rpsp.  .\ey.  Halio  esl,  <|uia,  e\  proposilione  danuiata  59*  ab 
Innoc.  A7,  non  liccl  dimitliare  coiiiessionem  ol)  mnltiluJiueni 
ncf^oliorum  vel  poenitenlium.  —  Ita  communiter  conlra  atiquos, 
Yide  ."^.  U(i.  n.  :i95.  (a). 


frt;  Prop.  59.  (lamnal;i  ;il»  Imior.  \I  it;i  >»•  i».il»ri.  I.itri  dh^oiifrr 
diniidiate  tautum  confe.sxo^,  ratinne  tnatjni  rnnrursus  pntnilrntium, 
(ptnlis,  V.  gr.,  pateU  rondnyere  in  die  maynaf  alicuius  festiciiati»  aut 
luilulijcntiae.  Se«l  Uiwc,  uii  patel,  m"mu<<  eflRcJix  esl  ad  sulvendam 
({u;ieslioi)i'm  ah  A.  proposilam,  cum  sii  omnino  di\ersa. 

Posse  nulem  aliipi.iiMlo  Superiorem  ah.soh  ere  a  solis  reservatis,  el 
poenilentem  remilterc  ad  inferiorcm  pro  complenda  cunfessiuiie,  eo 
(jiuiil  propler  l'r;»elatorum  occujialiones  non  \ac«l  ip>i  iiil«*^'r.is.sul>- 
dilinum  fonf»'.««>itM»es  aiidire,  mulii  .lil  i.ujio  />f  i'\iruil.  tH^p,  i\S. 
II.  75.]  el  gravex  Auctores  dicunt...  ita  Caietanun,  S.  Antoninut,  Pth 
Iwfanus,  iicnrirus,  .Vnra'ni.f  el  uterquc  Snto,  rtr.  S«'(l  drin  >uhdil 
(n.  7f>.  ;  Cnnlraria  xenientia  dnret,  per  se  tvquen<to,  ii  «■•"  -  ..«•f-/S^- 
r/ ;  xed  itehere  Superinrem  ret  n^n  ahndrere,  vet  audire «  nem 

integram.  iianc  tenent  Atirianun,  Sylre.%ter,  ViV/oria....  et  alti  rectn- 
tiores  cnmmunitrr.  (Juae  .ncntentia  ir'  '      -    '. 

(air  MTo  .uliiidiTil  ilhul,  ptr  se  .,  ralionem  sic  iuferiu^ 

(ibid.  n.  78.)  reddil:  .Vun  tamen  negamus^  puue  dari  cauiam  ni/io- 
nahilem  i(l  <di<iuantlo  larirnili.  et  ubsnlveuiti  ^ariar  '  < 

reservali.n :  v.  gr.,  si  pneniten%  dicat,  mc  initigere  u^. ,.  ...  .^..^..- 

Wori.f,  rel  eius  licentia  ad  ronfitrndum  alteri,  nec  vetiet  dic€ie  nisi 
in  confessiune  sacramcntali  speciem  peccali,  quia  nun  rutl  duobus 
fnanifestarc  itlcm  prnaium     rt   .''      '    <  r  nnn  pvsxet  iptum 

autlire,  nec  pueuitrni  p»i.sri  am^  .  yiopier  necfssiiatem 

uri,entem  ad  cnmihunicandum,  rel  quid  simile:  ac  deuique  Superior 
iUiiicaret  necessarium  per^onatiter  autiire  reitrrtitum :  quia  pn>pter 
aliqutim  circumslantiam  iia  valitte  eipeitirel:  lunc  poMCl  dari  rau%a 
auilienili  et  ab.^olvendi  tlimidiaia  confesuone :  qui  lamen  casus  raiis- 
timus  est.  Suhdit  deiiide  (ibid.  n.  79.),  quomudo  contingere  po*set, 


478  TRACTATUS 

QuAER.  9°  An  tollatur  reservatio  per  confessionem  nullam  aut 
sacrilegaml 

Resp.  V  Probabilius  tollitur  per  confessionem  sineculpa  nul- 
lam.  Ratio  est,  quia  reservatio  principaliter  ordinatur  ut  pecca- 
ta  Superiori  deferantur.  —  S.  Lig.  n.  598. 

Resp.  2°  Probabiliter  etiam  tollitur  per  confessionem  sacrile- 
gam,  quia  eadem  est  ratio  ac  pro  casu  praecedenti.  —  S.  Lig, 
ibid.  et  alii  communius.  —  Excipe  1"  si  poenitens  culpabiliter 
reticeat  ipsum  peccatum  reservatum,  quia  minime  praesumi- 
tur  Superior  in  tali  sacrilega  confessione  velle  auferre  reserva- 
tionem  peccati  sibi  de  industria  non  delati.  2*  Excipit  etiara 
S.  Alph.,  si  confessio  invalida  fiat  in  lubilaeo,  quia  Pontifex  non 
dat  facultatem  absolvendi  a  reservatis,  nisi  ut  fideles  lubilaeum 
lucrentur,  ac  proinde  secus  non  censetur  velle  eam  concedere  (a). 
Sed  aliter  alii  cum  Lugo,  D.  20.  n.  113. 


ut  eliam  confessarlus  prlvllegiatus  dlmidiala  confessione  absolvere 
eadem  de  causa  deberet.  Sed  (concludil)  neque  hoc  poterit  nisi  ra- 
rissime  continyere. 

(a)  Haec  ratio,  quam  S.  Alphonsus  (Lib.  6.  n.  537.  q.  II.)  de- 
sumpsit  ex  La  Groix  (Lib.  6.  Part.  2.  n.  1449.)  nimis  probal;  con- 
sequens  enim  esset,  non  toUi  reservationem  etiam  cum  eis,  qui 
prius  valide  confessi,  deinde  iubilaeum  non  lucrantur;  quam  qui- 
dem  quorumdam  opinionem  ipse  Benedictus  XIV  in  sua  Constit. 
Inter  Praeteritos  §.  86.  hisce  verbis  reiicit:  Quoniam  absolutio  a 
censuris  in  casu,  de  quo  agitury  minime  quidem  cum  reincidentia,  sed 
absolute  data  est  et  datur,  idcirco  in  eadem  Constitulione  LIV declon 
ravimus,  illum  nequaquam  censuris,  a  quibus  solutus  fuerat,  innoda- 
tum,  aut  gratiae  commutalionum  (scil.  volorum)  ac  dispensationum 
obtentarum  expertem  remanere. 

Caelerum  ad  fruendum  gratiis  inlubilaeo  concessisBenedict.  XIV 
hoc  unum  exigit,  ut  adsit  sincera  voluntas  iubilaei  lucrandi.  Ita 
Const.  cit.  §.  86.:  Dictum  superius  fuit,  eum,  qui  facuttates  habety 
quae  per  annum  lubilaei  conceduntur,  eisdem  non  nisi  cum  illis  poe- 
nilentibus  uti  posse,  qui  sinceram  habent  lubilaei  consequendi  volun- 
tatem,  quique  ex  hoc  animo  iniuncta  ad  eiusdem  conseculionem  opera 
adimplendi  ad  confitendum  accedunt.  Neque  plus  aliquid  reperies 
in  §.  62.,  ad  quam  S.  Alphonsus  appellal:  Si  omnes  (inquit),  quae 
tribuuntur  facultates,  ad  lubilaei  consecutionem  directae  ac  vetuti 
ipsius  praeparatio  sunt;  clare  inde  consequitur,  illarum  usui  minime 
locum  esse,  nisi  cum  eo,  qui  et  ad  consequendum  lubilaeum  sit  prae- 


I>E  POEMTEMIA  479 

V)H\.  —  Qlaer.  10'  Ah  toHalur  rrsnratw,  sipoenUms,  con- 
filendo  aj)H(l  Suprriorem,  casus  reservatos  obliciscatur? 

Hesp.  Affirm.  suhcni  probabititer,  quia  rccle  praesumilur,  Su- 
ptTJorcin  lil)erar<;  poenileiileni  voluisse  «'ih  onuii  vinrulo,  a  quo 
alisoivere  ipsuin  polest.  —  Ita  Iahjo,  Salmant.,  et  aln  commu- 
niter,  eonlra  alius  «pji  eliain  prohahiliter  negant.  -  S.  L\g. 
n.  597.,  (Jicit  priorciii  senlentiani  communissimam,  el  aliam  pro- 
babiliorem  (a). 

Qlakk.  II*  .{n  (jni  I  oiilc.ssns  r\(  tn/rnon  pnrattim  (hihie 
reservatujii,  omiuno  lihrrdnr  a  rr^ryrntinur  rttnmsi  postea  i7- 
luil  aynoscat  ul  certum'f 

Resp.  A/prm.  prohahilius.  Kalio  esl,  (|uia,  runi  perralum  cJu- 
hic  reservatuni  esl  accusaium,  iam  directe  ahsolutum  esl,  el 
proinde  direcle  aMala  est  reservatio  [b].       S.  Lig.  n.  COO. 


paratu.1,  et  certum  habeat  propositum  adimplendi  opera  ad  eiusdem 
ac(fui^itionem  iniunctn.  ^uam  in  reni  afTerlel  isla  Suarezii  (De  Helig. 
Tr.  fi.  Cap.  U».  n.  6.,  \erl)a:  (iialia  rior»  confrrlur.  ni.ti  in  ordine  ad 
hunc  finem  rl  prr  muduin  prarpuratii>nis  ad  rjjectum  lubilaei;  ergu 
qui  mm  fiabet  animum  implriuli^  et  oblinendi  lubilarum,  non  pnlrtt 
gaudrre  facultate. 

[a,  Mirum  .s;uu',  (jikhI  allera  senleiilia  cau.ir  ;   si,  .ni.r.i 

Vero  huic  a»lver>a  rcperiri  prubabilior  <pi»'al  1  n  ^  1  ch»  hoc  .Hil, 
S.  Alphunsus  Lib.  (i.  n.  597. j  iiuu  pruh.tiel,  (juominus  (\\i\s  .*>equ«H 
tnr  (Miinnuineni  lAi;:oiii>  (loclrinani  lutii  ohstanlilius  Suare^ii  ot>io- 
dionihii^,  .^ed  nu\ain  (lumlaxat  illiductrinae  cxcepiiunem  .sic  adilil : 
Omninu  tamen  dicendum  pulo,  retervationem  non  auferri,  (funndo 
adest  positiva  prae.sumptiu,  guod  si  Superior  audiriMxel  peccalum 
resrrvatum.  ahwlutiunrm  diMluti%srt.  Verum  haec  h)pothesis  >ix 
ap))aret,  (|uaiuloiiani  hahere  liuMim  po.o.set.  Nam  \i\  alia  ratio  alisu- 
lutionem  dilTeremli  ades.sc  pulesl,  ni.<*i  (|uod  poeiiitens  hic  r(  nunc 
non  sit  dispo>itns.  .\t(p)i  ipse  ."^.  .\lpluui>u.s  tbid.  n.  59H.  q.  IV.  »>•> 
us(|ue  progreiiilnr,  ut  concedat  n>er\alioiu'm  tolli  «>tiam  (piaoihi 
poeiiitens  conhtctur  .sacriUve.  Nulla  ergo  ralio  elucel,  cur  rliam  In 
eo  casu  valure  nuii  possil  genorule  huius  duclrinae  fundanuMilum. 
(piod  l.u^o  (l)e  Puenil.  Disp.  ^O.  n.  91.  .sic  exponit:  T  "  ''  '  < 
fiort  njr  drbrl  circa  pui.ubtlilitlem,  ict/  cirra  farluin  irtt  < 
cn  dr  facto  retit  Superiur  totlere  diricle  rrsertatioiirm  pro  obtilis, 
quiUirsrumipir  ab.%ulvit  .%ubditum.  t!t  quoad  ho'-  dicn  babititer 

prar.vmti  a  communi  srntrntia  voiuntalrm  Hlatn  m  .S:.^-.. ..  r. 

(6    Accedit,  quod  nisi  peccati  re>er\utio  cerU  sit,  iam  prccatum 
non  ccusctur  sub  rcser\aliunem  cadere.  Vid.  dicta  sup.  d.  57:i. 


480  TUAGTATLS 

582.  —  QuAER.  12'  An  Episcopus  absolvere  possit peregrinos 
a  censuris  episcopalibus  (a),  quas  in  propria  ipsorum  dioecesi 
incurrerunt  ? 

Resp.  V  negative,  si  agatur  de  censuris  ab  homine  per  sen- 
tentiam  particularem,  ut  dicetur  in  Tract.  de  Censuris. 

Resp.  2°  Si  agatur  de  censuris  a  iure  aut  eliam  ab  homine 
per  sententiam  generalem,  affirmandum  videtur,  stante  actuah 
et  communi  consuetudine,  contra  (juam  Ordinarii  non  recJamant, 
licet  antiquiores  communissime  negaverint.  Recole  dicta  supe- 
rius  de  peregrino  absolvendo  a  reservatis  in  ipsius  dioecesi, 
n.  573.  Quaer.  S". 

583.  —  QuAER.  13'  An  absolvi  possint  peregrini  a  peccato 
reservato,  si  in  propria  dioecesi  peccaverint  et  alio  ad  confiten- 
dum  perrexerinfi 

Resp.  Neg.  Si  alio  tendant  praecise  infraudem  reservationis, 
ut  constat  ex  Bulia  Clement.  X:  Superna.  Non  conveniuntautem 
Theologi  quomodo  intelligendum  sit  to  in  fraudem.  luxta  pro- 
habiliorem  sententiam  fraus  eiusmodi  intercedit,  quando  quis 
alienam  petit  dioecesim  ob  principalem  tinem  non  solum  confi- 
tendi,  sed  etiam  declinandi  iudicium  proprii  Pastoris.  —  S.  Lig. 
n.  589.,  et  alii  communiter.  —  Hinc  valide  absolvi  poterit  pe- 
regrinus,  si  abierit  in  alienam  dioecesim  ob  aliquem  honeslum 
tinem,  puta  negotii  agendi,  vel  lucrandae  indulgentiae  causa, 
vel  ut  confiteatur  minori  cum  incommodo,  aut  citius  confessio- 
nem  perficiat,  vel  ut  Confessarium  iucognitum  aut  prudentiorem 
inveniat,  qui  melius  eum  dirigat,  ettranquillitati  suaeconscien- 
tiae  consulat,  aut  ob  alia  motiva  similia  [b). 

APPENDIX  I. 

DE  ABSOLUTIONE  PROPRII  COMPLICIS  IN  PECCATO  TURPI. 

584.  —  I.  Nullus  Confessarius  absolvere  potest  complicem 
suum  in  peccato  turpi ;  qui  autem  absolvere  praesumit,  excom- 
municationem  Papae  reservatam  ipso  facto  incurrit.  Coostat  ex 


(a)  Episcopales  censuras  Intelligit  A.,  quae  proprlae  sunt  illius 
dioecesls,  et  simul  Episcopo  sunt  reservatae. 

[b)  Gonfer  de  his  quae  superius  dicta  sunt  n.  573.  q.  3. 


DE  POCMTENTIA  411 

Constiliiliono  Itenedirli  V/V;  Sacramentnm  Poenileniiaf,  1  lu- 
nii  17il  —  Ilrni  p.\  alii  Consliluliooe  eiusdem  Poniilici*;  .ipo- 
stoliri  rnuneris,  H  Fi-br.  lli*). 

II.  (]i)iilVs<jirius  rarel  onini  iurisdiclione  ad  absojvcndum 
roiiiplicem  (|iio«)d  peccalum  cuius  fuil  parlire()S.  Inferlurex  ver- 
his  expressis  Biiihie,  in  i\u',\  dicilur :  Subtata  praetrrea  itti  ip.so 
ifirr  quaruinque  aurtoritate  et  iurisdirtione  ad  qualemrumque 
prrsnnam  ah  huiusmoili  rulpa  absolvendam. 

Quaesita : 

585.  —  yiAKii.  r  (Juid  vcuiat  uomme  prrcati  turpis! 
Hesp.  Venil  oiiine  peccalum  ^rave  coiiira  sexlum  Decalogi 
p;i«'C<>ptum,  etiamsi  non  sil  copula  consummadim  ;  imo  licet  sit 
solus  tactus  lurpis.  Quidam  addunl  eliam  colliMjuium  inlione- 
stum;  sed  alii  conlradicuiit,  et  liaec  srnlcntia,  iiHpnt  Amorl,  de 
Pnenit.  I).  10.,  est  coiirormior  verlns  Dened.  \I\,  de  Syn.  t.  1. 
i'.  14.  n.  i.  iil)i  hor  rriiiHMi  drscrihil. 

U('(]iiiritur  autem  ul  ex  utraipie  parte  adsit  peccatum  mortale 
non  modo  intcmiim,  sed  etiitm  in  ratione  actus  externi,  et  cuni 
(ormali  compliciiate,  idest  cum  muluo  conscnsu  exterius  mani- 
fesialo.  —  S.  Lig.  n.  .*>.'» i.,  et  atii. 

QiAFR.  2*  An  nomine  rnmplicis  veniant  non  snlum  tnuliereSf 
sed  etiam  riri? 

Resp.  Affi^m.  Uatio  est,  (piia  vcrha  Hullae  sunt  omnino  ge- 
ncr.ilia  ;  in  ea  enim  dicitur :   (>mi  confessionem  sacr  'nn 

perstmae  compticis  in  peccato  turpi  contra  sejtum  ^;».  .^  .um 
esciprre  audeat.  Kr^(»  (^)nslilutionis  dis|H)sitio  ad  sr\um  mu- 
lichrcm  non  est  restrm^enda.    -   Ita  communtter.  —  tiousset^ 

n.  m. 

586.  —  (Jl'AKH.  :i*  l/j  Sarrrdos  possit  absoivrre  complweni 
in  articuto  vrt  penculo  mortis't 

Itesp.  Affirm.  Valide  el  licite,  si  non  |)ossit  advocari  alius 
Sacerdos  (|ui  niunus  ('onfessarii  obirc  pos5it ;  si  ▼ero  ad»il  Sa- 
ccrdos  aller,  etiam  non  approbiitus ,  qui  confesNionem  c\ci- 
pen>  (]ueat,  ahsolvet  (|iiidem  valide  scd  illicitc,  |)oeniiS<]uc  noQ 
elTii^jjiet. 

Qi  AKii.  i"  An  Sacerdos  possit  ahsolvere  comptirem  in  mor^ 
te  si  alius  nequeat  advocan ,  rr/  accedere  sine  uifamia  aut 
$candato'f 

r.iRT  Tiim.  II.  31 


482  TRAGTATUS 

Resp.  Affirm.  valide  et  licite.  Tenetur  tamen  Sacerdos  com« 
plex  talia  infamiae  vel  scandali  pericula  praecavere,  si  possit, 
V.  gr.,  aliquo  praetextu  discedendo,  etc.  Secus  poenas  non  eva- 
det,  licet  absolutio  sit  valida.  Constat  ex  Const.  Bened.  XIY.  — 
5.  Lig.  n.  353. 

QuAER.  5°  An  Sacerdos  possit  ahsolvere  complicem  in  mortCy 
si  hic  alteri  confiteri  recusetf 

Resp.  Affirmandum  videtur,  si  aliunde  sit  dispositus,  ne  sci- 
licet  pcreat,  aut  saltem  ne  eius  aeierna  salus  periclitetur  (a). 

587.  —  QuAER.  6"  An  Sacerdos  absolvere  possit  complicem 
ab  aliis  peccatis  sibi  extraneis,  postquam  ille  semel  ab  alio 
rite  fuit  absolutusf 

Resp.  Affirm.  Ratio  est,  quia  caret  tantum  iurisdictione  ia 
hunc  poenitentem  quoad  peccatum ,  cuius  ipse  fuit  particeps ; 
ergo  deleto  illo  peccato  per  absolutionem  ab  alio  impertitam, 
iam  cessat  prohibitio,  nec  deest  iurisdictio  [b).—  S.  Lig.  n.  555., 
et  alii  communiter. 


(a)  De  absolutlonis  validitate,  si  poenitens  sit  rite  disposltus, 
nulla  esse  potesl  controversla ;  nara  validam  esse  affirmat  ipse  Be- 
nediclus  XIV  (Const.  ApostoUci  muneris).  Dubium  ergo  esse  potest 
tanlummodo,  an  licite  sacerdos  ille  absolvat.  Porro  Benediclus  XIV 
(cit.  Const.)  eum  solum  damnat,  qui  nulla  necessaria  causa  cogente 
sacramentalem  complicis  confessionem  excipere,  ab  eoque  crimine 
absolutionem  largiri  praesumpserit.  Quando  autem  infirmus  ad  mor- 
tem  cuilibet  alii  coniiteri  recuset,  non  solum  aeterna  Infirmi  salus 
necessitatem  huic  sacerdoli  imponll  audiendi  confessionem,  sed 
facile  accedet  etiam  causa  scandali,  sl  infirmi  confessionem  excl- 
pere  abnuat. 

[b)  Feruot,  Benedictura  XIV  olim  interrogatura  ab  Episcopo  Bru- 
gnalensi,  an  sacerdos  coraplicem  posset  absolvere,  postquam  hic 
ab  alio  confessario  absolutus  iara  fuerat,  respondisse,  complicem  a 
sacerdote  complice  absolvi  non  posse,  etiamsi  centies  absolutns  ab 
aliis  fuisset.  Verurataraen  hoc  responsura  nihil  doctrinae  Auctoris 
repugnat.  Pontifex  enim  sacerdoti  iurisdictionera  abstulit,  qua  cora- 
plicera  absolveret  a  crimine,  cuius  ipse  complex  fuit.  Et  cum  iuris- 
dictionem  in  illud  crimen  nullara  araplius  iste  habeat,  criraen  vero 
iilud  possit  esse  raateria  absolutionis  etiara  postquam  remissum  in 
alia  confessione  fuit,  utique  dici  debet,  quod  sacerdos  coraplex 
complicem  ab  eo  crimine  absolvere  non  potest,  etiarasi  iara  ab  alio 


DE  POEMTENTIA  483 

Verum  si  quis  pudor  maneal  in  Saccrdolc,  qui  miseranda 
fraf^ililale  petc  iiluni  lurpc  runi  alio  palraveril,  si  cjuis  honor  Sa- 
crameiilo  (lchilus,  iMiiii|uain  in  posleruin  coniplicis  conf«'s.sioiirm 
cxcipicl.  lnsu|)er  pcnculuin  novi  lapsus.  aul  sallcm  t^raMsU-n- 
lationis  in  directione  l<ilis  poenilcntis  facilc  subire  |M)test.  — 
Gousset,  ibid.  —  Avcrlendi  igitur  sunt  ndeles,  quoad  firri  [M)- 
lcsl,  nc  unquaiii  in  po>lcrum,  sccluso  ncccssilalis  casu,  Confes- 
sarium  adcant  pcccali  compliccm.  In  nonnullis  diocc» mIius  de 
iurc  (»articulari  Saccrdos  niini|uain  cxcipcrc  picst  confcssionem 
complicis,  saltcm  copula  consummata  '. 

588.  —  Qi  AER.  7*  An  Hpiscopus  possit  absolrere  ab  excom- 
muniratione  lata  in  C^nife.ssarium,  qui  complicem  \uum  absol- 
vit,  si  casus  sU  occuitus  ex  concessiot*^  Tnd  r,iy  i;  Ijceal, 
sess.  tk.l 

Resp.  Sic  respon<lel  5.  Lig.  n.  536.  Yutetur  ex  una  parte  ne- 
ganditm :  nam  si  Itpiscopus  vel  alius  ab  eo  delegatus  possent 
hnnr  ra.sum,  quanda  rst  orrnltus,  absolrere,  rfservatin  Pontifi' 
cxs  evaderrt  inulilis  rt  tlhi.soria:  rasiis  enim  htt  non  jiolfst  tiisi 
occulte  accidere.... 

Attamen  probahiliter  videtur  posse  dtci ,  quod  eliam  satva 
facuttale  Fpisropis  a  Conr.  impertita  absolvendi  hunr  rasnm, 
quando  est  orrultus,  reservatxo  Vonttfxris  non  omnino  rtddrrrlur 
tnutitis  et  illusorta:  tum  quia  liret  ordtnarie  casus  sit  ocrutttts, 
tamen  atiquando  potest  a  cidere  quod  sit  pubticus ;  tum  quia 
tex  reservalionis  sattem  Homae  torum  haberet,  et  in  attts  tocis, 
ti^i  TridiMit.  nonest  receptum  et  ubt  Hpiscopi  nequeunt  praefata 
farnltalr  ittt.... 


fucrit  aliNoiutus  ;  (pio;wl  crinicn  cnitn  illud  iii  pcrpctuum  carrt  iu- 
risdiclioiK*.  .Vsl  .Auclor  iion  loquilur  dr  coniplicc  .il>sol\Citdo  a6 
isto  crimiue,  scd  dc  alisolvcndo  .ilt  aliis  pccc.itis.  |)07«lipi.im  criiucQ 
illu<l  |)cr  confcNsioiicm  pcncs  alium  sacerdotcm  faclam  rile  ex- 

piatum  fiiit. 


4  lioc  (■iiirn  uiiii  %«meH  r»frob«nl  S.  CMgf*f.  4'«nrtlii,  c»ni  pr»f  >wlw 
l>rcrrl«  SyuoUi  Oinarulinap ,  tub  ai«  'i  tVKraibrit  1679;  «t  Ik«I  Haiat  IWtrHt 
|>rn|>U|'na(<>ir«  iimiI|«  i>iiiirrrrnl  a«i  riu*  tlrrriitioorm,  •!•{••  adrM*  orfvrval  »<«••- 
dali  |H<rii'uUiin,  i|uoil  prtrsrrliiu  in  p«r«i»  liH-i*  •ti«rt*«rii  •ivb^ol  rM«,  JirU  S. 
r^iagr.  Conc.  rptpuutlil.-  T«h  £>#rrrlMM  dfUmlmr  —  />i«  «i  ««imi  hI  $mirm. 
{inal.   lur.  intntif    p.  752.) 


484  TRACTATUS 

Verum  sententiae  negativae  adhaerendum  videtur,  quia  facul- 
tas  concessa  a  Conc.  Trident.  in  praefato  c.  Liceat  respicit  tan- 
tum  casus  papales  occullos  tunc  reservalos ;  non  vero  extenden- 
da  est  ad  casus,  qui  post  Conciliim  a  variis  SS.  Pontificibus 
reservati  sunt,  cuiusmodi  est  reservatio,  dequa  agilur.  Constat 
ex  Declaratione  S.  Congr.  Inquisitionis ,  die  18  lulii  1860.  — 
y.  Casus,  n.  645.  et  seq. 

589.  —  QuAER.  8'  An  incurrat  excommunicationem  Sacerdos 
confessionem  complicis  audiens  quidem,  sed  eum  non  absolvensf 

Resp.  Negaudum  videtur  cum  S.  Lig.  n.  556.  —  Ituriaga, 
tom.  y,  cas.  50.  —  Raiio  est,  quia  hoc  sat  clare  palet  ex  Consti- 
tulione  Benedicti  XIV :  Inter  praeteritos,  ubi  sicdicitur:  Non 
minus  Sacerdoti  complici,  qui  vel  extra  mortis  articalum  con- 
fessionem  excipit  poenitentis,  eumque  absolvit,  vel  qui  in  ar- 
ticulo  mortis  absolvit,  cum  alius  Sacerdos  non  desit....,  excom- 
municationis  poena  a  nobis  in  citatis  Constitutionibus  imposita 
fuit....  Igitur  ex  mente  Pontificis  non  sufficit  confessio,  sed 
absolutio  etiam  requiritur. 

APPENDIX  11. 

DE  SOLLICITATIONE  IN  CONFESSIONE. 

Lugendum  sane  est,  et  quidem  nunquam  satis,  quod  in  ovili 
Christi  appnreant  quandoque  lupi  rapacesl  quod  constituti  spe- 
culatores  domus  Israel  eamdem  ipsi  dire  devastentl  quod  prae- 
positi  salulianimarunieasdemcrudeliter  in  perniciem  detrudant! 
Quis  eniiu  tantam  abominationem  stantem  in  loco  sancto  cernens 
horrore  non  corripieiur?  quis  a  dolore  temperabit,  et  pro  viribus 
eam  de  medio  tollere  non  adnitatur?  Ut  tanto  malo  efficacia 
alferreul  remedia,  Summi  Poniifices  severas  leges  contra  tam 
perversos  Dei  ministros  variis  temporibus  lulerunt.  Hinc 

Statuenda : 

590.  —  I.  De  iure  Ecclesiae  communi  Sacerdotes  [a)  solli- 
citantes  ad  peccandum  coulra  sextum  Decalogi  praeceptum  in 


(a)  Comprehenditur  etiam  sacerdos,  qui  iurisdlctione  ad  valide 
absolveudum  careat.  Ita  expresse  Beuedictus  XIY  In  Gonsl.  Sacra- 


OE  1'OE.MTENTIA  485 

confessione  (fl),  aul  occasione,  itrarteTtu,  vfl  Mmulattone  cmi- 
ressiuuU  (6),  immtdiale  aule  vcl  posi  cuuri-bMuucm  ^c;,  aul  la 


mcntvm  Pnenitmliae  ^.  2,;  pI  prarivrral  Dorrplnm  S.  IiKjui.Miiouis 
k  Ffbr.  ll»(')l,  II.  V;  yuar.slioup  enim  farla  ,  .4«  SareutuM  carens 
iuritdicliune,  si  iuiicilet  in  cunfes^ione  pnenitenfem,  tit  denuntiitn- 
dun,  R(*.s|)unsnm  esl,  esse  denuntiandum,  vi  opiniunem  neyaliram 
non  c.^fe  probubilem. 

Nun  liinuMi  rompri^hfiulilur  aul  interpret ,  arl  eliam  mandam 
confessario,  ut  in  (onfesuune  snlicitet.  Iliiec  coustaiil  ex  cil.  S.  In- 
(juisilionis  drcrolis  n.  VI  el  VII  ,  \\\\.\p  sliluntit,  «pinioneni  nri/att- 
vam  non  carere  priibnbililatr.  |'i  (|irnl(m,  ul  iiulal  (iiraldi  (hjpos. 
luf.  Puntif.  V.  1.  lib.  5.  Tit.  Ml.  Paij.  0.17.)  probubdiias  hic  in- 
tetliyitur  non  utcumque  el  levis,  sed  qua  tulo  in  praxi  quis  se  ijerere 
possit  ac  flebeat. 

Ilcin  nun  iom()r(»lirn(luiilur  laici  aul  clcrici  ;  (|ui  tamcn,  si  cun- 
fessionem  audiant,  ex  alio  Imjuisitionis  decrelo  denuiiciuudi  e^.seut. 
Vld.  S.  .Mjili.  I.ib.  «.  n.  r.H8. 

(fl'  InConsrn.  ;\|)o>loru  is  s»'rmo  esl  lanluni  dc  abusu  Sacntincnti 
Poenilenliae.  Ilinc  concluililur  cum  cuminuni  Dl).  ^Vid.  S.  Alph. 
Lib.  6.  n.  684.),  uullam  essc  ubligationem  denuntiaiHti  saconlotem, 
(|ui  ad  solicitiiidum  abut.iluraliis  .sacramcnlis  ailmini.stra. dis.  Con- 
firnialur  id  c\  cil.  Dccrclo  .<.  Inqui.sil.  n.  \;;  ad  yu.ioslioncm 
euim,  hn  Cunffssarius  inci'tat  in  puenns  Con^liiuti-nis  Ap>sl.  contia 
solicttonles,  si  svlicilet  inuUeiem  in  aliis  sarramentis,  sctl.  baplismi, 
viatiinninii,  rl  sil  deiuin'iiin'lu%,  et  si  denuntiiin'lu.\,  postit  ab  luqui- 
situribus  puniri,  Uc.s|)onsum  esl,  quuad  ulnim'iue  a'ticulum  opinich- 
nem  negativam  esne  probubilem. 

(b    K\  praxi  Irib  :iiali>  S.  onicii  non  cen^ciur  (  •    '  '  - 

cilnsse  iminediaie  pust  cunfcs>ioncm.  si  .sulicilalio  ^  .  .     i 

integrum  dieni  uccidal ,  dunimodo  iiullo  nioilo  pra^um  niiimum 
.suum  in  confcssioiie  iii(licu\eril.  Md.  <$iraldi  (l.  c.  pay.  63*1.).  lloc 
taincn  non  obstat,  quominus  cuiifeMurius  huiiisnuidi  \i  allcriu5 
clausutac  licnunliainlu.s  forle  sit. 

(r)  I)e  hisce  clau.sulis  ita  S  AlphonsuH  {iib.  G.  n.  678.)  »cribit: 
Dirilur  urcu.tionr  con/rfw"'  uin,  quando  lonfrssariut  rel  ;  «  in- 

vital  ud  cunlexsiuurm  lerum  ,  piaeiejiu  veio,  qunndn  u ,    »(io- 

nem  /ictam.  DilTeruiit  autem  haec  duo  a  simulaiione  Cfnfessiunis, 
(juatenus  orcauo  et  praetiitus  iiiiiuere  \i(lrntur  causAni,  oh  quam 
contingit ,  ciuife.ssarium  el  pocnitcnlem  simul  con>enire  ct  o«dlo- 
(jul ;  siiiiulutiu  \cro  rcfcrri  \i»lclur  a«l  e\lcrii.«m  specicm,  (piam 
praefert  modus  simul  con\ersuiidi  5eu  culloqufmli.  Additur  aulcm 


486  TRACTATUS 

loco  ubi  confessiones  audiunlur,  seu  ad  confessionem  electo, 
Superioribus  ecclesiasticis  denuntiandi  sunt.  Constat  ex  Bulla 
Gregor.  XV:  Universi  gregis,  data  anno  1622,  quae  confirmata 
est  per  Constitutionem  Bened.  XIY:  Sacramentum  Poenitentiae. 
Sic  enim  Gregorius  XV:  Mandamus  omnihus  locorum  Ordina- 
riis,  ut  diligenter  inquirant  etprocedant  contra  omnes  Sacerdotes 
tam  saeculares,  quam  regulares  qui  personas,  quaecumque  illae 
sint,  ad  inhonesta  inter  se  sive  cum  aliis  quomodolibet,  in  actu 
sacramentalis  confessionis,  sive  ante,  sive  post  immediate,  seu 
occasione  vel  praetextu  confessionis,  etiam  confessione  non  se- 
cuta,  sive  extra  confessionis  occasionem,  in  confessionario  aut 
in  loco  quocumque  ubi  confessiones  audiuntnr,  seu  ad  confes- 
sionem  audiendam  electo,  simulantes  ibidem  confessiones  audi- 
re,  sotlicitare  vel  procurare  tentaverint,  aut  cum  eis  inhonestos 
sermones  habuerint;  mandantes  omnibus  Confessariis,  ut  suos 
poenitentes,  quos  noverint  fuisse,  ut  supra,  ab  aliis  sollicitatos , 
moneant  de  obligatione  denuntiandi  sollicitantes  locorum  Or- 
dinariis.  »  —  Vide  S.  Lig.  n.  675. 

II.  Poenitentes  sollicitati  absolvi  nequeunt,  antequam  obliga- 
tioni  denuntiandi  satisfecerinl ;  vel  saltem  nisi  se  brevi  satisfa- 
cturos  esse  obligationi  suae  promiltant.  Sic  in  cit.  Constit.  Be- 


(Const.  Sacramentum  §.  1.)  in  confesshnali,  sive  in  alio  loco  ad 
confessiones  audiendas  desiinato,  aut  electo  cum  simulatione  audien- 
di  ibidem  confessionem;  quippe  extra  huiusmodl  loca  (quibus  adnu- 
merarl  debet  el  cubiculum  personae  vere  seu  ficte  aegrotanlis)  vix 
aul  ne  vix  quidem  haberi  simulatio  illa  confessionis  polest. 

Eiusraodi  lamen  slmulatio  cum  praelexlu  confessionis  satis  ades- 
se  videtur,  quando  confessionis  praelexlu  sacerdos  autsponte  per- 
gat,  aut  vocetur  ad  personam  infirmam,  eodemque  praetextu  e  cu- 
biculo  alii  removeantur  ita,  ut  solus  cum  sola  maneat,  licel  deinde 
nihil  aliud  inter  eos  contingat,  quod  speciem  confessionis  habeat. 
Conlra  vero,  si  praelexlu  confessionis  coiifessarius  veniam  tan- 
tummodo  Homo  egrediendi  (si,  v.  gr.,  Regularis  sit),  petat  aut  ad 
quampiam  domum  vocetur  sive  ex  condicto  sive  non  ;  in  ea  tamen 
domo  nihil  conlingat,  quod  sive  prae  domesticis  sive  prae  afiis 
speciem  ingerat  confessionis  faciendae,  non  videtur  adesse  ea 
confessionis  simulatio,  quae  condilionem  a  S.  Ponlifice  propositam 
adiranleat. 

Girca  has  clausulas  vide  etiam  dicenda  inf.  ad  Quaest.  8.  n.  595. 


DE  POEMTKMrA  4S7 

ixedirtns  \IV  (a).  OMifiantiir  niilpm  ad  hanr  dpniintialionpfn» 
non  tantiini  ii,  r|iii  sollicitati  fuerint,  sed  ftiam  alii  onin'>s,  qui 
icj  (•crlo  Hriiinl,  nisi  suti  srrrrlo  ronsilii  lior  noverint ;  irj'|uc 
valrt,  ctianisi  (Tinifn  inridirc  prohare  DC()ueaDt  (6).  —  S.  iig. 
n.  fifl.*).  ri!»9. 

III  Dcniintintio  intra  monsrm  facienda  rst.  5.  Congr.  Offi- 
di,  10  .Martii  lfi"7.  S.  Lig.  n.  693.  -  Po«'jiileus  autem,  ()ui 
sim»  siiniciciili  raliMne  dcniintialionem  ()rarli\<»  ijMnporr  non  rxe- 
<)iiitur,  incurril  cxcomunicalioneni  latac  sr^ntcnliar,  Homae  Pou- 
tilici  rcscrvalam,  scd  cxlra  libcm,  non  rciicrvatam  po>l  factam 


'n''  Vcrhn  BciHMlirli  \IV  snnl  j:<.  '2.  :  (\ivennl  innipr'  '  '  >n 
Cnnfetsnrii,  ne  pnentteutihu.t,  fjUOH  nnrerinl  inm  nb  nlii^  <  '"«, 

sacramentnlem  ntinotutionem  imperliant,  ni»i  priu^  denunlinlinnem 
prnrHirtnm  iid  effectum  perdurentex,  delinquentem  inticarrrint  com' 
pelenli  iudici,  vel  xallein  %e,  rvm  primum  pnlerunt,  delaturnn  xpnn- 
(tenni  nc  pmmitlant.  --  PcrinTiim  (T;;(>  (jwid.im  auct(»rilat(»  licnfr- 
<lit  li  \IV  contendiint,  al).soi\i  nu(i(]Uiim  pornitr^nlem  iiiite  f.irlam 
(Irimiilialionrm  po.ssi» ;  iiam  S.  IN»iilif»*\  pruilcnlissimc  disiunrlivo 
|)ra(M  rjiio  ulilur.  fliiic  |)racmitloii'lam  (juidcm  drnuiiriatioiiem  di- 
xerls,  cnm  commode  difTerri  absoliilio  jiotpsl,  el  hrcvi  denunciandi 
lorus  suppctil:  iihpic  co  impensius  rurandiim,  ()Uo  dinirilius  ;id  id 
pochitciis  indu.-i  \idclur.  Ast  uhi  (locnilciis  ad  ciindem  conf(\ssa- 
rium  rcdire  aui  nulio  modo  aut  ni.si  ()osl  loii^um  tcm|)iis  po.ssit,  vel 
idonca  denunciiindi  ocrasio  in  (iromptn  iion  sil,  v.  gr.,  9\  agniur  df 
|>iii'ila.  (jiiac  loiij;c  a  Scdc  Kpisr.>  '  '  ci.  et  ita  suh  riirn  p.iren- 
lum  \i\al,  iil  lilicrum  i|)si  iioii  ~  i  ,  01)11111  adire;  arniiolc  \fro 
sincere  H(iondent,  .se  olillfnttiajii  .suae  sntisfacturnm.  uihil  fst,  quod 
confcssarium  ah  ahsolutioiie  simim  im()crlu'ndi  t 

b  Ilacr  ohligalio  e\inrilur  non  e\  ('.oiisriinii.t,,  1  ,i-  .int  (ircgo- 
ri  \V  aul  Bciiedicll  \IV,  .sed  ex  Kdirto  S  Imjui^ilioiiis  Uomanaf, 
(|uod  refort  et  S.  Al|)honMis  (Ub.  6.  n.  680.).  Oonfirmatur  nutem 
dtM-imn(|u.irlo  e\  sexdcrim  S.  Ii.  thiiU  «♦errcll'..  «j-  '••  II 
Ithr.  Ifii»!  ()rt»(licruiit,  cl  a  Bf  \IV    (;«i(»«ii    Sn  um 

/'nenilenline)  n()Oslolica  aurtorilnte  connrmnta  drindc  fuerunt,  ac 
\id(Ti  (lossimt  lum  a()uil  .\ilntiuiii  ,  He  lnr<>n%l.  in  /iW.  Cap  S5. 
n.  fifi.  ,  tuni  a|)Uil  (iiraitli  (/•.>/).  1.1.  Im  i»  Ih.ntij.  Part.  I.  /.»6.  5. 
Til.  Vll. '.  lum  a()ud  Sravini  :lle  Poenil.  Cap  4.  art.  I.  .  (aim  culm 
ad  IJuacslioncm,  An  quin  leneatur  Henuneiaie  nmfeuariuin  ioHici' 
tanlem.  .ti  hor  nudivit  nnn  <i  *  '     '    '  '      'nm  a  teri^   -  -^  «o- 

nix.  .s.  (;t»n^r    rcs|)on«hTil,  "/  >  non  rn  6«« 

hHitale;  ()nlam  .suhinfertur,  ohli^ationem  ndcsse,  $\  a  fldf  dipuu*  cl 
grnvit)us  pcrsouis  id  ()uis()iam  resclverit. 


^88  TRACTATUS 

denunliationem.  Ex  Decreto  S,  Poenit.  22  Marlii  1852.  —  Yid^ 
Analecla  luris  pont.  serie  2.  col.  1606.  {a). 


(o)  Analecta  luris  Ponlificii  (i.  c.)  non  habenl  nec  innuunl  illud 
S.  Poenitentiariae  Responsum ;  et  fortassis  ea  Aucior  ailegat,  quia 
ibi  haec  lejiunlur:  Si  elle  [la  personne  sollicilee)  refuse  de  reriiplir 
cctte  obliifation,  elle  encourt  l* excomniunication  majeure,  qui  est, 
pour  Rome,  rexervee  au  Souvernin  Ponfife.  Mais,  dans  les  autres 
pays,  on  peut  en  recevoir  1'absoluiion  de  tout  confesseur  approuvCy 
selon  ce  que  dit  le  mSme  auteur;  quae  quidem  est  praxls  ab  Auclore 
quoque  admissa.  Caelerum  Auctor,  ad  quem  Analecta  appellant, 
est  Albitius,  cuius  parlicula  ibidem  subiicitur  [ex  Cap.  85.  De  In- 
const.  in  fid.  n.  18.-25.).  Sed  reipsa  Albitius  nihil  lale  habet.  Verba 
enim  eiusdem,  quae  huc  spectant,  sunl  eiusmodi  (n.  20.  21.):  Quod 
si  demnciure  recvsoverint ,  tunc  incidunt  in  eTcommunicaiionem  in 
praedictis  Edictis  proposilam,  a  qua,  si  est  reservaia  Poniifici,  vel 
Epixcopo,  aut  Inquisiiori,  non  poierunt  absolvi  nisi  ab  fo,  cui  fuit 
reservaia.  Si  aulem  reservala  non  sit,  poterunt  absolvi  a  quocumque 
confessario....  Quae  absoluiio  non  solei  impertiri,  nisi  facta  vere  et 
realifer  denunciatione,  elc.  Albitius  ergo  non  dicit,  hanc  excommu- 
nicationem  Romae  reservaiam  esse  S.  Ponlifici,  alibi  vero  reserva- 
tam  non  esse,  adeo  ut  ab  ea  quivis  confessr.rius  possit  absolvere ;  sed 
remitlit  ad  diversa  Edicta,  ut  inspiciatur,  sitne  reservata,  nec  ne. 

Purro  Edicta  S.  tfficii  Inquisit.  quoad  denunciandos  soUicitan- 
tes,  prouti  ea  refert  Laureniius  Cozza  (Dub.  Select.  circa  solicit . 
duh.  uliim.),  S.  Officio  absolutionem  reservant,  etiam  posl  factam 
denuntiatioiiem  ;  meriloque  adverlit  idem  Cozza,  opinionem,  quae 
facultalem  absolvendi  reum  post  denuniialionem  tribuebat  cuilibel 
confessario  {Yid.  S.  Alph.  n.  693.),  profluxisse  primitus  ex  sensu 
aequivoco,  qnem  praeferebani  verba  cuiusdam  Edicti,  prouti  a 
Lupo  compendiate  referebatur.  Altamen  immutniam  deinceps  hac 
in  re  dis-iplinam  fuisse,  indicat  etiam  Giraldi  (/.  c.  in  not.  praec. 
pag.  627.  628.)  inquiens:  Omftens  denuntiare  Confesmiium  de  soli- 
cifalione  intra  dicfum  mensem,  efiamsi  posfea  denunfiasset,  olim  non 
poferat  uhsolvi  nisi  a  dicia  Inqwsitione  Romana;  hodie  tamen  ex 
decrefis  eiusdem  an.  1735  et  1758  absolvi  polest  a  quolibet  Confessa- 
rio.  Quibus  S.  Inquisitionis  Decretis  consonaietResponsum  S.  Poe- 
nilentiaiiae,  quod  Aucior  allegat.  Verumlamen  S.  Poeniienliariae 
sanctionem  minus  dextere  A.  componit  cum  praxi,  quam  Anale- 
cla  insinuant.  Sacrae  enim  Poeniteuliariae  decretum,  quemadmo- 
dum  el  decreta  S.  Inquisitionis  a  Giraldi  memorala,  nec  Romae 
tanlum  reservant  Pontifici  absoiutionem  ante  faclam  denuntiatio- 
nem,  nec  reservationis  cessatinnem  post  perfectam  denunlialio- 
nem  solummodo  extra  urbem  valere  statuunt. 


DK  FOEMTENTIA  489 

Nirrt.    In    nonnulii»   lon»  ilr   iure   |iarticuliri    pr«riipi(ur,    u(   Jr  ^«i- 

<umnu«  SarrrJofl  ••!   lurpia   s4iHirilan«.   lirrC   ni>n  tit  roofrtMria*  «•  ulU 

rrUliooe  ad  runfp«>inneni  lolliriUfrril.  Sed  plurr*  <)«aooitt«r ,  pr*r»rfliai  r»> 
cenliorr»,  nrgant  Kpi»ro|iuiii  buiutnii>Ji  tlaluluiu  frrre  po»»«  ;  «fuia  ruin  n  lar* 
cJOonico  nullu»  Sarrnio»  ab  Kpitropu  iJaninari  pmttl  uiti  Irgitnnif  lr«(iba«  rC 
pniba(ioaibii«  rno«iitu»  furril,  cirlirluiu  urcullaiii  ininiiiir  puoire  p«>lr«l  ,  b«c 
conlra  rrom  prix-riirrf ,  ob  drfrrlum  omnu  protialioni»  ranonirsr  cl  luriilirte.  — 
Vidr  Strrmlrr,  Traile  dn  prinei  ecclt$ia$lique$,  \"  yoTtit,  c.  4.  —  CrniMM, 
Manunle  luri$  ranonici,  n.  5K2(i.  3H2K.  3841.  —  Analeela  luri$  poniif.,  1.4. 
fi    iHfir».   it  $rif   ,   il  alio$. 

(Juaesita : 

u91.  QiiAKR.  r  An  poeHitens  tencamr  ad  denuntiatwnem, 
si  ipse  consensent  m  soiliatattonem  ? 

liesp.  Affirm.  ftalio  esl,  ifuiu  lex  esl  gencralis,  el  nullalrnus 
videlur  casum  hunc  excipere ;  non  enim  inde  minuilur  criinen 
sollirilanlis  el  piMiculuiii  aniiiiaruin.  iil  palel.  Nec  ol)slal  ipiod 
poeiiilens  de  iuro  nalurali  non  Irm-alur  seip^um  accusare  ;  nam 
ordinarie  polesl  uli(|ue  sollicilanleiu  denunliare,  quin  falealur 
sc  sollicilalioni  consensum  dedisse  (a).  —  5.  Lig.  n.  TUU. 


(a)  Expressc  id  c^vetur  in  Consl.  Sacramenlum  Poenilenltae  §.  S., 
ul)i  staluilur,  (leinwiriaiiduin  es>r  coiifcssariuni,  eliainti....  M/irJ/o* 
tio  inler  confrn.iaiium  et  pomiltnlem  inutua  fueril,  iite  toticitalioni 
pofnilen-K  ct>n.itn.%eiil. 

Cneterum  S.  (k)npr.  ln(|uis.  23  lul.  Kiii  npud  (iiraldi  l.c.  in  iiot. 
praoc.   (»;i^'   fiil.    declara\it,  mulirrrm.  quae  <  'i  tacerdoti 

con.neusei  il,  nontrneri  in  drnuncialiune  luntmsi^  .  .  '  praetiiium 
manifesiare:  teneri  lamen  denunciare,  eliamti  ipna  priut  Ju/i  i/arf- 
rit,  et  ad  connenttiin  iraserit  cunfettarium.  Aliud  iu  rem  eaudem 
decretuin  rrfcrt  et  S.  .\lphoiisus  l.ih.  6.  n.  700. i. 

Insuprr  In.slructio  a  S.  (Mlirio  iii(|ui.Hit.  nii.  175B  dnla  fuil,  in  qua 
dum  eiiicilur,  ad  denunliandum  teneri  etium  mulierem,  quae  cuq- 
sensit.  additur  l;inien,  ran»  iion  tiMicri  ad  C"  Ife- 

.slaiidum,  iHMpic  (lc  hoc  iuliTron.md.im  r.ssr  ...  i  ..  l.nui- 

flitore:  itiMiupie  confc.vi^ir  um  solicitantpm,  s\  coutra  ifisum  proce- 
datur,  non  csse  int(*rro^andum  de  pornitentis  coiirtensu,  et,  si  furle 
Hpoiile  id  dicat,  non  e>.se  scrilnMiduin.  noipie  in  .«cta  reforrndum. 
Tum  eti;im  (.oiifc.^>arios  moiirl,  ul  piMMiilentivs  de  his  ptioceaiil, 
ul)i  opus  fuerit ;  ut  sic  denunlialiuni  facicndae  omue  obtUcolttH 
.suhmoveatur  ^Apud  (iiraldi,  l.  c.  pag.  6li.  . 


490  TRACTATUS 

QuAER.  2'  An  denmtiartdus  sit  Confessarius  qui  consensit 
poenitenti  sollicitanti,  sed  ipse  non  solticitavitf 

Resp.  Afflrm.  Vide  Decr.  9  ex  16  S.  Officii,  die  11  Februa- 
rii  1861,  confirmatis  a  Bened.  XIV  in  Bulla  Sacramentum  Poe- 
nitentiae  [a). 

592.  —  QuAER.  3'  Anurgeatobligatio  denuntiationis,  sireus 
sit  emendatus,  vel  si  a  multo  tempore  sollicitatio  contigeritf 

Resp.  ad  1«™  Affirm.,  quia  Pontifex  non  intendit  solam  rei 
emendationem,  sed  eliam  eius  pnnitionem  ad  damnum  Eccle- 
siae  resarciendum,  scandalumque  reparandum  (h). 


(a)  Isle  casus  manifeste  comprehendilur  in  illis  Gregorli  XV 
verbis :  Aut  cum  eis  illicitos  et  inhonestos  sermones  sive  tractatus 
habuerint;  quae  itidem  occurrunt  etiam  in  Constit.  Sacramentum 
Poenitentiae  Benedicti  XIV.  Indoles  enira  tractatus  est,  ut  de  re 
quapiam  exequenda  duo  vel  plures  inler  se  agant  vel  conveniant; 
nec  refert,  uter  eorum  prior  rem  propouat,  dummodo  uterque 
saliem  de  re  perficienda  agat,  etiamsi  forte  in  conditiones  deinde 
ambo  non  conveniant.  Merito  ergo  DD.  conciudunt,  his  verbis 
comprehendi  Confessarium,  qui  non  solicitaverit  poenitentem,  sed 
mere  consentiat  solicitanti:  verissimo  enim  sensu  inlercedlt  tra- 
ctatus  itlicitus  et  inhonestus,  quo  in  turpitudinem  uterque  consentit. 

Duo  autem  sunt  S.  Inquisit.  Decreta,  quae  revocari  huc  possunt. 
Nam  in  secundo  ex  sexdecim  (de  quibus  in  not.  praec.)  ad  Quae- 
stionem,  An  Confessarius  consentiens  solicitationi,  sed  staHw  desi- 
stens  de  illa  turpi  maleria  loqui,  differendo  illius  complementum  ad 
aliud  tempus,  et  non  praebendo  absolutionem  poenitenti,  incidat  in 
poenas  contenlas  in  Bulla  Gregorii  et  sit  denunciandus,  Responsum 
fuil,  incidere,  et  Confessarium  esse  denuntiandum,  reiecta  opinione 
probabili,  quam  non  esse  probabilem  censuerunt.  —  In  nono  autem 
ex  iisdem  decrelis  ad  Quaestionem,  An  Confessarius  solicitatus,  si 
metu  induclus  solicitanti  consentiat,  sit  denuntiandus,  Responsum 
fuit,  esse  denuntiandum,  et  opinionem  negativam  non  esse  probabi- 
lem.  Quod  autem  S.  Alphonsus  [Lib.  6.  n.  681.  et  687.  q.  VIII)  op- 
positam  opinionem  ceu  probabilem  iradat,  in  causa  hoc  tanlum 
fuit,  quod  haec  decreta  unquam  exlitisse  prorsus  ignoravit. 

[b)  Huc  facere  possunt  duo  S.  Inquisitionis  decreta.  Alterum  est 
lertium  deciraum  ex  sexdecini  saepius  raeraoratis,  in  quo  ad  Quae- 
stionera,  An  sit  denunciandus  Confessarius,  qui  propter  solicitalio- 
nem  alterius  abiuravit  (scil.  compellente  S.  Inquisitione,  ut  abiuret 
de  ievi  vel  veheraenti  suspicione  haer^seos),  Resposura  fuit,  opi- 
nionem  negativam  non  esse  probabilem,  et  ideo  denuntiandum,  quod 
etiam  fuit  resolutum  sub  die  20  lul.  1628.  Et  quod  hic  allegatur. 


DF.  POEMTENTIA  4f  I 

Resp.  ad  2«""  Affirm.,  parilrr,  oh  rasdcm  ralionps :  nam  si 
non  essel  donunliandiis,  fjui  a  mullo  lompore  crimrn  commisil, 
ral'o  sano  forel,  (jiiia  censiTclur  iam  cmcndalus ;  sed  non  valel 
h.KM*  ralio,  iil  modo  diclum  csl.  In^iipcr  (juis  dclcrminarc  pos- 
scl  (|uo(lnam  sil  lonjum  ;iul  hrcvr  li-mpus?  AUamcn  illa  circum- 
8tanlia  Siipcriori  manifcslanda  forcl  'a).  —  S.  Lig.  n.  686. 

593.  -  QiAER.  4*  An  fxcu.seiur  pnmitens  a  facienda  dmun- 
tialinne,  oh  timorem  ne  incurrat  indiynationeni  et  increpatio- 
nnn  (lcnuntialif 

lirsp.  i\r<i.  Kalio  est,  quia  moleslia  hacc  minimi  facicnda  esl 
in  rc  tanti  momcnli  ad  honum  commune  spcclanlc.  Non  enim 
comparari  polcst  malis  innumcris  maximisque  ex  corruptionc 
S;ircr(lolis  provcnirnlilms. 

OrAKR.  IV  An  dcnrganila  sit  af/sohitio  poenitenii,  7»"  <'i^*-r- 
dotem  solliritantrjn  drnuntiare  recusaiJ 

Resp.  Affirm.,  secus  cnim  lcx  inutilis  cl  irrila  plcrum(|ue 
cvadcrct.  Confcssarius  i^ilur  procurarc  dehel  quo  prudcnliori 
niodo   polcsl,    ut  dcnunliationcm   faricndam  ciircl,   ahsolulio- 

ncill    dllTlTCndo     vd     «'li;!!!!     (IrncuMlulo    |Hir|ii!iiili     dtitt  liuicrnrc 

rccusanli  *. 


nllcrum  cst  dccrclum  ,Apud  (iirjddi  I.  c.  pag.  6il.  n.  V|),  quo  rf#- 
finitum  fuit,  mulierem  ioliicitalam  teneri  ad  denunciationem,  eliamti 
Miret,  Aolii  itanlnn  %pi<nle  compdruiue.  Porro  cum  Hhiuralio  in  ipsa 
S.  liKpii.siliouc  sif!uiim  pot's.>imum  sil  cmci.iiiitituiis.  nuiximum  \ero 
cmcndaiiouis  uc  rcsipisccnliue  indirium  sit  spont.inca  suimet  accu- 
satio,  uc()uc  tuincn  iuxta  allula  decrcta  a  drimiiciundo  confcjksario 
hurc  c\cus«!il ;  a  forliori  nou  cxcusuhunt  aliu,  qu.ir  rcccnscrl  so- 
liMit,  cinruduiionis  indiciu,  ijuuc  p.irtim  ac(pii\ocu  pl.inc  Miiit,  par- 
tim  vero  nimis  ad  cugnosccndum  ardua. 

(i    llucc  (|uu«'slio  i*\pr«'s?»c  rcsoliilu  pro>lul  iii  (!on>l    ^  ''n- 

/I///I  l'i  rnitenline  ^.  i.,  iit)i  lUMinilur,  ctuifosiuium  dcia. ...am 

cssc,  eliamsi  tiiufjum  iempu.%  /i"W  ip^am  ioiicilati»>nem  iam  efjlujeril, 
lliic  illud  clium  revoca,  quod  S.  Congr.  Inqui.sii.  die  II  Muii  1107 
(npud  (liruldi  l.  c.  pap.  (i\l.  n.  Vlll  dcc!ara\ll.  ncm|>c  ;■  "  ■  to 
iiiitalam  in  \implicitate  rt>nxtilulam  el  abtque  notilia  in  ii, 

leneri  drnunliare  Confrsnarium  Molicilanlem,  poslquam  compot  if" 
fecla  fueril.  el  noliliam  praeteritae  soiicilationiM  acquisireiit. 


I    4  nniinali^    AIIhIhi*,   (i<-   /n<-i>rt|l     «n  fiW^,    r    7\l»,   I  •  i       «    i  i«i«   rri.'i« 

•  liini  2H  liin.    ir»'l7,   rl   'JK    Kfl.r     i:.'»K.   i>l    15    \pr      I'     -'       ,  '   «1   «|««".lo   tnuUrf 

•  r%l  iioliiliii  rt  v«rrrantU.  in  1'rtt  (Homar),  or*  polMt  io«l«n  aJ  J#p.'ii*na«ni, 


492  TRACTATUS 

NOTA.  In  locis  ubi  uon  urgetur  observatio  Decretorum  Pontificioruin,  quid  io 
iis  casibus  agenduu)  sit,  ab  Episcopu  rescieDdum  est  (a). 

594.  —  QuAER.  6°  An  denuntiandus  sit  Confessarius,  qui  in 
conf  ssione  postulavit  a  muliere  ubi  habitet,  si  postea  eam  domi 
sollicitaverit  ? 

Resp.  Affirm.,  quia,  licet  quaestio  facta  in  confessione  Yidea- 
tur  inditTerens,  postea  tamen  ex  circunistantiis  cognoscitur,  eam 
appositam  fuisse  ad  sollicilandum.  —  5.  Lig.  n.  676. 

QuAER.  7'  An  sit  denuntiandus  Sacerdos  qui,  rogatus  a  mu- 
liere  ut  eius  confessionem.  audiat,  eam  sollicitafi 

Resp.  Affirm.  ex  Decreto  quarlo  ex  supradictis,  si  soUicitatio 
fiat  in  confessionario,  seu  in  loco  confessionis.  Secus  si  sollici- 
latio  fiat  extra  locura  confessionis,  et  absque  praetexlu  confes- 
sionis  [b). 


(a)  Constitutiones  omnes  editae  contra  sollicitantes  in  confessione, 
in  singulas  nationes  universim  vires  suas  extendunt,  ac  latinos  aeque 
ac  graecos  sua  amplitudine  comprehendunt.  Ex  Conslil.  Benedi- 
cti  XIV,  Etsi  Pastoralis  §.  IX,  n.  V. 

Atiamen  qui  in  partibus  schiamaiicorum,  haereticorum  et  mahu- 
metanorum  degunt,  licel  subiecti  sint  Constitulionibus  conlra  solici- 
tanies;  tamen  iniis  locorum  circumsfantiis,  in  quibus  nulla  spes 
adsit  punitionis  denunciati,  atque  mulieres  sine  periculo  et  infamia 
denunciare  neqaeant,  denunciaios  vero  facile  poenam  declinare  posse 
credatur,  recurrendo  vel  ad  Episcopos  schismaticos  vel  ad  laicos 
iudices  infideles,  ex  Decreto  S.  Conyreg.  S.  Officii  die  21  Febr.  1630, 
atteniis  supradictis  cavsis  absolvendi  sunt,  et  liherandi  ab  huiusmo- 
dionere  denuntiandi:  moneri  tamen  debent,  utcessanlibus  supranar- 
ratis  pericuUs  et  impedimentis,  teneantur  denunliare.  (Apud  Giraldi 
1.  c   pag.  640.  641.). 

{b)  Ad  Quaest.  n.  IV.,  An  Confessarius,  qui  foeminae  in  confessio- 
ne  dicenti,  se  velle  in  crasiinum  confiteri,  illam  solicitat  et  a  confes- 
sione  dissuadet,  sit  denunciandus,  a  S.  Congreg.  Inqulsit.  responsum 


«  consulalur  S.  Confrr.  —  Si  vcro  extra  Urbem,  consulatur  Episcopus,  vel  In- 

«  quisitor,  qui,   si  habent  dirGcultatem,  cionsulant  S.  Congregationem  5  sio  minus 

«  dent  facultatem  Confessariis  absolvendi  poenitentem,  quae  iustis  de  causis  de- 

«  nuntiare  recusat ;  quae  tanien  debet  absolvi  sub  conditione,  quod,  cessantibus 

•  causis,  teneatur  boc  facere,  ac  etiam  uon  adire  ampiius  Coufessarium ,  a  quo 

«  fuit  sollicitata.   » 


DE  POEMTKNTIA  '  493 

59'i.  —  QiAER.  8*  An  sit  denuntiarulus  qui,  rognita  in  ron- 

fessinne  mulieris  frngilitate,  pnstea  eain  dnmi  sntttritat? 

Hisp.  Affirmaudum  est,  si  nmlKTeiu  .sollicilel  lain|ijiim  pcrso- 
nnm,  cuius  indnUMii  aul  fraf;ililal«*m  ex  coufessione  coguoveril, 
i(l(|uc  verbis  aut  alio  modo  innuat  (a). 

Qi  AER.  !>'  An  sit  denuut>an(tus  Confessarius  qui  mulierrm  de 
pnlrhrituiliue  Inuilnt'! 


fuil,  Si  nnlicitalio  fiat  exlrn  Incum  cnnfrsMtonis  et  absque  praelejtu 
confegxionix,  negaiitam  npininnem  es.ie  pntbnhilem ;  nerun,  ni  fiat  in 
Ciinfessinndi  in  ^eu  in  Inco  rnnfrtsionis.  \m\c  iion  esl  npcrssc  Irnerc 
0|MMioneiu  S  Alphonsi,  (liim  scribil  ^Lib.  1».  n.  WIH.  ,  (Ipnuiici.Tn- 
(lum  essc  confossarium,  (|ui  rogalus  ad  confessionem,  divertil  el 
solicilnl,  lirei  nnnHum  %eiteril,  ner  miilicr  fiifTil  iHMiuncxn.  Quo 
spiTlal  el  am  Hcsponsum  ad  (^Juncst.  XV,  .\n  sil  fienuntinndu.%  Con- 
fe^swius,  qui  .tetiens  in  cnnfe%sinnnr\n  mulierem  nnticitnt  stanlem 
anle  rnnfexsionnrium,  non  .^iniulnndit  cnnfrs^innem ;  responsum  esl 
srilicot,  npininnem  neiinlirrm  non  cnrere  ntn  prnbabiliinlf.  ('.a»*l(Mum 
nulla  adesse  in  ca««u  jiolcst  simulalio  confe.ssionis,  ipiia  cum  nuilie- 
res  non  coiifileantur  slaiite.s  ante  confcssionarium,  ahesl  (juaevis 
confcs.siouis  specics  seu  suspicio. 

[a]  Scite  S.  .Mplioiisus  ,lib.  fi.  n.  G7S  ,  dub.  2.'  hunc  casum  r(*- 
>ocal  ad  claiisulam  solicilationis  factae  nccasinne  confensinnin,  (pian- 
doiirm|)(^  r.onfcssarius  utrn>  notitia  coiifessionls,  e\  cpia  comperial 
pncMittMiiis  fraKilitat(*m  aut  prodiNitat^Mn  in  m.dum,  aut  «piid  ipsa 
egcrit  aiil  agcre  cum  aliis  (»pia\crit.  (piilnisve  versciur  iii  angusliis, 
vel  necessitalil)us  duro  experimento  constantiam  eius  subiicieull^ 
iiiis  prrmatur.  etc,  occa^iniiem  iiide  sumit  cam  solicilandi.  Ralio, 
(piia  cuiu  aiisa  et  impulsus  ad  .^olicitaMdum  e\  audiLi  cuiifessione 
prolluat,  saiis  vere  dicilur  cum  S.  Mphunso,  quod  sullciialiu  occo- 
Houe  cnnfe.%%innit  liat. 

.Mtameii  ut  pociiiiens  nil  dciiuiiciaiidum  teneatur,  .-jm-  .-i.  ut 
cerlis  iiidiciis  coiistfi,  ansam  solc  landi  iiide  rcipsa  arrrptam  fui?*- 
se :  hoec  autem  satis  adsunt,  si  inler  soiicitaiulnm  confe.vsarins  nut 
\erl)is  (piil)usdam  aut  sijino  aliipio  (piidpiani  '  ^.  ijinMl  ad  ali- 
(prd  c\  iiraciliclis  per  confc»iohiMn  sil>i  m  :  r.ilur :  in  (|U0 

(piidi  lu  ct  peccatnm  conlra  siu  llum  sarnimcnlale  adesAc  poterit. 
.\il  sul)>taMliam  lamen  huiu.^  ca.sus  non  perlinel.  (piod  li.iec  brevl 
post  confessionem  conlincal  :  nam  Pliam  posi  niuUum  lem  urlj» 
vuinpla  indc  solici|an<li  .insa  caiidi'm  rclind  iialurain.  QiumI  \em 
c\  Roncaglla  refert  S.  .Mphonsns.  \i  eiii>dem  elau<ulae  «lenuncinii- 
dum  csse  sacerdolcm,  ipii  mnl  crcm  solic  lct.  promitten.<,  5f  f lus 
coiifcs.sioncm  audilunun,  plaiic  al»««  r««  rsM'  xlilfinr 


494  TRACTATUS 

Resp.  Hoc  dignoscendum  est  ex  loquendi  modo,  aut  ex  aliis 
circumstantiis.  Etenim  si  yideatur  agere  ex  pravo  affectu,  de- 
nuntiandus  est;  secus  vero,  si  ex  quadam  imprudentia  vel  ex 
mera  levitate  loquatur  (a).  —  S.  Lig.  n.  703.,  etc. 

596.  —  QuAER.  10"  An  facile  fides  sit  adhibenda  mulieribus 
Sacerdotem  de  sollicitatione  accusantibusf 

Itesp.  Neg.,  sed  seduio  tum  Confessario,  tum  Superioribus 
pensandae  sunt  circuraslantiae  rerum  et  personarum.  Non  semel 
enim  visae  sunt  mulierculae,  quae  ex  invidia,  odio,  zelotypia, 
aliove  fine  perverso  Clericos  prorsus  innocentes  atrociter  calu- 
mniatae  fuerint.  Omnia  igitur  adiuncta  maturo  examine  perpen- 
denda  sunt,  praesertim  quando  mulier  facilera  se,  proraptamque 
ad  parendum  praecepto  denuntiationis  faciendae  ostendit. 

NOTA  ^°  Hic  advertendum,  crimen  falsae  accusationis  de  sollicitatione  ex  Const. 
Bened.  XtV  reservalum  esse  Sedi  Apostolicae,  sed  sine  censura  (6). 


(a)  Consonat  his  Decretum  duodecimum  ex  sexdecim  S.  Inquisit. 
iam  toties  aliegatis.  Namque  ad  Quaestionem,  An  Confessarius,  si 
laudet  poenitentem  ex  pulchritudine  et  venustate,  dicatur  illam  soli^ 
citare,  et  ideo  sit  denunclandus,  Responsum  fuit,  Si  laus  illa  sit  se- 
ria,  et  nihil  pravae  Intentionis  redoleat,  negativam  esse  probahilem; 
secus  non  esse  probabilem. 

Id  ipsum  S.  Congregalio  (decret.  XVI.)  reponendum  censuit  ad 
Quaestionem,  An  sit  denuntiandus  confessarius,  qui  audiens  confes- 
sionem  dat  donum  mulieri,  ita  ut  dicatur  illam  solicitasse.  Remittit 
enim  ad  responsum  factum  ad  duodecimum.  Profecto,  ut  S.  Alphon- 
sus  {Lib.  6.  n.  703.)  advertit,  hoc  per  se  est  quid  indifferens,  et  ma- 
litia  ex  adiunctis  desumenda  erit,  ex  conditione  nempe  poeniten- 
tis,  ex  qualitale  doni,  ex  eius  quantitate,  et  ex  modo,  quo  fit. 

[b)  Imo  Benedictus  XIV  eandem  poenam  contra  mandantes,  con- 
sulentes,  elquicuraque  dici  posslntprocwfon/e^,  statuit.  Ita  in  Const. 
Sacramentum  §.  3. :  Et  quoniam  improbi  quidam  homines  reperiun- 
tur,  qui  vel  odio  vel  ira  vel  alia  indigna  causa  commoti,  vel  aliorum 
impiis  suasionibus,  aut  promissis,  aut  blanditiis,  aut  minis  aut  quo- 
vis  alio  modo  incitati....  innoxios  socerdotes  apud  ecclesiaslicos  iu- 
dices  falso  solicitalionis  insimulant;  ut  igitur  tam  nefaria  audacia 
et  tam  detestabile  facinus  metu  magnitudinis  poenae  coerceatur,  quae- 
cumque  persona,  quae  execrabili  huiusmodi  flagitio  se  inquinaverit, 
vel  per  se  ipsam  innocentes  confessarios  impie  calumniando,  vel  sce- 
leste  procurando,  utabaliis  id  fiat,  a  quocumque  sacerdote....  prae- 
terquam  a  Nobis,  nostrisque  Successoribus....  spe  absolutionis  obti- 
nendae....  perpetuo  careat. 


DB  POI.MTEMTIA  415 

NOTA  2^  Supfriorrs  a),  cogaiUi  rrrto  criroioi»  trriUir,  y»\4t  caatr  procrJc- 
rr  (irhrol,  ot  rrum  rorripianl  pro  drlirti  gra«ilal#,  orr  proniitrar  ralpara  i«a 
tluiiuni    prarlrrilam  ,   fr!   ratu   ri    rra|*ilit«lr   iialtilsin  .  '  nlm,    «rl  n  roe- 

surlutliiir  ri>iiiuiii»aiii,   puniant  ;    ilrni    ol   tiinui    kooo    >  <,   Sarerdolii  rl  rti 

iptias,  coatulaol,  >c«u<lala  e(  rnoiorrt  prarcairodo.   la  (|u«nlani  6rn  pol«tL 

;>'J7.  —  yuAtu.  ir  fjuaetiam  smt  poenae  contra  soUici' 
tanles  ? 

Hesp.  Poenai*  iii  sollirilanles  i'\  Hulla  (ireg.  A  V,  sunl  suspcn- 
sio  al)  exercilio  Ordinis,  privulio  beneticiorum,  di^iiilaluiii  et 
oflicioruin  (|(iorunit-iirn(|ue,  el  pcrpelua  inhahililas  ad  illa ;  el 
adde,  (juoad  llL*f;ul.ires,  privalio  vocis  ;i<  livac  »-1  |»;i>sivae. 
Onines  lanien  suul  ferendae  senleoliae  {b  . 

;i98.  —  yuAER.  12*  Quomodo  farienda  sit  denunttaltof 

Resp.  r  Denunlialio  facienda  esl  voce  in  (|uaniuni  tieri  po- 
lest,  non  vi^ro  srri[)lo  laiiluni.  Ip^ilur  niulier  soliinlala  sisli-re 
se  d('l)il  corani  Ordmario,  vel  Intjui>ilore,  sicul)i  Iribunal  In- 
quisitionis  existit,  el  actuni  sollicitatiouis  dedararc,  ()uiD  taniea 
proprium  consensum,  si  (juem  praestilerit,  ullo  modo  patefacial. 

2*  Si  denuutialio  voce  lieri  uon  pussit,  facienda  esl  per  epi- 
stolam  propriti  noinine  et  co^noiiiine  sut)scri[itam,  aul  sallem 
per  inlernunliuin.  Ohlif^alio  enim  dcnunliandi  sollicitantem  noa 
est  tam  adeundi  personaliter  Superiorem,  quam  ei  delin(}uenteni 
deferendi,  ut  liened.  MY  in  sua  Hulla  lotpiitur  (r).  Qui  autem 
tenetur  ad  tinem,  ad  media  (|uo(]ue  tenetur. 


(a)  Superior  lioc  loco  inleMigi  deliet  \i>l  Intpiisitor  S  Oflicii,  vel 
loci  Ord.narius:  ulrilil)el  enim  e\  Pontif.  l.on^lilution.  deferri  de- 
nuiilialio  |)ro  lultilo  potcst. 

J)  .Vdde,  (juod  H('iM>diclu>  \1V  per  oi^.iiium  S.  (ion^r.  Inifuisit. 
5  Aug.  17i3  (lccresil,  quud  in  posleium  sacerUotes...  inaitu  tacia- 
mentalix  confessionis  sive  iUiuM  occasioue  aut  piaeteitu  ad  turpia  JO- 

lirilanles....  pnielri  pitf!    ^  M  'ilionibuM 

(onlrti  eosdem  iri//i(/uA,  j  ■  ^  mnsrrant  ad 

uirrififii  celebrationem.  De  (luo  decreluS.  Alphousu.s  mouel  f/-'^»  ^. 
/i.7(i.').  ,  ad  ciusiiuxli  potMiam  iiicurrendam  requiri  seiileiilinm  iudi> 
cis  drclar.iloriinn,  c\  ^incr.ili  scilicet  priiicipio  quo.iti  porn.ns  pri\a- 
(i\asseii  inhal>ilil.ii)tc>,  (|nan(lo  reus  pociiam  c^cqm  iidh  |H)ssii  >,\\\r 
propria  infainia. 

S    Auctor  prae  ocnli.s  h.il)Uil  '  i:  \|\    (  ..i,^i   .Sci- 

irdmenlum  ^.  "i.  :   Cateanl  imw,^  'i  i;,   mc /h  mi- 


i96  TRACTATUS 

3'  Si  persona  sollicilata  nullo  raodo  induci  possit  ad  denuntia- 
tionem  lali  forma  peragendam,  quia  nempe  tiraore  vel  insupera- 
bili  rubore  aflicitur,  sinat  ea  de  re  moneri  Episcopum,  qui  dele- 
gare  poterit  aiiquem  ad  denuntiationem  accipiendam.  Haec  fa- 
cultas  Episcopis  et  Inquisitoribus,  ex  Indulto  5.  Congr.  Inquis. 
de  consensu  Pontiticis,  facta  est.  Sacerdos  autem  delegatus  iu- 
ramentum  praestare  debet  de  silentio  servando  et  de  munere 
sibi  commisso  fideliter  adimplendo.  —  Decretum  S.  Congr.  In- 
quis.,  27  Septemb.  1624. 

V  In  omni  casu  denuntiatio  facta  per  litteras  anonymas  est 
omnino  insufficiens  et  prorsus  invalida,  perinde  ac  si  non  facla 
fuisset,  ul  pluries  declaravit  5.  Congr.  Inqus.  —  Vid.  Analeda 
luris  pontiflcii,  mense  Sept.  1855,  etc,  etc.  [a). 

NOTA  ^"  Mulieres  sollicitatae  ail  denuntiationem  non  tenentur,  si  Inquisitores, 
vel  Kpiscopi,  aut  eorum  Vicarii,  in  longinquis  regionibus  degentes,  sine  gravi  in- 
cominodo  adiri  nequeant.  Verum,  cessante  impedimento,  v  gr.,  io  Episcopi  vi- 
sitatione,  obligatio  denuntiationis  urgenda  est.  Sic  declaravit  S.  Cong.  S.  Ofj^cii 
22  lan.  1727. 

NOTA  2"  Denuotiatio,  vel  Inquisitori  facienda  est,  vel  Ordinario  loci  in  quo 
versatur  poenitens,  etiamsi  Confessarius  sollicitans  ad  aliam  dioecesim  pertineat. 
Ipsius  enim  est  excipere  iuratam  deuuntiationem,  eamque  ad  Episcopum  rei,  si 
diversus  sit,  transmittere. 

NOT\  3°    Confessarius  noo  tenetur  onus  denuntiationis   ad  Ordinarium    traus 
inittendae  suscipere,    sed  muneri  suo  satisfacit  monendo  poenitentem,    ut  oppor- 
tuno  tempore  sollicitantem  rite  denuotiet.    Poterit  tamen  operam  suam  praestare 
si  censuerit  id  expedire  ;    sed  rei  notitia   exfra   confessionem  accipienda  est.  — 
S.  Lig.  n.  699. 


tentihus,  quos  noverint  iam  ab  aliis  soHcitatos,  sacramentalem  abso- 
lutionem  impertiant,  nisi  prius  deriunciafionem  praedictam  ad  effe- 
ctum  perducenies,  delinquentem  indicaverint  compelenll  iudicl,  vel 
saltem  se,  cum  primum  poterunt,  delaturos  spondeant  ac  promittant. 
[a)  Si  mittantur  litterae  ad  Patrem  Commissarium  seu  Assessorem 
Supremae  rum  nomine  scribentis,  in  quibns  contineatur  denunciatio ; 
solent  remitii  Inquisitoribus  vel  Episcopis,  ut  ad  se  accersito  scri- 
benie,  faciat  eas  ab  eo  recoyno^^cere  medio  iuramento,  interroget  su- 
per  conlentis  in  illis  in  specie,  et  redaclis  in  formam  denunciationis, 
apponat  in  inilio  Processus,  ac  de  contentis  in  eis  examinet  testes  in- 
formatos.  Albitius  De  Inconst.  in  fid.  Gap.  35.  n.  21. 


DE  POEMTEIMIA  497 

CAPUT  II. 

DE   OfFICIO   MIMSTRI. 
4*  la  coofmtione  ;   2*  poal  coofeMieoefB. 

ARTICULUS  I. 

DE   OKKIi  IM    MIMsTiil    |>    C0.>'FE.«<SI0?«E. 

Agrndum   4°  de  inuneriba«  ConfMMirii  io  g«oerr  ;    2"  Je  9ttu  •geodi  rolioM 
<«nt  tariit  poeiiitealiaai  genrribat. 

§.  I.  De  muneribus  Confessarii. 

Qiiii(lru[)l»*\  Confessarii  munus  seu  olTirium  assipnatur,  scili- 
cel  r  l*ulri>;  '2*  Mcdici ;  3*  Docluris ;  4'  ludicis. 

POCTCM    I. 

De  o/pcio  Pairis. 

599.  —  Confessarius  esl  paler  spirilualis,  qui  spirilualrm  vi- 
tain  poenileDli  Irihuil,  aul  relicil  et  fuvel ;  id  Inbunaii  eoim 
Pociiitenliac  vices  (<erit  opiimi  oiiinium  parentis,  oempe  ipsius 
Chrisli.  el  ideo  a  poenilnilihiis  (lulii^^sinio  I\ilris  noniiiie  ;ippel- 
liitur.  llliiii  auleiii  quod  iii  V(>ro  palns  noiiniie  iiiipnmis  eiiiinet, 
osl  insignis  et  inexliaiisla  caritas.  Quaenam  enim  dileclio  palris 
dileriione  fortior?  Quaenam  verior,  purior,  castior,  conslantior, 
solliciludtne  plenior  et  a  pmprio  commodo  Diagis  aliena,  imo 
cl  .1(1  oniiir  privationum  et  incoinmodorum  geiius  p^iralior  et 
proinplior?  Talis  i^ilur  esse  deliel  (^>nfessani  cantas.  ita  ul 
indutus  viscera  tnisericordiae  Chrisii  lesu,  qui  non  crnit  rocO' 
re  iusios,  sed  peccalores,  sciai  sludiose,  palienler  el  man^uele 
cum  percatnnhus  agere  (Leo  Ml.  in  fiulla  yro  luhilaeo  tnagno 
atnn  IN^.')  .  Sic  Immiiis  pater  pro  iiiiis  spinlualiluis  omnia  su<ti- 

nehil:  Cantas  rnim  pntifns omma  suffrrt nmma  susti- 

net.  i.  Cor.  15.  4. 

Confessarius  dehet  esse  caritate  plenus  erga  poenitentes,  tum 
in  princi|)io,  tum  in  dccursu,  tum  id  Iidc  coDfessioois.  De  hi& 
ooiii  Tom.  II.  SS 


49^  TRACTATUS 

audire  iuvat  loquentem  ipsum  5.  Ligorium  in  Praxi  Confessa" 
rii,  in  fine  operis  iheologici  maioris,  necnon  in  Hom,  apost. 
tract.  21. 

eQQ^  —  I.  In  principio  confessionis.  «  Primo  caritatem  adhi- 
«  bere  debet  (Confessarius)  in  benigne  excipiendo  omnes,  sive 
«  pauperes,  sive  rudes,  sive  peccatores  sint.  Nonnulli  solum- 
«  modo  lempus  insumunt  in  audiendis  confessionibus  anliquo- 
«  rum  devoiorum  aul  personarum  spectabilium,  quia,  ut  hos  a 
«  se  repellant,  non  est  eis  tantus  animus;  si  tamen  ad  se  ali- 
«  quis  raiserabilis  peccator  accedat,  aegre  auditur  et  conviciis 
«  oneralus  arcetur:  unde  fit  ut  ille  miser,  postquam  sibi  maxi- 
«  mam  vim  inlulit,  ut  ad  sua  peccata  confiienda  veniret,  se  tam 
«  aspere  acceptum  senliens,  odium  in  Poenitentiae  Sacramen- 
«  lum  concipiat,  et  desperans  se  posse  invenire,  qui  sibi  opitu- 
«  ietur  et  se  absolval  a  peccatis,  in  perdilae  vitae  lubricum  la- 
«  xis  habenis  praeceps  ruat,  et  in  salutis  desperalionem  incidat. 
cc  Secus  boni  Gonfessarii  agunt,  cura  ad  se  huiusmodi  peccato- 
«  res  confluunt,  benigne  hos  accipiunt,  et,  quasi  viclor  capta 
(npraeda,  exultant  perpendentes  sibi  contigisse  animara  de  ma- 
«  nibus  daemonis  eripere.  Sciunt,  hoc  Sacraraentum  proprie 
«  non  fuisse  pro  iustis  institutura,  sed  pro  peccatoribus:  etenim 
«  veniales  culpae  ut  remitlanlur,  non  indigent  sacramenlali  ab- 
«  solutione,  cura  raultis  aliis  modis  deleri  possint;  sciunt  quo- 
«  que,  Chrislum  proleslatum  fuisse  his  verbis :  Non  enim  veni 
«  vocare  iustos,  sed  peccatores:  Marc.  2. 17.  Propterea  Confes- 
«  sarius  viscera  misericordiae  induens,  quo  magis  animas  pec- 
«  catorura  multitudine  et  atrocitale  coinquinatas  reperiat,  eo  ma- 
«  gis,  ut  Deo  ipsas  lucrifaciat,  maiore  caritate  eas  ampleclatur, 
«  eisqueauxilium  praebeat  his  aut  similibus  verbis:  Eia,  frater, 
«  bono  animo  esto,  noli  timere;  peccata  tua  impavide  confilere, 
«  Aperi  omnia  confidenter,  nullius  le  pudeat:  nihil  refert,  si  in 
«  omnes  conscientiae  tuae  sinus  non  introspexeris :  su/ficit  si  ad 
«  interrogata  respondeas.  Age  Deo  gratias,  qui  te  hucusque  ad 
«  poenilentiam  expectavit.  Nunc  tibi  mutanda  est  vita.  Laetare, 
«  quia  certe  Deus  omnia  peccata  quantumvis  ingentia,  tibi  re- 
«  mittit,  si  bonam  habes  voluntatem ;  ideoque  te  expectavit,  ut 
«  tibi  parceret :  igitar  hilari  animo  dic  omnia,  nihil  involucris 
«  tegas....  » 

601.  —  II.  In  decursu  confessionis .  «  Caritatem  longe  ma- 
«  iorem  ostendere  debet  confessionera  excipiendo.  Caveat,  ne 
«  impaiieniem  aut  taedio  affectum  se  exhibeat;  nec  ostendat  ad- 


DB  FOENITEMIA  49'J 

«  miralionc  percelli  dc  perralis,  (juae  narranlur;  modo  porni- 
«  lens  non  sil  adeo  durus  aul  pelulans,  ut  plura  el  alrocia  pec- 
«  cala  sinc  ullo  ruliore,  el  sinc  ulla  displiceniia  animmuc  sen- 
«  8u  exponerel:  «pna  lunr  opus  Iwihei  pro  viribiis  ♦  fli«  «-re,  ul  a 
(t  poenilriite  quMiila  sil  illorum  drforniilas  el  mafzniludo,  pcrci- 
«  pialur;  idiMxpie  lunr  acrior  re(juirilur  corrcclio,  ul  ip^e  a  lc- 
«  lliali  lelhar^o  expcrgelial.  Verum  (jiiidrm  esl,  quod  io  aclu 
«  confessionis  ahslinere  debenl  Confessarii  a  corrcclione  farien- 
c  da  ne  forle  exlrrrili  poeiiileiites  [lecrala  relireanl;   iiiliilomi- 
«  niis  hor  intrlli^iliir  rr^Miiarter  loijuendo :  caelrrum  iimlloiies 
«  e\p»'(jil  ad  ullcriora  non  procrdere,   ct  statim  pocnilfiiltm 
•  corripere,  praecipuc  cum  conlilelur  percaium  valde  enormc, 
«  aut  si  ipsc  fueril  in  ali(|Uo  vilio  hahilualiis,  ut  peccali  gravi- 
«  tatem  romprchendat.   Advcrlal  lamen  ne  eiim  «'xaspcrel,  nec 
«  perterreal.   niiiipropler  posl(|iiam  cum,  (juaiilum  ojius  lurril, 
«  correxcrit,  stalim  ei  anmium  faciat  ad  relKpia  peccaia  conli- 
«  tenda,  diccns :  Eia,  fratrr,  vis  ne  ab  hoc  titio  resipisceret 
«  iVi/m  ita  est?  Et  qnnniam  hoc  facere  es  jiaratus,  esln  atiimo 
c  hilari.  Unqnr  enarra  retif/na  perrata,  nihil  retirens.  hjilur 
«  dic  nmnia  animn  fnrti ;  confitere  omnia  sinrere:  Deus  enim 
«  paratus  est  tifn  parcere....  »  (n.  4.) 

60*2.  —  111.  In  fine  confessionis.  «  In  (inc  confessionis  opor- 
c  tet  (pKxpie,  ul  (loiife^sarius  vehcmenliori  ardore  ac  siudio  in- 
"  cumlial,  iil  poenilciiti  percipere  facial  ^ravilalem  el  imiliilu- 
«  diiiem  cius  peccaloriim,  ac  miserum  damiialionis  slaltim  m 
«  qno  repenlur;  sed  hoc  semper  maxima  cum  carilale  facial. 
t  Vcrumlamen  est  contfruentius  tunc  verhis  gravioribus  uli.  ut 
«  sic  meliii'<  ad  hoiiam  meiitis  frupcm  redire  pnssil;  nihilominu^ 
«  eflicere  dehet.  ut  poemtcns  iiilclligal,  (piod  ei  dicilur.  non  ab 
«  animo  irato,  sed  ex  sin^ulari  amore  et  coinmi^eralione  erga 
«  suam  animam  procedere,  (|U(»d  |M>terit  hoc  modo  expnmi: 
c  f'i7i  mi,  percipisne  maluvi  quoil  operatus  esf  Quid  tibi  mali 
n  fecit  unqnam  Drus  tuns,  qnem  tu  ita  prrdite  mntempMstif 
«  Si  lesu  Chn.stn  nnUns  tam  fuissrt  tibi  intmtcu>r,  pntutMes  rum 
«  f//o  te  gerere  peinrrm'f  Sed,  quaeso,  ammadverte  qnis  stt  htc 
«  /mii.v?  Hic  esl  tlle,  qut  cum  esset  Deus,  uultius  egens.  factus 
«  esl  homn  prnpter  te,  rntuit  mori  in  cruce,  ut  te  de  tnfrrno  r^ 
a  dimrrrt.   .\h  !  filt,  si  intrrim  mortuus  esses,  si  im  hac  nocte, 
fi  quo  itnrus  fnisses'*  t  ht  nunr  essest  Essrs  iri  aetrrno  igne  in- 
«  ferni.  (Jutd  de  te  factum  erit,  si  titam  hactrnus  duclam  per- 
«  gas  in  posteium  viceref  Poteris  Jic  salcanl  Expergi^crre  et 


SOO  TRACTATUS 

'«  vide  quod,  nisi  mores  in  melius  mutes,  iam  es  damnatus.  Qutd 
«  boni  ex  tot  peccatis  tibi^^coliegisti^t  Age,  fili,  recede  amalo, 
«  desine  peccare,  et  te  totum  in  Dei  brachia,  quae  ad  te  susei- 
<(  piendum  sunt  extensa,  committe:  sufficit  quantum  ei  peccasti, 
«  Ego  toto  corde  et  totis  viribus  te  adiuvare  volo,  veni  ad  me 
«  semper  ac  tibi  lubet,  quoniam  invenies  patrem,  qui  te  benigne 
«  suscipiet.  En  firmiter  nunc  statue,  te  velle  sanctum  effici.  Per 
«  te  stat.  Deus  enim]semper  paratus  est,  et  propterea  tibi  hoc 
«  tempus  impertitus  est,  ut  avertas  te  a  malo  et  facias  bonum.' 
«  0  quam  bonum  est  habere  amicum  Deum !....,  etc.  » 

PUNCTUM  II. 

De  officio  Medici. 

Confessarius  est  yerus  aoimarum  medicus,  cum  ipsas  variis 
peccati  morbis  eripere,  pravis  passionum  affectibus  adimere,  et 
divinae  gratiae  resiituere  debeat.  Confessarius  igitur,  ut  peri- 
tus  medicus,  debet  V  causam  mali  cognoscere;  2°  illud  sanare; 
3**  relapsum  praecavere.  Audiamus  ilerum  S.  Ligorium,  ibid. 

603,  —  1.  Confessarius  debet  causam  morbi  cognoscere. 
«  Confessario  ut  sui  poeniientis  infirmilatibus  remediis  oppor- 
«  lunis  occurrat,  cognoscenda  est  origo  et  causa  omnium  eius 
«  spiritualium  morborum.  Nonnulli  praeter  species  et  numerum 
«  peccatorum  nihil  aliud  inquirunt:  si  poenitentem  dispositum 
«  vident,  statim  eum  absolvunt;  sin  minus,  quin  unum  verbum 
«  impendant  illico  dimittunt,  oculo  retorto  dicentes:  Discede 
«  a  me,  quia  te  absolvere  non  possum.  Aliter  procedunt  boni 
«  Confessarii  :  hi  enim  prius  invesligant  morbi  originem  et 
«  gravitalem,  interrogando  de  peccati  consuetudine,  de  occa- 
«  sionibus,  de  tempore,  de  loco,  de  personis  cum  quibus,  quo 
«  rerum  concursu.  Sic  enim  melius  poterunt  poenitentes  cor- 
«  rigere,  eos  ad  absolutionem  disponere  et  remedia  salutaria 
«  adiuugere.  »  (n.  6.) 

60i.  —  II.  Debet  morbum  sanare.  —  «  Cognita  morbi  ori- 
«  gine  et  gravitate,  Confcssarius  procedat  ad  debitas  auimad- 
«  versiones  faciendas.  Et  quaravis  ipse  debeat  tanquam  pater 
«  cuin  caritate  poenitentes  auscultare,  tamen  ut  medicus  lene- 
«  tur,  quautum  opus  est,  eos  monere  et  corrigere,  eos  praeser- 
«  tim  qui,  muliis  mortalibus  gravati,  ad  Poenitentiae  Sacramen- 
«  tum  raro  accedunt....  Nec  Confessarius  debet  tunc  attendere 


« 


DC  POEMTENTIA  501 

<c  alios  p(»tniU'nlts,  qui  se  (•ircnni^liini.  Nam,  ul  .iubal  S.  Fr.in- 
«  risciis  XaNcriiis,  niclius  csl  paucoruni  confrssionrs  riU*  r.irla8 
u  aucJire  «iuain  iiiulloruiii  inorjinalas  el  sine  rructu.  Ilic  «nnimad- 
«  verlerc  oporlet,  (luain  perpcram  agunl  illi  Confessarii,  (|ui  si 
«  poenilenlem  indisposilum  nanci.«icunlnr,  ne  cum  illo  aliquid 
«  iu^unianl  li  niporis,  slaliin  a  se  ahire  iuhenl...  Kl  pnruni  ro 
u  ferl,  <|uo(J  alii  exspectfnl  aut  inconfessi  (liscedanl;  Confes- 
u  sarius  enim  (Je  hoc  tanlum,  ((ui  sihi  nunc  conlitelur,  non  vero 
«  dealii^  in  die  ludicii  rationem  reddere  d«hel....  (n.  7.) 

«  Post  dehitas  corrcctiones  aul  moniliones,  praeslal  ul  laho- 
a  reliir  ad  disponenduni  poenilentem  ad  ahsolutionem  per  arlus 

veri  doloris  el  proposili ;  (juocirca  nntnitos  esse  volo  (jinles- 

«  sarios,  perpaucos  illos  esse  poenilentes,  praeserliin  rudes, 

«  (\ui  praeposiio  actu  doloris  ad  confitendum  accedant.  Nonnulli 

«  Confessarii  pulant  satis  muneri  suo  fecisse,  si  diiniaxat  huius- 

0  niodi  poenitenles  sefjuenli  ni<do  inlerrofient ;  Eia,   po>tiilas- 

«  ne  a  Deo  veniani  de  oiniphus  his  («juod  rt'vera  non  esl  vrrus 

«  actus  doloris)?  le  [)oenitel  ex  corde  omiiium  peccaloriim?  cl 

«  nullo  alio  verho  inlerposito,  ahsolutionem  eis  elarj;iunlur.  To- 

«  lum  ah  hoc  aliiid  est  honorum  Confessarioruin  institutum.  Ili 

«  enim  in  [jriinis  elahoranl  ul  poenitentes    sernio  est  de  iis  r|ui 

«  lelhalilius  ten»'Uliir,  veruiii  dolorem  el  d«'testalioneni  peccjito- 

«  rum  coucipiant.  El  prius  per  allritionis  aclum  eos  praeprnnl, 

«  V.  gr. :  fUi  r/ii,  ubi  nunc  rsse  deberes  in  aetermnn*f  In  infer- 

«  rio.   Ah  I  in  ttlo  iyne  cruriandus  esses !  .Vrc  tibi  amjilius  fspes 

«  restaret,  ut  illmr  eripi  pnsses\  Ihi  rsses  mnraturus  af>  nwni- 

«  bus  drrelictus,  a  l>rn  reirctus  prr  tntam  artrrnxtatrm  !   lyitur 

«  te  pornitrl  Drum  o/frndisse  proptrr  infrrnum  quem  mrruistt^ 

«  Poslea  curel  ul  eliciatur  actus  conlritiimis,  hocniodn:  Fili 

«  mi,  quid  rfjisti'}  Prccasti  i/i  Drum  summum  rt  in/inifnm  hn- 

«  num;  nullam  illius  ratmnrm  habuisli;  avntislt  fannn  ab  ro; 

«  proiecisti  rum  post  ttrijum  tuum  ;  contempsisti  awicitiam  ei 

•  gratiain  eius.  t'ia  eryo,  quia  offmdisti  Drum,  bnnitatnn  i/i^- 

«  nitam,  nunc  er  toto  corde  te  poenitel^  Drtfstare  el  hodio  ha- 

«  br,  supcr  nmnia  mala,  nmnrs  iniurias,  (juibus  immrrttn  Drum 

«  tam  bnnum  affcnsti.  ynnnr  lain  promptus  rs  milties  mon  (a), 

«  quam  harc  in  posterum  committrre^t....  »  (w.  10.) 


^a;  Vide  (|unf  adnolata  superius  sunt  ud  n.  159. 


S02  TRACTATUS 

605.  —  III.  Debet  relapsum  praecavere.  Relapsum  praecave- 
bit  Confessarius,  assignaodo  poenitenti  remedia  morbi  conve- 
nientia.  Remedia  autem  vel  generalia  sunt,  vel  particularia. 

1°  Remedia  generalia  sunt  1°  oratio  pia  et  amor  erga  Deura ; 
2"  invocatio  frequens  B.  Mariae  Virginis,  sancti  Angeli  custodis 
et  Sancti  proiectoris ;  3°  frequentia  Sacramentorum  et  confes- 
sio  statim  ac  mortale  aliquod  commissum  fuerit;  4'  considera- 
tio  veritatumaeternariim,  praesertim  mortiset  fiuis  ultimi,  iux- 
ta  illud :  Memorare  novissima  tua,  et  in  aeternum  non  peccabis: 
Eccli.  7.  40. ;  5*  recordatio  Dei  praesentis,  cum  urget  tentatio, 
dicendo:  Deus  me  videt;  6"  examen  conscienliae  vespertinum 
cum  animi  dolore  et  proposito;  7'  orafio  mentalis  et  piae  lectio- 
nes,  praeseriim  pro  Sacerdotibus. 

2"  Remedia  pariicularia  assignabuntur  pro  yitiorum  diversi- 
tate;  V.  gr.,  illi,  qui  aliquo  odio  tenetur,  insinuetur,  ut  quoti- 
die  commendet  Deo  illum,  quem  odit,  recitando  pro  ipso  Ora- 
tionem  Dominicalem,  etc.  Et^  cum  lurbatur  memoria  iniuriae, 
reminiscatur  contumeliarum,  quibus  ipse  Deum  affecit.  llli,  qui 
in  peccaia  turpia  lapsus  est,  iniungatur  ut  oiium  vilet,  malos 
socios  et  pravas  occasiones  fugiat.  Illi,  qui  habitum  pravum 
per  longum  tempus  contraxit  in  hoc  vitio,  praescribatur  ut  non 
solum  vilet  occasiones  proximas,  sed  etiam  quasdnm  remotas, 
quae  sibi  tam  debili  sunt  tanquam  proximae.  Potissimum  autem 
curet  Confessarius,  ut  hic  freqnenter  communicet;  quia  Eucha- 
ristia  dicitur:  Vinum  germinans  virgines.  Et  sic  de  aliis. 

Alia  remedia  assiguribit  Confessarius  (a)  pro  sua  prudentia, 
inspectis  circumstautiis  occasionum,  personarum,  etc.  Prudea- 


[o)  Non  praetereunda  hoc  loco  llla,  quae  Card.  De  Lugo  [Respons. 
Moral.  Lih.  1.  Oub.  28.  n.  5.)  sapenter  de  medici  oificio  monet: 
Poenitens  (inqult)  solum  dehet  implere  poenitentiam  sibi  a  Confessa- 
rio  iitiposiiam:  quoad  reliquavero  polest  quidem  Confessanus  decla" 
rare  poeniicnii  ea,  ad  quae  aliunde  poenilens  sub  peccato  tenetur, 
V.  gr.,  resiiiulimem,  relinquere  occasionem  peccandi  proximam,  ab- 
stinere  a  tali  contracm  usurario,  et  alia  similia,  quae  si  poenitens 
non  habel  animm  observandi,  non  est  dispositus  ad  absolutionem: 
non  lainen  poiest  Confessarius  quidquam  aHud  sub  peccato  ei  prae- 
cipere,  nisi  id,  quod  in  poenitentiam  imponit,  in  qua  imponenda  habet 
se  ut  iudex:  quoad  alia  vero  se  habet  ut  Medicus,  cuim  non  cst  prae- 
cipere,  sed  conmlere  et  declarare  aegroto,  quae  sint  media  necessa- 
ria  vel  utilia  ad  sanitatem  tuendam  vet  recuperandam. 


UE  POKMTEMIA  003 

lin  rriim  (»st  praoripiia  fjtjRliiHs,  «]iihp  in  nirfiiro  prrilo  pmincre 
d<'b«*L  —  Vittf  S.  U(j.  iti  Pta.n  fonff.ssarii,  n.  l.*>.  ;  et  in  Iffjm. 
ajiost.  tract.  '1.  n.  5.  et  (J. 

prriCTCM  iii. 

I>e  n/firio  Doctoris. 

Confessarins  nt  mnnus  doctoris  rile  inipleat,  sriontiam  suffi- 
cicnlfm  hybtTe  debcl,  ut  poenitenles  convenienler  doceal. 

SBCTIO  I. 

De  scientia  Confessarii. 

PruK  tpta  : 

60fi.  —  I.  Confessarius  lenetur  sub  pravi  scire  ea  omnia.  qiiae 
ad  iniiniis  sniim  rite  obciinHtim  rri|iiirnntiir.  Ila  nmnes  nim 
a.  Lig.  iu  Prnri  Cnttfessnrii  et  in  llnm.  apnst.,  ubi  sic  bMpii- 
tiir :  .\ff\imn  in  stntn  ttatnttatinnis  esse  eum  Cnnf'ssarium,  qui 
sine  suffirifnli  scteulia  att  cnnfissinues  exnpiendas  se  ejrjtnnit. 
R»(io  esi,  qina  secus  huiusmodi  Confes^anus  se  fxponil  eviden- 
ti  periculo  niiile  fungcmb  tanto  munere  cum  iniuria  Sdcrumeuti, 
el  iiii«:;fio  aniinnnim  detriinento. 

Mcirco  Deus  speciidnn  siwnliam  a  suis  Mini^itris  exijjil,  ut 
conslai  e\  VHfiis  sacrae  Scripiiirjie  verliis :  Labia  S iierdittis 
cuslnitient  srientiam,  et  teyem  lequirent  ex  ore  eius.  .M.ibich. 
2.  7.  —  Quia  tn  scienliam  rr/»ii/i.\/i,  repetlam  te,  ne  sacerdotio 
[nittinris  milti.  Osce  4.  fi.  —  Caerus  si  caeco  ilucatum  jnaeslel, 
ainhn  in  fnveatn  cattunt.  .M.illli.  15.  It  —  Vae  vobis,  ilures 
coen\  .MitUb.  2:i.  16.  —  Citii^^iat  rliuiii  v\  iiiniimeris  SS.  P.itnim 
tesliinoniis:  ISulta  ars  doceri  praesivnlur,  tusi  xntmla  prius 
fncditatinne  discalur.  .\b  imjterilis  ergo  magisterium  pastorale 
susrijnlni  in  magna  temerilntc,  qunniam:  \rs  Hrliiim  esi  rcgi- 
nirii  iimmiiriiin.  -    S.  (iregnr.  Itrg.  Pasl.  of/icii,  ^).  1.  c.  1. 

fiOT.  —  II.  Confessarius  tameu  non  leiirlur  ndeo  perfectaiQ 
scientMin  babere,  ul  possit  sem^MT  .statim  el  per  seipsum  omnfS 
occiirrenles  dubitationes  solvcre;  sed  suniril,  ut  id  possit  in 
casibus  comiiuiniter  acculcnlibiis.  el  dc  diflicilior^bus  scial  sal- 


504  TRACTATUS 

tera  dubitare  [a).  Maior  eniin  scientia  difEcilius  haberi  potest, 
cum  nec  ipsi  doctiores  sialim  on)nes  casus  solvere  queant.  Nec 
etiam  tenelur  Confessarius  de  singulis  peccatis  accusatis  iudi- 
care  an  sint  mortalia,  necne;  siquidem  hoc  saepe  impossibile 
est;  sed  sufficit  ut  singula  audiat  prout  gesta  sunt,  et  de  il- 
lis  iudicet  (b),  tum  iuxla  principia  communia,  tum  iuxta  rerum 
adiuncta  a  poenitente  exposita,  el  remedium  idoneum  apponere 
noverit.  —  S.  Lig.  n.  627. 

Resolves: 

608.  -—  r  Confessarius  quilibet  tenetur  scire  ea  omnia  quae 
spectant  ad  valorem,  subslantiam,  integritalem  et  effectum  Sa- 
cramenti  Poenitentiae,  et  quae  ad  licitam  eius  adminislralio- 
nera,  tum  ex  parte  sui,  tum  ex  parte  poenitentis,  requiruntur. 


(a)  S.  Alphonsus  (Lih.  6.  n.  627.)  censet  cum  Salmant.,  Suarez, 
et  comniuniy  satis  esse,  si  Corifessarius  intelUgat,  quae  frequenlius 
accidunt,  et  de  aliis  sciat  dubilare. 

EtCard.  De  Lugo:  ISon  est  nece^se,  quodin  duhiis,  quae  occur^ 
runt,  possit  ipse  oinnia  resolvere:  salis  est,  si  commuvia  sciat,  et  de 
difficHii>ribus  sciat  sallem  dubitare,  ut  librosvelperiliores  consulat. 
[De  Poenit.  Disp.  21.  n.  70.). 

[b)  Haec  Card.  De  Lugo  [De  Poenit.  Dlsp.  21.  n.  70.)  confirmat : 
Baec  scieniia  nnn  debet  esse  lanta,  ut  de  omnibus,  quae  poeniiens 
dicit,  possit  discernere,  an  sint  mortalia  vel  veniatia:  saepe  enim  id 
nec  doclissiini  possunt,  parlim  quia  nun  possunt  scire  perfecle  ipsum 
faclum,  an  consenserit  poenilens  cum  plena  delibeialione  vel  non, 
parlim  quia  nec  ipsum  etiam  ius  in  omnibus  sciripotest.  Satis  ergo 
est,  si  sciat,  in  iis,  quae  communiter  occurrunt,  an  sint  mortalia  vel 
venialia. . ..  Et  mox  (ibid.  w. 7 1 .):  Hinc  infero,  non  requiri,  quod  Con- 
fessarius  de  omnibua,  quae  audit  a  pueniiente,  iudicet,  an  sint  gra- 
via  vel  levia;  imo  neque  an  sint  vet  non  s»nt  peccata;  sed  de  com' 
munibus;  reliqua  vero  audiat,  et  intelligat,  ac  poslea  absolvat  cum 
debiia  intentiune. 

Nec  movere  tunc  Confessarlum  debet,  quod  postea  noscat  certo» 
quod  inter  confiteiidum  fuit  Ipsi  incertum.  Ad  rem  S.  Alphonsus 
(Lib.  fi.  n.  627.)  mouel  cum  Suarez,  quod  licet  in  aliquo  casu  Con~ 
fessarius  non  discemnt,  quae  sint  gravia  vel  levia ;  si  tamen  bona 
fide  poenttens  dicil  peccaium  suum,  confessio  valet ;  et  quamvis  po- 
stea  advertalur,  fuisse  mortale,  non  est,  cur  repetatur  in  alia  con- 
fessione. 


DE  POE.MTE.MIA  -'    * 

2*  Scire  dohel  cli.im  obligalioncs  commuDCs  cl  proprias  .sia- 
luiirii,  variys  pcccaloruiu  spi-cics,  ipsorum  afliuncta  !i()€ripra 
niuUinlia  (a),  principia  (lisc«!rncn<ii  inler  raorUilia  rl  vcnialia, 
el  quacnam  sint  morlalia  cl  venialia  in  singulis  pracccpiis,  sal- 
tem  iuxla  prin<i()ia  ^MwuTalia  rl  coniniunpin  Th»'olo2oriim  scn- 
tcnliaiu.  Iumu  (luiuani  .siiil  adus  validi  ci  licili  b  .  Ilalio  palrt, 
quia  jllud  coguoscal,  oporlct,  dc  (|uo  iudicare  debet;  alioquia 
aequum  iuiicium  fcrrc  non  polcrit. 

3*  Coj^nosccre  dcbci  casus  rcscrvalos  (f]  et  ccnsuras  vi^'pn- 
tcs,  imprdinirnta  niatrinionii,  condilioncs  conlractuum,  varias 
causas  rrsiiiniioiiis,  radiccs  ct  ocr.isionos  pcrraloruni,  rcmcdia 


(a)  Quoad  hoc  caput  nonnulla  cxpc«lit  ndvortrre.  Ac  !.•  quidem 
ubi  disscnsio  cst  intcr  Doctores,  nuni  circumslantia  (piaepiam  in- 
(lucal  divcrsilalfin  spccici,  .slcut  poeniicn.s  non  lcin-tnr  c;ini  f;ilcri, 
sic  ncc  confcssarins  intcrrogare  ;  in  li;mc  rcni  ntililcr  lcgctur  Tlio- 
roae  Tainhurini  ojiuscnluin,  cui  litulns:  Metlmdus  expeiUiae  Confes^ 
tionis.  —  2."  Etsi  adsit  haec  specici  di\crsit;is,  (piaiido  tamcn  ap- 
parct,  pocnitciitcin  ad  sjM-ciitlcni  illain  in.iliti.iin  nihil  adverli^se, 
non  o()U.^  crit,  nt  confc^.saiius  dc  c.i  scitctur.  —  3."  Insupcr  ad 
prudent  am  confcssarii  speclabil,  num  pocnitcntcm  de  S|)cciali  illa 
m;ilitia  del)c;it  monere  iuxta  rc{;ul;is,  qu;ic  infra  tr;i<lcntnr  de  poe- 
nitcntc  nioncndo.  l  nde  S.  .Mphonsiis  l.ih.  3.  n.  I.*i0.  :  Cae(rruin 
non  .^emper  expedit  moneve  huiuMnoili  ruiiem  pneuileniem  de  gravi- 
lale  periurii,  si  monilio  pmetideatur  non  de  /arili  profutura. 

b  Oiuindo  ('onfi  .s.^arins  indic;irc  de  h!s  dcbeat  qno;id  aj;«'nda  in 
postcruin  ,  duhius  auliin  ipsc  hacreal ,  neque  cotnmoiluin  acci<lat 
aut  hic  et  nunc  roedia  ad  dnhium  depellendum  ndhibero,  aut  poeni- 
tcntcm  rnr.su>  (h'inceps  alloijui,  prodent  illud  Caid.  De  Lu^o  mo- 
nilnin  l)e  Puenit.  I)i\p.  n.  21.  71.  :  Quando  dnndum  e%t  conutium 
in  fuiunim,  vel  imponenda  m/j/M/Jo,  aut  piohtbendus  lontractuM 
dubiu^,  vel  quid  simile ;  si  ipse  confessaiius  non  polest  te  ipso  id  r«- 
solvne,  erit  honum  con.%ilium  peirre  a  /»<  nulente,  an  %ii  paratMS  ad 
consulindos  hoinine%  peritos^  et  slandum  iltorum  iudirio  circa  illud 
dubium:  quod  si  poenitens  promiltit.  n6vWra/.  dicendo  illi  obliija- 
lionem,  ifunm  habet  consulendi  aliquem  vel  aliquo^  de  iHo  ,i 

{Cj  Scitc  inoncl  (^;ird.  Dc  l.ujio  Jte  Vornil.  />i«/».21.  n.'o  ,  mo- 
llorlB  condil  onis  cos  esse,  qui  li.ilient  faculliilcm  al)M)lvcndl  a  re- 
8crvatis  per  llullam  \cl  aliud  phvilegium.  Minuit  enlm  dillicultalis 
patitur.  «|uis(iui8  brcvi  caialogo  mcminKse  queal,  quld  absohcre 
inlerdicalur. 


506  TRACTATUS 

ipsis  afferenda,  satisfactiones  salutares  et  conveDientes  impo- 
nendas,  etc. 

4"  Peccat  igitur  Confessarius,  qui  scienter  praedicta  scientia 
caret,  etiamsi  ex  sola  caritate  et  obedientia  confessiones  exci- 
piat.  Nec  eum  per  se  excusat  approbatio  Episcopi ;  haec  enim 
Don  dat  scientiam  ex  natura  rei  debitam,  nec  eius  defectum 
supplet  [a).  —  S.  Lig.  Hom.  apost.,  n.  100. 

609.  —  5"  Peccat  etiam  Superior,  qui  ignaro  Confes^sario 
yeniam  dat  Confessiones  excipiendi,  quia  eius  peccato  consen- 
lit  atque  cooperatur  [b). 


[a)  Limitandum  tamen  hoc  est,  sl  subditus  non  quidem  certo  no- 
scat,  se  necessaria  nescire,  sed  de  propria  sulficientia  dubiis  agite- 
tur,  qu  bus  angi  non  raro  solent  viri  etlam  peritiores  sed  timidioris 
indolis.  Apposite  Lugo  (De  Poenit.  Disp.  21.  n.  72.) :  Jnfero  secundo, 
percare  gramler  eum,  qui  sine  scienlia  respeciive  requisila  ecrponit 
se  ad  audiendas  confessiunes :  in  quo  non  est  differentia  inter  confes- 
sarium  regularem  et  saecularem,  formaliter  loqvendo,  cum  ulerque 
obligelur  praereplo  nalurali.  l'olerit  lamen  esse  differenlia  materia- 
lis,  qualenus  Religiusus,  qni  duhilat  de  sua  apliludine  et  suffirienlia 
ad  illud  miniiterium,  facilius  poterit  deponere  illud  dubium,  quando 
Praelatus,  qui  eum  bene  novit,  iudicat  illum  aptum,  et  imponit  ei 
tale  munus. 

Quae  licet  Lugo  solum  de  Religioso  dicat,  admitli  tamen  possunt 
et  debent  circa  sacerdolem  saecularem,  si  pari  modo  Episcopus 
bene  novit  subditum,  atque  ad  ministerium  adigat. 

Excipiendus  praeterea  est  casus  necessilatis ;  in  qua,  ut  ait  Lugo 
(De  Poenit.  Oisp.  21.  n.  73.)  licet  sacerdos  sit  ignarus  et  indoclus, 
debet  audire  confessionem  et  absolnere;  quia  scienlia  confessarii  re- 
quiriiur  ad  integiitalem  confessionis;  cum  aulem  in  illo  periculo 
non  requiralur  materialis  inlegritas,  sed  suffiriat  percipere  aUquod 
peccalum,  vel  eliam  peccatvm  in  genere;  non  obstahit  confessarii  in- 
sciiia  in  eo  cosu.  Vnde  idem  dicendum  erit,  quando  chiisliani,  qui 
apud  infideles  in  servitule  delinentur,  non  habent  nisi  unum  sacer- 
dolem  iynarum  et  indoclum,  ut  docet  Suarez  (De  Poenit.  Disp.  28. 
Sect.  2.  n.  6.),  quia  illa  quoque  reputatur  necessitas  moraliier  ex- 
trema. 

(6)  Monent  tamen  DD.,  necessitatem  subinde  efficere,  ut  eliam 
minus  dociis  hoc  ministerium  committi  debeat.  Hinc  S.  Alphonsus 
(Lib.  3.  n.  628.)  postquam  dixit,  necessiiatem  in  hoc  excusare,  si 
aliler  poenitentes  deberent  diu  carere  confessione,  ut  evenit  incapti- 


DK  POLMTEMIA  507 

6'  Perral  ct  ipse  pocnilrns,  (|tii  srieutor  ••lip^it  ConfpssarJuni 
rcspcclii  sui  i^iiitruiii;  <|iii;i  noii  Milt,  suuli  uportfl,  dirigi  io 
Tin  salutis,  el  sic  grave  (Jiiinntim  spirilnuie  sut)il.  Si  lanieD 
pocnitens  sil  in  bona  lide,  viili(Ja  erit  conrfssio;  r|uia  ex  parte 
pocnittMitis  inlcrvcnit  inlc^Ta  pcrcatornin  dcclarbiio  et  di  l)ita 
riiiiiiii  (Jisposiiio ;  cx  pjirlc  Conlcs.varii  inlcr\cnit  saltcni  cogni- 
tio  ptTcaluruni  snt)  rtitiune  coulu^a  peccati,  ({uod  ad  niatenani 
Sarranienli  sulTieil  (a). 

1*  Experientia  non  potesl  supplere  scientiam,  sed  solum  eam 
iuvat;  sine  scicnlia  aiilcm  non  inscrvit  nisi  ad  furuni  Confes- 
sario  facicndum,  el  ad  cum  in  crrorcs  innumcros  indurcndum, 
ita  ut  sac()(!  taiKpiam  principia  hahcat  ea,  (piae  controversiae 
suhiarcnl,  aut  etiam  communilcr  ne^aniur. 

8*  Confcssarius  ig«tur  «piilihet  scdulo  Thc(dopiae  moralis 
studio  innimhcre  tencliir;  ct,  iit  asscrit  S.  Llg.  Ilnm.  apnst. 
Ji.  100.:  yuni^uajii  shntinjn  Hhul  inltrnuf/ryr  ilJift;  quxa  ex 


i«t,  (lciii  sulxiit :  Kt  i(Um  dimnt  lloclom  pro  pnrvix  oppiHis  aut 
trirniiihu.^^  iihi,  \tl  niinit,  «i  hnhrri  nfqiifnnl  ducli  xncerrioles,  depU' 
tari  fui.ssuut  uiinus  durli :  nihmiUfnili  liiwru  <le  ubliifaliuve  dixctndi. 

Slc  61  Card.  Dc  Lujzo  l)e  Poenit.  Disf).  21.  n.  74.  advertil,  ex- 
ru.saiidus  in  hisrc  airmiiclis  essc  Priiclatos,  (|ui  indoctos  nc  rudes 
niinislcrio  pr.uririaiit.  .Kildu  iiiipiit  ex  hi<c  cnpi>e  ejru^afi  snrpe 
Prnrtn:os,  qui  in  nl/quibus  oppidi^  rj-iifuin  et  remuiis  pmeliciunt 
Parochos  indoclos  et  rudes:  hoc  enim  plei^uwque  fnciuni,  quia  )W0- 
plrr  rjiijuum  stifirndium  el  prnu  inin  rrntni  nc  fmtipe-  iem  incolarum, 
lun  ijirniiiur  homo  doclu^,  qui  rriii  curam  ilinm  suscipere.  l  nd$ 
cum  aliier  non  posfl  otihut  i7/m  subreniii,  ut  supfiono,  meliusesl, 
quod  hubeant  confessarium  indorlum  in  lali  nrres.%iiai€,  quam  quud 
omni  rrinedin  proi^us  des'iiunniur.  Ihbrrrl  Imnen  Vrm''  '  ;  'mO' 
nere  pnrorhum  dr  deftcu  srieniinr,  qurm  ftWilur^  el  dr  __        >ne, 

qunm  hubet,  comparandi,  si  possit,  doch  inam  nectstai  iam  nd  suum 
Ihinislerium  oheundum.  Ilnvc  ruim  obliyn'iovrw  srvper  hnbrl  pnro^ 
chu%  et  con/c%sni  ius,  licel  piaelaiu*  ob  nrcr^MtWf  ■••  ■"!>'!•(  rr,u%rmr 
aliqunndo  miltendn  mininhum  minus  su/ficimlevi 

[a)  Kxceptioiicm  tiimeii  sic  innuii  Curd.  De  Lugo  .Uf  Pontit.  IHtp, 
21.  II.  "ii.  :  Siniilitrr  ficrm',  r/v  Uin  elijii  nd  hor     '^-      -  <.  et 

lion  solum  Prarlaius,  srd  cnnm  ;  »,   qui  hnbrt  fu  rti- 

gendi  Confessarium,  et  scit,  hunc  non  esse  idt-n^um,  'icet  sit  appro- 
bnlwf,  prccal  rum  eligmdo,  nisi  lad^  sit  poeniiens,  qui  sua  doctrina 
possit  supplcre  inxciliam  confessariif  ut  dictum  c*t. 


508  TRACTATUS 

tot  rebus  diversis  et  inter  se  disparibus,  quae  ad  hanc  scieti' 
tiam  pertinent,  multa  quamvis  lecta,  quia  rarius  accidunt,  tem- 
poris  progressu  e  mente  decidunt;  quare  oportet  semper  fre- 
quenti  studio  ea  in  mentem  revocare. 

9°  Hinc  patet  quam  graviter  illi  errent,  qui  scientiam  Theo- 
logiae  nioralis  faciiem  et  vix  aliqua  atlentione  dignam  repu- 
tant,  diclitantes,  casus  fere  omnes  aliquo  sensu  communi,  cum 
principiorum  generalium  notitia  solvi  posse.  —  Apposite  idem 
S.  Ligorius  Lib.  6.  n.  628. :  Qui  ad  hoc  munus  excipiendi  con- 
fessiones  inhiant,  non  facile  sibi  persuadeant  quod  satis  ido- 
neos  ad  tantum  munus  se  reddere  possint  sine  diuturno  studio 
scientiae  moralis,  pro  qua  certe  non  sufficit  aliquam  percur- 
rere  summulam  earum  quas  circumferuntur ;  nec  satis  est  ge- 
neralia  principia  huius  facultalis  scire,  ut  quidam,  casuistas 
contemnentes ,  aulumant.  Moralis  enim  scientia  non  solum  vat- 
de  necessaria  est  christianae  reipublicae,  cum  ex  ea  dcpendeat 
bonum  regimen  animarum;  sed  etiam  summopere  difpciUs;  tum 
quia  ipsa  generalem  notitiam  requirit  omnium  aliarum  scien- 
tiarum,  officiorum  et  artiim  (a),  tum  quia  tot  diversas  comple^ 
ctitur  materias  inter  se  dissitas;  tum  quia  in  magna  parte  con- 
stat  tot  legibus  posilivis,  quae  nonnisi  apud  casuistas  allatae 
inveniuntur ,  et  maxime  apud  recenliores,  cum  huiusmodi  leges 
in  dies  prodeant.  Demum  difficillima  evadit  propter  innumeras 
casuum  circumstantias  ex  quibus  resolulionum  pendet  varietas: 
nam  ex  circumstantiarum  divtrsilate  diversa  applicanda  sunt 
principia,  et  in  hoc  difficultas  consistit,  cum  nequeat  id  fieri 
sine  magna  discussione,  vel  accurata  lectione  pturium  librorum 
qiii  res  examinant  et  dilucidant . 


[a)  Scite  Card.  De  Lugo  (De  Poenit.  Disp.  21.  n.  70.)  cum  aliis 
mouel,  scientlam,  quae  in  Confesaario  requiritur,  non  esse  eandem 
pro  omnibus:  aliquihus  enim  niinor  sufficit  ad  audiendas  confessio- 
nes  pueroium  vet  rusticorum  ;  in  aliis  maior  requiritur  ad  audien' 
dus  mercatores,  iudices,  etc,  qui  casus  habent  difficiliores.  Ad  con- 
fessiones  vero  hominis  docti  multo  minor  requiritur,....  quia  potest 
Confessarius  instrui  ab  ipso  poenitente. 


DE  POEMTENTIA  BI9 

SICTIO  fl. 

I)e  obligalione  docendi  poerxitenles. 
Principia : 

610.  I.  icnrlur  Confessarius  poenilenlps  docere  ea  oninia, 
qiiae  perlinent  ad  Sacramcntum  hic  el  nuuc  nle  suscipieDdum. 
Ralio,  (|uia  cum  Sarcrdns  sil  miuisler  Sacramenli,  drhfi  pro- 
rurare  eius  validinn  el  linloni  susrepliouem,  al(|ue  ad»'o  Ira- 
d(Te  inslruclioiKMu  hic  el  nunr  necrssanani. 

II.  Dfhfl  doiM.-rc  poenil«'nl«'s,  uhi  adverUil  (|uenipiam  ahrjuid 
ex  iis  ignorare,  quae  necessaria  suul  ad  chnsiiane  vivendum, 
ciiiusmodi  sunl,  v.  gr.,  obhgaliones  eius  propnac.  —  ^V.  Lig. 
n.  GOT.  et  seij. 

III.  .\on  lamcn,  per  se  rt  stricte,  illos  inslrurre  Irnctur  de 
omnihiis,  (juae  ipsi  scire  d»'l)eiil.  et  aliunde  disrere  iK)ssunt. 
Ralio  esl,  (juia  munus  docloris  in  Conlessario  de  se  perlinet 
tanlum  ad  reclam  adminislralionem  Sacramenli  Poeniteniiae. 
/Vr  accideus  lanuMi  po^sel  adcsM»  ohlij^alio  cx  rarilate,  (]uando 
diflirilliim'  hanr  scicnliam  aul  per  se,  aul  per  .ilnnn  |iniiii?.n< 
comparare  sihi  possel  (a).  —  S.  Lig.  ibid. 


(a)  llaec  charitatis  ohligntio  noii  e.st  specinlis  Coufessariomm, 
s(»d  ronimuiiis  «mininni.  «jui  noscaiil  proximi  ih'(  e^silatem,  el  siuo 
fir;\\\  incoininodo  possini  ipsi  prospiccre.  Speciaris  obligutio  iuost 
paroiliis,  (|ui  id  ox  ollicio  (h-lxMit. 

Ohli^atio  Conft'.s.sarii  tuuc  mnxime  ndrrit,  qunndo  |  oeiiitenslf^no- 
rol  oa,  (juao  ad  salntom  norossnri.i  sritu  sunt  norpssitatH  medii. 
<Jnod  taincii  i|UomiMlo  a(M*i|ii«Miilnni  sit,  hoiie  «tic  ."sponT  //>•  Pot' 
%it.  n.  796  )  exponit:  (^mfeafarius  (hor)  adveriem  (Itqvt  in  pmtria 
et  nnhVif  frrtiurn^  rst),  tmetur  itisttnrrr  ro  modo,  qu»  hic  et  nimc 
tnt  capax,  non  quidrin  doctnnatitrr,  ul  ta  raprrr.  inetltg^re,  m^ 
moriler  rriinerr,  ac  rerilnre  pnsMil,  trd  sv/firii  prn  trmpure,  ut  H 
obliijalionein  ditrendi  insinytet,  riusqur  iqnoianliam  nufipteai,  ;>ro- 
pon^ndtt  ri  arlirulos  rrrlrndos  ul  tif  '  -'  -  "  i  fiiiet  ejrrreat. 
/*,>.  gr.,  rrrdis,  quod  i)ru^  unus  sil  >  i>riaonar,  rlr.. 

airut  et  egn  et  Fcctrtia  credit?  Credn  Credit,  guiiiquid  eredii 

S.  Hom.  Kcctesia,  et  via  mori  in  ipsa.'  Crrrfo....  —  Ltlcriut:  doUt, 


310  TRACTATUS 

Quaesita : 

611,  —  QuAER.  1"  An  sit  semper  monendus  poenitens  labo- 
rans  ignorantia  circa  aliquam  ohtigationem^i 

Resp.  V  Affirm.  si  iguoranlia  y ide&iur  vincibilis,  id  est,  si 
Confessarius  animadverlat,  poenilentem  ita  dubitare,  ut  iam 
non  adsit  bona  fides.  Ralio,  quia  nuUuni  imminet  periculum  in 
admonitione  facienda ;  alioquin  vero  poenitens  cum  eo  dubio 
operans  non  immunis  est  a  peccato. 

Resp.  2"  Si  ignoranlia  sit  invincibilis,  monendus  est  poeni- 
tens,  si  fructus  ex  admonitione  speretur;  secus  vero,  si  noa 
speretur,  saltem  generatim  loquendo.  Ratio  est,  quia  ex  una 
parle  haec  admonitio  nou  prodesset,  et  ex  altera  ei  obesset; 
siquidem  admonitus  in  poslerum  formaliter  peccaret.  —  S.  Lig. 
n.  610.,  et  alii  communiter. 

Monendus  ilaque  est  poenitens ,  1°  quoties  ipse  interrogat 
de  malitia  alicuius  rei,  quia  cum  de  rei  liceilate  dubitet,  ia 
ignorantia  invincibili  iam  non  versatur  (a) ;  2"  quoties  silen- 


te  ita  ignarum  esse,  et  negligentem  fuisse,  etc.  ?....  Doleo  —  Propo- 
nis  firmiter,  naclus  occasionem  opporlunam,  quod  curabis  te  instrui, 
et  velis  diligenter  discere,  quae  sunt  ad  salutem  necessaria?  Utique 
—  Si  hos  actus  exerceat,  svfficit  ad  instructiomem  a  Confessario  hic 
et  nunc  praestandam  et  ad  dispositionem  sufj^cientem  ad  sacramen- 
tum,  etc. 

[a)  Ratio  est,  inquit  Lugo  (De  Poenit.  Disp.  22.  n.  29.),  quia  ta- 
citurnitas  Coufessarii  esset  errorls  approbatlo ;  quod  nunquam 
licet.  Vid.  S.  Alph.  Lib.  6.  n.  616. 

Excipit  Sanchez  (Dematrim.  Lib.^.  Disp.  38.  n.  14.),  quando 
poeniiens  mero  scrupulo  (scrupulum  dicil  dubium  ex  falsa  seu  fu- 
tili  raiione)  ad  interrogandum  movetur;  tunceuim  censet,  si  moni- 
llo  noxla  fore  praevideatur,  posse  confessarium  tacere  vel  respon- 
dere,  ut  deponat  eiusmodi  scrupulum.  Ratio,  quia  scrupulus  non 
aufertbonam  fidem.  —  Id  auiem  Lugo  (/.  c.)  eatenus  solum  admit- 
lit,  ut  possit  quidem  Gonfessarius  fingere  se  non  audivisse,  vei  non 
aitendisse,  vel  oblitum  fuisse  respondere,  ul  sic  remaneat  poeni- 
tens  in  illa  bona  fide,  quam  prius  habebat,  non  tamen  auctoritate 
ipsius  Confessarii  confirmaia.  —  At  enim  si  ratio  interrogandi  re- 
vera  sit  futilis,  v.  gr.,  si  dubium  moveat  de  validitale  matrimonii, 


DB  POENITENTIA  511 

lium  Confessarii  pum  ohlirmaret  in  proposilo  rci  malae  pera- 
gendae;  !)*  ({uoties  eius  ignoritnlia  ver.salur  circa  primana  pria- 
cipia  iuris  naluralis,  aut  circa  conclusiones  eorum  proximas; 
quia  lalis  i^MJoranlia,  si  [Missibilis  er>t,  diu  invincibilis  esse  non 
polcsl ;  r  (jijolics  niomlionc  omissa,  pocnili-ns  in  occasionc 
proxima  lormaliler  peccanili  rcmansurus  essel.  —  S.  Ligor. 
n.  fiiri. 

OiAKR.  2'  An  monitio  facienda  stt  in  dubio  utrum  profulura 
sit  vrl  obfutura'} 

Itfsj).  r  Affirm.  si  prohabilius  profutura  sil,  serus  si  proba- 
hilius  obfutura.  —  S.  Lig.  n.  9H).  —  Lugo  —  Salmant.,  clc, 
conlra  nonnullos. 

Hesp.  "2*  In  (liibio  c\  utra(|iin  parle  a('(|nali,  ^'eneralim  lo- 
quendo,  polius  yilanda  suut  mala  roniialia,  (piam  malenalia. 
—  S.  Lig.  \bid.,  et  alii  [a). 


co  (|uod  illufl  colobravorii  in  statu  poccali,  vel  tempore  inlerdiclo, 
vel  |M»r  lictimi  slalus  jiltori  losl  inoniuin,  vel  coiura  (irius  omissuin 
iuDimciiluiii  aul  \otuni;  iioti  apparel,  cur  (^onfcssiirius  ;  (|ui  ex 
alin  vera  causa  sed  poeiiilcnli  if^iioin  scit  iiivalidum  es.*ie  matrimo- 
nium)  rospoudere  nou  possit,  ratioiiem  illam  csse  inauem,  el  >a- 
Dum  scnipulum. 

(o)  Moniiioiiom,  quae  mere  obfuturn  prnevidoalur,  omittendam 
tcnent  conmiuititor  UI).,  otiamsi  ignornntia  codat  in  dotrimonlum 
lort  i.  Ita  ol  S.  .\l|»b(msus  /jft.  fi.  n  ftM  .  (>|ilimn  r.ilio  esl,  qu.ini 
post  Saiichoz  tiinnil  ol  l.ujio  [lie  Purnit.  IHrp  *•>.  n.  ^fi  ).  quln  iiom- 
pe  mouitio  ne  crodilori  (|uidom  prodost,  otS(dum  pooniionli  nocot. 
.Socus  voro,  quando  iU"  boiio  commuiil  apilur,  ut  cum  aliis  ad- 
veriit  S.  .\lpboiisus  '/.  r.  w.  GI5.),  v.  gr.,  si  quis  boiia  lido  putarel, 
sc  e.s.so  saccrdotom,  cum  iioii  sit;  cuius  ifsnoraiilia  ul  ail  l.u^o 
Dhp.  22.  n.  !tO  )  roduiidarot  iii  damimm  communo  eorura,  qui  ab 
co  sacr;imfiitiim  susoiiiiunt. 

Kt  Imc  portiiiot  c.isus,  qui  non  raro  animum  confossarii  angil, 
faciondao  donuntiationis,  tpiao  non  nd  pri\nlum  bonum  iK^rxtnno 
poccnntis,  sod  ad  prnccavendum  damnum  commune  ordiiiotur. 
()uod  (piidom  lam  gravc  os.so  pnsso!.  ol  il.i  iinminons,  ut  '  '  '  <> 
donuiili.indi  urgo.il  oti.mi  cum  >itao  discrimino.  ^)u.«m({ii  '  u- 
fessnrius,  qunnlum  ftcri  potosl,  curare  dohol,  ut  cum  minimo  de- 
nuncinnlis  poriculo  ros  poraniitur.  Noquo  onim  ad  praoca\ondum, 
V.  gr.,  incoiid  um  aut  proditionom  sompor  opus  ost,  ut  aul  nomon 
dcuuntiantis  uoscatur,  aul  bic  por  .soipsum  rem  apexiat. 


512  TRACTATUS 

612.  —  QuAER.  3°  An  coniux  monendus  sit  de  invaliditate 
matrimonii  ob  occultum  impedimentum ,  quod  detegit  Confes- 
sarius  ? 

Resp.  Neg.,  generatira  loquendo,  donec  Confessarius  dispen- 
salionem  obiinuerit,  nisi  haec  statim  et  facile  obtiueri  possit  a 
Papa  ye\  Episcopo.  Ratio  est,  quia  plerumque  maxima  inde 
sequerentur  incommoda,  v.  gr.,  periculum  iufamiae,  scandali, 
rixarum,  vel  inconlinentiae,  etc,  et  proinde  fornicatio  ma/em- 
lis  evaderet  formalis.  —  Ita  communiter  cum  S.  Lig.  n.  611. 
Elbcl,  n.  471.,  etc. 

An  vero  possii  Confessarius  obligare  coniugem  impedimenti 
ignarura,  et  negantem  debitum  ad  illud  reddendum?  Resf.  af- 
firmative.  Ratio  est,  quia  stante  persuasione  coniugis,  quod 
matriraoniura  sit  validum,  lenetur  ille  debitum  reddere,  ut 
dictamen  conscientiae  sequatur.  —  S.  Lig.  ibid.,  et  alii  com- 
muniter  {a). 


Quando  vero  damnum  non  videatur  ita  impendens,  pensanda 
erunt  hinc  quidem  gravitas  damni,  inde  vero  difficultas  denunlian- 
di,  quae  ex  personarum,  locorum,  negotii,  etc,  adiunctis  exsur- 
gal ;  et  ex  horum  consideralione  decerni  oporlebil,  num  gravltas 
damni  impellere  Confessarlum  debeat,  ul  etiam  cum  modica  spe 
fructus  atque  adeo  cum  gravl  periculo  iniiciendi  inuliliter  in  malara 
fidem  poenitentem  monere  debeat,  an  vero  nulla  prudens  spes  fru- 
clus  polius  debeat  efficere,  ut  desperalo  adversus  damnum  com- 
muiie  remedio,  grave  praeterea  nocumentum  poenitenli ,  derapta 
ipsius  bona  fide,  inutiliter  non  superaddal. 

Inde  est,  quod  in  causis  solliciiationis ,  licet  denunliatio  non  ad 
sollicitantis  emendationem,  sed  ad  commune  bonum  ordinetur,  ali- 
quando  tamen  Sedes  Apostolica  dispensare  a  denunciando  consue- 
vit.  Ex  quo  illud  etiam  patel,  nimis  generaliter  S.  Alphons.  [Lib.  6. 
w.  694.)  statuisse,  monitionem  omitli  nunquam  posse,  quando  de 
damno  communi  agitur. 

(a)  Bene  Sanchez  [De  matr.  Lib.  2.  Disp.  38.  n.  8.)  quoad  eos,  qui 
vellent,  ut  Confessarius  solum  in  genere  dicat,  coniuges  teneri  ad 
debilum  reddendum:  Fateor,  we  non  assequi,  quid  dislel  inter  haec: 
Redde  debitum,  et,  uxor  tenetur  reddere  debitum;  cum  uterque  lo- 
quendi  modus  ad  eundem  scopum  tendat,  nimirum  ad  inducendum 
illum  coniugem,  ut  reddat  debitum;  et  si  inducere  verbis  directis 
cuipa  esset,  non  ea  vacaret  inducere  verbis  indirectis  ;  siquidem  ex 
parte  Confessarii  eadem  est  intentio  in  utroque  loquendi  modo,  et 


DE  rOEMTE>TIA  51t 

613.  —  OiAER.  4*  An  poenitens  contrarturualmatrimnninin^ 
de  impediinento  ignorato  monrndu.s  siC! 

Ilfsp.  (HMierulim  loijuendo,  fdcienda  esl  monilio.  —  Ita  '  <,m- 
muniter  cum  S.  Lig.  n.  r»I2.  —  Ralio  e.^t,  »juia  posl  malnino- 
nium  i^noranlia  ces.sare  haud  acf^re  polesl,  v.  gr.,  ex  eo  <|uod 
delegalur  a(l»'sse  inler  ronMi«;es  consaiif^uinilas,  aflimlas,  elc. ; 
€t  tunc  facile  adest  periculum  peccandi  rormaliler,  atque  f^ra- 
vissima  incommoda  inde  se(]ui  possunt,  Dem|>e  scandala,  nxac 
et  forie  eliam  coniu^Mim  separalio,  elc.  —  Excij>e  lamen  pro- 
habHiter  casum,  in  (juo  imllu>  (•mniiio  s[MTelur  fruclus  ex  mo- 
nilione,  nec  facile  possil  delegi  impedimenium ;  (|uia  melius  est 
permitlere  peccalum  materiale,  donec  dispensatio  obtinealur, 
(|u.im  praebere  occasionem  certi  peccati  formalis.  —  Lacroix, 
tib.  C.  /).  3.  n.  .'UO. 

PCNCTIM  IV. 

De  officio  iudiris. 

Agmdum  i*  «1«  cauu  ioitrurnJa  ;  2"  J«  Mat«olia  rrrrmla. 
8ICTI0  I. 

I)e  causa  instruenda,  seu  de  obtigatione  interrogandi 
poenitentes. 

Principia : 

Gli.  l.  (ionfessarius  tenelur  inlrrropare  poenitenles  de 
specie,  iiumero  et  circumstantiis  speciem  mulanlibus,  eurum- 
quc  causis,  de  luibilu  et  oi^casionibus  proximis,  quut*es  ratio- 
nabiliier  pr.iesumit,  irel  prudenler  dubitat,  ista  non  sufticienier 
declarari.  Kulio  est,  ()uia  (!oufessarius,  ut  minister  Sacramenti^ 


pueniten.i  idem  prorsus  inlelliyit.  Praeterea  ifuia,  ewm  poetiiirns  rt-^ 
lin^iuendus  sH  in  itla  iynorantia,  peeeat  telhatilfr,  ea  mppoaita, 
non  reddendu  ;  eryo  eonfes.Hariux  lenetur  non  abaolrere,  nisi  propih' 
nat  xe  deinreps  reddilurum.  Hrgo  potesl  eoijere  ul  reddal ;  el  ita 
confe.ssa,  ius  non  praeripit  rem  malam,  sed  rem  debitam,  propoiilis 
circumstnntiis  occurrentibus. 

GUftf  Tom.  II.  33 


514  TRACTATUS 

debet  procurare  eius  integritalem,  et  ut  iudex  debet  sibi  com- 
parare  cognitionem  necessariam  ad  aequum  iudicium  ferendum. 
Constat  etiam  ex  Conc.  Later.  lY,  necnon  ex  Rituali  Rom.  — 
S.  Lig.  n.  617.,  et  Prax.  Confess.  n.  19. 

II.  Confessarius  non  tenetur  interrogare  poenilentem ,  nisi 
cum  diligentia  ordinaria.  Ratio  est,  quia  poenitens  ipse  non  te- 
Betur  summa,  sed  tantum  mediocri,  id  est  ordinaria  diligentia 
se  examinare.  Nequit  autem  esse  gravior  obligatio  Confessarii 
quam  poenitentis,  cum  Confessarius  non  teneatur  examinare 
poenilentem  nisi  secundario,  seu  in  illius  defectu.  —  S.  Lig. 
Prax.  Confess.,  w.  20. 

III.  Confessarius  non  tenetur  ioterrogare  poenitentes,  qui  li- 
cet  rudes,  videntur  sufficienter  inslructi  pro  sua  conditione,  et 
diligentes  in  confitendo  peccata  cum  circumstantiis  iuxta  sta- 
tum  et  capacitatem  suam.  —  A  fortiori  necesse  non  est  ordi- 
narie  examinare  eos,  qui  saepe  confitentur  et  raro  peccant  gra- 
viter,  ut  sunt  personae  devotae,  Religiosi,  Ecclesiastici,  nisi 
■videatur  ab  eis  omitti  aliquid  necessario  explicandum.  —  S.  Lig. 
n.  607.  II  etlll;  Hom.  apost.  n.  103. 

Regulae  speciales  circa  praxim  interrogandi. 

615.  —  P  Regula.  Interrogatio  debet  esse  moderata,  seu 
Confessarius  cavere  debet,  ne  sit  nimis  anxius  in  interrogando. 
Secus  enim  tum  sibi,  tum  praesertim  poenitenli  gravis  et  one- 
rosa  erit  interrogatio,  et  proinde  etiam  ipsa  confessio.  Hinc 
inutilia  non  quaerat  unquam,  nec  sibi  narrari  patiatur.  Atten- 
dat  igitur  ad  ea,  quae  habet  Rituale  Rom.:  Caveat,  ne  curiosis 
mt  inutilibus  interrogationibus  quemquam  detineat,  praeser- 
tim  iuniores  utriusque  sexus,  vel  alios,  de  eo,  quod  ignorant 
imprudenter  interrogans,  ne  scandalum  patiantur,  indeque  pec- 
care  discant  ^. 


i   S.  Ligorius  ait,  n.  607.:    n  Confessarius  non  sit  nimis  anxius  interrogandi^ 

>  sed    interroget   tantum  de  iis  ,    quae    proLabiliter    poenitenti  conveniunt    iuxta 

«  suam  conditionem.   »    Et  in  Praxi  Confess.  n.  21.  :    «   Interroget  tantura  de 

«  peccatis,   iri  quae  faciliter  incidere  possunt,   spectata  eorum  conditione  et  ca- 

«  pacitate.   »    Sic  etiam  Billuart  ( Diss.  6.  art.  -10.  §    2. )  :    «  Examine  morali 

«  (examinare  dehet  Confessarius )    non   summo   et   exquisito ,   sed   bumano   et 

«  mediocri  ,   et  conformiter  ad  capacitatem   poenitentis.    Non  enira  Sacerdos  te- 

>  netur  plus  examinare  poenitentera   quam  poenitens  ipse  tenetur  se  examinare, 

•  cam  CoQlessarius  ia  defectam  poeniteatis  teaeatur  ipsum  examioare.  FoeQitea& 


DE  POEMTE?<TIA  515 

616.  -'  II'  Hegula.  Inlcrrogalio  dehcl  esse  dvicreta,  id  esl, 
Confcssarius  dchel  inlerrognre  cum  niaf^Da  prudeDlia,  scdulo 
cavendo,  T  ne  inlerrogel  de  [wctalis,  quac  vcrosiniililer  ooo 
fnrrunl  coniniissa,  speclala  poenilenlis  condilione  cl  capacila- 
le,  elc.  ;  2'  ne  interro^'»'l  de  iis,  ex  (juibiis  pocnilens  dis<'al 
pcccare,  aulscandalum  paii  possil,  luxUi  niodo  dicia  e\  Hituali 
Bom.;  3*  nec  inlerrogel  curiosius  aul  levius  cliam  io  iis,  de 
(juihus  csl  inlerrof^andum ,  v.  frr. ,  inverecunde  de  interecun- 
dts,  etc.  etc.  l  no  verho  sala^ere  dehel,  ul  unice  appareal  lo 
<piil)usvis  inlerro^'jilionil)Us  yravttas,  pietas,  jiiode.stia  el  pa- 
tnna  raritas,  proiil  r(Miuiril  tanli  muiiens  nalura  el  di^^nilas. 
—  \ult'  liitiiale  Itovi. 

lliDC  r  valde  c^iutus  esse  debel  Confessarius  inlerrogando 
de  materia  luxuriae,  prnrserlim  cum  mulierilms,  adolesccnti- 
bus  et  pueris,  (pii  mullo  lacilius  scamlalum  pali  pos^unt.  Ouol 
enim  inlelices  poeiiitentes,  oh  incautam  Confosarii  interro- 
galionem  aul  explicationem,  innocenliam  et  animam  perdide- 
runt ! . . . .  Tales  Conlessarii  non  sunt  vocandi  salratore»,  scd 
homuidae  imimnrum  '. 

•2*  Scrvanda  cst  sedulo  re^^ula  ah  omnihus  admissa  :  In  ma- 
teria  lujuriac  multo  meiius  est  in  plunbus  deficere,  fpiam  in 
mo  superabundnre  ratione  integrilatts  confessioms.  In  duhio 
igilur  an  iu  lali  casu  iiilerro^are  possis  vel  deheas,  pro  partc 
negativa  semper  standum  erit ;  minus  enim  malum  esl  deessc 
intc^^Dlali  (•oiirr^sioiiis,  i|ii;im  mciirrcrc  .iimiiiir  prrilrjhl.n'  p»*. 
riculum. 

611.  —  III'  Iteyula.  Inlerro^alio  dcbcl  cssc  opportuna,  \d 
cst,  iieri  tempore  et  modo,  ({uo  convenit ;  (|uaedam  aulem  in- 
terroj.'ationes  faciendae  sunt  ordinarie  anle  confe.ssionem,  sed 
paiic.ie,  nc  pocmlcn.s  «ilTciKl.ilur ,   v.  gr..  a  (pio  tcmporc  non 

•  aulrro    nnn  (rnrlur  tr  riaminar*   •uiuoia  rl  rii|ai«i(a  diligvalia  ,    »»«1  haniaoa 

•  r(  nmrali.  .Nrr  rrfrr(  <|nii<i  ,  «i  <j>n(r«Mriui  plu*  rtauiiu«rr(  ,  f»r(r  plu»  ia««> 
■    nirr(  ;     niui   riiiiii    tiit    al(riitlrn<luiii   r*(   toluin   ■•i    in(rgriU(rin   tna(trialrin   roB> 

•  franiwni» ,   >vii  r(i«ni    ui<    •uiuui*    r(   ninia   iniiatlria    ia  ri«niinaaJo    rr«liia(ar 

•  Sai  raiwrnliiin    |>orni(«<n(il>u%  onrrutum  rl  oiiintum  :    •nffiril  rrgn  ti  («nfrftMriM 

•  pruilrnlrr  iu«li(r(  |>t>«-iiilrn(«-ui  niLil  i<niil(rrc.  •  («liriu  ii»«lriu  frr»  «rrl>i«  b«- 
k«n(  .Spnrrr,  n.  7U2.  —  Sttlmtiml.  c.  12.  n.  21.  —  Hrulrr,  Mtofvmftumrim», 
r.  S.    ifi  finf,  r(r. 

(  Ab«<|itr  gra«i  rauM  ('«tnfrtMriu»  nuni^oaro  roralinarro  f«rt«l  iJ*  Jrkil»  <«>a- 
iapali  \S.  Pornilrnliar.  K  lun.  I H  TJ )  ;  r(  *atit  rril.  uki  rr*  p«>«lal»l,  maiirrrm 
iolrrrngarr ,    niiin  «irl>il«iu   ntaril»    tiilriu  •(  olH»«ii»n(i«n    IB  ooiaikM  pr«r4i'>">i 


516  TRACTATUS 

sit  confessus?  an  absolutus  fuerit?  an  poenitentiam  irapleve- 
rit  (a)? . . . .  an  circa  vitam  praeteritam  sit  quietus?  Haec  ul- 
tima  interrogatio  fieri  debet  tantum,  quando  poenitens  non  est 
confessus  a  multo  tempore,  aut  quando  instituitur  confessio  ge- 
neralis  a  tempore  determinato.  —  Caeterae  quaestiones  circa 
conditionem,  statum,  aetatem,  ignorantiam,  etc,  convenien- 
tius,  data  occasione,  in  decursu  confessionis  fient :  sic  ex  una 
parte  omnis  suspicio  curiositatis  et  levitatis  vitabitur,  et  ex  al- 
tera  parte  facilius  respondebit  poenitens,  cum  ipsius  fiducia  in 
Confessarium  magis  adaucta  fuerit. 

NOTA.  Errant  Confessarii  qui  volunt  semper  iudicium  certura  facere  de  pec- 
cati  qualitate,  an  sit  grave  vel  leve,  et  contorquent  poenitentcs,  ut  sciant,  quali 
aniino  aut  quali  conscientia  hoc  fecerint ;  hi  enim  multoties  respondebunt,  quid- 
quid  casu  in  buccam  venerit ,  ita  ut  paulo  post  interrogati  de  eadem  re,  sint 
negaturi  ,  quod  antea  affirmaverant.  Secus  tamen  ,  si  videantur  sufficienter  in- 
structi,  aut  si  dubitetur  de  pleno  consensu  tentationi  praestito.  Generatim  autem 
praesurai  potest,  quod  poenitens  obiectum  peccati ,  ut  secundum  se  malum  est, 
apprehenderit,  nisi  circumstantiae  aliud  suadeant. 

Quaesifa : 

618.  —  QuAER.  1'  Quid  agere  debeat  Confessarius  in  dubio 
de  sinceritate  poenitentis  ? 

Resp.  Est  regula  communis,  et  velut  axioma  receptum  in  hoc 
tribunali :  Credendum  est  poenitenti,  tam  pro  se  quam  contra  se 
dicenti.  Ratio  est,  quia  poenitens  in  sacro  tribunali  reus  simul 
et  testis,  sui  accusator  et  advocalus  est,  et  aliunde  in  dubio 
verax  semper  praesumendus  est.  Quapropter,  post  opportunas 
interrogationes,  Confessarius  poenitentem  negantem  absolvere 
debet.  —  S.  Lig.  n.  631. 

619.  —  QuAER.  2*  Quid  agere  debeat  Confessarius,  si  cogno- 
scat  certo  peccatum  aliquod  a  poenitente  reticeri  aut  negari? 

Resp.  V  Si  illud  novit  ex  confessione  alterius,  debet,  ne  con- 
fessionis  sigillum  violetur,  tantum  generatim  iuterrogare,  sicut 
alias  fecisset  aut  facere  debuisset ;  si  vero  poenitens  interroga- 


(a)  Non  conlendit  A.,  hasce  interrogationes  semper  faclendas 
esse,  sed  solum,  sl  quando,  nonnullis  auditls,  faciendae  vldeantur, 
eas  opportunius  in  principio  fieri. 


DE  POEMTEMIA  li\Z 

tus  ni'gaTcrit,  nihi)  rcponat,  scd,  si  id  possil  cilra  su^piciuDc m, 

horlriur  ilumlnxnl  pcnrralilcr  ad  consricnliani  cum  omni  fidu- 

cia  apcricndani.  l  Irum  vcro  dchcal  Confo^anus  lalnn  pocni- 

lcnlcm  ahsolvcrc,  conlrovcrtitur.  —  S.  Ligorius,  rclatis  alio- 

rum  scntcntiis,  ita  concliidit:  Hfrlius,  mro  iudicio,  senttt  (Itoix, 

fjuml  eo  casu  jiullo  mndn  ahsolvat,  srd  tanlum  alquid  orrt  ad 

orruUandam  ncgntiourm  ahsotutii)nis  'a).  —  CMniniuiiius  lanicn 

alii  I)<'ct(»r('s  cuni  Suarczio,  I)r  Pornit.  Disp.  3*2.  srct.  :|    n.  'J., 

doccnl  tunc  solum  nrpandam  cssc  ahsoluiioncm,  quaiido  omni- 

no  evidcns  csl  Confcs.sario,  pocnilcnlcm  mcntiri  conlra  inlcgri- 

talcni  coiifcssionis.   Iiiio  dicunt  plurcs,  ahsolutioncm  in  omni 

casu   conrcdcndam   cssc  pocmtciili   pccr.itiim   suiini   nc^Mnti , 

quotics  noiiiia  huius  pcccali  e\  sola  conffssionc  alUTius,  ncni- 

pe  complicis,  hahila  cst ;  (|uia  notitia  hacc  pro  nulla  hahcnda 

esl,  cuin  Q\  confessioDc  alicua  acquisila  fucril.  IIoc  autcm  sat 

prohahilc  csl. 

Hrsp.  '1*  S\  novit  cxlra  confcssioncm,  prr  sr,  dchct  pocni- 
lciilcm  ncgaiilrm  ahsolvcrc,  quia  pomitrntx  pro  se  rt  contra  se 
dicrnti  credrndum  est ;  ncc,  prr  sr,  relalio  allcrius  maiorem 
fidcm  faccre  potcsl,  quain  dcclaralio  ipsius  pocniicnlis  ;  nec 
proindc  ma^Ms  aliis,  (piam  ipsi,  Cniifcssarius  crcdcre  tcnclur. 
Elriiim  si  pocnilcns  pcn-alum  illud  commisit,  pr.icsumcrc  dc- 
hct  Confcssarius,  illum  aut  sui  pcccati  ohlitum  csse,  aul  alhri 
confcssum,  vcl  iuslam  hahcre  causam  illud  reliccndi,  aul  rcla- 
lorcs  potius  dcccptos  fuisse.  —  5.  Lig.,  ibid.  —  Billuart,  ibid. 
Dixi,  prr  sr :  nam  si  Cnnfcssarius  sit  omnino  crrlus  dc  pcc- 
cato  a  pocnilcntc  comniisso,  quia,  v.  pr.,  ipse  furanltin  vidiu, 
audivit  hlasphcmanlcm,  ctc,  vcl  id  novit  e\  cerla  aliorum  re- 


(a)  Priinus  h.inc  opiiiloncm  ac  pr;i\im  lii\i*\il  Illsuiig  [  Tract.  fi. 
Disp.  6.  q.  i.  art.l.  §.  I.  n.  I2K.)  luiiKus  fuM.iri  nllceitionl Suarcril, 
qui    fhpttcnit.  tUtp.  32.  Srrt.  \\,  n   9     imo  docct  (»|  \l» 

Illsiiii^  (*niid(Mii  iniihi.ilus  cs(  Croi\  ifib.  6.  f*tirl.  'i   n  rum 

ficto  Suarivii  .viilTi.i^io,  aililcns  e\  innd^i^rtciilia  alhv  i  Di- 

Caslilli,  qucm  ill.Miiif;  iii  aliuiu  sriquim  cilaverat.  Ilis  S.  .\lphonsus 
(n.  f»:n.'  ailiuiixil  Vi\am,  (pii  f)r  Vornit.  {).  K.  art.  5.  n.  i  li- 
c(»l  .^iiaic/ii  cl  l.iifionis  sriilonli.im  minus  c\.utc  rrforal.  illi  l.uneu 
opinioni  nullalcnus  ndhncrct.  Isla  oplnio  i)(llur  luin  drltciur  hallu- 
cinalioni,  cpiac  pcrpcram  Suareili ,  Dicaslllll ,  rl  Vi\af  auclurila- 
lcni  adduxii. 


518  TRACTATUS 

latione  (a),  non  potest  negantem  absolvere,  modo  certus  sit,  il- 
lum  sui  peccati  non  oblitum  fuisse,  nec  ullum  habere  motivum 
illud  reticendi ;  nam  regula  haec:  Credendum  poenitenti,  etc, 
valet  quidem  in  re  minus  certa,  non  autem  in  re  evidenter  certa. 

620.  —  QuAER.  3"  Quomodo  in  particulari  cumrudibus  agen- 
dum  Confessario? 

Resp.  Confessarius  ordinarie  ipsemet  examinare  debet  rudio- 
res,  quia  hi  sibi  solis  relicti  non  melius  se  examinabunt;  et 
si  dimittantur,  nunquam  magis  dispositi  redibunt;  imo  abster- 
riti  difficultate  examinandae  conscientiae,  facile  a  confessione 
abstinebunt.  —  S.  Lig.  n.  607. 

SECTIO  II. 

Be  sententia  ferenda,  seu  de  ahsolutione  concedenda, 
differenda  aut  dcneganda. 

Principia : 

621.  —  I.  Absolutio  concedi  debet  ex  iustitia  et  sub  gravi 
omni  poenitenti  rite  confesso  et  disposito.  Ratio  est,  quia  ia 


(a)  flaec  verba,  si  ex  certa  aliorum  relatione  novit,  etc,  Inad- 
vertenter  excidisse  videntur  Beniamino  Elbel  {De  Poenit.  Conf.  13. 
n.  454.),  e  quo  ea  dein  sumpsit  S.  Alphonsus,  et  ab  hoc  etiam 
A.  noster.  Elbel  siquidem  subdit,  ita  sentire  omnes,  cum  tamen, 
fatente  eliam  S.  Alphonso,  id  falsum  aperte,  sit  atque  commu- 
nis  illa  sit  doctrina,  quam  sic  effert  Suarez  (De  Poenit.  Disp.  32. 
Sect.  3.  n.  9.) :  Quantumcumque  Confessor  sciat  peccatum  poeniten- 
tis  ex  aliorum  relatione,  tenetur  in  hoc  iudicio  magis  credere  ipsi 
poenitenti  propter  rationem  factam. 

Quin  et  ipse  Elbel  opposilum  tradit  [De  Sacram.  in  gen.  Conf  2. 
n.  44.),  uhi  proponit  hunc  casum:  Quidam  Sponsus  fatebatur,  se 
nocte  proxime  elapsa  turpiter  egisse  cum  sua  sponsa:  et  quia  Con- 
fessarius  noverat  illum  iam  saepius  reJapsum,  nec  vitare  velle  occa- 
sionem  proximam,  sine  absolutione  dimititt.  nuic  proxime  succedit 
sponsa,  Confessario  optime  nota,  quae  tamen,  forte  timens  negatiO' 
nem  absolutionis,  ne  verbulum  movet  de  peccalis  lasciviae  cum  sponso 
commissis.  Dubitat  Confessarius,  andeheat  absolvere.  Et  respondet: 
Si  spoma  neget,  se  aliquid  contra  castitatem  detiquisse,  tenetur  il- 
lam  absolvere;  quia  poenitenti  ceu  reo  simul  et  actori  tenetur  adhi- 
bere  fidem  tam  pro  se  quam  contra  se  loquenti. 


DE  POEMTE.NTIA  519 

ipso  confcssionis  arlu  inilus  Obt  (juidam  (|u.isi-conlraclU8,  vi 
cuius  pocnilcns  rile  conH-ssus  et  dispoMius  liahet  ius  ad  Sa- 
cranicnlum  suscipicndum.  Secus  autcm  onus  intolcrabile  siae 
iusta  causa  pocnitcnli  imponcrctur,  ut  scilicct  apud  alium  coq- 
fcssionom  in>lituat,  (juin  ronfidcrc  insupcr  rcrlo  pos>it.  se  ab 
isto  novo  (ionlcssario  absolutioncm  csse  reccpturum.  Praclcrea 
hoc  etiam  exif^it  (inis  inslilultonis  Sacramcnli  ct  tribunalis  Poe- 
Ditcnliae,  ({uod  miscricordiae  impcrlicndae  causa  a  Christo  in- 
stilutum  est.  Sacerdos  igitur  ahsoiutioncm  pocnitcnti  disposito 
d«'m'^Mns,  iniustc  a^MTcl,  potcstale  clavium  ahutcrctur,  etodio- 
sum  rcddcrcl  Sacramcntum. 

II.  Ahsolutio  tamcn  differri  potest  ad  hreve  lempus,  etiam 
pocnilcnti  rite  di-sposito  la, ,  at<|ue  etiam  sine  eius  consensu, 


(o)  Summopcrc  intcrcst  pcrpcndrrc  origiupm  rationcm(|uc  huius 
praxis  ;  ruius(^tsi  vi\  ullum  >esli;;inin  in  striplis  nntiijuiorum  Thro- 
loi^orum  appiirciil,  pcriicram  lainrii  indc  aiis;im  cuin  iioiinuHs  (|uis 
suiiKTct  ianscuianis  illam  ceu  primis  auctonhus  trihucndi.  ut<'um- 
<]\\o  isti  lum  «'ndcm  lum  vcleri  (Mnonic:u*  pocnilcntiae  disciplina 
nd  arccndos  tidclcs  a  S.icramcntis  inslgnit«'r  ahu>i  fu  Tint,  ticiat^ue 
zcli  spccie  fucum  faccrc  noniiullis  catholicis  arKpiando  pututTint. 

Orij;incm  iia^pic  istius  praxis  si  impiiras,  facile  rcpcrics,  pam  de- 
hcri  sludio  no\as  us(pic(piat|uc  induslrias  oxcopitandi,  (pnttus  tido- 
les  iiinplius  iu\ari  |)o>>c  (piilusdam  in  adiuiiclis  fortc  \iil(Tcntur; 
raiioiicm  vcro  ciusdcm  ac  Qiicm  in  eo  fcre  situm,  ut  pocuitcns,  (|ui 
oh  scgnilicm  iii  ohlif^ationc  (pia))iam  implcnda  notas  in  dics,  et 
Dien.scs,  atipu' ctiam  anuos  iiKTas  iistpic  ncctiTc  solcrcl,  dcmum 
excilarctur  ad  maiium  opcri  admovcndam.  Excm|ilum  hahcs  pencs 
S.  Antoninum  J*art.  3.  fil.  li.  Cap.  11».  §.  19.  ,  uhl  de  iis  disso- 
rens,  (pii  ul  alihl  hxpiitur  [Pnrt.  2.  TH.  2.  Cap.  8.  ^  -'■  -  yer 
prociaAiinnnt,  et  nnnuaiim  leperiuntur  promitiere  ck^  mi- 

luere,  rt  poxlea  ni>n  faciunt,  rclecta  illorum  opinionc  [ibld,  g.  9.)i 
(pii  |)utahant  hos  ahsohciidos  cssr  siih  roiidilionc  dc  fi  lura  rcsU- 
lutionc,  ct  ailmittcns  sciilcnti.im  (iuillclmi,  (piod  sin>i''-  "'■  •  «'l  sinc 
conililionc  ahsoUi  dchcaiit,  (h'iii  sulxlit :  l'o\tquam  '  r  per- 

pendii,  tales  pluritt  hoc  feciise,  roarK  ksskt  aoyti  cactkla  latilms 
dicere,  qutnt  priu.t  restituant,  et  postea  veniant  ad  confesiivnem,  ieu 
pro  ab.solulione. 

Frc()ucnlius  autcm  hanc  iudiistriam  lnslnuari  ceriic.s  a))ud  Tlico- 
higos  ))aul()  ininus  aiitii)Uos,  cum  a};uiit  dc  <  <uo  usur^tandl 

mcdia  ()u,icpiam  .ul  cnKMidamlam  ))ra\am  con^U'  ; .icm,  cnm  )»fao- 

.scrlim,  ()uac  a.l  m  ilum  scmidciihcrate  aul  etiam  indelihcralc  pro-* 


520  TRACTATUS 

quando  nempe  Confessarius  iudicet  id  utile  esse  ad  eius  emen- 
dationem.  Ralio^est,  quia  dilatio  absolutionis  non  est  eiusdem 


pellit,  qui  tamen  actus  culpabiles  in  causa  sint,  In  segnille  scilicel 
etemendalionis  negligentia,  quae  inhisadiunclis  hominem  in  iugi, 
ut  aiunt,  peccati  mortalis  statu  constiluit.  Et  hinc  ralio,  cur  DD. 
hanc  maleriam  fere  attingant  non  ubi  de  Sacramenlo  Poenitentiae, 
sed  ubl  tractant  de  Serundo  Decalogi  praeceplo,  alque  adeo  de  pra- 
vo  aul  blaspliemandi  aut  temere  iurandi  ac  porro  peierandi  habitu. 
Ita  Salmanticenses  Tract.  XVII  De  luramento  Cap.  2.  —  Suarez 
De  luramento  Lib.  3.  Cap.  8.  n.  7.  —  Sanchez  In  Decal.  Lih.  2. 
Cap.  32.  ubi  de  blosphemia,  et  Libr.  3.  Cap.  5.  ubi  de  consueludine 
iurandi.  —  Bonacina  De  II  Praecepto  Disp.  4.  j^.  1.  P.  14.  —  Fil- 
liucci  Tract.  25.  Cap.  10.  de  blasphemia  et  iuramento.  —  Sayrus 
Clav.  Reg.  Lib.  5.  Cap.  5.,  ubi  de  iuramento.  —  Palaus  De  luram. 
Disp.  1.  Punct.  IX.  —  Viva  De  Praec.  Decalogi  q.  7.  art.  7.  De 
periurio.  —  Trullench  Exposit.  Decal.  Lrb.  2.  Cap.  1.  dub.  20. 
—  Azor  Part.  1.  Lib.  XI.  Cap.  3.  de  Juramento.  —  Reginaldus 
Lib.  XVIII.  De  II  Praec.  Decalogi.  —  Idem  dicito  de  Barlhoi.  Me- 
dina,  Emman.  Roderico,  Ludovico  Lopez ,  et  aliis,  quos  longum 
foret  enumerare. 

Quod  vero  isti  DD.  disserant  de  poenitente  disposito,  inde  mani- 
feste  patet,  quod  absolutionis  dilalionem  insinuent  non  tamquam 
necessariam,  sed  ut  mere  uiilem,  et  ex  mero  consilio  el  solum  ali- 
quando,  adhibendam.  Iia,  v.  gr.,  Suarez  [l.  c.)  licet  agat  de  consue- 
tufline,  quae,  ut  ait,  quodam  modo  transiit  in  naiuram,  postquam 
dixit,  de  proposito  credendum  esse  poenHenti  non  obstonfe  qua- 
cunque  praecedenti  frequentin  et  inconstantia  eius,  demum  subdit: 
Si  saepivs  proposuit  emendori,  et  non  facit,  adhibenda  sunt  reme- 
dia  convenientia....  Denique  si  hnec  non  sufficerent,  interdum  vtile 
EBiT  differre  absolulionern  per  aJiquot  dies,  m  qvibvs  vigilare  coga- 
TVR,  etc.  Quod  idem  [De  Poenit.  Disp.  32.  Sect.  2.  n.  4.)  repetit  de 
homine,  qui  constilutus  in  proxima  necessaria  occasione  peccnndi, 
iterum  iterumque  relabitur:  Neque  esl  illi  (inquit)  neganda  absolu- 
tio,  eliamsi  ilerum  atque  ilerum  reincidaf :  maximp  si  aliquantuhm 
se  contineat,  et  numerum  pecca'orum  paulalim  dlminunt,  ut  nolavit 
JXavarrus  Cop.  3.  n.  21.  Interdum  vero  differri  potest  (N.  B.  potest, 
non  aulem  debet)  absolutio. 

EtSanchez  {In  Decal.  Lib.  2.  cap.  32.  n.  45.):  Si  poeniiens  id 
non  multum  aegre  ferat,  et  sperefur,  non  ob  id  retrahen/fum  a  con- 
fe^sione,  sed  potius  id  fore  medicinam,  erit  consilivm  differre  nbso- 
lufionem  maiori  suavitate  possibili  adhibita ;  si  auiem  opposilum 
sperelur,  non  erit  consilium. 


DE  POEMTKMU  '.,'11 

dpnppalio;  Cl  lirrl  porniUns  disposiius  ius  habeal  :u\  uhM>lu- 
tionrm,  non  lanirn,  ius  h.ilnd  sallem  /"-r  ^e  loquend*)  ad  eam 


Fiiliurcius  /.  c.  q.  lO.  n.  .1-20.  :  Hemedia  *unl  frequen%  conf^iMio, 
eleemnifyna.  ..  Si  haee  non  proifes.^enl,  vtilis  e.Mtel  ditalio  abiolufio- 
ni.t  per  aliqu^tt  diei. 

(in'^'(»rins  S;t\nis  /.  c.  n.  H  :  .Xlkjvasdo  (amen  inluhrrrin.um  eit 
cnssiuiH,  ul  recle  nninnt  Mtdina,  l^eli^un  de  Atayon.,  Emman.  Ho- 
diiyu^z,  el  iudvticus  lj>pez,  non  priw  ahaolver^,  quam,  etc. 

Paliius  '/.  c.  n.  r».  :  Hx  coysiuo  poterit  iacerdoi  absoluliijnem 
diffene,  %i  iudicat  dilntiunem  profuhiram. 

Ronacina  (/.  c.  n.  7.' :  i\on  vidriur  dmeqan^la  nb%<dutin  poeniten- 
ti,  qni  firmum  hahent  prnpo.xiluni  nbttinewfi  in  fulurvm  nh  huiiiinodi 
iurimen'is....  .\ddn....  differri  nhsnluliovrm  pn.f.se,  qunlies  confessa- 
riux  iudieaverit,  hoe  ejpedire  snluli  poenilmtis 

Azorius  7.  e.  q.  4.) :  Btii  abwlutio  simpliriter  deneqanda  non  eit, 
videtur  tamen  ad  lempus  diffe,rnda,  ut  iperae  afiqu  d  infei  im  in  id 
cnuferaf ;  nisi  /»/«/'»  nl  .  iniiu  ri\u%,i  \iifi>.l'  qua  si  jim  a  jir.inilt 
absilri  drbrnf. 

RrgihJildiis  (/,  c.  n.  87.) :  Sulub'e  coysiuin  esl  absoluiionem  dif- 
ferre  tnli ,  ut  w'c  indu^ntur  a  recidiro  eavfie   {nviifilaudo  nltenlius. 

(!:tl<l.  |)(*  I.Ugo  l)e  Pnrnit.  f)isp.  li.  «.  Kifi.  :  Ifi^ique  {Ui,'i  iMto 
UT/MT  erit  differre  abtolulionem  per  nliquol  diei,  elc. 

(]:»rrl.  Tolcius  /.»6.  IJ.  Cnp.  IX.  n.  '\.  :  In  \\\s  vtilh  coysiuvM  eit 
differri  nhsofuiioneni.  inifijn  ivifi^n  rmi '.  nintt^  ,',,uir,  «n.p.irvtil 
einrndolio  aliqua. 

Kt  liai'(*  i|uiileni  praxiK  vsi ,  ailviTMis  qu  ni  Uuilu  ardure  liiuiica- 
\il  loiiii,  S;mcius  Disput.  Selerioe,  etc.  Ui%p.  9.  o.  n.  II.  ,  coiilen- 
diiis,  iiiaiiciii  cssc  ^pcin  iiiaioris  fructus,  «|ui  v\  dilal.i  ulisululione 
exspectctur,  nt(|ue  ade(}  lioc  cunHilium  nun  esse  iNdubre.  l  iide  ul- 
Irrius  iiifcrcljai,  i|uod  crss.Mitc  i.^la  dllalionis  causa,  prnc\aieat  ius 
jiMrnilriilis  a<l  alisolulioncm,  adcu  ul  cum  .sacerdus.  ad\«  r>ariis 
falciilitius,  inimediate  p(»s.sit  al)soi\ere,  eo  i|)so  ad  id  iion  di(Tcreii- 
diim  leneatur.  —  Verum  haee  non  impu^nanl  reipsa  praemis>um 
im.  priiicipium  ;  nam  el  tii  ullro      :  *  '  ,id- 

tiiliciidam  cssc  cam  mct'iriiiam.  •;  ,  ,         *  '^** 

fuiura  vidcatiir:  uiniin  vero  iirn|u:inHu  expediat  ob  friictum  inrie 
s|»cra!idiim.  (|u.icsiio  csl  ad  prudcnti.tm  pcrlinens,  de  (|ua  mo\  A. 
di.^scril.  Vcrunilamcn  (pian<io(|Uc  id  prod«'SNC  pnssc,  non  vidclur 
conlra  lol  Dl).  scnlcnl  am  c.h.sc  iiCpainlum. 

Illiid  unum  proderil  advertere,  ipiusibm  pancufi  ulleriu.s  pro- 
j^rcssos  conlciidis«ie,  confcssarinm  non  moito  posM»  alwolurn»ncm 
ililTcrrc,  scd  ad  id  ti'iicri    \  (•luni  \A\  aut  acc]ni\'"^"ii"iic,  iliiin  di.t 


52^  TRACTATUS 

statim  obtinendam.  Nam  Confessarius  non  est  tantum  iudex, 
sed  et  medicus  (a),  ideoque  si  iudicet  tale  remedium  animae 
poenitenti  notabiliter  [b)  profuturum  esse,  eo  poterit  prudenter 
uti.  Ita  expresse  S.  Lig.  n.  i^^.,  et  in  Praxi  Confess.  w.  76.  — 
Lacroix,  n.  1764. 

Dixi,  saltem  per  se  loquendo,  quia,  si  absolutio  difFerri  ne- 
queat  sine  incommodo  poenitentis,  stalim  concedenda  est:  poe- 
nitens  enim  tunc  ius  strictum  ad  eam  statim  obtinendam  habere 
censetur.  —  S.  Lig.  ibid.,  et  alii  communiter. 


positum  nominant ,  laborant ,  aut  certe  contra  communem  senten- 
tiam  id  affirmant.  Medium  quodvis  nunquam  necessarium  dlci  po- 
test,  nis!  sit  unicum.  Porro  quod  cum  pcenitente  iam  divposito  ad 
ahsolutionem  medium  unicum,  quo  cogatur  ad  quidpiam  exequen- 
dum,  sil  absolutionls  dilatio,  hoc  hypothesim  nimis  inverisimilem 
redoiet. 

(a)  De  officio  medici  vide  quae  superius  ex  Card.  De  Lugo  ad- 
vertimus  in  not.  nd  n.  605. 

[h)  Quam  gravis  debeat  esse  causa,  propter  quam  confessarius 
hoc  remedio,  alioquin  non  necessario,  sed  mere  utili,  cum  poeni- 
lente  disposito  utatur,  clare  intelligilur  ex  iis,  quae  super.  n.  499. 
etSOO.  dispulata  sunl.  Ibi  enim  vidimus,  ex  communi  DD.  sententia 
tam  grave  esse  absolutionis  beneficio  quempiam  invitum  privari, 
ut  diJalio  ullra  uram  vel  alteram  diem  iuxta  Suarez,  Viva,  Renzi, 
Fagundez,  Herincx,  aliosque  penes  Salmanticenses  (apud  S.  Al- 
phonsum  Lih.  6.  n.  490.)  sufficienlem  causam  praebeat,  cur  poeni- 
tens  aut  naturale  praeceptum  non  infamandi  proximum  in  regravi, 
aut  divinum  praeceptum  de  confessionis  integritate  posthabere  li- 
cite  queat :  quia  (ut  ait  Lugo  DePoenit.  Disp.  16.  n.  416.)  gravisres 
est  per  triduum  esse  in  staiu  peccati ;  quod  merito  timere  potest, 
cum  sit  difjicile  hahere  verum  actum  contritionis ;  quare  non  parum 
faciet,  si  propler  famam  proximi  per  biduum  differat  confessionem. 
Quinimo  S.  Alphonsus  non  modo  bidui,  sed  etunius  diei  dilalionem 
nimiam  censuit.  Sed  mihi,  inquit  (/.  c),  videtur,  durum  esse  ei,  qui 
est  in  mortali,  manere  sine  ahsolutione  etiam  per  diem ;  et  huic  non 
videtur  dissentire  Antoine  [Cap.  2.  q.  13.  resp.  3.),  uhi  dicit,  ahso- 
lute  non  teneri  ad  expectandum,  qui  est  in  stalu  culpae  mortalis. 
Quocirca,  si  absolutio,  ut  subiicit  A.  cum  communi,  differenda  non 
est,  quando  dilatio  cadat  in  poenitentis  haud  leve  incommodum, 
facile  patet,  quanta  cum  cautela  ac  prudenti  sobrietale  hoc  reme- 
dium  adhibere  Gonfessarius  debeat. 


DE  POEMTF>'TI\  5i3 

622.  —  III.  Al)<5oliilio  omnino  no^^aoda  esl  in  omni  rasu, 
etinni  rxlronine  nocrs^ilalis  ,  jxx-nilonlihus  certo  indisj^osilis. 
Foonilcnlihus  vcro  dubie  dispo^iilis  {iljsi)lulio  nr^','inda  cst  oxlra 
casum  pravis  nprpssilalis ;  posila  autcm  tali  neressilato,  ahso- 
lutio  sul)  conditione  impertiri  potcst,  imo  etiam  d<*l)et.    -  5.  Lig. 

Quafsita : 

623.  —  OrvKu.  1*  An  saepe  expediat  di/ferre  ahsolutionem 
pnrnifenti  sn/firimter  disposito,  remedii  aut  ejperimenti  (o) 
causa  / 

Hesp.  Solutio  quaeslionis  a  variis  rircumstantiis  pondol;  al- 
lcndondum  autem  praecipiie  est  ad  maius  poonilentis  honum. 

Ilinc  r  Nun(|uam  dilTrronda  esl  ahsolutio,  quando  dilatio 
roagis  ohfiiliira,  (jiiani  profiitiira  praovidotur.  (j)n>tat  o\  dirtis. 
2*  Nec  dilTeronda  osl,  si  o\  dilatione  j)oonilons  nolam  infanjiac 
suhiret  [h).  V  Haro  dilTerenda  esl  ahsoluto  poeuiteuti  disposi- 


[a  Ad  r\pt'rin)«*ntiini  potius  «junm  ml  rcmnliuin  porlincre  \ido- 
lur,  «ptod  ahsoliilioiioin  ooiifossarius  dilTorat  ol)  duhium  non  iiuidem 
do  fiitiira  in  alicpin  impl«Mida  ohlijjalione  consiantia,  sed  do  prae- 
sonti  poonitonlis  volyntalo  ;  quo  speolare  ox  parle  vid»Mitur,  quae 
hah«'t  \m\io  I)e  l*neiiit.  l)i%p.  11.  ii.  ir»7.  ,  ut>i,  nemine  fortt*  o  !)o- 
ctorihiis  ipsuin  |)ra»'i'r<l«Milo,  (piao>lion«'m  in.^lituil:  \n  atitiuando 
cuin  confeuniius  poiset  credere  probabitHer  puenitenii  dicenti ,  te 
liir  rt  nuuc  huhrre  d.to^rm  et  p>  oponiluin  ,  po%iit  laiuen  ad  vffurs 
eiwuKsmv  et  ctnfirmanilum  illul  propn^itum  differre  ahsululiomm 
per  aliijuot  difx.  At  frequrniissima  oxpericntia  suadel.  hanc  \iaiii 
in  ouni  scopiim  minus  iilonoam  oxlsiere,  ac  prorsu.s  pnnim  pro- 
dessc.  Mijuo  ronrirmal  ralio.  Ouisqnis  cnim  sem»'l  ol  rtuiffssarium 
doci|)ial  ailirniaiiilo,  sc  ram  \oluiitat(Mn  hiiJMMc,  «piam  roipsa  uoq 
hnhel,  hio  palionior  «piidam  ferol,  setpie  contineliil,  quou!0)ue  ab- 
soliilioncin  coiisnpialur.  non  srrus  ac  alii  si-mol  el  ri  •  uin 

doripirht«'>  |)oraliipiod  trmpus  anle  paschalia  fesln  a  coi ..>  j.ec- 

catis  tomprrant,  tur|ies  amiriiias  paulisper  inlerrumpuiit  .seu  potiiis 
suspendunt,  etc,  iit  mov  nhsolulionem  fncilius  c«rp.inl ;  nl  (|uod 
sola  ahsohitionis  dilalio  voluntalem  illan),  ipine  forle  prius  deej^et, 
induvisso  pntrtnr,  altpir  adro  rerlit»r  roiifrss.ir'.u>  liitt  «le  prnesenti 
poenitontis  disposilione,  nihil  est  qiiod  solidr  siiadeal. 

h    ^u|)rrius  (n.  I»4I,;  iain  A.  dixorat,  iilem  {'■  'um  e>se,  .si 

dilTorri  ah>olurio  sine  poonitontis  iuiommodo  i^  .. , — ,1,  ul,  \.  gr., 


524  TRACTATUS 

lo,  nisi  ipse  dilalionem  sat  facile  acceptet;  secus  enim  diffici- 
lius  ipsi  prodesset.  Gaeterum  cerla/jegxda  statui  nequit  [a];  et 


sl  carere  sacramento  diu  debeat,  vel  confessionem  apud  alium  re- 
petere,  vel  longi  itineris  onus  subire,  vel  notam  sin  mlnus  infamiae, 
saltem  admiratlonis,  aut  suspicionem  negalae  absolulionls  incurre- 
re,  aut  occasionem  lucrandae  indulgentiae  amittere,  etc. 

(a)  Iia  sapienter  S.  Alphonsus;  cum  enim  poenitens  in  casu  sup- 
ponatur  dispositus  ad  gratiam  in  sacramento  recipiendam;  hoc  au- 
tem  immensum  beneficium  differri  non  debeat  nisi  propter  maiorem 
quandam  poenitentis  utilitatem;  iudiciumergo  desumi  debet  a  pro- 
portionato  exitu,  qui  ex  dilatione  exspectari  queat;  cumque  hoc 
iudicium  pendeat  a  prudenti  consideratione  omnlum  adiunctorum, 
valet  hic  proinde  illud  veterum,  quod  de  particularihus  non  datur 
scientia,  atque  idcirco  nulla  certa  regula  tradi  potest.  Expedire  (in- 
quiunt  Salmnntic.  DePoenit.  Cap.  5.  w.  68.)  hic  et  nunc,  abstrahen- 
do  a  circumstantiis,  certo  determinare  non  possumus,  cum  ex  pluri- 
bus  pendeat,  quae  facile  pro  sublectorum  varietate  varian'ur;  unde 
illis  malure  ptnsatis,  ad  prudentum  spectabit  arbUrium,  hic  et  nunc 
absolutlonem  impendere,  vel  ad  tempus  differre.... 

Indicare  tamen  S.  Alphonsus  non  omittit,  quandonam,  generatim 
loquendo,  maioris  hulus  utilitatis  exitus  sperari  vix  possit.  Sic  enim 
ipse /'L^6.  6.  n.  463.):  Ut  meum  hic  iudicium  proferam,  dico,  quod 
si  poeniiens  relapsus  sit  ob  causam  seu  fra(jiliitatem  intrinsecam,  ut 
accidit  inpeccatis  pollutionis,  delectationis  morosae,  odii,  b'asphe- 
miae,  et  similium;  fikm  puto  differendam  absolutionem  recidivo  suf- 
ficlenter  disposito....  Dixi,  raro;  namregulariter  censeo,  non  esse 
discedendum  a  sententia  commvni....  nempe  non  esse  differendam 
absolutionem  poenitenti,  qui  relapsus  est  ex  inlrinseca  fragilitale ; 
quia  in  tali  poenitente  magis  sperandum,  profuturam  fore  graliam 
sacramenti,  quam  dilationem  absolutioni^.  Ex  quo  conlextu  conclu- 
dere  quis  posset,  quod  si  S.  Alphonsus,  dum  suum  iudicium  profert, 
nonnihil  discedit  o  communi  sententia,  non  discedit,  ulad  benignio- 
rem,  sed  ut  ad  rigidiorem  viam  declinet.  Significat  enim  a  communi 
sententia  se  in  eo  discedere,  quod  aHquando,  licet  raro,  eiusmodi 
recidivis  differendam  absolutionem  dicat,  cum  communis  sententia, 
jpso  attestante,  non  differendam  doceat.  Ei  huc  sane  revocare  quis 
poterit  illaeiusdem  S.  Alphonsi  (n.  460.)  verba  :  Puto,  nequaquam 
errare  eum,  qui  se  dingit  cum  sententiis  communiter  receptis  ab  hu- 
iusmodi  doctoribus  non  humilis  notae. 

Quod  vero  paulo  aliter  sentiat  de  iis,  qui  proxima  aliqua  peccan- 
di  occasione  implicantur,  melius  explanandum  infra  recurret.  lllud 


DE  POE.MTR?(TIA  8f8 

si  qiiando  dilalio  aliiju.i  absolulionis  cxpedirc  vidclur,  ad  bre- 
ve  lanluni  lenipus  lieri  debel,  v.  pr.,  ad  Ires,  <|uinque,  oclo 


umim  ndvrrtere  nunr  lirenl,  B.  Alphonsnm.  dum  (n.  M.^  mulli.«i 
roiitirnjare  .sindrl  id,  (juofl  dix«'r;it,  r«'liil)fiilil»us  cx  frjigiliialc  in- 
Irinser;!  n'gularil»'r  iioii  r)i(T«'r»*ii(l;im  osc  iilt.solulioiM-m.  propl^rra 
(juoii  spor<indum  sil,  maijis  profuiuram  (jraiiam  sacramtnii,  quom 
dHaliiiuein  ali.^ululioui^,  in  ♦•;im  rcm  ;illuli.»«s»'  liarr  (juocjue  S;iiman- 
licfiisium  v»'il»a  rj  Tract.  I)e  1'ofnit.  Cnp.  5.  n.  6K. ;  Cur  de  pecca- 
tore  non  Uahente  gratiam  perdilationem,  quam  de  conntHuin  in  ami' 
citin  !)ei  per  nb.Hnlutiovem  meliut  spernudum  est?  Porro  Snlmnnli- 
cpiisrs  i(i  reipsa  (ie  relabnililms  iion  r\  mcra  inlriiiscra  frapiliUile, 
sed  ('li;im  ex  orrasione  perr^indi,  a  (jua  s«'()ar;iri  vol  phy.sice  \e\  mo- 
raliler  non  |i(>ssiiit,  prorsti.^  anirmaiit ;  ac  malunt,  ui  his  quocjup,  noo 
iiit«'r|)0^ita  al).s()|iitionis  di!;iti<nie,  v.  fi,r.,  ad  orto  dios,  at».«.olulio- 
n's  hcncririum  gratiamijuc  s;irramriili  j^otiiis  bisronforas,  hodie  ni- 
minim  el  rur.su.s  post  oclodie.s.  Ilis  con.sen(il  et  lonnn.  Rapt.  F;iure 
( l)uliilalit,nes  Tlieoloij.^  etc.  Ihih.  l.  Sect.  H.  :  i\>euileuti  di.npinito 
utHiu.s  e%l,  caeteii.%  parihu^,  Hcclexiae  .mcramenta  bisrecipere,  quam 
iemel^  ide.tt  utHiu.t  est  absolvi  hac  die  domiuiea  et  etiam  ciimmuni- 
care,  et  ilentm  abuilri  et  communicare  sequenti  die  dominica,  qvam 
.U)la  ^equeuli  die  douiinica  id  ip^um  fncere,  uon  aulem  nunc.  tiemina 
enim  Sncrainenlonim  .%u^crptin  waiorem  in  hoc  .iaerulo  ijrntiam  tan- 
ctificantem,  luaiorem  in  futuro saeculo  ijloriam,  et  inutrvmque  finem 
copiam  uherinrem  nu.Tiliorum  meretur  et  coufert. 

nua  de  re  liaud  inutilc  fuerit  ea  ;ilT«'rre,  ((uae  habet  loaii.  \)e  Di- 
raslillo  (l)e  Pneixit.  Di^p.  lU.  Duh.  'i'J.  ii.  tuA.-yiH.  ac  .sequuli  .sunt 
Salmantireiises;  (Juid  iii(juil)  si  rariis  wediis  tentalis  adhuc  misert 
reiucidnl'}  llir  profeclo  hnerent  n  i,  et  fateor  i      *,     '^senun 

raro.  (Juod  enim  dicunt  aliqui,  «/',,  im  es%e  illis  i     ^  n  abso' 

lutionem,  doner  aliqua  appareal  emendafio,  id  ejperientia  comptT" 
lum  rst  non  rarn  nncere,  nisi  fiat  interim  dum  meliun  innlrttiiur  et 
cogitatur  de  re  tota  iurta  ea,  qune  diri  Itisp.  H.  dub.  il.  l  hi  ad- 
verte,  illud,  (juod  dii  it,  dum  melius  insti^itur  et,  ut  inferius  halx*!, 
dum  meliu.^  dinponiiur,  hoc  nimirum  CHse,  quod  prae  oculiii  habull 
IV  (iiiry,  dum  ();iulo  jiosl  sulxlil,  Inlerdum  ulile  esse,  at  '■  rm 
dilJfirr  nd  uuuin  diem,   rel  ad  pnucm  horun,  etc,  qiian  i;el 

sr()()us  dihilionis  non  CMt,  ut  |u)eniten*t  dinirultntom  landem  \incat, 
V.  j^r..  iii  nslituendo,  iii  rondonandn  olTensa,  iii  petend.i  \onia,  iii 
deslrueiiilo  lihro  \el  ()ir(ura  tur()i.  etr  ,  i^eii  ut  pia  ntiipin  modita- 
lioiie,  fer\enlioril)us  (irerihiis,  aul  nii(juo  pietiiiis  «ion  misoriror- 
diae  ojiere  melius  se  dis()onnt,  et  sacrnmentA  mdiori  ciim  de%otio- 
nr  at(jue  uberiori  cum  ''rurtu  recljMal. 


526  TRACTATUS 

dies,  etc   Interdum,  ubi  facile  fieri  potest,  absolutioDem  etiam 
ad  unum  diem,  tcI  ad  paucas  horas  differre  utile  erit. 


Adverte  etlam  quod  Dicaslillus  ait,  experientia  compertum  esse, 
dilationemnonraronocere.  Equidem  Gardenas  (Cris.  Theol.  Part.i. 
Disp.S^.  Cap.  2.  n.  12.)  conlrarlum  putal  esse  concludendum  allata 
historiola  cuiusdam  foeminae,  quae  dilationem  cum  magna  indigna- 
tione  accipiens,  discessit;  sed  diesequenti  rediit  contrilione  et  lacry- 
mis  plena,  dicens:  Si  coeteri  confessarii  sic  mecum  egissent,  non  ego 
tamdiu  perstitissem  in  depravatis  moribus.  Verum  hocce  argumen- 
tum  prope  pueriledixeris;  etoccurret  nobis  S.  Alphonsus,  inqulens 
fn.464.):  Quot  miserosipse  cognovi,  qui  ob  denegatam  absolutionem 
se  deiecerunt  in  desperationem,  et  per  plures  annos  a  sacramentis 
aversi  aberrarunt ! 

Cur  aulem  dilatio  non  raro  noceat,  hanc  quoque  rationem  addil 
Dicaslillus :  De  caetero  praecise  dilatio  raro  prodest,  et  saepe  no^ 
cet....,  et  Confessarii  experiuntur  non  semper  bene  succedere,  imo 
saepe  male.  Sic  enim  multi  Confessarium  mutant,  ut  iam  nova  series 
remediorum  incipiat,  et  pro  primis  vicibus  beneficium  absolutionis 
accipiant;  cum  quo  si  postea  non  succedat,  mutant,  et  pergunt  ad 
alium,  redintegrando  etiam  ab  initio  causam  et  litem. 

Rediens  deinde  ad  eorum  melhodum,  qui  aliquoties  tantum  pu- 
tanl  absolvendos  eiusmodi  poenitentes :  Sed  quid  (inquit)  facien- 
dum,  si,  licet  non  adeat  alium  confessarium,  nec  confessionem  per 
annum  omittat,  sed  eundem  iterum  ac  saepius  consulat,  petatque  ab- 
solvi,  nulla  tamen  appareat  emendatio  ?  An  iste  sic  reiiciendus  est  ? 
An  potius  aliquando  absolvendus?  Sane  si  nunquam  absolvatur per 
totum  annum,  ea  non  absolulio  quid  poterit  prodesse,  si  alioqvin  ille 
CAPAx  EST  Hic  ET  NUNC,  quaudo  acccdil?  Nam  si  non  sit  capax,  nulla 
est  quaestio,  sed  certum  est,  non  esse  absolvendum.  Quod  si  capax 
EST,  QVANDO  ACCEDiT,  ct  aliquotics  putetur  pro  medicina  neganda  ab- 
solutio,  cur  toties  et  non  saepius?  Aut  cur,  si  semper  est  capax,  non 
semper  illi  conferiur,  maxime  si  iam  experimento  notum  sit,  non  esse 
illi  valde  moleslum  aliquolies  absolutione  privari?  Unde  illudreme- 
dium  nonvideo,  quid  commodi  possit  tunc  habere;  imo  potius  incom- 
modi,  dum  privatur  gratia  sacramenti,  et  auxiliis,  quae  intuitu  illius 
rite  suscepti  dari  solent,  alioquin  non  danda.  Propter  haec  et  similia 
raro  (fateor)  ulendum  iudico  praedicto  remedio  negandae  absolutio- 
nis;  durumque  mihi  semper  videtur,  poenilentem,  alioquin  capacem 
tantae  gratiae,  illa  privare.  Nec  tantum  aestimo  prodesse  illum  me- 
tum  sive  molestiam  negatae  absolutionis ,  quantum  auxilia  graliae  et 
graliam  ipsam  absolutionis  impensae,  seclusa  convenienlia  temporis 
accepti  ad  melius  inslruendum  et  disponendum,  ut  iam  dixi. 


DE  POE.MTE.^NTIA  5t7 

624.  —  OiAER.  i'  An  requiratur  certitudo  de  dispositione 
poenitentis,  ut  absolvi  j)OS,sit'f 


(}uO(I  vero  hacc  dical  nicnslilliis  rlc  rolnhoiiiilus  o!)  poccandi  oc- 
cnvioiiom,  nccossnrinm  <|ui(lom,  sorl  (»ro\imnm,  pnlot  p\  immodia- 
lo  sorjiHMililiUs  (I.  r.  n.  liTfi.* :  /n  hor  ^rgo  rxfgolio,  qunndo  imtne  et 
ralionnbilen  enusae  non  loflendi  praedictam  occajfionem  subsittunt, 
etiam  t/  ^nepiu^  rrinridnl  poenitens,  nec  cof/enduH  e%t  illam  tottert 
orranonem,  nrr  privnnffus  nbsolulitine^  etinm  tnrpi.H.sinte  reridiru% ; 
quin  potiu^  bortnndus,  ut  snepe  veniat  ad  confe.%uonem,  aliaijue  me- 
din  adhibenda,  quae  spectato  personae  statu  et  opportunilate,  pru- 
drnli  C(infe%\ario  eipedire  videnntur,  in  quo  rij,  imo  ne  vij  quidem 
po.^sunt  nlifjuar  rertar  requlnr  assignnri. 

Hiilioiiem  aulem  horum  (ibid.  n.  577.)  sic  rcddit  Uaec  doctrina 
sir,  qunnlum  n  me  fieri  pole%l.  derlaralur.  Vr/  illn  absnlulio  lunr  est 
nrqnndn  proplrr  frequenlinm  percandi,  rel  propter  occasionem  non 
rilnlnm.  Mon  propter  hoc  ullimum,  quia  non  tenetur  hic  et  nunc, 
ut  .sujiponimu^,  ritare ;  non  propter  illud  prius,  ut  probat  discursus 
fnrtus,  quin  illn  urqntio  nb.solutionis  vi.r  pn''  '  le.nse,  ni.ni  forte 
rnrissime,   mnqi.squr  proderit  frequrnlia   ('<    ,  lis,  rt  frequens 

beuefirium  absolutionis.  Ertjo  ex  nullo  cnpite  erit  neganda,  si  auo- 
t»r/v  sir  ripix  eohsiTKSS. 

flis  (lomum,  (juae  et  Snimnnlicenses  l.  c.  ndoplarunt,  rem  con- 
cluilil  n.  578.) :  Sirut  eryo  in  peccatis,  in  quihus  ner  moraliter  nec 
physice  potest  occasio  toUi,  ut  contingit  in  peccato  motiiliei,  po- 
llus  Itnrtores  el  usu.s  Confessariorum  habel  iniuuijerr  ''  'iam 

rouffssionis  npud  rundem  Confrs.snrium,  qunm  vmienlem  io%e 

privare ;  sic  in  his  peccatis,  in  quibus  si  non  physica  sallem  moratis 
impi)s%ibililns  uvertendae  occa3ioni.s  repeiilur,  non  ridelur  eiigen- 
duin  rrmrdium  ^epnralionis  orcnsiunis ,  nec  remedium  denegandae 
nbsolutionis,  cum  hoc  sacramentum  Chiislus  instilurril  non  sulum 
ad  delenda  praeteiila,  sed  ad  praecarenda  futura  peccata.  Megala 
rrro  iihsolulione,  vrl  (quod  idem  esl  iu  i     ;  »fwr 

sncrnmrnlum,  alque  adeo  remedium  ali      :  . /u- 

tura  percata.  Quis  aulem  unquam  vidit,  oporlere  piirare  aegrotum, 
nlioquin  rnpnrem  rrmrdii.  oplimo  el  maximo  remedio  ad  tanandum 

vulnu.s,  uf  vulnus  .snnrlur?  Ilnque  roncludo,  vi.r  '■  ■  r  uti,  quan- 

do  poenitens  esl  rapas  absolutiimi»,  huiusmodi  ,  niji  forle 

4]unndo  per  brere  lempus  diffanlui  absolulio,  ut  udliue  perfeclius, 
si  iil  spernlur,  disponnlur  nd  m  '  ;'»i....  o/<*    '  ''m....;  raro 

enim  ex  meia  dilatione  adsvlutv'      ,     rsl  spern. .  ^tio.  Kl  ta- 

ne  non  video,  cur  melius  ;(|uae  sunl  \erl»a  priu5  a  Salmanlicen^ibu», 


528  TRACTATUS 

Resp.  V  Noa  requiritur  certitudo  absoluta,  nec  etiam  cer- 
titudo  moralis  strida,  qualis  requiritur  in  aliis  Sacramentis, 
"V.  gr.,  circa  vinum  ad  consecratiouem  Eucharistiae.  Ratio 
est,  quia  Sacramenium  Poenitentiae  fere  certius  eiusmodi  iudi- 
cium  non  admittit. 

Resp.  2°  Requiritur  et  sufficit  iudicium  prudens,  seu  certi- 
tudo  moralis  lata,  quae,  ut  ait  S.  Alphonsus,  prudenti  proba- 
bililati  aequivalet.  Poenilentes  enim  communiter  nonnisi  pro- 
babilitatem  disposiiionis  prae  se  ferunt.  —  Ita  S.  Lig.  n.  461. 
—  Suarez,  disp.  32.  Sect.  2.  n.  1.,  et  alii  communiter.  —  Con- 
sonat  Catech.  Conc.  Trid.  n.  60.,  ubi  legitur:  Si,  audita  Con- 
fessione,  (Sacerdos)  iudicaverit,  neque  in  enumerandis  peccatis 
diligentiam,  nec  in  detestandis  dolorem  poenitenti  omnino  de- 
fuisse,  absolvi  poterit. 

(525.  —  QuAER.  3"  Quaenam  sint  signa  ordinaria  sufficieniis 

dispositionis^i 

Resp.  Praecipua  sunt  sequentia;  1'  si  poenitens  candide  et 
humiliter  contitealur;  2"  si  asserat  cordate,  se  dolere  de  pec- 
catis  et  firmum  habere  propositum  non  peccandi  de  caetero; 
3*  si  omnia  peccata,  etiam  maiora  et  turpia,  sincere  declaret; 
4'  si  ex  aliquo  pio  motivo  ad  confessionem  libere  accesserit; 


el  dein  a  S.  Alphonso  Iranscripta)  sperandum  sit  de  peccatore  tan- 
tum  attrilo,  atque  adeo  non  habente  graliam  et  amicitiam  Dei  ante 
collatam  absolulionem,  quam  de  illo  ipso  iam  constituto  in  amicilia 
Dei  per  absotutionem  collatam.  Quod  si  accesserit  non  iam  attritus 
tantum,  sed  contritus,  mullo  magis  mihi  videtur  durum  et  absonum, 
amicum  Dei  et  amaniem  itlum  super  omnia  non  iam  propter  peccata 
praeterita,  sed  propter  metum  fuiurorum  beneficio  sacramenti  et  ab- 
solutione  privare. 

Quod  autem  de  Salmanllcensium  verbis,  id  ipsum  adverti  potest 
de  verbis  Ritual.  liomani,  quae  S.  Alphonsus  [n.  464.)  itidem  affert, 
ul  evincat,  regulariter  non  dlfferendam  esse  absolutionem  relapsis 
ex  iatrinseca  fragilitate,  el  sunt  eiusmodi :  In  peccata  facile  reci- 
dentibus  utilissimnm  fuerit  consulere,  ut  saepe  confiteaniur.  Nam 
nulla  hic  dlstinctio  habeiur,  num  ex  inlrinseca  lanlum  fragilitate, 
an  vero  impulsu  quoque  alicuius  proximae,  quae  vitari  nequeat^ 
occasionis  quis  relabaiur;  nec  idem  liituale  horum  alterutrum  in- 
ter  eos  recenset,  quibus  deinde  dicit  aut  negandam  absolutionem, 
aut  differendam. 


DE  POEMTEMIA  5S9 

5'  sl  ex  desidcrio  conversionis  iam  a  peccalo  cessaverit.  — 
Larroix,  n.  H.Ti.  [a]. 

Qi:akii.  4*  An  C^ifessanu.s  teneaiur  excitare  dotorem  in  poe- 
nitente"! 

Re.sp.  r  Affirm.,  si  poenilens  non  videalur  sudlricnliT  di8pr>- 
situs;  ratio,  quia  absolvenb  indispositum,  expooit  Sarranienlum 
perirulo  fruslralionis ;  si  vero  illum  dimillat  sine  absolul 
ip^iiin  rxponil  porirulo  diii  rrmnncndi  in  slatu  pcrrati  niorUii^, 
aut  niam  non  ampliiis  rcdcundi.  —  .S.  Ug.  n.  r»08. 

Resp.  2*  Seg.,  si  pocnitrns  vidcntur  sufTiricntcr  instructus  el 
disposilus,  ut  sunt  pocnitcnlcs  morati,  et  qui  frccjucnttT  ronti- 
teiifiir.  Tunr  cnim  Confcssarius  ad  nihil  lenctur,  ncc  ratione 
caritatis,  ciim  pornitcns  opc  sprciali  non  indiccat,  ncr  ralio- 
nc  rcvcrcnliac  Sacramcnti,  (juod  nulli  pcriculo  cxponilur.  — 
S.  Ug,  n.  608.  —  Laymann,  c.  13.  n.  10.  —  Sporer,  n.  "9i. 


(0)  Honim  signoriim  pU>raque  omnla  S.  Alplionsus  (n.  4^0.)  re- 
C608el  inlcr  sigii:i  (ii.sposilioiiis  extraordinnria. 

Magis  ud  rcm  facere  Nidcnlur  illa  Suarc/ii  ^De  Poenit.  DUp.  3^. 
Secl.  2.  n.l.S.):  Priusquam  (iacerdoi)  absolrat,  necetse  est,  ut 
prndrnlrr  et  probnhililer  iuilicet,  pi  enilentevi  rsxe  ditfiositum :  quia 
alias  .%e  exponeret  periruht  errnndi,  et  iine  .tuffirienti  cotjnitii>ne  ope' 
rarelur.  hxplirandum  tuperest,  quid  debeat  facere  Confessor,  ut 
hoc  pi-udenter  iudicetf  et  suae  conscienliae  salisfaciat.  In  quo  e»t 
oh  hnnc  di^,      ■■■  nem  puti   "     '■      ~  '     '  kj  ronsurgere, 

si  I  ,      nilia  pi  ruw,  et  j     ,  ,     urum.  ht  qui' 

dem  quoad  disptictntiam  attinet,  facile  tibi  potest  *atisfacere  foii- 
fessor ;  quia  si  poenilcns  in  ijivt  mudo  t  '.is  et  n-  ■  ii 

suae prnebet  signa  doloris,  vcl  crrte  si  esi r.on  raltii  -  ;...*.  et 

apfHtret  moralus,  nullam  diligentinm  in  hoc  tenetur  (^onfeswr  adhi- 
here:  bene  tamen  semper  faciel,  proponendo  et  eontulmdo  detettO' 
tlonew  peccati;  et  quw  '        n  habet  «t. '^       -       •         ^   i  ^  .    . 

et  debet  intrrrvgnre  ]  cm,  an  ' 

ftii  nffirmanti  credere  tenetur.  Kt  hoc  idem  dicendum  ett  de  prupO" 
siln  in  fu'unnn,  quando  ex  >  'le  ncn  oriVur  ^perinlii  n'iqua 

obliiialio  reslituendi,  rel  relin.,... :,...  nliquam  urcnstuncm  prijimam 
pecrnndi,  sed  solum  communis  et  geueralis  vbtigatio  non  prccundi 
de  raelero....  Neque  oportel,  ut  Confetsor  sibi  perfiuadeat,  et  iu- 
direl  elinm  probabiliter,  itn  r  —  '-'urum,  ut  poenitr  -  :  '. 

ab^tineal ;  sed  .mtis  est,  ut  c.i  nunr  habere  In 

qunmvls  /»otf  hrere  temput  iltud  sH  mutaiurus.  Ita  o<H«.\r  ov.virs 

AVCTOHKS. 

r,v^\   Toin.  II.  31 


530  TRAGTATUS 

626.  —  QuAER.  5°  Quibusnam  praecipue  neganda  sit  ab- 
solutio  ? 

Resp.  luxta  Rit.  Rom.  el  5.  Carol.  ^orr. jaeganda  est  V  iis^ 
qui  Dulla  dant  signa  doloris,  aut  Yitam  emendare  nolunt;  2°  iis, 
qui  rem  alienam  restituere,  aut  debita  solvere,  vel  honorem 
aut  famam  laesam,  aut  quodlibet  aliud  grave  damnum  resar- 
cire  nolunt,  cum  possint;  3°  iis,  qui  uti  nolunt  remediis,  quae 
sunt  necessaria  ad  emendationem,  aut  ad  lapsum  praecaven- 
dum ;  4°  iis,  qui  inimicitias  et  odia  deponere,  offensam  condo- 
nare,  vel  reconciliari  cum  inimicis  recusant;  5'  iis,  qui  nolunt 
abstinere  ab  usura,  superstitionibus,  artibus  et  commerciis  illi- 
cilis,  aut  a  quovis  opere  malo;  6°  iis  tandem,  qui  occasionem 
peccandi  proximam,  cum  possint,  deserere  nolunt,  aut  qui  aliis 
occasionem  praebent  {a). 

627.  —  QuAER.  6"  An  absolvi  possit  debitor,  antequam  re- 
stituat  ? 

Resp.  Afflrm.,  si  Confessarius  deprehendat,  debitorem  para- 
tum  esse  ad  restilutionem  faciendam,  uti  debet.  Si  vero  poeni- 
tens  aut  pluries  promissis  restituendi  non  steterit,  aut  pruden- 
ter  praevideatur  propositum  non  servaturus,  expedit,  ut  Con- 
fessarius  restitutionem  prius  exigat,  quam  absolvat,  nisi  tamen 
aliqua  gravis  ratio  aliter  suadeat  (b). 

QuAER.  7"  An  possit  absolvi  poenitens,  qui  vult  sequi  opinio- 
nem  sententiae  Confessarii  oppositamf 

Resp.  Affirm.  si  sit  vere  probabilis,  aut  saltem  poenitens  pa- 
ratus  sit  stare  iudicio  alterius  docti  et  prudentis.  —  Recole  di- 
cta  de  Conscientia,  tom.  I.  n.  78. 

§.  II.  De  agendi  ratione  cum  variis  poenitentium 
generibus. 

Agendum  i°  de  iis  qui  versantur  in  occasione  peccati ;  2°  de  consuetudina- 
riis  et  recidivis  j  5°  de  poenitentibus  piis  et  timoratis. 


(a)  Paucis  haec  omnia,  pluraque  alia,  quae  facile  addi  possent, 
habebis  in  hac  regula ,  nempe  iis  omnibus  el  solis  negandam  esse 
absolutionem,  qui|gravem  aliquam  obligationem  implere  renuunt. 

[b)  Vide  de  hac  quaestione  doclrinam  S.  Antonini  In  nota  ad 
num.  621. 


DE  PUEMTE.NTIA  531 

FC:iCTlll  I. 

De  iis  qui  versantur  in  occasione  peccati. 

6*28.  —  Dkfinitio.  Ocrasio  pi-rrali  p(»npraliin  definilur  ( ir- 
cumslanlia  c.xUTna  ,  (|iiar  allinl  ad  |>('('raluin  sive  cx  nalnra 
sua,  sivc  ex  rra^^ililale  lioniinis,  (|ui  in  illa  rcpenlur.  llnc 
difTert  a  periculo  pe^Tondi ,  (|ua  appellaiione  venit  ({uid^piid 
impellit  ad  peecaluin  sive  iDtriDscrum  illud  sit,  sive  exlriD- 
secum. 

Divisio.  Mulliplex  occasio  dislin^'uilur,  scilicet,  proxima  vel 
remola,  ab.solula  vel  relaliva,  voluularia  vel  necessana,  prac- 
sens  vel  non  praescus. 

r  Occasio  proxima  illa  est,  in  (|ua  homines  communiler  ut 
piuriinuiii  pcccanl;  ocrasio  vero  remnta  ea  esl,  in  «jua  conimu- 
nilcr  li(uiiincs  iil  pliiriiiiiini  non  peccant.  —  S.  Ug.  n.  i.V2. 

•*2*  Occasto  ahsoluta.  scu  [)er  se,  ea  est,  (|uae  per  se  est  in- 
ducens  ad  peccalum,  al(pie  adeo  talis  est  respectu  ad  homines 
comuiuiiiler  sumplos;  nccasio  relativa,  seu  per  accidens,  illa 
est,  (juac  liccl  ntiii  sit  occasio  respcclu  aliorum,  esl  laiiien  talis 
respectu  alicuius,  speclala  eius  fra;;ililale. 

3*  Occasio  volunlarta  ea  esl,  (|uae  facile  dimilli  potest ;  wf- 
cessaria  vero  ea  est,  (juae  physice  vel  moraliler  non  polest  re- 
inoveri. 

4*  Occasui  jndr.srns,  mu  i/j  csse,  ea  e.<5t,  iju.im  ijms  secum 
liabel,  (juin  caiii  actu  (juaerat,  v.  gr.,  si  doiiii  lciit  ai  concuhi- 
nam,  vel  ciim  ancilla  peccare  soleat;  occasio  non  praesens,  sen 
non  in  esse,  ea  est,  (piain  (juis  non  hahet  (|ui(]cm  in  aclu,  sed 
facile  re|)crit,  ut  est  cau{)oiia  relative  ad  ebnosum,  aniasia  re- 
spcclu  aiiia>ii. 

/YiHri/*ia: 

649.  —  I.  i\on  est  dcnc^Muda  ahsolulio  pocnilcnti  in  (Kca- 
sione  remnta  constituto,  etiainsi  cnm  dcscrcrc  nolit.  Uatn^   •  ' 
l*(juia  ca  noii  iiuiucit  pcnculum  pruximum  peccandi  111«  i 
lcr ;  *i*  (juia  nimis  dura  ohligalio  poeuileuti  im|)oueretur,  cuni 
lales  occasiones  pleruuKjuc  moraliter  vilan  neijueaot.  —  5.  Liy. 
llom.  apost.  tract.  nlt.  n.  '2.  et  seq. 


532  TRACTATUS 

II.  Nunquam  absolvendus  est  poenitens,  qui  recusat  desere- 
re  occasionem  proximam  voluntariam  peccati,  sive  occasio  illa 
sit  proxima  per  se,  sive  per  accidens,  sive  in  esse,  sive  non  in 
esse.  Constat  ex  proposit.  6P  damnata  ab  Innocentio  XI,  quae 
sic  se  habet:  Potest  aliquando  absolvi,  qui  in  proxima  occa- 
sione  versatur,  quam  potest  et  non  mlt  deserere ;  quin  imo  eam 
directe  et  ex  proposito  quaerit,  aut  ei  se  ingerit. 

III.  Poenitenti  autem,  qui  in  occasione  proxima  necessaria 
versatur,  non  potest  absolutio  denegari  ob  istam  occasionem, 
si  aliunde  dispositus  deprehendatur,  et  remediis  praescriptis  uti 
velit.  Ratio  est,  quia  nemo  tenelur  ad  impossibile,  sive  phy- 
sice,  sive  moraliter,  et  aliunde  occasio  peccandi  non  est  per  se 
peccatum,  nec  in  necessitate  peccaudi  hominem  constituit.  — 
S.  Lig.  n.  453. 

Quaesita : 

630.  —  QuAER.  1'  An  poenitens,  qui  promittit  sincere,  se  de- 
relicturum  esse  occasionem  peccandi  proximam,  possit  absolvi 
antequam  eam  deserueritf 

Resp.  V  Affirm.  per  se,  si  agatur  de  occasione  non  in  esse, 
quia  poenitens,  ut  supponimus,  est  vere  dispositus;  periculum 
vero  infringendi  propositum  non  apparet  grave. 

Dixi,  per  se;  quia  si  circumstantiae  conatura  aliquem  requi- 
rant,  v.  gr.,  in  fugiendo  aliquo  socio,  aut  non  adeunda  in  cer- 
tis  quibusdam  circumstantiis  temporis,  personarum,  etc.  aliqua 
domo,  tunc  ad  Confessarii  prudentiam  pertinebit  perpendere, 
an  expediat,  ut  prius  poenitens  difficultaiem  vincat. 

Resp.  2"  Neg.  generatim  loquendo,  si  agatur  de  occasione 
praesente  seu  in  esse,  quae  facile  dimitti  statim  possit.  Si  ta- 
men  poenitens  det  signa  extraordinaria  doloris,  adeo  ut  credi 
possit,  abesse  periculum  inconslantiae  in  proposito,  absolvi  po- 
terit,  praesertim  si  accedat  rationabilis  causa,  v.  gr. ,  notae 
in  oinitteuda  Communione,  solemnilatis,  indulgentiae,  etc.  — 
Idem  ex  mente  S.  Alphonsi  diceudum  est,  si  poenitens  ad  eura- 
dem  Confessariura  redire  non  possit,  vel  saltem  nonnisi  post 
diulurnum  terapus.  Tunc  enim,  ait  S.  Doctor,  non  solum  absol- 
vi  potest,  sed  ad  absolutionera  recipiendara  ius  habet. 

631.  —  QuAER.  2°  An  possit  absolvi,  qui  existens  in  occa- 
sione  necessaria  etiam  remediis  adhibitis  eodem  semper  modo 
labiturt 


DE  fOb.MTCMIA  533 

He.sp.  r  Negari  forle  posstl  suppo^ilum  a).  Vix  cuim  fi«iri 
potest,  ul  reinediis  adtiitjili:»  eiiiendalio  atiqua  nou  i»e(|ualur,  ti 
haec  opportuna  el  circumslauliis  cougrua  pro(Hjnanlur. 


'fl-  S.  Alplionsns  (!ih.  fi.  n.  'iT)".^  prima  froiile  \ideliir  ucii.iro, 
hunc  poenilciittMn  ali.s(»l\i  posse.  Vfrum  cx  conlexlu  palet,  eum  id 
asserere  ('iiin  Croix,  qunndu  nulla  spe»  adrst  einendaliuniM,  uvm\ie 
ut  nit  Croix  (Lih.  5.  n.  261.)  a  S.  Alplionso  cilalus,  cum  quis  nulto 
modu  putest  facere,  ut  cum  oaasiune  eiterna  n^in  sit  cuuiunclum 
periculum  furmale  peaundi,  el,  allis  verliis,  nuUu  mudu  pute%t  fae^ 
re,  ut  prujimum  perUulum  evodat  remutum.  Ilaec  porro  hjpothe- 
Hs  iila  i'sl,  ijuain  A.  nicrilo  iicgandam  dicit,  lam<|uani  aliMirdam  ; 
nam  ({uando  rcincdia  a|)t(>  siif^gcranlur,  i>l  rnlciiler  usurpenlur, 
possel  imo  relapsus  reddi  moralilpr  ini|Missil)ilis,  v.  gr.,  si  quaudo 
de  peccatis  exlernis  agitur,  tideliler  >itelur  conversailo  solius 
cum  sola. 

Ouod  vero  S.  Alphonsus  [I.  c.)  posl  Croix  (I.  c.)  videalur  impu- 
gnare  Card.  De  Lu}{0,  aliosque  itii  aliegalus,  exislimaudum  non  esl, 
hosre  auclor(>  aul  de  al)sona  illa  liNpollicsi  dispntassc,  aiil  docui.s- 
«e,  pocnilcntt  .sciinicr  eodcm  modo  rclahcnti  iiun(|uam  decsse  de- 
hil.im  dispo.sitioncm.  ^)uinimo  idcm  S.  .Vlplionsus  (n.  457.  tn  fin.J 
demuiu  rec.dit  in  Lugonis  stMileutiam,  quam  insuper  rommunif^ 
ji/yHi;/t  appcllal,  niminim  alisohi  ciim  pociiilcntcm  po»c,  si  rum 
\cro  (lolorc  cl  proptisilo  acccdat.  Sic  cniiii  cli.Mu  Lu^o  'J)e  i'i)ei\it. 
Disp.  li.  ri.  15S.  :  \dhuc  post  erprrieniiam  iitam  nuttiua prQfectui 
potest  slaie  dulor  rerus  el  prnpchiiium  requisilum  nbsque  volunluie 
au/rrendi  uctasionem  cum  lantu  deiriit.entu.  Eryu  pulest  ab\o'.ri  poe~ 
nilens;  nihit  enim  atiud  requiriiur,  nisi  conjex%io  cum  d*'tore  el  pro- 
posito.  {}mn\  veru  Ktire  eiium  luuc  )>u8bil  verus  doiur  cum  requi^i- 
lo  jiropdsiio,  eii.  I  ..  p(r>e\erct,  slc  doccl  ,'m.  155       '    r. 

S.  Alplioiisu,»* ;  l'  ijfiimant  ductoies,  nun  leneri  p»  > 

tem  occasionem  dimitleie,  si  atHer  grate  damnum  passu>us  sit,  (/mi- 
modu  in  ei  im  sil  paiaius  uli  mediit  praescriptis....  Ralio,  quia  oc^ 
casiii  pecrandi  nun  esl  in  se  peccalum,  neque  affert  necesuui  em  peC' 
candi;  quupiopier  beue  polest  cuin  ea  consistere  tera  deleilaiio  pec^ 
catorum,  ei  firmum  pruposilum  uun  tetubmdi,  §t  adkibendi  debita 
remcilia.  Ouod  aiiiiMii  eiiisrnodi  dolur  et  pr<<.  '    '  .  wi 

etiain  jiosl  |)racccdciil(Mii  iiicuii.si.iniiae  c\p«  i  .      ^       ,     •ii- 

sus  Ipse.  ul  supra  vlthmus,  suppuiiit,  el  res  ipMi  clauiaU  ^)uorsuui 
enim,  ul  pocii  tens  dlicacius  riM^l«il.  alis(dutiiMicm  susp«  nderes, 

si  iinpossiliilc  crcdis  huiu.suiodi  pro)ni!«itum  ?  Stul  adi  ip  '"  rtl. 

Uc  Lugo  J)i%p.  14.  li.  luS   |.'>*J.  ,  ct  nuiliu.H  momciiti  ca  a|  ^  .t, 

quac  S.  Alphousus  ex  \aua  Croi.\ii  h)pothesi  obiccil. 


S34  TRACTATUS 

Besp.  2*  In  casu  adhibeocla  foret  regula  generalis,  quam 
S.  Ligorius  proponit  ciim  Auctore  operis,  cui  titulus :  Islruzio- 
ne  per  i  novelli  Confessori,  part.  I.  c.  10.  n.  244.  {a);  nimirum 


(a)  Auclor  huius  operis,  Romae  editi  primum  an.  1726,  dein 
nirsus  an.  1841,  est  Franciscus  Giordanini,  e  Congregalione  Mis- 
siouis  Presbyler;  et  normam  heic  propositam  sumpsit,  ut  ipsemet 
fatetur,  ex  Opere  Ven.  Pauli  Segneri,  cui  li.ulus :  11  Confessore 
IsttuUo,  Cap.  5.,  ubi  haec  habenlur:  //  precetto  di  fmjgire  1'occar- 
sione  e  stato  imposto  dalla  leyge  naturale  per  diminuire  i  peccati, 
non  per  accrescerli.  Adnnque  quando  il  togliere  Voecasione  e  piu 
dlfficile  in  pralica,  cke  non  e  difficile,  posta  Voccasione,  Vevitare 
e/fetfivamenie  il  peccato,  non  vi  pub  essere  obbligazione  di  toglierla: 
attrimenii  si  accrescerehbe  il  pericolo  di  raddop/dare  la  colpaper 
quei  medesimi  mezzi,  che  sono  prescritti  dalla  legge  a  distruggerla. 

Haec  autem  directe  impetunt  oplnionem,  quam  Croix  lcontra 
plurimus,  ut  ipse  fatetur  Lib.  5.  n.  2H1.)  ceu  verisimiliorem  defen- 
dit,  et  in  quam  quasi  veriorem  inclinat  et  S.  Alphonsus,  nimlrum  in 
casu  quempiam  teneri  ad  occasionem  deserendam  efiam  cum  iactura 
omnium  bonorum  forlunne,  famae  et  vitae:  pro  qua  inruper  falso 
allegat  nonnuUos  auctores  opud  lo.  Sanchez,  ut  ait,  et  Stoz,  quo- 
rum  tamen  neuter  reipsa  quidpiam  horum  habet 

Profecto  sive  cum  eodem  Croix  chimaericam  hypothesim  fingas 
hominis,  qui  nullo  modo  facere  possit,  ut  cesset  periculum  proximum, 
sive  melius  de  eo  loquaris,  qui  ideo  in  eadem  peccata  iugiter  rela- 
bitur,  quia  ex  fragiliiate  etiam  usum  mediorum  intermittit ;  semper 
verum  erit,  istam  Croixii  opinionem  nec  ralioni  consonam  esse,  nec 
prudenter  ad  praxim  deduci  posse. 

Et  sane  poenitens  utique  ex  lege  naturae  tenetur  ad  vitandum 
proximum  periculum.  Atvero  cum  id  obtineri  duplici  modo  possit, 
nempe  vel  utendo  mediis  opportunis,  ut  periculum  (uti  aiunt)  fiat 
remotum,  vel  removendo  seu  fugiendo  occasionem;  poenitens  ex 
lege  naturae  ad  aiterutrum  tantummodo  tenetur.  Qiio  ergo  iure 
Confessaiiushoc  illi  potius  imponet,  quam  aliud?  Numquid  aliquid, 
ut  vidimus  cum  Lugo  [sup.  not.  ad  n.  605.),  nisi  quod  necessarium 
sit,  potest  Confessarius  praecipere? 

Praeterea  cum  manifestum  sit,  non  posse  nec  debere  poenitenti 
id  imponi,  quod  utpote  ad  exequendum  diflicilius  censetur  mora- 
liter  impossibiie,  numquid  vero  faciiius  erit  subire  discrimen  bo- 
norum  ov-nium,  ut  ait  Croix,  tum  foriunae,  tum  famae,  tum  etiam 
vitae,  quam  remedia  quaepiam  ad  minuendum  peccandi  penculum 
usurpare? 


DE  POE.MTEMTIA  535 

vt  niaturc  perpendatur,  ulrum  in  praxi  diflirilius  sit  occasionem 
rcnioverc,  (juani  viiare  pcccatum,  occasione  pracsente,  an  vero 
faiilius.  Si  (Jiflirilius  sil  occasioncm  aufcrrc,  decernatur,  niora- 
lilcr  inipussihilc  esse  eam  removerc. 


Iijsupcr  si  iiixta  evidentera  Ven.  Pauli  Sepneri  rationem  Confes- 
sarius  practerre  id  dcbet,  (|Uo<l  poenitentcm  a  peccandi  periculo 
niiigis  rcnioxel.  iMiii(|iiiiin  proferlii  ell^ere  id  poloril ,  iri  (juo  poe- 
nitcns  cerlius  est  pecc.ilurus.  .NuiKjuani  erfio  Confessarius  prudcn- 
ler  illud  praeferet,  (juod  Iniproljahilius  videri  ad  exequendum  de- 
hel.  .Mcpii  iioniH*  iin|>r<di;il)ilius  sper.ilur  fupa  nccn.*;i(»nis  cum  tanto 
discrimine,  «ju:i.ii  mrdiorum  ad  miniiendum  perirulum  nsus  oppor- 
tunus?  El  iniruni  sanr,  «piod  (Iroix  '/.  c.)  osl«M)d;il,  niliil  .se  pcrmo- 
veri  Pallavicinii,  quem  alle^al,  ratione,  nempc  (piod  si  oldigalio 
iin(ion!ilur  orrnsiomMn  (Mim  laiilo  disrrimine  vit.uidi.  hancordin.irie 
poenitens  violahit,  iiec  occasionem  deserel ;  unde  id  unice  impru- 
dens  Conres.sarius  cons(MpiPtur,  ut  ceriam  occasionem  praeheal 
plura  adhuc  patnuidi  p(>cc.'ita! 

Caeteruin  eliamsi  indiscreta  illa  ohlip.ilio  non  imponalur.  .ilii  la- 
nien  via  pracslo  e>l  Confrssario,  ciim  inlerim  pos>il,  nlii  re>  po^.tu- 
let,  suspendere  al).<iolul:onem,  (pio  poenitens  ad  opporiuna  media 
ndhil»enda  •■nicariter  permovpnlur  ll  cnim  in(|uit  lonnn.  S.uirius 
[Dixp.  10.  »1.  10.  iuiliiium  frrri  (irhei  dr  hi%  lainifunm  dr  hahrntihus 
con.fuetudinem  percnndi,  non  tamfiuam  de  habmtibux  orca.tiimrm ; 
aur  in  eurum  eleclione  silum  non  xii  ram  ritare.  El  si(piidem  in  poe- 
nitenlt'  moralis  ali(|ua  dilip^Milia  appareat,  valehlt  rc-'  '  " —  li 
{!)('  Purnil.  !)isj).  '.l'l.  Sect.  *2.  n.  i.  ,  (piod  nripte  ent  ii  i 

abfvlvlio,  etiomu  itnwn  alque  iierum  reincidat,  maxime  u  aliquan- 
tuluiii  ne  ronlini^nl,  et  numrntm  prmnoi-vui  •  •ninunt:  quod 

nolavil  MavniTut  Vap.  .'I.  «.  21.  Intrrdum  i<   ■   ■•*i,''   <  putrxt  ith%ch' 
hlin,  el  tnaior  nliqua  poruitrnlia  rel  caulio  adhibrri. 

Illud  eliam  addendum  est,  quod  si  ('onfessnrins  poenitenti^m  r^ 
pcrial  frapilcm  adeo  at(pie  rliani  in'  '  Tcminni  '  "  '  '-, 
U'  (um  niiiius  dispc.N  lum  ad  ah-'  in  oh  d-  s 

propo.siil  iudicare  deheat,  ndhuc  Imprudenter  nti  homine  tnm  fra- 
gili,  iiifirmo,  et  imliecillo  id  rxifict.  ipiod  dilliciliu«i  nc  i  r 

Impo.ssihile  illi  est ;  multixpic  iinprud(Mitius  rifjiile  nc  (!«•.. 
a  se  reiiciet;  sic  enim  hoc  un  a'  conse^pielur,  ut  |M>enilens  d 
rahundiis  peccatis  profiindtus  inim(*rgalur.  C(mlra  vero  ch.iritas, 
lienifiirtas,  et  palicnlia   in  eo  -  '       ti»,  et  a; 

«allcm  ohtinchil ,  ut  ncc  penili  ralur,  i.       

preces  omiiino  aldiciat,  nec  vln  lUi  praecidntur,  qua  coiisiliis  el 
hortalionihus  iuvari  possil,  aditumipie  nd  reconcUiationem  scial 


S36  TRACTATUS 

PUNCTUM  II. 

De  consuetudinariis  et  recidivis, 

632.  —  Consuetudinarius,  prout  distinguitur  a  recidivo,  iu- 
xta  recentiores  dicilur  ille,  qui  contraxit  habilum  alicuius  pec- 
cati,  in  quod  tamen  nondum  post  confessionem  sit  relapsus.  — 
Recidivus  vero  Yocatur  ille,  qui  habitum  contraxit,  et  post  con- 
fessionem  in  idem  peccatum  relabitur.  —  S.  Lig.  n.  457.  (a). 


semper  sibi  facilem  patere ;  prouti  scilicet  Doctores  agendum  mo- 
nent,  ubi  disserunt  de  confessionibus  meretricis,  usurarii,  aliorum- 
que  huiusmodi,  qui  non  sunt  sullicienler  dispositi,  sed  emendallo- 
nis  seu  melioris  vilae  desiderium  aliquod  minus  ellicax,  seu  vellel- 
tatem  tantum  habenl.  Nec  sane  in  casu  oblivisci  confessarius  debet 
senlenliam,  qua  Suarezius  (De  Relig.  Tr.  5.  Lib.  3.  c.  8.  n.  7.)  de 
hoc  argumenlo  concludit:  Nec  huiusmodi  humanae  infirmitates  effi- 
cacius  curari  ab  homine  possunt. 

(o)  Auctor  has  definitioneslribuit  Recentioribus;  quia  reipsa  tan- 
tum  recentiorum  quorumdam  fuit  eiusmodi  inler  consueludinarium 
et  recidivum.  distlnctio,  ut  prior  dicatur,  qui  habitum  conlraxit  ali- 
cuius  peccali,  quod  nondum  confessus  sit  (addunt  habllum  contra- 
hi  per  actum  quinquies  in  mense  repelitum),  alter  vero,  qui  post 
confessionem  in  eadem  peccala  reiapsus  fuerit.  Quae  quidem  sensu 
aliquo  admitti  forte  poterunt,  sicul  et  quod  recidivus  appelletur, 
qui  post  confessionem  in  peccatum  etiam  diversae  speciei  relaba- 
tur,  ut  cum  nonnullis  voluit  quidam  Franzoia.  Verum  theologica 
acceptione  intelligitur  a  doctoribus  frequens  reincidentia  in  eadem 
peccaia  post  multas  confesswnes  absque  ulla  emendatione,  ul  ait 
Card.  De  Lugo  (De  Poenit.  Disp.  U.  w.  166.),  vel,  ut  habent  Sal- 
manlicenses  (Tr.  17.  Cap.  2.  n.  167.),  Quaestio  est  de  eo,  qui sae- 
pius  admonilus  in  eodem  semper  statu  permanet,  nihit  ex  parte  sua 
curae  apponendo,  ut  ad  meliorem  frugem  redeat.  Et  Gobat  [Theol. 
Experim.  Tract.  7.  Cas.  16.  n.  518.):  Qunndo  Theologi  morales  tra- 
ctant  de  recidivis....,  loquunlur  solum  de  iis  recidivis,  qui  idem  pec- 
catum  mortale  pergunt  committere  etiam  post  propositum  emenda- 
tionis,  postque  plures  confessiones,  ut  exprimit  loann.  Sanchez,  Lugo, 
Lessius,  Filtiuccius.  Et  Ven.  P.  Segneri  (Crist.  Istr.  p.  3.  disc.  22.): 
Intendo  di  ragionare  d'un*altra  razza  di  recidivi,  e  sono  coloro,  che 
dopo  la  confessione  tornuno  subito  alla  medesima  colpa  senza  veru- 
na  emendazione  e  senza  veruno  studio  per  emendarsi.  El  Ludovicus 


DE  POENITE.MIA  537 

RBOCLAE 

633.  —  I*  Heyula.  CousHetudutarins  quilihel  alisolvi  seniper 
potest,  etiam  prima  vice,  (|ua  priivuin  habilum  coniilctur,  etsi 
Dulla  emendalio  praecessent,  niodo  eani  serio  proponai,  et  poc- 
nil»'nliae  si^ii.i,  i|iiiuiivis  or^ir/aria  liuilum,  osleuiJat.  S.l.ig. 
n.  4jO.,  et  (thi  (oininumhr   a). 


a  (iranala  cosdrm  (IrscriMt,  qui  ubi  priwum  ncelera  nua  hor  tein- 
pore  conff.%xi  fueiint,  in  eiidein  pi  utiuus  relubuntur,  neque  de  prnva 
C0Muetu(Jine  et  ticentia  iurandi,  peierandi,  u>eniiendi,  detrnhendi, 
maleilirendi,  tnnteiirecandi,  al^ive  cowupinrendi  iiuidfiuam  renii'lunf, 
nec  utlum  lirluti.s  ar  inetnti.%  o/Jirium  awplectunlur,  sed  iidfm  per- 
manent,  qui  antea  fuernnt.  Iia  siincli>simus  vir  npud  Andrrur»  i, 
qul  ex  sententia  coinniuni  1)1).  (/n  (ipusr.  Coiifcssarius  Iteciiliv. 
§.  1.  in  Append.  ad  \ol.  "2.  }lelu'lae  fiu\nnbnum.  II  '"^'''i      '       . 

Vrop.  Fid.;  Iria  liaec  ad  rccidi\iim  accfplionc  lli'       . 
luciidum  rc(juiri  colligit:   !•  frequentem  retapsum  pos*  plures  cow 
feMiones ;  '1   relajisum  in  endem  specte  peccala ;  3"  defectum  omuis, 
etiam  inclioaiae,  emrndationis. 

Quocirca  con.sidcralio  dc  cunsueiudinario,  qui  recidirvs  hoc  scn- 
bii  Dou  sit,  spcclare  huc  solumnnxlo  potcsl,  quando  qiiis  fortc  pcr 
pinrcs  aniios  a  coiinicndo  al»>liiu'iis,  ci  vi  •  '  •  *  '  "  i 
cadcm  pcccaUi  frct^ucnlcr  rcciilciis,  ihdigcl  p 
cura,  utpute  ea  consucludine  latuirans,  quac  (Ul  ail  Suurcz  Dt 
Relig.  Tr.  5.  tib.  3.  c.  S.  n.  7.,  quodam  modo  Iransiit  i«  naluram: 
di'  ciiismodi  cnim  consncliidinc,  ac  porro  dc  huius  cmcndai  ■'  •» 
dinicullalc  Tlicolo^i  ln(|uruiit,  ikmi  di*  nujKrius  a  rcccnlioi 
exco^  lata. 

Facilis  \cn)  r.ilit»  jialcl,  cur  pr.-  •    •       •  ■  ^ 

Scholae  ihcoloj;  s  cl  noniiull(»s  rr».  ? 

consueiudinarii  uut  reciditi  nolionibus.  Scmcl  enini  ac  cou.^^lcl, 
divcrsininodr  has  iiolioncs  a  Tlicolo^is  accipi.  ac  ab  isliii  rcccu- 

liorihus,  m.mifcsto  apparchil,  divcr^ •  m«  pcncs  ulrosquc  di>pu- 

talionis  suhicclum,  ac  pr(>|)icrca  p<  i  pro  Ihcorus  iio\ac  no- 

Uoni  tiupcrstruclis  auciorilalcin  ac  .sulYra^ium  invuGiri  Theotu(co- 
nim,  ipii  dc  alio  suhieclo  di.HpuUibiiul,  llccl  ulriquc  i  sdcm  ut«in- 
lur  vocahulis. 

(a}  Esl  conlra  Invcnin,  ct  illuin  l.u<lo«icum  Ilabert,  qui  pruplcr 
ffunm  in  oppu^naiida  (ionslilulionc  iHijenitus  pcrlioticiam  cx  .\ca- 
dcmia  Sorhonica  cxpul.ous,  iilc^ls  iu  ciilio  7  Aprilis  1718  lufelicttex 


5o8  TRACTATUS 

IP  Regula.  Neganda  autem  est  absolutio  consuetudinario,  si 
modia  a  Confessario  prudenter  proposita  et  ad  consuetudinem 
Tincendam  necessaria  adhibere  recuset.  Ratio  est,  quia  eo  ipso 
non  vult  sincere  corrigi,  quamvis  asserat  se  ^elle  vitam  muta- 
re;  et  proinde  est  simpliciter  indispositus  (a). 

634.  —  III*  Regula.  Recidivus  praebens  extraordinaria  seu 
specialia  signa  doloris,  toties  quoties  absolvi  polesl.  Ralio  est^ 
quia  per  signa  doloris  extraordinaria  quaevis  prudens  tollitur 
suspicio,  quam  praecedenles  lapsus,  etsi  frequentes,  inducere 
potnerunt,  et  Confessarius  prudenter  iudicare  potest,  poeniten- 
tera  satis  esse  dispositum.  —  Dixi,  absolvi  potest,  non  autem 
necessario  debet;  Confessarius  enim  potest  absolutionem  in  hoc 
casu  differre,  si  dilationem  bono  poenitentis  utilem  futuram  esse 
iudicaveril,  licet  ordinarie  magis  expediat,  ut  non  differatur  (6). 
—  S.  Lig.  n.  460.,  et  Prax.  Confess.  n.  76. 


interilt.  Hi  cum  nonnullis  aliis  exigunt,  ut  vera  conversio  per  vilae 
emendiUionem  prius  probelur;  secus  enim,  ut  inquit  luvenin  in 
damnalis  suis  Instituiiordbus  Theologicis  (Vid.  Indic.  librorum  Pro- 
hlbitorum  Romae,  an  1744.  V.  Iuvenin,  el  Edit.  Recentior.  ad  V. 
Insiituiiones  Theolog.)  De  Poenit.  Diss.  5.  Cap.  5.  art.  1.,  moraliter 
certuin  est,  ajfectum  ad  peccatumrnortale  in  iis  reperiri.  In  quibus 
vides  duo  male  confundi,  nimirum  inclinationem  quandam  in  malum 
seu  melius  facililalem  quandam  alicuius  polenliae  ad  suos  actus, 
et  deliberatum  ad  peccatum  morlale  affeclum.  Et  exinde  sane  pro- 
baretur,  omnes  homines  ad  peccatum  mortale  affectos,  atque  adeo 
absolutionis  beneficio  semper  esse  indignos;  quippe,  ut  Scriptura 
loquitur  (Gen.  8.  21.),  sensus  et  cogitatio  humoni  cordis  in  malum 
prona  sunt  ab  adolescentia  sua. 

Contra  istos  S.  Alphonsus  (Lib.  6.  n.  459.)  urget  illa  verba  Cate- 
chismi  Romani  (De  Sacram.  Poenit.  n.  60.) :  Si  audita  confessione, 
iudicaverit  (sacerdosj  neque  in  enumerandis  peccatis  diUgeniiam,  nec 
in  detestandis  dolorem  poenilenti  omnino  defuisse,  absolvi  poterit.  Et 
subdil:  JSota  omnino  defuisse.  Et  ulique  in  rem  haec  oplime  qua- 
drant.  Illud  tamen  inquirendum  cuipiam  videbitur,  curnam  ea  Ca- 
techismi  verba,  quae  generalissima  sunt,  aeque  non  valeanl,  etiam 
cum  poenilens  posl  confessionem  in  eadem  peccata  relapsus  fuerit, 
sed  graiis  ad  unicum  hunc  casum  constringantur. 

(o)  Haec  pertinenl  ad  doclrinam  generalem,  de  qua  sup.  n.  626. 
dictum  est,  absolulionis  eum  esse  incapacem,  quisquis  certam  ac 
gravem  aliquam  obligationem  implere  renuit. 

[b)  Vide  quae  de  hoc  argumento  fusius  dicta  sunt  sup,  n.  621. 


DF  POEMTF.XTIA  5Sf 

635.  —  IV*  Rpfjnla.  Rfridivus,  cljam  sola  contrilionis  .sijma 
orriinarin  prJH-hcns,  at)>(ilvi  polcsl  fl  ^i-ncralim  dchel,  fiuotifs 
aftsolutio  non  potest  farile  diffevri.  Ualioesl,  (juia  v\  una  parlc 
absoliito  iuilirnri  polesl  sat  ili-ipositus  ox  sijjnis  ordinariis ;  cl 
ex  alia  parte  adest  gravis  ratio  eum  absolvendi,  ne  diu  perma- 
neat  in  slalu  perrati  niortalis;  sed  (lonfessarius  anlP(|uam  lalcin 
absolvnt,  riirnni  adbibebit,  ut  eum  ad  reripiendum  tieneticium 
absolutionis  niejius  ac  ccrtius  di.sponul  (a). 

63f>.  —  V  Rcgula.  Recidivu.s  rediens  cum  eodem  pravo  ba- 
bitu,  nullo  adhihito  conatu,  nulloque  iwjileto  medio  ex  iis  (juae 
a  Confe^s.irio  praescripta  sunt,  non  potesl  absolvi,  nisi  sipna 
e.rtranrdinaria  doloris  ostendal  [b  .  Hatio  est,  quia  tunc  prac- 


'a)  I)e  necessaria  hnr  in  (lonfessariis  nirn,  >ide  notn  ad  seq. 
II um.  ().'{7. 

v6)  Sic  S.  Alphonsus  n.  4511.  reipsa  scrihil :  Peccntor  reridirus 
redimx  rum  eintem  hnhiln  prnvo  nnn  potest  absulii,  nisi  afferat  ex- 
trnordinnria  si<jnn  sune  dispusilionis. 

Porro  cjuod  A.  pro  hac  doririna  solum  S.  Alphonsum  alleget, 
non  fortuito  facluni  dixrrim.  Nnm  [el  haec  ideo  faiitum  dicla  fue- 
riiit ,  ut  su.i  hisioriae  el  veril  iti  .iurn  scrvenlur  multos  (|uidem 
(I.  c'  ;i(Terl  aurtores,  nec  dubit:il,  seiilcntiam  haiie  suam  appcll.ire 
communem.  Al  enim  1'  plcri^jue  ex  iis,  cjuos  hic  allepnl,  iiilem  Uli 
sunt,  (juos  superius  [in  tm/.  ad  n.  0*21  "  h.d)es  allepaloo;,  Snnrhez  ni- 
miruni.  Suarrz.  Pa'nus,  B-  nncinn,  .\zoriut,  Suyrus.  llurUuius,  l.u- 
(10,  elc,  ei  caelerum  iion  alia  horum  lora  ipse  liidical,  qunm  (|uae 
iliidem  no.s  allulimus  'ner  alia  saiie  poterant  allepari,  quia  alia  ho- 
nini  lorn  non  hnbentur  .  P«Tro  horum  .<enleiilia.  quam  ihi  allalis 
ipsoruin  \erbis  iiinuimus,  tolo  c;ielo  ;ib  isla  lhe>i  di>l;it ;  ex|)reHSC 
eniiii  :inirm:int.  aut  manifeiite  suppoiiuiit,  pornileiiti  m  absolri  po$' 
se.  :it<pie  dihilioiirni  ;d»Mdiitioiiis  ut  mere  ull'  ue  adeo  solum 

e\  saluhii  fnmilio,  el  qunndoijue  t^uilumnunU  ..  :  .:  iiid.im  propo- 
iiiint.  Ilinr  nonnisi  orulorum  aul  memoriae  lapsui  tiihueiHhim  vl- 
detiir.  (piod  S.  A'phoiisus  eas  citationes  sumpserit  e\  S;dm;m'iren- 
nibus  Tr.  17.  (^np.  i.  n.  IfiS,  cpiem  locum  ip^^e  iliidem  alleg.il.  Nam 
utiipie  Dorlores  i.^ii  ibi  :i(Teninlur ;  .«ieil  seiilenlia.  pro  «pia  il)i  iii\o- 
c;uitur,  iion  esl  S.  Aij)l»onsi  Ihesis;  jied  alia,  qunm  Salmaiiliccn^e^ 
sic  expriniuiit:  Licel  siUBHh'  sir  ro\s/i./i  w  dijfe^re  ob^  '». 

qunndi'  rrrdilur  profuhira  /u/ii(/iVn'jo....;  al  si  p.enilens    re 

el  prnpofifo  firmo  aecedat....,  ronfessnrius  roTffT  tuvn  ABSoirtBK, 
eisi  hactenu%  non  ntiarerit,  per  phres  riets  admonitus,  emendari: 


540  TRAGTATUS 

sumptio,  quae  poenitenti  favebat,  cum  prima  yice  confessus 
est,  nunc  ipsi  adversatur.  Etenim  qui  tirmiter  proponit  pecca- 
tum  vitare,  non  ita  facile  sui  propositi  obliviscitur,  sed  saltem 


qnae  quanium  consonant  cum  allegatorum  DD.  sensu,  lantundem  a 
S.  Alphonsl  opinione  differunt. 

2*  Sed  et  ipse  S.  Alphonsus  {l.  c.)  manifeste  prodit,  aliam  esse 
doctrinam  suam,  aliam  vero  senlentiam  DD.,  quos  paulo  ante  pro 
se  allegaverat.  Non  multo  post  enim  memorata  senlentia  Sanchezii, 
Layrrtanni,  Lugo,  Palai,  Vivae,  Sporer  et  aliorum,  quod  bene  pos- 
sit  pluries  absolvi  recidivus,  etiamsi  eodem  modo  relapsus  fuerit, 
et  nullum  adhibuerit  remedium,  subdit :  Yeneror  tantorum  Doclorum 
auctoritalem;  sed  eyo  eorum  opinioni  nunquam  acquiescere  potui. 
At  vero  quod  habent  Doctores  heic  a  S.  Alphonso  nomiuati ,  id 
ipsum  commune  est  ad  unum  usque  omnibus,  quos  pro  se  antea 
citaverat,  el  vel  ipsi  auclori  theologiae  ad  usum  Seminarii  Petroco- 
rensis,  utut  iste  luveninii  potius,  Habertii,  ac  Gennettii,  quam  scho- 
larum  theologicarum  vestigiis  insistere  consuescat. 

3**  Si  qui  pauci  sunt,  qui  menlionem  iniicianl  exiraordinarii  signi 
dispositionis,  hoc  non  exigunt  ceu  conditionem,  sine  qua  absolvere 
Confessarius  non  possit,  sed  vel  mere  dicunt,  illud  quoque  ad  di- 
gnoscendam  dispositionem  deservire,  utLugo  [De  Poenit.  Disp.H. 
n.  166.),  vel  memoranl  tanquam  casum,  in  quo  (contra  ac  senserit 
S.  Alph.,  n.  463.  464.)  non  differenda  est  absolulio,  uti  Laymann 
[De  Poenit.  Cap.  5.  n.  JO.).  Unos  itaque  reperies  Salmanticenses, 
qui  (Tract.  17.  Cap.  2.  n.  170.)  ceu  probabilius  tradunl,  quod  tune 
nonsolum  salubre  erit  consilium  differre  absolutionem,  sed  ad  id  te- 
nebitur  Confessarius.  Verumlamen  horum  quoque  sentenlia  ab  opi- 
nione  S.  Alphonsi  recedit.  Nam  primo  quidem  isli  (ibid.  n.  167.) 
probabiles  censent  etalias  sententias,  quarum  prima  (ibid.  n.  1G8.) 
contra  S.  Alphonsi  sententiam  docet,  absolutionem  conferri  posse, 
licet  aliquando  ex  consilio  salubre  esse  queat  eam  differre.  Deinde 
obligationem  illam  differendi  absolut  onem  (ibid.  n.  170.)  limitant, 
nisi  ex  denegata  absolutione  scandalum  aliquod  sequalur,  aut  aliud 
extrimecum  inconveniens ;  qua  limitatione  tantum  non  subvertunt 
S.  Alphonsi  thesim,  cum  eo  ipso  concedant,  absolutionem  per  se 
loquendo  posse  conferri.  Denique  (ibid.  n.  168.)  Ipsi  disserunt  de 
eo,  qui  sAEPius  admonitus,  in  eodem  semper  stalu  permanet,  etc. ; 
unde  et  ipsisunt  iis  accensendi,  quorum  senlenliae  S.  Alphonsus 
dicit  (ut  nuper  vidimus),  se  nunquam  acquiescere  potuisse. 

4°  Item  si  nonnulli,  quos  el  Salmanticenses  [n.  170.)  avidissime 
inquisiverunt,  usi  sunt  iis  phrasibus,  non  posse  absolvi,  non  esse  ab- 


DE  PORMTFMIA  51 1 

poraliquofi  lompiis  perscvcral,  ct  (Jidicilius  aut  rarius  cadil.  — 
lia  expresse  S.  Lirj.  n.  i.')9. 


solvendu.n;  bonim  timen  senleiilia  nec  S.  Alphonsi,  imo  nec  Salman- 
tir«Misnim  opinioni  ullatcniis  f.ivel.  El  sane  (juiii  horum  ihroriao 
*.u(Tr;igiitur,  quod  Saiichcz  (In  Decal.  Ub.  2.  Cap.  M.  n.  ij.,  duni 
dirit,  a.ssuetum  hlasphcmiis  ahsolvi  pos.se,  imo  et  es^e  absolvcD- 
<lum,  exripiat  tamcn  casum  srandiili  rej»arc-i(>n(li,  niti  inquit,  quan- 
do  ilte  /11  blnfphemii.%  inijrm  prnrberet  scandatum,  et  ita  Confes$a- 
rius  iudicarel,  poslponmdum  pritatum  Htius  ^olatium,  rt  nd  glo- 
riam  dirinam  expedire,  illum  nnn  ab.^olvi,  donec  .icandalo  publico 
snlisfncint,  nilcndo  vilne  ewendnm?  Kt  hoc  idcm  est,  (juod  nil  Bo- 
n;i(*ina  (l)e  II.  Praec.  Di.^p.  4.  Q.  1.  Pnncl.  li.  n.  7.  :  Hatione  ri- 
tandi  ncnndnti,  quod  peieran.n  atii%  praebrre  nolel,  deneijandn  ett  ab- 
xotnlio  iuxla  pnidentis  confe.n^arii  iudicium;  scandatum  m  .n  prae- 
cnrendum  rst.  Hursus  (piid  eorum  Iheoriac  f:i\et.  cpiod  Ludov.  Lo- 
pc/.  cl  H.irlli.  Mcdiiia,  at>  iis  allcfiati,  (Jivcrinl,  noii  cssc  ah>olven- 
«liiin  ciiin,  (pii  non  hnbrt  proposHum  corri^endi  vittum?  Sic  enim 
L(»|ie/.  su;im  ac  .Medinac  senlcntiam  proponcns  Instr.  Ccnsc.  /'.  1. 
C.  i').)  Jiil;  Huir  sentmtine  Suti  vidrlur  suhHcribere  .\ledina,  quod 
qui  consuetudine  iurandi  passim  tme'ur  absque  delectu  et  considera- 
tione  uti^m  verum  fnlsumve  iuret.  r.4iifryrff  yfko  PtoeosiTo  ejtirpaw- 
di  iniqunm  consueludinem,  non  est  nbsohmdus.  Si  autem  emtndam 
stnlunt.  bonoqne  animo  remedia  sibi  in-licla  a  Confessario  ampltxut 
fuerit,  non  esl,  cur  ei  protatan*da  \it  absotutio.  {)\\'u\  prodest,  quod 
Hodricpiez  ah  iis  allegalus  (Sum.  P.  1.  Cnp.  192.  n.  13.  excrib«ns 
Mcdiiiam  dixeril:  (Jui  veru  est  tnm  drfectuosus  in  .tua  prava  con- 
suetuline,  ut  in  ipsa  confessione  iuret  ad  sinqula  vetha.  non  debet 
pro  tunc  absolci?  Imo  l.ud.  Loper  (/.  c.)  ceu  rigidius  hat>el  id, 
(juod  sii  ^  T^  •  *1  ' da,  cl  a  Mcdi;  -  •  ]\  V  s,  pum,  qui 
in  niu'tit  ;         ,  rntn,  mala  <  ,  'if/wr.  ad  iii 

raptus,  iamque  pluries  ante  dt  hoe  confessvs  cum  fuerit,  numquam 
prnestitit  emenditm.  non  absolvendum,  srd  mittrndum  rssr.  ut  prr 
dirs  nliquot  nltrntum  sr  ijrrnt  ad  rrlirpiindam  tam  prmiciosam  con- 
suetudinem.  Et  ratio,  (|uam  hir  aflTcrt  Mcdina,  ditrerendi  ahsohi- 
tionem  aliud  iiigens  discrimeii  iuducil  iiiler  horum  sentenliam,  ft 
rccciilcm  S.  Aljihonsi  opinioncm.  S    Mphon  rum  luxla  Ihro- 

rias  Iu\cnin  ct  similium  iic^al,  ciusiuodi  p»"  m  posise  ahiol- 

vi,  utpote  qui  cen.Hcri  deheat  indispositus ;  necufi  vcro  docloreK, 
(|notipiol  vcl  i|).se  vel  Salm.iiiticcii«ies  «tllepant.  III  siquidem.  ut 
alias  aihcrlimiis  Sup.  in  hoi.  ad  n.  fiil.  ,  cum  polissime  dr  ri/iii 
linijune  disputcnt.  dilationcm  altsolutionis  haheiil  iit  meram  indu- 
striam  ad  excitandam  tandcm  aliipiando  et  exsilmulandam  igna\ijim 


542  TRACTATUS 

637.  —  YP  Regiila.  Recidivo  dubie  disposito  absolutio  diffe- 
renda  est  per  aliquod  tempus,  usquedum  prudens  dispositionis 


eorum,  qui  vi  pravae  consuetudinis  in  verba  aut  llasphema  aut 
periura  etiam  minus  deliberata  prorumpentes,  in  iugi  peccati  mor- 
talis  statu  (m  notatetiam  Trullench.  Jn  Dec.  Lih.  2.  C.  1.  dub.  20. 
n.  6.,  perperam  idcirco  a  Salmanticensibus  citatus)  versantur,  nisi 
congruam  ad  corrigendum  vitium  curam  adhibeant.  Immo,  ut  ex- 
presse  advertit  Medina  [Instr.  Confess.  Lib.  1.  Cap.  54.  §.  Y.),  cum 
hoc  peccatum  in  lingua  sit,  potiusquam  in  corde  seu  afFectu,  nihil 
de  dispositione  poenitentis  disputarunt,  et  ideo  etiam  Azor  {P.  1. 
Lib.XI.  C.  3.  q.  4.),  perperam  et  ipse  a  Salmanticensibus  aiiegatus, 
postquam  dixit :  Yidetur  tamen  ad  tempus  absolutio  differenda,  ut 
operae  aliquid  interim  in  id  (ad  corrlgendam  consuetudinem)  con^ 
ferat;  mox  subdit:  nisi  iusta  alioquin  causa  subsit,  qua  statim  Ot 
peceatis  absoM  debeat. 

Et  haec,  quamvis  pauca  pro  argumenti  gravitate  (neque  enim 
brevitas  Notae  fert  plura,  quae  ad  evidentiorem  rei  demonslralio- 
nem  facerenl)  satis  esse  possunt,  ut  constet,  praemissam  S.  Alphon- 
si  opinionem  potiusquam  communem,  contra  DD.  communem  dici 
posse.  Quod  tamen  non  in  aliquam  eiusdem  opinionis  reprehensio- 
nem  dictum  fuerit,  sed  solum  (ut  supra  dictum  est)  quo  suus  histo- 
ricae  veritati  locus  ac  ius  maneal,  et  exinde  facultas  supersit  uten- 
di  illo  canone,  quem  et  idem  S.  Alphonsus  (n.  460.)  laudat  dicens: 
Puto,  nequaquam  errare  eum,  qui  se  dirigit  cum  sententiis  commu- 
niter  receptis  ab  huiusmodi  Doctoribus  non  humilis  notae.  Caeterum 
quo  pacto  S.  Alphonsi  opinio  ad  communem  sententiam  pertrahi 
aliqua  ratione  possit,  in  nota  sequenti  indicabimus. 

Inlerim  adverte  ralionem,  quam  A.  pro  ea  regula  profert,  acpro- 
ferre  nonnuUi  alii  solent,  logico  (dissimulandum  quippe  hoc  nou 
est)  vitio  noncarere.  Nam  quod  posl  confessionem  quispiam  eodem, 
et,  si  vis,  etiam  deteriori  modo  ac  mensura  in  eadem  peccata  re- 
lapsus  fuerit,  esto,  forte  suspicionem  aliquam  iniicere  poterit,  in  ea 
confessione  minus  elTicax  extitisse  propositum;  et  dixi,  forle  ali- 
quam  suspicionem;  quia  cum  humana  volunlas  mutationi  subiaceat, 
ne  ad  praecedentis  quidem  confessionis  defectum  aliquem  logice 
arguere  possumus  ex  sequenti  relapsu ;  quippe  qui  non  defeclui 
propositi  sincerissimi,  sed  (ut  quotidiana  experientia  docet)  fragi- 
litati  et  inconstantiae  post  sincerum  propositum  saepissime  adscri- 
bi  debet.  Al  quod  ex  praecedentibus  iapsibus  quispiam  arguere 
praeterea  velit  ad  defectum  doloris  ac  propositi  in  praesenti,  id 
nuUa  lex  iogicae  consentit,  ul  egregie  ratiocinantur  cum  S.  Thoma 
universi  Theologi. 


UE  POEMTCNTIA  5IS 

si^Mium  appareal.  —  5.  Lig.  Praxis  Confeu.  n.  11.  et  14. 
Ilom.  apost.  tr.  ult.  n.  9.  et  10.  (a). 


[a   Qu()«I,  exceplo  casu  m'Co.H.sil;ilis,  absoUi  lirii«»  non  iic^isil  poc- 
nilciis  (luhie  (li.^posilus,  (jiiPfu   srili(M«l  >uniri<MMrr  •!'  iu  »'jts6 

a<l  pjriiliarn  in  .sacninu-nU»  rt'ripi«'n«l:»ni,  nnlla  pruilffi-  ;  -UdMel, 
extra  coiilroversiam  e.s.se  dchet.  A.sl  aliud  esl  (|uo(i  poenileuji  in  ea 
conilitionc  nofi  possil  absolvi,  aliud  ost,  ()Uoil  iii  iiliud  tcinpu*»  ab- 
sohcndtis  (Jimitti  drlxMt;  (piasi  xto  aut  dil.itio  ist^i  virlulcui  arrcs- 
sciidi  di>positioih>ni  lialxMt,  aiit  rocrtcndi  paticiitia  iii  purnilnite 
fuelioris  disposilioniscertius  iiidiiMum  sit,  autcouira  nou  magisex- 
|»(Mliat,  inio  oHiriufn  rofifcssarii  sit  onui«'in  tuiir  i|>siifii  (-nrani  adhi- 
hcrc,  ut  ad  hrricfiiiuin  id»s(i!iiluiiii>  r.lc  act'i(iii'fi(I.uii  pni'fiit»'iilrm 
disponat. 

Itinam   s^iccrildliifii  oniniufii   ineiiti   inti^crciitur  vcrha,   «piihus 
S.  M.  I.co  IV  \II  liihilacum  oilti  univcrso  indiccns   (ioiist.  Cliari^ 
laleChristi  2"»  Dcc.  18'2.*i,  J^.  5.,  C.onfcs.sarios  moiichal:  SiJilunt  se 
f/uidem    inipiil]  multi  Sacramenti  Puenilentiae  mini.stiis  prorsus  iif^ 
parad,  %eil  persaepe  tamen  huiusminti,  ut  ex  imparati%  paraii  fteri 
puxsint,  si  modo  Sacerdos  visteia  indutus  misei  ivordiae  Chrisli  lesu, 
qni  non  venit  vocare  iustos  sed  peccatores,  sciat  studiose,  putientet, 
mansuete  rum  i/mm  agere.  yuod  vero  heic  imparati  dicantur  ii  el 
(juidom  soli.  (pii  csscntiali  carcnt  dispo.sitioiie,  patct  ex  .sccjucnti- 
hiis:  Imparati  enim  illi  tantummodo  suut  iudirandi,  non  qui  rel  yra- 
visiima  admiserint  /laijitia,  vel  gui  plurimos  eiiam  oMno^  abfuerini 
a  i'onfr.n%ione ;  mi^ericurdiae  enim  Dinnini  ni>n  e%l  numerui,  el  bimi» 
talis  infinitus  est  thesawus,  vel  qui  ruHe%  condilione  aut  lardi  ing^ 
nio  non  sntL%  in  se  ipsos  inquisierinl,  nulla  fere  industria  sua  id  sine 
Sarerdotin  ipuu%  opera  asseculuri ;  sed  qui  adhibita  ab  eo  necessa- 
ria,  non  qua  praeler  modum  yravenlur,  iii  im  inleirr  :  ■■■  '■■'   '■    /cn- 
tia,  omnique  in  iislem  ad  ddv.Ma.ionim  pecratoiuih  .., 

exhnusla  chnrilalis  induslria,  sensu  lainen  doloris  ac  poeniieniiae, 
quo  sallrm  ad  l)ei  ijratiam  in  .m  randam    quao  .<uut 

vciha  Tridcntiii  dc  atlritionc)  di  ,      ......        cre  prudeuier  iudi^ 

ranlur.  Kx  (piihus  |iatct,  ahsolvi  pu.ssc  eus  (|UO(|Uc,  (|ui  nedum  dit- 
hie  dispo.%iti,  scd  manifcst(*  acceduut  indisposili;  shpiidem  patieu- 

tia.  mansuctndo,  cl  industris  .sacerdolis  rh.irilns  id    • :■    *    — 

ijisuiti  p(itc>t,  iit  c\  imparatis  parati  liaiit.  id(|U''  pn. 
ffarius  iudirarc  (picat. 

Idrirco  SS    Potilifcx  iioii  |>ractcrmitlil  u  re,  i|ui 

|iotius(piam  hanc  in  sc  curam  su.scipaiiit.  ul ...lc  p<'C- 

catores  Deo  rcr(uicilieiit,  facilem  .sc  uh  hoc  onere  e\|>edieiidi  \ijiu 
ineunt,  remilteudo  pocDitentes  in  aliud  tempus  absoheodos.  Poiit* 


544  TRACTATUS 

Caeterum,  semper  spectandum  est  bonum  maius  poenitentis; 
sic  optirae  S.  Ligor.  n.  459.,  post  Concina  qui  (c.  10.  n.  24.), 


quam  igitur  indicavit,  quinam  beneficii  absolutionis  iudicandi  sint 
incnpaces,  quales  (inquit)  sunt,  qui  nvlla  dant  signa  doloris,  qui 
odir:  et  inimicitias  deponere,  aut  aliena,  si  possunt,  restituere,  aut 
proximam  peccandi  occasionem  deserere,  aut  alio  modo  peccata  de- 
relinquere,  et  vitam  in  melius  emendare  nolunt;  aut  qui  publicum 
scandalum  dederunt,  nisi  publice  satisfaciant,  et  scandalum  tollant; 
mox  graviter  monet,  quam  longe  a  more  periti  medici,  qui  similiter 
infundit  mnum.  et  oleum  vuJneribus  sauciati,  distet  eorum  ratio,  qui 
ut  grarius  aliquod  ouiliunt  peccalum,  aut  aliquem  sentiunt  multipli- 
ci  peccatorum  genere  infectum,  staiim  pronunciant,  se  nonposse  ab- 
solvere:  iis  nempe  ip4s  {pergH  SS.  Pontifex)  medevirecusant,  quibus 
maxime  curandis  ab  eo  sunt  constiluti,  qui  ait:  I\on  est  opus  valen- 
tibus  meticus,  sed  male  habentibus.  Quocirca  merito  pronunciat, 
raai^\s  indispositum  ad  audiendas  confessiones  huiusmodi  sacerdo- 
tem  esse,  quam  peccator  ad  confessionem  accedat  imparatus:  Quod 
si  praestare  (ait)  praetermittat,  profeclo  non  magis  ipse  (Sacerdos) 
dicendus  est  paratus  ad  audiendum,  quam  caeteri  ad  confitendum 
acredere, 

Ex  quibus  iliud  etiam  colligitur,  timendum  non  esse,  ne  sufficiens 
disposilionis  signum  haberi  nequeat,  etiamsi  nulla  adhibeatur  abso- 
lulioms  dilatio,  saepe  alioquin  failacissima  dispositionis  probatlo. 
Hoc  ipsum  monuit  el  S.  Alphonsus  {Lib.  6.  n.  459.),  ubi  scribit: 
JSec  vervm  est,  quod  sola  temporis  probatio  unicum  sit  signum  mu- 
tatae  volunlatis;  nnm  voluntatis  mutatio  pendet  a  divina  gratia, 
quae  tempore  non  indiget,  sed  ininsfanti  operatur,  etideo  nonsolum 
per  erperimenium  temporis,  sed  eliamper  alia  quaedam  signapate- 
fieri  potest.  fmo  aliquando  alia  signa  praesentis  disposilionis  multo 
melius  manifeslant  mutationem  volunlatis,  qnam  experientia  tempo- 
rts;  nam  siyna  illa  directe  indicant  dispositionem  poenilenlis,  expe- 
rieniia  vero  taniuin  indirecle:  adeo  ut  non  babo  evenire  possit,  quod 
aliquis  eiiam  tongo  tempore  se  a  vitiis  pro  mundi  huius  honestate 
(v.  gr.,  ut  absolutionem  carpat,  vel  admittatur  ad  communionem 
paschalem)  coniineai....,  et  nihilominus  non  sit  rite  dispositus.  Pro- 
plerea  quoHes  poenitens  affert  vera  signa  doloris  el  propositi,  toties 
bene  absolvi  poierit.  Ad  quae  fac  advertas,  esse  quidem  aliqua  pec- 
cata,  in  quae  quis  prolabitur  ex  atTectu  et  cum  affectu  lenaciter 
inhaerente  cuipiam  obieclo  illicito,  v.  gr.,  cum  ex  odio  et  vindictae 
appetitu  quis  proximo  delrahit,  maia  imprecalur  aut  etiam  infert, 
vel  cum  diviiiis  perdite  inhians  lucra  illicita  seciatur,  vel  foeminam 
quampiam  deperil,  quacum  consuetudinem  habet  adulterii,  etc. ;  et 


DE  POEMTENTIA  5i5 

ail:   rt  erramli  perraturn  declinrs,  si  vides,  hina  tel  trina  ath- 
solutione  te  jtnsse  infinnuin  rurare,  esto  in  misrricordia  dites. 


nim  his  sanc  opporliinus  inrlclil  srrmo  «lc  mufatinne  tntuntatis, 
<]ii.>e  (li'U>sttri  illinl  (lcltcnl,  (|iio(l  .inlfHler  (liligtrli.il.  Asl  iii  |)'uri- 
l)iis  aiiis,  pt  amsi  |)pcc;iia  ex  qu.idam  consurluiline  perpiUtMilur, 
ppr|»«*r;in»  liuiir  .'ifTrclum  prjz.i  (nTcMli  ohlrrliim  r»Mjuirf«i,  uii,  v.  gr., 
pl('rumi{ut>  lil  iu  \iliis  linguir,  .ir  s.ieiie  eli.im  iii  molliiie;  unfJe  fil, 
ul  liiimo  uli(|ue  ri'lahaiur  iterum  .iique  ilerum,  nun  timen  ({U.isi  se 
totiim  perciitu  dedens,  sed  potiiis  i;;iiavi.i  qua 'am  ac  fr.iglilate 
>irlu»;,  semel  simul  acrus.wis,  ac  niox  f.icli  poenilens.  ac  modu  vi- 
tio  olilucUiiis.  modo  ex  intirmilate  ipsi  sucrumhcns,  et  iu^um  vitii 
semper  (pjodammudo  in\itus  ferens.  Purro  cum  huiusmudi,  uti  pa- 
tet,  de  vohinl.ile  agitiir  iioii  t  im  niutiinda,  (pi  im  CMrridioranda,  quo 
vigilare  attenlius,  si  de  viliis  lingu.ie  sit  seimo,  et  rcpugnare  \ali- 
dius,  si  de  aliis  vitiis  res  est,  dili^entiusijue  praesidiis  (tppurtunis 
uli  assuescat. 

Cieterum  si  S  Alphonsus,  dum  tignn  ^i.»/)n.»i//..nj\  riiiain,iiti,ria 
exigit,  n  hil  drniurn  iiit«'llig.it,  qu.un  quol  in  all.ilo  tt'\lu  liahcti 
liem|)e  retum  nliquod  tt«ytiu//i  dotnris  ac  prnposi'i;  haud  a«-gre  cuo- 
ciliah  liir  cu'n  communi  01).,  cunupie  pra\i,  ipi.im  sunmiux  1'oiili- 
fc\  Li'0  \ll  in  all.ila  (loiislilulione  commcnd.it.  .Ne«)Ui*  cn.m  ullus  e 
DI).  docuit,  ahsolvendum  cum  esse,  ipii  ^ul.iit  l'uiilife\,  Mnmdolo' 
ritt  ac  pnmiieniiae,  qun  nd  tjrittiam  in  Sarrnm^nio  impeit andam  di»- 
pandlur,  pntdrnter  carrre  iudicrtur;  n«*qu»'  ilcrum  S.  Al,  '  >,  ut 

e\  allalu  lc\lu  palcl,  conlendil,  necc.s.s.iriam  cs>e  dilai  <  no- 

lulionis,  ut  dispo.sitio  etiam  recidivi  vel  saiis  coRiiosci,  iti  quaiido 
diihi.i  primuni  apparcat,  vel  etiam  comparari  po.ssil,  s\  pcuituii  forte 
poinitcnti  accedenii  de.sil. 

Mclhodum,  qua  ciira  dilatae  ab.solutioiiis  experimenlum  hu  usmo- 
di  sco|)Us  atliiigi  (|ueat,  nc  simul  pra\is  a  summo  Pomilice  Leuiii*  XII 
comrniMidata  rctincalur,  diliicide  iu\Ia  ac  hrcviter  c\  '  ni  h.tbaa 
a  VhHijtpt  Maiia  Salmjori  in  Opusciilo  plurics  }{•  i  tn  cum 

tilulo:  'xtruzi  ne  prnlica  pei  Cnnfe^itni  nor^tli;  de  qiio  lameii  vido 
qua(>  siip.  adiiolavimus  ad  n.  519.  pa^  .197  ;  <|Uim  qiiidcm  metho* 
duu)  sicul  non  siiic  lahtirc  servari.  ita  iio.i  siiie  culp.i,  uhi  opu.<»  >il, 
a  coiifcs^ario  omitt>  mentu  ipse  alUrmat,  coidiniiaulque  ea,  qu^e 
ex  Leuni^i  Ml  Ooiistitulioiie  supcruis  atturunuii.  tl  iiai|ue  p  ua  ao 
docliis  Auctor  advcrtil  '/'<ir/.  i.  5i.  I.',  .•  n  oiC 

iis,  qiM(>  alii  rj:/r(i)»r(/i«ia<  i(i  dixciiiit,  p«  wr^li 

aul  edam  ioter  cunrucndum  praebciiL,  quo  OuiifcvHarius  de  di^po- 
sil  one  salis  iudicel ;  ati.imcn  si  coiife.ssione,  noii  siiie  up,  < 

siicerdMiis  paticnter  nuinsueli  auxilio,  expleta,  hic  oh  potiMi.  i.;..s 
(lURi  Toin.  II.  33 


546  TRACTATUS 

Emendatio  peccatoris  securior  omnibus  regulis  est  norma  vel 
impertiendi  vel  denegandi  absolutionem. 


oculos  efficaciter  ponere  insllluat  peccatorum  vltiorumque  suorum 
gravitatem,  deformitatem,  turpitudinem ;  tum  si  pessimos  peccato- 
rum  effectus,  damna,  detrimentum  animae,  salulisque  aeternae  dis- 
crimen  ac  Ihesaurum  irae  per  inordinatam  vitam  cumulalum,  ac  va- 
nam  quoque  spem  sibi  consulendi,  ubi  hora  iam  instet  mortis,  im- 
minensqueDei  iudicium;  tum  etiam  facilem  ralionem  suggerat,  qua 
el  malis  hisce  occurrere,  rectamque  salutis  viam  inire  possit;  his 
insuper  si  adiiciat,  serio  perpendendum  cuiiibet  poenilenti  esse, 
sacramentalem  absolutionem  effectum  sorliri  confitentium  disposi- 
tionibus  congruum,  atque  adeo  sicut  sincere  poenitentem  solvil  ac 
mundat,  sic  verae  poenitentiae  sensu  carentes  arctius  ligare  atque 
peccata  reliqua  addito  sacrilegio  cumulare;  haec,  inquam,  omnia 
aliaque  iiuiusmodi  Confessarius  si  proponat,  idque  non  zelo  indi- 
gnantis,  sed  magna  potius  charitate  commiseranlis  ac  poenitentium 
salutem  sollicite  concupientis  praestet,  meritolaudalusAuctorcon- 
cludit,  fieri  non  posse,  quin  signum  aliquod  sufficiens  animi  sui 
poenitens  exhibeat;  proindeque  affirmanti,  se  sincere  agere,  atque 
ea,  quae  Confessarius  exigat,  praestare  se  velle,  posse  confessa- 
rium  tuta  conscientia  absolutionem  impartiri ,  etiamsi  poenitens 
aliud  conversionis  suae  signum  nullum  decierit. 

Ratio  autem  est,  quia  cum  in  hisce  adiunclis  neque  ex  ignorantia 
neque  ex  dolo  repeti  raiionabiliter  possit  illud  poenitentis  lestimo- 
nium,  iam  valet  id,  quod  instar  axiomatis  est  penes  omnes  Theolo- 
gos,  poenilenti  credendum  esse  et  pro  se  et  contra  se.  Dixi,  neque  ex 
dolo;  quia  in  praesenti  nullum  scopum  aut  causam  fraus  habet, 
quae  mere  cederet  in  mentientis  perniciem.  Hinc  discrimen,  quod 
S.  Thomas  notal  inter  loquentem  in  confessione  de  se,  et  de  aliis 
[Opusc.  7.  al.  12.  q.  6.) :  In  confessione  est  credendum  peccatoii  con- 
fitenli  etpro  se  et  contra  se;  sed  conira  alium  nullo  modo  est  ei  cre- 
dendum;  alioquin  daretur  mullis  occasio  fidae  confessionis,  et  frau- 
dulenlae  infamationis.  In  contrarium  vero,  cum  de  se  loquitur  poe- 
nitens,  rationem  sic  S.  Doctor  [In  4.  Dist.  17.  Q.  3.  art.  3.  q.  5. 
ad  2.)  innuit:  Quantum  ad  hanc  cognitionem  (scilicet  per  confessio- 
nis  manifestationem)  non  polest  [Sacerdos)  maiorem  certitudinem  ac- 
cipere,  quam  ut  subdito  credat,  oua  hoc  est  ad  svbveniendum  con- 
sciENTiAE  ipsivs;  uudc  iu  foro  confessionis  credilur  homini  el  pro  se 
et  contra  se. 

Et  sedulo  adverte  illa  S.  Doctoris  verba  gravissima:  Non  potest 
maiorem  certiiudinem  accipere,  quam  ut  subdito  credat.  Et  sane 
Donne  uni  huic  canoni  nititur,  quod  Confessarii  tuta  conscieutia  ab- 


DEPOEMTE.MIA  547 

Quaesita : 

638.  —  QiAER.  r  Quuudonam  cen.seatur  contracla  con.^ve- 
tudo  ? 


.«(olvaiil  poeniUMiles  (|uaHi  integre  coiifesMos,  cum  Uunen  experienlia 
doceiit,  liaud  infre<|utMit  racccdere,  qui  Hacrilcgc  |)eccaUi  reiio«iii7 
Et  licet  sectari  quis  velil  llieoriam  siynoi^um  eitraordinaiiumm, 

uonne  el  isH  simulari  possunt?  Imo  nonne  frequens  est  «; 

quod  Couf('s>ariis  saepe  s.»e|)ius  iliuili  conlin^al  s|)ecie  pi- 
devotionis  in  alios  fines  a  ((uihusdam  conricta?  Et  tnmeii  ijiiiMiaiu 
idcirco  confes>arios  iure  re|»relien(lal?  Aul  (jiiis  a  (!(Uif»*>H.irii>  e\i- 
get,  ul  ad  de(M>|)lioiies  cavend  is  iiemini  tidcm  lial)(>aiil,  eliiim  cuin 
nulla  ncgandi  tidem  prudens  adest  ratio?  Nonne  sic  fundilus  sub- 
vertctnr  oeconomia,  (jua,  leste  S.  Tlioma  cum  universih  Theoiugij», 
tota  r(>;.'ilur  huiiis  sacrameiiti  admini>lrati()? 

Kxiiide  .sufiimus  tNinlifex  Leo  \11  duin  in  cit.ita  Cunslituliuno 
|)raemissam  |)ra\im  commendat,  nolare  non  umitlit  moru^os  iilun 
(loiifessarios,  ^mjT^u^  ^ut  ait;  vijuita....  doiurit  uc  pr< 

videtur  siynificutio,  ul  ab^ulvere  se  posxe  ejistimrnt ;  ac    >     ..-i 

tulum  te  cepi.ise  consitiunt  putant,  si  liomines  in  aliud  lempun  nhtid^ 
vendos  dimiserint. 

NiMjuc  al)  his  «li.sMiuiM-,  aut  plu>  .n  M^tr»-  out  t 

S  Aljliun.sus,  e  (|uoiuverit  haec  e\sori|'-  '.O.n.  &(il.     ,         / 

nostrum  propusitum  spectat,  snfficit,  quod  Cunfe%%ariui  tiabeal  pru" 
'teuttm  prnbnhilitatem  de  il'  ii,  el  u  '  ex 

iilia  parte  pruilens  stispirio  < ., ...t>is  vij  u **'/ri 

possct.  lium  iimiecunKfue  siyna  poenitentium  nun  praeslanl  rmj  pro^ 
hnbiiitatem  dispu%itiuuis,  ut  recte  docet  Suarez  DePoenit.  lH%p.  3i. 
.Sff/.  i.  n.  I  ,  uhiail,  7      '  '  '    '  "     '     :l  Confe.ssar 

«ieiiter  et  prohahililcr  iii'  ,  (ii>pu.Hitum    / 

videtur  satis  exprimi  in  Catechismu  Homanu  l)e  Pvenit.  n.  60.,  ubi 
dicitur:  Si  auirila  cn'  '  c  Sacerdos   iutruM\eril,  nr«pie  iiienu- 

nierandis  peci.ilis  »1 — ^. .....iin,  nec  in  detc>taii(li.H  doh*  ••'"  ""■>'<- 

loiiti  omiiino  dcfui.sse,  ah.-oUi  puteril.  Hryo  teinper  ac  <  > 

positive  fioti  innulescit,  puenHenti  oumino  defniste  doturem,  iptum 
nh%nl\  ,ve  potest.  Iliuc  .{uctur  sup.  cit.  htrMzione  per  li  nvrt' 
ft%\.ii  i  M'il.  (liord.iiiiiiii  /'.  I.  ('.  15.  n.  JliO.  cuin  titpaiia  ji        ,  ..- 
(iir.-  Donde  nui  fermiamu  qui  per  uilimu  la  cuncUi^iune.  che  e  U 
fhia\e  di  lull.i  (picsia  materia  ;  nuii  ricercarsi  allru  per 
re  la  peii  lcn/.i,  clie  uii  giudi/.iu  prudente  prohahile  dt .... 

ziuue  del  pcuilcnlc.  Ondc  6C  le  circoblauze  uou  fundauu  uu     .       * 


S48  TRACTATUS 

Resp.  V  Hoc  generali  regula  praecise  determinari  nequit, 
quia  alii  plus  faciliialis  contrahuot  ad  aliquod  peccatum  paucis 
actibus,  V.  gr. ,  tribus  Tel  quatuor,  quam  alii  illud  saepius 


prudente,  ch'egli  non  sia  sufficlentemente  disposto,  non  dee  il  Gon- 
fessore  inquietare  se  stesso,  ne  il  penitente  per  averne  revidenza, 
che  non  e  possibile.  Et  hmc  cunducit  lexius  in  Cap.  A  nobis  2.  De 
Seni.  Exctnnmunirationis,  uhidicitur....,  iudicium Ecclesiae  nonnun- 
quam  Ofjinionein  sequi,  quam  et  fallere  conlingit,  et  falli.  Hucusque 
S.  Alphonsus. 

Illud  quosdam  movere  consuevit,  quod  facililas  absolvendi , 
quae  per  hanc  praxim  induCrUur,  faciliiatem  inferat  relabendl  in 
eadem  peccHta.  —  Cui  instanlibC  responderi  equidem  posset  cum 
ldi\v\'dlo  Sulvalori  (/.  c),  cuius  haec  sunt  verba  ;  Rispondo  pnmo : 
,<posl  aveva  senlito  dire  ancur  io,  ed  in  speculaiiva  ci  credevo:  ma  la 
pralicd  mi  ha  disinyannato,  ISon  ho  Irovalo  ancora  uno  di  vita  per- 
data,  clie  siasi  mesw  allo  sbaraylio  della  iniquita  per  la  facilita  tro- 
vata  nei  Cunfessori:  molti  ne  ho  trovali  hensi,  che  Vahhian  fatto  per 
Una  dwezza  e  difficulid  soierchia  di  assulvere.  Sed  deinde  negan- 
dum  prorsus  est,  facilitatem  adesse  absolvendi  el  consequenlem 
facililatem  relapsus,  quandoConfessarius  potiusquam  commoda  ra- 
tione  se  expedial  dicens  non  posse  se  absolvere  (quo  fit  ut  poeni- 
tens  fliscedat  in  eodem  slaiu  ac  forte  deteriori,  utpole  adversus  et 
sacerdolem  el  sacramenlum  indignaius),  non  sine  labore  ingenti  in 
se  susceplo  efficit,  ut  tunc  poenitens  absolvaiur,  cum  sufficieniia 
sincerae  ac  seriae  poenitenliae  signa  exhibens  prudentem  spem 
,facit,  sacramenialem  absolulionem  ipsi  salutarem  fore. 

Caelerum  per  haec  haud  excluditur,  quominus  aliquando,  ubi  res 
postulet,  absolulio  differri  possit  iuxta  ea,  quae  sup.  (ad  n.  621.) 
iam  ailnolavimus.  llluil  lamen  etiam  quoad  hoc  prae  oculis  haben- 
dum  est,  quoii  in  cit.  Constitutione  monet  summus  Pontifex  Leo  XII. 
Quocunique  {'n\(\[i.\t)  animo  sinl,  qui  accedant  ad  sacramentum  Poe- 
nitentiae,  nihil  ei  [Confessario)  magis  cavendum  est,  quam  ne.... 
guiipiam....  sacramentu  reconcdiaiionis  infensus  discedat.  Quare  si 
iu^tasii  caum,  cur  differendasit  absolutio,  verbis,  quoadpoterit...., 
humanissimis  persuadent  (Onfessis,  necesse  est,  id  et  munus  officium- 
qut  suum,  et  eurum  ipsorum  salutem  omnino  poslulare,  eosque  ad 
f€di'un'tuiii  quamprimum  hlandissime  alliciat,  ut  iis  fideliter  pera- 
clis,  quie  sulubnier  praescripta  fuerint,  vinculis  soluti  peccatorum 
gratiae  caeleslis  dulredine  reficiantur.  Et  sane  quisquis  aliquam  in 
exci|/iendis  confessionibus  experienliam  habeat,  verissimum  esse 
id  fatebitur,  quod  affirmavil  laudatus  Salvatori  (t.  c.)  quodque  suis 


l*h  Kifc.MTfc.MlA  >i'-i 

coniiiiiiUinlo  ;  undc  ii«'c  sPtnfMT  pro  rnnsurtudinano  liiihfiuJus 
esl,  (|ui  plurics  in  rcrlo  ^nurre.  d»-lit|uil,  n»*c  sfniper  |»ru  i  ..n 
consucludiiiano,  ({ui  ter  aul  (|uaU'r  pcrcare  incot  pa  ^</ 

llap.  i'  (jeDcralim  lorfuendo,  pccciituni  shi*|iuis  r«'p«  liluni 
brevi  leiupore  facilius  inducil  eius  consueiudint-ni ,  (piani  si 
lonpioris  lcmfioris  inlervalio  tolidem  vicilius  repcltTelur.  — 
S.  Luj.  iii  Prasi  Coufess.  n.  70. 

C:iO.  QiAER.  2*  Quaenam  sint  signa  extraordinaria  do* 
lorisl 

Resp.  Se(pjenlia  comniuniler  recen^enlur:  1*  si  pocnitens 
niullo  inaioreni  crtnatuni,  <|u.im  antea,  adlnltucrit  ad  sc^c  einfn- 
danduiu  ;  vel  si  fucril  nolahiliicr  eiiiendaiuni  :  a  fnrtion  >i  vj- 
tam  iam  integre  in  melius  muiaveril;  2*  »i  peccaium  d»u  ce- 
latum  cum  maj^no  rubore  conlitcalur ;  3*  si  remediis  a  Ctmfes- 
sario  praescriptis  dili^cntius  usus  sil ;  4*  si  lonuum  itt^r  fuerit 
appressus  ad  confessionem  rile  pcra^MMidam  ;  5*  si  nnpfnse  re- 
(juirat,  ut  confessioncm  ^cneralcm  iiislilnai,  aiit  m.iioriin  viuie 
anteaclae  peccatorum  parlem  repelcre  velil;  6*  si  fuenl  indu- 
ctus  extraordiuario  molivo  ad  conntcndum,  nciiifie,  concioiiis 
audilae,  morte  alicuius  amici,  etc. ;  "*  si  conlilealur  cum  ma- 
gna  huiiiililale  el  verhis  compunctionem  cordis  redolcniihus 
(saltem  ordmarie);  8*  si  sponle  asseral  sc  velle  oimmio  ptMca- 
tum  vilare  cum  omni  incomniodo:  a  fnrliori  si  dical  se  malle 
mori  (piam  peccare;  9*  si  suspiria  aut  gemitus  edal,  \ei  lacry- 
mas  fundal  (saltem  ordinarie*. 


NoTI.  Nnn  raro  •ponlanra  ronfrttlo  rliam  bal>rri  polr«t  nl  •ignum  r\lrtor- 
diairium  dolwrit ,  praesrrliro  in  illi*  iuvrnlba^  rl  tiri«,  ijai  •rip»v«  rt  tiuiortni 
bumanuni  vlnrrre  Jebrnl ,  ut  ad  roDfiUQdan  •crrdiot. 


ipsluK  verbis  referre  praestat:  h!  qui  noii  pn.nto  a  meno  di  non  dir$ 
U%a  cosa,  ta  quale  07111  volta  cheramwenlo,  nti  fn  fiemer*  lotphito. 
Tra  I  fnolt'm%iini,  chr  mi  aowt  capiinli  •    "  p#  iu».//i  tpr 

0  alluntaualixi  a(fnUo  per  luolli  anui .,   m  oMe,  o  tkr  ,  - 

molti  annj  le  hanno  fa^le  diihiilirtte  e  tacri>egke,  hi  tnrtgiiiur  parti 
ho  trovato  (e  to  sieuo  ini  hunno  delto  d'arere  utteirnlo  alhi  C-n- 
fetsori),  che  foriifine  Ji  cid  ^  nala  dat  cattico  ncetimntlo,  incuntialo 
con  qualche  Confcisore. 

(a)  liaec,  uti  putet,  nihil  pcrtinent  n<l  notionein  Consuttudin^i 
accepUone  theologica.  Vid.  »up.  not.  ad  u.  633. 


SSO  TRACTATUS 

640.  —  QuAER.  3'  An  absolutio  negari  possit  consuetudina- 
rio,  qui  recusat  conflteri  pluries  in  annof 

Resp.  Ncg.,  per  se,  si  aliunde  videatur  sufficieDter  disposi- 
tus;  quia  iiullum  est  praeceptum  contitendi  pluries  in  anno,  et 
sunt  alia  media,  quae  iniungi  possunt  ad  consuetudinem  vin- 
cendam.  Tales  potius  sunt  suaviter  et  fortiter  inducendi,  ut 
saepius  accedant,  v.  gr.,  in  festo  Pentecostes,  Assumptionis 
B.  Mariae  Virg.,  Nativitatis  Domini,  etc. 

QuAER.  4*  Quid  agendum  cum  iis,  qui  confitentur  immediate 
ante  matrimonium  contrahendum,  et  hucusque  pravae  consue- 
tudini  addicti  fuerel 

Resp.  V  Si  inler  se  peccare  soliti  fuerint,  facilius  absolvi 
possunt;  occasio  enim  per  matrimonium  cessabit. 

Resp.  2"  Maior  est  difficultas,  si  prava  consuetudo  ex  alia 
parte  proveniat;  attamen  magis  expedit  tales  absolvere  saltem 
conditionate,  quam  non  absolutos  dimittere,  nisi  de  eorum  in- 
dispositione  certo  constet  {a). 

PUNCTUM  iir. 

Ve  poenitentibus  piis. 

Confessarius  constituitur  non  tantum  ad  absolvendos  pecca- 
tores,  sed  etiam  ad  animas  iu  via  perfectionis  dirigendas ; 
omnibus  enim  Confessariis  repetit  Dominus  quod  olim  lere- 
iniae  dixit:  Ecce  constitui  te  swper  gentes,  ut  evellas  et  dissi- 
pes,  aedifices  et  plantes. 


[a)  Quaestio  istlusmodi,  additaque  solutio  tbeoriam  redolent, 
quam  nec  Auctor  ipse  probal,  eorum  scilicet,  qui  quemlibet  con- 
sueludinarium  apriori  definiunt  uli  indispositum  atque  absolutionis 
incapacem.  Cui  quidem  theoriae  ea  quoque  repugnant,  quae  A.  sup. 
a  n.  633.  praemiserat.  Scholarum  catholicarum  doctrina  cerla  est, 
quemiibet  poenitentem,  sive  sil  consuetudinarius  sive  non,  absolvi 
non  posse,  si  non  appareat  dispositus,  absolvi  vero  posse,  si  suf- 
ficieiitia  verae  poenitentiae  indicia  praebeat.  Et  cum  in  casu  dila- 
tio  absoUitionis  grave  inducat  incommodum,  quando  sufficienter 
dispositus  appareat,  non  solum  potest,  sed  debel  sine  dilatione 
absolvi. 


DE  POEMTENTIA  551 

Refjulae  genrralis  directionis. 

611.  V  Regnln.  Anlc  omnia  conelur  Confessarius  pooni- 
tontiiim  intiiuos  itniini  inotiis  ot  ronditionem  prr  :  .  ui  in- 

slniclioncm  possil  illorum  r.ipariiali  el  uaturar  odure; 

neque  enim  omnes  sunt  eodem  spiritu  durcndi,  nec  uno  modo 
omnes  regendi.  —  Mde  S.  Lig.  in  Prasi  Conf.  n.  99.  et  seq. 

II*  Hegula.  Ducal  poenileules  ad  perfectionem  per  ^radus  et 
onJin.ilc,  ita  ul  pnijs  coi)*  iitur  assequi  primum  virtuti.s  ^radum 
(piaiii  ad  snprcmum  ronlcudiint,  v.  gr.,  prius  di.scant  ojxTari 
recla  intenlioiie  (a),  et  actiones  ordinarias  recte  peragere.  quam 
alta  meditentiir ;  prius  disrant  levia  patienter  ferre  tpiam  gra- 
Tia  appotant,  prius  discant  pati  aequo  animo,  quani  de  adver- 
sis  veliiil  ^Mudere. 

III'  HcijnUi.  Doceal  omnes,  perfeclionem  cuius(|ue  in  eo  sitam 
esse,  ut  opera  ordiuaria  bene  peraf?anl,  v.  gr.,  ut  bene  oreul, 
Mi.«4sae  iuiersinl,  laliorihus  sese  exerceanl,  refeclionem  corpo- 
ris  inodo.  qno  par  esl,  suinant,  inolTense  rum  proximo  conver- 
seniiir,  exanien  ronscienti^ie  iiistituant,  omnia  denii|ue,  ad  ()uac 
e\  oflirio  el  slalu  inruinhuut,  rerte  obeant. 

fiS-J.  —  IV*  Hegnla.  IVmIhM  opportiine  p4>enitenles  devolirv 
nem  piotiteutes,  ut  adverlal  quo  spintu  ducanlur,  an  Dei  vel 
ninndi,  ainoris  vel  liinoris;  el  (piis  afffctu^  sit  iii  eis  praedcv 
nunans,  (pii  primo  iiKirtiticandus  sil.  Attamen  non  omnes  eo- 
deiii  uknIo  protiandi  el  tractandi  snnl,  sed  cautela  et  di>creiio- 
ne  opusest:  sic  heiiif^nius  excipiendi,  qui  ad  tristiiiam  proni 
snnt,  ne  in  nimiain  animi  deierlioiiem  lahantiir;  animue  etiam 
ailliiK  tfiierae,  ipias  Dciis  priino  siln  coiicilial,  inolliiis  sunt 
tr;i(  lan(i;H> ;  si  iiiilem  aniinae  sint  iiolMliores  aut  forliores,  Tel 
liatieaut  tieuelicia  Dei  extraordinaria,  suaviiati  iiingenda  esl 
qu;ied.im  severitas.  Sed  caveat  Confessarius  no  probatio  sil 
aperta,  secus  ciiim  nihil  prodest. 


n)  Iiii('Ui};r  (If  ict  (.1  iiipiii  iMic  nr^yuKtr,  ni. -.i  iio  arllon'bus  ex 
obierto  Itonis  linein  inordiiiatuin  .siiprriidd.il.  Niim  llhom  reoUim  si 
liilelligas,  u/  neiio  f)eo  placeat,  ob  itmtrrm  l)n  fini,  etc,  non  prl- 
muni  si'u  inlunum  li.il»»^  .  r.idiim  \irtuli.'»,  sod  supromum,  qul  In 
exercitio  perfeclae  clKuil;ilis  reMdol. 


552  TRACTATUS 

V*  Regula.  Non  imponal  extraordinarias  poenalitates;  sed  sic 
instiiuai  aninjas,  ul  ipsaemet  eas  sponle  deposcanl;  neque  cre- 
dendum  illarum  spirilui,  quae  studiose  extraordinaria  sectari 
deprehenduntur,  nisi  adsinl  signa  certa  eas  impulsu  divina 
duci.  Si  quis  advertritur  esse  in  rebus  agendis  proprii  iudicii 
lenax,  snaviier  esset  corri^endus  (a). 

Vl^  Regula.  Curet,  ut  ii  qui  ad  sacram  Synaxim  frequenter 
accedere  possunt,  singulis  hebdomadis  aut  saltem  bis  in  mense 
confiteantur. 

Yide  plura  apud  S.  Ligorium,  in  Praxi  Confessarii. 

ARTICULUS  II. 

DE  OFFICIO  MINISTRI  POST  CONFESSIOISEM. 

Duplex  est  ohligaiio  Confessarii  post  confessionem :  V  per 
accidens,  quoad  defectus  commissos  reparandos ;  V  per  se, 
quoad  sigillum  servandum. 

§.  I.  De  ohligatione  corrigendi  defectus 
in  confessione  commissos. 

Principia : 

643.  —  I.  Error  circa  valorem  Sacramenti  cum  gravi  culpa 
Yel  gravi  negligentia  commissus,  supposito  gravi  damno  poe- 


(o)  Num  rum  persona  proprii  iudicli  tenafi  suavHen^^e.ndum  sit, 
nec  n^,  potiiis  ex  perspida  eius  indole  et  adiunclis  d.finirndum 
videlur.  IHud  Siine  nuixime  iiilercs!,  ul  huic  viiio  prorsus  efficaci- 
ter  coiifess  rius  mede;itur  Tcnacitns  enini  iudicii  aegre  com|»one- 
tur  cum  pprfccla  illa  ohedientia  ,  sine  qua  et  profectus  In  vera  vir- 
Inte  vix  ulhis  sp^Tari  potest,  ei  gmvis  (|uoqiie  ruimie  periculum 
Don  frusir.i  limetur.  Eam  in  rem  S.  Ignnlius  LoioUi  [Effisf.  De  vir^ 
tufe  Ohedienhie  §  11.)  apposite  aff.-rt  verba  Cassi;mi  [Collat.  2. 
Ahb.  M<ysis  Cap.  II)  Nuflo  alio  vilio  tam  praecipiiem  diabolus^ 
movachum  perimhii  ac  perdwif  ad  m*>rlem,  quim  cum  emn,  negle- 
clis  consiliis  Sfniorum,  in  suo  iudicio  persuaserit,  ac  definilione,  do^ 
ctrinave  confidere. 


DE  POEMTEMIA  *i5S 

nitonlis  (fl),  rppnrnnfhis  osl,  cliam  rum  prav»  nn  uiinipniu  ijin- 
fessurii.  Ralio  csl,  ({uia  (!on^esj.ariU!5  lent-lur,  ex  ofljcio  fl  ex 
quasi-conlrnrtu  cum  poeniteiile  inito,  rite  ipsi  admioislrare  Sa- 
cramentum.  Si  autem  error  sil  inculpabilii»  vcl  leviler  culpabi- 


(fl)  Gravc  poenilentis  (Inmnum  scu  pcriculum  adessel,  b\,  v.  gr., 
invalide  omnino  aul  nullo  mo<lo  ahs  'Ivisses  infirmum  ad  morl(>m, 
qui  idcirco  aeteriiap  salutis  disrrimen  incurrent,  aul  eliam  ul  ait 
S.  Alphoiisus  n.  G19.),  si  poenilens  essel  in  gr.i\i  periculo  non  am- 
plius  conlilendi,  v.  gr.,  dum  longum  ilT  nMrillmum  aggredilur. 
Abessel  vero  gr.ive  boc  [loenitentis  d.imnum  ,  (|U.indo  elsi  confes- 
Siirius  vcl  rilra  faciilliilfs  su.is  absnUat  a  reservati^  tum  cen^urls 
tum  percatis,  vel  prorsus  invarKle  aul  nullo  modo  abso'utonem 
imperlierit,  taiupn  in  primu  casu  poenilenli  bonae  fidei,  ut  suppo- 
nimus,  eii.un  reservala  fuissent  indirecte  remlssn,  in  .nl  is  vero  ca- 
sibus  remedium  non  diMv-set  ;uil  in  sumptione  Eu  hnristiae.  quae 
per  accideiis  e\  coiiimuni  doclrin;»  cuin  S.  Thoma  primain  gr^tliam 
homini  attrito  conferrel,  aut  in  seipienii  confessione  cum  alio  sa- 
c«'rdot»',  (jua  iiidirccle  peccata  (juojjue  pr.ieced«'ntia,  non  secus  ac 
fil  de  peccalis  per  oblivionem  omi>s  .^,  renMlereiitur. 

Quando  autem  grave  illud  poenitenti  immini-at  pcriculum,  Mqna 
ade(>  confes.sarius,  ul  errorem  reparet,  monere  poenitcntem  delieal, 
8unt  (|ui  generalim  dicaiil.  pelendam  ab  hoc  \eniam;  quia  e\  com- 
muni  seiilentia  sigiilum  velat,  n<*  sacerdos  \el  ciiin  ip>o  poeiiilenle 
posl  perfectam  confe.s««ionem  loqualur  de  relius  in  ea  auilitis,  etc, 
el  si  poenilens  \eniain  delrectel,  confes.sarlo  nihil  -  — •*  .iiren- 

dum.  At  merilo  S.  Alphonsus  n.  iVli.  casum  exc,  ..  —  lUilionis 
aul  nullo  modo  aut  invalide  imperlitae;  ratio  est,  quia  ubi  coii- 
fessarius  mere  dical,  v.  gr.,  se  eum  non  al>sol\isse,  profeclo  nec 
pudor  iniirilur  poenitenti,  iiec  ulla  inlervenit  p«  ccati  e\prol)r.il  i, 
atque  adeo  dee.^t  ralio  cur  poenitens  in\ilus  hil,  onerusaque  c\ n- 
de  fiat  confessio  ;  quae  sunl  causae,  cur  sacerdos,  s|h)uIi*  mi^cens 
cum  poeniteiite  sermonem  de  iiudit  s  ab  eo  in  Confe»iom\  coiiira 
sigilluin  facere  cense.ilur.  (laelen  m  in  casu  non  lenentur  (loiifes- 
.sarius  f.ileri,  se  rulpnbiHter  erraN>e ;  salis  enim  furel  dicere,  eno' 
rem  inlerceMisxt,  aul  5tmplicius  ijuoque  opuj  rjtf,  n/  j/t;MJH  ii'um 
ab.nolnU.  l^l  \er(»  poenilens  iioiidum  monilas  ad  •  '  i  cunfes- 
«ariuin  redeal,  ne  opus  quldem  enl  de  errure  illuih  r«' ;  iiaiu 

8i  excitetur  ad  dolorcm  de  ommbus  eliiim  anlea  coufessis,  ab- 
soiutio  praesens  ad  praecedentia  (|uoque  peccata  dircclc  lermi- 
nabilur. 


55*4  TRACTATUS 

lis,  Conf','ssarius  obligatur  quidem  ex  iustitia  {a),  sed  cum  mi- 
nori  incommodo.  —  S.  Lig.  n.  619. 

II.  Error  circa  accidentia  Sacramenti  non  est  reparandus  ex- 
tra  confessionem,  si  Confessarius  in  hoc  negative  tantum,  etsi 
culpabiliter,  se  habuerit:  ratio,  quia  Confessarius  non  tenetur 
procurare  integritatem  Sacramenti  et  utililatem  poenitentis, 
nisi  in  confessione,  ut  medicus  spiritualis  et  minisler  Sacra- 
menti.  —  Reparandus  est  autem  etiam  extra  confessionem  er- 
ror,  si  positive  et  cum  culpa  gravi  commissus  fuerit;  quia,  ex 
iure  naturali,  quisque  debet  tollere  causam  mali,  quam  posi- 
tive  et  voluntarie  posuit  (b).  Quaerenda  tamen  est  poenitentis 


(a)  S.  Alphonsus,  qucm  A.  hoc  loco  allegat,  mavult,  Confessa- 
rium,  qul  inculpabiter  erraveril,  leneri  tantum  ex  charltate,  nisi 
sit  parochus  poenilentis.  Sed,  ut  verius  aiiis  videtur,  sacerdos  ex 
charitale  quidem  confessionem  audil;  ast  audita  confessione,  ad 
sacramenlum  perficiendum  lenetur  ex  iustliia,  quia  tenetur  ex  of- 
licio  (utcumque  sponte  susceplo),  el  ex  quodam  quasi  contractu; 
quae  confessarii  conditio  ^adem  perseverat,  eliamsi  sine  culpa  er- 
raverit.  Prout  igiturerror  culpahilis  vel  tnmlpahiiis  extiterit,  diffe- 
ret  obligatio  confessarii,  r.on  quod  modo  ex  iustitia,  modo  ex  cha- 
ritale  haec  urgeat,  sed  solum  sicut  differt  obligatio  servandi  alium 
indemnem,  prouti  damnum  inferlur  per  iniuriam  formalem  vel  mere 
walerialem,  seu  etiam  prout  ditfert  obligatio  restituendi  rem  ini- 
que  ablatam,  ac  obligatio  quaerendi  dominum  rei,  quam  quispiam 
casu  invenerit :  hlc  enim  utique  ex  charilate  curam  rei  suscipit; 
«ed  post  hanc  curam  susceptam,  ad  rem  custodiendam,  dominum- 
que  eiusdem,  prout  adiuncta  exigunt,  quaerendum,  non  ex  chari- 
tate,  sed  ex  iustitia  tenetur. 

[h)  Quod  A.  ad  obligationem  monendi  extra  confessionem  videa- 
tur  exigere,  ut  error  commissus  fuerit  cum  gravi  culpa,  id  enim- 
vero  videlur  conlra  communiorem  sententiam  DI).,  qui  (Vid.  Lugo 
De  Poenit.  Disp.  "22.  n.  73.,  et  S.  Alphonsus  Lih.  6.  n.  620.)  tan- 
tummodo  concedunt,  eum,  qui  sine  culpa,  aut  cum  culpa  levi  in 
damnum  poenitentis  erravit,  leviori  causa  a  facienda  monitione 
excusari,  quam  si  error  ex  gravi  culpa  processerit.  Qua  in  re  sunt 
insuper  pensanda  hinc  incommodum  et  deirimentum  confessarii 
In  monendo,  atque  eliam  qualecumque  gravamen  poenitentis  in 
sermone  instaurando  de  confessionis  materia,  inde  vero  damnum 
seu  periculum  ex  errore  timendura,  quod  vel  leims  esse  potest,  si, 
V.  gr.,  confessarius  erronee  dixerit,  poenitentem  noii  teneri  ad 


DE  POEMTENTIA  555 

venia ;  quam  sl  poenitons  negel,  Confessarius  ad  nihil  ullcrius 
tenrtur.  —  S.  Lkj.  n.  fr20. 

III.  Nulla  rril  ohli^Nilio  monenfli  exlra  ronfpssionom,  si  de- 
feclus  verselur  cirra  int«*grilalem  confcssionis,  quia  hic  rrror 
Tix,  aul  ne  vix  quidem  poenitcnli  vel  aliis  nocere  potesl  [a]. 
—  [la  communiler. 

QuaesUa : 

r.'ii.  —  QiAFR.  r  Ad  qniil  teneatur  Confe.ssarius  qui  inde- 
bite  jwrnifetitem  a  restitutione  farienda  solcit,  vel  e  contrario 
ad  rain  nhlifjavit? 

Ursp.  r  Si  ex  malilia  v«'l  ignorantia  vincibili,  aut  pravi  ne- 
gligoutia  solveril  indchite  pocnitcntom,  leuctur  errorcm  corri- 
gere ;  si  vero  non  corrigal,  vel  si  interea  faclus  sil  impotcns 
ad  restituendum  poenilcus,  qui  sccus  resliluisset,  Confessarius 


lelunium  \rl  ad  missam  audiendam  et  huiusmodi,  vel  graviu.n,  si, 
V.  gr.,  confpssariu'*  ila  popuUciiltm  dcccperil,  ut  mnnca!  in  occa- 
5ionc  proxima,  vel  non  lollai  scandti'um,  vel  conlnihal  invalidum 
inatrimonium,  etc. 

(a  Dislinclio  aliqua  vldeliir  hic  adhihenda.  Aliud  esl  enim,  sl 
Confessarius  mere  non  curavil,  ut  inlepra  fierel  confesslo ;  aliad, 
ut  ait  I.UKO  (f)e  Pnenif.  l)\%p.  2'2.  n  73^  .«»i  posiliva  cnusi  fuif,  qiiod 
poenileiis  iion  c«»nlilereliir  inlepre,  dicendo,  v.  pr.,  iioii  opus  e.sse 
confileri  peccaiorum  specles  Hiit  numerum.  In  primo  ea»u  valel 
dorlrina  Aiicloris;  de  (pi.i  vide  Su;>re7.  (l)e  Poenit.  IHtp  3i.  Sert.  6. 
ti.  8.  .  In  ;\llero  casu  locuni  poliux  hnluMit  ■  '  in  nol.  praece«l. 
dicta  suiil.  Duo  t;imen  snnl,  «pi;ie  h;inc  ol».  •  lu  extra  coiife§- 

«lonem  monendi  minuere  \identiir.  Inum  est.  quod  iii  confesslone 
pefpnMili  nlins  (j»nfe^x;iriiis  tnni  >j»e<  i»vs  tnm  numiT^un   i  '  '  "f 

ft  poenilenlein  forle  cunctiinlem  oh  rrrorem.  qu<»  fu'  i    i  :  .  , 

edoreMl,  alcpie  adeo  errorrni  corrlgel ;  cl  eviinle  cfMal  monUin- 
nis  neces.«jitns.  Alteium  esl.  (|Uod  In  c.nsu  monllio  ex  nnlura  mal^ 
rlae,  (piae  n«'cessnrio  ver.^.iiir  circ.i  gra\ia  pn-  •'  r-M^nem  d« 
lis  iiddnrit,  (juae  m;ipiiain  poenilenli  vfrecmnl  i.  el  gn- 

vis  Idclrco  elusdem  o(Tens''o  llmeri  mehlo  ptttcKt.  Proinde  a  for- 
tlctri  id  valet,  (jU(»d  S.  Alplioii»«Us  n.  619  nd\erirr.it  de  monitione 
omiltenita  in  c;\s\i  in\aliilae  ab.solutionis  :  mapis  en  m  in  nostro, 
qunm  in  Isto  casu  otTensio  Isla  ac  popuitentls  gra\amen  per  se 
«xsur^it. 


556  TRACTATUS 

ipse  eiiis  loco  reslituere  tenelur,  quia  ius  creditoris  violaYit, 
impediendo  scilicet  reslilulionem  ei  debilam. 

Resp.  2"  Iiem  si  ex  malilia  aul  ignorantia  yel  negligentia 
gravi  ohligHvit  poenitentem  ad  restilulionem  indebitam  lenetur 
ex  iijsiilia  errorem  reiractare.  Si  poenitens  iam  restiluit,  tene- 
tur,  ob  praemissam  ralionem,  ipsi  damnum  resarcire. 

Besp.  3°  Si  inciilpabiliier  aut  ex  levi  negligentia  poeniten- 
tem  indebite  obligavit  vel  ab  obligatione  solvit,  tenelur  ex  iu- 
slitia  errorem  corrigere,  sed  cum  levi  tantum  incommodo.  Ra- 
tio  est,  quia  ex  una  parie  quisque  tenelur  ex  iustitia  impedire, 
ne  sua  acliorie  eiiam  inculp^bili  pariat  alteri  damnum,  quod  fa- 
cile  praecavere  potest;  et  aliunde  ex  culpa  levi  aut  tantum  ma- 
teriali  ordinarie  non  oritur  obligatio  cum  gravi  incommodo.  — 
S.  Lig.  n.  621. 

645.  —  QuAER.  2**  Ad  quid  teneatur  Confessarius  qui  omisit 
monere  poenilentem  de  restitutione  facienda  ? 

Resp.  V  Tenetur  nionere  poenitentem  intra  confessionem  de 
obligHtione  cum  aliquo  incommodo,  si  nulla  aut  levis  tantum 
culpa  intervenerit,  saltem  ratione  caritatis,  et  cum  maiori  in- 
commodo  si  in  omissione  graviler  peccaverit.  —  Ita  communi- 
ter  ciim  S.  Lig:n.  621. 

Resp.  2"  Probabilius  non  tenetur  restituere,  etiarasi  moni- 
lionem  omiltendo  graviter  peccaverit;  ratio,  quia  Confessarius 
non  lenetur  ex  iusiitia  impedire  damnum  eius,  cui  debetur  re- 
stitutio.  —  Recote  dicta  in  Tractatu  de  [ustitia  et  lure,  ubi  de 
cooperatoribus  negativis,  n.  691.  —  S.  Lig.,  ibid. 

646.  —  QuAER.  3'  An  teneatur  ad  restitutionem,  qui  ex  levi 
tantum  culpa  poenitentem  ab  obligatione  restituendi  soloit,  si 
deinde  neyliqat  eum  monere,  cum  facile  possitf 

Resp.  Affirm.  Raiioest,  quia  licet  Confessarius  sine  culpa 
saliem  gravi  poenitentem  exemerit  a  restilutione,  tamen  cum 
eius  consilium  pergat  iiifluere  in  damnum  creditoris,  ipse,  co- 
gnito  errore,  t^neiur  ex  iuslitia  causam  damni  auferre,  si  facile 
possit.  —  S.  Lig.  n.  622.,  et  alii  communiter. 

QuAER.  4"  An  Confessarius  sine  poenitentis  licentia  possit  ex- 
tra  confessionem  cum  eo  loqui  de  defectu  commisso  in  confes- 
sione  ? 

Resp.  Neg.,  si  poenitens  iam  discesserit;  ratio,  quia  monitio 
illa  exira  confessionem  onerosa  est  poenitenti.  Aliunde  post  ab- 
solulionem  complelum  est  iudicium ;  nec  refert,  quod  monitio 


I)E  POEMTEMIA  557 

fial  ad  reparandum  ciusdrm  coDfvs^ionis  dpfectum.  —  S.  Lig. 
n.  (122.  —  Lacroix,  n.  1""C.,  elr.  —  AliainPD,  si  error  Con- 
fessarii  indural  pocnilenlcni  in  ppriruluni  ^dluiis,  ▼.  gr.,  ii  nuo 
ahsolvisset,  eluim  non  p«lila  liciMJlia,  pos-ri  v\  ;ihrupio  erro- 
reni  suum  aperire,  dicnido,  v.  gr.,  se  non  ;«t)>ol\i.'».se ;  (pia  ra- 
tionc  sane  nec  si^illum  frHngilur,  nec  raliouut)ilis  ade»i>c  (lolesl 
poenilenlis  olTensio.  —  S.  Lig.  n.  619. 

J; .  11.  I)e  s \g illo  co n /f aa loni s . 

Sigillum  confessionis  esl  religiosa  ol)ligalio  servandi  secrc- 
ium  circa  ca,  quae  cx  confessionc  sacrunienldli  cognila  sunt. 

Agendum  i"  di*  obligatiimr  tigilli  ,  •'  Jc  tulurrlo  tiQilli  j  5*  it  obirrto  »i> 
gilli  ;    -i*  dt  variis  nioJis   illud  viuUmli. 

PDNCTIM  1. 

I)e  obligatione  siyilU. 
Principia : 

047. —  l.  Diilur  slrirlissima  obligatio  invi(>liil)i|iier  servandi 
sigillum  conresMoiiis.  Conslul  1'  e\  lurr  naturali,  el  <)iiidem 
tnpliii  litulo,  nrmpe  e\  caritate,  e\  iustiliu,  ex  relifthine  ; 
S*  ex  iure  dicino  positivn,  saltem  impluilo;  nam  cx  in>liiuti(>- 
nc  (^hristi  confeHsio  secreta  esse  deliel :  ergo  eo  ipM)  a  Chri>io 
imposiln  esl  Confessariis  (d)ligiilio  sigilli  si  rvitndi ;  3*  ex  iure 
eccle.siastico :  con.>iat  ex  variis  lnris  «anon.  lons,  prMi-seitini  e\ 
Conc.  Lateran.  lY,  c.  21.,  Omnis  utriu.sque  sesus,  uhi  dunur: 
Caveat  autem  oninino  (Confessanu^)  nevribo  aut  signo,  aut 
alio  qunvis  mndo  aliquatenuK  prndat  prccatorem:  sed  m  pru- 
dcntiori  rnnsilw  indujurrit,  illud  absque  utla  ejprrsswne  ptr^ 
sonac  cante  rrquirat. 

11.  Ohli^aiio  sigilli  confessionis  .«iemper  in  omni  rasu  urget, 
ita  iit  111  iiiillo  cusii  possihili  liceul  revelaro  (|uid<|iinni  in  cno- 
fessione  auditiim  et  acceptum.  H«tio  manifesie  p;iiei ;  (|ui.i  si 
aliijua  po-^sei  diiri  exrejitio.  semper  ln»mines  itmerenl.  ne  inU* 
percaliim  loret  illu  (uu^ii  fruii^cndi  licile  sigdium.  et  proindc 
odiosuni  cvaderel  Sacramenlum.  Porro  nullu  causa  boui  a&&e- 


558  TRACTATUS 

sequendi,  vel  mali  fugiendi,  islud  malum  odii  Sacramenti  com- 
pensare  potest.  —  Yide  S.  Lig.  n.  634. 

III.  Obligatio  sigilli  oritur  ex  omni  et  sola  confessione  sacra- 
mentali,  quae  nenipe  fiat  cum  animo  se  accusandi  et  absoiutio- 
nem  oblinendi.  Dicitur  1°  exomni ....,  quia  tunc  adest  tota  ra- 
lio  praecepli ;  et  hoc  valet,  etiamsi  non  collala  esset  absolutio 
quacumque  de  causa,  cum  confessio  fiat  in  ordine  ad  recipien- 
dam  aliquando  absolulionem  ;  2°  ex  sola  ....,  quia  sola  confessio 
sacramentalis  inducit  sigilli  obligationem,  cum  alia  manifesta- 
tio  quaelibet  nullam  relationem  cum  Sacramento  Poenitentiae 
habeat.  —  S.  Lig.  n.  636.,  etc. 

Resolves: 

648.  —  r  Confessio  quae  scienter  tit  laico  vel  Sacerdoti  iu- 
risdictione  carenli,  non  inducit  obligationem  sigilii,  sed  tantum 
secreti  naturalis.  Secus  dicendum  esset,  si  Sacerdos  credatur 
approbatus ;  quia  confessio  ex  parte  poenitentis  vere  est  sa- 
cramenlalis. 

2"  Si  quis  ad  Confessarium  accedat  animo  eum  decipiendi, 
irridendi,  in  peccatum  pertrahendi,  aliquid  ab  eo  extorquendi, 
non  se  accusat  in  ordiue  ad  Sacramentum,  et  proinde  nulla  est 
obligatio  sigilli  sacramenialis. 

3°  Si  quis  conscientiam  Confessario  aperiat  sine  voluntate 
absolutionem  suscipiendi,  sed  ut  consilium  obiineat,  vel  ut 
mandato  Superioris  aliquo  modo  satisfaciat,  urget  tantummodo 
obligatio  secreti  naturalis,  quia  hoc  non  fit  in  ordine  ad  ab- 
solutionem. 

Quaesita : 

649.  —  QuAER.  V  An  detur  parvitas  materiae  in  sigilli  vio- 
latione  ? 

Resp.  Neg.,  saltem  in  revelatione  directa.  Ratio  est,  quia 
materia,  etiam  levissima,  includit  totam  rationem  praecepti.  — 
S.  Lig.  n.  635. 

Dixi ,  saltem  in  revelatione  directa  ;  quia  si  periculum  in- 
directae  revelationis  sit  valde  remotum  seu  parum  probabile, 
dari  potest  materiae  parvitas.  Revelatio  enim,  si  aliqua  forte 
tuncsequeretur,  casu  et  per  accidens  subsequi  censenda  foret. 


DB  POE?ilTB>TlA  559 

650.  —  QuAEB.  2'  An  liceat  u/»  opinione  probahHi  in  ma- 
ieria  figiUi'f 

Resp.  Neg.,  quia  non  licel  uti  opinionc  prohabili  in  praeiu- 
(liciiim  iiiris  ctTli,  rpnjd  aller  posMciel,  elc.  Coiift>s«iriu.>  i^ilur 
ad  si^'illuin  tcnfiiir,  ciiaiii  in  duhio,  an  ali()uid  dictuni  sit  a 
pornilenle  in  ordme  ad  coiifessioneni.  —  N.  Lig.  n.  63:J.  (a). 

QiAER.  !l*  Quid  Conffssarins  respondere  debeat  interroganti 
de  auditis  in  nntfrssionr,  aut  de  impertita  absotutionej 

Hesp.  Oiioad  l"""  respondr;it  eliani  riini  luranxnlo,  si  opus 
sit,  se  uihil  scire,  \el  niliil  audivisse:  •luin  mill.im  hahel  srim- 
liam  conimunicabileni.  —  Ita  omnes. 

Quoad  •2"'"  respondeal:  fuuctus  sum  meoo/ficio;  vel:  Suntne 
interrogaliones  istae  facitndat^!  —  S.  Lig.  tlum.  apost.  n.  Ii8. 

riNCTl  M  II. 

I)e  suhiecto  sigitli. 

Principia : 

651.  —  I.  Tenetur  primario  ad  sigillum  Confcssarius  quili- 
bct,  sive  verus,  sive  ticlus,  et  per  errorcni  lcgitimus  e\isti- 


(aj  Praestabit  heic  ea  sul)iicere,  ijuae  de  hac  rc  hahrl  Diana 
Tom.  I.  Tr.  8.  inil.j  lu  prooemu»  ad  Traclatum  jIc  Sifjilit)  .^vura- 
im-nlali :  .Miraheiis  /"ur/aMc /impiil  ainice  lector,  me  in  iCf/umM' 
Trnclalu  ilrictiores  temper  opiniones  amp'eeti,  nui  lamen  in  atiis  ad 
exouernn-tis  ri>u^  •      •      '     ■     \,rihus  H'  "^    '  i/u  iNr- 

rilo  la(it'iulum  is  :    ;       .    tnimopi ,     .'cm  ma- 

teriam  udiusum  ac  onerosum  elficiunl  %acrammtum  potuitentiae,  tfuoH 
facile  ac  Ine  a  nohis  reddendum  esie  omnis  recta  ratio  ejrpustuiat. 

lyitur  in  /ut  iiiaterii%,  ipiando  duac  ad\unt  opi- v    - —  •  ': 

(Ifhvt  sr'igi,  nuae  favet  sacramento,  adiuiwtsa 

alliciendi  poliu^,  quam  retialitndi,  sunt  pnenitrntes.  .idde  quod  ticet 

Siurulatin'  loiiurudn  iuuUitc  a  i  '    ^ 

crum  siijilluin  sint  prubnbiUs,  l  .  .    ..  ,  ,    .  u v 

cunlrarii,  ut  in  prasim  sine  peccatu  deducanlur,  cum  taniis  rjrmiH- 
scriptiunibux  agcudum  est,  ut  diffiiitr  \ine  aliquo  sc . 
cxisliiucut.  iircte  iijilur  in  hac  iimtcria  semper  a  Ciii^f^mnii  m  /d- 
vorcm  sacri  sigilli  teuendum  esse  puto. 


560  TRACTATUS 

matus,  et  proinde  etiam  laicus,  qui  se  Sacerdotera  fingeret,  et 
coufessionem  exciperet.  Ratio  est,  quia  quoties  quis  confitelur 
in  ordine  ad  Sacramenlum,  quisquis  eum  audit,  contrahit  eo 
ipso  sigilli  obligationem ;  secus  enim  odium  Sacramenti  inde 
sequeretur.  —  Ita  omnes. 

II.  Tenentur  secundario,  qui  confessionis  fiunt  participes, 
seu  ii  omnes  ad  quos  notilia  confessionis  quocumque  modo  per- 
venit,  sive  ex  ipsa  confessione,  sive  ex  mediis  ad  illam  ordina- 
tis.  Diciiur  1"  ex  ipsa  confessione;  nam  res  accusala  ad  eorum 
Doliiiam  pervenit  eadem  occasione  seucausa,  propterquam  ob- 
ligaiio  sigilli  datur,  scilicet,  ne  odium  in  Sacramentum  creetur; 
2'  ex  mediis;  nam  odium  mediorum  in  finem  ipsum  redundat. 

Hinc  ad  sigillum  tenentur  1°  inlerpretes  adhibiti  in  confes- 
sione  peragenda  [a) ;  V  Superiores,  a  quibus  extra  Sacramen- 
tum  petitur  facultas  absolvendi  vel  recipiendi  absolutionem  a 
casu  reservato ;  3*  qui  peccatum,  dum  quis  confitetur,  sive  de 
industria,  sive  etiam  inculpabiliier  audiant,  et  pariter  alii  qui 
ab  istis  illud  forte  audirent;  4°  qui  scribunt  confessionem  ru- 
dium,  Yel  ignorantium  linguam  Confessarii  (6),  praesertim  si 
alio  modo  confessio  peragi  non  possit ;  5°  doctores  a  Confessa- 
rio  consulti  de  licentia  poenitentis ;  6°  ii  omnes  quibus  Confes- 
sarius  sacrilege  vel  imprudenter  peccata  in  confessione  audita 
manifesiasset.  —  S.  Lig.  n.  647.  et  648. 

Quaesita: 

652.  —  QuAER.  1*  An  poenitens  quoque  obligetur  sigillo  re- 
spectu  QiOnfessarii^i 

Resp.  V  Non  tenetur  ad  sigillum  sacramentale,  quia  obliga- 
tio  sigilli  est  lantum  in  favorem  poenitentis. 

Resp.  2°  Tenetur  autem  ad  secretum  naturale  circa  ea,  quae 
revelare  nequit  sine  iniusto  damno  Confessarii,  aut  contra  ra- 
tionabilem  eius  voluntatem,  vel  sine  iniuria  et  contemptu  Sa- 
cramenti.  —  S.  Lig.  n.  647. 


(a)  Nempe  si  quis  sponte  per  inlerpretem  confiteri  velit;  nam,  ut 
alibi  dictum  est,  nemo  ad  id  unquam  oblif^atur. 

[h)  De  his  quoque  valet,  quod  de  adhibendo  interprele  dictum 
est,  nullam  nempe  adesse  obligationem  his  mediis  utendi. 


DE  POEMTEMIA  .1^1 

OrAER.  2*  Ati  Conffssarius  possit  loqui  cuin  pnnxitente  de 
ijisius  confessioue ? 

Resp.  r  Polfst  lof|iM  in  confrssiono  dc  oninihus  confo^sio- 
nihiis  pracUTitis  a). 

Hesp.  2*  Potrsl  ctijini  lfM|ui  post  ahHolulioncm  anlrquam  poc- 
nilriis  (lisr»'sscrit,  \rl  si  postra  rpclirrit.  H.ilio  rst,  «piia  IutI 
coniplftuni  .sit  SacrauRMiiiini.  t.innMi  iiiiliiium  .ulliiic  tiw.r.iliiiT 
pcrscveral. 

Itesp.  V  Kxtra  .sacrum  iriliunal  nc  iillum  (piidcm  vcrhum  fa- 
ccrc  poenilrnti  polcst  circa  ca,  ipiac  a«l  ciu.s  confpssioncm  pcr- 
tincnt,  sinc  ipsiiis  liccnlia.  Exci|)e,  nisi  ipsi^  pocnitcns  prior  dc 
sua  conscicnlia  [b]  Ujipiatur.  —  S.  Lifj.  n.  651, 

653.  —  OiAER.  3*  An  teneatur  ad  sifjidum,  quilegit  chartam 
in  qua  pornilrns  confessionrm  scripsitf 

Hesp.  r  .»(/.  prrsr.  Kjilio  csl.  (|uia  lioc  non  csl  mcdiiiui  dc 
81'  ordinalum  ad  ccMircssiom-m,  ct  proimlc  nou  infcrt  per  se  ohli- 
gnlioiicm  sifjHli  sacranirntalis,  scd  tanlum  secrrli  naluralis; 
sul)  ^Tavi  tamcn  pcr  se  urgct,  nisi  de  lcvissimis  culpis  agalur. 
—  S.  Lig.  n.  650. 

HesjL  2*  l*er  acridriis  potcsl  adcssc  ohiifialio  si;:illi,  si  cliarta 
cssct  aul  fuisscl  mcdium  ncccssarium  ad  (diifc»ioncm :  v.  gr., 
si  scnpta  essel  a  muto,  vcl  dirccla  ad  Supcriorcm  alicuius  reser- 


(a)  InteUlge,  si  gravis  (piacpinm  cau.sa  id  exigit.  Nam  ctinm  intra 
roiifrssioiKMii,  nisi  lon^.i  roiisiirtudo  contiliMidi  pcncs  euiidtMU  sa- 
ccrdotiMii  (|u:iiidiim  faindinrit.itrin  intcr  hnnc  (>t  poi*niiiMit«M"  '  '"' 
xcrit,  firax'  po(Miit(Mitihus  solcl  .iccidcrc.  (piod  rrfritrinr  u  i 

peccatorum,  (|uac  ali.is  sunt  conf(*s<si.  ()nin  ctiam  miiius  prdtlesl, 
n«»c  pnilnin  csl  iMMMiitrntihn»»,  tpiod  p(»>t  loniinm  lcni|»n-(''  '  - 
rius  mcmnr  app.ircat  \('tcrum  pc('c;ilorum ;  vi  p  rontr;i  ;  :. 

(piud  Confcssnrins,  vetul  Dei  adminiHtcr,  illud  in  se  |irai>fernt,  (|uo(l 
dc  ipso  Domiiio  I)(M)  diritur   /«    V\.VV///.  |7.  :  /*r  oi/  ler- 

(jum  tuuin  omnia  prrcaln  mea  ;  fl  Mich.  \ll,  19.);  /r..,,  ,r,'  in  pro^ 
funduin  umrin  omniii  peccala  nonlra;  Pl  Jlebr.  X,  17.  :  Pfcrnlvrum 
91  iniqui(a(um  eonim  non  recordabor  ainpfius. 

[b    Idost  loi|u.iliir  do  iis,  (pi.u"  fniTunl  conf«'s>:oii:>»  i 

<pic  cniin  ipi.\is  scrmo  a  pofniliMili»  ini(*ctus  dc  rcl»u>  <        

.«m.)c  facult.it(*m  trihuit  dc  omnihus  in  confcssioiie  ab  eo  ^iUditiji  rul- 
hxpicndi ;  imo  (^)iif(*ss;)riu.H  eicedere  nou  dehcrcl  matcham,  do 
(in.i  pocnitfiis  vcrba  fcccril. 

GiiRt  rora.  //.  86 


562  TRACTATUS 

yationis  causa  [a);  item  si  charia  iam  tradita  esset  Sacerdoti;: 
maxime  yero  si  quis  eam  legeret,  duni  est  in  manu  Coufessarii, 
aut  in  actu  confessionis,  aut  amissa  esset  ab  ipso  Confessario  (5), 
quia  in  his  casibus  ad  confessionem  perlinet.  —  S.  Lig.  ibid. 

654.  —  QuAER.  4°  An  teneatvr  ad  sigitlum  confessionis  doC' 
tor  consultns  ab  ipso  poenitente? 

Eesp.  Neg.  sailem  probabilius,  si  consulatur  circa  confessio- 
nem  alteri  faciendam;  sed  tenetur  tantum  ad  secretum naturale, 
Ratio  est,  quia  obligatio  sigilli  oriiur  ex  sola  confessione  sacra- 
mentali,  in  qua  poenitens  manifestat  peccata  in  ordine  ad  abso- 
lutionem  obtinendam.  —  S.  Lig.  n.  549.  —  Suarez,  disp.  33. 
sect.  4.  —  Billuart,  diss.  8.  art.  3.,  contra  aliquos,  qui  aftir- 
mant,  ex  eo  quod  revelatio  confessionem  redderel  odiosam.  Sed, 
ut  merito  reponit  S.  Ligor.,  non  ipsa  coufessio,  sed  cousultatio 
odiosa  eyaderet. 

Dixi  supra :  si  consulatur  circa  confessionem  atteri  faciendam; 
quia  si  poenitens  eum  consulat  circa  confessionem  ipsimet  fa- 
ciendam,  sigillo  tenetur,  cum  haec  consuliatio  velut  inchoata 
confessio  habenda  sit. 


(a)  Alias  iam  animadversum  fult,  nemlnem,  ne  mutum  quidem, 
ad  scrlbendum  teneri;  et  si  absens  sit  Superior,  qui  facultatem 
dare  potest  pro  reservatis,  diclum  iam  alias  fuit,  confiteri  poeni- 
tentem  posse  penes  alium,  a  quo  directe  absolvatur  a  uon  reserva- 
tis,  et  sic  indirecfe  etiam  reservala  remiilantur. 

[b)  Card.  De  Lugo,  e  quo  desumpta  haec  sunt,  non  limitat,  si 
charta  amissa  sit  ab  ipso  Confessario,  sed  [De  Poenit.  Disp.  23. 
n.  48.)  generatim  dicil:  Imo  licei  post  absoluiionem  aliquis  invenis^ 
^et  eam  in  confessionali,  probabite  videtur,  quod  tenerelur  ad  sigil^ 
lum:  quiailla  videtur  esse  ipsa  confessio  manens.  In  confessioiiali 
autem  relinqui  potest  etiam  a  poenitente,  sive  ipse  eam  a  Confes- 
sario  leclam  receperii  (etoptimo  corisil  o  Gonfessarius  semper  poe- 
nitenti  chartam  restituet),  sive  ex  scripto  poeniiens  confessus  fue- 
rit.  Quocirca  canon  adhibendus  hic  quoque  videtur,  de  quo  supra 
n.  650.  Quaest.  2. 


DI  POEMTENTIA  563 

VU^iCTC)!  IIU 

De  obiecto  sigilli. 

Prtncipia : 

655.  —  I.  Obicctiim  sipilli  siinl  omnia  pecrala  confessa,  ct 
oninia  (juae  ad  iii(livi(liiain  pcccalorum  «'xplirationem  pcrlinenl. 
Kalio  cst,  (juia  non  lanlum  pro  p(.'ccatis,  sed  etiam  pro  iiHomni- 
bus,  (piae  luvanl  ad  ca  expiicanda,  urgct  radicaiis  ralio  sigilli, 
et  aliundc  hacc  cuni  pcccatis  (|uid  unum  constiluunt. 

11.  Obicctum  sigilli  cst  ctiam  (|uid(|uid  io  coures>ione  niaDJ- 
fcstalum  cst,  cuius  rcvdatio  ccdcrct  in  ^ravamcn  pocnitcntis  el 
in  odium  Sacnimcnli ;  (|uia  si^illum  indiictum  cst,  m*  c\  mclu 
rcvclaliunis  lidclcs  a  Sacramcnio  Pocnilcnliac  rclrahantur. 

Itesolces : 

Sub  sifjiUo  cotifessionis  cadunt 

656.  —  r  Omncs  pcccatorum  circumstantiae,  eliam  post  ab- 
solutKmem  dcclaratac:  nam  unum  moraliter  sunt  cum  peccatif 
lam  accusjitis,  ad  ijuac  rcfcrunliir ;  imo  idcm  diccndum.  ctiain 
si  dutmiin  cssct,  utrum  circumslantiac  in  ordinc  ad  confcssio- 
nciii  dcclaratac  fuisscnt,  necue. 

2*  Pcccata  complicis,  clsi  absque  necessitatc  cum  peccato 
csscnt  rcvclata,  (|uia  ex  intrinseca  coDfcssiuDJs  occasiooe  di- 
cta  sunt. 

3  Pocnitcntiac  impositae,  nisi  fortc  sint  valde  icves,  seu 
cx  iis  (|uac  pro  lcvissimis  culpis  imponi  solcnl.  —  5.  l.ig. 
n.  00  i.  et  si'(j. 

4*  Dcfcctus  manifcstati  pcr  confcssioncm  ad  cxpltcin.l.iin 
pccc.iii  ralioncm,  v.  ^r.,  si  jMjcmtcnH  dicat  sc  sacros  Onlincs 
cum  irrcf;ularilalc  susccpissc.  co  (juod  sil  illckMtinnis,  ctr.  — 
5.  Lig.,  ibtd. 

Quaesita : 

f»57.       IJiAER.  r  An  vtrtutes  et  scruyutt  pofniUniu  sub  st- 

gtllo  cadantt 


564  TRACTATUS 

Resp.  ad  l""™  Neg.  per  se,  nisi  inde  sequatur  gravamen  poe- 
nilentis,  vel  alioruni  \a). 

Resp.  ad  S"""  Affirm.^  quia  scrupolositas  aliquo  modo  est  ma- 
teria  confessionis,  et  aliunde  ex  tali  manifestatione  grayamen 
poenitentis  sequeretur.  —  S.  Lig.  n.  644.  —  Lacroix,  n.  1947. 
—  Lugo,  etc.  (b). 


(a)  Huc  pertinent  etiam  extraordinaria  Dei  dona,  et  charisraata ; 
quae,  ut  censet  Lugo  [De  Poenit.  Disp.  23.  n.  58.),  et  post  eum 
S.  Alphonsus  [n.  642.)  cum  aliis,  maleria  sigilli  sallem  in  obliquo 
evadere  possunt,  quando  manifestenlur  ad  melius  declarandam  pro- 
prli  peccati  malitiam  propter  ingratitudinem.  Diana  tamen  [Tom.  1. 
Tr.  8.  Hes.  19.)  putat,  raro  id  locum  habere;  consentit  autem  cum 
Lugo,  poenitentem  posse  Confessarium  ohligare  sub  secreto  naturali 
has  mrtutes  et  dona  celandi.  Caeterum  ralio,  cur  virlutes  ac  dona 
evadere  queant  materia  sigilli  sacramentalis,  non  videtur  magnam 
vim  habere. 

[b)  Scrupulus  certe  est  materia  sigilli,  quando  quis  id  confitetur 
quasl  peccatum,  quod  tale  non  est,  sed  peccalum  exfalso  iudicio  ab 
illo  putabalur.  Ita  Lugo  [De  Poenit.  Disp.  23.  n.  59.);  qui  lamen 
aliter  iudicat  de  scrupulositate,  sicut  et  de  aliis  defectibus  poeni- 
tentis,  quos  (inquit  ibid.  n.  60.)  Confessarius  ex  ipso  modo  confiten- 
di  collUjere  polest.  Circa  quos  aliqui  videntur  supponere,  contineri 
sub  sigillo,  atque  ideo  non  posse  sine  eius  viotatione,  confessarium 
dicere,  poenilentem  esse  scrupuiosum,  impertinentiis  et  naeniis  tem- 
pus  conlerere,  et  caput  audientis  rumpere,  esse  morosum,  et  his  simi- 
lia.  Sed  verius  credo,  non  contineri;  ut  Navarrus  Cap.  8.  n.  12.  di- 
cit,  non  esse  contra  sigillum,  si  dicat  aliquis,  talem  poenitentem  ob- 
tundere  caput  Confessarii  suis  minutiis.  Ratio  est,  quia  defectus  alii 
wanifeslantur  a  poenitente  ad  declarandam  suam  conscientiam,  et 
peccala;  et  hi  coniinentur  sub  sigillo.  Alii  fiunt  ibi  ab  ipso  poeni- 
tente,  quos  Confessarius  non  audit  ex  relatione  poenitentis,  sed  ipse 
eos  videt  et  percipit ;  et  hi  sicut  non  dicuntur  secreto,  sic  non  sunt 
sub  sigitlo. 

S.  Alphonsus  tum  (n.  643.)  quoad  alios  defeclus,  lum  (n.  644.) 
quoad  scrupulositatem  dicit,  se  non  acquiescere  sententiae  Lugonis, 
et  adhaerere  potius  sententiae  Tamburini,  qui  contra  Lugonem  do- 
cet,  non  esse  ticiium  ea  revelare.  At  vero  falsum  est,  De  Lugo  con- 
cedere,  licitum  esse  ea  detegere,  de  quibus  est  quaestio ;  tum  ipse 
enim,  tum  Navarrustantummodo  contendunt,  eam  manifestationem 
non  esse  violationem  sigilii  sacramentalis.  Aliud  est  autem,  quid- 
piam  non  esse  manifestationem  sigllli  sacramentalis ;  aliud  eam  ma- 


DE  POEMTENTIA  565 

Qlaer.  2*  An  radant  sub  sigillo  tlrfectus  naturale.s  poeni- 
(rtili.s^  v.  gr.,  quod  sit  surdus,  balhutiens^  pauper,  iguaruSf 
ctaudus ? 

/l*sj).  1*  Affinn.,  si  Confessarius  noverit  lales  defcrlus  ex  dc- 
claralionc  puciiitenlis,  seu  qiialenus  fuerunl  nianifesiati  ad  dc- 
claranda  pcccata  (a) ;  (juia  tiinc  c(innc\i«>n«'ni  ruin  (••mfrssidnc 
halicnt,  et  e^jnini  declaratio  Sacramcnlum  rcddcret  odio»iiim. 

/{isp.  2*  ycy.  vcro,  si  confcssarius  illos  dcffclus  iiicidcnlcr 
tantiim  noverit.  —  S.  Lig.  n.  6i2.,  et  alii  communiter,  contra 
nonnutlos. 

6'i8.  —  Qi.AER.  3*  An  cadant  suh  stgiliit  peccata  nnnmi^sa 
in  ipsa  confessione,  v.  gr.,  impatientiae,  contumeliae  in  '  •:- 
fr.ssarium*? 

Re.sp.  V  Seg.  rigorose  per  se,  quia  culpas  illas  pocnitcns  noQ 
conlilclur,  ut  patct. 

/{('sp.  2*  Affirm.  tamcn  plcnimquc,  (juamvis  pcr  arridrns 
tantum;  quia  licct  pcccata  illa  non  sint  pcr  sc  malcna  >if.'illi, 
s.icpc  lamcn  pcr  accidcns  rcvclationis  pcnculum  alupio  niodo 
invulvuiit:  indicium  enim  proliabilc  prachcnt,  ({uod  Coufcssa- 
rius  vcl  pocnilcntcm  nolucrit  ahsolvere,  vel  propter  culpam  pra- 
viorcm  ciim  scvcrius  rcpn-licndcril,  clc.  (6). 

.\on  cadcrcl  aulcm  sul)  sif;illi»  furlum  a  pocnitcntc  in  da- 
innum  ipsius  confcssarii  tcmporc  cimfcssionis  commissum.  Imo 
si  conslarct,  furcm  ad  cunrncndum  vcnisse,  ut  furandi  occa- 
sioncm  haberct,  pcccata  ab  ipso  accusata  non  forcnt  matcna 
confcssionis ;  siquidcin  talis  confcssio  non  vcra,  scd  simulaia 
tantiini  c>set. 


nijcshiinnrm  fttr  lirifdm,  cwm  possil  c»c  coiilra  '  i- 

turalis  ;  (piac  duo  idcni  S.  .Vlplnuisus  ,h   612.,  r^:i   .  t. 

Excmpluin  rcvchitionis,  quneodios;im  potrst  rerfdere  cuiifosiunf  m, 
ncc  Uiinin  cst  \iol;Ui(»  si^illi,  hatics  infr.  n.  ti59. 

[n]  Vix  inli  lllgi  polcst,  qmuiimlo  ad  dcclar.iiida  porr"  •  :  •'' immI, 
i)Uo(l  pocnitcns  sit  lialhulicns,  rlaudu.*,  surdus.  clc    i'  <  cum 

lii  dcfcctus  Interc  alios  non  ()ucnnt,  ne  secrcti  quidcm  n.ilurnlis  ma- 
lcria  cssc  possuni. 

[h  Sic  opliinc  concili.intur  cl  I.ugo,  qui  (De  /*or«i/.  />ii;»  2.1. 
n.  60.  ncpat,  hacc  es*«e  suh  sipillo,  cl  S.  Alphonsu.'(,  qul  ,n.  643.) 
i(l  aflirmat. 


S66  TRACTATUS 

659.  —  QuAER.  4"  An  violet  sigillum,  qui  dicit  se  audivisse 
talem  personam  in  confessionef 

Resp.  Neg.;  nam  quod  aliquis  ad  confitendum  accedat^id 
agnoscitur  externe  seu  extra  confessionem.  Aliunde  hoc  non  est 
ferse  odiosura,  sed  polius  laudem  affert.  Confessarius  tamen  ad 
secretum  naturale  teneretur,  si  quis  clam  ad  confitendum  acces- 
sisset.  Aliquando  autem  peraccidens  suspicio  grayis  peccati  sic 
ingeri  posset.  —  S.  Lig.  n.  638. 

QuAER.  5°  An  violet  sigillum,  qui  dicit  se  talem  poenitentem 
ahsoloisset 

Resp.  Neg.  per  se,  quia  istud  poenitenti  in  tali  casu  onero- 
sum  esse  nequit.  Attamen  posset  in  quibusdam  adiunctis  one- 
rosum  evadere  aliis,  de  quibus  idem  dici  non  potest.  —  Ita 
communiter. 

NOTA.  Parentes,  magistri,  heri,  interrogantes  cle  absolutione  data  filiis  vel  sub- 
ditis,  remittendi  sunt  ad  ipsos  poenitentes.  Similes  questiones  facere  solent  Mo- 
niales  curae  infirmorum  in  nosocomiis  addictae,  ut  sciant  an  aecessaria  ad  viati- 
cum  ministrandum  parare  debeant:  hae  pariter  ad  infirmos  sunt  remittendae  ;  vel 
melius  est  petenda  ab  infirmo  licentia  Moniales  vel  alios  monendi.  Sufficiet  autem 
iDfirmo  dicere:  Monebo,  etc. 

660.  —  QuAER.  6"  An  Confessarius  tradens  poenitenti  sche- 
dulam  in  testimonium  confessionis ,  declarare  possit  eum  fuisse 
absolutumf 

Resp.  Neg.  omnino.  Ratio  est,  quia  daretur  comparatio  cum 
poeniieniibus,  qui  non  possent  declarari  absoluti,  et  proinde  se- 
quereiur  indirecta  confessionis  revelatio.  —  S.  Lig.  n.  639.  {a). 
—  Excipit  S.  Auctor,  si  schedulae  essent  typis  editae  et  in 
iis  diceretur  absolulionem  fuisse  datam;  quia  tales  schedulae 
omnibiis  traderentur. 
QuAER.  7'  Quomodo  eonficienda  sit  schedula  confessionist 
Resp.  Sic  contici  solet:  Ego  infra  scriptus  testor  audivisse 
confessionem  N.  die  tali,  etc. :  huic  schedulae  nomen  suum 
subscribit  Confessarius.  Vel  brevius:  Audivi  talem  ia  confes- 


[a)  S.  Alphonsus  reipsa  nihil  horum  habet.  Omlssa  autem  quae- 
stione,  an  lestari  de  imparlita  absolulione  unquam  expediat,  mani- 
feslum  est,  resolutionem  Auctoris  locum  habere  tanlummodo  quan- 
do  ea  comparalio  et  consequens  inde  incommodum  intercedat. 


DE  POEMTHMIA  567 

siono,  ^lift,  elc.  Potosl  oliain  <lul :  Audivi  cnnfexsionnn  sacra» 
mentalfm;  (|iiia  cst  saiTninciil.ilis  oriiiiis  coiirf<>si«),  quijc  iil  ia 
ordinc  ad  ahsululiuQein  rccipiciKiaiii,  sive  ab»olulio  dala  fuerit, 
sive  DOD. 

661.  —  Qi  AKR.  8*  An  violet  siijillnm  Cnnfcs<anus,  qu\  pot" 
nitrnti  indispnsito  schnlutam  cnnfrssionis  deneyat? 

Hesp.  r  A/firm.,  quolirs  (iiMwgal  S(li«*tiiil;ini  jiornilpnli  fxlra 
confcssiontMii  cain  priiMiti.  Ralio  f*sl,  ({iiia  uiilnr  noiitia  confes- 
sioDis  ad  exlerius  agendiiin,  et  quideni  cuin  niagno  {M)cnilentis 
gravnniino. 

/irsp.  •>•  Affirm.,  otiamsi  poonilons  non  ab-ioliitus  potat  srhe- 
dulaiii  iiilra  ooiifessionem,  et  agatur  de  iis  circiimstaniiis,  in  ()ui- 
bus  solet  dari,  vel  a  Superioribus  poonitenlis  oxi^ilur,  ut  saepe 
fit  teinporc  Pascbjili  pro  aliiinnis  rollegiorum,  famulis,  elr.  Ra- 
tio  esl,  (|uia  ex  (lcne^Mliono  schediilae  iiotiim  aliis  lil,  pooiiiten- 
lem  nun  osso  riie  cuiircs^uin  nec  al)>olutuin,  ideonue  eril  iiidi- 
recla  sigilli  viulatiu.  —  Ua  communiter.  —  S.  Ug.  n.  639.  — 
Elhrl,  n.  492.  —  Spnrer,  n.  H'Mi.,  elc. 

Hfsp  :r  Seg.  aulem.  si  pocintens  pelat  schediilam  in  ronfos- 
sione  exira  iiraefatas  circiimslantias,  seii  (]uaniio  nun  solet  omni- 
hiis  (iari,  vol  a  Snperioribns  iion  cxifiilur.  Halio  esl,  (jiiia  tunc 
Coiifcssarius  nibil  dicons,  so  habei  mero  negative,  ei  non  ap- 
prubat  te^timonio  positivo  illain  coiifcssiunom,  ad  ()Uod  non  te- 
ncliir.  Ahiinde  poeiiitcns  non  coiiipcllitiir  nccessiiato  doclaran- 
di  aliis,  se  non  fiiisse  absuluium  ;  uiide  .m  Imc  dicat,  ip<e  suam 
iii«li>positiuncm  patefacit,  uon  veru  Cunfessarius.  —  Ita  l.ugo, 
disj).  '2:1 .  n.  H1.  cum  atiis. 

Iiiterdum  laincn  |K)tesl  (^mfos.sarius  oliam  poonitonli  indispo- 
silo  diin*  sche(iulam  coiifc^*>ioni>  ob  varia  incominoda,  (piae  ex 
oiiis  (lcncgalione  siMpicrenlur ;  ncc  tiiiic  co(»pcrabiiur  sacrilegio 
pocnilenlis,  (pii  forlo  huc  confcssionis  lesiinionio  utotur  ad  Sa« 
cramcntum  vivorum,  v.  gr.,  Euchanstiam  vol  matrimonium  in 
staiii  pO(U'ali  rccipiendum ;  ratio.  ipiia  id  suae  nialitiae  poeni- 
tens  tribucro  dcbcbit.  —  tlhrl,  n.  492. 

Itrsp.  4*  Sry.  cttam  (piolie«.  poenilens  simulatam  confossio- 
iicin  tc(  ii,  V.  ^T..  ad  poenain  fii^iondam.  infamiaui  vitandam, 
aut  scbedulam  arripiendam,  iit  ^i  luvoiiis  intuitii  mulrimonii  sic 
conrneatur :  Feci  qund  snlent  facere  invenes  meaf  condttwnis : 
nihil  suprrrst  aliud  dicrndum  :  nnn  prlo  ahsnlutinnnn.  ^rd  testi' 
mouiiiiii  jtn-iiitnf  lUinffwinnK     \i>n  cniin  fr.injilnr  sijiitnni.  «i- 


568  TRACTATUS 

ve  schedula  denegetur  intra,  sive  extra  confessionera.  Ratio  est 
quia  sigillum  oritur  ex  sola  confessione  sacramentali,  quae  hic 
nullo  modo  habetur.  Nec  generalim  potest  Confessarius  taiibus 
schedulam  concedere,  quia  sine  ratione  sufEcienti  eorum  futura 
sacrilegio  cooperaretur.  Praeterea  falsum  assereret,  nempe  ipsos 
fuisse  confessos,  quod  verum  non  est.  —  Liigo,  disp.  23.  n.  87. 
Elbel,  n.  494.,  etc. 

662.  —  QuAER.  9"  Quid  agere  debeat  Confessarius  detegens 
poenitentem  esse  surdum  ? 

Resp.  V  Si  advertat  ad  surditatem  in  principio  confessionis, 
ei  imponere  debet,  ut  tempore  et  loco  opportuno  redeat,  et  sic, 
nemine  audiente,  conhteri  possit. 

Besp.  2°  Si  in  decursu  confessionis  id  deprehendat,  genera- 
tim  non  potest  alta  voce  poenitenti  imponere  ut  redeat,  ne  aliis 
ingerat  suspicionem,  illum  de  materia  gravi  confessum  fuisse; 
sed  audiat  peccata  quo  meliori  modo  potest,  et  praetermissis  in- 
terrogationibus,  impertiatur  poenitenti  absolutionem  modo  ab- 
soluto,  si  eum  dispositum  iudicet,  vel  conditionatam,  si  de  dis- 
positione  dubitet;  et  poenitentiam  levem  ei  imponat,  ne  alii 
eum  graviter  peccasse  existiment.  —  Ita  S.  Lig.  n.  642.,  cum 
aliis  communiter. 

663.  —  QuAER.  10"  An  possit  Confessarius  monere  complicem 
(de  licentia  poenitentis),  vei  alium  ad  complicem  corrigendum^i 

Resp.  Affirm.  Ratio  est,  quia  complex  ex  confessione  alterius 
complicis  nullum  ius  acquirit  ad  sigillum  sacramentale ;  hoc 
enim  sigillum  institutum  est  in  favorem  poenitentium  tantum; 
et  proinde  ius  secreti  acquiritur  illi  soli,  qui  illud  committit. 

—  S.  Lig.  n.  641.,  et  alii  communissime. 

Ordinarie  tamen  non  expedit,  ut  Confessarius  talem  licentiam 
petat  {a) ;  sed  satius  erit,  si  poenitentem  inducat  ad  id  extra 
confessionem  sibi  aperiendum;  imo  melius  etiam  erit,  ut  ipse 
poenitens  rem  deferat  alteri,  qui  raalo  remedium  afferre  queat. 

—  S.  Lig.  ibid. 


(a)  Fac  recolas  quae  superius  (n.  501.)  dicta  sunt  de  confessarlis 
exquirentibus  nomen  complicis  eliam  ad  correctionem,  deque  Gon- 
stitulionibus  Benedicti  XIV  circa  eandem  materiam. 


DC  POE?(ITt.NTIA  569 


pl.m:tlm  IV. 


De  variis  modis  si^jillum  violandi. 

Hfii.  —  Diiplici  modo  Tiolari  polosi:  1*  directe,  rcTclando 
«'xprrssf  nli(|iii(i  v\  sola  conf«'>sion«'  rofiiiiltini ;  t.  pr.,  si  dira- 
lur :  Tilius  lioc  fecil,  elc. ;  '2*  indirecle,  alnjuid  dutMido  aut  fa- 
ciendo,  ex  quo  ({ui.s  cognoscerc  aul  suspicari  possit  peccatum 
Tel  dcfectiim  (a)  poonilentis  in  sola  confcssionc  cognitum,  aut 
ex  quo  pociiilpnti  vcl  al.is,  v.  f,'r.,  complicilms,  possii  oriri  pu- 
dor,  molotia,  dcdccus,  dammim,  vel  (piodlihct  firav.imcn  ;6). 

I'  HiujnUi.  Violatiir  sijxilium  iiidirectc,  cpioties  poenitenlcs  vel 
alii  nierito  ofTendi  possunt  de  diclis  aul  Rcstis  a  Confessario  ex 
sola  notitia  in  confessione  hahita  (c).  Non  aulem  violari  cense- 
tur,  si  poenilciites  haec  indilTrrenler  sint  hahituri.  Ratio  utrius- 
que  salis  con.stat  ex  supra  dictis.  —  Ua  cammuntler. 

II'  lieijnla.  —  In  duhio.  an  in  tali  modo  loquendi  vcl  agendi 
adsit  periculum  revelatinnis,  vel  n/fensionis,  pro  tuiinri  parte, 
seu  sigillo  favente,  rij^oro.se  standum  csl.  —  Ita  communiter ; 
et  cnnstat  e.r  dirtis  sujtva,  n.  G*>0. 

111'  Hf(jula.  .\ulla  est  sigilli  violatio,  narrarc  pcccatum  ia 
confessioiie  auditum,  nejpie  directc  neque  indirccle  peccalorcs 
indicando,  ita  ul  moraliter  loipiemlo  hi  dcle^i  non  possint,  ut 
patcl  e\  regula  Iv  Attamcn,  seclusa  ulilitalc  inslruclionis,  tcI 


(o)  Dislingue  tamen  inter  defectus;  nam,  ul  .sup.  n.  651.  dictura 
csl,  non  cuiuslihet  ilefectus  revelalio  violationem  .si^dli  imporUU. 

(6)  Ilacc  accipc  cum  opportunls  limitalionihus,  quac  de>umi  cx 
prnemissis  po^isnni  NomMiim  <ji;  '"  '  '  rii  dictt:'  •  '  ':^- 
clum,  ex  qiio  moh'siia,  dedeciis,  i  .>\amiMi  ^  u- 

tis  8e(|u;ilur,  perlinrl  ad  fractionem  sigilli  sacramenlalis,  sed  M- 
lum  e\  qiio  rcNrlatio  aliqua  direcl;»  \el  indirecla  set|uatur  ei»rum, 
quae  ad  .sigiiliim  p<Ttiiient.  Secus  »ero  iion  carehit  quidcm  cul|a 
sacerdos,  sed  iioii  coiitra  sigillum  dcliiiquet. 

(e)  Intellige,  si  Confcssarius  ulalur  nolilla  eorum,  quae  luxla  pn«c- 
IdUjui  sinl  malcria  sii:iHi  >     i  '       I  >ta  pars  hulits 

rcgulae  rilc  inteUif;en(la  t   L .  „ :.       i.aslpllll.  noo 

miiius  coiitra  hoc  peccahit  Confessanus,  licct  credat,  (>ocniteDtei 
forle  non  essc  itl  molcste  laluros. 


S70  TRACTATUS 

consilii  petendi,  a^similibus  narrationibiis  generatim  abstinen- 
dumest;  ratio,  quia  audientes  laici,  praesertim  siraplices,  fa- 
cile  scandalizantur,  suspicantes  violari  sigillum.  Et  quandoque 
in  frequentibus  et  promiscuis  istis  colloquiis  periculum  est  ne 
in  suspicionem  poenitentis  quis  inducatur. 

Resolves: 

665.  —  Secretum  confessionis  indirecte  violat. 

1'  Qui  unum  prae  aliis,  quos  audivit,  laudans,  dicit  eum 
sola  venialia  commisisse ;  quia  alii  inde  facile  in  suspicionem 
culpae  mortalis  adducuntur. 

2'  Qui  de  peccato  poenitentis  per  solam  confessionem  cogni- 
to  loquitur  cum  aliis,  qui  hoc  aliunde  norunt,  etiamsi  audientes 
Don  advertant,  illud  ex  confessione  acceptum  esse. 

3°  Qui  dicit,  se  non  absolvisse  lalem,  eum  remisisse  ad  tale 
tempus,  vel  uondum  absolvisse,  vel  nondum  expletam  esse  con- 
fessionem  {a) ;  ratio  postremi  est,  quia  longa  confessio  denotat 
ordinarie  multa  peccata,  aut  indispositionem  poenitentis,  nisi 
cognosceretur  esse  confessionem  generalem,  aut  a  longo  tempo- 
re  resumptam,  ita  ut  poenitens  hoc  non  aegre  ferat.  Item  qui 
de  Titio,  cognito  ut  fure,  dicit,  eum  sua  furta  cum  contritione 
magna  sibi  confessum  esse. 

4"  Qui  alta  voce,  aut  alio  modo  a  circumstantibus  intelligibi- 
li,  arguitpoenitentem;  hocenim  et  graveest  poenitenti,  etaliis 
suspicionem  ingerit,  illum  gravia  peccata  confessum  esse;  a 
/or^ion  autem,  si  nimis  vocem  extollendo  repeleret  peccata  poe- 
nitentis,  aut  de  eorum  circiimstantiis  interrogaret. 

5*  Qui  loquitur  cum  alio  Confessario  de  peccatis  alicuius  poe- 
nitentis,  etiamsi  is  utrique  eadem  peccata  confessus  fuerit. 

6'  Qui  auditis  paucorum  confessionibus  dicit  se  tale  pecca- 
tura  audivisse,  licet  celet  personam ;  singuli  enim  ex  illa  reve- 


(a)  Differt  ab  hisce,  quod  Confessarius  mere  dlcat,  quempiam 
esse  ad  se  reversurura ;  quippe  aliis  de  causis  praeler  recensitas  ab 
Auctore  poenitens  revertl  potest,  et  reipsa  contingit  ut  revertatur; 
et  cneteroqui  subinde  necesse  est  id  alicui  dicere,  ut  liber  ad  Con- 
fessarium  accessus  poenitenti  pateat.  Ad  hunc  autem  casum  perti- 
net,  quod  A.  subiicit,  poenltentem  hoc  non  aegre  ferre. 


nE  POEMTEMIA  B7I 

lationp  aliqiiid  su<;picioni8  contra  Sf  pntiiintnr.  Itrm  qni  porcala 
c\  ronn^s^^ioiK*  rotinila  ita  narrat.  nl  aiidipntrs  pnssint  ratione 
alifjua  ci>niirt»re  vpI  siispicari,  (|iiinam  ca  coniniisiTJnt. 

7*  ()ui  narrans  alicuius  pcrsonap  pcccaia,  qnae  exira  conr»»f- 
sioncm  cognovit,  a<Mit  aliipiain  circiim«rantiam  co^nitam  rx  so- 
Ja  confrssionp,  vcl  (iiii  utiiiir  noiiiia  confessionis  ad  rem  magi.s 
delerminandani  anl  rontirniand;im. 

660.  —  8"  Oiii  diceret,  se  in  lali  monastprio  audivis.se  pec- 
catum  gravc,  etiamsi  non  nominaret  personam ;  quia  sinsuli 
Religiosi  illius  convcnlus  detrimenium  patiunlur  a\  A  fortio- 


(fl)  Sl  .tinguli  Relifjinxi  dnmm  HUu.i  pnliuntur  dffrimrntwp,  mnni- 
festuni  esl,  inf:»mi:ie  el  pravaminis  parlirip»»m  es^e  enm  (piofjue, 
qui  pecralnm  roiifessiis  rsl,  iitpotc  ({iii  cl  ips»«  (limnis  illins  pars 
esl;  el  tiinc  vera  ralio,  cur  id  cedal  in  praeindirium  sigilli. 

Opposilam  seiileiiliam,  (piae  per  tioc  violari  sigilliim  neffal,  S.  Al- 
phonsns  (l.ib.  6.  n.  6.')i,  Iriliiiii  Ksrohario  (l.ih.  16.  n.  7.V2.,  el  apud 
hiiiic  Nii^^no,  Fagundez,  C;nidido  rl  llenritpiiz  (pi»*m  lanieii.  ne^^rio 
qncmoiio,  mox  et  pro  alia  conlraria  allegat  ;  et  lleiiriipiez  (pii«tem 
(I.ih.  6,  Cny.  21.  n.  6.  ni^t.  rj  pro  se  alTiTl  pr;u'ler»M  !S'nrnrrum,  /.f- 
dexma,  \irb>rxa,  Mnnliram,  el  nlio\  ul  inqui'  rerenlimeM;  qu  t>US 
ex  Diaiia  {Tom.  !.  Tract.  8  fieM.  1*2  addi  |M)test  et  M.dderus.  Sed 
dno  de  tds  adverlenda  ocrurnint.  Nam  1*  plerWpie  eorum  iion  de 
J/onojrrrio  scu  r<(nrrn/ii  ijiss "runl,  sed  de  /m  '  "mr  Re- 

li<lioMo;  2' ealeiius  l.iiiluni,  »>t  qiiidem  nicff     ,  ,       ,    nl,  in 

rigurt  viobh  higilium,  qu^ileiius  potut  lalU  C-nfesxariuM  puniri 
tniiiquatn  rerelalor  cunfes.^i>,nin,  ut  ail  Nu;:iius  ;"pud  Dtaiia  ^T*>m.  l. 
Tr.  8.  /jV.f.  11.  n.  .1.  ,  vel,  ul  liidel  M.d«lcrus,  (pMleiius  yoMit  pu- 
niri  poena  ordinaria  inflirla  ronira  fracloret  siyilli.  (^ieterum  iioQ 
nepaiit  hi  DD  ,  pravins  vel  le\lus  pro  qu.dilaie  nimiiilspeccari.  Imo 
Fnpunilez   />r  2.  Prner   Fnl,   /i6.  6.  /'<!/».  J5.  n.  12.   t'\   '  .^c- 

cari  ronlra  sij^illum  ftdniillil  cum  Sunrez  o,  qui  d»'  hoc  ^  nto 
ista  hatiet  {De  foenit.  Ditp.  33.  Secl.  8.  «.  8.):  Carendum  mtuimt 
ext,  ne  offrnda'ur  communilat,  nd  qunm  tnli\  pc^onn  pertinrt.  u*  ti 
dicat  liKU(iio\Ku  in  pnr'iru'ari :  quin  revera  hoc  iam  ledunlal  in 
gyarainen  notahile  poenilenlin  pmpfer  iniuriam,  qune  /1/  Communi' 
iati.  Yidenntur  S.\Antoninus  el  .\atarrus.  Pelrut  Solut  et  ledetmOt 
quidirit,   in  rignre  hnnc  e^ir  fincli'        x       "      *  tit, 

non  rvir  in  riijorr  conlra  ^igiliuin,  h  ,  ^         -        ".»11 

qundcumque  peccalum  ext,  xed  contra  Sanamenlum;  rryo  tt  eonlra 
sigillum.  Kt  K.scot)ar  postquam  ,/.  e.)  dixil,  iniprudeutem  eiu^modl 


572  TRACTATUS 

ri  ^iolaret  sigillum  qui  diceret,  in  conventu  illo  talia  peccata 
committi.  —  Secus  autem  si  diceret,  se  audivisse  peccatum 
grave  alicuius  Religiosi  in  genere,  quin  nominaret  ipsius  Ordi- 


Confessarium  gravissme  delmquere,  dum  Communitatem  tanta  inu- 
rit  infamia,  concludll,  quod  Sacerdos,  adeo  loquens  incaute,  dignus 
quidem  est,  qui  ab  hoc  gravissimo  ministerio,  viros  requirente  prae- 
ditos  prudentia,  orceafur. 

Haec  cum  ita  sint,  cumque  praemissi  Auclores  haec  dicant  non 
de  Monaslerio  autConventu,  sed  de  Ordinereligioso  aut  certe  eliam 
de  Ordine  Religioso,  ipsi  vero  fateantur,  se  laxiorem  prae  aliis  viam 
hac  in  re  lenuisse;  aegre  sane  videbitur  admittenda  opinio,  quam 
multo  profecto  laxiorem  de  detrahente  cuipiam  Ordini  Religioso 
ex  notilia  confessionis  S.  Alphonsus  amplexus  est.  Postquam  enim 
[l.  c.)  dixit,  sigillum  violari,  si  Confessarius  dicat,  Religiosum  ex 
tali  Conventu  sibi  confessum  esse  grave  peccatum,  vel  in  Conventu 
illo  talia  peccata  committi,  mox  subiicil:  Non  vero,  ut  ait  P.  Con- 
cina....  si  tanium  diceret,  se  audivisse  peccatum  Religiosi  cuiusdam 
Ordinis:  quia  haec  neque  est  revelalio  sigilli,  neque  redundat  in  gra- 
vamen  poenitentis,  cum  in  quolibet  Ordine  aliqui  mali  sint:  unde  ne- 
que  oritur  scandalum,  neque  infamatur  Religlo,  nisi  Religio  illaesset 
arclioris  observanliae.  Quae  quidem  non  modo  sunt  contra  omnium 
Thh.  sententiam,  et  eonim  quoque,  qui  laxius  circa  hoc  opinari  visi 
sunt,  sed  iis  rationibus  fulciuntur,  quas  nemo  facile  admiltet. 

Et  sane  quis  serio  dixerit,  non  gravarl  inde  poenitentem?  Esto 
enim,  quod  persona  eius  non  prodatur;  at  nonne  grave  accidet 
poenitenli,  quod  ex  sua  confessione  imprudens  Confessarius  ansam 
sumat  infamandi  totum  Ordinem?  Imo  nonne  ipse  poenitens,  ut- 
pote  eiusdem  Communitatis  membrum  (quod  sup.  etiam  Suarezius 
advertebal)  infamiam  particip.it?  Quin  adeo  grave  merito  videri  id 
potest,  ut  nemo  possit  in  dubium  vocare,  poenitentem,  qui  pecca- 
tum  suum  a  Confessario  sic  revelalum  iri  prudenter  credat,  posse 
illud  in  confessione  reticere ;  adest  enim  causa  sufficiens,  infamiae 
scilicel  et  suae  et  proprii  Ordinis  discrimen. 

Quod  vero  addiiur,  nec  scandalum  nec  Religionis  infamiam  oriri, 
quia  in  quolibet  Ordine  aliqui  malisunt,  quis  facile  admittat?  Quod 
enim  in  quolibet  Ordine  aliqui  mali  sint,  partim  ratione  illa  genera- 
li,  quod  nec  Apostolorum  Collegio  suus  ludas  defuerit,  partim  levi- 
bus  coniecturis,  incertisque  ac  vanis  rumoribus  inniti  solet.  Porro 
quo  leviores  sunl  vulgi  coniecturae,  eo  airocior  profecto  evadil 
Confessarii  revelantis  iniuria.  Etiamsi  vero  penes  vulgus  religiosa 
aliqua  familia  non  bene  oleret,  nonne  infamia  tam  authentico  Con- 


Di:  POF.MU .^  iiA  573 

Dcm,  qiiia  nc(|ue  cst  rcvclalio  si^illi,  iic(juc  redunfJal  in  prava- 
nieu  |)()('nil«Milis,  nec  alicuius  Ordinis,  runi  inler  varii»  Ordiuei 
Dondesint  ali((ui  minus  honi  Ileligiosi.  Sed  a  scandalo  laicorum 
sedulo  cavendum  est. 

9*  Qui  pocnitciilcm  posl  fonfcssioncm  orulo  lorvo  aspiril, 
non  eum  aljonuilur,  sirul  prius  farcre  .so|»»hal.  el  ostendil  ver- 
bis  duriorihus,  geslihus,  aut  lola  agendi  ralione,  se  recordari 
de  eius  peccatis,  de  iis  aclu  cogilare,  cl  eum  minoris,  quam  an- 
lea,  facere. 

QuaesUa: 

667.  -  QiAER.  r  An  possil  Conffssarius  Communiouem  ne- 
gare  poenitenli,  cui  pnus  absolutionein  drneyacit,  si  hic  ad  sa- 
cram  mmsnm  acredat'} 

Resp.  yeij.  omnino,  etiamsi  occulte  pelat,  quia  Confessarius 
notilia  conlVssionis  ad  agendum  exlerne  c(»nlra  poeuilentem  uli 
ne^juit.  —  S.  Lig.  n.  658.,  et  alii  contra  aliquos. 


fessarii  leslimonio  in.signiter  augerelur  el  confirmareiur?  Nonne, 
cum  fama  haec  percrelmeril,  siiigulae  alicuiusOrdinis  persoiiar  d»> 
s\)\c\  \\\\'Zo  soltMit,  ip)a>i  siii^Milai*  rrimni  illud  patras.s(Mil?  Demum 
noimo  gr.i\.uiMMi  h.iud  cxigumn,  noiinr  ^nwv  scandalum  accidit, 
f]uod  vcl  .sula  liorum  memoria  refricrlur?  Adile,  (|uu<l  ia  coucnlo 
causa  Oriiiiiis  rcli^iosi  >i\  ditTerat  a  cau.s;i  uniiis  iuuna.sterii.  (!um 
tMiini  (!oiifr.ssariu>  dical  se  in  confemonr  iU  nudhiue,  res  profrrto 
ad  .iriquot  iad  summum>  monasteria  circum.^rrihiiur.  (M)uihus  ad 
eum  accedere  aliquis  ReliKiusus  |iolueril.  Adde  reli^iu»a.H  qua^dam 
famillas  ptrp  .)ii>l.ire  i  .  immo  lutum  Ordlnem  lu- 

terdum  iioii  i  -  roii>i.ii. 

Ut  condudamus,  haud  forlA  tuto  caelu  al)erra\eril,  iti  quifi  .«aspi- 
cetur,  ea  (|uae  e\  S.  Alplionso  reluliuius,  oioro  utMilorum  lapvui 
delieri,  «pio  ad  peiMili.iris  ()r«liuis  Ueli^ioMim  !•-•'■•       "     .  m^ 
({U.u*  (le  liomiiie  Kelifiioxi  ^eueralim  dici  a  qu/.  .iit. 

Ou.imvis  enim  Suarez,  ut  ex  ailalis  eiuii  verhi.^  patet,  cum  alii.4  vix 
ulruiiKpie  raMiiii  ili-i     .      •      *         '  ■'  ^^^^ 

rit,  tum  si  alM|uriii  >>j  i.     ^.  .  .    ^    .  .    ..:  .je- 

.scris,  lum  si  ticito  speciali  ()rdine  geiirratim  de  Religiusu  humine 
loi  ulus  fueris  ;  iion  defuere  lanieu  Vid.  <  is  />My.  2i.  arl  50. 

Ihih.  '.).  ,  (|ui  in  posleri(»ri  rasu  praedici..  .... .  iuinoda  s.iltom  qua- 

(laiiteiius  ce.ssare  existimarunt.  (juihiuict  A.  cou^eutit. 


574  TRACTATUS 

QuAER.  2**  An  frangat  sigillam,  qui  dicit  tale  vitmm  regnare 
in  civitate  vel  pago,  aut  ibi  gravia  crimina  committil 

Resp.  Disting.  Affirm.,  si  locus  sit  satis  aogustus,  v.  gr.,  si 
noacoustet  tribus  hominum  millibus  circiter.  Secus,  si  oppiduai 
sit  amplum,  et  crimiua  publica  saepius  ibi  patreotur.  —  S.  Lig, 
n.  654.,  et  alii  communissime. 

6(jS.  _  QuAER.  3°  An  praedicatores  uti  possint  notitia  con- 
fessionis  ad  loquendum  de  iis,  de  quibus  non  cogitassent,  nisi 
confessiones  audioissentf 

Resp.  Affirm.,  secluso  revelationis  periculo,  et  poenitentiuai 
gravamine.  —  Ita  communiter  cum  S.  Lig.  n.  654.  —  Elbel, 
n.  525.  —  Ralio  est,  1'  quia  nemini  gravamen  esse  potest  quod 
aliquaudo  Sacerdotes  se  dirigant  in  concionibus  ex  notitia  con- 
fessionis,  modo  liic  et  nunc  gravamen  illud  noa  adsit :  pos- 
suut  igitur  generatim  invehi  ia  vitia,  quae  occulte  grassantur; 
2°  quia  pro  Gonfessario  hoc  esset  onus  nimis  grave;  semper 
enim  timeret,  ne  concionando  confessionis  notitia  uteretur.  Ca- 
veat  tamen  Coufessarius,  ne  loquatur  publice  de  peccatis  omni- 
no  particularibus  unius  vel  alterius  poenitentis,  praesertim  si 
sermonem  habeat  coram  aliqua  parva  commuaitate,  v.  gr.,  ia 
moaasterio  Monialium,  etc;  quia  tuuc  facile  gravamen  induci 
posset.  —  Elbel,  ibid. 

669.  —  QuAER.  4"  An  Sacerdos,  qui  ex  confessione  novit  sibi 
parari  insidias,  possit  fugere,  aut  alio  modo  damnum  prae- 
cavere ? 

Resp.  V  Afflrm.,  si  ex  tali  cautione  miaime  maaifestetur  aliis 
peccatum  accusatum,  nec  ullum  gravamen  poeniteuti  afferatur. 
—  Ita  S.  Lig.  n.  659.  —  Lugo,  disp.  23.  n.  108.,  etc. 

Resp.  2**  Neg.,  si  fugere  nequeat,  quin  aliquo  modo  manife- 
stet  peccatum  aliquod  accusatum  fuisse  a  poenitente.  Ratio  est, 
quia  fuga  illa  esset  iodirecta  revelatio  peccati  coufessi ;  et  licet 
Coufessarius  fugam  simularet  ex  aliquo  praetextu,  semper  la- 
meu  rationabilem  suspiciooem  peccati  declarati  praeberet.  — 
S.  Lig.  ibid.,  et  alii.  Monet  tamen  Lugo,  D.  23.  n.  110.,  ex- 
perieotiam  ostendere,  nunquam  revelatioaem  eliam  iodirectam 
necessariam  esse  ad  ea  pericula  effugieuda,  cura  vel  ex  liceo- 
tia  poeoiteotis  vel  aliis  modis  obviari  iis  possit  absque  sigilli 
fractiooe. 

670.  —  QuAER.  5*  An  Superiores  uti  possint  notitia  confes- 
sionis  ad  gubernationem  externam,  si  nulto  modo  appareat  quod 
ex  illa  notitia  se  dirigant  ? 


DE  POEMTEMTIA  575 

liesp.  AV</.  oMMNo  cuiii  S.  Liy.  n.  056.,  el  aliis  communttn 
contra  alii]uos  veleres  Thcolof^os,  (jui  seQlentiam  aflirniativam 
defendebant.  —  Uatio  esl,  quia  evidenler  hoc  cederel  in  fira- 
vamen  [joenitentium  :  ct  (]ui  uosseut  talem  doclrinam  |>as<>im 
doreri,  a  ronfcssione  retrahi  [)os.sent. 

Coii>lat  ciiam  e\  vani>  iJccrclis  SS.  Pontilicum,  prac^ertim 
Clement.  Mll,  Dccreto  26  Maii  anni  1j9&  pro  Regularihus,  iq 
quo  dicitur:  Tam  Supniores  pro  tempore  existentes,  quam  Con- 
fessarii  (jui  postea  ad  sujteriDritalis  gratlum  fuerint  promoti, 
caceant  DiLKiKMissiME  ne  ra  notitia,  qnam  ile  aliorum  perratis 
in  confessione  liaburrunt,  ad  esteriorem  (jubernatinnem  utantur. 
Apud  S.  Lig.  n.  656.  Quainvis  autcm  huc  Decretum  latum  ruc* 
rit  pro  Rc^ularihus,  ad  omues  Superiorcs  exteoJi  debcl,  cum 
eadcm  ratio,  quae  urf^et  pro  Rc^ularihus,  ctiam  pro  saeculari- 
hus  valcat. 

Conslal  etiam  ex  Decreto  S.  Congr.  Inquisitionis  edito  aucto- 
ritate  Innocentii  \I,  anno  1682,  quo  proscripta  fuit  scquens  pro- 
positio :  Scirntia  ex  confessione  acquisita  uti  licet,  modo  fiat 
sinr  direrta  aut  indirecta  revelatione,  et  (jravamine  poenitentis, 
nisi  aliud  mutto  yravius  ex  non  u.su  sequatur,  in  cuiu^  .-...,,  ,j. 
ratione  prius  meritu  contemnatur.  Addit  l*ontif«'\,  Coii  —  .s 
Dullo  mudo  posse  uti  tali  doclrina,  etiam  seclusa  quacumquc 
revclaiionc. 

6"  1 .  —  (Jlakh.  t»  .1/j  salteni  qudndoque,  tel  quandonam  Con- 
fessanus  u/i  possit  nottlia  confessionis  f 

Hesp.  lu\ta  omncs  Iheolo^os  id  potest  in  se(]ueutibus  casi- 
hus :  r  ad  orandum  pro  |)oenitentc,  vel  henignius  er^a  ipsuiu 
agendum ;  2'  ad  consulendos  lihros,  vel  sapicntes.  prudenter 
tamen,  sorluso  rcvclationis  pcriculo;  V  ad  se  diripendum  por 
expcricnliiiiii  cx  confcssionihus  aciju-silam,  v.  gr..  ai  ri^'orcm 
temperandum,  et  ad  se  dirigeoduin  e\  confesMonc  unius  ad 
alios  prudcnlcr  intcrroi;andos,  \cl  iuslruendos,  oullam  dando 
prioris  confc>siouis  sii^picioneai ;  4*  ad  refunuaudos  proprius 
morcs,  ad  corrifjciidos  pro(»rios  dcfcctiis,  aut  ad  inclius  fun*:ea- 
dum  suo  onicio,  \.  ^r.,  ad  ^ocurdiaiii  c\urnd«im.  vif^ilaniius 
in  suhditos  invif;ilanduiii.  .««eclusa  rrveladunis  suspiciune,  clc., 
<]uia  (]iiisque  tiMictiir  defectus  suos  corngerc  statim  ac  ad  eos 
advcrtit ;  ncc  |)i>tcNl  iilliis  poenitens  raiion.thililcr  ofTcndi.  i\\mf 
Confcssarius  oh  audita  in  confcssionr  vilao)  in  inehus  mulel. 
—  S.  L\q.  n.  637. 


576  TRACTATUS  DE  POENITENTIA 

Conclusio.  In  re  tam  gravi,  et  adeo  periculosa,  summopere 
cautus  esse  debet  Confessarius,  ne  yerbulum  ullum  proferat, 
aut  quidpiam  agat  aut  innuat,  unde  sequi  possit  odium  etiam 
minimum  Sacramenti,  gravamen  poenitentis,  aliorum  quorum- 
libet  offensio  vel  scandalum.  Sit  igitur  prudens  Qidiscretus  non 
in  sermonibus  solum,  sed  in  tota  sua  agendi  ralione.  Oret  fre- 
quenter  cum  Psalmista,  Ps.  140.,  v.  3.:  Pone,  Domine,  custo- 
diam  ori  meo,  et  ostium  circumstantiae  labiis  meis ;  vel  cum 
Sapiente  (Sap.  c.  9.  t).  4.) :  Da  mihi  sedium  tuarum  assistri- 
cem  sapientiam. 


FINIS  TRACTATUS  DE  POENITENTIA. 


TKACTATUS 
I)E  EXTHIIMA    INCTIONE 


CA  IM  T   I. 

DE  NATIRA  ET  EFFECTIBUS  EXTREMAE  UNCTIOMS. 

672.  —  I.  Extrcma  Unclio  (I«'liniliir  Sacramonlum  novae  le- 
gis  a  Chrislo  institutiim  ad  c(>nr<'n>ii(iam  salutcm  animae,  Tel 
cli.im  corporis,  ao^roto  vila  pcrulilanli ,  prr  unrlioncm  Olei 
ijciirtiicli  cl  oratioiicm  Saccrtiotis. 

Exlrcma  Unciio  csl  vcrum  novae  lcpis  Sacramcnlum.  Con- 
stiil  r  ()uia  esl  signum  scnsilnlc,  ronfcrcns  graliam,  cl  a  I)o- 
miiio  lcsu  Christo  institutum.  Ralio  ciiim  signi  satis  patct  per 
uiirtioncm  ct  oralioncm  S.iccrdtilis.  Ouod  coiifcrat  firnliam, 
coii^-lat  cx  cius  ciVccliliiis.  lii>lilulio  inilciu  (iiviiia  (liMnoustralur 
apostolica  traditione.  Promuigalum  riiit  pracscrtim  a  S.  lacobo 
\\\  I'!|)i>t()la  calliolica,  5.  li.  cl  1.*).,  iihi  (iicitur:  In/iniuUur  quis 
in  inl'is?  iiulurat  Preslnitrrns  Hnlrsiar :  rt  nreiit  suf>rr  eum, 
Uh<i<uu\  rum  (ilro....;  et  oralio  Fulei  salrahit  tufinnum,  et  at- 
leviahit  eum  Dominus ;  et  si  in  perratis  sit.  rrimtttntur  ei. 

Constal  2'  cx  (Iflinilione  Conc.  Trid.,  sess.  li.,  de  lij-trrma 
tnrtioiir,  ui)i  sic  dicilur :  .Vi  quis  dixrrit,  Kstremam  Inrtionrm 
uon  rssr  vrrr  rt  jnnfnie  Sarrumentum  a  <'  ^  ^ro 

institutum,  rt  a  hralo  lamho   {fiostnln  j. ,  ., .  .  ri- 

tum  Idnlum  acrrjilum  a  Palnbus,  aut  fitimentum  humanuin , 
anathrma  sit. 

G7:).  II.  MlVcclus  Sacramcnti  Exircmac  rnclionis  »unt 
r  (iratia  saiKiiruiins  cum  ^raliis  actiialihus  S.icramcnti  pro- 
priis,  (piac  minticc  iiiY.iiit  ad  rccrciindum  inlirmum,  cumi|ue 
coulinnantlum  contra  diaholi  tcntationcs. 

2'  Ucmissio  omnium  pcccalorum  nondum  rcmis<orum.  cliani 

junrtalium.   Conslal  cx  lcxlu  N    la^nhi  siipra  cilato :   ht  xi  in 

f)viralis  sil.   rrmillrnlur  ri.   Iliiii-  S.icramciitiim  Exlrcmac  Vn- 

«iioms  cst  (piidciii  [irim.irio  S.uTiimcutum  vivnrum.   srd  smin- 

Gtnv  Tom.  II.  37 


S7S  TRACTATUS 

dario  est  Sacramentum  mortuorum,  nempe  in  hypothesi  status 
peccati.  Remittit  certo  Yenialia  j^nmano  tiper  se;  probabilius 
autem  eodem  modo  etiam  morlalia  remittit.  —  S.  Lig.  n.  731. 

3°  Abstersio  reliquiarum  peccati,  quae  sunt  non  solum  poenae 
peccatis  debitae,  sed  etiam  animi  anxietates,  infirmitates,  lan- 
guor  ad  bonum,  torpor,  timor,  et  alia  similia,  quae  ex  peccatis 
contrahuutur.  Hi  autem  effectus  maiores  sunt,  quo  melius  est 
intirmus  animo  comparatus. 

4*  Restitutio  sanitatis  corporis  interdum,  si  animae  saluti 
expediat.  Constat  ex  textu  S.  lacobi  citato,  et  ex  Conc.  Trid. 
sess.  14.,  de  Extrema  Unctione,  c.  2.  Hinc  apparet,  quam  tur- 
piter  errent,  qui  hoc  Sacramentum  non  recipiunt,  nisi  cum 
morbus  ita  invaluit,  ut  iam  sine  miraculo  sanari  nequeant.  — 
S.  Lig.  n.  731. 

CAPUT  11. 

DE  MATERIA  ET  FORMA  EXTREMAE  UNCTIONIS. 

ARTICULUS  I. 

DE  MATERIA  HUIUS  SACRAMENTI. 

Principia : 

674.  —  I.  Materia  remota  est  Oleum  ab  Episcopo  henedictum. 
Constat  ex  Conc.  Trid.  sess.  14.,  de  Extrema  Unctione,  c.  1., 
ubi  sic  dicitur:  Intettexit  Ecclesia  materiam  (huius  Sacramenti) 
esse  Oleum  ab  Episcopo  benedictum;  nam  unctio  aptissime  Spi- 
ritus  Sancti  gratiam,  qua  invisibiliter  anima  aegrotantis  inun- 
gitur,  repraesentat.... 

II.  Oleum  Extremae  Unctionis,  seu  infirmorum,  sicut  Chris- 
ma,  ab  Episcopo  dioecesano,  yel  (Sede  yacante)  ab  aho  Episco- 
po  vicino,  in  Coena  Domini  benedicendum  est,  et  singuHs  annis 
renoyandum,  non  tamen  ad  validitatem  Sacramenti.  Ita  ex  prae- 
cepto  Clem.  YII,  apud  S.  Lig.  n.  708.;  et  Salmant.,  c.  2.,  n.  10. 
Constat  eliam  ex  praxi  perpetua  Ecclesiae,  et  ex  Rituali  Roma- 
DO  de  Extrema  Unctione,  ubi  dicitur:  Oleum  sanctum  singulis 
mnis  in  Coena  Domini,  veteri  combusto,  renovandum  est. 


DB  BITRKMA  INCTIONB  579 

675.  —  III.  Mnlcria  proxima  cst  UDctio  quarumrlam  partium 
corporis,  (juac  sunl  sallem  fjuinquc  sensus.  raricnda  csl  unrlio 
l*inocuiis,  scu  in  [mlpchns;  t'  in  aunhus;  :{*  in  naril)U8; 
4*  in  ore,  scu  in  lahio  infcriore;  5*  in  nianihus,  sujtra  pro  Sa- 
ccrdolibus,  intra  pro  laicis;  6*  in  pedihus,  scu  supra  pcdes; 
7*  in  rcnil)us;  scd  hacc  omiltilur  pro  fcminis,  cl  etiam  in  \iris, 
8i  facilc  licri  ncijucal,  ncmpc  si  infirmus  movcri  non  possii.  Irao 
hodic,  ail  S'(iviiii,  m  onuii  casu  vi  (juoad  onincs  (»niilliiiir. 

Quacsita : 

07(1.  —  Qlaeh.  1'  Aii  jtrarrrplum  rrnnvandi  olrum  obliget 
iub  (jraci'? 

Rrsj).  Affirm.,  ul  vidclur,  (piia  malcria  sat  gravis  apparcl. 
Attamcn,  si  novum  olcum  hahcri  non  possit,  anti({uo  uti  lici- 
lum  est.  —  S.  Li(j.  n.  708. 

NOTA.  Si  \ot\f  inlra  ■nnutii  (Hfuiii  bfnedictam  •il  drreclornm ,  nripic  alia^ 
balH>ri  «{iiral ,  Ol«*o  iM-nnlirln  «npcrAliti  «lind  oleuiu  non  brnrdirlum,  in  roinori 
tamrn  qnantilatr,  polr»l  infundi.  RU.  Rom.  !<l(|ur  «arpiu*  firri  polrst,  <]aamTi« 
paulaliiii  Idiigr  «liaiii  luaior  i|uautiU»  addalur,  <|uani  ali  Kpi>r<>po  rontrrrata  fuil 
initio,  modo  laiurii  ra  in  unai{ua<|ac  comiuiilionr  miaor  »il  allcra  parte,  cai  io- 
ruiiilitiir.  —   S.  I.iij.    ihid. 

(JiAER.  2'  Ah  oleum  necessario  debeat  esse  olivarum'f 

Rrsp.  Af/irm.  Hatio  est,  1*  quia  oleum  olivarum  ex  usu  com- 
muni  nommc  olci  prnprir  inlclli^'itur.  2*  Constat  aliiindc  cx  Dc- 
crclo  liu(jcnn  /V  pro  Armcnis,  in  quo  lcf^ilur  ^c  Kxtrcma  l'n- 
clionc:  Vuius  matrria  est  oleum  olivarum.  :r  Palet  etiam  ex  tola 
traditionc  et  unanimi  Doctorum  consensu.      Yui.  S.  Lig.  n.  708. 

(»77.  ~  {)\  AKH.  3'  An  hoc  oleum  debeat  necessario  esse  bene- 
dictum  ab  Ejnscnjml 

llrsp.  Af/irm.  Constat  c\  variis  Declarationihus  l*auL  V.  ri 
nupcrrime  (iregorxi  XVl,  die  4  Sept.  \H\t. 

yi:AKR.  4°  An  oleum  debeat  esse  benedictum  i/i  ordine  ad  A'x- 
tremam  Inctionrmf 

Jtcsp.  Controvertitur.  Duplcx  est  .sententia  prohahilis.  ail 
S,  Lig.  n.  709.  Alii  ncf^ant,  tjuia  Kccle.sia  nihil  aliud  rc<|uirit, 
nisi  ut  olciim  sit  ah  Kpiscopo  henedictum.  Ilinc  (aiunt  Oleuin 
intirmorum  et  Chnsma  validc  adhihen  possunt  ad  unctiunes 
faricudas.  Alii  vcn»  allirmanl.  ({iiia  sicut  (*hnsma  heu«  ' 
pnipria  {)ro  (ionlirmalionc  dcpulalur,  ila  ctiam  Olcum  iiM..i..>- 


580  TRACTATUS 

rum  pro  Sacramenlo  Extremae  Unctionis.  In  praxi  tutius  omni- 
no  sequendum  est,  excepto  necessitatis  casu,  in  quo  admini- 
strandum  est  hoc  Sacramentum  sub  conditione  cum  alio  Oleo 
benedicto,  et  postea  si  Oleum  infirmorum  haberi  potest,  itere- 
tur.  —  S.  Lig.  ibid.  ^. 

678.  —  QuAER.  5"  Anunctio  quinque  sensuum  sit  de  necessi- 
tate  Sacramenti^f 

Besp.  Probabilius ;  affirmandum  yidetur  cum  sententia  com- 
muniori  Theologorum,  cui  consonat  praxis  Ecclesiae,  quae,  se- 
cluso  casu  necessitatis,  semper  servanda  est.  Sententia  tamen 
Begativa  speculative  probabilis  dicitur  a  S.  Lig.  n.  710. 

679.  —  QuAER.  6°  An  requiratur  de  necessifate  Sacramenti 
gemina  unctio  in  geminis  partibus,  v.  gr.,  in  utroque  oculo, 
utraque  aure,  etc? 

Resp.  Neg.y  quia  sensus  totus  in  parte  unica  habetur.  Re- 
quiritur  tamen  necessitate  praecepti,  extra  casum  necessitatis. 
—  S.  Lig.  ibid. 

QuAER.  7"  Quomodo  unctiones  fieri  debeanf} 

Resp.  Unctiones  fieri  debent  pollice  dextro  Sacerdotis,  qui 
formam  simul  proferre  debet,  et  per  modum  crucis  infirmura 
nngii.  Sic  ex  Rit.  Rom.  Sed  haec  ad  liceitatem,  non  vero  ad 
validitatem  pertinent.  In  membris  autem  geminis  incipitur  a 
dextro,  v.  gr.,  ab  oculo  dextro,  etc.  —  Rit.  Rom. 

680.  —  QuAER.  8°  An  de  necessitate  Sacramenti  servandus  sit 
ordo  inter  variorum  sensuum  unctionesl 

Resp.  Neg.  omnino.  Ratio  est,  quia  huiusmodi  inversio  mi- 
nime  impedit  Sacramenti  significationem.  Attamen  coramuniter 
dicunt  talem  inversionera  esse  graviter  illicitara,  quia  est  contra 
usum  Ecclesiae  in  re  notabili.  —  S.  Lig.  n.  710.,  in  fine,  etc. 


\  Triplex  distlnguitur  Oleura  sanctum,  quod  in  eadera  caereraonia  feria  V  in 
Coena  Dominl  ab  Episcopo  benedicitur,  scilicet  Oleum  iufirmorura,  Oleura  cate- 
chumenorum,  ct  sanctum  Chrisma,  seu  Oleum  cum  balsamo  iramixtum.  ^°01eum 
inrirmorum  nou  inservit  nisi  ad  inungendos  infirmos  periculo  mortis  correptos,  et 
ad  consecrationera  carapanarura  pro  Unctione  externa  ;  nain  pro  interna  Chrisraa 
adhibetur  ;  2°  Oleura  catechumenorura  dcputatur  ad  catechumenos  ante  Baptismura 
JD  pectore  et  inter  scapulas  inungendos,  ad  manus  neo-sacerdotum  consecrandas, 
necnon   ad  varias  alias  consecrationes  faciendas,    v.  gr. ,    ad    consecrationem  re- 

gum,  etc 5°  Chrisma  vcro  adhibetur  in  Sacramento  Confirmationis,  in  caeremo- 

niis  Baptismi,  iam  collato  Sacramento,  et  ad  varias  consecrationes,  v.  gr.,  calicis, 
patenae,  ciborii,  altaris,  campanae  (interius),  etc...  —  Yide  Pontificale  Roma- 
num,  praesertim  ubi  de  cacreraoniis  Feriae  V  in  Coena  Domini. 


DE  EXTREMA  CNCTIOME  581 

yuAEB.  9*  An  poasil  amferri  Extrnna  Inctio  mutis,  surdii 
et  caecis  a  nativitate! 

Hesp.  Af/inn.  ;  |)(j»unl  ciimi  iiiuii^i  \iu>[nt  orf^.ind,  •iuiiuis 
carcnl:  uum  cl.>i  cMcnus  pcr  illa  iion  pcecavfriiil,  pcr  iiiltrn)- 
rcs  laiiicu  auiinac  pulculia.s,  (juiIjus  ca  respoucJcnl,  pcccare 
potucruul  (a). 

I»S1.  —  Qlaer.  10°  (Juomodo  ungendus  sit  in/irmus  manu 
vel  })vde  trunmlns,  clr.  ? 

Ucsp.  Lucliu  facicnda  c>l  in  parle  viciniori  membro  muli- 
lato;  sic  cnim  lo()uilur  Uilualc  Hom. :  Si  quis  sit  atiquo  mem- 
bro  mutilalus,  pars  toco  illi  proiima  inunrjalur,  eadem  verbo- 
ruui  ftrma. 

yiAEK.  W  .1/j  una  snla  fjutla  olei  sufficiat  ad  unctwnrs  fa- 
ciendas  ? 

Hesp.  Affirm.  probabiUus.  Halio  est,  (|uia  qui  ungil  una  fiul- 
ta  olci,  Tcre  ungil;  olcum  cnim  plus,  (|uam  alii  ii(|uore3,  dif- 
fuiidilur.  -  Ua  S.  Liy.  ut  probabilius,  iacroix,  n.  'iUOi.,  et 
alii  (ommunius.  iNcgant  aulcni  uounulli ;  (|uia  ungcre,  esl 
olcuiii  pcr  varias  partcs  dilTuiidcrc,  (juod  non  lit  pcr  unicain 
olei  slillam.  Sed  rcspondctur  dilTundi  olcum  prr  varias  [Mirtcs, 
cum  (iuiu(pie  sensus  uuf^untur,  etiamsi  eadem  stilla  adhibcatur. 
\n  praxi  tulius  cst,  ct  ccrtc  suni*  it  pro  valore  S.uramenii  inliu- 
gerc  iu  olco  c.xlrcmam  parlcm  di^iti  ad  siuf^ulas  uncliuucs  ^pc- 
cialcs,  (|uae  suli  rcpclila  roriua  liunt. 

Olaer.  12°  Itrum  tempore  pestis,  aut  alicuius  morbi  contG' 
gwsi  liceat  unctioties  sacras  peragere,  mediante  penicUlof 

/trsji.  iffirmative ,  a^ihvm  probabitius ,  e\  Benedtcto  \IV, 
i\u\  iiiultos  auctorcs  alTcrl  pro  li;ic  si-iitiMiti.i  '  Ite  Sunndit , 
l.  \1I1,  c.  PJ.) 


(fl)  Nccessarium  iion  Nid«»tur  ad  hanc  ratitmem  recurrere.  Sacri- 
mciit;i  cniiu  suaplc  vi  opcraiilur  gradae  HaiirtilicaiiUs  infu»iuiieiii ; 
hacc  aiilcm,  si  .suhicrlo  coii:,'rua  fiuii  (lcsii  ' 
vis  cxpcllit,  si\c  c\lcr'n'ri|iii'«  sciisitius  pali  ..,.....,..;    .  ..a 

iuleruis  poieniiis. 


582  TRACTATUS 

ARTICULUS  II. 

DE  FORMA  EXTREMAE  TINCTIONIS. 

682.  —  Forma  Extremae  Unctionis  haec  est :  Per  istam  san- 
etam  unctionem  et  suam  piissimam  misericordiam  indulgeat  ti- 
bi  Dominus  quidquid  per  visum  (inuncto  ocub,  et  sic  de  aliis) 
deliquisti.  Constat  ex  Conc.  Trid.  sess.  14.  c.  de  Extrema  Un- 
ctione,  et  ex  Rit.  Rom.  Forraa  integre  repetenda  est  ad  singulas 
partes  ungendas,  exprimendo  membrum,  quod  hic  et  nunc 
inungitur,  nempe  per  visum  ungendo  oculos,  per  auditum  in 
unctione  aurium,  etc. 

Quaesita : 

683.  —  QuAER.  1"  An  ad  validitatem  Sacramenti  requira- 
tur  expressio  cuiuslibet  sensus,  scilicet,  per  visum,  per  audi- 
TUM,  etc? 

Resp.  Controvertitur.  Alii  negant,  quia  non  reperitur  in  for- 
ma  Graecorum,  quae  tamen  ab  Ecclesia  admittitur  ut  yalida. 
Alii  affirrnant,  quia  per  unam  unctionem  et  formam  illi  respon- 
dentem  non  remittuntur  quorumcumque  peccatorum  reliquiae, 
sed  eorum  tantum,  quae  per  illum  sensum  commissa  sunt.  Cum 
igitur  res  dubia  sit,  sub  gravi  expressio  sensus  adhibenda  est. 
—  Rilluart. 

QuAER.  2"  Quaenam  verba  sint  formae  essentialia^i 

Resp.  Sunt  sequentia:  Per  istam  unctionem  indulgeat  tibi 
Dominus  quidquid  deliquisti,  cum  verbo  sensum  exprimente, 
seu  per  visum,  etc. 

QuAER.  ^"  An  ad  validitatem  sufficidt  unica  forma  ad  omnes 
sensus,  si  singuli  distincti  exprimantur  et  ungantur^i 

Resp.  Controvertitur.  Alii  afflrmant,  quia  haec  forma  est 
virtualiter  multiplex,  et  aequivalet  pluribus  particularibus,  sic- 
que  specialiter  effectum  cuiuslibet  formae  specialis  significat. 
Alii  vero  negant,  quia,  cum  materiae  partiales,  scilicet  unctio- 
nes  sint  distinctae,  singulis  etiam  formae  speciales  respondere 
debent. 


NOTA.   Urgente  necessitate,  consulenda  est  haec  forraa  generalis  :    Per  istam 
sanclam  waclionem  et  suam  piissimam  misericordiam  indulgeat  tibi  Dominus 


DE  EXTBEMA  U\CTIO?<fB  583 

quidf]ui(i  diliquiiti  p&ri^tui.  ritum,  nudilum,  yuilum,  odnrmlmm  tilMeHtm. 
Inf^pmii  »unt    »rn»u«   iluin  ripriinunlur.    S«><l   «i   (rmpu«   •aprr*il,    •■!•  roaJitiM* 
rrp«(rndie  sont  anctinnn  eum  fornia  singulit  propri*,  •(  «JdrndM  «aal  aliM  ora 
lionet  omiuae,  ut  in   Rituali  praetrribuntar.  •—  5.   Lig.   ».  7(0. 

CAPLT  III.    ' 

DE  MIMSTRO  EXTHEMAE  UNCTIOMS. 

68i.  —  I.  Soliis  Sacerdos  cst  minlslcr  hiiius  Sacramenti. 
CoM^lal  r  ex  verhis  S.  lacnbi  iam  cilalis:  Infirmatur  /yuiv  in 
voffis'^  inducat  Presbijleros  tcclesiae,  elc. ;  i*  e\  delinilionc 
Ecclesiae.  Sic  eniin  Trident.  sess.  14.,  de  Extrema  Vnctione, 
Can.  4. ;  Si  quis  diTerit  Presbyteros  Ecclesiae,  quos  B.  lacobus 
additrendos  esse  ad  infirmnm  inungendnm  hortatur,  non  esse 
Sarrrd(des  ab  Efii.sropo  ordinatos,  sed  aetafe  seniores  in  fjuavis 
communilatr,  ob  idfjue  jtroprium  Edircmae  Lncttonis  minislnnn 
non  esse  sotum  Sacerdotem,  anathema  sit. 

II  niiinis  Sacerdos  potest  illud  Sacramentum  valide  mini- 
slrare,  (niia  ()oleslas  valide  illud  confcreiidi  compelil  Sacerdoli 
ralione  ip-^iiis  Ordinis.  'S^w^  tamcn  illud  minislrarf  licilc  poicsl, 
nisi  solus  Paslor  aiiim.irum  ;  (juia  ad  Pu^lonMn  p»'rlinel  oves 
suas  pascerc.  Religiosi  aulem  (|ui  hoc  Sacramentum  siuc  li- 
ceotia  Parochi  minisirent,  excoinmunicationem  Papae  rcscrva- 
tam  i[)^o  faclo  incurrunt.  —  Sic,  ex  Ctement.  de  l*ritHetj\is, 
S.  Luj.  n.  "rl-l. 

(Juaesila : 

fi8.*».    -    Oi  .\F.ii.  l'  .\n  </jiiiJ.v  ><ir(Tt/«'v  '       "^ 

/f/r;i  ministrare  e.rcon'"-"  faruchi  pn:.. ;   jr.ki:        ^ 

Itrsp.  Affirm.  proh  (|uia  non  videlur  cum  lanlo  rijjo- 

re  procedendum  e.sse,  uhi  agilur  de  delepalione  ad  meram  li- 
ceitatem,  nec  ullalenus  sermo  est  de  valore  ipsius  Sacramenti. 
Allamen  non  fanle  pracsumcmla  c.^t  Udis  delegatio.  —  S.  hg, 

11    "t'!'!    —  Siiliiunif      il  iflii  riMilr.i  aln)S  V 


I   Si  Sarordiit,  rui  adiiiinitlralio  huiu*  S«rramenli  rooipelil,  al>M(.  «rl  r«« 
niuniratiunr  aul  ftuspentiona  ligatur,  i|uilil>r(  Sac»rJ«»»  la  cat«  n«r«*tit«l»t  boc  S«- 
craiueulani  aJiuinittrirr  poleal,  imo  tt  r«riUI«  Jvb«l.  —  ^Miriai. 


584  TRACTATUS 

QuAER.  2"  An  sit  mortale  omiltere  orationes  in  Rituali  prae- 
scriptas,  vel  ministrare  sine  vestibus  sacrisf 

Mesp.  ad  1^"^  Affirm.,  quia  maieria  Talde  gravis  est.  Excipe 
necessitatis  casura.  —  S.  Lig.  n.  727.,  et  alii  communiter. 

Resp.  ad  ^^"^  Affirm.  pariler  extra  necessitatem ;  in  neces- 
sitate  yero  probabilius  nego.  —  Ita  communius  cum  S.  Lig, 
n.  726.,  contra  nonnultos. 

C86.  —  QuAER.  3°  An  vel  qualis  sit  obligatio  Extremam  Un- 
ctionem  ministrandif 

Resp.  Pastor,  nisi  gravi  aliqua  causa  excusetur,  tenetur  ra- 
tione  officii  sub  mortali  eam  subditis  periculose  aegrotantibus, 
eandemque  petentibus,  ministrare.  —  S.  Lig.  n.  729.,  etc.  — 
Recole  dicta  de  Sacram.  in  genere,  n.  213. 

QuAER.  V  An  vel  quale  peccatum  sit  ministrare  Extremam 
Unctionem  sine  tumine^i 

Resp.  Non  excusandum  est  a  veniali,  nisi  necessitas  urgeat, 
tum  propler  Ecclesiae  consueludinem,  tum  ob  reverentiam  Sa- 
cramento  debitam.  —  Attamen  veniale  non  excedit,  quia  nott 
videtur  iniuria  gravis  Sacramento  irrogari  (a).  —  S.  Ligorius, 
n.  728.,  etc. 

687.  —  QuAER.  5°  Quando  suscipit  aegrotus  et  Yiaticum  et 
Extremam  Unctionem,  quodnam  Sacramentum  debeat  prius  ad- 
ministrari  ? 

Resp.  Extrema  Unctio  debet  post  Eucharistiam  adrainistrari. 
Sic  expresse  statuit  Rubrica  Ritualis  Romani.  —  In  illo  casu 
bis  recitari  debet  Confiteor.  —  Sic  S.  Congreg.  Indulg.  5  Fe- 
bruar.  1841. 

QuAER.  6°  Quale  sit  peccatum  omittere  signum  crucis  in  un- 
ctionibusf 

Resp.  Est  veniale  tantura  iuxta  coramunem  sententiam,  quia 
ibi  materia  gravis  non  apprehenditur;  in  necessitate  vero  nul- 
lum  est  peccatum.  —  S.  Lig.  n.  728. 

688.  -r-  QuAER.  7'  An  vel  quate  peccatum  sit  conferre  hoc 
Sacramentum  sine  ministro  inserviente,  et  an  in  necessitate  mw- 
lier  adhibere  possit  ? 


(a)  Dehac  re  in  Rituall  Romano  haec  tantum  habentur:  Sacer- 
dos....  parari  curet....  ceream  item  candelam,  quae  deinde  accensa 
ipsi  ungenti  lumen  praebeat. 


DE  EXTREMA  (  NCTIONE  681 

Rpsp,  ad  1"»  Non  rsl  morlale  nulluni  aflhihcrc  miniMrum.  cl 
jn  ncres.silalc  nulliini  rsl  ixrraluni.  —  Ila  rommnmssime  The<h 
iogi.  —  Inio,  iuxln  plure,^,  prohabililtT  nulluiii  ol  piTcaliim, 
eliani  cxlru  niMT>Nilalis  i-asuin.  S«'(l  fippositum  prohalnliu^  <liiil 
S.  Lig.  n.  72i. 

/ir\p.  ad  •2"'"  Mulicr  ad  oflirium  minislranlis  Dun<piam  esl 
adliiljcnda.  Ouando  (llrricus  aul  sarrularis  invcniri  farilc  ne- 
(|Uil,  Sarcrdos  solus  omiies  rarrcnionias  pt-rafial,  cl  'v  •  --Tlio- 
nibus  rcspoudrhil.  —  Ila  S.  Luj.  ibid.,  et  alii  roin  me, 

QiAER.  8°  An  expeciari  possit  mortis  articulus  ad  tonferen" 
dum  lioc  Sacrameiitum'! 

Rcsp.  Seg.  Imo  rom//n///j//'r  (lorcnt  Tlicoln^'i,  firavilcr  pcrra- 
rc  Parochos,  (pii  illud  dilTtTuul  usipicdum  intirmus  dcstitualur 
usu  siMisiium  cl  ratiouis,  <piia  sic  rarct  inlirmus  ultcriuri  fructu, 
(picm  pcrccpi.sscl,  si  compos  ralionis  Sacramcntum  rcccpisscl; 
insupcr  (]uia  privatur  spintiialihus  virihus  ad  resistcndum  dac- 
moni,  ct  ad  pcrfcrcnda  morhi  iiicummoda  ;  ct  cliam  (piia  intir- 
mus,  si  csscl  in  morlali,  cl  Sacraiin  nlum  susccpissct  adhuc  ra- 
tionis  compos,  auxilio  attritionis  ^ratiam  fortc  fuissd  adcjitus, 
(]ua  ali()(piin  privatur;  dcmuni  (piia  virtutc  huius  Sacramcnli 
consc(pii  poiuissel  sanilatcm  corporis,  si  lcmpore  congruo  ipsi 
collatuiii  luissct  '. 

\(TTA.  •  I*«rorha«  in  priniit  nirminiue  il»l>r(  nnn  pA«(rrini«  mm  ia«a*rift  «ai 
parlM  •rgrKlaaliuiu  ruram  halxrr.  •  lla  Uitualr  Hom.  Itl.  de  I  ifildl  tt  rmrm 
infirmorum.   —  ^*uiuirc«  rrct«   liinl  Catalanus :    •   Irnrri  ri  iu*(jU«   l'4riMltuQi 

•  infirnii»  parucbiae  luae  •••itlrrr,   poli»»inium  io  coiuiiirnJslioD*  •aiiMr,  trtlM 

•  iirn(riilia  r«(  unanimi  Trol)>|««rum  ron*rn*u  r<>mpr<>b«la  •  <  <>n««tnanl  ■atrm 
plorrt  llrrUr«lionrfl  S.  Congrtg.  Comr.  rrl«l«r  «piiJ  .inaltrta  Imrii  Fouttf. 
(lulio   I8GI). 

CAl^lT  !V 

l>E  SUBIECTO  EXTRKMAE  t!SCTI0MS. 

689.  -  Suhicctum  huius  Sacramcnli  sunl  omnes,  el  soli  pec- 
calorcs  ct  iiilirmi  dc  vita  periclitanlcs.   (ionstal  \'  cx  vcrhis 


I    Aiiilr  lianr   Catfchi$mi   Hom     «nimatlTrrtionrro :    •   <  -   p<cr«nl.  i^at 

illuii   Irnipu*  «rijroli   ungrntli  ubtrnirr  »olrnl,   rum  i«ui  i. ..»  t|><>»tuiti«, 

viU  •(  aciuibu»  rar«r«  incipi^l.   •   Ur  Kxtrrwut  fuHipmf,  m,  18. 


586  TRACTATUS 

L.  lacobi:  Inflrmatur  quis  in  vobis?  inducat  Presbyferos  Eccle- 
siae,  elc. :  yerbum  autem  infirmatur  graece  significat  morbum 
periculosum;  2"  ex  defioitione  Ecclesiae.  Sic  enim  in  Decreto 
unionis:  Boc  Sacramentum  nisi  infirmo  de  cuius  morte  timetur, 
darinon  debet.  Consonat  Trid.,  sess.  14.  c.  3. 

Hinc  huius  Sacramenti  capaces  non  sunt  pueri  ante  usum 
rationis,  nec  perpetuo  amentes,  quia  nulla  peccata  actuafia 
commiserunt. 

Quaesita : 

690.  —  QuAER.  1°  An  Extrema  Unctio  conferri  debeat  infir- 
mis  delirantibus  ? 

Resp.  Affirm.,  si  antea  Sacramentum  petiverint,  aut  petituri 
fuissent,  si  de  hoc  cogitassent,  aut  signum  doloris  de  peccatis 
ostenderiut.  Imo  et  infirmis  destitutis  sensibus,  ut  constat  ex 
Mit.  Rom.  —  Recole  dicta  de  Sacram.  in  genere,  n.  230. 

QuAER.  2°  An  hoc  Sacramentum  licite  conferri  possit  aegroio 
in  periculo  mortis  dubio,  seu  probabilil 

Resp.  Affirm.  cum  sententia  communi  et  vera,  quia  ad  mi- 
nislrandum  hoc  Sacramentum  valide  et  licite,  sufficit  ut  infir- 
mus  laboret  morbo  ita  gravi,  ut  prudenter  existimetur  versari 
in  periculo  mortis.  Confirmatur  ex  Rit.  Romano,  ubi  sic  statui- 
tur :  Debet  hoc  Sacramentum  praeberi  infirmis,  qui  tam  gravi- 
ter  laborant,  ut  periculum.  mortis  imminere  videatur.  —  S.  Lig. 
n.  714.,  etc. 

QuAER.  3"  An  Extrema  Unctio  possit  conferri  puerisf 

Resp.  Affirm..,  dummodo  sint  rationis  compotes,  ac  iudiceu" 
tur  doli  et  culpae  capaces.  Ita  Bened.  XIV  (de  Synodo,  l.  VIII, 
c.  6.),  qui  acriter  vituperat  nonnullas  synodales  Constitutiones, 
quibus  aetas  certa  determinata  fuit,  ante  quam  pueri  non  pos- 
sint  inungi. 

691.  —  QuAER.  4°  An  vel  quando  hoc  Sacramentum  iterari 
possit  ? 

Resp.  V  Certo  iterari  potest,  quoties  infirmus  in  periculoso 
morbo  inunctus,  convakiit,  et  rursus  in  morbum  periculosum  in- 
cidit.  Constat  ex  Conc.  Trid.,  sess.  14.  de  Exlrema  Unctione, 
c.  3.,  ubi  dicitur:  Quod  si  infirmi  post  susceptam  hanc  unctiO' 
nem  convaluerint,  iterum  huius  Sacramenti  subsidio  iuvari  po^ 
terunt,  cum  in  aliud  simile  vitae  discrimen  inciderint. 


DE  EXTREMA  fJ^CTIOXE  587 

Resp.  2*  Polcsl  cli.im  ilerari  in  cadcm  infirmilatc,  si  diuluma 
fucril,  el  inlirmus  nolaMIilcr  ronvalueril,  ila  ul  a  pcricolo  mor- 
lis  cripi  visus  fucril,  cl  ilcrum  iii  i«I«'rii  inridcril.  Ualio  csl,  (|uia 
lunc  csl  vcrc  novum  morlis  [xTirulum.  Con.<»lal  c\  RitnfiU  Ho- 
mano,  ubi  dirilur :  //*  eadem  infinnitale  hor  SarramentHtn  ile- 
rari  nnn  dehet,  niu  diutnrna  sit,  ut,  cum  infinnus  concalueril, 
ilerum  in  periculum  mortis  inriderit. 

Olaer.  'i'  An  iterari  po^sit  in  todem  morho  diuturno,  si  du- 
bilctur,  an  revera  status  morhi  mutalus  fuerit'? 

Resp.  Affirm.  prohabilius,  si  duhium  sil  vere  |)Osilivum,  sci- 
licct  quando  est  Tcre  probabilc,  inlirmum  exiisse  e  periculo 
niorlis ;  hacc  cnim  itcralio  in  isli.s  casibus  cst  vcteri  Ecclesiae 
consucludini  mapis  conformis.       S.  Lig.  n.  715. 

r»f)2.  —  (Ji  vr.K  n*  \ii  \il  obliyalio  aravis  rerijdendi  hor  Sa- 
cramentum  ? 

Resp.  Controcertitur.  Duplcx  esl  sentcntia  probabilis. 

I'  Semkmia  affirmat.  V  Patct  'aiunt'  c\  vrrbis  ipsius  Apo- 
stoli  lacobi :  [nfirmatur  fjuis  in  cohis?  indurat  l*resh\jlnos  Ee- 
clesiae,  ctc.  Vo\  auliMii  indurat  pracccptum  continct.  Krfjo,  elc. 
2*  Accedil  praxis  Ecclcsiae,  quac  summa  sollicitudinc  scmper 
curavit,  ut  ab  omnibus  iniirmis  suscipcrctur.  Conslarc  ctiam  ti- 
dclur  cx  con^uotiidinc  ct  scnsu  lidcliiim.  V  In-^upor  pravc  csl, 
et  contra  carilalcm,  (juam  sibi  «piisijuc  dcbct,  mcdium  adco  cP- 
lica\,  firmissimumqur  praesidium,  ut  ait  rorir.  Trid.,  in  exlrc- 
nio  a^one  contra  dacmonis  conatus  omillcre.  Ua  Ronratjlia 
cum  aliis. 

II'  Skstkntu  uffjal.  Uaiio  rvt.  «|uin  np(]uc  «^^  Traditione  06- 
(pic  c\  Connliorum  Dcrrctis  constal  dc  pracci-pto  hoc  Sacrt- 
nHMiliim  suscipiendi.  Ouod  vero  S.  !acobus  nil,  tnducat  Vresb^ 

Irios iit  consilium  accipitur  al(|uc  explicatur.  Erpo  non  |)o- 

W<\  iinponi  pravis  obIi^'atio  dc  suHcipicnda  K\lnMua  rnctione. 
Ila  Itilluart,  art.  1.  posl  S.  Thom.,  :\.,  part.  qu.  fiS.  art.  4. 
—  Sjtorrr,  n.  106.,  elc,  rt  S.  Lig.  n.  733.,  ubi  hanc  senleo- 
tiam  conununcm  vocat,  liccl  pnmam  omniiio  sundcndam  puiet, 
praccipuc  ralione  canlalis  ()uam  sibi  (piisiiuc  dchel :  Ingenh 
nam(jur  prrirulo,  nil,  se  e.rponne  ridrtur  trnl  •iccmi- 

t>rndi,  qui  nrgltijit  sr  munire  hoc  Sarrawrntn,  ..  <  l'omnO 

tnslituto,  tanquam  firmissimo  prae.sidin  in  tauto  -  <. 

<»!):t.  —  ^)rAKn.  7*  {hiacnain  dispnsitio  requiratur  ad  huiuM 
^anamenti  susceptionnn  ? 


588  TRACTATUS  DE  EXTREMA  UNCTIONE 

Resp.  V  Peccatorum  confessio,  si  infirmus  in  mortali  yerse- 
tur;  hocenim  Sacramentum  est  Poenitentiae  complementum, 
ideoque  haec  praecedere  debet.  —  Billuart,  art.  7.  in  fine. 

Resp.  2"  Quod  si  infirmus  non  possit  sua  peccata  confiteri, 
contritio  saltem  praecedal,  necesse  est :  hoc  enim  Extremae 
Unctionis  Sacramentum  est  primario  Sacramentum  vivorum, 
et  ad  reliquias  peccatorum  tollendas  praecipue  institutum.  — 
BUluart,  ibid.  —  Verum  in  tali  casu  ipsa  attritio  sufficere 
posse  Yidetur;  est  enim  simul  Sacramentum  mortuorum,  et 
peccata  mortalia  cum  attritione  remittere  potest.  —  Salmant. 
n,  13.,  et  alii. 


FINIS  TRACTATUS  DE  EXTREMA  UNCTIONE. 


TllACTATlJS 
I)   !•:     ()   U    I)    1   N   E 


Agrndum  {"  >\e  nntari  et  dinsiooe ;  2"  ilt  nialfria  e(  rormi;  3*  de  Miaiatre; 

4*  de  sul>ii'i  l.i   OrJiiiis. 


CAPLT  1. 

DE  NATIRA  ET  MVISIONE  ORDIXIS. 

fiOi.  —  Nomino  Ordinis  \\\c  intjMlif^itiir  ijrmbis  Clorironim 
ad  sprcialia  Ollic  la  ocrlrsia>lica  consccraloriiin.  ^^)iiaiita  aulcni 
sit  huius  Sacranienli  di^nitas  el  cxcellcntia  vix  humana  vocc 
cxpnmi  potcsl.  Ilac  de  rc  sic  inter  plura  alia  Calechismus 
Concilii  Tridcnlini :  Pntestas  tum  Corpus  et  SaiKjuinem  Ifnmini 
nnstri  cnhfirienili  et  nfferendi,  lum  perratn  remiltendi.  quae  it- 
iis  ( Saccrdolihus)  cnllnta  est,  humnunm  rntmnem  atijue  intel- 
ligentiam  superat,  nedum  ei  ali(juiil  par  et  fimile  in  ttrris  in- 
rrwiVi  queat. 

Ordo  «•(uiimunilcr  drliuitur,  Snjnnrulum  (junddam  Ecctesiae, 
(jun  spintuahs  potrstas  nrdinntn  tnhuitur.  —  >'.  Lig.  n.  7.15. 
posl  I).  Thnm.,  elc.  Dclinitur  cliam  recle  iuxta  alios:  Sacra- 
inentum  nnvae  leyis,  qun  traditur  spiritualis  polestas,  el  cim- 
[trtur  (jratia  ad  munia  eccle.siastica  debite  obeunda. 

Statuenda. 

69'».  —  I.  Ordo  csl  vcrum  el  proprie  diclum  novac  legis  Sa- 
cramcntum. 

('.()n>lat,  c]uia  in  eo  reperiuntur  omni.i  .td  lalionrm  Sarra- 
liienli  rc(|ui>ita,  scilicel  1*  Sujnum  sensibile,  cnm  Mj;no  exle- 
riori  conlcratur.  —  8*  Institulio  dirina,  ciim  Christus  A|N)sto- 
h)s  Ordinis  Minislros  inslitueril,  potestalemipie  conHccrandi, 
rcmitlcndi  pcccata ,  sacra  My«*tena  dispcn-iandi .  rr.u'rndi  Ec- 
clesiam,  el  alios  Ministros  in^lituendi,  eis  dedent.  .Kcl.  ii.  — 


590  TRACTATUS 

1.  Cor.  12.  —  Galat.  2.  —  Matth.  28.  —  3'  Collatio  gratiae, 
ut  constat  ex  1.  Tim.  4.  14. :  Noli^  inquit  Apostolus,  negligere 
gratiam,  quae  data  est  tibi  per  prophetiam,  cum  impositione 
manuum  praesbijterii.  —  Et  2.  Tim.  1.  6. :  Admoneo  te,  ut  re- 
suscites  gratiam  Dei,  quae  in  te  est  per  impositionem  manuum 
mearum. 

Eruitur  etiara  ex  definitione  Conc.  Trid.,  sess.  23.  Can.  3. 
ubi  sic  legitur :  Si  quis  dixerit,  Ordinem  non  esse  vere  et  pro- 
prie  Sacramentum  a  Christo  Domino  institutum,  anathema  sit, 

696.  —  II.  Septem  numerantur  Ordines,  scilicet  Presbijtera- 
tus,  Diaconatus,  Subdiaconalus,  Acolythatus,  Exorcistatus,  Le- 
ctoratus,  et  Ostiariatus.  Primi  tres  dicuntur  maiores,  caeteri 
minores. 

Deducitur  ex  variis  Conciliis,  praesertim  et  Trident,  sess.  23. 
c.  2. ;  postquam  enim  dixerat  aperte  de  Sacerdotibus  et  Diaco- 
nis  sermonem  in  sacris  Litteris  fieri,  subdit:  Ab  ipso  Ecclesiae 
initio,  sequentium  Ordinum  nomina,  atque  uniuscuiusque  eorum 
propria  ministeria,  Subdiaconi,  scilicet,  Acolythi,  Exorcistae, 
Lectoris  et  Ostiarii,  in  usu  fuisse  cognoscuntur.  —  Item  Can.  2. 
ait :  Si  quis  dixerit  praeter  Sacerdotium  non  esse  in  Ecclesia 
cathotica  alios  Ordines,  et  maiores  et  minores,  per  quos  velut 
per  gradus  quosdam  in  Sacerdotium  tendatur,  anathema  sit. 

Quaesita : 

697.  —  QuAER.  1"  Quaenam  sit  horum  Ordinum  natura  ei 
proprietas  ? 

Resp.  V  Ostiariatus  est  Ordo,  quo  specialis  confertur  pote- 
stas  aperiendi  vel  claudendi  ianuam  Ecclesiae,  dignos  admit- 
tendi,  excludendi  indignos. 

2°  Lectoratus  est  Ordo,  quo  specialis  traditur  potestas  legen- 
di  psalmos  et  lectiones  ex  pulpito  in  Ecclesia,  ac  populum  ca- 
techizandi,  seu  instruendi  in  rebus  Fidei. 

3'  Exorcistatus  est  Ordo,  quo  alicui  confertur  specialis  pote- 
stas  eiiciendi  daemonia,  per  exorcismos  ab  Ecclesia  institutos  i. 

4"  Acolythatus  est  Ordo,  quo  confertur  alicui  specialis  pote- 
stas  inter  Missae  solemnja  Subdiacono  inserviendi,  accendendi 
cereos,  praeparandi  porrigendique  ampullas  vini  et  aquae. 

i  Attamen  hodie  facultas  exorcizandi  solis  reservatur  Presbyteris ,  qui  ea  de 
liccntia  Ordinarii  tantam  uti  possuat.  —  Recole  dicla^  t.  ■{.  n.  347. 


DE  ORUINE  591 

0*  Subdiaconatus  esl  Ordo,  quo  conferlur  alicui  spccialis  {kh 
testas  in  Missa  solemni  iDservicndi  DiacoDO,  solciuDique  rilu 
Epistolam  cantandi. 

6*  Inaconatus  cst  Ordo,  (juo  confortur  spccialis  pot*»-»  >-  ''^ 
solemni  Missa  I^reshytero  imiuediate  assistcndi,  iuler  > 
decanlandi  Evangelium,  praedicandi,  cl  soleniDiter  haplizandi, 
si  iusia  tamcn  inlerveniiJl  causa  '. 

7'  Presbtjtcratus  esl  Ordo.  (|no  luiinriur  .*;pocialis  polr-li- 
Corpus  et  Sanf^uincm  (ihrisli  in  Missae  cclebratioue  con.^c- 
crandi,  a  peccatis  absoWendi,  sul)dilosi(ue  opere  ac  doctrina 
pa.sceodi. 

Hic  adde  Episcopatum  et  priniain  t<nisuram,  quorum  allcr 
cst  ipsius  Sacerdolii  complemenlum,  allcra  vero  Hrdo  uon  esl, 
sed  disposiiio  ad  Ordines,  ([ua  (juis  (^lericus  renunlialur. 

698.  —  QuAER.  2*  An  Diaconatus  sit  Sacramentumf 

Hesjt.  Af/irm.  iuxta  communem  elcertam  seutenliam,  (}uia  in 
eo  repenunlur  omnia  ad  Sarramenlum  requisila,  srilicet  1*  ^i- 
ynum  sensihilr,  per  imposilioiiem  maimum;  2'  .siynum  yratiae, 
in  verl)is  formae:  Accipr  Sptntum  Sanrtum,  elc. ;  :\'  sujnum  a 
Deo  instilutum,  quia  .«(olus  Dcus  institiiere  potost  signn  grali.iin 
conferentia.  (](»nslal  etiam  e\  Tridentino,  sess.  2:i.,  Can.  «1.,  ulii 
sic  delinilur  .  Si  quis  dixerit  in  l!cctesia  cathotica  non  cmsc  Ai>- 
rarchiam  divina  ordinatione  institutam,  quae  constat  ex  Hpi- 
scopis,  Presbtjteris  et  Ministris  nempe  Diaconis  ,  anathemasit. 

—  Vide  S.  Lig   n.  737. 

<)!M).  —  QuAER.  3*  An  etiam  Subdiaconatus  stl  SacramentumV 
lirsp.  Cantrovertitur.  I*  Siintkntia  probafnli      '''     lat.  Ila- 
tio  esl,  (piiii  Suhdiaconalus,  ({uemadmodum  1)...      ...uis  qiso, 

omnilius  si/znis  Sacramenli  constilulivis  gaudcl;  est  enim  I'  st- 
gnum  sensilnle,  ul  palet ;  2"  signum  gratiae,  cuni  sil  Ordo  sa- 
cer;  3*  signum  a  Deo  institutum;  dclinivii  enim  Conc.  Trident. 
esse  in  Erclesia  tiierarcliiam  divina  ordmatione  institutam.  •] 
conslat  ex  l'!pisc()pis,  l^rcsbytens  et  .\lini\tns:  Subdiaconi  ... 
lem  non  secus  ac  ipsi  Diaconi,  inlcr  Ministros  receusendi  sunl. 

—  Ita  Ihlluart,  cum  aliis  mullis  posl  D.  Thomam,  Supptrm. 
qu.  :17.,  art.  i 


\    rirtiiii  Uiarniiu*,   iit  «liiiuantlo  pra^liirl,   •p«<'i«lt  lir«tili«  rput-opi  lo.li  .-<( 
«cl  lirriitia    Partithi   ^i-l   Itri-lnri*   rirUx*"    •••fri.  •<!      n    .1. (..(,,   MrtiroUritu»    \*\ 
coDsuclutline  tiiriut«iitluiii  viilclur. 


S92  TRACTATUS 

l^  Sententia  etiam  probabilis,  imo  forte  probabilior  negat. 
Ambigilur  enim  tum  de  divina  institutione,  tum  consequenter 
de  gratiae  promissione.  Nec  Subdiaconatus'  numerandus  vide- 
tur  inter  Ordines  maiores  ex  institutione  divina,  sed  ecclesia- 
stica  tantum,  cum  apud  Graecos  non  habeatur  ut  Ordo  sacer. 
—  S.  Lig.  n.  737. 

Ordines"autem  minores,  iuxta  communem  sententiam,  inter 
Sacramenta  minime  adnumerandi  sunt.  —  S.  Lig.  ibid. 

CAPUT  II. 

DE  MATERIA  ET  FORMA  ORDINIS. 

700.  —  Materia  et  forma  variae  sunt  pro  variis  Ordinibus. 

I.  Quod  spectat  ad  Ordines  minores,  ratione  materiae,  Ostia- 
rius  ordinatur  traditione  clavium  Ecclesiae;  Ledor  traditione 
libri  lectionum ;  Exorcista  traditione  libri  exorcismorum  ;  Aco- 
lijthus  traditione  ampullarum  vacuarum,  vel  saltem  unius,  et 
candetabri  cum  cereo  extincto,  quia  ipsius  est  praeparare  lu- 
men,  vinum  et  aquam  ad  Missam.  Forma  his  Ordinibus  pro- 
pria  continetur  verbis  quibus  utitur  Episcopus,  dum  ipsa  in- 
strumenta  tradit. 

II.  Quoad  Subdiaconatum,  tanquam  materia  apud  Graecos 
censelur  impositio  manuum.  Apud  Latinos  controvertitur.  luxta 

'alios  traditio  vacui  calicis  cum  patena  vacua,  est  sola  eius  ma- 
teria  proxima.  Alii  vero  contendunt  traditionem  libri  Epistola- 
rura  esse  pariter  materiam  huius  Ordinis  essentialem.  Forma 
aulem  his  conlinetur  verbis  :  Yidete  cuius  ministerium  vobis 
traditur,  et  vos  admoneo  ut  ita  vos  exhibeatis,  ut  Deo  placere 
possitis. 

701.  —  III.  Quoad  Diaconatum,  materia  duplex  numeratur, 
impositio  scilicet  dexterae  manus  Episcopi,  et  traditio  Evan- 
geliorum  libri.  Num  harum  utraque,  an  vero  una  tantum  neces- 
saria  sit,  in  controversia  est.  Theologorum  alii  solam  manuum 
impositionem,  alii  solam  libri  traditionem,  alii  tandem  utram- 
que  necessario  censent  requiri.  Ad  praxim  autem  quod  spectat, 
postrema  haecsententia,  utpote  tutior,  tenenda  est.  Forma  con- 
sequenter  etiam  duplex  habetur.  Quae  priori  maieriae  adiicilur, 
haec  est:  Accipe  Spiritum  Sanctum  ad  robur,  et  ad  resislendim 
diabolo  et  tentationibus  eius,  in  nomine  Domini.  —  Quae  poste- 


DE  ORDl^E  51 S 

riorom  nialorinni  comiUilnr,  eiusmodi  esl:  Accipe  potextatem  /f- 
(jfudi  HvanyeUum  in  Ecclesia  Uei,  tam  pro  vicis  quam  pro  de^ 
funrlis,  in  tiomine  homiui. 

IV.  Oiioad  /'nshijteratum,  ipsius  maloria  apud  (irarcos  sita 
esl  in  sola  niaiiuuiii  iiiipo^ilionr;  apud  Lattnos  vero  iJuplfX  est, 
saltom  ex  praercptu,  seiiicet  impositio  manuum  Kpiscopi,  et  tra- 
<)iliocalicis  cum  vino,  et  patcnae  rum  hostia  8upcr{)osila.  Contru- 
viTiiliir  aiitiMii  inliT  Tlieologos,  (piacnam  sit  matcria  essentialis. 
ProlHihilius  {'i\i\>\s{\[  111  sola  secunJa  iiianiium  impositione,  (piae 
lil  al)  Kpiscopo  cum  rrcsliyleris  assislcntibus.  —  S.  Lig.  n.  749. 

Forma  etiam  pro  matcnac  diversitate  ^aria  cst;  quare  de  ea 
pariter  conlioverlilur.  Ilinc  forma,  (|uae  traditioni  in«itrumcD- 
tMriini  rcsfinndcl,  liaec  esl :  Acripe  potrstatem  offerendi  Sacri-' 
ficinm  Dro,  .V/Nsavynr  cclchrandi  tam  pro  rivis  quam  pro  de- 
fnnctis,  in  nomine  Domini.  Forma  autem  impositioni  manuum 
propria,  est  ipsa  oratio,  (juam  recital  Kpiscopus,  duro  manos 
ordinandis  imponit.  —  \ide  S.  Liy.  n.  7;l*J.,  et  seq, 

Quarsita: 

702.  —  Olaer.  1*  An  requiratur  tactux  physicus  instrumen- 
torum? 

Itrsp.  Dicil  S.  Ligorius,  n.  7i:L,  dupliccm  dari  srntcntiam 
pr(d)alHlcm,  ct  conseipicnter  tutiorcm  in  pra\i  .«etpiendam  esse. 
Allamen  sfutcntia  ne^ativa  tula  dicenda  cst  e\  Dccis.  S.  Congr. 
Hituuni.  Hlcnim  cuni  Ucligiosus  (|uidam  (ialluH,  uominc  Kphrero 
(iliaslcau,  iKMpic  caliccin,  nc<pir  patcnam  tactii  pliNsiro  in  sua 
ordinalionc  ad  Prcst)>(craluiii  tcti;;issct,  scnipuio  motus  casuro 
S.  (!on^'r.  Uit.  pn>posuit.  Sacra  atitcm  Congrcgatio.  ad  scru|Nj- 
iiiiii  liiinc  fratris  Kphrcm,  respondit:  Posse  continuare  cetebra- 
txonem  SS.  Sacrificu  nhsque  utto  scruputo,  ac  tuta  prorsus  fon- 
scientia  (3  Dcccmhr.  16G1,  in  una  (falhurumi  '. 

1   Prarfala  lWi>io  rrrf alia*  ab  rtdvoi  Coair.  raufiriu«U  Ml.   Kltaiai,  mai  li- 

nttlii  ra<iu<i   lloinar  prn  Nr<i*arrril<>t-  Homani  S    I.  •  IV  r»rr«««, 

«•|'«Til>ii«  ihroloiprit   noiiMimn»,  S*- ■  J,'*t'  ^*''   *'*  '  t:**'li    1*** 

l>'in  omnin»  rr«pontaiii  iIihIiI  rt  JrrlaraliMnr  •■lli»alir«  tan  prta»  ttla  ,  o«kM' 

•  loiir  «rru|iuli   fralri»   i:|<iiriiii,   ili*  'Ji    lanuarii    iN63. 

(°jii<lt*ruiu   nrmiui  iir«liii«(<*  raliuuabilu  rl  funtialut  •rrupala»  iar*»«  polr«l     Ntai 

I  prati  Kpiiropi  •olrnl  ila  pr«>cr«irrr,  ul  in  rc  Unli  moutrali  taliorvw  «••ni  •••i» 

I"  r   Irnranl.    .Miuniir   lot   Minialru  rl   OfDrialiKat  inrnmhil   aiana*  inii|iUn«li   J« 

riiii  iu  ()r«liualiwn»  t«niu>li>,  ul  luoralii  c«rliia«lo  bab«alar,  ^atnj  oaiaia  r«vU  «i 

«iliilr  grtla  furrint. 

r.rnT  Tom.  II.  3^ 


594  TRACTATUS 

QuAER.  2'  An  necessario  traditio  utriusque  speciei  requt- 
ratur  ? 

Resp.  Afflrm.  probabitiuSy  quia  per  traditionem  uniusspeciei 
non  traditur  potestas  in  totum  Sacrificium.  —  S.  Lig.  uiproba-' 
biliuSj  n.  750.  —  Salmant.,  c.  3.  w.  45. 

703.  —  QuAER.  3'  An  valide  ordinetur,  qui  tangit  hostiam, 
non  autem  patenam ;  et  qui  tangit  calicem  et  patenam,  non  au- 
tem  hostiaml 

Resp.  ad  l""»  Afflrm.  cum  sententia  communi,  quae  proba- 
bilissima  videtur.  Ratio  est,  quia  hostia  et  vinum  sunt  materia 
substantialis  Ordinis,  quibus  principaliter  significatur  potestas 
in  corpus  Christi,  et  propter  solam  decentiam  ex  praecepto  Ec- 
clesiae  usurpatur  caHx  et  patena.  Attamen  in  praxi  pars  tutior 
sequenda  est.  —  S.  Lig,  n.  751. 

Resp.  ad  2'»™  etiam  affirmative  cum  sententia  communi  et  ve-^ 
riori,  ait5.  Lig,  Ratio  est,  V  quia  tunc  tangitur  hostia  median- 
te  patena ;  non  autem  praescribitur  ab  Ecclesia  tactus  immedia- 
tus  hostiae,  sed  tantum  patenae,  ut  patet  ex  Pontificah ;  2°  quia 
vinum  in  caiice  nunquam  tangitur  immediate :  ergo  nec  requiri- 
tur,  ut  hostia  immediate  tangatur.  Caeterum  curandum  est  or- 
dinando,  ut  tangat  cahcem,  patenam  et  simul  hostiam,  et  sic 
ab  omni  scrupulo  se  eximet.  —  S.  Lig.  ^.752. 

CAPUT  III. 

DE  MINISTRO  SACRAMENTI  ORDINIS. 

Principia : 

704.  --  I.  Solus  Episcopus  est  ordinarius  Sacramenti  Ordi- 
nis  Minister.  Constat  1'  ex  Scriptura,  quae  non  aliis  quam  Apo- 
stoUs,  et  Episcopis  eorum  successoribus,  ius  tribuit  Ordines  con- 
ferendi.  —  Act.  Apost.  6.  6.;  et  14.  22.  —  2.  ad  Timoth.  1.  6. 

2"  Ex  perpetua  traditione,  quam  innumera  evincunt  Conciha, 
sed  praesertim  Florentinum  et  Tridentinum.  Sic  enim  Floren-' 
tinum  in  Decreto  unionis :  Ordinarius  Minister  huius  Sacramen- 
ti  (Ordinis)  est  Episcopus.  Et  Trident.  sess.  23.  Can.  7. :  Si  quis 
dixerit  Episcopos  non  esse  Presbyteris  superiores,  vel  non  habe^ 
re  potestatem  conflrmandi,  et  ordinandi,  vel  eam,  quam  habent^ 
illis  esse  cum  Presbyteris  communem.*..^  anathema  sit. 


DE  OKDI!<fe  595 

II.  Simplo\  Sacerdos,  S.  Ponlificc  commillcnle,  poiesi  lonsu- 
rae  el  quatuor  minorum  Onlinum  rxlraordinarius  rs«r  Mmisicr. 

Probjitur  e\  variis  Conciliis,  praeserlim  ex  Tridrut.  sess.  23. 
ca]i.  10.  de  /{rfonn.,  ul)i  dicilur:  Abhatibus  et  altis  quibusntm' 
que,  quanlumcis  eseniptis,  et  privitegiatis,  non  liret  tn  po.ste- 
rum....  cuiquam  qui  reynlaris  subditus  sibi  non  sit,  tonsuram 
vel  tninores  Ordines  conferre.  Ergo  suppnnil  Trident.,  iilos  suii 
Reli^MOsis  Ordines  conferre  posse.  —  Ita  communussime.  — 
S.  Lig.  n.  lirl. 

70^.  —  111.  Kpiscopus  solos  sibi  subdilos  licile  ordinare  po- 
test:  alios  vero  licile  ordinan^  nequit  ahscpic  ipsorum  Kpiscctpi 
farultate. 

Eruitur  o\  Conr.  Tnd.,  se.ss.  23.  c.  8.  de  iirfin'.  :  t  nu.ujui^qut 
autcm  a  proprio  Episropo  ordinetur :  quod  .vi  quis  ab  alw  pro-' 
moveri  petat,  nultatenus  id  ei....  permitlatur,  nisi  eius  probitas 
ac  mores  Ordinarii  sui  testimonio  commendentur.  Si  secus  fial, 
ordinans  a  cotlatione  Ordinum  per  annum,  et  ordinatus  a  su.sce^ 
ptorum  Ordinum  e.irrutioue^  quamdiu  proprio  Ordinario  tidt- 

bltUV  rijniliii\   mI  .\ii\jiin\u\ . 

(Juaesita: 

70G.    —    QlAKH.    1"    Quisniliit    i«ii\iaiui     ptninms    ujinnUndi 

Episcopus  ? 

Resp.  Triplici  titulo  proprius  Episcopus  esse  polesl,  scilicct 
r  titulo  naticitatis  ordinandi,  seu  cum  ordmandus  in  eius  dioe- 
cesi  natus  est,  non  lamen  forluito  casu  ;  9*  litulo  domicitii,  seu 
cum  ordiiianilus  in  illius  dioecesi  verum  et  proprium  JownW- 
lium  liaiiet,  non  vero  quasidnmirilium  tanlum  ;  3'  tilulo  bene- 
^fii,  seu  cum  ordinandus  beneficium  in  Episcopi  dioecrsi  pos- 
sidel.  —  Ita  Ifonifncins  Mll,  cap.  Cum  nuttus  ordinandorum, 

Triplici  nu<Mn  memor.ivimus  lituK)  cpi  .lil,  nempe 

familiarit(it>s{\{\\\[is,  vi  cuius  Episcopiis  |.  ..   .  ......,:  "■•""  -num 

noii  suiuliium  or«lmare,  si  por  Iriennium  eum  serum  !  ..  el 

benelicium,  omni  remota  fraude,  statiro  ipsi  conferat.  Sic  Trid. 
sess.  23.  c.  \).  dc  itrform.       S.  Lig.  n.  "80.  *. 


4  la  Gallia,  cx  priii  gonrrali,  «oliu  KpiKops»  origioit  orJinar*  m>M,  aiu- 
inan  uli«  «onturludn  \\\n  l<'i;i«  h«l>rr»  noii  rvntrlar.  Noo  p<>«arrl  igiiar  l'pt- 
MopiH,  iili<|tii'iu  rtiionc  tluiiiicilii  uritiuant  «'  Bomtitr,  r.  4.  «rl  3  —  G»ui- 
$fl.  n.  OIK. 


596  TRACTATUS 

707.  —  Quaer.  2*  Quinam  litteras  dimissorias  concedere 
possint'} 

Resp.  r  Solus  ordinandi  Episcopus,  sede  non  vacante,  dimis- 
sorias  litteras  dare  potest,  sive  per  se,  sive  per  Yicarios  suos 
generales,  quibus  Episcopi  hanc  facultatera  ordinarie  conferunt. 
Solius  enim  Episcopi  est  dioecesim  gubernare,  et  ordinario  iure 
Ordines  conferre. 

Resp.  2°  Sede  autem  vacante,  Capitulumhabetquidem  facul- 
tatem  litteras  dimissorias  concedendi,  sed  non  infra  annum  a  die 
vacalionis  —  Ita  ex  Trid.  sess.  7.  c.  10.  de  Reform. 

708.  —  Quaer.  3°  A  quonam  Episcopo  Regulares  ordinandi 
sinfi 

Resp.  Regulares  ordinandi  sunt  ab  Episcopo,  in  cuius  dioe- 
cesi  est  monasterium,  ubi  tunc  commorantur.  —  Sic  ex  cap. 
Cum  nullus. 

Si  tamen  Episcopus  vel  absens  fuerit  vel  ordinationem  habe- 
re  non  possit,  Superior,  dimissoriis  traditis,  poterit  subditos  ad 
queinlibet  Episcopum  ordinandos  mittere,  modo  huic  Episcopo 
ostendanl  testimonium  Yicarii  generalis,  vel  cancellarii,  seu  se- 
cretarii  proprii  Episcopi.  —  Yide  S.  Lig.  n.  788.  ^. 

QuAER.  4"  Quaenam  Missa  dicenda  sit  ah  Episcopo  in  colla- 
tione  generali  Ordinum,  quando  in  sabbatis  quatuor  Temporum, 
aut  ante  Dominicam  Passionis,  occurrit  aliquod  festum,  an  sci^ 
licet  de  feria,  an  vero  de  festo^i 

Resp.  De  feria  celebrare  debet.  —  Ita  S.  Congr.  Rit.  multo- 
ties  declaravit.  —  Y.  Casus,  n.  821.  et  seq. 

CAPUT  IV. 

DE  SUBIECTO  SACRAMENTI  ORDINIS, 

Principia: 

709.  —  F.  Subiectum  Ordinis  est  solus  mas  baptizatus. 
Ratio  l""^  est,  quia  feminae  ex  divina  institutione  sunt  Ordi- 

nis  cuiuslibet  prorsus  incapaces.  Constat  ex  sacris  Litteris;  1. 


i  In  ordinatione  Regularium,  servetur  clara  dispositio  Pontificalis  Romani  quo- 
ad  formulam :  Promittis  Ordinario  tuo  obedienliam,  etc.  —  Sic  Sacra  Congr. 
Jtit.  die  22  lulii  ^848,  in  Gandaven. 


DE  ORDINE  597 

Cor.  14.  34.  ail  Aposl. :  Mulines  in  Ecrlesiis  taceant;  non  enim 
prrniittitnr  eis  loqui,  sed  tubditas  esse,  sicut  et  lex  dicit.  El  1. 
Tim.  2.  II.  et  \i.:  Mulier  in  sdcntio  discat  cum  ovini iubiectio- 
ne.  Docere  autem  mulieri  nnn  permitto,  neque  dominari  in  n- 
rum,  sed  esse  m  silmtto.  —  I*f«»l)aliir  cliain  px  piTpriua  Ecclc- 
siae  praxi  t't  unanimi  Palruni  oninium()ue  Dorioruin  consensu. 

Itntio  S'''  pati'l.  Nemo  enim  ante  susceplum  Bapli>mtim  aliud 
qii(>(llil)el  Sacramenliim  suscipere  valet. 

Pueruliis  autein  haplizalus,  ralionis  noD  adhuc  compos,  Ta* 
lide,  ({iiamvis  illicile,  ordinari  potesl. 

710.  II.  Tt  (piis  Onlines  rite  suscipiat,  sequenles  requi- 
runiiir  rondiliones  :  1*  iil  nwlla  irrepulariiate,  suspensione,  ex- 
cominiinicniione,  devincialiir;  2'  ut  aetatcm  per  sacros  Cano- 
u»'s  n'(piisitam  alli^'eril;  V  ut  congruam  scientiam  spccimine 
comprobalain  prae  se  fcrat;  i'  ut  dimissoriales  o>lendat  lilleras, 
81  sit  ex  alia  dioeccsi,  iuxta  superius  dicta  ;  5'  ul  dcbilo  tem- 
pore,  del)itis(pie  intiTstitiis  interpositis,  ordinetur;  6'  ut  vitac 
probilas  divinam  etiam  vocationem  comitem  habeat. 


NoTi.  \d  Subdiarnnum  nriiinantlum  rcquiritur  pra«)U*rr«  litulu*  tu4imtttl%o- 
nis  honfitaej  •!*«  patrimoniiy  si«e  brnefirii,  t,Ut  vliaiu  rrli/jiotae  paupertatis. 
Si  |>rrra(  tilnln«,  »u«ri<plo  Subilinrnnaln,  aliut  lilulut  rf-quinlur  iJ  Ordintai  ••- 
periorrii)  •n«ri|iirniiiim    —   Tridtnl.  irts.  2t  .  r.  2.    />r  Hrform. 


Quaesila : 

111.  —  QiAfR.  I*  Quaenam  requiratur  sctentia  in  candtda- 
tis  ad  Ordtnt-s  j)romovendts'f 

Itesp.  r  Al)  iniliandis  ad  Ordincs  minores  exigitur,  ut  sal- 
tcm  latinum  scrmoniMU  intellif;<int ;  S*  ab  initiaudis  ad  Sul)dia- 
coiiatum  et  Diaconalum  requintur,  ut  io  littens  eruditi  sint,  et 
in  iis  qiiac  ad  Ordmcm  excrccndiim  perlincnt ;  V  ah  initiandis 
deimiin  ad  Saccrdiilium  cM^ilur,  ut  idonci  repenanlur  ad  po- 
pulum  doccndum  ca,  «piae  ^aliiti  omnibus  necessaria  .ount.  el 
ad  minislrantla  Sucramenla.  —  Trtd.  sess.  23.  c.  4.,  tt  stq. 

Qi  AKR.  2*  Quaenatn  aetas  reqxttratur  ad  susctpiendos  Or- 
dinrs'f 

Itfsp.  V  Ad  primam  tonsuram  suscipiendam  requintur  ut 
initiandus  polleat  rationis  usu,  .«icilicet  ut  italtem  septennis  sit. 
Conc.  Trid.  sess.  23.,  c  i.  *i*  Quoad  vtinores  Ordtnes,  nulla 
iu  lure  canoDico  assigualur  nclas.  3*  A  Subdtaconis  Tigcsiaius 


S98  TRACTATUS 

secundus  aetatis  aniius  exigitur;  4°  A  Diaconis  Tigesimus  ter- 
tius;  5°  a  Sacerdotibus  yigesimus  quintus.  6°  Ad  Episcopatum 
autem  requiritur  annus  trigesimus.  Colligitur  ex  Conc.  Trid. 
sess.  23.,  c.  12.  de  Reform.  Sufficit  autem  ut  annus  indicatus 
sit  incoeptus,  excepto  tamen  Episcopatu.  —  5.  lig.  n.  799.  ^. 

712.  —  QuAER.  3"  Quonam  tempore  Ordines  conferri  possint? 

Resp.  V  Prima  tonsura  quo^is  die,  hora  et  loco  conferri  po- 
test.  —  Sic  ex  Pontif.  Romano. 

Resp.  2°  Ordines  minores  ubivis  etiam  conferri  possunt  sin- 
gulis  Dominicis,  yel  Festis  duplicibus  ex  praecepto,  dummodo 
mane  conferantur.  —  Yide  Pontificale  Rom.  Sed  hoc  est  intel- 
ligendum  de  ordinatione,  quae  non  sit  generalis ;  siquidem  ge- 
neralis  fieri  debet  iis  diebus,  quibus  Ordines  maiores  conferri 
possunt,  nisi  consuetudo  id  feria  lY  aut  VI  ante  ordinationem 
generalem  permittat.  —  Scavini. 

Resp.  3°  Ordines  maiores  ex  iure  inter  Missae  celebrationem 
conferuntur  V  sabbato  singulorum  quatuor  Temporum;  2°  sab- 
bato  ante  Dominicam  Passionis ;  3"  sabbato  sancto.  Dispensa- 
tione  Yero  a  Papa  obtenta,  conferri  possunt  etiam  extra  tempora, 
ahis  scilicet  vel  Dominicis  vel  Festis  de  praecepto  (id  est  de 
ritu duplici  2^«  classis  [a]).  —  Decretal.  1. 1.  tit.  11.  c.  3.,  etc. 


(a)  Curnam  A.  pro  uno  eodemque  habeat  festum  de  praecepto  et 
festum  cum  ritu  duplici  secundae  classis,  nondum  comperi.  Et  sl- 
quidem  Festa  de  praecepto  intelligit,  quae  servantur  lum  in  choro 
(ut  aiunt),  tum  in  foro  •  et  profecto  occurrent  festa  duplicia  secun- 
dae  classis,  quae  in  foro  non  servantur ;  si  vero  festa  de  praecepto 
intelligit,  quae  non  ad  lihitum  celebrantur  in  choro,  iam  multa 
festa  eiusmodi  habebimus,  quae  tamen  non  sunt  dvplicia  secun- 
dae  classis. 

Caeterum  fuit  quidem  paucorum  quorumdam  opinio,  dies  festos, 
quibus  ex  Apostolico  Indulto  ordinatio  exlra  tempora  haberi  queat, 
posse  intelligi  dies  quoslibet,  quibus  recurrat  festum  ritus  dupUcis 
in  ecclesiaslicls  officiis,  et  insuper  id  valere  non  modo  in  duplici- 
bus  de  praecepto,  sed  etiam  in  duplicibus  ad  libitum;  quam  opinio- 
nem  La  Croix  (Lib.  6.  P.  2.  n.  2293.)  probabilem  censuit,  atque 
confirmari  pulavit  ex  eo,  quod  ita  (inquit)  videmus  fieri  ab  opti- 
mis  Episcopis. 

\   DispeDsatio  autem  quoad  aetatem   Summo  Pontifici   reservalur.  —  S.  Lig. 
n.  799.-800. 


DE  onDi^^fc  519 

—  Fosta  aulom  supprcssa  rcpulanlur  dc  pracccplo  rpioad  Or- 
<]incs.  —  5.  Congr.  Rit.  12  Nov.  1831  et  13  Marl.  1H33. 


Vcnim  ista  opinlo  dircnda  vidoinr  inm  ot)»*oleti,  prac.«?crHm  posl 
tol  Drclarnlioiics  SS.  Conprcpalion  Millo  eriim  ininr,  cjnod  rnm 
<jrKl;nn,  ul  narral  l.ngo  (liesp.  moral.  Lib.  1.  l)uh.  31.  ,  an>am  ad 
«*am  opinioncm  olislinalc  drfcndcndam  sumcrenl  ex  verbi.s  Pontt- 
firaiis  Homani,  nhi  lil.  de  OnHnihu.^  ronferend\%  <"     '     iir  in  rnbri- 

ca    Minores  vero  Ordines  posmnt  dari  singulis  a  i?  et  ffstivit 

diehu.%  duplicibui,  etc. ;  idco  iussu  Irbani  VIU  in  nova  rccopnilionc 
cl  corrrclionc  Pontiricaiis  Bimiani  in  co  tilulo  cxprcssc  addilnm 
fnil,  Ordincs  minores  ronfcrri  posse  otnnibtu  nominici^  et  diebui 
festivis  ex  praecepto;  ut  nrmo  snbdil  l.npo;  po^set  ampliu^  prne- 
tendere,  ibi  etiam  romprehendi  dies,  qui  in  Breviario  appellnntur 
fesla.  Scd  rlarius  rouirovcrsia  definila  fnil  c\  Sarr.  (lonprrp.  Ro- 
fiponsis.  iNam,  ul  rrfcrl  rapnanus  7»  C.  I)e  eo  TH.  I)c  temp.  Ordin. 
n.  42.),  proposilis  hisce  dubiis : 

Praesupposito,  quod  minores  Ordines  possunt  canferri  diebus  Do- 
fiiinicis  aut  alias  festivis,  dubitatur,  an  appellatione  diei  festi  eom- 
prehrndntur  fe^tum,  in  (fuo  ab  Hcclesia  /it  of/icium,  an  vero  debeat 
esse  festum,  quod  a  populo  cotatur. 

Secundo :  Idem  est  dubium  quoad  promovendos  vigore  ditpensth' 
tionum  de  promovendo  eitra  tempora  diebus  festis. 

Ad  primum  S,  Congregatio  Concilii  cen.tuit,  comprehendi  dies  fe- 
tto^,  qui  a  poputo  servantur:  toto  tit.  De  Fer.  -  De  Consecr.  Uist.  8. 
r   1    -  r.  1-2.  Sess.  25.  De  Regutnr. 

Ad  sentndum,  idem  respondit. 

Ilanc  tamcn  Dcclaratloncm  plcris(|uc  Incompertnm  fuisse  ex  eo 
patct,  (pn)d  nrr  (!roi\  '/.  c.],  ncr  Srhmalzprnr!        '        I.  Til.  XI. 

n.  II.  ,  ncr  Pirhlrr  [eod.  tit.  n.  2X.  ,  nhi  hanr  .j ...ncm  allii)- 

f^uiii,  ullain  iliius  mcnlioncm  iniiciunt;  licel  cam  mmioraxrrit  Pir- 
biiig  Jiuc  lit.  n.  78.),  ubi  notat,  sati.H  eitee  si  fcstus  mI  dles  lu  Ec- 
clcsin  ilUi  pnrticutari. 

Hinas  praclcrra,  cas«pic  rcccntiorcs  hiibemus  Dcrlamt.  S.  Rituum 
Congrcg. ;  allcram  in  Claramontensi  dle  16  M.irl.  IK33  ad  .*«m|.  du- 
biuiu  :  ijuum  diversae  opinioncf  •  o- 

vionten^i  rircn  hnec  verba  /*i»n.'., v   li M...   ..      i  ....iic^ 

|)ossnnl  rnnfiTri  in  Doininiris  ct  frstis  dnplicibus ;  ad  certam  in  rt 
leyem  stabiliendam  S.  H.  C.  humillimae  datne  sunt  preces,  ut  suam 
sententiam  edicere  diijnaretur.  Kt  S.  Congreg.  Re^p.:  Minorti  Or^ 


600  TRACTATUS 

713.  —  QuAER.  4°  Quaenam  sint  interstitia  inter  singulos 
Ordines  servandaf 

Resp,  V  luter  Ordines  minores  quaedam  servanda  sunt  in- 
terstitia,  nisi  aliud  Episcopo  magis  expedire  yideatur.  Sic  ex 
Trid.  sess.  23.  c.  11.,  de  Reformatione.  —  Tempus  autem  non 
determinatur.  In  multis  locis  ex  consuetudine  quatuor  Ordines 
eadem  die  conferuntur. 

Resp.  2"  Quoad  Ordines  maiores  sic  statutum  est  a  Conc, 
Trid.  sess.  23.  c.  11.  12.,  inter  postremum  e  minoribus  susce- 
ptum  et  Subdiaconatum,  unus  annus  intercedere  debet.  Idem 
dicas  Subdiaconatum  inter  et  Diaconatum  ^.  Idem  cliam  dicen- 
dum  inter  Diaconatum  et  Presbyteratum,  nisi  Episcopus  secus 
decernat.  Hinc  Episcopus  potestatem  habet  ab  interstitiis  dis- 
pensandi,  si  expedire  ipsi  videatur,  modo  debitis  temporibus 
Ordines  conferat. 

714.  —  QuAER.  5"  Anpeccet  Clericus,  qui  initiatus  in  mino- 
ribus  uxorem  ducit  ? 

Resp.  Per  se  loquendo  certum  est,  non  peccare  graviter, 
imo  nec  etiam  leviter,  si  ob  iustam  causam  hoc  facit,  v.  gr. , 
ad  sedandas  inimicitias,  aut  tentationes  carnis,  ad  subvenien- 
dum  feminae  pauperi,  etc. ;  alias  a  veniali  non  excusabitur.  — 
S.  Lig.  n.  785.  —  Dixi  per  se  loquendo ;  nam  valde  timeudum 
est,  ait  S.  Ligorius,  ne  in  malo  statu  existat  ille,  qui  certus  de 
sua  vocatione  ad  statum  ecclesiasticum,  ab  eo  recedit,  ut  sae- 
culo  fruatur.  * 

QuAER.  6'  An  requiratur,  ut  ordinandus  sit  conflrmatusf 


dines  conferri  possunt  in  feslis  de  praecepto,  vel  in  festis  duplicibus, 
quae  erant  de  praecepto  ante  reductionem. 

Alteram  aulem  habemus  in  Quebecensl  die  23  Maii  1836  ad  seq. 
dubium  :  Quum  in  Pontificali  Romano  titulo  de  Ordinationibi  s,  ha- 
beatur:  Minores  Ordines  possunt  dari  singulis  Dominicis  et  festivis 
diebus  duplicibus;  quaeritur,  an  verba,  festivis  diebus  duplicibus, 
intelligenda  sint  pro  festis  de  praecepto  strictim  servandis?  S.  Con- 
gregat.  respondit :  Affirmative. 

\  Graviter  peccaret  qui  eodem  die,  praeter  quatuor  Ordioes  minores,  etiam 
Subdiaconatum  susciperet,  uisi  excuset  contraria  consuetudo,  quae  per  Episcopum 
probanda  est.  —  Ferrari$,  Bibl.^y.  Ordo.  —  S.  Lig.  n.  797. 


i»i  OBDtnB  691 

Rfsp.  Trid.  8e.ss.  23.,  c.  4.  haer  liahrl:  Prima  tonsura  non 
initieutur,  (jui  Sacrameutum  Confirmalionis  non  smcryertnt . 
S«'«j  (lispuliiiur,  iiii  liafc  vrrlia  muI  de  praecepto  riqoroso,  \v\ 
de  con.silio  Uiiitiiiii :  Coiumuuitrr,  ail  S.  Lifj.  n.  TH6..  diruut, 
Coufirmatioucm  uou  rrqmri  \n  ordtnando  suf)  obtigattone  grati, 
sed  reqniri  qutdem  sub  leci ;  quia,  licet  terba  Trid.  pottus  in- 
direut  deceuliam  quam  praeceplum,  tamen  in  hoc  contraire  non 
excusatur  a  ievi  saltcm  ifeordiualione. 

"il").  —  Qi  AKR.  7*  An  peccii  qui  xxiscipit  aliquem  Ordinem 
sine  animo  asrcudcudt  ad  superioresf 

/{rsji.  1"  Nun  pf('(  al  ^raviler,  etiiimsi  suscipiat  Ordinos  nia- 
iorrs.  fl  iion  iulen<liit  susripere  Sai^erdolium.  —  Ita  S.  Lig. 
n.  78."..  ulii  (linl  cs^^e  «'«Tluni  el  romniiinc. 

liesp.  2'  Nrc  proliiiliililcr  pcr  .se  pcccal  venialiter,  quia  nullo 
iurc  pracscriliitur  alicui  ad  supcriorcs  Ordmes  asccndcre,  nisi 
quis  accepicl  hcncliciuni  retpiireos  Sacerdolium,  vel  Ordincin 
sacrum.  —  S.  Lig.  ibtd. 

Oi  AKR.  8*  /1/1  vrt  qunmodo  peccrt  ordiuatus,  qni  omitld  »><  i- 
tatiounn  prrrum,  quar  jmst  ordindfniinn  j^tr  inndum  jKirhitrn- 
tiar  ab  Episcojio  tmponunturf 

Ursp.  iNoo  consculiuni  de  hoc  Theologi.  Alii  enim  dicunt« 
euiii  pcccarc  praviicr,  (piia  nialcria  (iraeccpli  est  ^ravis.  Alii 
tcncnt,  illiini  iiiiiiitiic  pcrcarc,  (piia  Kpi>copus  pracccptum  ri^o- 
rosuiii  tioii  iiiipoiiii.  Alii  tandcni  ccn>ciit,  huiusniodi  oiuissionem 
non  vacare  (piidcin  a  culpa,  .sed  vemalem  non  excedere.  Haec 
senicntia  prohahilior  vidctur.     -  Vi(/r  S.  Ltg.  n.  HtO.  V 

7lf).  —  (JiAF.R.  9'  An  rel  quomndo  ?iro-sacerdotes  tres  Mts- 
sas  ab  Kpisropo  praescriptas  Irqere  teneanturl 

Resp.  V  .Ni»ii  tcncntur  cas  applicare  ad  Kpiscopi  intrntioncm, 
et  proindc  siipcndium  pro  illis  accipere  |)0>sunt.  —  Ita  cotnmu- 
niter.  —  S.  Ltg.  xbtd. 


I   NuT*    V.\  Drrlar.  5.  r.  Htl    II  \w^.  IH60.  im  Grwmlrm  .  mo  kaWtar  r«- 

Ulivr   ail    prrrr*    iiii|>i>*il««    tb    KpiM-opo  , 

■    \rrh«   l'iinlih<«li«   Hoinani  .ViM-fMrnMai  Imlta  diti  ioUllig*  4*  «Bico  NaclarM 

•  in  rrriali,  vvl  Jr  |iriino  noniinir«r,  al  in  fMll«ri«,  Ul  mI  Ja«J«riai  P»«litM>r«ai 

•  rnm  iiui«  •nli|)ti<iiii«  lir  lriii|»>rp,   (|a«<tw  Kpi«f»piit  orJinan»  Jr«igoar«  p«>lr«l,  «rl 

•  ip«iii«   ilii-i   i|ii»   lialiol   nrilinalioitrni,   «rl  allrriu*    pro   »ao    ■rbilrio      —   (>«aa<le 

•  Trro  KpKropiiB   niliil  «liuil  rtprimil,   i]aain  nl  nmoJt  *rrl»a  r>*nliHraii«  rrfrranl, 

•  Hicriicluiu  r«t  .Norlarnuni  frriar,    qnar  rrtpondral  lili  dirt,   lo  «|«o  f«rU  r«l  or- 

•  tliutlio.    • 


602  TRACTATUS 

Resp.  2°  Nec  apparet  obligatio  gravis  eas  Missas  celebrandi ,- 
neque  prius  dicendae  sunt,  quam  adveniant  dies  non  impediti, 
cura  Missae  votivae  esse  debeant.  —  Vide  S.  Lig.  ibid. 

QuAER.  10*  Ad  quid  teneantiir  Sacerdotes  vi  obedientiae^  quam 
Episcopo  in  ordinatione  promiserunt  ? 

Resp.  Sic  explicat  Renedict.  XIV,  in  Epist.  Ex  quo  dilectus: 
Agnoscimus  Presbyterum  huiusmodi  promissionis  vigore  ea  lege 
inter  alias  adstrictum  teneri,  ut  a  servitio  Ecclesiae,  cui  addi- 
ctus  fuerit,  discedere  nequeat  sine  licentia  Episcopi.  —  S.  Lig. 
n.  828. 

717.  —  QuAER.  11"  AnSacerdotes,  vel  etiam  Parochi,  statum 
religiosum  amplecti  possint,  renuente  Episcopo? 

Resp.  Ajfirm.  Constat  ex  lure  can.  cap.  Buae  sunt,  caus.  19. 
qu.  2.,  ubi  ab  Urbano  II  statuitur,  Presbyteros  vei  Parochos 
volentes  transire  ad  aliquod  monasterium,  posse  libere  disce- 
dere,  etiam  contradicente  Episcopo.  —  Vide  S.  Lig.  n.  828.,  et 
Epist.  Rened.  XIV:  Ex  quo  dilectus. 

718.  —  QuAER.  l^'  An  sit  concedenda  absolutio  Clerico  ha- 
bituato  in  vitio  turpi  occulto,  qui  ad  Ordines  sacros  ascendere 
velit,  sine  praevio  continentiae  experimento  ? 

Resp.  Negative  respondet  S.  Ligorius  de  Sacram.  in  genere, 
n.  64.,  licet  sincere  sit  conversus  ad  Dominura,  et  ideo  possit 
statim  absolvi.  Ex  eius  sententia  igitur  sacrura  Ordinem  susci- 
pere  non  poterit,  nisi  aliquandiu  operara  dederit  ad  pravum  ha- 
bitum  extirpandura.  Si  vero  persistat  sacruni  Ordinem  susci- 
pere,  S.  Ligorius  non  censet  dispositum  ad  absolutionem,  quia 
legera  Ecclesiae  violat  in  re  gravi.  Excipit  casura,  in  quo  Deus 
donet  poenitenti  extraordinariara  corapunctionis  gratiara,  quae 
eurareddat  adeoprobatum,  ut  ipse  statim  possit  sacrum  Ordinem 
suscipere,  quin  teraporis  experientia  coraprobetur.  Alii  taraen 
aliter  sentiunt  apud  euradem  S.  Lig.  —  V.  Casus,  n.  826.  [a). 


[a)  Proderlt  circa  elusmodi  controversiam  ea  legisse,  quae  Card. 
De  Lugo  [Resp.  Moral.  Lib.  1.  Dub.  28.)  disserit  de  Novilio,  qui 
Religionem  observanlem  ingressus,  patlebatur  frequentes  lapsus 
carnls  voluntarios,  quos  Confessario  manifestabat  in  confessione, 
et  postea  saeplus  relncidebat.  Gonfessarius  enim  iudicans,  eum  non 
esse  aptum  Religloni,  suadebat  IUi  frequenter,  ut  ad  saeculum  re- 
diret,  vel  Superiori  fragllltatem  suam  extra  confessionem  aperiret; 


DE  onniiE  !•$ 

ATPK.NDIX 

DE  VOCATIONE  CLERICALI. 

710.  —  I.  Necessitas  voeatioms  divinae.  Evinrilur  imprimis 
cx  Scriplura  sarra  :  AVc  qnisquam  sitmit  sibi  honorem ,  sed 
qni  vocalnr  a  Dro  latu/nam  Aarnu.  Ilrbr.  5.  i.  —  Ilinc  Apo- 
«loli,  ut  alium  Aposioiuin  in  locum  lud.ic  prodiloris  .♦tubropa- 
rcnl,  sir  I)«Mim  deprerali  sunt :  Tn,  Domine,  ostende,  qurm  ele- 
grris.  Ipse  Christus,  loann.  1«».  1.,  dixit:  Qui  non  inirai  per 
ostinm,  in  ovile  ovinm,  fur  esi  ei  latro;  qui  autein  intrat  pfr 
ostinm,  Pastor  est  ovinm.  —  llerum  loann.  1.1.  Ifi.:  .Von  vos 
me  elefjistis,  sed  eqo  elegi  vos.  —  Uursus  Luc.  10.  2.  :  Rogate 
Dominnm  messis,  ut  mittat  operarios  in  messrvi  suam.  Illi  igi- 
lur,  (]ui  non  sunt  vocali  a  Deo,  sc  inlrudunl,  et  ipsi  sunt,  de 
(luil)us  ail  Dominus  per  leremiam  (23.  21.}:  Son  miitebam 
jtrophrtas,  et  ipsi  rnrref)nnt.  —  S.  liq.  n.  802. 

72(K  —  II.  Sijna  dirinae  vorationts.  Praeripua  sipna  divH 
nac  vocalionis  ad  statum  ecclcsiastirum  sunt  scfjuentia  :  scicD- 
lia  conveniens,  probitas  vitac,  recta  intcntio,  seu  desiderium 
varandi  divinae  gloriae  et  saluli  animarum.  —  S.  Lig.  ibul. 

Qui  sinc  vocatione  e\  talibus  si;;nis  explorata  in  sacrum  mi- 
nisterium  sc  inlrudit,  non  potest  a  ma^Mia  pra»*sumptione,  cl 
forte  a  ^ravi  culpa  excusari,  cum  magno  danmationis  pi^riculo 
se  exponat.  .M.iiori  autem  p«*ricuIo  se  committunl  Episcopi,  «jui 
non  vocalos  ad  Ordinos  saero^  f  vtMit.  v\  illo  Apost.  1. 

Tim.  l\.  22.  :  Mauns  nto  nemim  ...^  ..•■ns,  neque  commumca- 
veris  peecaiis  alirnis.  Ilinc  in  lurc  can.,  cap.  .Vm//uj,  praescri- 
l)itur,  ut  nullus  ordtneiur  nisi  probaius  fufril. 


imo  nd  Id  tnndem  potMntonlem  oMignrc  tentavll,  s^nifirnns,  .<e 
delncrps,  nisi  olHMHrtM.  ;il-  'hiaesittm  fitit 

(inipiil  I.ugo\  an  Confrssa ,  ,  .  aii  r#ro  po- 

testads  suae  lindtei  furrit  tranvjresnts.  Non  vacal  hlc  lociw  f«  a(T»*- 
rendi,  «juae  dlspul.U  iM  doctus  .^uclor.  Mlud  uimm  n«»n  pM  lacoi»- 

dum.  e\  seMtculi;i  ipsitis  rnlioi  "••     ronfevsariu-*  ad  «*uam 

seutentiam  defeiulomlam  proiii,  ir,  rcm  nou  cvinccre. 


604  TRACTATUS  DE  ORDINE 

721.  —  QuAER.  Quid  agendum  Episcopo,  ut  candidatos  adsa- 
cros  Ordines  satis  probet  ? 

Resp.  Sic  S.  Ligorius,  ibid. :  «  Ad  hanc  probationem  abEpi- 
«  scopo  exquirendam,  non  sufficit  quod  ipse  nihil  mali  noverit 
«  de  ordinando,  sed  debet  fieri  certus  de  eius  positiva  probi- 
«  tate,  iuxta  subhmitatem  gradus,  ad  quem  ille  inhiat  ascen- 
«  dere....  Qua  de  re  Episcopi  in  hac  probatione  expetenda  non 
«  debent  esse  contenti  simplici  attestatione  Parochorum ,  qui 
«  humanis  ducti  respectibus  in  huiusmodi  attestationibus  con- 
«  cedendis  facile  Clericis  indulgent,  ne  in  se  attrahant  eorum 
«  odium,  eorumque  propinquorum ;  sed  insuper  ab  aliis  tide 
«  dignis,  capta  secreta  informatione,  certi  fieri  debent,  non  so- 
«  lum  quod  initiandus  non  sit  malus....,  sed  etiam  quod  sit  po- 
«  sitiye  bonus,  scilicet  quod  vitam  agat  spiritualem,  sit  assi- 
«  duus  in  Ecclesiis,  Sacramenta  frequentet  et  orationem,  yivat 
«  a  saecularibus  segregatus,  sociis  morigeris  comitetur,  studio 
«  vacet,  modesta  utatur  veste,  etc...  » 

Yide  alia  plura  de  obligationibus  Clericorum  in  Tractatu 
de  Statibus,  scilicet  de  caelibatu,  n.  40. ;  de  gestatione  ha- 
hitns,  et  tonsurae,  w.  45. ;  de  recitatione  Officii  divini,  n.  49. 
et  seq.;  etc,  etc 


FINIS  TRACTATUS  DE  ORDINE. 


TIIACTATUS 
I)  E    M  A  T  15  I  M  (»  N  1  O 


M'ilrinionium  (Jicitnr  a  miitris  munrre,  ut  dicunl  communttn 
cum  S.  Thom. ;  quia  in  hac  sorictate  praccipnae  partes  ad  ma- 
trcm  (MTtiiHTe  videntnr.  Matnmonium  appeilatur  etiitm  roriiti- 
gmin,  a  (oinmuni  in^o  rni  vir  et  mulier  >nl)iirinntnr.  Item  vo- 
calur  nuptiae  vel  ronuuhium  a  verho  nuhere,  (piia  sponsae  olira 
"velahantur,  ruin  viris  traderentur.  Item  dicilur  consortium, 
quia  vir  el  mulier  communem  sortem  hatient. 

.M;iu'nopere  iuvat  inslnnTe  (ideles  de  inalnmoini  excelieutia 
ct  simciiiiite,  virtutem  lamtii  <<»niinenli;"'  «if  p.ir  cst,  multo 
ma^is  extoilendo. 

A<jfndHm   K*  ilf  »|>iinsalii>a4 ;  2"  Jr  banaorum  pr  .      ~      '.  .     t 

prnprirtatiliu*  inalriiiionii  ;    4"  iIp  rius  nialrna  rl   fori  ■  •■    ruM.lrii  ^ 

•t  •ubirrln-   G*  Jr  iiupeJiuieiilit  walriuiunii ;  7*  «le  aiauiiuooii  irrili  m»li«UlioM; 
8*  de  cuoiugali  Jrliilo. 


CAPL  1    I. 

DB   8P0NSALIII 

(*  |)r  nilnra  ;   2*  Jo  cnccuLu»;   3'  Je  JiMuluiiuoe 

ART1CULUS  I. 

DB  MATri\  StPOMSVLIUH. 


"22.  —  Dkfimtio.  Spon«5alia  sunt  pronii>M«i  deliherala    sci- 
liccl  cum  dclihcraliouc  \a,  Mifiiri.uic  ad  pcccatum  mortalc). 


(al  Quod  siitricint  deliherntio,  quae  .«atls  »U  nd  pfcrnndum  mor- 
taliler,  alii  ulVirmaitt,  negnntque  alii  npud  BouaclDaiu  \thimtr.  QA» 


606  TRACTATUS 

mutua  [a)  et  signo  sensibili  expressa  (6),  futuri  matrimonii  in- 
ter  personas  habiles. 


punct.  4.  n.  4.)  ac  Sanchez  [Lib.  1.  Disp.  16.  n.  15.),  et  in  his  est 
S.  Thomas  [Suppl.  q.  43.  art.  2.  ad  2.  vel  in  4.  Dist.  27.  q.  2.  ar^.  2. 
a^i  2.).  Utramque  sententiam  haud  aegre  conciliabis  eadem  ratione, 
ac  concilientur  DD.  specie  tenus  disseulientes,  an  ad  voti  validi« 
tatem  satis  sit  deliberaiio,  quae  suflicit  ad  mortale  peccatum.  Qua 
de  re  Vid.  Yol.  I.  n.  320.  cum  not. 

(o)  Si  promissio  mutua  non  sit,  sed  aiterius  tantum  partis,  non 
erit  contractus  sponsalium,  qui  est  onerosus,  et  ultro  citroque  ob- 
ligans  ex  iustitia,  sed  contractus  simplicis  promissionis ,  qui  esl 
gratuitus,  et  obligans  ex  mera  fidelitate,  si  altera  pars  promissio- 
nem  acceptaverit.  Exemplum  praebet  S.  Antoninus  [Part.  3.  Tit.  1. 
Cap.  18.  §.  3.)  in  eo,  qui  dixerit:  Do  fidem  meam  . . .. ,  et  unum 
duosve  menses  aut  annos  aut  tempus  in  omne  exspectaho,  paratus 
tibi  nubere,  si  velis.  Altera  autem  pars  acceptare  promissionem 
potest,  et  libera  inlerim  permanere,  ut  habito  consilio  oblata  sibi 
sponsalia  vel  admittat  vel  reiiciat.  Dixi:  oblata  sponsalia;  haec 
enim  quaedam  est  sponsalium  contrahendorum  promissio;  quae, 
ut  advertit  Schmalzgrueber  [Lib.  4.  Tit.  1.  n.  49.),  quamvis  obliget 
ad  sponsalia  conlrahenda ,  et  videatur  esse  promissio  matrimoniiy 
saltem  mediate,  nomen  tamen  sponsalium  non  merelur,  et  ideo  nec 
publicam  honestatem,  aliosve  effectus  sponsalium  proprios  parit,  si- 
cut  promissio  venditionis  non  est  venditio,  neque  titulum  in  alium 
transfert.  —  Vid.  Sanchez  [De  Matrim.  Lib.  1.  Disp.  5.  n.  7.  etseqq.) 

[b)  Dicitur,  signo  sensibili,  idest  quovis  exteriori  signo,  quo  id 
exprimatur,  in  quod  quisque  contrahenlium  consentiat,  et  quid  ac- 
ceptetur,  atque  ex  mutua  acceptatione  aiteri  nota  fiat,  ut  conlra- 
ctus  evadat  absolutus.  Non  ergo  necessaria  sunt  verba,  quae  nec 
proferri  a  muto,  nec  audiri  a  surdo  possent,  inter  quos  lamen  et 
sponsalia  et  matrimonium  conlrahi  possunt,  ut  ex  C.  Cum  apud  23. 
el  C.  Tuae  25.  De  Sponsalibus  constat.  Secus  dicendum,  ut  notat 
Sanchez  [De  Matrim.  Lib.  1.  Disp.  8.  n.  13.),  de  eo,  qui  surdus  si- 
mul  et  caecus  a  nativitate  sit ;  neque  enim  potest  aut  verba  audire, 
cum  sit  surdus,  autaliasigna  percipere  cum  sit  caecus;  atqueadeo, 
quid  sil  malrimonium,  edoceri  non  potest. 

Necesse  tamen  non  est,  ut  consensus  significetur  ab  ipso  contra- 
hente,  aut  ipso  praesenle,  sed  contrahi  potest  inler  absentes  vel  per 
internuntium,  vel  per  epistolam  (L.  In  sponsalibus  IS.  ff.  De  Spon^ 
salibus)  vel  per  Procuratorem  (C.  Procurator  9.  De  Procuratoribus 
in  Yl) ;  qui  tamen  T  habere  debet  mandatura  speciale  ad  contra- 
henda  sponsalia  et  quidem  cum  determinata  persona;  2°  mandatum 


DE  MATKIMOMO  C67 

Divisio.  DistinguuDlur  sponsalia : 

r  Ecctesiasiica  seu  solemnia,  vel  pricata,  prout  vel  io  facie 


expcjui  pcrsn  ipsum  <lrb»'l,  nisi  rvprr^^M' f;hMil'  '         •;i 

sibi  .sub^liliiendi;  .1  <juo  lonipore  Procur.ilDr  i.. ...-. 

oporlot  ul  lior  a  Mainlanlo  non  sil  rovocatum:  nam  .  l 

praorogativa  conlraduum  mnlrimonialium  propria  invali«leconlra- 
hil,  licol  noc  ipso  noc  altora  pars  sil  roocalionis  con^cia. 

;\(lro  aulom  no<'ossaria  osl  conson>us  por  arnpind  .sigiuim  c\- 
pressio,  ut  taciturniuis  ad  oblatas  sibi  nuptia.s  nullaionu.H  .sufliciat 
(^)uamvis  onim  malrimonium  roocn^^ralur  inlor  cau^as  fa\orabilos, 
in  (|uibus    Keij.  iurix  ilJ.  in  V/    laienx  vidclur  ciniuntirf ;  at  »  uni 
cerla  persona  contraborc  nocivum  os.so  |»otc^l.  Vido  Schmal/^r. 
(Ub.  4.  Tit.  1.  n.  58.)  elSanchez  [De  .Malrim.  Uh.  1.  /)<>.  23.  «.7.). 
—  Fxcipo  sponsalia,  «juao  paroi.tos  contraliant  jtro  lilii.s,  .si\f  prae- 
senlos  lii  siiil,  si>e  ab>oiilos;  .si  onim,  re  oo^Miita,  non  contr.idi- 
xerint,  ipso  silontio  eos  Uicite  consenlire  ex  iure  firaosumitur.  Ita 
exprosso  in  C.  unxc.  §,  2.  1)e  '  -•.  im  V/-  f\j  ^ponta- 

libu^,  (fune  parente.n  pru  /iliis  y...... , ....  . . .  ..npuberibu%  pleinmque 

contrahunt,  ipt/  filii,  xi  expresse  ruritftMcrin/  vet  tacite,  uf  mi  prae- 
sente.s  fuerint,  nec  cvntradiserint,  ubliyantur:  ex  eis  vritur  iustitia 
publirae  htine.statift.   Et  e%t  idem,  %i  f''  "  '- 

sentes  et  cliam  iynoranle.s  eadrm  .%puu^         ^  r-- 

rint  tacite  rel  expresse:  atias  ex  spon^^alibus  conlractis  a  parentibus 
pro  fitiis  nec  ip.u  filii  fibligantw,  nec  publicae  honestatis  iustitia 
indesunjit.  Ad  ijuar  ^unt  |>lura  athortenda. 

Ac  !•  ox  foinfniini.iTiMia  .sontontia  (Vii!.  SancheT  l.ib.  I.  />m;>.  2.1. 
•.  7.  et  S.  Alphonsus  l.ib.  6,  n.  K.19;  nomine  parenlum  unlce  \c- 
nlunt  pnter  ot  mater,  non  voro  tutnr  ac  ri/r<if<>r.  auf  Mi '         ' 
Coii.^^aii^uiiious  M'U  C4if;natu.*i.    Ilationrm   boiio  roil«lit  .^i 
[Lib,  4.  Tii,  1.  «.  67.),  quia  conlractus  malrimimii  el  tponsalium  d$ 
iure  nalurali  et  dirino  ita  esi  r,  eo 

iure  prae.\tare  pussil  pro  filio.  > ..„  ..   .  "if; 

atque  adeo  si  parentum  cunscnsus,  iunvtus  cum  i, 

tponsalitia  praesumpta  facit,  hoe  habetur  ejr  dis}  et  pra&^ 

sumptione  iuris  pusiiiri  r —  '  it 

positivi  sit  restriilivn  iuny  m 

in  iure  expre.s.sum ;  ejtcndrretur  autem,  si  hoc  procederel  etiam  in 
tutoribus,  curatinibus,  fratribus,  cognatit,  e(c.  Vide  eUam  Uiaiia 
(Tom.  2.  Tr.  fi.  Ites.  112.) 

2*  Non  refort,  num  tilii  tegiliml  sint,  an  Ulogitimt,  nut  rtiaoi 
emancipali.  Nocjuc  enim  in  lextu  allogatu  lit  eiu^modl  (ii<icrimeii ; 
ot  licel  ex  iurc  civili  uou  ap|)«Uealttr  fiiiiy  qul  cx  damoato  coucu- 


608  TRACTATUS 

Ecclesiae,  id  est  coram  Parocho  {a)  et  testibuscelebrantur;  vel 
privatim,  solo  coDtrahentium  consensu,  aut  coram  parentibus 
in  media  familia  perficiuntur. 

2"  Absoluta  vel  conditionata,  prout  absque  ulia  conditione, 
vel  cum  aliqua  conditione  adiecta,  fiunt. 


bitu  nascuntur,  tamen  hac  In  re  potior  est  consideralio  nafurae, 
quam  iuris  civilis;  ralio  autem,  qur.e  petitur  a  natura,  non  minus 
pro  lllegilimis  et  emancipatis  pugnat,  cum  ellam  in  hos  ingeus 
praesumatur  parenlum  amor. 

3°  Quod  in  lexlu  dicitur,  valere  sponsalia  a  parentibus  conlracta 
pro  filiis  etiam  abs^ntibus,  si  hi  post  scieni<'s  ea  expresse  vel  idcile 
(qui  tacitus  cohsensus  seu  ralificalio  satis  arguilur,  si  non  contra» 
dixerint,  ut  prius  inquU  id'm  lexlus)  ralificaverirtt,  intelligendum 
est,  si  non  contradixerini,  quaudo  |)arentes  ipsi  vel  coram  per  se, 
vel  per  nunlium  aut  epistolam  ea  de  re  certiores  filios  fecerint. 
Nam  si  alii  praeter  parenium  mandatum  id  filiis  referant,  nulla  sub- 
est  causa,  cur,  si  reciamare  forle  veliut,  dissensum  suum  exprime- 
re  debeant;  quippe  non  leneiitur  animum  suum  cuique  aperire;  et 
ideo  silentium  nullo  modo  tunc  consensum  iiidical. 

4°  Denique  quod  lacilurnitas  filiorum  in  praedictis  adiunctis  ae- 
quivaleat  consensui,  recle  monet  S.  Alphonsus  [Lib.  6.  n.  8:^8.),  id 
procedere  solum  quoad  forum  externum,  cum  eiusmodi  conseusus 
sit  mere  praesumptus:  ad  sponsalia  autem  requiritur  consensus  iion 
mere  praesumptus,  sed  verus  et  [laturalis.  Hinc  si  reipsa  contingat, 
ut  filius  lunc  taceat  (juidem  vel  ob  reverentiaiem  meium  vel  aliam 
ob  causam,  interiori  tamen  animo  dissentiat  aut  etiam  mere  nega- 
tive  se  habeat;  in  foro  interno,  in  quo  creditur  dicenti  tam  contra 
se,  quam  pro  se,  exterior  praesumptio  nullum  effectum  habet,  atque 
adeo  sponsalia  nulla  sunt,  et  eiusmodi  poenitenli  potest  Confessa- 
rius  dicere,  eum  iis  sponsalibus  nequaquam  obligari.  Imo  nec  vale- 
bunt  ea  In  foro  quoque  externo,  .si,  v.  gr.,  puella  dissensum  suum 
probaverit;  quod  fieri  per  coniecturas  aliasve  praesumptiones,  aut 
in  harum  defectu  per  iuramentum  poterit.  Vid.  Schmalzgr.  [Lib.  L 
Tit.l.n.^d.). 

(fl)  Solet  quidem  parochus,  antequam  ad  proclamationes  deve- 
niat,  explorare  voluntatem  seu  consensum  contrahentium  de  fuluro 
matrimonio.  At  prudenter  cavere  solet,  ul  horum  singuios  seorsim 
interroget,  nec  tunc  testes  soiet  adhibere.  Ratio  prudentis  huius 
cautelae  est.  ne  si  simul  sponsi  coram  parocho  adslent  etiam  cum 
testibus,  potiusquam  de  matrimonio  futuro  evadant  spousalia  de 
praesenli. 


DE  MATBIMOMO  COD 

Principia : 

723.  —  I.  Ad  vali(lilali'm  sponsalium  renuirunltiromnps  con- 
diliones  in  d^Minilione  conlrnlae,  ila  ul,  si  iina  oaruin  di-rnial, 
contractus  sponsalitius  uullus  sit  hahendus  [a].  Hatio  patet  ex 
diclis  de  natura  conlraclus,  tom.  I,  n.  754.  et  77i. 


(o)  Cum  A.nihil  addal  de  postrema  conditione,  quae  requlril/xr- 
lofint  hfihiles,  nonnnlia  do  hoc  pra«'slat  suhiicere. 

Illiic  il.Kiup  personao  ad  sponsalia  suiil  iure  hahiles,  quae  et  ra/i- 
dr  v{  lirile  possunt  matrimoiiium  conlrahcrc:  ideoque  e  coiitrario 
iiihahiles  dicenlur,  quae  conlrahere  nequeunl  aulvalide  aut  saltera 
lifile:  quod  cpiidem  dupliciler  esse  polest,  nempe  >el  (piia  ^'enera- 
tim  iiihahiles  suiil  ad  aclum  humiinum,  \el  qui.i  inhahiles  sunt  ad 
hanc  specialem  promissionem.  Postremum  hoc  conlinget,  quando 
impedimeiitum  intercedal  aiil  fiirimrn^,  aut  etiam  mere  impedirns: 
et  de  his  iiiferiiis  suo  loco  dicelur :  iiihahilitas  vero  generatim  ad 
actiim  humanum  provenire  polest  vel  ex  defectu  aetatis,  vel  ex 
ino|)ia  iudicii.  I)e  his  modo  nonnulla. 

Cnm  ergo  ad  \alorem  conlr:iclu>  necesse  s!,  ut  conlraliens  uler- 
quc  sil  sui  compos,  usunKpie  ralionis  haheal,  proinde  si  altiTuler 
sil  insanus,  spoiisalia  nulla  erunl.  Conrirro.  ex  Cap.  DilectuJt  ti.  IH 
Sjiotisalibui.  Insuni  tamen  nomine  hic  non  veniunl  homines  quldam 
.sliipidiores,  sicut  nec  (juid.im  semif;itui,  quihus  rectus  rationisusus 
(jiioad  (juaedam  diimtaxat  (lefii-iat,  (juod  rernjua  vero  nequa(juam. 
Advocanda  nemjie  esl  regula  generalis,  cajiaces  huius  coiitractus 
evst>,  (jdl  tnntum  hahent  de  u>u  nitionis,  (ju.inlum  ad  lethaliter 
jjcrcandum  salis  esl.  Conf.  .^iinchez  (l>e  .Matrim.  I.ib.  1.  />m/).  8. 
ti.  Mi.seqq),  qul  insuper  Idonenm  rationem  supjiedUal  iudicandi 
(le  iis  d«'mentihus,  qui  lucida  haltent  intervalla.  (juod  de  insanis 
diclum  est.  aeqmMidet  de  eo,  (jui  lemjiore  e!)rietalis  contrahat; 
quippe  consensu  lihero  acdel)ita  deliheration**  ehrlus(Mret.  >e(juc 
.siinicit,  quod  el)rius  voluntatem  contrahendi  sponsalia  aiil  mnlrimo- 
nium  |)rius  hiihueril,  dum  saiiae  menlis  erat.  Nam  coii'  [»so 

dehel  esse  aclus  humanus;  lnsuj)er  cum  contrahentes  m.;..,. mn 

.sint  minislri  Sacramenti,  id  j)raesenlem  rationis  usum  requirit. 

Quoad  hahililatem  autem  ratione  aetatis,  communis  Thh.  el  (^i- 
nonist.  senlenlia  est.  nd  spon<i:dia  rrijulnriter  el  per  «  '  ndo 
re»juiri  ac  sutlicere  sej^tennium  comjjlelum.  llla  enim  j  tle* 

liheralio,  (juam  onerosus  huiusmodi  cuntractus  e\igit,  ordiiuuie 
€l  regulariter  non  adost  ante  hoc  temjnis,  ade.^se  vero  solel  sc- 
c.unT  Tom.  II.  19 


610  TRACTATUS 

II.  Sponsalia  yalent  eodem  modo,  sive  sint  solemnia  seu  ec^ 
clesiastica,  siye  sint  privata  seu  clandestim^  quia  consensus 
duorum  sufficit  ad  yerum  contractum ;  nec  unquam  Ecclesia  ir- 
ritavit  sponsalia  privata.  Imo  nunc  in  plerisque  locis  sponsalia 
solemnia  in  desuetudinem  abierunt. 


plennio  completo.  Confirm.  ex  iure  Can.  C.  Litteras  4.,  C.  Ac" 
cessit.  5.,  C.  Ad  dissolvendum  13.  De  Despons.  Impub.  et  C.  Unic. 
eod.  tit.  in  VI. 

Dictum  est,  regulariter  et  per  se  loquendo;  ex  communi  enlm 
Thh.  et  Canonist.  sententia  (Vid.  Ferraris  Bibl.  V.  Sponsalia  n.  15.) 
etiam  ante  septennium  valide  contrahentur  sponsalia,  sl  malitia  et 
prudentia  suppleat  aetatem,  scilicet  si  sufficiens  eluceat  usus  ratio- 
nis  ad  deliberandum,  et  simul  contrahentes  id,  quod  agitur,  salis 
inteliigant.  Vide  Sanchez  [De  Matrim.  Lib.  1.  Disp.  16.  n.  9.  seqq.). 
Contra  vero  eliam  completo  septennio  invalida  erunt  sponsalia,  si 
nondum  adsit  debilus  rationis  usus.  Hinc  S.  Thomas  [Suppl.  Q.  43. 
art.  2.  ad  7.) :  Melius  est,  quod  determinetur  secundum  conditionem 
contrahentium :  quia  in  quibusdam  magis  acceleratur  usus  rationis, 
quam  in  alio.  Septennii;  ergo  aetas  iuribus  praescribitur  mere  ad 
praesumendum  prudenter  ex  iis,  quae  communiter  solent  accidere, 
adeo  ut,  nisi  contrarium  appareat,  nec  valida  censeantur  spon- 
salia  conlracta  anle  septennium,  nec  invalida  post  expletum  se- 
ptennium,  celebrata :  ideoque  valida  non  habeantur  sponsalia  ante 
septennium,  nisi  probelur  contrahentes  esse  doli  capaces;  septen- 
nio  autem  expleto  habeanlur  valida,  nisi  probetur,  illos  nondum 
capaces  doli  extitisse:  atque  idcirco  in  dubio  standum  proeo^ 
quod  lex  praescribit. 

Caeterum  quamquam  sponsalia  puerorum,  qui  perfectum  rationis 
nsum  adepti  sint,  ex  SS.  Canonibus  valida  habeantur,  et  idcirco 
Impedimentum,  quod  dicitur  publicae  honestatis  iustitiaf  inducant; 
tamen  ut  aetatis  infirmitati  prospicerelur,  nonnulla  de  iis  Ecclesia 
speciaViter  decrevit.  (Yid.  C.  De  illis  7.  De  Despons.  Impuber.),  ni- 
mirum  1"  si  uterque  contrahens  maior  quidem  est  septennio,  sed 
impubes;  nemo  eorum  resilire  ante  pubertatem,  sed  reclamare 
seu  dissenlire  solum  adeptus  pubertatem  potest.  Quod  sapienlissi- 
me  cautum  est.  Ut  enlm  advertit  Covarruvias  [Epit.  Lib.  3.  Decre^ 
tal.  Cap.  5.  §.  1.  n.  1.)  impuberes  propter  aetatis  fragilem  constan- 
tiamsaepe  contraherentj  ac  saepe  a  contractibus  dissentirent....  Ex 
ea  autem  inconstanlia....  ininfinitum  multiplicaretur  impedimentum 
publicae  honestalis  pro  numero  sponsalium.  —  2*  Etiamsi  contraclus 
fuerit  inter  pubem  et  impubem,  hic,  cum  ad  pubertatem  venerit, 
potest  resilire.  —  3°  Non  tamen  potest  resilire,  qui  pubes  iam  erat 


DE  MATRIMOMO  »i  1  1 

IIT.  Sponsnlia  inila  sub  rondilionc  lU  praesenti  hic  el  nunc 
Talcnt,  si  rondilio  sit  vcrificata ;  si  aulcm  suh  coDditione  de 


(quac  textus  (^^ujoniri  scntrntin  (^raoposterc  ab  co,  «pii  nibricam  fit. 
Capili  insrripsil,  roddilur  pcr  li;ir'c  verl^a :  llle,  qui  priino  /it  pubes, 
alterujn  expectfibit :  «piod  falsuniest;  ex  communi  enim  sententii 
quis(|uis  cuntruluMiliuin  primu  pube.s  fial,  s^lalim  reclamare  potest, 
nec  tenrlur  oxperlare  alterius  fiuberlatem.  Vide  Co\arru>.  I.  c.  . 
4*  Si  ille,  ipii  prior  ad  puberlalem  \enit,  non  reclamel,  sed  expeclcl 
alium,  hic  nihilominus,  cum  etipse  ad  aetatcm  puberem  per>eDeril, 
potesl  rerlamarc  nc  «lissenlire. 

Fa  bae  (piidem  luris  di.spositiones  aeque  valent  sive  hi  expre>5e 
voluerinl  solum  spon.salia  contraherc,  sive  sponsalia  conlraxcrinl 
tuitum  virlualiter;  videlicet  cum  ex  luris  dispositione  (Vid.  C. 
Tuar  nob.  fin.  Dr  Pespon.^.  Impub.  et  C.  unic  §.  1.  eod.  tit.  in  VI.), 
quando  \el  duo  iinjiuberes,  in  quiluis  malilia  nou  suppleal  aetatem, 
vel  impulicr  cuin  pubere  contrahant  sponsalia  non  (le  fuluro,  sed 
de  praesenti,  hic  conlractus  non\aleat  jiro  malrimunio,  ad  quod 
inhabiles  sunt,  .sed  ex  inlerprctalione  iuris  soluni  |)ro  spon.silibus 
de  futuro  'nisi  forte  expresse  lanlum  inlendcrint  malrimonii  vin- 
culo  sc  constringere,  ut  advertit  Sanchez  iib.  1.  Di^p.  21.  n.  3.); 
(juaccunKpK»  dicta  siinl  dc  iure  resiiicndi  a  sponsalibus  e\pn'ssl«<, 
cum  ad  pubcrlalcm  pcrvcnilur,  eadcni  prursus  et  in  pusleriuri  hoc 
sponsalia  ineundi  modo  valent.  Et  !>ic  Insuper  fac  adverlas,  anli- 
quum  hoc  ius  de  malrimunio  clandcstine  ab  impulicr.bus  contracto, 
quod  in  sponsalia  iranscat,  C(»rrcclum  scu  abrogatum  a  Tridenlini 
dccrclu  circa  matriinonia  clandcstina  nun  fui.sse.  El  in  hanc  rem 
Sanchez  {De  .Mntrim.  lib.  I.  /)m/).  21.  n.  5.)  memonit  Declarulionem 
Cardinalium  ex  rclalione  IN-Iri  Dc  l.edcsma.  Quiim  (juidem  'n.si  for- 
tc  alia  sil,  >ic  rcfcrt  rignalclli  (Consuit.  Tvm.  I\.  Cons.  133.  fi.  46.): 
Quarrebatur,  an  matrimvnium  per  terba  de  praesenti  per  puberem 
et  iDipuberem  contractum  ctandestine,  non  nerrnta  fonna  a  Concilio 
trailita,  resolvalur  in  spninnlia;  ■"■■■'  •'iquibus  placuit  Doiloribus 
hac  de  re  consultis  ex  Ht%pon\o  /  i  V///  m  C   Inic.  §.  1.  Dr 

Despons.  Impub.  in  VI.  (Juam  optnionrm  terain  disit  S.  Congregatio, 
Ut  clnndestinitns  ni>n  obttef,       '  'mI  de  prae- 

senti  contractum  inter  puben  .  '.  'j     i  tamen  ius 

est  interpretativum,  tale  malrimonium  per  rerba  de  proesentt  con" 
traclum  esse  tantum  sponsalia  per  verba  de  futuro  (dict.  §.  I.],  ergo 
sicut  clnndtstinitas  nonobe^^et  validitati  spunsaliorum.  quae  per  pu- 
beres  fuiswnt  contracta,  ut  iam  S.  Cvngretjatio  dfclaraiil,  el  nutlum 
esl  dubium  in  hoc;  ila  necobtlobit  vatiditati  horum  spon\aliorum  in- 
ter  puberem  et  impubercm  contractoiiaH. 


61-2  TRACTATUS 

futuro  contrahantur,  valebunt  statim  ac  conditio  adimplebitur, 
absque  novo  consensu  contrahentium,  modo  neuter  consensum 
antea  datum  revocaverit.  Interea  vero  contrahentes  tenentur  ad 
exspectandura  conditionis  irapletionem,  si  honesta  sit. 

IV.  Quando  verba  vel  signa  sunt  dubia,  in  foro  conscientiae 
standum  est  intentioni  contrahentium,  si  de  illa  constet:  in 
externo  autem,  communi  intelligentiae  et  sensui  verborum. 
—  5.  Lig.  lih.  6.  n.  840.  (a). 

Quaesita : 

724.  —  QuAER.  1°  An  valeant  sponsalia  ex  metu  gravi  con- 

tracta  ? 

Resp.  Neg.  probabilius.  Ratioest,  quia  matrimonium  ex  me- 
tu  gravi  contractum  nullura  est,  ul  ex  lure  canonico  constat, 
et  infra  explicabitur,  n.  747.  Ergo  eo  ipso  nulla  etiam  debent 
esse  sponsaha  ex  tali  metu  inita.  —  S.  Lig.  n.  844.  (6). 


(a)  Regulas  ad  definlendum  verborum  seusum  habes  apud 
Schmalzgrueber  [Lib.  4.  Tit.  1.  w.  50.).  Caeterum  quando  verba  seu 
slgiia  dubia  adhuc  maneant  et  aequlvoca,  ex  coramum  Thh.  seiiten- 
tia  etlam  sponsalia  ut  dubia  haberi  debenl.  Quo  in  casu  S.  Alphon- 
sus  [Lih.  6.  n.  840.),  allata  eorum  opinione,  qui  in  favorem  matrimo- 
nii  iuclinandum  putant,  cum  Yiva  probabilius  censet,  incHnandum 
esse  in  favorem  libertatis.  Sed  reipsa  hlc  Doctores  solum  specie  te- 
nus  dissentiunt;  nam  alii  de  sponsalibus  de  praesenti  loquuntur,  alii 
vero  de  sponsalibus  de  futuro.  Hinc  Diana  [Tom.  2.  Tr.  6.  Res.  135. 
n.  4.)  sic  rem  ex  ulriusque  partis  sensu  componit:  Putaverim,  fa- 
ciendum  esse  discrimen  inter  sponsalia  ac  matrimonium;  ita  ut  qui 
in  duhio  aequali  dubitant,  num  matrimonium  sit  contractum,  cogendi 
sint  in  utroque  foro  contrahentes,  ne  forte  fiat ,  iniuria  sacramento 
per  dissolutionem  matrimonii :  quando  vero  dubltatur,  mm  sponsa- 
lia  valida  sint,  in  utroque  foro  iudicandos  esse  liberos;  quia  si  quis 
tunc  invitus  cogeretur,  fieret  ei  iniuria  per  spoliationem  libertatis, 
quam  possidet. 

[b)  Quaestio  intelligi  debet,  an  valida  sint  haec  sponsalia  iure 
naturae.  In  hoc  enim  duae  sententiae  differunt,  quod  alia  (eliam 
S.  Alphonso  sane  probabilior)  contractum  irriium  dicat  iure  natu- 
rae ;  alia  vero  validum  dicat,  sed  rescindibilem  ab  eo,  qui  metum 
passus  est :  quocirca  haec  insuper  necessario  admittet,  inde  oriri 
pubticae  honestatis  impedimentum  ;  quod  prior  consequenter  pro- 
babilius  incurri  negat. 


Dl  MATRIMO.MO  613 

QcAER.  2*  An  valeanl  sponxalta  ex  metu  leci  triiVd? 

Hesp.'  Affirm.  Ralio  csl,  (jula  inculipns  molum  levcm  non  cen- 
solur  all(Ti  fjraviMii  itiiuriam  inriTrc,  si(|ui<!cm  liic  mrlum  talcm 
farilr  C(Mili'mm'ro  poli-st,  ar  [iroind»*  c('n<»'lur  sponlc  voIuishc 
iniuriam  pali.  Rrcolf»  (Jicta  (ic  Actihwi  humanis,  tom.  I,  n.  18. 
—  S.  Lig.  ibid.  -  larroir,  n.  10.5.,  elc.  Negant  lamcn  nnn- 
nulli,  qiiia  n(^mo  lcnctur  iniuriam  pali,  nec  proindc  pcr  Iniu- 
riam  ohlifrarl  pntcsl  (a\ 

720.  OiAKR.  3*  An  inter  habentes  impedimentum  dirimenn 
valida  sint  sponsnlia  sub  conditione,  si  Papa  dispensacerit. 


(rt)  S.  Alphonsus  {Ub.  (J.  n.  HH.  7.  2.)  non  ncgat,  tianc  (|iior|Uft 
posleriorcm  scFilcnlinm  cssc  probahilcm;  ncc  immcrito  cam  ut  pro- 
hahilidrcm  alii  hahchurit.  Hcs  cnim  MMiipcr  co  rccidit,  ul  allcr  pcr 
iniuri;im  co^alur  ad  altcrulrum.  iicmpc  aut  ad  malum  arupiud, 
(|U()dcum(|uc  illiid  sit,  certo  siihcimdum,  aut  ad  admitlciidum  con- 
tractiim,  (jui-iu  iiruxiui  iKiUct  admillcre.  .Vt(|ui  hoc  iiaturali  lcgi  re- 
pu<;ii;it,  (juijijic  (juac  cvifiit,  tuiii  ut  iu«;  .•^uiim  cui^ju»»  .s:ir!'  -\(v. 

lur,   liim  ul  si  fortc  lac.sum  fucrit,  iii  inlrjrrum  d(Miuo  n  iir. 

Nc(|uc  firma  cst  opjiosilac  scntcnliae  ratio ;  f  dsum  csl  cnim,  sponte 
iiiiiinam  ndmiili,  (pMiido  (juis  im(ju('  ad  alterutram  iniuriam  siih- 
cuiid;im  iicccssario  cogitur. 

Procadi^m  sontcntia  facil  ratio,  f|ua  S.  Alphonsus  (/.  c.  q.  3.  cum 
commnniori  ac  proliahiliori  1)0.  jirohat,  cum,  (|ui  levem  (luoijud 
mctiim  jia.ssu.s  cst,  possc  conlraclum  rcsriiidcrc  ;  nt 

Air  scilicet  iniu>luiii  mcUim  iin  uticiis;  /rtif/ur  rr  ,  >($ 

per  talem  melum  exturtnm,  ita  iuetum  pasms  pulest  fidem  dataM  r#» 
vocare.  Kl  saiic,  nisi  aliuti  \crl)is  ^crmius,  numijuam  validiis  dic! 
polcrit  coiilraclus,  (jui  iiullam  jiarial  ohligatioiicm ;  atijui  nulla  re- 
ipsa  cst  diccnda  ohli^atio,  (|uam  (juis,  ut  in  |)rarsrnli,  pro  lul»i(a 
pot(\st  e\cu!crc  ;  mcrilo  igitur  contniclus  dlci  dchcl  ipso  iurc  na- 
lurac  iin  nlidiis. 

Nc(juc  cuijiiam  vldcalur  pcrinde  esse,  slvc  haec  spon.^alin  iure 
Ipso  invalida  dica.s  slve  valida,  sed  resclndiliilla  ad  arhitrlum  ilHu!i, 
qui  iiHMuin  jiassus  fiicril.  Hoc  cnim  summi  monuMili  iiilcrccdcl  dis- 

crimcii,  (jiiod  iii  postnMii;!  hac  snitciilia  pubHrae  >■•-''•»■>  ■' ''|. 

njm/»m  (•  rontractu  cvsurgat,  in  jiriori  \cro  luMji.  iin 

sua  ncgari  non  |)ossit  prolialtilila?,  hlnc  prolwhlle  omnino  cril,  nul- 
lum  imjnMlinKMitum  c\  co  contractii  oriri,  alijuc  adco  \alidc  ac  II- 
cilc  m;i!rim(Miium  coulrahi  cx  rc;;ula  gcncrali,  (|uam  in  casu  duhll 
imj)cdimcnll  lurc  eccleslnsllco  inductl  cx  communi  lU).  Iradi  Infra 
videhimus. 


614  TRACTATUS 

Resp.  luxta  S.  Lig.  n.  859.,  et  alios  non  paucos,  licel  spon- 
salia  non  yaleant  ante  conditionem  impletam,  attamen,  verifi- 
cata  conditione,  valent  sine  novo  consensu.  Yerum  sententia 
negativa  tenenda  est  ex  Decisione  S.  Rotae  Rom.  apud  Cleri- 
cati,  de  Matrim.,  dec.  17.  n.  41.,  ubi  testatur  hanc  fuisse  per- 
petuam  S.  Rotae  sententiam.  Constat  etiam  ex  Declaralione 
S.  Congr.  Conc.  in  lanuensi  12  Decemb.  1733  (a). 


(a)  Exhac  S.  Congregalionis  Declaralione  nihil  reipsa  adversus 
praemissam  S.  Alphonsi,  plurlumque  gravissimorum  Thh.  doctrlnam 
concludi  potest.  Hi  enlm  contendunt,  eliam  sine  novo  consensu 
valere  isla  sponsalia,  poslquam.  impleta  iam  conditio  fuerit,  idest 
quando  iam  sublatum  per  dispensationem  sit  impedimentum.  Contra 
vero  in  ista  Declaratione  S.  Congregatio  definit,  non  subsistere 
sponsalia,  quando,  ut  patet  ex  casu  S.  Congregationi  proposito 
(Thesaur.  Resol.  Tom.  6.  pag.  203.),  condilio  nondum  impleta  fue- 
rat,  neque  per  executionem  Aposlollcarum  Litterarum  adhuc  subia- 
lum  fuerat  impedimentum  :  quo  in  casu  nec  S.  Alphonsus  nec  alius 
unquam  dixil,  sponsalia  valere  seu  subsislere.  Cum  ergo  de  casu 
prorsus  diverso  utrobique  agatur,  perperam  altera  alteri  sententia, 
quasi  contraria,  obiicitur.  El  idem  prorsus  dicendum  de  aliis  Decla- 
rationibus  S.  Congr.,  quae  inani  labore  in  eandem  rem  afferuntur, 
uti  in  Brugnatensi  20  lan.  1709,  in  Sipontina  2  Maii  1857,  in  Milevi- 
tana  29  Mart?  1862,  et  in  . . . .  22  Febr.  1862  (Vid.  Acta,  etc.  Romae, 
tip.  Propag.  Fid.  Vol.  1.  pag.  79.  81.) ;  nam  et  istae  utique  statuunt, 
non  suslinenda  esse  sponsalia  contracta  cum  conditioue  dispensatio- 
nis  petendae  ad  impedimento :  sed  semper  sententiam  ferunt  in  fa- 
vorem  illius,  qui  a  contractu  recedebat  anfe  condiiionem  implelam. 
Exinde  quisquis  ex  huiusmodi  sententia  contendit  concludere  etiam 
ad  casum  conditionis  iam  implelae,  irtdelicet  quod  ut  valida  spon- 
salia  existant  necesse  sit,  ut  confirmentur  a  contrahentibus  post  ob- 
tentam  e/fective  dispensationem,  qua  actu  sublalum  sit  canonicum 
mpedimentum,  hic  vitio  logico  conclusionem  elicit,  quae  lalius  pa- 
tel,  quam  praemissae. 

Missas  porro  hic  facimus  ratiunculas  quasdam  a  lurisconsultis  pro 
eadem  conclusione  adhibitas,  quae  quidem  eo  tendunt,  ut  vel  ad 
contrahendum  conditionate  hae  personae  inhabiles  pulenlur.  Nam 
et  passim  penes  Theologos  dissolutae  Ulae  reperiuntur  ( Vid.  etiam 
S.  Alphons.  Lib.  3.  n.  650.),  et  facile,  si  urgeantur,  ad  consectaria 
absona  et  communi  sensui  repugnantia  adducunt.  Illud  unum  tamen 
non  praetermiserim ,  a  quibusdam  hanc  quoque  rationem  urgeri, 
quod  ignominiosum  videatur  illud  in  pactum  deducere,  quod  pendet 


DE  MATRIMOMO  615 

QrAER.  4'  An  promissiones,  qnne  fxeri  solent  de  ineundo  r/ia- 
trimonio,  semper  hahendae  sint  ut  rrra  sjionsalia? 

Jte.sj).  Sacpe  videlur  nogaiidunj ;  pronn^.sioiics  enini  illac  po- 
lius  proposili,  quam  vcrac  proniissionis  specicm  prac  sc  ferunl. 
In  praxi  i^ilur  ad  inlpnlioncm  parlirularcm  sponsorum  ailen- 
dcndum  cst.  ~  Vide  Casus,  n.  836.  et  seq. 


a  Principis  potestate:  in  quo  saiie  ae(|uivocalionem  ha!)es,  prope 
dixnrim,  igiiominiosam.  Eslo  enim,  probrum  sil  spondcre  ex  paclo 
disprnsiilioinMii  a  principe  conf^iNWMidam.  Al  numcpiid  qui  condilio- 
na^e  conlrahunl,  ipsam  condilionpm  cuiusmodi  nunc  esl  dispensa- 
tio)  spondjMil?  Sj)()nd(Mil  nimirum  fulurum  inalrimonium,  sequc  iid 
illud  hypolheticc  obli^ant,  obligalionem(]ue  ita  nllignnt  conditioni 
disp«Misalionis,  ut  hac  deficicnte  obligatio  quoquo  diTiriat.  (juae- 
nam  hic  igiiominia?  Nisi  forle  apari^  pulcs  ignominiosumes.se 
etiom  ex  voto  cum  eadem  conditlone  spondr^re  operam  luam  in  cu- 
randa  infirmorum  spiriluali  salule  in  nosocomiis,  nempe  si  per  dis- 
p(Misalionem  sacris  iniliari  libi  conling:it. 

Ouani(|u:im  alia  ralione  ignominiam  in  casu  reperiunt,  cpiia  scili- 
cet  dispeiisatio  (uli  aiuiit\  utpote  iuris  immutat:o,  semper  ferit  iu5 
publicum,  (|iiosocict:is  rcgilur.  fhi  pon'u  cunfliii'^  lurc  ii»jt!f'rin(m 
pote%t,  nullius  momenti  fi/  stipulatio,  etc.  ut  habclur  L.  \T, .  //".  §.  6. 
De  \erb.  ohligat.  —  Al  enlm  ista  'praelerquam  quod  conlra  com- 
munem  seiisum  evincerent,  ignominiosam  cssp  (|uamril»«'l   ' 
lioiiis  pctilionem^  omiiimodam  r(MlobMiloi»livionem.  (pior>i.,.. 
cietal(»  dlsjxMisandi  pot»»stas,  usus(pie  vigeal.  Rcvoccmus,  tpi 
in  mcmoriam  prlinum  de  hac  re  priiicipium,  (|uod  S.  Thomas   I.  i. 
q.  06.  art.  6.'  sic  dedarat :  Quia  '     "  ringu- 

lares  casuiintueri,  proponit  leyrm  ^  .,  ,  isae- 

cidunt,  ferens  intentionem  suam  ad  communem  utHilatem...  FlHpo»- 
tet  (pergit  ib.  ad  .'!.)  legislator  omnes  catus  cor 

ret,  ul  omne^  riprimeret  proptrr  mnfusiouem  i ..  <./* 

ferre  dtbrt  serundum  ea,  quae  in  plurihu9  accidunt.  Contingil  autem 
(addit  il).  (j.  91.  arl.  4.^  quod  aliquod  praeeeplum,  quod  est  ad  fom- 
vwdum  multiludini^  ut  in  j  '      '  '  '  «onnr 

vel  inhoc  casu:  quin  vrl  pi-  ,  ''liam 

induceretur  aliquod  mnlum  ...  Perimlnium  auiem  estet,  ut  koc  iu- 
dirio  cuiuslibet  commitleretur,  nifi  forle  p  -'\s  el  subitum 

periculum....;  et  idro  ille,  qui  habel  rr  :«'■ .  •■».  >-"'-'  •>'>- 

testalrm  disiienmudi  in  lege  humnna.  71,  .    » .  :     . .        »   ;  . 
ut  scilicet  in  personia  rel  in  casibus.  in  quibu%  Irj  de^cit,  hcentiam 
tribuat ,  ut  praeccptum  lrgi%  n'>n  srrvrlur.   K\  (piibus  iw 
Ciil,  codom  natura»'  inr.v   r.rum^pio  ordiiio  c\i^  .  lum  i 


616  TRACTATUS 

ARTICULUS  II. 

DE  OBLIGATIONE  ET  EFFECTIBUS  SPONSALIUM. 

Principia : 

726.  --  I.  Sponsalia  ex  iustitia  obligant  sub  grayi  ad  matri- 
trimonium  ineundum  tempore  determinato,  si  quod  determina- 
tum  sit;  si  vero  nullum  tempus  fuerit  praefixum,  quamprimum 
una  pars  rationabiliter  exigit.  Ratio  est,  quia  ubi  yera  sunt 
sponsalia,  adest  yerus  contractus  in  re  gravi,  et  inde  gravis 
obb*gatio  sequitur  [a).  —  S.  Lig.  n.  845. 

II.  Sponsalia  inducunt  impedimentum  impediens  matrimo- 
nium,  seu  prohibens,  ne  matrimonium  cum  alia  persona  licite 
contrahatur,  nisi  sponsalia  fuerint  legitime  dissoluta.  Ratio  est, 
quia  ex  dictis  sponsalia  obligationem  iustitiae  pariunt.  -—  Yide 
dicenda  infra,  w.  778. 

III.  Sponsalia  inducunt  etiam  impedimentum,  quod  in  iure 
Yocatur  publicae  lionestatis,  quo  scilicet  sponsorum  alter  inha- 
bilis  fit  ad  contrahendum  matrimonium  cum  consanguineis  al- 
terius  in  primo  gradu.  —  Yide  dicenda  infra,  n.  815. 


societas  regalur,  tum  ut  opporlune  in  legibus  dispenselur,  atque 
adeo  dispensationum  usum,  potiusquam  publicum  ius  feriat,  supe- 
riore  quodam  iure  imrao  poslulari.  Allegata  vero  iex,  quae  loqui- 
tur  de  slipulalione  cum  hac  conditione :  Si  rem  sacram  aut  reli- 
giosam  Tiiius  vendiderit,  vel  forum  aut  basilicam,  et  huiusmodi  res, 
quae  publicis  usibus  inperpetuum  reliclae  slnt,  etc.,  utl  patet,  ad 
rem  non  facit. 

(a)  Haec  obligatio  urget  lum  in  foro  conscientiae,  tum  in  foro  ex- 
terno.  Idcirco  resiliens  cogi  a  iudice  potest  ad  matrimonium  etiam 
per  censuras  [C.  Ex  litteris  10.  De  Sposal);  quamquam  hortatio- 
nes  prius  ac  raonltiones  debeant  praecedere  [C.  Requisivit  17.  eod. 
tit.),  et  a  coaciione  quoque  abstinendum  sit,  si  quando  inspectis 
circurastanliis  iudex  prudenter  arbitretur,  ex  nuptiis  invitis  gravia 
mala  ac  scandala  timenda,  v.  gr.,  rixas  perpetuas,  viri  discessionem 
ab  uxore,  aut  etiam  coniugicidium ;  expedit  enim  ut  minus  permit- 
tatur  malum  ad  gravius  cavendum,  el  sic  a  iudice  etiam  Actori  fa- 
vor  irapenditur.  Vid.  Sanchez  [Lib.  1.  Disp.  23.  n.  4.),  et  Scbmaizgr. 
{Lib.  4.  Tit.  1.  n.  94.-95.). 


DIMATRIMOMO  €17 

Qnafsita : 

727.  —  QiAER.  I*  Si  qnis  cum  iluabus  foeminis  sponsalia 
contraxerit,  et  cum  secuncla  peccaverit,  quamnam  Jucere  debeatf 

Resp.  r  Certo  inalrimonium  esl  ronlrahendum  cum  prima, 
si  secunda  ronlrahrndo  prionim  sponsalium  consria  fufrit.  Ha- 
tio  pst,  (|uia  lunr  srnmda  (h'n'[)la  non  fuil.  scd  drcipi  Toluil. 

hesp.  »2*  Probabilius  eliam  cum  prima  matnmonium  esl  cou- 
trahcndum,  hcet  secunda  non  fucril  conscia  proniissionis  alteri 
faclae.  Hatio  esl,  (juia  promissio  facla  sccundae  csl  semper  nul- 
la,  utpote  de  rc  illicita,  nec  iniuria  altcri  ilhita  ius  priori  adi- 
mit;  et  hoc  valcl  cliamsi  secunda  promissio  fuerit  iuramcnto 
lirmata.  —  S.  Lig.  n.  848. 

QiAER.  2*  An  tunc  prior  sponsa  cedere  debeat  de  iure  $uo, 
si  allera  ex  dr/loratinne  (jrave  damnum  passura  sit? 

Hcsp.  yeg.  probabiliter.  Katio  cst,  (|uia  secnnda  sponsa  im- 
becillilati  suac  huiu.<modi  damnum  imputare  dchct.  —  N.  Lig. 
ibid.  —  Priori  lamen  consulcndum  foret,  ut  iuri  sno  renuntit^t, 
nisi  forte  et  ipsa  notahilc  damiium  iude  incurrat.  —  S.  Lig.  ibid. 

728.  —  QiAER.  3*  An  licitae  sint  arrhae  in  sponsatibusf 
Resp.  Affirm.  Kalio  cst,  (]uia  mc  lure  canonico  prohihenlur, 

nec  iuri  nalurali  advcr>aiitur.  —  N.  Lig.  n.  8j2. 

QiAER.  4*  An  sponsa  reddere  debcat  munera  a)  a  sponso  ac- 
cepta,  si  matrimonium  non  subsequalur? 

Resp.  1*  .>>(/.,  si  e\  culpa  sponsi  spon.salia  di>solvanlur: 
(|uia  illc,  culpahiliter  resilicndo  a  promi^siont^,  iacturam  h(»rum 
muncrum  farcre  mcrito  ccnsctur.  Sic  praxis  communis. 

Rrsp.  i'  Affirm.,  per  sc  loquendo,  si  ahs(|ue  culpa  .sponsi,  el 
a  fnrtiori,  si  ex  culpa  sponsae,  sponsalia  solvuntur ;  s|>onsa 
enim  ahs(|ue  initistitia  ea  ntincre  iion  potcst,  cum  intuitu  ma- 
trinu)nii  lantiim  en)f;ata  fuerint.  Idem  foret  dicendum,  si  unus 


(a)  DifTcrunt  muncra  scu  donntioncM  ^puusaHtine  ab  arrhii,  quia 
hae  dantur  ccu  pignus  jmmi  h)  pothcca  implondi  rem  promi^^im ;  ao 

pro|)|rron  (|m1  cas  (hMJrril,  lpsa>  r»  •.  cum  illnd  in)|»h'tur.  do 

(juo  p.iclum  fiicral ;  coiitra  \cro  (n.   .  ,..  i  dalur  por  nuMhon  «.M.in- 
.salitiao  largllionis,  nuptiis  M>(|uutis  rrpoii  no(piit,  sod  d  w 

eiuH  trnnsit  ploiio  ad  porsonani,  cui  datnm  fueral,  scu  potius  duua- 
lio  coulirmatur,  ct  lit  absoIul.i. 


618  TRACTATUS 

ex  sponsis,  qui  ab  altero  munera  yel  arrhas  accepit,  morte  cor- 
ripiatur  ante  initum  matrimonium ;  parentes  enim  defuncti  te- 
nentur  tunc  omnia  restituere  sponso  superstiti,  iuxta  modo  dicta. 
Dixi,  per  se  loquendo;  quia,  si  munera  parvi  sint  momenti 
respectu  habito  ad  sponsi  conditionem,  et  sponsus  non  recla- 
met,  ea  remittere  censetur. 

729.  —  QuAER.  5'  An  ille  qui  promisit  matrimonium  puellae, 
ea  conditione  ut  cum  ea  peccet,  eam  ducere  deheafi 

Resp.  Affirm.  cum  sententia  communi,  iuxta  dicta  de  lusti- 
tia,  Tom.  I.  n.  729.  et  760.  [a).  —  Yide  S.  Lig.  l.  3.  n.  642., 
ubi  dicit  esse  sententiam  omnino  tenendam. 

730.  —  QuAER.  6"  An  matrimonium  mere  civile,  prout  fit  in 
Gallia  coram  magistratu,  haberi  possit  instar  sponsaliumf 

Resp.  V  AfErmandum  videtur,  si  contrahentes  intentionem 
habeant  recurrendi  postea  ad  Ecclesiam,  et  coram  Parocho  con- 
trahendi,  et  hanc  intentionem  signo  externo  manifestent  [h).  Ra- 
tio  est,  quia  tuuc  non  contrahunt  matrimonium,  sed  tantum  prae- 
scripto  legiscivilis  salisfaciunt,  etsimul  seobligant,  saltem  im- 
plicite,  ad  verum  matrimonium  coram  Ecclesia  contrahendum. 

Resp.  2°  Si  talem  intentionem  non  habeant,  contractus  ci- 
vilis  haberi  nequit,  ut  contractus  sponsalitius.  Ratio  est,  quia 
nulla  est  promissio  matrimonii  (c) ;  sed  tantum  hic  et  nunc 


(a)  In  nolis,  quas  hisce  locis  subiectas  reperies,  ostensum  est, 
opposltam  sententiam  mere  fallacium  allegationum  fuco  roborarl. 

[h)  Haec  quaeslio  prope  inutilis  videri  debet.  Neque  enim  existi- 
mandum  est,  eos,  qui  ad  magistratum  hanc  ob  causam  accedunt,  de 
matrimonio  inter  se  contrahendo  prius  non  convenisse,  seu  mu- 
tuam  expresse  fidem  non  dedisse.  Supponi  ergo  debet,  vera  spon- 
salia  iam  praecessisse.  Quod  ergo  attinet  ad  sponsalium  obligatio- 
nem,  et  inde  consequens  publicae  honestatis  impedimentum,  inulile 
videtur  inquirere,  an  quidpiam  ad  haec  conferat  istiusmodi  coram 
civili  magistratu  caeremonia. 

(c)  Ubi  desit  intentio  celebrandi  malrimonium  coram  Ecclesia, 
non  solum  in  civili  isto  contractu  (si  nomen  contractus  meretur), 
sed  ne  in  praecedenti  quidem,  quae  supponi  debet,  fide  mutuo  da- 
ta  futurarum  nuptiarum  aderit  ulla  matrimonii  vera  promissio,  seu 
ratio  ulla  veri  nominis  sponsalium.  Ratio  patet;  quia  si  illa  desit  in- 
tentio,  iam  non  promittitur  matrlmonium,  quod  nullum  inter  Chri- 
stianos  datur  exlra  matiimonii  Sacramentum ,  sed  sub  nomine  ma- 
Irimonii  promittitur  coniunctio  mere  concubinaria. 


DE  MATRIMOMO  CI9 

adcsl  matrimonium  rlnndcstinum,  quod  yim  sponsalium  nulla- 
lenus  habel,  ul  dcrlaravil  S.  Congr.  Conc.  Trid.  (a).  —  Caf' 
rihe,  n.  365.  —  Mde  Casus,  n.  8i7. 


{a)  Quod  matriinoiiium  claiidestinum,  eti:im  ropula  subsfqiiuta, 
ron  rejiolvalur  iii  sponsalia  dc  fiituro,  duplicem  declnralionem  re- 
ferl  Bened.  \IV  (Qunext.  Canon.  201.  prope  fin),  el  habes  eliam  in 
Tlu's;iur.  Uesol.l^oiipr.  (loiic.  (Toin.2.  png.  2'J9.-2ii.  .  Kxcipieiiduni 
tiiiieii  cum  Siuirliez  (Lib.  1.  Disp.  2i».  n.  G..,  nisi  claiidesliiie  ma- 
trimunium  contrahentes  habuerinl  animum  se  obligandi  eo  modo, 
(jiio  posscnl;  nam  cimi  poluerinl  se  per  spons:dia  obligare,  sic  ob- 
ligati  nianebuiit,  non  (juidein  vi  contrnclus  de  praesenli,  (jui  nul- 
lu*i  est,  sed  ex  spoiisalibus  in  eodem  conlraclu  impliclle  ei  enruvi 
mente  contenlis. 

Ci  nlrncfm  ;iul»«m  de  prnesenti,  iju;iteiiu«i  r;iri(>iieiii  h;ib»'l  matri- 
nioiiii  claiideslini,  (juod  iii\aiidum  (juidem  esl,  noii  tameii  ub  defe- 
Clum  consensus,  illud  infert  publicae  honestatis  imj)edimeiituro, 
(jiiod  cuilibet  matrinionio  rato,  etiam  in\aIido  'diimmodo  in>alidi- 
t.i>  mui  oriatur  e\  consensus  defectu)  el  (juidem  u-^^jue  ad  (ju;irtum 
^r;idum  Hcclesiae  leges  adiiectuiit.  ()uo;i(I  lianc  enini  jiartem,  ul  suo 
loco  dicetur,  anti(juum  ius  nullalenus  per  Tridentini  Decreta  subla- 
lum  esse,  sed  iii  suo  robore  jiermanere.  exj»res<e  decl;ira>  it  S.  Pius  V 
In  Consl.  Ad  Itumanum  1  lul.  KiliK  ;  romj)rehendi  aulem  hac  decla- 
ratione  etiam  casum  malrimonii  inNalidi  ob  impedimentum  clande- 
slinitalis,  pluries  decrevil  S.  Congr.  Conc,  el  dechiralioiie.s  habes 
:illirani  ajmd  (Jallemitrt  ' \dC. .?.  F)e  Heform.  mnlrimon.  n  2.>,  alte- 
r;uii  iii  Hrixiensi  :\  Dec.  If»(i7,  penes  Schmalzgr\irl»cr  l.ib  4.  7*1/.  1. 
n.  Ifl4.),  et  duas  alias,  nrmpe  8  Nov.  1581,  el  IK  lun  1611,  In  Cae- 
senatensi.  ajiud  Monacelli    Tit.  .VV/.  Form.  //.  n.  M.\ 

Neijue  \ero  his  obstat,  q\iod  matrinu)nio  fir/7i,  (juamdiu  sic  cbn- 
desiinum  manel,  Idpsl  quamdiu  ecclcsiastica  forma  non  conlraha- 
liir,  iiulla  insit  aut  inc.«jse  possit  vis  gcu  valor,  uli  iam  saepius  etiam 

Ajioslolica  Sedes  declara\it.  Quod  r- ■ »*•■■  '■    '  "  '  >  lino 

niatrimonio  jiraediclum  publicae  l..  '"n- 

tum,  id  Don  cx  solemnitatibus  illis  ci\Hibus  proHuil,  quac  nulluin 
«'fTeclum  relj)s;i  h;ibenl  ;iul  b.al  ere  p  '  '     '     -     i 

lcge,  quae  huiusmodi  con.sen^ui  dc  ;■...■.  ■  ,    ■        , 

to,  tum  si  validus  cxistat,  tum  ctinm  n]  qunrolibct  nh  cans.mi  invi- 
lidum  e.^se  contingal,  hunc  cfTeclum  adnexuit ;  i;  l  referl, 

nlrum  clandesltnmn  hoc  malriin   •  '••mlne  j  .iii.>henle.< 

praeseiile  celebrelur,  an  \ero  ci  i  ^  \el  n»  lus  \rl  non 

maglstratibus.  Quinimo  ul  jilenissimc  vcnuii  sil,  ex  civillbus  lsli« 


620  TRACTATUS 

ARTICULUS  III. 

DE  DISSOLIJTIONE  SPONSALIUM. 

Sponsalia  ex  omnium  sententia  ob  iustas  causas  dissolvi  pos- 
sunt.  Causae  autem  praecipuae  sunt:  mutuus  consensus;  impe- 
dimentum  superveniens  (a);  electio  status  perfectioris,  v.  gr., 
Professio  religiosa,  etc. ;  crimen  grave  alterius,  v.  gr.,  forni- 
catio ;  mutatio  notabilis  status,  circumstantia  scilicet,  quae  si 
cognita  fuisset,  vel  praevisa,  prudentum  iudicio  a  sponsalibus 
deterruisset  [b).  Dissolvi  etiam  possunt  sponsalia  per  nimiam 


solemnitatibus  nullum  omnino  effectum  existere,  hoc  eliam  adii- 
ciendum  esl,  solemnitates  illas,  in  lioc  negotio  prorsus  inanes,  ne 
id  quidam  elTicere  posse,  ul  ecclesiastlcae  leges  circa  clandesiinas 
nuplias  suo  effectu  frustrentur. 

(a)  Intellige  impedlmenlum  dirimens,  et  quidem  iure  nalurae, 
Nam  si  impedimentum  sit  dirimens  solum  iure  ecclesiastico,  licet 
obligalio  cesset  ex  parte  innocentis,  at  non  item  ex  parte  eius,  qui 
culpa  sua  causam  impedimenli  apposuit,  sed  lantum  suspenditur ; 
adeo  uthic  (nisi  inde  damnum  incurrat  multo  gravius,  quam  pars 
laesa  exnuptiarum  omissione)  teneatur  dispensationem  impedimen- 
ti  petere,  eoque  sublato,  si  adhuc  velit  pars  laesa,  fidem  eidem  da- 
tam  implere.  Neque  de  hac  re  dissentiunt  reipsa  Doctores.  Discre- 
pantia  enim,  quam  suspicari  quis  posset  ex  iis,  quae  S.  Alphonsus 
(Lib.  6.  n.  857.  858.)  refert,  tola  prorsus  Salmanlicensium  (De 
Matrim.  Cap.  2.  a  n.  70.)  oscitantiae  et  negligeniiae  in  sententiis 
DD.  descrlbendis  debetur. 

(6)  Hanc  regulam  sic  bipartitam  S.  Alphonsus  (Lih.  6.  n.  865.) 
explicat :  Pro  causis  supervenientibus  sufficit  illa,  quae  si  praevisa 
fuisset,  sponsalia  non  fulssent  contracta....  Pro  causis  autem  ante- 
rioribus  sed  ignoratis,  illa  sufficit,  quae  si  superveniret,  iam  suffi- 
ciens  esset  ad  sponsalia  rescindenda,  vel  etiam  quae  a  contrahendo 
absterruisset,  si  cognila  prius  fuisset.  Et  quidem  iuxta  Sanchez  (De 
Matrim.  Lib.  1.  Disp.  62.  n.  6.),  Pirhing  (Lib.  4.  Tit.  1.  n.  63.),  et 
Schmalzgr.  (eod.  tit.  n.  188.),  asserenli,  se  non  contracturum  fuis- 
se  sponsalia,  si  talis  circumsiantia  a  prlncipio  exlitisset  aut  fuisset 
cognita,  fides  habenda  est  non  solum  in  foro  conscientiae,  sed  etiam 
in  foro  externo,  si  prudentum  iudicio,  consideratis  circumstantiis, 
verisimile  videatur,  eum  nequaquam  fuisse  promissurum,  si  cau- 


DE  MATRIMO:<fIO  Itl 

mntrimonii  dilationem,  praosortim  si  tempus  ad  matrimonium 
contrahcnduin  fuorit  determinatum. 

Quaesita : 

731.  —  QuAER.  r  An  sit  causa  sufficiens  dissolcmdi  spon- 
salia,  si  sponso  adveniat  pinguis  haffeditas? 

ftrsp.  Controvertttur.  Alii  ne^Mnt,  quia  nihil  prorsus  ex  par- 
t(;  spon>ae  niulalum  est.  Alii  "vcro  anirniant,  (juia  idfm  status 
inter  utrunujue  sponsum  non  amplius  existil,  et  si  sponsus  fianc 
iiuitalioneiii  rurlunac  pracvidisset,  nullo  modo  cum  tali  persona 
conlraherc  voluissel.  Ilanc  scntenliam  satis  probare  videtur 
6'.  Lig.  n.  H76.  (a). 

yi  AKH.  2'  An  solvaulur  sponsalia  pn  coium  castttatis,  vel 
votuvi  sacros  Ordines  suscipiendi'f 

Resp.  r  Si  Tolum  antecedat  sponsalia,  certum  esl  ca  essc 
irrila.  Ralio  est,  quia  i[)sorum  promissio  esl  de  re  illicita  el 
j)roindc  non  ohligal.  —  Ita  (ovwiuniler. 

Hesp.  'V  Si  votum  subsequatur,  sponsalia  adhur  prohahilius 
solvuiitur.  Ralio  est,  (juia  promissio  sponsalium  sempcr  cense- 
lur  farla  suh  larila  condilione,  nisi  meiior  siaius  tligaiur.  — 
»S'.  Lig.  n.  S7:J.  [b). 


snm  illam  prnecoKilnsset.  R.ilio,  ()uia  (|uae  con*<i>tuiit  iii  nnimo,  uli 
igiioruiili:),  scieiitia,  iutentio,  etc,  cum  hominibus  initote.sci*re  nc- 
(jueniit,  te.Hlibus  probnri  non  po.ssuut,  el  proiudo  standum  e.st  cu- 
ius(|uo  iuramriito,  s\  aliunde  niliil  contr.i  proltari  ()u«\'it 

(u  (iiiin  >.it  j)roliahilis  sil  ista  stMilnitia,  prouli  rDiicedunt  iUi 
()UO()ue,  ()ui  o))|M)silam  prnererunl,  nou  pnteMl  iKitur  Cunfcjsnriud 
ml  niatriinoiiiiiiii  ohligan*.  Mcndo  autcm  t)}*  iir  irU 

buciuluin,  (]uo(l  ))iMu\s  S.  .Uphoiisuii)  iLib.  (».  ..  \.t,  ,.,  ,,,.i  (jica- 
lur  cummuni^sima,  cuni  et  )>ru  .scrunda  plures  atTiTri  ))o>sii)l. 

{b    Kum,  qui  a  spoiisalihus  rciHHlal  ub  cmi!i.Huro  ca.stilatiH  \utuin, 
ludex  com|)cll(*r('  solot,  ul  aut  !i(h'in  -'  *       lu*- 

ligioiiem  aii()u.im  sc  r('ci))ial.  Oiim  n  ;,U» 

vuluiitale  noii  conslet,  duiu  ccrlu  constal  df  spunsulium  ubligalio- 
nc,  iion  iniiisl»*  hoc  ^icrfcclioris  (»l(»cti('nid  ii  -il,  cu  vel 

m.i};is  ()Uoil  id  nccc.ssariiim  >i(lcri  merilo  qu. ...  ....  v,.,.  •"  ..^,....3. 

>(M)(las  fraudes,  qui  ad  .su  eximoudus  uh  incommodu  .«,  uii 

ohligalioiie,  facili  negutiu  pos.s(Mit  liaec  >ol;)  ^imularc. 


622  TRACTATCS 

732.  —  QuAER.  3°  An  dissensus  parentum  sit  causa  sufficiens 
resiliendi  a  sponsalibus  {a)  ? 

Resp.  Neg.,  si  parentes  iniuste  dissentiant,  quia  ius  filiorum 
laederetur  (&).  Secus  yero,  si  dissensus  parentum  sit  iustus, 
V.  gr.,  si  altera  pars  non  conveniat  familiae  ratione  conditionis, 
honoris,  etc.  —  S.  Lig.  n.  877. 

QuAER.  4'  An  pars  laborans  occulto  defectu  teneatur  illud 
aperire  ante  sponsalia,  vel,  iis  contractis,  ante  matrimoniumt 

Resp.  V  Affirm.,  si  defectus  ille  futurus  esset  perniciosus  vel 
iniuriosus  alteri  parti,  y.  gr.,  si  puella  sit  gravida,  si  sponsus 
morbo  venereo  laboret,  vel  aere  alieno  gravetur,  etc.  Ratio  est, 
quia  sicut  peccat  contra  iustitiara,  qui  credenti  se  bonas  mer- 
ces  emere,  vendit  noxias,  ita  a  fortiori,  qui  cum  defectu  per- 
nicioso  vult  niatrimonium  contrahere.  Ergo  si  defectum  aperire 
nolit,  a  contrahendo  abslinere  debet.  —  S.  Lig.  n.  864. 

Resp.  T  Neg.  autera,  si  defectus  non  reddat  nuptias  noxias, 
sed  tantum  rainus  appetibiles  :  v.  gr.,  si  puella,  quae  putatur 
"virgo,  sit  corrupta.  Ratio  est,  quia  consuetudine  receptum  est, 
ut  non  sit  obligatio  tales  defectus  alteri  manifestandi.  Insuper 
nemo  tenetur  manifestare  suum  defectum  cum  propria  infamia, 
quando  defectus  non  laedit  ius  grave  alterius.  —  S.  Lig.  ibid., 
et  alii  communifer. 


(a)  Cave,  ne  cum  quibusdam  [Vid.  Salmant.  De  Matrim.  Cap.  6. 
n.  19.  seq.,  et  S.  Alphons.  Lib.  6.  n.  849.)  hanc  quaestionem  con- 
fundas  cum  alia,  an  peccent  filii  contrahentes  insciis  parentibus.  Nam 
licet  gravius  leviusve  sic  filii  offendere  parentes  possinl  pro  variis 
adiunctis,  proque  vario  rem  gerendi  modo,  hoc  tamen  per  se  non 
infert  necessario,  contractum  etiam  quoad  substantiam  esse  eius- 
modi,  cui  repugnare  iure  parentes  debeant,  atque  adeo  promissio- 
nem  esse  irritam.  Et  quidem  generatim  cum  communi  slatuendum 
est,  ad  sponsalium  validitatem  nedum  consensum  sed  ne  scienliam 
quidem  parentum  per  se  necessariam  esse. 

[b)  Aliquando  tamen  etiam  iniustus  parentum  dissensus  sufficien- 
tem  causam  praebere  potest  recedendi  a  sponsalibus,  non  quasi 
peccet  tunc  filius  voluntati  iniustae  parentum  non  obsequens,  sed 
quia  hic  dissensus  multis  de  causis  lam  gravia  secum  ferre  polest 
conseclaria  incommoda,  molestiasque,  quae  ab  obligatione  implen- 
da  merito  excusent. 


DE  MATRlMO^dO  ItS 

733.  —  QrAER.  B*  An  sponsalia  dissolcaniur  per  matnmch 
nium  subsequens,  ita  ut,  solulo  matrimonio,  non  reviciscantf 

Itesp.  .\e(j.  rum  srnlenlia  coniniiiniori.  —  .V.  Lig.  n.  875.  — 
Ralio  esl,  (lui.i  nullo  iurc  probalur,  sponsalia  omnino  .ji^-.ivi 
per  malrimonium  subsequens ;  unde  videlur  lanlum  -  li 

obligalionem  sponsalium,  durante  lali  matrimonio,  ul  lit  iii  •  >, 
qui  contratiit  matrimonium  nim  TOto  castitati.s.  IMures  lameo 
contradicunl,  ratiouibus  non  spernendis  innixi  (a).  Caelerum  in 


(o)  In  hac  qnacslionc  cl  Thcologi  el  Canonistac  ctiam  mapni  no- 
minis,  tum  vciercs  lum  rcrcntiores  disscntiimt;  cl  qn.ip(pio  p.irs,  ul 
facile  int»'lligitur,  o[)inioncm  propriam  habel  cl  dicil  probabiliorcm, 
dum  eliam  oppositam  plurcs  concedunl  cssc  probabilcm.  Vid.  San- 
Chcz  [lAb.  \.  l)i»p.  \H.  n.  2/,  ct  Salnianl.  [I)e  Matr.  Cap.  2.  n.  3S;. 
Confcssarius  i^itur  nec  viduum  cogcrc  polcsl  ad  pristinam  ill..m 
promissioncm  im[>lcndam,  ncc  impedire,  quominus  altcra  pars  iuM 
8uum  pcrsccjuatur  ct  urgeat  coram  iudice,  cuius  sentcntiam  adrait- 
lerc  utcrque  lcncbitur. 

(^)uoatl  vim  ralionuin,  facile  patel,  excmplum  contrahcntis  cum 
voto  castitatis  non  esse  ad  rcm ;  et  contra  urgcri  polcst  exemplum 
vovcntis  nMigioncm  aul  caslilalcm,  (juam  ila  a  pracr«Nlent"uni  spon- 
lalium  obligalione  soUunt  i)l).,  ut  ncgcnllianc  rc\i\i>rcrc,  rliaiusi 
qui  vovil,  dispcn.«iationem  dcinde  a  voto  obtineal,  uti  \idcrc  esl 
apud  S,  Alph.  Lib.  6.  n.  873.  in  /in.\  ()uae  quidcm  rcsolutio  pror- 
gus  ronsona  cst  gcnorali  prinripio,  «jund  o\  /  "^  '  ' mlrm  H^. 
§.  I>.  If.  !te  Verbnr.  iibluj.  rum  aliis  diMJurit  (  »mmt.  ad 

h.  Leg.),  nimirum  (|uando  rcsser\ituti  .scu  ohligationi  priusobnoxia 
in  aHum  transoat  stalum,  (pii  non  (piidcm  ex  .•  \ 

excusationcm  babcat,  sed  suapte  iiatura  ropu-  .; :     .  .  p ..; , li 

seu  .«^crviluli,  hanc  non  suspendi,  .sed  prorsu.s  extingui.  .\eijandmH 
(Inquit  ('uiaclus)  extinfjui  obligationrm  (v.  gr.,  ususfnjclus\  nare 
di.tnoluta  ea  niente  ul  reficeretur ;  rr»»:'  T'-t;t,  quair.  ■••'  -  -  -  — ^ 
quia  endrmnnvhreititui  fhflest  eindem  nec  inlt 

tus  ridelur  ...  Si  tamen  nnvis  ea  mente  dissoluta  sit,  nt  in  a/ioj  utus 
tonverlalur,  e.rdnria  •  :  et  ideo  11  it 

tompacta  sit,  alia  na\i. ..  .ur  e%if,  nec  < i .    .  ..^.<...  7 

txtinrta....  In  perpetuum  eitinguitur  {oblitjatio  ts  promisiit.nt 

vo  manumisso,  quia  ea  menle  manumittitur,  ut  perprtuo  tit  liber.  ,. 
Summa  hnec^estJ,  ofdignli  --......  ..^  .-.....».  .  >.■:  ...^^^ 

vtl  servo  manumisso,  vel  n  d 

tit,  ut  in  alios  usus  cvnrerierelur.  Purro  eadem  pror>u^  o 


624  TRACTATUS 

praxi  sponsus  iniuste  derelictus  raro  talem  infidelem  requiret, 
nec  felix  exitus  huiusmodi  matrimonii  sperandus  foret. 

QuAER.  6°  An  sponsus  possit  resilire,  si  sponsa  fuerit  per 
vim  violata  post  sponsalia^i 

Resp.  Affirm.  cum  sententia  communi.  Ratio  est,  quia  spon- 
sa  per  talem  oppressionem,  licet  sine  sua  culpa,  notabiliter  yi- 
lior  redditur;  unde  notabiliter  mulantur  circumstantiae  [a).  — 
S.  Lig.  n.  861.,  etc.  —  Item  dicendum  est,  etiam  si  fuerit  vi 
deflorata  ante  sponsalia,  et  postea  tantum  yitium  illud  detectum 
fuerit.  —  Ita  communiter.  —  Vide  Casus,  n.  859. 


malrimonli;  nam  contractus  est  indlssolubilis  exnatura  sua,  ac  per 
eum  conlux  in  perpetuum  se  in  allerius  potestatem  tradlt.  Sicut 
igitur  servus  libertatem  adeptus  non  sublicitur  obligationi,  quae 
ipsum  in  servitute  ligabat  (eo  quod,  v.  gr.,  a  Domino  promissus 
cuipiam  fuerat),  ellamsi  in  servitutem  recidat,  nec  pristina,  v.  gr., 
ususfruclus  obligatione  obstringitur  navis,  si  ea  mente  destructa 
sit,  ul  non  reficiatur,  etiamsl  poslea  per  accidens  eam  restitui  con- 
tingat;  ita  et  de  accidentali  libertate,  quam  coniux  per  alterius 
coniugis  mortem  acquirat,  statuendum  esl. 

(a)  A  fortiori  id  dicendum  est  de  sponsae  fornicatione,  sive  haec 
praecesserit  sponsalia,  sive  subsequuta  sit;  quo  in  casu  dupllciter 
sponsa  peccat,  accedente  scillcet  iniustitia,  qua  rem  alteri  promis- 
sam  ita  corrumpit,  ut  inique  sponsum  cogat  vel  ad  omittendum  pro- 
missum  sibi  malrlmonium,  vel  ad  rera  notabililer  corruplam  reci- 
piendam.  Secus  autem  ex  communi  senlenlia  de  sponsi  fornicalio- 
ne  statuendum  est.  Licet  enim  haec,  si  sponsalia  subsequaiur,  iu- 
stam  re^iliendi  causam  praebeat  sponsae,  non  sic  lamen,  si  prae- 
cesserit.  Ratio,  quia  per  hoc  spoiisus  in  communi  aestimatione  non 
fil  notabiliter  vilior,  nec  gravi  aliqua  nota  afficitur  sponsa  propte- 
rea  quod  huicnubat.  Excipe  cum  DD.  [Yid.  S.Alph.  Lib.  6.  n.  861.) 
1"  si  fornicatio  frequens  fueril,  adeo  ut  sponsa  raerito  dubitet  de 
sponsi  pronitate  ad  alias  foerainas,  deque  inconstantia  eius  futu- 
ra  in  servanda  Ihalami  fide ;  2°  Si  prolera  sponsus  ex  praecedenti 
fornicatione  susceperil;  hoc  enim  etiara  sponsae  etprobro  et  do- 
lori  esse  merito  soiet;  3**  Quidam  excipiunt  etiam,  si  sponsa,  quae 
virgo  sit  vaide  honesta,  nunquam  consensura  fuisset,  si  sponsum 
fornicarium  esse  novisset.  Quo  in  casu  Gonfessarius  renuentem  ad 
nuplias  obligare  non  posse  videtur.  Vid.  Schmalzgrueber  [Lib,  4. 
Tit.  1.  n.  176.). 


DE  MATillMOMO  €25 

CAPLT   II. 

DB   BANNOaUII    PHOCLAMATIUNB. 

liannum  cst  vox  gormanira,  quao  idom  <;ignifiral  ac  procla- 
innlu)  pubblira.  Biuina  igitur  sunl  puhlicao  dcntintialionrs,  qui- 
bus  tidfles  adnmnenlur  dc  nialrimonio  inl»'r  prrsonas  dctcrmi- 
Datas  conlrahcndo. 

Ag^ndum  i'  Je  n^cetsiUta  bannoram  ;  2*  dr  porum  rirramttaotiis ;  5*  il«  to- 
nmdrm  ditprnsitioQC  ;  4*  de  imprdimrntoram  reTclatiune. 

ARTICULUS  1. 

DB  NECE5SITATB  BANNORCM. 

Principia : 

T34.  —  I.  D.iUir  ohlipalio  siih  pravi  hanna  prorlamandi,  ex 
praeceplo  Ecclesiae.  Constat  1*  dc  praecrpio  e\  Conr.  Lalrr.  IV, 
ct  ex  Conc.  Trid.  sess.  2i.  c.  1.  —  Conslat  2*  de  ohh^alione 
gravi,  (|uia  disriplina  pcncralis  a  diiohus  Conciliis  pcntTnlihus 
pracscripla,  gravit)iis(|iiiMiiiitivi>  iiuiiv.i,  i.'r,i\iMii  |i.irit  .ilili.';)- 
tioncm  (o). 

II.  Procl.uualio  liannoriim  non  rc(]uiriiur  ncccssilale  Sncra- 
mcnli.  Ralio  csl,  (piia  ncc  ronri/iiiwi  Tridmtinum,  nec  fonfi- 
lium  Lntrranensr,  (]uo(i  jirius  idcm  iiracccpcral,  ullnm  apponil 


'n  Pr;i<M'r|)ti  gr.ivit.i»>  :»r^ii  tiir  rli.im  f\  pttriciniiii  f:i.i\ii.iii\  Sy- 
liodus  eniin  rrid«'iiliiiit  Nf«t  21  Cap  5.  l)r  l\ri^>r:n.  )h\tr.  xWtCi^x- 
nit,  sl  posten  dpti*giliir  im|)«*dimiMitum.  coniutcrs,  (]ualitH*t  ohii- 
ncndi  dis|)cns:itioiH'm  sjk»  ;d»I.Tt.).  sfpiinihdo!»  r^>o ;  unde  coiiriu- 
dcs,  iion  possc  illos,  ipii  r\  pri\iloglo  d{spriis;)tioiM'>  d.in*  |)(»H«ui)t, 
V.  gr.,  ex  S.  Pomiirniinrine  pnijella,  cum  Islis  di>p(M)s.)rc.  lii<^U))fr 
(C.  Cum  inhibilin  3.  JJ.  1.  I>r  ClnnHeat.  Deap.)  sl  qu.i  prolM  su.MTrpU 
fi\{,  illcgilini.i  lMl>«'lur,  fti.imsi  coniu^ivs  it.i  ii     <  '  "       r.i- 

vcriiil,  ut  iii  hoiia  Tidc  ccuscrl  polucriiil.  ,r      ^  -j   ■  '■     ^- 

Tit.  3.  n.  73.-74.). 

0€RT  Tom.  II,  40 


626  TRACTATUS 

clausulam  irritantem.  Nulla  vero  alia  lex  citari  potest,  ex  qua 
constet,  proclamationem  requiri  ad  yaliditatem  matrimonii. 

Quaesita : 

735.  —  QuAER.  1**  An  omnes  contracturi  proclamationis  legi 
suhiicianturt 

Resp.  Affirm.,  quia  lex  est  omnino  generalis.  —  Ex  usu  ta- 
men  excipiuntur  Principes,  quia  eorum  genus  satis  notum  est, 
et  ordinarie  satis  publica  sunt  connubia.  Excipe  casum  neces- 
sitatis,  "v.  gr.,  si  quis  morti  proxiraus  concubinam  ducere  vellet 
ad  prolem  legitimandam,  et  periculum  esset  in  mora.  —  Vide 
Ferraris  Bibl.,  ad  verbum  Denuntiationes  matrimonii. 

QuAER.  2*  An  peccet  graviter  Parochus  omittens  denuntiatio- 
nem,  si  sciat  nullum  adesse  impedimentum  ? 

Resp.  Affirm,  Ratio  est,  1°  quia  difBcile  Parochus  omnino 
certus  esse  polest,  nulium  adesse  matrimonii  impedimentum ; 
2'  quia  etiamsi  nullum  appareat  impedimentum  ante  bannorum 
proclamationem,  fieri  polest,  ut  iis  proclamatis  aliquod  super- 
veniat.  —  S.  Lig.  n.  990.  (a). 

QuAER.  3*  An  peccet  graviter  Parochus,  si  unam  tantum  pro' 
clamationem  sine  dispensatione  omittatf 

Resp.  Controvertitur.  Affirmant  alii,  quia  proclamatio  una  e 
tribus  velut  pars  gravis  totius  praecepti  habenda  est.  Negant 
vero  alii,  quorum  sententiam  probabilem  vocat  S.  Lig.  n.  991. 
Probabilius  est  aulem,  omissionem  duarum  denuntiationum  esse 
peccatum  morlale.  —  S.  Lig,  ibid.  —  Y.  Casus,  n.  873. 


(a)  Adhibe  principlum,  quod  lex  obligat,  etlamsi  in  particulari 
casuratio  eiusdem  cesset,  praeserlim  cum  gravissimum  instet  peri- 
culum,  quando  res  ista  iudicio  parochorum  relinqualur,  ut  patet 
ex  dictls  in  not.  praec.  Quando  igitur  res  urgeat,  et  post  diligen- 
tem  inquisitionem  constet,  nuUum  adesse  impedimentum,  peli  dis- 
pensalio  debet,  non  vero  denuntiatio  pro  parochi  arbitrio  omitti. 


DE  MATHIMO.^IiO  It7 

ARTICULUS  II. 

VE  CIRCIM.>TA.MIIS  BA>>0RIJI. 

TripUi  cirrufssUDtia  hic  •pccUodt  e*l,  »cilic«t  I*  UniporM  j  )*  loci  j  S*  p«r 

•ooarum. 

/.  Circumstiintta  temporis. 

7:16.  —  Proclanialiones  fieri  debcnt  diebus  festicis  continuit 
de  praeccpto  inter  Missarum  solemnia.  —  Conc.  Trid.  sess.  ii. 
c.  1.,  dc  Ucform. 

Dicilur  r  dwbus  fcsticis,  id  esl  diebus  feslis  de  praccepto  (fl), 
sallcni  iu  loco  proclanialionum;  'i"  continuis ,  id  cst,  uullo  die  fc- 
sto  omisso  a  prima  proclanialionc  ad  ullimam  {b).  Ad  vero  pos- 
sint  fieri  proclanialionos  diebus  fcstis  imincdiale  sibi  succedriH 
tibus,  si  occurranl,  controccrtitnr :  duplcx  csl  scnlcnlia  proba- 
bilis  ;(•,.  T  Intrr  Missarum  solcvinia,  id  esl  in  Missa  paroc/nali 
vel  convenluali,  ex  Decr.  5.  Congr.  C.  —  S.  Ug.  n.  991.  {d^. 
NoD  possunt  lieri  proclainationes  in  Missis  privatis,  neque  ia 
Vcspcris.  —  Rit.  Rom. 


(a)  Posse  fierl  dcnuncialionem  cliam  in  fcriali  dic,  si  quaplam  vx 
causa  magnuH  fiai  populi  roncursus  ad  Ecclesiam,  quia  sic  quoque 
salis  finis  (loncilii  iiuplclur.  plurrs  «loccnl  cum  Schmalzgr.  ( l.ib.  4. 
Tit.  \.  n.  »21.;,  cl  S.  Alphonso  ,/.«6.  6.  n.  H^-i  ;. 

[b]  Probabilc  pulal  S.  .Mphonsus  («.  99<.  ac  plurci»  alii  lcncnl 
[apud  Schmaliijr.  lib.  i.  Tit.  1.  n.  23.),  nou  gravilcr  pccc.iri,  s\ 
dics  fcsli,  uiio  allcrovc  inlcriccto,  non  slnt  conlinui,  pracscrlim 
si  agalur  <lc  fcsiis  pr.ictcr  Dominicam.  Italio,  tpiia  loc  pcricu- 
lum  cst,  nc  populus  ubliNiscalur,  cl  Icvitt  matcria  transgrcs.siouis 
cen.sclur. 

vf)  1 1  probabilis  sil  anirmativa,  opus  c.«i.Hc  videlur,  ut  rcvcra  al>- 
slt  omni>  suspicio  impcdimcnli  ;  quia  tam  brcvi  inlcnallo  non  fa- 
cilc  aul  fama  dilTuiidi  salis,  aul  dubia  dilui  possunl. 

^rf)  Doclorcs  addunl  probabiliter,  ut  ail  S.  Alphonsus  n.991.), 
proclanialioiics  licri  possc  in  coucionc  vcl  occasioue  proccKHionu*, 
cum  coactus  cst  populu.«5. 


628  TRACTATUS 

Si  factis  proclamationibus,  matrimonium  intra  duos  menses 
non  celebretur,  probabilius  repetendae  sunt  proclamationes , 
nisi  aliter  Episcopo  Tideatur  {a). 

NOTA.  Si  Parochus  oblitus  fuerit  proclaraatioDem  uUimam  facere  in  Missa  et 
nuptiae  urgeant,  eam  supplere  posset  in  Vesperis.  Id  permittitur  ex  Decisione 
S.  Cong.  C.  23  Oct.   1586.  —  Ferrarit. 

11.  Circumstantia  loci. 

737.  —  Ex  Conc.  Trid.  proclamationes  bannorum  fieri  debent 
in  Ecclesia,  id  est  in  Ecclesia  parochiali  contrahentium ;  non 
■vero  iu  Saceilis  sive  publicis  sive  privatis  (&),  nisi  locum  paro- 
chiae  leneant,  et  Missa  parochialis  ibi  celebretur.  Per  parochiam 
autem  non  est  intelligenda  parochia,  in  qua  quis  natus  est  seu 
parochia  on^mw,  sed  parochia  rfom/d/u  actualis,  si  proclaman- 
dus  a  noiabili  lempore  ibi  commoretur. 

Hinc  r  Si  sponsi  indiversa  parochia  habitent,  inutraque  fa- 
cienda  est  proclamatio.  2'  Si  unus  aut  uterque  domicilium  cir- 


(ffl)  Ex  Concilio  Ravennatensi  fuit  approbatum,  et  decretum  in 
Conqregalione,  quod  si  qui  peraciis  denuncialionibus  intra  quatuor 
fnenses  non  conlraxerint ,  non  possint  contrahere,  nisi  iterum  peractis 
denundationibus.  Gallemarl,  not.  3.  ad  Cap.  1.  De  Ref.  Malrimon. 
Sess.  24.  Gonc.  Trid.  —  Eandem  Declaratlonem  refert  Rebellus  [ad 
calcem  Lib.  4.  P.  2.  Sect.  8.  n.  8.),  et  Busembaum  {Lib.  6.  Tr.  6. 
Cap.  3.  Dub.  1.  Hes.  1.).  Quod  autem  dicil  A.  de  elapso  bimestri, 
cum  Ri  ii;d  Romauo  consonat. 

Licet  autern  violari  non  videatur  forma  praeceptl  Tridentini,  si 
stnfim  post  ullimam  proclamalionem  contrahalur  eadem  die  matri- 
moiiium ;  tamen  si  deferendis  forte  impedlmenlis  desit  tempus, 
legi  iilufli  vifletur.  Hinc  Croix  {Lib.  6.  Part.  3.  n  480.)  memorat, 
Concil.  Coloniense  velle  saltem  unius  diei  intervallum,  ut  scilicet  si 
quod  subsii  im|jedimentum,  posslt  ante  matrimonium  deferri. 

[b)  Denunciationes  in  sacellis  non  obtinerent,  ul  patet,  finem  Con- 
cilii.  Caelerum  si  denunciationes  Parochus  faciat  in  alia  eiusdem 
paroeciae  ecclesia,  in  qua  forte  solemnia  celebrentur,  satis  Concilii 
legi  facium  videLur.  Immo  plures  DD.  apud  S.  Alphonsum  {Lib.  6. 
n.  991.),  aiunt,  posse  flcri  extra  ecclesiam  in  loco  magni  concursus, 
quia  sic  iam  obinetur  finis  Concilii. 


DE  MATR1V0?(I0  it9 

citer  aequale  in  duobus  locis  habeal,  io  utroque  etiam  hanna 
proclanianda  sunl.  Si  autem  unum  e  duohus  domiciliis  &il  prae- 
cipuuin,  aul  propric  diciuiii,  iion  idco  duplex  prorlamatio  r\i* 
geiida  e.st.  Si  ((uis  laiiien,  prjricr  domiciliuiii,  alihi  <)iia^i  do- 
micilium  hahcat,  etiam  io  quasi-domicilio  proclamatioues  tirri 
deheul.  3'  Si  contruheiites  recens  domicilium  li\erinl  in  aciuuli 
parochia,  hanna  puhlicari  dchenl  etiam  in  parorhia,  ubi  antra 
hahitaverunl :  sufliciens  auteni  tempus  sunt  sex  menscs,  ail 
S.  Imj.  n.  (I'J1.  'a\ 

UL  Circumslanlia  personarum,  scUicel  minorum,  mililum, 
vagorum  et  famulorum. 

738.  —  r  Minores.  Ilanna  minorum  prorlamari  non  drlnMit, 
nisi  dc  expresso  consensu  parentum,  vel  lutorum  (6).  pHCienda 
est  proclamatio,  tum  in  domicilio  facti,  lum  in  dominlio  iuns; 
hoc  est,  tiim  in  loco  uhi  minores  hic  et  nuiic  hahiiaiil,  tiim  in 
loco  uhi  pamiles  Vfl  eorum  tulorrs  dtijuiit.  ll.jhiMiiur  auliMii 
mmores,  masculi  usipie  ad  aelalnn  '2.>  aniiorum,  t*l  ftMiiiiiae  us- 
que  ad  anniiin  -11.  .M.isculus  tanuMi  asctMideniihus  orhatus,  lil 
maior  statim  ac  aiinum  vigesimum  primum  ciMnplcvii. 

2.*  Vidlt.s.  naiiiia  mililuin  suiit  proclaiiiainl.i  I'  in  loco  uhi 
sunl  in  praesidiis;  2*  insuper  iu  domi<'ilio  pariMilum.  si  siiit  mi- 
nores{c)\  si  autem  sint  maiores,  in  loco  uhi  resulrhanl  aiile  mi- 
litiain  suscept^m;  quia  uliud  nou  ac()uisierunt  domicilium  luris. 
—  Ita  commuuiter. 

3'  \aiji  L'l  alienifjenac.  Horimi  hannn  puliii»-. 11111.1  suni.  mxid 
coniiniiiiiMu  M-nt(Miti.mi     m  linninilni  fniti  it  m  lntit  (ntiitins    st 


[d  E  p:ir(H'<la,  uinlt^  di.HreH5eniMt,  jtatlB  In  casti  fuerll  >l:iliis  IilM?rl 
leslinionium  (jUiu»sivi.ssc.  (juod  wro  A.  a«!<ril,  ad  hoc  .siilIifiMe  sex 
mensium  moram  in  aciu.ili  piiroerii,  id  rt*ipM  S.  Ai(ihoii.sUH  ^l.  c.) 
noii  (licil ;  ct  S.  (ionirr.  l>»'rlar.»tiiMii'.s  ilr  •        ^      .       ■  ^^^^ 

bus  iii  parorcia  (irafCtMh  nlis  d<»mn'ilii,  -   ,  ,  .     ,  le 

nhrsst*  a  decem,  uut  uc(*>,  aui  ifuinqui  annis.  [Yiil.  Tke*aur.  Hfiol. 
Conyr.  C.  Toin.  fi.  ptuj.  tZi  -274.). 

[b)  Nulla  lf\  tMMMoslaslira  quoad  minores  exlgil  hunc  |"r...iMru 
seu  tutorum  coiiscnsum  ;  8€d  A.  haec  monel  iuxla  pr»c>v  ,  .i:s 
lef^um  civilium  iii  (iallia. 

(c)  Vld.  praec.  nol. 


630  TRACTATUS 

alibi  verum  domicilium  non  obtinuerint,  yel  saltem  in  loco  in 
quo  diutius  commorati  sunt.  Insuper  testimonium  authenticum 
de  eorum  statu  libero  habendum  est  ^. 

ARTICULUS  III. 

DE  DISPENSATIONE  BANNORUM. 

Principia : 

739.  —  I.  Dari  potest  dispensatlo  a  lege  bannorum  iusta  de 
causa.  —  Trid.  sess.  24.  Cap.  1.  De  Reform.  rnatr.  —  Facilius 
autem  ab  una  vel  altera  proclamatione,  quam  ob  omnibus  dis- 
pensatur. 

II.  Dispensatio  bannorum  pertinet  ad  Ordinarium,  seu  ad 
Episcopum.  Eruitur  pariter  ex  Concilio  Trident.  (loc.  cit.)  ubi 
dicitur,  relinqui  facultatem  dispensandi  prudentiae  et  iudicio 
Ordinarii. 

III.  Causae  autem  legitimae  {a)  dispensationis  sunt  V  ne  ma- 


(a)  Bene  S,  Alphonsus  [Lih.  6.  n.  1006.)  distinguit  causas,  ob  quas 
dari  dispensalio  non  solum  potest,  sed  eliam  debet,  et  causas,  ob 
quas  dispensari  potest,  licet  dispensare  Superior  non  tenealur.  Ad 
primum  causarum  genus  revocontur  capita  ab  A.  enumerata;  quibus 
adde,  si  quando  matrimonio  iam  celebrato  detegitur  impedimen- 
tum,  atqueadeo  per  renovationem  consensus  convalidari  ipsum  de- 
bet.  Addunt  nonnulli,  si  per  denuncialiones  sponsi  exponantur  pu- 
dori  et  ludibrio  hominum ;  quod  plerumque  conlingit,  quando  vel 
sint  valde  senes,  vel  senex  cum  iuvencula  aut  nobilis  cum  ple- 
beia,  etc.  copulandus  sit;  quaedam  enim  irreverentia  fitsacramen- 
to,  quando  contrahentes  irridentur.  Vid.  Sanch.  {Lib.  3.  Disp.  9.) 
etSchmalzgr.  {Lib.  4.  Tit.S.  an.  33.).  Ex  mera  autem  gratia  dis- 
pensari  potest,  quando  agitur  de  matrimoniis  principum  seu  magna- 
tum,  et  gcneralim  quando,  cum  nuUa  suspicio  est  impedimenti,  ab- 
sunt  incommoda  omnia,  ad  quae  vitanda  denunciationes  fiunt.  Vid. 
Schmalzgr.  {l.  c.  n.  35.),  qui  monet  {ibid.  n.  40.)  ad  dispensandum 
sufficere  nolitiam  exlraiudicialera,  omisso  ordine  iuris;  ratio,  quia 
Synodus  rem  lotam  relinquit  iudicio  et  conscientiae  Ordinarii. 


4   Vagi  et  peregrlni,  qui  Incertas  habent  sedes,  matrimonio  iungendi  non  sunt 
«ine  licentia  Ordinarii    —  Trid.  sess.  24.  e.  7.  de  Reform. 


DE  MATRIMO.MO  €31 

Irimonium  maliliose  impcdialur;  2'  damnum  grave,  infamia  aut 
scaiidalum  immiiifus  c>\  malrimonii  dilationc;  3'  mclus,  dc  TJr 
puclhim  slu[)ratam  derclini|uat ;  i*  si  matrimonio  iam  civiliter 
coniracto  sponsus  in  tres  proclamationes  consentire  nolit,  elalia 
similia.  —  S.  Lig.  n.  1005. 

Quaesiia : 

7i0.  —  QuAER.  r  An  cum  sponsi  sint  ex  dicersis  dioecesibus, 
disprnsalin  ah  utroqur  Episcopo  oblinenda  sit? 

Hesp.  Affinn.,  ut  viditur.  Ralio  csl,  quia  nulla  ost  ronnoxio 
inlcr  dispi'iisati()iH'm  unius  ct  dispcnsalioncm  altcrius.  Aliunde 
solus  Ordinarius  loci  cognosccrc  potcst  de  causa  dispcnsalionis : 
possunt  cnim  e.sse  ralioiies  dispcnsandi  pro  una  partc,  quin  ad- 
hinl  pro  alifra;  ct  si  ex  uua  parlc  noii  dctcgaiitur  impcdimcnla, 
iion  snjijiiur  non  possc  doicgi  c\  altt-ra. 

Qi  AKii.  2*  An  rfquiratur  dispensalio  baunorum  ad  coniun- 
geudns  concuhinarios  iam  civililer  unitos,  si  unus  eorum  sit  in 
articulo  mor/i.v? 

/iesp.  i>Vf/.,  si  sitcausa  fjravis  illos  coniun^ciuli,  v.  gr.,  raiio- 
iic  {)ro!is  lcf^ilimaiulac  aiil  ad  maionMii  consciciUiac  securilatcm; 
quia  casus  illc  omiiino  a  IrjiC  cxcipiendus  vidclur.  —  Schmalz- 
gruebn,  L\b.  4.  lit.  3.  u.  7  4. 

Qlakr.  3'  An  Vicanus  generalis  possit  dispensare  a  procta* 
matinnihus  hannnrum'} 

Jte.^p.  Affirm.  prubabilius,  modo  Episcopus  sibi  hoc  non  rc- 
servavcril,  aut  coniradicat.  Hatio  csl.  quia  Synodus  hanc  racul- 
tatiMU  conccdit  Ordinano;  nominc  autcm  Ordinarii,  si  matcria 
oniiio  illius  couvcnil,  cl  ipsc  non  csl  cxprcssc  exclusus,  veuil 
etiam  Virarius  ^cncralis,  (piippc  ipii  unum  Irihunal  cum  Epi- 
scopo  ronstitiiil    a  .  —  >'.  I.ii}.  n.  tlKJl. 


(o)  Ounc  promi  solet  S.  Congr.  conirarla  Declnratio,  a  pleriitque 
hithctur  ul  suspccta,  (piippe  i\\im\  ulut  quarsila,  inveniri  nuniiuaa 
potuit;  ol  d.Uo,  i|Uiti|  i»\isl'Trl.  VirnriuH  adhuc  id  posscl  \i  coo- 
Mictudiirs,  (|u:im  S\iiodus  Trid.  non  rc\oca>tt  ;  ntMjin'  iMinn  «li»»'!!- 
rationcs  (U>i)gr.  coiisuotudinriu  tollunt. 

Tria  insupcr  hic  fac  advrrtas  : 

1'  Tum  I!pis.'opum,  tum  prncrnlcm  Virarium  possr  facultnt •■> 

ilcmmrialioniltus  (li>p(Mi>nndi  aliis  subdclcgare.  Vid.  S.  Alj 


632  TRACTATUS 

ARTICULUS  lY. 

DE  REVELATIONE  IMPEDIMENTORUM. 

Principia : 

741.  —  I.  Datur  per  se  vera  obligatio,  siib  gravi,  impedi- 
menla  matrimonii,  quantumvis  occulta,  revelandi.  Ratio  erui- 


{De  PriviL  n.  58.),  Sanchez  [Lib.  3.  Disp.  7.  n.  21.),  et  Schmalzgr. 
[Lib.  4.  Tit.  3.  n.  30.-32.) 

2"  Si  quando  urgeiite  quapiam  necessitate  celebratio  matrimonii 
praemittatur  denuntiatlonibus  posiea  faiendis;  matrimonlum,  ut 
monet  Synodus  Trid.  [Sess.  24.  Cap.  1.  De  Reform.  malr.),  consum- 
mari  ante  factas  denunciationes  non  debet.  Quod  praeceptum,  llcet 
grave  habeatur  a  Sanchezio  [Lib  3.  Disp.  11.  n.  3.),  tamen  iuxta 
alios  cum  Diana  (rom.  2.  Tr.  6.  Res.  63.  n.  3.)  leviter  obiigat,  si 
nulla  sit  impedimenti  su-ipicio;  quo  in  casu  ipsa  S.  Synodus  [l.  c.) 
addit,  deiiunliationes  ab  Ordinario  posse  remiiti. 

3"  Quod  plures  in  utnimque  p;irtpm  disputmt  [Yid.  S.  AJphons. 
L'b.  6.  n.  1007.  dmb.  2  ),  possitne  etiam  parochus  a  denuntiationibus 
dispensare  (idque,  si  verba  proprio  sensu  accipiantur,  negandum 
est,  quia  parochus  iurisdictionem  in  foro  externo  uon  habet),  faci- 
le  componitur,  si  quaestio  magis  propne  fiat,  an  parochus  absque 
dispensatione  ad  Ordinario  obtenta  possit  aliquando  malrimonio, 
omissis  denunciationibus,  assistere.  Negandum  enim  est,  tum  quan- 
do  differri  malrimonium  potest,  dum  Episcopus  aut  eius  Yicarius 
adeatur,  tum  qunndo  dispensatio  non  est  debita  et  ex  mera  gratia 
conceditur;  quibus  in  casibus  neque  uti  licet  epicheia,  quae  locum 
taniummodo  in  necessitate  habet  [Sanch.  Lib.  3.  Disp.  10.  n.  30. 
—  Reiffenst.  Lib.  4.  Tit.  3.  n.  40.  —  Schinalzgr.  ibid.  n.  45.).  AlTir- 
mandum  vero  est,  quando  periculum  est  in  mora,  et  Ordinarius 
adiri  non  potest  (S.  Aph.  l.  c.  —  Sanch.  l.  c.  n.  27.  —  Schmalzgr, 
l.  c.  n.  42.) ;  vel  et  am  qu  indo  periculo  illo  urgente,  dispensationem, 
quam  d  ire  teneatur,  Ordmarius  iniuste  neget,  nec  ipsius  Ordinarii 
Superior  adiri  possit  (S\  Alph.  l.  c.  —  Sanch.  l.  c.  n.  29.);  quam- 
quam  recle  monet  Reiffenstuel  (Lib.  4.  Tit.  3.  n.  46.),  id  fere  non 
esse  suadendum  ;  quia  non  parochus,  sed  Ordinarius  esl  iudex  ia 
foro  externo,  etOrdinarii,  non  autem  parochi,  iudicio  committitur, 
an  causa  allegata  sit  eiusmodi,  cui  dispensatio  debealur.  Hinc,  ut 
advertit  Schmalzgrueber  (Lib.  4.  Tit.  3.  n.  44.)  parochus  posset  pu- 
niri,  licet  in  foro  interno  forte  non  peccaverit. 


DE  MATRIMO^ilO  G33 

lur  ex  molivo  Rcligionis  el  carilalis,  necnon  ex  ipso  bannoruin 
prijcccpio. 

II.  Ohlipalio  ponontim  sprri.il  iid  omnos  fuJolcs  ruiu^iuiii- 
(jue  sexus,  aolalis,  parochiae  aul  diocccsis,  clc,  cliam  ad  con- 
saiigiiineos  el  amicos.  Ralio  esl,  quia  lcx  illa  forlur  nominc  Ec- 
clesiae,  cui  suhiaccnt  omncs  chri^tiani,  et  nitilur  naturali  prae- 
ccplo  Roli^'ionis  ct  carilalis,  (juod  ad  omncs  spoclal  *. 

III.  Ohlif^atio  illa  adimphnda  ost  quamprimum  moralilcr; 
({uia  si  spoiisi  lurlc  ohliui-aiil  disponsatioiifm  ah  una  aut  allora 
proclamatione,  el  cilius  contrahant,  tcmpus  ad  reTclationcni 
peragcndam  non  supercrit,  elc. 

Quaesiia: 

742.  —  QuAER.  r  An  rnelari  deheanl  impedimenta  sub  se- 
creto  etiam  rommisso  cognita'! 

Hrsji.  Affinn.,  ctiamsi  iuraiinniuiii  do  iis  non  revolandis  ad- 
diluiii  fucrit.  Uatio  cst,  (juia  sccrclum  naturalc,  otiam  commis- 
sum  ct  iuralum,  non  ohligat,  quando  damnum  {?ravo  commu- 
nitati  vel  tertiae  porsonae  immincl.  —  S.  Lig.  n.  99i. 

Excipc  prohabilius  socretum  consilii,  sou  socrotum  polondi 
consilii  causa  commissum  homini  oHicium  puhlicum  cxcrconti, 
V.  ^r.,  mcdico,  advocalo,  Parocho,  otc,  modo  id  liat  ratione 
corum  profossionis.  Ita  enim  hoiiuin  communc  postulare  vi- 
dciur.  Collet,  c.  3.  —  lt(nivier,  c.  3.,  art.  4.  —  Carrihi, 
u.  S09.,  et  fl/ii  coulra  fl/io,v.  Sod  illi,  (|ui  suh  huiusmodi  secr©- 
to  iinpcdimciiluiii  norunt,  saltcm  moncrc  dohciit  sponsos,  ut  a 
malriiiionio  dcM^lant. 

OtAKR.  2°  An  tenearis  impedinientum  revelare  rum  graci  tuo 
incommodo  vel  detrimento'f 

Hesp.  iSrg.  generalim  loguendo,  ijuia  lc\  11  oi  carilas 

non  ohlif^ant  cum  tanto  incommodo  (a).  —  //a  .-'<,.. mU/ii7<t.  — 
S.  Ug.  n.  99*;. 


(fl)  Communitor  DD.  excu.sant  otinm  in  alll.H  hlsco  caslbiLs,  nom|>« 
1*  (piaiido  (juis  do  impodimcnto  lanlum  nudivrrll,  sod  a  (|Uo,  nc- 
^n;\l; —  2"  Si  prudcnlcr  crcihil .  vo  nihil  profoclurum  rovelando, 


I   C^ilvbralo  aulrni   malriiuooio,   trt  |Mi«iliti  draanriaaiii  r«*Ml.    PoU»! 
Ui  ciriUlii  pro  rircujniUolii»  Jiclau  rvTrUttoocm  argcr*.  —  Scmtimi. 


634  TRACTATUS 

743.  —  QuAER.  3°  An  tenearis  impedimentum  revelare,  si  tu 
solus  illud  noveris,  nec  probare  possis  ? 

Resp.  Affirm.  Ratio  est,  quia  in  praesenti  materia  sufficere 
potest  unius  testimonium.  —  Ita  communissima  et  verior  sen- 
tentia,  ait  S.  Lig.  n.  995. 

QuAER.  4"  An  ipsi  contrahentes  impedimentum  revelare  te^ 
neanturl 

Resp.  Affirm.  Ratio  est,  quia  hic  non  agitur  de  poena  infli- 
genda,  sed  de  peccato  ^itando :  quare  yel  a  matrimonio  ab- 
stineant,  vel  impedimenta  aperiant,  necesse  est.  —  Y.  Casus, 
n.  848. 

CAPUT  III. 

DE  NATURA  ET  PROPRIETATIBUS  MATRIMONU. 

ARTICULUS  I. 

DE  NATURA  MATRIMONII. 

744.  —  Definitio.  Matrimonium  bifariara  spectari  potest,  sci- 
licet  ut  contractus,  et  ut  Sacramentum. 

1"  Matrimonium  ut  contractus  esl  CouTentio,  qua  vir  et  mu- 
lier  sibi  invicem  legitime  tradunt  dominium  in  corpora  in  ordi- 
ne  ad  actus  ex  se  aptos  ad  generationem  prolis,  et  se  obligant 
ad  individuam  vitae  socielalem. 

2'  Matrimonium  ut  Sacramentum  definitur  Sacramentum  no^ 
vae  legis  gratiam  conferens  ad  legitimam  viri  et  mulieris  con- 
iunctionem  sanctificandam,  et  ad  prolem  pie  suscipiendam,  san- 
cteque  educandam. 


seu  etiara  multo  magis,  sl  revelationem  bona  fide  conlrahenllbus  ob- 
fuluram  censeat;  —  3°  Si  probabiliter  exislimet,  revelationem  gra- 
ve  apud  alios  scandalum  parituram;  —  4°  Si  noveril,  conlrahenles 
dlspensationem  occultam  pro  foro  conscientiae  impetrasse.  Excipit 
S.  Alphonsus  (Lib.  6.  n.  994.),  si  fama  impedimenli  sit  publica; 
verum  in  re  nolorla  vix  opus  esse  polest  denunciatione,  nisi  forte 
quis  putel,  impcdlmenH  probationes  slbi  lantum  notas  esse. 


DF.  MATRIMO.MO  635 

7i5.  Divisio.  M.ilrimonium  spcclari  polcsl  lum  quoad 
coniunrlionom  viri  el  mulieris,  lum  quoad  vioculum  quod  ei 
ca  oritiir ;  hinc  dicilur 

r  In  firri,  vcl  in  farto  fsse.  —  M.itrimoniurn  ui  fmi  diri- 
lur  ipsc  aclualis  conlraclus,  (]iii  muluo  conscnsu  viri  cl  mulie- 
ris  pcrlicilur.  Vocalur  aulcm  in  farto  esse  connubium  pcrscve- 
rans  in  vinculo,  quod  ex  malrimoniali  conlractu  provcnit. 

2*  Legifimum,  rafum  cirnnsummalum.  —  Malrim(»nium  legi- 
iimum  dirilur,  (|ij()(l  contrahilur  iu\la  norm.nn  Ic^ms  n.Jlijridis  el 
civilis,  n«»n  l;imcn  Krclcsiae  ralilicjiiioncm  aul  rationcm  sacra- 
nicnli  hahct,  qualc  olim  in  lcgc  naturac  ac  mosaica,  el  ctiam- 
num  intcr  iudacos  ac  gcnlilcs  initur.  —  M.iirimonium  ralum 
csi,  quod  contrahitur  inlcr  christianos  nullo  inipfdinic^nlo  ir- 
rclitos,  inlcr  (pjos  taiiicn  [)ost  coiitractum  iioiidum  iutcrccssit 
commcrcium  coniugalc.  Dicitur  ratum,  quia  non  solum  natura 
ct  ius  civilc,  scd  ctiam  Ecclcsia  illud  approhal  cl  ratum  hahcl. 
—  Matnmonium  ronsummatum  dicitur,  quod  copula  coniu^um 
conipicliim  csi ;  qiiod  intclligi  non  niodo  dc  ratn,  scd  ctiam  de 
ni('r(;  Irgilimo  dchcl  ^a,. 


a,  Il.icc  (listlnctio  malrimonii  iii  letiUinum,  ratum  el  eonsunmiH 
twn,  srdulo  rctiiionda  cst ,  ulpolo  snmnji  monicnli,  proul  infra 
patchit. 

Iiilcrim  ;iii\crlo  duo  rc«|uiri,  ut  m;iirimonium    '  ^uniihim 

(juciit ;  I   ul  coirmnclio  c;irii;dis  prrfcct;»  sit  cl  ^l  >  ,hI  g.»:ic- 

r;ilioncm,  adco  ul  proul  hahelur  in  C.  »mm  2.  I)e  Vonv.  Coniug.) 
coniuj;cs  e/lrc!i  xiinul  fuerinl  una  caro.  Non  ea  cr;;o  sulTlccrcl,  cx 
<|U.'),  utiit  (lcmpt:)  nuilicri  forcl  corporalis  \irginil.)tis  intcgritas, 
(icliciciitc  t;iiii(Mi  a|)la  virllis  >cujini.s  cflTusionc,  pciicr;itio  scipii  non 
possct;  1"  ul  ciusmodi  coniunct  onl  pracccssrril  lcgil:inu.<  coiiscn- 
siis  s«Mi  fu.itrinionium  rnluin.  (!opul;i  crpo  aiilc  •      '       '  Trl- 

nmnialrm  li;il)it;i  iion  cllicit,  ut  coi)tr;iclum  dcii)  ii  '>n- 

summ;itum  ccnsc;Uur,  nt(|uc  adco  ncque  indissoluhililalcm  upque 
alios  consummatl  malrimonii  clTrclus  opcralillur    l  iidc  <  .•<», 

cum,  (pii  voto  rcli};ionis  ohsliicios,  muli  - '  'i.i>rri!.  va 

duccrc,  cl  (h'ii)     ni>i  ^ili;!  cans;»  (d)stt'l    i  '1«  \ol.;  »li, 

si  post(piam  duxil,  cam  rur«««.4  non  cognovll.  —  Vfrf.  Sehmatigr. 
lib.  \    Til.  I.  n   2*27    "i-iK 

llaud  modici  niomcnti  iii  UMim  Thh.  csl  ct  atin  m.>tr'.monil  dl- 
slinclio  in  xeiMm,  praesumptum  cl  pulatiliuin 


636  TRAGTATUS 

Principia : 

746.  —  I.  Matrimonium  christianorum  ritu  legitimo  celebra- 
tum,  est  verum  et  proprie  dictum  novae  legis  Sacramentum. 
Probatur  1°  ex  Epistola  S.  Pauli  ad  Ephesios,  c.  5.,  32.,  ubi 


Verum  dlcitur,  quod  reapse  et  valide  contractum  est,  atque  ut 
tale  est  probatum  quopiam  ex  iis  argumentls,  quibus  et  caetera 
negotia  probari  solent,  cuiusmodi  est  Parochi  vel  aliorum  testi- 
moiiium,  liber  malrimoniorum,  confessio  coniugum,  dluturna  ho- 
nestae  foeminae  cohabitatlo,  etc. ;  de  his  vid.  Schmalzgr.  [Lib.  4. 
Tit.  1.  n.  233),  quocum  adverte,  leviores  probaliones  sutticere, 
cum  agitur  de  matriraonio  sustinendo,  quam  cum  res  est  de  eo 
dissolvendo. 

Prae.mmptum  dicltur,  quod  a  iure  praesumitur;  quae  quidem  m- 
m  praesumptio  maxime  in  trlplici  casu  locum  habet.  Ac  1'  quando 
m  locis,  ubi  decretum  Trld.  de  forma  matrimonii  non  viget,  post 
sponsaila  abso  ule  inita  inter  duas  personas  habiles,  secuta  est  inter 
eas  carnails  copula;  lunc  enim  consensus  de  futuro  praesumitur 
transisse  In  consensum  de  praesenli,  et  copula  praesumitur  admis- 
sa  affectu  coniugali.  De  gravissima  hac  quaestione  vid.  Schmalz- 
grueber  (Ub.  4.  Tit.  1.  a  n.  113.),  Pirhlng  [eod.  tit.  n.  27.),  et  prae- 
sertlm  Barbosa  (In  Cap.  fs  qui,  eod.  tit.  n.  3.  et  seqq.).  2°  Quando 
post  sponsalla  Inlta  sub  condiiione,  ante  eiusdem  eventum  interces- 
sit  carnale  Inter  sponsos  commerclum;  Ecclesia  enim  (loquimur, 
praecls  one  facta  a  praedlcio  Trld.  Decreto  de  forma,  etc.)  tunc 
praesumlt,  sponsos  a  condillone  recessisse,  adeoque  voluisse  pure 
et  absolute  matrlmonlum  contrahere.  Patet  ex  C.  Per  luas  6.  De 
Cond.  axfvosit.  3°  Quando  post  sponsalla  de  praesenti  ab  impuberi- 
bus  (m  quibus  malitia  aetatem  non  suppleat)  invalide  contracta,  in- 
ter  eosdem,  ubl  arlepti  pubertatem  fuerint,  signa  intervenlunt  ra- 
tificatl  consensus,  cuiusmodi  sunt  non  tnnlum  carnalis  copula,  sed 
etlam  oscula,  amplexus,  cohabitatio,  etc.  Patet  ex  Cap.  unic.  §.  idem 
quoque  De  Desp.  Impub.  in  VI.  Qul  tamen  casus  et  ipse  locum  ha- 
bere  potest  solum  ubl  praed.  Trident.  Decretum  non  viget.  —  Vid, 
Schmalzgr.  Lib.  4.  Tit.l.  n.  234. 

Putatiiium  denique  matrlmonlum  dicitur,  quod  legltime  contra- 
ctum  exlstlmatur,  cum  tamen  a  parte  rei  ob  latens  aliquod  impedi- 
mentum  sit  nullum.  De  quo  ideo  Inqulrunt  DD.,  ut  constet,  quan- 
donam  vlm  legltlmandl  prolem  inde  susceptam,  allosque  iuris  ef- 
fectus  habeat.  Duo  porro  ad  id  suni  necessaria :  1*»  ut  contractum 


DE  MATR1M05I0  617 

dicil:  Sarramentum  hor  magnum  est,  ego  auttm  dico  in  Chrislo 
et  in  Erelesia.  —  2*  Ex  Trid.  ses.t.  44.,  Can.  1. :  Si  quis  dtre- 
rit,  iiiatrimonium  nnn  rsse  vrre  et  prnprie  unum  ej  srjitrm  Irgis 
erangelirae  S/irrammtis  a  Christo  liomino  instxlutum,  sed  ab 
hnminihus  in  Erclesia  inventum,  neque  gratiam  cnnferre,  ana- 
ihema  sit.  —  3*  E\  S.  Auguslino  flib.  de  bnno  roniugali,  c.  18.): 
Jn  Christianorum  nuptiis  ptus  talet  sanrtitas  Sacramenti,  quam 
fernnilitas  uteri. 

II.  IU'(jiiirilur  ,1(1  malrimonii  validilalom  verus  consonsus  px 
parle  utriusquc  conlrahonlis ;  quia  niatnmonium,  ut  contraclus, 
est  convenlio  inter  \irum  et  muliercm :  consensus  aulem  con- 
ycnlionis  essrniiam  ronsiiliiit. 

74".     -  III.  ConsiMisus  vero  (Jehet  esse 

r  Mutuus;  consislit  enim  in  contraciu,  qui  cst  cssentialiler 
consensus  duorum,  seu  con.seosus  mutuus.  Lndc  si  cx  una  |>ar- 
tc  deftciat,  niillum  crit  malrimonium. 


Fil  l)ona  fido  s;illcm  ah  allorulro  coniiipuni,  (jui  nescius  imp(Mli- 
iuciili  fucril.  lU»  in  rap.  ei  tenme  14.  Til.  (Jui  /i/ii  Injit.  {)[\.\u\  qiii- 
(lcm  bouan)  tidem  nec  error  iuris,  nec  dubilalio  de  >ulurc  m.itnmo- 
liii  (•xcUnlil.  nl  jirobal  (!o\arruNi;is  [He  .**/>•'««.  Pnrl.  2.  (^np  8.  ij.  1. 
fi.  ').  ;  iii  (lul)io  jiulcrn  boiia  luifc  lides  prac^uiDilur.  i'  1 1  mair  mo- 
iiium  contrartum  publicc  fucrit  el  in  facie  Ecclchiae.  idest  curaro 
]i.iro(*lio  rt  trslibus,  rt  praemis.sis,  \el  snltcm  dispeiisatis,  dcnun- 
ci.ilionibus.  —  Vid.  Cnp.  fn.  I)e  Clmule%t.  I)rsp.  ^.  |. 

Mcmoraiidu  est  ct  alia  mulriiuonii  di.stiiictio  in  canonicum,  poti' 
lifium  .leu  rivite,  el  conscienliae. 

CmKtninnn  diciiiit,  iii  (pio  oiiini;i  roiinirriint.  ()un(nMim(|ue  n  sii- 
cris  Ciiiioiiibus  ad  m  ilrimoniiim  pr.i(*scripla  suitl. 

Puliticum  .Hcu  citile  illud  dicuiit,  iu  quo  conrurrunt  ea  quo()ue, 
quae  iure  ci\  ili  exi^uiilur,  qua(>d;im  .srilicfi  solemnitates,  paclu  do- 
l;ilia,  vW  ;  siiic  ()iiibus  nialrimoiiium  cannnice  i^uidcm  \aliilum  vsl, 
illcuitiiiium  laincii  (*i\ililor  rcputalur,  atijiic  adco  ri\iltliiis  rarot 
clT(Mlibii>. 

Miilriiiioiiiuiii   ci>nv-iniliiif  ib-ii  lur  b»- 

pilini;i  ("(»1111111»  lit»  viri  nim  finMn  ..  .    ,i  p.iclo 

inita,  ut  uxor  et  libcri  indo  uati  dono  nupliali  vel  alia  cerin  jNirtio- 
i)(\  temporc  spoijs.diiim  dcslinaln,  roiiiciiil  .Hint,  vl  .i  ^  boni^ 

n\ilis;ir  p;\lrrni,H,  iina  «iim  lilulis.  digiiitatibus  r!  •■  '  ^ti- 

nriiiil;  (Ir  (juo  ad(  uiidi  lurisconsulti.    -    Md.Scl'         ,  /       4. 

7/7.  I.  (I  II.  •236. 


638  TRACTATUS 

2*  De  praesenti;  quia  per  promissionem  de  futuro  fiunt  tan- 
tum  sponsalia,  non  yero  matrimonium.  Deducitur  etiam  ex  C, 
Si  inter,  31.,  de  Spons.  et  Matrim. 

3'  Deliberatus  et  voluntarius ;  quia  est  contractus  de  re  gra- 
yi,  gravem  propterea  obligationem  inducens;  nemoautem  cen- 
setur  obiigationem  gravem  sibi  imponere,  uisi  libere  ac  plene 
consenliat.  Constat  ex  lure  canonico,  quod  iuvalidat  matrimo- 
nia  ex  metu  gravi  coutracta,  ut  infra  de  impedimentis  dicetur. 

4'  Manifestus  signis  externis;  quia  omnis  conventio  inter  ho- 
mines  aliquo  signo  externo  cognosci  debet:  conventio  enim  mu- 
tuam  acceptationem  inter  contrahentes  necessario  supponit. 

Quaesita: 

748.  —  QuAER.  r  An  consensus  verbis  exprimi  debeatf 
Resp.  V  Neg.  quoad  validitatem,  quia  de  iure  naturah  ia 

contractu  sufficit,  ut  consensus  certo  aliquo  signo  exprimatur. 
—  S.  Lig.  n.  887. 

Resp.  2"  Affirm.  quoad  liceitatem,  quia  alias  ageretur  contra 
rubricam  et  Ecclesiae  consuetudinem.  Altamen  non  videtur  ex- 
cedere  veniale,  si  verba  non  adhibeantur;  imo  ab  omni  culpa 
verecundia  aut  alia  rationabilis  causa  excusaret  (a).  —  S.  Lig. 
n.  888. 

749.  —  QuAER.  2"  An  sufficiat  consensus  per  procuratoreml 
Resp.  V  Quoad  validitatem,  affirm.,  modo  adsint  conditio- 

nes  requisitae,  quia  matrimonium  habet  totam  rationem  con- 
tractus  naturalis.  Contractus  autem  quihbet  per  procuratorem 
fieri  potest. 

Conditiones  vero  ad  matrimonium  illo  raodo  contrahendum, 
sunt  r  ut  procurator  mandatum  exequatur  per  seipsum ;  2"  ut 
mandans  mandatum  non  revocaverit ;  3°  ut  procurator  cum  com- 
parte  coram  Parocho  et  duobus  testibus  compareat  (b). 

Resp.  2**  Quoad  liceitatem,  neg.,  nisi  causa  valde  gravis  ur- 
geat.  Ratio  est,  quia  iste  modus  contrahendi  est  contrarius  pra- 


(a)  Profecto  si  de  mulis  aut  surdis  agatur,  manifestum  esl,  aliis 
praeter  verba  signis  utendum  esse. 

(6)  Conf.  quae  superius  [not.  ad  n.  722.)  diximus  de  spousalibus 
per  procuratorem  contrahendis. 


DB  MATKIMOMO  639 

xi  ordinariac  Ecclesiae  et  y\x  inler  alios,  quam  inler  Prinripe» 
cl  Magnates,  sic  malrimonia  fiunl.  Hinc  Parochus  non  dehcl 
proj)ria  aurlorilalc  malrirnoniis  huiusmodi  h«*ncdiccre,  ul  ex 
praxi  Ecclcsiac  cl  liituaUljHa  conslal.  —  S.  Lig.  n.  888. 

750.  —  Qlaer.  V  An  sil  calidum  malnmonium  sib  condi- 
TIONE  initum  ? 

Re.sp.  r  Ccrlum  esl,  esse  validum,  si  condilio  sit  de  praete- 
rilo  vcl  dr  prae.smti,  ct  vcrificiUur.  Ralio  cst,  f|uia  conscnsus 
illc  couditionaluii  slalim  Irausil  in  ahsolutum,  ct  pruindc  nihil 
deesl  valori  Sacramenti  (a).  —  Vide  S.  Lig.  n.  890. 

Resp.  2*  Si  adiiciatur  conditio  honesta  et  possibilis  de  fuluro, 
dico  1':  Noii  pcrlicilur  malrimonium,  doncc  conditio  im[)lcalur; 
quia  contractus  Iran.sfcrrc  dchct  ius  mutuum  in  corpora  de  prae- 
senti,  ul  supra  dulum  cst.  Dico  i":  Implcta  autcm  conditionc, 
valcl  matrimonium ;  siijuidcm  coutraclus  conditionatus,  adiin- 
plcta  conditionc,  transil  iu  ahsolutum,  el  eo  ipso  valct  ralionc 
Sacramcnli,  (juia  intcr  christianos  contraclus  matrimonii  a  Sa- 
cramcnto  disiuiif^i  nccpiit   b. 

"iVA.  —  ()UAER.  4*  An  sil  ticitum  contrahere  cum  consensu 
conditionato'! 

Resp.  i\eg.  Talis  modus  contrahcndi  cst  illicitus,  prarscrtim  si 
conditio  sit  de  futuro,  nisi  forlc,  ut  hahct  S.  Lig.  n.  892..  adsil 
urf;cnlissima  causa.  Ualio  cst,  (]uia  multa  ac  f;ravia  incommo- 
da  cx  tali  modo  contrahcndi  suhsc(|ui  facilc  possunt,  ncmp€, 
.scandalum,  lurgia,  amhages,  diilicultatcs,  etc.  —  Ita  commu- 
niter  Theotogi. 


[a)  El  hoc  valcl,  llcct  contnhentcs  ignorcnt,  condilionem  puri- 
iicari.  Ratlo  cst,  quia  suum  coiisonsum  alligaruiit  non  conditioDis 
sciciitiae,  scd  cinsdcm  cxi.Hicntiiu» ;  uli  lamen  matrimonio  non  po»- 
.sunt  ant«'  accoptam  dc  cxistcnlo  conditi(»ne  notitiam  ;  tpiippo  sccus 
sc  iii  [uTiculo  furuicalioiiis  conslilucrent ;  (pia  dc  ro  \i(l.  hi.storlani 
a  Kagnano  narratam  /n  Cap.  fin.  De  (\ndi(ion.  appos.  n.  |3.),  el 
Sclimal/izr.  lil».  4.  Tit.  5.  n.  40. \ 

b,  .Malriinonium  condiiianale  perfecta  conditione  Mlalim  Mtf  pw- 
feclum  ab^que  novo  consensu,  receptiasima  est  Canoniatamm  jm/m- 
tia.  Ila  Fagnnnus  tn  Cap.  Super  eo  lie  Apposil.  ConHit.  n.  3.\  qul 
.suhdil,  hanc  r.aiuwii.starum  ^«'nlcnliam  i«  Curia  iervari  eliam  pott 
Tridenlinum,  el  ideo  ab  ilta  iu  cousulendo  et  iudicando  non  esst  uU 
lalenus  recedendum. 


640  TRACTATUS 

752.  —  QuAER.  5'  An  sit  validum  matrmonium  initum  sub 
conditione  turpi? 

Rep.  V  ISeg.,  si  conditio  haec  repugnet  substantiae  seu  es- 
senliae  matrimonii,  triplici  nempe  eiusdem  bono,  idest  1'  bono 
Sacramenti;  2'  bono  Fidei;  3"  bono  prolis;  quod  fieret,  si 
sponsi  contrahendo  matrimonium,  generationem  prohs  (a),  fi- 


(o)  Quaestio  facta  est,  num  valorl  matrlmonii  obstet  conditio 
excludens  quidem  bonum  prolis,  quae  tamen  non  turpis  sit,  sed 
honesla,  v.  gr.,  quando  contractui  quis  apponat  conditionem,  si 
mecuw,  in  castitate  seu  continentia  perpetua  vivas. 

El  fuerunt,  qui  negarent  sic  matrimonium  valere  (Vid.  Gonzalez 
in  C.  Si  condiiiones  7.  De  Condit.  appos.  n.  8.  seqq.)  ea  praeserlim 
ducli  ratione,  quod  malrimonii  conlractus  esseniialiter  dicat  con- 
sensum  in  tradiiionem  corporis  ad  usum  coniugalem ;  cum  autem 
haec  traditio  importet  obligationem  reddendi  debilum,  idest  usum 
proprii  corporis  praestandi  aileri ,  penes  quem  ex  vi  contractus 
eiusdem  corporis  manet  polestas ;  profecto  aut  nullus  erit  contra- 
ctus,  aut  certe  qui  contraliit,  consentiat  in  usum  coniugalem  opor- 
tet.  Atqui  eiusmodi  consensum  plane  excludit  propositum  conti- 
nentiae;  et  a  fortiori  dicendum  id  eril  de  eo,  qui  contrahat  cum 
firma  voluntate  servandi  votum,  quod  forte  emiserit,  castitatis, 
quippe  qui  consensum  illum,  alioqui  conlractui  malrimoniali  es- 
sentialem,  non  modo  non  habet,  sed  ne  polest  quidem  sine  pec- 
cato  habere.  A  fortiori  denique  nullus  erit  matrimonii  contractus, 
si  iliud  ipsum  in  paclum  seu  conditionem  deducatur.  Et  exinde 
difiicultas  etiam  circa  matrimonium  Virginis  Deiparae  cum  S.  lose- 
pho,  et  aliorum  quoque,  de  quibus  historia  ecclesiastica,  v.  gr., 
S.  Puicheriae,  quae  Marcianum  Augustum,  salva,  quam  Deo  vove- 
rat,  virginitate,  coniugem  sibi  delegit. 

Verum  haud  aegre  ostendilur,  conditionis  illius  appositionem 
nihil  obstare,  quominus  valide  contrahatur  matrimonium,  atque 
adeo  vere  alteri  ius  traoalur  in  proprium  corpus,  simulque  obliga- 
tio  matrimonii  propria  circa  redditionem  debiti  suscipiatur. 

Et  sane  certum  est,  matrmonii  validitati  nihil  obstare  proposi- 
lum  non  consummandi  matrimonium  quoad  eum,  qui  animum  ha- 
beat  vel  ad  Religionem  Iranseundi  et  in  hac  profiiendi,  vel  saltem 
executionem  obligationis  coniugalis  suspendendi,  si  ad  deliberan- 
dum  de  ea  re  concesso  bimestri  uti  velit.  Et  nunc  quidem  nihil 
altinet  disputare,  quando  id  liceat  vel  non  liceat;  hoc  interim  ra- 
tum  haberi  debet,  eiusmodi  matrimonium  esse  validum,  ideoqua 


DB  MATBIMO?(IO  iil 

(iplilalcm  in  coniugio,  aiit  pcr|)»'luilaicm  in  malrimonio  e\clu- 
(Jercnl.  S(mI  ad  hor  rcquiriiur,  ul  huiusmodi  condilio  expresse 
apponalur,  cl  ul  sponsi  non  alilcr  sc  obligare  animo  intcndant. 


iradiiionom  illam,  potoslalem(|UP  in  proprium  corpus  alleri  ficri, 
(jun»»  n)nlrimonii  suhstanliam  ronstituit. 

Dices  forle,  in  casu  suhsl;>nliam  mairimonii  servari,  conce<«sua>- 
quo  ius  i«l«»o  minimo  laodi,  (puxJ  hoc  foral  ipsa  nalura  rontraclus, 
(jui  imjilicilo  hanc  condilionom  insrrtam  hahol ;  nominoni  .-lulem 
ccnseri  .se  obli^^are  ullra  id,  (piod  foral  conlracius  indoles,  ac  pro- 
indo  nulluni  ullorius  ius  altori  parli  ar<juiri. 

.\l  onim,  iiKjuam,  uon  oa  sola  ralio  est,  propter  (juam,  sorvalo 
allt-rius  iure,  suspendi  ohligalio  dehili  roddendi  i>ossit.  Milto  nunc, 
(piod  malrimonii  vinrulum,  susponsa  manonte  ea  oblig.«lione,  pcr- 
durol  1101)  >olum  j^or  himoslre  illud  ad  deliborandum  ooncessum, 
sod  jior  loluni  l>rorinii  roligiosi  tomjjus.  Sod  ut  rem  jirop  us  allin- 
ganius  nunujuid  illud,  (juod  iura  Ecclosiac  concodunt,  praostare 
aofjiic  iion  jKilost  «'oncos^ii»  ullrono;»  iilius,  ad  (jurm  ius  in  allorios 
cor|)US  j)orlinot?  Quid  prohihet,  (juominus  conlrahontes  ipsi  cum- 
muni  inler  se  consonsu  paciscanlur  non  do  himeslri  modo,  sed  de 
hiennio  (juo  dolihorare  j)ossint?  Ciir  iion  jiossonl  iuris  proj)rii  oxe- 
('Ulionon)  o\  j)arlo  susj)on«b'ro  otiain  alia  de  causa,  v.  gr.,  us(ju&- 
dum  ui.irilus  (jllicium  j^ar  suslonlandae  j)roli  sit  a«lej)lus?  Cur  nou 
jioleruiit  |)acisci  dc  malrimonio  non  consummando  nisi  post  aiiuum 
(jiiadragfsimum  vel  (juiiKjuagesimum?  Elsi  boc,  cur  nun  eliaui  per 
tulam  \il;im  ? 

In  malrimonio  nimirum,  (juod  fiat  cum  pacto  continenliae,  du- 
j)Iox  manifoste  intorcedil  conlraclus  :  aller  matrimonii  propriu^, 
«juo  j)«)l«vslaH  invicem  in  proj)riuin  corjius  altori  traditur;  alter,  (|uo 
coniugfs  u>ui  seu  exorcilio  huiu>  iuri>  in\icom  ce«lunt.  No«jue  \ero 
roferl,  (piod  do  exorcitio  seu  usu  proprii  iuris  aiUc  initum  mairi- 
monium  jiolus  «jiiam  jiosl  initum  matr'monium  j):iciscai)tur.  Nr(|ue 
onim  r.ilio  ulla  osl,  cur  jiriu.»  jiromitli  illud  non  |)o»il,  (juod  licile 
jiossum  j)ostea  j)raoslare  Atijui  licilo,  ut  falemur  omne>,  postjni- 
tum  malrimonium  c«)niugos  codere  usui  matrimonii  j)0s.sunt;  ergo 
et  lioc  ipsum  j)().s>uiit  aiiloa  3pon<lrre. 

l)i\i,  Mponilrrt' :  (juia  roij)>.i  ante  contractum  malrimonium  nou 
renunlianl  iuri  in  corj)Us  nlterius:  renuutialio  eoim  seu  abdicalio 
u>us  locum  liahot  solum  j)«)>t  ac(jui>it.tm  ulendi  pole.Htalen).  Krgo 
j)romilluut  soluiu,  so  ronunciaturos,  \el,  .si  ila  ma\is.  jiromillunt, 
>o  ita  contracluros  matrimonium,  ul  firnu/  eiusdem  usum  abdicenl. 
lioc  autem  nihil  repugnat ;  (piij)po  si  ai)dicaUo  eiu.smodi  fieri  pote«l 
post  conlraclun).  iiori  ot  in  ii)s«)  contraclu  potest.  Ita  (]ui  emil 
GV\\\    T"in    II.  41 


642  TRACTATUS 

Yalidum  autem  eril  matrimonium,  si  haec  conditio  se  habeat 
concomitanter,  et  ideo  non  sit  motivum,  cur  contrahatur  ma- 


domum,  utique  in  ipso  conlrahendi  aclu  usum  ipsius  domus  polest 
vendilori  cedere. 

Nec  dlci  potest,  eiusmodi  contractum  ita  carere  omni  effectu, 
ut  quodammodo  natura  ac  vi  conlractus  destituatur.  Nam  1°  qui 
sic  contrahit,  vi  matrimonialis  vinculi  manet  inhabilis  ad  contra- 
hendum  cum  alia  persona;  2°  si  poslmodum  ipsi  coniuges  mutato 
proposito  velinl  coniungi,  non  erunt  fornicarii;  3°  ilem  si  marilus, 
qui,  V.  gr.,  ex  pacto  consensit  uxori  conditionem  castilatis,  vim 
ipsi  inferat,  peccabit  utique  contra  iusliliam,  quia  pactum  violat, 
aut  saltem  violabit  viriutem  fideliiaiis,  quia  promissionem  infregit; 
sed  dicl  fornicarius  non  poteril;  i"  si  uterque  coniux  continenliam 
non  solum  alteri  concesserit,  sed  eliam  Deo  ambo  voverinl,  et  de- 
inde  volum  non  servent,  peccibunt  contra  virlutem  religionls,  sed 
non  contra  viriutem  castitatis;  5°  si  alleruter  sui  corporis  copiam 
extraneo  feceril,  reus  est  violatae  fidei  matrimonialis,  alque  adeo 
adulter  habetur;  6°  denique  (quod  mirum  est  ab  iis  parum  adverli, 
qui  hanc  quaeslionem  agitant)  dum  quis  in  condilionem  castitatis 
contrahendo  consenlit,  nonne  matrimoniali  iure  vel  maxime  uti- 
lur?  Sicut  nirairum  qui  domum  emat,  ius  suum  in  eam  non  minus 
exercet,  si  illa  ipse  inhabitando  utatur,  quam  si  ipsa  uti  nolens, 
usum  eiusdem  vel  ad  tempus  vel  in  perpetuum  alteri  concedal ;  ita 
sane  cum  quis  usui  iuris  sui  in  alterius  corpus  sponte  cedit,  potius- 
quam  ius  eius  laedatur,  immo  vel  maxime  ius,  poteslalemque  sibi 
inesse,  illamque  exercere  putabilur.  Nemo  quippe  cedit  legitime 
nisi  illud,  quod  in  potestate  habet,  et  eiusdem  usui  cedens,  ipsam 
evidenter  exercet.  Falsum  est  igilur,  per  conditionem  matrimonio 
appositam  et  acceptalam  servandi  castitatem,  contractum  iniri,  cu- 
ius  nulla  vis,  mdlusque  sit  effectus,  atque  adeo  qui  naturam  con- 
Iractus  exuat. 

Doctores  tum  veteres,  tum  recentiores  pro  hac  doctrina  allega- 
tos  habes  penes  Rebellum  (Part.  2.  Lib.  2.  q.  10.  Sect.  3.  n.  19.) 
etClerlcatum  (De  Matrim.  Decis.  3.  n.  21.,  et  Decis.  20.  n.  21.), 
Schmalzgrueber  (Lib.  L  Tit.  5.  n.  119.),  et  Benedictum  XIV  (De 
Synod.  Lib.  13.  Cap.  22.  n.  11.),  qui  lamen  addit,  huius  doctrinae 
patronis  necesse  omnino  esse,  de  viribus  el  subsisientia  huius  opinio- 
nis  studiose  disquirere:  quasi  vero  labor  herculeus  ad  eam  tuendam 
requiralur,  aut  nemo  adhuc  qui('piam  solidi  pro  ea  protulerit!  Ipse 
mere  opponit  allegationem  Schmalzgrueber,  qui  alioquin  eandem 
sententiam  concedil  esse  probabilem.  Caeterum  totum  armamenta- 
rium,  quod  conlra  ipse  Schmalzgrueber  opponit  (l.  c.  n.  121.),  in 


DB  MATRIMOMO  I4S 

trimoniiim,  el  alioquin  adsit  voluntas  ali(}ua  gencratis  \alide 
conlrahcndi  (a). 


hoc  consislil,  quod  ronlrnhrntos  im»  in  alteriu-i  corpui  et  intplicitum 
con.^ensum  ad  aclux  coniuqale^  rediiendo^  appmitione  taii-%  conditith- 
ni.s  excludant,  cum  vi  illius  ad  ('(qiulam  nuii  cxigiMid.im  v\  noii  rcd* 
dcnihim  olliKenlur.  Cuius  argumrnli  vis  tola,  nti  patet,  sila  est  in 
faliiicia,  (jiia  ius  cum  iuris  cxrrcilio,  atque  adoo  rpnnnrinlio  usU5 
cum  iuris  non  e\i>t(Mitia  conrumlitur.  .Nun(|ui(l  non  a(M|ue  ohligan- 
tur  coniuges  ad  dehitum  nec  exigendum  nec  reddendum,  si  amlio 
.solemni  volo  se  religioso  Ordini  mancipenl?  El  si  ohligatio  haec 
ius  in  corpus  nltcrius  exfliidenM,  (Mirnnm  csl  adultpr  et  rontra  in- 
sliliam  peccat  (Mirum  altiMulcr,  (^ui  (»Mran(Me  personae  ronimiscea- 
lur?  Hursus  si  ohligalio  non  exigendi  aul  r^MJdendi  copulam  ex- 
cludit  ius  in  allcrius  corpus,  <ju(»modo  validiim  erit  mntrimonium, 
quando  coiitrahant  duo  .simplici  voto  cistit-ilis  adslririi?  Conclu- 
damus :  pacisci  (jiiidem  noii  polest  contrahens  de  iis,  (|uae  e\  na- 
lurae  ordine  ahcsse  a  conlraclu  nei|ueunt,  el  ex  vi  conlractus  sunl 
inalicnahilia,  cuiusmodi  esl  iiis  in  rorjius  altcrlus;  at  in  (inil>us  usus 
esl  (|uidcin  licilus,  sed  non  inqicratus  aut  iiialicnahili^i.  f.iUiin)  cst, 
contrahentes  non  posse  ahdicationem  pacisci. 

[a]  Contigil  sane  lior  loco  Anclori  illinl  Horatii :  Ure\i%  esne  /<i- 
boro,  obMrutiLn  fxo.  Dislinguatur  ilaijue  inlcr  expre.s.-am  rondilionem 
contractui  appositam,  et  solam  intcnlionem  internam. 

(Juando  inteniio  seu  conditio  contraria  suhslantiae  matriniODri 
exprcs^e  ajiponilur  seu  in  jiactum  dcducitur,  ccrluni  est  cx  C.  fin. 
dc('i)ndil.  iiy'/'(  «.,  malrimoniiini  in  ntroquc  foro  e.^se  in^alidum; 
idque  pluhes,  utinfra  ajiparetiit,  Sedes  A|K)storica  declani\it.  Ne- 
(juc  tuiic  ojius  illud  est  (juod  addit  .V.,  nemjie  ul  i/icnti  inlendant 
se  ficii  aliter  ohliyare.  1 1  enim  advrrlit  l.ugo  {De  Sacram.  Disp.  H. 
n.  1'2K.),  fion  potent  validum  este  matiimonium,  nisi  quii  ejctniuM 
verbi.t  aut  atii%  xiijnit  ejprimat  ntfficienter  internum  consentum,  At- 
iiui  in  prncdicto  casu   sc  I.  r\   r  .V'  '     riae  fsisrn- 

tialihu.s  iiKilrimonii  honls,  n\t  primi  com~ 

iensu.n ,  quando  poliui  iigni/icalMr  oppotitum.  hrgo  naii  pole$t 

liaberi  mairimonium  vdlidum.  V.\  >  lia, 

^i  ca  conditio  ah  uno  lanlum  sjni.  .<  ..„,,,  ...ii,. .  ...» ,.,.n  ..•..  oiH 

lc ;  (juia  si  prior  noii  oh>tant(*  alterius  cuiitradicliuiie  ad  contra- 
ctum  jirocessit,  in  matrimunii  favorem  prarsumitur  ah  ea  condilio- 
iM  I.  <>Nisse.  Imnu)  sunl,  (jui  idcm  diccndiim  init.iiit.  '  '  ' 
ailH'  ;i  iiu  eiusmodi  conditioncni  allcr  sdct.  Nani  el  in  1 1 
iiialrimonii  favorem  lacens  praesumitur  contradicrre.  —  Sckmals- 
tjrueber,  l.ib.  \.  Tit.  5.  n.  Ilfi. 


644  TRACTATUS 

Resp.  2"  Si  vero  conditio  turpis  non  repugnet  substantiae 
matrimonii,  dist. :  V  Censetur  validum  in  foro  externo,  quia  in 


Si  vero  agatur  de  prava  inientlone  mere  interna,  duplici  modo 
intelligi  haec  potest:  vel  enim  contrahens  ita  comparalus  est  animo, 
ut  aliquam  ex  iis  obligationibus,  quae  ad  substantiam  matnmonli 
pertinenl,  nullatenus  susciperevelil;  vel  ulique  habet  animum  vere 
matnmonium  conlrahendi,  et  idcirco  obligationes  omnes  matri- 
monii  proprias  suscipiendi,  licet  iis  implendis,  impudicam,  v.  gr., 
cum  alia  foemina  amicitiam  abrumpendo,  non  sit  paratus. 

Si  posteriori  hoc  sensu  accipialur ,  ex  omnium  sententia  matri- 
monium  validum  est,  idque  pro  utroque  foro.  Qamquam  facile 
quis  adverlet,  obligationem,  quae  respicit  honum  sacramenli,  idest 
malrimonii  insolubilitatem,  vix  aut  ne  vix  quidem  capacem  esse 
praediclae  dlslinctionis,  adeo  ut  possit  ipsa  suscipi  simul  cum  ani- 
mo  eam  non  servandi ;  nisi  forte  pulemus  huc  pertinere  casum  il- 
lius,  qui  intentionem  habeat  uxorem  post  aliquod  tempus  relin- 
quendi,  et  aliam,  conscius  certusque  manentis  prioris  vinculi,  clam 
alibi  ducendi. 

Si  autem  priori  sensu  res  intelligalur,  lunc  etiamsi  prava  intentio 
in  paclum  non  deducalur,  'per  se  lamen  contraclum  quoad  conscien- 
tiae  forum  invalidat.  Et  ratio  patet,  quia  contractus  matrimonii  ex 
essentia  sua  consensum  in  illas  obligationes  exigit.  Quisquis  ergo 
intenlionem  habet  excludentem  aliquam  ex  iis  obligationibus,  eo 
ipso  excludit  matrimonii  essenliam,  ac  proinde  nullum  esl  matri- 
monium.  Vid.  Sanchez  (De  Matrim.  Lib.  2.  disp.  29.  n.  12.),  qui 
post  S.  Thomam  hanc  doctrinam,  ab  omnibus  dein  receptam,  di- 
lucide  exponit. 

Dixi,  perse;  namlocum  hic  habet  etalia  distinctio,  quam  subob- 
scure  etiam  A.  innuit,  concomitanterne,  an  antecedenter  ista  inten- 
lio  se  ad  contractum  habeat.  Quae  quidem  distinctio  propter  con- 
sectaria  gravissimi  momenti  quoad  praxim  diligenter  consideranda 
est.  El  sane  cum  ad  essentiam  matrimonii  pertineat,  v.  gr.,  indis- 
soUibililas  vinculi,  quid  dicendum  de  iis  erit,  qui  contrahunt  cum 
animo  instituendi  divortium  non  solum  quoad  Ihorum,  sed  eliam 
quoad  vinculum,  aut  dandi  uxori  libellum  repudii,  prouti  ludaei 
solenl  iuxta  legem  Mosaicam?  Huiusmodi  profecto  casus  adeo  non 
est  chimaericus,  ut  frequentissima  sit  hulus  quaestionis  occasio, 
proplerea  quod  el  inler  schismalicos  Graecos  vigeai  opinio  solubi- 
litaiis  raatrimonii  propler  adulterium,  et  eadem  invaluerit  consue- 
tudo  penes  plures  haereiicos  proiestantes,  et  tandem  eadem  facul- 
las  coniugibus  fiat  multis  in  locis  ab  iure  civili,  ut  nihil  modo  adda- 
mus  de  infidelibus  sive  ludaeis,  sive  Maluimedanis,  sive  idololalris. 


IIE  MATHIMOMO  645 

eo  condilii)  pro  non  adiecta  habetiir.  2*  Controrertiiur  qiioad 
forum  intcrmm,  sicul  in  caeteris  contraclibus.  Ordinnne  tameD 


Quocirca  nil  mirum  esse  debct,  si  qui  mntrimonium  in  hi.«ce  adiun- 
Clis  rontraliuiit ,  aiiinnim  contndnMnlo  relinrnnt  matrimoiiium  ob 
dicUis  caiisas  el  rircuiiistaiitias  sohduli. 

Qunestionis  porro  resolutioncm  iuxta  duplicem  distinctionis  ca- 
8om  ex  comniuiii  ilocirina  .sic  proponil  (!ard  |)o  Lugo  f)f  Sacram. 
Disp.  8.  n.  l.M.  \'.\i.,  :  Si  coniwjes  .nciant.  in  rrpubhlica  sua  lirrre 
repudium,  nec  taincn  lempore  cuntractui  addiiiennt  limitatinnem 
istam  »e  non  alitcr  oblignndi,  quam  mb  eo  renpectu ;  tunc  ti  ea  #ri>n- 
tia,  (jnam  hahehnnt  de  u.su  rcpudii,  <te  habuit  antecedenter.  hoc  est, 
ii  iilett  contruderunt,  fjuia  scicbant  iirere  repudium,  et  aliter  non 
eontralierent :  iam  videnturse  simpiiciter  noiuix%e  obligare  ad  perpe- 
tuitatem.  .Mgue  adco  in  nuliitatem  matrimnnii  declinandum  eit  iudi- 
cium.. . .  Si  rero  contrahentm  ignorabant  omninn,  an  rincvtum  fnret 
perpeluum,  rel  si  credebant  etiam  e^se  di.isolubile,  %ednon  iimitarunt 
suam  intentif^nem  tempore  contractw  ad  eam  existimalionem,  rerum 
huhuentnt  Vidunlatem  geueralem  contrahendi  malritnonium  mlidum, 
itu  ut  illa  ignurantia  vel  eiistimalio  se  habeat  cuncomitanter,  cum 
etiam  sine  itia  aeque  contralierent ;  tunc  matrimonium  videtur  ro- 
tidum  ei  obxervandum.  El  digna  plaiio  suiit.  <juac  Ippaiilur,  t*a  «juae 
idcui  Aucldr  fuse  disscrit  (i.  c.  a  n.  1*20.  o</  1.10.  .  ut  cxplicct,  quo- 
modo  duplcx  possit  concurrcrc  contraria  \oluiitas,  ct  qu.icnam  ul- 
potc  cllicucior  pracvnbTe  dicenda  sit ;  ubi  etiam  explicnt,  quid  sit 
voluntas  illa  prac  altcra  gcneialior  quain  cl  A  iiinuit  ,  i|uac  pn>- 
ptcrcacflicacior  sil  ()uoruni  pcm  na  habcs  ct  am  pcncs  .^climal/gr. 
(Lib.  4.Til.  1.  n.  :tO'i.  301.  ,  ubi  quaerit,  an  vali<ium  dicendum  sit 
matrimon  um  bapiizali,  qui  illud  cclebrare  velit  in  ratione  contra- 
ctus,  non  vcro  iii  r.iiioue  «>acramcmi,  at(]Up  adeo  conirnhat  cum  In- 
UMitiotic  sacnuuciiluiii  cxcludcntc,  ct  mullo  cliani  fu>ius  'l.ib.  I. 
Tii    1*1.  ti   Kil.-nG.;,  ubi  de  eodem,  ac  Lugo,  ca.su  inquirit. 

Ilacc  anicin,   ul  pncmissum  csi,  valcnt  pro  fo' 

nam  in  foroe.ricrni>  si'i\i\u'r  pra«*.>umilur.  a(Tuis«.c  gcnt  

voluiilalcm  coiitrahciidi  lcgitinium  m.itrimonium,  nique  adeo  erro- 
rcm  qucmlibet  subsUuitiae  mairimonii  ad\ersum  mcre  .«te  roncowil- 
ffin^rr  Ii;ibuissc,  ipiousqu  '  scilicfl  (»p|u»vllum  non  r  '^  tur  (Jencra- 
Iciu  li.iiic  dortriiiaiii,  cui  ista  f«»ri  cxicrni  pr.ivi'»  > .  sic  e\  lU). 

coiiscn.Hu  refcrt  (l)eSiin»d.  iib.  H.  Cap.  ti.  n.l.)  Benediclus  MV: 
Si  e.rpre\ia  illa  condiiio  de  matrimtmio  ob  adulterium  dintolrendo 
app<.\ila  minime  fueril,  gunntumvis  contrahrnlet  in  eo  furrinl  errO' 
rc,  utmatrimonii  rincuium  per  aduiterium  dissoivipos^et.  nihiiomi- 


646  TRACTATUS 

non  censetur  conditio  sine  qua  non,  sed  merum  propositum  aut 
promissio  a  contractu  matrimoniali  indipendens,  ac  proinde 


nus  locus  est  proesumptioni,  ut  dum  matrimonium,  prout  a  Christo 
institutum  fuit,  inire  voluerunt,  illud  omnino  perpetuum,  ac  interve- 
niente  etiam  adullerio,  insolubile  contrahere  voluerint,  praevaJente 
nimirum  generali,  quam  diximus ,  voluntafe  de  matrimonio  iuxta 
Christi  institutum  ineundo,  eaque  privalum  illum  errorem  quodam- 
modo  absorbente:  quo  fit,  ut  matrimonium  ita  contraclum,  validum 
firmumque  maneat.  At  ubi  contrahentes  in  ipso  mairimonii  contractu 
expressam  apposuerunt  condilionem  de  dissolvendo  quoad  vinculum 
matrimonio  in  casu  adulterii,  iam  fieri  nequit,  ut  error  particularis 
absorptus  maneat  a  generali  volmtate  contrahendi  matrimonium, 
prout  aChristo  Domino  inslitufum  fuit ;  sed  potius  voluntas  gene- 
ralis  huiusmodi  extinguilur  uc  suffocatur  ab  errore  particulari,  qui 
manifesie  praevalel  ac  dominatur ;  afque  hinc  oriiur  nullitas  matri- 
monii,  in  quo  contrahendo  apposita  fuit  conditio  ipsius  subslantiae 
contraria.  Quam  doctrinam  mox  allatis  SS.  Congregaiionum  Decla- 
rationibus  in  utrumque  sensum  confirmat. 

Nec  minus  clare  eam  proposilam  reperimus  in  Lilleris,  quas 
Pius  Vr,  11  lul.  1789  ad  Archiepisc.  Pragensem  dedit:  Si  conditio 
tegaiis  (inquit)  vinculi  coniugalis  allalis  de  causis  solvendi,  per  pa- 
ctum  expressum  matrimonio  apponalur,  nullum  et  irrilum  ab  initio 
dicendum  erit  matrimonium,  nec  inde  oriri  pofuisse  coniugale  vincur 
lum,  sed  illicitam  prorsus  coniunctionem  pactam  esse,  quam  utraque 
pars,  maxime  calholica,  Christi  lege  deserere  omnino  lenelur.  Si  ve- 
ro  nulla  fuit  opposiia  expressa  eiusmodi  conditio  repugnans  subsian- 
tiae  matrimonii,  licet  contrahentes  generatim  intendant  conlrahere 
iuxta  placita  seclae  aut  legis  concedenlis  dissolutionem  vlnculi  con- 
iugalis,  nihilominus  malrimonium  valide  contractum  censendum  erit, 
ideoque  ortum  perpeluum  vinculum  coniugate,  quodnulla  civili  lege, 
nulla  Consistoriorum  acalholicorum  auctoritate  dissolvi  queat:  adeo- 
que  nec  partibus,  minus  vero  catholicae,  facultaiem  concedi  posse 
convolandi  ad  alias  nuptias. 

Ralionem  autem  resolutionis,  non  secus  ac  Benediclus  XIV,  sic 
reddit  Pius  VI :  Nec  deest  intima  ratio,  cur  inlentio  contraJiendi 
iuxla  placita  seclae  adstruenlis  aut  legis  permittentis  dissnlutionem 
matrimonii,  non  officiat  eius  valori,  modo  non  deducalur  in  pactum. 
Etenim  hoc  ipso  quod  acalhulici  vano  errore  decepti  existimant,  so- 
lutionem  matrimonii  iis  de  causis  minime  repugnare  legi  Christi, 
hinc  fit,  ut  in  eorum  mente  propter  fatsam  iilam  existimationem  in^ 
tentio  contrahendi  iuxta  eiusmodi  leges  aut  sectae  placita,  minime 


DF.  M ATRIMOMO  647 

cousensus  non  iudiratur  lali  con«lilioDe  suspensus,  nisi  de  hoc 
omnino  conslel,  ut  dictum  esl  in  responsione  prima.  —  5.  Lig. 

n.  801.  la  . 


fTcludat  primnrinm  inlenfionem  conlruhrn'ii  iujla  diiinnnt  Iryem 
per  Chri^txim  confirmntam.  Permanel  pruinde.  haec  volunlan  in  ai  lu 
conlrahendi,  ex  eaque  fluit  ac  determinatur  ratio  conitentuM,  qui  actu 
prae.%lntur.  Porro  cnmentun  piae.nti!u.n  iuTla  legem  Chrinti  aptu\  ett 
ac  suf/iriens  nd  matrimi)nii  in'tnr,i>  nifi  aliud  obttet  canunicum 
impedimentum. 

Ilaec  tamen,  ul  liabrl  in  tcxlii  s\\\).  alliao  Benedictus  XIV,  revo- 
fanda  sempor  .suiil  ;i(i  praexumptiuuem.  (pia  [jraxis  repllur  exlerni 
fori.  Ncque  enini  (lcruiiri'  pcr  h.wc  \oluit  Pmilirex,  \t'runi  con.scii- 
sum,  etiam  rum  con(lili(»  ilia  in  pactum  non  deducitur,  dcHcere  non 
po.sse;  siiMil  niniiniin  non  exrludllur  casus  fidi  coiisenvm,  dum  gc- 
neralim  slaluittir  in.sululiilit.is  coniuf^ii  inlcr  cat^olicos  contracti. 
Quoad  forum  ergo  conscientiae,  scmpcr  ins()i(*icndum  sujirre.st,  num 
anlecedenter  se  |)ra\a  illa  inlcntiu  ad  contractum  hal)eat,  an  solum 
concumilnnler.  >;»ni  si  coiiir.dwntcs  ila  matrimoninm  incanl,  ut  soli 
errori  ilc  conin;:ii  .solulnliiale  inlcnlioncni  suini  ol»  iK«'nt,  cl  pror- 
sus  nolint  conlrahcre,  qu.ini  sub  soluhililatis  conditiont*,  mairimo- 
nium  nulluin  e.sl,  ruH^t  coiiilit O  in  pactum  noii  deducalur,  (piia  sci- 
licct  noluiil  alilcr,  nisi  dissoluhi  iter,  contrahere;  (piam  doctrinaro 
communcin  c.sseTlili.  el  Canonislis,  ostendii  Sclimalzgruclicr /'/.lA.  4. 
Tit.  19.  n.  10..  Imo  si  ex  utrius(pie  coniugis  confejwione  coiistaret, 
eos  non  liahuissc  animum  alilcr  contralicndi,  id  sudiccrct,  ut  ma- 
trinioniuni  |)ossil  dcclarari  iiullum  cli.tin  in  faro  ei  emo,  ni>i  tamcu 
easei  coilusionis  praesumptio.  El  »i  hic  animus  eliam  in  uiio  tjnluro 
coniugum  fufrit,  id  ipsi  sullicict  in  foro  interno;  imo  id  .suflit  icl  el 
nlteii  parii,  .si  ciusmodi  rationcs  concurrant,  (piac  prudcntcr  >ua- 
deant,  illum  iion  mcntiri.  Vid.  Sanchcz  (iib.  'i.  litip.  (5.  r.  i  •li., 
et  lib.  5   />i«p.  12.  «.  5.),  el  Lugo  (l)e  Saeram.  Ui%p.  8.  «  1 

In  duhiit  nutciii,  n       ''    '  \  '  :'         "'?'': 
tfficacem  farienii  ui<i  i 

farorem  contractus,  ut  valeal.  Raiio,  quia  unuAquinque  praeMumitur 
velle  e.reicere  contraclum  ralidum,  niii  oppustlunt  prvhfiur,  iujta 
communem  doctrinnm  lurislaium,  quod  a  forttori  hnbebit  lucum  ia 
casu  malrimonii,  quae  e%l  maijis  /aiorabiliM.  lU  l.ugo  'De  Sacram. 
Ihsp.  H.  n    l.iti.  . 

(o)  Ooiulilio  lurpis,  »lc  iju.i  laiiir  ,\..  •«itul  n  t 

lunc  «oluin  liabctur  pro  riuii  a  lirrin,  «|Uiiitto  iln'  <- 

heules  iliam  serio,  an  ioco  adieceriiit.  Cum  euim  iu  dubio  iuxta  lu- 


648  TRACTATUS 

753.  —  QuAER.  6"  Quid  agendum,  si  quis  dicat  se  ficte  con- 
sensisse  ? 

Resp.  V  Quoad  forum  externim,  non  est  ei  fides  adhibenda, 
nisi  ex  circumstantiis  pateat,  illum  autdolo  fuisse  deceptum  aut 
gravi  metu  inductum  ad  contrahendum :  supponi  enim  nequit 
eum,  qui  libere  matrimonium  iniit,  ficte  consensisse. 

Resp.  2"  Quoad  forum  internum,  qui  asserit  se  ficte  consen- 
sisse,  obligandus  est  1'  ad  abstinendum  a  debito  petendo  et 
reddendo,  donec  vere  consenserit  ^ ;  2"  ordinarie  etiam  ad  con- 


ris  normam  iudicandum  sit  pro  valore  matrimonii ;  merito  in  hoc 
quoque  dubio  Ecclesia  in  favorem  matrimonii  praesumit,  eam  con- 
dilionem  haud  serio  fuisse  adiectam;  meriio,  inqu;im  ;  ne  scilicet 
forte  illi  separenlur,  qui  legilime  suni  coniuncii,  aiiisque  per  ilie- 
gilima  matrimonia  coniunganlur.  Quae  tamen  praesumptio  cum  sit 
tanlum  iuris,  et  non  etiam  de  iure,  idcirco  adduciis  iu  contrarium 
rationibus  elidi  potest.  —  Schmalzgr.  Lib.  4.  Tit.  5.  n.  64. 

Non  habelur  auiem  pro  non  adiecia  1"  Si  contrahentes  illam  ha- 
beanj,  pro  honesta ;  2"  Si  aliunde  constet,  eam  condiiionem  a  con- 
Irahentibus  serio  fuisse  adiectam,  alque  adeo  consensum  nisi  sub 
illius  eventu  praestilum  non  fuisse:  praesumpiio  enim  tunc  cedet 
veritali,  atque  adeo  non  advenienle  conditione,  nuilum  erit  mairi- 
monium  ob  defectum  consensus,  quem  sane  Ecclesia  supplere  non 
potest;  30  Si  ambo  contrahentes,  vel  saltem  alleruler  ignoraverit 
Constitutionem,  quae  hasce  conditiones  habet  pro  non  adiectis: 
neque  enim  dici  tunc  potest,  illos  utpoie  scienies  hanc  condilionem 
ab  Ecciesia  reiici,  idcirco  contrahere  absoluie,  quod  velint  sacra- 
menta  iuxta  Ecclesiae  intentionem  recipere;  hoc  quippe  tunc  solum 
valet,  quando  contrahentes  norunt  el  conditionem  esse  turpem,  et 
hanc  ab  Ecclesia  non  admitti. 

Quatenus  vero  addit  A.,  quoad  forum,  conscientiae  controverti 
(nempe  an  malrimonium,  impleta  turpi  condiiione,  validum  haberi 
debeat)  sicut  in  caeteris  conlractibus  (de  materia  nimirum  lurpi), 
videantur,  quae  diximus  ad  n.  760.  Vol.  1.,  ubi  ostendimus,  opi- 
nionera  negantem  horum  contractuum  validitatem  unico  falsarum 
allegationum  fuco  muniri. 

i  Coniux  autem,  qui  veruni  assensum  posuit,  non  obligatur,  per  se,  credere 
alteri  asserenti  se  ficte  consensisse,  nisi  id  iuramento  firmaret,  ideoquc  licite 
debitum  peteret,  donec  defectus  consensus  evidonter  probaretur.  —  S.  Congreg. 
Concilii  24  Febr.  ^720. 


DE  MATHIMOMO  CI9 

scnsum  verum  ponenduni,  ut  sic  iDiuriam  comparti  illatam  re- 
parel.  Diro  ordinartf,  ((uia  si  compars  «ieparalioni  coD«entiat, 
yel  ipse  ad  roiiirjiluMnluin  ro;niuH  fuerit,  consensum  snpplfre 
non  trnerelur  (a).  —  Derretal.  lih.  \.  litut.  de  conditiontbut 
cap.  ult. 

7;ii.  ~  QuAKR.  1*  An  requiratur  consensus  parentum  ad  ra- 
tiditatem,  vel  liceitatem  contrartus  matrtmonialisl 

Rfsj).  1'  QiioHtl  valtditatem,  ney.  prorsiis  ;  qnia  con<«pnsus 
parniium  imt,  iiire  nalnrali,  nor  posilivo  rpquiriliir.  Ac  l'  Non 
iure  iKitnrali ;  (piia  (*(»iiirHh»'nl<*s  Iwihcnl  polcslaleiii  in  propnum 
corpus,  nec  parenlcs  hdbent  poteslalem  in  corpus  (iliorum  suo- 


(a)  Dec(>ptor  non  teiieiur  dereptitm  ducere  eliam  in  seqq.  casi- 
bus :  l"  Si  (lecepiur  matriinoniuin  (  um  ali.i  i;iin  iniveril;  eiiii  enim 
iudici  pruhiire  noii  possil  rKlioiieiu  quoad  aliud  malrimonium,  et 
idcirco  iudcx  ad  ('uliiihil.nidum  (  uni  puUiia  coniuge  compcllnt  etinm 
intcntnta  excummunicntione,  potius  hanc  censur.im,  «juae  animam 
non  li^Jirrt,  p.ili,  (jn.im  jiriina»'  spoiiNjK»  misc(*ri  rnrnalilcr,  d(»l»oi, 
Ut  (-*oii>t;il  ('\  /'.  iuqwxiiiuni  tunt  k\.  OeSent.  Eicom.  i'  .Si  fraui 
ex  altera  (pioqiie  piirt(*  intercesserit,  v.  gr.,  si  falso  se  iactarit  %ir- 
piiicm :  (lc«'ept  o  enim  luiic  dcrepiioiie  comptmsatur.  Alvs  vf  tamen 
huc  La  Croix  • /j6.  6.  V.\\  n. '258.  ,  cl  p(»st  eum  S.  .Alphonsus 
[lih.  (i.  n.  XH7.)  rcvucal  S.  Cunc.  dcclaratioiicm.  \id.  Thm.  tietol. 
C.  Conc.  Tom.  ',].  paq.  Ihl.-I65.  —  ',\*  Si  miltum  parti  deceplae 
damiium  ohvcnit ;  vcl  si  dcci^pl.i,  cugnita  dcccplionp,  ^iliim  com- 
pcii.saiioinm  adm  tt;it  ;  ^cl  ciiam  si  (li<miium  illatum  aliu  modo 
cumpensari  queat.  —  4*  Si  cuntrahcns  manifcsta  dcdil  iudicia  fictl 
cunscii.sus ;  lunc  eiiim  non  tam  decepta  allera  pars  esl,  quam  se 
deccpcrii.  Iliic  rcvorant  1)1)  ,  »i  dcccpiur  sit  cuiiditioni!t  nc  >ij:us* 
longc  idtioris ;  c\  hi»c  cnim  dcrcjiiionis  iiidicinm  altcri  eluc»  rt-  pu- 
lest,  licet  aegre  Id  admiitatur,  uhi  curam  parucho  conlractUH  c«*te- 
hrclur.  -'  Scd  cl  iiigcn«»  di^paritas  aliam  ob  cansam  dcccptum  ex- 
cus-re  potcsl,  uh  infcliccin  nein^ie  eiitnm,  scandil  i  .»'!ii|i(i'  ln- 
comm>  d:i,  tpiae  ex  tali  cuniug  u  mcrito  limcaiitur 

Cactcrum  ohligntio  incnndi  vrru  conseiisu  malrimuniuin  gr.i\is- 
.sim:im  se  fiicilc  prodii,  non  mo(lo  (piin  secus  g'a\ilcr  |  '  r 
cuntra  rc\crcntiam  Sacr;tmi*nto  dch  t.im ,  ncd   ipna  (ht  :i 

gravi.Sssimum  :dtcri  parli  damnum  inferlur.  (Juippe  cum  in  furo  ex- 
tcrno  i'inicillime  pr^d^ari  fictio  (pic.it,  deccpt.ie  p.irli  nun  permil- 
tnntur  aliae  iinptae,  ide*  quc  hoc  unum  illi  .*>upcrest,  ut  aul  Reli- 
gioncm  inf^rodiatur,  aut  in  .saeculu  maneat  innupla. 


650  TRACTATUS 

rum  in  ordine  ad  matrimonium ;  secus  enim  matrimonia  eorum 
irritare  possent,  sive  iuste  sive  iniuste,  quod  omnino  repugnat, 
et  sensui  communi  hominum  adversalur.  2°  Nec  iure  positivo ; 
nam  Trid.  sess.  24.  c.  1.,  analhemale  percussit  eos,  qui  falso 
affirmant  matrimonia  a  filiisfamilias  sine  consensu  parentum 
contracta  irrita  esse,  et  parenles  ea  rata  vel  irrita  facere  posse. 
Quod  si  lex  civilis  consensum  parentum  requirat  ad  valorem 
matrimonii,  eius  vis  non  extendilur,  nisi  ad  effectus  mere  civi- 
les.  —  Ita  communiter  omnes  Theologi  catholici. 

Resp.  2"  Quoad  liceitatem,  affirm.  generatim  loquendo.  Con- 
stat  1"  ex  iure  naturali,  quia  tilii  debent  parentibus  honorem, 
reverentiam  et  obsequium,  praesertim  in  iis,  quae  ad  totam  fa- 
miham  spectant,  cuiusmodi  est  matrimonium,  ex  quo  saepissi- 
me  peudent  honur  et  pax  familiarum,  etc. ;  2°  ex  Concilio  Tri- 
dentino,  ihid.,  ubi  dicitur:  Sancta  Dei  Ecclesia  illa  (  matrimo- 
nia  sine  consensu  parentum  inita)  semper  detestata  est  atque 
prohibuit  [a). 

755.  —  QuAER.  8"  Anfilii  aliquando,  invitis  parentibus,  ma- 
trimonium  contrahere possintl 

Resp.  Affirm.,  si  parenles  iniuste  consensum  recusant.  Verum 
cum  hac  in  re  facile  filiifamilias  sibi  fucum  faciant,  antequam 
nuplias  celebrent,  consulere  debent  viros  prudenles  et  praeser- 
tim  Confessarios,  ne  in  re  tara  gravi  tantisque  plena  periculis 
imprudenter  agant  proprio  iudicio  confidentes. 

756.  —  QuAER.  9°  Quid  agendum  Confessario  vel  Parocho, 
quando  filiifamilias,  invitis  parentibus,  matrimonium  inire 
volunfi 

Resp.  V  Quoad  Confessarium :  generatim  loquendo,  partes 
parentum  pro  virili  tueri  debet;  ipsis  enim  generatim  praesum- 
ptio  favere  censetur.  Attamen  si  filii  gravi  ratione  ducti,  lega- 
libus  servatis  conditionibus,  in  matrimonio  ineundo  persistant, 
inquietandi  non  videntur.  —  Ita  communiter  cum  Gousset. 

Resp.  2°  Quoad /^aroc/mm :  matrimonio  assistere  non  debet 
nisi  adimpletis  conditionibus  iure  civili  praescriptis ;  quia  Ec- 
clesiae  non  adversantur.  —  Gousset,  n.  839. 


(a)  Haec  verba  Trid.  Synodi  ad  clandestina  potlus  matrimonia 
referuntur,  in  quibus  nunquam  deest  ratio,  cur  prohibeantur. 


DC  MATHIMOMO  $81 

ARTICULUS  II. 

riK  IT.OCIIIKI  \  Illil  ^   MVTIIIMOMI,   SC.II.ICKT  I'l'    I     i       '   MT\TE 
I.T    KIKMIT  \TF. 

§.  I.  I)e  umtnlr  luatnmonii. 

7.'>7.  —  IniUis  mnlrimonii  in  ro  sitn  csl,  qiiod  malrimoniuni 
sit  coniiinclio  uiiius  vin  cum  uiia  fcmina. 

1*  CiTlum  csl,  polynndriam  pugnarc  cum  lcpe  nalurali,  <(uia 
praccipuis  malrimonii  linihus  advcrsalur,  ncmpc  pcncrationi 
prolis  ct  honac  cius  cduralioni.  --  lla  omnes. 

2°  Ccrtiim  csl,  pohjijimiam  simnltaneam  cssc  in  omni  casu 
proliihilain,  sailcm  dr  iiir«»  posilivo  divino  novac  lcgis,  ut  con- 
slat  ex  Luc.  16.  IS.  :  0//jni.v  qni  dimittit  ujrorem  suam  et  aliam 
ducit,  moechatnr.  Constat  paritcr  c\  Trid.  sess.  24.  Can.  2. 

3*  Ccrlum  cst,  scciindas  nuplias  ct  iiilrriores  rssc  licitas  tam 
TJro  quam  mulicri  ctiam  sul)  lcf^c  Kvan}.cflica.  Coiistat  c\  au- 
ctoritalc  ct  praxi  Kcrlfsiac,  nccnon  c\  Scriplura  sacra,  1.  Cor. 
7.  30. :  Mnlier  alligata  est  legi,  quanto  tempore  cir  eius  ri- 
vit ;  quod  si  dornaerit  vir  eius,  liberatn  est :  cui  ruU  nubat; 
tanlum  in  Domino. 

15.  II.  Ue  firmitatr  matrimonii. 

|)uplc\  diHiinuuilur  matrimonii  tirmitas:  alia  cnim  vinculum, 
alia  toruiii  rcspicit. 

runcTCM  I. 

lie  /irmitate  matrimonii,  quatenus  spertat  ruirutum. 

lliH.  Matrimonium  cst  indissoliibile.  idcsi  nuUrimonio  sc- 
mcl  conlracto,  divortium  (pioad  vinculum  lieri  ncquit.  salicm  dc 
lcpc  positiva  divina.  I)r  lidc  cst.  Prohalur  I'  c\  vcrhis  Chri- 
sti,  Matth.  19.  6.  :  Itaque  tam  non  sunt  duo,  sed  una  caro. 
{iuod  ertjo  l)ens  contnnjU,  homo  nou  srparet.  2'  K\  %t"'"*^  'i'- 
y\  Pauli.  1.  Corinth.  7.  10.  et  II.:  /i<  autrm  qui  ma  * 

iuncti  sunt,  praecipio,  nnn  ego,  sed  Dominus,  ujorem  a  nro 
non  discedere:  quod  si  discesserit.  manere  innuptam,  aut  riro 


652  TRACTATUS 

suo  reconciliari.  Et  vir  uxorem  non  dimittat.  V  Ex  Trident. 
sess.  24.  Can.  3. 

759.  —  Triplex  tamen  casus  est  excipiendus :  nam 
1"  Dissolvi  potest  matrimonium  ratnm  et  non  consummatum 
Christianorum,  gravi  de  causa,  per  dispensationem  Papae,  ex 
potestate  divinitus  ipsi  concessa.  Patet  ex  eo  quod  SS.  Pontifi- 
ces  iam  multoties  hac  potestate  usi  sint,  uti  S.  Gregorius  VII, 
Paulus  III,  etc.  (a). 


(a)  De  S.  Pontificis  potestate  in  dispensando  super  matrimonio 
rato  et  non  consummato,  nulla  est  in  foro  et  in  praxi  disputatio,  et 
sola  controversia  reduci  consuevit  ad  causam,  an  adsit  videlicet  causa 
sufficiens  pro  tali  dispensatione  concedenda.  Ita  Bened.  XIV  [Qaaest. 
Can.  24.).  Vid.  etiam  eiusdem  Quaesl.  Gan.  108.  et479.,  iu  qua  di- 
cit,  notorie  hanc  doctriuam  esse  communem  intpr  Theologos  et 
Canonistas.  Idcirco  quocl  dicit  S.  Alphousus  [Lib.  6.  n.  959.),  ades- 
se  de  hac  quaestione  duplicem  senientiam,  inler  opiniones  obso- 
letas  habendum  est.  Exempla  autem  harum  dispensationum  plura 
habesapud  Schmalzgr.  [Lib.  4.  Tif.  19.  n.  46.),  et  Pignalelli  (rom.  1. 
Consult.  148.  n.  5 );  posteriora  vero  usque  ad  Pium  VII,  Grego- 
rium  XVI,  et  Pium  IX  apud  Perrone  [De  Matrimonio,  Tom.  3. 
pag.  509.-510.  edit.  Rom..). 

Extendeuda  aulem  haec  facultas  est  ad  matrimonia  consummata 
in  infidelitate,  si  coniuges  post  baptismum,  quo  coniugium  fil  ratum, 
rursus  illud  nondum  consummaverint.  Etid  quidem  luculeiitissime 
confirmalur  ex  Litleris  Gregorii  XIU  25  lan.  15S5,  quas  habes  apud 
Clericatum  (De  Malrim.  Decis.  XI,  n.  28.);  in  quibus  primo  quidem 
hanc  facultatem  sic  adstruit:  Idcirco  attendenifs,  huiusmodi  connu- 
hia  inter  infideles  contracta,  vera  quidem,  non  tamen  adeo  raia  cen- 
seri,  ut  necessilate  suadente  dissolvi  non  possint,  etc.  Concludit  ex- 
inde,  vi  dispensationis  validaesse  matrimonia,  quae  coiiiuges  ad  fi- 
dem  conversi  cum  aliis  contraserint,  licetprior  quoque  coniux  tunc 
iam  conversus  ad  fidem  existerel.  Quae  quidem  matrimonia,  etiam- 
si  poslea  innotuerit,  coniuges  pnores  infideles  suam  votuntatem  iuste 
impeditos  declarare  non  potuisse,  et  ad  fidem  efiam  tempore  iransa- 
cti  secundi  matrimonii  conversos  fuisse,  nihilominus  rescindi  nunquam 
dehere,  sed  valida  et  ftrma  esse.  Neque  solum  Gregorius  XIII,  sed 
el  Urbanus  VIII,  in  Litteris  datis  20  Ociobris  1624,  et  rursus  17  Se- 
ptembris  1627,  id  ipsum  declaravit,  nimirum  Sedem  Apostolicam  ex 
gravi  causa  posse  aliquando  matrimonia  infidetium  dissolvere,  ut 
testatur  Card.  Lugo  iu  libello  supplici,  quem  eidem  Urbano  VIII 
obtulit,  eumque  habes  apud  Cardenas  [Cris.  Theolog.  Part.  4. 


DB  MATRIVOMO  ||t 

•2*  Dissolvi  potnsl  m.itririiofiiiiiii  ratum  ct  nom  eotUuminO' 
tum  (a),  pcr  solcnineiii  jirnfrssionem  rfligiosam  udIus  cooiu- 
gum,  atqinr  hi)C  e\  pnvilr^io  sprnuli  a  Chnsto  concc^so  cl  ab 
EcclrsiH  tJJMliimlo.  Sic  eiiiiii  Tnd.  sess.  2i.  c.  6. :  Si  quis  dixe- 
rit  jtiatrimonium  non  consummatum,  prr  solnnnem  (6)  religio- 
nis  professwnem  alterius  coniugum  uon  diiimi,  anathema  sit. 


Diimert.  4.  n.  552.).  Ouotl  vero  Poiilius  (Ub.  7.  Cap.  48.  n.  ii.  et 
lAb.  9.  Cap.  2. 11. 17.],  el  posl  cuni  Lanil)crlihius  [f)e  Synod.  iJb.  13. 
Cap.  21.  ti.  'i.-C.)  (jre;:orii  rnlcr.is  ad  mi'r;iin  irisjicii.s.itioiu-ni  al)  in- 
lcr|)tliainlo  coniui^c  ilclorquerr  conenlur,  l;intum  non  ad  inepiias, 
ulpote  plane  verhis  Ciregorii  ref)Ui(naiis,  amandandum  virlelur. 

(a)  Superius  [not.  ad  n.  745.)  diximus,  non  posijt*  dirj  consum- 
matum  malrimonium,  nisi  .iclus  sit  por  sc  idonrus  a<l  efffcinm  gi^ 
ner.  tionis.  Imo  S.  Alphonsus  [lib.  6.  n  1036.)  posl  S.  Tliomam 
(/n  4.  Dist.  41.  Q.  1.  art.  \.  q.  k.  ad  2.)  insuper  requiril  actum  ex 
utra(pit'  |)arlr  |)t>rf('clum :  (juae  doctrina  ad  gravium  (juae^tiuoum 
fiolulioiicm  conferre  potesl. 

Duo  praeterea  adverlc.  Primum  cst,  hoc  valere  non  solum  tjuoad 
primum,  quod  (juisque  coiiiriih:il,  niiitrimonium,  sed  etiam  quoa(J 
.scriindum,  terlium,  eic.  Ilinc  .si  nuh:int  personae  \iduae,  prulem 
quoquo  e\  pr.ieicdfiili  matrimonio  sorlitic,  etiam  cum  i>ti.s  lox 
valet;  etideosi  alteruter  in  religione  profileatur,  antequam  prac- 
seiis  M.iirimonium  c«»n>ummeiur,  \inculum  dis.stdscur     '^ 

est,  u\(»nni,  quac  iiiira  himesire,  dum  de  capessenda  11*.,«, , 

delihcral,  per  >im  a  8poiij»o  cognila  fuert,  e\  communiori  et  pri>- 
batiiliori  Thh.  et  Caiionist.  sententia  pos.sc  nihilominus  religionem 
ingredi  eliam  iii\ilo  spoi.so,  (pii  ide«)  sihi  impul.ire  dehel,  quod, 
professione  in  ( asu  vinculum  iidii  dis>ol\ciite,  ali>que  spe  coniugii 
usque  ad  spoiisae  ohiium  manere  det)eat.  E\cipiuiil  DD..  »1  u\or 
prolem  coin  e|ii«»sft.  ipi.ic  siiie  m.ilre  educari  facile  non  p«).sse(  Md. 
Sandi.  I.ib.  2    Di^p  22.  n.  7..  el  Piihimj,  l.ib.  11.  lit  .12.  n.  56.  . 

(6)  Solemnisdiritiir  profe.ssio,  ipiae  U{  in  Rrligione  aliquj  a  Sede 
Apo^lolica  approhala,  prouti  haec  distinguilur  a  Cungregationibus, 

In  (piihiis  \ota  liuilum  .sinqilicia  en   *  '        ,     , 

hd>c;iiil  prat'ce«len««  in.ilrinionium  >  ^  ^ ^ 

eniciunl  in\»l)dum,  ut  diceiiir  inferiu.H,  ubi  de  lntpe<time%iit  mer$ 
i»»q)r/irn'»6ii».  ^uocirca  erroneesrripsil  l*t  '  '•     "         :   /jA.  9. 

Ca/).  ()   .  malrimonium  ratum  sol\i  per  pr>  ...  ..  ,.  ium  kiid- 

plit-ium,  (piae  posi  hiennium  t\rocinii  In  S>  ie.su  vn\  llunlur; 

quem  e.rorem  e  Ponlio  transcrip>it  etlam  \incrniius  IK'  \w>{U  {lu 
Disprns.  iib.  2.  Cap.  14   ii    106.  .  Nam  utiquc  o\  «loguUri  Pri\ile- 


654  TRACTATUS 

NOTA.  Ut  sponsi  de  hulus  privilegii  usu  delibereot,  ab  ipso  iure  bimestre  post 
nuptias  sibi  concessum  habent  (a),  quo  terapore  non  tenentur  reddere  debitum. 

S.  Lig.  n.  870.,  958.   Irao  post  illud  quoque  bimestre,  si  matrimoniura  noa 

fuerit  consumraatum,  etiara  per  illicitam  debiti  negationem,|_hoc  privilegium  ma- 
net.  Ferraris  [b). 

Fornicatio  habita  inter  spoDsos  ante  matrimonii  celebrationem  hoc  privilegium 
non  impedit  (c). —  Scavini.  Peccat  tamen  ille,  qui  matrimonium  cuni  intentione 
Religionem  ingrediendi  contrahit,  quin  compartem  moneat.  —  S.  Lig.  ibid. 

B"  DissoWi  potest  matrimonium  etiam  consxmmatum  infide' 
lixm  ex  concessione  divina,  quando  alteruter  coniugum  coa- 
vertitur  ad  Fidem  christianam  {d)  et  alter  recusat  cum  eo  pa- 


gio  Societatl  lesu  per  Gregorlum  XIII  concesso  ea  vota  simplicia 
constlluunt  impedimentum  dirlmens,  atque  idcirco  obstrictos  iis 
certe  reddunl  inhabiles  ad  valide  malrimonium  contrahendum ;  ast 
quod  insuper  malrimonium  iam  contraclum  solvant,  ipsa  Societas 
lesu  neque  rescivit  unquam,  et  ne  somniavit  quidem.  Yid.  Suarez 
{DeRelig.  Tr.  10.  Lib.  4.  Cap.  2.),  Vasquez  (/n  1.  2,  Disp.  165. 
Cap.  10.),  Sanchez  [De  Malrim.  Lih.  1.  Disp,  18.  n.  6.),  Groix  [Lih.  6. 
Part.  3.  n.  413.),  Schmalzgrueber  (Lih.  3.  Tit.  31.  n.  210.,  et  Lih.  4. 
Tit.  6.  n.  61.-64.),  etc.  Accedit  Resol.  S.  Gongr.  quam  refert  Bar- 
bosa  [Collect.  Apostolic.  Decis.  Coll.  465.  \.  Matrimonivm,  n.  30.). 

(a)  Hoc  tamen  tempus  arbitrio  iudicis  reslringi  vel  prorogari  po- 
test;  quamquam  haud  facile  ab  eo  spatio  discedere  oporteat.  Vid. 
Sanchez  [Lib.  2.  Disp.  24.  n.  12.),  et  Schmalzgr.  [Lih.  3.  Tit.  32. 
M.  1.).  Bimestre  autem  ex  verlori  et  communiori  seutentia  non  a 
nuptiarura  die,  sed  adie,  quo  iudex  terminum  praefiglt,  computan- 
dum  est.  Sanch.  (ihid.  n.  2t.)  et  Schmalzgr.  (ibid.  n.  3.). 

[h)  Si  tamen  pars,  quae  religionem  ingressa  est,  nimis  profes- 
sionem  differat,  vagando  de  una  Religione  in  aliam  intra  tyrocinii 
spalium,  potest  iudex  lempus  perempiorie  assignare,  ut  vel  maneat 
in  quapiam  religione,  ibique  expleto  tyrocinio  profiteatur,  vel  ad 
sponsum  redeat,  et  matrimonium  consummet.  —  Sanchez,  Lih.  2. 
Disp.  24.  n.  9. 

[c)  Excipe  nisi  in  matrimonio  manere  necessarium  sit  ad  legiti- 
mandam  prolem,  velreparandum  scandalum,  autsponsaehonorem. 
—  S.  Klphonsus,  Lih.  6.  n.  958. 

[d)  Intellige  conversionem  per  susceptionem  haplismi;  per  quam 
tamen  nondum  solvitur  coniugale  cum  infideli  vinculum,  sed  tunc 
solum,  quando  conversus,  renuente  altero  pacifice  et  absque  Crea- 
toris  contumeliacohabitare,  alias  nuptias  contrahit.  Quam  doctri- 


I>E  MATIilMOMO  155 

cificc  cohahilare,  vel  non  cohabiUit  im'\  ciim  iniuria  ('Ttatoris, 
ct  Rehgionis  christianac  conlciii|>lu,  aul  cunatum  adhihet,  ut 


iKUii  HriM'<rKiiis  \IV  {(Junent.  Cnn.  fiifi.  n.  6.  lommunem,  imo  com- 
munis^imam  J /leoloyorum  et  Cnnoninlarum  Visc  faleliir;  un«le,  ni- 
8]  mendum  typo^raiihicum  »U|)|)Oitamu.s,  vix  iiileHigilur,  cur  alit)i 
[De  Synofi.  iJh.  H.  Cap.  4.  n.  \.  rum  iilio(|uiii  rursu.s  eam  falea- 
tur  e>se  frre  communitrr  recephim,  el  a  S.  Con^irrpalione  Cn-  r. 
ann.  MuU  el  HiSi»  ilefinitnm,  pi.KnnsQrn  lanien  DI).  (I.c.il  •)[»()... .- 
tum  senlire. 

Flinc  (luo  conseiiana.  .Nani  1"  .si  coniuv,  (|ui  inanserat  inrnlelis, 
ail  lidem  deinde  ac  haplismuni  venial,  anleijiiam  aller  iio\um  ma- 
Irimonium  iniveril ;  hic  a«i  illum  recipiendum  lenelur,  el  compelli 
ad  cohahitandnm  polcst  Ila  in  C.  (inutiemun  H.  De  Divortiis;  idcjue 
rursus  conrnnviliim  a  S.  (]on|frej;at.  cum  Ponlilicls  approhatione 
I  Iiil.  HiT!»  el  i:i  Apr.  KiSO  rcfcrl  Henedicl.  XIV  [rii.  Q.  Can.  n.  «.'. 
Ralio,  quia  coniugium,  nondum  solutum,  per  alierius  bapiismum 
e\a(lil  rnlum;  (|niii  el  ralionem  sacramenli,  «juae  prouli  iam  deli- 
niluin  nunc  est^  in  chrislianorum  matrimoniis  a  ratione  contrai ius 
nc(|uil  sciungi,  plane  assumit,  non  secus  ac  scilicet  (|uando  malri- 
monia  iii  radice  sanantur.  2*  Si  vero  co.iugium  prislnum  per  no- 
vas  conversi  nnplias  iam  solutum  fncrit,  inleirrnm  erlt  ailiT' 
|)arli  jnalriinonii  (juippe  \inculum  non  polc.sl  claudic.ire,  i  ...- 
re  nuplias  non  solum  valide,  sed  et  licite,  tum  sl  ad  fidem  conver- 
tattir,  lum,  ut  cominunior  habet  .sentciitia,  etiamsi  in  inlidclitate 
perseveret. —  VjJ.  Schmnlzgrurher,  l.ib.  i.  Tit.  11).  n.  3i.  Xl. 

Cum  vero  concors  .sit  Dl).  sententia,  coniu^em  cun\er>um,  si 
aller  infideiis  coliabitare  renual,  etc.,posse  aut  Uidigionem  proti- 
teri,  aut  sacros  Ordines  suscipere,  in  neulra  Inpoihesi,  elsi  ailer 
dein  con\erlatur,  in>(auratur  denuo  coniii^ium,  nisi  forle  adhuc 
noNitius  llle  sil;  aut  minores  dumt;ixat  Ordines  susceperit.  Ratio, 
(juia  per  reli};i(»sam  professionem,  '  iies  sta- 

lus  asstunilur  cum  matrimi>nio  incti..,..-. Ub.  4. 

7(7.  11).  fi.  :n.  -  Sanchrz,  Ib.  7.  Disp.  76.  n.  6.  -  /  ..  /i6.  2. 

Cap.  15.  ti.  40.; ;  (|uod  Item  tdUMidum  putat  Sanchex  ,/.  e.),  $\  con- 
versus  \oluin  ahNolulac  t  *  "    !'•       '\pothe>i         ' 

emissae  profcs.sionis  ri  i  ,  i.  rtriu^        ,..  i 

Masrhat  Inst.  Can.  I.ib.  I.  Tit.  19.  n.  9.)  o/firmanl  S.  Bonarentura, 
Sauchez,  v[c.\  ci  cominune  Ih' 

l.  c.  n.  9.)  hoc  a  .^imili  lieilurit.  > — ......  .*,  „  *  „,,i,u 

profrmoni  Rrligionin,  ut  ili^solrat  niiru/um  matiiuionii  rali  inter 
/ideles,  mufto  mngis  diuolvet  mntrimoniuin  tempon  iitfideiitatit  con- 
xummatum,  quod  ratum  mn  est  ejc  C.  {Juanto  7.  Di  Dirortiis.  In  h)- 


656  TRACTATUS 

partem  fidelem  pervertat  (a).  Deducitur  ex  Declaralione  [nno- 
cent.  III,  apud  S.  Lig.  n.  956.,  etc.  Concessio  autem  haec  di- 


polhesi  autem  sacri  dumtaxat  Ordinis  suscepti,  aut  voti  absolutae 
castitatis  emissi,  cum  matrimonii  vinculum  ex  communi  sententia 
non  solvatur,  etalioqui  coniux,  his  vinculis  obstrictus  resiilui  sine 
dispensationenonpossilalteri  coniugi  forteconverso;  lunc  si  prius 
conversus  dispensationes  libenter  non  admitleret,  alter  vero  non 
posset,  nisi  aegre,  in  statu  continentiae  vivere,  expediret  ad  dl- 
spensationem  recurrere,  qua  Pontifex,  ut  sup.  dictum  est,  prioris 
matrimonii  vinculum  abrumpat. 

(a)  Periculum  perversionis  effecit,  ut  licet  pars  infidelis  consen- 
tiat  pacifice  habitare  cum  fideli,  interdum  lamen  non  admittHiur  ad 
cohabitationem,  nisi  et  ipsa  ad  fidem  convertalur.  Qua  in  re  Be- 
nedictus  XIV  {De  Synod.  Lib.  13.  Cap.  21.  n.  1.)  laurlat  sententiam 
Cabassutii,  qui  [Prax.  lur.  Can.  P.  3.  Cop.  23.  n.  11.)  post  San- 
chezium  conciudit,  quaestionem  definiendam  esse  a  casmm  circum- 
stanliis  et  morihus  regionum. 

Praxis  porro  fert,  ut  in  locis  infidelium,  v  gr.,  inter  Sinas,  In- 
dos,  etc,  conversis  permittatur,  ut  cum  infideli  cohabilent,  el  rur- 
sus  ut  ad  alias  nuptias  iuxta  doctrinam  Pauli  transire  possint,  si 
infidelis  aut  nolit  cohabiiare,  aut  non  consentiat  cuhabitare  nisi 
cum  iniuria  Greatoris ;  et  huc  speclat  Cap.  Gaudemus  Innocemii  III, 
et  Declaratio  allegata  a  Benedicto  XIV  [l.  c).  Inter  niitiones  vero 
christianas  praxis  invaluit,  ut  cohabitatio  non  permitiatur  cum  par- 
te,  quae  obstinate  sectae  infideli,  v.  gr.,  iudaicae  adhaereat,  quam- 
vis  haec  protestetur,  se  pacifice  velle  cohabitare.  Vide  Sancliez 
{Lib.  7.  Disp.  73.  n.  12.),  qui  recte  animadvertit,  el  in  hoc  casu 
locum  habere  ea  adiuncta,  propter  quae  Aposlolus  docuit,  con- 
versum  posse,  dimissa  parte  infideli,  ad  alias  nuptias  transire,  nec 
obligandum,  ut  caelibem  vitam  ducat;  quod  sane,  cum  grave  iu- 
gum  esse  queat,  a  fide  amplectenda  removere  eum  posset,  imo 
conira  mentem  Apostoli  ipsum  servituti  matrimonii  in  infidelitate 
contracli  subiiceret.  Qua  de  re  Cabassutius  (I.  c.)  de  ludaeis  in  di- 
tione  pontificia  degentibus  scribit:  Libenas  vero  concediiur  tam 
converso  coniugi,  quam  perlinaci,  aliis  ae  nupliis  alligandi:  sed  per- 
tinaci  tamen  non  anle  quam,  conversus  aliud  coniugium  contraaerit. 

Diversitatem  autem  praxis  pro  locorum  et  adiunctorum  diversi- 
tate  cernere  est  in  Decreto  Concilii  Limeiisis  (Act.  II  Cap.  10.), 
quod  Sixtus  V  apostolica  auctoritate  confirmavit  (Apud  Piynatelli 
Cons.  Can.  Tom.  lY.  Cons.  189.  prop.  fin.).  Sic  aulem  se  illud  ha- 
bet:  Deiis,  qui  matrimonio  iuncti  cunvcrtuntur  ad  fidem,  coniuge 
adhuc  infideli  permanente,  in  superiori  Cuncilio  provide  consuttum 


DE  VATEIWOMO  657 

"vina  cruilur  cx  vcrbis  Aposioli,  1.  Cor.  7. 12.,  ubi  ai(:  Si  quis 
frater  nsorem  hahrt  infntetem  et  haec  consentit  habitarr  cum 
itto,  non  (limitlat  ttlam.... ;  ijuod  si  infutrtis  di.sceilit,  discedat, 
non  rnim  serriluli  suffirctus  est  frater  ant  soror  in  huiusmodi : 
in  i>acc  aitlcm  vocarit  nos  Ifrus.  Kiindcm  fusius  c\plical  In- 
noccnlius  III  iu  Cap.  Quanto  7.  De  Divortiis.  —  Yide  ptura  in 
Cas.  n.  903.  et  seq,  (a). 


est,  ut  si  inftdeds  quidem  spem  suae  contersionis  mnturam  otlendat, 
christianus  nullo  modo  ad  alias  miplias  Iranseat,  qurmadmodum  est 
sacris  Cduonihus  dcfmilum,  srd  coniuqlx  lucfim  in  Chrinlo  eipeclrt. 
Si  vero  diffrral  conversionem  sunm,  urque  lamm  coniuyi  bnplizato 
perniciows  e.rislat,  eum  a  fidc  arrrlendo,  aul  ad  peccatum  mortnte 

perlrahrndo lunc  el  rrprctandum  adhuc  r%ne  per  semestre  tent' 

pus,  assidue  dr  sua  inlerim  conver^ionr  admonendum.  Srd  quoniam 
tum  prriculum  rrcm^  conversi  cavendum  t%l,  ut  si  diu  prrmansrril  in 
toro  infidclis,  fidcm  Cliristi  fortasm  amittat .....  tum  vero  tibrrtati 
iltius  consulcndum  c%l,  nc  carlrbs  vivrrr  corjalur  . . . .;  idcirco  dr  ■■- 
nimus,  ut  tranmclo  sei  mrnsium  spalio  rrs  ad  Fpiscopum  drfrralur, 
qui  hmr  perspecla  eausa,  fideli  declaret,  copinm  es%e  atiud  matri- 

monium  incundi Quod  u  uullum  r%sr  periculum  in  cohabilalione 

rideril,  iuhral  rrprclare  infidrlrm,  rrl  rliam  conutta'  cohabilnre.  si 
prodeisr  inlrlligal  iujta  Pauli  Apottoli  consilium.  yeque  mim  po- 
tesl  omnihus  conrersis  eadem  lei  praefigi.  cum  occurrant  profeeto 
variae  circumslanliar,  nrqur  sit  omnium  infidr^! 

[a    .\(l«leiHlmn  liic    «nuul  .\.  prarlrrinitlil  ,  .............  .,..i'r<n< 

ad  fldem  secuiiitis  nuplii.K  »c  obstriiignt,  iifccfisnriuni  e!(5e  Interpel- 
lare  coniugeni  aillmr  infHlelem,  ut  conslel  .scllicet,  velitne  pacifice 
am  convrrxo  cohahHarr,  elc,  aiil ,  pro  ili\ersl<<  circnmslnntiix, 
velitne  et  ip%r  fidrm  amplrcti,  elc.  Hnlio  patet.  <]uia  si(  ut  in  (lul>io 
de  inorte  prioris  coniugis  ad  .««ecundum  coiilugium  ineundum  opiiii 
fst  iiHpiirere,  a:i  ille  mort«ni«i  reip«ia  sil ;  sic  in  r  Klnm 

cst,  an  coniux  inrnldis,  iuxla  Paulinam  phrasim,  li.,  .  ^i/. 

El  Card.  (juidem  llr.uicatius ,  (|uem  fxscripsit  deln  Clericatus 
{De  .Matrim.  Drc.  \7.  n.  21.  ,  censuit  /«  4.  Smt.  Di*p.  Ifi  n.  198  \ 
hanr  iiilerpellalionem  adeo  wrr        -  -  -  •  •      -    •   •  ni  babfti- 

dum  >it  mairimonium,  (pHid  iiii        ,  *  .  ^  inndells 

voluntato  conlrabatur ;  banc  autem  aflfert  ratioiiem  {ibid  n.  199.\ 
(piod  Privitrijium  non  hahrt  \uum  robur,  nit/  %rrymtur  conditionrt 
e.vaclac  a  legi^latore.  .Klqui  [alt^  condilio  praecipua  nl,  ul  infidelit 
diicedat.  —  .\l  cnim  ut  argumentum  concluderet,  .Vinor  deU^rei 
Ista  C8se:  Atqui  conditio  necensaria  ad  ralorem  matrimonii  est,  ut 
(illT   Tom    II.  12 


€58  TRACTATUS 


PUNCTUM  II. 


De  firmitate  matrimonii  quatemis  spectat  torim, 
et  de  divortio  a  toro. 

Principia: 

760.  —  I.  Coniuges  ratione  vinculi  matrimonialis  tenentur  si- 
niul  cohabitare,  et  ^itam  socialem  ducere.  Ratio  eruitur  ex  ipsa- 
met  matrimonii  definitione. 


fidelis  prius  investiget  et  noscat,  infidelem  velle  discedere.  Hoc  au- 
tem  nec  Ipse  probat,  nec,  puto,  facile  quispiam  probabit.  Et  sane 
certum  pariter  est,  coniugium  secundum  non  esse  validum  anle 
mortem  prloris  coniugis.  Verum  male  hic  ratiocinaretur,  quisquis 
confundens  conditionis  evenlum  cum  eiusdem  eventus  noiitia  sic 
concluderet:  Ergo  in  duMo  de  morte  coniugis  invalidum  est  aliud 
matrimonium,  quod  contrahatur  non  sublato  dubio,  an  hic  reipsa 
mortuus  sit.  Recla  conclusio  est,  peccare  eum,  qui  sine  certa  noti- 
tia  mortis  prioris  coniugis  aliud  contrahit  matrimonium :  hoc  au- 
tem  validum  aut  invalidum  esse,  prouti  vivens  vel  mortuus,  quo 
tempore  novum  coniugium  contrahebatur,  prior  coniux  erat.  A 
pari  in  casu  nostro  concludes,  peccare  utique  fidelem,  qui  con- 
iuge  infideli  inconsulto,  atque  adeo  ignorans,  an  velit  discedere, 
novas  nuptias  contrahit;  veruntamen  has  validas  aut  invalidas  exi- 
stere,  prouti  conditio  istius  discessus  existit  vel  non  existit.  Vld. 
Sanchez  [Lib.  7.  Disp.  74.  n.  13.-18.),  ubi  de  intcrpellationis  neces- 
sitate,  ac  modo,  lum  etiam  de  induciis  infideli  concedendis  disserit. 

Potior  difficultas  est,  quid  sit  agendum,  quando  conversus  inter- 
pellare  alium  non  potest;  quod  duplici  praesertim  de  causa  con- 
tingere  potest,  nempe  vel  quia  adiri  infidefis  non  potest,  vel  quia 
non  constat,  quaenam  e  pluribus  personis  sit  interpellanda,  v.  gr., 
cum  ignoratur,  quaenam  e  pluribus,  quas  quis  habet,  vel  habuit, 
legitima  sit  eiusdem  uxor. 

Et  quoad  primum  casum,  missa  fiat  nunc  quaestio  de  inhdeli,  qui 
malitiose  fugerit  vel  lalitet,  ne  interpelletur.  Utenim  advertuntDD. 
{Vid.  Clericatum,  De  31atrim.  Decis.  XI.  n.  26.)  satis  tunc  constat, 
eum  nolle  converli  aut  cohabitare;  et  ideo  poterit  fidelis  libere 
aliud  malrimonium  inire.  Quaestio  est,  quando  interpellari  infidehs 
non  potest,  quia,  ubinam  sit,  ignoratur,  vel  adeo  distat,  ut  monitio 
censeaiur  impossibilis. 


DE  MATRIMOMO  fSf 

II.  Divortium  tanicn  seu  scparalio  a  toro  vel  hahitalionc  iuslis 
de  causis  tieri  pote^t,  nianenlc  nihilominus  coniugali  vinculo. 


riurcs  (pleroujue  fuisse  fatolur  Bcncdiclus  XIV,  iJe  Synod.  lib.  6. 
Cap.  i.  n.  :i.,  do«uerunt,  in  casu  i    ■:  *  '         Inlionp,  eo 

quod  moruliter  tunc  cerlum  sil,  -  .  ac  relhh- 

quere  suos,  ut  teyitime  cum  conrerso  cohabitet ;  nutla  autem  moni' 
tione  oput  sit,  quanrfo  ile  ciu%  obninntione  yi'       "       '  fn. 

Vid.  Sunchez  f/.i6.  7.  Dixp.li.n.  H.),  el  CK  : .    .  .:n, 

Decix.  \l.  n.  26.).  Verum  acf?rc  (|uis  forlo  haec  admitlet.  Nam  ra- 
lio  distantiac,  cl  iffnoraiilia,  «juo  «hdalus  sit  proprius  coniux  v.  gr., 
si  ex  Africa  rajilus  cl  ahduclus  >ii  maritus,  dolatusfjuc  ad  .\mcri- 
casj  uii(|ue  sjicm  ilUini  rccuiieraitdi  forlo  aurcrciil  uvuri  in  mcdia 
Africa  rcliclae ;  al  quod  haec  insuper  ohstinate  nolit  aut  converli 
aul  coliahilare  cum  illo,  si  forlc»  invcninlur,  \  j- 

tur?  Immo  c\|)cricnlia  non  raro  uppo>ilum  i    > <  .  ..  .■j....;iiio 

ad  ruicm  chrisiianam  (iriiis  rciirlus  roniiiv,  (|uam  ahduc(u«,  vcnis- 
«e  dcprehcnsus  csl. 

1'unlius  [l)e  Malrim.   l.ih.  7.  inp.  is.  n.  2-.  ,  liuciii  (iciinlc  c\- 
scri|»il  Hcncdiclus  \IV    l)e  Sffnoii.  iib.  fi.  Cap.  4.  n.  .\.  .  conlen- 
dil,  hdclem  nubere  non  posse,  nisi  dispensalio  Ponti/iris  accedat, 
qua  suppleaiur  en  admonitio,  scilicel    uli  cxplicat  l!-  «j  XIV 

/.  c.)f  ut  novum  possit  matrimonium  iniri,  omissa  intt.  i*  ^   >>.  ne  al- 
terius  coniufjL%  infidelis,  quem  constat  leiiitime  interpellari  nonposse. 
Al  vero  .sl  haec  ila  inteHiganlur,  ut  unicus  dispensntioDis  ffTcctiijt 
sil  dculdiu'are  lidclcm  ah  iiKiuircndo,  vcl'  '        '        \f| 

non  disctilere;  mcrilo  hacr   opinio  poi  ri, 

quain  praeccdens  Sancbezii.  Haec  enim  demum  .sallcm  nde«ise  <iup- 
ponit  moralem  ideo(|ue  .^ulli  tH 

gis  inlidclis;  el  idcircM  ......  ,>. 

nem,  (juao  ex  1'auli  a  ;i, 

ut  hdelis  ad  alias  uupliaa  iransirc,  .<<oluto  prioris  coniugii  vinculo, 
po.-^sil.  Cunlra  \ci  t'  ■  ■       , 

liu  >el  non  c\isi.  i  :     :  : : .  ,  ... .:    .,     .. 

goUo  consuilum  e.*>.sc,  si  ijuis  o|>«  dispensattonis  nihil  de  volunlale 
inlidclis,  vrlit,  nec  ne,  discederr,  uilcrius  io(|uirat:  perinde  nlmi- 
rum  ac  in  diihio  <!  -  •••  'ir^  prioris  coniugis  «|uispiam  ad  \  '  '  on- 
Irahciiduin  aliud  onium,  .•hiUs  c.v<e  fxislimet,  ai.  •>  • 

maf;islralu  dcciarari,  iu(|uisilionpro  dt*  coniugis  vita  oul  de^CM 
\aldc  «lilliciicm  aiil  iMl;\in  n       "  "  'cm !  nam  hor 

dcmum  lolam  \im  di.spen.vii.i  ...    i. ipiaeslion»»  re- 

>ocanl.  Chia  iu  re  parlesi  quo^iue.  propt^  diterim,  hdirubs  Pontl- 
ticiae  poleslali  reservuut,  uimirum  ul  dispentet  ab  inttrptllalion€ 


660  TRACTATUS 

ita  ut  neutra  pars  possit  ante  mortem  alterius  inire  aliud  matri- 
monium.  Id  declaratur  a  Conc.  Trid.  Sess.  XXIV,  Can.  8.:  Si 


coniugis,  quem  non  posse  inlerpelfart  legilime  constat!  At  enim  sl 
forte  condilio  ab  Apostolo  reqiiisita  reipsa  desit,  et  coniux,  v.  gr., 
relictus  in  Africa  poliusquam  discedat,  certum  gerit  anlmum  fidem 
coniugi  suo  in  tempus  omne  servandi ;  quomodo  vinculum  maln- 
monii  liuius  legilimi  et  consummati  cessabit?  Quid  si  coniux  iste 
relictus  chrislianam  fidem  ac  baplismum  iara  susceperit,  quando 
coniux  in  servitutem  abductus  ad  baptismum  venit,  vel  saltem 
quando  de  novis  nuptiis  cogitat,  adeo  ul  prius  illud  malrimonium 
iam  ratum  evaserit,  et  ratio  Sacramenti  ipsi  accesserit?  Undenam, 
quaeso,  solutionem  buius  vinculi,  ad  novum  matrimonium  ineundum 
essentialiter  sane  praerequisitam,  in  opinione  Ponlii  repetemus? 

Alia  igitur  ratione  prospiciendum  fuit  isti  diflicultati,  quam  nul- 
latenus  esse  chimaericam  facta  luculenta  lestabantur.  Quod  enim 
etiamnum  in  nundinis  Aegypti  contingit,  ut  venumdentur  lum  ma- 
sculi  lum  foemiuae  e  mediterraneis  Africae  plagis  in  servitulem 
abducti,  qui  tamen  matrimonio  iuncti  sunt;  id  ipsum  factitatum  sci- 
mus  et  elapsis  saeculis,  ut  immensis  Americae  desertis  terris  co- 
ioni  compararentur.  Quos  cum  christiana  Missionariorum  cliaritas 
ad  fidem  perduxisset,  gravis  instabat  diificultas,  quo  pacto  iis  con- 
suleretur,  quos  nec  continentes  habere,  nec  matrimonio  iuvare, 
utpote  pristinis  coniugiis  adstrictos,  facile  dabatur.  Usui  enim  fa- 
cultatis,  quam  Apostoius  ad  fidem  conversis  concedit,  obstabat, 
non  modo  quod  interpellari  coniuges  l^arbaris  in  locis  relicii  non 
possent,  sed  etiam  quod  experientia  compertum  fuerat,  non  raro 
ope  Missionariorum  eliam  relictos  in  Africa  coniuges  iam  ad  fidem 
conversos,  et  baptismo  expiatos  fuisse.  Opus  igitur  fult  remedio, 
culus  ope  miseri  illi  sive  in  servitutem  peregre  abducli,  sive  in  pa- 
tria  terra  sine  coniuge  relicli  malrimonio  non  carerent,  etiam  quan- 
do  nubendi  facultati  per  Apostolum  concessae  nullus  ampliuslocus 
forte  superesset;  et  cum  novum  matrimonium,  prioris  matrimonil 
vinculo  manente,  contrahi  non  possit,  opuseralremedio,  perquod 
prioris  matrimonil  vinculum  certo  solverelur,  etiam  quando  huic 
solulioni  nullum  aditum  praebebat  prioris  coniugis  discessus. 

Et  hoc  profecto  remedium  esl,  quod  el  Gregorius  XIII,  et  dein 
Urbanus  YIII  in  Lltteris,  quas  in  not.  praec.  memoravimus,  adhi- 
bendum  censuerunt.  ISam  dlserllssime  in  iis  expressus  apparet 
etlam  casus,  in  quo  nullus  polesl  esse  iocus  facuUati  per  Apostolum 
faclae  occasione  infidelis  coniugis  discedentis  ;  quando  scilicet  et 
de  hoc  discessu,  qui  alioquin  deesse  poterat,  nullo  modo  constabat, 
et  posilive  immo  in  iisdem  Litleris  supponltur,  discessum  hunc 


DE  MATIIIVOMO  661 

qvis  dijrerit  Ecclesiam  errare,  cum  oh  muUas  caunas  separafio' 
nem  inter  conitujes,  qiioad  torxim  seu  quoad  habitationem,  ad 
rrrtiim  inrtrtnmque  tempus  /ieri  posse  decernit,  anathrma  sit. 


(Jcpsse,  ()ro|)lcrea  ({ihm)  d  alliT  couiux  pxliihrlur  uli  n»l  liilim  iam 
Coii>prsus,  (|Uo  lemporp  allor  iiovas  iiuplias  roiitrahrbat.  (Jtiar 
viulrinionia  \iiM|uil  (jregorius  ,  elimhsi  puttea  innoiyerit,  coniugts 
prioren  infitlelen  .%unm  rolunlntnn  \oluiilnlrm  iiPmjM'  ailliarrpntli 
suis  conin;jil)Us;  iiam  serus  eiusmudi  >oluiilas  iiiliil  inlcnT.it  iuHe 
inipedilos  tleclarare  non  poluitse,  el  ad  fiilem  eiinm  lewpore  tranS' 
acti  seninrii  wntrimonii  ronversos  fuisie,  nihilominus  rrxnntii  nun- 
quam  debere,  seil  vnlida  et  fnwa  e^se.  At  enim  (|uomo(lo  vnliitn  et 
finnn  esse  (jueaiil  secumla  coiiiiubia,  nisi  praeccdrnlia  >incula  sinl 
soluta?  Porro  soluta  haec  habcri  non  polerant  Ni  Paulinae  conces- 
sionis,  iiti  palpt,  (piia  (IppsI  upcpssaria  coiidilio,  idp^l  prioris  infi- 
dciis  conin^'s  flisrrs^ii) ;  jirioris  crgo  >inculi  aldatio  ad^cribeiida 
esl  Apostolicae  polesUiti,  quae  vi  concpssap  iliius  disppusationis, 
inrnlplium  malrimonia,  noiidum  p(»st  con\prsionpm  ad  lidpm  ron- 
suii^mata,  srd  adliuc  were  rata,  M)l\pndi  auct(»ritatp  pollrl.  p(  de 
faclo  di>s(d\il.  Et  liac  prorsus  de  causa  (ircfforius  Mll,  pl  dein  l  r- 
lianus  Vill  lianc  dispensalionem  largituri,  in  iisdpm  litlpris  nifntio- 
npm  liuius  polpsiatis  di>prlp  iiiiiciunl,  pcr  «'a  \pri)n:  Idcirco  nnn  nf- 
tcnilrnti'%,  huiusmodi  connubia  infcr  in/tdeles  conlracta,  rera  quidem, 
uon  tamen  adeo  ratn  censeri,  ut  necessilale  suadente  dissolri  non 
pntnint,  ctc;  (luae  animad\ersio  pror.-^us  ai)s  re  ii>dpin  LittPris  inse- 
rprplur,  nisi  in  disppnsalioiip  ihidpm  concpssa  pxprciliura  seu  usiw 
huius  polpstatis  Apovlolic.ip  iiitprrpdprpl. 

^)uod  vpro  Pont.us  \\n»  l.ittpros  |)rnc  oculis  hnhens,  aflirniarp  {I.  c  ' 
potMPfil,  p\  illis  non  C(dlii;i,  Pontilicpm  •!  >p  e.i  m  '  \i, 

sed  laiilummodo  dpcl.ira.->e,  lunc  \prilii jiu,  quv.  '»« 

fioii  velit  cohabitare  cuin  ftdeli,  (|uando(|ui(lpm  al  tanto  len  j  ••r 
fidelis  non  reijuirilur  ub  iu/ideli  vquae  onuiino  suiit  |)prridiculn,  duin 
e\h\polhp>i  intrrprilatii'  -    ^        '  '   '       ,  •   p      ■'<'\,  ul 

pat«l  p\  «•iusili'111  \(Tl'is,         _  I,  nuit 

potuiue  declarare  suain  roluntaiem),  hnec  ini|uam,  ab  eo  e\pUcari 
laiitiiMi  pos>uiit,  (piino^pril,  Poiuiuiii  cipci  abrppluir  -  con- 

Iradicpinli  Sanchp/io  Sanclie/.  pniiu  nllirin.nprjt,  1'«...,  "  |>pr 
eas  \idui.«isp  matrimonia,  ubi  opiis  psset,  divs(d\pre  non  l  ni 

loco,  sed  saepe  saepius  ar  pnssim  (ht  operiii  sul  derursum  ad  |»%ir«- 
do\a  absurdaMpic  opiiiioiips  di\piti-sp.  I'     '  '    '      '  :    <»d 

iioc  Pontii  parado\um  in  opus  (puMpiP  in- ,  '  i    ;     .      nii 

de  Dioecesana  S\nodo  (iJb.  6.  Cap.  i.  n.  3.,  el  iJb.  IS.  Cnp.  i\. 
n.  .'J.-i   .  unde  f.iclum  p.-^t,  ul  haec  «|uapstio,  alloqui  *A\\s  Mmplei, 


C62  TRACTATUS 

761.  —  III.  Causae  eiusmodi  divortium  cobonestantes  sunt: 
mutuus  consensus,  grave  animae  vel  corporis  periculum,  et  al- 
terutrius  adulterium ;  quas  causas  ita  pro  praxi  intelliges. 


poliiisquam  ibi  nova  aliqua  luce,  ut  quoad  alias  saepe  accidit,  per- 
fundatur,  densioribus  obvolvatur  tenebris,  et  inexlricabilibus  diffi- 
cultalibus  impjicetur;  idque  eliam  quoad  alterum  casum  sup.  pro- 
positum,  ad  quem  gradum  facimus. 

Alia  itaque  difficultas  est,  quando  interpellatio  coniugis  infidelis 
ideo  prope  impossibilis  evadit,  quia  ignoralur,  quaenam  e  pluribus 
Tixoribus,  quas  quis  actu  habeat  vel  habuerit,  interpellanda,  ceu 
Jegittima,  sit.  Quamquara  enim  post  promulgalam  evaDgelicam  le- 
gem  sola  prima  iure  sit  legilima;  at  quaenam  sit  vere  prima  uxor, 
inter  barbaros,  qui  facile  uxores  repudiant,  subinde  incertum  fit. 
Contingit  nimirum,  ut  prima  cuiuspiam  uxor  alii  prius  nupserit,  et 
ab  hoc  repudiata  fuerit;  neque  tamen  hinc  cessat  dubium;  nam 
incertum  est,  an  prioris  viri,  qui  aliam  forte  uxorem  prius  repu- 
dlaverat,  ista  legitima  coniux  fuerit ;  et  rursus  eadem  de  causa  non 
constat,  utrum  prioris  illius  viri  prima  uxor  legitima  extiterit,  ut- 
pote  et  ipsa  in  antecessum  ab  alio  marito  repudiata,  cuius  lamen  an 
esset  legitima  uxor  iisdemMe  causls  dubium  est:  et  ita  porro  prope 
in  infinitum  est  abire,  quin  tamen  certi  aliquid  statuere  detur. 

Haec  porro  rerum  conditio  iamdiu  valde  anxios  habuerat  eorum 
locorum  Episcopos,  parochos,  missionarios,  etc.  Nam  qui  conver- 
tebantur  ad  fidem,  cum  unam  tantum  sibi  uxorem  deligere  ex  iis 
iuberentur,  quas  vel  habebant  vel  habuerant,  fere  quampiam  cupie- 
bant,  quae  fidem  et  ipsa  amplecteretur,  licet  prima  non  esset.  Hinc 
duplex  scopulus.  Nam  primam,  quae  interpellari  posset,  invenire, 
nedum  difficile,  prope  impossibile  interdum  videbatur ;  etiamsi  au- 
tem  inveniri  potuisset,  durum  accidebat  neophytis  dimittere  eam, 
quam  praediligebant,  et  ideo  plures  ab  amplectenda  fide  absterre- 
bantur.  Aliunde  vero  quomodo  solutum  credi  poterat,  si  quod  ex- 
tabat,  prioris  matrimonii  vinculum,  quandoquidem  vel  interpellari 
non  poterat  prior,  quae  ignorabatur,  uxor,  vel  interpellata  quoque 
et  cohabitationi  consentiens,  a  viro  uti  exosa,  reiiciebatur  ?  In 
neutro  igitur  casu  locum  habebat  venia  a  Paulo  facta  transeundi 
ad  alias  nuptias,  atque  adeo  prioris  vinculi  solutio  ;  non  in  poste- 
riori  casu,  quia  aperte  deerat  causa  dimittendi  primam  ac  legiti- 
mam  uxorem,  quae,  potiusquam  discederet,  manere  cum  coniuge 
voluisset;  non  in  priori,  quia  de  primae  uxoris  discessu  consXdLre 
non  poterat,  ed  idcirco  non  magis  licebat  de  novis  nuptiis  deli- 
berare,  quam  si  quando  de  vita  aut  decessu  prioris  coniugis  re- 
sciri  nihil  possit. 


DE  MATHIMOMO  663 

1*  3futuus  ronsmsus:  scilicel  ulen|iic  coniu\  simul  possont 
iuri  proprio  rcnunliare  <|uoad  torum,  sivc  adj^tcmpus  sive  in 


lliscc  arl  Aposlnlic.ini  Scilrm  (hM.ilis,  S.  Pius  V,  Lilleris  '1  Aii^u- 
si\  1.')~1  (Inlis,  miicdiuni  .Klliilieiis  haud  dissimile,  nc  dein  Gro^o- 
rius  MII,  (iecroil,  possr  c(rtiversos  manerc  ciun  ea  e  pluri!>us,  quoji 
duxisseiil,  uxore,  cpiae  simul  rum  marilo  baptiznretur,  licel  haec 
ncc  prirnn  ncf  lcfjitimn  e\lili>    *    «^'       ■- ,  •  •         ^,;. 

mus,  huli^  inmainfidclitate  ni  ^  r-t, 

t/UM  i/tsi  etiam  levimmii  de  causi.n  rcpudiant;  hinc  faclumesttquod 
recipientibus  bapti^mum  pemii^mm  sit  permancre  cuin  ea  uiore, 
t/uae  ftimul  cum  inarilo  baplizuta  eiistit ;  et  quia  xaepenumero  roii- 
tinijit,  i4lam  non  e%H  priniam,  unde  tam  ministri  quam  Epiicopi  yra- 
viisimis  icrv/mlii  torquentur,  existimnntes  illud  non  esse  rerum  nia- 
trimonium ;  sed  quia  duri$timMm  euei  .%eparare  eot  ab  '  "us, 
cum  quibus  ipsi  Indi  hnpiismwm  muceperunt ;  mtu^me  quii  , ,  /i- 
mum  foret  primam  coniuqem  reperire;  Ideo  noi  itatui  dictorum  /n- 
dontm  j)atemo  a/fcctu  comulere,  ar  i/)sos  Hpismpot  ac  miniitroi 
ab  eiusmodi  scrupulis  eximere  rulente^,  molu  proprio  et  ex  certa 
tcientia  nostra,  ac  ApostoHcae  poteitatis  jUcnitudine,  ul  Indi  sic,  ut 
praemittitur,  bnptizati,  et  in  futunim  baptizandi,  cum  uxore,  qnae 
nmi  i/tsis  I  'ii  fucrit,  et  bapl'>  •;       '    '  *  mquam 

cumlefjilii!  e,  aliis  tliiniuii,   \.  i- prae^ 

tentium  declaramus  ;  matrimoniumque  huiuvnodi  inter  eoi  leyitimi 
consislere,  etc.  Porro  rum  lepilime  ronsislfro  haec  malrimonia  noa 
polueriiil,  nisi  prioris  ctmiu^ii  \iiiculo  d'^-'"'.  •umtjue  .solulio 
viuculi  in  casu  Irihni  non  po^sit  facull;iti  a  <  lolo  coni'es.<ae 

ob  prioris  uxoris  inlidelis  f/iJmruHi,  maniie>lum  cst  ^uUiMiiuU 
malit  dicrrr,  S.  Pium  V  d  '  ••      .  ,^,^ 

ln<li  habiTf  pi»s>ent  ,  Hi:.. i    .:       .  , ,       .iu- 

dine  primum  illnd,  ni  tpiod  exiabat,  \inculum  soUere  et  auferre 
volui.sso. 

Al  enim  rcrr  \\\c  qtp  :  •    V  a 

»Crmo  di' lloinaiio  l'i»ii  ^  ,  .«  iU 

extraordinarinm,  v\  post  Pontium  Ilenedictu:»  \1\  J)e  Syn.  Lib.  13. 
€ap.  t\.  n.  i.i  disiortpnMit  el  ^    '     '  *  nieram 

disp»MJsali(Uirm,  ul  iuridi«ae  .....,.,  «>  .•«ul>- 

8tituatur  e\traiudicialis  notitia  de  im,  ui  interpoU«u»- 

dl :  ei  <ic  rursus  ridiculam  inducuntscaenam  l*ontitu'i«,  qui  A|h)sIo* 
lica  aurlorilale  disprnsrt  al»  ir  '  ^     ••      '  •  r  ,^|. 

lari  noii  polest .  el  coniuKi»  .  \  *    "1, 

fiubrogel  ignoranliam,  an  vetit  distedere^  (|uasi  baec  luium  idcmque 


664  TRACTATUS 

perpeluura,  dumraoelo  absit  incontinentiae  periculum  («).  Iteni 
separari  possunt  etiam  quoad  habitationem  sive  ad  tempus  ne- 


slnt,  perinde  acin  ordine  ad  novas  nuptlas  celebrandas  unura  idem- 
qiie  habendum  sit,  coniugem  priorem  esse  morluum  etignorari  num 
sit  morluus ,  an  adhuc  vivat !  Quod  idem  repelitur  in  eiusdem 
Quaest.  Can.  546.  n.  37.,  ubi  pro  uno  eodemque  habetur,  difficil- 
limum  esse  primam  coniugem  reperiri,  et  hanc  iuxla  Apostoli  verha 
discedere,  llcet  non  fuerit  interpellata! 

Posteriori  hoc  loco  addit  etiam  eiusmodi  argumentum :  Ut  ex 
Brevi  S.  Pii  V  arijui  posset  dispensalio  in  matrimonio  consummato 
infidelixm,  oslendendum  esset,  eundem  Summum  Ponlificem  suppo^ 
suisse,  repertom  fuisse  prlmam  uxorem....,  et  hoc  minime  ohstante 
eundem  Ponlificem  declarasse  validitatem  malrimonii  cum  secunda 
aut  tcrlia  uxorc  ad  fidem  conversa.  Sed  hoc  alii  facillime  negabunt, 
utpole  quod  fidsum  nullo  negolio  oslendilur.  Nam  ut  arguatur  dis- 
pensalio  quoad  vinculum  in  praecedentibus  infidelium  matrimoniis, 
suIUcit  duo  haec  statuisse :  1"  S.  Pium  voluisse,  ut  matrimonium 
dein  cum  altera  contractum  ab  omnibus  ac  semper  legitimum  habe- 
retur ;  2"  contingere  lamen  quandoque  potuisse,  ut  praecedentis 
coniugalis  vinculi  solutio  prioris  coniugis  discessui,  iuxta  phrasim 
Apostoli,  adscribi  non  posset.  Atqui  primum  manifeste  liquet  ex 
S.  Pontificis  verbis;  quoad  allerum  vero  quisnam  quaeso,  aut  cur 
dixeril  impossibile,  quod  prima  coniux,  si  forte  reperirelur  (S.  Plus 
dicil  id  difficillimum,  non  autem  impossibile),  coniugi  suo  legitimo, 
praeserlim  si  ipsa  cum  ad  lidem  conversa  iam  esset  vel  converti  es- 
set  parata,  adhaerere  vellet?  Quae  cum  satis  sint  maoifesta,  pluri- 
bus,  quae  in  eandem  rem  aflerri  possent,  afferendis  parcemus. 

llludunum  iuvat  quoad  praesentem  materiamaddere,  optandum, 
ut  publicam  in  lucem  prodeat  Rfni  P.  Camilli  Tarquini,  in  hoc  Ro- 
mano  Collegio  luris  Ganonici  Professoris  opusculum,  in  quo  solide 
pro  more  suo,  ac  pererudite  quaestionem  versat,  an  privilegium 
Paulinum,  de  quo  diximus,  tunc  etiam  valeat,  cum  quis  ex  infide- 
litate  ad  Communionem  Christianam,  a  Catholica  tamen  Ecclesla 
seiunctam,  per  baptismum  se  recipit.  Nihil  enim  dubito,  quin  spe- 
ctatis  rationibus  ab  ipso  allatis,  in  eius  sententlam,  quae  allirmati- 
vam  partcm  tenet,  quisque  sit  concessurus. 
.  (o)  De  hac  re  bene  Laymann :  Propter  inconlinentiae  periculum 
consuUum  non  est  coniugihus  continentiam  vovere,  nisi  praemissa 
matura  deliheraiione  et  longa  experientia,  quod  facile  continentes 
amho  esse  possint :  atque  post  votum  toro  eos  separari  oportet  (Lib.  3. 
Tr.lO.Part.^.Cap.l.n.l.-^.], 


DF.  MVTRIMOMO  f65 

gotiorum  causa,  sivc  in  perpeluum,  ob  TJtae  perfcctioris  dcsi- 

(ierium  (a). 


(o)  DupVici  modo  rontinporf»  Ijoc  polcsl :  !•  f»or  allcnilrius  aut 
nlnn"i<|n«' conln?i«i  inpro^^tim  in  Holipionrm  ;  ^*  por  sr 
i )rilini^  sncri ,  vl  alliTiw^  >•'!  rflii-inv.ifii  |irttfcssM»rirni 
conlinentine  vohim. 

Kl  ail  primnm  (piod  nilinct,  si  jiiiornlpr,  allrro  consrnlinili',  Re- 
li^'ionrm  ;impl«M-l;ilnr  i(l<ju»*  nl  iicih'  fiiil,  Kpiscopi  conscnsn»j  rpfpii- 
rilur  vx  (\  Si  vir  2.1.  Cnur  27.  7.  2.  ,  coninx  rolirtns,  si  in>cnis  sil 
vel  susperlus  de  incontincntia,  clehel  ei  ip.so  neliRionem  inpredi ; 
.si  \oro  scnox,  ot  nulIaloniH  do  inconlinonlia  .suspoclus,  sallem  con- 
linonliae  \(»lum  in  sacculo  omitlal,  oporlet ;  copi(|uc  opporluna 
ratione  ab  Kpisco|)o  poteril  ad  honosto  vivendum,  si  sponic  forte 
promissn  non  .s(>rvet.  Si  autom  allero  coniupc  vel  inxito  vol  inscio 
in  lloli^iono  iirolilentur,  cl  profitoiur  invnlide  'otinm  si  forte  ex 
coiniiMini  consonsu  prin>  \  (»111111  conlinontiao  emiserint  ,  cl  roniugi 
relicto  roddotur  (C.  fjuitlem  '.\.  et  C.  Plncel  12.  f)e  Conv.  Coniug.^: 
iii^iipor  nisi  forlo  proliicndo  noluoril  continentiam  vovero  nisi  do- 
pcndonlcr  a  valoro  profo.s>ionis  tenobilur  00  iure  ril.  Ciip.  (Juidem, 
(|uod  professioiiom  illam  liabet  sallein  ul  continenliae  votnm;  unde 
ct  fsiijere  doliilum,  et  ad  alias  nupllas,  post  allerius  coniugis  mor- 
li'm,  tran>«ire  inlerdicitur.  —  Vid.  Schmalz^Tuelior,  Lib.  :\.  Til.  .12. 
n.  -n.-lH. 

^hioad  alterum  vero,  uxor,  c\  cuius  con.sensu  vir  sacros  Ordiues 
susciplal,  iisdoni  lo^^ibns  adslrinpitur,  ac  coniux  rolicins  alloro  re- 
lijziosa  vola  profilonlo,  nom|»e  ul  vel  inpredi  UclIj;ionem  ot  ipsri 
dcl)cat,  aut  si  provecta  sit  aotate,  etc,  saltom  votum  coiitinontiae 
(Miiittat.  U«>ri^iosum  tamen  liahitum  a^sumerc  deheret,  licel  vetula 
cssol,  ct  (piod\is  altosN«'t  inC()nlinontiao  poricnlmn  aiit  su«»pioio, 
(juando  \ir  sacris  inilialus  forlc  ad  Kpiscopalum  as«iumrrclur,  ul 
oxpres.se  habel  C.  Sane  6.  De  Conr.  Coniug.  '\\i\.  Schmalzgr.  /.16.  l. 
7*7.  r».  n.  :I8.  . 

l/icot  aulcm  votuiii  «  Khian  hn.n-,  i|ii> >il  (i \iii cn  iu  xaciMilo  relictac 
in  praomisso  cnsu  ciiiillunt,  sit  tiutple.r,  el  (piatoniis  >implo\  0!»l, 
.suapto  natura  \idcalur  noii  osse  Impodimentum  dirimens  matrimu- 
liii ;  cerlum  lamcn  c«ii  pciics  HIV.  oi  o\  1  in  iuro  ca- 

nonico,  u(  hac  mulicrcs,  cliam  po.'»^  < ,.    niliati  mor- 

tcni,  non  pos^iiit  vnlifle  aliud  matriiiionium  inire :  t|uinimo  idem 
lonondum  docenl,  etiamsi  inulior  nou  vovissol  conlinenliam,  «pian- 
do  \cniain  snscipiondi  sncros  Ordines  marito  drdil.  Vid.  Sauchoi 
l.ih.  7.  Uisp.  iU.  ,  ol  Schmal/^r.  J ilt.  i  Tit.  f».  h.  U.-i2.  .  D«\l. 
])osl  coniugis  jacriJ  iniliati  mortem  ;  ipiia  si  maritus,  nou  .Nusceptis 


1)66  TRACTATUS 

2"  Periculum  grave  animae,  si  adsit  perversionis  periculum 
in  uno  ex  causa  alterius ;  et  periculum  grave  corporis,  si  immi- 
neat  periculum  vitae  aut  mutilationis,  vel  si  cohabilatio  ex  par- 
te  unius  erga  alium  adeo  evadat  molesta,  ut  moraliter  impos- 
sibilis  reddatur ;  id  eveniret,  si  coniux  enormes  aut  frequentes 
saevitias  pati  cogeretur. 

3"  Adulterium  alterutrius,  scilicet  tale,  ut  sit  1°  certum  (a); 
2'  voluntarium,  non  vero  ex  illata  violentia  patratum;  3"  non 
condonatum  sive  expresse,  sive  implicite,  v.  gr.,  per  actum 
coniugalem  [h) ;  4°  non  mutuum,  quia  tunc  existeret  compen- 
satio.  Patet  et  verbis  Christi,  Matth.  5.,  32.:  Qui  dimiserit 
nxorem,  excepta  fornicationis  causa,  facit  eam  moechari,  etc. 
Qnod  si  licet  viro,  eadem  ratione  etiam  uxori  licitum  esse 
debet  (c). 


sacris  Ordlnibus,  mere  in  Religione  profiteretur,  illicite  quidem,  sed 
non  invalide  post  eius  mortem,  non  obstante  continentlae  voto, 
iixor  alteri  nuberet. 

(a)  Certitudo  requiritur  tantum  moralis,  ut  habet  ex  communl 
DD.  S.  Alphonsus  [Lib.  6.  n.  961.).  Comrauniter  enim  DD.  monent, 
cum  delicta  carnis  sint  dlfficilis  probationis,  ideo  ad  probandum 
adulterlum  non  esse  requirendos  testes,  sed  adhibendas  coniectu- 
ras,  ac  sufficere  praesumpliones,  ut  aiunt,  violentas,  quibus  mo- 
ralis  quaedam  ceriitudo  inducatur,  prudenter  scilicet  credi  possit, 
crimen  fuisse  perpetratum ;  quas  quidem  praesumpliones  recenset 
Alexander  III  [in  C.  Lilteris  12.  De  Praesumpt.).  De  his  vide  inter 
alios  Schmalzgrueber  (Lib.  4.  Tit.  19.  n.  116. 117.). 

(b)  Intellige,  si  scienter  ac  sponte  obsequla  et  signa  coniugalis 
affectus  coniux  coniugi  exhibuerit.  Nam  ubi  sola  affuerit  adulterii 
suspicio,  usus  matrlmonii  non  praeiudicat  innocenti ;  itemque  si, 
lite  pendente,  iudex  iubeal,  ut  uxor  debitum  reddat,  aut  maritus 
reus  ad  usum  matrimonii  uxorem  gravi  metu  adigat. 

(c)  Adverte  ex  communi  DD.  sententia  nomine  adullerii  hic  ve- 
nire  quamiibet  carnis  divisionemy  licet  adulterii  proprie  dicli  ratio- 
nem  non  habeat,  cuiusmodi  est  sodomia  et  beslialitas.  Dixi,  ex 
€ommuni  sententia;  nam  ex  mero  errore  typographico  penes  S.  Al- 
phonsum  [Lib.  6.  n.  690.)  ceu  contrarii  exhibentur  Sanchez  et  Fil- 
liuccius;  et  Pontius  ipse  [De  Matrim.  Lib.  9.  c.  16.  n.  5.)  licet  ad 
Ingenii  ostentationera  conlra  atlulerit  ratiunculara,  quam  nemo  non 
sprevit,  conclusit,  in  praxi  non  recedendum  a  priori  sententia,  quae 
(aii)  communis  est  inter  Doctores. 


DE  M^Tt^iuoNio  6f7 


Quacsila 


162.  —  OiAiR.  1°  An  rir,  cognilo  uxoris  aduilcno,  iHamdi' 
miltne  tmeaturf 

Itrs']).  V  C<;rlum  csl  non  lencri  ralionc  adulterii,  quia  divor- 
lium  fuit  concessum  in  favorcm  innorcnlis,  non  in  eius  pocnam. 
—  Ila  communiter  Thenlogi.  —  S.  Lig.  n.  693. 

Hi'sp.  2'  Ali(|iiniid()  polcst  vir  lcncri  ad  din  "      '  iii  uxorcm 

adiillcram  ralionc  corrcclionis  rraiornac  aut  sc.i;. ..landi  a  ; 

scd  rarus  cst  iste  casus,  tum  (piia  alia  mcdin  adhihcri  possunt 
ad  uxorem  corrigcniJam,  aut  scandalum  \itandum,  tum  quia 
i:rave  scandalum  e\  scparationc  limcndum  cxcusare  potest  {h), 
Aliunde  ciccta  u\or  maiori  pcriculo,  sallcm  plerumque,  expo- 
nerclur.  —  S.  I.iij.,  ibui. 

163.  —  Qi\ER.  2'  An,  facto  dicortio,  possit  innocens  aUe- 
rum  cogere,  ut  ad  se  redeat  ? 

Hesfi.  V  A/prm.,  si  a^'atur  dc  scparalione  non  iundica,  (juia 
liacc  pcr  scntcntiam  iudicis  non  lirmalur. 

Hr.sjf.  "2  Afjirm.  probalfilius,  cliam  in  ipso  casu  iuridicae  se- 
paralionis.  Uatio  est,  (|uia  scalcntia  sc[iarationis  iuridicae  fcr- 
lur  in  favorem  innocentis,  ct  proinde  non  ci  aufcrt  ius  revo- 
candi  alierum  ;  ncc  ad  hoc  opus  est  nova  iudicis  sentcntia  [e). 


•II     >»' scilicrl  (•(iiinix   iim('i*fii>  (•nii»(Miiir»'  .\\\(  -' 
allcrius  rrimini  xidcilur  A^t  rti.im  ;nl  Ikm*  ^iumduin  - 
modia  stipp(»iunt. 

'6'  Potcsl  o\(Misar(»  ctiani  fjravc  inrommodnm.  >.  pr.,  .hj  c\indc 
familia  privaivlur  sustcntnlione,  ant  proirs  cnra  Pl  iMlucalionc,  clc. 
S1  antcni  dc  inarilo  hncc  valcnt,  a  fortiorl  vnlcnl  i\e  uvori»,  m  .id- 
verlit  cum  aliis  S.  Alphon.sii.s  l.ib.  6.  n.  H6i. 

V    Advrrtcndnm,  (piinl  licol  pnr*  i  ••' 

(livorliuin  r\  conmiuni  doctrinn  pos-    .  m, 

Inprcdi  Uoli^zioncm  nut  .««acro^  Ordinc?»  jnisclpcrr ;  hoc  tamcn  noD 
conroditur  adullcro  dinr>so;  (pii  proptcrra  ncc  l;  'Mfi 

ncr  sacris  iniliari  polot,  nisi  ]f"--'"s  nut  c\  >l, 

aul  statum  irrcvocahilcm  iain  sii  ;  ;  »»|  si   i  re- 

(lcrctur,  possct  n!>  innorc^nte  cllnm  p^st  profr^^ionfm  rrvocirl 
{Snnche:  t.ih.  10.  Dirp  |0.  n.  12.  13.).  Mon«M  tnnuMi  S  V'  '  >a§ 
{l.ilf.  r».  M.  !M'»li.;  cuin  Sanchc/  /.  f.  n.  II.  .'^ufliccrc  a;  .  lain 
consensum  tiiciium,  si  ncmpc  iimuccus  hoc  sciat,  oec  coDtradicaty 


668  TRACTATUS 

Non  est  tamen  cogenda  mulier  aduUera  ad  redeundura,  quoties 
potest  rationabiliter  timere,  ne  dure,  acerbe,  aut  eliam  crude- 
liter  tractetur.  —  S.  Lig.  ihid.,  etc. 

QuAER.  3*  An,  facta  iuridica  separatione  ob  adulterium, 
coniux  innocens  teneatur  redire  ad  compartem  revocantem,  si 
ipse  postea  lapsus  fuerit  ? 

Resp.  Neg.  probabilius.  Ratio  est,  quia  primos  adulter  per 
iudicis  sententiam  iam  omnino  spoliatus  fuit  omni  iure  erga  in- 
nocentem.  —  S.  Lig.  n.  967.  [a). 

764.  —  QuAER.  4**  An  divortium  privata  auctoritate  fieri 
valeafi 

Resp.  r  Afprm.  quoad  torum,  iiista  de  causa,  ut  supra  di- 
ctumest;  et  speciatim  ralione  adulterii,  quia  iura  matrimonii 
in  perpetuum  coniugi  infideli  denegari  possunt  {b). 

Resp.  T  Quoad  habitationem  V  afjirm.,  ratione  adulterii, 
etiamsi  crimen  occultum  sit,  saltem  probabilius,  quia  Christus 
divortium  hac  de  causa  permittendo  non  dislinxit  inter  adulte- 
rium  publicum  et  privalum.  Sed  ad  hoc  requirilur  ut  crimen 
sit  certum,  et  ex  separatione  non  interveniat  scandalum,  quod 


cum  possU;  qul  lamen  in  casu  non  tenetur  aut  Religionem  ingredi 
aut  volo  castitatls  se  obstrlngere.  (Yid.  Schmalzgr.  Lib.  4.  Tit.  19. 
n.  124.-126.).  Id  ipsum  parii  reae  concedit  S.  Alphons.  (/.  c.)  post 
Sanchez  (/.  c.  n.  16.),  quando  innocens  rogalus  noluerit  reconci- 
liationem  admiltere,  aut  etiam  si  eam  innocens  elapso  iam  biennlo, 
non  revocaverit. 

(a)  Licet  S.  Alphonsus  hanc  opinlonem  dicat  longe  probabillo- 
rem,  alii  tamen,  Canonislae  potissimum,  lUiFagnanus,  Reiffenstuel, 
Gonzalez,  Schmalzgrueber,  etc,  et  cum  his  Rarbosa,  Konlng,  etc, 
veriorem  habent  opposUam.  Nec  omittendum,  quod  S.  Thomas 
(In  4.  Dist.  35.  Q.  1.  art.  6.  ad  4.)  licet  dicat,  virum  antea  inno- 
centem  non  debere  secundum  rigorem  Juris  cogi  ad  aduUeram  re- 
cipiendam,  addit  tamen,  secundum  aequilatem  iiiris  iudicem  ex  o/p' 
cio  suo  dehere  eum  cogere,  ut  caveat  periculo  animae  suae  et  scan- 
dalo  aliorum. 

[b)  Hoc  valet,  licet  crimen  sitoccuUum;  et  etiamsi,  deficientibus 
probationibus ,  a  iudice  ecclesiastico  compelleretur  innocens  ad 
reddendum  debitum,  non  teneretur  tamen  huiusmodi  obedire  sen- 
tenliae,  quae  falsa  niterelur  hvpothesi.  Yid.  Sanchez  (De  Malrim. 
Lib.  10.  Disp.  12.  n.  34.). 


DE  yATHIMO.MO  €l9 

nou  possit  alitcr  reparari  'a\  —  S.  luj.  ihul.  n.  909.  —  //« 
communiter.  —  5.  Li(j.  n.  909.  Plures  lamen  dicunt,  noa 
csso  lirilum  divorlium  ob  adultcrium  occullum  ;  quia  non  licct 
adulteri  famam  prodere.  2*  A/firm.  ctiam  ratione  pcriculi  \c! 
animac  vel  corporis,  modo  [xTiculum  illud  valde  grave  sit.  Scd 
cxpcdit  in  pra\i,  iit  coii>iliiim  vin  priidtTilis.  pracscrtim  Con- 
ressarii,  pctatur. 

(lonfessarius  vcro  in  hoc  valdc  caute  procederc  dehcl.  (!avcat 
nc  facilius  crcdat  uxoruin  advcrsus  viros  (picrclis ;  satagal- 
(pie,  ut  cas  compcscat,  ct  a  divortio,  in  (piantum  licri  polcsl, 
averlat. 

CAPLT   IV. 

HL    MAIKHIV    1.  r    KiiKMV    M\TRIMoMI. 

763.  —  I.  Materia  remntn  Sacramcnti  Matrimonii  suntcorpo- 
ra  sponsornm  in  contractii  mnlrimonii  invircm  tradcnda. 

Matcria  aulcm  projunii  ol  Iraditio  ip>a  corporum,  «piac  pcr 
vcrba  aut  si^Mia  conscnsum  c\primcntia  pcrlicilur.  Sic  commu- 
niler  Theologi. 

Nonniilli  sunt,  qui  materiam  pro\imam  constitucrunt  io  im- 
j)()sili(in(*  manuiim  Saccrdolis:  scd  liacc  scnlcnlia  omui  pror^>us 
cirfl  liiii(l.iiiit'iili»,  »'l  iil  (tlt^olcla  rciicicnda  ("«l   /'  . 


(a)  Ast  huiusmodi  scandalum  vi\  ahcssc  potest,  nisi  e t  ipsum  con- 
iuj?iuni  sil  occultum;  cl  idfirc»  cMra  Imnc  casum  o6  scandalum 
wc  iii  foro  C(»usci<*iitl.H'  possct  couiugtMn  diinillcrc.  Ft  >i  (limiUat, 
(ielici(Mitil»Us  prolKilioiittius,  roinpclliMKius  es.sct  ad  illum  reclpiiMi- 
(lun),  nc  ansa  dclur  inalitiac  liominum  coniugem,  forle  innoceulcni, 
ciusmodi  diiiilssioiu'  >r\;ifidl. 

b;  ll.uM*  (piacsiio  i.iiii  drlinil;!  cst.  Posl^piam  cnim  conslat,  nul- 
liim  in;)trtmonium  inlcr  christianoH  rA.sc,  qiioil  n(»n  .sit«tacnimci)tum, 
it  v;ili(l.i  l);ili(Mi(la  es.sc  nialrimonia,  ipiac  alisquc  »arrrdolo  fortc 
(clebrenlur  in  l(»cis,  nlii  Dcrrcluii)  Tridcntiiiuin  dc  forma  malrimi^- 
iiii  non  \igcl,  manircslum  csl  ;id  matoriam  sacramcuti  ixm*  maiiuum 
ini|io>ilioi)cin,  ncc  aliud  rprKlpiam,  quud  a  .«accrdotc  |)racstetur, 
nll;il(MKis  p(»rrtncrc.  ^.^tiocirra  pror^        '      '  '  .hI^ 

(piac  niairlmunii  luinuini  in  vcrl»-      -  , ,  l>al 

(Vid.  infr.  n.  7t)8.). 


670  TRACTATUS 

766.  —  II.  Forma  consistit  in  mutua  acceplatione  contrahen- 
tium  yerbis  aut  signis  expressa.  —  Ita  pariter  communius. 

Yerum  quonam  pacto  consensus,  seu  contractus  contrahen- 
tium  verbis  aut  signis  expressus,  constituit  formam  Sacramen- 
li,  cum  etiam  in  materia  reperiatur?  Dicendum  estcontractum, 
seu  consensum  sponsorum,  reperiri  tum  in  materia,  tum  in 
forma  Sacramenti  Matrimonii,  sed  sub  diverso  respectu.  Est  m 
materia^  quatenus  mutuam  alterius  in  alterum  potestatis  tradi- 
tionem  exprimit ;  est  autem  in  forma,  quatenus  acceptationem 
huius  potestatis  significat.  Yel,  ut  alii  explicant,  verba  et  si- 
gna  sponsorum  in  contrahendo  sunt  simul  materia  et  forma: 
sunt  materia,  in  quantum  exprimunt  traditionem  corporum; 
sunt  forma,  in  quantum  acceptationem  tradilionis  exhibent.  — 
Ita  communiter. 

Quidquid  sit,  in  praxi  nullum  incommodum  est  timendum, 
dummodo  in  contractu  celebrando  forraa  praescripta  ab  Eccle- 
sia  servetur.  —  Vide  dicenda  in  capite  seqiienti  de  ministro 
Sacramenti  Matrimonii. 

CAPUT  Y. 

DE  MINISTRO  ET    SUBIECTO  MATRIMONII. 

ARTICULUS  I. 

DE    MINISTRO. 

767.  —  I.  Certum  est,  requiri  praesentiam  Parochi  aut  dele- 
gati  ad  matrimonii  valorem,  ubicumque  Decretum  Conc.  Trid. 
circa  matrimonia  clandestina  publicatum  est.  —  Yide  dicenda 
de  imped.  clandest.  n.  836. 

II.  Certum  est  pariter,  1°  Ecclesiam  semper  voluisse,  ut  Sa- 
cerdos  ad  id  deputatus  matrimoniis  fidehum  assisteret;  2"  Pa- 
rochum  non  posse  assistentiam  suam  in  nuptiis  fidehum  omitte- 
re :  eumque  obhgari  ad  benedictionem  impertiendam  iuxta  ritum 
in  loco  proprio  receptum ;  V  peccare  graviter  fideles  qui  matri- 
monium  clandestine  ineunt,  etiam  in  locis  ubi  Decretum  Conc. 
Tridentini  circa  matrimonii  formam  non  fuit  promulgatum.  Id 
eyincitur  ex  Trid.  sess.  ^i.,  de  Reform.  matr.,  c.  1.,  etc. 


DE  MATRIMOMO  67f 

768.  —  III.  Ilodic,  qui(J(|uitJ  nonuulli  iuxla  obgolclam  opi- 
nioncni  anlca  dixerint,  cerlum  cst  ctiam,  miniiilrum  matrimonii 
ipsos  cssc  contrahenlcs.  Kationcs  autem  quibus  baec  doclriDa 
innitiliir,  sunl,  1'  Ouia  l'At(j*n\us  l\\  in  Dccrclo  a</ .Irwi/noA, 
sanain  circa  Sacranicnla  tradcre  volcns  doctrinam,  sir  slaluit: 
Causa  rfjiciem  malrmorni  regulariter  es(  mutuus  coiisen.su.^  pei 
verha  de  praesenti  expressus.  Ne(|uc  dubilandum  est,  quin  illa 
vcrba,  causa  efjiciens  malrimonii,  rcspiciant  Matrimonium  ut 
Sarramcntum,  siciuidcm  seplcni  Sarraincnta  in  co  Decrcto  c\ 
pror(,'sso  CNplicanlur.  i'  Ouia  Connlium  Tndentinum,  sess.  2i. 
(/('  Iteformat.,  c.  1.,  dcclarat,  matrimonia  claDdcslina  fuissc  ve- 
ra  et  rata,  (piibus  vocabulis  lunc  Thcolopi  cl  Canonistac  cxpri- 
mebanl  slrirlo  scnsu  Sacramenla.  :{*  Ouia  c\  rcccnli  Declara- 
lione  /'M  /V,  referenda  n.  70*2.  et  7!»:i.,  conslat,  matrimoninm 
luter  lidclcs  existere  nuutiuam  posse  abs(|ue  Sacramcnlo.  Indc 
sic  :  .Malrimonia  clandcstina  cx  Conc.  Trid.  sunt  valida  in  locis, 
ubi  non  fuit  promiil;;atum  Decrctum,  quo  invalidantur ;  aliundc 
nequininl  essc  valida  absque  Sacrainenlo :  er^o  dalur  Sacra- 
nienluni  .Malrimonii,  (juin  a  Sacerdote  conferalur;  cr;;o  Sacer- 
dos  non  est  ininislcr  Sacramcnti.  —  Md.  S.  Lig.  n.  897. 

MOTA.  la  (<alli«  PariKrhat  irgc  ritili  prohibclur,  oe  malrioinnio  ■ukUI  u- 
li*quani  rivililcr  malrimunium  conlrabatnr.  Ilaec  prancriplio  nulliat  prpr*n«  «a- 
lofis  c!tt ,  cuoi  rcs ,  quac  «il  Sarraiucnla  tpcdaal ,  poic»tali  riiili  nullatrau» 
.tuliiit  iantur.  Cautn  tauirn  prornlal  1'arucbua,  lum  quia  rrtlrtia  oon  probibrl , 
quoniinu»  li-|]i  ritili  obtruiprrrtur,  luin  quia  prarcaTcrc  «lcbct  iorommotla  ,  qaar 
cx  oppuiita  acpotli  ratiooe  acqurrcnlur  I. 

Quae:>tta : 

1^{).  —  ()t'AKR.  r  An  Parochus  assistere  possit  matrimimio 
eorum,  (/mi  sunt  jiublict  peccatores'! 


I   •  Lm  ■rliclr*  orQaoiquta  JifcoJrot  aai  niaiatrra  Jr  U  UdigtM  J«  Aomwtr 

•  la   ln"n<\IIrtion    nuplljfc  li  crat  qui   nc  j"      " 

•  conlrarli'  Jrvant  r<«flirirr  ci»il.    Maia  il   n     _  ^ 

•  ilo  n^glrr  r«  qai  roorrrnr   la   It^m^Jiclioa  oapUalr,    qa«  r«  ifoi  •  rappocl   mk 

•  Aarrrinrntji  Jc  r>apli'-iiip  at  Jo  I'  luro 

•  licrr  ii  uou«  Irarrr  >tr»  rcfjtri  p< 

•  prnt  ■ttifre   la  loi  ritile    Jool  il  ■'■fil,   »aa«  •ller  rvalro  1  Mpnl  Je  1' K.g(n* 

•  plufl  lol^rantr   qoe  rrut  qui  rarrovrnl  J' lololi^raQr*,    il  f»l  pni^tal 
■  Cun'  Je  »' y  coQforiMr.  •  —  Dtt.  i,ouu*l,  n.  7Jl. 


672  TRACTATUS 

Resp.  V  Negat  S.  Lig.  n.  54.,  cum  aliis.  Ratio  est,  1°  quia 
de  iure  naturali  nemo  potest  cooperari  peccato  alterius,  etiani 
materialiter,  etsi  ille  iam  interne  peccatum  consummaverit,  ni- 
si  de  causa  gram  et  proportionata  ;  2"  quia  publice  indigni  non 
sunt  ad  Sacraraenta  admittendi.  Alii  tamen  melius  affirmant, 
licet  Parochus  conari  debeat,  ut  digne  contrahant.  Ratio  est, 
quia  Parochus  non  est  minister  Sacramenti,  nec  illud  confert, 
sed  assistit  tantum  tanquam  testis  seu  notarius  publicus,  ad 
quem  non  spectat  examinare  contrahentium  merita,  sed  tidem 
facere,  et  testari  ea,  quae  videt.  —  Lugo,  de  Sacramentis, 
D.  8.,  n.  216.,  et  seqq.  —  Ita  communiter^  ut  fatetur  ipse 
S.  Lig.  n.  54. 

Mesp.  2°  Etiam  iuxta  primam  sentenliam  aliquando  tali  ma- 
trimonio  assistere  potest,  nempe  ubi  urget  ratio  valde  gravis  et 
aliquo  modo  proportionata  raalo,  quod  perraittitur  in  Sacraraen- 
li  profanatione,  etc,  v.  gr.,  si  Parochus  cogeretur  metu  mortis 
aut  mah  fere  aequahs  (a),  vel  si  iraminerent  gravia  mala  com- 


(a)  Auclores  huius  opHiionis  nlmium  quid  videntur  exigere.  Ob- 
ligatlo  quippe,  quae  concipi  posset,  impediendi  conlrahentium  pec- 
catum,  cum  sit  obligatio  caritatis,  noa  tam  grave  exigit  incommo- 
dum,  ut  quis  ab  ea  excusetur.  Bene  adveiUt  Lugo  [De  Sacram. 
Disp.  8.  n.  219.),  eam  cooperationem  esse  valde  materialem  et  incul- 
pabilem  parocho,  qui  nonpolestnegare  suam  assistentiamy  quam  de- 
bet  ut  minister  publicus:  sicut  nec  publicus  notarius  vel  iudex  potest 
negare  auctoritatem  sui  muneris  contraciui  alicui  legiiimo,  licet  con- 
trahentes  ex  inlenlione  prava  peccent  in  ipso  contractu;  et  sicut  uxor 
non  peccat  reddendo  debilum  coniwjale  viro  pelenti  conlra  volum 
caslitatis,  quod  habet :  sic  nec  parochus  peccat  assistendo,  quia  red- 
dit,  quod  ex  munere  suo  debet,  et  quod  absque  gravi  inconvenienti 
negare  non  potest. 

Et  haec  quidem  validissime  conftrmatur  ex  iis,  quae  tradunt  DD., 
ubi  quaeruul,  Utrum  coniux  ipse,  quatenus  minister  Sacramenli, 
peccet  mortaliler,  contrahens  malrimonium  cum  peccatore.  Lt  enim 
inquit  idem  Lugo  (ibid.  n.  226.),  JSullus  iniecit  adhuc  talem  scru- 
pulum  personis  catholicis,  ut  non  possint  libere  contrahere  matri- 
monium  cum  peccatoribus,  nec  ullus  Theologus  obligat  foeminam  ad 
Tepellendum  sponsum  et  negandum  consensum  matrimonii,  quamdiu 
ille  est  in  statu  peccati ;  sed  unusquisque  tenetur  se  ipsum  in  gratia 
constiluere;  consortem  vero  relinquit  suae  conscientiae,  ut  constat  ex 


DK  MATRIVUMO  ftil 

iDunitali,  aut  si  sponsi  iani  sinl  coniuncti  civililcr«  ut  in  (iallta 
cvcniro  solcl,  cum  malrimonium  civilc  ecclesiaslicum  pracce- 
(lcrc  (lclHMt.  Miiiu^  ciilrii  nialum,  maiusiuc  scandHlum  c\  for- 
nicaria  cohabilalioiie  sc(|ucrclur.  —  S.  Ufj.,  Uourier,  clc.  — 
Minor  cssct  (Jifllcullas,  si  unus  c  sponsis  csset  innoccns,  aul  iq 
iiicliorcm  vitam  miilatus;  (|uia  tunc  liccret  Paroclio  matrimonio 
assistcre  in  favorcm  innoccnlis.  Imo  uulla  sup  Tcsset  dillicul- 
las,  si  spoiisi  soIitciiI  [)ccc;irc  iiitcr  sc,  iicmpe,  si  iii  concnl):- 
nalii  vcrsarciUiir.  Tuiic  ciiim  per  niatrimonium  lolltTCur  iiim 
si-andaliim,  tunc  pcccati  occasio. 

"70.  —  yLAr.H.  •!'  Ihncdiciio  uuptiarum  potestne  abstrafn  a 
celcbratinnc  Missac  ? 

Itcsp.  Nc^andum  cst.  .\am  intcrro|.:nta  S.  Cnngr.  Itit. :  .\n  ci- 
ijcntcm  pluribus  in  Incis  consucluilinem  matrimonium  celebrandi 
hnra  pomcridiana,  simuijue  benedictionem  nuptialnn  sic  extra 
Missam  etiam  tcmpore  vetito  es  Ordinarii  licentia  dindi,  liceat 
rctincre,  cum  ru'  spes  sit  fidelcs  adnjcndi,  vel  ad  mutafulum 
crlcbratinnis  matrimnnii  tcmpus,  vrl  ad  bcncdictinnnn  .sujiplrn- 
dam!  llcsponsum  fuit :  Scrvetur  Ititualc  Romanum  die  7  Sc- 
ptcmhris  18.10,  /;i  Hupellcn.  ad  6.  .  Porro  e\  Ril.  Uoni.  Iicnedi- 
clio  coniu<;alis  non  potcst  nisi  inlcr  Missac  celcbralioncm  lieri. 
(lonlirmatur  alia  Dccisionc  S.  Congr.  Itit.  dic  'l:\  lunii  IS5:i,  in 
I.mibuKj.  —  .Vttaiiicn  Siiccrdos  non  ti-nctur  .Mi>sam  applicarc 
pro  sponsis,  nisi  al)  iisdcm  elcemosNuam  accipitil.  ^'.  iongr. 
In(/uisit.  dic  1  Scplcmh.  ISil.  Scd  Missa  pro  nuptiis  assiguata 
dicenda  est,  licel  s()onsis  uon  applicclur  '. 


vtu  oiiiuiiiin  /iilrliiiin.  .\\\:\s  prohntioncs  \id.  apud  (Miiidrtn  l>i'  l.o^o 
{ibid.  u.  '227.-22!).  ,  i|ui  laiiicii  udvertil  ibid.  ii.  2l'.i.  ,  ()uod  |ian>- 
chus,  Ji  pos%et  facile  petentem  odmanert,  et  remorere  ab  ea  iMiiiyr.a 
receptiinie  Siv mmrnti,  itrhrret  ulique  rj  Irye  cnrilaiis  id  (acere . 
perxislenti  aulrm  et  rolenli  foiifr'»'"'"'  t"-ii>  'inonium,  non  po''*'  ••' 
sislenliam  debilam  sublrahere. 


i  (}iianilit  nu|)lia(r  rrlrtranlnr  IrniiKirr  .\J«»nlii«  t*l  (^aJrairMaiAr,  noa  Jt> 
IhI  firri  rommrnioratio  Mi««a(>  |'rn  «pon»!*  prr  CollM-lam  ,  S«vrWani  H  pM(r«>ai' 
niunionrni  ;  nrr  lir»t  r^citarr  Ornlinnm  in  Mi«*«li  pn*il««  pn*l  <>f  liaTw  l>»aii- 
nii-ani  ,  •!  /Ir  Miitn  rtt  :  nrr  Jrl>rMl  r«r«lrm  Or«lH>nr«  r«wil*ri  t\%n  llt**Mi , 
rlaptu  (rinp«>r<*  proliibilo.   —  »V.   iPiK/rry.    Htt.    T*%    \u^m*%\   l)0*i. 

Mi»««   iiupliaruni    JirrnJa    r*l    /iiii|;uli»   «lirlH*»,    pr«ri»r    lH»MiaK««  ,    Ir«i4  49 
prarrrplo ,    Oupliria    I"  \v\   2"  rU«»i*,   \  igiliam  ,    rrnlr«<*ftlra  ,   «rJ  MBt  6/«rM 

c.URT  Tom.  II.  43 


674  TRACTATUS 

771.  —  QuAER.  3"  Qiiid  Parocho  sit  agendum,  si  sponsi  iam 
sint  in  Ecclesia  ad  matrimonium  contrahendum,  ef  unus  eorum 
ipsi  impedimentum  in  confessione  manifestet  ? 

Resp.  V  Si  nuptiae  differri  nequeant  sine  periculo  infamiae, 
aut  aliis  gravissimis  incommodis,  et  poenitens  versetur  in  im- 
pedimenti  ignorantia  invincibili,  omittenda  est  monitio,  et  per- 
mittenda  est  matrimonii  celebratio,  donec  dispensatio  obtinea- 
tur.  —  S.  Lig.  n.  613. 

Resp.  2"  Si  poenitens  sit  in  ignorantia  vincibili,  aut  si  aper- 
te  cognoscat  impedimentum,  nec  sine  infamia  aut  scandalo  dif- 
ferri  possit  matrimonium,  ne  ad  dispensationem  quidem  ab  Epi- 
copo  obtinendam,  tunc  maxima  est  diflicultas.  —  luxta  S.  Lig. 
ibid.,  et  alios  posset  Confessarius,  seu  Parochus  declarare,  le- 
gem  Ecclesiae  de  impedimentis  non  obligare  in  tantis  angustiis, 
et  ad  matrimonii  celebrationem  procedere.  Attamen  quampri- 
mum,  saltem  ad  cautelam,  dispensationem  postulare  deberet. 
—  luxta  alios  permitti  posset  simulatio  contractus  matrimonii 
cum  proposito  quamprimum  dispensationem  ab  impedimento  pe- 
tendi.  Non  potest  autem,  aiunt,  cessare  naturaliter  impedimeu- 
tum ;  lex  enim  irritans  nunquam  cessat  ob  incommodum  par- 
ticulare,  quodcumque  illud  sit.  Quoties  vero  adiri  potest  Epi- 
scopus,  adeundus  est,  quia,  iuxta  sententiam  communem,  in 
eo  casu,  ab  impedimentis  Ecclesiasticis  dispensare  potest.  — 
S.Lig.n.m. 

Omnis  difficultas  cessaret  in  praxi,  si  Episcopus  a  S.  Sede 
facultatem  obtineret  delegandi  Sacerdotes  pro  cura  animarum 
laborantes,  ut  in  huiusmodi  casibus  extraordinariis  et  urgenti- 
bus  dispensare  valeant. 

€t  Credo.  —  Qulbus  vero  diebus  dici  non  potest  Missa  pro  Sponso  et  Sponsa, 
addatur  ex  illa  Missa  Commemoratio.  —  S.  Congreg.  Rit.  5  Martii  -1818,  et  20 
Aprilis  ^822. 

Si  mulier  sit  vidua,  non  solum  omitti  debet  benedictio  nuptiarum,  sed  etiam 
Missa  propria  pro  sponso  et  sponsa.  —  S.  Rit.  Congr.  5  Martii  -170!. 

Prohibetur  et  reprobatur  usus  veli  albi  explicandi  super  sponsos.  —  S.  Congr. 
Rit.  7  Septembris  -1850,  in  Rupellen. 


DE  «ATBIMOMO  f7S 

ARTICULUS  11. 

PE   SIBIECTO   MATRIMOMI. 

Priucipia : 

772.  —  I.  .Siil)i(M-iiiiii  >>a<ruinrii((  .M.ilrinionii  rst  oninis  iiomo 
baplizalus,  nullo  inipedimcuto,  sivc  ualurali,  sivc  (liv;uo,  sivc 
caDooico  laborans. 

IHti  r,  omnis  homo  haptizalus;  liomincs  enim  non  l»;iplizali 
non  sunt  capaces  Sacramentorum  Ecclesiae,  ul  palet.  l)ui  i*, 
7iull<)  impcdimento  tahnraus :  jicel  enim  prr  se  omnis  homo  ha- 
ptizalus  sit  suhiectum  capax  Sacramenti  Malrimonii,  per  arri- 
dens  lamen  plures  a  niatrimonio  validc  conlrahendo  arccntur 
])ro[)ter  diversa  impedimenla,  tuin  iuris  naturalis,  lum  iuris  di- 
vini,  aul  ccclcsiastici,  ut  infra  suo  loco  dicetur,  u.  79 i. 

Jlinc  r  matrimonium  inlidelium,  licet  validum  csse  possit  in 
ralione  conlracUis,  non  lamen  esl  Sacramenlum.  Imo  tidelis  ipsc 
contrahens  matrimonium  cum  intideli,  cliam  ex  Papae  dispensa- 
tione,  Sacramentum  non  rccipiet,  iuxta  communem  scntenliam, 
contra  paucos  {aj.  Klenim  si^nuin  unionis  Christi  cum  Kccle- 
sia,  fj:raliam  sacramenlalem  conferens,  ncque  in  unioneviri, 
neqiie  in  unione  mulieris,  sed  in  unione  iilriusque  consistil. 

2'  llacrclici  etschismatici,  qui  ineuudo  matrimonium  leges(^) 
Ecclesiac  accuratc,  cl  iulegre  scrvant,  valide  contrahunt  clSi- 


(a)  t^liyat  Mtudiotus  tector  opinionm  tibi  magii  gratam,  cttm  pr^ 
utraque  luililent  fximii  Theologi  et  Doctorea.  lU  Cloricaia^  (Ik 
Matrim.  Deris.  \.  n.  !*.'».'.  Pro  s^MitiMUia  allirnnnt«\  ti«r  :  '  '  '* 
sacr;uinM»liim,  Inlrr  alios  e.»il  4i«f/rrrtJ  »7rt,  ThtM>lo^Mi>  i 
ot  Ferraris,  qui  (llibl.  Can.  V.  .Mairimonlum  art.  1.  «.  19.)  eain  stu- 
diose  (lefendit,  aliosqtii'  pro  ipsa  allegat.  Ratio  >ero,  ah  \.  addita 
pro  iie^;iiile,  le\is  e>l  moiinMili,  liim  quia  es-^enlia  SacraunMili  osl, 
ut  sif;Mili(M*t  yratiam  quam  nmferl,  luiu  quia  e\  frequfDti»iuia  Pa- 
trum  (loclrina  .signiticatio  uuionis  Chrisli  cuui  Ecclojiia  c liam  in  m»- 
triinonio  anti'  le^^eni  evangelicam  rcpericbatur.  —  Sed  haec  ptruBl 
ail  praiiin  coiiferuiit. 

(6)  Intellige  leges,  quae  nd  rei  substantiam  pcrtinent,  cuiU5inodi 
non  est  beuedictio  nuptialis,  (]uam  A.  mox  roemont. 


676  TRACTATUS 

cramento  muniuntur,  cum  nihii  sit,  quod  yalori  huius  Sacramen- 
ti  obstare  possit.  Hoc  ipsum  confirmat  praxis  Ecclesiae,  quae 
nulHmode  eos  adigit  sive  ad  renoYandum  consensum,  sive  ad 
benedictionem  nuptialem  recipiendam,  si  resipiscentes  ad  catho- 
licae  Ecclesiae  unitatem  redeant.  —  Ita  omnes. 

773.  —  II.  Sponsi  matrimonium  contrahentes,  in  statu  gra- 
tiae  yersari  debent,  quia  matrimonium  est  Sacramentum  vivo- 
nm.  Qui  contrahunt  peccato  mortali  coinquinati,  rei  sacrilegii 
evadunt,  nec  gratias  sacramenlales  sponsis  necessarias  perci- 
piunt.  Probabiliter  tamen  iilae  graliae  sunt  tantum  suspensae, 
et  remoto  obice  seu  peccato  mortali,  animae  applicantur,  uti  di- 
ximus  agendo  de  Sacramentis  in  genere,  n.  232.  —  Pro  praxi 
si  nullus  fructus  ex  monitione  speretur,  fere  melius  erit  indi- 
gnum  non  monere  de  sacrilegio  indigne  accedentis,  ut  saltem 
sic  minus  peccet ;  sed  potius  inducendus  erit,  ut  saltem  quam- 
primum  ad  confitendum  accedat. 

Quaesita ; 

774.  —  QuAER.  1'  An  Parochus  exigere  debeat,  ut  praemit' 
tatiir  confessio  matrimonio,  vel  ut  libellus  confessionis  a  spon- 
sis  exhibeatur^i 

Resp.  V  Non  potest  absolute  per  se  id  exigere,  nisi  lex  seu 
praeceptum  Episcopi  iilud  statuat.  Ratio  est,  quia  quamvis  re- 
quiratur  status  gratiae  ad  iliud  Sacramentum  suscipiendum,  non 
tamen  requiritur  necessario  confessio,  cum  contritio  absoiute 
sufficere  possit  etiam  iis,  qui  in  statu  peccati  mortalis  versan- 
tur.  Aiiunde  Parocho  plerumque  non  innotescit,  sponsos  in  sta- 
lu  gratiae  non  versari. 

Mesp.  2"  Ubi  iex  particuiaris,  ut  muitis  in  locis,  existit,  Pa- 
rochus  confessionem  exigere  debet  aut  saltem  iiiiustestimonium. 
Possunt  tamen  quandoque  occurrere  casus,  in  quibus  haec  iex 
exceptionem  admittere  videatur,  uti  si  matrimonium  iam  sit  ci- 
yiiiter  contractum,  et  una  pars  testimonium  confessionis  requi- 
situm  exhibeat,  etc.  Caeterum  si  sponsus  non  sit  pubiicus  pec- 
cator,  nec  de  eius  indignitate  constet,  rationes  etiam  minus 
graves  sufficere  possunt.  Sed  pro  huiusmodi  rerum  adiunctis 
consuitius  est,  ut  Parochus  ab  ipso  Episcopo  resciat,  quomodo 
generatira  se  gerere  debeat. 

775.  —  QuAER.  2*  An  unus  sponsus  matrimonium  inire  pos- 
sit  cum  altero  publico  peccatore? 


Ftesjt.  Aflinn.,  si  ncqucatsinc  incommodo  a  malrimonio  rccc- 
dcrc.  —  Ila  lommnnins.  —  Quamvis  cnim  conlrahcnlcs  coofi- 
cianl  Sacramcnlum,  non  sunl  lamcn  minislri  ad  hor  dcpuLili. 

Eadcm  ralionc  puclla  calholica,  quac  hahcl  pravcs  ralioncs 
(v.  gr.,  oh  rirrumslanlias  faniiliarum,  aliavr  moliva  mafrni  pnn- 
dcris^  malnmoiiium  cum  hacr(!liro  incuiidi,  noii  pcical  illud 
conlrahcndo,  (juamvis  allcri  pcccali  maleriam  (juodammodo  sub- 
minislrct;  scd  prius  pclcnda  cst  dispcnsalio,  ut  infra  dicctur. 

\  idc  alia  inulla  (lc  suhiccto  malrimonii  in  capitc  sc(|uenti,  uhi 
de  imjicdiinfntis  matrimonii. 

CAPLT  M. 

DE    IMPEIUMENTIS    MATIIIMOMI. 

Legcs  impedimcnta  malrimonii  slatucntcs  sunt  duplicis  gene- 
ris :  aliac  cnim  sunt  tanlum  prohihcntcs,  aliae  vero  irritaDles. 
—  IIiuc  articulus  duplcx. 

ARTICULUS  1. 

Vr.  IMPEDIMEMIS  MMRIMOMCM  IMPEMEMIBrs. 

""').  Quatuor  numcrantur  impcdimcnta  matrimonium  ini- 
pcdicntia  ,fl  ,  «cmpe  1'  Prohibitio  Lcclesiae  variis  de  causis 


(i    oliiii  M\  oiuimcrahautur,  hi>  versiculis  con)pr«»hrnsa : 

l.iclrtia*  trliluiu,  qrr  oon   l«>«up«t  («r»«ruiu  , 
Vli|ur>  fatf<Ht$Hiut  ,   nimfH,    »|miumIi*,    tuluui. 

Scd  iinpcilini(Mit.n  vaterhinmi  cl  rrimtnit  nfi  obsoif ta  hshcnlur.  Con- 
irahchatur  jMilcm  ratrrhiimi  impediiDrnlnni  ob  po,  qui  n^jpondenl 
pro  infaiilr,  (|u;iihIo  supplcnlur  rarnMiioui.nf  po*l  hiinli^iuium  col- 
latum  in  iiorossil.il»' ;  i'\  M'li'ri  euiin  iur«*  orirhalur  in«lo  «pu»"- 
(lani  «•ognalio  spirilualis,  non  s<?cus  ac  fru  palriuo  bapllsmi.  «|uac 
roiisruuchat  impodinuMiluin  ifn/»r»/i>fu  in  Usdcin  grailil>U5,  ac  cuin 
palriuo  Haptisini  vl  Ouilirinnlionis.  K\  conununi  auliMu  souliMilia 
Mil.  Schmalzgr.  I.ih  i.  Tit  \\.  n.  TiT.  —  (iiraldi  ad  C  'S.  eiusd.  tit. 
'-  Darboxa  CoHect.  ad  C.  Contracto  .*>.  De  Cogn.  Spirit.  n.  3.,  etc.) 


678  TRACTATUS 

facta.  2"  Item  Ecclesiae  prohibitio,  ne  determinato  quodam 
tempore  matrimonii  solemnitates  celebrentur.  3°  Contractus 
sponsalitius  cum  alia  persona  iam  initus,  nec  legitime  solutus. 
4°  Yotum,  quod  ex  natura  sua  in  contractu  aut  societate  coniu- 
gali  seryari  nequeat.  Quatuor  haec  -versiculo  sequenti  compre- 
henduntur : 

Ecclesiae  vetitum,  tempus,  sponsalia,  Yotum. 

De  singuhs  pauca  subiicere  satis  erit. 

/.  Ecdesiae  vetitum. 

777.  —  Est  prohibitio  sive  particularis,  sive  generahs  (a), 
ab  Ecclesia  facta  aut  ab  aliquo  Superiore  ecclesiastico,  ne  aU- 
quod  matrimonium  celebretur. 


in  desueludinem  abiit;  imo  Gonzalez  (ad  C.  Contracto  5.  De  Cogn. 
Spirit.)  blnas  ea  de  reaffert  S.  Gongr.  Declaraliones. 

Impedimenlum  autem  crimlnls  poena  quaedam  erat  ex  veteri  iure 
quibusdam  gravioribus  crimlnibus  imposita,  qua  nempe  reus  prohi- 
bebatur  a  quovis  matrimonio  cum  quavis  persona  contrahendo  sive 
omnino,  si  coeiebs  esset,  sive  post  coniugis  morlera,  si  coniugatus. 
Crimina  autem  eiusmodi  erant  P  incestus  cum  consanguineis  coniu- 
gis  in  primo  vel  secundo  gradu ;  —  2°  incestus  cum  propria  matre 
vel  filia,  vel  cum  aflini,  eliam  ex  copula  illicita,  in  primo  gradu ; 
—  3"  raptus  alienae  sponsae  ad  perlurbandum  alienum  coniugium, 
itemque  consensus  sponsae  in  eundem  raptum  ;  —  4°  Uxoricidium 
iniuste  ac  privata  auctoritate  palralum ;  —  5"  Presbytericidium,  id- 
est  iniusta  sacerdotis  interfectio ;  —  6<>  malitiosa  propriae  prolis 
susceptio  ex  l^aptismo,  ad  impediendam  scilicet  debiti  redditio- 
nem ;  —  7"  Poenitentia  publica,  quamdiu  ageretur ;  —  8**  matrimo- 
nium  attentalum  cum  moniali ;  —  9°  demum  propriae  prolis  inter- 
feclio.  Confer  praeter  alios  Schmalzgr.  [Lib.  4.  Tit.  13.  n.  1.-15., 
et  Tit.  10.  a  n.  49.  ad  58.).  Consentiunt  autem  DD.,  et  hoc  impedi- 
mentum  per  non  usum  de  facto  fuisse  subiatum. 

(a)  Nec  Theologi  nec  Canonistae  ad  impedimentum,  quod  dicitur 
Eeclesiae  vetitum,  revocare  fiolent  leges  generales,  quarum  violatio 
illicitam  reddat  matrimonii  celebralionem ;  alioquin  vero  non  tria 
illa  tantummodo  recensenda  essent,  quae  mox  A.  indicat,  sed  mul- 
to  plura.  Quod  vero  inter  tria  illa  etiam  necessitatem  consensus 
parentum  reponat,  id  Galliarum  circumstantiis  tribuatur ;  nam  con- 


DE  MATRIMOMO  I7t 

r  Prohihilio  parlicularis  liahotur,  ({uaodo  iusta  ct  fpeciali 
dc  causa  nialrimonium  ahcui  inlcrdicitur  [a),  sItc  a  Parocho, 
sive  ah  1'piscopo:  v.  ^t.,  quia  suspicio  impcdimcnli  dirimcutis 
cxorla  esl. 

2*  Proluhilio  pcncrahs  in  Iriphci  praesertim  casu  hahetur, 
scihcet  r  nc  contrahatur  malrimonium  intcr  hacreticum  ct  ca- 
thohcam,  ct  vicc  vcrsa  ;  -2'  nc  contrahatur  sinc  bnnnorum  pro- 
clanialiono;  :{'  nc  conlrahalur  sinc  conscnsu  parentum  dchitc 
rc(juisito.  I)c  hannis  lani  supra  diclum  est,  u.  ZM.  ^/.vrry.,  itcm 
dc  consensu  parentum,  n.  154.  Dc  cultus  autcm  dispantalc  di- 
ccmus  infra,  ii.  821.  cl  setj. 

II    Temjjus. 

778.  —  Est  dclcrminatum  ali(|uod  pcr  dccursum  anni  tcm- 
pus,  quod  ferialnm  dicitur,  ct  qno  Ecclesia  soleninilates  nu- 
pliaruni  vrlal.  Trid.  sess.  2i.  c.  10.  —  Talc  aulcm  nunc  //  est 
lenipus  (juod  fluil  a  prima  Dominica  Advenlus  us(|uc  ad  r-  "».  ■- 
niam  inclusive,  ct  a  dic  Cinorum  usquc  ad  Oclavam  IV 
itcm  imtusice. 


iNoTi.  Coneil.  Tridtnt.  lolat  nuplianint  lolrtnnitairs  prarralo  Xtmfun  ftvkX* 
|..i     ni<>iiruiu  »pon»<">  b<>nc«iirrrr,  •pno^ain  ruin  »(rrpita  domain  lUJar"-    f*^ 


sensus  Iste,  ul  alias  nolavimus  ad  n.  7oL),  subiiidc  po.«*ltia!icri  etiaui 
polest;  clideoabs  ro  gencratim  conseusu5  Luius  defectus  iutcr  im- 
pediniciiia  nnnicralur. 

{n,  (i;iusat>  iu.st.ie,  proptor  (|uus  e\  commuui  DD.  intcr«iici  uiatrl- 
mouiuin  polest,  tri^s  praeciput*  enuinorautur ;  V  Kecl.tmurio  de  h|H>u- 
Miilibus,  <(uihu.s  allunuer  .spon.*ioruiu  priuj»  so  rnni  ali.i  prr.nuua  ut>- 

strinxorit  ;  2*  S ■     ■    •■  ^  ■■  ■  '  •  ■■  ••    • '• •      ■ ••;n 

inlor  oos  aul  <lii  .  •  'i 

ioauis,  ne  e\  co  iu;ilrim(»nio  gravei»  rixae,  inimicitiae,  scaudala, 
aliave  inoonuuodn  snl»>«'  i   Vid.  Pirhlng.  J.ib.  l.  TH.  It'».».  l. 

b    Dicilnr,  nunc ;  nau ^    IridiMitiu.wu  suiodum  f«Ti<iiiiii  wu\- 

pus  crat  l"  .\  (lonjinic»  prnia  AtUentus   u.M|ue   ad  I 

2*  a  doininica  SopluaKesiniae  ad  <>cia\am  PaM'hati,s;  U*  a  i  - 

niinia  I'.      :  '  ''  '  ^:un  \\\\\        •         ':    !' 

Irihus  li  ^  "»  .S.  1«' 

Schmalzyi^ueb.  I.ib.  4.  Tit.  16.  n.  27 


680  TRACTATUS 

vivia  nuptialia  solcmniora  inslruore.  Noti  auteni  vetat  Parocho  sponsos  privatiir» 
eoniungere,  licet  variis  in  locis  proptor  consuetmUneni  id  etiam  prohibeatur  [a). 
—  Ita  communiler. 

III.  Sponsaiia. 

779.  —  Sponsalia  quaelibet,  siye  ecclesiastica,  swe  pricala 
cum  alia  persona  serio  contracta,  neque  ex  mutuo  consensu, 
neque  alia  iusta  de  causa  legitime  dissoluta,  sunt  impedimen- 
tum  matrimonium  impediens.  Patet  ex  iure  naturali;  existit 


(o)  Consueludo  mmirum  quorundam  locorum  habel,  non  quidem 
ne  fiant  proclamaliones,  aui  ne  celebretur  coulractus  malrimonil, 
neve  hoc  consummetur  per  tempora  ferlata,  sed  ne  celebrentur  nu- 
ptiae  nlsi  aut  urgente  aliqua  necessilate,  aut  obtenta  Ordinarii  li- 
centia,  etiam  (si  fteri  possit)  in  casu  necessitatis :  cui  consuetudini 
utique  par  est,  ut  parochi  sese  accommodent.  Iia  ReitTenst.  [lib.  4. 
Tit.  16,  n.  12.),  Schmalzgr.  [eod.  tit.  n.  3i.),  Wuestner  [eod.  tit. 
n.  34.),  Koning  [eod.  tit.  n.  3.),  Schambogen  [eod.  lit.  n.  2.),  Schmier 
(Part.  3.  De  Matr.  Cap.  1.  n.  103.),  Marchant,  Gobat,  Laymann,  San- 
chez,  elc.  Quocirca  necesse  non  erat,  ut  hoc  ipsum  Lambertinius 
(Instr.  80.  n.  14.)  tamquam  novam  ac  peregrinam  damnati  Van-Espe- 
nii  sapientiara  suis  parochis  proponeret. 

In  eadem  Instr.  80.  n.  20.  Lamberlinius  rursus  affert  Van-Espen 
eliara  reprehendentem  Canonlstas,  quasi  hi  nimis  addicti  rigorosis 
antiquorum  Canonum  expressionibus  abstinentiam  a  malrimomi  cou- 
summaiione  per  tempus  feriatum  reduxerint  in  praeceplum,  quando 
potius  erat  meri  consilii,  prouti  ex  Lamberlinio  refert  eliam  S.  Al- 
phonsus  (Lib.  6.  n.  984.).  Sed  et  ista  ad  antiquos  obieclos  canones 
responsio  falsa  est.  Responsio  vera  est  [Vid.  Schmahgr.  Lib.  4. 
Tit.  16.  n.  31.-41.),  canones  illos  solum  de  solemnl  sponsaelra- 
tluctione  loqui,  non  vero  de  malrimonii  consummalione;  atque  ita 
necesse  non  est  eos  explicare  de  mero  consilio,  et  non  de  precepto'; 
nara  solemnis  illa  iradiictio  reipsa  praecepto  interdicitur.  Quod  si 
canones  addunt,  separandos  esse  coniuges,  qui  contra  Ecclesiae 
praeceptum  nupiias  solemniter  celebraverint;  haec  poena  foret,  quae 
non  de  consilio,  sed  de  praecepto  essel  subeunda.  E  quibus  ulique 
edocemur,  inanem  esse  eorum  spem,  qui  in  damnatis  operibus  lali- 
tare  thesauros  sapienliae  existimantes,  potius  e  putridis  hisce  fon- 
libus  expiscari  peregrina,  quam  asinceris  catholicae  scholae  prom- 
ptuariis  docirinam  haurire  satagant. 


l)t  MATBIMOMO  S8l 

enim  gravis  ohligalio  iustitiac  standi  coDtractui  oncroso  vcrc 
rnito.  Si  quis  aulcm,  dod  obstantc  illo  impedimcnto,  nuptias 
contraliat,  vatidum  <]uidcm  crit  matrimonium,  cum  im()cdimcD- 
tum  lioc  sit  tantuin  impcdicns,  non  tamcn  licitum. 

/V.  yotum. 

Oiiadruplcx  dislinu'uilurvotum  malrimonium  impcdicns,  Dcm- 
pc  r  volum  raslilalis;  -2'  volum  non  nuhcndi ;  3*  votum  inprc- 
(licndi  Kcligioncm;  l*  volum  Ordincs  sacros  suscipicndi. 

"8(1.  --  1.  Votum  castitatis. 

\*  ijm  talc  votum  cmisit,  pcccat  gravitcr  matrimonium  in- 
icns  ciini  intciitionc  ilhid  consiiminnndi,  ({uia  votum  infrin^il. 

'2*  Pcccat  cliaiii  ^Tavilcr,  scclusa  hac  inlcnlionc,  quia  c\- 
ponit  sc  pcriculo  vcl  volum  vcl  ius  compartis  violandi. 

V  Contracto  matrimonio,  ncc  petcrc  ncc  rcddcrc  polcst  dc- 
!)itum  lahcnte  primo  himcslri,  quia  c\  privilcgio  divino  exi- 
niuntur  hoc  lcmporc  coniu^cs  ah  ohligalionc  coniu^Mlis  dchiti, 
iuxla  dicta  siqira  ;/.  7*)1*.  Klapso  aulcm  hoc  lcmporc,  potcj-t 
quidciii  «lchilum  rcddcrc  ct  comparlis  iuri  salisfaccrc,  non  ta- 
nicn  pctcre  per  se,  sinc  dispcnsationc  a  voto,  aut  sinc  suspcn- 
sionc  scu  indirecta  voti  irriiationc  ah  allcro  coniuge  facla. 

{*  Dchct  omnino  ahstincrc,  si  altcr  conscnliat,  vcl  ius  pc- 
tcndi  amiscrit,  v.  ^r.,  oh  adullcrium  vcl  inccstum.  Ouod  si 
acgrc  ahsiincrc  polcst,  dispcnsalioncm  (|uamprimuiii  postulare 
aut  pracdictam  irritationcm  ah  alio  coniugc  (piarrcrc  dcl)ct. 

y  Si  altcr  coniux  morialur,  ad  novas  nuptias  convolarc  nc- 
qiiit,  nisi  dispcnsationcm  a  volo  .suo  ctiam  ad  hunc  clTcctuin 
impclravcril.  —  Lacrow,  l.  ;i.  «.  564. 

781.        11.  yotum  iinn  nnbrmii,  seu  cotuin  nrgmitatis. 

1*  (Jni  voto  illo  cmis^o,  niatrimonium  cunlrahit,  ^ravitcr  pec- 
cat,  ut  manifcstum  cst. 

i'  ('oiilra<'lo  inatrimonio,  rcildrr^'  iitqur  i-li.im  prlcre  polc»>t 
dchitum,  (}uia  laiii  iiiipossihilis  facla  c.st  voii  (discrvatio. 

3*  Mortuo  coniug(*,  novum  matrimonium,  saltcm  prol)ahiIi- 
Ccr,  contrahcrc  potcst,  oh  camdcm  rationcm. 

In  pra\i  diihium  cst  (]uando<]uc,  an  quis  virginilatcm  .scu 
c^ehhatum,  vcl  jiotius  casliiatcm  vovcrit.  lntcrrogandu»i  <Tit 
pocnitciis,  aii  intcntionc  sc  ah  tinertbus  malnmonii  lilM*randi 
sanctius<]ue  Dco  scrvicndi  duclus  rueril,  vcl  umce  amore  ti 


682  TRACTATUS 

affectu  puritatis :  in  primo  casu  caelibatum  et  virginitatem,  ia 
secundo  autem  vere  castitatem  vovisse  censendus  est.  —  La- 
croix,  n.  357. 

782.  —  III.  \otim  ingrediendi  Religionem. 

V  Qui  tale  votum  emisit,  peccat  graviter  matrimonium  in- 
eundo,  tum  quia  alterum  decipit,  tum  quia  se  exponit  periculo 
TOtum  violandi. 

2"  Ante  matrimonii  consummationem,  tenetur  Religionem  in- 
gredi ;  ideoque  mortaliter  peccat,  quando  prima  vice  matrimo- 
nium  consummat,  si-ve  petendo,  sive  reddendo  debitum ;  quia 
votum  adimplere  debet,  quando  potest.  Illud  autem  adimplere 
potest  non  consummando  matrimonium  in  primo  bimestri,  cum 
tunc  ex  privilegio  divino  possit  quilibet  Religionem  ingredi,  et 
altera  pars,  coniuge  solemniter  profitente,  a  vinculo  matrimonii 
liberetur,  iuxta  superius  dicta  n.  759. 

3"  Post  consummatum  matrimonium  potest  petere  et  redde- 
re  debitum,  quia  executio  voti  facta  est  impossibilis,  et  petitio 
actus  coniugalis  non  est  contra  iliius  votum,  cum  non  voverit 
castitatem,  sed  Religionem. 

4°  Etiam  consummato  matrimonio,  tenetur  Religionera  in- 
gredi  per  se,  quoties  id  potest,  illaeso  compartis  iure,  v.  gr., 
si  alter  consentiat,  vel  ius  petendi  debitum  amittat  in  perpe- 
tuum,  aut  si  matrimonium  per  mortem  solvatur;  quia  obligatio 
voti  semper  subsistit.  In  praxi  autem  in  hisce  casibus  magis 
expedit,  ut  ad  dispensationem  recurratur  {a). 

783.  —  IV.  Yotum  suscipiendi  Ordines. 

V  Qui  votum  illud  emisit,  peccat  graviter  matrimonium  in- 
eundo,  ut  in  comperto  est. 

2"  Tenetur  Ordines  suscipere,  si  possit,  v.  gr.,  si  obtineat 
consensum  alterius.  luxta  plures,  tenetur  Religionem  ingredi 
ante  raatriraonii  consumraationera,  etiara  invilo  altero,  ut  vo- 
tum  adiraplere  possit.  Sed  alii  probabiliiis  hoc  negant. 

3"  Inito  raatriraonio,  potest  ilhid  consuramare,  si  votum  am- 
plius  adiraplere  nequeat. 


(a)  Iii  praxi  clrcumstantiae  rallone  aetatis,  prolis  forte  cx  matrU 
monio  susceptae,  status  fortunarum,  habilitatis  quoque  ad  munia 
religiosa  ita  sunt  immulalae,  ut  propter  materiae  mutationem  voli 
obligatlo  fere  perse  cesset,  nec  opus  sit  dispensatione. 


Dl  MATEIMOMO  S8> 

QuaesUa : 

THi.  —  OiAr.n.  T  Ouinam  dispensare  taieaul  i/<  nni-edimen' 
iis  iinpedifitdljusf 

llisp.  r  Ncmo  (Jispeiisarc  polcsl,  ne  Sunimus  quidcm  l'on- 
tifex,  at)  iiiipcdiinento  c\  validis  sponsalibus  orto,  cum  hac  in 
rc  dc  slriclo  iusliliac  dcbilo  apalur.  Idem  direndum  de  ncccs- 
silalc  con^cnsus  parenlum,  (|uat;  a  iurc  nalurali  repL-lcnda  est, 
ct  naluralitcr  ccssal,  si  parcutcs  iniustc  dis.sentiant. 

Hrsp.  2'  Kpiscopi,  scu  ordinarii  animarum  Pastores,  iuris- 
dictionc  plcna  in  toro  cxtcrno  ^audcnlcs,  dispensare  possuol 
1*  in  ot»!i^'atione  t)annorum  ;  i'  (pioad  contrartum  pcr  tempus 
feriatum,  ul)i  coiisucludo  liunc  (juo(|ue  interdicat ;  :$'  lu  voto 
castitatis  tcmporancac,  ct  vir^initatis  seu  non  nuticndi. 

Nc«|ueunt  autcm  dispcnsare  V  quoad  volum  pcrpctuac  ca- 
slitatis  a) ;  tJ*  (juoad  votum  infjrcdicndi  ftelif^ioncm  ;  3*  quoad 
impedimcntiim  disparitatis  cullus  inter  callioliros  ct  liacreticos. 
lloc  eniiu  triple\  iiiipcdinicntum  Papac  reservatum  e>t. 

Hesp.  3'  Hcuularcs  c\  suis  privilepiis  dispcnsarc  valcnt  raerc 
pro  foro  intcrno,  in  voto  virginitalis,  scu  non  nut)endi  f>  .  — 
Recole  dicla  de  pricile(iiis  Retjularmn,  in  Tractatu  dc  Statt' 
bus,  Ti.  ITj. 


[a'  Inlelligc  antc  contra(^tum  matriinonium;  nam  contracto  ina- 
Irlinonlo,  E()lsropus  dlsp(»nsarc  potesl  ad  dehilum  pplendum  Virf. 
S.  Alpfunir  i.ib.  f).  n.  Wl .  .  Id<in  dirilo  d(^  >olo  ronlln''nliar,  quo 
alteruter  roniu^^nm  post  ronlrarnmi  mnlrimnniuni  •  '''lyn^orit. 
Cmn  enim  vi  luiiii*^  \oti  «>\i^«*r«-  «pii<!oiu  «lt'l»iiu(n  pi  ur,  illud 

tamcn  rcdderc  possll,  imo  cl  delicat,  non  osl  volum  perferiac  ca- 
stitalis,  alipii*  ndco  non  e.Ht  Summo  Pontiliri  r*  m    S(vu-   ' 

cendum,  si  c\  commuui  cou.sensu  coniux  utci  ,      ,      ..iittfn 
tiiieiitinm  vovissel  (Vi</.  S.  .{Iphons.  ibid.  ii.  i»M 

(6;  E\  gi'ner;ili  prinrlpio,  tpiud  HegularpH  mcmiicantr»  %i  pri\i- 
lcpiorum  suorum  «lispriisnre  possinl  in  ii.n  \oiis  onu  '  '  •  ■  '  " 

iure  ordinnriii  di.spriiH.irr  pti.ssunt  rl  l!piH»'opi,  .^^.  .\, 
ti.  987.   merito  infert,  co.Hdcin  nou  .Holum  In  votu  non  nubendi,  ul 
lialu'l  .V.,  .slmI  rtiam  in  \olo  r.i»!  <lKim  «j  '  ^ 

alia  (ie  rausa  non  perfectaf,  luiii ^  < 'sl  iu.;«u* 

matrimouium,  dispeiKHurp  pos.se.  Imo  cum  .nat  ,  .slttlMlfal 

iiit,  ut  mo\  .V.  iniiuil  in  Quaest.  t.^  aU  iu»  Kpiscopi  ordinari\im  «pc- 


684  TRACTATIJS 

QuAER.  2°  An  Episcopus,  urgente  necessitale,  nempe  cumpe- 
riculmn  est  in  mora,  dispensare  possit  in  voto  castilatis  ad  ma- 
trimonium  contrahendum  ? 

Resp.  Afprm.,  dumniodo  vere  adsit  illud  periculum,  nec  adi- 
tus  ad  Pontificem  facile  pateat.  —  S.  Lig.  n.  987.  —  Suarez. 
—  Sanchez.  —  Navarrus,  etc. 

ARTICULUS  II. 

DE  IMPEDIMENTIS  DIRIMENTIBUS. 

Agendum  \°  de  impedimentis  dirimentibus  in  genere ;  2"  de  impedimentis 
ilirimcntibiis  in  specie ;  5°  de  dispensatione  ab  hisce  impedimentis. 

§.  I.  De  impedimeniis  dirimentibus  in  genere. 

PROPOSITIO  I. 

Ecclesia  potestatem  habet  constituendi  impedimenta  matrimO' 
nium  non  tantum  impedientia,  sed  et  dirimentia.  De  fide  est. 

783.  —  Elucet  1°  ex  definitione  Concil.  Trident.  sess.  24. 
Can.  4. :  Si  quis  dixerit  Ecclesiam  non  potuisse  constituere  im- 
pedimenta  matrimonium  dirimentia,  vel  in  iis  constituendis  er- 
rasse,  anathema  sit.  Confirmatur  2"  ex  ratione  theologica.  Ec- 
clesia  enim  accepit  a  Christo  omnem  potestatem  necessariam 
Yel  etiam  utilem  ad  Rempublicam  christianam  recte  gubernan- 
dam ;  atqui  potestas  constituendi  impedimenta  matrimonii  est 
valde  utihs  imo  et  necessaria,  ut  matrimonium  cum  honore  et 
decentia  Sacraraentis  debita  a  fideUbus  tractetur :  ergo,  etc. 

PROPOSITIO  II. 

Ecclesia  sola  impedimenta  matrimonii  dirimentia  constituere 
potest,  et  consequenter  Principes  saeculares  non  possunt  con- 
STiTUERE  iMPEDiMENTA ,  nisi  ad  mcros  effectus  civiles. 


ctare,  ut  urgente  necessltale  dispensare  posslt  In  voto  perfectae 
caslJtaUs  ad  matrimonium  contrahendum,  vl  praemissi  principii  id 
(juo({ue  mendicanlibus  competet,  uli  reipsa  plures  DD.  [\id.  S.  At- 
phons.  Lib.  6.  n.  1128.)  concedunt. 


DE  MATRIMOMO  %%$ 

780.  —  r  Probnlur  cx  Conc.  furonfnsi,  an.  1383,  a  Grego- 
rio  Mll  specialiler  npprobalo,  c.  19.,  de  lurisilictionr,  ^.  6., 
ut)i  sic  (Jicilur :  Cerlissiini  iuris  cum  sil,  mabimaniales  causas 
esse  fori  ecclesiastici,  ideoque  earum  cognitionem  ac  decisiontm 
iudicihus  laicis  a  sacris  Canonihus  omnino  esse  intrrdictam ; 
omnibus  jiraetert/uom  fipiscopis  et  eorum  0/ftcialihus,  de  iis, 
earumqur  njipmdirihus  ac  circum\tantiis,  vrluti  si  dr  r  i/i 

adharsionr  sil  (juarstio,  roynoscere  ac  drriderr  suhanu:  i.niiis 
poena  prohihemus.  —  Colleciio  Conciliorum.    Lahbe.) 

2*  Palcl  c\  ipso  Concil.  Trident.  sess.  23.  c.  12.,  ubi  (klini- 
TJt,  causns  nialriiiionialcs  ad  iufJiccs  ccclcsiaslicos  pcrlincre. 

3*  Kvincilur  e\  lilleris  Pii  V/  ad  Kpiscopuni  Molulensrm, 
17  Scplenihris  17S8,  (^uiljus  rspresse  declaral  talem  cs^c  >ea- 
sum  Cau.  \'l.  Conc.  Tridentini. 

4*  Id  conlirmat  ratio  llieologica.  Cuni  cnim  malrimoniuni  a 
Christo  elevnlum  sil  ad  di.i:nilatcm  Sijcramcnli,  neccssario  soli 
polestali  spinluali  suhiicilur.  Kl  <|uamvis  in  malrimonio  di- 
slin^uantur  ralio  conlraclus  ct  raiio  Sacramenli,  inlcfirum  la- 
mcn  malrimonium  ad  Sacramcnlum  pertinct,  cum  conlractus 
sit  ipsius  matcria,  ct  disiungi  a  ratione  Sacramcnti  inter  chri- 
stianos  non  possil.  AIio(juin  vero  seijuerentur  rnavima  incom- 
moda  e\  conllictu  potc>lalis,  si  duae  putestaies  ab  invicem  ia- 
dcpendentcs  impedimenta  matrimonii  constitutrc  possent;  quod 
cnim  una  aedilicarct,  dcstrucre  possct  allera. 

N«»Ti.    Iinprtlimrnla  «lirimratia  dirert,-  rl  primorui   ., nlricluni  injln> 

iiioiiialinn  afririant,  inam«|iif  oiiUiim  rl  irriluni  rr«iilaal  oti  Jrf«<lam  roii<iiiioat« 
■li>oliilr  rri|iii«iinp  ail  %aliil«*  rnnlrjLrnilam.  Indirrttf  •airro  «I  t^mmdan»  «(fi- 
ciuul  i|»iiiu  S^rramruluui,  iliiili-uu»  niMiiriiiu  miI.Ui.i  i.i.irj.iu  r..  in»o  oialrrM 
Samnipoli  ilrficil.  $r<|ailar  ct  tiirli< 

Ouarsita : 

787.  —  Qi  AF.R.  1'  An  impednnentum  tnnncihihter  ignora- 
tum  irritet  malrimonium  rum  ilto  conlracttim  ? 

Rrsji.  Affirni.  Hatio  esl,  (|uia  lc\  tale  impedimentum  consti- 
tuens  babei  pro  (»b:eclo  ipsummet  conlracium  irritnndum.  ol 
proinde  conlriictum  semper  irritat  indcpendenler  a  cofjnilionc 
el  \olunlatc  contrabenlis.  Insuper  lej^cs  irritantcs  elTccluni 
suum  in  omni  casu  sorliri  debent.  nisi  honum  gen«rale  ahso- 
lutc  obslet.  ut  dicetur  de  impedimenlo  clandestinitalis,  quod 
lunc  lanlummodo  cessat,  tpiando  saeviente  pcrM^culione,  Sa- 


^86  TRACTATUS 

cerdotes  idonei  (a)  ad  assistendum  matrimoniis  haberi  non  pos- 
sunt,  ut  suo  loco  dicetur.  —  Lacroix,  n.  626.,  et  alii  commih 
nissime. 

Hinc  si  contracto  matrimonio  mulier  certo  detegat  impedi- 
mentum  dirimens,  yi  cuius  nullum  fuerit  matrimonium,  debi- 
tum  petere  non  potest,  nec  reddere,  etiamsi  ad  id  comminatio- 
ne  mortis  cogeretur,  quia  coniunctio  fornicaria  esset,  quae  in 
nullo  casu  licita  est.  Excipiunt  quidam,  nisi  mulier  mere  pas- 
sive  se  haberet,  ita  ut  omnino  materialiter  tali  actui  cooperare- 
tur ;  sed  neque  hoc  concedi  debet,  cum  de  re  intrinsece  mala 
agatur;  nisi,  iuxta  sententiam  probabilem,  mulier  metu  mortis 
ad  id  cogatur,  secluso  tamen  consensus  periculo.  —  Recole  di- 
cta,  t.  I.  de  Act.  hum.  n.  21.  et  de  5'  Praec.  n.  390. 

788.  —  QuAER.  2°  An  incurrantur,  hcet  ignorata,  ea  quoque 
impedimenta,  quae  mdentur  habere  rationem  poenae,  ut  impe- 
dimentum,  criminis  ? 

Resp.  Affirm.  Ita  communius  cum  Lacroix,  Lib.  6.  Part.  3. 
n.  641.  [b).  Ratio  est,  quia  illa  impedimenta  habent  primario 


(a)  Nimirum  etiam  sacerdos,  nisi  delegatam  facultatem  habeat 
ab  eo,  qul  iure  ordinarlo  assistere  matrimonii  contractui  debet,  ad 
ullum  valorem  contraclui  sua  praesentia  tribuendum  prorsus  ine- 
ptus  est.  • 

(&)  Consulendus  est  de  hac  quaestione  Ferd.  Krimer,  qui  [In  De- 
cretal.  Lib.  4.  a  n.  1011.  ad  1029.)  ex  professo  hanc  quaestionem  tra- 
<5lat,  libralisque  utriusque  partis  rationibus,  sic  concludit  (w.  1024); 
£x  istis  opinionibus  sibi  oppositis,  a/prmativa....  est  sine  dubio  val- 
de  probabilis:  negativa  tamen  non  modo  probabilis  est  absolute,  sed 
etiam  relate  ad  oppositam  suam  probabilitatem  retinet.  Maior  enim 
probabilitas  sententiae  affirmantis  nec  ex  certis  aut  evidentibus  prin- 
€lpiis,\  nec  certe  aut  evidenter  concludit,  sed  solum  probabiliter,  et 
forte  cum  aliquo  excessu  ex  auctoritate;  consequenter  non  tollit  nc- 
ganti  suam  probabilitatem,  etiam  collata  ad  illam.  Ea  enim  manet 
€liamnum  intra  fines  purae  probabilitatis ;  et  soluiiones  suarum  ra- 
tionum  habet  valde  probabiles  seu  prudenti  fundamento  subnixas. 

Quod  autera  vere  affirmet  Krimer,  afjirmativam  sentenliam  neque 
cerlis  principiis,  neque  certa  conclusione  deduci,  id  facile  palet. 
Sit,  V.  gr,,  Suarez,  qui  dum  alioquin  docet,  ignoranliam  non  excusa* 
re  ab  hoc  impedimento  incurrendo,  tamen  [De  Leg.  Lib.  5.  Cap.  19. 
n.  6.)  statuit,  hoc  impediraentum  esse  poenale.  Ita  ille:  Inter  impe- 
dimenta  matrimonii,  illa  quae  sunt  ratione  delicti,  poenalia  sunt,  ut 


I)E  MATEIMOMO  IS7 

et  principaliter  rationem  vincuii,  cisecundario  tanliim  raiiooem 
poenae ;   et  conscqucnter  scmpcr  int  iirruntur,  quamTis  i^o- 


lunt  uxoricxdium  nim  promif^ione,  adultenum  cum  aliquo,  i  u  rntc 
coniuge,  cum  promixsione  futuri  mnlrimonii,  etc.  Kl  rnrujnem  ibid.) 
redjlil,  quia  irrilado  nctus  est  mafjnum  graramen,  et  potest  nocu- 
vientuin  nffrrre  ;  enjo  de  %r  e^te  pntest  stiffirient  poena,  et  n'  •  *  > 
est  valde  arcommodata  delirto.  Ctii  ronr^oulil  ol  Pnl.ius  i...  :.  ;. 
DLtp.  2.  punct.  2.  n.  2.\  ubi  scribil:  Atiquando  nnnultntionrtus  in- 
ducilur  inpoenam  commi.tti  delicti,  qunlitev  i.von.v/fM  sHyjryju  in- 
ducitur:...  .si  nliquit  coniuqntus  sub  fidr  dntn  de  malrimonio  ronlra- 
hendo,  cum  nliqua  adulleriuin  commisit,  etr.  Nec  alilcrCiird.  1)«'  l.n^'o 
{De  Poenit.  Uisp.  16.  n.  XM.  :  /n  iis  caubus  malrimonium  non  pro- 
hibelur  prnpler  mnlirum  honestnlis  xprrialin,  scd  in  poennm  delirii 
commis.si,  et  ut  consulalur....  indemnilali  coniugis,  cuius  vita  peri- 
clHaretur,  si  cum  spe  fuluri  malrimnnii  fierent  adulteria,  et  promis- 
siones,  aut  mnchinntiones  de  nccidendo  coniuge. 

F*orr()  <i\  hoc,  ul  aiobal  Palaus,rr  omnium  senlenlia  tenendum  est, 
iam  quaeslio,  nn  ignorantia  irrilationis....  impediat  irrilationem 
actw  (ul<Miiur  vcrbi.s  ip.sius  Suarczii,  /.  c.  Cap.  22.  n.  I.),  pendet  ex 
guaentione,  an  ignnrnnlia  solius  pnenne  ercuset  illam,  r'"  ■    i 

legem  peccalum  sit.  Kl  ip.sf  (pfnlem  ncganti  opinioni  .>.c    ..... 
hacrcl:  /n  qua  ((piac.sUonc)  parlem  neganlem  reriorem  esse  rn      - 
mus.  Quocirca  (pioad  specialcm  (|uaoslioncin  dc  irriiationis  poena 

sic  ar^Miit:  t'nde  cnnsequenler  in  pr- '     '    'tidum  rst,  quando  tex 

humana  prohibel  aclum  addendo  i(  i '  yer  modum  poenae.  si 

lex  non  ignoralur  ul  prohibens,  licet  ignoreiur  ul  irritans,  aclum 
eonlra  legem  fnrlum  cs.se  irrilum :  quia  tnlis  ivnaran/ia  non  escusat 
peccalum  conlrn  legem,  et  cnnsequenler  nec  excusat  poenam,  licet 
iynorelur:  ergo  neque  escusat  irrilationrm.  lla  <|ui(li*in  Suarci. 

Al  vero  solidumiH»  cst  boc  fundamcntum?  Nam  Sanclici  Jie  .V<»- 
irim.  I.ib.  1).  Dis)).  .'12.  n   17.'  (|uoul  gcncrab*  illud  prin  "  \ 

•«rtorcm  s«Mil»Mili.im  op|H)jiilam.  Sic  iilc  :  \erius  (umrti  j, 

vnirersas  has  poenas  non  incurri,  ubi  adest  praedicla  iurit  itcil. 
p\ini<Milis)  i|/n()ran(ia.  IJuarc  cl  (pioad  irrii  i  ipsc  in  C(uilra- 

rium  .sic  Jbid.  n.  IH^  r(Mioludil:  .Kdde  nnnuM;  fi  n"»**.  >jutv'.  fo 
fion  est  ex  solemnilatis  defeclu,  sed  in  delinqueu  a  y.^m n  ..  .  jn- 
eurri  a  legis  ignnris,  ut  bene  adrertit  Anlonius  e  HMtrio  in  C.  2.  /A# 
Constil.  n.  I!>.  ()u<)d  <piid»Mn  rcfcrri  ad  irrilaliouem  (pi0(pn*  matrV- 
moiiii,  palcl  c\  iis  (piac  al  bi  liab(»t  l.ib.  7.  />i*;»  5.  n.  1.  dircDf, 
matrimonium  intcr  (|uosdam  intcrdici  in  delicli  ndmiMsi  pornam. 

Exindc  intclliges,  cur  supposito  illo  Suarerii  prinrip  o,  (piod  Pa- 
laus  nuTilo  addcbal  csse  in  omnium  tmltntia,  niminim  mutrimo- 


688  TRACTATUS 

rantia  excuset  a  poena  iuxta  communem  sententiam,  ubi  agitur 
de  lege  mere  prohibente. 


nium  in  casu  irritarl  in  poenam  criminis,  Leander  a  Murcia  (Disq, 
in  1.  2.  S.  Thora.  L.  2.  D.  4.),  concluserit,  pro  hac  sententia  (nempe 
non  incurri  irritationis  matrimonii  poenam)  stare  omnes,  qui  asse- 
runt,  irregularitatem,  et  alias  poenas,  per  leges  ecclesiasticas  Impo- 
sitas,  non  incurri  ab  eo,  qui  iilas  ignorat,  eliam  ignorantia  vinci- 
bili....,  dxmmodo  non  sit  crassa  et  supina. 

Porro  quofi  sententia  ista,  quae  ad  incurrendas  poenas  exigit 
scienliam  iuris  non  solum  prohibentis,  sed  etiam  punientls,  pluri- 
mis  placuerit,  ex  DD.  a  Sanchezio  (l.  c.  n.  17.)  allegalis  discere  fa- 
cillime  licet.  Et  praeterquam  quod  eliam  A.  fatetur,  hanc  esse  sen- 
lentiam.  communem,  in  praesens  sutiicere  illud  polest,  quod  Schmalz- 
grueber  (In  Lib.  5.  Tit.  37.  n.  109.)  ex  communi  itidem  senlenlia 
scribit:  Esl  instar  regulae  (inquit),  quod  commiltens  aliquod  deli" 
ctum,  subiaceat  quidem  poenis  tali  delicto  proportionalis,  non  autem 
aliis  extraordinariis,  quae  imponuntur  ad  vitandum  frequentem  de- 
licli  usum,  vel  ob  aliam  causam,  nisi  delinquens  sciverit,  delictum 
sub  ea  poena  prohibitum  esse.  Quod  quidem  principium  postquam 
Suarezius  ipse  [De  Cens.  Disp.  4.  Sect.  9.  n.  21.)  relulit  ex  Navar- 
ro  hisce  verbis:  Addit  Navarrus,  quoties  poena  est  exorbilans  et 
extraordinaria,  cvivscvmqve  generis  sit,  si  illa  ignoralur,  etiamsi 
delictum  committatur,  non  incurri;  sincere  fatetur  (ibid.  n.  22.), 
quod  Navarri  discursus  est  probabilis,  nisi  quod  exteudi  non  debeat 
ad  poenas,  quas  Deus  in  aelernitate  peccatis  infligil:  secus  enim, 
ul  ait,  eas  non  incurreret,  qui  ignorel  poenarum  aelernitatem.  Cae- 
terum  nemo  dubitat,  quin  irritalio  matrimonii  in  casu  sit  poena  ex- 
traordinaria ;  proinde  Navarrus  prorsus  merito  principium  illud  im- 
pedimenlo  criminis  sic  appiicat  (31an.  Cap.  22.  n.  46.) :  Si  uterque 
probabiliter  ignorat  (impedimenlum),  possunt  matrimonium  contra- 
here,  simul  atque  mortuus  fuerit,  qui  impediebat.  Ex  quibus  patet, 
principia  ab  ipso  Suarezio  admissa  ad  contrariam,  ac  ipse  velit, 
conclusionem  potius  adducere. 

Ut  itaque  suppetias  ferant  nutanli  illi  conclusioni,  ad  ilhid  con- 
fugiunt,  quod  et  A.  innuit,  et  sic  effert  Sporer  [De  Matrim.  ri.  44.) 
Hoc  impedimentum  ab  Ecctesia  inductum  esi,  non  praecise  inpoenam 
delicti,  sed  principaliter  ad  absterrendos  homines,  ne  spe  matrimonii 
crimina  committant,  prout  unanimiter  supponunt  Doclores  universi. 
Unde  Suarez  [De  Leg.  Lib.  5.  Cap.  19.  n.  10.)  vult,  hoc  impedi- 
menlum  potius  habere  rationem  medicinae.  Sic  enim  ille  :  Hic  non 
consideralur  tantum  communis  utilitas,  quae  invenitur  in  poena,  ut 
poena  est,  quue  est  vendicare  delictum....;  sed  ulterius  consideratur 


|)E  M  ITHIMOMO  fSf 

Qlakr.  V  An  le(jes  Ecilfsme  constitiienUs  impedimenta  di- 
rimendn  urgeant  eliam  in  casu  grai  i^snni  inrommodi,  c.  </r., 
periculi  mortis^  ctc.? 


utilitas  yhiuciME  (ut  iic  dicam)  auferenio  occasiones  perpetran'ii 
similia  drlicta ;  quae  utilitns  non  e^t  rofhmunii  r.mni  poenae,  ne'-  */r 
ratiune  eius,  ut  nd  vindiiationrm  spectat.  iloc  rr>jo  modo  dicimus, 
per  irritationem  illam  matrimonii  in  praedirtis  casibus  auferri  orra- 
siones  perpetrandi  similia  delicta,  et  hanc  causam  fuimr  sufficientem 
ad  impnnenda  tnlid  impedimenta  eliam  sine  vindicatione  delicti, 
quod  prr  aliam  poennm  fieri  potuis%et. 

Fusiim,  |)lonuin((U(>  ad  isln  responsum  (iircctum  roporics  apud 
laud.Uuni  Krirnrr  In  i.ib.  Y.  Tit.  7.  a  n.  "2!>.  fl</743.  ,  qui  in^l.in- 
lias  unines  up{)usilae  parlis  (liiigenlissimc  perse(|nitur.  .Nani  not).^ 
in  praesens  salis  erit  oslendere,  hacc  (|uo(|ue  e\  ipsorum,  (|ui  ca 
proferunt,  senlentia  prorsu>  nutarc,  imo  in\iceni  eridi. 

Kt  in  primis  dum  \>U  ad  luendam  causam  contendunt,  impcdi- 
incntum  crimlnis  polius  rationc  medicinne  inductunj  e.<se,  (piam  in 
delicU  pocnam,  ccce  libi  llaunoldus  {Tr.  1.  De  Leg.  a  n.  109.  ,  (|ui 
confulalunis  ioaiinem  Snlns  el  l*nllavicinum,  uoblscum  hac  in  rc 
conlendenlos,  leyes  irrilantes  prnecisr  in  poenam  alicuius  delicti 
iion  lij^arc  ij^noranle.s,  quia  ignorantia  inculpabilisejcvsat  a  poena, 
ncces.sarium  ad  causam  non  |)ro(leii(lam  pulal  conlra  conlenderc, 
irrilnlionem  malrimonii  in  casu  esse  puram  poenam.  Sic  i"       '     . 
n.  110.  :  ilanc  irritntionem    scil.  matrimonii  contracti  ab  .; 

vel  aduUero  cum  complice  e.r  intenlione  vel  promisuone  malrimO' 
uii,  etc.)  eise  purnm  poenam,  videtur  milii  ccrtum.  Tum  .-uh^iilium, 
ipiod  .Suare/ius  cunlra  (juacsixil  in  ulililate  medicinae,  sic  llaunol- 
(ius  (ibid.)  cxplodil:  Nam  licet  per  consequentiam  tit  favorabilis 
coniugibus,  Aur  tamen  si  obstaret,  mtlla  deniijue  lej  irrilam  esset 
pura  poena,  cum  quaelibet  tandrm  in  aliifurm  farorcm  rr-  '■    ■ 
Quucirca  eo  demum  cunfuf:il,  ul  coiitia  communem  m 
gct,  ignorantiam  poenae  cxcusare  ab  ipsa  pocna  incurrciula.  ^uan- 
dixpiidem  \ero  «unnes  cxcipiunt,  si  (|uando  poena  sit  ;- 

ria.  hoc  unum  n  liipium  deni()ue  illi  fuil,  ut  ibid.  ad\t  >  ......i 

scnsum  contenderet,   irrilalionem  malrimonii  ol»  u\»  ;  a  \el 

adullerium,  ctc,  non  essc  poenam  e\traordinariaiD.  AUiue  iia  o 
patrouis  illius  doctrinae  alter  destn  '  -)(cr  atUtruit: 

<juo(l  .sane  conlin^ere  non  sohi.  i.i.  Iirnut|ue 

principin  adhil)entur. 

At  (piisnam  limor  liauiKddum  impulil,  ut  <> 

nii  irrilationem  in  ca^u  esse  i-uram  p()cnam?  l... *.l 

aliud  principium,  (juod  ciusdem  causae  paliuni,  sui  prorMi5  obliti, 
niuY  Tom.  il.  U 


€90  TRACTATUS 

Resp.  Affirm.,  quia  ex  dictis  ignorantia,  etiam  omnimoda, 
habilem  faeere  nequit  ad  matrimonium  illum,  qui  per  legem 
inhabilis  existit;  ergo  multo  minus  metus  damni,  etc.  Hinc, 


alibi  adstruunt.  Adi  enim,  v.  gr.,  S.  Alphonsum  [Lib.  7.  n.  351.) ; 
etcernes  eosdemDD.,  ut  evincant,  ab  incurrenda  irregularitate  ex 
delicto  non  excusare  ignorantiam  poenae,  ipsius  nempe  irregulari- 
tatis,  hac  omnino  uti  ratione,  quia  irregularitas  non  est  poena  medi- 
cinalis  ad  cavenda  crimina  in  futurum,  sed  est  inhabilitas  vel  poena 
punitiva  propler  maculam  culpae.  Atque  itaprorsus  Suarez  (DeCens. 
Disp.  40.  n.  9.)  habet:  Cessat  hic  specialis  ratio,  ob  quam  diximus 
ignorantiam  invincibilem  excommunicationis,  seu  censurae  proprie 
dictae  excusare,  ne  illa  incurratur,  quia  illa  est  poena  medicinalis^ 
quae  pro  contumacia  formaliter  ferlur,  et  ut  ab  illa  recedatur;  ir- 
regularitas  vero,  quando  est  poena,  non  fertur  ut  medicinalis,  sed  in 
vindictam  delicti....;  et  ideo  haec  sola  ignorantia  non  excusat  irre- 
gularilatem.  ISec  aliter  quasi  ex  communi  sententia  Schmalzgrueber 
{Lib.  1.  Tit.  2.  n.  40.) :  Communis  doctrina  cum  Covarruvia  affirmat 
(irregularitatem  ab  ignorante  solam  poenam  incurri),  quia  istae  nec 
medicinales  sunt,  etc.  Itemque  La  Crolx  [Lib.  7.  u.  482.)  rationem, 
cur  incurratur  ab  ignorante  irregularitas  ex  delicto,  affert,  quia 
irregularitas  nonest....  poena  medicinalis,  requirens  scientiam  vel 
contumaciam,  etc. 

Hisce  positis,  et  omissa  nunc  hac  quaestione  de  irregularitate 
(nam  ut  suo  loco  videbimus  cum  S.  Alphonso,  aeque  probabile  est, 
irregularitatem  in  casu  praedicto  non  incurri),  quid  dlcendum  su- 
perest  de  argumento  supra  allato  a  Sporer  ac  Suarezio,  nempe 
quod  impedimenlum  criminis  ideo  etiam  ab  ignoranle  incurrilur, 
quia  potius  medicinae  rationem  habet,  quam  poenae?  Quid,  quae- 
so,  hoc  est,  quod  qualitas  poenae  medicinalis,  quae  prius,  ubi  agi- 
tur  de  impedimento  criminis,  affertur  ut  ratio,  cur  poena  etiam  ab 
ignorante  incurri  debeat,  postea  vero,  ut  vidimus  oculis  nostris,  ab 
iisdem  auctoribus  urgetur  ceu  ratio,  cur  ignorantia  ab  incurrenda 
poena  eximere  debeat?  Firmumne  habebimus  illud  eorum  argumen- 
tum,  quo  ipsi  deinde  utuntur  ad  oppositum  evincendum?  Neque 
vero  ipsi  solum,  sed  (quod  sane  mirum  videri  debet)  etiara  qui  de- 
fendunt,  impedimentum  criminis  non  incurri  ab  ignorante,  argu- 
mento  eodem  utuntur  petito  ex  ratione  poenae  jnedicinalis.  Sic 
enim  Schmalzgrueber  [Lib.  4.  Tit.  7.  n.  58.)  eorum  senteutiam  ex- 
hibet:  Ralionem  dant,  quia  impedimentum  criminis  ex  disposilione 
iuris  ecclesiastici  habet  rationem  poenae  pro  perpetrato  crimine,  et 
medicinae  conducentis  ad  coniugiorum  fidem,  et  incolumitatem  con- 
iugum,  servandam,  variaque  mala  praecavenda;  atqui  ex  communi 


DE  MATEIM0:^IO  691 

hi  (jiiis  contraMt  ifnpodimontuni,  v.  pr.,  aflinilalis  cum  spoaia 
sua  lie  tuturo  ol)  loriiualionciii  nim  cius  sorore,  €l  Superiores 


daclrina  poenae  praenertim  meilicinaUs,  iure  ecclenastico  itatutae, 
non  inrvrnintur  ab  i/t,  7111  inrinribititer  ignorant^  eoM  itatutoM  eMu; 
rrgo,  elc.  Ouod  (juirlom  arpumenlum  profrrio  «o  v:  'UerMi- 

rios  pcrslriiif^erc  dphcl,  i|uod  v"^ mio  prarmis^  •      pjii 

conccdanl,  scd  ul  verissiiiiam  .1  i  el  pro  se  .  ur- 

geant.  Ht  forle  f)erspcctae  huic  ralioiium  pro  allirmante  opinione 
inlinnilnli  iribiicndum  quis  put;dril,  (|Uo<I  Sporcr    l.  r  ra- 

lis  cliam  «jui  ahsijue  nol;i  o|)p()sil.iiii  nc^ianleiii  defend' on- 

cludal :  ideo  ego  cum  P.Jiohat  non  vererrr  i7/o»,  qui  bona  fide  con^ 
trajerunt  ad^tricd  impcdimento  criminis,  relinqurrr  in  bona  fidr. 

Lcvioris  adhuc  momenli  csl,  < '  "pponit  Vicstner    f'  ■  '    "  ' 

Coning.  p.  '1.  n.  21.  ,  non  esse  j'  ;i  n  ccnsuris,  in 

et  privalionc  del)iti  coniufjalis  ;  (fuia  censurae  re(|uirunt  j^pecialem 
conlunKiciain,  «|\iac  ccssal  in  i?:noran((».  ilhim  .-1  "     xam 

essc.  IJcnc  rcspondci  Kriincr  (I.  c.  n.  \i\'H\.  .  /     .  ^^iii. 

rant  cnntumaciam,  haec  tamen  non  rtipponit  e^xentiatiler  monitionem 
aut  coinminadonrm  pornae  factam  al)  homine;  id  enim  fnllit  in  cen^ 

.suri^  Intae  trntrntiae  gmrralitrr  a  iurv  impofiti.^,  fy-*--'    ^n. 

di%  suffirit  monitio  et  comminatio  Lcgis,  ipso  faclo  de- 

lin(|ucnli  censuram.  Sed  haec  monitio  et  comminatio  tegis  praecetlii 
r!iam  drlirtum,  rui  lulnr.vum  e^t  >•  ■    •   •      y  ^^^ 

udr\l  illa  contumaria.  Si  ergo  ci ) :.    ,  .  . ab 

iijnorante  citra  aliam  contumariam :  id  ipfum  de  hoe  imprdimento 
dicendum  erit.  Ergo  ratione  contumaciae  guoad  hoc  inter  cenfurat 
rt  hor  inr---  '■•''■tum  nulla  eft  di.fparila.n. 

.Mii  ,  \  la  Tom.  2.  Tr.  6.  Res.  170.  n.  .1.  in  A».'  pro  allir- 

iiinntc  scntcntia  hoc  arpimenlum  adhihcnt,  (|Uod  iinpedimenlum 
criminis  non  ^il  pncna,  sed  inh.d   ■  ul  si  p»"  '    si- 

mul  tamcn  ct  praccipue  sil  inli.:.   .:.     ;id  conu... N.rum 

haec  ratio  paru^  prohnt ;  quia  ipsa  inhahilitas  iure  statuta  e^l  in 
pnrnam  criminif ;  atijue  ndco  quod  re(|uiritur  ad  incurrendam  poe- 

nam,  rc(|nirilnr  cttnin  :id  iidi  '   '  '  '        rrcndam.  ct  ({uod  exi- 

inil  a  pocna,  ;d»  ca  <|unr]ue  ii  •       lol, 

Arguunt  insuper  (Md.  Ia  Vroii  lib.  6.  /».  1  n.  612.^  e\  praxl  et 
st>\o  (iurlac,  (|U()d  rcis  huiii''       ' 

hcrc  sinc  dispci.salione,  ut  Ir  i.....  i...  ...    t : 

pmf.  .\pnttot.  I.ib.  S.  C.  l).  n.  17.;  (]uocirca  Diann  /  r)  np 
nc}i;mlcm  hahct  ul  >aldc  pracludicialem  3»acr.s  ir  m- 

tcnllari.u' cl  !)alari.ic  nomnnnc.  C.ul  ii    —       -  p 

iicdicto  \IV  X^uarst.  Can<>n.  ls;l.  n   ^  . 


C92  TRACTATUS 

in  hoc  impedimento  dispensare  nolint,  ex  nulla  causa  vel  metu 
illam  ducere  potest  [a). 


sallonis  aut  facullatis  concessio  vel  negatlo  per  S.  Congregationes, 
neque  controversiarum  statum,  neque  iurium  conditlonemullomo- 
do  immutat.  Proinde  sicut  (ut  ibi  habet  idem  Benedictus  XIV)  dis- 
pensatio  concessa  vel  negata  super  irregularitalibus  vel  censuris 
non  evincit  incursum  in  irregularitatem  vel  censuram,  nec  conces- 
sio  aut  negatio  facullaiis  petitae,  v.  gr.,  a  Regulari  mendicante, 
qui  vi  suorum  privilegiorum  ea  iam  pollebat,  nihil  ipsius  aliorumve 
Regularium  privilegiis  detrahit;  ita  nec  dispensatio  concessa  ad 
convalidandum  matrimonium  evincit  praecedentem  eiusdem  matri- 
monii  nullitatem,  nec  dispensalio  concessa  ad  matrimonium  con- 
trahendum  evincit  ceriam  impedimenti  exislentiam.  Et  sane  num- 
quid  praxis  estlribunali  S.  Poenitenliariae  aut  Datariae,  utmandent 
matrimonia  sine  dispensalione  celebrari,  quando  Oratores  etiam  in 
casu  dubii  impedimenti  ad  ea  pro  dispensatione  recurrunt?  Et  ta- 
men  quis  ignorat  (Vid.  S.  Alph.  Lib.  6.  n.  901.),  matrimonium  cum 
mera  probabilitate  careniiae  ecclesiastici  impedimenti  lum  valide 
lum  licite  sine  dispensatione  celebrari  posse?  A.d  id  vero,  quod 
subditur  ex  Diana,  bene  respondet  Krimer  (cit.  Lib.  4.  n.  1023.), 
nullum  per  hanc  opinionem  praeiudicium  iniuriamve  iis  tribunalibus 
fieri:  secus  abolendae  forenl  opiniones  omnes  Thh.,  quae  subinde 
necessitalem  negant  petendae  dispensationis;  at  enim  perusum  la- 
lium  opinionum  quidpiam  iis  Iribunalibus  iure  debitum  detrahi  aut 
negarl,  conlendil  nemo. 

Alii  demum  ab  absurdo  argumentanlur  ad  hominem,  quod  si  poe- 
nale  impedimentum  necessario  scientiam  poenae  in  delinquenle  re- 
quirat,  id  valeret  etiam  quoad  impedimenlum  allinitatis  ex  copula 
iHicila.  —  Pro  cuius  dillicuUatis  solutione  aliquis  forte  remilte- 
rel  obiicientes  ad  ea,  quae  de  hac  quaeslione  habet  Engel  (Lib.  4. 
Tit.li.  n.  II.) :  allegat  enim  DD.,  quibus  arrisit  opinio  ab  hoc  quo- 
que  impedimento  ignoranles  eximens.  Sed  eiusmo^i  responsum  nec 
necessarium  est,  nec  opportunum.  Nam  multo  melius  advertit  cum 
aliis  Krimer  (l.  c.  n.  1018.),  inhabilitatem  ex  affinitate  per  se  non 
supponere  necessario  delictum  aliquod,  sed  solum  propinquitatem 
personarum,  quae  ex  sanguinis  commixtione  profluit:  quocirca  af- 
finitas  inhabilitatem  istam  aeque  inducit,  tum  si  ex  ficita  tum  si  ex 
illicita  commixtione  oriatur,  etsi  Concilii  Tridentini  benignitate  ex- 
tensio  inhabifitatis  ex  damnata  coniunctione  ortae  iustis  de  causis 
ad  arcliores  limites  restricta  fuerit. 

Etliaec  quidem  sufficiant,  lum  ut  constel,  non  inaniter  Krimer 
dixisse,  affirmanlem  senlentiam  nec  certis  aut  evidentibus principiis,' 


DC  MAThiMo:^io  693 

789.  —  QtArR.  4*  An  liceat  contrahere  matrimonium  cum 
impeilimnito  (Inhio,  seu  }irohahHi'f 

He.sj).  1 '  .\flirm.  prohabilius  in  dubio,  scu  prohabtittate  luru 
eeclesiaslici,  quia  Kcclcsia  mcrilo  ccnsclur  huiusmodi  malri- 
riiDuiuni  ratum  habcre,  si  fortc  impcdimcntum  rcipsa  adcssct. 
lilcniin  lirclesia  supplcrc  censctur  defecluin  conlraclus  dc  lure 
canonii  0  irrili,  siciil  cl  iuris«lictioni>  dfferiuin  suppii'1,  ()Uolic8 
(•oinmiHiiler  Doctorcs  ul  [irohiihilc  tcmMit  eam  su()plcri*,  iu\la 
dicla  in  Sacramento  Poenitentiae  de  errore  in  inatrria  turisdt- 
etionis,  n.  518.  etsef^.  Al(|ui  opinio  docens  Ecclesiam  supplcre, 
^^'noriililcr  ni  probiihilis  rccopla  csl  al)  innumciis  Doctoribus, 
qui  oi  sulTra^^anlur,  liccl  eidein  nonnulli  advcrscntur.  Ergo.... 
—  Ita  Lacroij',  u.  li.W.  —  5.  Liij.  n.  901.,  et  alii  eommuniter. 
Resp.  2*  yeg.j  si  agalur  dc  probabilitalc  iuris  dicini  aul  na- 
luralis,  v.  gr.,  in  impcdiinrnto  li^Mminis,  vcl  inipotcntiae;  quia 
tunc  Ecclosia  (lofcctui  pr<»babili  supplcro  ncquit,  cum  impedi- 
incntuin  illud  a!>  r.cclcsia  nun  pcndcat.  Malrimoniuin  if^itur  sic 
contrnctuin  dubium  roinanerct ;  proinde  non  licel  un(|uam  Sa- 
cramcntuin  recipcrc  cum  lali  dubio  de  eius  valorc  [h].  Ergo,  elc. 


vec  rerlc  et  evidenter  concludere;  tum  cliam  ul  scandalum  temporc- 
tiir  (luiirundnm  pu>ill()rum,  (jui  >tupO!it  ot  (|uodammodo  horroscunl, 
(iiiiii  .ludiunt.  o|)p()sitaiii  iic^^antcm  soiitonli.Mn  non  modo  in  Stnii- 
riiirii  Uoinani  scholis,  praccunlo  (Mncrito  Profos^^or»',  Episcopo  nunc 
I.anrotano,  lllitio  ac  RiTio  losopho  Oardoni,  Iradi  nt  vere  probabileni 
i.wiMliu  roiisuc\l.sS(»,  s(»d  in  roiiscssu  (juoque  Kxamiiiatorum  Roma- 
iii  (ilcri  uli  talcin  ullro  admitli :  (Miiu>  (|uidcin  scntontiao  consocta* 
liuin  habos  in  iis,  (piao  paulo  antc  e\  S.  .\1phonso  ,Ai6.  6.  ii  901.]. 
atlulimus,  ci  infra  habcs  |ii.  TH9.  indicata.  {}m\  voro  hanc  senlen- 
tiain  si\o  o  \ctc'ribus  >i\o  o  reccntioribus  tonuorint,  praoier  heic 
allogatos,  ))al)0>  poiics  laud.iluin  krinicr  /.  c.  ii.  |uU.  1015. 

(fl)  Vide  tamon,  (piao  ipse  Auctor  po»l  S.  Alphon^um  superiu> 
n.  771.  lU'  (juotlain  iieccssiiatis  casu  ad^crtebat. 

[h]  S.  Alphoiisus  i.ib.  r».  11.  902.  censuil  .  urgonle  gra\i.«5ima 
causa  pusso  malrimonium  contrahi  cum  mera  probabilitate  nonexl- 
^lcniis  inipodiincnti,  otiamsi  hoc  sil  iuri^  di\ini  seu  natura)i>;  mo- 
do  acccdal  dcclaralio  Suninii  Pontiflrls  cou  interpretis  lcgis  Ji- 
\inac,  idipio  e\inri  c\  doclaraiiono  l  r)»ani  VUI,  qui  in  dut>io  an 
valida  ossenl  matrimonia  quorundam  Indorum  infidolium.  el  Id- 
circo  n\nncon\crsi  ad  ridcni  tcnorontur  arciporc  primam  e  pluri- 
bus.  (|uas  habuorant  uxoros,  an  \cro  possonl  c\  iis,  quam  mallenl. 


694  TRACTATUS 

Resp.  3°  JSeg.  eliam,  si  agalur  de  probabilitate  facti.  Ratio 
est,  quia  Ecclesia  in  huiusraodi  probabilitate  non  praesumitur 
dispensare.  Opinio  autera  contraria  corarauniter  non  est  rece- 
pta,  ut  probabilis;  et  aliunde  niraia  sequerentur  incomraoda,  si 
contracto  matriraonio  error  detegeretur.  —  Ita  commiiniter.  — 
S.  Lig.  n.  902. 

790.  —  QuAER.  5°  An  liceat  coniugibus  uti  matrimonio,  si 
post  nuptias  initas  dubium  de  aliquo  impedimento  oriatur  ? 


eligere,  respondit,  quod  ubi  DD.  sententiae  ulrinque  probabiles 
intercederent,  Missionaril  sequerenlur  opiniones  barbaris  pro  con- 
dilione  locorum  hominumque  favorabiliores.  Libellum  supplicem 
Urbano  YIII  a  P.  De  Lugo,  postea  Cardinali,  de  hac  re  oblatum,  re- 
sponsumque  Pontificis  habes  apud  Gardenas  (Cris.  Theol.  Part.  4. 
Dissert.  2.  n.  552.). 

Ast  advertendum  est,  iisdem  Mlssionariis  a  Gregorio  XIII  et  eo- 
dem  Urbano  VIII  iam  faclam  insuper  fuisse  facultatem  dispensandi 
quoad  ipsum  vinculum  matrimonii  in  infidelitate  contracti,  et  non- 
dum  post  utriusque  coniugis  conversionem  iterum  consummati,  uti 
iam  vidimus  in  not.  ad  n.  759.  pag.  652.  Quocirca  dubio,  si  quod 
supererat  de  vinculo  forte  existente  cum  primauxore,  consulebatur 
aut  certe  consuli  poterat  per  dispensationem  saltem  ad  cautelam. 
Quam  quidem  dispensandi  facultalem  Episcopis,  Yicariis  Apostoli- 
cis,  nec  non  Praefeclis  Missionum  concedi  solitam  memorat  eliam 
Benedictus  XIV  (De  Syn.  Lib.  6.  Cap.  21.  n.  6.)  his  verbis  expres- 
sam :  Dispensandi  cum  Gentilibus  et  infidelibus  plures  uxores  habenti- 
bus,  ut  post  conversionem  et  baptisnium,  quam  ex  illis  maluerint,  si 
ipsa  etiam  fidelis  fiat,  retinere  possint,  nisi  prima  converti  voluerit. 
Quae  postrema  verba  non  indicant  certe  coniugem,  quae  nollet  CO" 
habitare  sine  iniuria  Creatoris,  elc,  atque  adeo  quae  dici  posset 
iuxta  phrasim  Pauli  discedere;  sic  enim  nulla  opus  fuisset  dispen- 
salione;  et  ex  Actis  Goncilii  Limani  (Vide  supra  not.  ad  n.  759. 
pag.  656.)  constat,  permissum  fuisse  fideli  ut  cohabitare  cum  con- 
iuge  adhuc  infideli  saltem  ad  tempus  posset.  Dispensatio  igitur  re- 
fertur  ad  casum,  in  quo  non  vi  privilegii  Paulini,  sed  vi  Apostolicae 
dispensalionis  matrimoniale  vinculum,  si  quod  exstabat  cum  prima 
coniuge,  solvebatur.  Quod  autem  Lambertinius  [l.  c),  allata  hac 
dispensandi  facultate,  quodammodo  mirabundus  notet,  nullam  in 
ca  meritionem  fieri  de  coniuge  infideli  iuridice  interpellanda,  id 
praeiudicio,  quod  a  Pontio  ebiberat,  tribuendum  est,  uti  iam  in 
not.  superius  cit.  advertere  licuit. 


DE  VATRIMOMO  895 

Hrsp.  1  i\eg.^  doncc  facta  fueril  inquisilio  sufiiciens  dc  tc- 
ritalc.  Si  tamcn  iinus  lanliun  ddbitct.  ({unmvis  noD  (kmsiI  de- 
bituin  pclcrc,  dcbcl  lanicn  illud  rcddcrc  allcri  in  l»nna  lidr-  r.o- 
tenli.  —  S.  Lig.  n.  »01. 

Hrsp.  2*  Af/irm.  si  adhibita  scria  dilipentia  ad  vcrilalcni  dc- 
tegcndam,  duhiiim  adhur  rcmaneat,  quia  in  dubio  .«^tandum  est 
pro  valorc  aclus.  —  Ita  conmumtrr  conlra  paucos.  —  S.  Uy. 
n.  *m\.,  etc. 

TDl.  —  yiAEH.  G*  ,4«  cakal  matrimonium  contrartum  rutn 
impedimenio  pntato,  sed  non  existente*} 

llesp.  V  Si  fonlrahcns  non  sil  omnino  rcrlus  dc  inipcdinicn- 
to,  scd  ali(|uo  modo  duhilel  de  illo,  validum  esl  matrimonnim. 
—  Ua  comniumtrr  cuiii  Larrotr,  n.  Vfl^.  —  Katio  cst,  quia  con- 
Irafiil  sallem  conditionatc,  nemp<'  inquaulmn  possum,  (juamTis 
ad  conditioncm  illam  non  rcflcclat:  crgo  non  c\istcntc  impc- 
dimenlo  consensus  iam  adesl  absolulus. 

Itesp.  i*  Si  conlrahat  cum  ccrtiludinc  impcdimcnti ,  (|Uod 
parvi  pendet,  ita  ut  slaluat  vivere  in  concuhiuatu,  ccrtum  csl, 
invaliduin  csse  malrimoniuiu.  ilatio  cst,  (]uia  tunc  Tolunlas 
c^Qlrahcndi  matrimonium  nou  e^t  prucduminan^ 

itr.sji.  .\  Si  conlrahal  (piideni  cum  certilndinc  iinpcdimculi, 
sed  dulens  de  impedimcnto  ct  non  audcns  illud  apcrirc,  ne  iin- 
f)edialur  malrimonium,  vcl  ne  infamctur,  aut  c\  inadvcrtcnlia 
aliqua,  controvertitur.  i*rohabtlius  valcl  matrimonium  ob  vo- 
luntalem  pracdominantem  illud  contrahendi.  —  Ita  Lacroix, 
tbui.  —  .Mtamen  ad  cautclam  in  pra\i  induccndus  foretad  con- 
5CUSUI1I  i<-iii)\andiiin. 

KUIIOKHS  A  riO  l\  D.VMNVTI 

l(;ia  mair\iivin\Hii\  nu<n{tir  ttnprintnnita. 

19*.  —  Intcr  acta  Pii  l.\.  mufta  rcperiuntnr  circa  niatrimo- 
nium,  e\  qnihus  praccipua  rrfcrrc  iuvat 

I.  In  damnatione  et  imdnbilionc  o|>eruin  >uylz,  mc  de  isto 
iinpio  auilore  lotjuilur  in  Urcvi  .Apostoluae  Sedts,  dic  ^i  \u- 

^'Usll   liSjl  . 

i*lura  ifuotjur  de  matrxmomn  falsa  as9$nuilm: 

ISulla  raiwne  /iVri  possc,  Cknstum  mrifM  wuUrimcmwm  0d 

Higniiatrm  SairamenH ; 


696  TRACTATUS 

Matrimonii  Sacramenhm  non  esse  nisi  quid  contractui  ac- 
cessorium,  ab  eoque  separabile,  ipsumque  Sacramentum  in  una 
tantum  nuptiali  benedictione  situm  esse ; 

lure  naturae  matrimonii  mnculum  non  esse  indissolubile ; 

Ecclesiam  non  liabere  potestatem  impedimenta  matrimonium 
dirimentia  inducendi,  sed  eam  civili  potestati  competere,  qua 
impedimenta  existentia  tollenda  sint ; 

Causas  matrimoniales,  et  sponsalia  suapte  natura  ad  fonm 
civile  pertinere ; 

Ecclesiam  sequioribus  saeculis  dirimentia  impedimenta  indu- 
cere  coepisse,  non  iure  proprio,  sed  illo  iure  usam,  quod  a  ci- 
viii  potestate  mutuata  erat; 

Tridentinos  Canones  (sess.  24.  c.  4.  de  Matrim.)  qui  anathe- 
matis  censuram  illis  inferunt,  qui  facultatem  impedimenta  di- 
fimentia  inducendi  Ecclesiae  negare  audeant,  vel  non  esse  dog- 
maticos,  vel  de  hac  mutuata  potestate  intelligendos ; 

Tridentinam  formam  sub  infirmitatis  poena  non  obligare,  ubi 
lex  civilis  aliam  formam  praestituat,  et  vetit  hac  nova  forma 
interveniente  matrimoniim  valere; 

Bonifacium  YIII,  votum  castitatis  in  ordinatione  emissum  nu^ 
ptias  nullas  reddere,  primum  asseruisse.  » 

793.  --  II.  In  Allocutione  diei  27  Septembris  1832  circa 
res  Reipublicae  Neogranatensis  (Nouvelle-Grenade),  sic  aiebat 
Summus  Pontifex : 

«  ....  Cum  nemo  ex  catholicis  ignoret,  aut  ignorare possit,  ma- 
«  trimonium  esse  vere  et  proprie  unum  ex  septem  Evangelicae 
«  legis  Sacramentis,  a  Christo  Domino  institutum,  ac  propterea 
<c  inter  fideles  matrimonium  dari  non  posse,  quin  uno  eodemque 
«  TEMPORE  siT  SACRAMENTUM,  atquc  idcirco  quamlibet  aliam  in- 
<(  ter  christianos  yiri  et  mulieris,  praeter  Sacramentum,  cow- 
«  iunclionem  cuiuscumque  etiam  legis  civilis  vi  factam,  nihit 
«  aliud  esse  nisi  turpem  atque  exitialem  concubinatum,  ab  Ec- 
«  clesia  tanto  tempore  damnatum,  ac  proinde  a  coniugali  foe- 
«  dere  Sacramentum  separari  nunquam  posse,  et  omnino  spe- 
«  ctare  ad  Ecclesiae  poteslatem  ea  omnia  decernere,  quae  ad 
«  idem  matrimonium  quoyis  modo  possunt  pertinere,  etc.  » 

§.  II.  De  impedimentis  in  specie. 

794.  —  Impedimenta  matrimonium  dirimentia  quindecim  nu- 
merantur  his  versibus  expressa : 


DC  XA1H1M0MU  697 


Frror ,  coodillo,  fotum,  ro^nalio  ,  crioifa  , 
(iullii*  divparila»  ,  vis.  orJo  .  Ii(;amf  n  ,  lionr«Ui , 
Arlan,   afrini»  ,   ti  rlaodrtlina*  .   rl  impot , 
Kaplafc  tit  malirr ,  nrr  parli  rrUdila  lolaa  : 
llaec  ftucianUa  «etanl  coonubia ,  farla  ralracUal. 


I)c  siiif^ulis  scorsini  scrmoncm  in^lilucmu: 


POCTCM   I. 

De  iinifcdiiuenlo  erroris  el  contlihoni^. 

Duplev  error  relalivc  ad  malrimonium  di.siiof^uilur,  scilicct 
1'  error  subslantialis,  qui  versalur  circa  ipsam  personam  malri- 
nionio  copulandam ;  -2"  crror  flo'i</^«M/M.  (|ui  pcrsonac  quali- 
lales  adicil.  Condilio  aulcm  inlclligilnr  ^♦r-  ifi\  al)  allcra  parlc 
ignorata. 

Principia : 

Tli.i.  l.  Hmnis  crror  circa  i>er.sonani  malrimonium  cflicit 
nullum  dc  iurc  nalurali,  ctiamsi  crror  cssct  omnino  invincibilis. 
Uatio  cst,  ()uia  e\  partc  conlralicnlis  lullit  voiuntarium  circa 
ohioclum  fontractus,  ct  proindc  hic  irrilus  cflicitur. 

II.  r.rror  circa  iinaUlnle^  pcrsonac,  (lualiscunujuc  .^it,  per  sc 
Don  irrilal  matrimoiiium.  Kalio  esl,  quia  crror  circa  qualilatcs 
noa  cadit  in  obiccluiu  coutraclus  a  ;  obicclum  coim  iblud  est 


TTr 


(a)  Italionem  .Holidum»  cur  \ulidus  coo^Utere  debeal  coutractiui 
matrimonil,  eliam.si  crrur  circa  qualitates  antecedeutrr  se  babeal, 
et  dct  cau.NUin  cuntructui,  liabc.s  pencs  Molinain  , /)r  /kj/.  et  lur. 
Tr.  2.  Disp.  -2:;!».  «.  H.  et  Disp.  iji.  n.  5.  ,  ci  .<  v  '    •    /'-  V  /fjw. 
Ub.  10.  Disp.  !l.  n.  "20.  ;  clariu>  autrm  aputl  i  /      .'        .  i  et 

lure,  Dixp.  22.  n.  SS     iia  di>M*r»Miieiu  :  Fgo  in  primis  tl$  contraetu 
imilrimouii  ndiur  riiiim  ile  pro{e%uont  reliijiona.  •    ' 
lunilibus  stalum  iditjii>sum.  ijualiii   sunl  rvtii  nimp..  ...  ..    > 

cietatis,  dicendum  pulo,  quod  si  error  rtt  dotns  non  rersetur  circn 
.vib.stanliaw,  etiamsi  drt  tausam  contractui,  non  reddit  illum  irrititm 
ncc  irritandum....  Uatio  autem  ul,  qma  in  iis,  quae  ruiM/i7iriiii(  J/d- 


698  TRACTATUS 

ipsamet  persona,  cum  qua  contrahitur,  ut  modo  dictum  est, 
non  yero  sunt  ipsius  qualitates.  Excipe,  nisi  qualitas  explicite^ 
yelut  conditio  sine  qua  non,  ut  aiunt,  intendatur  (a). 

III.  Error  circa  conditionem  sermtem  compartis  dirimit  ma- 
trimonium  de  lure  ecclesiastico,  ut  constat  ex  lib.  4.  Becreta- 


tum  ex  natura  sua  firmum  et  irrevocabilem,  quales  sunt  professio  et 
matrimonium,  voluntas  luxta  naturam  rei,  de  qua  agitur,  accommo- 
dat  se  et  consenlit  sine  restriclione  vel  conditione,  sed  omnino  abso- 
lute  et  independenter  ab  aliis  conditionibus  praeter  eas,  quae  sunt  de 
substantia  eiusdem  contraclus.  Ex  iis  enim  conditionibus  manerent 
incerta  matrimonia  et  professiones,  atque  adeo  ipse  stalus,  quod  non 
est  iuxta  naturam  rei,  de  qua  agitur.  Quidquid  igitur  sit  de  aliis 
contraclibus,  in  iis  omnino  dicendum  est,  non  irritari  ex  dolo  etiam 
dante  causam  contractui,  dummodo  non  versetur  circa  substantiam. 
Incommoda  autem  matrimonii,  ut  ait  Lugo,  incerti,  sic  Schmalz- 
grueber  (Lib.  4.  Tit.  1.  n.  447.)  indicat:  Si  taliserror  matrimonium 
mtiaret,  plurima  matrimonia,  magno  prolium,  maximo  reipublicae 
damno,  et  scandalo  publico  dissolvercntur,  cum  saepissime  in  hoc 
contractu  interveniat  error  circa  quatitatem.  Yid.  et  S.  Alphons. 
(Lib.  6.  n.  1012.). 

(a)  Non  in  hoc  tantum  casu,  sed  etiam  in  alio,  quem  A.  omittit, 
error  circa  qualitatem  invalidum  efficit  matrimonium ;  quamquam 
iiterque  casus  coniineri  potest  generali  illa,  utuL  subobscura  regu- 
la,  ob  errorem  qualitalis  matrimonium  invatidari,  quando  eiusmodi 
error  qualitatis  transit  in  substantiam.  Primus  itaque  casus,  quem 
et  A,  innuit,  est,  quando  qualitas  est  conditio,  sub  qua  praestatur 
consensus ;  manifesium  est  enim,  conditione  deficienle,  etiam  con- 
ditionatum,  idest  consensum  deficere.  Alter  casus  est,  quando  qua- 
litas  est  determinativa  personae,  quacum  quis  contrahere  intendit ; 
seu  quando  personam,  cum  qua  contrahis,  non  cognoscis  nec  de- 
terminas,  nisi  ex  indicio  et  nota  illius  qualitatis.  Qua  de  re  Pirhing 
(Lib.  4.  Tit.  1.  n.  163.) :  Si  per  qualitatem,  in  qua  erratur,  certa  et 
individm  persona  designetur,  animoque  concipialur,  quae  visu  prius 
ignota  est,  tunc  error  redundat  in  errorem  personae.  Ilem  sat  clare 
Sanchez  (Lib.  7.  Disp.  18.  n,  38.) :  Ad  explicandum,  quando  error 
circa  qualitatem  redundat  in  errorem  personae,  matrimonium  diri- 
mentem,  dico  breviter,  tunc  id  accidere,  quando  erratur  circa  quali- 
tatem,  quae  certam  personam  designat,  quae  contrahenti  prius  nota 
non  erat  absque  illa  quaiitate  (scil.  nisi  ex  illa  qualitate) :  nec  con- 
stat,  mentem  contrahentis  fuisse  in  personam  sibi  praesentem,  quae- 
€umque  ilta  sit,  consentire. 


UE  VATRIMOMO  I9f 

linm,  tit.  \i.  floc  impodimcnlum  lociim  non  habcl  amplius  in 
Europa,  ubi  scrvilus  pcnilus  cxslincla  csl  a  . 


(fl)  Locum  noii  hal»el  iii  Kuropn  hor  impediinonlum,  non  quia  ce^- 
sel  ius,  sed  quiu  communilcr  ileest  occa.sio,  nisi  forle  in  parlibu.s 
turciri  imporii,  niit  si  (pino  |)er>onae  sor>ituli  arllnif  \u  i  le  in 

alias  Kuropae  partos  aliumle  a<lv»'niaiil.  Krrur  aulem  h  .  .  rc  cx 
commuui  DD.  malrimonium  dirimit,  otiamsi  crassus  fuehl  (Vid. 
S.  Alphon.y  Lih.  T,.  n.  101*».,  et  Srfnnalzgr.  lib.  \  Tit.  0.  n.  i5J.-3|.). 
Ouod  .si  (•oiilrahons  scial  condilionem  allorius  .Hervilem,  aul  roniu- 
f?ium  ignoranlor  contraclum  doimlo,  co;?nilu  orrore,  ralum  hahe.it, 
fiX  omnium  sentontia  ccrtum  est,  niatrimonium  c^so  validum ;  ex 
dispositioiio  aiitom  lurlsCanoniii  i'..  S'  '  15.  />m/.  M.  scien- 
ter  conlrahons  cum  ancilla  lil  irro^uluf  ,  \<ph.  /.  r.  n.  lol8.,  «'l 
Schmalzgr.  l.  c.  n.  15.-18.);  et  in  tM^cundo  casu  reno\andus  esset 
ronscnsus  coram  parocho  ao  testihus,  nisi  forlo  nuliilas  praeoo- 
deiilis  contrartns  ila  omnino  ocoulla  ossot,  ul  prohari  noii  po>-'f 
tuno  enim  snllioeret  oonsonsus  drnuo  a  parlc  lihora  rmi>>us  \ 
Schmalzfjr.  Ub.  'i.  Tit.  3.  «.  121.,  et  Til.  9.  n.  18.  . 

Iloc  porro  imprdimonlum,  uti  p;«lel,  valol  sfdum  (pioad  i 
nium  lihori  cum  sorvo :  nam  ^ot  haoc  sodulo  notanda  pro  i     .  .  .;i 
<|uihus  adhuc  .scr>itus  vipel'  coniupia  inler  ser\os  exlra  conlrover- 
Ham  (Schwalzqr.  l.  e.  n.  7.;  valida  hahcnda  suut  (\id.  C.  i.  (>.  2. 

Caus.  2!).,  et  S.  Thom.  i  2.  7.  ini.  art.  '».  ,  etiamsi  ,•;,"' r 

jiinc  licri  consensu  (C.  Ditjnum  I.  DeConiuij.  Seri'.  ^ 
/.  c.  n.  10.);  <|uocirca  sicut  servus  licile,  eliam  liero  .suo  iuvilo,  ma- 
trimoninm  contrahit,  sic  horus  ^ravilor  oonlra  iu.sliliam  peocjl,  si 
S(*r>um  :iut  posiii\c  a  matrimoniu  impodial,  aiil  illum,  postipiam 
contraxil,  durius  hac  de  causa  Iractoi.  Nuu  tanioii  po>iti\e  cons(*n- 
tirc  tonetur,  et  consocpuMis  inde  o\  plurium  DD.  sentenlia  prae- 
iuciioinm  snhiro,  ut  sor\us  Inno  possil  ar  (hM»oal  praeforro  cuuiu- 
fi,vm  (l(hit\im  pctcntem  horo  pclenti  sor\itium;  (piaimpiani  Sancbez 
(Lib.  1.  />M/).  21.  n.  15. j  censet,  id  locum  haliere.  eliamsl  malriniu- 
liiiim  lial  licro  iioii  oonscntionte  {\i(i.  Schmatitfr.  I   c.  n.  13/. 

Oiiando(|ni(h>m  autom  Ikmuh  ins  h.ihet  \endondi  servos,  dinicul- 
tatom  indo  prdnnentoni .  si  sino  illiuN  ooas«Misu  matrimoniuin  cuu- 
Iractnm  fiKMil,  hO.  sic  compoiiiinl :  1'  Si  nonduni  a  ncrvo  inclioa- 
limi  sit  matrimonium  per  s[i  '  '  '  "  iro,  heniii  potr^t  .M»f\-um 
\(>ii(h>re,  ipna  >ic  niatrimon  i.  o(  alioquin  uUtur  iore 

>uo;  —  2*  Sl  vero  matriinoniiim  por  spunsalin  de  fuluro  iam  sil  in- 
('hoatnni,  non  Tum*!  horo  uli  eo  medio,  (pii4  .HpoQMe  laoi  esl  iM 
(piaosiium,  ut  .ser\us  >tel  proi--'-  »1  matriinontai 
quod  herus,  ser\um  alio  miiiiMt  lirot ;   -  3*  DealqMii 


100  TRACTATCS 

Besokes: 

796.  —  1'  Si  quis  pulet  contrahere  nuptias  cum  Anna,  et 
ducat  Agatbara,  invalidum  est  matrimonium.  Secus,  si  putans 
se  ducere  puellam  nobilera,  diTitera,  Tirginem,  pacificara.  e 
contrario  plebeiam,  pauperem,  corruptam,  rixosam  eam  du- 
ctam  iuTeniret. 

2*  Yalidum  est  matrimonium,  si  quis  ducat  yiduam  putans 
se  ducere  caelibem.  eliamsi  per  fraudera  in  hunc  errorem  indu- 
ctus  fuerit ;  nam  fraus  inducit  quidem  obb"gationera  reparandi 
iniuriara.  non  autera  efficit,  ut  consensus  non  Tersetur  circa 
subslantiam  rei,  de  qua  agitur.  Imo  hoc  Talet,  licet  certo  con- 
trahere  noluisset,  si  prius  eamTiduam  esse  noTisset;  nonenim 
ad  id,  quod  forte  tcI  etiara  cerlo  facturus  fuisset,  sed  ad  id  quod 
reapse  fecit,  attendendura  est. 

3'  Valide  contrahit  pueila  nobilis  cum  Tiro  Tago,  qui  falso  se 
iactat  nobilem  et  bonorum  multorum  possessorem,  idque  falsis 
tesliraoniis  probat.  Sed  mulier  ilia  non  teneiur  cum  ipso  coha- 
bitare,  et  diTortium  perpetuura  quoad  torura  et  habitationem 
statim  facere  potest.  —  5.  Lig.,  et  alii  omnes. 

pocTrM  n. 

De  inrpedirnento  voti  et  Ordinis. 

197.  —  I.  Yotum  diriraens  matrimonium  est  solum  TOtum 
solemne  castitatis  (a),  per  professionem  in  religione  approbala 
factum.  Votum  enim  simplex  castilatis.  eliam  perfectae  et  per- 


trimonium  iam  contractum  sit,  qu'dam  putarunt,  posse  sen~um 
venumdari,  quia  sic  non  matnmonium,  sed  tantum  eiusdem  usus 
impedilur;  alii  tamen  magis  cohaereDler  id  negant,  nisl  uxor  com- 
mode  possit  vlrum  sequi  Schmahgr.  l.  c.  n.  14.). 

a  Dicilur  votum  ca-stitalis,  non  vero  votum  retigiosum,  quia 
ideo  et  eatenus  professio  religiosa  malrimonium  dirimit,  quatenus 
solemne  votum  castitatis  includit.  >'on  dirimuDt  ergo  matrimonium 
Tota,  utut  solemnia,  quorundam  Ordinum  Equestrium,  quae  profi- 
teaotur  tantummodo  castitatem  coniugatern.  Vid.  Schmalzgr.  Lib.  4. 
lit.  6.  n.  45.  . 


DE  MATRIMOMO  701 

pctiiap,  matrimoniiim  non  dirimil  (a),  scd  lanlum  impcdit,  jux- 
la  siipcrius  di»'la  n.  771». 

II.  Ordo  aulem  malrimonium  dirimcns,  csl  Ordo  sacrr,  ncra- 
pc  Prcshyteratus,  Diaconatus  ct  Subdia«onatus. 

I)e  utroquc  hoc  impcdimcnto  loquilur  ConcU.  I.atrr.  /  rt  If, 
atquc  Trid.  sess.  2i.  Can.  9.  inquil:  Si  ffuis  durrtt,  Ctnicoa 
m  sacris  Ordinihus  consiitutos,  vcl  Hryularrs  rastUatnn  solr- 
tiinitn  profcssos,  posse  matrimonium  vontrahere,  contractum- 
(jue  esse  validum,  non  obstante  lege  ecclesiastica  vel  rolo,  ana- 
thema  sil. 

(Juaesita : 

71)S.  —  yuAKR.  r  (Juonnm  iure  praedicta  impedimenta  ma- 
trimonium  dirimant  ? 

Itcsp.  1  Impedimeiilum  ojiltnis  (iirimil  l.nilum  Iwre  ecclc- 
siastieo,  iu\la  .senleniiam  rommunem  b  .  Halio  est,  (piia  ex 
una  partc  Ordo  per  se  nou  repuj^nal  cum  stalu  coniupali ;  ncc 
adcsl  c\  allcra  partc  prolnbilio  ulla  divina,  quac  in  Scripturis 
aut  in  tradilionc  invcniatur.  —  .S'.  Lig.  n.  lOjii. 

Itrsp.  '2  Cum  solemnilas  voti  sit  luris  ecclcsiastici,  co  ipso 
Papa  dispensare  potesl,  dummodo  ad^il  causa  snflinrns  ad  di- 
spcnsandum  ah  ipso  voto. 

Qlakk.  2'  (Juacnam  conduioncs  recfuirantur,  ut  votum  solt^ 
mne  et  Ordo  matrimonium  dinmant'* 

Itrsp.  r  Quoad  votum,  dehel  esse  cmissum  1  voluntaric  cl 
deliherale  ;  '2' eum  vera  iiilenlionc  se  ol)li:j.indi ;  .«;crus  cnim 
votum  validum  non  forcl  i«\. 

Itrsp.  i*  {Juoid  Ordtnem,  rcquiritur  T  ul  sit  «usccplus  va- 
lidc;  2*  ul  sil  susceptus  Tolunlaric.  —  Ita  omnes. 


a    V.\c\[)v  Nola  >impluTi,  ipiae  posl  likeuiiiain  :  ,lUii>- 

lur  iii  Socielato  le>u,  uli  alia>  (  oi»)    n.*:   u-/  »i    ":  ^     r\ 

spcclaii  pri\ilegio  (ircg«>rii  Mll. 

[b)  Vid.  sii|).  not.  ad  n.  il. 

[c)  Pos^o  ronlirieem  al»  Iuk  im|M h 
csl  rccepli«.>ima  Tld».  el  Caiioiii^l,  tpi. 

[Dr  }lulnin.  I.ib  S.  Disp,  8.  n.".):  et  quidein  couccv»ar  ltuiiL<>  dj«i- 
pcnsalu)hi<i  ••xomjila  |).is>iin  suppclunl,  ut  >idcref>l  aputl  Schnuli- 
:;ruehcr   /./6.  :i.  Tii.  X*.  r.    ;v 


702  TRACTATUS 

PraCTUM  III. 

De  impedimento  cognationis. 

Cognatio  triplicis  generis  distinguitur,  scilicet  1°  naturalis; 
2'  spiritualis;  3"  legalis.  De  singulis  seorsim. 

SECTIO  I. 

De  cognatione  naiurali. 

799.  —  Cognatio  naturalis,  seu  consanguinitas,  est  yincu- 
lum  personarum  ab  eodera  stipite  proximo  per  carnalem  gene- 
rationem  descendentium ,  quod  scilicet  exsurgit  ex  unitate  et 
participatione  eiusdem  sanguinis. 

Tria  sunt  in  consanguinitate  distinguenda,  scilicet  1"  stipes 
seu  persona,  ex  qua  aliae  ducunt  originem;  V  gradus,  seu 
mensura  distantiae  unius  personae  ab  altera;  3"  linea,  seu  se- 
ries  personarum  ab  eodem  stipite  descendentium. 

Linea  duplex  est:  alia  recta,  etalia  collateralis  seu  transver- 
salis.  Prior  est  series  personarum,  quarum  aliae  ab  aliis  de- 
scendunt,  yel  immediate,  ut  fiiii  a  parentibus,  "vel  mediate,  ut 
nepotes  ab  avis,  yel  a  proavis,  etc.  Posterior  vero  est  series 
personarum,  quae  licet  stipitem  communem  habeant,  aliae  ta- 
men  ab  aliis  non  descendunt,  ut  sunt  fratres,  consobrini,  etc. 

Linea  collateralis  est  aequalis  vel  inaequalis,  prout  consan- 
guinei  aequaliter  vel  inaequaliter  a  communi  stipite  distant,  ut 
infra  explicabitur. 

Statuenda : 

800.  —  l.  Consanguinitas  in  tinea  ricta  matrimonium  diri- 
mit  indefinite  in  quocumque  gradu,  saltem  de  iure  positivo. 
Patet  ex  lure  can.  in  Resp.  Nicolai  I  ad  Bulgaros,  c.  37. 

n.  Consanguinitas  in  tinea  collaterali  matrimonium  dirimit 
usque  ad  quartum  gradum  inclusive,  et  non  ultra.  Constat  ex 
Conc.  Later.  IV,  et  ex  variis  locis  luris  canonici. 

III.  Consanguinitas  matrimonium  dirimit  etiam  inter  eos,  qui 
tantum  vel  ex  eodem  patre,  vel  ex  eadem  matre  nati  sunt ;  item 


inlcr  consnn^'uincos  cx  ille^nliniis  natalihu*^  ilos.    Ralio 

cst,  (|uia  (Jivcrsitas  patris  aul  nialri.s,  vel  illiv  -is,  non  im- 

pedit,  (|uin  carnalis  consanguinitas  inler  cos  exi.stat. 

nffjulae  ad  (jradus  consanguinilaiis  comfjulaudwi. 

801.  —  I'  Hrfjula.  Id  linea  rccla  tot  numrranlur  (jradus  tjuot 
personae,  siipite  drmpto,  seu  lol  sunt  gradus,  rjuot  sunt  genc- 
rationes.  Ilinc  inter  patrcm  et  iiliuiu  unicus  est  gradus,  quia 
uiiira  est  ^'eneralio,  .seu  uniia  lilii  persona,  serluso  patre  utpo- 
le  stipite.  Inter  nepotem  et  avum  duo  gradus  numeriintur,  (|uia 
duae  sunl  •;en<'raliones,  licet  tres  intervcniant  pcr^onae,  nempc 
avus,  pater,  et  eius  lilius,  scu  nepos  respectu  avi.  Ponas  pariter 
proaviim  vcl  ahavum,  ei  trcs  vel  quatuor  ^'radus  liabebis. 

II*  Jtcfjnla.  \i\  linea  collalcrali  Ahyivi.i  /o/  .mi«/  (jradus  (juoi 
^unl  prrsnnar  in  una  parlr,  slijnie  drmpto.  lliuc  Iratcr  et  soror 
>unl  in  primo  gradu:  quia  si  .stipes  communis  scu  patcr  sepo- 
natur,  remauct  unica  pcrsoua  e\  uLraquc  parte ;  el  cum  singuli 
«lisU  ut  uno  ^radu  a  stipile,  etiam  uuico  gradu  intcr  se  distant. 
Pariter  palrueles,  .seu  duorum  Iratrum  iilii,  dislaut  sin^uli  duo- 
bus  gradibus  a  slipitc  comnmni,  seu  ab  avo  suu,  el  proinJe  cou- 
sanguinei  sunt  inter  sc  in  .secundo  gradu.  Sic  ctiam  dc  aliis  di- 
cendum  esl. 

111'  I{e(jula.  In  iinea  collatcrali  i.NAt^ti  \i  i  /o/  sunl  (jradus  ifuot 
prrsnnae  in  parte  remnliori,  sem()rr   •••  •  ■  demplo.  Ilinc  si  unus 

(listct  a  communi  stipile  du(d)us  j..     .     i>.,  et  eius  consangui- 
ncus  Iribus,  crunt  intcr  se  consauguinei  iu  terlio  gradu,  iuxla 
eflatum :  (iradtis  rrmotior  trahit  ad  se  propintfuiorem.  Igilur 
Herta  consan^'uinea  erit  in  siH-uml  '        '  i  cum  |Kitruo,  seu  fra- 
tre  patris  sui,  (|uia  distat  duobii^  |..,. ......,>  ab  stipitc  commuDi. 

iiempe  ab  avo  suo,  licel  palruus  ipse  unico  gradu  ab  eodem  sti- 
pitc  separetur,  cuni  sit  stipitis  tilius,  scu  fratcr  patris  Bcrlac. 
Sic  eliam  de  uliis  quibuscum<|ue  stalucudum. 


\<ii4     Ail  |]ra<lti..  ...k..  .»i.... uipuUoiI»»,  artuaailar 

111«  oinniam  prnonarani   in  qaalib«l  linra,   tlipil»  «Iraipio.    Pr»iaJ«  la   lia<«  r^ 
rlft,   poilrin  inodii  r<>Mi|iiilai)lur  fr  Qta<i-  mlt  «f^mmli 

l^riiltis  rinoDiri  (luplii  anlur  .   in  /iifti  >idr  l.D>a  mi 

uor  ct  ■«IdiUtr  eicc»tt«  ai«iurit. 


70i  TRACTATUS 

Quaesita : 

802.  —  QuAER.  1°  Quo  iure  consanguinitas  in  praedictis  gra- 
dibus  matrimonium  dirimatt 

Resp.  V  Certuni  est  consanguinitalem  in  linea  recta,  iure 
naturae  matrimonium  dirimere  in  primo  gradu,  et  probabilius 
etiam  in  caeteris  gradibus  indefmite,  iixta  quorundam  Theo- 
logorum  sententiam  (a).  Caeterum  casus  a  praxi  longissime  di- 
stat,  ut  patet. 

Resp.  2°  Quoad  lineam  collateralem,  in  primo  gradu  ^roftfl^- 
bilius  (b)  dirimit  iure  oaturali,  aut  saltem  divino  positivo,  cum 
Eoclesia  nunquam  dispenset,  ut  fratres  et  sorores  coniungi  va- 


(a)  Aliter  tamen  alil  sentiunt ;  et  omissis  nunc  variis  opinionibus 
[apud  Schmalzgr.  Lib.  4.  Tit.  14.  n.  30.),  quae  ad  plures  pauciores- 
ve  gradus  vim  liuius  impedimenti  extendunt,  sunt  qui  cum  S.  Tlioma 
opinentur,  primum  dumiaxat  gradum  iure  naturae  invalidas  nu- 
plias  efficere;  quam  opinionem  etiam  S.  Alphonsus  (Lib.  6.  n.  470.) 
probabilem  habet  aeque  ac  illam,  quam  A.  refert,  eamque  caeteris 
praeferendam  censeni  cum  Schmalzgr.  (ibid.n.  31.)  pluresalii.  Sed, 
ut  bene  A.  advertit,  ad  praxim  nihii  haec  conferunt. 

(b)  Irritum,  nec  ne,  iure  naturae  sitmatrimonium  inter  fratrem  et 
sororem,  dissidentDD.,  etalii  affirmantem,  alii  neganlem  opinionem 
probabiliorem  dicunt ;  alii  contendunt,  Roman.  Pontifices  quoad 
hunc  gradum  nunquam  dispensasse,  alii  dispensasse  aliquando  (Vid. 
Schmalzgr.  Lib.  4.  Tit.  14.  n.  45.  et.  47.);  et,  quod  etiam  S.  Alphon- 
sus  (Lib.  6.  n.  470.)  nolat,  pro  senlenlia,  quae  iure  naturae  hoc 
coniugium  censet  validum,  stat  etiam  S.  Thomas.  Et  inulile  quidem 
foret  uiriusque  partis  argumenia,  responsaque  ad  raiiones  contra- 
rias  recensere,  quae  videri  passim  apud  DD.  possunt  (Yid.  S.  Alph. 
l.  c,  et  Schmalzgr.  l.  c.  n.  45.-48.).  Illud  interim  adverle,  quanlum 
hinc  praeiudicii  ultro  profluat  adversus  opinionem,  quae  dum  prin- 
cipibus  negat  potestatem  statuendi  impedimenla  dirimentia  pro  sub- 
ditis  infidelibus,  conlendit,  pro  istis  solum  ius  naturae  valere.  Ifoc 
enim  praestituto  matrimonium  in  infidelitate  contractum  inter  fra- 
trem  ac  sororem  haberi  non  posset  ceu  cerle  invalidum,  utcumque 
eliam  eorum  legibus  damnaretur;  et  cum  in  dubio  ex  generali  prin- 
cipio  standum  sit  pro  vaiore  matrimonii,  proinde  si  ambo  illi  ad 
ndem  converterentur,  cum  summo  infidelium  simnl  et  fidelium 
scandalo  separari  non  possent. 


DE   MAIH1M<»M0  703 

l«!ant,  atqiie  iiiiidL^lcs  ipsi  liuiusniodi  niiptias  dcte^tr^ntur ;  m  aliis 
gradil)us  iu\la  onines  dirinnl  lurc  ccclcsiaslico  a  .  ut  d»duci- 
tur  c\  praxi  Ecclcsiac,  (|uac  ah  iis  dispcnsat. 

Qi  AKR.  2*  Quouwdo  inveniri  facile  possint  (jradns  con.san- 
(luinitalis*! 

Hcsp.  \"  Si  cofjnitus  sit  stipcs  cominunis,  scribas  illius  nomen 
in  cliarta,  cl  infra  fs'cncralioncs  ct  nomina  pcrsonaruin  liinc  el 
indc  descendcnliuin  rcfcras,  uscjucdum  pcrvcnias  ad  «m>  pcr- 
sonas,  ({uae  connubio  iungcndac  sunl ;  facilc  indc  gradus  com- 
pulnhis. 

Ur.sp.  y  Si  inco^'nitus  sit  slipcs,  sic  proccdas :  Scribas  in  in- 
fcriori  partc  chartac  vcl  tahulac  nomcn  sponsi  ad  unum  lalu!*. 
et  nomcn  sponsac  ad  altcruin  ;  dcin  supra  nomcn  sponsi  adoo- 
lcs  nomina  corum  consaiiguincorum,  (]ui  fortc  causa  cssc  pos- 
sinil,  (  ur  .ilii|ua  inlcrsil  co^^natio  cuni  sponsa  ;  idcm  facito  (juo- 
ad  spoiisaiii.  Oii.i  lacla  adiiotalionc,  asccndas  c\  una  parte,  et 
vidcas  utrum  convcnianl  iii  communi  principio  seu  stipite,  c\ 
i]uo  s])onsus  cl  s])onsa  sint  medialc  gcncrati.  Ilinc  ])oslquani 
invcncris,  simuhiuc  animadvcrtcris,  utrum  sjion^i  Mnt  lu  li- 
nca  actjiiali  vcl  inacjjiiali,  appliccs  tandcin  rcgulas  infra  f)ro- 
poncndas,  cl  resolutio  duhii  patchit.  l'ro  (]uihus  sit  se(]uens 
c\cmj»lum  : 


(a  Hlnc  pravlsslmi  momonli  conscctariuni.  Nam  cum  iepei»  Ec- 
rlcsiao  ros  iion  obllijrnl,  (jui  non  sunt  haj)ti/ali.  j)roind«*  spcctalo 
iurt'  iiiiliir;ii>  \.ilid.i  h.ilMMula  >uiit  iiKilriinonia  contr.icla  intor  inridc- 
les,  (]ui  hisce  consan^uinitatis  pradihus  conhincti  sint;  at«]uo  ndeo. 
si  :id  lidcm  conN  ortaiilur,  iioc  scjinrandi  sunt,  no«'  (ruHpeii.vitiont* 
indif^oiit,  iit  iii  coiilr.icio  coniu^io  manoant.  C^uod  autom  dc  coii- 
^an^uiiiit.ilis  imj)odimoiito,  l)oc  i]i>un)  et  do  ixWU  im]>odiinri)(l<i  iuris 
in«Te  ecch^siaslioi  dicondum  ej«l 

Num  \oro  hahonda  sint  \alii!  n-  i,.um  ••  f 

cum  imjiodimiMito  iuri>  iuoro  i"Ci  iciil  l>l>    \  u   u-  ; 

coutrover.Ma  Schmal/f;iuol»er  t.ib.  i.  Til.  1.  t.  .1TK.-380.),  qui  alla- 
tis  uirius(]ue  sentonlino  rationibus  in  al1irmati\am  p.irtem  inclioarr 
\idolur. 


CURT  Tovi.  II.  18 


706  TRACTATUS 

ABAVUS 

Didacus  Noel. 

PROAYIA.  PROAVUS. 

I.  lulia  NoeL  I.        Arthur  Noel. 
Uxor  Titi  PascaL 

AYUS.  AVUS. 

II.  Maevius  PascaL  II.       Maurus  NoeL 

PATER.  PATER. 

III.  Paulus  Pascal.  III.      Hector  NoeL 

SPONSUS.  SPONSA. 

IV.  Petrus  PascaL  lY.      Maria  NoeL 

In  hoc  exemplo  Petrus  Pascal  et  Maria  Noel  sunt  consangui- 
nei  in  quarto  gradu  aequali.  Si  vero  Maria  Noel  immediate  de- 
scenderet  a  Mauro  Noel,  Arthur  Noel  esset  eius  avus  et  Didacus 
Noel  eius  proavus,  et  proinde  consanguinei  forent  in  quarto 
gradu  quidem,  sed  attingente  tertium. 

803.  —  Alia  etiam  methodus  indicatur  ad  gradus  cognationis 
dignoscendos,  scilicet  cum  tabetla  genealogiae,  seu  arbore  con- 
sanguinitatis .  Inspice  tabellam,  et  vide  in  qua  hnea,  et  in  qui- 
bus  cellulis,  reperias  personas  de  quarum  cognatione  quaeritur, 
et  attende  quot  gradibus  distent  a  stipite  communi.  Exemptim: 
Quaeris,  v.  gr.,  in  quali  gradu  Titius  sponsus  sit  consangui- 
neus  respectu  Bertae  sponsae,  cum  iam  scias  avum  prioris  fuis- 
se  fratrem  proavi  posterioris.  Pone  Titium  in  cella  media  N. ; 
ascende  ad  eius  avum;  frater  eius  ad  dexterum  latus,  in  cella 
ubi  notatur  patruus,  erit  proavus  Bertae ;  descende  per  lineam 
rectam  illius  numerando  avum,  patrem  et  sponsam  ipsam,  hinc. 
stipes  communis  erit  ille,  qui  reperitur  in  cella  tertia  superiore 
lineae  mediae.  Sic  numerabis  tres  gradus  ex  parte  sponsi,  et 
quatuor  ex  parte  sponsae ;  hinc  concludes  esse  consanguineos 
in  quarto  gradu  attingente  tertium. 

Finge  alia  quaevis  exempla  similia,  alterutrum  e  sponsis  in 
quahbet  cella  sive  media,  sive  ad  unum  latus  supponendo,  et 
ad  stipitem  communem  ascendendo,  ut  inde  ad  alterum  spon- 
sum  descendas ;  sed  minime  attendas  ad  nomina,  quae  in  va- 
riis  cellis  occurrentibus  reperies,  quia  pro  cella  electa  omnia 
variabunt,  ut  patet. 


CRADVS   CONSANCVINITATIS 


>fOif*)i\<liy 


f 

Xflfldn     '  '  ?'!>•<■><*  '1     ivM    )  Mniiwiika;  I    Hmiai   i 


^4  '^f/    5  . 


^ 


\ 


NOTA    i    Ki>"up  qi 

3-  Vbi  iuMie  coniungUKlur ,  ibi  shp«i  hib^lur 


i-u»tni     »iii»t   intrr  m  m    |l  - 


DE  MAThlMOMt»  ^17 

NOTA.  rx>nuogaioiU«  ioter  easdtoi  p«rt«ou  rx  liupliri  vel  «Cmb  amltiplici  c«- 
pite  oriri  polest,  et  taoc  ett  doplei  vel  naltipUi  cooMogaioit  propioi|ail««,  ttn 
iiiip<*Jinirotu:n  in  |"  xaJum  ,   ila,  i.  gr..   «i   duo  fralrr« 

«luan  fciiiiua*  nilii  c         '  ,\  ulroqui*  mtlriiu«iii<>  proiroiro- 

les ,    dupliriler  inlcr  le  coDMogaioei  eraot  (Oy  ,  et  b«ec  circaaut«oti«  oerr««4rto 
declaraoda  e»l. 

80 i.  —  Qlaek.  3*  Omnamt^  consanfjuinei  coliatnatesf 
Besp.  Sunl  .secjuculcs,  scilicct: 

1*  Ex  parte  patris. 

PROPATRULS,  scu  fralcr  proavi  ((jrand-oncle). 
PROAMITA,  scu  soroF  pFoavi  '(frand'  tante). 
pKTHi  i  s  M  V(.M  s,  fralcr  avi    frcrf  de  faieul), 
i'KOAMiTA,  soror  avi    strur  dc  l  aieulj. 
PATRLLs,  fralcr  palris  (oncte  paternel), 
AMITA,  soror  palris   tantc  paternette; . 

PATRLELKs,  tllii  fralrufii  c\  parlc  palris   comins-germains  /xi- 
tcrnetsj. 

2*  Et  parte  matris. 

pROwrMMLis,  fralor  proaviiie   ijrnnd-oncle). 

PROMATEKTK.RA,   f.vr/ur  dc  la  bisGiculc  . 

AVLM.in  s  M\«i!NLs,  soror  aviac  njrand-oncte  matemet). 

MATERTERA  MAiiNA,  soror  aviac  igrand'  tante  materneite). 

AVUNCULis,  fraler  malris  (oncte  maternei). 

jWATKRTKKv,  soror  iiialris    (antc  matcrneile), 

coN.souKiM,  tilii  fralruiu  e\  parle  malris  icousins^germains  wa- 

terneis  . 
AMiTiM,  lilii  fralrum  {cousins-grrmaiiu). 
M)BRiM,  lionini  tilii  (cousins  issus  de  germains). 
TSKPOTKs,  tilii  fralriim  -neuveus^. 
PRONEroTEs,  liorum  tilii   arncreneceux). 


(a^  IMura  exrmpla  tum  rliiplirniar  tnm  trtprtrnlac  rnimifnlnitl 
iJs  viiie  apud  l>e  luslis  (l)e  Ih^ptht.  MatriiH.  Ub.  t.  Cop.  3.  a«. ;)!.). 


708  TRACTATUS 

SECTIO  II. 

De  cognadone  spmtiiali. 

Cognatio  spiritualis  est  propinquitas  quaedam,  quae  ex  sta- 
tuto  Ecclesiae  orilur  ex  administratione  et  susceptione  baptismi 
et  confirmationis  inter  certas  personas  in  lure  canonico  deter- 
minatas. 

Princiyia : 

« 

805.  —  I.  Cognatio  spiritmlis  dirimit  matrimonium  de  lure 
ecclesiastico  V  inter  ministrum  Sacramenti  et  subiectum,  buius- 
que  genitores;  2"  inter  patrinum  yel  matrinam  et  filiolam  yel  fi- 
liolum,  eorumque  genitores.  Sic  ex  Conc.  Tricl.  sess.  24.  c.  2., 
de  Reform.  Hinc  duo  specie  tenus  versiculi,  memoriae  tamen 
iuyandae  perutiles,  exhibentur : 

Baptizans,  baptizatus,  baptizatique  parentes ; 
Levans,  levatus,  levatique  parentes; 

NOTA.  Has  inter  personas  contrabitur  cognatio  spiritualis  cx  Confirmatione  non 
secus  ac  ex  Baptismo.  Aliquibus  taraen  in  locis  patrlni  in  Confirmatione  non  am- 
plius  adhibentur; 

II.  Plures  conditiones  requiruntur,  ut  patrini  cognationem 
spiritualem  contrahant,  scilicet  1*  ut  sint  baptizati  [a],  secus 


(a)  Ad  cognatlonem  contrahendam  baptismus  est  condilio  neces- 
sarla  quoad  omnes:  proinde  si  vel  baptizans,  vel  parentes  baptizati 
sint  infideles  (licet  catechumenl),  cognalio  ab  iis  non  contrahitur. 
Quocirca  tam  fidelis  qui  baplizavit  prolem  infidelis,  tam  qui  eam  a 
sacro  fonte  suscepit,  possent  matrimonium  contrahere  non  quidem 
cum  prole  baptizata,  sed  cum  eius  parentibus,  postquam  ad  fidem 
conversi  essent  [Schmalzgr.  Lib.  4.  Tit.  11.  n.  32-35.). 

Certum  estautem,  hanc  cognationem  contrahi  etiam  ab  haeretico, 
tum  si  baptizet,  tum  si  teneat  in  sacro  fonte,  tum  si  prolem  illius 
alius  baptizatus  (sive  haereticus  sive  catholicus)  vel  baptizet  vel  te- 
neat,  Ratio,  quia  qmisquis  characterem  baptismaiem  habet,  est  ca- 


DE  MVTfllMO.MO  709 

cnim  Kcclesiac  non  suhiiriunlur ;  -2*  ul  sinl  ralionis  cop»"-!..^ 
(luia  sccus  non  sunt  muneris  palrini  capaccs ;  3*  ul »]  i 

luerinl  a  parenlibus,  vcl  cliam  a  Paroclio  in  illorum  loco  vcl  dc- 
fcclu   a  ;  r  ul  haplisnms  fucrit  validus  (6). 


jia\  liuius  copiialionis,  »'t  lc/^'il»u.>  Krclesiae  sulxlilur  Sanchez  l.ib.  7. 
Dinj).  no.  «.  2.,  Pirhinj.  I.ih.  I.  Tit.  11.  n.  iO.  .  Caeloruiii  iaiii  iiot.i 
.siint  SS.  Conj^r.  decrelii,  quilms  interdiciliir,  ne  aiit  ralholicus  h.ie- 
reticorum  lilios  iii  haptismo  elevet,  niit  ad  id  muneris  in  ha|)ti«mo 
catholici  haereticiis  adinittalur. 

(a;  .Nece.sse  reijisa  iioii  e>l,  ul  (|uis  a  |>areiilihus  aiit  a  |iariicho  de- 
.signetur;  .scd  salls  esl,  quod  .sese  iiiperpns  admiit^itur.  Dpiis  tamen 
esl  p:eneratim,  ut  quis  iioii  mere  maleriidiler  adsislat  et  infantrm 
leiieat,  snl  ui  iiileiilionem  sen  nnimum  hah«'nl  susripiendi  seu  aj:en- 
di  iiniiiu>  iiatrini;  qiMiinpiam  nuii  requirilurinsuper.  ul  inteiitioiiem 
conlraheiidi  spiritualcm  cufjiiationem  gerat ;  cpiia  hoc  esl  consc- 
rtarium  iiiill.ilemis  a  \oluiilale  eiiis,  sed  ah  Kfrh'-  '  •  .  |>en- 
dens,  alcpie  adeo  etiam  ali  iMHti.iriif  luiitrahiliu      ^  tbtr 

Uh.k.  Tit.  n.n.  30.;. 

[b]  Videlicel  si  hnptisiinis ,  quuil  e>l  priiicipaU',  iioii  siihsisl.il, 
neque  acressorium,  >k'\\.  »n;;nalio,  ^uli^-I.slere  jMite^l.  Hiiir  ar::ne, 
«|uod  .si  h.qili.^mus  deiiuo  eoiirrratur  siih  eoiiditiune,  et  jMi.ntfa  ile- 
legntur,  inraiilein  j)rius\alide  hajitizalum  fui.sse.  nulla  aderil  oo- 
;;iiatio.  OiioiiMjnc  anlrm  hoc  iioii  roiiNlat,  Ecclesia  copnalit)iieni 
j)rai'Mimil.  i)\\{n\  tameii  iiitelli^e,  qnaiido  >ere  adVit  iluhium.  quod 
S.  Al|)huiisus  Lib.  ().  n.  151.)  neijalixum  dicil.  cum  .scilicet  jiro  1)0- 
j)lismi  priorisi  valorc  uulla  faciat  solida  raliu ;  iiaoi  si  duhium  sit 
posiHruin.  iiemjie  .si  iinitramqne  jiarlem  aiKit  jirobahdila>.  quisqne 
resuherr  ilnhinin  jiole.st,  jirouti  iuhet,  el  ut  h.ihet  S.  .Vlph.  l.  c.  , 
malrimonium  conlrahi  |)()terit.  qua.si  nullum  .sit  imt^edimenlum,  qui.i 
.seilieet  iinllnni  adest  rerliim  imiiedimentum. 

Quoil  idrin  «rniiiilum  iii  duohiis  aliis  ca.sihus.  iienn»e  I'  >i  ipiis  e\ 
errore  uiinm  jno  .dio  iiifaiilem  teiieat;  i'  si  qui>  infanlem  leue.il  in 
l)nj)tismo  i)ri\nlu.  Nam  cum  in  ulroque  ca.su  (Vi</.  >'.  \tph.  Ub.  6. 
n.  \\\).  fl  l.*)l.  lUV  diNsidennl,  fnleiiduni  denique.  rem  es^i»  du- 
biam.  Al  si  dnhi.i  est  ro^iintio,  diihinm  eril  et  imj)edimeiituiii  .  du- 
hium  aulem  impedimentum  jit  ijise  S.  Aljihunsas  ad\ertit  r.  151.) 
Jion  esl  matrimonii  im|)eilimentum. 


710  TRACTATUS 

Resolves: 

806.  —  1'  Patrinus  et  matrina  matrimonium  inter  se  inire 
possunt,  non  vero  cum  patre  vel  matre  baptizati. 

2"  Non  contrahunt  cognationem  spiritualem,  qui  officium  pa- 
trini  et  matrinae  exercent  in  supplendis  Baptismi  solemnitati- 
bus,  nec  qui  nomine  tantum  alterius  baptizatum  de  sacro  fonte 
suscipiunt  (a). 

3"  Contrahunt  veram  cognationem  spiritualem  patrini  a  pa- 
rentibus  designati  et  iniuste  a  Parocho  reprobati,  si  infantem 
reapse  teneant;  secus,  si  a  Parocho  iuste  reiicerentur  [b).  — 
S.  Lig.  n,  154. 

4"  Vir,  qui  puellam  in  casu  necessitatis  et  privatim  baptiza- 
vit,  nec  ipsam,  nec  eius  matrem  ducere  potest  (c).  —  Ita  com^ 
muniter.  ■—  S.  Lig.,  de  Bapt.  n.  149. 

5"  Probabilius  autem  non  videntur  hanc  cognationem  con- 
trahere  patrini  in  Baptismo  privato  adhibiti.  Ratio  est,  quia  ia 
Conc.  Trid.  de  iis  tantum  patrinis,  qui  in  Baptismo  solemni  ad- 
hibentur,  sermo  est,  cum  pro  Baptismo  privato  nulU  requiran- 
tur.  —  Ita  commimius  cum  S.  Lig.  n.  149. 

6°  Patrini  cognationem  spiritualem  contrahere  non  videntur, 
nisi  baptizatum  physice  tangant,  quia  secus  proprie  eum  de  sa- 


(a)  Postremum  hoc  confumant  decreta  S.  Congr.,  quorum  unum 
refert  Barbosa  (Apost.  Decis.  Collect.  177.  n.  9.),  duo  alia  veroBene- 
dlctus  XIV  [Quaest.  Can.  227.).  Ex  alia  autem  S.  Congr.  declaralione, 
quam  refert  Gallemart  (In  not.  ad  C.  2.  Sess.  24.  Conc.  Trid.  n.  4.), 
procuratoris  officium  praeslare  potest  vir  pro  muliere,  et  viceversa; 
quo  in  casu  non  interdicitur,  ut  actu  duo  viri  vei  duae  mulieres  e 
sacro  fonte  elevent. 

[b)  Licet  Synodus  Trldentina  (Sess.  24.  Cap.  2.  DeReform.  matr.) 
decreverit,  ut  unus  tantunij  sive  vir  slve  mulier,  vel  ad  summum  unus 
et  una  baptizatum  de  baptismo  suscipiant;  hoc  tamen  decretum  non 
esse  irritans  constat  ex  Declaratlone  S.  Congreg.  in  causa  Aquen- 
si,  10  Mariii  1631  (eam  refert  Barbosa  Apostol.  Decis.  Collect.  177. 
n.  10.),  dummodo  terlia  vel  quarta  persona  fuerit  et  ipsa  designa- 
ta,  quae  prolnde  cognationem  contrahet. 

{c)  Idem  dicendum,  uli  patet,  de  muliere,  quae  privatim  puellu- 
lum  baplizaverit. 


DE  MATIIMOMO  711 

cro  fonlc  suscipcre  non  censenlur  (a) ;  omnes  enim  lcxlus  luri* 
can.,  (juibus  spirilualis  ro^nalio  slaluilur,  hisce  Terl)i««  cTpri- 
munlur:  qui  susnpit,  ttnet,  Irvat,  taufjtl,  elc.  —  S.  Ufj.  n.  1  iH., 
et  alii  rdtnmunilrr. 

7*  r.ircnlcs  hapiizantos  lilios  in  nccessilatc  vcl  bona  lide  nul- 
lam  contraliuni  spiritualcm  co^nalioncm,  qua  ab  usu  coniugii 
prohibeantur;  haecenim  prohibilio  rationcm  habel  poenae.quac 
sine  culpa  nou  inrurritur.  — -  S.  Ug.  n.  l')0.  —  Iiik-  '  'nlius 
nec  videnlur  ro^iialionrni  rontralicre,  etiamsi  e\  ii.w..-».,d,  sc- 
clusa  neccssilale,  prolem  baptizarenl  ib;.  —  S.  Ug.  ibid. 

SECTIO  III, 

De  cofjnattone  iegaU. 

807.  — -  Cognatio  legalis  est  propin(|uilas  personarura,  quac 
oritur  ex  adoptione  le^Mli.   Duplcx  distineuitur  adoptio  : 

r  Pnfrrta,  (pia  persona  sui  luris,  loriua  logali  r  ,  trauMl  m 
polcslatein  el  f.umliam  adoptantis,  cl  oinnia  tilii  Iti^ilimi  lura 
acquirit. 


(d)  Reqiiiritur,  ut  dum  bapti/atur,  patrinus  ita  bapti/itum  tan- 
gat,  utdici  quoat,  (*uin  svscepiMse,  accepisse,  tenuisse,  letOM,  tte.. 
\i\  sarro  \t'l  d«*  sarro  font«* ;  vcl  si  ronsuf^luilo  sil,  iii  liacenl" 

ncal  infantrin  dum  baptizatur,  patrinu.H  \fl  infanlem  bnplttai 

gacenloli  praosentaveril,  vcl  mox  infaiilem  dc  sacerdoUs  manii  im- 
mediate  suscipiai ;  unile  non  salis  essrt,  (|Uod  modiale  ronimater 
acripiTrl  iMim  a  rompalro.  \el  vicever>«» ;  iiec  eliam  .Huflirrrrl  U- 
ctus  nionirntancus  diizili  \i'l  manus,  quia  id  noii  rvMM  Irrftre  au( 
tenere,  etc.  Non  tami*n  opus  ost,  ul  patrinuji  etiam  rrspondrat  pn> 
infante  ;  ipiia  rrsponsio  isla  a«l  p  i  calcfhismi    <h*  qtio  .^up 

In  not.  a<l  t>    T"!".    tlirinm  i".t     pcr  ^rhvialzor    t iU    \    Tit    \\ 

n.  a».  ;i!». 

(6)  Cum  salliMii  (hibiuni  »i(,  piinripiuni  pr.if^.ilrl.  iu  re  • 

pos.<ie  rrrlmn  ius  »'oniu;:i  .lufrrri.  ^ ' •     •  csl.  pcr  rn..  inui 

roniugii  apponi  iin|M<ili(iunluin  .   lib    \     Til.  II 

«.  46.-\9.). 

(f)  Perfcrta  ailiiptio,  «piao  ol  nrro*;'!  ur.  in«ii   •     i<-     pt.' 

Prineipia:  pro  impiTffrla  vcro.  quai  .  ...r  «iii^//j.  -  .iln  ii  au- 
clorilas  ruiiis>is  iudiris  conipelenU».  Virf.  Selmtaiigruebtr,  Ub,  I. 
Tit,  12.  n.  n. 


712  TRACTATUS 

2"  Imperfecta,  qiia  persona  extranea,  qiiae  sui  iuris  non  est, 
assumitur  in  filium  yel  nepolem,  non  tamen  transit  in  adoptantis 
familiam,  et  potestatem,  et  proplerea  non  fit  huius  haeres  ne- 
cessarius  ex  testamenlo,  licet  ei  succedat  ab  intestato  [a). 

Principia : 

I.  Cogoatio  legalis  seu  adoptio  constituit  impedimentum  diri- 
mens  de  lure  ecclesiastico,  quamyis  de  lure  romano  prius  sta- 
bihtum  fuerit  [b).  Eruitur  ex  Resp.  Nicolai  I  ad  Bulgaros,  etc. 

II.  Cognatio  legalis  ad  similitudinem  cognationis  naturalis  ex 
iure  romano  matrimonium  dirimit  inter  sequentes  personas: 

r  Quasi  in  linea  recta  inter  adoptantem  et  adoptatum  eteius 
filios  dum  sunt  sub  paterna  potestate  constituti ;  2°  inter  adopta- 
tum  et  filios  adoplantis,  quasi  in  linea  collaterali,  dum  huius  fi- 
lii  sub  paterna  potestate  yersantur;  V  inter  adoptantem  et  uxo- 
rem  adoptati,  ac  Yicissim  inter  adoptatum  et  uxorem  adoptan- 
tis,  quasi  in  linea  recta  per  modum  affinitatis,  ul  constat  ex  de- 
claratione  S.  Congreg.  in  Hortana  26  Sept.  1734  (c). 


(a)  Contra  vero  per  adoptionem  perfeclam  seu  arrogationem , 
adoptatus  haeres  evadit  necessarlus  ex  testamento  in  quarla  bono- 
rum  parte  (Schmalzgr.  Lib.  4.  Tit.  12.  n.  3,). 

{b)  Cognatio  ista  matrlmonium  dirimit  iure  ecclesiastico,  quatenus 
per  ius  ecclesiasticum  approbatae  sunt  leges  civiles  romanae,  per 
quas  primitus  inductum  hoc  impedimentum  fuit. 

{c)  Differunt  inter  se  istae  cognationes  (et  consequenter  etiam  im- 
pedimentum  ex  iis  ortum),  quod  prima  et  postrema  sint  perpetuae; 
quocirca  adoptans,  v.  gr.,  ducere  nequit  filiam  aut  neptem  adopti- 
vam  in  uxorem,  etiamsi  per  emancipationem  adoptio  fuerit  soluta, 
nec  privignus  aut  nurus  (intellige  adoptivi)  iungi  matrimonio  pos- 
sunt  cum  uoverca  autsocero,  licetadoptio  aut  per  emancipationem 
aut  per  mortem  adoptantis  cessaverit.  Requireretur  igltur  dispen- 
satio  Sedis  Apostolicae,  quaetamen  etiam  in  postremo  casu  diflicil- 
lime  conceditur.  Secunda  vero  in  linea  collaterali  durat  dumtaxat, 
quamdiu  durat  adoptio  (Vid.  Schmalzgr.  Lib.  4.  Tit.  12.  n.  26.  et 
seq.,  et  S.  Alph.  Lib.  6.  n.  1027.  not.  2.).  Sex  aulem  modis  ex  iure 
romano  solviiur  adoptio  :  1''  morte  nalurali  adoptanlis  ;  2"  morte 
eiusdem  civili;  3«  ob  nuptias  incestuosas;  4"  ob  dignitatem,  v.  gr., 
episcopalem ;  5»  per  sentenliam ;  6°  per  emancipationem  (Schmalzgr, 
ibid.  n.  10.). 


Dn  MMRrVOMO  113 


Ouaesita 


X08.  —  Oi  Ai;ii.  r  \n  nKjnatif)  Irfjalis  mfilnmonnnn  liinma' 
wifjne  ad  f/Hartum  (jraftuin  inter  adoptantein  f'  -f'^'  ^nd^-nl^s  a  '• 
ofitati^  aut  ciee  versa'f 

Itesp.  r  Ccrlo  rcslringilur  ad  primum  gradum  quoad  adopia- 
lum  cl  descrnd«'nlcs  adopianlis.  E\  lurc  ranonico  conslat. 

Hosp.  2*  Controrertilnr  (juoad  adoplanlom  cl  doscrndiMi^  ~ 
adoplali.  Probahiltlfr  rof^nalio  non  cxtcndilur  ullra  prinuim  -r.i 
dum,  scu  ullra  adoplalum,  nisi  habcal  dcsccndcnlcs  sul)  polc- 
slalc  sua  conslilulos  [a;  nihil  cnim  in  iurc  huic  decisioni  oppo- 
silum  rcpcrilur.  —  .*?.  Lig.  n.  1027. 

S09.  -  (JLAER.  2  \n  adoptio  imprrftcta  (lirimat  matn- 
moniHm! 

liesp.  yeg.  prohabilius  cum  S.  Lig.  n.  1027.,  et  aliis  com- 
munius.  —  Uatio  est,  quia  sola  adoplio  pcrfccta  ccnscnda  est 
adoplio  proprie  dicta  (b). 


(o)  Sat  claram  regulam  liabc.«<,  .m  rum  Sancliczii  (Lib.  7.  Ditp.  6.1. 
«.  34.)  comnmiiinri  .senloiiiia  .vintuas,  i'\  rom.ino  iurc  imp    ' 
lum  so  Jnl  cos  «'xliMnlrrc,   qui  simul  rwm  l*;itrrf.iinili.i>         ,        > 
transcunt  in  potestat(Mu  adoplantis. 

Facilius  aulrm  indirari  possuiil  prrsonac,  intcr  quas,  con>t.nit'* 
adoplionc,  consislor.' matrimonium  polost.  Duranl»'  itntpn*  ado|>tio- 
ne  potcst  matrimonium  ronsisirrc  1*  inler  adoptantcm  ct  matrem 
adoptali  (S.  Thum.  in  i.  IHu.  42.  7.  1.  art.  2.  ad  5.);—  2«  Intcr 
adoptaiitrm  cl  niiam  adoplhac;  quia  hacc  non  osi  in  p  '  '  '  ■  n\\- 
tris,  idcocpic  non  lran>il  in  polr>lalom  ailoplanti.s; --  i«|.>- 

ptanlcm  et  filiam  illegitimam  adoptati,  (|uin  .<ciiicel  fdii  iiiegilimi 
non  sunt  in  patris  potcstate,  atque  adeo  lilia  adopiaii  in  c.lsii  in 
potcstatcm  adoptanlis  non  'r"  ■•  :  —  l*  eadcm  »lc  rausa  consislct 
niatrimonium  iiitcr  lilium    i  um  adoptanlis,  ct  huius  Itliam 

a(iopli\am;  —  .'»*  inter  rtiium  et  litiam  duorum  fratrum  ndopli\o- 
rum,  quia  i<li  iiullo  ».  nls  \inculo  inler  se  \inciunlur: 

<>*  deni(pic  inlcr  duos  ,.  :  ,  :  \  i)!t  unius  adoplantis  ;  nnm  nullo  id 
iure  votitum  esi  Schmalzgr.  I.ib.  4.  Tlt.  12.  m.  11.  #/  le^y 

[bj  Kaiiones,  olt  ipias  rommuniter  1>IV  statmint ,  im|HMlimcnluin 
e\  s«da  pcrfccta  adoptioue  oriri .  \idc  apud  Schf  '■•-  /16  l. 
Tit.  12.  H.  18. -22.  ,  tpii  insupcr  ruin  rommuni  hl>.  i,  e\  ad- 


11^  TRACTATUS 

NOTA.  Non  videtur  vlgere  adoptio  perfeeta  in  Gallia  ;  siquidem  ex  art.  548 
Cod.  civ.  adoptatus  remanet  iuris  sui.  Sic  enim  statuitur :  L'adopte  restera  dans 
sa  famille  naturelle,  et  y  conservera  ious  ses  droits.  Hioc  controvertltur  utrum 
adoptio  ista  impedimentum  dirimens  constituat.  Affirmant  Carriere,  Bowvier,  etc. 
Negant  vero  probabilius,  ut  videtur,  alii  non  pauci. 

Sic  Canonista  Andre,  Cours  alphabetique  de  Droitcanon:  «  Quant  d  Vad- 
«  option  telle  qu'eUe  existe  en  France,  on  doute  qu'elle  soit  un  empichement 
«  dirimant,  parce  qu'elle  est  bien  differente  de  1'adoption  parfaite,  et  par 
«  consequent  il  n'est  pas  certain  que  Vapprobation  donne  par  V  Eglise  d  la 
<i  loi  romaine  s' etende  d  nos  lois  civiles  sur  Vadoption. 

Sic  iterura  alius  Canonista  Gallus  Cobrieke  ,  Droit  priv^ ,  administratif  et 
public,  etc.  :  «  —  Notre  adoption  differe  essentiellement  de  Vadoption  par- 
«  faite  des  Bomains ,  et  ne  peut  consequemment  en  produire  les  effets.  On 
«  objecterait  vainement ,  que  si  notre  adoption  n'est  pas  identique  avec  Vad- 
<i  option  parfaite  des  Romains,  quant  a  sa  teneur,  elle  Vest  au  moins  quant 
«  aux  motifs  gui  Vont  fait  porter ;  car  il  s'agit  moins  de  connaitre  les  mo- 
«  tifs  d' une  loi  que  ses  dispositions ,  et  de  quelle  autorite  elle  est  revelue: 
«  c'  est  d  la  loi  romaine  que  la  loi  canonique  a  donne  Veffet  d'annuler,  aux 
«  yeux  de  V  Eglise ,  le  mariage  entre  V  adoptant  et  V  adopte ,  et  non  d  une 
«  autre  qui  en  differe  par  sa  cause,  ses  effets  et  ses  formes.  » 

Haec  confirmantur  sequente  S.  Officii  Decisione :  «  In  Bulgariae  provincia  mos 
€st,  ut  patresfarailias  aliquando  sibi  in  filios  adoptent,  absque  tamen  ulla  iuris 
solemnitate,  aliquos  pueros  et  puellas.  Huiusmodi  adoptati  communiter  inter  ca- 
tholicos  ibi  commorantes ,  veluti  filii  legitimi  reputantur,  adco  ut  iu  haereditate 
etiam  succedant.  Rev.  DD.  loseph  Roveramus  missionarius....  Sacram  Congreg. 
de  Propaganda  Fide  hurailiter  supplicavit,  ut  declarare  dignaretur,  an  talis  ado- 
ptio  impedimentum  pareret  cognationis  legalis.  Eadem  S.  Congr.  instantiam  rc- 
misit  ad  S.  Congr.  S.  Officii.  Deinde  in  Congregatione  generali  habita  coram  SS. 


oplione  simpUci  seu  imperfecta  nedum  dinmens,  sed  ne  impediens 
quidem  impedimentum  oriri.  Porro  cum  lex  Canonica  hoc  impe- 
dimenlum  lantum  induxerit  per  approbationem  romani  circa  hoc 
iuris;  proinde  quaestionem,  incurratur,  necne,  canonicum  hocim- 
pedimenlum,  quando  in  civili  variarum  gentium  codice  ratio  co- 
gnationis  legalis  plus  minusve  distat  a  iuris  romani  arrogatione  seu 
perfecta  adoptione,  sola  Apostolica  Sedes  definire  certa  sententia 
polest.  Nam  usquedum  eiusmodi  definitio  exspectelur,  Doctores 
privati,  generalibus  principiis  inhaerentes,  quod  matrimonium  sit 
res  valde  favorabilis,  et  idcirco  iura  prohibentia  et  irritantia  ma- 
trimonium,  si  quando  ambiguus  sit  eorum  sensus,  restringi  potius 
(iuxta  XV  luris  Reg.  in  VI),  quam  extendi  debeant,  recentiores  ci- 
viles  leges  circa  legalem  cognationem  et  obicem  nubendi  inde  or- 
tum  citius  de  simplici  illa  secundum  ius  romanum  adoptione,  quae 
nuUum  canonicum  impedimentum  parit,  interpretandas  statuent. 


DE  MATRIXOMO  71 S 

DD.  Kottrn,  feria  V*,  «li«  iO  Apriiis  <76l  ,    SaoeliMini»....   Jiilftiil  prMftto 

in  rs«u  nullam  eiitlrre  inr  tnm.   •    {  kfmd   Frrrari» ,    Fro  wutlrimomia  . 

arl.   2.   additio,   4-\   nri%it%  <ua  eiiilioot.) 

(i«iiiu  aulem  riailiae  prarfalo  raaoi  pror»aa  Moiili»  «itlelur. 

I*!ure«  ul  ■({«Iriianl  impetiimenlam  dirimea»,   iooiiaotor  rrtpooiiooi  S.  formti 
ad  l>.   L.4M«».Hl>:,  \  irarium  qrneralem  l*rtroeoren$em     S«d  iila  retpootio  reoi  ■!• 
oiaie  liirimit.   Sic  enim  inlerrogayrrat  oralor  :    •  ('.0111  io  «0^««  rvfoe  (Gollio*) 

•  ailoptinni»  iu»  muilo  le(;aliler  «il  rereplum,  qaaerilor  ao  rooooiroai  imprjiaeo- 

•  luin   aiioptinnin  ilirimrn*  ,    loruni   eliam   babrre  «irltrat  ?    ilMp.    oJlroMlitr.   n 

•  rt'i  $il  dr  nilnplinnf  tegilime  inila.   •    Torro  nnn   fuit  propntilaoi  ak  eraler«, 
de  (|uali  aJopliune  ageretur.   Intuper  aiioptin  imperfecta,   nt  la  umi  r*i  •"  r>«ni« 
io  iure  000  «liritur  adoplio  timpliriter,  »ed  adrogotio. 

PLNCTCM  IV. 

De  impedimento  affimtaUa. 

810.  —  Affinilas  csl  propinquilas,  quam  quis  contrahil  cum 
consangiiincis  pcrsonae,  qiiaruin  ( arnale  commerrium  hahcl ; 
scu,  esl  pn)pin<iuilas  orla  e\  copula  rarnali  inler  allirum  cl  con- 
sanguincos  allerius.  Proinde  e\ur(:il  allinilas  inler  yirum  cl 
consan^uincos  mulicris,  ct  Tice  versa. 

Hioc  r  Aflinilas  orilur  lum  cx  copula  Iwita,  hoc  esl,  coniu- 
gali ;  lum  c.\  copula  tUidta,  ncmpc  c\  fornicalionc,  adullcrio, 
iuccstu,  clc. 

*i*  Aflinilas  contrahi  potcst  ctiam  intcr  ipsos  coniugcs,  si  al- 
lcruler  rcm  cum  aliquo  ex  consanguincis  allcrius  hahct. 

Priuripia : 

811.  —  1.  Afiinitas  c\  ropula  licita  dirimil  matrimoniuro  us- 
quc  ad  (piarlum  gradum  iuclusive  (a) ;  e\  coputa  auleni  i//iri/4i 
soluin  u^({ue  ad  sei  undum  ^radum  inclusive.  Eviucilur  c\  Conc 
Later.  IV.  «'l  «x  f'nu<\  Irtd.  sr.Ks    -IS        \ 


(o)  Dl).  :id\(Tliim.  Iioc  drcrctum  intcUigendum  de  linM  trtw^ 
vers.1,  sed  iion  cohiheri  ad  «luartum  gradum.  .sidr  linea  recta  .MTroo 
sit.  ()iiao  tainen  nniinad\ersio  nihit  ad  pr;i\im  eoufiTt.  iiuia  malii- 

monimn  inler  nllines  (]uinlo  .it;'      ^'  >   --    '         >•       ^i\e>l 

proh.ilijh*.  (|tianilo  .sumiu.)  |»i  <  1        ;      .  n  ..belui 

iHins,  ipii  ipiarlam  generalionem  viderit. 


"ilG  TRACTATUS 

II.  Aftinitas  non  contrahitur  nisi  per  copulara  perfectam  et 
consummatam,  seu  lalem  ex  qua  per  se  generatio  sequi  possit ; 
quia  secus  yir  et  mulier  non  fiunt  stricte  una  caro  [a).  —  S.  Lig. 
n.  107o. 

III.  Affinitas  inter  coniuges  contracta  raatrimoniura  ipsorum 
dirimere  nequit,  cum  huic  indissolubiliter  iam  contracto  super- 
veniat;  eiusdem  lamen  usum  impedit  in  poenam  coniugis  adul- 
teri  vel  incestuosi.  Constat  ex  variis  locis  luris  canonici,  prae- 
sertim  ex  cap.  Si  quis,  De  eo  qui  cognomt,  etc.  Haec  autem  ut- 
pote  ex  copula  illicita,  vi  Decreti  Trident.  Sess.  24.  Cap.  4.  De 
Ref.  matr.  non  contrahitur,  nisi  ex  copula  cum  consanguineis 
alterius  in  prirao  et  secundo  gradu.  ConBrmatur  ex  Declaratione 
expressa  Gregor.  Xlll^  apud  S.  Lig.  n.  1070. 

Regulae : 

812.  —  r  Personae,  quae  carnaliter  coniunguntur,  non  sunt 
proprie  inter  se  afiines,  sed  sunt  principium  affmitatis,  et  quasi 
stipitis  locum  tenent. 

2"  AfEnitas  esse  non  potest  inter  duas  personas,  quarura 
neutra  copulam  habuerit  cum  consanguinea  alterius;  idcirco 


(a)  Consenliunt  unanlmlter  DD.  in  neganda  affmltate,  si  sola  foe- 
mina  seminaverit ;  non  item,  sl  seminaverit  solus  vir ;  de  qua  con- 
troversia  S.  Alphonsus  (Lih.  6.  n.  1075.)  concludit,  ulramque  op- 
posllam  sententlam  esse  probabilem,  et  certum  est,  S.  Thomam  pro 
iis  stare,  qui  exigunl  actum  ulrinque  perfectum.  Quoclrca  cum  aga- 
tur  de  impedimento,  ex  generall  principio  defmiendum  foret,  rem 
esse  dubiam,  ac  propterea  Impedimentum  non  adesse. 

Quoad  praxim  autem  valere  debent  regulae,  quas  etS.  Alphon- 
sus  [l.  c.)  habet,  nempe,  1°  Quando  de  copula  constal,  in  foro  ex- 
terno  semper  praesumitur  pro  impedimenlo  conlracto;  2"  idem 
praesumitur  etiam  In  foro  interno,  quando  de  opposito  non  constet, 
quia  iudicium  prudenter  fit  ex  communiler  conlingenlibus,  prae- 
serlim  si  foemina  faleatur,  raagnum  voluptatis  sensum  se  expertam, 
esto  seminalem  effusionem  non  adverlerit ;  3'  si  reipsa  constet,  re 
ipsa  seminalionem  alterutra  ex  parte  non  esse  secutam,  in  foro 
conscienliae  non  potest  sententia  pro  impedimento  ferri  (Schmah- 
grueber  Lib.  4.  Tit.  14.  n.  71.-73.). 


CRADVS    AFriMITATrS 


Nota.  i.  Haectabella  rePert  consanpiineos  viri  etmiilieris  in  linea  recta 
usque  ad  quarhjm  ^radiun.lineas  cojlat-erales,  puta  fratres.consobrino^, 
etc.  faciie  adiicies. 

2.  Lineae  ab  uno  eentro  ad  opposita  dyctae  aPfinitatem  unius  sxlii- 
bent  cim  consanguineis  alrerius ,  ur  vice  versa. 


DE  MATRIMOMIO  T  1  7 

consan^iiinei  unius  coniugis  nullani  hahcnt  aninitatrm  cum  con« 
san^Miincis  altcrius. 

:r  Diio  Iratrcs  duccre  [)Ossunt  duas  sororcs  ;  patcr  ct  filius 
duccrc  possunt  nialrcm  cl  liliam  ;  imo  lilius  potc>l  duccrc  ma- 
trcm,  et  patcr  eiusdcm  liliam.  Ilinc  axioma  :  Affinitas  non  pa- 
rit  af/inilalem  [a]. 

4*  (jradiis  alHnitatis  codem  modo  computantur,  ac  gradus 
consan^iiinitatis  ;  imo  aflinitas  prradiis  non  liabcl  per  se,  scd 
tanluni  ralioiie  ronsan^'uiiiitatis ;  (jualis  if;ilur  cst  ^'radus  con- 
sanguinitatis  cum  una  pcrsona,  talis  est  gradus  allinitatis  cum 
altcra. 

y  (Jui  pcccavit  cum  duahus  sororihus,  aut  consohrinis  gcr- 
manis,  aiil  cum  malrc  cl  lilia,  nullam  harum  diiccre  potcsl, 
modo  lamen  copulam  consummaverit. 

6*  Vir,  qui  pcccavil  cum  sororc  vel  consohrina,  tcI  amila 
compartis  suac,  dehitum  petcnti  rcddcrc  tcnctur,  quamvis  pc- 
tcre  ipsc  nc(picat.  Uatio  csl,  (|uia  cum  apatur  de  Icgc  mcre 
prohihcntc,  imiocens  e\  ciilpa  noccnlis  p.Ui  non  dchct. 

"'  Non  priv.jtiir  iiire  pelcndi  dchitum,  (jui  ciim  propriis  con- 
sani^uincis  peccat ,  «juia  nullam  aflinitatem  inde  cum  u\orc 
contrahit. 

S'  Si  uter^juc  coniux  pcr  inccstum  aflinitatcm  cum  altcrocon- 
traxcrit,  neutcr  potest  dchitiim  pclcrc,  (juia  utcr^iue  ius  suum 
amisil;  el  proindc  ncutcr  tcnctur,  imo  nec  potcsl  dehilum  al- 
lcri  redderc.  —  S.  Lifj.  n,  106!».  el  seq. 

ijuacsita: 

813.  —  (Ji  AKR.  r  (>iio  iure  diriniat  afjinitat^ 

Hesp.  \ '  Iu\ta  omnes  cerlc  dirimil  soto  tcclesiae  iure  \a  li- 

nca  collatnati,  et  mullo  prohalnlius  cliam  in  linea  recta,  si 

forte  primum  ^radum  c\cipias. 


'n)  Olim  alliiiil.i^  pnrichnl  aflinitalcm  ;  undc  Iriplcx  aflr   '-•     re- 
nus  >igch:i(,  ct  (luidcin  (iiriincii>  lualrimouium.  .\flinil.il>  .ndi 

ct  lorlii  geiMTis  sustulit  limocentius  111  in  Conc.  Ijitenmensi  (ViV/. 
<\  .\on  ilrhet  H.   I)r  t'on.%nng.  et  .K/finil.  ;   «juac  "  (mIj 

fuerint,  ct  (juomodo  orircnlur,  \idenpu(l  Sr^"  ..    ...^    I. 

Tit.  U.  n.7l.:5.). 


•718  TRACTATUS 

Resp.  2*  Controvertitur  quoad  primum  gradum  lineae  re- 
ctae  [a).  Ecclesia  tamen,  licet  pluries  enixe  rogata  fuerit,  nun- 
quam  ^voluit  dispensare  in  affinitate  orta  ex  legitimo  matrimonio, 
utetiam  testatur  Benedict.  XIV  (de  Syn.  l.  9.),  licet  non  raro  di- 
spensaverit  in  huiusmodi  affinitate  orta  ex  commercio  illicito  (6), 


(a)  Plures  ac  magnl  nominis  tum  Theologos,  tum  Canonistas,  qui 
universim  negarunt,  matrimonium  cum  affini  in  primo  gradu  lineae 
rectae  iure  nalurae  esse  irritum,  habes  apud  Schmalzgrueber  [Lib.  4. 
Tit.  14.  n.  103.),  qui  hanc  senlentiam  probabiliorem  dicit. 

[h)  Manifesta  esl  ralio  diversae  huius  praxis ;  quia  affinitas  ex 
copula  fornicaria  non  ila  perfecta  est,  sicut  proveniens  ex  legilimo 
matrimonio  consummalo,  ul  cum  aliis  advertit  Lugo  (Resp.  Moral. 
Lib.  1.  Dub.  40.  n.  29.),  quando  in  illa  unio  lantum  corporum,  in 
Isto  autem  adest  etiam  socielas  in  communem  vitam,  ut  nolat  S.  Tho- 
mas  [In  4.  Dist.  41.  Q.  1.  art.  1.  q.  3.);  matrimonium  vero  (ut  addit 
S.  Tiiom.  /.  c.  q.  4.  ad  2.)  afjlnitatem  causat  non  solum  ratione  car- 
nalis  copulae,  sed  eliam  ratione  societalis  coniugalis,  secundum  quam 
etiam  matrimonium  naturale  est. 

Quia  tamen  gravissimi  DD.  (ut  dictum  esl  in  not.  praec.)  negant, 
matrimonium  cum  eiusmodi  affini  irriium  esse  iure  naturae,  pro- 
plerea  si  duo  infideles  tali  matrimonio  contraclo  ad  fidem  venirent, 
tulum  non  esset  eos  separare  sine  Ponlificis  dispensatione ;  nisi 
forte  haec  coniugia  inter  infideles  lege  positiva  irrilenlur;  quod 
pronum  est,  quia  fatenlibus  DD.  eiusmodi  nuptiae  eliam  inter  gen- 
tiles  habebantur  lurpes  et  abominabiles  (Vid.  Schmalzgr.  Lib.  4. 
Tit.  14.  n.  101.-105.). 

Verumlamen,  ut  Lugo  advertlt  [l.  c);  cum  affinitas  ex  matrimo- 
nio,  sive  sit  impedimenlum  dirimens  de  iure  naturae,  sive  non, 
cerlissime  tamen  sit  affinitas  naturalis;  proinde  non  posset  quis 
post  baptismum  contrahere  cum  filia  aut  matre  illius  uxoris,  quam 
Ipse  legilime  habuisset  tempore  infidelitatis.  Immo  DD.  ex  Cap.  fin. 
De  Divortiis  id  exlendunt  usque  ad  affines  in  quarto  gradu.  Ratio 
est,  quia  cum  affinitas  ex  legitimo  matrimonio  iuxla  dicta  sit  vin- 
culum  naturale  [Vid.  etiam  S.  Thom.  ini.  Dist.  41.  (^.  1.  art.  1.  ^.  1.), 
orilur  etiam  inter  infideles,  et  manet  eliam  post  baptismum ;  post 
baptismum  aulem  iam  subiacent  legi  Ecclesiae  irritantis  coniugia 
usque  ad  quarlum  gradum  [Vid,  Schmalzgr.  l.  c.  n.  86.-89.). 

Imo  iuxta  illos  DD.,  qui  cum  S.  Thoma  [l.  c.  q.  3.  et  4.)  docent, 
hoc  nalurale  affinitalis  vinculum  oriri  etiam  excopula  illicila,  quip- 
pe  ex  Paulo  etiam  tunc  fmnt  una  caro^  dicendum  insuper  essel,  quod 
si  quis  tempore  infidelilatis  aliquam  fornicarie  cognoverit,  post 


DE  MATHIMOMO  719 

V.  gr.f  si  quis  ducat  uxoreni,  poslquciiii  cuin  liuius  filia  aut  ma- 
Ire  fornicatus  lueril  (aj. 

814.  —  Olalk.  -r  Ouinam  sini  varn  afjinesi 

Hesit.  Sunl  se(|uenles,  sciiicet : 
.socER,  patcr  raliouc  afliuitatis,  sive  coniugali,  sivc  coDiuf:atae 

(heau-pere). 
.socRUs,  niater  afliiiis,  ut  supra    helle-mere), 
proso<:kh,  avus  aflinis   nteut  par  ajjinite), 
PROSOCRLS,  avia  aflinis  ^aiente  par  affiniU). 
(iENER,  maritus  iiiiae  (gendre). 
INDRUS,  uxor  lilii  ;bru,  belle-/ittej. 
pKo<.ENKh,  maritus  neplis  .i/ir/n  (//■  la  p((Ur-/ill$). 
rRONLKis,  uxor  nepolis  Jemme  du  pelU-fih 
LEVIR,  Iraler  inariti,  aut  uxoris  [heau-fy 
«LOs,  soror  niarili  fbetleswur). 
FRATRIA,  uxor  fralris  (betlesa^ur). 
.»^0R0Rirs,  inaritus  sororis    beau-frerej. 
viTRicLs,  niarilus  inalris  .biau-phej. 

pRivicNLs  Kn,iLse\prinioniatriinoniopalrisautinatris,/»faM-/i75y'. 
wovERCA,  uxor  palris    betteniere,  mardtre  . 

H\'i.  —  (JiAER.  3'  An  alfinilas  ex  matrimonio  (On.summato, 
srd  nivalido,  diriinat  matnmonium  ad  (fuartum  gradum,  rel 
ad  ser.utidum  tanlutn* 

Uesp.  r  Halione  affinitatis  dirimil  ad  secundum  iiraduin  tan- 
tuni,  quia  non  habetur  afllnitas  e\  legitimo  inalrimouio. 


baplismuni  non  post»et  ducere  iniu.s  matrcin,  aul  liliam.  aut  sororom, 
quia  cum  his  conlraxit  allinitnlom  ;  quae  licel  malrimouio  eiuii  uon 
ohslrl,  dnin  iiititldis  est  et  Kcrlosiao  le}:il)us  iioii  ligatnr.  eum  t^ 
men  posl  bapli^mum  per.s(>>erel,  eliam  ralionem  impodinuMitisumit 
{ScHmalnir.  l.  i\  n.  NG.-Klt.).  Verum  ciim  haiir  Haturalem  e\  copula 
illicita  allinilaiem  negenl  Sauchez  {Ub.  7.  Disp.  {\3.  n.  9.),  e(  cum 
eo  Canl.  De  Ln^o  ;/.  c),  (iuuziilez,  Navarru»,  aUique;  boo  forfl  im- 
pcdimenluin  dubium. 

(a)  Ounudo  de  co  a^itur,  qui  tiliam  ducero  vdil,  potlqvani  cum 
maln'  forniralus  fucrit,  in  dispensalioiir  addi  couditio  .«0101,  duwk- 
moiio  tttputa  cum  matrrnnn  an'rresscril  naiivilalev  '•  •  •"  ul5cilicel 
caveatnr  periculum,  ik*  (juis  propriam  liliam  in  uu;  ..iu  ducat. 

Al  salis  implela  conditio  censeri  polojil,  ni  cojiula  CUB  Bilre  eo 
lempore  praccesseril,  ul  illud  periculum  |m»m<.\is  ?\^-\[. 


720  TRACTATUS 

Resp.  2"  Ratione  yero  honestatis  publicae  yidetur  dirimere 
usque  ad  quarlum  gradum,  quia  matrimonium,  etiam  inyali- 
dum,  yi  honestatis  publicae  dirimit  ad  quarlum  gradum.  —  Yi' 
de  mox  dicenda,  n.  818. 

QuAER.  4"  An  uxoTy  vi  aut  metu  cognita  a  consanguineo  mri, 
ius  dehitum  petendi  amiserit  ? 

Resp.  V  Neg.  si  vis  luerit  absoluta  :  impedimentum  enim  il- 
lud  petendi  debili  quoad  coniuges  incestuosos  poenae  tantum 
rationem  habet ;  poena  autem  nulla  esse  potest,  ubi  nulla  est 
culpa.  —  Ita  omnes. 

Resp.  T  Neg.  etiam,  si  uxor,  quae  yim  aul  metum  passa 
est,  graviter  non  deliquerit ;  quia  poena  gravis  cum  culpa  levi 
proportionem  non  habet. 

Resp.  3"  Imo,  probabilius,  etiam  negandum  videtur,  si  uxor 
illa  graviter  peccaverit,  quia  metus  gravis  excusat  a  legibus 
humanis,  etsi  a  lege  naturali  excusare  non  valeat ;  ergo  cum 
in  nostro  casu  excuset  a  lege,  prout  est  ecclesiastica,  a  poena 
etiam  per  eam  legem  inflicta  excusare  debet  [a].  —  Itacommu- 
nius  cum  S.  Lig.  n.  1071.,  contra  aliquos. 

PUNCTUM    V. 

pe  impedimento  honestafis  publicae. 

816.  —  Publica  honestas  est  propinquitas  seu  quaedam  qua- 
si  affinitas,  quae  per  coniunctionem,  non  corporum,  sed  ani- 
morum  oritur  tum  ex  sponsalibus  inter  unum  sponsum  et  con- 
sanguineos  alterius,  tum  ex  matrimonio  rato  inter  alterulrum 


(a)  Aptlus  rationem  reddit  Schmalzgr.  (Lib.  5.  Tit.  39.  n.  79.;, 
ubi  eum,  qui  ex  gravi  melu  legem  ecclesiaslicam  violaverit,  dicit 
excusari,  partim,  quia  sic  delinquens  haheri  nequeat  pro  contumace 
et  ecclesiasticae  potestatis  contemptore,  cum  nalurae  potius  infirmi- 
tate,  quam  obstinatae  voluntatis  malitia  peccet ;  partim  vero,  quia 
eiusmodi  metus  plerumque  excusal  ab  observalione  tegis  ecclesiasti- 
cae.  Ex  quibus  apparet,  rationem  ab  A.  post  S.  Alphonsum  alios- 
que  allatam  non  semper  valere,  el  ideo  aliam  adscisci  oporlere, 
defoctum  nempe  conlumaciae  ;  adeo  ut  etiam  quoad  legem  eccle- 
siasticam  statuendum  sit,  fieri  inlerdum,  ut  quis  ralione  metus  ex- 
cuselur  a  poena,  licet  totaliter  non  sit  immunis  a  culpa. 


DE  MATRIMOMO  7S1 

coniugcm  ct  compartis  consanguiDcos.  De  lure  ccclcsiastico 

diriniil.  * 

r  lloncslas  piihlica  cx  spotisalihus  valtdis  orla  cx  novo  iure 
Tridcnlini  Se.ss.  i\.  I)r  ftrform.  .Malr.  Cap.  3.  malrimonium  di- 
rimil  u^({uc  ad  primum  ^Tadum  l;in(um  ^a  . 

2'  lloncsliis  puhlica  orla  c\  watnmnnio  rato  dirimil  malri- 
monium  ad  (piarlum  gradum  inclusivc.  Probalur  cx  variis  locis 
luris  canonici  ff  . 

Quaesita : 

817.  —  QuAER.  1"  An  honestas  publica  oriatur  ex  sponsali- 
bus  condilionatis,  aut  mutuo  consensUf  vel  guavis  iusta  de  cau- 
sa  dissolutis'! 

Hesp.  ad  1"'"  .\>^.,  nisi  condilio  adimplcla  fueril;  (|uia,  con- 
dilione  non  adimplcta,  vcra  spunsalia  non  habentur  c  .  — 
.V.  Imj.  n.  KHil. 


(a)  Niminim  o\  lurc  anli(|ulon  sjwnsalia  lum  dcfutnro,  lum  de 
praosfiili  m;»trinioiiinni  dirinieli.int  ns<jue  .id  (piarlum  ^r.idum,  cl 
«piideni  eliamsi  invalida,  dummodo  non  e\  conscnsus  deferlu,  ex- 
.'«tilis8enl.  Synodns  aulem  Trideiiiina  .slc  (I.  c.)  dccrevil:  lnstitiae 
publirar  hnnf.%tntis  impfitimenlum,  ubi  !ipnn.ialia  ^uamniqHe  ratione 
raliila  n<tu  eiitnt,  Snnria  Sijnodut  proiims  tottit ;  ubi  autem  valida 
fuerinl,  primum  yraitum  nt>n  rjinlant. 

(6)  Ueipsa  (|nod  publicae  htnestatis  impedimentum  oriatur  cx 
malriiiKtnio  rato,  nulhis  e\  iure  ranoniro  te\tns  prtimitnr  ;  et  ideo 
\)\).  (Hnuindunt,  id  arf;nmenlu  a  foriiori  culli^i.  1 1  enim  iii(|uiunt, 
vinenhim,  e\  matrimoniu  ralo  cxsur^eus,  furtius  e^t,  qiiam  ()uod 
oritur  ex  sponsalihus  de  futuro.  A(M|uum  erpo  fuit,  ut  si  e\  his  In- 
ducitur  im|)e(tiin(  ntum,  ah  illo  (|no(pie  inducereiur.  .\l(|ui  per  ina- 
Irimoniiiin  ralum  iiun  inducilur  \(ra  aninitas,  uli  patet  tum  e\ 
r.  Lex  18.  Caw.  2*7.  (>.  2.,  tum  e\  .^.  Pii  V  Declanitioiic  in  ConttU. 
.\(t  linnianum,   1  luUi  \l)(^><,  tnm  e\  .S.  <  nesol.  in  Vd/m- 

tiiia  ir>07  apnd  neiicdielum  \IV    {'•'-''  .  '!     ;  cfjco  inducct 

saltciii  inipediinciitum  puhlica^*  li> 

/  lloc  definilum  liahes  iri  t'.  unic.  Jj.  t.  lU  5/>uino/.  in  M:  Cum 
e.T  .^ponmlibu.^  condiiionalibu\  ante  condilioHem  ejstantem,  iim/coii- 
(•uiii   Tom.  II.  46 


722  TRACTATUS 

Resp.  ad  2"»^  Afflrm.  Ratio  est,  qula  impedimentum  contra- 
hitur  statira  post  inita  yalide  spcfesalia,  et  impedimentum  se- 
mel  inductum  non  potest  auferri  ex  voluntate  sponsorum,  yel 
alia  causa  superveniente.  Ita  ex  Declaratione  S.  Congregaf. 
apud  S.  Lig.  n.  1063.  (a). 

818.  _  QuAER.  2"  An  honestas  publica  oriatur  ex  sponsali- 

bllS  PRIVATIS? 

Resp.  Affirm.  Ratio  est,  quia  Ecclesia  inter  sponsalia  privata 
et  publica  nullara  admittit  distinctionem. 
QuAER.  3"  An  oriatur  honestas  publica  ex  matrimonio  m- 

VALIDO  ? 

Resp.  Affirm.,  quia  ante  Conc.  Trid.  honestas  oriebatur  ex 
huiusmodi  matrimonio  :  Concilium  vero  nihil  in  hoc  imrautavit, 
quamvis  ius  antiquura  pro  sponsalibus  coarctaverit  [b]. 

Excipe  V  si  oriatur  invaliditas  ex  defectu  consensus.  Sic  ex 
lure  canonico.  —  Hinc  non  adest  impedimentum  publicae  ho- 
nestatis,  si  matrimonium  vel  ex  errore,  vel  ex  metu,  aut  cum 
ficto  consensu  contractum  fuerit.  —  Yide  S.  Lig.  n.  1062. 

Excipe  2"  si  invaliditas  veniat  ex  priore  impedimento  publi- 
cae  honestatis,  orto  ex  sponsahbus  vaiide  contractis  (c) ;  in  hoc 
enim  casu  non  inducilur  irapedimentura  in  praeiudicium  priorum 
sponsalium.  —  S.  Lig.  n.  1064.  —  Hinc,  si  Titius,  v.  gr.,  ini- 


sensum  non  habentibus,  et  incerlis,  nulla  publicae  honestatis  iustiiia 
oriatuT,  etc.  Quod  vero  post  impletam  condilionem,  eliam  non  re- 
vocalo  consensu,  eo  Ipso  oriatur  impedimenlum,  coUigitur  argu- 
menlo  a  contrario  (Schmalzgr.  Lib.  4.  Tit.  1.  n.  108.). 

(o)  Vid.  Fagnanum  in  Cap.  ad  Audienliam  n.  29.,  et  Benedict.  XIV, 
Quaest.  Can.  291. 

(b)  Sic  declaravit  S.  Pius  V  Const.  Ad  Romanum  1  lul.  15fi8  hisce 
verbis:  Nos  itaque....  attendentes,  quod  sponsalium  appellatione, 
qua  dictum  Concilium  (Trid.)  utitur,  non  nisi  iwproprie  matrimonium 
terbis  de  praesenti  conceptis  contractum  continelur,.:..  idcirco.... 
declaramus  ac  deflnimus,  Decrelum  Concilii  huiusmodi  omnino  Intet- 
ligendum  esse  et  prvcedere  in  sponsalibus  de  fuluro  dumtaxat,  non 
autem  in  malrimonio  sic,  ut  praefertur,  contracto,  sed  in  eo  durare 
adhuc  iriipedimentum  in  omnibus  illis  casibus  et  gradibus,  quibus  de 
iure  veteri  ante  praedictum  Decretum  Concilii  introduetum  erat. 

(c)  Hoc  est,  quod  communiter  dicilur,  hoc  impedimentum  non 
esse  retroaciivum.  Qua  de  re  expressam  Bonifacii  YUl  defmitio- 
nem  habes  in  Cap.  Unic.  De  Sponsal.  in  YI. 


DE  BIATRIMOMO  723 

tis  sponsalihus  cum  Bcrla,  caquc  relicla,  cius  sororcm  ducal, 
ad  prriiKim  rcdirc  ixjtcsl,  iiiio  dchcl:  ucc  indigcl  dis(>cn^aliune, 
nisi  iiialruuunium  ton^ufmuavent. 

81'J.  —  (^LAER.  V  An  uo.NLsTAS  piiiLicA  onatur  ex  mairi» 
monw  civiLi? 

Hesp.  Vidclur  aliirmaudiim,  sive  conlrahentcs  intendant  cOD- 
Irahcrc  dciiidc  curam  Kcclc^ia,  sive  nun ;  nam  in  1'  ca-su  ceo- 
selur  coulraclus  sponsatitius ;  in  '1'  ccnsciur  malnuiouium  ctan- 
deslumm,  quod  licct  invaliduiu  sil,  e\  diclis  malnmuuiuui  ad 
quarlum  usiiuc  ^^radum  dinmil  (a;.  —  ViUe  S.  Lnj.  u.  lOGi. 

PC>CTIM  \i. 

l)e  impcdunento  criminis. 

Crimcn  miilriinuiuum  dirmicns  ^6^  triplcxcst,  sciiiccl  ladul- 
lcriuiu,  -1  huiuicidium  couiu^is,  3'  ulriim(|uc  simul ;  modo  ccr- 
lac  cuncurranl  coudiliuucs  ,  (]ua5  subiicimui. 

/.  Adulttrium  soluni. 

8-2(K  —  .\d  impcdimcntum  cx  huc  capilc  iucurrCndum  rc- 
(luirilur. 

1  l  i  adullcrium  sit  rmif/j,  formale,  con,summatum.  Lt  qui- 
dem  veium,  id  csl,  ut  ^altcm  altcrutcr  lornicator  malnmoDio 
non  mcrc  pulatitiO,  scd  lcgilimo  ac  vahdo,  ctiamsi  lorlc  non 
con^uimualu,  sil  couiunctus.  Dcindc/ori/iu/f  cl  (piidcm  c\  ulra- 
(juc  partc,  id  C6l,  ut  ulcrijuc  co^uoscat,  alicrulrum  cs.>c  con- 
lu^alum  [c].  Taudciu  consummatunt,  inlcrccdculc  ucuipc  copu- 


(a)  Alibi  iani  ad>crtiiuuj$  (^'v/>.  in  not.  ad  n.  ZiQ.},  hot 
nullalciius  dctM^ri  civiii  i.sli  «ukinuttaU,  M?d  actibuj»  ia  te fpecltlit» 
el  iuii  t)ccl(>i.i>iii!o.  ((iiod  ip.sts  liawc  \iiu  «idiuiixil. 

{b}  \Lbi  iuipciliiiuitluiii  lUfi.H  ecclos>iu»lici ;  a  (juu   Dum  fxcmet 
iguoraiilia,  .sup.  in  not.  ad  n.  7HS.  {J,  i.  dictum  fM. 

[€}  SuUicii  iK'itur,  ul  (piis  srifnicr  i  id  fofoiinam  coniu^a- 

gnlam,  iicc  iHMos.sarium  r>l.  ut  ista  .  .,..v...ala  .sciil,  i'tuim  lum, 
quocum  adullcrat,  roiiiuf:alum  rsst*. 

Addo  cuiu  S.  AlphoUM)  t  Ai^.  6.  n.  lo:)6.  Vj,  ood  ossf  dicfnduB 
formate  adultcriuui,  (  i  ex  ignorantia  CMtpabili  el  cra$m 


724  TRACTATUS 

la  carnali  perfecta  [a).  Dixi,  formale  ex  utraqne  parte,  quia 
odia  restringenda  sunt.  —  Ita  communiter.  —  S.  Lig.  tz.  1036. 
2°  Ut  adsit  promissio  matrimonii  facla  ab  uno  adullero  et  ab 
altero,  saltem  aliquo  signo  acceptata  [b),  sive  haec  promissio 
praecedat,  autcomitetur,  aut  sequatur  adulterium ;  sed  si  prae- 


complex  icjnoraret,  alterum  esse  coniugalum.  A  poenis  enlm  excusat 
quaelibet  ignorantia  facti,  nisi  sitaffectata  ;  et  praeterea  ad  formale 
adulterium  requirltur  dolus,  qui  abest,  ubi  adesl  ignorantia. 

(a)  In  foro  externo  Id  semper  praesumitur.  Haec  igitur  valent 
pro  foro  tantum  conscientiae;  in  quo  (Yid.  dicta  sup.  innot.  ad 
n.  811.  7/)  si  Confessarius  vere  deprehendai,  actum  etiam  ex  parle 
foeminae  consummatum  non  fuisse,  non  deberel  scrupulum  impe- 
dimenli  iniicere,  sive  de  matrimonlo  iam  conlracto  agalur,  sive  de 
conlraliendo  (SchmaJzgr.  Lib.  4.  Tit.  7.  n.  50.). 

[b)  Tum  promissio  lum  acceptatio  debet  esse  vera,  et  ideo  non 
sufficit  ficla.  Yid.  S.  Alphonsus  [Lib.  6.  n.  1039.),  et  Scbmalzgr. 
[Lib.  4.  Tit.  7.  n.  22.-24.),  qui  id  confirmat  ex  C.  Significasli  6.  De 
eo  qui  duxit,  elc.  Insuper  non  sufficit  conditionafa  promissio  aut 
acceplatio,  quousque  condltio  nondum  extat.  Secus  dicendum,  sl 
adiecta  conditio  purlficetur  ante  mortem  coniugis,  ac  multo  magis 
si  anle  palratum  adulterium;  nam  futile  prorsus  est,  quod  quidam 
[apud  S.  Alph.  l.  c.  n.  1040  in  fin.)  aiunt,  promissionem  etiam  post 
jmpletam  conditionem  non  posse  puram  appellari.  Yid.  Schmalzgr. 
[l.  c.  n.  25.-28.).  Et  idem  prorsus  lenendum  de  opinione  Pontii 
[De  Matr.  Lib.  7.  Cap.  45.  n.  2.),  quod  sufficiat  alterius  tacilurni- 
tas  ad  alterius  promissionem.  Acceptaiio  enim  promissionis  hic  lo- 
cum  habet  delicti,  cui  poena  Irroganda  est,  et  notissimum  est,  de- 
licia  non  praesumi ;  atqui  in  casu  delictum  praesumerelur,  quia  in 
laciturnitate  habemus  consensum  mere  praesumplum.  Ergo.  Quod 
vero  mirabile  est,  Ponlius,  ut  mox  videbimus,  dux  est  eorum,  qui 
negant  impedimentum  incurri  a  machinante  mortem  coniugis,  nisi 
intentionem  matrimonil  contrahendi  exterius  slgnificet ;  et  utltur 
ea  potlssimum  ratione,  quod  actus  mere  interior  puniri  non  pcssit. 
jSunc  vero  sui  oblitus  contendit,  ad  incurrendam  poenam  accepta- 
lionem  mere  internam,  imo  et  mere  praesumptam  sufficere!  Sed  iam 
alias  advcrilmus,  caecum  furorem  contradicendi  Sanchezio  in  ine- 
ptias  et  contradictiones  passim  hominem  abripuisse.  Caeterum  in- 
cassum,  etiamsi  adesset,  huc  advocaretur  istius  opinionis  probabl- 
litas.  Neque  enim  mera  opinlo  satis  esse  potest  ad  certum  impedi- 
menlum  adstruendum.  Yid.  Schmalzgr.  [Lib.  4.  Tit.  7.  n.  21.). 


DE  MATRIMOMO  725 

cciJnt,  ro(|iiirilur,  ul  rclraclala  anlc  adullcrium  non  fucril.  l*ro- 
bahilius  uulcni  non  rcrjuirilur  ropromissio  [a]. 

',)'  l.l  lum  promissio  malrimonii,  lum  adnlterium  fianl  rirrw- 
te  priore  coniugr,  seu  conslanlc  codcni  malrimonio  b).  Ka 
ex  vanis  locis  luris  can.,  v.  ^r. ,  cx  f\  Si  fjuis  cicente  5., 
Caus.  31.,  f/u.  1.  —  Iicm  cx  C.  ProposHum  1.,  de  eo  qui 
ihLr.,  clc.  —  S.  Lig.  n.  \0:\1.  et  seq.  [c). 


(«)  lluic  senlenliac  nonnihii  xaluris  acceclere  polest  eliam  e\ 
C.  Siynificasti  (».  I)e  eo  qui  du.Tit,  etc.  Verutntamen  cum  sua  oppo- 
silai;  quo(jue  seiilenliac  non  »li'sit  proiiabililas  (Vi</.  Schmalzyr. 
Lih.  i.  Tit.  1.  n.  'M).  ,  iii  «luhlo  aii  repromis.^l»  access^^rit,  e\  jreiie- 
raii  canoiie,  impe«limenlum  adslrui  merc  ut  |)robal)ile,  atqnc  adeo 
incerlum    «piod  prrindr  cst,  ar  nuUum    potr.^t. 

[b,  Nimiruin  Inin  adullcrium  tum  matrimonii  |)romisslo  redere  in 
iniurinin  dchfiii  unius,  «'iu.sdcmi|Uf  roiiiuj;is;  ijutid  non  conliii;:cret, 
si  ncrti,  > .  ^'r.,  \ivenle  prinu)  marito,  promlltrrel  matrimon  um  Ti- 
lio;  cum  codcin  \cro  adultcrium  commiltcrct,  quando  post  primi 
marili  morlcm  Caio  nupsisset. 

[c]  Adiilterium  e\  iure  matrimonium  dirimil,  non  modo  quando 
accedit  promissio  matrimonii  futuri,  contraliendi  sciiicct  p't.%t  mor- 
lemcaniutiis 'ivMw  si  promiltcrotur  matrimonium  contraiiendum  alio 
couiuyc  ailhuc  vivenlr,  impcdiuuMili  ralio  cesjiarel,  ul  cuiu  1)1).  ad- 
vcrlil  Schmalzgr.  Lib.  \.  Tit.  7.  n.  9.),  8cd  etiam  si  adulter,  ailhuc 
vivenle  coniu^e,  matrimonium  de  praestMiti  cum  adiillcra  conlra- 
Iiat,  seu  potius  attentet ;  i<l  patcl  e\  C.  Cum  habcret  Ti.  De  eo  qui 
duxit,  etc.  Nec  refert,  utrum  attentent  m.itrimonium  contmhere 
coram  parociio  ac  tcstibus,  au  ciandotine.  lu  statuendo  cnim  hoc 
im)UMrnucnto  non  altendilur  \aior  matrimonii  aut  sponsaliuni  >\ 
sola  promi>.Mo  inlercedat,,  quae  in\alide,  uli  patel.  contraluintur, 
8C(I  ratio  criminis.  (,)uod  si  complex  ignora^eril  lcgitiinum  alterius 
coniugiuin,  (piando  ciim  eo  iiy\il  matrin)oniuiu,  duplicem  di»tin- 
;;uc  InpothcMiu  ;  \cl  enim  compcrto  aileriu.s  coniutrio.  adultcrium, 
non  relraclans  mairimouium,  commitlit.  el  >\c  impcdlmentum  in- 
Uucelur;  quia  si  post  scientiam  acceplam  in  malrimonio  pcrsevc- 
ral,  lioc  lucrilo  habclur  pro  sclentcr  *  to,  ct  ri:  '  '•  ^i 
coniuuctum  iioii  minu>  )iro\ocal  ad  <    «  \m  altci  u, 

quam  si  scicnter  conlrnclum  ab  initio  fuissel ;  vel  matrimonium 
rclraclat  anle  atlulterium,  aut  etiam  ab  adulterio  'quod  •  ;V 

prius  ««^titi.^isel,  cl  noii  formale}  cess;it  >talim,  ac  coniu^- 
rius  coiu|icril.  et  sic  ratio  impcdimeiiti  al>ost  Conf.  >\ 
/.  c.  u.  \1.  t!  15.). 


726  TRACTATUS 

//.  Homicidium  solum, 

821.  —  Tres  conditiones  requiruntur,  ut  ex  hoc  adsit  impe- 
dimentum : 

1*  Mutua  conspiratio ;  unde  non  sufficit,  utconiux  coniugem 
suura  occidat,  si  persona,  quacum  matrimonium  initurus  est, 
hanc  actionem  ignoret,  aut  contradicat.  — Ita  Communis  ex  C. 
Laudabilem  1.  De  Conv.  infidel.  —  S.  Lig.  n.  1033.  (a). 

2"  Infentio  matrimonii.  —  Ita  communiter,  quamvis  in  iure 
non  sit  expressum.  Ralio  est,  quia  finis  legis  est,  ne  quis  spe 
matrimonii  propriam  yel  alterius  coniugem  occidat.  Quidam 
cum  Pontio  requirunt,  ut  intentio  ii!a  aliquo  modo  fuerit  alteri 
manifestata.  Sufficere  autem  ait  S.  Ligor.  n.  1034.,  ut  indicia 
quaedam  huius  intentionis  praecesserint,  v.  gr.,  familiaritates, 
epistolae  amatoriae,  etc.  (h). 

3"  Mors  realiter  secuta  ex  actione  physica  vel  morah  aiteru- 
trius  complicis.  Patet  ex  lure  canonico.  —  Ita  communiter. 


(«)  Communis  itidem  est  doclrina,  non  sufficere,  quod  quls,  au- 
diens  coniugis  occislonem,  eam  approbet,  ac  ralam  habeat  {Schm. 
Lib.  L  Tit.l.  n.  56.37.). 

[b)  Parum  (ut  post  Sanchez  Lib.  7.  Dlsp.  78.  n.  19.,  aViosque  in- 
quit  Schmalzgr.  Lib.  4.  Tit.  7.  n.  55.)  hoc  adpraxim  interesse  vide- 
tur.  In  foro  enim  externo  semper  praesumitur  machinatio  in  mortem 
alterius  facta  esse  animo  ineundi  cim  alia  matrimonium,  si  mulier  et 
vir  alienus  communi  opera  concurrunt  ad  mortem  coniugis  innocentis, 
vel  quando  praecessil  aduUerium. 

Adverie  insuper,  hanc  intenlionis  externam  manifestationem  ideo 
solum  ab  istis  auctoribds  requiri,  quia  Ecclesia,  ut  dicunt,  actus 
mere  internos  non  punlt;  ad  quem  finem  nihil  profecto  interest, 
num  haec  intentio  manifestetur  complici,  an  alteri,  itidemque  num 
ante,  an  post  crimen  aliquo  modo  significetur;  et  insuper  dum 
S.  Alphonsus  (n.  1034.)  mere  postulat,  ut  familiarilates,  munera, 
aut  epistolae  amatoriae  intercesserint,  aperte  patet,  satis^esse,  quod 
alter  significel,  sibi  animum  inesse  matrimonii  contrahendi,  non  au- 
tem  requiri,  ut  significet,  se  Iiac  i^rorsus  de  causa  mortem  machina- 
ri,  aut  machinatum  fuisse.  At  enim  si  ita  se  res  habet ;  quandonam 
haec  intentionis  manifestatio  deesse  poterit?  JSumquid  enim  cele- 
brari  matrimonium  poterit,  si  qui  contraclurus  illud  est,  aliquando 
fiuam  hanc  voluntatem  non  prodat? 


DE  SIATRlMu.MiJ  'itZ 

///.  Itrxmqne  simul. 

822.  -  Ouaiido  crimina  adiillerii  et  coniugicidii  rcponunlur 
coniuiicla,  non  rcqniriUir  nuitua  conspiralio  ad  coniu^icidiuin, 
ncc  promissio  niatrimonii,  scd  haec  Iria  sufliciunt: 

1*  Adullcrium,  (|ualc  supra  cxposiluiu  csl.  liinc  pracccdcre 
dchel  coniiiLMcidio  (a  ;  non  inmcn  ncccsse  esl,  ul  praeccdat 
mortis  macliinalioni. 

2*  Macliinatio  mortis  ab  uno  adullcroruni  ex  inlentione  ma- 
trimonii ;  sufticil  autcm,  ul  hacc  intcntio  ah  uno  haheatur.  — 
Ita  (lousset,  n.  <S2i.  —  Carriere,  n.  1V.K  —  ColUl,  etc.  — 
>'.  Liff.  insupcr  rcijuiril  jnobaOiUus,  ul  hacc  intcnlio  allcri  ma- 
nilcstctur  \b  . 

3*  Mors  e\  inacliinationc  unius  adultcroruni  sccuta,  codem 
modo  ac  supra  diclum  cst,  dc  solo  homicidio.  Sic  e\  codem 
lurc.    -  Mde  S.  Licj.  n.  10:JG. 

NuTt.  Iiupriiimcnliim  riMm.  praerrdfnti  etponilum,  (\\to*\  proplrr  tlaplri  rrt* 
iiien  uniliim  voratur  ulrumqur  iimut,  e»t  unicam  iroprdimrnlDm.  Coalra  vrrv, 
*\  ct  atlultrrium  rt   linmiritliuiii   luai   propriat  rontlili<  i   babrant,   at 

91.  820.  vt  K2I.  aut  K22.  i-\positar  >uiit,  tlupln  rrit  ii.^ 

823.  —  llacc  omnia  sic  pauciorihus  verhis  memoria  tcncto: 
1*  AduUerium  cuin  promis>iouc  matrimouii  ab  altero  accc- 

ptfltn. 


(/!■  Itatio  facilc  inlcHigilur ;  .»4i  enim  pr.iccrdal  n»'>rv  .•..i.m- »;<^ 
adullcrium,  «piod  con.sislit  in  copula  cum  ronluu'**  i  lo 

vivcnti.s',  locum  hal»erc  ainpllu"»  noii  poterii 

(b)  {)\\0(\  fivr    -       '  ^  •    -        '       '       ^'l  !ll. 

gondum  «U*  m  .  .  j  '    ■    "  .'io, 

ex  hoc  conlirmatur,  i|Uoil  res  neqiic  proccdat.  riiiunjii  acchiat,  iiH 
«clo  adultorii  romplMr.  l^iMnum  ad\«'rl»v  ii- 

lionis  sifinilieatioijrm  ri'«juiril,  f.il."*o  all'  ...  .n.    ;  ,  ■■? 

n.  lo:ir».  Yl    non  solum  SalmnntiriMiM^s  ri  /,  Hed  el  \, 

<|ui  «le  sppriidi  li.ic  (|uae.Htionc  iiihil  omiiino  hntiet;  .«init  ei  Puiiiii» 
{Lib.  7.  Cap.  45.  n,  ?».•  perprram  fn  ramdi-m  i  '  <  ThoniaoB 

{Suppi.  (J.  (iO.  arl.  2.';  nam  .'^.  lK»rlor  s.mc  •  >-  liHpiiiur; 

sed  de  extcrua  iutentionis  manifej»l«iliouc  ue  \erl)um  quidcm  \n\htU 


728  TRACTATUS 

2*  Homicidnim  ex  communi  conspiratione  et  cum  intentione 
contrahendi,  saltem  ab  uno  habita,  et  manifestata. 

3°  Utrumque  simul  intuitu  matrimonii,  sed  sine  conspiratione 
et  matrimonii  promissione  [a). 

PUNCTUM  VII. 

J)e  impedimento  disparitatis  cultus. 

Disparitas  cultus  intelligitur  in  genere  diversitas  religionis 
inter  contrahentes.  Sed  hic  intelligitur  proprie  disparitas,  quae 
inter  baptizatum  et  non  baptizatum  intercedit.  Attamen,  data 
occasione,  etiam  de  disparitate  cultus  inter  baptizatos  matrimo- 
nium  conlrahentes,  seu  de  malrimoniis  mixtis,  dicemus. 

Principia : 

824.  —  I.  Cultus  disparitas,  quae  est  inter  baptizatum  et  in- 
fidelem,  seu  non  baplizatum,  raatrimonium  efficit  invalidum.  Ita 
ex  iure  non  scripto,  idest  consuetudine  vim  legis  habente  [b]. 


[a)  Cum  hoc  criminls  impedimentum  slt  iuris  ecclesiastici,  locum 
non  habet  iiUer  infideles,  mi  ex  communi  doclrina  tangit  et  S.  Al- 
phonsiis  [Lib.  6.  n.  1037.],  etiamsi  dein  ad  fulem  veniant.  Quod 
idem  dicendum,  si  quoad  prlmam  e  receptis  huius  impedimenli 
causis,  alterutrum,  aut  adulleiium  scillcet,  anl  promissio  tantum 
facta  sit  post  bapllsmum  [Yid.  Schmalzgr.  Lib.  4.  Tit.l.  n.  3.), 
itemque,  si  quoad  teriiam  causam  fidelis  non  fuit  particeps  caedis, 
quam  infidelis  patravit  [Schmalzgr.  ihid.  n.  46.).  Contra  vero  si  fide- 
lis,  promisso  matrimonio,  adulteral  cum  infideli,  iiemque  si  fidelis 
(quoad  tertiam  causam)  caedem  patravit,  vel  (quoad  causam  secun- 
dam)  parilceps  machinationis  seu  caedis  fuil,  impedimentum  incur- 
rit,  quo  consequenter,  licet  indirecte,  ligalur  et  infidelis,  non  secus 
ac  in  impedimento  disparitatis  cultus  contingit.  Immo  id  locum  ha- 
bet,  etiamsi  uxorfidelis  hoc  ideo  fecerit,  ut  vir  infidelis,  inilo  po- 
stea  cum  ipsa  malrimonio,  ad  fidem  convertalur,  prouli  diserte  ha- 
betur  in  C.  Laudabileml.  De  Convers.  infid.,  ubi  Poutifex  hanc  red- 
dii  rationem,  quod  tale  damnum  tali  lucro  Ecclesia  compensare  non 
telit  [Vid.  Schmalzgr.  l.  c.  n.  46.-48.). 

[b]  Cum  cousuetudine  niti  hoc  impedimentum  videretur,  consue- 
tudo  autem  vim  non  habeat  in  locis,  in  quibus,  nedum  invalue- 


I)R  MATHIMOMO  T29 

—  Yid.  S.  Lig.  w.  104L  —  Iloc  cvincilur  cx  doclrina  communi 
SS.  Palrum  ct  Tlicolo^^orum  [a],  i(J«iufi  com(>crluni  cssc  asscril 
linudirt.  \/V,  in  r!jii^l.  ad  iardinatcm  Eh  /«,  §.  9.  10. 

II.  Divcrsilas  aulcm  n'li^if)nis  inlcr  l)jipli/..ivw-  iion  constiluit 
impcdirinMiluiM  diriim.'us.  Prohalur  c\  co,  (|uod  null.i  lcgc  aut 
consuciiidinc  irrila  dcclarcnlur  matrimonia  inler  calholicos  ct 
hacrctiros.  —  lla  unanimis  consrnsus  Tfieologorum. 

III.  Divcrsilas  rcli^innis  iulcr  calholicos  cl  hacrcliros  scu 
aposlalas  cousliluil  iinpfdimcnlum  impcdicns.  Kruilur  lum  c\ 
pra.xi  Kcclcsiac,  quac  lidcles  ah  islis  malrimoniis  sempcr  ma- 


rit,  nc  iinlioiita  quidtMu  fueril,  hiuc  faclum  id  csl,  quod  ct  Diana 
{Tom.  6.  Tr.  1.  Res.  13.  n.  2.\  ct  Verricclli  De  Matr.  Q.  HS.  n.  «».\ 
el  Clwricali  Dr  Mntr.  I)er  -H).  n.  •2.'l.  .  ct  posl  cos  Bcncdirtus  MV 
(Con.^t.  .Sinj;iilari  Noliis,  0  Febr.  17i*J.  >i.  10.  iiarrahl,  ^'ra\cs  ar(|uot 
Tlicoiogos,  c  (juoruiu  uumno  fuil  Lc.s>ius,  iii  (ionsullaliom*  Romae 
hahita,  ccnsui.ssc,  disparitalcm  cultus  apud  r.hincnscs  ct  laponios 
iis  iniliis  coinoisionis  imhi  cssc  impcdimcnlum  dirimcns,  el  liis  clr- 
cumslaiili  s  possc  l![)iscopos  ihi  suspcndcrc  lcgis  promulgalioneni. 
Finis  aulcm  (piacslioiii,  ut  suhiicit  ^iftiV.^  Bcncdiclus  \IV,  imposi- 
lus  fuil  deernendo,  connuetudinem  non  rereptam  po%\e  id  effirere,  ul 
S.  Sedet,  rum  coeperant  Sineu.sr.%,  laponruse.fque  ratholicam  fniem 
amplecli,  yicarii^  apoxtolici.i  fafultalem  daret,  qua  tuper  iwpedi» 
mento  dinparitati%  cultus  cum  ii»  di.tpeiinnrent.  Hanc  porro  facullatcm 
ronccss.im  fuissc  narral  Bciu'dirlus  \IV  c\  do«  i  "s 

Tarisiis  an.  \i\i1  ct  lf»7r»;  plurcxpic  ciusmodi  coi  .,rc 

csl  npud  P.  Pcrronc  (l)e  .Matrim.  lib.  8.  Sea.\.  Cap.l.  art.  2.). 

Caclcrum  cum  S.  Sedcs  suh  Clcmcnlc  \in  pcr  inslruclioncm  ad 
missionarios  missam  c  Conprc^.  S.  Oflirii  pracccitcrit,  ul  si  nialri- 
monia  inlcr  c.illiolicos  ft  inridclcs  ahs(|U(»  di*pcn>.ilionc  forlc  con- 
Irncta  fui.s.scnt,  consrnnus  Hfinde  forel  renovnndus  ;  Indc  clucct,  ihi 
quo(pic  dcincps  lior  impcdinu-nlum  rcu  diriincns  h.d>ilum  fuis<c. 

(a;  .Nimirum  Ihcologi  noii  soluiu  c\  doctrina  Patrum,  scd  clidm 
ex  S.  Scripturis  cvincunt,  elusinodi  malrimonla  lure  tuni  naiurali, 
tum  divino  po>ili\o  tum  cliam  Kc» '  irionihus  prohiherl.  alquc 

adeo  cssc  illirita.  0"'>  *^^'  ^^*  ^'''  " '<"  hcz  tib.  7.  Dirp.  71.,  ci 
Schmal/Kr.  t.ib.  S.  iit.  6.  n.  \i\.-Vi\.,  ;  scd  .simul  falenlur.  nullo 
ox  his  fonlihus  elici,  illa  esse  f  tiam  irritn.  Kl,  ut  nit  Benedicliui  \1V 
(('onsf.  ah  .\.  cilala'  cum  r  ud  iure  % 

non  fuerit,  supcrcst,  ul  (.'„ /..,         -■ /(i/^.  ,;..., .......a^ 

smeptum  atque  firmatum  inreniatur. 


730  TRACTATUS 

xima  sollicitudine  avertit,  tum  ex  Declaratione  expressa  Bene- 
4icH  XIV,  qui  haec  connubia  vocat  detestabilia,  quae  sancta 
Mater  Ecclesia  perpetiio  damnavit  atque  interdicit.  (Bulla  3/a- 
irimonia,  circa  matrimonia  Hollandiae,  4  Novemb.  1741.) 

Quaesita : 

825.  —  QuAER.  1'  Quonam  iure  dirimatur  matrimonium  in- 
£er  baptizatos  et  non  baptizatos  ? 

Resp.  Certum  est,  dirimi  solo  lure  ecclesiastico  {a).  Etenim 
prioribus  Ecclesiae  saeculis  hoc  impedimentum  non  exsistebat, 
et  plura  matrimonia  huiusmodi  approbata  leguntur  in  Historia 
Ecclesiastica,  uti  matrimonium  S.  Monicae  cum  Patricio  (6).  — 
Confirmatur  etiam  ex  Declaratione  Pii  VII  in  Epist.  ad  Card. 
de  Frankenberg,  Exequendo,  23  luiii  1782  (c). 

826.  —  QuAER.  2"  Quibusnam  competit  facultas  a  tali  impe- 
dimento  dispensandi? 

Resp.  Soli  Roraano  Pontifici,  exclusis  omnino  Episcopis,  nisi 
hanc  a  Summo  Pontifice  facultatem  obtinuerint,  quae  tamen  iis- 
dem,  Hcet  instantissime  postulantibus,  a  S.  Sede  nunquam  fuit 
concessa,  prout  testatur  Pius  VII  in  litteris  Vix  nova,  die  17 
Febr.  1809,  ad  Episcopos  Galliae  (d). 

827.  —  QuAER.  3"  Quibusnam  conditionibus  dispensatio  prae- 
fata  concedatur^t 


[a)  Catharinus  cum  paucis  aliis  apud  Sanchez  [Lib.  7.  Disp.  71. 
w.  6.)  maluerunt,  haec  coniugia  esse  irrita  iure  divino ;  quorum  ra- 
tiones  refert,  diluitque  Schmalzgrueber  (Lib.  4.  Tit.  6.  n.  126.  et 
seq.).  DD.  autem  pro  communi  et  vera  sentenlia  opposUa  vid.  apud 
Sanchez  [l.  c.n.l.). 

[b)  Plura  eiusmodi  exempla,  ac  SS.  Palrum  in  eandem  rem  tesll- 
monia  vid.  apud  Schmalzgrueber  [Lib.  4.  Tit.  6.  n.  120.-125.). 

[c)  Declaratlo  Pii  VII  non  spectat  ad  impedimentum  dirimens 
Knalrimonia  inter  fideles  et  infideles,  sed  ad  impediens  inter  catho- 
licos  et  acathoficos. 

[d)  Responsio  Auctoris,  ut  patet,  spectat  solum  ad  matrimonia 
cathoficorura  cum  acathoficis  ;  nam  faculiatem  dispensandi  in  ma- 
trimoniis  christianorum  cum  infidelibus  penes  nationes  barbaras, 
lam  diximus  (not.  ad  n.  praeced.)  factam  pluries  fuisse  Episcopis, 
Praefeclis  Misslonum,  ac  Missionariis  apud  illas  gentes.  Vid.  Per- 
rone  [De  Matrim.  Lib.  2.  Sect.  1.  Cap.  7.  art.  2.). 


DE  MATKIMOMO  *J31 

Rc.^p.  Tria  debcnl  adessc :  1'  ul  obsil  pro  parlc  caltiolica  &e- 
ductionis  pcriculum  ;  "X*  ut  infantcs  ulnuMjuc  &e\us  e\  malriiuo- 
nio  nasciluri,  in  lleli^ione  calholica  edurandi  siiil;  3'  ut  sit  ra- 
tio  firavis.  I)c  liis  con.slal  cx  |)ra\i  Kcclc!»iac.  VuU  Kpi^t.  Ort- 
gforit  A  V/  ad  Arrhiepisc.  Fnhunjensem,  dic  4:1  Maii  ISib.  Lodc 
patct  error  corum,  qui  credunl  i)co  ct  Kcclcsiae  salisfacerc,  si 
iilios  in  palris  ct  lilias  in  reli^ionc  matris  instituant  (a). 

S'2S.  —  OiALK.  i*  An  valeal  matrimontum  tnler  rafff^in-o^ 
ft  haereticoH  inilum,  si  nhtenta  (itspensatioiie  pan  haereitca  no- 
iil  acqutescere  conililioni  ah  /{rrlcsia  imposilac,  nnnpe  nt  filii 
UTRIDSQI  E  SEXts  iw  Iteliiiionc  catholira  educrntnrf 

He.sp.  Affirm.  Afiilur  cnim  dc  impcdiiiicnlo  mcrc  impcdicntc, 
ct  conscqucnlcr  liacc  condilio  v.i'   !  "   "    n  iiuitrinionii  non  allioit. 

^)LALU.  l)'  l  Irmn  Parochus  /"  /'»/•  nm/i  iniunio  mu  lo, 

si  intercesserit  dispensatio  ? 

Itcsp.  A/]irm.  Ila  rcsp.  S.  Conyreg.  Infjuisit.  die  20  l)<»ccm- 
bris  1838:  Si  altera  pars  sit  cathotica,  obtenta  dispensatione 
ab  impedimrnto  mi.rtae  religionis,  et  .serratis  solttis  clausutis 
et  condtlwuibns,  liccre. 

8*29.  —  Oi  AEH.  G*  (Juomodo  his  in  adiunclis  deheat  sese  ge» 
rerc  Parochus^f 

Itrsp.  Cclcbralio  mnlrimonii  licn  dchtl  corain  Pamrho  el 
duobus  testibus  iurta  prr  •  'z  a  S.  tonril.  Trid.,  cjtra  ta- 
men  Kcclrsiam,  suhijua  >  tt  comprchmditur,  et  sine  Paro- 

chi  benedictione.  Ilacc  suut  ipsa  vcrba  iustrumcnti  dispcDsatio- 


(a^  llaec  pariler  .«ippctanl  solum  ad  ('  m  pro  t 

ntis  inliT  (•"''•  H  v{  jic.illiol.co'».  (  ■    ■  • 

in  dis|)«Mi>.i!  >i|Uo:id  nialriiiioiii.i  ^, 

cx  |)luril)iis  lnstnicl)niiil)us,  quas  habcs  ctiam  a|Hi'l  1*.  PiTmnt^  .Hf^ 
Alalr.  Uh.  'i    .sVr.  l.  C.  7.  a  t  2.    liao  pr)<'> 
V  ( t  cohahitalio  rum  inntlcli  noii  adducerot  ait: 
tori.<,  nut  |)crit*u!um  |)iM'\crsionis;  i'  iit  prulrs  iii^i 
.sUana  rcligionc;  'A*  ul  disf>«*nsar(>tur  solum  iti  loci>   iitti*Uif{o  Pro- 
vinrimn,  \'icanatum,  flc.  noii  wro  i.  in  (pi<'  '  ^' -■  r-liirp.*  es- 

.«ienl  chrisliaoi  ,  iihi  pliircs  i»ss»»iil  >  >.  tpiain  ni  ;  1*  ul 

dispcii.<;Uio  grnvilius  tanhim  de  cau^is  coiicedcrrtur.  adco  til  potius 
disptMis.irctnr  iirmi(>f(lim«MUis  •  t: 

jiaclo  \ilar(M»tiir  mairiinoiii.i  co... ..   .  *   . 

ut  adsit  probabilis  spcs  dc  con\  cr.^tionc  coiitrahcul 


732  TRACTATUS 

nis  super  impedimento  religionis  mixtae,  iuxta  instructionera 
S.  Congr.  Inquisit.  confecti.  Evincitur  eliam  ex  Decis.  S.  Officii, 
die  25  Novemb.  1838.  Unde  patet,  Sacerdotem  non  posse  tunc 
deferre  stolam  et  superpelliceum  (a). 

QuAER.  7°  Possuntne  fieri  bannorum  proclamationes  ? 

Resp.  Neg.  Conslat  ex  eodem  instrumento,  in  quo  legitur: 
oinissis  proclamationibus .  Contirmatur  etiam  ex  Epistola  supra 
citata  Pii  VII  ad  Card.  de  Frankenberg. 

830.  —  QuAER.  8*  Potestne  matrimonio  assistere  Parochus^ 
si  uterque  nolit  consentire  in  catholicam  educationem  proliSy 
sed  pars  haeretica  prorsus  exigat,  ut  proles  sui  sexus  suam 
religionem  sectetur'^ 

Resp.  Neg.;  sed  debet  abstinere  a  quocumque  interventu.  Sic 
S.  Congr.  Inquisit.  die  17  lunii  1829  [b]. 


[a]  In  Instruclione  tamen  13  Nov.  1858  lussuSS.  D.  N.  Pii  PP.  IX 
ad  omnes  Archlepiscopos,  Episcopos,  et  locorum  Ordiuarios  de 
mixtis  malrlmoniis  dala,  haec  de  hoc  argumento  habentur:  Quod 
si  in  aliquibus  locis  Sacrorvm  Anlisiites  cognoverinf,  easdem  condi- 
tiones  iniplerl  haud  posse,  quin  graviora  exinde  oriantur  damna,  ac 
mala;  in  hoc  casu  tantum  Sanctilas  Sua  ad  huiusmodi  maiora  damna 
ac  mala  vitanda,  prudenti  eorumdem  Sacrorum  Antistitum  arbitrio 
committit^  ut  ipsi,  salvis,  firmisque  semper  ac  perdiligenter  servatis 
cautionibus  de  perversionis  periculo  amovendo  a  Coniuge  CatholicOj, 
de  conversione  Acatholici  Coniugis  ab  ipso  Coniuge  Catholico  pro 
viribus  procuranda,  deque  universa  utriusque  sexus  prole  in  Sancti- 
tale  CathoUcae  Religionis  oninino  educanda,  iudicent,  quando  com- 
memoratae  conditiunes  de  contrahendis  mixtis  hisce  nuptiis  extra 
Ecclesiam  et  absque  Parochi  benedictione  impleri  minime  possint,  et 
quando  in  promiscuis  hisce  coniugiis  ineundis  tolerari  queat  mos  ad- 
hibendi  ritum  pro  matrimoniis  contrahendis  in  Dioecesano  Rituali  le- 
gitime  praescriptum,  exctusa  tamen  semper  Missae  celebralione. 

[b)  Verum  in  Instructlone,  quae  addita  esl  Lilteris  Gregorii  XYI 
ad  Primatem  et  Episcopos  Hungariae  dalis  20  Aprilis  1841,  haec 
habentur:  Tolerari  posse  (Sua  Sanctitas)  declaravit,  ut,  quoties  ex 
temporum,  locorum,  ac  personarum  conditione  matrimonium  acatho- 
lici  viri  cum  catholica  muliere,  et  vicissim,  omissis  licet  necessariis 
eautionibus,  sine  graviqri  discrimine  nequeat  impediri,  atque  insu- 
per  Ecclesiae  utilitati,  communique  bono  expedire  videalur,  siillud^ 
quamvis  vetitum  et  ilUcitum,  coram  catholico  parocho  potius,  cjuam 
coram  ministro  acatholico,  ad  quempartes  facile  confugerent,  con- 


I)E  MATRIMOMO  733 

Qlaer.  0*  l'lrum,  mn  obtmta  dUpfnsatione  ab  iwpedimrnto 
mixtae  religionis,  possit  assistere  l*arochu.s,  si  lex  eiu.s  asststen- 
fiam  prarsrribit'? 

Jtr.sp.  III  11(1  n'^'ulariler  non  polcsl  fKTi,  nisi  Paroclius  lan- 
quain  magistratus  poUticus  inlcrvenial.  Sic  S.  Congr.  Inquisit. 
dic  20  Dcc.  1838.  .\llamen  SS.  Punlitices  huiusmodi  a^sistcn- 
liam  pcrmillerc  solenl,  ubi  necessitas  id  exigit,  prius  aliocjuin 
omnino  re^juisiia  ulrinsijiie  parlis  promissione  dc  prole  in  Caiho- 
licismo  cducancla.  lia  /'i»s  Ml  roncessit  facullatem  Parochis, 
qui  in  Uussia  el  Cicrmania  versanlur,  assislendi,  si  cogerenlur, 
niatrimoniis  mixtis  ahsque  ohtcnla  dispensatione  inilis.  Prac- 
scntia  tamen  Parochi  non  impedil,  cjuominus  sponsi  sic  conlra- 
henlt^s  graviter  peccent.  Iloc  conlirmavit  iiregorius  \\ l. 

OiAF.n.  11)"  An  Calfiolicus  bas  nnplias  .smc  dispen.satione  con- 
trahens^  postea  colens  Sarramentorum  particeps  fteri,  ad  ea  ad- 
mitli  possit'? 

lirsp.  A/firm.  Conslal  e\  ciiai.i  Lpi^lola  y*/j  W/  iid  Car»l.  de 
FraiikenhiTf;,  in  «pia  haec  hahentiir:  .\d  quod  dicimus,  ttum  i/- 
le  demonstrabit ,  poenitrre  se  peccaminosae  suae  coniunctionis, 
polerit  hoc  ipsi  concedi,  mndo  ante  confessionem  sincere  decta- 
rel,  proruraturum  se  convrrsinnem  coniugis  haereticae,  rrwora- 
rr  se  prnnnssinnrm  dr  rdtiranda  prntc  in  Rriigione  orthodnsa^ 
ei  reparaturum  .se  scandalum  alus  /idclibus  datum.  Si  tuirs 
conditionrs  concurranl,  non  rrpugnamus  ^os,  guominus  pars 
rathotica  Sarramentorum  fiat  parttceps. 

QuAKR.  11*  An  Sacerdos  cathoticus,  satca  conscientia,  ma- 
trimnnin  asKistrre  possit,  m  sfmnsi ,  antr  vrt  />')v7,  matrimnnium 
contrahant  rham  in  rrrlcsia  pmtrstantica,  ntu  protrsfanliro'* 

Resp.  Seg.  —  Ita  S.  Congr.  Inquisit.  dic  21  April.  1817  [a\ 


irahutur,  idem  eatlkolicus  parochus,  aliusvt  Moterdoi  eiut  tiee  fW' 
gen^,  matrimonio  ipMi,  mutniali  tnntuni  praeaenlia,  nulto  adhilfito 
icclevaslico  rilu,  in(ersil,  peiinde  ac  ti  pailn  unice  agat  meri  /#- 
stis,  ut  uiunt,  (luallfuali  seu  auclorisabilis.  iia  stiiicet,  ut  uhiusqMt 
coniutfis  awtitu  con%eusu,  deinceps  pro  iuo  u/fitia  aeluin  ra/n/c  •/!*- 
T/iim  III  nia/rir/ioMio/ u/ii  librum  caleat  referre.  Apud  Uu>ko\auiy 
Tom.  2.  Pai;.  SIS. 

(a)  Oe  iis,  tjui  iu  liisce  adiunclis  m.itriiuoniuni  jiinc  pr^esculla 
paroclii  celebranl  In  locis,  ubi  forma  a  Coiic.  Tridruliu.  prafsicri- 
pta  vipel,  slc  Pius  Vlll  <lecre\it  in  lilloris  ad  Archicp.  Colomcnscm 


»734  TRACTATUS 

g3X,  —  QuAER.  W  An  Calvinistae  et  LutJierani  degentes  in 
locis,  iibi  Baptisma  dubhm  et  suspectim  est,  tanquam  infideles 
habendi  sint,  ita  ut  inter  Cafholicos  et  eos  dispuritatis  cuttus 
impedimeniim  dirimens  adesse  censeatur^i 

Resp.  Sic  ad  hanc  quaestionem  ipsa  S.  Officii  Congregatio 
respoudit  die  17  Nov.  1830. 

1"  Quoad  haereiicos,  quorum  sectae  Ritualia  praescribunt  col- 
lationem  Bapiismi  absque  necessario  usu  materiae  et  formae  es- 
seniialis,  debet  examinari  casus  particularis. 

T  Quoad  al  os,  qui  iuxta  eorum  Ritualia  baptizant  valide^ 
mlidum  censendim  est  Baptisma.  Quod  si  dubiim  persistat 
etiam  in  primo  casu,  censendum  est  validum  Baptisma  in  or- 
dine  ad  validitatem  matrimonii. 

3"  Si  autem  certo  cognoscatur  nullum  Baptisma  ex  consuetu- 
dine  actuali  iliius  sectae,  nuilum  est  matrimonium. 

Eadeni  die  et  feria,  SS.  D.  N.  Gregorius  divina  Providen- 
tia  PP.  XVI,  in  solila  audientia  R.  P.  Assessori  S.  Officii  im- 
pertita,  resolationem  praedictam  ab  Eminentissimis  latam  ap- 
probavit. 

Praefata  Decisio  innovata  fuit  ab  eadem  S.  Congr.  Inquisit. 
die  20  lulii  1840. 

Hinc  statuendum  videtur: 

V  In  dubio  de  valore  Baptismi,  validitas  matrimonii  in  ge- 
nere  praesumenda  est  [a). 

2"  Si  agatur  de  raatrimonio  inter  catholicos  celebrando,  el 
una  pars  certo  Baptismo  caret,  hoc  Sacramentum,  ut  patet, 
anle  matrimonium  conferendum  ipsi  est.  Si  vero  matrimonium 
iam  celebratum  sit  cum  hoc  defectu,  post  Baptismum  collatura 
revahdandum  erit. 


datis  26  Martll  1830:  Nunc  autem  per  Nostras  has  Litteras  volumus 
et  wandamus,  ut  matrimonia  mixta,  (juae  posthac  in  vestris  Dioe- 
cesibus  contrahi  conlingat,  non  servata  forma  a  Concilio  Triden- 
tino  praescripla,.si  eisdem  nullum  atiud  ohstet  canonicum  impedi- 
mentum,  pro  ratis  et  veris  connubiis  habeantur;  prout  Nos  auctori- 
tate  Nostra  apostolica  matrimonia  ea  vera  ac  rata  fore  declaramus 
et  decernimus. 

[a)  Imo  vaHdllas  est  retinenda  iuxta  prius  allatum  decretum. 
Dispensare  enim  lunc  Ecclesia  censetur,  si  forte  baplisma;  reipsa 
vaiidum  non  extiterit. 


DE  MATRiyOMO  7)( 

3*  Tandcm  si  sermo  sil  dc  ha<'ri'lito  in\alidc  l>a|)lizalo,  rc- 
speclu  iiialrirno  iiii  niixli,  rccurralur  ad  S.  ScdLiii  a;. 

FOCTIM  MII. 

De  inipedimcnto  vis  .seu  melus. 

Hacc  paura  slalucnda  suul : 

H:\'1.  —  I.  Mclus  (jravis  dirimil  ccrlo  malrimonium  dc  lure 
ccclcsiaslico,  ct  proiiabiiius  eliaiii  dc  iure  naluraii  6.,  ul  se(|ui- 
tur  a  forliori  ex  diclis  de  Conlraciibus,  l.  1,  n.  780. 


[a;  Liim  liMC  ni.Urimonium  fcili-  >il  iii\.>rnluin,  si  >e{);irari  con- 
iugcs  n»'<jiii';ml,  uvc  liapli.Niiuim  allrr  \rlil  reciperr,  .siiprrfNl.  iit 
quaeratur  dispensatio. 

b  l"lr(  libel  iure  dirimi  dien.<,  huc  impc<limenlum  di.«.p«'n>;aii>- 
ncm  iiou  a<lmillil,  .«^ed  neee.^se  esl,  u»  Ciui.sa  nieUi.s  lollalur.  I(a  Ale- 
xaiider  111  (C.  Cum  Utcum  1.  I)e  Spuns.  et  luatr.J:  Cum  locum  non 
habeat  coMeusus,  ubi  metu.^  vel  coactio  intervenit;  necesse  est,  ut  ubi 
assensus  cuiu-srjuc  rcfiuiritur,  coactiuui^  mntci  ia  repelUitur. 

Ideirco  per>e\eruiile  caus;i  nn'lus,  iiec  per  eopuliim,  iiec  per  co- 
hahiUitionein  (liacc  alias  pracsumunlur  uielu  extorla)  nulrimonium 
con\alidalur ;  dnraiite  enim  nielu  sieiil  matrimonium  uoi\  potesl 
^alide  conlrahi,  .>ic  nec  conv.didari  coniraelum  iii>alide.  Seeus  di* 
ceiidum,  si  |)rorMis  liherc  et  afreelu  maritdi  admiUalur  copula,  ut 
babel  communis  DD.  post  S.  Thoinam  (In  4.  Dtst.  i^.  (>.  1.  art.  3. 
f/. -2.  *u/2.  ,  vil  eliam  ^  '    '  •  r  C.Kdid^l. 

De  Spons.  el  Matr.)  |n  •  i     •    .        i  |iilur.  ^)uo  iii 

casu,  hi  occuilum  iinpedimenluni  e\litit,  neces.se  saiie  non  eril  rur- 
sus  coram  parocho  consen>um  renoxare  e\  generali  doetrina,  (]uam 
ex  S.  Foenileiiliariae  decrel  s  S.  Pii  V  aucioritale  lalis,  el  S.  Con- 
gre;;.  C.oncilii  Declaralionihus  atijue  S.  Holae  praxi  conlirmal  Rc- 
ncdielus  \IV  (Inntruct.  87.  n.  Gi. 

Noii  lameii  opus  est,  illud  -  adiitillere,  (juod  ip-< 

«.<>•.!.    (pia.>i  Saiiche/ii  \l)c  .\i :-.  t.  l)isp.  :IG.  n.  l.  ,  i,..v ... 

summopere  laud.it,  auclorilate  fretus  addil.  nee(\s>.iriuin  e.vse,  ui 
cl  aller  coniux,  (|ui  nociveril  impediinentuin,  de  ipso  certii>r  rial, 
(piando  no>o  couscnsu  malrimoni  •  •    '   '  •  '•■:  ■    '    n  •:!  liccl 

S.iihlie/.  id  iradal    i.  c..'  ul  muiji.%  y  ^  ooo- 

Iraheutisconsonsusinvalidus  esl  propter  iinpedimeulum,  (|Uo  ulrr- 
(jue  ipso  iurc  inhubilis  cst  ad  contraliendum ;  oppositum  lamrn  d(v- 


736  TRACTATUS 

Requiruntur  lamen  sequentes  conditiones,  scilicet,  ut  metus 
incutiatur  1"  a  causa  externa  et  libera  ;  2"  iniuste ;  3"  ad  finem 
contrahendi  matrimonii. 

II.  Metus  levis,  etiam  iniustus,  matrimonium  non  dirimit  [a). 
Ratio  est,  1"  quia  metus  levis  non  censetur  graviter  et  efficaci- 
ter  in  consensum  influere;  2°  quia  ex  iure  positivo  solus  metus 


cet  de  casu  praesenti,  quando  res  est  de  solo  defeclu  consensiis, 
prouti  eliam  fit,  quando  alteruter  contrahentlum  ficte  consentlat. 
Ita  ille  (De  Malr,  Lib.  4.  Disp.  18.  n.  2.) :  Secundo  supponendum 
est,  si  post  matrimonium  metu  extortum  accedat  copula  sponte  ha- 
bita  affectu  coniugali,  raiificari  prius  matrimonium,  et  ex  tunc  in- 
cipere  valere,  si  alfer,  qui  ubsque  metu  consenserat,  in  pristino  con- 
sensu  perseverat.  Et  ratio  est,  quia  cumnon  oporteat,  consensus  esse 
simul,  et  consensus  illius,  qui  metum  passus  non  est,  fuerit  legiti- 
mus,  solum  desiderabatur  ad  mairimonium  consemus  spontaneus  il- 
lius,  quimetu  consenserat ,  ut  dixi  Lib.  4.  Disp.  15.  n.  2.  Sed  hic 
consensus  sufficienter  expriniitur  per  copulam,  etc,  ex  Cap.  Is,  qui 
30.  De  Spons.  Ergo  ea  sequuta  ralificaiur  prius  matrimoninm.  Et 
eodem  modo  mox  (ibid.  n.  3.)  ratiochialur  de  consensu  per  diutur- 
nam  mutuam  ac  spontaneam  cohabitationem  expresso,  id  confnmans 
ex  iuris  explicita  definitlone  in  C.  Ad  id  21.  De  Spons.  et  Matrim. 
Quocirca  ista  Lambertinii  opinio  posthabenda  est,  utpote  non  mo- 
do  funrlamento  destiluta,  sed  eliam  iuris  canonlci  disposiiionibus 
a  Sanchezio  allegalis  opposita. 

(a)  In  dubio  an  metus  censendus  sit  gravis,  communis  doctrina 
est,  iudicandum  pro  valore  malrimonii,  tuni  qnia  matrimonii  causa 
favorabiiis  est,  lum  propier  reverentiam  Sacramenti,  ut  ait  Lay- 
mann  (Lib.  5.  Tr.  10.  P.  2.  C.  5.  n.  4.).  Quo  spectat  illud  Inno- 
centii  III  (C.  Licet  47.  De  Test.  et  Attest.):  Tolerabilius  est,  aliquos 
contra  staluta  hominum  dimiltere  copulatos,  qnam  coniunctos  le- 
gitime  contra  statuta  Domini  separare.  Vid.  Schmalzgr.  (Lib.  4. 
Tit.  1.  n.  432.). 

Dissidium  autem  DD.  de  melus  reverentialis  sulTicientia  facile 
conciliatur,  si  reputes  hunc  quoquemetum  pro  adiunclorum  varie- 
tale  modo  levem,  modo  gravem  merito  censeri,  ul  dictum  est  in 
Tract.  De  Act.  Humanis.  Iia  cum  aliis  Laymann  (/.  c.  n.  3.),  qui  si- 
mili  ratione  iudicandum  censet  quoad  preces  importu.as,  quibus 
pro  diversis  personarum  circumstantiis  facile  aut  dilliciHime  con- 
tradicere  liceat,  ut  notant  etiam  Sanchez  [Lib,  4.  Disp.  7.  n.  7.), 
Konink,  Lessius,  etc. 


DE  MATRIMOMO  737 

^Tnvis  irritum  facil  nialriniuniuiii ;  :t*  quia  sccus  inDumcra  ma- 
trimonia  (itTent  irrila  cuin  niuximo  socielatis  detriiucDto. 

PCi>CTlM  l\. 

De  iiiipedimeiito  liyaminis. 

833.  —  i*er  iiijamni  inlfllif^ilur  vinculuni  malrimonii,  quo 
coniugos  ila  inl«T  m!  c(Hi>lri(li  Mint,  ul  ulriMjue  vivenle,  neulcr 
cuni  aiio  ({uolitiet  iiiatriinoniuni  validum  inire  possit. 

Imprdimenlum  li^aminis  lundatur  in  duol)us  matrimonii  at- 
tritiutis,  (]uae  sunt  indissoiubiUlas  et  unitas.  Ilinc  dcducitur 
inipedimentum  ligaminis  cssc  iuris  divini. 

liesoivrs : 

83i.  —  r  Oui  bona  lide  credat,  coniu^cm  cssc  niortuum» 
diim  reip>a  vivil,  et  ad  a!ias  nuplia^  convol.it,  non  [K'ccat  (|ui- 
dem,  scd  invalide  contrdtiil,  el  inl  pri.»n'iH  couiu^eiu  compareu- 
lem  redire  tenelur. 

2*  Ad  novum  i^itur  matrimonium  ineundum  non  suflicit  sola 
coniu^is  at)sentia,  (piantacumipic  sil;  scd  reipiiiuntur  certa  ct 
aiilficiilica  morlis  ari^uiiicnla  ^a].  —  5ic  es  lure  canoniio.  ('.  In 
Pravstnlia  1!».  I)r  Sjionsai.  . 

V  Certitudo  moralis  a  iure  re^piisita  non  lial>etur  per  rumo- 
rcm  ctiam  putilicum,  nisi  alitiuo  ar^umeulo  posilivo  fulciatur, 
ucc  per  unicum  testem,  ni^i  aliae  ad>int  conieclurae.  de  i|ui- 
bus  solius  est  Kpiscopi  iudicare.  Ilinc  in  dut)i()  sempir  ad  Kpi- 
scopum  recurrendiim  cst  If  .  llic  aulcm  ,  remanfiite  dut)io, 
nialnmonii  celelirationem  permittcrc  non  potest.  Validum  ta- 
men  foret,  licet  graviter  illicitum,  matrimonium,  quud  lu  tali 
duliio  cclctirarelur,  si  revera  mortuus  cssct  coniuv,  de  cuius 
morte  dutntalur. 


(a)  l>e  hisrc  iiMlicils  spti  nr?»imcnltH  ride  Sekmahgr.   iib.  I. 
Tii  21    f).  lu    II 

h  K(»rl;isNC  uimi.s  liiirc  Im.iltli  { Ad  (ap.  In  T.if»  ••.:  .  1'  lie 
Npon.t/j/.;  cxlgit,  ut  ail  linliiiarium  recurnilur,  >i  l(>;il  u»a  .uImI  pru- 
l>aliu  .Milum  pev  trxtfx;  cpiasi  \rro  mc  murali»  Itla  crrtitudo,  (|uaf 
e\  oiunium  .^ententia  sufticit,  lialieri  non  po^sol. 

CCRT  Totn.  II.  47 


"738  TRACTATUS 

PUNCTUM  X. 

De  mpedimento  aetatis. 

835.  -—  Impedimentum  aetatis  consistit  in  defectu  aetatis  suf- 
ficientis  admatrimonii  officia  adimplenda.  Dirimit  malrimonium 
impuberum  de  lure  ecclesiastico  [a),  ut  eruitur  ex  c.  7.,  10. 
eM4.,  de  Despons.  impub.,  etc. 

Pubertas  autem  habetur  ex  lure  can.  pro  foeminis  anno  duo- 
decimo  expleto,  et  pro  maribus  expleto  anno  decimo  quarto  (h). 

Excipilur  lamen  in  lure,  modo  malitia  non  suppleat  aetatem; 
quod  intelbgitur  de  impuberibus  aetate,  qui  iam  sunt  puberes 


(a)  Quod  pubertas  solo  iwre  ecclesiastico  requlratur,  communis 
est  doctrina  cum  S.  Tiioma  (In  4.  Dist.  36.  Q.  1.  art.  5,).  Ratio, 
quia  iure  uaturae  praeter  consensum  ad  malrimonii  contraclum  non 
plus  requiritur,  quam  corpora  habilia,  etsi  non  sint  habilia  proxime. 
Unde  sequitur,  malrimonia  impuberum,  qui  rationis  usum  habeant, 
inter  infideles,  qui  legibus  Ecclesiae  non  subdunlur,  vafida  esse,  nisi 
speciali  apud  eos  lege  interdicantur  et  irritentur.  (Yid.  Schmahgr. 
Lib.  4.  lit.  2.  n.  48.  49.). 

Inde  etiam  sequitur,  posse  Ponlificem  pro  bono  pacis,  aliave  iusta 
de  causa  eliam  cum  fidelibus  dispensare,  ut  infra  pubertalis  annos 
matrimonium  contrahant:  idque  constat  etiam  auctoritate  Nicolai  I 
(Cap.  Ubi  non  est  2.  De  Despons.  Impub.),  confirmantque  exempla 
dispensationum  huiusmodi,  quas  S.  Pius  V,  Clemens  Vlll,  et  Gre- 
gorius  XV  concessere.  Vid.  Schmalzgr.  (l.  c.  n.  50.-32.),  qui  tamen 
scite  rationem  reddit,  cur  ante  pubertatem  non  sit  permittenda 
cohabilatio.  Immo  Reiffenstuel  (lib.  4.  Tit.  2.  n.  11.)  cum  Barbosa, 
Gonzalez,  Suarez,  aliisque  docet,  satis  probabiliter  etiam  Episco- 
pum  ex  causa  urgentissima,  praesertim  publica,  v.  gr. ,  pro  bono 
pacis,  dispensare  posse,  maxime  si  contrahentes  sint  prope  an- 
nos  puberiatis,  et  dubiuni  sit,  an  non  maVitia  suppleat  aetatem,  de 
quo  varias  DD.  sententias  penes  S.  Alphonsum  (Lib.  6.  n.  1065.) 
habes. 

(6)  Ralio  diversae  pro  foeminis  et  mascufis  aetatis  inde  petitur, 
quod  potentia  generandi  citius  in  foeminis,  quam  in  masculis  et 
Incipere  et  deficere  solet,  ut  notat  Gonzalez  (Ad  C.  3.  De  Desp. 
Impub.),  Reiflenstuel  (eodem  tit.  n.  3.),  Schmalzgrueber  (eodem 
tit.  n.  45.47.). 


I)B  MATRIMOMO  7S9 

corporis  Tirilms,  scu  potcntcs  ad  gcncratiooem,  et  aliuDdc  ooof 
TiDculi  roniugalis  satis  iDlclligcrc  possuDt  a  . 

PUNCTm  Xf. 

I)e  impedimento  clandestinitalis. 

8:1»».  -  M.tlriiiiMiiiiiin  rlandr^liiniui  (liiiliir  illud,  (\\U)d  ron- 
traliilur  sinc  sokMnniiiilc  ab  liicrlesia  rc(]uisita,  nrnjp»'  muc  assi- 
stCDtia  Parochi  ct  duorum  sallcm  tcstium.  Inipedimcntum  istud 
est  dc  solo  lurc  ecclcsiastico,  cum  fucrit  a  Trident.  conslitutum, 
ut  patet  ex  sess.  24.  cap.  1. 

Ad  malrimonii  validilatem  tcsles  quilihet  sufliciunl.  mm-  ma- 
rcs  sint,  sive  loeminae,  sive  aelalc  maiores,  sive  minores,  mo- 
do  rationis  usum  habcant,  ct  de  coDtracto  matrioiouio  tcstari 
valcaDt  '6). 

AoCtMitm     I  "    (IC  VI    |)ri  I  lii    <  iiiii  I III    1  I  i<  II  II  ti  II I        _      uc    ■Miiiriiiia    i  «;  ui  ii  ■. 

SECTIO  I. 

De  vi  Decreti  Conatit  iridcniini. 

83*1.  —  Concilium  sic  statuit:  Qui  atiter  quam  praesmte  Pa- 
rocho,  tet  aiio  saccrdote,  de  ipsius  Parochi  seu  Ordinani  ticen- 
tia,  et  duobus  vel  tribus  testibus,  malrinwnium  contraherc  al- 


(a)  Cuni  (lo  iure  nntunie  validum  s\{  mnlrimonium,  licrl  ronlr«i- 
benles  noiuluni  siiit  pro\imi*  luihiles  ad  arlum  ronivgaleoi.  uti  >upni 
dictum  est;  iu.H  voro  erriosiattlicum  nun  eiigat,  uisi  c\pletaro  arU- 
ijUem  illain  slatiitJim;  nitiil  e<T        -      ,    >  •  ^^    ■ 

possil,  si  (|Uiiin!o  lr^'ilima  «|  >  ^  r 

cnrnalitcr  «  uiii  focniinn  rommiAreri,  nec  gmfmre  pomit.  ^hio  in 
ca.su  (jiiid  agnnliim  sit,  \i(le  p(Mi(\<  .<   Alplu)ii<ium  lA  6.  «.  10€6.). 

\b)  llrclr  S.  Alplioiisus  J.ib.  ti.  ■.  lOS';  -.-i  <'nrliC2,  aliCNiqve 
adverlit,  muiius  io>tiuiii  posjte  r\prcrrr  <  (*9  ;  nrr  necf»* 

«arium  e.4se,  ut  sint  ad  hoc  vocati,  «ed  rii.ii  i  trnnHranl  aat 

.sini  il>i  praes(»ntr.H,  dummodo  advrrt(*riiit  i«l  m  nH;  i»- 

mo  sufrhMiiit,  lirel  dolo  rt  iii  .iliiim  iiiirin  >(•<  i|Uin  fUaB 

licet  inviti  ac  vi  drtcnli  adMut.  Vid.  Barbosi  ^ />#  (>|ir.  ParQcki 
Part.i.  Cap.  i\.n.  k6.  et  80.). 


740  TRACTATUS 

tentahvMt,  eos  sancta  Synodus  ad  sic  contrahendim  omnino  in- 
habiles  reddit,  et  huiiismodi  coniractus  irritos  et  nullos  esse  de- 
cernit....  Declarat  insuper  ut  huiusmodi  Decretum  in  iinaquaque 
parochia  suum  robur  post  30  dies  habere  incipiat,  a  die  primae 
publicationis  in  eadem  parochia  factae,  numerandos. 

Resolves : 

838.  —  r  Matrimonia  clandestina  sunt  oranino  invalida  ia 
omnibus  locis,  ubi  Concilii  Decretum  fuit  promulgatum.  Exipso 
Decreto  manifestum  est. 

2"  Invalida  vero  non  sunt  in  locis,  nbi  haec  promulgatio  siye 
culpabiliter  sive  inculpabiliter  omissa  fuit;  nam  iis  in  locis  ya- 
lida  erant  ante  Conc,  et  in  eadem  ibi  conditione  sunt  habenda, 
qua  antea  habebantur,  prout  ex  ipso  Concilii  Decreto  patet, 
quodanathemale  eos  ferit,  qui  eorum  valorem  negant,  quamdiiA 
Ecclesia  ea  non  irritet. 

3"  Matrimonia  clandestina  sunt  ubique  illicita,  et  sub  gravs 
prohibita  [a).  Ecclesia  enim  ea  semper  detestata  est,  ut  decla- 
rat  Trid.  et  evidenter  ostendit  BenediclusXIV,  de  Synod.,  l.  8. 
c.  12.  n.  4. 


NOTA  1°  Agnoscitur  ut  receptuni  Tridentini  Decretura  in  Italia  ,  Hispania  ^ 
Lusitania,  Gallia,  HoHandia,  Belgio,  Hvbernia,  et  in  partibus  Gernianiae  tunc  ca- 
tbolicae.  —  iNon  autem  receptum  est  in  Anglia,  Svecia,  Saxonia,  Dania,  et  pla- 
ribus  Germaniae  et  Helvetiae  locis  [b]. 


[a)  SynodusTrid.  sanclionem  sic  [ibid.)  addit:  Insuper  parochum 
vel  alium  sacerdotem,  qui  cum  minore  testium  numero,  et  testes,  qui 
sine  parocho  vel  sacerdote,  huiumodi  contractui  interfuerint,  nec 
non  ipsos  contrahenfes,  graviter  arbifrio  Ordinarii  puniri  praecipit. 
Hinc,  proutl  notat  Schmalzgrueber  [Lib.  4.  Tit.  3.  n.  131.),  imme- 
rlto  quidem  conquerunlur  de  Episcopis,  qui  poenam  inflixerint  ex- 
communicalionis  ipso  facto  incurrendae,  sicubi  excrescens  malilia 
hoc  remedio  indigeat.  Insuper  quoad  loca,  ubi  Trid.  decretum  non 
viget,  Doclores  quosdam  casus  excipiunt,  in  quibus  etiam  licite 
contrahi  clandestine  possit,  scil.  ad  grave  periculum  vel  damnuna 
vitaiidum.  Vid.  Tanner  [Tom.  4.  Disp.  8.  De  Matr.  Q.  3.  Dub.  6. 
n.  111.). 

[b)  In  duhio,  an  alicubi  promulgatum  Decrelum  hoc  fuerit,  pro- 
mulgatio  praesumitur,  ubi  decrelum  fuerit  aliquo  tempore  in  Paro- 


DE  MATniMO.MO  T  i  1 


NOTA  2*  Hened.  \IV  rJitlU  Dtciarationeni  ano.  1741,  io  (|a«  Uatait,  ■•ln< 

tnonia  rldmiftliaa,  inita  vrl  inriinJa  in  fiiJlaiiJia  el  in  fiirJrralit  !!• '       T' 
i/iU-r  liarrr(ic<i«,    vrl   inter   unaiii   parlnii    liarrriirain    rt  allrrjni  rs'' 
viliJa.  Niiiil  ■ateni  ttaluit  circa  niatrituonia  catbuiicoram  inlrr 


fftio,  tavifiumn  (Ifvelum  Concllii  obserratum.  Ila  S.  Congr.  Dpcla- 
ralio  npud  Honpd.  MV  '  De  Siinod.  lAb.  12.  Cap.  S  n.  6.  .  Aliam 
<|prl;»r;»rMiin»ni  v^WvX  Card.  Pelra  '  Comment.  nd  Chn%tit.  \pn%t. 
Tom.  i.  fol.Hl.n.  35.  . 

Q  Irnnio  HrmMliclus  \1V  px|)rc>so  ilcrlara^il,  ad  raliinl;-'(is  rain 
tlisposilioncin  nulliilrnns  S|)OCl.iro.  Scianl  /mquil  ,  nisi  coium  mini- 
slro  caiholico  el  iluobui  teslibHS  nuptiat  celebruverint,  nunquam  se 
neque  coram  !)eo,  neque  cornm  ludesiaj  veros  el  legilimos  coniuges 
forc.  li;i  in  I.illcris  17  Sc|)l.  17 iH  nd  >imonom  in  lloll.india  Missio- 
nariuin  .ij.  .'{.  Huil;ir.  Toin.  '.\.  Sujiplem.  n.  111'.  Vid.  otiam  Ite  Syn. 
Lib.  G.  Cap.  7.  Noque  moverc  debol,  quod  opno>ilum  insiiiuari  vl- 
<lo;ilur  in  Hcsponso  ConuTcpalionis  pro  nccoliis  V  (iallic. 

2-2  .\pril.  170;J  '  ViV.  Curs.  Complct.  Theol.  fom.  25.  j  ...j.  i.sll.  ,  ubi 
dicilur,  m;ilrimonia  coram  parocho  inlruso  p.v«iO  nulla,  ol  noii  tuf- 
fraijari  iis  iJeclarationem  Benedidi  MV  pro  llotlnntia,  quia  Sedn 
ApostoHra  non  ejfendcrat  eam  Declnrationcm  ad  Guilai,  (juasi  \pro 
)>ro  callioiicorum  UKilrimoniis  \alcrcl,  cli;tmsi  e\len>.i  ;d  Ciallia.s 
illa  fui.sset !  Ea  cnim  ralio  ibi  nou  iniiius  ad  nbundauliam,  quam 
a!>s  fp  addila  vidclur. 

lilcnclium  aulcm  locorum,  ail  ipiao  pxlpusa  ab  .\p05l.  Sede  Decla- 
ratio  Hcncdiclina  psl,  viderc  est  :ipud  IV  Pcrrone  7)f  .Vatr.  iib.  i. 
Secl.  I.  Cap.  G.  art.  i.),  de  quo  lamen  duo  fac  adverlas.   Primuin 
ost.  dccrcta  il)i  rcl;ita    pmj    -70.  Hitit.  Ilnm.',  ''       '  ad 

llibcrniam  an.  17H.*>,  ad  uni\pr>um  impcrium  U  ^     un- 

quc  Poioniac  an.  lK4i,  ilcm  ad  pro\incias  Rlieiian.is  sub  dilionc  Bo- 
rwssica  an.  iSilO,  lum  (|u;ic  ,i6i</. /ia;!/.  271  i 

an.  IK.Ii,  pt  ad  llunuariam  an.  IHU.  ao  (ict., .......  i 

•onessp  pxlcusioncm  Hcncdicliiiup  I)cclaralioni>   P»  i 

<|uod  hapc  Declaralio  cx  nlils  pror.Mis  principiis  ducil  origincm,  in- 
.Kupcr  priui;irio  ad  h.ipn*f  i  m.ariinonia  irferlur ;  ad  ii. 

itia  \cro  inixta  dciiidc  |    i    ,    lud.im  quasi  pxlpnsioii^m  pi  i 

«st,  prouli  ipsp  llcnediclus  MV  De  S\n.  Lib.  6.  Cap.  (.  n.  13.  indi- 
CiU;  coiitra  \pro  Dccrcla,  quao  al  rpjiioiips  por- 

liuonl.  dpcrcli  Tridculini  «lcrogiUioncm,  scu  ..-,  . .- ,uan- 

«lam  coiuinput.  ci  .solum  a<l  m.Uiiinonia  mixla  refcruiuur  .Vllcium 
•cil,  docrclis  n  P.  Pcrrone  ibid.  coUeclis  duo  pcrmisccri ;  unum  pro 


742  TRACTATUS 

Quaesita: 

839.  —  QuAER.  1"  An  valeat  matrimonium  eorum,  qui  disce- 
dentes  ex  loco  ubi  receptum  est  Decretum  Conc.  Trident.,  con- 
trahunt  in  loco,  ubi  non  est  receptum  ? 

Resp.  V  Invalide  contrahunt,  si  pergant  in  alium  locum  in 
fraudem  legis,  hoc  est,  intentione  clandestine  contrahendi.  Ex 
Decreto  Urbani  YIII,  ann.  1627,  etc,  etc. 

Resp.  2"  Yalide  tamen  contrahunt,  si  ibi  quasi-domicilium  (a) 
habeant  yel  acquirant,  quia  yi  huius  domicilii  omnibus  privi- 
legiis  incolarum  gaudent.  Et  valet  hoc  etiamsi  e  patria  domi- 
cilium  illuc  transtulerint  eo  fine  ut  ibi  clandestine  contrahant; 
quia  ibi  fraus  non  est,  cum  privilegium  loci  ipsis,  sicut  aUis 
incolis,  faveat.  Ex  eodem  Decreto  Urbani  YIII  [b).  —  S.  Lig. 
n.  1080.,  etc... 


laponia  2  lul.  1625,  alterum  pro  Curacao  an.  1851 ;  quod  utrumque 
cum  solum  ad  cathoUcorum  interse  malrimonia  referatur,  nihil,  uU 
patet,  cum  Benedictina  Declaralione  commune  habet. 

Loca  porro,  ad  quae  reipsa  Declaralio  ista  exlensa  est,  superva- 
cuum  foret  heic  enumerare ;  quippe  facile  de  suo  quisque  doraicilio 
id  addiscet. 

[a)  Ut  quasi-domicilium  quis  acquirat,  et  nou  mere  hospes,  sed 
habitator  et  incola  censeatur,  sunt,  qui  putent,  opus  esse  ut  maiore 
anni  parte  degere  ibi  velit.  Tamen  conformius  iuri  senlire  viden- 
tur,  qui  tenent,  ad  id  sufiicere  propositum  habitandi  per  aliquot 
menses,  praesertim  si  domus,  conclave,  etc,  fuerlnt  conducta.  Ita 
Suarez,  Navarrus,  Laymann,  etc,  apud  Schmalzgrueber  (Lib.  2. 
Tit.  2.  n.  19.).  Caeterum  semel  ac  quispiam  animum  reipsa  gerat 
inibi  manendi  quamdiu  ad  eiusmodi  effectura  requiritur;  commu- 
nis  omnium  sententia  est,  matrimonlum  valere,  etiamsi  illud,  statim 
ac  appulerit  iiluc,  contraxerit.  Ratio  est,  quia  sicut  domiciliura,  ita 
etiam  quasi-domiciliura,  statim  acquiritur,  ac  aliquis  ad  eiusmodi 
locum  cum  anirao  ibl  per  terapus  legitimum  persistendi  accedit. 
Vid.  Barbosa  (De  Offic.  Parochi  Part.  2.  Cap.  21.  n.  36.). 

(b)  De  triplici  casu,  ad  quem  refertur  Urbani  VIII  decretum,  ila 
Benediclus  XIV  (Instr.  33.  n.  9.)  disserit:  Igilur  matrimonium  pri- 
mo  et  secundo  loco  expositum,  irritum  decemitur,  cum  fraiis  inter- 
cesserat ;  matrimonium  tertio  loco  allatum,  etiam  cum  fraude  vali- 
dum  declaratur,  quia  novum  quoque  domicilium  acceperat.  Hosce 


DE  MATRIVOMO  "43 

QiAER.  2*  An  valeat  matrimonium  eorum,  qui  discedentex  ex 
loco  ubi  non  vifjet  Decretum  Trident.,  contrahunt  ctandestme 
in  loco  ubi  vigeff 


cn.sus  Jil)  Archipp.  (iolonicnsi  proposilojj  cum  S.  Conpropalionis 
rcsponso  ac  l"rl).ini  VIII  «Iccrclo  hahcs  apud  ncncdictuni  \IV  io 
Litlcris  nd  Anlonium  Archicp.  fioanum  1*)  Marlii  1758  ^ln  appmd. 
Bullnrii  J)e  Pri^parf.  Fide,  aut  in  allera  Appendic.  ad  Tom.  IV  Bul^ 
larii  ttenrdid  \IY). 

Caelcrum  ad  quacslioncm  ah  A.  proposilam  terlius  rpiidam  spectal 
casus,  (jiUMu  \\)<e  ncc  in  primo  ncc  in  sccundo  rcsponso  Inntril.  il- 
lius  nimirum,  ((ui  in  pracdictum  locum  .s(>  confcral  non  Uimcn  cum 
rraudc,  idc^l  ihlcntionc  conlrahcndi  cliindcslinc,  at  ^imul  sii;c  in- 
tenlione  domicilii  aul  qua.^^i-domicirn  ibideni  ligcndi.  Kt  quidem 
non  csl  (pi.icslio  d(»  matrimonio,  i|uod  i^tc  i  <  ;  '  it  cum  persona, 
quac  il)i(lcm  iani  domicilium  aul  (juasi-domi(  i  i  l»cal:  luiic  cnim 
ut  A.  mox  Iradit,  cx  omnium  .scnlenlia  altcr  sponsus  priviicpio  sui 
consorlis  gaudct ;  scd  (juncstio  fil,  (ju.indo  in  praediclis  adiunctis 
utcr(juc  contrahcnlium  ihi  pcrcprinu-  ••>■••>!. 

(iomnuinior  porro  scntcntia  cum  S  I ib.  3.  />m/).  18.  n.  28.)> 

Pontio  l)e  .Matrim.  iib.  6.  c.  9.  n.  9.),  KpllTen.sluel  (Lib.  4.  Til.  3. 
»j.  1'2.'I.  ,  Knjrcl  cor/. /if.  n. 'JiK  ronr/.  :i.\  clc,  lciici,  i-'         '   '      .»n- 

trahcrc,  cliamsi  coiilr;iclui  illi  nec  parochum  ncc  tc nl. 

Kalio  est,  (juia  pcregrinl  iion  ndstrinpunlur  patriac  lccihus,  (piando 
cxtra  enm  vagaiitur,  et  pracserlim  (juoad  contr;»  csl 

nint  imonium  ,  cum  i;  '  -i      ^  ......  \....\  ..  ,,m 

locoruni,  in  (juihiis  \t  -  i>et. 

el  L.  Si  fuwlu.t  (i.  ff.  I)e  Eviciionibut.  Nequc  otislal,  quod  Tridcnli- 
nuni  •  **<>- 

lcnii.  i  ;  -  ....  ....  ..^ ,  -  ■  si- 

cul  umlu  ircorpus.  Iloc  cnim  procnlii  ,do 

persona  iiihahilii^ita  fueril  ahsolule,  ac  ^  '*'r  t-l  in  iiiiii\i<luo 

p.  ■        •     '"  ■      ■  '  ■■   ^  -  ■    ^^  "  ■   •  ■  *  "'  -«  e\ 

\v  lion 

ohli^nt,  ihi  ncc  uhli:;;it  inlinhlitntio,  nec  actus  .ncquitur  unnullnlio. 
lla  jinclcr  .  '  ;     .  "    ,,r.  P,irt.  i.  Atlf 

gat.  'M.  n.  i:>.;.  '    T" 

Caetcrum  tum  >:  npidcU 

sunt,  nihil  id  oUicK,  (juod  licncdirtus  .\i  ad 

Archicp.  (loaniiin,  dum  r.  '  v      '  in 

casu  salis  \idcii,  quod  u       ,  .   i/io 

saltetn  uniu»  n\en.ux  ille,  qui  contrabn,  habilarerit  in  ioco»  fibi  ma- 
trimonium  celcbratur.  Ne(|uc  enim  Ponlifcx  ibi  .Htaluerc  voluil.  aut 


744  TRACTATUS 

Resp.  Neg.,  etiamsi  contrahant  transeundo  tantum,  quia 
agilur  hic  de  lege  generali  Ecclesiae  *  ex  generali  autem  prin- 
cipio  exemplio  a  iure  communi  est  localis,  nonTcro  personalis; 
qui  ergo  ibi  domicilium  hahent,  exemptione  uti  tantummodo 
possunt,  quamdiu  eo  in  loco  sunt;  qui  si  aho  commigrant  uhi 
ius  commune  "viget,  iuri  communi  subiiciuntur. 

840.  —  QuAER.  3"  An  valide  contrahant  clandestine  sponsi, 
quorim  uniis  habet  domicilium  in  loco  uhi  receptum  est  Decre- 
tum  Conc.  Trid.,  et  alius  ubi  non  est  receptum^i 

Resp.  V  Affirm.,  si  contrahant  in  loco,  ubi  non  est  rece- 
ptum  Tridentinum  Decretum.  Ratio  est,  quia  sponsus  loci,  ubi 
Trid.  non  est  receptum,  lege  Concilii  non  tenetur,  et  priyile- 
gium  suum  alteri  communicat  propter  individuitatem  contractus. 
—  Ita  Bened.  XIV,  de  Sjjnod.,  /.  6.c.  6.w.  12.,e^  Clemens  XIII, 
ann.  1767,  in  responso  ad  Archiep.  Mechlin. 

Resp.  2°  Neg.,  si  contrahant  in  loco,  ubi  yiget  Decretum 
Trid.  Ratio  eadem  est  ac  in  quaesito  secundo. 

QuAER.  4"  An  excuset  ab  impedimento  clandestinitatis  impo- 
tentia  ad  proprium  Parochim  vel  Episcopum  recurrendi^l 

Resp.  V  Affirm.,  si  illa  impotentia  sit  communis  in  ahqua  pro- 
Tincia,  v.  gr.,  durante  perturbatione  ahqua  politica  et  religiosa. 
Ratio  est,  quia  si  lex  obHgaret  in  tah  casu,  esset  bono  commu- 
ni  nociva,  et  in  detrimentum  societatis  vergeret.  Praeterea  evin- 
citur  ex  Declaratione  S.  Congr.  apud  Bened.  XIY,  de  Synod., 
1. 12.  c.  5.  n.  5.,  necnon  ex  diversis  Pii  M  Decisionibus  {a). 


moramunius  mensis  sufiicere  quoad  eum,  qul  acqulrendi  domicilium 
aut  quasi-domicilium  nullalenus  anlmum  habeat,  aut  eum,  qui  hunc 
animum  habeat,  prius  non  posse  valide  contrahere,  quam  mensis 
elabaiur,  aut  denique  mensis  spatium  sufficere  ad  domicilium  vel 
quasi-domicilium  acquirendum  ;  sed  mere  indicium  tradere  voluit, 
quo  salis  praesumi  posset,  animum  acquirendi  saltem  quasi-domi- 
cilium  contrahenti  affulsse,  atque  adeo,  nisi  quid  secus  suaderet, 
pro  valore  matrimonii  iudicandum  esse. 

(a)  Ita  de  hac  re  Pius  VI  {Epist.  ad  Episc.  Lucion.)  occasione  per- 
lurbationis  Gallicae  an.  1793  :  Ouoniam  complures  ex  istis  ftdelibus 
non  possunt  omnino  parochum.  legitimum  habere,  horum  profecto  con- 
iugia  conlracta  coram  testibus  et  sine  parochi  praesentia,  si  nihil 
aliud  obstet,  et  vnlida  et  licila  erunt,  ut  saepius  declaratum  fuit  a 
S.  Congr.  Conc   Trident.  Interpret. 


DE  MATRIMOMO  715 

Rexp.  2*  A>j7.,  si  impolcnlia  casus  pnrlicularcs  rcspii  ii,  quia 
le\  irnlnns  non  cessal  oh  incommodum  privaluni.  —  fifcole  di- 
cta,  n.  "iHI.   n  . 


.Niiper  jiutem  c  Congr.  Supr.  InquiMlioiiis  ilecrelum  prodiil,  quo 
ilecljiraiur,  f.icullalem  celebrandi  validr  ac  licile  mntrimoulum  cum 
duolms  tesl  l)ns  siiie  pnios»'nli;i  paroclii  tufic  ndossc,  rpinndo  prr 
.^pntium  mensi^  tutus  non  sit  ad  eundrm  arcrs.su«5.  l  ndc  fii,  «l  ipinn- 
do  prudiMitrrcensrri  quent,  iutra  mrn^em  non  nlToio  fnrultalrm  tutt 
accessus  ad  pnrochum,  inm  e\  Iiinc  et  «iVin  mora  non  inteqiosita, 
ca  forma  matrimoiiium  vnlido  nr  licilo  contrahi  possit. 

(a|  Nondnin  doc  relnm  nlluni  lincu<que  proiliil,  qiio  contro\ersia 
ista  definintur ;  nec  (i.  787.,  ad  quem  A.  remiltil,  quid|)inm  hnbel 
hui'  qiineslioni  soh endae  idoneum. 

S.  Alplioiisus.  (pii  alioqui  (i.ilj  0.  ti.  10"!l.«  cum  communiori  ne^at 
in  cnsu  validitatom,  alihi  tameii  !)f  l'riviley.  n.  ^l.  hnec  scriliil ; 
Immo  asseril  Pignntellu^,  probatqik  Tom.  3.  Cons.  33.  n.  6.  in  tali 
caxu  'sril.  nrixfiilis  nocos>ilatis)  Cfxtarr  nnn  modo  «•       ,,| 

(scil.  dispoiisalionis)  sed  etiam  i.rnKV  turFntvr\Ti,  nlj        ,  m 

pernicioxa  evaserit ;  cum  cerlum  omnino  tff,  legem  nocivam  non  obli' 
'lare,  ut  docent  oumes  cum  S.  Thowa.  Et  ex  hoc  infrtunt  liuncnjHa. 
et  Instructor  novor.  (\mfcssarioi-um  scil.  Giordnnini  nlias  n  nobis 
laudatus\  quod  ndvcnienle  ca%u,  qun  spnnsi  inm  ad  tcrlf^imn  per" 
venetint,  el  unus  ex  ipsi%  mauifestaref  Confesiario  impclimentum  of- 
cultum  inm  contrnrlum  tnnqunm  pe-rntum,  et  sinc  fr/r   '    '  '  ■'«- 

famia  matrimonium  diffrrri  non  pos%rt,  pote%l  lunc  Ct  ■ ,  '•- 

clarare,  eo  casu  non  nbligare  leijem  impedimenti,  et  posse  ticile  eon- 
trahi.  Alin  autem  huius  iioces.sitnlis  e\empla  promunt  tiim  Franci- 
scus  Amici  Curs.  Theol.  Tom.  !>.  Ifisp."».  Sect.  I:J  ii.  i:i9.  .  tum  la- 
cohus  a  (irallis  Dccis.  .Kureor.  I.ib.  2.  Cnp.  K6  s  «juao  \idoro  licet 
ctinm  a|)ud  Diana  i Towi.  4.  Tr.  6.  liesol.  72.  n.  4.  et  Unot.  73  in  /tn. 
iihi  piM  »Mil«Mn  sontentia  nllo^jnl  TlioohifjumTridontinir    *'  'ii 

Soto  In  i.  Disi.  ±1.  O.  I.  urt.  2.  ;  tum  etiam  sup.  I.k.  . — i- 

telli.  qui  de  ( olohrando  matrimonio  mortc  In^tnnli  di.sNorit. 

Alioijuin  niilom  rnlionos  umni*^,  quno  pro  iiO|;auto  >cnleiilia  af- 
forrisoloiil    Md.  Schmnlz'ir.  I.ih.  S     !■'    !        '■  -        -v     \'->     ••- 
fi.  in7!>.\  hac  domum  nnioa,  divei 
quod  Docrotum  Vridontinum  sit  mvatidnns  ct  irrilons. 

.\t  oiiiiii  iioniio  atMpio  /ir  <  i*l  irritant  el  < 

nd  conlrnhendum  oral  inipi ..lam,  do  (pio  sU|u.... .  -     \, 

phonsus  cum  Pi^nntolii,  ahiMjuo  ihi  allo;:atis  a^^oli.uit?  Kt  quod  ca- 
pul  est,  undenam  est  ratio  discriminis  intcr  casum  imputonliae  com- 


746  TRACTATUS 

841.  —  QuAER.  5°  An  censeantur  valida  matrmonia  clandc' 
slina  haereticorim,  ubi  viget  lex  Tridentina  ? 

Resp.  Controvertitur.  Plures  aflirmant,  quia,  ut  aiunt,  Ec- 
clesia  non  censetur  yeile,  ut  tot  matrimonia  sint  invalida.  Sed 
omnino  negandum  esse  videtur  ob  sequentes  rationes: 

1"  Quia,  ubi  lex  Trid.  publicata  est,  omnes  indiscrimina- 
tim  obligat ;  ergo  urget  haereticos,  sicut  catholicos,  cum  etiam 
ilH  Ecclesiae  iurisdictioni  subiaceant. 

2"  Quia,  si  haeretici  ab  illa  lege  generali  Ecclesiae  exime- 
rentur,  commodum  ex  rebellione  sua  reportarent;  quod  sane 
absurdum  est. 

3°  Quia  eruitur  ex  Declaratione  Bened.  XIV  circa  matrimonia 
haereticorum,  vel  matrimonia  mixta  in  Hollandia.  Etenim  de- 
claravit  ille  Pontifex,  haec  matrimonia  esse  valida,  licet  clan- 
destina.  Ergo  sine  illa  Declaratione  irrita  forent,  ut  saepius  a 
S.  Congr.  declaratum  est.  Ergo  exceptio  firmat  legem. 


mmiis,  et  impotenliae  parllcularis?  Numquld  non  aeque  militaret 
llla  ralio,  quod  de  lege  irritante  agatur?  Nam  (ut  scite  arguit  Franc. 
Amici  /.  c.)  dispariias  utique  extaret,  quando  Declarationes,  quae 
plures  habentur  quoad  casus  impotenliae  communis  in  aliquo, 
v.  gr.,  pago  vel  oppido,  vim  haberent  Dispensationis  a  lege,  quae 
dispensatio  sese  non  porrigeret  ad  casus  impolentiae  particularis. 
Yerum  Declarationes  illae  ne  minimam  quidem  Dispensationis  spe- 
ciem  praeferunt;  declarando  autem  validitalem  coniugiorum,  quae 
in  iis  adiunctis  citra  formam  a  Tridenlina  Synodo  praescriptam  ce- 
lebrantur,  eam  ralionem  reddunt,  quae  aeque  pro  utroque  casu  mi- 
iitat,  necessitatem  scilicet  tidelium,  quibus  matrimonium  subtrahi 
absonum  forel,  et  impossibilitatem  seu  physicam  seu  moralem  ser- 
vandi  formam  a  sancta  Synodo  statutam.  Inde  autem  est,  quod  Mar- 
cbanl  [Tribun.  Sacram.  Tom.  3.  Tr.  1.  Tit.  7.  q.  8.  Concl.  3.),  post- 
quam  hanc  thesim  statuit:  Datur  Epicheia  et  interpretatio  in  lege 
illa  de  praesentia  parochi  in  matrimonio,  quando  ex  causis  realibus 
illa  praesentia  est  impossibilis,  etc;  hanc  ipsam  confirmat  ex  Re- 
spons.  S.  Congreg.  ad  Episcopum  Tricaricensem  (Apud  Gallemart 
ad  Sess.  24.  C.  1.  De  Reform.  Matr.  n.  11.),  quia  nimirum  quae  af- 
fertur  ratio,  pro  utrisque  adiunclis  eandem  vim  habet.  Nil  proinde 
mirum,  quod  oplnlo  affirmans  aliis  quoque  (apud  Sanchez  Lib.  3. 
Disp.  17.  n.  3.,  et  Diana  cit.  Reg.  73.),  satis  probabilis  visa  fuerit. 
Quae  quidem  ideo  dicta  fuerint,  ut  genuinus  controversiae  status 
lectorem  non  lateat. 


I)B  MATRIVO^ilO  "iil 

4*  Quia  conslal  e\  variis  Derisionibus  S.  (^oogreg.,  ut  Tide- 
re  esl  apud  /'.  Perrone,  de  Mathmonio  christiano,  t.  i.  l.  i. 
aect.  1.  c.  G.   a  . 


\«;  Itpalpat,  «jiio  loco  ha»*»'  (|uoi|uo  coiilrover>ia  sehabonl.  o 
multis,  (]ua(*  dici  jxKssent,  pnuca  haec  nuiic  sufliciant. 

Inspiriatur  iUii|UC  ac  probc  tcneatur  iudicium,  (juoil  Pius  VII  pe- 
uoraliin  «h'  hac  (|n;i -'  *  '  f  in  Lilleris  ad  Caruluni  D.i!'  ^  \r- 
chiep.  Mo^^Minl.  (\j        /  "i  l^c  Malr.  mUl.  Tom.  i.  ^  .  , 

«t  JUonum.  Calhol.  Tom.  2.  pag.  Oi.',  el  sic  se  habel:  IHotum  opi^ 
nio  Horentium,  mntrimonin  haeieticnnim,  cornm  mi'' 

initn,  nulla  esie,  atque  ndeu  validoM  fore  secunda.% :..., 

cornm  catholico  pnrocho  conlrahantur,  nec  unditfue  vera  est,  nec 
satis  tuta,  neque  idcirco  in  prajci  quibuacumque  in  casibus  indiscri- 

minaHiii  \r',        '  !!'       '-  '        esl,  ut  p'  "'     '•■      r  inOr 

triinnnin  in  i  cornin  .  jcnC' 

ratim  nulla  et  irrita  esse  propugnal,  adrersnri  ''  hatnterit  et 

numero  plures^  et  aurtoritnte  prac^  <j  u;  r»-  ^a 

relinuerit  probabilitatis  graduin,  u ,.       .    .  am  n  Ik..       .JV 

(111.  ITii  pro  malrimoniis  Uollandiae  celeberrimam  declaraiiouem. 
Cavc  igilur,  Venerabilis  frater,  tuoque  exemplo  titi  edo^ 

ce  lipiscopos  suffra ,  '  '  "i- 

5/*  esjicndendis  ar  1,  .  J 

ratiouibus  decipiantur,  etc 

Miruu)  pr.  fcrto,  (juml  l*ia>  \ll   :  ' 

ctinac  adsrribal,  (juijd  opinioni  a>  ..w. «.. il- 

litaUMu  \i\  uUa  niodo  supcrs.t  pri)'.  ^ ;  contra  \ero  .\uclor  ad 

eandcm  confugial,  ut  subsidium  eidem  opinioni  (|uarral!  Neque  ve- 

_        •     •         t       I       1         I  .    -.•.-II - 

i  irimonionim 

con.sUire  ex  S.  Coogr.  Decisionibu».  quaii  referi  1*.  Pi-rrone,  ex  ad- 

verso  IJtMinrci.  \IV  jiflirinal.  ii  neri- 

lini  arnjno  drn    '  •  •   :— ••  i"""'  ""^i 

ad  |x'culi.irc.s  » 

idcirco  non  sempcr  luissc  unitormtn.  Ita  Pontilex                           i- 

moi  '    '   '     ^ '    '  '■'      ■■■     <  '                               (- 

fjregal.  Concilii  pro  eorum  inralidilate  respondisse:  aeque  tamen 

CO!                             nihil  (!'/  ii 

inn .1..  /.••>>.  ab  Apu^  "e 

S)noil.  Lib.  ti.  C;ip.  ti.  n.  i  'ii 

annorum  spalio,  antequam  ad  ihaiorn  dnjnifales  asfru  .  mu- 

mra  tumSecretarii  Congr.Cuuc.  Irid.  IhIc  ris  in 


748  TRACTATUS 

842.  —  QuAER.  6'  An  Decretum  Trid.  vigere  censeatur  in 
Ecclesia  recenter  formata  apud  haereticos  vel  infideles^i 

Resp.  Afftrm.,  si  Decretiim  Trid.  in  illis  paroeciis  publicatum 
fuerit.  Licet  autem  lege  ordinaria  hoc  Decretum  promulgari  de- 


Decretis  in  Poenifentiariae  Apostolicae  Officio,  tum  etiam  Consultoris 
Supremae  Inquisitionis  exercuerimus,  memoratarum  causarum  discus^ 
sioni  interfuimus ;  sed  nunquam  opinioni  illi  acquiescere  potuimus, 
per  quam  praedicta  matrimonia  nulla  iudicantur.Quare  nobis  conti- 
nenter  in  votis  erat,  ut  aliqua  se  opporlunitus  ofjerret,  in  qua  gene- 
ralis  reguta  et  lex  pro  eorundem  matrimoniorum  aut  nultitate  aut 
validitate  statueretur:  quoniam  anteacto  tempore  nonnisi  particularia 
decreta  in  hac  vel  illa  causa  condila  erant,  quae  ne  inter  se  quidem 
conformia  semper  fuerant  propter  varietatem  circumstantiarum,  quae 
modo  in  una  specie  facti  aderant,  modo  in  attera  desiderabantur. 
Ex  quibus  apparet,  S.  Congregfilionis  Decisiones  adeo  legem  gene- 
ralem  non  slatuisse,  ut  ipsa  Congregaiio  oppositum  aliquando  de- 
fmierit,  et  idcirco  Benedictus  XIV  in  re  adhuc  omnino  Incerta  pro 
contraria  semper  se  stetisse  profiteaiur.  Et  si  S.  Gongregationis  re- 
sponsa  rem  incertam  tunc  relinquebant,  a  fortiori  id  dicendum  de 
responsis,  quae  post  Benedictinam  Declarationem  ad  nostram  usque 
aetatem  reddita  sunl.  Ergo  ex  S.  Congr.  Decisionibus  quoad  gene- 
rale  aliquod  principium  concludi  nihil  potest. 

Arguit  deindo  Auctor  ex  generali  doctrina,  quod  haeretici  eccle- 
slasticis  legibus  subiaceant,  atque  adeo  huic  legi  Tridentinae  Syno- 
di.  Conlra  vero  Benedictus  XIV  disertissime  significat,  ideo  valida 
declarata  fuisse  haereticorum  matrimonia  in  Hollandia,  quia  lege 
Tridentina  illa  malrimonia  non  comprehenduntur.  Ita  ille  In  Con- 
stit.  Singulari  Nobis  9  Febr.  1749  ad  Henricum  Card.  Eboracensem 
§.  17.:  Ex  verissimis  siquidem  arguraentis,  coniecturisque  probatum 
est,  Concilium  Tridentinum,  cum  novum  illud  dirimens  impedimentum 
conslituit,  decretum  suum  ad  ea  matrimonia  non  extendisse,  quae 
disceptationi  aNobis  an.  1741  solutae  occasionem  dedere,  ut  commO' 
de  colligi  potest  ex  suffragiis  Theologorum  et  Canonistarum,  qui  hac 
de  re  scripscrunt,  etc.  Quod  idem  rursus  in  Literis  ad  Antonium  Ar- 
chiep.  Goanum  sic  inculcat,  loquens  de  Patribus  Tridentinis :  Iniicie- 
batscrapulum  aliis  consideratio  illa,  nescilicet  clandestinis  coniugiis 
abrogalis,  iisnempe,  quae  sine  parocho  viri  aut  mulieris  celebrantur, 
....  posset  id  exasperare graviter  haereticorum  animos,  quorumma' 
trimonia  fuissent  nulla,  et  consequenter  illcgitima  soboles,  quoniam 
coram  catholico  parocho  ac  binis  testibu  s  nunquam  celebrata  fuissent. 
Yerum  Concilii  Patribus  sapienter  in  hunc  modum  statuentibus :  De- 
cernit  insuper,  ut  huiusmodi  decrelum  in  unaquaque  parochia  suuin 


DB  MATRIMOMO  719 

bcal  ul)i  piihlicaluni  non  fuil.  quaiMJoqnc  lamen,  ralionc  f<pc- 
cialis  (iinit-ultiitis,  novae  Kcclcsiae  fundalorcs  |iromulp;alioneni 
liuius  Derrrti  (li(T»'rrc  poss^Mil,  (juando  sciliccl  in  nia^'na  provin- 
cia  aijio  sunl  rari  Saccriiolcs,  ut  matrinioniis  liijclium  subindc 
assislcre  nc^juiaht.  (!onsullius  aulcm  forrl  in  simili  ca>u  ad  Sc- 
dcm  Aposloliram  rccursum  haberc,  cuius  esl  iudicarc,  (juid  in 
re  lam  gravi  magis  expediat. 

8i3.  —  QfAKK.  "*    1/j  pdrlrs  ilfffrant  coiam  alio  Sr       '  ' 
contrahere,  si  farilr  pos^^inf,   'jnaudo  ad  proprvuft  /'-        ,..„i 
recurrere  nefjueunt'^ 

/iesp.  1  Dfbcnl  pclcrc  liccnliam  Parocbi  vel  l:lpisropi  |)er 
lillcras,  si  lacilc  licri  possit,  iit  ali<|uis  Sacerdos  ad  adsislcn- 
dum  matnmouio  dclcuciur. 

i{rsp.  '1  Si  iioii  possiiil  baiic  facultatcm  rcquircrc  vcl  obti- 
nere,  valide  conirabcrc  possunl  coram  duobiis  tcstibus,  sccluso 
simplici  Saccrdotc.  lla  communilri .  Ualio  esl,  quia  sim- 
plc\  Saccrdos,  itcmque  alius  paroclius,  (pii  sallcm  altcrutrius 
coiilrahcnlium  propriiis  non  sil,  nullam  babct  iiirixliriioncm. 
Conslat  (Uiam  c\  rcspdiisionc  N.  (onfjrey.  dic  22  Apnlis  ITyJ, 
a  Pio  V/  ap[)r()l)ata.  Kcspoiuiit  cnim,  ul  iu  iis  adiunclis  lau- 
lummodo  hcncdictio  a  catliolico  ali(|uo  Soccrdole  rccipiatur. 
—  Vule  collcclioncm  Dccisiomim  (luriac  llomanac  cirra  rcs  ma- 
Irim.  ad  ralfcm  Opusculi  de  Impedimentis  matnmonii.  Lovanii 
cdili  ann.  1821. 


robur  posl  tri^iiila  dics  l»al»(»rc  inri|)ial  a  dic  priiu;u'  piil>llralionis 
in  c.idcm  pnrorhia  f.irlac  mimcrandos  ;  .»iru/i  ciedi>>\le  nori  eait, 
decrelum  einMitiuii  ub  (/)fif  iirunndganduui,  inde  srquehatur,  ifuoH 
eorum  matrimouia  une  j)raexen'ia  paroehi  et  dunruin  testiuin  facta, 
iniUi  uunfiuam  diei  poluixsent ,  ut  pro^equitur  <\ird.  Paitarici' 
tiM.T.  clr. 

Ncque  iirmiim  id  rst,  (|uod  Auctor  addilf  e\  eu  (|Uod  Pontifex 
dcclaru\it  css(*  xalida  illa      ii  llollaudia    imlrimoni.i,  licct  rlandc- 
slina,  ronscipii,  sinc  dcrlaralionc  ca  Irnla  fnlura  fnis>c.  l)erljrati«) 
cnim  iion  inlrinsecam  ii>  nialrimunii.<«  lirinilalcin  .m'U  \alorcm  dciiit, 
«ed  mcrc  ejtrinsecam,  idcsl  declaravil  authcniice  ijuiH  iam  estent, 
cl  (piid  (cnKcmlnm  dc  ipsis  f«>rcl,  non  nnlcin  elTcril,  r* 
lalia,  idrsl  \ali(la  cssciit.  l.\  a(l\rrso  autcin  dcfcrlns  !• 
iion  cflicit,  ut  sint  invalida,  scd  tantummodo  ut  de  earum  vali<! 
nobis  nutluMitice  non  constel. 


750  TRACTATUS 

844.  —  QuAER.  8"  An  coniuges,  qui  deficiente  Parocho,  clan- 
destine  contraxerunt,  ad  benedictionem,  data  opportunitate,  ac- 
cipiendam  teneantur^f 

Resp.  Nontcnentur  quidem,  sed  ad  hoc  adhortandi  sunt.  Sa- 
cerdotes  autem  coniugibus  declarare  debent,  huiusmodi  bene- 
dictionem  ad  matrimonii  validitatem  minime  pertinere.  Patet 
ex  responsione  Congr.  in  praec.  quaes.  memoratae,  eodemque 
die  data,  et  ab  eodem  PontiOce  approbata.  —  Yide  Opusc.  mo- 
do  dictum,  p.  173. 

SECTIO  11. 

J)e  assistentia  Parochi. 

I"  Qualis  Paroclms  assistere  debeat :  2°  quomodo  assistere  debeat. 

/.  Qualis  Parochus  assistere  debeat. 

845.  —  I.  Ille  solus  Parochus  matrimonio  vahde  assistere  po- 
test,  qui  est  proprius  Parochus  alterutrius  contrahentium,  hoc 
est  ille,  qui  in  eos  vel  saltem  in  alterutrum  iurisdictionem  ha- 
bet.  Evincitur  enim  ex  Conc.  Trid.  solum  Parochum  vaiide  ma- 
trimonio  assistere  posse.  Parochum  vero  sic  intelligendum  esse, 
ex  variis  Declarat.  S.  Congr.  Conc.  Trid.  compertum  habemus. 

II.  lurisdictio  Parochi  constituitur  per  domicihum  habituale, 
aut  quasi-domicilium  contrahentiura,  vel  eorum  alteurtrius,  in 
sua  paroecia,  non  vero  per  domicihum  originis,  nec  per  solam 
habitationem  ad  breve  tempus.  Eruitur  ex  variis  Deciaraiio- 
Dibus  S.  Congreg.  tlBened.  XIY,  etc...  Ita  unanimi  consensu 
Theologi. 

Quaesita : 

846.  —  QuAER.  1'  Quodnam  tempus  requirafur,  ut  atiquis 
advena  possit  in  loco  non  suo  matrimonium  contrahere  ? 

Resp.  SufScit  habitatio  unius  mensis.  Deducitur  ex  Declara- 
tione  Bened.  XIY  in  Epistola  ad  Archiepiscopum  Goanum,  Pau- 
cis  abhinc  hebdomadis^  19.  Martii  1758  [a). 


(a)  Confer  superius  dlcla  \n  notis  ad  n.  839.  Q,l.  ' 


DE  MATRIMOMO  781 

a  Post  hnfc  necfssnrium  fnre  censemus  nonmhU  ailiunfjere  ul 
«  in  propatulo  sit,  qmduam  requiratur  ad  (|uasi-(Joniiciliuin  adi- 
«  piscendum.  \erum  hac  ui  rc  uon  alio  pacto  responderi  pnlesl^ 
«  nisi  quod,  antcquam  matrimonium  conlrahatur,  spalio  salleai 
V  unius  niensis,  ille  (|ui  conlratiil,  hahiiaviTit  in  lucu  uhi  nui* 
«  Irimoniuni  cciehralur.  /) e fi ni t iones  {jm^Tef:.  Conciiw  hacdere 
a  obscrcari  poterunt  apud  faguauum....  ubi,  earumdem  couteX' 
n  tu  perprnso,  harr  habet :  Vir  cl  mulior  Traicclcnscs  i  '^ 
«  impcdinicnlum  a  parcnlihus,  cuni  ad  vicinam  urhrt"  ^  >.,- 

«  Dum  se  conlulisscnt,  el  ihi  aiiquamdiu  morati  in,  i  ura 

«  conlraxissent,  Sacra  Congregntio  consuita  supcr  yaiiditate, 
«  ceosuit  exprimcndum  tcmpus  (pio  conlralientes  A(piisgraDae 
«  manscnint;  «piod  si  fucrit  sailem  uuius  niensis,  dandain  tsst 
«  decisioncm  pro  vali(iilalc.... 

«  ....  ftuhitari  aulem  posset,  num,  ad  quasi-domicilium  aC' 
«  (fuirendum  malrimnnii  causa,  non  solum  requiratur  praece- 
«  dens  habitalio,  verum  etiam  suhsequens  ad  aliquod  trmporis 
((  spatium.  Xcrum,  cum  ohsvrvavcrimns  .suh\cqucn(em  hdfntati»' 
«  ncm  ab  iis  aucluribus  qui  hanc  Irartarunt  materiam,  liuujuam 
a  tnagni  momeuti  adminiculum  rcputari,  ut  novum  domi'iliuni 
ii  quaesitum  dicatur,  nihil  vero  de  illa  praescriptum  /'iissc  a 
«  Conciiii  (^onijregalionc  in  adducla  paulo  ante  defintlwne,  no- 
«  lumus  hac  dc  re  quidquam  uovi  dcmnere  a  .  » 


[a'  lincc  maniresto  id  conlirniniit,  (piod  in  not.  ad  n.  839.  dictum 
cst,  ncmpe  spalium  unius  inensis  n  Beiiedictu  \tV  noii  ideu  .Htatui, 
<|ii;i<i  siiiliciiit  uniu^  wrnsix  mora  siiip  aninu»  ihidcm  ilcirnnli  ijuan- 
luin  tcm;ioris  satis  sit  ad  (piasi-domicilium  acijuirciuhini,  .lut  ijuasl 
ncicssr  sit,  ijuaiido  liic  animus  adsil,  mciiMMii.  aiit«'(jujm  iiujuiae 
celchrciilur,  c>sc  cia|isuni  Uisertc  enim  dicitur.  nioram  uniu>  mei>- 
sis  in  Ciisu  ccn^^Ti   ul  adininiruluin.  ruius  nim  m:  lacsuoii 

qucat  animus  li^tMuli  in  eo  loco  {i.iUcni  (ju;im  .*>ccu5 

illa  mciisilis  mora  non  essct  nierum  adihiuicutum  ad  ({uidjiiam  prac- 
sunuMKium  scu  j)roh;iiidum,  sed  Ci^^^ct  ij^sa  (ju  i 
>t.i  prarsi;itio.  Kl  iil  ip>um  e\  co  e\l«lentcr  Cu.,,.,i,.4  .  ,jm,..1  .....x 
Poulifcx  suhd.U,  iu»llc  sc  (jiiacstioiicm  dirimcrc,  nn  pracur  pracc»^ 
(hMitcm  mrn\i%  liahllatioiicm  rcijulrnlur  liisupcr  post  contract.is  nu- 
pti.i*'  sul»sc(juciis  ;\rupi.i  iii  codrm  lo -o  morn.  Sl  Ch'       '  *-<€t, 

sj);ilium  mcii>is  sutliccrc  ad  constitucmlum  illud  (ju        un, 

<juo(l  iani  jinr  sil  ad  matrimonium  ibidrin  vaiidc  conlrahciidum,  co 
Ijiso  etinm  dcrmivijtjicl,  sukscipientcm  i»lain  oiorain  oullatcou> 


732  TRACTATUS 

847.  —  Ilaec  Benedicii  XIY  doctrina  confirmatur  recenli  De- 
cisioiie  S.  Congr.  Inquisitionis,  die  C  Decemb.  1843  ^ 

Habilatio  aulera  per  unum  mensem  in  aliquo  loco  non  suffi- 
cit  ad  tribuendam  Parocho  loci  illius  iurisdiclionem,  adeo  ut 
Yalide  matrimonio  assistere  possit,  si  fiut  recreationis  aut  rusti- 
cationis  gratia,  Tel  pro  rusticanis  negotiis;  quia  tunc  necdomi- 


necessariam;  prouU  reipsa  nemlne  dissentlente  valldum  censeretur 
matrimonium  iUius,  qui  ex  Gallia  Londinum  adveniens  cum  inlen- 
lione  ibi  figendi  quasi-domicilium  (finge,  v.  gr.,  hominem  addictum 
gallico  apud  Angliae  regem  Legato),  postridie  advenlus  sul  nuptias 
contraheret,  el  eadem  die,  iuxtaexemplum  allalum,  iussu  Principis 
nullatenus  praeviso  Parisios  revocarelur ;  quandoquidem  hic  iure 
quasi-domicilii  valide  poleral  conlrahere;  ei  autem,  qui  hoc  iure 
legitime  iam  potitur,  adiaphorum  est,  num  quaepiam  inopinata  cau- 
sa  ipsum,  contra  ac  statueral,  alio  abducat.  Conlra  vero  quod  sub- 
sequentis  inibi  habitationis  mentio  a  Benedicto  XiV  iniiciatur  lam- 
quam  alterlus  adminicuH  ad  praesumendum  de  intenlione  figendi, 
nec  ne,  in  eo  loco  domicifii,  patet  etiam  ex  eiusdem  Beuedicli  In- 
structione  XXXIll  [n.  9.),  ubi  loquens  de  eisdem,  quas  et  hic  appel- 
lat,  Decisionibus  Gongr,  Goncilii  a  Fagnano  memoralis,  haec  habet: 
Adverlendum  tamen  est,  matrimonium  hoc  pacto  ineuntes,  antequam 
rcm  perficerent,  domicilium  in  eo  loco,  vel  quasi-domicitium  assecu- 
tos  fuisse,  Nam  diu  moratl  ibidem  ante  matrimonium  jucrant,  ne- 
que  inde  postea  discesserunt,  ut  primam  sedem  ac  domicilium  repe- 
terent.  Ubi  vides  et  praecedentem  habitationem,  et  quae  illam  sub- 
secuta  sunt,  invocari  ut  mera  adminicula,  quibus  et  acquisitio  do- 
micilii  seu  quasi-domicilii,  et  consequenler  validilas  contracli  ma- 
trimonii  evinceretur. 

Gaeterum  fac  advertas,  ea  omnia,  quae  Auctor  affert  ex  Benedi- 
cti  XIV  Litteris  ad  Archiep.  Goanum,  nihil  ad  rem  facere,  nisi  id 
supponas,  quod  alioquin  A.  non  indicat,  quaestionem  de  eo  adve- 
na  esse,  qui,  suum  domicilium  non  relinquens,  in  alium  locum  ap- 
posite  se  conferi,  ut  ibi  matrimonium  celebret.  Vid.  quae  diximus 
in  not.  ad  n.  839.  q.  1. 


I  POSTILATUM.  loannes  et  Maria  Mechliniae  doraicilia  habentes,  Londimim 
veniunt,  et  sinc  aucloritate  vcl  licentia  suoruiu  Parochorum,  uno  solummodo  men- 
se  olapso,  Londini  matrimoniuni  contrahunt.  Qnaeritur  utrum  hoc  matrimonium 
sit  invaliduin  proptcr  supra  diclum  Conc.  Trid.,  siss.  24,  cap.  1.  de  lieform. 
—  necne? 

S.  Congregat.  Inquisit.  ad  duhiuni  propositum  respondit :  Stel  Epistolae  Be- 
nedicli  XIV  ad  Episcopum  Goanum,  die  (J  Dccemhr.  ^843. 


UE  MATRIMOMO  753 

cilium  Dcc  quasi-domicilium  ycrum  habelur  a,,  uti  coDslat  c\ 
Declaral.  S.  Con^ref;.  rclala  a  Ifenedtrlo  \l\ ,  Inst.  33.  n.  7.  — 

Vide  Analecla  Iitris  I'nniif.,  iom.  2.  ?i.  18X6.,  et  S.  iig.  n.'|OS»i. 

HiH.  -  (Jlaku.  2'  \n  vayi  contrahere  possinl  coram  quoltOel 
Parocho'! 

Itcsji.  r  A/Jirm.,  si  aDiho  coolralicDlcs  siDl  vagi.  Ralio  esl, 
quia  Parorliiiiii  propriuui  dod  liabcDl. 

Itrsjf.  2'  Si  iiiiiis  liiiiluiii  sil  vagu«»,  adliur  coDlr.ilierc  pos- 
suDl  curaiD  ({uolihct  Part)riio,  quia  spODSus  liab«Mis  diMiiuiliUDi 
liMim,  allcrius  privilcgio  uli  polcst.  —  Ita  communiter.  — 
5.  Li(j.  n.  1089.  (6). 


[a,  Quaudo  deest  aniDius  figeDdi  alicubi  doroiciliuDi  aut  quasi- 
doDiiciliurn,  Diliil  refert,  brcniMio  au  loii^n  ibi  mor.i  tr.ili.iiur;  ita, 
V.  ^T.,  si  percgriiius  iii  (|unpiiim  cuiisisUs  urbe  uccasioiieni  oppe- 
riens  merces  omeiidi,  aul  iiineris  seu  iiavignlioois  socium.  aut  lili<< 
alicuius  (>\itum,  aut  cessationeDi  diflkultatiim,  quae  rerlitiim  in  pa- 
iriam  retJinl.iiil,  el  huiusniodi ;  rlVi  pnlin  eli.im  <nr:   ;  inmo 

vcl  «l<Teiinio  inoram  in  <lii*>  prccari;im  ilti  ir.ibtMi^  j  ,  nun- 

<iunm  illiid  (lomicilil  ius  acquires,  (piod  ad  malrimonium  curam 
parucbo,  (juasi  luo,  varKlc  ronlrabendnm  ««uflicial. 

^b,  yayum  dclinil  licnediclus  \1V  Inslr.  ;U.  n.  In.  ,  qni  relirto 
tuo  domicilio  salein  in  ej^teris  teirii  inquirit ;  quod  iiilcliiutMidum 
e^t,  tum  si  desliuavit,  ubi  sedem  collucalurus  sit,  lum  si  iiondum 
dolinavil;  adluir  (Miim  iii  nlnxpic  ri  ^   '      Viiio  carel.  ul 

DuUil  Saiubcz   tie  .Matr.  IAh.',\.  Disj).  \        ,  neccssarium 

noD  esHC,  ut  sedem  inquirot ;  iieipu*  enim,  imo  a  fortioh  ragus  Uh 
cetur,  (|ui  nuliiiti  cortam  ct  con.slanlcfn  scdt-m  b.ibct  ant  \ult  hube- 
re,  uladvcrtil  idtm  SaiubeK  /.  r.  ti.  I  .  Insnper,  (|uoad  rcm  prae- 
sentein,  ut  vagus  qu  s  dicatur  iclale  ad  paroiltiam,  nec  opus  qui- 
dcDi  esl,  utdomicilium  in  remota  seu  extero  aliquu  regiutie  quie- 
rat ;  sctl  gcncr.iliin  saiis  e.nl,  ()uo(l  prluri  i  r  V  !irl.i.  nondum 
in  alia  scdciii  dciivcril.  (pu.i  lunc  rocra  <>       .  i  c>l,  quippo 

(pii  priorem  amisit,  el  aliam  noiidum  .ir(pii>ivi(.  Idcirco  1*  (|ui  reiU 
cta  parocliia,  nundum  d(»inum  in\rni(,  in  (p  ''(.  d  intcrim 

aliipiu  iii  lucu  liuspitalur,  i>lc  ot  v  '■•"-     '^  -  tUunuin  in\e- 

fierit,  in  (pia  babitainnis  crit,  ali!  ilur,  dum  in\en(a 

duinus  antiquo  evpeditur  babitatore.  pariter  quoad  paruchi.im  \a- 
gus  esl ;  3*  sic  ctiam  >i  iii  url»cin  att\  *      *  '  rii, 

(]ua  iii  parle  babitct,  iiitci  n.i::os  scu  j  ;r. 

Sancttez  l.  c.  h.  i 

(.n\\    Tnn.  II.  IS 


754  TRACTATUS 

QuAER.  3"  An  matrmonio  yalide  assistere  possit  Parochus 
suspensiis,  irregularis,  excommunicatus,  aut  schismaticiis 'f 

hesp.  Affirm.,  dummodo  non  renuntiayerit  titulo,  yel  ab  illo 
canonice  depositus  non  fuerit.  —  Ita  communiter.  —  Sed  ple- 
rumque  illicite  assisteret  [a).  —  S.  Lig.  n.  1083.  1084. 

849.  —  Quaer.  V  An  vatide  assistat  Sacerdos  qui  falso  Pa- 
rochus  existimatur  ? 

Res^p.  Affirm.,  si  habeat  titulum  coloratum,  et  ex  errore  com- 
mimi  Parochus  reputetur.  Katio  est,  quia  Ecclesia  tunc  ob  bo- 
num  commune  iurisdictionem  supplet.  —  Ita  omnes.  Sic  eliani 
probabiliter  ^idetur  dicendum,  si  adsit  sohis  error  communis 
sine  titulo  coloroto  ob  eamdem  rationem,  ut  dictum  esl  de  iu- 
risdictione  in  foro  interno,  in  Tract.  de  Poenit.  n.  548. 

Quaer.  5"  An  valide  assistat  matrimonio  Sacerdos  quilibet 
cum  licentia  praesimpta  Parochi^t 


Duo  autem  quoad  vagos  sancta  Synodus  Trid.  parochis  praecipit 
(Sess.  24.  C.  7.  De  Ref.  Matr.):  V  ne  illorum  matrimoniis  inlersint, 
nisi  prius  diligentem  inquisitionem  fecerint;  2"  et  re  ad  Ordlnarium 
delata,  ab  eo  licentiam  id  faciendi  obtinuerint.  Inquisitionis  aulem 
modum  habes  in  Instructione,  quam  probanle  Clemenle  X  edidit 
S.  Inquisilio,  ac  inlegram  cum  aliis  eiusdem  Inquisilionis  encycli- 
cis  referunl  Giraldi  [Exposit.  luris  Pontif.  Sect.  656.),  Ferraris  (7. 
Instructio  Parochorumj  n.  36.-53.),  et  ex  parte  S.  Alph.  [Lib.  6. 
n.  1089.). 

(o)  Parochus  in  casu  non  est  minister  sacramenti,  sed  merus  te- 
stis ;  et  num  peccet,  quando  adsistit  a  contraheniibus  requisitus, 
DD.  inter  se  non  consenliunt.  Nimiruni  quid  autem  videlur  poslu- 
lare  S.  Alphonsus,  dum  in  contrahentibus  exigit  causam  gravissi- 
mam  illum  requirendj,  quandoquidem  ipse  alioquin  non  adeo  gra- 
vem  causam  exigit,  ut  licite  sacramenta  peti  ab  indigno  ministro 
possint. 

Adde  heic,  parochum  valide  alicui  matrimonio  assistere,  etsl  non- 
dum  sil  sacerdos,  et  licet  Episcopus  hoc  ei  prohibuerit ;  quod  idem 
dicito  de  Yicario  Generali,  si  coutra  Episcopi  inhibitionem  vel  ipse 
malrimonio  assistat,  vel  cuipiam  sacerdoti  facultatem  assistendi  de- 
derit.  Vid.  S.  Aiphons.  [Lib.  6.  n.  1081.),  et  Bened.  XIV  [Quaest. 
Can.  98.). 

Facultalem  autem  assistendi  matrimoniis  habent  tum  Cardlnales 
In  suo  quisque  Titulo,  et  ecclesiis  huic  subiectis,  tura  Pontificii  Le- 
gati  in  provinciis  sibi  concreditis.  Vid.  Ferraris  {V.  Matrimonium 
m.  3.  n.  12.  20.  45.). 


hE  MATtlMOPdO  7S3 

Ilesp.  AVjf.,  quia  non  csl  vera  licenlia  ;  sufficit  tamcn  liccn- 
tia  tacita,  aut  etiam  nielu  \el  dolo  exlorla.  —  S.  Liy.  n.  lOhK., 
et  aht  cominuniter . 

H'M),  ■  (Ji  AKK.  6*  An  Vicarius  posxii  rnlidr  matrimnnto  as» 
sistere,  seclusa  Parochi  delegalione  * 

Resp.  V  Affirm.,  si  Vicanus  supploat  Ticrs  Parorlii  dcruncli 
vel  ahsenlis ;  liinc  enim  est  crrlo  delc^Mlus  ad  »'  -n 

causnrnm;  imo  linic  polest  ♦''  ''^m"?  -•!'• '••VuMre ;  i.u.i  .  %  ..irc 
delcfralus  a  I  causarum  unt»  iin  ad  casum  parti' 

cutarem  sul)del»*g  .r«i  potest.  —  Hecote  dicta  in  Tract.  de  Ug. 
n.  1  !(>.,  et  de  Poenii.,  n.  54 j. 

Hrsp.  2'  Si  autem  Vicarius  sit  i*arorlji  pr.iesnuis  c*  t, 

niaior  r>l  diniciillas,  nec  res  f^enerali  et  al)>oluta  rc^...,.  .  ;i- 
niri  polc.st.  (Juare  altende  ad  statuta  vel  consueludincin  divtr- 
sarum  dioeceseon.  Episcopus  cnim  constiluens  Vicarios  Parochi 
adiutores,  vel  eis  immediale  conferre  polest  ius  matrimoniis  as- 
sislendi,  vel  iliud  e\  dcIei;;itione  Parorhi  ipsis  commitlendum 
rcliiKiuere.  Sed  ex  consueludiue  intialiia  et  lu  aliis  .liv.r^i^  lo- 
cis  communius  recepta,  haec  statui  posse  videntur. 

r  Vicarius  assislcrc  potcst  nialriuionio  Parochianorum  io 
ipsa  pnroecia  celehralo,  quia  vices  ipsius  Parochi  geril. 

*2'  Vicarius  polesl  eliam  aliuin  Siuerdolem  cousliluere  ad 
malrimouio  iu  casu  particulari  assi^lcudum.  ll.itio  est,  quia  vi- 
gcnte  memorata  consuetudine,  est  deleizatus  ad  universiiatem 
causnruiu  et  consequenter  alium  suhdeleparc  potest.  —  Boh- 
vier,  c.  1.  arl.  (J.  —  Carriere,  n.  \'M\. 

U.  Quomodo  Parochus  assi.^tne  debeat. 

Principia : 

8'>1.  l.  rcquirilur,  ct  satis  cst  ad  matrimonii  validitatcm, 
ut  Parochus  sit  moralilcr  praescns,  sicut  tcslis  qui  de  re  pcra- 
cta  tcsliuuuuiim  perhiherc  dehcl.  liatio  esl,  quia  Parochus  ad- 
hihetur  hic  tan)(|uam  tcslis  pnncipahs  ah  Kcclcsia  depulalus,  ut 
conslat  c\  litned.  \I\ ,  dr  Si/nod.  l.  I;i.  Cap.  iJ. 

II.  Uc(iuirilur,  ut  Parochus  inlerpellclur  el  moneatur  dc  co, 
ipiod  agcrc  volunt  contrahentcs,  scu  ut  sil  ah  cis  adhihitu^  («). 


(a)  Suflicil  ut  conirahcntes,  dum  consensum  etprimuuL,  «igami 
allquod,  V.  gr.,  oculis,  vocis  modulo,  uutu,  elc,  praelMUt>  quo 


7aG  TRACTATUS 

Ralio  est,  quia  alioquin  Parochus  non  censetur  advertere  ad 
illud  quod  fit,  nec  iudicare  potest,  eos,  qui  agunt,  velle  serio 
agere.  Non  lamen  requiritur,  ut  fuerit  ad  hoc  expresse  vocatus. 
Sufficeret  enim,  si  fortuito  ibi  praesens  adesset,  aut  sub  alio 
praetextu  accersitus  fuisset.  Patet  ex  Declaratione  S.  Congreg, 
—  Carriere,  Comp.  n.  309.  —  Bouvier. 

Hinc  1"  non  sufficit  praesentia  Parochi  mere  physica,  cum 
ad  id,  quod  fit,  animadvertere  debeat :  unde  ebrius,  dormiens, 
amens,  matrimonio  assistere  nequit. 

2"  Non  est  necesse,  ut  videat  contrahentes,  dummodo  eos 
suum  consensum  clare  exprimentes  audiat :  proinde  caecus  ma- 
trimonio  assistere  potest;  non  tamen  caecus  et  surdus. 

Qiiaesita : 

8o2.  —  QuAER.  1°  An  valide  assistat  Parochiis  vi  et  metu 
coacfus  ? 

Resp.  Affirm.,  quia  sufficit  de  iure,  ut  sit  praesens,  et  sciat, 
quid  tiat,  sive  volens,  sive  nolens;  manifestum  est  ex  Decla- 
ratione  S.  Congr.  —  Yide  S.  Lig.  n.  1092.  (a). 


parocho  indicent,  se  illum  ut  testem  habere  velle,  llcet  non  antea 
certioralus  hic  faerit,  nec  vocatus,  et  casu,  nihil  cogitans,  se  ad  id 
vocatum,  eos  audiat,  etc,  quae  sunt  verba  Declaralionls  S.  Congr. 
apud  Benedictum  XIV  {De  Synod.  Lib.  13.  Cap.  23.  n.  1.). 

(a)  Non  praetermittendus  est  casus,  quo  Parochus  volens  resiste- 
re,  ne  haberi  queat  velut  teslis,  claudit  oculos,  obtural  aures,  vel 
clamat  et  aufugere  conatur,  ut  nempe  ideo  irrilum  actum  efliciat, 
quod  affirmare  dein  possit,  se  niliil  vidisse  aut  audivisse.  At  enim 
iam  centies  id  respondit  S.  Congregatio,  quod  habetur  eliam  in 
responsione  ad  Eplscopum  Giennensem  an.  1581  (apud  Bened.  XIV 
De  Synod.  Lib.  13.  Cap.  23.  n.  1.),  matrimonium  scilicet  esse  inva- 
lidum,  si  parochus  ea,  quae  agerentur,  neque  vidit,  neque  audivit, 

?fISI  TAMEN  AFFECTASSET  NON  INTELLIGERE. 

Quam  clausulam  perpendeus  Benedictus  XIV  (/.  c.  n.  11.)  docet, 
de  eo  casu  accipiendam  eam  esse,  quo  parochus  invitus  ad  matrimo- 
nii  conlracium  adldbitm,  ideo  necvidet,  nec  percipit,  quia  data  ope- 
ra  neque  videre  voluit,  neque  percipere,  cum  tamen  et  videre  et  per- 
cipere  naluraliter  potuisset  eadem  ratione,  qua  testes  ad  eum  ipsum 
contractum  adhibiti  et  vidisse  se,  et  percepisse  fatentur.  Etdein  sub- 
dit  de  causa  agitata  an.l753.:  Celebris  fuit  anno  praeterito  1153. 
Causa  Carthaginiensis  matrimonii,  in  Concilii  Congregalione  agitata 


DE  MATHIMOMO  73*7 

QiAKii.  2*  Quo  in  loco  Varochus  cel  Sacndos  ab  eo  dr;  uta- 
tus,  inatrlmonio  assistcre  possit? 

Itcsp.  r  riiiquc  validc  assislerc  polesl,  cliam  c\lra  pa- 
rocliiam. 

He^p.  2*  Non  polest  lirilc  assislerc,  scclusa  gravi  rausa, 
nisi  r  in  Ecclcsia  sua  parochiali;  2'  in  alia  Ecclcsia  parochiali, 
(le  conscnsu  Parochi  loci  illius;  3*  io  Saccllis  vcl  Oraloriis  pri- 
Yalis  (lc  lircniia  Episcopi,  in  cuius  dilionc  silus  esl  locus. 

S.'>:j.  Oi  AKH.  V  An  in  omni  casu  sponsis  dari  possit,  aut 
dehtat  benediciio ? 

Itesp.  V  Si  nominc  hencdiclionis  accipianlur  vcrha:  Ego  cos 
coniunfjo,  elc...,  .scmpcr  suh  fjravi  [a)  danda  csl  in  malrimonio 
calliolicorum,  (piia  a  (lonnlio  Tridcnlino  praccipilur. 

flesp.  2'  ncncdiclio  aulcin,  (piac  dirilur  .solemnis  cl  dalur  in 
Missa,  scm[)«'r  dnnda  csl,  nisi  spon^a  sil  vidua  b.  —  Itemle 
dicta,  n.  "ITO.  829.  ct  seq. 


et  iuilicnta,  in  qua  agebatur  de  (jwntam  mati  innmio  eonlracto  corom 
paroclio  domi  suac  inopinale  deprelienso,  qui  lirum  quidem  a-^peje- 
raty  eiusque  rerba  perceperat ;  foeminam  vero  nee  tiderat,  nee  tm- 
divernt.  Kl  in(»nu)ralis  Th^ologorum  .•iiudiis,  ac  DD.  st^iilculiis  COD- 

cludlt:  Sed  eum  fartum  ipxum,  de  quo  atjrbatur,  accuratei' — ';ni 

fucrit,  eiutque  circunntantiae  omnrs  dHitjnxter  rstu%%ar,  ^lo 

comperlum  est,  quod  si  Paroclm  mulierem  non  ridii,  eiutque  rerba 
non  inlelle.rit,  hoe  ideo  evenit,  quia  ipse  obprmato  ani'  •  j- 

dereet  nudire  noluit,  cum  eam  facile  videreel  audire  pu. ,..,  .n- 

admodum  bene  riderant,  et  reete  audirerant  trstes  ad  eum  aetum 
ndh'biti.  Itaque  pronuncintum  fuit,  Sobisque  annuentibus  sententia 
prodiil  pro  mafrimonii  validitate. 

(rt  llacc  rcsolulio  rcpu^Mial  canonl  ab  omnil)U.H  rcccplo,  non  ps5C 
(juidpian)  damnaudum  dc  morlali,  nlsl  ccrto  id  consletfViV.  Vo/.  I. 
n.  I.*»2.  in  not.J.   Ilanc  aulcm  omixsldiirm  \1\  pauri  ipiii!  ra 

plurcs  alios  ('n/>M(/ N.  .1 //*'"•"*"'"  liin;     .u.r..  ,.|,;m  u..!.»  ,^ ^;a- 

vem  hahcri  |)osst'  (li\cruii! 

ib)  t^iioad  hoc  mirc  l)I>.  dissrntiunl;  arKpii  l)(Miedicendas  grnc- 
ratlm  \oInnl  (|ii:i>lil»cl  iuiptias,  dummodo  iiiNinc  sinl ;  alli  non  l>c- 
ncdicciid.is  coiil«>i)dui)t,  ipi.indit  utcnpu*  \v\  <sil(cn)  altcrutcr  H|>,in- 
sorum  bencdictioiicm  acccpit ;  nlil  cum  S.  Thoma  bcncillccndas 
diciint,  (piando  \iduiis  iluot  virglncm  :  sccu>,  .sl  slt^idu.i.  neno 
concludil  Sclin);il7;;ruchcr  |/ift.  i.  Tit.  21.  n.  U.  \i.\  oplimo  fa- 
ctiirum,  (|ui  nituali  Koclcsi.ic  suac  sc  accommnda>crit.  iu  buc  cDlm 
consucludo  F.cclcsiac  suac  apparcbil. 


758  TRACTATUS 

PUNCTUM  XII. 

De  impedimento  impofentiae, 

854.  -—  Impotenlia  ad  officia  matrimonialia  obeunda,  seu  in- 
capacitas  ad  copulam  carnalem,  per  se  aptam  ad  generationem, 
multiplex  distinguitur,  scilicet 

1°  Certa  vel  dubia,  prout  est  tcI  non  est  manifesta. 

2"  Antecedens,  vei  consequens,  prout  raatrimonium  praecedit, 
vel  illud  subsequitur. 

3"  Temporalis,  vel  perpetua,  prout  lapsu  temporis  aut  arte 
tolli  potest,  vel  non  potest. 

4"  Naturalis,  vel  accidentalis,  prout  oritur  ex  vitio  intrinseco, 
vel  a  causa  extrinseca,  v.  gr.,  maleticio. 

5"  Absoluta,  vel  respectiva,  prout  existit  inter  virum  et  omnes 
mulieres,  vel  inter  virum  et  aliquam  mulierem  determinatam ; 
aut  vice  versa. 

Principia : 

855.  —  I.  Impotentia  antecedens  et  perpetua,  sive  absoluta, 
sive  relativa,  matriraonium  invalidum  reddit  de  iure  naturali. 
Ratio  est,  quia  obiectum  contractus  matrimonialis  non  existit, 
cum  copula  sit  impossibilis.  Constat  etiam  ex  lure  canonico.  — 
S.  Lig.  n.  1095. 

II.  Impotentia  consequens  et  impotentia  antecedens  temporalis 
raatrimonium  non  dirimunt;  ratio  est,  quia  usus  actualis  ma- 
trimonii  ad  eius  essentiam  non  pertinet,  et  suiTicit,  ut  consura- 
matio  vel  fuerit  possibilis  tempore  contractus,  vel  possibilis 
futura  sit. 

III.  Impotentia  certo  cognita  illicitum  reddit  matrimonii  usum, 
etiam  solummodo  atlentatum;  quia  ubi  copula  perficinequit  (a), 
deest  finis,  qui  licitum  efficit  congressura. 


(a)  Ubl  sermo  slt  de  impotentla  matnmonlum  consequente,  iuxta 
principia  in  Medicorum  seu  Physiologorum  scholis  communiter  nunc 
recepla  perrarus  erit  casus,  in  quo  ralione  impotentiae  congres- 
sus  coniugibus  quasi  illicitus  interdici  debeat.  Tunc  enim  tantum- 
modo  prorsus  illicitus  dicendus  est  congressus  coniugalis,  quando 


Dl  UATIIIIIOMO  7St 

Rfsolves : 

85«;.  —  I '  Inipolcnles  rcputanlur  eunuclii  seu  spadoDCs  ulro- 
i[uc  tcsticulo  licstiluli ;  sccus,  si  unico  carcant. 


nntiira  ipsius  in  so  spectntn,  nnllo  omnlno  niodo  nnlnralis  oiiisdem 
efTectns,  roncoptio  srilicel  seu  ptMioralio  sequi  r\  eo  |K)ssii:  ronlra 
vero  licilus  censenilns  erit,  (piainlo  peneralio  licel  sperari  facilc 
non  qneai,  non  tamen  sit  impossibilis,  et  aliofpiin  a  coniufzilius  ni- 
hil  amplins  in  iis  adinnclis  pr.ipstari  pos.>ii.  .\itpii  (piol  fv»  \ira(lhiic 
vini  reliiieal  seiniiialeni  Mit)>laiiliain  aliipio  iiiotlo  eiii.lleiuii,  riu^- 
modi  conp^ressus  cx  quo  gcneralio,  licet  dilliculter,  absolute  Umeu 
secpii  possit,  \\\  nnquain  coniujiibus  in:  is  erl.  Receptuiu 

scilicel  nunc  comninniler  peiies  plixsioU»^.- ,!.  ..w.n,..  iHn,!  ,.ji|^ 

quod  experieiitia  docnil,  ad  concepluin,  penerul  •  elTecluin 

nequaqnam  necessirinm  esse,  ul  vir  semlnalem  hnmorem  elTuncJal, 
iniiciat(pi''  in  iiileriores  n^cjne  foeminei  orirnni  partes,  sr!  -s- 

adj  <juod  einsniodi  I  ninor  ad  exleriiaiii  einsdein  orgaiii  sti^  lu^ 

seu  nd  vnpinae,  ut  niunt,  os,  In^ressunne  anrnndalnr  e(  npplircinr. 
Ita  Vallisnieri  (Uhtria  Hftlla  (fenerazinne  <■  <»  Part.  I.  Vap.  8. 

w.  7.,  et  l'art.  '1.  Cap.  1.1.  ;  ila  et  recenlit,,.,  ''x  (>- 

lebriornin  iii  scientia  inediea  \iroruin  studi.  iii 

ullerum  an.  \%'.\\  Venetiis  prodiil  cnm  lilulu:  OizionaUo  classico  di 
3f    "         ■  '  '      -iiii  ISiO  it.-m  Vr  ■,,: 

/>'-  .•/  '  ,   i  e  l'aimncia  ;>/  ;!n 

quidem  ad  vorem  Impotenza  Tom.  WII,  pnp.  M!'  :i- 

qult)  tendnnn  a  dinwxtrare,  che  haxta  rhe  il  liifunte  nprnnatiro  %in 

depo^tn  nella  enfrnta  ilrUe  parti  tenmali  thlla   '  '     -i'- 

venqn  la  fecnnilnzinne.  (iuocirca  (ihitl.  paij.  I  ^  »« 

aarebhe  leciln  afjenuare,  ehe  un  indiritluo....  enpaee  Hir€r»are  t/>rr- 
fnn  ncllr  p-ir/l  qrr'  rsternr  ilclin  Honna.  •  >- 

Intamcnle  incllo  a  .  ., ;u  \eru  ilein  ad  \  .   /  :4 

(Vo/.  .1.  pag.  r»!)l.-  Siccome  parrcrhi  fatli  tenilono  a  Ui  e, 

che  battn  tnlvnlla,  che  lo  xperma  tia  drpmto  airinyresiO  tielir  parti 
genitnli  per  fervmlare,  non  »i  dtdiUra  I'  impotenza  affatlo  astolut9, 
funrchr  quamln,  erc. 

hiviautom,  Ibisermnsit  dfimpntentia  matrimonium  comseiumle; 
<piaiido  nimiruiii  (piaestio  e^M*  taiilummoilo  |H)le<.t  do  >  '  lo 

aclus  inler  coninis'es  eerlo  lenitinu»s.  Naiii  si  de  impotenl  ...«»- 
Oenle  aperetnr,  Inm  (piae.slio  circa  malrinuuiii  \aloreiu  >ei^ar<lur; 
liaec  auiem  iudici  ecclesiasiico  dirimenda  reliu(|uitur. 


760  •  TRACTATUS 

2°  In  dubio  de  impotenlia  antecedenli,  standum  est  pro  valo- 
re  matrimonii,  et  coniugibus  copulam  experiri  permittendum 
est.  Imo  ad  hoc  Iriennium  ipsis  a  lure  canonico  conceditur, 
non  obstante  maiori  probabilitate  pro  impotenlia  perpetua.  — 
S.  Luf.  w.  1103. 

B'  In  dubio  de  impotenlia  consequenti,  licet  pariter  coniugi- 
hus  copulam  experiri,  usfiuedum  certi  sint  quod  perfici  omnino 
nequeat.  —  S.  Lig.  n.  1101.  Caute  autem  procedere  debet  Con- 
fessarius ;  et  si  deprehendat  coniuges  impotentes  in  bona  fide 
yersari,  saepius  monitione  abstinere  melius  erit,  ne  a  peccato 
materiali  in  formale  labantur. 

4"  Non  est  confundenda  impotentia  cum  sterilitate ;  steriles 
enim  non  sunt  ad  actum  coniugalem  impotentes :  hinc  yalide 
contrahunt  senes,  qui  matrimonium  consummare  valent;  item 
mulieres,  quae  possunt  excipere  semen  humanum,  etsi  illud  non 
retineant.  —  S.  Lig.  n.  1095.  —  Goiisset,  n.  791. 

5°  «  Summopere  caveat  Confessarius,  ne  in  re  adeo  gravis 
«  momenti,  ac  tot  difficultatibus  obnoxia,  temere  procedat,  aut 


Dixl  insuper,  sl  alioquin  a  coniugibiis  nihil  ampliiis  in  iis  adiunctis 
praestaripossit.  ISeque  enim  exlstlmandum  est,  quia  ex  ea  congre- 
diendi  ralione  possibilis  manet  aliquomodo  generalio,  et  sic  fine 
semlnalis  subslanliae  non  omnino  frustrato,  aclus  dici  nalurae  re- 
pugnans  non  potest,  ideo  fas  esse  coniugibus  imperfectissima  ea 
ratione  malrimonialibus  iuribus  uti,  quoties  congredi  aptiori  modo 
possunt.  Etsi  enim  generatim  non  teneantur  summara  adhibere  dili- 
geniiam,  quo  effectus,  a  natura  in  opere  coniugali  intentus,  cenius 
sequatur;  ad  cavendum  tamen,  quantum  in  eorum  potestate  situm 
est,  eum  operis  modum  obligantur,  y\  cuius  non  solum  praepediri, 
sed  etiam  non  obtineri  nisi  diCricillime  generatio  posset. 

Illud  interim  Confessarius  sedulo  adverlel,  occasionem  utendi 
praemissis  physiologicae  scientiae  principiis  non  iis  dumtaxat  cir- 
cumstantiis  circumscribi,  in  quibus  vir  perfectius,  quam  ibi  diclum 
fuerit,  partes  suas  explere  non  valeat.  Nam  frequentius^forte  con- 
tinglt,  ut  dum  vir  officio  suo  fungi  perfecte  posset,  muliebria  ta- 
men  organa  hulc  operi  deservientia,  aut  etiam  valetudinis,  com- 
plexionisque  praesens  conditio,  iis  affieiantur  incommodis  ac  mor- 
bis,  ut  congressum  praediclo  perfectiorem  nullatenus  permittant. 
Qui  tamen  morbi  seu  conditio  cum  effectum  a  natura  intentum  non 
praepediant  prorsus,  sed  adhuc  possibilem  pei*  se  generationem  re- 
iinquant,  idcirco  interdici,  quasi  illicitus,  in  iis  adiunclis  coniugalis 
congressus,  utut  minus  perfectus,  non  potest. 


DE  MATRIIIO.MO  761 

<t  (|iii(l(juani  propria  auctorilalc  (Ircprnal ;  scd  casuni  rilc  c\a- 

V  niinatum  cum  omnibus  suis  circum.stanliis  ad  Ordinarium  de- 

«  fcrnt,  cuius  lunc  crit  sUilucrc  ac  dclrrminarc,  (|ui<l  in  simili 

u  nc^olio  tieri  oporleat.   Imo,  ut  nobis  videlur,  Ciou'''     ■-■•is 

«  prudens  ac  disrrelus  de  impolenlia  coniu^'es  non  ii  i- 

a  l)it,  ncquc  ctiam  cos,  qiios  credit  impolcnles,  pracmonehil ; 

t  neque  ipsis  ca  dc  re  consulcntibus  ultimo  rcspondebit,  nisi 

(i  ipsc  prius  consulucril  Kpisropum.  »  —  (iousset,  n.  791. 

PU.NCTfll  \lll. 

I)e  impcdimentn  raptus. 

857.  -—  liaplus  cst  violenta  aliductio  mulicris  dc  loco  tuto 
in  aliuni,  uhi  suh  potcsinlc  roptoris  detineatur  'a\  matrimonii 
incundi  causa. 

H.iplus  dirimit  matrimonium  de  lurc  ecclcsiastico  intcr  ra- 
plorcm  el  r.iptam.  Cou^ital  e\  Tridrnt.  f^ess.  '2\.  c.  r». 

Triple\  re(|uirilur  coudilio  ad  illud  imj)edimentum  incurrcn- 
dum,  ncmpe  1*  ut  mulier  rnpta  ahducatur  de  loco  in  locum  ; 
2*  ul  foemina  rapialur  tantum  malrimonii  causa ;  3*  ut  raptus 
fiat,  mulierc  repu^nautc  b  seu  omniuo  invita.  Sic  cx  lc\tu 
Comilii  Tridmtini  QTmiuT  V  .  —  5.  Liij.  u.  1107. 


(a)  l*erinde  esl,  sh  c  raplor  per  .sc,  >ive  i>cr  alio.s  rnptum  excqua- 
tur ;  itemque  si\e  pcr  so  et  penes  se,  slve  per  alios  ac  penes  alios 
raptnin  personam  In  sua  reliiienl  potestale.  hl  rruilur  e\  I)«M'lara- 
lione  S.  (ionpr.  Ooncilii  •J.'»  lunii  IXJJi.  ul  \i(lrre  e^l  iii  .Kciit  Hvtua- 
nis  Vol.  1.  pnp.  l'>.-i.'».  loipedimenlun)  aulem  iiicurrit.  qui  pru  se 
rapit,  non  vero  qui  rapiuni  pro  nlio,  (pinmcpinm  hi  alias  poenas  tum 
ciNili  t\iin  mnonico  *mre  iii  rnpl<»res  decrflas  incurrere  po.viunt. 
Yid.  Srlim.il/;;rurher  l.ib.  .'».  Tii.  17.  ri.  'in.  . 

(b)  Mhil  refert,  num  mulier  e  propria  domo  per  \im  ahittrahatur, 
an  vero  dolis  circumducta  In  potcstatem  nutlirnlis  rapinnm  inncia 
dcvenint ;  Itennpu»  iium  e  p-     -      .    i  i  ..      i   ..  »    ...-    ...  ...    ..^,. 

fraudes  e\  iis  nlHlurl.i.  pr.i  .  ai 

po.^sll.  Ac(pie  eniin  lilxT  cons(»nsus  ahe.Hl.  tum  >l  por  vim  n|»ertnm, 
tum  si  per  frnudes  sune  eoo  pot  mpliu!»  non  .•*ln.ilur.  Nid. 

Declnrnl.  S.  C.on^r.  in  prarc.  not v.....in. 

(0  C«U)cilii  Tridenlini  tr\UH  nh  .\.  nUrfjnlus  eondilionrm  Islam, 
«piod  mulier  omnino  repuijnaus  ei  inrita  ahducatur,  reipsa  non  ap- 


762  TRACTATUS 

Quaesita : 

858.  —  QuAER.  V  An  impedmentum  inducat  raptus  sedu- 
CTiONis,  seu  cum  mulier  inducitur  muneribus ,  blanditiis,  etc, 
ud  raptorem  sequendum  ? 


ponit:  eam  tamen  DD.  communiler  solent  inde  arguere,  quod  Con- 
cilium  de  eo  raplu  loquatur,  quo  libertas  matrimonii  laedatur  [Yid. 
Schmalzgr.  Lib.  5.  tit.  17.  n.  3,').) :  libertas  autem  consensus  satis 
adesse  videtur,  quando  mulier  in  sui  abductionem  consenlit. 

Verumiamen  haec  doctrina  facile  conciliari  potest  cum  sentenlia 
opposila,  si  opportuna  adhibeatur  distinciio ;  dupliciter  enim  con- 
tiugere  potest  abduclio  mulieris  in  sui  raptum  consenlienlis :  nimi- 
rum  primo  quando  Iractatus  de  nuptiis  cum  raplore  praecessit,  ac 
mulier  in  sui  abductionem  conseutit,  uliniri  queatconiugium,  quod 
alias  impediebatur:  et  tunc  nullum  oritur  impedimentum,  cum  po- 
tius  fuga  cum  Yiro  dici  debeat  ad  matrimonium  libere  contrahen- 
dum,  quam  raptus ;  secundo  quando  nullus  de  nupliis  contractus 
praecesserat ;  et  tunc  mulieris  consensus  in  sui  abduclionem  ex- 
tortus  per  dolum  praesumitur ;  cumque  ex  consensu  in  raplum  in- 
ferri  non  possit  consetisus  in  malrimonium,  raptus  mulieris  utut 
volentis  decreto  Concilii  includitur  (Yide  Riganti  ad  Cancellar. 
Meg.i^.  a?i.  79.). 

Et  haec  quidem  luculenter  confirmantur  ex  S.  Congr.  Declaratio- 
nibus,  quas  collectas  habes  in  Appendice  inserta  Vol.  Primo  Acto- 
i'um  Romanorum  [apag.  54.) ;  e quibus  Appendicis  Auctor  haec  con- 
sectaria  elicit:  I.  raptum,  qui  sub  decretum  Concilii  cadat,  non  habe- 
ri,  quando  praecedunt  raptum  concludentes  tractalus  de  matrimonio 
ineundo.  Eoc  enim  casu  vir  ius  habet  ad  mulicrem  sibi  desponsandam, 
et  mulier  tenelur  matrimonio  consentire;  II.  neque  huncraplum  veri- 
ficari,  si  vir  sine  dolo  mulierem  ex  condicto  abducat,  eo  quod  tracta' 
tus  de  matrimonio  ob  parenlum  opposilionem  non  potuerit  concludi; 
III.  neque  verificari  raptum,  si  non  vir,  sed  mulier  virum  sollicita- 
verit,  ut  ab  eo  abduceretur.  In  his  duobus  casibus  dicenda  est  potius 
fuga  mulieris  cum  viro,  ut  liberius  matrim,onium  conlrahant,  quam 
raptus;  IV.  E  contraraptum  verificari,  si  mulier  insidiis  et  dolosis 
sollicitationibus  meditantis  raptum  abducatur,  ut  deinde  sub  raptoris 
influxu  in  matrimonium  consentire  cogatur. 

Et  merito  idem  A.  concludit,  quoties  mulier  raplui  consensisse 
videatur,  resolutionem  ex  perspectis  adiu'^ciis  desumendam  esse. 
Si  enim  mulier  ideo  in  abductionem  consentiat,  ut  liberius  matrimo-' 
nium  contrahat,  et  hoc  abductionis  medio  utalur  ad  obstacula  remo^ 


DE  MATHIMOMO  761 

Hesp.  Neg.  Ralio  esl,  cjiiia  Krrlesia  pcr  raplus  imppdimcnlura 
inlendit  lanlum  consulere  perfcclae  libcrlali  matrimonii,  (piac 
non  lacdilur  cum  mulicr  conscnliens  ahducilur,  cliam  invilis  pa- 
rcnlihus  ^  —  Ita  ronnnnniler,  iuxla  S.  Uff.  n.  1107.  Consrnliunt 
Hanchez,  linnacina,  Salmant.,  Scavini,  clc,  conlra  nonnuUoi  *. 

859.  —  (^)i:akh.  2*  An  ralrant  .spnnsalia  conlracta,  dwmmn^ 
iier  rapta  sub  potcstate  raptoris  versatur  'f 


venda,  i\nn  riilclur  rnptui,  xed  mern  fuga,  quamvis  ali-fufi  iniuria 
parentibm  dis.^entientibus  irrogclur.  At  si  rir  rerta  rifi  uon  pu%%it 
mulieri»  consfnsuin  in  niatrimnnium  oblinere,  et  inde  rapinam  sire 
/urlum  pucllae  meditatux,  inripinl  ineTpcrlam  cirnimrenire  intidiii, 
tollicilalionibus  dolosiH,  etc,  ut  hisce  nrtibus....  aliguam  rersalilit 
puetlae  complarentiam  extorgueat,  tpia  obtenla  in  spretum  parentum 
eam  rapiat ;  nemo  non  ridet,  rirum  guidem  intendne  puetlnm  in 
inalrimonium  rniifte,  puellam  <'  '  i  ex  ci  itiont 

qundammodo  adbnerere,  guin  i/  dit,  se  o  i  igium 

incundum  adigi,  quod  spnnle  et  contra  parentum  roluntatent  nunguam 
forsnn  fuitsel  inilura. 

VA  \\\  his  (juidcm  hnbotur,  (lu..  .  i  in..\  .  ,jii  u-  A   »i.ivn'-i.o  >c>lva- 
lur,  dc  raptu  seductionis. 

4  T1)tHtlnf«i  Calli  non  panri  ronfrnJoal  raplum  seJurlionit  dmmrrt  matriai^ 
niiun,  Mllrni  iti  (••lliii,   r\    •  '  iliin'      Sr-I   h'  •  ■    •       '      "   -• 

«him  ;  non  fniin  ol»Iij;«rr  p«  r  >  •  in  faU»  lejji» 

liCur.  —  lln  rerln  yemier,  tiotutel,  n.  7»»i.,   el  alii. 

•   (^tuinl  a  U  riiutuii»  <|n'on   ininf|ae  an  fateor  «U  i'rn  ;      *"   -^ 

•  cllti  ni.  prut  a«oir   fnrre  Jc  loi.  <.'r«t  uu  prinripc  rrru 

•  fflit,   rniuiU)*   p«r  lr«  I  lti'-oli>gii>n*  «'Iranj^ar*,   •; 

•  iolerprrlatiua  d 'oor /oi  u'«  paf  «i  rflrt.  {Jttf.^ .    -     -  -,_.,-..    it 

•  que  tuit  un  utage.  «lil  Ir  l(i'Ja>-trur  ttr»  t.unf^rrurr*  irAn^rra,  g' it  me  $'etl  im- 

•  Iroduil  rt  cont  ■  «;,« 

•  Jamait,  el  ntm  :    ,  ■         •• 

•  tujflUr,  il  ne  peal  ae^utrlr  le  mer^  rameUre  ifimf  /«>•.   I.rrrmr  evmmm 

•  ne.   tnut  .;  '  ♦*"  ^  ">^ 

•  drtnbui^.   I  '*rr,  a  rtl 

•  4igard,  dant  ton  aneienme  liberU...    •  <»«tt«Ml,  n.  7V7.,  Hr. 

2   Iu\l(i   rtiuli.r.    .  f  ,!'■.-'  ooo  r»«j«.rn.ir   .. 

iaipvUimruluiu  u(  11  .  ••U«  ••ooalli»  l»< 

oibua  5.  Congr   Conr.,  <|aa«  r«f»rl  Imn.  1\,  p.  it^kn.  «1  Mf .   S«tl  uU#  l»<    'r* 
tionrs  ratu»  oinnino  partituljrr*    -     ;  *     r--    --•■-    -       •-•    •-  ....,, 

ul  a<i!irri  p»**il,  al>r««<*  \i«l>i)i4iii 

rrntior  rapluin  «r«lurliiini<  ri-«|'i.«*rr  non  lulrlur.    In  ip«i  ^ 

Ipnlia  dorrn*   raptnm   4r«tut-li«ini«   in«Iar#f»   ioiprJiin*-"* 
quac  iaiutliu  vi(;uit,  paitiro  rriicilor. 


764  TRACTATUS 

Resp.  Duplex  datur  sententia  probabilis: 

l^  Sententia  negat,  quia  sponsalia  libertatem  requirunt  sicut 
ipsuni  matrimonium;  lex  enini  poenalis  extenditur  ubi  eadem 
ratio  militat.  —  Sancliez.  —  Salmant.,  etc. 

II*  Sententia  affirmat,  et  hanc  probabillorem  dicit  S.  Lig, 
cum  LacToix,  elc.  Ratio  aulem  huius  sententiae  est,  quia  spon- 
salia  minorem  libertalem  requirunt  quam  matriraonium,  ex  eo 
quod  semper  rescindibilia  maneant  [a). 

Mesolves : 

860.  —  1"  Non  contrahitur  impedimentum,  si  mulier  abdu- 
catur  tantum  de  cubiculo  in  cubiculum  in  eadem  domo,  quia  sic 
proprie  non  constituitur  sub  raptoris  potestate;  sed  de  domo  in 
domum  abduci  debet. 

2"  Non  contrahitur  impedimentum,  si  mulier  rapiatur  alia  de 
causa,  secluso  fine  matrimonii  ineundi,  v.  gr.,  ex  fine  libidinis 
explendae,  etc. ;  quia  Conciliura  hoc  impedimento  nihil  ahud  in- 
tendit,  nisi  libertati  matrimonii  favere. 

3"  Non  incurritur  impedimentum,  si  mulierrapiatvirura,  quia 
Concilium  loquitur  tantum  de  viro  raptore. 

4°  Non  incurrilur  impedimentum,  si  matrimonium  contrahalur 
raptorem  inter  et  raptam,  postquam  haec  a  potestate  raptoris 
fuerit  iiberata.  Ex  Tridentinl  textu  hoc  clare  apparet.  —  S.  Lig. 
n.  1032.  —  Adnolat  autera  recte  S.  Lig.,  ibid.,  durare  hoc  im- 
pediraenlum  quamdiu  muiier  rapta  est  in  potestate  raptoris, 
etiamsi  libere  consentiat  [b). 

§.  111.  Be  dispensatione  ab  impedimentis  matrimonii 
dirimentibus. 

Agendum  \°  de  potestafe  clispensandi  •  2°  <le  causis  dispensationis  ;  5"  de  modo 
dispensationem  obtinencli. 


(a)  Dubia  tamen  cum  sit  haec  obligatio,  confessarius  eam  urgere 
non  polest. 

(b)  Ecclesia  scllicet  mulierem  raptam,  quousque  est  In  raptoris 
potestale,  inhabilem  ad  conlraliendum  eflicit;  quocirca  eius  con- 
sensus,  utcumque  liberrlmus  supponalur,  semper  effeclu  vacuus 
existel. 


DE  MATBIMOMO  763 

KNCTCM   I. 

Pritiripia. 

S(il.  —  I.  I*.'ipa  (iisprnsarc  [)Olost  nh  omnilnis  innM-dmjculii 
iiiris  Kcclesiaslici ;  T  valid<'  in  onini  casii,  (juia  pnnianus  Su- 
pcriorest;  2*  licilc,  si  iusla  d(;  causa  id  facial,  prouli  recla  fru- 
IxTnalio  rc(|uiriL 

II.  Kpiscojiiis  (lisp(^nsarc  t\Q(\u\{  ordinaric  rt  dc  lure  propno 
in  inipcdintentis  dirinicntihus.  Ilalio  est,  (juia  Kpiscopiis  nihil 
polesl  in  comniuni  Kcclesiae  iure,  nisi  e\  c^mcesMone  (ioucilii 
vcl  Tapae,  aut  ex  lepilima  consueludine.  Fpiscopi  auleni  ex 
nullii  lianim  ralionum  ius  dispensandi  ia  talilnis  impedimentis 
.sibi  vinJicare  possnnl.  ut  palel  lum  e\  pra\i  Kcclesiae.  luin 
c\  vanis  Dcclaralionilnis  >'.  Coiujrtfj.  el  prae^crlini  /'»i  Vlf , 
anno  18l)f),  in  Uescnplo  ad  Kpiscopos  (ialliac  '. 

Ouaesila : 

8r>*2.  —  (Ji  vr.R.  r  .1/1  si  spouiii  sinl  dirersae  diorcesis,  di- 
sprnsnlio  oblinenda  sit  ab  utroqne  Kpiscopo,  si  uterqur  e.r  In- 
dnlto  speciali  facnltate  dispethsandi  (jaudeat! 

Rcsp.  Controvcrtitur,  ct  duplcx  est  senteutia  proNdlnlis : 
!*Skntf.mi\  nc(i(il.  Ualio  esl,  (jiiia  cum  Kpiscopus  aufert  a 
suo  sulMlito  imncdimcnlum.   cuin  lialiilcm  rciii!:l  :\A  rrinlr..fion- 


I  (^.onqtifriliir  S.  Ponlifei,  qaoj  noo  oronn  tialliae  Kpi»ropi  iil  S.  S*«l' 
rerint  pri>  olilinrniit«  rarullaliktM  iil  rtnovaotla  uialriniunia  Unipor*  p«rlurl»«Uoats 
(••llian   iinaliilr   rniilrarla. 

<Miiu  niiiiiruiu  pluri>«  Fpi«r«pi  in  0«nii«,  tx  prifili^to  S«Ji  «iliirto,  ia  iotpcJi- 
mentii  diriiuenlibui  ili«p«nMr<«  «olrlMot.  S»<l  privilrfia  i«t«  •opprvoM  ••■(  r«n 
ipai*  nrililiuii  in  notra  ilii<eir«uiii  rirrani«rriplion«  •  l*io  \||  f«rl«,  1000  IS(>2,  p«r 
llulUiti  (>ut  (  /iMjfi  Ihtmimi,  111  i|ua  liarr  babrnlar  '  Smppr*m*mm$.  mmmmllmmmt, 
rt  prrpetuo  rxlitt)juiinu$  htulum,  domtmaliitmrm,  lotmmtfur  $lmimm  prmftemt»m 
HecUiiarum  arr4iV/)iVo/M/iMm,  rpitfupnlimm^  mmm  ma  rttf*tlit\»  rmntm  nt- 
pituHt.  turibmt,  pritilrtjii$.  rl  prarro^hin  emimtrmm^mr  frmrrit. 

l-°«riU  Imitrn  K|«i4i-i>|ii  «lilinrn'  itttalM  lortu  H 

«{narli  (]railu«  ronMn|;itinil«ti«,  •  '  .     ^  .    <-«  WotgM  c«o 

OMtioni*  1'apar  ail  lrnipu«  ilrlrrminalum  farta,  rl  ro  rlapvo,  r«ootiao4«.  (W<«rr«al# 
igilttrratu,  ripi^lit  priai  ab  Kpitropo  in^alrrrr,  alram  ip««  «it«p«o»«rv  «•Irtl. 


766  TRACTATUS 

dum  cum  alio  impedito.  Unus  enim  fieri  nequit  habilis  ad  con- 
trahendum  cum  altero,  quin  hic  etiam  fiat  habilis  ad  contrahen- 
dum  cum  illo,  siquidem  haec  correlativa  sunt.  Aliunde  Papa, 
delegando  Episcopum,  ipsi  totum  ius  suum  tribuit;  ergo  valet 
dispensatio  Episcopi  perinde  ac  si  a  Papa  ipso  concederetur. 
Hanc  opinionem  probabilem  dicit  S.  Lig.  n.  1142.  (a). 

IP  Sententia  afprmat.  Ratio  est,  quia  Episcopus  unius  iu- 
risdictionem  non  habet  in  subditum  alterius ;  facultas  yero  di- 
spensandi  ad  proprios  subditos  restringitur. 

863.  —  QuAER.  2°  An  Episcopi  dispensare  possint  in  impedi^ 
mentis  dirimentibus  duhiis^i 

Resp.  Afprm.  probabilius.  Ratio  est,  quia  hcet  dispensatio 
impedimentorum  dirimentium  sit  Papae  reservata,  attamen, 
cum  reservatio  sit  odiosa,  stricte  est  interpretanda,  et  restrin- 
genda  tantum  ad  casus  certos.  At  si  agatur  de  dubio,  seu  de 
probabilitate  iuris,  inutilis  videlur  dispensatio,  ex  dictis  supra 
de  impedimentis  in  genere,  cum  in  hoc  casu  Ecclesia  censeatur 
iurisdictionem  supplere  (b). 

QuAER.  3"  An  Metropolitanus  possit  dispensare  cum  suhditis 
suffraganeorum  suorum  in  casu  necessitatis,  vel  Indulti^i 

Resp.  Neg.,.  quia  dispensatio  est  actus  iurisdictionis  volunta- 
riae  et  gratiosae,  el  conceditur  ex  indulgentia  et  misericordia  di- 
spensantis:  recursus  autem  ad  Metropolitanura  haberi  nequit,  ni- 
si  in  materiis  ad  forum  contentiosum  pertinentibus.  Ergo,  etc.(c). 

PUNCTUM  ir. 

De  causis  dispensationis. 

864.  —  Causae  variae,  quae  afferuntur  ad  dispensationem  ob- 
tinendam,  sunt  1°  graves  vei  leves;  2"  motivae  seu  finales,  vel 


(a)  Cum  probabile  sit,  non  opus  esse  altera  dlspensatlone,  licet 
sic  comrahere  ex  generaU  principio,  quod  Ecclesia  supplet,  ubi 
opus  forte  fuerit. 

(b)  Resolulio  Auctoris,  uti  patet,  eo  desinit,  ut  in  casu  neque 
Ponlificis,  neque  Episcopi  dispensatio  necessario  sit  requirenda. 

(c)  Si  sermo  sit  de  facultate  dispensandi  ex  Pontificio  indulto 
concessa,  spectandum  erit,  qua  verborum  forma  concipiatur,  et 
exinde  iudicandum,  an  ad  solos  subditos  coarctetur. 


DE  MATRIMOMO  7f»7 

lanliim  inipulsivac;  3*  vcrac  vel  falsac.  — -  \ide  Trad.  de  Ugt^ 
bujf,  it.  117.^/  .s('(/. 

NOTi.  Si  in  |>rlitionf>  laeratar  rrrilu  orenMrie  rtprintfiila,  t.  ^.^  inp«ii- 
mfntuiii  aliqaoJ  ant  cirrumftlaiitia  ilecUrandt,  •!€.,  dicilar  $ttbrrplio  ia  cii«p»MM> 
tionr,  %ru  iii«prn««lii>  i  '  '  <;  >i  autfin  quiJ  f«l»i  ftfrcratnr  nt  trmai,  o^t- 
ptio,  iru  «li>|HMi%aliri  o' 

Qaandn  «Ii4prn«ali<>nr<«  (iirnnlnr  «inr  rtn««  ,  hoc  •igailieat  nallam  ■ilw—  r& 
his  «lasif,  qnsr  •lUjttri  »o!r ' ■-  •- 

Principia: 

86.'>.  -  •  l.  A(l  liceitatem  (jisppns;ilii)ms  r»<|iiii  liiir « iiii.<a.  i.  :  - 
Stat  ex  Conr.  Trid.  se.s.s.  '24.  cap.  u.  de  Ue/onn.  inatr.:  Jn  nia- 
trimonii.s  conlrahendis  vel  nulta  omnino  drlur  di.spensatio,  vel 
raro,  idque  ex  cansa  et  gralis  concedatur. 

II.  A(i  validitatem  dispcnsalionis  requirilur,  ul  in  pcliliono 
nulla  sil  ol)n'[)ln)  vel  suliroplio  cadiMis  in  raiisam  motivam  >tMi 
linalciii.  Hatio  csl,  (juia  Su|)('rior  non  rensclur  dispen^nri^  n-; 
sub  lacila  condiliouc,  si  preces  veritate  nitantur. 

Quae.sita : 

SGti.  —  QiAKH.  r  Quaenam  sint  causae  lustae,  ut  dispense" 
tur  in  impedimentis  dirimentibu.s't 

liesp.  Sunt  sequenles:  1*  Anyustia  loci,  id  esl,  si  limeatur.  ne 
ob  loci  anfiur^liaiii,  j»urlla  ronvenienler  alleri  non  nukit;  an:.'u- 
stus  aulciii  repulalur  oiiini>  lotu>  noii  liaben^  '.Hiii  Iocon  *.  t  !(>- 
fectus  dotis  coinpetrntis,  quac  alio({uin  pucllae  a  consanpuiin  •> 
olTerlur,  \el  ab  cxlraueo;  scd  ca  condilionc  ul  consanguineo 


(a)  Facile  (piisipic  vid(>t,  causam  dis|>ensandi  hanc  e«e,  qnod  «» 
in  loco  dillicile  sii  \irum  reperire,  cui  puclla  con\ 
neque  vero  allrndilur,  ai»  forU»  luirr  «1  i»'  ••'•  -      ;....,... 
(piirciido,  cessan^  (puMl,  ulpol(*  qiiod  h  >l,  el  a  « 

nilnis  moribus  alienum. 


I    Vnlrt   r.>"  t'i/ir   li^fi  r.Mi    •,    : 

(|nnruiui|ur  .loii  !  ^unm  «il   i(  ■  ,  i  1 1  ,-.     j.' .  K 

trrroganli  0.  At.LlliOt.,  Aninm$i  ainomtfit.  rt  Sr4i«  •pi»r<»pali«  itrrHmri»,   O 
snnal  pratia  S.  Comff.  (m). 


768  TRACTATUS 

nubat.  3°  Aetas  iam  provecta  seu  super  aduUa  foeminae,  nempe 
quando  iam  24^"^  aetatis  annum  excedit,  et  alium  yirum  suae 
conditionis,  cui  nubere  possit,  non  invenit  [a).  4"  Copula  car- 
naiis  iam  habita  cum  consanguinea,  vel  aiia  persona,  impedi- 
mento  laborante,  et  pericalum  caeteroquin  adest,  ne  infamia 
sequatur,  etc.  5"  Nimia  partium  familiaritas,  ex  qua  timetur 
scandalum  nisi  contrahant.  6°  Legitimanda  proles  ex  fornica- 
tione  na(a  aut  concepta.  7"  Sedatio  gravium  inimicitiarum,  vel 
litis  exstinctio  inter  oratorum  parentes,  consanguineos  vel  affi- 
nes.  8"  Virtutes  christianae  quae  in  altero  viro  probabiliter  non 
invenirentur.  9"  Excellentia  meritorum  erga  Ecclesiam.  10"  Con- 
servatio  bonorum  in  illustri  famiha.  11"  Larga  eleemosyna  in  pia 
opera  refundenda.  12"  Paupertas  viduae  filiis  onustae,  quos  vir 
alere  intendit  et  promittit. 

NOTA -1°  Aliquando  contingit  ut  una  causa  seorsim  sumpta  non  sit  sufficiens, 
sed  cum  altera  iuncta  gravis  reputotwr  et  proinde  sufficiat. 

NOTA  2°  Suppressio  veri,  aut  expressio  falsi  circa  ea  quae  iure,  consuetudinc, 
aut  stylo  Curiae  Roraanae  aperienda  sunt,  semper  subslanlialis  reputatur. 

NOTA  5°  Causae  nunc  admissae  ut  canonicae  pro  2°  et  5°  gradu  suut :  angustia 
loci,  lites  vitandae,  copula  habita,  scandalum  toUendum,  et  aetas  superadulta  mu- 
lieris.  —  Bouvier. 

8G7.  —  QuAER.  2"  Quaenam  sint  necessano  exprimenda  de 
iure  sub  poena  invaliditatis  in  petitione  dispensationis'1 

Mesp.  Sunt  sequentia  :  1*  Yera  et  legitima  causa  movens  ad 
impetrandam  dispensationem.  2"  Species  etiam  infima  impedi- 
menforum,  v.  gr.,  affinitas  ex  copula  licita  vel  illicita;  honestas 
ex  sponsalibus,  vel  ex  matrimonio  rato.  V  Numerus  impedi' 
mentorum,  v.  gr.,  si  praeter  cognationem  adsit  etiam  affinitas, 
vel  si  adsit  duplex  aut  multiplex  consanguinitas  vel  affinitas. 
4°  Filiatio  aut  compaternifas  in  cognatione  spirituali.  5°  Gradus 
consanguinitatis  vel  affinitatis  aut  honestatis  ex  matrimonio 
rato;  imo  si  oratores  sint  in  linea  inaequali,  exprimi  debet  etiani 
gradus  propior.  Hoc  tamen  non  requiritur  ad  validitatem,  nisi 
sint  coniuncti  in  2*  gradu  attingente  1""".  6"  Copula  incestuo- 
sa  habita  inter  oratores,  sive  intentione  facilius  dispensationem 


(a)  Quoad  hoc  non  eadem  est  omnium  locorum  ratio.  Alicubi 
enim  puella  quae  vigeslmum,  aut  etiam  decimum  octavum  annum 
alligerit,  ita  superadulta  habetur,  ut  aegre  reperiat,  cul  uubat. 


HK  MATKIMOMO  7S9 

ohtincndi,  sivc  cliani  scclusa  tali  intcnlionc  a  .  ETiocilur  c\ 
Bulla  lieue.Ucti  \l\ ,  Pastor  bonu  7    Variae  circumstanUae 

niatrinionii  cum  impcdinicnlo  cclcljrati,  scilicet,  anclaodcstioc; 


d  Scquutns  rsl  Aurlur  hoc  loco  S.  Al|iltonsum.  qui  /..  (..  n.  1 1  :  - 
l.im(iuaut  inilul)iuui  Ir.ulil,  si  lacealur  rirruu)>lanlia  iiiCChlu^,  l^  1 1 
iion  patrati  ad  riuem  disponsationis  facilius  ol)tinpnd.i(',  \U  \itiari 
riscri|)tum,  ut  dis|»ensalio  sil  irritii,  atc|uc  adeo  inatrimuuium  inva- 
lidum.  A>l  nlii  prorerlo  nou  derruut,  qui  eiu>inoiJi  «|u.i"  ' 
deriiiiiniii  ;ullni(',  uec  eo  iiacto  deliuieudam  aulumeiil.  i  ^ 
niodo  seponamus,  (juod  S.  Alphonsus  invocat,  Bencdicti  \1V  suf- 
frapium,  et  slatus  rontroversiae,  prouii  auit  iri  in  scholis  catholiris 
coM^ue\it,  sidulo  iiispicialur;  cum  Doctures  eliam  primae  uolae  in- 
tcr.sc  dissideules  rcj)eriaulur,  et,  dum  suam  i|ui>que  opiuionem  ve- 
riorem,  probahilioremiiue  iiahet,  opp(*sitac  tamen  non  denegantes 
prohal»i'italem  Mil .  Sanrhez  Lib.  S.  />/.?/».  2.*>.  n.  12.,  ef  Salmantirm- 
ses  /)e  Malr.  Cap.  W.n.  MK-W.  ,  merito  iii  aiicipiti  rem  \er.>ari  «1  i- 
nies.  yuod  s\  quis  iiisuper  (|upmpiam  adeal,  qui  ex  professo  ac  data 
opera  arpiimeiiliim  hoc  perlraclavcrit.  cuiuMuodi  saiie  est,  \.  gr., 
Vincentius  i)c  iustis,  (|ui  fuuditus  ac  fusi.ssime  pariter  at(|ue  pere- 
rudite  (|ua(jua\erAUS  maleriam  lianc  cvolvit  I)e  di.spei)sa(.  Maiiim. 
Lib.  1.  Cap.  4.  a  n.  *2j(>.  ad  .'{(ii.  ,  buic  sane  dai)itur  suis  iiispe\is>o 
oculis,  qiiaecumi]iie  demum  allat.i  iii  medium  sunt  a«i  ad.Nlr^  '  :ri 
nece.ssilalem  coiilruxer.N.ie  circum>laiiliac  exprimeudae,  • 
cto  a  scopo  assequendo  quaiu  longis^imc  disiarp. 

Quac  cum  ita  .siut,  facilis  i|uo(|ue  >e  prodil  ratio,  (|ua  ae4]uum  de 
lU-uedicti  MV  .NulTragio  iudi»ium  feralur.  Kt  iii  primis  quod  Bcne- 
diclus  \IV  in  (]uae>lioue  ul  Io(|uilur  Viuceiit.  De  Iiislis  /.  r.  n.  i50. 
tot  dinTicultatilius  obvoiula,  taulo(|uc  .studio  iii  ulraiuque  partem 
apUnla  pcrein|»t(»riam  scnlentiam.  nulla  firaNi^^^inittrum  1)1).  Inlcr 
se  dis.sidiMitiuin,  nulla  rationum  hinc  el  inde  inihlaiiliuin  ineuluiuo 
iniecta,  elquasi  aliud  agens,  pnucisquc  et\eluii  uhiler  iuter|;onere 
volueril,  id  (niunero  nimis  a  per>|)ecln  dorliN^imi  Poii!  lule, 

iiigeiiiu(|ue,  niuiis  a  coiistaiiti  liiusdem  nuirc  .dieuum  il  t.  ,it- 

(juc  adeu  prur.su.s  a  \erisin)ili  ai»liorreus. 

Ueiudc  \croclsi  ratio  (juaepijm  .sup|H*terpt  susp  cnndi  .«icu  opi- 
iiandi,  liaiic  fui.sse  Sedis  Aj      '   '         i     ;  '.         ;*  '     '  \  illa 

exprimerelur,  perperain  t.i  ■  \  r.  ir- 

ritam  liahendam  dispeiisntioupin,  si  sileulio  praeteriui.vHa  ea  fui-^^^  t 
Kt  iane  S.  Piu>  V  (jueinadinodum  iu  graduum  coi:  u 

aninilali.N  disparitale  |»r(»\imiorem  evprimi,  ila  i>l , ,.. c- 

>tus  circumslaiiliam,  si  lides  quihuxlam  hnhenda  .iil   Md.  Salmantic. 
I.  c.u.  iO.  ,  dpclarari  ius.til ;  et  niiiilominus  nec  lacltus  proximior  ille 
GVRi  Tom.  II.  i** 


770  TRACTATUS 

an  cum  debitis  proclamalionibus ;  cum  bona  vel  mala  fide  utrius- 
que  vel  alterutrius  tantum  ;  an  cum  spe  facilius  dispensationem 
obtinendi ;  et  an  matrimonium  fuerit  consummatum. 


gradus  iuxta  communem  omnium  sentenliam,  nec  omissio  alterius 
circumstantlae  plurimis,  gravissimisque  DD.  suspicionem  invalidae 
dispensationis  iniecit. 

Denique  quod  plus  movisse  S.  Alphonsum  videtur,  nempe  in  Be- 
nedicti  XIV  Const.  Pastor  honus  (§.  41.)  Maiori  Poenitenliario  fa- 
cultatem  fieri  reconvalidandi  malrimonia,  quae,  silentio  pressa  illa 
circumstantia,  conlracta  per  dispensationem  fuerint,  reipsa  nihil  est. 
Illud  enim  retinendum  est,  quod  in  causa  prope  simili  idem  Bene- 
diclusXIV  (Quaest.  Can.  183.  n.  26.)  respondit  obiicientibus  liulus- 
modi  dispensationes,  ut  inde  arguerenl  nuliitatem  matrimonii,  pro 
quo  concessa  fuerat  dispensatio.  In  omnibus  exemplis  (inquil),  in 
quihus  Summi  Pontifices  absolverunt  apoenis  incestus,  prolem  legi' 
timam  declararunt,  et  praescripserunt  renovalionem  consensus  servata 

forma  Concilii,  Oratores  supplicabant  pro  dispensatione ,  ita  ut 

mirum  non  sit,  si  supplicanlibus  iisdem  pro  absolutione  a  censuris, 
€t  pro  legitimatione  prolis,  Summi  Pontifices  petitis  ad  abundantiam 
indulgendo  et  absolverint  a  censuris,  et  prolem  legitimam  declarave- 
rint,  et  renovationem  consensus  praescripserint.  At  ab  his  argumen- 
tumdeduci  non  potest  ad  declarationem  nullitatis  matrimonii,  etc.  E 
quibus  a  forliori  in  rem  nostram  est  arguere.  In  exemplis  enim,  de 
quibus  Benedictus  XIV  in  ea  quaesiione,  causa  vertebalur  de  Orato- 
rii3us,  qui  dispensationem  petentes  ab  impedimento  consanguinita- 
tis,  remotiori  tanlum  gradu  expresso,  proximiorem  lacuerant.  Res 
ergo  erat  de  dispensationibus  ac  nuptiis,  quas  Apostolica  Sedes  iam 
centies  validas  declaraverat.  Porro  si  Summi  Pontifices,  etiam  quan- 
do  nulia  adesse  potest  controversia  de  matrimonii  validitate,  postu- 
lantibus  tamen  coniugibus  tum  absolutionem  a  censuris,  tum  legiti- 
mationem  prolis,  tum  matrimonii  reconvalidationem,  haec  omnia 
{quibus  nihil  opus  reipsa  erat)  indulgendo  (ut  aitLamb?rtinius)  con- 
cesserunt  non  modo,  sed  (quod  mirum  videri  potest)  in  Rescripto  re- 
novationem  quoque  consensus  praescripserunt  iuxta  Concilii  Triden- 
tini  forraam ;  quid  mirum,  quaeso,  quod  ubi  causa,  ut  in  casu  nostro, 
minus  certa  est,  eiusmocli  postulationes  a  Sede  Apostolica  et  S.  Poe- 
niteniiaria  admittantur,  et  postulata  concedantur,  aique  adeo  modus 
in  his  concessionibus  servandus  Poenitentiario  Iradatur?  Profecto 
non  in  hac  lanlummodo,  sed  multis  aliis  in  causis  contingit,  ut  Docto- 
ribus  inter  se  dissentientibus  de  uecessitate  dispensationis  ad  quid- 
piam  aut  licite  aut  valide  agendum,  probabilis,  prudensque  utrique 
parii  adsistat  opinio ;  dumque  alii  a  gravibus  Docioribus  moniti  et 


DE  MATBTMOMO  "sll 

868.  —  OiARR.  3*  Ouul  '• '■  r/i  iN  (luhio,  nn  cau.%fi  falso 

allefjala  fnenl  finaUx  aul  ui>i  /,  ifl  an  rtra  aut  fiilsaf 

Hesp.  In  omnihus  his  cl  similibus  dubiis,  valida  censenda  cst 
dispensalio.  Ralio  cst,  rjuia  in  dubio  slandum  cst  pro  valorc 
actus.  —  5.  Lig.  n.  113:1. 


cdorii  aul  a  (lisppnsnlionc  pelruda  aut  a  cirtMimHt^tntin  aliqna  e\- 
primeuda  id)siiu(Mit,  alii  Uimen  vel  ad  maiorcm  seiMiriUlero,  \el  ila 
a  conlrnriae  senlruliae  adliaenMiiiluis  persuasi,  \ol  alia.n  ob  raujias 
(V|V/.  Snlwnntic.  I.  c.  n   iO..  et  Dr  luxlis  I.  c.  n.  3l«l.-.ir»l.'  o  •  -n 

praxim,  ad  .\p(Klolir,mi  StMlem  riMMirnMido,  srr> ant.  yuid  j'  m 

sic  ad  86  rerurreiitilHH  ap;al  Sede.«*  Aposloliea,  qune  alioipiln  potiu<(- 
i|uam  iii  Ciitholiranim  scholarum  coiilrovorsiix  d»"  ,| 

iudit  ium  iiitrriioiKil,  ma\ull  mod(MMt.im  opinaiidi  1...'  .....  m 

pfrmillerr,  imo  plus  s»mijcI  instae  huir  libertati  adversaiMesrompe- 
scere  coiisue\it  iiiidc  optimo  sane  ronsilio  tot  importuni*'  (piarstio- 
nibus  ad  ipsam  dclatis  rrspoudendum  iubf»t  sapn    '  '    1, 

Co.NsiLM  rnoBVTos  Ai(;tork>  ,  eacpic  dp  (Musa  n«*  :-  ^      •  ;n 

Congrep^atioiium  responsis,  Re.solutionibus,  seu  l)prlarationil>ns  vim 
deliirMMKli  tli(M)reti(Mm  simi  ^MMicral^^m  (M)iilro\ersiam  -rmpcr  .nlHiTi- 
bit?  Si  enim  respondcret,  nullam  cxtitisse  causam,  curad  ."^c  rccur- 
reretur,  aut  nihil  opuse.ssedi.spen.Halione,  etc,  nonne  contra  con- 
.silium,  proposituuKpic  .«juum  dpliniret  «piodammodo  con!ro\cr«*ia«i, 

<pias  sapieutissima  sibi  famlliari  ocronomia  im    ■ •-     ■  're>«.i- 

latem  solcl  dctiiiirc,  libcrt.ttciiupie,  (pi.mi  cal  lioqai 

ad  obediendum  paratin  .««ervatam  cupit^  adimcret? 

Sic  itaipic  c\  bis  liccat  (  ouciutlen' :  Oii-  •lnm  rii  n 

mera  iirobabilitatc  dc  impcdimciito  iuris  i . .  .•     ..^iici  \cl 
lam  scu  ad  maiorcm  sc(  uritatiMii,  \cl  ob  opinioncm  fal.so  c>  i, 

ab  Apostolica  SiMJe  diKpeiiHaiioncm  (|unrrit,  llaec  sane  nun(|uam  re- 
spoiiflct.  ca  pctitiouc  opus  non  fuissc,  scd  dis:       -  •  i*. 

lis  forinis,  iiiipo>ita  (|uo(pic  C()m|Mi>iiioiie,  cim.  tn 

(pii.H  dubiumciusmodi  impcdimentum  post  contractum  matrimonium 
dclcifcns  ad  i|i>am  S   ScdiMu  rccurril  pro  di-  i- 

gium  convalidandum,  llacc  non  .•'olum  dii|>^n  ..  •! 

conditioiies  etiam  cnm  tatalis  comiiosiiinnitius,  ii,  :- 

lenliis  apponit,  ac  formam  rfnov.in(li  roii!««»nHUs  pneHrnbii .  nof|u^ 
lamcn  (piispiam,  iuMi    '    '            ^            "^*'         '      \  '^  ncrel, 

iain  (rirciiijMam  e»ssc  (ji,  i  pro- 

babili.M,  atque  idcirco  in^alidc  in  primo  canu  cum  ronlr.iriiinim  fni«- 
jic  matrimouium,  iiisi  diMin^ns.iiii»  •  ■.i%^.|,   »■  •  «-n 

ca:}U  cuiiiugium  in\alt(l(*  rui>NC  rouv. u.  at(|u>-  .. .....  •!.- 


772  TRACTATUS 

QuAER.  4'  An  cessante  causa  dispensationis,  cesset  dispen- 
salio,  V.  gr.,  si  mortua  faerit  jwoles  per  matrimonium  legiti- 
manda,  etc.  ? 

Resp.  V  Afprm.,  si  causa  cesset  antequam  dispensalio  expe- 
diatur,  aut  fiat  ab  Episcopo  yel  ab  alio  cui  a  Pontifice  commissa 
fuerit.  —  S.  Lig.  n/ll32. 

Resp.  2°  Neg.  si  causa  cesset,  dispensatione  iam  expedita  et 
a  delegato  supplicantibus  communicata,  etiamsi  cesset  ante  ma- 
triraonii  celebrationem.  Ratio  est,  quia  per  dispensationem  iam 
impedimentum  sublatum  est.  —  S.  Lig.  ibid.  —  Yid.  vol.  I. 
not.  ad  n.  120. 

869.  —  QuAER.  5°  Quid  speciatim  exponi  debeat,  quando 
agitur  de  matrimonio  primum  contrahendo  ? 

Resp.  V  Impedimentum,  cuius  dispensatio  quaeritur,  in  sua 
propria  specie  exprimi  debet,  non  unum  pro  alio,  ne  maius  qui- 
dem  pro  minori,  y.  gr.,  consanguinitas  pro  affinitate.  Ratio  est, 
quia  in  dispensationibus  non  valet  argumentum  a  minori  ad  ma- 
ius,  nec  Superior  vult  in  eo  dispensare,  quod  ignorat. 

Resp.  2°  Si  postuletur  dispensatio  impedimenti  ex  commer- 
cio  illicito,  exponendum  est,  an  ab  uno  vel  utroque  sub  spe  di- 
spensationis  facilius  obtinendae  commercium  illud  habitum  sit. 

g70.  _  QuAER.  6°  Quid  in  postulatione  dispensationis  supev 
matrimonio  invatide  contracto  generatim  sit  exprimendum'} 

Resp.  Exponendum  est  V  an  ambae  partes  vel  earum  una, 
bona  vel  mala  fide,  seu  cum  notitia  irapedimenti,  vel  non,  ma- 
trimonium  inierint;  2'  an  sub  spe  dispensationis  facilius  obti- 
nendae;  3"  an  matrimonium  consummaverint ;  4"  an  clande- 
stine  aut  in  facie  Ecclesiae,  an  post  bannorum  denuntiationes, 
aut,  his  omissis,  contraxerint.  Facilius  enim  aut  difficifius  pro 
variis  istis  circumstantiis  solet  impetrari  dispensatio. 


spensatione  reconvalidationem  per  renovationem  consensus  neces- 
sariam  extitisse;  apari  de  similibus  causis  dubiis,  nostraque  idcirco 
hac  praesenli  sentiendum  prorsus  videtur ;  nimirum  ex  dispensatio- 
ne,  quam  exprimenti  incestus  circumstantiam  Maior  Poenilentiarius 
ex  praescripta  sibi  norma  iribuit  vel  ad  conirahendum  matrimo- 
nium,  vel  ad  reconvalidandum  iam  coutractum,  nihil  deperire  pro- 
bab  litall  sentenliae,  quae  necessitatem  huius  circumstanliae  expri- 
inendae  negat. 


DE  MliniMOMO  771 


NoTA.  Si  curaoi  niagi»lrala  civili  coQlrateraal,  ul  iad«  f«ciliat  caoi  ilfi«  it*. 
prntelur,  illud  etpriiiirnJum  r«l,  cain  mtU  fiJr»  adfurril,  i|a«r  reJdil  dMp«»M 
tionem  iJ  olilinrodum  difiiriliorem      Si  <  ue  noa 

coolralieudi  rurani  l>rli*<tia  ,   illud  rliaui  <  >   claa- 

dr«linum  allenlarunl.  Si  aulrni  Itnna  fidr,  el  ruui  lolenliaat  ditpeoMliooem  ah 
Kcclr^ia  ripo^lulamii  rivililrr  rnnlrairrunl  ,  harr  rirrnm«lanlia  ooa  tidetar  •!»• 
aolalc  cipriitu*ncia,   »ed  »atiu4  crit  il'am  oou  omillrrr.  —   Uourirr. 


871.  Olakii.  "*  An  ille,  qni  oblenta  dispensatione  ab  im- 
^iedimenlo  afkimt.ktis  ex  copula  illicita,  r.  gr.,  cum  consanffui- 
nea  sponsae,  iterum  rum  eadem  antc  viatrimonimn  peccat,  noca 
iitdiiiral  dispensatinne  ? 

Itesp.  r  ."NVr/.  prorsiis,  >i  tli-jn  lo.iuo  non  adliiic  fueril  fx^- 
cutioni  niandaUi  a  dclrf^alo ;  (|uia  lalcs  dispcn^aliuues  uun  sur- 
tiuiilur  clTccluiu  a  die  expedUionis,  sed  a  lcmpore  ejecutwnis. 
—  Ita  omnes. 

Itesp.  2*  lino  ueij.  cliaiii,  liccl  di>pcnsalii)  ejecutium  nian- 
data  Cucnt.  Kalio  cst,  (piia  impcdiincntuni  aninilalis  lam  ^ul)- 
laluin  csl  pcr  dispcnsalioncni  (juoad  cnVclum  coulraiicndi  ina- 
Irimonium.  —  Ita  communiler  conlra  uliijuos. 

Si  autcm,  contracto  matrimonio,  rursus  p»^ccaverit  cum  ca- 
dcm  consnnpuinca  u\oris,  privitur  iur(!  pctcndi  drlnlum,  (|uia 
disj)i'nsalio  iu\la  slylum  Curiac  conccssa  fuit  nd  e/lcitum  con- 
Irahcndi  matnmonium,  non  vcro  ad  lihcrius  pctcandum. 

Indigcret  vcro  novu  dispcnsationc,  si  peccartl  cum  alia  >pou- 
sac  consanf;uiu(*a  antc  inalrimunium,  cliam  po>l  expcdilam  dt>- 
pcnsatioucm,  (|uia  nova  adinitas  coutralierclur. 

NoTi     •   Si  rnpula  ait  ba(>iU  po^t  diipensalioaeoi  perfrclaia  «I  forUai  ab  <>r- 

a  dinario,  vrl  po«l  diapentalionrm  impelralam  ia  forwa  gralioaa,  •••  coaaotiM*- 

•  ria,    nnn   dul>iuin   r*l  quin   di*|ii-n%aliii   «u|M>r    imix^tliiueala  ct*Qoali»ai«,    tea   •!> 

•  iinilalit,   rl   nialrininniuni   «rrula,   til   laliJa,   rum  ditpeatatie  til   re<le  farU  ... 

•  .Nec  olitlal  ropula   tupmenient  ;    nam    cam  impelraale«   lani  mI  diapeoMli    rl 

•  Iiattiiilali   aJ  r<>nlralirndain  aialrimooium ,    neo  e«l   imetilmam.  r«««UI  rt  Di»> 

•  (Uralionr  .V   Con>jrtij.    iomr.   Tridrml    •  —  Gmrrtm$  4t  Bmrf.,  p.  •*.  e.  S. 
n  7H.  ft  irq. 

Hli.  —  Oi  AKH.  s  \n  nnva  requiratur  dispensai.  ■.  ..  .»6/fH- 
la  dispensatione  in  tinpedimento  cons.^m.hmi  \ti<,  coputa  l?i- 
r.ESTiosA  inter  sponsos  intercesseritf 


774  TRACTATUS 

Resp.  V  Affirm.^  si  copula  habita  fuerit  ante  dispensationis 
executionem  [a).  Sic  ex  ioterprelatione  communi,  atque  ex  sty- 
lo  Curiae  Romanae  huiusmodi  incestus  declarationem  exigente; 
illo  enim  manifestato,  Pontifex  maiorem  supplicanti  poeniten- 
liara  imponit.  Contirmatur  quoque  ex  Declaratione  S.  Congr, 
mense  Maio  an.  1635.  —  S.  Lig.  n.  1141.  [h). 


[a)  De  his  confer,  quae  in  not.  praec.  dicta  sunt ;  e  quibus  plane 
concludes,  perperam  Ista  Iribui  communi,  ut  alt  A.,  interprelationi, 
nisi  forle  Id  referas  ad  recenliora  quaedam  compendia,  e  quibus 
genuinum  plurium  quaeslionum  slatum  addiscere,  baud  feiiciter 
saepius  contingit. 

Quod  autem  de  Curiae  stylo  dicitur,  scile  monet  De  lustis  (/.  c.  iii 
not.  praec.  a  n.  344.)  huius  slyli,  qui  exigat  incestus  expressionera, 
adhuc  probandam  esse  exislentiam ;  qui  alioquin  necessitatem  aliis 
non  inducerel,  nisi  sit  scriptus,  probatus,  notorius,  et  speciali  De- 
cisione  ac  Declaratione  Poniificis  confirmatus,  ut  docenl  Ganonistae 
apud  eundem  De  lustis  [ibid.  n.  345.). 

Ad  id  vero,  quod  additur  de  maiori  poenitenlia  incestuosis  im- 
ponenda,  distinguatur  sedulo  causa  dispensandi  a  poena  criminis. 
Taciturnitas  copulae  non  potest  dici  causa  dispensandi,  quasi  ea 
expressa  Pontifex  aul  nullimode  aut  diflicilius  dispensalurus  sit; 
quinimo  exprimi  ea  solet  ut  causa,  cur  dispenselur,  aut  dispensetur 
facilius:  et  etiamsi,  ea  expressa,  Ponlifex  difficilius  dlspensaret,  id 
non  conslituit  fmalem  causam,  et  ideo  silentium  riispensalionem  non 
viiiaret.  Quod  veroincestum,  si  exprimatur,  Ponlifex  acrius  puniat, 
quid  mirium,  quando  per  se  hoc  crimen  est  gravi  poena  dignum? 
Ast,  ut  recte  advertit  De  luslis  (l  c.  n.  328.)  aliud  est,  incesluosoSj 
copula  expressa,  eaque  pro  causa  dispensationis  vel  inductiva  ad 
dispensandum  allegata,  puniri,  dum  absolutio  pro  ipso  incestuaPon- 
tifice  in  supplicatione  Dispensalionis  petilur,  et  ab  ipso  committifur 
Delegalo;  aliud  autem  est,  quod  non  expressa  copula,  dispensatio  ir- 
rita  sit,  et  nulla  ipso  iure,  cum  id  nullo  iure,  Decreto,  seu  rescripto, 
nec  in  ipsis  Litteris,  seu  Mandato  caveaiur ;  et  Sanchez  ipse,  licet.... 
in  aliam  senlentiam  inclinet,  nihilominus  hoc  fundamentum  tamquam 
debiie  nec  verum  reiicit. 

[b)  De  hisce  Declarationib.  ita  De  lustis  [l.  c.  in  not.  praec.  n.  355.) : 
Dico  primum,  assertas  Declarationes  non  probare,  nec  de  iis  curan- 
dum  esse,  cmn  non  conslet  de  illis  authentice.  Et  praestat  sane  ea  ad- 
dere,  quae  idem  subiicit  (n.  862.),  quippe  et  Garciam  illum  langit, 
quem  mox  A.  allegat.  Ex  diciis  in/ertur,  quoad  huiusmodi  Declara- 
iiones  nec  posse  nee  debere  praestari  fidem  Doctoribus,  qui  illas  in 
suis  Tractalibus  citant,  ut  passim  faciunt  Garcias  ....  et  alii;  quia 


DE  MATBIMOMO  ?7S 

Jtesp.  2*  Neg.  vero,  si  habila  fuerit  copula  posl  dispoasatio- 

nis  cxrrulionom.   U;ilio  osl,  ciuia  lunc,  conccssa  dispcns.jl 
ctahlala  proliiliilionc  nialrimonii,  ccssat ctiani  malilia  inct  ~.  . 
—  Conslal  eliam  cx  eadcm  .V.  ('omir. 

NuT*.    •  «^ingr    <  itr<iiniliiim  <  (<H'V    Irnifnt.   rrntmt  .      ;  •  .i  rr«JJi  ■%! 

•  laiii   f\   ropiila   |)rar>r<t('nlr   ili^pensalinnpm  ,    «i   >l<*  ra    f  >  .       rrit    m9uC0 

•  io  tupplirationf ;   copulaiii  vfro  laprrtenirnirm  po«t  ili«p<aMlinorm   ah  <>rJia«- 

•  rio  fartam,   non   iinprdirr  matrimooii  validitalrm.  •  —   (iarcioM^   ibid. 

S7:l  —  QiAER.  9*  An  nova  requiralur  pro  consanguinris 
dispensatio,  ai  pqst  obteutam  dispemationem  copula  ab  eisdem 
ilcreturi 

llrsp.  .»(/.,  (|uia  inccslus  moraliter  idcm  est,  ncc  numerus 
copularum  dcclarari  dchct,  ut  modo  dictum  cst.  (Jnde  Dova  co- 
pula  non  invalidat  dispensationem,  sive  hahcatur  ante  cius  ex- 
peditioncm,  sivc  post,  sicut  ruil  resolulum  supra  iu  casu  simili 
n.  STI.;  datiir  cnim  ralionis  parilas, 

87  4.  —  Olakk.  10'  Si  rjuis  petat  secundam  disprnsaiioneni 
in  eadem  materia  post  primam  alias  obtentam,  an  primam  eX' 
primere  debiat  ? 

Hesp.  1*  A/firm.,  si  impciliuHnlum  conlraclum  lutni  i'\  uii- 
(|U()  criminc.  Kalio  est,  «luia  rclap^us  in  idcm  . Tiiiun  rnr.ifiit 
Supcriorcm  a  dispcns;indo. 

Hrsp.  2*  iSeg.,  si  impcdimcnlum  non  sit  cx  ali(|uo  criminc  vcl 
ex  cnminc  divcrso.  —  Ita  S.  Luj.  n.  1137.,  et  aln  commumtn. 


iii\>    ]■'■'.■'''■ 

itn  in'i   I  '  '   .■  ,s^,   ■.■  s    '       ,    .  ,  _        >     .  _  ii 

decreta  de  mandnta  expreato  el  iiiuiu  twn  iirrqorii  W ,  6  lumii  Ui:!l, 
tum  Irbtini  VIII '1   \  '      \  ,  quo  tewpirr    <  ^-     \ira- 

tioue^ per Ivibunut  li  >i  , ,.    .vn/i.i-   *>/ -i  s:  r  r,  ^.t^ ..  .uroj- 

serereutw,  ex  ffuilnis  tuultne  nn  ne  et  alteralae  euml, 

maudavit  S.  CouyreijQlio  de  expreuo  ordint  dieli  SS.  D.  irbami,  ac 
e.iprr.t^e  pr  .  '    '  >■  >    '  >    -;    _         '^    '  .myrimitir 

di%  xeu  nmi  ,  ,  ,      (uam  ett$ 

adhibrndam.  ()tii)il  S.  CongrcKntloiiiit  mandutuni  iujl^u  l  rlMui  Mll 
cditum  iiiox  .Vticlor  'n.  nf»:l    rcfcrl 

Dcclaralio  aulcni  \\  S.  .Vlphon»*!»  .ilhla.  r  Pilton''»  .l.v»inu»ii  rv|. 
auctort^  «ciUcel,  i|ui  inlcr  liomiiic.H  htiiu.4inndi  IH-  \o 

delectu  el  iudiclo  unditpic  corrnganleii  ct  rou^Arcm  i  \  nn 

emincl:  cuhis  prointle  collectioiici»  nullo  u*ul  e.vo  |K»>viiii. 


776  TRACTATUS 

Resohes : 

875.  —  1°  Invalida  esset  dispensatio,  si  exprimeretur  in  pe- 
titione  affinitas  pro  consanguinitate,  etviceyersa,  etc...,  eliani- 
si  ex  errore  inculpabili  id  fieret.  Superior  enini  concedit  dis- 
pensationeni  iuxta  exposita  in  supplicalione,  quae  cuni  de  facto 
sint  falsa,  necessario  nullam  dispensationem  efficiunt.  Ex  oppo- 
sito  valida  esset  dispensatio,  si  error  inveniretur  in  Rescripto 
Pontiticis,  puta  ex  culpa  amanuensis. 

2°  Invalida  item  esset  dispensatio,  si  expcimeretur  gradus 
lertius  pro  secundo,  aut  quartus  pro  tertio ;  ratio,  quia  multo 
difficilius  conceditur  dispensatio  pro  gradu  propinquiore,  quam 
pro  remotiore.  Secus  aulem  foret  dicendum,  si  ex  errore  pone- 
relur  gradus  tertius  proquarto;  quia  dispensatio  inmaiori  con- 
tinet  dispensationem  in  minori  eiusdem  speciei.  —  Ita  commu- 
niter  contra  paucos. 

T  Non  est  necessarium  dicere  in  petitione,  quoties  copula 
habita  sit  cum  consanguinea  sponsae ;  quia  ex  variis  copulis 
exsurgit  unica  affinitas;  debet  tamen  exprimi  copula  habita  cum 
variis  consanguineis  sponsae;  quia  ex  iis  tot  diversae  affinitates 
contrahuntur:  et  licet  haec  impedimenta  non  sint  specie  diver- 
sa,  sunt  tamen  numero  distincta.  Manifestum  est  ex  Declarat. 
Bened.  X[V.  —  S.  Lig.  n.  1138. 

4**  Error  in  nomine  vel  cognomine  oratorura,  vel  dioeceseos 
aut  parochiae,  probabilius  validitati  dispensationis  non  officit, 
modo  constet  de  corpore,  id  est  de  impedimento  et  causa.  — 
Ita  Sanchez,  l.  8.  d.  21.  n.  37.,  et  alii  commnniter. 

PUNCTUM  III. 

De  modo  dispensationem  petendi. 

876.  —  Duo  tribunalia  Romae  sunt  constituta  ad  conceden- 
das  dispensationes  nomine  S.  Sedis,  pro  varia  impedimento- 
rum  qualitate,  scilicet  Dataria  et  Poenitentiaria. 

I.  Dataria.  Ad  Datariam  recurrendum  est  pro  omnibus  im- 
pedimentis  notoriis,  aut  quae  in  notitiam  aliorum  ventura  prae- 
videntur,  aut  quae  sine  infamia,  scandalo,  aliisque  incommodis 
manifestari  possunt. 


DK  MATRIMOMO  777 

II.  VoenUfnUaria.  Ad  S.  Poonil<?Dliariam  rccurrcndum  csl 
pro  dispcnsalionilms  el  farullalibns,  quae  forum  inlcrnum  «o- 
lum  speclnnt,  sciliccl  pro  impedimcnlis  occullis.  In  postulalo 
nalcni,  lacitis  propriis  spon*Jorum  nominihus,  licia  nomina  af>- 
ponMntur    a. 

Ouamta : 

877.  —  OiAKH.  I  Ounmnd»)  yetrnda  sit  dispeusatin,  si  ad- 
.sinl  duo  iinprdhnentft ,  qunrum  unum  puftlicum  sit .  allerum 
occulhtm'!  ' 

Resp.  V  Si  sinl  omnino  di^parata,  recurrcndum  csl  ad  I)a- 
Inriam  pro  pnhlico,  ct  ad  Poonilcntiariam  pro  occulto,  i\vr  i  ■•- 
ccssarium  csl,  ul  mcnlio  liat  apud  unuiu  tnbunal  de  disptn^.i- 
lionc  al)  allcro  lril>unali  postulata  vel  ohlcnta.  Censenlur  au- 
lem  disparala  impcdimenta,  quando  unum  non  aujjelur  ex  al- 
lcro,  ut,  V.  pr.,  consanijuinitas  el  cotum,  aui  rnnsanguinitas 
et  marfiinatin. 

lirsp.  i*  S\  vcro  non  sinl  disparata,  petenda  i*.<^l  di.spensatio 
impcdimcnli  puhlici  a  Dataria,  lacito  allero,  quod  secrelum  rc- 
mancre  dehet,  el  ulrum(|ue  esl  cxprimendum  in  supplicationc 
ad  Pocnilcntiariaui ;  ratio,  (]uia  e\  diciis  dispcnsalioncm  diflici- 
liorem  roddunt.  Ilahenda  vcro  sunt  ul  nnn  disparnta,  quando 
sunl  talis  ralionis,  ul  coniuncla  afTerant  maiorcm  repu^nantiam 
ad  mntrimonium  contrahcndum,  puta,  si  quis  velil  ducere  cod- 
sanguineam,  cuius  sororem  lurpiter  copnovit ;  tunc  enim  difli- 
cilior  nNhlitur  dispensatio.  Ilinc  in  pracfalo  oasu  orator  |>elerc 
dchct  a  Dataria  dispcnsationcm  ah  iinpcdimcnto  <••"  "  Miint- 
latis,  cl  a  Voemtrntniria  dispcnsationem  ah  impedir  iliiu- 

tatis  ex  causa  illicita,  simul  exponendo  aliam  dispensalionem  a 
Dataria  ohlcntam.  —  Ita  communiter.  —  5.  Lig.  n.  lliPJ. 

S7K.  —  Oi*  u:r.  2*  .4m  rerurreudum  sit  ad  Sacram  Pokmtkn- 
TUKiNM,  1//  nirumslantia  rnpula'-  ■'■■  '•'Uie  habitae  tnter  conuin- 
fiuinens  mamfesteturf 

Hrsp.  1*  Ccrlum  cst  non  dari  ohlijrationem  exponendi  copu- 
lani  occultam  in  pclitione  ad  Datariam  pro  im(H.*diinento  consan- 


a    lii  pracsrns  lamcn  conccdltur,  «l  adcatur  rocnilcnli^r'  >  •«!'  »in 
pro  impcdiincntls  noloriis,  tpiandu  di.si>cii>atio  in  forma  ;  t 

|M)stulalur. 


778  TRACTATUS 

guinitatis.  Ratio  est,  quia  nemo  tenetur  se  diffamare,  et  aliunde 
haec  revelatio  publica  incestus  occulti  non  praecipitur. 

JResp.  2°  Haec  autem  circumstantia  manifestanda  est  S.  Poe- 
nitentiariae.  Ratio  est,  quia  generatim  praescribitur,  ut  expo- 
natur  copula  habita  inter  consanguineos,  qui  matrimonium  inire 
volunt.  lam  vero  cum  certum  sit,  non  dari  obligationem  expo- 
nendi  copulara  occultam  in  petitione  ad  Datariam,  quia  nemo 
tenetur  sese  diffamare,  nec  dicatur  in  praecepto  faciendam  esse 
reyelationem  publicam  incestus  occulti,  sequitur,  copulam  oc- 
cultam  saltem  secrela  manifestatione  apud  Poenitentiariam  ape- 
riendara  esse,  ne  lex  inutilis  omnino  evadat,  et  a  certa  lege 
absque  ulia  causa  exemptio  concedatur.  Piures  olim  oppositum 
tenebant;  sed  hodie  non  est  araplius  de  hoc  dubitandum,  ait 
S.  Lig.  n.  1135.,  post  Bullam  Bened.  XIY:  Pastor  bonus  (a). 

879.  —  QuAER.  3"  An  valeat  dispensatio  petita  in  forma  pau' 
perum,  si  oratores  non  sint  pauperest 

Resp.  Affirm.  Ratio  est,  quia  obreptio  cadit  tantum  in  causam 
impulsivara,  non  autem  in  raotivam  seu  tinalera;  paupertas  enim 
non  est  ratio,  ob  quara  conceditur  dispensatio,  sed  ob  quam  con- 
ceditur  gratis.  Uude  debet  seraper  adesse  alia  causa  motiva.  — 
Ita  S.  Lig.  inffom.  apost.  n.  87.,  ubi  dicit  hoc  constare  exDe- 
cisione  S.  Congr.  9  Septerabris  1679.  —  Negant  taraen  aliqui, 
quia,  aiunt,  Papa  dispensare  non  intendit  nisi  cum  illis,  qui 
yere  sunt  pauperes.  —  Lacroix,  n.  859.  —  Gousset,  n.  866. 

In  praxi  autem  licet  peccent  graviter  illi,  qui  obtinent  dispen- 
sationera  in  forma  pauperum,  cum  non  sint  pauperes,  attamen, 
contracto  matrimonio,  videtur  quod  standum  sit  pro  illius  valo- 
re,  sakera  ob  auctoritalem  S.  Lig.  et  S.  Congr.,  nisi  probetur 
hanc  declarationem  authenlicara  non  esse. 

QuAER.  4*  Quinam  censendi  sint  pauperes'} 

Resp.  Ex  lure  canonico  debent  esse  aliquo  modo  miserabiles, 
cura  de  stylo  Curiae  sic  confici  debeat  petilio  :  Oratores  paupe- 
res  et  miserabiies  existunt,  aique  ex  labore,  et  industria  sua 
vivunt.  In  praxi  exponendus  est  status  forlunae,  vel  standura 
est  regulis  ab  Episcopo  datis. 


(a)  Superius  iam  dictum  est,  praeceptumhoc  seu  legem  exponendi 
incasu  praesenli  occultam  incestus  clrcumstanliam  nonevinci:  nec 
ullam  huic  opinioni  vim  accedere  ex  Constitulione  Benedicti  XIV, 
quam  A.  rursus  adducit. 


bE  MATRIJIOKIO  779 

Kx  Dcclaratione  a  Rectoribus  aposlolicac  Dalariao  anno  IHil 
data,  illi  rcputandi  sunt  pauperes,  quoruni  fortuna  valorfm 
J>,000  fr.  non  excedit;  illi  vcro  (juorun)  lortuna  lO.nOo  fr.  va- 
ioreni  nou  excedit,  fere  jtauprres  dicuutur.  —  Uoutier,  Dupens. 
imped.  sect.  3.  JJ.  3. 

880.  —  (JiAKR.  .*»•  Quomodo  sil  ejequnida  dispensatio? 
Hesp.  V  (Juoad  dispensattonem  S.  PoenUentianae,  lial  posl 

absolulionein  his  verhis,  aut  similihus :  Auclnhtaie  apostolira 
dispenso  tvcuiii  super  xmpedimentum  .Y. ,  quod  tncurristt ,  ul 
matrimonium  inire  ( vel  loitum  perliccre)  taleas,  et  legiti- 
mam  reddn  prolem  susceptam  (vel  suscipiendam  .  /n  nomine 
Patris,  fic. 

Si  vero  dispensatio  sit  a  voto  caslitalis,  dicilur:  Insuper  ttbi 
votum  castitalis,  f/uod  cmisisti,  ut  vateas  matnaiomum  contra- 
here,  el  illo  uti,  in  opera,  quae  ttbi  praescripsi  dispensando, 
commuto.  In  nomine,  etc. 

Nulla  formnla  suh  pot-na  nullitaii>,  inio  nec  suh  praeceplo 
rigoroso  praescnhilnr;  nulla  eniiii  in  Hit.  Homaiw  l^  'i..'i"r  Si 
(^onfessiiriu^  prolcm  le^iliniare  oniisissct,  hanc  onn  .  rc- 

pararc  posset;  lunc  enim  causam  sihi  commisijam  cl  noniKju 
absolulam  continuaret.  —  liouvier. 

itesjt.  '2"  Oiiojid  dispensaiioncm  ftatanac  I  Delc.uMUi-^  iid  Ui- 
spen^aiidum  dchet  inipiirere  deveril.ite  causarum,  ut  in  Ucm  ri- 
plo  licihclur;  prohahilius  tanien  haec  inforiiiatio  ad  validit.i:<  iii 
non  requirilnr.  2*  Dehet  declarare  coram  partibus  el  le»libus, 
tolli  impi'dimentnm  matrimonii,  el  iubcre  ul  atteslalio  buius  di- 
spens;»lioiiis  scrihalur  in  rc^istris  dioecesis.  3'  Dchel  transmil- 
lere  llcscripluiii  D.itaruie  ad  Parochum  allerutniu  i.irus  cum 
licentia  ut  iiiatrimonio  assistere  po**sit. 

Dispensalio  a  Dataria  scn)|M'r  p«T  Kpiscopnm  pelenda  e.«'l. 
Dispcnsalio  aulcm  a  Poenilenliaria  immrdiate  ahoratore,  vi'  !> 
alio  ciiis  loco,  prti  p<»tesl.  Sccurius  lamen  *'  '  '  '  '^la  «luc^- 
(pie  medinnlc  Kpiscopo  cl  tncito  noiiiine  or;i'.  .      .  itur. 

881.  ^)i  ai:r.  fi'  (Juomodo  ab  ICpiscopis  diipensntto  nhft- 
nenda  sil,  (juando  e.r  Indulto  dispensare  possuntJ 

Ursp.  Kaedcm  re^ulae,  quae  in  Cuna  llomana  hahentur  ul 
neccssariae,  necessario  etiam  in  casu  ser^ — ' '  •  sunl  ;  (]uia 
niens  est  Sumnii  Pontilicis,  ui  alio  niodo  I,  ,  concesMonc 
apostolica  uti  nctpicanl. 

Kpi.scopus  virtule  ludulli  AtH).slolici  dis|H  ii^.inN.  suh  |H)CDa 
nullitatis  exprimere  dehet,  so  dispcnsarc  lan«|uam  S.  Scdi>  dc- 


780  TRACTATUS 

legatum  ex  ladulto  delegationis  coucesso,  tali  die  et  anno,  et 
tot  mensibus  aut  annis  yalituro ;  quia  Indulta  illud  vulgo  prae- 
scribunt,  et  illud  tunc  praescribi  sub  poena  nullitatis  asserit 
Benedichis  XIV  in  Constitutione  Ad  tuas  manus,  2  Aug.  1748. 

882.  —  QuAER.  ^i"  Quaenam  sint  clausulae,  quae  in  dispen- 
sationibus  a  S.  Poenitentiaria  apponi  solenfi 

Resp.  Sunt  sequentes,  scilicet  V  Si  itasit.  Fidesautem  poe- 
nitenti  adhibenda  est,  nisi  delegatus  certe  sciat  oppositum  ex 
notitia  extra  confessionem  accepta.  2°  Audita  prius  Sacramen- 
tali  confessione.  luxta  igitur  hanc  clausulam  necessaria  est  con- 
fessio.  3"  Sublata  occasione  peccandi.  luteHigitur,  si  occasio  sit 
voiuntaria,  quae  de  facto  est  tollenda;  si  vero  necessaria,  aufe- 
ratur  saltem  exanimo,  reddendo  illam  ex  proxima  remotam  per 
debita  media.  4"  Dummodo  impedimentum  sit  occultum.  5°  In- 
iuncta  ei  gravipoenitentia.  Intelligitur  iuxta  conditionem  ac  vi- 
res  poenitentis.  6°  Praesentibus  laceratis,  sub  poena  excommu- 
nicationis  tatae  sententiae.  Ilaec  laceratio  statim  facienda  est, 
sed  intelhge  moraliter,  nempe  saltem  infra  triduum  post  di- 
spensationem  executam.  Si  autem  iu  htleris  non  sit  apposila 
elausula  laceralionis,  prout  non  apponitur  quando  matrimonium 
nondum  est  contractum,  tunc  non  est  obligatio  eas  lacerandi, 
sed  huiusmodi  dispensatio  debet  a  Parocho  caute  annotari  in 
hbro,  qui  non  possit  a  quopiam  aho  aspici,  quo  ipse  scihcet, 
«bi  opus  fuerit,  fidem  facere  de  dispensatione  impetrata  possit. 
~S.  Lig.  n.  1143. 

883.  —  QuAER.  8°  Quomodo  taxa  pecuniaria,  quae  oratori- 
hus  imponitur,  conciliari  possit  cum  Decreto  Conc.  Trid.  iuben- 
hente,  ul  dispensatio  gratis  concedatur"! 

Resp.  Si  pecunia  occasione  dispensationum  percepta  in  be- 
Beficium  dispensantis  vergeret,  mandatum  Conc.  Trid.  violare- 
^ur  et  dispensatio  simoniaca  foret;  verum  non  ita  se  res  habet: 
pecunia  enim  accipitur  tantum  uti  eleemosyna  in  opera  pia 
impendenda  [a). 


[a)  Necesse  non  est,  ut  rtispensandi  causa  concessionem  elusdem 
praecedat,  sed  sufliclt,  quod  per  ipsam  dispensationem,  huiusque 
modum  causa  ipsa  consummelur.  Nam  quando  dalur  dispensatio 
slne  causa,  imponilur  aliqua  saitsfaclio  vel  mulcta  in  pium  opus  vel 
'iin  aliam  utilitatem  Ecclesiae  communem;  per  quod  opus  consurgit 


r>E  MATIIIMOMO  78t 

S8'i.  —  QuAER.  9*  Ouomodo  rjrqueuda  sit  disjtrusatio  sacrae 
Poenilenliariae,  si  impedimenlum  sit  utr.que  contrahenti  uotum 
et  rotnmune? 

Itrsp.  [q  hoc  casu  nlcrque  a  rcspeclivo  f  •''  mh;  ui-prii- 
samiiis  c>l.  (!on>lul  e\  re>ponsione  »S'.  Por^i  uir,  die  I  » 

Novcnibr.  lTi8.  —  Idem  aulein  Rescriplum  (iuobus  Confessa- 
riis  indervire  polest,  et  diluccraniJum  esl  ab  eo,  qui  po^lerius 
cum  suo  poenilcnle  illud  cxeijuilur.  Si  vcro  inipc<linicnlum  uni 
tanUiiu  noluiii  sit,  unica  execulio  renuiritur  —  '  'dlrt,  rraitr 
des  Dispenbcs.  —  Itoucier^  elc. 

FOn.Ml  I.AK 

AI)   P0>TILA.M).\-'    |t|-I'KNM^"'Nr^. 
I.     \  Il\TAniA. 

Beatissinie  Patrr, 

88j.  —  loannes  N.  ( ponitur  nomen  proprium  et  Anna  .N., 
e  Parochia  vulgo  dicta  N.,  Dioecesis  N.,  consanguinei  in  2*  gra- 
du  aequali,  matrimonium  serum  inire  rupiunt,  et  ideo  dispen- 
sntionrm  sibi  nrcrssariam  a  Itratitudine  Ve.stra  suppliciter  ef" 
flagitant.  Hationts  sunt  1*  \kias  pii.ii.ae,  guae  lam  nymti 
quintiue  annos  nata,  alium  probahiliter  non  intenirei  twum, 
cui  contenicnter  nubere  possit;  i*  viBitTEs  cuiiistia.nae  in  ii/ro- 
(jue  oratore  existnttes ;  V  anuistia  loci.  ,  Ponautur  aliae  cau- 
sae,  si  adsint. 

In  loco  N.,  (/i>....  elc. 

/'.  Hcctor  Parochiae. 

Si  sinl  pauprrrs,  posl  e\positas  raliones  dicilur ;  Paupern 
ac  miscrahile\  eristunt,  atque  es  tabore  et  industria  tantum 
vivunt. 


causa  diApen^ationi.n.  qunr  tunc  fil  prr  modMm  eowmvt^tionii,  iicut 
eliam  in  conce.%uone  Indultjenliarum  /fm'  i/iJtinvi.  lla  SuarfZ  {Di 
I.eg.  iib.  n.  Cnp.  IH.  n.  i6.K 


782  TRACTATUS 

Suppllcatio  a  parocho  oratorum  confecta  ad  Episcopum  mitti 
debet.  Episcopus  vero,  yel  loco  ipsius  Yicarius  generalis,  eam 
testimonio,  sigilio  et  chirographo  Episcopali  munitam,  mittit 
Romam  ad  mandatarium  suura,  qui  dispensationem  sollicitat, 
eamque  ad  Episcopum  transmittit. 

II.    A  POENITENTIARIA. 

Eminentissime  et  Reverendissime  Domine, 

886.  Titus  conscius  (vel  ignarus)  impedimenti,  contraxit  in 
facie  Ecclesiae  matrimonium  cum  muliere,  cuius  matrem,  vel  fi- 
liam,  vel  sororem  prius  carnaliter  cognovit;  quare  cum  absque 
scandalo  separari  non  possint,  et  impedimentum  sit  occultum^ 
humillime  supplicat  Eminentiae  Vestrae,  ut  ei  dispensationem 
benigne  indulgeat,  ut  valide  contrahere  possit. 

Dignetur  Eminentia  Yestra  responsum  dirigere  ad  me  infra 
scriptum. 

Hic  exprimendum  est  nomen  et  cognomen  illius,  ad  quem  re- 
scribendum  est;  nomen  item  oppidi  vel  civitatis  ad  quam  aut 
per  quam  rescribendum,  et  haee  quidem  vulgari  hngua.  —  Su- 
pra  supplicationem  clausam  et  sigillatam  ponitur:  Eminentissi- 
mo  ac  Reverendissimo  DD.  Cardinali  Maiori  Poenitentiario. 

887.  —  Altera  forraula,  quando  duplex  est  impedimentum, 
unum  publicum,  aliud  occultum. 

Eminentissime  et  Reverendissime  Domine, 

Petrus  et  Anna  consanguinei  in  secundo  gradu,  non  spe  faci- 
lioris  dispensationis  obtinendae  (a),  sed  vesana  libidine  victi, 


[a)  Haec  non  sunt  ad  rem ;  circumstanlia  enim  copulae  antece- 
denter  habitae,  cura  fine  vel  absque  fine  oblinendi  facillus  dispen- 
salionem,  tunc  solura  in  causa  est,  quando  de  matrimonio  inter 
ipsos  incesiuosos  conlrahendo  agitur.  Caeterum  si  absque  fine  ac 
spe  dispensationis  oblinendae  patralus  fuerit  incestus,  et  de  nu- 
pliis  inter  ipsos  incesluosos  ineundis  agatur,  iam  diximus  [sup.  in 
not.  ad  n.  867.  et  872.),  huius  exponendae  circumstaniiae  nullam 
urgere  necessitalem,  nlsi  forte  haec  unica  causa  dispensalionis  ob- 
linendae  suppetat. 


DB  MATRIMOMO  7tf 

rm  simul  Itabuerunl.  loaunes  tero  Pelri  frater  Annom  ducrre 
intendit,  constituta  itli  dote,  quam  alninde  habere  non  posjtei 
iuJta  status  sui  conditionem :  ambo  supplicant  SS.  DU.,  ut  />a- 
taria  apostotica  difjnetur  cum  illis  super  d\cto  c^miangmmitafis 
imprdimento  dispcnsarc.  Kminentiae  autem  \estrae  kumtiiter 
snpplicat  oratrij'  Anna,  quatenus  ex  speciati  gratia  cum  ipsa 
dispensare  diynelur,  ut  non  obslante  praedicto  affinitatis  ex  i/- 
licila  copula  provenimlis  impedimnilo  penilus  occutto,  matrt- 
moniuin  rum  dictn  loanne  tinle  et  vatide  conlrahere  posstt. 

AUA  FOBUILA   PRO  VOTO  CASTITATIS  PKRrETlAE. 

I:mincntissime  et  Jteverendtssimr  Jjumine, 

888.  —  Puetta  quardam  annos  circiter  quindecm  nata  scien- 
ter  el  tihrre  votum  emisit  castitatis  p«rpelun  sertandae :  nune 
autem  iudicio  iJonfessarii,  qui  iamdudum  tpsius  confessiones 

cjripil,  in  cerlum  satulis  disrrimrn  vrnirel,  nisi  nnbat :  qua- 
proplrr  siipplicnl  humililer  el  enixe,   rntinu  si7ii  'nmmutart  ad 
e/[rrlinn  contrahendt  malrinwntuin. 
hignetur  Eminenlia  Veslra,  elc. 

ALIA  PORMILV  Dt:  llL  rAPJM. 

889.  —  Tilius  cum  raslilatts  voto  sit  obstricttis,  et  cuih  1« 
gravi  terselur  pericuto  inconlinentiae,  suppticiter  orat  Etmnen- 
tiam  \eslram,  ut  dtgnetur  oralori  a  praefato  voto  dtspensatto- 
nem  indutgerr,  quo  matrtmonium  cnntraftere  possit,  clc. 


Ntm   I'  Snpplirationr^  til   I>iUriccu  ,   in  qaibat  rautar  raooo;..;.    .   .ipri- 

mantur,  vel  qaar  lr«lironnio  KpiMopi,  aliav»  rooililion»  rr^uitiU  rartol,  Jitaet- 
rtntnr,  rt  ■!>  Offiriania  S.  Comgr.   noo  rrapoaJelar. 

2*  In  liallia  omirril   nunr    tnl  frr  iwM  .    ■{u*<-    m   «ti!  j<<i 

potMt,  «ritirrl   inalriinnniuiii  ri«ilitrr  '  n,   v«|   p<ri<-olain   n  '    lUi'  ^ 

tue  TOTO  diiprntatio    prampu**  roorrdilur    in  ||r«tiaai  •p*M«*,    pf«li«  •«!••  «#l 

nlurar,  rt  faaiiliar ,  «ri  •A  «itanJuin  «raoiUlaai  rvlifioai  H  a>onk««  p«rai- 
lui. 


V  Korma  ilivprnMlionuni  Iniu  in  IWnilrntiiria  tam  lo  t>«l«ri«  a«»r  rtr** 
pU,  e«t  rt>Miiii4Mri4i,  id  r«l,  ilatar  po|r«la«  Ji*p4>o«aa<li,  ooa  vrro  proovi»*  Jt\- 
ypentatur  I  n«lp  infrrtur  rau«««  •ll«t««  JvWro  ••••  »««M,  tmm  t»mfi%  ^w»  ll»> 
siriplau  llaroa    eip««lilar,    luin    Uinpor*  ^M  «MorfUai    tktfmKHtMm  ■M»4aCV( 


l8i  TRACTATLS 


nam  iri  Ucscripto  Jlcifur  :    si  res   ila  sil,  aut  f|uiil  aequivalens,  vcl  saltem  sivlt- 
intelligitur  (a). 

A"  Dispensatio  pro  foro  interno  comraittl  solet  Doctorl  in  Theologia,  vel  in 
lure  canonieo,  vel  ,  si  liabcri  necjuit,  Confessario  al»  Episcopo  approbato,  quj 
non  potest  cxequi  dispensationem  ,  nisi  audila  prius  confessione ;  sed  quoniam 
raro  nunc  inveniri  possunt  in  plerisque  locis  Confessarii  in  Thcologia  Doctores  , 
ordinarie  simpliciter  facultas  dispensandi  Confessario  a  poenitente  eligendo  com- 
mittitur. 


CAPUT  VII. 

DE   REVALIDATIONE   MATRIMOMI. 

890.  —  Matrimoniuni  inYalidum  esse  potest  V  ob  defectum 
consensus;  2*  ob  defeclum  formae  praescriptae ;  3°  ob  inha- 
bilitatem  partium. 


(a)  Alii  lamen  cum  Garcia  [De  Benef.  P.  C.  Cap.  2.  n.  283.)  el  Plr- 
rho  Gonrado  [Prax.  Dispens.  Apost.  Lib.  7.  Cap.  2.  n.  32.)  ceusent, 
satis  esse  quod  causa  existat,  quo  temporeDelegatus  Dispensationem 
ipsam  exequitur;  quia  Rescripti  veri)a,  Si  vera  esse  repereris,  elc. 
sunt  fuluri  temporis:  et  alioquin  Pontlfex  dicens  in  Rescripto,  Cer- 
tam  de  praemissis  nolitiam  non  habentes,  etc,  negotium  commitlere 
videlur  secundum  ea  adiuncta,  quae  Delegalus  reperiet.  Opponit 
Suarez  {De  Leg.  Lib.  6.  Cap.  20.  n.  14.)  cum  aliis  (Apud  De  lustis  De 
Dispens.  Matrim.  Lib.  1.  Cap.  6.  n.  299.-301.),  petitionem  esse  snh- 
reptitiam,  nec  praesumendum  esse,  quod  Ponlifex  velit  fraudibus  ; 
favere.  Atrespondebunt  alii  fortassis,  non  esse  subreptitiam  dispen- 
tionem,  quae  demum  ob  causam  vere  existentem  concedilur ;  et 
adversarii  convenire  ultro  debent,  validam  fore,  si  in  casu  falsilas 
non  per  dolum,  sed  bona  fide  fuerit  exposita.  Quocirca  dispensa- 
tionis  nullitatem  non  ex  defectu  causae  demum  repeleni,  sed  ex 
crimlne  fraudis,  quam  Ponlifex  punire  sic  velit,  etiamsi  alioqui  di- 
spensatio  causae  vere  existenti  concedatur.  At  vero  id  minus  co- 
haerenter  ab  iis  dicetur,  qui  cum  communi  tenent,  validam  esse 
dispensationem  ab  eo  obtentam,  qui  simul  cum  causa  vera  et  suffi- 
cienli  in  supplici  libello  fraudulenler  alias  causas  itidem  per  se  suf- 
ficientes  sed  prorsus  falsas  superaddat.  nanc  tamen  quaestionem 
defmire,  sapientiorum  esto. 


DE  MATRIMOMO  785 

ARTICULUS  1. 

PE  REVAMDATIO.NE  MVTRIUOMI  IRRITI  OB  nErECTlll  CONSEIISCS. 

Ccrlum  cst,  1' iii.iimuoiiiuiu  ijiilluni  oh  soluin  ij  ron- 

sensus  r»;validuri  possc  pcr  siui[)liccm  consensu.s  rL..w,..i.,>ncm. 

Cerluin  csl,  2*  rci|uiri  renoviilionem  fonscnsus  ulnu.S(juc  par- 
tis,  si  ulra(|uc  vcrc  non  conscnsit,  ct  sallcm  illius,  qui  non  con- 
scDsit,  si  uuicus  sit.  Dc  pluribus  aulcm  controvertitur;  hiDC 

Quaesita : 

8!U.  —  (Jlakr.  r  An  conseiisus  ab  utroque  debeat  renorari, 
si  unus  tantum  ftrle  vel  coarte  consenserit? 

Itesp.  .Yfv/.  Kalio  cst,  (juia  con>cnsus  alterius  vcre  posiliiN 
|)crscvcral,  (juaiu(iiu  j)0silivt'  rclraclatus  non  fucril.  —  Ila  rmn- 
inuniter  Tlteoloyi,  cl  lianc  sentcntiam  vcriorem,  id  est  moralitcr 
ccrtam  vocat  S.  Imj.  n.  1 II  i. 

Nonuulli  taiiicu  aflinuant,  ()iiorum  aliocjui  senlrnlia  non  viJc- 
tur  probaljilis.  Al  in  praxi  praolal  lulius  consilium  cli^-eri',  ct 
<luoaiJ  ticri  ab^^^^uc  inc(jnimo.lo  scu  pcriculo  potcst,  curandum, 
ut  conseusuh  ah  utrotjue  elicialur. 

—  Qi  AEH.  2'  An  consemus  renovandus  sit  coram  Parocho  et 
testibus  ? 

hesp.  .»f/.  Apparct  c\  praxi  Ecclcsiac  el  senlcDtia  communi, 
ob  lucoiiimoda  uiinirum,  ({uac  e\  ilU  ubligatiouc  scqucrcutur. 

ARTICULUS  11. 

I»E    RE\MU»\TIONE    »l\TRI\loMI    IRRITI    Of.   r.pri.  Tiy 
lORUAE  rR\K.x«,niPTM. 

H\ii.  —  I.  Ccrtum  est,  matnniouium  invabdum  rationc  clan- 
dcsiinilatis  incnu.lum  rssc  coraiu  Parocho  et  te^libus.  oisi  obti- 
ncalur  a  Suiiuuo  Ponliluc  dispcu>atio  a  lcge  Coiif.  Trui.,  quae 
alio({uin  raro  conceditur.  Le\  euim  illa  tamdiu  obligat.  quam- 
(liu  uon  fuii  implcia,  cum  sil  rondiiio  stne  qna  non,  rfqui»iU 
in  oiiiui  casu  ad  lualniuonii^validiialcm,  nisi  rccursus  ad  Paro- 
cliuiu  sit  inqjossibilis,  ut  su|)ra,  ubi  dc  impcdimeuto  clandcsli- 
uilalis,  dicium  cst. 

ciRT  Tom.  IL  50 


786  TRACTATUS 

II.  Si  ambo  coninges  non  renuant  se  sistere  coram  Parocho, 
coram  eo  revalidandum  erit  matrimonium  vel  publice  vel  oc- 
culte,  prout  nullitas  matrimonii  publica  aut  occuita  fuerit.  Ratio 
est,  quia  in  priori  casu  scandalum  est  removendum,  in  posle- 
riori  vero  praecavendum  illud  est,  et  fama  sponsorum  servanda. 

Confirmatur  insuper  ex  Declaratione  Card.  Caprara  legati  a 
latere  in  Galliis,  in  Instructione  de  matrimoniorum  irritorura  re- 
validatione.  Sic  enim  ille:  6"  Simllitas  matrimonii  occulta  si(, 
seu  commumter  ignoretur,  matrimonium  coram  proprio  Paro- 
cho,  adhibitis  saltem  duobus  testibus  confldentibus,  secreto  ad 
mtanda  scandala  contrahendum  est;  adnotata  deinde  particuta 
in  secretorum  matrimoniorum  libro.  T  Si  nullitas  matrimonii 
publica  sit,  ad  scandalum  removendim  matrimonium  publice 
servata  forma  Conc.  Trid.  celebrandum  est.  Quod  si  Ordina- 
fius  ob  peculiares  circumstantias  iudicaverit,  expedire  ut  secre- 
to  coram  proprio  Parocho  et  duobus  testibus  potius  cetebretur, 
secreto  celebrari  poterit,  dummodo  tamen  pubticum  scandalum 
alia  ratione  removeri  possit,  et  quam.primum  removeatur. 

Yariae  autem  occurrunt  difficultates,  si  una  pars  consentiat 
ad  contrahendum  coram  Parocho  et  altera  renuat,  vel  si  ambae 
sint  male  dispositae.  Hinc 

Quaesita : 

893.  —  QuAER.  r  Quid  agendum,  si  una  pars  vel  utraque 
consentiat  ad  consensum  coram  Parocho  renovandum,  sed  re- 
nuat  pergere  ad  Ecclesiam  ? 

Resp.  Coniungendi  sunt  in  sua  ipsorum  domo  vel  aho  loco  ab 
ipsis  electo,  dummodo  adsint  testes  graves,  quorum  ope  con- 
validatio  huius  matrimonii  fieri  possit  pubhca,  si  hoc  ad  tol- 
lendum  scandalum  sit  necessarium,  scilicet  si  invahditas  prioris 
coniunctionis  sit  notoria. 

QuAER.  2°  Quid  agendum,  si  unus  renuat  contrahere  coram 
Parocho ? 

Resp.  Sic  respondet  Card.  Caprara  in  Instructione  citata:  Si 
renuentia  oriatur  ex  ignorantia  vel  aliquo  errore  contra  leges 
aut  doctrinam  Ecclesiae  circa  impedimenta  matrimonium  irri- 
tantia,  renuens  debita  cum  prudentia  et  in  caritate  instruatur. 
Et  quatenus  adhuc  renuat  matrimonium  suum  in  facie  Ecclesiae 
convalidare,  tunc  satagendum  est,  ut  specialem  procuratorem 
constituat,  qui  eius  nomine  matrimonium  contrahat  de  more; 


DB  MATRIMOXIO  7g7 

auisaltem,  erpresxo  eonsensu  de  praesenli  per  Fpistolam  rfi- 
rectain  jirojnio  Parorho  rel  alteri  Sn  '  ',  (trdinaru  aut  Pa- 
rochi  lirndiam  hahenti,  malrimoniuiu  .  .,  .  ctur. 

894.  —  QuAKR.  V  (>«*</,  si  pars  indisposita  ne  per  procura- 
torem  quidrm  cetit  contrahere,  etc.  ? 

Itesp.  Sic  idcm  respondrl  Cardin.  Caprara: 

Si  hartr -     '■     " ''ntenus  ,  '    r(  ,,ar^ 

vna  ad  ni  ^y        /,   ...^:a  supni.    .....lita,  fa- 

ciendam  adduci  nequeat....,  ad  dispensationem  in  radir^  ma- 

trimonii,  seu  ad  matrimonii  snnationem  in  radice  detrnin 
posse  iii  '  s,  ita  ut  sttKtm  innocentis  partis  nnimar  sntnti^ 

prolis  IfjiixniUtti  ft  familtarum  tranquiltitali  omniuo  m,,  ut' 
tum  sit,  et  f/i(ainprimum  etiam  renuenlis  aniinar  sulud  /  ?  - 
deri  possit. 

QuAKR.  4'  Ouid,  si  neutra  pars  denuo  malrimomum  contra- 
here  consentiaff 

Itesp.  .Nihil  oninino  hic  el  nunc  faciendiim  esi,  rum  nulln  di- 
spensalio  ah  Kccl»*sia  in  lali  casu  concedalur.  Kcstal  ifriiur,  ui 
Parochus  vacet  fervenli  orolioni,  fnM|iienler  Dco  misernmos 
concuhinarios  commendet,  el  assiduis  curis  horum  con\ersio- 
nem  procurare  salapat. 

IRTICIJLUS  III. 

Dl  1I\  ALID.VTIO^e  MATRIMOMI  IRtlTI  OB  IMIMlll  ITATm  rvBTICV. 

Ad  revalidandum  matrimonium  irritum  oh  impedimentum  fc- 
clcsiasticum,  ante  omnia  ohlintMida  est  impcdimenti  di>|>ensa- 
lio.  Duplicis  vcro  generis  datur,  scilicet  1*  dispensntio  simpiex, 
scu  modo  consuelo;  2*  dispensatio  in  radice  malrimonii. 

i^ ,  I.   Ifr  rrriiliiliitinnr  miitftinnim  imuln  i\iil\i\nrif\ 

Heyulae: 

89J).  —  !•  Hequhi.  S\  uierquo  foimiv  mI  consriiis  mi; 
inenti,  uleri|ui*  lcnclur  consensuin  rem»varr,  obtenta  di^i    ;. 
satione  ad  matriiuonium  revaiidandum.  Kalio  est,  quin  snrntia 
nullitatis  matrimouii  oh  notum  impedimentum  dirimen<(  nece»- 
sario  verum  consensum  in  praecedcnti  raalrimonii  contractu 
cxcluscral. 


788  TRACTATUS 

11*  Regula.  Si  una  tantum  pars  irapedimenlum  cognoverit, 
illa  certo  tenetur  consensum  suum  renovare,  saltem  sola  seor- 
sim.  Sequitur  ex  modo  dictis. 

III*  Regula.  Pars  ignara  impedimenti  non  deberet  necessa- 
rio  renovare  consensum  ad  matrimonii  validitatem,  si  impedi- 
mentum  alteram  tantum  partem  respiceret.  Ratio  est,  quia  con- 
sensus  illius  fuit  ab  initio  validus,  et  proinde  perseverat;  ergo 
sufficeret  renovatio  consensus  partis  inhabilis.  Ilinc  si  fidelis 
duxisset  non  baptizatam,  quae  ignorat  impedimentum,  suffice- 
ret,  ut  cessante  intidelitate  vel  obtenta  dispensatione,  fidelis  re- 
Dovaret  consensum ;  quia  consensus  infidelis  fuit  validus,  cum 
Ecclesia  non  potuerit  ei  imprimere  inhabifitatem  personalem. 

Quaesita : 

896.  —  QuAER.  V  An  pars  ignorans  mpedimentum,  neces- 
sario  debeat  consensum  renovare  ad  validam  matrimonii  redin- 
tegrationem  ? 

Resp.  Duplex  datur  sententia  probabiiis: 

P  Sententia  communiter  afflrmat.  Ratio  est,  1'  quia  impe- 
dimentum  toHit  efficaciam  consensus  a  principio;  ergo  remanet 
inefficax,  et  proinde  nullum  eflectuni  producere  potest,  cum 
perseveret  eodem  modo,  quo  datus  est:  dispensatio  autem  sim- 
plex  non  sanat  vitium,  quod  praecessit,  sed  partes  reddit  so- 
lummodo  capaces  ad  consentiendum  in  posterum;  2*  quia  in 
Rescriptis  S.  Poenitentiariae,  haec  clausula  addi  solet :  Altera 
parte  de  nullitate  prioris  matrimonii  certiorata.  Ergo,  etc.  — 
Sancliez.  —  Sylvius.  —  Navarrus,  etc. 

IP  Sententia  negat.  Ratio  est,  quia  prior  consensus,  licet 
eflectu  suo  caruerit  ob  impedimentum  a  iure  positivo  apposi- 
tum,  tamen  de  iure  naturae  fuit  validus,  cum  fuerit  praestitus 
erga  personam  de  iure  naturae  habilem  ad  contrahendum:  ergo 
sublato  impedimento,  sufficit  prior  consensus,  qui  virtualiter  in 
efl^ectu  per  copulam  coniugalem,  cohabitationem  aut  peralia  si- 
gna  externa  perseverat.  Ergo  accedente  consensu  interno  con- 
iugisconscii  impedimenti,  expresso  saltem  persimilia  signaex- 
lerna,  utriusque  consensus  unitur  et  matrimonium  convalidatur. 
Nec  obstat  clausula  S.  Poenitentiariae,  quae  apponi  censetur, 
non  ut  vera  conditio,  sed  ut  simplex  instructio ;  quia  alias  haec 
conditio  saepe  frustraretur.  —  Salmanticenses^  etc. 


DE  MATRIMOMO  TH1> 

Carlcrum  in  praxi  non  e«*l  recrdrndiini  .ijjrn.t  ->  :!•  •  •  i 
nisi  oljlinealur  di>|)cnsiilio  i/j  radice,  «sjllcm  cxlra  4jsu;..  ^: 
geolis  nccessilalis.  Si  aulem  casus  urgeat,  nec  facilc  dispcn- 
salio  in  radice  oblineri  possit,  licehit  uli  sccunda  sentrntia ; 
<]uia  in  taiibus  an^'U>liis  non  e^l  proliibitum  uti  opinione  prol>a- 
liili  cliam  riiin  pcriculo  fnislralionis  Sarr.imrnli  a  .  Neressitas 
aulem  ur^^ens  adesl,  «juaudo  c\  manireslaiionc  nullitiilis  malri- 
monii  altcri  parti  facla,  vcl  e\  separatione  coniu^um,  periru- 
lum  mortis  aut  ^ravis  infamiac  vel  scandali  timen  prudenter 
potest.  —  Ila  S.Lig.  n.  1 1  li.  1  IKi. 

sy",  —  Oi  VKH.  2*  An  renovatio  consfn.sus  praneqmrat  co- 
(jnilionem  nulliiatis  viatrimonii^! 

lirsp.  Videlur  aflirmandum  cum  scntentia  communiori.  Ratio 
cst,  quia  renovatio  conscnsus  necessario  procedere  dehei  e\ 
inlonlione  efrhiendi  malrimonium  :  ille  autcm  (pii  credil,  prius 
matrimoiiium  valiiium  luisse,  non  vult  malnmonium  eflirere, 
sed  tanlum  renovat  et  ratum  liabet  matrimonitim  prius  initum; 
et  cum  irriluni  matrimonium  islud  extitcrit,  niatrimonium  per 
eiusmodi  consensum  convalidari  ne()uit.  Illud  praescrlim  aflir- 
niandum  esl,  si  apatur  dc  roninpc,  «pii  praesumitur  matrimo- 
niiim  di.^solulurus,  si  uullilatcm  apnosccr^  t.  Tunc  enim  cense- 
rctur  dicerc,  8C  velle  malrim(»nium,  scd  (juod  fuil  ab  initio,  et 
non  aliud.  —  Viile  S.  Lig.  ihid. 

898.  —  Oi  AKR.  y  .\n  consensus  renocan  debeat  cofom  Pa- 
rorhn  et  testibusf 

Hfsp.  V  Af/irm.,  si  impedimenlum  sit  publicum.  Ratio  rsl, 
r  (jiiia  urget  tunc  ratio  scandali  tollendi  aut  praecavendi  ; 
2"  quia  sic  cxigunt  scmper  Hrevia  Datanac;  :V  i]uia  secu.«<  va- 
lidilas  matrimonii  pnd)ari  non  possrt  coram  Krclesi.i,  cum 
slet  piiblire  rarorbum  ct  lestes  non  adfuissr  msi  crlebraii"m 
matrimunii  inviibdi,  ct  sic  linis  intentus  a  Ctnic.  Trui.  non  obti- 
neretur;  possent  cnim  coniuges.  post  matrimonium  clandestine 
rcvalidatum,  separari,  et  cum  aliis  mipune  novas  inirc  nuptias. 

litsp.  '1'  Vrf/. ;  si  impfdimenlum  sit  ocnillum  Untio  esl ; 
r  (juia  le\  Conc.  Tnd.  tunr  viditur  lam  suflinenter  adimpleta. 


(rt^  Dlc  potius,  non  frustrarl  tunc  sarramcntum  ;  apilur  cnlm  dc 
mnteria,  in  (|ua  siipplcre  Frrlrsi.i  |H>le.*t ;  cumqne  In  ra*u  ad  eandem 

riMMirrrn'  noii  liroal,  alimiuin  \rro  rontr  '      '  '  .dum 

probiibibMo  MMUiiiti;un,  ilr  facto  Eccloiaui    ..,  ,  >  r^l 


790  TRACTATUS 

per  praesentiam  Parochi  et  testium  in  primo  matrimonio,  yel 
quia  Conc.  Trid.  praescribendo  praesentiam  Parochi  et  testium, 
merito  praesumitur  noluisse  hunc  casum  comprehendere.  Con- 
cilium  enim  yoluit  tantum  occurrere  incommodis,  quae  exsurge- 
bant  ex  nuptiis  clam  celebratis ;  sed  in  nostro  casu  raatrimo- 
nium  iam  publice  est  contractum,  et  idcirco  illud  abest  pericu- 
lum;  sufficit  igitur  novum  consensum  clam  ponere;  2°  quia  non 
modo  inutilis  foret  legis  extensio  ad  hunc  casum,  sed  etiam  no- 
civa;  quippe  locum  praeberet  pluribus  scandalis,  partes  expone- 
ret  diffamationi,  multaque  alia  incommoda  induceret;  ergo....; 
5'  quia  evincitur  ex  praxi  constanti  S.  Poenitentiariae,  S.  Congr. 
Cardinal.  et  ahorum  Iribunalium.  —  S.  Lig.  n.  1110.,  et  alii 
mnmuniter  contra  paucos. 

899.  —  QuAER.  4°  An  saltem  matrimonium  nullum  ob  impe- 
dimentum  occultum,  sit  revalidandum  coram  Parocho  et  testi- 
bus,  si  isti  tempore  matrimonii  fuerint  conscii  impedimenti^f 

Resp.  Neg.  probabilius.  Ralio  est,  quia  assistentia  Parochi 
et  testium  fuit  praescripta  a  Conc.  Trid.,  non  tam  ad  testandam 
matrimonii  validitatem,  quae  multipliciter  potest  eis  esse  ignota, 
quam  ad  probandam  externam  matrimonii  celebrationem,  utpe- 
riculum  obvietur,  ne  iidem  coniuges  alias  nuptias  ineant. 

Affirmant  Siniem  probabiliter,  ait  S.  Lig.,  S anchez  cum  La- 
croix,  Qi  aliis  pluribus ;  quiaParochus  et  testes,  assistendo  ma- 
trimonio  ipsis  noto  tamquam  invalido,  testes  tantummodo  fue- 
runt  nullitatis  matrimonii. 

In  praxi  seclusa  gravi  difficultate  tutior  pars  esset  sequenda. 
Caeterum  casus  iste  quoad  praxim  vix  est  probabilis. 

900.  —  QuAER.  5'  Quotuplici  modo  possit  renovari  seu  exigi 
eonsensus  a  parte  ignara  impedimenti  post  obtentam  dispen- 
sationem  ? 

Resp.  Hi  sunt  praecipui  a  variis  auctoribus  asssignali: 
I°s  Modus.  Si  coniux  simpliciter  dicat:  Nullum  est  matrimo- 
nium  nostrum  propter  aliquod  impedimentum,  vel :  Dixit  mihi 
Confessarius  nullum  esse....,  ideoque  renovemus  consensum. 

\V^  Modus.  Si  dicat  coniux :  Non  habui  verum  consensum, 
quando  matrimonium  contraxi;  novum  nunc  praestare  volo,  vis 
et  tu  praestaref  Hic  modus  communiter  admittitur  ab  auctori- 
bus,  et  recte  adhiberi  potest  sine  mendacio,  cum  consensus  nul- 
lus  non  sit  verus  consensus;  et  aliunde  coniux  ignarus  impedi- 
menti  satis  sic  cognoscit  matrimonii  nullitatem. 


DE  MATRIMOMO  'i91 

111°*  Modus.  Si  (Jirat :  Aiujor  urujmlts  de  rahre  nosth  matri' 
mouii,  ideoque  renovemus  cousensum.  AdntiUi  polcsl  bic  niodus 
iuxta  communiorcm  scntentiam  cum  S.  ixg.  u.  1117.  —  Suflicil 
€nim,  ut  altera  pars  ponat  consensum  a  priori  indopcndcntcn) ; 
ad  lioc  autcii)  salis  cst,  ul  dubilct  prudcutcr  dc  valorc  pnmi 
niatrinionii. 

K\liil)onUir  ctiam  varii  alii  modi  a  pluribus  Thcologis ;  t.  gr., 
si  coniux  coiuparti  dical:  Dic,  rjuaeso,  si  nuilum  essel  noslrum 
matrimonium,  uonne  iterum  contrahere  vellesf  Vel :  Si  non  miki 
nupsisscs,  uounr  nunc  uuhere  velics'!  ctc.  Scd  mcrilo  "  .  li 
rciiciiiiilur;  <{uia  sic  luccrlum  est,  nuin  allcra  pars  lutch  . .. .  a- 
flensum  iterarc  in  pracccdcns  matriuionium,  aa  vero  lu  uovum 
conscntire.  —  Mde  S.  Lig.  n.  1117. 

§.  11.  /)e  revalidalwne  inatrimonii  cum  dispensatione 

in  radirc. 

!)01.  —  Dispcnsatio  in  radice  csl  abrogalio  legis  ecclesiasU- 
cac,  quae  inipodinientuni  iuduxil,  incasu  |>  ta 

cum  irrilalione  omnium  cHVt-tuuin,  (|ui  cliai..  <...iv..  i  v  >• 

seculi  sunt.  —  Benedici.  A/V,  lustiUU.,  87.  «.  8'J.;  Jt  *, 

l.  13.,  cap.  21.  n.  7. 

Ilaec  igitur  dispcnsatio  elTeclum  suum  pruducit,  lollendo  de 
niedio  le^is  elTerius,  qui  ob  malriiuunii  li  ■  '  '  '  ii  antc  iikIu- 
rlam  dispenNationem,  ac  etiam  in  ipso  coi  li  actu,  pro- 

ducti  luerunl.  —  Ita  etiam  idem  Summus  / 

llinc  dispensatio  simplcx  a  dispensatione  in  radice  in  eo  dif- 
ferl,  (piod  prior  clTcctum  suum  non  babet  nisi  a  tempore  quo 
conceditnr,  seu  cs  nunc,  uec  t         V   eximer    :    '    l  a  cousensus 

rcnovalione.  l*oslerior  vero  > Jal  mal. uiu  a  tr-...i,,tr9 

matnmomi,  seu  rj/uric,  id  est,  p(*r/u7ioiif//i  tuns,  as  io 

ad  raduem  seu  origiDcm  malnmonii,  el  in eoJem  {^lalu  rem  po- 
nil,  ac  si  imiH^dimcntuin  nun<]uam  extilissci.  linic  dicitur  dis- 
pen.satio  in  radice,  propterea  ipiod  d»*strual  elTeclum  impodi- 
nienli  a  radice  seu  a  pnnripio  nialrimonii.  snlicrt  1 '  «^inando  vi- 
tium  consensus;  *!'  validitatcm  matrimonio  tnbucndo;  3'  lcgili- 
niitatcm  liliis  conrcrendo  in  ordine  ad  elTcclus  spiriluales  ,a). 


(a)  IntHlipp,  ipiod  idontnis  li.u  a.l  I  -       .  l- 

<]ue  ecrlc.vinstica  olliria  ;  cpi.i  dc  re  dv....i  »..,,.•».  ci^.  t- 

rum  disscnsio. 


792  TRACTATUS 

Principia : 

902.  —  I.  Potest  Ecclesia,  seu  Summus  Pontifex,  dispensa- 
re  in  radice  matrimonii  quoad  omnia  impedimenta  luris  eccle- 


Quaestlo  est,  utait  Sanchez  (DeMatrm.  Lib.  8.  Disp.  7.  n.  3.)  An 
Pontifex  dispensando  in  matrimonii  irriti  radice,  possit  legitimare 
filios  ex  eo  ante  matrimonii  dispensationem  natos,  in  locis  sibi  tem- 
poralHer  non  subditis,  ita  ut  capaces  sint  officiorum  ac  successionis 
honorum  temporalium?  idest  an  possit  efficere,  ut  dispensatio  ilta  re- 
trotrahatur  ad  tempus,  quo  id  matrimonium  irrilum  contractum  est, 
ita  ut  censeatur,  quasi  a  principio  fuisset  valide  inilum  media  illa 
dispensatione,  ad  eum  effeclum,  ut  protes,  ante  dispensalionem  ex  illo 
habita,  sit  quoad  omnia  etiam  legitima,  non  atiter  quam  si  ex  legitimo 
matrimonio  nata  foret.  Et  tota  difficultas  est,  quando  impedimentum, 
ob  quod  id  matrimonium  fuit  irritum,  est  iure  pontificio  inductum. 
Quae  conlroversla  gravissiml  sane  momenti  est,  cum  ex  ea  definiri 
debeat,  v.  gr.,  an  filius  exillegitimo  matrimonio  natus,  sed  ope  hu- 
ius  dispensationis  in  radice  adeptus  legitimaiionem,  in  Maioratus 
ac  Fideicommissi  successione  praeferendus  sit  aut  alleri  fratri  mi- 
nori,  sed  post  dispensalionem  obtentam  legilime  nato,  aut  alteri 
consanguineo. 

Sanchez  porro  (ibid.)  post  allatas  rationes  pro  opinione  negante, 
et  nonnuUos  eiusdem  paironos,  sic  suam  deinde  sentenliam  explicat 
(ibid.  n.  4.):  At  frequentissima  ac  verior  sentenlia  habet,  id  posse 
Pontificem.  Ducitur,  quia  radix  et  origo,  ex  qua  consurgit,  ut  proles 
sit  illegitima,  ac  subinde  incurrat  illegitimilatis  damna,  sive  eccle- 
siastica  sive  saecularia,  est  lex  ecclesiastica,  qua  statutum  est,  ut  id 
impedimentum  in  eo  matrimonii  contractu  rcpertum,  illud  dirimat: 
ac  eanon  stante  matrimonium  fuisset  validum,  acproles  legilima,  nec 
eadamna  incurrisset.  At  Pontifex  potest  suam  legem  irritare  etrevo- 
care  quoad  effectus  iure  humano  ex  ea  sequutos,  et  non  tantum  quoad 
imposterum  incurrendos ,  efficiendo  ut  non  incurrantur,  sed  eliam 
quoad  iam  incursos,  abolendo  illos  ac  si  lex  edita  nunquam  fuisset, 
ut  constat  ex  Clement.  Unica  De  Immunitate  Eccles.,  ubi  Clemens  V 
revocat  quasdam  Praedecessorum  Constitutiones  etiam  quoad  effectus 
antea  productos,  ibi:  Quidquid  ex  eis  sequutum  est,  vel  ob  eas, 
penitus  revocamus,  el  eas  haberl  volumus  pro  infectis.  Ubi  Glossa, 
Card.,  Anchar.,  Immol.,  Abb.,  inde  inferunt,  tantam  esse  Pontificis 
potestatem  circa  ea,  quae  sunt  iuris  positivi,  ut  possit  ea  revocare 
prout  ex  tunc,  quando  edila  sunt :  ac  omnes  effectus  praeteritos  abo- 


DE  MATRIMOMO  7'J3 

siaslici.  Ralio  esl,  P  Oiiia  dispcnsarp  in  radirc  nihit  aliud  p*t, 
(|uani  aurorro  impodimonluin  non  lanlum  m  fulutum,  »cd  elinm 
in  praelerilum,  scu  lollcrc  elTcclus,  quos  produxit,  ita  ut  coram 


iere,  ac  si  nuuquam  edila  fuiisent.  Ergo  *iV  dinpenwnt  Pontifei  in 
radice  malrimonii,  ide%t,  in  initio  ipuui,  rerorando  imptdimniMm, 
quod  ipaum  irrilnvit,  ac  si  nunquam  rxlitiuet,  elf\riet,  iU  dltpuualh 
relrotrahatur  ad  matrimnnii  Initium^  ar  perinde  cenieatur  ae  ti  id 
matrinionium  fuis^et  ab  initio  validum,  nullo  impedimento  irritante 
exiitenle:  in  tfuo  ca^u  prules  einet  vere  leyitima  quoad  omnia.  Ft  ron- 
firmatur,  (juia  hoc  non  ent  dispenaare  in  lege  civili  et  effectibux  eiuj, 
sed  indirecte  et  per  quandam  con.tequentiam :  quia  scilicet  tege  ciriii 
inntrr^tntur  ea  dnn.nfi  n  prolc.  ^  "fa  lcylK  r    '    "  -''  -le  irritan- 

tii  pr<iedirtum  matrim^tnium  /i  ,  rr  qu  i  ^       nn  ent,  Ht 

matrimonium  sit  irritum,  et  subinde  prules,  ej:  eu  concepta,  illegitima 
ac  subdita  oinnihus  illegidmitalis  damuis  iure  cirili  statutis.  l\m 
enjo  l*unlifcs  sua  disptn^aliune  in  ipsa  matrimunti  radice  tullal  di- 
recle  firmitatem  iUius  leyis  ecclesiasticae,  eamqne  prorsus  aboleat, 
pcrinde  ac  si  lex  illa  nunquom  prodiisset,  efficiet  indirecte  et  per 
quandam  .  ntiam,  ut  ea  oiiinia  damna  '■-  -     '  '•  quae 

ex  leqis  eri  •  itK  ^rmitnte  pend>hnnt .  /:'/'.  ■•  rna- 

gis  haeeralio,  rl  caelera.  tpiae  \ideri  ilii  pos>un( :  uln  posl  raiio- 
nes  uberiori  adliiic  luce  collustrnlns  coiigerieui  addit  Doctorum, 
qui  eaiidein  seiiteiili.iin  Iradiderunt. 

Veruiil.iineii  huir  panigrapho,  in  i|ua  ."^edis  .\po>tolicac  iuni  tam 
.slrenue  agf!res>us  e>i  lueri  ac  \indicare,  liuic,  inqunm.  pamgnipbn 
prorsus  deljelur,  quod  noiuen  Thom.n'  ^  '  /ii  iii  Indicem  /.i6ro- 
ruMi  prohibitorUm  >il  relatuiii,  cl  in  cai  >,.  juoijue  lihrorum,  i|ui 
vcualcs  etium  in  t  rbe  proslanl,  ^nepe  videas  .<anche/ii  nomini  el 
Operi  l)e  Mntrimonio  haiic  infamiae  notam  inu^lain  Oui  lieri,  «fi.rs, 
1(1  poluil ?  I*aucis  aceipe.  f.um  Veip  •■■  '  u*  opus  an.  \(\\t  ederclur. 
para^raj)hus  isia  oculos  pupugil  l  ^ir(»rum.  «pii  Venclac  rel- 

puhlicne  de.Hor\iel)antin  diuturno  tteho,  quod  advrrsus  .V|>05tolicam 
Scdeiii  eius(pie  inra  perxicnnler  perere  pn  tno  el 

.««lecuia  iioii  interuiisil.  Iiidirtum  ila(|uen  M. _.  :; opus 

prodire  iii  iucrm  ihi  posset,  ni?»l  in\i.sj  parngraphu^,  qua^i  rriputdi- 
cae  iurihusadversa,  praeclderelur nc  peniluntollerelur.  Id  vero  fa- 
ctnin  vi^'ilaiiline  romnnae  ondos  non  .vuhf  ■'  ■  ■  '  •  ■'*  "''  "'  n 
celelierriiiio  ac  oiiiniuiii  iiinnihu'»  Irito  op«T.  i- 

spiriens  8Uorum  iuriuiu  olTensam,  rl  exlnde  romplurium  sfan«l.dum, 
corruplain  iilnm  edilicmem  Sn 
rideiiiini  \oIuit.  nlipie  adeo  li  :.......  ;. . .  ;■  ^     .  - 


*794  TRACTATUS 

Ecclesia  habeantur,  quasi  nunquam  extiterint.  In  his  autem  ni- 
hil  est  quod  potestatem  Ecclesiae  superet,  Ergo,  etc.  2"  Quia 
id  constat,  contirmaturque  ex  praxi  Ecclesiae,  quae  a  pluri- 
l)us  saeculis  tales  dispensationes  concedere  consuevit.  Primus 
sic  dispensasse  legitur  Bonifacius  YIH,  ann.  1301 ;  recentiori- 
bus  aulem  temporibus  frequentius  eodem  modo  dispensarunt 
Piiis  VI,  Pius  YII,  Leo  XII,  etc. 

903.  —  II.  Tres  autem  conditiones  requiruntur,  ut  matrimo- 
nium  ope  dispensationis  in  radice  convalidari  possit,  scilicet 

V  Ut  coniunctio  coniugum  habuerit  speciem  extrinsecam  iusfi 
matrimonii,  neque  fuerit  manifeste  fornicaria.  Sic  Bened.  XIY. 
Idemque  exigit  Card.  Caprara.  Ratio  est,  quia  secus  non  ades- 
set  yerus  consensus,  et  proinde  nullo  modo  posset  adesse  ma- 
trimonium,  seu  non  adesset  radix  matrimonii,  ut  loquitur  Be- 
nedict.  XIY. 

2°  Ut  conseusus  utriusque  perseveraverit ;  neque  enim  Eccle- 
sia  consensum  etiam  ex  una  tantum  parte  retractatum  convali- 
dare  potest.  Aliunde  non  raro  Pontifex  exigit  in  Rescripto,  ut 
constet  de  permanenti  consensu  utriusque  partis.  Contradicunt 
tamen  nonnulli. 

3"  Ut  adsit  urgens  et  gravissima  causa.  Sic  Benedictus  XIY. 
In  triplici  autem  casu  praecipue  haec  haberi  potest ;  nempe 
V  quando  una  pars  ad  renovationem  consensus  adduci  nequit, 
et  nihiiominus  consensum  de  praesenti  exhibet  remanendi  in 
matrimonio:  sic  Card.  Caprara;  2°  quando  uni  tantum  parti 
notum  est  impedimentum,  quod  sine  gravibus  incommodis  al- 
teri  manifestari  non  posset;  3"  Quando  urgens  adest  ratio  non 
monendi  coniuges  de  nuliitate  matrimonii, 

Haec  tertia  conditio  non  requirilur  ad  validitatem  dispen- 
sationis,  si  dispensatio  concedatur  a  Summo  Pontitice ;  secus, 
si  concedatur  ab  Episcopo  ex  Indulto  particulari.  —  Carriere, 
n.  1444. 


referri  iussit.  Quocirca  damnatio  non  in  genuinum  Sanchezii  opus, 
sed  in  peculiarem  Operis  scelesta  fraude  corrupti  edilionem  cadit. 
Quod  vero  in  librorum  venalium  catalogis,  nullo  inter  genuinum  opus 
corruptamque  editionem  facto  discrimine,  ea  infamiae  nota  saepe 
saepius  Sanchezii  nomini  apponalur,  id  eorum,  qui  horum  catalogo- 
rum  curam  in  se  suscipiunt,  inscitiae,  aul  inadvertenliae  debelur. 


DE  HATRrMOMO  ".'):', 

Oiinrsifn  : 

!>04.  —  ()i  AER.  r  An  flixpmsatin  in  radice  possil  obtinrri  et 

applican,  vtrat/ite  parte  illius  ignara? 

Itcsj).  A/firm.  Knlio  est,  (juia  nullo  modo  copnilio  disp^nsatio- 
nis  re(juirilur,  ul  Ecrlesia  pussil  lollere  eJTeclum  le;;i»,  .seu  ob- 
staculum,  quod  obcrat  eflicaciac  consensus ;  polestas  enim  Ec- 
clesiae  a  tali  cognilionc  cst  omnino  independcns.  (lonlirmatur 
e\  praxi  Kcclesiac.  Elcnim  Clenicns  Mll,  ut  referl  Cnttet,  con- 
ccssit  cuifjam  Procopo  'qui  videlur  essc  Mpiscopus  fartiltnlcm, 
ut  sanaret  in  radice,  non  monitis  partibus,  mulla  malrimonia 
invalide  inila  ol)  nimiam  facultatum  acceptarum  extensionem. 
Aiia  quoque  exempla  ah  aliis  de  simiii  matrimoniorum  rcvali- 
dalione  rcCeruntur. 

OrAr.R.  *2*  An  pnssit  rnncedi  dispen<atin  i\  R^nicr,  st  amhae 
partes,  dum  cnntraherent,  impedimentum  rngnnrrrint? 

Hesf).  X*  ISeg.,  iuxta  communiorem  sententiam.  si  coniuires 
contraliendo  clare  co^noverint  matrimonii  nullitatem.  Ralio  est, 
quia :  co^Miila  malrimonii  invalulitale,  ne(|uil  d;iri  in  illud  vc- 
rus  ac  proprie  dicius  consensus,  scd  halietur  tantum  inl'  ntn 
vivendi  in  cnncubinatu ;  ct  proindc  con«ensus  snnari  n» 
cum  a  principio  lictus  fuerit. 

Hesp.  "1*  Affirm.^  si  conin 
tuin  co^noverint,  non  tannMi  iii.iimii'.  u  |.iiia- 

verint,  vel  ad  eiiis  invaiidilatem  i\m  .'. videlur 

intellipcndus  Card.  Caprara,  qui  supponit  possc  ol)tinen  dis- 
pcnsationem  in  radice  ad  convaiidamlum  matrimonium  clan' 
destinum,  quando  uua  p.irs  rrcusal  <  i 

Ecclesia.  Kodcm  modo  de  inalrimon.i^  « i>iiuii  i.u.mm  .....»,.1- 
clis  dislin^uenilum  videlur. 

90*).  —  yiAER.  3*  An  Hpiscopus  disprnsare  possit  i>  iiAi>ii  c, 
quando  potest  de  impcdimentis  dirimnUibus  es  Indulto  parlwu- 
lari  dispcnsare  ? 

Hrsp.  \r7/.  llalio  esl,  quia  di"^:""'^  ••'•»  •"  ••'■*''•'»  r...iM;r;f  n. ». 
iorcm  poleslalcm  ;  cl  ideo  non  « 

lalibus.  ComprokUur  cliam  e\  pra\i  I  c.  quae  scmpcr 

dal  specialem  facullalem.  quando  poi  !i  m 

radice  concedere  inlendil. 

QuAER.  4*  (iuomodo  sit  ejequrnda  dispnisalto  i\  rapuk? 


'^96  TRACTATUS 

Resp.  Eodem  modo,  ac  dispensatio  simplex,  addendo  in  for- 
mula  verba  in  radice.  Sic,  ex,  gr.,  Ego,  auctoritate  apostolica 
mi/ii  concessa,  matrimoniim  a  te  contractim  cum  iV.,  in  radice 
eius  sano  et  consotido,  prolemque  susceptam  et  suscipiendam  h' 
gitimam  declaro,  in  nomine  Patris,  et  Filii,  et  Spiritus  Sancti. 
Sed  nulla  formula  in  Rit.  Rom.  habetur. 


CAPUT  VIII. 

DE   DEBITO    CONIUGALI. 

906.  —  Audi  S.  Ligorium,  quaestionem  hanc  aggredientem, 
de  Matrimonio,  n.  900. :  Piget  me  de  hac  materia  quae  tantam 
prae  se  fert  foeditatem,  ut  castas  mentes  ipso  solo  nomine  per- 
turbet,  longiorem  habere  sermonem.  Sed  utinam  non  esset  haec 
materia  frequens  in  confessionibus  excipiendis,  ut  non  oporte- 
rei  omnino  Confessarium  plena  tractatione,  sed  sufpceret  com- 
pendio  instructum  esse !  Ignoscat  mihi  propterea  castus  lector, 
si  fuse  de  ea  hic  loquar,  et  ad  casus  particulares,  qui  deformio- 
rem  exhibent  turpitudinem^  descendam.... 

Coniugale  debitim  dicitur  communis  ea  coniugum  actio,  quae 
generationi  necessaria  est,  quaeque  a  summo  rerum  omnium 
Provisore  ad  humanam  societatem  propagandam  est  ordinata. 
Haec  autem  actio  sita  est  in  carnali  copula,  qua  yir  ac  femina 
unum  quasi  corpus  et  una  caro  efficiuntur. 

Eiusmodi  actus  vocatur  debitum  ab  Apostolo ;  est  enim  id 
quod  sibi  mutuo  debent  coniuges. 

Agendvm  I  °  de  liceitate  aclus  coniugalis ;  2"  de  eiasdem  obligatione ;  o"  de 
peccatis  coniugum. 


DE  MATRIMONIO  797 

ARTICULUS  I. 

DE   T.irEITATE    VfTrs    rOMUi.AI  H. 
I'  In  »<■ ;  2'  <]aoaJ  circDintUotitt. 

8.  I.  I)i'  litcilale  aclus  coniufjalis  in  se  spectati. 
Vrincipia : 

007.  —  I.  Ariiis  coniiigalis  inlcr  legilimos  coniugcs  pcr  sc 
honrslus  csl  cl  lirilus^  niodo  dcbilo  lino  cxerrcalur :  csl  cnim 
niedium  al)  ipso  nalurae  condilorc  slalutuin  alt]ue  oriiin.Uuni  ad 
legilimam  humani  pcncris  propapalioncm. 

II.  Fines,  (pii  actum  huiusmodi  honcslum  rcddunt,  sunl 
1  prulis  gen<'ratio,  (piae  inler  praecipuos  nialrimonii  iincscnu- 
ineralur ;  2*  satisfactio  ohli^ationis  er^M  allerum  roniujjem  ; 
:r  scdalio  coneupiscenliac,  atcpie  cxinde  viiatio  inrontinentiac 
lum  in  sc,  lum  in  comparlc ;  \'  desiderium  honesti  amoris  fo- 
Tcndi  vcl  coneiliandi,  c(»niuj:alis  alTcctus  palcfaciendi  vel  pro- 
movendi,  el«'.  —  fla  communilrr  riim  S.  lnj.  n.  SSI.  et  ac*/., 
Sanchcz,  aliique  rt)ntr,i  vnin,uifn<  (jui  postrcmos  duos  tiocs 
non  admittunl. 

Hesotves : 

!)0H.  —  V  lllicitus  csl  coniuj^ii  usus,  si  tiat  ob  solaoi  toIu- 
platem ;  id  esl,  alios  lines  expressc  excludendo  a.  Palel  et 
propositionc  U'  ab  Innocent.  \l  damnata,  (|uae  sic  soDat :  Opus 
coniucjii  ob  soUim  vuluptalem  esercitum,  omni  pemlus  earet  cul- 
pa  ac  drfcrtu  vnnali.  I*er  se  tamen  essel  taiitum  vr      '  i- 

him,  (piemadmodum  veniale  esl  cihum  oh  solam  dt .  ..„,.....  ;ii 
sunicrc.  Immunis  aulem  ah  huc  culpa  esl  couiugii  u«us,  si  rc- 


[a)  Vide  uheriorem  huius  doctrlnne  explicarionem  in  not  atl:  88. 

\ol.  f.  pinf.  :I0. ;  (pi.ie  saiu*  pr  -         '          '   '  •  habrnd'  -•  quli 

f]\u)ad  (ieleelalioiium  ii>uin  iii.                           ot  som»  «h  Im- 
portune  divexet. 


798  TRACTATUS 

mediuni  sit  concupiscentiae ;  quippe  tamquam  concupiscentiae 
remedium  licila  est  eius  satisfactio,  sive  expresse,  sive  impli- 
cite  intendatur  (a].  —  S,  Lig.  n.  912. 


(a)  Yolult  Auctor  per  haec  adsignificare,  etlam  levem  istam  inor- 
dinationem  seu  culpam  operantis  propter  solam  voluptatem  vix  un- 
quam  reipsa  adesse.  Et  ralio  palet;  quia  inordinatio  non  resldet  in 
appetendo  delectatlonem :  ut  enim  inquit  S.  Thomas  (Contr.  Gent, 
Lib.  3.  Cap.  26.  n.  6.),  Delectalio,  quae  consequitur  bonas  et  appe- 
tendas  operationes,  bona  est,  et  appetenda;  idque  (ut  ibicl.  n.  7.  subdlt 
Angellcus)  convenit  cum  ordine  nalurae....  Yidemus  enim,  quod  na- 
tura  illis  operationibus  animalium  delectationem  apposuit,  quae  sunt 
manifeste  ad  fines necessarios  ordinatae....  Nisienim  adesset  delectch 
tio,  animalia  a  praedictis  usibus  necessariis  abstinerent.  Inordinatio 
ilaque  operantis  propler  solam  voluptatem  tmc  dident,  cum  quis  Ua 
involuptate  sistit,  ntpositive  quemlibet  alium  finem  excludat.  Dixi, 
excludat  positive;  nam  quod  de  quallbetactione  communis  ac  certa 
doctrina  tradit  (Vid.  quae  ex  S.  Thoma  attulimus  Yol.  I.  pag.  3S, 
seqq.),  ad  aclum  bonum  satis  esse,  quod  fmes  aut  ulterlores  aut 
operi  intrinseci  non  excludantur,  licet  quoad  ipsos  agens  alioquin 
negative  se  habeat,  idest  de  ils  inter  operandum  minime  cogitet,  sed 
solum  generali  quodam  conceptu  actum  ut  sibi  licitum  atque  adeo 
honestum  apprehendat,  hocipsum  eliam  de  actu  coniugali  dicendum 
est,  nimirum  ad  elus  honesiatem  sufficere,  quod  fines  liuic  operi  in- 
trinsecl,  quos  el  A.  n.  praec.  recenset,  positive  non  excludantur, 
agens  vero  opus  ut  sibi  licllum,  seu  (quod  idem  est)  non  illicitum 
apprehendat,  licet  de  illis  finibus  niliil  inter  agendum  cogitet. 

Yix  porro  conlingere  potest,  ut  fines  operi  coniugali  intrinseci 
positive  prorsus  excludanlur.  Et  lioc  quidem  Auclor  innuere  voluit, 
dum  sermonem  iniicit  de  coniugii  usu  tamquam  de  concupiscentiae 
remedio. 

Et  sane  hunc  quoque  matrlmonio  finem  inesse,  et  quidem  in- 
trinsecum,  ut  concupiscentiae  sit  remedium,  Auctor  est  Apostolus 
(1.  Cor.  YLL  2.)  inquiens:  Propter  fornicationem  autem,  unusquisque 
suam  uxorem  habeat,  et  unaquaeque  suum  virum  habeat.  Et  rursus 
(ibid.  V.  5.) :  Nolite  fraudare  invicem,  nisi  forte  ex  consensu  ad  tem- 
pus....  et  iterum  revertimini  inidipsum,  ne  tentet  vos  satanas  pro^ 
pter  incontinentiam  vestram.  Iierum  autem  (ibid.  v.  9.):  Quod  si 
non  se  continent,  nubant ;  melius  est  enim  nubere,  quam  uri. 

Qulnimo  Chrysostomus  haec  Apostoli  verba  explicans,  contendit 
hunc  finem  nunc  temporis  esse  praecipuum.  Sic  enim  ille  (Lib.  De 
Yirgin.  Cap.  19.):  Cum  liberorum  procreandorum  causa  proditum  est 


DE  MATRtMO^IlO  Tff 

2*  Illicilus  prnviler  esl  nsus  malrimonii  rum  mcnlc  arln!lr»ni» 
ul  si  (piis  acccdpns  ad  suam,  sihi  aliam  rppracsenlci.  -  S.  Lig. 
n.  ?M:i.,  el  alii  communiler. 


matrlmonium,  lum  multo  mais  ad  naturac  ardo'-»"'  .#.».•..-..—  / 

\tf/ue  id  1'aulus  Ir.statur  dicens :  Scd  jjroplcr  f» 
t|uis(|iie  uxorcni  haljcal,  non  propter  liberontm  procreationem,  Aaai- 
(juc  Ibi  nnvcnirr  iuh  '  ''  '"  "  ^ 

cur?  N«»  Ntis  l«'iil<'l,  /    ^      ,  ^     ^  ,  - 

tnnf  liberos;  sed  quid?  Qu\  sc  noncontlncnl,  milrimonium  conlni- 
linnt.   Vrinripio  rnim,  ut  dirchmn,  >'  hanc  t 

iiifiimn^  hnhebnt ;  sed  dcindc  lcrrn  <i.  .    ;, .  a/r/?/r  or!-- 
duh\taxnt  prnetertus  est  reliquus,  nequitine  ac  Ubidinis 
nirsus  (llom.  (Junles  ducendae  sint  iwores  ^,  5,):  Anle  omnia  disce, 
'/    '  '        '  "'      *  '"       /n  comiir  ifant 

'  .  ,       ,  i  ,       '■  ijune  <  tusa 

coniugii,  el  atr  illud  dntum  ent  dirinitus?  Audi  Paulum  dicentem: 
A<1  \ilan(las  aiilrm  srorlalioucs  qui^^Jjuc  siiam  ii\(»r»'m  '  N    • 

</iri7,   ut  cvitctur  paupertns,  et  pnientur  diritUic;  st,,  -^  /  ■ 

scortationem  evitemu.s,  ut  inoderemur  concupiscentiam,  ut  > 
sobrie,  ut  Deo  ptaceamus  confentt  ujrore  propria,  hoc  nobit  affert 
,      '     '        '  '     ius  fructus,  hoc  inde  lucmm  at....  Uocenim  in  ru»- 
r  ,       ,  /<  csf,  majimc  ut  percatum  c/fugiamus,  ut  imn,un§$ 

simus  a  scortationibus :  in  hoc  quaerendae  sunt  nuptiae,  ut  ad  titam 
pudicc  dniendnm  nos  adiurent. 

>u|M'rl1mmi  porro  \idrhilur  r\|»licarc.  (juo  |i.i«u»  ,<"'■"•  •'■n  -f 
rmcm  |>riu«lirliim  confcral,  seu  «jua  nilione  naiumc  ar, 
ffunt,  taitntionen  Satauae  arcent,  nequitiaeac  libidinii  sit  aboliiio,  tC 
-    '        '  '  '    "  ''  itam  de- 

ij-  1  .  .   ,   ,  a«l  alb- 

lum  Apostoli  lextum  (Uet.  1.  in  Cap.  1.  Epist.  1.  ad  Corimtk.)  haec 
intcr  alia  hahct:  .1;)o.i(g/i/«  r  ns  humi  tm  muttip.i- 

catum intermisit  hnnc  »u.cm    iv WMfNiiKi/ri- 

monium  fuerat  in  offidum  nnturac,  >■  nn  ntemtitn- 

tem,  aecundum  qunm  insiitutum  est  in  remed^um  cuipae.  Quia  enim 
camnlis '  '    Hdilibuiremane:..    . 

istiijat  h - i     ^ter  reheutrti!!  ifn  ite- 

lcclationis.  Kt  quia  maioris  ririutis  esl,  totaliter  kanc  •  <"i- 

tinm  xupcrare,  qunm  possit  '  ■.»  ronrrnirr iirrr««  ;  -^  ■ 

quod  in  pnrte  c  '  '  .^  ..  .  . 

quidcm  fil,  dum  T  > 

lem  iuxla  eunclem  S.  lioclurcin  generaUonls  aclu5  niliune  ordUutur. 


800  TRACTATUS 

3"  Sterilibus  licitus  est  usus  matrimonii,  tum  quia  nulla  lex 
in  oppositum  ostendi  potest,  tuui  quia  steriles  per  se  idonei  sunt 
ad  actum  coniugalem  perliciendum :  quod  si  generatio  nulia  se- 
quatur,  id  per  accidens  omnino  tit;  et  alii  praeter  generationeni 
adsunt  honesti  fines  coniugalem  congressum  cohonestantes. 

4"  Etiam  senibus,  quorum  semen  non  est  amplius  prolificum, 
licet  usus  coniugii,  dummodo  copulam  sullicienter  perficere  va- 
leant,  vel  ipsam  perficiendi  spem  habeant  non  inanem  [a].  Fa- 
vent  enim  senibus  eaedem  rationes,  quas  de  sterilibus  adduxi- 
mus.  Confirmalur  praeterea  ex  praxi  Ecclesiae,  quae  raatrimo- 
niis  senum  benedicit.  —  Yide  S.  Lig.  n.  934. 


scU.  (ibid.)  1*>  quod  homo  utatur  generationls  actu  seciindum  quod 
convenit  generalioni....  fdiorum;  2°  Quod  in  specie  humana  non  sint 
vagi  et  incerti  concuUtus,  quales  sunt  concuhitus  fornicarii^  sed  sint 
determinati  viri  ad  determinatas  foeminas:  quae  quidem  determi- 
nalio  fit  per  legem  matrimonii. 

Docente  ergo  S.  Thoma,  concupiscentiae  remedium,  divinitus 
per  malrimonii  inslilulionem  homini  paralum,  in  eo  residet,  ut  per 
actus  in  legilimo  coniugio  generalionl  idoneos  ipsi  concupiscentiae 
satisfiat,  cedatur  nimirum  ac  satisfial  illi  appetitioni  venereorum, 
quam  excitat  apprehensa  delectationis  vehemeniia.  Gumque  haec 
concupiscentiae  satisfactio  constituat  fmem  operis  intrinsecum,  ma- 
nifestum  est,  eum,  qui  deleclationis  apprehensione  movetur  ad  actus 
coniugales,  quos  alioquin  sibi  legitimis  nuptiis  copulalo  plane  lici- 
tos  esse  novlt,  adeo  fmem  debilum  non  excludere,  ut  polius,  dum 
huic  appetitioni  vult  satisfacere,  ipsum  finem,  propter  quem  nuptiae 
a  Deo  sunt  institutae,  sectetur  et  impleat.  Quocirca  proscripta  illa 
propositio,  quam  Auctor  memoral,  damnanda  utique  fuit;  sed  hac 
etiam  de  causa  profecto  fult  damnanda,  quod  opus  coniugil  absur- 
de  exhibeatveluL  opus  indifferens  ob  solam  voluptalem  susceptum, 
quando  in  eo  opus  potius  sedandi  concupiscenliam  pervenerei  ap- 
petitus  satisfaclionem,  in  quo  inlrinsecus  ipsius  operis  finis  consi- 
slit,  ex  doctrina  Apostolica  inspici  debuit. 

(a)  Ad  iudicium  ferendum,  quando  coniugalis  unio  censeri  queat 
satis  perfecta,  proderit  ea  meminisse,  quae  in  not.  ad  n.  835.,  ubi 
de  impolenlia^  animadvertiraus. 


§.  II.  l)e  liceitate  aclus  conimjalis  fjuoad  circuiuiui,i,i*i. 

Priccipuae  rirrumtlaDtlar  rrapiciunl  prnonaio,  Mlaa  tc  iemft. 

I.  !fr  rircumstantiis  pcrsouae. 

QuaJruplri  rirrunitlanlia,  «ra  inipr<iiiiirntnin  prrtona*  ■Jnnam,  prlilioni  JrUli 
ot>r«%«  pnlr«l,  srilirrl  I*  «nluni  rattilali»  ;  'J*  ■ffinila«  r\  iorMla  ;  '•  cogaalM  Cfi' 
rilualis  j    l"  laipotrntia  ror|H>nili». 

Pnncipia : 

909.  —  I.  Ouilihet  coniu\  volo  caslilalis  innodatus,  vel  afllni- 
tate  aut  cognaiione  spirituaii  e\  proprio  facto  conlracta  impedi- 
tus,  sul)  ;:;ravi  debilum  p(!lere  pruhibetur:  alteri  lamen  cuniugi 
peteiili  reddere  puU^l,  (iiiiu  etium  per  >e  linctur ;  i.llcra  enini 
pars,  ut  nuper  di\imus,  iure  suo  privari  Dou  |>otest. 

II.  .Neuter  coniu\  debitum  pclere  aut  reddere  potcsl,  si  vcl 
castilatis  voto  devincitur  uterque,  vel  ulcniue  aninitatem,  aul 
spirilualem  co|»nalionem  c\  propria  opera  ronira^it;  etenini  pro- 
pler  votum  vel  peccalum  uierciue  vinculo  impedilur. 

Hesolces: 

910.  —  r  Debitum  reddere  potest,  (|uin  imo  lenclur,  non  so- 
liim  ({iii  posl  iniliim  nKilrimonium,  sed  eliam  i}ui  anlc  matrirao- 
umm,  volum  lun  allenus  oppositum  cmiMt :  nam  luet  coolra- 
tieiido  ^raviter  peccaverit,  validc  lameu  triididil  coniu^t  illud. 
(piod  Deo  promiscrat ;  alter  alioquin  cuniu\,  vulum  «illertus 
{•jnor.ins,  ius  in  rem  vi  contractus  validi  acquisivii. 

*r  Debilum  peterc  ac  reddere  |H)lest.  (pii  mair •  ^  inilo. 

vovet  religionem  ingrcdi ,  vrl  sacros  Ordinrs  v  ,  -•  po5l 
obilum  u\oris ;  ncc  dispcnsalionc  indigct ;  nam  ciu<«moi1i  voU 
non  obligant,  nisi  post  matrimonii  solutionem 

V  Iu\la  commiiniorem  et  probabiliorcm  'an),  d<  ' 

petere  polcsl  roniu\  ligalus  volo,  aut  imj* ..  •     ''''' 

vel  co;;naliunis  .spirilualis  n  ,  cum  ad\ertit.  i      ,  rc 


(a)  lntelli^(^  ;ininita(tMi)  vl  cognatioiirm  »piritualrm ,  «|uar  po»( 
initom  matrimoniiim  coiitrahnittur.  .Vd\rrto  aulcm,  i|uud  alihi  di- 
rtiim  csi.  im|)(»  liiniMito  ;tHinil;\li'»  «Mim  iion  lcurn.  qu  ,  incrstu  »e 
pollu(M).s,  luinc  potMiam  iguorabat. 

«caT  Tom.  11.  81 


802  TRACTATUS 

non  audentem,  versari  in  periculo  incontinenliae.  Petere  etiam 
potest,  quoties  alter  interpretative  petit,  ex.  gr.,  quando  mulier 
verecundia  detinetur,  ac  vir  sentit,  ut  ait  S.  Thomas,  eius  vo- 
luntatem  petendi;  quia  tunc  potius  est  reddere  quam  petere.  — 
S.  Lig.n.  931. 

4"  Coniux  tamen  vinculo  impeditus,  ne  ad  vitandam  quidem 
incontinentiam  debitum  exigere  potest ;  incontinentiae  quippe 
periculum  est  quidem  causa  dispensationem,  vei  suspensionem 
voti  obtinendi,  non  vero  debitum  petendi  (a).  —  Ita  SancheZy 
aliique.  Excipe  probabiliter,  si  agatur  de  impedimentis  ab  Ec- 
clesia  impositis,  et  dispensatio  brevi  obtineri  nequeat,  ac  ma- 
gnum  periculum  incontinentiae  sit  in  mora.  --  S.  Lig.  n.  930. 
—  Confer  quae  diximus  tum  de  impedimento  impediente  voti, 
tum  de  impedimenlis  dirimentibus  cognationis  spiritualis  et  af- 
finitatis. 

//.  De  circimstanfiis  modi  vel  sitiis. 
Regulae. 

911.  —  I*  Regula.  Situs  prorsus  licitus  ille  est,  quem  natura 
ipsa  docet,  nempe  ut  mulier  succuba  sit,  vir  autem  incubus.  — 
Ita  S.  Thomas,  et  alii  communiter.  Ratio  est,  quia  caeteri  situs 
naturae  ordini  nonnihil  adversantur,  et  consequenter  aliquam 
ordinis  violationem  inferunt. 

.  II^  Regula.  Nulius  situs,  quantumvis  innaturalis,  est  per  se 
graviter  illicitus,  dummodo  actus  coniugalis  satis  perfici  possit; 
ratio  est,  quia  qualiscumque  situs  inversio,  dummodo  perfici 
queat  unio,  generationem  non  impedit.  —  S.  Lig.  n.  917. 

III*  Regula.  Quilibet  innaturalis  situs,  iusta  accedente  causa, 
omni  culpa  vacat:  interdum  autem  situs  innaturalis  facilior  est, 
vel  etiam  solus  possibilis ;  et  quidem  maior  quaepiam  facilitas 
vel  necessitas  eiusmodi  inordinationem,  quae  per  se  levis  est, 
amovere  potest.  —  S.  Lig.  ibid. 


[a)  Impedlto  tamen  haud  illicitum  videlur,  alterum  coniugem  de 
proprio  periculo  monere,  eumque  rogare,  ut  hac  de  causa  subinde 
€xigat. 


DE  MATRIVOMO  Slt 

Jtesolces : 

012.  —  r  .Minimc  pecranl  couiugt^s,  (|ui  silum  invcTlunt  ob 
pcriculnm  ahorlus  loniporc  praopnalionis,  ob  viri  pinpuedmcm 
Tcl  curvitalcm,  ob  nimiam  mulicri<i  dcraligalioncm,  aul  eliani 
ob  fri^idilalcni,  riuando  innaUirali  situ  macis  e\    *     *  r,  clc. 

•2'   SilUS,     IjUi   SoUlS    pOSsiblllS  PSl,     «pi.ili.riin  mIhii    ol^ 

nullatcnus  daninatur,  licct  non  niodica  i- 

tur;  quia  pars  ista  scminis  non  cst  gcneralioni  nec(^^s.triii.  vi 
pcr  accidons,  inviiis  coniii^ibus,  drpi-rditur. 

:\*  (iavcnduni  cst  prudcnli  (ionlcssario,  ne  dr  v. 
diondi  modis  lanat  <pi;ioslionos,  tpiae  non  solum  n  . 

scd  scandali  ctiam  plcnac.  lliuc  si  pocnilcn.s  dubium  de  bis  in- 
iiciat,  (^onfessario  satis  crit  nossc,  an  completa  fuerii  ixitlutio 
extra  vas  dobitum.  Dixi,  si  dnbia  inin  iat,  aut  etiam  li  '  ^» 
occasionein  pDcniten^s  sujtpedttet:  nemo  cnim  non  >  idot.  ■  ii 

intcrro^ationos,  in  re  tam  lubrica,  nisi  nianilosta  adsii 
tas,  nun^iuam  cssc  facicndas  (a).  —  5.  Lig.  «.  VI 7. 


{a)  Vulgatissima  est  1>1».  senlnitia,  tnm  periculum  srandali.  «piwl 
confeK<arius  et  .sibi  et  poenitriiti.  atque  etinm  alils    iinm  iion  raro 
poenilonlrs  dt»  dirtis  et  iiitorri  s 

lotpiuittur  ,  putot  parore,  tuu.  «i......  .<,..<....< 

bitain,  illii  tT»' tlebrri',  ul  olian)>i  forlc  liiinul,   i.  >li 

lacitam  arupiam  circumstantiam  coufos.Hio  e\adal,  tamon  iu  uhite- 

riaadoopors"  *         tl»  uUfrin  •  i_ 

.stinoat ;  iu  not  \t'ro  u  i:i 

dccentisslmae  habeantur.  MtMninerll  insuprr  ('oi 

dontom  bar  «I»'  ro.  iin*  tn.  ot  Inxororuiuluni  ni«  i- 

dl,  iion  rart)  lu-^lnm  «1»  . --  .iii««:im  non  sohim  ni:''" 

candl,  80(J  ftiam  o\iin  piMirs  (inruinrios  lutlio*"»  <!■  -i 

in  actu  confossloniH,  ut  alt  (Jroporiuj»  XV  (In  Con«*i.  C&nira  >o/W- 

cilan(e^'.  tutprs  f    '  %ermone% :  rt  «pi*  '  "» 

qui  o\  mnlitia,  tui:!    i     u  in  eo;»,  (|ui  v\  i:  , ;e- 

li(pierint,  animadvortoro  consue\lHHe.  Vblenlur  de  hor  nr.Minteplo 
los(^phiH  Frasslnolti  iii  l>  no  \,  rui  titului.   ^  '<\ 

nectnsaria  atla  Confe^niont  (<  ,.,M/»f-Mr/.  ttella  Teotog.  r. 


804  TRACTATUS 

///.  De  circumstantiis  (emporis. 

Hae  clrcumstantiae  praecipue  spectant  atl  (empns  praegnationls,  lactationie , 
meustrui,  morbi,  festorum  et  sacrae  Comnmnionis, 

Unde  sic : 

913.  —  1'  Nullo  terapore  sub  gravi  interdicitur  actus  coniu- 
galis,  saltem  j9er  56,  quia  nulia  lex  invenitur,  qua  opus  coniugii 
ralione  teraporis  unquam  prohibeatur.  Dixi  per  se;  quia  forte 
quandoque  ratione  circumstantiarum  induci  posset  proximum 
abortus  aut  valetudinis  periculum.  Sed  hoc  rarissimum  est,  nec 
facile  in  quibusdam  casibus  praeyideri  potest. 

2°  Imo  iuxta  Theologos  plerosque  actus  coniugalis  ne  lcYiter 
quidem  ratione  temporis  unquam  interdicitur ;  ratio,  quia  nulla 
lex  assignari  potest,  qua  etiam  sub  levi  unquam  prohibeatur. 
Altamen  S.  Ligorio  n.  924.,  magis  arridet  opinio  (a),  quae  non 
excusat  a  culpa  veniali  si  copula  tempore  praegnationis  (iat,  nisi 
adsit  periculum  incontinentiae,  vel  alia  causa  honesta,  quae 
vix  alioquin  unquam  abesse  potest. 

3"  Communior  sententia  docet,  coitum  tempore  menstrui  ha- 
bitum  nonexcusari  aveniali  ob  indecentiam,  quam  prae  se  fer- 
re  videtur,  nisi  adsit  aliqua  causa  cohonestans,  nempe  ad  vi- 
tanda  dissidia,  aut  incontinenliam  praecavendam,  etc.  —  S.  Lig. 
n.  925.  —  Confessarius  autem  prudens  hac  inre  ab  omni  inter- 


(a)  Haec,  et  alia  hulusmodi,  ad  meram  eruditionem  meraorantur; 
nam  quoad  praxim  communis  est  doctrina,  quam  et  S.  Alphonsus 
aceriime  propugnat,  incertam  quorundam  opinionem,  ut  in  casu, 
neque  ad  gravem  neque  ad  levem  obligalionem  adstruendam  suffi- 
cere.  Eiusmodi  ergo  plane  incerlas  obligaliones  Confessarius  urgere 
neque  debet,  neque  polest;  eo  vel  magis,  quod  in  hac  quaeslione 
ipse  quoque  S.  Alphonsus  n.  882.,  ad  quem  locura  reraittit,  ratio- 
nera,  cui  innititur  opinio  ista,  refutat ;  et  insuper  Confessarius,  ut 
noscere  posset,  an  locus  huic  obligationi  per  circurasiantias  detur, 
longos  miscere  serraones,  interrogationesque  de  ea  maleria  debe- 
ret,  a  qua  langenda  ex  oraniura  sentenlia,  nlsi  gravis  adsit  necessi- 
tas,  suraraopere  cavere  debet. 


DE  MATRIMOMO  815 

ro;;alioi)(;  ah.sliiiohil,  cuin  uiliil  sil  a  p  ^io  a) 

derliJr.iiKliiin.   Idciii  cofnniunilcr  lcncni   .        , xMi^ibus 

icui()(irc  pur^^alionis,  scu  dicbus  [larluiii  >*  .|i,r|iii|)U!»  iiatnla,  ob 
ralionis  purilalem. 

01  i.  —  4'  Non  csl  illicilus  aclus  coniugii  lcmporc  laclalionii;, 
quia  nulla  cst  kx  proliibcns,  ni-c  pcriculum  lac  inllricndi  .sallem 
proxiniuin,  teslc  c\pcricnlia.  l  iide  non  e>l  ralio,  cur  coniupes 
tanlo  lemporc  lcncanlur  absiiDcre  ab  usu  malrimonii  cum  ronli- 
iiuo  pcccandi  pcriculo.  S\c  communis.sime  aii  S.  Ug.  n.  911. 

i)*  Aclus  coniugalis  lempore  niorbi,  pcr  se,  sallcni  plrrunupic, 
nequc  sub  gravi,  ncquc  sub  Irri,  csl  illicilus,  rpiia  crcbro  nul- 
luiii  indc  accidil  daiiiiium  coniUf^ibus  ;  labor  aulcm,  qiii  aclum 
comilalur,  in  morbum,  sallem  communiler  loqiicndo,  admoduni 
influcrc  nequil  b]. 

<j'  luxta  comiiiuniorcm  scnUnliam  non  csl  iliuitusdiebus /io« 
miniciji  ac  /V.v/i.v  eliaiii  solcninioribus ;  tuni  (]uia  nullum  lus  ad- 
vcrsalur,  lum  cli.mi  (piia  inariliilis  coii^tcssus  non  amovel  cod- 
iugcs  a  festis  Kcclesiac  servandi».  Plerique  e  SS.  Patribuft,  «lui 
in  oppositum  obiiciunlur,  de  consilio  polius  quani  de  praeceplo 
lo(|ui  vidiMihir.  iiiiir  eli.im  dcduccs,  non    -      iireiusii  i^; 

teinporc  Advcnlus  vcl  ^)uadra^csimac  i..w....*,  alur.  ;.  .  ..i- 
muniter.  —  S.  Liy.  n.  1)23. 

7*  Doni(|ue  per  se,  non  probibctur  die  sacrae  Communionis^ 
quamvis  ad  eam  c\  piclale  tantum  nt^cedant  coniuges,  niodo  ex 
liouesto  (iuc  agaul  [c,.  —  Ita  communitn.  —  S.  htj.  n.  9ii., 


(a)  Agerctur  scllicct  dc  culpn  U>vi ;  culpao  nutcm  levcs  non  sunt 
neces.saria  Coiifivs.«iionis  inateri.i,  rt  (piidcin  rf  ;»4 

levi  crrto  C(msl;»l.  .\l  cnim  afiilur  rl  liir  do  nu  i..  ■  ,  .. ,  * ;    ...jI, 

«|ui  ae(pi(*  probabilem  ptilnnt  (qtlnioncm,  (piai*  h.im*  ii)«*vM«  riilp.im 
negat.  Vidccrgo,  qune  dicta  sunt  iii  nol.  prnfC. 

[b)  llor  niml>  mMicr.iHtor  d!  •  -  '  '  r  *  . 
laribus  piMi>an(lnin  cril  tuiii  iii'  ^  >, 
tum  iucontincnliac  In  oltero  conlugr  pcriculuro.  MH,  imfr.  n.  9|S. 
///,  et  !Mf..  Henot.  6. 

(c  Ouid  liacfsibi  \clint.  \i\  in!»'"'""-  ..i....i<i*."  -•>:"«  -'...^  »'.n«»«»« 
slo  rui(*  agcrc  ({uidpiam  licel,  s\\\'        '  •  »»-' 

hu8.  Vidcs  nimirum  lacinins  Kingularium  dc  luiibu^  nutnmoDii  opi- 
nionum.  Idem  dicilo  de  cvccptione  iufcriu^  addiia  de  wttra  to^ipfs- 


806  TRACTATUS 

et  l.  6.  w.  273.  —  Liigo.  —  Sanchez,  aliique,  qui  docent  esse 
de  mero  consilio  abstinere  a  copula  die  Communionis,  siye  ante 
siye  post  Communionera,  modo  non  iramediate  post  eam  susce- 
ptara,  neque  ex  mera  yoluptatis  causa  habeatur. 

ARTICULUS  II. 

m  OBLIGATIOISE  ACTUS  CONIUGALIS. 

Principia : 

915.  —  I.  Datur  yi  iustitiae  obligatio,  per  se  grayis,  reddendi 
debitum  alteri  coniugi  serio  et  rationabiliter  petenti.  Ratio  est, 
quia  ex  ipsa  natura  contraclus  matriraonialis  coniuges  sibi  in- 
Ticera  transferunt  potestatera  corporura  in  ordine  ad  usura  coniu- 
galem.  Deducitur  etiam  ex  yerbis  Apostoli,  1.  Cor.  7.  3.:  Uxori 
vir  debitum  reddat,  similiter  autem  et  uxor  mro;  mulier  sui 
corporis  potestatem  non  habet,  sedvir;  similiter  autem  et  vir 
sui  corporis  potestatem  non  habet,  sed  mulier. 

II.  Nulla  datur,  per  se,  obbgalio  petendi  debitura  coniugale. 
Ratio  est,  quia  neuter  coniux  iure  suo  uti  tenetur,  et  uterque 
illud  reraittere  potest.  Per  accidens  tamen  dari  potest  petendi 
obligatio  ex  caritate  ycI  alia  ^irtute,  praesertim  in  yiro,  v.  gr., 
si  iudicel  compartera  yersari  in  periculo  incontinentiae  ob  ye- 
recundiam  petendi,  aut  si  petitio  necessaria  sit  ad  fovendum 
aut  lestaurandum  amorem  coniugalem,  etc.  —  Yide  S.  Ligor. 
n.  928.  929. 

III.  Cessat  obligatio  reddendi  debitum,  cessante  iure  illud  exi- 
gendi ;  ius  autem  in  sequentibus  praecipue  casibus  perimitur, 
scilicet:  1"  Si  unus  coniugum  adulteriura  coraraiserit,  quia  fran- 
genti  fidem  fides  non  amplius  debetur,  ut  constat  ex  verbis 
ipsius  Christi,  ut  supra.  2"  Si  petens  usu  rationis  careat,  quia 
petitio  eius  non  est  humana.  3"  Si  reddens  possit  rationabiliter 
timere  damnum,  vel  periculum  grave  sanitatis,  quia  non  cen- 
sentur  coniuges  se  obligasse  ad  debitura  cuni  tanto  incommodo 


tis  causa:  qua  de  re  vid.  adnotata  adn.  908. :  et  siquidem  aclum  per 
se  culpa  carere  demum  defmias,  concludes  et  hoc  ad  merum  consi- 
llum,  non  autem  ad  praeceptum  aut  grave  aut  leve  pertinere. 


DE  MATHillOMO  817 

rcddendum.  \  Si  pelens,  ol>  commissuin  incestam  cnm  coa- 
sanf^uineis  allenus,  in  primo  aul  becundo  pradu.  aul  aliaro  ob 
cauham  ius  peleudi  amiseril  ,a  . 

Besoices : 

91(i.  —  r  TeDcntur  coniu^cs  ad  cohabitationem,  nec  poleit 
unus  diulius  abesse  sine  aitenus  consensu,  aut  sine  neceMiUle; 
haec  (piippe  ohli^^atio  secjuitur  ex  ipsa  oblipationc  debilum  rcd- 
dcndi.  (!aiis;ic  aulom  iuslae  .iheundi  ad  lonf:um  t  ..  sunl 

honuiii  {)ul)li(-um,  familia  alenda  vcl  lucnda,  dunih inimi- 

cis  vitandum,  ctc.  Dehet  autem  vir,  qui  alihi  diu  mancrc  dehel, 
uxorem  eo  ducerc,  si  commodc  possil,  ul  secum  cohabitet.  — 
S.  Lig.  u.  93H. 

t"  Gravitcr  pecrat  coniux  ne^an^  .i.i........  ,.^^  p^.^i, 

culuni  inioiilincniuic,  vcl  f;ravis  ni"  ,  irlc.  Ilem 

si  ncgel  alteri  serio  petenli.  Secus  aulem,  8i  com(»ars  bcncvole 
remittal,  aut  rcmissc  petat. 

y  Non  pccrat  nc^ans,  quando  allcr  immodcralc  pclit.  v.  gr., 
post  tertiam  vcl  (piarlam  vicem  eadcm  noclc;  i"  -■  ■'  '''"•rat  ad 
brevc  tcnipus,  ncnipe  ad  uoctem,  vel  si  a  uoci'  i  tcm- 

pus  niatutinum,  sccluso  tamen  scmper  incontineutiae  periculo. 
—  S.  Ug.  /1.  940. 

i*  Urprrhendcndac  sunl  u\orcs,  (juac  marili>  .^uis,  ah^ijuc 
huflicicnti  causa,  dchitum  nej;ant,  ctM  rcmis.>c  i"!  'i,i  vcl  .|uae 
non  concedunl  nisi  coactae,  viro(pie  durc  ct  i<  ,oh,<  .kujs 

petitiones  exprohrant. 

5*  Non  cxcusatur  a  dchito  reddcndo  uxor  ob  ordiniria  par- 
tus,  praviditalis  aut  nutritionis  incomin    '  '    '  '      s  pra- 

ves  quulcm,  sed  lempore  breves.  uec  u.  ...  .         ,ji  scd 

diuturnos,  t.  gr  ,  capilis  ptT  plures  meuses  |)ost  partuni.  oec 
ob  .sanitatem  aliquautispcr  debililatam ;  quia  baec  omnia  coo- 
dilioni  matrimuniali  sunt ;  serus  iiutcm  si  pcriculum  ti- 

lac,  aul  iiiorhi  t;ra>i>  um,  c\  ludicio  medici  vere  prudonlis, 
pcrtimcscciuliim  c^-^cl,  —  >'.  I.iq.  n.  'M\t. 


(a)  Fortr  hic  ronfuiiditur  nmlv*}o  iuri»  in  corpu^  at(rriu!i.  rtm  Wi 
iur'iso))<|'  II  cinuii  n  illicito.  IdcUtO  barc  non  rnluir- 

rcnt  cuiu  i..  i.     .i|).  n.  9(';.' Hlaluitur.  coQlOfrMi.  (|ut  ob  iocr- 

stuiu  atliiiit^itcm  conlraxil,  debitum  alleri  rcddcrc  poA.^e^  loio  iMCri 


808  TRACTATUS 

6°  Non  est  obligatio  debitum  reddendi  alteri  laboranti  morbo 
contagioso  in  se  gravi,  ut  est  pestis,  morbiis  yenereus,  aut 
quid  simile.  Pariter  exciisantur  a  reddendo  debito  laborantes 
febri  valida  aut  alio  morbo  gravi,  propter  nimiam  corporis  de- 
bilitatera.  —  S.  Lig.  n.  950. 

7'  Non  excusatur  coniux  a  debito  reddendo  ob  timorem  pro- 
lis  numerosioris ;  procreatio  enim  prolis  ad  praecipuum  tinem 
matrimonii  spectat;  unde  incommodum  illud  est  ipsimet  raatri- 
monio  intrinsecum.  —  S.  Lig.  n.  941. 

ARTICULUS  III. 

DE  PECCATIS  CONIUGUM. 

917.  —  Patrari  possunt  peccata  inter  coniuges  ratione  actus 
coniugalis,  swe  per  excessum ,  hoc  est,  actus  ad  generationem 
inutiles  ponendo ;  sive  per  defectum,  actum  essentialem  non 
perficiendo,  seu  criraine  onanismi  torum  maculando. 

Hinc  paragraphus  duplex. 

§.  I.  De  peccatis  coniugim  per  excessum. 

NOTA.  Triplicis  generis  (listinjjuuntur  aclus  qui  praeter  copulam,  sed  eius  oc- 
casione  aut  praetextu,  a  coniugibus  excrceri  possunt.  -1°  Alii  sunt  nocivi  genera- 
tioni  ,  ut  sodomia  et  pollutio ,  et  sunt  contra  naturam.  2°  Alii  utiles  ,  ut  tactus 
excitantes  naturam  et  amorem  foventes.  5°  Alii  nec  nocivi  nec  utiles,  et  dicuntur 
praeter  naturam.  , 

Principia : 

918.  —  I.  Quidquid  est  necessarium  ad  actum  coniugalem 
complendum,  aut  utile  ad  illum  facilius,  citius,  aut  perfectius 
exercendum,  cstconiugibus  omninolicitura.  Ratio,  quia  qui  ha- 
bet  ius  ad  rem,  habet  ius  etiam  ad  media  necessaria  vei  utilia, 
nec  aliunde  prohibita ;  et  quibus  licitum  est  principale,  licitum 
etiam  est  accessorium,  ac  medium  ad  illud  ordinatum. 

II.  Quidquid  in  actu  coniugali  generationi  obest,  seu  pollutio- 
nem  per  se  inducit  extra  coniunctionem  naturalem,  est  graviter 
illicitura.  Ratio  est,  quia  effusio  voluntaria  seminis  non  est  lici- 
ta  nisi  in  ordine  ad  generationem,  et  proinde  matrimonium  non 
dat  coniugibus  facultatem  nisi  ad  seminis  effusionera,  quae  ge- 
nerationi  de  se  inservire  possit ;  alioquin  vero  si  homines  vo- 


Ht:  MAIHIMOMO  8if 

liipl.Uc  ip-;:i  frui  sinc  consfM|uoi»li  prolis  r'  "-^  «a  el  educ^odae 
(jiiorc;  [)()»«'nt,  lilioruni  gfiicralio  fdcilc  \)*>  •*lur,  imo  vila- 

rclur  d;ita  opcra,  cl  sic  sociclas  ipsa  ad  inlcritum  derliDarcl. 

III.  (^uid({uid  Don  ol>Cbl  ({uidcm,  pcr  sc  Uincn  niinus  ncces- 
snrimn,  niinusvc  utilc  rsl  ad  acluni  ^encrnndi,  culpoc  vcrli  nc- 
(|uit  ni:»i  lcvi  ;  a  (|ua  lamen  alii  iincs  ciu.^nioJi  actibus  intrin* 
^cci  c\cusaiil,  ncnipc  ut  adcctus  coniugalis  scrvclur  ac  fovca- 
tur,  aul  saltcm  ul  concupiscentia  sedclur  {a, ;  (|uos  tanicn  iiDCS 
opus  non  csl  cxprosst;  inlCiidcrc,  seJ,  prout  dictuni  csl  supe- 
rius,  suflic  il  ul  pobilivc  non  cxcludantur. 

Resolves : 

919.  —  1*  Culpa  vacant  inter  coniugcs  oscula  quaclibcl  lio- 
ncsta,  cl  tactiis  in  partc>  tuni  lioncslas  tum  ctiain  nnnus  lionc- 
slas  i  si  laiiicn  caule  liaiit;  ralione  alTcctus  cuuiugulis  dcinon- 
strandi,  aut  amoris  coufovendi,  ciiamsi  ali({uando  ;>rr  accidens 
scqucrctur  involunlaiia  pollutio;  ({uia  omnia  amoris  houesla 
si^iia,  ctiani  tcncra ,  iit  mcdia  ad  iiiicm,  sunt  licita  iis,  qui 
c\  vinculo  matrimoniali  cnr  umtm  ct  "/•"  """  licri  dcljcnl. 
S.  Liy,  n.  93 i.,  el  aiii  rommunUer. 

2*  Culpa  cliani  vacanl,  per  se,  laclus  ct  aspcctus  minus  ho- 
nesli,  si  ad  copulam  immrdtate  rcfcrantur.  Imo  idcm  tcncndum, 
cliamsi  csscnt  sitnpliritrr  inhonesti,  sed  ad  naluram  cxciiandam 
iicccssarii  aut  ulilcs  ;  lunc  cnim  sunl  (juacdam  co|)uIae  praepa- 
ratio,  ct  vclut  inclioatio.  Si  aulcm  actus,  ({uihus  cooiuv  sc  ad 
actum  coniugalcm  disponit,  talcs  sint,  ut  pollutioncm,  prr  se, 
facilc  provocciil,  culjiahilcs  csse  ({ucunt,  si  dcsit  di"  •  ad 

pollutioncni  cxtra  congrcssum  cvitandam   b  ;  quac  wn...wiiiae 


^a)  Ci)iilVr  ilicl.»  mi\u'\  l.  att.u.  'MiS.,  n  f  '      - 

soslomi  ct  S.  Tliuiuat*.  i *  .V|)u>t(>luiu  inlii,. 

sum  est,  cuiiiugii  hicrum  fruciunujuc  in  po  maximc  iDC.vr,  ul  ardor 
roncujiisceiiliae  restinguatur,  et  s]c  pudira  (hiratur  \\U.  Rr 

liir  cuncupi^irenlin,  (him  cor  *   ■ • *  '       •     '  '  ■  '  '  .j'- 

pflentiao  snti>lieri  ({iieal.  N  li- 

liiis  salislacUo  e\tra  lepllimum  Ihaiamum  nun  (|u.irrllur. 

h^  Idcircu  nh  his  mn\  'nm  PO    >  'oniupr*  fo 

loci  sinl,  ul.i  r..!i!'i'"li  iin.,  ,  ..  j  u  ijiMiiiim, 


810  TRACTATUS 

omissio,  ubi  huiiismodi  sit,  ut  prope  per  eam  quis  pollutionem 
velle  censeatur,  gravis  etiam  culpa  esse  potest ;  quod  si,  debita 
adhibita  diligentia,  pollutio  praeter  intentionem  sequatur,  nulla 
erit  culpa  {a). 


qui  per  se  facile  poUulionem  provocant,  indical  Sanchez  (DeMatr. 
Lib.  9.  Disp.  45.  n.  35.),  et  horum  alterum  eliam  S.  Alphonsus 
(Lib.  6.  n.  934.). 

(a)  Haec  doctrina  prae  oculls  habenda  est  eliam  quoad  casum, 
quem  mox  Auctor  subiicit,  quoad  actus  nempe  imperfectos,  qui  in- 
ter  conluges  exercentur  absque  congrediendi  intentione.  Et  Auctor 
quidem  solum  opinionem  indicat,  quae  hos  actus  non  damnat  ceu 
graviter  reos.  At  non  praetermittcnda  silemio  est  alia  opinio,  et 
ipsa  sat  communis  (Yid.  S.  Alph.  Lib.  6.  n.  934.),  quae  hos  actus 
excusat  ab  omni  culpa  etiam  in  petente,  si  pollutio  non  intendatur, 
nec  adsit  periculum  consensus  in  eam,  et modo....  adsit gravis aliqua 
causa,  V.  gr.,  ad  fovendum  mutuum  amorem....  aut  ad  avertendam 
alterius  zelotypiam.  Et  [ibid.)  subiicit,  probabiliter  in  reddente  ta- 
ctus  eliam  impudicos  (nisi  sint  tales,  ut  videantur  inchoala  pollutio) 
esse  licilos,  quamvis  adsit  periculum  polhctionis  in  alterutro,  quia 
tunc  reddens  dat  operam  rei  licitae. 

Haec  autem  ex  communi  sentenlia,  quam  et  S.  Alphonsus  sequi- 
tur  (l.  c.  n.  933.),  valent  eliam  quando  congressus  coniugibus  esset 
omnino  vetitus,  vel  etiam  esset  impossibilis  ob  impotentiam.  Et  quoad 
hunc  quidem  postremum  casum,  quando  conluges  dlcemii  sint  vere 
et  prorsus  impotentes  superius  [in  not.  ad  n.  855.)  iam  advertimus. 
Quoad  primum  vero  inspicienda  causa  est,  cur  coniugii  usus  sit  ve- 
titus.  Nam  vera  erit  statuta  regula,  si  interdictus  sit  ob  aflinitatem 
ex  crimine  contraclam  cum  propria  uxore ;  secus  vero,  si  ob  ma- 
trimonii  nuliitatem. 

Et  quoad  istos  actus  imperfectos  memoranda  ea  veniunt,  quae 
habet  Diana  [Tom.  2.  Tr.  6.  Res.  205.  n.  2.):  Communiter  (ait)  notant 
DD.,  cessante  in  utroque  coniuge  pollutionis  periculo,  non  peccare 
maritum  mortaliter,  si  coeptam.  copulam  ante  seminationem  abrum- 
pat,  ne  proles  generelur,  modo  id  faciat  uxore  consentienle  aut  non 
rationabiliter  invita.  Immo  si  iusta  causa  adsit  impediendi  semina- 
tionem,  v.  gr.,  ob  paupertatem  ac  muUiludinem  prolis,  et  nihilomi- 
nus  concubandi  ad  sedandam  concupiscentiam,  omnem  culpam  abesse, 
si  mutuus  consensus  accedat....  Unde  non  erunt  damnandi  eliam  de 
cuJpa  veniali  coniuges  infirmi,  qui  ad  sedandam  concupiscentiam  in- 
ciperent  copulam,  etvoluntarie  illam  minime  perficerent ;  et  hic  casus 
frcquenter  potest  accidere.  Et  mox  (Resol.207.)  hunc  casum  propo- 


I)E  MATRIMO.MO  811 

3*  Non  peccanl  gra^iler  coniuf;es,  eUi  taclihus  eliam  sine 
intenlione  copulae  liabilis  e\urgal  commolio  spinluurn ,  tcI 
menihrorum  generalioni  inserTientium,  aut  8e(|ualur  distillalio; 
((Uiinivis  tiaec  in  bolulis  morlalia  essenl:  ralio,  (pjia,  secluso  TO- 
luntariae  polluliunis  aut  sodomiae  (*rimine,  nihil  iit  contra  bo- 
num  malrimonii  (a).  —  Ita  commumter.  -    5.  Lig.  n.  031.  — 


nit:  (Juidam  inchoabat  copulam  cum  uxort,  et  poHea  ob  morbi  p«ri' 
culnm  r.r  niM  consenfu  ne  relvnhebat ;  vervm  e.T  hoc  aliq  '^qu^ 

batur  pollulin:  quaesitum  a  me  fuit,  an  lali^  lacius  e%%eL t  .'  i|#- 

spondi  nffirmative :  quia  non  est  percatum  dare  operam  rei  licilae  tt 
aclioni  honestae,  quamvia  praevidealur  secutura  pollutio,  dummodo 

abut  periculum  consensun,  ul  erat  in  casu,   '- ■•..--     -'•  t  fui : 

quiu  lunr  pollutio  non  rst  in  se  rolita,  ut  j».,  '  ^o- 

lett  volita  in  causa,  quia  non  teneor  illam  acti-  ittere,  ne  tt- 

qualur  pollulin,  stante  iu^la  nnisa.  (a]\>  ,     ; ._ 

riiis  |)ropos.i;iiii  \v.\hvs  in  doclrina  S.  .M,; .   , -.  I. 

not.  ad  n.  Wi.  paR.  ii".)  relulimu.«.  Vid.  eliam  Sp«»ri*r  tl)e  yatri- 
monio  n.  5Ui). ,  uhi  dc  casu  ('oiisimiii,  (piem  suiiiil  :  heol. 

Exper.  Tr.  10.  «.  (ItiS.  GG9.  ,  idei-   1'  fi 

adverlil,  (juod  >il  tasHs  vatde  et  jk  ^ 

(o)  Non  ahs  re  Auctor  f^enerale  hoc  priiicipium  aut  statuit  au( 
.snpponii,  (piod  praeler  isUim  iiiortr'  ira  natu- 

ram,  \i\  aliipiid  inlcr  cuninpcs  «piw -  '    "himI 

gravis  culpae  crr/r*  damnari  po.ssil.  Nam  urKpn'  |i<  i* 

Auclores  ccii  uraviter  reos  traduci  reperies  niodo  istos  actu.i,  mtitlo 
alicx :  al  enim  iii  his  m«  r    '   '  '  ■  -•        -i's,  el 

(pii' rin  non  c  sididis « ■  ■  ^ticis 

apprrhenslonihu^  fere  deduclas.  Kecurrunt  ()'  •t  ad  im- 

derrn  iam, 

nihus  riMu  .^  ..:    ; i 

proclumunt :  tpiusi  veru  uut  nitio 

culpae  pctcnda  sit  e  ralioiie  r  \e  \\\  co  m.i: 

qua  eli;  '  .    - 

duce,  ' 

RiTiirriint  ulii  ad  raiionrm  c(Tra(Miih  lihkUiuis ;  (|UJ.4i  \rro  lihid« 

sc  niavinic  rlTraciMMn  prtHl.il  in  co,  ln  «I 

tur,  aut  (pia.si  iiun  ideo  t  liam  matrmon -« 

fraenis  hhidinis  (\id.  S.  Thom.  sup.  m  not.  ad  n.  OUS.    r< 
foret;  nui  (piasi  aliler  inatnmoiiium  lihidinis  rrmcdium  (urcl,  «, 
ut  vehcnKMili  il  '        '  il,  ca  driuum  lege  Uu* 

lum  ip.si  jippnv     .    ,  .  ->    i  ,'.)  iuuuit.  ut  uoc  estn 

legitimum  malriinouium  excurral,  uec  uaturae  Qui  ad\cjr»clur!  U 


812  TRACTATUS 

Sanchez.,  etc.  Leyis  autein  culpa,  quae  in  liuiusmodi  actibus 
inesse  potest,  facile  ob  fines  ipsi  matrimonio  intrinsecos  aut 
alios  extrinsecos  excusatur,  y.  gr.,  quia  ad  fovendum  affectum, 
yel  ad  sedandam  concupiscentiam  idonei  sunt. 


sane  nisi  adversus  horum  alterulrum  peccetur;  solida  alia  ralio, 
pro|]ler  quam  quaeplam  alia  inordinalio  certo  possit  peccali  gravis 
kcusari,  clare  nuspiam  apparet. 

Quo  quidem  principio,  uti  par  est,  staluto,  expedilissima  Confes- 
sarioralio  suppetit,  lum  ut  sanctitali  Sacramenti,  tum  utsalulipoe- 
Bitentium  prospiciat. 

Postulat  enim  Sacramenti  sauctitas,  ut  de  hisce  sermo  non  inter- 
misceatur,  nisi  urgente  necessitale;  unde  fit,  ut  alienissimus  debeat 
esse  Confessarlus  ab  hisce  investigandis,  atque  adeo  vix  ullam  ad- 
biberc  inierrogationem  praeter  hanc  forte  generalem,  Num  aliquis 
mupulus  anxium  animum  utcumque  habeat ,  quae  tamen  ne  ipsa 
quidem  fieri  sine  causa  debel.  Resi)ondeat  tamen,  necesse  est,  si 
interrogatus  fuerit.  Porro  ul  responsio  expeditissima  sit,  et  ila  sa- 
lisfaciat  necessitati,  ut  pro  Sacramenli  revereniia  non  tangat,  quae 
tangcnda  non  sunl,  nihil  aptius  proposita  norma  erit. 

Postulat  id  deinde  salus  poenitentium;  quippe  angi  sane  hi  scru- 
pnWs  possunt,  et  quidem  circa  eiusmodi  actus,  quos  verbis  expri- 
mevQ  animus  refugit,  et  de  quibus  interrogare  Confessarius  nunquam 
debet.  Porro  ad  toUendos  quosvis  scrupulos,  et  cum  his  simul  ne- 
cessitaiem  exprimendi  ea,  quae  nominari  nec  possunt  a  poenilenti- 
bus,  nec  debent  a  Confessario,  optime  deservit  proposita  norma. 
I*Jam  semel  ac  significetur  poenitenti,  ubi  nihil  fmi  matrimonii  seu 
generationi  positive  adversetur,  nihil  inter  coniuges  hac  in  re  ha- 
beri,  quod  sit  peccatum  mortale,  atque  adeo  quod  sit  materia  ne- 
cessaria  Confcssionis,  licet  leves  culpae  variis  de  causis  intercedere 
possint,  patet  incommodis  omnibus  supradictis  optime  occurri. 

Incommodis  occurritur  quoad  praeteritum;  nam  semel  ac  poeni- 
lens  generatim,  ut  fieri  solet  primitus,  confessus  fuerit,  se  aliquid 
hac  in  re  deliquisse,  Confessarius  vero  genericae  interrogationis 
Q\)Q  noverit,  ex  poenitentis  suasione  grave  quidpiam  intercessisse, 
praecisis  mox  quibusvis  aliis  invesligationibus,  facile  rem  compo- 
net,  contentus  nempe  generali  confessioue  vel  peccati  conlra  nalu- 
ram,  si  alterutrum  ex  praedictis  affuerit,  vel  generatim  gravis  con- 
tra  conscientiam  reatus ;  scitatusque,  si  opus  est,  numerum,  con- 
fessionis  necessilati  satisfactum  putabit. 

Incommodis  occurritur  quoad  futurum;  tum  quia  adhibita  ea  nor- 
ma  averlitur  periculum  graviter  ob  soiam  conscientiam  erroneam 
peccandi ;  tum  quia  poenitenlibus,  si  opus  habeant,  traditur  facilis 


DE  MATRIMOMO  %\% 

920.  i*  Non  peccal  praviter,  imo  iu\la  comniuniorcm  ei 
prolKil)ilinrcm  scnlenliam  nec  Icviler,  uxor  rpjao  Mip^ijm  Ucii- 
l)iis  «'xritnl  ad  seminalionem  slalim  posl  ropulam,  m  qua  vir 
solus  scrniijavil ;  1*  cjuia  scminalio  mulicris  perlincl  ad  ctjm- 
plendiim  coniu^alem  actum,  ul  proprie  coniuges  sinl  una  caro; 
el  sicut  u\or  polesl  se  praeparare  taciihus  ad  copuldm,  ita  ctiaoi 
ipsani  perlicere;  2'  (juia  si  mulieres  po>l  talim  irriialionrm  na- 
lurain  rompescere  lcnerenlur,  essent  lu^iter  iuagno  |)ericuio  ex- 
posilac  graviler  pcccandi.  —  .S".  Lig.  n.  Uiy. 


(•onlilfMHli  rnlio.  El  quod  ad  Irve.s  culpas  allinct,  ;.,..    ....;.  .;.  .j,.,- 

Imis  utililer  poriiilriis  monebitur:  1*  aliiisculpis  excusiri  eum  cuo- 
iu^cpm ,  (jui  cuin  slne  althus  olTensione  cpiaertam  recus.'.re  non 
|)0>sit,  j>;is>i\o  <|no<l;)mmo(lo  si*  liabpt,  ea  sciliret  iion  exigpns,  s»»d 
incri*  roii^fnliens  sru  permiltens ;  'J*  tihi  e\cusat'()  isla  nuu  a^'.-»!!, 
;ic  poenitens  leves  hasce  culprs  conflteri  mnlil 'nam  ronfilrri  ^e- 
nialia  nec(»ssarium  iion  r»it\  ulendum  in  confps>i(tne  pror.vus  es.'*© 
f;rner;ili  forniula  «i/fV liMi.f  leiin  rulpae  in  C(>niu(ja!i i/Jicio  praeslando, 
nec  lUKjuam  (iesigu;in(lum,  cuiusmodi  illi  .iciiis  fucrinl :  ^anrlilas 
cnim  sacramenii  el  periculum  liuic  materiae  iiisiium  evigunl  oiuoi- 
iio,  ul  nirrr  (jiiod  sunirirns  >il,   nihil  >ero  suprrnui  «v  iur; 

'V  si  |)urnitpns  forlu  iiicidat  iu  Coiifessarium  adeo  impru     ,,  u( 

(|uid|ii:uu  ullprius  investigando  sciscitetur,  posse  eum,  imo  et  de- 
Itrrp  luodpstp  rppoiiprp,  nihil  ^tfr,  qurd  ra  (fe  rr  addnt. 

Ouaiidoi|U!dpm  vpro  dp  npcpssnrla  r.onfps.vnrii  rautpla  clrra  nia- 
l(ri;im  isi;im  sprmo  incidit,  praestal  heir  subiirere.  (juidnam  digsU 
tas  ac  sanclilasSaeramenli  dirlet  respondpudum  mulieri»  quae  mo\ 
niiplura,  dp(|ur  (»inni  pprralo  in  roiii\malduis  olViriis  rnvpudo  \.ild« 
soHirila,  Coufes.Nar;um  ra  dp  re  inleiroget.  liuic  porro  (|uup>lio- 
ni  sic  |)osl  alios  respoudet  (iobat  (Eiper.  Theol,  Tr,  10.  Cas.  17. 
)i.  liiH.  (i\9.):  Si  riu%mo(ii  puella  hdbeat  matrem  iuperMtHem,  bonU 

rerbit  iuhralur  (jmitricem  ir'-         :■-  ■    • ■     '•--''.•  uwk 

(aut  etinm  aliu%  foeminai  u  1      .lia- 

lit.r  .  Si  careat  matre,  aut  prae  rerecundia  non  audeat  intmnk' 
(jnre,  ilirnhir  ci,   u(  fi/o  mnrit<>  "        "     '  if  eliam  in 

illix  rebux :  %i  hic  forte  petat  ali; .:  ,        ,  ct,  an  iit  /i- 

cilum,  (leprecetur  rerecunde ;  ai  (ieprecantto  nihii  eficial  iVfirro, 
(juod  mnrilus  axnerat,  se  iam  nonie,  quid  ptnniltant  leget  ccmmu' 
hinlri,  lunc  obetlinl ,  cerla  ir  non  offensuram  lienvt .  •  :•:  dnbi» 
pnrel  mnnto,  lnm(fuam  .%uperiori :  pio.iima  iiein%le  c  yuar- 

rnl  ip%a  ex  Confessario,  ulrum  itluH,  in  quo  ohHlirit,  ticitum  til 
roniu(jibut,  nec  neY 


814  TRACTATUS 

5'  Tactus  ciim  seipso  ex  delectatione  venerea,  absente  altero 
coniuge,  iuxta  plurium  sententiam,  a  peccato  gravi  excusari 
non  possunt,  etiam  seclusa  pollutione  aut  proximo  eius  periculo. 
Ratio  est,  quia  coniux  ius  non  habet  utendi  proprio  corpore  in 
ordine  ad  yoiuptatem  secum  explendam,  sed  tantum  in  ordine 
ad  copulam.  —  Lacroix,  n.  339.,  etc.  S.  Lig.  n.  936.  —  Alii  ta- 
men  non  pauci  apud  ipsum  S.  Alphonsum  dicunt,  secluso  pollu- 
tionis  periculo,  hoc  culpam  yenialem  non  excedere.  S.  Alphon- 
sus  primam  sentenliam  probabiliorem,  et  suadendam  (a)  censet. 

6**  Delectatio  morosa  de  copula  habita,  vel  remote  habenda, 
secluso  polkitionis  periculo,  iuxta  comraunem  sententiam,  est 
peccatum  Tcniale  tantum.  1''  Est  peccatum  abquod  ;  quia  in 
hac  Yoluptate  ad  proximam  copulam  non  relata,  inordinatio  in- 
yenitur,  cum  desit  finis  honeslus  et  frustra  moveantur,  inchoa- 
tive  saliem,  spiritus  genitales.  2°  Veniale  nonexcedit;  quia, 
cum  copula  sit  coniugibus  per  se  licita,  non  potest  esse  graviter 
illicitum  de  illa  delectari  [b).  Non  autem  ilHcita  est  simplex  co- 


(a)  S.  Alphonsus,  dum  dicit  hanc  sententiam  suadendam,  nequa- 
quam  significat,  poenitentibus  ingerendam  aConfessario  esseopinio- 
nem  de  gravi  in  hisce  actibus  reatu ;  nam  ipse  aperte  et  vehemeu- 
ter  eos  increpat  ac  damnat  (Vid.  not.  ad  n.  152.  Yol.  1.  Pag.  147.), 
qui  peccati  mortaVis,  ubi  de  re  non  sunt  certissimi,  conscientiam 
iniiciunt.  Hoc  ilaque  unum  sibi  vult  S.  Alphonsus,  poenitentes  ab 
huiusmodi  actibus  summopere  deterrendos.  De  hac  quaestione  vi- 
dendus  est  Andreas  Mendo  (Stater.  Opin.  Dissert.  5.  Quaest.  19.), 
ubi  pro  opinione  negante  gravem  horum  actuum  reatum  ea  argu- 
menta  ad  hominem  refert(ti.  152.),  quibus  difficiie  sane  est  idoneum 
responsum  reddere. 

(&)  S.  Alphonsus  (Lib.  6.  n.  937.)  in  hanc  rem  affert  illud  S.  Tho- 
mae  (De  mal.  Q.  15.  art.  2.  ad  17.):  Delectationes  in  bonilate  et  ma* 
litia  consequuntur  operationes  delectabiles ;  et  ideo  sicut  cornalis 
commixlio  non  est  peccatum  mortale  coniugato,  est  autem  peccatum 
mortale  non  coniugato;  similis  eiiam  differentia  est  de  delectatione 
et  de  consensu  in  deteclationem.  Non  enim  potest  esse  gravius  pecca- 
tum  consensus  in  detectationem,  quam  consensus  in  actum,  ut  patet 
per  Augustinum....  At  vero  hoc  argumentum  probal,  non  modo 
consensum  in  delectaiionem  (nam  lioc  dicit  morosa  delectalio)  non 
esse  raortale,  sed>ne  veniale  quidem  esse  peccatum.  El  huc  directe 
ducit  eliam  ratio  ab  Auctore  allata,  scil.  quod  non  possil  esse  gra- 
viler  illicitum  delectari  de  re  ficita:  cur  enim  illicilum  ulcumque 
erit  de  re  licita  deleclari,  quando,  ut  ait  S.  Thomas,  bonitas  vel 


I)E  MATBIMOMO  gtS 

gitalio  de  liis  liahcndis  tcI  hahilis.  -    S.  Lig.  n.  937.  —  Ymt 
n.  110.  —  Imo  ncc  dpsidcrium  dc  copuln  fiiln  ■  -|. 

lio  dc  praclcrila  sunl,  jter  se,  iliiciia  ;  quia  dc.-.  ,;;.„,..  u,  ..  li- 
cila  ncriuil  illicilum  cs«>e.  —  V.  Casus,  n.  1102. 

§.  II.  De  onatmmo  in  parltculari. 

9*21.  —  Onanismux  in  co  consislil  quod  vir,  posl  inrooptam 
copulam,  ante  scminationcm  i^e  relrahal  cl  scmeo  c\lra  tlTun- 
dal,  ut  pcncrationcm  impcdiat.  Ouisf|ue  ficr  »c  Tidcl,  lioc  essc 
turpi  libidini  indul^crc,  (piin  oncra  matrimonii  suslincanlur. 

Nomcn  suum  sorlilur  ab  (inan,  sccundo  lilio  palriarrhac  /u- 
dae,  ()ui,  dclunclo  fralrr  suo  llcr,  iu\la  uiorcm  co.iclus  csl  tI- 
duam  cius  Thamar  duccre,  ut  suscitaret  scmrD  fratri  suo ;  sed 
iniroiens  ad  uxorem  fratris  sui,  semen  [umlebat  in  terram,  ne 
liberi  fratris  nomine  nnsrerrnfur.  Kl  idrirco  perrus\it  eum  iKh 
minus,  riuod  rem  detcstabiiem  facerrt.  Uen.  :\H.  \i.  el  10. 

Slalurnda : 

f)22.  —  hiK)  l,  OiKimsnius  voluntanus  cst  srmpcr  i  :m 

niortalc,  ulpolc  conlra  naturam  ;  idcoque  in  nullo  casu  .  .i.iu^i- 
l)us  licitus  cssc  potcst.  Ualio  csl,  1*  quia  plane  pufjnal  conlra 
fmcm  primarium  malrimonii,  c(  ad  socielatis  exslinclioncm  per 
se  tcndit,  ac  proindc  naturalcm  ordincm  suhvcrlil;  2*  quia  a  so- 
prcmo  l.cpislatorc  ct  naturac  .\uctorc  stricte  fuit  j  ■  '  '  is.  ul 
cruilur  c\  tcxlu  (icnes.  modo  rclato :  3*  constal  i'  -  '»1-0- 

positione  40*  ah  fnnoccntio  .V/damnata,  quac  1- 

iies  iure  naturati  probibita  non  est....  Tnde  sic:  Onanismus  esl 
Tcra  et  propric  dicta  mollitics,  scu  pollutio  cxtra  usum  licitum 

matrimonii ;  crt^o,  ctc.  lloc  ronlirmaiur  variis  >\  /'   '   .t 

S.  Ofjirn  Dcci.-siouihus,  iufra  rcfcrcndiN  suh/j.  91".     _       .  .  _J. 

y>iVo  II.  Vir  onani.sta  nun<iuam  a  pcccato  gravi  c\cusari  po- 
test,  ct  proindc  nunijuam  ahsolvcudus  csl,  nisi  de  |>crrato  suo 
sinccrc  dolcat,  ilhuhpic  in  pOhtcrum  vitarc  pro|H)nat.  Raiio  e\ 
dictis  patct. 


malUin  dclcctaiionis  dosumitur  r\  l>ona  vrl  mala  r«,  df  qut  qolt 
dclrclctur?  Vidc  qunc  allata  sunt  c\  S.  Thoroi  de  morofa  dftccia- 

tionc  in  uot.  ad  n.  \(t*.K  \ol.  1.  potj.  16i. 


S16  TRACTATUS 

Vico  III.  Uxor  ab  onini  peccalo  excusari  potest,  si  gravi  de 
causa  Tiro  onanistae  debilum  reddai,  modo  interius  ipsius  pec- 
cato  non  assentiatur,  extcriusqiie  repugnantiam  suam  seriis  ad- 
monitionibus,  aliisve  displicenliae  signis  oslendat.  Ratio  est, 
1°  quia  rei  licitae  vacat,  et  ulitur  iure  suo,  quo  propter  mali- 
tiam  viri  privari  non  potest ;  nec  rei  intrinsece  malae  coope- 
ralur,  cum  se  passive  tantum  habeat,  et  actio  intrinsece  mala 
consistat  tantum  in  actu  viri,  contra  naturae  ordinem  tunc  re- 
cedentis;  2"  quia  non  obbgatur  caritale  ad  peccatum  mariti  im- 
pediendum  cum  gravi  suo  incommodo;  3°  quia  patet  ex  variis 
responsionibus  S.  Poenitentiariae,  quibus  declaravit  huiusmodi 
mulierem  inquietandam  non  esse.  —  Vide  Decisiones^  infra  re- 
ferendas  sub  n.  931. 

Resohes : 

923.  —  1°  Graviter  peccat  mulier,  quae  virum  ad  matrimo- 
nio  abulendum  inducit,  etiam  indirecte  vel  lacite:  v.  gr.,  con- 
querendo  de  numero  prolis,  de  laboribus  partus,  vel  educatio- 
nis  liberorum,  aut  recantando  se  in  proximo  parlu  morituram 
esse,  etc.  A  fortiori  graviter  peccat,  si  invito  marito  ab  incoe- 
pta  copula  ante  seminationem  se  retrahat. 

2"  Graviler  item  peccat  raulier  detestandae  viri  actioni  inte- 
rius  consentiendo  (a),  etsi  exteriusrepugnanliam  ostendat.  Pec- 
catum  enim  semper  est  odio  habendum. 

3°  Tenetur  uxor,  saltem  ordinarie,  virum  onanistam  de  ob- 
ligatione  recte  agendi  monere,  eumque  pro  posse  a  perversa 
agendi  ratione  avertere.  Nec  sufficit  qiiod  semel  eum  monue- 
rit,  sed  durante  prava  consuetudine  admonitiones  interdum  re- 


(a)  Intellige,  sl  opus  Ipsum  malum  approbet,  deque  eo,  uti  tall  in 
*  se,  gaudeat.  Nam  inefficax  complacentia  non  de  malo  opere  in  se, 
sed  solum  de  effeclu  inde  sequuto,  reatum  per  se  non  continet, 
prouti  DD.  omnes  slatuuntm  Tract.  DePeccatis.  Yid.  Yol.  1.  n.  173. 
Resol.  4.  Et  hoc  sedulo  adverlendum  est,  ne  Inaniter  vexetur  uxor, 
quae  dum  crimen  viri  elficaciter  detestalur  (et  haec  detestalionis 
efficacia  inde  probatur,  quod  si  optlo  illi  detur,  nunquam  abusum 
hunc  velil),  posset  alioquin  gaudere  de  immunitate  ab  incommodis, 
periculisque,  quae  gestationem,  parium,  elc,  comitantur. 


DC  MATRI1I0:<(I0  817 

pclere  dpbel,  nisi  ccrla  sil,  novam  admonilioncm  nullo  modo 
esse  profuliiram.  Allamon  lunc  eliam  repupnanliam  suam  ali- 
(|uo  modo  palefacere  lenehitur,  nc  peccalo  marili  litjenler  coo- 
scnlire  videatur.  —  Ita  communitfr,  el  »ic  respondil  inlcrro- 
f^ata  S.  Poenilcnliaria. 

4'  Odicium  (]UO(|iie  uxoris  eril  maritum  biandiliis,  Tinif 
amoris  indiciis,  prccihus,  adhortationihus(]ue  permovere  ad  ac- 
lum  recle  porliciendum,  vcl  ah  eo  prorsus  ahstmendum.  Kxpc- 
ricntia  corwlal,  phirinios  viros  onanistas,  ab  uxorihus  sic  alle- 
clos,  ad  iiicliorciu  frugem  sesc  rcccpisse. 

Quaesita : 

0*2 4.  QrvF.R.  1*  Qunmndo  sr  (jerrrr  deiteat  Confessanus 
cum  foniugthus  lie  usu  matnmnnii  prorsus  tacenttbus? 

Resp  Diflicultas  haec  (]uotidi«inae  praxis  non  adco  facile  sol- 
viiur,  nostris  praesertim  lem(x)rihus,  in  (]uibus  ooani>mi  lues 
un(lc(]ua(]ue  grassatiir.  Ilinc  varia  esl  Confes.sariorum  agendi 
ralio.  Alii  ccnsent.  coniu^cs  ^cncralim  (]uoad  matrimonii  usum 
essc  iutcrrof;aiulos,  (]uia  ahusus  malrimouii  esl  commuui^Mmus, 
nec  in  re  adeo  iuri  naturac  opposita  ordinaric  praesumi  booa 
tides  potest.  Alii  c  contrario  opioantur,  omittcndas  omnino  esse 
(juasvis  intcrrofrationcs,  (]uia  coniu^es,  liccl  onanismi  reipst 
rci,  fortc  in  houa  lidc  vcrsanlur,  ct  hac  expulsa  pcr^ent  nihilo- 
miuus  in  prava  p<;ccandi  consiictudine,  ncc  promdc  lam  am- 
))lius  ahsolvi  polerunt,  ct  a  Sacrameutis  recipiendis  exsulahunt. 
A  duohus  his  cxlremis  recedendum,  viam(]ue  mediam  sectan- 
dam  essc  existimamus.  Klcnim  cx  una  |)arte  iu  re  adco  ardua 
cl  jicriculosa  minimc  dccct,  ut  (ioufcsharius  (]uacstioncs  multi- 
|)li(-cs,  minutaN({uc  coniugatis  |)ro]M)nat.  Imo  nisi  gravis  adsit 
I^rohahilitas,  (]Uod  poenitens  huiusmodi  peccato  in(]uinptur,  al- 
tum  scrvarc  dct)ct  silcntiiim.  Kx  altera  parte  (!onft*s>ariu8  tem- 
pcr  ah  omui  (luacsiione  ahstmcre  non  potest :  elenim  ex  oflicio 
iudicis  inlc^ritiiicm  confcssionis  hac  m  rc  sicut  in  alns  per  se 
procurare  dchel,  quolies  praviler  suspicatur  poenitenlem  obli- 
galioni  suac  non  satisfacerc  (•).  Ncc  dicas  Confessarium  excu- 


(a)  llnec  ratio  hoc  loco  pnrum  efTtcai  e*\.  Quia  aut  CUtofcwarius 
sup])onit  pocnitcntcm  in  hona  fide,  et  iuxtn  pmfmlan  ab  Ipm»  Ao* 
GVRT  Tom.  II.  81 


818  TRACTATUS 

sari  ab  obligatione  interrogandi,  ratione  gravissimi  incommodi, 
quod  in  praesenti  casu  occurrit;  nam  generatim  poenitentes 
absque  tanto  incommodo  interrogari  possunt,  si  caute  et  pru- 
denter  procedatur,  v.  gr.,  inquirendo  generali  modo,  num  ali- 
quid  sit  quod  conscientiam  circa  matrimonii  sanctitatem  remor- 
deat.  Quod  si  negent,  generatira  ulteriori  interrogatione  non 
erunt  urgendi.  Confirmatur  haec  doctrina  recenti  Decisione 
S.  Congreg.  Inquis.  die  21  Maii  1851.  Quaesitum  enim  fuerat, 
qua  nota  digna  foret  sequens  propositio :  Nunquam  expedit  in- 
terrogare  de  hac  materia  (onanlsmi)  utriusque  sexus  coniuges, 
etiamsi  prudenter  timeatur,  ne  coniuges,  sive  vir,  sive  mulier, 
abutantur  matrimonio.  Responsum  fuit:  Propositionem,  prout 
iacet,  essefalsam,  nimis  laxam  et  inpraxi  periculosam.  —  Yide 
infra,  n.  930. 

925.  —  QuAER.  2°  An  uxor  debitum  a  viro  onanista  petere 
possitf 

Resp.  Affirm.  probabilius,  gravi  de  causa,  v.  gr.,  si  peri- 
culo  gravi  incontinentiae  ipsa  exponatur;  quia  ius  habet  ad  co- 
pulam,  et  ratione  sufficiente  a  peccato  cooperationis  excusatur. 
—  Ita  S.  Lig.  n.  947.  {a).  Sic  eliam  declaravit  Poenitentiarius 
Maior  Card.  de  Gregorio  in  admonitione  ad  praefatas  S.  Poe- 
nitentiariae  responsiones,  quamvis  addat,  S.  Poenitentiariam 
hac  de  re  decisionem  dare  recusasse. 


ctore  ralio  procurandi  integritatem  Confessionis  non  exigit,  ut  a 
bona  fide  poeuitens  deturbetur.  Vel  de  bona  poenitentis  fide  dubi- 
tat,  et  tunc  cum  non  agatur  de  peccalis,  quorum  omissio  possit 
oblivioni  iribui,  interrogatio  aut  facile  noxia  evadet,  si  poenitens 
in  boua  fide  erat,  aut  inutilis,  si  mala  fide  silenlium  ea  de  re  poe- 
nitens  servat.  Vide  de  hoc  argumento  Frassinetti  in  Dissert.  X  alias 
cit.  DeW  integrita  della  Confessione. 

(a)  Ecce  tibi  S.  Alphonsi  senteiitia :  lustam  causam  (uxor)  habe- 
bit  pelendi,  si  ipsa  esset  in  periculo  incontinenliae,  vel  si  deberet 
alias  privari  iure  suo  petendi  plusquam  semel  vel  bis,  cum  perpetuo 
scrupulo,  an  ei  sit  satis  grave  incommodum,  nec  ne,  tunc  se  contine- 
re.  Vide  dicta  in  pari  casu  Lib.  2.  n.  53.  V.  Sivero  :  qui  aller  S.  Al- 
plionsi  locus  etiam  clarius  menlem  ipsius  explicat.  Et  haec  Con- 
fessarius  probe  advertat,  oportet,  ut  sciat,  quandonam  denuntiandi 
obligationera,  et  quando  solum  utendi  consiliis  et  adhortationibus 
locus  ipsi  delur. 


DB  MATRIMU.MO  §19 

92G.  -  QuAER.  3*  An  peccft  turor  conseiuum  iniernutn  co/i*- 
ptati  praehemlo,  quando  artutn  coniugatm  viro  onanistae  ptr- 
miltere  potest  ? 

Hesp.  yeg.,  modo  pcrcalo  viri  asseiiMjiii  non  prathc.ii.  Ka- 
lio  esl,  (juia  cuiii  ininmic  pcccel  acluiii  liuiusniodi  perniillcndo, 
uc(|uc  pcccal  voluplalcm  c\  ca  provcnienlcnj  admiilcndu,  (|uani- 
vis  pracscial,  virum  copulam  non  es.sc  pcrfcciurum ;  aclus  enim 
ille  cst  in  sc  honeslus  ci  licilus  mulicri.  el  pcr  eam  non  slal, 
(juominus  dchilo  modo  pcrficmlur.  —  Vtde  ta^s,  n.  IIOI. 

NOTA.  C^jnft^^^arius  <1«  bii  foctidi*  rcbos  in  S.  Tribanali  i'ofoil«oliM  >gm  tm- 
clos,  s«ta|]rre  debct,  nt  frr«|ueoter  cor  et  menteni  «d  Deom  erigat,  o«  doin  dtao 
roaoilarc  nitilur,  ipsr  niarulplur.  lurat  iptam  iolerdum  etcUjnar»  c«ai  PialaMU : 
Eripe  me,   Ihtminf.  de  luio,  ui  non  im/igar. 

DECISIO.NKS 

SACRARm  CONGREr.ATIO!tl'll  CIRCA  0?(A:1ISMI  11 . 

!•  CO^lLTATIO. 

927.   '—  Kpifcopus  N.  bumillime  suppiicat  pro  buios  dubii  •oJutioM  : 

•  I*  An  pouil  absoUi  malier,   quse  pateretar  eqaidem  firani,  si  racto  afw«t 

•  io  copola  r«>niugali,  Trbrmeoter  lutrm  desidrrat,   ol  se  rrlrabal  «ir.  qaia  ■■- 

•  lirr  illa   prulciu   liaberr  furmidal. 

•  1'  An  poatit  ab«4iln  uulirr,  <{uae  io  ropala  coailgali  ftmti  tmt*  bU»ditiis 
>  obtinrre  a  viro,   qaod   ooo  •«  relraberet ,   et  ae*  ffiril ,   ^n*    illo  rop«U  ubi 

•  displiret.  • 

Rt:sh»>si  y. 

S.   roroilrntiaria  ,   perpensis   dobiis    a  Ven.    io  (bristo  i^trr  .    Kp»s«o^    \   , 
propositis,   rrspon.iit       .Vrart/irc 

Datum   lluinar,   in   >     |'o«oil«a(iaria,  dir  Jl    Maii   4H47. 

II*  OOMII  LTITIO 

'>'2K    —  (^»uarrilur   n  >••!<'   \|.  »i.  li.«,   i}«a  BoU  lbr.i|i>^ica  digoae  noi   ir«i  f^ 
p<)!»itit>nrs   sr4|urnlr»,    iiMuirnai 


•    I     Oh  rationri  bonesla»  roniugibus  uli  lic«l 
■  cal  Oaau. 


A         4  tM« 


820  TRACTATUS 

«  2°  Probabile  cst  istum  matrimonii  usum  non  esse  prohibitum  tle  iure  na- 
(I  turali. 

«  5°  Numquam  expedit  interrogare  de  hac  materia  utriusque  sexus  coniuges, 
«  etiamsi  prudenter  timeatur  ,  ne  coniuges  ,  sive  vir  sive  uxor ,  abutantur  ma- 
«  trimonio.   » 

RESPONSUM 
S.  Congreg.  Inquisit.  die  21  Maii  1851. 

Ad^""":  Propositionem  esse  scandalosam ,  erroneam,  et  iuri  naturali  ma- 
trimonii  contrariam. 

Ad  2"*" :  Propositionem  esse  scandalosam,  erroneam,  et  alias  implicite  da- 
mnatam  ab  Innocentio  XI:  propositione  49*  (Vide  hanc  propositionem  supra, 
n.  922.). 

Ad  5"'" :  Propositionem  prout  iacet  esse  falsam,  nimis  laxam,  et  in  praxi 
periculosam. 

III*   CONSULTATIO. 

Postulatum  Illustrissmi  D.  Bouvier  Episcopi  Cenomanensis  ^ 
circa  agendi  rationem  C  onfessariorum  cum  coniugibus,  rela- 
tive  ad  onanismum. 

«  Beatissime  Pater, 

929.  —  fl  Episcopus  Cenomanensis  in  Galliis  ad  pedes  S.  V.  summa  cum 
«  reverentia  provolutus,  ea,  quae  sequuntur,  humillime  repraesentat. 

«  Fere  omnes  iuniores  sponsi  numerosiorem  prolem  habere  nolunt,  et  tamen 
ab  actu  coniugali  abstinere  moraliter  nequeunt. 

«  A  Confessario  interrogati  circa  modum,  quo  iuribus  matrimonii  utun- 
«  tur,  graviter  communius  offendi  solent ;  et  moniti,  nec  ab  actu  coniugali 
«  temperant,  nec  ad  nimiam  prolis  multiplicationem  determinari  queunt. 

«  Tunc  adversus  Confessarios  mussitantes ,  Sacramenta  Poenitentiae  et 
«  Eucharistiae  derelinquunt ,  malum  praebent  exemplum  liberis ,  famulis, 
«  aliisque  Christi  fidelibus ;   lugendum   inde  oritur  Religionis  detrimenlum. 

«  Numerus  eorum,  qui  ad  sacrum  Poenitentiae  Tribunal  accedunt,  multit 
«  in  locis  ab  anno  in  annum  decrescit  praesertim  ob  hanc  causam,  fatentibus 
«  plerisque  Parochis  pietate,  scientia  et  experientia  magis  conspicuis. 

H  Quomodo  ergo  olim  agebant  Confessarii  ?  aiunt  multi.  Non  plures  quam 
«  hodie  communiter  nascebanlur  liberi  ex  singulis  matrimoniis^  coniuges  non 
«  erant  castiores,  et  nihilominus  praeceptis  annuae  Confessionis  ac  Commu- 
V  nionis  Paschalis  non  deerant. 

«  Omnes  libenter  admillunt  in/idelilatem  erga  compartem,  et  abortus  at- 
«  lentalionem ,  maximum  esse  peccatum.  At  vix  ac  ne  vix  quidem  persua- 
«  deri  possunt  se  teneri  sub  pcccato  mortali ,   aut  perfectam  in   matrimo- 


DE  VATRIIIOMO  Sfl 

•  nio  ierrare  rattilalrm  'a  ,  aul  inemrrer^  perieulum  imnumeram  ftnrrandi 

•  prolem 

•  PrnrfaluM  fenomanmiis  Fpitropu»    ingenlia   hine  ohrentura   e»$*    *«(• 

•  praetidtn$.  rl  anxielale  lurbatu$,  a  Dealiludine   frilra  $oUieil«  exquirit: 

•  i*  An  eoniuge$  qui   matrimonio  eo  ulumlur  mado,   ul  eonreptionem  prm»' 

•  ratrant,  arlum   prr  tr   mitralilrr  malum   rsrrrramt? 

•  2"  Si  arlui   habnutut  $il    ul  motalitrr  malut,  an  eoniuge$  de  itlo  $*  ntm 

•  aeeu$anle$  runiidrrari  pnuiml  lanquam   in  ra  ronttiluti  bonm  ftdr .  qmae  ema 

•  a  grari  eulpa   rxruirt  '* 

•  3"   An  prulHinda    lil    agrndi    ralio    Confe$$mriorum  .    fui   ne   eonimfmtot 

•  offendnnt ,  illoi  rirrn  modum,   quo  iuribu$  matrimonii  uluntur,  moti  inUr- 

•  rwjanl .'   • 

ni-:si'oNsi(). 

950.  — >  S.   1'oenitentiiria,  matn  re  perpeoti*  propotilit  ^«af*lieaibQ»  : 

Ad  1*"  rnpondrl  :  ■  Cum  lota  aelu$  deordinatio  ex  xiri  mmlilim  pr»- 
eedal ,  qui ,  li^ro  roniummandi .  rrlrahil  le  et  extrm  ta$  rffundit ;  ideo, 
$i  mulirr  fHttt  drbilai  ndmuniltonei  nikit  profiriat  ,  rir  aulrm  in$tet  mi- 
nandn  rrrbrra  aut  morlrm,  polerit  ipia.  ut  probmti  Theotogi  doemt .  eitrm 
perralum  limpliritrr  prrmillrrr ,  idqur  rx  grari  rau$a  ,  quae  eam  exem- 
$et  :  qunniam  rarilai.  qua  illud  impedire  tenetur,  rum  lanlo  inevmmedo 
non  obtiijal. 

A(i  2"*  ■ulrin  r(  r>""  rMp<»aJ«t  :  •  quod  praefatui  Confe$$mriu$  rexoett  »'• 
mrnlrm  adaqium  illud,  Mnrta  Mnrlr  t\*e  IrarUnda  ;  mtque  etimm  terbm  pfr- 
prndat  S.  Atphonii  dr  l.igorio ,  riri  doeti  el  karum  rrrum  ptritisaimi , 
qui  in  1'raii  (i^Mifr^Mrioruia  ,  f^.  \.  ,  n.  41.,  imquit  Cirem  mutrm  preemlm 
runiutjum  reiprrlu  ad  drbilum  roniugale ,  ordinarit  loqutndo.  Confe$$mrim§ 
nun  tmrtur,  ner  derel  intrrrogarr .  niii  uxorei,  an  ittud  rtddidrrint,  m^ 
drttiuri  miHin  quo  poi$il  .  .  I}r  aliil  tarral ,  niii  imlrrrogalui  fuer%l.  Mermmm 
alini  probnlui  aurtorri  eon$mter  r  non  omitlat     • 

lUtniii   Honiae  i  S.  l*P4>ailrnliaria,   die  K  luoii    IMI3. 

|\  •    I  n>M  I  1  ITIU. 

951.  •—  (Juae$itum.    R«rlKa  «iraia  k«l>«l   ^«rai  roQ»t«a(i  «ip«rirD(i«  rafOMCtl 
IM  onaniitam.    Iii   tanuiu    omnia   lrul««i(   ai*«lia,   ul   illani   •  («m   B«(«aie  rriou  - 


(o)  lloc  Dtiii  iU  iiileHiKiMiilum.  i|u.)hi  plura  non  »int,  qVM  CttVb 
iioi»  licciil  ii.x,  (jui  teiu-iilur  pnfectam  ^ervarr  coMiHalfm,  rl  tamM 
lirciit  C(>uiunil)ns,  (Mi.inisi  .»  prrforlo  coiigrfMU  aliqna  de  caon  ab* 
Mincanl,  uli  cx  .supcrius  di.  ii>  ,  \id  ait  III.  DtpfccathComtm^mm) 
patet  Cunfcr  cliam  S.  Alphon.HUUJ  (Ub.  6.  n.  933.  . 


822  TRACTATUS  DE  MATRIMONIO 

ne  retraheret.  Quinimo  gravissima  aut  saltera  gravia  mala  ei  imminent  nunc 
probabiliter ,  ita  ut  vel  haec  mala  incurrere  debeat  vel  fugere  e  domo  mariti , 
nisi  permiltat  saltem  aliquando  abusum  raatrimonii,  etc. 

RESPONSIO. 

«  Cum  in  proposito  casu   niulier  a  sua  quidem  parte   nihil  contra  naturam 

«  agat,    detque  operam  rei  licitae,   tota  autem  actus  inordinatio   ex  viri   raalitia 

«  procedat,  qui,    loco  consuramandi,    retrahit  se  et  extra  vas  effundit ;    ideoque, 

(I  si  mulier  post  debitas  admonitioncs  nihil  proficiat,  vir  antem  instet,  minando 

«  verbera  aut  raortem  aut  alia  gravissima  mala,  poterit  ipsa  (ut  probati  Theolo- 

n  gi  docent)  citra  peccatum  perraissive  se  habere  ;    cum,  in  his  rerura  adiunctis, 

«  ipsa  viri   sui   peccatum   simpliciter    perraittat  idque  ex  gravi  causa  quae  eam 

«  excusat ;  quoniam  caritas  ,  qua  illud  impedlre  tenetur ,  cum  tanto  incommodo 

«  non  obligat.   » 

Datum  Romae,  in  S.  Poenitentiaria,  die  i^  Febr.  -1825. 

NOTA.  Exstant  etiam  aliae  responsiones  S.  Poenitentiariae,  quae  praecedenti 
omnino  consonant  ;  has  refert  Gousset ,  in  opere :  lustification  de  saint  Li- 
gori,  p.  272. 


FINIS  TRACTATDS  DE  MATRIMONIO. 


TUArTATUS 
D  E    C  E  N  S  IJ  1{  I  S 


Censurae  speclandae  suni  lum  in  gcDcre,  lum  in  specie. 

CAPUT  I. 

DB   CENSIRIS    IN   GE^ERE. 

Agfndum  1"  <le  nalnr/i  rt  <ii«iMonr  rrn»ararara  :  2*  dr  prinnpin  tru  •ar(<>rt 
cenaariruiQ  ;   3*  «le  ■ubierlu  centurarum  ;    4*  <!<-  alMolaltone  ■  crn*urw. 

ARTICULUS  I. 

Dff  NATliiA,    DIVISIO.NK   ET   CO^DITIOMBl  S   (i:>>lRK»ni. 

/.  l)e  nitura  cmsurae. 

^Wl.  Ccnsura  sic  rommntiiUT  fictiniri  solrl :  Vm  poena 
spintuiilis  ol  mcdirinalis,  (|iia  homo  ti<iplizatus  drliuciueiit  el 
contumax  per  potcstalcm  ccctcsiuslicnm  (|uorumdam  lx»norum 
hpiritualium  usu  privatur. 

Dicilur  \  )if^ena,  ipiia  culpam  sup()onit ;  S'  .\^iri/u<i/i5.  tuoi 
(|uia  tiTlur  a  potc^tatc  sptntuali  ad  spinttialtMn  rtinstianoruni 
ntilitatrm,  tiim  ipiia  t)ona  spintiialia  imnHviiati*  aufiTt ;  3'  me^ 
dtcinalis,  (piia  f^Ttur  oo  lino.  ut  nniina  ad  inpliorcm  frufcrm  mm 
nuipiat  (a);  i*  homo  baptizatus,  i|uia  ()ui  haptizati  oon  (lUDl, 
Ecclcsiac  potestati  non  sut)duntur ;  polesUs  autcm  r%rrcctur  in 


[a)  Rtsi  di*  rorrcrt;on(>  d(Min(|U(*nti.4  desperctiir,  potMt  crnnirt 
forri  tum  In  ultiouj^m  dclicti,  tum  ad  Irrrorrm  aliorum.  lum  ne 
pravorum  roiuiniiniratioiiP  caetiTi  inl^riaiitur  (Siilmamt.  />#  Cau. 
Cap.  1  n.  10. \  rnilc  ccssantr  mrrectionia  linc,  nouceMAQlOO  IpiO 
alli  tiiu\H  iConiHck  Disp.  \:\.  Ihtb.  1.  h.  9.,. 


824  TRACTATUS 

subditos;  ^"  deliquens  et  contumax,  quia  poena  nonnisi  delin- 
quenti  infligilur,  uiedicina  vero  porrigi  non  debet,  nisi  iis,  quo- 
rum  contumacia  tanto  indigeat  remedio ;  6"  usu  quorumdam  bo- 
norum  spiritualium  privatur,  nempe  bonorum,  quae  subsunt 
potestati  Ecclesiae,  utsunt  preces  publicae,  Sacramenta,  etc. 

Hinc  censura  differt  V  a  depositione  et  degradatione,  quae 
non  sunt  medicinales,  nec  ad  tempus,  sed  in  poenam  tantum  et 
perpeluae;  2°  a6  irregularitate,  quae  ob  solura  quoque  defe- 
ctum  animi  vel  corporis  absque  ulla  culpa  contrahitur,  et  proin- 
de  per  se  non  est  poena,  sed  lantum  impedimentum  canonicum, 
licet  ob  qaaedam  crimina  inflictum  poenae  quoque  rationem  ha- 
bere  possit. 

Hinc  etiara  apparet,  censuram  non  perpetuo  durare,  sed  fi- 
nem  sortiri  cum  delinquentis  emendatione ;  tunc  enim  solvi  a 
Tinculo  censurae  debet. 

Suspensio  et  interdictum  modo  censurae,  modo  poenae  vindi- 
cativae  naturam  induunt.  Dignosces  autem  esse  poenam  vindi- 
cativam,  tum  si  feratur  propter  dehctura  mere  praeteritum,  tum 
si  infligatur  in  perpetuum  aut  etiam  ad  tempus  determinatum, 
puta  pro  duobus  vel  tribus  mensibus  [a), 

11.  Divisio  censurarum. 

933.  —  Variae  distinguuntur,  scilicet: 

r  Excommunicatio,  suspensio,  interdictum,  de  quibus  spe- 
ciatim  dicemus. 

2*  Censurae  latae,  vel  ferendae  sententiae,  prout  Superior 
statuit,  eas  incurrendas  esse  ipso  facto,  quo  quis  legem  vio- 
laverit,  vel  tantum  post  sententiam  iudicis  ecclesiastici  infli- 
gendas  esse. 

3°  Censurae  latae  a  iure  vel  ab  homine,  prout  feruntur  instar 
mandati  iudiciarii  vel  praecepti,  sive  in  unum  sive  in  plures. 
Si  censura  aflicit  personas  determinatas,  est  particutaris ;  si 
vero  generaliter  et  absque  determinatione  personarum  fertur, 
generalis  est  (6) . 


(o)  Proinde  qui  eiusmodi  Interdicta  seu  suspensiones  violet,  non 
incurrit  irregularitatem. 

{b)  Paululum  obscura  ista  sunt.  Clarius  Suarez  (De  Cens.  Disp.  3. 
Sect.  1.  n.  2.):  Duobus  modis  potest  homo  ferre  censuram.  Uno  wio- 


DE  ce>siiiis  HiZ 

4'  Censurae  resercatar,  vel  non  resercalae,  proul  Supfnor 
earuni  cibsolutioncm  mI)i  rrsrr^avit,  vel  ordtnariiH  Mini^tri!»  ah 
iis  ahsolvere  prniiisil.  Aliae  aulfni  sunl  Papar  rp?»ervatap,  aliac 
Episcopis.  Censurae  ab  hnmine  seniprr  rcservatae  cen^enlur. 
nisi  per  sententiam  ^eneralem  latae  smt. 


do  ferendo  lefjrm  ntabilem  ar  prnnanentem,  vbligantem  tub  har  poe- 
na,  (junin  ipsn  /n'  to  incurranl  eiuJi  trannijrf%nore%.  Aliu  modo  putett 
homo  /erre  cenxurum  proferendo  stnlentiam,  aut  praecipimdo  ali- 
quid  in  Minyulari  actiune  rel  negotio,  in  quo  non  itabiliiur  iui  aut  tta- 
tutnm  pennauens,  %ed  lranii'oi  ium  mandatum.  (Juando  '  i 

/ertur  primo  modo,  dicilur  e.y^e  a  iure ;  quia....  iam  tai  n 

ipso  iure  continelur.  (Juando  rero  cenfura  fertur  ponteriofi  modo, 
retnet  veluli  commune  nomen,  el  qua^i  per  anl(  •  <  m- 

modationem  vocalur  cemura  ul)  liomine.  Alque  ;.  (. ...  -  --j  illa 
rommuni.n  e.%t  omnium  theologorum  et  runtn/j/ariim. 

Dideruiil  autem  a  se  iuvicem  ilupliciler.  .Nam  l*  censur.i  lala  a 
iuie,  niorlut»  au(l(ir«\  (pii  rnni  lulll,  in>tar  omnium  Irj^um  pcrs**- 
veral.  LaUi  aulcm  ab  hotnine,  ruin  .ili  hu  u>  iurMJiilium'  vl  .lurlo- 
rilate  peiKieat,  ubi  haec,  eo  mortuo  vel  remoto  ab  oflicio,  ce-*senl, 
eti.im  ip.si  ce.s.sat.  quod  iiileHif;r,  ut  non  ampliut  mcurratur;  naro 
si  (piis  eam  iiii-urrerit,  \iiirulum  muinisi  ab.^olulioiie  tolhtur.  — 
2*  ('.('ii.Hur.i  lala  u  iui  e  iiuiM{uam  (erri  pot«'>t  pro  ileliclis  prafterilii»; 
ceiisura  \ero  ab  homine  nou  solum  pro  futuris,  sed  eliam  pro  prae- 
teriiis  ail  coium  .satisfactiouem  elemendationem  fcrtur  Sehmalzgr. 
lib.  5.  iit.  .{'J.  n.  9.  . 

Iiisuper  ceiihurae  ab  homlnc  duplex  modus  di.siingui  .solft,  scil. 
1*  per  moiiuiii  r;ian(/a/i,  cum  IMael.itus  (|uiiiptam  mand.il  .neii  prae- 
cipit,  aul  prohibct,  adiuiirta  sanrlioiie  rciisurae  rl  hic  modus  re- 
spicil  ai  li(iiu*s  futura.s,  uli  palct ;  '2*  per  iiUMiuui  senteniiae,  cum 
de  aiiijuo  faclo  instituitur  iudi(  ium,  et  iudicialiter  .Henleulia  fertur, 
impoiiciiilo  nempc  censuram,  etc,  el  hlc  mudilt  rctpkit  (ictum 
practcrilum. 

l  Iriusijue  autem  modi  es.se  pote^l,  ulcrnsuna  sll  vel  fmrlicMlarii, 
nimirum  circa  aru|uod  factum  particulare  aul  cert.iH  p<  \el 

genrralin,  {\\\\\v  nulla  siiigul.iri>  farli  aut  saltcm  persoi  rni!- 

iialiunc  f*  rtur. 

8.  Alphoiisus  (IJb.l.  n.  6.)  Utas  pfr  modum  itatuli  hatxMi 
esse  pulat  »'eii>uras,  (juas  Kpi.sccpUH  fcrl  iii   ^         " 
idco(pic,  l;im(pi.ini  lalas  a  iure,  pcr.M'\crare  pi-:  ..   l  , 

latas  \cro  ab  homine,  ipiac  fcranlur  e\Ua  S\nodum.  quae  idcir.  <> 
per  mortem  fcrentis  ce.HWMit. 


826  TRACTATUS 

5'  Censurae  notoriae  vel  occultae,  prout  publice  constat  ali- 
quem  eas  incurrisse  ob  factum,  quod  est  ila  cognitum,  ut  iam 
celan  amplius  nequeat ;  yel  secus. 

6°  Censurae  iustae  vel  iniustae^  validae  vel  inmlidae;  prout 
Superior  iustitiae,  veritati  et  legi  consuluerit,  necne,  in  censu- 
ra  imponenda. 

///.  Conditiones  censurarum, 

934.  —  Requiritur  ad  censurae  validitatem,  ut  peccatum,  cui 
infligitur,  sit  mortale,  externiim,  consummatum,  non  inere  prae- 
leritum,  et  coniunctum  cum  contumacia. 

1"  Mortale;  censura  enim,  cum  sit  poena  gravissima,  mor- 
talem  culpam  requirit  (a). 

2'  Externum;  nara  Ecclesia  iudicat  in  foro  externo,  ad  quod 
censurae  pertinent,  non  vero  de  mere  internis  (h). 

3"  Consummaium  opere,  in  genere  suo  (c);  quia  leges  poe- 
nales  sunt  stricte  interpretandae,  iuxta  regulam  luris :  Odia  re- 


[a)  Quod  levis  aliqua  censura,  v.  gr.,  excommunicatlo  minor,  le- 
vis  aliqua  suspensio,  aut  leve  aliquod  personale  interdiclum,  pos- 
sit  ferri  ob  culpam  levem,  communis  est  DD.  sententia,  ul  videre 
est  penes  S.  Alphonsum  (Lib.  7.  n.  30.)  et  Schmalzgrueber  (Lib.  5. 
Tit.  39.  n.  59.).  S.  Alphonsus  addit,  si  censura  feralur  ad  brevetem- 
pus;  sed  lunc  non  proprie  censura,  sed  inhabililalio  quaedam  erit, 
ul  dictum  est  sup.  n.  932.  Auctor  porro  loquitur  de  excommunica- 
tione  maiori,  deque  suspenslone  el  interdicto,  prout  commuuiter 
ferunlur,  scilicel  ad  omnem  usum ;  quae  ex  communl  omnium  sen- 
tentia  ob  culpam  levem  ferri  non  possunt.  Levis  lamen  intelligi 
debet,  quae  talis  sit  tum  in  se,  tum  ratione  finis;  ralio  enim  aul  finis 
graviter  intenti,  aul  scandali  aut  periculi  efficere  possunl,  ut  res 
per  se  levis,  capax  tamen  sit  gravis  praecepti.  Yid.  Suarez  (De  Cens. 
Disp.  4.  Sect.  6.  n.  12.),  Lugo  (De  lust.  et  Jur.  Disp.  16.  w.  61.), 
Lessius  [Lib.  2.  Cap.  12.  n.  54.),  Sanchez  [In  Decal.  Lib.l.  Cap.  21. 
n.  28.  29.). 

{b)  Non  solum  exlerius  debet  esse  peccalum,  sed  eliam  grave  in 
ralione  aclus  externi. 

[c)  Clarius  hanc  conditionem  sic  Schmalzgrueber  [Lib.  5.  Tit.  39. 
n.  64.),  proponit,  ut  exceplionibus  non  indigeat:  VI  incurralur  cen- 
sura,  peccalum  illud  externum,  ob  quod  censura  contrahenda  est, 
debet  esse  completum  insuo  genere  secundum  proprietatemverborum, 
guae  in  praecepto  seu  lege  continentur. 


stringi,  favorex  convenil  ampliari.  —  Kxripe,  ni<i  le^slaior 
coolriiriiim  exprimat. 

4'  i\nn  fnrrr  prafteritum  'n  ;  ({iiia  rrnsura  psl  pnrn.i  inr,!,  :- 
nalis,  (|u;m'(|u«'  proiiKJc  Ifrri  non  polcsl  in  cos,  (|ui  lam  a»!  mt'- 
liorcn)  (rii^'cm  scse  rcrcp<*runl. 

5*  Couiunctum  cum  contumacta  rnnlra  Ecclesiae  legem  »eu 
praeccptiiiii  //.  H;iiio  esl,  (juia  linis  prarcipuu.H  censurae  esl 
pcrlinan;im  tranf^crc.  —  Vide  S.  Uq.  n.  30.  rt  seq. 

Resotves : 

03^).  —  r  Oiii  a  gravi  rulpn  cxcusalur  oh  ali.piam  circum- 
slanliam  ,  rtiam  a  ccnsura  cxrusalur,  licct  matcna  sil  io  se 
gravis. 


IIuc  jxTiinet  re^ula,  ad  censuran»  incurrcndam  rpijuiri,  ut  com- 
pletu.^  ^it  illc  efffctut,  qurm  leginlatitr  intrndit  nub  crn.iura  prohi- 
bere.  Proiiidt»  si  vcrba,  dilipciitcr  inspcct.i,  si^nificenl  prohilM^i  ul- 
/iwiif/i  clTccium,  V.  pr.,  homicidium  ;  censura  non  incurrilur.  nl*l 
efre«lu  illo  ullimo  sequulo.  scil.  morte.  (Juando  vero  «*ul)  consura 
prohil»i'liir  princi|i;»lil«'r  ipsa  actio  vel  ronn/ui;  lunc  ea  )H)sita,  sla- 
tim  iiK  urrclur  ccnsura,  cliam  e(T»'ctu  non  .M'(|nulo.  Vid.  Ronacioa 
(l)eCens.  /)wp.  1.  Q.\.Punct.  k.n.  li.  13.)  elCrolx  JJb.l.n.  59.). 

Ex  prol»;d)iliori  ;uitem  sentriili;i  censuram  non  incurril.  «|ui  <  'O- 
silium  vel  maiid;itum  re\oc;i\crit  ;inte  executionem  Suatez  lie  (  cni 
Di.tp.  li.  Stct.  :\    n.  13.  —  .s.  Alph.  I.ib.l.  n.  |ft   .  ()uoad  eum 
vero,  qui  ulut  oplarelelconalussil,  revocalionemconnUiiseu  man- 
d;ili  non  p(»lMit  nr.indntnrio  scu  «•\ecut(»ri  -  're.  \el  qui  poc- 

nilenti;ini  ;»^it  p(»>t  p(»sil;im  cnusim.  v.  gr  ,  i.  :.  .  >ed  ant"  >c(juu- 
tum  cfTcctum,  (|ucm  noii  poiuit  impedire,  ex  .•kenlenlia  (lard.  IK» 
Lugo  [hr  Pomit.  Diitp.  Ifi.  n.  \r»3  .  elSuare/ii  DeVer,at  Ititp.  3. 
Sect.  h.  »1.  3  certum  est,  cen.Miram  al»  eo  inrurri;  nrc  ullu  \i^  ra- 
lioni,  quam  S  Alphon>us  lib.  7  «  10..  et  l.ib  i  n  149.  e\  Sal- 
manlicensihus  conlra  afTerl,  iiies.<e  vldeiur. 

^fl)  1 1  pr.iclcr  t  m  dic;ilur,  necose  c>l,  ut 
nullo  modo  coniunctum  nil  cum  nliqua  int>t>«  > 
praesenli.  \  id   S.  Alph.  Jib.  7.  n.  54.'. 

(6)  Nou  crgo  sufticil,  ul  peccatum  lurl  4Ut  d.\ti.o  rcpu- 

gnet,  nisi  aru-ui  (pioipic  lc-i  Kcc!»--       '  •  1'    "  '"  •'•dm 

punitur  conlumacia  nnfra  Ir le»  ■>■ .  •'    i  1       i-5iac 

coniminanlis  conlumaci  ccnsur.im. 


828  TRACTATUS 

2'  Si  quid  omnino  leve  sub  censura  praecipiatur,  haec  non 
incurritur,  niodo  res,  quae  levis  sub  aliquo  respectu  apparet, 
aliunde  gravis  non  fiat. 

3*  Imprudenter  et  illicite,  sed  valide  tamen  ageret  Superior, 
qui  ob  quamlibet  gravem  culpam  censuram  ferret;  finis  enim 
Ecclesiae  est  graviora  tantum  crimina  punire  [a). 

4"  Excommunicatio,  quae  dicitur  ferri  in  animalia  nociva, 
V.  gr.,  in  locustas,  non  est  excommunicatio  proprie  dicta,  sed 
adiuratio,  vei  oratio  in  illorum  interitum  facla,  ne  noceant. 

5°  Item  quaudo  dicuntur  mortui  excommunicari,  id  intelli- 
gendum  est  de  quadam  execratione  vel  declaratione  excom- 
municationis,  quam  ante  mortem  incurrerunt,  et  in  qua  mor- 
tui  sunt  {b). 

Quaesita : 

936.  —  QuAER.  1'  Quomodo  discernitur  censura  latae  senten- 
tiae  a  censura  ferendae  sententiaef 

Besp.  r  Generatim  censura  latae  sententiae  erit,  V  si  verba, 
quibus  exprimitur,  excludant  alterius  cuiuscumque  actionem  seu 
ministerium,  ex.  gr.,  si  his  verbis  feratur:  ipso  facto,  ipsoiure, 
eo  ipso,  sine  alia  sententia ;  2"  si  verba  sint  temporis  praesentis 
vel  praeteriti,  v.  gr.,  excommunicamus,  excommunicammus,  etc. 
3"  si  verba  sint  modi  imperativi,  ex.  gr.,  incidat  in  excommuni- 
cationem,  maneat  suspensus^  interdictus,  etc.  —  S.  Lig.  n.  7. 

Resp.  2"  Gensura  aulem  ferendae  sententiae  habenda  est:  1**  si 
verba,  quibus  fertur,  alterius  operam  et  rainisterium  expostu- 
lent,  V,  gr.,  excommunicetur  per  Episcopum ;  2"  et  sint  commi- 


(a)  SynodusTridentina  [Sess.  25.  Cap.  3.  Be  Reform.)  haechabet: 
Quamvis  excommunicalionis  gladius  nervus  sit  ecclesiasticae  disci' 
plinae,  et  ad  continendos  in  officio  populos  valde  salutaris;  sobrie 
tamen,  ma(fnaque  circumspectione  exercendus  est :  cum  experientia 
doceal,  si  temere  aut  levibus  ex  rebus  incutiatur,  magis  contemni, 
quam  formidari,  et  perniciem  potius  parere,  quam  salutem. 

[b)  Proinde  absolulio  imperlila  excommunicalis,  qui  cum  signis 
poenitenliae  decesserint,  directe  non  ad  ipsos,  sed  ad  vivos  porri- 
gitur,  quatenus  solvuntur  obiigatione  ne  cum  defunctis  sepultura 
et  publicis  precibus  communicent.  Vid.  Schmalzgr.  [Lib.  5.  Tit.  39. 
n.  39.). 


DB  rENSlRIH  tf  t 

naloria  lanlum,  e.\.  gr.,  prarripimus  xuh  intnminatione  an&- 
thnnatis,  nisi  aliud  cx  adiunrlis  colli;;atur ;  3*  si  tempUH  fu- 
turum  oxprimanl,  v.  gr.,  ejTommuntcafnlur,  ertt  excommuni' 
catus,  clc.  (a^. 

937.  —  yiAKR.  2*  An  iudiratntus  iit  nimrriMe  rnwuram,  qui 
duhital,  utrum  inrurrerit? 

lirsp.  Neg.,  sivc  dubitcs,  an  gravitcr  dcli(|ucns,  vcl  an  casus 
8ul)  ccnsuram  cadat.  Ratio  cst,  (]uia  iiixta  ««xioma  communitcr 
rcccplimi,  cl  ipsnm  luris  rcpulam,  ndta  sunt  rrstnnfjmda.  Ila 
commumttr.  Allamcu  ccnsuram  incurris,  si  dubium  vcrsctur 
circa  gravitatcm  ipsius  malcriac,  tum  in  se  spcctatac,  tum  ha- 
bita  ralionc  linis,  elc.  Tunc  enim  malcria  haec  ut  gravis  repu- 
tanda  csl,  ciim  lalis  sit  iudicio  Supcrioris,  (|ui  ccnsuram  tulit.  rt 
aliiiiidc  in  duhio  praoumplio  Supcriori  favcat.  —  S.  Ug.  u.  3i. 
Salm.  c.  1.  n.  20'.,  ctc.    b  . 

()laer.  3*  An  guis  Ugetur  rensura,  quam  manifeste  iniustam 
esse  nori7? 

lirsj).  yr(j.,  sivc  Siipcrior  l.ilsa  prcsuiiipliom'  iiixus  innnrcn- 
lcm  pro  rco  damnavcnl,  sivc  omiscnl  furma.s  lcgalcs,  aul  limi- 
les  iurisdiclionis  cxcesscril.  —  S.  Lig.  n.  68.  —  Allam«'n  hal- 
lucinalionis  pcriculum  in  propria  causa  scdulo  vitandum  esl  (r). 
938.  —  Qi  AKR.  i'  An  ignorantia  a  censvra  excuset? 
lirsp.  r  ('crto  cxcusal  ipnoranlia  farti,  scilicct  (]uando  ()uis 
ignoral  sc  poncrc  aclum  suh  ccn^ura  prohibitum.  Sic,  v.  gr.,  si 
(piis  pcrcutiat  Saccrdolcm  pulans  cssc  laicum,  non  incurrit  ccn- 
siirani  latam  in  pcrcussores  Clcricorum.  Ralio  esl,  (|uia  ccnsu- 
ra  dcbct  cssc  noia  pcccanli.  ut  sit  contumax.  Stc  lurc  can.  cap. 
^^1  rrro  aliquis,  lib.  V,  ttt.  39,  de  Sentrntta  rTrommuntcatuynis. 
—  S.  Ug.  n.  43. 

Resp.  2*  Excusal  ctiam  ignorantia  htris  ecclesiastici  pracci- 
picntis,  vcl  prohibcnlis  alnpiid  sub  ccnsura.  (ionslat  e\  iisdem 
rationibus  mudo  allatis;  non  enim  dici  potcst  contumax  Id  Ec- 


,/i)  Si  mtIm  Miii   m:  l    r  .  .   !.■,       |««itrsi  rcgttla  i9    \w       •    \|. 
(juod  in  tlubii»  iii.  i  p".  ii.i'«   Ihii  .iit^r  inliTprrfallo  sli  ■      .  i  .l.i 
Covimunif. 

(6i  Ali;is  pro  (iubii  \urietntr  rriiolut>onrH  \)(l.  upudS.  A  ,      '  ^Mtn 
(li6.  7.  ».  tiT.  r.H. 

(c^  Si  lamcn  publicc  non  coiislcl,  cnivuram  rA*r  iiullain,  harc  ra- 
tionc  sCimdali  sT\anila  cjil  [Vid.  S.  Alph.  iJh.  7.  r.  M.,. 


830  TRACTATUS 

clesiam,  qui  eius  legem  ignorat,  ut  patet  ex  lure  canonico,  Sexti, 
lib,  I.  tit.  2.  de  Constit.,  cap.  2.,  ubi  dicitur:  Ligari  nolumus 
ignorantes,  modo  tamen  ignorantia  crassa  non  fuerit  aut  supi- 
na.  —  S.  Lig.  ibid. 

939.  —  QuAER.  5"  An  excuset  a  censura  ignorantia  vinci- 
bilis  ? 

Resp.  V  Afflrm.,  si  haec  non  sit  graviter  culpabilis;  quia 
lunc  ignorans  non  potest  dici  contumax  in  Ecclesiam.  —  Ita 
omnes. 

Resp.  2°  Neg.  vero,  si  illa  ignorantia  sit  graviter  culpabilis; 
quia  tunc  potest  dici  crassa :  porro  ignorantia  crassa  non  excu- 
sat  a  censura,  ut  patet  ex  cit.  lure  can.  Haec  autem  ignorantia 
non  impedit,  quominus  aliquis  sit  contumax  contra  legem,  quam 
culpabiliter  ignorat.  —  S.  Lig.  n.  43.,  et  alii  communiter  (a). 

Excipe  tamen,  si  in  Decreto  censurae  dicatur:  qui  hoc  fece- 
rit  scienter,  consulto,  temere  (6),  qui  praesumpserit,  etc.  Haec 


(a)  Vlx  apparet,  cur  S.  AlphoDsus  (Lib.  7.  n.  45.)  hanc  sententiam 
dixerit  coramunem,  quando  Salraanticenses,  e  quibus  hanc  opinio- 
nem  mutuatus  est,  plures  Auctores  pro  opposita,  quam  pro  ea  affe- 
runt  [DeCens.  Cap.  1.  n.  196.) ;  quinetipse  Suarez  [De  Cens.  Dup.  4. 
Sect.  10.  n.  12.)  fatelur,  alios  modernos  auctores  iu  aliara  abiisse 
sentenliam.  Ratio  vero  a  Suarezio  allata  (si  ralio  dicenda  sit)  nul- 
lius  est  moraenti.  Nihil  ergo  irapedire  debet,  quominus  oppositam 
sententiam,  quam  raox  A.  subiicit,  quis  tuto  sequatur. 

(6)  Merito  Sanchez  [De  Matrim.  Lib.  9.  Disp.  32.  n.  38.)  nolat 
Suareziura,  qui  [De  Cens.  Disp.  4.  Sect.  10.  n.  3.)  temeritatem  hic 
accipit  pro  imprudentia,  qua  ignorans  se  exponit  periculo  agendi 
contra  legera ;  nam  reipsa  actum  contra  expressam  legis  notitiam 
positum  designat. 

Et  haec  quidem  animadversio  Sanchezii  aeque  railitare  videtur 
pro  ignorantia  affeclata;  quatamen  de  re  idera  Sanchez,  minus  slbi 
cohaerens,  eam  excusare  docet  in  Decal.  Lib.  2.  Cap.  10.  n.  38., 
excusare  autera  negatDe  Matrim.  Lib.  9.  Disp.  32.  n.  39.  40.  Dis- 
sident  itera  in  hac  quaeslione  doctores,  ut  videre  est  etiam  apud 
S.  Alphonsum  (Lib.  7.  n.  48.),  qui  neganti  opinioni  se  adhaerere 
dicit  quasi  communiori;  at  si  Auctores  pro  utraque  opinione  aJlatos 
a  Salraanticensibus  (De  Cens.  Cap.  1.  n.  199.)  enumeres,  plures  rei- 
psa  Invenies  pro  affirmante.  Hinc  sive  auctoritatem  consideres,  si- 
ve  rationes  (de  quibus  vid.  Roncaglia  De  Cens.  Q.  V.  Cap.  5.  q.  1. 


DB  CeNSllllS  Slt 

euim  verba  poslulanl  voluulanum  (>tTrt*clum  ac  direcium.  Pi 
ex  certa  scieulia  ccnsurae.  —  5.  Ug.  n.  4G. 

Piures  tauiea  cuntcndunt  i^uorauiium  grattler  rulpabilem 
a  censura  cxiusare,  liccl  a  pcccato  mortali  uou  e\cu>el ;  <)Uia 
potcst  dari  iguorautia  gravitcr  ciil|iahili>,  quiu  ideu  crassa  dn 
ceuda  sil. 

!liO.  —  QiAER.  6'  Au  inelus  gravis  a  crnsura  excuseil 

Hcsp.  Affirm.  ^cucratim  lo<|ueudo.  Ratio  esl,  (|uia  le^cs  ec- 
clcsia>ticin'  p(»ciiali's  noii  vidciitur  ur^crc  cum  t :  "  _  ^re  a  . 
.Naui  cuiii  cx  luelu  valdc  jjraM  lcf;cs  ipsae  ecc.i  ...  ..  ae  ce*- 
senl  oMif;are,  el  ipsa  poena  illis  adncxa  corrual  neccsHC  esl. 
Maior  cst  dinicultas,  ut)i  agitur  dc  praeceptis  iuris  naluralis,  a 
(]uit)us  iiiiplcudis  mctus  gravis  excusare  ue()uit.  Scd  ctiam  ia 
tioc  casu  dccst  coutumacia  lu  Ecclesiam.  Nam  censura  iion  lu- 
curritur  proplcr  vinlatioucm  legis  divinae,  sed  proptcr  Iraus- 
gressionem  culpaliilcm  legis  ecclesiasticae  (6).  —  S.  Ltg.  n.  16. 

IIU.  —  QiAKK.  "i*  An  rrqniratur,  ut  admonilio  delinquentts 
censuram  prderedat? 

Rfsp.  r  .Nulla  rctjuirilur  monitio  pro  ccnsuris  a  iure  latis; 
({uia  lex  ipsa  lala  el  coguita,  i>alis  sut)dilos  admoucl.  —  Ita 
omnes  (c). 


Resp.  4.,  et  Bonacina  De  Cens.  Disp.  1.  ().  1  p.  1.  n.  U.,  ac  Sal- 

mniilic.  /.  c.    concludcs.  iu  re  inc»'rla  adh  i  -•  princl- 

pium,  at«|uc  adco  pos.sidrrc  lu.s  frucndi  1)0J..>  ,...»....,..  ..-,  ul>i  op- 
positiim  iiou  (>\incilur. 

(a)  Bcne  .Schmalzfirucbcr  rationem  addil  (Ub.  5.  Til.  39.  •.  79. \ 
quod  sic  de'  ^  habei i  nequeat  pro  contumaci  et  ecclniutittlB 

pulexiatis  (■  _  iine,  cuin  uaiw  nr  p  ffiM  inf\niiit'i(e,  ^uow  olfff> 

natae  vutuntatin  matitia  peccel. 

(6i  Exccptioncs  tamrn  hacc  d«>«  ir.na  li.ilict.  (Ju.i  ilc  rc  •  W  (■ 
fpnslucl  {l.ib.  li.  lit.  V}.  n.  \\\.  {iuanilo  i>b%ena'.io  le^jit  ,',\,i„»^.,^ 
moruliter  necex^aria  lidelur  pro  cunseriando  bono  pubiico,  aut  si 
eiut  violatio  cedat  in  contewptum  fidei,  rel  legis,  rel  poteslalis  tT' 
cle^ia^ticne.  transgrediens  ei  ijrari  metu  e'  M#  legem  ntb  eem» 

.xura  positiim,  non  eicujialur  ab  iita      ;  71.  t«i  laiibus  ruslbmM 

nullus  metus  excuset  ab  obsrrraiione  legts  eceltsiasticQe ila  rtiom 

non  excusit  a  ceniura. 

(r  Qunnuis  ceiiMirn  n  iurr  «tit  latae  s«Mitentiae.  u  Umeii  criinea 
hiloccullum,  ad  dcnuuciamium  scu  dcilaraDdum  f|i 


832  TRACTATUS 

Resp.  2'  Requiritur  autem  admonilio  pro  censuris  ab  homine 
ferendis.  Ratio  est,  quia  non  est  contumax,  qui  ante  non  fuit 
admonitus  de  praeceplo  et  de  poena  adnexa.  Imo  ex  lure  ca- 
nonico  requiritur  monitio  triplex,  Tel  saltem  una  in  qua  expri- 
raatur,  eam  valere  pro  triplici. 

Excipe  r,  si  agatur  de  censura  ab  homine  per  sententiam  ge- 
neralem,  vel  etiam  specialem  respectu  actus  fuluri ;  tunc  enim 
non  est  necessaria  admonitio,  cum  Decretum  de  ferenda  cen- 
sura  admonitionis  locum  leneal  [a). 

Excipe  2°,  si  agatur  de  ea  suspensione  et  interdicto,  quae 
non  sunt  censurae  proprie  dictae  et  raedicinales,  sed  feruntur 
tantum  per  modum  poenae.  —  S.  Lig.  n.  52.,  etc.  —  V.  Ca- 
suSj  n.  1119. 


macem  tamquam  censura  ligatum,  monitlo  aliqua  iuridica  seu  cita- 
tio  praerequiritur.  Secus  nec  licita  nec  valida  declaraiio  evadet. 

Quando  autem  censura  a  iure  sit  sententiae  ferendae,  S.  Alphon- 
sus  quidem  contra  alios  plures  prohabilius  habel  (Lib.  7.  n.  55.), 
nuUam  monitionem  praerequirl.  At  sincere  dicendum,  et  Auctores 
ab  ipso  cltatos  abs  re  afferri,  et  nulla  solida  ratione  eam  opinio- 
nem  muniri. 

(a)  Clarior  erit  resolutio,  si  iuxta  dicta  in  not.  praec.  distinguas 
censuras  ipso  facto  incurrendas  a  censuris  ferendae  sentenliae.  Nam 
in  secundo  hoc  casu,  praesertim  si  crimen  se  aliquo  modo  exten- 
dal  in  futurum,  verior  est  sententia,  quae  monilionem  necessariam 
censet.  Vid.  Suarez  (De  Cens.  Disp.  3.  Sect.  9.  n.  4.) 

De  solemnitalibus  vero  in  monitione  servandis  vid.  Suarez  (cit. 
Disp.  3.  Sect.  9.  et  seq.),  ac  Bonacina  (De  Cens.  Disp.  1.  j^.  1.  P.  9.). 
lUud  autem  adverte,  Palaum  (De  Cens.  Disp.  1.  P.  5.  n.  9.),  a  quo 
dein  exscripserunl  Schmalzgrueber  (Lib.  5.  Tit.  39.  n.  28.),  et  Reif- 
fenstuel  (eod.  tit.  n.  25.)  adstruxisse  necessitatem  faciendi  moni- 
tionem  inscriptis,  quasi  id  caveatur  in  Cap.  Bledicinalis  \.  DeSent. 
Excom.  in  VI;  quam  ilidem  opinioncm  S.  Alphonsus  ex  lapsu  oculi 
perperam  pulavit,  se  reperisse  apud  Salmanticenses,  qui  reipsa  op- 
positum  docenl.  At  enim  in  Cap.  Medicinalis  non  de  monitione 
sermo  fit,  sed  de  sentenlia  excommunicationis:  corruit  ergo  totum 
illius  opinionis  fundamentum,  quae  alioquin  est  contra  communem 
aliorum  Doctorum. 


DE  ce?(sctis  SSS 

ARTICULUS  II 

I»K    rHIM  irio    -EL    ACCTOIE   CCfSCIVBm. 

Prinripia : 

9i2.  —  I.  Kcclesia  paudct  vrra  potrstato  fercndi  crnsurtf. 
rr")l)iJlur  ex  Srripturn  snrra.  Chrislus  rnim  V    '  suae  tradi- 

(iil  polfsljilem  eiicirndi  e  «»inu  suo  lilios  drl;..  ,...  ..u-s  et  rontu- 
mares,  iis  verbis  apud  }falth  18.  n.:  Si  Ecclrsiam  non  audie- 
rit,  si(  libi  sicul  ethnicus  et  puhlicanus.  Amen  dico  vobis.  quae- 
cnmqne  lifjaverilis  super  terram,  erunt  Ugata  et  in  caeto.  Ilaec 
aulriii  poleslas  nicultalem  f«'reudi  cen^uras  in<ludit,  ut  «Miinihu!* 
perspicuum  est.  Constat  in>uper  e\  universnli  et  jMTpetu.i  pra\i 
Kccirsiae,  necnon  e\  innumeris  Conciliis,  praescrlim  e\  f'onc. 
Trid.  sess.  2.1.  c.  ^.  de  Reform. 

II.  Cen«iuras  ferre  possunt  de  iure  nrdinann  omnes  el  soli 
Superiores  ecclesiaslici  lurisdiciiouem  in  foro  t'\tcrno  el  conlen- 
lioso  hahenles.  Palel  e\  verhis  Chrisli  apud  Matth.,  iam  cila- 
lis:  Quaecumque  ligaveritis,  clc.  Ilis  enim  verhisChristus  dedil 
IVaelatis  Kcclesiac,  in  persona  Apostolorum,  omnem  poleslatcro 
ad  honnm  et  rectam  Kcclesiae  adminislralioncm.  Consial  eliam 
e\  variis  locis  luns  canonici. 

III.  Censuras  fcrrc  possunt  ^j*  potestate  delegata  omnes  ft  so- 
li  Clerici,  (piihus  concessa  fuil  a  Supcriorc  iurisdiclionem  ordi- 
nariam  hahenlc.  Ratio  cst,  ipiia  omnis  ct  solus  Clcricus  cst  ca- 
pji\  iurisdictionis  ecclesiaslirae ;  iurisdictio  auten»  haec  requiri- 
tiir  n(\  censura^  IVrciid.is-.  ul  |i.ili't.  —  Vi*/^  V    /ly.  n.  9.  et  seq, 

Hegulnr : 

*}\\\.        r  Crnsuras  de  \ure  nrdinano  ferrc  possunt.  Papa  cl 

Conciliiim  : '•!♦'  respectu  univer^ar  K-  '    ■f;  Arrhiepisco- 

pi,  lum  in  •!  Imh  propnis  ttim  in  di  us  suITra^anco- 

rum  tcmporr  vi>itationis,  nernon  rum  agitur  dc  causa  ad  roruin 
trihunal  delata:  quia  tunc  iurisdictionc  in  suflfragancos  |Mllcnl; 
Kpiscopi  respertu  pr(»priae  dioeccsis.  modo  rlrcti.  ar  ritnlir- 
niali  sint,  csto  non  ronserrnli   a  ;  Virarii  tffncralrji  Kpi<irn|M>- 

(a)  Vid.  S.  Alphons.  'iib.  7.  11.  lO.).  et  f.  Trauimiuum  15  Dt 
Fiect.  Conf.  cliam  (lonrale/  ad  hor  CapJ) 

(ilin    Txin.  n  3J 


834  TRACTATUS 

rum  (a) :  nam  cum  ipsis  Episcopis  uaum  tribuiial  constituurit ; 
Legati  in  territorio  legationis,  et  Cardinales  in  Ecclesia  proprii 
tituli ;  Concilia  provinciaiia  in  suis  provinciis;  Generales,  Pro- 
Yinciales,  et  Superiores  locales  Ordinura  religiosorum,  pro  va- 
riis  eoruin  statutis  ;  Capitulum  Ecclesiae  cathedralis,  sede  -va- 
cante,  et  ante  electionem  Vicarii  capiiularis,  qui  tali  potestate 
deinceps  exclusive  gaudebit.  —  S.  Lig.  ibid. 

2°  Parochi  nou  possunt  de  iure  ordinario  [b)  ferre  ceusuras, 
quia  iurisdictiouem  non  habent  in  foro  externo  et  iudiciali, 
sed  tantuui  administratiouem  ad  rectum  parochiae  ordinem.  — 
S.  Tfwm.  in  4.  dist.  18.  qu.  3.  art.  3. 

3"  Laici  et  mulieres,  ne  txdelegatione  quidem,  censuras  fer- 
re  possunt  (c).  Proinde  Abbalissae  Monialium  nequeunt  pro- 
pria  aucloriiate  eas  ferre,  sed  tantum  Decretum  obtinere  pos- 
sunt,  quo  sub  poena  censurae  mandata  sua  servari  debeant.  — 

S.  Lig.  n.  12. 

4°  Poteslas  delegata  cessat  morte  delegantis  {d),  nisi  causa  a 
delegato  iam  fuerit  incoepta  saltem  per  citationem.  Delegaius 


(a)  S.  Alphonsus  [Lih.  7.  n.  10.)  inducit  dissldentes  Sayrum, 
UgoUmm  et  alios  apud  Croix  [Lih.  7.  n.  24.).  Sed  est  mera  hallucl- 
natio  aut  Croixii,  aut  alterius,  a  quo  Croix  exscripserit.  Nam  alle- 
gali  DD.  nihil  a  communi  sentenlia  discrepant. 

[h)  Auctor  addit,  de  iure  ordinario,  quia  nonnullis  visum  est,  ali- 
quando  parochos  hoc  ius  exercuisse.  Sed  texius  iuris,  unde  hoc 
eruunl,  nihil  lale  evincunt.  Vid.  Schmalzgr.  [Lih.  5.  Tit.  39.  n.  20.). 

(c)  Gouveniuul  lamen  DD.,  viri  iaici  iacapacitatem  esse  deiure 
lantum  ecclesiastico.  Vid.  S.  Alphons.  [Lih.  7.  n.  12.),  et  Schmalz- 
grueber  [Lib.  5.  Tit.  39.  n.  3.).  Polest  ergo  Summus  Pouiifex  hauc 
potesialem  laico  viro  delegare,  sicul  potcst  dispeusare,  ul  laicus 
ab  Episcopo  assumi.tur  in  Vicarium. 

Quoad  toeminas  S.  Alphons.  [Lih.  7.  n.  12.)  post  Salmanticenses 
[De  Cens.  Cap.l.  n.  4H.)  censuit,  incapacitatem  iurisdictionis  pro- 
babilius  esse  iuris  divini.  Alii  conira  putant,  probabilius  esse  iuris 
mere  Immani,  aique  adeo  posse  Pontificem  ex  plenitudine  potesta- 
lis  eis  delegare  facultatem  fereudi  ceusuras.  Praeter  alios,  quos  ai- 
legaiit  Salmanticenses  (/.  c.n.  47.),  hauc  senteutiam  tenent  Sayrus, 
Suarez,  Laymann,  Palaus,  Pirhing,  Croix  apud  Schmalzgrueber 
{Lih.  5.  Tit.  39.  n.  16.),  qui  ipsis  adhaerel. 

[d)  Quia  nimirum  agitur  de  causa  iustitiae ;  nam  secus  dicendum 
in  causis  graliae. 


vero  ud  ceusuras  rtreDiJas  uoii  |)4.>Uv4  alterum  sutMJclogarr  a  , 
nisi  t'X|)ri!.>>^.iiii  h.il)ii(Til  licfjiiiam  d  cjflcgaotc,  \cl  oi»i  »altrm 
bil  dt-le^atu^  ad  ({ua.scum(]ue  causas. 

Quafsita  : 

944.  —  Ol  vKii.  r  An  Eyisioii  liiinrtici,  excommumcatt,  rt 
Siispensi,  po.s.sinl  valide  ccnsnias  ferre'f 

Hesp.  r  Af/irm.  si  sinl  h.ierclici,  excommunicati  tcI  .«^u^pen- 
si  occulli.  Halio  esl,  quia  Kcclcsia  oh  bonum  commuue  lis  ad- 
huc  usuni   iurisdirtionis  concedil.  Illicite  tamen  apunt,  <|U(  ' 
ccnsuras  ferunl.  —  Ila  comtnuntler  ThrohKji  cum  .s".  Lig.  «.  li. 

Uc.sp.  2*  ye^j.  si  sinl  cxcuiiimuiiuali  vilaiidi,  <cu  non  lolcrati, 
quia  lales  pnvaniur  omni  ecclesia»tica  iurisdiclione.  ^)uid  \ero, 
si  sint  ({uidem  nolorii,  sed  non  vitandi?  Videtur,  eos  |)0ss4'  ad- 
huc  censuras  validc  fcrrc.  ({uia,  aMinl.  colligitur  c\  Con>lil.  .Var- 
tini  V:  Ad  intaiula,  uhi  saucilur  cxcommuuicalum  toleralum, 
in  eis  ({uae  iicrtincnl  ad  {)ul)licum  oniiMum.  iion  p<>r  vitandum, 
ne  ah  iis  ({uidem,  ({ui  id  sciunt.  —  Mde  S.  Lig.  \tmi. 

945.  —  yuAKR.  2*  Xn  Epxscopus  possit  ferre  cetuuram,  si 
tit  e.itra  diorcesim'f 

Htsp.  \  .{f/inn.  si  ccusura  lcralur  pcr  niodum  praccepti  aut 
staluli  ad  fulura  crimina  |)raccavenda.  — -  S.  Lig.  1.1.  n.  t\. 

Hrsp.  -1  Kliam  affirm.  si  censura  feratur  |)er  modiim  .neoteu- 
tiae,  quae  tamcn  non  indi^^eai  cognilione  causae  et  strrpitu  lu- 
diciaii,  vcl  i'tiaiii>i  sln-()ilu  ludiciali  iudi^eat,  vcma  tameu  facta 
sil  al)  Ordiuano  lcrnlorii. 

Resp.  3*  Neg.  si  censura  ferri  dehcat  cum  strepitu  iudiciali. 
etlicentiam  negct  Ordinariusloci.  Exci))C,  oi>i  Kpiscopus  fic\- 
pulsus  a  (iro()rio  territorio  fucrit ;  tunc  euiiii  suflicit  hceolia  pc- 
lita,  luct  noii  ohtrnla.  —  V.  .<  ' 'htjr.  l.  .*;.,  /i/.  39.,  n   26. 

(ji  ai:k.  T  An  vue  versa  i  ,  ,  «v  in  sua  dtoecest  exutrns 
ferre  possit  censuram  in  subdttum  eitra  dtoecestm  ejtstenitm'* 

Uisp.  r  Affirm.,  si  agalur  de  crimine  in  pro()ria  dior. 
commi>so.   U.ilio  cst.  ({uia  .sccuh  dclin((u«*ns  a  nullo  |)(iuiri  (>  ^^ 
sel;  el  ({uamvis  ahicril.  non  tameu  cc-^al  lurisdictioui  pro(irn 


(a'  Excl()P  dclcpatos  a  Rom   PontitK^e  px  C.  Si  ffo  ^thiiifit  1 

l)e  it/ficio  Delegnti.  (^)[\\i\  iuMrni  ii  irio  reqiiiriitur,  ul  quU 

dclc^ari  ()o.ssit,  >id   .vhmal/^r.  Ja^   ^.  .:;.  3'*   •»    U 


836  TRACTATUS 

Episcopi  sube«se.  Necobstat,  quodcitatio  nonpossit  fieri  extra 
territorium ;  nam  sufficit  ad  censuram  incurrendara,  ut  reus  in 
propria  domo  citetur  aut  in  loco  publico.  —  S.  Lig.  n.  22. 

Res^p.  2"  Imo  potest  Episcopus  censuram  ferre  in  subditum 
delinquentem  extra  dioecesim,  si  agatur  de  re  ad  suam  dioece- 
sim  pertinente :  sic  excommunicari  possunt  Clerici,  qui  iussi 
accedere  ad  Synodum,  non  obtemperant ;  secus  ^ero,  saltera 
probabilius,  si  criraen  extra  territorium  consummaretur  [a). 
Excipe,  nisi  sermo  sit  de  censura  contra  quempiam  lata  per 
niodum  praecepti  specialis  ad  crimen  praecavendum,  ut  proba- 
bilius  docet  S.  Alph.  /.  7.  w.  23.,  et  Laymann  yalidis  confirmat 
rationibus,  /.  1.  tr.  5.  P.  1.  c.  4.  n.  7.  —  S.  Lig.  ibid.  — 
Suarez.  —  Salmant. 

946.  —  QuAER.  4*  An  Episcopus  possit  censura  ligare  sub- 
ditum  alienum  in  sua  dioecesi  delinquentem^i 

Resp.  Affirm.  Ratio  est,  quia  omnis  delinquens  sortitur  forum 
loci,  in  quo  delinquit.  Sic  ex  lure  can.  lib.  2.  tit.  2.  de  foro 
competenli,  cap.  3.  Licet  autem  Episcopus  non  possit  ferre  cen- 
suram  in  pei^iJgrinum  ante  monitionem,  saltem  probabilius,  po- 
test  tamen  postquam  is  deliquerit  in  loco,  et  eum  citaverit  [b) : 
—  5.  Lig.n.  26.,  et  l.  6.,  n.  591. 


(a)  Cum  leges  afficiant  terrUorlum,  atque  adeo  legibus  pairiis 
non  tenealur,  qui  degit  extra,  prolnde  delinquens  extra  teniiorium 
non  subiicitur  censurls  per  sialuta  generalla  latis.  Quod  quidem 
aperte  confirmatur  ex  Cap.  Vt  Animarum  2.  De  Conslit.  in  VI, 
Et  cum  locus  exemptus  (licet  situs  sit  intra  fines  dioecesis)  quoad 
hoc  coraparetur  cum  locls  extra  territorlum  posltis,  propterea ,  ut 
communis  doctrina  habet,  delinquens  in  loco  exempto,  dioecesanas 
censuras  non  incurret.  Vid.  Layraann  [Lib.  1.  Tr.  5.  Cap.  4.  n.  6.), 
et  Schraalzgr.  [Lib.  5.  Tit.  39.  n.  49.). 

[b)  Haec,  utl  patet,  dicunlur  de  Censuris  ab  homine  per  senten- 
tiam.  Nara  sl  sermo  sit  de  Censurls  speciali  iure  iUius  loci  inflictis 
in  delinquentes  vel  contra  ius  coramune,  vel  contra  leges  eiusdem 
loci  proprias,  iuxta  corarauniorem  sentenliam,  quae  advenas  et 
peregrinos  eximit  ab  obligatione  servandi  leges  eorum  locorum 
proprias,  isti  Ulas  non  incurrent.  Perperam  vero  urgeres  cum  qui- 
busdam  [Yid.  S.  Alphons.  Lih.  1.  n.  156.  Dub.  2.,  et  Lib.  3.  n.  332. 
§.  An  autem)  sententiae  oppositae  qualeracuraque  probabilitatem. 
Probabifitas  eniraj  non  sufficit  ad  obiigationem  imponendam,  raul- 


Qi  \tR.  .V  An  I'iafiali  Rfyularrs  />ov.u/i/  centMram  ferre  iii 
subditos  i/j  quoruinnHc  loco  esislrnles. 

Hesf).  Ajfinn.,  \u\U  siiiicnliaiit  romiminem.  Ualio  e»t,  quit 
iurisdictio  Supcrioruiii  non  esl  Uinliim  lcmtoriali».  Acd  ma^i^ 
personulis;  undi;  inulatio  loci  e\  |)arte  subditi,  nihil  iuriMlicti«>- 
ni  Superiori>  delraliit.  —  Ita  S.  Ug.  n.  iO.  [aj, 

ARTlCULliS  III. 

DE  SCBIKCTO   CEMSrMRCII. 

Prinrifna: 

947.  -  i.  Suiiiectuui  censurae  non  potcst  essc  nisi  honio 
haplizatus,  ratii)nis  capa\  et  suhdilus.  1*  Hehet  csse  hapl 
tus,  (piia  iu\la  Aposiolum  Kcrlc^ia  non  ludicat  de  iis  ()ui  ;<  -> 
hunt ,  i  rationis  capa\,  i|uia  cen>ura  ordinatur  ad  correplionrin 
delini]U('ntis ;  hoc  autem  locum  nou  ohtinet  in  eo,  qui  usu  ra- 
iionis  caret ;  3*  suhditus,  quia  censura  est  actus  iurisdictioni^, 
(|uao  nonnisi  in  suhdilos  e\erceri    pntest. 

II.  Iiiipuheres,  licet  cen.Nuris  ah^olule  li^an  posMUt.  altamcD 
oh  aelatis  levitateni  e\  indulf^entia  et  hentgnilatc  Kcclcj»iae  cas 
non  incurrunt,  uim  in  lege  specialiler  c\pressuin  sil.  —  S.  Lig. 
n.  \\. 

Vj\[i\\s^u>  .lutem  in  iurc  duple\  tanlum  c.tMi^  ii.Mtniur.  v  i- 
licet  1*  Si  lu  inona^lena  .Monialiuin  in^roM  fuennt.  friJ., 
sess.  23.  c.  5.  —  2*  SiClericos  pcrcu>scrint .  Cap.  Vueris  /i6.  3, 
tH.  39,  de  Srntentia  excommunic.  —  S.  Ltg.  ibid. 


tixpie  ininus  ad  poeiins  coiitr.diend.is.    \id.  lugo  (Httf.  morml. 
I.ib.  6.  I)uh.  ii.  n.  3.-r. 

Ca.sus  autcm.  impiiltu-»  jh  rrj;r  um«'  r.ilutnc  d«  li.  li  s«»rtlalur  forum, 
et  censuris  po>>il  plerli  \id.  .ipu«l  eundein  Pe  I  u.-o  /  r  n  f..  .  rl 
S.iarez  (l)e  Cens.  Diitp.  5.  Sfct.  1^.,  «.  It.). 

\0)  llacc  intelligrr.da  >u\\[  de  cen^.uri'»  lat  utuuUi 

lentiain,  atit  per  stalula  Capituli  iru  Supn ^nrra/u.    N 

ceii.sura  •piaepi.mi  l.ita  .sil  pcr  Htatutum  a  Suporiorr.  qui  »|»i  - 
halieal  territorium.  >.  gr.,  pru\inclam,  luuc  attendi  |H»tr^t  U»< 
inii.itio,  .)t«pic  adco  e\cn)pti«»  roiuin,  (|ui  r\tia  trrritoriuai  iliuo 
(lcliinpiunl.  Mit   Croix    l.ib.  ".    n.  iS    . 


838  TRACTATUS 

Quaesiia : 

948.  —  QuAER.  1**  An  Reges  et  Reginae  ligari  possint  censu- 
ris  ab  Episcopisf 

Resp.  Neg.  Nam  licet  in  spiritualibus  subiiciantur  Episcopis, 
attamen  ex  privilegio  non  possunt  ab  ipsis  censura  plecti,  sed 
a  solo  Papa  {a).  Hoc  autem  privilegium  decursu  temporis  legi- 
time  introductum  est,  et  ipsis  communiter  a  Doctoribus  tribu- 
tum.  —  S.  Lig.  n.  16.  —  Salmant.,  c.  1. 

QuAER.  2°  An  Episcopi  et  Cardinales  censuris  subiicianturf 

Resp.  V  Certo  non  possunt  subiici  censuris  latis  a  seipsis, 
quia  nerao  est  sui  ipsius  subdilus. 

Resp.  2"  Subiiciuntur  aulem  censuris  papalibus,  quia  Papa 
est  omnium,  etiam  Episcoporum,  Superior.  Attamen  ex  privile- 
gio  iuris  non  ligantur  neque  interdicto  neque  suspensione, 
nisi  in  decernendis  iis  censuris  specialis  et  expressa  eorum  {Car- 
dinalium)  mentio  fiat.  —  5.  Lig.  n.  15. 

949.  —  QuAER.  3"  An  Religiosi  exempti  ab  Episcopo  loci, 
censuris  episcopalibus  ligari  possinfi 

Resp.  V  Afjirm.  probabilius  si  Regulares,  licet  exempti  (^), 
delinquant  circa  ea  in  quibus  vi  Canonum  et  Constitutionum 
subiiciuntur  Episcoporum  iurisdictioni,  v.  gr.,  in  observatione  fe- 
storum,  quae  Episcopus  indixerit  servanda  in  sua  dioecesi,  vel 
in  observatione  censurarum  ab  Episcopo  promulgatarum,  etc.  Ra- 
lio  est,  quia  iurisdictio  in  foro  externo  inermis  ad  exequendum 
leges  et  statuta  esse  non  potest;  nam  secus  inutilis  evaderet. 
Si  ergo  in  aliqua  re  Episcopus  in  Regulares  iurisdictione  pollet, 
eo  ipso  contra  delinquentes  procedere  etiam  per  censuras  po- 
test.  Qui  enim  contenliosam  habet  potestatem  fori  externi ,  uti 


(a)  Reges,  imperatores,  etc,  non  modo  subllciuntur  Pontificiis 
censuris  lalae  senteniiae  pergeneralia  staluta,  v.  gr.,  contra  inva- 
dentes  Ecclesiae  bona,  terrltoria,  iura,  etc,  sed  eliam  censuris  per 
sententiam  seu  particularem  seu  generalem  puniri  possunt. 

[b)  Sl  iion  sint  exempti,  legibus  ac  censuris  episcopalibus  subii- 
ciuntur  non  secus  ac  alii  clerici.  Insuper  si  Episcopum  habeant  ceu 
proprium  Praelalum,  censuris  ligari  ab  ipso  poterunt  aeque  ac  reli- 
qui  Regulares  a  suis  Superioribus.  Sanchez  (/n  Decal.  Lib.Q.  Cap.  1. 
n.  11.),  et  Schmalzgrueber  [Lib.  3.  Tit.  35.  n.  61.-62.). 


DE  CEmms  g$f 

illa  ()o'csl  m  clerliono  ruiusvi;?  |K»»Miap  ,  prapfprtim  vrrn  tipiri- 
lualis  (•♦•M^DnM',  (|uji  Kcclpsiasliri  Prarlali  ronlra  snbfiilo»*  ()r«»re- 
(lunl.  —  Ila  lura  et  unantim^  tnm  ('anonistarum  tum  Theoiogo- 
rum  sententia  ajmd  Pignatelti    Tom.  3.  Com.  46.  n.  24.) 

E\  communiori  «iuiem  HcnUMilia  Kpi*M^opi,  quoad  harc  non  or- 
(liii.iria,  scd  (Irlri^ala  a  Scdo  ApoKlolira  jK)l(»slalP  prorrdunl.  Ili 
S  Alpli.  l.  7.  n.  '2il .  u..  Porro  ()rapripuos  cnsu«  in  (|Uit)Uie]^eA- 
pti  (]uo(]u(*  Ko^ularps,  Kpiscopi  (H)i(>.staii  sutiiiciuntur.  emnMral 
S.  Ug.  Ilnm.  apost.,  tr.  iO.  ile  frivitegits,  c,  4.  {b).  Id  Dihilo- 
mintis  a  non  (laucis  auctoritius  atisoluti!  ne^atur,  (juihus  ravere 
VKlcnliir  ()lura  Dcrrcla  Pontifirum  v\  S,  Vongr.  Conc.  *c). 


'a\  Nimiruni  (Mtst  p/r;///>/j(>iijt  ()riMl('j^'inm,  llr;:ui.ir'  *  •- 

ii('nlc\('m()li,  cl  Hoin.tiio  iNjhtifici  inimdi.ilc  >ul)itMli.  ;  i.,  i- 

scopi  uon  aiio  tilulo  u(ivrr!>us  eos  prociMiunt,  (|uani  mrrae  coiHwiS' 
sii>ni%  scu  (Irleyadoni.n.  {)\U)i\  ()rol)e  rclinfiulum  rontra  fai>am  li>po- 
Ihcsim  l)c-l.uc;i,  (jui  Miscell.  Lcrl.  Oi^c.  Ifi.  n.  I.l.-H.  sil)i  riuuiL, 
E|)isro()is  in  casu  rostitui  naliiam  iurisitictiunem,  ram(|U(^  ()ropt'*rea 
evadcrc  ontinariam,  utsciliccl  rvincat,  hanc  late  intt>r()rctandam. 

[b]  lV,\rhi.s\i  Ikdlftc.el  Potftl.  I:pisc.  I'.:]  \"  HCi.  n.  II.  jf^., 
casus,  iii  qiiibiis  Itc^ularcs  ctiam  c\cm()ti  a  >  (iiic  l-!pi»cupl 

sunt,  52  rcccn.scl;  Choclkicr  \cro  {l)e  luriid.  i^rdina'-.  in  Exemptoi 
Pnrl.  2.  q.  45.    ('iiumcrat  omniiio  ciMitum  cl  .spxilrcim.  i'-  »« 

autco)  hal)cs  (^piic»  .Srluiial/fzrurlipr   lib.  5.  Til.  33.  n.  i.'» ;    ..... 

(r)  In  his  vc.Hligium  hat)(>s  liaud  mcdiocris  confu^  (Uiis  lu  hanc 
quaetilioncm  inductae;  cui  eliam  debctur,  (|uod  S.  Alphonsus,  cul- 
iatis  siiiiul  \.irii.s  eiuxlcm  scnt(>ii'  '  .  Ue  Viitil.  n  '."■  '  /. 
n.l".  ei  I.ib.l.  n.  •2il.),sibi  miuu.-  iin«*a()()arcat.  Il>       ,      lo 

cohfuMOitis  praccipua  caus;i  tiabpri  |M>te5t,  ^«(»4  quorundam  DD., 
()ui  vcl  scrip^crunt  unte  ()romuIj;:»li(Micm  ((uonn  ;u 

SS.  (loiifjr  ,  \cl  haec  dcrreta  iLMiorarunl ,  auclcr  i   -  (a 

Invocctiir,  ()uasi  eorum  sulTr.igium  ad  hanc  i|u.ii  ^i,  -i..  m 

coiiferrt*  uli()uid  |)OHsil.  Iluic  causae  cum  aliae  acccs^pnul  ex  prae* 
()osiera  \('l  liiris  vei  Pri\  ili>ciorum  inler(ir«»l.»tn»ii  irum  *l  lo 

coiilro\crsiam  vocari  id  \i(leaniu>,  ()Uod  e\tra  roi.  -  .lOihabffi 

del)el.  inde  (>tiam  re()eteii(liim,  i)Uo(i  el  .\iiclur  ut  mere  prvbnbilio- 
rem  cxhil)cat  ()otestalpm,  ()ua  Kpiseopi  riiiii  /  u  |H)KMni  uU 

censuris,  (piolies  ner.-  *     '  iMM^irllcii'»»".  .u  ii«».  lu  «(udtuii 

Hepuhres  eorum   ur-  uur 

Al  cuim  lienediclus  XIV  {De  Synod.  lib.  9.  C^p.  16.  «.  1,  <f 
l.ih   7.  Cnp.  II.  fi.  5.'    leslnlur  id  uti  rer'  rrtum  el  drfluri- 

lum,  .\  S.  Congre^.  17  KcIm.   1032  hisce  \  «  ftc  «i  «711161««  a 


840  TRACTATUS 

Resp.  2'  Neg.,  si  sermo  sit  de  illis  Regularibus,  qui  non  so- 
lum  generali  exemptionis  privilegio,  sed  praeterea  privilegio 
specialiori  gaudent,  y\  cuius  ,  iicet  aliis  poenis  corrigi  et  coer- 
ceri  possint,  si  in  iis  deliquerint,  in  quibus  eos  Episcopis  Apo- 
stolica  Sedes  subiecit ,  non  taraen  puniri  per  censuras  possunt. 
Quod  quidera  privilegium  sublatum  nunquara  generatim  fuit , 
licet  Gregorius  XV  in  quibusdam  ipsi  derogaverit  (Constit.  /w- 
scrutabili,  §.  yi.).  —  S.  Lig.  n.  241.  [a). 


iure  communi,  a  S.  Concilio  Trideniino,  a  Constitulionibus  Aposto- 
licis,  tributa  est  Episcopo  iurisdictio  in  Regulares,  potest  illos  etiam 
per  censuras  ecclesiasticas  compellere.  Pro  qua  quidem  sentenlia  tum 
rallones,  lum  plurles  iterata  S.  Congreg.  decreta,  lum  DD.  fere  una- 
nimiter  consentientium  suffragium  videsis  apud  Pignatelli  [Tom.  3. 
Cons.  46.  n.  11.  et  12.),  et  Monacelli  [Part.  3.  Tit.  3.  Form.  Yl. 
n,  13.). 

(a)  Sedulo  cavendum,  ne  confundalur  duplex  Regularium  exem- 
plio  seu  immunitas  ab  Episcoporum  censuris.  Altera  enim  inde  pro- 
venit,  quod  Regulares  in  quibusdam  penilus  exempli  sint  ab  Ordl- 
narlorum  iurisdictione;  quocirca  cum  non  sint  quoad  ea  illorum 
subdili,  ipsorum  nec  leglbus  nec  praeceptis  liganlur,  alque  adeo  nec 
censuris  nec  aliis  poenis  puniri  possunt.  Si  qua  tamen  in  re  eorundem 
poleslali  subdantur  (el  iam  praemissum  est,  in  multis  sic  eos  sub- 
di),  in  his  deiinquentes  corrigi  et  puniri  et  coerceri  etiam  censuris 
possunt,  uti  iam  diximus.  Aliera  vero  ex eo  provenit,  quod  privilegio 
speciali  quidam  Regulares  censuris  feriri  non  possint  eliam  in  iis, 
in  quibus  alioquin  Ordinariorum  iurisdictioni  subiiciunlur,  quamvis 
aliis  poenis  coerceri  ac  puniri  ab  iisdem  possint.  Et  quidem  e:^  huius 
distinclionis  defectu  videsis  in  transversum  actos  tum  Bonacinam 
[De  Clausura  Quaest.  3.  Punct.  Ln.  8.),  lum  Henriquez  [Sum.  Lib.  7. 
Cap.  25.  n.  7),  tum  Ascanium  Tamburinum  [De  lure  Abbatiss. 
Disp.  25.  Q.  9.  n.  1.),  tum  Peyrinum  [De  Regularib.  Tom.  2.  Ad 
Constit.  YL  S.  Pii  Y.  n.37.),  tum  lacobum  De  GralBs  [Decis.  Part.  1. 
Lib.  4.  Cap.  6.  n.  2.  3.),  tum  denique  lo.  Aloysium  Ricclum  [Prax. 
Tom.  lY.  Resol.  180.),  et  ex  parte  eliam  losephum  De  lanuario  [ResoL 
Select.  Res.  34.  n.  16.). 

Caeterum  quod  quibusdam  Regularibus  Iributum  ab  Apostolica 
Sede  fuerit  speciale  illud  privilegium  a  communi  exemptionis  prae- 
rogaiiva  piane  distinclum,  manifestum  est  ex  Cop.  Yolentes  1.  De 
Privilegiis  in  YI;  nam  §.  1.  sermo  de  iis  fit,  quibus  ne  inlerdici,  su- 
spendi,  vel  excommunicari  a  quoquam  valeant,  a  Sede  Apostolica  esl 
induUum;  sicut  (inquit)  sunl  religiosi  quamplures,  in  quorum  privi^ 


DE  CENSIKIS  Hil 

QiAKR.  4"  Quomodo  sf  fjerere  debeal  dulnlans ,  an  eensura 
ligelur'f 

Hesp.  Si  dubitct  an  a  (.•n^urii  fuerit  absolulus,  se  hatK*re  de- 
bet  t;Mii((uani    censura  aJhuc   innodalum  ,   douec  Su|ji:riort'in 


legii.i  rontinrtur,  ne  quinquam  Hpincnpun  vel  Archiepitc^  ■  • na- 

nteriotum  uinrum  monnrhon  prn  ulli  cau%a.  ullore  loco,  r  <  ;f , 

vispevdere  vel  excommunicare  prnetumat  elc.  Ilor  ipisum  do  mendi- 
(•;»rilil)us  t«'sl;ilur  S.  Alphousus /'/.lA.  7.  n.  *21I.  .  el  coiircH%uni  ilrnuo 
hominilMis  Soricliilis  lcsu  |iiili*t  ujHTle  t'\  Consl.  iicet  Debitum 
l\iuli  III,  18  Oclol)r.  I5i9.  Ouod  uulem  in(|uil  Auctor,  huic  privile- 
^\()  (jUMipiam  a  (iregorlo  W  fuisse  deroKatum.  id  unicc  s|>ectnt  ad 
quonruwque  KsemptoH  tam  saerulnres,  (juam  lieijutares,  qui  in  alie- 
nis  l']rcle\ii.%,  aut  qune  nuorum  ihdinum  non  sunt  absque  Hpifupi  li- 
centin,  et  in  Krclesiis  %uis  aut  suorum  Ordinum,  n»%  petita  illiwi  be- 
neilirlione,  nut  i/*io  contradirenle.  prnedi»  arr  prnerumpie  int;  el  Kpi- 
Ncopis  lil  f.iculliJs,  \it  in  deiinquenle^,  quoties  et  quando  uput  fuerit, 
....  per  censuras  ecciesiasticas,  aliasque  poenas....  procedere....  it- 
bere  et  lirile  vatennt. 

(Juod  \«T0  oppoiiit  infensissimus  liuius  prixiUyii  o.sor  Uc  l.uca 
(Misrell.  Eccl.  Disr.  IG.  ,  ct  (jui  ( um  dilijicnli.sMme  cx.scrip^it  Mo- 
nacelli  Part.  3.  Tit.  *2.  Form.  6.  ,  his  Regularium  pri\ilegiis  dero- 
fsMlHin  fiii>s»'  ii  SMKnloTrideiitiiiii,  nihil  ot.  In  pi  '       .ia- 

lur  priMhgii.s  (mI('iiu>,  «|u.it(Mius  ea  ohservationi  >. ;     :        re- 

torum  repugnent.  Ati|ui  f.iculla>  proccdendi  per  crnjKraf  contra  Rfv 
^'ulares  n  SmioiIo  Kpisropis  trihuilur  ijuond  diio  iNti  t.intum,  nem- 
pi"  liil  Hcgiil.ire.s  cogaiitur  ;id  rcstitucnduni  in»\iliis  .(•  ••■■•' us, 
(|ir;(l(|uid  iii(»ii.i>tt'rio  diMlcr.int;  i'  ut  Her\clur  cl.iusur.i  n  in; 

(|uihus  S.inch(>7.  l)e  .^atrim.  lib.  7.  Disp.  33.  n.  ^3.  .  tertium  ca>um 
;i(ldil  dr  U'  f:iil.iri,  (pii  nii«.s.im  cxlra  ecclosi.un  nul  (»rnl«)rium  cele- 
lirci.  Sed  iiiMipcr  i|U(>d  inciik  (ioncilii  non  fuerit  dcrog.ire  .speciali 
illi  ijuorundain  Hegularium  pri\ilegio.  pnlel  e\  S.  C.ongr.  Dt*cljraUo> 
iie  9  April.  II)H7,  in  (|un  agilur  de  codcm  cn>u.nc  in  dccrelo  S)nudi. 
K.ini  ;>iit(Mn  Sunre/.  Ue  Ueli^j.  Tr.  8.  /.i6.  I.  l  ap.  10.  «.  il  *ic  re- 
fcrt:  ilciiHlare.s  mleunte.%  inonnsteria  monialium  line  iiceniia  FpiiCopi, 
incidunt  in  poenam  eicommunicalionis ,  quam  KpiscopuM  iuo  edieio 
proposuil,  ri/.i»  Requlnrea  ilti  haherent  ex  prixileqio,  fuo  •  »f- 

1/n/  ricommunirnri  :  ••!  '"»!'  ./'/i»-  »-1!'  yunlil  ,\  im«  Si4i)r-fi  'i'n 

poenn. 

Kt  haee,  luculenter  conlirni.uilur  ex  iij«,  qiwo  babet  Hru^prr  l-»- 
giKiiius    /m  l\ip    (Junnto  De  /';;     '  a.  9.'.  c         ■ 

h.iiu"  propiMiil .  \n  posila  Vonstii\  neqorii  \  ■ 

priviletjii.s,  Heijularis  absque  /ryi/ima  liceutia  aciedms  ad  wtcm^l^ 


842  TRACTATUS 

interrogaverit.  Idem  dicendum  est,  si  dubitet  de  potestate  Su- 
perioris  in  censura  ferenda ,  siquidera  pro  eo  semper  praesu- 
raendum  est.  Secusvero  si  dubitet,  utrum  censurara  incurrerit, 
sive  dubium  sil  facti,  v.  gr.,  circa  crimen,  puta  si  dubitet,  aa 
percussio  Clerici  fuerit  graviter  iniuriosa ;  sive  dubium  sit  iuris, 
id  est  circa  senteutiam,  pula  in  dubio,  utrum  censura  sit  latae 
vel  ferendae  sententiae,  etc.  —  S.  Lig.  n.  32.  et  67. 

950.  —  QuAER.  5"  An  possit  quis  ligari  pluribus  censuris 
simulf 

Resp.  Afprm.  Nihil  enim  obstat  quominus  quis  pluribus  si- 
mul  vinculis  conslringatur.  Nam  quemadmodum  potest  quis 
plura  patrare  peccata  specie  et  numero  diversa,  ita  etiam  potest 
diversis  censuris  pro  specie  et  numero  latis  siraul  innodari, 
V.  gr.,  excommunicatione,  syspensione  (si  Clericus  sit)  et  inter- 
dicto,  necnon  pluribus  excommunicationibus,  etc.  Imo  ob  unura 
delictum  potest  quis  ligari  simul  a  iure  et  ab  homine,  a  Papa 
et  ab  Episcopo,  ita  ut  ab  utroque  absolvi  debeat,  modo  alter 
Superior  novam  intendat  poenam  imponere.  —  Ita  communiter 
et  absolute  probabilius  ivxta  S.  Lig.  n.  28. 


rium  monialivM  Regularibus  subiectarum,  ibique  in  loco  colloquiis  de- 
stinato  cum  monialicoUoquens,  a  Dioecesano  Episcopo  tamquamSedis 
Apostolicae  Delegato  coerceri  ac  puniri  possit ;  respondet,  apertara 
esse  decisionem,  eum  incidere  in  excommunicationem,  si  eunti  ad 
monasterium  Episcopus  eam  poenam  imposuit.  Tum  vero  diserte 
haecsubdit:  Quam  sententiam  iamdiu  approbavit  S.  Congregatio, 
dum  declaravit,  Regulares  accedentes  ad  monasteria  moniatium.  etiam. 
exempta  ab  Episcopi  iurisdictione,  incidere  in  poenam  excommunica- 
tionis  contra  accedentes  Episcopi  edicto  propositam,  nisi  haberent 
nominatim  primtegium,  ut  non  possint  excommunicari :  et  tamen  eo 
etiam  casu  censuit,  eos  aliis  poenis  esse  puniendos. 

Exquibus  eiiam  colligitur,  rem  acu  necSanchez  {Dematnm.Lib.T. 
Disp.  33.«.  23.)  tetiglsse,  nec  Lezzana  [Summ.Quaest.  Begul.  Tom.U. 
Part.  3.  V.  Exemptio  Regularium  n.  11.),  qui  dum  hoc  Regularium 
privilegium  tuentur,  excipiunt  tres  illos  casus  in  Synodo  Tridentina 
expressos.  Quod  idem  dicendum  de  lacobo  Pignatelli,  qui  in  ean- 
dem  hallucinationem  incidil,  licet  alloqui  speciale  illud  Regula- 
rium  quorundam  privilegium  [Tom.  3.  Cons.  46.  n.  25.,  et  Tom.  7. 
Cons.  44.  n.  26.  27.)  non  concedit  modo,  sed  plurium  DD.  suffra- 
gio  defendil. 


DE  ce?i»('iiis  81.1 

Ilinc  r  Si  qiiis  pcr  unirum  artimi  dun  rommittiTPl  pecrala 
specic  diversa,  qiiorum  uniriii(|u»'  osl  annexa  rensura.  duas  in- 
rurrrn'l  rinsiinis,  r\.  ur.,  q  i  Clprirum  orridrrpl  in  loro,  ubi 
hoinicidiiini  siih  pf)ona  rpnsiirar  prohilwrrlur.  Srrus  vero,  si 
pecrntiini  ilhid  iiuiruni  non  halHTet  mitliiias  sperir  diversas.  — 
5.  Li(j.  n.  'IH. 

2'  Si  «luis  iterel  idcm  crimen,  cui  esl  annrxa  rensura,  artu 
niorcililrr  ilislmclo  a  primo,  iteruni  ramdrm  inrurril  rrnsuram ; 
secus  vrro  si  arlus  rrpclili  non  sint  inter  se  morahler  disiinrii. 
Sic  perruliens  Clericum  ler  ve!  quater.  posito  nolahili  intrrval- 
lo  inler  sinf^ulas  percus<iones,  incnrril  Ires  vel  quatuor  rensu- 
ras,  diim  iiiiirjim  inrurril,  si  eum  pluries  ronliniio  perrutial. 

3'  Piintrr  pliirrs  in(Mirr»Trl  irrr^ul.iritiitrs  Sarrrdos  exrom- 
niuniratiis,  qui  jihirrs  pornitrnies  surr»'ssivc  ahsolverrl,  quia 
tolies  noviim  ronferrel  Sarramrnlum   a  .  —  5.  Lig  ibid. 

yiAKR  ♦»"  .\n  apjtellalin  excti.srt  ab  inrurrenda  cnuura^ 

Hesp.  r  Apprllatio  hviimia  rxrusnl  a  rrnsura  rondiliona- 
li,  nioifo  fiat  anlr  lapsiim  trnqioris  ad  implrndnm  rondilion«*m 
ronrrssi. 

Kesj).  V  Appellalio  Irfiilima  a  ren-^ura  iam  lala.  e«Ri  geoera- 
lim  non  suspendil.  L'ndr  rommunis  vox  esl  (lanonistarum.  ap- 
prllaliouem  tunr  drvnlHlivam  rssr,  non  vcro  sufpensiram.  — 
Jta  lieurdicl.  \7V,  Costit.  A  militantis. 

Oi  AKR.  "'  An  censurae  subiectuin  pos.^it  esse  integra  rornntii- 
nilas'f 

Itesp.  1*  .y'rq.  quoad  ejroininunicattonrm,  uisi  ruu>u*i,  umnes 
el  smLMil.is  prrsonas  ronmiunilatis  essr  rriminis  |Kirtirq)e,s,  rl 
in  ro  roiitiminritrr  prrsi>lnr. 

Hrsji.  *2*  .i/finn.  (|Uo;id  .tuspen.swnrm,  ita  tanien  ut  ioiMieei> 
tos,  si  «pii  sint,  feriat  soluni  ipioad  runriinnes  et  iura  ipsi  rom- 
iiiunitati,  ut  tali,  conipctrntia,  n«>n  vero  quoad  funrtione!i  tr 
iura,  quae  sin^Milis  sinpilhilmi  cm'      '     l 

Itrsp.  ;i*  .\ffinn.  etiam  quoad  ....     ..  tuiu :  quae  crnsura  id 

hahrl  sin^ularr,  ut  si  pMirr<ile  sil.  intr^ram  rommunitalrm.  et 
in  har  etiam  miuirrntrs  ohstringat  r\  t'ap.  Stcirttos  17  Ifr  Smt. 
KjTcnm.  in  V/.  Neque  ideo  t.imen  rrnsuram  ferens  argui  iniu- 


(o)  Hor  f  xomphim  ad  n-m  iion  Cir  l.  quia  certo  non  ron^tat,  plura 
hlc  numero  «Vistinrta  hahrri  prrrata  [M^.  Sttp.  «  ill.  (>  9   . 


844  TRACTATUS 

stitiae  potest:  quippe  per  tale  inlerdictuin  proprie  loquendonoa 
puniuutur  innocentes,  sed  Ecclesia  iustas  ob  causas  sua  bene- 
ficia  et  oflicia  tam  nocentibus  quam  innocentibus  subtrahit.  Com- 
miinis.  —  Yid.  Schmalzg^^ueber  Lib.  5.  Tit.  39.  n.  44.-46. 

ARTICULUS  IV. 

DE  ABSOHJTIONE  A  CENSURIS. 

Principia : 

951.  —  I.  Censurae  non  soWuntur  per  solam  delinquentis 
poenitentiam  vel  obedientiam  erga  Ecclesiae  mandata,  nec  per 
mortem  illius,  qui  censuram  tulil;  sed  necessaria  est  absolutio 
a  iudice,  seu  Superiore  legitimo  irapertita.  Manifestum  est  ex 
cap.  Cum  dtsideres,  de  Sent.  excomm.,  et  ex  prop.  44*  ab  Ale- 
xand.  YIl  damnata. 

II.  A  censura  ab  homine  per  sententiam  particularem  lata  ab- 
solvere  possunt  tantum  V  qui  censuram  tulit;  2"  eius  Supe- 
rior;  3**  eius  successor;  4°  alius  ab  horum  quopiam  delegatus. 
Ratio  est,  quia  eius  estabsolvere,  cuius  est  ligare  [a).  Idemdi- 
cendum  de  censuris  a  iure  reservatis. 

III.  Quilibet  Confessarius  absolvere  potest  a  censuris  noa 
specialiter  reservatis  Papae  vel  Episcopo.  Constat  ex  cap.  Nu- 
per,  de  Sent.  excomm.  —  S.  Lig.  n.  70.  [b). 


[a)  Idclrco  id  valel,  eliamsi  reus  mutet  domicilium.  flinc  bene 
S.  Alph.  [Lib.  7.  n.  72.)  adverlit,  quod  si  quis  in  alieno  lerrilorio 
ita  deliquit,  ul  ab  illius  loci  Episcopo  specialiter  fuerit  excommu- 
nicatus,  non  potest  absolvi  a  proprio  Episcopo,  nisi  de  Episcopi  ex- 
communicanlis  licentia. 

Nota  autem,  hoc  dici  de  censura  ab  homin&  per  sententiam  parli- 
cularem;  nam  censurae  ab  homine  utique,  sedjoer  generakm  senlen- 
tiam  latae,  iuxta  probabiliorem  aequiparantur  latis  a  iure,  quae  non 
sint  reservatae ;  et  Idcirco  reum  potest  absolvere  quisquis  in  eum 
iurisdictionem  hoibeat.  Vid.  S.  Alph.  [Lib.  7.  n.  73.),  et  Schmalzgr. 
[lib.  5.  Tit.  39.  n.  94.). 

(6)  Addit  S.  Alphpnsus,  absolutionem  hanc  valere  etiam  pro  foro 
externo;  quae  quidem  sententia  uti  communior  et  probabilior  admit- 
litur.  Vid.  Suarez  [DeCens.  Disp.l.  Sect.b.n.l^.),  qui  tamen  recte 


Di  cc^scJBiH  845 

952.    -  IV.  Episropi  cx  privilrgio  a  Synod.  Tridcnl.  (fap. 

Ijceat]  conrosso  ahsolvrrc  possiinl  nl»  omnihiis  rrn»<iiri«  (►•••ul- 
lis  ftiam  l'apar  rrserratis,  cxrcplis  ccnsnris  in  Hiilla  ('oenae. 
\ide  dirta  sup.  de  Privil.  Hpisr.  n.  124.  Quo  lamcn  privilrgio 
non  ^Mudcnl  Kpiscopi  illariim  rcf^ionum,  in  quihus  Conrilium  ad- 
liuc  rcccplnm  non  cst.  Vid.  Fagnanus  '  In  C.  Dilectus  de  Temp. 
Ordin.  n.  1;!.  ,  Siiarcz  Ue  fid.  fhsp.  \] .  Sert.  i.  n.  6  Sanchcz 
(In  Dec.  Lih.  i.  Cap.  II.  n  :\  cl  Lupo  I)c  Fid.  Disp.  »3. 
n.  54.  —  Insupcr  a  rcnsuris  Papac  rcscrvalis  cliam  non  orcul- 
lis  in  favorcm  corum,  qui  Uomam  porpcrc  impcdili  sunl  vcl  ad 
lon^um  lcmpus,  vcl  eliam  in  pprprliium,  cuiusmodi  ccnscnlur 
scncs,  piicri,  miilicrcs,  inlirmi,  pnuprrcs,  clc.  Rccolc  dirla  de 
privilc;.Mis  Kpiscop.  in  Tract.  de  Statib.,  n.  124.  et  in  Tract. 
dr  Pnenitcntia  n.  576.  —  Mde  S.  iig.  n.  84.  el  seq.  —  llioc  a 
Dorlorihus  communilcr  rccipiliir  hacc  rc^ula  :  Casu?  r.ipalis, 
suprrvcnicnlr  iiiiprdiiinMito  .Klnmdi  Papam.  lit  Kpi<copaIis.  Imo 
cciisct  Vastropalan  nim  a/ii.9  noiniuUis,  ahsolulioncm  ccnsura- 


moiict  'ibid.  n.  2').  (luod  si  censura  puhlica  fuit  licct  non  iuridicc 
dcimnrialn  ,  iit  quis  possil  p:\  puhricr  uti,  o|)orlrl,  ut  de  illa  puhlice 
coiistct  proptrr  s(  Mndaiuin.  Ad  id  tamcii  satis  erit,  (|Uod  puhlire 
roiistct,  illiim  fuisso  confc.-sum  h;ihrnti  farultnlrm  ah>ol\rndi,  el 
satisfartio,  si  (|ua  crat  ncressaria,  fucril  e\hit)itn. 

Oiio:id  privilc^in  InnxMi  Rcf^ulnrihiis  roncesn  absolveodi  a  retCT- 
\;ilis,  Clcmrns  X  .statuil  Const.  Supemn  ^.  fi.^:  Vlgort  mproMtel^ 
niwi  privileqiorum  nequaquam  licere  Hegularibun,  etiam  ialiifacla 
pnrle,  abnotvere  pnenilenleji  a  ren.iuriM  quoad  ejlemum  el  iudiriale 
forum :  et  nbii)iultts  ab  ei^  in  foro  poenilrntiali  ulique  non  crnseri 
absolulus  in  ejleriori  iudicin  et  rontenlioio.  (Juinimo  centurit  eccl^ 
iiaslicin  irretilos  el  denunlinfot  nb  Fpiseopit  cogi  poue.  gerert  m 
pri)   Inlihux .  elinm^i  a    l{riju'n'!'         '  •.'•'?!.   ()uod  ides 

r.ivil  t  rh.mus  VIII    Con^i    In  «/>'  ,     •  mI  i'o«*,  (|ui  ex 

prixilogio  Itultne  Cruciatne  siljj  Cnnfe.s.Harium  elipunt,  a  i|uo  ahjiol- 
vantur  a  rasihus  cliam  l*np;H»  rescrvaliH.  ()ii.ir  tnmrn  dr  .'\. 

Irndi  iion  th'hi'1  ad  alia  indulla.  sed  .Hlnpulorum  formula.  .'n- 

d;«('  rruiil. 

An  vero  et  quaienus  ahsolullo  aCensuri'».  iu  foro  con<irieniije 
(l;il «.  pro  foro  rxttTiio  proili-  •      *      '       . 

iiTc  (lchral  lum  (iii:iii(l(t  (u-i  ,  .:   . 

ct  (|u.i  raulela  uteiidum.  uhi  cnusa  nd  furutn  e\|prnum  deducta  t^U 
vid  l.avmann  /.i6.  I.  Tr  Ti  Parl.  1.  Cap.  7.  «.7.)  ei  Bonacina  th 
Cnnur'  f)isp.  1.  (>.  W.  Puncl.  Ift.  ».  S.  . 


846  TRACTATUS 

rum  ia  hoc  casu  non  ad  solum  Episcopum,  sed  ad  quemlibet 
Confessarium  spectare ;  et  haec  sententia  non  videtur  improba- 
bilis.  —  S.  Lig.n,  92.  —  Pichler  Lib.  5.  Tit.  39.  n.  14.  Sed 
huiusmodi  absolutio  dari  nequit  sive  ab  Episcopo,  sive  ab  alio 
quolibet  Sacerdote,  nisi  imposito  poenitenti  onere  se  sistendi 
Superiori,  ubi  impedimentum  cessaverit  (a). 

Y.  Omnes  Sacerdotes,  ex  Conc.  Trid.  sess.  14.  c.  7.,  a  qua- 
libet  censura  (atque  adeo  non  solum  ab  Excommunicationibus, 
sed  etiam  a  Suspensionibus,  et  Interdictis) ,  utcumque  reservata 
absolvere  possunt  eos,  qui  sunt  in  articulo  mortis  positi,  sed, 
inquiunt  Auctores,  cum  onere  se  praesentandi  Superiori  vel  De- 
legato,  si  convaluerint.  Sunt  tamen  qui  opinantur,  onus  sistendi 
se  Superiori  dumtaxat  habere  locum  quando  censura  est  noto- 
ria,  aut  res  ad  forum  contentiosum  deducta  fuit,  aut  lex  ipsa 
talem  obligationem  statuit.  —  Recole  dicta  ubi  de  Poenitentia^ 
n.  576. 

Resolves : 

953.  —  1'  Archiepiscopus,  vel  etiam  Patriarcha  (imo  et  Le- 
gatus  a  Latere)  licet  superior  Episcopo,  nequit  suffraganeorum 
subditos  absolvere,  nisi  in  solo  casu  iustae  appellationis  aut  vi- 
sitationis  ex  ofiicio,  quia  in  aliis  casibus  non  gaudet  proprie  di- 
cta  iurisdictione. 

2*  Superior  ecclesiasticus  vel  delegatus  absolvere  potest,  etsi 
non  sit  Sacerdos.  Hatio  est,  quia  iurisdictio,  quae  requiritur  ad 
absolvendum  a  censuris,  residere  potest  in  Clerico  etiam  sola 
tonsura  initiato. 

3'  Qui  habet  facultatem  generalem  absolvendi  a  Papalibus, 
non  ideo  absolvere  potest  a  casibus  Bullae  Coenae,  nisi  id  spe- 
cialiter  exprimatur,  quia  illae  censurae  sunt  specialiter  reserva- 
tae;  specialia  aulem  non  continentur,  perse,  in  concessione  ge- 
nerali.  Pariter  qui  potest  absolvere  a  casibus  Bullae  Coenae, 
non  ideo  potest  absoWere  ab  haeresi.  —  Ita  declaravU  Be- 
ned.XIV.  ~  S.Lig.  n.  113. 

4"  Facultas  concessa  ab  Episcopo  pro  peccatis  reservatis  non 
intelligitur  pro  reservatis  cum  censura ;  secus  si  concessio  facta 


(a)  Hoc  onus  non  imponilur,  quando  impedimentum  censeri  queat 
perpetuum.  Vid.  dicta  sup.  n.  575.  et  ibid.  not.  (a)  pag.  473. 


DE  CENSIRIS  g|7 

sit  a  Papa,  (]uia  casus  papalcs  oniDCi  «unl  rcservaii  cuin  rea- 
sura,  duobus  exccptis,  scilicct :  1*  accusalio  falsa  de  m>IIiciu- 
tiuiie  coiilra  Sacerdotcm ;  2*  acccpiatio  niuneruiu  nolaliiliufu  a 
Ki'li;^i()!>is.  Ilipiil<iiilur  auicni  niunera  Doialiitia  ea ,  <)uae  deci-m 
bculalis  at*()uiNali'iil.  —  \ide  S.  Lkj.  n.  .*>.  '. 

5*  Danda  est  absolutio  a  censuns  non  tanlum  illis,  ()ui  cerlo 
vel  duhie  illas  incurrcruut,  sed  eliaiu  cuililiel  poeDiieuii,  ao- 
le(|u.im  al)>()lvatiir  a  |)eccalis,  ut  rcmovealur  accipiendi  Sacra- 
iiienli  iiiipeilimciiliini,  si  ()Uod  forlc  exist.U  a  .  ,Ei  H\t.  Him.]. 
(Jua  vcro  lorma  utiuduiii  ^il,  rccole  dicla  uhi  de  PoruUmtia, 
u.  4:iO. 

(Juac^ita: 

♦Jji.     -  Qlaer.  r  .{n  possii  absolci  absensf 

Hesp  Affirni.,  saltcm  valide.  Katio  est,  quia  sicut  poena  po- 
test  sialui  iii  absentem,  ita  ct  tolli  potest.  Dcducilur  cltaiu  cvi- 
dcnlcr  c\  hne  can.  [b  . 


n]  Cum  usus  s.icramentorum  cxcommunicatis  int(*rdicatiir.  at)so- 
iiiliii  ab  »»\('oninmn'iralioii(»  soniprr  |)rncmitli  .ib>oluf  •••ocatU 

d«'l)«'l.  l  bi  aiitcm  iioii  con«»lnt.  pocuilciilcm  ca  li;:.iri.  .»  mw<» 

pra(>mitlitur  ad  cautclam 

^b  Si  tamcii  agalur  dc  facuitalj'  co!irc»a  I  -        lo  Tri- 

dcntina  in  Cap.  I.iceat  ,  \  id.  .mpr.  n.  9*ii.  ,  ut  i  ;ue  tibi 

mbititos  in  diuecesi  xua  absolverc,  nixlA  \cr  rprcla- 

lioiicm,  ()uam  j)ost  Suarci  De  CeM.  Disp.  i\.  Sect.  i.  n.  II.  «rff.) 
am|»lcclilur  cliam  I,u;;o    Ite  Fid.  Disp.  i.l.  n   71    "'        '  'um  vl- 

(lcUir,  [uis.nc  (juiMcm  Kiti>coj)umabM>nicni  e  tlior  .    rc  poe- 

nitcnlcm  iii  diocce^^i  exI.HtenliMn.  .scd  non  vicfve r^a.  ^)uani  intrrpr^ 
latiimcm  ip>c  hc  l.u^'o  c\  ()uail.iin  S.  tionpr  Deriarnttonc  coiilirnul. 

Nc()uc  Imlc  rcxilulioiii  tiliNtarc  «iobct,  quod  S.  Aljibor^--  /  *-  6. 
u.f)!»:j.  r/  /.jt.l.n.Sl.   cum  Harlio.Ha   />r^/^r.  r;/'u/f»r  /  i. 

.A//^i/.  :i'.).  M.  K.;  ct  nonnuUi.H  uliis  cci.Heai,  ijla  eiUHdc.  ^  \^t\vk 

Vro  (oro  conscitntiae,  Idcni  \alcre,  ac  in  tacramntaa  (  ua/fJiioM. 

• 
I   NoUniluin,  IniK  rr^n«tioa»m  •M  Metn  fMMlwa  tdpw^Ji  ■raMf«,  i4> 

nrco  ti  quit  c»guo»crn*  m  •rrrpu  n«ao»r«  nitmtr*  ••«  f^mf^  m  mlilMl  «•!  !»• 

«tiUu-rr  «rlil,  •  .juoIiImpI  (  .■Mfr«%«iin  •b««l»i    )  '  f    wi 

iUp  ■Ixolti    iiri|urat  .    ni*i   rrtlilual,    «rl   avl-  ■  .  j    i  .     .  .  MB 

hauc  1'onlifri  •ibiiurlipti  rc»rr«^«ehl. 


848  TRACTATUS 

QuAER.  2'  An  Episcopiis  absens  absolvere  possit  ewistentem  in 
dioecesif 

Resp.  Affirm.  iuxia  omnes.  Ratio  est,  quia  ad  absolutionem 
non  requiritur  cognitio  causae,  nec  strepitus  iudicialis;  et  proin- 


Nam,  ut  bene  ait  Lugo  (/.  c.  n.  64.),  contraria  sententia  conmu- 
nis  esi  fere  omnium:  idque  patel  ex  prolixo  DD.  catalogo,  quos  pro 
ipsa  exhibel  etiam  Barbosa  (/.  c).  Et  quidem  (pergit  Lugo)  ex  verbis 
Tridentini  non  potest  contrarium  sufficienter probari;  et  ex  principiis 
generalibus  deduci  videtur,  cum  conslet,  absolutionem  a  censuris  posse 
separari  ab  absolutione  apeccalis.  Nec  limitatio  illa,  Pro  foro  con- 
scientiae,  cogit  ad  hoc,  ut  fial  in  sacramento :  nam  verba  illa  alium 
habent  sensum,  nempe  ne  prosit  absolulio  haec  pro  foro  externo;  in 
quo  quanlumvis  aliquis  absolutus  sit  ab  Episcopo  pto  foro  conscien- 
tiae,  habebilur  tamquam  non  absolutus,  et  punietur  omnibus  iuris 
poenis.  Ipse  deinde  difficullatem  solvit,  quae  peti  ex  binis  wS.  Congr. 
Declarationibus  forte  possel;  quae  quidem  solutio  optime  quadrat 
etiam  in  iilud,  quod  Fagnanus  {Jn  C.  Dilectus  De  Temp.  Ordin. 
n.  35.  36.)  narrat  declaratum  fuisse  a  Gregorio  XIII;  neque  enim 
conlroversia  tunc  agitabatur,  num  intra  sacramentum  Poenitenliae, 
an  extra  illud  posset  Episcopus  absolvere,  sed  utrum  vi  Capitis  Li- 
ceat  absolvere  istas  illasve  personas  posset. 

Caeterum  quod  quisquis  polestatem  habet  absolvendl  a  censura 
in  foro  conscientiae,  possit  id  praestare  eliam  exlra  confessionem, 
communis  est  sententia,  de  qua  et  S.  Alphonsus  generalim  convenlt 
[Lib.  l.n.  126.):  nec  nisl  memoriaelapsui  tribui  debet,  quod  Busem- 
baum  {apud  S.  Alph.  l.  c.)  ceu  contrarios  exhibeat  Suarezium  el 
Navarrum,  qui  plane  cum  reliquis  consentiunt  [Vid.  Suarez  De  Voto 
Lib.  16.  Cap.  16.  n.  4.,  et  Navarr.  Consil.  Lib.  5.  De  Privilegiis 
Cons.  XI.  n.  2.). 

Quod  vero  summopere  advertendum  esl,  id  ipsum  valet,  etiamsi 
1.°  data  slt  facultas  absolvendi  in  foro  poenitentiae.  Vid.  Bonacina 
[De  Cens.  Disp.  1.  Q.  3.  Punct.  6.  n.  8.),  el  Suarez  {De  Leg.  Lib.  8. 
Cap.  6.  n.  16.);  vel  2.*>  facultas  committatur  sacerdoti,  aut  sacerdoli 
confessori,  aut  ellam  sacerdoti  audienli  confessiones.  Vid.  Suarez 
{De  Leg.  Lib.  8.  Cap.  6.  n.  16.);  imo  3."  etiamsi  detur  facultns  ab- 
solvendi,  audita  confessione.  Vid.  Sanchez  {DeMatr.  Lib.S.  Disp.l^. 
n.  11.),  Emman.  Rodriguez  [Quaest.  liegul.  Tom.  1.  Q.  61.  art.  7.). 
Gaspar  Hurtado  IDe  Excom.  Disp.  15.  Diffic.  5.  n.  17.  18.),  A>ila 
{P.  2.  Cap.  7.  Disp.  3.  Dub.  3.),  Aegidius  Coninck  {Disp.  14.  De 
Excom.  Dub.  16.  n.  252.),  et,  aliis  omissis,  Felix  Potestas  {Exam. 
Confess.  n.  3460.). 


DE  COSCRIS  819 

(le  nihil  obslat,  quominus  Kjiiscopus  lalem  actum  iurisdictionifi 
in  alieno  tcrritorio  cxerccat.  Secus  lamen,  si  iudicialis  strepitus 
cju;«n(l()(jue  rc(|uir«'itur.  —  S.  I.vj.  n.  21. 

9jj.  —  fji  AKR.  V  .\n  posstt  ahsolri  tnvilus? 

Hesp.  Affinn.  Ratio  ca.lcni  cst,  ac  ca  (juam  modo  altulimus: 
ctcuim  sicut  poena  in  absentem  ct  invituni  fcrri  iKjtest ,  sic 
etiam  ab  co  nurcrri ;  tittamcn  id  (ieri  non  cx[)edit  sine  ralionc 
valde  ^ravi,  cl  ravcndo  nc  dum  iilc  a  contumacia  non  cessat, 
ccnsura  eoiiicmplui  liahcatur.  —  S.  i\g.  n.  117. 

Qi  AtH.  4*  \n  ilU,  (jm  rst  ohstnrtus  plunbus  rensuns^  posut 
absolri  ab  una,  remanentihus  aliisf 

Hesp.  .\ffirm.  Kaliocst,  «juia  intcr  eas  non  csl  nccessaria  con- 
ncxio.  .\i)ii  possunl  (piidtMii  ahsolvi  pccc.ila  mortalia  alia  sinc 
aliis;  scciis  jiiilcm  c>i  dc  ccnsuris,  (luaruiii  ahsoluuo  non  con- 
fcrt  ^ratiam  saiicliticaulcm  ccusuralu.  llahcntur  crgo  instar  ca* 
tcnarum,  ipiarum  aliac  sinc  aliis  solvi  [lossunt. 

yiAKK.  .*>•  nruwi  absolri  possit  a  censuns  tlle,  qui  nondum 
puhlirr  rrpartint  srandalum,  proptrr  (juod  rmsurae  suhiacebaff 

Hrsp.  .yr^i.,  s.illciii  per  se  cl  gcucr.ilim  lutjucudo.  Cuuslil  •x 
Declaralionc  S.  Poentt.  dic  H  lulii  1857.  (a). 

NoTi.  (^uiilnaiii  tit  •li«n|iilin  rrn«araruiii  luni  aii  rttutehim,  lam  ad  reimeidt^ 
Iwim  f«i  ta,  rl  quinain  tint  rfTrrliM  iilriiit.^uc  alitolulionit  tyoA  rjiiomtiji  in.iuir*. 
lur.  —   1.   Catui,  n.   H22. 


^Jusiinm  nutcm  usus  huius  doctrinar  c.s.sp  (|ucat,  »ic  indirat  Co« 
ninck  7-  ^-  'I-  ^^l)t  nrmpc  ut  ti  reut  non  sit  pariituM,  u/  tlatiin  roii- 

fitenfur.  et  ad^int  eau^ne,  obijuai^' '■!'<• »../....    .»...,• y. 

nic.itioiic  aut  su«i|)iMiM0iiP,  aut  inl  »- 

9et,  quan'lo  ei.  qui  habet  pote%lalein  abtotrentti  a  renturit  rettrritHt, 
non  rnrnret  auttire  in'eijram  ronleuionem  nim  potut  ndirt 

jro/of  rnuts,  qui  hahenl  nitnejam  ejcoinmti  nn,  et  lune  ab  ka^ 

abmdrere,  et  poeniienlem  tnitlere  ad  alium,  qui  audita  confetiioni 
absitlrerel  n  percaliM.  Ita  cum  atiit  Avila  /*.  i.  Cap.  7,  Ihsp.  3. 
Dub.  \:\. 

[a)  Iliic  qu.icstio  pcrtiuct  dc  ah.solutionc,  quap,  parte  «oi  iirif/i»> 
cta,  confcrntiir  !)•'  <pin  illud  cprtum  r.4l.  iUiciiam  pam  f«>f ,  i4ve  ab 
(Inrmario.  .sivc  a  Dclcualo  i|)sa  ^ic  ilptur.  lum  nb  iniuriam  pvli  f^ 
ctnm,  lum  quin  sic  absohciiH  violnl  iurii  ordinem,  praetrikeutii, 
realem  sadsfaciionem  praemitli,  si  fitri  pouil,  u|  alt  Schmilf grucbcr 
(/i6.  5.  Til.  39.  n.  101. \ 

iiiu\    Tom.  II.  Sl 


850  TRACTATUS 

CAPUT  II. 

DE   CENSUHIS   IN   SPECIE. 
Nejnpe  1°  Je  excomiminicatione  ;  2°  de  suspensione  ;  3°  de  intertlicto, 

ARTICULUS  I. 

DE  EXCOMMUNICATIONE. 

Agendum  i"  de  eius  oatura  et  divisione  ;    2°  de  eius  effectibus  ;  5°  dc  prae- 
cipuis  exconamunicationibus  in  particulari. 

§.  I.  De  natura  et  dmsione  excommunicationis . 

956.  —  Definitio.  Excommunicatio  est  censura,  per  quam 
quis  privatur  comniunione  Ecclesiae;  seucensura,  qua  christia- 


Tres  tamen  casus,  uti  par  est,  excipluntur :  1»  Quando  pars  laesa 
iniuriam  remittit;  2»  Quando  pars  laesa  reiirit  iusiam  satisfaclio- 
nem,  quia  tunc  iam  non  per  reum  stat,  quominus  offenso  condigne 
satisfiai;  3°  Quando  reus  impotens  est  ad  satisfaciendum ;  tunc  enim 
iudex  (ut  notat  S.  Alphonsus  Uh.  7.  n.  128.)  non  solum  poiest,  sed 
debet  eum  absolvere,  el  poiest  ad  id  compeili  ex  C.  Qua  fronte  25. 
De  Afrpe  laf. ;  quia  cessanle  contumacia,  debet  reus  absolvi.  Qua  de 
re  egi  egie  Suarez  [De  Cens.  Disp.  7.  Sect.  5.  n.  41 .)  haec  addit,  quae 
ad  praxim  faclunt:  Censeo,....  iuxla  negotii  qvalitatem  et  conditio- 
nem  persoaae  et  alias  occurrentes  circumstantius  considerandum  esse, 
m  poeniiens  possit  moraliter  prius  cum  effectu  satisfacere,  quam  ab- 
solvalur  a  censvra,  et  lunc  id  pruemitlendum  esse;  si  vero  non  pos" 
sit,  nec  eliam  absolutio  differri  possit,  nisi  per  mullum  tempus,  vel 
cum  magno  delrimenfo,  tunc  censeo,  posse  absolvi,  si  salisfaciat  eo 
modo,  quo  de  praesenti  potest,  idest  praestando  caulionern^  vel  pi- 
gnorantiam,  si  polest,  vel  iuratoriam,  si  maiorem  non  potest,  et  ex- 
hibendo  talia  signa  poenitentiae  et  proposiii ,  ut  confessor  probabi- 
liter  iudicct,  absuluiionem  et  profuluram  ipsi  poenitenti,  et  non  im- 
pediluram,  seu  futuram  occasionem,  qwminus  comparata  potestate 
postea  satisfaciat....  Ratio  autem  huius  sententiaeest,  quiacumPon- 
tifex  ait,  salisfacla  parte,  intelligendus  est,  quanlum  poenitens  sa- 
Usfacere  potesl ;  quia  non  est  verisimile,  Ponlificem  postulare  con- 
dilionem  impossibilem. 


DB  CCKSURIS  851 

nus  l)i)nis  spinludlihus  Kcclesiae  ('onnnunihus,  (]uunjni  diitlribu- 
tio  ad  i[»iiin  pcrlincl,  vel  oniiiino  \(-l  i-\  [)arle  privalur  a  . 


Non  tnmen  omittemium,  qiioil  dc  cnulionihus  exigendU  habet 
Diana  (Ti>m.  5.  Tr.  1.  Res.  1K6.  n.  2.)  lo.  Valerum  el  Kiiriijuez  al- 
legans:  nicemlum  e^l  igitur  probabiliter,  quod  ille  proceitUM  jo/ii- 
fndioni^,  et  cnulioni'!  piynoraiitine  et  iuratoriae,  rideiur  intelliyen-' 
duJf  pro  fum  exteriori;  nam  in  f>ro  poeniteniiali,  deficiente  po^ti' 
bililale  poeniienli.n,  propoiitum  eius  fitmum  tanlum  ralel,  quanttim 
datio  pi<in<num  vfl  fideiuxnorum  in  furo  iudiciali.  Ergo  in  foro  fa»- 
icif^uiiae  saiis  erit  credere  poenitenli. 

S('(l  iiilcrim  prae  oculis  hahendum  est  etmonilum,  quod  tradit 
ReilTcnslucl  (l.ih.  ;».  Til.  .19.  n.  270.'.  Quamris  l.aymann  ini|uit) 
recle  noicl,  pro  fom  inlerno,  spect  ita  qualitaie  ptrwnae,  tufjicrr§ 
etiam  nudam  promis.siunem,  vcl  fidei  inteipotitionem  centurali,  ti 
cennira  ett  occulta:  tamen  eiiam  idem  recte  fnunet  (t.ib.  1.  Tr.  5. 
Part.\.  c.l.n.l. \  II'  '   jiatos  carerr    *'  ne  etiam 

pro  nolo  foro  inlernu  a  ,     //i,  vi  iuris  <■-        .  ..\  aut  ten~ 

lentiae  generatis  noturie  censuratum,  v.  gr.,  eicommunicatum,  ret 
cuius  excontmunicatio  iam  fuil  deducta  ad  foium  cuntentiottm, 
priu^^qunm  jiarti  tae^ae  aclu  satitfecerit ;  quia  aliaf,  si  latit  remt 
sallein  pro  joro  inlcrno  abnututus  inm  ejistit,  ab  Ecctesia  non  tam 
facile  adigi  ralet  ad  sati^faciendum  parti  laesae ;  quod  bent  obter" 
vare  hnhenl  Cnnfe%%arii  II >      '  '  nn.ris  et  in  huiusmodi  notorit 

ejcommunicalis  circumstai  j       e  pos^inl,  ut  ad  tolam  pra^ 

tiam  cautitinem  tel  promittionem  abiolutio  pro  foro  interno  pru- 
dcnter  daii  queat. 

{)\uu\  \ero  attinet  ad  \aliditatrm  ahsolutionis,  parir  >. 
ctn,  im|M'rlilae,  duo  pcnes  omncs  ron>lanl,  ncmpe  !•  \al 
ali^olutionem,  si  confenitur  ah  Ordinario;  !^  invalidam  \fro  fSMt 
l)('lc;^;ito  r(dl. itanj,  si  s:iti>r.HMi(»  p.irtis  iniunfjalur /uw/uMi 

manifolc  enim  palct,  farullalcm  cum  condiiione  drlck'a: ,u 

conccdi  cl  idcirco  uec  valere,  condilione  non  purificaia 

(Juaeslo  >erlilur.  an  (|u;indo  a  Ponlirire  dalur  <  >hsoheo<- 

di  rum  llla  rlausula,  Saiisfncln  parie.  haec  acci|»i  

ditio,  siue  qua  nun  conccditur  farultas.  Kl  S.  \ 

(Ub  7.  n.  l'il.]  prohahiliorcm  hahel  sententiam  alhrmaiitem.  licet 

et  oppositam  conccd.it  e>se  prohahdem    r(»ntrn  \cro  S^dmjnlirfn- 

ses  {UeCens.  Cap.  *2.  n.  25.)  el  U  nacina    l>e  (>n>.  Dop   1   n   :i. 

P.  9.  n.  3  )  prohahiliorem  censent  negantem.  et  hanc  pr< 

mam  dicil  Sanchcz  ,7>c-  .Matr.  I.ib  .1.  lHtp.  33    n.  6.).  Ali.  \rro  ^x.\- 

\cs  DD.  cam  ahsolulc  dorcid  :  e  (|uihu.H  satis  sit  nomin  -     !!    '^    .- 


852  TRACTATUS 

DasTiNGuiTUR  1'  Maior,  quae  priv.at  omnibus  bonis  Ecclesiae 
communibus  {b) ;  2°  Minor,  quae  bonis  aliquibus  lanlum  privat. 


stuel  (Th.  Mor.  Tr.  15.  Dist.  2.  Q.  5.  §.  1.  n.  107.),  Plrhing  ( In 
Lib.  5.  Tit.  39.  n.  163.),  Hurtadum,  aliosque,  e  quibus  aliquos  me- 
morat  etiam  S.  Alphonsus  (Lib.  6.  n.  537.  q.  YIl). 

Et  quidem  haec  senteniia  innitilur  princlpio  penes  omnes  rece- 
pto.  Distinguunt  nimirum  DD.  (Vid.  Sanchez  De  Matrim.  Lib.  3. 
Disp.  33.  n.  3.),  utrum  in  commissione  seu  delegatione  exprimatur 
forma  iuris  communis  eo  modo,  quo  iuri  inest,  an  vero  communi  iuris 
formae  addatur  aliquis  limitatus  modus.  In  priori  casu,  nempe  si  in 
delegatione  mere  exprimatur  communis  forma  iuris,  statuunt,  non 
esse  intenlionem  committentis  inducere  novam  formam  seu  condi- 
tionem,  sed  esse  admonitionem  quandam,  utservelur  forma  commu- 
ms;  quare  ea  praetermissa,  non  irritatur  actus,  qui  alias  esset  vali- 
dus,  si  in  commissione  forma  illa  non  exprimerelur.  Secus  vero  In 
casu  posteriori;  nam  additlo  illa  ad  communem  iuris  formam  im- 
portat  condilionem.  Vid.  Sanchez,  qui  (1.  c.)  rem  et  exemplis  iliu- 
strat,  et  confirmat  auctoritate  Glossae  et  Ganonistarum.  E  quibus 
Covarruvias  (In  C.  Alma  P.  1.  §.  9.  n.  8.),  Communi,  inquit,  omnium 
sententia  adnotatur,  minime  inducere  formam  nec  condilionem  ea, 
quae  iure  insunt,  etiamsi  ab  homine  expressa  fuerint.  Quod  nolat, 
ut  evincat  validam,  licet  iniustam,  esse  excommunicationem  latam 
a  delegato  non  praemissa  trina  monitione,  etiamsi  in  mandato  ha- 
beretur  clausula:  trina  monitione  praemissa. 

Navarrus  autem  [Man.  Cap.  27.  n.  37.)  memorata  Glossa  ad  Cle- 
ment.  Unic.  De  offic.  Delegati  ad  v.  repererit,  quam  receptissimam 
dicit,  et  in  qua  disertissirae  continetur  principium,  de  quo  sermo, 
postquam  praemisit,  invalidam  fore  absolutionem,  si  delegatus  non 
servet  formam,  quae  sit  alia,  quam  iuris,  subdit :  Dixi,  Alia  quam 
iuris ;  quia  ut  pridem  respondimus,  absolutio  data  virlute  mandati 
Papae  ad  absolvendum  secundum  formam  iuris,  valet,  quamvis  ea  non 
s&rvetur,  ut  valeret  facta  sine  illa  ab  Ordinano  auctorilate  ordina- 
ria;  quia  non  fuit  intentio  Papae  inducere  novam  formam  per  illa 
verba  (Satisfacta  parte),  sed  admonere  commissarium  id,  quod  se- 
cundum  ius  debet  facere;  quod  in  simili  dixit  Innocenlius,  elc.  Idem 
principium  videsis  inculcatum  et  a  Reiffenstuel  (Th.  Mor.  Tr.  15. 
Dist.  2.  n.  107.),  et  Laymann  (De  Cens.  Part.  2.  Cap.  6.  n.  8.). 

Uuica  ratio,  quae  pro  opposita  senteiitia  solel  afferri,  ea  esl,  quod 
ahlalivus  absolulus,  cuiusmodi  est  forma  Saiisfacta  parte,  impor- 
tet  conditionem,  prouti  adverlit  Benedictus  XIV  (Instr.  87.  n.  68.). 
Cui  facile  respondetur,  id  periinere  ad  illud  argumentorum  genus, 


1>E  LL.N^LUl^  !i;i3 

Kxroinniunicali  cxcMinimuniriJiionc  inaiun,  alii  dicunlur  tole- 
rati,  (|uos  li(iclcs  uon  lcnrnlur  vilarc;  alii  nnti  tnUinh  ».ii  1 1- 
landi,  (|uos  lideles  vilare  del)eDl  \c]. 


i\w*\ii  convenientiae 'A\\\w\\jix\  soieut,  (|uae<|ue  (jaKHim  fallunt,  ui»i  qtiod 
inlcnlunt  vcra  forluilo  su.'tt  ratitne  materiae,  sfu,  ulaitl^\mann 
(i.  r.  ,  (|nM(l  re(juisita  conditio  ad  .sulisl;intiani  ■  •••  :  rtinral.  Kl 
huiusrnodi  snno  in  o|»in:on(' Hciicdicli  XIV  crat  "  «  ille  ahto- 

/w/uf,  de  (|uo  ageb.it,  Cerliorata  parle ;  siquidem  (ul  aii;  ittuH  Po^ 
niirnlinriue  mnndnlum  innililur  iuri  r  '  '  imonio 

rile  (Dnfii  inandii  e.rpuxlu^al  nnruui  a  '  ,  .     '    0»n- 

Ira  riillit  iii  excmplo,  (|uod  hahes  penes  Sanchez  (I.  e.n.  6.),  cum  fa- 
cultas  ditur  assisleiidi  malrimouio,  praeuiiuix  drnunliationibus. 

Oiiod  V(M(»  noiinuili  aiuiit,  iteleyuntem  unn  ceiueri  facuttatein  da- 
re  absutvmiti  non  sniixfacln  parle,  yuia  illiciluiu  lioc  esl ;  id  ila  sul> 
vitex  communi  sentenlia  Schmalzgrueher  (Lib.  5.  TH  39.  n.  101.): 
Meque  inde  fil,  perrni  e  (leleyanleiu  ctin  '  '  'icultalein  '  '  'H- 
di  vnlide  nnn  sntisfncln  pmle;  naiu  m  '     l  i  ni/n  pr  i  e- 

dens  (hdinario  hanc  polestalem,  ila  nec  t^rdinarius  penabit,  si  eo 
fiiodn  (leleiiel  illnui,  quo  ipne  hnbel ;  satis  eniiu  iuri  tertii  caulum 
est,  dum  ah%nlulin  huiu%moili  piohibelur.  Sed  (ie  his,  pro  modulo 
nolae,  iam  salis  mulla. 

(a)  Cum  hona,  iii  (|ulhu.s  ridele.s  inl4T  ae  cummunicant,  sint  Iripli- 
cis  frrncris,  nimiruiii  I.  inV;*na.  '1   u,'  na,  .1.  h.'  I      '      i 

e\(  oiiiiiiuiiicaiKlo  |iri\al  (iumlax.il  •  oiii*  in  t 

et  leriii  generis. 

^6;  Nomiiie  ejcomiuunirnti^^nis  W\v  MMiipor  iu  iure  iiiteUi^ilur 
Mnior,  utii(»tat  cum  Cdiiimuni  etiam  S.  .VI|>hoiisus  lib.  7.  n.  133.); 
t^imeii  aiilc  (iregorium  1\  suhiude  >eniehat  (*liam  Minor.  Yld. 
Schmalzgrueber  (iih.  5.  Tit.  3».  «.  11».  . 

Vox  aulcm  annthtma  Usurp.itur  in  SS.  Caiioii  '  '  'li- 

Htiiiclidiiciii  cxcomiiiunicaliouis  min<tris,  ul  in  t     i     .  li. 

Caus.  3.  (/.  i.;  modo  ad  Mignilicandam  eicummuuicatiuuem  iuni- 
ctani  oh  hacrc>im,  ve^eius  .sus|>icioiiem  ;  niodo   '  fi- 

caiidas  (|uas(l,im  solcmuitate.H,  cum,\ .  gr.,  c\  '  ■  in 

ciatur  arccnsis  caiidcli.s  ct  iiostmwiluiu  cxliu»  u- 

niis  ah  Kc:clesia  iiistitutis  iSchmatzgr.  /.  r.  n.  117 

'•    lurc  aiiti(|U(»  (|u  cum(|uc  maior«MU  c\c. 

a  lurc  .si\e  ah  lioiuiiic  lalaiu  iiicurris.M-iil,   \.i .;.....  ..    ^ 

cum  di.scrimiue,  (|U()d  ii,  quonim  excommuuicalio  puhlicj  ac  uoloria 
cr.il,  (luhlice  e.sseiit  \itau(li;  ii  \ero.  (|uorum  cxiiunnuu  :  u- 

hlicc  iioii  crat  iiola.  t.inlum  y  •  '  ■■i  \ilaii(li  ah  iis  r>soui  >,  -  n- 
Hciicraiil.  Luius  iliscipliuac  n«  <»  extal  eliam  iu  C.  (  u».  h  ti  ,,:■ 


854  TRACTATUS 

Quaesita : 

957.  —  QuAER.  V  An  ut  mtari  debeat  excommunicatus  vi^ 
tandus,  oporteat,  ut  sit  publice  notus,  quatenus  talisf 

Resp.  Affirm.  Non  enim  sufficit,  ut  scias  esse  vilandum;  sed 
requiritur  insuper,  ut  factuni  istius  excommunicationis  sit  vere 
notorium,  scilicet  ut  a  iudice  compeiente  fuerit  nominatim  et 
publice  excommunicatus,  vel  denunciatus  ut  iam  excommunica- 
tione  ligatus.  —  S.  Lig.  n.  137.  —  Ille  vero  est  nominatim  ex- 
communicatus,  qui  expresso  nomine  designalur  verbis  aut  signis 
adeo  indubiis,  ut  ab  aliis  omnino  secernatur.  —  S.  Lig.  n.  136. 

Advertendum  vero  est,  quod,  licet  non  tenearis  vitare  excom- 
municatura  non  denuntiatura,  potes  tamen  eum  vitare,  etiam 
publice,  si  publice  notus  est  ut  excommunicatus  [a).  —  S.  Lig. 
n.  137. 

Excipitur  autem  qui  sacrilegas  manus  in  Clericum  iniecerit, 
ita  ut  eius  delictum  neque  aliqua  tergiversaiione  celari,  neque 
ullo  pacto  excusari  possit.  Hinc  staiim,  et  ante  ipsam  iudicis 


homine  14.  De  Sent.  Excom.  —  Verum  iure  novo,  ad  praecavenda 
varla  peccata  ac  scandala,  quae  consciis  llmoralis  accidere  posse 
animadversum  fuil,  Christi  fidelibus  fuit  induUum,  ut  nemo  absti- 
uere  teneretur  a  communione  alicuius  quacumque  censura  sive  a 
iure  sive  ab  homine  lignti,  nisi  senlentia  conlra  personam  certam  a 
iuflice  specialiter  et  expresse  publicata  fuerit,  vel  nisi  eum  per  sa- 
crilegam  inieciionem  manuum  in  clericum  excommuncationem  a 
canone  lalam  adeo  notorie  constiterit  incurrisse,  ut  factum  non 
possit  aliqua  tergiversatione  celari,  autaliquo  suffragio  excusari. 

In  Constitulione  Synodi  Gonstanliensis  a  Martiiio  V  approbata,  per 
quam  novum  hoc  iusinductum  est,  etiam  haec  verba  (prouti  illa  in 
Conc.  Basileensi  et  Bulla  Leouis  X  in  Conc.  Lateranensi  recitatur) 
addunlur:  Per  hoc  tamen  huiusmodi  excommunicalos,  suspensos,  in- 
terdictos,  seu  prohibiios,  non  intendimus  in  nliquo  relevare,  neque 
eis  quomodolibet  suffragari.  E  quibus  communis  omnium  doctrina 
existit,  ex  praefala  Constitulione  nihil  commodi,  quod  iure  sibi 
vindicare  possint,  censuratis  obvenire. 

(a)  Superius  allala  est  ratio,  quia  nimirum  facultas  fidelibus  facla 
non  vitandi  istiusmodi  excommunicatum,  est  solum  in  illorum  fa- 
vorem,  non  in  ullum  huius  commodum. 


DE  CR!<f9lKIS  S58 

sentenlian),  inrtirril  rxToniniuiiiraiionrm.  al«|UP  viiari  (Jebcl.  lU 
CX|jn*sse  Martinus  V,  Hulla  .W  erttauda  scandala  [a,. 

Oi  AKR.  2'  (juid  dr  ejcommnnicalione  mim»hi  lenendim  siH 

Hesp  Haec  paura  lenclo: 

1*  Non  infurritiir  nisi  proplcr  communirafionem  rum  vitando. 
llinc  in  prapscnli  K«rlcHiae  (Jisnplma  ransHima  esl,  cum  valdc 
rarn  rxcoiiifnunicati  vitandi  apparranl  [b. 

2*  Prival  lantiim  perrcptione  Sarramcntorum  (r).  el  elcclione 
passiva  acJ  henelicia  cl  dignitatcs  Ecclesiac.  Ilinc  non  pnval 


(a)  Hacc  Constitutio,  prouti  insertn  esl  ActisConcilii  Ba.Hi|peiisU, 
et  Biilliic  l.coiiis  X  iii  Conc.  LattTancnsi,  rl  prouti  ctiam  ctm  lcf^ohat 
Naviirnis  iMaii.  r.27.  n.  .T>.),  iii  posirema  parlc  iioii  iiotorios  ("le- 
rironini  piTciissorcs,  scd  pror^^us  omiics  notoric  cxrommiiuiratos, 
licel  iion  (lciiunriatos  nominiitim,  riiandox  praccipit.  l  iidi*  Kagua- 
nus  (In  C.  Ouoil  n  Prnedireixore   f)e  Srhisn.a'icin  n.  VtTi    .  '  |, 

eviliiinlos  csse  (juoscumijuc,  (pii  facli  iiolorirt.il»'  cerlo  d  _  ii- 

tur  in  cxcommiinicalioiicm  iiicidi.s^e.  Asl  id  roii>uciudiiic  rccc|itum 
soiiini  i|iioad  iiotorids  clcrii-onim  perrussorfs  prouti  Const  lutio 
odila  \id«iur  in  Constanticnsi  SmioiIo)  ipsc  (|uo(jue  Na%arrus  |.  c.) 
tcst;itur.  Fagnani  vcro  opinio  comtnuiiier  rriecia  esi,  ul  ail  Bene- 
dicius  \1V  ( Ue  Symd.  Lib.  12.  Cap.  5.  n.  i.>,  qui  mo\  plurium 
|)!).  snlTrauio  id  ronlirmal. 

Addil  (il)id  ,  BeiMMJ.rtus  \IV,  mirum  csse.  (juod  Art3  (^ncilii 
Constniiticnsls  \n  nulla  pror>us  (a)iic  liorum  Col  ectiuiir  \el  iniDl- 
mam  nici  lionrm  iiiiiriant  liuiiis  Coiisiitntion  r  ;  ciiius  proinijc  inta 
aurlorit:is  dcMimatur  c\  te«*tiriralioiic  S.  Antonini.  Vprnm  ijiiod 
i|)se  neijue  apud  Lahhrum,  luMjur  apud  Voiiderliiirt,  ne(jui*  iii  Siip- 
plcmciitis  Maiisii  rcpcrit,  id  r«'i|)sa  extahat  peiirs  ll.irduinum  'Coiir. 
Tom    H    r»./   H!I2.  ,  e  (jiio  rliaiii  iii  am   '  i  n  Conr.  (Jol- 

lcctioiiem  Joui.  27.  Col.  II H'J.    dciiKli  i       ,       ,        >l. 

{b)  Si  j)crpeiidas,  (juacnam  liiiuria  in  clcricum  )»uniri.it  ad  haoc 
ccnsiiram  incurrendnm  (Md.  S.  Alpltonsum,  hb.  7  ■.  i7l.!,  rl  rae- 
moria  rrrol.is  ea,  (juae  tn  no^^tra  li.ir  luila  j)cr  hacr  tcmjioni  Kr.«(a 
suiit,  ct  iiisuj)i'r  ronsidnes.  ren.suram  lUkUrri  uon  .%olnui  .ili  nj»,  qui 
HClu  rlerirum  iniunis  illis  nniclun  ,  srd  rium  a  maiidaniibuii,  coo- 
suhiililius,  ronHenlriililms  ar  ralihabrntihuji ;  nrscio  ruinncro,  an 
rari  sinl,  (jui  \it.iitdi  a|iparean(. 

(«)  Si  prrtccejitum  hoc  violat,  Krt^ilM' P***'^»^  rx  C.Sictltbral  fin 
l)«  cleiic.  excum.,  (juod  sir  sc  habet.  S\  celebml  Miaori  fti«MMMH 
nicaiione  ligatw.  licet  yrarittr  p€€4el,  iiy//iyj  tame»  notam  Irrtyii- 


856  TRACTATUS 

facultate  adrainistrandi  Sacramenta.  Et  proinde  neque  graviter 
peccat,  neque  probabilius  cenialiter,  qui  irretitus  tali  excom- 
municatione  Sacramenta  ministrat. 

3°  Quilihet  Sacerdos  ab  Episcopo  approbatus  ab  illa  absolve- 
re  potest.  Sic  enim  usus  invaluit.  —  Ita  omnes. 

958.  —  QuAER.  3"  An  requiratur  culpa  gravis  ad  incurren- 
dam  excommunicationem  minoremf 

Resp.  Neg.;  sed  sufficit  culpa  venialis  (a)  plene  deliberata. 
Ratio  est,  quia  non  privat  bono  adeo  notabili,  et  facillime  illius 
absolutio  obtineri  potest  a  quocumque  Sacerdote.  Non  tamen 
omitti  potest  in  confessione  culpa  illa  ob  quam  illata  est  excom- 
muoicatio  minor,  licet  sit  venialis,  quia  Sacramenti  perceptio- 
nem  impedit.  —  S.  Lig.  n.  153.  154. 

NOTA.  Cum  nihil  occurrat  addenclum  de  excoramunicatione  minori,  in  decursu 
huius  Tractatus  agemus  tantum  de  excommunicatione  maiori^  quae  sola  proprie 
nomine  excommunicationis  communiter  intelligitur. 

§.  II.  Be  effectibus  excommunicationis. 

959.  —  Effectus  excomraunicationis  octo  nuraerantur,  scilicet 
1*  privatio  Sacramentorum  ;  2°  privatio  divinorum  Officiorum; 
3'  privatio  suffragiorum  Ecclesiae;  4°  privatio  sepulturae  eccle- 
siasticae ;  5°  privatio  iurisdictionis  ecclesiasticae ;  6°  privatio 
beneficiorum ;  T  privatio  communicationis  forensis;  8°  privatio 
societatis  civilis  (6). 


laritatis  incurrit,  nec  etigere  prohibetiir,  vel  ea,  quae  ratione  iuris- 
dictionis  sibi  competunt,  exercere.  Vid.  Schmalzgr.  (fJb.  5.  Tit.  39. 
num.  198.). 

(a)  Boc  inteUigendum  censeo  de  peccato  veniali  ex  levitate  mate- 
riae,  ut  quia  communicatio  parva  est,  in  aliqua  salutatione,  aut  col- 
loquio,  aut  communi  mensa;  at  vero  si  peccatum  sit  veniale  ex  im- 
perfecta  deliberatione  et  advertentia,  prohahilius  mihi  videtur,  non 
incurri  censuram.  Suarez  [De  Censuris  Disp.  24.  Sect.  3.  n.  3.). 

(b)  Isli  excoramunicatlonls   effectus  dicuntur  immediati ,  quos 
DD.  disllnguunt  ab  aliis,  quos  mediatos  dicunt.  Sunt  autem  V  Irre- 
gularitas,  quam  incurrit,  quisquis  maiori  excommunicatione  inno- 
datus  exercel  aclum  alicuius  Ordinis,  v.  gr.,  conferendo  sacramen 
ta,  elc.  De  quo  infra  ubi  de  Irregularitate. 


I>E  CENSURJS  857 

Bona,  (]iiil)us  pnvat  t'\ronimunicalio,  ln^  \rr>iL-ulis  compre- 
hfnduiiliir : 

Rm  Mcrar,  rilii»,  comaiaoio,  rrypU,   poU«la«, 
1'racJia  Mcra,  furuui,  ci«ilia  lara  ««Uolar. 


2*  Suspiiio  haeresi%,  (juain  ill«'  incurnl,  (jiii  lciu  .11,:  :aijri- 

lcr  ifi  txronmiuniralioiit'  pcrsislal,  scu  \n%orile%'  nt .  !  .  .  ,  4  j  bic 
prnpsuniiturm.ilo  sonlire  de  potcsliilc  EccloHiae,  flum  nihil  cural 
liim  (lc  consuris  :il)  ipsa  latis,  lum  do  snrramcnlis,  (ju.ip  rontra  Ec- 
cU;si.ie  pracrcpium  ab  eo  omittunliir.  Vid.  Konac.  Det^tnM.  hitp.  t. 
Q.  2  l*.  ullim.  n.  2  ,  el  .^^iiarcz  l)e  ('em.  IHtp.  17.  Secl.  \.  n.  6.). 
El  huc  pcrtinel  illud  .Synodi  Trid.  {Sem.  25.  !)e  Ref.  Cap.  3.):  Si 
obduiatu  nnimn  eenviri%  nnne.un  in  i7/if  per  annum  inMorduerit, 
etiam  contrn  eum,  tamquam  de  hnereu  tuMpectum,  procedi  postit. 
{){m(\  lamcn  La-Ooi\  /.16.  7.  n.  287.1,  ciuem  secutus  e.«il  S.  Alphon- 
sus  t.ih.  7.  n.  157. \  abs  sc  transfcri  ad  censuras  omne.s  ;  nam  ex- 
prcssc  conlcxtus  Sxnodi  spccl.it  errummunicatvi.  Duo  aulcm  sunl 
advcrfenda  1'riniiini  cst,  hoc  intcUigcndum  cs>c  dc  excommunica- 
lis  denuneiatis  nominalim.  Ita  Covarruvias  In  C.  Alma  P.  I.  Jj.  7. 
n.  10.  ,  Sayrus  (l)e  Cenn.  I.ih.  2.  Cnp.  10  n.  10  .  Mariu>  Allcrius 
(beCenn.  I.ib.  2.  DiyK  H.  Cap.  :\.  ,  l^olinus  l)eCm%.  lah.  I  Cap.  14. 
^.  3.  n.  'H  ),  elc.  Alterum  est  hanc  esse  iiU.Hpicionem  Urem,  utul  suf- 
ficiat  ad  indiccndam  reo  purgalionem.  Vid.Schmalf^rucber  /.46.  5. 
tit.  :VJ.  n.  1l»5.). 

.I"  Prubatio  delicti  seu  causae,  ob  ipiam  lata  est  e\communicatiu. 
Nam  qui  ob  causam  civilem  vel  eriminnltm  a  iuiiee  excommuHicalua 
ft/,  et  in  en  e.rnnn  -•  per  «jiiuii'm 

impedimento,  nul     .     ,  .  ..    .n  Jiyno.  prv  :  , 

ri  debet  ex  C.  RurtuM  .36.  $1  teq.  37.  CauM.  II.  (>.  3. ;  quia  #a  rmi- 
tumnria  firlinne  luri.t  reputatur  confettio.  Permittilur  lamrn  ipri. 
ul  alleifnre  el  pruhare  innucentinm  suam  postil.  .sclimal/^r.  l.ib.  5. 
Tit.  :i\l  II.  1%. 

4°  Privatiu  beneficiorum  obtcnlorum.  si  de  personu  eccle<iiajiticjl 
agatiir,  cl  iTiiinMi,  ob  ipiod  rii  iQlecemilll  fuil.  t.di  pri^alio* 

ne  digiiiim  .sit.  {)\i.\  dc  rc  S<ti  ^  inber  tUb.  5.  Iil.  39  n.  1'.f7.) 
communcm  .sic  brcviter  doctrinnm  cihibet :  HiC'>mmunieatu»  irifu- 
niu  perxeverant  in  ejrcummunicalinne  induratu  (IRiimo.   a  r  i» 

vari  dehet  benefitiit  nmnihut:  quia  indiqnu*  etl.  ul  fiucli  *- 

siae  (inuleal.  qui  ndvertu%  ithm  ita  rebe.lii  ejit:il.  et  ila  :%« 

lifex  Cap.  Cum  bonae  K.  De  aelal.  el  qualit....  <i6  annalem  p#n#r#> 
ninhani  rMi  potMint  iudicet  hanc  pofttom  prirationiM  bene^ciorum 


f 
858  TRACTATUS 

/.  Privatio  Sacramentorum. 

960.  —  Excommunicatio  privat  tum  iure  Sacraraenta  reci- 
piendi,  tum  ea  adrainistrandi  (a).  Hinc  resolves: 


irrogare,  non  tamen  tenentur,  quia  nunquam  cavetur  in  iure  haec 
obligatio. 

[a)  Auctor,  utbrevitati  consuleret,  de  dupllci  hoc  excommunica- 
lionis  effectu,  de  sublalo  scilicet  sacramenlorum  usu  tum  passivo, 
tam  activn,  coniunctim  {igere  voluit;  et  cum  uterque  casus  dupli- 
cem  causam  involvat,  nimirum  etexcommuuicaii  et  alterius,  qui  vel 
excommunicato  sacramenta  conferai,  vel  ab  ipso  sacramenta  pelat, 
et  insuper  cum  alia  in  multis  sit  causa  excommunicali  vitandi,  alia 
vero  tolerati,  nil  mirum,  quod  Auctoris  tractatio,  per  se  perbrevis, 
obscura  evaserit,  et  nimis  ieiuna. 

Quoad  snblalum  itaque  usum  sacramentorum  passivvm  haec  dl- 
slinctius  adnolentur. 

1*  Excommunicatus,  eliam  toleratus,  a  suscipiendis  s^cramentis 
arcetur,  ei  graviterpeccal  hjinc  Ecclesiae  prohibiiionem  infringens. 
Ex  hac  tamen  illiciia  receptione  nullam  poenam  incurrit,  praeter 
suspenmnem  ab  Ordine,  quem  in  eo  siatu  suscipiat.  Schmalzgrueber 
(Lib.  5.  Tit.  39.  n.  128.)  el  S.  Alph.  [Lib.  7.  n.  160.  not.  IL). 

2'  Ab  ea  cu'pa  excommunicatum  excusat  non  soum  inculpabilis 
ignoranlia,  sed  etiam  metus  morlis,  mutilalionls,  infamiae,  gravis 
iaclurae  bonorum,  etc,  et  necessitas  quoque  implendi  annua  prae- 
cepta  Confessionis  el  Commnnionis,  si  desit,  qui  a  reservata  cen- 
sura  possit  eum  absolvere.  Ratio,  quia  lex  ecclesiast  ca  non  obli- 
gal  tam  rigide  et  cum  tam  gravi  incommodo.  S.  Alph.  (n.  158.)  cum 
communi. 

3*  Quamvis  illicite,  imo  et  sacrilege,  valide  lamen  excommuni- 
catus  sacramenta  recipil,  excepla  Poenitenlia.  Quamquam  et  hoc 
sacramentum  validum  erit,  si  poenitens,  alias  disposilus,  bona  fide 
accedat;  quod  fieri  potest,  vel  quia  ipse  ex  inculpabili  ignorantia 
aut  oblivione  censuram  non  manifestat,  vel  quiasacerdos  censuram 
peccato  adnexam  iguorat  aut  non  adveriit,  aut  eliam  advertens,  et 
quidem  reservatam ,  sine  facultate  tamen  poenitenlem  ob  modo 
praediclam  necessitatem  ay^solvendum  a  non  reservatis  putat,  aut 
eliam  ex  maruia  absolvit  poenitentem,  qui  putat  sacerdoti  absol- 
vendi  inesse  facultatem. 

4»  Cum  excommunicatus  peccet  recipiendo  sacramenta ,  ante- 
quam  absolvatur;  eo  ipso  peccat  minister,  qui  scieoter  sacramenta 
illi  conferat. 


1*  Grnviter  porr.il  ppr  si*  fxroniiminiciilus,  sive  fitanHu^, 
«ive  cliam  lol«»r.ilii'<.  (|m  Sarrampntn  renpil  Tel  ronfrrl ;  ♦•\ripe 
l*8i  S;irrHriM*nla  rr>nO'r.il  in  ra^iii  nrrrssiUilis  ;  i'  si  lolrralu^ 
ea  ronO^ral  ah  ipsis  liddihus  rogaltis. 


S*  Si  excommunicnlus,  cui  danlur  .«nrrnmrnUi,  sU  tolerafut,  mi- 
nislor  fnl  lono  A  .'ulvjTlil'  prrr.il  (|U'«lHm  ronlra  iu'*  •!  \inaili.  Bcd 
non  rofilra  lt';.j«'m  K<Tlo.si;ip.  Si  \«'ro  s'\l  riian>lu%,  ikmi  Holum  mXfkV- 
8ler  vioial  Errlesiae  lep;pm,  sed  rli;«m  Inrurril  pxromnniniraiionpm, 
Pt  inlrrdicliim  (piocpir  ab  iiiprp»«Hi  Krclcsiap  r\  l'n)t.  Hpinmptnum  H. 
l)e  l*ri\'ileijii%  in  M  ;  iinnr  pxroiiimunir.Uio  eril  l*apap  rPM*r\ala,  .ni 
sacrnmpiila  (Ipiilur  nonrmalim  a  Ponlifire  pxrommui.irali.s  pi  df- 
nunliiilis,  ex  Cop.  Siyni/irorit  1K.  I)e  .S'»nf.  Kjcow.,  et  CUiuent.  3. 
eod.  filuln ;  :irrp(i«'lijup  ii  .supcr  susprnsio  al»  olTirio.  .ni  i.sli  p\roro- 
muiiiciili  fuiriiil  ob  Ijaprp.sim,  ;.ul  laiiipiam  haprplirorum  f.uilonvs , 
nec  ollirio  tali.s  minisler  rp.<^litU(Mii1u.s  prit  absquc  Papae  (li.spei).sdti<>- 
jip  p\  Cnp.  I'.jn)iim\inirnv>un  \\\.  ^.  Credentex  De  haeielich.  Vid. 
.SrhmalzLTUPlipr  , /.i6.  :;.  7"i/.  :I0.  ri.  l!2M.\ 

6*  Mrilp  porro  tpiis  sacrainpiita  adminisirat  excommunirato. 
(piandoriinKpip  iu\la  dirta  (n.  f^)  hic  licite  anlpquam  abM)lvatur. 
ad  p.i  siisri|>irn(la  :irrrdil. 

yiio.Ki  ariiium  autrm  u^um  .sacranientorum  haecsunt  tenenda: 

!•  Iii  casu  necessitatn»  excommunicalus,  slve  loleniiu!*  sUo  vJ- 
taiidus  .sit ,  tum  ^alidp  tum  licite  sncnmienla  admini^trat,  v.gr., 
al)S(dvpitdo  in  mortis  artiruio. 

2"  1'Alra  r;isuni  hPCPhsilali.s,  ul  toierntus  liciteadministrel,  ^utHdt 
.««ola  l'i(i(>liuni  pelilio,  dummodo  nlioquin  iilf  in  stalu  gmt  ae  mI,  et 
al)soiutioiiPm  a  rpnxura  prius  ol»rn,prp  non  po^sit.  I  l  aulcm  fideles 
id  iirilp  pptaiil,  iirrt  (|uid.im  rp(piiranl  nnpiiap  saitpm  uliiiiatUeill- 
snm.  nlii  tamen  ne  hoc  quidrm  iipc^vssarlum  putant ;  qu(»rum  nen- 
tpnti:im  pliam  S  Alphonsus  /^6.  7.  «.  165.^  ull  prot»abiiem  id- 
miltil. 

.l"  Si  vpn»  necej«siias  et  fidciium  petitio  sailfm  taclta,  tj  S.  Al- 
phiman  n.  1fi!>.^  desil,  etinin  tolprntu.s  gin\iler  peccat,  et  ob  S  iH- 
dinis  pxprriiium.  in\ia  iiiferlus  dicpnda,  eiiam  Irreguiaritaiefn  lii* 
currll  I  .S*   Mph.  n.  171    . 

\*  Vitandus  \pre  irrpgularilatPin  incurril.  ctlamsi  .«%acramenta  ml- 
nistrpl  a  fidpiibus  rnpiisilu^,  .spd  nlvsque  nerrMitate.  ^Hio  In  casu 
fidrips  siirramrnla  :d)  po  nripipiido  gra\ilrr  pcccanl .  el  minore« 
t^xrommuiruMlionpm  iiirnrrunl  .S.  Alph    n    I7i   . 

5*  Excusa  ur  Inmpn  ri/aii«/MJ.  qunndo  si  Niernmpnlum  non  ron- 
fprat.  i^rrirnliim  morlis.  mulilalKMns .  infamiae,  gra\  «*  l>onorum 
iarturap  inrnrral ;  tum    piiim  nisi  in  ronlpmplum  censune  coHBii- 


860  TRACTATUS 

2"  Graviter  peccant  Ecclesiae  Ministri,  qui  Sacramenta  confe- 
runt  excommunicatis  sive  yitandis,  sive  simpliciter  toleratis, 
saltem  per  se,  cum  sint  indigni.  Attamen  non  peccat  contra  pro- 
hibitionem  Ecclesiae,  sed  tantum  contra  ius  divinum,  iile  qni 
confert  Sacramenta  solis  toleratis.  Ratio  est,  quia  Ecclesia  non 
prohibet  amplius  communionem,  etiam  in  divinis,  cum  toleratis, 
Peccant  aulem  contra  ius  divinum,  quia  non  licet  unquam  dare 
sancta  canibus.  —  Yide  S.  Lig.  n.  158.  163.  et  seq. 

11.  Privalio  divinorum  Officiorum. 

961.  —  Officia  divina  inteiliguntur  Missa,  publicae  Proces- 
siones,  Vesperae  solemniter  decantatae,  solemnis  Benedictio, 
consecratio  Chrismatis  et  similes  caeremoniae  quae  fiunt  ex  in- 
stituto  Christi  vel  Ecclesiae,  vel  quae  propriae  sunt  Ordinis  cle- 
ricalis,  ut  cantus  Epistolae  vel  Evangelii  cum  ornamenlis  pro- 
priis,  sepultura  ecclesiastica. 


nalio  ista  fiat,  potest  sacramenta  minislrare  licite,  quae  potest  vali- 
de;  quia  scilicet  non  praesumitur  Ecclesia,  pia  mater,  velle  suis 
leglbus  cum  tanto  dispendio  obligare.  Schmalzgr.  [Lib.  5.  Tit.  39. 
n.  144.),  S.  Alphons.  [Lib.  7.  n.  170.). 

6"  Insuper  causa  necessilalis  censent  DD. ,  excommunicalum  vi- 
tandum  non  modo  posse  baptisraum  periclitanti  conferre,  sed  eliam 
Eucharistiam  vel  extremam  unctionem,  quando  moribundus  sa- 
cramentum  Poenitentiae  non  potest  suscipere;  quia  cum  sacramen- 
lum  quodlibet  ex  attrito  facere  possit  contritum,  conlinget  ali- 
quando,  ob  receptionem  Eucharistiae  vel  extremae  unctionis  obti- 
neri  salutem,  quae  non  obtineretur,  hisce  sacramentis  non  receptis. 
Schmalzgr.  [l.  c.  n.  143.))  S.  Alph.  [l.  c.  n.  170.).  Imo  addunt  graves 
DD. ,  Eucharistiam  vel  extremam  unctionem  a  vitando  dari  licite 
posse  aegroto,  etiamsi  sacramenlum  poenitenliae  hic  receperil;  ra- 
tio,  quia  maxime  necessarium  est,  ut  adiuvetur  aegrotus,  viresque 
inde  recipiat  ad  suggesliones  daemonis  in  eo  articulo  superandas. 
Schmalzgrueber  (/.  c.  n.  146.). 

7*  Demum  parochus  vitandus  valide,  sed  illicite  adsisteret  ma- 
Irimonio,  licet  per  hoc  irregularitatem  non  incurrat ;  non  solum  au- 
lem  valide,  sed  etiam  licite  alium  ad  assistendum  deputaret.  S.  Al- 
phons.  [Lib.  7.  n.  166.). 


Uinc  rfsnlr^s : 

902.  —  1*  Quilibrt  pxromnuiniralus  prohilM^tur  sub  ^ravi  ab 
audilione  Missae  a),  omni[)Us(|UP  aliis  (Jivinis  oninis  proprie 
pnhliris,  elinni  dirbus  praecrpiis.  I*atel  r\  rap.  Alma,  ii.,  de 
Sentent.  fjcnmtn.  in  Srjto —  N.  Ug.  n.  175. 

2'  Potest  tamen  excommuniratus  cliam  vitandus  orare  in  eo- 
dem  loco,  in  (]iio  alii  orant,  sed  seorsim,  seu  omnino  srparatus 
a  roelu  li(b*liurn  :  pot»»st  etiam  interesse  connoni,  lerlioni  S<'ri- 
plurae  sarrae,  ei  Tbeolo^iae  b  ;  (piia  baec  n«)n  veniunt  nomine 
Ofliciorum  divinonim,  et  baec  Kcclesia  libenler  ei  p«'rmittit,  ul 
ad  conversionem  inducatur.  —  ;S'.  Lig.  n.  111.  et  117. 

3*  Polest  etiam  uli  ima^inibus,  reli(|uiis,  aqua  iM^nedicla  et 
aliis  rebiis  sacris,  ut  jrralias .  (pnbus  indip't,  obtmeat.  Non  ta- 
men  lucralur  liidul^culias  rebus  sacris  adnexas.  ncc  ptTcipil 
ex  a({ua  benedicta  et  aliis  sacramentalibus  fructum,  ()ui  v\  be- 
ncdictione  Kcclesiae  provenit.  —  S.  Lig.  n.  171. 

4*  Excommunicatus.  ad  lloras  canonicas  obli^atus,  ab  lis  dod 
dispon»«ntur ;  scd  eas  privalim  recilare  debet,  nec  socinm  adhi- 
bcrc  polcst,  nisi  sil  idltT.itns   /  .   .\cc  potcsl  dicerc  :  Ifntmnut 


ia)  Quo  tempore  Mis.sa  et  divina  odicia  celebrantur,  excoaura- 
nicatus  prohibelur  ab  ingreatu  templi.  Et  »\  sit  vilaDdu.4,  dum  sa- 
criruluni  Missac  lil,  monendus  csl,  utcxcnl;  ()uod  si  nolueril.  in- 
cunil  iioNam  cxcommunicalionem  ruiililici  rc>er\atani.  v\  c\|H'I- 
lendus  est  eliam  \i,  si  opus  fucril.  Si  vero  e\|»eUi  noii  pic^it,  Mivsj, 
si  nondum  caiion  incoejierit,  ahriim|)endn  e.si;  et  si  tacla  sit  con- 
secralit).  subiuns:enda  e^t  sumpli»»,  ct  dein  ad  sacr  '  ••■  rpcetleo- 
dnm  ;  .si  cofplus  sii  (iaiion,  iniiesi  s.iccrdt»  Mi->jiii  >  umpere, 

vel  prose(|ui  us()ue  ad  (lommuiiiuiieni ,  caeteri.s  lanien  abrujilibu!! ; 
si  cnim  non  reccdanl,  salleni  \enialiU'r  peccant.  S.  .\lpb.  ^Uk.  7. 
n.  17G  -177.). 

6)  Si  lamen  sit  vitandus,  pri\alur  facultale  conciooandi ,  legeo- 
di  in  theologia,  iiiterjiretandi  piiblice  iuj»  canuuicum.  Schmaltfr. 
[Lih.li.  lii.  Ml  ri.  |:12. 

,r)  Etiamsi  non  >il  t«derat(is,  poie»t  .<ocium  e\  ali(|uj  nrct  ji»iUle 
vel  utiliiate  vocare,  praivsertim  .sl  hlc  ei  .4ubdilu.4  »ii.  ut  Kpi^copo 
capcllanus,  serxiis  domiiio,  elc  ;  iiam  >er\U](  Duu  |  >  •'umnu- 

nioue  domini  sui  ,  iii  ()Uibus  ih>'i\i'i'    |'««i  iintb  -     nialu-T. 

(iib.  5.  /i/.  39. 11.  i;n.). 


862  TRACTATUS 

vobiscum;  sed  eius  loco  dicere  debet:  Domine,  exaudi  oratio- 
nemmeam.  Attamen  diceodo:  Domims  vobiscum,  yenialiter  tan- 
lum  peccaret.  —  S.  Lig.  n.  178. 

///.  Privatio  suffragiorum  communiim  Ecclesiae. 

9g3,  —  Suffragia  Ecclesiae  suut  vel  communia,  yel  privata. 
Suffragia  communia  ea  sunt,  quae  fidelibus  proveniunt  ex  bonis 
operibus  oomioe  Ecclesiae  faclis  ab  eius  Ministris ;  ut  sunl  Mis- 
sae,  Horaecanonicae,  aliaeque  orationesetopera,  quaefiunt  ab 
Ecclesiae  Ministris  prout  tales  sunt,  et  nomine  ipsius  Ecclesiae 
agunlur.  Ad  haec  etiam  revocari  debent  salisfactiones  Christi, 
B.  Yirginis  et  Sanctorum,  quae  thesaurum  Ecclesiae  consti- 
luunt,  et  a  Praelatis  Ecclesiae  per  Indulgenlias  applicanlur. 

Suffragia  privata  ea  sunt,  quae  proveniunt  ex  bonis  operibus, 
quae  fideles  proprio  nomine  peragunt.  Talia  sunt  ieiunia,  ora- 
liones,  aliaque  bona  opera,  quaea  privatis  fidefibus,  yelEccle- 
siae  Minislris  ceu  personis  privalls  fiunt. 

Hinc  resolves : 

9g4^  _  1»  Excommunicati  vitandi  privantur  omnibus  suffra- 
giis  communibus  Ecclesiae.  Perspicuum  est  ex  eo  quod  Eccle- 
sia  iure  suo  prohibet,  ne  pro  illis  oretur  (a),  vel  ulla  pars  bono- 
rum  suorum  ad  eos  deveniat.  Et  boc  valet,  eiiamsi  essent  con- 
Iriti  et  ad  meliorera  vitara  conversi,  quia  adhuc  excommunica- 
tio  perdurat.  —  S,  Lig.  w.  163. 

2*  Neque  tolerati,  neque  etiam  vitandi  privantur  suffragiis 
privatis.  Ralio  est,  quia  non  prohibenlur  fideles  orare  privatim 
pro  excommunicalis,  etiam  in  Ecclesia  ,  et  loco  publico;  ergo 
applicationem  suorum  bonorum  operum  eis  facere  possunt.  Er- 
go,  elc.  —  S.  Lig.  n.  162. 

V  Excomraunicali  tolerati  non  privantur  suffragiis  commu- 
nibus.  Ralio  est,  quia  Ecclesia  non  prohibet  amplius  fidelibus 
communicare  cum  lalibus  excommunicatis,  ut  deducitur  ex  dictis 
supra.  Ergo,  etc.  —  S.  Lig.  n.  164. 


(o)  Quod  non  interdicatur  in  Missa  oratio  pro  infideli,  dum  tamen 
InlerdicUur  pro  chrisliano  excommunicato  viiando,  ratio  ex  solo 
Ecclesiae  praecepto  desumenda  est.  Vid.  Sup.  not.  ad  n.  349. 


DB  CB!<81BIS  })<»3 

IV.  1'ricatto  sepulturae  eccUsiastirne 

965.  —  Scpullura  ecclesiaslica  ea  esl.  quae  lit  in  loco  «iacro, 
seu  «id  sepultiiram  rKlrliuiii  hpnfMliclo.  Iliiic 

1*  KxromiiiiJincjilus  ri/(i;j(/j/.v  priviiiur  .srpulliir.i  r.  (  .  i, 

ila  ul  iu'"|uc.il  in  luco  .^acro  srpeliri  ;  si  vcro  in  lali  loi  .  ,  ,J- 
lus  furrit,  eiuscadavcr  erui  dfhrt,  si  adhuc  liori  (lossii,  el  ItKUS 
sacer  tali  conlactu  pollulus  rxpiandus  est.  —  S.  Lig.  n.  186. 

•2'  K\i'ommuniralus  tolerattts  pariter  srpullura  ccclc^ia^tica 
privalur;  ct  si  m  loco  sacro  rufril  scpullus,  indi!  cxirahrndus 
est  a  .  Allamrn  locus  ille  sacer  nou  censctur  pollulus  ncc  pro- 
inde  expialione  indigef. 

y  Allamcn  excommunicatus  eliam  citandttt,  rpii  signa  |>oeni- 
tenliac  drdii  anlc  morlcm,  srptdiri  poifsi  in  loco  sacro;  sed  an- 
tea  ahsoliiiio  csl  ci  impcriifiida  ;  nt(|uc  lamen  dehct  e  loco  sacro 
movi'ri.  si  ahsipu'  ahsolulionc  srpulius  sil.  —  S.  Lig.  n.  186. 

4*  Clerici  (|ui  effcrunt,  ac  scpfhunt  vitandum,  excommuni- 
cationcm  maiorcm  incurninl.  Sic  ex  Clementma  de  seputtu- 
ris.  —  Lifj.  ibid. 

\ .  I'ricatio  iurisdictionis  ecclesiastiraf. 

g^jj;^  —  l^Excomniunicatus  vttandtts  omni  iuri>du  tionc  ccclc- 
siaslica,  scu  polius  ciusdemcxprciiio  ri  usu  privalur.  Indc  «on 
potcst  ahsolvcrc  in  foro  (H)cnil»'nliac,  nec  lci;es,  aut  ccn>uras, 
aut  scnicntias  ferre,  nec  eliperc  ail  hcnclicia  aut  ea  couferre ,  clc. 
Si  autem  talia  agcrel,  nulla  prorsus  el  irrila  forcnt.       >'.  Lig. 

n.  ih:;. 

2'  lAcommunicatus  toteratus,  etsi  notoriu«    %•''!••  ;..r;..i:, 
(lioncm  cxcrci-l;  (]uia  alias  ma^na  confusio  in  1 
HuanKpiam  eiusdcm  acta  pcr  cxccpiioncm  seu  op|M)siiioucm  e\- 
communicalionis  inlirmari  ac  rcpclli  |M)ssunt,  illicite  lamcn  agil 
cxtra  cusum  ncccs^ilatis,  aut  nisi  ro^atus  fueril ;  el  in  rc  grat i 


(a)  Si  pocnilcntinc  signa  dedit ,  scpcUri  in  loco  Mrro  potrtt, 
(|iiamvis  deceat,  euin  prius  ab  cvrummun  catiuof  abtohi.  ViUndna 
Ncro,  (pii  ca  si^;na  dcdcril,  f*cpcliri  in  loco  sacri)  nuDpolc»l,  ol^ 
prius  ah>olNalur.  Schmal/gr.  ./.i6.  5.  /i/.  3*J.  n.  liT.  . 


864  TRACTATUS 

a  peccato  mortali  excusari  nequit ;  si  autem  rogatus  fuerit,  non 
peccat,  etiamsi  Sacramenta  sine  causa  ministret.  Cum  enim  con- 
cessa  sit  fidelibus  communicatio  cum  toleratis,  indirecte  etiam 
his  indultum  esl  cum  fidelibus  petentibus  communicare.  Hoc 
tamen  valet,  quatenus  Sacramenta  petuntur  ab  excommunica- 
to ;  nam  quatenus  petuntur  a  Ministro  existente  in  mortab,  ad 
licite  petendum  requiritur  iusta  causa.  —  Ita  S.  Lig.  n.  139., 
et  l.  6.  n.  88. 

YI.  Privatio  beneficiorum. 

967.  —  r  Excommunicatus  quilibet,  sive  toleratus,  sive  vi- 
tandus,  fit  prorsus  inhabilis  ad  beneficia  ecclesiastica  obtinenda. 
Ralio  est,  quia  beneficium  datur  propler  officium  :  excomrau- 
nicatus  autem  quilibet  officii  prorsus  incapaxest;  ergo  etiam 
beneficii.  Excipe,  si  beneficium  ab  ipso  Papa  conferretur.  — 
S.  Lig.  n.  180. 

2°  Non  tamen  excommunicatio  privat  beneficio  iam  obtento, 
nec  eius  fructibus  ante  seutentiam  iudicis.  Ralio  est,  quia  neu- 
trum  in  iure  clare  exprimitur.  Si  tamen  per  annum  negligat 
obtinere  absolutionem,  per  iudicem  beneficio  privari  potest.  — 
S.  Lig.  ibid. 

3°  Excomraunicatus  accipiens  beneficium  («),  et  ille  a  quo  ac- 
cepit,  peccant  graviter  agendo  contra  gravem  prohibitionera  Ec- 
clesiae.  Conferens  autem  insuper  incurrit  excommunicationem 
minorem  et  suspensionem  ipso  facto  a  collatione  ilhus  beneficii, 
si  excommunicatus  sit  vitandus.  —  S.  Lig.  ibid. 


[a)  Ex  communiori  et  probablliori  sententia  vallda  est  acceptaiio 
beneficii  collati,  anlequam  excommunicationem  incurreret,  licet  il- 
hid  acceptet  iam  ligalus  excommunicalione  (Reiffenst.  Lib.  5.  Tit.  39. 
n.  65.),  non  secus  ac  si  beneficii  rite  sibi  collali  possessionem  ex- 
communicatus  accipiat,  vel  alium  mitlat  in  possessionem,  possessio 
et  in  possessionem  missio  valida  esl,  quia  tam  possessio  quam  mis- 
sio  in  possessionem  est  quid  facti,  non  iuris.  Vid.  Schmalzgr.  (Lib.  5. 
Tit.  39.  n.  150.),  qui  addit  (ibid.  n.  154.)  probabiliter  validam  esse 
collalionem  penslonis,  quae  excommunicato  clerico  datur  ad  susten- 
lationem,  dum  beneficium  resignat,  aul  permutat,  aut  in  lite  cedit. 


DE  CENSIRIS  SnZ 

MI.  ['ricatio  communicalionis  forensii. 

*M).S.  Conimiinirnlio  forcnsi^  inlpIli^Mlur  ronirr'"  '  .  in 
iis,  «jiiae  pcrlinrnl  i\i\  iudirium  sive  civili»,  sivn  ccol'  um. 

r  Excommiinicntus  vilanilux  privahir  omni  actu  ad  iudicium 
perlincnlc  in  foro  civili.  Proinde  ncfjuii  cjj<c  iudc\,  advocatus, 
aclor,  testis,  Inhcllio,  proriirator,  clc.  Paritcr  nc«piil  cssc  tulor, 
ciir.ilor,  aiit  excculor  lcstamcnli.  Ita  c\  iure  rowmum,  seii 
Itnmano  veteri.  —  S.  Lig.  n.  \S\.  Veruin  illae  iuris  di>po- 
sitiones  hodie  plcris(juc  in  locis  usum  non  obtinent. 

2*  A  fortiori  privaliir  vitamlits  omni  communicalionc  in  lurc 
ccclcsiaslico.  Mlamcn  polest  nppcll.ire,  et  apptllationcm  prosc- 
(|ui.    -  Ita  e,r  Inre  raiiDtiiro,  titul.  de  ej-rejitionibu.s,  rap.  .*». 

3*  Excommunicatus  toleratus  nulla  communic.iiionc  foren«i 
privatiir  ipso  facto;  unde  valide  a^il,  si  ea  utatur;  sed  iuridicc 
repclli  per  cxreptionem  tiim  ab  adversariis,  tum  a  iudicc  po- 
lcsl.  —  S.  Li(j.  ihid. 

Mll.  Vriratio  sorietatis  cirilis. 

f>69.  Actiones  civiles,  in  (pjibus  ciim  vitando  n(m  liccl  com- 
niunitcr  consorliiim  h.ibcrc,  huc  vcrsiculo  continenlur ; 

(>S,  orirr,  «alr,  rammaoio,   menwi  Dq^aiur 

r  Os,  id  csl  colloipiia,  lillcrae,  sipMia  hcncvulcnliac. 

•2'  Orare,  (piaclihcl  commiinicatio  in  divinis,  v.  gr.,  as»isteri' 
Missne.  vel  OlTniis  piihlicis  Kcclcsiae. 

3*  Vfl/r,  salutaliones  omnino  paniculare*;. 

4"  Communio,  (|uaclihci  socictas  nepolii,  habilationi*.  con- 
Iractus,  coopcrationis,  ctc. 

.')'  .Mrnut,  mvil.iiio  rcciproca  ad  menMm.     -  N.  Lig.  n.  Ihs. 

(]ausac  aiilcm  gravcs  cvcusare  possiinl  communicalionfni  rc- 
ciprocam  inter  excommunicatum  vilandum  et  lidclci,  ftciliccl. 
ncccssilas,  honum  spiritualc  r\communicaii  ipniu*,  conmncno 
niatriMioiiialis,  >ialus  suhicclionis,  v.  pr..  liliifoniilias  niinoff''. 
ipnorantia  sivc  iuris,  jjivc  facti.       >*   /"7   »'>i''. 

NiTTi.   U«rc   omnia  Jo  %oli»    rilnmJii  Jir««ilor  .  cl  .^m«<«i«««   hWrr«l««  »i«wK- 
fatral  prinlrjilaiu  JfitrliNt  1",  n  boJirraa  Xtmm  co**«*laJi«#.   Uli  m«  ••f*»'» 
i.Vn\    Totn.  II.  55 


866  TRACTATUS 

peccant  ia  civilibus  communicantlo  cum  fidellLus,  etiam  ab  ipsis  non  rcqulsiti. 
Non  vero,  vice  versa,  excommunicati  tolerati  licite  communicare  possunt  cum  fide- 
libus  in  divinis,  cum  privilegium  bis  tantum  et  non  illis  faveat.  Patet  ex  Decla- 
ratione  S.  Poenitentiariae ,  die  5  lulli  4867. 

§.  III.  De  praecipuis  excommmicationihus  in  particulari. 

PUNCTUM  I. 

Excommunicationes  Papae  reservatae. 
I.  Contra  omnes. 

970.  —  L  Excommunicationes  Bullae  Coenae  ^. 
Eas  praesertim  incifrrunt : 

1"  Haeretici,  eorum  fautores,  et  eorum  libros  legentes. 

2"  Falsificatores  lilterarum  apostolicarum. 

3"  Occupantes  terras,  loca,  Tel  iura  Ecclesiae. 

4"  Impedientes  Praelatos,  seu  ludices  ecclesiasticos,  ne  suam 
iurisdictionem  exerceant. 

S°  Iniicientes  manus  violentas  in  Cardinales,  Episcopos,  aut 
Nuntios  apostolicos. 

6^  Yexantes  Romipetas  seu  peregrinos  ad  Urbem  pietatis 
causa  accedentes. 

T  Piratae  in  mari  pontificio,  eorumque  fautores. 

8"  Surripientes  bona  christianorum  naufragorum. 

9"  Usurpantes  iurisdictionem,  fructusque  beneficiorum. 

10°  Appellantes  a  Papa  ad  futurum  Concilium. 

11"  Schismatici,  et  apostatae  a  vera  Fide. 

971.  —  QuAER.  An  Bulla  Coenae  tamquam  abrogata  haberi 
debeat,  postquam  a  tempore  Ctementis  XIV  quotannis  publicari 
desiit  ? 

Besp.  Negative.  Quamvis  enim  Pontifices  ab  liuiusmodi  pu- 
blicatione  abstinuerint,  legem  tamen  in  toto  suo  robore  perma- 
nere  yoluerunt.  Constat  ex  praxi  Cancellariae  Romanae ;  nam 

^  BuUa  Coenae  continet  censuras,  quas  S.  Sedes  sibi  specialiter  reservare  con- 
suevit.  Sic  vocata  est,  quia  in  die  Coenae  Domini  Romae  publicabatur.  Usus  au- 
tem  ille  BuUara  hanc  quotannis  publicandi  in  desuetudinem  abiit.  A  tempore  enim 
Clementis  XIV  non  amplius  publicatur  5  sed  Bulla  haec  perpetua  est  propter  appo- 
sitam  clausulam,  donec  revocetur. 


DE  CETfSITBIS  H%1 

intcr  lacullatcs,  qaac  quotidie  Coofessariis  cooceduntur,  expres- 
sa  nicnlio  liabelurdcrcsorvationc  casuum  Bullac  Coenae. 

972.  ~  II.  Extra  Bullam  Coenae. 

Eas  inrurrunt  praes4Ttiin: 

1  liKMMidiarii  llcclcsiaruni  ct  acdiliciorum  prof.»"'^'''V'.  Ex- 
communiralio  probabilius   ipso  facto  incurrilur,  |  im  in 

inccndio  Ecclcsiarum  Pichler:.  Probabiliter  tamen.V.  Ug.,  Col* 
lal.  Andeg.  dirunt  illam  non  incurri  nisi  per  sententiam  Kpt- 
scopi.  Ouidqiiiil  sit,  non  rcscr^atur,  nisi  inccndiarius  publice 
ab  Episcopo  ut  cxcomniunicatus  dcnunlialus  luerit. 

2°  Spolialorcs  Erclcsiarum  cum  clTraclionc.  Probabilius  ipso 
facto  incurrilur  cxrommunicatio,  sed  non  reservatur,  nisi  posl 
senlcntiam  Kpiscopi,  ul  in  casu  praccedenli.  —  S.  Ltg.  n.  218. 

:r  Falsilicantcs  littcras  aposlolicas,  aul  falsas  babcntcs  et  re- 
tincntcs,  llaec  excommuuicatio  (juoad  primam  parlcrn  rti.iii)  in 
Bulla  Coenae  rcpcritur,  ut  siipra  vidcri  potest. 

4*  Pcrcuticntes  fjraviler  Clcricos  el  Rcli^iosos  utriusquc  se- 
lus,  c\  Conc.  Lateran.  2.,  ubi  sic  dicilur:  Si  qui.K,  suadmte 
diaholo,  in  Clericuui  vel  Monarhum  vianus  ti(denla.i  intfcerH, 
anfithematis  vinculo  subiaceat.  Violentia  autcm  scu  pcrcuNsio 
(luac  licri  potesl  in  Clcricum  vcl  Monacbum,  duplex  esl,  nem- 
pe;  r  gravis,  quac  Papae  rescrvatur ;  "1"  levis  ratione  tamen 
iniuriac  j^ravis'.  (piac  rcscrvalur  Kpiscopo.  Monacbus  autcm  in- 
tclli^Mtur  «juilibcl  Kclif^iosus,  ct  eliam  .M«)nialis,  imo  Convcrsus 
ct  iNovilius,  vivens  sub  rcgula,  sive  in  Ordiiie,  sive  in  siinplici 
CoD^rcgatione,  sin  minus  apcrte,  saltcm  implicite  n  Romano 
Pontilicc  approbata.  —  S.  Li§.  n.  2fir 

•>*  ('ommiltcnlps  tum  Simoniam  rciilcni  innrdinc  ct  \>:\-'- 
iiciis,  tum  Siinoniam  conlidcnlialcm.       S.  Luj.  n.  ilH. 

*M:\.  —  <r  Committcntcs  duclhim ,  Tcl  illiiil  acceptantcs, 
ctiam  ad  primam  san^uinis  clTusioncm,  imo  etiam  pu^na  nOQ 
sccuta;  omncs  lautores,  coopcranlcs,  etdc  induslria  spectantcs; 
scd  rc(|iiirilur,  ul  liat  pactuiii  dc  lcmporc  cl  loco.  —  >'.  Lig. 
ibui.  Hccolc  insupcr  dicta  dc  diirllo  in  Trart.  de  qnnto  !*ni^' 
cepto,  n.  404. 

V  Violantcs  Immunilatem  ecclesiaslicam.  quoad  Ecclcsiaset 
alia  loca  sacra  scii  privilc;;iala.  Codc\  t.iincn  civilis  gallicus  pri- 
\ilegiuiii  immunitaiis  prac  oculis  non  babcl  ^a\ 


(a)  Virf.  Vo/.  I.  n.  j8i.  not.  a  ,  pag.  573. 


868  TRACTATUS 

8"  Violantes  clausuram  monasteriorum  ad  malum  fmem,  ut  in- 
fra  explicabitur  Append.  II.  n.  989. 

9"  Fideles  non  vevelantes  intva  mensem  Confessarios  sollici- 
tantes.  —  BuUa  Gregor.  XV:  Universi,  et  Decrettm  Curiae  supr, 
Inquis.  10  Mart.  1667. 

10"  Cardinalium  offensores  et  perseculores.  Item  iuramenla 
illicita  et  libertaii  ecclesiasticae  contraria  lum  ab  ipsis,  lum  a 
Praelatis  aut  beneticiatis  exigentes. 

IV  Dantes  vel  accipientes  aliquid  cum  pacto  ob  ingressum 
in  Religionem,  modo  non  sit  pro  alimentis.  —  Extrayag.  Sane 
de  Simonia. 

974.  —  12'  Docentes  vel  sustinentes  licitam  esse  praxim  in- 
terrogandi  de  nomine  complicis.  Interrogans  vero  ita  utabsolu- 
tionem  deneget,  si  poenitens  complicem  manifestare  abnuat, 
tantum  suspensionem  ferendae  sententiae  a  confessioneincurrit, 
—  Bened.  XIY.  —  S.  Lig.  n.  491. 

13'  Parentes  et  alii  quilibet  ad  statum  religiosum  cogentes, 
et  Religiosi  coactos  admittentes.  Item  prohibentes  sine  iusta 
causa  mulierem  ab  ingressu  Religionis.  —  Trident.  sess.  25, 
cap.  18.  de  Regularib. 

14'  Docentes  vel  defendentes  propositiones  damnatas,  eliam 
disputative,  id  est  ut  probabiles.  —  S.  Lig.  ibid.  [a). 

13'  Docentes  licitam  esse  absolutionem  per  litteras. 

975.  —  16'  Illi  qui  seclae  Massonicae  aut  Carbonariae,  vel 
aliis  huius  generis  nomen  dederunt  vel  favorem  praestiterunt. 
Excommunicatio  lata  a  Clemente  XII  (1738),  renovata  a  Be- 
ned.  XIV  (1751),  a  Pio  VII  (1821 ),  in  Bulla  Ecclesiam  lesw 
Christi,  et  a  Leone  XII  (1826),  Bulla  Quo  graviora.  Eodem 
modo  excommunicantur  etiam  ii,  qui  istos  non  denunliant. 
fPiusVII.  1821). 


(a)  Generaliter  excommunicatione  reservata  plecluntur  quicum- 
que  damnalas  Iheses  docenl,  defendunl,  edunl,  aut  de  iis,  etlam 
dispuiailve,  publice  aut  privalim  Iraclant,  nisi  forsan  impugnando, 
—  Alex.  VII ^  Consllt.  In  Congregatione.  —  Innoc.  XI,  et  Alex.  VIII^ 
Conslit.  Sanctissimus.  —  Clemens  XI,  Constll.  Unigemlns.  —  Be- 
nediclus  XIV,  Conslit.  Detestabilem,  elc.  Quandoque  etiam  eidem 
poenae  subiiciuntur,  qui  eas  in  praxim  reducunl.  Innoc.  XI,  circa 
propositiones  68  Michaelisde  Molinos. 


DE  <:e>slris  869 

NoTi   T'  Nuli  i-«lpiii  po<na  rfroniiiiuiiir^donit  rr«rr«aU<*  pr"!  uoi* 

«|ue  fiilrliliiu  lqM*rr  aiit  rrtiiirro  raln  liinnn^   et  liliro*,   i|aiLu«    a'  -<rt- 

buntur,  qnae  in  eoruiu  coDvrntibat  i;rri  tolrnl ;  rnrum  rtiam  ttatiita,  todtcw^  to 
librm  omnr«  aJ  eoruin  ilerrntioneni  etaratof,  tive  l«pit  rditwi,  tiie  maaa«criplo«  ; 
ar  inaiiiliilnr  ut  illo»  lororuin  nrtiinariit,  tcI  tlii»,  aJ  qunt  rccipieaJi  rutdefD  ia« 
pertinrl,  ouinioo  tratJaol.  —  Pius  VII. 

Nt)Ti  2'  nnoiiioili»  »1»  (♦.•rrrr  ilrhrat  «Uinfrttarias  erg»  poenileotrni  Socielalibo* 
orcultiit  aiiilirlnm,  %ic  liabrl  /'.  lo$rph  Srhnrider : 

•  Murarius  ronfileri   voleui,   legri  ecrletiattirat,  quae  Socielalcai   Murarioraai 
proliilirnt,  aiit  i|^noravrrat  ant  noverat.  Si  lrf>r^  iijmorarrral ,  rl  a  i^if''  '-  ii« 

moniUis  rrtipitrH,  \<<rri|uc  cuntrilu«  tcrio  proinillil,  %e  ouinrin  rontrr  i  ■  itm 

liac  socictate  in  posterum  prn  viribus  rvitalunim  rsse,  etcommanicationis  rrs^rrto 
ttc  pornar  non  •inliiarrl,  rt  prnimlr  a!i<to1\i  polrtt.  Si  ignnrnterat  illa*  Irges  rt  • 
<'.oiiff»<tario  ninniUM  noii  rrtipitrit .  tnl  lr(]r*  ipsi  palrfarlat  «prrnit,  r\  lran«gres«o- 
re  Ii'|{i9  matrriali  iit  tran«f;rrstor  rornialis  et  rontumat ,  proimirque  po«nae  eiron- 
inunirationis  r)-<irr\atae  subiacet  rt  ab^olvi  nrquil.  Si  Irgrs  noterat,  tanquam  lr{if 
tran«|]rrs>or  rontuiiia\  pornae  ricoiuiiiuniralionis  l'apar  rc<irr«ala«  subiarrt  rl  ab- 
.ii«l\i  nn|iiil,  nisi  ilrbilam  <li»po»ilionriii  affrrjl.  <Jnam  si  affrral,  Coofcst^ria*  ib 
tirilinario  farultalcm  absolvemii  rt  nrcrtsaria  rontilia   prtat.  • 

Si  Oinfrssarius  scit  pornitentrin  rtsr  Murarium,  licel  legum  eccleiiaslicaran 
if^nariim,  Innr,  «i  «pr4  esl,  fore  nt  poenitrnn  ninnitu*  rr«ipi«cat,  ipsam  looaere 
«irbrt  ;  si  svto  tiniemlum  rsl,  nr  pornilrn»  ci  Iransjrrftsore  Irgu  u  luatrriaii  fi«t 
(rans};re««or  furmaiis,  inJrqur  in  profuuiiiorem  etiaro  perniriero  sit  roiiaras,  laac  • 
liiiolius  niali«  ininiit  rrit  rli(jrnJnni  rt  a  iiionilionr  illa  absliiirn<lum,  sivr  potios 
loinpora  nii-riiir.i  rrnnt  rtprrlanila  ;  inlrrim  vrro  quilutrumque  alii«  uieJ>i«,  qoM 
aJ  etoptalum  tiorni  prrJucrrc  qurant,  rt  quibu«  saluli  eias  prospiri  po*«il,  rtligi»- 
4r  rrit  ulciiJum.   •    ' J/« n u <i /r  .Varrrrfol mwi,  p.  o'JH.^    ^a  . 

976.  —  ^i  AER.  r  .1»  ahsolvi  possint  tUi,  qui  praedictaf  sec- 
tae  nomen  dederunt,  si  licet  emissi  iuramenti  poenitentiam  aganl, 
externe  tumcn  cuin  iisdem  sociis  rommunirent? 

Itesi).  .N>f/.,  «juia  .'^alis  noii  osl,  (judiI  (jiiis  erroriljiis  siiis  in- 
lcrne  renunliel,  m  exlernc  eosdein  proliien  viJealur.  Palcl  cliani 
cx  responsionc  Congregationis  S.  (ifficii  ^ 


[a'  VidiMnliim   ili*  li.ii*   rr   llcsjmitsiim   il.itimi  ;i  .*^.  IN»- 
^.  Nov.  iSil  :ii|  OiiiHMii.j  .VrrhicpiNcopi  NiMpolit.uii.  .Kf       ^ 
in  fine  Tom.  II.  .Kppeml.  II. 

i    1*1 1>  1 1  I.\il  M.     •     fiHriiar   rrrt(>«ia«li<-a<<    a    pliiriiui*     li<>n.an>«     i'  '  n»   iq 

••  cos  «lalular  «iint,  qui  *i>rirlati,  quara  /.•ArruritM  Mitrmlormm  Ju-.:.  u->  ura 
«  <le«li««rnl  atqnr  luramrnlnm  Jr  arrano  •4>rvaa«lo  la  mram  coatralicalis  tau- 
«   •i«»rnt. 

•  i)iil<iiiiii  rvoritiir,  utrum  li,  quos  lirrl  riuiui  iarMieali  p<>««iU«l,  c— a» 
•    niianJo  laiiirn  rum  rarlrri«  riJriu  «rctae  «Jbarrealiba^  ifl  c«>«aai  r«««r«lic«U 


870  TRACTATUS 

QuAER.  2°  An  hahendi  sint  xit  vetiti  coetus  illi,  quiprofitentur, 
se  nihil  moliri  contra  Ueligionem  vel  civilem  Rempuhlicam^  et 
nihilominus  occuUum  ineunt  foedus  iuramento  firmatum^i 

Resp.  Affirm.  Constat  ex  Declaratione  S.  Poenitentiariae , 
die  21  Augusti  1850.  Interrogata  enim  S.  Congregatio  respon- 
dit :  Coetus  illos  in  Bullis  Pontificiis  comprehendi. 

Non  obstante  praefato  Decreto,  contendit  Kenrick,  coetus  ope- 
rariorum  ob  suas  utilitates  coeuntium  licitos  esse  per  se,  etiamsi 
in  iis  signa  adhibeantur,  et  arcanum  habeatur.  luxta  istam  sen- 
tentiam  non  certo  excommunicationem  incurrerent  operarii  vul- 
go  nuncupati  Compagnons  du  Devoir,  quippe  qui  praecipue  foe- 
dus  ineunt  ad  sibi  invicem  opitulandum.  Sed  propter  arcanum 
res  periculo  plena  est. 

Duo  praeterea  adnotanda  sunt,  scilicet 

1'  Praefatas  censuras  a  Pontificibus  illatas  incurri  etiam  ubi 
Pontiticiae  Constitutiones  non  fuerunt  promulgatae.  Sic  S.  C.  In- 
quisit.,  approbante  Gregorio  XVI,  die  27  lunii  1838. 

2"  Proscriptam  esse  a  Pio  IX  sequentem  propositionem:  «  Con- 
<(  stitutiones  Aposlolicae,  quibus  damnantur  clandestinae  Socie- 
«  tates,  sive  in  eis  exigatur,  sive  non  exigatur  iuramentum  de 
«  secreto  servando,  earumque  asseclae  et  fautores  anathemate 
((  mulctantur,  nullam  vim  habent  in  illis  orbis  regionibus,  ubi 
<(  eiusmodi  aggregationes  tolerantur  a  civili  Gubernio.  »  Encycl. 
Quanta  cura,  die  8  Decemb.  1864. 

//.  Contra  Clericos  et  Religiosos. 

977.  —  Excommunicationem  incurrunt. 

V  Parochi  non  implentes  iuraraentum  de  residentia. 
2°  Confessarii  absolventes  complicem  peccati  turpis. 
3°  Absolventes  a  casibus  Bullae  Coenae. 

V  Participantes  in  Sacris  cum  excommunicatis  a  Papa. 
5°  Glerici  excommunicatum  sepelientes. 


«  adeuntlo,  vel  alio  quolibet  modo,  veros  eiusdem  Societatis  cuUorcs  se  palam 
n  exbibere  perseverent,  ad  Pocnitentiae  aut  sanctissimae  Eucaristiae  Sacramenti 
«  participationem  legitirae  per  Confessarium  possint  admitti.  Sacerdotes  inveniun- 
«  tur  nonnulli  qui  buiusmodi  bomines  reapse  admittunt.  » 

*  QuAERiTUR  :  Quomodo  se  gerere  deheat  Confessarius  ?  » 
Huic  petitioni  sacra  Congregatio  Sancti  Officii,  sub  die  5  lulii  ^837,  respon- 
dit :  M  luxta  exposita  non  licere.  » 


DE  CEN.SLKIS  871 

(i'  Moniales  cxeunles  e\lra  clauslra  sinc  liccnlia. 

7'  Keli^iosi  sinc  licenlia  Viaticum  scu  Kxlrcmam  CnctioneiD 
niiiiisirnnlcs,  vol  malrimonium  solemnizarc  pracsumenlcs.  — 
Ctnnent.  lib.  .').  tit.  7.  r.  1. 

8'  fteli^iosi,  (jui  praelexlu  privilepiorum  ahsolvunt  a  casibus 
Papac  rcscrvalis. 

9*  Relipiosi  mendicanlcs  transeuntcs  sinc  liccntia  Supcriorum 
ad  aliuni  Onlinorii,  praetrr  Carlhusianum. 

Kr  (ionlcssarii  exlra  l  rlnMii  cl  inlra  Italinm  praesumentes 
absolvcre,  practextu  privilepiorum,  a  casihus  Hiiliac  Cornae,  tcI 
a  sex  Ctevientis  VIII,  ({ui  dicuntur  Cteineutini,  aut  ab  aliis  (luos 
Ordinarii  sihi  rescrvanl.  —  Decrelum  S.  Congrefj.  hpiscop.  el 
Itrfj.  approhatum  a  Ctemeutr  Mll,  \)  lan.  iriOl. 

POCTIM  11. 

Excommunirationes  iiire  Episcopis  reservatae. 

078.  —  r  Excommunicatio  oh  pcrcussionem  Clerici  levcm 
(scd  ut  inrurratur,  iniiiria  debet  cssc  pravis) ;  i*  ob  procuratio- 
Dcm  aborlus  foctus  animati,  clTcrtu  secuto.  Fcrtur  in  procurato- 
rcs  ct  coopcranles ;  sed  probafnlius  non  in  mulicrcs  ipsas  prac- 
gnantcs  pharmarnm  sumentes,  ctc.  —  N.  Lkj.  t.  3.  n.  :I66..  ei 
l.  7.  u.  '217.  :i  Oh  (•ominunicalionem  in  cnimue  rrimnio.w)  cum 
cxcommunicato  ab  Episcopo  (seu  in  criminc,  proptcr  quod  ali- 
(Iiiis  fuit  excommunicatus).  4*  Oh  culpam  illius,  «jui  licet  abso- 
liitus  iudirecte  a  cnisiira  in  periculo  niMrtis.  t.imen  Sup»^riori  non 
se  pr.K^scnlavit  intra  mensem  j»o>.t  convalescentiuhi  a  .  j'  Ob 
culpam  Fratrum  .Minorum,  (]ui  tcrtiarios  ad  divina  OlVicia  admil- 
tunt.  —  S.  Lig.  n.  21:1.  (i"  Omnes  cxcommunicaliones  occultac 
(cxccpta  Hulla  Coenae)  (6).  V  Omncs  cxcommunicaliones  «ive 
occnllae,  sive  nntoriac  (|uoad  personas,  »|uae  Humain  ir»^  oc» 
(picnnt,  ut  sunt  inlirmi,  dclenli,  seues,  impuhcrf-  !'  "!pcrc5, 
mulieres,  ct  omnes  aliis  subditi,  vel  familiae  n»  >  <  ncc 

ii  scribcrc  Uomam  tcncnlur)  (e).  8*  Omnos  excommunicatjo- 


(fl)  roMftM-  siip.  (lirta  n.  !)7»i. 
(6)  ConfiT  tamon  dicta  .suprriu.4  n.  \i\. 

{c)  Sed  vido  sup.  n.  U32.»  ubi  alisoUciuIi  facultas  g\\\s  doo  tm- 
probabillter  asseritur. 


872  TRACTATUS 

nes  ab  ipsis  lalae  fab  homine),  et  praesertim  excomniunicatio 
in  Monilorio. 

PUNCTCM  iir. 

Excommunicationes  non  reservatae. 

979.  —  Has  incurrunt  V  Ingredientes  monasteria  Monialium, 
non  ad  malum  finem,  nec  praetextu  privilegiorura.  —  S.  Lig., 
etc.  2°  Superiores  clausuram  Monialium  sine  iustacausa  intran- 
tes  pro  tertia  vice.  3°  Imprimentes  libros  de  rebus  sacris  agen- 
tes,  sine  licentia  Superiorum  et  sine  nomine  auctoris  i;  et  item 
profitentes  in  scholis  aliquam  scientiam,  quin  prius  emittant  Fi- 
dei  professionem  ^.  4"  Sepelientes  in  loco  sacro  haereticos,  usu- 
rarios  publicos  et  interdictos.  5°  Contrahentes  matrimonium  ia 
casibus  prohibitis.  6"  Mandantes  homicidium  alicuius  fidelis. 
7°  Religiosi  apostatae  habitum  dimittentes.  8"  Omittenles  de- 
nuntiare  haereticos  et  haereticaliter  blasphemantes,  et  sorti- 
legos  (Voit.  —  Pichler.  —  S.  Lig.).  9"  Pingentes  Agnos  Dei  a 
Papa  benedictos,  autvenales  habentes,  vei  deaurantes.  10"  Le- 
gentes  libros  haeresiarcharum  non  erroneos,  nec  de  Religione 
tractantes.  IV  Sacerdotes  recipientes  praefecturas  saeculares. 
12"  Clericicontrahentes  matrimonium  cum  impedimentoOrdinis. 
IT  Clerici  ficte  resignantes  vel  permutantes  beneficia.  li"  Re- 
ligiosi  instituentes  novum  Ordinem  sine  licentia  Papae. 

PUNCTUM  IV. 

E.'ccommmicationes  ferendae  sententiae. 

980.  —  lis  subiici  possunt  V  Fideles  non  satisfacientes  prae- 
cepto  Communionis  Paschalis.  Haec  censura  plerisque  in  locis 
abiit  in  desuetudinem  ia) ;  attamen  Romae  adhuc  viget.  2"  In- 


(o)  Auctor  merum  factum  enunclat,  et  slgnlficat,  plerisque  in  lo- 
cls  non  solere  fideles  per  excommunicationis  poenam  ad  praece- 
ptum  paschale  implendum  cogi ;  nam  nemo  diccl,  legem  ipsara  ila 

\   Hoc  tamen  «lcsuetudine  obsolevit. 

2  Hoc  tanien  non  scrvalur  in  regionlbus,  ubi  haeroscs  impune  grassantur,  aut 
«tiara  ubi  gubernium,  paganam  ignorantiara  longe  insipientia  superans,  ita  declina- 
vit  ad  atheismum,  ut  quid  quisque  professor  impius  in  scholis  tradat,  nihil  curet. 


DE  i:i:Nsihis  8*3 

ccsluosi  ct  adullcri  e\  variis  Ss  nodis  (lalliac.  3*  Divioalorcs, 
rua^i,  sorlilfgi,  cl  ad  ipsos  recurrcnles.  Vuhler.  I^iac  senlcn- 
>iac,  si  haercsim  saperenl;.  i*  Perculienles  Clcricum  conscntieo- 
lcm.  —  S.  /j(j.  n.  ^"i.  .*>•  Liici  frecpienlantes  nmnasteria  .Monia- 
lintii  ad  colhxiiienduni  cum  ipsis  e\ira  cliiusuram  .  Pro  i  Intcis 
adest  [Kjena  su>p('nsi(jiiis,  el  pro  Htijulanhus  privatio  oflicii.  — 
S.  Lig.  n.  i\i.  (>'  Dinpicntes  huna  nosocomiorum  ct  .Montiuni 
Piclatis  (a  lalii  dicunt  latac  .sentcntiac,  sed  non  rcservatae). 
Aliae  excommunicationes  ferendae  senlentiae  in  lure  communi 
rep<iriuutur ;  at  iii  u>u  suut  parum  ohviae.  lMerae<|ue  diversac 
sunt  pro  diversis  repiooilius  et  dioccesilius.  Cacterum  in  pra\i 
haruin  nolilia  minimi  momenti  esse  videtur,  cum  incurri  non 
possint  nisi  praevia  iudicis  ccclesiastici  sententia,  quae  rarissi- 
Jiic,  nostris  sallem  temponhus,  locum  iiahet. 

NOTA.  lo  praii  (lonrnsariu»  pr«f*4*rliiu  aUeoJrre  dehti  iJ  ratat  «igentr»  io 
Mn{ptli<i  Inrit ,  qui  rrprriuntur  in  librlln  ri*n«uraruni  rt  p^ratorum  rrsrriatnrain 
«iogulit  diuerctibu»  prnprio.  l'ltfrunii|ur  auleiii  Je  iure  partirulari  rrser\aolur 
4>riliaario. 

APri:.M)i\  I. 

DE  CRIMI.NE  IIAERESIS,  LECTIONE  PRAVORIM  I.IBRORl  M, 
ET  IMUCE. 

/.  I)e  crimine  haeresi.y. 

!)S1.  lAcomiminicalio  oli  liaeresiiii  c>l  priiiia  cl  praccipua 
llullae  Coenae.  I.am  iiicurriHil  iion  liaeretici  tantuni,  sed  ctiani 
eorum  lautores. 


desueludine  esse  abro^alam,  ul  Superior  ccelcsla-ilious,  ubi  re,<  fe- 
rat,  lioc  111(^11(1  iiti  ad  fraiigeudam  (]Uoruiidam  conlumaciam  non 
|H)ssil. 

(«)  Conc.  Triil.,  neat.  tl.  r.  11.  de  Hef.,  analhemali  Rom.  Ponlifi- 
cibus  rcservato,  suhiicil  omnes  umrpare  pranumentea  rel  rontcrtcre 
inproprin.s  uswi,  p^r  xe  vel  per  alios,  iuriulictiune*.  bonn,  fmtw».  im- 
rn  Jrutlalni  rt  rmphijtcuticn,  fructus,  emoluwenla,  aeu  quasum<jue 
obvmtionex  Hcrlesiarum,  benclicioium,  .yvntium  PietaliM,  jrv  a/(r- 
riut  pii  loci ;  vel  iinpeilire,  ne  ah  in,  ad  quos  iure  ;  *      rrci' 

piautur,  rt  ClerirDK   tHtuiUi  tt  uKitru<i!innn  huiuimo-  ''^*# 

«eu  consenlieule^. 


874  TRACTATUS 

Quoad  haerelicos  ipsos  ad  excomraunicationem  incurrendam 
requiritur,  utfadsit  Tere  haeresis,  id  est  error  Tolunlarius,  ex- 
terius  manifestatus  et  pertinax  contra  articulum  ahquem  a  Deo 
reyelatum  et  ab  Ecclesia  propositum.  Hinc 

1"  Excusat  ignorantia  etiam  vincibilis,  imo  crassa ;  probabi- 
lius  autem  non  excusat  ignorantia  affectata,  quia  adest  contu- 
macia.  Secus  taraen  sentit,  ut  probabilius,  S.  Lig.  n.  301.  (a), 
ob  contumaciae  defectum. 

T  Non  excusat  dubium  positivum  exterius  proditum,  quia 
dubitans  iudicat  positive,  veritatem  ab  Ecclesia  propositam 
posse  esse  falsam.  —  S.  Lig.  n.  302. 

3"  Excusatur  a  censura,  qui  haeresim  intra  mentem  lenet, 
yel  qui  eam  exterius  manifestans,  intus  dissentit.  1  fortiori 
excusatur,  qui  manifestat  haeresim  suam  ad  consilium  peten- 
dum ;  quia  non  manifestat  animo  errorem  profitendi.  —  S.  Lig. 
n.  304. 

Principia  circa  absolutionem  ab  haeresi. 

I.  Ab  haeresi  notoria  et  ad  forum  iudiciale  deducta  Episco- 
pus  absolvere  potest,  vel  per  seipsum,  vel  per  delegatum.  — 
Bened.  XIY.  de  Syn.  l.  9.  c.  4. 

II.  Solus  Papa  absolvere  potest  ab  haeresi,  sive  notoria, 
sive  occulta,  quae  nondum  in  foro  iudiciali  agitata  fuit.  Dici- 
tur  autem  haereticus  occultus  ille,  qui  etsi  cum  alio  haereticos 
sermones  miscuerit,  notorie  taraen  non  habetur  ut  talis ;  aut, 
etiamsi  cura  neraine  suas  haereses  communicaverit,  nihilominus 
aliquos  actus  extrinsecos  exercuit,  ex  quibus  dignosci  poterat 
tanquam  haereiicus.  —  Bened.  177,  Constit.  Pastor  bonus, 
13  Aprilis  1744. 

Hinc  elucet,  quod  nerao  haereseos  reus  absolvi  possit  ab  in- 
feriore  iudice,  antequam  fuerit  in  forum  iudiciale  vocatus,  aut 
illi  sese  sponte  obtulerit.  Episcopus  autem  in  utroque  foro  abiu- 
rationem  Protestantium  recipere  valet. 

NOTA  -1°  luxta  Laymann,  usus  viget  ia  Germania  noa  mittendl  ad  Episco- 
pura  Protestantcs,  qui  volunt  Ecclcsiam   cathollcam  amplecti ;  sed  postquam  ve- 


(a)  Non  unius  S.  Alphonsi  est  hoc  iudicium,  sed  fere  commune. 
Yid.  quae  dicla  sunt  Vol.  1.  in  not.  ad  n.  210. 


DE  CENSlilS  t75 

rini   Fidrm  r<Iocti  furrint,   <t   liarrrMrn  ainur jt mnt,   ad   Mrrani^oUlfai  COBJff f 
Dcni  rt  Kucliarisliar  »oirrplii>nrni  «iliniltnnlur.  Alibi  «Ciui  •IWmA  ptvds  •kCSMl. 


NoTi  2*  Qunail  ritum  al>Milreoili  barrrlirM  io  foro  eilrroo,  tnrmmfa»  thim- 
rationrni  Mci|iirnili,  viilr  rr[^u\h%  <]na«  trailil  P.  Mturtl  ia  rtimio  op«r«  ctu  Uta- 
lu :   Cuidr  pratiijue  df  la  t.ilurgie  romainf. 

11   !)f  leciione  pravorum  iifnorum. 

08i.  —  Kxronimnniranlur  scienlrr  Irfrpnlcs  vcl  rclincnles 
librus  hacrclicorum  dc  Kcli^iunc  Iraclanlcs,  vci  hacrcsim  coo- 
linenlcs ;  ilcm  eos  iniprimenlcs  vel  defcndcnles.  Sic  in  Hulla 
Coenae.  Illi  aulcm  lihri  dicunlur  Iraclarc  de  Rcligione,  in  qui- 
bus  explicalur  Sacra  Scriplura,  vel  (|ui  Iractanl  de  Theologia 
Do^^malica,  Scholaslica  cl  Morali,  de  Rilihus  sacris,  de  lurc 
canonico  aul  dc  llisloria  Ecclcsiaslica.  Ilinc 

1*  Incuiril  excommunicalioncm  lepens  Jibrum  cliam  anony- 
mum  de  haeresi  ex  prnfesso  iraclanlcm  :  quia  auctor  praesumen- 
dus  esl  haerclicus.  Dicunl  vero  plurcs,  non  incurrcre  evconimu- 
nicalioncm  lcf^'cnlcs  cjiislolam  vcl  concioncm  hacrclici  seorsini 
imprcssam,  tpiia  non  est  lihcr.  Scd  rccle  notal  N.  /jVy.  n.  29:1. 
in  E\pur{:;atorio  R(»m;ino  edilo  c\  Decrelo  Truienlino,  prohibcri 
suh  c\communicalionc,  non  tamcn  rescrvata,  omncs  srripluras 
ah  hacrclicis  (  ompositas,  ctiam  hrcvcs,  ct  «piamvis  haeresim 
noii  conlincant,  doiuT  c\amincntur  el  approl"  "•'"■  '^"'^»  vero 
diaria  puhlica,  vulf;o  ies  jnurnauT,  cen^^urae  •  .te  sub- 

iaccnt,  patet  ilia   suh  pracfata  lcge  includi,  «i  ab  haerelicis 
scrihantur  cl  de  Ucligione  Iraclent  '. 

i*  .Non  inciirrit  vero  c\communicalioiuMn  audn  ti^  !•  .:»'i)lcm, 
sallcm  prohubililcr,  quia  non  lc;^it.  !\ec  «|ui  |Kiruni  ijii.d  icmt, 
oh  mnlcriae  parvitalcm.  (Iravitiis  autein  matcriae  stricle  dcier- 
minari  nctiuit ;  alittuando  paiicae  lineae  sudiciunt.  $i  haeresis 
occurrat.  —  S.  Lig.  n.  SHi.  Nccqui  c\  necc$.sitale  lepil  ad  con- 


I  NnTA.  Ilr«piiniium  .V.  I  tinfuitiliunis  ao.  IH.TJ,  Jtreclan  «J  \[  |  ^ 
llrUotiar. 

<jl  IRII.  t"  I  Iruni  MpbcrarritlM  ««a  Hiaria  «ubiici  JfbMOl  c«aMir««  (WiMfit, 
cl  an  rtiani  iiiioatl  u|>inii>iir«   p%>litir«t  * 

Itrtfi.    .iffinnntirr,  ifuiMtd  MfruiMiyMr  fmrlrm. 

iJlkKH.  2'  .\n  riilrni  rrniura»  •abi«c<>«nl  non  »oloai  articali  J«Ktrto«U*  ,  mJ 
•liam  «rliruli,  in  qnilm»  f«rla   nirranlur  ' 

Itfsp.   .Iffirmatirf. 


876  TRACTATUS 

vincendum  haereticum,  si  non  pateat  recursus  ad  Superiorem. 

—  S.  Lig.  W.283.  Nec  qui  parvo  tempore  librum  retinet,  v.  gr., 
uno  alterove  die.  —  S.  Lig.  n.  295.  Neque  si  librum  retineat 
exspectando  tempus  opportuuum,  ut  Superiori  tradat;  secus 
si  illum  diu  retineret,  iicet  a  legendo  omnino  abstineret.  — 
S.  Lig.  ibid. 

3*  Qui  legit  fob"a  ex  libro  prohibito  separata  censuram  non 
incurrit,  quia  non  legit  librum,  sed  iibri  fragmenta. 

4"  Legens  librum  haereticum  non  incurrit  excommunicatio- 
nem  reservatam,  nisi  auctor  sit  damnatus  ut  haereticus,  vel  na- 
tus  in  secta  haeretica.  Incurrit  vero  excommunicationem  Indi- 
cis,  quae  non  est  reservata.  —  Y.  Casus,  n.  1133. 

///.  Be  Indice  librorum  prohibitorum. 

983.  —  Index  confectus  et  vulgatus  fuit  iussu  Pauli  IV^  an- 
no  1S58 ;  Pius  IV  illum  perfecit  cum  Concilio  Tridentino,  et  pu- 
blicavit  anno  1564.  Auxit  Clemens  VIII,  anno  1595.  Congrega- 
tio  Indicis  a  S.  Pio  V  instituta  est.  —  Vide  S.  Lig.^  App.  de 
prohibitione  librorum,  l.  1,  in  fine,  n.  17.,  etc. 

Index  tres  praecipuas  classes  librorum  prohibitorum  exhibet. 
Prima  classis  continet  omnes  libros  haereticorum  haeresim  ha- 
bentes,  vel  de  Religione  ex  professo  tractantes.  Secunda  clas- 
sis  complectitur  libros  catholicorum  contra  Fidem  vel  bonos 
mores.  Tertia  classis  continet  libros  editos  sine  nomine  aucto- 
ris,  qui  pravam  doctrinam  tradunt.  —  S.  Lig.  n.  289. 

Libri  1^«  classis  habendi  sunt  ut  prohibiti  sub  poena  excom- 
municationis.  Libri  autem  2^<^  et  3^<^  classis  prohibiti  non  cen- 
sentur,  nisi  speciaiiter  in  Indice  designentur.  Excipelibros,  qui 
generaliter  et  per  se  in  Indice  prohibentur  (ut  in  regulis  Indi- 
cis).  Libri  contra  mores  non  prohibentur  sub  excommunicatione: 
sic  communiter.  Libri  vero  contra  Fidem  prohibiti  sub  excom- 
municatione  fere  sunt  ii  omnes,  qui  post  Bullam  Alexand.  VIII^ 
Brevibus  aut  Bullis  Summorum  Pontificum  prohibiti  indicantur. 

—  S.  Lig.  ibid. 


NOTA  la  Indice   prohibentur  in   odium  auctoris  omnes  libri  liaeresiarcharum, 
licet  haeresim  non  contineant  et  tlc  Religione  non  tractent. 


DE  CKN^IRIS  877 

Ue(jnlne  Indiris  praeripuae  Tridtntini  iusxu  edilae: 

t>84.  —  1'  Libri  omncs  anle  anntim  l;il.7  (Inmnali  proliibon- 
lur,  Pliamsi  in  Indicp  descripli  noii  ropcrianlur. 

2'  Lihri  omncs  liacresiarrh.iruni  oninmo  velanlur,  cliam  non 
crronci,  aul  non  iraclanles  e.r  professo  de  Relipione  Kxcomni. 
non  reserv.  .  (laelcri  libri  haerclicorum  non  crronci,  nec  de 
Heli;;ione  Iraclanlcs,  permilli  [)ossunt,  modo  cxaminali  cl  ap- 
prohati  rncrint.  (ilausula  haec  non  videtur  modo  vi^rere. 

V  Scriplurac  et  lihn  conlroversiarum  in  lin^'ua  vcrnacula  lc- 
pi  non  possunl,  nisi  approhati  fucrinl  a  S.  Scde,  vel  edili  cum 
notis  desumptis  cx  sanctis  Kcclesiae  Palrihus,  tcI  doclis  calho- 
licisrpie  viris  ^ 

4'  l.ihri  de  ohscenis  r.r  professo  traclantes  ahsolute  prohihcn- 
lur,  cpiamvis  in  Indicc  non  rcpcnanlur. 

5*  Paritcr  vetantur  omnes  lihri  tractantcs  dc  aslrolopia.  di- 
vinationc,  cl  sortilcgiis  (prohahilius  suh  cNcommunicalionc  non 
reservala  . 

♦i*  Omnes  lihri  damnali  propter  lalsi  dofimalis  suspicionem 
prohihenlur  suh  poena  evcommunicationis  :  caeten  suh  pcccali 
morialis  rcatu  -. 

K\  dictis  patet  hacrelirorum  lihros  dc  Ueli^ionc  traclanles, 
Ycl  h.iercsim  fontinentes,  duplicitcr  suh  cxcommunicalione  pro- 
luhilos  essc :  una,  el  (juidem  reservata  Homano  Pontilici,  per 
Hullam  Cornae;  allcra  non  rcscrvata,  pcr  Indicem  lihroruvt  pr<h 
/libilorum. 


I  roSril.VIIM.  Ciitn  aJ  Sarram  ('^tn(;rr|*ali(inrm  Inilirit  rrrlo  rrlatum  fuf 
ril,  «arralittimot  nibliorum  librnt  «utgari  trrmonr  nonnulli*  io  lori*  l«pi«  rdi,  qaia 
aalubrrrimap  d»  ra  r«  lr(;r«  •«rTriilMr,  ruini|ur  inilr  prrtintrtrfoJun  «il,  ot  ^mme 
liiiiiiinuni  nr«|iMm  bitrr  prar»rrlini  lrinp«ril>u»  roni>piralio  r^l,  rrrorr«  •••rltori  Ji> 
\iuirloquii  apparalu  ubioluli  prrprram  iniinurnlur  ;  rro»ail  railrin  .V  Comfrtfmlio. 
rfvocanila  ilrrum  t**r  in  omoiuui  mrmoriaia.  qaae  aliaa  drcr«l«  mbI  :  trraar«U% 
niminmi  lliblii>rum   »rr<ionr«   noo  e*%f  prrm    -  fmrriml  «i  i/» 

slnlira  .Sidr  (i;»/>rii6<i(ar .    (im(  niitae  rnm   <i  i  i    ^   i,mfit$  tx   «tnrfit 

Krrleiiar  l*alrihus.  rrl  tx  rforlii  mlAo/iViaf  wr  ririf.  ~  13  !■■.  1737.  —  llrm 
7  lan.  IKr.r». 

'1  Prarlrr  ilrrrm  Ur|]ulat  ia«*u  I  riJrnlini  r«lilat  rttlaol  aliar  Rr^lar  frntralr» 
nlalular  ab  ip»a  kV.  Vonqr.  Imdiris.  rl  iii««u  ronlifiram  r<lilar  io  «olamior  Uii* 
«i«  librornm  prohibili>ruin,  »ub  bor  lilulo      Ittrrrla  dr  likr%s  prvMtkths.  rlr 


878  TRACTATUS 

Ouaesita: 

985.  —  QuAER.  1"  An  lex  Indicis,  prohibens  lectionem  quo- 
rumdam  librorum,  obliget  de  iure  naturali,  vel  de  iure  positivo 
tantum  ? 

Resp.  Urget  ex  utroque  iure,  sd\tem  per  se;  quia  libros  noQ 
prohibet,  nisi  qiiia  sunt  perniciosi,  et  proximum  perversionis 
vel  peccati  periculum  inducunt ;  de  iure  autem  naturali  quisque 
huiusmodi  periculum  effugere  tenelur.  Unde  etiamsi  obligatio 
Indicis  alicubi  non  agnosceretur,  nihilominus  lectio  hbrorum  in 
Indicem  relatorum  sub  gravi  prohiberetur.  Censurae  tamen  de 
solo  iure  positivo  urgent,  ut  patet.  Qua  de  re  animadvertit 
S.Lig.:  Theologi  omnes  addunt,  nec  cum  licentia  quidem  Ponti- 
ficis  lectionem  permitti  posse  illius  libri,  qui  subversionis  alicui 
occasio  essepossit.  Append.  de  libris  prohibitis,  c.  1.  /i.  12. 

Duo  praeterea  notanda  sunt. 

1"  Privati  homines  debent  Confessarii  mandatis  obsequi  in 
his  quae  lectionem  librorum  respiciunt.  Ita  respondit  S.  C.  In- 
quisit.,  anno  1832,  ad  Episcopos  Helvetiae  interrogantes: 

An  fideles,  salva  conscientia,  legere  possint  Ephemerides  vel 
libroSy  qui  censuram  Ordinarii  nonsubierunt?  Resp.  Recurrant 
ad  Confessarium. 

2"  Confessarius  ipse  debet  Episcopi  directionera  sedulo  exqui- 
rere,  et  diligenler  prae  oculis  habere  gravissimum  monitura, 
quod  S.  Ligorius  tradidit,  nempe:  In  hac  re  expedit  ordinarie 
rigidiores  opiniones  sequi.  Cap.  5.  n.  8. 

986.  —  QuAER.  2°  An  lex  Indicis  in  Gallia  urgeatl 

Resp.  Hac  de  re  non  omnes  conveniunt.  Affirmant  alii,  quia 
lex  generalis  est.  Negant  autem  alii  tum  quia,  aiunt,  lex  Indicis 
recepta  non  fuit  (quod  de  caetero  adversarii  dicunt  historice 
falsum),  tura  propter  diuturnam  legis  desuetudinem.  AHi  vero, 
mediam  incedentes  viam,  dicunt  non  esse  receptam  in  Galha 
ladicis  prohibitionem  quoad  poenam  excommunicationis,  urge- 
re  tamen  quoad  reatura  peccati,  quod  plerumque  ob  periculum 
perversionis  aut  malae  delectationis  ex  lectione  talium  libro- 
rura  coramittitur. 

Yerum,  quidquid  in  antecessura  dixerint  non  pauci  Galliae 
theologi,  nunc  amplius  dubitaodum  esse  non  videtur,  propter 
non  ambiguas  Pii  IX  Declarationes.  Pontifex  enim  non  tantum 
suasionibus  egit,  ut  GaUiae  Episcopos  induceret  ad  leges  Indi- 


DE  CENSIRIS  879 

cis  recipicndas,  scd  ctiam  lantam  auctoritatem  prac  se  tulil,  ul 
nemini  dcinceps  liccat  aflirmarc,  lcf^^cm  Indicis  in  (iallia  non  vi- 
gcrc.  Salis  sil  in  nicdiuin  afTi.Trc  tcslinionium  S.  Congr.  (ounlii 
acproindc  Ponlilicis  ipsius,  in  aclis  (^oncilii  Ucmcnsis  an.  IS.iT, 
sciliccl:  Caetnum  snvari  liegulas  Indiris.  Mde  Card.  (Jou^set, 
l:xposition  des  principes  du  fJroit  canonique. 

Notatu  \cro  dignum  cst,  Kpiscopos  (ialliac  in  dics  conari  ul 
lcgcs  Indiris  cxcciilioni  mandcnliir,  siciiti  patct  c\  Conciliis 
Provincialihiis,  .\vcnioncnsi,  iolosano,  Hurdigalcnsi,  Albicnsi, 
Auxitano,  Rupcllcnsi,  ctc.  ^ 

987.  —  QuAF.R.  V  \n  incurrat  ejrrommunicationevi  Indicis, 
lcfjrns  mannsrrijita  maioris  formae  ah  haeretico  exarata? 

liesp.  Allirmandiim  vidclur  cum  .S".  Lig.  n.  '293.,  >'«r/rc;,  La- 
rroid\  et  aliis  communius.  Halio  esl,  (]uia  iu  usu  vulgari  ma- 
Duscripta  saepc  lihrorum  nomine  insigniri  solent:  sic  euim  ap- 
pcllahantur  omnia  scripta  ante(|uam  typof^raphia  invcnta  fuis- 
sci.  Plurcs  tamcn  conlradicuut,  quia  mauuscripta  uomiue  libro- 
rum  non  vcniunt. 

0S8.  -  Qlakh.  V  A  quonam  impetranda  sit  tirentia  libros 
prohibitos  legendi'} 

Jiesp.  Ordinaric  locpicndo  a  solo  Pontilicc  Homano,  vel  a 
Congrrgatianibus  S.  Inquisilionis,  aul  Indicis.  Facullas  cnim 
pcrmillcndi  compclil  v\,  cuius  csl  vctarc.  Episcopi  tamcu  ad  il- 
lud  munus  ali({uan(lo  dclc^anlur.  Vira  ccuset,  cos  hanc  licca- 
tiam,  ur^cntc  ali(|ua  ncccssilale,  impcrtiri  posse. 

Episcopis  aliisquc  Ecclesiarum  Ordinariis  jwtcstas  incsl  pro- 
hihcndi  lcclioncm  pravorum  lihrorum,  ct  ()uidciu  sub  |)oeiia 
ccusurac  suhcundac.  Ilanc  polc.statcm  in  Episcoporum  mcmo- 
riam  rcvocavil  Leo  \II  dic  2»;  Marlii  1825,  cl  rcccntius  conlir- 
mavit  Pius  I\  dic  2i  Augu>ti  IStii,  qui  iussil,  Episcupos  hac 
ia  re  tanguam  Apostolirae  Sedis  delegatione  pnfungi. 


I    Viiic    rru<Iiti*«iinum   ManJaloni    pfldortlr   DD.   Fpitrnpi  IjKioovant  4t  /■- 
dice  lihntrum  j  ■  lM3'i,   in  qoo  mlrr  »\tt  mulu  nr  Jirilar 

•    Knlici    li"i    I'  ,t^galioD   dt    1'  lodrt    «nl    •■jo«r«l'  hui    aiK   tt 

•  grtuilii  |>t>rli'o  rt  >  ,iivac«*  «i  gra«»«,  n^u»*  puitr  Im  ItaomcUmm  «mi» 
«   OMrtialet  dp   lilirain ',    ■|<i.    Ir   Iribunal  do  roniurrr*  ilr   1«  S«iar,   pr«M*l  r*^ 

•  ngraMIDrnt   unr   iinlilr   inilialiip   «  rr   *ujrl,    u' •   pai  rrciol  Jr  <lr<Ur»r.   U  II 

•  Orlobre  1852,  qur  li  iniM  k  V  Imdrx,  ft  1»  Saial  SiAg*.  d'«ia  »««r*g«  tccM- 

•  ti«fttiqu«  fraofiit  dr<itin^  2i  At*  r«clcMMU^ar« ,  r«l  aac  <•■••  MfiMato  i«  rf- 

•  •iliilion  ilrt  iuofrudon*  inlrr««>oac«  Mlr*  rrUilrar  cl  1'  loifriaMfw  pMU  U  pn- 

•  blicilioo  «io  ret  ouvragr       —    imi  dt  U  Htii§i»m,  f.  lU.  f.  130. -131. 


880  TRACTATUS 

Caeteruni,  cum  in  materia  adeo  gra^i  et  difficili  multo  pluTS^ 
dicenda  forent  quam  brevitas  nostri  operis  permittat,  lectoren^ 
ad  Canonistas  remiltimus. 

APPENDIX  II. 

DE  CLAUSURA  MONASTERIORUM. 

Respectu  I»  ingretlientlum ;  2"  ogrcilienllum  ;  5°  colloquentlum  ad  crates  ahs^ 
que  facultate. 

/.  Qiioad  ingressim  in  monasteria. 

989. —  r  Incurrunt  excommunicalionemomnesfidelesulrius- 
que  sexus  ingredientes  monasteria  Monialium,  et  Moniales  eos' 
admittentes.  Non  est  reservata,  nisi  sit  in  malum  finem  ^. 

2"  Item  mulieres  ingredientes  monasteria  yirorum,  qualibet 
de  causa  (a),  exceptis  Reginis  vel  aliis  ex  familiis  Principum; 
item  Religiosi  eas  admitlentes,  yel  introducentes  praetextu  pri- 
Tilegiorum ;  secluso  autem  tali  praetextu,  incurrunt  suspensio- 
nem  et  privationem  ofticii  ipso  facto. 

3'  Praelati  saeculares  sine  necessitate  ingredientes  monaste- 
ria  monialium  pro  prima  Tice  interdictum  ab  Ecclesia  incur- 
runt ;  pro  secunda  vice  suspensionem  a  munere  pontificali ;  et 
pro  tertia  vice  excommunicationem  non  reservatam.  Praelati 
vero  regulares  prima  vice  eamdem  excommunicationem  iDCur- 
runt,  cum  privatione  omnis  officii.  Alii  dicunt  pro  tertia  vice. 

Possuot  ingredi  monasteria  1"  Episcopi,  in  casu  necessitatiX 
aut  visitationis,  sed  sociati  a  paucis  personis  maturis ;  2*  Prae- 
lati  regulares  semel  in  anno,  visitationis  causa ;  3"  Confessarius 
ordinarius  ad  Sacramenta  in  necessitate  ministranda,  sed  super- 
pelliceo  et  stola  indutus ;  4'  medicus  ordinarius,  qui  licentiaiB 
renovare  debet  quolibet  trimestri ;  et  medicus  extraordinarius, 


(a)  Haec  excommunlcatlo  reservata  est  S.  Pontifici,  ex  Bulla  2t» 
S.  Pil  V. 


1  In  Gallia  uon  viJetur  nunc  adniittenda  excoiTiniunicatio  pro  ingretlientibii^ 
monasteria  mulierum,  iuxta  tlicta  de  Statibns,  cum  \h\  non  sint  Religiosae  stri- 
cto  sensu,  seu  soleraniter  Professac. 


DE  CENSUBIS  8S1 

ordinnrii  defeclu ;  'i*  fal)ri  et  alii  nccessarii,  qui  artcm  suam 
cxlra  clausuram  cxcrccrc  non  possin!. 

Liccnliam  monaslcria  in^redicmli  conccderc  polcst  Fpisco- 
pus,  vel  (piivis  alius  al)  ipso  dclcf^alUN,  v.  gr.,  Vicanus  gcnc- 
ralis  vcl  Confessarius  Monialium,  aut  ipsa  Ahhatissa,  elc. ;  sed 
causa  gravis  re^piirilur,  minor  tamen  pro  femina  quam  pro  vi- 
ro,  pro  in^'rcssu  diurno  «piam  pro  noclurno,  tt  pro  iogrcssu 
propimpioruin,  (piam  exlernorum. 

//.  Qmad  egressum  e  vwnastcriis. 

/.  Ex  parte  .Vonia/iMm. 

1)00.  -  r  Incurrunt  cxcommunicalionem  rcservatam ,  cx 
Bulla  S.  Pii  V,  Moniales  e  monasierio  e^redicntes  absquc  ur- 
gcnlissima  necessitate,  etiamsi  occulle  fiat. 

•2*  IU'm  conccdcnlcs  liccnliam  c^^rcdicndi  sinc  ralionc  vaidc 
gravi.  Kanidem  exconmiunicalionem  incurruiit  cas  comiianlcs, 
vol  rccipicnles. 

:y  Non  daiur  materiac  parvitns,  ctiamsi  egrcssus  fiat  uno  pas- 
su  tanlum.  —  Ita  communiter  Theotoyi;  ct  ideo  io  tali  casu  ex- 
commuiiicatio  incurrilur. 

V  lAcusauiiir  .Mouialcs  tum  a  censura,  tum  a  peccato  io  casu 
iir^entis  neccssitatis,  v.  gr.,  io  ioccndio,  epidemia,  elc. ;  sed 
retpiiritur  licentia  Kpiscupi  scriptis  consi^nata,  quuties  postulari 
polest.  —  S.  Ug.  n.  238. 

//.  Ht  parte  reli(fiosorum. 

991.  —  1*  Ex  consuetudinc  et  ex  fioe  slalus  sui,  Religiosi  ad 
dausuram  ila  tenenlur,  ut  sine  licentia  c  proprio  conventu  egre- 
di  non  [)ossint. 

"1  .Nulliuii  lamcn  censuram  incurrunt,  nisi  dimisso  habitu  cl 
animo  non  redeundi  egrcdianlur.  Sed  nocturna  egressio  furtiva 
est  casus  rescrvaliilis. 

3*  Egressus  esl  ex  genere  suo  pcccalum  gravo,  «pn.i  lurliat 
ordineui  el  rmcm  vilac  rcligiosae  ;  ralione  maleriae  ^eniale  e>sc 
potest:  V.  gr.,  si  die  lial  el  ad  breve  tcmpus,  elc. 


f.rn^   Tom.  II.  5S 


882  TRACTATUS 

///.  Qiioad  coUociUionem  ad  crates  cum  Monialibus. 

992.  —  1"  Laici  frequentantes  monasteria  Monialium  incur- 
runt  excommunicationem  ferendae  sententiae  (in  Yariislocis  la- 
tae  sententiae). 

2"  Clerici  yero  suspensionem  per  Episcopum  imponendam  in- 
currunt. 

3"  Regulares  autem  subeunt  excommunicationem  et  privatio- 
Dem  vocis  et  officii  ferendae  sententiae,  eliamsi  collocutio  tiat 
semel  et  per  quadrantem  cum  dimidio,  ex  Decreto  S.  Congreg. 
anno  1669.  —  S.  Lig.  n.  236.  Ex  Decreto  anteriori  Sixti  V 
{anno  1S90),  privationem  officii  et  vocis  cuiuslibet  ipso  facto, 
si  frequentare  praesumant  ad  colloquendum  cum  qualibet  mu- 
liere  ibidem  degente.  —  S.  Lig.  n.  232.  Probabiliter  excipitur 
Abbatissa  extra  Romam. 

4°  Frequentia  consistit  in  eo  quod  quis  tribus  diebus  conli- 
nuis,  vel  semel  singulis  mensibus  per  annum  circiter,  aut  qua- 
ter  in  una  hebdornada  monaslerium  adeat. 

ARTICULUS  1!. 

DE    STJSPENSIONE. 

993.  —  Definitio.  Suspensio  est  censura,  qua  Clericus  pri- 
Yatur  ad  tempus,  ex  parte  vel  toto,  usu  polestalis,  quam  habet 
ratione  Ordinis,  officii,  vel  beneficii. 

Suspensio  est  censura,  quia  per  se  fertur  in  medicinam  per 
modum  monitionis,  ut  delinquens  a  contumacia  desistat.  Sic 
1°  differt  a  depositione  et  degradatione,  quae  sunt  merae  poe- 
nae  et  perpetuae  in  vindictam  criminis ;  2"  differt  ab  irregula- 
ritate,  quae  non  est  per  se  poena,  sed  merum  impedimentum, 
seu  inhabilitas  non  solum  ab  exercenda  potestate  ecclesiastica, 
sed  etiam  ab  ea  recipienda  impediens. 

Attamen  suspensio  non  est  necessario  et  essentiahter  censu- 
ra ;  aliquando  enim  fertur  vel  ad  certum  tempus,  vel  in  per- 
petuum  ad  puniendam  culpam  mere  praeteritam,  et  proinde 
tunc  non  est  medicinaHs.  Constat  ex  praxi  Ecclesiae  ex  /.  2.  />e- 
cretal.  tit.  20.  c.  33. 

Divisio.  Suspensio  duplex  distinguitur : 


DE  r:e?(5t'Eis  88S 

1*  Totalis,  qua  Clcricus  arcclur  ab  omni  funclionc  tcI  iurc 
ccclesiaslico. 

2*  Parlialis,  (\[\;i  funclionc  vcl  iure  alirpio  lanlum  privalur. 
Su.sj)pnsio  autcm  jxniialis  triplcx  csl:  V  ab  Onliiir,  rpiac  pri- 
Tal  c\rrriiio  runclionum  Ordinis,  v.  gr.,  celcbralionc  .Missae, 
cantu  solcmni  Evangelii,  Epislolae,  elc. ;  2*  ab  officio,  quac  pri- 
Tat  usu  lum  Oniiuis,  luni  iiirisdiclionis,  sivc  in  foro  extcmo, 
sive  ctiam  in  foro  inlcrno;  .T  n  henrfirin,  qiiac  prival  rcddilibns 
ct  adiuini.str.ilionc  bcnrlicii.  Ilnrc  nulcm  sin;;ula  ilcruni  in  su- 
spcnsioncm  iotalem  vel  partifilnn  sivc  Ordinis  sivc  onicii,  sivc 
bcnelicii,  subdividi  possunt.  —  Vide  S.  Lig.  n.  313.  et  seq. 

Hetjnlne  fjeneralcs : 

9!)'».  —  !'  Hefjula.  Pcccat  pravilcr  Clcricus  suspcnsus,  si 
actum  Ordinis  sacri  velilum  solcmniler  exerccal,  nisi  ignoran- 
lia  iiivincibili,  aul  alia  lojfiiima  causa,  v.  ^x.^  necessitalis,  ex- 
rusfiiir.  Ilatio  cst,  quia  in  rc  pr  ivi  Fcclcsiae  resislil.  Polcst 
lamcn  r.iccrc  ca  omnia,  quac  a  laicis  licri  solcnl,  v.  pr.,  canerc 
in  cboro  more  laicorum,  clc.  Suspensus  aulcm  ab  Ordine,  si 
hunc  exerccal,  non  solum  pravilcr  pcccat,  scd  ctiam  irrcgulari- 
talcm  incurril,  ul  suo  loco  diccmus. 

II'  Itrgula.  Suspcnsio  ahsolnfr  ct  simpliriler,  sine  ulla  dcter- 
niinationc  ad  lioc  vcl  illud,  si-mpcr  ccnselur  lotalis,  cl  proindc 
prival  omni  U3U  Ordinis,  iurisdiciionis  cl  bcnelicii.  Suspcnsio 
yew  partialis  prival  ca  partc  lantum  buius  poicslatis,  (piac  in 
lcgc.  vcl  siaiiito,  vcl  maiidato  aiil  scntcntia  cvprimitur. 

III*  ltf(juta.  Susponsio  nbOrdinc  ahsnlute  v{  Mmplinter,  pri- 
Tal  cxcrciiio  cl  usu  cuiiisrumque  Ordinis  sive  maioris,  ^  sr 
minoris.  Suspcnsio  a  iurisdictione  privationcm  omnis  iurisdi- 
ctionis  importat. 

IV*  Hrffula.  Siispcn^iio  nb  onicio  siviplirttrr  vi  sinc  i 
ne  prival  usii  lum  iurisdicli«>nis  lum  Ordinis,  seu  cuiu^.  ....  ^.o 
niini>icrii  cccb^sinslici.    Ilinc  Parocbus  ab  Oflicio  Ruspcn-^u^ . 
ncc  .Missam  cclcbrare.  nec  pracdicare,  nccofliciis  pracesse, 
Sacramcnia  ministrare  potcst. 

Hesotves : 

!)'J3.  —  l'  Suspcnsiis  simplicilcr  nb  Ordinc  non  intelligitur 
suspcnsus  a  iurisdictionc,  ct  vicc  Tcrsi.  Sutycaws  ab  Ordine 


884  TRACTATUS 

superiore,  non  ideo  ab  inferiore  est  suspensus.  Item  suspensus 
a  beneficio  non  censetur  suspensus  ab  officio,  nec  yice  versa. 

2"  Non  incurritur  irregularitas  Yiolatioue  suspensionis  latae 
propter  delictum  mere  praeteritum,  yel  in  perpetuum.  —  S.  Lig. 
n.  314.  et  seq.  Ratio  est,  quia  tunc  non  est  Yiolatio  censurae. 
Afortiori,  si  suspensio  facta  fuerit  propter  defectum  inculpabi- 
lem  mentis  vel  corporis.  Nec  incurritur  per  exercitium  cuiusli- 
bet  actus,  a  quo  quis  fuit  suspensus,  praeter  exercitium  solemne 
Ordinis  sacri.  —  Ita  communiter. 

3"  Episcopus  suspensus  a  pontificalibus,  si  Missam  celebra- 
ret,  etiam  cum  pontificalibus,  non  incurreret  irregularitatem ; 
quia  non  exerceret  actum  substantialem  Ordinis  episcopalis. 
—  5.  Lig.  n.  314.,  etc. 

4"  Actus  Ordinis  Clerici  suspensi  non  dependentes  a  iurisdi- 
ctione,  sunt  validi ;  quia  Ecclesia  nequit  tollere  potestatem  Or- 
dinis,  sed  tantum  illius  exercitium  probibere  potest.  Actus  Yero 
iurisdictionis  sunt  invalidi,  si  suspensus  sit  nominatim  denun- 
tiatus,  quia  privatur  actuali  iurisdictione;  validi  autem  sunt, 
nisi  sit  denuntiatus,  quia  Ecclesia,  eo  ipso  quod  toleret  suspen- 
sum,  ei  non  adimit  iurisdictionem,  ob  bonum  fidelium.  —  S.  Lig. 
n.  314.,  etc. 

Quaesiia : 

996.  —  QuAER.  1°  An  Sacerdos  suspensus  ahsolm  possit  a 
peccatis  per  simplicem  Confessarium,  antequam  a  censura  sol- 
vatur  per  superiorem^f 

Resp.  Affirm.  Ratio  est,  quia  effectus  suspensionis  non  est 
privare  receptione  Sacramentorum.  Sufficit  igitur  ut  sitdisposi- 
tus  ad  Sacramentum  Poenitentiae,  scilicet  ut  sit  saltem  atiritus 
de  peccatis,  et  promittat  se  esse  procuraturum  quamprimum, 
quantum  in  se  erit,  absolutionem  a  censura,  et  interim  se  pote- 
state  vel  iuribus  prohibitis  usurum  non  esse. 

QuAER.  2"  An  possit  ferri  suspensio  partialis  pro  sola  culpa 
veniaii  ? 

Resp.  Affirm.,  iuxta  sententiam  communem,  modosit  ad  bre- 
ve  tempus  [a)^  et  proinde  lata  ab  homine.  Ratio  est,  quia  tunc 


(a)  Sed  Auctor  Ipse  iam  saeplus  monuit,  suspensionem  ad  certum 
tempus,  sive  longum  slve  breve,  non  esse  propril  nominis  censuram. 


Dt  LL>>IBIS  885 

nia^'num  oniis  non  indiiril,  nrr  proinde  (leosl  prnporlio  inler 
culpjjm  el  pocnum.  Srcus  aulem,  si  essel  ad  lrmpu>  diulur- 
num,  vel  indicta  a  iure  ita  ut  inrurratur  sinepraevia  monitiooe; 
lalis  enini  censura  non  incurrilur,  nisi  oh  pcrcalum  niortale.  — 
.V.  A/r/.  n.  :j-20.,  etr. 

1IIJ7.  —  OiAKii.  T  Quomoda  tollalur  suspensio? 

Jiesji.  r  Si  suspcnsio  ralionem  liabrat  rensitrae,  lollilur  ut 
cxcommunicalio,  scilicct  pcr  solam  absolutionem,  et  quidem 
Superioris,  si  sil  reservala  ;  altamcn  si  lata  fueril  ad  cerlum 
lcmpus  dclernjinalum,  vel  sub  conditione,  cessat  per  scipsam, 
Iransaclo  lcmporc,  vcl  adimplcla  condilione  slalula. 

licsjf.  2*  Si  vcro  imposiia  sit  in  perpelnuvi  propler  culpam 
omnino  pr.ieterilam,  lollilur,  ul  mera  poena,  per  solam  dispen- 
saticnem  Praclati,  vel  eius  delegati,  quia  tunc  non  esl  censura. 
—  lla  commujiHcr. 

OlAKli.  \'  fliiiiruain  fnnna  nilfiiheniln  sit  fiil  fnllcnilnin  .9115- 
pensionein  ' 

liesp.  V  Si  suspensio  occulta  sit,  tollilur  per  absolulionem 
sul)  forma  generali:  Ahsolvo  te  ab  nmni  vimulo,  etc. 

Jirsp.  2*  Si  publica  sil.  in  foro  interno  cadem  forma  lollitur; 
jn  foro  vcro  estnno  adlubcnda  est  forma  solcmni>  in  fiituali 
delerminata.  Solcmniter  autem  ncmo  a  suspensionc  absolvere 
potest  nisi  ipsc  Supcrior,  aut  alius  spccialiler  ad  boc  dcle^alus. 

Olakh.  li*  .Kn  Sacerdos  simpticiter  approbatus  af^sotvrre  pos^ 
sit  susprnsum  a  censura  in  articulo  mortis,  si  Supenor  aut  dc' 
leyatus  desit! 

Resp.  Segant  non  pauci  ca  ducti  ratione,  (juod  nulla  apparcat 
causa,  cur  Ecclcsia  ei  conferal  talem  poiestatcm  ;  su<(>ensio 
cniin  non  privat  farullnte  rrripirndi  Sarramcnta ,  si  e\cipias 
proiUdlutncm  ad  Onlincm  siipcriorcm.  Suflint  ijjitur  ad  salu- 
tem  aclcrnam,  ul  suspcnsus  in  tali  pcriculo  conslilulus  a  pt^ca- 
tis  absolvatur.  Alii  tamcn  probabiliter  censcnt,  Sacerdotem  in 
hoc  casu  moribundum  absulverc  posse.  Ratio  esl,  quiaTridcnt. 
gcncralitcr  ct  in  lisiinrlf  dicit  a  <jHibusvis  misuris:  alque  ndco 
cum  niillam  ccnMiram  c\ripiat,  nostrum  non  cst  dislm^uerc  ubi 
lcx  Concilii  nibil  dislinguil  a\  V.  Diana,  tom.  V.  /r.  1 .  Hes.  :J05. 


^n   .\ddo,  (|iio<l  iiull.i  an)|)lius  in  aegrolo  't 

coiitumacia;  cl  »Miiual>sol\i  r»'u>.  r. >"''•"• '  l 

proiiulc.locuintollciurieliam  suspi  ••. 


886  ^  TRACTATUS 

Siispensiones  Papae  reservatae. 

I.  Contra  Episcopos. 

998.  —  lacurrunt  suspensionera  1°  Ordinantes  non  subdilum 
absque  licentia  sui  Episcopi.  Trid.  sess.  23.  c.  8.  de  Reform. 
2"  Ordinantes  Religiosos  non  professos.  S.  Pius  V,  Const.  Ro- 
manus  Pontifex.  V  Ordinantes  Monachura  sine  licentia.  Decr, 
part.  I.  dist.  58.  Can.  2.  4°  Gonferentes  tonsuram  coniugato  aut 
infanti  illitterato.  Sexti,  lib.  1.  tit.  9.  cap.  4.  5"  Conferentes 
Ordines  extra  dioecesim  sine  licentia  Episcopi  loci,  licet  or- 
dinatus  sit  Ordinantis  subditus.  6°  Conferentes  Ordines  sacros 
ante  aetatem  praescriptam.  Decretat.  lih.  1.  tit.  11.  cap.  14. 
T  Gonferentes  Ordines  simoniace.  Extravag.  l.  5.  de  Simonia, 
cap,  2.  8°  Subraittens  laicis  bona  et  iura  Ecclesiae  absque  con- 
sensu  Gapituli  et  licenlia  Apostolicae  Sedis.  Sexti,  l.  3.  tit.  9. 
€.  2.  9"  Alienantes  bona  Ecclesiae.  ExlraYag.  Ambitiosae,  de 
rebus  Ecctesiae  non  alienandis.  10"  Ingredientes  in  monasteria 
Monialiura  sine  necessitate.  Afud  S.  Lig.  n.  320.  11**  Non  visi- 
tantes  limina  Aposlolorura  statutis  temporibus.  Sixti  Y,  Gonst. 
Romanus  Pontifex. 

II.  Contra  Regulares. 

Incurrunt  suspensionem  V  Non  deferentes  habitum  Regula 
determinatum  (a).  2"  Recipientes  alumnos  ad  Professionem  ante 
annum  probationis.  Sexti,  l.  3.  tit.  14.  c.  2.  3°  Apostatae  sus- 
cipientes  Ordines  sacros  in  apostasia.  Decret.  l.  S.  tit.  9.  c.  G. 


Haec  lamen  ratio  non  valet  quoad  censuras  improprie  dictas,  idest 
suspenslones  adcertim  tempus,  quae  habent  meram  rationem  poenae 
pro  delicto  prorsus  praeterito,  neque  ad  ipsas  spectat  facuUas  Gon- 
cilii  Tridentini,  quae  de  censuris  absolvendis  disseril. 

Caeterum  quae  ipse  Auctor  aiibi  scribit  (Vld.  sup.  n.  579.),  palam 
faciunt,  ad  hanc  facultatem  sacerdoti  tribuendam  non  esse  necessa- 
liara  hypothesim  absentis  Superioris  aut  delegati. 

(a)  Dimittenles  religiosum  habitum  incurrunt  excommunicalio- 
nem,  non  tamen  reservatam  ex  Cap.  ut  periculosa  2.  Ne  Clerici  veL 
monachi  in  VI. 


DE  CENSIRIS  HHl 

4*  Suscipipntrs  Drdinos  sacros  anle  Profcssioncm.  S.  Piujs  V, 
Conslilul.  Jioiuattus  l^ontifrx.  ;i*  Inlroducenlcs  mulicrcs  in  cLau- 
stra  Monialium.  S.  Pms  V.  G'  Introducculcs  mulicrcs  io  6ua 
monastcria. 

///.  Coniia  Clericos. 

999.  —  Incurrunt  suspcnsioncm  1*  Suscipicnlcs  Ordioes, 
dum  sunl  censura  ligali.  Decrctal.  l.  5.  til.  39.  r.  32.  2*  Sus- 
cipionlcs  (jiios  Ordincs  niaiorcs  codem  dio,  vcl  '         ^  dirlmg 

conliniiis.  Ihid.  l.  1.  /i7.  11.  r.  1;;.  cl  Mi.  3*  Sum.j -  <  rdi- 

ncs  iurlivc,  id  cst,  sinc  |)racvio  c\aminc  ct  sinc  admissiont*  ab 
Episcopo  facla.  4*  Kccipientcs  Ordinem  sacrum  |)Osl  malrimo- 
niuni  rcccptum,  eliam  non  consummalum.  loann.  A.V//.  ttt.  6. 
de  yoto,  ctc.  .'i"  Suscipienles  Ordincs  sacros  simoniace.  6*  Ce- 
lchranlcs  Missam  sinc  Coniniuniunc. 

Plurcs  alidc  a|)ud  auctorcs  videri  possunt,  scd  vix  in  praxi 
ohviac  sunt,  aut  prorsus  io  dcsuctudincm  aliicrunt. 

Suspen.siones  KptHujn^  trMnatae. 

1000.  —  Sc(|ucntcs  praecipuccasus  cxlnbenlur:  1'  Susccptio 
Ordinis  pcr  saltum,  vcl  antc  aetalcm  pracscriptam,  vcl  nou  scr- 
\atis  inlerstitiis.  Trid.  sess.  23.  cap.  H.  de  Heform.  2*  Suscc- 
plio  Ordinis  al)  Episcopt)  alicno  si:'"  ''•■"!'^>oria  |)r(»prii  Episco- 
pi,  vcl  a  pro[)rio  Kpi.scopo  cxlra  di  i,  siue  Ordinani  licen- 
tia.  Trid.  sess.  23.  r.  H.  de  Heform.  3*  Susccptio  Ordiois  sioe 
tiiulu  clcricali,  vcl  cum  lituio  liclo  sioc  dispensatiooe.  4'  Be- 
ncdiclio  nuplialis  a  quocum(|uc  Succrdotc,  siuc  liccntia  Piirochi 
sp(in>oruiii.  Trid.  sess.  2t.  c.  1.  de  Hcform.  5*  Inlcrruplio  lo- 
talis  .Missae  siuc  gravi  causa. 

AIMTNDICII  \ 

I)E  DKPOSITIONE  ET  nFCR.^DATIONE. 

1001.  -  liejtositio  ct  dctjradatto  sunl  pocnac  ^raTis^imae, 
suspcnsioni  valde  atlincs.  ct  ipsi  assimilari  solcnt.  quia  tolot 
anicmiu  Clcricos,  cl  coiicni  niodo  privaliuncin  lurium  et  h(*oe« 
ticiorum  ccclcsiasticorum  luducuul.  Allaincu  ooo  suul  propric 


888  TRACTATUS 

censurae,  quia  ralione  tantum  poenae,  non  Tero  medicinae  in- 
fliguntur. 

Depositio  est  poena  ecclesiastica,  qua  Clericus  privatur  usu 
potestatis  ecclesiasticae,  et  omni  litulo  radicali  ad  eam  exercen- 
dam,  necnon  omni  iure  ad  beneficia  valide  possidenda,  idque  in 
perpetuum.  Est  igitur  per  se  poena  irremissibilis.  —  Vide  S.  Li- 
goriurHy  n.  324.  et  seq. 

Degradatio  est  solemnis  privatio  omnium  titulorum,  bono- 
rum,  privilegiorum,  et  bonoriim  ecclesiaslicorum,  ita  ut  degra- 
datus,  solo  remanente  Ordinis  charactere  indelebili,  ad  condi- 
tionem  laicalem  reducatur.  Hinc  differt  a  depositione,  V  quia 
degradatio  esl  solemnis  privatio  bonorum  ecclesiasticorum,  de- 
positio  autem  non  ita ;  2"  quia  degradalio  privat  utroque  privi- 
legio  clericali,  scilicet  canonis  et  fori,  depositio  autem  his  pri- 
vilegiis  non  privat.  Hinc  percutiens  depositum  incurreret  ex- 
communicatiouem;  non  vero  si  in  degradatum  violentas  manus 
iniiceret ;  a  laico  enim  non  differt. 

Degradatio  non  potest  infligi,  nisi  pro  immanibus  sceleribus, 
iisque  maximis,  qualia  sunt  crimen  haeresis  manifestum,  falsi- 
ficatio  litterarum  apostolicarum,  sodomia  frequentata  et  notoria, 
gravissima  calumnia  Episcopo  apposita,  etc.  —  Yide  S.  Lig.  ibid. 

QuAER.  An  degradatus  teneatur  ad  Horas  canonicas,  et  ad 
votum  castitatis'^ 

Resp.  A/prm.  quoad  utrumque;  quia  non  debet  hoc  onere  sol- 
vi  et  commodum  percipere  ex  sua  malitia.  Hinc  invalide  ma- 
trimonium  contraheret.  —  S.  Lig.  n.  327. 

ARTICULUS  III. 

DE    INTERDICTO. 

1002.  —  Definitio.  Interdictum  est  censura,  qua  usus  divi- 
norum  Ofliciorum,  aliquorum  Sacramentorum ,  et  sepulturae 
ecclesiasticae  certis  personis  prohibetur,  aut  in  quibusdam  lo- 
cis,  in  poenam  criminis  alicuius. 

Hinc  differt  interdictum,  V  ab  excommunicatione,  quae  ma- 
ioribus  bonis  privat  quam  interdictum,  nec  loca,  sed  solas  per- 
sonas  atticit;  2"  a  suspensione,  quae  solos  aflicit  Clericos  et  ea- 
tenus  tantum  privat  rebus  sacris,  qualenus  sunt  usus  alicuius 
ministerii  ecclesiastici,  non  vero  quatenus  sunt  bona  fidelium; 
insuper  interdictum  afficit  loca,  et  privat  sepultura  ecclesiasli- 


DE  CE^smis  889 

ca,  non  vero  siispcnsio;  V  ab  irrpj:ularitalc  cl  a  ccssaiionc  a  di- 

vinis,  {june  propric  el  pcr  sc  noii  hiilienl  ralioncm  pocnac,  ncc 
proinde  (M'nsiira('.  —  \ide  S.  Lnj.  n.  :J28.  et  seq. 

Divisio.  Inlcrdicliim  csl  mulliplt'\,  sriliccl: 

r  Personale,  locale,  vcl  miTtinn,  prout  immcdialc  aflicil  pcr- 
sonam,  vcl  locurn,  vel  ulrMmfjuc  simul. 

2*  (ienerdlr  vel  iiardcnhirr,  proul  exleiuiitiir  ad  liAani  rr_-;  i- 
ncm,  civilnlcin  el  eomnuinilalein,  vel  ad  Oratorium,  KcclcMain 
particularcm,  aut  pcrsonas  dctcrminatas  rcstringitur. 

Jierjulae: 

100:{.  —  I.  Intcrdictum  p^ncralc  non  cadit  nisi  in  pcrsonas 
vcl  loca  dcsipnata.  Ilinc  T  Interdieto  Clcro  alicuius  loci,  non 
ideo  interdicitur  populus,  ncc  intcrdicunlur  Uefjularcs;  el  vice 
vcrsa.  2*  Intcrdicla  civilatc,  incolac  innoccntcs  non  sunt  intcr- 
dirli,  ct  alio  ire  possiint,  iit  divinis  OfTieiis  intcrsint.  lutcrdictis 
civihus  urhis,  Kielesiae  iiilerdieto  non  suhiacent ;  ibiijuc  pcrc- 
grini  Odiciis  adcsse  possunt  (  Episcopi  scmpcr  cximunlur,  nisi 
spccialitcr  dcsignati  fucrinl  . 

II.  Inlerdielum  sine  limilatione  in  aliquod  lolum,  omncs  cius 
partcs  allieit.  llinc  1*  IiUerdiclum  eivilalis  involvit  omncs  il- 
lius  url)i>  lA'cle>ias,  cliam  cxcmplas  a  iurisdiclionc  intcrdiccn- 
lis,  quia  lunc  a  iurc  inlcrdicunlur.  i'  Intcrdiclum  familiac  vcl 
communitatis  sin^ula  cius  mcmbra  complcclilur.  V  Intcrdictum 
Ecelesiac  sin^Milis  saccllis  in  ca  conlcnlis  compctil  :  al  \icc 
versa  dici  ne^piit. 

III.  liiterdieium  latum  in  certa  loca,  v.  gr.,  castrum,  aut 
civilatcm,  nflicit  ctiam  suhurbia  ct  acdilicia  conligua.  Ilinc  in- 
lcrdicta  Kcclcsia,  inlcrdicuntur  sacclla,  quae  cam  immcdialc 
lan;:uiil,  necnon  cocmeleria  conti^ua  ;  non  vcro  vicc  vcrsa : 

quia     aric^sny  iivi     Krinilfin-    jninrluftfr        r\     HOU    pnncipalc    30- 

ccssorium. 

(Juaesita : 

1004.  —  {)[  vKii.  r  (^hiinam  xint  effectus  intrrdicti? 

Hesp.  Sunl  trcs,  nt  palct  e\  delinitionc  su|mtius  data,  sci- 
licel 

I  Prolnbitio  a  ilinnis  (iflicns,  scilicct,  a  .Mi^s.i.  prccalionc 
puMica  ei  solenini,  puMica  rccitalionc  llorarum  in  choro,  Im-uc- 


890  TRACTATUS 

dictlone  publica  aquae,  olei,  templi,  cereorum,  etc.  Clerici  qui 
non  cadunt  sub  interdictum,  celebrare  possunt,  sed  ianuis  clau- 
sis  et  sine  carapanarura  sonitu.  —  S,  Lig.  n.  333. 

2"  Prohibitio  ab  administrandis  et  recipiendis  atiquibus  Sa- 
cramentis,  scilicet,  Eucharistia,  Ordine  et  Extrema  Unctione. 
Viaticum  moribundis  ministrari  potest,  et  iuxta  aliquos  etiam 
Extrenia  Unctio.  Baptismus  (etiam  solemnis),  Confirraatio  et 
Poenitentia  omnibus  permittuntur,  exceptis  illis,  qui  causam 
vei  favorem  interdicto  dederunt.  Probabilius  etiam  Matrimo- 
nium,  sed  absque  benedictione.  —  Yide  S.  Lig.  n.  334. 

3'  Prohibitio  a  sepuUiira  ecclesiastica.  Extenditur  etiam  ad 
infantes  et  amentes  in  interdicto  locali.  Clerici  tamen  non  norai- 
natini  interdicti  sepeliri  possunt  in  Ecclesia  (cura  Missa);  imo, 
etiamsi  Ecclesia  esset  specialiter  interdicta  (sed  sine  Missa).  — 
S.  Lig.  n.  333. 

1005.  —  QuAER.  2°  Quomodo  peccent  violantes  interdictum, 
et  quasnam  poenas  incurrant  ? 

Eesp.  r  Quoad  Clericos:  V  Peccant  graviter  violando  inter- 
dictura  personale,  quia  agitur  de  re  gravi,  nisi  excuset  materiae 
parvitas,  ex.  gr.,  si  exerceant  functiones,  quae  a  laicis  fieri 
possunt,  vel  si  brevi  tempore  relinquant  ostiura  templi  aper- 
tum ,  etc.  2°  Peccant  etiam  graviter  violando  interdictum  /o- 
cate,  si  locus  sit  specialiter  vel  generaliter  interdictus,  et  agant 
publice,  apertis  ianuis,  contra  prohibitionem ;  secus  venialiter 
tantum  peccant.  Si  autem  functiones  sacras,  non  obstante  inter- 
dicto,  exerceant,  irregularitatem  incurrunt.  Demura  ipso  facto 
excommunicantur,  si  quem  in  interdicto  loco  sepeliant.  —  Ita 
ex  c.  8.,  de  Privilegiis,  in  Sexto.  —  S.  Lig.  n.  ^^^. 

Resp.  V  Quoad  laicos :  V  Peccant  graviter  violantes  inter- 
dictum  personale,  cum  ipsos  directe  afficiat.  2"  Peccant  etiara 
graviter  violantes  interdictum  locale,  si  compellant  Clericos  ad 
Officia  divina  celebranda  contra  interdictum,  quo  in  casu  ex- 
communicationem  Papae  reservatam  incurrunt.  Item  si  Sacra- 
menta  in  loco  interdicto  reciperent,  quia  ad  id  cooperarentur 
quod  Clericis  sub  peccato  gravi  prohibetur.  3"  Peccant  autem 
tantura  venialiter,  si  interdicto  loco,  ipsi  non  personaliter  inter- 
dicti  divinis  Officiis  dumtaxat  assistant.  —  ^S*.  Lig.  ibid. 

QuAER.  3"  Quam  ob  causam  ferri  possit  interdictumf 

Itesp.  Ferri  non  potest,  per  se  loquendo,  nisi  propter  culpam 
gravera  bono  publico  oppositam :  sic  pro  interdicto  personali 
requiritur  culpa  illius,  qui  interdicitur ;  nam  poena  est  propter 


DE  CENSIRIS  891 

culpam.  Pro  inlerdicto  autein  genorali  et  locali,  sufTicit  culpa 
illius,  <|ui  csl  caput  coniniunitalis,  vcl  praecipuorum  eius  mcm- 
iiroruni.  Kx  lure  can.  eruilur.  —  S.  Luj.  /».  '.V.\~. 

Interdicla  personalia  (jenrrntta. 

1006. —  Incurrunt  interdirluni,  1  ^>ui  dat  causam  intcrdi- 
cto  locali,  liccl  sit  ipsa  comiiiuinlas.  C.  Si  senleniia,  de  Sent, 
^xcommunirat.,  inSexto.  2*  Capitulum  quod,  sede  vacaolc,  di- 
niissorias  ad  OrJincs  recipiendos  inrra  annum  cooccdit.  Trid. 
:n\ss.  7.  c.  10.  (le  Itefnrm.  3"  (lomniunilas  vcl  societas  civilis, 
quac  pcrmillit  usuranis  conducere  domum  in  suis  terris  ad  foc- 
ous  exercendum.  ('.  Lsurarum,  de  Isuris,  in  Sexto.  4'  Com- 
munitas  ct  Capitulum,  (]uae  appellant  a  sententiis  pontiliciis  ad 
futurum  Concilium.  Hulla  Coenae. 

Interdicta  personatta  speciatia. 

1007.  —  Incurrunt  per.sonale  interdiclum,  I*  Episcopi  con- 
fcrentcs  Ordines  simoniace.  Sixtus  V  (ab  ingressu  Ecctesiae), 
T  Violanlcs  iiilerdicluin  ;;em'rale  lurale  ah  inffressu  Hnle.siae). 
4\  Hpisropnrum,  de  Prtvilrgiis,  in  Sexto.  3'  1'erenles  exrom- 
municationcm  al)s<|ue  pracvia  admonilionc  et  teslihus.  C.  Sacro, 
de  Sent.  ejcomm.  (Interdictum  prr  mensem  .  4*  Kptscopi,  vcl 
alii  Praelati,  rccipienles  iieneiicia  in  coutidcntiam.  S.  Ptus  f 

ab  imjressu  Ecctesiae).  Kst  rescrvatum. 

Inttrdicta  tovatia.  * 

1008.  —  lulcrdicuntur  1*  Loca  in  (|uibus  scicnter  tiaerctici 
«cpulli  sunt.  '2  lernlorium  et  loca  illius,  qui  perculit  Kpisco- 
pum,  aut  capil,  vel  iiaec  iieri  mandat.  Clnnent.  /.  de  poenit. 
'y  Civitas,  (|uae  inse()uenlii)us  liostiliter  Curdinales  au\iliuii) 
praet)ct,  vcl  delin()uenles  non  puuit  lutra  mensem.  C.  Feticis,  de 
Poenis,  in  Srsto.  i'  Ilemia,  locn,  terrnc  eorum.  (|ui  inipcdirc 
praesumunt  I,ef;atuiu  pi*nlilicium,  nc  terras  mIu  subicctas  in- 
ijredialur.  Kxtrav.  Suprr  ijrntrs,  dr  Consuetudine. 


892  TRACTATUS 

APPENDIX  L 

DE   CESSATIONE   A   DIVINIS. 

1009.  —  Cessatio  a  divinis  esl  prohibitio  Clericis  facta,  ul 
abslineant  ab  Officiis  divinis,  ab  administratione  SacramenlO'- 
rum,  et  ab  ecclesiaslica  sepultura  in  aliquo  loco  determinato. 

Haec  cessatio  distinguitur  ab  interdicto.  T  Quia  interdictum 
potest  esse  personale,  non  yero  cessatio  a  divinis.  2°  Quia  ia- 
terdictum  est  censura,  unde  qui  illud  violat  fit  irregularis ;  trans^ 
gressor  autem  cessationis  a  divinis,  licet  graviter  peccet,  mh 
lam  tamen  censuram  incurrit,  nec  fit  irregularis.  Haec  enim  ce&- 
salio  non  adhibetur  ad  corrigendos  delinquentes.  3°  Quia  du- 
rante  interdicto  generali,  licet  celebrare  Officia  divina  ianuis 
clausis,  et  submissa  voce,  et  etiam  solemniter  in  quibusdam  fe- 
stis ;  in  cessatione  vero  a  divinis  etiam  haec  prohibentur. 

Duplex  distinguitur  cessatio  a  divinis: 

1''  Alia  a  iure,  quae  ipso  facto  existit,  quando  polluitur  Ec- 
clesia,  vel  exsecratur. 

2°  Alia  ab  liomine,  quae  imponitur  a  Superiore  iurisdiclio- 
nem  habente  in  foro  externo,  in  signum  moeroris,  vel  ad  repa- 
rationem  gravis  iniuriae  Deo  iilatae ;  et  tunc  afficit  omnes,  qui 
in  hoc  loco  versantur. 

Causae  autem  cessationis  a  divinis  a  iure  referuntur  in  Tra- 
clatu  de  Eucharistia,  ubi  agitur  de  loco  celebrationis :  Sacra- 
menta  quae  ministra^i  possunt  tempore  interdicti,  conceduntur 
etiam  terapore  cessationis. 

QuAER.  A  quibusnam  cessatio  a  divinis  imponi  possit? 

Resp.  Imponi  potest  ab  iisdem,  qui  possunt  ferre  censuras, 
praecedentibus  debitis  monitionibus.  —  5.  Lig.  n.  340. 

APPENDIX  II. 

DE   SEPULTURA  ECCLESIASTICA. 

1010.  —  Corpora  fidelium  defunctorum  ex  praecepto  Eccle- 
siae  in  loco  sancto  ad  hoc  benedicto  et  consecrato,  aut  in  ipsa 
Ecclesia  sepelienda  sunt.  Qui  autem  non  pertinent  ad  Eccle- 


DE  CENSUBIS  893 

siam  Chrisli,  ncc  morc  ccclcsiasliro,  ncr  in  loco  sanclo,  sepc- 
liri  possunt.  I)(Mic^'anda  csl  srpulliira  ccclcsiaslira  eliam  rliri- 
fitianis,  (|ui  ca  in(Jif;ni  visi  sunl,  proplcrca  (juo(J  aul  Fidem  dc- 
scrucrunt,  aul  in  coiituniacia,  cl  iin|)ocnilcnlia  c  vivis  cxccs- 
scrunl,  vcl  lilii  rcliellcs  fucrc,  ul  conslal  cx  diclis  de  clTcctibus 
cxcommunicationis  ct  intcrdicti. 

i)Havsila : 

101 1.  —  Qi  AF.R.  r  Ouinam  priiaudi  sint  Sfpuilura  eccle^ 
siastir.a  / 

Rfsp.  Dc  iiirc  coiiiiniiiii  sunl  sc(jucntcs : 

r  fufiilflrs  omncs,  (juicunMjuc  sint,  sivcpapani,  sivc  iudaei, 
malminclani,  sivc  cliam  infanlcs  sinc  Hajitisnio  mortui. 

2"  Apostatae  a  christiana  Fide.  Adnumcrari  autcm  dchcnl  in- 
lcr  aposlatas  omncs  imjiii  homincs  (jui  scriplis  alhcismun),  dei- 
sniiim,  panllicisniiim  dorcnt,  scu  uno  vcrho  (juirum<|uc  rhri^tia- 
iiain  rcvclationcm  nc;;aiil. 

:]*  Haeretici,  qui  errorcs  suos  palam  prolilcntur,  corum(jue 
fautorcs  notorii,  nccnon  .«^chismatici  puhlici. 

4*  J:.rrnuiu\uuiral{  puhliri  et  notnrii,  ct  iutrntirti  uouuuatim, 
si  ahsjjiic  j)ocnitcntiac  si;:nis  dcrcsscrint,  nec  Totum  ullum  rc- 
roncilialionis  nim  FiCclcsia  manifcstaverinl. 

5*  Suiridae,  (jui  sihi  morlcm  intulcrunt,  ira  aut  dcspcratione 
imp«!llenle,  nisi  si^na  |)ocnilentiae  aul  amenliae  dcderinl.  Non 
dcnc^alur  autcm  sc|)uliura  ii<,  (jui  in  statu  phrcncsis  aul  in  alio 
inorhi  cxce.ssu,  scijisos  occidcrunt. 

Iflli.  —  r»"  Duellantes,  si  i/i  ipso  cnn/lictu  pcricrinl.  —  Cone. 
Trul.  sess.  25.  f.  19.  lie  Hrfnrm.  Imo,  iuxta  ftituate  Romanum, 
sunt  privandi  sejmllura,  eliamsi  signa  j^oenitenliae  dedenul;  el 
iuxta  l^illam  liruedirt.  MV,  liret  altsiduti  funiut,  el  elinmsi 
cxtra  locum  conllicius  cum  simiis  poeiiilentiac  deccsscnnt. 

7*  Veccatnres  pubtiri  et  notorii,  (jui  in  impocnitentia  mortem 
oppctierunt.  Tules  sunl,  v.  f;r.,  ()ui  puhlice  vitam  dc^unl  in 
adullcrio,  vcl  concuhinatu.  Scd  ad  hoc  re«juiritur,  1'  ui  impoe- 
nitcntia  sit  omnmo  ccrta  ;  2'  ut  sit  adco  puhlica,  ul  sejmllura 
sinc  novo  scamlalo  concedi  non  possil. 

yi;ARR.  2*  An  sepelirndt  sint  in  locn  sarro  rei,  qui  morte  pte^ 
ctunturf 

Itesp.  Affirm.,  si  confe*;si  Iucrint  antc  niortcm.  aut  si;:n.)  «lcdc- 
rint  indiihia  pocnitentiaiv  Scd  scj)clicndi  sunt  sinc  vlcmnitalc. 


894  TRACTATUS  DE  CENSURIS 

1013.  —  QuAER.  3°  Quid  agendum  in  dubio,  utrum  denegan- 
da  sit  sepultura  ecclesiastica,  necne  ? 

Resp.  Episcopus  est  interrogandus,  si  facilis  recursus  ad  ipsum 
pateat;  secus  pro  sepultura  concedenda  agendum  erit  iuxta  prin- 
cipium :  In  dubio  oclia  sunt  restringenda.  Cum  enim  incoramoda 
magna  nostris  praesertim  temporibus  ex  denegatione  sepuitu- 
rae  oriri  soleant,  expedit  uttalis  denegatio  non  tiat,  nisi  de  eius 
obligatione  certo  constet. 

QuAER.  4*  An  sit  deneganda  sepultura,  si  Sacerdos  solus  te- 
stis  fuerit  repulsae  et  impoenitentiae  moribundi? 

Resp.  Neg.  nisi  aliunde  ipsi  denegari  debeat  ob  ab'quam  ex 
causis  supra  expositis,  v.  gr.,  propler  censuram,  etc.  Sed  tace- 
re  debet  Sacerdos  de  irapia  dispositione  moribundi,  et  sinere  ut 
credatur,  eum  fuisse  Sacramentis  rite  expiatum.  Debent  enim 
Titari  scandala,  quantum  fieri  potest.  Imo  operae  pretium  erit^ 
ut  Sacerdos  dubius  de  dispositione  moribundi  ipsum  absque  te- 
stibus  alloquatur  et  ad  confessionem  inducat,  ne  malus  eius  ani- 
mus  innotescat,  raodo  tamen  aliquod  scandalum  non  sit  neces- 
sario  reparandum.  Hoc,  quod  statutum  est  in  variis  dioecesibus^ 
prudentia  suadet. 

1014.  —  QuAER.  3°  An  deneganda  sit  sepultura  mimis  et  co- 
moedis  ? 

Resp.  Neg.  modo  Sacramenta  Ecclesiae  non  recusarint,  sicul 
de  caeteris  peccatoribus  dictum  est  in  quaesito  praecedenti. 
Nulia  enim  inyenitur  lex  canonica,  quae  eos  a  sepultura  eccle- 
siastica  excludat.  —  Gousset,  de  Extrema  Unctione,  n.  637. 

NOTA.  Quantlo  benedicitur  coerncteriura,  pars  aliqua  eitrema  illius  sine  benedi- 
ctione  relinquenda  est,  nt  inserviat  pro  sepultura  inrantiura,  qui  sine  Baptisrao  e  vi- 
vis  excesserunt,  et  infidelium  qui  in  locis  cbristianorura  mortui  sunt,  necnon  alio- 
rum  quoruralibet,  quibus  ecelesiastica  sepultura  denegantla  est.  Non  requiritur 
absolute  ut  pars  illa,  v.  gr. ,  per  murura  aut  sepcm  aut  aliquam  foveara  a  reliquo 
coemeterio  separetur,  sed  sufficit  ut  aliquo  modo  discerni  possit. 


FINIS  TRACTATUS  DE  CENSURIS. 


TUACIATLS 
1)E    lUUKGLLAIUTATIHCS 


CAPLT  L 

IiE  IRREGtLARITATlBlS  IN  (iENERE. 

lOi:;.  —  Defimtio.  Irrepularilas  slriclc  sumpla,  osl  imprdi- 
inrulmn  cutwfncnm  prnhibrns.  ue  quis  Clrro  odscrihatur,  cel 
ad  Ordinrm  superwrem  asceudat,  rel  functiones  Ordiuis  susce- 
pli  exerceat. 

Ilinc  (JilTert  irrojiularilas  a  ccnsuris,  dpposilionc»  el  (i(*prada- 
lione  jiraesertim  ex  hoc  capilc,  (juia  censurac,  deposilio  cl  de- 
f^radalio  semprr  supp<inunl  culpam.  el  haltenl  ralionem  ' 
irref^ulariliis  vero  noii  semper  culpam  .supp<)nil,  el  si  .1....,..;.» 
pcr  mudum  poenae  imponalur,  hoc  tit  secundario  lanlum,  nec 
ad  reum  puniendum ,  sed  ad  mdcccntiam  in  sacro  mmistcrio 
praecavendam. 

lOlG.        I)ivi>in.  \  .iriii  (ii->liii;^uitur  irrri^uliiritijs  : 

1*  Irre^Milarilas  ex  defeclu  vel  es  delicto,  pruul  oritur  e\  (jui- 
busdam  deleclibus  in  iurc  CNpressis,  yc\  cuulrahitnr  e\  certis 
delictis  in  lure  determinatis. 

•2*  Irrcfjularitns  tntatis  vel  partialis,  prout  excludil  ah  omni 
Ordinc,  el  Ordinis  usu,  alcpie  ah  omni  bcneticio  crclesiastico, 
"vel  arcel  taulum  ah  alupio  ()rdinr  susnpiendo.  noii  vero  a  80- 
sceptorum  usu. 

y  Irre^ularitas  perpetua  vel  tnnpnratis,  prout  c\  se  scmper 
durat,  nisi  tollalur  disi^en^^alione,  aul  aiiis  modis  inrrn  determi- 
nandis;  vel  dural  tantuin  ad  ali(piod  tempus.  et  {K)sten  crnsat 
ahsipie  ulla  dispcnsntione.  Sic  irre^ularilas  c\  deferlu  netatis 
CTancscit,  completo  tcmporc  ad  Ordmcs  rciiuisito. 


896  TRACTATUS 


Principia : 


1017.  —  I.  Nulla  unquam  incurritur  irregularitas,  nisi  in  lu- 
re  canonico  expressa  sit.  Hinc  V  irregularitas  ab  Jiomine  non 
admittilur;  2°  irregularitas  incurritur  ipso  facto,  ante  omnem 
iudicis  sententiam,  et  etiam  ob  defectum  vel  crimen  occuitum. 
—  Ex  cap.  Is  qui,  \%.  de  Sent.  excomm.  in  VI, 

II.  Irregularitas  ex  defectu  semper  incurritur,  stante  defectu ; 
quia  rationem  poenae  non  habet,  sed  rationem  solius  impedi- 
menti.  Irregularitas  vero  ex  deticto  non  incurritur  absque  culpa 
et  quidem  gravi,  quia  licet  finis  irreguiaritatis  non  sit  punire, 
nec  corrigere  reos,  non  contrahitur  tamen  nisi  ratione  deiicti 
proprie  voiuntarii  et  vere  gravis.  —  S.  Lig.  n.  348. 

Quaesita : 

1018.  —  QuAER.  1'  An  ad  irregularitatem  ex  delicto  incur- 
rendam,  praeter  scientiam  legis  divinae,  requiratur  scientia  te- 
gis  ecclesiasticae  prohibentis  ? 

Resp.  Affirm.,  probabilius.  Ratio  est,  quia  irreguiaritas  haec 
ralionem  poenae  liabet.  —  S.  Lig.  n.  350.  vocat  hanc  sententiara 
probabiliorem  et  communissimam.  Excipe  tamen  homicidium, 
ob  particularem  indecentiam,  quam  inducit.  —  S.  Lig.  ibid. 

QuAER.  2°  An  requiratur  etiam  scientia  poenae,  seu  irreguta- 
ritatis  ? 

Besp.  Duplex  est  sententia  probabiiis. 

P  Sententia  negat,  quia  irreguiaritas  non  est  poena  medici- 
naiis,  sed  inhabilitas,  seu  poena  mere  punitiva.  —  ItaLacroix, 
Etbet,  etc. 

II^  Sententia  affirmat.  Ratio  est,  quia  irregularitas  ex  deli- 
cto  censetur  vera  poena,  et  quidem  extraordinaria,  imposita  in 
vindiciam  criminis,  licet  effectus  illius  primarius  sit  inhabili- 
tatem  constituere.  Porro  ubi  tanta  poena  infligitur,  non  cense- 
tur  Ecciesia  cum  tanto  rigore  procedere,  ut  incurratur  ab  iilo, 
qui  eam  ignorat.  Haec  sententia  sat  probabilis  videtur,  ait 
S.  Lig.  n.  351. 

Quaer.  3"  An  censearis  irregularis  in  dubio  utrum  irregula- 
ritatem  incurreris  ? 

Resp.  r  Neg.  in  dubio  iuris,  seu  in  dubio,  an  taiis  casus 
subiaceat  iegi  irreguiaritatera  statuenti.  Ita  fere  omnes  Theo- 


DE  !Rnf«;i  LARITATIBI  S  M7 

logi.  Ratio  csl,  quia  ubi  duljium  adosl,  irrpgularitas  haor  non 
ccrto  in  iure  expnniitur.  Krf^o,  etr.  Praeterea  odia  sunt  rcstriD- 
genda.  —  S.  Lig.  n.  :ii«i. 

Hfsp.  2*  In  dubio  farti,  distin^. :  vel  esl  duhium  dc  homiri- 
dio  p.ilrato,  vcl  dc  .jjio  dclirto.  Si  pruis,  probahiliits  vi  crnnjt 
irrcgularitalrm  incurristi,  oh  spcrialcm  indcccnliam,  (|uae  m 
homicidio  rcpcrilur,  ul  cx  iure  colli^itur.  Si  posterius,  probabi- 
lius  cl  verius  non  incurristi,  quia  in  duhio  ncmo  damnandus  est. 

—  S.  Lirj.  n.  347. 

JOIf).  —  Oi  AEii.  i'  An  incurratur  irregularitas  ob  rrimen 
exlernnm  f/uitlem  rt  con.summalum^  setl  prorsus  occultum'? 

Hrsp.  Affirm.,  verius,  ait  S.  Lig.  n.  3i9.  Ilatio  esl,  cjuia  Ec- 
clcsia,  crimina  reservando,  ctiani  occultissima  rescrvttt,  modo 
siin»'  iurisdictioni  suhinrcant.  ncinpc  modo  sinl  cxtrrna,  prout 
imposuit  c\('omiminiratU)ncm  hacrcsi  omnino  occultac,  etc. 
Evinritur  insuprr  c\  cap.  6.  Liceat  in  Trid.  sess.  2i.,  uhi  Con- 
cilium  prachft  facultatcm  Episcopis  ahsolvcndi  ah  irrcgularil«i- 
lihus  ct  ccnsuris  occultis. 

OrvF.R.  .*»*  Quomodo  irrrgularitas  tollatur? 

Hrsp.  roiliiiir  scfpirulihus  modis,  scilirct 

r  Prr  dispensationem,  1*  Papae  in  omni  casu,  modo  noo 
adsil  impcdimcntum  de  iurc  naturali,  seu  quod  cxercitium  Or- 
dinis  sncri  impossihilc  rcddal;  i*  Kpiscopi  ct  Rc^ularium,  si 
irrc^iilaritas  c\  di'liclo  occullo  provcniat,  c\c«'pto  luuiiicidio; 
3*  cuiuslihct  «h'lcf,'ali  pro  rationc  acccptac  facullatis.  ui  dirtum 
esl,  de  absolutione  a  censuris,  n.  9'M. 

i'  Ver  cessationem  causae,  v.  gr.,  pcr  aetatem  rc«piisitara 
adrptam,  si  irrr^Milaritas  v\  dcfcctu  aetalis  provcniat ;  itcm  prr 
mutationem  domicilii,  scu  loci,  aut  per  emendatitmem,  si  r\  in- 
famia  oriatur.  .\tlamrn,  pro  infamia  luris,  di.spcn>atio  rc«|uiritur. 

—  Vide  S.  Lig,  n.  Ztii.  et  seti. 

10'2H.  —  yiARR.  6*  (Juomodo  fiat  dispensatio  ab  irregula- 
riftitr'' 

Hrsp.  Nulla  forma  invcniiur  praescripta  in  lurc ;  unde  nulla 
dctcrminata  ncccssario  adhihcnda  esl.  Ficri  aulcm  jxarst  for- 
mula  sequcnti,  aut  alia  nequivalcnli :  Dispenso  tecum  suptr  ir- 
regulantate,  (/uam  inrurnsti  propter....  talcm  cau^ani  ,  in  »<>- 
wiifir  Palris,  clc.  vcl  auctoritate  mthi  r'-  -     :  a  S.  /'.  vrl  :^ 

l'!piscopo,  dispenso  terum,  ctc et  A<.  rddo  et  re>l\     j 

execHtwni  Ordinum,  et  o/liciorum  tuorum.  in  nomine  Patru,  clc, 

CiCRi  Tom.  II.  57 


898  TRACTATUS 

CAPUT  II. 

DE  IRREGULARITATIBUS  IN   PARTICULARI. 
^°  De  irregularitate  ex  defectu  ;  2°  ex  delicto. 

ARTICULUS  I. 

DE  IRREGULARITATIBUS  EX  DEFECTU. 

1021.  —  Octo  earum  species  numerantur,  scilicet,  ex  defe- 
ctul*animi;  2"corporis;  S^natalium;  4°  aetatis ;  5*  liberta- 
tis;  6°  Sacramenti;  T  lenitatis;  8°  famae. 

Defectus  illi,  ycI  potius  qualitates  oppositae,  his  exprimuntur 
Tersiculis : 

Natales,  animus,  libertas ,  corpus  et  aetas , 
Non  bigamus,  leais ,  nec  mala  fama  ootet. 

/.  Ex  defectu  animi. 

1022.  —  Triplex  defectus  animi  assignatur,  scilicet  rationis, 
scientiae,  et  fidei  confirmatae. 

1"  Rationis.  Hinc  sunt  irregulares  perpetuo  amentes,  luna- 
tici,  furiosi,  epileptici  et  energumeni,  etsi  lucida  intervalla  ha- 
beant.  Facilius  tamen  illis  permittitur  susceptorum  Ordinum 
exercitium,  quam  novorum  susceptio. 

2"  Scientiae.  Irregulares  sunt,  qui  non  habent  scientiam  sin- 
gulis  Ordinibus  necessariam,  sive  de  facto  nesciaut,  sive  di- 
scendi  sint  incapaces.  Deducitur  ex  dictis  in  Tract.  de  Sacram. 
Ordinis,  et  ex  Decret.  Part.  I.  dist.  36.  Can.  1. 

3°  Fidei  confirmatae.  Irregulares  sunt  neophyti  in  adulta  ae- 
tate  recenier  baptizati,  usq-uedum  ab  Episcopo  digni  iudicen- 
lur.  Constat  ex  lure  can.  —  Yide  S.  Lig.  n.  397.  et  seq. 

II.  Ex  defectu  corporis. 

1023.  —  Exduplicl  capite  incurritur  haec  irregularitas:  V  si 
qiiis  ad  exercitium  Ordinis  sit  ineptus;  2°  si  aliis  notabilem  hor- 
rorem  aut  indecentiam  afferat. 


DE  IRREUIURITATIBIS  8M 

Ilinc  irrcf,Milarrs  halxniur 

r  Mulilali,  crus  li^muni  gcrenles,  nianu,  |>ollice,  aul  indicc 
uli  noii  valcnlcs. 

2*  Caeci,  visu  lolaliler  carcnles,  vel  ita  caeculienles.  ul  in 
Missali  lepere  ne(jueanl. 

3*  Suriii,  (]ui  niliil  auiJiunt,  ita  ut  nullalenus  voceni  miui&tn 
re>|»(in(lenlis  audirc  (jueanl. 

r  .)/(//!  aul  haUnitirntes,  (jui  verba  integra  pronunliare  non 
possuiil,  ant  iioiiiiisi  cuiii  ina<;iia  dinicultale,  ila  ut  risum  aut 
contenipiuni  adst^intium  moveant. 

5*  (taudi,  ((ui  sine  liaculo  ad  altare  se  sistere  non  valent. 

6*  Careutes  nnso,  aut  enormiter  distortum,  demissum,  aut 
produciuiii  tialientes. 

V  Monstruosi,  v.  gr.,  haheutes  gihlium  enormem,  (jui  ma- 
gnam  inducat  deformitalem,  etc.  —  \ide  S.  Lig.  n.  i03.  etseq. 
—  Yide  duta  de  Eurhar.,  n.  404.,  in  .Yo/a. 

Quaesila : 

102i.  —  ytAER.  r  An  sit  irregularis,  qui  uno  oculo  caretf 

liesp.  V  Meg.  si  caret  tantuin  oculo  de\tero,  quia  minus  ne- 
cessariiis  est  ad  Missae  celebrationcm,  inodo  notabilis  inde  doq 
nascatur  deloniiilas. 

Jtesp.  2  AlJirm.  si  carcl  oculo  sinistro  (|ui  dicitur  Oculus  ca- 
nonis,  quia  neces.sarius  e^t  ad  canonem  Missac  legendum.  K\- 
cipe,  nisi  canonem  oculo  dextero  sine  deformilate  legere  possit. 
IIoc  autem  iuduio  Kpi.siopi  suhiiciendum  est.  ~  Ita  rowiwiuni- 
ter  rum  N.  Lig.  n.  40  i. 

Qi  AER.  2*  An  possit  celebrare,  et  Euchanstiam  ininistrare, 
qui  iam  ad  Sacerdotium  promotus,  habet  poltuem  ret  induem 
impeditum  ? 

Hesp.  1*  Nei^andiim  vidctur  ahsolule  (juoad  Mis>ae  celebraliv>- 
Dciii,  .salleiii  prohahiliu>  iuvta  coiumuneiii  >eulentiani.  .V.  Lig. 
n.  408.,  et  /.  G.  n.  2ii. 

Resp.  2*  Meg.  eliam,  per  se,  quoad  Eucharistiac  ndministra- 
tionem,  exrcplis  lamen  (asibus  Dcccs:»italis.  in  (|uibus  aliis  di- 
gilis  uli  pulol. 


^OO  TRACTATUS 

///.  Ex  defectu  natalium. 

1025.  —  Defectus  natallum  inducit  irregularitatera.  Constat 
ex  Decretal.  l.  1.  tit.  18. 

Hinc  1"  irregulares  sunt  illegitimi  etiam  occulti,  seu  quicum- 
que  nati  sunt  ex  fornicatione ,  adulterio,  vel  incestu;  2*  qui 
nati  sunt  ex  matrimonio  clandestino,  et  in  gradu  prohibito,  etiam 
incognito;  3*  non  vero  sunt  irregulares  illegitimi  tempore  suae 
conceptionis  vel  nativitatis,  quorum  parentes  tunc  temporis  ha- 
biles  erant  ad  contrahendum  matrimonium,  et  postea  contraxe- 
runt,  quia  per  matrimonium  subsequens  legitimati  sunt.  —  Yxde 
S.  Lig.  n.  420.  et  seq. 

Non  sunt  irregulares  illegitime  nati  ex  matrimonio  publico, 
sed  invalido  ob  impedimentum  ab  uno  sailem  ignoratum.  — 
S.  Lig.  ibid. 

QuAER.  Quomodo  toUatur  irregularitas  ex  defectu  nataliumt 
Resp.  Toilitur  1*  per  legitimum  subsequens  matrimonium  pa- 

rentum,  ut  modo  dictum  est ;  2"  per  professionem  religiosam ; 

V  per  legitimam  dispensationem. 

IV.  Ex  defectu  aetatis. 

1026.  —  1»  Irregulares  habentur,  qui  aetatem  canonicam  non 
attigerunt.  Sed  non  est  irregularitas  stricta,  cum  cesset,  com- 
pleta  requisita  aetate. 

2"  Qui  scienter  Ordines  suscipiunt  ante  canonicam  aetatem, 
peccant  graviter,  et  ipso  facto  suspenduntur. 

3*  Si  suspensionem  violent,  novam  incurrunt  irregularitalem, 
a  qua,  etiam  post  adeptam  aetatem,  absque  dispensatione  non 
solvuntur.  —  S.  Lig.  lih.  6.  w.  799.  Quaenam  vero  pro  singulis 
Ordinibus  aetas  requiratur,  vide  supra  dicta,  n.  711. 

Y.  Ex  defectu  libertatis, 

Ex  triplici  vinculo  oritur  libertatis  defectus  sciHcet,  ex  vincu- 
lo  servitutis,  matrimonii  et  officii.  Hinc 

1*  Omnes  servi  proprie  dicti  irregulares  sunt,  donec  pleuam 
hbertatem  consequantur. 


DE  IHHEIilLARlTATlBlS  fll 

S*  Irregularcs  sunt  uxorati,  nec  Ordioes  suscipere  possuot, 
nisi  iW  (•(jnsfiisii  uxoris  ra>tilatoni  voventis  et  Religioneni  in- 
grediriUis,  sallein  si  iuvenis  sit. 

3*  lrrc/;ularcs  sunt,  qui  e\  odicio  el  iuramenlo  negotiis  sac- 
rul.irihus  implicantur,  ut  iudices,  magistratus,  etc.  (•).  —  Vidt 
S.  Lig.  n.  453.  et  seq. 

W.  /f.r  dfffrtn  Sarrainfnti. 

1027.  —  Pcr  defectum  Sacramcnti  intclligitur  in  praesenti 
casu  Sacramcnlum  .M.itrimnnii  plurics  rcccptum,  sru  ln;:.imia. 
Palet  ln^amDS  cnsc  irrc^Milarcs  c\  liirc  ran.,  e\  lolo  ilf  hKjamu. 
Ratio  autciii  convcnicntiac  est,  (]uia  in  bigamia  dclint  pcrlcrta 
signiiicatio  unionis  (iliristi  cum  Kcclesia,  quae  unio  est  oninino 
8implc\.  et  non  multiple\.  Id  vero  illatum  est  ex  Apostolo,  1. 
ad  Timolfi.  '.\.  i.:  Oportfl  Eiiisropum  nnius  ujoris  rv.sr  rinifn. 

Biganiia  dc  Iiirc  canon.  tripluis  «'>t  pcncris,  scilicct  bigamia 
tera,  bi^Mmia  tntcrprftaliva,  ct  bigamia  .Mmilitudmana. 

r  Bigamia  vera  hahctur,  cum  (piis  plures  successive  uxores 
ducit,  ct  cum  singulis  matrimonium  consummat. 

2'  Hifjamia  intfiprelativa  cst,  qua  quis  c\  inlcrprclalionc  lu- 
ris  ul  hi^.imus  hahflur,  licct  unicain  duxcril  u\orcm.  Tahs  esl 
l*(]ui  ducit,  et  cogiioscit  viduain  a  suo  priori  marito  cognitam; 
2*  (]ui  ducit  mulicrem  (]iiamlihct  ah  alio  corruptam,  et  matrimo- 
nium  consummat;  '.V  (]ui  propriain  u\urem  cognoscit  posl  adul- 
tcriiiin  «ih  c.i  c(unmissum  ;  i*  (]iii  contrahit  duo  matrimonia, 
unum  viiliilum,  ct  alicruin  invalidum,  licct  in  hona  lidc.  Imo 
etiamsi  ulrum(]uc  matrimonium  esset  invalidum,  irregularis  (ie- 
ret,  ()ui  utrum(]ue  manlali  aiTcctu  consummaret.  Evincitur  ex 
variis  locis  luris  can. 

'.\'  Hi^amia  similitnduiana,  cum  (]uis  rontrahit  matrimonium 
post  voliiin  solcmnc  llcligionis,  aul  Ordincm  >a(  rum  .susccptum, 
licet  nulluni  sit  malrimonium.  Katio  est,  quia  ille  mento  ceose- 
tur  duo  niatrimonia  contra\issc,  ))nmum  spintuale  cum  (ihristo, 
sccunduin  rarnalc  cuin  mulicr«'.  heduciture\  titulo  de  bigamu 
—  \idf  S.  L>g.  n.  lilfi.  et  seq. 


(a)  Excipitur,  nifi  habeant  sperialem  Hispensaticmm  fw^Mi  pro 
iV/m  officiit,  vel  ni%i  cofimetudo.  acienlt  l'apa,  id  permitlal,  S.  Al- 
))hons.  (Lib.  7.  n.  456.). 


902  TRACTATUS 

V//.  Ex  defectu  lenitatis. 

1028.  —  Irregularitatem  ex  defeciu  lenitatis  contrahunt  qui- 
cumque  voluntarie,  active,  efficaciter  et  proxime  ad  necem  yel 
mutilationem  alicuius,  licet  iuste,  concurrunt  per  actionem  na- 
tura  sua  ad  id  ordinatam.  —  Yide  S.  Lig.  n.  457.  et  seq. 

Resolves : 

V  Sunt  irregulares  carnifices,  iudices,  et  omnes,  qui  huius- 
modi  iudicio  cooperantur.  Excipe  1°  testes  coactos;  2°  accusa- 
tores,  damnorum  suorum  compensalionem  petentes. 

2°  Non  tamen  sunt  irregulares  medici  etchirurgi,  Jicet  mem- 
bra  abscindant,  aut  mortem  remediis  bona  fide  datis  accelerent, 
nisi  gravis  negligentia  intercedat.  —  S.  Lig.  n.  385. 

3"  Nec  Clerici  medicinara  aut  chirurgiam  exercentes  citra  in- 
cisionem  et  adustionem.  Imo  nec  si  incisionem  aut  adustionem 
in  casu  necessitatis  adhiheant ;  necessitas  enim  nulla  lege  regi- 
tur.  Imo  etiam  extra  necessitatera,  si  Cierici  non  sint  in  Sacris 
constituti,  modo  mors  aut  mutilatio  non  sequatur.  —  S.  Lig. 
n.  384.  383. 

4"  Non  sunt  irregulares,  qui  aggressorera  occidunt  in  iusta 
defensione,  quia  non  censetur  defectus  lenitatis  vitam  propriam, 
servato  moderamine  inculpalae  tuteiae,  defendere  etiam  cum 
morte  iniusti  aggressoris. 

5"  Mihtes  non  tiunt  irregulares  in  bello  iusto  defensivo,  nec 
in  iusto  offensivo,  nisi  propria  manu  occiderint:  in  bello  autem 
iniusto  totus  exercitus  fit  irregularis,  etiamsi  unus  tantum  homo 
pereat.  —  S.  Lig.  n.  374. 

VIIL  Ex  defectu  famae. 

1029.  --  Infamia  duplex  distinguitur:  V  infamia  facti,  quae 
contrahitur  ante  quamlibet  sententiam  ex  notorietate  alicuius 
criminis  enormis,  vel  per  exercitium  artis  ignominiosae;  2'  in- 
famia  iuris,  quae  triplici  modo  contrahitur,  scilicel  ex  crimine 
in  iure  notato,  ex  iudicis  senlentia,  et  ex  crimine  parentura. 


DE  irrk(;li.aritatibi's  9«>3 

Quaestta . 

1030.  —  QuAER.  r  Quaenam  siiit  crimina,  quthus  c\  iure 
adne.rn  est  infamia^f 

Jle.sj).  Sunl  s(Mju«'nlia;  homiridium,  periurium  faclum  in  iurli- 
cio,  simonia,  socJumia,  adull(>rium,  exercitium  usurarum,  inva- 
8io  Cardinaliuin  vel  K|)isc()|Kiruiu.  Sic  e\ /urr  ran.  Praelerea 
cx  Trid.  sess.  *1\.  c.  6.  de  Refnrm.,  adiicilur  raplus  mulierum, 
ducllum,  ct  p.iralio  armorum  ronlra  parentes.  Non  incurnlur 
autciu  irrc^'ul.irilas,  nisi  jjacc  crimina  sint  vere  notoria  ;  scrus 
cnim  fama  non  dfficit.  —  Mde  S  Lig.  n.  362.  el  seq. 

QuAKR.  2*  An  sint  irregulares  innnrenfes,  qui  ex  fals^s  testi- 
moniis  ad  finrnas  tnfamantes  damnati  fuere?  • 

Uesp.  A/firm.  doncc  .senlcntia  rucril  rcvocata,  vel  lc^ilimam 
dispensalioncm  ohlinucrint ;  rdlio,  (piia  dc  facto  sunt  infames. 

QiAER.  3'  An  sint  irregulares  fitti  carnificum? 

Resp.  Neg.  proprie  per  se:  convcnit  tamcn,  nt  ad  sacros  Or- 
dincs  non  proniovcantur.  nisi  in  alicna  dioecesi,  ne  dedecus  in 
Ecclcsiam  rcdiindct. 

Irrcf^nilaritas  ex  infamia  facli  ces^jal,  ce.«sante  ipsa  infamia, 
al)S(picdispcnsatione;  secus,  si  de  infamia  iuris  agalur.  —  Yide 
S.  Lig.,  ibid. 

ARTICULUS  II. 

DF.   IUnK(jlL\ll!T\llBl>  K\  l»M  ICTO, 

10:{I .  Quinluplici  ex  capite  irregularitas  ex  deliclo  incur- 
riiin .  scilicel  1'  ex  mala  Baptismi  suscepli(me,  el  ex  eius  ilera- 
tione;  2*  ex  mala  Ordinum  susccptione  et  usiirpationc  ;  3'  ex 
ccnsurac  violationc;  i*  c\  (piorumdam  criminum  cnormium  pa- 
Iralionc  ;  *>*  cx  homicidio  ct  muliliilu)ne. 

Ilacc  vcrsiculo  sc^picnti  cxhibenlur: 

Konl'*     fi'^       ••rrik       rmntntm       rriiiiinr       lr(ni>. 

/.  Raptismt  itrratin  atque  mala  suscqttin. 

10;i'2.  —  ilinc  irrc^ularis  cst  1*  Qui  in  ailulta  aelatr  »u«ce- 
pil  H.ipiismum  ah  hacrelico  declarato  cxtra  ca^um  ncccAjiitau>, 
quia  eius  errori  commumcarc  vulciur. 


904  TRACTATUS 

2"  Qui  publice  et  solemniter  rebaptizat ;  item  qui  scienter  re- 
baptizatur;  itemClericus  assistens  Baptismo  iterum  collato.  Ita 
ex  variis  locis  luris.  —  Yide  S.  Lig.  n.  356. 

luxta  Bened.  XIV.,  de  Syn.  l.  7.  c.  6.,  fit  irregularis,  qui  re- 
baptizat  etiam  sub  conditione  culpabiliter,  seu  sine  causa  iusta. 
Sed  hoc  ipse  tenet  ut  Doctor  particuiaris,  contra  multos  alios. 
Porro  ad  irregularitatem  contrahendam  requiritur  certitudo. 

QuAER.  r  An  fiat  irregularis  qui  occulte  rebaptizat  ? 

Resp.  Videtur  negandum  probabilius;  quia  in  lare  can.  vi- 
detur  agi  tantum  de  eo  qui  publice  rebaptizat.  —  Ita  Laymann, 
Sylvius,  etc. 

QuAER.  2"  An  sit  irregularis  rebaptizans  vel  rebaptizatus 
ex  metu  ? 

Re^p.  Neg.  probabiliter  saltem,  licet  metus  non  tollat  volun- 
tarium,  nec  a  peccato  excuset.  —  Ita  S.  Lig.  n.  356.,  etc. 

//.  Ordinum  usurpatio  aut  ilticita  susceptio. 

1033.  —  1°  Usurpatio.  Irregulares  sunt,  qui  solemniter  ex- 
ercent  actum  Ordinis  sacri,  quem  non  habent.  Probabiliter  ta- 
men  soH  Clerici  huic  irregularitati  subiacent. 

2'  Susceptio  illicita.  Sic  irregularitatem  incurrunt,  qui  furti- 
"ve  ordinanlur,  id  est,  qui  non  examinati,  nec  admissi,  per  do- 
lum,  inscio  Episcopo,  sese  ordinandis  immiscent ;  qui  curant 
promoveri  ab  alieno  Episcopo  sine  Htteris  dimissoriahbus,  vel 
qui  plures  Ordines  sacros  eodem  die  recipiunt,  et  probabiliter 
etiam  qui  per  saltum  ordinantur;  denique  qui  ordinantur  ab 
Episcopo  suspenso,  haeretico,  schismatico,  aut  siraoniaco.  — 
S.  Lig.  n.  357.  et  seq. 

III.  Violatio  censurae. 

1034.  —  Irregulares  sunt,  qui  vinculo  alicuius  censurae  li- 
gati  solemniter  exercent  Ordinem  sacrum,  ut  iam  supra  dictum 
est.  Hinc 

1*  Irregularis  esset  non  tantum  Sacerdos,  qui  Missam  cele- 
braret  cum  censura,  sed  etiam  Diaconus,  qui  Evangelium  cum 
stola  cantaret,  etc,  et  Sacerdos,  qui  cogeret  censuratum  ad 
celebrandum. 

2'  Duplicem  incurrit  irregularitatem,  qui  duplici  censura  li- 
gatus  Ordinem  sacrum  exercet ;  et  haec  in  postulatione  dispen- 


DE  IUHi:(;lLAiilTATIBL>  ffS 

salionis  cxprinii  (Jcbent.  Mem  (JicencJuin  esl  de  eo,  ()ui  cum  ea- 
dem  censura  pluries  celebral.  Sed  i^uilicit,  ut  io  numero  plurali 
(TxpriinjtUir  [mstiilalio. 

'.\*  Irre^iilaris  rsi  Sarerdos,  (jui  ab  Ordine  suspensus,  sacra- 
mrntalilcr  absolvit;  (piia  etiam  absolvere  cst  actus  potcstJtis 
Oniinis,  non  vero  actus  solius  iurisdictionis,  qualis  essel,  t.  gr., 
actus  excomniiinirnndi,  Confcssarios  approbandi,  assistcndi  ma- 
trinionio,  a  volis  dispensandi,  elc. 

/\ .  Crhniiia  rnormta. 

1035.  —  Ifac  appcHlaliono  iiilcllij^iinlur  hanfsis  et  aposta.^ia 
a  Fide.  Ilanc  irn';;iilaril.ilrni  inriirruiil  cliam  bacrelicorum  rl 
aposlalarum  laulores,  reccpl.ilores,  dcfensores,  imo  el  ipsorum 
filii.  C.  Stalutum,  de  hanelicis,  in  Sexlo.  llaec  autem  crimina, 
ut  irregularitatem  indiicanl,  debent  essc  publica  :  binc  irref:u- 
laritas  isla  in  irre^ularilatem  cx  defectu  famac  rccidit,  ut  ait 
S.  iig.  n.  362. 

V.  Homiciilnim  et  muttlatio. 

1().*{6.  —  i'ruinjiiunt.  Irrc^Miliinliis  m. urrilur  e\  bomi  i  !;•> 
voluiilario  et  f^raviler  culpabili,  etiam  occullo.  sive  dirccl»'.  >.\l 
indirecte  voliio,  cx  actione  sive  pbysica  sivc  morali  |>iUralo. 
Idcm  est  dicendum  ijuoad  mutilalionem. 

Mutilatio  intellif;itur,  «{uando  a  corpore  separntur  alopiod 
membriiin  pnnnpale,  seu  pars  corjmris,  (juae  uflicium  j)er  >e 
disliin  lum  li.ibel,  v.  irr..  /*^v.  vuums,  nculus.  etc. 

Hesolves : 

l(i;J7.  r  Sunl  irregulares,  (|ui  causa  sunt  immfdiita  mor- 
tis  alicuius,  etiamsi  illos  poeiiiletil  antetpiam  laesus  moriatur. 
Ratio  est,  (|uia  causa  pbysica  necessario  operatur.  hem  ()ui  alios 
aut  BCipsos  mutilant.  Si  ()uis  letbaliter  bomiuem  {H*rcus^rit,  el 
alter  occiderit.  iit«'ri|ue  e.»«t  vere  bomicida. 

2'  Sunt  irrcfiuiares  maiid.iiiles.  et  coUMlium  dantr»,  efTectu 
seculo  e\  consilio  vcl  maiulato.  K\cipe.  si  ante  execuliuDfm 
mand.ilum  retractaveriut,  ct  retractatio  maudatario  luuotuerit. 
—  >'.  U(j.  n.'37l . 


906  TRACTATUS 

3"  Item  cooperaDtes,  ut  homicidium  celerius,  audacius,  aut 
securius  fiat.  Sic  irregulares  fiunt  V  qui  se  mutno  excitant,  li- 
cet  unus  solum  occidat;  2*  omnes  praeliantes  in  bello  iniusto, 
si  ibi  aliquis  pereat ;  3"  qui  miuistrant  arma  aut  pecunias  ad 
homicidium;  4"  omnes  accusalores,  iudices  et  testes  iniusti. 

4"  Item  conseniientes,  si  consensus  in  homicidium  efficaci- 
ter  influxerit.  Unde  non  est  irregularis,  qui  homicidium,  etiam 
suo  nomine  Yel  gratia  factum,  approbat,  quia  in  illud  non  in- 
fluxit. 

5'  Non  fiunt  irregulares,  qui  dantoperam  rei  licitae,  adhibita 
sufficienti  diligentia,  ne  accidat  homicidium.  Hinc  non  sunt  ir- 
regulares  V  qui  committunt  homicidium  casuale,  nisi  interve- 
niat  negligentia  graviter  culpabilis ;  2"  nec  ii,  qui  infirmo  bona 
fide  aliquid  cibi  vel  potus  nocivi  praebent,  vel  si  illum  mo- 
ventes  aut  volventes,  causa  sint,  cur  decedat;  3°  nec  medici, 
qui  pharmacum  mortiferum  infirmis  dederunt,  modo  sint  periti, 
aut  bona  fide  agant.  Excipe  tamen  Clericos  in  Sacris,  incisio- 
ne  aut  adustione  operanies  praeter  necessitatis  casum.  —  Vide 
S.  Lig.  n.  384. 

Quaesita : 

1038.  —  QuAER.  r  An  incurrat  irregularitatem,  qui  dans 
operam  rei  illicitae,  aliquem  occidit,  v.  gr.,  si  Clericus  in  ve- 
natione  casu  hominem  occidatf 

Resp.  Neg.  probabilius.  Ratio  esl,  quia  homicidium  neque  in 
se,  neque  incausa  est  volunlarium:  opus  enim  positum,  etsi  de 
se  illicitum,  non  est  joer  se  mortiferum;  secus  autem,  si  ratione 
circumstantiarum  proximum  mortis  alicui  periculum  inducere- 
tur,  ut  V.  gr.,  si  quis  tormento  bellico  ignera  adraoveret,  ubi 
est  populi  frequentia.  —  S.  Lig.  n.  387.,  etc. 

QuAER.  2°  An  fiat  irregularis,  qui  occidit  alium  ob  suae  aut 
innocentis  vitae  defensionem  ? 

Resp.  ad  i^^  Neg.,  nisi  excedat  moderamen  inculpatae  tute- 
lae.  Ratio  est,  quia  nullius  culpae  reus  est.  Confirmatur  insu- 
per  ex  lure  can.  Consule  S.  Lig.  n.  388. 

Resp.  ad  2'^"'  Neg.  pariter.  Ratio  est,  quia  irregularitas  ex 
homicidio  privato  non  incurritur  nisi  cum  peccato  mortali,  ut 
eruitur  ex  cap.  Ex  litteris  de  homicidio.  —  Ita  S.  Ligorius, 
n.  388.,  etc. 


DE  IRnF.GI  LARITATIBCS  917 

1039.  Qlaer.  3'  Ati  fiaf  iirfgulan.s,  qui  ocndit  alium  ob 
defensiotiem  liberlati.s,  honoris  vet  bonorum  trmporalxum,  cum 
modernmine  inniljiatae  tulrlae? 

/{fs}).  Mefj.  iii\l,i  ('oiiiiminioroMi  s«'nt»Milinm.  Kvinri  ridflur 
cx  vanis  locis  lur.  am.  InsiHMTriim  iln  niilluin  n(l>il  [MTralum, 
non  polcsl  incurri  irrc^ularilas,  nisi  ob  dcfcrlum  lenilalis:  por- 
ro  irrepularilas  ex  flcfcclu  lcnilalis  non  incurrilur,  nisi  in  casi- 
hiis  in  iiirc  cxprcssis;  casus  auirm  pracsens  in  iure  non  rcp«*ri- 
liir.  Kr^o,  clc.  —  S.  Lig.  «.  :\H\). 

OiAKR.  4*  An  habtndus  sit  velut  irregularis,  rjui  dubitat  an 
homicidium  patracerit,  neene*f 

Resp.  I*  Meg.  (juando  non  con^lat,  homicidium  cssc  patratum, 
scu  si  (liihitclur  dc  ipso  lioniicidio,  an  fiicril  scinitiim.  nccne. 
Ralio  cst,  (piia  pocna  non  cst  infliijcnda,  nisi  dc  ipso  dcliclu  con- 
slct.  —  lla  ((tinjnnnitn.  —  N.  Lig.  n.  3  47. 

Resp.  "1'  Affirm.  aulciii,  si  conslcl  de  homiridio  |»atrato  el 
tantiim  (liihnim  sit,  utnim  tiia  aciionc  causa  illius  fucris.  Ralio 
cst.  (|iiia  licct  |:cncralim  irrciriilaritas  m  diihio  incurri  non  de- 
hcat.  aitiimcn  in  pracscnti  ca<ii  incurrcnda  ot  c\  luris  canonici 
dispositionc,  in  odium  spccialc.  ipiod  homicidium  mcrctiir.  Pa- 
tcl  cx  cap.  Significasli,  ct  cap.  Ad  audienttam,  etc.  —  5.  Ug. 
u.  347. 

jOiO.  —  OiAKR.  ?)*  An  sit  irrrgularis,  qui  dutntat  ulrum  tn 
allfnus  viutilaltonem  infiu.ient,  posilo  mulilaltimis  facto ? 

Resp.  lS'eg.  Ralio  esl,  quia  pro  solo  duhio  homicidii  lc\  irre- 
^ulaniatcm  imposuil.  —  S.  Lig.  n.  347. 

QcAKR.  r»'  An  hahendus  .\it  lamnuam  irrrgulans,  gut  abortum 
proruranl.  duhilans  an  fnclus  autmatus  r.v.vr/,  nec  nef 

Rrsp.  iSeg.  Ratio  cst,  (piia  lunc  non  coiislal  propric  dc  honii- 
cidio.  —  S.  Lig.  ibid.  —  Vide  dicla  tn  Tract.  de  gutnto  i^rae- 
crpt4}  Decatogi,  n.  402.  rM 03. 


PIMS  TRACTATU8  DB  IRRRtilLAtlTATttUS. 


APPENDIX 

DE 

INDULGENTIIS  ET  lUBILAEO 


CAPUT  I. 


DE    INDULGENTIIS. 


1041.  —  Indalgentia,  ut  vox  ipsa  indicat,  idem  est  ac  gratia, 
condonatio,  misericordia,  remissio.  Indulgentia  enim  est  condo- 
natio  poenae  peccatis  debitae  per  applicationem  satisfactionum 
Christi  et  Sanctorum :  nam  Christus  Salvator  noster  Deo  Patri 
pro  plena  peccatorum  nostrorum  remissione  suas  satisfactiones 
obtuht.  Hae  autem  satisfactiones  pretii  infiniti,  quibus  accedunt 
etiam  satisfactiones  Beatae  Virginis,  necnon  satisfactiones  su- 
perabundantes  Sanctorum,  dicuntur  Ecclesiae  thesaurus,  de  quo 
^^x  Indulgentias  participamus.  Hinc 

Definitio.  Indulgentia  est  remissio  poenae  temporalis  Deo 
debitae  pro  peccatis  quoad  culpam  reraissis,  concessa  a  legitimo 
ministro,  extra  Sacramentum  Poenitentiae,  per  apphcationem 
thesauri  Ecclesiae. 

Divisio.  Multipliciter  Indulgentia  distinguitur,  scilicet 

1*  Plenaria,  vel  partialis,  proutintegra  poena  temporalis  re- 
mittitur,  vel  eiusdem  pars  tantum. 

2*  Personalis,  vel  localis  aut  realis,  prout  conceditur  imme- 
diate  personis,  v.  gr.,  Confraternitati,  vel  est  afiixa  alicui  loco, 
V.  gr.,  Templo,  Oratorio,  etc,  aut  adnectitur  alicui  rei,  v.  gr., 
Imagini,  Cruci,  Rosario,  etc. 

3'  Temporalis  M  perpetua,  prout  ad  tempus  determinatum, 
aut  sine  ullo  termino  praefixo  conceditur. 

Principia : 

1042.  —  I.  Ecclesia  habet  veram  potestatem  Indulgentias 
concedendi....  Est  de Fide  contra  Protestantes.  Etenim  Christus, 


DE  INDIHiKMll^  KT  11  Bli.AEO  9#f 

ut  (!X  SS.  Srripliiris  patcl,  dtMlii  Kcclesiae  plenam  potestatcm 
lif,Mn(li  v(»l  solvcndi,  lum  in  loro  iiitcrno,  lum  iii  foro  exlerno 
spirituali.  Ita  cum  ip>e  Chrislus  dixil  Pelro,  Malth.  16.  19,: 
Quodnmqne  (igavms  super  lerram,  n\t  tujatum  et  m  coelis\  et 
ijunih miKiue  snlvfris  sujirr  terrain,  ent  sotutuvi  et  tn  coelis.  Ergo 
d(;(iil  l\'tro,  id  (,'st  lAclcMac  suac,  poleslatcm  solvrndi.  (juidqutd 
est  ligatum ;  er^o  etiam  potestalcm  liberandi  a  pocna  |Hvrali5 
(lel)ita.  Accedit  definitio  Conc.  Trident.,  sess.  *2.*>.,  Decrelo  (/^ 
Iiidul(jpnltis,  ul)i  analliemale  damnantur,  (|ui  aut  inutiles  esse 
asserunf,  vrl  eas  rniirednuli  m  Enlesia  pntestatem  rsse  negant. 
Patet  insuper  ex  universali  traditionc,  cl  perpetua  pra\i  Kc- 
clcsiae. 

I0i3.  —  II.  Soli  Ecclesiae  Praelati  habent  potestatem  Indul- 
gcntias  concedendi.  Elenim  haec  facultas  competere  lis  s^)lum 
polosl,  (|ni  hahrnt  poleslalcm  in  corpus  mysticum  Christi.  el  «{ui 
llicsauruiii  Ecrlcsiae  dispcnsarc  .m)Ii  |M)ssunl. 

Ilinc  r  Solus  Pa|)a  Indulgentias  c(mcedcre  polesl  respoctu 
omnium  rKlclium  ;  illc  eiiim  solus  hahct  iunsdictionem  in  tideles 
universos.  —  Suarez.  —  LarroiT,  n.  IM",. 

•2*  Episcopi  possunt  (juidem  de  iure  cnmmuni  concedere  In- 
(lulp;ciilias  suis  dioecesanis.  Scd  e\  Dccrcto  Conc.  Lateran.  /V. 
Can.  ft'2.,  ita  reslricla  esl  eorum  polesta.^,  ul  non  possint  ordi- 
narie  conccdere  nisi  Indulf^enlias  40  dicrum,  cl  die  coosccra- 
lionis  Ecclcsiae,  unius  anni. 

V  Dclcf^atus  casdcm  huhilpentias  concedcre  potesl,  ac  ille  a 
(juo  luit  dclcpatus.  Ratio  est,  (|uia  actus  lurisdiclionis  |H'r  delc- 
f;iUos  exercen  possunl,  ut  apud  omnes  in  confesso  esl. 

i*  Cardinales  possunl  concedere  Indulgcntias  100  dierum  io 
Erclcsiis  suorum  tilulorum  ;  Nunlii  vero  100,  vcl  ioo.  aul  300 
dicrum,  scd  minus  «luam  iiiuus  .mni  sululitis  siiis  —  Lacrois, 
n.  1322. 

fj*  Praclati  Episcopo  inleriores  non  |H)ssunl  ullas  Indulgeotias 
concedcrc,  nenuc  Vicarii  ^encrales,  nisi  ex  delcfjalione  exprt«»a 
Episropi ;  ne<]uc  Vicarii  capilularcs,  sede  vacante;  mullo  roinua 
P.irorhi.  -     Larrntr,  n.  1323. 

lOii.  —  111  (Juatuor  re({uiruntur  io  suhiecto  ad  Indulgro- 
tias  lucrandas 

r  It  sil  hn|)tizatus,  «{uia  ihcsauru»»  Ecrtcpiae  ii  '  '  '  :s  di- 
spcM^ari  nc({uil ;  et  non  sil  cxcommunicalus,  (pn.i  .'om- 

luunionc  honorum  s{)irilualnim  ()riviilur. 


910  APPENDIX 

2'  Ut  sit  subditus  concedentis  (a),  ut  constat  ex  dictis. 

3"  Ut  opera  iniuncta  tempore  praescriplo  impleat,  quia  sub 
hac  conditione  conceduntur  Indulgentiae. 

4*  Ut  sit  in  statu  gratiae,  saltem  quando  ultimum  opus  prae- 
scriptum  ponit;  quia  non  remittitur  poena,  nisi  dimissa  culpa. 
—  S.  Lig,  n.  433.,  etc. 

QuaesUa : 

1045.  —  QuAER.  r  An  sit  valida  concessio  Indulgentiae  facta 

sine  causaf 

Resp.  Neg.  Ratio  est,  quia  Praelati  Ecclesiae  non  sunt  nisi  de- 
legati  Christi  ad  thesaurum  Ecclesiae  dispensandum.  Christus 
autem  nequit  ratas  habere  profusiones  thesauri  sui  a  dispensato- 
ribus  prodigis  factas.  Caeterum  non  est  fidehum,  nec  simplicium 
Sacerdotum  iudicare  de  sufiicientia  causae,  ob  quam  Indulgentia 
concedilur ;  debent  enim  simpliciter  existimare  iustam  esse.  — 
S.  Lig.  l.  6.  n.  532.,  etc. 

QuAER.  2'  An  peccatum  veniale  sit  obex  ad  lucrandam  Indul- 
gentiaml 

Resp.  Neg.,  nisi  agatur  de  Indulgentia  omnino  plenaria,  seu 
plenissime  plenaria.  Ratio  est,  quia  quaniYis  remitti  non  possit 
poena  huic  peccato  debita,  potest  tamen  remitti  poena  debita 
pro  ahis  peccatis  iam  deletis :  sicut  enim  non  repugnat  culpam 
ahcuius  peccati  yeuialis  remilti,  quin  aliorum  culpa  remitlatur; 
sic  nec  repugnat  deleri  poenam  veniahum  aut  mortahum  remis- 
sorum,  quamvis  solvenda  remaneat  poena  pro  uno  aut  pluribus 
venialibus.  —  Ita  S.  Lig.  l.  6.  n.  534.,  etc. 

1046,  —  QuAER.  3"  An  Indulgentia  quae  conceditur  ut  plena- 
RiA,  possit  PARTiALiTER  saltcm  obtincri,  si  adsit  obex  impediens 
quominus  integre  obtineatur:  v.  gr.,  affectus  ad  aliquod  veniale^t 

Resp.  Affirm.  Ratio  esl  1°  quia  ex  dictis  in  quaesito  praece- 
denti  non  obslat  peccatum  veniale  ahquod  non  remissum,  quo- 
rainus  poeua  pro  aliis  debita  remittatur ;  2"  quia  Summus  Pon- 
tifex,  coucedeudo  Indulgentiam  plenariam,  non  praesumitur  il- 


(a)  Ab  indulgenllis  tamen,  quae  quopiam  in  loco  generatlm  con- 
cessae  fuerint  vlsitanlibus  Ecclesiam,  altare,  imaginem,  etc,  pe- 
regrlui  non  excluduntur.  Mavchant  apud  Diana  (Tom.  4.  Tr.  5. 
Mes.  30.  n.  4.). 


DE  INDrUiENTIIS  KI   II  liil.^F.O  911 

lani  vcllc  rc>lrin^'erc  Ujnluiu  ad  cos,  i|uit)us  rtMinilunlur  omnia 
Tcuialiti;  scd  potius  incnlo  <  ('usclur  eani  runrcdcn'  iu\la  rapa- 
cilalcin  subiccti,  ila  ut  rcniiltalur  saltem  poena  (juac  reniilti  po« 
test,  ncnipc  pocnn  pcccaioruin  iHin  rcniissorum.  SecuscDini  lu- 
du!^'cnlijic  ph-n.iri.ic  plcrunupjc  nilnl  proijcsscnt,  cuni  raro  (i.|.- 
Ics  alTtclnni  (iinncni  vcl  ininiiiMini  t'r;;a  <|uodlil)ct  vcnialc  cxu.iiii, 
ac  suniricnicin  dolorcm  dc  oiiiinhus  vcnialihus  ita  rouripianl  ut 
oniniuin  rcinis>ioncm  consP(pjaiitur.  Ilinc  licret,  ul  potiores  cs- 
senl  Iii(liil^M>nliac  partialcs  i|Uiiin  plcnariae,  quod  seDsui  coni' 
muiii  ri'pii:,'iwi(.  —  X.  Lifj.  l.  ♦>.  ;/.  liM. 

.Noiiimili  taiiicn  doi-cnl,  Indulf^cntiain  plcnanam  non  concedi 
nisi  plenarif  scu  plenissime,  sicuti  aiunt,  ita  ut  totum  vel  nul- 
liiiii  clTccluin  sortiri  dct)eal.  Sed  haec  scntinlia  prohabilis  non 
apparct. 

10  47.  —  (JiAKH.  i*  (Juui  uitelligatur  per  InJulgeniias  10  vci 
\'i  (iieruni^  annoruin,  quadragenarum,  ctc,  ctc.  ? 

Hesp.  lutclli^cnda  cst,  iu\ta  coinniunem  scntcntiani,  rcmis- 
sio  tantac  pocnac,  (pian(a  olini  rcniiitct^atur,  vel  remi.ssa  ruis.sct 
pcr  pocnit»'iiliaiii  caiionicain  ciusdciii  tcnipons.  Sir,  v.  gr..  pcr 
Indul^cniiiiin  srptciu  aiinoruiii  litiita  rcniitlitur  (>o<>nii,  ((uanta 
remittct)atur  ()cr  ()ocnilcnliani  ^cplcin  annorum  luxta  anliijuos 
Canones  iniuugi  solitam.  —  (Juanti  autcin  valucrint  corain  Deo 
pocnitcntiac  canonicac,  ct  ((uanti  nunc  valcant  Indul^cntiac  par- 
tialcs  tot  dicruin  vcl  annoruni,  nos  oinnino  l.iict ;  *|uia  1^'nura- 
mus,  (|ualcin  (iroporlioncm  .sati.^tacliuncs  no>lrac  ti.ihcant  cuiu 
pocna  (iro  ()cccatis  nostris  dchita.  —  Ita  communitrr. 

yi.\KR.  5*  An  Induigentias  lurretur qui opus  pro  eis  praescn- 
jdum  non  inttgre  per/iciff 

Hfsp.  r  .»7.  si  ()artcm  o()cris  notabilcin  omittat,  ita  ut  >e- 
cuiidiiin  acstinialiuiicin  inur.ilcin  illud  ((ucdd  .•«utiHi.iuiunn  non 
pcrliciat ;  ((uia  him()licilcr  condilionihus  rc((uisilis  >4)ti>(acerc  noQ 
censctiir. 

Itr^p.  i"  Sccus,  si  luininiain  (lartcin  (iractcriniltat ;  ((iiia  tunc 
moniltter,  vcl  ((uoad  substanin'--  •"vciur  (Hflici  ()(mis  prae- 
scri()tuin.  Tars  autcin  miniina  '  ,  «f  ^uincnda  c^t.  Sic  in 
Rosario  omissio  unius  1'ater  el  Ate  minima  vidctur;  nerui  vero 
si  ((uin((uc  /M/cr  ct  Ave  rc((uiran(ur,  ((uia  omisj»io  (|Uinlaf  parlis 
0()cris  notal)ilis  est.  —  Ita  S.  Ligonus,  /.  5.  11.  5i4.  Vui/, 
n.  ti.JH.,  clc. 

lOiK.  Qi  AKR.  G'  An  et  quomodo  Induigenttae  defunfUs  ap- 
piican  possmff 


012  APPENDIX 

Resp.  V  Applicari  possunt,  si  adsint  duae  conditiones  sequen- 
tes :  r  ut  tanquam  illis  applicabiles  in  Rescripto  Pontificis  spe- 
cialiter  concedantur;  2"  utadsit  intentio  talem  applicationem  fa- 
ciendi.  —  Ita  omnes....  Suarez,  disp.  53.  sect.  4. 

Resp.  2*  Indulgentia  tamen  nequit  applicari  defunctis  per  mo- 
dum  absolutionis,  sed  tantum  per  modum  suffragii,  nempe  Deum 
deprecando  ut  benigne  velit  talem  applicationem  acceptare  et 
animabus  Purgatorii  applicare.  Ratio  est,  quia  Pontifex  iurisdi- 
ctionem  non  habet  in  animas  defunctorum.  Hinc  eas  absolvere  a 
poenis  velut  per  sententiam  non  potest.  —  Ita  Lacroix,  w.  1336. 
Lugo,  disp.  27.  n.  58. 

X049.  —  QuAER.  7°  An  Indulgentia  infallibiliter  prosit  ani- 
mabus  Purgatorii,  quibus  appticaturf 

Resp.  Controvertitur.  P  Sententia  affirm.  Ratio  est,  quia 
Christus  dedit  Ecclesiae  potestatem  infallibilem  his  verbis: 
Quodcumque  solveris....,  etc.  Concessio  autem  Indulgentiae  pro 
defunctis  est  vere  actus  clavium,  cum  procedat  ab  apostolica 
auctoritate;  clavis  autem  semper  aperit,  positis  debitis  conditio- 
nibus :  ergo  Indulgentia  est  semper  efficax  et  infallibilis  tam  pro 
defunctis  quam  pro  vivis,  modo  adsint  requisita.  —  Ita  Suarez. 

IP  Sententia  negat.  Ratio  est,  quia  nulla  adest  promissio  di- 
vina,  vi  cuius  Deus  censeaturlndulgentiam  oblatam  certo  acce- 
ptare.  Hinc  videtur,  eam  tantum  admittere  pro  suo  beneplacito 
apphcandam.  Praeterea  Ecclesia  servat  usum  celebrandi  per 
complures  annos  ac  pro  eisdem  animabus  Sacra,  v.  gr.,  anni- 
versaria,  etiam  in  altaribus  privilegiatis,  seu  quibus  inhaeret 
privilegium  Indulgentiae  plenariae.  Inanis  autem  esset  illa  pra- 
xis,  si  statim  in  primo  Sacro  illis  applicato  liberarentur.  —  S.  Li- 
gorius  n.  534.  —  Billuart,  Append.,  art.  6. 

Certum  est  autem,  Indulgentias  defunctis,  ut  plurimum  saltem, 
prodesse;  secus  enim  inutile  quid  ageret  Ecclesia  eas  illis  ap- 
plicando :  quod  sane  absque  impielate  dici  nequit. 

1050^  _  QuAER.  8"  An  applicatio  specialis  facienda  sit  certis 
animabus  determinatis,  vel  generalis  sufficiat  ? 

Resp.  Sufficit  applicatio  generalis  facta  omnibus  animabus  in 
Purgatorio  degentibus,  quia  suffragia  sunt  divisibilia,  et  proin- 
de  in  omnes  animas  distribui  possunt.  Elucet  aliunde  ex  praxi 
Ecclesiae,  quae  iubet  Missas  celebrari  pro  defunctis  in  genere, 
praesertim  die  secunda  novembris.  Item  quando  fiunt  collectae 
in  Ecclesiis  pro  animabus  Purgatorii,  Missae  inde  celebrandae 
pro  omnibus  in  genere  applicari  debent.  Si  autera  quis  velit  re- 


DE  iM)i  i.i.f:>TiiN  r.T  II  iiii.\EO  913 

slringore  applicalionom  .suani,  liinr  aiiinias  (juasdam  ^pecialiUfr 
determinan*  debet.  Piu8  esl  usus  applicarc  IndulgPtitias  anima- 
bu8  maiori  aiixilio  iiidigenlihus  (a).  Caetcrum  quisquc  propriae 
dcvoiioni  indiiljjcil. 

Oi  AKn.  U'  An  refjniratur  status  cjratiae  ad  tucramtarn  Indut- 
gfuliain  yro  dffunrtis? 

Rrsp.  I)iipl»'X  est  8cntcnti;i  prohaJMlis  : 

I*  Skntemia  communior  [b,  affirm.,  quia  ncmo  poicst  allc- 
ri  ajjplii  iirr  lndiil^'»'nliam,  nisi  c;«m  prins  su.im  ferrrit ;  .Tt«]ui 
In'iui^('iili;is  su;i>  fdcerc  iicquil  ilie,  <pii  in  sUiUi  pnTaii  nMiria- 
lis  ver>aliir :  er^o,  elc.  Ilanc  sententiam  proliahiliurem  Yocat 
S.  Lig.  /.  (J   n.  :i:H. 

II*  Sememia  nefjat,  (pii.i  opus  ponitur  tanliim  t.mquam  ron- 
ditio,  qii;i  po<it;i,  S.  PonlilVx  ^ipplical  defiinrio  lndiilf^fniiam, 
sive  salisf;i('lii)nes  (idrisli  cl  Siincloriim  c  .  —  lUthmrt.  Sua- 
rez,  Navarrus,  Tolelus,  Praepositus,  etc. 

Priiiia  seiilentut  ut  tutior  eommendanda  csl.  ()iiam  max«mc 
i^itiir  indiiceiidi  siint  lideles,  ul  si  (|u;indo  noxac  gravis  sc  rcos 
df^prcliciidiMit,  prms  ciim  Deo  reconciliari  curcnl,  (juam  proaliis 
s.Tti-^fiiccr»'  s;it;»Lr;inl    il  . 


(a)  Operi  cuilihct,  ipio  anim;ic  purgntorii  iuventur.  piclns  iiuii- 
quam  dpcst.  C:ietcrum  pletas  m:igis  cliircre  videtur,  .si  sm;)to  or- 
diiie  cli;irilitis  plus  corum  nnimae  iu\eiitur,  quit)U.s  ex  quopinm 
litulo  |)liis  deliemus. 

b)  Sed  .Nuldus  (Sum.  V.  Initulyeniia  n.  7  dicit  inafjit  rereptnm 
senleiiti:un  iiegativum;  ct  qiii  lianc  praeferunt,  rerlc  cam  prubabi- 
lioreni  iudic:iruiit. 

(r  K\  Tolflo  ralio  csl,  quia  causa  .H,itisfaciionis,  .«icu  pret  um  poe- 
narum  noii  cst  opus  illiii.s,  qui  csl  in  pcccato.  nfd  indulg*  iitia  ifKia 
Cl  llirsaiirus  miTiloruin  Clirl>li  cl  Sahcloruni.  I  lud  .Tul»*m  i'pus 
parlii  iihirc,  |icr(piod  iiidulKtMitine  :qiplic.inlur,  lil  nomiitr  Kcrl«*- 
siac,  in  qui  nuiKpi.mi  decst  griilia  Fxcmpltim  prusl.il  in  ro,  i|ui  d.U 
cleemosv  iiitm,  et  millil  illnm  per  m;tnus  homiiiiii  cxis|phti<«  in  pec- 
cnto  mortili :  iioii  cnim  pcrdilur  frticUiH  cli'i>moH\  ,.{ 

.sil  in  pccc.iio  illc,  (jui  c\»'(jiiiiur  opu'»    h./    Iiun  , 

He^.  :J6.). 

[d)  ()plim;t  >.iii»'  c>t  cur.i  cnicicndi.  ut  ri»lrlrs  cuni  lh'.>  rr  ,- 

tur.  .\l  c.i\('iiduiii  stmiil.  iie,  diim  ratio  iotiUMtiodi  frr^ciii  m 

p;ir  sit,  tir^eltir,  clTecitis  doiderio  coiirioit.(toris  pl.iiie  .  ,j% 

.scijtialur.  .'itquc  anim:te  su(Tr:ijiiis  plurimorum  pri>cntur  Conira  in- 

«ii;Kt   7    n.  II.  l^ 


«114  APPENDIX 

1051.  —  QuAER.  10"  An  requiratur  coNFESsio^^e^  absolutio 
etiam  pro  venialibus,  ad  lucrandas  Indulgenlias,  quae  conce- 
duntur  cum  clausuta :  contritis  et  confessis  ? 

Resp.  V  Certo  requiritur  confessio  Don  obstante  statu  gratiae. 
Ratio  est,  quia  etsi  confessio  tunc  non  sit  necessaria  ad  remil- 
tenda  peccaia,  requiritur  tamen  tanquam  conditio,  seu  opus 
praescriptum.  Constat  ex  Decreto  S.  Congr.  Iiidulgentiarum  a 
Clemente  XIII  3\)pYohaio,  die  19  Mai  HSO.  Hinc  ruit  probabili- 
tas  sententiae  oppositae,  quae  antea  a  muitis  theologis  defen- 
debatur.  Confessio  autem  fieri  potest  in  -vigilia  diei,  qua  lu- 
cranda  est  Indulgentia.  Sic  statuit  eadem  Cungregalio.  —  Yide 
S.  Lig.  n.  534.,  etc...  —  Bouvier. 

Resp.  2°  Non  requiritur  autera  absolutio.  Palet  ex  recenti 
Declaratione  S.  Congregationis  de  Indutgenliis,  die  15  Decem- 
bris  1841  K 

1052.  —  Quaer.  ir  Anrequiratur  toties  confessio,  quoties 
lucranda  est  Indulgentia  plenaria? 

Resp.  V  Non  requiritur  quoad  omnes  Indulgentias  plena- 
rias;  sunt  enim  Yariae  Indulgentiae,  pro  quibus  lucrandis  nulla 
requiritur  confessio.  Tales  sunt  indulgenliae  pro  exercitio  \iae 
Crucis  concessae. 

Resp.  2"  Requiritur  quoad  plerasque  Indulgentias  plenarias. 
Evincitur  ex  Rescriptis  yariarum  concessionum. 

Altamen  ex  indulto  speciali  in  perpetuum  concesso,  fideles 
qui  semet  in  hebdomada  ^  confiteri  solent,  omnes  Indulgentias 
plenarias  in  hebdomada  occurrentes  lucrari  possunt  (dummodo 
in  statu  gratiae  permaneant).  Sic  ex  Decreto  Clementis  XIII, 


clamal  Diana  (l.  c.):  Nemo  excusatur,  quando  a  Summo  Pontifice 
applicalur  aliqua  induJgentia  defunctis  per  modum  suffragii,  si  hanc 
pro  illis  non  sumant.  Nam,  ut  dictum  est,  et  iusti  et  peccatores  illam 
pro  defunctis  oblinere  possunt. 

1  Vitle  opus  P.  Antonini  Maurel,  cui  titulus :  Le  Chretlen  iclaire  sur  la  na- 
lure  el  1'usage  des  Indulgences,  p.  64.  (Lugiluni,  ex  typis  D.  Pelagaud,  -1863). 
Quod  opus  a  S.  Congr.  Indulg.  speciali  Decreto  approbatum  fuit. 

2  i<  Remarquez  l'expression :  Une  fois  la  semaine  (semel  in  hebdomada);  on  ne 

•  (lit  pas  Tous  les  huit  jours  (singulis  octiduis).  Ainsi  une  personne  peut,  dans 
«  les  termes  tlu  Decret,  se  confesser  le  lundi  d'une  semaine,  par  exemple,  et  at- 
«  tendre,  pour  retourner  a  confesse,  le  samedi  de  la  semaine  suivante,  qui  est  le 
<■  tieizieme  jour  apres  sa  derniere  confcssion.  11  sera  vrai  qu'elle  se  sera  confessee 

*  thaque  seraaine,  ce  qui  suffit.  »  —  P.  Maurel,  ibid. 


DE  INDIUJENTIIS  BT  IIBILAEO  91.'» 

9  Scplonihris  17<i:i;  vi  rnnOrmalur  Pliam  cx  Drrrclo  S.  Con- 
grrff.  Iitdithj.  1  .'>  Ni>veiiil)ris  IHU,  in  oodrn)  Drcrclr»  ac  supra. 

liiio  Miiiscopi  iioi)  paiici,  pracserliiu  iu  (laliia,  ohliiiriii  a  (!u- 
ria  Boiii.iiia  cxlensioncn)  huius  privilegii  ad  alterani  hehdoma- 
dam,  seu  ad  eos  ({ui  his  in  mruse  conlilenlur. 

Ileiii  e\  Drrrelo  S.  Conyr.  Indulg.  a  /'lo  \fl  apprfihalo  die  12 
lunii  IH'2'2,  lidrles  (]iii  siii^ulis  lirhdomadis  rontiUTi  non  solent, 
confessionem  ad  liirrand.im  Indul^eniiam  die  feslo  necessariam, 
OClo  diebus  anlc  festum  faccre  possuDl. 

I0;i:i.  —  yuAEB.  12*  An  quis  pos.sit  eadnn  die  diversas  aut 
pluncs  r, v>>ih:m  Indnhjfntias  Inrran? 

Ursp.  V  (Jiioad  liidul^eiiiias  diccrsas,  gcncratim  ens  possunl 
fideles  lucrari,  siiltem  si  sint  parliales  et  annexac  operibus  di- 
versis,  vel  eisdem  openhus,  (piae  plurics  in  dic  repeti  possunt. 
—  Ila  rnmmunittr  Thcologi,  \iU\uQ  e\  Eccles'ac  et  (idelium  pra- 
TJ  coiitiriii.iliir. 

Itr^fj.  -1"  (Jiioad  Indulgentias  easdrm,  id  pendet  a  lucntc  Pon- 
lilicis  Indulfienlias  elarpienlis.  Undc  ad  litteras  concessionis  al- 
tendeiidum  est;  (juac  si  nihil  deiermiiienl,  slandum  csl  intcrprc- 
laiioni  el  praxi  coiMimiiii  Ecclesiae. 

Sic  eodeiij  die  (diliiieri  n<>n  po<sunt  [iluries  Indul^rnliae  sla- 
tionnm,  seii  visilntionis  lurlrsiar,  iit  coiistat  e\  Decrelo  >'.  Coii' 
greg.  Indnlg.  ab  Innoc.  M  approbato.  —  Voit,  n.  655.  —  L<h 
croix,  n.  i:J"(i.  E  cnnlrano  lucrari  licel  pluries  in  dic  indul^en- 
lias  varias  aiiiie\as  Hosario  et  siiigulis  cius  partihus,  vel  recita- 

tioiii  acliium  Fidei,  Spei  et  (iaritatis etc,  (|uia  in  Rescriplo 

Poiildicis  dicitur:  toties  quolies. 

yiiAER.  W  An  quis  eodem  actu,  seu  opere,  plures  Indutgen- 
tias  lurrari  queatf 

Hrsp.  r  A/llrm.,  si  opiis  pri.e-cnpliim  rc[)i  ti  non  [lossil,  aul 
non  sideat  codrm  die,  ul  iciunium,  Commuuw....,  clc,  pl  ron- 
currant  diversae  Iiidiil^euliae  hicrandac,  v.  gr.,  ludul^enliae 
diversarum  (^mfraternitalum,  vel  afli\ac  diversis  Ecclesiis,  ex 
divcrsis  tilutis,  ct  eodrm  dte  conccssac. 

llrsp.  2'  Srg.  vero,  si  concurranl  Indul^eniiae  cndnn  mulo^ 
1.  gr.,  si  (}iiis  halicat  duo  numismata.  (juorum  sinf;uli>  hulul- 
genlia  unius  anni  conccssa  esl  cum  onerc  o|M'rum  ilcrahilium  ; 
tunc  eniiu  plures  liidul^enliac  simut  eodrm  tempore  ohtincri  nc- 
(jiieunt,  nisi  0[)era  iniuncta  ilerentur.  i]uia  taKs  ccn<iclur  r»se 
mens  coiicedentis,  cum  iniuuf^at  cpcra  (]uac  itcrari  possunt 
Ita  cuii)  V.»»/,  n.  G5!>.,  clc 


916  APPENDIX 

1054.  —  QuAER.  14'  An  possint  acquiri  plures  Indulgentiae 
plenariae  eodem  die^f 

Resp.  V  Nemo  potest  lucrari  secundara  Indulgentiara  eo- 
dera  tempore,  si  post  primara  nulla  poena  luenda  amplius  re- 
maneat  [a). 

Resp.  2"  Secus  affirm.  Probatur  ex  recenti  Decisione  S.  Con- 
greg.  ^.  Antea  disputabalur  in  Schobs.  Alii  negabant,  saltem 
pleruni  iue,  quia  Communio,  quae  solet  generalira  praescribi 
ad  Indulgentiam  lucrandam,  eadem  die  repeli  uon  potest.  Affir- 
niabanl  alii,  quia  Communio  non  fuit  imposita  ut  opus  adini- 
plendum,  sed  potius  tanquam  couditio  necessaria  ad  Indulgen- 
tiam  lucrandam.  Sed  superveniente  praefata  Decisioue  lis  omuis 
de  medio  suhlata  est. 

JQ55  _  QuAER.  15°  An  vel  qualis  intentio  requiratur  ad 
lucrandas  Indulgentias^i 

Resp.  r  Certo  requiritur  intentio  saltera  virtualis,  quoties 
Indulgenlia  conceditur  cum  certa  intentione  sibi  propouenda  ; 
secus  enim  nulla  esset. 

Resp.  2"  In  cav^teris  casibus,  controvertitur. 

P  Sententia,  quae  probabilior  videtur,  docet  requiri  inten- 
\\oxitm  positivam,  saltem  mrtualem,.  Ratio  est,  quia  opus  prae- 
scriptum  dirigi  debet  in  tiuem  ab  Ecclesia  intentum ;  hoc  autem 
praestare  nequit  ille,  qui  saltem  virtualiter  lucrari  Indulgen- 
tiam  non  intendit.  —  ItaBilluart,  Appendix  de  Indulg.,  art.  5. 
Hoc  lamen  intelligendura  est  dumtaxat,  cura  de  fine  expresse 
ab  Ecclesia  praescripto  agitur. 

ir  Sententia  teuet  sufficere  intentionera  habitualem.  Ratio 
esl,  quia,  per  se,  nulla  requiritur  intentio ;  effectus  enira  Indul- 
gentiae,  seu  remissio  poenae  pendet  omnino  a  coucessione  Ec- 
clesiae,  non  vero  ab  intentione  agentis :  inde  licet  se  passive 
habeat,  nec  atlendat  ad  ludulgentiara,  irao  nesciat  se  illara  lu- 


(a)  Rationes,  quae  ab  utraque  dissidentlura  parte  afferebantur 
(vid.resp.t.),  manifeste  oslendunt,  nihil  ad  rem  ea  pertinere,  quae 
hi  prima  hac  responsione  dlcunlur. 

\  POSTULATUM.  An  eoflem  die  lucrarl  possint  plures  Indulgentiae  plenariae, 
quatuio  pro  uaaquaque  praescripta  est  perceptio  divinae  Eucharistiae  ?  Responsum 
S.  Con}jrt'gaiionis-.  Affirmative^  servatis  tamen  respective  aliis  appositis  condi- 
tiowbus.  27  Maii,  anno  \SA\. 


DE  INDLUiEXTdS  tl  II  BILACO  917 

crari,  diini  ipsi  contingit,  nihiloininus  ius  ad  iHam  contip()uitur. 
lodul^cntia  cnim  crmnditur  ah  E(!ck'S<a  per  niodum  solutionis 
pro  o|)tT<'  [lo.siio;  sjmI  ad  snlutinnix  Taliditatem  non  necessario 
renuiritur,  iit  iile,  pro  (]iio  tnbiiiliir,  eaiii  iioTrnt. 

Iii  [iraxi  [irior  snitentia  suadrndn  ^idetiir,  ut  tutior  et  eflTira- 
cior  ad  pios  animae  motus  excitandos.  Aliunde  non  valel  usus 
prol);il)ilitalis  in  materia  Iiidul^eiitiarum  a),  siquidem  non  pro- 
haliijilas.  sed  verilas  elTecliini  [»rodiiril.  rnfterum  conimiiiiiier 
adiiiiduiit,  sullicere  inlentioiiein  mane  hahilam  ad  lucraiidas 
omiit  s  Iiiilul^entias  per  diem  occurreules.  Laudahilis  et  ulilis- 
sima  est  praxis  piarum  animarum,  (|uac  mane  sempcr  renovaol 
inleiilioiiem  liicraiidi  omnes  indulpentias  adnexas  honis  operi- 
hiis,  (|ii,i('  tali  die  suiil  [leraclurae.  —  LarrniT,  etc. 

l(>.')t).  —  yi  AKR.  10*  ItrHin,  si  conrrtintur  facultas  cnminu- 
tanili  opera  iniuncta  ail  lucrandas  Initulgcntias ,  commutatio 
necessario  in  conftssione  fttri  dcbeal? 


(o  Faeile  nlii  lioc  ne^.iliuiil.  Nolissiiimm  enim  |)rincipiiim  e>l, 
(fuolies  de  rebus  iii  Kcclesiac  polc^late  silis  [)rol».ibilcs  rcruiitiir  ac 
in  pr.ixim  liedticuiitiir  o|)inioiie.s,  ilhim,  sicubi  optis  sit,  supiilere, 
(juod  iid  acliis  Milorrm  |»crliiical.  Porro  in  rc  [)racscnii  'Md  Diuna 
Toin.h.  /V,  .*).  Hr\t)'.\H.  ulr;i(|uc  «lisi»iil;iiilium  pars  ad  liiciilcm  \o- 
itiiit;itcm(|tie  roiifii^it  Uomani  Pontiflcis  indulgcntins  conc(>dcnii8; 
iiam  (jiii  contcndtiiil,  iioii  siiniccn'  [iracstnlioncm  opcris,  rntionrm 
rcddimt.  quin  uon  ridetur  e%ne  lnti%  intenlio  1'upae  ;  v{  coiitra  (pii 
conlrniliiiit,  [irarstntioncm  opcris  suniccre,  |)robnnt.  quin  9on  r«/ 
exislimnnitum,  Summum  Pnntifi  em  m  tucranle  indulgenliam  eiigere 
artualem  iuteniinnem  w  lun'ein  o|i|Mmuiit  linl)l(unli  cl  inlerpretali'' 
rae),  quin  lec  nntura  in  luhjentiae  id  neceaai  io  poslula:,  nec  i«.- 
6ii  concesmmix  id  siynifiranl,  elr.  (\id.  lAiymann  Lib.  5.  Tr.  7. 
Cnp.  fi.  n.  5.  . 

(!act«'rum  ralio  nllnta  [)ro  |»rim.i  snitcntin,  protiti  e  m  .\uctor  in- 
fcHigcijilam  dicit,  nd  sccuinl.im  i)«>tius  sfiitcnlinm  aiiiiiicit.  N.im  sla- 
tuil,  «um  ilumtnjnt  fiiicm  iiitcn«li  oporlcre,  «picm  Kcclesia  express^ 
[•r.icscribnt  Vt«nii  Kcclfsin  ci'r!e  iinm(|tinm  evprei%e  [»rresrr'|»>il.  ul 
tidcics  lialirrciii  iiitciilioncm  liicrniidi  iniliikcnl  nm.  Krgo.  ^kuud  >i 
Rccle.sia  stibindc  [ir.tescribil.  iil  tnlelcs  in  bunc  nul  illum  ttin  m  off  nt, 
V.  gr  ,  u/  inimiiot  Sanrlne  lircle%iae  />riij  humitiare  dignelur,  hoc 
|)crtinet  nd  onus  iniunrlum,  non  voro  ad  intentioncm  frue  «di  induU 
gciiti.ic  liicro ;  un«lc  lini  pnlcsl,  iit  nliijui^  iii  lum  rmcm  [  recrs 
diriKnl,  de  lucro  ntitcm  indulgctiiiae  ncjue  rogitel,  nfi|ue  (|uid- 
()unm  .sciat. 


918  APrEisDix 

Eesp.  Affirm.  Standum  est  enim  regulae,  quam  tradit  5e- 
ned,  XIV,  Const.  Inlerpraeteritos,  §.  63.,  ubi  statuit  huiusmodi 
coramulationes  in  sola  confessione  faciendas  esse. 

Recensita  enim  controversia  de  commutaiione  YOtorum,  ab- 
solutione  a  censuris,  ac  potestale  dispensandi  in  aliis  materiis, 
seu  opera  praescripta  commutandi ;  num  haec  omnia  tieri  de- 
beant  a  Confessario  in  aclu  sacramentalis  confessioois,  necne, 
ita  concludit :  Nos  vero  ad  omnem  difficiUtatem  tollendam,  in 
instructione  (Const.  Convocatis)  iniunximus,  non  posse  a  poe- 
nitentiariis  utlas  absolutiones,  commutationes,  ac  dispensatio- 
nes  dari  extra  actum  sacramentalis  confessionis :  idque  nobis  et 
congruum  esse,  et  materiae  gravitati  ac  ministerii  qualitati  con- 
veniens  visum  est,  atque  omnem  controversiae  ansam  eripit,  et 
conforme  est  praxi  Poenitentiariae  nostrae  apostolicae  (a). 

1057.  —  QuAER.  17°  An  vet  quomodo  surdi-muti  tucrariva- 
leant  Indatgentias,  quibus  adnexae  sunt  orationes  vocales^i 

Resp.  Has  Indulgentias  in  aniecessum  lucrari  non  poterant, 
cum  requisitis  conditionibus  saiisfacere  non  valereut.  Sed  ex  be- 
nigua  concessione  Pii  IX,  die  15  Martii  anni  1852,  huiusmodi 
beneficio  frui  possunt  modo  sequentia  servent,  scilicet  V  Si  Ec- 
clesia  aliqua  visitanda  sit,  satis  erit  si  eam  atJeundo  surdi-muti 
mente  et  affectu  Deo  orent.  2**  Si  publicae  preces  habendae  sint, 
non  aliud  ab  iisdem  requirilur,  nisi  ut  fidelibus  aduiiaiis  pia 
mente  coniungantur.  3°  Si  orationes  privalae  sint  recilandae, 


(a)  Benedictus  XIV,  ut  palet,  hic  loquitur  de  facultatibus  conces- 
sis,  ac  modo  iis  utendi,  occasione  lubilael  anni  1750,  non  vero  sta- 
tuit  legem  generalem.  Hinc  lu  Instructione,  quam  iradiderat  in  Con- 
slilutioue  Convocads,  et  quam  expresse  hoc  loco  indigliat,  pro  con- 
cessarum  facultnlum  usu  iion  hanc  tantum,  sed  alias  simul  coudilio- 
nes  apposuit,  quas  nemo  profecto  inslar  generalium  legum  habendas 
censuit.  Intelligant  (inquit  §.  XXIV.  XXV.),  hmusmodi  faculialibus 
peculiaribus  a  i\obis,  ut  supra,  pro  hoc  anno  sancto  sibi  concessis,  uti 
se  non  posse,  nisi  cum  iis  poenifeniibus,  qui  praesens  eiusdem  anni 
sanclilubVaeum  consequi  sincere  et  serio  votunt....  Advertont  insuper, 
supradicias  absoluliones,  commutaliones,  dispensaiiones,  non  p^sse  a 
se  exerceri  extra  actum  sacramentalis  Confessionis,  neqve  extra  suam 
cvivsQVE  Basilicam  vel  Ecclesiam....  Goncludamus  igitur,  tuncsolum 
commutaiiones,  elc,  necessario  faclendasesse  inConfessione,  quan- 
do  in  concessione  facullalis  eiusmodi  conditio  expresse  cavelur. 


IJE  IM)LI,«iENTII.S  ET   II  BILAEO  913 

a  Confpssario  conjnnilalionem  in  alia  (|uapvis  pia  opm  obli- 
nere  poicrunl.  —  Virfr  folium  l' Univns,  \"  Fcvrier  1854.  — 
L'Ami  de  la  Hcliginn,  2  Fc^vrier  1851. 

1058.  -  (JiAKR.  IH*  An  amillanttir  Indulgentiaf,  si  re.s  mo- 
bilis,  rui  adnr.ra   sunt,  nlteri  tradatur'^ 

Jlesp.  r  Affirm.  si  {Joniinmni  rn  illius  in  alium  Iransferalur. 
Kalio  e.-l,  (|uui  Ecdesia  inlendil  Innlum  concecJere  Indulgentias 
personae,  pro  ipia  res  alicpia  fuil  benedicia,  vel  pro  primo,  qui 
ea  iiliiur.  Ila  sHpienlissiine  sl;«liiil  Kcclesia  ad  praecavendos 
al)usns  (jiii  s«'(u-.  irrcpcrcnl.  si  lii(iulf:enliae  posMMil  de  unu  ad 
allenini  iriui^^lcrri  ac  dunari. 

Hesp.  t*  P^eg.  vero,  si  per  Iradilionem  non  iransferaliir  rei 
doiiiiiiiuiii,  id  e>t,  si  res  alteri  solo  C(mimodalo  trHditlur,  modo 
lamen  ('oiiiiiKid.iim  noii  iiitendiil  b)>ii('li*-ium  Indiil^cntiHP  (*i)m- 
niodiiiario  coinedere.  I*]vinnlur  e\  Densione  >.  Congr.  "26  .No- 
vniibris  171  i.  —  (inusset,  num.  906.,  etc. 

(JlAEK.  \{V  Ouihusnam  rehus  [ndulgentiae  applieari  pnssintj 

hesp  Applicari  possunt  liidiilj^fnliae  (|uibuslibet  rebus  5o/i- 
dis,  nc  ferro  (pininii  vel  liiino  ext  «'plis,  iil  olim.  Eli.im  ronma 
vitro  solido  roiifccla  rum  appo^ilis  liidiil^cnliis  bennlin  poii-sl. 
SoLie  if,'itiir  res,  ipiac  f.inle  fraiigi  huI  larcrari  p(»ssunt,  ut  |>a- 
pyrus,  viiruiii  insuiflatum,  etc,  exnpiendae  sunt.  Coustal  ex 
rccenli  Densione  i\  Congreg.  de  Indulgentus  *. 

Hesohes : 

10r)1).  -  r  Episcopus  potest  conccderc  Indiiliientias  snis  sub- 
ditis  extra  suam  dMieccsim  versanlibus.  (piia  lunsdiclioncni  ba- 
bet  pcrsoiiiilcm  in  illo<  IVissiint  vcn»  Episropi  concedcre  lndul- 
fjeiilias  solum  pcr  niodum  fl6.vo/u/ioniv.  |(|.im|iii'  pro  smIis  vi\m. 
—  Ita  cnmmuntter 

2*  yui.«.(pie  |Milest  lucrari  Indul^enlias  pro  abo  (]uolil)et  cbri- 
8tiano  vivnite  per  modum  soluttonis  seu  satisfactinnis ;  (piiim- 
vis  eiiim  Irinios  mcnti  non  sil  «ipfilicabilis  iihcri,  frucius  t.imen 
satisfiiclioiiis  iippliiiibilis  esl.  modo  ille  mI  in  siiiiu  ^rdlMC.  Sed 
ad  boc  rctpiirilur  inlcnlio  spenalis  Indulgcntiam  pro  isto  deler- 
ininjile  lucrandi.  .\pplicalio  autem  satisfaclionis  lieri  |K»tc^t  i^'no- 

ranti.  non  pciniii,  iibsenti elc.        Ila  Suarrz.  —  Lugo.  — 

Larrni.r,  n    l;j-i7  ,  elc. 

(    P    Maurel,   io  oprrr  nUlo,  p     IK|, 


920  APPENDIX 

3°  Non  amiltuntur  Indulgentiae  rei  alicui  adnexae,  nisi  res 
illa  oninino  mutata  fuerit,  ita  ut  res  eadem  amplius  dici  ne- 
queat,  v.  gr.,  si  Ecclesia  omnino  aut  fere  ex  integro  esset  diru- 
ta,  lodulgentiae  ei  inhaerentes  cessarent.  Neque  amitluntur,  si 
per  successivas  reparationes  totaliter  renovaretur,  siquidem  ea- 
dem  moraiiter  remaneret.  Proinde  nec  amittit  Indulgentias  co- 
rona  quae  successive  reparatur,  licet  globuli  ex  integro  per  par- 
tes  subinde  renovati  fuerint.  —  Gousset,  n.  905. 

4°  Indulgentiae  non  expirant  morte  concedentis,  cum  sint 
gratiae,  nec  ante  notitiam  revocationis.  Indulgeniiae  accipien- 
dae  sunt  ut  sonant ;  cum  tamen  sint  graliae,  large  sunt  in- 
lerpretaudae,  servata  nihilominus  verhorum  proprietate.  Unde 
censendae  sunt  perpetuae,  si  datae  sint  sine  temporis  restrictio- 
ne.  —  S.  Lig.  n.  534. 

1060.  —  5*  Indulgentia  pro  articulo  niortis  concessa  non  re- 
quirit  applicationem  Confessarii  aut  ministerium  alterius.  Expe- 
dil  tamen  moribundos  nomina  lesu  et  Mariae  saepius  iuvocare, 
et  ipsis  in  mentem  lucrandam  Indulgentiam  revocare. 

6°  Si  moribuodus  haheat  plures  Imagines,  Cruces,  Numisma- 
ta,  aut  Rosaria  benedicta,  potest  lucrari  Indulgentiam  toties 
quoties  nomen  lesu  repetierit,  vel  praestiterit  opus  requisitum 
(saltem  probabilius),  sive  Indulgentiae  ex  eadem  concessione, 
sive  ex  diversis  proveniant.  Sufficit  tamen  ad  eas  lucrandas, 
quodvis  terapus,  in  quo  verificatur  mortis  articulus,  etsi  pluri- 
bus  diebus  tautum  postea  mors  sequatur.  —  Ita  S.  Lig.  ibid.  — 
Suarez,  etc.  Possunt  pariter  moribundi  plures  lucrari  Indulgen- 
tias  titulo  variarum  Confraternitatum,  etiamsi  eas  ignorent,  aut 
de  iis  non  recordentur.  —  S.  Lig.  ibid. 

T  Requiritur  autera,  ut  moribundus  secum  habeat  res,  qui- 
bus  affixae  suot  Indulgentiae,  scilicet  Rosaria,  Cruces,  etc.  At- 
lamen  necesse  non  est,  ut  haec  habeat  collo  appensa,  brachio 
obvoluta,  manuve  apprehensa  ;  sed  sufficit,  ut  haec  sint  in  le- 
cto,  vel  iuxta  moribundum  appensa,  licet  ipse  nec  videat,  nec 
langat,  nec  sciat  aut  recordetur,  se  habere.  —  S.  Lig.  n.  534. 

8'  Etsi  expediat,  ut  omnia  opera  fiant  in  statu  gratiae,  id  ta- 
men  necessarium  uon  est,  iuxta  sententiam  communem,  sed 
sufficit  ut  ultimum  opus  in  gratia  fiat.  —  5.  Lig.  ibid.  ^. 


\  Indulfientlarum  libri  omnes,  diaria,  summaria,  libelli,  folia,  etc.  in  quibus 
earum  conressiones  continentur,  edi  non  debent  absque  licentia  S.  Congr.  In~ 
dulgent.    (Decreta  de  libris  prohibitis,  §.  III,  n.  12.)  —  P.  Maurel,  p.  302. 


DE  INDI  U.KMIIS  KT  II  Bll.AEO  9il 

CAIMT  II. 

\)  y.    I  r  II  1  I.  A  K  (). 

1061.  —  V(»\  luhilarum  (l«'(hi(iiur,  iuxlH  plures,  ah  hrhraeo 
iobet,  (|iio(l  si^iiihrat  (](iiii(|UH^esiinuin,  (|uia  apud  ilchraeos 
aonus  liihilaei  aniio  (]uiiM|ua^M'siin(>  recurn-hat:  vtl,  luxla  alios, 
ah  eodciii  verho  si;;uili('Hiit(r  soiiiiiii  luhde,  (]Uo  luiiu-ctialur 
(]uiii<]Uri^esiiuus  aiiuus.  lu\la  alios  etiaiii  luhilaeuiu  deiluciiur  a 
iuhal  vel  iohal  ijuod  si^Miilical  f;erininare,  (]uia  anno  (]uin(]ua- 
gcsiiiio  terra  non  coleliatur,  el  incolae  IVuctihus  s|)onte  genni- 
nanlihiis  vescehimlur. 

Ad  iiintalioutMU  luliilaei  vetcris  i(*s(aiuenti,  instituluni  e^t  lu- 
hilaiuiiii  Kcclesia^ticuni,  (]uod  Romae  el  m  universo  orhe  cuin 
plenissinia  peccatorum  Iiidul^(>iitia,  magno  ^audio  et  >olemni- 
tat<>  nunc  celchratur.  Post  pnmam  eius  iuslitutiouem  e\  decreto 
Ifoutfarii  VIIl,  aiiiio  l.iSO,  tiahilum  est  aiino  i|U()()ue  (]Uin(]ua- 
^esiiiio;  e.\  decrelo  .'iiitcm  I  rhain  M,  (iiHtlihel  auiio  In^esimo; 
deni(]ue  ex  statuto  Pauli  II,  ()uolil)el  anno  vigesimo  (]uinto  ce- 
lebrari  coepit. 

10(i2.  DKPiMfio.  luhilarum  rst  Iiululyeuiia  plenana  so- 
lemnis,  quam  Summus  I*onhfrs  aliquandn  concedit  omnihus  fi' 
ilflihus  ruin  ohhijatKme  nila  ojiera  pui  iieratjeudt,  Inhuens 
simul  Confessariis  sperialem  potestatem  a  prrcatis  re-n-K^nsque 
rrserratis  ahsolrrndi,  ac  pleraqur  rnta  rommutandi 

lliuc  Iiihil;i('um  mm  dilTerl.  nisi  arcidrntalitrr,  ah  ludul^en- 
tia  |)lciiaria  ordiiiana,  scilicct  ralione  soleiiiiniatis  et  jinvili-^io- 
rum  i|)si  adii('\itrum,  el  cti.im  ratmuc  uticrnmarum  et  e\lraor- 
dinariarum  ^ratiarum,  (]uae  illud  roncoinitaniur.  llas  enim  ^ra- 
tias  omnino  speciales  arKUunl  miri  el  Mujtendi  elTectus,  (|uo$ 
luhilaciim  |)ro(luc(>re  .Mtlet,  eti.imsi  non  liaiit  solemnes  Hdelium 
coaduualionc^i.  iiec  diviiium  vi>rhum  |)raedici'liir 

lOKT    -  DiMsio.  V.iriiim  di^tin^uitur  luhil.ieum.  sciliret 

1*  luhilacum  maius,  i]uod  rej;ulflritrr  occurnl  umni  anno  vi- 
gesimo  (]uinlo.  (]ui  annus  sanctus  vocatur.  Dicitur  eliam  luhi- 
lapum  nrdinarium,  eo  ()uii(l  <it  lure  li\um  et  deli^rmiiiatuni. 

'2  hthilaruin  minus,  i)ui>(l  solet  concedi  a  sm^uli*^  Siimmis 
Poiitilicihu>i  pnst  uniuscuius(]ue  e\«<llationem.  rl  in  aliis  pecu- 
Jianlius  circumstantiis,  ct  dicilur  luhil  'oum  rj/raor(/iri<iriurn. 


922  APPENDiX 

3*  Generale,  quod  conceditur  uuiverso  oibi,  cuiusmodi  sem- 
per  est  lubilaeum  maius,  et  quandoque  etiam  lubilaeuui  iwi- 
ms;  sed  concedi  solet  f/r6i,  seu  Romae  soli,  autequam  orbi 
concedatur. 

4'  Particulare,  quod  conceditur  alicui  provinciae,  civitati  vel 
loco  particulari,  ut  est  celeberrimum  lubilaeum  Ecclesiae  Am- 
ciensi  concessum,  quoties  festura  Annuntiationis  B.  Virginis  ia 
diem  sacrum  Parasceves  incidit  ^. 

Conditiones  ad  lubilaeum  requisitae. 

1064.  —  I.  Ad  lubilaeum  generale,  sive  maius,  sive  minus, 
sequentes  requiruntur  condiiiones,  scilicet  V  leiunium  trium 
dierum,  feria  \\\  YP  et  sabbalo.  2'  Eleemosyna  aliqua,  iuxta 
cuiusque  facullatem.  3"  Yisitatio  Ecclesiarum,  pie  orando  ad 
Summis  Pontificis  inlentionem.  Olim  ponebatur  in  Indullo:  Qui 
processioni  interfuerint  vel  Ecclesias  visitaverint.  Nunc  proces- 
sio  non  iniungitur  ut  conditio  indulgentiae.  4"  Confessio  peccato- 
rum  cum  sincero  dolore  peracta.  5'  Communio  in  statu  graiiae 
facta.  Ita  ex  variis  Constitutionibus,  praeserlim  Benedicti  X/V, 
Bulla  Inter  praeteritos,  3  Dec.  1749,  pro  lubilaeo  anni  sancti. 
—  Yide  Compendium  huius  Bullae  apud  S.  Lig.  n.  536. 

II.  Pro  lubilaeo  particulari  atlendendum  est  ad  tenorem  In- 
dulti  concessi ;  ordinarie  tria  tantum  requiruntur,  nempe  con- 
fessio,  Communio,  et  ^isitatio  alicuius  Ecclesiae. 

Quaesita : 

1065.  —  QuAER.  1'  An  lubilaeum  lucrari  possint  absque 
ieiunio,  pueri,  senes,  infirmi,  vel  alii,  qui  ieiunare  non  pos- 
suntl 

Resp.  Neg.,  m\  commutationem  ieiunii  in  aliud  opus  obti- 
neant.  Ratio  est,  quia  ieiunium  expresse  praescribitur  velut  con- 
ditio  ludulgeniiae  lucrandae.  Non  enim  iniungitur  ut  praece- 


i  Annus  integer  ordinarie  conceditur  Romae  ad  lucrandum  lubilaeura  waius; 
et  anno  sequenti  concedi  solet  per  extensionera  oranibus  aliis  orbis  christiani  re- 
gionibus.  Singulis  auteni  parochiis  ad  iubilaeum  iucraudura  concediintur  tantum 
quindecim  dies  vel  tres  hebdomadae.  Episcopus  taraen  potest  idstis  de  cansis  il- 
lud  tempus  prorogare  lubilaeuin  minus  primura  etiaru  (it  Romae,  sed  paucis  heb- 
domadis,  et  deiiide  extenditur  ad  universura  orbera,  ut,  decurrente  anno,  tcm- 
pore  ab  Episcopo  deterrainando  fieri  possit. 


DE  I.NUlL(iE>TllS  ET  11  liiLAEO  9ii 

ptUiii,  a  ({UO  ii(\:L.>sildS  eXcusHl,  8''«J  <jh^i^ii<ilur  ul  coiiHiiiuni 
cuiii  |)ioiiii>sioii(;  liidulgrtiiifie.  Conrca.Hani  aulfiii  iii  lijhiUeo 
a|)|)r(>l);iii  r,i<'uUat(>  hiiiusinodi  conimulationis  ^ntirlcnt.  —  fta 
Laymann,  lih.  f>.  Irart.  8.  r.  8.  n.  M.  —  Yoit,  num,  663. 

Oi  AKK.  2°  An  jtossit  sntisfieri  iriuniis  iniunrtts  prr  leiunta 
alias  (Irbita,  v.  (jr  ,  si  lubilaeutn  fit  trjujiore  (Juadrayrsimae 
aut  (fuatuor  Teinporuml 

Resf).  ISeg.,  pei'  se,  cnm  5.  Lig.  /.  6.  n.  536.  et  538.  R^lio  psl, 
(luia  iina  solulione  np(juil  sati^licri  dupliri  onori ;  Pl  Ponlifcx, 
iniiioiiciKli)  iciiiiiiuin,  iiitpnriit  scnippr  iiuponcrc  spccialem  ohli- 
galioiiciii  (It;  rc  iion  adliiir  priipccpla. 

AtlaniPii,  si  Ponlifpx  dplerininpt,  vpI  dplermin.Mi(lum  pprmil- 
tal  pru  luliilaeo  lucrando  ipinpus,  quo  ex  |)rapcppio  Kcrlesiae 
iaiii  scrvatidiiin  pst  ipiuniiim,  iil  p-t  tpinpiis  Oiiadra::p«iimap  vel 
(jiialiior  Tcinporiiiii.  eo  ip-o  ccnsclur  dKpcnsarc  lid(dc«*  ah  ob- 
li^aiione  (-oniiiiiil.itioncm  ipiunii  in  aliud  opus  ohtiiipndi.  — 
S.  Lig.  n.  536.  Ilapc  doctrina  recenii  Decisione  S.  Poeiutentia- 
riae  coiilirinalur  '. 

1066.  -  Olakr.  3*  An  commutart  possit  vLsttatio  hcclexta- 
ruin  jiro  imprditis'! 

i         'Juarstionri  proptttiine  S.   Pornilrntioriaf,  rKrationf  lubilaei 
a   /'i<>  l\  eonceui  anno   IMrt5. 

I*  Ulrura  Kpitropi  qui  dHrrniintnt  |pmpa«  Qutdrigrtimt»  pro  labilMo  ia  tM 
Jinfrr«i  lurraiiiln,  in  alia  pia  oprra  romniularr  )lrl>«4int  iriunia  pr«r*rripla,  mt- 
>■(•   abtdiiiMilia,    in    lorit,    ubi   r\    IjiuMalr    1'onliliria,    ab  ra   di*p«nMrr  •••Irnt  ? 

2"  An  Kpitropi,  in  ijonruui  diormi  labilarum  in  Irmput  r«irh«U  inridil,  fd^ 
liliiu  ilrrlararr  pottint  unirain  C^Mnmuiiionrm,  nrmpr  1'atrhalrni,  •■fS«rr«  ad  gr*- 
tiaiii    lubilari  obiinrniltiii,   oniitta   ra  i|uar   ■   PoiiliGrr  prartrribilur  ? 

^*  Aii  K|M»riipi  Iriiipora  ili«rr*a  pm  «arii*  diorrrti*  liH-it  aJ  Indnl|roliara  1«  - 
biUri   iibliiiruil«iu,   ilrrurrmlr   •nno,  ■•ti|{n«r»  «■Iranl? 

l*  Aii  OinrrtMrii,  lobiUri  lrmp<-rr,  ■btnltrrr  ptMaint  «o«.  i|ai  a«arp«lioai  Ur- 
rilorii  Ponlifirii  rtmprrali  •unl,  non  nbalaole  rr«rr«aliuo*  (arla  ia  HalU  2C  Mtr 
lii    IKr>()? 

.V.  Pumitrnliaria,  facla  prarmi«aoram  rrUlioo*  SS.  lK>iitioo  ooalro  |*io  /1, 
iatlt  riuidrm  SS    l>omioi  nirnlrm,   rrtpondel : 

Ad  4""';  /Vr  inuNiMiii  f  M<i<iru^r«iMi«/r .  rfi«M4«  adsil  ntttuilaa  mlfnd* 
lactiriniii,  $alitfil  ilupliri  oneri. 

\.l   '2—.    .ifHimnltrr 

Ad  r^** :   Kx  noro  Intlull»  Samrliuimi.  af/trmalite 

Ad  •♦*•  •  ^'egnlire,  rl  rrrurrrntlum  rt$r  a4  loenrmm  t>rdinar*o4  fm i  prati 
ilrbunl  ifurta  inalrurtionn. 

Komar,  dir  20  Un.    IH(i5. 


924  APPENDIX 

Resp.  Affirm.  SicMoniales,  carceribus  detenti,  infirmi  etqui- 
cumque  alii  gravi  de  causa  a  visilalione  Ecclesiae  impedili,  com- 
mutalionem  huius  operis  in  aliud  a  Confessario  impetrare  pos- 
suQt.  Sic  statuit  Bened.  XIY,  in  Bulla  Inter  praeteritos,  et  alii 
sequentes  Summi  Pontifices. 

QuAEB.  4"  An  confessio  et  Communio  commutari  possintf 

Resp.  Neg.,  saltem  generatim  loqueudo.  Ratio  est,  quia  Bul- 
lae  loquentes  de  operibus  commutandis  non  loquuntur  de  con- 
fessione  nec  de  Communione,  saltem  pro  adultis.  Imo  expresse 
a  Bened.  XIV  excluduntur  in  BuUa  cit.  §.  1",  ubi  dicitur,  quod 
facultas  commutandi  pia  opera  non  intelligitur  data  circa  con- 
fessionem  et  Communionem  (praeterquam  pueris)  aut  orationem 
in  visitatione  necessariam. 

Attamen,  ut  videtur,  si  quis,  communicaturus  die  ultima,  a 
Communione  inopinato  casu  impediretur,  commutationem  Com- 
munionis,  vel  prorogationera  lubilaei  obtinere  posset.  —  Ita 
communiter,  ait  Bouvier,  opusc.  de  Indulgentiis  et  lubilaeOy 
€.  3.  §.  4. 

1067.  —  QuAER.  5°  An  pueri  nondum  Communione  refecti, 
ea  omissa,  lubilaeum  lacrari  possint  ? 

Resp.  Neg.  nisi  conirautationera  obtiueant.  Eruitur  enim  ex 
Bulla  Bened.  XIV,  ibid.,  et  Leonis  XII  pro  lubilaeo,  eos  posse 
lubilaeum  lucrari,  commutata  Communione,  de  licentia  Episco- 
pi,  in  aliud  opus  pium.  —  Bouvier,  ibid. 

1068.  —  QuAER.  6"  An  Communio  paschalis  sufficiat  ad  lu- 
bilaeum  lucrandum,  si  tempore  Paschali  lubilaeum  celebretur  ? 

Resp.  Affirm.,  nisi  Comraunio  specialis,  pro  acquirenda  lu- 
hilaei  Indulgentia,  in  Bulla  seu  Rescripto  Pontificis  requiratur. 
Constat  ex  Declaratioue  S.  Congreg.  Indulg.  die  14 -Decem- 
bris  1841,  ut  infra  in  fine  huius  Appendicis  dicetur,  n.  1086. 
QuAER.  T  An  confiteri  debeant  sola  venialia  habentes^i 
Resp.  Afflrm.  omnino.  Olim  de  hoc  raagna  agitabatur  contro- 
versia;  sed  corruit  post  expressara  Declarationera  Bened.  XIV, 
ibid.  §.  77.  Non  taraen  requiritur  necessario  absolutio,  cuni  de 
ea  nulla  mentio  fiat. 

1069.  —  QuAER.  8*  An  confessio  facta  in  vigilia  primae  diei 
lubilaei  sufficiat  ? 

Resp.  Neg.  Ratio  est,  quia  omnia  opera  fieri  debent  intra  in- 
tervallura  teraporis  ad  lubilaeura  lucrandum  statuti.  Potest  ta- 
men  inchoari  confessio,  sive  in  vigilia,  sive  ante,  modo  tem- 
pore  lubilaei  terminetur.  Bouvier,  ibid.  Attamen  fieri  posset  con- 


DE  l!SDl'LGENTIIS  ET  II  BILAEO  ft5 

fessio  in  ea  parte  vigiHac,  qiiae  primas  Vrsperas  suhsequilur, 
quia  prinia  dies  ecclesiaslico  more  a  primis  Vesperis  compuiari 
solel;  el  lioc  in  InhilMiM)  ordiiMrio  rrbis  ronslanter  servatur,  ut 
palel  ex  Bnlla  Pnnjrxnantes,  Bf^nrd.  A7V,  §.  i.  Iii.su[)er  dies  ad 
praesianilii  operji  iimin'ln,  ul  roM^tal  e\  eiu^dem  Consliiulio- 
nis  §.  6.  suini  possunl  vel  natiirales,  vel  ecclesiaslici,  nimi- 
Tnm  a  pnmis  Vesptris  unius  diei  u.sqHe  ad  integrum  ipsius  sub- 
seniientis  diei  vpsperlinum  crepusrulum. 

OiAF.H.  *y  Quaenam  quantitas  flermnsijnae  ernganda  sitf 
Hesp.  V  Si  in  Biill.i  dicaliir :  Qu\  dednit  eleemosijnam,  suf- 
ficil  (pianlitas  r|uaplil)el,  modo  nou  sil  ita  parva,  ut  ferc  Dihit 
esse  videatur. 

Itrsp.  2*  Si  diralur :  Quantum  cuique  prn  sua  facultate  nsum 
fuent,  Innc  (jii.inlilas  debol  iili.jiio  iiiodo  proporlionein  habere 
cuni  f.KMiUalibiis  cuiuscjue  ;  unde  obolum  Iribuere  sufliierel 
pauperi,  non  vcro  diviti.  —  Ita  satis  communiter.  —  S.  Lig. 
n.  •J-2S. 

I(i70.  —  Oi  vKu.  10'  An,  vrl  fjuomodo  rlremosijnam  facere 
drhrant  pauprrrs,  Hrligiosi  et  filiifamilias? 

Hrsp.  r  Onines  leiientur  vel  ad  eleemosynam  alitpio  modo, 
saltem  (ler  alium,  raciendam,  aiit  ad  aliud  opus  pium  a  Confes- 
sario  determinatum  subroj;iindum.  Ratio  est,  quia,  ubi  afjilur 
de  aliqiia  ^'rali;i  obtinenda,  imposMbilitas  condilionem  prae^ian- 
di  abea  non  eM  usal,  sicut  impitssibililas  praeceplum  adimplen- 
di,  ul  lam  supra  dictum  est.  —  Laymann,  c.  8.,  w.  12.  —  La- 
croix.  n.  li'2S.-H30. 

Hesp.  '1'  Paupere>  sati^racere  possunt  dando  rem  minimam. 
V.  j?r.,  asNem.  vel  rriisiulum  panis....,  elc.  Sed  c<in>ulliiis  esi 
hoc  opus  in  aliud  eis  coiiiiniil.ire,  ul  dicii  e\presse  f.nrroir, 
ibid.,  el  Laijman,  ibid. 

Hrsp.  :r  Keli^iosi  et  liliifamilias  satisfaciunt,  siaheorumSu- 
peru)ribus  alupi.i  eleemosuia  ero^etur  ipsoruiii  nouiine.  el  ipsis 
scieniibus.  Piiriter  u\ore>  p«'r  viros,  ei  r.iiuuli  pi  r  dominos,  sa- 
tislih-ere  pos«.iiiJl. 

1071  —  QiiAiK.  ir  An  opera  iniuncta  in  una  hebdomada 
perfici  omnia  drbeant'* 

Hrsp.  y  .Kfjirm.,  quoail  inunia.   Kvin  iliir  cl.ir.  '.» 

(luar  sic  iacei  :  (>iii  pmcessioni  intrrfucnnt,   vrt  I .  i- 

silavrrinl,  et  frna  qii.irttt.  M'\la  rt  Mihhiito  nltrriu?^  e\  diia* 
bus  hehdouiadis  iViiinflrrrifi/,  panterque  sua  ^yfccata  coftfeui, 
et  sanrta  Cnminunione  refecti  furhnt,  eteemosgnamque  tribue- 


926  APPENDIX 

rint....,  etc.  Ex  his  autem  evidenter  patet,  tria  ieiunia  eadem 
hebdoraada  esse  facienda. 

Resp.  2'  Neg.  vero  quoad  alia  opera.  Ratio  est,  quia  in  ci- 
tata  formula,  quae  usurpari  solet,  dicitur  tantum  ieiunia  esse 
facienda  in  eadem  hebdomada,  non  vero  reliqua  opera,  ut  at- 
lendenli  ad  ordinem  grammaticalem  patebit.  Insuper  alias  se- 
queretur  absurdura,  nempe  quod  si  processio  iniungeretur,  et 
quidem  unica,  v.  gr.,  in  principio  lubilaei,  nemo  posset  illud 
secunda  hebdomada  lucrari. 

Affirmant  tamen  S.  Lig.  et  alii  plures  innixi  tum  textu  In- 
dulti,  lum  consuetudine  fidelium.  Sed  ex  utroque  contrarium 
adstrui  merito  potest. 

Caeterum  evanescit  diiBcultas,  et  clarissime  patet  mens  Ec- 
clesiae  exBulla  PiilX  pro  lubilaeo  post  exaltationem  suam  con- 
cesso,  20  Novemb.  1846,  ubi  dicitur:  V  Pro  Urbe:  Qui  a  dic 
sexta  Decembris  usque  ad  diem  vigesimam  septimam  eiusdem 
mensis,  his  visitaverint  intra  tres  illas  hebdoraadas  (basili- 
cas....,  etc.)  ibique  per  aliquod  temporis  spatium  devote  orave- 
rint,  et  intra  easdem  hebdomadas  peccata  sua  confessi,  sanctis- 
simum  Eucharistiae  Sacramentum  reverenter  susceperint,  etc. 
2"  Pro  Orbe :  Qui....  designandas  (Ecclesias)  vel  earum  aliquam 
spatio  trium  hebdomadarum  bis  visitaverint,  aliaque  opera  de- 
vote  peregerint,  etc... 

1072.  —  QcAER.  12"  An  vel  quomodo  lubilaeum  lucrari  pos- 
sint  viatoresf 

Resp.  V  Potest  pro  ipsis  prorogari  tempus  lubilaei  usque  ad 
redilum;  nec  tenelur  quis  suum  iter  differre,  nisi  id  commode 
possit.  2'  Si  reperiantur  in  itinere,  dum  incipitur  lubilaeum  in 
suo  loco,  possunt  pariter  illud  lucrari  post  reditum.  3"  Si  trans- 
eant  per  loca,  ubi  lubilaeum  celebratiir,  possunt  illud  ibidem 
lucrari.  Iia  S.  Lig.  n.  538.,  cum  atiis  communiter.  Constat  ex 
Bullis  variis  pro  lubilaeo.  Consale  modo  cit.  Bullam  PiilX. 

1073.  —  QuAER.  13°  A/z  lubilaeum  pluries  lucrifieri  possitf 
Resp.  Negandum  videtur,  nisi  hoc  in  Bulla  aut  Rescripto  con- 

cessionis  specialiter  expressum  reperiatur. 

QuAER.  14°  An  per  confessionem  invalidam  in  lubilaeo  tollan- 
tur  censurae  et  reservatio  peccatorum  ? 

Resp.  V  Affirm.  probabilius,  si  confessio  fuerit  inculpahiliter 
nulla. 

Resp.  2°  Affirm.  probabiliter,  etiamsi  confessio  fuerit  nulla 
culpabiliter,  dummodo  poenitens  non  omiserit  sacrilego  silentio 


DE  IVDIL«E.NTIIS  ET  IIBILAF.0  927 

ipsa  p^^rrala  rescrvala.  —  \'id.  Salmanttc.  I)e  Poenit.  cap.  13. 
n.  k\.  —  iiujo,  l)e  Pnenit.  disp.  '20.  n.  110.,  plc.  (a). 

1074.  (JcAKR.  l.'I*  An  perret  (fraviter,  qui  pnstqnam  abnh' 
lulus  est  a  reservatif,  nnn  niiplrt  caetera  opera  praescripta* 

Hfsp.  Neg.  cuni  senltMilia  ((»mniuni.  Kalio  esl,  quia  non  ap- 
paret,  luleni  ohli^alioneni  fiiissf;  im|)Osilani  ner|iie  e\  natiira 
Iiil)il;uM,  n('Hiir  cx  prjuTcpto  Pniililicis  a«il  (lonffHsarii.  Ita 
S.  Lig.  n.  HM.  —  Lugo,  disp.  •io.  ir  l<i<»  —  Snlmant.  c.  13. 
n.  57.,  conlra  aliguos. 

QrAKn  K»*  An  (fui  confessus  est  tempore  luhUaei,  et  oblitus 
fuit  confiteri  percata  sua  reservala,  possit  demde  a  quocumf/ue 
Confess ario  a hsolv i ? 

liesp.  r  Affirm.  si  Confessarius  hahucril  cxprt^ssani  iotentio- 
nem  ah  omiiihus  peccatis  eliam  reservalis  ahsolvendi. 

Hrsp.  ti*  Affirm.  ('tiaiii  prohahtlius,  si  (^)nfessarius  de  hoc 
non  co^itaverit,  ()uia  poenitens  vi  Inhilaei  ius  ac(|iiisivit  ut  a 
quolihct  (^^nfcssario  alisolvi  possct.  -  Ita  communius  cum 
S.  Lig   n.  537.,  (Juaer.  4*.  —  Lacrou-,  n.  Ii4i»....,  elc. 

Si  (piis  autcm  confessionem  intra  Iiihilaeuni  incoep4>rit,  ab 
omnihus  pcccatis  reservalis  deinde  ahsolvi  poterit.  —  Laymann, 
Navarrus,  elc. 

107!».  —  (JrAKn.  17'  Licelne  tcmpore  luhilaei  quemlibet  ex 
approhatis  ab  Ordtnario  eltgere  (U)nfrssartum'f 

Hrsjt.  Affirm.,  et  haec  fiicultas  spcciatim  respicit  Moniales  el 
carum  Noviiias,  imo  et  ipsos  Rc^ulares.  Ila  dcrl.iravit  Btnrdi- 
clus  MV  post  (iregoritm  Mll  ct  Alejandrum  Ml.  —  N.  Lig. 
n.  Ii:J«. 

Kvcipe  vero  casum  compUcis.  Dcclaravil  enim  Benediclus  M\\ 
(luod  cxira  mortis  articulum,  Sacerdus  nuni|uam,  etiam  tcmpo- 
re  liihiliiei,  ahsolvere  polerit  complicem  suum  in  peccato  turpi. 
(BuH.i  Intfv  prarteritosj . 

(^)i;akk.  IH*  {)uousque  se  protendit  potestas  estraordtnana 
circa  ahsoluttonem  peccaturum? 

Hrsp.  Ni>i  alilcr  el  expres^e  declaretur,  (ionfessani  omneji 
facdliiiicm  h.ihcnt  absolrendi  a  quihuscumque  peccatis,  cli.im 
Scdi  .\p()>l()lirac  in  Hulla  1'oenae,  aut  alias  (|U(>moduiihel  rc- 


>;  (lonfer  i|uae  de  hac  (pi.iesliouc  supcrius  dicla  fucrunt  «.  580. 


928  APPENDIX 

serTalis;  etiam  a  peccatis  Episcopo  reservatis,  etsi  id  non  ex- 
primaiur. 

lQ7g^  —  QuAER.  19°  Potestne  Confessarius  absolvere  ab  omni- 
bus  censuris  reservatisf 

Resp.  Affirm.,  plenaque  illi  competit  potestas  absolvendi  a 
quibuscumque  censuris,  sive  a  iure,  sive  ab  homine,  quovis  mo- 
do  el  qua\is  causa  latis,  etiam  locorura  Ordiuariis,  seu  Papae 
et  Sedi  Aposlolicae  reservatis,  aut  in  Bulla  Coenae  contenlis,  et 
alias  quoniodocumque  reservatis.  Adverte  tamen,  quod  in  fa- 
cullale  absolvendi  a  censuris  Bullae  Coenae  non  includitur  fa- 
cuUas  absolveudi  ab  haeresi.  —  S.  Lig.,  etc. 

1017.  —  QuAER.  20°  Utrum  Confessarius  possit  dispensatio- 
NES  votorum  concedere  ? 

Resp.  Neg.;  nam,  inquit  Benedictus  XIV,  facultas  dispensan- 
di  nou  includitur  in  facultate  commutandi.  Non  pauci  Theologi 
asserunt,  illum,  qui  tempore  iubilaei  fuerit  confessus,  posse 
deinceps  a  quolibet  Coufessario  votorum  commutationem  acci- 
pere,  quamvis  praefalamdispensatiouem  tunc  non  postulaverit. 
Haec  senlentia  a  S.  Ligorio  dicitur  probabilis.  —  Ibid.  n.  536. 

QuAER.  21°  Utrum  facultas  absolvendi  a  censuris  includat 
facultatem  absolvendi  ab  irregutaritatibus? 

Resp.  Neg.  Ita  communis  sententia  contra  nonnullos,  qui  cen- 
sent  irregularitates  exdeliclo  comprehendi  sub  nomine  censura- 
rum.  Exstant  tamen  plura  exempla  huiusmodi  concessionis. 

NOTA  \°  In  lubilaeo  anni  sancti,  seu  lubilaeo  maiori,  suspenduntur  toto  anno 
oranes  aliae  ludulgentiae  tam  plenariae  quam  particulares,  pro  vivis  ceucessae 
non  autem  suspenduntur  Indulgentiae  concessae  pro  defunctis.  Imo  ex  concessicne 
Benedicli  XlVj  omnes  Induljjentiae,  etiam  illae  quae  alias  non  erant  defnnctis  ap- 
plicahiles,  iis  boc  anno  applicari  possunt.  —  Vide  Bullam  eiugdem  Ponlificis  iam 
pluries  cilatam. 

Excipiuntur  a  suspensione  ludulgentiarum  pro  vivis  ^1°  Indulgentiae  pro  inori- 
bundis;  2"  Indulgentiae  pro  oratione  Angelus ;  3°  Indulgentiae  pro  visitatione  Sa 
cratissimi  Sacramenti  soleinuiter  (^xposili  (Indulgences  des  40  heures)  ;  4»  Indu!- 
gentiae  pro  iis,  qui  comitantur  SS.  Sacramentum  infirmis  delatum  ;  5°  omnes  In- 
dulgentiae,  qnae  ab  alio  quam  a  Papa  conceduntur.  Haec  deducuntur  ex  Constitu- 
tionibus  Benedicti  XIV  et  Leonis  XII. 

NOTA  2°  Nullus  ordo  necessario  requiritur  in  operibus  ponendis,  modo  ultimum 
opus  in  statu  gratiae  fiat.  Si  quis  aulem  labatur  in  peccatum  mortale  post  confessio- 
nem,  non  tenetur  iterare  visitationes  Ecclesiarum,  ieiunia,  nec  eleemosynam  ;  tene- 
tur  tamen  iterum  confiteri.  Sic  Benediclus  XIV '\n  Bulla  raodo  citata. 


DE  INDULCEMIIS  ET  II  DII.ALO  929 

DECISiONES  IU:CKNTIOUES  CLUIAE  UOMAN.VE 
CIUCA  I.M)LL(;ENTIAS 


POSTlLATrM 

Circa  confessionem  nd  lucrandoi  Indulgenlian  requiiitam. 

1078.  —  Duhium  lo"».  Per  Decretum  S.  Congregalionis  Indulgen- 
linrum,  dafuin  dir  1*2  Jun>i  1822,  ctmceditur  cunfes.tionem  ancramen- 
talem  pernrtnm  infrn  heb<tnmandnm  anle  festivitatem  suffraijari potst 
ad  Induhjeniiam  lucrnndam. 

QvKin.  r  An  verbn  infra  helxlumadam,  significent  octo  dies  tantum 
quae  fesliritatem  immedinle  praecedunt ;  an  vero  hebdomadam  iilam 
lotnm  et  inteijmm  f/une  anfe  fcstnm  decurrit,  itn  ut,  es.  tjr.,  confes- 
sio  facta  die  Ihtminica  su/Jrayetur  ad  turrandam  Indulge-ntiam  die 
sabbali  hebdomadae  seguenti^,  in  quam  diem  festum  incideret,  lamelti 
tunc  \'.\  dics  inter  confex\iouem  et  festivilatem  intercessisienl? 

{)i  VEU.  2*  tn  confe.%\io  uctavo  die  ante  festivitalem  peracta,  vi 
huius  Indulti  ui/fnujetui'  tnnlum  ad  unam  Indulgenliam  lucrnndam; 
anvero  per  hanc  confessionem  aline  eliam  lucri/ieri  poisint  ln'iulge%- 
tiae,  gune  infra  prnrdictum  tempu.^  orcurrenl,  et  ad  qwu  lucrosuliU 
sairamcntali^  confe.uio  caeteropiin  requirerelur? 

I)ul)ium  2""'.  yiABii.  An,  cum  in  Bulla  vel  Brevi,  quo  eonceditur 
Indulgeniia,  confesun  tanquam  londiiio  sine  qua  non  praen  i  ibilur, 
necetse  sit  ut  sacrammtalis  absolulio  poenitentibus  detur  ad  Indul- 
gentiam  lucrandam? 

S  C()iigr«*uMlio  InduUjentiis  sacrisque  Heliquiis  praeposita,  rfi- 
pondrndum  essc  censuit : 

A(l  Dubium  primum: 

A(l  1""':  \/firnnilive  quoad  l*»  parlem.  .\egatire  ifuoad  i*^. 
A(l  2""»;  .\egalive  quuad  !•"'  parlem.  Af/irmative  quoad  i*». 

A(l  Duhium  sorumlum: 

He.^pundetur  neyalive. 

In  quorum  /idem ctC... 

Die  13  Deceml.   IMl. 
ouRT  Tom.  II.  59 


930  APPENDIX 

POSTULATUM 

De  tabellis  S.  Yiae  Crucis  exercitio  inservientibus. 
Beallssime  Pater, 

1079^  _- 1«  Episcopus  S.  Flori  [in  GalJia)  petit  utrum  Indulgentiae, 
quae  lucrifiunt  in  contemplatione  slalionum  Viae  Crucis,  cessent  si 
Cruces  vel  tabulae  tollantur  pro  murorum  dealbatione,  pro  iisdem 
pictura  exornandis,  aliave  de  causa,  quamvis  deinde  et  Cruces  et  ta- 
bulae  suis  locis  restituantur? 

Qo  Quid  si  non  omnes,  sed  nonnullae  tantum  supradictis  de  causis 
amoveantur?  Quid  si  omnes  Cruces  cum  tabulis  per  mensem  circiter 
amoveantur,  ut  saepissime  contingit  pro  murorum  dealbatione? 

3«  Quid  si,  in  prima  ereclione,  Cruces  et  labulae  ila  inter  se  adhae- 
reant,  ut  nullus  exslet  symmetricus  ordo?  Poteruntne  intra  eiusdem 
Ecclesiae  ambilum  contrectari  de  loco  ad  locum,  ut  aeque  distent, 
quin  Indulgentiae  amittantur,  et  quibus  in  casibus  nova  erectio  ca- 
nonica  requiratur  ? 

Ex  Secret.  S.  Gongregationis  Indulgentiarum,  die  21  Mart.  1836. 

Quoad  proposita  dubia  respondetur : 

Ad  1^^:  Non  amittunt  Indulgentias. 
Ad  a^i™ :  Gaudent  Indulyentiis,  non  obstantibus,  etc. 
Ad  S»»»:  Affirmative;  et  non  cessant  Indulgentiae,  nisi  pereunte 
materia. 

POSTULATUM 

De  requisitis  ad  Indulgentias  pro  exercitio  Yiae  Crucis  lucrandas. 

1080.  —  QuAER.  Utrum,  ad  lucrandas  Indulgentias  pro  visitatione 
14  stationum  Yiae  Crucis  concessas,  requiratur  recitatio  sex  Pater, 
Ave  et  Gloria,  praeter  praedictarum  stationum  visitationem? 

RESPONSUM 

Ad  consequendas  Indutgentias  pro  visitatione  14  stationum  Viae 
Crucis  concessas,  nihit  aliud  requiritur,  quam  divini  nostri  Redempto- 
ris  Icsu  Chrisli  Passionem  meditando,  ex  una  ad  aliam  stationem  se 
eonferre,  in  quantum  muliitudo  personarum  praelaudatas  stationes 
visitantium,  vet  capaciias  loci  in  quo  eaedem  sunt  exactae  permiltant. 
Ita  res  est,  ut  ex  Bulla  Inler  plurima  Bened.  XIII,  3  Martii  1726^ 


I)E  IM)I  UiEMTIIS  ET  11  BILAF.O  931 

confirmala  pcr  aliam  Uudam  Kxpoiii  nobis  Clem.  XII,  diei  16  lanua- 
rii  IIM,  ar  Decrel.  S.  C.  Indutg.,  diei  3  Apnlin  1731,  ac  eliam  Brni 
Benedicti  MV  quod  incipif :  (!um  taiiln,  diei  30  .{ufjund  17il.  liine 
est,  fjuod  .\<i()riimus  lc,  Ohrislo ;  Palrr  iioslcr;  Ave  M.iria,  rtr  ;  Mi- 
senTi'  iioslri,  Domiiie,  sit  tanlum  laudalnli^  romuetudo  a  pii%  Chriiti 
fidelibus  in  exercilium  viiilatiunis  stalionum  Mae  Crucis  introducta. 
Jn  quorum  fidem.... 

Die  22  Sepleiubr.  182D. 

BESPONSIM 

5.  Congreg.  Indulg.  circa  varias  Indulgentias. 

1081.  —  yi  Ai;n.  1°  itrum  Sacerdos  salisfaciat  obligationi  cele- 
hrandi  Missnm  pro  defuncto,  servando  ritum  feriae  tel  cviuscumgue 
Sancti,  etiamu  non  .tit  semiduple.r  rel  duplcr'! 

yr^KR.  2'  flrum  qui  privileffium  hnbet  pernonale  pro  quatunr  MiS" 
iis  in  hebdomadi%  sinfjulis ,  debeat  cum  pnramentis  nijro  colorr  ce- 
lebrare,  diebus  uun  impeditis,  ut  possit  Induhjentiam  plenuriam  pro 
aniinabus  defuncturum  lucrari? 

Ql.\ku.  3'  itrum  qui  ceiebiat  in  altari  privilegiato  pro  singulis 
diebus  debeai  semper  uti  paramentis  nigris,  diebus  non  impediii^,  ut 
privileqii  Induhjenlinm  ronsequatur  ? 

yrvKii.  V  I  Irum,   ad  lurrandnm  Indulgeiilinm  p'  ■  :   - 

fii."  0  l)oiie  el  |)iis>»"ime  lesu,  c»ncessam,  iifcmr  tj/  .nn 

addere pro  inieniione  Summi  Pontificis? 

QvsF.n.  li"  ilrum,  ad  Indulqenlin^  applii  nhilex  Cruribus,  //i««a- 
riis,  ele.,  ri/iM.f  rilus  sit  nerr.ssmius  piartciquam  signum  Crucii  a 
Sacerdote,  qui  hanc  farullatem  accepii,  facium? 

QUAKH.  G"  /  trum  Indulgentia  concessa  cadat  solum  in  Christo  ex 
acre,  liyno  vel  a'ia  quaque  maieria  facto,  iia  ut  potail  cr  tmaCmet 
in  (iiinin  transicrri  absqur  pcriculo  amiticnili  indu!gentiam  ipst  eoU 
latam  ? 

S.  Congregalio  Indulgenliis  sacrisque  Heliquiis  praeposita  ad  ju- 
periora  Dubta  sic  respondendum  esse  censuit: 

A(l  1"'".  Affrmative. 
A(l  2«"«;  Aifirmalive. 
A(l  3"»»:  tt  in  srruiido. 
A(l  4""":  i\egntivc  ». 

I  Poolcj  lanipn  Piui  IX.  Urtrtto  ^l  lulii  I8MI  Jain.  J#«Ur«?il  ■lii|tiM  prf««« 
rtrilMnilai  ««««  «il  KrdMiae  inlrnlionrin  ,  «ti  Iarr«n4«ai  liMliilgvaltAai  •TAlMAi  i 
O  Ih)H9  r<  itiittim»  Irtvt,  couccuaua. 


932  APPENDIX 

Ad  oum:  Negative  i. 
Ad  6«'" :  Affirmalive. 

Die  11  Aprllis  1840. 

INDULTUiM  SS.  GREGORII  PP.  XYI. 

1082.  —  Quo  socii  Confraternitalis  S.  Mariae  de  Carmelo  in  po- 
sterum  eximuntur  ab  inscriptione  nominis  sui  in  tabellis  praedictae 
Confraternitatis^  ut  iltius  Indulgentias  lucrari  valeant,  postulante 
R.  P.  Generale  Carmelitarum  discalceatorum. 

Ex  audientia  Sanclissimi. 
Die  30  Apritis  1832. 

Sanctissimus  Dominus  N.  Gregorlus  PP.  XVI,  pecuUaribus  circum- 
stantiis  ac  praevia  sanatione  quoad  praeteritum,  benigne  annuit  in 
omnibus  iuxta  preces,  servatis  tamen  in  reliquis  de  more  servandis  ad 
formam  praecedentium  concessionum ,  contrariis  quibuscumque  non, 
obstantibus.  Praesenti  in  perpetuum  vatituro,  absque  ulla  Brevis 
expeditione. 

VARIA  QUAESITA 

Circa  Indulgentias. 

1083.  —  1«  An,  ad  lucrandam  Indulgentiam  vel  fructus  oralionis 
Sacrosanclae,  etc.,..,  necessnrio  flexis  genibus  haec  oratio  sit  dicen" 
da,  vel  an  saltem  in  casu  legitimi  impedimenti,  ambulando,  sedendo, 
recitari  valeat  ? 

2''  An  parvi  habilus  seu  scapularia  sint  necessario  immediate  super 
corpus  deferenda,  ita  ut  physice  tangant,  vel  an  super  vestes  retineri 
possint? 

3°  An  Indulgentiae  adnexae  ad  recitationem  parvi  Officii  B.  V. 
Mariae,  a  sanctae  memoriae  Pio  V,  valeant  pro  solo  Officio  Romano, 
vet  an  pro  variis  Officiis  B.  M.  Yirginis,  ab^auctoritate  episcopali 
compositis,  ad  instar  Officii  liomani  ? 

^  Attamen,  ex  Dcclaratione  S.  Congr.  die  M  Aprilis -1864,  requiritur  formula 
et  aspersio  aquae  benedictae,  ad  corouas  S.  Dominici,  et  B.  M.  V.  septem  Dolo- 
rum  benedicendas. 


DE  INDILGENTIIS  ET  IIDII.AEO  933 

V  Qni  recitat  hjmnum  Veni  Ocalor,  ele non  iuxta  correetionem 

inetri,  ^ed  iu.rtn  pritlinum  metmm,  lucrnturne  In^tultjentioJi'^  Doxo- 
logino  (htjmni  Vciii  Oealor  vdrintio  inlm  tenipu%  Paichale  et  eilra, 
estne  de  rxsentia  operis  nd  lucranda^  Indulfjrjitins? 

In  (inlliin  hymnm  Vcni  Crealor  doxolofjiam  liahet  auctoritate  epi- 
scnpnlt  propdsitnm  ;  fjui  prnedirlum  li\jmnn\i\  recitant  cum  ista  do- 
xolofjia  valcntne  suas  illius  farrre  Induhjentias? 

?)•  Antiphnna  Rpjjina  coeli,  quae  dici  solet  tempore  Pfischali  toco 
precum  Anf^'elus  Donjini,  recitatur  in  ali'iuibus  lucis  cum  rersirulis 
et  responsis  diiersis  ab  ilUs  qune  dfintur  in  Breviario  Romano  :  aii 
reritnlift  prnrdictae  antiphonae  citm  ista  commutatinne  ius  det  aequale 
ad  Indultjenlias? 

Quibus  Duh\i%  ah  V.minentis%\mi%  Patrihmsnrris  IndufgrntHt  pmr- 
positts  in  iimernli  Ctimjrcfjfitionr  np\id  Vn^irnnum,  d  r  fiuinfn  Mnr- 
tii  IK.'»;»  habila,  mature  perpensis  totoque  Consultontm  audito,  fue- 
lunt  in  voto  rescribendum  esse: 

AM  priim.in :  \    yA'"'"""  ="'  P"n'»n.  parlom. 

]  iSefjatire      ad  seruniiam  '. 

.  ,  ,  (   yeiiative      a«l  prini.im  i^arlem. 

A(l  .sccundum:       \    ,  .e       .-        i  • 

(   Afpimative  aM  .secuinlam. 

.  ,  .      .  1  Affi\'mative  ad  primam  parlera. 

A(l  lerlium :  {    %• '  •  i 

/  !Seqaiive       a<I  secun«iam. 

A<l  f[uarlum :  —        Meijalivr       iu  omnihus. 

A(li|uinlum:  —        ISegative. 

Dic  16  lulli  1H55. 

POSTri.ATlM 

lielative  ad  rorvna^  in  spccicm  annuii  confectas. 

10S4.  —  Atl  quacsilimi :  ftrum  annuli  aurei  rel  argentei,  decem 
nodulit  circumdati,  quihus  utitnlur  quae  lam  piae  per^  Ho- 

snrium  H.  Virijinis  recitandum,  benelici  pos^int  cum  uij"^,^^  /m- 
tlultjcntiis .' 

HapondH  Eminentiuimus  Cardinalis  Caslracanc,  Poenitentiarius 
Maior,  dc  mandato  Sanclitatis  Suae  (jrcguril  \Vl ;  Ncgalivc. 

I  SrJ  /•iMi  /V  bpni(»n«»  rnnrwil  ,  «lie  28  Inlii  III55,  nl  ll««*  ortlia  r#»«l«ri 
poMil,  rliaiii  nnn  Qrmbut  flriif ,  ab  iit  t\u\  infirniilalit  c«tt««  ■  grnibM  B<^Ua- 
«lii  iiiipttliunlur. 


934  APPENDIX 

POSTULATA 

De  interventu  Ordinarii  quoad  Indulgentias 
a  Sede  Apostolica  concessas. 

1085.  —  QuAER.  1"  Utrum  Indulgentiae  locales,  id  est,  quae  cui- 
dam  loco,  v.  gr.,  Ecclesiae,  allari  affiguniur,  nullae  sint  et  nullius 
valoris,  ita  ut  frustra  conarentur  fideles  illas  lucrari  quamdiu  eas 
non  permisit  publicari  illius  loci  Episcopus  ? 

Resp.  Negative,  quoad  nuUitatem  Indulgenliarum.  Exspectanda 
tamen  erit  publicatio  Ordinarii,  poslquam  illas  recognoverit,  ut 
sciant  fideles  an  sint  Indulgentiae  plenariae  vel  partiales,  el  quae 
sint  conditiones  assignatae  ad  illas  acquirendas. 

QuAER.  2°  Utrum  Indulgenliae,  privilegia  et  facuUates  personales, 
idest,  quae  alicuipersonae  privatae  concedunlur,  v.  gr.,  Indulgentia 
concessa  alicui  pro  articulo  mortis,  Indultum  personale  altaris  privi- 
legiati,  facultas  benedicendi  coronas  B.  M.  V.  cum  appHcaiione  In- 
dulgentiarum,  sint  pariter  nullae  et  nullius  valoris,  quamdiu  Episco- 
pus  illas  non  recognovit,  et  executioni  mandari  non  permisit? 

Resp.  Negalive. 

1086.  —  QuAER.  S"  Utrum  Indulgentiae  quas  Summi  Pontifices 
omnibus  totius  Orbis  fidelibus  concessere  in  Bullis  seu  Rescriptis  iam 
publicatis  et  ab  auctoribus  probatissimis  citalis,  sint  nullae  et  nullius 
valoris,  ita  ut  illas  fideles  lucrari  non  valeant,  nisi  antea  ab  Ordina- 
riis  locorum  in  suis  respective  dioecesibus  promulgatae  fuerint  ? 

Resp.Negative. 

QuAER.  4°  Utrum,  supposita  illius  promulgationis  necessitate,  Epi- 
scopus  quicumque  possit  illas  Indulgent/as,  de  quibus  in  tertio  Dubio 
agitur,  promulgare  in  sua  dioecesi,  modo  eas  reperiat  relatas  apud 
auctores  fide  dignos,  v.  gr.,  Ferraris,  vel  in  la  Raccolta? 

Resp.  Affirmative  ex  supra  expositis,  et  in  casu  de  quo  in  dicto 
Dubio.  S.  Congreg.  Indulgent.  31  Augusti  1844  (pro  omnibus  his 
quaesitis). 

1087.  —  QuAER.  5°  Utrum  qui  oblinet  diversas  facultates  ab  Apo- 
stolica  Sede,  scilicet  altaris  privilegiati  personalis,  erigendi  stationes 
Viae  Crucis,  benedicendi  Cruces,  Numismata,  debeat  exJiibere  dictas 
facuUates  Ordinario,  etiamsi  nulla  mentio  facta  sit  in  concessionum 
Rescriptis  ? 

Resp.  Affirmative  quoad  Viae  Grucis  erectionem,  negative  relative 
ad  alias  facultates,  nisi  aliter  disposituminobienlis  concessionibus. 
—  S.  Cong.  Indulg.,  die  6  Febr.  1844. 


DE  I>DlLr;ENTIIS  ET  ILBILAIO  9tS 

De  Induhjrnlia  in  articulo  mortis. 

108H.  — QosEB.  !•  ilrumnufficiat  recilatio  confe%uoni$ ,  id  ett 

CouWhuir,  in  Sarramn  '     f  '    '^ta,  prorn''     wr 

praescriplae,  qunnd»      ,  rutio  cum  I  In 

arliculo  mortis'f 

Rcsp.  Ne^rnlivr,  iiixla  pr.ixim  H  Hultricas,  ni.'*i  nec»*s>il.is  ur;:»'.il. 

Qlaeu.  *2"  IJrum  neccsse  xH  Irihui  riribus  recilare  OmWWoT, 'juan- 
do  administratur  xacrum  Viaticum,  lixlrrma  inclio,  ac  Indulijcntia 
in  mortis  arlirufo  imperlitur? 

Rcsp.  Anirm.ili\c,  iuxla  pr;i\im  »1  lluhric.is. 

QcvER.  V  l  trum  infirmus  plurics  lucrari  possit  Indulgentiam  pU' 
nariam  in  mortis  articulo,  apluribui  Sacerdutibus  facultatem  habei^ 
tibus  impertiendi  ? 

Rpsp.  Nc^'.'iii\c,  iti  (Mnli-m  morlis  arliculo. 

QtvFu.  V  Itrum  Sacerdus  valiile  cunferat  Indulgentiam  plenariam 
in  articulo  tnortis,  omissa  formula  a  Summo  Pondfice  praescriptaf 
ob  lihri  defirlentiaml 

Rrsp.  Ncp;iii\c,  (piia  fonnula  iiou  csl  lauluiu  (lirediva,  sed  prae- 
cepliva.  Die  5  l-ebruayii  ISil. 

POST!  I.ATA 
De  altari  privilegiato. 

l(lS9.  —  Qrvi  n.  1    Qunennm  sit  altaris  pririlegiati  efficacia'^ 

Resp.  Per  InduI^MMitinm  nllnri  privilegiato  adnexam ,  si  speclelur 
moiis  conccdenlis  et  usus  poteslatis  cla>ium ,  iiiteiligeiHlam  csse 
ln(tul;^'ciili,im  plen:iri;im  (pi;ie  :urim:iin  >l)tim  lilierel  al)  omiiil)US 
Purg:ilorii  poenis ;  si  vero  .speclelur applic.itionis  elTectus,  inlelliuen- 
(lam  esse  In(lulK«'nliam  cuius  mcnsura  (llvinae  misericordlie  t^ene- 
pl.ncito  ct  accept;itioni  rc«ipon«let.  —  .V.  Conqr.  die  2H  lulii  ISJO 

Ql  \KU.  '1"  I  trum  ilte  gui  retrbrnt  in  nllari  privilrgialn  pro  iin  juiis 
diehut,  deheat  semper  uii  par.imentiH  ni^ris,  diebuinon  impeditis.ut 
tndulgentinm  prirtlegii  eonnequaiur* 

Rc<|).  Allirmalive  S.  Vouiir.  Indulg.,  II  April.  1810.  S-^  >---(^ 
tur  luilutgrntiam  altaris  pririlegiali,  qui,  pro  defuncto  <  .  s, 

Miisam  tamen  legil  de  festo  rurrtnti,  guando  dies  est  impedita.  — 
S.Congr.  Indulg.  11  Mart.  1851. 

NoT4.  i*rivilrgiiim  inhtrrcl  alUri ,  ■•n  T»ro  UpiJi  ^«i  «lUri  frm  a#rrt>it>it 
Tfl  opjjorlnnilalr  «nffn  i  pol.Til  (V.  Com.jrttj  2«*  M«r».  IMV.»,  ila  nl,  «liralo  •!- 
tari,  privilr|}iuni  oun  prrr«l,  «t^,  rrcr^iiKralo  «lUrt  »«b  wiroi  Ulalo,  rrti«i«<«l. 
Iino  Don  prril  priTilrf{iuiii  ,  •*  «lUrr  •nb  nMlrin  liialo  m^aUir  ,  tcJ  ia  JiT«r*« 
E«cl«sii«  loco  {S.   Conjff.   /nJy/y  ,  30  Au|««li   4H47). 


986  APPENDIX  DE  INDULGENTIIS  ET  lUBILAEO 

DEGRETIJM 

S.  C.  Indulg.  de  altari  prwilegiato. 

1090.  —  Andegaven.  In  generalibus  ComiUis  S.  Indulgentiarum 
Congregntionis  hahllis  die29februarii  1864,  Episcopus  Andegaven- 
sis  sequentia  Dubla  enodanda  proposuit: 

I.  Utrum  prlvllegium  altaris  privilegiati,  sive  reale,  slve  persona- 
le,  appiicari  possit  pluribus  defunctorum  animabus  in  cuiuscumque 
diei  Missa? 

IJ.  Utrum  facultas  apostolica  concessa  Ordinario  Andegavensi  ul 
in  omnibus  Ecclesiis parocfdalibus  dioecesis  Andegavensis  ter  in  qua- 
libel  hebdomada  celebrentur  cum  cantu  Missae  de  Requiem  duin  Of- 
ficia  occurrunt  ritus  duplicis,  quibusdam  tanlum  exceptis,  possit  li- 
bere  in  praxim  deduci,  an  vero  Missae  de  Requiem  differeiidae  sint 
in  alias  dies  eiusdem  hebdomadae,  in  quibus  sit  ritus  semiduplex? 

III.  Ulrum  Sacerdos  gaudens  priviiegio  personali  altaris  possit  in 
hebdomada,  cum  recurrit  festum  duplex,  celebrare  et  lucrari  In- 
dulgentias,  an  debeat  exspectare  festa  semiduplicia  ad  easdem  lu- 
crandas? 

Sacra  Congreg.  respondendum  censuit: 

Ad  l""":  Negative. 

Ad  2um:  Affirmaiive,  quatenus  non  occurrant  festa  semidnplicia 
in  hebdomada. 
Ad  Sim :  Ut  in  secundo. 

DalumRomae,  exSecretaria5.  Congr.  /nofw/g^.jdieSOAug.  1864. 
POSTULATUM 
De  Indulgenlia  Portiunculae. 

1091.  —  QuAEniTUR:  An  visitantes  Ecclesias  Ordinis  S.  Franciscr 
die  secunda  Augusti,  lucrentur  Indulgentiam  pienariam  toties  quo- 
ties  in  eas  ingrediuntur,  et  parumper  ibi  orant,  et  an  requiratur  ut 
Communio  fiat  in  eadem  Ecclesia? 

S.  Congreg.  sub  die  22  Februarii  1847  sespondit :  Affirmative  ad 
primam  parlem,  negative  ad  senundam  partem. 

In  quorum  fidem....  —  Daium  Romae,  ex  Secretaria  S.  Congrega- 
tionis  Indulgentiarum,  die  8  lulii  1850. 

FINIS  APPENDICIS  DE  INDULGENTIIS  ET  lUBILAEO. 


A  I)  I)  i;  N  I)  A 


(Adn.  152.  parj.  3  42J 

Qlaf.h,  7'  An  sufflrial  altrilin  cx  mrtu  poetiarum  triupnra- 
liuiu  huins  vitar  prn  prrratn  sufjrundarum,  prnut  a  Den  infli- 
guntur'! 

Itrsp.  Affirm.  prnbabilius,  modo  sil  siipornnluralis  a\.  Ua- 
tio  osl,  r  (luia  ronslare  videlur  r\  vrrl)is  Triilfnlini,  uhi  ilicit: 
Altritin  r.r  tnrtu  (jrhrnnar,  et  pnrn/irum  concipitur :  dislinfiuit 
cnim  inl«T  pocnns  grhcnnao.  et  alias  poenas ;  2*  (juia  in  eius- 
modi  niPlu  omnos  \erac  allrilionis  condiliones  adesse  possunl. 
—  5.  Lifj.  n.  ii3.  (6). 


(a)  Dum  atlrilio  supornnluralis  cxlpilur,  cxcludilur  opinio  corum, 
fjui  siinirrrr  aieU.int  ;illr  lM)iiom  naluralcm,  idfsl  ul  iiulical  Sua- 
rez  Ifc  l^oenil.  hixp.  "iu.  .SV- 7.  2.  n.  7.  quae  .%tyli%  n>\turae  riribus 
eliciatur,  nire  ilta  xit  conrepta  ex  molivo  aeternn  et  honesto,  ut  eit 
fugere  pncnns  infrrni  rel  tuypilU'linem  peccaii,  tirf  ^j-  tnoiiro  rrm- 
porali  et  in^Hffrrente,  ul  cst  ntare  infaminm  rei  temporate  lietri' 
mcntum,  quia  luter  eiinm  tempnralia  (Inmna  dantur  a  Oro  propter 
nostra  prccata.  ('ui  falsae  upinioni  Suarez  deindc  (ihiH.  n.  8.  ihc- 
slm  opponil.  (pitid  attritio  elici  iIcIxmI  cx  grutiae  auxiiio.  Vid.  euQ- 
dem  Su.irezium  l)i%p.  \.  Sect.  1.  m.  3.  i. 

{h)  l/iret  S.  Alphonsus  ;'n.  413.  ]  nun  dinitcatur,  bano  scnten- 
liain  ab  aliis  prohahilisximnm,  ah  aliis  rtiam  mornliter  certam  ceo- 
seri  ex  C.roix,  n  (juo  c.\  sump^il,  a(Mi  pnlerat,  eaiulom  ah  aliis 
dici  omnino  certam-;  attameii  tria  in  ooiitr.trium  a«Ucrlit :  1*  quod 
Cardeuns  dultitot.  an  iit  moralittr  certa;  2*  ipiod  coiitrarium  scn- 
serint  C.anus,  P;isi|ii.il  ku<.  rl  llurtadus  npud  Diana  ,<\'  (|uo«l  Tri- 
denl  num  copulatiic  diral  gehennae  et  poeuantm,  non  \cn»  rfwiifii- 
«firf  distingunt  gehennae  vet  poenarum.  Indc  conclud>l:  Cum  je- 
cunda  |senleiitin)  non  careat  sua  probahititate,  sattem  ejtrinseca. 


938  ADDENDA 

453.  —  QuAER.  8°  An  requiratur  initium  amoris  in  attritio- 
ne  ad  iuslificationem  in  sacramento  Poenitentiae  obtinendamt 

Mesp.  Neg.,  si  per  initiura  amoris  iDtelligatur  aliquis  gradus 
caritatis  perfectae,  qua  Deus  super  omnia  diligitur.  Ratio  est, 
quia  ad  rite  suscipiendum  sacramentum  non  praerequiritur  ne- 


puto  satius  in  praxi  eam  servandam  esse.  Exinde  eliam  Auctor  pro- 
hahiliorem  tantum  dicit  sententiam,  quam  proponlt. 

Sed  reipsa  rationes  istae  S.  Alphonsi  nec  quidpiam  detrabunt  fir- 
mltali  doctrinae,  quam  ex  communi  DD.  Auctor  refert,  nec  ullam 
vel  tenuem  probabilitatem  oppositae  conciliare  possunt. 

Quod  itaque  attinet  ad  primum,  Cardenas  in  hac  operis  sul  parte 
posthuma  et  sane  secundis  curis  indiga,  se  remque  totam  lapsus  me- 
moria  misere  implicavil.  Nam  (Cns.  Part.  4.  In  Prop.  1.  Innoc.  X, 
Disp.  2.  q.  2.  n.  69.)  videtur  utique  loqui  de  poenis,  quae  ceu  a  Deo 
inflictae  concipiantur ;  sed  mox  (ihid.  n.  70.)  lectorem  remittit  ad 
Disp.  73.  Partis  3.  Porro  hic  loquitur  profecto  de  iisdem  poenis, 
sed  non  uti  a  Deo  Inflictis;  et  idcirco  (n.  14.-16.)  concludit,  huuc 
timorem  non  esse  donum  Spiritus  Sancti,  qualem  exigit  Tridentina 
Synodus.  Quidquid  ergo  hic  dixerit,  ad  rem  non  facit. 

Quoad  secundum  vero,  notissimum  est,  Canum  (Vid.  Faure  Du- 
Mtat.  Theol.  Dub.  IV.  Sect.  IV.)  et  Hurtadum  in  contraria,  ac 
S.  Alphonsus  dicat,  sententia  fuisse,  adeo  ut  Diana,  ad  quem  ipse 
remittit,  imo  doctrina  Hurtadi  ad  communem  senlentiam  confir- 
mandam  utatur  (Vid.  Tom.  1.  Tr.  3.  Resol.  108.  n.  2.).  Pasquali- 
gum  vero  Diana  ne  nominat  quidem,  nec  Pasqualigus  ullum  de  hac 
controversia  verbum  habet.  Quocirca  totum,  quantum  est,  defi- 
€it  fundamentum,  cui  exlrinseca  illa  probabilitas  superslruebatur. 
Caeterum  falsas  istas  allegationes  non  ex  se  S.  Alphonsus  protullt, 
sed  bona  fide  sumpsit  ex  Croix  (Lib.  6.  P.  2.  n.  884.) ;  qui  sive  in- 
4iligenter  has  ipse  adnotaverit,  sive  aliunde  sit  mutuatus,  parum 
nostra  nunc  refert. 

Quoad  tertium  denique  patet,  eam  quoque  rationem  omni  desti- 
tui  eflicacia ;  et  contra  communem  omnium  sensum  per  se  evin- 
«eret,  ad  attriiionem  non  sutBcere  metum  gehennae,  nisi  insuper 
accederet  metus  malorum  temporalium. 

Quod  vero  subindicat  (ibid.)  S.  Alphonsus,  in  Tridentini  Concilii 
<5ontextu  vocem  poenarum  non  significare  nisi  poenas  inferni ;  id 
manifeste  repugnat  eidem  contextui ;  mox  enim  ibi  subiicitur  exem- 
plum  limoris,  quo  concussi  Ninivitae  ad  lonae  praedicationem  ple- 
nam  terroribus,  poenitentiam  egerunt.  Porro  praedicatio  lonae  ple- 
na  terroribus  iuxta  sacram  Scripturam  (lon.  3.  4.)  haec  fuit:  Adhue 
quadraginta  dies,  et  ISinive  subvertetur. 


Ai>nE?(DA  989 

cessario  aclus,  qui  exlra  sarramrnlum  pssontialitcr  iustifirct. 
Atqui  aclus  carilalis,  al(|uc  adco  dolor,  qui  ad  rationem  contri- 
tionis  suffiriat,  f/uautuinrinnrjue  parru.%  sit,  omnem  rutpam  dc' 
Ut,  ul  ail  S.  ThoMias  Suppt.  (/.  'i.  art.  3.  Er^o,  elc.  .S.  Ugo- 
riwi  n.  440.  Iioc  dicit  esse  moralilor  ccrtum  {a\ 

CoDCcdi  autcm  potcst,  initium  aliquod  amoris  requiri,  qua* 
tenus  attrilio,  ut  ad  sacramentiim  disponal,  cxcludcrc  dcbct 
(ut  sancta  Synodiis  lo(piiluri  pcccandi  voluntatcm  ;  alio(|uiQ 
autem,  ut  ail  S.  Thomas  /2.  2.  «/.  17.  art.  8.  aii(/uis  introdu' 
citur  ad  amandum  l)eum  per  hnc,  quod  timens  ab  ipso  puniri, 
cessat  a  peccato,  ut  Aagustinus  dicit  (6). 


(a)  Cur  S.  Alphonsus  dical,  Ihcsim  .sic  inlellcctam  cssc  moraliter 
certnm,  r;itio  csl  m:inif«'sl:\.  N:»m  «juacNtio  oo  domnm  roridil,  an  in 
potMiiloiite  pr;ioro(|iiiraUir  conlrilio  o;iril;ilo  porfoci.i.  .M<prt  hanc 
non  praoroquiri,  sonlontia  esl  posl  Tridonlinam  Synodum  in  .scho- 
lis  reccplissima,  ul  mordliler  cert'i.  Thosis  porro  «liroclo,  ol  imine- 
diatc  impolil  (piorumd;un  opinionom,  qni  a<l>lrufhanl  velul  ncoes- 
sariam,  c;irilalom  (piaiiil;un  urMjiio  |)r;iodomiii.iiittMn  (qua  .«(cilicet 
Deus  ililifiitur  supor  omnia),  quae  lamon  non  sulliccrclad  homineni 
iuslilioandiim,  ol  idriroo  romjMmi  possot  nim  s|;itu  pocoali  morln- 
Jis.  Ila,  V.  j?r.,  (i.ispar  luenin  iiidamnalis  suis  Iiis!itulionil»us  Tlieo- 
logicis  (Part.  8.  Omtert.  V.  Cap.  4.  art.  2.^ ;  qui  delnde  (§.  F.1  noi 
dubital  assororc,  hanr  conlrilionem  conreptam  ex  inchnata  tantum 
caritate  l)ei  ntper  omnia  in  ra^u  nere%xi(ati^  fa/it  et^e  ad  iwHficaiio» 
nem  impii  rum  xalo  .%arrumeuti  voto ;  xntt^  vero  non  etae  eitra  rntum 
necensHaiin  cum.tolo  nacramenti  voto,  ut  quit  fanctifiraniein  ifra'iam 
recipial.  Ilaec  pcirro  roriiliinl  in  oa  Haii  ol  Kranolsci  S)\\V\  parado- 
xa,  de  (piihus  dioinm  osl  sn|)rrius  iii  no/.  ad  n.  454.  png.  'Mi. 

{b)  Eodem  .sonsu  arnpnxl  initium  c;iritall.s  S.  Tliomas  (ibid.i  r«- 
peril  iii  spe.  Sic  enim  se  hahel  intogor  allogiilus  lcxliLs :  /n  r»tt  gt- 
nera'ionis  npex  esl  prinr  cnriiate.  ^icut  enim  n'i7uii  inlrndurilur  od 
amauduin  Deum  per  hor,  quod  limrns  ab  i/»ir)  puniri.  reMtnl  a  /»W- 
cato,  ul  Augwlinus  dicit ;  ita  eliam  spet  introducit  ad  earilatem.  im 
quantum  alifjuii  spernnn  remunernri  a  l)eo,  n  '«■i 

Dtum,  et  .scrvaudum  praecrpla  rim.  In  pionili -    -id- 

e«se  spex  veniae  «lohoi,  ut  S\  nodus  Tridonlina  c\pro>sc  deolaraL  V©« 
nim,  uti  palel,  hic  ngilur  de  carilnlc.  non  quae  iu  aclihus  aut  lirao- 
ris  aut  spoi  iiiolud.iiur.  s»mI  ipiao  ox  lllis  alTot  '  '  ..... 

Alii   fuorunl,  «pii  oanl.ilom  iiu  ho.U.im  rv  -li, 

qnao  Doum  diligoret,  sed  non  super  omnia.  Ai  enlm  l*la  esl  cari- 
X^y  quac  croaturam  praeforl  Creatori ;  quod  cum  poaltiis  dfi»iniai 


940  ADDENDA 

(Ad^pag.  350.  ante  n.  463.) 

462.  —  QuAER.  3'  An  requiratur  propositum  explicitum  iu 
confessione^i 

Resp.  luxta  S.  Ligor.  (n.  450.)  triplex  est  sententia.  Prima, 
quam  pauci  quidam  (a)  tenent,  absolute  affirmat;  quia  licel  do- 
lor  Includat  necessario  propositum,  attamen  explicitum  requiri 


essenliam  Propostli  ad  veram  poenitenliam  necessarii,  poliusquam 
poenitenlem  ad  iuslificatlonis  recipiendam  gratiam  aplius  disponat, 
ineplum  prorsus  ad  hocbeneficium  consequendum  per  se  reddit. 

Sunt  denique,  qui  illud  initium  amoris  seu  inchoatam  caritatem 
exigunt,  quae  ad  veram  (ut  aiunl)  conversionem  peccatoris  ad  Deum 
necessaria  esl.  Sed  nisi  explicenl,  quid  sil  ista  inchoata  carilas,  pro- 
fecto  nobis  vendunl  verba  sensu  vacua.  Illud  interim  advertatur, 
ambiguam  istam  phrasim  verae  conversionis  ad  Deum  esse  technamy 
qua  in  damnatis  suis  Institutionibus  luenin  utitur  (l.  c.  §.  IV.)  ad 
subinferendam  necessitatem  dilectionis  Dei  super  omnia,  de  qua  in 
not.  praec.  dictum  esl.  Admitti  itaque  potest  et  debet  vera  ad  Dem» 
conversio,  quae  consistat,  ut  ait  S.  Thomas,  in  voluntate  servandi 
praecepta  Dei.  At  nisi  haec  voiuntas  supponatur  procedens  ex  mo- 
tivis  merae  attritionis,  rursus  in  eam  necessitatem  perfectae  cari- 
latis  seu  coniritionis  delabemur,  quam  alioquin  scholae  cathoUcae 
non  admittunt,  noii  quasi  affectus  poenitentis  positive  perfectuHi 
eum  amorem  excludat,  sed  quaienus  ad  voluntatem  servandi  legem 
Dei  aliis  motivis  honestis  satis  excitari  potest. 

(a)  Bene  A.  hanc  opinionem  paucis  tribuit.  Nam  allegari  ulique 
pro  ea  vides  Pelrum  Lumbardum,  S.  Thomam,  Alensem,  Alhertum, 
Scotum,  Durandum.  Yerum  vel  Bellarminus  ipse  (De  Poenit.  Lib.  2. 
Cap.  6.)  falelur  ingenue,  veiustiores  illos  asseruisse  utique  neces- 
sitatem  alicuius  propositi,  non  distinxisse  tamen  inter  formale  et 
viriuale.  Quocirca  gratis  pro  hac  potius,  quam  pro  illa  sententia  al- 
legantur.  —  Item  apud  S.  Alphonsum  (n.  450.)  citanlur  pro  eadena 
opinione  Suarez,  Caietanw,  Bonacina,  Henriquez,  Valentia,  Jieqi- 
naldus  et  Toletus.  Atqui  Suarez  (De  Poenit.  Disp.  20.  Sect.  4.  n.  34.) 
Ihesim  contradictoriam  statuit;  itemque  Caietanus  (Sum.  V.  Con- 
fessio,  n.  12.)  etBonacina  (Disp.  5.  Q.  1.  Sect.  1.  Punct.  3.  n.  &.} 
plane  oppositum  docent;  Henriquez  vero  (Sum.  Lib.  4.  Cap.  24- 
n.  2.)  tertiam  sentenliam  expresse  Iradit;  et  Valentia  (Disp.  VII. 
Q.  8.  Punct.  6.)  diserte  affimat,  expressum  istud  propositum  non  re- 
guiri  necessitate  medii  ad  iustificationem,  sed  quandoque  peccatorem 


ADDENDA  'JH 

TJdelur  a  Tridculino  aicnlc  :  cum  pmpn.uin  non  peccandi  de 
ccutero  (a). 

Secunda  scnlenliu,  (juam  Cardcnas  vocal  moraliter  certam, 
ahsolnle  nrj^al.  Ralio  csl,  (juia  dolor,  si  cx  niolivo  generali 
eiirialur,  inrludil  prnposilunj  plane  eflirax.  Alioquin  vero  e\ 
Tridenlina  S\nodo  (juaiido  allrilio  volunlalrni  pccrandi  exclu- 
dit,  suflirienler  di«ponil  hominem  ad  impelrandam  praliam  in 
Sacramenlo.  lHbct,  n.  8".  —  Laifmann.  Cap.  i.  n.  6.  —  Sal- 
mnnt.  Cap.  ;>.  n.  .'ii.  —  Iaujo,  hisp.  li.  n.  .•»1.,  qui  lianc  sen- 
teniiaiu  dicil  esse  communem  inter  recentiores. 

Tntia  senlcfilia,  (piam  communem  dici  lestalur  S.  Lifjor.,  do- 
cct,  (juod  si  poenilens  cogitct  de  vita  fulura,  dchel  rormaliler 
proponerc  emendalionem  [b].  Secus,  si  poenitcns  nihil  dc  fulu- 
ro  cogilel.  Naiu  si  cogilel  dc  fuluro,  conscnliunt  omncs,  vix 
fieri  possc,  ut  sinccre  poeuilcns  siiuiil  propositum  explicituni 
cl  roriualc  uou  eliciat  (c). 


pOMf  cum  implicito  tantum  eiu.^modi  proposito  iustiftcari ;  el  dicil, 
ifwivitnque,  (juin  sinpnlarissimii  opinioiie  roiisuit,  nercsH^iriuni  esse 
ispliritum,  (piaiido  urm'l  pns'tivum  poiMiiUMHiac  praereplum  ;  (}uasi 
sciliret  ad  impleiidum  poeniteiitiae  praeceplum  non  sunioerei  poe- 
niteiitia,  (piae  ad  iustifKMt Oiiein  sullici  !  Hr^inalilus  deniijue  e( 
Tolelus  noii  ila  primani  pracfiTunl,  ul  allerauj  rciirianl. 

(a)  Ari^uiiDMituin,  (piod  |iro  isia  opinione  (le>umitur  e\  \erbi8 
Coucilii  TridtMitini,  plane  inlirmum  esse  oslendil  Lu^o  , 7ir  Poenit. 
/)i>/>.  li.  n.  T):!.  ,  (pii  ibid.  praelerea  palam  facil,  c.\  docuina  Tri- 
denlini  conlrariuin  plane  e\iiH-i. 

(6)  llacc  oUligatio  prorsus  iiiuliiiter  \idelur  inculcuri.  .Nam  ^ 
coplalio  (le  vila  fuiura  ohorilur,  fru.Hlra  lii  .soriuo  de  obli^aiioae; 
fpiando(juidem,  ut  in(|uil  ncllarminus  ( De  Poenit.  l.\b.  i.  Vap  6.\ 
fifri  nori  poleit,  ut  leruf  .%il  in  ammo  dolor  de  peccatis  a</iiii<.wi,  tfui% 
continutt  (de  futura  vita  co^itanli)  oriaiur  etium  propositum  tiiondi 
futuin.  Sl  \ero  dc  fnluro  (Mjiitilio  non  uccurrul,  fruslra  iiiculcalur 
oblig.ilio,  cuius  nulia  ude.sl  ad\erlenlia. 

(e)  Ilor  lain  n  .<iuh  nde  coiilra  C\i  iii  pcrsoiiis  pii.H,  pracsertim  (|ua6 
diiigenler  a  pcii-at  s  diam  lc^ibus  sed  plene  dclil)cra(is  ca\eiit,  so* 
tefit(pic  ad  aliipn  in  foric  lapsum  d«»Icrc  ««latim,  ac  semct  Mn 

viain  ino\  rc>lilucre.  (aim  cniin  prot>o»ttuni  cj\eiidi  a  p«  .oQ 

flit  in  Ipsis  no\a  (piacdani  \oluiitaM,  quae  luuc  accedal,  duiu  u«l  »U8* 
cij»ienil\iin  sacramtMiliiin  Pocnitcntiao  sc  (liNponunt,  scd  i- 

ter  clli.ibitualitcr  nnna  iiisit;  hnc  nil  niirum,  (pu>d  ilc  li .uu- 

tate  quodammudo  rursus  conlirmauda  rorlc  uou  rccogilcnl. 


942  ADDENDA 

Suum  autem  de  hisce  iudicium  sic  S.  Ligorius  (ibid.)  inter- 
ponit :  Hae  duae  ultimae  sententiae  sunt  quidem  probabiliores ; 
sed  quia  prima  non  caret  sua  probabilitate  {a)j  in  praxi  ante 
factum  {b)  tutius  sequenda  est. 

Cum  autera,  S.  Alphonso  teste  (l.  c),  plerique  etiam  eorum, 
qui  pro  prima  sententia  allegantur,  consentiant,  quod  si  bona 
fide  cum  vero  dolore  confessus  fueris  sine  proposilo  formali, 
non  teneris  confessionem  repetere;  patet,  in  hanc  conclusionem, 
quae  unica  ad  praxim  deservit,  sententias  demum  omnes  at- 
que  DD  omnium  suffragium  convenire  (c).  Accedit  auctoritas 
Concilii  Romani  sub  Benedicto  XIII  [d). 


(«)  Ita  censuit  S.  Alphonsus,  molus  scilicel  allegationibus,  de  qui- 
bus  modo  diximus. 

[b]  Perhaec,  uii  patet,  S.  Alphonsus  ad  tertiam  potius  sententiam 
declinat.  Caeterum  nola  ipsi,  ut  videlur,  non  fuit  opposita  doctrina 
tradita,  uii  dlcemus,  in  Synodo  romana  aBenedicloXUI,  etquidem 
In  Catechismo  pro  pueris  conscripto. 

[c)  Solus  S.  Aiphonsus,  licet  alioquin  adnotaverit,  eliam  auctores 
primae  sententiae  iu  hanc  conclusiouem  convenire,  subdit  tamen, 
se  non  posse  ipsi  acquiescere.  Ita  ipse:  JSihilomims  nec  etiam  va~ 
leo  huic  stnlentiae  acquiescere ;  ratio,  quia  cum  prima  opinio  sit 
sufficienler  probabitis,  poenUens,  qui  gravem  culpam  et  ceriam  per^ 
petravit,  tenetur  cle  ea  confessionem  explere,  non  lantum  probabili-' 
ter,  sed  eiiam  certe  validam.  Ast  haec  aperte  repugnant  doclrinae, 
quam  alibi  ipse  tradit  (Lib.  6.  n.  505.)  hisce  verbis:  Hic  sedulo  ad- 
vertendum.,  nonesse  cogendos  poenitentes  adrepetendas  confessiones, 

NISI   IMORALITER  CERTO  CONSTET,    EAS  FVISSE  INYALIDAS,   Ut  rCCtC  diCUnt 

Croix,  Gobat,  etc.  cvm  commvni  contra  Anloine,  quiinterrigidits  au- 
ctores  nostri  temporis  non  infimum  habet  lucum,  At  vero  in  casu  po- 
tius  quam  certo  constet,  confessionem  fuisse  invalidam,  contra  me- 
rito  dices,  moraliler  certo  conslare,  confessionem  validam  fuisse: 
quippe  in  neganda  necessilale  repetendi  confessionem  consentiunt, 
ipso  fatente,  tum  primae,  tum  secundae,  tum  tertiae  sententiae  Au- 
clores.  Porro  hanc  necessitatem  non  negarent,  nisi  confessionem 
validam  censerent.  Doctores  ergo  moraliter  omnes  confessionem 
esse  validam  alfirmanl.  Unanimis  autem  Doctorum  consensus  exca- 
none  ab  omnibus  recepto  moralem  certitudinem  parit.  Ergo,  etc, 

Caeterum  quod  S.  Alpbonsus  ad  singuiarem  illam  conclusionem 
deflexerit,  duplex  videtur  causa  extilisse.  Nam  primo  quidem  de- 
ceptus  a  Croix  primam  illam  sentenliam  pluribus  adscripsit,  qui  eam 
nullalenus  habent,  ut  in  praec.  nol.  iam  vidimus.  Deinde  vero  non 


ADDE5f)A  94i 

(Adpag.  3GS.  poat  n.  489.) 

400.  —  OuAF.H.  0*  An  effectus  pecrati  necessario  in  coufe»- 
sionr  sit  ej-jirimnidns? 

Hisp.  Dissciiliunl  Docloros;  sed  scntentia  ucgans)  verior 
seviper  mihi  visa  est,  inquil  Lugo  Disp.  16.  n.  iio. ;  (jui  ralio- 
nem  cx  discriniine  inlcr  acluiii  prrcjili  externum  cl  rlTmuni 
pprciili  sic  pclil   (ibid.  n.  iil)..  :   Hatio  m»  >munis  huius 

di/ftrfuliae  fst,  quod  actus  esternus,  qui  ti  ...„., natur  tiher  a 
libnlale  actuali  actus  interni,  est  tere  et  proprie  pcccatum  :  ef- 
fectus  vero  postea  consequutus,  in  somno  vcrbi  (jratia,  non  est 
proprie  peccatum,  ut  dLnmus,  sed  cffectus  peccati:  in  confessiO' 
itc  antcm  c.Tptirari  dehcnt  omnia  et  sola  peccata:  ideo  debet  rj- 
plicari  adus  cjtcrnus,  quandu  cst  actu  libcr;  non  effectus  postea 
sequutus....  quta  non  potest  esse  peccatum  actuate  in  eo,  qui 


salis  julvorlit,  primac  illius  sontonti.io  patronos,  qu()tf|uot  domuiD 
siiit,  (iiiiii  siniiil  rum  aliis,  ipso  ralonto,  iloocnt,  Ci>nf(V>>ionrm  iion 
esse  ropotciMlam,  hiiuil({ua(piam  existimas^e,  pruposiluin  cxplici- 
lum  nerrsxiiiite  mctii  ul  iinjUii  Valcntia '  osso  iioccssarium,  cl  id- 
circo  ipsos  ad  lcriiam  polius  sciilmtiam  pcrtiiicrc,  adoo  iit  prim» 
llla  sentciitia,  prouti  a  tertia  (tisiiii^uilur,  rcipsa  vi\  ullum  patro- 
num  lialioat,  ci  idcirco  Doiinisi  cx  (also  supposilo  aruiua  ipsi  pro- 
bakiilitas  irihualur. 

[d^  In  Concilio  llomano  a  Ronodiclo  Xlll  in  Rasilica  Mloranfnsi 
celeliraio  anno  univorsaliH  lui>llaei  1745  (Tit.  \\\ll.  Cap.  3.)  le- 
gilur:  lu.HlrurlioneM  nd  Sarnimrnloiuin  l'i>r  ^^ 

fl  pii^M".f  primo  nuaripienddtum  usum  et  ru , , ^ J 

simul  et  claras  dnbiihus  in  nov/ri  huiu»  ConcHii  /ine. 

Porro  iit  liistniclioiic  pro  purris  ad  Sacmmontum  roonitcDtiat^ 
accc>suris,  qii;u«  ad  calccm  oiusdeni  Coiicil»i  sul»iccia  cerDitur,  hacc 
(Parl.  III   fuuj.  :io:l.i  liatieulur: 

Penitonlo.  Chi  id  confeua  aema  dotore  de  peccati.  t  imuk  prop^ 
silo  di  non  prrrnr  piu,  ricrve  it  perdonof 

Conf(Vs>(>rc.  .sc  »1011  ha  almrno  il  dolort  imperfello,  cioe  raltriiith' 
ne,  col  fermo  proposito,  ALVffvo  iueuciTo,  Hi  non  peccare  mai  piit, 
cerlnmente,  n  si  confessa,  la  Confeasione  non  rale,  #m»  rieere  U 
periiono  dtt'  perraii. 

In  ipiilius  manifc>to  ul  suiliriontia  simul  nc(piip»rantur  tun)  ilotor 
impcrfcctu.Sf  8cu  attritio,  tum  proposilum  implicaum. 


944  ADDENDA 

actu  non  peccat;  nec  potest  actu  peccare,  qui  actu  non  agit;  ille 
autem,  qui  ctormit,  dum  eius  inimicus  veneno  moritur,  nihit  tunc 
agit;  ergo  tunc  non  peccat.  Huc  usque  Lugo  [a) :  reliqua  apud 
ipsuni  yide,  et  non  poenitebit. 

(Adpag.  d^^.postn.  484.) 

485.  —  QuAER.  2°  An  necessario  accusanda  sit  circumstari' 
tia  consuetudinis  peccati  ? 

Resp.  Neg.  probabilius,  per  se  loquendo.  Ratio  est,  1"  quia 
nihil  aliud  est  necessario  declarandum  praeter  numerum  et  spe- 
cies  peccatorum ;  2°  quia  non  est  necessario  explicanda  consue- 
tudo,  sive  sub  hoc  nomine  intelligatur  habitus  malus,  sive  ia- 
lelligatur  iteratio  eiusdem  peccati;  consuetudo  enim  sumpla  pra 
habitu  ex  malis  actibus  repetitis  inducto,  quamyis  sit  vitiura, 
non  tamen  est  peccatum  (b) :  consuetudo  vero  sumpla  pro  ite- 
ratione  eiusdem  peccati  iam  ahas  declarati  non  facit  ut  pecca- 
tum  iterum  admissum,  atque  hic  et  nunc  confitendum,  sit  vel 
gravius  ex  parte  obiecti  (c),  vel  diversum  in  sua  specie.  Exci- 


[a)  Hic  agitur  mere  de  obligatione,  non  secus  ac  in  quaeslione, 
num  exprimenda  in  confessione  sint  peccata  dubie  commissa,  aut 
circumslantiae  mere  aggravantes.  Et  cum  in  praesenti  quoque  quae- 
stione  prorsus  dubia  dicenda  sit  obligatio,  uti  evincitDoctorum  dis- 
sensio ;  ex  generali  principio  obligatio  exprimendi  in  confessione 
effecium  peccati  impotii  cuipiam  nec  debet,  nec  potest.  Huc  faciunt;>. 
quae  S.  Alphonsus  {Hom.  Ap<st.  Tr.  16.  n.  29.)  habel  quoad  contro- 
versiam  de  necessitate  exprimendi  circumstantias  mere  aggravan- 
tes:  Talis  Lex  (inquit)  est  dubia;  et  nemo  lenetur  ad  leges  dubias,  uti 
ostensum.  est.  Nec  obstat  hic  dicere,  quod  in  Sacramentorum  rnateria 
nonpossimus  sequi  opiniones  solum  probabiles;  qvia  hoc  procedity 
cum  agitur  de  valore  sacramenti ;  secus  de  integritate. 

[b)  Polest  tamen  adesse  peccalum  negligentiae  in  adhibendis  me- 
diis  ad  vitium  emendandum  necessariis ;  quae  quidem  voluntaria 
negligentia  eificit,  ut  voluntarii  et  imputabiles  sint  actus  etiam  in- 
deliberali,  ad  quos  prava  consueludo  apta  per  se  est  impeliere^ 
[Yid.  Not.  ad  n.  300.  vol.  1.  pan.  332.). 

[c)  Oaec  ralio  minus  ad  rem  facere  videtur;  quia  etiamsi  maior 
quaedam  gravitas  ex  hac  consuetudinis  circumstantia  accederet^ 

attamen  diclum  iam  est  {Vol.  11.  n.  484.)  circumstantias  mere  intra 
eandem  speciem  aggravantes  non  esse  necessario  aperiendas.  fa- 
ceret  tamen  ad  rem  ista  ratio,  quando  circumstantia  consuetudinis 


AUDE^DA  9i5 

pc,  si  (ionfessarius  inlerrogel,  ul  coostat  cx  Prop.  58.  ab  Inno- 
cenlio  .\I  damniila.  quae  sic  le^itur :  .Von  tenemur  Conffstano 
interrofjafili  fatrri  peccad  alicums  consuetudinem. 

I)i\i  i^er  sc,  (juia  .'ilimiaiulo  ;;rr  rtrc/V/rn> dorlarari  drbri.  ul 
Conrcssarius  iudircl  de  slaUi  poenilenlis  in  ordine  ad  absululio- 
neiu  dandaui,  vul  denegnndni ;  ()uod  lunc  locuni  liabet.  quando 
poenitens  pnidenter  dubilare  potest  de  animi  sui  dispositione. 
Tel  merilo  tinien!  potest.  ne  Torle  in  hor  ballucinetur   n 

Caeterum  in  praxi  eni\e  indurmdi  sunt  pornilrnlcs,  m  ^in  - 
caodi  con>urUi(lineiii  Confossario  si^mper  aperianl   A  . 

486.  —  QrARR.  3*  An  declarawla  sit  rirrumstantia  gradus 
incestus  patrati  cum  consanguineis  rel  affinibus. 

liesp.  1'.  Prohahilias  inre>tus  inior  consan;:uineos  pt  adines 
spccie  non  dilTerunt :  ideo  circumstantia  consanguinilatis  vel 
aflinitalis  necessario  c^primenda  non  videlur.  —  N.  Ug.  Ifom. 
aposl.  Tracl.  U.  u.  17. 

Jtrsp.  2*.  Aperienda  esl  circumstantia  coniunctionis  in  primo 
pradii  lineae  rcctac,  nompe  inter  pntrem  et  liliam,  matrem  el 
lilium,  soceruin  ct  nuruni  r  .  -  >'.  Lig.  n.  18.  —  Iiem  de- 
claranda  vidcliir  circuinsiantia  primi  gradus  consanf^uimtatis  in 
linea  collaterali.  ncnipe  inter  fratrem  et  sororem.  Atlamen  con- 
trariam  senteutiam  probabilem  vocat  S.  Lig.  ibid.  d). 


el  simul  n(»;;li;:cMrinp  in  (*a  fmemhiiida  cniccrcl.  ut  acliis  |>er  se  aul 
semiHielibernU,  aul  etiam  pcnitus  iiidclilK^r.ili  rcahim  gra\em  in 
causa,  idrsl  in  volunt^iria  ncgli^ciitia  assumcrf nt    ViJ.  not.  praer. 

ia)  Non  .solum  ub  circum>lanli;im  consurtudiniK,  srd  (luotiesrnm- 
cpie  poeiiilciiN  ad\crl;il,  se  aul  ccrlc  ii(»n  ritc  dS;       ':        '    —    ~ 
Siicraiiiciili  rc(i)>i«MMl,iin,  aul  ))ruilciiU'm  «lc  i>U  ,  ' 

feclu  raiionem  adessc,  tenelur  id  aperlrc  ConfMsarlo,  nc  \ldclicci 
sacramcntuin  iiidigiic  rcci|ii.'U. 

[b)  (^immcnil.indum  ^.wc  .semper  fs(  studium.  ()uo  iHx^nitrntr.^i 
Confessarii  (>|)cm  ad  \iliorunj  pnirndaiionrm  pni«'aciui  cunindam 
re(|uiruiit. 

(c;  Eadcin  ilc  »  muni  a<ltli'  «'li.iin  ihIit  >       •       >  (  '^rnrr-. 

(</]  Suirc/  ,  hc  fornit.  Itnp.  ii    Sf  .    12.;.    l>f  y  . '.xbut 

convinguinilalit,  qualrnus  sunt  ciicunaiantiae  inceiluM,....  probabi- 
tius  e%t  non  ututarr  \prriein  ptcrati,  ut  late  Caielanuf  i.  i.  f .  IS4. 
arl.  9.,  et  Tom.  I.  opu^r.  liart.  ult.  liesp.  .*i   .^>>:o,  et  Cnno. 

Kt  Diana  |  Tom.  1.  /r.  7.  Hrtol.  107.)  nlliita  forum  opinionr,  qui 
divprsilatcm  speciei  iu  inccstu  admittunt,  sutidil  fa.  t.!:  Vrmn  imt- 
iiiit   Tom.  II.  10 


946  ADDENDA 

Resp.  3*.  Probabilius  autem  caeteri  gradus  consanguinitatis 
•vel  affinitatis  non  sunt  necessario  declarandi.  —  Ita  commu- 
nius.  —  S.  Lig.  n.  469.  et  seq. 

(Adpag.  430.  ante  n.  550.) 

549.  —  QuAER.  3°  An  liceat  absohere  cum  iurisdictione 
dubia  ? 

Resp.  Negative,  nisi  aliqua  necessitas  urgeat.  S.  Alphonsus 
n.  571.  putat,  eiusmodi  necessilatem  adesse,  1"  si  urgeat  prae- 
ceptura  annuae  confessionis;  2'  si  poenitens  debeat  Missam  ce- 
lebrare,  yel  communicare,  et  alias  notam  infamiae  incurreret ; 
3*  si  sacerdos  ex  obligatione  celebrare  teneatur. 

QuAER.  4"  An  liceat  absolvere  cum  iurisdictione  probabili? 

Resp.  Cum  S.  Alphonso  Lib.  6.  n.  573.:  Sententia  commu- 
nis  {a)  docet,  licitum  esse  absolvere  cum  probabili  iurisdictione, 


ta  opinionem  D.  Thomae  2.  2.  q.  154.  art.  9.  et  Caietani  ibid.,  quia 
incestus  inler  consanguineos  el  afflnes  non  differunt  specie  in  genere 
moris  et  in  iudicio  sncramentali,  sufficit,  ut  ille,  qui  cum  sorore  pec- 
eavit,  dicat:  Commisi  incestum  semel  vel  bis,  non  explicando  per- 
sonam  sibi  coniunctam.  Et  quamvis  gravior  sit  incestus  cum  filia  vel 
matre,  quam  cum  sorore  velnepte  vel  consobrinia  uxoris:  tamen, 
quia  ista  grnvitas  uuget  malitiam  intra  eandem  speciem,  non  est  ne~ 
cessario  confitenda.  Et  haec  opinio  D.  Thomae  magis  placet,  quam 
probabilem.  vocat  Filliuc.  in  Quaest.  Moral.  Tom.  2.  Tract.  30. 
€ap.  5.  n.  97.  Dicendum  est  igi'ur  cum  Nvgno,  diversitalem  gra- 
duum  non  facere  diversitatem  specificam  in  incestu,  sed  esse  circum- 
stanliam  aggravanlem,  quam  ego  probabiliter  puto  non  esse  in  con- 
fessione  necessario  exprimendam.  Et  ita  in  terminis  Gyptius,  et  ex 
noslris  P.  Megala,  et  alii. 

(a)  E  tribus  sententiis,  quas  de  hac  re  S.  Alphonsus  (l.  c.)  recen- 
set,  hanc  secundo  loco  ponit.  Prima,  quam  ipse  tribuit  Concinae, 
Anlolne,  el  Ellzalde,  negat  licere,  quia  ex  Prop.  1.  damnata  ab 
Innoc.  XI  in  administratione  Sacramentorum  non  licet  uti  opinione 
probabili,  ne  sacramentum  exponatur  periculo  frustrationis.  Hanc 
porro  prorsus  reiicit  (ibid.j,  et  advertit  cum  Viva,  Wigandt  et  Go- 
net,  quod  Propositio  loquitur  de  opinionibw  circa  ea ,  in  quibus  ni- 
hil  potest  Ecclesia....,  non  vero  circa  iurisdictionem ,  quae  bene  ab 
Ecclesia  suppleri  potest:  et  moraliter  certo  praesumitur  suppleri  in, 
hoe  casu  ob  bonum  animarum.  Huc  faciunt  illa  Croix  (Lib.  6.  P.  1. 


ADDE5DA  947 

modo  opinio  sii  vere  prohabilis,  graci  fulcita  ralione  el  auclo- 
rilate.  Ita  Sanchez,  Lugo,  gui  putat  tntissunam,  elc...  et  eam 
vocant  moraliter  certam  Sanchez,  Tamb.,  Carden.,  ac  Oicasi., 
Jltsung,  (tormaz,  Sloz,  etc,  apud  Croix,  Lib.  6.  P.  1.  n.  117. 

K;iii()nt's  vide  ypud  cuiidem  S.  Alpfionsum,  (\m  exinde  sic 
concludit :  Posita  iyitur  ut  certa  hac  consuetudme,  certum  esi, 
iicitum  esse  sacramentum  ministrare  cum  lurisdiciione  proba" 
biti ;  qu.'nn(|uatn  bene  adverlil,  quod  Confessanus  absntcendo, 
non  ahsolverel  cum  sola  opinione  probabili,  sed  moraliirr  cer^ 
ia,  non  dnecta  ^CLTliludme,,  sed  riflesa. 

Aliam,  quain  scqui  se  dicil,  senieuliam  sic  proponil  S.  Al- 
phonsus,  quae  Dimirum  docel  ^  ul  iu(|uil/  liciium  guidem  esse 
ministrare  hoc  sacramenlum  poenitentiae  cum  iurisdtrtione  pr(h 
babili,  sed  nnnnisi  quando  ade.st  causa  gravis  neiessitatts,  aui 
magnae  utilitalis,  ut  aiunt  Elbei  (O;  ei  ^Vig.,  tel  causa  ratio-' 
nabitis,  ui  inguiunl  Suarez  (6)  et  Sporer.  Raiio  huius  timiith 
tionis  esi,  quia  ticet  Ecclesia  eo  casu  ob  bonum  animarum  bene 
censeri  po.ssit  lurisdictionem  suppl^re,  tamen  non  praesumitur, 
nulla  iusla  causa  accedente,  vellc  connivere  merae  libtrtatt  sa- 
cerdotnm    c\ 


n.  11".; :  Qmndocnmque  daiur  opinio  probabilia....  pro  iuriidicti§m 
ne....,  comwunisMima  sentenlia  eat  nim  Suar.  Kon.,  Fill.,  Regin., 
Less.,  Ponac,  Diann,  Arer.nn,  qwtd  eliam  Inm  nuppleal  Eci  Usia,.,.', 
si  ft.rte  abnit  iuri.niticlio.  El  hi>c  in  praxi  lulum  aul  iHiraliirr  ctf» 
tum  es%e  dicunl  Sanchei,  Ver-iretli,  UicnMl.,  iamb..  Carden.,  .Arek* 
dekin,  Spnrer,  1ionna%,  Sto%,  l.aurtntiuM. 

(o)  Klln«l  Conf.  \ll.  n.  :\\\.  n«m  exi^il  cauMum  gravit  n  -  <  .- 
tatis,  hcd  iu.ntam  el  ijrarem  cnu.^am. 

[b)  SuarfZ  iiiliil  eiu^niodi  liahel. 

(c)  PriiiHK,  ul  \i()i'tiir,  S  A)|tlu)iisu<i  fuit.  «jui  hanc  |»rnrrrdfO(J9 
seu  8(*(MiiHl;ie  8fiil(Miti.ie  i  (iruuli  ipsi*  e.iiu  ii|i|H'llal  /i/«iM/ioiinii, 
Ceu  (|uaiidafii  terliam  .H«*iitiMiti<tiii  a  M'ruii<)a  di\«'r<*am  (i>«liucle 
pro|)o>(iiI 

Vernm    >i  lluMiroli»»*  n-s  >|)»rU'lui     •luiii  !  ,  i  i  >..>- 

cuiKlae   o|>|)o>ila  exiidwlur,  eiier\ari   fiMli;        .  ^         -   >  nJ»^- 

biiur.  Nam  si  praecedeu.s  Houteutia*  lp«o  faleate.  evmmMuis  tti, 
imo  commuuis.nimit,  el  lulisuma.  el  n  i  :  •»  pr»- 

nrae  notae  haheliir  et  iliriliir,  quid  « t . ...  uppo- 

Viiao  opihioni,  (|iiain  ncuiine  praecunlo  Mai'  .1.   Tr.  S. 

q.  4.)  iuvexil,  et  Sporer  {Dm  Poenit,  n.  IWk,  uoum«i  prae^idio 


948  ADDEr^DA 

(Adn.  551.  pag.  482.) 

QuAER.  8'  An  possU  simplex  sacerdos  absolvere  moribundum 
etiam  praesente  Confessario  approbato'} 

Resp.  Dissentiunt  inter  se  Doctores;  et  S.  Alphonsus  (Lib.  6. 
n.  562.)  post  libratas  utriusque  sententiae  rationes  suum  tan- 


trlum  falsarum  allegallonum  denique  communivit,  nempe  Francisci 
Bardi,  loan.  Sanchez,  et  Georgii  Gobat  (quarta  itidem  falsa  allega- 
tio  SuarezH  apud  S.  Alphonsum  additur),  qui  nihil  taledocuerunt? 

El  quidem  huius  causae  infirmilas  exsurgit  et  prodilur  ex  eodem 
illo  principio,  quod  communissimae  prioris  senlentiae  fundamentum 
est,  ex  consuetudine  nimirum  (verba  sunt  S.  Alphonsi)  fere  omnium 
confessariorum  absolvendi  cum  iurisdicHone  probabili.  Hanc  sane 
consueludinem  sic  testatur  Snarezius  (De  Poenit.  Disp.  26.  Sect.  6. 
n.  6.) :  Arduum  tamen  est,  et  praeter  consuetvdinem  etiam  timorA" 
TORVM  viRORUM  cssc  vidciur,  omnes  homines  ad  Id  obligare,  sciiicet, 
ut,  si  possU  haberi,  minister  eligatur  habens  certam  et  indubitatam 
iurisdiciionem. 

Eandem  consuetudinem  sic  testatur  et  Card.DeLugo  (DePoenit. 
Disp.  19.  n.  34.):  vsvs  plane  omnivm  confessariorum  hoc  habet,  ut 
ampleclantur  sententias  probabiles  circa  absolutionem  a  censuris  vir^ 
tute  Bultae  Cruciatae  vel  lubilaei,  vet  alterius  facultatis:  et  ita  ab^ 
sotvunt,  nonimponentes,  quod  ante  mortem  faciant  se  iterum  absolvi 
ab  aito,  qui  habet  cerlam  potestatem....  Cum  ergo  ex  hoc  usu  com- 
muni  omnium  sequatur  manifestum  periculum  omnium  poenitentium, 
qui  exislimantes  se  iam  absolutos,  non  curant  amplius  de  absolutione 
ab  illa  censura,  et  remanerent  incapaces  absolutionis  sacramentalis, 
fatendum  est,  Ecclesiam  propter  hunc  communem  errorem  ad  impe- 
dienda  illa  damna  conferre  iurisdiclionem,  vel  certe  sententias  illas, 
in  quibus  fundatur  illud  periculum,  non  esse  veras. 

Sed  ct  ipse  S.  Alphonsus  [cit.  n.  573.)  de  universali  eiusmodi  con- 
suetudine  haec  habet:  In  Ecctesia  adest  universatis  consuetudo  fere 
omnium  confessariorum  absolvendi  cum  iurisdiclione  probabili,  ut 
testantur  communiter  Suarez,  Lugo,  Cardenas,  Arriaga,  Diana, 
Croix  et  omnes  alii  auctores  citati  pro  hac  senientia.  Communis  au- 
iem  sententia  Doctorum  fundat  moralem  certitudinem  de  praefata 
consuetudine. 

Porro  en  argumenlum,  quod  exinde  ducil  (ibid.)  ipse  S.  Alphon- 
sus:  Posila  igitur  ut  certa  hac  consuetudine,  certum  est,  licitumesse 
sacramentum  ministrare  cum  iurisdictione  probabili,  cum  ipsa  con- 


ADDENDA  'j(9 

(lcm  iu(Jicium  proferl  Iiisre  verbis:  llisee  tamen  nonobstantibus 
(scilirel  ralionibiis  pro  affinnante  a  se  allalis"  puto  non  receden- 
itttm  a  ])riina  srntenlia  inTiipp  nffjnnte'  ob  auctoritatem  Ritua- 
lis  Homani  lie  Sacr.  l'oen\l.  sub  init.  ,  ubi  sic  dicitur :  Sed 
si  periculum  mortis  immincal,  approbalusque  'nota,  desil  Coa- 


■^ueludo  1111  itilirtionein  prnehraf ,  provt  docrnt  Suare:.  yararruM, 
llarbu\a,  Cardrna^,  (Juaranta,  Prllizzaritui ;  idque  probnnt  ez  iure 
Canonico,  etc.  Quod  i«lem  sic  brfvius  adhibel  Suarozius  (t.  e.  ».  1.): 
Et  confirmatur  ri  universali  Ecclesiae  coniurludine,  quae  est  *uffi- 
ciens  .%i(jnum  iuriidictionis,  ut  .vtprn  dirtum  e%t.  E^t  nutem  unirer- 
salii  Ercle^iae  usus,  ut  xncerdotes  xerure  ulantur  huittwwdi  .-cilicel 
probabili)  iurisdiclione  in  administrntione  huius  sacramenti. 

rriirsliUita  porrc»  romFiiUdi  hnc  rl  rrrla  (lorlriiin,  inm  fnpiif  prr 
so  rorruit  (jui(l(|uiil  Spnrer  vi  Klbel  po>l  suuni  Miirciiaui  arJslruxe- 
ruul,  (piasi  scilicel  Kcclesia  Iribuerc  iunsd.clionem  nou  velil,  ui^l 
ad  usuin  ))rob;ibilis  iurisdicliunis  causn  cogat  ab  eis  excogitnta  ali- 
cuius  ncccssiiiilis,  ;iul  uiililniis,  etc.  E\  prnemis>is  enim  iurisdlclio 
cunsiMjuilur  uni\(>r>;il('in  coii^ucludinem.  At<jui  un.>ersnlis  (-uiisue> 
(udo,  (junlis  |)er  cummuuissimnm  sentcntiam  uubis  exhibptur,  cl 
(junlis  i;iin  e\l;ibnt  vcl  iiiitfijuam  M;ircli;inlius  nnscerclur  \\[  p.itel 
e\  Lcssii,  Su;ir('/.ii,  Snnche/.ii,  clc  teslimonio  nd  jirobnbilis  iuri^di- 
ctioiiis  licitum  usum  nus|)inm  grn>em  ill.  m  necessitatls  sru  mapnae 
utililatis  causnin  re(juisi\ii.  Krgo  sinc  causa  Sporer  el  Kllud  timo- 
rem  inicccrunt.  nc  diTicicntibu^  forlc  isliu«.modi  cnu>I>  periculo  fru- 
slrnlionisid»  dcfi'clum  iurisdiclioiiis  Nncmmciitum  c\|)onntur,  al(|UO 
adeo  proi)abilis  iurisdiclionis  usus  prupter  hauc  ratiunem  e\adat  il- 
licilus.  Sed  M;irch;inlium  in  irnnsvcr.Hum  cgll,  ut  xidetur,  cunfusio 
inter  iurisdiclioncm  dubiam  nc  probabilrm :  nec  saiis  ille  ad\crlissc 
\idelur,  nd  j)rob;ibilem  iuri>dictioncm  re(ju  ri,  ut  (juls  non  tt*uu*re, 
sed  solida  ratiune  iuui\us  prudenter  iudicet,  sibi  iurisdictiuQem 
non  (Iecs>e. 

Accedil  rnlio,  (juam  Sunrez  I.  c.]  suppeditat.  Ad  conrtnitntem 
(imjuit;  et  prudemem  Ecctesiae  gubrrnntionetH  pertinet,  ut  iio»  p#r- 
miltnt,  Sacrainentum  tam  nrcesmrium  (requen'er  esse  incerlum  et 
dubiunt,  qunntumruniiur  exi%iat  sub  opiniunr  probabiti.  Kt  hur  pa- 
filer  fncil,  (juod  linbcl  t!rul\  ,'/.ift.  ll.  /*.  I.  n.  \VJ.  Inqu.ens  ter^ 
Iwn  est,  Christum  ita  insiiluiMse  Sacramenia,  ut  nolurtit  eorum  eUI' 
ministraiionem  aut  suscrpiionrtn  <  ^  et  odkh 

sam  (idrtibus  minislr>iluris  aut   *        ,  .   .     ,  '.  fiiMC 

administratio  aut  suscepdo  obnojia  niitiiis  \ciuputis  aul  diffntllali- 
bus  non  sit  sec^tndum  instilutionrm  Chrinti ;  ergo  sf  non  sil  atims  mo- 
dus  i'(/(iii(/i  taUin  administralionem  aut  susceptionem,  nisi  ^mU  oj^ 


050  ADDENDA 

fessarius,  quilibet  Sacerdos  potest  a  quibuscumque  censuris  et 
peccatis  absolvere.  Possunt  igitur  simplices  Sacerdotes  ahsol- 
vere,  si  desit  approbatus  Confessarius ;  ergo  non  possunt,  si 
adsit  approbatus.  Ita  S.  Ligonus,  qui  alioquin,  licet  senteniiam 
suam  dixerit  communissimam  (a),  tamen  etiam  pro  opposita  af- 


retur  secundum  sententiam  tantum  probabilem,  licilum  est  secumdum 
hanc  operari.  El  hinc  duplex  adversus  illam  Marchantii  iheoriam 
argumentum.  Nam  quis  neget,  plus  quam  probabilem  esse  commu- 
nissiraam  sentenliam,  quae  invectam  a  Marchanllo  conditionem  non 
requirit?  Ergo  ad  prudentem  et  convenientem  Ecclesiae  gubernatio-* 
nem  perlinet,  ulait  Suarez,  et,  ut  habetCroix,  exigil  Christi  inslilu- 
tio,  ut  secundum  eam  liceat  operari.  Rursus:  quis  non  videt,  innu- 
meris  scrupulis  et  dilTicuIlalibus  obnoxiam  fieri  sacramenlorum  ad- 
ministraiionem,  quando,  ne  frustrationis  periculo  exponatur,  per- 
pendendus  quoquesit  gradusaut  necessitalis,  aululililatis,  quaead 
nsum  probabilis  iurisdictionis  ex  huiusmodi  Iheoria  exigitur?  Alqui 
ad  convenientem  et  prudenlem  Ecclesiae  administrationem  perti- 
net,  ne  sacramentum  tam  necessarium  frequenter  sit  incertum  et 
dubium;  nec  institutio  Christi  patitur,  ut  administratio  sacramenti 
hoc  pacto  tum  minislraluris  lum  suscepturis  evadal  odiosa,  scru- 
pulisque  ac  difficullatibus  obnoxia.  Ergo. 

Et  haec  quidem,  utdixl,  si  res  theoretice  spectetur.  Nam  quod 
adpraxim  attinet,  licet  cum  S.  Alphonso  quis  mallet,  probabiii  iu- 
risdiclione  utendum  non  esse,  nisi  rationabilis  aliqua  causa  hoc 
exigat,  verlssimum  est,  quod  advertit  Georgius  Gobat  (Theol.  Ex- 
perim.  Lib.  7.  n.  120.),  eiusmodi  causam  nunquam  non  adesse.  Pro- 
babiles  enim  de  iurisdictione  opinioiies  fere  versantur  circa  absol- 
vendi  facultales  concessas  aut  vi  privilegiorum,  aul  indulio  Bullae 
Cruciatae,  aut  occasione  alicuius  iubilaei,  etc.  Quocirca  hic  casus 
fere  contingit,  quando  (ut  inquit  idem  Gobat)  postquam  bona  fide 
coepisli  audire  confitentemj  oriiur  tibi  dubium  circa  unum  vel  alte- 
rum  peccatum;diG  proinde  quando,  nisi  hac  doctrina  utaris,  poenitens 
cogeretur  confessionem  apud  alium  iterare.  Alqui,  ut  notum  est, 
onus  bis  confilendi  eadem  peccata  Docloribus  nunquam  non  visum 
est  gravissimum,  adeo  ut  hac  de  causa  a  praemittenda  sacrae  Com- 
munioni  confessione  aut  saltem  ab  integritale  confessionis  excu- 
senl.  Ergo  etiamsi  horum  paucorum  seclari  opinionem  velis,  gra- 
vis  causa,  imo  et  iis  gravior,  quas  S.  Alphonsus  post  Sporer  ratio- 
nabiles  ac  suflicienles  existimat,  nunquam  tibi  deerit. 

(o)  Aegre  profeclo  inleUigi  potest,  quomodo  communissima  dici 
queat  opinio,  adversus  quam,  ut  in  praesenti,  produci  facile  queant 
vigintiquinque  ad  minus  Doctoresl  Sed  et  aliud  haec  tol  Doctorum 


AnDENDK  951 

firmanie  scxdccim  exprcsse,  alios<|uc  lacilc  Doctorcs  alN-^al; 
quibus  Dovcm  aiii  e\  Lugo  (De  Pornil.  Dnp.  18.  n.  23.  ,  Didiui 
fTom.  •;.  Tr.  H.  Hes.  -20.  n.  3.),  IJHrbosa  {Ue  Off.  et  1'otest.  Kp, 
Part.  II.  Alleg.  25.  /*.  79.),  et  Salmanliceosibus  (De  Pornxt, 
Cap.  11.  n.  29.)  adiungi  facile  possunt. 

IiisiijHT  sirul  <|iii  anirin.inlcm  scnlrnliam  scquuntur,  Don  in- 
firiiMiliir  nci^.iotis  probiibiltialcm  ;  ita  rt  cpii  nc^anlcni  pracfe- 
ruiit,  iillro  conrcdunt  probabililalcm  aflirm^intis,  aut  implinte, 
duni  propriam  opinioncm  mcre  probabiliorem  dicunl,  aul  eliaai 
explicitc,  ut  Lczana,  el  Stcplianus  a  S.  Paulo  apud  Salmanti- 
censcs  (l.  c),  ac  Viva,  Sporcr,  Elbrl,  cl  Card.  Dc  l.iigo  apud 
S.  Alphonsum  (I.  c.) ;  e  (juibiis  poslrfmus,  idcst  Lupo,  auclor 
sanc  gravissimus,  sic  iudicium  suum  dc  ipsa  profcrt  ^De  Poenit. 
Disp.  18.  n.  23.)  advcrsus  Aloisium  Turrianum,  (|ui  hanc  scq- 
leniiam  dixerat  improbabilcm  :  Vnde  constat,  excessisxe  in  cen- 
sura  huius  opinionis  Luisntm  Turrianum  dicendo,  hanc  opiniO' 
nrm  essc  improbabilnn....  Certr  srutrntia ,  quam  tot ,  el  tam 
graves  Dortores  tenent,  negari  non  potest,  fjuin  probabiiis  tii, 
praesrrtim  cum  fundrtur  in  verb^s  Trtdentmt,  qua$  non  facile 
explicari  poss-unt  ab  adcersanis  (a). 


disscnsio  evincil;  n(»mpc  hnud  Invicti  roboris  csse  arfnimpnloin, 
quod  in  har,  rcm  c\  Hitu<ili  Homano  poiitur.  Npjjup  cnim  supponi 
polr>i.  illum  Ipxtum  tol  l)o(*loribus  fuissc  iviiolum  ;  niM|u»'  inmcD 
ininus  proptcreu  probatiilcm  cciisufrunt  anirmanlpm  illi  quoqac, 
qui  ncf;.uiti  puiius  adhacs(»runt.  Kt  vcro  cum  plura  in  rom.mo  (juo- 
quc  Itituali  sinl,  (|uac  ail  ibMinitas  scnliMilias  perliiuMit ;  asl  alia 
quoipio  rcprriuntur,  ilc  (|uil)us  lib(>ra  dispulandi  in  soh  'lis  facullas 
Doctoribus  pcr  Kcclcsiam  conccdilur.  yuinimo  cum  Card.  th  Lui;o 
argumiMila  uiul(^(jua.|uc  cxnuisita  rorro;:.i\frit,  qinbus  painlrm  opl- 
nioiMMn  iir^.inltMn,  n  sc  adoplat.mi,  (*omiiiuniter.  rntionrni  inI.iid 
nullalcnus  commemorat. 

(a'  lileni  l.ufto  i)Uoad  scnlenliain  neuantiMn,  qn.ini  .tlitupiiii  p->> 
pracferl,  a<lNerlil  (/.  c.  n.  25.  .  fuiidamenium  pruetipuum  pro  eu  ile- 
sumi  abaii(|mbus  reipsa  plerique  hi  sunl  f\  tinc  conees>ionis,  qai 
fuil  subveiiirc  ncccssitati  ndelium ;  quae  .«aae  c<*s»arc  vidc tur,  quaD- 
do  (lonfes-  *    "        f     '-  tain^  ralio  \mf,\l  meo  ht^ 

rfirio  ni'n  V  ,  <  trsntitalem  rtrbotum  »cilic«t 

Goncilil  Tridentini  ,  et  concetMionin  abioluta^.  quom  prima  ttnlenlim 
(adirmans  iiempe    affrrl  pro  le     Vnw  poluil  wfce^  etinm 

xere  ad  concedrndam  facullatrm  rum  tota  Hla  ajN/'... »..:... 


952  ADDENDA 

(Ad  calcemNotae,  qiiae  incipit  pag.  686.  ct  desinifpag.  693.) 

Confer  etiam  Yitum  Pichler,  qui  (Lib.  4.  Tit.  7.  n.  6.)  ihesim 
hanc  slatuit,  et  egregie  Yindicat:  Probabile  est,  Impedimenlmn 
Criminis  non  incurri  ab  illis,  qui  ignorant,  illud  suo  delicto 
esse  annexum  a  iure. 


Ipse  autem  firmlus  fundamentum  slbi  visus  est  in  eo  reperisse, 
quod  Synodus  dixerit,  id  ila  semper  cusloditum  fuisse  in  Ecclesia: 
quasi  scilicet  non  fuerit  semper  in  Ecclesia  consuetudo,  utpraesente 
Praelato,  sacerdos  inferior  possel  absolvere  morientem  a  reservalis. 
Sed  (pace  tanli  viri  diclum  hoc  fuerit)  ista  directe  pugnare  videntur 
cum  verbis  ipsius  Synodi,  quae  expresse  testatur  (Sess.  14.  Cap.  7.), 
quod  in  eadem  Ecclesia  Dei  custodilum  semper  fuit,  ut  nulla  sit  re- 
sERYATio  iN  ARTicvLo  MOUTis.  Porro  ubi  uulla  cst  rcservatio,  profeclo 
superflue  quaeritur,  qui  facultatem  habeat  in  reservala. 

Adveriendum  est  praeterea,  ante  Tridentinam  Synodum  haudqua- 
quam  ad  excipiendas  confessiones  necessarlam  fuisse  Ordinarii  ap- 
probationem.  Ilhid  unum  itaque  requirebatur,  ut  ab  Episcopo  vel 
Parocho  iurisdictio  conferretur,  vel  directe,  quando  sacerdos  quis- 
piam  ad  excipiendas  confessiones  designabatur,  vel  indirecte,  quan- 
do  fidelibus  facultas  iiebat  aliquem  sacerdolem  eligendi  in  Gonfes- 
sarium.  Quocirca  cum  testante  Tridentina  Synodo  cusloditum  sem- 
per  in  Ecclesia  Dei  fuerit,  ut  in  articulo  mortis  quilibet  sacerdos  quos- 
libet  poenitentes  a  quibuslibet  peccatis  et  censuris  posset  absolvere, 
res  eo  redit,  ut  cuilibet  sacerdoti  in  eo  casu  iribuia  censeretur  iu- 
risdictio,  et  consequenter  ut  poenitens  posset  quemlibet  sacerdo- 
lem  eligere.  Atqui,  uti  diximus,  nulla  tunc  Ordinarii  approbalio 
necessaria  erat,  atque  adeo  nulla  esse  poterat  inter  approbatos  et 
non  approbatos  distinctio.  Ergo  inanis  est  hypothesis,  qua  fingitur, 
ex  eorum  temporum  consuetudine  approbatum  non  approbato  ia 
articulo  mortis  praeferendum  fuisse. 


l.MU:\  Al.l'll\l'.l.ll(  I  s 


^Mitmeris  maioribui  iUuijnalur  lomuf,  minoribus  pagina. 


Abortus.  Oualc  poccalum?  1. 4:J0.  —  An  aliquando  licilus?  4;U. 
—  An  poenas  incurranl  procuranlrs  aliorlum?  II,  871. 

Absrns.  An  possil  ahsolvi  a  pcccatis?  li,  3j4.  —  An  a  ccnsu- 
ris?  II,  «i7. 

Ahsolnlio.  OuihusdanJa,  nejjanda,  dilTcrenda?  11,  518.  —  An, 
quando  cl  (pioniodo  tribucnda  rccidivis,  consuctudiuariis? 
4»3<i;  vcrsanlibus  in  occasionc  pcccali?  531;  nioriliundi>?  383; 
duliic  disposiii>?  31  !l,  'i'27;  pucris  anle  prinuin  (louniiuuio* 
lieiii,  I,  4'J8;  deliiloriliu^?  II,  *>30;  coniplici  lu  peccalo  lur- 
pi?  480.  —  Absolutio  conditionata,  316.  —  Absoiuito  pcr 
litleras,  3.'>4.  --  Ouacnam  ccrlitudo  dispositiooi»  ad  al»iolu- 
lioncm  sil  rc(piisila?  .*>*27.  —  .Kbsolulio  a  ccnsuris,  8  44;  a 
ca<ihiis  reservatis,  4ti;>. 

Abstinrnlia  a  caruilius,  ovis  et  lacticinii^  1.  ?»»3.  ."»1:1.  -  .46- 
stinrntia  al)  openhus  servilibus,  38»» 

Acreytatio.  K\\  nccessaria  ad  legem?  I,  !*7. 

Accfptio  rei  alienae,  I,  CiO. 

Accessio.  Ounl  per  eam  anpjiritur?  I,  583. 

AccHsalnr.  I)e  olVnio  acrusatons  II.  l'J.  —  An  sil  irregult- 
ris?  902. 

Acedui.  Oiiid  sil  cl  quac  euM  liliac?  l.  171 

Actus.  Ouid  el  quoluple\?  1.  1.  —  Kui'»  dolcs  ul  sil  li-ini  imis, 
mor.ilis,  3.  — An  actus  e\ternuA  aliquid  addat?  ^b  Ao 
<lenliir  aclus  indilTcrenles?  '25.  —  yuos  |>0!isil  le\  pr.iecipc- 
re?  89.  — An  uuoaclu  implen  posMnt  plura  prnccrpld?  103. 
An  sint  plura  peccala,  si  plura  praecepla  uno  nclu  violca- 
tur?  I5i.  153.  —  Quomodo  ttdus  lalcrrumpjQlur?  154.  — 


954  INDEX  ALPHABETICUS 

Aclus  Fidei,  177,  Spei,  193,  Caritatis,  198.  -—  Aclus  coniii- 

galis,  II,  797. 
Adiuratio.  Quid  et  quotuplex,  et  quando  licita?  I,  349. 
Adoptio  seu  cognatio  legalis,  II,  711. 
Adulterium.  Quid,  quale  peccalum?!,  461.  —  Quam  obliga- 

tionem  restituendi  inducat?  694.  —  Adulterium  ut  dirimeas 

matrimonium,  II,  723;  quatenus  est  causa  divortii  a  toro  et 

habitatione,  658, 
Advena.  Yide  Peregrims. 
Advertentia  ad  peccaium  mortale,  I,  145. 
Adventitia  bona.  I,  543. 
Advocatus.  Eius  obligationes,  II,  11. 
Aedificatio.  Quid  per  eam  acquiritur?  I,  585.  —  Aedificatio  spi- 

ritualis:  eius  obligalio  pro  Clericis,  II,  31. 
Aequivocatio.  I,  474;  an  aliquando  licita?  ibid. 
Aetas  ad  legem,  I,  92;  ad  ieiunium,  506;  ad  Ordines,  II,  597; 

ad  raatrimonium,  II,  738. 
Affinitas.  Quid?  quoiuplex?  II,  715.  —  Quando  matrimonium 

dirimat,  et  quo  iure?  715,  717.  — -  Afiinilas  ex  incestu  debi- 

tum  impedit,  717. 
Aggressor  vitae,  honoris,  bonorum,  pudicitiae,  I,  423  et  seqq. 
Aleae.  Ludus  alearum,  II,  67. 
Altuvio.  I,  583. 

Agnus  Dei.  Quid  sit?  ad  qualem  usum?  II,  136. 
Alimenta.  Debentur  parentibus,  I,  397;  filiis,  402;coniugi,  406; 

fratribus,  761;spuriis,  760. 
Altare.  II,  283.  —  Altare  privilegiatum,  II,  935  et  seq, 
Amentes.  Quoad  leges,  I,  92;  quoad  dominium,  542. 
Amissae  res.  Yide  Inventio. 
Amor.  Yide  Caritas. 

Amphibologia.  An  quandoque  licita?  I,  474. 
Angustia  loci.  Causa  dispensandi  in  matrimonio,  II,  767. 
Anima.  Dispositiones  animaead  Eucharistiam,  II,  228.  —  Quo- 

modo  Confessario  agendum  cum  aniraabus  spiritualibus?  550. 

—  Irregulariias  animae  ex  defectu,  898. 
Animalia.  An  fera  siol  capientis?  I,  560. 
Antichresis.  Quid  sit?  an  licifa?  I,  828. 
Apes.  Quid  si  avolariot?  I,  563. 
Apparitor.  Eius  munera,  II,  14. 
Applicatio  Missae.  II,  257.  —  Obligatio  Parochorum  applican- 

di  Missam  pro  populo,  265;  quoad  Patres  S.  L,  273. 


r?(DF.\  ALPflABETlCOi  f|( 

Approhatio  Confexxarii.  II,  42i;  eius  neceilitM,  ihid.  —  ip- 

pro!);)ii()  Kc^Milariiinj,  i:i7. 
Kqua  \n  Rapdsmo.  II,  167;  in  Mis»a,  191. 
Arma  (ilenns  proliit)it;i,  II,  09. 
Arrhar  in  vendiliono,  I,  803;  in  sponsalibus,  II,  6I7. 
Artps.  Quarnani  excuscnl  a  ieiunio?  I,  517. 
Arttfrr  dirrs.  An  rxrusclur  a  iriunio?  I,  .*;|9. 
Asprctus  obsccm.   lulcr  solulos,  I,  4.77  et  seq.;  intcr  coniugcs, 

II,  809. 
Assecuratio.  Quid  sil?  I,  829. 
Ass  slrntta  .Missao,  1,  374;  matrimonio,  II,  750. 
Attcntin  in  Missac  nudilionp,  I,  378;  in  Iloris,   II,  9i;  in  con- 

IrrtionJ*  Sacramfnloruii),  ISS. 
Attritin.  Oiiid  sil,  an  suflicial  in  SacrameDlo  PoenilcnliacT 

II,  3  43. 
Auditio  Missae,  l,  374;  delraclionis,  480. 
Araritift.  Oiiid  sil,  et  quae  cius  tiliae,  I,  169. 
Aves.  Vide  Occujiatm. 


Balsamum  in  Contirmaiione,  II,  183. 

Banna.  An  et  quomodo  tieri  debeant?  II,  6i5;  eorum  di9pet>- 

saiio,  630. 
Baplismus.   Kius  nalura,   il,   166 ;  matrna,  167;  forma,  170; 

iMmisler,  171;   subirclum.  173;  palnni,   176;  cacrcmomac» 

178.  —  Hiipii.smus  (M*r  o|M'raliout'm  caoaream,  179. 
Barbitnnsor.  An  possii  arlem  suam  exercere  dic  fe»lo?  I,  39i. 
iieltum.  An  licitum?  I,  440;  quid  in  dubiodeeius  luslilia?  441. 

Prarliniilcs  quaiido  irrc^ulares  tianl?  II,  90i. 
Denfdtctin  nuplialis,  ||,  673.  7.77. 
Benefinatus.  Quando  rommillai  simoniam!''  I,  390  ft  tt^.:  qoaA- 

do    teneatur   nd  erogandum  supernuum   p^iuporibus?    533  . 

qiiando  tencatur  ad  lloras?  ||,  ii. 
Benrfinum.  (Juid?  (piotuplc\  ?  II,  89;  modus  acquirendi,  amit- 

trmli,  rcsi^jn.imli.  iAk/.  et  seqtf. 
Bestiniitas.  (Jiiantum  peccatum?  I,  470. 
Bigamia.  Indunl  irregularitalem,  II.  901. 
Blasphmia.  Quid  sit.  quoiuplex.  qiiale  |>occiluro?  I,  3i9. 
Bomtas  actuum  bumanorum,  I,  i  c/  icr/. 


956  INDEX  ALPHABETICUS 

Bona  fides.  Quoad  praescriplionem,  I,  580;  qiioniodo  fides  mala 

yel  dubia  uoceat  possessori?  ihid. 
Bona  filiorum  1,  543;  uxorura,  546;  Clericorum,  552.  —  Bona 

inventa,  563. 
Breviarium.  Vide  Ofpciim  dicinum. 
Brevia,  Bullae,  I,  126. 


Calix.  Requiritur  ad  Missam,  II,  285. 

Calumnia  Yide  Detractio. 

Cambium.  Quid  et  quotuplex,  et  an  liceat?  I,  822. 

Campsor.  I,  822  et  seq. 

Candelae.  Candela  accensa  ad  Missam,  II,  288. 

Canonici.  Eorum  obligationes,  II,  76. 

Capitale.  Yide  Sors. 

Capite  damnati ,  an  communicandi?  II,  228. 

Capitulam.  Quoad  leges  ,1,88;  quoad  litteras  dimissorias,  II, 
596  ;  quoad  censuras  ,  765. 

Caritas.  Q[i\df  l,  IdSetseq.;  eius  obiectum,  ibid.  ^  subie- 
ctum,  ibid.;  necessitas  quoad  Deum,  ibid.;  quoad  proxi- 
mum,  202;  quoad  inimicos ,  210;  quoad  pauperes  succur- 
rendos,216;  quoad  delinqueutes  corrigendos,  223  ;  ordo 
servandus  inbonis,  203;  in  personis,  204;  vitia  opposi- 
ta,  227. 

Carnes.  Abstinentia  a  carnibus,  I,  503  ,  513;  quoad  pueros, 
«fteV/. ;  quoad  caupones,  252;  quoad  mixtionem  carnis  cum 
piscibus  pro  dispensatis  a  lege  abstinentiae,  521 ,  522. 

Castitas.  Yotum  castilatis ,  I,  368  et  seq. ;  quoad  Religiosos, 
II,  113  ;  coniuges,  801 ;  ut  impedimentum  impedieus,  681; 
dirimens,  700. 

Castrensia  bona.  I,  543. 

Casus  reservati.  De  nalura  reservationis  ,  II,  449  ;  de  potesta- 
le  reservandi,  450 ;  de  potestate  absolvendi  a  reservatis,  465; 
quid  de  casu  reservato  in  lubilaeo?  921 ,  926. 

Caupo.  An  possit  vendere  vinum  inebriandis ,  carnes  coraeslu- 
ris  in  die  vetito?  I,  252. 

Caussa.  Quid?  I,  8;  quoad  dispensationem  legis,  112;  irrita- 
lionem  votorum ,  363;  eorum  dispensationem  et  coramuta- 
tionem,  367,  370.  —  Causae  excusantes  ab  auditione  Mis- 
sae,  384;  a  ieiunio,  516;  aJ)  operibus  prohibitis  die  festo. 


I>nEX  ALPnABETICCS  §57 

:I92;  a  furto,  fiO.*;;  a  rcslilulionc,  fiS2;  a  rcrilalionc  Ilora- 

ruin,  II,  03.  —  Cnusacad  ab^olvcnfJum  subcondilionc,  :\\9; 

ad  solvenda  spon^^alia;   621  ;  ad  dispcnsandum  in  dcnunlia- 

lionibus  bnnnornm  .  630;  in  impcdimcnlis  mnlrimonii.  767. 
Celfhrnlin  Missar.  Halionc  sarcrdolii  ,  II,  260;   ralione  oflli- 

cii,  261 ;  ralionc  slipcndii ,  26.*»;  de  lcmpurc  cl  lococclcbra- 

lionis,  276;  dc  rcquisilis  ad  cclcbralionem ,  2H3  ;  de  Rubri- 

cis,  289. 
Censura.  II,   823;   polcslns  cam   fcrcndi,   833;  cius  subic- 

cliim,  837;  cxcommuniralio ,  8*>0  ;  suspcnsio,  8M2  ;  inlcrdi- 

clum,  888;  dc  absolulionc  a  ccnsuris,  8ii. 
Census.  Qiiid  sit?  ct  qiiando  lirilus?  I,  S2i. 
Certiludo.  Qiiid?  quoluplcx  ?  I,  i.'i;  lidci,  177;  .spci,  193  ;ad 

iurnndum,  3it  ;  ad  dandnm  absolulioncm  ,  II,  527. 
C>.v.vfl/<o  b'i;is ,  1 ,  116;   (iispcnsalionis  ,    lli;  pracscriplioni<  , 

57i;  promissionis,  7ii.  —  Ccssalio  a  divinis,  II.  892. 
Cessio  bonorum.  .\n  dcbilorcm  libcrcl?  I,  681. 
Characier  sacramcntalis,  II  ,  130. 
Chirn(}rnpha.  An  vcndi  possinl?  I,  Su3  ,  806. 
Chirurfjus.  Obli^nlioncs,  II,  2*»;  an  irrcgularis .»  on-.> 
Chocolatum.  \i\  die  iciunii ,  1 ,  508. 
Choreae.  .\n  vcl  quando  liciiae?  I,  239. 
Chorus  qiioad  Canoniros  ct  Ucligiosos.  Vidc  Officium. 
Chrisma  in  ll.ipli>mo,  II,  170;  in  Confirmaliouc  ,  181. 
Circumslantui.  Qiiul?  quoluplcx?  I,  28;  cjuoad  rcslitutionem, 

cui,quanlum,  ctc?   666;  quoad  coDrcssioucm ,  II,  363; 

circumslanliiic  ag^ravantcs,  ibid. 
Cives.  Knriim  obli^Miioncs  er^a  rivilcm  aurtorilalcm  ,  I ,   il2. 
Clandcstinitds  qiiond  miilrimoniiim  ,  II  ,  73i. 
Clausura.  Quomodo  scrvanda?  I .  II.*);  (pialc  peccalum.  si  \io- 

lctur?  ibid.;  quasnam  pocnas  incurrant  violantcs?  880. 
C/mVi.  An  lcncanlur  lepibus  rivibbus?  I,   93;  eorum  domi- 

niuni.  .'>N2;  obli;^ationcs  gcncralcs,  II,  31 ;   babitus,  39;  ar- 

tcs  probibilnc,  66  ;  pcmissio  Clcriri.  (juoiuplcv  cl  (juasnam 

pocnas  indural?  867  ;  an  (^lcrirus  mcdrn  |)osmI  ruin  a.iuNiio- 

ne  el  incisione?  902. 
Codictllus.  I)c  rc(|uisitis  ad  codiriilum,  I,  763. 
Carrus.  An  sit  irrcfiularis?  II,  898. 
Caelthatus.  K.ms  oblii:ntio.  II,  32. 
Connrterium.  Quando  rcnscatur  violalum?  II,  863. 
Coenula  dic  iciunii ,  I,  510. 


^58  INDEX  ALPHABETICUS 

Cognatio  naturalis,  II,  702;  spiritualis,  708;  legalis,  711. 

Cohabitatio.  An  coniuges  teneantur  ad  cohabitationem?  II,  658. 

Collatio  quoad  haeredes,  1,  747 ;  beneficii,  II,  88. 

Collatio.swe  collatiuncula.  Vide  Coenula. 

Columbae.  An  occupari  vel  occidi  possint?  I,  562: 

€omoedia.  Vide  Spedacula. 

Commixtio.  Quid  per  commixtionem  acquiratur?  I,  584. 

Commodatum.  Quid  sit?  eius  obligationes  ?  I,  770. 

Communio  Paschalis,  I,  499;  ubi  facienda?  500;  adrainistra- 
lio,  II,  203;  disposiliones  animae ,  228;  corporis,  232;  in 
periculo  mortis,  225;  an  tunc  danda  pueris,  227;  amenti- 
bus,  semifatuis ,  mutis  et  obsessis?  227;  peccatori  occul- 
to,  154;  an  dubius  de  ieiunio  possit  communicare?  235. 

Communio  frequens,  II,  239,  Communio  spiritualis,  248. 

Commutatio  voti,  I,  369  ;  iuramenti,  347  ;  poenitentiae,  II,  413. 

Compensatio  occulta,  quid?  I,  609;  condiliones,  ibid.;  an  li- 
ceat  famulis?  611;  an  detur  compensatio  in  restitutione  fa- 
mae?  483. 

Complex  in  damno  quoad  restitutionem  ,1,  651  et  seq. ;  in  pec- 
cato  turpi  quoad  absolutionera ,  II,  480;  quid  si  peccatum 
aperiri  neijueat  sine  complicis  manifestatione?  374;  si  Con- 
fessarius  illius  nomen  exquirat?  377. 

€oncionator.  An  debeat  ieiunare?  I,  520. 

Concubinatus.  Quid  sit?  I,  460. 

Concupiscentia.  Quid?  quotuplex?  I,  17;  quid  ad  actum  huma- 
num?  ibid.  ;  remedia,  20. 

Concursus  Quid  si  eligatur  indignus,  minus  dignus,  omisso  di- 
gniore  in  concursu?  I,  648.  —  Concursus  ad  peccatum  et  da- 
mnum.  Vide  Cooperatio. 

Conditio.  Ad  legem ,  I,  85;  ad  orationem ,  257;  ad  iuramen- 
tum,  338,  ad  votum,  351;  ad  lestamentum  ,  753;  ad  prae- 
scriptionem,  568;  ad  conlractus,  711 ;  ad  contritionem,  II, 
336 ;  ad  confessionem ,  467 ;  ad  propositura,  345.  —  Condi- 
tio  apposita  in  Sacramenlis,  147;  in  absolutione,  316;  in 
matrimonio,  639.  —  Conditio  ut  impediraentum  diriraens, 
701.  —  Conditio  turpis  ad  contractum ,  713;  ad  matrimo- 
nium,II,640. 

Condonatio  debiti,  I,  682;  poenae  peccati.  Vide  Udulgentia. 

Conductio.  Vide  Locatio. 

Confessarius.  Eius  munera,  II,  497 ;  eius  scientia,  503;  appro- 
balio,  422;  iurisdictio,  428.  —  De  modo  agendi  Confessarii 


mEX  ALPHABCTICVS  159 

cum  indispositis ,  .'i31  ;  cum  versaiilihus  in  occasiooc  porca- 

ti ,  ihid.  ;  cum  liahiluatis  el  recidivis ,   536 ;  cum  scrufiulo- 

sis ,  I,  lii  ;  cum  rudihus,  II,  518  ;  cum  animahus  piis,  550; 

cum  morihundis,  :\H:i  ;  an  dehcal  disponere  pocnilcnles?  5i8; 

an  monere?  .'ilO  ;  inlerro^Mre?  !il:J ;  (juid  circa  crrores  com- 

missos?  Mii;  an  poenilens  ohli^elur  ad  sc<iuendam  opinio- 

ncm  Conressarii/  1,  '76;  II,  530. 
Confessio  aimua,  I,  498;  (pjando  pracmiltenda  adminislrationi 

Sarrainentoruin?  II,  150;  an  lien   possil  si^nis  \el  scripto? 

354;  cius  inslitulto,  ;)51  ;   praeceptum  ,   :{53  ;   conditiones  , 

354  ;  intei?rilas ,  355 ;  causae  ah  inl»';,'rilale  excusaoles,  372  ; 

quando  ileranda?  3!H);   confessio  generalis,  eius  occessitas 

'vel  utilitas,  395. 
Cotifirmado.  NaUira,  II,  ls-2;  matcria,  ls:J;  lorroa,  185;  miui- 

ster,  181);  suhieclum  ,  187. 
Congre(jatwnes  Homanae.  Karum  aucloritas,  I,  l!23;  S.  Coogr. 

Concilii,  l-ii;  Kpiscoporum  et  He^ularium,   ibid.\  de  I*ro- 

paganda  Fide,  ibid.\  S.  Otlicii,  ibid.\  Indulg.  et  Keliq.,  125; 

S.  l*oenilrnliariae,  ibid  \  Dalariae,  %b\d. 
Coniu(ft's.  Koriiin  ohli^aliones,  l,  iuO;  socielas  inler  ipsos,  nn 

simul  deheant  cohahilare?  i//i(i.  ;  lura  ,   onera  ,  donaiiuucs, 

752;  quoad  dehitum,  II,  790. 
Consanyuinei.  An  incestus  cum  coosaoguiueis  iu  variis  gradtbus 

specie  (lilTerat?  I,  4JJ1  ;  II. 
Consanguinilas.  II,  702.  —  Arbor  coosan^uinitatis,  706  bis. 
Consctenlia.  ^)iiid?  I,  43;  rerln  et  erronea ,  ibid.\  cerla  el  du- 

bia,  45  ;  scrupulosa  et  la\a,  50 ;  probahilis  el  improbabilis,  56. 
Consrripti  mililiae,  I,  70  4. 
Consecratio.  .M.ileria,  II.  197;  ItMmi.  -200. 
Consensu.s  ad  pecc.iUim,  I,  liU;  ad  runtriclum,  724;  ad  ma- 

trimonium,  II,  637.        Cunsensus  pareiilum  ad  malruuuuium 

liliorum,  649  ;  ad  .separationem  coniugum,  662. 
Consentiens  in  damnum.  I.  657. 
Consuetudo.  (,)uiU?  «juoluplex?  1,  134  ;  elVeclus  ad  iniu- 

cendani  vel  ahru^andtnu  ,  i6i(/.       Cun>uctudo   i  .i .  aa 

declarand.i  in  conleitsione ?  II.  9i  i 
Consuetuduuirii.  An  absolvendi?  II.  536. 
Consulens  dainiium,  I.  653. 
Contemptui  le^is  ipi.imli)  mortalis?  I.  100. 
Continenttd.  Vide  <  "rlibatus. 


960  INDEX  ALPIIABETICUS 

Contradus.  Materia  contraclus,  l,  711 ;  consensus  ad  ipsuta^ 

724;  subieclum,  718;  eius  obligatio,  733.  —  Conlraclus  gra- 

tuiti,  742;  onerosi,  800.  — Quid  si  iuramento  tirmetur?  7^; 

si  error  ycI  metus  intervenial?  726.  —  Modificationes  con- 

tracluum,  737;  conditiones,  740. 
Contradus  trimis.  I,  818. 

Contritio.  Quid  sit?  II,  323;  necessitas,  325:  dotes,  336. 
Contumada  ad  censuram  ,  II,  827. 
Contumelia.  Quid?  I,  486;  quoad  reparationem ,  ibid. 
Cooperatio.  Quid?  quotuplex?  I,  244;  ad  peccatum,  ibid.;  ad 

damnum,  631;  quoad  famulos,  246;  operarios,  248;  merca- 

tores,  230 ;  caupones,  232. 
Cooperatores  positivi,  I,  631 ;  negativi,  662;  ordo  restitutioais 

inter  cooperatores,  671. 
Copia  Confessarii.  Quando  dicatur  deesse?  II,  229. 
Copula  coniugalis,  II,  797 ;  quando  licita?  ibid. ;  obligala?  806,- 

quaiis  requiratur  ad  affinitaiem?  715;  quid  de  extorquente 

copulara  sub  promissione  matrimonii?  I,  691 ;  quandoexpo- 

nenda  sit  a  sponsis  cognatis  pro  dispensatione  oblinenda? 

II,  768. 
Corporis  dispositiones  ad  Eucharistiam ,  II,  232;  irregularitas 

ex  defeclu  corporis,  898. 
Corredio  (raterna.  Quando  obliget?  I,  222;  quis  ordo  servan- 

dus  in  correctione?  ihid. ;  ex  parte  parentum,  404  ;  ex  parte 

dominorum,  409;  ex  parte  magistrorum,  411 ;  ex  parle  ae- 

qualium  vel  inferiorum,  225. 
Creditores.  Ordo  restitutionis,  I,  673. 
Creditum.  Eius  venditio,  I,  803,  806. 
Crimen.  Quando  sit  publicum  ut  possit  vulgari  ?  I,  479  ;  impe- 

dimentum  criminis  II,  723.  —  Crimen  quoad  irregularila- 

tem,  903;  criraen  criminosum,  871. 
Crudfixus.  Qualis  requiratur  in  Missa?  II,  288. 
Culpadid  peccatum  morlale,  I,  142;  ad  casura  reservatum,  IF, 

430  ;  ad  censuram ,  826 ;  ad  restitutionis  obligationem  ,  I, 

637;  culpa  theologica  et  iuridica,  ibid. 
Cidtus  Deo  debitus,  I,  234;  debitus  Sanctis,  255. 
Cultus  disparitas.  Quale  impedimentum  matrimonii?  II,  72^. 
Currus.  An  possit  duci  in  festo?  I,  391. 
Custodes  agrorum,  etc,  II,  28;  aegrorum,  parvulorum,  domus, 

gregis,  I,  385. 


lf(DE\  ALPIIABF.TICIS  161 


Damnifirator.  Ouoad  roslilnlionpm.  I,  637. 

Davmum  (MiHTurns  in  innlno.  I.   781;  fxru^^ans  a  rfslilutionc, 

\h\il.\  a  l«'<;p,  \{)'\.  —  VmI»'  Diffirultax. 
Dataria.  Q\\u\  sii?  quodnani  cius  niunus?  I,  IS.*;;  II,  776. 
Dehita  vx  dflirlo,  exTonlrarlu,  I,  67i. 
Dehituin  rnniuqalr :  i*in8  h()n«*siHs  in  sp,  II,  707;  qiioad  tPrnpus, 

nioflnni,  Ntcnni,  SOl;  eins  olili^ralio,  806;  f|nomodo  ainiliatnr 

ins  iid   illnd?   717.   —  Drhitum  qno.id    hona  furlunae.   Nide 

Drhita. 
Derrptin.  Vide  Hrrnr,  Dolus. 

Drrisinnrs  (Inriac  Ronianao,  (|noniodo  ohliizcnl?  I,  127. 
Drfrrtn^.  Onomodo  aix^-icndi  in  roniinodalo?  I,  771;  in  vcndi- 

lnnn*?  HOl;  in  sponsalihiis?  II,  6*22.—  Dcfccins  romnii<si  in 

confcssionc,  an  reparandi?  .752. 
Defrnsor.  Vidc  Aggressor. 
Drflnrntnr.  Ad  (jnid  lcmMtnr?  I,  601. 
Delrrtattn  n\orosii,   ()nid?  (pialc   pcciMlum?!,  160;  an  detur  iQ 

ea  parvilas  maleriac?  iWi. 
Delf-gatin.  .\n  delepalus  suhdcleparc  possil?  I,   11*;  II,  l»9; 

qnid  de  iurisdirlionc  dele|jaia?  ibid. 
Deltherntin  ad  aclum  linmannm.  I.  1.2;  ad  percatum,  liO;  ad 

votnm,  :{')1 . 
Deltrtum.  Qnoad  irrcfjnlarilaten»,  II,  905. 
Denunliatin.  Kius  ohh^atio  (pioad   solliriianlem  ad  lurpia,  II, 

480   —  Dcnnntiatio  ad  rornvtionem.  Vide  Correctio  fratema^ 
Drjwsitin.  Onid?  Omilis  elTcrtus?  II.  887. 
Dvfinsitum.  Kms  ronditioncs  it  i>l>li.':iii(»n('<    }    TTi 
Desertnres.  Vidc  Mitites 

Destdertimi  opcris  mali,  (pialc  |H'rratnm?  I,  160. 
Desptralin   Onale  |>crratiim?  I,  19.7. 
Drtrnrlin    I,  476.  IJnid  si  drhrtum   sil   puhhrum?  179;   si    mh 

inliimata  pcrsona?  thtd  :  re|»;irnlm  dclrartionis,  18:1 
Diaconatus.  .\n  Ordo  sarcr.  an  Sarramentiim?  II.  591. 
Diaronus.  An  solcmmlcr  haplizarc  possii?  ||,  I7i;  Ommunio- 

ncm  diire?  20:t. 
Difficultas  ^ravis,  an  cxm.set   a  pracrcplis  humani*?  I.  101    a 
Missa?  38i;  n  leiuniis?  516;  ah  Oflirio  diTino?  II,  61. 
oc»T  Tom.  II.  61 


962  INDEX  ALPHABETICUS 

Dilatio  restitulionis  in  morte,  I,  619;  implelionis  voti,  360;  ira- 

plelionis  poenilentiae,  II,  411;  dilatio  absolutionis,  519. 
Dilectio  inimicorum.  Yide  Caritas. 
Dimissoriae.  Lilterae  dimissoriae  necessariae  ad  ordinalionem^ 

a  quo  concedi  possint?  II,  596. 
Discipulus.  De  obligalionibus  discipulorum,  I,  411. 
Dispensatio  a  lege,  I,  109;  a  voto,  366;  in  bannis,  II,  630;  in 

impedimenlis  impedientibus,  683;  in  dirimenlibus,  765;  mo- 

dus  eam  petendi,  776;  causae  eara  obliflendi,  766;  dispensa- 

tio  in  radice,  791. 
Dispositio  ad  Sacramenta  suscipienda,  II,  162;  ad  Contirmalio- 

nem,  189;  ad  Communionem,  228;  ad  Poenilenliam,   323; 

adUnctionem,  587;  ad  Ordinem,  597;  ad  Matrimonium,  675. 
Distantia.  Quando  excuset  aMissa,  I,  384. 
Distillatio.  Vide  Pollutio. 

Distractio  in  Missa,  I,  378;  in  oralione,  259;  in  Horis,  II,  60. 
Dissolutio  sponsalium,  II,  621;  matrimonii,  652. 
Divinatio.  Quid?  quotuplex,  I,  263;  quaenam  eius  gravitas? 

264. 
Divortium.  Quid?  II,  658;  quoad  vinculum,  ibid.;  quoad  habi- 

lalionem  et  torum,  ibid. 
Doctor.  Officium  doctoris  in  confessione,  II,  503. 
Dolor.  Vide  Contritio. 
Doliis  in  conlractu,  I,  726. 
Domicilium.  Quoad  ieges,  I,  93,  94;  quoad  Ordines,  II,  595; 

quoad  matrimonium,  750. 
Dominium.  Natura,  diyisio,  I,  539;  obiectum,  540;   subiectum, 

542;  filiorum,  543;  uxorum,  546;  Clericorum,  552;  aucto- 

rum,  557;  modus  illud  acquirendi,  559;  in  propriara  famam, 

540. 
Dominus.  Obligatio  dominorum,  I,  409. 
Dona.  An  possint  a  iudice  accipi?  II,  4.  —  Dona  sponsorum,  617, 
Donatio.  Quis  donare  possit?  I,  745;  quaedonari?  747.  —  Do- 

natio  inler  vivos,  749;  mortis  causa,  766.  —  Donatio  coniu- 

gum,  752;  ad  pias  causas,  755. 
Dos.  Quoad  matrimonium,  I,  547. 
Dotes  contriiionis,  II,  336;  confessionis,  354.  —  Vide  Dispo- 

sitio. 
Dubium.  Quid?  quotuplex?  I,  47;  an  cum^^eo  liceat  agere?  48; 

quid  in  dut)iode  existentia  legis?  Vide  Probabilitas.  — Quid 

in  dubio  de  adimpletione  legis,  seu  obligationis?  79;  de  vo- 


INDKX  ALPflABETICCS  'M,  ! 

l(>?:{.')i;  (le  iiJslilia  ImIIi?  4il;  de  posscssiooe  rci  ahci.  •  ' 
ti:ti;  dc  ddiuno  illtilo?  (iUi;  de  iiifliixu  sulTra^ii  iniu^ii,  ii.Vs, 
dc  hwlulioiic  dchili?  68'J;  de  prolc,  ulruni  c\  adullcno  uaU 
8it,  vel  i'\  quiili  palrc?  695;  quid  in  dubio  de  prccalis  cum- 
missis?  gravibus?  accusalis?  II,  360;  de  valore  matcnac  cl 
f(jriiiac  in  S.MT.iiuciili.s?  li-2;  dc  luri^dirlionc?  916;  ^W  rescr- 
valioiic  pcccali?  i.'i6;  dc  mipcdiiuciilo  nialniiioiiii?  69:1;  de 
ccnsura?  8*29;  de  irret^ulariUilc:''  896;  de  honiicidio,  vcl  mu- 
tilalione?  907. 
Duellum.  I,  i:i6;  cius  pocuac,  II,  867. 


Ehrielas.  Ouid  sit,  cl  (|ualc  pcrcalum?  l,  173. 

Ecdesia.  Eius  pracccpla,  I,  49 i,  an  actus,  vcrba,  aspcctus  co- 

gilidioncs  lurp»'s   iii   Ecclcsia   sint  sacrilcpia?  295,    i62;  an 

liiriiiiii  m  K««  li'sia  sil  sacrilcf;iuui?  299;  an  licet  cclebrarc  ia 

Ecclesia  violala?  II,  281;  quaudo  violelur  cl  io  cultum  resli- 

tualur/  282. 
Educalio  tiJioruiu,  I,  i02. 
A'^rr//i,v  Sacraiuciilorum,   II.  \'M\;  Bnplismi,  167;  Eurbarisliae, 

1!>:1;  Sacrilicti  ,Mi>>ac,  2.'J3;  K\lrciiiac  riuiujnis.  .'»77;  «'\rom- 

municationis,  856,  intcrdicti,  889. 
EteemoMjna.  Ouando  obli^ct?  1,  216;  aD   uxor,  lilius,  lamulus 

possinl  farerc  cIccmosMiam  ?  221. 
Emphntntsis.  ()uid  sit?  l,  820. 
Km}tln).  Vide  \end\lin. 
Emf/lor.  Eiiis  obli^ationcs,  I,  802;  cmptor  rci  furtivae  ad  quid 

tcncalur?  62i,  628, 80i. 
Epikfia.  Oui.i  .mI  ct  (piaiitlo  liabcal  lorum?  I,  109. 
Efnscnpus.  Potcstiis  Epi.^^ctipi  (|uoad  dispcnsalioncm  in  lctfibus, 

I,  111;  involi>,  366;  iu  impcdimciilis  inipt  dicnlibus.  11,668, 

in  ilirimcnlibus,  765.  —  CpisiUipi  obligationcs,  II,  70;  quoad 

rcsitlcuiiam,  ibid.;  pracdirationcm.  71;  visitalionem  dioccc- 

sis,  ihid.;  privilCfjia,  i//i(/. 
Error  in  routrarlibus,  1,  726;  in  lloris,  II,  54;   in  matrimonio, 

697;  ipioad  iurisdictionem  Confcssarii,  429;  l\inH'bi.  754. 
Errores  ii  Pio  I\  damiiali  circa  matnmonium.  II.  695. 
Eufharislia.  Euis  mslilutio.  II.  190;  matcria.  194;  forma,  200; 

Mmi^lcr,  203;  ncrcssilas,  224;   in  morte,  225;  dispositiouc5 

ad  illam  su>ripiciulam,  228. 


964  INDEX  ALPHABETICUS 

Evictio.  Quid?  Eius  effectus?  I,  624,  803. 

Examen.  Quale  praerequiratur  ad  iategritatem  confessionis? 

II,  389. 
Excommunicatio.l^aimai,  II,  850;  effectus,  856;  praecipuae  ex- 

communicationes  in  specie,  866;  excommunicatio  minor,  855. 
Executor  lestamenti,  1,  765. 
Exhaeredatio.  An  fiiius  exhaeredari  possil?  I,  760. 
Exorcismus.  Vide  Adiuratio. 
Extrema  Unctio.  liisiitutio,  II,  577;  materia,  578;  forma,  582; 

Minister,  583;  subiectum,  585;  necessitas,  587;  dispositio, 

ibid.;  quando,  quomodo,ac  quoties  ministranda?  ^Sietseqq. 


Fama.  Quid?  I,  476;  quomodo  reparanda?  483;  an  cadat  sub 

nostro  dominio?  540;  quid  excuset  ab  ea  restituenda?  484. 
Famulus.  Obligationes,  I,  410;  an  possit  facere  eleemosynam? 

221;   se  compeosare?  611;   cooperari  domino  ad  malum? 

246,  247  ;  excusari  a  Missa?  385;  quid  de  furtis  famulorum? 

599. 
Femina.  Quando  pubes?  II,  738;  an  Missae  possit  ministrare  et 

respondere?  287. 
Festum.  De  obligatione  festa  celebrandi,  I,  494;  de  praescriptis 

die  festo,  372;  de  prohibitis,  386. 
Feudum.  Quid  sit?  I,  820. 
Fideicommissum.  Quid  sit?  et  an  licitum?  I,  768. 
Fideiussio  Quaenam  sint  eius  conditiones?  I,  826. 
Fides.  Quid?  I,  177;  necessitas,   178;  dissimulatio,  180;  obie- 

ctum,  182;  bona  fides  ad  praescriptionem,  580;  ad  posses- 

sionem,  620.  ^ 

Filius.  Obligationes,  I,  395;  quoad  dominium,  543;  testamen- 

tum,  759;  vocationem,  399;  matriraonium,  400;  quid  de  furtis 

filiorum?  599. 
Finis.  Quid?  quotuplex?  I,  29;  quomodo  influat?  31.  —  Vide 

Intentio. 
Foetus.  Quando  animatus?  I,  431  (m  nota);  quid  de  abortu? 

ibid, 
Forma  Sacramentorum,  II,  140.  —  Vide  singula  Sacramenta 

in  principio. 
Formulae  pro  testamentis,  I,  757;  pro  dispensationibus  peten- 

dis,  II,  781. 


INDEX  Al.PIIABETICOS  96.*» 

Fornicalio  Quid?  (luiilc  pfrcalum?  I,   460;  quoad  rc.-tilulio- 

ncfn,  <)!») . 
Framtalto  Irihutonini,  I,  ()97. 
Frwlus  rri,  (juul?  I,  6*21;  rci  «ilicnnc  vcncJilac,  ibid.  el  sffjfj.  — 

Frurius  Mis>.;ic,  11,  i'i:\,  quiiniio  ^ipplir.incJus?  2^)1. 
Furtnm.  Qiiniuplcx?  I,  595;  qualc  pcccalum?  i^id.;  malcria 

gravis,  596.  —  Fiiria  iniiiui'!.   600  ri  seqq.;  uxnris,  599;  fi- 

liorum,  ibid.;  famulorum.  ibid.;  Hcligiosorum,  II,  \Oiel\fq. 

—  Causuc  cxcu^anlcs  a  furlo,  I,  605. 


GaheUa.  Vidc  Tribulnm. 

Geslio  nrfjdliornm,  I,  774. 

(iradns.  Iincslus,  an  sinl  cxplicandi  in  confcssionc?  II,  366.  — 

Rc^ulac  ad  copnosccndos  «radus  consanpuinilaiis.  II.  703. 
Gravitas  peccalorum,  I.  H2,  in  furlo,   :)96;  in  lcgc,  99;  in  vo- 

lo,  359;  in  iciunio,  509;  in  .Missa,  375;   in  operibus  scrvili- 

bus,  392. 
Gnla.  Quid  sit,  et  quae  eius  liliac?  I,  172. 

H 

llabitns  Clcrirornm,  11.  39. 

Ilabiluatns.  Quando  ahsolvfndus,  II,  537. 

Ilaereditas  lcsiamcnlaria.  I,  752;  eius  divisio,  753. 

llacrrMs    1,  191.  —  II.  873. 

Ilacrfttn    Qiio;i(l  lcj;cs  Kci  lcsiac.  I,  92;  coruin  pocnac.  II,  866. 

Ilasta.  Yciidiiio  suli  ha^a,  I.  812. 

Ilomicidium.  1,  413;  ipiid  oh  illud  rcstilucndum?  688;  cui  resli- 

tucnduiir/'  689;  «pioad  irrcgularilatcm,  II,  905. 
Uonestns.  II,  729. 
Ilorae  rcfcrlionis  in  iciunio.  I,  514. 
Ilorn  cnmtncac.  Ohli^alio,  II.  t2,  quiDam  ad  illat  UneaDtuf? 

ibid.;  (|uom(>do  rccitandacT  53;  quo  urdine?  ibid.;  quid  eicu- 

set  ah  illis?  63. 
Hospitalc  Qui   ad  illud  dcicrunl  prolcm,  an  dclKanl  expcosas 

solvcrc?  I,  696. 
Ilostia  pro  consccrationc.  Quid  !»i  fracta/  II,  200. 
ll\j\)otheca.  Quod  pant  ius?  I,  828. 


966  INDEX  ALPaABETICUS 


Idololatria.  Qiiid?  quotuplex?  I,  260. 

leiitnium.  Natura,  1,  505;  obligaiio,  506;  hora  refectionis,  514; 

causae  excusantes,  516;  quoad  Comraunionem,   11,  232.  — 

Responsa  S.  Poenitentiariae  circa  ieiunium,  I,  521. 
Ignorantia.  I,  14,  an  detur  in  lege  naturae?  119;  an  excuset  a 

poena?  131;  an  impediat   irritationem  legis?  133;  impedi- 

menti,  II,  685;reservationem?  454;  censurani?  829;  irregu- 

laritatem?  896. 
Illegitimitas .  Quando  auferatur?  II,  900. 
Impedimentum  soWens  sponsalia,  II,  621  ;  impediens  matrimo- 

nium,  677;  dirimens,  684;  eius  dispensatio,  765.  —  Videva- 

ria  impedimenta  in  Indice  particulari  tomi  II. 
Impotentia  quae  excusat  a  Missa,  I,  384;  a  ieiunio,  516;  a  re- 

stitutione,   682;  ab  OiBcio  divino?  II,  63.  —  Impotentia  ut 

est  impedimentura  matrimonii,  758. 
Impuberes.  Quoad  vota,  I,  363;  quoad  contractus,  719;  quoad 

ceusuras,  II,  837. 
Incestus.  Quid?  I,  461  ;  an  gradus  declarandi?  II,  945;  privat 

iure  debiti,  II,  720. 
Index  librorum  prohibitorum,  II,  876. 
Indissolubilitas  Matrimonii,  II,  651. 
Indutgentia.  Quid?  quotuplex?  II,  908;  conditiones,  1044;  pro 

defunclis,  1048. 
Infamatus.  Irregularis,  II,  902. 
Infamia.  Vide  Fama. 
Infans  aut  puer  quando  baptizandus?  II,  173 ;  confirmandus, 

187;  commuoicandus?  227;  ungendus?  586. 
Infidelitas.  I,  189,  260. 
Infideles.  Quoad  leges  Ecclesiae,  I,  92;  quoad  censuras,  II,  837; 

an  eorum  filii  possint  baptizari?  174. 
Ingressus  in  Religionein.  Vide  Vocatio. 
Inhabilitas  ad  contractum,  I,  718;  ad  donationem,  746. 
Inimicus.  Quomodo  diligendus?  I,  210. 
Iniuria.  Quid?  quotuplex?  I,  590. 
Iniustitia.  Vide  Furtum,  Damnum. 
Innocens.  An  possit  occidi?  I,  429;  an  daranari  si  iuridice  habea- 

tur  nocens?  II,  3. 
Integritas  m  confessione,  II,  355. 


l.MDEX  ALPIIABETICIS  1167 

Intcntio  in  implotionp  Irgis,  I,  101;  in  ronrpriionp  Sarr-im«»nti, 

11,  li:i;  III  fiu.s  susccpliODC,  16!^;  ad  Urdiucd,  162;  iq  Mim 

applicanila,  257. 
Intniiirtum.  II.  8S8. 
Intndicti  rivihlrr.  I,  7i3. 
Intfiprftatio  W^\s,  1,  108. 
Intnesse  in  miiliio.  Vide  t  sura. 

Intnrogntio  t\ui\v.  (il  a  iudicf,  II,  40;  a  Confe^sario,  513. 
/N/^rru/>/<o  actuum,  ad  eorum  iiiulliplicalionrm,  I,   151;  in  die 

ieiuiiii,  ad  romcsii(»m'm.  51*»;  in  |)ra«'srriptn»ne,  574;  in  admi- 

nislr;iti()iM*  S.ttTaiiMMiti,  II,  Hi;  in  llons,  56;  in  Mi<is<i,    291. 
Inventio.  Outad  dominium,    I,  56:);  (]uid  de  re  uuper  amissa 

quae  invcniiur?  564. 
Invidia.  Ouid?  eius  liliae,  I,  170. 
Ira.  Oiihl?  riu^  liliae.  I,  171. 
/rrr7u/<ni/a.v.  (Juoluplex*^   II     ^'>7    «'x    .l.f.-.in    vo<?    ..x  deli- 

rl«»,  9o:t. 
Irritalio  rHii.tne  legis,  I,  132.  —  IrriUlio  voli,   362;  luramcn- 

li,  3i7. 
Iter.  An  licitiim  di»»  fcsto?  I.  391;  an  r\cuset  a  miuijmj?  519. 
Iul)ens.  Vidf  ,V(/n»/iiriv. 
lubilaeum.  .Natura,  II.  921;  conditione»,  922. 
luitaei.  CoinmunicMiio  cum  ipsis,  I,  190;  an  eorum  filii  possint 

hapiiz.in?  II,  17i. 
Iuile.r.  Ohli^iiioncs.  II.  1;  iudcx  in  fi»ro  intcrno,  513. 
luitnium  iii  lur.imciilo.  I.  :Hn;  tcmcranum.  4H7;  forensr.  II    1, 

et  seq. 
luramentum.  .Natura.  I,  337;  hincstas.  340;  condilioncs.  ibui.; 

in  contraclu,  737. 
lurali   Jnre^  II.  9;  cM»rum  mnnpra,  ibid. 
lurisdittio  a<l   HlisolviMidiim.    II,  428;  in  arliculo  mortif.  431; 

circa  peccala  reservata,  465;  tpioad  mairiniunuiiii,  750. 
lurisdirlio  Ucfjularium  ,  11 ,  437  ;  Confe^iiarii   res|MTlu  .\lonii- 

liiim,  it(i. 
lus  natiir.ili',  I   lis.  divinum.  lil.  canonicum,  122;  cifilf.  129; 

llomaniim.  tbid.,  (iallicum,  130.  —  Iu4  propnrtali^.  529. 
lustilia.  (^)iiid?  i|uoluple\?  I,   526;  ciui  re|Miralio.   Vide  /?^- 

xtitutio. 


968  INDEX  ALPHABETICUS 


Labor  die  festo,  I,  386 ;  causae  excusantes,  392. 

Lacticina.  Quando  prohibita?  I,  513,  et  seq. 

Lactatio.  Tempus  lactalionis,  ratione  actus  coniugalis,  II,  805. 

Lectio  librorum  prohibitorum.  I,  237;  11,  875. 

Lectoratus.  Vide  Ordo. 

Legatarius  seu  haeres,  eius  iura.  I,  758,  et  seq. 

Legatum.  Quomodo  adimplendum?  I,  763. 

Legislator.  Qua  gaudet  potestate?  I,  85. 

Legitima  debita  filiis,  I,  760;  parentibus,  761. 

Lenitas.  Irregularitas  ex  defeclu  lenitatis,  II,  902. 

Lex.  Quid?  quotuplex?  I,  83;  auctor,  87;  obiectum ,   89;  su- 

biectum  ,  91;  obligatio,  99;  interpretalio,  108;  dispensatio, 

109.  —  Lex  naturalis,  118;  divina,  121:  ecclesiastica,  122; 

ci^ilis,  129;  poenalis,  130;  irritans,  132. 
Liber.  De  pravis  libris ,  1,  237  ;  de  libris  haereticorum,  II,  876; 

quid  de  ludice?  ibid.  et  seq. 
Libertas.  Liberum  arbitriura,  I,  12;  irregularitas  ex  defectu  )i- 

bertatis,  II,  900. 
Ligamen.  De  impedimento  ligaminis,  II,  737. 
Litterae.  Alienas  aperire,  I,  492;  dimissoriae.  II,  596. 
Liturgia.  Qualis  sequenda  in  Breviario?  II,  45. 
Locatio.  De  contractu  locationis,  I,  819. 
Locus  ad  Missam  audiendam,  I,  382  ;  ad  restitutionem,  677;  ad 

floras,  II,  51 ;  ad  Baptismum,  178;  ad  matrimonium,  756. 
Loteria.  I,  830. 
Lucrum.  Filii  in  dorao  patris,  I,  545 ;  in  ludo  831  ;  in  mutuo, 

778,  et  seq.-y  an  excuset  a  Missa  die  festo  ?  386. 
Lucrum  cessans  in  mutuo,  I,  782. 

Ludus.  Conditiones,  I,  832.  —  Ludi  Clericis  prohibiti,  II,  67. 
Lumen  in  Ecclesia,  II,  219 ;  ad  Missara  ,  288. 
Luxuria.  Quid?  eius  filiae,  I,  nO;  volita  directe,  indirecte, 

446;  non  cousummata,  449;  consummata,  460;  contra  na- 

turam,  465. 

Magia.  Quid?  quale  peccatum?  I,  266. 
Magister.  Eius  obligationes,  I,  411. 
Magnetismus  animalis,  an  licitus?  I,  270  et  seq. 


iNnrA  Ai.pnABfTircn  fif 

Mnlefirinm.  Ouirl?  qiioliiplox?  I,  2fi6. 

Mnndnns  .«^cii  inl)»'n<^.  A'l  <iiji(1  lcnralur?  I,  6?{1. 

Mnndntnm.  Riu<;  ronfliliones ,  I,  77H. 

MnrUns.  An  po«;sii  irril«ire  vola  uxoris?  I,  364  ;  cius  ohlipalio- 
nes.  Vide  Cnninges. 

}fnter.  An  po^sil  vola  irrit.irf  liliorum?  I.  ir.l;  «'njs  obli^alio- 
nrs.  Vi(l(!  Coninges. 

Mntrrin  lepis,  I,  89;  voli,  .1.').') ;  ronlrarlus,  711  ;  Sarrampnlo- 
rurn,  II,  HO;  Raptismi ,  167;  (^anfirmalionis,  18.1;  Eurhan- 
sliao,  104;  Popnilt^nliao,  30  4,  Flxlremae  Inrlionis,  .'J78;  Ordi- 
nis,  .')0'2  ;  M;ilrimonii,  fiHf).  —  .\f;ilpriap  parvilas  an  d»'lur  in 
l)ln«phpniia?  I,  .TIIO;  m  iiirampnlo  promis<;orio,  3i.5;  in  .Mi.s- 
Rao  aiidilionp,  37.');  in  re  vcnprpa  .  4iH;  in  violalione  ieiunri. 
.')09  ;  in  esii  rarnium  dip  ah^iiiupntiap  ,  501  ;  in  fnrlo?  r»01 . 

Mntrimnnium.  N;itiira,  II,  f»34  ;  ronspn-us.  f»37  ;  matpri.i  el  for- 
ma ,  H76;  minislPr.  r»70  ;  ijnil;iN,  fifd  ;  indiss(»luhilitas,  fi.^JS; 
divorlium,  fi.'>0;  imprdimpnl;!  impfdnMJlia  ,  fi77;  dirimpnlia, 
fi84;  auriorilas  ea  consliiuendi,  ihid. :  dispensalio,  773;  re- 
validalio,  78i. 

.Mntrina.  VkIp  Palrinns. 

.\t(itutinnm.  An  sp();irari  possita  Laudihus?  Ij,  .'J7  ;  an  Norlurni 
spparari  possiiil?  ibid.-  an  Pliam  inlpriprla  nortc?  .^8 ;  qua 
hora  rerilandum,  48.  —  Vidp  llnrae  Cannmrae. 

Sfrdirns.  Eius  obligationes ,  II,  2J>. 

Mmdannm.  Onid?  (pioiiiplrx?  I.  472;  quale  pecralum ,  tbtd 

Merrntnr.  VuIp  Venditin. 

Mfrrntnres.  Ouoad  rooperalionpm ,  I.  i.^^O. 

Meritnm.  Ouid?  (piotuplex?  eius  fondiliones ,  I,  39. 

Meius.  Quid?  (pioiiiplpx?  I.  20;  (juid  ellinal  in  legis  Tiolatiiv 
np'0!l.  10.');  in  iiiriimpnii»?  3ifi  ;  in  volo?  353;  in  ronlra- 
rtii  ?  7'iS  ;  in  spon<alihiis?  II.  fili;  in  malrimonm?  735 

Mililrs.  OllifM  m  hrllo,  I.  \U) :  «pioad  restilutionem  ,  704;  an 
irrp^iilarps?  II,  902. 

Milittn    Diimnum  eius  orcasione .  I,  704. 

yintslrr  S;irriimpnl(»rum ,  II  .  lU  ;  piiis  ohli;:.iii.>  cpio.i.l  inlni- 
lioupm,  H.'».  lifi;  prohil.item.  MH;  S.irr.impula  minislran- 
da.  1.'>I  ;  indi^nis  nc^amla  ,  154. 

.1/i;ior.  Quis  sti .»  I.  719.  72»  ;  aa  conlrahpre  valeal.  ihiH. 

Missa.  Audilio  in  fpslis  ,  I  .  372  el  srq.  ;  praesentia  .  374;  lo- 
('US,  382;  modiis,  378.  —  Miss.i  parorhi.ilis .  383;  cau«».ie 
pxrusantps.  3Si.        .Sarnlirium  Mis^ar.  \\(\c  Sa*nfinum. 


970  INDEX  ALPHABETICUS 

Mohatra.  Quid  contractus  mohatrae?  1,  810. 

Mollities.  Vide  Pollutio. 

Monialis.  Status  in  Gallia,  II,  126;  clausura,  114,  880.  —  Vi- 

de  Religiosus. 
Monitio.  Quando  a  Confessario  facienda  ?  II,  510  ;  quid  in  du- 

bio  an  sit  profutura?  511. 
Monitorium.  Excommunicatio  in  monitorio,  II,  831. 
Monopolium.  Quid?  I,  814;  an  licitum?  ibid. 
Montes  Pietatis.  I,  796. 
Moribundus  adiuvandus ,  II,  372  et  seq. ;  sensibus  destitutus , 

384 ;  dubie  dispositus ,  ibid. 
Mortui  civiliter.  An  contrahere  possint?  etc.  I,  723. 
Motus.  Vide  Concupiscentia. 
Mulier.  An  possit  esse  testis  in  testamento?  I,  754;  in  matri- 

monio?  II,  739.  —  Vide  Uxor  et  Femina. 
Munera.  Vide  Dona. 
Mutilatio  sui ,  I,  414  ;  aliorum,  420 ;  syllabarum  in  Horis  cano- 

nicis,  II,  56,  59 ;  irregu!aritas  ex  mutilatione,  905. 
Mutus.  Surdusmutus  cjuoad  confessionem ,  II,  411;  tacens 

quoad  damnum,  I,  662. 
Mutuum.  Quid?  I,  775 ;  obligationes,  777;  an  liceat  lucrum 

percipere  ex  mutuo?  778;  ex  damno  emergente?  781;  ex 

lucro  cessante,  ibid. ;  ex  periculo  sorlis?  783  ;  ex  titulo  le- 

gis  civilis?  785;  ex  locatione  pecuniae?  788. 

N 

Necessitas  excusans  a  lege,  I,  104.  —  Necessitas  Fidei,  178  ; 
Spei,  194 ;  Caritatis  in  Deum,  200 ;  in  proximum,  202 ;  in  ini- 
micos,  210;  in  pauperes,  216;  excusans  ab  auditione  Mis- 
sae,  384;  a  prohibitione  operum  Servilium  die  festo,  392;  a 
ieiunio,  516;  a  furto,  606;  a  restitutione,  682. 

Negotiatio.  Vide  Yenditio  et  Contractus  societatis.  —  Vetita , 
Clericis,  II,  69. 

Nocturni.  Vide  Horae  canonicae. 

Nomen.  Nomen  complicis  a  Confessario  non  exquirendum ,  II , 
377. 

Nosocomium.  Vide  Hospitale. 

Notarius.  Eius  obligaliones,  II,  17. 

Novitiatus.  An  necessarius  ad  profcssi,pnem  religiosam?  II,  94. 

Nuditces.  Vide  Aspectus. 


.\umerus  pprratnrum  undr  rf'[)»'Uhir?  1 ,  153  ;  p\primrndut  lO 

Couftssionr",  11,  ilili ;  reiiuircnJus  a  ConfeiSijrio,  513. 
Nundinae.  An  siiil  lirilae  in  feslo  ?  I,  387. 
Suntius.  An  dupliralam  mrrredem  possil  accip**re?  I,  71*. 
\Hpliae.  Vidc  .Malrimonium. 


Ohedientia.  Quoad  (iliosfaniilins,  1  ,  308;  (pjnad  fainulos ,   iin  ; 

(liscipiilos,  ill  ;  cives,  il*2;  Kclif^iosuN,  II,  11.'). 
Ohlujattn  in  iiiranienlo,  I,  3ii ;  in  volo,  358;  inconlraclu,  733. 

—  Ohii^jilio  rcslilulionis,  Hli. 
Obligationvs  lilioruni,  I,  395;  parenluni,  iOl  ;  coniugum,  iofi  ; 

donnnoruni,  f09;  lamuluruin,  ilO;  niai^islrorum,  411;  disci- 

pnlorum ,  ibid.  laicoruin ,  II,  1  ;  Clericorum,  31;  Religioso- 

ruin,  10-2. 
obreptio  cl  subreplio  in  pelilione  alicuius  dispensalionis,  l.  1 1'2; 

II,  767. 
(ibservantia  vana.  Quid?  I,  '20 1. 
Orrasio  perralorum,  II,  531  ;  (juid?  quotuplex  ?  (|U»modo  apen- 

dum  Confcssario  cuin  iis  qui  in  occasioue  peccali  versanlur* 

532. 
Occisio.  Vidr  Uomicidtum. 
Ocrupatin.  Modus  ac(pjirendi  dominium,  I,  559. 
Oilinm  iiiiiniroriiin,  ohli^^.ilio  rondonandi,  I.  '2lM 
Of/icium.  Vide  Uorac  canonuae. 
Omissio.  Prrrata  omissionis,  1,  139.  —  Oinissio  ab  audieodo 

Sacro,  375;  in  lloris  rvcitandi^i,  II,  43. 
Opera.  Quotuplins  generis?  l,  386;  quae  veiila  in  fe^lis?  387. 
Opernrius.  An  cvruxctur  a  ieiuino?  I.  516. 
Operatio  caesarca.  An  lirita  vel  oUligi«la?  II.  179. 
Opinio.  OuKJ  opinio  probahilis.  prtdiahilior,   aequiprobnbilis,  I, 
56;  (pinmnam  .scipii  lireat .   5H  et  seq. ;  qiiid  lu  Sacramenli» 

conlereiidis?  i6i(i. ;  iii  materia  sigilli?  II.  559. 
Oratio.  Nrrrssitas.  I,  256  ;  ronditiones,  237.        Or.iiiu  aiauiit- 
na  et  V(  sprrtina,  25K  ;  pro  quibiis  orandum  «l  (|uinatt  W%fh 
di?  2511. 
Oratonum  privaluin,  «1111(1?  I.  3H2  ;  II.  281. 
Ordines.  ^(Jinam  sinl?  II.  590;  minon»s?  ibtd.,  miiiorvs?  591  ; 

(piinain  dirimiint  matriinonium?  700. 
ordo.  Sarramenium,  II,  589. 


^l^  INDEX  ALFHABETICUS 

Ordo  in  legis  observantia,  I,  103;  in  correctione,  224 ;  in  cari- 
tate,  203;  in  restitulione,  671,  673;  in  Horarum  recitatione, 
II,  53. 

Oscula.  Vide  Aspectus. 


Paclum.  Vide  Contractus. 

Palla.  Quaenam  esse  debeat?  II,  283,  286. 

Palpo.  Ad  quid  teneatur?  I,  659. 

Panis.  Qualis  sit  Eucharistiae  raateria?  II,  194. 

Papa.  Eius  potestas  quoad  leges,  I,  87;  quoad  vota,  367;  quoad 

impedimenta  matrimonii,  II,  763. 
Paraphernalia.  Bona  quaedam  uxoris,  I,  546. 
Parentes.  Eorum  obligaiiones,  I,  401. 
Parochia.  In  ea  Missa  audienda,  I,  383;  Communio  paschalis  a- 

genda,  499;  banria  denuntianda,  II,  627. 
Parochus.  Eius  obligationes,  II,  72;  residentia  ,  73;  celebratio 

pro  populo,  261 ;  correctio  ovium,  75  ;  ministratio  Sacramen- 

torum,  151 ;  assistentia  matrimonii,  II,  750. 
Participans  in  actione  mala,  I,  244;  in  furto,  660;  in  damno, 

ihid. 
Parvitas  materiae.  Vide  Mnteria. 
Pastor.  Vide  Episcopus,  Parochus. 

Patrimonium  Clericorum,  1,  552;  titulus  patrimonii,  II,  597. 
Patrinus  in  baptismo,  II,  176 ;  eius  dotes,  177  ;   obligationes, 

ibid. 
Pauperes.  An  excusati  a  probibitione  laboris  in  die  festo?  I, 

393;  a  ieiunio?  516;  a  lege  abstinentiae?  504;  a  furtoin  ex- 

trema  necessitate?  606. 
Paupertas.  Votum  paupertatis,  II,  102:  titulus  paupertatis  ad 

ordines,  597. 
Peccatum.  Quid?  quotuplex?  I,  139;  diversa  gravitas,  142; 

raortale,  ibid. ;  veniale,  144  ;  differentia  specifica ,  151 ;  nu- 

merica,  153.  —  Peccata  interna,  160;  capitalia,  169. 
Percussio  parentura,  I,  397 ;  Clericorum,  II,  867. 
Peregrinus.  Quoad  leges;  I,  93 ;  quoad  coofessiooem ,  II,  434, 

480;  quoad  ordioes,  595 ;  quoad  matrimonium,  753. 
Periculum  peccati.  Vide  Occasio. —  Periculum  in  mutuo,  I,  783. 
Periurium.  Vide  luramentum. 
Permutatio  Officii  divini,  II,  54;  beneficii,  91. 


INDEX  ALPilABETlCUS  973 

Persona  in  conlraclu,  I,  718;  in  malrimonio,  II,  697. 
Pestis.  Ohligalio  Pasloris  (|uoa(l  Sacramenla  lcm(>ore  peslis , 
II,  i:;-2. 

Petcre.  Vido  Ifebitum  cutiunjale. 

Pharinarofiola.  II,  'l'i.  —  Vidc  MeJicux. 

Pignns.  Quifl  sil?  quaenam  siut  eius  condiliones?  I,  827. 

Pitujere  dirhus  fcstis,  I,  390;  piiipere  acu,  391. 

Ptsratio.  An  linta  in  fesiis?  I,  :UM . 

P^sces.  An  niisceri  possiut  cum  carne  die  ieiunii?  I,  jH  .  .'i:ii, 

el  seq. 
Poena  couventionalis  m  iiiutuo,  1,  78i  ;  in  sponsalibus,  II,  617. 

Vidc  Arrhae.  —  P«»ena  pcc^ati.  Vide  Censura. 
Poenalis.  Lcx  pocnalis,  an  dclur?  I,  130. 
Poemtcns.  Aii  Irinalur  s»mjiii  (ipmiouem  Confessarii?  I.  76;  II, 

530;  an  interrof^andus?  513;  «|uumodo  tractandus?  497. 
Poenitentia  ut  virtus,  II,  298  ;  ul  Sacramcnlum  ,  'iH^  ;  niatcria 

rciiiola  in  SacranMMilo,  30 S ,  proxinia,  30.7.—  Vide  ConlfHio. 
Pnenitenlia  sacramrnliilis.  Vid«'  Sali.sfarlio. 
Poenit<ntiaria.  Ouid  sil/  I,  12.7;  II,  777. 
Polfifiamia.  II,  651,  901. 
Pollutio.  Ouid  sit?  quauiiim  peccatum  ?  l,  465. 
Portiunruta.  Indul^fuliii  pDrliunculac.  U,  936. 
Pos.ses^w  m  dul)iu  di»iiimii  rci,  I,  77  ;  in  praocriplione.  561. 
Possessw  dacmonis.  Kms  M:iua,  I.  3.70.  —  Vul»'  Aiituratw. 
Possessor  bonae  lidci ,  1 ,  620  ;  mulae  lidei ,  6i9  ;  dubiae  lidei, 

63  4. 
/'o/^N/rt.v  lcf^islaloris,  I,  s.i ;   Kcclesiae,  86 ;  Miui^in  Pucniten- 

tiiic,  II,  4-21. 
Potus.  An  fraiiKat  iriunium?  1,  5U7. 
Praeceptum.  Vide  Lex. 
Praerepta  Dccalogi,  I,  254. 

Praedtratto  jiudicnda.  I,  372;  peragcnda  a  Parocho,  II,  73. 
Prandium.  (jiioad  m-iuiiiuiii.  I,  510. 
Praesrrtptw.  Quid  allicial?   I.  568;  eius  cundilioneii ;  i6iJ.  et 

seq.;  ipiomodo  intcrrumpiilur?  574. 
Praesentta  Cliri>li  m  Kii»  han^lia.  II.  191 ;  saccrdotis  ail  cousc- 

cralioncm,  IM7;   (!«ml«>.sarii  ad  absolutiuncm.    315.  Paruilu 

ad  nuilrmioiimm.  755. 
Praesumptw.  I.  195. 
Precartum.  I.  770. 
Presbyterattis.  Vidc  (hdo. 


974  INDEX  ALPHABETICUS 

Pretium  rei,  qiiotuplex?  quodnam  sit  licilum?  I,  804. 
Princeps.  Quoad  leges,  I,  84;  quoad  bellum,  440  ;  quoad  tri- 

buta,  698. 
Principia  acxiium  humanorum,  I,  3;  reflexa  in  probabilismo,  58; 

ad  conscientiam  in  dubiis  efformandam,  63. 
Privilegium,  seu  lex  favorabilis,  I,  136.  —  Privilegia  Clerico- 

rum,  II,  80;  Episcoporum,  81  ;  Religiosorum,  119. 
Prohahilitas.  Quid  ?  quotuplex?  I,  56;  quaenam  licita?  62, 

et  seqq. 
Prohitas  in  Ministro  Sacramentorum,  II,  148 ;  ia  eorum  subie- 

cto,  162. 
Proclamationes  matrimonii,  II,  625. 
Procurator.  Obligatio,  II,  11;  matrimonium  per  procuratorem , 

638. 
Prodigus.  An  contrahere  valeat?  I,  723. 
Profcctitia  bona,  quaenam  sint?  I,  543. 
Professio  religiosa,  quoad  sponsalium  dissolutionem  ,  II,  621 ; 

matrimoiiium  ratum  dissolvendum,  652;  irregularilatem,  900. 

—  Vide  Bigamia. 
Proles.  Quid  si  in  hospitali  exponetur?  I,  696. 
Promissio.  Quid  ?  I,  742  ;  quomodo  obliget?  743  ;  sponsalitia, 

II,  605.  —  Promissio  matrimonii,  vivente  comparte,  723. 
Promulgalio  legis,  I,  95. 
Pronunlialio  in  Horis  canonicis,  II,  56. 
Propositum.  Quatenus  differal  a  voto,  1,352;  requisitura  ad 

contrilionem,  II,  345. 
Proxeneta.  Eius  obligaliones,  I,  816. 
Proximus.  Quomodo  diligendus?  I,  202;  iuvandus?  216;  cor- 

rigendus?  222. 
Puhertas.  I,  719;  II,  738. 
Puer.  Quoad  obligationem  legis,  I,  92;  dominium,  542;  confes- 

sionem,  498;  Viaticum,  II,  227;  Extreraam  Unctionera,  586. 

Q 

Quadragesima.  Yide  leiunium. 

R 

iJadicc^restltutionis,  I,  619. 
iJapma.  Quidsit?!,  595. 


l.HDLX  ALflUBHTlLLS  975 

Hapiua  ul  sp4>cici>  peccali  lu\uriae,  I,  4bi;   ui  diniueua  matri- 

inoiiiuni,  II,  7()1. 
Hatnm  m;«iiim(iMnini,  li.  i\:\"};  (|iinniOf|o  solvatur?  65i. 
Rmdivus.  An  ab^JolvcndiN?  ||,   Ti.ld;   (juomodo  a  Confeftsario 

IrHclnndiis?  i6iV/.  ei  se(jq. 
Recursus.  PrHrhens  rorursum,  ad  qnid  lenealur?  I,  659. 
Rrgutares.  E<»rum  ohli^ationp*»,  II,   102;  quoad  ll«irns  rerilan- 

i\»>i,  4'2,  ii;  privil<>^ia,    17:1;  apprdh.tiionfm,    119:  Eurhari- 

stiam  miiiixir^iKJ.im,  i37;  rAtrffiiam  Ijirlidiiem.  tiOl. 
Regnlae  pro  Rrli^'iosis,  II,  .183;  pro  srrupulosi-*,  I,  !>!.  —  Re- 

giilae  ad  lej^eni  inlprprelaiidam,  108;  pro  reridivis  ahsolvcn- 

di-s,  II,  OH;  pro  ahsoiiition»*  rondilionala,  310. 
Reffrtin  uiiica  iii  i(^iimio,  I,  480. 
Relaliit  aci»('iiiim  ad  |)»'iim,  I,  M  ei  scqq. 
Relaiin  dlfpnrt' .  .Modus  lucrum  e\  pecuuia  percipiendi,  I,  908; 

[in  nota  n.  1.) 
Retiijin.  Stitii^i  rcli^iosiis,   II,  0*2;  voratio,  00;  noviliatus,  94; 

priMlc;iia,  110;  ohli^iatiMiics  102;  clausura,  115,  SSO. 
Reliijinsns.  Vide  Regnlares. 

Reliquiae  Sancloriim,  I,  ^*).*);  SS.  Cruci«,  iTtB  in  nnia). 
/Jfwi.v.vio  crc(liiori8,  I,  682;  infamali,  i8.**;  pi'ccati.  Vidc  Abso- 

lufin.  —  |*ociia<»  peccalis  dehilae.  Vide  Indulgentia. 
Res  mventa,  I.  563. 

Resiilrntia  Episcopi.  II.  70;  P.irochi  73. 
Respnnsa  S.  Sedis  «|uoad  niapnetisnium.  I.  279,287;  ieiunium. 

521;  usuram,  795;  voia  rch^Mosa  iu  (iallia.  II.  131;  ohli;:a- 

tioncm  cclchrandi  pro  populo.  261;  malrimouium.  695;  ona- 

ni^miim.  H\9,  Indul^citlias.  020. 
Reservatin  casuum.  Vide  Casus  reservatos. 
Restitutin.  Ohhjialio.  I.  615;  radicei»,  619;  circumstnnliae.  666; 

causae  txcusantcs,682.  —  Restiliitio  in  spccie.  6H6;  i»|»homi- 

cidiiim.  in  spccie.  6SH;  ohslnprnm.  691;  oh  ndiillcroim.  691; 

ot)  dcrrainhnioiicin  iii  itiliiids.  fillT    ot)  d.iinniim  occ.iNionc  mi- 

litia(\  704. 
Restrvtin  mcnialis.  quid?  quotuplex?  an  vel  (juaenam  liciia? 

I,  473. 

Retr<>vrii(lihn.  An  et  (piomodo  liceat?  I.  MIO. 

Krtis.  An  cnmcn  faicn  t«Mic.itur?  II.  2t>. 

Revali(taiio  c(»nfessinnis.  II.  300;  malnmonii.  784. 

Revelattn  cnminis.  I.  475;  »ecrcli.  490;  sigilli  iiframcntnhs. 

II.  5fi7. 


976  INDEX  ALPHABETICUS 

Bevmscentia  Sacramentorum,  II,  137,  163,  seqq. 
Remcatio  testamenli,  I,  765;  mandali,  6S2;  consilii,  654. 
Rubricae  in  Missa,  II,  289. 


Sacerdos.  Obligaliones.  Vide  Clericus.  —  Quoad  Eucharistiae 

dispensationem,  II,  206;  Missae  celebrationem,  260;  scien- 

tiam,  597. 
Sacramentalia.  Quid  et  quinam  effectus?  U,  136. 
Sacramentum.  Natura,  11,  136;  materia,  140;  forma,  ibid.;  Mi- 

nister,  144;  quid  ad  confectionem?  144,  157;  obligationem 

ministrandi?  151;  denegandi  indigJiis?  154;  simuiatam  ad- 

ministrationem?  155;  petilionem  ab  indigno?  164. 
Sacrificium  Missae.  In  quo  situm?  II,  251;  effectus,  ibid.;  fru- 

ctus,  253;  applicatio  pro  populo,  361;   applicatio  pro  stipen- 

dio,  265. 
Sacrilegium.  Quid?  quotuplex?  I,  294;  quoad  luxuriam,  462. 
Saevitia  ut  est  causa  divoriii,  II,  662. 
Sartor.  An  excusetur  a  laboris  prohibilione  die  festo?  I,  394;  a 

ieiunio?  317,  eius  obligalio  ralione  iustitiae,  II,  29. 
Salisfactio  sacramentalis,  II,  402;  eius  impositio,  ibid.\  imple- 

tio,  409;  commutatio,  413. 
Scandalum.  Quale  peccalum?  I,  229;  circa  luxuriam?  234;  pra- 

vos  libros?  237;  choreas,  239;  sppctacula,  243. 
Scientia  necessaria  ordinandis,  II,  597;  Confessariis,  503;  an 

necessaria  ad  incurrendum  casum  reservatum?  454;  ad  cen- 

suram?  829;  ad  irregularitalem?  896.  —  Scientia  legis  ad 

peccalum,  I,  14  etseqq.;  46. 
Scrupulosus.  Regulae  pro  scrupulosis,  I,  54;  pro  Confessariis, 

ibid. 
Secretum.  Quid?  quotuplex?  I,  489. 

Senex.  Quoad  ieiunium,  I,  517;  quoad  matrimonium,  II,  800. 
Sepultura.  Quinam  indi^ni?  II,  893;  quid  circa  illam  debeat 

observare  Parochus?  894. 
Servi,  seu  famuli  obligationes,  I,  410 ;  quid  quoad  cooperatio- 

nem?  I,  246;  furta  domestica?  599. 
Servitus  utesl  slatus  servilis  hominis,  I,  541;  ut  species  domi- 

nii,  587;  ut  est  onus,  ibid. 
Sigillum  Litterarum,  I,  492;  sacramentale,  II,  557. 
Signa  doloris  ordinaria,  II,  528;  extraordinaria,  549. 


IM»K\   AI .PIIAItKTICU»  577 

Simonia.   Qiiid?  (luoluplex?  I,  :iho;  Tarii  modi.  i6t(/ ;  quoad 

Ixiiclicia,  ibtd. 
Simnlatio  in  Saframenlis,  II,  1.15. 
Socielas  in  conlraclu,  I,  M17. 
Soitnmia.  Oiiaiiliiin  prrraluiu?  l.  ifiO. 
Soliiliu  ilas.  Oiiitiii^iM.un  inrnniftal?  I,  666. 
Solliiilalin  .1(1  iur|)i.i,  II,  Ui  ;  an  arrn<anda  circumslaDlia  sol- 

liciiaiionis  in  quovis  coniplicr?  I.  iM. 
Somnia.  An  lidtMii  merranlur?  I.  '266. 
Sortf.s  (iivinalnriaf.  I.  •26.1. 
Sortilryium.  I,  '267 . 
Sortis  periculiim.  I,  783.  —  Vidc  Isura. 

Specifs  prcraliirum.  1,  151;  sacrili*gi(»rum.  291. 

Specificatio.  .Modus  ar^^inrcndi  doniinium,  I.  581. 

Sprctacuta.  An  linl;»?  1.  i\'l. 

Spes.  Oliuciuin.  l,  1113;  vilia  op[K)sila.  xhid. 

Spiritt.smus.  I,  -200. 

Spomalia.  Naiiira,  II.  605;  obligatio,  616;  dissolulio.  6^0. 

Spnnsi.  Vide  Sjinnsalia. 

Spnnsw.  An  licila?  I.  8:10. 

Sponlaneum.  Quid  in  arlii  liiiniano?  I,  i. 

Spurius.   Qu(»ad  harrcdilalcm,  I,  760;  (juoad  irrci;ularilalCBl, 
II.  900. 

Slatus  religwsus.   II,   \)i.        Slalus  (ilcricorum,    :\\ ,   laico- 
ruin,  1. 

Sttpendtum  faniul(»rum,  I,  40U;  pro  cclrhralione  Missac.  II.  265. 

Slipes  (|iHiad  gradus  ('onsanguiniialis,  11,  70i. 

Stuprum.  Qualc  pccralum?  1 ,  463 ;  (}uuad  reslitutio:      i    ii9t. 

Suhdrlnjatw  I,  lli;  II.  755. 

Suhiertum  Ir^is  I,  fM  ;  Satranirnlorum.  II.  15!»  .  H  .<>i-'ni .  173; 
('.ontiriiialionis.  187;  Km  harisliae.  ii^  ,  Po«  i  •• .  3i3  ; 

Kxtremae  UncliuDis,  5H5;  Ordinis .  596;  .Matrimouii .  675; 
censurae,  837. 

Suhdtacnnatu.K.  \n  ordo  «arrr?  II.  590  ;  au  MCTllllCOUimr  ^lti. 

Suhstttuttn.  Vidr  Ftdetcnmmts.\um. 

Succe.^stn  liaeredilalis.  I,  759;  aHrendentium.  ibid.', 
liiiin  .  thid.:  collateralium.  i6u/. 

Nuiri(/iimi,  I.  \\\\  eius  (MMMiae.  II.  893 

Supcrhta.  {)u,\\v  prrralum?  euis  liluie.  I.  i"  ». 

Superflua  lienrliriorum.  I.  553;  propni  ^latU'»    ii^r 

Stipersttttn.  yuid  sit?  «|Uoluple\?  1.  i60. 


978  INDEX  ALPHABETICUS 

Surdus.  Quoad  confessionem ,  II,  381 ;  quoad  irregularitalem , 

899. 
Suspensio.  Eius  natura,  effectus,  II,  882. 
Suspicio.  I,  487. 


Tabacum.  An  pulvis  tabaci  frangat  ieiunium?  II,  235;  an^fu- 

mus  tabaci?  234. 
Tabulae  rotantes  {Tables  tournantes),  I,  268. 
Tac/w^obscoeni,  1,  450;  inEcclesia,  462;  interconiuges,II,  809. 
TempM^  ad  legem  promulgandam,  I,  96;  ad  eam  servandam, 

ibid.;  ad  consuetudinem,  135;  ad  votum,  360;  ad  praescri- 

ptionem,  572;  ad  reslitutionem,  680;  ad  actus  Fidei ,  178; 

Spei,  194;  Caritatis,  200;  ad  Confessionem,  498;  Commu- 

nionem,  499  ;  ad  Matrimonium,  II,  679. 
Tentalio.  Vide  Concupiscentia.  —  Tentatio  Dei,I,  282. 
Testamentum.  Quid?  quotuplex?  I,  752;  conditiones,  753;  hae- 

redum  ubligationes,  759. 
Testis  in  testamento,  I,  754;  in  iudicio,  II,  22,  in  matrimo- 

nio,  739. 
Thesaurus  inventus  ad  quem  pertineat?  I,  564. 
Timor.  Vide  Metus. 
Titulus  ad  praescriptionem,  I,  571 ;  ad  auctarium  in  mutuo,  788 ; 

ad  confessionem  audiendam,  II,  430;  ad  Ordines  suscipien- 

dos,  597. 
Tonsura.  Obligatio  eam  deferendi,  II,  39. 
Tributum.  Obligaiio  illud  solvendi,  I,  698. 
Trinus  contractus.  An  licitus?  I,  818. 
Tutor.  I,  719. 

u 

Unctio  inBaptisrao,  II,  178  ;  Confirmatione,  183 ;  Extrema  Un- 

ctione,  578. 
Vsura.  Quid?  an  prohibita,  I,  778,  779;  tituli  ab  ea  excusan- 

tes,  780.  —  Vide  Mutuum. 
Usus  et  Usus  fructus.  I,  586. 
Uxor.  Obligationes,  I,  550 ;  eius  dominium,  546  ;  furta  ,  599; 

eleemosyna,  221  ;  quoad  vota  viri  et  filiorum,  ^^^etseq.; 

quoad  habitationem,  II,  807;  quoad  debitum  coniugale,  tfiirf. 


INDEX  A1.PHABETI(:US  9T9 

V 

Yagu.s.  Qiioad  lepes  ,  I,  93,  quoad  nialrimonium,  II,  753. 

Vana  observantia.  Quid?  qualc  pcccalum?  I,  310. 

Vana  usurpatut  nominis  Dei.  An  sil  peccaluiu?  vcl  «judlc?  I . 

Veciiyal.  VkIc  Tnbulum. 

Venatio.  An  licita  in  leslis?  I,  .t91  ;  an  (ilcricis  prohihila?  II.  H9. 

Venditia.  Ohli^Mlioncs  vcndilorLs.  I,  HOI  ;  ciiiploris,  HOi;  >\  ' 
(juoiid  iirilia^?  H(i.'l;  rviclionnii?  ibid  \  iuHlum  prclium?  Sui, 
ven.lilioiiciii  ad  crcdiluiu?  Hor» ;  rclrovcndilioiuMn?  HlO  ;  vcn- 
dilioncin  suh  ha.sla  ?  812  ;  per  monopolium?  Hl  I ;  |mt  protc- 
Dela.H?  HHi.  —  An  vcndiliu  licila  hil  in  fesli!»?  3K9;  an  Cle- 
ricis?  II,  Ii9. 

Vesperae.  Aii  ohlig;iloriac  dic  fcslo?  I.  373. 

Vestis  sacra  an  convcrli  |)0ssil  in  usuin  profanum?  1 .  300.  — 
Ve>lis  Clcricorum,  II.  39. 

Via  Crucis.  Condiliones,  clc,  II.  93ii. 

Vialicum.  Oiiis  darc  ,  II,  -iO»» ;  rl  i|iijiid()  d.iri  po.sMl?  tbid. 

Vicanus  (jtnnalis  i|iii)ail  iuri>dklu)in*m,  II.  430. 

Vinum  \\\  icmiiio,  I,  'i07;  in  Kuch.iri>tia.  II,  191. 

Vioiatw  Kcclesiae,  II,  282  ;  rcconcilialio,  ibid. 

Virga  divinatoria.  An  cius  u>us  sil  liciius?  I,  266. 

Virlus.  Oiiid?  »|uoluplc\?  1,  177.  —  Virlules  morales  ihcologi- 
cac,  ibid.  ;  hdcs  ibid.  ;  Spcs,  193;  Carilas.  19H. 

Vi5  el  vinientia  «pioad  aclum  hum<iuum.  I,  22;  (|uatenus  din- 
niit  malriiiioniuiii.  II.  735.  —  Vide  .\letus,  Haptut, 

Vocatio  ad  hlatum  rcli^iosum,  II.  99;  ad  ()rdine«,  6dS. 

Voiuntarium.  Oiii.i?  i|iiutu|ih'\  ?  I.  t ;  «iun  cniciicia,  6. 

Vo/;ii7((.v  ipio.id  Coiiimtiiiiuiu-m ,  II,  226. 

Vo/um.  Qiiid?  (pioluplcx?  I.  351;  ohhgatio.  358;  Totum  du- 
bium,  351;  reservatum,  36H ;  commuiatio .  369;  di>(M'n<«a- 
tio,  3(16;  irniatio.  362.  Voluiu  solcmni* .  an  »it  intiili.i 
pro  .MoiiKiIihus?  II.  126;  pro  RiIi^ion|>?  131.  —  Volum  |mu- 
pcrlali».  102;  r.i>lilalis.  113.  ohoduMilidC.  115  —  Votum  ut 
impcdimnilum  impcdicns  matnmomum.  6NI  ;  dinmcuH.  7mo. 
—  Votum  vir^initatis,  II.  6S1  ;  castitatis ,  i6it/.;  «utcipicndi 
Ordines,  6K2 ;  ingredicndi  llchf^iontfm,  i6id. 

flMIS  I>DI(;IS  ALrilABBTIU. 


980 


ERRATA 

CORRIGE 

Pag. 

Lin. 

n 

5 

oboxii 

obnoxii 

31 

13 

debeanl 

debeat 

40 

1 

deferre  per 

deferre ;  ut  per 

52 

13 

S.  Conc. 

Sic  Conc. 

ib. 

14 

n.  176. 

n.  179. 

100 

34 

suscepit 

suscipit 

107 

9 

babet 

habet 

m 

25 

recipiat 

recipianl 

113 

6 

Communitati 

Communitatis 

143 

23 

timeat 

limeat, 

228 

13 

dare 

dari 

244 

31 

mulieris 

muliebris 

246 

1 

tu 

ut 

256 

6 

sanguinis 

sanguis 

309 

25 

quia 

quin 

350 

5,6,7 

(tres  istae  lineae  redundant). 

363 

4 

n.  467. 

n.  472. 

368 

11 

dicli 

dixi 

378 

33 

nel 

vel 

379 

6 

solitis 

solHum 

388 

1 

quia 

qui 

ib. 

29 

deliquerint 

deliquerit 

394 

14 

numeri 

muneri 

407 

35 

exsoivet 

exsolvat 

413 

34 

conscienliea 

conscientiae 

414 

35 

responsio 

responso 

428 

ull. 

soluium 

liyalum 

430 

8 

(a). 

(a) 

433 

36 

Pitorium 

Pilonium 

444 

31 

protenderant 

protenderent 

464 

penult. 

apostandi 

apostaiandi 

490 

30 

Resposum 

Responsum 

493 

38 

coniingat 

contingant 

543 

12 

ac  ipiendam 

accipiendum 

545 

34 

pag.  397. 

pag.  399. 

597 

2 

tubditas 

subditas 

614 

26 

ad 

ab 

623 

20 

quam 

quem 

632 

18 

ad 

ab 

666 

30 

ut  uxor 

ut  interim  uior 

678 

14 

reaffert 

re  affert 

707 

2 

consanguinis 

sanguinis 

749 

penull. 

eorum 

earum 

754 

27 

Nimirum 

Nimium 

757 

(notae  inverso  ordine  hahentur). 

812 

5 

pecceiur ; 

peccetur, 

826 

33 

censusa 

ceiisura 

839 

20 

aiurisdictioneEpi- 

iurisdictioni  Episcopi  subiiciuii 

scopi  sunt 

tur, 

901 

10 

ex  lolo 

ex  toto  tilulo 

BX  Gury,   Jean  Pierre 

1758  CompeadluBi  theoloj^lae 

G8  moralis 

1866 

t.2 


PLEASE  DO  NOT  REMOVE 
CARDS  OR  SLIPS  FROM  THIS  POCKET 

UNIVERSITY  OF  TORONTO  LIBRARY