Full text of "Corporis haereseologici"

See other formats

iam 
e qp qp Au ttm P D 


^e, erdum I qiue ajrhet aiii adimere gto Sami utt mti 


itla vaditomy dto gs mds ond ms 
—— recteque ctm ini rcm ivt 
—À " 


ced qr ap opa! wi er itum o e Pete co 





- 
E 
E à 
17K 
"n 
* 
LI 
; 
Ld 
- 
«^, 
r 
z - 
b 
*-—- 





4 i L] 
n T a ] d ! !1 d $ » 
e 9 " l In ACE PLE. , 








| — Digitized by the Internet Archive 
! in 2011 with funding from 
University of Toronto 


https:;//archive.org/details/corporishaereseo000ehl 





M 





CORPORIS 


HAERESEOLOGICI 


TOMI SECUNDI 


PARS POSTERIOR. 





1 - L- 3&3 Ll L . ; 
E D fam s » [LN 2 P Nr | : 
| A j ^ M " " 5x. - * 
d -—-- J e ) 
E- / m ! A 
e LA ] E F 
T- o 14 v * P E b ! d 
* v 4 | " | 
A - " "EX "R3 
dw ^ , y * | | 
» * - 
-— ) E 
2 » . DEF " Jj E 
y ] Pe j 
4 - 
! *- Wi - 
T N. "- gt n : A ] 
: A PM 
- 
* 
* à " : - 7 
] ] €-— u » E : : 
- ) ] TA 
- ; , "- | 
zi 4 ] 
E - P * 
' 4 
5 
4 
. 
" CX ) | 
r 
* 
, - 
' . 1 E 
- ] ] 
í 
y - 
I 
E E Á 









Er LcEr eia OQ A0 
E £1 L E - 7 c f 5 
ez M " 4 H 2 
* I194290.I0 42 IER 
2n dM | ; d ] 
NEUE. oic GERA UE EMO [ 
5 À : | : ;  diobpi eot EAM 7 E 
m p 
| : | 
j 2r Li: 
x p | , 
: "m 
: E ' 
M : SUME » 
" de 
enn: 
R " ^ n 
E al. j 














- ] , » det 
"Y 1 Ert P - 2 
: F Qu 
jt c , : "* 5 
qe a. u- 
"ad "i ^ 
S Hoa E 
; ke ^ 
L4 —Ó 
-« i 
p "4 
nc xj J ; j : 
. ; | | 
| " 





CORPORIS 


HAERESEOLOGICI 


TOMUS SECUNDUS 


CONTINENS 


S. EPIPHANII EPISCOPI CONSTANTIENSIS 
PANARIORUM 


LIBRUM PRIMUM ET SECUNDUM. 


EDIDIT 


FRANCISCUS OEHLER. 


BEROLINI 
APUD A. ASHER ET $OCIOS. 


MDCCCLX. 


S EPEMHANII 


EPISCOPI CONSTANTIENSIS 


EA NA NÉ L.ÀA 


EORUMQUE ANACEPHALAEOSIS. 


AD VETERES LIBROS RECENSUIT ET CUM LATINA 
DION. PETAVII INTERPRETATIONE ET INTEGRIS 
EIUS ANIMADVERSIONIBUS 


EDIDIT 


FRANCISCUS OEHLER. 


TOMI PRIORIS 
"PARS POSTERIOR. 

«£8 

wit 


íoé w^ 


?» 
P IR 


BEROLINI 
APUD A. ASHER ET SOCIOS. 


MDCCCLX,. 





PRAEFATIO. 


Epiphanii, episcopi Constantiensis, Panarii sive Panario- 
rum (utroque enim numero positum in codicibus manu exaratis 
et ab aliis scriptoribus usurpatum id nomen reperitur; vide Fa- 
bricii Diblioth. Gr. vol. VIIL, pag. 264.sqq., Du Canegii Glossar. 
ad Seriptt. Mediae et Inf. Graec. pag. 1090. s. v. Ilevagwov ap- 
pellatur ab ipso Epiphanio in Epist. ad Acacium et Paulum; cod. 
ms. Veneto utrumque inscriptum legitur, primo Te Ifeveei«, dein, 
pag. 1. ed. Petav., "Ezigevíov énicxómov xora afgécsov v0 imwg- 
$iv llovdgiov, civ ovv Kifovicv, edit. princ. et cod. Vratisla- 
viensi item primo JBifüiov zoGrov riv llavegíov roO cyiov Ezx- 
oovíov, dein, pag.1. edit. Petav., editt. princ. et Petav. IIeva- 
oiov ei oov Kifoiriov, pro quo ed. Petav. Coloniae repet. vitiose 
Ilovegioc cir ovv Kiforwg, cod. denique Vratislaviensi lIeve- 
oov si? ovv Kifoiriov) — libri primum sunt editi una cum reli- 
quis quae feruntur Epiphanii scriptis v Beciàzíe, &veAeuert xol 
émiusAelo: "Iocvvov zoÜ "Egoveyíov, Frey cmo vg ivocoxov oixovouíag 
XoioroU yiMtoGrQ msvrexoGi00TÓ TtGGGQUAOGTÓ TtTOQTO , MOVVUjLOVOG 
&xrexeidsxcrg, quemadmodum subscriptio testatur. De codice 
scripto quo editor usus est Ianus Cornarius medicus Operibus 
Epiphanii a se Latine conversis et anno insequenti editis prae- 
fatus est ita: ..Hic (Phil. Melanchton) opws hoc ita probavit, 
ut id primum in studiosorum / gratiam a clarissimo viro D. 
loanne Langio Erfordiensi impetrarit, deinde ad industrium 
virum Ioannem. Oporinum utraque lingua professorem clarum 
miserit, quo illius et Roberti Chimerini industrii lypographi 
opera Graece ederetur. — At hi ambo ut melius de Latina lin- 
gua et de studiosis Graeca non assequentibus mererentur, per- 
suaserunt mihi, ut post Basilii conversionem a me factam 
eliam koc. Epiphanii opus agressus sün, el intra nonum men- 


VII PRAEFATIO. 


sem in Latinam linguam transtulerim.* In quo libro typis ex- 
scribendo qua diligentia quaque fide sint versati editores eum 
non fugiet qui scriptum cum edito comparaverit. Raro errave- 
runt in characteribus veteris manus interpretandis, multa sustu- 
lerunt stili vitia, sed nulla nisi confessa, et ab omni temeritate 
corrigendi mutandique laudabiliter abstinuerunt. Editionem Ba- 
sileensem anno MDCXXII. excepit Parisiensis Dionysii Petavii, 
qui cum verbis Epiphanii hic illic recte emendatis aut explicatis, 
tum eo est de scriptore hoc intellectu saepe difficillimo bene 
meritus quod denuo ac paene de integro libros eius in sermo- 
nem Latinum interpretandos animadversionibusque varia erudi- 
tione plenis illustrandos suscepit. Sed de hoc possis iure con- 
queri, quod in enotanda librorum vett. quibus utebatur scriptu- 
rarum discrepantia nimis parce parumque accurate versatus est. 
Codicis enim regii Parisini, quem ipse inspexerat, perquam 
raro ab eo facta est mentio, Vaticanique libri diversitates, quas 
ab Andrea Schotto excerptas acceperat, partim interpolatas aut 
mutilatas recepit, partim omnino neglexit. Jta factum est ut 
posteritati quoque larga curae atque sollertiae materia in his 
scriptis emendandis atque expediendis manserit. Legimus apud 
Fabricium Biblioth. Gr. vol. VIII. pag. 263. Harl. paratos ha- 
buisse in Epiphanium commentarios, novamque scriptorum eius 
editionem curaturum fuisse P. Lanselium, fortasse etiam Ed. 
Bernardum, qui commentarium suum in Epiphanii Panarium 
commemoret in notis ad Iosephum pag. 329., cuiusque exem- 
plar edit. Opp. Epiphanii manu ipsius notatum et castigatum 
hodie asservatur apud Oxonienses (v. Catal. Codd. Angliae et 
Hib. II. pag. 227. nro. 7421, 75.), et Iac. Coletum, instructum 
ope codicis ms. Marciani CXXV., qui fuit olim cardinalis Bes- 
sarionis, etiam esse novam scriptoris operum editionem moli- 
tum prodidit Villoison Anecdd. Gr. IL, pag. 245. Sed ut Lan- 
selii commentarii interierunt, ita de Coleti schedis reliqui quid- 
quam investigari hodie non potuit, et Bernardi saltim exem- 
plum illud quod supra memoravi, quodque Harlesius in addita- 
mentis ad Fabricii Bibl. Gr. vol. VIII, pag. 261. tanquam colla- 
tum cum codd. mss. nobis venditavit, nihil omnino continet nisi 
emendationes aliquot quae tam exigui momenti sunt ut melio- 
rem partem operae Epiphanio a Bernardo praestitae, si quam 


PRAEFATIO. IX 


ab eo praestitam esse putare licet, pariter interiisse suspicari 
debeamus. 

Quae cum ita essent, postquam ego Panarii unà cum Ana- 
cephalaeosi recensendi edendique consilium cepi, id ante omnia 
agendum esse vidi ut librorum vetustorum auxilia eosque ap- 
paratus mihi compararem quibus scripta ea quae innumerabi- 
libus locis vitiata et corrupta iacebant, quibusque post Th. Ga- 
takerum, hominem satis sagacem nec infeliciter in temptandis 
emaculandisque aliquot locis versatum, vix ullus operam ali- 
quam impendit, cum fide et auctoritate si non restitui, at certe 
purgari emendarique possent. Atque manu exaratos codices 
inveni commemorari Venetum bibliothecae S. Marci nro. CXXV., 
Vratislaviensem bibliothecae Rhedigeranae, sive Rehdigeranae, 
ut alii rectius seribere sibi visi sunt, quem librum non diver- 
sum esse ab eo suspicor quem I. C. Barthius in adnotatione ad 
Claudiani Opera pag. 245. ed. Hanov. 1612. ,,elegantissimis cha- 
racteribus scriptum sese nactum^ esse narravit, deinde codi- 
cem Ienensem bibliothecae Academiae, codicem Parisinum bi- 
bliothecae olim regiae numeris DCCCXXXIII. et DOCCXXXV. 
signatum, quo Dionysius Petavius usus est. Quorum librorum 
quem primo loco nuncupavi longe utilissimum fore statim in- 
tellexi postquam excerptorum ex eo copia in manus meas per- 
venit. Is solum librum Panarii primum et secundi tomum prio- 
rem complectitur, et constat foliis membranaceis 394, ab Ioan- 
ne presbytero anno MLVII. bipertito conscriptis; v. Zanetti Ca- 
tal. pag. 71. Cuius libri ope contigit non solum ut duas illas 
ampliores lacunas quibus laborant vulgati generis codices cum 
utraque editione inde repetita (nam tertia, quae vulgo esse pu- 
tatur, pag. (08. ed. Petav., neque in codd. mss. indicata aut 
significata est, et, postquam facillima coniectura locus sanatus 
est, apparebit esse plane nulla; ita ut una iam restet quarta 
quae est in haeresi Marcionitarum pag. 342., quae ne Veneto 
quidem libro expletur) in haeresi Origenianorum pag. 576. et 
pag. 596. ed. Petav. explerem, plurimosque locos qui vulgo cor- 
ruptissimi legebantur, praesertim in eis partibus quas de Ire- 
naei libris adversus haereses scriptis suo Epiphanius operi in- 
seruit, emendarem, sed etiam turbato membrorum orationis or- 
dini in eis quae de libro Methodii de Resurrectione excerpta 


x PRAEFATIO. 


in eadem haeresi leguntur eadem medicina succurrerem qua 
ante hos tredecim annos ope codicis ms. Parisini accuratius exa- 
minati gravissimum eiusdem generis vulnus secundo Arnobii 
adversus Nationes libro inflictum sanare mihi licuit. Unum do- 
lebam, me quamvis diu iam exspectantem qui codicis Veneti 
scripturas discrepantes exscribendi ea qua par esset cura ac 
sollertia laborem susciperet serius invenisse quam ut totam eam 
Panarii partem quam continet ad praestantissimi libri auctori- 
tatem revocare possem. Quod incommodum, quoniam gravio- 
ribus vitiis mederi licuit, licet leviora haud pauca sint re- 
liqua, tamen inexcusabile non videtur esse, praesertum cum 
plerisque in locis Veneti a vulgatis libris discrepantia paene 
nulla sit nisi vocabulorum rem eandem significantium senten- 
tiarumque aliter formatarum aut collocatarum. Ceterum eius- 
dem esse prosapiae videtur Venetus cuius est Vaticanus, de 
quo mihi infra dicendum erit.  Transeo nunc ad librum Ie- 
nensem. 

Is liber (Ms. Bos. 8. 1.) redit ad annum MCCCIV., ut ex 
subscriptione Panarii liquet, cumque hodie modo dimidia eius 
pars, quae in bibliotheca Academiae lenensis asservatur, su- 
perstes sit, amissa priore quae pertinebat ad pag. usque 604. 
ed. Petav., constat tantum foliis 168., formae maioris, gossy- 
pinis, manu certa nec ineleganti exaratus, sed ob clausula- 
rum compendia, quibus librarius est usus, hic illic lectu non 
facilis, quae causa erat ut primi operis editores interdum a 
vero aberraverint. Est enim ille idem Iohannis Langi liber quem 
intercessore Phil. Melanchtone à possessore impetraverat Io. 
Oporinus, id quod etiam haec verba probant superiori primi 
folii margini inscripta: Ev bibliotheca lohannis Langi Erphur- 
dani. Panari pars quam continet 120 folia complet; inde se-. 
quuntur Ancoratus (fol. 121—152 v.), Anacephalaeosis (fol. 
152 v. — 161 r.), de Ponderibus et Mensuris (fol. 161 v. — 168 r.). 
In fine addita sunt excerpta quaedam ex loannis Oliypsdtum 
Homilia de Incomprehensibili Dei Natura (Too ipd naciib uv 
ocvvov ro X. ix voU mtol cxoToQmrov £. ov x dgyu, Entüdv 
uéAÀn Tic ucxgorégeg vmoÜécroc xc ztoAÀdv Otouévng Aóyov :/ Incip. 
Tíc £yvo vo)v xvolov ; x1À., fin. «ol 0 Àoyoc iv và vo S9togsiror, 
cum hac subscriptione, TéAog Àoyov ro? eyíov Ezigpavíov roU ézi- 


PRAEFATIO. Xi 


Aeyouévov dyxvgoro?, rubro colore appicta), quae eadem etiam 
in codd. mss. Vratislaviensi et Parisino, eodemque ordine in- 
serta leguntur. Sex ultimas paginas complet Nicephori episcopi 
Constantinopolitani Chronographia, ab eadem manu, uti vide- 
tur, quamquam atramento hodie paulo magis flavescente, con- 
scripta quae exaravit reliquas codicis partes. Neque ipsa ma- 
nus correctrix in scriptis Epiphanii passim obvia a prima vi- 
detur fuisse diversa. Ceterum priorem codicis Ienensis partem, 
qua eum nunc detruncatum esse dolemus, in regione Dasi- 
leam circumiacente fortasse adhuc latere memini me alicubi 
adscriptum legisse. 

Eadem plane quae codex lenensis, eodemque ordine, con- 
tinet etiam codex Vratislaviensis, bibliothecae Rhedigeranae, 
qui integer servatus est. Scriptus est in membranaceis foliis 
purissimis formae maximae manu eleganti et erudita, characte- 
ribus admodum minutis, seculo, uti conicio, decimo quinto in- 
eunte. Hunc codicem indicia quaedam fidem faciunt ex libro 
Ienensi descriptum esse, primum quod plerumque cum vetu- 
stiori illo conspirat, cumque librarii oculi ac manus haud raro 
(locos ubi id factum sit omnes singillatim notare operae pre- 
tium non esse visum est) peccaverint in omittendis totis enun- 
tiatis quae leguntur in libro Ienensi, nusquam tamen ipsius 
ope earum lacunarum ulla potuit expleri quibus ille laborat, 
deinde quod omnia plane eadem insunt quae in lenensi, eo- 
demque ordine, et quod utrique etiam pariter subscripta con- 
spicitur haec clausula: TfAoe v5c os Bíglov.  40£« cot 0 960€ 
quGv Ó0$« cor, denique, id quod gravissimum est, quod voca- 
bula vocabulorumque particulae libri de Ponderibus et Mensu- 
ris quae in codice Ilenensi situ atque tineis exesa interierunt, 
eadem ipsa inquam vocabula et syllabae ab eo qui codicem 
Vratislaviensem scripsit non sunt expressa. (Cui tamen suspi- 
cioni ne incaute nos mancipemus obstant loci numero non pauci 
quibus Rhedigerani et Ienensis scripturae discordant, veluti 
pag. 621. ed. Petav., ubi Ien. zádcperi r5c, Rhedig. mAcoue ci, 
pag. 622., ubi len. focxQuerog, Rhedig. «ospQuorog, pag. 623., 
ubi Ien. zeoe rov, Rhedig. 9:& vo?, pag. 6D1., ubi len. o«cx& 
ÀÉyov, Rhedig. geoxev Aéy&, pag. 680., ubi Ien. óscusvovo, 
Rhedig. óeouovew , pag. 699., ubi len. ceo vg x«reoec, Rhedig. 


XII PRAEFATIO. 


ix vüe xerágac, pag. 70D., ubi Ien. vzzoys, Rhedig. vzcoya, pag. 
711., ubi Ien. ov zo0, Rhedig. ov, et ibidem paulo post, ubi Ien. 
vxo rov zoergog, Rhedig. m«eo* ro? zoerooc, pag. 781., ubi Ien. 
uQ xivo pro qw» wgxvvo, Rhedig. wqyxvvo, pag. 806., ubi Ien. 
vovgíov, Rhedig. evoíov, pag. 80T., ubi Ien. iac: vàv ózóetyu£- 
vov, Rhedig. t«cw càvós àv Óeyuerov habet, veluti etiam in his, 
in quibus scriptura codicis Rhedig. manifesto praestat scriptu- 
rae codicis Ien., pag. 702., ubi Ten. ovx &smoàÀsc, Rhedig. ov- 


Osemolsge, pag. ((1., ubi Ien. um h. e. éÀj8c« , uti legitur 
etiam in editione princ., Rhedig. cAy9&ev, pag. (19., ubi Ien. 
(a manu sec.) exor, Rhedig. e/zy, pag. 796., ubi Ien. £ory, Rhe- 
dig. fcri, pag. 878., ubi Ien. ouoioyncsiev, Rhedig. xoAécsiev, pag. 
923., ubi Ien. e$, h. e. coro, Rhedig. zeryje, pag. 953., ubi 
Ten. &uswvov, Rhedig. &wsívo praebet.  Notandi denique sunt 
etiam aliquot loci in quibus scriptura codicis Rhedig. diversa 
a scriptura codicis len. mirifice conspirat cum codicis Parisini 
scriptura, veluti pag. 878., ubi quod tacite ex eo recepit Peta- 
vius xeàécsiev idem legitur in Rhedig., veluti ambo conspirant 
pag. 807. in scriptura róvóe rv O«yuerov (Rhedig. 9syucvov), 
pag. 918. in vocabulo roírqv pro vírgov posito, pag. 976. in ver- 
bis cvuzgszovroc Oovroc, pro quibus len. praebet cvgzroézovroc, 
pag. 1041. in verbo cvvgg?er, pag. 1067., ubi Paris. éxrsoogé- 
vqv, teste Petavio, Rhedig. zzsgeuévqv, Ien. zerouévqv habet. 

Codex Parisinus, quo Petavius usus est, quemque ego quo- 
que oculis meis inspexi non minus quam Marcianum, Ienen- 
sem et Rhedigeranum, quorum utriusque scripturas discrepantes 
mea ipsius dextera enotavi, centum fere, uti conicio, annis 
Rhedigerano inferior, chartaceus, duobus constat voluminibus, 
numeris DCCCXXXIII. et DCCCXXXV. notatis, diversisque ma- 
nibus exaratus esse videtur; v. Catal. Dibl. Regiae vol. IL, pag. 
162. Cuius scripturas excerpere post excussos lenensem et 
Vratislaviensem codices, postquam eum tantum non in omni- 
bus conspirare cum his, praesertim cum Vratislaviensi, intel- 
lexi, operae pretium non duxi. 

De codice Vaticano, cuius scripturis discrepantibus ab An- 
drea Schotto excerptis item Petavius usus est, quas ego nunc 
pleniores et emendatiores proposui, paucis dicendum est. Is 
liber Vaticanus quis sit quove numero signatus hodie in biblio- 


PRAEFATIO: XIII 


thecae Vaticanae scriniis recenseatur, reperire non potui; ne- 
que in antiquioribus eius catalogis ulla eius mentio est facta. 
Exemplum editionis operum Epiphanii Basileensis, cuius in mar- 
ginibus ipsius, uti videtur, A. Schotti manu illae scripturae ad- 
pictae sunt, de Parisini cuiusdam bibliopolae tabula emptum 
felici quodam casu in possessionem meam pervenerat. In su- 
periore primi folii parte legitur: .. Collegii Societatis lesu Bre- 
dae (eiie; uti videtur, manus hoc nomen mutavit in Hallis) 
16252*^ih ^ c ^ Usui Franc. Schotti, qui cum Ms. bi- 
blioth. Vaticanae an. 1591. Epiphanium Graece contulit, et 
cum Latino conferet, And. Schottus. Quare non compinga- 
tur aut tegatur.* , quae postrema quinque verba stilo postea 
sunt inducta. Excerpta Vaticana incipiunt inde a pag. 28. ed. 
Basil. et pertinent usque ad pag. 171., quo spatio continentur 
libri primi tomus secundus et tertius, neque uspiam annota- 
tum inveni utrum ulteriores quoque contineat liber Vaticanus, 
an non. Eiusdem exempli marginibus mixtim cum Vaticanis 
ab alia manu adscripta sunt pauculae scripturae ex alio vetere 
libro, qui signo M. apposito denotari solet, repetitae, quarum 
sicubi usus aliqui esse videbatur mentionem facere non inter- 
misi. Schottiana vero ex Vaticano libro excerpta, quibus, ut 
dixi, Petavius plerumque usus, interdum etiam abusus est ;ret 
omnia et integra repetenda curavi, ex quibus hoc certissime 
apparet Vaticanum et Venetum libros, plerumque conspirantes, 
eiusdem stirpis esse. 

De codice Vindobonensi nro. CXXVII. in Kollarii Supple- 
mentis (pag. 738.) signato, ab imperito aliquo recentioris aevi 
librario conscripto, qui nihil nisi particulas quasdam ex Pana- 
ri libris excerptas continet, cuiusque futilis plane aut nulla 
auctoritas est, non magis exponere adtinet quam de aliis eius- 
dem et generis et pretii codicibus qui in aliis bibliothecis as- 
servantur; cf. Fabricii Dibl. Gr. vol. VIIL, pag. 264 sqq. 

De Syriaca Panarii versione in codice scripto ex Nitria in 
Museum Britannicum nuper advecto et spes et fama fefellit, 
cum is liber non Panarii amplissimum opus, sed solum eius 
Anacephalaeosin, ni fallor, contineat. Est tamen dignissimus 
qui ab erudito aliquo et Syriacae linguae perito homine excu- 
tiatur, utpote cuius aetas, id quod ex subscriptione colligi li- 


XIV PRAEFATIO. 


eet, ad annum DLXII. redeat. Constat foliis membranaceis 
137, characteribus nitidissimis tripertito conscriptus; fuit olim 
bibliothecae Monasterii S. Mariae Deiparae, unde ad Britannos 
advectus est anno MDCCCXLI. Epiphanii libellus legitur inde 
a fol. 129. b? usque ad fol. 136. b!. 

Anacephalaeosis codices scripti per varias passim biblio- 
thecas recensentur complures, quorum partem notatam habes 
in Fabricii Biblioth. Gr. vol. VIIL, pag. 263 sqq. Harl. Mihi au- 
tem praeter lenensem et Vratislaviensem alios inspicere ope- 
rae pretium non est visum. Plurimum auxilii tam ad hoc opu- 
sculum quam ad Summaria singulis Panarii tomis praefixa re- 
purganda atque emendanda adtulit Ioannis Damasceni de Hae- 
resibus liber, primum ab lI. B. Cotelerio in Monumentis Eccl. 
Gr. vol. L, pag. 758 sqq., deinde a M. Le Quieno inter reliqua 
Ioannis Damasceni opera emendatius editus. Aliam Panarii epi- 
tomen, id est triginta quatuor primarum eius haeresium, ab 
homine haud inerudito confectam, servavit codex scriptus Pa- 
risinus bibliothecae olim regiae nro. DCCCLIV., gossypinus, se- 
culi XIII. (v. Catal. Bibl. Regiae vol IL, pag. 165.), cuius in fo- 
lio 55. r. legitur haec inscriptio: 'Ex zz fífAov vo? iv «yíoig ma- 
tooc quOv "Ezipaviov imixómov Komgov vic xerd rv aígéctow, 
qug imexAwOw lloveégiov, row Kigomiov, yoogtioe mag «vroU 
dÉLOGt! rwv &oyuixvügirv xol motoBvrtéoov, "Axoxiov xoi Ilav- 
Àov, ov rà uovacrnuowr iv rjj KoíAg Zwoíe. Incip. Aóegu cj &xrE 
quíoe màec95g dxo vig yc, fin. fol. 64. v. his verbis: &mo roo 
olQvog rovrov: tír« uvoítovor evrOv ozofÀccuo xel ysvícOo, Àé- 
yovot tfÀevov. Id opusculum fortasse operae pretium erit ut pu- 
blici iuris fiat. Quod si spatium alteri huius Panarii editionis 
tomo ab honestissimis eius redemptoribus praefinitum permise- 
rit, una cum pluribus e Nicetae Choniatae Thesauro Orthodo- 
xae Fidei, maximam partem inedito, in quem auctor multa de 
Epiphanii Panario recepit, a me excerptis, adiectis etiam aliis 
quae ad commendandam hanc editionem conferent, velut epi- 
metrum harum rerum studiosis in Addendis proponam. 

Pauca adiciam quae partim ad explicandam partim ad ex- 
eusandam spectant rationem quam in adornando hoc libro se- 
cutus sum.  Petavii versionem Latinam servavi intactam, etiam 
ubi Graeca scriptoris verba à me correcta sunt, quod ex gra- 


PRAEFATIO. xv 


vissimorum virorum limati iudicii auctoritate eorum potissimum 
respectu feci apud quos semel recepta est Latinarum versio- 
num ab eruditis olim ecclesiae catholicae doctoribus confecta- 
rum auctoritas, eoque id magis duxi mihi licere quia eruditio- 
res homines et Graeci sermonis bene gnaros annotatione quam 
dicunt critica singulis quibusque paginis subiecta de scriptu- 
rae nove receptae et pristinae discrepantia non facile commo- 
nefieri non posse intellegerem. Persaepe usus sum I. Corna- 
ri versione, in qua multas codicis Ilenensis scripturas vel ab 
librario vel antiquiore labe vitiatas non sine aliquo ingenii acu- 
mine feliciter sanavit, quarum non minimam partem Petavius, au- 
ctoris nomine non nominato, in textum recepit; ad manus erat 
Parisina editio quae prodiit anno MDXLIV. Codicis Rhedigerani 
et editionis Basileensis scripturas discrepantes usque ad pag. 604. 
ed. Petav. annotavi non omnes; excerpsi solum modo quae gra- 
vioris pro re momenti videbantur esse, leviora omisi. At cum 
postea subito extitisset qui Epiphanii opera omnia a se emen- 
data intra brevissimum temporis spatium editurum sese quoque 
sponderet, cumque in diariis publicis litterariis nescio quibus, 
diu iam fiducia magis et arrogantia gestientibus quam dignitate 
ac religionis laude florentibus, homo quidam de morigero magi- 
stellorum grege (nomen eius taceo, quod vicinae Saxonum urbis 
satis significat), quo magis viri illius, Graecarum non litterarum 
solum, sed artium quoque peritissimi, operam huic scriptori 
praestandam prae ea quam ego navavi, operi tam difficili for- 
tasse minus pari, sed tamen, ut ingenue fatear quod sentio, haud 
contemnenda, praeposteris et caecis laudibus concelebraret, 
cum is, inquam, homo alia quae intermisissem, alia quae ad- 
misissem obtrectatoris venali vindicta persecutus esset, nihil- 
que improbatum reliquisset, ego, ut omnes criminum eiusmodi 
postea inflizendorum ansas praeciderem, inde a pag. 605. ed. Pe- 
tav. omnes scripturae librorum veterum discrepantias plenissime 
expressi quae vero usque ad pag. 604. ed. Petav. nondum anno- 
tatae essent, codicis Marciani et editionis principis potissimum 
diversas scripturas, in syllogen Addendorum, in fine operis ad- 
nectendam, conicere statui.  Petavianae editionis Parisiensis 
a. MDOXX., quae originalis est, et eius quae Coloniae, ut titu- 
lus fert, revera autem Lipsiae repetita est a. MDCLXXXITI., 


» 


XVI PRAEFATTO. 


vitia, quorum leviora tacite correxisse satis habui, non ubique 
esse a me diserte distincta cum recte de uno et altero loco 
moneri intellexissem, eiusmodi peccata una cum eis quae ty- 
pographi et pagellarum correctores admiserunt, quae admodum 
rara pro operis amplitudine inveniri spopondi, etiam in Adden- 
dorum aut Corrigendorum syllogen conicienda esse statui, inde 
vero a pag. 605. ed. Petav. usque ad operis finem quae utraque 
editio sibi propria et peculiaria habeat vitia omni quanta ma- 
xima potui diligentia in annotatione indicavi. 

Reliquum est ut aequo virorum doctorum iudicio operam 
his libris a me praestitam commendem atque rogem ne in opere 
tam gravi tamque difficili meo labore atque sollertia magis quid 
non quam quid praestiterim malint perpendere. 

Viris Clarissimis et Eruditissimis C. Goettlingo Ienensi et 
F. A. Ecksteinio Halensi, atque R. Fickerto Vratislaviensi, quo- 
rum beneficio debeo ut codicum scriptorum lenensis et Vratis- 
laviensis amplissima mihi copia fieret, I. Geelio Leidensi, cu- 
ius humanitate factum est ut Ios. Scaligeri emendationes, exem- 
pli editionis Opp. Epiphanii Basileensis, quod in bibliotheca 
Academiae Leidensis (v. Catal. pag. 59. Theolog. 578.) asserva- 
tur, marginibus adscriptae, excerperentur excerptaeque ad me 
transmitterentur, Ios. Valentinellio, bibliothecae Marcianae apud 
Venetos praefecto, viro morum suavitate commendatissimo mi- 
hique amicissimo, qui scripturas codicis Marciani in usum meum 
sollerter exscribendas curavit, his omnibus gratum meum, ut 
par est, hac commemoratione animum publice testor, utque 
semper mihi faveant etiam atque etiam rogo. 


Scripsi Halae Saxonum 
mense Octobri anni MDCCCLIX. 


Franciscus Oehler. 


s. EPIPHANII PANARIORUM 


LIBER SECUNDUS. 


orpus Haereseol. II. 2. 1 


paz. 396. 


pag. 391. 


TAAE ENEZTI KAI EN TOI TPITOI TOMOI TOYTOI 
TOY AEYTEPOY BIBAIOY, TETAPTOI AE ONTI KATA 
THN AII APXHX TON TOMON TOY APIOMOY AKO- 
AOYOIAN, EN OI EIXIN AIPEXEIZS AEKAOKTO. 


, 1? ^ e^ , , , - M , 
«'. l'Eyxoorivoi, o? &z067z06uo vrvyyovovot TorwavoU, TOv ya- 


, , - - , - * - A , 
pov ezofoAlovoi, voU Zoravà gaGxovreg roUTOV tlvai" ztüGav ós eza- 
yoosvovcw iuwvyogaytav. 
p. Ker ?dQovyac, oT] xoi Movroviczoi xoi TaGxoÓgovyirai: 
er À 1 1 , ó 9 , ó / LBS; ó2 , 
ovrwvEG ztwÀoucv xci véínv OraOqxqv O£yovroi, éréígovg O8 zgognrac 
A A , , , - 
zcgticpéoovor uere Tov zgognrec, lMovravov rwe cvyoUvreg, xal 
IlowxiàÀav xai Mo&wuuav. 
v. (3 , 

y. llemovtiuvoi, o? xol KuivriMavol, oig Gvvazcrovrat Aororv- 
b b A , 
giro, ix vovrov uév sió, vÀv xard Dgvyag, frrom 0B mag! ixtivovc 

, ? 
Ooyuorífovo,, llémovtav riwwa z0Àw fomuov cv&à uécov l'eetíag xai 
, A , c ' c 

Kaozmaüoxiag ixOtwfovrsg, xol Óx Tovrqv TsgovcoÀqu wyovutvot, 

1 6| ? 3 3, vU», Y^e , . - ? 
yvvoi&t 08 cizo0i00vrsg v0 oye v& xot fegarevew. — IMvobvrou Óé vwwe 

- - 1 € "m - 
ztoi0c xoroxsvroUvreg véov, xai Ó» rij KutvrilÀm Xoicrov ixeios iv 
? - 
Ilezovtq emoxsxolvgOor. iv iüég OwAsiog uvOozoio)vrow —xéjonvrot 
- - , - 

03 geovUrcg ztaoiG xol xcii] OcO x1, x«ra vov vov zov lÓtov usra- 
7L0LOUJLEVOL. 


^ ^ A 
0. TeGGegsexoiüruoriroi, of uioav quégav ToU Provo v0 Ilacja 
, - Lg J ALT ? , c - , 
éxvsloUvreg, iv omoia Ó quéoe iuméow s] vc GeÀqvoug vecGagsexoids- 
» , , - 
x&rq, Trou iv Gaf(javo , tro, iv wvgiaxij, ixslvmv ve vuovsvovreg xoi 
aygvzvo)vteg fogrdtovow. 
, ; ol ul - 
£. "Aloyor éq' quv xÀgOévveg of v0 sveyyfliov "Iocvvov, xai 
1 23:5 mw. ^0f ? A M » 4 i] , , A 
vOv év avrQ GvoOtv amo merQ0g ctl Ocov Àoyov magtxBoÀÀovreg, TO 
, , 9-3 M] A A 2 , ' , , A , - 
evcyyéMov evro On v0 xcrc locvvqv wy Ócsyousvoi, gre vQv cUroU 
Anoxodvapiw. 


1. Libri passim et "Eyxgaxtxat vel 'Ey- — 2. Ita correxi. Vulgo enim extat Kad 
xgacncat. Qovyactow xoi MovrawotGy xai Ta- 


e 


SYNOPSIS TOMI I. LIBRI II, QUI IN TOMORUM 
INITIO CONSTITUTA SERIE QUARTUS EST, 
CONTINETQUE HAERESES XVIII. 


I. Encratitae Tatiani quaedam velut appendix. Hi nuptias 
damnant, quas Satanae tribuunt. Ab animatorum omnium usu ab- 
stinendum esse sentiunt. 

M. Cataphrygastae, Montanistae, et Tascodrugitae, qui utrum- 
que testamentum approbant, sed novos prophetas ad receptos et an- 
liquos adiiciunt, ac Montanum quendam et Priscillam ae Maximil- 
lam praedicant. 

lI. Pepuzian, qui et Quinulliani dieuntur, quibus accedunt 
et Artolyritae, superioribus quidem illis, hoc est Cataphrygibus, 
annumerandi sunt. — Sed ab iis tamen diversa nonnulla sentiunt. Ac 
Pepuzam desertum quoddam oppidum Galatiam inter et Cappadociam 
situm divinis honoribus extollunt, eamque Hierosolymam esse dicunt. 
Mulieribus saeros magistratus ae sacerdotia deferunt. —Certis ini- 
lianlur mysteriis, quibus puerulum confodiunt.  Fingunt Pepuzae 
Christum. olim Quinüllae videndum se praebuisse muliebri specie. 
'TTam vetus quam novum lestamentum adhibent, ita tamen ut plera- 
que pro animi libidine commutent, 

IV. "Tessarescaedecaüitae, qui stato anni die Pascha celebrant. 
Ut quameumque in diem XIV. lunae incurrerit, sive sabbatum, sive 
dominiea fuerit, ea die 1eiunent ac pervigilia celebrent. 


V. Alogi a nobis ita nominati qui loannis evangelium ac àoyov, 
hoc est verbum deum a palre semper genitum, coelilusque demis- 
sum, cuius in evangelio illo mentio fit, repudiant ; nec Ioannis dun- 
laxat evangelium, sed et Apocalvpsin reiiciunt. 
oxoOpovytcQy , ut eliam scripli libri ha-  *aoxov traxit eliam liber Ioannis Dama- 
bent. Commune illud vitium Karaqggpu-  sceni. 


4* 


pag. 398. 


4 SANCTI EPIPHANII 


? - , , * , 

c. AÓopuevol &zo riwvoc LAO. fvroc xolovusvor, yAsvmg v] &Àq- 
- , i] [i i Pi 
Osíag u&Alov v0 Óoyuc Fyovreg.  l'uuvol yaQ, cg ix uqvgoc, &vógsg 
E ? , [4 ' , 

T€ xol yvvolxsc émi TO eUTO GvveyovroL, «cl ovrOG Tig wvoyvoGsig xo 
- e - - - , , 
svjoc xol z&v Ori00v imirtloUoi, ÓrOtv uovatovrég v8 wal iyxgortvo- 

P4 LT , ' , 3 A ? - , , , 
p£vor Ovrtc, xol ycuov ur ÓOcyousvor, ? vuv evràv éxxAgolav zageüu- 


GOV 4jyOUMEVOL. 


"T [d ^ Ll , , 
£. ZXouwaioi, o? xoi EÀxscator, &ri ÓsUgo vqv Aoo(iov ^ xovoi- 
xoUvrsg, x«QvmsgOtv 9cv5c Nexog&g Oolccono xsuuévqv yogav, olri- 
9.1 3A -2 , , ? , € Y» zm 2 
vec &zo ToU HÀée riwvog wevOozoogrrov smorquévoi (ov fv, Ósvgo ix 
— e — — ^ 
T0) yévove ogu&ro Mog90)0g xoi 9Mag9ívg, yvvoixsg Óvo, mpogxv- 
, (- i] - e x [d L1 , - ? , A 
vovutvoL vz0 Tc eíofoscg c Ocol), mogozAnoioc vOv Efrovotav v« 
zXvre Pyovrsg. 
€ - 9 
q. Osodorievol, of cz0 oU OsoÓ0rov Gxvríog, ro) cmo Bvfav- 
E : n 
Tíov.  Ovtog év moiüeie EAMqvixy] yéyovev &xoog, &uo 08 eAAotg vtolv 
e ^ — 
&y quégoig v00 rOrt ytvouévov ÓioyuoU uovog éxmscov, ixsivov uao- 
, i] A 73 / , , 1 A , A 
TvQQoavrQv, Óic vO OvtiOLCEGU ot Émivorjoog apiÀOv evOgozrov Aéycew vOv 
A ec ; ? 
XoiGtOv, lva ui] vxo EyxAqua yévqvot 9:0v dgviocusvoe, ovrog éói- 
Oocv. 
9. Meiyiwosóexiuvol, of vov Melyiosüex ysooígovrsc, vwd Óvva- 
, AME, A 
uiv evrOv QeGxovrsg, xoi ur &vOgozov jiAOv, xol sig v0 rovrov Ovo- 
uw zovro cveysv xol Aéyswv vevolumxoveg. 
v. Begógoievicrol. | BogÓnoievog ovrog ix vie Mecomoreuíac 
r - M - M - , m , t , | m , 
Oouü&ro, rc z9O rc uiv vijo cAnOwie miorsog vzcgyOv, xol iv cogíe 
M - , , , 
OLoztoéziQv* éxzi(vog 02 vrjc cx siac nagonAnoiog OvoAzvrivo éQoyua- 
24 C - 
TiG£, qO0glc iviov OoÀ(yov, cov OLeagégsvor moog OvoAsvrivov. 
wx. Nornevoí. JNogrog ovrog exo Zuvovqc vz5oys, vijo Joiog: 
M 
* imoguori à iveyOclg cvv GÀÀoig viclv víomcroga vOv Xpicrov &óí- 
On£s, vOv cUrOv sivoi mzeríon xol viov xol cytov mvtÜüpo, favrov OP 
Keys MoUoéa, xol vOv evr00 dütÀgOv PAsysv sivow vOv dopo. 
? , € r 
iB. Ovelugciot. — Ovro:, xa906 vnaAQpaeutv, vgv Béxa90v xa- 
- , ? / - J SUP M 
TOLXOUvVTEQg, porQoxcuiev Zooioeg vic DiAo0slgieac, ot ove zogarvy- 
y&vovreg czoríuvovteg* mzÀsíovg 0b evrQv tUvoUyor vmcgyovotv czors- 
ruquévoi. — Two óà Frego Ó1beGxovoiww oígfcsog ÉunAsa, 8 equviatov- 
- , - - 
v£G T0U vou OU xol Qv zgogpurQv, xoi rwvog eloyoovoyiag érégag zag- 


&Lcpégovrec. 

9. oi vij» habent tam scripti quam edili 6. MaoSivn legitur etiam in Anaceph. ; 
libri. Delevi illud ot ex Anaceph. et Ioan- MaoSivx habet loannes Damasc.: at in 
ne Damasceno. haer. XIX, 2., quae est Ossenorum, et in- 

4. oi xatotxoUycvec cod. Rhed. et ed. pr. fra haer. LIII, 1. eadem appellatur Mag- 
Pelavius voculam o. uncinis inclusit. 3aya. 

5. Anacephalaeosis habel xj; épvySo&c 7. év &oyuatt habel cod. Rhedig. et ed. 


SoMAcons. Sed conf. infra haer. LIII, 1. pr. Petavius divinabat dy &ppaxi.. Repo- 


PANARII LIB. II, TOM. I. 5 


VI. Adamiani, ab Adamo nescio quo vivente sic dicli, ridicu- 
lum potius quam verisimile dogma profitentur. Nudi quippe, quales 
ex ulero malris egressi sunl, viri perinde ac mulieres conveniunt, 
atque ita lectionibus, orationibus ac ceteris religionis officiis fungun- 
tur, el videlicet monachorum ae continentium instituta. sectantur 
nuptiasque condemnant. Ecclesiam. vero suam Paradisum nuncu- 
pant. 

VII. Sampsaei, sive Elcesaei, ad hane diem in Arabia de- 
gunt, supra Mortuum Mare, Elxae cuiusdam pseudoprophetae disci- 
puli. E cuius stirpe Marthus et Marthina feminae duae aetate nostra 
prodierunt, quas dearum instar haeresis ista coluit. Eadem porro 
cum Ebionaeis omnino sentiunt. 


VIII. "Theodotiani a Theodoto coriario Byzantino dicti. Qui 
Graecis arlibus apprime fuit institutus. — Hic cum aliis quibusdam in 
ea quae tum saeviebat perseculione comprehensus, cum socii eius 
omnes martyrium obissent, solus fidem eiuravit. — Ób idque probris 
appelilus id excogitavit, ut Christum nudum esse hominem assere- 
ret, ne crimini sibi istud verleretur, quod eius divinitatem negasset. 

IX. Melchisedeciani Melcehisedecum ita venerantur, ut Virtu- 
lem esse quandam iaelitent, non hominem duntaxat: et in eius no- 
mine facere ac dicere omnia nequaquam dubitant. 

X. Bardesianistae.  Bardesianus iste e Mesopotamia oriundus 
sinceram fidem initio complexus est, ac sapienlia praestitit. Sed a 
veritate poslea recedens eadem cum Valentino docuit, praeter pauca 
quaedam, in quibus ab illo discrepat. 

XI. Noétiani. Noétus hie Smyrnensis ex Asia fuit. Qui in 
altum sublatus eum alis quibusdam patrifilium. asserere Christum 
ausus est, eundemque palrem ac filium et spiritum sanctum esse pro- 
fiieri, se vero Moysen, fratrem suum Aaronem dicere. 

XII. Valesi. Hi, quantum suspicor, Dacathi habitant, qui 
est Arabiae Philadelphensis primarius vicus. lidem accedentes ad 
sese castrare solent. Ae plerique inter illos eunuchi sunt et exsecti. 
Habent et alia quaedam erroris plenissima dogmata, atque inter alia 
legem ac prophetas reiiciunt,.— Postremo innumerabiles ad illa foedi- 


tales adiiciunt. 


sui éxdpuat, ut idem recle emendavit in^ xoY tà "oopntov», ex Ioanne Damasce- 

loco gemello Anaceph., ubi extat &o' &o- no. Cod. Rhedig. el ed. pr. habent caQr- 

part, quod habes etiam apud loannem  viCowteS toO v. x. t. mooqntOw. n ed. 

Damascenum. Sic haer. LXIX , 3. ini. Petav. legilur o«oastZovceg tov vouov xo) 

"Endppatt yào apScle o vyéoow etc. toUg mooqQ'|rac: velerem scripturam Pe- 
8. Correxi a«wkGovteg toU vópou avius adnotavit in marg. suae edit. 


6 SANCTI EPIPHANII 


ty. KaeO9egol, of Gua Nero cvvegp8tvieg và "Poueío, xol 
- ? 
TOUG Ótycuove zavrcÀdg cmooeAóusvor, xoi wercvotov gn ÓsyOusvot. 
(0. IAyyclixol./ Ovzo, zavrcAdg i£flurov.  Av40Uvrsg Ób ncav 
2 ^ LI , "^ iU A i] ? , - 
eyytlvwmv Eyeww vow 1v] Ów& v0. rovg c&yyéAovo soocuexAmoQon. 
, , ' eS 142 LI LI ? LI "c | ' 
t£. An060T0ÀixOl, OL XcL ZroreXTUXOL xoi cvTOL, OL zteQU vqv Ili 
i] 
ciüiev uovov, "Amorextxovg Ósyousvor xaO" £ewvrovg.  llegezmncia- 
- 3 , , - 
tovc, 03 voie "Eyzxgeríroig: Glo Ói meg! avrovg qgovobvoiv. 


— ^ 
ig. XofeAMiovol, of rà 0uoww Noqriovàv Oo£dfovrec, mega 9 r0 
pg] vOv zroréígo zvezOvÜÉcvoi, Afyovreg mooqogixov mrcÀw cveytoutvov 
vOv Àoyov. 
: E 
i£. Koiysviavol, zwvog Sioiyfvovc. —Aicgpomoio 03 ovroí siciv, 
dooqrozoio)vrsg xoi rc fovrGOv Gouare qOooG rmoego0idQvrec.. 
? — — 
vj. Soryevievol Aot, Qoryévove vo xoi AOnuovriov, voU Zvv- 
, ^ B à E 8B; H , ^ a 
T(xTOU, OL Tqv TOV vixgQv cvcGrtaciwv czmopoÀAlousvor, Xgiorov Ó& 
- ? 
xriGua, xci TO Gyiov mzwvrÜuo tieqyovusvor, ztegeÓsucOv v6 X«L ovQa- 
voUg x«i rd WÀÀe zcvro GÀÀqyogo)vreg, XoicroU 0i vwv ecilsíav me- 
- - - A 
z«Uc9oL AqgoUvrsg, xol OuoU rovg cyyélovc moevOcscOc., XoiorOv 
0i cvv ÓieufoÀo 9 BacilevOncousvov. 


AYTAI LT'AP IIAAIN AI TOY AEYTEPOY BIBAIOY, IIPOTOY AE 
TOMOY AIPEZEIXZ AEKAOKTO. 


9, Correxi xxoX x9 uj xo» maxépa ex marg. suae edit. Petavius emendavil Toa. 
Ioanne Damasceno. In cod. Rhedig. el edd. xoUxo uóvov, tà» macéoa. cett. 
legitur vcxpà. xov vo'jtóv mxaxépa.; unde in 


PANARII LIB. If. TOM. I. ji 


XII. Cathari.. Novatum Romanum secuti sunt. Hi digamos 
penitus proseribunt. — Poenitentiam repudiant. 

XIV. Angelici. Hi nusquam hodie reperiuntur. Angelici vero 
ordinis se esse profilebantur. Aut certe quod Angelos invocarent. 

XV. Apostolici, qui et Apotaetici, sive Renuntiatores, in 
Pisidia duntaxat inveniuntur. — Hi solos illos admittunt qui se bonis 
omnibus abdicaverint. Ceterum Encralitarum similes sunt; elsi di- 
versa quaedam ab illis statuunt. 

XVI. Sabelliani cum Noé&ianis in omnibus propemodum con- 
senliunt, nisi quod patrem ipsum negant esse passum, ab eoque pro- 
latum duntaxat manare verbum. 

XVII. Origeniani a quodam Origene derivati. Turpissimi isti 
sunt, ac nefariam et praeposteram libidinem exercent, suaque cor- 
pora corrumpunt. 

XVIII. Origeniani alii ab Origene Adamantio scriptore. Hi 
mortuorum resurrectionem negant. "lam Christum quam spiritum 
sanetum creatis in rebus numerant. — Paradisum ac coelos ceteraque 
omnia ad allegorias referunt. Christi regnum terminandum esse, 
desiturosque similiter angelos docent, eundemque cum diabolo Chri- 
slum alterius esse reguo subinelendum. 


HACTENUS TOMI PRIMI LIBRI IT. HAERESES XVIIT. 


10. Ita correxi ex Ioanne Damasceno. scripturam in marg. iam proposuerat Pe- 
Libri habent Q«oUeuSrcouévo. Veram  (avius. 


pag. 399. 


Ke. «. 


pag. 400. 


TOT EN ATIOIX IIATPOZ HM$N 


EPA pM 
K'gooqniueoigprgnwasupof. puipacx que QN 


TOMOZ IIPOTOZ AEYTEPOY BIBAIOY. 


KATA "ELIRPATITEEN 
xb vox ub. 

l'Eyxgoriral Tw&g oUrGQ xoloUptvor, ovro, vOv Toriavov Oraót- 
yovro, ? vos, vm evroU memÀovuutvor vt xoi wmoTQufvoi, £frsge Ói 
ziyg& rOUrOV qgovyGuvrsg, xol sig usifove mzwoiv dosoytMiav favvoUgG 
ixótÓc Orte.  llimOwvovoi Ó& ovroi xol sig ÓcUgo iv vj lhoio, xoi 
iv vij Ogvyíg vij Kexovuévg, oUro Àtyoufvy. "Icog y&g xere OtoU 
oixovouíev xoi oUrog 1j ztaroig rovvoua sings xokticQot iv và «0cuo, 
Óud 10 xtxeUOoti roUG oÍx:rogeg c0 vg Ói«Groogijg Tre rOLQUTQG xci 
roGevrQc mÀevue.  lloÀÀel yeo egéctig iv vQ yopíco. —Eici 0& xol iv 
uégsc, rx Idoioc, xol iv vij Icevgov xal IIaugvAov xo Kixov yi, 
xal iv Dwerg p0m Oi xol iml r0 vàv Poueiov uígog, cdÀÀd xoi im 
vüe TÀQv Avrioyíov Tiüg Zvoíeg, ov 9zavrg Ói, m roieUTN ciptoic. 

Qacxovci Ó$ xol ovroL woycg Tivag &iyoL, TüV TE TOU ó.ofoAov 
dvrxiuévqv zo0c và voU Q0) zoujuore, xol ur vzoracGou£vqv 9:0, 
cÀÀa iGyvovra xol mQerrovra, cg xard (üiev d£ovoiav, xol ovy cg £v 
zegtexrQozi ytvOousvov. Ov ydg xard Tqv PxxÀmoiav Àfyovsw, cÀ« 
&lAÀlog mec TO r5c cÀqOsiog xqovyuea. — Kégonvroi 0$ yoagoig mooro- 
ruzOG Toig Atyouévoug AvOgéov xoi Icocvvov IIga£sct, xoi cua, xol 
czt0xoUgotg T.Gl, xol oic Boviovrat Àoyoig rrjg moÀcrGg ÓreOqumc. TOv 
0i y&pov cogc vov Oefolov OgíCovzot, Euwvya 0$ (Órivocovrat dxa- 
yoosVovrsg, ovy fvexev iyxgovtíng, ovre molus(ag, cÀÀd «ere pofov 
x«i lvÓcÀuOv ToU ua] xoraOixccO Qvo: cmO Trjg rÀv OQuwvyov utrolg- 
weog.  Kfyouvroi 0b xol eUrol uvoroíoig Or VOorog: olvov Oi 0Àcc 
ov utroÀepufavovor, qoGxovreg sive, ÓteoAuxOv, xol vovg mívovroc 


Car. I. — 1. Libri modo '"Eyxpaxt- 2. Vulgo distinctum | est. GtaS£yovcat, 
tat, modo "Eyxpaxicat. Quos. vm auroU cell. 


SANCTI 
ESOPUIPOHUAON TDI 


CONTRA HA ER ES ES 


LIBRI IT. TOMUS I. 


ADVERSUS ENCRATITAS, 
quae est haeresis XXVII., sive XLVII. 


Qui Eneratitae vocantur, "Tatiano successerunt, cuius errori- Cap. I. 

bus imbuü sunt, eosdemque novis opinionibus cumularunt, et maio- 
res nugas ac deliria commenti sunt. Horum ingens est hodie nume- 
rus in Pisidia, eaque Phrygiae parte quae Adusta dicilur. | Quod ei 
regioni nomen cerlo dei consilio forsitan inditum est, quod talis ac 
tanli erroris pravitate illius incolae quodammodo conflagraverint. Est 
enim haeresibus apprime referta. Praeterea vero in Asiae provin- 
ciis, et in Isauria, Pamphylia, Cilicia, Galatia Encratitae propa- 
gali sunt, imo et in Homano tractu, et Antiocheno in Syria, licet 
non ubique pervaserit. 


Principia etiam illi plura constituunt, et inter ea diabolum re- 
ferunt, quem dei operibus adversari, nec illi esse subditum volunt, 
sed praeeipua quadam potestate praeditum agere quae libuerit, non 
malitia depravatum. — Cum ecclesia quippe minime consentiunt, sed 
a veritalis doclrina longius aberrant. [nter primarias scripturas ha- 
bent Andreae ac loannis Acta, nec non Thomae, et apocryphos 
alios. E vetere Testamento quae libuerit eligunt. INuptiarum aucto- 
rem diabolum manifeste constituunt. — Animalis vesci prohibent, non 
temperantiae studio, neque peculiari ex instituto vilae, ' sed falso 
quodam et affectato metu, ne ob animatorum usum sibi jpsi damna- 
tionem arcessant. Aquam ad mysteria solam adhibent. Nam vino 
penitus abstinent, et diabolicum appellant; quod qui bibant eove 


9. Ita correxit Petavius et Ios. Scaliger. narius vertit: Sed et in Antiochia Syriae, 
Libri scripti et editi habent xy. Cor- non tota autem, haec haeresis est. 


Ke. f. 


pag. 401. 


10 SANCTI EPIPHANII 


A M J 2 "y * ' 4 cd , , * 
xoi TOUG yocutvovg cvouovg stivot xoi * «gegroOng.  lliGrevovor 0i 
- n * - 
Xo0k vexoOv «vccraGiV' (Og tivoL zoQd TOig OvTO TztmzÀovmuévoig Tc 
zicvre uevioc Funisa. — Kok ye Fart. iOsiv xot Qovuocor xol sig Éx- 
- A , , € 
zÀnÉw iAOsiv v0v Gvverov GvOgcov msgl mavrov ov of cAloroior Aé- 
? , - , ? ^ 
yovGi ve «ol zocrtOUVGLV, dGvGrerOg TOV 7zvCvTOV z«Q cUrOic Àtyoué- 
? 
vov rs xol ywogévov xol wuüeutav £ugaciw ainOtíag éniüsyou£vov. 
75 A , -J A , , - ? LI , 
Ei yap xfygqvro, zoÀoiG xot véc OieOsxq, zc coyol Oteqogor 
[u , - , - - - , 
evosÜncovrot, vGv Óvo OieOwxGv cvugovovcGv ztol pig Qrovqvoc 
E" - i] b b 
xol vqv yvÀciw xqyovrrovGQv, lem ci xol vexov cvdcracic; 7G 
^ t M , - , c , c , A , 
&rL O0 Gtuvog youog ToU OLojolov svgtOÜnosrci; ozors Otog Afyeti, 
, - - 
AvÉdveGOs xol zinOvvecOs, xol voU xvolov iv và svayysMo Aéyovros, 
A - 
"A 0 9:0g Gvvéfevécv, GvOgoroc wr yogi£éro , xol roU czx00r0Aov AÉ- 
J £ , 8» xt , 2287 , ec - A , 
yovrog, Típiog 0 yeuog xe 1] xotr1 eutoavrog. Ec £qvràv 08 yvounv 
- , A e Y , 
xci zteocGrecw wuDoloyloc ? xoi vOv zwovrov rov oivov émaupevov- 
vaÍ viv& 9qooAsxvoUvreg, xai paci ix roU movqoo) vO rot0UTOV tivo 
T T^€* ? - 
ríÀog. "Emus yag, qoi, INOs dz voU oivov, xcti éyvuvo Om: xol 
E. n M 
oz, puoi, usOvcOclc Ovyoroccoiv (Oietc xav cyvoiav cvveuiyg: xal 
3 JH , c 4 , c ' , , 
óc uéÜümc yéyovsv 9] uoGgomoito* xoi quotv 1) yoags],  Tive $0ovDoc; 
? lad 
rivt uoyou; vivi ctor xol AéGyos; vivi Gvvroluuove Óeaxsvijo; zívog 
M nA L , d , ? ?! ? € E] E 
z:£AiÓvot ot 0pO9oÀuot; oU rOv yooviCovzov £v otvoic, ov vv ébryvevov- 
^w , , X - , , , 
vOv 700 zOrOL yívovrat; Kot cÀÀa voivUrG Tiwve. SÉvyvevovrsg ovoco- 
- , ? , - 
osvovoL Orc vrjv £evrOv miOavorQra, ovx ciü0vsg Ort z&v vO GuerQov 
- 1 L -— ? e , 
zcvtoq0U ÀvztwQOv, xci &£c TOU zrQoxsuuévov cztwyogevuévov vzaQyst. 
M ' ? , 2. ?»! € ?! 5 , Y R19 ON - 2 
Kal y«g ov povov ézt ovo Tovro ciztoiu. «v, «Ae xot ént z0ÀM ezÀn- 
- A e , 
Gríy. Toro ydo xoi 0 xvgiog iüiüncns guoxov: Mn] Begvvéc9ocav 
vuv, qquoiv, cf xegO(cr iv xcix xoi usoluvotg Buorixoig. — Kol 
ELI , , , *5 X. ai , EU M , , 
T0, Ei enqorovtoog sí, a] émiOvgusi vOv ToU zÀovoiov BDocucrov, 
ln d — ^ [d 
voUro yao Fysrot fog wyevOoUc.  llsoiGGoríoec 0b O0 Gywog em0GTOÀog 
? , , , 
cnAQorove xoi düngeyove Gxomvov Aotucoyoig énibvgloto émogoutvoc 
- " - e A 
gpq: Te focpero vij xotÀo, xol s] xoiMae oic Bocueoiw: 0 Ó& Otoc 
n , 1 E , , ' i15 - ' , , 
x«l roUrQv xol voUTe xoraoyqott. —4ÀÀo xoi HooU rc mQcororOxia OL 
, ^ , [4 i] X Y € 
&queroc 3zvgoU cmoÀsctv, Og quow 4 ygegy, TO cUrO xoÀoUca 
w - * ? A ^e 
&wque zvgoU xol poxijg* oiuot 0$ vdyo Ott oUX cO zrvgoU, rovzéGviv 
"e , y , 1 , c » c , , ^ * usd 
ezt0 Gírov qv, cÀÀe voyo cg 5ów &wquévov Aspovov paxov xot EL 
2 H : ' M p, 1 C ' - , ' lU 
énivt0iv Twvgi vO ovOig mwvgQo Ov 1 ygogm mvgoU Oujyxcero, Ow rO 
- i] M - c ^ , *3 
éniOsouovOvor usvo r0 spvyocoO voi. — Kol og éxsivog Óv oivov éyv- 
c c - ' , 
uvoOv, wgÓiv dvxqOclg, ovrog ovrog uAlov Oi zeívav xol cmy- 
4. Ita omnes libri. mortuorum resurrectio. 
Car. II. — 1. Ita correxi. Peltavius 2. xarà tv rwóvrov placuit Petavio. 
deesse aliquid putavit. Vulgo extat: xv- 3. , LXX. nvppoU scripserunt.'* (Pe- 


purtoucQv; el 8i eün cell. Verte: cum- tav.) Pro &vua libri editi in utroque 
que cognitionem praedicent sitne revera oco habent Eyeu« (ed. pr. Ejsua). 


PANABII LIB. II. TOM. Il. HAER. XLVII. 11 


utantur, improbos ac peccatores esse statuunt. Mortuorum resur- 
rectionem approbant, adeo ut furiosae cuiusdam insaniae plena haec 

esse videatur haeresis. Est illud sane cuiuslibet sapientis et obser- 

valione et admiratione dignum, ex omnibus quae ab haereticis dici 

fierique cernimus, nihil sibi constans ac consentaneum esse, aut ulla 

veritatis specie probabile. 

Etenim si tam Vetus quam Novum '"P'estamentum recipiunt, quo- Cap. Il. 

modo diversa illa principia ponentur, cum ambo inter se Testamenta 

de singulari divinitate consentiant, eiusque cognitionem praedicent? 

Ad haee, si mortuorum est futura resurrectio, qui tandem honestae 

nuptiae tribui diabolo possunt, cum praesertim deus edixerit, Cre- Gen. 1, 28. 
seite et multiplicamini? et in Evangelio dominus ita praeceperit: Quae Marc. 10, 9. 
deus eoniunzit homo non separet. Sed et apostolus: Zonorabiles nu- Hehr.13, 4. 
pliae, et torus immaculatus. Verum ad opinionem suam, sive potius 
fabulam, asserendam, eosque damnandos qui vinum adhibent, non- 

nullis abutuntur Seripturae locis, ae voces aucupantur, quibus a dae- 

mone profectum istud ipsum demonstrent. Nam et No&mus, in- Gen. 9, 21. 
quiunt, posteaquam vinum bibit, nudatus est. Lot ebrius eum filia- Gen. 19, 33. 
bus suis imprudens concubuit. | Eadem ad fabricandum vitulum ebrie- Exod. 32, 4. 
tas impulit. Quo illa scripturae verba pertinent: Cuz fumultus ?. cut Prov.23,29. 
pugnae? cui molestiae ac fabulationes? cui contritiones frustra? euius 

lividi sunt oculi? Nonne eorum qui commorantur in vino? nonne eorum 

qui perquirunt ubi compotationes fiant? | Haec et alia id genus loca 
perscrutantes congerunt, quo suam opinionem suadeant; nec illud 
intelligunt, non in eo solo de quo agitur, sed ubique, quiequid mo- 

dum excesserit, molestum, et extra 1d quod propositum est prohibi- 

tum esse. Neque enim id de vino solum, sed de ciborum nimia sa- 

turitate dici potest. Atque hoc est quod in Evangelio dominus ad- 

monuil: JVe graventur corda vestra crapula et ebrietate, et curis huius Lac. 21, 34. 
seculi. ltem: Si znsaliabilis es, ne concupiscas divitis cibos. — Ii enim Prov.23, a. 
vitae mendaci contuncti sunt. Sed idem longe copiosius ab apostolo 
declaratum, qui edaces et helluones deridens, ac gulae cupiditates 
delestans, Esca veniri, inquit, et venter escis. | Deus autem et hunc 1.Cor. 6,13. 
et illas destruet. Praeterea Esau primogenita sua frumenti pulticula gen. 25, 30. 
vendidit, ut Seriptura narrat, quae eandem et frumenti et lentis pul- 

Uiculam vocat. Quamquam id ego verisimilius arbitror, non ex fru- 

mento eam sorbitionem fuisse, sed iuseuli ex lente residuum, quod 

igni rursus impositum ac recoctum propterea zvgo? a scriptura vo- 

catum est, quoniam cum refrixisset denuo calefactam est. — Ut igitur 

ob vinum ille nulla a quoquam accepta iniuria nudatus est, sic alter 

ob famem ac voracitatem primogenitis amissis maius quam ex vino 


Keg. y. 


pag. 402. 


Keg. «. 


12 SANCTI EPIPHANII 


- e ' * , 
Grey Td zrotrTOTOXiC C7t0ÀÉGOg uoAÀlov vzig vOv oivov Obxuro. — Koi 
ovO2v lcyvs 2yyg vie eajOslag megazszouju£vr Aé&tg, ovóé uvOa nc 
vig émuvEvonuévi Ópeuorovoyta. 
- , ^ A 
Zeuvvvovre, 0i ÓmOcv iyxgevttav, GgoÀtggo vo mwvro igyotfó- 
- e , - 
u£vol, uécov yvvoixQv svQuGxOusvoi xol yvveixag mzovroyo8tv cza- 
rGwrtg, yuvoi£l Ói cvvoütvovrsg xoi cvvóieurOusvoi xal ivmmpotrov- 
- d , , 
usvoi vzó TOv roi0UTOV, iÉo uiv rfc cÀnOtiag Ovrsg, uoogociw ót 
c , ) .-— - , 
uGÀÀov xsxrNuívoi, vnv 08 Óvvejuv avrnc TZc svGsfeiog vovuuévor. 
ri ) E » » j , D - , s 
Ozoiíov yeg «v ric &gyov xorcÀsiUnQ uéooc, TO 7ztxv nzÀnocoue ocQTxE 
Óuc ro) fvog uégovg roD xoroÀtÀtuuuévov. "OOtv và xag cvroig wv- 
, ó , vó , , LI » , 5 2v 1 U 
Grxgic Ór vOorog uOvov yívevot, xol ovre uvorQoro Ovra, cÀÀo xoc 
uíunciw zàv cin8wdv vd syevón ywousva. "OOtv xai iv rovro Jcy- 
, , A - ? , E" € , L2 , , ' 
4960vroi c0 ToU tv0£oc TOU Got590g Àoyov voU À£yovroc, Ow uq 
^ — , 
zc c0 TOU yevvrueroc r5 GuméAov voUTNG, fog &v TiO) &UTO XcLVOV 
, € J - ] - , [d - 
&v vij Deciltig vàv ovgavàOv usÜ vuv. 
, [u , , - ^ ? e 
IlaÀw eg ravTQv zogoGcusvor yeugl xooroiG Tijg cÀmOtioac, cg 
fi] "i )8 M 00 5 3 , 3 x 1 Em » , 
xvo0olov oÓvvquoov ó00vrov cononuévov, ixi rdg ibm ioutv, Guvy- 
A - n , - - 
Occ vov Os0v vÀv 0Àcv inixolovutvor, OÓmyOv vt xol cuvvrioe rQv 
Ósvdv, imíxovgov vs vijg poovrgotoc, Óorqv vs Ovra evrOv tijg GO- 
H en 20 i£ - , , - , - , 1 - » , 
qi«g, tv qusig zog cvro) raÀgOT) uavOavovreg vag vv cÀÀov azoxa- 
, 9s T - 
Avzzeiv ÓvvqOsiquev, xol vqv xov evrQv qvrióorov lerouxqv x moÀÀv 
- , - , i E , - , , , - " 
uvgseUixdv siüQv cmo voU Àoyov v5o cÀqÜciag xoroGxsveGor rOlG 100 
zmtmÀqyuévoic, sig Vect xol Otgomsiíav roig ivrvyyovovoi, xoi roig 
, , «^ 4 » , ET , L] e" 
péAlovoi yivoGxtuv & ua 1ÓswGav eig zov zgoxoraAqpiw, xc uiv 
, , Y - M , , , 
tie Gc TNol«v xoi OtoU uicOov cgp90vog OcgnOncogutvov. 


*KATA PPYPAZXZTUN 
s o)» Movvawwotóv xaAcogévov, T| xoi Tacxoboov[vtóv. 
x5 T xci um. 

Ano rovrov frío moÀw oioscig dvoaximta vOv DovyQv xolov- 
uívQ, GUyyoovoc ysvou£vg vo/roig, xoi e«UroUg OwvOtyouévy.  Ovrot 
y«Q ysyoveGi ztQi TO Pvveexou0£xerov Frog JAvrovívov ro) EvctfloUg, 
!ueze AOgiovov. Kol 0 Maoxíov 0, xol of zeogt Toriavov xot dz 
cro OLaOs&cuevoi Eyxoovirot v 4o0voic IA0giavoU xol usve Aügiavov. 

Ovrot ydg of x«zà Qovyag xoAoUutvor O£yovrot xal curol zácav 
yoagnv zwÀeoidv xci vécv OiwDokmv, xoi vexoOv dvccrecw Ogoiog 


* ^ ^ , ^ 5 ^ 
* [mo scribendum Koxà và» Koxà Ooíyag, cà» sit ov» MovtawtorOw x. T] 
xoi Taox. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. XLVIII. LH: 


damnum atque iniuriam accepit. — Ita nihil omnino virium habet ad 
simulandam veritatem compositus sermo, vel ab illis fabulae instar 
excogitata narratio. 

Quod vero continentiam gloriose iactitant, lubricum est illorum 
quidem ac periculi plenum facinus. Nam inter mulierculas versan- 
tur assidue, quas undecumque pellieiunt: cum iis iler faciunt, ac 
communiter vivunt, earumque ministerüs uluntur. Quare cum a 
veritate longius absint, nihil praeter ementitam illius speciem osten- 
lant, vim ipsam sincerae pielatis abnegant. Etenim cuiuscumque 
officii partem aliquis praelermiserit, ea ipsa quam omisit parte tolum 
praeteriisse censendus est. Sie illorum mysteria, quae aqua solum- 
modo constant, mysteria non sunt, sed ficta atque fallacia, verorum 
ad imaginem expressa. [n quo planissima illos salvatoris sententia 
redarguit: JVou bibam de hoc genimine vitis, donec bibam illud novum 


in regno coelorum vobiscum. 


Cap. III. 


Quamobrem posteaquam hane haeresin validissima veritalis Matth. 


manu propulsavimus, ac velut importunae cuidam bestiae dentes ex- 
cussimus, ad reliquas transeamus. — Sed dei primum, ut solemus, 
implorandum nobis erit auxilium, qui et viae dux malorumque depul- 
sor et prudentiae adiutor et sapientiae largitor est, ut ab ipso verita- 
lem edoeli reliquarum haereseon errores patefacere atque ex ipsis 
veritatis vocibus, quasi ex multis seplasiariorum simplicibus corpori- 
bus, velut anüdotum conficere possimus, in eorum qui iam icti fue- 
rint graliam, ut vel iisce nostris perleclis remedium illis adhibeatur, 
vel si nullam adhuc eius rei notitiam habuerint, ea demum percepta 
cavere sibi possint, idque ipsum et salutem nobis et uberrimum a 
deo praemium ac mercedem conciliet. 


CONTRA PHRYGASTAS, 
sive Montanistas aut lTascodrugitas haeresis XXVIIT., 
vel XLVIII. 

Ab his alia rursum efllorescit haeresis, quae Phrygum dicitur, 
sub idem fere producta tempus, eique successione proxima. Nam 
is sub Antonii Pii, qui post Adrianum imperavit, annum XIX. 
emergere coeperunt. Marcio vero, "Tatianus et Encratitae horum 
discipuli sub Adriano ac post Adrianum .predierunt. 

Phryges itaque (sic enim appellant) tam Vetus quam Novum Te- 
stamentum asciscunt. Mortuorum resurrectionem approbant. Sed 


Car, I. — 1. vo9. pex. " AGptayóy Ios. Scaliger. 


Cap. f. 


pag. 403. 


Keo. Q'. 


14 SANCTI EPIPHANII 


Àíyovoi.  Movravov óé wa mgognycqv evyoUciw Éyeiv, xo IIowziAkav 
xoi MotwuAÀav zQognri0eg, oic mocéyovreg vov voUv iÉeroézmcov. 

' * * ' e ow 1 P iy , e , - - 
idi 0 moargOg xol víoU sei cyiov nvrépuarog euubncugpuMwRipstmg 

- L , A 3e , 
e'ylo xodoAixg] ixxAyoie* ? amécyicov 0$ &avrove. lloogéyovow zvsv- 
, 1 , , , [4 - Ff ^ LI 
uec, ztÀevye «ab Ou9eoxoeAtorc Ociuovov, Aéyovreg ovt, Zíei qGg, quoi, 
xol rà yogicuoro ÓfyscOoi. — Kol m cyíe vo) OtoU ixxiqoia Ouoicg 
1 , u^ ? A A] » J Li P E. o PT 
ve «eoicuoro Ofyevon, de rc OvrOG qcgíGuere, xol rjj «yie 9toU 
' , , - 
ixxaoio Oud zveUpoog cyiov Ozüoxiuocuéva zc«go vt zgogivOv xol 
dzoGT0Àcv xoi «UroU TOU xvgiov, q«Gxovrog ezocroiov locvvov iv 
- EN ZA , A , "5 , - , 
vij émiGroÀg OTi, oxwetere To zvcuuera, cL £oTwv 6x OtoU' www 
0à Àéyovrog Oct, 'HxoUcere, Ori MvrigguGrog Égysrot, wol viv AAvii- 
q9iGroL z0ÀÀol ysyovacw. "EE qudv ijA90ov, AM ovx qcov i qudv: 
? 1 3 ? CR. o , ^ 9: co om 2442 cr - 
e£ yog zoov ib qguO!v, uspsvuxscoav ev usO squov: cÀÀ ive yvocOQ- 
Gwv , OL O0UX tlGww iÉ cuv, rovrov gdgiv yocgo vuiv vexvia, xol ve 
£e. "Alq9dg ovv Ovi oUx low i£ avrQv vàv eylov.  E&tfoov ydg 
Tjj £evrQv guAovetxie , mQocovéyovreg xol mvevuact zÀevgg xoi wvOo- 
Aoyiac. 

'ào) ydo, i£ evvije v1jc vxo9£ccoc Eyyovror ur] Óvvausvoi mq- 
goUv rà fcvràv iv gulovsxig vniGyvovpsva. Ei yag Ósi yogícpozo 
OfyeGOot, xal Ósi iv ExuAgolo: qagiouevov, zc ovxér, usva. Movra- 
vov xci llowxiliev xoi MotuíAÀav Éyovci moogrec; 4c Toywuotv 
[u , 5 5? - ^ c , , AY? ? J 1 , , M 
$9 j&9uc; Ovx agysi 0à sj yagug &v eylo éxxloto, ui] yévorvo. Et 0€ 
foc vwOg zgosqijrevoav oí ztgogn]tevGovreg, wol oUXÉTL TtQOQr)TEVOUGLV, 
cÀÀie ovrt llowx(ÀÀo, ovre Mo&wlAAe mosqirsvoav uero voc mgog- 
viec vag Oi vG)v eylov enocvoAov év vij eylo éxxlnoio ÓoxuacOsicac. 
Ker& vo ovv rgOmovc dcyyOnoeror v] evroU cvoie. "H yag ÓsíEcciw 
eivot zigogijvoag pera. Mo&ipiAÀov, Vvo py] eigyron zog" evroig Aeyouévy 

, *?^ [d 1 f J - e , A 1 
qeoie, 1) o£ egt IMa£wÀAav spevüozgogjror evoeOncovror, uero TOV 
0gov rQv zgogQtxGv yaguGuerov, oÀuQGevreg oUx emo ToU aylov 
nveUparsoc , «A cro mÀcvug Óoiuovov fyüovcieciiyes, xal qovreaGot 
TOUG dxovovruc cvrQv ?xoL Omog éb «UrQv rQv map avroic Asyogu£- 
vov 0 FAcyyoc moe a'UroUG byoíoena. QGxsi ydg 2] ag aivoic Àg- 
youévu Maso , qQ moogirig 0t, qoi, Mer iuà mgogiig ovxéri 
» ? 1 , ? A ' , , M - - , 
&ovot, &ÀAo GovvéAeie. — IÓov Ó& zavroOcv goiverat 0 zveUua Trjg ztÀe- 
ve; "Oca ydo of mgogijrat elgrxaGt, xol uiro Gvvécsog zeQexoÀov- 
Qoüvrsg épO£yyovro, «ol éreléoOncov và meg. avrQv clonuéva xai Ert 

. 2 , 
2. Vulgata dislinclio est éxxXmota. bant. 
améoytcay Oc &ourodc mpocéyougt. Unde Car. I. — 1. yaoloyacca libri omnes ; 
los. Scaliger doo Loavtec óE &auroUc unde Ios. Scaliger xa Get &lyat. £y xx)., 


mpocej oct), Petavius axéoytcay OE Eav- — Pelavius xaX Get etyot. vel Eyety supplen- 
toUg xOi npocéyoucty reponendum cense- dum censuerunt. 


PANABII LIB. II. TOM. I. HAER. XLVIII. 15 


Montanum quendam prophetam, cum Priscilla et Maximilla prophe- 
lissis praedicant. quibus inhaerentes a recta via deflectunt. Nam de 
patre et filio, ac spiritu sancto eadem cum ecclesia catholica sen- 
tiunt. Sed ab eius se communione separarunt, quod erroris spiri- 
ius ac doctrinas daemonum sequantur. Nos enim, inquiunt, coele- 
slia oporlet dona recipere. Sua quidem et ecclesia catholiea dona 
divinitus accipit, sed quae vera dona sunt, et spiritus sancti ac pro- 
phetarum et, apostolorum dominique ipsius auctoritate comprobata. 
loannes siquidem apostolus sic in epistola sua nos admonet: Pro- 
bate spiritus, si ex deo sunt. Et rursum: 2dudistis quia dntichristus 
venil ; el nunc Antichristi multi sunt..—.E nobis exierunt, sed non erant 
e nobis. |.Si enim e nobis fuissent, mansissent utique vobiscum: sed ut 
manifesti fiant, quoniam non sunt e nobis , idcirco scribo vobis, filio- 
lí etc. Quocirca verum est illos e sanctorum grege non esse. Ab 
iis enim contendendi studio recesserunt, et erroris ac fabularum 
auctores spiritus conseclali sunt. 


Ecce übi vel eo ipso, quod sibi propositum habent, aperte con- 
vincuntur nequaquam islud ipsum, quod contentiosa illa ambitione 
prae se ferunt, obtinere posse. INam si coelestia illa dona recipienda 
sunt, iisque praeditam ecclesiam esse convenit ,. 'ür post Montanum 
ac Priscillam et Maximillam nullos habent amplius prophetas?  Di- 
vinumne est munus exhaustum? — Át in ecclesia catholica minime id 
quidem est exhaustum. — Absit. Quod si aliquo tenus prophetae-va- 
licinali sunt, et valicinari modo desinunt, consequens est, ne Pri- 
scillam quidem atque Maximillam, secundum apostolorum vaticinia 
quae in eeclesia recepta sunt, oraculum ullum edidisse. Quamobrem 
ulrimque illorum insania constringitur. Nam aut prophetas post Ma- 
ximilam aliquos ostendant, ne ea, quam illi iaclitant, gratia ex- 
lincla videatur, aut Maximilla cum suis falsae vais nomine censen- 
dae sunt, quae post praescriptum prophetiei doni officiique tempus 
non sancli spiritus, sed immissi a daemonibus erroris aíllatum ad- 
millere non sunl veritae, ac suis audiloribus illudere. Enimvero ex 
lis ipsis, quae asserunt, eorum mendacia. refellentur. Sic enim 
vales illorum Maximilla praedicat: Post me nulla amplius erit prophe- 
lissa, sed finis sequetur. Vides ut undique se prodat erroris spiri- 
ius? Nam quaecumque prophetae locuti sunt, ea scientes intelli- 
genlesque dixerunt, planeque uti nuntiata sunt acciderunt, et hodie- 







2. Parum accurate haec verba conver- modo ex iis ipsis quae asserunt illorum 
lerunt inlerpretes. Verte: et audientibus mendacia refelluntur. 
illudere, audientes utique etiam quo- 


1. Ioann. 


il: Toaun. 
2, 18, 


Cap. IT. 


pag. 404. 


Keg. Y. 


pag. 405. 


16 SANCTI EPIPHANII 


zmÀmooUro. —Avrw 0i sims uev evTNV tivo GvvríAtiaV , xol oUm GuV- 
eveléoO, ueAiore vocovtov BaciAéov ysvouévov, xol rocovrov yoOvov 
vmxtoDspmxoroc. "Ev ye iow Pxvore màsío 3] jÀcGGco ÓiexOGia 3 iv- 
- c , 
vtaxaiüsko fog v0U sustígov yoovov, Óc0sxerov trovg OvaAsvrwia- 
voU xol OvcAsvroc xal DootwevoU oaciAsíog, xol ovre v] GvvrtAeua xara 
A M - - 
Trqv qy5cecov fevrqv zgogqruóe, wj yvoUcav wre vnv qufoov Tij 
LS - & 9 €- »! - , ni 3 ' - , r[ Iu 
evrgc vtÀevric. Kol iÓsiv Port zv zevveg ob ez0 Tijg cÀmOsiag £av- 
' 5 , ? 2 ? / 1 , , 3442? C^ 
TOve cÀÀorQucGovreG oUXx £v evGTCOcLic TiVL Àoyov ueusvayuxuv , cà cc 
A € ? LZ A , RT 
vami0L Vz0 TOU cci mÀevOvrog OgsOg zegezezovuévoi sig dzxGAsLev 
c A , , LI , 1 , , E , , 
émvrovc éxürÓc xoci, xai sig vO ytvécOot xorcjoouo roU ivxov, ix 
- , [id , C4 M n ? , M 
Tijc uevOgac atoeDévreg zaosÀAxvaO vot xot ovrog eztoÀéogor, wr xoa- 
- LU] ? M] ? 1 , ' Ba £ ? L 
roUvreg Tqv ogyqv, cÀÀe xoroAsnpavreg vqv oÀqOtwv, év vavayio 
c ^ ^ , , - , , , , M 
&wvrove xoi iv xÀvÓovi vgg ze6Qe zÀawvg zmepaótócxeaciw. Ei yag 
Aie, Mo&uiAAo: Ott zgoga]vye ovzézi Éovot, Coo cvoigsi v0 sivo zreo. 
? €- M (4 M , pj - , , LEE 9 ,/- e 
evrOoig TO ycoiGue, xo eig 8v, ÓsUgo géotoDoi' si 0i fog evTEc, Gg 
hé , A ? i] , - 
ztootizov piv, TO qaguGuo, ^ po xot croTY OU uevéGgE TOV yorgGuovov. 


Henkeviyean ye. grid yoe ó &ugi0G TQV éxxhoaiary , XOL 
b Bere "Ore ydo a q9slo iv moognroic, iv 





énAqooctv ! avr 
coi mysUpoTL. 
cUroU &ytoi Td zwcvre ztQotgnjvtuGuv, fuzwmioputvoi mveUporog dyiov 
xor vuv dvoloyiov vOv ix nveUperog gogicperov £xaoro Oidou£vov, 
xoi xero rqv cvoÀoyiev vij míGrscog zwQ0g v0 Gvugéoov. Tí ovv cvp- 
gégov ovror eigrxociv; 1| moiov dvoloyov vig miortoc; llàg 0b ovy 
uAAov ovroí slot zcegl ov sizev 0 xvgioc Ort, lloocéyevs emo vv apev- 
OozoogwrGv, olvwveg &oyovrou zrgog vpdg v àvóvuact zoofrov, fco- 
Oev 0£ sic AUxor Gomoysc; ZXvyxolvovreg ydg v& zo ovrGv slgnuéva 
1 9 ' ' E , ' ' ; , "MUT M13 
xol ?xoera vuv zmoÀowv OÓicOxqv xoi xcwnv iv aAg9tie ovra xot &v 
cÀnOslo ysvousva xoi zezgognursvuíva Ooxiuiccopsv zoía zQognursía 
vvyy&ver, xol zoo wsvOozgogmrilo. 'O zogurQe uera xoractoGEnG 
AoyiGuGv xal zegexoAovósotog &ÀcÀu xoi ipO£yysro ix mvsvuaroc 
eng A , , , e TN. ec , ^- - 
«yiov, vo zvcvro égooufvog Aéyov: cog Movorgc o 9tgazov roU toU 
1 i] ? » e , 3 94 ! [y , ^ - 
xol ziGT0g iv oixco 'O BAémov 9&ysvo. 'O mgogpmrme év rjj maloig 
, e (^ * e M. A ? 1 e , 
OicOqxn, "Ogecig, quoiv, 1v ti0sv Hooíag viog pog 0 ztoogrne* 
"n , , — 

Eióov, qol, rOv xvgiov xaOqcvov inl 99góvov viuo), x«l irmo- 
, M * 1 M , 4 5M - , 
uévov* xol stüov Zegagiu xot XtoovBiu: xal zxovoc oovzQc xvglov 

, , , -- L2 , Lj $- , , ^ 
Asyovono 90g Mt, Baóife, sixov TQ ÀeaQ rovro, xor «xovonre, xai 


AT 
oL égocuévm Oiavoio xol nogexolovOoUvrt và oi 


3. Emendalio est Ios. Scaligeri, cum 4. In libris vulgatis et in cod. Rhedig. 
libri omnes (eliam cod. Venet.) habeant scriptum est dpa. 
Ota x oot évweyi]xoyta. Pelavius volebat Car. IIl. — 1. aU j| emendatio est Pe- 
&txxóctx Elxoct. lavii. Libri habent a&vTY. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. XLVIII. 17 


que perfeiuntur. At illa post se rerum omnium exitum fore prae- 
dixit, quod hactenus nondum accidisse cernimus, praesertim cum 

Lot sibi imperatores successerint, ae tantum sit temporis interlapsum. 
Anni siquidem ad hoc tempus, qui est Valentiniani ac. Valentis et 
Gratiani imperationis annus XIf., plus minus CCXC numerantur, 

el tamen hic ille praedictus ab inani seseque ostentante prophelissa 
nondum rerum exitus advenit; quae quidem diem obitus sui minime 
compertum habuit. Hine illud videre licet, omnes qui se a veritate 
segregant, nullam in sermonibus habere constantiam , sed infantium 
more ab impostore serpente deceptos ultro se in exitium perniciem- 

que committere. Nam eum, ut a lupo devorentur, a caula longius 
aberrare ae perire voluerint, non refento principio, sed repudiata Eu. 
verilate, in naufragium errorumque omnium tempestatem sese con- ' - 
iecerunt.. Nam si hoe Maximilla dixerit, prophetam amplius nemi- 

nem futurum, divinum hoc illis munus funditus eripit, ut ad hodier- 

num lempus minime perseveret. Quod si ad illam usque, ut ante 
diximus, eadem propagata gratia est, ne ipsa quidem eiusmodi do- 
norum compos est facta. 

Sed nimirum vehementer errat. Etenim deus ecclesiam suam Cay. III. 
velut obsignavit, ac divina illa munera complevit. Quamdiu enim 
prophetis opus fuit et veri spiritus instinelu, cum animi firmitate 
alque constantia et eorum quae loquerentur intelligentia sanctissimi 
viri sua omnia responsa el oracula dederunt, iidemque pro cuiusque 
concessorum a sanclo spiritu donorum ac fidei ralione, communem 
ad utilitatem illo ipso spiritu repleti sunt..— Quid igitur ab illis est ad 
hominum utilitatem praedietum , aut quae habita fidei ratio? Nonne 
eiusmodi polius habendi illi sunt. de quibus locutus est dominus: 
Attendite a. falsis prophetis, qui veniunt ad vos in vestimentis ovium, Matth.1, 15. 
intrinsecus autem sunt lupi rapaces? | Age vero quae ab illis dicuntur 
cum iis quae in utroque Testamento revera continentur, quaeque 
cerlissime gesta ac praedieta sunt, comparantes, discernamus quae 
sit vera quaeque falsa prophetis. "Verus quippe propheta cum sui 
compos, ium ea quae dicebat intelligens, futura nunüiabat, proque 
eo ac spirilus sanctus impulerat, praecipuo quodam animi robore 
vatieinarl solebat. — Sie servus ille dei Moyses, ac fidelis in domo. Num.12, 1. 
Unde et videns in Vetere Testamento propheta dicitur. —J7/s/o, in- 1.Reg.9,9. 
quit, quam vidit Isaias filius Amos propheta. — Fidi dominum sedentem Isai. 1, 1. et 
super thronum excelsum et elevatum. | Et vidi Seraphim et. Cherubim ; E Ne 
et audivi vocem domini dicentem ad me. — Fade dic populo huie: Juditu 

2. Repono xoi tà xox& cvn(v ceti. neram o (Aéro &éyexo 0 noogitns év 


9. In libris perperam distinctum inve- «1j mood OuimxY(. Opaots cell. 
Corpus Haereseol, Il. 2. 9 


Keg. 6. 


pag. 406. 


18 
ov uy u&Ours, xol Diímovrsg BA&wmre, xol ov pr ire. 


SANCTI EPIPHANIT 
Kol exov- 
1 - , ? ' ' 1 M 2! , , , 
G«c z09c TOU xvgiov iÀOQv zgoc rov Àaov £g: T'as Àéysu xvoiog. 
- - , ? 
Ovy ogüc Ort zcgcxoAovOoUvrog 0 ÀOyog, xci ovx iÉwraufvov, ovrs 
, , e , 
cc é&wroguévgc Óravoleg 1) pO9oyyr &xs0i0oro; ccavtog 0b xol Tetexuj 
0 &yioc xoi z.oogrQe vxovov sego xvgiov Ori, Iloíncov ceavzó corov 
, A , ? , 2! d , ? , A Mi 
éni x0mgov evOgotiag, &Aeye: IMwuóouoe, wvgie* ovüéztove xowov xol 
? , , A , , ' i] 9r 73 ' 
cxoOcorov sicrAOtv eig vo oou uov. liwoGoxov yog viv Óv aztinv 
, -» c c 
Atyouévqv moc evrOv Qioiv vzO xvgiov, xoi ovy cc iv éxoraGcs, ÜLa- 
"n , , , - , » ? 4 2c! , , 
voleg qtgoutvog émcpoÀAero voUrO zrQerrtiv, cÀÀ *ajbiov, égoeuévqv 
Üyov riv Óv&voiev xot ztagoxolovOoUGav, xoi fAsye, Maec, xvgie. 
- w - r , , L] 
ToUro yop cÀ99 c zgogqiàv év eylo nveuuoti igocouévqv éyovrov vv 
r e 
Ó.cvoiov xol viv OL0ecxoliav xol viv ÓrcAoysv. 'O 0$ ZzavuijA ovy svoíi- 
- , - 
GxtrQL 7twGcC GuvéGtCg tumAtOgQ, xoi roig Qoovmuec, zrepozoAovOGv; 
C A "E, — , ? , LN e € 2 2 
0c vo eiviyueze 700 INNofovyodovocogo éméAvot, xot c éxsivog Ov Ovtt- 
^ b - ec 
ocrov &OtdGaro, xoi dmíor. dz evrO0U TOU CogexOTOQg, oUrOG UzoUL- 
, 
priGxst, xoi rwv imíAvowv svOvg émígsosv ipggcuévm wevaGreGti, xal 
- e , 
vzmtgBoA5 qeoícuerog, mtQwrorígog vqv qgovqciww Pyov vmig mavra 
- 1 
&vOocozov, Óid tO yoQucue ToU cyíov zvevueroc, TO Gogífov OvrogG 
TOv z.Q0girQv, xol rovg Óic TOU zQogtov Tijo Ón0eGuceALoc Tg cÀn- 
e 5 
$eíag xara&iovu£vovc. 4 Ó& ovror énayyéAlovro, zoogrsvsw , ovót 
ZAo£a 
A A 2 ? - 4 1 A LI ? - , , ge 
y«Q vc zag evrQv Qnueore «cL GxcÀqve, xoi ovOcuiac 0g orqroc éyo- 


? - - ^ , , pj 
evGraDoUvreg QavoUvraL, ovre zagoxoÀovOiov Àoyov &yovrsc. 


utve. 


4 


, ? r , 
Evs9)0c ydo 0 Movravóe quow, "IÓov, cGvOgcomog cwgsl Àvge, 
? c - c , - ? 

«cy limrouot cctl mzÀWxroov: O0 c&vOgozog xoiu&roi, xeyo yon- 
- , i] , , , c 2 , , , ? , x 
jooQ* idov, «vgiog éorwv 0. ? é&iozavov xogülag avOgo zov, xal Oi 
Óove xagÓíec cvOgomoic.  Tíc roívuv vÀv zegexolovOovvrov xol 

A id — ^ — 
u£re Gvvéceoc Osyouévov zov rijg gpslslag Àoyov xoi vijc éevróv Cotjc 
^ '5 
imiusAouévov oU xereyvootrot Tijg TOLcUTNG zeQaztzOuuévne vzoOé- 
6:0 xol ToU ÀOyov r0U evyoUvtog Éevrov iv mgogrjroug xovoléycoDon, 
i] ^ - [x 
uy] Óvveuévov và Ouote Aéysw zoognjroug; ovre yag zwveUuo cyiov dAa- 
Anctv iv ovrQ. TO ydg simsiv 9 "Egínvouot, xoi Ioco, xol * Io- 
€ - - , ec , - 
y0QQ, «ol EtiGrG xvgiog xagüÍac, ixcrorixoU Qrjuato vzagysi vera, 
' BA - , A1. - 5 D: , 
X«L OvyL ztcooxoAlovOoUvrog, cÀÀa cÀÀov yogoxrüoe 9 vzoOtixvvovrog 


4. I. e. deprecatus est. 

Cap. IV. — 1. &xcoyuaxt volebat Ga- 
takerus Opp. Crilt. p. 7953. — églzxxoquo 
cod. Venet. 

2. é&octaww scripsi cum Ios. Scali- 
gero el Gatahero pro ÉxcotàvQv», quod re- 


perilur in cod. Rhedig. el in utraque edi- 
lione. Cod. Regius, auctore Peltavio, ha- 
bet éxito, quod. correcloris manus vide- 
(ur esse. Scripturam. é&ccaávow. firmant 
ea quae infra leguutur | ,,xoX &&ox& x- 
pue xagülag, xai éxoratuxoU** cell. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. XLVIII. 19 


audietis, et non intelligetis, et videntes videbitis, et non aspicietis. 
Quae cum audisset a domino, tum ad populum accedens ila narra- 
bat: Haec dicit dominus. — Videsne inlelligentis haec esse quae dicat, 
non eius qui extra polestatem exierit? Nam eiusmodi vox nullam 
fuisse mentis perturbationem significat. lta sanctus Ezechiel pro- 
pheta dicente domino, Fac t/bi panem ?n stercore humano , respondil, Ezech., 14. 
"Absit, domine : nihil unquam commune et immundum intravit in os meum. 
Cum enim minitandi gratia sibi a domino diclum illud animadverte- 
ret, non velut e mentis statu deiectus statim facere istud aggressus 
esl, sed constanli animi robore praeditus ac sibi praesens ita respon- 
dit, .4bsit, domine. Haec enim prophetarum revera propria sunt, 
qui firmam ae stabilem in spiritu sancto mentem reüinent, ac docendi 
discernendique facultatem. Nam Daniel ipse nonne plenus omni sa- Dan. 2. 
pientia fuisse, quaeque animo conceperat plane intellexisse videtur? 
qui et Nabuchodonosoris aenigmata dissolvit, et quae ei per somnium 
oblata fuerant, sed illum ipsum qui viderat effugerant, non aliter in 
memoriam reduxit, et cum eadem animi firmitate ac coelesti illo dono 
uberrime perfusus citra ullam moram interpretatus est; cum pruden- 
tia, intelligentiaque ceteris hominibus antecelleret, ob eam scilicet 
qua praeditus erat spiritus sancli gratiam, quae non modo prophe- 
tam informat, sed et nos omnes, quibus illius adminiculo deus do- 
elrinam veritatis imperlit. At contra quae isti valicinare se iacli- 
lant, neque certa cum animi firmitate praedicant, nec quae dicunt 
intelligentia consequuntur. Sed obliqua sunt illorum ac perplexa 
verba, nec recli omnino quicquam elffutiunt. 

Sic enim Montanus exempli gratia loquitur: Zcece Aomo 1an- Cap. IV. 
quam lyra, ego vero ceu plectrum volo. Homo dormit, ego vero vi- 
gilo. Ecce dominus est qui corda hominum in stuporem vertit, et corda 
dat hominibus. Quis est igitur, qui si utilissimam fidei doctrinam 
percipiat, intelligentiaque comprehendat, ac vitae suae nonnullam 
curam habeat, non argumentum isliusmodi ab otioso homine con- 
fictum et arrogantiae plenam eius orationem condemnet, qui se pro- 
phetarum numero insolenter adscribet, cum interim eadem dicere 
quae olim prophetae nequeant? Non enim spiritus sanctus in illo 
loculus est. Atque haec ipsa verba: 7o/o, et Percutio, et F"rigilo, 
et Dominus corda in stuporem vertit, furiosi hominis verba sunt, mi- 
nimeque quae loquitur assequentis; in quo alia prorsus nola figura- 


9. égdmrouat corrigit Gatakerus 1. 1... ad. rxxxoov. 
égloxapat habet cod. Venet. — Verbum —— 4. éyovy[opd) cod. Venet. 
mAXo00 , ne quid in verbis Montani su- 5. UnoósuxyU0ytog cod. Venet. 
pra adscriplis excidisse suspiceris, refer |, 


9 


pag. 407. 


20 SANCTI EPIPHANII 


^ - c 29 5$ , 
zi0Q& TOV yogoxriQc TOU cylov zvsvuerocg, TOU fv zQognivcig ÀcÀa- 
Àqxoroc. 
i m 19 A m , - 

Ei 0i 95l6ovoi zagenAinsuw vij cyOcío vo apsüOog, xal cyvosiv 

TOv vovv TOv ric cxgifiiog émiusAousvov, tavroig Óà imiGcpQsUtiwv ÀO- 
z - , c , 

yovc OU Qv megemowresvovroi Twv fovrQv mÀ«v(v Opoíov rtv czrOTt- 
P] A - A c i] ? 

ÀíGoLt, 9 zmegeorQGovoi cz0 ToU Tuv «yiav ygegmv siomxéívoi, "Emé- 

? 1 ? 

BoÀsv 0 90g Fxoraciv énl vOv LAÓcQ, xoi Unvocs. Koi ovxév, Ouotov 
^ - ^ , £g ' 
roUrO ixsivov. 7 Ov ydg xoi iévraUOc cuo PZusiAe m«oGotuv 0 S9s0c, 
QE Qu 4-394. Lay M er ic 2 , 27€ ' ^ 
cq. ov eic &xoraciwv £gegev, tva va opor exevéywn, Óv vrtoDoÀsv vic 

Jj - M 2? * , , | » ^ (? , 
qiÀovOgozíac: vQ yog 40e émuveyxs vav £xorocww vOU Uzvov, OUX 
P] - 1 à! A A , 
ÉxcreGiw qotvàv. "Exovacig 0$ «ord Oteqogeg zoAAag Fje& vOv vgozov. 

1 e 
"Excracig 0v vnsofolQv Qovuerog Aéysrow: ÉxGveGig ÀÉysvon o) uovía, 
1 4; 79 € - J ? [ 1 c - (0€ 2! 
Ó.c TO ixGrijvont TOU zQOxtiuévov.  Exsívr Ó& «| voU vzvov E£xoraoic 
A » , , , A ' i] , , , 1 
xorc cÀÀlov TQOzt0v éggéüc, wave vQv pvGwav évígyttav , uoÀtoro Ó8 
- , 3.4 E] , fr EP ? 1 a. «2 M - 
TQ BeO9vrorog cvrwqv éntvqvéyOot vQ ceyio cu, xoi év yeigu coU 
zen. oGuévo. 
4 


- - e £ Ls 
Kol yàg &Aq8Gg fov iüsiv, cg Óxaloc Ex6vociv vavrqv 1] 8&o 
A 1 , ? - * ec - A P4 J 
yoog 'xéxàqxsv. Ev vQ yog vzvo)v rov &vOgozov usüicravroL 
- ? - € e E - 
z:GGot of elcO0s6 eig «vezevow voozctiGot. foo oiov sizttiv, zregoUGa 
M E] Cx ? 1 AM ec , A - 
5 ÓiogeTixY OUy OQG* czrOxÍxALóTQL yoQ TO Oujwu, TGUyOLEL TO xivOUV 
2 - , 8 , - »2? 3 , Z4 à /, " , »! 
iv và cvÓgomQ nzvtÜua, tiv ovv awpvysy. zivgoduiag ovong év oixo 
2? , €- ? - , ? 
x«i svoOuioc, xoi ToL ye mzegovone vijg 0GgpovrwxTe eioOT0t09, OUX 
, c i LM I 
cvrileuoveron* éEform ydo 3] vowevrw oloOncig sig cvemavoiw TQ«- 
- - ^M - - c - 
zticc. llixodv Ovrov qvudv iv và GvOuoz, 7 cÀuvgdw, s yAvxécv, 
M] i] ? - , 
TO ytvGTixOV OUx ciGOcviron, ixtiÜTmso iv ixGrecti vzg cvonavotog 
ei A £ € e? , m WP , , "4 * , G AA 
xtiroL ua] évtQyoUv, OzttQ v vQ vs évmoyti. — uon magtorw, & 
2? E ' ? A i] , - , 
coysi vO cxovGorixOYV xoro qv ciGOnciw, xol zoÀÀexig Tv Aolovvrov 
m. Cun - , 
iv olxg , cb po] vi. ÓtvztviGO T] 0 cvOQcrog, ovy vzoxovsi Qv zc 
A A ? - d A A [4 
rwvQv QuOévrv, Ou v0 czoorivot zqv évégytiov zrgog viv ooav. — Ti- 
- , i - [g ? , 
vàv xvoOcÀov Óioyouívov Ói& roU qusrígov couerog ovx aic8avo- 
m LENS A - - - - 
usc vio evrGv ztgl rO cQuc quQv cgpyc, s wi Tt Bagéog énióàv- 
moo ' , r - A , , - 
Trai qUiv v« XvOOcÀ«, Oc TOU ztevrOG Ogycvov Óic rxv cvozavGiv TOU 
, , - , , 
Vzvov éxGr«vtog «7:0 vic évegys(ag. TO uiv yag Ogyavov gvGsog Ov 
P A 9 M M » M A e H -" d , 
quique, xe ?nsgiurtqv apvywv £yov, Qi 0 ovrog éx 9:00 rv yonot- 
C x - , - 1 - 2:43 
uov uiv ysytviGOar, czo0idoro, TQ Uvzvo xocigog, utOicrQv cvrO 
? A - , , ? , 
«7z0 Tic évegysoveTQo eiGOnGsog tí(g ueveGroGiw evozavotog' avr ÓP 


6. Male distinxerunt Cornarius et Pe- turus erat, ut illam in stuporem coni- 
lavius Tkvr», Ogolc» ttvà amoteAécat cere opus haberet, et pariter eum, ut 
maoxotrooucty, amo cell. olim Adamum, afficiendo largae suae 

7. Verlerim : Neque enim, quod ad  beniguitati satisfaceret. 
illum attinet, deus tum corpus figura- 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. XLVIII. 21 


que cernitur quam quae spirilus sancti, qui per prophetas olim lo- 
culus est, germana videatur ac propria. 

Quod si veritati mendacium admiscere voluerint, et accuratum 
sacrarum literarum dissimulare sensum, ac loea quaedam accumu- 
lare quibus errorem suum procudant et divinis oraculis quam similli- 
mum reddant pula quod scriptura dixerit, Jisít deus &«oreiw , hoc 
est soporem , in Adam , et dormiit: sciant longe aliam hic esse quam 
in illorum negotio rationem. Non enim, quod ad istos attinet, no- 
vum quoddam corpus a deo designabatur, euius gralia, quod olim 
Adamo fecerat, pro sua benignitate sluporem immilteret. Nam 
Adami stupor ille somni quidam torpor extitit, non menlis insania. 
Stuporis porro vocabulum pluribus modis usurpari solet. Alius enim 
est, quem vehemens quaedam parit admiratio. Alias pro furore et 
insania sumitur, ex eo quod animus a proposito éxovsverw, hoc est 
aberrare, dicitur. At ille somno stupor alio, nimirum ad naturales 
functiones, referendus est praesertim cum Adamo viro sancto ac 
dei manibus perpolito altissimus sit ille siupor iniectus. 

Constat enim quam merito stuporis hoc nomen a seriptura fue- 
rit usurpatum. Quandoquidem homine consopito sensus omnes ad 
quietem sese transferunt. Sie videndi faeultas, exempli gratia, ta- 
melsi praesens adsit, clausis oculis nihil omnino discernit, propterea 
quod tum ille quo movemur spiritus sive anima requiescit. Sic 
quantavis domi fragrantia sit aut. foetor, nihil tamen odoratu, qui 
sane praesens est, percipere possumus, eo quod seusui illi ad quie- 
lem composito velut quidam torpor obrepsit. ltem licet amarus in 
ore sit sapor, aut salsus, aut duleis, nihil gustatu sentitur, eo quod 
slupidus hic sensus ac sopitus functionem nullam exercet, cuiusmodi 
praestare vigilans solebat. Manet et auditus ipse, sed audiendi est 
facultas otiosa: adeo ut plerumque domi loquentibus nonnullis, nisi 
qui dormit expergefactus fuerit, quae ab iis dieuntur non audiat, 
quod omnis eo tempore intercepta sit actio. Postremo eum quae- 
dam per corpus oberrent bestiae, harum contactus minime tum a 
nobis percipitur, nisi forte vehementius pupugerint. Cuius ea caussa 
est, quod sensus nostri domicilium in illa somni quiete ab omni 
actione cessaverit. Quod quidem sensus instrumentum, cum sit na- 
tura terrenum animaque nihilominus excellenti praeditum, quod ita 
deus utilitatis nostrae caussa conslituit, suum habet somno tempus 
attributum, per quod ab acerrima sentiendi funclione in quietem 


Car. V. — | 1. xéxXnqxev correxi cum 2. meotvtvwj scripsi cum Pelavio pro 
Pelavio. Sic iterum cap. 9 ,,£xet. GE, meoi vv, quod cod. Rhedig. et liber Cor- 
inquit, meotttotépog éxs(vqs £xoraot) narii praebent. 
xéxXnxcw. * Libri veteres habent GégXwxev. 


Gen. 2, 21. 


Cap. V. 


Ks. 2. 


pag. 408. 


Koi T. 


22 SANCTI EPIPHANII 


Qj —pvgy ovx ior voU wysuovixoU, ovób roU poovuuerog.  lloÀÀexig 
yào qevratevo, £avviv, oc iv yonyoorosi, xol ztgumove? xoi dgyatc- 
ro, xol zovrozOQti, xci iv mto, xol utífoGu rovrGv Ór Ovttorov 
favrQv Qtouívy, oU wv xatd z0v cdgoaívovza xol iv ixovdcsi yivó- 
uevov ixororixóv GvOgomov, rv v coeti xol vij wvyy; éyouyogóro 
zd Ócwve pueroytigifOuevov xe zoÀÀexig fovrQ ÓrwGg yoousvov xoi 
roig zéÀog. Ayvosi yog d qO£yysrai ve xol mQovrti, émeQmeo iv éx- 
GrdGtL yfíyovev eqgocvvne O0 roioUrog. 


b A ? , 
Toro 03 z&vra 0i v0, "En£fos xwvoiog Excvaciv. éni vov AÓoy 
, 3 - 
xol vmvoGsv, cveyxqv éoynxeucv, o imum09qt01, Gvvoyaysiv dg Óta- 
- - , , - 
qoodg rÀv rgOzOv Tic ixoractOc, x«l Épgeceusv Óv dv cir(av éxei 
[s - A ei - 
zege xvgiov £xorecig siomror 9| TOU vzvov urroy5, Ori Óid vyv TOU 
- 1 ' J Mi - ji , , c 9,3 
8:00 gro xot gilavOgoziav, qv z&ci uev cvOgoztOLg 0 ovUrOc Oc- 
A , , A 5 , 
ÓcgqQre, tig r0 usregígrtGOoL. vOv &vOgozov cmo usgíuvgg sig eva- 
7zt&vGiV Uzvov, xci vOv rO (Mo yotioÓQv mgceyucrov. 'Exsi Ób mc- 
4 4 
i] A ^ 9. 59 M M 
guzrorégog éxtivqv ÉxoraGiv xfxÀmxe, Óic vO 7vOLijGGL cUTOV 7tQOG TiV 
, A D. 9 b] 
Qoov ui] elo9avecOor zovov, Óv 1jv ZusMe Aaufavew zàsvodv cz av- 
- , A "E - 3 
TOU, xol mÀcrTtiv oUTiV QUTO tig yvvaixe* cÀÀa ovx qv £xGrcGLG Qot- 
T 1 , , ' 1 E ' $504 1 3 ana 
vÀv xci Óiavoquerov. EvOvg yag cvactac én£yvo, xol sims: Tovro 
- » b - - » A - 
v)v 0Gro0v ix rQv OGrQv uov, xol Gcgb ix v5g Geoxóg uov: «vri 
- 5 iU LIRE C 
xAn95osrot yvvy, Ort ix ToU cvügog cvrigo Ppon eUrq. Kol émi- 
' cy de S E M - 1 1 , 1 , 
GroTML y&Q, Og OQGc, xol rc ztQQTo xol vd zyQOvrO, xol TrQOQTEUEL 
L| - lio "Ià A A 34 y Y ^ Dl * , ri 
ztoL TOV ucAlovrov. oV yaQ, ém£yvo vc zgQürc, Ort qv iv vnvo, 
- M 5 - ^ 
A£yov 0v,, 'Ocroüv ix vOv 0orQv uov: xol iníyvo vd megOvra, usto 
A ^ i] - ?, A , A 1 , A b , ? , 
TO zÀoGOTvon vqv yvvoixo imvyvovg aUvQv 5x0, 70b: CpIMETRC NS 
, b , , , ri , 
yqv* xol zoosqirtvGs ztgi vOv ícouévov Ort,  Évextv vrovrOV xora- 
, ? - i] ? b 
AtlnveL vOoot0g TOv zeríQe cUTOU xol vQv uatége cvrOU, xol zQoc- 
, - 1 , - TA [d , , , , 
xoAMmOnGsro, vij yvvouxi cvroU, xoi fÉcovre, of Óvo tig GuQxe uíav. 
- 3 - Pl A b] ? , ? 1 
ToUro Óà oUx ?35v ixcrorw«00 cvÓgOc, ovói czogoxolovOxrov, ca 
égoouévqv Éyovrog vov Ówvorav. 
M * E - LÀ 
Ei Óóà xoi msol rov, Eyg timov iv v5 ixoreos; uov, Ilàg cv- 
9 » mp 3 , 
, , n , [4 Ls , ? 4] , 
Ooo706 wevorQe, Àexvéov, éríga mzrcÀuv crx v Óvveuig, OUy Ov TQO- 
M ? -9- A ? i] 
z0v TwOg cgoaívovroc wvOgozov xci éxorerix0D, pa] yévowro, cÀÀe 
e , c - A i] , 
vztgÜovuctovrog xol Óevoovu£vov ! vzég vy xarc vuv GvviOtiav Ào- 
- - ? M A 
yuGp.Qy àv Gvuuérooc 0gcuévov vs xot zoortouévov. — Ext yc 
, , A - , 
éQavuoctv zoopqruc, Ue Q«vuacuov évratOn Aéys. — T'eyovac, 0& £v 
- - ^ 
éxGrocti oi zw9ogjvot, ovx év éxovacti AoyuuuQv.  Ifyove yag xol Ilé- 


Car. VI. — 1. Mallem d&x «oto0 —— 2. vj» correxi cum Pelavio. Libri ha- 
co [Aa Toc. bent oux £y éxoxatuxoU avy8póOg. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. XLVIII. 23 


lorporemque resolvitur. [Interim animae pars illa praecipua intelli- 
gendique vis eiusmodi est stuporis expers. Saepe enim semetipsam 
sibi quasi vigilantem obiecit, ambulans, agens aliquid, navigans, 
alque in. pluribus et maioribus negotiis versari per somnium exisli- 
mat. Quamquam longe istud alio modo quam a furioso ac fanatico 
gerilur, qui eorpore animoque vigilans atrocia quaedam perpetrat, 
et cum sibi tum ceteris omnibus infestus est. Nescit enim quid 
dicat aut faciat, quoniam a ralionis statu deiectus et in furorem 
versus est. 

Haec nos omnia illius occasione loei: Jmmés?t deus stuporem zn 
Adamum, et dormit, necessario dispulavimus, ac diversos sluporis 
modos proposuimus, atque illud ipsum explicavimus, cuius rei gra- 
tia somnus ille inieclus a domino stupor appelletur.: Nimirum hoc 
singulari dei cautione ac benignilale perfectum, quam generi lhomi- 
num imperlil, quo se ad somni requiem a quolidiana negotiorum 
eura ae sollicitudine. traduceret. — Quamquam illic potiori iure stu- 
poris vocabulum illud adhaeserit, eo quod aliquanto illum. tempore 
ab omni sensu doloris exemit, cum ei costam detracturus esset 
quam in mulierem converteret. Non erat ille mentis aut animi stu- 
por. Nam statim atque expergefaetus est, quod gestum erat agno- 
vit ac dixil: Zoc nunc os ex ossibus meis et caro de carne mea: aec 
vocabitur virago, quía ex viro suo sumpta est. Vides, opinor, quem- 
admodum iam priora quam posteriora noverit, ac futura praedicat. 
Etenim priora quidem intellexit, quae dormienle se gesta fuerant, 
ut ex iis 1llius verbis colligitur: Os ez ossibus meis. Praesenlia vero 
ac mulieris proereationem subsecuta eognovil, quippe de suo cor- 
pore translatam illam animadvertit. Postremo futura quoque vatiei- 
nalus est, cum ila pronunliavit: Propter hoc relinquet homo patrem 
suum et matrem suam, et adhaerebit uxori suae, et erunt ambo ín car- 
nem unam. Maec igilur non fanatiei hominis sunt, non quid dicat 
ignoranüs, sed animi robore ac firmitate praediti. 


Cap. VI. 


Gen. 2, 71. 


lam vero ut de loco illo: Ego dixi in excessu meo, Omnis homo Cap. Vit. 


mendaz, aliquid dicamus, alia quaedam huius verbi notio est, non 
ea videlicet quae amenti ae furioso tribuitur. Absit ut id in ani- 
mum inducamus. Sed hominem incredibilem in modum obstupe- 
scentem significat, et usilalis ac quolidianis eorum quae videntur aut 
aguntur cogitationibus majora versantem. Cum enim propheta mi- 
raculo esset attonitus, prae admiralione ita locutus est. (uod vero 
prophetae extra se rapi leguntur, non sic accipiendum est, quasi 


Car, VIl — 1. jntp có xaxà vj» owwiSsu Petavius putabat scribendum. 


Ps. 115, 11. 


pag. 409, 


24 SANCTI EPIPHANII 


? A - - , ^ - 
voog iv ixoréoti, OUyl wr mwagexoÀov8Gv rÀ Àoyo, cÀX OgOv Tij 
- , J er ' - , , ELE 5 , 
xegqusorre dxolovO(eg frega zwQe roic cvOgoowg ogoutva.  Eiüsr 
ydo O9óvqv xaOizuévqv, xol mavro và retQez00n xol égmetd wo voU 
r] ' E. 5 - eu & CU 2 ; - 1 , 
oUgovo? Tc ztrcive iv curi.  Oge Oi ort. ?mogexoÀovOti, xot ovx 
- , , , - C cr , ri LU] » ; ? , 
ajv àv ixoracti pgevàv 0 «yivog 1Iévooc. Ore yog qxovosv, vacca, 
94 1 , ce c ' M - 2? 2 ? L 9 1AÀ / 
)Gov xoi Qcyt, ovj oc wi vOv voUv égoouévog émsío0:, cÀÀd quo, 
i] A , - , 87 A ?^ , , , 
zigog r0v xvgiov, lMwu0eude, xvgie' ovOézore xowov 1] «xecgrov eic- 
^ ' , c - 9 
d9tv eig v0 orOpo uov. — Kot Zofió 0 &ytog. sizev 0v, Ilàg &v6gc- 
, LA S , cy 3: 25A 8S7 E H Y € , 
7zt06 Aysvorue: 0 0i Àéyov, Eimov iyo, iüío PAsyst, xol mtQi vOv qv- 
, e? , 2 22 ? , 
Sogzov, Ort, &Aeye, wevOovrot. go ovrog ovx hwevótvo, ixnqr- 
, A ' uz i] 3 ? - , Li i] D. 
vOusvog Ó& xoi Oovuojov vqgv ?e«evroU gikavOgosiav xai vc cUTO 
1 - , , 2 , P ur ' (NUS T 
z«Qd TOU xvgiov xexnovyutvo éOovuots xo vmtoBolqv, xoi ogdv 
, M b D 
z«vro (v9ocrov évósóusvov vot Zléove voU 900 uóvo xvglo v0 cÀ- 
, A c 
Oevcwv imfÜcoxt, moavra 0à GvOgcmov vxo imwiuwov Éyvo, iva OcíÉn 
A ? A - N23 L4 - x M , ? - 
v0 cÀq9iwov mxvtUue vO év mgognjvoic ÀeÀicav, xol và ow cvroic 
b M b , 
dzoxcÀvwov Tic 00 O:00 yvoctog xol exoisiag. "'Eyívero 0& xai 
i , , , M ?, , , 
"ABoedu dv éxovcosi, ovx iv ixovaot, gosvdv, dÀld Éxcveoci qopov. 
" EfAens ydo xifovov xol AepmaÓoc mtgl vcv oU wÀiov Óvciu. Kol 
P - peto 3596.4 2 1 , E] , p DRE 
GÀÀoL mtgograL ogGvreg vt ogcuora év Órevolo égocuévr &Àeyov: eg 
ec TI 2 , e A 
o Movoxe qquow, "Eugofog siut xol £vrgouog. "Eyvo 0à Afgoaau 
- , 1 
vG vx roU.4xvolov AeyOueva* I'ivoGxov yvocn Ott zcgovxov &orot TO 
H E] ET H 2 , à 6c c 2! Y 
Gzíouc Gov iv yy cAorgíg £r verQoxociu. Kot ogGg cc &oTw vc 
, , ? D , - 1 - , , , 3.9 ? 
zcvre iv cnOtio iüstv mee roig zQogToig tigmuéve, xoi év éggO- 
, - ? 
ufvg OLavoíg, xoi iv ca ggovi Aoyicu , xol ovx év megenàn£lo. 


Ei 0$ xol zw OtAqQcovci Àéyetv ovy Ouowx và zo Qvo yegicpjoro 
voi éGyctowg, mO9s:v roUro PFyovci Ócifow; Opolog ydo cAÀQoig ot 
- E , - 
&yioL 7zt9ogijret x«l o£ cytot ez0GT0Ào, zQotpirevGov.  llodrov piv 
$3 - - M , 
ovv dvtgyouévov roU Gcv5Qog tic t0v ovQovOv !xol iüOvrsg vovg Óvo 
vo)g iv io936:6: Àtvxaig ovx iv megenmÀn&iy 0gQciw, cÀÀd 1|kovov 
ép u£vn vij Oravoíg rt, "Avügeg I'odulotor, ví dovijxove sig 0v ovga- 
1 , , c e - 3: 12 acer , ' , ' , D 
vov dreví£fovrec; ovrog 0 IqcoUc «g^ vuv &ig 0v ovoavov cvalgOcig 
T. 5 e bu 
oUrog jÀsvGrrou, xol v« fEgc.  Eira 08 xal 0 llírgog, Gg fgv, OgGv 
Ab. A , 3 , ' , - , , - 
xol «xovov xot ez0xguousvog xei Àéyov, MwÓeuGc, xvote, svora Qv 
3*3 - ? M 
qv Tj ürmvoio. Ayefog ydo zoogmrtvov PArye, xol werd Gynueroc 
9 GroU alvivróusvog Àefov vov £o U IlovA Q On 
cvuoGroU eivivrOuevog ÀeBov vov fovqv voU lloviov, xoi Ó«uc«c 


2. Forlasse reponendum est manxo- 3. Rescribo S00. QuivSpuntav. 
ÀoU3&t. Car. VIII, — 1. Fortasse xaxtoovtec. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. XLVIII. 25 


rationis usum amiserint. Nam et Petrus extra se raptus aliquando 
dicitur, non quod habitum ultro citroque sermonem ignorarit, sed 
quod praeter quotidianum usum nonnulla fieri inter homines animad- 
verteret. — J7dit enim linteum demissum , et omnia. quadrupedía ac Act. 10, 11. 
reptilia et coeli volucres in eo contineri. Quam porro quae diceren- 
lur animo perceperit, nec a slatu rationis alienus fuerit, ex eo po- 
tes discernere quod, cum audisset: Surge, occide et manduca , non 
ilico velut mentis minime compos obsequitur, sed ita domino re- 
spondet: ;4bsit, domine: nihil unquam commune vel immundum intravit 
in os meum. Quod autem ad Davidem attinet, qui dixit, Omnis 
homo mendax, cum adiecit, Ego diri, privatim et ex sua persona 
locutus est, ut mentiri homines affirmaret, mendacii ipse esset ex- 
pers. Sed nimirum dei benignitatem vehementer admiratus est, tum 
quod numinis afflatu quamplurima olim ventura praedixisset, cumque 
universis hominibus necessariam esse dei misericordiam cerneret, 
soli domino veritatem attribuit, ac mortales omnes reprehensioni 
obnoxios esse pronuntiavit; ut verum in prophetis locutum esse spi- 
ritum ostenderet, cumque iis alüissima divinae eognilionis aecura- 
taeque scientiae areana communicasse.  Abraamus itidem extra se 
fuisse raptus scribitur, non ut animi impotens esset, sed dunlaxat 
timore perculsus. Vidit enim sub solis occasum clibanum cum lam- 
padibus. Eodemque modo prophetae ceteri, cum obiecta sibi visa 
cernerent, in eodem mentis vigore perstilerunt. Sic enim Moyses 
dicebat: T/more perculsus sum ac cohorrut. | Abraamus vero quae a Hebr.12, 21. 
domino sunt dieta percepit: Sez/o praenoscens, quod peregrinum fu- Gen.15, 13. 
turum sit semen tuum in terra aliena annis quadringentis. | lam illud 
animadvertere te puto, quae a prophetis pronuntiantur omnia et cum 
eadem anim! praesentia et cum eerta ac prudenti ratione proferri. 

Quod si illud obiiciant, posterioribus donis priora non fuisse Cap. VIIT. 
similia, quibusnam id argumenüs efficient? — Certe enim prophetae 
omnes, et apostoli non dissimili a se invicem ratione vaticinati sunt. 
Inprimis eum. ascendente in coelum domino duos illos in vestibus 
albis aspicerent, non amentes furiosique viderunt, sed integro animi 
iudieio suique compotes audierunt: Jri Galilaez, quid statis aspicien- Act. 1, 11. 
les in coelum? |. Hic lesus, qui assumptus est a. vobis in coelum, sic 
veniet, etc. Quin et Petrus videns, uti dicium est, et audiens at- 
que his verbis respondens: .4bsit, domine, eandem relinebat animi Act. 21, 11. 
constantiam.  Agabus similiter afflatu. prophetico instructus admira- 
bili quodam habitu gestuque quod futurum erat adumbrare volens 


Quamquam illud xaX apte possis interpretari vel, etiam, ut aliquid mutare vix 
opus sil. 


pag. 410. 


Keg. 3'. 


26 SANCTI EPIPHANII 


roig iüíoic ztooÍ qwoiv oUroc: TOv GvÓge ov i6vwv s] fv] eura, Óy- 

Govciw «UrOv, xci czoícovcw sic Isgovoc5u. '4ÀÀd xoi zw iv 

? — - , LI 

LAvrioyslo xevzMOov zgogijrar, xci xovmyythÀov Auuov PotGOoi xc 

- r , : 

0Àqe v3jc oixovuévge: xol ov Oié£zscev 0 rovrov Àoyoc. LAAX iva Otibn 
5 i] 5 i] , ec i] ? M 9 , , ei : 

evrovg cÀq«Oivovgo ztgogvec, s] yoeg evüvg énigégsr Àéyovoa, | Hug 

dyívero. ini KAavólov Koícegoc.  llaUAog Ób 0 cyw)verog dmocrolog 

zoognrevov fAeys, TO Oi mvsUuo Qr Aysi, 'Ev doyaroig mufooig 

, , M * ^ ^r Mi , » er E] 

ivorqGovror xorgoi yoÀezol, xol vc iigo' xai mzcÀw cÀÀore Ovi, -Amo- 

- n , 
Gvicovroaí vwveg Tfjc Vyveuivovorne Oi0eGxoaAMoec, moocéyovrsg mAdvoig xoi 
Ól0eGxoMoig ÓcuuOvov, xcoÀvovrov yopusiv, cméysoOot Docucrov, & 
n v - ? b 

0 9:0g Éxvioev elg uevodappiw viv, roig uev svyeguGTeg: cg GoOg 

ip' ouiv xol roic Opolorc viv zezMjoorot dE cvv rv mooxsuuévov 

AE yàg màÀsilovo vÀv afgícsov rovrov ToU yousiv wcÀVovow, cméys- 

? 

Got focoucrov zegoyyéAkovaiw , ovy Evexsv ztolvreog zroovQezxOuvot, 
? er ? - J MI L ' , ? ' ' 

ovy £vtxtv egtr5c usiQovog xot Bgoesicov xoi crepavov, dÀÀAc BosAvxva 

- c 
T& Uz0 TOU xvglov ysysvQuévo vyovucvor. 


'"H 0i dyio ixxAqoín xol meg9sviav Oofafe! xol uovorqre, xol 
cyvelov xei qmooGUvqv imoivsi, xoi ycuov Gsuvov TiuGg xol Ófyerat, 
z0gviíav Óà xol uorysiov xoi ecélyeiev. ezcoryoosvst. "OOcv iüsiv Eovt 
TOv yogoxrjoc v5jc eylog xoOoÀuc ixxqoieag xol vroUg zegememoun- 

, €- LA , A M , , , , M 
uévovg vrÀv wÀÀov rgomovg, xol vt OoxiucGOévra cz00i0QcGxtiv cO 
, , ' - )ó - Y , 12 , , 
z:c64e zÀcvug xei 6xoàigg 0000 xol voíBov !évavriog Oiextiuévq. 

» ' » c 314 fy , , , " , 
FEgwqv yoQ Gvo og czx0 r0U oyiíov czx0cTOÀov zoosionraL, xc«L steÀLv 
do, Ort i'Gpolifousvog zu&c xol vOv yogoxryo« rye &ylag ixzÀoiag 

- ? i] - - [D e - - 
ÜictQdv «zo vij vQv oloícscov nÀe«vqe $gm, Gg roÀwwoGc va ix Ot00 
xoÀdg vereyuívo cmwyogsvovrsg vouoOsroUoi, quGeg ztoí rwOYV x*o- 

, - CH MUNI, , ' ' , MN 
Àvovrov youtiv xal czxéyscQot Bocoucrov. Kot yog cvuuerQio TiVL O 
A /, - ? , 
9e0g Àoyog év v svayysMo qijoac, OfAng véAsLog btinio Zijyyva- 
uovdv vij vv dvOgozov zÀ&ott xol ? acOcveío qoíost él voic và Óo- 
Xue. TljG Mini ous Üvvouévotc bislsvvotos, zooOevíav doxsiv aí- 
govuévoic, xol cyvsíav xoi iyxgevsiov: rwv Óà uovoyoauíov vuuG, & 
xol uolire re qeoícuozo Tic (eocoUvye Óid àv exo uovoycgutac ^" 
^» , , 
xocrtvGouévov xal rQv àv zagÜcvíe ÓivrskoUvvrov xocjQGag zzpQotrU- 
D , - 
70V, Og xoi of cvroU cz00rOÀoi TOv ixxÀmcwGrixOv xovove Tüg Ítoo- 
? 
GUvqQc &vroxrOG xol Oc(og Oitretavro. El ÓÉ ig xavrc dcOÜfvsav im- 

D 1 ' ' ^ 67 - - , 
ÓsqOsg usra qv vsÀevrqv Tug iüíeg yousrüe GvvoagpOnvor Osvréípo 

, E - , ' A 

yeuo, oUx dzeyogsvet roUTO O xovOv rijg dgOtiec, TovréGTi TOV Qu 
Ca». IX. 1. évavtog Btoxetaé- — amévayct. (vel Evavta) Owxx. — Cornarius 
vng scripsi Pelavium seculus. Cod. Rhe- vertit ,,ab omni errore et obliqua atque 


dig. habet &vovct Guxxetuévrc, editi libri acclivi calle refugiamus.** 
ayxyvr) Otaxeruévne. Olim incideram in 2. Editores distinzerunt post aoSeve(a. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. XLVIIT. 277 


Pauli zonam arripuit eaque pedes suos alligans ita loculus est: 7j- 

rum cuius est haec zona, ligabunt illum et adducent in. Hierusalem. 

Ad haee Antiochiam prophetae quidam venisse narrantur, famem- 

que nuntiasse toto terrarum orbe futuram. Nec vana praedictorum 

fides fuit. Atque ut veros illos prophetas fuisse monstraret, scri- 

plura statim adiunxit: Quae facta est sub Claudio Caesare. — At Pau- 

lus sanclissimus apostolus instinctu prophetico dixit: Spiritus autem 2. Tim.3, 1. 
mantfeste dicit, In novissimis diebus instabunt tempora difficilia, etc. 

Item alio in loco: Dscedent quidam a sana fide, attendentes spiriti- 1. 'Yim. 4, 1. 
bus erroris, et doctrinis daemoniorum , prohibentium nubere, absti- 

nere a cibis, quos deus creavit ad. percipiendum nobis, qui cum gra- 

tiarum actione utimur; 1d quod in vobis ac vestri similibus esse per- 

feclum res ipsa declarat. Etenim pleraeque illarum haereseon nu- 

pliis atque usu quorumdam ciborum interdicunt, non ut sanclioris 

vitae genus instituant, aut ad praestanliorem virlulem ae coelestia 

praemia et coronas comparent, sed quod detestanda quae a domino 

condita sunt existiment. 

At ecclesia catholica et virginitatem praedicat et coelibem vi- Cap. IX. 
tam, ac castimoniam viduitatemque collaudat, et honestas nuptias 
colit et approbat; stupra vero, adulteria ac libidines prohibet. Ex 
quo veram ac germanam ecclesiae catholicae notam et adulterinos 
aliorum ritus licet intueri, ac quemadmodum sincerae religionis 
dogmata ab omni errore ac flexuosis ambagibus et abruptis ac sale- 
brosis ilineribus declinent. Hoc enim et ante monui ab apostolo 
esse praedictum , et ilerum monebo: uli nos cautiores efficeret, ac 
sacrosanctam ecclesiam propruüs quibusdam notis ab haereticorum 
errore discerneret, ita prouuntiasse: Quae a deo recte conslituta 
sunt incredibili audaeia prohibentes istos privata quaedam decreta 
sancire. — Quod ad eos perlinet qui nüptias prohibent, et a cibis ab- 
sinere praecipiunt. Atqui deus ipse verbum in Evangelio modera- 
tionem ei rei quandam apposuit: 77s, inquit, perfectus esse. In mu 
quo se ad humanam conditionem et imbecillitatem accommodare vo- — ' 
luit. lis enim delectatur quidem qui eiusmodi pielalis specimen 
praestare potuerint, ut virginitatem, caslimoniam conlinentiamque 
profiteantur: singulares porro nuptias commendat, cum sacerdotalia 
munera et ornamenta cum iis qui post unas nuplias continentiam 
servaverint, aut in virginitale perstiterint, communicanda esse velut 
in quodam exemplari monstraverit; id quod apostoli deinde eccle- 
siaslica sacerdotii regula honeste ac religiose decreverunt. Quod 
si quis post uxoris obitum secundas nuptias pro sua imbecillitate de- 
siderat, minime id quidem veritaüs regula prohibet, in eo duntaxat 


pag. 411. 


Keg. v. 


28 SANCTI EPIPHANII 


A 

Ovra [egév. | Ovror 0$ 4ovovoi ? xara v0. zigruévov, Kovovrov ya- 

usiv: ixfcilovot yeo vOv Ótvr£oc ydq GvvoagpO£vra, xol avoyxatovc 

yo oc yg 9 , «oL cveryxotovot 
* , c M , , 

wj Oevr£go ydo GvvezvsG0o. — Hyucig 0$ ovx dv&ysqv. invuóéausv, 

- A 5 - 
dÀÀd zagoivoUusv uero ovufoviiec dyobTe zooroezOutvoi vOv Óvva- 
5 ? , ó2 ? , - ' , , ? , 

uevov, ovx dvayxqv 08 émwiOéousv vÀ ur) Óvvouévo , ovx éxolousv 
3 p , 1 - - e 1 D , ». ya ' , , 

evrov cez0 Tic 6£o5c. .O yog eyiog Àoyog mavrL bajovés Tqv «Gc96- 

- ? , £ 
vetuv TGv doOtvovvrov- Becrotew- og xoi evrOg O Gyiog c00r0Àoc 
A b b 
eUgrÓqosron Aéyov, xal iAfyyov vovg roioUrovg pj Ovrag voU evroU 
ei , - 

qeoícuorog OTi, vecrTéouc y5oec zegeitoU* pero ydo TO xeroGoTQn- 

vikGe, ToU XoioroU yousiv Oélovow, PFyovcot xolg, Ort nv zoo TQv 
, ?0q.7 e M 2 , NES / 2! , 

zictiv qOérqcav. | E yag énoyytiieusevor xot cOeri)oocoL £y0vGL xot- 

A , P] A ^ 

uc* of Oi wr] éneyysiidusvou, cÀÀd cvvagOsica, ÓU coDtverav, uoluo 

ovx PZyovoiw. Ei 0& xol xoí(ua &usÀÀov Eysw, mg &Asye* l'uusivocav, 

oixoÓüsazorsiroGuv ; 


1 Il& , , Er cod P *, 
üg TOivvv ztgogrsvov zeguxolovOdGv suvgicxsrot, xcv vc iv 
^ À - ) 9 F » , Lo LA [ul L1 e m T , , 

Tjj zooig Oron, xcv vt Év vij xewi]: à xol 0 &ytg lodvvng iv 
- , , , , , , - - 

Tjj Amoxolvwe, FAeye, Tas dmexclvis xvgiog voig «vro Oovioig 01e 

- ? -2 - 
roU OovÀov cvroU locvvov, xol, Tuoós Àíyet wvgioc. 'O rovro Aéyov 
*5 i] 

doo pévqv siys vqv Oulvoiav, xal zagnxolovOsi. "Ióov votvvv, Tar 

^ ; D € - 

Aéysu wvQioc, xol, "Ogacie ajv eiüev. "O àà Movravog ovrog 0 cUyGv 

A * , ec - 

£evrüv slvat ztgoqnjvqv, «cl mÀevQceg roUg vm evroU memioavmuévove, 
2^1o4 U M J A - , ' , - n - 

dovorora xcrt rdc Oiíog yoogogo Ówmysivon. —diysi yag iv vij £qvroU 

Aeyouévm mooqmzcio: Tí Àéysig vOv Umig &v9oomov coto ; Àe 
youívm mgognrtio y&te 0v Unio OGvOgomov cotOousvov; Àwu- 

c c 
ajeL ydg O Oíxoi0g, quoiv, vmzio vOv qÀiov £xorovremAeG(ovo, oi Ót 
34,5 Cw , , ec , C; A ' 
uuxool àv vuiv cofousvo, Àcuiovciv £xorovrenAaciova vnig v5v Gt- 
c ' ^- c 
Aqvqv. .'O 0i xvgiog Aéyysi 0v vovotrov, 0 Fyov viv é£ovoíav yaoí- 
A , - e 
cuGÓcL, vÓ Àduztw rà zQ0goze rÀv dyiov, xol gorügUveg TO zQ0c- 
- * e - [i , - 
ozov voU MoUscíoc, xol usra[joÀov rovg cyíovg iv Tj «yíe cvroU 
€ i] - ? 

dveGreGsL vQv GoudrOv, ToUG Gmeigouévovg iv vij rwuio xo iytigo- 
, , , ? » , A X Ls 5, UJ ?, A A. 

uévovg v Óo£n, ovx cÀÀa couoro mega rc! Ovre, cÀÀe evre Tc Ovra 

, , Bis , 1 , , ^ -— ae. M. 

iysigóueva 0Ào, Acufevovre 0f Óobov meg ovroU uere cvacraGiv, 

M 5 , ^ P] L2 e 
meg ro) viv ÓoÉoav dg90voc zegfyovrog voig evroU cyloig, imei) 
- M , P 
Ust vijv. 2£ovolav OoOvos xol yegícucOor, ce rog xol xvgroc. —Eyov 
LT ? A ? A 
0à vo) ?yogícncOor, oUx éimmyytihero xere Movravov, cÀÀ« quoi, 


3. xarà t9 elomuévo» habet cod. Rhe- quod vilium correxerunt Cornarius et Pe- 
dig.; ut emendaverat iam Petavius. Editi avius. 
libri illud xà non agnoscunt. 2. voU yaplcacSat vXjv éEovolaw oux 
Car. X. — 1. Libri habent llc, coniecit Petavius; quamquam illud sub- 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. XLVIII. 29 


qui sacerdos non fuerit. At isti prohibent, adeoque Pauli illa sen- 
tentia comprehenduntur: ProAbentium nubere. Nam eum, qui se- 
cundis nuptiis illigatus fuerit, expellunt, ac ne facere istud audeat 
vim ac necessitalem adhibent. Nos autem neque necessitate ulla 
consiringimus,, sed suademus, nec aliter quam honestis praeceptis 
ae consiliis eum qui quidem possit ad id praestandum impellimus ; 
eum vero qui minus polest nulla vi cogimus, nec a salute prorsus 
excludimus. Nam tenuiorum imbecillitatem ferendam cuilibet divino 
sermone praecipitur. Alque hoc sanctus apostolus non dixisse modo 
reperielur, sed et istos aperte refellere, et ab ea quam habebat gra- 
tia alienos ostendere: .4dolescentiores, inquit, viduas devita. — Cum V Yim.5, 11. 
enim luxuriatae fuerint in. Christo, nubere volunt, habentes dumnatio- 
nem, quia primam fidem irritam fecerunt. S1 quidem quae castitatem 
professae irritam. eam professionem fecerint, damnationem habere 
dicuntur. Quae vero minime professae fuerint, sed pro infirmitate 
sua nupserint, damnaliouis sunt prorsus expertes. Si enim ulli es- 
sent obnoxiae, cur diceret: JNubant, domui praesint? 

Omnis igitur propheta, tam in vetere quam in novo testamento, Cap. X. 
quae dicit intelligentia consequitur. Unde et loannes ita in Apoca- 
lypsi loquitur: aec revelawt dominus servis suis per servum Suum Apoc.1, 1. 
loannem, et: Haec dicit dominus. Quae qui dixit, profecto firmo 
erat iudicio praeditus, ac quid loqueretur animo perceperat. Hinc 
illae formulae: Haec dicit dominus, et: Pisio quam vidit. Montanus 
vero, qui se prophetam iaclitat ac sectatoribus illudit suis, ea dieit 
quae sacris literis nequaquam consentanea videntur. Sic enim in ea 
quam appellant eius prophetia seriptum est: Quid eum dicis, qui su- 
pra hominem cum sit, salutem adipiscitur? — Iustus enim, inquit, cen- 
tuplo quam sol splendidiori luce fulgebit. 4t qui inter vos exigui sunt, 
lunam centuplo superabunt. Sed hunc domini ipsius auctoritas re- 
fellit, penes quem ius omne ac potestas est id sanctis suis tribuendi, 
ut eorum vultus splendore eollustrentur. Qui Moysis faciem eius- 
modi luce perfudit, qui eosdem sanctos in corporum resurrectione 
commulat, sanctos, inquam, illos, qui quadam velut cum ignominia 
sali cum gloria ac dignitate resurgunt, non ut alia praeterquam vera 
propriaque corpora, sed ut eadem, atque inlegra penitus excitentur, 
ila lamen ut ab eo secundum resurrectionem novum quoddam decus 
ac maiestalem accipiant, qui sanctis suis incredibilem gloriae uber- 
latem imperüt, quandoquidem largiendi huius, utpote dominus ac 
deus, amplissima est polestate praeditus. Atqui tametsi summa, 
uli dixi, penes illum sit potestas, nihil tamen eiusmodi promisit 


intelligi commode possit. Sed quod silen- cod. Rhedig. comparet sane rasura per 
dum mon esí, posi toU yaoloao2at in, spatium decem vel undecim literarum. 


30 SANCTI EPIPHANII 


, m" [y 
pag. 412. /cuapet vuv ve zw90co7te OG 0 ioc. Ei voivvv 0 Éyov vv i£ov- 
) 1.2 - er , 1 , C Lei n 2 H 
cíev xol cÀx0dg vzocgyov ÓsozovQc xoi xvgiog suQv Incovge Xoioroc 
c CLE L 1 , - , , - LU 
cg 0 4ALOg ÀéytL. T€ ztQOgo te TOV Oixciov À«uwav, zc lMovravoc 
éxoyyéAAevon segvvrOvegov &xovovromAociovo; si ui cgo Ouotog ei éxeí- 
Ate , E Ne 1279 ' e; » D 1 
vo TQ émoyytegévo volg ztQi TOv Oc ori, ?' Ectc9t og Otoi, 
, M - c , ? - 
guoavri, xol ez0 Tic vzegQyovong evroig *00&ne xol zago0sícov vov- 
^ , ? - M] i] 
gc me«geoxsveGuvr, cvroig rnv ixfok«uv ysvícOoi, xci tig QO9opoav 
Qavérov xortvsyOTwvon. 
, r 2,553 
Keg. tx. " Ev 08 zgocrí9noiw 0 «vroc Movravog, oVro Aéyov: 'Eyo xv- 
[y Y r , 3 
Quoc 0 O:0g O mavroxgQerOQ xorcywOusvog iv dvOgomo. "Aou ovv 
- Pos rn J LE.) J 1 c ? , L7 WE VÀ 
xoc quüg 7 Otia yooagr énacqolieror, XocL 7) exolovOog ToU cylov 
- c - - 
zvevueroc Ói0ncxoAia, vovOsroUoe qug, tva yivoGxcusv mzoic ior 
* A m 2 , , A * , , ^ ' ? , 
T« uiuÀc ToU cÀÀororov stvevueTOG, XcL tc cvriOtTC 7tQOG TQV cÀo- 
e A ? A - * ' id , Fa , 
Qeuv. "Ore yeo svQvc voUro size Movravog, vzovoiav quiv Oéócxsv 
- e 1 - 
cvojwvgcQvor ve vxo v00 xvglov tigguéve. —OvUrco yg quoi 0 xv- 
Ln ? $3 E" - 
gioc iv vÀ sUeyysiio: 'Eyo xA80ov iv và Ovouori. ToU zeTQOG, xol 
, b 
ovx iüffecOÉ us: GÀÀog dAzvGtro: imi vQ i0Ío OvOuori, xoi Ó£fovrou 
w ? e - w 
vOv vOLOUTOYV. 4ovugovog Toivvv mzevrcümze0w O TrOLOUTOQ TOV Oiov 
yoepiv qvoéüq, og mavrí vo Goagéíg iov: vQ vovvsydg évrvyyavovri. 
? f. , ? , - - 
Ei voivvv àcvuqovog vmegyst, cÀhoroi0g ioi vic cylag xocolxc 
t ? EA ? - 
ixxMQoioc, xol x xev evrOv cUyoUGc evorOiG zQognjreg Pyswv xol ya- 
, € A , ? X39 , ? , , J , 
oicuoro, € ur cLÀqgoev, vÀÀe £x vrovtov eéoTy. Tig votvvv roÀur- 
^ [4 ^ A M 
Gti ste QexoÀovO Qv rovrove zoogirec xoÀtiv, xol p uaAÀov zÀevovg 
* A , A rf - - 
tivo, vOUG TOL0UTOUVC; XoiorOg yc vju&ic eOL0an5s Aéyov Ori, TO xvsüua 
A , p] , fo A A - i ?! e 
TO ztGgoxAQvov «z00TíÀÀo vpuiv: xol vro Gqutia Oi0ovg &fAeytv OTi, 
- , c A ? w € 
'"Exsivog iui Óobdósw eg và cnO: Poriwv iütiv Ot of &yiot czroGTOÀOL 
vO zegexÀnrov zveüue Aofovree Xoictov iÓ0Éoacav, ovrog 0i 0 Mov- 
* ec 4 , c , ' , , me- ^ 1€ 
vavog émvrov Oobo(si.  O xvgiog vov zaréga ovroU é£üobact, xol o 
, / ec 1A A - , , ? A Ld ? 
Xvgiog ztcÀwv 0 Xoiorog vo mzveUua éQoboce, Aéyov avrO zvtÜue cÀn- 
A 4 T 
Otíoc, 0 MMovravog óà &£avrov OoÉafeu uovov, xol Aéyst sivou zavéga 
9,1." - , - 
7ztevroxoerogo xol iv ovr ivouror, vo zavreyoOcv Ósry8T ovx av- 
M lu PENA! EN NS) , ? , 2€* ? ? - , 
T0g Qv, OvÓ& uz éxtivov dztoroÀutvog, ovóé zog cvroU Aauovov. 
? A - , ? , - A , - , - 
Ev ydg và xvgio qUó0xqos zdv ro nÀyooue Tijg 9cornrog xorouxicat 
- ? A - , ? - , - 
pag. 413, GCoLeTIX C , XeL c7t0 TOU z'MjQcoTOc cUrOU ztvrtg oí ztQogijror éi- 
A - n" ? , Cox - 
Mjpeci, xera vOv roU cylov locvvov Àoyov. Kei Og&c xg m«vrsg 
, 
of zoÀetol XgiGrOv xoTpyythÀov, xoi of usrímtita XoiorOv iÓ0foacav 
A 9e DN r , A A 3. 1). nm , , 
xoi cvrOv cpuoloynoov.  Movravog O8 sígéggmotv éavrov viva Aéyov, 
ei - c » » » 3» 3.5 0:9 2 NL » ; 
Ozcog ÓtwyOT Or, ovre Éorw, ovre &z ecvrOU eméovoÀror, OUrE 7t«Q 
evroU slÀqgv. 
3. E£occ3at cod. Rhedig. 4. Posi vocabulum àó&nc in edit. Cor- 
narii asterisci nola conspicitur. 


PANARII LIB. IJ. TOM. I. HAER. XLVIII. o1 


quale Montanus finxit, sed hoc unum pollicetur: Fw/gebunt facfes Matth. 
vestrae sicut sol. Itaque cum 1s penes quem omnis est polestas, qui- TUS 
que vere omnium dominus est, Christus, inquam, lesus dominus 
noster, solis instar illustrandos esse iustorum vultus definiat, qua 
fronte centuplo clariores fore Montanus affirmat? — Nisi forte illius 
es similis, qui id primis hominibus pollicebatur: Eres sícut di, Gen.a3, s. 
quique ut ab ea quam consecuti fuerant gloria ac paradiso deiiceren- 
tur et in exilii corruptelam incurrerent calliditate sua perfecit. 

Sed haec insuper Montanus adiicit: Ego sum dominus deus, quí Cap. XI. 
in homine versor. Praeclare quidem nos scriptura sacra et. consen- 
tanea sibi sancti spiritus docirina commonilione sua comparat, ut 
quae alieni sunt spiritus ad veri imitationem confieta dogmata ac ve- 
ritali contraria discernamus. Statim enim ac Montanus hoc dixit, 
ea nobis in memoriam revocavit quae a domino praenuntata legun- | 
iur. ]ta enim in evangelio testatus est: Ego veni £n nomine patris, Yoann. 5, 43 
et non suscepistis me: alius ventet in nomine suo, et (alem susciptent. 
Quocirca Montanum a sacris literis dissentire omnino demonstravi- 
mus, idque nemini non perspicuum est qui eius scripla cum iudicio 
revolverit. Quod si ita est, restat ut tam ipse ab ecclesia catholica 
alienus existimetur quam eius haeresis, quae prophelas ac coelestia 
illa dona penes se esse praedicat, quae nequaquam acceperit, sed 
ab iis potius desciverit. Ecquis igitur, si paululum quid dicat in- 
telligat, prophelas istos, ac non planos et veteratores appellandos 
censeat? Christus enim nos docuit et: Spiritum, inquit, paracle- Yoann 
tum mittam ad vos. Nec non miraculis editis aiebal: J/fe me glorifi- ' — 
cabit. (uod eliam reipsa conligisse cernimus, eo quod apostoli, 
cum paracletum spiritum aecepissent, Christum glorificaverunt. Mon- 
tanus vero suam ipse gloriam celebrat. Dominus patrem suum glo- 
rificavit. ldem ille spiritum quoque glorificavit, cum veritalis esse 
spiritum docuit. Montanus unum se glorificat, ac patrem esse dicit 
omnipolentem , qui in sese habitet, ut illud omnino constet, talem 
eum non esse qualem se videri voluerit, nec ab coelesti illo patre 
missum, nec a Christo quiequam accepisse. Nam in domino com- 
placuit omnem plenitudinem divinitatis habitare corporaliter; et de ple- Coi. 2, 9. 
nitudine eius prophetae omnes acceperunt, ut loannes affirmat. Vi- 
des sane quemadmodum Christum veteres omnes praedicarint, tum 
qui postéa secuti sunt Christum praeconio suo et confessione cele- 
brarint. At Montanus violenter irrupit, mirificum quendam homi- 
nem se esse jaclitans, ut vel hoc ipso nec eiusmodi esse, nec ab illo 
missus, nec ab eo quiequam accepisse monstretur. 


32 SANCTI EPIPHANIÍ 


Eiza mew qumoi v0 detwov dv9goméoiov Movravog 0t, Ovre 
&yyslog, ovre zoéoBvc, cÀÀe iyo xvgiog 0 Qs0c moro qA90v. Tara 


0b ÀíÉyov gopeOosror &ÀlOTQi0g Qv, XoiorOv wr Oobofov, Ov x&v 


Keo. 1f. 


pag. 414. 


qegucuo. xxAnoiaGnixOv iv iaxuoie vi &yloy 0oOiv iv cAy9sio i00fo- 
gev. ÉvgsOncsro, yag ixvOg sivou Gcuoroc ixxAqoieg xol xeqpolsje roU 
GÜuzevTOG, xcl wr xgeTQv Twv xiqolwv d zemso müv v0 Guo Gvvag- 
poAoyoUuevov cvÉst, xoro v0 ytyocuuévov. 'O ydg «vic quov In- 
GoUg Xguorog favrov füniéev 0vrog Qv víog iv e'jOsio , Movravog ÓE 
£ovrOv xoi moríge AÉyst. 


- * , Cox 
llàg roivvv, à Ggvysc, quiv zc. imavecravrsg zmoÀéutot xol 
H ? Y 27] , A2 , 
peuoggoguévo, eic Xowriwovixay énixow, Beopaocv à£ éxavnonuévot 
uoyqv xol vOv Toocov xol Ogvydv uovusvor 0 ztolfutov, ze mcet- 
- C o - 
GOGusv vuiv, Aéyovcu Óix yeglouovo cqscrvor vij éxxAncioc; ovxért 
5 
y«o yeoicpore si] ve cAÀorQue yegiGuerov Ovrea, xci zte«Qcd TOV ju- 
€ M] n e , C. n - 
ouxriow TOv VzO xvgiov vnicjvovusva, cc oí x«9 wvuag mgogijteL 
Pa 
Aéyovow.  ! Eiceysve quiv zoÀw xoi MotuÀÀav: xoi ydg xoi vo 
P - , » 
óvouoro qudv OwAoyuéva xoi qofsgovoro, xol ovrs moocqvég vi xol 
, *! ? A a5? * , , i] A n c 
yAvxvurarov PFqyovva, oÀÀe «ygiov xal QagBegixov. | .EvOvc yog ovr 1 
' E , s 
MatwÀÀe 1) zegc roig zowovrOig xcr& Govyoag ovrO xolovuévoic, 
cxovGere, 0 zreiÓtg XoicroU, zí Àéysi: "EguoU jo &xovoQre, oÀÀc 
- 7 M] : 
XoicroU cxovcars. Kol iv oig füobe XouorOv Oobatew mémAcvqron. 
9 
* Ld - ir [d 
Ei yao sv voU XoioroU, FAeysv dv xovo voUg cylovg emoor0Àove, cc 
er , , i] - , [v4 r - ? , - 
&xaGrOg Aéysi.  llévgog uév zoOrog Àéyov Ovi,  Hyutig meg ovroo 
- - c c - 5 - 
qxovGeutv' xoi ocvroU TOU xvgiov Afyovrog: 'O vOuGv exovov iuo 
? ld 
cxovsu" xoi ToO lleviov Aíyovrog: Muroi uov yivscO0st, xoa906 
- ? M] 
xcyc XoigroU.  4vrw Oi cÀqOcvsi wevOouévy xoi wr] Boviouévg. xa- 
Ac 0b Àíyet qtoxovoa, .A41ha XoivoU. — Ilollexig ydQ To cxeoOwro 
zvivuere cvoyxoterort £qvro xoOoigsiv, ovx Ovro rig cAmOsioag, xol 
c , ^ , , - , * ^ , » 3 , 
vzogaotvewy vov xvgiov avrQv, QéAovra xol uo QéAovra, Ót cvoyxqv. 
- € , 
Qe a] zvoi0LGxv, 1] £govoo zvebuo IIuO9cvoc, ZAsysv, Ovroi o£ cvOgo- 
7z0L TOU Ot0U0 OoUÀor v0U viwpíorov tici: xol r0, Ti vÀOtg TQO xcipoU 
, [6 1) » , , * e m - - tc rH ri 
pocevicat ques; oido uév GE Tig &, O cyi0g rov Ocov. £e xal cvrm 
- A , € - 3*3 
dveyxofouévg PAsysv eve ur cxovswv, cÀÀAe XguoroU. lg ovv 
- P" ) 
ToUrO OÍ mag cUrijg cxmxooreg xcL «vri ztemiGTEUxOTfG DovÀovror qU- 
- - A 9. ? , 3 
vio éxovsv meg cr] ueDovrsg pp cvrág cxovtv, dc xvoíov. 
- ? ET , . 
Koi yep cq9de iniytie. pOeyyouévuc avri, sÜ magzv evrOig Gvv- 
Gig, OoUx EücL evriv cxovscOou" xol up Afye Ort zmagQmaoÀovOs. Ov 


Car. XIT. — — 1. eig&yexe correxit Pelavius. Libri tam scripti quam editi ha- 
benl eigyecac. 


PANARII LIB. If. TOM. I. HAER. XLVIII. 33 


Pergit Montanus infelix homuncio: JNoz angelus, inquit, aon 
legatus aliquis, sed egomet deus pater accessi. Qua sua voce alienus 
esse deprehenditur, qui Christum minime praedicatione sua celebra- 
verit, quem coeleste omue donum divinitus ecclesiae collatum. vere 
semper ac magnifice praedicavit. — Quare extra corpus ecclesiae, to- 
Uusque corporis caput esse reperietur, nec cum illo, inquam, co- 
haerere capile, ex quo totum corpus coagmentatum crescit, ut scri- Col. 2, 19. 
ptura loquitur. Quippe dominus noster lesus Christus ita. semet- 
ipsum declaravit, revera ut germanum esse parentis filium ostende- 
ret. Montanus contra vel parentem se esse gloriatur. 

Quae cum ita sint, quo tandem paclo, Phryges, qui contra nos Cap. XII. 
novi iterum hosles consurgilis, el externa quadam specie Christia- 
num ad nomen usurpandum illuditis, ac "Troianorum et Phrygum 
hostile in nos odium imitamini, qui nos, inquam, habere fidem vo- 
bis possumus, cum ob coelestia dona vos ab ecclesia discessisse 1a- 
elatis? Non enim coelestia esse dona possunt quae tantopere sunt 
ab eiusmodi donis aliena, quaeque praeter institutam a domino for- 
mam ac ralionem ostenditis, quemadmodum prophetae vestri profi- 
tentur. Sed Maximillam nescio quam nobis obtruditis; quippe vel 
ipsa nomina vestra a communi usu remota sunt et ad terrorem com- 
posita, neque mite quicquam illis inest aut iucundum, sed barbarum 
el agreste. Haec igitur Maximilla, quam Phryges isü praedicant, 
audite, Christi filii, quemadmodum loquitur: Me quidem non audite, 
sed Christum audite. Quibus verbis, licet Christo honorem habere 
videalur, iisdem tamen ipsis errorem suum demonstrat. Nam si 
Christi foret, eandem in loquendo formulam adhiberet, qua apostoli 
omnes singillatim usi sunt. Imprimis Petrus, Vos, inquit, ab Zo p bs 
audivimus. Sed et dominus ipse dixit, Quz vos audit, me audit. Luc. 19, 16. 
Paulus item: Zm:íatores mei estote, sicut et ego Christi. At illa men- 1.Cor. 11,1. 
üendo vel invita verum dicit: recteque istud adicit, sed CAristum. 
Saepe enim impuri spiritus semelipsos coguntur evertere, cum a ve- 
rilate abhorreant, ac dominum suum, velint nolint, necessario de- 
clarant. Quemadmodum puella illa Pythonico spiritu praedita cla- 
mabat, Homines isti dei altissini servi sunt. Quo et illud. pertinet: ac. 16, 16. 
Cur venisti ante lempus torquere nos? | Novimus qui sis, sanctus. dei. pr 
Ita Maximilla vi quadam impulsa audiri se minime vult, sed Chri- 
stum. Qui igitur hoc ab illa audierint eique crediderint, cur eam 
diutius audiunt, cum non ipsam, sed Christum audiendum ab illamet 
ipsa didicerint? | Et vero cum nonnisi lerrena quaedam effutiat, si 
ullus in eis sensus inesset, audire illam nequaquam oporteret. Nec 
est quod obiieias hanc intellexisse quid diceret. Non enim intelli- 

Corpus Haereseol. II. 2. 3 


pag. 415. 


Keg. ty'. 


94 SANCTI EPIPHANII 


- "n M , 
yde meo olovGoUvróc iri v0 ÓiÜcGxswv, xo fovrOv diiacoéneri. Ei 
ye 0Àcc Mes Ma] cxovtré pov, stoiov qv tO din th T0 ÀoÀo)v iv 
avri; EL avr) fAeysv ? 1| dvOgumoc, Go OUX id év zvevuort eyío. 
'"H y«Q Utoiods Ms CXOVETÉ Ho; ^ 9kow, TO dv gdivoy Bieye, 
xol oUx v iv mveUuoti &yio* 1 08 ii ovGe iv mvtUuemi &yío &vo- 
Ocv, ovG« 0$ roU avOgonivov ggovijuevog, ovózv 2yívaGze, «ci ovx 
S cusa - e ONE / , 237 $2 ! 
qv &oc zvsUua cyiv, cÀÀc cvOgomivo qpgovquerit éÀecÀet wot ép O£y- 
3 S , 6 22d ME , - LU * ' 
ysro. Ei Ó& mvsvueti eyio cÀaÀer xov émgognjreve, 7t0l0v cge 1v TO 
LÀ ? z V2 , / E 
zvsüue TO Cytov, v0 Àéyov, '"EuoU a] dxovert; Kol moÀho ioc vig 
[d m - , e M , 
dere n vUgÀoGic, xal uéyoac éoriw 0 voU Oc0U lOyog, 0 uova zevra 
e ' - ' "3 , E 
Troóz0v su&g GvvetitQv tig vo tiÜfvon voie vc Íx TOU mwwvtUpaTOC TOU 
^ , M d M , 
ilo eco zy uiv éx wQOGOtOV TWTQ0G, mij 08 éx mgocOzOv 
A 
vio), m» 0i x mQogumov TOU ayiov nvtéperog. Koi ei v0 v Ma&- 
^ , 
ning mVEÜuO CyLOV d 0X emnyótve v& i0. Qruozoa. "Ev ye iori 
x - 
TO Gyiov zveÜue, TO ÓLcüQoUv éxcorQ cg Dovitron. Zdfyerew 0b zveüua 
* m y^ w M i] 
evGsfelog, wol AÉyevon sivou zveUuc XoiGroU, xoi zwveÜpe mage za- 
- - , , E] 
to0g ixzogsvóusvov, xci oU víoU Àeufivov, ovx cÀiorQiov zeroog 
- ? A ? , b. A - 
xol vio) 0v. "go ovx PÀsye, Mn exovevé pov. — Td yag. XoiozoU zo 
- , , * ie i] M - ? , | TE , 
zvtÜüua fÀcÀst, xal o XoiorOG TO ztvtÜua c7t0GTEÀÀtL, xol £V TTVEUMUTL 
e.» ; , 1 , OM , ' - ' , 1 
&yio éxBeier vc Óciuóvia, xoi O0 xvQiog ve TOU zuTQCg ÀÉytb, xci 
5 ' , 
0 zoo TOv víOv qyíeGs xol czíGrtiÀev eig vOv xOGuOV, lvo yivoGxQ- 
i] , A 
Gw eUrOv xol Óofccooi, xeOcc Oobctovoi rov zeríon. Kol Óiémsot 
c - ? ^ , A , P] M] - 
xor ztXvro TQOTtOV 3] TQV czteAÀotQuoUvTOV fcvrovg Óicvoia cz0 Tijg 
mw - 5 
ToU XpgiGroU cxoÀovoiag. 


[s ET 
Qocxs, 0B mv y ovr Mo£wulAe, x vge zegexoÀovOiog xol 
- - , 
Oi0eGxollag yvÀcic, (vo yAsvaGtuxQg size , OL, ZAmécreilé ue xvgioc 
TOVTOU TOU zt0vov xol rc imeyysMog xol Tig GcvvOwxue aíosriGTQv, 
uqvvrv, éouqvevrqv, qveyaacuívov, OéAovra xci uy O6ovra, ua- 
- - - , 3*3 - r E - i] ? L2 , 
Oeiv yvdoiw 9:00. | ZxonQocoyuev ovv vig sjuv Cog viv svoraO1; Da- 
mw A 5 , - - 
Gwv xo Tov 000v TOU QorTOc, 0 cyomwrol, xal un cpoÀdusv Óud rV 
bd d c4 —- 5, 
ióyov vQv r00 Or ivavríag xoi vov Üocxquorog roU cAÀovgíov zvsv- 
er A ? - | ri , ? , Dd 
ueroc.  Ogo yag évraUOw vOv ovTOg Àolqucavra, qvayxecuévov &av- 
? " ec - 

TOv ezognvavr«, ovy £zovaío yvouy. 'O Óà xvoiog qudv ovx xcv 
S, ; ' , 584 TRCLEY./ 3 «at ' , , , ' 
qA8cv sig TOv xoGuov, ovi uere qv«yxyg o0 mzorQoc cmt6rcÀ, cÀÀ« 
Guo GUv zerQl Éyov vO OéÀew, xoi GUv «yío mzveUueri TO mzapfysiw, 

- , 
x«l OGgevroc cuc GUv TQ z«rQL TO Ofhsw Pysi, xoi TO OU uera 

? , , A , ^- , ? 1 , LS A 
qveyXxmQg vovvqv TrQv yegiuw ztGGL 0i00vou, cÀÀe Or vztoBolqv guiav- 


pA 5, pro 1j, quod libri habent, Pelavius scribendum proposuit ; " usurpavit quo- 
modo |cot. 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. XLVIII. 9) 


genlis esse polest conlra se docere aliquid ae sibi ipsi refragari. 
Nam si omnino ita loquitur: /JVe ze auditote, qualisnam hie qui in 
ea loquebatur spiritus fuit? — Quod si per sese ipsa qualenus homo 
erab ila pronunliavit, non igitur spiritus eam sanctus afflaverat. 
Quae enim audiri se prohibet, humanum quiddam procul dubio signi- 
ficat, nec impulsu saneti spiritus agitur. Porro quae coelitus hausto 
illo spiritu minime ducebatur, sed humana duntaxat sapientia, no- 
verat nihil. Non erat igitur in ea spiritus sanctus, sed humana, ut 
dixi, sapientia universa pronuntiabat. — Alioqui si saneti spiritus lo- 
queretur ac valieinaretur instinetu, quis ille demum spiritus exlilit, 
qui audiri se nollet? Magna profecto mendacii est errorisque cae- 
citas: magnus porro dei sermo, qui nos omni ralione ad ea discer- 
nenda instituit, quae saneti spiritus impulsu prolata sunt, quae par- 
lim ex persona palris, parüm ex persona filii, parlim ex spiritus 
saneli persona dieuntur.  Átqui si ille qui in Maximilla fuit. spiritus 
sanclus exlilisset, nunquam suis ipse verbis contlradiceret: nus 1.Cor.12, 11. 
enim est spiritus sanctus , qui dividit singulis prout vult. Qui et pie- 
tatis et Christi spiritus vocatur, et a patre procedens, et a filio ac- 
ciplens, el a patre ac filio minime alienus appellatur. Non igitur 
dixisset, JNe me auditote. Quae enim Christi sunt spiritus loquere- 
tur. Christus quippe spiritum milit, et in spirita sancto daemones 
eiicil; dominus vero quae patris sunt eloquitur; et, Félum pater 10. 36. 
sanciificavit, ac misit in mundum , ut cognoscant ipsum et glorificent 
quemadmodum glorjficant patrem. Sic istorum hominum, qui se a 
Christi seeta ac disciplina segregant, funditus labefaetatur opinio. 
Atenim Maximilla pergit, summa illa intelligentiae doctrinae- Cap. XIII. 
que vis, uL id ioci obiter aspergam : Dom?nus me misit, inquit, /a- 
boris huius, ac professionis , et foederis velut sectae antistitem, enar- 
ratorem et interpretem , et quidem ad percipiendam dei notitiam, vel- 
lem, nollem, maiori quadam necessitate compulsum. . Hic nos igitur, 
carissimi, vitae nostrae solidum et stabile firmamentum ac viam lu- 
eis consideremus, neque contrarium insistenlis, hoc est peregrino 
spiritu agilatae pecudis eiusmodi vocibus in errorem abducamur. 
Quid enim ille dicat animadverte: Non sua sponte se, sed coactum 
id suscepisse declarat. — Atqui dominus noster in hune orbem haud 
invitus descendit, nee a patre ulla adhibita necessitate missus est. 
Sed cum communem cum patre voluntatis usum et cum spiritu san- 
cto largiendi munus habeat, una el ut velit ei cum patre convenit, 
et ut eitra necessitatem ullam, pro sua duntaxat incredibili benigni- 


3. 8X» &xt xó volebat Gatakerus Opp. Crit. p. 796. 
3 * 


Kco. (à. 
pag. 416. 


Keg. v. 


936 SANCTI EPIPHANII 


M 
Oocozieg. Koi ovro xoi ovg ixcÀtes, uero zQootQéctog xixqatv, 
? 
ovx cveyxqv émipcAAov, ov xÀoiv imiuiOfucvog. GaGcxeu ydg Ott, 
ZAupüvreg ÉAOevs moOc ue' xol moi, Ei vig OéAzt EgyecÓ nt zcoog ut, 
, , d ' Ru L M 3:4 M. - MEM. 
covQocGOc £fevrov, xci cxolovOsiro uoi xoL Ói« Hooiov roro avro 
? 1 
pOeyyousvog PAsyev: "Eav 9élwre, xol sigexovomré uov. Kol vor- 
et j fr , e A» 5 a 2 A 1 , 
gov, ivo Os(£r 0 zgogivQe 0zt zíg éórw 0 Aéyov, qu, To yao oroua 
, $34 * - EN tre A , , i] 1 M 
xvgiov éÀeÀnQos ovra. KaL OQOg XoTO T7«(Vvo TQOTZOV Ti]V 7tQOG TOV 
- , ? 
$zlov yocuuo rovrov Óiggpovíav, x«i vov cÀÀoíav vzovoitv ct xal 
A - - ? A 
vzolqUiv zegc ruv ToO Ot00 míGtwv xoi cxoÀovO(av; Kat yoQ xci 
t A i» 
Mato rovc Qélovrag xol wr Oélovrag PZAsysv cvoyxofsw' cog xo 
- - - ec 
&E oUv0U vo) QwqroU wevosron xp v0ve UT. | Ovre ydo OéAovrag iüidatc 
- L2 ? 3 ? A A ? , 
jvÀcow 9:09, qv ovx nóst, ovó? rovg wr O£lovrag qveyxaGtv.  4v- 
- P4 , 
vÍxo 0U zt&vtec ol év và xou olüncr ví dórww 0voue MMa&iuÀAme, ovà? 
- 4 ' Y , n 
TOv evrjc Aóyov tO zeQcgpOsyuo* xol xero zur TQOzOV ÜiézvtGtV 1j 
$3 - nd - ? 
TovTQV ztmÀovquéva inivoww, o)x ovco v9 voU O:00 cÀnOsiag. 
- ' Ig - ' , 3. 9f ? - , , 
Tiu dGia, Ó& oi volo Oro, xoi voztov viva Egruov év vi] Govylo, Ilé- 
, € ? - 
ztovtév nor: xolovutvqv zoAw, vov 0i qóaqicuévqv, xai qaciw ixcioe 
, Noc d c , ei , , A. " 
zoriévat vqv «vo legovcaAqu. | OOtv cmtgyoutvot uvorgQouo Tio émi- 
- , - , * r , c rf , A iU 
vtloUoiv év vQ r0 xoci «yiotovow, cg vroleuBoavovow. ^ Eorw yao 
xoi TO yévog iv vg Kommzadoxío xol DeÀer(g, xoi iv vj mootiguuév 
j-vas li ; e y goto" evo 
[i4 i] , rc ET , 
GQovyío, 09:v xara GDovyag s] aloeGig xolsivas* cÀÀa xoi év Kuwxie, 
, M M 
xai év KovorovrwvovzoÀlss vO mÀtioTOV. 


^ , 
"Ive 0$ wgóiv xoroÀshyousv vrÀv m90c Ovoua fxeGTqo aíofcsog 
(73 c - - - 
vq quGv zgoósümiouévuc, xol zxtgl oU TacxoÓgovyiràv OvOuerog 
2 , ^ » Y NEA A 262 ? x , "5 - 
cv0ic igotusv. ^ Ecrit yag TO Ovouo voUro 2j év avri) vavrE, 2] & ri] 
' , - 2 - 17 cn A" ] , 
pere TovrQv rv KvivrüMavOv xoÀovuévg: cz cUrQv yeo rOUTOV 
r ^ ' - 3:227 - LI A , DW) 
OQu&roL xci roUTO TO OvOuo. —KoAoUvro, 0$ Ói« roievrTQv eiriíav Ta- 
^ ? ^ ^- ^ 
GxoÓgovyiroi.  ToeGxog zog evroig z«GcoÀoc xoÀsiron, zlgoUyyog Ot 
puxryo, sirovv ÓUyyoc, xoÀtiroi, xoi cz0 r0U riOÉvon favrGv rOv 
A - € - 
ÜcxrvÀov vOv ÀtyOutvov Augvov iml 0v uvxrzoa iv vQ sUysoOon, ÓTj- 
, cw 
Otv xorqpsiog qogiv xoi $Ocko0ixoioGvvuc, ixAqOncav vxo vwov Ta- 
cxoügovyiror, rovrécr, lleGcoAogvyyivet. "Ev vrovry Ob Tj aígécs, 
mo o» € , , - - ee - E - 
3| £v vi cv£vyo rovruc vüo vOv KoivrAuvOv, sirovv lloioxiMavdv 
xoi Ilezmovtiavàv xoAovué ÜtwvO | éO£urov £ Gi yi 
tavi xoÀovuévg, Oswov r, xal cOféuirov Eoyov gact yive- 
E ' TID uu. , ,»c - , 
GO9wi.  lleión yog xopióT| vijziov xovc £ogriv we Óv 010v roO caga- 
TOC XoTuxtvrQvrsg Gogíci qyoÀxoig TO aij cvroU zwQoczogítovrot Sav- 
vOic, tig imuvwOsvoiw Ói9tv Ovolac. 
? / WE tN 1 ' , LAS 2 , 
Agxécs, Oi «uiv & xol ztoi revrT«c sigwxousv, c éimimoOqvo:. 
"EA - 
V'Eznyyticut9e yo cmo ? £xdorge uiv atgfotog wj qOovijoct, cia 


Car. XV. — |. Supra lib. I. tom. I. prooem. cap. 2. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. XLVIII, 9T 


late, beneficium hoc in universos conferat. Sic quos vocavit, vo- 
luntarios utique vocavit, non ul ullam vim adhiberet aut collo vin- 
eulum innecteret. lta enim loquitur: Omzes sitientes venite ad me. 
Item : S? quis vult ventre ad me, abneget semetipsum et sequatur me. 
Quinetiam per Esaiam ita dixit: $7 volueritis et. audieritis me. — Ac 
deinceps, ut quisnam loqueretur propheta declararet: Os enm, in- 
quit, domni locutum est ista.  lamne vides istos cum sacris literis 
nulla ex parte convenire, sed abhorrentem a consentanea divinae 
fidei doelrina sententiam erroremque defendere? Etenim Maximilla 
volentes nolentes cogere se dicebat, ut vel hoec ipso dicto menda- 
cium eius possit agnosci. Nam nec volentes dei quam non habebat 
cognitionem edocuit, neque vim nolentibus attulit. Non enim omnes 
qui toto orbe sunt Maximillae nomen sciunt, aut eius falsa dogmata 
et sermones audierunt. Sic omnino conficta illorum somnia nugae- 
que concidunt, ul quae nihil habeant cum divina veritate commune. 

Ceterum iidem illi desertum quendam in Phrygia locum praeci- 
pue venerantur, ubi Pepnza quondam oppidum fuit, quod hodie solo 
aequatum est. Eo siquidem descendere coelestem Hierusalem affir- 
mant. Ergo illo proficiscuntur, ae mysteria quaedam obeunt, sa- 
erisque ceremoniis pro sua opinione celebrant. Est enim hominum 
illa factio per Cappadociam, Galatiam Phrygiamque, quam ante com- 
memoravimus, dispersa; unde et secundum Phrygas secta dicitur. 
Sed et in Cilicia et Constantinopoli frequentissima cernitur. 

Postremo ne quid omisisse videamur, quod ad singularum com- 
prehensarum a nobis haereseon appellationem pertinet, de Tascodru- 
gitarum voce nonnulla dicenda sunt. Hoc enim nomen vel penes hane 
ipsam, vel penes sequentem Quinüllianorum haeresin resedit. Indidem 
enim hoc vocabulum originem accepit. Igitur Tascodrugitae ideirco 
cognominali sunt, quod zecxog illorum lingua paxillum significat, 
ógo)yyog vero nasum sive rostrum. Quod igilur inter orandum indi- 
cem manus digitum naso imponunt, ut animi tristitiam et affectatam 
quandam sanelitatrem prae se ferant, a nonnullis ideo Tascodrugitae 
nominantur, quasi Paz?llonasones dixeris. Sed in hae Montani, vel 
in eius germana Quinüllianorum, aut certe Priscillianorum et Pepu- 
zianorum, haeresi horrendum quiddam ac detestandum fieri dicitur. 
Nam infantulum per solenne quoddam festum acubus aereis tolo cor- 
pore pungentes exceptum sanguinem sacrificiis suis adliübent. 


Sed de hac haeresi salis hactenus. Hoc enim in unaquaque sus- 
cepimus, nihil ut praetermitteremus, sed ingenue communicaremus 


2. Exact)c vc uy cod. Rhedig. el libri editi. Seculus sum Petavii emendationem. 


Isai. 55, 1. 
Matth. 
16, 24. 
Isai. 1, 19. 
Ibid. 58, 14. 


Cap. XIV. 


Cap. XV. 


pag. 4t. 


38 SANCTI EPIPHANII 
e ^ 3v d m e; e v5 , Vc NT , 
vzxogiveL 9 crc Ór cxoig, &vt vxo iyygogov, xoi ere vro TwOv cÀy- 
L2 [- ^ , 
9Gc niGroceutvov vov quGv Zvvorev xovaQpautv: Tvo uxóév vv ze- 
guvrov * Qv ys Fyvouev mowoepevo, vro cuvelónai Óo&opusv sivot uj 
, ' E 3 3 j 32 , , Jua P 
009c xaL cvroL égevglaxovreg «ovo avOgortOv À£ystv, eÀÀe vzorzizrov- 
(Qe, 0 xal «vrOL vzéztGoav, cÀyOtiav uy Àfyovreg, eÀÀd ) 
veg 7v tL, 0) xL c ov, cÀnOciuav ur Àéyovreg, cAÀo xqovo- 
€V M ue , 04 5061 LU] - ? ET S 
Govreg & wo] écgczaGiv, OoUÜé jxovGov, ovOe zug Trjg cÀq9 Og 0i0a- 
GxeÀlag ToU cylov mvevuerog magsilwgooiv. -Axoipagc 03 mavra, dg 
9 
Épqv, Oic£soyOuevor zeol £xcovqg aígíosoc, TO uiv ÜswOv dmoxoAv- 
- - , - 
ztovteg &lg ÓL0g8cociv vOv mogsvrvyyoavdvrov, xol Ói« vzg cvoroonijc 
5 , A - J , A 2. H € - , , A 
«z0 TrQv QOtíov Àoyov xau é& ogOocv Aoyicudv zcoiovutvot LavixOV, 
^ i 
Gg &imciv, qguoxov, xera ÓvvroUG TgOztOvQ xorcaOxtvuLovreg iv wv- 
^ , lod A» —- 
oic, voig uiv Óieogou£voig eig và 9 dveagiilon vrjg vooov xol vrjg zoGav- 
En S € e 
vQc cÀynÓovog, roig Ób uxÓ& zagsumecoUGi move ztQoxorolQntuxOv, cg 
- - ov , 1 - 
eizsiv, v0 Dou9wuo ro) v5jg cAnOs(og qoouexov usradidovreg voic Gvv- 
Lg 5 Ld — ^ — ^ 
evoig ueOm(vot xol ovro& xÀqOdGusv rV TOU XoicroU uaüqrQv xc 
^ - E - "n , - 
«vroU ToU cor5ooc, fon8oU vmcgyovrog Goucrov xoi wpvyov. 


Jàc 0i xoi vqv ivraUOa (xovdg sigmyuccusvor msgi rovTQg Tijg 
eigécsceg ioyoaoiev, cuv Óvvcusi Xoioro), imi vag &&rc moofrvor £av- 
rovg émióGusv, vOv uiv iov xol và cyxiGtQosiÓs vOv 000vvov 7? cvrijc 

, kj - - ] L - - BÀ , - 

goguexo év vQ T5c cÀnO0ciog roU GreavgoU $vÀo xoraOlocovrto, c 
[3 c , - ' - 

Aiuoggoío iyiüvq 9 ioixviog, qe v] ivux vàv Otümyuévov ?c0 eiua 

M - , ? , * n? 10 A , , , 

za0vrOg TOU GOgQcerog éxxgivtui, xoi ovrQg lÜ0rOv Ocavoarov iuf. 
L2] - m - - - , 
Avg yàg xol s] vàv Kvivriovàv otoscig voto mwshsi. | dq 90gov 
y&o zot00g xovoxtvrG v0 GOuc, xol vO eiue OT Otv eic uevaAqyw  azo- 
, , - A rJ 
qégserot, tig wvGroycoyiav OvOouarOog XoicroU rovg smarwuévovg mÀa- 
voca. 

'"Husig 08 imi rdg £EZg iv Óvvouti XoucroU mooctoyOusvor Tqv 

, «3s ^ , , n? [d , , 11 ?. , 
evrov aÀnOcav énvkolsoousÜw, onog £xacvqo zÀavgg !! Gvnarqgcov- 

M] , , , i 34 À c - - , 
veg Toiv Ovvoguv, qogeoevrég ve xot éAéySavreg, OQ &v naot ovvsjOwc 
UJ CQUGT1JGOUEV. 


3. &tc 8C axofjc emendalio est Pela- ^ 5. dxó tw Sciow ego. Libri habent 
vii. Libri habenl &t te 8€ axofjc. TÀy axÓ Stlov. 

À. «Qv ye scripsi pro «v ce, quod libri 6. avacqà&Aat ed. princ. 
editi praebent. Pelavius particulam c& un- 7. avucoig cod. Rhedig. 
cinis inclusisse acquievit. In cod. Rhedig. . Éotxulac ego, cum Gatahero. Libri 
illud y x& plane desideratur. habent éotxvta. vel éotxta.. 


OC 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. XLVIII. 39 


quod vel auditione compertum, vel aliorum scriptis proditum, vel 
nonnullorum qui fidem nobis fecissent testificatione cognitum habere- 
mus, ne si plura quam quae accepimus mandare seriplis velimus, in 
eam suspicionem merilo veniamus, prava nos quaedam et absurda 
eo conlinxisse sludio, ut ad haereticorum invidiam iis adseriberemus, 
eodemque quo illi erimine teneamur qui veri nihil afferunt, sed quae 
nunquam aut audierint aut viderint aut germana spiritus sancli disci- 
plina didicerint, in medium adducunt. — Cum igitur accurate, uti di- 
ximus, omnia quae ad unamquamque spectant haeresin comprehen- 
damus, adeo ut quod in illis exiliosum est ac pestiferum ad lectorum 
emendalionem significemus, et ad illud ipsum propulsandum partim e 
seripluris, partim ex recla ratione velut medicamentum confeceri- 
mus; cuius esset opportunitas duplex, ut et quia ea contagione labo- 
rarent, iis leetis ab omni penitus morbo ac tam intolerabili eruciatu 
relevarentur, et qui immunes hactenus fuissent, eo ad cautionem 
ulerentur. Hoc, inquam, veritatis medicamentum dum prudentibus 
repraesentamus, id agimus, ut discipulorum Christi discipuli nomi- 
nemur, et huius adeo ipsius, qui est corporum animorumque ser- 
vator. 

Nunc posteaquam satis superque in hac confutanda haeresi ver- 
sati fuimus, opitulante Christo ad ceteras aggrediamur, earumque 
virus, hoc est hamatos venenatosque dentes, veritalis quae est in 
cruce velut quodam fuste comminuamus. Quam enim subiecimus, 
Haemorrhoeae viperae similis est, culus virus ea vi praeditum est, 
ul eorum quos momorderit omnem e corporibus sanguinem excernat, 
itaque conficiat. Quod ipsum Quintillianorum praestat haeresis. In- 
nocenlis enim pueruli confosso corpore sanguinem omnem excipit, 
quo in celebrandis partieipandisque mysteriis ad cireumveniendos ho- 
mines nefarie abutitur. 

Postremo antequam nos Christi potentia freti ad reliquas accin- 
gamus, ilius veritatem imploremus, ut erroris cuiusque vestigia 
subodorati, eiusdem comperta disiectaque vi, deo in omnibus pro 
eo ac solemus gratiam habeamus. 


9. Ita supplevi haec verba , Cornarium 10. có» Savarcov du Bet ego, cum Ga- 
atque Pelavium seculus, quibus adslipula- ahero. ig xów» Sówatow» duet Pela- 
tus est Gatakerus quoque Opp. Crit. p. '/90. vius. xó» Sdvorco» éxd es libri tam scri- 
Nam «8 oix in libris non extat. In seqq. pius quam editi. 
pro Xoy ed. Pelav. vitiose Xoyov scriptum 11. iyvtacioovces cod. Rhedig. 
habet. 


Kzo. 4. 


pag. 418. 


Kzo. g'. 


40 SANCTI EPIPHANII 


KATA KYINTIAAIANON 
&c co» llercuttavOv * xov xoX IouxO«avO» , otg cuvérovcas 
'Aovoruottau. xU m xoX 9 
QT V v - e Ti Uu uU . 


^ , 
KoivriAMavol 03 zéÀw, of xoi Ilemovtwvol xoÀovuevor, "Aoro- 
^ , A ' , n , A i] » A , 
TUQUtOL TE XCL Ilouoxilàievot àeyousvor, oi ovroL uiv Ovreg xor Qov- 
vc, xol 2E «vvv Ogucutvor, Óvnonvra, Ó$ xara rwv voOztov. — Doct 
y - z us ? iS 
t. "4 M 
ydg ovrov of xard Qgvyeg, sirovv Ilgwxilhwuvoi, év vij lemowtm 7| 
p. , , - , - 
Kuvtvriav 1] I gioxiAAav, ovx Fyco dxoiBOc Aycw, utav 0& 26 avrv, 
(x ^ , - , , Mi A i] A 
Oe zgotimov, év vy llemov&n xexoOtvümuévar, xoi vOv Xoiorov zog 
? —- , - , a 
cvrQv éAylvOévor Gvvvmzvoxévor vs avry vrovrQ TO TQOTzQ, OG Éxtiv 
, , 2! E 2S / M M 3 , ? - 
eztorouévy tÀeysv. | Ev DO£o, qnoi, yvvotxüg éGynuoriGuévog &v GroÀ 
- 53 , M i] 
AeuzoG vÀ9s zo0c ut XgiorOg, xol ivéBoÀsv iv iuoi vwv cogíav, xol 
, c e AS 
dzexcÀvwé uou rovrovi vOv TOzOV tivot Gytov, x«i Os vrv Itoovca- 
E - 97. - - - 
Aqu ix roU ovgevoU xoriévot. —Zíi0 lgoci xoi cygu Tijg ÓtUgo wvoUv- 
- - - A 
GÜwl rwwag oUro yvvoixoac àxcios àv vÀ vózto xol GvOgag, moOg v0 £mi- 
, UMEN ^ , ' 1 ' - - 3 ] 
uewváGeg vUreg 17] evrOUG TOV XgiorOv Ocogrnoot. —l'vvoixog ovv ma 
z - , , - 3 b: 
evroig xoÀoUvror zoOqnri0sg* ov zevv ÓP cop oic, 2] reg. cvroic, 
EO i] , c 
jq mz«gd Toig'xora Oovyoc. "OuoU ydo sii, xoi evrO 70 gpovquo 
XéxTIVTOL. 
€ - , , 
Kéyoqvrot 08 ovror zoloig xol víog OtuOum, xol tvccraGiw vt- 
E" d. p] 
xov Ouoíogc pecxovoi — KutvriAAav 08 Éyovcow &gyyyov &ua IowxíA- 
- ^ i , 

Àp, tij xol zegc Toic xer& Govyoac.  Déoovor 0b uegrvolac z0ÀÀog 
, , , - » e , , ?, ^ - , 
uoroteg, yog OidOvreg vjj Evo, ovi ztooovx D£Booxev axo voU &vÀov 

- , * i] ? M - Xs p ü , , 
Tic poovgosoc. Kel vqv c0üsAgv rov Movo£og oc mgognjrióe Aéyov- 
, , d ? ? € , - p] , 
Gi, &lg ueorvolov vv zuo. eUroig xoDwGrauévov yuveixdv £v xÀnoo. 
J 1 , c] - , 
Aa, !gnot, víccagsc Ovyor£osc s]Gav và GuiizO zt9ogtrevovcat. 
, a 3 BU. Mi es ? , 3. - Id , 
IloÀkexig 0à iv «rj &qevvQv éxxMnoto: eic£oyovrot AeuzzoüngogoUcoL &nxre 
, , - , , ei , — 
vwveG ztegOévor, Aevysiuovec, ÓOrnOcv igyousvoar lvo zoogrrevooci TO 
ET , ^ , L2 ^ - 
Àod. AL Ó& vroomov vwa ivÓsuxvuusvoi ivOovoiaGuoU oig zcco0U0L 
j e Q 
T 31.7 t " es 
Aeoig ezerwv ioyctovros, xAotewv ve z0000Gw, Gg OixrOV urravoiac 
» , , A - 
&yovGoL Ócxovo ysousvon, xoi Gyquovi vwL éxoüvoousvot 0v vv qv- 
, ? , € - 
Oooxov fov. "Emicxomoi vs meg cvroig yvvoixsg, xol motofvrtgot 
z e , ' " 
yuveixeg, «ol rà GÀÀa: cg urótv Óregéosw ? gvciv. Ev ydg Xoiovà 
9 w , E - , 
Inco) oUrs &oGotv, ovrt QWÀAv.  ToUrc iow Q xertilqpaguev. —oro- 
- 5 A b - 9 —- 
vvoíreg Ó8 evrovg xoÀoUGoiv cz0 TOU iv roig evrQv wvGrQotoig émiti- 
» r - 
Ofvrac Corov xoi rvgOv 9 xol oUrOg zoitiv vd «vrQv uvorwQua. 


* xày addidi ex cod. Rhedig. Car. IT. — 1f. Fortasse qaot. 
Car. I. — 1. qaot correxi cum Cor- 2. quot scripsi cum Pelavio, pro qv 
nario et Pelavio. Libri habent qno. ctv, quod libri retinent, | Cornarius vole- 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. XLIX. 41 


ADVERSUS QUINTILLIANOS 
sive Pepuzianos et Priscillianos quibus accedunt et Arto- 
tyritae, haeresis XXIX., sive XLIX. 


Quintilliani, qni et Pepuziani vocantur, et Artotyritae ac Pri- 
seilliani, inter Phrygas censentur, et ab iis exorti sunt, sed non- 
nihil tamen discrepant. Etenim Phryges isti sive Priscilliani Quin- 
tillam aut Priscillam, neque enim utra sit certo scimus, sed harum 
alteram dicunt Pepuzae aliquando somno correptam. "Tum ad eam 
descendisse Christum ac simul cum ipsa eiusmodi habitu dormiisse, 
ut vana muliereula iaetabat. — Mulebr, inquit, specze ac veste splen- 
dida venit ad me Christus, mihique sapientiam indidit, atque hunc lo- 
eum sanctum esse significavit, in eumque sanctam Hierusalem delabi. 
Ob id nonnullae ad hodiernum usque tempus mulieres ac viri eodem 
initiari cultu solent, ut ibidem exeubantes Christum contemplentur. 
Quamobrem sive apud istos, sive apud Phrygas, prophetissae femi- 
nae nuncupantur. Nec utrorum id inslitulum sit satis comperi; pro- 
pterea quod communiter degunt atque idem dogma profitentur. 


Utrumque porro testamentum adhibent, et mortuorum resurre- 
clionem approbant.  Quintillam vero cum Priscilla auctores suas 
praedicant, quam et Phryges asciscunt. — Multas et vanissimas aucto- 
ritates cireumferunt. Singularem Evae gratiam tribuunt, quod prima 
de scientiae fructu comederit. Sororem vero Moysis prophelissam 
jaelitant, eujus exemplo suo illi cooptandarum in clerum mulierum 
instituto suffragantur. Quin et quatuor, inquiunt, Philippus pro- 
phetissas filias habuit. Saepenumero in illorum ecclesiam Vll cum 
facibus virgines ingrediuntur, candida veste, ut populo videlicet 
oracula reddant. Hae cum speciem quandam furoris prae se tule- 
rint, adstantibus illudunt, et ad flelum provocant, ut is poenitentiae 
luctus esse videatur. Nam et lacrymas profundunt, et toto corporis 
gestu vitam hominum deplorant. Apud eosdem mulieres episcopi 
sunt et presbyteri, et ad celeros gradus alleguntur, nullum ut sexus 
discrimen servetur. Nam 2n Christo Iesu neque mas est neque femina. 
Haec sunt quae de illis comperire potuimus. — Ceterum Artotyritas 
eosdem idcirco vocant, quod ad celebranda mysteria sua panem et 
caseum adhibent. 


bat, qaoty, cum verteret; et alia quae ni- — 3. Hoc xoX delendum videtur. 
hil differre dicunt. 


Cap. I. 


Cap. Il. 


Act. 21, 9. 


Gal. 3, 28, 


Kco. y. 


pag. 419. 


Keg. « 


42 SANCTI EPIPHANIT 
^ ^ , , , - , w , A - , € 
Iláca 0à cvOgozov jÀevg iv và cmoorzvor «m0 vüc 0g917e mi- 
, A - 
GrtOc, xol tig eumyoviav vroémsGÜoL, xcL tic Ótugogev v8 ovciecudv 
- ? , , 
T6 xoL éveoysiQv. | "Exfoysvousvo, yàg o£ Órcvova ctl vovg wr xaré- 
A H - 5 L 5, 7 , [ud A - , 
govreg vqv &yxvoav Tij cAgOtiag, cÀÀ émiüi00vrec éevrovg v gépovzt 
- f - A - - 
xoTu zzGGav OrL00v cir(av. Kov ve yeQ yuvoixsg zo cvroic sig ém- 
' iH , L M M] , , - 
Gxozmv xal zoscfvréotov xoOícravror, óit viv Évav, cxovovot ToU xv- 
A ^ P4 [d 5 
olov Aéyovroc, lloOg 0v &vÓge cov d] «z0619091) Gov, xol avr0g Gov 
, ' e , 
xvoisuGst.  ZdélqOe Ói cvroUg x«l O dz00TOÀixOG ÀOyog Ort, l'uvouxi 
5 €- , - ? 
ovx imitgézo AoeÀsiv, ovre cvUOtvreiv dvÓgog. Kol mew, Ov ydp 
Ml M ? A A ? , 
ion dvjo ix yvvowxóc, cÀÀa yvvy, ££ avÓgóg* xoi, 'O "Aódu ovx sjxa- 
34142. jc " , , - ] , , 1 T 
vqtot, cÀÀ x Eva mor cmerQ9cca iv zmagopocs yéyove. Koi d 
- - , , i 
Tüc zolvgvgov mzÀcvüg vr0U xOGuov rOUTOU. 


Z0 Ge voO0v vv xoà éqpgocvvge Eunsov coxoloorov Óxqv vov- 
' SUN ' com M 23153 ' 1 1:23 
vqv zegsÀ8ov, émi vag fime BaOioUuor, c c&yomqroi, Otov !émixa- 
lovutvot tig Bow9sev vico qusríoeg romsiwvOTqTOg, xci tie mÀnocciv 
Tüc qudÀv imeyysMocg. 


KATA TEZXZAPEZKAIAEKATITON 
tQuXXoGT, T| xa Tevvnxoctw. 


, A » - , e b ? , - ' 
Amo rovrov rGv Üvo oíoéíctov ouoU cAÀAc:g uwyOtuGQv, xovc 
* - ^ - , - 
Dgovyac ve xe, KvivriMuavov ijvov Houxiliavdv, avéxvise zolw và 
xocug £rége olotcug TtGGogtcxoi0ExoTI.TQv , oUrOg xolovutvg. Koi 
€ , ec c , , 
ovroL uiv z&vro PFyovow og c éxxÀoía, GogpoÀlovra, Ó am0 mavrov 
A A A - , , ' bd , - - , 
Óud vO jw Tij «xoÀovO(o x«i Tj OrdeGxolio TOU OsGuoU mzQocavéysiw, 
T. à " mi 9 , ' » al 7 , - ó , 
ovOoixoig ér, uvOoig ztgocavéyovrec, xot ovre v« iGo avroic Ooyuai- 
? - 
fovcwv. | Ov ye & Aéyovoiv oiüeciv, ovO zegt víivov OveBeBoiovron. 
ri M - » D ym - , ^ - , 
Amoa£ yàg ToU frove uíav quégav roU llcoya of rowoUrot guloveixac 
A - e - 
QyovGi: xe roi ys megl zoTQOg xol víoU xal cylov mveUperog xoÀdc 
, , , , 
xol (cog Éyovrsg, zrwQognjreg ! 06 ÓsyOusvor xol czocroAove xal sveyys- 
D [ - 
Auszdg, eveoreciw ÓP Gegxog Ouoíog OuoÀoyoUvrec, xal xoiciw écopé- 
' 1 3 H Aa , 1 , ' , - 
vqv xci fov eioviov.  llegiémtGov 08 ?cGoroyqueri xot evrol OU TQ 
, - , LJ. p. Ven TM n , ei ? , 
rvyovr." Ón9stv «syonuévoi vQ QurO o simtv o vouog ovt, Ezuwxaraga- 
€ ? , M , - , " , - , 
rog 0g ov szoujcosi vO llacye vij vtGGoQsgkoi0exeTm nuéoo TOU Qmvoc. 


ri qw 9 A , ' , e , » * M] , ' 
ag. . 
pag. 420 Excgot 02 dE ovrdv vqv avriv uiav quégav &yovreg xot rnv evziv 


, "TT , ' ^ , , - 2^ TN  » 
uiev quégav vyorevovreg xot vc uwvornote éziTtÀoUvrtg cz0 vOV xrov 


Car. HIT. — 1. écxoXospevoc pulabat Petavius , immemor quod. Epiphanius enai- 
lagen numeri admodum frequentat. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. L. 43 


Verum enimvero ubi ab sincera religione semel aberratum est, 
ridicula ac perlurbata, quae ab hominibus geruntur, esse omnia ne- 
cesse est: varia ul inde furoris genera, daemonumque in eorpora 
impressiones oriantur. Nam qui veritalis ancoram minime reli- 
nent: sed ventorum flatibus quacumque se oecasione permittunt; ho- 
rum animi praecipites amentia feruntur. Quod enim muliereulas ad 
episcoporum aul presbyterorum ordinem asciscunt, idque ob Evam 
facere se dielilant, audiunt sane quod a domino dictum est: 4d vi- 
rum erit conversio tua, et tpse dominabitur tibi. — Quin illud ignorant 


Cap. IT. 


Gen. 3, 16. 


aposloli praeseriplum : Mulieré on. permitto loqui, meque in viros |.Cor148. 


auctoritatem habere. ltem: Non enim vir est a muliere, sed mulier 1.Cor. 11,8. 


ex viro. EL, 44dam mon est deceptus, sed Eva prior decepta in trans- 
gressione fuit. . mundi huius vanitatem erroremque mulliplicem! 

Sed iam, carissimi, edentula hae et amentiae plena haeresi 
stellionis iustar praeterita, reliquas aggrediamur: ae dei primum 
imploremus auxilium, ut is tenuitali nostrae subveniat, quo susce- 
plum opus ad exitum perducamus. 


CONTRA QUARTADECIMANOS. 
Haeresis XXX., sive L. 


Ex iis duabus inter se commistis Phrygum et Quintillianorum 
sive Priscillianorum sectis nova quaedam conflata est et in orbem 
introducta Quartadecimanorum haeresis. Qui ceteris in rebus cum 
ecclesia consentientes, hoc ipso ab omnibus aberrant, quod non il- 
lius institutis doctrinaeque consentanea quaedam amplexi sunt. Nam 
el ludaieis insuper fabulis inhaerent; neque tamen paria cum illis 
eademque sentiunt. — Quae enim dicunt nom norunt, mec de quibus 
affirmant. Quippe semel quotannis unum Paschatis diem praefracte 
celebrant. Quamquam de patre, filio ac spiritu sancto sinceram cum 
catholicis opinionem retinent, sed et prophetas et apostolos et evan- 
gelistas approbant.  Resurrectionem carnis perinde ut illi futuram 
non dubitant; quemadmodum neque iudicium vitamque sempiternam. 
Sed inter haec tamen non medioeri calamitate conflictantur, eo quod 
id quod lege scriptum est perperam aceipiunt: Maledictus qui non fe- 
cerit Pascha .XIF. die mensis. 

Sunt inter eos nonnulli qui unam eandemque diem observant, 
et una eademque ieiunant ae mysteriis operantur. Nam ex Actis Pi- 


Car. I. — 1. Hoc 8& vocabuli sequen- 2. Recte Cornarius: Inciderunt autem 
lis Geyopievot esse subolem suspicor. et ipsi in errorem non vulgarem. 


1 Tim 2,14. 


Cap. T. 


jodim.11. 


Keg. g'. 


pag. 421. 


44 SANCTI EPIPHANIT 


E , RSS ' , J f , | Eu , E 
aen Iliierov i ona oer" mined &vo1tvor, Év oic éutpéosoL vi) 
1 € , - , 
z00 O0xTO) KoAoavóov AzgilMov vov Gort,oo ztzovO£vat, xoi àv éxsivn 
m Lr , , E] A , Ir , 23 0 , , 5s 
vij ?juéoo BovAovrat eyew vo IIeacyo ozoío Ó cv £unéGon v) vecGogsgxot- 
ó , - À , Ot ài E] € K P) J I» 3... , MN, 
excr« To Grlqvuc. OL 0b iv vij Kamvadoxio vqv evrqv utav quégav 
- P/4 5 - 
rqv z00 óxrQ Koavüdv JAmgrlicov &yovow — Koi iv evroig 0$ crdcic 
ovy 1 TrvjgoUce, TOv uiv ÀeyOvrov ci) vtGGeQtcxoi0ExeTE Tf|o GtÀqvnc 
tüv zQ0 OxrQ KoievOQv LAmguMov: Ez, Ób eUgousv dvriygoga 3 ix 
vàv llikérov, iv oig Gquoíver ztg0 Osxezévre Kokoavódv Azguov vo 
- - - , 
z:&9oc ysyevijoQ ot. — TaAnO5 02, Oc ix moe dxoiBelac Fyvoyusv, iv 
Tjj 790 ÜtxoroiGv KoAavodv AAmgiAMov vOv corijoa ztzovü£vet xarti- 
^ ^— ? 
Augpeuev. —Tivig 0i vj moO Ófxa Kakavüdv AnguAov Aéyovow. 'E&É- 
P H a - , , H ^ H , 3.-A 
ztG0v Ó& xel ovro, vOU zgoxtuuévov.  Zíiüiw Ó& xal zsoi rovrov émi 
- 4 - ' , i A 2t , 
zÀeiorov ^ uwxüva, vov Àoyov: zoÀÀea yog $youtv Àéytw. 
A - ^ 
lligooGec yco 0 vouo9érge rOv mevra vouov Moctc, ix 9:00 
' ^ 1 - , - , J J, , , 
AeBov zo !zg&yuo iv vj éoyoav DipAo, Zfsvrsgovoutov vovréott, Tí- 
, , - ? M 
O61 méGec rdg xorcégoc, ov uóvov ztgl IlocyOv, cA wl zttQL zc£gi- 
roijg xeL z:tol Ürxeroloto gc xol mgocQogOv, Ggre ovv, si uiav xera- 
, ? M ec M 9, cy e , A 
Q«v zteptvyaciv, sig z0ÀÀe«G &evrovg évémtigov. | Egsüncovro, yag 
, - 
énixereQerOL, wr] msgurtuvOMsvOL, PmiXOTCQUTOL, Wr, cz0ÓExcTOUDVTEG, 
3 x M 3*3 
xoi énixoreooror yivovrot, wr eig IegovaoMgu zoocgégovrec. Kol, o 
b ^ - ' * 
vGv zoAÀlQv dvOoozov vGv sic zoAAdg &avrovg égsoysAioc SufoAAovrav: 
? - A ?i , - , - ^ nv A M - 9? 
cÀnO9Gg yog £ovw sizeiv éxeivo v0 Quo vo cvverov vov ? ExxAinoiacti- 
X00, T0 ix zvsuporog cyíov uiv Ó:oroÀuévov, Ort, ToUro Éyvo o 
i] , - 
"Exx«MgoiwGr]g, Ort 0 4s0g GuverOv vOQcmov imoíqosv sUO-: cvroL 
- us 
02 i&vqcov xolAdg 3 favroig 00ovg. 


* Le w 
Iló9zv ydg ov Ovezízvet rovrov 1] Ótvoie;  Ilodrov ydg * si zy 
h) , M Ic »" J » M , - 
rtGGogecxot0exorQ v0 Ilaoyo cyovor, yocíev Fyovor 0 z.ooflarov AaBeiv 
c0 ÓexcTNc, xoi vQotiv cUrO fog vt0GeQtcxoi0sxoTQe, xol oUxéri uic 
iiti! 2! - , 2? Y / 5 2 , A wm ó , ' 
zu£go foror vije vuortiag, cÀÀe mévrs, 9 qrow Osxorw xot $vÓtxoT xal 
N , H , D , NN H r 
ÜctxoTq, xol roigxoi0txoTy, xci vtoGogtexoi0rxarN.  Ecv Ó& moc 
[pad ; AN , MGE , , , L^ 
£omígoav vvO3 vO llaGyo, 1| avVtT) vtGGogegxouÓsxory imipoGxovcoo TÉ 
ous Ce , ? s , A TR , ?! led , M 
OioveAei quégog iv vij vuorziu, xai ovxém uia Éoror vij vroreiag* xol 
- c 5 - 5 3 
OifmtGsv a] mtgl pi&g guéooag evràv tQrqo:g, ov uía rig ovGu. "Ey 
5, , 
yàg v& zocororvzce GuviGevyuéva, xoi Squlovror ovx oiyqv xev Oeov 
, "EG M A p.d G A ? ó , : e , 9 , 
zporyperetav. & yag vOv Xoiorov £v veocagsgxoi0exaro sjuéoo Qve- 


8. Forlasse "Axzov pro éx và repo- reperitur 8(8X« Acvcepovoutou, coucéott 


nendum est. 130: celt. 
4. u'qxvvat. extat. vulgo. 2. Haec velus scriptura est. Pelavius 
Car. II. — 1. Servavi xo&ypx, h.e. correxerat "ExxX(otxoxoU. At vetusti scri- 


negotium, quod libri vindicant: Petavius plores Ecclesiasten Ecclesiasticum inter- 
volebat Tpócta ya. — Vulgo distinctum | dum appellare notum est. Sic Tertull. Adv. 


PANARII LIB. IIT. TOM. I. HAER. L. 45 


lati accuratam se huius instituti rationem didicisse gloriantur; in qui- 
bus seriptam est VIII. Kal. Aprilis salvatorem esse passum. Quam- 
obrem illa ipsa die celebrare Pascha volunt, in quamcumque demum 
lunae XIV. dies incurrerit. — At qui in Cappadocia degunt, eandem 
diem quae est VIII. Fal. Apr. celebrant. "Tametsi non mediocris 
esl inter illos dissensio. Nonnulli enim lunam XIV. statuunt, quae 
in VII. Ral. Apr. incidit... Nos Actorum eiusmodi Pilati exempla- 
ria quaedam invenimus, quae a. d. XV. Rial. Apr. passionem Chri- 
sli contigisse narrabant. Verum certo et ex rei veritate comperimus 
a. d. XII. Ral. Apr. passum esse salvatorem. Alii ad X. Bal. Apr. 
reiieiunt. Sed isli a proposito exciderunt. —Veruin nolo pluribus ea 
de re disputare. Alioqui multa nobis ad dicendum suppetunt. 


Movses quidem legislator, cum universam legem edixisset, man- 
dato divinitus recepto, ul in postremo Deuteronomii libro scriptum 
est, imprecaliones omnes proposuit, non modo quae ad Paschatis 
celebrationem, sed eliam quae ad cireumcisionem ac decumas el ob- 
lationes speetabant. Quare dum unum imprecationis genus devitant, 
in alias complures semetipsos induunt.  Execrabiles quippe eos opor- 
tet esse, qui neque circumeidantur amplius, neque decumas pensi- 
tent, neque Hierosolyma quiequam offerendi gratia submittant.— 
homines sponte cavillationibus variis ac ludibriis opportunos! — Hoc 
enim ab eeclesiasle sapienter dictum, vel potius a spiritu sancto no- 
stra caussa pronuntiatum , ad illos accommodari potest: Aoc zovit 
Ecclesiastes, quoniam deus prudentem hominem fecit rectum; illi autem 
inquisierunt varias sibimetipsis vias. 

Àn non istorum explodenda merito sententia est? Primum enim 
si Pascha die XIV. celebrant, iam tum a die X. praeparandus illis 
agnus erit, nec amplius una erit consecrata ieiunio dies, sed quin- 
que, nimirum decima, undecima, duodecima, decima tertia el de- 
eima quarta. Quod si ad vesperam Pascha fuerit immolatum , quod 
XIV. die illucescente geritur, VI dies ieiunio tribuendi sunt, nec 
iam unus praefinietur, sicque omnis illa de una die quaestio per se 
ipsa eorruit, quae esse unica desinit. Nam et ad illas figurarum 
umbras, quae iis ipsis significantur, ad amussim congruunt, et istos 
necesse est haud mediocrem divinorum mysteriorum 1acturam facere. 
Christum enim XIV. die mactari ex praescripto legis oportuit, ut 


Marcion. V, 4. linent. Item in eis quae sequuntur nomi- 
3. lia correxi. Cod. Rhedig. habei  mativos reduxi , cum edd. Cornarii et Pe- 
QUTOUG, reliqui libri &ayoe. iavii habeant cj Sexdcn xa EvOexdic 
4. el vij ego. & vj libri omnes. xal GOqOexatr xoi cptcexouBexac() xo 


5. 1|xot scripsi pro 1, xvj quod libri re-  «eccageexotóextq. 


Cap. 1I. 
Deut. 21. 


Ecclesiast. 
1, 29. 


pag. 422. 


46 SANCTI EPIPHANII 


GÜ«L xora TOv vOuov, Ong Ay£n z«Q cvroig TO qOTit rove QO 
joraeiov.vopov y^ dinig MON $ TO gOritov evrove güc 
A * , - 5 , M 
xecTd TOv vOuov, TOU rÀ(ov cvectíÀAavrog x«l GxtzGOvrOg vijg GtÀqvno 
' , ? 1 ' , ' , , A ' 
TO GéíÀog. mo y«g vtGGuQegxaiüexoTQG xoi xcro qOivs, TO qesivov 
- x RA 2. ues - T 
Tüc Gshqvge.  OUro xal iv và vouo cmo vig v0U XgiGroU zegovolac 
[o NS, M 
xoi zt&Qove sjucvoo ret 2) Iovüovxsy cvvayoyr, xevmUyaos 0b v0 tvey- 
, M] , - t ? i] , ' 
jéMov* uy xarcAvüévrog ToU vouov, cÀAe zÀngcOfvrog: wy xerepyn- 
- 5 
Oívrog roU rUzov, cÀÀa magcorpQGevrog vqv cÀqOcav.  Ovro ydg xol 
, -— : L i] ni /G , - "Td i] j9 A , L r 9 , 
iv vÀ memoujkévoi v0 llacya év v5 leouyQ svüvg émiveyxtv m] Otia 
E , D A , 
yoeq5, Àéyovca, Koi Épeyov iv leycÀoig, xoi iÉMme v0 uavva 
- - r - , 
zigouceorvgotca eUroig y Osa yougr, x«i zQogrevovGu, Ori TQ) 7td- 
- ES e - 
Os, «volov Óid Tv avrov imagvuciüsiav An&s, ag. avroig 1] Docicie 
. ? ? - 
Q 9eéyysiw xol émovgeviog, OmsQ ucvvo ze evroig xézAron. 

IlovreyoOsv 0i v cya 0:00 ix«AÀqoia msQl Tro jgtíag roUTQQ Tic 

uuGreyOyleg GvÀAÉéyovGe TOv GUvÓsGuov ov OtemizzeL Tio cÀnOsiog. 
? , - ? - 
Kéyomrcr: ydg oU uOvov vj vtGGaQrexoi0exoTQ, cÀÀe xol v; £fOouaóL 
- M , ? , ,« - — , LI 1 c 
^ e - 
Tjj x«r« ztgio0ov cvcxvuxAovuévg voótt vv ToU co[Dorov &mra Tut 
- A ^ c i] - , A A , 

QOv' ive «ovx TC VzX0 TOU xvgiov ysvoutva xovc TO 7t.QOTOTUTOV tl 
DN , ' ? , EON , , , - , 
cveGroGíe ve «oL evoyyta. — Kal xéyorvot ov uovov vij rt6Gagegxotüexam 
e Àm /ÀÀd ' 9 0oo Ü vÀL "A7 A UL 0 àv 
vie Gshqvng, cÀÀa xci và Ógouco ToU qÀLov: lvo ur $vi éviavrd Ovo 

, M ? mnc p ME Y , , A 
Ilacye zoi00vreg év và évégo ums $v llacya veÀéGcoutv. —Zfi0 maga- 

, A , [y 
TQoovusÜc uiv vav vtGGugtexoiÓcxorQv, vtoBotvousv Ói vov icqus- 
olav, gégousv 0i ini viv cylav xvgiex1v v0 vélog Tijg GvumAqgoosoc, 

, à2 A , -] A] à , » - - 5 , 
Aeupevouev 0e vo zzgoBarov czo0 ÓexovQc, ovoue oU IncoU imiyvovrsg 

^ Nc: 19 inu et i] , r M i] - i] M l|] , - 
Ói« vo [Qro, ivo ui ÀcO vudg urnüev vrQv xoro vqv dÀnyOcav mücav 
- ^ , - [4 - " - LT -) - 
Tie £orixic vovras rov llaoya 5e éxxÀmoiacTwuwre xot cÀnOwijc ngay- 
Meczeorg. 

"Txsopwoouot 03 xci roro 0 Zugvonue vo) ! B£ovoc, sirovv gv- 
GoÀoU 0gsoc, Óic Tijg ToU XgicroU Óvvcuscg imicpoeyiceusvog xal 
imi rdg fug TOv voUv mgorsívov, OtO0v cvviQcg imuxoovusvog tig 
Box9&av. 


KATA THX£ AIPEXEQX 
- * , ^ M , , 2 , ^ A 
Tijg uj Seyouévms c0 xax& 'loa»vm» EueyéMov, xal cm 
? , ! ts S" tek. *? , B , 
AqnoxaoUty, T» £xaeos) " AvortOV, TQUULOGTY| ToOTT, 
Y| xal TevcWXo0TT| TOT. 
Ko9:bge 08 rovrov vÀv algéctov, uera viv xara Dovyoc vt xal 
KuivriMiavoUg xol TeoGagtekoiützoT(reg oUrO xaÀovufvovg, avegu)y 


6. oryeux coniectura est Pelavii, pro lii pag. 77.: ,,Serpentem quem Graeci 
£UYyeAuxv, quod libri veteres tuentur. — QicaXoy vocant bufonem facit Petavius, 
Car. HI. — 1. Franc. Francus (Sal- qui in Graecis vocatur Qécoy. Quasi bu- 


masius) Confutat. Animadv. Ant. Cercoe- 1o sit serpens, aut quasi QugoAog sit 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LI. 41 


eius lumen, quod ludaeos collustrabat, oriente sole ac lunam ab- 
scondente desineret. Etenim a XIV. die deinceps lunae splendor 
imminuitur. Sic in veleri lege post adventum ac passionem domini 
Iudaeorum obscurata synagoga evangelicum lumen affulsit; non ut 
soluta lex sit, sed impleta, neque ut in nihilum figura redaeta sit, 
sed ut veritatem exhibuerit. Ita post Pascha ad Hierichuntem per- 


aetum seriptura stalim adiecil: .E£ comederunt in Galgalis, e£ defecit Yos.5, 12. 


manna. Quibus verbis idipsum sacrae literae. vaticinando. tesltatae 
sunt, dominica nece propter abnegatum ab illis numen, angelicum 
ac coeleste pabulum, quod appellabant manna, desiturum. 


Ecclesia porro catholica, quae ad id mysterium celebrandum 
necessaria sunt undique contrahens et in unum conferens veritatem 
reünel.— Nam non solum XIV. diem observat, sed et hebdomadem, 
hoe est septenos illos sabbau dies, qui perpetuo circuitu ac revolu- 
üone redeunt, ut ad eorum exemplar quae sunt a domino gesta re- 
surreelio epulaeque celebrentur. Deinde praeter lunae XIV. diem 
eliam cursum solis adhibet, ne duplex in eundem annum Pascha ita 
commiltatur, ut altero anno ne unum quidem habealur. Quocirca 
XIV. illam diem sic tenemus, ut aequinoclium praetergrediamur. 
Áe demum in sanclam dominicam religiosissimi temporis finem conit- 
cimus; sed agnum iam tum a decimo die sumimus; quoniam in iota 
litera lesu nomen agnoscimus: ne quid omnino diligentiam nostram 
effugiat, quod ad ecclesiasicam et germanam ac vitae salulisque con- 
ciliatricem Paschatis celebrationem pertinere videatur. 

Sed iam pestiferum bufonis huius afflatum Christi potentia velut 
obsignatus munitusque praeteribo: ac dei ope postulata, animum ad 
reliquas convertam. 


ADVERSUS HAERESIN ILLAM, 


quae loannis Evangelium. et Apocalypsin reiicit, quam 
Amentium appellat, haeresis XXXI., sive LI. 


Post Cataphrygum , Quintillianorum et Quartadecimanorum se- 
elas nova quaedam in orbem terrarum erupit haeresis, velut imbecil- 


bufo. Ita Graeci genus vocant serpentis * ,Imo potius "AXoyov, 4 adscripsit 
qui et xapcí«c dicebatur. Bécov autem  Pelavius. Cf. cap. 9 ei 28., ubi ipse Epi- 
rectum est, ut alibi dicam.** Cf. haer. phanius Alogorum nomen interpretatur. 
40, 8. 


Cap. III. 


Cap. T. 


Keco. £. 
pag. 423. 


48 SANCTI EPIPHANII 


c Bi er G P ud c A 09 M M ó , 5 ^ 
vG (jio ciQtGig évégo, GgrtQ fgztrOv doOtvig, ur Óvvautvov cvriGyelv 
^ - , ^" , E es 

zog riv OGuwv Tre Üuxvcuvov, T|rOL GzUQexOG, 1| luBaviriOog, 2] rijg 

5 - , - - , , * - "- 

eBoorovov, s ác OGjg ToU GGQoÀrov, y roO Üvuicueroc, 7] ToU Ài- 

- ? - - 
Oov voU yaycrov, 1] 100 xíguvog v5c dÀeqov. Goo y«g of iv Gvvq- 
' , - A 

Oso ysyovoreg xoi Oi mztígoac roUrGv voUre vd tiw cmtÀoGrixo tiva 

Cd €- 11.29 , A M M , , -— , ' - 

&omsrQv xoi toBoÀcv. Kat vqv uiv Otxvajvov Tiveg xoAoUGiV c0 TOU 

TOUG zteiÓcc vOv levodv xsyorjoOor vavvm eig viv vOv vi«rovOGV yuvot- 

- , [4 2 2459 rt - 342 ? , , A L4 

xQv Bonütsuav: ocogrs eq ajuQv eixorog czttixoGtsGOoL tig vOv cvoOsv 

, , , 1 PERS AONNACS , ; E , , X MARE 

£A9ovra Àoyov Ocov azo rQv ézovgavicv, éx ztavQog cyoovog «aL eveg- 

A e A - $ 
joe yeyevvquévov. Quoi yag 0 Zoloucov zsol vg &qoovog xci qov- 

^ M , - , e M 

Axe yvvouxog Ori uiGsU ÀOyov cGgeAsiag.  OUrog xol ovtoL Td GrtQtc 

- L4 

TOU xQgUyuorog uspicwxoGOw, émíytio, Ovreg xoi zoOg rd Ímovgcvia 

E , L7 , 1 * LOT INPS , ' 

ezeyOovousvoi. — OOev Os0ioveg viv goviv voU «yíov zvevueroc, vuv 

, - - 
Aéyovcov, Gov xvoilov xovogri£ouévm iAcpovg: ToU simóvrog voig 
? - , ? - 
evroU QovÀoig xol dzocrOloic, óov, Ófücxc vuiv vov iovciav ma- 
- » - Ld id 
viv émi Ogg xl Gxogziovc, xoi imi zücav vrv Óvvajuv v0) iy990U. 
Du 1 2 e S Dd - ' 
Avr yog qv c pow 5 xereQtfouévq ddgovc, 1j Óo8sico sig vOv 
, i] b [ui ? - - 
xO0Guov Oc vOv eyiov ez00r0Àov xol sUwyysliorOv, xorozteTTOOL TOV 
- , , , E] [3 (AL ? , , , 3-29 
voU OioBolov évavriorqvo.  E& ov 0o cyiog locvvge «xgoroara iné- 
, A - 

Gr4ot, xoL OvpAeyée viv Óvvouuv vOv zsnÀovquévov xoi ógiouoogpov. 
, LA MY ; - » vn - , A ift ' 
Aa ovx Loyvovoiww év vij xwBorO o£ rorovzot. — Exziroézevot yao 

mt E A 3 wv J , J A , er 

o &yioc INOs xev vo Q9uo xvgiov énocga(cacOor xv vorcUTHV, mg 

' PALA ? , ? 
goi z:90g evtOv, 4ogpelroGsg evrwNv tooOsv xol É&oOsv: iva OsiEn 
$* ^ c - - , m ^ , 
TO tiÜog Tijo eyiog voU 0500 ixxAwoieg, iyovoqg vijg &opeÀrov vqv Óv- 
i] ? , A i] 1 ? , [u , , 
vauLv, vuv ezt00L00xovGcv vo Óswvc «oL oÀsrouoie Égmero0 Oincyuoca. 
e A b n ? , r4 - A ? , 
Ozov yc QvuiGrar 1] e0goArOc, ovx Loyvoer GrzvoL Ogig. — Excooot 
, anm Lr L2 , 

ToÍvvv TovtOUVG TO Gyi0V Ovulouo v00 GrUQuxog, xol magerroDvrot TOU- 
i] ? LU] LI E , , LT , e , ? 

TOV TQV O0jav, xot Tuc «oorovov, sirovv AiBavívidog, s] Óvveuic xac 

? - - - - - , 
cvr0U TOU Ogpeog émipuGeco, xol émcvo voU qoÀsoU avro ixBAccra- 
^ A M - M M , 
ceuGc. "EvOce ydg vOv XoicrOv ix megoroiDsc wiAov GvOgomov ixq- 
C ?m3 0! A e , LI e"? ? ? A A 35 - 
ovzrev o Éiov xot o Kqow90g, xol of Gug cvrovc, quu Ó& év ri) 
^ M D - i] c 
dig, xti v0 mveÜuo v0 Gytov dvéreiàe vG xOGuo vovTQv nv cyíav 
, ' 
Bozevqv, sirovv Qeuvov, v«v czoüiwEocav r0v Oquiv xol ÀvcoGav rxyv 
m [I , , d i vtr a ^ , , PE , 
ToU OiojoÀov vvgavviüc. ^ Exti yog 0 cyiog Iocvvgc usO mAuxtov y5- 
c - - , , , 
goÀéov inwrgímsro, vm0O OU mveUuerOg roU ayiov xqovEoi xol cvoxcg- 
- - , JAM, , ' M 
aye, roUg 2v vij 000 zeziovufvovg, ov uera. dveyxuc, cÀÀc uere ztQo- 
- 5 , - A - A - [d 
cigéGecg roig ztLÜoufvoig czoxoÀvioeg soU v0 pc, tO fv vy cyie 
- E] i] - 

9:00 Oi0GxeAio. AAA fog m0rt urzvvo vov Àoyov; Kal jeg vQ ué- 
ri ? - , , ^ 9» E. , E , 

vovri 0ztov &vagvij &Bgozovog, éxsi 0gig ovxétt éyxavau£ver, ovre du- 
/ v0 2 ES 1 , , , , 

qoaÀsUeL, xci Ozov OtoU cÀqOnc OrünGxoÀ(e, OU XaTLGTUGEL xoTOLXIdI- 
? A , 
giov fomevo0ovg OidmczoMag, cÀÀa OigAAvrau. 


PANARII LIB. IT. TOM. T. HAEBR. LI. 49 


lus serpens, qui dictamni, vel styracis, aut libanitidis, aut abrotoni, 
aut bituminis, aut suffitus, aut gagatae lapidis, aut denique cervini 
cornu odorem non sustinet. His enim rebus serpentes ac venenatas 
bestias abigi proditum ab iis est qui id usu experientiaque didicerunt. 
Quod vero ad dictamnum pertinet, inde esse dictum plerique cen- 
sent, quod ad parturientium remedia a medicis adhibetur. Quare 
merito id divino verbo, deo inquam qui de coelo delapsus est, eta 
patre sine ullo tempore est aut initio genitus, a nobis accommoda- 
tur. Quod vero Salomon de stolida ac nequam muliere dicit, odisse 
illam securitatis sermonem, hoc ad istos transferri potest, qui solidam 
ac constantem doctrinam penitus oderunt. Terrae siquidem affixi 
sunt et a coelestibus abhorrent. Ídeoque vocem illam sancti spiritus 
perhorreseunt: ox domini praeparantis cervos. Qui quidem servis 
suis et apostolis dixit, Ecce dedi vobis potestatem calcandi super. ser- 
pentes et scorpiones, et super omnem virtutem inimici, | Haec enim illa 
vox eral cervos praeparans, quae per sanetos apostolos et evangeli- 
stas per orbem est dissipata uti diaboli hostilis ad repugnandum vis 
et audacia proculearelur. Sed ex apostolorum numero praecipue 
Ioannes exlitit, qui animum intendens caecorum istorum ac serpen- 
übus similium potentiam reprimeret. 

Quamquam nihil adversus arcam conatus istorum proficit. Quam 
ideo munire ac firmare sanctus Noé divina voce commonelur. — Sic 
enim deus praecipit: Les eam bitumine intus et foris. Ut sanctae 
dei ecclesiae speciem praeberet, quae bituminis vim habet, qua per- 
niciosa ac letifera serpentum dogmata propulsantur. Ubicumque 
enim bitamen suffiunt, nullus ibi serpens moratur. Quinetiam san- 
elo styraeis nidore sopiuntur, cuius odorem fugiunt, ut et abrotoni 
sive libanitidis vim, si supra serpenüs latibulum consita fuerit atque 
pullularit..— Etenim iisdem illis in locis, in quibus nudum hominem, 
et ex utriusque sexus coniunelione satum esse Christum Ebion et 
Cerinthus cum suis asserere ausi sunt, hoc est in Asia, ibidem spi- 
ritus sanctus illam velut herbam sanctissimam aut fruticem in orbem 
extulit, quo et serpens abigeretur et tyrannicus diaboli dominatus 
everteretur. lllie siquidem b. Ioannes affecta iam aetate praedicare 
sancli spiritus hortatu iubetur, et errantes à via revocare; non ut 
vi ac necessitale cogeret, sed ul sponte ac volentes induceret, iis- 
demque postea divinum coelestis doctrinae lumen imperliret. Verum 
quid ego de ea re diulius disputo? Quicumque enim in eo loco ma- 
net, ubi abrotonum consitum est, nullus ibi manebit latebitque ser- 
pens. Sie ubi vera est dei doctrina, nulla venenalae doctrinae la- 


tebra vim habebit aliquam, sed funditus occidet. 
Corpus Haereseol. II. 2. 4 


Psalm. 
28.79, 
Luc. 10, 19. 


Cap. II. 


Gen. 6, 14. 


Keg. v'. 


pag. 424. 


Keg. 8. 


50 SANCTI EPIPHANII 


, - 
1 T, g&6xovoi voivvv o£ AXoyor; Tovrqv yog evroic 2riOqut viv 
A € - , 
ixovvuiav: dmx0 ydg Tijg ÓtÜgo ovrog xAqüncovror, xol oUrQg, cya- 
1 - ? - 2 , 37 f LU] LU] 
zw10L, émiOdGutv e«vroig Ovoue, Tovréotwy ? JÀoyow — Eiyov yag vov 
; ? , ? , A $* 
eioscuv xoAovuévqv, czopeilovcav locvvov vag DígAovg. "Emsi ovv 
' , , , A 372 , , "4 
tov Àoyov ov O£yovro, 0v z«gc locvvov xexuovyuévov, 4ioyoi xÀq- 
, [i - 
$ujGovro.. —AAÀOTQuoL vOivvv mzwavTcztGGLV VzcQyovreg TOU x"ovyuoroc 
- ? - A - — 
vüc cAn9sloag c'ovoUvrar 70 xoO«gOv voU xquovyuaroc, xol ovrs TO TOU 
"Ilocvvov svayyéAov Ófyovror, ovre viv ovroU AmoxncÀvww. — Kos 
? ? 
u£v dfyovro v0 svayyéliov, vqv 08 Anoxoeviw dzsBokAovro, &Aéyousv 
- - 1 
&y ui] zc: 6g xoza cxgipoAoyiov rovro zoroDvvoi, cz0xovgov uj Ós- 
yousvoi, Óid rd iv vij AmoxncAvwyti BaO9íog xol Gxorswvüg siguuéva. 
rf , LT ?, , E i] , i] , A - £e p 3 , 
Ozors Óà ov Ofyovvo, pvo, ve DiAia ve c0 voU oyiov Ioevvov z&- 
xnovyuévoa, zouvri vc) Ó5Àov tiq], OTi ovroí eic. xol of OuoLoL TOUTOLG 
- 3*3 - E - e 
z:tgl Gv &izmev O G&yiog locvvqgo iv voig xoO0Aucig imiroÀaig OrL, 
? , e BIN N29 , DA ? J 2 ' - ; Y 
EcyerQ doc iori, xo mxovoere Ovt. Avriggiorog Foyevou* xot vüv iÓov 
- € , 
"Avtiyouozor zt0ÀÀol, xal vo £íme.  lloogooífovroa, yoQ ovro,, ciGyvvo- 
, , - 2937] , , A M o7 ? A LI 3 44 , 
pevo, evriléyew và eylo Todvvn, Ow vo elüfvat avrovg xal avrov £v 
lad ind , — 
dov9ud) vv ezoGr0Àov Ovre, xal myorzQuívov vmO ToU «vgíov, 0g 
aÉicg 1€ uvGTioro ezexovie, xai ini v0 orsj9oc vro) avézsos. Koi 
? , - * 
£régcog eUrQ tveoéz&w meigQvzor. — Aéyovo, yag wr) sivou eire Toav- 
, , ? 3 
vov, cÀÀe Kmoív8ov, xoi ovx c&iw cvra gociw sive iv ixzAgoto. 
9,139 "NL - - ? 
Kol em evrQg v5e émipolgg sv9Ug dyyovros wxre d AÉyovoiv 
^ , - - 
voobvree, wwte zsoi Tívov OwefiefBotoUvzo.. — IIàg yeo Foret Kooiv9ov 
A ^ 
zX xev KuoívOov Àéyovra; KuwowOog ydo zoOcperov xal wiov vOv 
N z LA e AD , 9AR £35 ' , , 
Xoiorov fyc, avOgcmov, o Ó& locvvQg «ci Ovra vOv Àoyov xtx19vys, 
L] » DÀ ^ , ? ? - I , - 3, - 
x«L ovodsv qxovra xci ccoxoOévre. Jm ovrmg voivvv rüe sicDolge 
, ec , - E 
iAeyxvoas v] T0UTOV Uorou0GUxOQavriw, uogíc Tig OUGa, xci ur vooU- 
, , - 1 E 9:58 3 o» Boos , 
Go zt00tv OtcÀéyyevo.. — ZloxoUGL yag xal avrol vo ioo sjuiv mTuLGTEUELV* 
M , * i] 5 - m x9 - , , QC. ^ L] - 
Maj xoréyovreg 0$ vo c'GoÀy] 100 ix 0:00 oixovouuQévrog uiv Oc oU 
e ? , T , 
eylov "Tocvvov xqovyuerog, svostqcovror ÓissyyOusvor iv oig «yvo- 
- ^ M] - - 
0UGL, ztÓÀg xcra vqv Tüg GÀqOtíoag imaígovros yvdciv. Kol iav yt 
, , - ^- e - 
eeljcootv cvoviypoer xoi «orovoroot, yvocovrat. — Hygtig yag rag cz0 
w [d 
voU «yíov zvevueroc OL0eGxoA(eg cílolOycg xol qcpoliGuévoc oUGec 
, , , , ' )-e à , ' » 1 
ovx ezo[oÀoiusv.  Qacxovci yog xc«9' ÉmvrQv, ov ydg sizoiuu xace 
- ? , ri 5 - A , - , € - 3 , 
T4c C&ÀmOcíag, OTi. ov Gvugovti vo avrov DiBAie roig Àowroig czooro- 
- —Ü: 
Aoc. Kol Óoxo)ci Àowrov imüeufcvscOo, vic cylag xol iv9éov Oi- 
, m" M 
Oe«cxoeg, xol, Tí, qruolv, simev; Oc, "Ev agyj qv 0 Àoyog, xol o 
, -i * ' ' 2 e 
Aoyog qv zwQ0g Ov Ot0v, xol QcOg qv 0 Àoyog: xal Ort, 'O Aoyoc cao£ 
Car. IIT. — 1. T6 quoxouct; scriben- — 2. Cod. Venet. éxvciSmyu. 


dum videbatur pro Pácxouci, quod libri — 3. Cod. Venel. &AóYycv. 
habent. 


PANARII LIB. IT. TOM. l. HAER. Li. 51 


Haec igitur Álogorum est opinio. Nam eiusmodi eis nomen Cap. III. 
imponimus, nee a nobis deinceps aliter vocandi sunt. Et vos me- 
cum, o carissimi, Alogos illos nominate. | Quorum haeresis Ioannis 
libros repudiat. Quamobrem eum verbum a Ioanne praedicatum re- 
spuant, Alogi, hoc est a verbo alieni nuncupandi sunt. Ergo illi a 
doetrina veritatis funditus abhorrentes sinceram fidem abnegant, nec 
Ioannis evangelium aut Apocalypsin approbant. Atqui si Apocalypsi 
duntaxat reiecta evangelium admilterent, dici id possent subtili quo- 
dam et accurato iudicio fecisse, ut apocrypha respuerent, quod ple- 
raque in Apocalypsi altissimos et obscuros sensus habeant. Sed cum 
universos loannis libros proprie reiiciant, dubitare nemo potest quin 
ii eorumque similes illi ipsi sint quorum in catholicis epistolis Ioannes 
meminit: JVovissima hora est, inquit, et audistis , quoniam Antichri- Lee 
stus venit: et nunc ecce Antichristi multi, etc. Quamquam illi non-' — 
nihil ad excusandam suam audaciam conantur afferre. Pudet enim 
palam b. Ioauni contradicere, quod et ipsum inter apostolos fuisse 
numeralum et a domino praecipue dilectum non dubitent, qui et sacra 
mysleria pro rei dignitate patefecit, et supra domini pectus incubuit. 

Quare aliam damnandorum apostoli scriptorum caussam commenti 
sunt. Negant haec loannis esse, et Cerintho tribuunt, nec esse 
digna putant quae ab ecclesia probentur. 

Verum vel hoe ipso sui conatus inilio convincuntur, 7ec quid Cap. IV. 
dicant intelligere, nec de quibus affirment. — Qui enim fieri potest, ut - Tim. 1,7. 
haee a Cerintho scripla sint, quae Cerintho potissimum repugnent? 

Hic enim recentem ace nudum hominem esse Christum asseruit. Con- 
tra Ioannes perpetuo fuisse verbum, atque e coelo delapsum, et car- 
nem esse factum pronuntiat. Quocirca statim aditu ipso deprehen- 
ditur, vanam istorum calumniandi licenüam meram esse stultitiam, 
nec unde redargui possit satis animadvertere. Nam illi nobiscum 
alioqui eadem ac paria senüre videntur. Sed cum ad eius doctrinae, 
quam per b. loannem divina nobis sapientia providit, soliditatem 
nequaquam adhaerescant, in iis quae nesciunt contra veritalis scien- 
tiam insolenter illos efferri cognoscimus. | Atque hoc ipsimet intelli- 
gere poterunt, si resipiscere modo ac mentem advertere voluerint. 
Nos enim ea monumenta, quibus spiritus saneti doctrina continetur, 
quae quidem fide digna probataque sint, nullo modo reiicimus. At 
illi contra se polius quam contra veritatem illud afferunt loannis li- 
bros eum celerorum apostolorum scriptis minime consentire. Ex 
quo deinceps sacrosanclam ac divinam illius doctrinam redarguunt. 
Quid enim, inquiunt, scripsit? — Z2 principio erat verbum, et verbum ho id 
erat apud deum , et deus erat verbum. | ]tem: Et verbum caro factum 
A* 


pag. 425. 


Keg. e'. 


92 SANCTI EPIPHANII 
, r ^ , A E 
&yfvyevo , wo xareoxijvooev iv quiv* xal eiüousev viv Óo£av «vro, Ó0- 
- ' M , , 
Éev Gg uovoysvoUg z«Qc z«TQog, zÀnuong ycgirog xoi cAqO9cíeg* xol 
, , c , , E M , , e Ri , 
evOéoc, O loevvqe uagrvgsi, xoi xéxgeys, Àéyov 0t, Ovrog éoziv 
[4 * ÉL o WS x) e ? c5 1 - - Ae TT) ' 
Ov eizov vuiv' xoi Ort., Ovrog éortv 0 duvog voU QcoU, 0 oloov vxv 
- ^ * 2, - 
cuepríav z0U xocuov' xal zoOtb5)e puoi, Kol simov evt oi dxovoov- 
c A - J er ó2 ? AMET A] , , 4 
vtc, PopDi, moU uévtic; cue Oe &v vavTQ , Tw lémovgiov, gmoiv, 
- [ud 
aj8élAqosv d&sOeiv sig viv. l'aiatav, xal evgiousu DilwEmov, xot Aéyet 
- 2? - A : - , 
cvrG 0 Iqco)c, J4xolovOs, uoi Koi uerd ?coUro OÀiyo mo0cOcv 
' 1 1 - e E , 9 2 - ^ J 
quoi, Koi xev vgtig qu&goac youog éy&vero év Kavg v5c lwAAotac, 
A ES , 3" E ' [y M , SUP NEC PERS, , RIS 
«X«L éxiq9wv o Incovg, xoci oi pore, cvr0U c(c ? TOV y&uov, xoc qv 
, EHE , ? - [d x ? A , 39. , - 
xti p uQruo «vro). Of 0& cGÀÀor sveyysiiorot qooxovow avrov £v rij 
e - 
pou mezou]xévo, veGGagexovro 2juégac, ztigotousvov vz0 voU Óia- 
c 
Boiov, xal vOrt vzoGorQéwovrea xol mogolofOovra vovg woOw«rec, xol 
ovx olócciww of czeguxolovOqron Ori £xcGTo tveyyshirE9 utusiérqra 
x QE Qux. D X60TQ tveyyshuri ueueAévmTOL 
, M - - | c 2 ? A 
cvugovoc uiv roig érígoig AeAmoa, vc vm éxsivov siguuéva, cÀÀe 
4óx va 9 ur] Um. exclvov óqO£vra, moagoktgOétvra 9 0&, oUvoc cnoxa- 
? 3 2 
Avyer — Ov ydg qv evrQv r0 O£Aque, cÀÀa ix mvrupuoeroc cylov ? 1j 
0i0eGxoÀlo xol x cxolovOiw. Ei y&Q rovrov Boviovroi émeuevs- 
, ens n 8 » € ? 2. HN. , , - 
cO9ot, guoOérocov Ori of 9 eÀloL nai vihetdip iie sso- &viotavro "ije 
axolovüiac. Maz9aioc yde T9QTOQ OQysroL eUoryytiteoDon TOUTO 
yéo qv oss deed TO tvoyyéMov giat em ooynüe, de xol év 
eA afo£aet. ztgl voUTOV Üic zÀcrOvg signxopusv.  Ovóüiv 0b qug Àv- 
/ , - 9; , , 9 
zUosL xal evOie zsQl vÀv ovrQv 19 0,cAoufevewv, sig zvegeoraciw jc 
? - 
cÀqOciag xot fÀAeyyov vQv zmsmÀovquévov. 
e e - - 1 , c 
Ovrog voívvv o Mer9aiog xora&ivo Urat v0 eveyyélov, og Égqv, 
M ó , * A 11 A b] A - £ , 1 ? 
«oL Owxol0roTe qv. ^ Eósi yaQ vOv cz0 zoÀÀQv cpegvuuerov !cmo- 
? A - ? - 
Grgéwovra xol cz ToU velovelov cvaczavro ? xoi exolovdoavra 9 rà 
: ] B : 
&90vri éni Govqolo v yévet vv cvOgozov xol Afyovri, Ovx qi9ov 
, , ? A c i] , , , E /, 4 a 
xaÀécot Óixotove, Ac cuegroAovg elc uevevoiuv, eig vxoOsryuo * vuilv 
Toic uéAlovoi Go:GOcL, 9vG iv và 9 veÀovelo dvay9évri xal «xo dài- 
? - , 
Xiec cvecro&Uevr, megeoyíoOo, v0 xuovyue T5 GoTNolog, (va dz 
, m , eov ' - , , 1 
€vrov uoOco6tv oL &vOgoztoL vqv vrjc zagovoiag quievOooziav. Mere 
A i] P - e - - E] - 
y«o vqv «gsciww vQv cuogriQv dcp5Goro «UrQ xal dveGraGiw vexodv 


Cap. IV. — 1. odotov cod. Venet. 8. a)Aécotot Ux cod. Ven. 
2 toj: ed. pr. et cod. Rhedig. 9. éxtcerpauuévov cod. Ven. 
3. tà Betmvo» roU yap.ov cod. Ven. 10. àxaAagsiv cod. Venet. 
4. ok cod. Venet. Car. V. — 1. Ita cod. Ven. Vulgo ért- 
9. uj, quod vulgo omissum, restitui ex OtpéQpavta. 
cod. Veneto. 2. Verba xol axoXouSXjcawta, quae 
6. 8£, quod vulgo abest, reposui ex cod. vulgo desiderantur , debemus cod. Veneto, 
Veneto. i qui habet dxoXousYjgayzt. 
7. *| &xoXovSlx xol vj 8tSaoxoAL. cod. 3. Construe "ESet yàp Ty GrÓ m. 


Venet. duapr. dmootpépayta x. «XÓ T. TEÀ. 


29 


est, et habitavit in nobis; et vidimus gloriam etus, gloriam quast uni- 
Et stalim: Zoaznes testa- 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LI. 


geniti a patre, plenum gratiae et veritatis. 
lur, et clamat dicens: Hic est quem dixi vobis. 
Deinde ita seribit: Et dixerunt illi qui 
audierant , Rabbi ubi manes? | Postea vero, Postera die, inquit, vo- 
luit abire in Galilaeam, et invenit Philippum ,. et dicit ei lesus, Se- 
quere me. Paulo post vero ita prosequitur: Ef post triduum nuptiae 
factae sunt in Cana Galilaeae, et vocatus est lesus et discipuli eius ad 
nuplias, et erat ibi mater eius. Evangelistae vero ceteri narrant XL 
dies illum in deserto mansisse, et a diabolo fuisse tentatum, ac tum 
demum redeuntem discipulorum habuisse delectum. — Nec illud, quae 
eorum inscitia est, animadvertunt, id evangelistarum unumquemque 
sluduisse, ut, quae ab aliis essent prodita, ea consentanee cum illis 
exponeret, interim tamen nonnulla, quae ab iisdem essent praeler- 
missa, memoraret. Neque enim id in eorum voluntate situm fuit, 
sed a spiritu sancto omnis illorum doctrina seribendique ordo profe- 
clus est. Nam si reprehendendum illud existimant, intelligant tres 
alios evangelistas non ab ipso rerum gestarum initio narrationis suae 
sumpsisse primordia. Matthaeus enim primus evangelium. scribere 
aggressus est. Cui quidem initio praedieandi evangelii munus est 
commissum. De qua re in alia haeresi copiose disputavimus, et 
nunc eadem hoc loco repetere cum ad veritatis fidem, tum ad illorum 
convincendos errores, minime pigebit. 


Et: c est agnus 
dei, qui tollit peccata mundi. 


Matthaeus igitur primus evangelii seribendi provinciam nactus 
est, ut diximus; idque ex iure merito contigit. Oportebat enim 
conciliandam humano generi salutem advenerat, 
INon vent vocare ?ustos, sed peccatores ad poeni- Matth.9, 13, 


Cap. V. 


eum ipsum qui ad 
quique ita dixerat: 
tentiam , ad eorum 
mum praedicandae salutis munus iniungere, qui ab innumeris pecca- 
lis conversus et a telonio suscitatus fuerat, ac se ab omni scelere et 
iniustitia revocarat, ut ab illo quanta sibi esset adventu Christi hu- 
manitas collata mortales discerent. Quippe post peccatorum condo- 
nationem hoc eidem concessit, ut et mortuos excilare posset ad vi- 


qui servandi erant exemplum, ei homini potissi- 


«yaotüvta xara&tooc3Sat (quod quidem 
verbum cogitatione repetendum est, ne cum 
Petavio omnia hic corrupia esse suspice- 
mur) tà éX36vct celt. 

4. 9uiy toic j.éXAouct cod. Ven. Vulgo 
YjMi» ty peAAOvtOY. 

5. Fortasse reclius reponas coU pro tà, 
cuius infinilivi cum xo iuncti frequens est 
apud Epiphanium usus; sed eliam «c6, 


quod, libri tuentur, vindicari poterit. Ver- 
io: in exemplum vobis, qui salutem 
adepturi estis, inde quod homini qui 
in telonio ab omni se scelere et in- 
iustitia revocasset atque reversus esset, 
salutis praedicationem mandaret. Parti- 
cipium avo Séyzt igitur cum ax aulas 
eliam struendum est. 
6. v&Aoyto. cod. Venet. 


pag. 426. 


Kc. e 


pag. 427. 


54 SANCTI EPIPHANII 


xol xdQcociw Aímoeg xol leucrov Óvvduste xoi dmfÀucw 7? Óciuovov, 
lvo uy] uovov dz ToU Aoyov zeíor roUc dxovovrac, dÀÀd xol dm cvroU 
"^ P 8 L 9 ? , - Pl , ri r , 
T0U Zoyov 9 xqov&oi ? &voyyélio roig czollvutvotg, Ori evosOcovzat 
ET , , - 
Ó.& uerovolag, xol roig ztemrOx0Gw, Ort cveotqGovrot, xol roig ze vr- 
, e 3: - "e 
x0Gwv, Ort £ooycvnO1covro. — Kal ovrog u£v ovv ó Mec9oioc "EBooi- 
- , A , 
xoic yocppiect yocqer r0 eUeyyéAtov xol xngurtti, xol GgysroL OUX Q7 
? - , ' - x A L , A -f , e ^ 
dojyjc, eÀAa Ovmyeiren u£v vrv yeveoloyiav exo voU Apoocu. — Boop, 
1 ? 
quoiv, iyfvvqos vov "Iómdx, '"IGmax 0i iyfvvqos vov loxof, wol re 
c , - 25 , , - 
££gc, cyou vroU 'looqp xoci Mogíag. Koi cm doyno vorrti, ÀÉ- 
L , - - - , * - 
jov: BífAoc ysvécsoc "ImcoU XgicroU, víoU ZoíÓ: sívd qwow, Tío 
, 13 1 b] —- d 
JABoaeg.  Eiro dÀ9gv im e)r0 v0 (uroVusvov puow ToU 0i 'Incov 
cr et [4 3; - , - 
XpicroU qj yévrgoie osroc qv: MvnarevOsion vig wrgog avro Ma- 
- 2 A - 5 [d 
olec vÀ 'locng, ziv) GvveAOciv evtoUc, evgéO iv yacrot Eyovoo ex 
, es a ' , ^ o ! , - Bes 
zmvevuoroc «yíov. Kol "Iocq5g óíxciog cv, éfwqvtu ex0lUGaL. cvrQv 
Ad9oa* xal iQoU &yycloc xvolov épevy avtQ xov ovag Aéyov: Mj cz0- 
9 JU aa gov : dens 7j 
, ' ATE, M ' P] Di ou. , , , Qs 7 
Avone 5v yvvoixo Gov: TO y&Q iv avr; ix mvivuorog forw cryiov. 
^I6 ' M , LA. ' Aé 3v , - *8 s € 
OU yoQ ytvvnGtu vViOV, Xc& XcAtOtig TO OvOUuC cvrov l5]covv* ovrog 
hM ' , 24/733 A ec - ^ 
Got, TOv ÀaOv evzoU czO cuogruOr. — Kol roUr0, quoi, yéyovev, tva 
- Mr ' C s S , ' I , , :] ' 
zÀnoo91 vo ÓnOiv vx0 roU xvgiov Ói& oU zgogjrov, Àéyovroc: lóov 
i - , 
a zogOétvog iv yoacrQl fct, xol vd fEgc. — Kol iyso9tlg, quolv, emo 
- e [7 M] - - 
v0U Unzvov, émoinotv oUroc 0 locqg, xol meofAo[t viv yvvoixo ovrov, 
ET T T 
xol ovx éyivocxsv evriv, toc ov Érexe t0v víOv oUrijc vOv ztgotoroxov, 
MP 5 -2 - - - 
xol ixcÀsce T0 Ovoua evro) Inco)v. To) 0b'ImcoU ysvvq9évroc, g- 
- ? r - 
ci, iv Bq9Àciu vic lovóaíag, iv quéocic 'Hooóov oU faciAéoe, i0ov, 
5 34:2 - e ^ 
Myoi éxó &verolàv zogsyévovro tig Iegovoolnu, Aéyovrtc, IIo £orww 
c ' ' —-—. 9 , » 1 N , , , ^ P 
0 r&jO8:slg Bocilevg vàv lovóoiov; tiÓoutv yog TOv cGréga cvrOU fv 
- , - LÀ - , - - 3*3 e 
Tjj dveroAi, x«i jAOoprv mgocxvvijoct evrG. llo) ovv t| mocyuertío 
- - M - - - nio 
ToU Zeyogíov; zxoU và vrQ zdovxG mrmouyuortvuévoa; z0U T OmraGL 
- - c - - - b 
TOU cyyéAov; mU 2 zgognrs(o "Imavvov voU Bamri6rov; m0) voU Za- 
c - * e 
qeptov qj émuriumotg, ToU ur ÓvvacOnL, crOv Àoltiv &ygug ov yévrrou 
Ant 1 - 5 , , - MVyYzn M - ' - , 
TG v70 TOU «yyélov ÀeÀoÀuévoa; z0U v& vzo roU low v5 mooOtvo 
- Dx - - - 
Aty8fvroa; z0U 1 mzegecrociQ Tijg dGqoÀsleg TZ; usta Gvvécrog, TijG 
 - - 29 - 
Maoíeg avrà và eyyéAo dzxoxgi8t(one, cc qoor« Aéyovooa, Ilàg £oro: 
- , e , 
voUro, éztl &vOge oU ywvO0x0; xol x utra dxgiBe(ag xaOuga vgyn- 
[y 3 9, /—- - 
Gig, Og timev evt, mveUuam xvolov éxeAevoera, imi Gi, xoi Óvvoqug 
viiorov imiuxiosi Got; 
$3 - - * E ' - 
Ti ovv igojutv; "Emsi wp xerwWyyshàev 0 MorOaiog và vzo TOU 
- » , , - * * 3 , 
ZLovxà ón9£vra, coo cGUugovogc st 0 &yvog MozOoaiog zooc viv er- 
, - - , 
Osov; 'AÀM o)x dAgOsvsi O0 Gyvoc Zovxüg, simQv ztQi rv mQOrQv 
- , , i 35v. ne P Sy a A e 
tà Maer9oío memoeyuorsvuévov; ovyt £x«oro iuéguGtv O0 Otog, ive 


7, Sotxoyty. cod. Ven. 8. xnp)Er corrigit Petavius. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LI. 55 


tam, repurgare lepram et morbos depellere, daemonesque propul- 
sare, ne dicendo solum persuaderet auditoribus, sed evangelicam 
doctrinam faetis etiam ipsis praedicaret, atque ct perditis hominibus 
nunliarel posse illos poenitendo recuperari, et iis qui ceciderant re- 
surrecluros se esse, el qui morlui essent, vitam esse denuo conse- 
culuros. Hic igitur Matthaeus Hebraica lingua scripsit ac praedica- 
vit evangelium, nec ab eius initio duntaxat exorsus est, sed primum 


Christi genealogiam ab Abraamo pertexuit. 4braam, inquit, gezuzt Matth. 1. 


Isaac , Isaac autem genuit Iacob etc., usque ad Iosephum et Mariam. 
Et illud quidem initio praefixit: Liber generationis Iesu Christi fil 
David. Addit deinde, Fi braam. "Tum ad id quod instituerat 
progressus, Christi, inquit, generat?o sic erat: Cum esset desponsata 
mater ipsius Maria Ioseph, antequam convenirent , inventa est in utero 
habens de spiritu sancto. — Ioseph autem, cum esset iustus, quaerebat 
occulte dimittere illam. ^ Et ecce angelus domini apparuit vli ?n somnis, 
dicens, Noli dimittere coniugem tuam; quod enim in ipsa est, de spiri- 
iu sancto est. | Ecce enim pariet filium et vocabis nomen eius lesum. 
Hic salvabit populum suum a peccatis. |..Et hoc, inquit, factum est, 
ut impleretur , quod dictum est a domino per prophetam dicentem , Ecce 
virgo concipiet etc. — Exsurgens autem a somno ita fecit loseph. |. Et 
accepit uxorem suam, et non cognoscebat eam, donec peperit filium 
suum primogenitum, et vocavit nomen etus lesus. Pergit deinde: Cum 
natus esset lesus in Bethleem Iudaeae in diebus Herodis regis, ecce 
Magi ab oriente venerunt Hierosolymam dicentes , Ubi est qui natus est 
rex ludaeorum? | Fidimus enim stellam etus in oriente, et venimus ado- 
rare eum. Ubi igitur est Zachariae illa omnis historia? — Übi sunt 
quae a Luca narrantur?  Übi visum illud angeli? Ubi Toannis Ba- 
plistae prophetia? Ubi incerepatio Zachariae, ut loqui ante non pos- 
sel quam perfecta essent omnia quae ab angelo erant allata? Ubi 
sunt quae angelus Mariae locutus est? — Übi cautio illa ac prudentia 
quam suo illo ad angelum responso Maria prae se tulit, cum ita illum 
interrogavit: Quomodo fiet illud. | quoniam virum non cognosco? aut 
sincera illa angeli accurataque rei gerendae propositio? — Spirztus, 
inquit, sanctus superveniet in te, et virtus altissimi obumbrabit. tibi. 


Quinam ergo factum putabimus ut quae Lucas exposuit, ea sint 
a Matthaeo praetermissa? Num Matthaeum ab rei veritate disere- 
pare statuemus? — Àn contra in primis illis rebus gestis, quas Mat- 
thaeus perscripsit, Lucam ipsum minime vera narrasse? Nonne sin- 


9. cuyeqyeXMa. cod. Venet. 


Matth. 2. 


Luc. 1. 


Id. 1, 26. 


Cap. VI. 


pag. 428. 


96 SANCTI EPIPHANII 


Dd J, , À A , [1 d- e e 8 , 
oí réGGagQsg sv«yycÀorot OgtlÀovreg xuovéat evgaoGiv &xoeoroc Tí égya- 
* , a» 
GQvroi; xci rG uiv Gvugovog !xci icoc xnoviociw, ivo Ónj9Gciw 
ri ; B o - - - t; * E , 0 , » 
Ort dÉ evrijg r5c z«yT")c Oguqvroi, ra 0? £xorQ ?zegoltpOévra «AAoc 
, ' ^ - , - 
3 Ummynotro:, 0c £Aae mege toU zvevuaroc uígoc Tis evoloyíac; Ti 
0$ moujcoutv MorSaíov uiv xnovrrovroc iv Bu9Astu vuv Magidy ye- 
, ' LI ? A. o , , Vor M A ' 
yevvyxévort, xare rGQ z0Q QUO ytvtaloyiac, «zo Zocau xat Zfepió 
- ^ E B 
rwyv ÉvGegxov XgiGroD zogovoíav, cc ovy tvoioxeret 0 &yioc Magxoc 
- E- E Ni c5 MA E Eos , , E: ^ 
ravra ÀíyGv, cÀÀa cz0 Tc év vQ logÓcvm zQcyguartiog ztoitirot Tqv 
' - , , , ' - , r 
eicoyoynv voU evayysliov xot quoiww* oy» oU sevayyshiov, coc yéyga- 
? 'H. J. - , " fti) ' - E - 3 L Ov ' 
zre, iv Hooím vQ zoogiurqg: GQovy Boàvrog év rij égrjuoo; r6) xL 
- ? , 
ra TO G&ylo eocvvg mezQeyuertvuéva xoi v eyío mvtvuerL qoga- 
, ? ^ , , 
hiGguéva T5v qoovríóe £oysv oU zsgi TOv mÓw xtxqovyuévov moÀÀoxic 
, , , ' * - , , " M - P7 | *, 4 3:39 
uovov À&ystv, GÀÀe zegl TQV Gvayxatov vxo rQv «ÀLov sio * evrov xq- 
írov xarcAeip9é H ydg nàca vàv eveyychiov vx09 
QvyuCrOQV ZOTOÁAtCLQ UEVTOV. j«Q 7veGo TOV EUCyyEALOV UTIOVEOLG TOL- 
o)rOV &ijE TQO7V. 


A , A A 
Maer9etov uiv yaQ xtxnovjoroe vOv Xoicrov ysvvgO9fvra xol ix 
AV. e A 
zvtivuaroc &yíov GvÀÀAqgOévra, ix oxéguorog Zofió xoi Afoodu xara 
, - , 
G«gxc oixovounOévra, zÀevy TiGl ytyfvqro, TOig gu) vsvonxóoiv (oU 
- , , * 1 5 " , - *, ^ - , i] - 
ToU tvayytiiov atrtov ?0vrog evroig tic TO zÀavqOnvar, cÀÀe ru 
i» , - - 9. —- 
cvrQv Oimvoíag ztzÀavmufvgc) sig zmegeoraciv 9 ve ztob TOv ovrQv 
, * ? A - ? E , - M , T » , 
zÀmoogogíec Tr& dmz0 TOU tveyytÀiov xcxj vzovoig ? émiwtvonuéva. 
E ^ , ? 
'Ev8sv y&g of mtgi Kwowv9ov xoi 'EBíova iov 9r0v &v89ozov xa- 
, , , 
récyov, xal 9 MijoivOov, xol KAsofiov, sivovv KAtofoviov, xol KAlav- 
- ^ ' , , - 
Ói0v, xol Zimu&v, xal Éouoyévgv, Tovg dyemQoavrag TOv ivraDOc 
»- ' , Y fet - , , ? , M 
ciQye, x«i xaraAsbwavrec vuv oO0v r5c aÀgOsíac.  vriéyovreg yog 
- ^ , - db. 3i - mos M ^ * U X M 
roig TOU xvgiov uoOnraic xor éxtivo xargoU dz0 Tzc xorc TOV ZBoocu 
, ' 3 dm - - 3 
x«i ZoBiÓ ysvtnoyíag Tv evrQv Gvoiav za«giGrüv imtigOvro, i9ov 
- LI .* À M] , - ' , , 11 , 
xaÀdGg uev otoutevor, zÀsv £vrevOtv tiv zoogaciv Ouocoutvot. Avre- 
, ' , e ' "5. 29€: Ei - ] 4 ^ - P] , 12 Js 
Àéyovro yop zt0Àleoxig vxo TOU «ylov locvvov xat rQv cuo CUTOV, 
Uu - - , e 
Zsvxiov, wol «ÀÀov moÀÀdv.  llogoroüwoeco i favrüc T0 usromu0Ov 1j 
- i] , , 
aveiGyvyría i3éavr] xox« imi6zmacaGOn, igikortiumcaro. 


Ev9)g 0à utrd r0v Mor9oiov dxoiovSog ysvoutvog 0 Mcgxoc 


Ca». VI. — 1. xo om. cod. Rhedig. — takerum secutus Opp. Crit. p. 809 sq., ver- 


2. xapukmoséyca libri omnes. bis c9 toU euayycMou — merAavmuévms 

3. 8eqyroniar cod. Rhedig. óvwywXjos-  parenthesi inclusis. Alioquin scripsissem 
xat reliqui libri. éxtwcvonuéymc.  Peiavio nonnihil deesse 

4. aotov» scripsi cum Petavio. visum est. Celerum codd. Venet. et. Rhe- 

5. Cod. Venet. om. óvcog. dig. pro éxwsevonpéva. habent. vevorjuéya. 

6. cc om. cod. Venet. B. avxéy pro xóy habet cod. Venet. 

n 


Retinui veterem scripturam, sed, Ga- 


97 


gulis propria quaedam deus atiribuit, ut evangelistae quatuor ad prae- 
dicandum evangelium delecti suum quoddam praecipuum munus habe- 
rent? ]ta quidem, ut nonnulla concordi ae consentanea voce narra- 
rent, quo se ex eodem hausisse fonte monstrarent, quaedam vero 
ab singulis praetermissa alius exponeret, cui privatim illud esset a 
spiritu sanclo pro rata porlione concessum. Quid igitur faciemus, 
cum Matthaeus Mariam Bethleemi peperisse scribat, secundum per- 
seriptam ab eodem genealogiam, qua Christum cum carne venientis 
originem ab Abraamo ac Davide perlexuit, Marcus vero nihil habeat 
eiusmodi, sed ab eo quod ad lordanem gestum est, evangelium ordia- 
tur, ita seribens: Jmitium evangelii: 
pheta: Fox clamantis in. deserto? 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LI. 


sicut scriptum est in Isaia pro- Marc. 1. 
Sic in iis quae beatus loannes 
mandavit memoriae, quaeque spiritu sancto gubernante fide omni 
ae veritate stabilita sunt, id videlicet actum est, ut non solum ea, 
quae saepius nuntiata fuerant, proponerentur, sed et necessaria quae- 
dam adderentur dogmata, quae ceteri ante illum minime scriptis atti- 
gissent. Eiusmodi nempe totum evangeliorum argumentum fuit. 

Cum Matthaeus genitum Christum atque e sancto spiritu conce- 
ptum, aec de Davidis et Abraami, quod ad carnem attinet, genere 
prognatum sua narralione deseripsisset, nonnullis ignorantibus erro- 
ris istud occasionem dedit. Cuius quidem caussa non evangelio ipsi 
tribuenda, sed falsa illorum accusanda mens, qui ad id, quod certo 
sibi persuaserant, perperam acceptas ex evangelio auctoritates ac- 
commodabant. Hinc enim Cerinthus et Ebio nudum hominem fuisse 
Christum asseruit, ut et Merinthus et Cleobius, sive Cleobulus, et 
Claudius ac Demas et Hermogenes, qui dilexerunt hoc seculum , et 2.Yim4, 10, 
Quippe domini discipulis per id tempus 
contradicentes illi ex Christi genealogia ab Abraamo et Davide per- 
dueta insaniam suam corroborare studuerunt. Quod etsi perperam 
in animum induxerant, nihilominus illinc occasionem nacti sunt. Et 
Ioannes quidem eiusque diseipuli, maximeque Lucius, et alii pleri- 
que istorum conatibus saepius obstilerant. Sed nimirum ubi semel 
frontem suam impudentia perírieuit, mala sibi multa deinceps ac- 
eumulare non destitit. 

Itaque post Matthaeum statim Marco, qui Romae sancli Petri 


viam veritatis reliquerunt. 


9. M31oty3oc cod. Rhedig. Rescripserim 
omnino Ov xo ot meo MijotySoy cell., vel 
" EvSev y«o QU. Oy 10y &v3 otov xaé- 
gyoy oi xeot KxjpySov, xot '"Egtova, xol 
MyjotySoy cett. 

10. oy aYywdc cod. Venet. 

11. avveAéyovxo scripsi ex. cod. Veneto, 
el cum Petavio. Nam reliqui libri habent 


avréAeyow. Cornarius ita vertit : non recte 
quidem putantes, verum hinc occasio- 
nem et praetextum venantes. Contra- 
dixit enim ipsis saepe elc. 
12. avtov rescripsi ex cod. Veneto, el 
cum Petavio. Libri vulgo habent auxàv. 
13. In libris extat &xvc*). 


Ko. €. 


pag. 429, 


98 SANCTI EPIPHANIT 

vÀQ eyio lléroo iv 'Poum, imwoémevo, v0 cvmyyfMov ix9íc9o1, xol 
yocnpeg czooréAhevu, vzo ToU cylov llírgov tig vuv vÀv Alyvntiov 
qOguv. Ovroc 03 sig évvyjavev ix vàv £fOourzovraóvo zGv Oiacxog- 


o 


9£ LUN m OF [3 A f , "EG PR , 
miGOÉvrov iml vÀ Qnpemw, o timtv O0 wvQiog, "Edv wn zc uov gym 
, A T7 ,. [d ^ 
viv GeQxc xol mín vO oium, ovx for. uov G£iroc, cg roig vo everyyéluo 
z c 
dveyvoUoi coge 1j ztegeGrocie.  "Ouog id Ilízoov dvoxeuapag svay- 
- , [y 
yeMteoOo, xoratioUror, zvruueri. cyío iumtpoomuívog. "Apgysvou Ói 
xnourteiv OOcv TO ztveUue ruv zvugexslevooro, Twv coynuv vrorrOV (7:0 
ztvrexoi0exerov &rovc Tifjsolov Koícogog, uere Pv voictxovra vijg v0U 
, — 
Mor9aíov zoeyuersiiag.  Zíevtígov Óà ysvguévov tvayythuóroU, xol 
wü zéQi Tijg GvoOtv xoroyoynge 9:00 Àioyov vgÀevydg Gmuevavroc, 
E ? i] M 5 
dÀÀe zevry uiv dugavrixóg, ov uv xev cxoioloyíav voGavrqv, yé- 
- , , - 
yove Toig zgosignuévowg tig Ósvregov !*6x0roGig TrÀv Óicvomuerov, 
D - 1 —- ? —- 
TOU ui) xoro£ro Over zro0c qoriGuov oU sveyysMov, Asyovrov evràv 
, ind ^ ^- 
Ort, Oo), ÓsUvtoov sveyyéluov mtgl XoioroU oqueivov, xol ovócuoU 
Li 1 ' , , 1 M 2? -2 , - 
«voOtv Àéyov vqv y£vvqow* aia , quo, e TQ logóovm xor5jiQe 
M - ? 3. A e , A p ») ;| ? 
TO zviÜuo im evrOv xol povy, Ovroc éGrtv 0 viOg 0 cyoamqrog, ig 
0v qvOoxqQca. 
? MI A n c, , €- , , , , - , , 
Eción) 08 vaUvo ovroc év voic votovroig &vorvoc évteÀtivo, cvoyza- 
Ay - A 79 , M e - e , 1 , 
Cc. v0 &yiov mveüpo xol émivorre vov &yiov Zlovxüv, cg eno fBeOovc 
€ , , 
xaroreérov xexQv Tuv ÓLwvoiwv TOv smorqutvov dvsvéyxon, xci rd 
vxo vÀv &ÀAov xarcÀsgOivra ev8i6 éniBeAAsoOor, lvo ux] vig TÀv z- 
E , i] 
nÀovquivov myncsrat uvQ9c0Oc evrov ixgoacor vqv yévvgow. "Eze 
- , : i] ? - 
dvogsoy TOv Àoyov égyoteroi, Owx Oi vmv dxolfswav Aemrousodg Twv 
- ? 
ztüGev zzouyporsiov OLf£svGL, wo eig mragetózoGww. cÀnOsiec éuuctorvoac 
- , ? 
rovc Uzgérag roU Àoyov ytvouívove mogsigeytu, qoGxov, Ezsónnto 
A 2 J er M A r j| , A M A * 
7z:0ÀÀo ézeysígncov: Vva viva uev éziyevgsvag Osíén, put 0à rove ztol 
à 
Kxow$90ov xol MuowS90v, xol rovc (Alove.  Eíta rí pqow; "EóoÉe 
xauol xoQsEgc mogqkolovOsxori GvoOtv roig evrozrotc xoi vrmotraig 
- , , , , , , A 
rO0U ÀOyov ysvouévoic ygonpot Got, xoeriore Ocrogus (slrovv vwt Oso- 
"n , , - » "^ 1 , A , - 
gíÀo Tort yooqov roUrO &Àeytv, aj movri cvOgorco Otov cycmavri), 
ztgi Ov, quoi, xorQynOuc Àoyov: c«v copas xol TQv uiv xet)- 
e , c ^ 
quow moovsroygévqv Ppecxev, og 05 vxo cÀÀov uiv xexoTwyTGOoL, 
ovx dGpoÀgg 0? zog ovrOv usuoOmxévat —Eira qv cxoíBsitv gqow. 
^ E] nd ^ 
"Eyívivo iv Quíooug "Hoo0ov voU facuüícoc, i£ igqusoíeg Big rov 
, - - 
doyitoécg, [toeUc Tic OvO|ozL Zeyaplec, xol yvvy) avroU ix vOv Ovya- 
Téoov "Aegov, v Ovoue Elwafer. — Koi &oyevot x90 ToU MoOaíov. 
r M i] - ?, , - , »2-.93 ? - e ji 
O uiv ydo Mor9oiog icQuovs rQuexovrasrZ, yoOvov cm coyXs, O0 Ó& 
A -2)3 , 
Moegxoc v& usd vot&xovra Exovrev Evi, vuv iv và Togücvy ysvouéviv 


14. Iia correxi. Libri ommes habent Car. VII. — 1. xox1» reposui pro xa- 
OXOTUCty. tà, quod libri (tuentur, quodque Petavius, 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LI. 59 


comes fuerat, scribendi evangelii provincia committitur. Quod cum 

fecisset, a b. Petro in Aegyptum mittitur. Erat hic unus e LXXII 

discipulis qui ob sermonem illum dispersi sunt quem dominus elocu- 

lus fuerat: Vs? quis manducaverit carnem meam, et biberit sanguinem , Yoann.6, 54. 

non est me dignus: uli sciunt. qui evangelium legerint. Verum ille 

Petri opera reversus ac spiritu sancto repletus conseribendi evange- 

lii munus accepit. Inde porro illud exorsus est, unde spiritus eum 

sanctus impulit, et a XV. Tiberii Caesaris anno sumpsit initium, qui 

est XXX. ab eo unde Matthaeus narrationem inchoavit. Quamobrem 

cum secundus bic evangelii scriptor extitisseL, nec de verbi dei in 

terras e coelo delapsu perspicue significasset, quamquam expresse 1d 

omnino declaravit, — verum cum minus id accuraie pertraetasset, 

hinc novae quaedam tenebrae illorum, quos paulo ante commemo- 

ravi, ingeniis obortae sunt; ne eos evangelieus ille splendor illustra- 

ret. Sic enim illi iactabant: Ecce tibi novum de Christo proditum 

est evangelium, in quo nulla de coelesti illa generatione mentio: sed 

hoc unum memorat: Z2 Jordane descendit spiritus in illum, et vox: Mare. 1, 10 

Hic est filius meus dilectus, in quo mihi complacur. ts 
Cum igitur iis in rebus tam incredibilis illorum versaretur amen- Cap. VII. 

lia, spiritus sanctus b. Lucam oceultis quibusdam stimulis cogit et 

excitat, ut ex altissima illa voragine caecorum hominum mentes edu- 

ceret, et quae fuerant ab aliis praetermissa scriptis commendaret, ne 

quis a veritate longius aberrans crederet Christi generationem ab eo 

velut fictam fabulam fuisse propositam. Sed orationem ille suam 

deinceps effert altius, ac eum subtilius exponat omnia, rei gestae 

seriem accurate prosequitur, el ad veritati faciendam fidem testes 

illos proponit in medium, qui divini verbi fuerant administrr. — Sic 

enim loquitur: Quoniam quidem multi conati sunt (ut nonnullos, qui Luc. 1. 

id conali fuerant, indicaret, Cerinthum videlicet, Merinthum et 

alios): pergit vero: Jum est mihi deinceps assecuto a principio dili- 

genter eos qui ipsi viderunt, et ministri sermonis fuerunt, scribere tibi, 

optime Theophile: sive ad "Theophilum quempiam scribens 11a dixerit, 

sive amantem dei quemlibet alloquatur: Eorum, inquit, verborum de 

quibus eruditus es veritatem.  Übi nonnullam institutionem anteces- 

sisse significat, qua ab alis iam erat imbutus, sed ab iisdem certi 

nihil accepisse. — Post haee rei veritatem exponit: Fuit in diebus He- 

rodis regis de vice .4bia pontificis sacerdos quidam nomine Zacharias, 

et uxor eius de filiabus J4aron, nomine Elizabeth. | Altius ergo quam 

Matthaeus exorsus est. Matthaeus enim tricesimum aetalis annum 

initio declaravit. Marcus vero quae post tricesimum gesta sunt ex- 


mendum subesse suspicatus , uncinis notavit. 


Keg. v. 


pag. 430. 


Kco. S. 


60 SANCTI EPIPHANII 
? E , j e - J ' ^ - 3 1 
iv dÀqOtig mgoyuorsiav, oguoie v MevO0oto zeit và zovxG: o O6 
E $094 , , NA Gu. —€—Á , " » 
Mo8oiog cz vQrexovrotrovo yoovov zo tijg év TO logüevy xai rov 
A , € - - 
Bozzícuerog zoeyuorsiog vO Ónjymue imowiro.  7ovx&ág Ói moo rov 
* ^" €- A ; - 3 A - 
190vov zo) cvilggO vor zov Gorioo àv yacrot &z0 2$ uqváv vOv 790- 
- , ? e - - 
vov dóAov, xol ivvía uqvdv molw xai oMyov qusodv v5jg cvilyweog 
- L7 1 , , 
TOU xvgiov Og tivoL TOV vtvro qygovov voucxovra ?v &rog xol énéxswa. 
- - A ^ ? 
Zipyeiva, 08 xoi viv vàv zowfvov Oi rv svayyclioauévov ayy£laov 
[y , M] , , 
Osozríav, xol og iysvvq9m év BuOàsiu, xoi éGmapyova dw iv gezvn, 
LI - ? , , M ? , [u , A A A 
x«i rjj OyÓOT mtguerQa]ÜT], xol év veGGeQaxovro sufocig TO xor TOV 
d , - " e A 
vouov zoocqógie vmig eUroU émerflovv, xol og 0 ZvusQv iv dyxd- 
c , - L| 
Aeig dÓfyero, xoi cg Avva evOcpuooysivo, Quvycrqo DovovqÀ, xol 
uy , A ? , , c Mi e? -- - - P X 
cc ix Nafagér cti tig legovooÀnu ege roic yovsUGLt vcÀoUvoiv vztg 
D - ' ' , e "ES - , P] , "ES € 
evroU xora TOv vouov: Qv ovOtv rQ lMar9oio émsigyoaGrot, ovói vd 
, ? M M EE NS! - 2 , 
Magxo, cÀÀe uv ovói và loecvvm. 


"O8ev xol vweg cÀÀo, dE "EAMqvov quiocogov, quui ó Iloogv- 
Quoc, xol KfAcoc, xol Qulocofforioc, 0 ix àv ' Iovüc(ov 0guousvoc, 
ÓstvOg xoi czortQv Ogg, sig vwv xor vig tveyysluxsg mhQcyWwortiog 
OisÉLOvreg dvoroozwv rÀv cylov sveyysliotQv xormyogoUGi, apvyv«ol 
xol Gegxixol vzegyovrsg, werd Geoxo Óà GrQurtvOutvor, xoi OcoU 
sUmpéícrQciww dóvvdrog fyovrsc, xol và v0U mvsUuerToOg wr vevonxorsc. 


"Exo6rog ydo zmoocxózrov roig Àóyoic tijo cÀmOsiag, Oud viv iv avr 


- - - , 
voQàoGiw Tijg &yvoGieg, sig rovro jumízvovrtg &Aeyov, llàg Óvvarat 
2 - 3-IN ' 
y evnj Quío« svo, vic iv BuOAsig yevvrosog, cUr5 xL mtQvroumv 
i] ec E ec , 
Éysw. Oxronjutgov, xol Ów* vecooQcxovra qusgGv iv ItgocoAvuoig Gvo- 
, "2 , ^ 
Óov, xoi v& «x0 XvusQvog xol 4vvog sig oUrOv vertÀtGuéva , Ozm0TE 
-- [3 - A i] - 
iy vij vuxil 3) ZyevvijOm zígnvev avvÀ , guo, &yyshog, uere vov rÀv 
, 2! bd ? , - ? - ' ? , Mi 
Mayov &iAevoiw vàv iA80vrov moogxvvijou, ovvQ, xai kvoibevrov rac 
joo L ztQOGEVEyXOVT )c Àéyzt;; Doiv, "iom ovr Gyyso 
zUQeg, xol zooccveyzovtOv , og Aéyset;. Duolv, "985 avrà ayytioc 
-. | LU] , ^ , 
Afyov: "Avecrdg Aes r0 moiÜÍov, xol Twv yvvoix& Gov, xai zogtvov 
^ [u — 
tie Al'yvzrov, Ort Cqvei Hoo vov spvyyv voO zoidiov. Ei roívuv 
ly vov ty vvxti 1) yeyévvqvos zagelijpon sig Alyvzrov, xoi éxei q)v foc 
ei , /9 "T "HT ts í9 Sr - V. dn , e 
Orov czéQovev Hoo0wnc, nmoOsv r0 émiusivow, xol Oxronjusgov regium 
- - - A A - , 
Oqvor; 3| mOg TO ust rtGGoQexovro svoloxsrot Zdovxüg wpsevoouevog, 
- A - - - ? € 
Qc gect BAecgnuotvrsg «cord v5c £avrOv xeqolije, Ort quoiv, Ev ci] 
- ic ? ? Ly , - 
reGGogexoGTy qufoo dvwveyxov cvrOv tig legovaoiqu, xcxtiOtv cic 
, ' , » e , , - €f, , 
lNotfagér; Kot ovx olÓcctv oi cyvoGice xcrcyousvot voU cytov zvevua- 


rog TQv Óvvoguv. 


"Exé6ro ydo vOv svcyycshuGrQv doorow £xac ) L XaL- 
0 yoQ TQv tveyychusrv iüogrüwn éxeGrov yoovov xa 
poU Onjysio9o và dv dix9slo nàqonOécvra. — Kol 0 uiv Mar9aiog 0i- 


PANARII LIB, II.. TOM. I. HAER. LI. 61 


posuit, et in iis quae ad Iordanem contigerunt enarrandis Matthaeo 
ac Lucae consentaneus est. Sed Matthaeus ab anno ipso tricesimo, 
ante illam omnem baptismi ae rerum ad Iordanem gestarum histo- 
riam, narrationem inchoavit. Lucas porro a sexto mense, ante 
salvatoris in utero generationem, principium deduxit, quibus novem 
deinde menses addit, una cum paucis quibus genitus est diebus, ut 
supra unius ac triginta annorum spalium colligatur. Narrat prae- 
lerea quemadmodum pastores ab internuntiis angelis admoniti deum 
eonspexerint, utque is Dethleemi in lucem editus ae pannis involu- 
tus in praesepi, et oclavo die cireumcisus fuerit, nec non post dies 
XL pro eodem oblata sint quae lex praescripserat. "Tum ut eum 
Symeon in ulnas acceperit, Phanuelis filia confessa sit, utque Na- 
zareto cum parentibus Hierosolymam abierit, qui quod lex iusserat 
ilius nomine dependerunt. Quae nec Matthaeus nec Marcus nec 
loannes attüigerunt. 

Ex quo factum est ut genüles quidam philosophi, Porphyrius 
scilicet ac Celsus, et Philosabbathius, genere ludaeus, velerator ac 
nequissimus coluber, cum adversus evangelicam historiam scribe- 
rent, sacros evangelistas arguerint, animales illi quidem et carnales 
homines, ac secundum carnem militantes, qui nec deo placere pote- 
rant, nec ea quae sunt spiritus sancti cognoverant. Nam omnes illi 
ad sermones veritatis offendentes, prae inseitiae caecitate, aique ad 
ea delapsi laetare identidem solebant, fierine potest ut eadem dies et 
Bethleemi natum viderit, et, quod post octiduum solebat fieri, cir- 
cumceisum, et post dies XL Hierosolyma deportatum , ut item Sy- 
meonis et Ánnae acta illa in eandem diem inciderint; praesertim cum 
qua nocle lesus est in lucem editus, losepho angelus apparuerit, 
post Magorum adventum, qui illius adorandi caussa venerant, qui- 
que munera sua aperüs saeculis obtulerant? "T'um enim Apparuit, 
inquit, ez angelus dicens, Surge, accipe puerum, et coniugem tuam, 
et vade in Aegyptum; quoniam quaerit Herodes animam pueri. Quam- 
obrem si eadem qua natus est nocte in Aegyptum delatus est, et illic 
fuit donec Herodes mortuus est, quomodo permanere in fudaea po- 
tuit, et octavo die cireumeidi? aut quid tandem post dies XL factum 
esse Lucas mentitus est? Sie enim per summam illi blasphemiam, 


Cap. VIIT. 


Matth.2, 13. 


id quod in eorum caput vertat, obiiciunt. Nam Quadragesimo , ait Luc.2, 39. 


Lucas, die tulerunt zllum in Hierusalem , et inde in Nazaret. Sed 
ignari videlicet homines quae vis sit sancti spiritus nequaquam intel- 
ligunt. 


Etenim unicuique evangelistarum concessum est, ut quae singu- Cap. IX. 


lis et temporibus et opportunitatibus gesta erant verissime perscribe- 


pag. 431. 


62 SANCTI EPIPHANII 


, , c) ? , ? , p X, € , 
Jucepsvog uovov Or, éyevvijüw év zwvevport eyio, xe ov, Guvelrg 0n 
A ? - b * 
Gvev Gmígperog dvOgOc, ov0bv zsgl vo mtgurOQug tiztv, ovÓi zoo 
vGv Óvo iràv vi zQv sig avrov ysysvquévov , cÀÀa Oujysizon viv. £Aev- 
— Má C05 Mein e 4 94) - 9 - 2s , 
ciw xQv Meyov, og émipogrvost viv o cing oU 900 Aoyoc, &go- 
vQvroc zov Hoo0ov zoe vàv Mayov zov !yoovov xot exgufoUvrog vov 
- p e ? , - 
ytvouívov dorígog, «ol vàv Myow 3] dz0xQuGig, Ori cz0 Óvo ivàv 
c A * N , - A - - 
xol xorOTéío0: Og UT tivo, TOV ygovov rOUTOV, TOV TQ JZ1ovXO m- 
, ? LE AS A - A A , ? 9 - 
zmocyuorevuévov, vÀX o piv Zovxdc và z.90 Óvo évàv Oujysivow, Moz- 
- A Mi 5 , - 
Sejog 0à simov vv yévvqow dmsemuómcsv sig vOv Oweri] qyoOvov, xal 
A , 
iówicocs v& ysvousve uera Óvo fry.  Zíi0 xol 0 HocoOng Óiuvornsig 
- i] 112 - M , ALI [ul - 3», , - , 
TOUTO u&£rc TO cztovevoat rovc Moyovc 0i érégeg 0000 o9 év v nÀy- 
- ) ' ZA J c , ' ' ? - 
Ot, vÀv zteiÓcv xa, avrov ysvviüevra evgeOnosoDot, xot Gvv evroLc 
E M r - 
? dmoxtévvuGOot. — "Exfltvot yog vovg iv voig Ogíoig BwOAsig moidag 
- Y ? A , - rg. - £ 
dzoxrovOgvor, vovg c7z:0 Óvo irQv xoi xcrorígo, fog avrie vig qué- 
fe: c , ? COME Sy AMT 1 » , , - er ci 
occ 4c o£ Mayo, xag cevvà éyévovro. — EvOsv vivv ov qaveirot ovt, OT€ 
LX c , , * LET c - , ' H A EP 94.4 
sj. 90v o£ Moyor, Óvo qjv éràv 0 xoig yeyeviuévog; xeb yog xot 1| ovi] 
J ' m H L , e P! ' - , 
zQcyportia, vv zGücov cxoipetav cognvitet. — O uiv geo Zovxag À&- 
- A € ? ^ 
ye dcziagyavdo9ot vóv zai evOUg vereyuévov, xol xzicOet iy gervy, 
X125 , Y A A 9. , 2 - , ? ' 
xol iv GzÀa(c , Oi rO ua) &ivort z0zcOV év TO) XoToÀvgoTL. — An0yoogn) 
3 , ? A - , - 
ydo qv Ore, xol of ÓunGxogziGOtvreg &z0 roU jgOvov vv zoÀfuov 
- € , A ^ - 
TOv imi voic Moxxoioioig yeyovorv ini va zavroyoU yrjg Óts6xogni- 
? - - à| 
cÓ«Gcv, xol oÀiyot zmavrsldg Euswav iv BuOAsig xorowxoUvreg. — hio 
? , € ? - ^ - E 
dy vivi QvrLyoáigo vàv evayyslordv xokeivar ztoAig voU Zapió: Ev eAo 
, - M A ? - 
0i xov eUrQv xoÀoUct, Oi vO sig OMymv yv ovrwv wufvon "Ore 
4 - ? 
02 yéyove v0 xfAsvoua voU (/aciiÉog AUyoverov, xol cveyxqv £Gyov oi 
; 1 A 3i. in. * ? 
OteGxogztiGuévor, 9 xcza vd cvrv yévi rÀOcv sig vov vozov, lvo czo- 
- ' , , zi 
yooqGcw inugéovra vd zjOn, xol ivímkqos vOv vOmov, xol ovx mv 
- , ^ jl A ? 
rózoc iv và xorolpuor,, Oud viv Gvvégewuv. — Zlovxüv 02 uera vov eaxo- 
, L2 f - - , 
yoegnv cmijkOsv fxaGrog, OmoL yiüg vQv xerauovrv Tig xeroumosoc 
* 1 iH , 3 PF ? - - P] , LI e , - 
&iye* O10 xal mÀcrog évvyyavev iv rjj y5.  Egyoutvor 0i, cg simtiv, 
- M , - 
wrqwue fvexa rv ixsi ysyevvqufvov, moorov ivivvroU rsÀeoOévrog 
- 3. €- - ? A 
xol roU Otvrígov zÀqooOétvroc, vAOov oí yoveig éxsioe cmo INotagir, 
c , M] , , A LI C o» - , , 
Qc &ig viv zovrjyvguw ravTQv.  Zhio xol y &Aevowg vàv Mayov yeyévi- 
- , 
vut, ^xal xord Tqv TOivUTQV Gvyxvglav, ovxérL iocg T]] XcTOÀUGEL 
4 - L v9 M A ' E] M - £ M] - - 
vore rijg Mgíog xol IcGc5o Oi qv ézoygoguv Tj vzo roU Zlovxa 
, n , 1 e ' ' - , e , 
slomuévg. Ov ye qvgav viv Mogiu iv. và GzÀeío, Oomov éyévvn- 
? A URS e E , , e, eor ' , 1 D 
csv. Ala mg Eqe& TO svayyéAuov, OTi, cOnytt, qnoiv, evrovg O 


Car. IX. — 1. ypóvoy xol dxptQoUv- esse nemo est qui non videat. —Cornarius 
toc scripsi meo periculo. Confer evangelii interpretatus est ita: sed exponit adven- 
verba. Cod. Rhedig. el editi libri habent. tum. Magorum, velut attestatur nobis 
ypóvow. xo WxoiQoro, quod mendosum vera dei doctrina, interrogante Herode 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LI. 63 


ret. taque Matthaeus, cum id unum exposuisset, de spiritu sancto 
susceptum illum ae genitum, de cireumcisione tacuit, nec ullam 
earum rerum atligit quae anle biennium acciderunt, sed Magorum 
demum enarravit adventum, quemadmodum verissimus dei sermo te- 
stalur; cum scilicet fempus a Magis exquisivit Herodes, ac de stella 
quae apparuerat accurale sciscitatus est. Ad haec Magorum comme- 
morata responsio, de duobus annis et infra: ut diversum ab eo tem- 
pus esse constet quod Lucas narraüone sua complexus est. Hic 
enim quae ante biennium illud gesta sint exponit. . At Matthaeus a 
nativitate statim ad secundum annum se contulit, et quae post bien- 
nium acciderint declarat. Quod Herodes animo reputans, postquam 
Magi alia via discesserunt, in illa infantium turba deprehendi pueru- 


Matth. 2, 1. 


lum illum atque interfici posse crediderat. — Infantes enim omnes, Mauh.2, ti. 


quotquot in agro Bethleemitico forent, a bimatu el infra iussit occidi, 
ad illam usque diem qua apud se Magi fuissent. Ex quo quis non 
videat lum cum Magi venerunt bimulum fuisse puerum? — Siquidem 
ea rei geslae narralio veritalem ipsam aceuralissime demonstrat. Et- 
enim Lucas puerum, simulac natus est, fasciis involutum esse scri- 
bit, et in praesepi ac speluuca iaeuisse, quod nullus in diversorio 
locus esset. Tum enim census habebatur, et qui bellorum tempori- 
bus, quae sub Macchabaeis extiterant, dispersi fuerant, quovis ter- 
rarum pervaserant, adeo ut pauci omnino DBethleemi remanerent. 
Quare in quodam evangelistarum exemplari Davidis urbs dicitur; 
in alio vero vicus appellatur, quod agrum haberet angustissimum. 
Cum igitur Augusti imperatoris edictum esset allatum, qui huc illuc- 
que dissipati erant, cum familiis suis ad illum locum censendi gratia 
venire coacli facile compleverunt, ut propter hominum frequentiam 
nihil esset in diversorio loci relietlum. — Post censum vero ungsquis- 
que eo ubi domicilium collocarat reversus est. Unde laxius ad ha- 
bitandum spatium fuit. [taque priore iam anno finito, et altero in- 
super, ob eorum quae gesta illic erant memoriam eo se parentes 
Nazareto, velut ad eandem celebritatem, contulerunt. Quo tem- 
pore Magorum adventus eiusmodi quadam opportunitate contigit. 
Tametsi non in eodem illo fortassis diversorio versabantur, in quo 
Mariam ac Iosephum descriptionis tempore mansisse Lucas testatus 
est. Neque enim Mariam in spelunca, ubi pepererat, repererunt, 
sed, ut evangelium narrat, stella illos ad eum locum perduxit, ub 


a Magis tempus, declarabat ipsum exor- 3. xaxa cà scripsi cum Petavio. In li- 
tae stellae ac Magorum responsio, cell. bris lam scripto quam editis extat. xo cà. 

2. axoxcévvvo3a: cod. Rhedig. et ed. pr. 4. Pariiculam xoY delendam esse su- 
amoxttyyuoSat ed. Petav. spicor. 


pag. 432. 


Keg. v. 


64 SANCTI EPIPHANII 
? ' p E , CÓ NEN CORR! "n MirB , H E 
cGoTQQ OCyoL TOU TO7OU OU aV Íxsi TO mzciÜiov, x«l ticeiOOvreg eic vOV 
7 c ' , 
oixov £vgov 70 Boégoc usza Maglec, ovxéri iv garvg, ovxéri év omq- 
- - EE; - 
Ae(co , cÀÀ iv olx: (va yvocOT vre cAmOtiag 1| àxoiftim, xol v0U 
, €- , 3. m A s , , 2-4 ? , er DA 
490vov zQv Óvo évàv v0 Óicorqua, vovrécrw ibovov iysvmi8m og Ove 
H nd , M 2 3 , ' , H , » - 
zegeyévovro ot IMeyoi. — Kol xov. éxeiviv qv vuxroa, uera Óvo £n vic 
, L4 n Li * - M , * i] 
yevvaosoc, 6g 0 «yyclog, xot &ime zogoloDtiv vO zoi0iov xol rqv 
unvégo eig yv Alyszvov. Zio ovaéri "Iocng cvoxduzet sig Natagir, 
2v bU ? A) P) YG A - ài ve. - ' 2? - , At 
dÀÀa czoÓi0QcGxeu Guo TO ccouÓL xai Tjj wyrQi cvrOU eie Aiyvmrov, 
11 :3/ , E m. 9 - Li ri , P. ' * 
xoi cÀÀAoa Óvo &£vy zoiti éxtiot. Kot ovrog zdÀw 0 ayytlog uera vqv 
ToU "Hoo0ov rsÀevrwv imiórgéígti vOv evrOv iv rij lovOai. 
- A b , » - € , € e , * 
TG yoQ vgioxoGrQ rgíro frt, roO Hoo0ov ysvvatow Oo — 
- 9: , - , - 
TQiexoGTQ zéuztro 190v oí Mecyow vgioxoorQ £pOouo frei veÀevrG O 
4 4 4 4 4 
r , ? A ? - i] , 
Hoo0qe, xot Oia0£yserot AoyéAaog viog evroU vo Dacíletov, srounoac 
, ? , 
£y iévvéa. fjaciAevov, xoOcztQ uo, év càAoig 0zoug slogrot. — veg o- 
z , 
Qnjosv ovv dxovGug z:Ql JAoyshcov, xoi iAOQv xovcxrQotv eig INatagér. 
^ [u € [x , 
Koi ixsiOsv meÀw xav frog dvwei eig IegovoaAgu. ^ 'OgGc 061 vvyja- 
ve, exgífevoe iv roig Oeloic evoyysMioic, megt £xctovig zoayuoteíac; Ot 
, , - - M 
0i cyvolo qsgousvoi, vOv favrQv voUv GxoroGavrsc, ovx loaci TO TÉ- 
, ? c - - 
Aoc £xcGrov Àoyov, dÀÀed dzÀGg werd Gv eylov imoigovoi rO GvOua, 
- A —- A 
xol yoÀdGi Tqv ylórrav, wrüiv uiv Àéyovreg iv cÀqOs(g, &avrovg 0i 
ind ld 3 ind 
Tüc $0156 cAÀorgioUvreg. 


, Er ec - -- 
"Ev8sv ovv 0 4ovx&c, uev v0 OwpyncacOo: rd nore malw AÉ- 
yt, Ttg iv và üc0ex&ro £rei avijAOev sig "Iegovcoluu* Vva ur] zaga- 
, - ? - 
Ael vOmzOvV Toic vouícaGiv avrOv czÀGc &vÓpe ríÀtiov iv woGuo m&- 
, Mi , M ? , A A ? , EY ec 6 , 
gwqvévat, xai eig rov logóavav mgog zov 'Iocvvqv ajxévor, og vmtpAy- 
n A , - , 
06x vxo KwoívOov xoi "Eicvoc, xoi vv GAMov.  Z&vog yeo Ogig 
cxoluvàc OwBotvov iv iig yvoyun ovy Verevot* &ÀÀa roig uiv Ooxei ix 
7L B3 l : (vÓgo Eoo ig à cA LÀ 
gorQiBie xol Gzíguorog cvÓgoc ycysvioOot, roig Ó cÀÀorg ezÀOg 
2 
&vOgoztog zxsqmvívot. —Zfi0 xord TO ÀezrOv Td z&vro Óupyovutvor of 
ei , i2 " LX , c m c 9a , 
&yioL evoyyeAuovot exouBoAoyoUot. — Kol vos, 0 Z1ovxGe, Qe «mo xa- 
S E EET, 2 , ' , , 3. v. - 
TOO0sv émi vo &vo «vagégov Tqv OÓi.cvoiav, geoxsi, Hv Oe lqcoUg 
OMA iat : 
coyouevog eivot cg iràv vgiexovra, Qv víoc, oc ivouiftro, vov 'Io- 
, 2 ? - A 
cq. To àà vouíteoO ot ovx cAu9Gg iorw*. dÀÀAd dv vabet uiv margoc 
- - Ef M 
ioyyavev 0 "Iocsp, Ói v0 oUroc và 9: 0c00jy9ci* ovx qv 0? zero 
f ' ' ' 1 ' , ^ , c S H , 
0 uu z90g 75v Meogiag. é631x008 Gvvageiov, 2] uovov ozi avajg éxÀs9nj, 
' - - ^ 
0c TO usuvQortÜOni zmgscfvrue iràv OyOoqxovra rvyycvow mÀsic 17 
, ^ —- —- , 
iÀ«G0c0, xol Éyov víovg t6, dwm0 rijg OvrGg ovroU yegetüe z.QOTNC, 
1 P ? , J M Iu EA , , 1 
viv 08 Ov oixovoutav zagetqgog, cg xol eA, zov dxgiBéoregov zregt 


PANARII LIB. IT. TOM. T. HAER. LI. 65 


erat puer: et intrantes domum invenerunt puerum cum María; non in 
praesepi, vel in spelunca, sed in domo scilicet; ut accurata rei ve- 
ritas, ac biennii intervallum exprimeretur, quod ab eius natali ad 
Magorum adventum eflluxerat. Eadem illa vero nocte, duobus a 
nativitate annis elapsis, angelus apparuit, ac puerum cum malre in 
terram Aegypli iussit abducere.  Ideirco non iam Nazaretum Iose- 
phus regreditur, sed cum puero ac matre fugit in Aegyptum, ubi 
biennio altero commoratus est: alique ita rursum post Herodis obi- 
tum angelus eundem ut in Iudaeam rediret admonuit. 


Quppe XXXIII. Herodis anno natus est dominus, eiusdemque 
XXXV. Magi venerunt. Deinde XXXVII. imperii anno. moritur 
Herodes, cui successit Archelaus; isque novem regnavit annis, ut 
alio a me loco dielum memini. Quare cum de Archelao accepisset, 
recessit losephus ac se Nazaretum habitandi caussa contulit. Unde 
quotannis Hierosolymam profieisei consueverat. Vides quanta sit in 
saeris evangeliis cuiuslibet rei narrandae quamque accurata diligen- 
tia?  Át isti ignorantia coeci, quorum est tenebris obducta mens, 
uniuscuiusque narrationis exitum ignorant; sed adversus sacrosancta 
quaeque os suum arroganter extollunt, ac linguam relaxant; adeo 
ut neque veri quicquam afferant, et a vita nihilominus ac salute se- 
metipsos alienent. 

Post haee Lucas ubi priora persecutus est, exponit quemadmo- Cap. X. 
dum anno XII. Hierosolyma perrexerit; ne quem illorum errori lo- 
cum relinqueret, qui illum arbitrati sunt perfecta ac virili iam aetate 
in mundo repente fuisse conspectum, ilaque conveniendi loannis 
gralia ad lordanem aecessisse; quae fuit Cerinthi, Ebionis et alio- 
rum opinio. Siquidem callidus ille serpens obliquis flexibus adre- 
pens nihil unum ac constans asserit. Sed aliis placet ex utriusque 
coniunctione sexus ac virili semine Christum esse procreatum. Alii 
simpliciter hominem apparuisse statuunt. — Quae caussa fuit cur sub- 
tiliter accurateque omnia sancli evangelistae narrando complexi sint : 
praecipue Lucas animum ab inferioribus ad superiora referens ita 
scribit: Et erat lesus incipiens esse quast annorum XXX, filius, ut Luc.3, 23. 
putabatur, losephi. Quod autem solummodo putatur, minime est 
reipsa. Sed patris vicem losephus gerebat ille quidem, quod ita deo 
placuerat; pater vero non erat, ut qui nunquam se cum Maria copu- 
larat, nisi quod illius vir appellatus est, quod eam senex duxisset, 
anno aetatis plus minus LXXX., cum iam liberos sex e priori con- 


iuge sustulisset, hanc vero posteriorem singulari dei providentia sibi, 
Corpus Haereseol. II. 2. 5 


Keo. ux. 


pag. 433. 


Keg. «(. 


pag. 43. 


66 SANCTI EPIPHANII 
vovrov OwjiOov. llàg ovv 0 px Cjov cvvágsav zerio avrov vzijo- 
q4tv; "Ozsg cÓvverov. 


- - * LEE MI 
"Ala igsig uoi, Ilàg ovv vio evvrg ixíxwro, si wr £oys vow- 
[d 1 - ? , ? € M A A , e , , 
vuv; 'O óà ra)ra cugipolAov ecyvosi v& xorc TOV vouov, Oc. éiboce 
, , ' P] 1 »" , 7 » ,.. t Hi 
Ovouoteror. yvvr qvOgl, xcv vs zogOévog qp, x&v vt iv oixo mutQOg 
- ? , [d , 
Ér, vmdgysi, yvvr ToU Ovouorog uovov Aéyeror s] rowcUTN. — Tovrov 
e rm P4 , A - - i] E 4 
&vexo 0 cyiog eyysiog quowv 1M: gopm9ns zegoAepsv vqv yvvoixe 
NEUEP , H e , 2? - ? , p 
Gov. Aun pn iG vopicn ou zÀe«vy Tig év voig tvayysMoig: 8x- 
1 , , oec » , M 
zÀxx«rov yoQ TO wvoTqgiov, xol 4| Ónpynoic vzég «vOgorrov, uovoic 08 
- - - ec - 
voig víoig v0U cylov mvevuerOg iori; Acla ztGGC v& xol megoriGuévm. 
$* * (d - , [d - - - 
'"Hv ovv eg évàv X, cg ivouifero víog voU locqp, ToU Hài, coU 
5 A (S P 
Maor9«v. Koi cvegéosi vqv yévvgcw imi vov Afgodu, O9sv xoi O0 
- [V - A 
Marv9eiog àévo&earo: vzsoBoivse, 08 vov NGs, xoi pOcvsi imi vOv 
"Aüdu, iva vOv c0 zootue zÀacOévra oqucvn £nvovusvov Óx roU czzo 
em QoUIOs Tinova e9vova 
- [/ ? - , , ? M - c , 
TOU qvgeuarog cvroU &AO90vrog, vovréGTiv czt0 vig cyiag zegOtvov 
z ' ? - ' , 
Magíeg. "His yog Ov ixsivov vOv move mÀaGOfvro, xol rovg amm 
" f 
eUr00 yeysevvmuivove, déAovrag Cowv eloviov xAmoovousoori. — Tzg- 
Bàc 0i vov LAódyu Aéyei, ToO O00. 
, - M 3 - - " 4 ' 
EvveUOsv Àowrov amv qovéígcoGig Ovi ToU uiv Qto0 qv víog, ic 
- -2 A A M ? UI 
0i oU Gzíguerog v0U Oo xor ÓraOoysv iv Gagxi magsyévevo. Ao 
? 2! , N [y , d , / ' - , 
ovx &£Gyov zoÀtw goriGuov OL zemÀevquévoi* «vréAeyov O8 vOQ Àoyo, 
MY - [y A Day ? 1 
£evroUg nÀevOvrsg vnig vqv cAqOsiav. "Egecxov Ói 0vww, lÓov, coí- 
M A ^w ^ — — 
vov tUmyyéMov r0 xoro 2dovxüv.  ToUro yog émsrQezw vOÀ dovxG, 
» A LIC ? M - [n , , - , 3. 
OvtL XQL evrQ oo vOv épOowqxovra Óvo TOv OraGxogzuiGOÉvrov émi 
- - D , A ^ , 
TQ v0U Gorijooc Àoyo , Óià 0à IlavÀov vo cylov zw imavaxappav- 
A A , , - ? 
TOG 7tQ0g vOV XvgQiOV, émivQomévrog Ób avrov xqovbor vO tvayyéluov. 
Kol  x«uvret zQorov iv 4oÀuetíe xol Dee, xol iv Italo xot 
? 1 - - , - 
Moxsüovío. —4gyQ 0i iv vi DeAMe: cg xol mtoí mwov vÀv cvroU 
, € ? - - - 
cxoAovOcv Aíys, év vog evroU imiGroÀoig O0 evrOg llo)Aog: Koícoxme, 
- ? 1 - 
guoiv, iv vij IeAMo. | Ov ydg iv vj I'wAot(e, dg vweg movijQévreg 
? A - 
vouí£ovoww , cÀàe iv rij leo. 
i] A ^— 
Ilv ém v0 zgoxsiusvov éAevcouou. — Avsvéynavrog yag ToU Zdov- 
^w * - , 
xà rdg ytvsoAoyíog c0 vÀv xovo imi v« Gvo, xol pO«cavrog qv £u- 
, v Ld f E - 
qct ztouoeG9 or vio (voOsv voU Ocov Àoyov zagovoíec, ouo vs Gvv- 
- , - - 
ag8£vrog vij ivedguo avroU olxovouíe, Vve dmorgéunrar exo vv zs- 
? , 
zÀovquívov vov mzÀcwqv, ovx ivevonucav.  Zfi0 VGrtgov cvoyxotet TO 
e €- A » , , , , ? 34 * 
&yiov zveUuc vOv loevvav zegewovusvov sveyytÀioacOor, Ov tvàa- 
L] , » * - , E] -€- e , 3 o» 
Beuav xoi vomewwoggoGvvqv, imi vj yugolég evroU wAuxío, gera irm 


Car. XI. — 1. Foriasse corrigendum — értxoaméycoc 85 avxoU xnp)Eat 76 eua- 
est Aóyo. Aux 8E xoU IlavAov — — — — yéAtov, x'jputcet xeQcov celt., delela par- 


PANARII LIB. II. TOM. f. HAER. LI. 67 


ut alio loco fusius disputamus, adscivisset. Qui igitur nullum cum 
matre consuetudinem habuerat, qui filii pater esse poluit? Fieri 
istud omnino non potest. 

At enim dices, Cur ergo vir illius appellatus est, nisi eam ob- Cap. XI. 
üneret? Qui sie dubitat, quid lex vetus ferret ignorat. Nimirum 
enim ex quo viro femina desponsa fuerat, sive virgo essel, sive pa- 
terna adhue in domo degeret, nomine tenus uxor dicebatur. Quare 
angelus sic losephum alloquitur: JVoZ timere accipere coniugem tuam. Matth.1, 20. 
Ac ne quis errorem in evangeliis ullum esse suspicetur. Est enim 
plane stupendum hoc mysterium, ae supra humanum captum tota ista 
narratio, et quae solis spiritus sancli filiis clara sit et exposita. 
Erat igitur, inquit, quas? annorum XXX, filius, ut putabatur, Iosephi, 
qui fuit Eli, qui fuit Matthan. — "Tum ad Abrahamum usque genera- 
lionis seriem retexit, a quo Matthaeus exorsus est. Sed et Noé- 
mum superat, et ad Adamum pervenit; ut eum qui primus omnium 
formatus erat ab eo qui ex illius massa, beata nimirum virgine, pro- 
pagatus fuerat, ad salutem monstraret esse quaesitum. Nam et huius 
ipsius, qui fietus est quondam, et posterorum ipsius caussa descen- 
dit, eorum duntaxat qui sempilernae vitae hereditatem assequi stu- 
dent. Demum vero Adamum quoque praelergressus ait, Qui fuit dei. 

Inde porro manifesto constat dei illum extitisse filium, qui ex 
Adami semine continuala successione carne praeditus advenit. —Ve- 
rum ne sic quidem caeci homines tantam lueem percipere potuerunt, 
sed ultro a veritate aberrantes et errorem asciscentes catholicae 
doctrinae contradicebant. Sic enim obiiciebant: Ecce tertium iam 
evangelium a Luca conscriptum. Ea quippe provincia Lucae com- 
missa uni e LX XII discipulis quos Christi ille sermo dissiparat, quem 
deinde Paulas apostolus revocavit. — Huic igitur praedicandi evange- 
lii munus est ereditum: idque ipse primum in Dalmatia, Gallia, lta- 
lia et Macedonia praestitit; sed in Gallia prae ceteris: ut de nonnul- 
lis comitibus suis Paulus in epistolis testatur: Crescezs, inquit, zz 
Gallia. Non enim, in Galatia, legendum est, ut quibusdam imme- 
rito placuit, sed in Gallia. 

Sed ut ad institutum redeam. Cum Lucas ab inferioribus ad Cap. XII. 
superiora generationes perduxisset, ac divinum verbum e coelo de- 
lapsum esse significasset, simulque susceptae carnis ab eodem myste- 
rium attigisset, uti caecos homines ab errore revocaret, hoc illi ta- 
men assequi nequiverunt. b id deinde spiritus sanctus Ioannem, 
invitum licet ac religione quadam et animi moderatione defugientem, 
ad scribendum evangelium impulit, affecta iam aetate, utpote qui iam 


licula xoi, ui quae facile ex prima vocis xnooccec syllaba potuit subnasci. 


m 


pag. 435. 


68 SANCTI EPIPHANIT 


5 , E [d ^ - U A , - ? i] w , , , 
dvevijkovzo, vijo 6ovtoU Coe, uero vqv avro) c0 vüg llovuov imevo- 
Qov, viv éni KAovólov ycvouévqv Kaícogog. KaL ueza (xov. vy voO 
- 
OLezglapo erózov ! dzo vijg Aoiag dveyxétevot éx0£o9ot v0 eveyyéMov: 
o. - - , M 
xol ovx sv «UrO gosío zteQl vijo jvocgxov zwgeyuortiag AemtoÀoysiv, 
^ A ? , ? A c , - , ;l f£ - ? A 
(jüx yog xGogoAi.oro), cÀÀe oc xorozwv rwGv Deivov xL ogQv cvrovc 
92V ' »w » N79 20A i] , n :| , h) / Li 
ini và. Éungoc0sv Ovrag «oL éxl va voy vrega &avrovg éxótücovag xal 
? M ? E 
zÀcvag xol cxevOcóq, dvaxocAícacOc: cUroUg sig svOÜtiov 000v mQo- 
- , ? - ET 
vootvrog xoi cogpoeAi£fouévov ? ézixuovxsuGeGOUnr cvUrOig, wersims, T 
Ld ^ ^v ^ 2 
mÀevücOs; moi voímsoOs; moi mÀovacOs, KaoiwOc, xoi Eficv, xo 
c [d ' A 
of &ÀÀor; ovx forwv ovrog cg vouítere. — INob àysvvijou 0. Xoiovog xoza 
, ww ? M A 2, 1A r - nV n , 1 3. 
Géoxo, Ógjov.  lÓov yag, cvrog ouoÀoyo ori. 0 Àoyog G«gó éyévero: 
5 * ? 
cid pa] éEOvs lyévevo cGagÉ, vouíoqrs vOv avvOv sivow. — Ovx Éori ydo 
j, [sd ec - 2.3 - n , 
c0 yoovov Moegíog uovov, cc £xecroc qjudv g 0rov ycvvüva, vzag- 
T L| L1 - - ? * d A UV A , FA 
q£t, 7zwQiv Ó$ voU ysvvqOnvoi, ovx stvoi* 0 Ó& cyioc Qt0g Àoyog, viog 
- w ' , ic - ? ^T ? 27 , M , , 
ToU QcoU Xoioroc xvgioc nudv Iqoove, ovx &£oviwv cz yoovov Magiog 
, HÁ ? A , ? 28 , » ? M » ' N 
uovov, ours «zt0 ygovov looo uovov, ovrt HÀi, ovre zisvi, ovre 
, ? 
ZogopafeA, ovre ZoÀoOwjA, ovre INaOGav, ovre Zlaió, ovre ez 'Ia- 
A » ? NE) Y A 5 A , -25 i] » - Li 
x0, ovrt czv0 lcoocx, ovre o0 ygovov roU 4Ócu, ovre lVàs, ovrs 
74 A » ? M - , ud , ^ ? A - , e , 
Boecu, ovre wx0 vijg méumTQc quégeg, ovre «7-0 Tijg veveQTOg Tué- 
? - 3 - , p 
Qoc, OUrE C70 Tijg TQÍrmg, oUrvs c70 vijg Ósvrígoc, ovrt iÉOrOv ovga- 
1 S c - , » )-/ ig , , ' ? ? - 5 f 
voc «oL o] yy yey&vqvat, ovre éborov o xocuoc, cÀÀa, Ev egy cv o 
, Le 3, ' £r [y , 
Àoyog, x«l 0 Àoyog qv mgOc 0v Os0v, xol 9c0g qv O Àoyog.  llevra 
? ? ^ L2 
Ov cvr0U iyfvevo , xol qo glo evroU iyévevo ov0i v O yíyove, xol vc 
pw c C 
£e. Kol o Aóoyoc Gag& iyévero , xol écxijvonosv dv qjuiv, xol siüousv 
2! EL E , LÁ 9 5 " , A 9 w p 
evr0v.  Eíra, Evyévero avOgomog czs6ToÀuévog zoQc $s00, Ovouc 
2 m. , : GQ $4c , , e , LI - 
evrQ loocvwc: ovrog wAOtv sic uegrvoíav, ivo uwogrvonom ztoi ToU 
* , , - $5 - 1 - 
QoTOc, ive zvrtg zw0T6vGOG0L Óv cvro0U. Ovx xv ixsivog vO güc,. 
? ? te , L1 - , * 1 - 3259 A I] 
cÀÀ ive uegrvoc zou vov porOg. Hv v0 gàg vo cigüivov, 0 go- 
, , L4 ? , , ' , ? - , s 
ViCEL Tip UVEINDITDA égyOoutvov eig TOv xocuov. Ev cQ xoouo av, 
A Ll r , 235 ? A 
x«l 0 x0Guog ÓL avroU iyíverO, xol O0 xocuog ovrOv ovx EÉyvo* sig vc 
ióue ÀOs, xoi of iÓiot eUrOv oU zeg£Aoov. "Ocor Ó3 FAefov cvróov, 
? - - 
&ücxsv ovroig iÉovoiav véxva O:0U ysvícOou- oU ovx iE afucrov xoi 
A ? ? - 
Gagxoc, &ÀÀ £x 0:00 iysvviüncav. Kol 0 Àoyog cat iyévero, gol, 
, - € 
xoi xovtGxqvoctv iv quiv. "LIocvvQe uegrvoti, xol xíxgeys Àéyow, 
[31 * 5 C v ? - ? - - 
Ovroc sv Ov simov vuiv: xol Ori, "Ex r0U zAocpuerog cvr0U qusc 
L4 e i] , A A 
z:Xvreg éAeousv. Kol Aéysi, Ovx ciu, éyà 0 Xguoróg, dÀÀe gov] 
^ ?, L2 , , 
pocvrog év vij éguo. 


Car. XIT. — 1. Reponendum videlur care constituit, et dixit cell. Accura- 
émi tüc "Aotag. lius ea verba reddideris ila: cum revo- 
2. Cornarius verlii: revocare ipsos in care eos in rectam viam cuperet et, ut 
rectam viam cogitavit, et ipsis praedi- tutos redderet, denuntiare eis. Nam in- 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LI. 69 


nonagesimum annum excederet, postquam a Patmo insula reversus 
est, quod quidem Claudio imperante contigit. Quamobrem cum mul- 
Los jam annos mansisset in Ásia, evangelium scribere coactus est. 
In quo nihil opus habuit accuratius ea mandare literis quae Christus, 
qualenus carne erat praeditus, edidisset. Haec enim stabilita iam 
ac constituta fuerant. Sed perinde egit ac si post alios ambularet, 
quos et antecedentes cerneret, et per confragosa ac spinis obsita lo- 
ca et diverticula gradientes in viam revocare cuperet, et in tutum 
reducere, ita illis denuntians et exclamans: Quid erratis? quo vos 
converlitis? quos anfractus quaeritis, tu Cerinthe, tu Marcio, vos- 
que ceteri? Non ita se res habet, ut creditis. Christus quidem se- 
eundum carnem natus est, neque hoc obscurum est. Ultro id ego 
fateor, Ferbum, inquam, caro factum est. Verum ne ab eo solum 
tempore quo caro factum est, eundem fuisse putatote. Neque enim 
a Mariae tempore duntaxat extiüt, quemadmodum quilibet nostrum 
tum cum natus est, esse coepit; nec antequam nasceretur ullo modo 
fuit. At sacrosanctus deus ac verbum dei filius, Christus Iesus do- 
minus noster non a Mariae solum tempore esse coepit, neque loseph, 
vel Eli, vel Levi, vel Zorobabel, vel Salathiel, vel Nathan, vel 
David, neque ab lacob, aut Isaac, aut ab Adami, ac Noémi Abraa- 
mique temporibus, sed nec a die quinta, vel quarta, vel tertia, vel 
secunda, imo ne ex eo quidem tempore quo coelum ac terra mun- 
dusque fabricatus est, sed, J» principio erat verbum , et verbum erat 
apud deum, et deus erat verbum. | Omnia per ipsum facta sunt, et sine 
ipso factum est nihil quod factum est, ete. — Et verbum caro factum 
est, et habitavit in nobis, et vidimus illud. Deinde: Fuit homo mis- 
sus a deo, cui nomen erat loannes. | Hic venit in lestimontum , ut te- 
stimontum perhiberet de lumine, ut omnes crederent per illum. |. Non 
erat lux , sed ut testimontum perhiberet de lumine, ut omnes crederent 
per ilum. | Erat lux vera, quae illuminat omnem hominem venientem 
in hunc mundum. — In mundo erat, et mundus per ipsum factus est, et 
mundus eum non cognovit. In propria venit, et sui eum non recepe- 
runt. Quotquot autem receperunt eum, dedit eis potestatem filios dei 
fter, qui non ex sanguinibus et carne, sed ex deo nati sunt. — Et ver- 
bum caro factum est, aW, et habitavit in nobis. | Ioannes testimonium 
perhibet, et clamat, dicens: Hiec erat quem dixi vobis, et, De plenitu- 
dine elus nos omnes accepímus. | Et dicit, Ego non sum Christus, sed 
vox clamantis in deserto. 


finitivus éxtxepouxeucacSat cum genilivo c&tre, facili quidem mutatione, quam po- 
a oqateopévoo pendet a xpovooUytoc. Pro  stulabat structura. 
xoi cte, quod libri habent, restitui xa 


Ioann. 1. 


Keg. ww. 


pag. 436. 


"0 SANCTI EPIPHANII 


AA ^ ^ , , 4 ? m3 
Kot ove Oujysivot voro. ztcvra, Àéyti, Tovro év Bu9apooa éyé- 
, ? , , -2) , 
vero: év GÀÀoig 08 avviygegoic, iv BmO9avíg, mégav vo) logÓcvov. 
M M - L e 7 2, / n ^ -2 , 
Kol uere voUro ÓtixvvGiw , Or, eiztov evrQ oL cto ToU locvvov uoO1- 
vol, Poi, moU uívsg; O0 08 sime, Ótüve xot iOcre: woL cAO0v, xci 
, 9- Im. 4-9) ' NET, 3 515 ' S IEL G cT - 
ziwQ cvv tuswev vov qu£gav éxcivqv. — Kol vi] evgiov, ioa v oc 
lÍ[ c T7 - - 
Ocxcdrq, qv wvÓgéoac 0 cÓcAgog Zijovog llérgov, sig ix vv Óvo vÀv 
- r € ^ 
cxolovOnouvrov cr: svugíGxs, ovroc zQO roc tOv cüslgOv vOv iOiov 
EMI fr , 
Züpcovo, xoi Ayer evo , Evoynousv Mecootov, vov ueOsguvevousvov 
, c LA 9 N ' DN. - ? , M 5 v 
Xoiozov. Ovrog qyaysv avzov zgoc zov Inco)v.  EuAiwag 08 avro 
- * | * M ? - A , - € e 
0 Iqco)c, sims, Z0 ei Ziucw víog lov&, cv xAm9«oq Kugüc, 0 &g- 
ind ^ Mi 
paveveron llévoog. —T'9 imovgiov qj0£Aqocv dEsMOsiv eig vqv. T'aMotav, 
e m " z 
xo evoloxet Diunzov, «el Aéyst ovv 0  IncoUc, AxoAovOsi uot. Hv 
LLI c2 lod [d 
02 Diunzog &x0 Bu9cotüG, ix vijo v0Àseg IAvOoéov xol Ilévgov: sugí- 
1 - "ow 
cxet DAwezog 0v INaQovonÀ, xo Mysi ovv, "Ov £ygoe Mooije &v 
E - y , ET A -2 A M 
TG vopo, xol ofzgogmror, svguxcutv 'Inco)v viov vov locrnp rov 
- m , 
emo lNofegéír. Kol eimsv oavrQ No8ovonA, Ex Nofaoir !vvorai vt 
3 PENES P3 
&yo90v sivoi; Aéyet eov 0 DiMnoc, "Egyov xol i0s. "Ióov 02 0 In- 
- E , , 
co)c 0v NNaQavonjA 2gyousvov zg0c evvOv, Aéyct zegt avo, ^ 10e cq- 
^ € , ind 
$c 'IcgonArqe, iv à Ó0Àog ovx Ecvi. — Acyev ovv. INa8avoyA, Ilo- 
, - ? , , - L] * , E" LU] E 
Otv us ywoGcxcsug; -dmexolOnm lqucoUc, xai simsv avvQ, lloo vov Got 
- p c A M] - 7e / ? D i. 
Qílimov povimuoot ovra vzo Tqv Gvxiv, tióov Gc. mexoióm ovr 
M 5 e * b — * 
Ne9evori, xol sims, "Poi, cv cb 0 viog roU Ot00, cv BooiisUg si 
voU 'Iogom. Amexoión 0 lucoUc, xoi simtv avr, "Ori simOv Got, 
Eió , (9 , - - , x , , » K LI 
OV Gt UVzOXCTO Tijg GUXijo, 7UGTtUtig; g&íGo TovrOv Ot. — Koi 
[y 9 "4 m ? MI AK Cow » 9 1 ? M] ? , 
sizev aqvrQ , Jwnv, cwmQv AÉyo vpiv, OwscOs vOv ovgavov cvsoyora, 
1 ? - ^ A 
xoi T0Uc vyyfAove voO Os00 cvo[oivovrec xoi xeraoivovrag émi vOv 
(ov voU cvOgonov. Koi v5 5u£oe T9 voívq ycuoc ày£ ly Kove 
vio Q . Kai vij sjuéoo vi] voívm yopog dyévevo 8 : 
- r[ A ^ Ge ei J A ' , no 
Tac l'eMÀetoc, xot vc ib5o* iva Ocio uera veg rt6GoQoxovro qi6ootG 
TOU ztiQeGuoU, xoi uero Tov c7 cUTOU TOU zttiQcouoU émevodov xoi 
ooutjv zzv éni INotoagév xal I'oMAaíav, cc o£ cot roeic eveyyshiorat 
» , 3. A ? , $ ER Y, c v 33 A - , 
&gpqcov, zw imi vov logÓcvqv cvrov qxévot* oc xoi cz oU Àoyov 
* Y , P) 9 ?G 2G [4 . "O iÓ 3.8 , , - 
cevvov Oery9uoevot, quoovroc ovrog: "Ore siücv avrov égyousvov rij 
, , . p 2.3 A € - [ud » A i3 , - 
évovoi0v, timsv, ls 0 cog voU 9:00, O0 olov vrQv eucpríov ToU 
, A , -— 9» e] [d * 3« - 
xocuov. Koi zoÀw v5 cÀÀm vuMfQe, cc tiÓtv avtOV mtoizerOUvra, 
" ou ? Hi e $5 C6 ou c 32 92 , E 
&pu, Ovróg ier, mgl ov simov vuiv, 'O ózíco uov ?$ipyousvog &u- 
z:00G0£v uov yíyovev, Ori z9Gr0g uov qv. Kol duagrvomos, qwolv, 
pu /, Ai r4 T 9é M - , à - - 
ocvvyqc Aéyov 0t, TeOéauot vo zveüuo v siüst ztegioveoac xorooi- 
A, dd , 3 9 MN ' 3.9 , Vcr e P 
vov, xoL ioyousvov éz cvrOv: TO Os EuagvvQqot, x«i ort, Ovroc 
, € *4 eC c » v» y. - , 
écrwV Ov tizov viv, cg Ow zsQi cÀÀlov xot GÀÀov xatgoU zegoynué- 
» * - ^ 
vov Aéyov, Vvo Óz(Én oU vOv evrOv rivos xotoOv voUrov Pxtivov, vOv 


Car. XIII, — 1. SUvacot x( oya20y cod. Rhedig. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LI. 11 


Quibus expositis ita deinde prosequitur: Zaec im Bethabara fa- Cap. XtIT. 
cía sunt. In aliis exemplaribus scriptum est, Bethan?a, trans Iorda- 
nem. Post haec narrat Ioannis discipulos interrogasse, ZiabÓi, ubi 
habitas? | Quibus ille respondit, Jenite, et videte. | Et abierunt, et 
apud eum manserunt die illa. |. Et postera die, hora erat quasi decima: 
erat Jndreas frater Simonis Petri unus ex. duobus qui secuti fuerant 
eum. Invenit hic primus fratrem suum Simonem , et dicit ei, Inveni- 
mus Messiam, qui interpretatur Christus. —- Hic adduxit eum ad lesum. 
Intuitus autem eum lesus dixit, Tu es Stmon filius lona; tu vocaberis 
Cephas , quod interpretatur Petrus. — In crastinum voluit exire in Gali- 
laeam , et invenit Philippum, et dicit ei lesus, Sequere me. | Erat 
autem Philippus a Bethsaida civitate Andreae et Petri. — Invenit Philip- 
pus Nathanael, et dicit ed, Quem seripsit Moyses in lege, et prophe- 
iae, invenimus lesum filium loseph a Nazareth. | Et. dixit ei Natha- 
naél: .4 Nazaret potest aliquid boni esse? — Dicit ei Philippus, Vent et 
vide. Pidens autem lesus Nathanaél venientem ad se dixit de ipso, 
Ecce vere Israelita, in quo dolus non est. — Dicit ei Nathanael, Unde 
me nosti? — llespondit Iesus et dixit ei, Priusquam te Philippus vocaret, 
cum esses sub ficu, vidi te. — Respondit ei Nathanael et dixit, Rabbi, 
tu es filius dei, tu es rex Israel.  Hespondit lesus, et dixit ei, Quia 
dixi libi, Fidi te sub ficu, credis? | Maius his videbis. | Et dixit ei, 
men, Amen díco vobis: Fidebitis coelum apertum, et angelos det 
ascendentes et descendentes super filium hominis. | Et die tertia nuptiae 
factae. sunt ín. Cana. Galilaeae, etc. Ut hoc evidenter ostenderet, 
post XL dies, quam tentatus fuerat, et ab ea tentatione Nazaretum 
et in Galilaeam reversus, quod alii tres evangelistae commemorave- 
rant, iterum ad lordanem venisse; ut ex Ioannis oratione constabit, 
cum ita scribit: Cum vidisset lium venientem sequenti die, dixit, Ecce 
agnus dei, qui tollit peccata mundi. ltem: lia die cum vidisset illum 
ambulantem, dixit, Hic est, de quo dixi vobis, Qui post me venit, 
ante me factus est, quia prior me erat. — Et testimonium, inquit, per- 
hibuit Ioannes, dicens, Quia vidi spiritum descendentem columbae spe- 
cie, el venienlem super eum. Quae verba, Testimonium perhibuit, 
el, Hic est quem dixi vobis, ad aliud et aliud siguificandum tempus 
usurpat, ut non idem cum baplüismi tempore, sed diversum esse de- 


2. Epyerat cod, Rhedig. 


Keo. (9. 


pag. 433. 


Keo. wc. 


"2 SANCTI EPIPHANII 


- 5 A , ^ j 
ToU Borrícuorog ygovov, cAÀa cÀAov mag  éxtivov.  Ovrs ydg tU9Ug 
- - ' A 5 ? ^ , A - 
c7t0 ToU zt. eGu0U ztg0g zov ' Iodvvqv dguxveivou, cÀÀe zodrov uiv slc 
8... $9 
vuv loàe(ov, fmsta 08 cmo lohoteg imi vov "logÓcvmv, Octo wv 
A ' a , ' J e 9 LEN ]J Com 1 
vovrO ztgOog vOv loocvvqv.  Zhio Àéyev, Ovrog qv 0v sizov vuv. Kol 
rn; 1 ? J , Y. 29 , ? , e , [y 
Or, TO tvayyéAiov oor, Kot éuogrugnotv loovvQg, ovi vsOéouot* cc 
lod A lod 
$Óm vo) mgcyporoc TQO xoigoU TwvOG ysyovorog. 
p e » 
Mezdà voro doy] 4Aijosoc vOv zcol Ilérgov cz0 ZAvOoéov cquot- 
- ? D. t - , - ? 
verat. AvijMOe yog meg" ovrQ ZAvügéag sig vv Óvo vv exolovoqodv- 
9 , M 215 , 2f N31 52 2 J 
vOv vvrQ, puoOnrsvouévov uev zo  loovvov, tv 08 £v vi] T'alAato 
, * ^ -2 , , A , A 
ziMQouevovrOv, xci xoigoU vQ locvvo cyolofovrov. Kai ev9vc usi- 
, , 34 ' tw» ri cr P , , 
vevrog Zvógéov éxsivqv vav quégav, coge qv og ÓsxoTq, cvupipqasv 
"NA E" i , ? LU 21A "— ?v9/ , w , L1 , PT i] 
evrij Tjj juégc: cvavrijoor avrov vQ i0io cücigg Züucvi xot eizeiv vo 
[3 Qr C4 , EU 2. 44 A A 
z:9otigmpévoa Ort, Evgnxousv Mecoiov, xol cyeysiv cUvrOv zg0g TOV 
, M 5 fce 1 Qu e 2 r e s S csse. ' 
XUQLOV, XoL ro £579, X«L cg Eye 1| exoÀovOLo, Oti tizev ovvQ, 2v 
w ? € A 
xAqOn6n Kogec, xoi, Ty émovgwv q9ikot, qnuolv, iEsi8siv elg vqv 
- w , 
T'oAolov, xol svoioxet DAzeov, xol Aéyst avvd 0. ImcoUc, ZxoAov- 
Oe, uoi: av 08 GíAumog exo Bq9coióG, ix áo moÀtsoc AAvÓoéov xol 
C - €. - - 
Ilérgov. Koi 0gGg Ott v0 OtavorO vot qquiv Óiücciw, Ot, vÀv Óvo vv 
2x04 $9oca v uo9 J ' d , 2: c2. EAS LÀ 
cxolovünoavrov uoO«rsvouévov uiv và 'Iocvvg, i$ àv £vog v0 0vope 
3 - ? .j - 
elomxev Ori .vOoéag qv, roO 0B GÀÀov oUx sloqxtv, oe OiavosicOot 
C 0 w 5 e M n" A 
qu&g voUrov sivoL ov TO Ovouc ovx sionxs Óic vO OuOycQov, Óic TO 
, | aita , U Xs 4 M "^ A ? , * ^ 
GvGxqvov, Orc OuOrcyvov, Oic TO Ouosoyic, v Ov locvvqv sivow, 1| 
- - UA - 
TOv 'lexofov, fva vàv víQv Zeifisüoiov. "Est yoQ vovrove moGrov 
^ " ? 
xAqOvov* Énsra vOv OAwucmOv, xovc vqv cexolovO(ov, og véroxrot iv 
voie eVoyysMowg* Ilévoog moGvoc, Énsvra A AvOgéac, iva ' Ituoloc, sivo 
EY ^ 
'Iocvvqc, uero voUrove OíAurmoc. "AM msol rovrov và vóv i&o9c 
S MES 2 
Aéyew. — IloÀky ycg iow 4 v9c mzxQoyuovtiog vovTQc dxoÀov9io. 
- [4 
Eig 0i vo CGqvovusvov dvoxaumvíov, Omso fort xorovotjoot, OTi 
xo creo vG locvvn 0x uoO17:vousvot xol vij uoOqrsio zvoocovéyov- 
eu a qu uevquevou í Ur) uoron]veLornqrposovey 
r , A -) - , , Pho 8 — PnÀíw 
v£G O)gevrOG xol zooc TO loco) zowjcevrsg mQOTNQv Tuígov, Tij íiüg 
^— , 
cdztAOOvrec, mw iv vij dMe icy0Àafov, cg fgovow af dxoÀovOioci 
m - , - 
TOv Éréoov svmyysiiov. Mera ydg TO Tqv «vgiov i$sAOeiv vOv "Iucoiv 
£UOUc » cGxolovOia qcoxs; Ort, T3 voitu quíoc vycuog iyívsro iv 
?] 9 Y CRONEITANE e pee : 4 
- - , Aun 2 , "T [d , - - * 
Kovg v5e DoMeíoac, xai «v ixci s] wwvo voU luco). —Exàq9w 06 
A c? - LI n 1 E] - , A , ? A ion , 
x«i o Incotg xci of uorOral evroU tig vOv ycuov. mo 0s ixavégov 
M V , n , LI ec , , , A ri y € 
TOv Tijg ÀtzTOÀOylog Óqucrov xoi vzoOécsov ioréov iGriv Ori xal évé- 
- , 
gove GuuztegsíA gs po9w«rdg olrweg Gov evrQ fuswav, rcya Oi of 
1 , 
zsgl NogovonÀ xol GüummOv, xol &ÀÀo, viwvég. Of yag mei Av- 
, , , eot , ? , , , ' ST 
Opéav cveyooraav. Of 08 xag" er usuevqxoreg éxAnomoav xol evrot 
A , A 1 - ^ € € 
tic vovg ycpuovg. Kol uero vO z0vwjGct roUTO zrQQ TOV GrQueiov xorti- 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LI. "73 


monstraret. Non enim repente post baptismum ad Ioannem acces- 
sit, sed primum in Galilaeam, inde ad lordanem, hoc est ad Toan- 
nem, perrexit. Unde dixit, Hic est quem dixi vobis. | Ad haec cum 
evangelium ita narrat: Ef Zestómontum perhibuit Ioannes, quia vidi, 
aliquanto id ante tempore contigisse declarat. 


Post haee vocationis Petri atque Andreae initium describitur. 
Ad Christnm enim Andreas adiit, unus ex ambobus qui eum secuti 
sunt, quique Ioannis erant discipuli et adhue in Galilaea manebant 
ae Ioanni interim operam dabant. Deinde postquam illo die cum 
Christo moratus est Andreas, ac iam hora decima esset, forte acci- 
dit ut eadem die in Simonem fratrem incideret, eaque diceret quae 
paulo ante commemoravimus, Quia invenimus Messiam, sicque illum 
ad Christum perduceret, ete. Secula sunt illa deinceps, ut ei dice- 
ret, Tw vocaberis Cephas. | In crastinum voluit, inquit, exire in Ga- 
lilaeam , et invenit Philippum, et dicit ei lesus, Sequere me. | Erat 
autem Philippus a. Bethsaida, civitate 4ndreae et Petri. Vides quem- 
admodum cogitandum nobis illud relinquat, ex duobus illis Ioannis 
discipulis qui Christum secuti sunt, quorum unius nomen, Andreae 
scilicet, expressit, alterius tacuit, hune ipsum esse Philippum, cuius 
nomen est omissum , quod et popularis eius esset, et contubernalis, 
etl eandem artem alque opificium exerceret. Nisi forte Ioannem 
mavis, aut lacobum Zebedaei filium. Primos enim vocari illos opor- 
tuit, tum deinceps Philippum, quo in evangeliis ordine numerantur. 
Petrus primus, deinde Andreas, tum lacobus, inde Toannes, postea 
Philippus. Sed de iis hactenus. Longius enim patet ista dispuiatio. 


Nune ad id quod erat in quaestione redeundum est, nimirum 
observandum illud esse, quemadmodum illi cum loannis essent disci- 
puli, eique navarent operam, apud lesum prima die manserunt. AÀ 
quo postridie digressi iterum ad piscandum reversi sunt, uli cete- 
rorum evangelistarum narratio continet, Etenim ubi lesus postera 


Cap. XIV. 


Cap. XV. 


luce discessit, statim evangelica illud historia subiicit: Jie ferta loann. 2, 1. 


nuptiae factae sunt in Cana Galilaeae, et erat mater Iesu ibi. Focatus 
est autem et lesus, et discipuli eius ad nuptias. Ubi ex enucleatis 
utrimque minulisque verbis ac sententiis colligitur Christum alios se- 
cum adduxisse discipulos, qui cum eo remanserant.  Cuiusmodi 
forte Nathanaél fuit et Philippus, aliique nonnulli, Nam Andreas 
cum suis recesserat. Qui vero apud illum mauserant, cum eo ad 
nuplias invitati sunt. Postea cum primum illud prodigium fecisset, 


pag. 1438. 


14 SANCTI EPIPHANIT 


1 A ^ M , Mi ' ^ ^ 
90v sie vd uéor vijc Kogagvaovu ! xovoQxiGE, xoi Àourov oqusie insi 
[4 Jd - ^ -J 
&oysrot ioyofeoOoi frtga, Ort vv vOU Euoov fyovrog ysige ieooro, 
- - ? A s» Q 
dÀÀe xol vqv mevOtoov v0U llérgov, oU uiv &mo BuOcoiüG Ovroc, yj- 
A , A pA - 
uevrog 02 dzo Kegogvaovu, ?0U uoxodv Ovrov vOV vÓzOV TOUTOV 
- ? A E - , P 
TG ÓicorQueTis ToUTNv &7z0 TOU zvgteroU OreGOGct, xol OtgomtvÜcico 
, 3 er * , 25 , LT i] ^ , 
Óvqxovet, 9 cgre tivoi ravrQv cxolovüiav. Kot uera voUTa zcGÀLV 
2-254719 / 2 ' T. ) D 3 , , , 
eUro) cvooroéwoavrog sig vv NNafagér, 070v qv cvortQoouuévoc, vóve 
[y J.. - , - 
dvíyvo T0 fuifAiov -Hootov voU mgogirov: ovroU Aowmov *z9oÀofov- 
? M MI "A e , ? mcr M M ? 
vOg c&UTOUG, xoc ÀÉyovrog Ort, llevrog éosivé uor vv zogo[oAnQv, la- 
' , , e , , a , , 
TQé, ÜtQcztsvGOV GsovTOV: Occ qxovGopusv omuia ysvousve iv Kogag- 
' ) A Lue. ? b , NBGENT NC - 
voovu, zoircov xoi 0s iv vj moroíóu cov. Kal ogge c fori vic 
? ec ? ? A i] ? - 
cÀnOsiog « cxolovOín; Kol ovx émoígcs Ow vwv cnuicriov cvrv, 
iH 97 5, - ' , ' A , , 
ouoiv, ovóév. — KaxtiOtv zoagslOQv sic vv Kagagvaovgu zoÀw xaco- 
A A - , r ec - 
Xi0t, xXoL iÀOGv sig vc uéoy vc OoÀccoue, Og quow o Moezr9oioc, 
siüs Xiucova llévoov, xol 4vÓgéíav vOv dÓsigOv e)roU DcAAovroac vd 
? 
Olxrva, xci zccAwv "Iexofov xoi Icocvvqv vtove Zsfsóetov, xoi v0 ví- 
Àsov ev/roUg éxcÀsos, xoi óíavreg Àowmov vo Óixvva sjkolovOqcav 
OG. 'O óà 4ovx& L vov cxolfsiev Goquotvet ToU ( 
evrG. & zdovxüg xa Tq oífewev  Gquotvey ToU. zQcyueroc, 
? , A ? 74 , 
50,0 xol qxoÀovOncav Aowrov cusrerQszTOL, 9 uqxéri eveoAAousvot, 
- ? , ? - A 
vüc 4Auosoc, qe ort, "EA90vrog evroU imi viv Auvmqv Itvvqcagi, 
*3 M ? 
siós Zipcvo xol Avügéov xavragrífovvag vd Ólxvva, xoi evífw sig vO 
M 3 , - . 
zÀoiov, 0 sv Zíuovog, quoi, Ilévgov xoi 4vógíov. Tovro 0i cm- 
r r »» P7 7f ? - , M , , M A i , 
uotveL, coc 105 Ovrog ? avro év voig év yvoGt.. — Zio Óie qv. Gvvx- 
? * ^ 
Osiov xol moocrkavro, xal dvsiOgv ixcOictv.  Eira Aéysw vÀ Ilévoo 
? A , M 
uero Tqv OiÓocxoiav, "Emoavdyays sig v0 (jj90oc, xol yolccors vc 
* P - 
Oixrve. | Of 03 simov, 'Eziovezo. "Hów yag Ow vQv voU 'lodvvov 
, — 
peorvolav imiorórqv evtOv ixcÀovv, oí mgOvtgov eUroU cxovcavrec 
D ? i] [d ? i] - - rc " i] rn , - , * 
ort, lÓov 0 cuvog voU OtoU, O olQov ruv cucoriov ToU xoGuOov' xcL 
ri , 3. — »! A e , LI , M] , ?0 7 
OrL 7t«Q ocvrQ &uswwav TQv wufoev, x«i tig vqv Otvrégav &bmAOov, 
uerímsua iv vj Wyge vv Ly9vov Ocvuaccvrov cvtQv, xoi Ilíroov 
-À - 3. c , , 
Ayovroc, "E&sAOs cm iuoU, Ort evo euegvoAog eii, xvgiue. — Toyo 
A LI , A A , 24 - ' , 3. A 
jeQ xoi perEuéAevO Óic TO ztQOTEQOv aUrOv xtxÀmoUoL, xoi GrQétoL ÉL 
- [d v UL - 
vovg Ly9vVoc xol xv evtoyoG(av Tc 9 eAsiag. 'O 0B sine, Mni goflov, 
, Y [4 ? ? , 5 », c , - , 
ztegoreoGvvov cUrOv, Or, ovx czmyogevüm, aAA Ori Óvvarot T9g xÀj- 
» 9 e ' nd A - - , 9 , Hu t *TE DÀ 
cse ZysgaOot, Ort, quoiv, Amo voU vv evOgomove Eon Coyodv* Ort 
Li E , - ? MN RC , 2! ) , 
xoi 9? roig GvujusrOyouc TOig 6v TO érégc oig &vevGav tig cvÀlqwuv 
- A cx ' ei - 
x&v Tüe eve &yoec. 'Hcoav yoQ xowovoi, cg quoi và 2íuovi, 


Car. XV. — f. Delevi vocem éASQy — nem vocabuli praegressi. Sed pro Ovcty 

, . , , 
quae vulgo extat anle xo«oxtos. forlasse etiam reponendum est oxóvcov. 
2. Negalionem oy non agnoscunt libri. 3. H. e. Adeo ut quae apud evange- 


Addidi eam, postulante sententia, suasore listas narrantur haec omnia bene con- 
Pelavio,  Evanuit scilicel in terminalio- stent. 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LI. 75 


in Capharnaiticum agrum profectus ibidem habitavit, ex quo tem- 
pore alia deinceps miracula coepit edere; ut cum aridam hominis 

manum sanitati restituit. "Tum Petri socrum curavit. Hic enim Mare, 3. 
Bethsaida oriundus ex oppido Capharnaum uxorem duxerat, quae Moti M. 
duo oppida haud procul a se invicem dissita sunt. Socrus igilur Luc. 4, 3s. 
Petri a febribus liberata repente ministravit. Sic enim narrationis 
ordo pertexitur. His ista gesüs Nazaretum, ubi educatus fuerat, 
denuo revertitur. 'Tum demum [Isaiae prophetae librum legit, quando Luc. 4, 17. 
et occupatione quadam sic illos allocutus est: Utique dicetis mihi hanc — » 
parabolam : Medice, cura teipsum. | Quanta audivimus signa facta in 
Capharnaum, fac Àíc in patria tua. — Viden? quam sit. veritatis con- 
serta continuataque series? Ceterum nullum ibi propter illorum in- 
credulitatem signum edidit. Inde Capharnaum profectus in eo op- 
pido resedit. Post ad maritima loca digrediens, auctore Matthaeo, 
vidit Simonem Petrum et Andream fratrem eius. mittentes retia: ium 
lacobum et loannem filios Zebedaei, ac perfecte demum illos evo- 
cavit: Qui retibus abiectis secuti sunt ipsum. | Quam rem accuratis- jour 1g. 
sime Lucas expressit, cur ita seculi sint, nunquam ut amplius dis- 
cesserint, nec vocali distulerint. lta quippe seripsit: Cum ad lacum 
Genesareth venisset, widit Simonem et 4ndream reficientes retia, et 
ascendit ín navim, quae erat Simonis Petri et Andreae. Quod quidem 
declarat iam inter ipsos aliquam intercessisse notitiam. — Hunc igitur 
propter familiaritatem aeecipiunt, et is conscenso navigio sedit. "lum 
ut docere populum desiit, Petrum ita compellat: Zeduc /n altum, et 
laxate retia. 4t illi dixerunt: Praeceptor. lam enim ob loanuis 
testimonium praeceptorem illum vocabant, eum ab eo primum au- 
dissent, Ecce agnus dei, qui tollit peccatum mundi, et eadem die Ioann.1, 29. 
cum eo commorali postridie recessissent. Post haec in piscatu ve- 
hementer illum admirantibus, ac dicente Petro, J/scede a me, quía Luc. 5, 8. 
homo peccator sum (fortassis enim poenitebat ipsum, quod ab illo 
vocatus inilio ad piscaturam denuo rediisset), ita dominus alloquitur: 
JNoli timere; ut ilum ab eo metu confirmaret, nec se repudiatum 
omnino putaret esse, sed pristinae vocationi inhaerere posse confi- 
deret. Quare, Ex Aoc, inquit, eris am Aomznes capiens. | Quo 
tempore sociis, qui in altera navi erant, innuerunt, ut ad conve- 
hendum piscatum sibi auxilium ferrent. Erant enim Simoni socii, 


4. Cornarius: ipso de cetero prae- 7. aurotc coniectabal Pelavius. 
occupante ipsos ac dicente. 8. oAetac cod. Rhedig. Initio capilis 

5. 8C 0 volebat Pelavius. legimus &y tfj dMa. doy óXaCov. 

6. Transponenda suspicor haec esse ita: 9. Ila corr exi. Nam libri bas OUy 
Tjx0XoU Soy Mnxétt aya guevot, Àot- oic u.exó y ote. Apud Lucam 5. 7. legi- 


xÓy üguetatpemtot tfje xivjocuc. lur KoX xoxéveucay xoig pecóyotc. 


16 SANCTI EPIPHANIT 


, » ? A , ^ e , 
xerDorteo cvo xcuol moo0cüqAoroar $« zc vxoOfotog roUTQc: Óvo uiv 
? , LEES N95 , , , e. , T c [u 
cxoÀovOüncoavrov cvrO zege locvvov dxqxoorov, Ov Óvo sig qv O 
? - - 
ZAvüg£ac, ig! zjuiv 0& 19 üavevoquévoig xaA(crae vOv Eregov sivot veo 
- - M 
£v« rQv víQv ZzfjsÓoíov, Ói& vO Gvvsoyov xol uéroyov xol xowco- 
A ^ 
vixOv. Kol Aowrov uevd vobra mzvre xorolspevrsg ob vícGnQso, vd 
- ' - , , r [ul b - 
ve zÀoio, tig Txv yi s]xoÀovOnGav, cg £ycu y TOU 21ovxü woorvolo. 
"fere éEctrovvog ÓsnvucQor Ort ovOsuie GxoliürQe, ovre évavriórqg £v 
- ? € -J 
roig cyloug sUveyysMoig, ovre meg roig cyloig sveyyshiGreig sUQiGxt- 
? A , L2 , , 3, , ? b A ' 
roL, &ÀÀe zevra cogi, yoovov Oé eio: OLaoraGeig. — EvreUOtv yog xat 
? , - M , S , A , A 
éméxtiva, vÀyv msgi llévoov xoi locvvqv Àomov cvvagOévrov xol 
dxoÀovOovvrov, iyfvevo Oiüdoxov iv meon vj looo, xol iv vj 
? - , 1 - - 
lovóaíg, xol Àowmov mÀovvvouévov ro) xqovyuorog vd ff5e vOv Oso- 
J ? , e * M ? J )- f [4 
cquciov émeríAei. "fiore sivon Tqv cxolovOioav i&eamovrog ovrog. 
- ? - ? ec 
lloórov uiv foemuc9ívrog avro) xor Alyvmtiovo, c &gmqusv, 
? - A 
A900 Oc0sxrQ moo $E siódv lNosufgíov, vovríor, moo &bQxovra 
- bd - e E 
qusoQQv ! nqocov vc cuéogec àv ' Enipoviov, 1| ovv su£go vie ev- 
- [ud c - ' - 
TOU ytvvQosog xorc Gcgxe, cg tyeu v uogvvgQío v0U xcrc Zdovxüv 
; " e $3 , - , , * ec LN S , ^ 
evayysiiov, orv, Hv Inco)c eoyousvog sivot cg évOv vQuaxovra, qv 
^ [d , , - 2 , 3 i] - A » 3, , 
viog, Og évouitero, ToU loop. Hv yeg TG uiv Ovri &ixocitvvéa 
- - 1 , € , - 
érQv xol wqvàv Óéxo, Ort éni vo Donvicue qus, vovxovroa uiv iv, 
244? , , 1 , ? , c 3 , ? - 
cÀÀ ov zÀquouc: O10 Àéyei, -oyousvog og érQv TQuexovro. —mtvrcU- 
Li , - - A "n , n , E 
Ocv aL vtGGeQcuxOvTo TOU ztt0Qe'GpoU, xo, oí Óvo £Oouc0rg puxod 
^ - c - - E , 
zÀsiov e£ iv Nofaoir dz0 rÀv qusoQv voU ztigeGuoU, xoi zoOrN 
C p NO , 1 , 1 , Aer e , , 
quége zog locvvqv, xot Otvrége, xoi zw cmxo locvvov zoo 
J [x - ? 
xoL Órvrígoa, Orr qxoÀovOncev evt of ztQi A4vügíoav, Émswra Zip 
- , r [y e , b 
llérgog. Koi v &ÀÀm muíge, cg fyrnutv xot Éyew *] txoÀovOio 00 
-] , , - LI - A * A - , 
evoyysMov, Gilinmov xMjcig xot oU INNaOovor, xot Aorrov vij voízn 
fs p , 22105. ? € - , M M , H 
qug yepuog éyévero év Kav& vXc I'aAiotag, uere vog Óvo reg zooti- 
ld ^ — ? 
guuéveg:* OzsgQ moOTov Gqusiov xol zmÀgocoue rQuexovra érv &m0 ytv- 
^ ? nd ^ — 
v5osog vic ivowQxov avroU zegovoíog. 'Ev cvri ydg sugíoxerat rjj 
Quíge vg cvrOU xerc Gcgxo ysvviosog mzrmOwxog TO zwQGTOV Ttc)iv 
cqusiov roO vVOüorog sic oivov, iv và mÀqoGooi evrOv vQiczovra Er, 
m Á —- , 
c zoÀÀcxig timov, c0 vij évocQxov ovrOU ytvviotog Tt xol zvc90v- 
EP us ^ - 
Giog, cg vxor(Oeroi auiv Gvvifvet xoi xcroÀeufdvew v vOv svayys- 
i] - , 

Aicov dxoifeuk v& xol cxoAovOia. Kol Aovxróv dm roU zoorov oqusiov 
, , p b ' A , M A à 0» , 
TOUTOU TC T£ GÀÀOo GQutia, xot TO X9ovyuo ÀorzOv, xcL ro cÀÀa zrüvre 
- - - , €- ? - 
vác Qevuecrze «vro0U zÀqoocotog TZc giÀevOgomiag x«l cveyysiuxTG 

, ' , e , 2! 1 2 , 
OQovueTOvoylag T€ cL OL0nGxoÀLoag, Oc zoÀlexig Eg, x«t cvoyxotopot 


10. Correxi &uweyonuévotc. Vulgo ita ut nobis cogitandum reliquerit evan- 
exta Suxvevomuévot. — Cornarius verlit: — gelista, alterum cett. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LI. T1 


quemadmodum paulo ante diximus, cum ita disputavimus: Duos il- 
los Ioannis audita voce Christum secutos, quorum unus erat Án- 
dreas. Alterum verum unum e Zebedaei liberis fuisse, propter artis 
societatem ac communionem rectissima conieclura suspicali sumus. 
Quamobrem relictis deinceps omnibus, adeoque navigiis ipsis, ad 
lerram quatuor illi secuti sunt; quod Lucae testatur historia. Ex 
quibus omnibus efficitur nihil in sacris evangeliis eorumque seriptori- 
bus perplexum esse vel repugnans, sed plana et expedila esse 
omnia, si temporum intervalla distinguas. — His ita gesus, cum iam 
Petrus ac loannes ceterique penitus adhaesissent ac sequerentur, 
per totam Galilaeam ac ludaeam docere coepit. Atque ita longe 


lateque dissipata evangelii praedicatione cetera prodigia perfecit: ul Matth.a, 23. 


hie subductis omnibus rerum gestarum ordo, ac series instituenda sit. 


Inprimis baptizatus est, si Aegyptiorum mensium rationem ha- Cap. XVI. 


beas, Athyr XII. a. d. VI. Id. Novemb., hoc est LX. ante fe- 


stum Epiphaniorum die, qua is secundum carnem nalus est, id quod 


ex evangelio Lucae constare potest. Sic enim scribit: Erat lesus Luc. 3, 23. 


incipiens esse quasi annorum XXX, filius, ut putabatur, losephi. Nam 
si accuratam temporis ralionem ineas, nonnisi XXIX annorum erat 
ac X mensium, cum ad baptismum sese contulit, ut triginta anno- 
rum, non tamen plenorum, fuisse dicatur. [deoque scriptum est, 
Incipiens quasi annorum XXX. Deinceps XL tentationis dies secuti 
sunt. "Tum hebdomades plus minus duae, quas Nazareti post ten- 
tationem exegit: tum, apud Ioannem prima alteraque dies, ac, post- 
quam a loanne discessit, totidem, cum Andreas illum una cum socio 
secutus est, deinde Simon Petrus. Altera vero die, ul et nos di- 
ximus et evangelicae narrationis ordo postulat, Philippus vocatus ac 
Nathanael. Tertio postea die nuptiae factae sunt in Cana Galilaeae, 
post biduum illud, idque primum prodigiorum omnium extitit, ac tum 
annorum XXX numerus ab eius natali completus est. Eadem 
quippe die, qua secundum carnem natus fuerat, primum illud con- 
versae in vinum aquae miraculum edidisse creditur, cum triginta 
iam annos solidos ab ortu suo secundum carnem adventuque clau- 
sissel; id quod saepe commemoravimus, et ut ad eum modum acci- 
piamus evangelicae narrationis exacla series postulare videtur. lam 
post primum illud miraculum reliqua prodigia subsecuta, nec non et 
coelestis doctrinae praedieatio, et id genus cetera quae ad singula- 
rem in nos humanitatem evangeliüque mirificam vim ac doctrinam 
praestandam ac demonstrandam pertinent. Quod cum a me est non 


Cap. XVI. — 1. Ita correxi. Libri bulo quid faciendum esset dubitasse vide- 
scripli et editi habenirvons, quo voca- iur Pelavius; uncinis enim illud nolavil. 


Ioann. 2, 1. 


Keg. t£. 
pag. 440. 


"8 SANCTI EPIPHANII 


, , 9 A i] » c ? , MI , 
zÀetGvoug Aéyew, ? Óvo vo]v evqv vov ezvarouévov xot zoogocitouévov, 
- - A - ? - M 
$uoGc9or fovroig v& vie dnicrleg wal roU dvrÉyaw TO) &yto ZVEU- 
port xci Tjj OovuooTy vOv sveyysMiov exoÀovüio. 
A - r ? 
Ilévrg ydo vovg ivavriovuévovg vÀ «yío tvayyshio rmooAqpsrot 
e , ? / ó - c? 2. - , f. d M - 
1| ToGoUT: &xgiBoAoy(a, OnÀoUGa Ort c0 ToU Dezvicuerog | cogo TTjc 
- n ? P 
Àowrye zcyporsieg, ! cog &yst ovrog. ' ?"O vi Exsevot «ovo vv qu£- 
ocv roU pozvícuorog iv và meigaGud vysvouífvov avroU vv rt6GaQó- 
c t NM NET We 3 ' - - , Sr oe M 
xovrc queQQv iv vi ignquo, ? ege Ot00 TQ mzwvtvuoTi vQ ayío Oi 
, , , - » ' E - - - 
'"Iocvvov ov zsggovriGror omu&vow: Óx yc sv rovro Óid TÀv TQiuÀv 
? - , A , - zd ? - LT - 
eveyysiovv ouuavOétv. Kot ze roig cAÀoirg evoyysitovaig ztegl rv 
» , , 1 Ncc 385 Lou e" 1 
GÀÀov ov zeggovriGTaL, ÓLe« vO &xoaGoTOov eg éxeorov DomOcicOnr xa 
, C 42 , 3 
mogd zevrov GvÀAtyouévy aj cAxjOcio Ósizvvrot uio vig ovGn, xol zo0g 
? b M ? ' ? A - - y 
&ovziv ui GraGiefovoo. "'ExsiOcv yag tvÜUg c0 vOU zti1QeGuoU, cg 
] ? ' 1 2! 1 , 3 bes » ' -- 
&gqv, sig vuv lNatagér $gysvot, xo puiveu éxtb ovzo TivOG uoOmroU 
? ] - ? - , M ? , D ? A 
uev e«UroU Ovroc.  Kaxsiü:v xorígyerat zwQoc locvvqv, Ore cvüvg 
- M [u *4 
0ic v00 LdvOgéíov xosivon 0 llérgog, tiva Qlwemoc, xoi Óua duAim- 
ec ^ , 
zov 0 NeOovonA. Mmósig Óà xol rovro c'ugifoAAov mtQisoyotécOo, 
c "a 77 "4 à /, P r , L2 * di - » IIé i] 
OpgGv Or. 4vOgéíag mgdrog vmmvrqos vÀ luco, Pxztwa lléroog, xol 
ór evro) ixiOq, xol co£qvor xol msgl rovrov ccyolÀew. 'H uiv 
- 2 - 
yeo cvvevrQoig vQ vÓgéíg mo yeyívwrei, uixgotégov Ovrog voU 
, - , - ri , [7 1 , ei n " E] 
llérgov vQ «90vo uo gÀuxtoc. —T'orsgov yog zc, OTt v TtÀtloy eU- 
^ , c ? LJ 
rois dz 0reíig ysyfvqrow, ez0 voU llírgov ysyévgvow imciür yog xol 
? A ? ^M " 239 2? - A, 2p A A - [4 , 
evrOg cqmysivo vo iüLov cÓcÀgoU, xoi &ru Ó8 xov ToUrO, Ori Ococ 
éoviv elügg vdg *xlyose vOv xogóiQv, xol ywoGxov ríe iv mooroic 
, $ ? L3 ^- - 
&Éiog vérrtGOo.. — Kol éEsÀéEoro vov llérgov coymyOv sivoi vv ovroU 
- c , - 
ua)qrQv, og mevrg coagüg dzxo0füsxvor. — Merénewvo yag dBOvrov 
? - 5 ? - A , A , [d , n E - LI 
5 
evrQv zog «vrQ, xL uswevrov Tqv ztootqv ruégov, Qc £grv, vij 9 08 
c , - c - - , 
üsvrígo OÓrvocvrOv, rjj voírm OP quíoo vroU Orocqusíov ToU zQoTOV 
, ? - - LÁ c 
yevouévov, xoí mwOV GvvovrQv «UrQ, oU TOU ZvÓgéov, 9ovrs roU 
? -2 , ? - - ' A - 
Ilírgov, ovói voU locvvov, ovóé vo) lexoov, 8e werd vO &ÀOeiv 
M ? - E - 
evUrov sig Koegogvaovu, xoi cvtiOsiv zo sig Nofagév, xcxtiütv 
i € - - 
zGÀw tig KoegegveoUu, xol zoujcor uípog vi vOv Gquslov, roD qv 
' - 2! ' - - , ES. , - , 
Éngav «siga Éyovrog xat v5o zevOcgag Ilérgov vov iaciw, avcAOtiv za- 
? - A f. € 
Aw sig Nafegir, xoi eveyvovot v0 fiiov Hootov, x«i xcrskOtiv 
» , ec - - 
zÀw tig Kegegvaovu, ? vOv&t 9] vcÀelo. xAgoig vOv ztQi llérgov xoi 
] , , A e c - E] , , - ? 
locvvqv ysyévqvow — Kot ovrog s zàGc cxoÀovOia «voloytirot, ov- 


2. Libri habent 8&uX vv xGw.  Revo- cw» plane induxisse videtur. ^ Gatakerus 
cavi voculam &cqy in ix tvjv delitiscen- — Opp. Crit. p. 810. haec verba tentavit, et 
lem.  Pelavius sat. habuit adscripsisse in voculam xoY ante avovyxazopo. delendam 
margine editionis suae: deest nonnihil. esse statuit. 

Cornarius verlens propter erroneos illos Car. XVII. — — 1. Istud c mihi su- 
qui sibimet ipsis venantur cell., illud spectum est, ne aul ex lerminatione ag 


79 


semel dietum, tum ob caecorum hominum, qui infidelitatis asseren- 

dae atque et sancto spiritui et evangeliorum constanUssimo ordini 

contradicendi occasionem undique captant, cogor saepe repetere. 
Etenim tam enucleata accurataque ratio illos omnes occupando 

summovet qui adversus evangelium pugnare non dubitant, cum id- 

ipsum demonstrat, secundum baptismum ceterarum rerum gestarum 

initia hune in modum secula: deinde quae post baptismum in illa 

XL dierum tentaüone ae deserto conügerunt, non sine saneti 

spiritus. afflatu a loanne praetermissa, quod a tribus evangelistis Ioann. 1. 

antea memoriae essent prodita. Quemadmodum alia alii evangelistae 

praetereunda pularunt, quod alterius aller velut subsidio niteretur; 

ita lamen, ut una sit ex omnibus collecta ac subducta veritas, nec 

à se ipsa dissentiat. Nam post baptismum statim illinc Nazaretum, 

uli dixi, proficiscitur, ibique sine ullis adhuc discipulis mansit. 

Hine ad loannem contendit; quo tempore Petrus Andreae vocatus 

est opera, tum Philippus, et per Philippum Nathanael. Nec est 

quod ista scrupulosius exquirens dubilet quispiam, quod Andream 

primum occurrisse lesu videat, deinde Petrum, qui per illum sit vo- 

catus, ob eamque caussam succenseat. Etenim Andreas prior in 

dominum incidit, quod Petrus erat aetate iunior. Postea vero, cum 

absoluta illa suscepta est omnium rerum abdicatio, initium est a 

Petro faetum. Tunc enim et ipse fratri suo praeivit. Accedit quod 

deus humanorum cordium nutus ac propensiones animadvertit, ac qui 

sit primo loco dignus intelligit. Quare Petrum discipulorum suorum 

principem elegit, uti perspicue declaratum est. Secundum haec igi- 

tur, cum ad Christum illi venissent, ac prima, ut diximus, die 

commorali postera discessissent, ac deinde alii se quidam adiunxis- 

sent, ab Andrea, Petro, loanne ac lacobo diversi, quibuscum Ca- 

pharnaum abiens inde Nazaretum perrexit, indidemque rursus Ca- 

pharnaum rediit, ac miracula quaedam edidit, cuiusmodi est arefactae 

manus ac socrus Pelri curalio: inde Nazaretum denuo reversus 

Isaiae volumen legit, et Capharnaum sese iterum recepit. "Tum de- 

mum perfecte Petrus loannesque vocati sunt. Atque hic tandem 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LI. 


p. 
XVIT. 


eius quod praecedit vocabuli succreverit, 
aui corruplela sii voculae mg. 

2. "O ct Execar. scripsi meo periculo. 
In libris est 6xc reca. 

3. mao& Seo) ego correxi. Libri ha- 
bent xeot Seob. Pro quo Pelavius méot 
(quod, videlicet ad t&cooo. vjusoov refe- 
rendum esset) Seo0 tà Tyev|.at vel me- 
prtoU v Ty. , vel xepi ov. tQ my., r€- 
sliluendum censuit. 

4. xAlcetg placebat Pelavio. 


5. 86£ parliculam , quae desideratur in 
libris, revocavi ex prima syllaba vocis 
O£vtépa. 

6. An ov8£? 

7. Delevi 6xe quod libri ante xóxe in- 
serunt. Olim placuerat Kaqaovaoby. xóce, 
TOtEt v) tcÀclo: sed rectius illud oxz pro 
glossemale habendum nunc quidem suspi- 
cor magisiri alicuius de sententiae ordine 
aberrantis. 


pag. 441. 


Keo. tq. 


Keg. t3'. 


pag. 442. 


80 SANCTI EPIPHANII 


? r , € , 
Ósvog cvrrOérov vmegyovtoc, dÀÀe mccuc v5 cÀnOsloac vqAavysoriTQc 
? 
ovcoQe, xal iv cÀmOsiog xexuovyuéívme. Gai yg oUrcg of GÀLo, sUey- 
' E ? f 
y&hiGrol, Ori gvydg cero cz0 zQogoztov Hooc0ov, xoi uera vqv qv- 
A 
yuv d&9ov xeríusvev sig Nofoaoiz, xol usra qv Notagiv Àofowv cO 
? € M] A ^ 
pézricuo cméMO9:v sig vv Éoguov, xoi user? raUra dvíxawwt, xoi 
2 
pera TO cvoxeuipor qobero xmovrrsiv. 
? A , 
To 08 sveyy£Mov v0 eic óvoua "Icncvvov, qoci, apevósrot. — Mere 
' UNES E PESE v4 [s , MEL TOUU, 12:5 , 2 ES * 
ydo vO simsiv Ort, 'O Aoyog cagé iyévero, xol écxsrvocsv iv qjuiv, xoi 
óMya GÀÀe, evOvc Aíysw Ow, log éyívevro àv Kovg ve DIohoag. 
? ? - , [d 
Koi ov ufuwvros of cqpgocvvqv £avroig émiczOQusvoi, cc 'lIocvvqge 
- [y E gw 
uero vO simeiv, 'O Aoyog Gdg& dyévero, Aysi, Kol ioxqvocsv £v qjuiv, 
, 2! , A xy 3; ' 1 ? , ' 
TOUTéOTLW GvÜQOTtOV ytyovévot, xui OrL 9ÀOs zog rov locvvqv vov 
Y , - 2 WA i] , L r^39 ? - ? , - 
Banriorqv iv và logócvq, xoi ipazvícOq vm «vro), locvvov ToU 
mw w ' A , , ? A 9 
eveyysligroU uogruQoUvroc, uera Tqv zGÀwv émevoOov cmo ToU z&- 
- - -2 , [y CERE A 
ocouoU, Og voU BoemriGroU locvvov Aíyovrtoe 0:1, Ovrog icri mpi 
e * € A - 1 
ov sizov uiv: xoi zGÀw, Ort, TeO£ouor v0 zveÜüue TO &yiov xora- 
-" ? »! - 1 , 929 3. Kf iH CANT / ? 
Beivov àv siÓs, msQiGvtQdc, xoi uívov im cvtOv: xal, Ovrog icrw 
[u PI] A c , - , K A Cox ri 702 A À 
0 eigov vqv cuogríev o0 xocuov. Kol 0gGg Ovi ovOiv wore Ànouo- 
M] c ^ [4 M AT - r , ? 
viv vgnmysitow: zegéAewpe Ó8 va rÀ Mor9aio mzgeyporsvOévra. Ov 
' Et ? ? - ? 
y« av qoeio éxetvoov oUxéri, dÀÀe vrjg Ütlog poaosoc zooc cvríggnuw 
Tv voji£ovzov «zo Megieg xoi Ós0go Xoicrov evrOv xoAticOnn, xal 
- c i] - 
viov $s00 wilov vOgozov, «ora mgoxomwv Oi «xívoi tig vO xolci- 
GOoct víov OcoV. Zio vÀv dweyxalov imiusitivoi, ztüvrov uiv ovv 
? — 
ueycàov Ovrov xol dvoyxolov, zegvrtovegov 02 zoiovuevog Qv éxov- 
, 1 Ld , , , MI M 1.32 , , 
gevíov vuv «voOcv oixovoutav. Zéyovoi 0$ v0 xera "locvvqv svay- 
' ' ? KJ 
yéuov, inso wr va «vr PÍpm, cOicOtrov sivoi, xol wy ÓfyscOot 
5 A 3a 5 A , A 
eUrOUg eUTO, xotc Ttuvr& ztzÀovquévor, xoi tTuglorTOVTEtG TV 
ÜLcvouav. 


Téregroc yag xore OtaOoynv dÀA9Qv 0 uoxéoioc, zodroc uiv Qv, 
Ucrsgog à voig vet svayysliodusvoc, vd x90 eUr0U xoÀQg veroyuéva 
ovx iusgiuvqosv ix0£cOnri, cÀÀd mQokeufevss vÓv QuOfvrov rd uj 
Qu9évra. 'O Mar9eiog yg Coysrou cz0 LApgodu, uera OB rwv dg- 
y1jv xel uera Óvo fry Tác ysvvqosog sc«Àw moitiror vqv vgnyncw. 
Megxog 08 Goysvor cz0 ztvrexoi0excrov Frove Tiftoiov, ! uscorqti 
rv uera Twv doy5v. dovxüc Ói coymv moO to coyme émmvsyxs Tnv 
790 rij ysvvgosog iv vg cvs. rye yocrooc Maíoag xol vág EA- 
Gefer ?»ysyovviav. "locvvgg 08 frt mQórsgov, Vortgog &ÀOQv, ima- 


Car. XIX. — 1. peoócntt (vel eliam — ecovrva. — Pelavius locum mulilum esse 


puegatzota) reponendum erai pro vulgata — iudicavit. 
2. yeyovvtay non habei cod. Rhedig.| 


PANARII LIB; JH. TOM. I. HAER. LI. 81 


totius historiae nexus est, secum ipse consentiens, nec ulla parte 
dissidens; ut et clarissima sil gestarum rerum veritas el cerlissime 
praedicatur. lta enim evangelistae ceteri testantur, metu illum He- 
rodis fugisse, ac post fugam venientem haesisse Nazareti. Unde 
baptismi caussa digressus post hune secessit in desertum. — Deinde 
rediens praedicare est aggressus. 

Alenim, inquiunt, mendax est editum nomine loannis evange- 2 
lium. Postquam enim ista dixit: Ferbum caro fuctus est, et habi- Yoaun. 2, 1. 
tavit in nobis, aliaque nonnulla, statim adicit: INuptae factae sunt 
in Cana Galilaeae. Nec intelligunt isti, qui eam sibi ultro insaniam 
arcessunt, loannem post illas voces, Ef verbum caro factum est, ad- Ioaun. 1,14. 
didisse, Et habitavit zn nobis, quod idem est, atque hominem exti- 
lisse: praeterea ad loannem baptistam et lordanem accessisse, ab 
eoque baptizatum, ul idem ille evangelista commemorat, cum post 
illam tentationem discessisset, cum et istud loannes baptista pro- 
nuntiavil: Z/c est de quo dix vobis. ltem: Fidi spiritum. sanctum Y. 30. 
descendentem $n specie columbae, et manentem super ipsum, et: Hic 
est qui tollit peccatum mundi. | Auimadvertis igitur nihil ab eo per 
oblivionem esse praeteritum, sed ea duntaxat relicta quae iam Mat- 
thaeus exposuerat. Quibus eum nilil opus erat amplius, tum divina 
illa adhibenda vox, qua eorum iugulari posset error qui Christum a 
Maria tantum, atque ex illo primum tempore nominatum crederent, 
quique dei filium nudum hominem fuisse dicerent, eundemque certis 
accessionibus et ineremenlis eo progressum, ut filit dei appellatio- 
nem obtineret. Ob id loannes eam sibi partem deposcendam putavit 
quae necessaria videretur. Licet enim magna omnia sint ac neces- 
saria, tamen in divinis potissimum explicandis ac coelesti illa admi- 
nistratione defixus est. Quod igitur loannis evangelium ob id a 
novo teslamento repudiant nec admittunt, quod non cum aliis haud 
salis consenliat, summo in errore ac menlis caecitate versantur. 

Etenim sancUssimus hic evangelista ordine ac successione quar- Cap. XIX. 
tus, ac, tamelsi primus esset omnium, scribendi tamen tempore 
postremus, quae ante se praeclare erant aliorum opera digesta rc- 
petere noluit, sed ante ea, quae iam dicta fuerant, quae non erant 
dicta proposuit. Matthaeus quidem ab Abraamo scribendi initio 
facto post incunabula Christi et alterum a natali eius annum  narra- 
lionem pertexit. Marcus vero ab a. XV. Tiberii, circumscripls 
medii temporis rebus gestis, exorsus est. At Lucas altius ista re- 
petens ab eo tempore coepit quod Christi ortum antecessit, et tam 
buius quam loannis in Mariae atque Elizabeth utero. conceptum ex- 


posuit. loannes denique postremus accedens altissime omnium nar- 
Corpus Haereseol. II. 2. 6 : 


pag. 443. 


Kzo. zo. 


82 SANCTI EPIPHANII 


Goaàiteroat Tnv zt90 Tijg $voooxov zoagovoioc moeyuarciov.  llvevua- 
TixQ ydg dv r& zÀtiGTQ Ux. cUrOU ÀtyOutvoa, TQv GagxixQv djóm imo- 
cpeA.GOÉvrov. — Z0 zvevueriXGG viv vqnuyncw zoitiror vig GvoOtv 
G7L0 7zt0790G Cveoyov depeae quiv éA90vGQg xara svÜoxiav maroog iv 
Ti eot cadit iv woo mio Redi exor ainge Kol of Àoi- 
ztoL 0i ve l'6« roVTOLG cvpqalvac eimovreg 6v Tv jgsío énsuelioovro 
o 0i 'locvvge ? xerc Tuv zo0Ocow, vva ez0 vtGGcOQtcv tvoyyshiGrOv 
viv züGuv xovc T£ TQV GeQxc xeL xerd Qv O:0rQve caoífsiev wora- 
Gov. 


, * — , — ' ' , 1 n 
TeAsuoOévrov yog vQv zavrov vv xov vo DozriGuo, xol xoro 
A ? - ? 1 
TOv zxtigcGuOv cvTOU, tvÜvc éÀOOvrOQ xol GvumeQsiAngOrog vOUg uc- 
A - - ^ / - , p UA - , 
Oureg, rovro zQGrov Gqutiov msemolwxs vj) vQíry zMéQc T0U xqpvyua- 
- - dd A 2 - 
roc év Kev& vio lwhüeíag: ovre ydo zQ0 OU ztigeGuoU iv you 
, M M MEET ) ? A [i4 - , 1 - 
qeozsí vOv Xoicrov qxcvot. | Ov yeo 0Àog vv vv Oeocquciov xai ToU 
, 1 - m t A , € A 
xiovyuoerog 7ztQO TOU ztiQaGu00 O0 XpiGrOg eloycGorO, eL uo] vi € cÓg- 
? lad 
TOL 7Qi cUTOU iv svo zezoiQuéver, cg iv mowyvio, ! dg weg ga- 
M 2! — M Pid A A 2. A » et A 
Gxovcot Koi &Óci rQ qév Ovtt xol sotÓnQuae cvrov Eytw, Vvo wa] 
M p/À E , ? M - 
7z:009«Gig yéívqvo, voie cÀÀoig c[oécscu, voig AsyovGoig Ori c0 TOU 
Et 3 1 2090 P 1 
'Iogócvov qAO9s XgiGrog sig ovvOv, Ozcto ioTiv s] mwsQiGTEQe. — 1,0 xol 
, - , z Y / c UNES , 
iv vÀ ÜgexerQ Frtt Goipc Osiavvow o Zlovx&g Ovi moocüLeAeyousvog 
ic ísgeUGL xol voig zoscpvré É 5 Mepoie 01., Ovx qjüsire 
volg [egtUGL xoi roig zwQtGDvrégoig, &gw vj Maegíe ovi, Ovx nO 
- - , ^s $ Ca - , 
OL iv TOig TOU zw&TQOG Mov Óci us eivow; Vve mécy O0 Àoyog viv AtyOv- 
5 A - - 3 X M - 
TOV 0TL C70 v0U yoovov zoV Bozvicuorog xarípu sic avrov vO zvtüue 
ALL [L] - - r? A , NAP c , * 
T0 C&yi0v, xcL GcGpog yvocU; Or, &voOcv émsüquwmosv o0 Àoyog, xot 
, ? A - 2 E ? ? ^ :| 
écugxoOn czo Megíeg, zl iv và logócvm xeriAQsv $m avrov vO 
m 2 [s DOR - AT wy 
zmvtüuo* tva Gquovi) zíg iorw 0 uegrvgovusvog cz0 TOU zrQOG OTL, 
CNET c , c A ? - , 
Ovzog éóviv 0 víóg uov 0 ayozqvOg, eUroU cxovsrt, wal ive yévqvar . 
- QUI - ; ? 3. 0 , c , 
roUrO0 vzO0tvyue roig uéAÀovow év avrQ qorítsGDoL, Ori xcroivoOT- 
, 63 ? - - - - A UE , c 
GovroL ztvevuorog eyiov év vQ AovrQQ vc Ócgsag xoi egéotog cuog- 
L2 , - Du3 ? - 
TLOV 4C«QuvOg v5g Vz; cvVr0U OoQcíong. 


? ? F4 * 1 , n FT , , - - - 
4g O0vov 0s vo réÀewe jjgbovo zowciv Osocqusux iv rQ xod TOU 
, M Ll ^ hd 
xngvyuerog, rovro ztQQrov Gqusiov émoíqosv o 'lmoo)g, gwuolv, &v 
Kovg vig l«Màe(ac' ovyL x90 ToU fazi )c zt0ÀÀexig Egnqv 
€ TOYS g Xt 7:90 TOU DeztriGuoTOG, OG TOÁACALG 6v, 
3445 3 7 DEN - - « , co; 1 ' , 
cÀÀ Qr& cvéxogaptv «70 TOU ziiQeGuoU, rjj roíry sjuéoQo uere roc Óvo 
[d ? ?, - , E «] , 
&gzto &uewvav ze cvrQ oL Óvo uoOqrot voU Iocvvov, oi exovGavrsc 


3. xorà TY)» mpóScot) emendalio esl Szow.  Cornarius verlit: loannes vero 
Peiavii; nam vulgo extat xol zv» xpó- etiam priorum (sc. curam habuit). 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LI. 83 


rationem arcessit, et quae Christi temporaria illa generatione priora 
sunt, stabilire ac munire instituit. — Spiritalia enim ferme sunt quae 
ille memoriae commendavit, cum quae ad corpus attinerent abunde 
essent aliorum seripüs eorroborata. Quamobrem spiritalem de di- 
vino illo dono narrationem aggreditur, quod inilio carens omni ab 
coelesti in nos patre transfusum est, et de huius consilio ac volun- 
tate in beatam virginem illapsum, alque in virgineo eius gremio cum 
carne coniunctum. — Ceteri porro ita iisdem illis consentanea dixe- 
runt, ut id, quod erat necesse, polissimum spectarent. oannes 
vero eius quod sibi proposuerat rationem habuit. dta fit ut. ex 
IV evangeliis eorum quae ad Christi carnem et ad divinitatem atli- 
nent aceurata nobis veritas ac cerlissima constet. 

Etenim toto illo baptismi tentationisque negolio perfunctus ve- 
nit, ae discipulis adiunctis primum illud in Cana Galilaeae miracu- 
lum fecit, tertia quam praedicare coeperat die. Non enim ante ten- 
tationem Cliristus nuptiis interfuisse dicitur, nec ullum omnino pro- 
digium ante illud tempus edidit; nisi si quae forsan ludicra fecisse in 
pueritia dieitur, quod a nonnullis affirmari video. Atqui nonnulla 
puerilis aetatis argumenta praebere illum oportuit, ne qua baeresi- 
bus aliis occasio daretur, quae Christum ad lordanem fluvium in il- 
lum descendisse columbae specie praedicant. Quare duodecimo aeta- 
Us anno manifeste Lucas id expressit, disputantem illum cum sacer- 
dotibus, ac senioribus Mariae dixisse, JVesciebatis quod in his quae 
pairis mei sunt oportet me esse? ut eorum rationem excluderet qui ab 
eo primum tempore quo baplizatus est spiritum. sanctam in illum pu- 
tant esse delapsum, e contra vero homines intelligerent verbum ipsum 
e coelo descendens carnem e Maria traxisse, cumque ad lordanem 
accessisset sanclum se in illum infudisse spiritum; quo et illud de- 
clarari posset, quis esset ille de quo pater tam insigne teslimonium 


Luc. 2, 49. 


dedisset: Hie est filius meus dilectus: ipsum audite. lllud vero prae- Matth 3, 16. 


terea exemplo esse ac documento voluit iis qui divina per illum luce 
perfunderentur futarum omnino ut el ipsi spiritum sanclum, nec non 
coeleste beneficium ac peccatorum veniam et communicatam ab eo- 
dem gratiam in baptismo consequerentur. É 


Sed ubi maiora illa perfecüioraque miracula praedicationis suae Cap. XXI. 
tempore est aggressus, //oc, inquit, primum signum fecit lesus in Yoann. 2,11. 


Cana Galilaeae. Non ante baptismum, ut saepe dixi, sed tum pri- 
mum id accidit, poslquam a tentatione reversus est, terlia die post 
biduum illud quo ambo apud psum haesere Ioannis discipuli, qui et 


Cap, XX. — 1. Evangelium de infantia Iesu significari observavit Petavius. 


6* 


pag: 44. 


K:o. »(. 


84 SANCTI EPIPHANII 


- Ü i] , [u 
xal «xoÀovO1cevrec (vrO. $e svOvUc ucro vag Óvo quégac, dg éxoín- 
- r w i 
Gav zw«Q cUrQ, émtigayti ÀÍyov, Kol ibrAO9tv tig viv Ioliaiav, xol 
- ? z PA E n 
eugov OíAmmov, siztv, /xoAovOti uot. — Eizo svOvg vij voivn vuégo 
M Ld i ? A ? 
y&uog iyévsvo dv Kavg vig l'oietag: £t yag evrov czcOOvra tv- 
' M ? - € P IN, ? - 
Qc yojuov velovuévov tig vijv vuv evroU xÀn8nvot, ém cvioyio voU 
, , Ic 3. f ^ J | ? K - - 1 
ydpov. Kei quoi, lwgog éyfvero vij voir suéíoe iv Kovg vig Iw- 
* E - - ry - 
Aulelog, xol av 2 wnjtqo v00 luco ixei ixAwO: 08 xoi 0 IncoUg xol 
^ w » Ld 1 , " , 
of uo'Oqvol evz00 oí pev cvroU tig vOv yopov: xoi vorsgnoavrog oivov 
A S * , j » R5 
Afysw à] wirqo ToU "Iuco?, Oivov ovx fjovow xci Aéyt, avri o "In- 
- A- 9 LI 1 LT , 5 ri n er? 4d à 9 ^v 
Go)vc, Tí iuol xoi col, yvvav; ovsco Txti v| O Qc pov. lMezo vo 6AOciv 
- M - - , -2 
cUTOv c0 TOU stuQeGguoU xo, OrcAO civ Oud vijg QoÀccGone xol vo) log- 
wy 2 A "n A , , 9; 28 A 3 E ? À9 A ? 9 ? , 
ücvov, ruv OgwQv écyqxovog émi vc oixsim, cz:ÀOQv ÉvOca dvevgegm 
D c ' 
zoog viv wQtéoe iv Nofegiv, xoi magepusivag Óvo luígag, Aowrov 
- ? , - , » 
émswyouévov sig vQv coTwoíav vOv cvOgonov roU xQovyuerog «gta- 
E [u A ' A p 
cOot imuusisióOon. — Koi Fuswve uiv Óvo quégeg Oi« v0 Óic qoovov 
Co, » ?v cR m , ' , , 1 
qkévov, Fyov ws0' £avroU ovg ijÓn zvegelÀngs uoünvec, czolocoag vovg 
? nd ^ 
Óvo vovg dxolovOncevrag evrQ, svOvg iml vuv loheiav dckOsiv 
1 * , ' 5 0» A: , - - , ? 
Óid TO xQovyuo xol v0 toyov vo) Otocnutiov, voU iv v yc émi- 
- c , c ? , ec 
vtÀeGOÉvroc.  Bàéms yag mg émoGgoMtsra, O0 Àoyog, ce locvvge o 
- n , L4 - , e, 
Bezviorn)e Wogrugsó, Aíyov, cg zagoynxorog TÓ* ToU AOyov, OcL, 
A ? A UC 3 ? ? 
Keyo ovx gÓswv avrov, cÀÀc 0 mépwog us Bomritew, simé uoi, "Eg 
-— m , Ej Gi 
0v cv lOnc 0 zveUuo Zv elüci meguovegdg ioyouevov ém' avrov, ovrog 
, ? , ' Ly A A ? , n - 3 
écrw.  AmoovéAÀov ycg o zevQo vov locvvqv Bemritew , rovro avrO 
^ ^ , , er» c LI] , - i] » , - , 
TO Gaeiov éücg5caro, tv orcv iÓn émiyvo rov GvoOcv év vQ xoc 
b ? - c -w ? 
czooveívre GoTijow xeL sveoyévqv vàv qusrígov apvyOv. dvaroé- 
^ E] ^ € ld 
zovrei voivvv of voioUroL czc0 Tio cAmÜOtiog TOV TOI0UTQV yQoQOv, 
- w - , 
xol rj &xoipetog, uoÀigre c0 vic Gvuqovíeac vOv rtGG0QOv tUMyys- 
E - ? - e , 
Augzv. Ov ye vig zv suggovovvrov czofeÀio, ve vo eyío mvtv- 
- c ? - 
pozi iv voig eylo:g cveyysMoig exoig sevvx, memoeypuovevpéva. 
Korqyogotci 0à zw of evvol voU cyíov svayyshioroU, uallov 
- ? - ? (e , 
0i vo0U evroU svcyyshíov, Ort, !gaclv, o "Iocvvge 8g zeol óvo IHa- 
ET iT - 
GyÀv zOv coTijoc zeztowQkOTo, ob Ó& cÀÀoL sveyyeMiovol mtoi llacyo 
^ c - 
£vog. Kal ovx oiüaci of iü.Ovort, Ovv ov uóvov vo Ilacyo ouoAoysi 
' , , ? ' / H - , 1 250 M 3 3 , 
Tc tveyycMe, «ÀÀe Óvo uiv zmoGro Afysi xot evro 08 év c mémovüsv 
e A , - - P] 
0 Gov5o, voíc IIocyo viv £v và xuovyuort zexooyuorsvuévov. —.Ev- 
A A , A -2 , e c - $* 272 - ? , 
Ovug yog «zo vroU logócvov, og 0 Zlovxaàg quoi, qv 0 IgcoUg «9y0- 
* e - , - 2 
uevog sivo, cg évOv vQutxovra, Ov víog, cg £vouífero, voU o5, 
-2 1 A A | RUNE , EJ - LI A " ' - 
vo) HÀi, xol émi va averégo.  l'vvüroi uiv yag 0 GoTXO TO Tt6Gc- 
ox ? , mi^. m s 
oaxoGrG Osvréoo ftu Avyovorov faciéog vàv Popuaicv, Oztg qv 


Cap. XXI. — 1. Ita emendavit Peiavius. — Libri habent vjuepov. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LI. 85 


audierunt illum, et secuti sunt. Statim enim post biduum, quo apud 

illum isti commorati sunt, subiicit, E£ abiit in Galilaeam, et inveniens Yoon. t, 43. 
Philippum dixit, Sequere me: demde, Tertía die nuptiae factae sunt Yoann. 2, 1. 
in Cana Galilaeae. Siquidem par erat illum, cum discederet, com- 
modumque nuptiae celebrarentur, honoris caussa ad easdem invilari, 

uli nuptiis benediceret. Quare ita seribit: JVuptiae factae sunt tertia 

die in Cana Galilaeae: et erat mater lesu ibi. | Focatus est autem et 

lesus, et discipuli eius ad nuptias: deficiente autem. vino dicit mater 

lesu, Füinum mon habent: dicit ei lesus, Quid mihi et tibi, mulier? 

nondum venit hora mea. Quae tum gesta sunt, cum post tentalio- 

nem, mari ac lordane traiecto, iter in patriam convertit, Nazare- 

tum scilicet, ubi educatus a matre fuerat. Ubi cum biduum haesis- 

set, humanae salulis studio curaque succensus praedicandi munus 

obire coepit. Biduum igitur ibidem manens, quod longo intervallo 
redierat, discipulorum aliquot quos jam adsciverat comitatu septus, 

duobus qui secuti erant remissis, statim in Galilaeam praedicandi 

caussa profectus est, simul ut prodigium illud ederet quod in nuptiis 

ab eo factum legimus. Vide quanta cum circumspectione istud ipsum 
seriplura declaraverit; quemadmodum [oannes tanquam facto iam 
sermone testetur his verbis: Ef ego nesciebam illum, sed qui miüsitYoanu.1, 33. 
me bapttizare dirxit mihi, Super quem videris spiritum Zn specie colum- 

bae descendentem, hic est. loannem quippe baptizandi gratia mittens 

pater hoc ei signum praebuerat, ex quo salvatorem illum de animis 

nostris oplime meritum agnosceret, qui de coelo missus in hunc or- 

bem venisset. Quamobrem ex istiusmodi veritate scripturarum ac- 
curataque ratione id genus homines redargui possunt, ac praesertim 

ex IV evangelistarum consensu. Nemo enim, qui quidem recte 

sentiat, reiicienda illa sibi persuadebit quae a spiritu sancto 1n sa- 

cerorum evangelus exaetissime sunt peracta. 

Ceterum ex alio praeterea capite sanctum evangelistam, vel zu 
ipsius potius evangelium, aceusant, quoniam, inquiunt, loannes duo 
ab Christo celebrata Paschata commemorat, cum unius duntaxat ce- 
leri mentionem fecerint. Nec illud ineptissimi homines animadver- 
tunt, non duo solum in evangeliis Paschata comprehendi, sed ad 
priora illa duo terlium accedere, in quo salvator est passus; ut 
omnino tria sint. toti illi praedieationis tempori tribuenda. — Etenim 
stalim ut a Iordane digressus est, Erat, ut a Luca scriptum est, 
lesus incipiens esse quasi annorum XXX, filius, ut putabatur, Ioseph, Vuc. 3, 23. 
qui fuit Eli, etc. Anno quippe Augusti Imperatoris XLI. natus est 


Car. XXII — 1. qnot» vulgata scriptura est. 


86 SANCTI EPIPHANII 


^ ^ 1 
'"Pouciov zgoc Iovüóc(ove Gvvogsteg sixoorov Fvovov Frog. Bocievet 
A A »/ ", 2! ' M ? ) - 
piv yog -Avyovorog voiguaíüsxo Erw scoiva] vuv lovOciav cvvoagOTyvot 
3 [29 4 
vsÀeloc "Pooualoig. Hv óà wol i£óve ifjecíAevosv Avyovovog ueva Pro 
- - , / 
ziogege tijg eiroU BaciAsieg zÀsio v] &AcoGc quie u&v "Pouetov so0c 
, 
'"Tovüeiove, xei Gvuueyie zsumouévg, xoi émíroomog xeÜiorouevoc, 
1 , , 31-8 , 2! , 34:27 er pd , 
xol uéon qogcv ézi mzÉvrt &rc0L mti) 17) tÀeGGQ £c OTOV TéÀtOV 
, [oec J X4 A , , , " 
moegr0o9w 1) lovOcíe xol vmo qogov yeyévuror veÀtiOrare , Àmldvrow 
E , , e , " x: 
rQv dzó "lovóe dgyovrov, xoci -Hoo0ov i£ i0vàv xcracraOévrog, 
mpoggivrov uév voi yt* tiva XpoioroO ytvvmOtvrog év Bwosu Tig 
M e - ec 
'Iovoolec, dA90vrog vc inl vo swqovyue, AyEcvrov xal Xoiorv myov- 
? c E 
uévov, OiwgxsGuvrav foc jAs£dvügov syovuévov xal ZwcÀiveg vic 
1 ? t , [o4 ^ , , b ? , ? A - 
xol VAsbevügec: ove vaUra zvro évsÀeiro , egbegucvoa wmo Tijg 
yevvijoeoe vio iv Bu9Aslu iv veGGagexocrQ Ócvrfog fre rijg mons 
" , , C 3 E , 1 , 1 - , ^ 9 
Bociletag zvyovorov, og vv $verog $vicvrOG c7c0 Tog EmwTQOTUG Av- 
, - H Hi 4 ei M 3 "P. , 1 T à D 
vuirQov roU z«rgoc Hooc0ov, Orc giA(e qjv Poouotcov zrooc Iovóatove 
pag. 45. xol uéor Ooperov, xol ríragrov frog ? woreGreÜÉvrog uz Avyov- 
' e - E 
Grov, usrd OP vO vírogrov Frog Hoo0ov, éimwgomiüg vt mévrs évÀv 
J "x? , 2 , - A , - A , 
nÀsio 3| HÀciGGco LAvvimeTQOv TOU ztcTQOQ cUTOU, Àowzov zeoodo0tíonc 
Tije "Iovüaíoc veAsiooc, fog vouexoGroU roírov Provo "Hooov, reGco- 
- Y ? , - 
QuxoGroU Osurégov frovg .4Xyovorov mÀnqoocevroc, xoerü9tione Tic 
is! A A - 
z«Gne "lovüeieg, oc fyjmv, uere vO zp0wjGóot evrwv sixocisvvéa frm 
c A i] - 
Unógogov "Popuaiotc, xol uerd v0 xevauGroOTve, inírgomov zov LAvri- 
c ? 7] A [u E 
mergov "Hoc0ov zeríoo, uev cvrOv 0, Hoo0wv Bocufe zoracroOi- 
, € ? - 
vo, mo Zvyovorov imi vic lovóaí(eg.  TaUre 0B imguyparcvOw iv 
c J , D 5 , A , Mi e ^6 , 
vzottle "Oxvoviov A4vyovorov v0 rgigxer0éxovov zal ZiiavoU vzeov, 
2 [v4 e , ó , n c , - 3e , , - 
ivrwa vmorsíav Oitüffoavro ot vmoveroyuévowu vrertio, cxoAovOdc 
OUTOC:' 
B. ^ 4svrovÀov xoi 9 Ilíccvog v0 Osvrsgov. 
. ^lovxiov 9 Keícepog xel Ilevàov. 
P ? 
. 7? Ovivóovxiov xoi Ovcgov. 
£. S9 4ouíov xai Zsgoviltov. 
c. ?9Mdyvov xoi 19 OvcAsoíov. 
&. emióov xol "Agovvxutov. 
q. ! Koícnpog xol Komirovoc. 
9. 1? Konrixo) xol JNegova. 
v. KouÀÀov xol KvivriMaovoU. 


2. "HoeSou xoracvaSéwcog supplevit 5. Ita cod. Venelus. Vulgo lltoco- 


Ios. Scaliger. vog. Verba x3 GeUtcepoy absunt a cod. 
3. dc nxoAAoxtg EÉqgww vv cvt« cod. Veneto. 
Venetus. 6. Vox Kotcopos desideratur in cod. 


4. Pro AceyxoUAov ed. princ. habel Aey- — Veneto. Gaium, quem Epiphanius Lu- 
TOUAÀOU. cium, Fasti Siculi appellant Publium. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. Lf. S1 


Christus, qui erat XXIX., ex quo Romani sibi ludaeos adiunxe- 
rant. Siquidem Augustus Xlll annis imperavit, antequam ludaea 
penitus esset Romanis adiunela. — Quamquam post annos fere quam 
imperare coeperat plus minus quatuor foedus inter ftomanos ac Íu- 
daeos initum. fuerat, auxiliaque submissa. — Quin. et procurator 1n 
Iudaea constitutus, ac nonnihil tributorum quinque propemodum an- 
nis indietum , donee Romanorum ditioni cessit penitus, et omnino 
vectigalis est facta, eum iam principes e tribu ludae defecissent, et 
Herodes ex genlibus, sed tamen proselytus, regnum obtineret. 
Postea vero Christus Bethleemi Iudaeae natus est, et ad auspican- 
dam praedicationem prodiit; quo tempore Christi duces plane desie- 
rant, qui quidem ad Alexandrum usque principem et Saalinam, quae 
el dieta est Alexandra, persliterunt. Ea vero cuncta ab eo tem- 
pore eoepere quo Christus Bethleemi natus est, anno tolius imperii 
Augusü XLII., qui erat nonus a procuratione Antipatri Herodis 
parentis, cum Romanos inler ac Iudaeos amicitia foret ac nonuulla 
tributa penderentur, et quarto iam anno Herodes esset ab Augusto 
praepositus. Qui eum annos in ea administratione quatuor exegis- 
set, Antipater vero illius pater quinque fere procuratione perfunctus 
esset, landem Iudaea prorsus Romanorum potestati cessit, ad He- 
rodis annum XXXIII., Augusti vero XLILI.; cum, ut diximus, lu- 
daea esset omnis occupala, ac jam XXIX annis Homanis facta ve- 
etigalis, postquam et Antipater Herodis parens procurationem gessit, 
el Herodes post illum ludaeae rex ab Augusto creatus est. Acta 
haec sunt Octavio Augusto XIII. et Silano coss. Secundum quos hi 
deinceps exütere consules: 


Il. Lentulus et Piso Il. 

III. L. Caesar et Paulus. 

]V. Vinucius et Varus. 

V. Lamia et Servilius. 

VI. Magnus et Valerius. 
VH. Lepidus et Aruntius. 
VIII. Caesar et Capito. 

IX. Creüicus et Nerva. 

X. Camillus et Quintillianus. 


7. Osty8ulou xol OUpípAou cod. Ve- | 10. Odozpévou cod. Venet. 

nel. 11. De hoc consulatu v. adnoll. Pe- 
8. Sic cod. Venel. Reliqui libri: Aoyu-  iavii. 

pix xot ZepoutAtou Noputov. 12. Pro KowxoU cod. Venet. habet 


9. Mdyvcu xoY cod. Ven. Reliqui li- Kovtov. 
bri M&yvov Ilouxntou xo. 


pag. 446. 


Keg. xy'. 


88 


SANCTI EPIPHANII 


16 Tày Óvo ZXéxovov, lloumutov xol Jnmovqtov. 


Tifsoiov Koícagog !?c0 Ósursgov, xol zfgovcov ?? I'eguo- 


Tifitolov Kolcongog ?3v0 volírov, xoi ?* 4oovcov ltguavi- 


"Ayoimzov TO prse xoi ?7 /evroviov I: dAfov. 


iv. 13 Keungotvov x«i Zofivov. 
B. olea «oi Ziovavo). 
w. emiüov wol Tovgov. 

(0. 14 Koícagog xol Zximiovos. 
ug. 9 Dàeyxov xol ZiÀavoU. 
ig. 

i£. 17 Bgovrov xei OÀeyxov. 
wj. Tevgov xol 18 Zífovoc. 
v9. Dàdxxov xoi Povgov. 

X. 

vixoU T0 Ócvregov. 

xc. 2! 2XÀovo) xol ?? Bofov. 
xD. Mzocelü xei locrov. 

Xy. 

X0U TO ded 

x0. Ayoímmov xol 25 l'üfov. 
x£.  lloÀMcovog xoi ?9 Ovérsgoc. 
xc.  Ksünyov xoi Ovcgov. 

xt 

xq. 29 lwioviuxoU xci Zoapivov. 
x0. Kococov xol Ilcícovoc. 

A. 29 XüevoU xol NNegovo. 


K 1 Cow (i y , 1 , 
«L OQco OTL TQioXOvTCevYG 6OTL XoOvoc. 


Zhà igiloriumoeus9a 


rdc xaÜOs:t5o vmertiag dxoifjóc OfoOct, sig v0 vovg Owgyouévovg iOsiv 


0 X 8010 t zezmoumuivov iv và Qtio ÓOyuoti rnc cÀnOsi 
Ort Ovx fori TL zvegQoztezpOwQuÉévOV iv vo (c yuoz, Tio aln8siac, 


dÀÀd uere dxgifjiog và mvro vij ixxAmolo xexnovxrot 
u 0 S j/ T0 ?j9 s 


Tig ! joo 


, , ' ' L - 2 J^ N e L , 
egrvOuiGeg rcc ur] Óvvauévoag apoalivor xo' ciouov vztatelog OU xora- 


, ET , n *3 , - - E . E] ES 
yvoGsraL rQV vopitovrowv ÓLeqoviev tiva, &v TQ TOV éTOQV «ovOwO, 


- D - ? i - iN , 2Ugf 1 - ' !292?» G 
TO 7Tv(0QC TOLG CUCyye LOTOLG 4 0uevo ; Lc TOUVTO ye«o xL ez: couv 


pus , (E d c - , , 1 , 
e£ zQ0Ttgov ofoécsig, ei uvOwOOg cveygoweusver vovS TQucxOvVTO 


13. Reposui Kaymotvov pro vulgata 
Kaoyxjoou, vel KaytoAou, ut est in cod. 


Veneto. 


14. Unus cod. Venetus hunc h. l. con- 


Sextus Apuleius Sex. L X. n., qui fa- 
sces lenuerunl d. u. Voc. Matyvov 
delevi auclorilate ^k 8M 

17. Fortasse scribendum Apojcou pro 


sulalum servavit. 

15. Vulgo D)«xxou xoX Xuovavo). 
Cod. Venel. QXdxou xoY cuyob.  For- 
lasse rescribendum IIAerxov xol Xov. 

16. Vulgo exiat: t. Tàv 500 Xéx- 
otov. te. IIoyrtov Mávov xo Arov- 
Xtou.  Mendose. Nam illi duo Sexti 
sunt. Sextus Pompeius Sex. f. Sex. n., et 


Boourou (Bpoürrou cod. Venet.), quod 
in libris obtinuit omnibus. 

18. X(ovoc cod. Venet. 

19. Immo tà celcxov. 

20. P'eguavtxoU non habet cod. Vene- 
tus. Reliqui libri habent I'eguavo9. 

21. Libri omnes praeter cod. Venetum 
habent. XiovavoS. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LI. 89 


XI. Camerinus et Sabinus. 
XII. Dolabella et Silvanus. 
XII. Lepidus et Taurus. 
XIV. — Caesar et Seipio. 
XV. Flaeceus et Silvanus. 
XVI. Sexti duo, Pompeius et Apuleius. 
XVII. Brutus et Flaccus. 
XVIIH. Taurus et Libo. 
XIX. Crassus et Rufus. 
XX. Tiberius Caesar II. et Drusus Germanicus Il. 


XXI. Silanus et Balbus. 
XXII. Messala et Gratus. 
XXIII. Tiberius Caesar HI. et Drusus Germanieus lll. 


XXIV. Agrippa et Galba. 

XXV. Pollio et Vetus. 

XXVI. Cethegus et Varus. 

XXVII. Agrippa HI. et Lentulus Galba. 
XXVIII. Gaetulicus et Sabinus. 

XXIX. . Crassus et Piso. 

XXX. Silanus et Nerva. 


Annos habes absolutos XXX. Nos autem consulatus istos sin- Cap. 
gillatim ideo percensere studuimus, ut lectores intelligant, nihil in NEcue 
saero veritalis dogmate commentitium esse, sed ab ecclesia quam 
accuralissime universa praedicari. Quis enim ad hanc coss. seriem, 
qua nihil certius est, oculos adiieiens non eos condemnet qui in an- 
norum numero ab evangelistis expresso discrepantiam esse ullam exi- 
stimant? | Propterea nimirum et priores illae haereses interciderunt, 
quae illas Aeonum triginta fabulas confinxerant, ceteraque id genus 


22. Cod. Venetus «gov. 28. yexvouAtxoU cod. Venet. el edit. Pe- 
23. Immo có xécaooy. — yevovAAtxoU cod. Rhedig. et edit. 
24. Aposcoou l'eouavoü cod. Venet. 1290. itelemdin Venet Reliqui libri S- 
Opovyeouavou cod. Rhedig. AouavoU. Post XiavoU xoi Nsoova in 
25. D'aAgou cod. Venet. JBaAgou reli- cod. Ven. additus est consulatus 'Tà» 800 
qui libri. Dl'euyov. 
26. Qixropoc cod. Venet. Cap. XXIII. — 1. yap om. cod. 
27. AewvoUAAou codd. Venet., Rhedig.  Venel. 
el. edil. princ. Voc. l'aXgou de primo ^ 2. EreGow cod. Venet. 
Agrippae cum Galba consulatu per erro- 3. Cod. Venetus plenius oi Tpóczoov 


rem huc irrepsisse videtur. mepi OvoAevtlyou xal vwag GAAoug oi- 


Ke. xà' 


* , A 
«vvoveagrov wmQvoc, 


90 SANCTI EPIPHANTI 
,- LI ^ , A ^ , 8.4 »vl E ^ 5 ?5 ? 
aiQvog, xol vd «zx0 TOV TQuUxOVTO $rÀv TOU GOT1700€ 7t0Q cUrQv cÀ- 
AmyognOévra: Vvo ÓTj9tv ÜvvqO Oc vàv zog. avroig elüvov xol dgydv 
, n c ' € - 
cveyoegpei viv woSozowov. — Ewoicxevot yco iv và vovoxoatG voíro 
- 7) A , , c 
&veL Tg ceUroU *éivcoagxov zegovoíog mzeGyov O0 uovoysvuc, dec 
, £s EP r ec - - 
ov &voOsv 9:0 Àoyog: Gegxea Ób dvaüsbadusvog vmio qudQv mzaOtiv 
- ? ü - 
5 «artüfEoro, ivo 9r00 Ooveérov TO xoÜ' qudv qupgoygegpov Avo. 
P] , , A i] T. ec , 8 1 , - - 5 9 , w 
Mev éxsívgv yag vav ? vmorciav 9 qv iv rà vgiexoGrQ rci 9 oiroU 
, E f J 10 , , ^ , ^ 
onucivouévgv wÀà vxartía 19 yéyove, Atyouévg vv Óvo ltuqvàv: 
a / ni c 
eive GÀ vroccio "Povpov xoi PovfsAAovog, xci ovrog !!puecofov- 
- & n En i] i] (t , c r ei ri 
Guo TZg Umcertiog Tjge uero Tov vzartiav PovQsliiovog, vig vorsgov 
gi ?.. 
qÀ8ev 1? Ovivvixiov xoÀovuévg xol Zoyyivov Koccoiov, m«cyst 0 6o- 
A - - 
vig iv !3cj5 moo wy KoàavóGv Amgiiov. Kol iAyAeyxvot vovrav 
et c , rn , E E 1 ' »-3-, 
c7pGVTOQV T zÀ«vy, tvQucxouévqe Gage r/e xerc vov aln9uev àióa- 
xol )c OU uOvov Óv ) !4^7:0í(00oc llacyv iv roig tvoy- 
GXoÀiec, 06 ov uovov Óvo yoovov !*:9íodog IIaoyov £v voig tvay 
2r 152 , : 114 1 Y € 
ysMoig 19 iugéosras, cÀÀe xol TQiOv. 
? ^ 1 ? , b 
Itvvq9évrog ydg ovvo0 !zegl rov lavvovegiov uWvo, TovréGt 
4» A , - ? n [uA , A ig , 9c 3 b 
c:00 Ox1O stiüQv levvovegíov, qti écrit xara Pouatove ?txrq ? T0 
^ A 
*xord Alyvziiove Tu(i fvüsxorm, xerd Zv- 
5 
oove, tirovyv "EAAveg, 9.4vÓvvaíov fxvq, xero Kumplovc, sirovv 
A * 
Xoeeuiwiovc, míumrov míumTQ, xorc llogpiovge 9 'Ioviov cs66ugsc- 
, ? A i] , ? 
xeiü:xcrQ, xe«rc Aoo[oc 7 Ait. xo, xove Keornmoüoxec Arag- 
s - , X 40. 
r& w', xert AO0«vatove 9 MeiextuoiQvog c, «avt Efootovc Tn- 
N - ^ - A ec M - , 
Di9 míumrq: Éüsi yog xoi ivroUOo mÀngoOvor ro vmo voU zQog- 
- A [u E r ^M o 
vov sigyuévov, Eic5kOtv mooc qug  xiforog voU Oto): Aéyn Ói 
- , - - M - 
viv Xoi6709 vslelov. ivavOgozwuow vij zéuztQ v0U wvog roO zéuzrov, 
95,0 - - , - 
oc TOrc zoaQ  Efgaetowg évrÀécÓ:: 9? 0 zmgOrov uiv Tij w9go càv 
- - e. - - , , 
"Efooicv 2yotjv zoo OTvor, 1943 xot 7roÀÀol vÀv iQvàv cxoÀovón- 
[d - DIOSA A , 
covrec, qui 0$ Pouoion zéíumvqv cvrQv &oztQwvav sig Ewvqv émwpo- 
M , ? A n - 
GxovGav émwucloüvreg, Kuzmgior 08 3! !zfumTqv evrwNv Tov xuégav voU 
, , ? A ' 
uqvoc &yovcw , ZAlyvzvio, 0$ qvos xot 1? XoAoutvior xal cvrov vOV 
- , ec f ^ ? A - ? ? ^ , 
wijvo zéuwmTov Gyovoiv, cog «cL ob Efgeiot dO voU zreg cvroig «yo- 


cod. Veneto. Cod. Venet. 8E pro yàg. 


péotc , uuSeaouc dyorrpanpargi.évouc T0906 
auyovotou pro auco0 habet cod. 


tEgo puc Aiàyas, oUc évépuoay amet- 9. 


x&&Eety Toic TOU cocpeos ETEGty * ta Venet 

859ey BUvevrat toic mop avroic cell. 10. véyovwev, vUmoccla Aevouévy cod. 
4. éygapxou cod. Ven. Vulgo évomp-  Venel 

x occoc. 11. évecxeonc cod. Ven. 
5. xartOcGoaco om. cod. Ven. 12. oUevyuxdtov xot Xoyylvou. "Oxta- 


6. xà toU Sovátcu xaS' "jud cod. 
Ven. 

7. Wraxta» cod. Rhedig. 
in iis quae sequuntur. 

8. v», quod vulgo abest , 


Neque aliler 


reposui ea 


xotüéxacoy "Iifeplou xacapog m&oyst 
plenius legitur in cod. Veneto. 

13. tyj om. cod. Rhedig. 

1d. msptoOotg &optrjc macydy cod. 
Venet. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LI. 91 


ex tricenario salvatoris annorum numero allegorice deduxerant, qui- 
bus ad Aeonum ac Principatuum nugas illas describendas abuteren- 
tur. Ánno quippe ab incarnatione adventuque suo XXXIII. constat 
unigenam dei filium esse passum. — Qui tametsi pali per sese nihil 
posset, ulpote verbum dei de coelo delapsum, nihilominus suscepta 
pro nobis earne mortem perpeti voluit, ut mortis adversum nos chi- Col. 2, 11. 
rographum solveret. Quocirca post eos coss. qui in annum illius 
XXX. incidunt par aliud coss. sequitur, Geminorum duorum, deinde 
Rufi ae Rubellionis. Quibus successere coss. Vinicius ac Longinus 
Cassius, sub quibus salvator passus est a. d. XII. Cal. Apr. Ex 
quo illorum omnium convincitur error, et cerlissima veritatis do- 
etrina monstratur, non duo solum in scripturis Paschata, sed et tria 
reperiri, 


Cum enim lanuario mense natus esset VIII. id. Tan., qui est Ea 
apud Romanos lanuarii dies Vl., Aegyptiis porro Tybi XI., Syris auis 
sive Graecis Audynaei VI., Cypriis sive Salaminiis Quinti. mensis 
dies V., Paphiis Tulit XIV., apud Arabes vero Áleom XXI., Cap- 
padocibus Atartae. XIIl., [Hebraeis Tebeth XIII.] Atheniensibus 
Maemacterionis VI., Hebraeis V. Tebith: oportebat enim eüiam hie 
impleri quod a propheta erat pronuntiatum, Zztrozvi? ad nos arca. dei ;2.Paral.8,11. 
quo videlicet signifieat Christum perfecte hominem indutum quinio 
quinti mensis die, quomodo tum apud Hebraeos facium est: id au- 
tem Hebraeorum potissimum «caleulo debebat impleri, quem dein 
eliam ex gentilibus mult sunt seculi, ui Romani, qui quintam ipsam 
noclurnam in sextam illueescentem celebrare solent; Cvprii vero 
ipsum quintam mensis diem feriantur, et Aegyptii sane ac Salaminii 
item quintum mensem amplexantur, quemadmodum Hebraei quoque 


15. épug£povtos cod. Venet. 6. tousat cod. Venet. 
Car. XXIV. — 1. éy tà "Luwoug- —— 7. &àeQp. cod. Rhedig. In cod. Ve- 
olo ux cod. Ven. « nelo legitur : «Àcóy. poc xot elxac X0 TO 


xam xadoxas orator ty, xatà d 30- 
yatouc, verbis xaxa "Egoatouc T'gc33 tr - 
quae vulgo sequuntur posi "Axa pta w, 
eiectis. 

8. ueuaxcnotvyoc cod. Rhedig. et ed. 
princ. Pro numero S cod. Venetus habet 
: : - ) RéMRTT. Verba «ax '"Eoatou; - - -- 

d. X0 Alyuncious, errat 3ui €X- gjcày cdccouct adieci ex cod. Veneto. 
empli margini adscripsit Ios. Scaliger. In libris reliquis desiderantur. 

5. av8uvéou habent libri. V. Clintoni ^ 9. o habet cod. ms. 

Fast. Hellen. III, p. 356. Pro &xvq, 10. v] xoY cod. ms. 
quod, restitui ex auclorilate cod. Veneti, — 11. xeuriévq» cod. ms. 
vulgo exiat £xcov. 12. coAuxvtot. cod. ms. 


2. £wty| reposui pro mégxtmQ, quod 
vulgo extat, cum Ios. Scaligero. V. infra 
cap. 27. Cod. Venel. habet: méyacmm 
"Iayvovaptou &oréoa. eig £xv» éntQo- 
OxoucX, xov ceti. 

3. toU om. cod. Ven. 


pag. 44. 


Kzo. xc. 


92 SANCTI EPIPHANII 


, , » , 2: , 13 "T ^ 
uévov véov &£vovc zéuzTOV ovrOov vruTTOUVOL, l?zoegTÀOt vog ztootign- 
ufvag vmertiog sixocisvvéía moti, tig Óà Twv voiexoGTHv vVmortiav, 
14 ' ài Hi ' oz - ni9 fy A T , H 
pqui 08 zsgi vOv Üfxerov uva, nÀOc mgog vov "locvvqv, xai 
- 9 , L2 ld Ll Ll 
ienvíc9w iv và 'logüavm moreuG, !? ToU rQiexoGroU frovg !9 rijg 
| 
ivodgxov ytvvajosog, rovréor, word Alyvmriovg 4009 Üc0sudrn, mo0 
- X 6 , 
$E siüQv 17 Nosufoiov, zxora EÀAqvoag zov wg, xerd ZoÀogiwíove, 
ro0)e xol Kovorevroiovc, vroírov Xoiwx g, xora llogíovg !9 4mo- 
^ , X27 5 
yovuxoU ig , xera "Ageoac !9 4yyolOoacl9 x9 , xara Moxsüovag 
"AmslÀaíov ig , xarà Kormmo00xog Joerorü i6, ord AOmvolovc 
^ , NE e 
20 Mereyswviivog £fóoun, xard "Efociovc Mogscoveav &jÓoum: c 
" a - , APCICA J M , L 21 [3 3 
émiuogrvos? uov và Àoyo vo cytov xovrc Zovxüv sveyycMov, ?!0é 
3 ? M , - ^ 
zog ÀÉyov: Hv 0i "IncoUc dgyóusvoc ?? decl évdv voviuovza, cv víoc 
37 - 2 — : 
cg dvouíi£ero 23 sivos o9 "Iocqp. Kol ézevreUO9ev axo A90g ?* 0o- 
? - 
OsxcTWc xqovrrovrog cUrOU vv ÜsxrOv ivievrOv xvolov, xord Td iv 
- , CHO J. , e, II M , 9:49.439 078 E 
rÀ zgognru Hsoote mgotigmuévo Ort, llvsUuo xvgiov ém tui, ov 
? - 
s/vexsv PyguGé pe, sÜeyyshicncSoi mroolc dméícroÀxÉ ue, wvovtot 
, , » ' - "A , ? 1 J 
eiyucAc TOig Gqsciv xol vugàoig cvefAew, xnov&er évievrov xvgiov 
? 
üsxrOv xol qufgav 29 qvromo0o0Gtog. 
- A M , 
Qc dig9Gc ydo ixrjovisv éviavzov ? üexrüv, rovrécri ur] avri- 
- A A - , 
AeyOutvov. TOv yàg zoGrov $vivrOv perd TQioxoGTOv frog rijg «v- 
w E 
oU ivGégxov magovcíog ixQovoot, xol mzevreg xortÜfyovro, xol ovrt 
HR , » E , ' 
' Iovóoio, dvréAeyov, oUre EOvm, ovre Zoauugsivow, de zvreg müfoc 
» Lu a T e) CE Toc 3.32€ , MUN 
ijkovov evtoU. "Ev c évieved aveiow eic IegocoÀvuo, uera v0 Bozi- 
- - ' , c - - 
GOdvo, xoi OicÀOsiv vog vtGGoQuxovre quígeg voU ztigocuoU, 9 xoi 
Gg mgotimeutv tixoot fog roU mQOrov Gmusiov, acl ixA£&acOonr rovg 
- , ? - - 
£evroU uaOwrcg: dvoxoueg cmo v0U mzeiQceouoU ixi vOv ' IogÓcvqv, 
x«i OitÀOQv *imi vijg OoÀccouc TW TifsguiOog, imi vov 9 Notooir 
, ec € 
zoprvoutvoc, avéífw ÓqÀovori tig IegovcoMqu. — Kol iv uéco vic &oo- 
- 3i , ? - 2 , , M , 1 
Tijo éxíngoys ÀÉyov , EX vig Ov G , égyéoOvc 90g us, xoi zuvérO' xoci 
- 
oUrGc cmijA9tv sig Nofagir, xol sig vqv 'lovóa(av, xoi 9:ig Zoua- 
' , ' , , M , T — , ? 
Qeuov, Xo sig rc uégy Tvgov. Koi zqocO£vrog ? r0U ztgo ov éviav- 
- , » E] " , LI L] ?c " B4 , 
TOU ztcÀwv Gvttcwv sig legocoÀvua, xot Àovrov éCqvovv ovrOv zvLOGQL 
2 mum v Av /2 ! 6. ? S - 2 e, 8 , , 
iv vij éogrij, «ei igofhjOncav. ^ Ev m togrij &Àtycv omi, 9 Ovx ava- 
' ' , ? A , ' 
Baivo sig vqv £ogrrv vavrqv. Ov ydg &ysvósro, wj yévowo. .? Mt- 
, - - 2 c 
GovoQg yc ve 6ogrzc qAOt, quocl, xol dvéífw sig legocóAvuo. — Kol 


13. xapyjASe ouv và cod. Ven. 19. dyyaSoQasiS cod. Rhedig. a- 
14. Xéye0 cod. Ven. yoSaaQaei3 cod. Ven. 

15. tà tQtaxoctG Ecet cod. Ven. 20. pecayresloy cod. Rhedig. zz 
16. vic auro) cod. Ven. qicytoy. ed. princ. 

17. In marg. cod. Veneti additum legi- 2|]. In cod. Veneto extat plenius «c 
lur tfj € xov vosupotov. moAMdxtg Fons GO xoc Atv. 


18. "AnxoyowtcroU ed. Peíav. 22. Cod. Venet. civat Qc éxàv. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LI. 93 


ab novi qui agitur anni initio quintum eum collocant, omnes illos 
quos supra recensuimus XXIX integros consulatus percurrit, sub 
tricesimo deinde consulatu, mense X., ad Ioannem accessit, ab eo- 
que baptizatus est, anno a nalali suo XXX., Athyr secundum 
Aegyptios XII., VI. Id. Novemb., Graecis vero Dii VIII., Salami- 
niis, sive Constantiensibus, tertii Choeac VÍ., Paphiis Apogonici 
XVI., Arabibus Angalthabaith XXII., Macedonibus Apellaei XVT., 
Cappadocibus Aratatae XV., Atheniensibus Metagitnionis VII., 
Hebraeis Marchesuuan VlT. Cui quidem sententiae Lucae quoque 
suffragatur evangelium, in quo ista leguntur: Zrat autem Iesus in- 
eipiens quasi annorum XXX, filius, ut putabatur, loseph. | Post haec 
a XII. die Athyr praedicavit annum acceptabilem domini, quemad- 
modum [Isaias propheta praedixerat: peritus domini super me: pro lei. 61, 1. 
eo quod unxit me: evangelizare pauperibus misit me: praedicare capti- 
vis remissionem peccatorum et caecis visum ; praedicare annum domin 
acceplabilem el diem retributionis. 


Plane quidem annum praedicavit acceptabilem, in quo nemo ei bu 
contradixerit. Primum enim hunc annum post XXX. a nativitate ^—— 
sua praedicando iransegit, approbantibus universis, cum nec ludaei 
resisterent, nec Gentiles, nec Samaritani, sed dicentem omnes per- 
libenter audirent. Quo eodem anno Hierosolymam ascendit, postea- 
quam baptizatus est, et dies XL tentationis exegit, ac discipulorum 
delectum habuit, cum ab tentatione ad lordanem rediit, ac traiecto 
mari Tiberiadis Nazaretum contendens Hierosolymam pervenit. lbi 
in medio festo vociferatus est diceus, Sz quis sitit, veniat ad me, et Yoann.1,31. 
bibat. lude Nazaretum perrexit, et in ludam ac Samariam, ac Ty- 
riorum regionem profectus est. Post haec evoluto iam priore anno 
Hierosolymam revertitur. Ubi cum eum festo die comprehendere 
vellent, metu repressi sunt. Ac sub idem festum ita suis locutus 
est: JNoz ascendo ad diem festum istum. |n quo absit ut. mentitum 1». & 
illum arbitremur. am enim die festo mediante abiit, inquit, ef ascen- 1b. 14. 
dit ín. Hierusalem , et dicebant, Nonne hic est quem quaerebant com- 1. 25. 


23. eivat om. cod. Ven. £Og toU mporou orustou, quae vulgo 
24. Gw8exxvn libri editi. In cod. mon extant, debentur cod. Veneto. 


Rhedig. extat dà éS0p tà. Scripsi 8o- — 4. &ià tíjc cod. Ven. 


8ex&tQc, uli correxerat iam Petavius. 9. vaCaoES cod. Ven., ubique. 
25. Cod. Venet. dvtaxoóQcsoc, pro 6. eic vv Xayudosuay cod. Ven. 
more. 7. toU ÉwutoU toU mpurov cod. Ven. 
Car. XXV. — 1. yàp om. cod.Ven. ^ 8. Ojx awagatwo cod. Ven. Vulgo 
2. xuple Ocxróv cod. Ven. OU xacaQatwo. 


9. Verba xoi dc mpostapcw &lxoct — 9. neoatoUcws cod. Ven. 


- pag. 448. 


Keg. xs. 


94 . SANCTI EPIPHANII 


2 ? CNBIT; 2 JU CA^ , 

&Asyov, Ovj ovróg iorw Ov &vovv muüdoci; 1? xai i0oU, mencio 
PP | 2 3 ^ M et [3 , — b 
AvÀci. IM doe EueSov 0f [sgeic Oz; ovrog éorww 0 Xoiotóc; cÀÀc ot- 
c , E H E 
Ó«ucv ovrog z0Ocv iori. Mvcrqoro0 Oc yog xoi zvsvperwx OG !! ÓLa- 

, X ) TE SS E STET, E P) 
Atyouévov zoig cvroU cÓsAooig ovx mÜtioav ri &Àsysv. "EAsys yeg aU- 
EA NEL B , £ £L 25 NOU A 2 [AN - p t uu àz 3 Y 
roig uw» cvepatvewv tig 3? 0 ísgov £v vij fogríj ixsivm, pmi sig vOv 
M - - * A - , - 
GrwvQOv, TOU TtÀtiO GOL TíGG Tiv OizOvOuícv TOU stüÜOvG aUrOU xol 
M ? - 
36grQgí«c pvGrioiov, xo éx vexoGv cvoGrpVOL, xot eig v0v ovgavov 
? ^t e, ; , , ? m Je p ? - 3 l4 ' 1 
cveprvet, erwe émÀnjgov zuvze iv rjj i0íg evvov é&ovoíg. — Kol uera 
- r ^ - Nl - 
re)rc Og zÀQ]goOétvrog voU OisroUg ygOvov, uero vO ÜcmzriGue, xcl 
^ ? - H ? * T , Mi 1 4 ^ 2? 1..2 , 
viv evroU yévvgow , axo lNosupoíov wqvoc !*xoi exo '"leavvovegíov 
i] ^ 1 - L2 - - 
wqvog xoi rQv énéxswe, oiov iv zQ vowxoGtO voíro Frey rijg orvroU 
, M A c - 
&vodgxov l?oixovouíeg, usro v0 vmsoDmvor evrOv rdg ÓvO vzortieg 
^ - , - c 
Gg Épuutv, Qv ze Óvo I'suqvOv xal vuv Povgov xoi Povfsil(cvoc, 
' —- c - 2. - ' ' ? 
Aovzov iv tjj Toiv vzartio, iv vQ vQíto wmvi evrüe, uera vOv 'lav- 
, - b 
vovcgiov xc 19 Qefjoovdorov, iv Magrío umvi vsAevoi r0 voU z&9ovc 
, [d ? ' A [4 Y - 
peczquoiov 0 czoeO)c !7 0:0g Àoyoc, moOcv iv cagxi 19 07 suüg uiv, 
^ A13 ? / id , , ' 1 
Qv 08 év «za tie, coc Aéyey Ilérgog, 19 OavavoóOcig cagzi, Cooyovr- 
^ , 
Osig 08 rÀ mxwveUuart. 
—- ^ - 74 - ? D 
ll&cysi 0& 3 iv vij mgo ÓczavrQuQv KolavoOv Angiov, vztof- 
? - - - 
Byxovov avvdv uev éczígav, voviéorw iv vi] ve6GeQscxoiüexoty vijc 
oi EA - , Hi /À A A- 97 A Ile ri 
GeAqvnug vvxvtQivi] uéoy. goéAeov ycg xoi &payov ro lleoya, cc 
iH , , | owt - , 2 e P 3 M 
Qoi v0 &voyysMiov, xoi qutig zoÀÀexig ? timouev. ^Egoeyov oov vO 
1 , :| , " - - - , - , [d , er 
3 
Ilucyo zoo Óvo vusgdv voU goysiv, vovrécr, vij voívy ? £omégo, O7ttQ 
- ' DA 3 c 
óc, vij mépmty £GméQo. TtoGogsezoiüsxuarr yag oUrQG * 1v 2] z£umI]. 
p M 2E r - Sua 2 X ri 3i 6f , - 
ZweuDeveror 08 vjj ? voívm vg ovrij Owé, Tug wv 9fvósxorw Tüc 
, A M t - ? A 
Gelqvque vuxvsQua, 790 Ócxait KoAovÓOv AmgilÀiov: verga 7? Ócc- 
, 1 M , r - ? , , 
«TQ vuxttQuvy, 7tQO Otxozívre KolavÓGv JmgiÀÀiov: zéumTN TQic- 
D * M , 
xctÓsxory Sueguvi, vuxrtQwa) 0$ veGGegsgxotüexoTy, z90 Ürsxortcod- 
ZEN P cw ? s , 
oov KoÀevógv Jmgiicov: spoocapperov vscGogscxoiüsuaTm ? vvxrt- 
A i 7T - , 
gu, moo lOÓcxorscoGoQv KoÀavÓóOv LAnguov: caerov mtvrt- 
c 1 , r mi33 , 
xoi0ExovmQ qutguvi, moo Ótxaóvo KoievóQv JAmgiAiov* ézipooxovoa 
E NT - 1 
XvQLoX) zcevzexouüexovo vuxTtQuri, 0zceg qjv qoriGuog e0ov xoL yiTjc «oL 
? -- Li 1 1 ^ L1 c , ' | , e A 
ovgovoO xoi ! *vvzrog xol ajuégoc, OL Tijv svevrexouüexevqv oshqvye xot 
UN A £ d 3 x A 3 , 5G r - 
TOv f Àtov.-.Ogopov* zc Ort aveGreGig xc iGqusgie zcgo &vüexa KaAavoGv 
3 " c e 
VAngilov, Or 1jv zmÀovuOévreg vztoforov uíav quégav éxoiuoav, cc 


10. i8oó, £v xagpnola cod. Ven. Í4. xal axó '"lowwovxpiou uwvóg om. 
11. autoU OtaAeyopévou cod. Ven. cod. Ven. 
|^ ev AVE 15. évàulac cod. Ven. 
12. xàv oUvov (h. e. xov oupavov) cod. 16. la cod. Ven. Vulgo «Deupoudgtov. 
Ven. 17. See addidi ex cod. Venelo. 
18. vc ce rwolac xó povrjotow cod. — 18. 5€ muc uiv, ev Oi cod. Venet. 


? € 


Ven. 8r cmuXc, uévet Oz reliqui libri. 


95 


Numquid vere cognoverunt sa- 


PANARII LIB. II. TOM. T. HAER. LI. 


prehendere? | Et ecce palam loquitur. 
cerdotes quia hic est. Chrisius? Sed hunc scimus unde sit. 
myslice ac spiritaliter fratribus suis loqueretur, quid. diceret ignora- 
bant. Negabat enim se illo die festo in templum aut in crucem 
ascensurum, ui passionis suae ac nostrae salutis administratione fun- 
geretur, atque a mortuis excitatus evolaret in coelum; quae omnia 
pro sua potestate ae voluntate poslea praesütit. Hine biennio jam 
elapso, post baptismi ae nativitatis diem, hoc est post Novembrem 
ac lanuarium et interiectos aliquot dies, anno ab incarnatione sua 
XXXIII. praeterilis iam, quos diximus, consulatibus duobus ambo- 
rum Geminorum ac Rufi et Rubellionis, tertio demum consulatu, 
iudemque tertio post lanuarium ac Februarium mense, qui Martius 
dieitur, verbum illud passionis omnis expers passionem in carne 
suam noslra caussa subiit. 
mansi, ut ait Petrus, AMortgficatus carne, vivifecatus autem spiritu. 1. Pet.3, i8. 


INNam cum 


Quamquam in sua impassibilitate. per- 


Cap. 


Passus est XIIl. Cal. Apr., cum illi vesperam unam anteverüs- 
XXVI. 


sent, hoc est luna XIV. nocturna media. Siquidem ante tempus 
illi Paseha comederunt, ut evangelium testatur ac nos saepe monui- 
mus. Quare biduo ante legitimum diem epulum paschale celebra- 
runt, hoe est feria teria ad vesperam, quod quinta fieri oportuit. 
Ita enim quinta in decimam quartam incidebat. Ceterum eadem illa 
feria die tertia ad vesperam comprehensus est, quae erat luna XI. 
nocturna, XVI. Cal. Apr.: quaria feria, eademque nocturna luna 
XII., XV. Cal. Apr.: quinta feria XIII. diurna, nocturna vero XIV., 
XIV. Cal. Apr.: parasceue XIV. nocturna, XIV. Cal. Apr.: sab- 
batum XV. nocturna, XII. Cal. Apr.: demum dominica dies illuxit, 
quae inferos, terram atque coelum sua luce collustravit, propter 
lunam XV. solisque cursum ; tum quod resurrectio et aequinoctium 
in a. d. XI. Cal. Apr. incidunt. Quibus de caussis hallucinati uno 


19. 0c Savaca els cod. Venet. 5. «Utij voir GU cod. Ven. 


Car. XXVI. — 1. à ij om. cod. 
Venet, In marg. legitur tfj X. xo9 yao- 
tiov. 

2. c'ropew cod. Ven. 

». Reposui ex codd. Rhedig. ei Veneto 
dilbndón velerem , Petlavio quoque , sed 
aliunde, noiíam aique notatam. — Editi li- 
bri habent &oxégac, oxep £oet v] m£p- 
wty &onépae. De compuli ratione v. Pe- 
iav. in Animadv. ubi plura tentat. 

4. '»y om. cod. Venet. 


6. In cod. Ven. margine legitur c$, tC . 

4. ÉmwpQoxoUca (sic ubique) óo8c- 
x&t'" cod. Ven. 

8. vuxteplv], wjueotv 8E OcOExoTY 
corrigit, auclore Keplero, Xe in Ani- 
madversionibus. 

9. vjuceptvr) x95 "is. cod. Venet. 
10. 8zx«rotQv corrigit. Pelavius l. 1. 
11. vuxtóc xol xu£ouc cod. Ven. Vul- 

go desiderantur verba vuxióg xol. 


pag. 449. 


pag. 450. 
Keg. xn. 


96 SANCTI EPIPHANIT 


^ A A P A c - - 
ztootizov. 'Eysi 0i ogug viva 7 ^pjgoc vije Aeztroloyiag 1? 51:19 du- 
mímvtL Óud érQv vQiQv meg cvroic Óiegovovuivg 135 uie wuégao. 
A ^ E , i] A 
Iloogrw8éoci yoQ TO csÀwviaxd Ógouo uere reg !* vgioaxooleg mtvty- 
e » , E 
xovreTéGGegQeg vuéígoag xol GÀÀleg xov £rog víóGaQuc Goog, cc tivo sic 
c M ? ? - - - 
15 co. rola £y) qjuégov uíav. — Zio xag" avroic zívrs uwvsg veloüvron 
? - mt Luar - 
&ufoAiuor elg Erg Oexovécoogo, Ó.e v0 cipargsiaOor 19 c0 voU qjÀ.oxoU 
- f c e " €- 
Ópouov vÀv rQiexociov £&uxovramévre wusoQv xol QoGv qv !? uíav 
er L M - £a vw * n , e.2 
oocv. dloogrOcuévov ycg TOV cQQv AÀowrov yivovrat ríe qmuégot 
A n , r? 18 ? 3a f^ 4 , 1 , 
z;coc Ggov utav* oOtv 18 ovzoL é&axig ztolvzAaGiGGovreg vo Ótxaréo- 
» 19 9. Ld , 2! ? MU MER. - , ^ 
G«go &vr 19?roU 0yOomxoGroU vrtreQrov Prove fv rà óy0oqxocrQ méíu 
/ 2 , er - , 3.0 , A. £t - 
z0 TtLO£acw ipuBoAuuov vo uijvoa, eic vo sivat vgvezovro xoL &va wijva 
tig rd OyÓowxovra xol mévrs Pv, olrwsg Ggtov sivoi word Qv 
P] - r [3 
cxoífetev 29 roioxovratig uiv xal ?leixociéocoagsg suígor xol cou 
Toig. 
, 
"Evexsv voívuv vovrov vOvt Gpofvrsg ov uovov zoo£AenBov 909v- 
, A , [ud , , A , ? A Mi M P , 
Bovpsvor vec Óvo nuéoec Dspooxorsg vo llocyo, cÀÀa zal rmv vzég- 
Berov !zpgoOfvrsg uiov ufoov, xova zevra vQOzov cvrol GqoAévrsc. 
Y ^ , ] - , , ; J . ' , Co - 
H 0 oixovouía vijg eAn9etog exgiBécvaro vc zcctvro quiv corqoio0ds 
sioyecoro. "OOsv xoi eUr0g O0 GcoT6o rO llócyo TtÀtiGoc &ENAOtv cic 
A , X ^ 
TO 0goc uere vO Defgcoxévon, imi8vulo inmvOvurcac. Kol ixsi v0 lHa- 
*. - - , , 
cyo TO 'lovüeixov utro vOv uoO8«nrOv Pgoysv, ovx &ÀÀog mowjcoc, 
? A x » i] A - , PI , er i] , 
cÀÀe xol evrog pire vOv stoL0vvTOV locgG 7t0L)GCG* ivo po] xorovom 
1 , E ' , 1 € 1 ot - x ' 
TOv vouov, cÀÀe mÀqoocnu. Kol ovrog uere TO vztopmvot rQuexoGtOv 
2! ri ? , MI A A A » , , P 
&roc, Ort épomríoO1, xol uere TO roioxoGrOv Prog «ov&ag mÀnoéora- 
A ? 
rov évievrOv ÓexrOv xol wx cvrisyOutvov, xol frsgov cwrileyouevov 
- A 
x«i iv Ówoyuco Ovra iykovovusvov vs, xol uerd vOv GÀÀov évievrOv 
r A ? -| - - - r 
vztgpag wx0 vie vOv ysveOl(ov cvroU wquéígec, rovréoviv "Emipaviov, 
e , er , /, M 1 LI , , A 
qrwg vuyyovet fxvq levvovagíov ugvog, xoera 0$ Aiyvmzriove Tufi 
ec , 5, S PP c , J C; e , e 
&vüexorq, ini 0Àac £BOouxovro véocogoc sjuégec, c zootizousv, Fog 
Tie «Q0 Otxorgiàv KoÀevóGv JAmgiÀiv, xol xett Alyvnríovg QDa- 
M , ' ?, , ,) , 2f , M 
uevoO rsrcQrm xoL tixaÓ0, iréÀeóe TQioxovraÓvo frm mzxÀnqgécrara xat 
4 , 
&BOounxovraríccogoc Qufoug d-o Exiwpaviov, xoi dvoorag xar Ai- 
, M er ' Sy ei 3: E , ' M , 
yvmtiovg QDauevoO fxvm xoi sixaÓL, ivi vv lGmusgia, xai zo ic 
b ? p - 3. M 
KoAavodQv Angiliiov: lvo evosO9 dt zévreg syevüousvor, of uy Ovrec 
bd ? , 
viol vac cÀmOtíog. 


EU906c zodroc Ovoksvrivog Ópgauorovoyncag zocxovra quiv Alà- 


12. 5j vtt voluit. Keplerus. 16. àux cod. Ven. 
13. juépa uia cod. Ven. 17. àoav uíav cod. Ven. : 
14. nxevxaxoctac cod. Ven. 18. ojrot cod. Ven. 


- ^ tT 
19. x& om. cod. Ven. 19. &z co) IIÀ x3éact (omissis re- 


PANARII LIB. II. TOM. T. HAER. LI. 97 


die legitimum tempus praelergressi sunt, ut ante diximus. Super- 
sunt enim ex illorum raliociniis horae aliquot appendices, quae ter- 
lio quoque anuo diei apud illos unius diserimen afferunt. Quippe 
lunarem ad modum praeter CCCLIV dies, horas insuper quaternas 
adiciunt, quae singulis trienniis diem integrum conficiunt. Ob id 
anni XIV menses postulant interealares V, eo quod de solis cursu, 
qui est dierum CCCLXV cum horis IIl, unam horam decerpunt. 
Nam horis additis fiunt deinde CCCLXV dies, una hora minus. 
Unde illi XIV annis sexies multiplicatis, ut LXXXIV anni consur- 
gant, auno LXXXV. mensem unum intercalant, quo fit ut LXXXV 
anni XXXI menses exhauriant, cum accurata ratio praeler menses 
XXX, dies praelerea XXIV ac tres horas requirat. 


Quae cum illis aberrandi caussa fuisset, non modo perturbantes e 
omnia biduo legitimum Paschalis tempus anteverterunt, sed et uno 
insuper die praetergressi maguis se erroribus implicarunt. Sed ve- 
ritatis sapienti quadam moderatione faelum est, ut quam exactissima 
ad salutem nostram referrentur universa. Quare post peractum Pa- 
scha Christus in montem secessit, cum hoc ipsum Pascha comedis- 
set quod desiderio desiderasse se dicit. — Proinde Pascha illic ludai- Luc. 22, 15. 
eum cum discipulis comedit; nec aliter istud egit ipse, sed eodem 
prorsus modo quo et illi praesuterunt, ut ne legem solveret, sed Matth.5, 17. 
adimpleret. Hie itaque cum tricesimo anno iam elapso ad baptismum 
accessisset, ac post eundem tricesimum, solidum illum acceptabilem 
implesset annum, contradicente nemine, mox alterum addidisset, : 
quo et repugnantes fudaeos expertus est et eorum vexationibus at- 
que invidia plurimum esl exagitalus, ac praeterea tertium iam iniis- 
sel annum ab eo die quo natus est, hoc est Epiphaniorum, quae in 
VI. lanuarii mensis, Aegyptis vero Tybi XII. incurrunt, ad 
LXXIV usque dies, qui, ut dietum est, in XIII. Cal. Apr. desi- 
nunt, qui est Aegyptiis Phamenoth XXIV., hoc, inquam, modo 
XXXII integros annos ac dies praeterea LX XIV ab Epiphaniis im- 
plevit. Besurrexit porro, prout Aegyplii numerant, Phamenoth 
XXVI., ipso aequinoctii die, sive XI. Cal. Apr. Ex quo illorum 
omnium manifesta mendacia sunt, qui veritatis non sunt filii. 

Horum primus nobis Valenünus occurrit, qui quidem ex tri- s 


liquis) éugéNov épQoMpov Ey cod. Quem vide, si placet. 
Venet. 21. xo cuépx xol oooc vy cod. Ven. 
20. tputxovta ujvec xo etxoot Oxt( Car. XXVII. — — 1. nxpocSévreg cor- 
(juéoo. reponendum censuit Petavius. rexit Pelavius. 

Corpus Haereseol. II. 2. j 


Keg. x5. 


pag. 451. 


98 SANCTI EPIPHANII 


, ^w d up. ^ ? ^ 
vag €7z0 rOU TQi«xovroatrovg vouítov Tic TOU GoTiooc &voyoyro xoc 
TONG , Ner , , 
cvOgoGosog T6 «vroU wAw(«G, ovx tlÓcgG Ori OU TQutxOVta fry uOvov 
2 J 344? 2 - —-— 9 , ' A - , 
émoíqosv, cA iv vQ vgioxoGTQ ipomricUn, utra TO mno Got tixoci- 
, 2 1 , - Ly - - , , ' 1 
eyvía Fr xai Ófxa uvag, cg zgosizov, rj Óc0txern Ov, 70 
^ A - , 
óxvà ciügv lNosufoíov, xoi uero ToaUre xqováag ivwevrO0v xvoiov 
' 1 ' ' ? N , ? M ? , ^ on6 
ÓczxrOv xoi uero TOV ÉviavrOv cÀÀov évwevrOov dvriÀeyoutvov x«i £óo- 
ni , , - 
wüxovreríocoaQeg duíguc cvriütyouívag, itore ifemrícÓn, moo rv 
- * A , - ? - 
ovroU ysveOMov': dere sivou zd zttvva. Evi] rijg evroU ivaetgxov zagov- 
^ ? A - , , ec 
Gíeg fog v0U ztí Dove ez0 tijg ytviijosog vgrexovraóvo £zy xci o0 qué- 
- c - 
Qoc, c0 0i egyig vxersieg ZiÀovavoU xol Negova Óvo Ern xol gÀÓ' 
AM 3.33.7 ' ? - c , ? - ' 
quégeg. Kai éAyAsyxvon u£v évravOa 0 ztgotigqutvog Ovaàtvrivoc, «at 
^ , 3m. ? , : 
ot z:oÀÀol o£ xov. cvrov eqoaítvovrec. "HAéyy9noov xol of ezofoAlousvot 
? 2? , MI 
r0 xord locvvqv svayyiliov, oUg Óixaícg Jioyovg xoAfcouon, imr 
A , p - ? , i] ; ae , , 

TOv Àoyov roU QcoU czofoAAovror, vOv Ów« locvvqv xqovj9évra ma- 
Y ' , 3 DIRE - , Y , (€ ou. 5 
vQuxov Qtov Àoyov, «z ovQavoU xortiqnlvOovo xot co9otev 1juty égya- 

- ? - , 64 ? , - rf 
Gcuevov Tijg ztGg evroU évGugxov zegovoiac, Ori &zO TE TOv ! vza- 
- P] - bz ? A —- , - , c fe 
vtLGY xol W7z0 rQv irQv xo ez0 Tio GvGrOGtOg TOU zgogijrov Hootov 
- E] M E] ? - Q1» , 
xol cz0 TOU xoTc zdovxüv svuyytliov xol emo roU0 xov« locvvqv xal 
? A - 1 € 1 , M - A , ' e - 

&z0 toU xorc MorÜciov xai «z0 voU xorc lMogxov, xai ezabomioc 

? ? , A 

zovreyoOtv sjMéyyOsoav o£ zeniovquévor Ovi ov uovov $v Ilacyoa ueze 

A ? - , A , - ? 

TQv Ggynv TOU x9ovyporog xot zsgío00v ?y90vov &vivvroU azréAe- 

? i] , - c - , , Lj 1 

Gtv, cÀÀa zttgu000vcg vgiQv 3 vzortuQv zteQce ru émÀmooGc, uera TO 
? , r - ? 

Iocvvov fzrwGuo. Kol itémsctv O0 vÀv cmagexoAovOgrov Aoyoc 
, - , 9. 2 ? A 
zi(VTCTGGL Tic zÀ«vyQe xot dvoíag xoi cuoÜOiec, ov uOvov ur ywo- 
, A [d - 1 ? A LI - i] - ? , , 
Gxovoug Tuv £evroU Gov, cÀÀ« xcLb wevÓggc xovo Tr5g ciqOtieug woTQv 

émiGrQasvouévug. 


e A , ^ 
Ewpgícaxousv ydg xol dugsgogevov zov roic Àoyoig vovroirc yeyoau- 
, re r b - 1 , , , , - - L] A 
uévov ort O0 TOU OsoU léysvvqgOw Àoyoc àx rov OcoU zttQu TO TEOGG- 
? - - 
goxoGrQov frog AvyovGrov 0xto ÀfAgOt vOv yodipavra, s vig Óid ToU 
- ? - - , 
Dire «pov ezeÀsposícqo xoi vo0 WO uóvov zeoeususvqxorog wu 
292 , , » - 1 - , » , , 
émoíncav uova Fry. — Tà ydQ rt6GagoxoGrQ Ósvrígo fret Zvyovorov 
, , A JU) i] , - ? "2 
éysvvajü. | Dacxsi 08 0r, z.90 Ozxadvo KoAavógv lovitov *) Iovviov, 
e 
ovx £yo Àéytw, &v 3 vmaveio Zovizixiov Kauuagivov, * Brvréo Ilou- 
4 


Car. XXVIII. — — 1. ona» libri — 3. jmacüx libri vell. , ul solent. 


veleres , ut. solent. 

2. yoóvov edit. Petav. 

3. uxattOy libri vell. 

Cap XXIX. — 1. éyevwwi]91) reposui 
de libris Rhedig. et Ven. Vulgo extat ocj£s- 
vr(zoc, ul verbum deesse Peltavio sit merito 
visum. In cod. Veneto legilur: oct éx x09 
Sco0 Ad yog toU SeoU &yevvr a) mept x0 cell. 

2. érotnoc cod. Ven. 


4. De his verbis, et de nomine alterius 
consulis, emendandis meliorum librorum 
ope destitulus paene despero. Nolo tamen 
relicere quod aliquam certe probabilitatis 
speciem videtur habere.  Duplicem puto 
ab Epiphanio notari errorem eorum qui 
quadragesimo Augusti anno Christum na- 
lum esse slatuerunt, primum quod. non in 
quadragesimo secundo eius natales collo- 


99 


cenario annorum numero, ad quem salvatoris aetatem ac virile ro- 
bur existimat fuisse perductum, suam illam Aeonum triginta fabu- 
lam confinxit. In quo fugit eum ratio. Non enim triginta solos 
vixi, sed tricesimo anno baplizatus est, cum iam decimum mensem 
supra XXIX annos attigisset. Quem diem ante definivimus XII. 
fuisse mensis Athyr, et VIII. Id. Nov. Post haec cum placabilem 
domini praedicasset annum, aliumque itidem contradictione plenum 
ac LXXIV praeterea dies eadem molestia refertos, ab eo die quo 
olim baptizatus erat ante natalem suum, ut totum eius vitae tempus 
ab ortu ad passionem usque annos XXXII aec dies LXXIV colligat, 
ab ineunte vero Silani ac Nervae consulatu anni duo ac dies CXXIV 
fluxerint. lta non modo Valentinus, sed et reliqui eiusdem secta- 
lores insaniae, erroris arguuntur. Sed et illi ipsi quoque, qui 
loannis evangelium abiiciunt, quos L4A0yove merito nominamus, 
quoniam 24oyov, hoc est dei verbum praedicalum a loanne repudiant, 
patris, inquam, verbum illud ac deum, qui de coelo delapsus salu- 
tem nobis toto illo quo inter homines versatus est tempore concilia- 
vit. Nam et consulares illos fasti et annorum series ipsa, et Isaiae 
prophetae firmissima probatio, et Lucae, loannis, Matthaei ac Marci 
evaugelia, et, ul uno verbo dicam, omnia illos rationum pondera 
ae momenta convincunt, idque ipsum, quod volumus, efficiunt, non 
unum Pascha dun!axat a praedicationis exordio annuo celebrasse 
cireuitu, sed cum terlio insuper consulatu vitae suae ex aliqua. sal- 
tem parle tempus adaequasse, postquam a loanne baptizatus est. 
Unde imperitorum homiuum ratio omnis excidit, quorum tantus gras- 
salur error eum amentia insciliaque coniunctus, ut neque vitam ipsi 
suam agnoscant, el ad oppugnandam veritatem frustra suis se men- 
daciis aceingant. 

Sed hoc in. hisce libris scriptum invenimus aeternum dei ver- 
bum anno Augusti XL. natum esse. Quae est scriptoris hallucina- 
lio; nisi forle binarius extrita litera B sit expunctus, et ita XL so- 
lum anni remanserint. Natum quidem constat esse Christum anno 
Augusti XLII. Addunt XII. Cal. lulias sive lunias, neque enim 
certo seio, istud accidisse, Sulpicio Camerino et Buteone Pompe- 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LI. 


carunt, deinde quod imperium Augusti nu- 
meraruni ab eo anno quo ille deviclo An- 
tonio rerum politus esl. .À quo anno per 
quadraginta annos descendens usque in a. 
"o1. a. U. C. deprehendis consules G. Pop- 
paeum ei Sulpicium Camerinum, quorum 
hic nomina latere paene in aperio est; 
solummodo illud Qecxéo , vel (jmttéo, 
alius quam Gai nominis vestigia habet. 
Quae cum iia sint, cumque in lermina- 


lione vocabuli ILopureoiavo) facile agnosca- 
lur compendium vocis &vSotwrow (d2V), 
et additamentum illud or«cxotc correclu- 
ram polius magislelli alicuius sapiat, fa- 
cile est rescribere XiouXrxtou Kapuaptvov 
xoi l'atou Ilorzatou &vSpomxow éOUcaro 
(vel etiam ov3oex éve8vcato). To)ro 
cell. — Cornarius vertit: Dicunt autem 
quod ante duodecimum Calend. Iul. aut 
lunii, non habeo enim quod dicam, 


2g 


Cap. 
XXIX. 


100 SANCTI EPIPHANII 


*. m. o f , m" LP , e ' ^ MI ' , 

zNievG vzc«roic. Tovro 06 éoxozw0a, Ori ? xc oL eizovreg vqv qué- 
- , ' r ? , iN ' 1 , 

oov Tic GvÀkwwpsoOg, xci og sumyyckicaro o l'eBowA vrv zagüévov, 
6 g(;ztov vrjv vzOvoiav vOv ttvov Acyovrov £v z«gaÓ0Get cog Ort Ote &xve 
uxvGv iysvvi8m: sUguxaucv ydo dz0 TOVTOV TOU " zQozóGovog foc 
£vOexczug TvBl xol x90 0x10 ciüÀv Iavvovagiov, 0rc cAn9Gg vc 9to- 
qevio éyévero oi dyevvijom, £xvo uivdv yoovov word vOv Gekqviaxov 
Üpouov z«& 1uégoc véocagac. "fiers ovv, si sUgoic iv magecnusud- 
GsGÍ zv ytygeugfvo, ur GqaÀAov zzgl vrv elügoww* 9 rà uiv ye Ov 
j] yévvqoig ro0. Xoiczo) 1) Defiaía TvBi évüexovn iori. — Tivig 0 ? ga- 
c.v Gg Óéxe usjvog évexvuovij9sn zoe quíoec 10 xol Ggegc OxrQ, Gg 
tivo, dyvéa. wijvag xol qu£gag Ósxanévrs, xol Goac vícoagoug, alvirro- 
uivot v0 zGgd ZoÀoudvri &elgmuévov, Zfexoumviaio ggovo mzoysig év 
ciue. "Ouoc ix mavroyotev &vóskavg Tvpi xav Alyvmziove 1j mooti- 
onu£vq ToU xvolov 192v cagxl yévvqoig dyévevo. Kal msgl «vvv vov 
£vüsxatqv usto Fr voraxovra yéyove vO moQrov Gqutiov iv KavG ric 
lweAeiog, Ore v0 vÓcQ oivog éyívsro. 

Keg. X. Zio xol iv molioig r0zOig Gygi Tijg ÓsÜgo rovri yiverot rOTE TO 
yevousvov Ozocqusiov, tig uegrUQiov roig cziGrOUGIV, Cg uagrvQoU- 
civ y zoÀÀoig rOzoig zwyel ve xoi movauol sig oivov usrofiailousvor, 
Kifvoue uiv 5e zmoÀsoc vigo Kooíeg 5 mwqyn, xe9 5v qvrAqcav Qoav 
of Óicxovor, xol sims, Z4lots TÀ doywrQuuivo uogrvosi Ob xol w iv 
I'todon v5c -Agof(eg zy ogavrog.  llemoxeusv emo rie Kifvongc, 
quírsgo, Óà dÓsÀgol c0 Tr iv I'tgaom muy5e, vic iv rà !uagrvoío. 
Kol zoÀÀoi 08 xoi iv AlyUm:o moi voU NNeíhov voUro uegrvgoUo. 
Zone àv vij £vóexdtq Tv(l xov Aiyvnziovg mavreg vógevovrot VÓcp 
xol czoriéoacw, iv avri) vij AlyUnvo xal iv zoAÀÀeig margíow. | OV- 
TO yàg supiGxero. — Mero rwv Óc0sxorqv L49vo e«msAiOOvrog xol 
zéigaGOévrog reGGeQexovro quégoac, xol dABOvrog xoi ixAs&auévov vi- 
vag rQy ovroU uoOnrQv, xol iveg£oauévov usrd vt6Gagexovra quéoag 
TOU mziiQeGuoU x9uovrttiv, xol cvroU xertÀOOvrog sig vOv logÓcvqv, 

par. 432. xol GvvevrQoovrog roig z:gl NaOevoÀ, xol zegcAeovrog «vrovc, 
Ore Puswvav z«Q cvrQ Óvo qu£foeg, xol evrQv cvoycognocvrov, xci 
evroU éxDemxorog sig vwqv l'eAiea(av, tv9Ug Óid rdg mgOrtgov Óvo 
quígag vdg sigxuéveg Égw vo sVayyéMov, Ty volvn quége yauog iyé- 
vero iv. Kavà vijc l'aliiolac, 0zxto cvufolov av vijc éxxÀuolag* iv ydo 
Tj voívm quoe vijo iv vij] xegÓ(e Tg y5c «vtoU zQceyucrtíog, que d 
Tjj yü émoínos, uere TO mz&00g dvacrdg yapov cuvimre vj Kavà. 


Sulpicio Cammarino et Cneo Pompe- 9. xal om. cod Ven. 
iano consulibus. In cod. Veneto extat: ^ 6. eix«w cod. Ven. 
cacuAxuxlou xol xapuaxowoU  Qeccéo 7. Hunc locum sibi suspectum esse Pe- 


xouTWiawG vrarote. Cf. eliam Pelavius | tavius negare noluit. Cornarius xoó IIt- 
in Animadverss. covog legit," quod nec illi displicuit (v. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LI. 101 


iano coss. Quin illud etiam animadverti, eos qui conceptionis diem 
definire conati sunt, quo sanetus Gabriel coelestem virgini nuntium 
attulit, nonnullorum inhaesisse sententiae, qui septimo mense Chri- 
stum in lucem editum arbitrati sunt. Siquidem ab illo tempore ad 
Xl. Tybi, sive VIII. Id. lan., quo die vere theophania, hoc est 
apparalio dei, propter salvatoris ortum faeta sunt, mensium luna- 
rium septem, si dies IV excipias, spatium intercedere. Quamobrem 
si haec alicubi forsitan adnotala legeris, cave ne in errorem incidas. 
Sane quidem natali Christi fixa dies est XI. Tybi. Sed nonnullis 
placet X menses in utero fuisse gestalum, praeler dies XIV et ho- 
ras octo, qui sunt menses IX, dies XV, horae IV. In quo ad 
Salomonis dietum illud allusisse videntur: Zecem mensium spatio con- 
erelus in sanguine. Quicquid sil, non dubium est IV. die 'Tvbi, se- 
cundum Aegyplios, salvatoris ortum accidisse. Sub idem vero postea 
lempus, tricesimo anno verlente, primum in Cana Galilaeae mira- 
culum edidit, tum cum ex aqua vinum est faetum. 

Ín cuius rei fidem hodieque pluribus in locis idem quod olim 
faclum est prodigium instauratur, idque ipsum fontes fluviique te- 
stantur passim in vina conversi.  Cuiusmodi ad Cibyram Cariae op- 
pidum fons est, qui eadem illa hora qua ministri aquam bhauserunt, 
ae salvator dixit, Jate architriclino, in vinum verüitur. | Idem et in 
Geraseno Arabiae fonte contingit. [Nos ex Cibyrae illo fonte, fra- 
tres nostri ex Geraseno potavimus, qui in martyrio est. Plerique 
vero idem et de Nilo Aegypti fluvio confirmant. Quae caussa est 
cur Tybi XI. omnem in Aegypto aquam hauriant ac reservent, id- 
que multis aliis in locis fieri assolet. gitur uti certo compertum 
habuimus, post XII. Athyr abüt Cbristus ac tentationem XL dies 
subiit. Inde digressus discipulos aliquot delegit. "Tum post XL 
tentationis dies praedicationem aggressus ad Iordanem perrexit. lbi 
Nathanaéli et iis, qui cum eo erant, oceurrit; quos et secum abduxit, 
cum scilicet biduo apud illum manserunt. Moxque ut iidem reces- 
serunt, in Galilaeam profectus est. — Quod vero bidui huius mentio- 
nem fecerat, ideo stalim evangelium subicit, Teríio die nuptiae fa- 
cíae sunt in Cana Galilaeae; quod ad ecclesiam pertinere putandum 
est. Etenim tertia die omni illa, quam in terrae penetralibus post 
morlem obiit, administratione perfunctus, surrexit a mortuis ac 


eius adnolata). Nec mihi ipsi, sed ita 8. xà. yàp Ovct *] QeQata vo) Xpr- 
interprelanti: inveuimus enim ab eo tem-  cvoj vyévvrjotc cod. Ven. 


pore (intell. quo illi conceptum essele- ^ 9. qao 8éx« cod. Ven. 
sum Christum statuunt) eius anni qui — 10. Zycooxog cod. Ven. 
Pisonis (quo eum natum esse constat) Car. XXX. — 1. In martyrum tem- 


praecedit usque ad XI. Tybi cet. Incod. plo, verlit. Cornarius. 
Veneto pro xponrócovos legilur t.porócov. 


Sap. 1, 2. 


Cap. 


Keg. AX. 


pag. 453. 


102 SANCTI EPIPHANII 
- e e 
Kovà ydg £gwqvevevot v) wvucouévg. — Tíc Óé dovw v] wrqoeuévg, dÀX 
c , 1 e s M ? - , - 5 
4j *MQjoovouog; ztQL 7G O apoiug0og iv rÀ méumztO woÀug fysv, 
f 1 - , 1 5 fc-- , 1 e e ; - 
Tzig vüe xÀqgovouovonc, xot vc t£9c. loguog y«g ovrog oc cin96c 
- A - 
eUAoymuévoc, dm0 voU vUmov ixsivov Ào[jQv vcv moOgocw. 'Exti uiv 
yéo y&pog qv eicOnr0g iv Kavg r5g l'uMeleag, xol Vóco cAm9dc 
3 , 34:2 , M , , er. A Af ' - E] 
oivog ycyovog' xoi éxAqüm xara Óvo rgomovc, iva rO vOagig rà iv 
E , , , H , "Ny , , ds 
TO xocuo éxowysvouévov énwrvapy roO yepov sic Gqooovvmqv xol eic 
A M , ? - 
Gsuvorqro, «oi Vvo 2 vo Aorzov ézióiogOQocsror eic svpoacíav voU Àv- 
, »! ' - , er M , , , 1 , 
cizovov olvov xoi SüENEIDITOÉ, ive wovaiauvrw! cpomioy qoaty TO GT0- 
M , M , Ci , » 
Uoro TOv xoerc xvgiov émsyeugouévov, xot tva Osiim Or, ovrog ovi 
O:0g GUv zerQl xol vQ «yip cUro0U zvevuoT, TO VÓOQ Tij GuméAo 
f. ? Y P - *? i] 5 J ; , ; 
zeofycv, yooitov cvro év evrij tig otvov xoi svggacioav cvOogizov. 
? »" M , , iH , , ? - A 
Ev cio Ó& r0z9 uoxgovtQov mzsgL rovrov ÓumyncousOQa, ivravOa t 
e , 1 , e; , , 
oc év magex[eos, Ór£ügeuov vov Aoyov. "Ouog Óvo IIecyo uiv xord 
' , ' - , e ' - E - ) , 
Tiv cgynv ToU xqovyuerog 0 Gor15o zoitirQ., xci TO TQírO TcCGysL, 
c - A ^ A A [y M 
Oc zÀqoovoOoc, rc 170: uor xorc AszrOv tiomuéva mti nutoQv xal 
- - ec 
uqvOv xol vzortGv. Kel movrayoOsv Oiémsosv O msgl vovrov m- 
À , ? , E E] " "ti G P) A i ^v À A. n * 
zÀevquévog ÀO0yog, vQv svayytliov GvvoOc zoog cAMjAo jyovrov, xot 
E ? ? 
wuQÓ  Omórtgov vrGyv sveyysMov dvríücrov moOc TOv fregov iyóvrow. 


, M 
'"EAsvcouo, ÓB mci tic vO moouxsiusvov.  GDcxsu mw 0 24ov- 
^ Ll ^ Ld , 
X&c, MeorvoGv wor roig zoÀvusQG c xol moÀurQomoc siomuévoig, Ort, 
E) , , , , a t J , - c3 
Eyévevo év cafBero Osvregonooro* ivo Osi£n ceBBorov zoGrov stvat 
MT LER ro) - r M A qe j f... IN , ? € E 1 
r0 «7v cyrjc ogiGOtv xol QnOiv vmo xvgiov fv vj xocuozmow, xore 
? A , ^ - w A [n] ' r ? , 
z:oío0ov c0 rOTt &yoi T0U ÓtUgo xovc fmrc nuégug cvoxvxAovutvov, 
b c - , Ml 
ToUTO tivei ztoQrOv: Ósvtegov Óà caffarov vO c0 vóuov cgiGuévov. 
o , A re? 4 , b , , , bl P 
cGxtL ycQ Ori, Zhmwyw GavrQ zooperov ivievoi0v, Oucpov, cootv 
(Ozto qv cvrírvmov roU cor500c), c0 Órxctqc roO uwvóc: xoi EForot 
ÓLvrerqoquévov cyou v3jg veGGeoecxoi0exdTyc, xol Qvcsrs eUrO Comépoc 
 T£6G Osxor e uo G (B8 m s ' 
Tjj t£GGeQEgxotÜsxorE nuéoo* xaL Porc, co, ceBBorov vuége eylo, xal 
2zà c9 xt c TENES 4 1 ' -" do t "Gs e T caf 
£0scOs afvua E£mva quíooc* xoi vy £BOoQuw vufoc mowjcsig cytov caQ- 
^n ur Co, LI Cox c, NERA - , 1 
Borov quégav «yíav. | Kat ogdre ort Osvrepov xoàeirou ccBerov usvo 
1 , c , Co, * 1 , CMS. H , 
v0 GcBerov 1 voicvrg cyío voU !zxgoferov quéíoga, tic coaBBoarov 
cyieGOsico, xov Tt wvgiexr tlm, x&v Ócuríga, x&v rt rQírm xerav- 
, , As of i] [ud , , ? , , -—- 
vQoq. Eig 0i £mva wuégag mzoÀw cvexvxÀovuevov Ótvrtgov xoAtirat 
- ri , , - e ? , P. 19 , LI , 
cQ tov: vo Osién évrebOtv, ort ov uovov 0 locvvge ztQi ztoi000v 
f - , - , ' - e - - , x y Bun 
qutoOv ivievrQv Óvo xoi vrgiQv fogrQv ro) llacye écwuuovtv, aÀÀ« 
^ ? e e , ? 
x«l 0 Zlovxüc, xci of cÀÀot. Oro ydo qeoxti 0 vouoc* AoiOwijotic 


2. x0 Xuxpóv reponendum videlur cen- — Cod. Rhedig. habet có Azüroy émiStopSa- 
suisse Cornarius.  Verlit enim tum ut  ce«gc eic, quod nihil est nisi librarii pec- 
tristitiam corrigeret in hilaritatem vini, calum. 
molestias discutientis et gratiae cell, 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LI. 103 


nuptias cum Cana coniunxit. Cana porro possidentem sigui(icat. 
Quae est vero possidens illa nisi heres cuius psalmo quinto David 
meminit: Pro Aereditatem capessente? Hae quippe nuptiae sunt ac 
revera benedictae, quae argumentum ex illa fizura quodammodo tra- 
xerunt. Etenim in Cana Galilaeae externae sunt celebratae nuptiae, 
ubi in vinum aqua est revera conversa. Quare duabus mihi de caus- 
sis videlur invitatus esse Christus. Primum ut aquae similem ac 
difluentem furiosorum hominum in mundo libidinem nuptiarum casti- 
monia et honestale constringeret, tum ut quod deerat emendaret, ac 
jucundissimi vini suavitate mulceret et gratia, nec non et eorum 
obduraret ora qui adversus dominum insurgunt, atque ut eundem se 
eum patre, el spiritu sancto declararet esse deum, qui humorem 
viti suppeditans, in vini colorem ad hominum voluptatem oblectatio- 
nemque commulat. Sed de ea re fusius alio loco disputabimus. Hic 
aulem velut obiter digressi eam orationem attigimus. Verum enim 
vero post praedicationis exordium duo a Christo celebrata sunt Pa- 
schata; terlio est deinde passus, ut confecta omnia illa sint a me 
commemorata dierum, mensium ae consulatuum intervalla. | Atque 
ila falsa omnis istorum evanescit ralio, cum sic inter sese evangelia 
consentiant, nullum ut ab altero discrepare videatur. 

Sed ut eo iam redeam unde digressus fueram, scribit Lucas, 
id quod ad ea confirmanda valet quae sunt a me varie multipliciter- 
que proposita, faetum esse in sabbato secundo primo. Quare vox 
indicat primum esse sabbatum illud quod initio praestitutum fuerat, 
de quo in mundi opifieio locutus est dominus, quodque ex illo tem- 
pore deinceps ad eam diem septenorum dierum circuitu ae revolu- 
Hone pervenerat: secundum vero alterum illud lege constitutum. 
]ta enim sancitum fuisse legimus: Sumes tibi agnum anntculum, im- 
maculatum, masculum (quae figura salvatoris fuit), a deczma mensis: 
et servabitur ad XIF., et immolabitis eum ad vesperam XIF. — Et erit 
tibi sabbatum dies sancta. | Et comedetis azyma FII diebus: et VII. 
die facies sanctum sabbatum , diem sanctum. — Ubi illud animadvertere 
licet, quemadmodum secundum a priore sabbatum sancta. illa para- 
sceue nominetur, quae in sabbatum consecratur, ac sive ea domi- 
niea sit, sive secunda, sive lerlia feria. At hoc ipsum secundum 
septem dierum orbe revoluto primum dieitur. Ut vel istud. argu- 
" mento sit non loannem modo, sed et Lucam et ceteros biennii pa- 
riter ac trium Paschatis celebritatum mentionem facere. ta quippe 


Car. XXXI. — 1. xpogctou cod. gero. Pelavius verba coU mooca((hucov 
Venet.  moo(Wrov scripsi (xpoca((Qurov delenda esse censuit. 
libri vulgo retinent) praeeunte Ios. Scali- 


Cap. 
XXXI. 


Luc. 6, 1. 


Exod. 12, 5. 


pag. 454. 


Keo. 29. 


104 SANCTI EPIPHANII 


- , 3.13 , - , - -—- 
cscvtQ ízva f£fOopeÓec dm coylg Ógeyuoroc, vov BoÀtv Opémavov 
^ , [d 
iv JpqrÓ, xol ?zoujone ifóounv igOoucóo u£gov cyíav zvolo, cr- 
, LT - i ^ A E ^ , PI - 
ueivov zeoi llevrmxoor5c. Mera yao v0 Ovcot v0 Ilocyo sio roiv 
- U - r - , 
qutoQv, Tovtécr. uero votic vuígag ToU zgofltrov, mQocérevrt tO 
, , M 5 
Opcypo sicpégecOoi* lvo. Gqucvi v0 evÀoynuévov Ógcyuo 2ystoousvov 
- - A c - - ? A 
&x vÀv vexoQv uera voívgv quégav, tüg yüjg evrO szgocgtogovane, act 
- 941.9 9 - 23 - 
cUrOU cUrO ztoÀwv xouifouévov dz evric iv rjj &veGTeGeL TOU wauc- 
^ ^ , 5 
TOC, Xol uévovrog GUv roig uoümveig rtGGeooxovre quÉgoc, xci ini 
^ , - - , , 27 48 , EN r - 
TÀ ríe, TÀjo mwtVTNOGTIjg tigpégovroc «vro tig va iémovocvie vÓ ma- 
- , [d ? y LP A , C 
TQl TO 7tQO0TOTOXOV TOV TztQOTOTOXOV, 7| (z7t09yT 39] &yla , TO Ügeyuo o 
- - e M - 
iügcforo énzo Magíec, v cyxolicOcion iv Ot, 0 xagzog tijg xoa, 
0:3. A b [4 2-23 ' ^ A A ó , , 
yj ézeoy) tijg &Ào. Ovxéri ycg uezo IIevrqxootqv vo Ógézavov czag- 
- A ? , , , 
quv 9: moocpéígei. — Ovzéri yag. Xoicrog cnzodvioxsi, Qevorog av- 
- i] Cox , - 
TOU OUxÉrL xvgitUtL, xor TO yeygouuévov. Koi 0ggg z06a OtoU uv- 
, , 3 , *lo- Àn A ? " 3! " ^9 óz , 
GTxou« ztoostvztOv ? vouoc, xol émÀqgov tO tveyyéAiov: zt09tv 0E, ovx 
- i] A 
&yousv rovrov Ósito, vqv cagnQvüuav, *óit TO ur tig zmÀA«rOg gégtw 
, 
vOv Àoyov. Zio émi vüv dxoÀovO(av zc émworQemvíov. —Qaíiveroi 
, - - ? - - - 
0& dzo vt vQv Grey0OQv xol cmo ToU cwmQroU xoi rQv ucO«rGv cc 
EU e Lr i - " 
Lir TOv TtGGeQUxovro qutoOv zttiQeGuov roUTo ztüvro OÜumpysiran O 
E] - , 
locvvgg xol Zovx&üg, xci of mevteg. 


, 3, ^ ^ , e w i] - e A - Am s 

Ovx eióobvro: Ó& zoÀw oí voioUron xotc TOV vzO ToU cyíov 

* 3 , *, , ,- À , d , , » ó , 
ocvvov sioquívov i&onMousvoi, vouífovveg uc xw Gaga Óvvevroi 
' 328 F , / , e, ei SN - x ^ , 
Tuv cÀqOtsiav &verQéztww, OUX t(0oreg Ort xoO0 £ovrGQv uGÀlov ozÁL- 
ET c - - 
Covroi, djmtQ werd vio vyioUg Oi0ecxolac. Dooxovoi Ó& xatd ric 

? , , EM ow 1 

Anoxolvwsog vrdÓs yÀAevotovreg. Ti us, qwqoiv, oqsÀsi v moxclv- 


: Ej / J , CNT- A id , A cu M , 
tic locevvov, Àéyovow uot scegli &mrc cyytÀov xoi &mva GoÀniyyov; 


ovx tiÓOTtQ, 7TtQG &voyxaloa xol QqéÀ Ure vzmoitsv iv vj og90- 
OTtQ, Ttg Cvey apéliue roreUra vzroisv iv vij OQ 
- , ei 1 2 , , 

TqtTL T0U x5ovyuoroc.  Oco yog 5v iv vouo xci iv mgognreic 6xo- 
i] 1 , , - [y , ? , M - ONE. 
v&iv& xci oclviyuerQ 0), ToUre 0 xvgiog cxovoumos Óic ToU cyíov 
, , INT , -T , , -2 , , , 
mvevperog zig wudv cormoícv và QovÀo «vro) lodvvy cmoxehvwe, 

M - A , 
v& éxsiGe GxoTtiva (Ós sig zvevuorixc xol ExÓmAe xyovrrov.  llvsv- 
- - ? ? - 
peruxdOg i quiv ve cre guovousi — Kol ix Ósguarov uiv rOrt xara- 
M] - B 
Gxtvaftu qv Gxqvnv, rQv Ótguerov sgovOgoÓovouévov xal voxiwói- 
vov, X«L rd &£b5c, ive ÓciÉm vqv oxqvmv ixsics oxqvov uiv ovcav, 
czoósyouévqv Óà rwv vsÀstovevQv Gxqvgv roU XoiroU.  Zégua yao 
M * L3 - 
cO GGuorOg yivevui vexQOv Ov, c» Gxid Goyuavoc GQvrOc* ive Ogíin 
3 ' 1 - T ' , E 
Gouoro sivo, Tv Gxqvav voU 0:00, éimüÓy ydg iv Goueciw dyioic 
2. xotcete cod. Rhedig. Eo. tW caorvetauv ; Oui xÓ y cell. 
9. Scribe o vópuoc. Unde fortasse  Petavius deesse aliquid 


4. Vulgo exíat distinctum xà eUcyyé- suspicatus est. 
tov; T0326» Ob oux Cyopcy tovtQY Oci- 


PANARBII LIB. fT. TOM. I. HAER. LI. 105 


lex praescribit: /Vumerabis tibi FII hebdomadas, ex quo manipulum Levit.23, 15. 
obtuleris, ab ea die qua falcem ín segetem miseris: et celebrabis septi- 

mam hebdomadem diem festum domino deo tuo; quibus verbis Pente- 

eosten indicat, Etenim post 3mmolatum Pascha intra tertium. diem 

offerri manipulum iubebat; ut benedieti illius manipuli adumbraret 
imaginem qui a mortuis excitatus et a terra quodammodo die tertia 

est oblatus, unde eum in illa de sepulero resurrectione recuperavit. 

Inde XL diebus cum discipulis moratus postremo sub finem Pente- 

costes eundem patri coelestibus in domiciliis obtulit; qui est. primo- 

genitus e primogenils, primitiae sanctae, manipulus e Maria de- 

fectus, fascis in deo comprehensus, fructus ventris, areae primiliae. 

Neque enim post Pentecosten deputatae falee primitiae offeruntur 
amplius. Quare neque CAristus jam moritur, mors ei ultra non. do- Rom. 6, 9. 
minabitur, wut scriptum est.  lamne vides quot in lege mysteria 
significata sint, in evangelio perfecta? . Quanta porro ad eam rem 
perspicue declarandam argumentorum copia suppetit? Sed ne lon- 

gius excurrat oratio, ad id quod jnitio propositum erat redeundum 

nobis est. Igitur quantum ex spicis illis el messe ac discipulis con- 

iieere possumus, apparet illam loannis, Lucae ceterorumque narra- 

tionem ad id tempus quod dierum XL tentationem seculum est esse 
referendam. * (ap. 

Atenim iidem illi citra pudorem illum sese adversus loannis XXXI. 

auctoritatem accingunt, et id unum cogitant, ut aliqua ex parte, si 

possint, veritatem everlant; nec intelligunt contra semetipsos potius 

quam contra sinceram doctrinam eam se oppugnalionem suscipere. 

Contra Apocalypsin :3aque ea laetare per ludibrium solent: Quid 

me, inquiunt, loannis Apocalypsis iuvat, cum mihi VII angelos, to- Apoc. 8, 2. 
tidemque tubas commemorat? Sed quam haee necessaria sint, quan- 

tumque ad Christiani dogmatis sinceritatem conferant, miseri homi- 

nes ignorant. Nam quaecumque in lege ae prophetis erant obscura 

vel aenigmatum involueris obducta, haec ad communem nostrum 
omnium salutem deus servo suo loanni singulari quadam providentia 
detegere voluit, ut quae tenebrosa illic erant et abdita, hic spirita- 

lem ac clariorem in modum conformata proponeret. Siquidem ve- 

teres illae omnes imagines propler nos spiritali plane sunt ralione 
dispositae. Velut quod tabernaculum ex rubricatis et. hyacinthinis Exod.25, 5. 
pellibus coagmentatum legimus, ac si qua sunt eius generis alia, eo 
pertinent, ut in huius tabernaculum venturum esse monstraret. Pellis 

quippe morluis corporibus detrahitur, ac sic tanquam vivorum um- 

bra comes est. In quo corpora nostra dei esse taberpaculum decla- 


pag. 455, 


Keg. Xy'. 


106 SANCTI EPIPHANII 


P [- 


M , - Id - , , 
xerocXQvoi O0 Os:0c, zÀmoovuévov voU óquroU Ort, Korocxqvooo iv 
evroic, xol dumtowwoTNGO. "Egshhev ovv mÀcvy wg yivtoO9oi iv mi- 
- , Sf , - e os , , ei , 
Groicg, si uw 3] DiBÀog mvevuerixGg uiv cztxolvpOn, ivo uo8cusv 
ui] GoÀziyyov elvat yostov* cÀa el0£vow, Ort zvevpuorixs] dovw xj züca 
ToU 9:0) mocyuetto, (va uy] xerG roc 'lovüoixeg yolxüg GcÀmwyyug 
' - ? A La ^ 
AdBoutv, v doyvoc, clàa mvevuetixOg Pvvonccucv cc dz ovgavov 
3 — , , ' , e up» 3 ? 2 J 
sivo ijo íxxAncoiec v0 x"ovyuo. — Soc xot cà mov siztv, Ev éxseivn 
Tjj qufoe GeÀziGovcw iv vij ecÀnuyyv vi] ueycg.  Zzuiyyee ydo vj6av 


4 
LI - 


, L1 , c [v m] 1 w , , - 5 
oí zgogjret, GcÀmiyE 08 ueyodn 2] &ybot ovi) oU xvgiov év à svay- 
. - ? , ? C 
ysMc. Zh vroUro x«l cyyéAowg i008: &moxcÀvweon uiv. |ZoÀmícs, 
M MI Mi "n M ? , 93 « , 3 P.w 
y«o, quoi, xev o£ vexgot cvacrqcovrot — Et 08 yÀAevatovrot zoo. vuiv, 
Q OUT [ vàv dyyflov cdÀmiwyysg, Oud vO iv vij Azmonolo 
VTOL, eL TOv «yyéàov GoeÀmzLyysc, Óio TO £v TT ZAmoxolvwsi yt- 
, , Li ' c 1 - £4 7 , , , , 
yocqOor, yAevoterot ego xol 1j zveoo và cyío ezxo6roÀo GoÀzLyb si. 
r 2M , - - 
onuévg: Kerofhjoerow, quolv, cz ovQovoU iv vy $oyevm comwyyi, 
P d ' , , 2 es , ux T , CSS.) , 
xot OL vexgoL cvooryGovror év Ty) fGqovw qH£QC , 6v Qovi egyeyysiov. 
, J - ? , - e s ? , ? , , - 
Zwvvedovroc TOLvvV TOU «z00T0Àov vO ceyio ezooroÀo leoavvm év rij 
? (e ? - ? 
AnoxoAvwst, moio vig vzolsizevo, cvrioyío; zc 0$ ovx sUOvuc £xd- 
, ? L - - 5 CE - A. , 
ov zÀew éÀeyyOnosraw, roU OtoU év &éxaovO TOv eyiov Otücxorog 
4 
uegrvgtav; 


d , ? - , , , , ^ n - , 
Evo viveg ££ avrQv zw, énieuavovrat vovrov ToU QuroU £v 
nA Àv j ovr, x«l peoxovcow cvriéyovrsg, Ort ei 7 
Tjj 4noxolvwti rj) evty), X«L qoGoxovoiv GvrIAÉyOVTEG, OTL ELTE TtQÀLV, 
, - 2 , € 2 Po ps - , ' , HJ 3. 
loewov rà ocyytào Tuo 6éxxÀqucioc và £v Owvortígoig, xo ovx &vi ixi 
? , * , / - 3: H - ' » 
éxxAuoto  XoiorievOv £v Ovorsíon.  llàg ovv Fygegs rj w» ovo; 
c - 5 , "EZ e 
Ka evoíoxovrot of voioUro, £avrovg cveyxotovrec i$ avvQv Gv wnovr- 
EN. , C - $q ' , - 
TOUGL xcTO Tjjo cÀmOtteg ouoÀoysiv. ^ Ecv yag tUmociw, Ovx fvi viv 
, 4 ? 
ixxMjoia sig Ovcrtoa, Ócxvvovoi zemoogntevxévor TOv "Iocvvqv. 
5 , ^ , - - A , , 
Evowqoevrov ycg rovrov éxeics xot vOv xara GQovyec, Oixqv Avxov 
n , A - , - , ' - 
egztotevrov vog Óivvoíag TOV qcxtgotcv mzL6TOV, utrQVEyxav Tuv zü- 
, ? ' 9* du er er , , A. 22 , 
G«v zt0À.v tíg viv cUrQv eigseGiwv, OL TE c'ovovuevor Tuv zoxcoÀvwiv 
- , , , i] , - , 
ToU ÀOyov rovrov eig cvorgozqv xov éxsivov xoitgoU $Grgortvovro. 
- M A L] , , - / , A , [u M 
IN)v 0? Óie rov xvgiov £v v yoóvo rovro, uere joovov éxerov Ocxa- 
, ? - ?» [ARE Y /, ^ " ^ » M , - , 
Óvo érQv, £&crtv 1] éxxÀQo(a , xot evbsi, xci aÀXar vwég &xeioe rvyya- 
, [ud - i] ' , * 
vovoi* vore Ó& 45 m&co ixxlqoioa ixsvo Ov sig vuv xeva GOpvyag.  Zhi0 
L] , , 3A (y - 5 , eu - 2 
xoi éGTz0vÜeGt TO &ytov zwvtUuo czoxoÀvwor uiv, zc £usÀÀe mÀa- 
- c ^ A - , - ? , 
v&cOot v) ixxXuola uero 0v yoovov vv ezocrolov, roU rc locvvov 
- - 3 , - - b. f , 
xol vOv xeOst]o: 0c qv yoovog ure v0) GorT006 cveApUu ixi ivevij- 
L , ha en 5i 
Xovra «cL TQLGlv &rtOLV, Cg MtÀÀovGmo Tqo ixtioe ExxÀnolag mÀovacot, 


PANARII LIB. If. TOM. I. HAER. LI. 107 


rat; cum nimirum in sanctorum corporibus babitet deus, ac dietum 


illud reipsa praestetur: Zabitabo in illis, et inambulabo. Verum haud Levit 26, 12. 
dubie fidelium mentibus quidam obrepsissel error, nisi spiritalis no-2. Cor. 6, 16. 


bis sensus esset illius libri patefactus; ut inde disceremus nilil tubis 
istis opus esse, sed quicquid hie molitur deus, ad spiritalem sensum 
oportere transferri; ne scilicet ludaicarum tubarum ex aere argen- 
tove conflatarum quiddam nobis simile fingamus, sed spiritali, ut 
dietum est, documento sil istud, eorum dogmatum quae ab ecclesia 
traduntur praedicationem e coelo manasse. Id quod et alio loco de- 
claratur his verbis: /» ?//a die perstrepent tuba magna. Nam cum 
tubae quaedam prophetae extitisse videntur, tum maior illa tuba san- 
elissima Christi in evangelio vox fuit. Quamobrem etiam angelis 


Levit. 25,9. 


detegendi nobis munus est commissum. — Canet enim tuba, inquil, 1.Cor.15,52. 


et mortui resurgent. Quod si angelorum vobis tubae illae, quae in 
Apocalypsi leguntur, risu dignae videntur, sequitur etiam alteram 
ilam apud apostolum tubam non minus esse ridiculam:  Descendet, 
inquit, de coelo /n novissima tuba, et mortui resurgent in novissimo 
die, in voce archangeli. Postquam igitur cum apostolo Paulo apo- 
stolus aeque loannes in Apocalypsi adeo mirifice consenlit, quid est 
quod ab illis possit opponi? Nonne omnis islorum error subinde dis- 
solvitur, cum ab ambobus hisce sanctis suum deus testimonium edi- 
tum esse voluerit? 

Sed instant illorum aliqui, et quod in Apocalypsi legitur repre- 
hendendum putant. Dixit enim, inquiunt, in eo libro, Serzbe an- 
gelo ecclesiae Thyatirorum. | Atqui nulla Thyatiris Christianorum ec- 
clesia fuit. — Qui igitur ad eam, quae nusquam erat, ecclesiam scri- 
psit? Verum ex illis ipsis, quae adversus veritatem obiiciunt, ei- 
dem suffragari eonfessione sua coguntur. Nam ut illud opponant, 
nullam iam esse TThyatiris ecclesiam, plane Ioannem afflatu prophe- 
tico futura praevidisse significant. Cum enim illie tam haeretici illi 
quam Phryges habilaverint, et eorum fidelium qui simplieiores sunt 
animas luporum more diripuerint, oppidum universum ad suam hae- 
resin traduxerunt, — Qui cum Apocalypsin, atque omnem illam do- 
cirinam respuerent, ad evertendam religionem vires suas ac velut 
exercitus compararunt. Tam vero singulari dei beneficio his tempo- 
ribus accidit, ut post centum ae duodecim annos illie ecclesia cre- 
sceret, ad quam aliae deinceps aecederent. Tunc vero ecclesia 
omnis sese in Phrygas exhauserat. Quamobrem spiritus sanctus id 
aperire polissimum studuit: ecclesiam post apostolorum, hoc est 
loannis, ac ceterorum tempora, ad errorem esse declinaturam, an- 
nis post ascensum Christi tribus ac nonaginta, quo tempore in er- 


Cap. 
X XXI 
Apoc. 2, 18. 


pag. 4536. 


Kzo. 38. 


108 SANCTI EPIPHANII 


LZ M 
xoi yoveveGOo, iv vij «ora Dpvyec ofoícti. Oro yao so9Ug Oi- 
, e , 1 , - ? » a , Li ? , - 
Aéyyt, 0 *vgiog* loewov rà «yyéAo Tc £v Ovariigotg ixxÀmoiag 
, , E 2! ' 2 ' e , U iH Id , , 
vu0c Àéycu 0 &ycv rovc 0gOcAuovg oc gàÀoyo zvQOc, xaL oL zto0sg cv- 
TOU OpoLoL qeÀxoÀiBavc oie cov ruv míGriwv xe cycmqv, xol vnv 
L ' - 
OLexovíav, xol Ort & Zoygorc Gov zÀs(ova vOv zoOrOV: fyc Óà xorc 
[4 , A Y - 23 , ? - 1 , , 
Gov, OrL agQtig Tuv yvvoeixe lsGeBtÀ cmorüv rovg 9ovàove uov, Aé- 
yovcev fevruv zmoogiyuw, Oi0cGxovcav qeysiv siüoloOvra xcl zoo- 
, MES LN - , - ' , J - 
vevtuv' «oL £ügxo ovry yoovov uerovoTGoi, xci ov OéÀt uerovoTjcoL 
- 3 icr ? Co 3 cx c - - 
ix vijg zt0Qvtieg evUT1G, OUy Ogürt, (0) OUTOL, OTL 7ttQL TOV yUvoixQv 
- 5 ? ^- 
Aéysi vÀv év oljost zoogveieg ezorouívov xol czeroGGv z0ÀÀovc; 
D p *" bo» € 5 
Quul à meoi ligioxíAÀAag xoi MotiuíAÀag xoi KwivrilÀeg, Qv ov ÀAÉ- 
A - A 4 ' iN 5 od , , , A , 
Àq9& vO zvtUuc TO OyiOV XcL 3) cUTQV cztOTN* CÀÀX TtQOEOtOTULOE 7tQO- 
^w ^ —— ? 
gquxóog iv rà GtOueri ToU cylov locvvov, 0zxtg iyfvero utra Qv 
- , ? - , 
roU cylov "locvvov xoíuwmctw. vro 0i zgognrevGuvroc iv q9ovoig 
? r - Ci 
1 KievÓiov Koeícegog cvorero, Ort tig vuv lleéruov vicov vmioitv 
(OpoAoyotGL ydo xol ovrori iv ÉOvarsígoig vaUva zenÀgoOoOci), ? coc 
- , - - - ? - 
yov xara zgognyreíav Éygogs roig éxsi év Xougrd) xov. ixeivo rezolurev- 
, [A 5 [n A A - - LI , e Ul 
uévoig, Orr ajueAÀev &avrqv yvvi] zgogiriv xoÀsiv. Kot Oiémecev 0 xacc 
vüc cÀqOsieg imsysigousvog zevroyoO0sv imwsivonuévog Àóyoc, Ótwxvv- 
€- A A ? , - 
uévov ToU xorc T5v moxchvwiv Àoyov zoogqtixoU Ovrog ix mvevga- 
c i] ? , 
TOg &yiov xorc cÀn9tav. 
- , - , 
" Exaloovzot Ó£ zov vij Ótavoío of evrol As&iSqooUvreg ezeíooc, 
, , ' - r , 
iva Óo£oci mogsxBoÀAsw va voU cyíov «xocrolov pifÀía, qmui Óé 
2 , , 5 , 1 M ? , , i] M M ? 
Iocvvov r0 ve tvayyéAiov xoi vuv nuoxcÀvyiv, rey 08 xeL vog Émi- 
^c € bd ? - 
GroÀég: GvvcOovor ydo xol cvrot vÀ tvoyyslio xol Tjj Amoxolvws. 
4 4 4 4 
e, $e $ 5 E ' 
Kaí gecw Ori., ÉEidov, xol sims vÀ «yyéAo, .4Ucov rovg vécGaQag 
- ? LÀ 5 A - 
cyyfAove vovg énl voU. ÉEvggerov: xoi sj«ovoa r0v dgiOuOv roU Grga- 
- / , ' , , Me: , / , 
TOU, QUUQicL uuguieOeg xol yiÀ,ot yuic0eg, xeL Goav ivOsOvuévoi 9a- 
, A , ' c , P] , iU] E 
qox«c zvoívovc xeaL Ocio0ctg x«l vexivütvovg. ' Evouicav y«g oi 
- , A À -f 'g e jin . 20x ' Àev: ' 'G 
TOLOUTOL, Qu] zv cgo ycÀolov Gri o eÀyOtia* idv yag Àfym vovg réG- 
, , ' , - , , , er , M , 
GeQec cyy£Aove rovc év zQ Evuggern xoOttouévovc, tva OsíEr rac v£o- 
' - ERR 2 - , $. M , , 
G«gec ÓLegogee rQv éxtios éOvov xoDtstouévov émi rov Evuggoarmv, 
oivivég slow -4ocvgior, Bofviovior, Mijóo, xoi IlíogGet. Avrow yc 
^ , e: D 1 , - ' , , àczd 
ob réGGoaQtg DociÀeia, xera Oradoynv iv vÀ zfavujÀ éugégovroi, !' og 
- ? , , - - 
ztQGroL Accovgior éfecíAsvov, xol BafvAavior &v ;govoig avrov, Mi- 
0o, óà OucÓcEavro, uer evrovg Ói Ilíoooi, cv modrog yfyovs KÜoog 
[g , ' ' » Cp y , , ES DNE. 
o DeciAeve. — To yog fOvm vxo «yyéÀovg veroyuéva &totv, Q6 éziag- 
- LS LEE - - A , 
vvgti uou Moos 0 «ytog v00 Oco0 Oegomov, rOv Àoyov xarc dxo- 
, L , 4 , , , A , LI ? 
Àovoüiav £gumqvevav xot Àéyov, EztgorrQoov rO0v zaTéQc GOV xoL cvey- 


Cap». XXXIUIT. — 1. Mendose pro Domitiano. (Petav.) 


PANARII LIB. IT. TOM. l. HAER. LI. 109 


rorem incidere, atque in Phrvgum haeresin velut eliquari illius. loci 
deberet ecclesia. Unde et coarguendi gratia statim ila dominus ]lo- 
quilur: ;Seribe angelo ecclesiae quae est Thyatiris: haec. dicit. qui 
habet oculos sicut flammam (gnis, et pedes eius similes aurichalco. 
Now fidem tuam et caritatem et ministerium , et opera (ua novissima 
plura prioribus. Sed habeo adversus te quia permittis mulierum Ieza- 
bel seducere servos meos, quae se dicit propheiissam, docentem mandu- 
care idolothyta et fornicari. |.Et dedi illi tempus, ut poenitentiam age- 
ret, et non vult poenttere a. fornicatione sua. Num 1lud videre tan- 
dem potestis, de mulieribus illorum loqui quae falsa prophetiei spi- 
rilus persuasione deceptae, quamplurimos deceperunt, hoc est de 
Priscilla, Maximilla ac Quintilla, quarum fraus latere spiritum san- 
clum minime potuit, sed per beati loannis os fore ista praedixit, 
quae post eius obitum acciderunt? Qui cum olim imperante Claudio 
Caesare vaticinium illud ediderit, cum in Patmo insula versaretur 
(istud vero illi quoque "Thyatiris contigisse non negant), omnino 
Christianis, qui tum illic erant, non sine prophelieo inslinetu seri- 
psit venturam aliquando mulierem quae se prophetissam appellaret. 
Ex quo omnis illa ad oppugnandam veritatem comparata ratio cor- 
ruit; cum Apocalypsis ille liber propheliei esse generis, et a spiritu 
sanclo verissime profeclus oslenditur. 

Pergunt illi vero imperitissimi voeum aueupatores, ac sese im- 
pudenter efferunt, ut beati apostoli seripta, hoc est loannis evan- 
gelium et Apocalypsin, non immerito reiicere videantur, adeoque 
el epistolas ipsas, quae cum evangelio et Apocalypsi consentiunt. 
Sic igitur obiiciunt: 7747, inquit ille, e£ dixit angelo: Solve quatuor 
angelos, qui sunt in. Euphrate. Et audivi numerum | exercitus decies 
millies dena millia, et millies mille; et habebant loricas igneas, et sul- 
phureas, et hyacinthinas. — AV Mi. veritati ipsi subesse ridiculum quid- 
dam suspicati sunt. — Atqui eum quatuor angelos ad Euphraten col- 
locat, tolidem nationes significat, quae ad Euphraten habitant. Cu- 
iusmodi sunt Assyrii, Babylonii, Medi atque Persae. Haec enim 
imperia quatuor apud Danielem ordine commemorantur. Quorum 
primi regnarunt Assyrii: tum Babylonii, qui Danielis tempore re- 
rum poliebantur: seculi sunt Medi; ac postremo Persae, quorum 
primus rex Cyrus exütit. Gentes porro angelis esse subiectas te- 
stis et Moyses dei servus, qui Danielis orationem velut interpretans 
all: Interroga patrem tuum, et annuntiabit tibi, seniores tuos, et di- 


2. dox Yo)» habent libri. Cap. XXXIV. — 1. àv volebat Pe- 
tlavius. 


Apoc. 2, 18 
$qq. 


Cap. 
XXXIV. 


Apoc. 9, 14. 


Deut. 32, 7. 


pag. 457. 


Keg. €. 


pag. 458. 


110 SANCTI EPIPHANII 


- ^ - 
yel Got, voUg zw9tG[vríogove Gov xci igo)oí cow "Orzs Owsufgifev O 
c - 
VyiGroc ÉOvn, cc Oiéozsigev víoUc AOnu, Forgosv 0gie. £Ovdv xatd 
^ , - 
corQuov cyyéAov 9:00: xol iyevij9m usglg xvglov Ae0g avtov "axo, 
5 -2 3 
GyoiviGuo xAngovoutag evtoU IcoewA. Ei ovv và FOvu Uno &yytiovg 
lol vevoyuévo, Ovxolcog sime, z10cov vovg véGGegeg cyyflovo rovc iv 
rQ EvgoerQ xaÜüctouévovg, x«i émtyouívovg émirgímtw voig ÉOvsoww 
eig zmOÀsuov, foc xoetgo? uoexgoOvuiag xvolov, fog zoocrats; Óv oU- 
- - ? - " - 
Tv éxÓixiav yevícOot vàv avroU cylov. "ExgaroUvro ydo oi énue- 
veyuévoi GyysÀor vz0 ToU) zvsvuorOc, ui] fyovreg xoigov imiÓooufc, 
Óid r0 umo AÀvzww cUrOoig qv Üixqv, ToU vc Àowze FOvy ÀvsoOwnu fve- 
- A c - 
xtv vig vQ0c voUg cylovc V[joeog.  vovraL Ó& of roroUror xol iméo- 
- - (e ? - 
yovrow vg y5], Cg locvvue mgognrsvst xei of Àowzmol zoogTto. — Koi 
E». , e» À " UG Y Z9y , r ' PT , 2"0 
ye xwovpsvor of &yysAot wivoUoi-co &Ovi eig ogurv éxóiaiac. TL 
03 mvoívovg xoi 9e100€ L vexit 9o oque jócl 
oívovg xol Qsi0sic xol voxwOüivovg Ou9oxec cqueiver, ovütic 
, , ) zu ' 5 o» REM - , , » ' 
cugiBeÀAAs.. — Exeiva yag vo $OÜvy cmo T5c TOoivvtQe qooac fyei Tov 
2 J 1 A M , "n , J J ? 47 er 
cugiociw. Te uiv yog Oti005 (peti yodo zíc dori uxiivm ovro xa- 
1 
Aovuévy dgío* và 0b mvgiva, lvo sity vd xoxxnoe dvóvuore, xol va- 
xivOiva, lvo ÓOcibn vuv xoÀÀlatvymv ioíav 
WumIe, Nu M 


, ' e LU " € er , J 1 
Aia ovroi ui] Osbotusvor zveUue cyiov evoxolvovrot uiv 7cVEv- 
ueTiXOG, Wy vooovrtsQ Td TOU zvevuorOG, xoL xora TOv ÀOyov Bovio- 
2 i] - € 
u£voL Aéystv, xot ovx siÓovsg va iv vij eylo àxxAmolo qoglouaro, Griwo 
- ? - - A - 
cÀn8dge xol evcreO dg iv zagoxoAovOioti xal iogouévo và v0 zveüua 
T0 &yiov Óvpyxcero, o? rt &yioL ztQoQrjtet xci of &yior cm0Gt0Àow* iv 
? Ld , - ^ 
oic xol 0 &yioc locvvquc Ói& voU sveyytMov xol rv émiGToÀdv xc 
- ? , 2 - ? - , - T, , 
Tie -moxeÀvwtog éx ro) cvrOU yooíGueroc ToU ocyiov usroüfócxs 
? ? A A - - 
QOover 03 xol m avrovg v0 signuévov ovt, Tà BAocgquo)vr: sig vo 
- ? ? , 2.5 ? - - - 
zveÜpo TO &yiov oUx cosÜnostor «Ut ovó: iv v vOv alvi, ovóE dv 
- , a 1 i] - n , - E A €- , , 
TO ufllovri. — Kot y&Q xovra vQv Ónucrov rQV vzO ToU zwvtvparog i- 
T , 
onuévov ovrou écrgortvoavro. 


- , M - , 
Tàv à voovrov xol rocovrov sigqu£vov xare Tie row«vrTQc oí- 
, e - p , ' c lo à *A. 2s UA À , 
oéosoe (xovg Eyswv vouícag, xoi cg GxoÀoztvOgav 1 loUÀov xolov- 
c A , 34) M - , - 1 , €- 
u£vov égzetOv moÀvzO0«, oÀ(yov uiv vij Óvvautt, vy !ztgioüvvio ro 
? - , I 1 29 , - - ri ó , LI YÀ 
(o), ztoÀvzovv 0& xol ? uexgotíxsiov, ry roU Otov Ovvouti xat cÀy- 
- * - - 
Oso xoromarQcovteg, iml vag fbye mew mgoBoivovreg Gvv rj] ToU 
^ ? 
9500 Óvveusi lousv cyammqrot. 
u 


2. € ct rescribil Pelavius. supra haer. 4$, 7. bis extal. xeouavyvta 
Car. XXXV. — 1. Sic libri. A6 scriplum. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LI. 111 


cent tbi, Quando dividebat altissimus gentes, dispergebat filios 4dam. 
Constituit. terminos. populorum ,| iuxta. numerum angelorum dei. Et 
fit pars domini populus eius Iacob; | funiculus hereditatis eius Israel. 
Igitur cum angelis uationes subiectae sint, merito dixit, Solve qua- 
tuor angelos, qui sedent in Euphrate, ibique detinentur, ut gentes 
bellis inter sese commitlant, usque ad tempus patientiae domini, 
donee per illos sanctos suos vindicari jubeat. Etenim angeli isti, 
quibus hoc spirilus edicit, coercebantur interim, nec invaden ditem- 
pus est illis concessum ; quos nondum dei 1ustitia solvebat, ut cete- 
rae geules ad persequendam sanclorum iniuriam solverentur. fidem 
tamen soluti denique terram obeunt, ut loannes ac prophetae ceteri 
valieinati sunt. Ángeli enim dum commoventur, genles ipsas ad 
uleiscendum commovent. lam cur loricas illis igneas et sulphureas 
et hvacinthinas tribuat, nemini dubium est, propterea quod hisce 
coloribus gentium illarum vestes infeclae sunt. Nam quod ad sul- 
phureas attinet, melinus iste color est, a quo et lanae quaedam ap- 
pellantur. lgneae porro vestes coccineas indicant, quemadmodum 
hyacinthiarum vocabulo callaicae lanae, hoc est ferrugineae, signi- 
ficantur. 

At illi cum sancti spirilus experles sint, eiusdem vi spiritus 
quae eius sunt nescire facillime iudicantur. — Qui cum divino verbo 
consentanea loqui videri volunt, coelestia illa in eeclesiam collata 
dona, valicinia scilicet, ignorant, quae vere ac conslanter per eos 
homines, qui ea quae dicerent intelligerent, ac firma et robusta 
menle praediti erant, spirilus sanclus exposuit. — Quales sancti pro- 
phetae et apostoli fuerunt. Quorum e numero b. loannes per evan- 
gelium suum alque epistolas et Apocalypsin idem coeleste munus 
impertüt. Ceterum in illos quadrat haec Christi sententia: Quz 5/a- Marc. 3, 29. 
sphemaverit in spiritum sanctum , ei neque in praesenti, neque in fu- 
turo seculo peccatum remitti. Nam illi expressissimis spiritus sancli 
verbis aperte repugnant. 

Atque haec adversus illam haeresin hune in modum copiose 
disputata sufficere credimus. Quam velut scolopendram, qui et iulus 
dicitur (serpenüis id genus est multipes imbecillum, cuius virus haud 
magnum affert dolorem, sed el pedes, ut dietum est, plures habet, 
et oblongum est) cum divina virtute ac veritate protriverimus, ad 
reliquas, carissimi, cum eadem dei ope progrediamur. 


Cap. 
XXXV. 


2. paxpog(xeXAoy habent edili. 


Keg. «. 


pag. 459. 


112 SANCTI EPIPHANII 


KATA AAAMIANON, 
/ c M 
AQ ow xoi vQ. 
'Aegaioaxoa xaÀovGL vi tOov iv vj yv) xar iugoto t 
9 n yu éugosvov, r£rQc- 
? , A - A] ? ^ , 2 - 
zovv. J'Ogvrrza Tv y5v, xoi év roig uvyorero:g cvrZG fytt Twv Ol- 
A , - , c , e - 
xQgcw: c& Óà zevroa voU (Oov vzcgysi Ogti uixooU GxvÀoxog xvvoc, 
D NEIN. / - c , » e ?c* c0 pr Dd 
vuv zegigéígeuav vig sjAuxieg Fyov, c ovói O0Àog vzepyei Opaoic. 
, M] ATA M - , ? - , i] - ? , 
Eonuorixov 0$ 0v vo Cov, xcvoOtv éxgifoUv zavro va vQy. avOoo- 
, , ' 1 
tV yiOpyQMore, vc vf GixvQon TG WoÀ.ore xcl vd 9 Óoiuío qvrev- 
, , - - 
uere, xgouuvov ve x«l Gxogo0cv, BolBQv xol vÀv vorovrQv, xoivav 
L1 - 4 $ I i * - ? , , -» A - - 
vt xol TrQv GÀÀov: iav O6 ÀaO80v tv vQ Ogvrrtww gOacog émi vüe yl"o 
, "onc ' C RSS - , "MEA 
KE sig vOv vfoa ysvíoOoi, 9 cÀovg 9uorvOsíig vxo vv cvOgonmov, 
€ - - —€ ' - 
j£koidv zu, iumowi züci roig roUrO tO (ov Ownorucacw. "Ovrog xoi 
- - A ^ d 
evrOg émwjsgQ Aéysuv megl Tic vvvi uera yeioec oíoíctog, cg uiv 
, ? - 
xour& TQv x«gÜioav rvgàorrtL x«l cvonrcivei, iomuiav Ói fevrz doya- 
Cevot, xol T5v GUGToGwV fovrze xe«roOtv i«rfuvai, OifQv vt moÀÀÓv, 
- -] - - 
rv tlg evTNv ixntezrOxOTtOv cdvÜgQv, r6v ÀUuqv dmsoyeteret. — Toig 
02 cuveroig sl more yívoiro xoaromrevOmvoni cUvNv, yfloTra oU TOV TU- 
; n M - - 
yOvro zoQcGxevotsu og xal vO zgotiowuévov Cdov Óig vqv favroU vv- 
, Y ' , , ' e - 
qàociw éuzoifoucvov Out zzv 5 cogacíev, xoi ur svgíoxov moU TQv 
, Y V iC Mao, 67 NT) ? , v 
eiceycyrv zoujcacOot* og xai 9 evry 9 ototcig. — Ex£Oütvro yag &av- 
- -2 M A - M 2 M ? - ? - - ? 
roig ToU Oo r0 Ovouo.  ToUro 0i c0 cxodc cvÓgQv zoÀÀv ex- 
z A , * 
xooreg qouiv, ov ydo iv Gvyygcuuociw mUgeutv, 1] TtEQUETU]OMAEV 
- * LL - - 
roiovroic TiOÍ.  lloÀÀv ovv siguxorov oO£iov xol cvrZc uvnuc?ivor 
FE , bU ' n , , - , 
&OixouoGouev. E Kol Óvxelog voUTQV ztwQtixcGeutv TQ zroosiQmuévo 
I6 n ' ? , x , ' A , 
vvgÀG 900 xcl kvügeciw ov veyiov ? goivouévo , 0d 0 xovBànv &v 
- - * [4 MI , , 
rjj y] tivei, xei xdroOsv vov Avuwv igyatecOo. — IlegryfAaGrog Of 
eG L éGxsezTO )0 OÀ E YoLO uo " JAM , - Ó. ài M 
égrt, xol iGxsmrOwWv uuÓ OÀcc sig egrOu Ov ovrxv pégsw: Oi Oi rO 
c z7 » - 3 , ? , D 
Occ jyov evt sivot àv «ocu ovóiv Avmqosie rOv GvvetOv dxgoaTQv 
i] , EUR NIE / - , - , e A - , — 
ztQi zt«vrQv &iüfvo, vQv iv v x0cuo vzo roU OreBoÀov Cifevio0 oc 
, r - 
dGneaguéívov. Eire ycg iGrw 93) voieU TQ, sire uy] Eoi, moÀÀQv Àeyov- 
? - - , 
TOv dx«xoorig cGgoslog qcoiv xe zl ovrijg siztiv EVÀOyOV pot zé- 
- 2 
QQve, xoi wj zegeAsipot, xcv rt 9xarwosrQt, xoi Ovxéri vz«gyn. 
? - ? A 
Ov ydg s6gpoÀQg éníorouot sí Eri Eovww, v] ux] Eovi.— TO 08 eig uemgov 


Car. L. — 1. Gnep óputtet coniecit ^ 5. Libri habent auc»). 
Pelavius. 0. Gd, quod sententia postulat, re- 
2. H. e. «xj» autXv. — — Celerum ad- scripsi auctoritate eliam cod. Rhedig. Vul- 
verle anacoluthiam participii £yov. go exiat CaGow. 


3. Vulgo Spuuéa. 7. Libri habent Qatvcu.evot. 
4. Ila correxerunt Cornarius el Peta- — 8. Suspicor xaraA£Avtat —  Undpyst. 
* . * ? 

vius. Libri habent axgactay. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LII, 118 


CONTRA ADAMIANOS, 
haeresis XXXIIT., sive LII. 


Talpam genus quoddam animalis nuncupant, quadrupes quod 
sub terra latebras habel, eaque effossa in intimis illius penetralibus 
domicilium collocat. Est autem canino catulo specie quam similli- 
mum, eodemque staturae ambitu constans, sed visu penitus caret. 
Idem agris vastitatem adfert, et eorum, quae hominum labore con- 
sila sunt, radices evellit, sed cucumerum inprimis, tum quicquid 
aeriorum est seminum, cuiusmodi sunt caepae, allia, bulbi, cetera- 
que id genus, item lilia, atque alia pleraque. Quod si fodiendo de- 
mum ad exteriorem terrae superficiem apertumque aérem pervenerit, 
aut hominum insidiis captus fuerit, iis à quibus captus est ludicrum 
de se spectaculum praebet. [Idem nobis de ea, quam prae manibus 
habemus, haeresi dicendum videlur, quae excaecali cordis est ac 
desipit, sibi vero vastitatem affert; et idipsum, ex quo constat ra- 
dicitus excidit. Quinetiam radicibus quamplurimis, illis scilicet ho- 
minibus, qui ad se confugerint, perniciem consceiscit. E contrario 
vero prudentibus, si in conspectum aliquando venerit, non medio- 
erem de se risum concitat. Quemadmodum illud, de quo diximus, 
animal, quod, quia caecum est, nec receptum invenire ullum potest, 
ab omnibus illuditur. Non absimilis est illius haeresis conditio. 
Quam qui sequuntur, Adami nomen usurparunt. Hoc autem, quod 
a multis auditione didicimus, de eo hominum genere proponimus, 
non ullis seriplorum monumentis compertum, aut cuiusquam ex illo 
grege usu ac consuetudine perceplum. Quamobrem cum ea quae 
dicturus sum plerique narraverint, merito huius sectae mentionem 
aliquam faciendam esse duximus, ac iure eandem cum caeco illo 
animaleulo comparavimus, quod ad hominum aspectum haud ita fre- 
quenter erumpit, propterea quod sub terra delitescit, indidemque 
slirpibus pestem atque exitium molitur. Sed ridicula inprimis hae- 
resis illa est. Ac diu sane dubitavi, num ea ab celerarum numero 
excludenda prorsus esset. Verum, quod eius in mundo utcumque 
sonus exaudilur, non erit auditori sapienti molestum, si lolii genera 
omnia cognoveriL quae in orbe terrarum a diabolo disseminala sunt. 
Sive enim eiusmodi est qualem accepimus, sive non est, lamen cum 
ila plerosque narrantes audierimus, visum est securitalis caussa non 
absurdum, si de ea nonnihil ageremus, neque praelermitleremus 
penitus, tametsi iam eversa foret, nec uspiam resideret; ulrum enim 
supersit necne, nondum exploratum habuimus. Quid autem attinet 

Corpus Haereseol. I1, 2. S 


Cap I. 


Keg. 8. 


pag. 460. 


Keg. vy. 


114 


dzorslvouot qoovov TQ zQoooiuío jooptvog zw90g Oumyncw; Aotoucu 
0 yéloiov ÓupysioOct, paÀAov Oi vO mévOoc: mív8oc, Ori noc 0 Oic- 


SANCTI EPIPHANII 


Bolog ivowwqesv iv vj vOv evOgozov Owvoie , 3Azvdco, v0 nÀdcue c0 
ix QtoU zxemÀaouívov, yflowov Ói, msgl vOv gijrs Ogowvrov, wart vO 
GvverOv Óiavevonuévoav. 

IíoGrov yco qot rovg roiovrovg roc evrGv ixxiqoiug, fr01 po- 
ÀAtoUg xol GmqÀvyyoe (ovro yco simoiui vog vQv eoéícscov Gvvslsvosic) 
iy vmoxevoroig oixoÓousiGOoi, vmoxcitwv Ói xovro Óid vO tivoi  É9- 
wv cle Oéwiv. vv £vóov iv v oizíoro Gvvayouévov. 'Ev 0i 1G 
elciévot (ueviopvlexég siGí vweg zg0c vaio Ovgoic Oixqv ? xapwpeolcov 
vm evtQv émivirüypniívoi, xoi fxeorog eiguv, djvon evro, doi yuviy], 
ixÓvOusvog PÉc elcevo. yvuwvoc, cg enx0 wQvoOg, 0Ào TQ GuueTL, oV vE 
OoxoUDvreg eirQv c'oyuyot xol O19cGxoAoL zcvrec Gg éx uqvoog xoOeto- 
Eici óà xag 
evroic iyxgevsig Óijütv AsyOusvol ve xai xowmatovreg, zal megOévor, 


n A] P] [d M ; 2 E^ M , 
uevor, of uév &vo , ot 0e zero, cveuié xoi ozogoaünv. 


[y [n i] 2 - , ? , ^ E. ? b , 
Qc £ovroUg «zowTOGL Tog T€ GveyvoGtig xol vc GÀÀe cvTQV vro 
- , r - 
yvuvol Ovvsg velovGuv. —.Ei à Óobsié vwa, eg xal rovro Àéyovoiv, iv 
? - 
zagoztOeTL yevíoOot, oUxír. voUrov Gvvayovot.  Décxover ydo av- 
A ? A A , , i] -— t6 - 
vov TOv 40e. vOv Defgoxova cro voU $vÀov, xoi xoívovow é£edo9o, 
ec -) 1 - J , - , - ? , e - 
cc exo Tov llegeósícov, rovréor, vc ovrQv $xxiquoieg.  HyovUvrat 
1 ' c € 2 , 3 A , ' , M $* 
j€o 74v éevràv éxxlqciov sivo, vOv llogaótiGov, xoi cvrovg tivoi 
P] i] " 3*3 L2 n 
roUg zégl LAÓcp xol Evav.  Tívu ovv vÀ Àoyco vmoxaíovco: TOv oixí- 
^ M , ? - , ? »" ? 
6x0v, iva ui] v0 xogvog evrdv égoqrou; LAócu yog xol Eva ovx iv 
[Jd , A * - c 
vzoxovcro oixo TQv OÓ(cwav siyov, ovre iv gÀoyud vit vzezuiétovro, 
4 4 4 
»" , , 1 B rr 2. 1 2 deser 5 * , ' , 
ovrt Xovog evrove épogrov. Hv Ói evroig e5o xcOogorerog xo za- 
? ? , - ? 
GQc sUxoaGiac sUrxTOG C£» Ot00 ? ususlquívog, ovre azwqvOTNU apv- 
» ? 
4oíec verovoguévog, ovre cwnüsor:drm ixzvooGti xe«vGovog imnuovu&- 
? , - c - 
vog, Oi«íry Ó& cupoocin ucÀe ix O:oU memowjuévqg. 'O yGgog éré- 
5 hh. 
voxvo QvunO0ioc xol ev&otag ^ emovuévog, xal ovre óíysu vnémintov, 
» , r / 
oUre xoUGQvi, Oc tgqv.  Tovrov Ó? vo ovrov éniüsou£vov uoa zoo 


, - c , , 
eUTOig 7] yÀtv?] yiverat. 


A — —- 
Eito Ób «ol v0 fregov GxomiGcutv, mc màcoa mnÀcvm Oigy- 
? y ^ $3 - 
q£vou, Ort oU uíov cogav ixsivot yvuvol ajcav, cÀÀe ÓuQvexdc, xol ovx 
? , T / ó1 ? à i] ' L] 3, , 9 d , » 
qoxvvovro.  Tovroig 0i ov Ote v0 jc) eloyvvecOot 2) yUuvacie, x&v rt 


ovrog evrol vouícoGiu , cÀÀ Évexe exogécrov sÓovQe, xógeig Og9oÀ- 
Ca». IT. za 


1. V. Hesych. s. v., cum rio Med. et Inf. Latinitatis tom. IT, p. 155. 


inlerprr. 

2. Praeler ea quae Petavius de hoc 
vocabulo offert, wv. etiam Suicerum in 
Thesauro s. v. et Du Cangium in Glossa- 


ed. Hensch. s. v. Capsarius, et inprimis 
p. id. s. v. Campsa, el in Gloss. Med. 
el Inf. Graecitatis p. 968. s. v. Kapbá- 
Q^os. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LII. 115 


in illius narrationis exordio diutius immorari?  Áge ridiculam illam 
narrationem, vel luetuosam polius, aggrediamur, lueluosam quidem, 
quod diabolus in hominum mentibus sedem constituerit, dei ut opifi- 
cio posset illudere, ridiculam vero, quatenus nihil isti neque vident 
neque prudenter intelligunt. 

Inprimis enim haereticos istos ferunt ecclesias suas, sive lati- 
bula potius el cavernas (sic enim haereticorum libet appellare con- 
venlieula), in hypocaustis extruere. — Quippe subter ignem excitant, 
ad eos vaporandos ac fovendos qui in. illud cubiculum. conveniunt. 
In ingressu vestimentorum custodes pro foribus capsariorum instar 
appositi sunt. Tum intrantium quisque tam vir quam femina foris 
veslibus exuens sese toto corpore, perinde ut ex utero matris exiit, 
nudus ingreditur. — Sed qui principes inter illos habentur et magistri, 
peraeque nudi consident, ali in superiore loco, alii in inferiore, 
promiscue ae passim. Ad haec nonnulli ex eorum numero sunt, qui 
scilicet continentes appellantur, idque prae se ferunt, ac virgines 
habentur, seque ipsos hunc in modum decipiunt. lam vero lectio- 
nes ac reliqua id genus obeunt nudi. Quod si quis, ut dicere so- 
lent, in culpam lapsus esse videatur, hunc in conventum suum mi- 


Cap. II. 


nime amplius recipiunt. Adamum enim illum esse dicunt qui de ligno Gen. 3. 


comederit, atque e Paradiso, hoc est ecclesia sua, exterminandum 
iudicant. Nam ecclesiam suam Paradisum esse statuunt, seipsos 
vero Adamum et Evam. Cur igitur subler cubiculum illud ignem 
excilant, ne frigore infestentur? Etenim Adamus et Eva neque in 
hypoeausto degebant, neque ardore ullo atque aestu premebantur, 
nec ullum eis frigus erat molestum, sed purissimo aére fruebantur 
ac mirifice a deo temperato, qui nec frigoris atrocitate vehementior, 
nec moleslissimo incendii ardore violentus immineret. — Victus iis- 
dem ambrosia erat a deo parata. Locus ipse denique ad omnem 
erat voluptatem iueunditatemque factus. Ita, ut neque algori neque 
aestui, quemadmodum diximus, essent obnoxii. — At illi cum islius- 
modi vitae necessitatibus expositi sint, omnino ridiculi sunt. 
Quin illud una considerandum est, quemadmodum ex eo refelli 
omnuis istorum error possit. Nam primi nostri parentes non una 
duntaxat hora, sed perpetuo nudi sine ullo pudore perseverabant. 
At isü non quod pudore careant, proplerea nudantur, lametsi ita 
sibi persuadeant, sed id insatiatae libidini tribuunt, quae eiusmodi 
9. Correzi pege)vjuévoc. Nam in li- 


bris legitur veueoruévoc, quod mendum 
esse videlur.  Cornarius verlit ,,et omni 


4. Vereor ne sit reponendum mexXno- 
uévoc.  Cornarius: et diaeta immor- 
talis, et locus ex deo factus ipsis dis- 


temperamento ordinate ex deo refer- 
tus. t 


positus erat, iucunditate et vitae opu- 
lentia redundans cett. 


Nu * 


Cap. III. 


Gen. 3, 3. 


pag. 461. 


Keg. «. 


116 SANCTI EPIPHANII 
- 1 3.3 - e 
uv duzoiovone viv SéEw. Agrorror yag &z avrQv vj aiüg, «vj àv 
zGGoig cyleig yoogoie éncmovuévi, «oi cAn9dc memor, T0 zagc 
- , , , 1| 3 y 32. 57 , ? , 
TÓ zoognitn eloruévov v0, "Owic zógvyg £yévero cot, ezmvouoyvvriocc 
, ' , 
zooc m&vrag. Mera Óà vqv dgav ixeivmv iio (ueriotg &ugiévvvvrat, 
1 ) 27 973 1 [E , " 1 ? M , - ^ n , , 
x«i oUxérL ticlv ! 0 L4Ócu. | Ovte yag evOvg éxsivog ftuezío:g qUmnogr- 
csv, dÀÀa zoOrov uiv qvÀÀa Gvxijc, Emtvra Ó& qwrQvag Ósouerivove, 
, - ^ zM e —- Ld 
x«i cg uero zt0ÀUv yoovov vyg cvrGv fone s meqwztovx(Àog vOU OtoU 
, 1 LI ? M 39-7 - ? , LI LU , , 
cogíe rrjv elügow evroig évégole vàv eugíov. | Kol xara zmavro T90-. 
zov «Urol yÀtvecOGovroi, Aéyovreg éavroUg tiva, voUg moi JÓcg, 
z ; , € 
xoreUytvüousvo, £avtQv, xol (uo cÀnOsvovrteg. "Oz, uév ydg ovroi 
' 40 M ? e , " : - ó7À ? AA - , ec ' E 
du OUy Uzcgjovoi, ToUro ÓgÀov ix zoÀÀdv vexumoíov, cg x«l vzt- 
e - - , - - 
Osíbautv, Ori Óà vmO roU voqroU Ogtoc Piuzeífovrot, ToUr0 ÓTÀov 
^ - , 
moa Tijo zezOwuévue avTOv Gynuorovoyleg, xol yvuvaGtoc, xci ai- 
, LI , E] A. A f.m LI - - , 
Gyvvqe, xot jyÀtvuc. | Ovx otov Ó& «u&g ztgi z0ÀÀoU ztoLciGOQL TOU- 
[y , —- m iy 
vOy Tqv &voarQozqv.  Ovrs ydg TO Ouoiov avrQv £Àov GxtvOv z0Àt- 
uixdv 3| utycÀov OmÀcov émióíero, zog evaígeGww. — Zhi& yag uixoüg 
ef ^— ? , , ii A M ? ^ , - 
QapÓov roUro cgaviteror, ztoÀÀoxig O08 uera vO aveveyOnvor éx TOU 
QoÀtoU xoroAuuzoverot uovOv, xoi tevrQ OLegOsíosror, yeloyusvov 
M e , - , 
xL dumoifousvov, xol wr svguGxOusvov, Óid vijo meyyslecrov yÀtvmc 
^ e ^ ^—- 
x«l &cíuvov Oieycoyijg xoi vmoOícsoc TZc A«otc0iíog. Tug Ó& £c 
- - bd , 
ÓLoGxonGovtsc zteÀiv ev&ousDo Ocov cuvsgysiv «uiv elc viv vv eAÀov 
P — ^ 
eUpsGív ve xol dvorgozmv, xaL nudv x«i vy ivrvyyovovrov oornoíav. 


KATA XAMUWAION, 
&QuOXoOTT voUcr), Y| xaÀ TevTYXOC TT] tQUcm. 


- ? - , ME cL ; - 25 e 7 
Zoyuwoiot rweg év vij Ieooto, ztgt ov im év vaig GÀÀowg aio£- 
, - 
c:Gww énsuvucOmusv, vv v xoi "EAxecaiov xocÀovuévov, cioscíg vig 
e , , - II. , 4 À , , , — ^4 - 
vmz«gys. év vj llegoíé ovro xoAovuévm qo9c, zígav tüe .Àvxiüc, 
» - , - , A 
Qro, Nexoüg xolovuévuge QoÀcGone, iv vij Moepíriói qoc, zveoi vov 
suieooovv ZAovQv, xoi inínswa, iv vij l'Ivovgaío xoi ? Nofarriót, 
c |» , 1 , , [3 ' , - 
Og x«L 505 uor zcoÀAexiG zegi vovzov OtünAcro.. — Ovtoi yc cvyoUot 
vov Hàbeiov evrQv sivot ÓiÓcGzolov, Fr, Óà xol sig Ósügo voU yfvovg 
eUr0U vzxeoyovGog Óvo yvvoixog zoocexvvovv, Og Oscg On9:v, Oud 
TO tivci evrdg ix Gmíouerog cvÀoymuéívov.  Kéyggvrot 0» v5 Bifào 
3 zovrov xal 'Occeior xol "Egiovolor xoi Notooaioi, cc 10» zoliaxig 
Ü E , hr T hi 3 - :- ? - e - » 
&Uzt0v' qvGzL 0$ ovo, o£. Zouwoior i$ ovre 0gudvrorn, ovre Xoioria- 
Car. IIT. — 1. Fortassean 6 "AGXyu. scripsit etiam Salmas. in Solin. p. 433., 


Car. Ll. — 1. Libri "Icovpéa. quem cf. de hoc loco, si placet. 
2. Corrige Nagat(xiót vel. Nogat(3s, 


PANARIT LIB. IT. TOM. T. HAER. LIII. 117 


oculis illecebras obiicit. Siquidem omnem illi verecundiam deposue- 
runt, quae in omnibus saeris scripturis est laudata saepius. — Ác ve- 
rissime in illis prophetae dictum illud impletur: Fons meretricis facta Hier. 3, 3. 
est tibi, pudorem apud omnes abiecisti. Ceterum post illam horam 
foris rursum vestes induunt et Adami esse desinunt. Neque enim 
is vestium subinde copiam habuit, sed primum ficus folia, deinde 
pelliceas tunicas. Ita non nisi longo tempore, quam creati fuerant, 
vestimentorum usum divina illos sapientia perdocuit. Quamobrem 
omni explodendi ludibrio sunt homines isti, qui sibi Adami condi- 
tionem vindicant; in quo partim mentiuntur, partim vera iaclitant. 
Quod enim Adami non sunt, mullis, ut ostendimus, est argumentis 
perspicuum ; quod autem ab intelligibili serpente ludificentur, id vero 
ex affectato illorum habitu ac nuditate, pudendoque ac ridendo illo 
instituto constat. Enimvero tanü illorum refutationem facere mi- 
nime convenit. Neque enim animal illud, cui similes sunt, bellicis 
machinis aut maioribus armis expugnari confieique debet, sed exi- 
gua aliqua virga profligatur. Saepe etiam cum ex foramine emer- 
. Serit, si ibidem destitutum fuerit, per sese extinguitur, risu omnium 
ac ludibrio vexatum , nec amplius reperitur, posteaquam sic illusum 
fuerit ac ludierae occupationis materiem praebuerit. lam vero ad 
ceteras considerandas haereses divinam opem rursus imploremus, 
quo et illas investigare atque evertere possimus, et hoc ipsum tam 
ad nostram quam ad lectorum salutem referatur. 


ADVERSUS SAMPSAEOS, 
haeresis XXXIIL, sive LIII. 


Sampsaeorum in ea regione quae Peraea dicitur haeresis quae- Cap. I. 
dam est, qui et Elcesaei vocantur; de quibus in superioribus haere- 
sibus mentionem fecimus. Hi ultra Salsum sive Morluum mare ha- 
bitant in Moabitide, ad torrentem Árnon, et in ulteriore tractu, 
Ituraeae ac Nabattide, de quo saepius iam egisse me memini. la- 
clant enim illi conditorem sectae suae ac magistrum Elxaeum. E 
cuius stirpe duas ad lioc tempus muliereulas tanquam deas adorabant, 
quod ex benedicto semine essent oriundae.  Utuntur hoc eorum li- 
bro el Ossaei et Ebionaei et Nazaraei, ut non semel antea dixi; 
sed Sampsaei potissimum illo nituntur. Qui cum nec Christiani sint, 


3. Iia corrigendum esse visum est. Li- ante illud vocabulum lacunae signum est 
bri habent xav, quod Cornarium movit conspicuum. — De Elxai propheta eius- 
ui ante xéyovvcot aliquot verba excidisse que libro v. supra haer. 19, 1. 
statueret. Cerie in versione eius Latina 


pag. 462. 


Keo. (. 


118 SANCTI EPIPHANII 


vol vzgyovreg, ovrt lovOoioi, ovrs "EAÀmveg, old uécov and 
vmeoyovreg ovOév eio. — Daci 02 xoi ÀXo BifA(ov Eysw, v0 AeyOusvov 
dOsÀgoU voU -Hà£ot.  Os0v Ói fva Aéyovor, «al Ó5jOtv eXrOv céfovci 
BorviGuotg vw, yocuevoi* mtoogxeivvor 03 Iovóatoic iv &mocw. | An£- 
yovret 02 xol duwvycov vwic i$ evvdv: vntgamodvuoxovo, 0$ vv ix 
yfvovg voU "HA£ot. Koi iv uiv tà qoOvo voíro dxqkónw ^ 0n r£9vy- 
xtv 4) uio yvvi] 5j Mog900c xolovuévi, £uswe 0£ xot vv Mag9va: 
eb qa] xol oU] ríOvqxtv. EU mote Oi ££oÓov siyov ai vowwÜra moi 
Boóítovcet, cvvsmóusvo, of 0gÀo, avrQv vOv yoUv vv moÓQv Acufa- 
vovrtc, idGtog Ó5Otv fvextv, TOV Gítlov vQv mrvGuerOv Ogovrog, 
ueyoAec iumoifoucvoi iyovro iv gvÀewrqgíowg ve xol mtpwezwzotg. 
Ilüce yc nÀ&vm Écys moGrov vüv vUgÀo0w, fztre vuv xtsvogovíav. 
Ko ovre zioognjtec Ó£yovrot of voroUror, ovre dzoGTOÀoveg: Td zevra 
0i mop evroig wmerqroi. — Teríumro, 0$ xol 0 vÓcQ, xol rovro cg 
$c0v qyo)vrci, cgj:00v qaczovreg sivo, Tv Ccowv ix rovrov.  Xpi- 
crov ÓÀ OvOueTL OpoÀoyoUoi, xrícuoa cvrOv wyoUusvoir, xol ct srOTE 
porvoutvov, xoi zoGrov uiv mzemAdGOoL ?evUrOv TO GOuc TOU OO, 
xoi mzwGÀw ivóvsGOoL, Ort fovàsvow: xoÀsiG8o: Ó& cvrOv XpworOv, xoi 
tivo, TO Gyiov zvsUue dÓsÀgnjv ovtoU, OqAvxd cyuuori vmegyovcav, 
ivevqxovroiéí guiov r0 doc fxacrov eUvrQv 9fyov, 0 rt XoicrOG 
xol TO Gyiov mzveÜue, xoci vO mÀwTOG tixOGiTtGGQQOV xol moÀÀo À- 
oc &rsga. 


"Hwy ài nsgl vovvov zoÀÀexig v GAAoue aíoécec: Óvpyovusvog vac 

M s - , 

cvorgozeg zemoimuot, ÓL0 ovx cvoyxoiov qynocuanv zteot z01À00 zouj- 

GaGÜo, vrv zsoi voUrOv L5vqoww Tijc Gvergoz c, Og TÓ« quGv éigya- 

J , ZO NN T - »? DX. ED 1 ' 3.12 , - 

Goufvov stg evrov vov -Hàiéatov, civ ovv HÀ&at, xoi rove «m avrov, 

LS - iU M - 

iy voig GAloig moo0tóxAouévoig ofoécsoi. —ll&ci yaQ qogorog 0 roioU- 
NEC. 5 , - ei e , c * 1 , B 

toc xol 5 é& avroU oiotGic, Oti mvtzÀovqtroL. — Sg ovv ! cavgav qta- 

x1v zezoixótsg uf é&Amíóog XoisroU xol roO crevgoU imi vag &gc 

lousv. "Afiov ydg dor, e Ovóuert £avrovg xal ovror üvouacav, rà 
, - - 3 7 , , - , - , 

evrQ xtyojoOoi oiviyueri. tig qoeow Tijg evrQv megentzoujuévuc 

^ A - 

inovvupuiog. Zouweior ydo Couqvevovroi HAioxot. Z0 xol ro0 (oov 

, L , ' 9 , [4 , c Y ^ 

émteuvQcoOnusv.  Tovrqv yag ?Gcavgav ovro xwuAqycoxovoi aqÀwxqv ot 

» , MI [4] e - , I A 2 - 

&vOgozo: —Xtíoov Oi olgsocig ovr Tij; GevQec, uns v0 cxcgioiov 
- , / c € 2! ? , M , , , , 

vig GgtÀtiag £evTTS £yovoo. ^ Exsivm yog euAvom)0060 y00vo ava- 


4. Vulgo Ore. esse ipsum in corpus Adam, et rursus 
9. D €^. . 
5. Forlassean «uxQ vel «vto.  Cor- induere cell. 
narius: Et primum quidem formatum 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LIIT. 119 


nec ludaei, nec gentiles, medii cuiusdam generis, sive potius nibil 
omnino sunt. Quinetiam alium habere se librum praedicant quem 
fratri Elxaei tribuunt. Unum esse deum asserunt, ac certis usur- 
paüs baptismis eundem venerantur. [ludaeis porro in omnibus ad- 
haerescunt. Sunt inter eos qui ab animatis omnibus abstinent. Pro 
Elxai vero stirpe morli sese committere non dubitant. Ceterum per 
id tempus audieram unam e duabus illis feminam obiisse, quae Mar- 
tho nominabatur, superstite adhuc Marthana; nisi iam et ipsa de- 
cesserit. Ambas illas quoties domo progressae aliquo se conferrent, 
ingens hominum multitudo eomitabatur, qui non modo pedum pulve- 
rem, sed et sputa, morborum ad remedia colligentes non sine magno 
ludibrio ad amuleta eti phylactetia reservabant. Siquidem error 
omnis caecitale primum, tum vauilate et arrogantia laborat. lidem 
illi prophetas non minus quam apostolos reiiciunt, et, ut summatim 
dicam, fraudibus ac mendaciis illorum omnia sunt referta. Aquam 
magnopere venerantur ac propemodum instar numinis habent, quod 
ab ea propagatam esse vitam asserunt. Christum verbo lenus con- 
fiientur, quem creaturam esse putant, et identidem apparere. .Ác 
primum Adami corpus fabrieasse, rursumque, cum ei visum est, in- 
duere. Ei Christo nomen esse: huius sororem spiritum esse san- 
ctum, muliebri videlicet. specie. — Utrumque vero, tam Christum 
quam spiritum sanctum , nonaginta sex millarium altitudine, viginti 
quatuor latitudine constare. Ad haec innumeras alias nugas ad- 
lieiunt. 

Sed de istiusmodi dogmate cum in aliis haeresibus crebro men- 
lionem iniecerim, quemadmodum confutandum esset ostendimus. 
Quo minus necessarium existimavi in eo refellendo magnopere com- 
morari, cum id iam in antecedentibus haeresibus, tam adversus El- 
xaeum, sive Elxai, quam eius sectarios sit abunde praestilum. 
Accedit neminem esse qui non el hunc et huius haeresin a veritate 
plurimum aberrare cognoscat. Quocirca cum solarem illam lacer- 
lam spei in Christo et crucis virga percusserimus, ad ceteras per- 
gamus. Est enim ralioni consentaneum ut quo nomine seipsos affi- 
ciunt, idem ad illos adumbrandos atque ementitam illam appellatio- 
nem declarandam adhibeamus.  Sampsaei quippe idem ae Solares 
significant. Unde et illius animalis meminimus. | Nam eiusmodi la- 
certam solarem homines nuneupant. Quamquam longe haec haeresis 
lacerta deterior est, quae ne minimum quidem ulilitati suae consu- 
ht. Atlacerta, cum oculi ealigare coeperint, aliquanto postea vi- 


6. Repono Éyovyxa, xóy x& Xptoró» vel. — Cap. IT. — — 1. Libri capa. 
Éyety 1Óvy te. Xotoxóv. 2. Libri capo. 


Cap. II. 


120 SANCTI EPIPHANII 


[d ^ , ^ 1 , 
BÀémei, Oud vAwexTe GrQopeAiyyog iv qot 790g cverolqv mocé- 
qovri éevrv mgoc8AbDbeGa xol vnorevcoca, 700g c&veroÀ5v zara- 
E , E 
vooíce. Avr 02, qul 5 olotcig, iv &meGww dggocvvqv xéxrqrOL 
- , ? ' ?^ As 1257 - 5 , c Et 4 ri [i 
TOU foov, ov piv x«v r0 OÀLyov voU émoivov. S)g ovv xal evrw 4 
oloscig, 96cvgo uiv AcyÜticm qÀuwvxr, xoi xoromorQÜtica vm Tic 
dÀmOs(eg e)roU usvéro, qmÓiv xeriGjvovca *z:gi Oro cAmOtiag: 
^ ^M jn M 
qutig 08 iml vdg GAÀmg, cg timouzv, éEoguQcopev. 


KATA OEOAOTIANQON, 


A , c A M , 
^ QOO] "Evan. T X0 T.EVTTEOOITT texas. 
"Avícrg mah Os000r0g vig, &mOczeGuo vmcoyov ix vig mQoti- 
onutvne AAióyov eioícsog, vig covovuivug 0 xerd loavvgv tvayyt- 
1 ' , aso 9 ? - 2 ' , A M] 5 - 2 
Àiov, xol rOv iv ovzG év doyTj Ovro Oc0v Àoyov, xoi vrv evroU Jz0- 
, , A 1 ^ » n - J , 
xuÀviiwv, cÀÀ« x«t volg cÀÀorg eLoéGeGL volg TtQOELOTuéVOLG GUyytvOUE- 
vOg Tt xol Gvvvzegtoc, xol xor TOv yoOvov cvrcc Ora Ocbcdusvoc, iE 
T ^ L] , LI , ^ c , e er »! 
ovzsg ot Orodorwevol xoÀovusvot. — Koi si uiv vmegysi T] oiotGig Exi 
- Cow - 
cUrQ !dyvootusv, vo 0? eig ju&g &x0 Gvyygauuarov eA80vro égoüpev. 


€ n , , 1 - - 
Ovroc 0 Oso0oroc cmo Bvfavriov uiv Gou&ro, ze vvvi xoÀov- 
, - 
uévqe Kovoravtivov z0Àeoc, Gwvrtüg vuv rfyvv, molvgoOnc 0 và 
Aóyg. Ovrog &ua zii zÀzloGw iv xoigd) ÓuoyuoU ivoravrog, ovx oióc 
— - , - ? - - 
eixsiv ?ivy và roiovro ÓicyuÓ, dO ToU Tic mOÀsog Goyovroc Gvà- 
, - - 
AqpOsg uevd mÀsiÓvov xol i£eracO:lg cuv roig &ÀÀoig vmig XQicroU, 
Ll M » , b - A - ? , n 
of uiv cÀÀoi zvrsg OtoU OoUÀor v0 vixog cmtvsyxautvoi Boopsiov 
c - € 
Érvyov imovguviov, Unio XgigroU uagrvorGavrec, ovrog Óà Xoiotov 
M 9 bd - 
dgvqGeusvoc, xol megemtov ToU GxomoU rjg dÀmOtieg, iv maptxpa- 
? A , - - 
Gz, yeyfvmron, xoi dmO eicysvug mzolÀgc vxo zmolÀàv OvetüwfOutvoc 
dzíügocs vic favroU margílog, xoi cvodg sig Poyumv ixtios Oiérgi- 
Bzv. "Yaxo vivog 08 imwyvoo9cig vàv iv Popun xol zcÀw xci ixti TQ 
, E , , e /, A A 3 , E 3 X^ e A - , i] 
eUrQ OviÓst vmomizrti, Ói& vO 3liyxoAtic0nu ovrO0v vzO rÀv avrov 
slüorov fvextv r5g moÀvuaOsiac, Ori cvro mzolvuotqe * zog ibéntos 
vig dÀiOsleg. Elg fovroU 0B ÓOtv xcwnv dmzoloyiav émivevOmxs rovti 
M A , , e A P nme | ? , , àv 
TO xtvov Ó0yuo, quGec ort, Osov éyo ovx wovuceunv, cÀÀAc avOoo- 
3 , - 
zov xovucépqv. Eire igoroutvog moiov Gv8gozov, dzoxoívera, M. 
, , Pd » - - 
yov, Xowrov qovqoapmv &vOgozov. "Evrtü9tv ovrog ovr &oyua- 
3. Libri capa. emendatione Petavii. Vulgo cvoouuévn. 


4. trjg xoi volebat Pelavius. Ita Cornarius vertit: Et quamvis haere- 
Car. I. — 1. ayvoobjev rescripsi ex — sis haec adhuc sit ignota, tamen cett. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LIV. 191 


sum solaris circuitus beneficio recipit. Nam in angustum foramen, 
quod ad orientem obversum est, subiens sese comprimit, pabuli ex- 
pers, et ad orientem respiciens. — Contra haeresis ista sloliditatem 
quidem in omnibus animalis huius exprimit, quod in eo vero lauda- 
bile est, ne minima quidem ex parle obtinet. gitur quae a nobis 
haeresis /acerta solaris appellatur, a veritate proeuleata modo relin- 
quatur, cum nihil adversus divinam verilatem efficere potuerit. Nos 
interim ad alias, ut dictum est, progrediamur. | 


CONTRA THEODOTIANOS, 
haeresis XXXIV., sive LIV. 


Theodotus iterum nescio quis emersit, velut appendix quae- 
dam illius haeresis quam Alogorum nomine comprehendimus , quae 
loannis evangelium et deum illum verbum, quod a principio ibidem 
fuisse dicitur, nec non et Apocalypsin respuit. Sed et aliarum 
ante commemoratarum haereseon consuetudine usus est Theodotus, 
el eodem tempore vixit, atque illis postea successit, a quo 'Theodo- 
liani nomen acceperunt. lam vero sitne hodie superstes haec hae- 
resis plane nescimus: quae quidem librorum monumentis ad nostram 
memoriam commendala pervenerunt, ea narrabimus. 

Theodotus igitur iste Byzantio oriundus, quae hodie Constan- 
tinopolis dicitur, arte coriarius erat, homo apprime literis eruditus. 
Qui eum aliis plerisque ineunte persecutione comprehensus (quae- 
nam vero ea perseculio fuerit, nondum comperi), sed tum ab urbis 
praefecto cum pluribus eorreplus, cum de omnibus quaestio ob Chri- 
sli nomen haberetur, ceteri quidem dei famuli reporlata victoria 
coeleste praemium conseculi sunt, martyrio pro Christo perfuncti. 
At ille Christum negans, et a scopo veritatis excidens, transgressor 
est faclus. Qua ex re cum probro omnium appetitus pudorem susti- 
nere non posset, relieta patria profugus Romam contendit, et illic 
habitavit. Sed et Romae a quodam agnitus in eandem ignominiam 
incidit, cum qui illum ob insignem eruditionem noverant, ob id eum 
ineusarent, quod homo excellenti doctrina praeditus a veritate exci- 
disset. Quare ad sui excusationem vanum dogma commentus est, 
alque ita laelare coepit. Ego, inquit, non deum negavi, sed ho- 
minem. [nterrogatus quem demum hominem, Christum, inquit, ho- 
minem negavi. Hine praedieandae falsae huius opinionis occasio- 


2. &y onolo Owyp.G rescribendum esse 3. éyxostcSat rescripsi cum Petavio 
videbalur Petavio , non adverlenli, suspi- pro £xxoàstoSat, quod vulgo extat. 
cor, illud cq pro cw esse positum. 4. Vulgo «3g. | Quod ferri potest. 


Cap. I. 


Keo. B. 
pag. 464, 


122 SANCTI EPIPHANII 


TLGE 3óype, xol oí cz ovro) GvoraOévreg Osoüoviavol, qikov &v9go- 
zO0V qGxovreg tivet TOv XoiorOv, xol ix enéoneroc dvpoc yeyevij- 
GOct. — Eira tic xaxnv &cvroo dmoloylov OGc7ztQ qonoiuo eboev, 0v] 
cyvÀg olopzvog, cÀÀAd mooqeGet rijg £evroU zragentoozije, rave £evrO 
émiGootvov cvvgyaytv, Ort, quoiv, 'O xvgiog 8px, Nov 0i (qreiré 
ue cmoxttive, &vOgonov, Og viv GÀnjOtav vuiv ÀcÀelqao. "Ogüec, 
quoiv, Or, cvOoconóOg dou. 


? ? e - ESL A A 
Ad ovx Eyvo 0 voÀog Ov, £v vavrQ 0. Xoicrog Aéysv, Tuv aj- 
£^ » A ^ , , M Iu — , 
Oetuv, 4v xxovoa zcQc roU zrerooc uov. lorége Ó& &avroU Aéyti 
, 5 , M ? , , , , 
Os0v: ov yeg cvOgozov. Ei yog mage cvOgozov dx1xotv, ovx àxav- 
- - D - ? , , M , , i] Ja 
q&ro vij uoorvoto vro cAuOtiec, À£ycv zegc cvOgozOv rqv eAnOtiav 
? J 3442 ete , 1 3. L4 , A M" 
cxqxoévoi ocÀ& ivo cnueavy O:0v evrov Ovr« íz ztüTQOG (vOjUOtv yt- 
, 
jevvquévov , dvOgcmov ói Óv quac yevOusvov, xol GaQxi ezoxrov- 
Oévra, OtOrqri 0i del (vro. Eire quoi ugói cuegriav ztmowuaévot 
, ? - - - - 
cgvuceusvov vOv XoiGrOv, avro), gol, ToU XoicroU sixmOvroc, lláce 
J H , - ? , ' r , , , ' 
BàeGqmuia agpsünotcroar roig cvOgozoig, xoi o Àéyov Àoyov tig vOv 
DIA zd ? 9 , ? 9 ?G& 9. d ^ ài Bà G - *, b 
viov voU avOgozov cgsünctre, evrQ, TO O£ DÀecguuovvr, tig rO 
[4 ^ ?, P] , P] ^ yx 3 - C A HN 
&yLOov zveUuc, ovx cgeOncero, evrQ. Kot cyvosi 0 éleewog GvOgo- 
[ul , ?, ' — 
zog Ot. Bovioutvog O0 *vgiog dogolicacOar. rqv corquoíov Txqv TOv 
, , 
z0rt «UrOv BÀocguwmgocvrov xci émovoxounztovrOv sig usvevortav, ivo 
' ED 5, - J A , /£ , c i 
wi] Ogícm evroig xera0ixQv, vov Àoyov mgoOtozi$e Oi vstopolqv 
, ' , MI M 1 HE A 3.49 , , 
zmocorQrog xol qiAevOgomiec, xoi Ówx r0 siüÉvor eUrOv uéllovrog zi- 
- A ^ 
vag éxavicrac9ot xol BAecqnusiv v0. &yiov zvsüua, xoi v ra&cu Óov- 
3) ON Su 4 jy | A ? , - - - e 
Àov evr0 OoiisGOQL, X«L XriGTOV xXcL cÀÀorgtov vzc TOU OtoU ovociog. 
Z4 M] l , , 'O ó; à - *, 1 b V. PP 
i0 ézocgoàiCousvoc quoi, & DAacgruov eig v0 zveUue TO &ytOV, 
5 - , M 1 - b , 
oUx egrüncsru, eUrQ , ovre ivraUÜDn, ovre iv v uéliovri aiQvi, ovx 
- - SA ? 1 A - 
énmowGv rovg fAecgnuotvrag ovrOv, cÀÀe Twv evUrOU zQOyvociw xol 
5 ^ ' 
ziv evro) quAiovOgozíov Ótínvvoi zgooGqpolifouévqgv Tqv GorQoíav 
5 1 , 1 , - , 3 ox A , ^ e 
&zx0 DÀecgpmuíoag ! evrov userovoovvrov. vrog yag zcÀw gmoiv, O 
? , - , , ? , €- 
eovnceusvog us &urgocOsv àv evOgozov, cgvgdqoszot évoziov v0U 
, * , ? , 92: ' , n D - 
zorQOg uOov' x«i zc, Zgvnucouo, evrov: xoci zcv, O ouoÀoydov 
[i , , - 
év iuol, Ouoloynoc cvrOv évomiov TOU moTQOg gov. 


r , -- 
Kol mci ÓÀ 0 evrOg OtO0orOg puoi, Kol Ó vouog ztgl «vro 
" , , ^- , - [d - , ^ , p , d^ , - 
&gpq, llgogqurqv ix vOv aüsÀpQv vuv éysgti xvgioc, cg $ué: cvroU 
TEES *3 , » 
cxovosrt. lMoUo5c 0P «v cv8gozoc: 0 0b ix 0:0) iytigOusvoc, qol, 
' e , $* ' , E. ] , acr 35 a T 
Xoiorog ovrog ovx ov Ot0c, cÀÀe «vOgomoc, émtiÓ5 ib avrQv qv, 


Car. IT. — 1. aUcoU ego rescripsi. Pelavius coniciebat xà. Libri habent 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LIV. 123 


nem accepit, ut et Theodoliani, quorum ille auctor extitit. Qui 
nudum hominem esse Christum afferunt, atque ex humano semine 
genitum. Deinde quae ad erroris sui patrocinium accommodata re- 
perit, non casto ac sincero menlis iudicio, sed ul impietalis suae 
speciem aliquam et colorem quaereret, undique arcessita collegit. 
Veluti quod a domino dictum est: Nunc autem quaeritis me interfi- Yoann. 8, 40. 
cere, hominem, qui veritatem vobis locutus sum. — Vides, inquit, ho- 
minem illum esse. 

Verum quod in eodem loco Christus usurpavit, infelix ignorat: Cap. II. 
Veritatem quam audivi a patre meo. Quibus patrem suum appellat 
deum, non hominem ulique. Nam si ab homine illud audiisset, ne- 
quaquam veritalis testimonio gloriaretur, ut ab hominibus veritatem 
se accipere diceret. Sed ideo ista dixit, ul esse se deum ostenderet 
a patre initio genilum , hominemque nostra caussa faetum, itaque, 
quod ad carnem atünet, interfectum, ut divinitate perpeluo viveret. 
Addebat nullum se in eo peccatum admisisse, quod Christum negas- 
set, quandoquidem ita Christus ipse locutus est, Omnes blasphemia 
remittetur hominibus , et. qui dixerit verbum in filium hominis, remit- Mah. 
tetur ei. Qui autem blasphemavertt in spiritum sanctum, non remt- 
tetur ei. Sed nimirum miserrimus homo non intelligit Christum do- 
minum, cum eorum qui in se olim contumeliosi fuerant et ad poeni- 
tenliam sese traduxerant, confirmare salutem cuperet, ne ullam 
adversus eos poenam constitueret, pro sua incredibili humanitate ac 
clementia oraculum illud edidisse. Quod autem nonnullos fore co- 
gnosceret qui in spiritum sanctum insurgerent ae blasplemiis appe- 
lerent, quique et ad servilem conditionem redigerent, et creatum 
atque a dei natura alienum esse dicerent, quo hunc errorem exclu- 
deret, adiecit: Qui autem blasphemaverit in spiritum sanctum, non 
remiltetur ei, neque híc, neque in futuro seculo. |n quo non eos 
qui se blasphemarent laudare voluit, sed praescientiam suam huma- 
nilatremque monstravit, quae eorum qui posl blasphemiam poeniten- 
tiam suscepissent, siabiliendae saluti consuleret. — Etenim idem alio 
loco dixit, Quz negaverit me coram hominibus , negabitur coram patre Luc. 12, 9. 
meo: Wem, JNegabo illum. Contra, Qui me confessus fuerit, confi- Matth. 
lebor ipsum coram patre meo. E 

Obiicit praeterea Theodotus: Lex ita de Christo narrat, Prophe- Cap. UT. 
lam e fratribus vestris suscitabit dominus tanquam me: ipsum audietis, Peut 15 19. 
Atqui Moses homo erat. Quare qui a deo suscitatus est, Christus iste, 
non deus erat, sed homo; quandoquidem a ludaeis ipsis oriundus erat, 
«urooc. Recte Cornarius, vertens: quae  phemia eius poenitentiam agunt. 


certos facit de salute eos qui a blas- 


L3 t 


pag. 165. 


124 SANCTI EPIPHANII 
Gc xol MeoUcijc &vOocnogc qv. Kol ovx olózv iv favrà 0 iv maga- 
zt:0perL ysyovog Oso0oroc mg mcÀw fx«corm Àífig PÉy&i rwv favrijc 
, , e 1 , , - 3:4 P7 , L] E. 5 " 
eGgoÀtLev, Or, uiv é& aücÀgv evrov i1)ytioe wvoioc Ox vo ix Maoíag 
9. A ind e , ? A c J ? NE ./ M 
evzov ysysvvqoOor,, Og Àéytw, 1óov, « mogOéfvog iv yacvol fÉst, xol 
véÉerot víOv: xoi magO£vog uévovca iv yacrgl &&er, ovx ix amíouoroc 


b A A , e d , A M , , A , 
e«vOpoc, xci vétevon viov, Ó5Àov év Geoxi rO yévvqua cz0 zegOévov 


pag. 466. 


Keg. 8. 


? 1.3 ? - 2 
yevvousvov, cÀÀa, Koàícovo, v0 Ovouc cvroU "Eguevovoi, 0 toum- 
, i] - uri v - EI] A A » , M A L1 
veveroi, Osog usO qudv: fori yog 9toc avOgoztoc, cmo 7zL0TQOG MÉV 
L] , , * , , » Mi ? A , L] ^ 
yevvu8ztg eveoyog xol cyogovoc, cvOoozog 08 czxo Moeoíag, Ói« rqv 
Évceoxo mopovciov. Eire, quoil, xol vro vO svVeyyéliov &gw vij M. 
9 9 , Quot, * yy gn 1 1iXa- 
- , A M YA $* X 
oíc, llveüua wvotov émeAsUGtroL ézi GE, xol ovx simt, llveUum xv- 
, - e 
olov ysvqoezat év Gol.  Zfi0 3x mavroyoOsv guiovtixGv 0 cvónrog &v- 
, , - ? , , , * c ^ 
Qoozoc éxmimvt pc aÀmQ9tiag. dogpolitousvqu yc T yoog zavcra- 
, ' e , ' er ' , / , AS ' 
q089zv. vuv qucrégav Conv, vo zqv voui0o Ocién zcavrx s xat év mavri 
side, ovvoUGav £avri] «ol GvvsgyoUGav, ivo uy iveg eroi, cg xoi 
- M ? - 1 - 
7zt0ÀÀol ztQoqoGifovre, éavrOig xoxc, clorguoUvreg TO Gyiov mxveüpuc 
- x - LI M] , er e 2» À Az - Mi ^ 
TOU XoicoroU xal zoTQOG, TOUTOU fvextv O cyycÀog Àéyct vy Magia, 
—- , Li 
zyiUue &yiov émshevorron imi oi, xol Óvveuig vipíorov émnioxidost cot 
4 - (^ E 
0:0 xol vO ycvvousvov ix coU Cyiov zAq9wosror víog 9:09. Kol ovx 
- , K iH , , 1 1 1 1 , [4 
eíme uovov, To ysvvoutsvov, aÀÀo, zio x«i TO ytvvousvov.  lve 
, " ' , MOT , , 1 1 e. - 
ÓciÉm avoOcv Otov Àoyov xe év würQc yevvousvov xoro Tüv tovroU 
' — ? , , 
iyavOoo'zqow, xol xevd viv éeavroU svÜoxiev, xol Óv 1v dxovOunctv 
e T , 9 , G , e Eu G , T 4 A A M] 
émvroU évovOgozoiv sig quQv GorQuolov, zgocri9qoi, zíi0 xol TO 
, e; , et m ; ^ * - ei 
yevvogusvov cyiov ziq9qcerot viog 0:00. Ei yog sime, llvevuo eyiov 
REC Y [u E 
elceAevosrot elc ob, ovxíz viov OtoU qv qycioOot iv cagxl mopgaysyo- 
, ? Ml - e , ' , e | WE... , 
vora, cÀÀea zxvtüuc cyiov év Gogxi ztageyeyovévot. — Ori Ó& avoOév 
, , A ü , ? , , A ^ , , , 
éorwv éÀ9Qv o àoyog, locvvuc cagnuvicac rQv ToU eyy£lov tva7ytt- 
1 ' J ? 9 CL a. UN WES. mA 3 1 ' 1 
xqv qovqv Àéyc, Ev eoyij 2jv 0 Àoyoc, xoi 0 Àoyos tjv z9oc vov cov, 
* , , ? ? - - 
x«l Qt0c «v O0 Àoyog: mz«vra Óv cUroU iyévero, xol yoolg avro) iy£- 
8^ (e 3 1 hd V. o6 , 1 3. 2 ' , 
vero ovóé £v. Eizo uere voUTo, Kali o Àoyog Gogb éyévero, xol ovx 
tizt, TO mvcüua Gagí iyévevo, ovi sims, XowrOg GvOgcomoc iytv- 
»5495. Ilevwg yeég cogolifouívg x Osie yoogr 9:0v xoi GvOgcmov 
- MERC , , 4 , A - » e ^ , ^ 
evtov éziGraraL,, Qcov oczo0 Otov «voOsv qxovra, cvOgomov co 
, Mi — 
Maooíeg &vev Gzmíguerog cvógOg ysysvvquéfvov.  Tàv Oi Óvo rovrov 
? - P" 5 A , , d , - , , 
cÀnOivàv o ixrog Boivov ovy vzxagysi Tüg cAq9tíag. 


D e ec 
Iloopocítevot z&Àww 0 rtÀeg Oso0oroc, Aéyov Ort xal 0 Iroeuíac 
- , , , - 
ztQl eUrOU Égw Oti, .4vOgomOg iow, xol víg yvootro: avrOv; Kol 


PANARII LIB. If. TOM. I. HAER. LIV. 125 


quemadmodum et Moses homo fuit. Verum nescit impius ille desertor 
Theodotus quam egregie unaquaeque dictio sua caulione munita sit. 
Nam quod e fratribus illum dominus excitavit, eo referendum est quod 
e Maria sit genitus. Quo sensu illud accipiendum est: Ecce virgo in 
utero habebit, et. pariet filium. | Pirgo, iquam, manens, in utero 
habebit, non ex viri semine, filiumque pariet, fetum utique carne 
praeditum, et a virgine genitum. — Ad haec, Nomen eius vocabunt 
Emmanuel, quod interpretatur, JVobiscum deus. Est enim homo deus 
a patre nullo neque principio neque tempore genitus, et ex Maria 
facetus homo, quatenus carne praeditus advenit. Sed et illud oppo- 


Isai. 7, 14. 


nit, quod in evangelio Mariae responsum legitur: Spiritus domni Luc. 1, 35. 
1 q B p B 


super veniet in te. Non enim dixil, Spíritus domini erit in te. Hunc 
in modum stolidus homuncio ubique studio contentionis elatus veri- 
tate desciscit. — Etenim scriptura sacra, quo vitam nostram unde- 
quaque firmaret, utque sacrosanetam iriadem ubique et in omni 
aclionum genere convenire secum ipsam ac communiter efficere de- 
clararet, ac ne qui fortasse iactare aliquid possent, quod a pluribus 
usurpatum est qui pravorum dogmatum occasiones sibi captarunt, et 
a Christo simul ac patre spiritum sanctum abalienarunt, propterea 
sic Mariam angelum alloculum esse scriptura commemorat: Spiritus 
sanctus superveniet in le, et virtus altissimi obumbrabit tibi: ideoque 
et quod nascetur ex te sanctum , vocabitur filius dei. Nec id solum 
dixit, Quod nascetur, sed, Jdeo et quod nascetur, deum ut verbum 
a prineipio fuisse monstraret, et in matris ulero genitum, cum na- 
turam hominis sponte sua ac voluntate suscepit. Ut igitur. salutis 
nostrae gratia totum illud naturae susceptae negotium administratum 
inlelligeres, ista subiecit: /deoque et quod nascetur sanctum, voca- 
bitur filius dei. Quod si ita. dixisset, Spiritus sanctus ingredietur 
in te, non iam dei filius carne praeditus, sed spiritus sanctus venisse 
crederetur. Quod autem e coelo verbum advenerit, loannes evan- 
gelicam illam usurpatam ab angelo vocem explicans ita testatur: /7 
principio erat Verbum , et Verbum erat apud deum, et deus erat Fer- 
bum. Omnia per ipsum facta sunt, et sine ipso factum est nihil. 
Deinde paulo post: Et Ferbum caro factum est. Non dixit, Spiritus 
earo factus est: ac ne ilud quidem: Crístus homo genus est. 
Quippe scriptura, sacra omni ex parte munita stabilitaque eundem 
deum atque hominem agnoscit, deum quidem a deo coelitus profe- 
clum, hominem vero sine virili semine a Maria progenitum. — Qui 
extra haec duo longe verissima graditur, a verilale est alienus. 
Aliud insuper Theodotus opponit, quod de ipso leremias pro- 


Ioann. 1, 1. 


Cap. IV. 


nuntiavit, Z/omo est, et quis cognoscet illum? | Nec intelligit, pro ler. 17, 9. 


Keg. &. 


pag. 467, 


126 SANCTI EPIPHANII 


? * e e M - , J ? , e n LT] e , 
ovx oiózv O0 f£avrOv vijg «ÀqOsioag emoksvo Gag Ort, t0g Égmv, ExocTE 
AéEig Éyek vije Eevrijo Óvvaue jv é 'O y&o &v9 D 
&&ie Eyet ijo &evrT]G ueoe Tiv éoumvstav. j«o cvOoozog ov 

M , - , 
7L(VTOC U70 T0ÀÀQV ytvoGxtveL TOV cvrOV yivOGXOVTOV, Quui ÓP za- 

i] ? M - 

rQO0g xci pytoOg, cÓcÀgQv vs xol cvyysvOv, GvGxqvov Tt xci yto- 
ET 1 , - P] - ^ e A ' ' 
vv, zoAÀwGv ve xot oixevv. — EvravOo 0i 5 ygagy v0 S9evuactov 
/ A PULS NCRMS LEN , » UN C. ' ' 
Ómyovuévm Tác OAQo «vroU zgoyuurtag GvOgomov uiv 8g ie cqv 
, 1 , 2 x^ -— 
(ycegxov mugovcíov: O0, Tíg Ói yvoGtvoa, avrOv; écquavs mtol vijc 

Dt A , - , , 2 r3 ' ' ?»9 v 3 1 e 
eUroU OcorQrOG TG «xoroÀwmrOov.  Estió yag ovOtig oiÓs vov viov, 
, X 0c ' ' A , 5e * E 3 .c A A pae; 8 
ei ua 0 zuo, zob vOv zteTéQo ovÓcig OlÓEv, ei p] O viog, xal c £av 
? , »e 3 , 3 AU ' 3, , 
cztoxcÀvipm, ovósic ovv yvoGsraL evrOv, iav ui ovrQ dazoxoAvww. 
? , ' ? (ONT , - ? - , ' , - 
Anoxalvmz:tu, 0i Ót eyiov mvevuerOG TOig cvroU Óovàoig Tv avroO 

- ? - M , - i] 

x«i vv TOU cUrOU zeTQO0g OsOrqro xoi O0fonv, xol rwv cevroU Conv 
^ ? - 

eviov zrv ucAAovGav, xoi v« cUvr00 uvoTQouw xol ÓiDeGxoliav, xal 

M ? - ? [y - » ? - , [d 3 ^! X 
vQv evroU Ó, qug £voagxov diqO zegovciav, ort Qsog evoOtv, xot 
»" 32 , 

&vOgo7oc exo Meotag. 

* rc , A e fo. ^ 

Eire 0 «evr0g mchw qoi Os00orog Ori xci Hooleg mgl evToU 

» e E , , ri , i] P7! 5 ' , 

&gyj Ort &vOgozt0g iov, ovrog simov, vOgoroc tiüog gégtiw ua- 

d JM - , 

Aexiev* xoi siOousv eUrOv iv mÀqyn, xoi iv xoxcGti, xol wrote, 
? 2 ? * - , [d 

xol ovx &oyicOm. .4AÀ ovx oiós mg mzcÀw éAíyysrot O wTwqvaOnc. 
? - € e pa [4 * ec 

'Ev evreig ydg voic Affsow "Hootoeg ovrog simsv, S)g moofarov imi 

, (d ? jJ ^ 3. LÁ 

cpeyxv qy99, xel og cuvoc évavríov vo) x&igavroc evrov cgovoc, 

[gu ? ? A , ? - bd ? - c 
oUrOG OUX cvolytt tO GrOuc cvtOU': iv vij razELVO)GtL eUTOU 7] xQiGig 

? - 2 9 Ei , ToO i] -) - , ó , : rr » 
evro0U 5o9q. Eire quoi, Tu» ysveov evro) Tig Oupynotroi; OrL oi- 

? M - - - ? , [y M ? - Hi ? 5 E 

gero &7:0 Tic yTjc vOv cvOgcorov v £o «vroU.  KeL ovx siztv, Zi- 
t ? € ? ? , ? A " - 

gerat a] few] eUroU, cÀÀa, L4z0 evOgomov. i yag 0 Àoyog Càv 
^ ? mM A - 2.5 - 

vzcoycov, xoi TO tmv ig favroU Cyov, xoi Cowv roig evrOv cyomaG: 
ó P) , A d: Ej 9 LOV * e t A ? - ^ 9 3.493, A b t A " 

(Qovc* && avOgo uiv w to evrQ 1999, cg fovroU Lo ov. 
Z 1 i] [y 1o A € 1 , € 34 9 Pax 2 , 

01] y«g O0 ÀOyoc, xol zz&GL Gov zwegéyQv roig ém avUrOv fÀm(GaGLV 

2 A ' 1 ^ - , , S " 

&v dmOsíg. Koi vo, Tv yeveav evroi víg Óvpysosvou; si qv evOgo- 
' MES [ , , , » 3 e , - , 

7zt0c "Jioc exo Mootac ysyevvuuévog, svóujynrog aga av 1] avrov y£&v- 
5 A N 1 - -t , ec 

vqoig. "Emzów ób fort mgO ToU Zfoó, moo ro? -fgooacu: occu 

[d - - A e 

yeo o zeryo vuv, pucoiv, éns0vpwgotv isiv vuv qufgav uov, xol 

KJ 31. 93/7. f 3 LEE , 1 , , 
tiÓs, x«l éyogm, sirva avrQv Qovuatovrov xoi Àeyovrov, llevrrxovre 
2! L4 2! ' Y p A e. 7 21 / 9 )à A 
£r ovmo yug, xol vov J(gacu £&ogoxeac; &íyyov OtoÓorov xai 

? ? ' 2 3 

ToUG cxiGTOove xol émegvqucoiOéovc Tovóatovc £g, Ayunv, e«umqv, Aéyo 

eum , 5 UP ' , - 
vuiv, Or. 790 Afoecp 2yc siut. Hv yag zx90 Boop cÀy9Oc, xai 
A - A - 1 - ? - 
zoo às, xol m0 JÓcju, xci mgO r0U xOGpOv, xol ztQO TOU ovQavoU, 

- M , , ' " 

XL 7:90 TOU yoovov !roU xóGuov zevrOg xol xriGuorOV.  Zhi0 «ygo- 
" e A bd e , ' 
voc Qv xol &qoeGcrog xoereyyéfAÀeva, vmO ToU oyíov mzwvtvuerog Oi 


Car. V. — 1. Libri habent cob xócQov, «pO maroc (mporavcóg cod. Rhe- 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LIV. 127 


eo atque a veritate remotus est, unamquamque diclionem notionis 
suae ac potestatis interpretationem habere coniunetam. — Nam qui 
homo sit, plane a plerisque cognoscitur quibus haud ignotus esse 
polest, puta ab utroque parente, fratribus, cognatis, contubernali- 
bus, vicinis, civibus ac servis. At illic scriptura totius ab illo su- 
scepti negotii miraculum explicans hominem quidem propler assum- 
plam carnem nominal: lisee porro verbis: Quis cognoscet tllum? ad 
eius divinitatem, quae comprehendi nequit, declarandam uti voluit. 
Nam cum Filium nemo norit nist pater, neque patrem norit ullus, nisi Matth. 


: : . n -- 1, 71. 
Jilius, et is cut revelavit, sequitur, ne ipsum quidem, nisi cui reve-, et 


laverit, ab ullo posse cognosci. Ceterum patris ille sui ae suam E 
adeo divinitatem et gloriam servis suis per spiritum sanctum revelat, 

necnon et futuram illam sempiternam vitam, reliquaque mysteria ac 
doctrinam, atque inter cetera veram illam suam incarnationem, ac 
quemadmodum deus e coelo, homo ex Maria prodierit. 

Pergit idem ille 'Theodotus, et ab Isaia hominem illum esse af- Cap. V 
firmari docet, his verbis: Zomo sciens tolerare infirmitatem :. et. vidi- Ysai. 53, 2. 
mus eum percussum et male habitum: et ignominia affectus est, nec 
reputatus. Verum quomodo iterum redargui possit pecus ista non 
videt. Quippe Isaias eodem in loco ita loquitur: Tazquam ovis ad Ibid. 5. 
occisionem ductus est, et ut agnus coram tondente se mutus, sic non 
aperit os suum. | In humilitate ipsius iudicium eius sublatum est. Sub- 
iicit deinde: Gezerationem eius quis enarrabit? quoniam tollitur de 
lerra hominum vita eius. Non dixit, Tollitur vita eius, sed, Ex ho- 
minibus, adiecit. Cum enim Verbum perpetuo vivat, atque in sese 
vitam habeat, eamque is qui sese ament impertiat, ex hominibus 
est ilius quidem vita sublata, ipse tamen nihilominus est vita per 
sese. Verbum enim vita est, omnibusque qui vere in se sperant 
vilam largitur. Quod autem scriptum esl: Generationem eius quis 
enarrabit: si homo nudus esset a Maria genitus, illius utique gene- 
ralio enarratu facilis esset. ] quoniam ante Davidem est et Abra- 
hamum: .4braham enim pater vester, inquit, concupivit videre diem Yoann.8,56. 
meum. Vidit, et gavisus est: ad haec mirantibus illis et dicentibus, 
Quinquaginta annos nondum habes, et Abraham vidisti? ad 'Theodo- 
itum una cum incredulis deumque negantibus ludaeis refellendum, 
ita respondit: 2/men amen dico vobis, quoniam ante Abraham ego sum. 

Vere siquidem ante Abrahamum extitit. Imo ante No&mum et Ada- 
mum, ante mundum ipsum ac coelum, ante mundi lempus, ante uni- 
versum, ac quicquid est omnino creatum. Quocirca temporis expers 





dig.) xaX xttcgdcow. Pelavius correxit: narius verlii: et ante tempus mundi, et 
xpÓ xoc ou maytOc xot xv. Male. Cor- ante universa, et ante creaturas. 


Kto. $. 


pag. 468. 


Keg. o. 


128 SANCTI EPIPHANII 


"H PS rr Ty A ? E J ó , " ri *! , E" A 
galov Ort, Tuv ysve&v evvoU víg Oumyrosvor; Ovi aloevon ix Tro yijc 
- Li a 3! 
j 601] «vrov. Aid, qmoiv, sizov of cz 06r0A0L, Avàügo czto0:0zLy- 
- ? * 
uivov sig vue oqusiorg xol vígoci, xol ovx simov, Osov c7:00£0sLy- 
uévov. 'Eàéyyg 0i mew, OsoÓore, Ovi mew of ?ovroi cm06roÀoi 
^ , (M [d , , 
iy avraig Iloebscw £qqoav, og 0 uoxegioc Zrépovog guuow, 'Ióov, 
^ 5 * d , —- 
09Q rov ovoovov cveoyuévov, xoi rov viov voU evOgomov £orQra iv 
Orbi TOU Q'tov. 
5) ^ [d 
IIchw Ó0& zoogooí£evor Aéycv ovt, " Eq tegi evroU 0 c06r0Aoc 
Ort, MMeoírme 9:00 xol dvOgozov Xoir0g 'IncoU0g: xol ovx oiós má- 
uv zc xo fovroU imsysigsi. 'O yag sizv, Meoive 9:00 xoi &v- 
1 ? - E 
Qoo rov Xoirog Inco)c, «vrog écognivios Aéyov, IIgoogiG8évrog víot 
- , - Cc - , 
9:09 iv Óvvoust, xard zvsÜuo cyioovvqc, i£ cvooreosog vexoov Tn- 
E - ^ T ec A 
G0U XpicrOU TOU xvgiov ajuGv: xol zcÀw, l'voutvog vmo vogov. 
Tovrov Ói moiovusvoc rQv Àífsov vcv cogoÀuev quow, Eimso sic 
AtyOusvor Qsol z0ÀÀol, xoi xvoioL z0ÀÀol, sjuiv Óà eig OcOg, db ov vc 
movro, xol eic xvoioc IqcoUc XoicrO0c, Ór ov va movroa. Ei Ói Ói 
3 ' , 4 [d - , 9i. uA , » 1 ^| ^" [] 
0v t€ zOvro, xel qusig sig ovTOv, ovx coo wiülog «&vOgozog sim o 
A , i , L] - p , A , -j 4 ? * 
povoyevug «zo Maegíoeg xot 0eUgo, ovre «70 Gztéguoroc avógoc. Est 
^ , ^— cY — 
ziQg ÓV cvrOU vo mz«Xvro sjÓUvorO sivot, zQO0 cUTOU ytvOutva xoTQ TOV 
/, , 1 3 » "^ - » , , - A , * 
Gov Àdyov, si piÀ0g qjv &vOoczroc; | xg sim Óv evroU cà zicvro mr90 
? "^ 5 , A , A ? , ? , , 
evto) éniyvoGOévro xoi ysvousva; Kol ix movvoy0Ocv iEínsos rovrov 


1j Mqooío. 


? , E" i] ^ , [4 , 1 ? - w , , 

Ev evrà 0à v 0ieÀoyco cuo vqv vt zwtQü cvTOU yvociw sizovrsc 
? D 
xoi rmv everoozwv xe9" £xcorqv Aébw, vntofucousQ9e, xara r0 É9oc 
^ , Ld ^— ^— 
vic «xoÀovü(oac, dezto tt uégog &onero? Ett Gxopitovroc, Tij UÀüjG cÀn- 
, , 1 J , LT , , ' Com , 
Oelag &AziÓL xo zloreu zveztoiXOTEG, xoi cvtÀovreg vag tic Oivoxont- 
i] , | , e , 
Gogtv, xaL ztoipAézeoDot Tec Owuovwo0screrog atoéotug GzevGcEV. 


KATA MEAXIZSEAEKIANQON, 
i: , ec LI , 
€, T) X0 ve. 

MeAqiGsüexiovoUe zcw Eregor &evroUg xoÀoUciw, czoonecOtvrsc 
vMyc c7z0 vÀv ÓsoÓor.avQv xolovuífvov.  Ovro: 0v Mtiyiosütw vOv 
iv vaig ypogaig Aeyousvov Oo&atovoi, ueyaqv vwo ÓUvojuv ! nyojus- 
voi, tivor Óà evrO0v &vo iv dxerovoudoroig vÓmO:g, ?xoO9oc sivoi 


2. avro emendavit Pelavius. cto0 Car, T. — f. "jyobpevot omissum est 
habent libri tam scripti quam edili. in edit. Petav. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LV. 129 


et inexplicabilis a spiritu sancto. per Isaiam praedicatur: Gezeratio- 

nem, inquil, ezus quis enarrabit? | Quontam tollitur e terra vita eius. 
Álenim, inquit, si de illo apostoli locuti sunt: rum probatum in Act. 2, 22. 
vos signis el prodigiis, nec deum probatum dixerunt. Sed hoc ipsum 

te rursus, Theodote, jugulat, quod in iisdem Actis apostoli dixe- 

runt, ac beatus praeeipue Stephanus usurpat: Ecce video coelum «t. 3, 55. 
apertum , et filium hominis stantem a dextris dei. 

Rursum instat haeretieus et obiecit: Apostolus, ait, ita de Cap. VI. 
Christo loquitur, Mediator dei et hominum Christus Iesus. Sed. ni- 1.'Tim.2, 5. 
mirum ignorat quemadmodum istud ipsum contra se producat. Qui 
enim hoe dixit: Mediator dei et hominum Christus lesus, ile ipse Rom.1.4. 
declaravit his verbis: Quz praedestinatus est filius dei in virtute, se- Gal. 4, 4. 
cundum spiritum sanctificationis, ex resurrectione mortuorum lesu 
Christi domini nostri: Wem: Factus sub lege. Quae quidem verba 
uli firmius stabiliusque muniret, ita scripsit: S7 sunt qui dicuntur |.Cor. 8, 5. 
dii multi, et domini multi, nobis vero unus, ex quo omnia, el unus 
dominus lesus Christus, per quem omnia.  Ygitur si Christus est per 
quem omnia, et nos ad ipsum referimur, nudus profecto non est 
homo censendus unigenitus ille de Maria natos, atque in hac terra 
editus, neque ex virili semine susceptus. Nam quomodo fieri per 
illum omnia potuere, quae ipso priora sunt, si, ut asseris, homo 
ille nudus extiterit? Quinam porro per ipsum omnia esse potuerint, 
quae ante ipsum cognita ae producta fuissent? | Ex his igitur aniles 
islius nugae penilus evanescunt. 

Iam vero cum ea quae ad Theodoti haeresin cognoscendam ac 
singillatim evertendam pertinere videbantur hac in dissertatione pro- 
posuerimus, ad ea quae deinceps sequuntur more noslro iransibi- 
mus, postquam velut serpentis euiusdam partem adhue palpitantem 
veritalis spe ae fide, velut fuste, percussimus atque extinximus. 
Proinde ad sequentes haereses belluarum in modum elferatissimas 
contemplandas traetandasque properemus. 


CONTRA MELCHISEDECIANOS, 
haeresis XXXV., vel LV. 


Qui Melchisedecianos appellari sese volunt, ac, nisi fallor, a Cap. I. 
Theodotianis avulsi sunt, Melchisedecum illum, de quo in scripturis 
mentio fit, eumprimis celebrant, et praeclaram quandam esse vir- 
tulem arbitrantur. Quem etiam in supremis atque inexplicabilibus 


2. xaSQg rescripsi pro xoX c, quod vulgo legitur. 
Corpus Haereseo], II. 2. 9 


pag. 469. 


Keo. 8. 


130 SANCTI EPIPHANII 


PS E , , , ? ' E , — a- , 
zoUrOV OU MOvOV Óvveuiv rwv&, dÀÀc xoc, utitoTEQOV TOU XoiGroU gae- 
1 LETT - f - 2? , ' ud , - 
GX0vGL — Xoiorov 0& qyoUvvot ezÀàc éAyAvOOTa xev xora£woOévro vijc 
? J , - ? ^ ^ M - , , ' 4$ ^ ' , 
éxzívov vobsog, ÓnOtv £x voU QuroU vOU tignutvov, Xv ti [egevg sig 
1 )- 1 ' , / c * y 1 3 2A »" 
vOv aiQve xorc Tiv vob lMsivwot0éx: cg sivot, quoiv, ovrOv &rL 
c , - £ / 32:6 ' S b» J 319 - 
vzoüsíorsgov voU MMeAyiotüÉx. Ei pa] yog xv év Ótvrégg vw eyoy) 
, ? *? - 2 J 5E ? J ' ? - A - 
xt(usvog, OUX Ov vio ixtivov vobrog émtüéevo. llsoL ovvoU Ó& vov 
M. À ó , , r? 5 , ? , 2 À , ?, - ' 
ceAyuGsÓéX qoGiw Ori cuv, czceTQQ, cytvsoloywrog, éx Tijg vv90c 
-— , zu M , 
'"EBgotove voU lleviov imicvolige magicrüv DovAousvoi.  IlÀevrovo: 
ES , 1 ? - - 
0i favroig xol DifAovg émwAeGrOvg, foavroUc vmorQvreg. "EE avrQv 
- - [u 9 dise ? e - 
0i vcàv QqrÀv xj evrQv evorgon yiverot. — $2 yag Aéyet stegl roU xv- 
, M , , 
oiov 0 Zfeflià zgogmrsvov xerc rqv vuíw MeAywsix (egía cvrOv 
- A € 
xo9i(6vuGOoi, iv vavvQ £oeaOoi vOv XowcrOv [egím Óupysivor 4 Oslo: 
e 5 2 - - - 
you).  Evoioxsvoi 0à evOvg 3Àfyov, .qouoiovucvog vÀ vig ToU 
- ' A 5 - - - b 
Ot0U0 uévsu fegevg tig vO Ouqvexég. Ei 0& dqouoioUro: vÀ vig TOU 
E ? , - - E - - A - 
$:00, oUx icoc vvyyave, v vig roO 9coU. llüg yag Óvveara, v0 ÓoU- 
* i x , f ' A $ 
Àov sivcL icov À ÓsozorQ; 'O uiv yeg DMAywsüix &vOocmog qv: vo 
ó2 ? , zu , 5 à M M e) di A , ^ , 7ÀÀ 1 
É cmOTOQ, cutrOQ, oU Óic TO ju Éyewv. evrov zverégo 2] wrjvéga, cÀÀ« 
i] A A ^t € A ' , 
0c. cO jx] &v vij Oto: ygogri xev vo qavegorozov émovouecOot.  Toài- 
A i] , - - 
ÀoUg y&Q égavracíacs vt Ba vraro vro Otíag ygagrie xol £vüoEa, xot 
vztoaígovre Oievotav &v8oczívge ovcosoc. |. Of uiv yag &v ij Aoofiío 
op à q did S. prr'poe | m 
- f ' Ml M ^. A 
vj lisroaíov * Poxogu vs xo& EOÓo0p xeAovuévg, rov MoVoéo Oi ra 
, 1 - ? bd H 
$socQucua Qsov vouífovor, zoogxvvoUci ve ruv evtOU £ixOvo, Tv cva- 
? , ? - ^ 
vuzOGOuivoL czenÀevincoav, ov ToU Óixeíov evroig ciriov ytvoué- 
A - , 5 € ^ - , - 5 
vov, cÀÀed vc mAe«vug evroig Ówx voU Ójxaíov év vi] «yvolo qavractav 
? M , - M b 
z;g&yuorog evroig Gvvayovogc: év Oi v5 Zefeory Tjj mors Zagootio 
xochovuéívg viv Gvyoríoe 'lepOcs 9 év 9 ro Arn) 
xoÀovuévg viv Quyoríoe leges OtomoujGavreg &vw 9 vevtqQv vtÀevqv 
? LÁ [y i 
xoT Érog &yovcww. | OUrog xol ovroi exovovreg v& Gogo xoi &vüote 
- T" , , c 
Tüe yoegc (quere sic dvonoíav iiérgewov, xoi tic vmégoyxov Ói«- 
? , Ul fot - , , , Li , e ^ 
voiev egOévrsg rsv oov trjc eAg9tiag xorélurov, xot wv9ovg &cvroic 
L] , 
mÀeGoutvot xor 7wuvra $&syy9nGovron. 


"A c ^ 
Koi y&g zeoc Tic, 709 Melyios0ix 0 moro vt xol 5 wrgo &u- 
, 2 9] 1 ' A ^ ' M ^2 , 3 
qégsroi* oUx Lys; Ó& xaTa rdg Órnvoc yooquc xoi ivüieOfrove. Eimov 
1 c - NETT ? 
0 viwveg HooxAdv xolsiGOwt avroU zoríga, wuríon Ó& AGraoQO, rwv 
? $ e DIA! - ? - b 
xol Acrsgiev. Hv Ó& ovrog viog rv émwyogíQv, xav éxsivo xoigot 
- - - e , - 
év 7j vie Zee miÓwcÓ. xeroixovvrov. —Zeju 0B 2] moÀig $xoAtiro: 
7zttgl 5c GAÀog GÀÀcg iEfÓcout, xol GAÀog GAÀoc. Of uiv yag Afyovciv 
2 


3. Intellige ó àxóocohoc. Sed corri- 4. H. e. '"Pexéy. 
gendum , ni fallor, Aévovca. o. Fortasse tat. 


PANARII LIB. II. TOM. f. HAER. LV. 131 


loeis constituunt. — Neque solum virtutem illum esse quandam asse- 

runt, sed ipso eliam Christo maiorem esse dictitant. Christum vero 

simpliciter advenisse, atque illius ordine dignatum esse narrant, ex 

illo videlicet Davidis diclo: Tw es sacerdos in aeternum secundum  or- Ps. 109, 4. 

dinem Melchisedech. | Qua re Melchisedeco dignitate sit inferior.- 

Nisi enim secundum ab eo existimationis locum haberet, nequaquam 

ordine illius indigeret. lam de eodem illo Melchisedeco ferunt, sine 

malre illum, ac patre, et genealogia fuisse, idque ex Pauli ad He- Hebr. 7, 1. 

braeos epistola affirmare conantur. Praeterea commenlitios quos- 

dam libros ac confictos habent, quibus sibimetipsis illudunt. Verum 

ex ipsis seripturae verbis facile est istorum errorem convincere. 

Quod enim de domino a Davide pronuntiatum est, cum sacerdotem 

illum secundum ordinem Melchisedech fore praedixit, una et Christi 

sacerdotium iisdem est illis literis consignatum. — Ác statim illud a 

divo Paulo subiectum legitur s. Z4sszmzlatus filio dei manet sacerdos tn Webr. 7,3. 

perpetuum. lam vero si dei filio Melchisedec assimilatur, aequalis ei- 

dem esse non potest. (Quomodo enim servus domino esse possit 

aequalis? Nam Melchisedec homo utique fuit. Patris vero ac ma- 

Iris expers dicitur, non quod ambobus illis caruerit, sed quod nulla 

sit illorum in divinis literis expressa mentio. Sane quam plurimos 

scripturarum profunda illustriaque quaeque humanae naturae mentem 

omnem ac cogitalionem superant, in errorem adduxerunt.  Siqui- 

dem Arabiae Petraeae incolae, quae regio Hochom et Edom appel- 

latur, Moysem propter edita ab illo prodigia pro deo venerantur, et 

eius imaginem adorant, qua effieta in errorem delapsi sunt. — Cuius 

quidem caussam non vir ille iustus sustinet, sed horum dementia 

polius, quae illius occasione veri opinionem numinis per ignoran- 

Liam excilavit. Sebasle vero, quae olim Samaria dicebatur, lephtae 

filiam divinis honoribus consecrarunt, in cuius memoriam solenne 

quotannis festum celebrant. Sie haerelici isi, cum sapienliae ac 

dignilalis plenas scripturae voces audiissent, ad vecordiam lraducti 

sunt, ac mente insolentius elati veritatis viam dereliquerunt, adeo- 

que nihil illos sibi praeter fabulas finxisse planissime convincemus. 
Enimvero nonnulli utriusque Melchisedecis parentum nomina Cap. iT. 

commemorarunt, sed ea nusquam expressis scriplurae verbis et in 

utroque testamento declarautur. Sunt qui Heraclam patrem illius 

appellatum , matrem vero Aslaroth, sive Asleriam, dicant. Porro 

filius ille cuiusdam ex indigenis temporis illius fuit, qui tum in Sa- 

bae planitie degebant. Urbem ipsam Salem nominabant, de qua 

aliter est ab. alis traditum. — Ac nonnulli eam esse censent, quae 


9 * 


paz. 410. 


Keo. y. 


132 SANCTI EPIPHANII 
evrjv viv vüv 'lsgovoolgu xoAovuívqv, ovt Ób 'lefoUg Aeyouévmv, 
&AÀor 0b Égacov GAMqv vwe Zequ sivou iv và msÜo Zuxiuov, xaT 
dvrixoUg vijc vuvi INeuzoÀAeoc xcÀovpévqe. Ebr ovv ivrtüOtv, o] «oi 
ixsi9sv (oU poxocv cAMAov OiscTwNAcGcw oí r0zO0), 'Opcg xj vxoOc- 
- 2 , -t€ 
cie ÓmAoi vÓ foyov. 'Et&qveyxs ydg, quoi, rà fgecu corovg xol 
oivov, xoi qv (tgsUg vov wvipiorov xov ixsivov TOv yoOvov, Og qvÀO- 
yucs vóv LAfgudp, xol Ósxcrqv fAofe meQ' evroU. "Eóti yag TOv 
^ L LM v.s 74 Y , M - 1 € * 1 
ísoío voU vwUicrov z«oc ÓovÀov OtoO rium OTvor, xoi zmQOTOV uv vOV 
' ABoedp. ztoogtvéyxon và iv dxoofvario (eoe? (egovoyoUvru, xol émtióy, 
Q op Q $ y 4 9 4 9 0 07 L L 7] 
- , - n , ^ f 
&E aroU djuthÀtv ix mtowrousjc yivsGOou Y] (egoGUva, Viva mv viyopuo 
imoigóptvov xovrG vie yvoGtrog roU OtoU Óig Tijg yvoXotc0c xo Ooipoiro, 
^ A 
z00g TO pi] eUyoUGav Tqv ztQivOwwV ztQl [eoc)GUvmg ÓvvaGOc cvri- 
^ M e M 
Aéyswv. Tij vij &ylac inxAqolag (eomovvg. Ei ydg Afoeadp và Mtiyi- 
G:Óia mwoochveyxs Ósxerqv, of Óà «mo .Afooou vÀ tvi moocpégovot 
? cy PTT QUEMA gocgeg 
- ' i] , i] — , 2 ' , 
xol TG «oov, uero qoOvov Ó& voU ziv tivot vv iegcoUvmv £x - 
oiroudje O,G "dopov, xol vOv víàv evroU xaOcbnje, qacxsr v] yooq) 0i 
ToU ZlaiÓ, werd ytvsüg ÓtnoÓvo ro ToU devi yevvijosog, £gOoumg 6 
LE] m. 49 1 - , 2! ? 2 -* -w , 
c7c0 Tc 44ogdv ÓLe00y9c, qct. £Óokev ovx év ry moÀoi& Leogoovvm 
TO ÍtgorixOv VoruGÜoi, ustor.Otuévmo ?Ó5 sig vQv m0 roO Aevi xol 
moO egov xod vuv vabw MeAywtÓix vig [rocoUvme: OzxtQ vvvi év 
nm , ^ ^— lad 
vij i«xuole molureverot, cmo XpiroU xol Órügo pwmwért voU Gméo- 
morog xord ÓrcOoyuv ixAsyoufvov, dÀÀla ToU xerd cgsr»v TUzOV Dy- 
TOvuÉvov. 


Iloom y&o (toccUvi &v dxgoflvorie óià voU Affe veleivou, cha 
xci x«9' £fáo Óuà vo INGe, !vgírr 0à Quà voU IMelyics0ix, ? voU Ovx 
iy msgiroui], cAÀd iv ÓixeuocUvm uiv, reÀeiOTwrL xol doerjj, iv dxgo- 
Bvoríe 0i cuoxóc 9:Q (soersUcovroc. Kol Ori uiv 0 Mikgiwosüiz dv- 
Oocozoc qv, «vr0c 30 &yioc 9:00 cmocroÀog iv vj] imicro; Ono. 
Quox:i 0b oUroc: 'O 0i gu ycvsoloyoUutvog dE cvrQv OÜsürkaroxt 
rov zorQueQynv.  zhjÀov 59)v Ott 9 dE avrQv oU yeveoloysivoi , ? éE 
&AÀov 6b ysvsoloytirow. — Ilócoi Ó3 GÀÀoi oU ytvsoÀoyoUvrot xard TO 
gaveoorerov; Zovuji, Xe0gdy, Mucox, VAfütveyo, 'Hàiag 0 Ocofi- 
Tqe* xol iv z«cote Ówreic BiAo; ov0oguoU iggépgovror rovrov ob za- 
Tépec v& xe uqrígec. "Ivo 0b wr] word voUro mÀdwm rig yfvqrei, oU- 
ólv Avzijost Q xoi iv megad00t6: zornuAqpeutv Aíytww. — Evgnkouev 
ydo vo) ZavujÀ zOv metéga Xofadv rwv xokoUprvov: ToU 0B 'HÀAo 


Car. II. — 1. Forlasse ój.c. 2. Verba toU OUx - - iepateUGcavtoG 
2. Reposui 8"), pro 6z, quod libri vulgo mon ex!ant. Adieci ea ex cod. Ve- 
tuentur. neto. 


Car. IIl. — — 1. colxov cod. Venet. 3. Edidi haec verba secundum auctori- 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LV. 195 . 


nunc lerusalem, olim lebus vocabatur. — Alii Salem alteram in agro 
Sieimilico esse putant, quae Neapolim ex adverso respicit. Sed 
sive hinc, sive illinc venisse dicatur, non longe ambo haec loca a 
se invicem distant. Ac nihilominus quid ab eo gestum sit ipsa hi- 
storlae expositio declarat. Protu//f enim, inquit, brahamo panes 
et vinum: Et erat sacerdos allissimt per. illud. tempus. Qui Abra- 
hamo benedixit, et ab eo decumam aecepit. [ta enim fieri decebat, 
ut a dei famulo altissimi sacerdos honoraretur, utque primus Abraa- 
mus praepuliato sacerdoli sacra celebranti munus offerret, quando- 
quidem futurum erat aliquando ut circumcisionis proprium sacerdo- 
tium originem ab illo ipso duceret, quo sublimitas omnis adversus 
dei cognitionem elata cognitione deprimerelur, ae ne circumcisio glo- 
riosius sese iaclilans de sacerdotio posset cum ecclesiae sanctae sa- 
cerdotio contendere. Cum enim Abrahamus Melchisedeco decumam 
obtulerit, illiusque posteri Levi et Aaroni deinceps offerrent, ac ni- 
hilominus postea, cum attributum eircumcisioni sacerdotium adhuc 
penes Áaronem eiusque stirpem maneret, divina per Davidem scri- 
ptura, duodecim ab origine Levi generationibus evolutis, ab Aaro- 
nis vero successione septem , oraculum illud ediderit, argumento il- 
lud fuit sacerdotii dignitatem in testamenlo vetere perpetuo non esse 
mansuram, sed in eum ordinem esse transferendum qui Levi et 
Aaronem antecessil. Quod ipsum a Christo ad hodiernum usque 
diem in ecclesia factum et administratum cernimus , ubi sacerdotalis 
generis non ex ipsa sürpe, sed ex virtutis forma ac ratione delectus 
insütuitur. 

Etenim primum in praeputio sacerdotium per Abelem perfectum 
est, inde per Noémum, ac tertio demum per Melchisedecum [, dei 
sacerdolem, non in circumcisione, sed quamquam in iustitia, in per- 
fectione atque virtute, tamen in praeputio]J. Quod autem Melchise- 
dec homo fuerit, sanctus apostolus in eadem epistola declarat his 
verbis: Cuius vero genealogia narratur em ilis, decimavit patriar- 
cham. Apparet itaque generationem eius non illis adnumerari [, sed 
alis]. "Verum quam multi sunt quorum origines aperte non pro- 
duntur, puta Daniel, Sidrac, Misac, Abdenago, Elias Thesbites, 
quorum qui parentes fuerint, nusquam in scripturis commemoratum 
legimus. Sed ne cuiquam erroris ex ea re occasio praebeatur, non 
gravabor ea hoc loco referre, quae nonnullorum traditione didici- 
mus. [gitur Danielis patrem Sabaam fuisse quendam accepimus. 


tatem. cod. Vene. Vulgo exiat 6 Gtoc 6. Pro é& «ix o9 Pelavius volebat 

dxóotoÀog £v tij Emuoro quoxet o0- E Exépow. 

TOC. 7. Verba é& &AXov veveoloyetxan vul- 
4. ur) desideratur in editis. go non extant.  Reslitui ea ex auctoritate 


5. ovy ott desideratur in cod. Venelo. cod. Veneti, 


Gen. 14, 18. 


Ps. 109, 4. 


Cap. III. 


Hebr. 1, 6. 


, 54 SANCTI EPIPHANII 


pag. 471. 


Keo. à. 


, 1 * L [d , [4 ri , Ll U r 
QvGst Xol T»V mteTQLOQYLUV OccvrOS £vgoucv' qvr.vo xaO eiouov vo- 
? c 5 5 m" P 
qyüdouor, ovroc. "Hàíac o Osofírue aósigog yéyovsv "Io0ab voU (so£oc, 
? Id L - ' 2-3 c /, ^N LI -2 ' ? ' 
&E fegécov Ürov xoi evrOG vmeagyov, víog 0$ vo0 Aywonu, yocp 
- i] A * -? - 9 
0i víOg roU 9 Xu0ox, ZoaÓdx 0i vo) yw, vo) ucl, Auaoluc 
^ ET - - ? E 
viog vo9 ? Mooíoa, IMogíec oU Zag&, roU Gin, ACiog oU Guvcic, 
-? , 2: , M -2 M - 
Guvsiig víog vo0 Elcotoo, EAsafog vioc vo0 Loegov, voU [sgícog 01- 
A D , M - - 
Àovózi, 4egQv víoc voU Auoeu, Auocu o0 KocO, KodO oU zcvl, 
1 -2 ? ? - - 
Zcvi voírog víóg vo) Toxo, loxo Óà c0:sigog uiv Hoe), moig Ói 
- ? A A -tC ^p €- - 
v0) Ic6ocx, Icocx víog roU Joecu. "Ev Ó& voíg !9 Qqroic Qifkoig 
oU ztGvuv Gcpgc et rovrov ysvsaloylo, iugéogovror, 2j uovov iv caic 
- ? - 
Ilogoswouévoic vijc xord rov 'Hiiav vzo9£csog ufon. GDvcs 0E vàv 
- ? P4 
roiv ztaíócv Ze0gody, Micax, Afüsvoyo ovre iv dzoxgUgoig, ovrs 
2 , e J TR] , 3 2 - p e L 
év sugodocscww sUugousv l'vi. Tí ovv égoUusv; ge xoxtivov, oL 
| XOgey Ay GicGovGoiv succ AoyifsaOot & uQ yon | 
z::Ql ZeÓgoey Àíyc), qavreGieGovoiw «ucc AoyífecOot c wr yon, xoi 
e A c ? M 
vmtoóyxog Üovuctswv vmig v0 uírgov vc fxcGTqe vmo9éctoc; AÀÀo 
' J XV. 00A ' 2g CHA ' J ' ? 
po yévorvo. Kot 0gor yog éréOncav quiv, xoL OQtuéMior, xot oixo- 
Üop] vijg zíGrtC0Q, X«L cz00TOÀQV ztvQoeÓÓGtic, xoi yoogoL Cybob, xol 
- - ? 
0iodogol OlDeGxoÀlec, xol ix movroy00sv v cqOte vroU O00 qcgc- 
? - 
ÀiGvot, «ol uujÓsig ezercGOc xcoig uv9orc. 


LE ; À , ó2 7 ? 1 , c i L 
ztGvsÀevGouoL O2 zwÀwv eig vo mwQOXsiutvo, cQ ovTOL pavratOv- 
- Y D c w 1 
voL ztgi voU lMeAywos0éx.  !"Ori uiv yaQ Óíxoi0g vzTQys, xoi Lsgeve 
- E LI ' LZ » i] 2 -) ? ? , - c , MI 
v0U Ot0U, xai Dociltvc vo Zu, cÀÀ ovx év ovgavQ vzcgyov xaL 
3:12 5 A , 5 1 M ? / , M ? A 
«zt ovgevoU xoropsQgxoc.  OvOslg yag cvofépnxsv tig vOv ovgavov, 
i] ec - - n - e 
£i up 0 ix roU ovgovoO xorofec, 0 víog roU cvOgc mov, quolv o 
? 4| p - 
&yioc xel cwsvÓgc $c0c Àoyoc. Tuv Óà vetww rov MszAywt0iw xga- 
e - - , 
vUvovoa sy] Oso yoog xci v0 zvtÜue Our Ói0cGxov Tuv utrcOtcww 
w ? A € M - LI 
&üsfe vio (tgo GUvme «m0 vico mzoÀeidc Gvveycyrne xol voU POovg tig 
2 , t zr ' ll H - - 9 
&90c xeÀAiGTov xol vmígroarOov, xol ov uíroyov cogxiuxTo OraOoyne ?3j 
e j c ' Y e v G MT, , 9/5 A Y 
qvouévov. 'O yao MelyiwtÓix 0 &ytoc ovrog ovxíri uev cvrov Ota- 
1 , ? ? " ? - , A A 5 
Óoynv £Gyqxev, cÀA ovrt cqoígtowv Tic (egmGovvgc.  Eutiwve yog «v- 
1 e ' P , , 3 , Xe ut 30» E - - 
vO0c fegsUG TOV z(vTO yoOvov vijc ovrOU COTc, xaL ért &v T] yoag 
10 "n 1 à LA. 3 9 ó Ó , , ? - , M 
aürroL (egeUG, qupótvog 9 ovrQv Oiaücfouévov, 4) dvorgéwevrog tqv 
? ^ r - " 
xor TOV 4gOvov cvroU vmmoscicv Tjjc [ego GoUvuc. OUro xol 0 xvgtoc 
- , , ? E A A - 
Qudv oUx Qv cvOgcozoc, ca ix OtoU Gyiog 9t0g ÀOyoc, víOg OsoU 
3r , "^ , , 
yevvq9dg cveoyog xoi cyoovog, csl cuv zerQl Qv, ycvoutvoc i 
C m , , Ll A ? E A , , , M A 
qu&c àx Moglag &vOgomoc, xol ovx cmo oméouaroc avügoc. — Tuv OE 


8. ca8obx. edil. princ. 11. ct abest a. libris. 
9. Mogpta. editi libri. Cap. IV. — 1. ,,Deest verbum** Pe- 
10. óncic edili libri. tavius annotavit. 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LV. 135 


Quod ad Eliam attinet, eiusmodi illius stemma ac prosapiam reperi- 
mus, quam ordine hune in modum percenseo. Fuit Elias Thesbites 
lodaae sacerdotis fraler, proindeque ex sacerdotali stirpe, filius 
Achimaami, Achimaamus Sadoci, Sadoeus Achitobi, hic Amoriae, 
Amorias Moriae, Morias Zazae, iste Aziae, Ázias Phineesi, Phi- 
neesus Eleazari, hic Aaronis sacerdolis,, Aaron Amrami, hic Caa- 
tbi, Caathus Levi, qui tertius lacobi filius fuit. At Iacobus Esau 
frater, Isaaci filius, Isaacus Abrahami. At vero in saeris literis 
non omnino perspieue istorum origines indieantur; nisi forte quod 
in libris Paralipomenon nonnulla quae ad Eliam perlüinent compre- 
hensa sunt. Quod autem ad tres pueros spectat Sidrach, Misach, 
et Abdenago, nihil de iis neque :;n apoervyphis, neque in traditioni- 
bus invenimus. Quidnam ergo dicemus?. Án et illi tres pueri nos 
in eum errorem coniicient, ut quod nefas est de illis cogitemus, et 
unamquamque rem supra quam par est et impensius admiremur? Ab- 
siL ut id unquam in animum inducamus. Nam et termini praescripti 
nobis sunt, et fundamenta posita, et fidei structura, et apostolorum 
traditiones, et sacrae literae, et coelestis doclrinae propagaia suc- 
cessio, ae denique divina veritas ex omni parle munita est, et 
constituta. Proinde nemo se inanibus fabulis in errorem abduci 
patiatur. 

Hedeo iam ad id quod mihi proposueram, ea videlicet, quae Cap. IV. 
de Melchisedeco ineptissime confingunt. Fuit enim iustus ille qui- 
dem ac dei sacerdos et vex Salem, sed neque in coelo fuit, nec e 
coelo descendit. — [Vemo eaím ascendit in coelum, nist qui de coelo de- 1oaan.3, 13. 
scendit, filius hominis, ait sanctissimus verissimusque deus idem et 
verbum. lum vero Melchisedecis ordinem cum seriptura sacra 
confirmat ac sanctus spiritus expressis verbis asserit, sacerdotii 
translationem ostendit, quod ab vetere synagoga rituque egregium 
ac praestantissimum in ritum, neque carnali successione devinctum, 
postea transiit. Etenim sanctus ille Melehisedec nullum neque post 
se successorem habuit, nec ei sacerdotium est abrogatum, sed sa- 
cerdos toto vitae suae tempore mansit. Quare adhuc in saeris lite- 
ris eadem sacerdotii dignitate celebratur, cum nemo ei successerit, 
aut illam sacerdotii functionem, quam suo tempore nactus est, ever- 
terit. Eodem plane modo dominus noster non nudus homo, sed ex 
deo deus verbum deique filius, ab eodem nullo initio aut. tempore 
genitus, qui est cum patre perpeluo, sed homo tamen de Maria no- 
stra caussa factus est, nec ex virili semine procreatus. Qui quidem 


2. 4j ul adicerelur sententia postulavit. 3. Repono ojcóy. 
Desideratur aulem in libris omnibus. 


pag. 412. 


Keop. €. 


Keo. $. 


136 SANCTI EPIPHANII 


^ y - Mi , ? ? , A , A 
(tgcoGUviv TQ sorQl z:9ogpégst, é& evOgomovqrog r0 pvgeuo Aopov, 
- ^ - ' ' 
Üvo vmzig qudv [rgevg xoraGTó xord Tuv voiww Mekywsüix, vuv wi) 
» , J, M ' ES | C. oq , M LI 
&yovcav OiwÜoyqv.  IMévet yaQ va vzig wuGv sig ro Owvexig OOo 
, - ' ec A , er , , 
zoocgpéíoov, zQdrov uiv fe«vrOv zmgocsvéyxeg, vva Àvon Ovoiev za- 
- Hd Y H , € Pi ' , 
Àci&e OLoOux5c, Tqv ivrsksGrígav CÀGav vmég szavrog xoGuov [tgovg- 
, 3:9 À - DEA , Ji» SA A 3 
jn6og, evrog fegtiov, evrog Ovuao, cvrOG itgeUg, qurOG Ovcioc1)- 
av A M 25 LÀ 3y FA i] 2*A ? 
Quov, cvrOG tog, cevTOG «vOQo7mOGg, cvrog peciAsve, ovrog e oyLE- 
i] , 9r12N ? M - - 
gseüg, «Ur0g zQ0porov, evrOg dovíiov, ve ziivra iv mücw vmig wudwv 
de 4 M A , , - 
ytvóusvog, Vvo wuiv Gon xerc szvro rQOzov yévmror, xoi Tijo [ega- 
En A ? 4| i 
cvvQe eUroU vO cgercGrorov fCÓpgaícpe sig vovg alvo cztoyconta, 
9. A , i] A , , ' M A , 
oUxétL xorc Gztégua vog ÓLeOoycc pegitov, cÀÀc xov vO Üvxolicue qu- 
, r , 
A«rrsGOoL, év mveUuorL cyío Ocgovpusvoc. 


p] - 
Qovratovo,. Ói ! XÀÀo, msol vovrov cvoU lMeAywcsüea Aéyovrsc. 
- ' Ll ? - A , 
ZXugxixQg yeo of voroUroL cvexglOmcav, mzvevuoruXOQ wr vevonxorsg 
;»Uzx0 TOU dylov Gz001T0Àov iv rij iémwrOÀg Tij z90g Eoi j 
v& Uz0 v0U cyíov cz0610Àov iv rjj imiGToÀw Tjj zv90c Efoíovg sigq- 
c c - ^ 3 E 
uéva. — Kol 0 uiv Iégaé votvov vouite: Meyt6tÓex eivot v0 zveUua v0 
1 ? , - - - - 
Gyiov, Oud v0 dgouoiovuevov, quoi, Tà ví ro0 9:00, uíva ydo 
e ' , 1 , c 9 A w L e *3 c c 9" y 
[egeUc sig v0 Üimvexég: cxg cm0 vijc Àébeeog sjg tízwev O cyi0c czc06r0Àog, 
A L1 M c , M , , c L1] , , 
To 03 zvsUue vzsgsvrvygave, Gvevoyuoig cÀeAQrowg.  O 0& émiovauc- 
^ 3 c - 
vog 70 qpgovque voU zvsvuozog oidev Ort Uzxig ixAexvav ivrvyyaves zo 
veg. '"Etímsos Óà xoi ovrog zevrshdg ToU zmgoxsuévov. Ov yeo 
, A - , c 
cegxo iviÜUGerO vO mzveÜj mOTt, GoQzo ÓP wi jvóvoduevov, ovx ti- 
3 A - A A in ' , , - Q ga 
qtv &ivet BeciÀsvg vijg ZbnÀwu, xot (egevg vOzOov vivOg. —Kougg) Ó& Ort 
, - f b ? nd A , 
zmeQb rovrov TOU 'líooxog xol vic cvtoU oígéótoo v5v avergomwv 
, , , b 
zoujGouor, rOrt iv mzÀcTSL zteQl vovrov Owynucouor, Tc Óà dxolov- 
Oiag và vov énvapwoguot. — IIóco 05 zeQi rovrov oU Meigtos0ex cot 
, 
govreCovraL; 
Xeuogtirot uiv yag voUrov vouítovow sivo, vOv ! viov voU Ns 
? ec 
Xu.  KorayfloGroi| Ó8 xol ovrol tvgrOncovrow —Aogoifoutvm yap 
c j 1 , S. r9 ) Y , Ba ow . 7 
qj sla yoogr zívro usvd evtobiag xovc szuvra cÀwOtwuv cOyvQmGtv, 
9 , , 1 , , 1 3o» ei ' e 1 
ovx tig ueTQv TOUG ygOvovc vobace xoi vo &ry. "Ort yag Boe 
- ? ' mw 
vmioytv OyÓomxovraoxro évdv, x| xol ivevexovra, mÀs(o 7) dÀeGoo, 
25 UI S , D E 3,3 
0 Meigi6s0ix evrQ czwqvra vOtt xol ? i£ffeAsv cvv Gorov xe oivov, 
^ E i] - rc - 
zoorvzGv Tv uvorQoiov ve olviyuare dvrívvzo ToU xvgiov mwudv, 
D ? LN ED c - - - 
Aéyovrog Ori, Eyc tiui 0 &orog o0 Gàv, xol cvrírvza ToU ciuerog TOU 
- Ll ? — , — 
ix ijo màsvgdg evroU vuyOévrog ? xeregosvGevrog tig xeÜcgoiv rÀv 
A iud ^ r- ^ 
xexotvouévov xol avriGuov x«l GoTQoíev vOv ustégov wvydv. O 


Car. V. — 1. Rescribendum videlur scripsi Cornarium seculus, qui vertit: 
GA. Samaritae equidem hunc putant esse 
Car. VI. — 1. vióv vo0 NGc Xvjp filium Noé ipsum Sem.  JDesideratur 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LV. 137 


sacerdotale patri suo munus offert, accepta ex natura hominum 
massa, ut pro nobis sacerdos secundum ordinem Melchisedec suc- 
cessione omni carentem consütualur. Manet enim, et assidue dona 
pro nobis offert. Inprimis quippe semetipsum obtulit, ut perfectiore 
vivaque pro totius mundi salute mactata hostia veteris testamenti sa- 
erificium aboleret. In quo idem ipse victima fuit, ipse sacrificium, 
ipse sacerdos, ipse altare, ipse deus, ipse homo, ipse rex, ipse 
pontifex , ipse ovis, ipse agnus, adeoque omnia in omnibus propter 
nos est facius, ut modis omnibus nobis vila suppeteret ac sacerdotii 
sui constantem et immutabilem firmitatem in sempiternum statueret, 
ut non Jam slirpis habita ratione successiones distribueret, sed ex 
iustifieatione conservari propagarique in spiritu sancto singulari be- 
neficio vellet. 

Aliud praeterea nonnulli de eodem Melchisedeco somniant. 
Eiusmodi enim homines carnaliter examina sunt, cum spiritaliter 
ea quae ab apostolo in epistola ad Hebraeos dicia sunt nequaquam 
intellexerint.. Quamobrem Hierax Melchisedecum spiritum esse san- 
etum existimat; quod ita de eo scriptum sit, 2ssintlatus filio dei: 
manet enim sacerdos in perpetuum. — Quod et aliis apostoli verbis il- 
lustratur, cum dicit: Spiritus vero pro nobüís postulat gemitibus in- 
enarrabilibus. At qui spiritus sancli interiores sensus novit, non 
ignorat illum deo pro electis supplicare. Sed et iste nihilominus a 
proposito penitus aberravit. Non enim unquam spiritus sanctus 
carnem induit. Qua quidem si caruit, rex esse Salem, aut illius 
loci sacerdos non potuit. Verum opportuniori tempore, cum Hie- 
racis illius haeresin refellam, de iis ipsis uberius disputabo. Nunc 
ut ordine cetera pertexam, quas de Melchisedeco alii fabulas serant, 
hoc loco proponam. 

]gitur Samaritani Sem esse illum arbitrantur. In quo ridiculi 
plane sunt, Siquidem divina scriptura consentanee cuncta ac con- 
grue stabiliens corroborandae in omnibus veritaü studuit, neque fru- 
sira temporum annorumque seriem expressit. Cum itaque Abraha- 
mus oetuagesimum oclavum, vel nonagesimum plus minus, aelalis 
annum ageret, ei Melehisedecus occurrit, ae panem ipsi vinumque 
protulit. Quo facto mysteriorum significationes adumbravit, quae 


Cap. V. 
1.Cor.2, 14. 


Hebr. 1,3. 


Rom. 8, 26. 


Cap. VI. 


Gen. 14, 18. 


domini figuram exprimebant, qui dixit, Ego sum panis vivus. Sed loann.6, 51. 


et sanguinis illius figuram, qui e perforato ipsius latere ad eorum 
qui inquinali erant expiationem aspersionemque manavit. lam vero 


enim in libris velustis vocabulum Naz. Sed eliam infra cap. 9. reperitur z&£- 

Aliter placuit Petavio, qui verba vióv Qoae». 

toU expungenda censebat. 3. xataopsucawros ego correxi. Libri 
2. Reposuerim é&égzpey vel é&rveyxev. — habent. xoi oeuoavcoc. 


pag. 413. 


Kzo. C. 


pag. 474. 


198 SANCTI EPIPHANIT 
1 -t Y B , n , c 
0€ roU 4Boacu zor5o Ocogca £BÜounzocrov zovcyov froc vóv Afoody 
' ^ 
éyévvuoe, zai y£yovev rm oÉ màzío 5 &idoco. Noyoo 0b iyfvvgos róv 
, E 
Ocooc ifOouyxovrasvvía iràv vmcoyov, xol yéfyovs cÀ9! Érw. — Xx- 
^ 1-9 5 01/4 1 T, 1 /? o» 7 c , ' , » 
govy 0i iyévvgoe vov Noyoo, o iràv vmégyov, xol ysyóvactv £r 
[ , c A A A C , , - 
150.  Poyev 0b éyívvmos vov Zgov, vmaoyov oÀB irdv, xol yfyovt 
M - 2! b 114572 H r ' kl! di. 
zevreX0Gl00TOV ztoQvov éroc.  QoÀéx 0i iyévvgos vov Peyov, Qv évàv 
» , A - ' - 
QÀ, eL yéyovtv yào &roc. "Efjeg 08 yevva vov Oolix, iv Érü * A0. vijc 
5 - - , - A 
cvroU foe, xoL yeyovact ip£e. Erg. Zio 08 ysvvg vov"Efeo, oX &roc 
, m ? - , ? ' 
xorcyOV Tijo cvrOD qAu(oc, xol yéyovev ege img. opotdó 0i QÀ& 
2k m "^ 3-7 M ' ' , ^25 ' UTE - 
érQv Qv £yévvioe 0v ? Zoe, xei yéyove eA £vg.  2nju 08 £xevoGtO 
ec ec 1 - 
ér&L O ztgOtiQmuévoc, O xoi quvracwtousvoo zeoc roig Zuueptiroie 
- c mw , 
sivo, Meiyweüix , iyévvqos vov AogotoÓ, xol ouoU yíyovev Fr «gà , 
^ , - , - 
£oc roU yoOvov ToU Afgodu xc9' 0v cvvijvrqoe v. Melyios0iz, ixa- 
. ? M E" - Eu , 
"LOV «7:0 rijg xo7z5e TOv ztgl XoÓoÀhoyouog xol Baoce xoi Xvguofoo 
c - Y A - i 
xocL 4ueopoA ràv Beciiov. Ovx Fino: 0B 2Znju vocoUre Fr, xavd 
M] , , n , 1 E, 9s - S A M 2 £ 
TQ4v TovrOV Àggo09 povrociav, cÀÀ« ge évQv éyévvgos rov ogoéa, 
? bz L ?! 3 5:53 ^ A 7 ^ 2e ' -€ , 
év TG Oturéoo f&vzL uero vOV xoTozÀvouov. Kol $tqos uera voUTG (p 
[ug 4 c A ' bi J 
&ry, dg guiow 1) Oel ygog, xoi éyévvqosv víove oi Ovyorégoc, xol 
27 , , € , c , , 2 ' , 
«z&0ovs.  Toivvv avroU CqGavrog é£axoócim mévrs $T, xoi rthtutTQ- 
- ? , , , [ 1 c i] - - 
Gevroc, TQc z0vvero pOcoc sig eg £v, tva 0 Zu 0 vios ro INde 
A Y EU ^ Mi , LI 
7:00 Ófxe yeveQv xolovusvog MeAyios0ix meo vovro:g uerémtuvo werd 
Y " 5 3 ^ - - ? y 
Üfxo ytviüg xoi eoi Frm vouicOsin; Kol c Tijg zoÀMjc vv cvOgomav 
7r M P ^ , A L2 ^ A ec 
zÀcvue.  Keva 0b wügov GÀÀov dvryocgov cmo rjo ToO Zw mA 
L 2£/ ; c 23/74 ' er - , , 
xíug, éiórt ysyévvqvai 0 ovrOg.Zwju, fec ToU zgo0cÜmAcguévov 790- 
- — f ' , 6 - P er 2 , 
vov Tjo r6 TOU 2íDoccu Gvvavrgosoc 90 lMeAywtüEéx, ajvig qv &v 
? N - - - ? "- 'Q 5 - , Zi J 
0y0onxoGtQ &£rtL vs Coe c'UrOU 9] (vevixoGTQ , yiverven quw] Ern màsio 
ki LAC) , er c f ^ , , ' , - 
17] éÀc'GGC , (grs é&cmevrOG ui ÓvvocOnr eig TOv zoo0süqicuévov voU 
e U , , 
Afgoacu yoovov 0v Zu qOdvüv, iva xci MeAywt0ix vopucOsm. 
ec - - 
Koi Óiémeoe mavroyO00tv s vOv XeuagsitGv qvOoioÀoyía. 
? - , E , - . 
lovóoiot zteÀwv qeoxovor vóv rooUrov Óíxotov uiv sivo, xal cya- 
M e e ec i] ' M M 1 
OOv, xai icgéa voU vaporov, coc Fyet o) Oeio yoog, óue Ó& vOv viov 
&ivoL zógvne, qeol, viv wQríoe cUroU ur ytyoeqOor, unÓà TOv za- 
, ? - , ? , $! ' , t , , 
réQo cUrOU ywvoGxcoO0ot — Eiém:os OR xol vovrov o Àlgoo0nc Àoyoc. 
47 hd ' C 0w 1 M , 
Kal Poe mógvn vzxoys xoi ivi yeygeuuévg, xoi ! Zeufor xoovsv- 
* Li LU] 2 r i] , ? iJ , v , 3* * 
Gee yfygoztton xoi ? XaoopiDn uer cvUTOUD, xaízsg cAlovgío ovGa, xol 
? ? A , ? A ? , r L1 € n ^ ó A , , 
ovx czt0 yévovG loge cveyoutvy. Kat zec 0 p Oi Ougac ticeg- 
r , ' ^ 3 ki! Li 
j0utvog, cg Pom tO &yiov svmyyéAov, Àgorug, xcl ovx Qv zouuv 
17 —- , - Li 
vmegytt. 'Ev Ói vij ixxMqoio qvost rwég Ótagogoc rovrov rov Mei- 
1 , M ' - 
q16:02x Ogífovro.. — Of uiv yàg 3 evrov vouífovo, vost vOv víov zo 


4. Libri vulgo corrupte o8. 6. Libri habenl xoi pro cà. 
5. XoÀdx edil. princ. Car. VII. — 1. H. e. Zaygot. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LV. 139 


'harre septuagesimo aetatis anno Abrahamum genuit. — Colliguntur Gex. 11. 


anni fere centum sexaginta. — Nagor vero 'Tharre genui annum 
agens sepluagesimum nonum. lta fiunt anni CCXXXIX. — Seruch 
Nachor genuit anno aetatis CXXX. — Colliguntur anni CCCLXIX. 
Rhagau genuit Seruch anno vitae suae CXXXII. — Consurgunt anui 
DI. Phalee Rhagau genuit anno aetatis CXXX. — Fiunt anni 
DCXXXI. Heber porro genuit Phalec anno vitae suae CXXXIV. 
Fiunt anunài DCCLXV. Sale genuit Heber, cum aetatis annum 
ageret. CXXX. — Effieiuntur anni DCCCXCV. — Arphaxad anno 
CXXXV genuit Sale. Fiunt andi MXXX. Porro Sem, quem 
antea diximus a Samaritanis pro Melchisedeco haberi, genuit Arpha- 
xad, aetalis anno cenlesimo. Summa annorum MCXXX ad Abra- 
hami tempus quo Melchisedeco obviam venit reversus a caede Cho- 
dollogomor et Barsa et Symobor et Hamarphal regum. — Verum tot 
annos, quoL illorum somnia ferunt, Sem minime vixit, sed cente- 
simo quinto Árphaxad genuit, altero post diluvium anno. Secun- 
dum quod, ut seriptura lestatur, quingenlos insuper vixit, Genuit- 
que filios el filias et mortuus est. Qui igitur post sexcentos et quin- 
que aetatis annos mortuus est, quomodo ad MCXXX usque perve- 
nit, ut qui ante generationes decem Sem Noemi filius vocaretur, iis 
demum exaetis, hoc est MCXXX annorum intervallo, Melchisede- 
eus illorum opinione censerelur? O singularem hominum amentiam! 
Ceterum ex aliorum exemplarium supputatione ab ortu Sem ad illud 
tempus quo Abrahamo Melchisedecus occurrit, id quod octuagesimo 
vel nonagesimo vitae illius anno contigit, consurgunt anni plus mi- 
nus DCXXVIH. | Adeo ut quoeumque se demum convertant, ad 
Abrahami tempus illud, quod diximus, pervenire Sem non potuerit, 
ut Melehisedecus habeatur. Eoque modo Samaritanorum undique 
vanilas convineitur. | 

Sed ludaei iustum eundem ae probum fuisse, et sacerdotem al- 
Ussimi, fatentur, ut esl in sacris literis proditum, quod autem me- 
reiricis filius esset, neque mairis nomen esse scriptum, neque patris 
ullo modo cognitum. — Atqui nec illorum inepltissimus sermo proce- 
dit. Nam et Rahab meretrix fuit, et eius nihilominus seriptura me- 
minit. Sed et Zambri et Chasbithae adulterium ibidem expressum, 
tametsi alienae stirpis haee esset, nec Israelitarum ex genere origi- 


Gen. i1, 11. 


Cap. VII. 


los.2, 1. 


Num. 25, 15. 


nem traheret. Enimvero Omnis qui per ostium non tntrat, fur est, Yoann.10, 2. 


non pastor, ut in evangelio seriptum est. Quod ad catholicos atti- 
net, non uno modo de Melehisedeco statuitur. — Quidam enim dei 


2. H. e. Xao(X. 3. lla correxerunt Cornarius alque Pe- 
tlavius, Libri habent. «coo. 


Kee. 3. 
pag. 415. 


140 SANCTI EPIPHANII 


L7 , , -ff A 
9coU iv iófo cvOgu zov rórt rÀ 4foocu miQuvévoi: ixmimrovoi Ót 
m ? , —- ft 
xoi cUrOl TOU zQoxeiuuévov. Ov ydo vic £avrO Ouorog ysvvijoeral zoe: 
c P1] f J occ ? , - ^M - b , ^ 
Oc Eyet 2j Oslo yoegan] 0t, Agouorouévoc và víà voU coU u£ve fse- 
M , M] J - 2 A Xn ' , ? 3 — A 
Qeuc sig TO Ongvexég. Toà ovr, 02 0 wr yeveoloyovusvog &£ avvràv zov 
"foeda, ÓsütxcrOxsv, ims yco ovx iE e UrOv vOv Tooqurdv 
Q ore ( (£v, 3] yc ovx éÉ goniwQv yevta- 
Eo ^ 7 ^ 
Aoytivat, ycveodoysivo, Ó& i£ GAlov dvOgomov.  Tovrov *Evsza z&v- 
c , ec , 
TOV TQv vzOuvqotv ztormocusvo, 0. vxjv oioscw vevrqv vzsuuotnusv, 
, , 
xol cc iv zagex[eosi zsol rovrov ÓwpymocusSa. 


A i , ^ e 
Eic ovoua 08$ rovrov vo) Meyis0iz a] mootiguuévy ooscig xol 
i] ? 3.78 * M 
TéG 7T.p0cQoQeg cvogéget, xoi cvrOV tivoi siceycyéa zto0c TOv Ozov 
LOU evro Gl, Oi v Os moocpéíotw, Oti & 'ori Óixe 
xoL ÓL e , 916i, (à t0 zgocgpégswv, Ovi &oyov iori Oixouo- 
, ? MR , n - - ? - 
cvvQe, im avrQ rovrQ xerecraÜtig vz0 voU Ot0U iv ovgavO, zvrv- 
, ^ Y AT i , A 1 ^ c - , - 
poruxOG Tig Qv, xoi viog OeoU verwyuévoc. Kot !Ós? guág ovrO 
, A [4 / ? A - - C ys c - i] e 
ztgogpéoew , qaoiv, tve àv cvroU zgoctveyO T] vig qucv, xol evoo- 
UP MEE SA i e dos 
pev Or evroU fov. Kol Xoiov0c uiv, ? gociv, é&Edéyg ive quac 
b £ - , E" - 
xoÀícn ix moÀÀdv 00dv tig uíav vevvqv vuv yvàciv, omo Ot0U xtypi- 
, 19.2 A , , ' ES d Cox ? A , , 
Guévoc «cL éxÀexvOQ ytvoutvog, émtiÓ3) czvfGTQswysv wuGg c0 tiÓcÀcv 
Nd f " e 1 A ^T € P. 15 , , L] , 
xoL vztOtiótv quiv vqv oO00v. Eb ovztg 0 cz0G6r0Àog cz06To0Àtic cm- 
RNC Oe WE D 
xcÀvaev uiv Ori uéyag écriv 0. MiAyiGs0Rx, xol frosüg uévev eig vOv 
eidve, xol, Oscosirs zwAÍxog ovroc: xal Ori vO FÀecoov ix oU usi- 
P] - 1 - ' 1 N e 1 M , 
Covoc d eu ÓLc Plo dido Kot vov HOP TOV "— 
eUióynsev, cg utitov Qv: ov "ipis &Guev uvGroi, OzvC0Q TUJOMEV tQ 
Q'UTOU TÜc sloyíog. 
- ? Mi , 
Kol Gg ucroioc zGce cioíceov 1j Oevova. "IÓoU ycg xci cvrol 
9. m ? bd ? 
jovxáoavto rOv cUrQv ÓsGzOTQv, TOV cdyogcomvro cvroUG TG iOÍo cU- 
- et ' - ? M Mi j 2 B, E , ^ , 
TOU ocvuwort, TOv ovx exo Mogoíeg évagécusvov, og «vrot vouí£ovotv, 
, ? M] A , - 
cÀÀ del Ovro ztQOg vOv ztwTíQo ÜtOv ÀOyOv, ysytvvquévov ix vov za- 
5 ? , e b A ES A 
vQ0Gg cv«oyog xol cyoovoc, oc zuoc ygogn Onpysivow. — wol y«o, 
, A b] , , c , M ? c , 4 
Iloujocoyusv cvOgozOv xcr tixova yutrígav, xol xo9' ouoioGw, xol 
- n A - D «s UR 
ov và lMekyiosÓtx. 'O uiv ydg (totg toU soU &ovww voU vipiorov &v 
-— »v»/ - 1 ? 2 , ? 3 478 E] M 2? » E 
vij (Óio yeveg, xoi ovx &oys ÓtcÜogov uer ovrOv, cÀÀ« ovx tfotwv Qvo- 
9 34:5 ? ^J , OQ ? 1 *5 c : Nx. cx K , ^- 
tv ez ovgovoU xovro[egc. Ov ye siztv v) yoag oti, Kovgveyxe và 
* 3 3 LENS - , 5 
Aged Gorov xol oivov, cÀÀd, "EféBoAev avtQ Tt xoi ToiG utr cU- 
- 5 - ec oer A , 
r09, Oc vxo rGv Beciéov vzoO:tcusvog vOv igyOousvov zeroicoyuv, 
1 ^ , - M 
x«l qvÀOynuosv avrov Óid Txv zrgogoUcav cUrÓ ÓrxoroGUvqQv, xol TO 7L- 
- A [X 3 
GrOv x«l TO tVÀe[ig ToU qvÓgOc, Ort iv &zaci ÓoxiuacOcig iv ovótvi 
e! - , c , , ' Ass , * 
ébémeoe voc OizoioGvvqQg O zarQueQync.  2dÀÀoa xai év vrOUVTO GUvtQyoOv 


4. Rescribendum arbitror aséxaSev pro haeresin. mentionem fecimus, et velut 
Éyex&v. —  Cornarius vertit: horum sane in digressione de his narravimus. 
gratia, omnium aliorum propter hanc 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LV. 141 


filium hune existimant Abrahamo tum humana specie sese videndum 
obtulisse. Verum illi penitus aberrasse videntur. Neque enim sibi 
ipsi similis appellari quispiam potest, cum de Melehisedeco seriptura 
hune in modum loquatur: Quz assimilatus .filio dei manet sacerdos. in 
aeternum.  Celerum. verum illud est, eum, cuius ex ipsis origo 
minime ducerelur, decumas ab Abrahamo cepisse, quoniam ex aliis 
hominibus quam [sraelius genus illius perlexitur. Haec omnia pro- 
pter haeresin istam a nobis commemorata sunt, ac velut digressione 
quadam instituta. narratio. 

lam vero in eiusdem Melchisedecis nomine etiam oblationes 
suas eadem secta celebrat, quem apud deum internuntium esse prae- 
dicat. Quamobrem huius, aiunt, interventu offerre deo par est, 
eo quod iusliliae sit princeps, et ad id ipsum a deo in coelo consti- 
latus, ulpote spiritalis ac dei filius. Itaque primum ei debemus of- 
ferre, ut per eundem pro nobis repraesententur, ac vitam per eum 
consequamur. Etenim Christus, aiunt, ob id electus est, uli nos 
ad unam hane scientiam ae multiplie? viarum divortio revocaret, et 
ideireo a deo unctus et selectus est, quoniam nos a cultu simulacro- 
rum averliL et iler ostendit. — Unde et apostolus a deo missus istud 
ipsum nobis aperuit: Magnum esse Melchisedecum , et sacerdotem in 
aeternum manere. — Intuemíni, inquit, quantum est ille. 'Tum, quo- 
niam quod minus est a maiore benedicitur. Ob id, inquiunt, Abra- 
hamo patriarchae benedixit, utpote eo maior. Cuius nos mystae 
sumus, ut ab illo benedictionem impetremus, 

Sed quam inanis est haereseon omnium sensus! Nam et isti 
dominum suum abnegarunt, qui illos suo sanguine redemit, quique 
non a Maria, ut illi putant, initium traxit, sed apud patrem semper 
exülit, deus verbum, a patre sine ullo initio aut tempore genitum, 
ut universa seriptura declarat. Sic enim loquitur: Faciamus Aomi- 
nem ad imaginem, et similitudinem nostram. Non Melchisedeco di- 
xit; qui tametsi dei altissimi sacerdos aetate sua fuerit, nec ullum 
post se successorem habuerit, minime tamen e supremis est, neque 
e coelo descendit. Proinde scriptura non dixit, Dem/sit Abrahamo 
panem et vinum , sed Protul/f, tam ipsi quam iis qui cum eo erant, 
ut a regum profligatione venientem patriarcham exciperet. — Huic 
igilur pro ea qua praeditus erat iustitia ac fide et religione benedixit. 
Quoniam in omnibus probatus nulla officii sui parte ab iustitia pa- 
triareha deciderat. Quineliam deum in illa expeditione opitulatorem 


4 


Car. VIII. — 1. óet restituerunt Cor- ju. 
narius et Petavius. Libri habeni 8v 2. Libri habent qmoly. 


Hebr. 7, 3. 


Cap. VIIT. 


Hebr, 1, 4. 


Cap. IX. 


Gen. 1, 28. 


Gen. 14, i8. 


pag. 416. 


142 


i] Lb ? E - b - , 
oye tOv 9:0v, «ova vOv dAnOGc énslOovrov vij vüv Zoüourdv 4090, 


SANCTI EPIPHANIT 


1 2 , Hi ' ? - ? - ' e M I4! aM D. sy 
xol cqslouévov x«i rov cOtsAgi0oUv cvrOU vOV CyiOV Z1QT, Ov oL czté- 
^ * , - , * , ^ , 
6rg&e uiv uere z6G006 T9G GxvAsvotoc xoi Àogpvgocayoylac. Kot z0- 
9 £x ) Gel y. 0 $ PET ED G " 'E ? NEC. * [d 
€v yog ov Ot(&cousv Ort 1]v aet vlog ovv zero; Ev eoym y&g wv O 
"m (eC , 3 ' 1 ' ' ' *3 [e , ' ? 
Àoyog, x«L o Àoyog qv zto0g vOv ÜsOv, xot OtOc 1v O Àoyoc- xol ovx 
E ? m s - - 
sintv, 'O MieywrÓix iv coy sv. Kel mov, HàOtv ovv xvgiogc 
c A 9, , A - M 
cmooc LAfoeou, xoi &Bos&s xvoioc mage xvgiov zUo xol Osiov ixi Zo- 
; [i4 ^ , , € A € M 
Óouc xol lO0uogoc. Kol &ytog cm0oroÀlog quoiw, Eic 9:09, iÉ ov và 
, i| €T , ? - ' ? € LI , -o' ff , 
zXyTO, X«L tig xvguog lucovg XgiorOg, Ór ov voa zovro. Katie um 
^ c » 1 -— 1 D ' 
vie Sim, Ovxo)v zoU icri vO zwvtÜpa, ÉmtiÓr mwtQi &vog wal &vog Óum- 
? ' 
Att 
? 
Eg9£yysvo 
5 e |i 7] , T7 1 €T A] 
ovv év mvsUMoTL «yo O0 cm0GvroÀog xci PAsysv, Eig O:0g, ib ov ve 
Er A 
Hv 0 cvv 


? [ul 
Avrog óà 0 


- ? bI A - 5 £ - PERS! , [u M 

ysirot; ovx &Óst v0 mvsÜua ovroGUGroTOV cUrO ytvícOnLi fovroU. 
c c (nd 

ydg qvAerrezoL v] sie yoog vzoygeuuog quiv yívecOor. 


, de , ? L ' PEN X 1 , 
z0VT&, wo tic wvgioc IucoUc Xoicórog, Óv ov va zavza. 
- ? c 
mvevuorL &ylo ÀÉyov voUro' ov ydg Uva tUm s; vua. 
, - J, 4 ? f , J *'»5 ? 
xugiog GogOgc Aéyset Ot, ZAmeAQOvrec Bezricors zevre Tra &Ovw sig 
— C r Wen 
0vouc zergoc xel víoU, xol cyíov zwvsvueroc. Ko moi 0 cm0Gro- 
:| m 1 - r , 

Aog Aéyei, "Ev ÓÉ écvww TO mveÜgo TO ÓicigoUv fxdoro c fovisro: 
1 A , ? A , i] , s I , M] - ri 
zooc 0 Gvuqégov. 'lÓov voivuv zo59, iÓov viog, iov zvsUpe cytov, 

- , ^ A. - 
xol ovOwuoU IMelywtüéx. Qvre iv voic qogicuociv sinsv Ort Ocgsirot, 
» ? E c , ^ , A , L4 A - ^ 
ovrt év rOig v(po uec, — Kot uorqQv zoe TOVTOLG DELATI Te apsvÓ) xo 
é , ; - E , ? ? lU - 7! 9 , 7M d ? 
zLvV£Voruévo vOv zoocxoujuorov, ovr c0 Tc «AmO9tiac, vÀÀ i$ «v- 
TOU TOU GvQlyuoroc 700 dgdxovroc, oc fxecacqv sjdvvi9y exovsicot v 


x eL mÀovicat. 


Koi msol rovrov 0i [xavdc OiwisyOfvrso xoroAshpopusv, demo 
uvoyoAMÓtov 9o memowóvsg Ütd vijc Gvsotüc míGrécG xol £Ópouc)ua- 
roc, xol ovyóvrsc T0 lofoAov ÓnlqrQoiov. TO y«Q ! wvoyoAMÓiv qct 


* ' E. e, ài 7 - 1 à , , óZ A 
79006 uev TNV cocv uw €vV «OLXCcLV TOV cxXvoucvov, Agovo € TLVL TO 


- , - - » 
Goo cipavítawv, xei sig Aonow ? xsAegiag Fog 0Àov vàv ucAQv yc 


- ? ' , 
vOv émifovAsvO£vro.  OUro xoi ovr x Óicvoiw roig evOvg zteot Tov- 


Cap. IX. — 1. De muris aranei ve- 
neno v. Schneid. ad Colum. de Re Rust. 


VIT, 
2. Non pigel huc ea transcribere quae 


Aéngaw, qua in significatione vocis ac- 
quiescendum arbitratur. ^ Narro tibi, 
Cercoeti, quod male ab illis Gut&edis 
didicisti, tibi nunc esse dediscendum. 


Cl. Salmasius sub nomine Francisci Franci 
in Confutatione  Animadversorum Antonii 
Cercoelii adversus Pelavii ad lh v. dictata 
disputavit p. 60: ,,Vatetur se diu igno- 
rasse quid esset Admots xcAegioc, tan- 
dem tamen a Graecis ipsis edoctum 
esse vulgari Graecorum idiotismo xzAc- 
(Oy appellari 10y Àempov, et xeAeglay 


Apud Achmetis Onirocritica cap. CVIT. 
titulus ita concipitur in manuscripto 
codice quem vidi: llzpi Aegdosoc xot 
xcieolac. Nam vulgo legitur: Ilsot 
AG xoi xckuQQw. At caput C. 

est lIeot Aémoae. Quo uno argun 
satis revincitur aliud esse xeAeg 
aliud Aérgaw. KsAegíx est quum to- 







143 


adversus hostes habuit, qui in Sodomitarum agrum eruperant, inde- 
que fratris filium sanetum Lot abduxerant, quem cum omni praeda 
ac spoliis incolumem reduxit. At illud quam copiose demonstrari 
potest, filium cum palre perpetuo fuisse? 
verbum, et verbum erat apud deum, et deus erat verbum.  INon dixit, 
In principio erat Meichisedec. | Mem: Venit igitur dominus ad Abra- 
ham, et pluit dominus a domino (ignem et sulphur super Sodoma et 
Gomorrha. Praeterea, Unus deus, ai apostolus, ex quo omia, et 1.Cor.8, i. 
unus dominus lesus Christus, per quem omnia. | Ac ne quis obiceret, 
Übi est igitur spirilus sanctus, cum unius atque unius duntaxat men- 
lionem faciat? Sed spiritum sanctum suimet ipsius commendalorem 
àc praedicalorem esse minime congruebat. lllud enim seriptura sa- 
era perpetuo servat, ut se nobis exemplaris instar proponat. — Quo- 
eirca haec in spiritu sancto loquebatur apostolus: Unus deus ex quo 
omnia, et unus dominus lesus Christus, per quem omnia. | Alqui cum 
spiritu sanclo isla dicebat, neque maucam esse triadem volebat. 
Ad haec dominus ipse perspicue dieit : 
in nomine patris et filii e£. spiritus sancti. 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LV. 


In principio, inquit, erat loann. !, 1. 


Euntes baptizale omnes gentes 20 
Apostolus quoque : Unus 1.Cor.12, 11. 
vero est spiritus, inquit, dividens unicuique prout vult, ad eius utili- 
latem. En igitur. pater, en filius, en spiritus sanctus. 
Melchisedee. Neque eum de coelestibus donis mentio fit, impertiri 
haec ab illo dixit, neque cum de sublimibus disseruit. | Proindeque 
frustra eiusmodi ab illis mendacia ad animorum offensionem conficta 
praedicantur. Quae quidem non ex veritate, sed draconis sibilo 
profecta sunt, pro eo ac quamlibet sectam decipere aique in errorem 
abducere potuit. 

Cum autem abunde 1am de illis disputatum sit, missos demum 
faciamus, quos muris aranei instar solida ac stabili fide velut lapide 
percussimus, ac leüferum virus evasimus. Hanc enim muris aranei 
naturam esse ferunt, ut e vestigio quidem nullam ei qui morsus est 
perniciem inferat, verum paulatüm corpus exüinguat, ac membra 
eius omnia labe illa quam x£Aegíev vocant inficiat. Sic haeresis illius 


dogma primo statim auditu levissimi esse momenti videtur, sed ubi 


Nusquam 


tum corpus in bullas sive pustulas sur- 
git sanguinolentas et saniosas, in mo- 
dum siliquae folliculorum  extumidas. 
Q)uxzt(8ac vocat Aétius in eodem mor- 
bo describendo.  KeXegíx» vocarunt 
recentiores quasi xcAugigv. Nam xé- 
Augog est folliculus, pro quo XÉAEQOG 
a dicit Graecia. Ac(ioct» etiam 
serm, axo tQv Aodov, a folliculis. 
oBect; autem scribendum, non Ào- 
(ote aut AgQmots. Nam aliud Aog&- 


c2at, aliud AogoUosat. Hinc oxp& Ao- 
Qovuéyr Pisidae quae hoc zo: infecta 


est: Kol odos £yt8yÀy &vctod opaco 
, 

$o0ctc, Kol oru: caoxóc yivezat Àc- 

Bouuévne. Tv Go)» 4&0 ioca, xot 1» 


(uoa Gee, Kot co p.acovpyet Tàc , 8£ov- 
cac eixóvas, Mopgobca cà poco 
Tc dxopolacc. Hic verbis c1 x&Ae- 
Qiu», sive Aoc, plane expressit. 
Sed de his alibi plura. — — V. infra 
haer. 65, 9. et quae ibi adnotata. 


Kso. a. 


pag. 417. 


144 SANCTI EPIPHANII 


5, , , c 28* L H Dx - , 
TOV €x0vGcGL poivevoL Gg OovOsv, zgocsvroiDoufvg Ó& « vOv Àoyov 
, E ri ^ - Ld 
zgoÀx: Crque duzoiti, xoi Qezto cgevicuov Toig wr TvjoUGi. TOU 
, E , , , E] , n , P - 
Bou9wuerog T9g «vriO0rov rovvuc. Ov ceyi0v 0$ gaíveror: rO fov. 
'E M. , , /, 1 ri A " , ; , , 
V vvXTL ycQ &orL zt09tvOUtvOYV, xaL ovro viv BÀcnv égyattror, pc- 
A. S — bd ? , 7 e - H 3A - ' P 
Àwcra 0& év v5] vOv AiyvztTiv q00c€* 06 íoréov éGTL. roig TQV yvOGiw 
- , [yr ? 2 - 
roU fov émicreuévoic, Or, OU ztegQéoycc, ovre GsGvxoQovrqufvog tic 
- c , iU] - vd —- A 
r0U £oov vzoOéoscc mtzowujusDoe vov wviwmv.  To)ro yco c«vroU TO 
DS ? E - e ' 
Oixoio ue vmagyst. "Egstno 0$ faóroUuort imi rac cÀÀac, Om TO 
? , 2 - - , - - ? , 
émoyythpo év 9id) rào cot xovakioDévree và 9t tvyagiotrGoutv. 


KATA BAPAHSIANIZTON, 
vtpuxxogTT Éxvr). "| XO TEVTTXOGTT] EXT. 


tM , 
Tovroig xo9:íze cvvémsro! BogÓnoivac vig ovrco xoÀovusvoc. 
'O óà Baoóncievqc ovroc, i£ ovzso 1j etosoic vàv BogÓnoiwvicróv ye- 
, 2 , Y ' , 2 - ' 32/2 - 
yévqvot, ix Mecozorauíoag uiv v0 yívoc sv, vOv xezo viv Eósconvav 
, - 1 
zoÀww xoroioUvrov. "Oc rc& uiv more GouGrOc Tic vro PrUyyave, 
, * ? 24» , [d , , , zm. i] , 
Aoyovc 0 ovx oÀiyove cuvsygonaro, onwvixe éogouévrv siye vqv. Óia- 
vowwv. 'Ex yco T5c cyíog z00 9:00 ixxqoiag couóro, ÀÓyi0c viG Qv 
^ e - - - ^ 
iv voice Óvol yAdccoeie, EAvixz ve Otcléuto zo vij vy Zgov gov. 
A)ydoo 0à rà rdv "Eósccqvv Óvvdcrg «voi GGtororo !xacl Àoyto- 
- * L2 ? - 
vor0 iÉowksioUusvog và move, xol GvuzQcTTOV Tt (hà xol rijg G'TOU 
A ^— 
uereGyov zot0sioc, ÓÜwnoxscs uiv uera vov ixtívov vsÀevmwv Gyoi rdv 
- - ? ' 
xoovov ?'A4vrovívov Koeícuooc, ov roO EvctfoUg xoAovuévov, cAÀÀe 
ANY - n «v A 2 A A ? , A I , 
roU ? Ovygov, oc zoÀie J4peiÜov vov corgovouov zxora ttucguévuc 
^ qy£ycov Gvveloyícoro. Koi cAAe 0B word mwv svosfuj miorww éugéosrot 
- H - € ? 
cvrOU ?cvyyocuuerw.  LAmoÀiovío Óà và vov 9 4vrovivov fraígo 
^ ? - , ? , A A c A , 'O 
cvrmos zogorvovusvog coviceoOot ro Xotoriovov &cvrov A&yeiv. 
c , 
0i cycüov iv vc£et Ouoloy(ag wotéor, Aoyovg rs Gvverove dzexolvoro, 
, 
vno svosfeiag dvÓosiog cxoloyovutvoc, Q«vorov wr] Ósüiévot gijoac, 
€^ 5 , ?! » - — E. , 1 re P. i] 
0v cveyxn 8ceoOnt, xov rt vQ DociAet wr] &vreiztot. Kot ovrog o «vro 
TC ztdvro ueycAoG | «exocumuévoc, &oc Ore rà d'oroynuot. vije evroU 
, i2 
ofoécsog msgiémtGt, Óixwv vqOg ytyovoc xoMcrqe, qogrov Oi «cvvii- 
xoGrov iuBaAioufvge, xel meod rog Oy9ec rov Àuifvog ÀexicOsionc 
? , - - , 
xc czt0ÀsGeGQe v6 T»V ztüGav ztQeyuerelov , xe érégoig roig émiBaroic 
, 
Oavarov iunoucacoqe. 


Car. I. — 1. Verba xo Aoyuovátto cognomine Varium significari es! suspi- 
adieci ex cod. Veneto. catus. j 
2. "Avtgwlvou cod. Ven. "Avwrow(ou —— 3. (Mjpov. Oc moAÀà avetbdy 
habent! reliqui libri. — Grabe Spicil. SS. Ven. 
PP. I, p. 347. Antoninum Eliogabalum, 4. Scripsi jéyeov» pro AXéycoy, quae 


145 


paulatim progressi illorum sermones irrepserint, quaestiones primum 
ac dubitationes, deinde exitium afferunt iis qui hoc praesidio ac velut 
anlidoto minime sunt instructi. — Ceterum non temere se animal il- 
lud ostendit, sed nocte grassatur, et illam quam dixi perniciem con- 
sciscit, atque in Aegypto polissimum: ut qui naturam eius noverint, 
non dubitent haud abs re, neque per calumniam huius a nobis men- 
tionem esse factam, cum istiusmodi sit natura praeditum. Deinceps 
vero ad reliquas progredior, ut, posteaquam id quod suscepimus di- 
vina ope perfecerimus, eidem gratiam vicissim habeamus. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LVI. 


CONTRA BARDESIANISTAS, 
haeresis XXXVLI., sive LVI. 
Proxime ab illis Bardesianes quidam numerandus est, a quo 


Bardesianistarum haeresis initium accepit. Hic e Mesopotamia oriun- 
dus, ex urbe Edessa, principio longe optimus vir fuit, ac libros 


quamplurimos conscripsit, cum adhue sana atque integra mente es- 


sel. Quippe in ecclesia catholica. versabatur, utriusque linguae, 
Graecae videlicet, ac Syriacae peritus. Cumque Abgaro Edesse- 
norum regulo viro sanclissimo familiaritate coniunctus esset, ac cum 
eo concorditer se in omnibus gereret, et eiusdem disciplinae esset 
parliceps, post eius obitum ad Antonii Caesaris usque tempora per- 
severavit, non Pi, sed Veri. ldem adversus Abidam astrologum 
contra fatum pluribus disputavit. Nec alia pauca illius monumenta 
feruntur rectae fidei consentanea. Quinetiam Apollonio Antonini 
familiari, ut se Christianum negaret, suadenti acquiescere noluit, 
ac propemodum inter fidel confessores relatus est. Etenim pietatis 
patrocinio forlüissime suscepto sapienter inprimis respondit, negavit- 
que morlem se limere, euius, elsi imperatori non resisteret, sibi 
niliilominus necessitas immineret. [ta vir ille praeclarissimis orna- 
mentis praeditus hactenus fuit, donec infelici fato suum illum in erro- 
rem incidil; similiter atque egregia navis, quae infinitis onusta mer- 
cibus ad portum illisa non modo iacturam rerum omnium facit, sed 
el veetoribus exitium adfert. 


verba non semel in vetustis membranis 
confusa deprehendi. Pelavius, Cornarium 
seculus qui vertit ,,Et multa in Abidan 
astronomum contra fatum disserens* 
cett. , huic loco mederi sibi visus est scri- 
bendo mod : xp3c 'A(jeióay — Xéyov. — 
Celerum de Bardesanis conira fatum libro 
Corpus Haereseol. II. 2. 


cf. Euseb. Praep. Evang. VI, 8. 
9. guvcdcy pacc cod. Ven. 
6. "Avvev(you. cod. Ven. 

cxe»ytov. 

7. Ita cod. Venet. Vulgo ávvíjost. — 

De Apollonio hoc cf. Casaub. ad Iul. Ca- 

pitolin. p. 53. 


Vulgo 'Av- 


10 


Cap. I. 


paz. 418, 


Keno. y. 


146 SANCTI EPIPHANII 


i] T ^ ? - 
Iloocqsíosvot 7&9 ovrog ! OvaAsvrivoig, xol 2x vig «vvv uo- 
x9«oíag cviuüror v0 ÓwAqvrowov rovrov, xol Gifevw0sc.  lloÀÀag ct 
1p 5 ' 3: N ? 1 POP Àc ó , 1 ' - 
XcL GÀÀeg xci ocvrOG Coyoc xaL z:oopo «c Otmynuooro, xcL rqv TOV 
vexoQv cv&crocw dovuceusvog ioypeiGe vovvmv viv eigsGw. — Xorj- 
voL Ói vou xol zoognjreug, stcÀowuG v& wo xoivij Orco], xol éz0- 
? 
XoUpoig TiGiv cgevrOg.  vergezwGereL ÓP x«i cU0rOG uerd rzevTOV 
^w E" E ? - 
Tw z00 «UTOU Tt xol rQv uev cvrOv, czteAÀoTQuOGOG CcvrOv vijg GÀj- 
- , 
Ozlag, xoL og cz0 Aeume0og zvooc gortwie ele &ofoAqv usraspAn- 
- C E 
uívoc. leoi uiv yeo vexoGv evacraosog 10m niv iv molÀeig aíoé- 
E - - ? - 
GtGiv slowroi* ov Àvzxost OG xol ovOig iv vf) wQ0g voUrOV dvorpomi, 
2? ' 1 , 
yoQcoc9o, oÀ(yoig Aoyowg. Ei uév ydg vuv zoaloiiv OieOnuqv Ofyv, 
3 e e , 
0 oUrOc, Xel Tv xewQv cgcvrOc, z00tv ovx Ó:yyOnon megagOsi- 
oov vxv vije cAn9&loag 000v, xal fevrOv dmobtvov vic ToU avgíov fv 
Oslo Corio; "Or. uiv ydg eUrOc 0 xvQiog ztoQroc, vo yévqrou ajuiv 
evt soT5 ; pongo $ QuOG 7:Q00TO6, jevyvot 7] 
- , , E - ? 
dopofàv vie tvecriosog xai zrgororoxoc ix vv vexgdv, xal czéga- 
EN c € M 25. 1 ? e - , , , 
vev vmig quQv x«i cvécry. Kot ovy cmÀdg év Ooxxott mémovOtv. 
- ? D - , 
"Erígn yàg, xoi O0 Guo evroU DrBacreyoci. Ko uogrvgsi uiv To- 
cquo 0o exo Zgiuioaíac, ueorvgoUo, xol ei qígovaor uÜgc sig vO 
- [u b 1 ^ 22:7 e 3* 
uvguo, xol v rQv £xetOv ÀwgGv cÀogg OÀw5, Ort ovx qv ÓOxqcic, 
- N LÁ - 
ov03 govracíe, ueorvooUGu 0 xo of cyysior voig yvvoiék zsgqvocsg 
D ? J 27 2f € , - ^ - 1 - - 
Ori, /AvéarQ, ovx &orww os: Tí Üqveire vOv fvroa uero TOV VvsxgQv; 
* ? P] ? 
x«l ovx tizov Ort, Ovx cméQaviv, vÀAd, LAvécrq, O0 memzovOcg iv 
1 ov ài 23* 4^7 3 , A9 94 *N , 5 iol 90 e 
GoQxi, £Àwv Óà cel iv mveUuormi, xo az ng Qv £v vij ide eoru, 0 
' na. 2 e -— P 
&voOev del 2x stomoog yeysvvnuévog vzcgyov, 0 ix ioyevov àv qus- 
- 8 "G ? ' M J a 9é , 9 P] 9 " 
oGv sv(O0oxqcec cmo IMeoieg vüc zegOévov ysvícO9et GvOgomoc, cc 
^ mw [ r , , 
poorvos? llovAog 0 eyworerog Àéycov, I! tvoutvog ix yvveixog, ysvo- 
2 , P7] - - - 
uevog Uz0 vOuOv. "Ao« ys oUmzO mxovGoG TOU Oro) ToU Àéyovrog Oct, 
Ze v0 qO9ogrov rovro ivüvcacDo, eg9uooiav, xol v0 Ovqrov roUro 
* EA 
&vóvcacOo, cOcvaclav; 1 ovx Emtuct cs -Hcotag 0 zoognrns Aéyov, 
Kol cveczQcovro, of vsxogol, xol iysoO1Govro, of iv roig wvwqusioic; 
EA; A 7f? , , e ?723 , e , ' .* 
ovrog Ó& 0 xvgiog Àéyov Or,, EytoOnoovra, ovror eig Gov ciaviov, 
1 3 ? , "^ , / M2 1 , - ' 
XGL OUTOL tig X0À«GLV; ?] OU u&uvroot 70D ABsÀ uevo Qavorov vijo zr006 
r e ? - A 
$s0v OjiMag, cc ov vuv wvyquv Aéyst évrvyg&vew xot Boav zog 0v 
1 5 ' ' T T 1 , MES set 344? bd er e 
9rov, cÀÀa rO eigo; iuo 0i ov wpvyx vzegyst, cÀÀ év vQÀ oie. 1) 
NOM A , ? ATUNIE d [d ' f e MCN] , 
ayvys 86r. — Ege yco ort TO oiu OgorOv, y ÓR wpvyr cOgorOG Tic 
[y , M er EI 1 - LI , 94 " , 
vzcoyovoa iv và olor, Éycer vOv. qdgov. — Ka zavroyoOev &jAsyzval 
- , ^ 3 € 
cov, 0O JBegóncwvn, a») xexoziGría, «vergemouévm iE evrüe ric 
, 
cAn8tac. 


IlIsol 03 moAlQw egydv imsiüwmso molAcxig «ott Tv oUvrcgG Às- 


Car. IL, — f. Repone Ovodevttytavots. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LVI. 147 


Nam cum ad Valentinos miserrime sese applicasset, ex eorum Cap. II. 
improbitate pestiferum illud virus ac lolium contraxit. — Multa hic 
perinde et alia principia et producliones invexit. Mortuorum resur- 
rectionem sustulit, itaque privatam haeresin condidit. Porro legis 
ac prophetarum libros, adeoque vetus ac novum testamentum, nec- 
non apoeryphos quosdam adhibet. Verum iste cum iis omnibus, qui 
eum antecesserunt aut postea secuti sunt, facile confutabitur, ut qui 
a veritate seipsum abalienaverit, ac velut ex ignea splendentique 
face in fuliginem conversus sit. Quod enim ad mortuorum excita- 
tionem attinet, licet de ea saepius in aliis haeresibus disputatum sit, 
non gravabor ilerum paucis ad eum refellendum eadem de re disse- 
rere. Nam si vetus testamentum ac novum admiltis, nonne et cor- 
rupisse veritatis viam, et a verissima domini vita abhorrere mani- 
feste convinceris? Siquidem princeps ipse dominus, uli nobis resur- 
reclionis arrhabo quidem esset ac primogenitus e mortuis, nostra Col. 1, 18. 
caussa morluus est, ac resurrexit: neque specie tenus est passus, 
ulpote qui sit sepultus, eiusque corpus nonnulli gestaverint, teslis Matth. 
est losephus Arimathaeensis, testes illae mulieres quae ad monu- Matth. 28. 
mentum unguenta detulerunt, testes centum illae aloés librae, non 
eam inanem opinionem atque imaginem fuisse. Testes denique an- 
geli, qui id mulieribus declararint. —Surrez?t, inquiunt, z07z est À?c. Marc. 16, 6. 
Quid quaeritis viventem cum mortuis? Neque vero dixit, Voz est 
mortuus, sed Surrexit, qui in earne passus spiritu perpetuo vivit, ac 
secundum divinitatem suam perpessionis omnis est expers. Qui e 
supremis ortus et a patre genitus perpetuo existit. ldem tamen no- 
vissimis temporibus ex Maria virgine homo fieri voluit; ut Paulus 
testatur his verbis: Factus ex muliere, factus sub lege.  Nunquamne Gal. 4, 4. 
illam seripturae sententiam exaudisti : Oportet corruptibile induere in- 1.Cor.15,53. 
corruptionem , et mortale hoc induere immortalitatem? | An non übi 
Isaias propheta persuasit, cum ita loquitur: E£ mortu£ resurgent, et 1sai.26,19 
excitabuntur qui ín monumentis sunt? Ad haec dominus ipse, /esur- od 
gent, inquil, A Zn vitam aeternam , et isti in supplicium? Non illud 
denique Abelis post mortem cum deo colloquium recordaris, utque Gen.4, 10. 
non illius animam, sed sanguinem supplicare dicat, ac deum clamo- 
ribus interpellare? Sanguis porro nequaquam anima esl, sed in 
sanguine anima potius inest. Quippe sanguis aspeclabile corpus est, 
anima vero, cum visum omnem effugiat, in sanguine residet. ta 
dogmatis tui, o Dardesiane, pravitas ipsius vi veritatis eversa pe- 
nitus concidit. 

De pluribus vero principiis, quoniam adversus alios, qui in eo- Cap. IIT. 


2. Libri habent xoocgolac. 
10 * 


pag. 419. 


Ke. «c. 


148 SANCTI EPIPHANII 


, A 1 * ? ^ , i] ^ M 1 , 
yovrov zoÀÀe !simov, évrovOe ov zoAÀv ztoioUvuoL TQV 7ttQL TOUTOU 
[s e , ^ e ? , 
Oipioymv, dÀÀ cg iv vzouvmoti ToU eyíov dz06T0Àov qGzovrog Ort, 
L A T 1 [J L1 , 7 L , ^ ec - , , , i] 7 
Hyuiv sig 0:0c 0 matTQo, ib ov vc zcvro, xoi qutig tig cUrOV: xo tig 
—- M , € A e - , - - 
xvoiog IncoUg Xgi6r0g, Ov ov va zcvra, xol qucig Ór evrov. lloc 
3 f. ? T - 
ovv zoÀvOsia foror, xol zoÀÀeL doyol, xol tig wvgroc Imco)c Xoi- 
' Aes" 1 , ' ? e ' , ' e - , , - 
Gr0c, ÓL Ov To ztQVr0, XoL ÓL OU TC 7tQVTO, X«L iUutig ÓL cUrOU; 
7 T r , - 
"Aga ovv sig écrww 0 zrourie, «ol ovre zxoÀÀoi Ocol, ovre zoALol Aid 
A ri 
vig. "Egw ydg Ott, Elmso tici zoAÀol Ozol AeyOutvor, TO ÓÀ Zeyó- 
ec ? e , , , 1 4 A - r , 
M£voL C0g OUy Vvzegyovrov ezegnvero, 0i Oe rovc zàv EÀAgvov àtyo- 
L] P4 
u£vove oUg iOsonoíncav, qv xoi Gshquvqv, Gcroe rt xol vo TOUTOLC 
? , ? , - 
OuoLo ,- czogmvepusvoc ezézieuoe mevrov rQv zemAovqutvov Tv Ói«- 
voLev. 


b d e id 
T5uc ài (yioUg míGrtog mavroy09cv cotoufvmgg £üpaioue ovcuc 
- - e - - 
xoL GorTNoíeg tQv zoTOV, Qo0icg 1] vacGv vv aloéceov émwevonuévi 
: : 
xtvoloyio zoocavstodz: Og xol ovrog everQuméig, xol dAeewvOv Écv- 
A ? LI - 

TOv xereGTNGOG, xol £evrOv oz0bsvo Gag vic Gore.  GO«cl ydg 0 z90- 
, i] i abe, - "^ 9? , [y] , » M 
qj'4s zo0g Tv «yiav voU OtoU éxxÀmoiav ori, Oncouoi avOooxo TOV 

.| 
Ài9ov cov, xol rovc Oeusiiovg cov Gezgsigov, xoi ve vtiym Gov ÀL- 
? ' ) VE SDN P $ e , 
ove éxÀsuvoUG, xoi vag ézmoAEtg Gov Laoziv.  Eira vovtgov gnot, 
- , , A e 
Ilàcoa gov 3j énevecrwQosron iml ol, mevrag evrovg qrrwcsig, imi Ói 
Mi ? , PES! A , A * - 24 , 
Gi ov xevtvoOoO1o:ro. —Ovüiv yag xetiGyvGti zw00c vov vijg cr) OtLag 
, ? , 9.77 ' , ? , M , e ? 
ziGT.v , imaünm:o imi qv mérgav cxoüougrot, xoi zvÀo, GÓov ov 
G, JG G 5 - e ^ 7! ? - RO: 9o Ào^ ) B 
xoTiGqUGOvGLV vvrTG, Oc Émmyysíàevo evvy 0 cyi0c 9eog Aoyog, 0 Da- 
? - - € «f 
GiAsvg evryG xal vuugiog, xci xvgiog «vr «cL ÓsozoTQe, c 7 Óofo, 
Tid, Xocroc, zcrQi iv víÀ, Gv dylo nvtUuerL,, tig rovc aiQveg dv 
ciQvov, vuv. Tevrge Óà xoi evrxgc xerazorQOtoue rüg cíoéotog 
Dd 9. 8 - » e - - 
(Og m0 rouTe 0gptog ovoc xegoy, xol £u cxogítovce, vd EvÀo ric 
^ ^ ? — ^w 
Coe ? miecOtion) cvtol QeQ suyaguGroUvreg énl vag &AÀMeg mhi. Óra- 
GxozoUvreg ioutv, € cyozqrol. 


KATA NOHTIANQON, 
^ nom, c * M] ^ , 
touxxoGtY, ÉdóouT, Y] xa TevcQXoGT! £Boojn. 

" Extgog ziv uere roUrov Nomrog Ovoucri evécrQ, ov moo iràv 
mÀsovov, wÀÀ cg zQ0 joovov rÀv rovrQv fxer0v rQukzovra, mÀ&(O 
j| &doGo, J4oievOc, vro Egéícov moÀtog vxdgyov, 0c cAÀorolo zvev- 
ueri pegousvog oO£Agcsv eq fevroU & jte moogijtot, wit C7-0G0T0- 
Àoi, urs 3 vxagyng xerícysv q.ixzAuoia, wire ivevonOw, Afysw c6 


Car, III. — — 1. Vulgo eixóvtes. 2. Ed. Pelav. xteoScica. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LVII. 149 


dem errore versantur, iampridem multa diximus, longam hoc loco 
disputationem non instituam. Sed illud ex apostolo duntaxat in me- 
moriam revocabo: JVobis unus est deus pater, ex quo omnia, et nos 
A Qsum, et unus dominus lesus Christus, propler quem omnia, et per 
quem omnia, et nos per ipsum. Quomodo igitur deorum illa multi- 
tudo principiorumque constabit? — E? unus, inquit, dom?mus lesus 
Christus, propler quem omnia , et per quem omnia, et nos per ipsum. 
Quamobrem unus est tantummodo conditor, neque plures dii sunt, 
Aeonesve plures. Sie enim dixit: Sé sunt mult? qui dicuntur dá. 
Quam particulam, Quz dicuntur, adiecit ideo, ut non esse revera 
significaret. Sed cum propler eos qui ab ethnicis esse dicuntur, 
quosque illi deos constituunt, puta solem, lunam, sidera, reliqua- 
que id genus istud protulerit, nullum aberrantium hominum opinioni 
locum reliquit. 

Celerum cum sincera fides undique sarta tecta custodiatur, in 
eaque fidelium salus ac firmamentum sit positum, facile universarum 
haereseon conficta mendacia dissolvuntur. Quemadmodum et haere- 
tieus iste disieclus est, qui se miserrimum in statum redegit, et a 
vila penitus alienavit. Etenim propheta ita sanctam dei ecclesiam 


1. Cor. 8, 6. 


1. Cor. 8, 5. 


alloquitur: Pozam carbunculum lapidem tuum, et fundamenta tua sap- Isai. 54, V1. 


phirum , et muros (uos lapides electos, et propugnacula tua iaspidem. 
Deinde subicit, Omnis vor, quae adversus te consurget, omnes illos 
winces; contra le vero non prosperabitur. Nihil enim est quod ve- 
ram fidem expugnare possit, quia super petram aedificata est, et por- 
lae inferi non praevalebunt adversus illam. Quod eidem deus ver- 
bum, rex inquam ipsius ac sponsus ac dominus promisit: cui gloria, 
honor, imperium, patri videlicet in filio, cum spiritu sanclo, in 
secula seculorum, Amen. Postremo cum haec a nobis proculcata 
sit haeresis, ac velut avulsum a trunco serpentis caput adhuc pal- 
pilans quodam quasi vitae fuste comminulum sit, superest ut actis 
rile deo gratiis, ad reliquas contemplandas haereses transeamus. 


CONTRA NOETIANOS, 
haeresis. XXXVIL , sive. LVII. 


Post hune alius quidam haereticus Noétus nomine prodiit; ne- 
que multis abhinc annis, sed ante hos fere centum ac triginta, in 
Asia oriundus, urbe Epheso. Qui alieno spiritu afflatus ea dicere 
ac docere ausus est quae nec prophetae nec apostoli nec ecclesia ab 
iilo lenuit, ac ne cogitavit quidem. [gitur velut quadam elatus 


vers. 11. 


Matth. 
16, 18. 


Cap. I. 


pag. 480. 


Kto. 8. 


pag. 481. 


150 SANCTI EPIPHANII 


e 3553.6 - , 
xci Oi0dcxeuv.  Ovrog dg' fevroU limcouoc: uavíeg imop9rig ir0À- 
, 1 , J 2 LI , , , LI 

uqos Àéyew vov moréga zezOvOévoi — Exi Ó£ usifovi rwi vvQo xoi 
zcgegpoooUvy iveyOclo éavrov Zleye MMoiofa, xoi vóv dütÀgOv cvroU 
^4 , ? 4ÀÀ 1 E ' , 2:3 ^ iH 2. i , L 

oov. c perabu roUvTOV cz Tijo ztgl evtOv ivwyuosog ob ua- 

, - , 
eror ztoso[iUregot trjg ixuAnoiag ztoocxcsoousvor erirov éExvotov zeot 
c , Ml 
vovrOV czuvrQv, xol eb revTQv vqv DÀaGqnuiev zo zTQOG Trooryd- 
A w ? - - 
yevo. 'O óà và mzgGra uiv axoveiro imi toU mosofvrsolov cyousvoc, 
Y ? € 
ài& TO pxÜéve m0 cvroU iÉsuíce: rovrqvi Tuv ÓÜtwvav xol OÀsrxorov 
, ei NC 3€ 3 , » L4 H H e 
ziXglov, vorsgov OP «vg 16 &iys ÀvGGoqe sve vwac cAÀovg iuBolov, cg 
- i! 2 —- f , » , 
sizsiv, wol cvv cvrO OgztQ Ófxe &vOgec izmeyoutvoc, tig vvgov usi- 
[ M 1 
Covo xol 9o«cog imag9cic, roÀuwoOc ytyovog, zeooncíc Aowrov Twv 
, ? cx , 
eiosoiv éOoyuetis. — IlcÀiv Ó' av oi evrol motofursoor zoocxosadus- 
A "EET - 

vol eUrÓv T€ zcL rOUG mwp0cQOagévrag evrQ cvOgomovge msgl TOv cU- 

- , r] , [u AU - e: 3 - J e J 
TQv zcÀw axoorov.  O 0s cua roig vz cvroU mztzAcvQuévoig vztotol- 

? 

(jog v0 uéromov, Àowrov zeoouoíc dvré£Àeye, poeoxov, Ti yao xexov 
ztmoiqxo; "Evo O:0v Óofotfo, Fve imíorauow, xoi ovx Gov mÀwv 
, - , , ? Z [y * , , 
evroU, ysvvuOtvra, mezovOoro, czxoOuvovra. Sig ovv év rovroic 

? - € - 
Fucvev, i£éocav avrOv vio ixxluoiag, Gua roig Um cevroU OOyuc uc- 
- p 2.8 - - 
ue9mrevuívowg.  TsÀsvrg Óà 0 avrOg fvayyoc «uc TOÀ iÓío córigo, 
[y "ow ? id , - [y 
ovy Gc 0 ]Movcrjc év 0o&n, ovóà 0 avroU aOsigoc 0 Aagav iragr iv 
- f , "] ? - 
Tu. "Eogígnóov yàg Gc zageoror, xoi ovótic evrovc vàv Otoct- 
- b (73 E] ^ A L 
Bàv mtoiécvse. Mere voUro of vm ovro) vOv voUv g9aoévrsg ixga- 
H , -— D: T ec 
rvvav TOvtl T0 ÓOyu«, Tovroig TOig QnToic vmoy9évreg oig xoi O 
? , "AED PT e MU / een - 
evzGv Or0eGxoAog é& eoysnc. ^ Ort yag igerousvog ez0 voU mQsopvrt- 
? 9, - 
olov Eg Evo. 9:0v OoÉaCsw, vj«ove zog. avràv giiclg9oc Ort, "Eva 
, ? r 
OcOv Oo£ctousv xol eUvroi, wÀÀ cg oiócutv Óixoloc Oofatuwv: xol fva 
? , - 
XoicrOv Éyousv, cÀÀ cg olücusv fva XoiorOv víOv 9500, ma90vta 
? , 
x«90c £zoÜUsv, cmoOnvovra xoQcg cziOovtv, dvacravra, avtlOOvro 
, ^» - b M - ^ 
sig v0v ovgavov, Ovro iv Ósbig ToU margOc, igyOusvov xgivot Cdvrac 
b - - L4 
xol vexgovc.  TeUroa Àéyousv uteuogqxorsg «x0 vrÀv Otlov yogagQv, à 
xol imioveutÜo. 
, , ^ S494. " , - M P 3 , 
Ex rovrov o£ lNoqriavoi cz067z06uo Ovrtc evroU, xai oí i$ cv- 
^ - - , , 
TOU, rovrL vO ÓOygue Oobfofovow, ix vÀv Qqvàv rovrov mtgoutvor 
- ' , , 1 , - n 1 39-39 7$ kl c Hd 
GvviGTGüyv Tiv xev GUrOUG Éuucv; Oidncxoliav ! cq cv tiztv O0 Osog 
A *» ow E] , , e A 9 , e - ? i - 
zoog MeoUvonv, Eyo s(ut 0 9:06 rQv zorégov vudv' yo zQüOroc, 
&- 2-1 A M NM, ) 3 c2 |. CRY "E 
xol iyd uera voUrQ^ ovx fGovrai co, Otol freto, xol va &B5c. ^ EÀc- 
- * , 1 
yov otv, "Huic roivvv avtov olümusv uovov. Eli roívvv iÀ9Qv Xo 
" , , t4 ' 97V eN » 3: 1 
Gr0g dysevvqOw, evvOg icr, mwarT)0, cvUrOg víOc, coa avrog iori Ococ 
- 1 r E € e , 3 
6 d&k xol vOv dÀQ Qv, cg Afyei vj ygogn]j, Ovvog 0 90g cov, ov Aoyi- 


Car. IL. — 1. Ma cod, Rhedig. Editi libri éx^ &ppxot. 


PANARII LIB. IIT. TOM. I. HAER. LVII. 151 


insania passum esse patrem non dubitavit asserere. Sed et maiori 
quadam arrogantia ae vecordja elatus sese Moysem, fratrem vero 
suum Aaronem esse dixit. nter haec beatae memoriae presbyteri 
eius rei fama permoti hominem advocant, deque his omnibus inter- 
rogant, utrumnam tam contumeliosum in patrem dogma proposuis- 
sel. At ille coram presbyterorum consessu productus inficiari primo, 
quod ante ipsum nemo atrox illud atque exitiale virus evomuisset. 
Postea vero, eum rabiem suam nonnullis, ut ita dicam, aspersisset, 
ac decem fere homines sibi adiunxisset, maiorem in superbiam at- 
que insolentiam elatus atque audacior factus palam haeresin suam 
disseminavit. Proinde rursum idem illi presbyteri tam ipsum quam 
qui se ad eum infeliciter aggregarent arcessunt, atque iisdem de re- 
bus sciscitantur. llle cum grege suo frontem perfricans audacter 
contradicere coepit. Ac quid, inquit, mali feci? Unum deum ve- 
neror, unum novi, nec praeter ipsum alterum natum, passum, mor- 
tuum. |. Ad quam opinionem cum constanter adhaeresceret, eum pa- 
riter atque eius discipulos ab ecclesia pellunt. Moritur deinde paulo 
post eum fratre suo; neque tamen aut ille pari ac Moyses olim, aut 
eius frater, eadem qua Aaron honorificentia sepulti sunt; tanquam 
enim deseriores abiecli sunt, nec ab ullo catholicorum sepulturae 
mandali. Post haec qui corruptam ab eo doctrinam hauserant istud 
ipsum dogma corroborarunt, iisdem quibus ipsorum magister initio 
verbis adducti. Nam eum presbyterorum concilio percontanti dixis- 
sel unum se deum colere, vere hoc ab illis responsum audiit: Et 
nos unum quoque deum colimus, sed quemadmodum legitime illum 
colere novimus. ltidemque Christum habemus unum, sed quemad- 
modum novimus, unum Christum dei filium, passum, quomodo pas- 
sus est, mortuum, quomodo morluus est. Qui et resurrexit, el in 
coelum ascendit, et ad patris dexteram manet, et venturus est iu- 
dicare vivos et mortuos. Haec nos ac scripturis sacris accepla pro- 
fiiemur, quae et novimus. 

Hine Noétiani velut ab eo avulsi ac propagatüi atque universi 
eius asseclae idem dogma profitentur, ac fanaticam illam doctrinam 
eiusmodi verbis affirmare conantur quibus Moysem deus affatus est: 
Ego sum deus patrum vestrorum. Ego primus, et ego posterior. Non 
erunt tibi dii alteri etc. Ex quibus ita colligebant: Nos ipsum no- 
vimus solum. — Quare si veniens Christus natus est, idem ipse pater 
est et filius, idem denique deus est qui el semper fuit et in prae- 
sentia veniL, ut seriptura declarat: Zc est deus tuus. — .Non reputa- 


Car. II. — 1. Correxi dàq^ v», quod postulat sententia. Libri habent dq (jc. 


Cap. II. 


Baruch. 


5 3-—. 


pag. 482, 


Keo. vy. 


152 SANCTI EPIPHANII 


94; ei ' RET. JY € 00 , , L £0 
GO«GtroL frsgoc zg0g ovrOv: dEeÜos m&cov 000v iziGTQwQe, xoi ÉÓc- 
; vv "laxo rà zoiói evr00, xol IGgomA TG 3) Í TOU" 
xcv evvuv loxo vQ zc : gen và yomnutvo evroU 
M - P L4 - E] , 
uero ToUrC ini TW y)jg OpO9T0, xot roig cvÜgomoig GvvavicrQágm. 
-— , L7 e A Cow ^ 
'OoGc, ? qaci, zÀw zc 1] 9t yoogr) 2juàg Gvveri£et, oU wi] GÀ- 
L] » M f - , ei 2.1 , , , 
Àov xot cÀÀov OtOov yysiGOct, qeoxovoc or, e«vrog Otoc fori uovoc 
5 , r? ? M 
dO8gv, xol evr0g zcÀw voregov OgOzíc; llclw 0i GAÀo Qvo xt- 
t r] 
qonvren rovro, Og Àéytt, "Exoniacsv Alyvntog xoi éumogie AliozOv, 
»" c " 
xoi oí Zeus GvÓgsce vimioi imi cà Óiefjcovrow, xoi coi OoUÀo: 
, 5 
fGovroi, xal zogtUGovroL Oztíoc Gov Osüsuévoi yeugozéÓctc, xol àv Gol 
,-« 
z;90gxvv1Govoi, xoi év Gol zwoocsvfovro:, Ori iv Gol Otóg ióri, xol 
A L2 M A 3. i , » - 
ovx fort 9t0c mÀmv Go): GU yaQ ti Ot0g, xoi ovx vütiutv, 0 Occ voU 
A AA [ri ^ - - 
"loger coTwo. '"Og&e, pmoi, mOg eb Orie. yoaqol fva QtOv Gquaot- 
2a ^A - [d 
vOVGL X«L xoroyyéAlovciw evrov iugovij; x«l OuoAoyovuévog tig doviv 
e XN 9? * » Hi , er ? A i] , ? ? 
0 cvrOg, cti Qv.  Ket rovrov £vexa oU zt0ÀÀovg Otovge Aéyousv, cÀÀ 
er Y A 2 EA ? - APA , - ^ 3 .4 A M 
&vo Qcov TOV CUTOV c7:001T], cUrOV zt0TÉ£QU TOU viOU, cUTOV ViOV, XOL 
, e - - 
mimovOora, lvo coc nu&g iv và iio ncOtt, xol ov ÓvvcusQu cÀXov 
- ? A - ? - 
Aéysw: ÓTOtv dmO roU imicrorOv aUrÀv usuoOnxortg roUTQv vxqv Opo- 
x , fr 
Aoylav xei T5v z0vQuoiv ravTQv wvzovoigv xoci Avuovruxgv uoviav 
* , - - 
Eire GÀÀa qva qaooiv eig GVGraGiv favrQv, Oc 0 avrQv Oi0dcxaAog 
» 4 V , , , e ^ , 2 ^ 
&Aeytv, OTL XGL O c700T0À0G TOVTOLG uMeQrvQti roig ÀOyoig.  $àv oí ma- 
e c ' 1 1 , [y 
vígeg, éÉ Qv 0 XgiGvrOg vO xard Géoxo, O0 Qv imi mwevrov Q:0g tvÀo- 
L] , i ,?- 3 , , LI ze , 
ynrog sio vovg eiQvec, eunv.  Bovàiovre, 08 OwytioOot uovoxolog 
- , [ul , ? - -] P 
roUrOv vOv vQOzo0v, cg OcoÓoroc. "Exsivog uiv pott dxgorerog &v- 
' , e ? 
Soczov piov Óumyuocuevog, ovrog 03 zcv GAXqv dxgOvQre uovorv- 
2^. - 
ztOg TOv «VtOV ztvvéga xol viov xo &yiov zveÜua év Gaoxi zezovOoro 
1 , c , » $3 , - A19 A : , ? 
xei ysvynOévra wywucousvoc. Ours ovv éxeivot of xo Ot000rov vi &v 
E L 2! » e Lu A ' [NM T. ? -- 5 , M 
cÀqnOsio &£peGcov, ovre ovrog o lNoqrog xoi ot cz «vtov, evoqrog O6 
^ ^ , , - 
uGÀÀov rjj Óvveuet , xoOczctg ab Ocio, yooqot eugorégovg xol zavrac 
TOUG ztezÀevXufvovg OtsÀéyyovos. 


, ' ^ M ^ , M , 1 , «4 
Ilavrq 0$ v vOv voUv sig O:0v wexrqufvo, xol iv 9t(g ygag 
A. | , b , , , T » x , LI 
xet iv zveUuaTL eylo xorqvyocuévo svOvéAsyxvog 0 evrGv A0yoc, xoi 
E , 
z&Gmg wvoíeg fumÀsog qeiverow. — TOÀuo ydg TO Éoyov, xol vugO- 
(y , A , A 2:25 
G£C0g 7] ÜL&vote, qoxovGe vOv evtov zvréoe ovra xoi rOv cvrOv viov, 
24. , " ^ - , 
xol vOv evrOv mtzovOOra* cg xol cmo 09900 AoytouoU xgiOdGovrat 
- , - Y 2.4 ENS 
of rd roivüre pacxovreg. llác yag si moro 0 evr0c xol víOg vmao- 
1 ' NE, À , - ' 3$ e 
yov; Ei yeg vioc vzaQysi, mcvrOc TOU rwvog víog si dg ov ytyév- 
, A , , "^ M - P] , , A i] 
vqvot* tb Óà sero éOTwv, &evrOv ytvvdv cÓvvorov. lleÀw yag cO 


2. Libri habent. «o. 


PANARII LIB. II. TOM. f. HAER. LVVII. 153 


bitur alius ad ipsum. | Invenit omnem viam scientiae, et dedit illam 
lacob puero suo, et Israel dilecto suo. — Post haec in terra visus est, 
et cum hominibus conversatus est. Ex his, inquiunt, animadvertere 
potes quemadmodum seriptura nos sapienter informet, ne alium at- 
que alium deum arbitremur, cum illum deum esse solum asserit qui 
venerit quique postea sit visus.  Ália praelerea ex sacris literis au- 
etoritate contendunt. — Laboravit, inquit, ;Jegyptus et negotiatio .4e- 
thiopum, et Sabain viri sublimes ad te transibunt, et servi tui. erunt. 
Et ambulabunt post te vincti manicis, et in te adorabunt, et in te de- 
precabuntur. | Quoniam in te deus est, et non est deus praeter te. Tu 
enim es deus, et nesciebamus, deus Israel salvator. Vides, opinor, 
inquiunt, in seripturis unum indicari deum ae manifesle praedicari. 
Adeoque in confesso est unum illum esse ac semper existere. Ob 
idque non plures deos affirmamus, sed unum duntaxat deum, qui et 
pati nihil possit et idem filii pater sit ac filius, qui ideo passus sit, 
ut nos sua perpessione servaret, nec alium ab eo pronuntiare pos- 
sumus. Quam quidem fidei professionem ac depravatam opinionem, 
vel pestiferam polius insaniam, a magistro didicerunt. Quinetiam 
alia seripturae verba ad errorem stabiliendum adferunt, quibus et 
eorumdem praeceptor utebatur. Nimirum his verbis apostolum suae 
opinioni suffragari: Quorum sunt patres, ex quibus Christus secun- 
dum carnem, qui est super omnia deus benedictus in secula, Amen. 
Sic igitur simplex quiddam deo uniusque formae tribuunt, ac Theo- 
dotum imitantur. Nam ut iste ad unum extremum declinans, nu- 
dum hominem Christum esse disseruit, sic ille aliud ad extremum 
desciscens eundem esse patrem, filium et spiritum sanctum, unius- 
que personae statuit, et hunc ipsum passum ac natum existimavit. 
Sed neque Theodoti sectatores veri aliquid elocuti sunt, neque Noé- 
tus aut. Noéti discipuli, qui Ánoétus, hoc est insipiens, quod ad 
vim ingenii ac facultalem perlinent, potius est dicendus, cum ultros- 
que ac celeros omnes a veritate aberrantes sacrae literae redarguant. 

Quocirca qui mentem in deo defixam habeat, quique sacrarum 
literarum ac spiritus saneti. splendore illuminatus fuerit, ei tota il- 
lorum doctrina cum facilis ad refellendum, tum amentia omni plena 
videatur. Est enim insignis cuiusdam hoc audaciae facinus, ac 
magnopere excaecatam mentem illam oportet esse quae eundem pa- 
irem esse dicat et eundem filium, atque eundem denique esse pas- 
sum. Quae qui garriunt, salis eos recta ipsa ralio discernet. Ete- 
nim qui fieri potest ut idem pater sit ac filius? Nam si filius est, 
necesse est alicuius sit filius, a quo sit genitus. Sin pater est, se 
ipsum generare nihil potest. Neque enim id ipsum, quod filius di- 


Isai. 45, 14. 


Rom. 9, 5. 


Cap. IIT. 


Keo. 8'. 


pag. 483. 


154 SANCTI EPIPHANII 


, eR e A ? , 5 5 34. 49 A , 
xoÀovusvov viog é«vrov ovx éyévvQosv, cÀÀo éx ztuvQOG yty&vvqrot. 
EX E - 5 , - , 
Koi o v9c vOv evOgomov zolMje gotvoplefeíeg xot cxorooQorov 
^ A A pA € e 
ÀoyiGuo?. "Ecti yog v0 £vÀoyov ovj cc ovroi Óo&otovow , cÀX cg 1j 
E b i-e rn 
cÀn9eio 0,0 vije Oslag yoogiie ziv vxoOsiavvoiw. Ev8vc yàg q«oxti 
e , , $ ' , e odor eo D RM 
0 xvgioc, àÉyov, lÓov, ovvucsa o víog uov 0 &yozr0C, 0v qoérioo, 
es JA m e , , 1 ERE ;^ $ ' 
0v qQyczuQotv 5 wvyy gov: Oq4Gcogue, TO zveUuc uov ém cvrQ. Kol 
^ — i € 
O0pgGe zc uiv qcavr zeroog Óswxvvovoo quoti viov, ig! o xoi vo 
- , € , 3 ) LINE) ec ' , , 
zveUpc evrov Tí0ncw; Eire 0$ ovrog O uovoysvqe qmoi, 4obacov 
/ e t 7 hl M 
ue, ztertQ, Pv 3 ÓOÉm tiyov meg Gol moO ro) rOv xOGuov yevécOon. 
"O ài Az Ila ó f: , ? d M] , À - , 
& Aéyov, llerso, Óo$oacOv us, ovy &ovrOv zutíQo xoti, zteTÉQC 
0à vOv cvroU ywvOGxz.  lléÀw i iv GÀÀo rOmo, HÀ9s govy dm 
F] - [7 R2 , [d nf , - 5 , A , T 
ovgeavoU, Ott, Ovrog écGtiv 0 viOc uov, cvroU cxovert. Kol ovx ti- 
3 , , f l4 9» - , , ?2c0* , , A 
zv, EÉyo siu, 0 viog uov, éuoU cxovGart, ovOé ze, lÉyove vtog, 
?, i €T t n4 ?, - , , A M 3, ^ 3 A L] 
cÀÀc, Ovrog 0 viog uov, evroU exovcoart. Kot vo simtiv, Eyo xai 
c r er , , 2 e F] 1 "v , * ? 
0 zteT1Q Mov £v éGuev, OUX &iztv Ort, Eo xoi o zoTNQ uov tig &l]u, 
, e 2? 
cÀÀd, "Eyo xol 0 zoo uov fv écusv. TO 0i, '"Eyo xoi 0 moro, 
Ovroc 70U c'oOoov roO 'O xol ro0 Kol &vouécov, cquoiver zoréoo qv- 
M 
cé, zteTÉQe , xol viov qvosi viov. 
Kol mot msgi v0U dylov mvsvueroc, Edv cnéA9c, ixcivog £o- 
A Eo ^ , , A L1 , , , - A 
487051, TO zvtUuo Tic eÀgOtioc. loÀv 06 cegéororov icri vovrO c0, 
"Evo vmzc N) 223, neco 2 Owx si '"E»o0 voz 1. Evo 
yo Uzcyo, xol ixsivog £oysrot. Ovx simsv, Eyo vmeyo, xoi, '"Eyo 
» , LU] , A - A qu 19 - ? , , , x 
&gyouer, cÀÀo czo voU Eyo xoci Exsivog éoquavev évuvzoOGTeTOV TOV 
[JA , , A UP - i] , A E - ? 
viov, évuzOGrarOV TO Cyiov zvtUuc. — Kot zoÀw, To zvseUüuo vig «Àn- 
Qiíec r0 ix vOv )g à evou£vov ix vo) iuo) Aqwerot: tva Ósié 
(og TO Íx TOU zteTQOg Éxzogevoutvov £x &uoU AQyerou* ivo Osiln 
, , 
ivvmóGTerOv vOv zoríge, ivvzoGTeTOvV vOv viov, ivvzoGrorOv TO Gyiov 
- ^ - n A , A 
zvsüue.  lleiww 0i imi vo) "logócvov &vo9:v 0 merQo cu, vioc 
WMo3 5 , , M A ^ , , » - 
0i iv logÓcvo xevmoysro, ro 08 mvtÜua utGeirerov év ciüzt svegioreQac 
3 3^. X - , 
igoívero xoi ajlOcv ém cvr0v, xoiroí ys oU ztvevjorog ur pooícavroc 
- A 
Gegxo, uy évüvcauévov cua. id Ób r0 wr vouitsGOot Gvvolipyv 
tivoL ztgOc TOv viov TO &yiov zveUuo, oynuorítevot àv elOst meguotcoac, 
- ? 
Ó.d r0 OmrceveGOoL quot. évuzoGrarov v0 mvsÜue.  lló9tv Ób cAÀeyo- 
? 2! - 1 , - ' , e - 
Ov ovx Fyousv Osi$a, xarc rovrov vOv vqv gosvopÀafsuav &ovroic 
, AES ' , , c ue , ARUM GE r2 
éyxiconcavrov; Ei guiv yag oAyOsvsi s] evrv OÓicvoie xot 0 Àoyog 0 
Y x 
folog «al ui] yov GvGreGiV, urs Óvveuuv, urs GvvéGsOQ ÀoyiGuov 
L3 , 
qj £ugaow , coc ovv éxfAqréor eiciv a£. ygegol, ob ygagol ai zzevrm 
[4 - 
uiv zurígo meríge yweooxovooL, xol víov víOv, xai &ytov mveüpue 
&yiov zveüpa. 


' Alia vl gdGxtig, cà ovrog; Mh» moÀvOttav wynucowro oi r0 o&- 
Bec dAiy9w&e cy vgidü, mgoggégovrec, olrwég tiGtv víol vijc cÀmOtíoc 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LVII. 155 


citur, se ipsum genuit, sed est a patre genitus. incredibilem ho- 

minum amentiam et absurdum abhorrensque iudicium! — Est enim 
profecto rationi consentaneum, non quod opinantur isti, sed quod 

per saeras literas veritas ipsa demonstrat. Sic enim dominus loqui- 

tur: JZece intelliget filius meus dilectus, quem elegi, quem dilexit Ysai. 42, 1. 
animad mea: ponam spiritum meum in ipso. Ubi vox illa, Patris, eum 

qui proprie sit filius manifeste declarat, in quo etiam spiritum suum 

collocat. Deinde unigenitus ipse filius, G/orifica me, pater, inquit, Ioann 17,5. 
ea gloria quam habuit apud te priusquam mundus fieret. lam vero 

qui sic loquitur, Pater, glor?fica me, non sese patrem appellat, sed 

suum patrem agnoscit. [tem alio in loco: enit vox de coelo: Hic Matth.12, 5. 
est filius meus, ipsum audite. Non dixit, Ego sum filius meus, au- 

dite me, neque, Natus sum filius, sed, Hic est filius meus, ipsum 

audite. Praelerea cum dixit, Ego et pater unum sumus, non ila lo- 

culus est, Ego et pater meus unus sum, sed, Ego et pater unum Yoann.10,30. 
sumus. Haec enim vocabula, Ego et pater, addito articulo 0, et 
interiecta copula e£, non obscure declarant patrem proprie esse pa- 

trem, filiumque proprie filium. 

De spiritu vero sancto sic loquitur, .$7 ego abiero, ille veniet, up: m 

spiritus veritatis. Sed multo illud apertius, Ego vado, et ille venit. LN 
Neque vero dixit, Ego vado, et ego venio. Sed hisce vocibus, Ego, 
et Z//e, tam filium hypostasi sua constare quam spiritum sanctum ili- 
dem sua demonstrat. ltem: Spiritus veritatis qui a. patre procedit, 
de meo accipiet. Quibus verbis ostendit et hypostasin patri propriam 
et filio et spiritui sancto esse tribuendam. — Ad haec pater ad lorda- Matth. 3. 
nem de coelo locutus est, filius vero ad lordanem descendit, spi- 
ritus sanetus inter utrumque sub columbae specie apparuit, et in hunc 
illapsus est. Quamquam spiritus sanctus minime carnem suscepit, 
neque corpus induit. Sed ne filius cum spiritu sancto coalescere 
confundique crederetur, sub imagine columbae videndum se prae- 
buit, uti nimirum spiritus cum singulari ac. propria persona cerne- 
relur. Denique quam multis illud argumentis adversus istos demon- 
Slrare possumus, qui insanam hanc opinionum amenliam in animo 
suo conceperunt! Etenim si verus est illorum sensus et oratio, ab- 
surda ea quidem minimeque cohaerens, ae nulla vi neque prudenti 
raliocinatione, ac ne minima quidem huius significatione praedita, 
consequens esl ut omnes scripturae repudientur, quae ubique et pa- 
trem esse patrem, et filium filium, spiritum sanctum spiritum san- 
clum agnoscunt. 

Tu vero, mi homo, quid tandem adfers? An illud vereris, ne 
deorum illi multitudinem invehant, qui sacrosanctae triadi verum 


pag. 484. 


Keo. e. 


156 SANCTI EPIPHANII 


P - 9 er , 
xol v5c uóvge xoO90lixTe ixxAmoioc; Kol ovy ovroc. Tig ydg 'ovy 
^ * D 5 , T€ 
cosi fva 90v sivo, vfjc dAmOtiog zeríooa zavroxoeropa, ib ovmso oO 

' e , L J M , , , , , 
uovoysvge vítog év eAnOtie Oc0g Àoyog, évvsztoGrorOG ÀOyoc ytytvvqué- 
, L] ,« , - , , Li ? , ^ ed ' , - 
voc dÀqOuvog é& evroU avogyoc «oL «yoovoc; Zlio &£va Otov aGgolog 
, CIN) , , LI Fi d , , 3 «9 b L] LI 
xnQovcrci v éxxÀmGoia , zeríQa xoi viov: Oi07t, Eyo £v rÀ zaTQi, xol 
c ' ? ; ' Y [d , er ? , , , 3G 
0 zorQo iv duol, xol of Óvo fv icusv, voviéom uía 9:0Tqc, xol $v 
? - - - 
Oque, xol uie xvoiovuc. "Eb evroU Ói voU morQO0g xoi TO mzvtÜuc 
? € ^- 
&xmogsvetrot ivumoGTaTov Ov, xol iv cÀmOtie réAswov mvsÜua TO TQ 
i] A ^ - L2 
dÀmOsioc, v0 qoritov v« zovro, v0 ix ToU víoO Àeufavov, r0 zvsüue 
rüc cÀqO9slag, rO zvtÜuc TOU zterQ0C, TO zvcÜue TOU XoioroU. — Zio 
, , 35 (3 , r3 ' uU 3 j 1 ' 
utav 9eoryQvo otócv 1j éxxAuoía, eic Ocog 0 vijc cnOsctag morQo, zero 
réÀetog évvzüGrorOc, víOc víAtiog ivvzoGrorOG, xoi Gyiov mvsÜua Tí- 
À&ov évuzóOororOv, uio Os0Tqc, uie Ótomortio, uic xvgioTmg. Zio 
zUvrQ GeQOg xsxuovyacw e£ Qsiot yooqol Fvo Qcov, vovrécr, voriüo 
OuOOUGLOV, ctl OUGuV Tijg eUTSZG TrevrOTQtOC, Tg cUTIG XvQiorqrOG. 
Koi Óiímsosv ix movroy09sv O vc cvowoíac cov Àoyoc, c vore. 
Toívvv rovrov sigquívov xcl dvriOfroG mQ0c Tog rOU mootiQnuévov 
- - e - 
Novo? oovec cxozeiv i$ vzegye yo, xoi ovrog rd cUrQ xsgohoiw 
everoézew. 


M 35 ' , ' , ei Pk 1 
Ilorov uiv oov émtiÓ* zegnyeoys r0 xsqoÀowov Ort, Éic Otoc, 
, e 1 , aD - , 9^7 1 c , 3 - Xx 1 
&E ov rà zevr&, xol susig sig eUrOv, xol eig xvgioc IncoUg Xorvoroc, 
^ c - ? ? ^ - MA S ' , LT [d ET ? ? L7 ? M. 
xeL qutic Ór evrov, Ór Ov vc z«vra, xol zutig Ór evroU, ovy Opüg 
[24 " ' 2E € 1 , Oe dz - , 28A - ' , 
Or., Eig 0:0c, dÉ ov vd zavroa, xol qusic eig avTOv, zÀg Tqv ulav 
? M , et Mi , M 5 1 , M , M ; 
doynv cquetver, Vve ux] eie zoÀÀdg coydg voévr vuv Ortvorav. xot cic 
f. 5 , , A , - - ? , 93. A - 
zolvOsiav eyeyw zoÀtv TOv zÀcvqOisvra vovv rQv «vOgozOv £z Tl 
- M. e - A € ? , * 
xtvogovio vic zoÀvOciac; OgGg yog zc &vi ovoueri xéyouvor, xot 
- ? ? ? , 1 - , * A 9 4 
ui& OvouoGíe, ovx cgvovutsvog vOv uovoysv; 9:0v.  Oiós ydg avrov 
* 2553 M 3 , 
xvgiov, xcl oiósv evrOv £cov, Ói0 ecgodM£Ousvoc Aéyti, Kot eig xv- 
? - à , [3 1 , v. 9. X 1 — , - 
oiog Inco)jg Xoiwroc, Ov ov vc z«vro. Kol imi uiv oU xvoioc roUTO 
E »0* ' YT. 
Afyov oU r0v cUrOv Poquovs motíoa sivou xoi vOv cvrOv viov, clÀe 
A A , - A 
&OciEs vOv uiv muréga zezége Ovra, vov Óà viov víov aÀyOde, inti 
- T bd , [d , - - 1 
rO tiz:iv, Eig Os0g, imi vO zaTQl ovy cg dovovuevog iz T vio vO 
* ' A , A LI , ' M 
tivo, 9s0c (si ydg wr) 9e0c, ovre wvgiog* émeiü] Ó& xvgioc, xol Otoc), 
? , ? , [v A - e , 
cÀÀ tig uiav Ovoueciav cveysiv cveyxofousvoc vmo ToU eyíov zwvtv- 
C d er , 
uezoc 0 &ytog dzocroAoc Épootsv quiv xv miórw, évegydg fva xvgrov 
, ' ' , er 
cquoivov, &oe yt x«t Ocov. '4AÀo umósig voui&éro , énsiür] À£yet &va 


Car. IV. — 1. oJy oiget ego (quam- oet libri. Ovx pst suspicio Petavii fuit. 
quam magis placeat oy yet). ov yat- 


PANARII LIB. [I. TOM. I. HAER. LVII. 157 


sincerumque cultum adhibent, quique veritaüs et unius catholicae 
ecclesiae sunt filii? Vehementer erras. Quis enim non asserat 
unum deum esse veritalis patrem omnipotentem, a quo unigenilus 
filius vere progressus est, deus verbum, verbum, inquam, in pro- 
pria persona consislens, et a patre revera sine ullo inilio ac tempore 
genitum? Unum itaque deum caute ac prudenter ecclesia praedicat, 


patrem videlicet et filium. — Quoniam, inquit, ego zz patre, et pater Ioann.14,10. 


in me est, et, 4mbo unum sumus, hoc est una divinitas, et voluntas 
una, et una dominatio.  Celerum ex patre spiritus quoque procedit, 
suapte conslans hypostasi, ac re ipsa perfectus veritatis spiritus, qui 


Id. 10, 30. 


illuminat omnia , qui a filio accipit, veritatis, inquam, spiritus, spt- Ioann.16,14. 


ritus patris, spiritus Christ. laque unam ecclesia divinitatem agno- 
scit, estque deus unus veritalis pater, perfeetus pater, hypostasi 
sua praeditus, perfectus filius, suam peraeque habens hypostasin, 
perfectus denique spiritus sanclus, et suam sibi hypostasin vindi- 
cans, una divinitas, unaque dominatio. Quibus de caussis deum 
unum sacrae ubique literae. pronuntiant, nimirum consubstantialem 
iriadem ae semper existenlem, cui eadem identitas idemque domi- 
natus allribuittur..— Ex quo tua illa, stolidissime mortalium , inepta 
ratio concidit. His animadversis adversus illas Noéli voces oppo- 
nendum modo aliquid et ab ipso principio repelendum est, atque eo 
modo singula capita refellenda. 

Quod igitur inprimis illud obiicit: Unus est deus ex quo omnia, 
ef nos in ipsum, et unus dominus lesus Christus, et nos per ipsum, 
propter quem omnia, et nos per ipsum , nonne iis ]psis verbis, Unus 
deus ex quo omnia, el nos in ipsum, unum significari principium vi- 
des? Ne animum nostrum ad plura cogitanda principia converteret, 
ac mortalium ingenia vanissima illa deorum multitudine decepta rur- 
sus ad eandem asserendam copiam adduceret. Vides enim quemad- 
modum uno nomine sit usus et appellatione una, non ut unigenitum 
deum abnegaret. Dominum quippe esse illum intelligit, eundemque 
deum. Ideo singulari quadam cautione illud adiecit, Ef uus domi- 
nus lesus Christus, per quem omnia. Quod cum voci illi, Domus, 
praecipue affinxit, non eundem indicavit esse patrem, eundemque 
filum, sed eum qui pater est esse patrem, qui filius, vere filium 
esse declaravit. Nam et eum de patre loquens unum deum esse di- 
xit, nequaquam filio divinitatem detraxit. Nam si deus non est, 
neque dominus est, cum aulem dominus sit, deus quoque sit oportet. 
Verum apostolus, ut ad unam appellationem reduceret, a spiritu 
sancto compulsus ita fidei mysterium nobis aperuit, ut unum domi- 
num, proindeque et deum, aperte monstraret. Nec est tamen, quod 


Cap. V. 
1l. Cor. 8, 6. 


pag. 485. 


Kg. s. 


158 SANCTI EPIPHANII 
A ? - , 
xol &vo, uo &oc zregéAums Ov covOuoOv vig TouX00c , ÉmeiÓn] ovx c0vO- 
- b] 
Mee r0 &yiov ztveUuo. — OvopudGag yog zrezéoge xot víov 9tOv «ol xv- 
, , eo, ou n , 1 H Auto T B 
gi0v, év mvevuori eyío dvouacsv. Ov yag émtiÓw) timsv, Eig Qs0c, 
e. ' , AC ' 3 
7z£Ql ztwcrQOg, i6 oU TQ ztüvta, qjovmGorO «vrOv TO &(vot xvgiov, ovi 
z T , , - Y 
zGÀtv imei eims, Ko eig wvouoc IncoUg Xotrog, wovrQcoro ovrOv 
) £ivot Osov: cÀÀd xaQcmto inl v mzerQl woxícOw iml vi uóvn O 
TO &LVOL QTEQ ó ol 2oxéców imi v5 uovy Ovo- 
T7 A ' 4 D A , 
ueGio , Àéyov, Eig Ot0g, Gvv 0i và Ocog OmAovori icti xol Kugioc, 
E - ? M 37 E" 
oUro xci ini vQ vig qoxícón !r0, Eig xvgiog, Gv 0à ?:Q, Elc 
Xvoi0c, GUvsGTL xal vO Üog. Éycv ovv zmsQl marQgOg xol víoU ov 
- * 28a. ec ? e ec 
3 xoUgog qv «zo zvevuozoc cylov, ca iv zxwvevuert cylo, ec Eg, 
, » q«* 9'4 A 0 - ? , Li CET , 
épOéyyero. Elw« Os 0 &el vo c'yvov zvsUue ov cvoraciv &cvro9 ^ ztorov- 
r1 9 u LJ , - — e - ' 
usvov, Vve us sjuiv vzoyocuuov Óo6tL voU ztegl $avrOv xal su&g Tiv 
, , 9 2t EX. 9 ' [u ' ? ec ' , 
cvoreGciv zoujcecOot. oe ovv sig Ot0g 0 mzoTEo, ib ov vo zx«vra, 
P T , (T LT X 1 ó E] € LI , *A à 9 «0 * , 
xoL tic xvouog lucoUc Xoucroc, Óv ov va zcvra, 7) ÓV Ov vc zcvrG, 
ta ex A e - 2 ? , c , , 1 ^ 
xul $v TO Cyi0v zwveUue, ovx cÀÀorgiov OtoU, évvzoGrorov O& Ov, 
- - b ? L2 
Ói0rL zmvseUuc toU, xol mveUue cÀ«qOtlag, xot mzvtÜuO mzarQOQ, XOL 
? ? 0 ? 
zvtÜua XoioroU. 


ld ? 
Ei 0i msgl vov, '"Exomíocsv Aiyvmroc xoi iumooía Al9i0mov, 
, (e LI 
! xal of. Solos cvÓosg v^pwAol imi oi Ówehjcovrow, xoi 900, ZU 
y » mw 
tí 0 QsOc, wol ovx jÓsuusv, xoí Go, ÓoUÀo, Écovror, xc zoQrUGovroL 
? , , , Mi A , ei M 
ózíco cov ÓsÓsuévor ysigoztéOnutg , x«L v col zoocsvEovron, Or, v col 
? , - 
$:0c iGri., xol ovx Écr, 8:06 mv Gov: GU yog si O 9:06, xol ovx 
E e 9 7 uf , etes T 
qüsiusv, 0 Oc0c voU "logon Gc r5o, Ovy 0oGc, prucoiv, Or. tic coc 
- A - ec ec - 
iorwv; 'Ex vÀv voi vrOv yog ÓqrOv, oc vzxtüsibausv, ov vodv cd 
? i] , , A , 
slomuéve, cÀÀc zavovgyog mtgixOzTQv Tag ygegoc, Àobo uiv Óujyov- 
? , jI , A " ? ? , M 
uevog, evOvztoforoc Oi sigaycov rovg Aoyove, ovx «xolovücc zai 
2 ? - e * * 
zcoi z00e q9éyysror, ovre xoO' síouov Ówupysira, 0 JNowrog 1) oí éÉ 
? - M d e - MEL. , 1 
evroU JVoqrwvol vooUGw.  Sigmto yt xax »vvi Ovoue 2décov, xoi 
Ml ACE eo - 1 , 1 M 1 
TOUVG Uq0$ Ovroc ogQvrog xcÀoUci z0ÀÀe fémovrag, xe«L voc yoÀec 
e 
yivxslag qoxovar, xol v0 O£oc uéAt viwig éncvouacov, xal vac '"Egw- 
vvag Evusviüag vivig énovouacoav, oUro xal ovrog xol of cz cvroU 
- , 5 , c - ? - 
NNoqroU £yov Ovoue dvoqrog vzwoytu xol of i$ ovroU cvonrobvrse, 
^ € , X ^ 
un? OÀcoc vijv axoAovO(iav cv * peaxovor xoi av zoooeAAovrar vootv- 
- , - s , 
TtG, Og xol zÀmooUGOoL im cvrovg rO elgmuévov vzO ToU cyíov czo- 
cr0Àov, lMhjrs à léyovo, vooUvtte, wore zmeol vívov OrafefioioUvrat. 


Car. V. — 1. Peltavius suspicatus 4. Pelavius suspicatus est moet. 
est xà. Car. VI. — 1. xoi om. libri vulgo. 
2. Vulgo t9. Adieci vero cum eliam supra cap. 2. ex- 


3. An x(QQoóc? lare viderem. 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LVII. 159 


quisquam existimet, pro eo quod uzwm atque uzum solummodo di- 
xerit, aliquid de triadis numero esse detractum; quasi spiritus sancli 
mentionem nullam fecerit. Etenim eum patrem et filium deum no- 
minavit, ac dominum, in spiritu sancto utique nominavit. Nam ne- 
que cum de patre agens, Unus deus, inquit, ex quo omnia, esse il- 
lum dominum negavit. Neque contra subiiciens, E/ wuzus dominus 
lesus Christus, hunc esse deum inficiari voluit. Sed quemadmodum 
in patre una appellatione contentus hoc tantum dixit, Unus deus, qua 
voce eliam altera, Jom?nus, continetur, ita in filio, Unus dominus, 
duntaxat expressit, qua cum voce dei quoque est appellatio coniun- 
ela. Quare cum de patre ac filio disserebat apostolus, non spiritu 
sanclo vacuus erat, sed in eodem loquebatur, ut diximus. Solet 
autem spiritus sanclus sui minime commendalionem facere, ne ex- 
emplum nobis commendandi nostri praebuisse videatur. Est igitur 
unus deus pater ex quo omnia, et unus dominus lesus Christus, per 
quem omnia, sive propter quem omnia, et unus spiritus sanctus, a 
deo nequaquam alienus, qui propriam habet personam; quoniam De 
spiritus est et veritatis spiritus, spiritus, inquam, patris ac Christi. 
Quod autem nobis istud obiicit, Laboravit Megyptus et negotia- 
lio Jethiopum, et Sabaim viri. sublimes ad te transibunt, Mem illud, 
Tu es deus, et nesciebamus , et tibi servierunt, et ibunt post te vincti 
manicis, et in le orabunt, quoniam ín te deus est, et non est deus 
praeter te, tu enim es deus, et nesciebamus, deus Israel salvator, 
vides, inquit, ex iis, quemadmodum unus duntaxat sit deus? His 
enim scripturae locis polissimum fretus, ut ante diximus, nec illo- 
rum sensum intelligens, sed sacras literas fraudulenter amputans, 
atque et obliquas narrationes instituens, et sacras auctorilates per- 
verso ordine ac nonnullis praeteritis in medium afferens, nihil con- 
sequenter ac seriatim eloquitur, nihil denique penitus intelligit tam 
Noétus, quam qui ab eo Noétiani dicuntur. Atque ut pessimo cui- 
dam cani nonnunquam leonis nomen imponitur, ac caecos mulla vi- 
dentes appellant, et fel dulee nominatur, et acetum mel a quibus- 
dam vocatum est, ac denique Furias nonnulli Eumenidas nuncupa- 
runt, ita in illis accidisse videmus, ut et Noétus, hoc est intelligens, 
appellaretur ineptus el insipiens homo, et hoc ipsum nomen perinde 
inepti illius discipuli consequerentur. Qui quidem eorum quae di- 
cunt ac palam proponunt ralionem consequentiamque non intelligunt, 


Cap. VI. 
Isai, 45, 14. 


ut in his apostoli dictum illud impleatur: JVec quae dicunt intelligen- 1. Tim.1, s. 


les, nec de quibus asserunt. 


2. Vulgo c9. 9. qdoxouct emendarunt Cornarius el 
Pelavius. Libri vulgo habent qácxst. 


Ko. £. 


pag. 486. 


160 SANCTI EPIPHANII 


- 
? 


E ) , - PA E L 
'Og&rs yag, c) cvÓgsg dÓslgol, mg evortgov simev v tía yoa- 
LU] M ^ 3. e y ec u rf , i] - , "LÀ 
qu, uGÀÀlov Ó&£ «vrOGg O *vgioc, cg £ys. v] egy ToU xsgaÀalov (oOtv 
M , 3 / , 2 - - , ? , Hi e , 
x«l Osixréov ézL mvcGQo £v avrOQ TO xtqoleto cÀmO:iag v6 xeL vzoO- 
ctc) ór:, "Egorwoaré us ztol vOv víàv uov, xol vOv Ovyaréoov, 
xol rQv £oyov tOv ystoQv uov évreíAncOÉt now. — ' Eyo) émoímoe, qol, 
^ , M - 

viv yi, x«l &vOgcomov im evtjge, iyo vij ysioí nov iortoíoGa Ov 
ovgavov, iyo mzüci roig &orooig àveverAetumv, éyo) Tjysige uva Órxauo- 
y , LT - ^ e i] ? - ? - T , , 
cvvnc Decién, x«l züGoL ab oÓ00L cvroU tvOtiot" ovrog oixoÓoud6tt 

1 , , 
TOv z0Àtw uov, xoi rnv eiyucAcoGiav imioroési, ov usto AUrQOV, Ov 
z , , * M ? 
uir Ócoov, sims «vgiog Zofoac9.  Eiva Àowrov, '"Exonmíactv Ai- 
, - 
yvzroc xcl of iuzooíot AiOi0mov, xoi vd &&rc, Ort &v cot 8s0c deriv. 
? rL M , 2 2." —9 - , , * A ? - 
Ev civ. 0$ gaínutv, dÀÀ 1 £v rQ szorQQo àoyo; Koi yep cÀq9Gc 
' , e A 3.15 UST 1 , ü , e 
Oc0c Àoyog 0 vioc, «aL év avrQ 0 zoTQo ywocxsra,w og Àéyst, O 
foooxog iub fgexsv vOv moríon, xoi, 'Eyc i0face cov r0 Ovoyua 
£ooexoc iu& £ogcxcv vOv zaríon, xoi, Eyo ióofac« cov vO Ovou 
- - cl ? , ? fe t1» [y 
imi rüo yXe. — Eiva mew Orts, 'Eyo mytoe ocio. Ovy 0oüg Ori 
, , L] e 5 , n. 9 J , - NS A ? ' 
qow écrit zor90c 5 (OLaCovGoa, 3) éyt(govod é& evrgc vov cÀuOuwov 
, , LEA , ' E] ? era - , 3. E 
4oyov Beciléa imi mcvroag, vov é$ avrov cànOivog ytvvgOévra avo- 
ie 5 , [il | X , 2,1 1 ge st [i , Ly 
qO0c Xol cyoovoOc; Og X«L sytLoe ztoÀww evrov rov (jaciAew, cg Àeyet O 
e, 5 48. , » 0 ' - € 1 
&yiog cm06T0Àoc, qeoxov, Ei: 0 mzvcUuo roU éycígavrog Xoiorov 
- M n wes 5 i] - 
£x vexgGv oixei iv vuiv, 0 éysigag Xoiovov £x vexocv foozovjosi «ol 
ec - 1 - - 3, — 
r& Ovqr* GOuorc vuGv, Ói.c v0U évowxoUvrog zveUgerOg «UTOU à 
- A - 2 - ? 
viv: Ozoc GvvcÓm vc zoogmwtuxd Toig czt0GTOÀIxOlg, wol Tc Q7T00T0- 
^ , - 1 ? A - ? - 
luxe TOig &voyytÀuxOic, xoi voa tvoyythuxe voig c7t06TOÀtkOlg , xol vc 
à - $ T e 
czoGroÀuxe roig zvwooqnrwxoic. —Eiva, "Hysiga paciía: xoi ds o 
- ? e 
iyclocov Xoigrov ix vexgdv. ! To 0i, 'Ev col 9:0g ierw, Gg uv- 
- A , '* J - e , , e 
GrqoLQÓQg rc zvro xaL Qovuooiog Oujysivar 7) Os(a yoagy. — Siento 
y«o iv vag ?é£v cugxi mQorcogüro, xoci zgoxeTQyyéAAero vj vÀwv dv- 
- - p 
Soonov ZAm(ó:, Ói& re zo0c 0v OcOv émitgogijc sj 9tórqc. 'O ydo 
[AL - - A , e , , P... LT , - e. , 
viog r0U 9toU Otoc Àoyog cg £v zoÀti vyío xci iv va eyiío, vrovré- 
- € 
oriv ày ci] eyle évovOgcnzost xot évocoxo zegovoie, 9t0g Qv xorot- 
i 4 4 ^ 4 
v" e. s , A M ^ e 
xGv év vag «yío Àéyst, zdvcere vOv voeov voUrTOv, xol iv vowolv mué- 
, - 3 A4 , - ' , " E 39 , at 
Qouc éyEQO evrOv. Zíi0rL, uvoriX Gg Tc ztevroc oixovousi 98c0c. doyoc 
? E A , ? , ' 
c7t0GTQÀrlg c7t0 ztveUuoTOG Ív GeQxi, xoi GvvÓscuov eyazwe Otuxvue, 
-J , .| , [d A , ^ ' 2138 e , 
épéAxsrQL, xel Gjuxgvvec éavrOv uéyag cv Ot0c, avrog 0 Àoyoc, ix 
, A , qos * LAT - T ^ Di A 
ze90évov Oi zwvevueroc «yiov ytvvgOsig viog Oz0v, tic Qv, &avrov 
A * / er , e" , E i] 2522 * 
GoQxi «aL ztveUuoTL $vo reÀéGec, cg ÀÉyei, O xoraBac avrog iori xal 
c , c M - - €- 
0 dvefac, 0 víóg voU cvOouzov, 0 Qv iv v ovgavo. 


Car. VIT. — 1. Vulgo 6 6t. in libris, adiciendam esse viderunt iam 
2. éy praeposilionem, quae desideratur Cornarius alque Petavius. 


PANARII LIB. II. TOM. l. HAER. L VII. 161 


Auimadverlile enim, fratres carissimi, quid ante seriptura di- Cap. VIF. 
xerit, seu polius dominus ipse, ut initio capitis scriptum est. Unde 
ex verissima illa, quae in toto capite est, narralione argumenloque, 
Christiana fides est commonstranda. Sic enim ait: /n/errogafe me sai. 45, 11 
de filis meis et filiabus, et de operibus manuum mearum mandate E 
mihi. Ego feci, mquit, terram, et hominem in ipsa. Ego manu 
mea fundawi coelum , ego omnibus stellis praecepi, ego suscitavit cum 
tustitia regem, et omnes wiae eius recíae. Iste aedificabit. civitatem 
meam, et captivitatem. converíiet: non cum pretio, non cum muneri- 
bus, ait dominus exercituum. | Deinde subdit, Laboravit Aegyptus et 
negoliationes Jdethiopum, et cetera. — Quoniam in te deus est. .]n quo 
vero alio quam in paterno verbo deum inesse dicemus? Vere quippe 
deus verbum filius est, in eoque cognoscitur pater, quemadmodum 
ipse testatur: Qu vidit me, vidit et patrem. liem: Ego glorificavt loann. 14,9. 
nomen tuum in terra. Deinde: Ego suscitavi regem. 1n quo nonne Isai. 45, 13. 
propriam patris vocem agnoscis, quae verum ex sese verbum exci- 
lans regem omnium conslituit, eum scilicel quem vere ex se sine 
ullo inilio ac tempore genuit? Qui quidem eundem rursus regem 
excitavit, ut apostolus his verbis expressit: Quodsi spiritus etus qui Rom.8, 11. 
suscitavit Christum a mortuis habitat in. vobis; qui suscitavit Christum 
a mortuis, vivificabit et mortalia corpora vestra per inhabitantem spiri- 
tum suum in vobis. Ut et prophetarum oracula cum apostolicis, et 
apostolica cum evangelieis, et evangelica cum apostolicis, aposto- 
lica denique cum propheticis consentiant. Sequitur: ;Susczlavé re- 1sai. 45, 13. 
gem. Et hie declaratur ille qui Christum a mortuis excitavit. At 
cum dieit, J» te deus est, quanto cum mysterio, quamque admira- Isai. 45, 14. 
biliter omnia scriptura sacra proponit? Etenim in carne velut in 
templo quodam praevidebatur atque hominum spei per conversionem 
ad deum ostendebatur divinitas. Siquidem dei filius ac deus ipse 
verbum, quasi in sancta quadam urbe religiosoque templo, nimirum 
in assumpla hominis natura et incarnaüone deus existens, in san- 
ctissimo inquam templo habitans ita loquitur: .So/w/te templum. hoc, Yoamn.2,19. 
et ?n tribus diebus excitabo illud. Quoniam per mysterium admini- 
strat omnia cum carne missus a spiritu deus verbum, atque arctis- 
simum caritatis nexum ostendens allicit, cum se praesertim exte- 
nuavit magnus ipse deus, verbumque de virgine interventu spiritus 
sancii genitus dei filius, qui unus atque idem sese carne spirituque 
perfecit. Quo illud pertinet: Quz descendit, ipse est et qui ascendit Yoann.3, 13. 
Jilius hominis, qui est in coelo. 


8. Vulgo sine dislinclione Seóc Aó-oc omoocohels celt. 
Corpus Haereseol, II. 2, 11 


Keg. 3. 


pag. 487. 


Kip. 3. 


pag. 488, 


162 SANCTI EPIPHANII 


7 - - ? - ? 1 - - 
Ti oov égsi Nowrog iv vij avrov «vonoío; Mw iv và ovoovó 
s. ? * - $* e A "- 
cdgb wv; ZfmÀovór. ovx qv. llóc ovv 0 xoroac i£ ovgavov «vroc 
, , , , 
iorw 0 voc; dÀÀ iva vOv xorshOOvra ÀOyov Gmucvr ov xavoOtv 
? j! , 
üvra, dÀÀa GvoDsv xertÀ80vra. 'Ezsi 0b ivqvOoomwwotv iv cogxi, 
2 M , M ' 
oUx dz0 Gmíguorog cvÓgog, ix mvevueroc Óà «oi Gagxog, irtAtmgs 
^ d , ^ - 
viv cvroU oixovouíov. Zia rovro uíov fvorQra Gquaivov cáo ToU 
- ? , , 1 , 
Àóyov GvvevOGsog x«i vig cvOgozwGtog Qaoxsu TOv cvoOtv dxovro 
A ? , ? , / 1 Ui - (3 A ME , 
&vo &viéveu dv velevoe, 9eóvqvog. Kol ydQ viv O0 wr àv mots Got 
[i 
éov.v ix. zveUvuarog xol zmogütvov, O moogtveyOtlg mergi véAsi0g ÀO- 
- 3. , * * e , - 
y0€, 0c zQ0 zovrov £v ovoavG ovx qv c«o&. Ti ovv qv 0 iv ovgava; 
? Mi , e ? M ? - ? * 2! ' , J , 
wÀÀc Àoyog o c0 ovgavoU «zoGcroAtig, tyOv TQv tig uiav OcorqTe 
A - 
fveew, xorx Óvvauiv ztcTQOG cvvqvapévuy, ivo BH Or, émi yijc 
xol ovocvoU o «vog $s0c Aóyog UTUI)OTEV , arQemrog Qv xol cvaAloLo- 
TOC. 4oyoc yo jv 8s06, qv dd, mvsÜua qv, Óvvogig qv, !0g rO 
xowov Ovouce xoL zewoc cvOooztoig ycponrov cvsléufavev sig favrOv, 
oUrQ xocÀovusvoc vioc vvOgomov, víoc Qv Ot00, xol iv moognjvetc 
9 1 , , [7] E 2y Gc A 3 h ' 1 à ? S o 
z;QOQ)v OvouoterO OzttQ ovmm iv cagxi 1v, Ówi 0 uéov iv eve 
- e , 3 d , , 
vrÀei0UGOot. — "Aoc xol ZzovigÀ £pr, Eióov oc viov av8oomov £oyous- 
- - M] ? - ^ ? 
vov émi vQv vsgtÀdw. Zhi Óixoíog iv ovgavd vÀ OvOuerti ? rovro 
)v Aóyov ^siüe zvevuot, eylo 0 zgogniTEe viov vwiorov dzoxoAG 
TOV ÁOyOV u yio gogninus Uu XOÁOCV. 
M] 1 ^ [4 c 1 , , , 
Zio và more vovsgoa Gouatvov 0o uovoysvue q«oxsi, Ovótie evefé- 
A i] [y - ? E Lu - 
Buxev elg vóv ovgovov, si ux] 0 ix voU ovgavoU xoza(juc, 0 víOg ToU 
dv9ogmov: ovy Oz, 0b &vo 9)v q Gdob, ca &voOcv xov5oysro, ToUIO 
vg v X 3v:9oeues, 1)9x810, / 
—- , ^ 
vG Àoyo uéAlov xoAticQot. 


' AM vi dGriwv 0 dgsig, c) oUroc, Ort Ovvoc quoiv, o 9:0c sjudv, 
xol ov AoyiG9qoevon &AÀog; KoAdg mavv &qy, c xol 0 ezxocroAog Oi- 
- AÉ *Q t , , [3 (g b^ 1 1 iH , 
psBotoUror, Àéyov, Sv oi zarégsc, é& v 0 Xoiovog v0 xara Gagxa, 
e ow ) , , T - 4 Lo d 
0 Qv énl zavrov 9:0. Ocvuocrc Óujysivev. — Ovroc yag 0 àv ozw 
inl mévrov O:0c. '"Exiów yàg cvrOg Oi0eGxzi Qu&c AÉyov, Ilavra 
oL zt«9s0091 UzO TOU zeTQOg Mov, Óià roUro iml mavrow iori 90g. 
Otro xol 'Iocvvqe ucegrvosi Àéyov, "O dv dm együe, 0 cxqxóoutv 
xol Toig 0pO9oÀuoig Éopoxousv, xol af ysigsc uv PvrAegnoev. Koi 
, Li - ? , n ^ 2 49 , d A c , 
zw qoi év vj J4moxeAviu, O ov vm eoync, xe o ioyousvoc 


Car. VII. — 1. eq cod. Rhedig. 2. Libri rpó Qv. 
Vulgo cc. 3. Libri toUrtov. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LVIT. 163 


Quid ad haec Noétus cum sua stoliditate atque amentia potest Cap. VIII. 
obicere? Num in coelo caro ante versabatur? Minime profecto. 
Quomodo igitur qui descendit de coelo, ipse est qui ascendit; nisi 
illud significare voluit, verbum ipsum, quod descenderat, non ex 
inferiori esse loco, sed e coelo esse delapsum? Posteaquam vero 
carnem hominis assumpsit, non illam quidem e viri semine susce- 
ptam, e spiritu pariter ac carne tolum administraüonis suae nego- 
tium perfecit. Quamobrem ut divini verbi humanaeque naturae con- 
iunclionem et in unam eandemque rem consocialionem monstraret, 
illum ipsum dixit qui e coelo venerat eodem cum absoluta divinitate 
rediisse. Nune enim, id quod ante non erat, caro est, de spiritu 
susceplus ac virgine, perfectum nempe verbum oblatum patri deo, 
quod antea caro in coelo non fuerat. Quid igitur in coelo fuit aliud 
praeter verbum e coelo demissum? — Cui in unam divinitatem con- 
iuncelio conveniebat, secundum paternam vim copulata atque conflata. 

Quo et illud una declararet, in terra coeloque eundem esse deum 
verbum, conversionis omnis ac mutationis expertem. — Erat quippe 
verbum, deus erat semper, erat spiritus, vis erat denique. Qui 
commune illud nomen, quodque homines capere possent, in seipsum 
suscepit, cum hominis filius appellatus est, quamvis dei filius esset. 

Qui insuper a prophetis id ipsum quod in carne nondum erat esse 

ante pronuntiabatur, propter id quod erat in eo perficiendum. Quare 

ita Daniel loquitur: //di quasi filium hominis venientem in nubibus. Dan. 3, 13. 
Unde merito in coelo hoc affectum nomine verbum sancli spiritus 

afflatu propheta perspexit qui F/um altissimi vocavit. — Quocirca 

quae prima sunt posteriori ordine declarans unigenitus dei filius, 

Nemo, inquit, ascendit (n coelum misi qui de coelo descendit, filius Yoann.3,13. 
hominis. Non quod caro esset in coelo, sed quod e coelo descen- 

deret, qui eiusmodi esset vocabulo nominandus. 

Verum quid tandem, mi homo! proferes? Scriptum est, inquit, Cap. IX. 
Iste deus est noster, et non aestimabitur alius. Praeclare vero, quem- uo 
admodum et apostolus affirmat: Quorum, inquit, patres, ex quibus Rom. 9, 5. 
Christus secundum carnem, qui est super omnia, deus. Quae quidem 
admirabiliter ab eo dicla sunt. — Hic enim qui est super omnia deus 
est. Nam cum iis ipse nos verbis doceat: Om: mhi tradita sunt Dra 
a patre meo, propterea super omnia deus est. Alque ita quoque bu. m. 
Ioannes testatur: Quod fuit, inquit, ab znitio, quod audivimus, et 1.Yoann 14. 
oculis vidimus, et manus nostrae contrectaverunt. |. Ac rursus in Ápo- 
calypsi: Qui est ab in?tio, et qui venturus est omnipotens. — Egregie Apoc. 1, 8. 


&. eire coniecit Petavius. Verba và óvouort iungenda sunt cum dmoxaAiow. 


; 3 a 


pag. 489. 


164 SANCTI EPIPHANII 


-- -— ' Ei - Li , 
movrOoxoerOoQ. Kec xorc zdvroa simt.  KoeÀdg yco tims, llevro 
, [2 1 - , L] ? - ec , ? LI 
uoL z«pt0093) vzo TOU storQOG uov, xol «xowDog vmsri9tro. Emi 
, 1 zr ^ M 3 7) 2 - H 2 - , 
zcvroac uiv ovv. ov 9:0c, £jov 0& i0tov evroU zorégo, iv và Aéyaw, 
2 , ' 1 , , 3.2291 Jk ' ' zd 
Amíoyouct zoog vOv zaríoa. Ei 0i wv ovrog zarNo, zo0c moiov 
, » , A. 3 D of £: IIo ' A "d - t^ e 
moríga &pe oz, e ocvomvt; lleAw yeg Àéy&i, "Iva ooi $v, oc 
iyà xol c) £v iouev. 
? 4 1 1 ek 3 2 "! , WA ' 30x , " 
eh yog 1| yoeqa] &GooAiCouévsi] vag xor« TO (oov zrOG&G TOV 
, - , M - 
cvOooztov ix movreyo0sv vOv voUv cvveysi imi vqv u£cwv Tie cÀn- 
, r , mo 1 , A ' , ? , i 
Osíac o0ov. Kei zog rovtovc uv rovc vouitovrac cÀÀoroiov &tvot 
' et E 1 1 o , $0 & A 
TOv viov TOU zt0TQOGC, Qui Ó6 coc -Ágtiog vouiteu xoL dAÀot eLo£&Getc, 
A Ey Mock Nacof. ' e s !g j M ài ' fe -- L 
£yev, Eye) ol 0 moro £v éGuzv, moog 0$ rovc vouifovrag avrov si- 
Js. ri ' ' ' ] 
vot TOV zteTÉQe xoi rOv cvrOv tivoi viov, Oi TO &igwuévor, '"Eyo) wol 
? ' D, 
0 zaT5o £v écusv, Àfysu, lloímcov cvrove (va cow $v, xo9oc iyo 
A ' ? - M 
xci GU fv igusv: lvo xcevoicyvrm Nowrov xol vqv avro? Gyolqv, ma- 
- - - Ul ? 
ocyoyoGv tig T0 uécov vrv vuv uat8qrQv fvociw.  llàg ydg svvero 
^ - $3 c i] 
Ilíroog xoi 'locvvqg, xol of zaO8c£59c, sivoi $v cg xevo ! cvvoloiyv; 
(ÀÀk Org TO sivoi év guG &vovwti OsOTQrOQg, xoi iv wuG yvy | 
eÀÀ« Orig TO tivot év pug &vovmw QtoTQrOG, év uiG yvopun, xe 
, , em ANT, ' , - 
Óvvdusi, sig TO cmoxgovGeGÜOcL zGGav vzovoiev zezc S«rsgov Tic 
y e ? , 
cinOslag émovicreufvev.  Gizmoc Óà 0 yug cmócrolog guGxst, 
E foi «er ' D z f Y 
Zisi&ov quiv vOv zoeríoe cov. 'O 0i eímsv, 'O íoooxoc épi fogaxs 
' , ' , * ? , , c ' ? ' 12 , - 
TOV 7ztWTÉQU^ XOL Ovx tiztv, Eyo siu O0 zoTHO, &ÀÀc vO Eué oquoi- 
ü , Li [d , M y [d 
vov ?:0 "Eovtóv Aéyov, vo 0b Ecoaxs vOv motíou, ov, Ecvróv A- 
, 1 » e) »" ? , 
jov. '"4AÀÀo ydg r0 TOv xoi &ÀÀo v0. Eué, xoi cÀÀo "Eyc, xol freoov 
125 , , * 3 f T) | ' ^ ? , , , iL] EL] 
z0 Euéí. Ei yag 5v o avrog morQo, &Atytv, .Eyo tipi imt Óé 
, . 7 ; [s ' , & ac A , - , c n ' 
oUx ovtOg £Góriv O zuTQO, cÀÀ« O0 viog, cÀnOGc Afyti, O £&oguxoc 
2- V é , 1 , SON 4 ? )G M — '4A J À 
ipé Éngexe vOv zeríoe lvo cOxgovorer Tdv voU "Aotíov BAeogn- 
M 1 A 5 A - M] ? - 
Míov, TQv TOV víOv «70 TOU ztvTQOQ cÀÀorgioUGav. 


A - , 4 - Ó 72 , Cox ' fet E 
Zh Tijg ze Gne yooge cogi zeol cn9síac vuv viv 000v vzo- 
^ ? —- Ld 
TiOsuévqe, xoi roUrov zv lNoqrov xoi Twqv cUrOU oigscw, lNowtievdv 
Quai, Gvv roig &AÀloig cioécsc. zeQcGousvor, Gonso 9 0Grgezírrv vOv 
xaÀovutvov ÓÜgcxovro, rO0v ui) Óvveusvov xdumrsoOoi iv vQ worow- 
P A , - 
xtwV GvOgozrov wire Óskig, ware eUOvvua, xxAivavreg cz0 cvrOU Té 
1 mi. e - - H , 3E ' eom : / m 4 
xo, TjG é«vroU GyoÀgo x«i uoy9noieg émi rec &bne Óvvcuei OtoU TOV 
- , - ? ^-^ 
voUv exovrícouev, c90g Ónjynoiw xot fAsyyov vv iv avrete émwsvom- 
uévov xor vijo cAmOsac EsvoltivQv. 


Cap. X. — 1. cuvoAwgry libri omnes. — 2. Libri vulgo xà &avtóv. 
Nec hoc tantum oco. 3. Cf. supra haer. 40 , &. 


PANARII LIB. IT. TOM. IJ. HAER. LVIT. 165 


plane haec ab illo pronuntiata sunt. Recte, inquam, dixit, Omzza 
mihi (radita sunt a patre meo, acecurateque nos docuit. llle itaque 
supra omnes deus existit, cum nihilominus patrem babeat suum. 
Quod iis verbis expressit: ado ad patrem. — At si pater esset ipse, Ioaun.16,10. 
quem tandem ad patrem, o stulte, discederet? Ita quippe rursus 
loquitur: U£ sint. unum, sicut ego et. tu unum sumus. loann.17,22. 
Etenim seriptura hoc potissimum cavens, ne homines ad ex- Cap. X. 
trema quaeque deflectant, medium in veritaüs iter ubique sensum 
intelligentiamque compeliit. — Quamobrem ut illis occurrat, qui alie- 
num a palre filium esse praedicant, quae es! Arii et aliarum secta- 
rum opinio, sic loquitur: Ego et pater unum sumus. — Contra. vero, Ioann.10,30. 
ut eos refellat qui eundem esse patrem et filium asserunt, pro eo 
quod dixit, Ego et pater unum sumus, Ma alio loco precatur: Fac Ioann.1:,21. 
ipsos ut sint unum, sicut ego et tu unum sumus... Quo Noéto eiusque 
scliolae pudorem ineutiat, dum illam discipulorum coniunctionem in 
medium adducit. Qua enim ratione Petrus et loannes et ceteri unum 
esse, velut in unum coalescentes confusique potuerunt? | Sed eo ni- 
mirum illa dieta sunt quod in unius divinitatis coniunctione eadem- 
que sententia ae virlule consistant, ul error omnis excludatur ac 
falsitas, quae utravis ex parte contra veritatem insurgat. Philippus 
vero apostolus bunc in modum Christum alloquitur: Os/ezde n05is Ioann. 14, &. 
patrem tuum. Cui ia respondit: Quz videt me, videt et patrem meum. 
Non dixit, Ego sum pater, sed Me, quod idem est ac seipsum, ad- 
jecit. Item, det, inquit, patrem, non ulique seipsum commemo- 
rat. Aliud enim est articulus ille zov, aliud pronomen Zzu£, aliud 
iyo, aliud Z«&.. Nam si ipse pater esset, diceret profecto, Ego sum. 
Quare cum ipse pater minime sit, sed filius vere istud usurpavit: 
Qui videt me, videt et patrem, ad refutandam Ari blasphemiam, 
quae filium alienat a patre. 
Quae cum ita sint ac cum sacrae omnes literae viam nobis ve- 
rilalis cerlissime demonsirent, postquam Noétum istum, ab eoque 
propagalam Noétianorum sectam, una cum reliquis repulimus, per- 
inde ac draconem illum qui ostracites, sive testaceus, dicilur, qui 
cum hominem persequitur, neque in dextram neque in sinistram par- 
tem flectere se ullo modo potest, ab illo demum eiusque schola et 
improbitate declinantes ad ceteras divina ope freti animum adiicia- 
mus, ul peregrinas el absurdas dicendi rationes adversus verilatem 
in illis excogitatlas perlexere ac redarguere possimus. 


Keg. «. 


pag. 490. 


166 SANCTI EPIPHANII 


KATA OYAAHZIQN, 
1 ? , c M N 5, , 
vouXxoctr O[60n, T| XQ TevvhXooTI O90". 
E] ? , , -— 
IIsgt OvoMQotov cxovousv zoÀÀexig, oU ! uévvo, Éyvogtv mU, 
, E , c - CETT "^ A , c X 
Tíg, 1] z00tv coguaTo, 1?) vL Aeyov 1] vovOszQv 1) gOcyyousvog o. Ova- 
e 2 ' 1 A ? 1 [d , SOLO IE eT 
Àqg ovrog. To uiv ovoue -4oopixov vragyov rwve vzoOvoiav quiv 
(óc. ÓLovorO vor voUrov xol vqv «UtoU cvosGiv sicír, ÓsÜgo qéos- 
9 e b] c , 9 , P 1 » E] B (9 - 
GÜoL cg iv vmovoiío, xo90umsQ fqwv, viwvog Ovrag iv BuweS0ig Tic 
^ , M 
3 Diiaüsigqvie yooog mígov Tov '"logÓcvov. Koi of uiv imwooiot 
i] , , -— - 
vovrovc l'voorixove fovAovrot ÀÉysw , ovx * ioi Óà vÀv lvcoorwxóv: 
er i] , a , A A , [u - ? , 5 L] 
£rgo yog ToUvrOV T€ ggoovquero. To Oi sig qu&g iA90Ovra 9 mtl 
- ^ A ^ 
cvrGv roUrov Éye, 0v tgOzov. "Ev uiv rjj àxxAnoio of nÀsiovg Gvvij- 
e - 6 ri , , 3*3 € ec 9, — Li 3ncV 
yovro foc xoigoU twwog, 9 fog sig mAerog mAÜsv v] avrOv Gvoiw, xol 
exefAwOqnoev vjc ixxAnoiag. —Elci Ó8 mévrtg ? Gmóxomoi: xoi evo 
- ? L 
8ói msol LggQv «el Efovouv xol cÀÀov ?0Urcoc Óofctovci. Kol 
, 
ürev Aciociw cvOgonov sig ueOqcsiev, xaO 0cov uiv jgovov 19 oUzo 
- / ? , , , ? , ri ^ , 
TOv uogiov ezevurün, éwwvyov ov usroloaupovet, orav Ó& zctiGO0L 
w *? A 5 l^ - - 
TOv TOLOUTOV 7] u&TO &veyX1g &UTOV C7t0TÉLOGL, TÓTC 7LGV OTLOUV QuetO- 
, c 2 P L2 
Aeuevsi, cg 1059 mczovufvog cyGQvog xol wnxézi inixuivOvvog ov sic 
M A - 
r0 émorQUvtGOo, Ói rv iÓsouerov sic q0ovrv 1j«sw éniSvulog. Ov 
, ^ ? r 
uovov 03 voUg iÓiovc !! voUrov czagrífovor vOv rgOztov, cla 1? zoÀ- 
Aexig xol Éfvovg zegsgyouévove. xal sag! ovroic éni£svaDévrag vovrm 
, b 13 , - ej A LI , 14 - , c " 
Oi£Otvro vij 13 eyoyij, cc ztoÀUg zttQl rovrov !* QgvàÀtivon Àoyoc. 4o 
, M 1 , 2 LI 15 342 , ó , M 
zt0fOvGL ycQ rovc ToLovrovc &vOov xal 19 àmi cvwwesiiorg Oxcavreg uera 
? , A - - - 
cveyxne v0 4stgorevxvov éoyotovro, ijo vOv usÀdv cgoigíosogc. Kai 
m .MWx- 
veUrc iorwv € meQi vroUrOv tig qu&c mtv, oUcmtQ yvóvveg iv moío 
, i] - , 
TÓzW Tiv Xovopovov tyovGi, xol cc TO Ovoue roUTO z0ÀU TUyyGvit 
- - ? 
iv voig uégsciv éxsivoig, xoi og vij oloécscg fregov Ovoue oU xarti- 
Angeusv, ivouíceusv vovTQv tivot. 


Car. I. — 1. uéy cot ye cod. Venet. tationem non admillunt. At sunt. corrupta, 


2. xoX x0 py cod. Ven. 

3. QuaSeAQuens cod. Ven. 

4. eva. (sic) cod. Ven. 

5. mepl «UrGv toUro» Éyet vOv cod. 
Venel. Vulgo extat meptéyet toUtoy tv. 

6. dg cod. Ven. 

7. dnóxemot xÀQy OA(yQv, xol extat 
in cod. Ven. 

8. 8E non agnoscit cod. Ven. 

9. Uli nimirum "Apy&s illas et 'E£ov- 
clac exseclas esse ei genilalibus carere 
statuant, Aliam enim haec verba interpre- 


* 


aul manca, id quod Pelavium suspicatum 
esse video, quodque palet ex verbis Nicetae 
Panopl. IV, 30. (Bibl. Patr. Lugd. tom. 
XXV, p. 129): ,,Valens quidam Arabs 
natione fuisse fertur, ex quo evenit, 
ut eius haeresis in Bacathis pullularet. 
Sunt autem Bacatha Metrocomia, hoc 
est primarium oppidum eius Philal- 
phiae, quae in Arabia trans Iordanem 
sita est, Eadem itaque Valentii quo- 
que de Principiis et Potestatibus cum 
Archonticis, Sethianis, et ceteris huius 


PANARII LIB. Il. TOM. I. HAER. LVIIT. 167 


CONTRA VALESIOS, 
haeresis XXXVIIL, sive LVIII. 


Saepenumero de Valesiis audivimus; ita tamen ut de illorum 
auetore Valente, ubinam is gentium fuerit, aut undenam excitatus 
fuerit, quae illius dicta, quae praecepta ac sermones exliterint, non- 
dum comperire potuerimus. Quamquam ex eius nomine, quod Ara- 
bieum est, nonnulla nobis suspicio est in eadem illum opinione 
fuisse, atque ipsius hoc tempore versari sectam, quam esse nonnul- 
lorum diximus, qui in Bacathis Philadelphenae provinciae ultra lor- 
danem habitant. Qui quidem ab eius loci incolis Gnostici nominan- 
tur. Quamvis minime Gnostici sint, et ab iis opinionum varietate 
dissentiant. Verum quae de illis nosse potuimus, ea fere sunt bhu- 
iusmodi. Principio itaque ecclesiam plerique frequentabant, quod 
eo usque tenuit donec amplifieata diffusaque illorum insania ab ec- 
clesiae consortio segregali sunt. Universi porro castrati sunt. ÁAc 
de Principatüibus et Potestatibus, ceterisque hunc in modum sentiunt. 
Quemcumque vero in suam disciplinam receperint, quamdiu nondum 
ei exseeta virilia sunt, ab animatis absünet. Posteaquam aulem 
sive illi persuaserint, sive violenter exsecuerint, tum demum, quasi 
ab omni certamine liber, atque extra periculum omne positus, ne 
ciborum usu ad libidinum voluptates inflammetur, quodcumque cibo- 
rum genus permiltitur. Neque vero suos eo modo duntaxat afficiunt, 
sed etiam peregrinos saepe transeuntes el ad sese diverlenles, quem- 
admodum frequenti de illis rumore spargitur. Hos enim intus cor- 
replos, et manicis ac vinculis alligatos, violenter membris suis mu- 
tant. Haec sunt quae de hisce haereticis accepimus; de quibus 
cum id cognoverimus, quoniam in loco domicilium habeant, ac 
quemadmodum frequens sit istud in illis regionibus nomen, cum al- 
terius haeresis appellationem nullam acceperimus, iure hanc eandem 
esse nobis persuasimus. 


farimae sentiunt. Sunt autem omnes margini suae edilionis adscripsit: , Vox 
exsecii; praecipuam enim collocant in ista mihi quidem obscura. Cod. Ve- 
eo operam, ut quam plurimos eunu- metus habet ómicc cupspeAotg. Xupé- 


chos habeant.' Ato», vel cupxpéXAtov, ut voluit scribi 
10. o9to cod. Venet. Gatakerus Opp. Crit. p. 810. et Diss. de 
11. toütoy yàp amapciCouct cod. Ven. Novi Instr. Stylo cap. 2. (pag. 9. Opp. 
12. xaX xoAAcxte xav cod. Ven. Crit.) , Latinorum est subsellium. — Cf. 
13. Ita cod. Ven. Vulgo Owyorp6. etiam Franc. Francus (Salmasius) in Con- 
14. SouAAc(tos edit. Petav. futat. Animadv. Antonii Cercoetii p. 79 sq., 


15. Pelavius edidit £x«ouppeMotg, el et Du Cangii Gloss. s. v. XuypspéAMov. 


Cap. T. 


Keo. f. 


Keg. y. 


pag. 491. 


168 SANCTI EPIPHANIT 


E E , - , E P D IS - 
Iloiày ó$ qosvoBAeQsua vv vroiovrov. Et utv yag TO £v TO 
, - A , M - - 
eveyysAio fovAovra, nÀnooUv, ro, Ec«v cxovOoA(n c: tv vOv uiv 
, - , ET 
Gov, czOxowov dz0 GoU, Gvugéoti yco Gor leicelOsiv sig viv Daci- 
, E , - E * ?N ' 5 ' — ó , , 
Às(av vv ovgovOv 1 yoÀov, 53 vvQÀov, 5 xvÀÀov, zG6 Óvverot àv 
, 1 , , E. , M c J - , - ' 
Bocilsie vwe. sxooruoreGuévov; Ei yep v Docieto Qv ovgavdv cc 
, , M — e*t ? M 2! ? (ig - i] s , L2 , 
ztcvvo dori veÀsvo Go, ovOév artÀég EyeL &v &evry. — Kot ozove voU co- 
? 
uoróg dórw dvácracie, zavro vd uéAr cvacriGsrot, xoi ovÓs Onóvtoov 
- ? 
evrGv xeraAsupOnosrot. — Kol si OÀog v0 uélog ovx iysíoerun, ovi 
- M A A , 
zv GQue cvecrQosro. — Kol si v0 v uéAog vO GxovOoA(fov evrO uo- 
, e*t e? » 5e [y / b 
vov xevoÀuuzeveroL, ovOiv oÀoge xoroÀsupOnGtrot, ovOs OzOTtQOV TOV 
- ho 5 t , b 
usiQv. llávro ydg wu&c ioxavocAus.  Tíg 0i dvegonéeu evroU vov 
óL , Ó ME G 4 WE 9 M Gl , , 
xogüiev zwwvre GxovÓoAitovcav; EccOtv yog, quoi, ixmogsvovroi 
€- ^ A , 3 , 
zt0QvtioLt, uovysion, cGfAyston, xoi ve rovrO:g Opoiw. Tig ovv Quia 
- ? - 
vv favro? xogüiuv; Ei Ó& ovx dysíoevos v0 GGua xord Twv vwwav 
» v. 1524-7 Rz LA J f ' H c , , 
&voiav xeL eo£psiov, 7t cgo ÓvoíGeL O zceoL rovrov ogitouevog Àoyog. 
mp lod ? id 
Tàv ydo usÀdv cmevrov ur eigeoyouévov zig Bacike(av ovoovàv, vig 
—- En , 
ri qosie zeQd $v uéAog ylvecOot, vÀv Gov ua] ToUTO zÀqgovvrov; 
Ei 0i iysigevou v0 Gu, iysigevos ydg , mg ivü£yevos Evi év Baciketo 
, Lo , J "^ M ?, PI] 5 ' c , - 
ovoevGv Aoi ytveGOor; T] zvQc ovx &cvot czptzac 7) Baciltto vàv 
? - , - , 2! M , , Ar H 
ovoavGv émicwij Gougre PFyovcoa zwQoc Oobav; Ei 0i oÀog xet vum- 
? 
Osí] v0 uéAog v0 GxavOcAlGov, oc zévuwvot, xol ovy Tpogrs* vpaOtv 
r - 2T - E , , - M c 
02 xol wy cuogrrGov evrO Oti zQQrOV mevrOV cvacrTHvor, wi] cquog- 
76v. 


"Ocot 03 sic v0 zoogtigov voUro Éoyov ÉvroAuoi, exo z«vrov £av- 
voUc 1xOérqcov xol czmorolocav.  Ovrs ydg &vügsg sicl, Óie vO 
dgwonuévov, ovre yvvoixeg Óvvevra, sivor, Óid TO magd qUvow. 
! JToozAefe 02 xol x voU Gregevov voU eyQvoc xoi fooftíov rovrov 
ivovvuío.  OU08 Omórsgoi ydg qovyQcovrot ovro, zQv roiQv rottow 
TQyv sÜvoUyov rÀv vm0 xvgiov sigmuívov.  Eicl ydo, qwuclv, svvoU- 
qot, o? ix xoig uaroog eorGv iysvvijducav. "Exsivor ydg dvaívioí 
tic, vijg cUvGv s)vovylec, ovre w1v Quegriav PFyovreg, Ói« vO ovrog 
yeyevijoO9ot, ours zcÀw cueoriav Óvvdusvor ztoertewv, vijv eoodiciov 
oqul, émaóy wc nígvxs ovroig rd mzoi00z0id Ogyova, rd fx Oto 
xsxviGuÉvo. | 4ÀX ovre uuo90v Fyovciw cüvovytag ? BaciAsleg oUgavóv, 


Car.IT. — 1. eiceXSeU in libris Epi-  Aae suspectum mihi est.  Pelavius. 
phanii tam scriptis quam edilis desideratur. —Cornarius vertit: Sed et coronae certa- 
Car. IIT. — | 1. ,, Verbum illud rpoé- minis ac praemii huius cognomen an- 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LVIII.' 169 


Sed horum insignis quaedam est stultitia. Nam si illud exequi Cap. IT. 
volunt quod est in evangelio seriptum : S7 scandalizaverit te ullum ex Matth.18, 8. 
membris tuis, abscinde abs te: expedit enim. tibi intrare in regnum 
coelorum claudum, aut mancum, aut curvum etc., quomodo regnum 
coelorum ingredi mutilus quispiam potest? Nam si coelorum regnum 
perfecta habeat omnia, nihil in se habet imperfectum. | Itaque cum 
hominum corpora resurgent, universa simul membra resurgent, sic 
ut eorum nullum penitus relinquatur. Àc si omnino resurgere mem- 
brum aliquod negemus, ne totum quidem corpus resurget. Quod si 
membrum ilud unum, quod sceandalizat, relinquendum sit, conse- 
quens est nullum ut prorsus relinquatur. Etenim membra nos omnia 
scandalizaverunt. Quis autem est qui cor suum in omnibus scan- 
dalum obiiciens avellere atque amputare possit? Quippe, Ez znte- SLM. 
rioribus, inquit, exeunt fornicationes , adulteria , libidines, et id ge- 
nus cetera.  Eequis igilur cor suum abrumpet? — Ác si, ut nonnul- 
lorum fert impietas et amentia, corpus minime resurgit, quid tan- 
dem nostra refert, quod ab illis asseritur? Cum enim universa 
membra coeleste regnum minime ingredi possint, quid attinet uno 
solum mutilari membro, cum id alia nequaquam perficiant? Tam 
vero si corpus excilalur (uli vere accidit), estne uL in regno coelo- 
rum mancum aliquid sit aut mutilum? — Nonne turpis quaedam coe- 
lestis illius regni futura species est, si truncata membra ad sempi- 
ternam illam gloriam admittantur? — Praeterea si membrum illud, 
quod scandalum praebet, abseissum fuerit, amputatum utique est, 
ac proinde nec peccavit. Quod cum ita sit, primum omnium resur- 
gere ipsum oportet, quod minime peeccaverit. 

Verum quicumque ad hoe perpetrandum facinus prompti sunt, Cap. IIT. 
el audaces, ab omni genere hominum alienos se extorresque fece- 
runt. Nam neque viri sunt, propter amputatam illam corporis par- 
tem, neque feminae, repugnante seilicet naturae condilione, esse 
possunt. Sed et istiusmodi certaminis corona ac praemium appella- 
üone nulla concipi potest. Siquidem ex tribus spadonum ordinibus, 
quos dominus recensuit, ad nullum omnino revocari possunt. — Sunt dE 
enim, inquit, eunuchi, qui ex ventre matris suae nati sunt. Vli vero — 
nullam castrationis suae culpam sustinent, neque ullo se scelere ob- 
strinxerunt, eo quod ita in lucem prodierint. Sed neque peccatum 
ullum admittere possunt, quod ad rem quidem veneream attinet, cum 
membris illis careant quae ad sobolis propagationem a deo sunt con- 
dita. Ideoque nullum ex ea castralione regni coelestis praemium 


teverterunt. Si sana scriplura est, ne- temere occupatum esse. 
cesse est vooAaQety hoc loco interprelemur —— 2. Mallem Qacustav. 


Keo. €. 


pag. 492, 


170 SANCTI EPIPHANIÍ 


i & A b - 

Óug vO cydvog wu» ?gucwvmo9or. — Ei 0$ xoi émiOvpiOv * ueuvqvzor oí 
- 1 , , ^ 
TOL0UTOL, ui) Óvvecvor ztQeTttiv 5 O uo] Oti zQevTtiv, xol ui] mwQur- 
? 

TOvrtg puGO0v ovx Pfyovow. Ov ydo Ow TO wr) BovAsóOe, r0 Foyov 

? 5 - , , , A A A M , LI e, hi 
7&9 cvrOlg OU zézQcxvOL, cÀÀa Ovc rO uw: ÓvvoGOct. — Kot ovv uiv 
p. 9 ' - , e!» , - - 
Qj eyoyn T5c zoO0TQc vxo xvgiov sígquévnc svvovyíac, r5c Oud rdv 

Ga SOR E 

wmríoov 9ysvvouévue, i£ ov ov Óvvoavro, ovo, ? ondgysw. 


5 - [yl ^ 
! Kaí elówv. &UvoUyoL olviveg vno vOv dvOgoztov svvovyic?ncov, 
ec , » , T7 
gQoiv o corQo. Kol ovre czx0 rovrov siolv oí moosigquévot. | Ovzot 
M 1 - ^9 A DOLLS , , , , er , 
uiv yag yevvdvvot, ot ? 0$ vxo dvOgonov tvvovyicOévveg Evexev qon- 
"^ ww ^i , E - 
o:0g, 7 Becuwe, v eoyovrwwrce.  Boviouevot yog vivec Qv BaoBa- 
- c - 
oov [eciAeig, 7] xol vrvgovvor, fxAorumíoc ycoww xol vzovolag Tij 
' ^ ^ 
«90g tdg yousrug rdg [leg Ézu xouuóT] véove tovg zaidoc Aeufavovot, 
xoi sUvovyitovci rovrOvc, zog tO cvOgvvO£vrog ? i0TtUtGÜQL vg 
5 - e - 
iüíug evrQv, cg Fgmv, yausrdc, xol ovrog iv và xOGcuo yéfyovev c 
ztQl vovrov airtío. "OOtv rcyo oiuot xoi TO tUvoUyov xoAsiGOoL, 
- - , ? b bd 
^dz0 ToU tUvotiv ÓvvocOor ? Ggoipovutvov rQv utÀQv, 9 xol us 
, , D - , x - 5 , ? , 
ixevroifieG Dot wiEeu vv GogucrQOv, og 7 TOv Opgyavov egnonu£vovg. 
c , , xA e /t 2 h) N À , .O ? , 
Eréga voivvv ovrox 1] ra&ig éx moi00g AauBovouévy xat svvovyitouévg 
^ ? 1 ' - - 
vxo TOv cvOgozOov, ovyi Ói* viv Daciüsíav vv ovgavOv. 
D] 1 ' ? - el ? , e ^ ' 1 
Kaí eiot, ! qqoiv, svvoUyot otriveg evvovyicav &evrovg Óue Tuv 
, 9 .. ? v , , 3 (3 3445 c - 
BeciAstav ? rv ovgavov. — Tivec volvuv siev ovvoL, cÀÀX 2] o£ ysvvaiot 
D. - ? 
c7z:06T0Àot, 9 xol uovafovrsg, xol of xeOsí5c mooOtvovi; 'locvvqe uiv 
A5 ug. CEN , , 4 2 , , ' 
x«i lexcopoc, viot ZepsOetov, usivavreg *év magOtvig, urüre uv 
, 9 
lüieic yeocl rà ufÀm dmxorsuovrsg, wijte GvvogOétvreg yug, cÀÀe Ti 
lüíg xeoÓío cycviGeuevor, xol Qevuecíoc r0 xÀíog 5 voU Grtpavov 
, - dj. ? , ? ? M M 6 e , 
TOUTOU TOU cyQvog «zcvtyxoutvoi. Msvr evrovg O0& 9 06e wvoraOsc 
, m , / 1 NUNT [ 1 , 
iv và xoc uovdtovrec, xoi c0 puovecrnuoiov, x«i zagücvovov 
^ 5 - M , , - ? 
TOUVtL TOU cyGvog vO xÀfog czwwvéyxoavrO, OlrwvEeG GOUOGL yvvotxav oU 
"ec Li 5 
duiyncav, cÀÀe q9Ancov iv dydvi veÀetoravo. — fio xol Hac iv ma- 
b , L2 - 5, , 
Aci ÓierB yum evglGxevor, xol IlavÀog, AÉyov, déyo 08 roig cycuoig, 
- ? , 
Ort xoÀov evroic, iav usívoGiv oUTOG OQ xcyO* ti Ób ovx iyxgartVov- 
- 3*3 ? ? 
vet, yopueívocev.  Ilàg ovv «voc £ucivev; Ei uiv ydg dzorerumuévoc 
A - , ' e 
qV, x«l xaT cvrOv Éutivov Opoiovuevot evvQ, lvo zoo ooGi. 0, oc 


3. Ila codd. Venet. Vratislav. , et editi. £cxX xoY &uvoüyot vxó tdv aySpduuv 


Petavius corrigi voluit. eu vrjoSat. EUYOUy tOSÉvcec. 
4. Pelavius coniecit u.£uvy cos. 2. 8E om. cod. Venet. 
9. Verba 0 y 8eb movet restitui — 3. éumtoceóco3os cod. Venet. 
ex cod. Veneto. 4. Cornarius verlit: ,,ab eo quod zj- 


6. Yevv)u£vie &v eUvouy (a cod. Ven. woziw, hoc est benevolus esse, ac fidem 

7. wxapéyet) 8tX x6 yetpoteuxrow cod. servare possit, ablatis membris'* cett. 

Venet. 5. xai aqatpovpévov cod. Venet. 
Car. IV. — 1. Cod. Venetus habet ^ 6. voU pw) cod. Venet. 


PANARII LIB. If. TOM. I. HAER. LVIII. 171 


obünent, quod certaminis ipsius ne meminerint quidem. — Quod si 
cupiditatum illecebrarumque recordentur, cum quod factu est nefas 
efficere nullo modo possint, in eo quod abstinent nihil mercedis pro- 
merentur. Neque enim ex eo quod admittere noluerint, sed quod 
non potuerint, non est ab illis facinus illud reipsa profectum. Atque 
hoe primum est spadonum genus domini oratione declaratum, quod 
iam Lum matris ex utero prodiit. Inter quos nemo illos retulerit. 
Et sunt eunuchi, aW salvator, qui ab hominibus eunuchi facti Cap. |V. 

sunt; a quibus priores diversi sunt. Hi enim cum hac clade na- 
scunlur, posteriores autem ad aliquem regum aut principum usum 
castrati. Quippe barbari quidam reges aut tyranni, zelotypia atque 
in uxores suas suspicione commoti admodum pueros exsecant, quos 
ubi adoleverint, suis, ut dictum est, coniugibus custodes adhibeant. 
Atque hoc modo calamitaus illius caussa inter homines accidit. Hinc 
fortassis et eunuchorum appellatio derivatur, a verbo scilicet evoziv, 
quod amputatis hisce corporis partibus benevoli esse possint, neque, 
utpote membris illis mutilati, ad corporum complexum coitumque 
sint utiles. Hic igitur aller eunuchorum ordo est, qui a puerili 
aetate hominum istud manu non coelestis regni caussa paliuntur. 


Sequitur deinde, E/ sunt eunuchi qui segpsos castraverunt propter Cap. V. 
regnum. Quinam illi esse possunt, nisi egregii illi primum apostoli, 
tum monachi, ac reliqui virginitaus cultores. Cuiusmodi fuere Ioan- 
nes et lacobus, Zebedaei filii, qui in virginitate persistentes ac ne- 
que membra sua propriis ampuiantes manibus, neque copulati nu- 
piis, sed animo ac pectore dimicantes certaminis illius coronam ac 
gloriam summa cum admiratione reportarunt. Secundum quos infi- 
nita hominum millia, quae in hoc mundo monasticam vitam amplexa 
sunt, 1n monasteriis virginumque coenobiis eiusdem certaminis decus 
adepta sunt. Quae videlicet nullam cum mulieribus consuetudinem 
habuerunt, sed omnibus suis numeris absolutum certamen obierunt. 
Qualem in vetere testamento Eliam fuisse legimus, ac deinceps Pau- 
lum, qui dixit, Z/co autem nonnuptis, quoniam bonum est ipsis si Cor. 2, 8. 
maneant sicut ego: si aulem non continent, nubant. Quomodo igitur 
ipse permansit? Si enim exseclus est, et ad illius exemplum ac- 
commodati manserunt qui ei similes essent, ut eam consilii partem 


7. Gy om. cod. Venel. 4. £y. rij maesta. cod. Venet. 
Car. V. — 1. qot» om. cod. Ven. 5. toU otegQayou non comparet in cod. 
2. ty o)povÀy, quod vulgo desidera- Ven. 

lur, ex cod. Ven. adieci. 6. 0cot é&y pupuíócy doi3po £y và 


9. xoi oi xoScE(c xop2évot xot po- xócp.o cod. Venet. 
yXGovceg cod, Venet, 


pag. 493. 


Keg. «'. 


172 SANCTI EPIPHANII 


, , 


A -- , L2 , 
xcyc, 7t ezortvumuévog rug Óvvero yzuoi, si unzézi vexpevcusvo; 
, EN... 
Kel v0, leueiroav, xol ui zvgovoOcGav, O0oGc Ort tegi &yxoorsiag 
, ' 24:3 1 - , po »«$s* , € M 
Q«6XtL, XCL OUyL TttQL MtÀQ)v cqoroéGeco; ELO& qpaoxovoiw ovror Óuc 
^ ? — , lod 
viv BociAsiov vv ovgavdv £avrovg svvovyvaévor, ztQc &avrovg dzoi- 
- , [7 ? 
AoroioGovGi voU siguuévov Qqueroc Ori, Eici viwveg olrwsg sÜvovyl- 
Le ' ^ ? , , 1 2. $97 ' c A , 
GOnGav vzo Qv evOgonov. Ei yag evrog (Óicig qsoolv favrOv sv- 
, ^ ? € 1 ? w 
vovyítet, CvOgort0c éGrt, xoi eb ysiosg cvroU vO cO£uuTOV voUTO &io- 
, n M 254 [d - 5e , - e SN LM H , 
yeGcvro: ei 0&8 ovrog favrO ovOtv Óvvaror zoübor, vxo cÀÀov 0i v- 
bd 24. P » NA L , - , ec ' , , 
vovyiGOT, ovxérL &orot Ote Dociltiev ovoavOv, Óiort vxo cvOoozov 
, , » ? ? ^ l4 A ^w w , 
evvovyioOn, roi ÓL cvrOU, ror Óiw« TOv roUTO ztz0wQxOrOv.  lle- 
^ ^ ? ^ , 
cire, ÓÀb xol c0 r0U Greqovov xoi «x0 toU Doepsiov, ovxéíri qeu 
?! A ' 5 A - , , ? A 1 A Mi , 
&yov ÓLo vqv czOynv Tüc voicvtuc yoncsog, cÀÀo ÓLc ro uw) ÓvvoGOot 
- ? E E e - c 
q49Tjo9«r, cgmonuuévov TrQv Tie ToicvtTQc vzoOéctoc usiQv. "Ev Ot 
A 5 c e , - ec 
xoL TO «UTO xgiO1GtraL, Og 0 AvuciwvOutvog Coavro) rO ufloc, xol cc 
c »" , T 
0 zéuvov eAloroiov cwmcAvoa. Ov ye xord QtOv imolwsvGaro, cÀÀe 
A 3 À ' - ó A , 9 - ? p : € 'E 9 J, 
xavo énipovàgv và OvuiovoyQ xvgio 9:9 «vréovi vovovrog.  Ezivulo 
Mi J Ip ^ ? , i] X ec , ^ » LU] 
0 zteguGGOTÉéQo 0 volo UrOG éveyOmoevo,. Kot ye 0 evvotyoc cütvar score 
à XogG ovx czxtj0 jc éniOvuísc, vAÀAa pr] Óvvegevoc vyv zt 
TQ ZogQ ovx czeyousvog tijg émiOvulouc, cÀÀoa wr) Óvvetgevog Tij - 
P ? 
Ovuíav émvwrcÀécow, cg Afysti, '"EmiOvuio s)vovyov cmomeoOtvsvost 
, NS E , Er - - , —- , - 
veovíüo. — Kat ? éx zavroyoOtv c Tijg moÀÀgc ueroi0TqTOg Tig év TO 
, , 
X0Guc zt0ÀvrQozOG émwevonuévng. 


Kol va)ve rwv Q mepl vovtcov Zyvousv. Zio iv ovvrOuo mpl 
cUrQv tiogxOrtQ xol, cg &qumv, vzovoncovrsc tivat vOUTOUVG TOUG 7:90- 
&igQuévovc, xeroÀurOvttc vOUG cUrOUQ, Xoi xoroyshoGuvTtG (OgTtQ 
Gxogzíov OiwxívrQov roig uiv 9 míoono, xol yÀaig «x0 vrÀv cvéxaOtv 
TQv zeríoOv foie ivavrwoOfvrac, iv Ói và xívrQo vÀ TUmo Tijg 
cyloc t00 0:00 ixxAgoiog cvOiGrauévovc, vzxoürucr, dorqoryuévo xa- 
TUzpOT1GeVTtG TOUTOUG xci xoroytÀdGovrtec, Tovrécr. Óic TOv QurGv 
TOU tUwyyciiov, xorc ro POoc imi rdg Àowmdg uerofolvovteg ivratOa 
A«£ousv vj rovrQV eBsArqotag. 


KATA KAOAPQON, 
tOUUXOGTT Évyüc], T xoÀ TeycXocTtI E»vaccm. 
Ka9sEjc 0$ rovrov Ke9«poí rivcc Acyouevo, épvmnoav, «xo Na- 
, Hi LS i] »" , T [d - 5 R - r ?) 
Borov viwvog, cg voÀvc &Órve, Àoyog.  Ovrog o Nefarog imi vro Po- 


7. Cornarius verlit: Et o ingentem  tiformiter excogitatam ! 
vanitatem , uadiquaque in mundo mul- 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LIX. 14738 


implerent, S/cut ego, fierine potuit ut exsectus quisplam, nisi con- 
Unenliam servare possel, uxorem duceret? lllud vero, Uxores du- 
cant, et non urantur, nonne ad continentiam pertinere, non ad mem- 
brorum mutilationem animadvertis? | Quodsi propter regnum coelo- 
rum semelipsos castrasse se dixerint, qui tandem ab illa sententia 
secernere sese possunt, quae nonnullos esse dieit, quz ab hominibus 
eunuchi facti sunt. Cum enim sese aliquis suis manibus exsecat, 
homo utique est, eiusque manibus seelestum illud faeinus admissum 
est. Sin ille cladem istam sua sibi manu conseiscere non potest, 
sed ab aliis castratus fuerit, non iam illud coelestis regni caussa pa- 
tielur, eo quod sive per se, sive aliorum opera sibi istud intulerit, 
ab hominibus eunuchus est factus. Quamobrem coronae spe ac 
praemii iste prorsus excidet, cum nullam amplius gratiam mereatur, 
quod ab eiusmodi voluptatis usu temperet, sed ideo illud non possit, 
quod necessarius ad eam functionem membris sit destitulus. — Quo- 
circa par idemque de eo iudicium est ac de illo qui aliquod corporis 
membrum violarit, aut alienam vitem succiderit. Neque enim di- 
vinam ad voluntalem vivendi rationem instituit, sed opifici suo do- 
minoque deo maligne repugnavit. Quinetiam vehementiori cupidi- 
tate flagrabit,— Etenim spado non a sua cupiditate abstinere, sed 
eam perficere non posse, a Sapiente dicitur: Coneupiscentia spado- 
nis, inquit, devirginabit tuvenculam. | Proindeque o stultitiam incre- 
dibilem, varie in hoc orbe terrarum excogitatam! 

Atque haec sunt quae de hoe haereticorum genere explorare 
potuimus. De quibus cum breviter dixerimus, eosdemque esse 
suspicemur quos anlea commemoravimus, relictis ac. cum ludibrio 
reieclis illis qui scorpionis instar bifido aculeo armati prodigiosis bra- 
chiorum forcipibus iam tum institutis a patribus vitae rationibus ad- 
versali sunt, et adversus sanctae dei ecclesiae formam ac praescri- 
ptum infestos aculeos erigunt, is, inquam, firmiter impresso cal- 
ceamento, hoc est sacrosancli evangelii, ut solemus, voce protritis 
et elisis ad reliquas haereses translata oratione hie de illorum stoli- 
ditate disputandi finem faciamus. 


CONTRA CATHAROS, 
haeresis. XXXIX., sive. LIX. 


Proximi ab ilis Cathari quidam exorti sunt, a Novato, ut 
fama percrebuit. Novatus porro Romae persecutionis illius tempore 


8. xépact emendarunt Cornarius , qui B. Colelerius Eccl. Gr. Monum. III, p. 581. 
»eXtremitatibus ac chelis** verit, et I. Libri habent xéoact vulgo. 


Sir. 20, 4. 


Cap I. 


pag. 494. 


Keg. (Y. 


174 SANCTI EPIPHANII 
, Cox , - - à Ll b. A J , 
poiov vmioysv, iv xoigc roO OroyuoU vo) !zoo Mo£iivov ysvou£- 
/ " 3 / , 5 b ? M ? N 1 
vov zorov: vcyoa oíuoL Zíexiov vOTE TV, 3] MvgnhiavoU. ^ 4zxo Oe 
Tüe zQogeotog Tác £v vÀ ÓwoyuG zegemscovrov émcguerw. cdoosic, 
er - 9 , , ? b ' , ^ - - 
cuo roig 2 éxoyouévoig evrQ uy] 9eloog xowovijoar, roig uevorvooUGuV 
? M m - , € 
c7:0 TOU ÓLcyu0U, tig c'iosGiv vorovqv 9 vérgozvvoL, Àéycov pa] eivot 6o 
, , D ) , ' 1 1 ' , 4 54, 
vuoíov, cÀÀAe wioav uerovoircv, uer« O8 v0 ÀovrQov waqxéri * ÓvvacOot 
lesa Qon zc gorenitoxoca. 


b 2-0 J KJ , LH 1 .| 
Koi avro ÓÉ pausv sivo uerovoiav utav, xol Oix AovrQov za- 
, p] ? » P] - 
AvyyeveGiog 9 zovtQg ysvécQot vv covgolov, cÀÀ ovx cvoigoUusv zqv 
- - , (ve^ 1 , € 2 L M A 
vOU 9to0U giloavOgcomíov, si0ortg vO xqovyuo rTüc cÀqOsiac xol vov 
Kov ToU ÓsGzmórOv, xol v0 GvyyvoGrO0v Tc qvGscog, TO tUQiziGTOV 
P - A ? 1A - i] M , - L2 - 
TAG ^pvyse, TO cG0cvig vue Gogxoc, vrO z0ÀvDAvorov Tic TOV m0ÀÀQv 
2 , ? , , 5$ 1 ? , 1 1 3m. 
«vO9goorov eic916to0g.  zíióvt ovócic evauegrqrog, xo «oc 0cg0g c0 
nt 202 " 6 , (v , (c , ? - LT En - LT ec A 
Qvzov, ovÓ «v 9 uío quéo« 0 Diog cvroU imi vijg yc. Kot m uiv 
- - ? 
veÀsioa uevovoiw iv TQ AovrQQ cvyyave. — Ei ÓÉ vig mogémsotv, ovx 
€ GS Ns - - 
cztoAÀen rovrov v) «ylo oU OtoU ixxAuoia: Ólócci yaQ éxovodov, xol 
1 ' 1 ' , - Y e 5 [y ' 
perc Tv guevovoicv qv pueroucÀevev. To yog Kotv simtv o Otoc, 


"Hueorec, qovqoacov, xol vÀ mogoÀvtuxO , 'IÓoU, vyuje yíyovoc, um- 


D , -: r 

xéri ceorove. Kal Ilézoov cvoxoAsirot 0 &vgiog uere v0 eovicocdor, 
? m - ? 37,4 - e 

xol cvrl vOv Toiv cgvncsov rolg «vrOv zvwQogxoAsivor sig ouoAoyíav, 

? ^ 4 , * 

Ayanüg us, llévoe; xoi qwou, Ilotuowse vo moore uov. 


, ? i] —"- 2? ? , 
ZipaAAs 0i evrove v0 QqrOv roO czocr0Àov tigquévov, AAÓvvorov 
A e 5 , A M , "—- nw , 
rove c7ta$ qorwGÜÉvreg xoL xoÀov ysvcouévovg Os0U Qnuc, Ovvojtic 
m - ? 
v& T0U uéAMovvog aiQvogc, xol mogoentGOvrag, zov cvoxouwvitew, cva- 
Grovgo)vzeg $evroic vOv víOv voU OtoU, xol mogoÓsuyuerifovrag* yij 
"n eM A 3. Ll 
ydo 1j mioUG« TOv ix evrEo moAÀexig igyOusvov verOv, xol TíxrOvGc 
, »" , 3 ex Y e , , 
Bovevqv svOtrov ixtivowg Or oUg xoi yscpysirot, usroÀeupevst svÀo- 
(7 b] , 1 CUM ' , C N^ ' , 
yie«c, éxgégovca 08 cxa&vOog xai voufolovg, cO0xiuog xol xarcoog 
? ' (3 ' , , - 1 1 - 1 » Ua ? 
éyyVG, Tjg TO véÀog cíg xaUGww. Kot yog TQ puév OVTL TOUG ezo& «va- 
p A 
xowviGOÉvrac xol mogomscovroag cjvoxoiwitsw dvvorov.  Ovre y«o Er 
- - , , - 
yevviOuorron Xouoroc, Vva crevoc OT vmio qudv, ovrt «vaGrevQoUv 
E - P4 , 
Üvverot r.c z0v víov oU Oso00, vOv uqxéri Grevoovusvov, ovre Óvvarat 
A , , es , El i , 1 GF ud 
Tic ÀovrQov Ocurtegov A«uQovtiv, Sv y«g é6rt v0 Bozricue, xoi tig 0 
ec r] 
iyxowvicuóc. — AM. eUO Uc énigégsi viv vovrov lecw 0 &yioc cmócro- 
, ww 9 - , 
Aog, Tav ÉfxxÀqoíav lorgsvov, xoci rv ovre ucÀdv émiusAovusvog, 
Car. I. — 1. Uxó correxit Ios. Sca- — 2. aix Exopuévotg ux Sexroxct cod. 


liger. An. polius xoóc Mo&ugptvov? — — Venet. 
roó to9 Ma&utvov legitur in cod. Veneto. 


PANARII LIB. II. TOM. T. HAER. LIX. 175 


fuit quae eam antecessit quam Maximinus excitavit; quae Decii, ut 
opinor, aut Aureliani fuit. Quamobrem propter eos qui in illa per- 
secutione lapsi fuerant cum arrogantia una cum suis inflatus eos in 
communionem nollet admillere qui post perseculionem poenitentiam 
susceperant, ad eam se convertit haeresin, nullam ut esse spem 
salutis assereret, atque unam duntaxat esse poenitentiam. — Qui au- 
Lem post baptismum delinqueret, nullam erga eum misericordiam 
adhiberi posse. 

Atqui nos unam esse poenitentiam ultro concedimus, ac per 
eam iteratlae generationis lotionem ad salutem perveniri, sed dei 
humanitatem ac clementiam minime tollimus, cum et verilalis dogma, 
el misericordiam domini, et naturae nostrae conditionem venia sane 
dignam, et animorum inconstantiam, et imbecillitatem carnis, et 
sensuum in plerisque hominibus distractas ac dissipatas vires per- 
spectas habeamus. Quoniam nemo peccati expers est, zeque muz- lob. 14, 1. 
dus a sordibus, ne is quidem cuius est unius diei vita super terram. 
Enimvero perfecta in baptismo quidem poenitentia est. — Sed si quis 
exciderit, non illum sanctae dei ecclesia perditum velit, imo et re- 
ceplum, et post poenitentiam mutandi consilii facultatem indulget. 
Nam el Caino deus dixit, Peccast/, quiesce. Item paralytico: Ecce Gen. 4, :. 
sanus es, noli amplius peccare. | Ad haec Petrum post negationem 
revocal dominus, et ad triplicem illam negationem compensandam 
Ler ipsum ad confessionem induxit: Pefre, inquit, amas me? — Dein- loann. 5, 14. 
de, Pasce oves meas. 

Sed illos apostoli dictum illud in errorem impellit: Zmpossibie Cap. IT. 
est eos, qui semel illuminati sunt, et. gustaverunt bonum dei verbum Hebr. 6. 
ac virlules futuri seculi, et ceciderunt, rursum renovare crucifigentes 
sibimetipsis filium det, et traducentes. — Terra enim, quae supervenien- 
lem in se saepius imbrem biberit, et. produxerit herbam opportunam 
Wis, per quos colitur, particeps est benedictionis. | Proferens autem 
spinas el tribulos reproba est, et maledicto proxima , cuius finis est 
in combustionem. | Nam revera qui semel renovali ceciderunt, reno- 
vari amplius non possunt. Neque enim nascetur amplius Christus, 
ut pro nobis in crucem agatur. Neque dei filium in cruce suspen- 
dere quispiam polest, qui id ultra perpeti nequit. Neque alteram 
quis usurpare lotionem potest, quod unus baptismus sit, unaque re- 
novatio. Verum horum omnium remedium statim apostolus subiicit, 
ut et ecclesiae medicinam faciat, et ilius membris consulat. Ait 


3. térpentai Aéyéb cod. Ven. 9. tovc" corr. Pelavius. 
4. 8UyacSat tty&, EAcetoSa« cod. Ven. 6. ula vju£oc. corr. Ios. Scaliger. 


pag. 495. 


Keg. Y'. 


176 SANCTI EPIPHANII 


p. - 
xci quoi, llemtícutÜn Ói ztol vudv, ecycmqvol, to xosirrovo, xoi 
TT) , , 1 [7 as ? A C, L ' , 
éyouevo GormQoíec, eL X«L ovroG ÀoloUusv: ov yeo &0ixoc 0 cog ézi- 
, od ? — 1297 nr - LI e" - - M , ' 
AcOfcOo: rov cyaOov $oyov vucv. Kot oocgc zG rOv $yxowwiGuov 
i] , , , , , , - M , 
pa] ÓvvaGOcL Üsvrtgov yevécOoni vtÀt(g cztgnvoro, vüc 0f corQoiec 
2 ? ' b - 244. 
0Ux czérQsmzt vOUG ÉvL uerovooUvrag, cÀÀAe xel covQoíec Syouévove, xal 
, , - ? ? - -) - 
8s0v dvriAgmrooo Tre cyeOotoyíeg cvvOV xol cm0 TOV ztegeztTOMOTOV 
, , 
reÀeLOTCTO UérovOOVVTOV xol émiorQsQovrov xoi usroutAoufvov; ZÉ- 
«1 r r c - 
yírot ovv 0 Gyioc ÀOyoc xol 5 «yla 9:00 ixxAqcolea mvrors vnv usre- 
; : ? ?- à , 82 n 9v L] ' ó / À - 
voitv, ov é&vüegevouévi, ovóé óoOvuove rovc rov ÓgOuov velotvroc 
[4 ? i] - A , i] A] 
zmugeGxevetovGo, cÀÀe O:00 Tuv g«guw xoi TQv guievOgomíev ur] 
, A] , , "* [y 
! dvexequnzrovGoa, yivoGxovoa Óà vOv vgozov éxeoTqc vmoOéosoc. c 
' M , ? , 5 , 92 » , , 
yep qv zeo9tviav czoÀécuc c0vvaroc ?fysi vovrqv xTqcacOot co- 
- A - , r ? - 
uoriXOG, ur évüsyouévue Tre pucsog, oUrO xol «z0 roU AovrQov &v 
[4 e ? ' 
uEyeÀoig TiGl TtzeQeztTOuOGL 7rEQUzEGOOV' x«l digzto O cO zteoOsviac 
* , - 
mogozttGQv Üevréoav viwrv Tv éyxoctciov yen, oUrO xol 9 eic v0 Aov- 
' Ci 9 , , , 2!. 74 2 ? 
TQ0V O év ztcQoztTOQOTL uelCovi yevouevog £ysv Óevrégov VaGiv, ov rot- 
, 5 1 1 , ? , , ' - 2» 
evrQv évagerov xor Twv zooTQv, ovx «moDsDAmuévqv 08 fome &ye 
M , (N , ? ? - , [y - , i] 
ryv Osvrégav qv xéxvqgvow. — Ovx certi ro(vvv 0o Oeiog Aoyoc TOV gu- 
A m- , 
GÜov, ràv iv usravoío xouvovrov. 


? LÁ 

" Ezxttro 08 eroi zc)iv. cm0 voUtov moorwÜQcovreg xai cÀÀa riva. 
2 c - , 

igwvoavro. Kal yco evrol rwv ete. Xv xcl music xtxTqutOo miGTiV 
Aéyovow Eyswv. — Ovro, 0? ov. Boviovro, ! Órycuoic énixoiwecvsiv. .Ei 

A 
y«o vic uera TO fDzviGuo GvvogOsir yvvorxi Ósvrígo, mood rovroic 

5 , - e ' , 
ovx ticÓeyO nostro, Fry. xo vo zv iorw wALOiov. —Sàg ydo si vig Osc- 
cqtaí rw vyyoutvov iv vcrc, xol eyvoov qv ztigav Tic Ót«vrééoc 
D ' » won , A* Lu , , Ya r2 , 
fevrov £xÓorov roig vOac, Ócw xol vmoovyrog yfvqvot, ur év mtioc 
* - - - - 

Ov, uq? cops yvovg vOv Ów* yergOv ve xoi zoÓQv qv corwoíav 
- c - U 
fevroig moogmogi£ouévov rqv imwrWNumv, vouifs, 08 «zÀdg r0 vVÓGQ 

- - , ec , , 
Qi BoGrotew rov ivOocnov, Ótyo rv iÓlov ysiodv: v] cg & ig cxovor 
[d - - - , , 
TOv QytuOve TuLOQoDvra TOUG TL ÜgQvroc ?xouvic qevÀorNTog Gyot 
A , 
xe deylorov, xol vouíte, uiv qv. Ótxqv Voqv Ousbiévo, xovc zctvrov, 
r 9.4.4 ^ , er A 2:2 M "— , ' , "^ 
Cg ézL T0U qOvov, ovzog xoL ézt ToU OvvDeAAovrog rOV z£Àeg, 7] ua- 
T , 1 
4noauívov: a] og idv 5 tig mevrezaciw iówrqe, xol Oeconror: vOv 
, , 
elAngóro &oyovro vqv é£ovcíeav xor! eArqolov czocozcovro ueyorgav, 
^ 1 , MI , ^? ? , , MI ' 
9 xerc& yoqrov xol BÀecgQuov, y ocxo90G).010v, vouitst Ó& roUG 


Car. IT. — f. reflectens vertit Cor- ius quid peccavit. Quare mon est cur 
narius. ovaxorcouca corr. Pelavius. Pelavium sequamur mulantem peza có 
2. Suspicor £yetg caótny. Aovtoóy cell. 


3. H.e. qui in sacrum lavacrum ma- 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LIX. PIU 


itaque, Confidimus autem de vobis, carissimi, meliora et viciniora saluti, Webr.6, 9. 
tametsi ita loquimur. Non enim vintustus est deus, ut obliviscatur boni 
operis vestri. In quo vides quemadmodum et inslaurationem illam se- 
cundam fieri non posse omnino pronuntiaverit, neque tamen a salute 
illos exeluserit quos peccati sui poenileret, sed et saluti propinquos 
esse dixerit, et deum recte ab iis factorum esse susceplorem, qui 
delietorum suorum absolutam poenitentiam capesserent, seque adeo 
converterent, animumque mularent. Quamobrem cum divinus ser- 
mo, ium sancta dei ecelesia perpetuo poenitentiam approbat, non 
quod mollior ac dilutior sit, aut pigriores illos faeiat qui in illo sta- 
dio decurrunt, sed ut dei graliam humanitatemque non reiiciat, ac 
 euiusque caussae modum ac rationem consideret. Ut enim is, qui 
virginitatem amisil, quod ad corpus attinet, repraesentare illam non 
potest, eum id minime natura patiatur, ila qui post bapüsmum in 
maiora quaedam crimina prolapsus est, perinde ac qui virginitate 
excidit secundum habet in continentia commendationis gradum: sic 
ille post baptismum graviore obstrictus scelere secundum habet sani- 
talis genus. Quod tametsi cum tanta, quanta prius, virtute minime 
coniunctum sil, non est tamen a consequendae vitae spe ac salulis 
alienum. [Igitur eorum, qui in capessenda poenitentia laborant, fru- 
ctum ae praemium divinus sermo non reiicit. ! 
Praeterea indem illi longius ex illo dogmate prosilientes alia Cap. HI. 
quaedam adiecerunt. Aiunt enim se eandem nobiscum habere fidem; 
sed tamen cum digamis communicare delrectant. Nam si quis post 
baptismum secundam uxorem duxerit, ab illis non amplius admitti- 
tur. Quod quidem plane stolidum est. Ut enim si quis natantem 
aliquem in aqua viderit, ac natandi usum ignorans sese in aquam 
commiserit, ac pessum ierit, quod et eius rei sit expers et eorum 
qui manibus ac pedibus saluti suae consulunt scientia minime sit 
praeditus, sed ultro aquam existimet citra manuum agitalionem ho- 
minem sustinere.  Áut quemadmodum si quis praefectum audiat in 
eos animadvertentem qui ulla in re etiam minima deliquerint atque 
eandem in omnes poenam constitutam arbitretur, quemadmodum in 
eos qui palricidium commiserint, sic in illos qui aliis calumniati fue- 
rint, aut pugnando lacessiverint. Vel perinde ac si rudis quispiam 
et imperitus magistratum videat polestate praeditum gladium in sce- 
leratos distringere, velut veneficos aut blasphemos aut perduelles, 


Cap. IIT. — — 1. Styapiotc, quod sen- sui libri margine. Vulgo extat. 8tSov[ uote. 
lentia postulat, habet codex mescio qui Neque aliter cod. Rhedig. 
manu exaratus, cuius scripturas discre- 2. xowüg mea est emendalio. Libri 


panles hic illic. annotavit A. Schollus in — habent. xo cic. 
Corpus Haereseol. II. 2. 19 


pag. 496. 


Keco. 8'. 


178 SANCTI! EPIPHANIT 


p b , - 
z«vroc ifovcoiav fysw vWc vowwvrQge cirieg moiticOnt vrv Obxqv, Ste- 
, 1 , , ? , ' - S. ó2 ia 3 , 
G&usvog 0i Óíxqv Oovrag evOgomovc xci ovrog 06 r& ioc ? uijajoo- 
I e - A 5 
urvog Qeljosi cmoxrtivot mwag, cg ÓTj8tv rovg nOwvxwxorag Ówxatov, 
Li 1 * [i - 2 225 R/ , 1 $^ A ' , 
cÀovg 08 O0 roi0UTOG cvrOg Üixqv Ócct, un cÀnpog mage Daciléog 
E ' ade ' 
&tovoíav rÀv voiovvQv, xoi Orr vqv Vorv évopute «ova zavvov é&évot 
AS - - , ' - ? - 
wigov &zo rjc Oixng vàv vogGv, fevróv 0i iv rj &Ówxig 0i vüc 
, ? 
iüíog cmtiglog xol czegexolovüoieg £xüorov «zoAsiag ragaczevacag: 
, r E , 
oUrc xal «Urol rc zt«vrOv OuoU0 uitavreg ix zcevrov iEémsGav, xol us 
, i] ? - ^ — m h) 4! 3:208; ^7 ANE , 
vorcevrsg vd éxoii vzg vr0U toU O10eoxoALoc eni eréoav voíBov cga- 
? , c, [4 * c € - 
Aívreg évgemqoev, ov^ tiÓovtg Or, «vr éórw a] vüg Otíag yoogüc 
? 
zege00Gig xci cxoÀovüto. 


Ul M * n , , A S roe A y - Li 
Te yàg sic íegoGUvqv zagodoO£vro Ox ro &&oycrorov vijc Legovg- 
, , , 35 2 , ? , e - ' PEU 
yleg sig ztevrag évouicov iGcg p£psaOot. — Xx001t6 0T, Oti vov éni- 
y - ' » - e , 
Gx0z0v avemiAgmrOv tivoL, ui&g yvvouxog cvÓoo, Pyxoaty, cgevroc 
L] 1 , LU] 1 h y vx 1 - 1 » , , 
xoi vOv Óucxovov xci vov moscQuregov. Koi yco và uiv ovrt ov Ó& 
- - A M - ^- 
gtrot v0 Gyiov roU 8500 x1yovyue uero rwv TOU Xoicro) ivóquíav rovg 
-] ' , , , m dir. ip 1 L , 
C70 7wQO0T0v yov rcÀevrQGGGOng T/c evrQv yvvoixog Osuvrégo ycguo 
, r | c , m - m ^ , n L^ 
GvvoagOévroc, dix vo vzegpoÀlov vüg viuo Trjg (egocovvac. Kat «Ure 
- d - , ' ? - 
dGqoÀóg 7] &yle voU QroU ixxluoim uera cxoifelag zrepeqvAcrretotn. 
"AM xol vóv Éri (ioUvro xot vexvoyovotvro, uidg yvvorxog Ovra &v- 
E] ^ mw 
0po, oU Ófyerou, cÀÀo cO pi&g iyxgertvoduevov T] qyuosvGavra Óic- 
e 
xovov zt xol mosc(jvreoov xoi émíoxomov xol vzoO»txovov, ucAure 
Ozov ecxoiBsig xovovtc of PxxAmoiecrixol. 


Ma mvrog dosic uou Ev vio, v0zouc Fri venvoyoveiv mosopvré- 
govc xol Ó,wxOvovg xci vzo0iwxovovc.  Toüro oU mewQd TOv xavova, 
dÀÀe zewod v5v TQv cvOoozOv xerc xcigov ócOvuQcecev Oitvotav, 
xoci ToU zmÀgOovc fvexev, um tvQuGxouévmg vmqosoieg. TO mosmoÓÉ- 
Gregov yog d ?] £xxÀmoie 0gGGo cyío nveUpgort sv OieroyO sioe Üyvo 
czeQiGzEGTOvG Otd vog Acroslog 3mucsAeiGO Qt Gmovüatew, xol rd zvev- 
poruxQ TOV yosuQv were zreGQe EUvovGreTES GvvtiOGroG reÀeio0G Ou. 
Qul 03 vi moézov £crl 0e rdg. 2&emivig Asirovoy(eg xol yosíeg cyo- 
AaCew vOv moscfUrtgov xot Outxovov xol éníioxomov 9:9. — El yag xol 
TOÍG C70 ToU A«oU ztQogrdcGsu 0 cyiog cz0GrOÀoc Aíygv, iva soc 
xet00v GyoÀdGcGL vj sUjN, zt0GQ ys uGAAov Td [rosi r0 cVrO zrpogreG- 


3. utocueyos edil. princ. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LIX. 179 


àc penes universos esse polestatem arbitretur, ut illius criminis 
poenas constituant, cumque punilos ob id homines viderit, imilari 
et ipse velit, ac tanquam de reis iudicium exercens mortem illis in- 
ferre conetur. Eiusmodi quippe poenas ipse persolvet; tum quod 
nullam a principe eius rei potestatem acceperit, tum quod aequalem 
in omnes legibus eonstitulam poenam esse sibi persuaserit, ac denique 
per imperitiam inscitiamque suam tali scelere exitium sibi ac per- 
niclem consciverit. [ta etiam illi, cum simul omnia permisceant 
omnibus exciderunt, cumque divinae disciplinae aceurala cognitione 
careant, alienum in tramitem summo errore deflexerunt. Istud enim 
nequaquam discernunt, talem esse qualem diximus, in scripturis sa- 
eris modum ac rationem praescriptam. 

Si quidem quae sacerdotio propler singularem functionis illius 
dignitatem praecipue tributa sunt, ea ad omnes communiter perti- 
nere iudicant. lllud quidem audierunt: Episcopum irreprehensibi- 
lem esse oporiere, unius uxoris virum, conünentem, similiter et 
diaconum et presbyterum. lta enim profecto sese res habet, ut post 
Chrisii in orbem terrarum adventum, eos omnes qui secundum prio- 
res nuplias morlua uxore alteri sese nupuis illigarint sanctissima dei 
disciplina reiiciat, propterea quod incredibilis est sacerdotii honor 
ac dignitas. Atque islud ipsum sacrosancta dei ecclesia cum omni 
provisione diligenüaque serval. Quin eum insuper, qui adhuc in 
matrimonio degit ac liberis dat operam, tametsi uuius sit uxoris vir, 
nequaquam tamen ad diaconi, presbyteri, episcopi aut hypodiaconi 
ordinem admiltit, sed eum duntaxat qui ab unius uxoris consuetu- 
dine sese conlinuerit, aul ea sit orbatus; quod in illis locis praeci- 
pue fit, ubi ecclesiastici eanones accurate servantur. 

Alenim nonnullis adhuc in locis presbyteri, diaconi et hypo- 
diaconi liberos suseipiunt. Respondeo, non illud ex canonis aucto- 
ritate fieri, sed propter hominum ignaviam, quae certis temporibus 
negligenter agere ac connivere solet, ob nimiam populi multtudi- 
nem; cum scilicet qui ad eas se functiones applicent non facile re- 
periuntur. Quod ad ipsam quidem ecclesiam attinet, ea, utpote a 
sancto spiritu bene ordinala atque couslituta, quod decentius est 
omnibus in rebus considerans, ei rei studere potissimum instituit, 
ul quae divino numini ministeria praestantur, nulla re, quoad fieri 
polest, distrahantur, utique spiritalia omnia officia quam optima 
laetissimaque conscientia gerantur. Hoc igitur dico propter subitas 
functiones atque officia convenire, ut presbyler ac diaconus, et epi- 
scopus deo penitus vacet. Nam si illis etiam qui e populo sunt id 


Cap. IV. 


1. Tim.3, 2. 


ipsum apostolus praecipit: Uf, inquit, ad fempus vacent orationt, 1. Cor. *, 5. 


12 * 


par. 497. 


180 SANCTI EPIPHANIT 


, € 
cz; T0 dmsoíomecGrov Óà àíyo sie vO Gyohoteww xara OeOv iv voic 
-€ - , , - 
ggsiouc voi zmvevuetvXoie ! veÀecto voyovuévy tegocvvg. "E£eori 0$ v0 
- , M] -— 
Àed Óv dcOfvaav OreacrotsoO or, xol wr ÓvvnOévrag imi vij mou 
- E ' , E , 
yegueri ovzver Óevréoc pere Qevorov rijg moorTQce cvvogpOrnver — Kol 
M - i] - 
0 uiv uíev éogyqxog év éxaivo usitovi xol viwi] zcage zt&ctv àxxAmota- 
f A - m 12 - 
Couévoig évvzeggei, 0 0$ ur) ÓOvvrOcig vij uu& doxsot vor veevrucaon, 
, * - 
24) &i Evexév vivOG ztoogeoeoc, ?zt0gveíeg 7] uovyelog 1] xoxijg eiviac, 
40901Gu00 ytvouévov * cuvijpOx siza Ócvrégo yvvovxl, 1] yuvi] üevr£oo 
foorPRAD svo i , uis Er ass dn 
? h) LI ? *, - (v 9ezi À , 82 ? A - 2 4 À "1 Á Li E 
cvOÓgl, ovx aiviGroL 0 Otiog ÀOyog, ovÓé exo rig ixxÀmoíag xoi Tüc 
c - A ? ? 

Coe ezoxQovirsi, cÀÀc Óicfaovateu Óic vO ciGOtvic, ovy iva Óvo yv- 
En ? - - í- ? , H M - ? 
veixog iml vo evrO 9Gy5 £vi mtQiovGne Tijg uiGg, cÀÀ dO uiüg dro- 
- ' J 6:c? rn. P] , T - ? - - e 
Gy£Ütig Ótvrégo, Óti vuyor, £v vou * GvvagOümvoi — Etsi roUrOv O 

, MT mw - , , E ^ 
&yi0c Àoyog cL 1 eyíe OsoU ixxAmoic, uchiora ci vvyyever 0. volo 00€ 
y 2 ' * i] , - , * ' ? 
Tc GÀÀe svÀe[g xci zar« vouov Oto) mzoÀAwcvoutvog. Koi yag ovx 
3t. s 27 (2 f - , J , , 
«v &Àeytv 0 ezx0GrT0Àog veio 410ctc, lwusiroGav, vexvoyoveiroGev, oí- 
xo0sczortírOGuv' ovÓb mw fAeye vO dvÓol vÀ tv yvvoixca voU za- 
- - ^ 
ro0g Éyovtu, wol magoüoÜDévr, và. ZorovG sig 0leOpov Gagxoc, "Ivo v0 
- - 2 CO LM - , 2. , , ; 
zvsUua co év rrj 1469€ T0U Xvgiov* ovx &Àeye zv&Àtv, Kugoocare eic 

? A ? , ri i] le , , L2 jd - 
evrOv cycmnv, ivo um Tjj vtgiGcoTÉoe Àvm: xaTot09; O0 TOLOUTOG. 
» ' , e , , d , E , E] 
EÀeys yaQ zotv, S) vv qogiteoOt, xoyo* Óiovu cl vi weyogiouor, Ói 
e. - , , - A - ur A 
vu&g xeyoouGuot iv zQogozo XoioroU, lvo uo zÀtovextqÜGQutv vo 
^ - ? i] ? - - A o - 
r0U ZCaravà. Ov yog avrov TC vonuoro cyvooUusv. Kal ogàg mg 

, 
ÓíócGL uerevoiev, xol nerd vO stüQezTOMOTO; 


Iloàw 0i 0 xvoi0g quoi, "Agere dÀÀgAoig vd zegemrouera, vc 
a vot A c - f 25 ? e" 29 , C m -] i] NE P7] , 
zoL O0 7t6T1Q UVUQV O év oUvQavO «gos, uiv. J4ÀÀa x«L év GÀÀo TOT 
4 4 4, 
em , ^ A A n ^ , A 
ovzoe uoi, llevOnoo zoÀàovg vovg iv wuiv megeztcOovrag, xol ua 
[g . 
uirovonGevroac: Og ÓtixvUg Ori ei xol zegémscov xoi urrtvonoav, sic- 
e - , 
Ócxrol ovroi yívovrot, xol ovx cezoDAqOncovrot, ToU xvgiov ywG- 
/ , TS , 
i] , , [ul 1 - , 
Gxovrog tí uera £xc«GrOv moujcosus. Kol Ori uiv O xavQv "ijs Vaqoeluc 
TOLOUTOV PysL TOV qugeetjoa zovri vo Gegéíg iori. Mera yag. Tüv z:90- 
TQv utrcvoiav Tuv Óic TOU ÀovrooU yo 7 iun. ut &v 1j ueravoío 
cvexowviGO0 züg (vOonmoc, Ótvríoe rig rowvvTE OUj Umugyst.  Ovre 
' M 3 , 
y«o Óvo iol Bazrícuere, cAÀAd $v, ovre Oig &oravodOr Xoiorog, cÀA 


Car. TV. — — f. releotoupyouu£vm 4. cvvjo9v eia mea est emendatio. 
emendarunt Cornarius et Petavius. Libri Libri habent cuvaqSévca. — Cornarius ver- 
— ,TeAegtoveY'nuévm vulgo. — ' lit: , Qui vero non potuit una mortua 


. T] € Évexev de conieclura mea sup- contentus esse, ob aliquam caussam, 
jii; nam verba 1 c? in libris deside- scortationem, aut adulterium, aut se- 
rantur. Pelavius cogilavit Xj &yezcy. parationem ob aliquam malam caussam 

3. Y] xopvz(ag cod. Venet. facta, cum divina scriptura non accu- 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LIX. 181 


quanto id magis sacerdoti praescripsit? Nimirum nullis ut impedi- 
menlis avocelur, quo in spiritualibus secundum deum negoliis, in 
ipso usu sacerdotii administralioneque ferietuar.— Ceterum in. populo, 
propter eius imbecillitatem, tolerari istud potest, ut qui uxore prima 
contenti esse non possint, ea mortua secundam sibi copulent. Quam- 
quam qui unam dunlaxat habuit, maiori ecclesiae iudieio honore di- 
gnus esl. Sed cul morlua una non sufficit, cum occasione aliqua 
slupri adulteriique, aut alterius flagitii, eum cea divortium fecerit, is 
$i alleram uxorem duxerit, aut alteri viro mulier nupserit, sacrarum 
literarum auctoritas ab omni culpa illos absolvit, neque ab ecclesia, 
aul aeterna vila reiicit, sed propter imbecillitatem tolerandos existi- 
mal. Non ita tamen, duas ut altera superstite uxores simul habeat, 
sed ul ab una separatus, alteram sibi legitime, si lubet, adiungat. 
Quamobrem erga eiusmodi hominem tam divinus sermo quam eccle- 
sia dei misericordiam adhibel; praesertim si ceteris in rebus religio- 
sus ille sit, et ad divinae legis praescriptum vilae suae rationes ac- 
commodet. Quod nisi ila esset, nunquam viduis apostolus dixisset, 
Nubant, filios procreent, familiae praesint. Sed neque de homine 1.Cor. 7, 9. 
illo qui patris uxorem duxerat, ob idque Satanae in interitum carnis 1. Cor. 5, 5. 
traditus fuerat, ita loqueretur: Uf spiritus salvus sit in die domini. 
Neque illud usurparet: Coz/firmate ?n illum caritatem, ne abundan- ? €, 2, 1 
tiore tristitia absorbeatur eiusmodi. Quibus haec adiecit: Cuz aliquid 2.Cor.2, 10. 
donastis, et ego quoniam si quid donavi, propier vos donavi in facie 
Christi, ne circeumveniamur a Satana: neque enün illius astutias tgno- 
ramus. Vides ut poenitentiae locum etiam post delicta. concedat? 

Ad haec domini illa vox est: Dimitlite invicem peccata, ut et Cap. V. 
paler vester qui ín coelis est. dimittat vobis. Deinde sie alio loco ibid 
seripsit apostolus: ALugebo multos, qui in vobis ceciderunt, neque?.Cor12,2. 
poenitentiam egerunt. Ut ostendat, tametsi ceciderint, ac poenilen- 
tiam susceperint, admitti nihilominus, nec omnino reiici. Novit 
enim dominus quid unicuique facturus sit. Quod igitur veritatis 
regula ad eam sese formam habeat, nemini est obscurum. — Quippe 
post priorem poenitentiam, quae per secundae generationis lotionem 
obtinetur, in qua poenitentiae beneficio quilibet renovalus est, eius- 
modi secunda amplius nulla poenitentia suppelit. Non enim baptismi 
duo sunt, sed unus duntaxat. Neque bis in crucem Christus actus 


sat, si aut vir secundae coniugatur 6. Vulgo sb tuyottv, vog. cuvaqQS- 

uxori, àut uxor secundo viro, neque vat. Cod. Ven. habet évóp.oG, el tvoyot, 

ab ecclesia et vita abdicat, sed suffert, GuvaqQ2Tvot. 

propter debilitatem.** 4. Suspicor rescribendum esse cuva- 
9. cyotn cod. Venet. Q3. Kot det cell. 


pag. 498. 


Keg. 4. 


pag. 499. 


182 SANCTI EPIPHANII 
t 5 g^ 4 [d LI E 
GzaÉ, ours Ólg cmíDouvev vnig UuGv, xol dvícry. Koi rovrov ydgiv 
- Y , ^- 
inocqoicoctor Ósi, lvo wr) rtagaztGOvrsg vOv Grégavov voU cvoxoi- 
NP , ? 1« v: J ' — » 
viGuoU c«zolícouev. 4e écv vig zegomé0n, xci zo0Àno97, £v wi 
, c J f 79 , c - ^ 
zeQozTOLUTL, CÓG Àéytt O ezt0GTOÀOG, vulg OÍ zwVtvMOTIXOL xov OQT(CETE 
- , , - 
vOv rOL0 UTOV Ív mveUueTL zrQoroTqTOC, GXOTQV Gt(VTOV, Uu xQLl GU 7cti- 
— ? , $3 - , : 
oac95c. 'Écv rig ovv zs9oÀngO zegezivouer, év oto 9. &v en, u- 
A a ' | , 
vavotíro.  Zi£yerow yog O Ot0c qv usrüvoicv xol uera TO Dont, 
/ r - A U - - 2^ , 
idv vig mwegezícn.  Ilàg Ó& uero roUrO zoi1t| evrtOg uOvog ywvOGusi. 
, , U N L , 2^ x 2 p J Br M , - 
"AvsisosUvizo yog vc xoíuovo cvroUV, xci avt£vjviacror af 0001 euro, 
Hi 1 - J ? - Jj er ^ » r , t Hi 
xoL 7:90 Tijo ztGQOvGLloG OU Oti xgíivttv, &og av FAO 0 xvoroc, Oc xol 
, A , , - 
czt0xcÀvisL v& cz0xovQo rác xcogüíec, xal v0rs Pmewvog fxücrOv ga- 
A , Án A ec , ri 3 
végog yevijGevat* 2) y&Q 1uéoo ÓnÀoGsL Ort £v zcvol dzoxoalvmverau. 


Ovre ovv éxayyciloue9o levOsolav movramoot roig uera v0. Ba- 
, P ? - 

TLGuO: TEGQOTEETLTOOKOGLV , OUTE cztNyOQEvOUzV vyv eUrQv Comv.  Osog 
yeg &eijuov iori xal oixvíguev , xol fÓcoxt roig uevavoovoiv éxcvo- 
- » Y 
óov. Kei v0 uiv moQrOv icri cogécg: r0 Ob Ósurtgov, olüoutv Ori 

, , ? A c A ;*' ? ei ^ , , ' 

dejuov écviv o. 9c0g éav é& 0Àug wvyrie uevovoscogtv dz0 zegenro- 

;| ' 

uérov. "Eys, yao àv ytigt Gormmv xot cornoíac qiiavOgozíiav. Kot 
, ^ 2X - 7 ANI. , » A ri / , EI] 

Tí uiv evrOg z0i1tU cvrO uovo &yvoorot — llàwv ori Gquuie ovx t&v. 

E ? , / 4 id - 
dz Tijg utrovoiog, ovÓG czqyOgevrer O0 uerovoOv cz0 m&vrov GgoÀ- 
^ e A , 
ucrov. loco ys uaÀÀov 0 xere vouov ovvagótig Otvrégo yvvouxi; 
, * b o NY 
Kal 5 uiv mor yvvr éx 8:00 vevayuévq, aj 03 Ósvré£go i£ coOsveloc 
dvO9gomov. Koi Eri msgiGGorége el GvvagOsín , v0 coOsvig a: Óta- 
, A M ' v , 239920 , ^ 4 23 —« 

Becretsren. —D«ot yag, l'vs 0édevot ycuc ég orov yoovov £j 0 evijo 
5-9 $* 4 5 , 8 19. E] , , ' e L - 

«vrüc: édv 0&8 emoOcvo o av5o, éAevOcoa iovv co O&hm yopn9T7vat, 

, ' ' , 1 M 
cz0gqvutvog uere vsÀevtwv qvOgog vO dÀsvOéoiov cmO cuepríoe, yo- 
, 1 b - 2 
oic zone evriÀoyieg, usto vmg zo9ogO4"c oqucvoac !rQ, Ev xvglo, 
- :] U 
Ge ovx tivot evTxv dÀÀoroiov xvglov TQv uero TtÀevrQv «vÓpoc Gvv- 
, , , 
ezxrouivqv GÀÀAo cvÓgl, 5 vOv uero rtÀtUTYV yuvoixOG GUVQ7TOUtVOV 
, ec ? 
Orvríoo yvvouxi, uovov iv xvoio , cg Àéyev 0 cx06roÀog. Kei quot, 
i] 

Moxeagvworéga Ó£ 2cviv idv usivr ovtoc. — To, 'Ev xvolg, pj £v zoo- 
J, A , r A , À J AA a Gic 2 G a 

veio, ur &v uougsie, ur iv xAewyvyeuío , cÀX iv zeoonoíe, iv Geuvo 
, ^ - - , . 3 

yeuo , émiévew dv vij mígves, iv voig ivrolaig, iv tvmoieig, iv tv- 

Aefelo , tv vqovsiouc, iv svvoule, iv &enuoctvoug, iv GmovüctoTqtI, 

? b , , i] 

iv dyaOosgylo.  Toa)ra ydg GvvOvrm xol zageuévovra ovx cQyovus, 
? ? , - 

ovÓR cx«omovc xoOícrqcww eig Txqv vOU xvgiov me«govoíav. 


Car, VI. — — 1. Foriasse vc, Ew xupio, vel vo, Ev xuplo. 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LIX. 183 


est, sed semel; non bis denique pro nobis mortuus est ac resurre- 

xit. Quamobrem summa ob id adhibenda cautio est, ne, si in pec- 

catum prolapsi fuerimus, instaurationis illius corona nobis pereat. 

Sed si quis tamen lapsus fuerit, fueritque zn aliquo delicto, ut apo- Gal. 6, 1. 
stolus loquitur, praeoccupatus, vos qui spiritales estis eiusmodi in- 

struite in. spiritu. lenitatis, considerans temetipsum , ne et tu tenteris. 
Quocirca si quis peccato aliquo, quodeumque demum illud sit, occu- 

patus fuerit, huius illum poeniteat. — Poenitentiam enim vel post 
baptismum accipit deus, si quis forte deliquerit. Quid autem dein- 

ceps faciat, solus ipse novit. Jnserutabilia siquidem. Zlius zudicia Rom. 11,33. 
sunt, et investigabiles viae eius; nec ante iilius adventum 1udicare 
quemquam oportet, dogec venict dominus , qui et revelabit abscondita 1. Cor. 4, 5. 
cordis. Et tunc laus unicutusque manifesta erit. — Dies enim declara- 1.Cor.3, 13. 
bit, quoniam in igne revelabitur. 

Quae cum ita sint, neque libertatem iis omnino qui post ba- Cap. VI. 
püismum deliquerint ostendimus, neque illis spem salutis eripimus. 
Misericors enim deus est et benignus, ac receptum poenitentibus 
indulsit. - Ac prius quidem est manifestum. De secundo vero illud 
novimus, misericordem esse deum, si nos ex animo pecealorum poe- 
niteat. Etenim in manu ille vitam ei in salutem propensam huma- 
nitatem tenet. Quidnam vero faciat, soli est ipsi perspectum.  ll- 
lud quidem constat, nemini fraudi esse poenitentiam, neque quem 
peccatorum omnium poenitet reiici aul excludi. Quanto ergo magis 
idem ei tribuendum est qui cum altera uxore legiümis sese nuptiis 
illigarit? Nam ut prima uxor a deo constituta est, ita imbecillitau 
hominum posterior indulta. Quod si alteram praeterea sibi copulet, 
huius hae in parte toleratur infirmitas. — Scriptum est enim, Auer 1 Cor. 1,38. 
alligata est nuptiis, quanto tempore vivit vir eius: sin autem mortuus 
fuerit vir, libera est, cui vult nubere. Quo quidem declarat post 
viri obitum. ab omni illam peccato liberam esse, adeo ut contradi- 
cere nemo possit. Quod hoc addito significavit, Iz domino, quasi 
minime a domino sit aliena quae post viri obitum alteri se viro con- 
iunxerit, ut nec illum vieissim qui uxore morlua sese ad secundam 
applicarit. — Tantum 2n domino, ait apostolus. Addit tamen, Zeatior 1.Cor.*, 40. 
autem est, si sic manserit. lllud autem, /» domino, idem est ac 
non in slupro aut adullerio violalioneque matrimoniorum, sed in 
fiducia et honestis nuptiis persistere, in fide, praeceptis, bonis ope- 
ribus, religione, ieiuniis, legum observantia, eleemosynis, boni- 
tate, beneficentia. Haec enim cum in nobis insunt ac permanent, 
non otiosos et infruetuosos constituunt in adventum domini. 


K:o. C. 


pag. 500. 


184 SANCTI EPIPHANII 


^ LI , A b , & [d , , 
Koi vij uiv (eggovvr O ztQQvOv vcyua xci T TttQl TtvTODV cxgL- 
E - A , A , 
BoAoyía, vo ài ÀeQ vo cvuusrQov xol ro GvyyvocrOv: iva mavrsg Ói- 
, - 5 , 
ÜcGxcovroL xol xortÀtGvron.  "EÀsqucov yco icrw 0 ÓsomorQc, xoi Óv- 
^ ? - ? - En 
ver0g zxvrag Gott Tj lÓ(g evroU svvouíg xal cÀmOwwi] mícret rijc 
- , , - UNCY A , 5 ^ , - 
TOU xQggvyuarog xoc2c«gorqtoc. vrog y«g uovog éort xe 9agoc.  Ov- 
n c 1 , iU] 2- 3 9 E e , , 
t0, 0€ éavrovg gnooavrseg KoOngove «ez avrüe vic vzxoOéctog cxa- 
, n A , E - L] Caan i] , , L] 
Qeorovg écvrovg ewzxorTtÀoUv0.. — llóg yag 0 &«vrov dzogmQvog xo9ogov 
dxc8corov fovrOv vtÀelog woréxguvs. 


' ) - , , * Y 
lloli óà &voiww rv roiovrov voyutovrov sivaí vw, &ib xol qv 
3 1 ' , ' 1 m E e , E 1 
cÀq0ég vrO X1)ovyuo, mztgi zovrog vOU ÀoaoUD ovrog qeoxov.  Eósi Óé 
- , ^ (y , , A i3 
jvÀguo Or OU ztQl r]g vzoOéGtog rovtQc uOvov vO fyxÀque vzaQyst 
- ?^ 1 A E 5 , , , ? A 1 M MI 
Apvyij, 3) tO ÜLc rovro évegerov ysvécOot uovov, dÀÀe zi vO Qi] Àot- 
- ? ? , A 
Oogsiv, qu Ouvvvat Ogxov, pujve iv cÀnOsig, wirt iv wevósi, cÀÀe 
* DD] 4 ' 
Noi, vol, xo& Ov, ov Àéy&w, qx ÓoAwvecOot, uy OÓveoAAsw, ua) 
, , , e" - 
xÀEméwv, ui] ! dumogsvsGOo.. "Ex rovtQv yag zevrov Gvveyerat qjuiv 
1 z3 e , [y e , NEC 
Tc Quz TOv cuogrqucrOv. Qe yag, qruolv, 0 z«6GoÀog «va uécov 
- , , J ri c c , ? * , - | , 
vÀv Óvo À(Qcv cvvroífevot, ovrog T) «uogrio «vc uécov eyogotovrog 
' - ACUED , hd , , ' , ' , 
XcL ztÀOUvroc. Kot Ovi £x v0U mzÀnOovg zavrog x«i uéOvoot xL m0g- 
? e d - 
vo, xol zrÀsovéxvon xol vOxiGTel, xol ztcvrOG Ort T€ TOLGUTO Pq0UOL 
PLZ - 
xol roUrOLG OuOi0, Ori xol ipeUGuorO £xcorQ cvrQv TegcxoAov8si. 
- CY ' ' , - ' - - ec 
Ilàc ovv Óvvavro: ícvrovg Ka8agovg «moxcÀsv, Ói« vie wig vzo- 
- ' i , - 
GyÉotOg vro z&oQe «ora OtOv mQoyuorsíog z&Qi zevrOv vOv GgpoÀud- 
? ? 3 , € A ? - - , 
vov «ogoAiCouévue; Ovx £yvocav re ovzot zo cxgii] v0U x1)ovyuaroc, 
? A , - - 
ovÓ? vívi dgoQics v0 cxgífjnGuo voUro vig Owyouíag. 


Ala xol of cmO vo ÓiyuoU mzegememzTOXOTiG xol favtol, iav 
évüsíÉcovron veÀslov viv uevavolav, iv Gex*c xol omo0Q xoÜ0:cOivrsg 
xol xAevooevrsg ivoymiov xvolov, Ovveróg iortw 0 sUsoyérue xol avrovc 
soo. Ov yep rt poUAov yíverot dz uirovoioc.  Zféysrew ovv roUQ 
pérovooDvreg 0 xUQiOg xol 7| eUrOD £xxAwoie. fio inécrorys Mavac- 
c5c 0 víoc Eftxíov xoi iüfyOv vx0 xvgiov, xol 0 covuocusvog mo0g 
Gocv Gytoc llérgoc, xoi xogvgeiórerog rQv czoGt0Àov, Og ytyovev 
quiv dim9Gc crsQed mírga OeusAw Uca rwv mícrw ToU xvgiov, ig m 
cxodoumto à] 3xxÀnolo xord zuvro ro0ztov: zoOrov uiv Ort uoloynot 
Xoioróv 0v víOv oU QcoU oU Càvrog, xai qxovosv Ort, "En vij n£- 
TQo roUTy Tijg Gg oÀ5je zi6reog oixodouijoo uov vqv éxxAnoíav, éneidr) 


Car. VII. — — 1. épmovescoSo«. edil. princ. éuropyeveosot edil. Petav. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LIX. 185 


lam vero sacerdolio primus ordo, accurataque in omnibus vi- 
tae ralio tribuitur. Populo vero moderatum quiddam, et ad eorum 
caplum accommodatum et cum quadam indulgentia coniunctum ; ut 
omnes doceantur ac misericordiam consequantur. Misericors quippe 
dominus est, et servare universos potest, cum praeclaris legum sua- 
rum inslituüs, ium vera puraque Christianae religionis fide. llle 
enim purus solius est. At isli dum seipsos P'uros esse praedicant, 
illo ipso suo dogmate impuros sese faciunt. Nam quisquis purum 
sese ipse pronunliat, extremae se impurilalis suople iudicio con- 
demnat. 

Sed incredibilis quaedam horum stultitia est, dum aliquam eius- 
modi seripturae sententiam esse putant (lametsi verum esse illorum 
dogma fateamur) quae de universo populo hunc in modum statuat. 


Scire enim illud debuerant, non in hoc solum genere hominum ani-- 


mos aut culpam contrahere, aut virtule praeditos esse, sed illud 
praeterea requiri, ut neque convicienlur, nec omnino vere falsove 
iurent, nee aliud quicquam praeter, Efzam, etiam, Non, non, usur- 
pent, ne dolo eireumveniant, ne calumnientur, ne furentur, ne stu- 
prum commillant. Quibus ex omnibus criminum sordes colligimus. 
Atque, Ut palus, inquit, znter duos lapides conteritur, sic. peccatum 
in medio eius qui emit et. vendit. |. Ad haec necessarium esse, ut et 
ebrii et stupratores, et avari, et foeneratores, et eiusmodi, ac si- 
milibus vitiis obstricti in populi multitudine versentur, quandoquidem 
unicuique mendacia adhaereseunt.  Quanam igilur fronte puros ap- 
pellare seipsos singulari illa professione possunt, cum omnis Chri- 
stianae vitae inslituendae ralio ab omni delictorum genere cavendum 
esse consütuat? Igitur Christianae doctrinae accuratam illi formam 
non norunt, neque cuinam exacta illa de secundis nupliis praesceri- 
pus lex fuerit, prorsus intelligunt. 

Quod ad eos vero spectat, qui in persecutione prolapsi sunt, 
etiam illis, si in sacco ac cinere sedentes coramque domino flentes 
perfectam prae se poenitenüam tulerint, benefieus ille deus miseri- 
cordiam adhibere potest. Nihil enim ex poenitentia mali redundat. 


Cap. VIT. 


Sir. 21, 2. 


Excipit ergo poenilentes dominus, nec non et eius ecclesia. Quem- 2.Par.33, 13. 


admodum Manasses Ezechiae filius conversus est, et a domino re- 
ceptus. ltemque princeps apostolorum Petrus, qui dominum ali- 
quando negavit. Qui quidem solidae petrae instar nobis extitit, cui 
velut fundamento domini fides innititur, supra quam ecclesia modis 
omnibus extructa est. [Inprimis quidem, quod Christum dei vivi 
filium esse confessus est, idque vicissim audiit: Swpra Aanc solidae 
fidei petram aedificabo ecclesiam meam. — Quoniam diserte verum il- 


Matth. 
16, 1 


? 


Keg. «f. 


Keg. 3. 


peg. 9501. 


186 SANCTI EPIPHANII 
- 2 , L] c , ^ , , 3 w * , ^( et 
cepe ?evrov cuoloygosv viov cÀq9ivov. Tà ye simtiv viov 
" ^ ^ , * ^ , E" P 
^ 900 &Gvroc £üciEev viov yvroiov zivot, uev zoocO11e Tijc Zóvroc, 
A 
Oc £v meon uoi GysÓOv ebonosu msgl vovrov signrou. 
, ' ' M OR AROAS , c dux. N , , Cow 
AM xoi tegi TOU cylov zwvevuoTOG O cUrOG cGgQeÀritero, Tuc, 
m 2 ITI ec - 
Àéyov voi xtgl LAvoviav, Tí Ori émt(oeGtv vu&g 0 Zerovüg, asvca- 
M 1 ? ? , , ? - - 
Ga, r0 cvvsÜua TO Cyi0v; OUx cvOgomOo byevoecO0s, dÀÀd rÀ Oc. 
- A - ? ? - ? ' b 
Ziór, dx 9:09 v0 zveÜua xol ovx cÀAOToQi0v 9coU. —AÀÀo xoi dvraUOc 
M , , - A z 2f I , , - 
Oregtc zrírQe oixo0ousc xol Osuéliog Olxov OroU ysyívqrvot, àv vO 
5 , e [d 
coviGcuevov evrov xol zxoÀwv vmzocrgéUyavro, svotÜfvre vt vmO xv- 
) LI - L , ? - , A , , 
oíov xol xorafuoOévra zcÀw cxoUcori, lloíucwe vc zooporc uov, 
7 L] I J i] , 34 á L] Ii , A , , 'O 
x«i, lloiuows vc egvía uov, xot, lloipowe vo mzoopore uov. 
- A (d -7 » 
ydo XoicrO0g rovro Àéyovw eig izmiGTQoQv wudg Tyeye uerevolec, Vve 
ly evrQ cw oixodounOci x soQtuslio ÍG NL E- 
iv evrG steÀw oixoOoumOcim s) svOtusAuQroTOG míGTLC, 3) ua] cmccryo- 
- 2? - - 
oevovoc Conv tv cvOoomov, oco, éuzvéovor và fo xai ueravoot- 
? 2? J A - A n - , 3 - ,)- 
cwv iv cÀgOcio xci ÓvogOoUvror vc tavrOv GgoÀAuero év TO ciQvL 
TOUTQ. 
- 2 - , 25220 e , ^ A 
Kol àv vO 4icuevi vOv coudrov, £g ovr T) vvugn 906 TOV 
[4 , , 
vuuqíov Aéyovca, "Azoxolvevot 0 eósAgog uov xot Aéyst uot, LAvacra, 
H Ny et , , , ci e ' - 
eÀOé » zuoiov uov, xoà uov, zegQioTEQO MOV, OTL O Jet QQV 7ccomja Oe, 
N - wi 
T€ GrvysQ« vt xol Cogo Tüc Gvvvegpiec, x«l qopsoorere, cg si- 
E ^ c ? - , - A » » 
miiv, megTA0t, o ver0c azmAOsv, imogevóün £ovrd: v« vOv og" 
w M - - r Y - - ' w , 
iv rj] yj wuOv, 0o xeigog T5c Tou5c £pO«ect, qovy T)e rovyovoc 
, , , - - c PR c -"- 306 / N 34 ? — ^ 
1xovoünm év Tg yl "uOv' 9] Gvx3 ébveyxe TOUG Modos evrnüc, oL 
» c EV J LEV 5 , et , A 
GuztEAOL VjLOV Xvztoltovotv, &Ocoxav ocunv: tva Osi£n zavro vc ztago- 
, Y bi ? - , 
3uuéva ztoegsAOO0vro, Zeagog O0& «grt cvOoUvrOc, xot DÜcàeGone yoÀm- 
ER 2f E , - - - 3 
viGGOne rt xol pofov roU veroU OicÀOOvrOg, xoi vOv meÀoiQv Tic Qp- 
- , , , , ^ 
zílov t£TuWufvOv, xol roc zog unxérs z0ctovone uovov, dÀÀe xci 
r7 - , -- ^ - , , 
cv6q ixBolovonc, «cl v0U xqovyuorog vue Qovnüc iv v5 igquo Boo- 
, , ^ - c - Hi € - , 
GQe, vovréGTuv iv Tij yi Tuv, x«t Gvxyc, Tic z0Tt xevqooOticnc, 
, , ' 94 / ' ' - D » 3. 4 
ixBeAlovoge rovc oÀuvOovg, tovg xegzovc vic usravoíag, Ow imi 
- , ' 7 Ó , 1 , , ài nó , 
TOig XÀovtGi xai Ofvógsci goivouévove, !wuzélovc Ó& m» xvztoitov- 
, - - , ? ' , 
ccc T0 tVOÓuov, rijg TOU tvayytiiov micrsoc wqovyuea.  Ezccibn Ói tv- 
3 , , , 
Oéoc xíxÀwks vqv TOLoUTNV xol timtv, vvocroa, dÀOS, Mvdcra cm 
, ec , 32 WEEC , , , NA 
vexgovQrOe cueorquerov, xoi EAOé iv Óuxoiocvva, -dveoro cm0 za- 
, NE. ' , , E] , , 1 c ^€ LI 
gemrouorOc, xe. EÀOt £v megowoio, -dvecre «zo cuegriQv, xot 
, ? M 
"EA: sig ustavoiwwv, AvéGra c0 zwgoAvccoc, xot EÀOS iv vtÀtio- 
, , , E A 3 
vqc, Avacre cx0 Ào[hjotoc, xoi EXO00 iv vytíu, Ldvaora dm-0 dmi- 
?Tp34 e 
Greg, xol EA0i iv nióvu, LAve&ovo axo damoÀt(ag, xoi EAOs iv tU- 
, r] 1 àv V (M , [] 1 ' , , 
oícs.. — Enti») Ó£ Ost vo 0Àov AOytov, Ori uera vov ztoQviv ueccvoiev 
, - - - , 
xol uerd Tqv zwQOTQv xÀüciw xol iuciv, cg simtiv, Gvupoivei vjj av- 


2. auto» om. cod. Rhedig. 39. Libri habent T6 yàp eixeiv cett. 


PANABII LIB. II. TOM. I. HAER. LIX. 187 


lum esse filium asseruit. Cum enim vivi dei filium dixit, adiecta Matth. 


Vivi particula, germanum illum esse filium docuit. Id quod in 
omnibus pene refutandis haeresibus a nobis repetitum meminimus. 
Porro de spiritu. sancto idem ille nos Petrus certiores efficit, 


cum sie Ánaniam alloquitur: Quid utique tentavit vos Satanas mentiri 


spiritut sancto? Non homini mentiti. estís, sed deo. Hoc enim eo 
dictum est, quod et ex deo spiritus profectus sit, nec ab eo sit 
alienus. — Verum et ille quoque firmissimus structurae lapis ac di- 
vinae domus fundamentum fuit, cum negato Christo reversus ad 
sese, velut repertus a domino et honore lanto affectus audiit, Pasce 
oves meas: et, Pasce agnos meos, ac lertio, Pasce oves meas. Quae 
Christus cum dixit, ad poenitentiae nos conversionem induxit, quo 
rursum in'illo solidissime fundata fides aedificaretur, quae nulli ho- 
minum vitam ae salutem subtrahit, quamdiu vivi ac spirantes sunt, 
atque ex animo poenitentiam suscipiunt, ac denique sua in hoc 
mundo delicta corrigunt. 

Siquidem in Cantico Canticorum eadem sponsa hunc in modum 
sponso loquitur: Zespondet frater meus, et dicit mihi, Surge propin- 
qua mea; formosa mea, columba mea, quoniam Aiems transit. Hoc 
est, tristis illa ae tenebrosa terribilisque, ut ita dicam, nebularum 
caligo transut. —Zmber abüt et recessit, flores apparuerunt ín terra 
nostra, tempus pulationis advenit, vox lurturis audita est in terra 
nostra , ficus protulit grossos suos, vineae nostrae germinarunt, de- 
derunt odorem. — Ut praeterita omnia transiisse monstraret, ac ver- 
num modo tempus florere, pacatum mare ae tranquillum esse, im- 
. brium timorem praeteriisse, vetera sarmenta vitis amputata, herbas 
porro non modo virescere, sed et flores edidisse. Cum et praedi- 
cationis vox in deserto, hoc est in terra nostra, clamaret, ac ficus 
illa quondam execrata grossos suos producerel, nimirum poenilen- 
tiae fruclus, qui in ramis sunt arboribusque conspicui, vites deni- 
que parturire flores, id est fragrantem evangelicae fidei praedicatio- 
nem coepissent. Postquam autem subiio eam compellavit, ac dixit, 
Surge, veni, surge a morle peccalorum et veni in iustilia, surge a 
delicto, et veni cum fiducia, surge a peccatis, et veni ad poenitlen- 
Uam, surge ab affecta valetudine, et veni in sanitate, surge ab in- 
fidelitate, et veni in fide, surge a perditione, et veni in recupera- 
lione. Ac cum scriptura sacra nequaquam ignoraret post priorem 
poenitentiam ac vocalionem et sanitatem, ut ila dicam, quamplurima 


4. Qovroc Seo cod. Rhedig. Cap. IX. — 1. Corrigendum videtur 
&pméAcu OE "]8v xvnptGovong. 


16, 16. 


Cap. VIII. 
Act. 5, 9. 


Ioann. 


21, 15—11. 


Cap. IX. 
Cant. 2, 10. 


Cant. 2, 11. 


Keg. 
pag. 502. 


188 


, , 5 
Soczorqu zoÀÀa zagenmrouera, mzcÀw ÀÉyst, Avéora, ik9i o0, m- 


SANCTI EPIPHANII 


guGréQc! uov.  ZÍevreQov rovTQv xcÀti, xoi ovy web. TO Oi Orvrtoov 
i] - 

Quoi ycQ àv vij vgotége xAnoet oUrOG, Aveoro 

e , , ' - 

9 nÀ«cíov uov, xoÀr uov, ztgiortQc uov. TO uv zwoQrov, Jvaora, 

Koi v0 Osvrtgov moocrióqoi cO 


&pOgov, lvo Óci&n xri ? Ósvrégav oU magnAAayuévgv uera vqv mod- 


? - , 
0UX iGOV TO 7QOrO. 
i 3 3 7) , 
dài, xol ovx sims xoi, EAOi cv. 


3 , 3. €, qj - , , ' , , , , 
vuv, 9oÀÀ 1 xeL év Tj] ztQO0TY] (700 7veQoztvTCQueTQ V TtGÀwV Ogtyouévnqv 
qeioo. éniééELov xot énovgaviov guiovOgozíoc. Kot £08, quoi, ms- 

, - - 

QuóTEQe: Lov, iv Gxémq vc mérQec, iyousvoa ToU zportugiouorog* dv 
L L , c , - P TRE r 
Gxézw mérgac, £v giAavOgomtio XoioroU xat iv éAéet xvglov, vovréori 

, , , a J 1 J M ? , s ^ 
Gxímm mévQog, Gxémm éÀmíÓóoc xoi zíortog xol cnOtíoc: iyousvoa TOU 
z;9OT£LylGuorOg, rOvréGtL zwQuv1] xÀAtuGO Tjvot vv ztUAqv, moii] £0) ztE- 

, , c A , , , A La , - 
QiBoÀov ysvoucvog o DociAsve uqk£ri tigüébgrou uero Tqv ivrtoOtv 
ezoÀieywv Tt xol Ocvorov, Ors ovxéri SyOusvo vOU mportiyicuaroc, 

? , 
cÀÀa cmexAtiGOncev oí zvÀoi, xoi ovxér, &vi ÓtopO coco. 

, , , A , 
«vOgozov cmclàaynQv, ov 
? , 
ovx éÀAequocuvao éníóciéic, 
, 
OV uorgtín, OUxX cGfÀysic, 


2g P ' ves à 5 i] i] 
v yoQ tQ utlÀovt, qtQvi, uero TV 
A - 
vGrsíag zt0QiGuOG, OU uiravoleg xÀ5Gte, 
? ? » , , ?! ? , 
cÀÀ ovre éyxiquerov é&gyoa, OU zt0ÀEMOG, 
9499.0 79) , ' , f ' 1 ' - , 
WÀÀ ovrt Oixoi0Gvvy xoci ueravorg. fio yog uero OroicuOv TOU Gra- 
, -^- M] , ? 
qvoc ovx £v, moyvvO va, vOv xoxxov, ovx 'oveuog9ogov yivéc9ot, 
? ^ ? , , nU ? 1 1 , - ? , A 
oUxX £vL tUm ÜtLe Tig éréQe, -— cÀÀoa ur À£yt uor Tajo ezo81x"e Tc 
, mw - 
qOcguoroa, rovríór, xoi GxcoMQxec xoi cirac, rcUro yog Oi vo Ev 
^ d , ^ 
TÀ oiv, yivevot, v0 03 crtvxoviGuévov xal 2v zeAotc sjuiv ? 3jonu£vov 
(RC e 
xol cz091)x1) 2]6pedicuévov zícrsoig iow vzoüsiyue xol vzoyoeuuoe, 
» » 1 , »" ^t , P NUN c 
£vÜa ovre ÀqGrol ÓLogurrovGww, ovrt Gijveg covitovciw, cg ign o 
M M ? 
Oslog Àoyoc, — ovre uwav zo0giGuOc rUGrDe(ac, ovre uerevoíag, cde 
» L] , 3 , 1 !c ? , A L] , 
&£gpqv, uera Qovorov. Ov y«g zde$epog czégyevot stQoG vOv sÀov- 
yb Mes »" Li , 1 1 , " e 1 , , 
GLOV éxti, OvTE O zÀovotog zgog vOv Zlutogov, ovre gae. cooTÉÀ- 
4 , ' , 5 - e 2 c , € 
Àc, * GXvÀgv vov mzévqra ? zÀovrQGo: vortegov, ovre O zÀOvOLOG QV 
ODIT , , 3.0 , ' H , ec M 
eiveivot Aou ever, xoízso uero [xtGlag vov éAeuova Afoocu zrüpa- 
-^ e , 
xoÀícug. "Ecgpocyiwrot yog vd ? vousio, xol ztezAsocorat o yoovoc, «el 
0 eyov éveMéGO n, xot éxsvoOw v0 Gxcuuo, xol of Grépavor éüdOmcav, 
xoL Sof cycviGeusvor 9 evéxovoav, xol of ju] qOccavrsg éErkov, xai 
Car. X. — 1. Vulgo àwzuopS6pov. 
2. Scripsi *'jo'u£voy, Cornarium secu- 
lus, qui verlit intra portas receptorum. 
Pari iure el probabilitate possit. &ioyu- 


vov.' Librorum scriptura est &igruevov. 
3. Ojre yàp cod. Ven. — — Exscripsit 


2. Rescripsi 8euxépaw o9 pro ou Gev- 
iépow, quod in libris vulgo reperitur, se- 
culus Cornarium qui verlil: ut ostendat 
vocationem secundam immutatam. Pe- 
lavius illud o9 uncinis inclusit et spurium 
iudicavit. 


3. Praeter auctoritalem librorum vetll., 
qui habent 4XÀà xot £v cj mper re- 
scripsi de mea coniectura &ÀX *j xoX év 
vfj moo.  Pelavius volebat &)Aà. xo 
ém) tY| nporY. 


haec, sed admodum negligenter, Anas!a- 
sius Sin. Quaestl. p. 362. 

4. cx)AAqQv edit. Pelav. Et ita etiam 
cod. Venet. | Cornarius vertit: Neque 
Abraham demittit spolia, ut ditescat 


189 


in peceata humanum genus incidere, ita rursum loquitur, Surge, 
veni, columba mea, nec semel, sed secundo ipsam appellat, ita ut 
posterior priori vocatio non sit aequalis. Nam in priori sic illam 
alloquitur: Surge propinqua mea, formosa mea, columba mea.  Pri- 
mum igitur, Surge, vent, dixit, non aulem et, Jemé tu. At in se- 
cunda articulum adiecit, ut diversam ab altera vocationem esse si- 
gnificaret, quae tamen post priorem illam benignam manum ac coe- 
lestem clementiam ostenderet. | Et, Femé, imquit, columba mea, in 
legmen petrae prope antemurale. ln tegmen petrae dixit , hoc est 
Christi benignitatem misericordiamque domini. Hoc enim est pe- 
trae tegmen, tegmen, inquam, spei, fidei atque veritatis. Prope 
antemurale vero, hoe est antequam porta claudatur, antequam rex 
introgressus non amplius post exitum ab hac vita mortemque reci- 
piat. Cum non amplius prope antemurale sumus, sed clausae sunt 
portae, nec ullus emendandi sui locus est. 

Etenim in futuro seculo post hominis obitum nullus amplius ie- 
iunii quaestus est, non poenitentiae vocalio, non eleemosynae osten- 
sio est. Sed neque criminibus ullis locus, non bellum, non adul- 
terium, non libidines, neque e contrario iustitia vel poenitentia. 
Nam sicut demessa spica granum nec turgere deinceps, neque vento 
corrumpi atque evanescere, nec affie amplius potest. Nec est quod 
illam mihi corruptelam obiicias, quae in horreis accidit, cuiusmodi 
sunt vermes ac tineae. Haec enim ad ea quae in seculo geruntur 
adumbranda spectant. Quod autem similitudine illa declaratur, et 
in portis esse dicitur, atque in horreis conditum, ad exemplum fidei 
ac delineationem refertur. 
corrumpunt, wu scriptum est. 


PANARII LiB. II. TOM. I. HAER. LIX. 


Cant. 2, 13. 


Cap. X. 


Ubi neque fures effodiunt, neque ti/neae Matth.6, 20. 
Sed neque pietatis ullum lucrum est, 
aul poenitenliae uti diximus, post mortem. — Non enim Lazarus illic 
ad divitem pergit, neque dives ad Lazarum. Neque Abraham pau- 
perem mittit, aut ei laborem indicit, ut postea ditescat. Neque 
dives ea quae postulaverat impetrat, tametsi misericordem Abra- 
hamum magnis precibus obseerat. Siquidem obsignala sunt prom- 
pluaria, atque expletum tempus est, certamen confeclum , vacuum 
stadium, distributae coronae; athletae quieti se dederunt, at qui 
certamen non attigerunt, nullam amplius eius copiam habent, et qui 


pauper postea. Neque dives accipit citat Aapevet cod. Venetus. Reliqui 


celeris 


quae petit, etiamsi magnis precibus mi- 
sericordem Abraham roget.  ZxvAoy 
droOrÉAAet verlo ex pannis dimittit. 
Nam cxóXoy Hesychius interpretatur etiam 
»6dxoc T] votBovtov.* 
9. mÀovtrjcavta Ec Uoreoov cod. Venet. 
6. mÀovctog xévs -evopuevog Qv ai- 


libri habent -Aouctog aiceitat, 
omissis. 

1. vata. cod. Venet. 

8. ot vulgo desideratur. 
codd. Rhedig. el Veneto. 

9. dyérovcav (infell. cóv advo) ego. 
&yemoncoay codd. Rhedig. et Venet. avz- 


Adieci ex 


Kg. tx. 


pag. 503. 


Ko. :Q'. 


190 


"^ 21229 , ? P 10 ? - ' "» - , 11 E 
oL ua] &ycoviGcuevoL ovxév, 1 eUztogOvGL, xoi 0L év TO Gxepuguor, 1! qr- 

, 2t , 1 ' , - / ' * - 
vqOévvsg éteDAgOnGav, xoi và zavra Goog vertÀeloo voL ueva TyV Év- 


SANCTI EPIPHANII 


P p * P4 - ? - 

rtUQev éxÓquíav. "Erw Óà Ovrov iv và !?aydwvi mzévrov xoi uere 
E ? , 2 

ztGciw fv, «v&otacig, Fri lÀmig, Ert Ocgozeia, ry Ouohoyia, àv si 


* , 344? 3 - " ? , , c " 
py véÀ&LoTOTO , CÀÀ ovv yt rV cÀÀlov ovx czyyogsevrot jj Gcrmoto. 


- S , ' - 5 
Il&Ga Ó& olosoig c0 vro cAnOtiag iboxtihace iv Gx0TQ vvglor- 
1 , er ? LL d 4 ó , P] J ' ij , 
T&L x«l uvozteGeL, &rsQa cvO' £rígov Oievoovuévq.  Eoíxacu yag ovrol 
E] A , i] 

TLGLV CrÉyvOLG XO QU] y0vOGXOUVOL TC ÍxcGrTQe mzOL0TQTOG xol yoosog 
4 , RTI , $06 33 dw S7 $ 0 , 
x«l xocuov £xcGrov uéAovg, xoi cg &imtiv ÀmgG0ée T, eig O zoo[cÀ- 

^ € - ? p 
Aouct Aéysw. Opotov Tijg evrGv cvonoiag, og ztguri8éocr vo vzodqnuere 
-—- E A mM 
Tjj xsgug, Ov OP Grépavov roig z0Gl, xoi xÀoi0v yovasov zig viv 
J 1 ài xÀÀ 1 )ó is Jew n MS " , , 
yeGrígu, za Óà GÀÀa, !z00iw cg timtiv, va ib luevíov ysysvmuéva, 
? , * , 
& tod zi0t. ? 00 cvia xéxAnvos vj ? oexot, y69GL zegiriOéao,, Ónnzv- 
E ei A Lx - E 
Aiovg Óà voig mocív.  OUrco yog 7 vÀv &yvoiev xsurQuévov Ggosg 
M M - , , * 
T« yog imi ve [tgoGUvme mogoeiguéva zceQl 
- » e 
üsvrígov yduov xol rQv GÀÀov ovroL eig zcvra 0v Àaov vsvouíxeot, 
? c ec - 
xci r& Ov vnzto[oÀqv Grovgvorqroc vxo Oto0 xtxuovyuéva, ivo ur 
? - - 
Qe Ovwijaovrég vwweg magezécoGiw , avroL eig axavOoozíav 8:9 cvvij- 
apav. 


- b] - ' M 
UyXOQvoc C70 x«gmoU j5(90g TOU xolovuévov Gxemuttu favrOv, 7tQoOc- 


(v. y , 
xol &roxroc Orarayn. 


e ' 1 
Kot og 4 idv &U vig luevíov 9 yelgíÓte &ovoGy Qv, xol oc uovov 


- ? rr, id 
píot, 0b zoó Oq9oludv xo  fxcctqv coav vüv ysigíün, xol Emo 
, ^ » 6 , A ei e A - ? - , 
Ootsu. voig eÀAoig, 9 énixAmOtig Or, 0Àov TO Gua cvTOU yvuvQTEUEL, 
4 UN , 
OUTO X«L ovro: GEuvvvOusvor ju] O£gecOor Óryctuovg vac zttGeg Pvrolac 
1 [d ? e - 
rGc Ouoíog rvvTQc, xol &rü ueÜ vrttopoÀne xoÀÀtoveg xoi émiOava- 
r 1 " p] , | i » , * 
Tíovc, vqv uíav czoyogsvovoi, vig 0$ GÀÀag xevcÀsAoizoGt, xol imi- 
- ? M 
Ao90utvor 0Aov uiv 0 GOue yupvmrevovoiw, zo 0Àov rv ivrcÀue- 
? e - 
rov coy?5cevreg, xel rqv uev ivroÀ4v ovy eyvOg xoreGjovrtc. 


Ilace ài 
, , et » -f C uw ? 1 ^ ? 
z00gpoGig &xcovqv eloscw, xcv rt Docysie vig vzijgéev, «70 Tog cÀtn- 


Kal 6 cÁs moli vàv dvOgcmOov uerei0ggocvvc. 


, A , 
Oerog zeptlÀxnvos, xol sig moÀlQv ! xaxov xarmyaysv. 


2" meg yao 


x&ynco» edit. princ. avexovoavco edit. Ca». XI. 1. xó8tx emendarunt 


Petav. Olim placuit xoY oi &yàva. a'ya- 
wG&ucvot «wénxucaw. Sed nihil refert. 
Celerum d'(Gya. intellege etiam ad, verbum 
quod sequitur éE(xov. 

10. eur«oobUct cod. Rhedig. et edil. 
évcec cod. Ven. 


w, cod. Venet. Bene. 


Petavius, Salmasius (in Aelium Lampri- 
dium p. 221., quem videsis de interpre- 
tatione horum verborum) , Hemslerhusius 
(ad Polluc. Onomast. X, 11. p. 1204.). 
Libri vulgo £8. 

2. V. de hoc vocabulo Salmasium et 
Hemsterhusium 1. l. 


191 


in stadio superati sunt, eiecli fuerunt. Denique omnia plane, ubi 
ex hae vita discessum est, absoluta sunt ac perfecta. Quamdiu qui- 
dem in cerlamine adhue universi consistunt, vel post casum surgere 
licet, spesque adhuc superest, adhuc remedium atque confessio. 
Ac licet non perfectissimus ille status sit, nihilominus aliorum ne- 
quaquam desperata salus est. 

At omnis haeresis ubi a veritate semel excidit, caeculit in le- 
nebris et hallucinatur, atque alia pro aliis mente concipit. Nam illi 
rudibus quibusdam atque imperitis similes sunt qui uniuscuiusque 
membri conditionem atque usum et ornatum nesciunt. luvat porro 
absurdum quiddam et illorum amentia simile ad id quod volumus ex- 
primendum afferre. | Perinde ergo illi faciunt ac si capiti calceos in- 
ducant, et coronam pedibus, et ventri torquem aureum, cetera vero, 
cuiusmodi sunt pedulia ornamenta, quos nonnulli udones vocant, aut 
braccas, manibus cireumdent, annulos pedibus. Talis est ab im- 
peris ilis instituta. ratio, erroris perturbationisque plenissima. 
Quae enim de secundis nuptiis, aliisque id genus sacerdotii caussa 
decreta sunt, ea ad universum populum traustulerunt, et quae ad 
constiluendam severissimam disciplinam a deo mandata sunt, ne 
forte aliqui prae animi socordia in delictum inciderent, haec illi dum 
ad omnes perlüinere volunt, divino numini atrocitatem et inhumani- 
tatem adscribunt. Ac velut si quis vestem manu tenens ab carpo 
manus duntaxat eubito tenus brachium operiat, alque identidem ma- 
nicam oculis suis obiiciat, et alios irrideat, oblitus tolo se corpore 
esse nudatum, perinde et illi faciunt qui dum digamos a se repudiari 
iaclilant, reliqua praecepta illius vel similia, vel sine ulla compa- 
ralione praestantiora, quorum violatoribus mortis poena proponitur, 
contemnunt et abiiciunt et uno illo interdicto contenti cetera negli- 
gunt. Quare sic tanquam obliti sint, toto corpore nudi sunt, dum 
el universa dei praecepta relinquunt, neque unum illud caste ac 
sincere custodiunt. 

O admirandam hominum insaniam! Sane quaelibet occasio, 
quantumvis exigua, unamquamque haeresin a verilate distraxit, at- 
que ad infinita mala perduxit. Quemadmodum euim si quis inter- 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LIX. 


3. Booyot scriptum extal in. Gloss. No- 
micis, ubi legitur hic Epiphanii locus, ap. 
Hemsterhusium 1. 1. 


4. Ex usu Epiphanii rescripserim c 
ay et ttg. 

9. yetoloo. xocacyoy mea est emenda- 
lio, el struclurae voc. tyactov el. sententiae 
plane accommodaía. — Libri habent vulgo 
iuatiou yet Orxxaceoy ov. 


6. érmoSes edil. Petav., dubito num 
altero auctoritate ductus quam verborum 
quae paulo post sequuntur xai éxuaSó- 
u.evot cell. In edit. princ. extat éxxXno- 
elc. 

Car. XII. — f. Libri vulgo xaxov. 

2. Reposuerim "CQzenep vào &t ttg - — 
pa8tCers , xoacoAexoy celt., restituta con- 
dilionali £& ante x«c, et deleta copula xo. 
anle xoxolvmoy. 


Cap. XI. 


Cap. XII. 


pag. 504. 


Keg. ty. 


192 SANCTI EPIPHANII 


e ^ - i] , 
T.C ÓleGgorynv evgav £v qoeyug zeoc Asoqogo, xot vouicec Óie voU- 
rnc BeOífswv, xoi xoroÀumQv Tuv 000v Tgézqtat, vouicag iyyrarov 
&yew. 09v Óvexcqpog zov v9e 0000 éniAe[orvo , cyvoxjot, 08 Ovi véi- 
- , 
yóc dorw vmígBavov xal wexoG Oiworquari cxodowru£vov, imwotyoi 
i] p 
03 ui] evoloxov Orc zoíec vrv Óié&oÓov zoujosrot, cvri £voc 3 Gqustov, 
LÁ , 4 , 1 - 2! , M] [i4 ' r A 
qvo, puÀ(ov, ^7:90xozrOv xcrc ytioc frt mÀÉov ww sUgot vov OÓ0v, 
xol ovrQgG Tofzqror iml ve mÀsioo, xcjuvov Ób oUro xol wr sUmoQOw 
1 , 31:258 M [ul , ? , 5 i [4 [u - , 
Ó,c zoiag imi vqv odoizogíav cycyo, 9 veqo ys ware evosiv ÓvvnOs(n, 
? , ? , 25 €. S D e fuo. if er c 
eb wr] vi vexepuape, Ov ae xo eicAOtv, — ovrog £xccvy9 eloscic, cc 
Gvvrouiav vivo igevosiv ÓvvrOsica, mogs£oxss Óu* vije uoxoo0loc, 
? € 5 - ? 
evoé£Ox OP avri vtiyog copoytg v vic cyvoíog xol eyvocíag 9 zeuu- 
' 1 P "^ [7 c " 3uB-X ' , WO C2 Cet H 
TÀOxQ, «oL ovX cv tUQOL 3 TOLGUT) ÉzL TQV cÀqnOivqv qxswv 000v, 6i 
? , ? - (d - ^w D 
ua vu evoxouaptt eic v0 coyézvzov vüge 0000, vovréoti vije Becwuxe: 
DU T OTTT , 20! esed s dy S4 / - 
06 X«L 0 vouog Oteoorónv Boe vov eytov Mcovotoc, Aéyovroe và pa- 
cie? "Eóoj. Ort, T«Ós ÀÉyer 0 cósAgOc cov 'Iogcnà: lloage và Ogic 
^ L2 2 E - L2 
Gov ÓisievGouoL sic yzv vv c0&OGE xUvQiOQ TO[G mreTQcGiV 1juG)v OoUvo, 
- l4 / LI yÀ M] b - '4 , 1 à Jj 
j5v Géovcav uéAi xol ycÀ«, vov ymv TÀQVv uogogoíov xol Grostolov 
xol "lefovcoiov xci Evciov x«l Xavavolov xoi Xsrroicov, y5v óéov- 
, x , ? , - & 1533372 , ei , ? 
Gcv youÀa xol uéÀL, ovx ixxÀwoUucv Ócfww d) ciguGreQ oi" vÓcQ év doyv- 
, ? , 5 - 
oíc zt0us0o, xol Bocuora coyvolov peyousDa* ovx ixxiwotusv &v- 
- ou 3 - r E" mw M p A c M 
rtUO€v m évreUOtv, oÓQ peciixg DeOioUusv. ^ Ecvi yeo 000g Baoi- 
Li (d - - [d - , 
Ax, apuc égriv 1] TOU toU ixaAucia xol o0owrogíe vijg dAmOsiog. 
"Exdaórq Óóà rovrov vov Üaciuxwv xorclshweca, xivoaca Ó8 iml vc Ór- 
; ^— , 
Eid a] émi vd doioTeoe , imi moÀv Àowmov Écvrwv imiói0oUGo sig mÀowvqv 
, 1 25677 , 2! 35 ums LÀ e 7 e - 
ztvgsÀxvOüGoeraut, xot ovxéri uévgov Fysu sao éxoGry atoéctu v] TTG 
, , 
zÀevnugo evoiüsio. 
L2 ^ b [d ^ 
"Ays voívuv soU ÓoUAoi, víol vs vig cylag OcoU ixxAnolac, oi 
* , ? - , 1 ' Cet - d , , 
TOV Xovovo cGqoy ywoGxovrse xoL viv 000v 75c cAnO9ctoag Baditovrse, 
M L2 , 
wr) goveic ! cvOsixousvot, xot qovij £xcorne vogezemouaévne émm- 
r ? , c - 
ósvGsoc.  Zgolsool ydo o£ vovrov 000l, xol cvavrue x voíBoc vüc 
- - A ' ? 
ovrGv mzegozemoujuévqe iévvoiag.  MeyeevyoUoi, xol v uixoc OUX 
? - Lid - P 
igecw. "ElsvOsoiav énayyéAlovrot, ovrot QoUÀor Ovreg vije eqeoríac. 
? - M - «5 (c , 
Tc usifova evyoU0t, xol vOv wixoGv ovó OÀog éxtÀoBovro. 


- ^ , ? , 
"AM xol mol roUrGQv rv Óx KoOaoQv Àsyouévov, cxoOaoraov 
0i eb Oei v càmOT Àfytiv , digxerOv QyoUuot fog ivratOn (xavàg tigr- 
, ^ A 
G9ot.  Tovrqv 0B megolshpovrse Gg fecicoxov moogomov, rÀ uiv 
, - * , 
zt9oGy"juezL ToU OvOuerOg PÉoycrerQv vwd Érovvuiav xexvruévov, xol 
3. e"utou edil. princ. et cod. Rhed. xpocxónrov) vulgo scriptum est. 


4. nooxónto coniecerunt Cornarius at- — 95. x&ya Ye ego rescripsi. Libri habent 
que Petavius.  xpozxóntov (ed. princ. «caya ce. 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LIX. 193 


ruptam sepem ad publicam viam repererit, et illae iter esse sibi crc- 
deus relicta via paululum deflexerit, ratus propinquum esse exitum, 
per quem redire in viam iterum possit, nec illud sciens, altissimum 
illie esse murum ac longissimo spatio interceptum, alque ita discur- 
rat, nec qua possit egredi uspiam reperiat, cumque uno allerove 
miliari progressus fuerit, longius deinceps iler supersit, nec viam 
expediat, sed huc illueque se conferat, hic igitur ad eum modum 
laborans, neque ullum ad rectam viam iter expediens, non aliler 
fortassis inventet. quam si eadem qua ingressus erat reverlatur: sic 
haeresis omnis, cum ilineris compendium haberel in promptu, per 
longas ambages digressa in solidissimum murum incidit, cuiusmodi 
est ignorantiae inseiliaeque impedita ac torluosa flexio. Neque vero 
invenire unquam illa poterit, qua se ad rectam viam referat, nisi 
ad primariam viam, hoc est regiam, iler relorserit. [d quod san- 
ctissimi Mosis lex aperte vociferabatur, cum Idumaeo regi ita man- 
daret: Zaec dicit frater. tuus Israel: Praeter terminos tuos transibo ín 
lerram, quam iuravit dominus dare patribus nostris, terram melle et 
lacte manentem, terram 4morrhaeorum , et. Pharesaeorum, et Iebu- 
saeorum , eL Evaeorum, et Chananaeorum , et Chettaeorum , terram 
fluentem melle et lacte. — Non declinabimus ad dexteram aut sinistram, 
aquam in argento bibemus, et cibos argenti comedemus. | Non declina- 
bimus hac aut illac, vía regia gradiemur. list enim regia quaedam 
via, nimirum ecclesia dei ac veritalis iter.  Unaquaeque vero ista- 
rum haereseon regia derelicta via ad dexteram sinistramve deflectens 
deinceps in immensum errorem sese commiliens abripitur, adeo ut 
nullum deinceps modum habeat in qualibet erroris insolentia. 

Agite itaque, dei servi ac sanctae dei ecclesiae filii, qui cer- 
tam fidei regulam agnosceilis ac viam veritalis incedilis, ne vos con- 
trariae voces abstrahant, aut cuiuslibet emenlilae sectae sermones 
decipiant. Lubricae quippe viae sunt ac depravatae illorum intelli- 
genliae acclivis est arduaque semita. Etenim magnifice sese lactant, 
et interim minora nesciunt. Libertatem ostendunt, cum peccalo- 
rum servi sint. De maioribus gloriantur, neque tamen vel parva 
sunt assecuti. 

Verum de eo genere haereticorum, qui Cathari, hoc est Purz 
vocantur, 44xc9«oror, hoc est Jmpuri, rectius appellentur, satis ar- 
bitror a me hactenus esse diclum. Quamobrem eadem haeresi prae- 
termissa, perinde ac basilisci ore, qui, quod ad speciem nominis 
atinet, excellenü quadam nominis appellatione censetur, hoc igitur 


6. xoXtumoxr| ego. Libri habent vux- Car. XIII. — 1. An ay3eAxopc2o ? 
Àty TÀOx. 


Corpus Haereseol. II. 2. 13 


Num. 20, 17, 
et 21, 22. 


Cap. XIII. 


pag. 305, 


Keo. o. 


Ko. f. 


194 SANCTI EPIPHANIT 


- - , , - J 2. 3 Y ex; , e , 
vj T0U EvÀov Óvveguei roUrov ztaicavrsg éni veg 5végag zcÀw OguiGo- 
, ' - - - 
uev, evrqv imoyoutvoi vqv TOU OtoU (xstríav, tig TO GvvoOtUGot, ovp- 
zteQepeivot, Gvveivoi, Gvvtoynoor, Oi«oQGoor, mai0sDGQL, xorabiGcot 
P) - , L7 , ? LI - , , - ? E e , 
rgAgOT7 Aíytw, iva ure avroL ppeUOOc zt ÀéÉyovrec roig evroig vzoné- 
c , Dd ME - 1 , ' L [P 
Gcou£v ozoLorc at vc «Àn9T, vov xocuov ur Oi0e&acat oto£ctic. 


-5 - ? 
"Eri 0b of dv zi] Aggint] ve xol ? Bi£wsovíio o£ exo zavazov zwoc 
, | o0 , - 
Zovarievol ovr xoalovusvoi t 0uoix rovroig goovoUvrég sicw agq- 
- JU A i] - ^ - E 
viaOrol, xol cvroi Ó5Üütv Ówe vO ux Gvyxowowtiv roig iv zà Ówoyud 
nd - ? M ? , , ^ nx - 
Tio Qo7t6G0UGL rOiG cvroic cvarpeztiGovrat xoOczeo xol o£ éreoofvyoUv- 
2 Pv ' "2? » r H e , 1 , 
vtc ovroig lNevariavot, cir ovv KoQagot ovro Atyoutvot. Zíi0 ov 
ZUM TM prr - 
qotov écysjkogev meoi rovtQv ti éztoycoaoOoL, cÀl ouoUv avrovg TOi; 
c 0 /- , , [3 , ^ 
ouoíorg evroig cvvapyogutv.  [leourrOveQgov Ó£ ovroi ztoÀw xoi ysigov 
1 A » - , , 
&EÉnscov. Tov ydg míotw xerc vOv JAotiov goovoUciv* cvergazoov- 
£e Li - c e e» 
to, Óà Ogovroc ztQl zíoTEGQC, 79 &oxGG ggovoUGw , Qc xol 0 Aosioc 
' ' 29A , - C4 
averQez Ói« Aoycv cAmOsíac, rd cvrd rovrOLg qoovOv, xoel ovroi 
, , ' - € 
éxtivo. — Kal vovtqv 03 zcÀw zagskevoouevor zi vag és BadtoUuev, 
ri e. ' M , , 
Qczto éomsta Ótwa xaremwEmoTQxOreg Ív xvoíg. 


KATA APTPEAIKQON, 
, e bi , 
B xa t. 
'A A - el 3. , LT 1 M , H 19 
yytuxóv ovosciw e'xqxocgutv, xol v0 Ovoua uovov ivgyróqusv, 
, - Fi A 
ov zuvv Ób cegüg iGusv ríg wj roiwUT olgsOig, Oi TO rcya moii 
€ , ^ , - e - L] - , , LU 
*c«190 cUrmQv évorüGav voregov Àmiot, xoi xcroAvOmnvat tic víÀog. To 
1 * ? * M 
óà Ovouc Ói€ zoíav airíav Pcysv ovx lousv: ron yog zogc rO TivcG 
ec ' €- - , 
VzO cyyflov vOv xoouov ysysvijoOoi qoas, xol ei err TOUTO Qa- 
- ? ' ' 

Gx0vGa zQ OvOuerL TOUTO xéxAQraL ova Fyo Aíyswv , sjvor Oud r0. dv v«- 

* y e ' , f sot , » PERS E 
Eu. eyy£Aov éavrovc cruvuvsw xoi fic i&oycorero GycoDot, ovs rovro 
-w HÁ 1 
Ores oioDuoi, 4] xol eO vOxOov TivOg tilmgortg rovvoue, mti) 

- - , 
40009 tíg dGrww ! 'Iyyivm iméxtswe vá Micoomorouíag xoc xcí- 
ievoc. 


» X9 c , , - - , ems 
Hóq àà iv vxouvqos cov ywouévov voU &xgoarob, ovx ! eg za- 
t&yvooiw 2v )movolieig yevijog. —" Emqyyeieue9a yag àv uiv rag ói- 
2. Repone Bvytoxnyta. Car. I. — — 1. Simililer haec verba 


Cap. IL. — — 1. Angelina verlit eliam — interpretatus. est. Cornarius: neutiquam 
Cornarius. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LX. 195 


ligni vi ac potentia comminuto ad reliquas transeamus. — Sed inpri- 
mis eadem divino numini prece supplicemus, ut viae nobis comes 
esse velit, et nobiscum maneat, adsit, opituletur, conservet, in- 
suiluat, et ut vera dicamus largiatur; ne forte mentientes ipsimet in 
eadem incurramus in quae haereses inciderunt illae quae humanum 
genus falsa docuerunt. 

Ad haec qui in Aphrica et Bizacena degunt, et a Donato 
quodam Donatiani vocantur, eadem cum prioribus illis sentientes, 
eandemque ob caussam, quod videlicet cum his qui in persecutione 
lapsi erant nihil habere commune vellent rebellantes, eadem ratione 
disiicientur qua et Novatiani, sive Cathari, qui commune cum illis 
iugum trahunt. Quocirca necesse non habuimus privatim de illis 
amplius aliquid tractare, sed illos cum sui similibus coniungendos 
pulavimus. Sed isti vehementius ae deterius aberrarunt, quippe qui 
in eandem cum Ario fidem consenliant; unde et, quod ad fidem at- 
Unet, de qua male sentiunt, eodem evertentur modo quo Arius ve- 
ritatis oralione refutatus est, cum a se invicem minime dissentiant. 
Denique nos illa praeterita ad reliquas progrediemur, posteaquam 
horrenda veluti serpentium monstra domino adiuvante proculea- 
vimus. 


ADVERSUS ANGELICOS, 
haeresis XL., sive LX. 


Audita a nobis est Angelicorum haeresis, ac solum eius nomen 
accepimus, neque cuiusmodi illa demum haeresis sit, compertum 
habuimus. Quod eo forlasse contigit, quod cum aliquando prodiis- 
set, desiit postea ac tandem penitus extincta est. lllud vero nomen 
quam ob caussam obtinuerit ignoramus. Nam eum haeretici quidam 
conditum ab angelis mundum esse dixerint, utrumnam haec secta, 
quod idem asseveraret, eodem sit affecta nomine, certo affirmare 
non possum. An polius quod in angelieum sese ordinem arroganter 
referrent, atque excellentem quandam vitae rationem instituerent ; 
ne hoc quidem pro comperto affero. An postremo ab loco quodam 
eam appellationem sorliti sint. Quoniam quidem regio quaedam est 
ultra Mesopotamiam quae Angelina dicitur. 

Iam vero quisquis es auditor, si quae a me antea dicta sunt 
recorderis, nihil erit quod me in eriminis suspicionem adducas. Hoc 


in suspicione ut nos condemnes fueris. ad criminationem usque progredieris. 
Rectius verlisset: in suspicione tua non 


ia^ 


Cap. L 


Cap. lf. 


pag. 906. 


196 SANCTI EPIPHANII 


- , . - 

fec xol rdg z00QcGtic, 1] TL, tv 2 éyroc mag  avroig ywouévov Ó- 

- t 6i , ) - ? , E] UG E e ài P 9 J 

ÀdGor, GÀÀcov Óà uOvov vd OvOuc:w czouvmuovsUGu. cg Óà o] Ocíam 

* f - 
ÓUvauig zogtGxtvact xol ijow9nc:sv, fog vavTue rác aígéícsog rag 
zt«Gag Óts£eAOOvreg ovüsulav sidGnusv evegurvevrov, mÀuv uidg rov- 
, * L] i-:9 ^ - , 341 Mi 3 3. f 

vqc. Tea 08 Óie v0 émogÜcicov vQ rvqQo OÀiyov xetgov ? xoci vort- 

gov Aq£et, Twv cvrZe zaralpwiv ov zvv Gage £yvousv.  TavtQc 

62 uovov iémiuvqoOévrso vijg 0vouectog dv voysi, Geneo éxvoouori vO 

uH L] l ? 4 

, 1 , M 
OvOucTL yonccutvor, zeosAevgousÜo vov rOmzOV, iz Tag frígag *Ów 
- — —- r7 
ÓieGxozoDvrtc viv OouTv zottiGÜo:, xol oirovutvoi vv 0Àcv Ótczo- 
—w nd AS ^—- ? ? ^ 
TQv mupogovivet naiv, xai c cxoiBr, vOv zag. evroig ywou£vov £zi- 
- - [y - - , € ? 

Os(Eavro TQ GuixoG sudv và zavro zovo cxolBciav oquavot, lv &cv- 

- - , - i] 

vOÍg T£ xol TOig zíÀec Tuv ÓOi099c0iv zowvfcousDa ToU gevyswv cd 

- 5 - ? ^ ? 1 - - 

qaUÀAe, iv Ób roig cyoaOoig xol eAmÜtorero:g TO fÜpoiov favroig iv 

Ot mQognogicocOot. 


KATA AIIOZTOAIKQON, 
, ec LI , 
po "v xoi £a. 
? 
Mere Óà8 rovrovg &ÀÀoi CoavrovG LAmoGtoÀuxovg Qvouecav: fov- 
? , , 
Aovra, Óà xol AmoraxriuoUg favrovg AÉytw. — DuAcrreron ÓB zog av- 
- - , ^- 
Toic r0 uiv xsxrqcOoi. — Elol 08 xoi of ovrol ez00z06uc rÀv Ta- 
- , 1 ?Tr3 —- Li - 1 - er 
vicvoU Ooyucrov, ! EyxoorwvOv rt xoi Toriuvov xat KaOaoQv, oi- 
, ? ? - 
TiVEG QUGEL vOuOV OU zego0£yovrot* zegAÀoxvrar Óà zrcQ evroig xol 
' , , 1 M , , , 1 , 
zc uvorQouw. —Zeuvvvovrar 0 ÓrOev cxrquocvvgv, oy(tovot 0$ uavqv 
3 - ' »| , 
ovroL xol fA«zrovoi vijv eylov 8500 éxxAgotav, Out vo £OcAoOgnoxcvsw, 
ET T - , , 
éxzxtG0vrtg Tjjg TOU toU qiAavOgomíag.  Ovrs yaQ megememtoxoOrog 
TivOg ticüsbig Éru yivevos, và Ouoiw Óà roig dvorero Àtyouévoig qoo- 
voUGt, zttgí v& TOU ycuov xoi rQy GÀÀov mocyucrov. Kol of uiv Ka- 
9egol roig Órroig uOvov yoogaig xéyonvror, ovro, 0& roig Acyouévaug 
, ? —- — , 
Iloe£sGw '4vóoé£ov ve xol Ocyu& v0 zÀsicrov éntos(üovron, zavremaciv 
? , - - - e : 
cÀiOrgio, vOU xovOvog TOU éxxAgciwGrixOU Uzreoyovcsg. 
à ? ec 
Ei yeo fóskvoog iorww O ycuog, Goo OÀot exaPoror vrcgyovot 
M , id ec —- - 
Óiv yepov ycycvquévoi. — Kol e uovov zvyycvst xj eyía 00 OeroU éx- 
X: - , , » ^- , 
xnoía vOv vÀ ycuo czoraSauévov, ovxér, 0 yepuog ix OcoU vzxdgyov, 
r - - 
7 zc« zoi0ozoi0vufvm vmo8tsoig. "oo xoi avrol dÀÀoTQror OtoU 
r , ? A - 
vzegyovoww cz0 Toiovrtov yeyevvquévot. — Ilo) voívvv vO tigquévov, 


2. Rescrípsi éyxóg pro £y coit, quod rum vulgo dislinclum esi sic: — xatoóv, 
* ^€ ^ ? - , 
vulgo exlat. W^ xal Uoregow» A&at tfj» auTjs xaraAm- 
3. Suspicor xa$' votepow. —  Cele- ww, ov xwv cell. 


^. 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LXI. 197 


enim de haeresibus recipimus, quarumdam nos radices ac dogmata, 
aut aliquid eorum quae ab illis fieri solent esse narraturos, aliarum 
vero nomine tenus menlioném esse facturos. Porro quantum divina 
nobis ope praesidioque concessum est omnibus ad hanc usque sectis 
expositis, nullam, hae excepla, praelermisimus quam non oratione 
declararemus. — Sed accidit fortasse ut cum brevi illa tempore sese 
insolenter extulisset, ae postremo desiisset, nihil de ipsa certi ex- 
ploratique pereipere possemus.  liaque sola eius appellatione cele- 
riter comprehensa, eoque nomine, velut abortivo quodam foetu, 
funcli, hoc loco praetermisso ad contemplandas ceteras animum con- 
verlemus. taque primum ab universitatis domino postulabimus, ut 
adesse nobis velit, et ut quae apud illos fiunt exiguo atque imbecillo 
ingenio nostro subiiciens universa nos quam aeeuratissime perdoceal, 
quo et nos ipsos el ceteros erudire possinius, uli eum mala devitent, 
tum in his, quae bona ac veritati maxime consentanea sunt, firmam 
in deo stabilitatem ae constantiam obtineant. 


ADVERSUS APOSTOLICOS, 
haeresis XLI., sive LXI. 


Alii secundum illos diei se Apostolicos voluerunt, qui et Ápo- Cap. I. 
taclicos, hoc est Renunliatores seipsos nominant. Hoc enim dili- 
genter observant, ne quicquam possideant. lidem porro a Tatiani 
dogmatibus velut avulsione quadam propagati, hoc est ab Encrattis, 
Tatianis et Catharis, qui omnes praecipue legem repudiant habent 
illi diversa a nostris saeramenta atque mysteria. De inopia rerum 
omnium gloriantur, ac sacrosanctam dei ecclesiam adscililiis super- 
stitionibus temere dividunt ac labefactant, et a divina clementia ex- 
cidunt. Neque enim eum qui semel prolapsus sit recipiunt amplius, 
alque eadem omnino de nuptiis ceterisque id genus cum superioribus 
illis sentiunt. Cumque Cathari receptis duntaxat scripturis adhae- 
rescant, isii Ándreae ae Thomae (ita enim vocan!) Aclis polisst- 
mum nituntur, suntque ab ecclesiae regula prorsus alieni. 

Nam si abominandae sunt nuptiae, impuri plane illi ipsi sunt 
qui e nupliis originem traxerunt.  Ác si ecclesia dei ex iis solis 
conslat qui nupliis renuntiarunt, neque nupliae, neque lolum pro- 
pagandae sobolis negotium ex deo est, Quare et ipsi cum indidem 
nati sint, a deo erunt alieni. Quem igitur locum habebit illud, Quae Marc. 10,9. 


4. Rescripsi 8j, invilis quidem libris, scripturam "Eyxoatqóv», ab "Eyxpotn- 
qui praebent o5. Tnc, quae vetlusla esL ac genuina nominis 
Car. |l. — 1. Alioi passim invenio forma. 


pag. 507. 


Keo. Q.. 


Keg. y. 


198 SANCTI EPIPHANII 
c p » A A ' NR 
"4 0 9:0g cvvé£tevésv, &vOgomoc wj 70gi£éro ; TO uiv yog em avey- 
xxe qyOoíteww exo dvOgomov vmagyst, v0 Ó& uere zwQocigícsoge iyxoa- 
vevsGOnL oUx cvOgomov Pss, dila OroU v0 Poyov. Kol Éjy& uiv 
E Y , DR , , 2d : ' , , ' 
Y xc7c QvoLv oveyxm zolÀoxig uéutWiv, OTL OU uere £UÀOyLGTLOG TO 
, , , ^ , MARET A - , , 3 A , , 
ézoveyxzeg émivcÀelvot, GÀÀe éxvOQ TOU xovovog Béguxtsv. Ov yag éxa- 
E] e 
veyxtc v  9tooffsim, cÀÀd ix moooigíctog v ÓvxonoGUvg. Ta Ób vct 
? / 237 Ji 3l b , E] , z 
eic 9cooffeiav émovoyzusg gaveoa dovtv d ij vos, émiusuéronraw, oiov 
, i] A - 
TÓ MJ] Tt0QVEU&V, TO Qj] LOLjEUELV, TO p] GGcÀAyoivswv , TO ur] v veo) 
- E - A iU] , iU] 
Ósvregoyogutiv, TO QT] cgzto(eiv, TO uv] c'Óixsiv, TO uad] MEO VEL, TO Qj 
- -- ' iU] r 
dówgeysiv, v0 wu qeouexevetv, v0 ui] elüoAoAorQsiv, vO wr goveveiw, 
ES ? , E] - 
ro uy xerogücOor, rO wr Aoidogtiv, rO wr Ouvuvoi, cycvexttiv Tt 
[y , i] 
xci ToyU zocbviGOor, OgyltsoOor xol ux cuegreveww, qua] émiÜvvttv 
ri 9» - pef ' * , - ' , , 
jÀwov inl v mogooywóug ?c0 0$ you GvvagO5vor uere svvouíag, 
, E - "- 
4 Qvcic Ono cst ix OcoU ixvicuévg xol imirgemtico. Kol va ca, 
Occ &GrL roivUre, xor Oortoov Eytü yc émicxomme TO uérQov. 


"MAS" ec £ : | , , b À [4 , JL , T 
Og zttgl tovrQV tixtiv zQotiÀQgeutv, iv oMyo 090 ovror 
ir , A 
vzcgyovoi, ztgi vuv Govylav vs xoi Kuuaxiav xoi Ilougvitov. Ti 
3 c - - 
ovv &gc Pxxozevot v] éxxMqola 1] vx0 yno ztocrov cyor yrjc zeoarov, 
xoi ovxér, eic macov vov yzv i5iO:v 0 gO0yyoc aUrQv, xoi sig vd 
zígoere Tic Oixovuévuc rd ówuora «UrQv; ovÓS ovUxéri rO zogd TOU 
corT5ooc siomuéívov, v0, "EctG0é uot ucorvosg fog ioydrov Te yijc; 
A ? [d A y 
Ei uiv ydg ovx Porw iv GsuvOvqti O ycuog, xol fov Pyov 0 ycuoc, 
- 2 , * 
ysvvp9 oiv &vev yoauov. Ei 0i dmo yéuov ysvvàvrot, Goo Dígwioi 
eic, Ói& vOv youov. — Ei óà evrol uovor ovx. siot BéfuAor, xoí vol ys 
» ? ' , ? , ec , , P d , - ? ' 
Ovreg c«7z.0 y«pgov, ov Qégqiog O0 ycuog, ÓroT, &vev evroU ovóstc yev- 
, , E] , '* , , , e - ? , 
vqO1osrat zors év xocuo. Koi z0Àày Tíc éOrw 9] TOv dvOgonov 
, i] - - 
zmÀcvm, Óie zowiMog xoi zoÀlQv moogpccsov igyageuév r0 qaUlov 
- 9 , , 1 - 
vj c&vOoczto quoti, xol mÀeviGeGo &xoorov Üid zt9ogaotog cmo Tijc 
cn sac. 
2, , , 
Kol Eyei uiv ovv àxora£iav v) éxxAuoio , aAA ov fOshurreros OV 
, Y ? , , ' , H ) 3 n H , 
y«uov. Kai &yet cxrquocvvqv, cààÀa ovx émoigsroat ! vOv £v xrQoti 
e - 

OixetoGUvne vroagyóvrov xol ix vOv i0iov yovéov &yovrov 0zxoc £av- 
- E , 
TOig T€ Xo TOig émiÜtouévoig émagxécow — Kol czéyovro: Boouerov 

4 3445 , - ' - X 2 , f 1 d / 
7z0ÀÀoi, cÀÀ ov QvcioUvrat xara TOV uo cztyouévov: o yog éoOiov 
vOv jr iGOÍovra ur iEovOsveiro , xol 0 px icOiov rOv io9íiovra uj 


2. Libri vulgo xà 9t. es! Pelavius. Sed éxaípeoSot h. L. stru- 
Cap. HIT, — 1. xac& tà» suspicatus — clum est perinde atque xaxaqgoveiv. Pla- 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LXI. 199 


deus coniuncit homo non separet? Nam ex necessitate separare ab 
homine est, sponte vero continere sese non hominis esse, sed dei 
opus ostendit. Ad haee naturalis illa necessitas habet saepe repre- 
hensionem, quoniam id jpsum, quod necessario impositum est, non 
reclo consilio ac ratione perfieitur, sed intra regulam minime conli- 
nelur. Non enim vi extorquenda pietas est, sed consilio ac volun- 
tate iustilia suscipitur. — Porro quae ad pietatem proprie sunt neces- 
saria manifesta sunt, quae scilicet homines naturae velut admetiun- 
tur. Quale est non fornicari, neque adulterium perpetrare, non 
libidinose se gerere, non secundas eodem tempore nuptias contra- 
here, non rapere, non iniuriam facere, non inebriar!, non se cibis 
iniurgitare, non veneficium parare, non idola colere, non occidere, 
non imprecari, non conviliarl, non Jurare, succensere ac cito pla- 
cari, irasci nee peccare, solem super iracundiam non occidere. Eph. 4, 26. 
Nuptüs vero copulari legitimis, vel natura ipsa a deo condita per- 
missum sibi esse monsirabit. Cetera denique, quae eiusdem ratio- 
nis sunt, ad alterutrum genus, pro modo suo ae mensura, revocari 
possunt. 

Verum ul, quae de iilis tractare cepimus, persequamur, habi- Cap. I. 
tant illi in exigua quadam regione Phrvgiae, Ciliciae ac Pamphyliae. 

Quid igitur? | Ergone ecclesia, quae ad utramque terrarum exire- 
milalem porrigitur, penitus exscinditur, nee amplius in omnem ter- ne 
ram exivit sonus eorum, et in fines orbis terrae verba eorum? Nec 
illud valet, quod a servatore dietum est: Eris mih testes usque ad Act. 1, 8. 
ultimum terrae? | Enim vero si honestaüs nihil habent nuptiae nec 

ulla eis vitae spes relinquitur, nascantur illi sine uuptiis. Sin ex 
nuptis oriuntur, ob eas ipsas impuri sunt et exeerandi. Quod si 

soli illi impuri minime sunt, licet e nuptiis propagati sint, non sunt 
impurae nuptiae, quoniam sine ills nemo in hane lucem prodire 
polest. Magnus omnino hominum illorum error est, qui varia ac 
mulüplici specie humano generi perniciem aitulit, et unumquemque 
inani quodam praetextu a reeta via veritatis abduxit. 

Habet quidem renunüationem ecclesia, sed non ideo deteslan- Cap. IIT. 
das nuptias existimat. Habet bonorum omuium inopiam, sed non 
adversus illos insolenter effertur, qui ea iuste possident a parentibus 
accepta, quibus tam sibi quam alis indigentibus subveniant. Ád 
haec a ciborum usu temperant multi, sed non contra eos qui illis 
uluntur superbe se gerunt. Qui enim manducat, nom manducantem Rom.14, 3. 
non contemnat, et qui non manducat, manducantem non iudicet. | Chri- 


ne sic nos struere solemus noslrum ,sich nicht überheben*'*. 
überheben'*, cum dicimus, ,,sich seiner 


pag. 508. 


Kzo. 8 


pag. 509. 


200 


A M 
xoivév* XoigrQ ycQ ioOtti xot zivet. 


SANCTI EPIPHANII 


4. uS e , 
Kol og&c utov ogovotov, xol 
- , 
uio dAniÓon, xol uiv miGrtw Ev vij ExuAnotio, £xa6ro yogifouévrv zara 
A 
Eoixs ó£ 
- , , ij M e 
lNe)g 0$ ovx cmo évog £vÀov ? «g- 
M M j , , Aue Us , 
Kai vrQv uév vgoziv dcz0 évog BÉvàov 
Y A ? , at XT a 4 , , 
Tic Ó& eyxvgoc &rfoQv, * ztgurovouc 
LI J A5 ) $/ , , 1 , 6 , 1 
vt xal GoviOoc, xol 9 vo iyxolÀut, Gouora vt xol uégy 9 z0vuvQc xol 
, - ? 
voíyQv xol Cvyoucrov, ?(cr(ov ve xoi z0nMiov, 9 0xvàv ve xol cv- 
, .! LI - » , , , , " 
qgevíov, oi«xov ve xot vOv GÀÀov zavrov, éx Óigogov iviov Ey& 
i] , 
TV Gvvayoymnv. 


' 67 , M 1 M » $5 - - , 
vuv ióíav Óóvvopuv xot uro TOV (OLOV cyQve TOU Xojcrov. 
jj dylo ? 100 900 £xxÀnota vni. 

, , 
uóferar, dÀÀ ix Oiegogov. 

, , A ? LE 
xézTwqveL, cÀÀe ov uovopoàog: 


"ExaocQ Ó$ roUrQv vÀv oíg£ctov uovotviog Ttg ov6o 
9z0v yegoxtüoc TZc ixxÀmciog ovy vzogoivt. 'H óà cyla 19 9:00 
ixxAqota Éyei uiv yiuov osuvov, xol viug vov ovoUrov, msi vípuoc 
0 y&uog, xoi 1j xoívq dulavroc. "Eyst iysogdvetav Sovuaciorovqv, «ol 
éxeuvei viv zoieUTQv , éxti0s) &yQva cycvitevot, xol xorspgovnos v0U 
Biov, dc Fr Óvveroríga. "Eys, 0i magOtvíav, xol vmtoQobefsw vqv 
Tovoorqv ivdgeróv Twve oUGuv, xol mwTtQÓ xovgordro xsxocwnuivqv. 
"Exys dzovro£eufvovo vQ xócuo, xoi wp zigpvoiwGuévove xara Tw 
&r. iv «0cuo vmagyovrov, cÀÀd qoígovrag voic vorovroi:c. — Ka «zto 
xcL oí &z0Gt0Àor evrol uiv cxTwyMOVsG vmagyovreg, xol evrOQ 0 GOTT0 
zmüvrov ÓsózórQc Ov, iv cogxi ysvousvog, ovóiv dz0 vic yüg &xrq- 
Goaro, cÀÀ ovx dzsfoAtro vag cUrOU ve xol Toig evrOU uoOnraic Óra- 
xovovceg yvvoixag. depen ydo, Airweg sjsolovO nce cvrQ czmO Tijg 
geris ÜLOX0VOUGOL n X«L TOÍC T4 evro) c0 TOv iüiov 
UzLCIQXOvTOY. 


- EA , A Ll - 
"End mg go mÀmocoOnctro, TO tigqutvov, ZíeUrs ix Ós&uv uov of 
, , í3 c , c 5, , » L] J A 

evAoynuévot, oig 0 ztav10 uov 0 ovgovioc &Qevo vi DaciAstav zoo xora- 

^ A — 
BoX1c xOcuov; éxsivaca yag, xot £ücoxoré uot goysiv, inca, «ol émo- 

e » 
vícové ue, ! [Eévoc sjwmv, xot ovviyayszé ue,] yvuvoc, xol zeoreBatvé ue. 
, € - 2 , 
Iló9ev à ovror va?vo siyov ztgertzaw, si ur) cz0 Oixolov móvov énztzé- 
? A ^ c , E 1 
Àovv, xal czt0 Gv l0icv vmeg£cov dv vij ürxoioGUvn ; Kol ci uiv avrol 
, , Qo) 1 ) - 1 -— 3 
eztoroicusvoi x«t azo6TOÀixOV Diov BioUvreg uere vOv cÀAov qj6ov ue- 
, , S ATC ' - - - 
Utyu£vor, ox &AAOTQuoe jv 0 yagoxyo, ovrt ez0 Tijc ToU Qe0U Oreraóeoc 
, , , A ec. e 
cztÉevouévog* xo et yvvotétv ezevatovro 0v Eyxgereiaov, éncouveri qjv qj 
, » 1 , ? , , NO. ' - uü ? , 

zo0tiQruévq, siztQ vOv yoquov ovx éBóslvoGovro* ce roto £o &v yoquo 


2. toU om. cod. Ven. xo, vesligia cod. Veneli, oplimi , secu- 


3. cxzudierat, «Aa cod. Venet. 

4. Libri vulgo &otxóvea, vel xeottxó- 
wx. Pollux Onomast. I, 59. explicat TX 
mepi tijv TpUpvoy xpoUyovra EUAa. 

9. Scripsi xà éyxoÜwx, copa c6 


lus, in quo legilur tà ÉyYxoüa (sic) o«- 

uoca (sic) E xoi. Cod. Rhedig. cum 

edilis habet. xà erxoMoparc TE xot. Pe- 

tavius suspicabatur xà yeAucyaza ce xat. 
6. xpotuyme cod. Venet. 


PANARII LIB. Ii. TOM. I. HAER. LXI. 201 


sto enim manducat et bibit. | Jamne vides eandem in ecelesia concor- 
diam eandemque spem ac fidem quae unicuique seeundum propriam 
vim propriumque laboris certamen gratificare studet? — Etenim san- 
cla dei ecclesia navi cuidam similis est. Navis porro non et unica 
tabula, sed ex diversis coagmentatur. Habet enim ex uno quidem 
ligno carinam, sed non uno ae simpliei modo: anchorae deinde al- 
terius generis sunt, tum peritonaea, tabulata, statumina ac puppis, 
laterum. transtrorumque parles, vela, lemones, phalangas, manu- 
bria, clavos ac reliqua omuia vario ex materiae genere coagmen- 
tanlur. .Át unaquaeque istarum haereseon unico ligno constans ec- 
clesiae notam ac characterem prae se non habet. Contra dei eccle- 
sia honestas nuptias admitlit, ae veneratione prosequitur. —ZJozesíae Hebr. 13, 4. 
entm nuptiae sunt, et torus immaculatus. | Habet et continentiam, et 
quidem singularem, eamque commendat, utpote quae certamen 
quoddam suscipit, vitamque ipsam quasi polenlior despicit. — Nec 
minus virginitatem habet, eamque magnopere praedicat, quasi cum 
virtute coniunctam, levissimaque penna praeditam. Nec ei desunt 
certi homines, qui mundo renuntiarunt, nec adversus eos qui adhuc 
in mundo versantur arroganter insolescunt, sed iis ipsis deleclantur. 
Quales olim apostoli fuerunt, omnium scilicet rerum possessione 
vacui. Imo et salvator ipse dominus omnium, eum in hac carne 
viveret, nihil ex hisce terrenis rebus possidere voluit. Neque ta- 
men ideirco mulieres illas reiicere voluit, quae sibi ac suis apostolis 
ministrarent. lta enim scriptum esi: Quae quidem secutae fuerant Luc. 8, 3. 
illum a Galilaea, ministrantes ipsi et iis qui cum eo erant, de suis fa- 
cultatibus. 

Quod nisi ita se res haberet, qui tandem impleri posset illud : Cap. 1V. 
Venite ad dexteram meam benedicti, quibus pater meus coelestis paravit iuh 
regnum & conslitulione mundi. — Esurivi enim, et dedistis mihi mandu- 
care, sitivi, et dedistis mihi bibere, nudus fui, et cooperuistis me. 
Quae omnia quomodo facere tandem potuissent, nisi iustis ex labo- 
ribus atque ex privatis facultatibus iure comparatis eadem illa prae- 
sütissent? Quod si isti qui bonis se omnibus abdicant et aposto- 
licum vitae genus instituerunt, alis essent admisli, non aliena esset 
illa vivendi ratio, neque a divinis legibus ac praescriptis abhorrerct, 
ae si uxoribus insuper prae temperantiae studio renunliarent, lau- 
dabile esset institutum illud, pro eo quod nuplias minime detesta- 
rentur. Sed cum iis qui matrimonia contraxerint communionem 


7. iotiou cod. Venet. Car. IV. — 1. Haec verba, quae in 
8. GÀxGv suspicio Petavii fuil. libris vulgo desiderantur, reducenda fuisse, 
9. oy xóv cod. Venet. illud YouvO66, in tanta nudilate positum, 
10. ro) Sco0 cod. Venet. satis probat. 


Keg. &. 


pag. 510. 


202 SANCTI EPIPHANII 


EY * , , i] 
xoivovoic éyoxcovro «v, ti00vTEG ÉxceGrOv TO uírQov xoi vov cekw. 'H 
^ —- - , , b ^ 
y«o vo) 9o) veUc zt&vra énigoviv ü£yevou, Ota AnovoU. lvoUco ydg 
' ^ ? ? 
Mgorrv xol zttgeTNV, toUTOV OUZ tigÜfyervui, ovÓL qvycón, xoi cmo 
E" ,»0/ ^ ? , er A e. une D - 5 
TOv [Oicv ÓsozorOv «qmvietovzo. | Ovzo xat aj «yia voU 9toU $xxÀq- 
? 
Gíe oU Üfycrat zOQvtieav, ov Ófysroi movyslav, ov O£ysro, Émagvqoi- 
d. i] ? ^w A E ^ - 
Oiav, ovÓR rovg cOsroUvreg vov ÓsomoTtiov T9c ToU toU Oiuraitog, 
- ? E ? 
x«l rÀv «vroU ez06r0ÀQv, Ofyero: Ó& vOv piv iv usycÀn moeyuorsio, 
M A] A A , , 
vOv 0f iv éuntigío vovriAov, vov O2 xvfegvqQvqv xoi imwrquovoa, rov 
WV PS pc) - M AC , E 13 , - , 
óà év mocgixg, rOv Óf iv movuvm, Zjovra vO duztigOrorov Tic cmo- 
^ 1 [y , , " 
Gxo7zEc, TOv Ó& iv uéroo viwl vzoGTaGsog xoi ivOwac ovra, rov OP 
-^- , A - 
xol foc voU ÓLemsQeGoL. uovov, xoL ux iv QoÀeoon xoramovroOTvat. 
? , n" A ' b 
Kol oU zavroc 0v. TO ur) voGeUra xtxvn]uévo vüv GoTQolov ov muo£- 
, ? - Mi , , er ji M M ?v 
q8(, cÀÀ oiüs uiv zevrag GOCsiv, fxcGTov OP xor vuv (Óiav zQcyua- 
vtlov xol Gorqoiav. — Kol z09cv o£ & oixíog roO Koícogog aazotovrot 
- ? , D , 
7twQ€ TO Gz00T0ÀQ; Tt00tv Ói và cmocrO0Ào TO tigquétvov, ro, '"Edv 
0 0 ( 7 : onu ; 
, ? ^ 2 4 ' E , 1 ei , , - 
vopgítu eoynuovetv émi vov (iav zogOzvov, xoi ovroc Og m0uj- 
, e , , ' E 
Got, yousiro , ovy cuoorovet. Ovx éxr0g OP ÀovrgoU Óvveroi mÀq- 
^ ? [s y - 
oUv v0 ovy cuworovev. Ei ydo mzvrtg djuegrov, xol vorsgobvtat 
C iM , 9 
^ , E - , L2 E 
v5 Ó0£qc vo) 9:00, Óixoi0Uutvot Ócpsdv vij yogurt, ÓgAov Oi Àov- 
? S 1 S ? 1] 
^ A 1 ' 
vQoUv zoÀwyysvtGioc. TO ycg AovroOv éxócuqos Qv apvyov xoi vO 
( l 
^w , ^ n p, Wd i] N 
Guo, ecemolovGav zGv cueotjue Oi usravotoac. oa ys xol émL 
ue, y 
E M , , - 
viv ovcav za«gOévov v0 yegrcuo iprmoror voU Borricuoroc, xoi éni 
5 2 ' ;. 
v» ovx ovcav zegQ£vov, ? idv oqooyítta9oi énsiyuvon, Oe v0 eBep£c. 
] , , 


c , 1 . 
' Aàke nj vivec ztiuv vÓeosvousvor voutcooiv, iv simoputv z&pt 
Y ? , A - i] e 
zeg9évov, Oiwrétevrog voU c;t06rO0Àov TO yTjuci, po; viv Gzab Ooíca- 
E - - r 39 , 
Gav zeg9svsücot 966 xoreczucor voU iüiov Ógouov Boviousvog 0 ao- 
E ^t ? N A , ld , 5 A ^ 
GroÀog roro OieroíorO. Ov yog segi rovrov o Àoyoc, cÀÀa zttQL zteg- 
-— » - ? - - 
Ofvov ontgéxuov, vOv ov Óic zagOcvíav iv vij cxuij zragausiocdv, 
, A ^ A ? , ? ^ U , ? e) , A 5 
cÀÀd Oud TO pjmognxívor dvÓgov zog ycuov.  E& lovÓaiov y«g og- 
A , A ? A 
UO uEvOL Of czt0GTOÀOL, xcL xerc TOV vOuOV zOÀiTtUGOQUEVOL, TV CQynv 
- - - ^- , 
TOU «5ovyuorog éxovjcovro Oecgoic £r &oveyousvor voic 2v và vouo, 
- - , , , 
0U xor& T»v GügxOc Ovxalc Gi, cÀÀo xorc rqv iuguclr roU vouov ccga- 
- , [d , i] b 
A&tQv xci cxguBoAoyíov.  Ocvuacrdg £xnovrrtv o vouog p Oobvot 
-— , - , i] 
v&g Qvyovíoag '"Icogorà roic cAÀoqvAoig, ive wi] «zomÀevdOGiw cvrag 
M — , , 
ixi và tiÓoÀo. "Exacrog voívvv rv muiGrrvOGVTOV TOTE TQOCtTKTTITO 


2. éàv cgo. éxctyrrar ego. Libri ha- — Cornarius vertit: ,— expassum est, et 


ri 


bent xapSévoy Opa. Émctyexat. mg dn eam, quae non est virgo, concludi 
copoyU5eoSot éxetyecos censebat Petavius. festinat, eo quod grave non est.' 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXI. 203 


LI 


habere vellent, quod uniuscuiusque mensuram ordinemque cogno- 
scerent. Dei quippe navis veetorum genus omne praedonibus ex- 
ceplis admiltit. Quem enim praedonem ac piratam agnoverit, ne- 
quaquam recipit, neque fugitivum, aut eum qui dominorum suorum 
servitulem excusserit. Àd eundem modum eeclesia dei neque for- 
nicationem admittit, nec adulterium, neque divini numinis eiuratio- 
nem, nec eos qui dei atque eius apostolorum sanetiones ac decreta 
rescindunt. Ceterum ex vectoribus illis alium ad magnam quandam 
negotiationem obeundam adhibet, alium ad nauticos usus, guberna- 
torem alium constituit, atque alium. prorae, alium puppi praeficit, 
qui speculandi praecipua quadam sit experientia praeditus. Alium 
velut faecis merciumque loco habet, alium denique transvehendi so- 
lum gralia recipit, ne in mari demergatur. Nec ulla omnino exce- 
ptione utitur, ut ei qui lantum non possideat salutis viam interclu- 
dat, quin imo ila universis novit conciliare salutem, ut habita cuius- 
que functionis ac salutis ratione conservet. Alioqui cur qui e familia 
Caesaris erant salutem apud apostolum dieunt? Aut unde apostoli- zug 
cum illud dictum, Sz quis putat turpem se videri super virgine sua, |. Cor. 1,38. 
et ita facere debet, nubat, non peccat.  Moc ipsum vero, non pec- 
care citra baptismum oblineri non potest. — Omnes enim peccaverunt, Rom. 3, 23. 
et egent gloria dei, tustificati gratis per. gratiam, hoc est secundae 
quadam lotione generationis. Quae quidem lotio omne per poeni- 
tentiam peccatum eluens animum ac corpus exornat. (Quamobrem 
tam ad virginem baptismi gratia pertinet quam ad eam quae virgo 
non est, quae relevandae sui gralia eo se obsignari sacramento de- 
siderat. 

Verum ne diluti nimium et insipidi homines existiment, cum Cap. V. 
apostolum dieimus nuptias virgiui praeseripsisse, eodem decrelo et 
illam insuper de eurriculo suo deiicere voluisse, quae virginitatem 
deo semel consecrare statuerit. Neque enim ad eas apostolicus ille 
sermo referendus est, sed ad effoelas virgines, quae non amore vir- 
ginilalis, sed marilorum inopia in illo suo vigore perstilerint. Elte- 
nim apostoli e Iudaeis oriundi, eorumque legibus instituti, ita Chri- 
stianae religionis praedicalionem aggressi sunl, ut veleris adhuc le- 
gis sanclionibus essent obstricti, idque ipsum non ad iustificaGonem 
carnis, sed ad concinnam atque aptam legis observationem accura- 
tamque officii rationem, faciendum sibi esse duxerunt. Siquidem 
mirum in modum hoc antiqua lege cavebatur, ne Israelitarum filiae 
exteris nationibus elocarentur, ut ne ipsas ad simulacrorum cultum 
pertraherent. taque fidelium cuique per illud tempus praeceptum 


Kee. s. 


pag. 511. 


204 SANCTI EPIPHANII 


i] - , A a 
ovxézt " Iovóaíoic ixÓióocQat, vrv £avroU zagOévov, dÀÀa Xoiwrtavoic 
, j » - *» 
ogod0Éoig xol Opoyvouooc. —INíov ó& Ovrog vOU zvgvyueroc, ovzo 
- i - e ^ ^ 
nÀg9oc xorc r0zov XoiwriavOv vzfjoyst, xol Xgicrwevixig Ói0encxa- 
^ * , - 
Àiec.  Olziveg ovv v0ve Eoyov Quyoarégac zagOtvovc, us sUmogobvrtc 
E] - A L2 
ixóíüocOn, Xoioriavolg, igvierrov rdg £evrdv magOfvovg (yot moÀ- 
NY MUT , - f , , 
ÀoU TOU qo0Ovov, éxeivo, Óà vmtgoxuotovcot mtgiézuzETOV TrOQVéÍg, ic 
A , , , c - 3 , c ^ 
vQv «ero quoi cveyxqv. 'O yovv ezxo6toÀoc, ogGv v0 émifruov. Óie 
E ? - 
Tac exgiBoloyíog cvupaivov, énéroews Aéyov, Ei Ó£ vig Bovisvot vov 
LJ E , LI ? 3 A 5,07 , , A 1 
éavrOU z«g9évov, xoi ovx sims, vov (Otav mog9tvíav. Ov yag ztol 
- ?€9/ , P ? Uu '* 1 , " 
toU iÓtov coguearoc &Àtytv, cÀÀc mti zvovQoc qvàieccovrog ztagOcviav. 
^ 1 - 
Ei 0i vv £avroU magO£vov v0 l0tov cÓua Aéys,, ovóiv «oÀvcn. D- 
za $ e ec , 2 - 589/ - ' - ? , x 
civ ovv, Ecrqxtv £Ógaiog iv và iü(o và, xoi roUro OgtlAtL zroufjcan. 
? e , £1 9.0 , ? D 
Toyuzívo, quoiv, ovy egagrcvey lyousizo ov y &v svzogotm, ovy euao- 
L] - A , , 3, 1 
raytt. — Kol Óie voUro, Zíéótcot yvvowxi, uo] Guvet Àvoiv*. AélvGot czo 
' ' , - e , , , 3 E oH 
jvveveog, uu Cuver yvvoixa. — O Aéyov, Ofào mavrag sivo, 9g iuav- 


A 2! , 5 ? , / 
.TOV, &£A&ytV , Ei ovx éyxgorevovrot, yeunocrocav. 


, , - 
IlcÀw à mgorgemousvog vovc !ycuovc PÀeys, 4éyco Ói roic 
- ? ^ n - 
dycptotG xo oic qn5gotc, xaÀov ovroic idv ueivocw og x«yo. llàg 
3 /À 22 A4 £8 1 M , dh , E. - E] , 
ovv z&Àw ZÀeys, Zíósoo, yvvouxi, wr] Given ÀvGw ; 2] Oc Ovx avrLvO- 
- e , "- ,e0/ , - , e i] ^ 
uo8srQv svgsÜosro, và) iOic xvglo và Aéyovr, 'O ur xaralicGv za- 
? E 
ríoo xol wréoe xol cÓsAgoUe xol yvvoixo xol vínva xol Ovyoréoac, 
? ? , - Hi e , e? - - - 
ovx fort uov uaOqv5c; llóg 08 0 Àéyow Ovi Ótí xovolimtiv yvvaixa 
" e ^ 
ceuviv, xol zoríge, evrog ziv Aéyer, 'O viudv zoréoo xo uyr£oa, 
e TUA SS SC RUS , , ? V y NES ' 
cvrc yeg éoriv év émoyychio ztQoT5 évroÀv vzxcoyovoa: xot, O 9Osoc 
? M , x| - , 
Guvéfevéev, QvOoonoc ur qooi£évo ; AÀa mavro d Ocio Qijuovo ovx 
cAAmyooieg Ósivoi, ?cÀÀe cg Eye Cysu, Otcpíog OP Ósiror xol eicO1- 
Gtgg, tig v0 elü£vou £xctovqc vxoOécsoc viv Óvvopuv. si Óà xol ma- 
- , - - , 
poaü0czt xeyoncOc. OU ydo zvra cm0 Tie Otíog yoogije Óvvarot 
^ , 

AeuBevec9o.. — 410 rd uiv iv yoeqoic, va 0$ iv magadoGti vagéüoxav 
e c , , ei ton , , e , C x 
of &yioL ezt0GroÀoi, Gc quow 0 &yioe «z00r0Aoc, $)e magéücxe vuiv: 
xoi &ÀÀore, OUrcg Oi0coxc, xol ovrcc magfÓcxa iv voi ixxAnctoug: 
xoi, Ei xorfyert, ixvOg si wr] tix5j émiGTeUGoart.  llagíügxov roívvv 
[ &ywoL toU dz0GcroÀot vy &yíe QroU ixxAmcie igduegrov tivor TO 
oL «ytoL 9soU cz0G0roÀot rjj cya QtoU noie égouoo ndn 

i] ;1 " , A 
uere TO OgíGoL ztegOtvíav eig youov voézsGOnr, wol Fygowtv O d«0- 
T $. , - 
croÀoc, Eav yum s] zegOfvoc, ovy Zuegri. lloc ovv ovvoOsi rovro 
Cap. V. — 1. Libri habent yoyu.c(x( — constitit firmiter in propria mente, et 
oU8 qw EUTopoitv.  Pelavius suspicatus hoc debet facere, nubat, inquit, non 
rene dere: zi. 
es| yuusico ou dw cumopotn. Re- peccat, nubat etiamsi non fuerit copia, 


scripsi yoap.elte) o9 Yy' àv &Euxopot, eo mon peccat. 
quem ille affectabat sensu. Cornarius: Qui 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXI. 205 


erat, ne quis filiam suam virginem ludaeis in matrimonium daret, 
sed Christianis duntaxat, qui eadem religione essent ac senlentia 
coniuncti. Cumque nova tunc esset evangelii praedicatio, non ma- 
gna ubique Christianorum erat, Christianaeque doctrinae copia. 
Quare quibus filiae virgines erant, cum Christianum cui collocarent 
neminem haberent, easdem illas virgines diutissime servabant, quae 
maturam aelatem praetergressae naturalibus ad stupra libidinis sti- 
mulis incitabantur. | Unde et apostolus, cum ex accurata illa ratione 


detrimenti plurimum afferri videret, iis verbis indulsit: Quod si quís1. Cor. 3,36. 


virginem suam velit. Non dixit virginitatem suam. Neque enim de 
proprio corpore, sed de patre virginitatis custode loquebatur. Sed 
si virginem suam proprium corpus appellare dixerimus, nihil admo- 
dum nobis obstare potest. Pergit porro: Stat firmiter ?n animo suo, 
et hoc debet facere: Nubat, inquit, aon peccat. | Nubat ei quemcum- 
que nacta fuerit, non peccat. Alque idcirco, .4/ligatus es uxori? 
noli quaerere solutionem. — Solutus es ab uxore? | Noli quaerere uxo- 
rem. Alque ille qui dixit: /o/o omzes esse sicut meipsum , illud una 
dixil: S2 20on continent, nubant. — * 

Praeterea cum iunuptis praecepta daret, Z/co autem, inquit, 
innuptis el, viduis bonum est ipsis, sí maneant ut ego. Quomodo igi- 
tur istud usurpavit: .4//gatus es uxori, moli quaerere solutionem ? 
Nonne contrariam domini sui decrelo legem statuere videtur, qui 


Cap. VI. 


ila pronunliaret:. Quz zon relinquit patrem et matrem et fratres et Luc. 14, 28. 


uxorem et filios et filias, non est meus discipulus. | Ad haec qui ho- 
neslam coniugem patremque relinquere iubet, quomodo idem alio in 


loco dicit, Qui honorat patrem et matrem, io enim est primum in Due 20.12. 
n p 
promissione mandatum, et, Quod deus coniunxit homo mon separet. Miuth. io, 6. 


Verum divina omnia verba non ad allegorias referenda, sed ut se 
habent accipienda sunt. — Consideralione vero ac sensu opus habent, 
ut argumenti cuiusque vis ac potestas intelligatur. Sed traditione 
quoque opus est. Neque enim ex scripturis peli possunt omnia. 
ldeireo alia scripto, traditione alia sancüissimi apostoli reliquerunt. 
Quod ipsum ita Paulus affirmat: Quemadmodum tradidi vobis. ltem 
alio loco: //a doceo, et ita tradidi in eccleszis. lem: Si mem?nistis, 
nisi frustra credidistis. lam vero illud ab apostolis sancta dei ecclesia 
waditum accepit, post decretam virginitatem ad nuptias sese con- 


ferre, scelere implicatum videri. Atenim apostolus scripsit: S7 


nupserit virgo, non peccavit. Quinam igitur ambo liaec inter se con- 


Car. VI. — 1. dypouc suspicaba- ^— 2. dd Ge Eyet Eyet ego. Libri habent 
tur Petavius. Possis eodem iure, relento &ÀAÀà Gg Eye. 
Y&Mouc, mulare omortpznoucvoc. 


? 


1.Cor. 11,2. 
1.Cor. 15,3. 


Keg. t£. 


pag. 512, 


Keg. vj. 


206 SANCTI EPIPHANII 


, " 3 ' ? 5 , M , , * | We AMET ^^ 
TovtO; JÀÀe $ xov éxsivmv rwv zooO6evov À&ys,, Qv wr ooícacov 9tQ. 
2 ^ i] N35 ? € LU A 1 € - 
AÀÀe Ówx vqv cmogíov vüc xovc TOv xoigov ixcivov Gmvoc rÀv sic 

, ? Ll 
Xowcrov semiGTtvXOTOV xev cvoyxqv ovrog émtrthsiro. Ko Ort 
- [4 ?! , r - f 2f 5 5 , , , 
roUro ovrog Eye, Ói0eEst aju&c 0 cvrog c06T0Àog, AÉycv, lNecrfooc 
, - A LI A - - ^ 
qnoc«c zvcgoLrOD: uiro yog TO xoreGrQnvieGor. T00 XoiGToU yogsiv 9&- 
; 
Aovoiv, Éyovcot xoíue, Ort vrv zoo Tuv zicrw ajQérqcav. ^H voivvv 
, ' c ' - , , ' ' A , - 
el sor. sj, evo: mslgoy senden Jugevcade yvy] 0e rO verey9oi QtO 
, J er. A , , 
&mse ynuooo xoa f$eu, cOrrEGuGC Tuv zQoTQv mzíGTwW, T0600 yc 
- [2 A 315. LU J , , - , - 
poÀÀov a) xoL evryv «vev ztioec xocuov cvoeOcioe zaoOcvog Osà ya- 

, LI 2) ^ $9». — ^f E - 
pajGeGoa; zc ovyL uGÀÀov avri vzig ztt916600 xorsorQqvíocE Xoirov, 

Y M , , ? , eeu , [d , - ^ 
xoL Tov usitovo zioTwV TOsrQot, xci ciet xo(uo cog avoyolaoO tico TIjc 

A 
lüíoc xor* O:0v mooOÉctoc; 


l'eusiroGev roivuv, vtxvoyovi(ro Gov, oixoÓsczortsirQGuv, GUv- 
e L2 - 
rOuOG Xcl uécoc 0 ÀOyoc xorc vOv vc qovÀe Órcvoovu£vov mol zretonc 
- - rA n 
£xunGieGTIXT)o T0U xnovyuorog vzoOéctoc. Ileosx(cAAovon uiv rovc 
' ? i] 

Afyovreg favrovg Jmocroluxovc xo "Eyxootivac, moosxfoAAovcoa rovc 
vÓcorvouívovg év rj ixwAmcios xal cvomsi9ovrag ! yvvoiw cz0. Tt- 
, , , , ? s 1 , E , , 
Asiov 0gouov cvoycAocOtvro cOsrtiv rqv voiavTQv roU Ógouov rcÀeio- 
X 127 Y (y , 1 , ni , - ' 
vurx. Koi fyst uév oueoriov xoi xou 0 c'OeriGac OtoU rqv zaodc- 
, LI , A 9 , A 3 o P ^ 
viov, xoi xorciGyvvag vov ayGva. llogogOs(oec ydo cy&vo 0 clue 

, -"- 2 - 
pooriy9elo éxQaAAerot roO cycvoc xal zeooeqOsíonc Tie zroOtvíav £x- 
^ ? 
BeAAsror roU voiovrOv ÓÜgOuov, xol crspevov, xol Boofsíov. '4lÀa 
xotirrOv iot woiuo, xol wr] xovexoiuo. Of yao Oi zo ur] aloyvvéTvot 
roic evo zoLe xovg, ztogvevovrsc zr0toUGL ztooveloc, ?rrooq«ost uovo- 
MN , ? 1 ? , 2! ' e , ? M 
TQTOG, 3] ÉyxgoT&LoG, Ov zto0G &vOgozovgc &yovo, zv ouoAoyíav, cÀÀ« 
zooc 9:0v rOv s(ÓO0ra vc xovgua xol iÉsAéyyovra mzücev cegxe iv Tij 
^ € ^ d 
cUr0U zt&90vGio zteQl cov £xoGrog sjueorse. Kgosirrov roivvv Éyewv euao- 
: - ? A 
Tíev uíov, xol ua] zteQuGGOTÉÍoec. —Kgosirrov msGOvra «70 ÓgOuov ga- 
- - - - ? A - 
vtoGg fevrà AefHiv yvvaixa xerd vouov, xoi omo zoagOtvíag m0AÀO 
- A " - 
400vo usrevoncevra siceyOrvor moÀw tig viv ixxA«oiav, c xexdg 
dpyeGdquevov, og megemtGOvra, xoi xAe«GOtvra, wol yosíav Fyovra 
, 
imifuerog, xol ur xo9* ixccTqv vufoav QfAscu xovgloig xovoricQO- 
3 , CUTSN , Di , 
cxto0ot, ? zovuoieag vxo OwoAov ovrQ énigprgouévis. 


Oro oidsv s] éxxÀqolo xqovrrüw, vo0ra r& Qeouaxo T5e ia- 


3. xaT Éxclvmw ego. xo éxelvmw li- Petavius. Libri habent *rovaixo.. 
bri tam scripti quam edili. 2. Deesse aliquid suspicatus erat etiam 
4. ^H. votvuv ct xol ego rescripsi. Li- Petavius qui librorum velt. scripturam 
bri enim. habent Ei votvuv ct xo.  Peta-  xopweiue, v] aovóvmros repetiit. Vocabuli 
vius allerum ei uncinis notavit. moooácet quod revocavi pars xoogac 
Car. VII. — — 1. vuvatx emendavit lalebal in voc. xopyelac, pars zt in par- 





PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXI. 207 


sentiunt? Sed nimirum de ea virgine loquitur quae deo virginitatem 
suam non addixit, adeoque propler Christianorum lemporibus illis 
paucilalem atque inopiam, necessario haec ad eum modum admini- 
strabantur. Quod autem ita sese res habeat, eiusdem apostoli te- 


stimonio constat, cum ail: dolescentiores viduas devita. — Postquam YV.Yim.5, ti. 


enim in Christum lasciverint, nubere volunt, habentes iudicium , quo- 
niam priorem fidem irritam fecerunt. Quod si vel ea mulier, quae 
mundum periclitata vidua facta est, pro eo quod deo consecrata fue- 
rii, si postea nupserit, iudicium habet, quod primam fidem irritam 
fecit, quae, antequam mundum experiretur, semelipsam deo dica- 
verit virro, nonne multo magis lascivit in Christum, maioremque 
fidem irritam reddidit, ac iudicium ideo suslinebit, eo quod suum 
illud secundum deum propositum relaxavii? 

Ergo illa apostoli verba, Nubant, filios procreent, familiae cu- 
ram habeant, brevis est ac medius adversus illos sermo qui de omni 
ecclesiasticae doctrinae genere perperam apud se cogilant. Quae 
quidem doctrina eos omnes respuit qui se Apostolicos et Encratitas 
nominant: necnon el illos qui in ecclesia molliores quodammodo 
suut, quippe mulieribus persuadent ut de perfecli cursus contentione 
remittentes eam ipsam funditus abiiciant. Verum peccato se ac iu- 
dicio implicat, quisquis dei virginitatem tollit e medio, ac certamini 
ignominiam consciscit. Qui enim ex athletis certaminis leges violat, 
cum verberibus a certamine deicitur. [ta qui virginitatem corru- 
perit, ab eo ipso curriculo et corona praemioque repellitur. Verum 
melius utique iudicium est, quam damnatio. Nam qui, ut ne apud 
homines in infamiam adducantur, clam stuprum perpelrant, mona- 
slicae vitae vel continentiae sponsione non se apud homines obli- 
gant, sed apud deum, qui et occulla cognoscit et in advenlu suo 
universam carnem redarguit, in quibus videlicet quisque peccaverit. 
Quocirca satius est uno se peccato quam pluribus obstringere. —Sa- 
tius est ubi a curriculo exciderit, palam sibi uxorem legitimis nuptiis 
adiungere, ac post virginitatem longo intervallo suscepta poenitentia 
iterum ecclesiae reconciliari, ulpote qui et peccalum admiserit, et 
prolapsus fuerit et infractus, et obligatione vulneris opus habeat, ut 
non occultis in dies immissae a diabolo nequitiae iaculis saucielur. 

Hune in modum praedicare consuevit ecclesia. Haec ad reme- 


licula 1. Cornarius: Qui enim, ut ue 3. Libri habent xoY xovmotme. AL il- 
confundantur apud homines, occulte lud xoi, quod eliam Cornarius in ver- 
scortantur, et sub solitudinis aut con- sione sua neglexit, accreverat ex finali 
tinentiae specie libidinem exercent, non syllaba eius qui praegreditur infinitivi »2- 
apud homines habent confessionem, sed  zoxtxodioxsoSat. 

apud deum, qui cell. 


Cap. VII. 


1.Tim. 5, 14. 


Cap. VIIT. 


pag. 513, 


Kco. «. 


208 SANCTI EPIPHANII 


- i] ^ w e ^ 
G:Qc, raro TO tlÓw vij uvgtUixXTe $oyaciog, c'Urm 9 xeTCGAtvy TOU 
- , [d 

Gyiov dÀeíov iv rQ voug, «Ur 1 doouoerífovca xoÀ5 zmiotug, im 

, nd - - 

Gpíyyovco uiv rOv cOloUvra tig dydva, imwmovxztvouévg Ób evrG 

Y - - - e - - 

Orertiva, vOv Ógouov, Omcog ÓvvqO;j crtpavOTvot evtm x vo) 9:00 

zmocyuortíe, mévreug Gvveyovoa eig viv Bocuuxuv Ówro£iw, xol zog- 
, ^ E] 1 , & 95 ? A , LI , , - 

pvoav uiv exo QoleGone, xol fguov «zo zwQoferov, xoi vov ix yije, 
L Bv xol GnQoixo L f j9u9ooóÓ tva, x«i ÀLO 

xoi fvccov, xol GqoixOv, xot Ófouore ovOgoÓavouéva, xci Aigov 

? ^ 

tiui0v, TOv GuogoyÓov, xol rOv uogyeoivuv, TOv dycrQv, Toig uiv 

, , , € Mi —- c , P4 ? i] * 

400, OLrAAerrOvrag ÀbDovc, Tij OP viu] ouoríuovg Ovrag, cÀÀa xal 

' $2.57 M , LÁ ' A 1 , 3 M 

4ovoov, «oL &gyvgov, xai $vÀea cGqme, xoi yoÀxov, xai ciónoov, cÀÀc 
' , 3 xh MD , ' e 1 c , c ' 

xol ro(yoag eiysíeg uv] eztoDoAlouévg. Kol ovr uiv qv vOTE 1] GXqV Tj, 

viv óleo Gxqvüe 0 oíxoc éÓgewouévog iv 09:9, Otu£Mog 0B iv Óv- 

, - * 1 - 2 
viui. — Kol movoco9o zGGu cvotGie wore T1jo G]Otlag émsysioouévy, 
pGÀÀlov ÓB foavrqv &zxO cÀqu9cloac Ówxovca. 


Kol fog cs vaUra Pyfro. — Tüv yaUgov 0B revrqv Pyvov, ól- 
xqv 9dxovriov voU xolovuévov, » vUqÀczO06, | uvygov, Evo và 
GrevooU srezeixOTig x«l xeroÀsipevreg, lov uiv ov TocoUrov Pyovta 
và fomtrG0m voUra, zwÀqv xoi rO ÓgOuc xol rQ yevoicuor, xol Tij 
cxovrieGeL Ove vojv evràv énevroifv oUvoc «oÀOc eztixocOtvrag, mt- 
oupoovicavrsg Qv ovUrQv imi vdg &ne lousv, d cyammot. 


KATA ZABEAAIANON, 
«£000.00X007T, 8coréon, Tj xal éewxoctT| S9sucéoa. 


, ? ? - , 
Zof£0g vig v q4oovoig dvéovr, ov xoÀAG mgortgov, ! zeActoré- 
, ' e 3.2 [3 [i ' , 
ooic. lloocgeroe yoQ ovrog, «qp ovz:Q o£ XZepriÀiavol xoÀovyusvotr. 
C - - ? - 
Koi ovrog 0$ zeoemAqciog vOv lNowrnevdv, mAqv oÀtyov rwv Óoy- 
- Ez - A - 
potíGec.  llolÀol 0i iv v5 Mon vàv moveudv xot émi v« uíon rijs 
ec - ET ec *? , 
Pounue r0U ovroU OO0yuerog Uvzeyovciww, cvoíg Tw qrooutvot. 
e 3. . 29 - 9-9 
Zoyguoritet ydo ovrog xci of cz avroU Zofsiuavol vOv aUrOv 
^ 3.2 4 * - e 
tivo, zturíge, 0v «UrOv víOv, vOv eUtOv tivo Gytov zveÜue* cg eivot 
to f - ? * e ? - M] 
iv jug vztoGr«Gzt rosle OvouaGioc, 7] og v évOoazto Guo, xol yvy, 
b 3. - [s - A 
xoi zvtUuc. Kol sivoi uiv TO GO cg sixsiv rOv marÉge, avv 
0i gg tímtiv vOv víOv, vO zvtüua Óà Og cvOgozov, ovrog xci TO 
[4 - ? - , ^ c 9 XN 2 * » C. Pl A - 
&yiov ztveUuo Zy zi] Qeoruri.— H og éav ? y év ao, 0vrt u£v. &v qug 
ET A 
UmoGoraGtu, rQtig Ó& Cyovri vdg ivegysíoacg, gui Ób r0 poriGTiXOv, xol 


5. Cf. supra haer. 40, 8. De typhlope 13. De myagro Nic. Ther. 490. 
ef. Nicandr. Ther. 492. Ael. H. A. VIII, — Car; 1. — 1. Reposui mootocépote. 


PANARII LIB. Il. TOM. I. HAER. LXII. 209 


dium comparata medicamenta sunt, haec seplasiarii operis genera 
sunt, haec sacri in lege olei confectio, haec aromatum odore fra- 
grans egregia fides, quae athletae ad certamen prodeunliss adstrin- 
gendi vim habet, eidemque denuntiat, uli cursum contendat, quo 
coronam possit auferre, hoc dei opus ae negotium est, quod omnes 
regiam ad administrationem congregat, velut e mari purpuram, la- 
nam ex ovibus, linum e terra, byssum sericum, rubricatas pelles, 
pretiosum lapidem, smaragdum, unionem, achatem, lapides inquam, 
qui, etsi coloribus differant, pretio tamen aequales sunt. Sed et 
aurum et argentum, et incorrupta ligna, aes atque ferrum, adeoque 
ne caprinos quidem pilos repudiat. Atque eiusmodi quondam taber- 
naculum fuit, nunc autem tabernaculi domus in deo stabilita, fun- 


Exod. 25. 


damentum eius in virtute consistit. Proindeque desinat haeresis | 


omnis, quae contra veritatem insurgit, vel seipsam polius a veritate 
removet. 

Atque haec hactenus. Nunc posteaquam superbam hane vipe- 
ram, perinde ac serpentis genus illud, quod iaculum vocat, aut ty- 
phlopem vel myagrum, crucis ligno pereussimus ac reliquimus, quae 
quidem serpentum genera non tam praesenti veneno sunt, verum ta- 
men tam ob eorum pernieitalem. quam insolentiam et eiaculationem 
ad haereticorum illorum perniciem significandam commode adhibentur, 
contemplis, inquam, illis et abiecls ad reliquas haereses trans- 
eamus. 


CONTRA SABELLIANOS, 
haeresis XLIL., sive LXII. 


Non multis abhinc annis Sabellius quidam haereticus emersit, 
quippe recens ille est; a quo Sabelliani profecti sunt. Qui quidem, 
paucis quibusdam exceptis, eadem cum Noélianis asseruit. Alque 
huius sectae plurimi eum in Mesopotamia, tum Romae versantur, 
vesania quadam perciti. 

Horum haec opinio est: Eundem esse patrem, et filium, et spi- 
rilum sanctum, ut ad eandem hypostasin tres appellationes conve- 
niant. Aut perinde atque in uno homine corpus, et anima, et spi- 
ritus inest. Ita ut corporis instar sit pater, animae filius, spiritus 
denique in ipsa divinitate humani spiritus instar habeatur. Quod et 
solis similitudine declarant, in quo eum una sit hypostasis, triplex 
nililominus actus est, nimirum illustrandi vis et calefaciendi, et or- 


Libri habent rcoAatotaxote, qui error haud — priscis. 
infrequens est. Cornarius: Sabellius qui- —— 2. Intellege *j Scótnc. 
dam surrexit in temporibus non adeo 

Corpus Haereseol. II, 2. 14 


Cap. I. 


Kee. . 


pag. 514, 


Kco. Y. 


210 SANCTI EPIPHANII 


i] b - , 
v0 QcÀmOV, xol «UTO TO Tijg zttQugtotlog GyXue xo silver uiv vo 9oÀ- 
3 ^ A 
z0v, tirovv Otouov xol ffov, v0 xvsiÜua, vO qoriGTIXOvV ÓR vOv viov, 
A * 3 - [d 
TOv O2 zez£go ovtOv elvat v0 ci0oc zeore vijc vzxoovectoc. IleupO£vre 
0i rov víOv xotQG mort, GcmeQ exrivo, xol igyoceuevov va zv iv 
- 1 - - ? - - ? 
TO xoGuQ TC Tic oixovouioag Tijg tvoyythuxre xol GoTQolag vÀv av- 
, ? , P $7 ; ? 1 [e C , VN, Cur - 
€oozav, &vaAggpOévra 0$ avOig tic ovgavov, cg vzo qAiov msugó9ti- 
, ^ L1 , , ' [4 , - 1 3! ri 
cuv cxTtiva, x«i ztÀw sig TOv wàiov cvaOgouo)cov. To Ó& cGyiov 
Lad , , Mj , ' - ' LEE 7] 
zvtUue TÉUuTtGÜcL t(g TOV 40Gu0V, xoL xoOttüg xoi xc txccrw tig 
Éxocrov vÀv xorofiovuévov: cvofooyovsiv Óà vOv voroUrOv, xol &va- 
Céew, Dont 18 xol Osouoivawv, og timsiv, Oud Tijg voU mvevuoxoOG 
, , L! ? 1 — E y «4 , 
Óvveutog Ts Xoi Guueosog. Kot voaUro éGrwv & OÓoyuoritovot. 
Kéjoqvra, Óà voig mocoig yoogoig, moÀotgg v& xol xowijg Ów- 
, / , T ? ee , ' ' HEEL 2. - 
Que, Aébecu O£ vioiv eig evroL Pulsyaures xerc vQv (OLav cvTOV 7cG- 
iym ign gotroffaBaia T€ xal G&voiav. Toóizou uiv TQ QurQ 
0 tiztv 0 ftOc móg Mojosv Or, xovs Jaganjh, &'ügrog o 8óg Gov 
«vgiog tig éGzwv* ov moujosug csavrG Otovg frígove: ovx fcovraí Go: 
- e - ' 
Osol moogperoi, ot, Éyo) OsOg O zQQrOg, xol O uiro vo UTe, xol mÀnv 
iuo) ovx For, Qcog Eregoc, xol 0G frege xard vOv lÓtov eorQv vov, 
? , A , , , ? M ? J D , 1 
eig voVrQv Ó& megeGraGiw, qpégovoi zw cmo svayysiiov ovt, Eyo 
2 bd 1 X«L O 7raT)) CE: 1 M [àv er ig TO ó2 ^ 
iy v mal, «ruo év éuot, xoi o£ Óvo €v écusv. Tov 06 za- 
- - , LÀ , 
Gov evrQv zàcvQgv, xci vuv "ije zÀevge evr:Qv Óvvouuv fjovaw & 
noxia TwwOV, peÀLGTO C70 TOU siloupévou Alyumsiou &Ucyye- 
us 0. TivEG TO Ovoue énéOsvro voUro. "Ev ovrQ ya molÀa voee 
Gg iv zero p voro wvoGraoLoÓdg ? éx mgocOmov r0U GOQT7jo0c evegéosrat, 
e ? - b - - * Nun 
Qc c&vro0U OnÀotvrog roig uoO roig vOv wUrOv tivor ztozíQo, TOV cVTOV 
&ivot viov, vov evrüv sivo &yiov zveüpo.  Elvo 0zov Gvvavrücooí vi: 
TGv egritGrcTOV 4] dxtoaíov, vOv wm vo cogi vOv Otíov yoogov 
qwaGGxovrQv, Tiv msÜGiv evroig vgwyotvrer vevrqv: Ti «v simoysv, 
2 e er Noo: 29) b - , e LN , 6. s ? 
€ ovroL, tvo Ocov Pfyoutv, vp zQtig Otovc; "Orav Óà dxovon 0 iv sv- 
^ b ? A M 
Aefeío Qv, xol ui ve réÀswx Tijg c'GqoÀsíog émicTdQusvog, tvOvg TOV 
- E ec ? 
voUv ragoyOtig GvyxorotiOevot vi] Exsívov nÀavn, xoi svgíoxeron «g- 
, 1 M ? A * M] ' 
vovutvog TOv ÓsOov, xol svgíoxeroL c'Qvovutvog vO tivo, víov xal vO 
&yiv zveüpa. 
? T3 - - , 7x. 
Ev mc 0& vovtoig dvénzvsvotv 0 vv dvOgo mov avrímalog cm 
,;- et * 1 n7 1 1 D 1 , à t - 9 
cLQvoc, Lvc TOV u£v oUTOC, TOV ÜS OVTOG, TOUG zÀtlovg Ó& OuoÜU czra- 
, , , - e - - d 
Tu6Q, xci zÀovaon évOgomove cz0 vr9o 000) v5g cAnOtíac. Kol 0r 
1 E € (3i ? 1 L] , E ec - - P. 
uév cÀn9og sig écri QtOg, xal ovx EZocv fregog, cagog £v vj «yie 
b "- 5 c , , J 
tov OtoU éxxÀuoíc cuoÀoymvar. xol Gvuztqovqroi: Ori OV 7t0ÀvOtlav 
, ? A , 
eignyovusOe , ca uovagyiev xuovrrousv. IMovegyíav 0& xxpvrrovrsc 
? , ? Auc - , , 
ov GpoAlopsOo, co opoAoyotuev viv vgucOc, wovon iv rQue0t, aol 
, , , -9- iv 
rQu&0a £v uovaót, piov Ocormza zovQOG, xol víoU, xoi cyíov mwvsv- 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXII. 211 


bicularis figura. Ac vim quidem illam calefaciendi, hoc est calorem 

alque aestum, spiritui respondere, illuminandi vero vim filio, pa- 

trem denique tolius hypostasis velut quandam esse formam.  [gitar 

filium affirmant radii in morem emissum omnia, quae ad evangelii 

et humanae salulis procurationem attinerent, in hoc mundo praesli- 

usse, alque ita in coelum rediisse, quemadmodum is qui a sole ma- 

navit radius in eundem postea refunditur. Spiritum porro sanctum 

in hunc orbem immilti, ac deinceps singillatimque in eos omnes il- 

labi qui eo munere digni sunt; eundemque instaurare vitam et ani- 

mare fervore, fovere denique ac calefacere, ut ila dicam, vi qua- 

dam consensioneque spiritus. — Eiusmodi fere illorum dogmata sunt. 

Ceterum omnibus tam veteris quam novi testamenli scripluris Cap. II. 

utuntur, vel cerlis polius dictionibus, quas ipsimet pro insana mente 

sua ac vecordia deligunt. Principio hanc e sacris literis sententiam 
arripiunt, quam Moysi deus elocutus est: ^ud Israel, dominus deus Deut. 6, 4. 
tuus dominus unus est. Non facies tibi deos alteros. | Non erunt tibi Dori y 
dii recentes. — Quoniam ego deus primus et novissimus, et praeter me 

non est deus alius; et si quae alia sunt ad mentem suam accommo- 

data quibus ad eoufirmandum errorem abutuntur. Praeterea ex 
evangelio illud usurpant: Ego ?» patre, et pater in me est, et, Duo Ioann.10,38. 
unum sumus. Hunc autem errorem omnem, eiusque firmamentum 

ex apocryphis quibusdam hauserunt praesertim ab Aegyptiorum evan- 

gelio (hoc enim illi nomen indiderunt), in quo pleraque sunt huius 
generis quae ex persona salvatoris clam atque occulte velut myste- 

ria proponuntur; quasi discipulis ipse declaret eundem esse patrem, 

et filium, et spiritum sanctum. — Deinde quoties in aliquem ex sim- 
plicioribus ae rudioribus inciderint, qui exactam divinarum litera- 

rum scientiam non habent, hunc in modum interrogant: Quid tan- 

dem, boni viri, dicemus? Unum habemus deum an tres? Quibus 

audilis religiosus ille, nee perfecta ad cavendum scientia perpolitus, 
perturbatus ilico, eorum assenlitur errori ac deum imprudens ne- 

gat, negat, inquam, filium ac spiritum. sanctum. 


Ceterum hos omnes perpetuus ille humani generis hostis afflavit, Cap. III. 
uL alium hoc, alium isto modo, uteumque vero quamplurimos cir- 
cumveniat, atque a via veritatis abducat. Etenim unum esse revera 
deum, neque praeler hunc alterum, manifeste communis ecclesiae 
consensio profilelur. Non enim deorum mullitudinem invehimus, 
sed monarchiam praedicamus. n ea autem praedicanda nequaquam 
aberramus, sed una trinitatem confilemur, unitatem, inquam, in 
rinitate, et trinitatem in unitate, unamque patris, et filii, ac spi- 


14 * 


pag. 515. 


Keg. 8. 


pag. 516. 


212 SANCTI EPIPHANII 
5 v" 
uerog. OU yc o víOg £avrov iyívvgosv, ovói 0 morüo utro éBlarou 
dz0 TOU zor)o, TOU tivo, víog, ovÓi vO cyiov mzwvtÜue Xoiorov £av- 
, - - M 9 
TOV ztQzt0Tt OvOuCG£v, cÀÀc zveUue XoioroU, xci Óie XoioroU Ói00- 
uzvov, ez0 zorQOc ixzogrvoQusvov, x«i oU vioU Àeuevov. "Evvzo- 
c , A - 
Grerog O0 zor5o, évvzOGrerOQ O víOg, éivvzOGTatov TO &yiov mvtüua. 
LI , L4 
Alia oU Gvvoloign] 2j TQ.«c , Og Zo[jMéAMtog évopaGsv, ovre sjAAo,ouévm 
- ,0/ As , LT , c n» — , , 

vijc (Óíeg ciür0TNTOC xol Óobgc, cg o Jotioc xsvogovàv éQoyuctiGtv, 
34:49. 374 1 S. ' 1 ' 287 c ' , , 

cÀÀ eti uiv ajv Toig TQicc, «cL ovOÉmOTE 1] TQLCG ztgocOnxqv Àoupa- 

3 , , 2 , 

vtL, uie ovoo OrorQc, uie xvoioTQc, uie Ooboloyía ovca, cÀAe roiec 
- , - : 

covOuovuévg, mer5o, xcl víog, xoi cyiov zvcUue, OUy GG EV TL TQI- 

' SA , 32201 1209 - , X359 7 , z 

oiv OvOueGL xexÀmutvov, aÀÀeo cMOQc réÀtie vro OvOUuaTa, TéÀtigu Gt 
c , ?e* , Y ww ' 1 TRIN d 

vzoGrcGtig, ovOiv zoguAAeyuévov.  llorqo O8 cti zerQo, xoi ovx qv 

XoL100g OTt OUx TV O ztvTTQ zeTyO, TÉÍÀelOG Cv cl zrevT]Q ÉvvmOGrorog, 

xol viog cti r£Àtiog Qv cel ivvmüGrarOg, ix meroO0g iv dÀmOsie yeysv- 

vguévog éveoyog xci «yoovog xoi evexÓumynroc, ov Gvveüsipog TO 

zGTQl, OUX cobcQevog v0U sivoi, ovi OvcAimQv more, dei Ói vio yvij- 
? , ^ 

ci06 zaTQl GvvvzegQyQv, ix zoevgOg «yoOvog ysysvvqgufvog, ioog Qv, 

$s0c ix OtoU, qc x qoroc, Ot0c eAuOwog ix coU diqOivoU: yev- 
Y ? ' ? ' ? ES M e*t e A UNS 

vmOtg, ov xrwGOtic, cÀÀo ovx avrog zeTQQ, OovÜS O zoTQQ CUrOG 

víog: &i 0à 9:0g moTuo, xol ví0g xoi &ytov mvsüua. 


2d L1 * A ^w i] i Li L] "- ? (Ó À L] 
€L yag TO zvtÜuo Gvv zwwTQL XL ViQ, ov GvvaOrÀgov zrarQL, 
, D 3 
OU ytvVQtOv, OU XtiGTOV, OUX GÜcÀgOv víoU, ovx Fyyovov morgog, éx 
- - , 
ztwT90g Óà éixmootvousvov, xol roU víoU Aeufavov, ovx cÀLorQiov 
' od ? M - "NL , - 2 - , 
zeTQ0g xol vioU, cÀÀc ix Tijc cvTijg ovGíoag, ix vig evvüg OtüTqTOC, 
Mj ^" ^w - ^- 
ix merQ0g xal víoU, GUv matgl xoi ví, $ivvmoGrearov de mvrüua 
e b - - - ^ € 
&ytov, zvtUue Otiov, zvsUuo Oomc, mzvtÜue XotoroU, zvsÜua ma- 
, 1 A - — M b C. A - , 
vQ0c. TO yag mvtÜue ToU zveTQOc vO ÀoÀoUv iv vuiv: xol, TO mvtUuc 
" ^ - 9? L7 
uov égéorQxtv év ufo vudv, roírov vij 0ovouacíe , icov vij Osótqti, 
? ? i] 
ovx 1Aotou£vov ztege ztezéoo xol viov cvvüscuoc voiu0oc, éxiogoaylc 
- e » 5 1 nz : 1 y6uf ' e 05 ' 
Tus opoÀoyiec.  O yg viOg gqow, Eyo xol o mario £v iGusv, xol 
? * rad ? 1 e 
ovx tiztv, Eic tiui, cÀd vO, Eye xol 0 moro, Gnuoivst dvvzocra- 
1 , a. 4 , E n! 1 " , E 1 
TOV TOV Zzt&TéQU, xoL évvzoGraTOV TOV viOv. Kat OL OÓvo simt, xal 
, 3 e T ; 
ovx tiztv O sic. Kol moAw, "Ev iousv, xol ovx timtv, Eig tiu. 
f , Li , , ms ' - 
S)gavvgg 0i, 4mcÀOOvreg Bomrícovs sig v0 Ovoue ToU zrerQ0c, xol TOU 
mw ' A nM , , E] , - N 
viO0U, X«L TOU CyLiOU zvcvueroc. Mécov 08 viOsuévov rQv GoOoov 
T5c GvÀÀe ug v0), ro), xol vo), xal dAyys vov Ze£iov Mor9aioc, 
M] A E - , - 
Tiv Gvveloig)v zegtucgpéoovra. ! OuoU ye xol oxuaíver cns zxa- 


Car, IV. — 1. Rescripsi 'OpoO cum Pelavio, pro "Ozov, quod libri rclinent. 


PANARII LIB. II. TOM. T. HAER. LXII. 213 


ritus sancti divinitatem. Nam neque seipsum filius genuit, neque 
pater, ut esset filius, esse paler desiit, neque spirilus sanctus se- 
ipsum unquam Christum appellavit, sed spiritum Christi, ac per 
Christum communicatum, procedentem a patre, et accipientem a 
filio. Subsistens est pater, subsistens filius, subsistens spiritus san- 
elus. Sed non confusio quaedam est trinitas, uli Sabellius credidit, 
nec ab aeternitate sua gloriaque demutatur, ut Arius vanissime do- 
cuil. Sed trinilas perpetuo trinitas fuit, nec ei quicquam accessit, 
eum una sit divinitas, una dominatio, una praedicanda celebranda- 
que gloria. Eadem nihilominus trinitas numeratur, pater, filius, et 
spiritus sanctus; non ut idem atque unum triplici appellatione decla- 
retur, sed perfecia revera nomina sunt, perfectaeque personae, ne- 
que quiddam varium inest ac diversum. Pater ipse perpetuo pater 
exlitit, nec ullum unquam tempus fuit quo pater non esset. Semper 
enim perfectus ille pater est, atque subsistens, ut et perfeclus sem- 
per filius, semperque subsistens, vere a patre genitus, absque initio 
tamen ac tempore, eoque modo, quem nulla explicare potest oratio. 
Non is patris velut germanus frater est, nec esse coepit unquam aut 
aliquando desiit, sed legitimus perpetuo filius est, existens cum pa- 
tre, ab eoque sine tempore genitus, aequalis, deus ex deo, lumen 
de lumine, deus verus de deo vero, genitus non creatus. Neque 
tamen aut ipse paler est, aul pater ipse filius. Ae si deus pater 
est, et filius ulique erit, et spirilus sanctus. 

Semper enim cum patre filioque spiritus est; non patris veluti Cap. IV. 
frater, non genitus aut creatus, non filii frater, non patris nepos, 
sed a patre procedens, et accipiens a filio, a patre filioque non alie- 
nus, verum eadem ex substantia, eademque divinilate, ex patre et 
filio, et cum patre ac filio subsistens semper spiritus sanctus, divi- 
nus spiritus, gloriae spiritus, Christi "wea patris spiritus. Nam TS 
spiritus patris qui in vobis loquitur: et, Spiritus meus in medio vestri a. E 
consistit. Idem porro appellatione mj) divinitale aequalis est, 
nihil a patre filioque diserepans, trinilalis nexus, confessionis stil 
lum. Sic enim filius loquitur: Ego et pater unum sumus. — Non di- 1o2nn.1030. 
xit, Unus sum, sed haec verba, Ego et pater, suam palri personam 
convenire, suamque filio significant. Duos itaque nominavit, non 
unum dixit. ltem: Unum sumus, non, Unus sum. Similiter et il- 
lud usurpavit, Euntes baptizate in nomine patris, et filii, et spiritus N LA 
sancti. Ubi dum artieulus ille zo? ter repetitus et interiectus est, 
Sabellius, qui tres in unum personas confundit, Matthaei testimonio 
redarguilur, cum is vere patrem, vereque filium, ac vere spiritum 


Kee. &. 


pag. 517. 


214 SANCTI EPIPHANII 


EZ 3 L7 — e 

río, aÀy9Oc viov, cÀmÜdg Gywv nvsÜuo. 'Omovs 0b OuOGroiyoc 1j 

' e] (43 t9 P A , 31/ EL B. 
TQLuéG, xot év évi OvOuerTL TQLGG XoÀovutvr, éÀéyyst vOV Zotiov, vzo- 

5 , ; - , "^ 2? " ^ , 
Becív wwe Óievoovusvov év vj roraÓ1, 7) cAolaotv, T] moepolleynv. 
Kà iL] e A fa A mo ó £o , 3v 

Gv ve yag 0 zer uiífov mee víoU Óoyueri£ousvog cmeyyéleron, 
motmoÜtGrerOg TO vid rov ÓObov msovmowtivor. — Tívi yàg Émptmt Óo- 
Ecterv lüvov moréga, cÀÀa vÀ yvmcío víd; "Orav 0: wdAw cq ico- 
vqt« (jovÀevot Àéytwv, Vvo ur) ixmícoGí weg, vocov cg mtol vio 
nr? e A w p € 
Ócvoovutvoi, ovrog puoív: 'O wr vuv vov viov, dc tiu vOv za- 
zéou, ovx £ysü Cowv iv fmvrO: xoi, Ilévro và vo) morQóg mov iu 
— P] 

dori. — Tí 0é ícvi vé roO moroOc, cAÀX vj Os0g O mevyo Os0c tip, Eon) 
0 mzeTo fo sipu, mevra v& TOU zteTQOG uov dud iouv; 


"Oge 0i, c Zelus, xol xevovótt. Zhiavoi£ov 10 Oupe víje xag- 
Óteg cov, xol wm efAémrti. —XvvtiOévo sj Ówivoid Gov xol vv vmo 
Gov ajvorquévov "Iocvvn và cyíco sig vov Iogócvqv. "Avorys và. vé 
Gov, xal &üxove vie Qovije voU ztgogijrov Afyovrog, "Eyo qw) Boóv- 
vog iv vij dgug.  "Axove voU moo0pOuov xvolov, roU dyyflov xora- 
ÉuoOévrog OvouecOTvor, vo) dm0 xoieg wqroog Aefovrog mvsüue 
&ytov, xol GxigviGevrog Tjj £(g00c vrjc MMagíac, 0g Eyvo Eri iv woue 
Uztycv £icoüov voU iíov üsanorov, xol dcxioro, c i0ó0 vO wxvvue 
TOU zQoxQovyuorog, xol a £roiweGle vrzc 0000 ToU xvolov. llsíoOnti 
cUrG , xol ov OicezéGoig &-0 ToU GxozoU vic dÀ«Otíec. 'IÓo9 ydo, 
«Uroc pogrvosi Aéyov, zoo rov uiv 0v Ósomórqv éavroU émtyvog, Ori, 
'"Eyd 600 yotíav fyc), xol GU fgyg moOc us. Kol voU GmvTooc Aéyov- 
TOc, "Agsg cori, Oztce znooOT mco ÜrxotocUvr, xci cUrOU Bozczi- 
cOfvrog vm a«vroU, dc quoi vO Qsiov sVeyyfMov, Ort iueorUonotv 
Tocvvng A£ycv , "Ort qjvoíy8:s6ov of ovoavol, xoi vcOfouot v0 zvsüue 
v0 &yiov iv slÓti msQiGTsQGQ xoTtQyOusvov, xol ioyOusvov im^ ovtÓv: 
xol qovr éx roU ovgovot, Ovrüg deriv 0 víóg gov 0 dyamqróg, ig 
0v qv00x9cc. "vo xv 0 mzarüQo, 0 qiÀovtxs, &voOsv y pov Tjo- 
ysv0. Ei voivvv GvoOsv 5 qovyQ, Óitxowóv uor viv ztagozttzoru£- 
vqv Gov. OLcvoiev. — Tivi 0 zurQo PFAeysv, Obro0g dorww Ó vig pov ó 
dyomqrog, ig^ 0v qU0Ox9Go; xol vig qv ovroc; Oid ví Ol iv siüer me- 
QuGTEQüg TO zvtÜjo xorsAyAvOs, xaíroi ys Guo wr] pogécav v0 zveUue 
TO &yiov; 'O yeg uovoytvye uovog éviüvoaro, xoi rsAsoog ivqvOod- 
cqosv «m0 lMegíeg v5 dívregÜfvov Óià zvsÜuarog dylov, oUx dO 
Gníouatog cdvÓgOg, dÀÀe favrQ cvemAeceusvoc, O0 egyrtéyvag Àoyog, 
cape oo Magíag, xol pvyrv vuv dv8gcztiav xol voUv, xoi Evi doriv 
GvOgczog, n&vra veelog cvaüs&dusvog xol cvvevaGag vij £evroU 90- 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIT. 215 


sanclum exprimit. (Cum autem idem in trinitate personarum ordo 
conslituitur, unoque lrinitalis nomine censetur, Árium refellit, qui 
inferiorem quendam in trinitate gradum ac varietatem mutalionem- 

que commentus est. FEtenim licet maior a filio pronuntiatus pater 

ab evangelista narretur, eidem tamen filio consentanee inprimis glo- Ioaun.14,28. 
riam alltribuitt. | À quo enim celebrari patrem decebat potius quam 

ab eo qui legitimus esset filius? Sed rursum ut aequalitatem indicet, 

ne errandi quibusdam praeberelur occasio, qui inferiorem aliquem 

gradum filio concederent, hunc in modum loquitur: Quz noz Ao0z0-loann.5,23. 
rificat filium, sicut honorificat patrem, non habet vitam in seipso. Et: 

Omnia quae patris sunt, mea sunt. Quid est autem illud, Quae pa- 

iris sunt, nisi, quemadmodum deus esl pater, ita deus sum, et ut 

vita est pater, sic ego vita sum, proindeque omnia quae patris mei 

sunt, mea sunt? 

Vide sis igilur, o Sabelli; ac diligenter animadverte, aperi Cep. V. 

cordis oculos, neque caecus esto, fac ut tua tuorumque mens cum 

sancto Ioanne ad Iordanem conveniat. Aures tuas aperi, et hanc 
prophetae vocem exaudi: Ego vor clamantis in deserto. | Audi prae- Matth.3, 3. 
cursorem domini, qui angelus appellari meruit, spiritum sanctum ex 

ulero matris accepit, et Maria intrante subsilit. Qui cum adbuc Luc. 1, 44. 
matris ulero conüneretur, domini sui ingressum agnovit, et exiliit, 

cui palefaciendae divini verbi praedicationis praeparandaeque domini 

viae munus est concessum. . Adhibe huie fidem, nec a scopo veri- 

latis aberres. Ecce übi testimonium ille praebet. Inprimis cum 
dominum suum agnoscens ita loquitur, Ego £e opus habeo , et tu ve- Matth.3,14. 
nis ad me. . Deinde cum dixisset, S/ne modo, ut impleatur omnis zu- 

silia, et ab illo baptizatus esset, divinum refert evangelium loan- 

nem his verbis testimonium dedisse: Quoniam aperti sunt coeli, etloann.1, 32. 
vidi spiritum sanctum in specie. columbae descendentem , et venientem 

in ipsum. — Et vox de coelo: Hic est filius meus dilectus, in quo mihi Matth3, 11. 
complacur. Erat tum in coelo pater, homo contentiosissime , indi- 

demque vox illa venerat. [taque si coelo delapsa vox est, falsam 

illam tuam mentem quaeso discute. —Cuinam pater ista dicebat, Ze 

est filius meus dilectus, in quo mihi complacuit? | Aut quis iste de- 

mum erat? — Cur spiritus sanctus effigie columbae lapsus est, cum 
praesertim corpus haberet nullum? Solus enim id uuigenitus induit, 
perfecteque ex Maria semper virgine per spiritum sanctum naturam 

hominis assumpsit. Neque vero ex virili eam semine suscepit, sed 

corpus sibi artifex verbum e Maria finxit, necnon humanam animam 

ac mentem, proindeque etiamnum homo est, qui propria hominis 

omnia perfecte in sese transtulil ac cum sua divinilatre coniunxit ; 


Keg. £. 


pag. 518. 


216 SANCTI EPIPHANII 
Tyr, oUy cc iv dv9oomo oiwnicuc, wr yévorro, evr0g OP 0 Gywoc 
Àóyog, 0 9:0g Àoyog ivmvOgomt. 


To 0i mveüua vivi vÀ) Àóyc év sis, meQiGTeQég golvevo; cÀÀo 
1 - 3 , 
zc ztíon or ux) BAnGgmusiv, c iOcÀ0GoQs, xoi pxj0£v Óinvoovusvs, 
A ^ * bd -( 
lvo wj vouicnc v0 zxveÜuo Gvvoloignv sivot zterol s] víQ. — Ziid roro 
5 - - LI - 
xoíztg cUrOU TOU mzvtUMoTOG TOU cylov GQue wrj pooécavroc, iv ciüs 
— A 
ztguGreQóc Gynuoriteror, Orc Osíén Gov xol déyEn cov rmv mhevmv, 
Or, ivvzOGroOv dori T0 ztveüuo xo9* Eevro, xol ivvzoGraroc 0 maro, 
A ? ? , w , 
xoL ivumzOGrorOg 0 uovoysvne, wÀÀ ov ÓvciQovuévge vrjc QeoTgTOG, oUrE 
[ul , E rn E" L4 1 C c" E" e i] t. ^ 
vzo[:puxvíae v5 $evrze 0oínc. Kot ogGge mg v roiec corOgueicot, 
E ^ -j , , 
!zoroog &vo9sv fodvrog, víoU Ó& iv logÓevm Borvifouévov, nvtv- 
in re 2 2! — 3 - H , , 
uoroc 0i cyíov iv siÓs, megiGTsQGg émipowrvrog; díys ÓÉ uou cg 
*, v *, A ^Ió A , e - " 3 1 35 2,0 780 
dorww 0 sigo, 'lÓov, Gvv5cs. 0 moic uov 0 eyozwqr0g ép Ov qvOo- 
vd ^— , 
xoc, Ov goérwcsv y wvyx uov: $5couot r0 zvsüu& uov im evrov, 
' J - 2! , - ? 3. 5$ , ?$* 
x«l xoícw roig &Ovsciww dmeyysiti: ovx égíctt, ovÓR woovyecsi, ovói 
cxovGQncsrat dv zrÀerslon1c 2] ovi] ero: xcÀouov GvvrerQLuMEvoy 0U 
, E , , , , er "5 , , - 1 
xortübet, wol Àivov vvgoguevov ov cféca, &oc &v éxBoàn sic vixog vrv 
ii ^ — 
xoicw, xoi vo £ijc; lMw Ó5 voaUra Óvveroi fysw Fugacw ToiaOoc, 
3 , f 3 1 c - f 1 ' - , - , 
0) giÀOvelx?; &go ztegl evroU O zuv1o vc roceUro iv 6 zroogiirm Oie£- 
- / E-) M PME, 2: x , - , 
349:; Tíg Óé éGv, meg ov yéygomvo,, Eimsv 0 xvgQiocg vÀ xvgio uov, 
D — * c 
xo90ov ix ÓtiQv uov; xol ovx simsv, ElgtiOst sig dué; "| mov cg 
? ^ ? 

Afyer v0 svoyyéMov, Kol dvijiósv tig vOv ovgavOv, xol ixe9wtv iv 
E - - - 2 , 
Osfig ToU zerQOg, xol foysroi xgivor Cdvrog wol vexgoUg; 7] mot, 
ztÀg ovx EztiGdv Gt oi vo GvÓosc of iv ic9josot Asvxuaig meqvorsc, 

- * 
z:00g roUc ueO vag sinovrec, "vügsg l'uMiioioi, ví. fovmxovse sig vOv 
ovgovOv drtvifovrec; ovrog ImcoUg 0 «q^ vuGv sig rOv ovgavov cva- 
Àqpesig ovrog dv )g evtOv &lÓere dvoÀ )utvov; Tíva ÓÉ 

"o9: ovrog dAsvGtron cg cvrov siüers evoleufavousvov; viva 
e e - A , 
£Aemsv O uoxcgiog Zrígavoc, ors CAeysv, '"IÓoU, éyc) 0gÀ vOv ovga- 
vov cveoyuévov, xoi vov víov ToU dvOoozov £ordra ix Órhiàv roO 
m ' ' £y ' , , - ' , ' ' - P. 
0:00; ZU 0b, à xarc mvra iüiQro, 1 voncag viv povgv vàv eyiov 
od d | 
yoeqGv GscvrOv u&Alov PgAowoc, xol rovc Gor VmzexovGevrac, ixzt- 
i ^ (0 F7 , - - - ? , 
GQv rg «yieg miortOG T5co voU OtcoU cÀnOsiag. 


"Egn yàg Og dAig90c, '"Eyo tuv 0 modrog, xoi iyo siut 0 utra 

voUra, xoci mÀQjv uov ovx forw frtgog. "e aAng9Gg ydo ovx tici 

M ' 244393! .* A c bd M 35 H - 1 A 

zt0ÀÀo, Otot, &ÀÀ tig OtOg O zwQOrOG, XcL O uera vOUTO, 7tGTYNO, XL 
" $3 ? 

víóg, «ol &ytov mvtUue, oU GvvcÀoig)] ovc« 1] rode, ovàl Orponu£évg 


Car. VI. — 1. Vulgo maroc 85 &woScw. Sed illud à& iam Pelavius notavit. 


PANARII LIB. !I. TOM. IJ. HAER. LXII. 217 


non sic tanquam in homine duntaxat habitans (absit ut ita suspice- 
mur), sed sacrosanctum ipsum verbum, deus, inquam, verbum, 
hominem se fecit. 

lam spiritus sanctus quam tandem ob caussam specie se eolum- Cap. VI. 
bae videndum exhibuit, nisi ut tibi sapientiae opinione inflato, ne- 
que quiequam intelligenti, nihil in deum contumeliose iaciendum esse 
suaderel, ut ne spiritum eum patre filioque confundendum esse cre- 
deres? Propterea, licet spiritus sanetus nullo esset corpore prae- 
ditus, ad columbae lamen effigiem sese conformavit, quo tuum ni- 
mirum et patefaceret, et convinceret errorem, idque ipsum osten- 
deret, suapte consistere persona spirilum , suapte item persona pa- 
trem, ac suapte postremo filium; sic ut non ideo divisa esse divini- 
tas, aut depressum aliquid in eius gloria atque inferius esse putan- 
dum sit. Animadvertis, opinor, quemadmodum trinitas ipsa nume- 
relur,.cum et paler e coelo clamat, et filius in Iordane lingitur, et 
spiritus sanetus specie columbae delabitur. Die sodes, quis est ille 
qui dixit, Ecce zntelliget filius meus dilectus, in quo mihi complacui, Ysai. a2, 1. 
quem elegit anima mea. — Ponam spiritum meum. super ipsum, et iudi- 
cium gentibus nuntiabit. |. Non contendet, neque clamabit, nec audie- 
tur in plateis vox eius. | Calamum contritum non confringet , et linum 
fumigans non extinguet, donec emittat in victoriam iudicium etc. Num- 
quid illa ad exprimendam trinitatem vim habere tibi, hominum con- 
tentiosissime, videntur? An de se tot illa pater apud prophetam 
disseruit? Age quis est ille de quo seriplum est, Z2/az/t domnus do- Ps. 109, 1. 
mino meo, sede a dextris meis? | Non dixit, In me subiit. | Aut illud 
rursum, quod in evangelio seriplum est: Ef ascendit in coelum , et Marc.16,19. 
sedit ad dexteram patris, et venturus est iudicare vivos et mortuos? 
Praeterea cur non duorum illorum virorum tibi persuadet auctoritas, 
qui in vestibus albis apparentes ila discipulos allocuti sunt: rz Ga- Act. 1, 11. 
lilaei, quid statis aspicientes in coelum? — Hic lesus qué assumptus est 
d vobis in coelum, sic veniet quemadmodum illum vidistis assumptum? 
Quemnam vero beatus Stephanus intuebatur, cum diceret, Ecce Act. 7, 55. 
ego video coelum aperium, et filium hominis stantem a dextris dei? 

Tu vero rudis in omnibus atque imperite, nec quid sacrae literae 
loquantur intelligens, tibimelipsi ae tuis auscultatoribus magis fraudi 
fuisti, dum a sacro sancta divinae veritalis fide longius excidisti. 

Etenim reipsa quidem hoc ille dixit, Ego sum primus, et ego Cap. VIT. 
posterior, et praeter me non est alius. Nimirum plures dii nequa- B 
quam existunt, sed unus duntaxat primus ac posterior, pater, filius, 
et spiritus sanctus; non ut confusio quaedam trinitas illa sit, aut ab 


pag. 519. 


218 SANCTI EPIPHANII 


^ Ld ^ , , 4 Y , E" , LA L1] 3 
Tc tevvic vravrOTQTOc, GÀÀe zteTNO cÀq9Qg ysvvuoog viov, xoi viog 
- A , 
vAQ9dg ysvvqOdg ix mavoog ijvvmOGTarog cveoyoc xol vyoOvoc, xol 
D 3 Ld € L2 ?9 
zmviUuo &yiov cÀn9Gc ix morgOg xol víoU, Tc cvtÜjc Os0rqrog, &x 
- - , , T? - 
ztetgOg i«zoptvOusvov, xoi voU víoU Aeufuvov dei, sig Ot0g O0 moà- 
* e A - A X , er , , 1 , U 
TOC, xol O uero ToUTO.  ZÀÀmg Ó& zo &vexo oixovouioc, xoi cmo 
, 1 MES -: - "e e 1 , 1 
z:00c07t0V Ó& evroU ToU XoicroU, GOrraL ovroG, mco, émtióv, zc0À- 
r , [d - 3 L2 -- 

Àexig 0 *vgiog uv 'lqco)c XowrOc mégqvs Toig zoogmroig, xol 
, 1 c - , 2; PI LI 3.o , ? 
xoTyyytiÀe Tv £avroU zvagovGiav f£o:G0oL, Tivég 0$ ovrOV ovx ióÉ- 

, ^w ? , ? ^t 
Éevro, moogÓoxGvrsc &regov cvv cvrov. Kol mooc uiv vovg Ótwidol- 
- f. ^6 , 
Loveg vGv siücAov xol moÀvOsiav vo xoGuo sigaynoyovoc, tva uj 8x- 
1 zs 
nÀoyévreg of vío ' Igor xot ? ixvoomévveg va siüce vv Auoogaícv, 
xol Xerroaíov, xol Xovavaíov, xoi Orosfolov, xol Evoíov, xol Ito- 
, à|2 , A12 , 1.2 , , 
yscotcov, x«l '" IcBovcotcov, xai 4oovxotav, xal Accavvaiov moogxvvig- 
ec LI , - , , Li T 
cmt, vig seri eivole tirgotipsuóliero, vigogexivijGav ydo vj Besige- 
A L2 Lo - , - - 
y00, xoi và Xoudc, xoi vy -orogrQ, xoL roic Moatovgo9, xol voic 
Neoc9óG, xol vÀ BeitifefQO, xoi toig Àowroig tiÜgÀowg vv à8vàv, — 
, [d ? , e P - IN 
010 xol fAsyev avrOc O0 xvgioc, Eyo siuw 0 Qv, £yc O zoGroc, xol o 
uera vüUra* ive eUroUG dztoGtQéuw vic vv iOvouvOcv nÀ«vyuc, vàv 
, H MS - 5o» DH , 
zto0gxvvovvrov civ zolvOciov. Kol émzón fusiÀov vv zoepovoiav 
^ ^ - - ^ e ^ - - 
eUroU ToU víoU dzoO0:icOor: ToU xvgiov sudv Ico? XoiroU, [qw 
i] ? e - e - - 
z90c rovc lovüoíove, Eyo siuw 0 zQüroc, xol 0 utrd raUTO, O moG- 
p 1 - - w 
roc iv Gogxi iémióxunGoc, xol o uere voro ioyOutvog xoivor fvrag 
- - Mi 
xe vexgoUc, iml vG GrovogG mtmovOcc, xoi vugrlg, xol cvoGroc, iv 
, * , , - - , , LT , , LT — ?, - , 
0o£y uiv &v avr và couovi dvolqgOsie, sic üo£ov 03 rijg evroU Oso- 
e CERE 
vqrog, £voOévrog xol goi0gvvO£vrog xoi ugxért omo cgwv Quninzrov- 
? 
TOc, Vvvi püxévi Qovorov ueréyovroc. véorw ydo, Gg quoi 1» yoa- 
Q1), 0 XgiorOg* Qüvoarog evrOU oUXÉrL XvoisUGeL, quolv 0 dzoGrolog. 
- 0 2 , " - 
Kol 0oe móc "X «xolfsie xvgievs, xoi oÓnysi vOv QvOgomov, lvo uj 
, , 1 , - - ? , € er cr * 
incon xard Qorígov vàv rijg cÀuOtíag prov, lvo, Orav uiv Bov- 
e € f. ? 
AnOsí 0 voUg zoÀv9tiav iÉcoyacacOos, dxovon óri, Kugiog o Ot0c 
e ? 
Gov tig éarww , Orov Ó& Xoiorov Érsgov maga vOv &AOOvra víol Togo 
? ? n - Ld - 
z9og0oxicoGiv, cdxovcociw, "Eyo 0 zoGroc, xol 0 utra raUrG, xol, 
'E , , * GÀ L] M - M 7 A , Àé Li M] - M 
yo tiui T0 &Àgu xol r0 , TO GÀgo, rO xorO DÀémov, xol TO Q, TO 
» et - 1 3 , e A OW o e 
&vo pàémov: iva mÀqgo015 vo sigguévov, O xoerefag avrog iorw o 
, - t 
cvefec, vztocvo zone eoysye xci éfovoíag xol xvoioTNroc, x«l mav- 
T0g Ovóueroc Ovouatouévov, «cl vva, Or«v vouícoye Óu& vO &iguxévou, 
'E , , P - ^ y! i] Y ^ 'E , , M dA * 
yo tiui 0 zQOrToc, xol 0 uere vaUrO, xol, Eyo tiui vO GÀga, xot 
H , , 1 -— A Kv c 9 , "" , Bo 20 'E , , 
yo tiui T0 CQ, xol, Kugiog 0 0:06 Gov tig &óvi, xol Ort, Eyo tipa 
Car. VII. — 1. nào rescripsi pro ms. nescio quo annotatum invenio in mar- 


n&Àw, quod vulgo exíat. gine exempli Scholliani. ^ Nec improbo 
2. éwtpanéyteg scripluram ex codice hanc scripturam. 


PANARII LIB. II. TOM. T. HAER. LXII. 219 


unitate sua discreta, sed pater vere filium genuit, et filius vere a 
patré genitus, in persona sua subsistens, inilio omnis expers ac 
temporis. ltem spiritus sanctus a patre, et filio, et eadem divini- 
tate praeditus a patre procedit, et a filio semper accipit, unus deus loann. 6, 14. 
primus ae posterior. Porro alterius cuiusdam negotii administrandi 
gralia, atque ex ipsiusmet Christi persona ad eum modum canitur. 
Cum autem lesus Christus dominus noster saepenumero prophetis 
apparuerit, et adventum suum nuntiaverit, ae nonnulli minime illum 
receperint, qui alterum loco ipsius expeetarent, ideirco ad eos qui 
simulacrorum superstitionibus implieati erant, ac deorum multitudi- 
nem in orbem terrarum invexerant, ne attoniti et aberrantes Israe- 
litae Amorrhaeorum, Chettaeorum , Chananaeorum, Phereseorum, 
Evaeorum, Gergeseorum , lebusaeorum, Arucaeorum, Assennaeo- 
rum simulacra colerent, quemadmodum praedictum illis fuerat, quippe 
et Beelphegor adorarunt, et Chamos, et Astartem, et Mazuroth, 
et Neaste, et Beelzebath, ceteraque simulacra gentium, propterea 
dominus ita locutus est: Ego sum qui sum: ego sum primus et po- 
sterior. Quo illos a confictis gentilium fabulis revocaret, quae deo- 
rum multitudinem venerantur. Quod autem eundem filium dominum 
nostrum lesum Christum venientem repudiaturi forent, haec ad Iu- 
daeos verba fecit: Ego sum primus et novissimus. | Primus scilicet, 
qui huc carne praeditus advenit, et novissime venturus iudicare vi- 
vos el mortüos. (Qui quidem in cruce passus ac sepultus, atque 
excilalus a mortuis, cum eodem corpore in coelum est gloriose 
subvectus, et ad suae divinitatis gloriam cooptatus, ac novo splen- 
dore collustratus, ut neque contrectelur amplius, neque mortem 
possit sustinere. — Surrexit enim, ait scriplura, Christus; mors illi Rom. 6, 9. 
ultra non dominabitur, inquit apostolus. Ac vide quam exacela scri- 
plurae ralio constet, tutloque deducat hominem, ne in alterutrum a 
veritate partem excidat; ut cum illius mens plures sibi deos effin- 
gere voluerit, statim illud audiat: Dominus deus tuus unus est. Cum Deut. 6, a. 
autem alterum Christum, praeter eum qui jam advenit, posteri 
Israelis expectaverint, audiant vicissim, Ego primus, et ego novis- Apoc. 1, 8. 
simus: et, Ego sum .4 et $9, .4 videlicet, quod deorsum respicit, 
el $2, quod sursum obverlitur. Ut et illud impleatur: Qui descen- Eh: ' 2 
dit, ipse est qui ascendit: supra omnem principatum et potestatem et 
dominationem , et nomen omne quod mominatur.  Ác mne aliud forte 
suspiceris, et pro eo quod dietum est, Ego sum primus et ego mo- es s E 


vissimus: et, Ego sum .4 et $$: eV, Dominus deus tuus unus est: nur « 
. , . 


Keg. v. 


pag. 520. 


Kzo. a. 


220 SANCTI EPIPHANII 


e ^ er , ? , A e 4 A ver LÀ M w€- P? 
0 Qv, ivo wj tic crovijorvor zov viov xol zo &yrov zwvsÜuo, Ox roUrO 
, 
gucw , 'O zero uov usitov uov icri, xol iva ywacxooi Gt TOv uo- 
€ ? ? E , 9 
vov &Àn9wov 9s0v, xol 0v cmécrtiog Inco)v XoiorOv: ovy Ovi ovx 
, 5 n 2 A A ? ? te ? , e ^7 5 , M zx 
&oriv 0 víog cÀq9ivog 9eoc, cÀX ive eg utav evorqvo «yoyn TQv roua- 
? , 1-2 J M , La , , ? A 
0oc óvopeG(ov, xol ixxzlon vuv Ówtvoiwv vdv cvOgoimov cmo m0Àv- 
Osoc sig uev. Seorqro. 
, A 
Ecv 0i vouicn 0 mAevnOcc 1v Óiavoiav vov fva uovov Aéycc9ot 
5? 1 ' , 1 , ' M JA! ji L4 , , 
cÀqüivov sov, rovréGr. rov zvaríga, vOv Ó& viov uiv ovra, ovx cÀq- 
9 A óé yÀ E 77 SIN 21Z Aé 'E um PE - 
wwov Ó£, ztcÀw ér£gog TOv voioUrov Aéyysa, Aéyov, 'Eyo siut v0 às 
A 3 M] «N , , A , , , i] , 
v0 cÀqOivov, O qoriósu. movro cvOgorov égyousvov eíg TOV XO0GUOV' 
A a b i] e ^ n M * , * - , ' 
z:&gL Ó& vOU zvoTQOg, Ort, Dg o Ocog, xat ovx seize, Dog alqouvov, 
- - 5 ' M ^ 
ivo ix 00, ! Osov cAgOwov, xol, Dc cin9ivov, vüv lonv Osórqra 
^ , - 
zwTQOG zQ0c víOv, xol víoU zQ(g ztorége vorcousv, xol cz0 TOU TOV 
J 4d 3 Y ^ e 5 à. - WS A ? 
zoTÉQo qug sivoL xoL vOV viov sivot, wi émwciodor 08 évratOn Zig- 
, , Ei - ^ ? L4 , 
Ouvov. Ov ydg qv yosía simsiv, uxüsuiGg cugiBoliag ovouc. mo 
y&o v0) O9:0c xol pc 1] uio veÀeio TQo vijc ovvijG yvnoióTqroG, morQOG 
^ ^ ? 
z:90g Ov víOv, xol víoU zo0g 0v motéígo, Goog dmeqpovOv, xai Ót- 
, J e - - , , A A [u LT 
A£lvvoal Gov s] mGce vüe zÀevqe qotvopAegee. ^ Ecri ye o0 zer5o 
n L2 - 
zoT5o, tcrtwv 0 víoc víoc, For. vo Cyiov zveÜua Gyiov zwveUuo, vovac 
3; , , , , , , [i , ' , 
ovcoa, uie Qtoruc, uice OoboAoyte, ute xvgiovic, o Oobe, viu, xga- 
- - lu - 
rOc, 7ztouTQL iv víQ, víQ iv szargl, GUv cyío zmvevuoti, tig eidveg 
?, , 
olQvov, ewmv. 
, M ü , * 
Tovrqv 0i molw vqv otosoiv cgmsotl Avf]v, v uoAovoov, 1j &Ào- 
— ^ — ? 
zu, 4] €v vL TOV £onerOv vv qo[isgorerov, ov uiv 0$ Óvveu£vov Ói 
, , E e , 
Ónyucvcov fAczrewv, coctiGcQevo, xol Óvvcusi vijg cyleg voradog xa- 
fo ow 2-0 
vemezpOTNXOTSG, imi TOc &É5e moo(oivovrsg, ovrov émixoltóousDa 
- c 1b. 2 , 
vooyov vic sustégeg mtvíe«g ve xol Booyvtqrog, sig v0 obíog v& za 
5 
£xcGry AeyOpsva ve wol yuvOuevo xol vqv voUrov cvrigonoiw moujca- 
G9oc, Bon)5vot. 


KATA OPILFENIANON 
tO» ToOTtOV, tO» xal AlcyoO», vcccaouxoctT toUtm, T] Xa 
éemXocT toUtm. 
? , ET , , 1 , 1 ^ ^ , [x , * 
SigtyévioL xoÀoDvrol vivec, ov ' zevty 0? voUro r0 yévog vxagyei 
tw ^ i Y , - "or A ei c , 
xo9c£ne Ó oue: rovrov vQv o(géíctov xol evrx v ÓqAovuévg. —Ka- 
Ao)vrot Óà Sigwyfvioi 07 mdvv Oi coq icutv rivog fvexe, 3] cm 
Sioiyfvove oU AÓcpuovríov, xcAovuivov roU Zvvrexvov, 7] WÀÀov ti- 
vog tivor, eyvod. "Ogucog ro)ro r0 Ovoue xerciqpeutv. 'H otvotcig 


Car. VIII. — — 1. Ocóv scripsi pro Oco0, quod vulgo reperitur. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIII. 291 


el, Ego sum qui sum: ne quis filium ac spiritum sanctum abneget, 
ob id, Pater, inquit, meus ma?or me est: et, Ut cognoscant te solum DE 
verum deum, et quem misisti lesum Christum. Non quod filius verus 
deus minime sit, sed ut eandem in unitatem trinitalis nomen conii- 
ciat, et a deorum multitudine ad unam divinitatem hominum animos 
convertat. 

Quod si errore lapsus aliquis existimet, unum solum diei ve- Cap. VIIT. 
rum deum, nimirum patrem; filium vero esse quidem, non tamen 
verum, alia hune ratione convincit, dum ita loquitur: Ego sum lux "ON E 
vera, quae illuminat omnem hominem vententem in hunc mundum. De 
patre vero ita loquitur: Deus Jur est. Nec dixit, Lux vera; ut ex 
eo quod et Deum verum, et Feram lucem appellavit, tam patris divi- 
nitatem filio, quam filii patri aequalem intelligeremus. | Atque ex eo 
quod et pater lux, et deus appellatur filius, neque hic Veri nomen 
adiectum sit, quod quidem neeesse non erat, eo quod nulla foret de 
ea re dubitatio. His enim vocibus, Dei ae Lucis, perfecta eadem- 
que germanitas, ut ita dicam, patris eum filio, et filii cum patre, 
perspicue declaratur. Sicque omnis tuae falsitatis insania refellitur. 
Pater siquidem pater est, et filius filius, et spiritus sanctus spiritus 
sanctus, eaque ipsa trinitas, deitas una, una gloria, unaque domi- 
natio. Cui gloria, honor, imperium, patri in filio, filio in patre, 
cum sancto spiritu in secula seculorum, Amen. 

Sed postquam haeresin istam velut lyben, aut molurum, sive 
elopem, aut aliud quoddam alroeissimum serpentis genus, quod tà- 
men nihil nos morsibus suis laedere potuit, discussimus, ac sanctae 
trinitalis ope ac virtute proirivimus, ad reliquas oratione promola, 
eundem prius inopiae nostrae ac lenuitatis adiutorem deum invoce- 
mus, cuius praesidio freti quae ab unaquaque haeresi dicuntur aut 
fiunt simul cum eorum confutatione proponere possimus. 


ADVERSUS ORIGENIANOS 
priores, qui et Foedi nominantur, quae est haeresis XLIIT., 
sive LXIII. . 


Nonnulli sunt, quos Origenios appellant, quae hominum secta Cap. f. 
non usquequaque diffunditur, proximo tamen loco post superiores 
illas haec haeresis occurrit. Sed quanam de caussa Origenii vocen- 
tur, nondum plane comperi; utrumnam ab Origene Adamantio, qui 
cognomento Syntactes, hoc est Lucubrator, est dictus, an ab ali- 
quo altero, quod, ut dixi, penitus 1ignoro, nec aliud praeter ipsum 


Car. I. — 1. Vulgo x&ytt. 


pag. 521. 


Ko. g'. 


222 SANCTI EPIPHANII 


0i mag evroic vouiGteVereL, Oigmto cmeikotouívm vij voU Emupevove, 
&vo) pot z;oo0sónAou£vov iv vaig «ovo vovg l'vgotixoUg aíoéctci. Ioo- 
g&g Ó& ovror aveyweaGxova,. Óu«qogovg xorvijg x«l ztelerüg ÓreOajykne. 
, - AUS xd y , E € 55 x E , , 
ZAOcroUc, 0£ yapov, xoi ov moverat cz evrav 1) À«yveia.  IMokvvovot 
0i favrQv 10 GQue xoi Qv vo)v xol rnv wvynv iv dGtÀytie. OL piv 
, , - LA 
ye sic. zoooyxuer. uovotovrov, oí 02 cov evroig ovGaL ztooGyxuat. 
uovotovcdv.  IlepOoguévor 0€ sic: roig ccuaci, vuv uiv éniSvulav 
cvrGv ixrtÀoUvteg, vO 0? Éoyo wsyomuévoi, Vvo csuvoregov simo, TOU 
mo -2 , od 2? /- , e i] , ^ - , 
víoUV oU lovóo roU 4vvàv xoAovuévov. €)g yag éxtivog vO Goat 
uiv v5 Ocquoo GvvQzvizo xai ruv ixOvuiav ier6Àn, tig wereoAnv 
02 moidomoweg werd vv vxo O00 ÓoOticov moidomoiav ovx &rsÀs- 
, , 5 rn 1 28) e , M M , , e 
G.OvQyti, cÀÀAc CovtOv ajÜnst C) voOztQ tO ztOvmoOv cioyobero, oUvro 
€ - - , , 
xol ovo, xéyonvro, uev voic ?voyitouévoug vsÀoUvreg vavrqv-vgv e9£- 
, , A 5 ? ^ , e e , , ? 
uucov égyactov. — IlegiAoviungron ycg zog evtoig ovy 7] eyvtía, «A 
vnoxgurwuEY uiv cyvtle TG OvOuorL. xcÀovuévQ, guoríuqoic Ó5 fog v0U 
— — — ^ * 
pa] éyxvuovijcor 9z5v vxo ro) Óoxobvrog mtpOaoOoi yvvoaixa, 53 
XcrQ TO ur zegecrrGeL zexvoyovíav év rà xocuo, 1| iva wr] gooa9- 
E. x / , Ww "uec , 
gw Uim dvOgaizav , Boviópvoi iv viij elvat Óvà vmv vojitouévmv 
- ^ e - 5 ' 
z;«Q eUrOic Tijg «yveteg aGxucw. 'Ouceg roUro evrQv iori T0 £oyov. 
"Exsgo: Óà ovvO voUro guÀoriuoUvroi z0 uvGeoOv imivtÀsiv, ovyi Óic 
^ ? 1 | , v9) ' , LI e 
gvvoixGv, cÀÀc «et cÀÀorc vgO7ztOLG, iÜLoLg yeoGL uoÀvvousvoi, xol qg- 
evroc uiuoUvrer vov zzootioruévov viov zo) Iovóa, vv yijv voi e9c- 
uíroig evvv éoyocioig xol wuGaoeig GroyOGiv bmiuoÀvvovrsg xol mo- 
1 5 [d LÀ ^t ? J , ^ - rcr A e L2 |a 
civ ^ £evrdv vct evorgífovreo iv vij yr, ivo ux] egreydor ve éav- 
- EA 2 , , e M t 
vOv Gzéouero vzo cxoOcgrov zvevuevov eic vzoOoynv éysvuovictos, 


e - - , 

Kéyoqvra, 02, Gg Fgwv, Óvegogoig yoegoig, xol xowvijo Óix91- 
i] Li , Y , - , , , 
xQc, xal ez0x9vgoic TiGL, uoÀiGro reic Aeyouévotg IIoatecw 4vópéou 
1 — LÁ A * ? - , 1 E] , , e 
xoi vOv CÀÀAov.  Hóx 0$ xexsivoir evroi íxovygcavro zoÀÀexig, cc 
ztzegonoieGuévog rovro émitzÀtiv.  Keomvwqyogouci 0$ Ój8sv rv Ev rij 
? 1 - 
ixxhudig rdg Myemxvag Atyoufvag ! cvveigüxrovg yvveixag xexvmu£- 
r 9, L - M EJ 

vOv, Gc «cL ovtQv roUTO émivelovvrov xovgij Ói« viv Qv dvOoonov 

, 1 er * - , , ^ * r - ? 
«i00, ive uiv rjj vovqoíe GvvOazrovror:, rà Ó& mgooymuers, Qv dv- 

, er 3 M , , A ao , 
Ooozov tvexc v0 Ovoue Geuvvvovrot. — ZhisÀéy9n6av Ó& quiv xot viwec 
- - , 
ztQí vwvOv reÀevrmoevrov, xol Óg9:v Og rwvOov rovro imirttÀovvrov, 
[u e A] E — "- 

og vzo zàv fsfiecuévov vm cvrQv yvvowxdv axqxoottc, iv olg xal 
2. Intellege *rovot&(. — Cornarius vertit: Petavius, quod improbum est.  Corna- 
sic etiam hi usi sunt quidem consueta rius: Studium autem eo vergit, ut mu- 
Venere hanc nefandam operationem lier non concipiat ab eo qui ipsam cor- 


perficientes. rupisse sibi videtur. Pro £g fortasse 
3. t"jv ov OoxoUcay ÉpSap2at volebat reponendum est. às. 


PANARII LIB. If. TOM. IJ. HAER. LXIII. 223 


nomen accepi. Horum vero haeresis ad Epiphanis dogma confor- 
mala videtur, de quo in Gnosticorum secta sermonem antea fecimus. 
lidem diversos ex vetere novoque testamento libros adsciscunt. Nu- 
puis repudiant, neque tamen obscenis libidinibus modum ullum ad- 
hibent, adeoque omni genere spurciliae el corpus suum et mentem 
animamque contaminant. Quidam enim ex iis monaslicam vitam 
specie ipsa profitentur, itidemque mulieres idem vitae institutum 
praeferunt. Qui omnes corruptis sunt corporibus, adeo ut cum li- 
bidinem ipsi suam expleant, facinus, ut honestius dicam, illud per- 
petrent quod ludae filius Onas admisisse legitur. Nam ut iste cum 
Thamare coibat ac libidini suae salisfaciebat, neque quicquam ia- 
men ad propagalionem sobolis, cuiusmodi hominibus e deo concessa 
est, efficiebat, imo vero sibi eo ipso modo, quo flagitium illud pa- 
£rabat, consciscebat iniuriam: sic Origeniani in detestanda illa sua 
libidine committenda usitatam Venerem persequi solent. Non enim 
ili castitatem, sed castitatis simulationem, cui falso nomen illud 
tribuilur, prae se ferunt. Quae id affectat, ut, quae constuprata 
sit mulier, praegnans non fiat, aut ne fetus aliquid pariat, neve id 
bomines reseiscant; apud quos suo illo castimoniae, ut putant, in- 
stilulo in pretio atque existimalione esse cupiunt. Atque boc nihilo- 
minus opus illorum est ac facinus. Sed alii turpem illam flagitio- 
samque rem alia ralione quam cum mulieribus exercent, ac suis ipsi 
manibus ad foedilatem abutuntur, — Nec minus isti Iudae, quem di- 
ximus, imitantur filium, dum nefariis suis sceleribus, et abominandi 
humoris destillatione terram commaculant, imo vero profluvium illud 
suum in solo pedibus exterunt, ne surreptum ab impuris spiritibus 
ad ullam fetus proerealionem possit. excipi. 

Celerum varios, uli dixi, tam veleris quam novi testamenti 
libros adhibent, nec non et apocryphos quosdam, velut Andreae, 
et aliorum Actus. lidem et de incesta illa sua Venere palam etiam 
gloriari non dubitant, et eam audaeler ac sine ullo pudore perpe- 
trant. [Interim vero catholicos illos clericos accusant, qui Dilectas, 
quas vocant, et Contubernales feminas adsciscunt; quos asserunt 
clanculum istud ipsum propter hominum pudorem commiltere, ut et 
cum nequitia illa sepeliantur, et specie lenus, ob aliorum verecun- 
diam, caslilalis nomine glorientur. Ac nonnulli ex iis certos homi- 
nes, qui jam vila functi sunt, ad me detulerunt a quibus commis- 
sum hoc flagitii genus affirmarent, idque se ab ipsis quas illi com- 


4. Verba 1| xa:à —-- — &y xà xócypo —— Car. IL. — 1. De syneisaciis mulie- 
non comparent in edit. Petavii. ribus v. Suicerum in Thesauro s. v., et 


5. Libri vulgo &xvxy $ucetc &xvtvGy quos cilat Olearius in Philostrat. p. 446. 
a&vaplgovceg celi. 


Gen. 38, 9. 


Cap. II. 


pag. 522. 


Keg. Y. 


pag. 523. 


2924 SANCTI EPIPHANII 


Ovoua émiGaozov tig uíGov fgsgov, iv moÀe uiuo TXe lloÀowcrivme 
TOv TOU émiGxOzOv xÀggov iml ízoavoic Fveoi ÓwowxwGevroc, ioymxovog 
0i rorevrag yvvoixac iÉvmmotrovuévag evtÀ, quui 0i cvvngdxzrovg. 
Alia xei i£ Ouoloygrdv Ov voi)rov Ovre oiüwusv. "Ouoc roig 
eloqxOGL. voUTO, xol cz0 vOv yvvoixGv cxqxoívot QcxovGiv, oU mt- 
zioteUxouiv. 'H ydo cveywn vno vOv tlonaovov xoxorooniog vztfaà- 
Àev 1juiv zt07i uiv miGTtUtww, zt0Tb Ób ui) zuiGTcUGiv, Íml rv vOU 7r90- 
e&gmuévov yígovrog émióxOzov uro vrv evroU veÀevrqv xoxogmquiev. 
'H yàg eiríe x sig evrov qpOdcnca rowwürg vig yéyovev. "Edo vic 
vooUroc iml duogvío yvvorxog, xol cg Aéyysro vg. sjuQv, dmoAoyiav 
vovrqv fptosv, og T5je GvugOeotone eUrG yvvoixOg, xoíror ys ijów 
zemolewopuévQg vOv 4oO0vov zai &v wwio yuocÀéo vmagyovonc, simov- 
G5c evrG Tqv tij xexomouyiog ioyociav, cg yoroOor uiv evrOv &óí- 
Occxsv, &EoOtv Ób vog wvGegdg evroU óvdg énl yijc OvvGxsOcteuv. 


Kol evcw uiv s rovrov uvGeoc iGrwv igyacio, vOv vo)v cvrGv 
5 mw LI , , , t. i] J - | T 
czoTOGo, xoi £x OvepoÀov vevvgàoguévy.  fhv vog uegrugíac, Ór cv 
zizTOvoiv, tig uídov géígsiwv ovx aveyxoiov Tynuoi, ivo wr Oobcutv 

€ [) ^ —- 
ór àv BoviousQüe exowoAoysiv ci cmorgomv 5o cOtuírov cotiysieg 
&xctovQe oígécsog, uGÀÀov zoorgémscÜon vv dorqoinrov xol yovvov- 
ufvov del vwv Ówcvoiwv, Qv v0 zovqoov fevroig 9qodcOo, vnig vxv 
? , 2 , , 2! ' - - - , 
cyo9orqva énvOvuovvrov. Eig &Aeyyov 0? uaAlov vro Ótwijg vavrms 
, ? - 

xol £omsrG ovg oíoícsog OÀÍyo cO moAlÓv zepeOncouot. 


, XPENCI ' - 
IlóQsv sikgere, c ovror, vov v5 cOcuírov igyacíag imivoiav; 
L2 A - - 
IloQrov uiv ydo, Ort v0 zv, vivi o9 OsjÀov icziw Ori Ootuovov. écvlv 
"T v , , ? , M M € M , c 
3j vueréga Ot0oGxoAo, smorquévov 0e vov vov, xot ztgOoaouévov 1j 
éwvevoquévg xoxowmyovio; Ei ydo OÀcg movqoov TO xviGxtw, Ovx 
» $ EN - ? ' ' ' , , - 35 
&oc OL TO TtxvOyOVtUv , cÀÀe Óic vO GvveztrtoOoL Goguori. — llc ovv 
ec - A ^ 
qrrquévor q0ovij cvvezvsoOe coozi; Kol el ov zovggov v0 GvvagT- 
A ^ 

voi GOpQeri, ovÓ z0vQoov vO reÀtGiovoytiv TO ysytvvquévov. "H yaQ 

-— A »" ' z- EC E es E eon 
ezoraÉícusvog &vOgozoc uw ysooysi va émi Tic yc, Og 0 ApcÀ 
qv mzoiuv moofarov, Keiv Óà &oyofOusvog Tuv yüv: si 0B ysoyti 

2 e -— 
rig vqv ylv, Gc 0 NGOs, Ort iyfveto avro yeogyog, xol igvrtvosv 
- ? - , 

duztÀdva, oUx ip)rsvosv dumtÀQvo, ?ovx égurtvosv, iva forovv 


Car. IIT. — 1. Ifa correxi. Libri ha- enim renuntiare oportet hominem ut 
beni dmotaEaj.eyo» dySpuo» p) yeG0- terram ne colat, velut Abel erat pa- 
yz , unde Cornarius et Pelavius Ggi ex- stor ovium cell. 
cidisse suspicati sunt. Vertit ille: Aut 


PANARII LIB, IT. TOM. I. HAER. LXIII. 225 


presserant mulierculis accepisse. Inter quos quendam episcopum 
nominabant, qui in exiguo Palaestinae oppido multis annis ecclesiae 
praefuit, et contubernales istiusmodi feminas ad domesticum mini- 
sterium habuit, quem nos eliam ex confessorum numero fuisse sci- 
mus. Sed iis qui de eo islud affirmarent, et de mulierculis ipsis 
cognovisse dicerent, fidem nullam adhibendam putavimus. Nam eo- 
rum, qui id lactabant, improbitas necessitatem quandam attulit, ut 
aliquando crederemus, aliquando minime crederemus, quae ad senis 
illius infamiam episcopi post eius obitum referrent. Porro crimen 
illud, cuius insimulabatur, eiusmodi fuit. Cum ex ea factione ac 
grege quidam facinoris istius conviclus a nobis redargueretur, hoc 
ad purgandum sese in medium attulit, ab ea quam constupraverat 
femina, quamquam effoeta iam et anus erat, foedissimae illius libi- 
dinis rationem didicisse, ab eaque uU concubitu sic edoctum, ut de- 
testandi humoris profluvium in terram spargeret. 

Atque hoe quidem turpissimum et execrandum est illorum sce- Cap. III. 
lus, quod el ipsorum decepit animos, et a diabolica caecitale profi- 
ciscitur. — Quibusnam vero auctoritatibus testimoniisque freti ad illa 
delapsi sint, in medium afferre non putavi necessarium, ne dum ad 
cuiusque haeresis flagitiosam libidinem aversandam accuratius sin- 
gula persequimur, imbecilliorum ae levitate quadam elatorum homi- 
num animos ad ea magis incitare videamur, qui quidem malum prae 
bono sibi consciscere ac captare consuerunt. Verum ad uberiorem 
horrendae illius ac serpentinae haeresis confutationem pauca de mul- 
tis allexam. 

Unde igitur, quaeso, tam nefarium scelus excogitare didicistis? 
Primum enim, ut universe dicam, quis non videt, cum daemonum 
propriam vestram hane esse doctrinam, tum illud tantum tamque 
alrox a vobis inventum flagitium, non nisi errore depravatis homi- 
nibus ac corruptela convenire? Nam si omnino concipere malum 
est, profecto non ob ipsam sobolis procreationem, sed ob corporum 
copulationem malum esse videbitur. Quare quid vos attinet volu- 
ptate superatos commiscere corpora? Aut si corporum illa coniun- 
clio mala non est, ne idipsum quidem quod gignitur ad exitum per- 
ducere malum est. Etenim vel abdicatis omnibus agriculturam omni- 
no non attingere hominem oportet, quemadmodum Abel ovium fuisse Gen. 4, 2. 
pástor, Cainus terram coluisse dieitur. — Vel si solum exercere ali- 
quis instituit, uti Noé fecisse dieitur, qui, ut scriptum est, vr fuif Gen. 8, 20. 
agricola, et plantavit vineam, non ideo, puto, vineam plantavit, ut 


2. Hoc alterum ox &puüceucey uncinis inlatum. 
notavit Petavius. Esi autem cum emphasi 


Corpus Haereseol. II. 2. 15 


pag. 524. 


226 SANCTI EPIPHANII 


wi] dvéykg, dÀM igurevot, wol Émiev iw ToU xagmoU avro), xal ius- 
9UcÓn, cce yéyoanvo. Hv 0à cvyyvouwqv tO yígovz, dzovsi, 
c9, de yéygamron. yyvdwyv. 1G. yíoovr. dmoviiuen. 
»! 1 (0 Qe wzreo ) Già. aoo ' /9 C f 
Evagsorog ydo vQ $60 vmdoyov ov Oi ccovíav vqv uéÜnv vméorw, 
, , ' 5, 
dÀid Aum gsoOusvog veyoa ixexugorO, xol uy géoov i$ cugoréoov, 
? e ? - 
0ug r0 cGÜcvig xal ymoaAfov, «cÜtvelg vmémtGtv, ovy ive ylevoacOT, 
E , ^ 
vzo rénvov. 'O Oi xerayshaGag fovrQ siÀqgs vuv xoraguv, ive xo- 
^ , ^ 
Autovro, ob ivoxijmrovrsg voig zerQcotw Ufgiw, wai of iv vuiv Ói«Ao- 
^ - - , - 
yuGpol éxeysigouevot xor Tio ToU ÜtoU yvoGtog xal xwÀdg rerveyu&- 
vnc Ó,wressog. 


Ei yàg xol ov üsü0fecro, O ycpog Gg v maoOtvía, vnuig avrov 
0& Umdoysi xj mogOtv(e , mogOsvia 08 aAgOcvovco Évüobog xol ivags- 
TOG xíxÀgror, ov ucuoluguéívQ, xci 0 Gsuvog Ói youog !zoudozoiic, 
ovx tie aiGyvvqv và ix 9:00 xoÀOg xeurwGuévo cmoyogsisi, wÀX ovrt 
&AÀeg ueroytioitsroL v3] TOU ycuov xoivovíeg Twqv àx 0:00 revayuévqv 
E / : , , 2 , - e E] J e fs SA xl p 
«yoynv. iagOsví« yco éorww cÀqOcgc cg $xsüvy x vzO TOU cyiov 
az0610Aov ézeuvovuévg 0t, 'H moegOévog xol x ceyeuog usouuvg ze 
TOU xvgiov, zig doéGt. Q «volo, ivo 1] ayle vÀ Goo, xaL vij wv- 
Xi: ve Ócíén Ovv ovüsuíav aizíav cunkexnuezov xdv vmovonüTvor 1j 
uovorgg évO£ysroui.  LdÀÀa xol vOv Afoedu olüeusv mwcuOozoL0Uvrc, 
gíAov.0à ovre và xvoío: 'Icacx Ób xal leno, xei roUg xoOs:iüc. 
Kei ovre &evroUg duoÀvvav cOtuirtoig zxQcÉsoi, zegemrOusvoi uvoa- 
oGv, ovre üvriÜéroc Pcyov zgog vuv ix 0:00 xcÀdg rereyuévqv Óia 
GtuvoU ycuov zoiÓozoiav, xal ovre o£ iv evroig eyvelev v& xo vrag- 
Oevíav éoxqGevrso zegéqOsigov vOv eyOvo, xol érégog perezonjoavro, 
wg 0i xvfsiac, rov évdgsrov vijc edÀxoscoc roomov. Koi Hàíag uiv 
zmovreÀGg iv móÀsGt voyi0v ovx sigysi, ovóà uere yvveuxdv GuvouiAog 
iyivero*. iv 0$ iguuíeug ÓteeAQv vmijoys xol "ElwGoiog, xol "Iocvvne, 
xci zevrtG 20] xord vOv u£yav rovrOVi yogoxrZoe rijo vÀv eyyélov 
wipiQosog xoÀGc xera rv svayyshuxgv Ouxrofww voU xvoíov &evrovc 
ói« BociAsiav ovoavdv svvovyicav. 


' $* - 
Kol moÀÀd uiv ovv Efyovreg zsoi voUrOv Aé£ysw, wal iw molldv 
GvGreGsov vic Ütíeg yoegijc vuv evrGQv 9Ó0isyyovoGv Órcvorav vzo 


Car. IV. — 1. Vulgo exíiat cw8o- in verbis aliquid deesse iam Petavius est 
motto, quod, viliosum esl. Verbum quod suspicatus. Cornarius vertit: Et Helis- 
intellegitur. est. «éxvco. saeus, et Joannes, et omnes qui per 


2. ot xaX có» uéya» ego rescripsi. magnam hauc formam imitationis An- 
Nam vulgo exiat o! có» uéyay quibus gelorum recte secundum Evangelicam 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIII. 22" 


ne racemos proferret, sed et plantavit, et de fructu illius bibit, et 
inebriatus est, ut eo loco legitur. n quo sane venia dignus senex 
ille fuit. Qui eum deo gratus esset, non ex intemperantia in illam 
ebrietatem incidit, sed, ut opinor, ex tristitia ac moerore quidam 
ei somni torpor obrepsit. Cum autem utriusque vim sustinere ob 
imbecillitatem et aetatem non posset, in eam infirmitatem prolapsus 
est; nec ideo tamen dignus erat, ut ei filius illuderet. Quare qui 
illum derisit, in semetipsum imprecationem convertit, ut ii poenis 
afficiantur qui parentibus suis contumeliam imponunt, adeoque cogi- 
taliones illae, quae adversus dei cognitionem et recte constitutum 
ordinem insurgunt. 

Enimvero licet tantus nuptiüs honor quantus virginitali mi- 
nime sit habendus, et haec illis anteponenda sit, cum ea lamen vera 
virginitas appellatur quae cum honestate est et virtute coniuncta, 
tum honorabiles nuptiae a liberorum procreatione non abhorrent ne- 
que ad ignominiam ea trahunt quae a deo praeclare condita sunt, 
imo vero non aliter praescriptum divinitus nuptialis coniunctionis 
modum ac ralionem usurpant. Quippe virginitas revera eius instar 


Cap. IV. 


Hebr. 13, 4. 


est quam apostolus his verbis praedicat: J?rgo et znnupta sollicita est V.Cor. 7,34. 


de iis quae sunt domini, quomodo placeat domino, ut sit sancta corpore 
et anima. —. Ut ostenderet nullam, ne minimam quidem, suspicionem 
solitarium vitae genus admittere. Verum et Abraamum scimus li- 
beris operam dedisse, et amicum interim dei fuisse; perinde atque 
Isaacum et lacobum, ac deinceps ceteros. Qui neque semetipsos 
execrandis flagitiis ac foedissimis usurpandis rebus inquinarunt, ne- 
que recte a deo constitutae liberorum per nuplias procreationi refra- 
gati sunt. Neque porro qui inter ipsos castimoniam ac virginitatem 
instituerant, certaminis leges violarunt, aut, velut quibusdam prae- 
stigiis, hane virtutis exercitationem alio modo commutarunt. At- 
que Elias sane urbes ipsas propemodum ne ingrediebatur quidem, 
nec inter mulieres versabatur, sed in deserlis locis assidue vivebat, 
quemadmodum Elisaeus et loannes, ac ceteri omnes, qui ut prae- 
clare ex evangelico domini mandato insignem illam imitationis ange- 
licae notam atque formam exprimerent, semelipsos propter regnum 
coeleste castraverunt. 

Postremo licet multa de his in medium afferre possimus, et in- 
finitis scripturae testimoniis el auctoritatibus illusam a diabolo men- 


Domini ordinationem seipsos propter bent OtcXéyyovycow. Et Cornarius verit: 
regnum Dei castrarunt. ex multis divinae scripturae argumen- 

3. OteAeyyoucóy mea esi emendalio. tis, quae ipsorum mentem redarguunt 
Petavius volebat GuXéyyzw. — Libri ha- a diabolo illusam cett. 


15* 


Matth. 
19, 22. 


Keg. o. 


pag. 525. 


Keo. Q. 


228 SANCTI EPIPHANIT 


ótoffoÀov duzcitouévqv, igxovusÜDa roig oMiyorg rovroic, imciód) mevrm 
Gagég iczwv Ori oU Gwvéícsog me evroig s igyaG(e, ovói ix OroU q 
roicVrm yvGGic, cAÀd Óciuovov évsoysíag v yAeVm xal mrGGig evrGw 
rác é9tuírov ioyacíog yivevot. — Kol vavvqv 0$ zagoGeusvor, Ggzto 
viv Óuviv. GxvraAqy, viv Éydvav «oAovuéviv, ovcoav uiv vG couon 
Boeysiev, vij 0$ loBoAig Ónvov dc9uo iumvíovcav, xol sl rode màq- 
cLGCovrag Tqv Àvuqv iugvoQoav, roUTQv Gvvrohyavrsc imi veg fing 
lousv, 9s0v eooyov émixolsceuevoi elg Twv tijg z«05c moayuertioc 
quOv Év8sov inayyskiav. 


KATA OQPICENOYZ TOY AAAMANTIOY, 
tEGGQ.00X00 tT, teca, T) xo. éerxon tr] teta. 


So»iyfvqc, 0 xoi Aünuevriog énixAnO sie, xoOsbzc ! rovrov cxo- 
AovOsi. Ovrog meig uiv xv Zsovíóove ToU uoxegírov cyíov ucorv- 
' 9E )! 1 - ' 2 - , ? Ah LE , BL- Y 
qoc, xal ovroc 0f za nÀtiora O,oyOclg iv vy víg avroU Aue, cvmo 
Qv xora vqv rv Ellqvov zoiüsiav Àoytog, xol iv ixxAoio cverc- 
Soouuévoc, iv yoovoic Zfexiov vo9 faciléog iyvogítevo ini vije AAe- 
: d j j 
ÉovOgsiog. "Hv ydQ vÀ yév&v uiv Aiyvmviog, iv AMsbavüosio 0E doyn- 
A 1 » M ? i] , "Y. ? , , 
xO0c TQv OixQciv, «oi evorgogi, rcya Oi iv 4Oqveig gowrqQoag iv 
- , , , / a L1 H AA DUTA - 
TOig ztetOevrouoíoig 3oovo vivi. IlolÀo 08 Aéyevat zezovüévot vzig voU 
cyiov Àoyov vije zíorsoc xol ovouerog voU XpouGroUv, roUto uiv £v rjj 
, , 
7zt0ÀsL 7r0ÀÀexig Gugopusvoc, ovtiOn£ouevoc, fecevoig cvgxécroig vmo- 
, 1 1 - , 3 7 ec, 1 
BeÀÀousvog. Kol yag xowQd morte ívgncovrsg avrov ot EAAqveg ztoog 
- M - ?9 
Tj cvolics, roO Zegemiov xolovuévov voU cvrQv tiügAov xaO(cavrsg 
M 9-4 , M , , , € - EE A ? 
TOv «vtov zgocérabav QoeÀove goiwíxov éziüi0ovar roic éni ro eOsu- 
^ LT ^ - , , , E Ll i] L2 
vOvQysiv xoi mzQocxvveiv vQ si0cÀo «vioUo. — Toi )rov yao Gy7]ua 
» n ^ , , ? - n - LH Y Ml , w - 
fyovoiv oL vOv t(ÓcÀcov c«vrQv Hgsip. O às lof pepe TÜ Qov 
— A , 
xoL zezOgQnoivGuévg vij Otxvoie, ov Oticug, ovói Oüicracac igoa AÉ- 
yov, Z)re, Adfere ov vOv QoÀOv roU siÓoÀA(ov, cÀÀcd rOv QoÀov ToU 
Xoioro). — Kol moAlÀ« iorw d meQl vOv GvÓga cvOgeyaOnuero dvogé- 
, 
QovGiw of zoÀotol xev rcoQc00GLv. 
? ? ? » , - A mw , , , i] 1 ^ 
E s ovx Éusivev avrQ vo ToU Qooptiov tig véÀog.  Zfiw yag TO 
? - n , ? - - L] - 
&boyororov Tác !e«yi0Tqroc evroU xal vqe zgozoiüsíog émi mÀtiGrov 
/ , ' - - , ' A A 
o9ovov OwgAqro, xol uaÀlov ToUrO zrcQobvvs rOUQ xaTO xaiQov 
x M , A ? ' , p A ^" 
TOT Tqv ébovoiaGtuxv coymv Oi£movrag.  Koxopumyavie 08 OieBolu 
, - , , - , - 
émsvoncav oi vig xaxíag igycros eiGyoorgra và c«vÓgl ? imumouwjcot, 


Cap. IL. — f. costo» emendarunt Car. IT. — 41. Pro aytótntoc in mar- 
Cornarius et Pelavius. Libri habent xouxov. gine exempli Schottiani invenio scripturam 


PANARII LIB. IT. TOM. T. HAER. LXIV. 229 


tem illorum redarguere, paucis illis erimus contenti; cum et alioqui 
manifesto constet, nulla ab prudentia illorum proficisci facinus, nec 
eiusmodi a deo derivatam esse scientiam, sed ex daemonum afflatu 
ludibrium istud omne ac nefandi sceleris erimen esse conflatum. 
Quocirca cum nos haeresin istam, viperae instar eius quam scytalen 
vocant, repulerimus, quod quidem serpentis genus cum pusillo cor- 
pore sit, molestum ac vehemens asthma veneno suo iniecit el ap- 
propinquantibus labem ac perniciem inspirat, cum hanc igitur haete- 
nus obtriverimus, ad reliquas transeamus, si prius dei opem implo- 
raverimus, ut divinum plane suscepli operis institutum favore suo 
prosequatur. 


ADVERSUS ORIGENEM ADAMANTIUM, 
haeresis XLIV., sive LXIV. 


Origenes cognomento Adamantius sequitur. Natus hic Leo- 
nida patre, beatissimo sanctissimoque martyre. Sed et ille primis 
aelalis suae annis multa in persecutione mala sustinuit, atque ubi 
virilem ad aetatem pervenit, Graecis literis apprime excultus, atque 
in eeclesiae gremio nutritus, Decio imperatore Alexandriae claruit. 
Genere quippe Aegyplius Alexandriae domicilium. educationemque 
nactus est.  Áce nescio an Athenis quoque scholas aliquamdiu fre- 
quentarit. Sed pro Christiana religione ac fide Christique nomine 
quamplurima perpessus esse dicitur. Nam et in urbe tractus sae- 
pius et conviciis affeclus et immanissimis quaeslionibus tormentisque 
subieelus est. Inter cetera adrasum illum aliquando Graeci pro tem- 
pli Serapidis (quod illorum idolum est) gradibus collocantes palma- 
rum surculos in eos distribuere iusserunt qui ad execrandos ritus 
obeundos venerandumque simulacrum adibant. LHic enim simulacro- 
rum apud illos sacerdotibus est habitus. At Origenes ramis illis 
acceptis magna voce const!anüque animo, sine ullo metu ac dubita- 
lione ita vociferatus est: .4deste, capite nom simulacrorum templi, 
sed Christi surculum. | Praeter haec alia quamplurima sunt egregia 
viri facinora, quae veteres de illo tradiderunt. 

Sed in eiusmodi praemii possessione perpetuo non permansit. 
Eienim ob eximiam sancüitatem, et erudilionem, summam est invi- 
diam adductus, eaque res magistratus ac praefectos maiorem in mo- 
dum acuit. "Tum illud vero diaboli calliditate improbitatis artifices 
commenti sunt, ut ad turpitudinis necessitatem hominem adigerent, 


Aoytotrjtoc ex cod. ms., nescio quo, an- 2. Rescripsi éxtxotrjcat pro. értworjoot 
notalam. quod, vulgo in libris obtinuit. 


Cap. I. 


Cap. II. 


Keg. y. 
pag. 526. 


230 SANCTI EPIPHANII 


xoi tuucolov vorcvrxv ogícut. — Eig mtagdyorciv Ór) roO cro Goparoc 
Aileiono cUrà ?xagsóxsvaGuv. 'O Ó& uc pígov vrv vie Orwfoluxae 
ivegysiag énivovav Égorée panív, vv dugoréoov zoorsÜfvrov evr0 
zoeypucerov Q)cot u&Àov &ousvoc. Ov jv 0B £xovolo yvoum u&à- 
iov voUro émeríAsGtv, cg m0ÀUg GÓtvo, Àoyog: cdÀX imziór *0Àog xa- 
OcuoAoyncos roUro ztoGbo., BoAOvrsg iml yeiga avrov MBavov sig vüv 
roU fouoU zvodv xoOTxoav. Kol ovrog roU uagrvolov cmxó vÀv xot- 
vvrov OuoÀAoygrv vs xol uoorvoov cmt(AO vórt, xoi c7-0 Tic ix- 
xÀncieg iEeo9w. "Ev Alstavóotío 0i voUro mocrGg, xol ur Óvveuc- 
voc viv Qv ovsii£Ovzov yAevqv géotciw, dveyoonos, xol viv IoAoiczi- 
vqv, toUreGTi vijo lovOaiag xeroixeiv yv tüÀero.  dvelOgv yov tig 
à "legocoAvge, 9 xoOug Toi oUrog ibwywvug xol Àóyiog, mgotrgémtro 
dmó voU izgeréiov (qeGl yeo «vtov xe mosopvreglov xorQéuoOor TO 
mov, zQwni voU cci): 9z9orgezOpivog, Og fpmv, «vtov imi rij 
ixxAqolag tinsiv, xoi zt0lÀd xeravayxacavrov "rdv vqvixotra. iv 'Is- 
goGoAvuoig xv [egocuvqv vijc eylog Exxluoiag Ownovrov, evocrdg ni 
z0Ó0«g r0 QwqrOv uOvov voU qjcÀuoU TOU vtGGaQexoGrOU ivcrov sizüv, 
rjv mücav ÓreGrolqv zmogshOov, cg ÀÉyst O ^poAuoc, TG 0b adueoroló 
tinsv 0 O:0g, "Iva v( 6v. éxÓwjyij và Over uov, xoi evolcoufá- 
v&g viv Ó.eOxqv pov Ói& croporog cov; zrv&oc v0 ifiov éx£üvxe, 
xol ixdO0i6s uer xAcvOuoU xal Ónxovav, mavrov ouo) Gvv cvrÓ 
xÀoi0vTOY. 

Kol uer qyoovov dmtvreUOtv mooroemouévov ovtOv moÀÀdv, wei 
dveyxotóvrov "Aufgocío vii cvvrvyav riv üapovav iv evÀeic fac 
Auxeic (rwig 0b voUrov vOv -Au(jooGi0v Épacov o£ uiv Mogxiviotiv, 
of 6à ZefÓeÀhuavov), womwguos yoUv vov avrOv dz0 Tijg eíoécecg ix- 
xÀivot, xol dvoOcuoricon, xol vqv míGrw cvoÀibecOn, vie «ylac Oco0 
ixxlqoleg. 'O óà moosigquévog "Aufoocioc énzióv) ! ex moie aígé- 
céog Vmijoyt, xci dvro Àóyi0g xal GzovOoiog ztgi vàg Otíoc avoyvo- 
Gite TÀv Ociov ygoagv, Oid vqv iv vic Ocíoig BígAows Ba9UTqve vàv 
voquerov a£ioos vov evr0v Siowévqv qodco, «vr. 'O ó& fBovious- 
voc tle àxslvov xo9ijxov xol zoorgomqv zone yoogijc, ac simtiv, £p- 
uveUg yevécQot xoi &mnyioocQot Emevrósvev, noi iv vrj Tuoo vijg Doi- 
vixqe, de Àoyog Cyeu, &ixoctoxro) Fry, molurtío uiv vmsgfoAiovon, xol 
GyoÀij, xol xeucro* vo) uiv Aufpocíov và mQ0g vgognjv evrQ vt xol 


3. Scripsi xapeoxevacav. Vulgo enim 
ila extal exaratum: oplcot, elg xop«- 
Xonow - - - mopaoxeukoot. Cornarius 
converlit: Per diabolicam vero maligui- 
tatem excogitaverunt malitiei operato- 
res, quomodo turpitudinem viro exco- 
gitarent, et plagam talem decernerent, 
ita ut in abusum corporis ipsius Aethio- 


pem ipsi subornarent, aut sacrificare 
iuberent. Rem etiam narrat Nicetas The- 
saur. Orlhod. Fid. IV, 31. 

4. Corrigendum videtur aXX mei 
oUy OAgg, vel ou8 OAuc. Quod praece- 
denlia verba suadent, et Nicetas, qui l. l. 
»— quod cum paulo post, inquit, im- 
mutata sententia facere detrectasset, illi 


231 


atque eiusmodi poenam slaluerent, ut ad illius corpori stuprum in- 
ferendum Aethiopem compararent. Ad haec Origenes fraudulentum 
illud diaboli consilium non sustinens vocem illam edidit qua duobus 
illis. propositis, sacrificare maluit. Quamquam non omnino sponte 
illud sua praestitisse vulgo dieitur, sed ubi semel hoc se esse faclu- 
rum assensus est, tus in manum illius impositum in subiectum arae 
focum excussisse gentiles asserunt. Hoc modo et a martyrii gloria 
confessorum martyrumque, qui illius lemporibus erant, iudicio ex- 
eidit, el ab eeclesia deiectus est. Accidit hoc Alexandriae, ubi cum 
exprobrantium ludibria ferre non posset, illinc abiit, et in Palae- 
süna, sive ludaea, domicilium constituit. Forte conügit ut Hie- 
rosolymam profectus, ut erat sacrarum literarum egregius et eru- 
ditissimus interpres, ab sacerdotum collegio (nam et ipse priusquam 
saerificaret ad sacerdotii gradum pervenisse dieitur) ad verba in ec- 
clesia facienda sollieitaretur. Cumque ab iis, uti dixi, qui lunc 
sacerdotalem in ecclesia dignitatem obtinebant, vi propemodum ad 
id agendum impelleretur, ille in. pedes consurgens, reliquis versi- 
bus praetermissis, postquam hune unum e psalmo quadragesimo nono 
locum attulisset: Peccatoré autem dixit deus, Quare tu enarras tusti- 
lias meas , et assumis testamentum meum per os iuum? complicatum 
librum reddidit, flensque et laerimans resedit, flentibus eum eo qui 
aderant universis. 

Posthaec multis hortanüibus, imo cogenüibus, e Ambrosii cu- 
iusdam viri inter Palaiinos primarii familiaritate usus (quem nonnulli 
Marcionistam , alii Sabellianum fuisse memorant) huic ipsi ut hae- 
resin eiuraret ac damnaret, atque ecclesiae catholicae fidem ample- 
cleretur, auclor extitit. Ambrosius vero, eum haeresin magnopere 
implicatus hactenus fuisset, et eruditus alioqui ac divinarum litera- 
rum inprimis studiosus essel, propler senlentiarum, quae lisdem 
sacris codicibus continentur, profunditatem ab Origene postulavit ut 
ea sibi interpretatione sua patefaceret. Qui ut hortanti Ambrosio, 
pro eo atque illi congruebat, satisfaceret, universam scripturam in- 
terprelalione sua el expositione declarare instituit. — Proindeque in 
urbe Tyro, quae Phoeniciae est, viginti octo annos excellenti qua- 
dam vitae ratione in otio ac commentandi labore transegit: cum et 
Ambrosius quae ad alendum ipsum una eum librariis ae ceteris ad- 


PANARII LIB. II. TOM. T, HAER. LXIV. 


prioribus promissis instantes, imposito 
manibus eius ture, sacris id imponi fo- 
cis imperant.* 

5. Libri habent xoi Qc pro xo3oc. 

6. xporpemópcvoc cod. Rhedig. Editi 
libri habent xporoenopevot. Petavius con- 
iecit porvperxouévovy 8&. Mallem voorpe- 
xoMéyGy ovv, vel rpotpemo|ivog oUv, GG 


£ony. 
7. tQ» , quod abest a libris, reduxi 


ex vocabulo praecedenti. 

Car. III. — : 1. Male praeter Peta- 
vium Cornarius quoque haec verba inter- 
prelatus esi, reddens: quando quidem 
multas haereses nosset. Atpeotg h.l. 
est qQuioAo[(a. aut. Quiopa3ta. 


Psalm. 


? 


Cap. III. 


pag. 927. 


Keg. 9. 


232 


ro ^ e - 9. fy E 
roig Ofvyocgorg xe Toig vm5osroUGiv cvrQ) imegxoUvroc, yoorQv Tt 


SANCTI EPIPHANIT 


xal rd dÀÀe rv cvoloucrov, xcl v00 Sioiyévove Ev ve tyovzevicug sol 
GyoÀg ueyiorr vOv xeperov vOv mzegi Tijg yoegije Ówvvovroc. "OGtv 
t0 zQG rov cvrOU iziueld e égiAoriMIGeTO Gvvoryaysiv vÀv $6 £guqveiv 
"AxvÀo, Xvuucyov, vv ve EfOougxovraóvo, xoi Otodoríovoc, Ilíu- 
ze Tt xoi Exvqc Ex006t0g, pera mzeQoOíctog tfxdovme Afítog 


LI ^v , ^ " ^ ^ 
"Efooix9c, xoi «vrGv ouoU rQv Growysíov, àx megollqAov ÓB Qvri«ove 


? üevrége GsMÓL yociusvog «ave cvvéscw "Efgovanv uiv vij Ae, 'EA- 
AqvixG 02 1G yocuuo,, frígav mali menoink«s covOsow, ce sivos uiv 
roUr0 xoi xotioO9e, Etonià imi vac EÀkqvixdg fopqvtiog Óvo Ouo) 
zoegoOécsue Tic Eoeixzc qvos 0r "Efooixàv xoi "EXMqQvwxGw Groi- 
qslov, Ogrs sivoi vqv mücev zeÀowuv ÓicOxmv Ór Etomidv xolov- 
u£vov xol àué àv Óvo Efgoixv óqucrov. Tovrqv ÓóuoU mücov Tv 
zoeyporiiev O0 dvo uero xoucrov zttgiloriumro, 
v0 xÀfog evroU cofsorov Óujvvcs. 


cÀÀ ovx tig víÀog 
Zvuféífw«s ydo cvrd cO Tig mo- 
"Ei avro? yeo vo) Gxomoi fovióusvoc un- 
üiv rv Qeíov yog v iccor dvegumvevrov sic énoycyyyv £avzov zspié- 
BoÀsv duegriee, xol Qavecuue Pmyxcero óquora, E ovmto of Xioi- 
yeviuGrol xoÀovusvoi, ovy oí 97:00r0, Tcv cicyoovoyíav. 


L ; , - 
Àvzeigteg tío uéyo zog. 


Ov yao 
2! E] J , is YN - T -€-) , 
&yo zceQu éxtivov Aéysiv, og xot qÓr zrootizov, ei éx * voU Sioyévovg 
ToU xci Ócuovriov écygxact vqv doyrv, 1] &regov we coyryov écyy- 
, , , M M ' M A ? , , 
xeGt Sigwyévqv Àeyousvov.  Gaci 0€ xot vroUrov vov Sigvyévqv émwe- 
vonxévet £evrQ xord v0 5 ciue vL, 0v of uiv Afyovor veUgov czorttum- 
A M b - - - 
xévo, Ó,c v0 pi] s]0ovi] OgAsicOon, umói iv voie wivijoto: voie coperi- 
4cic qÀíyscOni ve xoi 9 mvomolsicOor. "Aoi 0b ovyí pocw, diia 
, - - - 
éxtvonoé vu qaguexov énigeivoar voig uogíorc, «ol amobnodvor. "Ert- 
M X. 27 , 225 M ? , - [d e Ui , 
got Oi xoi &ÀÀo eig ovTOV cvogíotwv roÀuGGiv, cg Or, xai Boravqv 
A ri e , 
Tiva £UQYXev lovorxsv uviune €vexo..— Ko à uiv Uzégoyxo vmig av- 
- , , - , 
TOU ÀtyOptva OU zvv zemiOTtUXGQuEV, Ong ve AsyOutva éEsumeiv oU 
veo eÀLztO EV. 


e , LJ ^ w € - 
H 0i i& ovroU pUco olotcig modrov uiv iv vij vÀv Alyvmt(ov 
, r , i] - P - - 
09c vzcoyovoe, vc vOv Oi meg cvroic roig iÉoyoreroig xol ÓoxoUvct 


d. Epiph. de Mens. et Ponderibus cap. 7 : Moy TÜy Suvaqaty , xal oUtOGc Tots 


»làc YA &B € epponvelae xol cYjv "EQoot- 
x1)y Youc1y "Egoaixoic crotyelotg xal. 
ényacoty autoig év cEXt jux ouyceSet- 
x66  QAAQy [n icta Seroy ac 
"EANQquUcGy py Yeoquiccov, Egoaixóv 
Ob AéteQv moóc xat&A(Qtu TOV ur ei- 
8ótGy "EQpaixa ctoyeix, elc rà Oui 
Tày "EXXQytxGv clóévat tv "Egpatxàv 


Aeyop£vote Um ou xoO "E£ordoi xa 
"Oxtazotc ET utv 8yo "EQpaixac cz- 
Ai8ag xol tvàg €& tQ Epp veutay éx 
Ta Aou aycu parSele, Mey ny eo£- 
Attxy YywQcEQG &EOQxE toic qQuoxaAotc. 
EiSe 8E xai éy toic auro) guvcicr gat 
MYj mapéneoE, xai ÉaurOv xal tÓy xó- 
ouo» TjBxqoc, xaxdg Ooyparicag tà 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LXIV. 233 


ministris necessaria erant, necnon et chartam ac reliquos sumptus 
benigne suppeditaret, et Origenes magnis vigiliis ingentique otio 
hune enarrandae scripturae laborem prosequeretur. Primum ei stu- 
dium fuit sex in unum interpretationes conferre, Aquilae, Symma- 
chi, Septuaginta duorum, "Theodotionis, una cum Editione Quinta 
ac Sexta; quibus sexta singulas Hebraicas dictiones propriis ele- 
menlis perscriptas addidit, tum ex adverso altera in pagina conlex- 
tum alterum fecit ex Hebraicis dictionibus Graecis literis exaratis. 
Hune in modum volumina illa, quae Hexapla dicuntur, composuit, 
quae praeter Graecas editiones duas insuper Hebraici sermonis co- 
lumnas continent, alteram Hebraicis ipsis, alteram Graecis elemen- 
lis eonseriptam; adeo ut vetus omne lestamentum lam Hexaplis 
eiusmodi quam duplici Hebraicorum vocabulorum contextu compre- 
hensum fuerit. Cum hoc totum opus summo ille cum labore studio- 
que perfecisset, non perpetuo nominis sui ac gloriae integritatem 
relinuit, sed tanta doctrinae vis ac copia ruinae illi ac calamitatis 
occasionem dedit. Nam cum, ut sibi proposuerat, nullam sacrarum 
literarum partem, quam non explicaret, omittere vellet, in ingens 
se peccatum commisit, ac mortiferas quasdam voces exposuit, unde 
Origenistarum secta profluxit, non superiorum illorum , qui insigni 
turpitudine sunt. De illis enim, ut ante dixi, certi nihil affirmare 
possum utrum ab Adamantio Origene, an ab aliquo alio qui et Ori- 
genes ipse dicerelur, initium acceperint. Ceterum eundem illum 
Origenem narrant quiddam in corpusculum excogitasse suum, sive 
nervum sibi, ut quidam existimant, inciderit, quo se illecebrarum 
molestia liberaret, neque turpibus corporis motibus velut incendio 
quodam aesluaret, sive, quod alii malunt, medicamento aliquo par- 
tibus iliis imposita resiccarit. Sunt qui alia quaedam illi tribuant, 
veluti quod ad iuvandam memoriam medicatam quandam herbam re- 
pererit. Quae igitur grandia de illo ac magnifica produntur, non 
omnino fide digna censemus. Nihilominus quae communi sermone 
pererebuerunt, praeterire noluimus. 

Quod ad haeresin illam attinet cuius auctor fuit, ea primum in 
Aegypto propagata hodie inter praecipuos atque eos maxime viget 


x&pl míoreGG xol v& mÀcioro ty Ypa- turpitudinem locum obtinent. 
Qv x«xGc Qoaocas.' 4. toutou toU cod. Venet. 

8. Pelavius mancam esse orationem iu- — 5. cGyX tt, 0v oi pv mea est emen- 
dicavit. | Cornarius reddidit: non primi datio. Libri enim, quotquol novi, ha- 
ilii qui turpem actionem faciunt. Li- bent xoà t9 copio. ot pw cell. 
bri habent ovy oi modrot, oi tv ai- 6. mupxoActo3ar. cod. Venet. Vulgo 
oypovpylaw.  Delenda una erat vocula mendose mvp(oXsicSat. — — In seqq. cor- 
ot, quae ex voce mxodcot accreverat. Ver- exi qao. Vulgo enim extat qnoty. 
tendum est: non illi qui primum quoad 


Cap. IV. 


pag. 528, 


234 SANCTI EPIPHANII 


A , J ? , 1 - , ;.| Ui , , , 
vov uovqon fiov «voüéysoOot, zoe oic quoti xevo vac Éoquloc &vo- 
- A , 

«4090Uct vt x«l vv cxTrQuoGvyqv £ouévoic, Ósww 1Ób xol eUrQ, xol 

moGQv vGv zoÀoiQv uoy9mooríoo, 7| xoi GUv ixsívowc à Ouoww qo- 

-— , - , L2 

voca.  Kiv y«Q eicyoorgra imirskeiv ov s«geGxevates roUg cri; 

? c ? ec 
uo mQrevouévove, vÀX ovv ys Óv aicygorqroc Óswiv vrovorav sig oro 
' e ; , , , 1 | 6» 1 , » 
TO Otiov évoxqmvti. Ex vovrov yog xot 0 Zotiog veg ztwQoQaotig &i- 
- ? , A , T 
Ange, xoci oí xoOst5c, uAvouoioí ve xal Gor. | Deoxsi yog ovrog, 
, - A i] ? ' , - M 64 ec DÀ! Ld 
roÀunGag Ó79tv xorc Tr«v coynv Àfytwv, ztgQrOV uév Ori O víOg O Qo- 
[d ^ — 

voytvüe oov vOv muTíoa oV Óvvaroi, cÀÀe ovre rO zveÜuc TOV viov 
Ll , 

Óvvorc, OQsccocÓo», ovrt wv Gyyshor 0 zveUua, ovre oí cvOpomo, 

i] , ? - e - ? U - 

ToUG cyyéAovc. Koi avrx mocrQ cvroU 1 mTOG)C. "Ex yog Tijg 0U- 

Gíeg TOU ztoTQOG TOUTOV ticmytivou, wriGTOv O2 Guo.  Bovevo, Ób cc 

Xovo yeorv Ov víov evrov xcsücOor Aéysww. Eilcl ÓÀ wot GÀÀAot evroO 
, i] , * 

zr06tic ueígovc.- Trv wpvysv yog Tuv cvOgontíav Aéyet tooUmogyew, 
$ , 1 , 3 " , " , n , 2 

cyyélovg 0& vovrac eivo xol Óvvousig avo , év euogriore 08 eumAoxq- 

, b M - 

GXGOc, xol TOUVIOU Evexsv sig Tic Q(ev tig r0UTO TO GO xeToeXExÀtLi- 
, , t , i] w , , [4 , ET , 
Guévag, meméuq Oo, 08 c0 toU tig riu coglav, Oztcog évratOa zcQcTQV 

J c óZ Z , 1 ' óé H À A - ó ' 
xoloiv vmoüttovrot.  Zhi0zt90, qol, xoci Ófueg xíxAgro, T0 GGue, Óid 
- A A c 
r0 ÓtüfcOoL vqv wvywv àv và cour, Tiv zoÀciuv EÀMjvov uv$9o05 
- , 
vzovoiwv qavrofousvoc. Eig vera 08 xol uvOovco ixzíOsros. — "Pvynv 
1 - - M A p , 
joo, quoi, Óie roUro xoÀoUucv, Óie v0 GvoO:v ntyvyger —Magrv- 
m , E] M L2 b b] 
olag 03 xoro rOv lOtov votv éninAcvrevon czx0 vÀv Osiov yoogv, ovy 
ri , , 782 [4 à A) , To A , - L] 1 
ovrGOc éyovcoc, ovób ovrog ÓtÓouévag. TO yog simeiv, quoi, vov 
- A  —- 
zoognrqv, llown vamswo93vat uc £yà énAqupéAnca, i£ avrije, quoi, 
- - ? - M - , 
TÓe wpvye 0 Àoyoc, e &vco iv ovgevà inAquufAQos, mw iv và co- 
b b - ? , 
uer, reve zteuv GO 01. — Kol ? và simsiv, goi, Eniorgewov apvyy uov 
ET - , 
elc viv dvezcevGtv cov, og oU cvOgeyot16avrog évrabOa iv cyoOoto- 
, , , A i] , - —- 
yle. iniaroégovrog sig viv &vo dvezavaiw, Ói T»v evroU rüg igya- 
- A , 
Glog Óixcnozoeyíav. — Kol zoÀÀe Écriwv cÀÀo voíMUve Aéysuv. — TO xo 
., A ? , 3 - 1 
£ixova Ó£ qmow azoAcoexévo, vOv .AÓcu.  EvreUOév qmot xol vovg 
' U] e. 3 
yutOvec vo0g Ósouerivovc émicqumrvacOor viv. yoagrv Ort, Eszoínotv 
- - ? , A - 
evroig, qol, yirQveg Ósouorivovg, xol ivédvosv avrove. To cóuo, 
' ? , 1 , , , , , - [d , , , , 
quolv, écví. Kot zoÀAm víg éGTi zweQ ovroU 17] eOouévy yÀAevg, vqv 
- Ln - - M , - 
v6 TOv vexoQv cvecrecw iA mousitoL, 1 uev Àoyo ztagiórQv ev- 
vqv, m 0i iEegvovusvog reÀsQrGTa , GÀÀore Ó& xol uéígog 9 ifaUOuc 
cvíicracOot. —LAÀMmyogsi Of AoumOv OGozto Óvverot, vOv vt llagcósi- 
- ? - ^ d 
Gov, rà T€ TOUTOV VÜoro, xol rà éz«vo TOv ovguvOv, xcL r0 vÓocQ 
- - - [d - 2 
TO vmoxcro Tic y5c.  To)ro O08 xol và rovrO:g Ouote qàvagüv ov 


Car. IV. — 1. 8& rescripsi pro c, 3. Scripsi é&aoS1c pro && autrjc quod 
quod habes in libris omnibus. in libris vulgo obvium. Olim placuit &E 
2. Repone 6. QUT OY. 


- 





PANARII LIB. IT, TOM. I. HAER. LXIV. 235 


qui monasticum vitae genus specie ipsa profitentur, quippe se et in 
solitudines abdiderunt, et paupertatem profitentur, pestifera illa qui- 
dem, ae veteres omnes improbitate superans, quarum errores com- 
plectitur. Nam licet nullum sectatoribus suis usum turpitudinis im- 
ponat, absurdam lamen impiamque de deo sententiam per summam 
turpitudinem inserit. Ex hoc enim fonte erroris sui ansam Arius 
accepit, ac reliqui deinceps omnes, velut Anomoei, et id genus 
alii. Principio eo temeritatis progressus est, ut asserat unigenitum 
filium patrem videre non posse, neque spiritum filium, neque ange- 
los spiritum, neque homines angelos. Atque hic primus illius lapsus 
fuit. lta enim ex patris substantia filium esse censet, ut nihilomi- 
nus creatus fuerit. Quem quidem sola id gratia consecutum existi- 
mat, ut filius diceretur. Sed aliis longe gravioribus erroribus im- 
plieatus est. Nam animam hominis ante corpus exiitisse putat, et 
easdem angelos esse virtutesque superiores, quae quod peccata con- 
traxerint, supplicii caussa in hoc corpus inclusae sunt, proindeque 
ad poenas subeundas a deo relegari, ul hic iudicii prioris damnatio- 
nem sustineant. Quam ob caussam, ait, et corpus AEMAZ appel- 
lari, quod corpori illigata sit anima. n quo vetera Graecorum 
somnia ac nugas retexit. Quin nonnullas ad eandem sententiam fa- 
bulas accommodat. Nam animam ob id, inquit, *PYXHN dicimus 
quod coelitus afflata sit. Ad haec certas ad opinionis falsae praesi- 
dium auctoritates affert, quas scripturis sacris perperam affingit, 
quae nec ila sese habent, ac longe aliter sunt editae. Quod enim 


a propheta dietum est, Priusquam humiliarer, ego deliqui, verba Ps. 1e, x. 


esse animae ipsius affirmat, cum in coelo antea deliquisset quam ad 
hoe corpus abiiceretur. Quod vero alibi seriptum est, Convertere 
anima mea in requiem tuam , eo referendum putat, quod qui strenue 
atque egregie se in hoe mundo gesserit, ob praeclara sua faeta vi- 
lamque ex iustitia temperatam ad supremam illam coelestemque re- 
quiem sese converlat. Sexcenta ad eum modum commemorari pos- 
sunt. lllud porro divinae, quod habebat, imaginis decus Adamum 
perdidisse narrat. Hinc est, inquit, quod pellicearum tunicarum in 
scriptura lit menlio: Fecit Z//is tunicas pelliceas, et induit ipsos. 
Quod de corpore accipit. Omnino infinita alia sunt ab eo decantata 
dogmala risu ac ludibrio digna. Nam et mortuorum resurrectionem 
mancam ac defectam asserit. Quam quidem partim verbis affirmat, 
partim funditus tollit, Alias vero partem duntaxat hominis excitari 
putat. Demum quaecumque potest ad allegorias transfert; velut 
Paradisum, et aquas quae in eo sunt, quaeque et supra coelestes 


Ps. 115, 1. 


Gen. 3, 21. 


Keg. €. 


pag. 529. 


236 SANCTI EPIPHANIT 


A LU - ^ 
OLcAzimew. "Hw Óà wol iv GÀÀoig vici vOzOig TG vOwCUTO TrtQl evTOU 
uvqcOévrse OrsbsigAvOayuev. 
- 3 L2 , , 
Ov0iv 0b xal viv iumqGss evOig iv vij xev avrov aígécs, moi 
E" - e — L7 
Tic «UroU ztgumettlog xoi vmoOéccoc OupyncocOor, xoi 8E avrov rV 
PLUME; A 
vm eUr0U vzo[eAlouévov vov cvorgozüv moujcacOo. — lloÀÀy yao 34 
? 
TOUVTOV UVGTtQov ysvouívm crozíc, xoi émiviütucig megememouutvnue 
ivvoíag, xol £Éo fefmwvia vj cOsiac. "Eóobe yao xord aíoéótov 
- - - 5 
z0GQv Àéyswv TQv m90 eUrO0U, xol cvorgémsw £xcGrQv, Vorsgov Oi 
xoi «UTOG oLosGLV OU TV Ucov rovrQv TG Dic é$íxusos. Koi 
€ OiQtoL qv TvyoUGo qv à fíco éibqusos. Koi 
^ * A 5 9 , m Ld ? - 
z:90QrOv uiv ovv rc vz «ovroU) Qnüévro sig fAyyov Tfjg evrOU zgo- 
, 92 , ? , , 2! óà ' ' 
zemoumuévuo ?mwmÀeGrov évvoiag s«goQ0Tq(couor, &ztirC O06 xot rc 
5, 5, ^ LJ , Ln e L2 , e , A » 
xor ocUroU ó58qncoutva Tác quOv utrgi0TNroc vzoOsíóo. Kol &cri 
voÓs OGocztQ iv TO m0 Àug sicmy5cero rÀ (o. 'Ev mco ya 
o év tQ zoo apoÀuo sigmyy à Bío. dom ye«o 
^ 3. 2 J 1 J , - , , , ? 
yogog, et 0oÀiGOaivov xare A£&v &év voig «veyxotoig zagéztotv.  Ezxa- 
, 
0 óà Oyxog moÀvg cvi (Aéyevou yog zroÀArv zezovaévoy ovvra&w eig 
- 5 - 
£ndorqv ? ydg yoegnv, cg fymv), ov seoqrucato tiztiv & evrO 
£üofs. Kol 0co uiv iv moogoutiicig xol Oud vOv moooruíov sig T9 
t€ xci sig pucsug fov vt xol vv cÀÀcv slomrot, uícog ptoousvog 
, , , ri A , , , , * 
zoÀAexig yooíevra Oupynucoro' 0c« Ó& sig Ooyuora £ÓoyuoriGt, xol 
zeQi míortog xci usífovoc Oscpoíoc, vÀv mcvrov crozGrer( TOV 7:90 
(UrOU xol uev evtOv tvo(onsret, zÀwv vOv iv vaig afgécsciv cioygovo- 
^ P A M ? b J , - Ly ay, 5f 
yv.  Edots yoQ xot ccoxqrQv Diov émovuoTo9oi, cg xoi avo quoi 
, 1 LI A , ? - , , A UP - 
z:9o0sOwAcOL — Zhi0 xoi rov Qogoxe cvroU qaoi weg «zt0 vzrtoDoÀTjc 
, - , 3*3 
zoÀwt(og, cGir(ag ve xol czoyno éuwvqov, zemtoxívot  Géíos Óv ovv 
, i] A ? ET , , , L2 y E * 
evr«g vGg «vroU Aéftug zogoaOncousÜüoa ix ToU zQorov woÀuoU xcL 
- ^ - € ? - - 
TQy iv «Ut OcopoiQv xal cv iüoyueriotv, avroig oig Àoyoig, lve 
A ? , ^ ee [ul - M 
La] viveg tizmO0L v& XoT cvrOU vg uv Atyousve GiovxogavticSoL. 
K L] ? re , , , Lu , À EV tEÉ G ET :À 9 r 
cL ovy Oti zt&vrcog uovov iv và zoorco ou é£énsoe vrjg emslac, 
e , 3*3 ? A , , A A H4 
Gg 7zt0ÀÀexig tizOV, vÀÀc xoi iv éxcovm ébqynost. zh Óà vOv Oyuov 
E ^ A L2 - 

To «UTOU zvwQcyWuortiog c0 TOU zQotiQmuévov apoAuo) cvAAEavreg £v- 
^ ? 1 - - iU! , i) - A ^ ' LU] 
ra09o * «x0 Tác wig 7] Óvo, 4| vQiv, Aébsov vO züv TO mwtQi QV 

- ? ^ 2: - 

mior.v Tig uoyOwoíoc cvroU 9 wmoxoAviousv, xal rcUrOV yt tizmtiv 
, A , 

cvoyxeiog émuushqcousDe. Kol Forwv sv9Ug f£xcorqe Aétsog vO füa- 
, 5 , Di , lU 

qiov oUrOg Ozog yvo5]c, o gioxoÀe cxoocrd, OTi Qavegorato TOV 


Car. V. — 1. Mulavi aov», quod  cabuloque sequenti *pa«yjv originem suam 
vulgo extat, in cucov. debeat suspicor. 
4. Forlasse àxó xov utc. 
5. Vulgo legitur aàmoxoXUueue», xot 
3. Hoc alterum xà ne spurium si vo-  tautxóv ce elei. 


9. Fortasse xoi éxtaocov. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 237 


orbes ct sub terra collocatur. Haec et his simila nugari non desi- 
nil, quorum menlionem iam aliis in locis aspersimus. 

Hoc vero loco quo adversus hanc haeresin praecipue disputamus, 
temerarias illius opiniones ac dogmata repetere non gravabimur, et 
ab eodem ipso confictarum ab eo fabularum refutationem arcessere. 
Longius quippe deinceps hominis absurditas pravarumque opinionum 
et a veritate remolissimarum affectatio progressa est. Qui cum ad- 
versus superiores omnes haereses disputasse ac singulas everlisse 
visus sit, postea tamen suam et ipse haeresin, et quidem haud vul- 
garem in orbem terrarum evomuit. — Libet vero, ad commentitiam 
illius opinionem convincendam, quae ab eo dieta sunt primo loco 
subiicere, deinde quae ab tenuitate nostra adversus illum dicenda 
fuerint afferre. Ea vero sunt, quae ad primum psalmum in medium 
adduxit. Nam eum in omni scriptura perpetuo sit lapsus, in prae- 
cipuis ae necessariis potissimum singulis paene dictionibus aberrat. 
Verum illud eo faeimus, quod scriptorum illorum ingens quaedam 
moles est. Nam infinita scripsisse dicilur, cum ad singulos scri- 
pturae libros quae sibi viderentur effutire non dubitaverit. | Ceterum 
quae in sermonibus ad populum habitis ac prooemiis de moribus et 
animalium natura ceterisque id genus disseruit, media quadam insi- 
stens via scite atque eleganter plerumque disputavit. Quae vero de 
dogmatibus elucubravit, deque fide ac reliquis maiori contemplaüone 
dignis, longe ceteris eorum omnium decretis qui aut antecesserunt 
aut post illum exüterunt inepliora et absurdiora videntur, si dun- 
taxat aliarum haereseon flagitia ae foeditates excipias. Ac videtur 
sane et ascetarum idem ille iusüitutum amplexus, quemadmodum 
anlea docui. Ob id stomachum illius ferunt propter exquisitam quan- 


dam vitae rationem et inediam atque ab animatis omnibus lemperan- 


tiam concidisse. Sed iam illius verba proferamus ex eius ad prio- 
rem psalmum commentariis deprompta, et ex considerationibus ad 
eundem editis, dogmatumque traectationibus, totidem quibus scripsit 
ille verbis, ne quis nos illius dictis calumniam fecisse dicat. Atque 
ex hoc potissimum loco transferre voluimus; non quod in his dun- 
taxal ad priorem psalmum commentariis a veritate ceciderit, ut per- 
saepe testatus sum, nam in omnibus plane aberravit, sed quod in- 
numera sint ab eo monumenta relicta, nonnullis ex eo illo psalmo 
collectis, ex una aut altera, vel tribus certe vocibus omnem illius 
in his quae ad fidem pertinent improbitatem aperiemus, ac necessa- 
rio eadem quibus ille usus est verba referemus. Est igitur unius- 
cuiusque dictionis velut solum ac fundamentum huiusmodi, ut illud, 
studiose auditor, intelligas, manifestissime filium dei creaturam ab 


Cap. V. 


Keg. &. 


pag. 530. 


2538 SANCTI EPIPHANII 

víov roU 9:00 xrícgo éQoyueris, xol cmO 5G sol TOU vioU vOÀuwc 

yvoe Oru xol vO zvtÜüuc vO cyiov xrirOv slemywcaro. Am cgyiüc 
3. , , A ' er 2? - , c 3 «442 

ovv cvoAéioutv TOv wyeAuov, fog cvvüc 5c Àé&tog, eg evrog J2oi- 

yévue Egny. 


TON OPIL'ENOYZ EIZ. TON A' *PAAMON. 


KexAsicOot xol doqoeyloO9oar vac Osee yooqeg of 9iol qoc Àó- 
yov, vij xÀsuÓLl roO zloJlÓ, voyoa 0à xol Gqoeyiór, msoi ne slomro, TO 
ivrvzoue cpoeyiüoc cylogue xvolo, rovréor, vij Óvvaust voU Osüo- 

, - - b ^ 3*3 
40r0g vvrdg OsoU, Tjj vmO vze oggeyidog ÓmAovuévg. —llsgl uiv ovv 
ToU xexÀsiG8 ot xol dcgpoylcOo. 0 ' Iccvvge avadidecxzer Ev vij -Anoua- 
Avypet Aéyov, Kol và cyyéAo vig iv duAaücAgs(a PxxÀmolag yoowov, 

ec - - 

T«s Aéys, 0. &ytog 0. cOwwoc, 0 Éyov vqv xÀsiv vov Zafió, o avol- 
1 6 , ' j ' EA ? , 3e ^ ' 

yQv, x«l ovOsig xÀ&(GsL, xo xÀtiQv, xci ovOctg «voíéew oióc cov za 
foya: i0ov, ÓfÓcxoa Quoav ivoni0v cov cvsoyuévqv, xv ovósig Óv- 
vero, xÀsicot evrqv. Kol usv OAya, Kol siüov émi vv Ótíidv To9 
xoOmuévov ini 1 vov 9govov BíBAiov yeygouuévov Ecco9tv, xol 0nic9tv 
xortGpoeryiGuévov Ggpoeyicw énvo* xol siüov &yyslov ioyvoóv xqovo- 
G - YÀ qd QE ? i£ M Bí ?t ^ ÀU ^ 
ovr& gov; usycÀn, Tíg etiog cvoi&oi r0 Dígliov, xol À)got rdg 
^ P] - A ? A ? , , - ? LÀ L4 9).A - 
Gpgeyideg evroU; xoi ovOtig jüvvaro iv rQ ovgevO, ovre imi Tüjg 

- » - , - - ? - M , 5! , a * o. 
yüc, ovre vzoxero c5c yijg evoitot vo QipÀtov, ovre QÀémswv cvro* 
xol ExÀotov, Ori ovÓsig Gétoc svo£Ow evoi$or vo DiBAiov, ovre BAérxtww 
cUrO' xo tig &x vv mosovréocv Aéyst uov, Mx) weis, idov, ivi- 
xnov 0 Àíov 0 ix rye qvànc lovóe, s óífo zfafió, cvoitoi vo f- 

' ^ - - 

BAMov, x«l rac £mro cggeyidoag avrov.  Ilegl 0à voU ioggeyic9or uo- 
mw f. ei A 97 e ow M EA — , e 
vov 0 Hcoteg ovrog: Kol foret vuiv rà Qruero raUra z&vro, cg oL 
Aóyo, zo [iBAiov rovrov roU ioggeyicuévov, 0 idv ÓGow avro av- 
Oodzo imwrouivo yodcuuora, Àfyovreg, AveayvoOw rara, xal ipsi, 
Ov Óvvogot aveyvdvor, écgoeyiror ycg* xoi ÓoSqosre, O0 (uBALov 
- - , - ? 
ToUrO &ig qysigeg cvOgo zov wr émiovouévov yocuuera, xoi éogsi, Ovx 
in(ovouor yocuuero.  To)ro y&g ov uovov zsoi rijo JAmoxovi tog 
Jeocvvov xci vo) Hooíov vopguGríov Aéysc8ot, cÀÀd wel ztol zone 
Osee yoogrie, Oouoloyovuévog xol mage roig ueroloc imaltuv Àóycv 
Oaíov Óvvauévoic, ? zenAyoouévge olviyuazov xal zogoBoAóv, cxo- 
rtv Ov T6 Àoyov, xol cov moiwxíAov sióàv «Gegpsíag, Óvglomrov rij 
, , , D , , (€ , ni 
evOoozLvn UTER md Oi0aEon, Boviousvog xoi 0 GcrT10 es » 46 

- i] » ne A , 

Tijg xÀsi0og ovowg ze«gc roig loeuuereUoL xal Gegiugoo:g, ovx cyoc- 
— nd ^ t ^—- — ^ 

vi£ou£voig vrv 000v tvosiv oU cvoi£or, v0, Ovol uiv oic vouuxoic, 

ei »" ^ e " , MEN , st ' ' 

Ort Qoore vqv xÀciÓo vig yvoGtog' cvrol ovx tigpAOtts, xol rovg tic- 

eoyouévovg ovx dgíere &igsAOsiv. 


Car. VI. — 1. Repono toO Spóvov. 


PANARII LIB. If. TOM. I. HAER. LXIV. 239 


illo praedicari, et ex illa in filium temeritate cognoscas etiam spiri- 
tum sanctum creatum ab eodem censeri. Quocirca psalmum illum 
ab initio repelemus, totidemque verbis quibus Origenes scripsit. 


EX ORIGENIS COMMENTARIIS AD PSALMUM PRIMUM, 


Clausas obsignatasque scripturas esse sacras divina testantur Cap. VI. 
oraeula, idque Davidis clave, ac forsitan et sigillo, de quo scri- 
ptum est, Figura sigilli sanctitas domino. — Quod de virtute dei, qui Exod.26,36. 
ea largitus est, intelligi debet, quae videlicet per sigillum adumbra- 
tur. Etenim clausas atque obsignatas esse scripturas loannes in 
Apocalypsi declarat his verbis: ££ angelo ecclesiae, quae Philadel- Apoc.3, 1. 
phiae est, scribe, Haec dicit sanctus verus, qui habet clavem David, 
qui aperit, el nemo claudet, et claudit, ei nemo aperiet: novi opera 
tua: potui fores coram te apertus, quas nemo claudere potest. Deinde 
paulo post: Ef vidi ad dexteram sedentis in throno librum scriptum Apoc. 5, 1. 
intus et a tergo, obsignalum sigenaculis septem. — Et vidi angelum pro- 
clamantem voce magna, Quis est dignus aperire librum et solvere signa- 
cula eius? Et nemo poterat in coelo neque in terra neque subter ter- 
ram aperire librum, nec aspicere illum. — Et flebam, quoniam nemo 
dignus inventus est aperire librum , neque aspicere zllum. — Et unus de 
sentoribus dixit mihi, Noli flere: ecce vicit leo de tribu Iuda, radix 
David, aperire librum, et septem signacula eius. De sola vera ob- 
signatione ita loquitur Isaias: Ef erunt vobis verba haec omnia, sicut Ysai. 29, 11. 
sermones libri huius obsignati, quem sé dederint homini scienti literas, 
dicentes, Lege isia, et respondebit, Non possum legere, est enim ob- 
signatus. —.Et dabitur liber hie in manus hominis nescientis literas; et 
dicet, Nescio literas. Haee enim non ad Apocalypsin solum Ioannis 
aul Isaiae valicinia perlünere putandum est, sed de universa scri- 
ptura sacra penitus accipienda sunt. Quod sane apud illos in. con- 
fesso est qui divinarum literarum. nolitiam vel mediocriter assecuti 
sunt. Quae quidem aenigmatum involucris ac parabolis, tenebrosis- 
que sermonibus ac diversis aliis obscuritalis generibus, quae homi- 
nis ingenio difficile comprehenduntur, refertae sunt. Quod et sal- 
vator ostendere volens clavem apud scribas et Pharisaeos esse dixit, 
qui ut viam ad aperieudum invenirent, minime contenderent. Et, 
Pae vobis, inquit, ALegisperitis, quoniam tulistis clavem scientiae, Luc. 11, 52. 
neque ipsi inirastis, et intrantes non permüittitis ingredi! 


2. Libri habent xerxXnoopuévotc. 


Kzg. £. 


pag. 531. 


Keg. «y. 


240 SANCTI EPIPHANII 


— * eC - 
Tero Ó& uiv év mgooiuío AfAexvar sig uéywrov dyGvo, xol 
e" Co p, - 
óuoloyovuévog vmig Tu&g xci v5v f&w quGv, cvoyxofoufvoig vzo 
vic moÀÀ5e Gov guioueOtiac xc Óvecmovuévorg vm Tig yowucrorqroc 
xol T5e uerQu0TqTOG Gov, [eoi "AufgOGie, xovrcÀOciv. Kol Ovi ys imi 
1 , , , A i] 50/7 A , , , - , 
7z:0ÀV c&vaOvousvov us ÓLc TO ciüÉvon TOv xivÓvvov, ov uovov coU ÀAÉ- 
y&w mol vv cylíov, cÀÀd zoÀÀQ mÀsiov voU yocgswv xol voig uro 
que xoroutiv, mavroOomOc xovemoÓcv qux xoi xard zrooxoziv 
, ^ , 
Osorqrog tig voUrO djyayíc ut, pucgrvg fco uoi zog Ot0v us9" OÀov 
- , 1 1 - rf , 12 , , 
TOU Diov xoL ztQL vOv vmwyoosvuévov léiervafouévo, oí vt mQo- 
Oécti voUro yeyé Kol zw» uiv i : j 08 1 ) 
ytyévqrow — Kol zx uiv ivrvygavousv, m1 à qroi fioto- 
, ?^ ^ , , ? , ji * 
u£9« fioiorsgov, v OoxoUuév vt Aéysw. — Ebvyvevoauev Óà vO ysygog- 
uévov 0v xoroggovoUvreg voU, "Oce Aéyeig zsol Os00, xoivr vm 9o), 
xoÀGg slgquévov, xol ?voU, Ilcgi 9t0U xol vaAqOs] Afystv. xivÓvvog ov 
, ? - , ? MI i] A - i] * , 
uixgoc.  ZÉioUuev voivuv, émti unuüev yogic OsoU xoÀov sivo, Óvva- 
x , ^ /, b f? e - L] ^ 
TOL, XL uoÀLGTO vOnGLiG yoogoOv ÜOcomvsvorQv, 0706 TO TtUTQi TOV 
DA - A - - e - 5 LI D 
0Àov Qe Ó,« roU Goviooc quOv xoci coyisgécog 9 ysviroU QeoU zcooc- 
iévot. * aivijosig OoOsjvor sjuiv zodrov xoÀGc fqrsiv. "Emixswon yao 
voie (qroUowv émayysMe voU sUQíGxsww: voyo ovÓl rqv doywv sig tm- 
^ » — — ind — 
roUvreg Aoyifouévov meg Ot rv ovy 00g émi roUto mgoiovrov. 
EOZ QAE TA * AIIO QPIT'ENOYZ. 


M M] , , A 
'"Aoyw uot ÀÉyew goce vOv xoumoó05 xoi lÓoxqQcos cogov, xol 
^ i] — 
&gsvvquqv vàv evsogevviyrov, xol éxBuBocriv vàv énovgaviov, rovrovi 
1 v1] , , 
, A ec c c - , ? 
TOv gàÀvagíoc éuzmQoevro vov Bíov, cc xoi 0 xgtivrov qudv xov cv- 
^ b b L2 e? [y 
TOU siomxt, ztQOTOV ztgL ysvmroU Ocov. Koi Ovw uiv Ouoàsbior mt 
c "T b - fF, 
xoi oucvvuiot ztoÀÀoL iv vd (jio sicl, mavvr voro ÓgÀov icri. Koi 
, )I Cr AM EN 231 / 3 9. E n $-2 1 , 
eU uiv vzo cÀÀov 5 Àéfig &AÉyevo, qv simeiv Ovu xovo 0gOqv Oimxvoiav 
mw c - Bs A 
xol voUro slogrot. —"Omore 08 iv moAlAoig vOmoig tUQoutv avrOv TOV 
- w - - , , ? 
povoyevi; 9s0v ezzolloroioUvvo Tijg v00 zvorgog OroOTNrOQ Tt xal ovoíag, 
c - L2 - A M 
OuOU ze xol vO zwveUuo TO CyiOV, TovrOv yogiv ?vQ ysvqrov Ocov si- 
LA [s e, , "s 
Quxéva, evrov gagég écrwv Ovi. wriGrOv Ogifevot. — Soo yag Twec quac 


Car. VII. — 1. Rescripsi £&eraCo- pag. 801. Hoc enim, inquit, Epiphanius 
uévo, Pelavium seculus. Vulgo é&cxa- — Origeni obicit, quod. yevrxóv dixerit, cum 
Cog. évov. yewwqxóv debuissel, perinde ac si yevm- 


2. Scripsi xou pro x0, quod vulgo 
extat. 


3. ,genitum deum* convertit Peta- 
vius, sed perperam , ul recie monuit Ga- 
Laher. Adverss. Miscell. Posth. cap. 306. 


t6», h. e. factum, el yevwwmróv, h. e. 
genitum, idem prorsus valerent, quod 
Epiphanius diserlissime pernegat. — Mi- 
ror sane, cum Pelavius in Animadv. ad 
haec Epiphanii verba discrimen illud vo- 
cabulorum *ev(róg ei vewwmróg minime 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 241 


Haec a nobis velut praefandi gratia proposita sunt, qui in ma- 
ximum certamen, quodque vires nostras ac facultatem sine ulla du- 
bitatione superat, ab ingenti tuo, Ambrosi vir sanclissime, erga 
literas studio concitati fummus , et ut in illud descenderemus humani- 
late lua ac moderatione perpulsi. Quandoquidem diu me comperta 
perieuli magnitudine recusantem non modo disputare de sacris literis, 
sed et multo magis seribere ae posteris relinquere modis omnibus 
atque illecebris demulsisti et ad hoc quibusdam divinitatis progres- 
sionibus adduxisü. Tu igitur testis mihi apud deum eris, tum eum 
de vita mea ae seriptis inquiret, quonam animi consilio sit illud a 
me susceplum. Ac nonnunquam quidem veritatem. assequimur, 
nonnunquam aut violentius perrumpimus, aut dicere aliquid vide- 
mur. Porro quod seriptum est vestigavimus, non ita ut prae- 
clare illud dictum contemneremus, Cum de deo dicis, a deo ?udi- 
caris: iem illud, Je deo etam vera dicere non mediocre periculum 
est. Quamobrem cum nihil sine deo esse possit egregium, praeser- 
timque divinarum literarum intelligentia, abs te etiam alque etiam 
pelimus, ut parentem omnium deum per salvatorem nostrum ac 
pontificem genitum deum obsecrare velis, idque ab eo nobis impe- 
trare, ut inprimis recie quaerere possimus. Quaerentibus enim pro- 
posita est assequendi promissio. ÁÀc nescio an qui ad illud via ac 
ralione minime coniendunt inter eos qui quaerunt apud deum non 
habeantur. 

HACTENUS ORIGENIS VERBA. 

Adversus arrogantem hune hominem et opinione sui inflatum, 
eorumque quae invesligari nequeunt, serutlatorem, qui coelos ipsos 
praelergressus est, quique ineplissima loquacitate orbem terrarum 
implevit, quemadmodum longe nobis praestantior alius in illum antea 
dixit, prima de genito deo tractanda disputatio est. In quo illud 
observandum est, quamplurimas in humana consuetudine similitudi- 
nes vocum et homonymias esse; id quod omnibus, opinor, est ma- 
nifestum. Ae si ab alio quopiam vocabulum illud usurparetur, recto 
ac sincero animo pronunliatum esse exisümare possemus. Nunc 
cum in aliis plerisque locis deprehendamus unigenitum deum a pa- 
terna divinitale atque substantia ab eodem auctore segregari, necnon 
et spiritum sanclum, propterea yevsrov, hoc est productum deum, 
ideirco dixisse illum apparet, quod creatum statueret. Quod enim 


neglexisse sibi teslis sit, quod. in ipsa in- Car. VIIT. — — 1. In margine exempli 
lerprelatione ila peccare poluit. Schottiani annolatam invenio scripturam 
4. alcrjons edit. princ. 8ox"ncícogov, at nescio unde. 
* dr cod. Rhedig. 2. Vulgo c9. 


Corpus Haereseol. II. 2. 16 


Cap. VII. 


Cap. VIII. 


pag. 532. 


Ktg. 3. 


pag. 533. 


242 SANCTI EPIPHANII 


j cogíteGOoL xal Aéysww leov tO ytvqrOv sivoi v wytvvnto 
Boviovra, cogi y ytvn Q ytvvmrO, 
$4. , A S5 - 534 95:3: 201 13 A ' , , 
ov zugaÓsnríov O08 ini OtoU Afytwv, cÀÀ T] ézw TX xTlOuoTO uOvOv. 
, M] , Ml - ?  - 
"Exsgov yc ió-w. ytvqrov, xoi frtgov ytwvqrov. TO yo)v mag evt 
A - - , 
àv, qrot ysvqxov 9zov, zodGrov igordutv, z0(0tg tgOzoic ExriGtot 
Dm 4 , , 1 " 
0 z«Qc Goi Óid Tijg AfÉscog vovrG tuuc uevog Oc0c, zc ÓÀ Erw mooc- 
, » ' .d A - 
xvvmvOc £Groi, ti Éoreu zougvog. gtie yag viv uéwiiw Tyv zoe TG 
«yl omogr0Ào imi voic vov xríGww OtoÀoyoUGi, xol imíóog uoi iov 
i] ? - i] 
TyOckvvoVusvov xtitGrOv xor Tiv tvot(u] míGtww, Tiv umxér, xcíGti 
- —- 1 , - 
z:0064VVOUGov, cÀÀd TQ xrícevri, xoi ÉGrai zwQe GoL &UVÀoyog t| TOU 
nmemÀoevquivov cov Àoyov ez0 Tg vOv mz«réígov tvGtpeieg cxolovOia. 
- - , , 
ZÀÀa ov uv Óvvaco. roUrO zegocruooi — Ei Ói «oci ér0Àueg ezoov- 
- 4 — 
Aucot zoOtv xol fiecocOo:, ovs iv rovro vOv tvÀoyov AoyiGuov àv 
" , , cy , | 
OtocsBv zepsxroézsiwv eig vogavrQv geviorqra, o OnÀavs. LAvriua- 
[U - ' ' 1 
qtrot ydo Go, xol rO goovque xol o Àoyoc. lv yag tO xtiGrOv OU 
U c » 3 RP M - M n 
ztpogxvvqtov, cc égmv: ei 08 0ÀlQg zoocxvvqtov, zt0AÀQv cÀÀcv vzag- 
- e - i] ^—- ' —- 
jovrQv xruwGtGQv , ovOiv &v Óioícs, TO xol qu&g xaro TOU fvOG xri6T0U 
V (n ^ , . p/4 a ^ 9. ^» ? - -—- , , 
t6 0À« z.QO0gxvvtiv GUvÓovÀa Ovro xol rjj avrij eyoyi tio Ovoucoicc 
e 
U7LO7EEZET COX OT X. 


€ , ? 7 - e - 
"Iócutv 63 01d vv ve66eQcov. sVoyyslicov, Ó àv rrjv zücav qudv 

? 1 e A , - ü 
fev dxovóunotv iÀOcv 0 O:0g ioyog, timov tlowxsv 0 Xouoroc, 'O 
e » P 
$:0c us Éxriotv, m, OO mavqo uov farioé uc. "IÓcusv Óà sí xol O 
A , , , e - ? J e P A LAT * 
zerp50 ezxtgpqvaro iv ivi vv svayystlov Ori, "Exrica vOv viov, xol 
ezuícraÀwa vyuiv. L4ÀÀa mzsgi rovrov fog cs rd vOv &yíro.  Iltol 
ydo ueorvguQv zcoÀÀoxig tol TOV TO XxrÍGue zteQtigüyOvrOV 7c0ÀÀe 

- - A , 
dEsOfusBa. | Ovóiv Ób lvzwjGti xal iv zd megovr, Óci&u, v0 tvAnzrov 
- , 1 , a 1 —5 1 ; , - , 

TOU Àoyov, xa«L siztiv zt00c ToUtov vOv £Otiocogov, llàg Ovvara, 
1 $3 € 7 e , ? C - A UM M 
XTiGr0c, C) OvrOG, tivot O ÀÉyov, Eyo iv và zarQl, xol 0 moto iv 

, - , , * e 
iuoi, xol, Oi Óvo £v icusv; Ilàg Ói Óvvaroi &AÀog sivot O vv loqv 
i] i] i] , : O )à LI * Là 1 et ? i] e ' 
TiUjV ztQ0g ztarQ0Q Zy0v; Ovótg yog oiós vCv viOv, tb uy O zero, 
?6' M , , LUTM a A LI 1 e [d 1 340 3^ NN 1 
ovÓt rOV zuríoo, ti uj O víog. Koi 0, O écooexog éuà éogoxse vOv 
, , ' n , DÀ 9 - * ? , ? , 
mariQe.  lloÀw 0i ccavrog 00a avrQ ztQl avooreorog cugiBaAAsrar, 
, - P] * - - ? - - 
imeBousvoi vüc «xoÀovO(ac, «vOic dpoUusv ix ràv cvroU Quràv. 
3 A - ' , A - ^ , , - , , L] 1 
mo uiüg 08 Àéteog TO zv r5c yvougg ovroU ozo0tíboutv, xal rO 
- , - , € - 
eziGrov 5c ÜoÉmg roU ovrov OOyuorog cmoxoÀlvwousv. Ej xci Óid 
9 - - 
zÀérove cvrG slonrer moÀÀexig zeQb rovrov xal év zolÀeig BígAowg 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LXIV. 243 


arguliis cireumvenire nos suis, ac dicere nonnulli volunt, idem esse 
yevvrtóv cum yevvqzà cum de deo agitur, nequaquam audiendum est, 
sed erealis duntaxat in rebus. Aliud enim est yevyrov, aliud yev- 
vmtov. Quod igitur ab eo dictum est yevgrov, hoe est productum 
deum, primum illud sciseitemur. — Quinam creari potuit is qui a te 
eiusmodi vocabulo honoris caussa afficitur deus?  Adorandus vero 
quomodo tandem erit, si facetus est? Volo enim illam apostoli re- 
prehensionem removeas qua eos prosequitur qui creatis rebus divini- 
talem tribuerent. Ac talem mihi deum exhiberi volo qui adoratione 
dignus sit, qui idem recta sinceraque fide, quae quidem creatori 
soli, non ilem creatis ab illo rebus adorationem imperlit, creatus 
aliquando censeatur. Hoc si demonstrare potueris, tum demum 
mendax illud tuum conficetumque dogma rationi consentaneum, nec 
ab antiquorum patrum pietate alienum, esse videbitur. Verum nun- 
quam illud nobis ostendes. | Ác tamelsi interverlere quaedam et ad 
luam? sententiam perperam accommodare ausus fueris, non in hoc 
lamen religiosorum coniunctam cum recta ratione sentenliam ad tan- 
lam pravitatem, hominum furiosissime, detorquere poteris. Nam 
et sensus libi refragatur et ratio. Etenim quicquid creatum est, ad- 
orari, ut dixi, non polest. Sin adoratione dignum omnino videtur, 
cum alia quamplurima ereata sint, profecto nihil interest, quin et 
nos cum unico crealore celera adoremus omnia quae servili nobis- 
cum conditione, eademque nominis ralione conlnentur. 

Age vero videamus in quatuor evangelis, quibus vitam omnem 
nostram verbum deus ad nos veniens administrari voluit, nuncubi 
Christus ita locutus sit: Zeus me creavit, vel, Pater meus creavit 
me? aut utrum pater in ullo unquam evangelio pronuntiaverit, Ego 
creavi filium , et misi ad vos. Sed de his hactenus. Nam quod ad 
testimonia perlinet, nos quamplurima saepe adversus illos attulimus 
qui crealuram nobis obtrudebaut. Nihil lamen in praesentia palam 
facere pigebit quam facile redargui error ille possit, atque ita homi- 
nem illum, qui sapiens sibi videlur, aggredi. Potest, mi homo, 
creatus ille esse qui dixit, Ego 2z patre et pater ?n me est, et, -4mbo 
unum sumus?  Polest vero diversus esse qui aequalem cum patre 


Rom. 1, 25. 


Cap. IX. 


honorem obtineat? — Nemo enim novit filium nisi pater, neque patrem Yoann.14.10. 


nisi filius. 'Tum illud, Qui videt me, videt et patrem. — Quae vero 


et 10, 30. 
Matth. 
I1. 27 


adversus resurrectionem ab eodem disputata sunt, servalo ordine ex loann. 14, 9. 


ipsismet illius verbis paulo post adferemus, atque ex unica voce to- 

tam illius sententiam aperiemus, et quantum sit in eo dogmate infi- 

delitatis monstrabimus. Quamquam autem hoc argumentum saepe 

ille copiose tractaverit, variisque in libris ingentes nugas elfutierit, 
I5 


Keo. v. 


pag. 534. 


Keg. tx. 


244 SANCTI EPIPHANII 


"T , e; ' Z É 9 , 3.45 2) , - , 
mtpÀvegirer, Ogg Tov fAsy&w zmagobqcouci ép ov iv zà moro 
J'aiug i£nyucero xara vOv vQv evécracw vac D:foiog ikmióog qudv 
uo &syn 
TLETLLOTEUXOT OV. 
à» c , i] ^ ? ? , , M" , , 
Kol Éamv cg Àéytw, zit voUrO ovx avocrwyGovrot cGtfiig iv xol- 
ce. Eire, og £8oc éaviv evrQ c0 vàv éx0ocsov pavratsw, 'Ouotoc, 
? , , * A Ll - 
qoi, Osodoríov, Zxviag, XZvuueyog. Eia émipégti xavo vQv vidv 
m E] / - 
rüe cÀnOsieg Gxc7:c:0006. 
'E Ug 1 "m uu À , - , E , 
vrtUOtv, quoiv, ot «zÀoOVGTEQOL TOV 7U67-LGTEUXOTOV OQUuOQMEVOL 
- D , , i] - 
vouitovo, voUG cGifsig v5jg evecrocsog ur rsUÉacOoL xoi Tug Sieg 
p - - ' ? M b. 
xoícecog wy xorobioUGOot, zi vooUvrsc tv cveGroGiw xol moraztQV TüV 
, 
xoicw qevrotousvoi.oU zt«vv GugmvíCovrec.  Kdv óo&o6t ztol vovvav 
d ? t - ? , 
azogeíveGOot, s») B&cevoc evroUg OwAéy£er, v0 fimo cxolovOog co- 
? 
fewv ov Óvveuévove, ur xexoerQxOrag TOv zteQi cvocroGsoG xol xoí- 
za ? 
6c 790z0v. "Ecv ovv zvvOovoutOa rívog oveGraGie yíverot, dz0- 
xoivovroL, gnoiv, Ori tGv GoroQv ov zteQves(ueDo v)v. — Eire ztooc- 
c - - 3. — * ? 
eztooTQGevrOV uv zortQov vijc ovGicG Olgg evUrQv, 1 OUgL, TQlV 
- ? 
Bocevico, AÉyovow Oz, vzg OÀgc.  Ecv 0i moocemoonccutv Gvusmsgi- 
E 5 - ^ A * 
gtgouevor vjj exsgoi0rQrL evrQv, x«l ovObv zegl oU órvoruv sivoi 
viv ovotav ébevotovvec, ei Gvvavocrgosrot z& ezxogosvcoavra év gÀspo- 
rouictg eVoze x«l e£ ixroxsicor àv voGOLG GoQxsg, x«l voíyec m6 
^ , , E B! , c M - d: )6 9A Bo P wx Hi 
of ztG7vOTE ytvOutvoL, 7| novo ob zto0g Tjj £500c OiiBOusvor, Ovi uiv 
, A - , ? , 37 - , , —- 
7iQOCKO7UTOUGL XOL Ti) ywouévm é&eraotL, oloutvor Óciv émurgémswv TO 
- , D" P - 
Oed 0 BovAsra, zQi vovrcv ztoisiv, Ovà Óà ÓoxoUvreg Gvyxaze[aivew 
- Ll n ^w , 
vog émi zéÀe, vovvye Tc foe Toíyeg qeciv «uiv cvvevocrqcotoOor, oí 
«dat ? ei - 
óà ysvvonóTtQo, evUrQv, lvo ui cvayxetovran. và ciere Gvveycysiv 
Eo , 5 —- , e - 
TÀ ÀOyo, vd moÀÀexic czoxgiÜfvro vOv ccopuerov uv, xol rag ut- 
, , , , 9- "^ - S EA , r7 1 
vofjoAÀovGeg Gegxeg iv vocoig sig (Ogcórag 1] OVov Owmore vàÀqv, qocl 
[ul - ? 
r& imi véÀs sjuv evíorocOoi couora. 


-"L Ja D zs , , , D * 
ToUrc icri v«& TOU zQotignuévov $0tlocoQov ézozogqtix o 7906 
' 220) , t , ao^ E , - 
viv ceAwOtioav ÀsíciÓóuo: «€ avoyxoioc zoagtOscuqv sig zogQaoraGw TOig 
, - - - - | , 
Boviouévoig sidévo, vOv zavra vo)v ovrQv rye ztQl eveGreotog czi- 
Gríug. Kol y«Q xal cAÀe Zyst ue8' frega m0ÀÀd, iv vavUTQ Tij TOU 
- 5, - 
"PoÀuoU cxolov9íg.  Ducxsii yc, Zhd roUrO ovx «vecrpNGOvrot oL 
cGieig iv wolcst. — "EvveUOsv 0b imiaufaveron xol éméntwva àv Tov 
- , , e , - - - 
cGgoAi evecrecw ogiCovrov xol vqv (Batav iAmióa vig vOv vexgàv 
, n ? 
avaGreGsQg mzwiGTEVOVIOV, Og cxtoo(ov OvrQv, z0lÀt uoy9moc imau- 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 245 


jiis tamen ad illum refellendum ero contentus quae in commentariis 
in priorem Psalmum adversus illos disseruit qui resurrectionem certa 
nobis spe fidueiaque propositam esse sibi persuadent. 

Est autem hic locus, Propterea nom resurgent impii in iudicio. Cap. X. 
Deinde quemadmodum collatis editionibus fucum facere solet, lta, TO 
inquil, Theodotio, Aquila, et Symmachus. Tum demum adversus 
veritalis filios cavillando, ista subiicit. 

Huius, inquit, loci auctoritate freti simpliciores quidam ex fide- eode 
libus negant malos resurrectionis compotes futuros, aut dei iudicio — rie 
dignandos, neque cuiusmodi resurrectionem, aut quale sibi iudicium 
fingant, aperte satis exprimunt. Ac licet suam de his sententiam 
aperire videantur, ipsa illos inquisitio convincet ostendetque nec 
quod consequens est ac cohaerens servari ab illis posse, nec resur- 
reelionis ac iudicii modum et rationem intelligit. — Igitur si interro- 
gemus euiusnam sil futura resurrectio, Corporum, respondet, quae 
nos modo circumdant. | Instantibus nobis, totius illorum substantiae 
necne futura sit, antequam diligenter istud expenderint, totius fore 
pronuntiant. Quod si nos ad illorum simplicitatem accommodantes, 
neque quiequam de fluxa ac mutabili corporum nalura disputantes, 
dubitando rursum interrogemus, num una sanguis ille omnis resur- 
gat, qui secta idenlidem vena defluxerit, ae quicquid praeterea car- 
nis morborum vis absumpserit, necnon et pili omnes qui unquam 
enali sunt, an i1 duntaxat qui sub obitum nostrum effloruerint, non- 
nunquam ad eam quaestionem offendunt ac deo permittendum esse 
dicunt, ut quiequid voluerit de ea constituat, interdum vero velut 
assenliendo solos illos nobiseum resurrecturos esse pilos asserunt 
quos sub vitae exitum habuerimus. — Át qui magis inter illos strenui 
sunt, ne sanguinis copiam omnem qui ex corporibus nostris ple- 
rumque secretus est, ilidemque carnem omnem quae per morbos 
in sudorem aul aliam eiusmodi materiam abiit, in unum conferre 
sua oralione cogantur, qualia sub mortem exliterint resurgere cor- 
pora nostra praedicant. 

Haec opinione sua sapientis illius hominis adversus veritatem Cap. XI. 
propositae obiecliunculae sunt; quae mihi necessario proferendae 
fuerint, ut quam ille de resurrectione parum sane ac fideliter sense- 
rit, eius rei intelligendae cupidis planum omnino facerem. Nam et 
alia ad eundem Psalmum deinceps ad hunc modum disserit. Sic 
enim loquitur: Propterea non resurgent imp5U in iudicio. 'Tum eos 
redarguere pergit qui certam esse resurrectionem definiunt, et exci- 
landos ad vitam mortuos constanti spe ac fide profitentur. Quos 
quidem nimium ille simplices putat, ac multa adversus illos nefaria 


Kee. (8. 


pag. 535. 


246 SANCTI EPIPHANII 


, r , e , 
TV, WcL GogiGtiXiV TIV( VzOVOLOV UQQynGcusvoc, OU TL TULGTLXOV, 
^ [7 ^ m — 
cÀÀe GvAloyiGrixOv ztGv OtiOUv elg xoraGroogiyv zv «Ut ztiGO£vrov, 
"" "o 1 - 

ix vÀv xore pvciw quiv Gvufowovrov dveroépor imspgaon vie av- 

- , , (nis E] , , E] / Y e J ? ' ' 

vije evooractog quGOv iv cÀimOtio $imiÓoc qv ouoloyíav. 'Eyo 0i 

- ^w » "A , ? , A Lu 
vOv xoÀdg dr xcxuQxorov xei Orxorororo cvorosiovrOV TQV TtGGOV 
- M] ^ 

cUzoU émwevoquévqv Qqurogva]v xoxovoyíav, ux év voÀwr «olov Bov- 

A ££ * c) A | ? - - 

Aóusvoc sivoi, oio Ór fooy)g vmcoycov, cgxscOTnvoi ivouice xoÀdc 

2! - f. - , L » M MU. , , 

&ysiv TOig vzO toU uexogirov ]Me9o0iov sig vOv ztoi «vaoreGtog Ào- 

- ? -2 C - ^ 

yov xevc& r0U evroU fLlowévove sigquévoig, Grwo ivravOa xoava MEw 

A ry e 23. 

zego910couci. — Kol Fou va vxo lMiboÓíov oUrtog cg xoi cvrOc 
&ra£a. 


TON OPILENOYZ EIIITOMH EK TON MEOOAIOY *. 


, - n e , - , [^ , , 
Ewvvs0Otv oli ozÀovGregot vOV sctz6TEtUXOTOV OQUOMEVOL VOUL- 
A ? - - ? , M] - 
fovo, vovg ccsfeig vijg cevoarecsoc wr) vev£soO n, vi voobvreg vijv ava- 
M] 
GroGLV xal zoromzv Tyv xoíciw qovrafousvo| ov z&vv Gagmvitovrtc. 
"^ A b ' , , , [d , , i] 
Kev yag ÓoxoUGi zegli vrovzov czxogoivecOort, 2j Dicoavoc evrovce Ór- 
A cw ? , E 3 
Aéy&ei, va £Égc cxoÀovSog couv ur Óvveautvovg. 'Edv ovv mxvv9a- 
? - c3 F ?, M 
voutQo vívog evrQv 1) «vaGreGiG yiverot, cxoxolvovra, Ort TOV Gcou- 
TOV Ov vUv msguxtíutOo. Eire sgocemsooTgQGcvrOV TuOv, zOTtQOV 
- , 2p e, "^ LEAL! Hi , , Dd e, 
TOv ovGiag cvrGv 0Àng, q OUyi, zQiv Docevica, Àéyovoiw Ovi Ol. 
? A , , L2 ? PENES 
Eucv Ó& zgogomogrocoputv cvuztoupegousvor ví] cxsgotOTQti cVrQv, &i 
M ? 
GvvevoorQGstoi vc c709gtUGovra &v gisforouíouc cvuoro, xol !of 
, 13:09 2e , [À , , ? , [d A w 
G«gxeg, xoi ?oí roíytg ab mw tOTEt ytvoutvor, 3] govoni af 70g Tij 
3-7 L ; 1 A M] € MI , , 
&£oÓc OAouevor, sig vo ? vov Qizov soiiv c DovAtrar * zoocroéyov- 
- o ? 
Gv, oí Ó£ yevvetovego, evUvOw, Vvo wr) 9 tveyxoatovror và ovre oltuova 
- ^ , € , ? - - P4 e ^ 
Gvveyeystv TO Àoyo, c moÀlexic emxoxorQnvon vOv Goucrov QuQv 
A [- - - 
Guvéf, quocl ro iml víÀev qjuv cvocrQosoOor. cue. — lloognmognca- 
A 1 M] *5 - 
u£v Ó& Ótt v0 Tpezev1v sivot vqv Goo ci xol roteUro. — "Soorzrto 
A (d - 
tig T0 muévegov Guo oí rooqol xorarérrovron xol utreeAAovor vog 
e , - 
OpOL0TNTCC, OUTOG XcL TG juérsge GoueTO pere AAovret, xol iv roig 
, - - , 
G«gxoBoooiuc oiovoic «ci Ow90íoig yíyvovrot uégy vàv $ixsivov Goua- 
1 , DE NS. Chou ue , e , 2 , u 
TOV, XUL 7tCÀLV éXtlvo vz0 avOgorcQv 1] érégov Cocv écOt0ueva cvrti- 
, 1 , , , "c7 , , ' , 
ueroBoÀAet «ob ytvevat evOgazcov 1] £régov Coov copuTa* xol TOUTOU 


* S. Melhodii De Resurreclione opuscu- 3. t6» Seóv correxit Gataherus  Ad- 
lum in compendium redegit Photius Cod.  verss. Misc. Posth. cap. 306. pag. 8Ol. 
CCXXXIV. Fragmenta libri collegit Gal- — Codd. Venet. et Rhedig. et editi libri prae- 
land. Bibl. Patr. tom. III. p. 713 sqq. bent x) Seo , unde Petavius, respiciens 

Car. XIT. — 1. ot om. cod. Venet. ad locum gemellum cap. 10., suspicatus 

2. ai om. cod. Venet. est cd Sed moti Entcpénen à. QoUAe- 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 24" 


depromens, et sophistica quadam cavillatione aggrediens, neque 
quicquam ex Christiana fide petitum, sed ratiocinationibus collectum 
nihil non ad eos quibus persuadere potuerit evertendos afferens, ex 
iis ipsis quae naturaliter nobis eveniunt id assequi conatus est, ut 
resurreclionis nostrae cum spe cerla coniunctam professionem fun- 
ditus tolleret. Ego vero iis ipsis qui ante me in eum laborem incu- 
buerunt, et oratoriis lenociniis fucatlam hominis nequitiam 1uslissi- 
mis rationibus diluerunt, praestantior videri nequaquam affectans, 
 ulpote qui mediocri sim ingenio praeditus, contentum me iis esse 
oportere putavi, quae beatus Methodius in oratione quam de Resur- 
rectione scripsit, adversus eundem Origenem disseruit. Quae qui- 
dem hic ad verbum omnia transcribam. Sic igitur Methodius, ut 
infra scriplum est, loquitur. 


EPITOME DOGMATUM ORIGENIS EX METHODIO. 


Hoc igitur loco qui ex fidelibus simpliciores sunt maxime freli, 
impios negant resurreclionis compotes futuros, neque quid per re- 
surreclionem intelligant satis explicant, — Nam etsi suam de his sen- 
tentiam pronuntiare videantur, ex ipsa tamen inquisitione constabit 
minime illos quae consequentia sunt posse servare. Quare si eos 
interrozemus , cuiusnam resurrectio futura sit, corporum ulique re- 
spondent, quibus modo cireumdali sumus. Sed instantibus nobis 
toliusque substantiae necne esse debeat, anlequam diligenter expen- 
dant, totius esse definiunt. Quod si nos ad illorum simplicitatem 
accommodantes iterum dubitando percontemur, num una sanguis ille 
restituatur, qui secla identidem vena defusus est, nec non et caro 
omnis, ac pili, qui unquam enali sunt, an ii duntaxat qui sub exi- 
tum nostrum eífloruerint, eo confugiunt ut deo permittendum esse 
dicant ut. quae velit efficiat. Al qui magis inter illos strenui. sunt, 
ne sanguinis copiam omnem, qui ex corporibus nostris plerumque 
secrelus est, in unum conferre oratione sua cogantur, eiusmodi re- 
surgere corpora praedicant, qualia morientibus nobis extiterint, 
Contra quos illud insuper obiicimus, cum sit corporum natura mu- 
tabilis, quemadmodum 1n corpus nostrum alimenta digeruntaur simi- 
litudinesque transmulant, ita el corpora nostra converti, cl a car- 
nivoris avibus ferisque depasta corporum illorum parles effici. Quae 
quidem rursum ab hominibus aut aliis animalibus devorala vicissim 
mutantur, et hominum vel aliorum animalium corpora fiunt, qua re 


101. Mihi olim placuit, quod multo fa- 4. mooto£youcty cod. Venet. Vulgo 
sis - - - 5 e , , 
cilius est, tQ Sed Totelv eivat & (cu- — xpoctp£yovotv. 
. ^ , - Tw . . T , 
Aexat. Cf. cap. 13: ,,£xt 10 rxavxa Ou- 5. Edili libri vitiose dvo xacovcat. 


yat &tyut tO) SEO xaraqQevyovcty.* 


Cap. XI. 


Keo. wy. 


pag. 536. 


Keo. i8. 


248 SANCTI EPIPHANII 


9| ' J 2: A DN - , E , 

&mL zo0Àvu yiyvouévov &veyxy r0 cvTO Guo zÀtLOvOV cvOgozOv 70À- 

Àdxig ytvícOo. uíooc.  Tívog ovv Foret cue iv vij «vacráoti; Kol 
[7 , M , Cow 6 SN , , , 

ovroc tig BvOov gàvegieg qj4&g 9 cÀoyov cvupuosro. iumimrtw. 


bU , ? A * L2 - 
Kot pert vevrag vag czoglag iml v0 mwidvra Üvvoza sivot v Otó 
xcropeUyovoi, xoi ÀíÉtug vOv yooqv Ovvautvac xerd vqv mo0jtiQov 
c , , - T7 
éxOoyqv vnofcAAav r0 portet cUrOIG yore Oiov vuv àv 
-9 , 
TQ HEPRAC WE Kot e ie i iw dub qug AS Wes xol PEijyayé us év 
zVEUUOTL, Xo KONG n év Rem m£ÜLov, xoi rOUTO ?|v utGrOV OGrécv 
cv99omov, xol msgujyoyé us ém ovtQ xvxÀoOtv noxio xa iov, 
A , 3- ^ , rd J 1 9 A , M A J 
z01Àe Gq00g« iml zmoocotOv TOU ztÜ(ov, xoi (Qov, evro i«oa iov: 
' 5 , e 2 , , / A sta , - 1 
xoi &iz& 7tgOG Me, Tie cvOgomov, sí bnuoerot vo OGTée ToUTO; XL 
3 c - 3 
simov, Kvgis 0 O9s0g GU imioroco, vaUTe* xol sims mo0c us, lloogq- 
5 ? ^ 
vtvGOv vii GvOgo mov: xol simov z90c cvtd, Ta 06:ée vd &noc vara, 
? , y j , , ? "M , - LH , , 
cxovGore Àoyov xvgiov: vaOs Aéycu 4Oovai xvgiog voig OGTfOLG TOUV- 
? X A OTNCG , e - - E LI , , n" e 
rOLc* lÓov éyo siccyco sig vag mvsÜua foc, xol Occo sic vuoc 
vtügm, xoi émoto ig vpuüg cagxoc, xol ixrevd ig vudg Üfgua, xol 
, 1 - , 9 SP ow, LI , LT , Cx 2. 4 
oco TO zvtÜuc gov ép vuüg, xoL Cqoso0s, xoL Oncoucr vpeg Ez 
viv y5v VuQv, xol yvocscOs Ort iyob siu& wvgiog. Tovro uiv ovv 
, - -— n* ^ av A LH , M -* 
zwOovoríoo yodvrot vÀ QuvQ. Kol cÀÀo 08 Aéyovotv eveyyslixe, oiov 
s A ? - 5 c A i] r A - ? , LI M 
cc T0, Exsi toro, 0 xÀevOguog xol o Bovyuoc vOv OÓ0vrOv, xoi vO, 
* Y b , 
HG r0v Óvveusvov xal Vogt x. oL caue czoléca, iv ysévvm, 
xol v0 iv vÀ llovÀo, Zuooztoujost v vuv couoro, Ói rO Pvoixo)v 
cvTOU zvtUuo iv opiv. 
, 24 , M L7 
Xon 0b mvra vOv guÀednOw xaT !ovrOv rovrouc vOv vo)v émi- 
- ? ? b i] - 
GrxGovre ztoi rio cveortocsog cycvicacOoi, ? coat vt xol vuv TOV 
5 : - - 
coyolcv z«gcÓocw, xol pvAcbacOo: iumsctiv sig qÀvagíav zroydv 
, ? , r/ 1 - T - S H ' 
vogucorov, «Ovvorov rt (uc xol 8:00 «vo£iov.  To)Uro ovv sig vOV 
- w rc - 
rO7t0v ÓicÀumvéov, Ort züv Gua vx0 qQUGtog GvveyOutvov rijg xara- 
€ ? ? , , 
r&rrovGne PEgOév vive Olxqv voogije elc evrO , xol czoxguvovone avrl 
- - - - , M 
TOv ém&geyouivov frega, Ogmso vd vàv qvrOv xol ràv Gov, TO 
? - M 
vÀixOv Uzoxsiutvov oUvOtzovs &ysu voUTOV. — Zhi0TtQ OU xexdg zoTOjOG 
9- Hd - , [u A A"179 A , 561 , e - 
Qvouocrer r0 GOu«, ÓL0rL OG ztgOG TO cxgiDég reyo ovàse Óvo qusQüv 
A - - [u - 
TO zt9QrOv Uzoxsiutvov vraUrOv iorwv iv vr Goueri vuv, xoi vOL yE 
4 
i T - EJ ? - A 
voU oiov s] IIovAov s] Ilérgov «sl roU ovroU OvrOg, oU TOU xorc apv- 
' 3 , € e 3175 »" nv Cw MR. » 9 * , , 
qv 9? uovov, ae 59 ovcía ovzs Qeí xoO' qu&g, ovr éztigeyOutvOV TL 


6. aAóYou emendalio est Galaheri l. l. sincera. sit: Oportet veri amantem 
Vulgo extat aAóyouc.  Pelavio piacuit quemque apud se (xav autóv vel xat 
óc. QUrÓv, nam ulrumvis ferri polest) , istis 

Cap. XIV. — f. Frustra, inquit Ga- ubi animum adiecerit cell. — Coniectura 


takerus l. Ll, lectionem hanc sollicitant xav" ajrov, pro xxv avrov, Pelavii 
, - . . 
xav q«utQy adscribendo, cum scriplura est. 


PANARII LIB. II, TOM. I. HAER. LXIV. 249 


saepius repetila necesse est idem corpus complurium hominum sae- 
pius esse partem.  Culiusnam jgitur in resurreclione corpus esse 
debebit? ]ta nos velut ratione destituti in alüssimas quasdam nugas 
atque ineptias devolvimur. 

Ceterum post haec a nobis obiecta eo demum se referunt, ut Cap. XIII. 
omnia deo possibilia esse dicant, atque ad opinionem suam quaedam 
scripturae testimonia quae primo, obvioque sensu illorum confirmare 
dogma videntur, accommodare nituntur. Quale est Ezechielis il- 
lud: Et facía est super me manus domini, et eduxit me in spiritu, et Puto 
posuit me in medio campi, hic erat plenus ossibus hominum, et cir- ' "d 
cumduait me ad ea per circuitum: et ecce multa valde in superficie 
campi, et ecce ipsa arida valde, et dixit ad me, Fili hominis, s? wi- 
vent ossa haec. | Et dixi, Domine deus, tu ista nosti: et dixit ad me, 
Prophetiza fili hominis: et locutus sum ad haec, Ossa arida audite 
verbum domini, haec dicit dominus deus ossibus istis, Ecce enim indu- 
cam im vos spiritum vitae, et ponam in vobis nervos, et inducam in 
vos earnes, et extendam super vos cutem , et dabo spiritum meum in 
vos, et vivetis, et ponam vos ?n terra vestra, et cognoscetis quia ego 
sum dominus. Hoc igitur probabilius ceteris testimonium est, quae 
commemorare solent; praeter quod nonnulla ex evangeliis expro- 
munt. Velut: JÀ erit fletus, et stridor dentium. ltem: Timete eum Matth.e, 12. 
qui potest et animam et corpus perdere in Gehennam.  'Tum illud ex n. d. 
Paulo: Fivificabit mortalia vestra corpora, propter inhabitantem eius Rom. 8, t1. 
spiritum in vobis. 

Verum omnes eos necesse est, qui veritatis studio ducuntur, Cap. XIV. 
cum ad ea animum adiecerint, adversus istos de resurrectione con- 
tendere, ut et quae a veteribus tradita sunt relineanlur, idque ca- 
veamus, ne in sensuum inanissimorum ineptias descendamus, eorum 
seilicet quae neque fieri possunt et divina maiestate sunt indigna. 
Quocirea sic ad eum locum ratiocinari convenit. Corpus omne, 
quod quidem nalura continetur, quae extrinsecus aliquid ei alimenti 
instar adseisceit, proque 1is quae sufficiuntur excernit alia, cuiusmodi 
Sunt stirpium corpora et animalium pars illa cum materia concreta, 
nunquam unum idemque remanere. Unde non male fluvius quidam 
corpus esse dicitar. Quoniam si accurate consideremus, ne biduo 
quidem prior maleria in corporibus nostris eadem constansque per- 
severat, cum interim Paulus exempli gratia, vel Petrus, idem ni- 
hilominus persistat, non modo si eius animam spectes, cuius sub- 
stantia neque fluxa est in nobis, neque quicquam extrinsecus inve- 


2. Verle polius et vindicare veterem 3. uóyoy placuit Gatakero. 
quoque traditionem. 


pag. 531. 


Keo. «c. 


250 SANCTI EPIPHANII 


»» 1 *V 6 G A215. [d , € , 6». AA Hj 1 
Éyey mob, xav óevoT: wv $] puGig TOU GOuorOG, TO TO tiÜog TO qa- 
* - 9 5$ 3 D P , 
goxvruoífov v0 GOpuc« T«UTtOV tivoL, (Og xoi TOUVG TUTOUG Uévtv TOUG 
A ' , , 
evrovc, *vovg Twv moi0rqro llérgov xol IlovÀov v5v couerwajv za- 
? - 
guGzcvovrog, xaO qv moi0Tqro xol ovÀci ix mweíÜücv mzapeu£vovo, roig 
, d ED ES , 5 ' ! 624 , B4 t, 
Gc0ueoL, xeL wÀÀoa Tiv& (ÓLouMoTO, ? poxol, xoi 9éimLi rovroig ti ti 
- A * ? - 
dórwv Opoi0v, voUro TO tióog xoO' O siÓomowire, O0 llérpog xol o 
- A] L2 , - - 
llejÀog, v0 Go porixOv 0 iv rij ivoGrdoti megvrO eros mat cij pvyj 
3 7X A ^ , , , 7 a ete. - 5 , * 
émi TO xgsivrOov useroDoeÀÀov, ov szevroc ? 0& vO xti ivrerayuévov c0 
«d i] , n ,' [4 i] Mi e^ , , - 
XoTO TQqV 7QOTQV Uzoxsiutvov.  fiomeg Ó& ro ciÓog fiori uéyor voU 
* ^ ^ 
zígoeTOQ, xov oL yoagoxTyotc 0oxdGL zoÀÀqv Pysw mogoAÀeymv, ovrog 
vowtéov xoi imi voU mogOvrog tíÓog vavrOv tivo, TG uéfÀkovri, màsi- 
e , , - 3- [8 /AÀ Àn "4 - ' 4 
6TQc 005e icouévqe vg émi xcAMwov uereoAÀnc. Aveyxeiov ydo v5v 
i] , - - , 
apvymv év vomoic GO uoTUXOUG vrtcoyovcov xsyogoOot GOuaGL xovoAA]- 
- , - e - 
Àoic voice Tgóztoic. Kei Gto iv OoÀcoon C5v vudg ivvógove ytvo- 
uévove sb iyogv, mzevroc «v Eót mogonAnoíav Fyswv xoi viv GÀÀqv 
iy9vov xorccoraGw, ovrog uéAÀovreg xAqoovousiv Baciiz(av ovgavdv 
, -— - 
xoL iv vOz01g Ütegépovoiv ZosaOot, cvoyxaiov yorcQor Gopuoct zxvsv- 
- ? - ^ 
perixoig, OUyL TOU ciÜovg vOU zwQoríoov coovifouévov, x&v ini v0 iv- 
, ? ^ $3 - 
Óof0rsgov yívqvow, «vro? 1] rQomi Ocztg 5v Iqoo) ti0og, xoi Moo- 
J ui Er , , er :] - , CMM CMM i 
cécc, xci HÀtov, ovy tfregov év rjj uerajoogo Get zr«Q O0 qv. 


M] , ; E] A b e [L A , 
Mn zogxomrst vToivvv, sí TO ztQOrOV Uzoxtlutvov Qv TiG ÀÉyoL 
'2?O9 - 1 , er ec , ^ , , , , 
uy] £668 ot rovt0v v0vc, Oxov o Àoyoc voic égioravetv Óvvoyu£vorc Ósí- 
- , e - $4 H - ni 
XvVUGLV, Or, OvÓS vOv Óvvoront Óvo qutoGv sivoi TO ztQOrOV UzOXt(ut- 
t ^ 1 - - 
vov. "A&wv 0i émivivor xot v0 éregoiov uv GmsígsGOot, £rtpoiov Óà 
* ^ M M 
dvíGoruGOqt. —Zmsígsvon yog GOue wvyvkeov, iys(oevrot Gu zvevua- 
, LI , , 1 , n ? , A ' f. , 
TuX0V. — Kot émigéotr. zcÀiv. 0. &z00rO0Àoc, oytÓov vwv yutvqv moi- 
^ DINE - 
vQyve ?4uüc Oi0coxcov cmoríiOtcOoi u£liew qu&g, roU ciüovg oogoué- 
1 ' - Irt - , , 1 e 1 1 * 
vov xarc tqv cveoroGiw Tovro Óé pqui, cÓsÀpol, oru Gags xot aLuo 
, ES ^" , , ei € ' ' , 
Bocilstev $t0U xAngovourco, ov Üvvavrart, ovóé 1] p9ogc ziv egO«o- 
L3 —- 
Gíav. "Ioog uiv ydg Écrat ? meQt vOv &ytov * Ó,exgarovusvov vxo vo) 
5 , — /, A , A Mi , , ? 92. e M 
5 e(ÓoztotoUvrOG xorse vwv GuQx«, Gcgb Ó& ovxéri, cÀM Omtg mort iya- 


Á. co96 scripsi cum Pelavio pro zig, Car. XV. — 1d. x&Àw reposui er 
quod vulgo praebent libri. auclorilale cod. Veneli. Vulgo xot. 
5. Vulgo distinclum est: axo, xo) 2. XuXc om. cod. Venet. 
éml voUtotg Et xl dotty. Cuctoy. xoUxo có 9. mept xó Gytov cod. Ven., quod eliam 
€iOog cell. ferri possit. — Vulgo soi toU tÓw Gov. 
6. Fortasse £t. xeptttóy tà tO» ayiov coniec. Pelavius. 
7. Sic correxi. In libris vulgo est xó8c 4. Ouxxparovjtevot cod. Venet. 


ét. 5. cl8onotoUvtog cod. Venet. Et Ga- 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 251 


clum accipit, sed ob id praeterea, quod tametsi velut in perpetua 
fluxione sit natura corporis, eadem forma permaneat, quae corporis 
nostri quasi nota quaedam est propria. Non aliter atque eaedem 
figurae manent quae Petri Paulique corporum qualitates. confor- 
mando exhibent, per quam eliam qualitatem accidit ut et cicatrices 
jam tum à pueris in corporibus permaneant, aliaque nonnulla quae 
singulorum propria sunt, cuiusmodi sunt lentigines. — Ad haec licet 
similis corporea illa forma sit qua Petrus Pásusiito potissimum con- 
slituitur, idque ipsum quod in resurrectione animae denuo tribuitur, 
sed in melius conversum, non tamen eadem est illa materia quae 
corpori primum insita fuerat. Ac quemadmodum species ipsa ad 
ulimum usque eadem est, etsi ingens propriarum formarum nota- 
rumque videatur esse diversitas, ita et in eo de quo agimus intelli- 
gendum est praesentem corporis speciem eandem esse cum futura, 
cum eo tamen, ut incredibilis in melius sit futuro mutatio. Necesse 
enim est animam corporeis in loeis haerentem consentaneis sibi uli 
corporibus. Atque ut si in aquatilium naturam conversos vitam in 
mari degere nos oporteret, necessarium foret nos alia corporum 
conslilutione, pisciumque simili esse praeditos, ita qui coelorum 
regni hereditatem adiluri sunt ac diversis in sedibus habitaturi, spi- 
ritalia quoque corpora habeant necesse est, non quod prior extin- 
guatur species, tametsi in illustrius quiddam gloriosiusque mutetur. 
Quemadmodum lesu ac Moysis et Eliae species in trausformatione Matth. 17. 
non alia quam quae inilio erat, exülit. 

Non te igitur offendat, si quis primam subiectam materiam non Cap. XV. 
eandem tunc futuram dixerit, cum ne biduo quidem modo eandem 
illam permanere posse ralio ipsa declaret, si quis mentem velit ad- 
vertere. Ánimadversione praeterea dignum et illud est diversum 
seminari corpus, diversumque resurgere: .Semznatur enim corpus 1.Cor.15,M. 
animale, resurget corpus spiritale. His omnibus eiusmodi ab apo- 
stolo subiiciantur quibus nos terrenam qualitatem sic esse posituros 
docet, ut ipsa in resurrectione species salva inlegraque permaneat. 
Hoc autem dico, fratres, quoniam caro et sanguis regnum det possi- Yid. so. 
dere nequeunt, neque corrupito incorruptionem. | Etsi enim fortasse 
eximium quiddam sanctorum corpori tribuendum erit, ut id carnis 
ipsa proprielas conservet, caro tamen amplius non erit, sed quod 


takero hoc placuerat, qui Advv. Miscell. eccat Tt TOV Yutvoy, OtxxpatovUjLevoy 
cap. 36. pag. S02. triplicem proposuit  uxó to) lBtonotoUwtog vel cl3onotoUvtoc 
£mendationem , esse videlicet reponendum cei. Pro szi&orotobycoc enim, quod nunc 
"looc piv 120 xeoleocat tt tO» dYylov, ex cod. Veneto reposui, vulgo exiat i8to- 
Ota pacc ov u.evoy Unó ToU lBtorcototvtoc motoUycoc.  Verio: Fortasse enim san- 
cell., vel polius "Ice pi» yàp mspl- ctum, qui ab eo qui olim carnem con- 


252 SANCTI EPIPHANII 


E" 4 ^ , E — ^ 
goxrnoltero iv vij Gagxi, voUro yagexTuowOncsro, dv vÀ mvsvuarixG 
Gott. 

A M , - L2 
Koi mgog ve óquoroa Óà vOv yoogGv & zagoeríOtvrot of GàsAqol 
quGv, vaUra Poriwv timsiv. Kol modrov iv và 'lefexwjA 9 inioroGov, 
9 2 - , ^ r , À. ^ Li , e*t ? , 
ép oig Boviovror ob cmÀovGvsgor, «oro rog Àíftug vavTOG OvÓR ava- 
- M , 
GreGig GeoxdQv tror, cÀÀd OGTíov uOvov xoi Ótoucrov xol vrUoov. 
ri M LU c , ? ^ [64 , £ M , 
Ayo Óà xci vrmoÜ0sixríov cvrOlg OTi Gvvagztofovra Og wr vevonxortc 
A ? - , 3322 - - 
TO ytyoopuévov. Ov ydg ei 00r& Ovouoteror, zevrog T& 0GTG TcUTG 


E , é ri 702 , - A4 £6; T , ' )G ^ A 
pag. 538. vOsTéOV' (QG7tQ OUOE EV TO , J1LEGXOQTULOU1] zt(VTO TC OGTO MOU, XOL, 


di 


5» , er , , i , - 4 2 - i] , 
luccí us, Ort ivegeyOx va OGT& uov, gqovtgo? Ovrog TOU ui AÉye- 
? ^ — —— 
c9oL, rt OGr& xcr& Twv xowwv ixOoyqv. "Eznwpétotra: yoUv vQ Àóyo 
m UL 3 , 
Ort, rol Àéyovoww, Ovi. Ígod yéyovs v& 0óc:à quQv. Aou ys Àé- 
? e - 
yovcr, Ewoc yéyove và 0Gtín wudv, O£10vreg cvícraGOot Gvva- 
- U 
q9ivva ; '"AlÀa voUro cumyavov. 4éyouv Ó' dv, E«oc yéíyove zd 
Ocrím uv, iv eiyuoÀoGioig ysvOusvoi, xol mücev fovixwv vorióe 
czopsBAwxovsg. "Emigéígovoi yoOv r0, AAz0AcAsv x mig quGv, Ót- 
ztgovxousv.  ObxoUv s émoyysia vZc cvecrcGsog ToU ÀeoU &Goriwv 
^ - A A 
cz0 ToU zrOorOG xol Tic Ofovel vexgOTErOG qv vevéxgovron, Oi Td 
c , m , - , ^ ^ [s L] A e A 
cueorquore roig iy99oig zegadoOéfvreg. Kol oí euegroot Ó& vxo 
- ^ * , , 
voU Gov5ooc Afyovrot sivot vdqor yéuovreg 0cvéov xai zone cxaDuo- 
, , hi E ^ ? , i] M n , L] , , 
cíac.  lloímsi Óà vÀ OcG cvolysw vd uvmusim ixcGrov, xai iEcytiv 
- C x [6 " ' A , 
ix ràv uvqusiov qu&c é£oozoimuévove, censo 0 Gcvro rov Zatooov 
tlÀwvotv eio. 


x e 


-; i] —- , 
To ài, '"Exsi Foro( O0 xAovOuOc xoi 0 fovyuoc ràv O00vrov, 
, - € , 
zog eUroUg dzogmréov Ort dg iv voUrQ TO io züv uéAog sic rwvc 
e A , , 1 
qotíov 0 OquiovoyOg xovrtGxsveGtv, oUroc xci rovg OÓ0vreg sig vo 
, , * - ^- g 
Ó.exOzTtGOwL vqv Grtotav voogn]v.  Tíg ovv yoti« roig xoAofou£voic 
, , 5 A , ' , » , , i] , ^ 
00óvrQv; Ov ydg sig vuv lécvvav Ovrtg xor ovrovc geyovrot — Kot 
- A M , , 
Osvxzéov Ort oU z&vro zegoloufievscOw, Os xova vO xtíusvov. — Odov- 
- - A , - , 
vog yoUv, goi, eueoroAdv cvvérgnpoc, xci, Tuc uvÀag vàv Àcovrav 
, c , , .| e, 234 7 e c ^ , D - 
GuvéSÀactv 0 xvgiog* vic 06 oUroc sjMOtog, ic vroAeuavew Ort viov 
- - A A E , 3:8 /, , 
rà Gogoro vOv ducoroAQv 0 Qt0g rovg 000vreac avrOv Guvrolfe. uo- 
eX - , er 
vov; "Qemso ovv sl ig OfÀov voUra oUrOc Pytww OAiBouevog cuero 


figuravit conservatur, circumdabit am- — ratore, intellexit, sed est inlerpretatus 
plius non caro quidem , sed quod cett. ,,quod figuram et speciem carni tri- 
Verba Jnó to) eiSorotoUvrog Gatakerus  buebat.*'' ^ 

una cum Pelavio non de deo, carnis figu- 6. Rescripsi éniovnoow ég oig cell. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 253 


in carne velut propria quaedam nola erat impressum, hoc idem in 
spiritali corpore consignandum . erit. 

Quod vero ad eos scripturae locos atlinet qui a fratribus nostris 
obiiciuntur, ita breviter occurrere possumus, atque inprimis ei quem 
ex Ezechiele proferunt. Etenim si rudiorum mentem ac scopum 
velimus attendere, quem in prophelae verbis sibi proposuerunt, con- 
sequens est ne ullam quidem carnis resurrectionem videri, sed os- 
sium duntaxat, cuticularum atque nervorum. Sed et illud demon- 
strandum ipsis est, temere illos in errorem abripi, dum scripti sen- 
tentiam nequaquam pereipiunt. Neque enim cum ossa nominantur, 
haec ipsa quae habemus ossa par est accipi, uti neque in his locis 
ubi seriplum est, Jéspersa sunt omnia ossa mea. "Tum: Sana me, 
quoniam conturbata sunt ossa mea. — Cum sit manifestum non secun- 
dum vulgarem nolionem ossium nomen usurpari. Proinde stalim 


eadem in orauone subiungitur, Eo quod zpso dicunt, Quoniam arida E 


facta sunt ossa nostra. . Num hoc igitur dicunt, 2rida facta sunt An: 
ossa. nosíra, quod eadem in unum collecta volunt resurgere? — Atqui 
fieri istud non potest. Quare arida ideo sua dicunt ossa quod in 
captivitaübus diu habiti vitalem omnem humorem amiserint. Unde 

et illud inferunt: PerZt spes nostra, absciss? sumus. Quocirca re- nia. 
surrectionis illa populo faeta promissio ab illa ruina ac velut eneca- 
tione, qua exüncli sunt, cum propter scelera in hostium polestatem 
traditi sunt, quaedam est excitatio futura. Quin etiam peccatores 

a salvatore sepulchra esse dicuntur ossibus, atque omni immunditia 
plena. Sed illud divinae maiestati convenit, ut singulorum sepul- 
clira patefaeiat, et nos ad vitam instauratos e monumentis educat, 
perinde ac Lazarum foras salvator extraxit. 

Iam vero quod hune locum obiiciunt, Jb; erit fletus et stridor Cap. XVI. 
dentium, sic adversus illos disputandum est. — Cum in hac vita mem- n msg 
brum omne ad usum aliquem a summo illo opifice sit conditum, tum 
vero dentes solido cibo comminuendo sunt facti. Quid igitur denti- 
bus opus illis est qui apud inferos eruciantur? Non enim, opinor, 
quicquam illie manducaturos esse dixerint. Ad haec docendi sunt, 
non omnia perinde accipienda esse ac scripta sunt. — Quare alio loco 
scriptum est: Jeztes peccatorum contrivisti. ltem: Molas leonum P 2 ia 
confregit dominus. Nam quis adeo stolidus est ut sibi persuadeat 
deum reservalis peccatorum corporibus solos dentes conterere? — Ut 
igitur qui haec ita se habere velit in angustias coniectus ad allego- 


Vulgo: éri xà 0cov éq' oig QoUXovcat lego. Vox émlov(oo» quam. facile po- 
cell. — Pelavius ariolaius est émet oco» uerit corrumpi in érl xà 6coy in aperto 
£g oig QjoUAoywtot celi. Quod mon intel- est. 


pag. 539. 


Keo. 1£. 


254 


im cAMqyogíaov, oUroc fmryríov rÀv xoAÀotouívov TOv Bovyuov tv 
óüóvrov crc wvyic, ÓUveuv pocqrnjv $y0vene, quc iv xotgó roU 
d£yyov msgi rÀv cuagrmuarOv xarc r0v GvyxoovGuOv vv O00vrov, 
?gc igoóvQos, Bovésa ro)e 000vreg. To Ói, Gof9«rs rOv Óvvc- 
usvov x«i apvyrv xol 0 Guo azoAécot iv D'eévvg, veyo uiv Oibccxtt 
0r, coQporog 1] jvgy, dye ÓP ÓgAor xol Or, 70001c GOMTOC 0U xoÀa- 
oOucsron. — llegl o9 qvGioloyotvrro d ztQi voU tlÜovg xol voU mQG- 


SANCTI EPIPHANIT 


e , E37 LO Y ' R15 , n 

TOv vzoxtévov signx«cuev. Kot vO ztw0c TO c7m00T0Ào 0i, Zco- 
gi , -» E- 

z0LjosL xol vo Qvqvc wudv couera, OvgroU Ovrog ToU GOguerOG xal 

- ? Ld ^ , 
ov uerégovroc rijg cAwn9ivyc £o1e, Óvveror maguGrkveaw , Omov TO GQ- 
gerikOv ei0og, meol ov lgsogev, vij uoti Ovqrov 0v, ürav Xoiróg 
- f Mae - ' 36. X , -) lU - * - 
gavego9 7) £o] ajpv , xoi evro uerepoAe, «0 TOU tivo cuo Oa- 
^ A] ^" ^—- 

verov, foomowOiv Óue v0 zwvtUuc rO Coom0L100v. ix roU mvtvuorixOV 
:] mI - 

yeyovévot, — Kot 10, "Eozi 02, llag iysígovvow of vexgol, moío 0i ca- 
LT Ci ^ 

peri Éoyovrou; yvuvdg zagícTNsw Or, TO zQOrOV Uzoxtiutvov ovx 

2 , ? X ^ sk RU. Y , a. au e d 

cvegrQosrot — Ei yao xaÀdg &Ac[outv TO mogaÓsvyuo, duréov Ort Ó 

GmeQpotuXOG ÀOyog iv vQ xOxxQ ToU círov Óga£eusvoc vijg zapoxtiu£- 

ri 9 n 2 «^ , , ^ - 

vnus viue xeL Óv 0Àngg evr5c y0916a6, ztoi0gobcusvog evTüc TOU QU- 

roU ziüovg, cw Eyev Óvveutov émiiüwo: Tjj zoTt yj xoi VOcrL xol 

9» 1 M , Y 2 , , 39 , Li 

cígu xoi mvQi, vixuGac vag ixtívov moioTWNrac, ? dg uereeAAti imi 

T A — 
ravtQv Tc é6zww avrog Ónuiovgyoc, xol ovrog GvuzAmooUroL, 0 Groyvc 
id ^ ? ^ , 
tig vxsopoAqv Oi:wgíoov voU ib coyng xOwxov, usyíOn xoi oymuon 
xol zou. 


* [IPOKAOY. TOY AYTOY. 
^A uiv oov Sigryévuc slc viv ztgl Gvoorectoc iyytodv zoeyua- 
r£íav iGmovüacs, mowvuorérqv imisxvUusvog Otcoolav, sio, roce)re 
Gg iv imos. "EvOvuoU 0i xol và roUroig &vaStoodív igstzc. i- 
miTUL yog Tdg cO TOV yoogGv frw mgog roig tlomuévoie ueorvoloc 
zegeÀefjsiv, Vv dgmso cvüpidg zcvrea và uíoy ovuuéroog Ó Aóyog 


Car. XVI. — 1. t6 bvyjc 8Uya-  inlerpretationem vel ingratis trahatur, ita 


uy pague oux éyovonsc volebat, Ga- 
tlaherus Adverss. Misc. Posth. cap. 36. 
pag. S03. — Sed mutanda erat sola in- 
lerpunclio, cum verba cxów (iovyuóv cà 
c8óvtty cum rfjg vvyric omnino iungen- 
da esse senlenlia adsiruat. Hoc enim vult 
scriplor, quemadmodum is qui scriplurae 
locos islos lam presse inlerpretetur fieri 
non possii quin demum ad allegoricam 


eliam allegorice statuendum esse de stri- 
dore dentium in iis qui summis suppliciis 
afficiuntur , ut sit non corporis dentium 
stridor, sed animae, velut corporeae, velut 
commandendi vim habentis, quae videli- 
cel tempore ullimi iudicii, prout sensit 
cum inler vivos essel, horrebil, inque mo- 
dum corporis quasi denlibus slridebit. 

2. dig &xgpty Qv vel get Exgpoy 1] 


255 


rieum sensum vel invitus trahitur, sic de stridore dentium in his qui 
suppliciis afficiuntur inquirere idem oportet, quatenus anima com- 
mandendi nonnullam vim habet, qua ultimo illo iudicii tempore, cum 

de peccatis quaestio habebitur, perinde ut collidi dentes solent, ita 

tum dentibus quodammodo stridebit. lilud vero, T/mete eum qui o s 
potest et animam et corpus perdere in Gehennam, forle id unum nos 
docet, experlem esse corporis animam; aut illud insuper, animam 
sine corpore nullas poenas esse persoluturam. De quo corpore quae 
ad speciem ac primam subiectam materiam altinebant, paulo ante 
nalurali ralione disseruimmus. — Át vero dietum illud apostoli, Zzvifi- 
cabit et moríalia nostra corpora, cum nostrum mortale sit corpus, 
nec verae vilae particeps, istud ipsum declarare polest, corpoream 
hane speciem de qua antea diximus, quae nalura mortalis est, cum 
Christus apparuerit vita nostra, et ipsam ab eo stalu, quo peccati 
corpus erat, esse mulandam, posteaquam scilicet ac vivifico spiritu 
ad vitam restituta fuerit atque in spiritalem naturam iransierit. Prae- 
lerea istud ipsum : Sed dicet aliquis, Quomodo resurgunt mortui, aut 1.Cor.15,35. 
quali cum corpore venient? palam illud ostendit, primam subiectam 
maleriam nullo modo resurgere. Nam si recte propositum ab apo- 

stolo exemplum accipimus, dicendum est, seminis naluram, quae 
frumenli grano insita est, vicina correpta maleria totam illam per- 

vadere, alque illius pariter correpla specie vires suas in id quod 

ante lerra, aqua, aér ignisque fuerat transfundere, earumque su- 

peratis qualitatibus in illam ipsam cuius est arüifex convertere, alque 

hoc modo perfici spicam, quae a priore grano mirum in modum et 
magniludine et figura el varielate dissideat. 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LXIV. 


Rom.8, 11. 


Col. 3, 4. 


EX EODEM PROCLO. 


Haec sunt, ut in compendium redigam, quae contra resurre- Cap.XVII. 
ctionem Origenes magno studio disseruit, in eoque argumento sum- 
mam tractandi varietatem adhibuit. Tu vero quae deinceps sequun- 
tur diligenter considera. Hoc enim reslat, ut allatae e sacris literis 
auctorilates ad ea quae dieta sunt adiunganlur, ut lanquam stalua 
quaedam, sic oralio nostra suis omnibus proportione servala parli- 


placuit Gatahero 1.1., qui vertit: ,,Quae- 
rendum idem (nempe allegoricum ali- 
quid) in stridore dentium, quum anima 
utique mandendi vim nulla habeat, qua 
quis tempore illo quo de peccatis co- 
arguetur, prout collidi solent dentes 
(inter mandendum scilicet), ac si amens 
esset dentibus stridebit.* 

3. Gc, quod vulgo desideratur , repelii 


ex vocabulo eo quod. praecedit xotoxvtag. 

* De hac inscriplione, quae vulgo in- 
distincte legitur , iila ut. quae huc usque 
dispulala sunt non Methodii, sed Procli 
esse videantur, cuique diffisus Cornarius 
verlit, , Hactenus Methodius Origenis 
verba retulit: sequuntur nunc Procli 
verba, quae item Methodius recenset,*. 
recle statuit Pelavius in Animadv. ad h. I. 


pag. 540. 


- 6 GxottivOG. 


256 
fovro) ÀofjQv 0Àcc ix miwoovg m xersGxsvecpévoc, dÀÀe umüiv fyov 
ivósie vÀv tic GyWuo xol xcog cuveryouévav. 
GvvcOovcr ovtoig, émixgerUvovoon z90c WA HU L AN Qweyoyije xesis- 


SANCTI EPIPHANIT 

Ti oov of ygogol 
rOvoc rOv &vOgczov, qoeoríov.  Toevrog yeg iv "e oig t£ 1], wi 
zt«QexozTOv TOU Üfovroc, exoifGc vosiv, siGero: Twv cvccracw imi 
ToUrov pu] yojvoi megolopflaveGOnt: ro Goeroc, (re dÜvvetotvrog 
degésov ór eivog uévew , cÀÀAa imi voU mvevpartixod, iv à evr0g 
0 xol viv iv vovro dueootouevos jogoxrug "ronSijoeven - y ! £xa- 
se ise dn xci 
"Pev- 
Gr0U ycQ Ovrog TOU GOiorOG TOU VÀLkOU, xoi unOóémors uívovrog ig 


óroc quGv xol wert Twyv uoogpnv 0 evrOe 7, 
Shloiévei. — OUro) ydo éxsivog EcsecOot cessa vQv dveGroGu. 
c D k) 1 ' 2 ' , aa? , 1 A 
&avTQ , xcv vO fÜgoyv, cÀÀc m.Qocywopévov xoL cz0ywoguévov zctol v0 
síüog 0 ?yapgoxrqoitov vOv &vOgcozov, vq ov xol Gvyxogurtirot TO 
eye , 
G9oi ^*0siv mgocOoxav. 


a 7) , 1 LI , , , ^Y , w bI , 
dveyxQ, quoil, vqv evecreciw imi uovov voU siÓove cot- 
Koi tva uo] time Ort, 9 Kol AavOcvet 
"Exsivog ydg voUro ?"OicAo(Fsv: éyo Ó£ co: Gegécrspov 
tT ' A - 27 , A ' , e, / 
00s rov vov voUrov éÉqymcouoi. "Hów ydo m&vroc fOoouxoc Ófoua 
, 25.27 - ^ [4 e, A M 245 
(00v, 17] «ÀÀo vi TOLOUTOV ytpiGOév vOerog, Org iv mgog OÀLyov 
A ? - ? i] * 1 ? 
xtevovutvov zoe oÀiyov zÀ«ooiro, esL vO siüog vO cvrO Üsuvvoiv. 
T A ^ * M , ? , A 3 S ^ WC A Li 
Oiov ydg dv 1| v0 zeQiéyov, cv«yxr 90g «vrO xol vO ÍvrOg Gynuaci- 
teo at. 


ri , ^ EP Er) A ? A ? , - — f 
TOV 0G0V ÍxycivoL, wr iv vov dGxOov cOpococ xsvoOTvor ro) vOaroc, 


Dos ydg, Umexoéovrog voU vOoroc si rig moocfeALtu ToGOU- 


- M] 7 i] - 
e ur evayxw voioUro qoívscOnL rO zoocriOÉusvov oiov xol TO zv, 
M 7 : - ? ^ 
Óud vO sivo, xal v0 zregifyov vO cUrO 9 zsQl O sigos? wo emopgti, TO 


^ ? 
V0og. Kol Óy xci v0 GO rovroig O iOcÀov cmaxofav ovx aidr- 
M - , 
GOqcsro.. — ficovroc ydg xoi vo c0 Tijg ToOQ jc GvreigoyOueva cvi 


vOv vniícoOt:icGv c«gxQv sig vO GyzMo TOU zsQi£yovrog siÓovg usra- 
Balo)vro:, xoi Omocov uiv dv xor rovg 0gpOoluoUg ÓiyvOT, roig 
ógOnAuoic Forxsv, Omocov Ó& xovd TO mQ0ccmOV, TÓ zQocdmO, OmO- 
Gov Ób xove v& frtga, rOoUTOLG* Gigrt TOV oUTOv fxaGrOv qoívtoOor, 
oUX OUGQv Qv Gcgxdv iv reUrQ TOv moorov vzoxtiufvov, dÀiÀa voU 
sidovc, xo9' 0 siüomoioDvroi vc migogyrvópeva. Kol voivvv sib wj 
écutv of avrol, x&v ixi óMyeg nju£eag , TÀ GüuoTL, dÀÀm v) siós, 8 £v 
TQ GOpuert, voUrO yoQ uovov Eormxsv dz ysvíosg, — zolló 0Uy 


Car. XVII. — 
net. 

2. yuooxnputCoy cod. Venet. 

9. Vocem awxyxv in cod. Rhedig. el 
edil. princ., nullo lacunae signo, exci- 
piunt verba tà eipgnuévQv cell. , quae 
sunt cap. 24. (cap. 46. pag. 570. D. edit. 
Pelav.) Pelavius (cf. eius Animadv. ad 

l.) ordinem (turbatum bene agnovit; 


1. £x5ctog cod. Ve- 


cui nunc demum , ope cod. Veneti, me- 
deri licuit. 

4. Gctv cod. Venet. Vulgo 8i. 

5. xoi AnySdwer cod. Venet. oux dc 
poySávet vulgata scriptura est, — eic aet 
(vel etiam oücec act) uavSavet Gataker. 
Advv. Miscell. cap. 36. pag. 804., qui 


uaySaysty docere interpretatur. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 2571 


bus constans absoluta sit penitusque perfecta, neque quiequam in illa 
ad figuram pulehritudinemque desideretur. lgitur quemadmodum cum 
his sacrae literae consentiant, atque ad melioris vitae complementum 
hominem confirment, oratione declarandum est. lllas enim qui in- 
legras nec opportunis partibus defectas intelligentia penetrare pole- 
rit, resurrectionem is sciet nequaquam ad hoc corpus oporlere re- 
ferri, quod in sempiternum immutabile esse non potest, sed ad spi- 
ritale potius, in quo eadem, quae mortali huic inest, nola ac figura 
conservabitur, adeo ut unusquisque nostrum, quod ad formam corporis 
altinet, idem existat, ut et Origenes affirmat. lta enim futuram et 
ille resurrectionem existimat. Cum enim corpus hoc materiae con- 
cretum fluxum sit, nec in suo unquam statu vel brevissimo spatio 
consistat, sed perpetuam accessionem decessionemque circa illam 
formam habeat, quae est hominis nota ac velut character quidam 
proprius, a quo figura ipsa continetur, resurrectionem, inquit, soli 
hominis formae convenire putandum est.  Àc ne illud fortasse dicas, 
obscure istum discenda illa proposuisse, hoc ipsum ille disputavit. 
Ego vero clarius illorum verborum sensum hunc in modum aperiam. 
Vidisti, opinor, aliquando pellem animalis, aut simile quiddam aqua 
repletam. — Hoc si paulatim exinanitum paulatim impleatur, eandem 
perpetuo formam relinel. — Cuiusmodi enim est id quod continet, 
necesse est ei quod intus est conformari. Age enim, cum aqua dif- 
flait, si quis tantundem effundat quantum elabitur, neque utrem 
aquae conferlum exhauriri patiatur, necesse est tale videri quod 
additur quale est totum eo quod idem illud ipsum est quod con- 
tinet, fluente ac diffluente liquore. Qui 1gitur corpus cum his rebus 
conferre voluerit, citra pudorem ullum hoc faciet. Eodem quippe 
modo alimentum, quod amissarum carnium loco subsütuitur, in con- 
ünenüs formae figuram speciemque mutatur. Ex quo quiequid in 
oculos diffunditur, oculorum fit simile, ut et vultus quod in vultum 
dispergitur, ac ceterorum similia redduntur hoc modo, quae per illa 
dissipantur. Ex quo fit ut idem esse cuilibet videatur, cum interim 
carnes, quae prima erat corporis maleria, non eundem stalum reti- 
neant, sed forma duntaxal, a qua ea configurantur quae ad corpus 
accedunt. am vero si ad paucissimos dies non iidem, quod ad cor- 
pus attinet, maneamus, sed sola quae corpori insidet forma — id. 
enim unum ab ortu constans ac stabile remanet, — mullo magis 


6. oxotvevv c cod. Rhedig. edit. princ. — putavit**. 
el edit. Petav. oxonci a cod. Venet. 8. mcol 0 elcpet emendavit Gatakerus 
7. 8b DaScy cod. Venet. —  ,,distin-  Advv. Misc. Posh. cap. 36. pag. 804. 
xit** verit Cornarius, quod Petavius ,,dis- Vulgo scriptum esl vept3eYc, get. 
Corpus Haereseol. II. 2. 17 


e 


Keo. m. 
QS.) 


pag. 562. 


Kto. " 
(yu. -) 


258 SANCTI EPIPHANII . 


- ? ^ * 2.124 , , 

u&ilov ovói r0rs O avrol xard vv avrgv Gcoxoa icoutüc, diia xata 
OT 3 1 ' - LES , , DES ' , Qe ' , - 

T0 tiÓoc v0 xol viv cti OtacoCoutvov év quiv xoi u£vov.  O yag ézei 
' , - EE :] , [4 & 3 - BE x. » 00 - Mi, 

r0 Ófguc, roUro TO tiÓoc ivOcÓs, O Ot ixei vo vÓcQ ini Tüg tixOvoc, 
E 2 D , , , [7 $4 - 

roUro0 évraUO« TO zQocyiwousvov xoi czoyiwoutvov.  fJ)emsg ovv viv 
- 2? Ld - , - e? e ^ 2 

TOU GOuarOCc OUVX OvrOG TOU cUrOU OjLQg O ycQaxT)O O XcrC TyV QU- 

A 6 39. ^ , [n4 » - , -— 
Tiv uoognv 0 evrO0c GOCtroL, ovrOg tL xol OvrOG TOU GOgarOG TOU 
- 1 L * 5 *. , ad 
cUroU, tic vo ivüoto:toov rO :iüog evémüiv ovxéu àv pOaorG, cA 
: - : , e T : 

iy dmoÓOti xol mvevuatiuQ Ótyüncrror Go)ucTL, OQ oiov vO lm- 
- ' ' ex e? 3» , ' 

GOU xarà TV utreu0QqpoGiv 5v, Ors tig TO Ogog «véígwm usta lléroov 
' - XO E 1 - 2 , - , , 2; - 

xoci rov MoVotoc xoi ro0 Hàiiov rv og9é£vrov avro. 


E * t 
Kel re)ra uiv u£ygu roiovzov ÓisGxígOc.  ! Ovroc ydp cc £v 
, - 2 , - E - ? A , - , 

xtgpuÀaío TOv figwévovg ÜoyuariGuv 0 voUc.  Ecv ÓÉ rig 1v. &g- 

giGfrovvrov zoofeÀAiousvog r0 GQue TOU XoiGroU, Óic rO zQcrOro- 
- - , ' ? - - 

xO0v tv vexgQv xoi czeoynv cvrov tiorjGOot vOv xexoiunuévov, AÉyot 

M ? , ec - - 

Ort xoOcztQ éxsivog evéGTQ, xoi vd zevro cOcovrOGg éxsivo Ósiv mooc- 
e: , 7 A , * Um 
Óoxav evoorQosGÜoi, iva Gozo Xoicr0g iynysorot, ovrog xci 0 Os0g 

LI ; i] - ? - 2 1 9, /- , , ' U —- 
rovc xoiugÜüécvrag Óuy roD InqcoU a£ci Gvv avrO, Eynysovoat 08 vO TOU 
- M * 1 ? ind , 
'"Ipco9 xoi rég Guoxec 6g tiys, xol vt 00:0, xaÜDozsQ émiicOUT xol 
E E] ' 1 - -- - - ] T 
Ocouüg, — Affousv, .4ÀÀo rO v0U XoicroU GOuc ovz qv ix Oelqua- 
e MS , 
Toc dvÓgOc, nÓovio Vzvco GvvtÀi8ovone, iv cvouicig GvÀAmgOiv xoi 
^ , e , , CP) , Clg * , rc , 
xiGc0iv iv euagriutc, cÀÀc ix mvtvuorog cylov xai Óvvaucog vwt- 
* , ' ' ' [uA ? LI Aj au ' 3 on S 
Grov xol zGoÜ0évov, vro 0i GOv vzvog éovi xai 500v xci Qvzog. Koi 
^ s! 1 A ?T3 ' - P] , 
Óu& rovro xol 0 Gogog Zuody, Ev yco v czoÜ8vuoxav cvOgomov, 
, [ , [su 1 M , ' , M 
«zogpOéiyysvon, xÀmoovounosu éoztre xci Onoio xoi GxcoÀqxec. Kot 
, , - - f , ' - - , , 
iv 0y0onxoczó *Palug £BOóouo, M voig vexgoig zowjocie OQavuacia, 
* , 4 : 
1j ergo évocriGovor, «cL éfouoloyncovrat c0í; wr Óupyncsroi vig iv 
. A 3 
tugO r0 fÀs0g Gov, xci viv cÀgOscv Gov £v rjj ezoAs(g; gu» yvo- 
- , 1 , e - 
GOesror iv vQ GxOrtL r& ÜcvpuaGie Gov, xol ?| ÓrxotoGuvy Gov £v yij 
éucqcuívg; Kol Freoe Óà Quuore roiwUro vÀ Dovioutvo Gvv«ytiv 
Li 4 4 
- - , e? i] , Ls - - 
ix vÀv ygegv zagsótiv OGQ, iva ua] zt«vrov mutig eic mÀn9og uvy- 
, - ? 
povevovreg zoAvzAeGíove TOv sigquívov evíucousv Àoyov. 


* AOIIION MEOGOAIOY. 
37 , , L] , - 
Qc ovv émevcaro !uoyig xoi 0 llgóxiog, xoi Guy vGV zx«póv- 
T LI ' , 2 rJ - 1 , , LI LU] 
TOv Qv ixi z0Àv, xcropAnOivrov ?(xovdg mo0g cmicríav, xol iyo 
ac90uqv 0:t rQ Ovr, memavuévog ?:[p, *aofuea rnv xtgoÀqv ixagag 
xal cvozVtUGeG, O79 OL mÀcovrtg rOU xvuorOQ jjÓr ÀcpOvrOc, Uzo- 
tofugv £r «ol Gxori£óusvog (igeBAuugv ydo, cg zoog vuag slgro9o, 


Cap. XVIIT. — — 1. Forlasse Ovcoc. — sideratur in cod. Rhedig. 
* ]nscriptio haec. Aotxóv Me2oótcv de- Car. XIX. — 1. poA cod. Venet. 


o 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LXIV. 250 


non iidem, quod ad carnem spectat, illo tempore esse poterimus, 

sed forma lantum, quae in nobis perpetuo modo conservalur ac per- 

sisit. Nam quod in superiori illa similitudine pellis est, idem est 

hoc loco forma; quod autem iilic aqua, id ipsum in proposito nostro 

illud est cuius accessio fit aut decessio. Quare quemadmodum, etsi 

non idem modo corpus est, eadem nihilominus formae species ac 

fizura reüinelur, ita licet non idem corpus existat, forma ipsa prae- 

stantiorem in slatum evecta non iam in corruplibili corpore, sed pas- 

sionis experte spiritalique comprehendelur. Cuiusmodi lesus habuit, Matth. IT. 

post transfigurationem hanc quando in montem cum Petro, Moyse 

et Elia, qui tum illi apparuerunt, ascendit. UN 
Sed de his hactenus; haec enim est Origenis dogmatum summa xvi. 

comprehensio. Quod si quis adversariorum: Christi corpus obiiciat, C*X1X) 

eo quod primogenitus mortuorum ac primitiae dormientium appelletur, med, 1, 5. 

itaque colligat, quemadmodum ille resurrexit, ila et resurreclura 1 Cor.15,20. 

celera videri, ut quomodo Christus resurrexit, sic et deus mortuos per l Theon. 

lesum adducat, cum ipso porro lesu corpus sie esse a mortuis exci- 

tatum, iisdem uli carnibus ossibusque constaret, id quod Tliomae 

persuasum fuerit, nos ea sie respondeamus, Chis corpus non ez CEA 13. 

voluntate viri ac side somnique congressione Ly) tniquitatibus esse Lu. É i 

susceptum , et in peccatis genitum, sed de spiritu sancto et altissimi 

viriule ac virgine procreatum, tuum autem somno ac voluptate sor- 

dibusque constare. Quam ob caussam sapiens ille Sirach. pronun- 

liat: Cum enim morietur homo, hereditabit serpentes, et bestias, et Siv. 10, 11. 

vermes. Ad haec LXXXVII. Psalmo: Numquid mortuis facies mi- Ps. ez, 19. 

rabilia, aut medici suscitabunt et confitebuntur tibi? | Numquid narra- 

bit aliquis in. sepulchro misericordiam tuam, et veritatem tuam in per- 

ditione ? numquid cognoscentur in tenebris mtrabilia tua, et iustitia tua 

in lerra oblivionis? | Eiusmodi et alia. seriplurae verba cuilibet colli- 

gere licet; ne si omnia copiose complecti ac commemorare velimus, 

maiorem in modum excrescat oralio. 


SEQUITUR EX METHODIO. 


Cum Proclus aegre dicendi finem fecisset, diu 1s qui aderant Cap. XIX. 
: . 3 ; (XL.) 
tacenlibus el ad infidelitatem abunde prostratis, posteaquam desiisse 
illum animadverli, sensim caput attollens ae respirans, ut ii qui in 
mari navigant, ubi sedari tempeslas coepit, tremens adhuc nihilo- 
minus, ac vertigine correplus (ut enim quod res est ingenue vobis 


2. ixavQv cod. Venet. 4. Yjpepaccuery cod. Ven., forlasse pro 


8. e'n cod. Ven. Vulgo etn. Tou tt TV. 


I 


pag. 563. 


260 SANCTI EPIPHANII 
- - , A 
TH ÓswóvNT, 9 rv ÀAoyov xorwQvrÀquívoc), roémouot zo0g vOv 4vi£v- 
t 4 , 2.223 3 e! L 2 * , 
Ti0v, X«L xoÀéGog cvrOv, $5 Avbévre, vouito , £gquv, wn uerqv Àt- 
' 
A&y9ow TO mowQrixOv, 
6 Xov Óvo égyouévo. 
? 
Kol ydo oi dvreycoviGrol Óvo. 210 GO£vog ? àugortoor 9 augorépov 
iméyoutv.  Xvvevriü(mrooe yeo xoi cvveycoviórqv cíogoUua cc v5c 
A 5 S| , M ^" €x P.3 - ' , "s , 
7z:00g cvrovG uoyne, um uiv 0 ZyÀcogQv uera llooxÀov xot $3oryé- 
- ^ m- [s , 
vovg Toic ? dvergemrixoic xc«0' qudQv cormAuGuévog Àoyowg !9ixmíoon 
rqv &v&craciv. "4ys ovv dvrimagaroboutÜn !lroic copícuaGiw ev- 
vOv, uqOsv rv dvriAoyiuxOv, oic ÓsiAol BoAlovror, gofnOtvreg. — Kol 
i] 2061 , ?, ^ ec A PES! , , i] , , ? 
j&o ovOiv iv evroig vyi£g ovó& moyitov, cÀÀc qovrcoío uovov susQt- 
7zUe OquuerQv, noOg xorcmAníw vv exovovrov, x«i mz000) xoTtGzcv- 
eGuívQ, ov Tác cÀq9tíoc, ovüi ToU cvugéoovrog ycow, dAÀa voU 
- ^ lud , ? d —- ^ ^ 
Osibot roic zvegoUGL TOvG ÀOyOvg Gopovc.  Evrtüftv yoUv roig z0ÀÀoig 
5.29 - DNI/ »" c0 , 1 , $2 5 ' , 
of éx vOv sixOvov EGO. ove Àoyor zwooc xoÀAog xot sj0ovqv zceztotziAu£- 
- - , ? D 2 , , , 
voi u&ÀÀov rv tic «xgífsiav éEmvacuévov vouifovrat Gzovatocsgor, 
- , » ^ ' , c , 2 ' A 
TOv 0i0ecxaÀov ovre z.o0c TO DériGrOv eguiÀcguévov fv, xoi Gtuvov, 
? L] A Li 2. E» * , -€ , n LI e^ A 
«ÀÀe ztQOg TO cgéGaL xot tUTMEQTGOL, xoDozsQ OL GOQIGTCL, Ol MiGO0V 
ofgo)vrot rÀv Àoyov, émevowifOusvoi vg Gogíeg imoívowg. TO uiv 
ovv zcÀot0v foocyv zevrsAcg vO ztQL vv iEwyuow mv, quoriuovu&- 
vov up Tfomswv, cÀÀd chpstiv rOUG zt«QOvreo TOV vOTt' Gg ov ÓÉ 
Aowrov sig GeGrovqv imsrocmw mci fguwvevew éÉcivon rdg ygegae, 
A , , M - MI A ' ? , , 
xoi zevreg tig TO 7tOLNGOL utv TO xcÀov aqupAuvOnoav, mÀquoOévreg 
.'* M 1 , ^T , , ec 
oijuerog, ztgi TO AoyuxeveGOat Ó& mzQoéxowoav xoAÀÀczICOutvor, cc 
, , [ul , Li , [d T 
zévra ywwOGxtuv vrmegyovreg Otwvol, OidcGxsoOo: uiv OuoÀoytiv yoy- 
tewv. alüccOévrec, quAoveixeiv 06 uaAAov xol moomqÓdv, cc oi Oi0«- 
, - 5 - TTNCNS , i: Y , 
Geor, — gacvvOévreg yo)v évrsbOtv voU u£v evAaDoUg xal mocov 
H , à , - ' 1 (3i " 12 , 924 $ 
xoL ztevro ÓvvaGOoL ztociv zov 9eov ov émmqyyetàovo ! ? morevew o 
, A 
G9qcav, sig 0& Cqrqotig xsvog xoi BAecguuieg 1j«e6t, wr vowncavreg 
c ? 3»! - , ? , , 5 1 - P Li , 
06 ov r« &oya vÀv Àoyov émerqOtvOw yagiv, aÀÀa rÀv foyov oi Ào- 
- 2n ' - - 
yot, Ogmto lerguxig Ov cv roUG xcquvovrag Óti cofeoOe, vv ÀOyov 
m. - - 
foyoig xvgovufvov, Uv qouocuívov qudv z«vra Gvugovoc 0 vovg 
» 92. , ! 2'o. NC , ' , , 
ti» Toig egíoroi:c Àoyoug vc 19: Tjj yÀocom cvvoOe megéyQv, Oixmv 


5. x«vtmytAQMévoe, t Aóyo tpémopat , 9- dvavpemrtxoig cod. Venet. Vulgo 
cod. Venet. «gx tperttxoic, viliose. 
6. cjv 800 épyouéwo cod. Venet. cuv 10. éxxépow cod. Venel. é£xrxéow vi- 


te 8vois dpyopzyory vulgo extat. liosa reliquorum librorum scriptura est. 
^ , ? ^ 
11. «àv» cogtcuatoy avcàv cod. Ven. 


- , , - 

/. dgótepot om. cod. Venet. 12. mtoreUEty ego. «XO miotevew ha- 

8. dupoxépoy mco oyop.ev cod. Venel. bent libri. Petavius suspicabatur xoü mt- 
Bene. OTEUELUy. 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LXIV. 261 


fatear, tanta dicendi copia ac facullate pereulsus ae velut obrutus 
fueram) ad Auxentium conversus et eum appellans, Auxenti, in- 
quam, non temere poélieum illud usurpatum arbitror, 
Dum iuncti properant ambo. Il. K, 221. 

Duo quippe adversarii sunt. Quare amborum vires ambobus nobis 
sustinendae sunt. Te enim pugnae adversus illos et certaminis ad- 
iutorem et opitulatorem eligo, ne Aglaophon cum Proclo et Origene 
aptis ad. refellendum ratüonibus instructus resurrectionem evertat. 
Igitur. sophisticis illorum calumniis resistendum nobis est, neque il- 
lorum rationes, quae ignavos impetunt, ullo modo meluendae.  Ni- 
hil enim in his sanum est atque firmum, sed verborum duntaxat or- 
natus ad pompam et ad audientium admirationem instructus, ac per- 
suadendi quoddam lenocinium non veritatis, neque utilitatis ullius, 
sed ostentalionis caussa comparatum, ut callidos ac solerter exco- 
gitatos sermones auditoribus exhibeant. Atque hinc nonnunquam 
accidit uL quae ex verisimilibus deductae sunt orationes, et ad spe- 
ciem ae voluptatem ornatae, aliis praestantiores videantur, quae ad 
aecuratissimam veritatis normam exactae sunt. Ex quo fit ut et 
doctores non 1am ei quod optimum sit gravitatisque plenum studeant, 
sed id duntaxat quod placet, quodque secundo favore fertur, respi- 
ciant, uli sophistae faeere consueverunt, qui orationum suarum 
mercedem accipienles doctrinae et eruditionis suae laudibus tanquam 
vili quodam pretio redimuntur. Ac priscis quidem temporibus sum- 
ma erat in explicando brevitas, cum 1n id illi potissimum incumbe- 
rent, non ut oblectarent, sed ut prodessent auditoribus.  Postea- 
quam vero explanandarum scripturarum nullo euique negotio facultas 
est concessa, universique fastu ae sui opinione inflati ad id quod 
rectum est obtusi atque hebetes faeti sunt, magnos vero in ratioci- 
nandi subtilitate progressus fecerunt ac fucum in dicendo consectati 
sunt, perinde ac rerum omnium scientia praediti, cum et doceri se 
opus habere confiteri erubescerent, et contentiose iurgari ac prosi- 
lire praeceptorum instar mallent, tum demum accidit ut. temeritate 
quadam elati ab religiosa mansuetaque animi affectione ae creduli- 
tate illa desciscerent, qua deum posse quicquid promiserit efficere 
sibi persuaderent, contra vero ad inanes quaestiones ac blasphemias 
deduci se paterentur; ne illud quidem animadvertentes, non opera 
ipsa sermonum, sed sermones operum gralia comparari, ut in me- 
dicina usu venire cernimus, in qua nimirum sermones factis illis 
comprobantur quibus aegrotum repraesentari salutem oportet. Quo 
videlicet aptissimo quodam concentu temperali eiusmodi mentem ha- 
beamus, quae praestanlissimis sermonibus consentaneos mores prae 


Kso. x. 


(pac) 


pag. 504. 


262 


Àvoug, dÀÀd u1] (uova xoi c'GUjg ove. 


SANCTI EPIPHANIT 


"Ez yoQ v6 wvicoó9ct xara 
cAnOtev cycovítscOot Ósi v0 Óixoi0v doxsiv, xoi ovx imi vQ Ooxtiv, 
q0Àíc imiweivovre cogíac, xol mod Oofev u&Ailov 1| mo0g cq8tav 
apadieiuzvov, moo 0vpe "oL niQocy juae xol züGcv vmoÓvcautvov ric 
UmoxgiGtGg TwV GxtVQV. 


Eici yag, ticwv lof Àdycw vooyixg xtxoownuévov ? moofoàÀsig 

, - 3.52 L4 vp P ' 2455F EH , 23 

xa9cztQ yvveixsg 9 o£ Z£coOsv cgoitousvar my90c dzeqv évré£gvoc, édv 

3 - - - 

wa tug ztpvÀeyuévog evreic vGv £v, veorégav moocfAévym tij míozen, 

L] ET e ? , A - ^ , —- *, 

xal vqmruxGc.  Ootv svÀo(Mjréov x90 TOU xercuoOt:iv cGgoÀcg tic 

vuv xegOicv sigÓffacSoi *c0v voioUrov Àoyov. Koi ydg pOavovoiv 

of iÉazterQvrsg zolkoxig roUG Ói0cGxovrac* xoQumto xc of 9 Xeigsivec 
, ? - 

TOUG QeUvyovrog eUrdg xoUmrOVGL uaxoóOcv TO uiGcvOgozov Tj wcÀ- 
^ ka 21 £c? 

H xe, à Avbévus; 


Aipovig. &pqv iyo Gol vovra 9 ví8:oDot. 


Koi 0c ? ézsuoívorzo, Ovrog xaDcn:Q xol Gv.  O)xoUv mavrog TOv 
&rsgoó0Éov rovg cogicrug uiuwvag siócov cAmOt(ac tivow Àfyousv, 
dAx9sev 9 ug ywoGxovrag, xe9dmio foyodqovg. Kel ydg ovroi 
piuzig9or uiv vavzQyoUe xe noia xcl xv(sovqQrag éniysugoUGt, vav- 
mmysiv xol xvfsgv&v ur ywvoGxovrsc.  Ovxo)v azotéovreg 9éAsg v 
q9Ouero ziíOcusv cvrQv rà Üwvuofovra vg rowevrag yoogag moL- 
Oe Gr, ovre TO zÀoiov mÀoiov éGrwv, ovvs O0 xvfkovivme xvftovurue, 
cÀÀe rolyog ÉÉcOtv mooc rípwiw qooyueoi xol yoepoig xsxocunuévog, 
xol ort uuwmteL uiv tiücÀov zÀoíov xai xv[sovqrov of Ónuiovoyrcav- 
té elowv eO vv yoopucrov vaUro, xol oU ?zÀoíov; lMoxoóv !9 rà 
d4oUceL zo900vr. TO zw9ooiuiov, cÀÀa cgfAuuov, fgqv, d oir. 
Ta ydg exo rv 9convevorov ygopdv óruara, oic émtyocuetifovrec 
z0oix(AÀovoww fevrQv z90g dzc«rqv ovroi vwqv ÓOÉfav, Ouxoi0GUvQv «U- 
QoÓOg xol dAyOtiev Ovoudtovrte, o yuwaGxovrec 0Acg Ouxetocvvqv, ei 
Tic cpéloizo, zt0G0v oie, yvuvoOvrag cvrove TOv roi0UTOV Ovou«Qv 
yAevac9noscOo:; llévu moÀo, £gw. llovsgov ovv, à Av&ivm, sv OE 

Car. XX. — 1. Libri habent ot, quod 
correxi. 


2. mpojoAstg mea est emendatio.  Li- 
bri omnes praebent x2oc8oXotg.  Pelavio 


slimoniis trinis: ,,Sirena, umbra in 
mari, hoc est lamia.* —,Sirenae, 
bestiae electissimae maris.  ,Sire- 
narum cantus, hoc iuxta physicos, 


placuit xoodoAoig. Vocabulo mpooXeUe 


ipse Epiphanius usus est haer. 3l, 2. 
ei 12. 

3. ai om. cod. Venet. 

4. tóv om. cod. Venet. 

5. ete'ivat. cod. Venet. Sirena Lati- 
nam vocabuli formam uelur pars codd. 
mss. Terlull. Apolog. cap. 7. , item Gloss. 


Vet. Latin. edit. ab Ang. Maio in Auclt. 
Class, e Vatic. Codd. edilis tom, VII. te- 


qui dicunt Sitólins esse mortiferas, in 
mari clamitantes vocibus diversis, ut 
navigantes dum audierint E debautet. 
Hand a capite usque ad umbilicum ho- 
minum figuras tenent, ab umbilico vero 
ad cád dtm volatiles.** 


6. IIoc -- c0 ta)z« tÜ3g0a:; cor- 
rexit Galakerus Advv. Misc. Poslh. cap. 
36. pag. H05. Codd. Venet. et Rhedig. 


et ulerque editus praebeni; Y, xg, 


263 


se ferat, lyrae cuiusdam inslar, non abhorrenles atque discordes. 
Quippe ad id, ut revera compoles simus, non ut esse videamur, 
omni est nobis animi contentione colenda iustitia, ut non veluti clau- 
dicando sapientiae studium capessamus, neque ad gloriam magis 
quam ad veritatem enitamur, aut sie, tanquam eximiam quandam 
faciem et inanem speciem obducamus, omnemque simulalionis or- 
nalum apparatumque subeamus. 

Sunt enim profecto, sunt qui orationis tragicam ad pompam ex- 
ornatae arlificio sese vendilant; uti mulieres facere solent, quae ad 
illieiendum ac decipiendum externum corporis cultum ac lenocinium 
adhibent, nisi summa cum anim1 cautione, fide ac sobrielate muniti 
ad illas adolescentes oculos adiiciant. Quocirca diligenter caven- 
dum est ne, antequam totam rem accurale perceperimus, eiusmodi 
sermones ad animos nostros adhaerescere patiamur. Saepe enim 
accidil ul deceplores doctorum operam anteverlant. Non aliter ac 
Sirenes crudelitatem suam et in homines odium iis qui sese fugiunt 
suavitate vocis ocecultant. Quod nisi ita est, inquam, Auxenli, quae 
tua est de ea re sententia? Eadem quae tua, respondit. Proinde 
contrariae opinionis sophistas omnes simulacrorum verilalis imilalo- 
res esse dicimus, ac veritatis ipsius ignaros, cuiusmodi sunt picto- 
res, Nam et isti navium architectos et naves ipsas ac gubernatores 
exprimere imitando student, cum fabricandarum navium gubernan- 
dique sint imperiti. — Visne igitur, ut abrasis coloribus pueris pictu- 
rarum illarum admiratione defixis persuadeamus, neque navem esse 
quae navis videtur, neque gubernalorem qui gubernalor appareat, 
sed parielem esse picturis ac coloribus extrinsecus ad voluptatem or- 
natum? Quod aulem, opüime vir, inquam, simulacri duntaxat na- 
vis ac gubernatoris, non navis ipsius, imilatores sint qui eiusmodi 
opera colorum varielate finxerunt, longum est quidem iis qui audire 
cupiunt exordium, sed tamen ulile. Etenim si divinarum seriplura- 
rum verba, quibus opinionem suam ad illudendum lanquam vario 
colorum genere distinguunt, ac iusliliam veritatemque arroganler 
nominant, jusliliae penilus ignari, sed si quis illa detrahat, quam 
tu ridiculos fore illos existimas istiusmodi vocabulis exutos?  Mi- 
rum in modum, inqui. "Tum ego, Num iu viae illius dux esse 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 


AvEéycte, Épns £v, cot vabra tÜ3e- 
c3at; quod emendavi signum interroga- 
lionis post, Au&évxte. collocando, cavxà 
rescribendo.  Pelavius suspicatus esi de- 
esse aliquid. 

7. &xexplvexo cod. Venet. 

&. ov cod. Venet. 

9. Vulgo post xsxocpnuévog est di- 


slinclum , sed, interrogalionis nolam. post 
xui ou xÀotou figendam bene observavii 
Gatakerus 1. 1. 

10. cà rescripsi pro xo, quod vulgo 
extat, Galakheri ingenium seculus. — Est 
enim proverbium Maxgóv xó m«poclutov 
t9 ém2upobvtt dxotcot, quod, habes ap. 
Platonem Polit. lib. IV, 9. p. 432. 


Cap. XX. 
(XLI.) 


Keo. xa. 
(v) 


pag. 965. 


264 SANCTI EPIPHANII 


RS. ' / , f EM NEGET I NO NES E 
iyo, cU BovÀs vevrqs wysuovsvzv ric 0007, y iyo apyucouor; 
XU ydg xeregysig v0) ÀOyov.. 


4i- 
E 1 c ^ 
Xo0L0y, &Qn, GoL ajytioO oL. 
- A Md , , - , , 
Ovxoiv déysro (gíos yog zo0g ufgog iÉ coyme cxolov9og vov 
3 E 2E , - [ul * M A M h) i i] , 
Ayleogdvrog iÉercocuev votv) y] spvysy vo Gp Oe viv. zegefociv 
zt , - »" , - 

0 zegixs(ueO a voUro cvellmgévot yoovoig roig cvo yoolc «vroU wcxa- 
olog Oi&Éece. Tovg ydg Ósguorívovg tivew yivog Gouere, elg & 
- 1 ' [r4 C M 
ivsloyOot Gvvéfi] vac apvyac, Olxqv 0zoc Qv £ügacav vezoogogoboo: 

En - 3 ? - M e w 
z:«QcGyoGtv; 7] oU veÜTc ztQOrOV wv iv cgyij vt ÀeyOfvra vm Gov, 
loroé; '&y sig vzOuvqotv, cv víg co, gaívouos px] ueuvmuévog. 2? Ov- 

- ? - - A kt 
óiv viv vzouwvQorsog sí; voUro Ófn. Avr roUra ydg sv iv mourotc 
P x A , , J MJ 2*3 N e , M neo 934 / 
quiv va siomuéva. Ti 0i, ovyi xoi rovro fv voig &irg &Àéytro m0ÀÀa- 
^ M A PS jd - - 
4c vzx0 coU, Cg iuzoÓQv mgog Tiv xevrchwwiv quiv r0 GOuc TÀv 
— ^ , 
OvrQc OvrQV Xcl yvOGiw Óic vég ztQOg TO xoGcusiv dcyolieg evrO xol 
, UJ p i] A - M 
Qegorcevew ylvevat, xot vog cÀÀag r«c ztegl vajv émiOvulov vyjc yacrooc 
- e , A 
zto0cfloÀde, Ér, ve BÀeGgpmuiiv xol zevrotov oiriov euogrruerov, Ou 
' B , € ' , , e ec T ' 
r0 u1| ÓvvaGDwL xo9' £qvrqv Óiya coueroc 0Àcg cuoorTGoL Tiv apv- 
quv, xel Óud roUro uero vv ivrtÜOtv cmoÓquíav ixrOg dueorquerov 
Oz &corro xol megexome àv voig ovgevoic, ZvO« xoi vag Óreroifac 
- P] , b M 
Ke, uero vOv cyyéAov, dAevOcgav avvqv xoi yvuviv yoryvor Ói«usivot 
, M - - - ec 
couerog, émtiüNmso TO GOuoe ToU yocívecOor. roUrO xol cuoprcvitv 
, D E 1 , »" Y , "mr 
zageíri0v cvTi xoL Gvvegyov yiíveruu; "vev yeo Goguoroc dupyavov 
cueoráccr wpvynv. "O8zv lvo vOv Gmnsigov cveudorqgroe eive Tqon- 
E - , 
95, oUxéri 0 voÀavrsÜov eavrqv sig v5v qOogdv xcro xol vqv d0i- 
M , 
xiov cou Anpsc9or. 


S'EAéy9: xol roUro. ^ Tí 0i, xol xocÀGe coi 


roUro xol óg8Gc, fgwv, myucci ÀcÀéy 901; | Kol ví Goi1, Éqx, voUro 
? A ? ? 3 
9 0iegéosiv; cÀÀd ovx 9 iÉcAéy&ng vOv Àóyov. 7? Ov0iv, mv 0i iy, 
c - ? b 
cÀÀd OU & sionxoc Omcc dEevoturar O0 loyoc. Kod xol 0pg8Qg, Eg. 
Kológ 0€ coi: Óoxsi víOscOn, xol 0gOdc, Og &«vrQ và dvavria Aéyov 
i] , , 8 vO 9 e w ? , M re , 
xol covugoroa; SOvÓ ? 0omocrio0v. uovooc ydo oUrOG Gor goíverot 
t 
vQv clo9sov vmoxoivtGO9qu;  llévrov ucAwTa, $qgw. Ovx coc dzo- 
M A c L2 
Óc£yq vOv rdg cwuooríag évre(vovza zoóg TO apevüig uéAoc rÀv Àdyow; 
525 ec ^ ? En - 
10 Quó' 1lózgeri0Uv. | OvxoUv ov0P GtevroU Aéyovrog duovococ ovó 


r b 12 E) , A A P] , c , A M 3 
orL0Uv 1? cmoüc£n; Óovg yg cGcudrog quegrgxévat veg apvyoc, crro- 


Cap. XXL — 1. Gy. elc Unxóuynowy 
édy xt emendavit Pelavius , probavit Ga- 
lakerus l.l. p. 805. Libri vulgo: «AX 
elg vxopvmot cay cie. 

2. Ovi» emendavit Gataherus |. l. 
Vulgo o98&. 

9. "AXX &AéyS" cod. Venet. Bene. 

4. TTC 81), xot coniec. Gatakerus l. l. 

9. ,,Fort. toqQ£oct. Sed parum. com- 
moda haec lectio videtur.'* Petavius. 


Guxpéosr probavit eliam Galakerus 1l. 1 
Relinui infinitivum , quem firmant codd. 
Venet. et Rhedig. atque editi libri. Non 
enim. incommode adstruitur ille ad. $jy- 
cat aliquod , ex allero Tyco in prae- 
cedente enunciatione repetendum. — Quin 
etiam si pro absoluto, quem dicunt, ca- 
peretur defendere eum haberes. 

^ 6. &&cXéy&exc cod. Venet. Vulgo &Aéy- 
5e. 


PANARBII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 265 


mavis, Áuxenli, an me polius ducem adhibere? Aequum est du- 
cem te esse, respondit: tu enim ei sermoni praeisli. 

Moc igilur dictum est (age enim Aglaophontis sententiam ab yn 
initio repetitam singillatim expendamus), animam corpus, quod cir- 
cumfusum nobis est, in delicti poenam assumpsisse, cum superiori- 
bus temporibus ab eo separata summa in felicitate degeret. — Etenim 
scorteas illas tunicas corpora esse dicebat, quibus incelusae sunt ani- 
mae; ut mortuum illud corpus circumferentes eorum quae commise- 
rant poenas dependerent? | Nonne haec a te initio proposita sunt, o 
mediee? "Tu vero, si minus recordari videor, memoriae meae sub- 
iieito. Nihil ea re nunc quidem opus est, ait ille. Nam haee ipsa 
sunt quae primo loco diximus. Quid deinde? | Nonne hoc postea 
saepius a te commemoratum est magno nobis impedimento esse cor- 
pus ad eorum quae re vera sunt perceptionem ac scientiam, quod 
partim in eo curando ac fovendo simus occupati, parlim ventris nos 
illecebrae ac cupiditates infestent. — Ad haec maledicentiae omnis in 
deum ac pecealorum omnium caussam ad corpus referri; propterea 
quod per sese sine corpore peccare prorsus anima non potest. Unde 
et post obitum, quo peccato atque in deum contumacia vacare in 
coelo posset, ubi cum angelis ei domicilium constitutum est, liberam 
illam ae corpore nudatam esse debere; quandoquidem inquinandi sui 
peccandique caussa illi corpus est, et administram operam praebet? 
Nam absque corpore peccare anima non potest. [deo ut infinito 
lempore peccati corpus expers esse possit, non illud amplius corpus 
accipie!, quod pessum illam ad corruptelam et ad iniustitiam depri- 
mit. Hoc ipsum, ait ille, diximus. Num tu vero, inquam, recte 
ac praeclare dictum illud existimas? Quid enim tua refert? ait. At- 
qui refellere ista non poteris. Neque vero animam, subieci. Ve- 
rum ex his, quae dixisti, placetne ut in sermonem tuum inquira- 
mus? Belle, inquit, ae commode.  Hectene vero ac praeclare 
censes ab eo positum aliquid qui sibi ipsi contraria ac parum co- 
haerentia loquatur? | Minime sane, dixit. Quid igitur? | Num tibi 
absurde ille veritatem simulasse videtur? | Omnino, respondit. Ne 
eum quidem igitur probare potes qui delicta ad falsum orationis con- 
centum alque harmoniam intendat? Nullo, inquit, modo. gitur 
ne Le ipsum quidem probaveris, qui tam absurde loquare. Nam eum 


7. Os8ky, i» 85 &yo) cod. Venet. Vul- — 9. Vulgo Oxc. tl ovv; quod mu- 
go viliose ou8E tvyry OE £yo. Unde tavi. 
Galakerus effinxit haud male OU9, £o, — 10. oUy cod. Venel. — . 
béo. 11. Vulgo 8x96. tl ovv; uli supra. 
8. ouy, cod. Venet. s 2. ümoOé&v cod. Venet, Vulgo «mo- 
8eten. 


pag. 566. 


pag. 561. 


266 SANCTI EPIPHANII 


m Aw , i] ' 3? - 
GpeÀsícag vijg ivroÀnc, xoi goeoec Óiw vqv cvouíav vovg yuGveg 
, - e ' ? H M M er , 
evrüig Vortgov rOUG Üsouorívovg OcÓcxévor vov Octov, iva Óíxqv ve- 
i , - x , , Pe: —- 
xgogogoUGoeL ztCQCG/GGL, y.vvec rc Gore pocgec, mooi0vtog TOU 
^ e i] 
Aóyov émeS0ucvog 13 Q 10 zoQrov vnéDov, wr] ÓvvacOort xoa9' £av- 
M] e ^ , 2 . - 
Tüv Tuv Apvynv euegrrGot À£ysig* ov zeQvzévor yco O0ÀoG TtQ0g TOUTO, 
cÀÀd ztügeíriov avr zavtoloV xoxGv vo Gua ysyovévow O8zv zp0c 
' ' - ' , , 3A c , J H 
TO U3] ze oooutOTvor z:90g &OixLov ovrrv cvOtc, xaOczto Gvvépn xoi 
, c - i] - 
z:00GÜtv vmo toU GoucerOoc, oUroc sig vovg eidveg cevrwv to:o9oi 
3 — ^v lad ^ € 
409g eUroU: xol voL ztoO tov eizov iv và Ilagaüsíoo moo vov copuo- 
)H ' c , C ENMSI - e 
tOg TQV i? pvj5v, OmOre Prü uexeoía xci cvoÀyye wv, ajucgrQxévoi: 
^ i] 
14 zogeGGo yco vuv ivroAuv, 15 xexgorvuévac 109 Ói& vqv zooc vov 
» ' - t ) 1 3diod 1 - , , 
Opi zttLÜC) TX cueworiac, Ótouov cvryj r0 Guo ÜrÓocDoL rij.OQOv. 
"OD. ^^ A , "A A. 2 ? 9 ^ 2 "HE A 1 
crt 7 TO zvQ0TtQOV, 3] TO vGrsgov ovx Og80g fyc. "Hroi ydo 790 
m ^ c 
cuero uoort, xol ovOfv rt uÀÀov x&v us Acn cuo cuepruyos- 
b! , bi ^ ^ MI 9i 1 ^ , ul 
T«L, Xcl MorOLOG 7] 7ttQl TOU ui] GviGroGÜDQL TO GO uo mtoiGGOÀOyla* 3] 
uere GOuorOC, xol ov Ovvevrot cue of ywrQvtc vouiteaDor sivov of 
X ^. — ^ e 
Ospuerivor. — Evoicxerot yoQ m90 To weroGxztvrgo cvrGv cÜOsrqoug 0 
P4 e ^A 
GvOgozog 19 vqv. Oiíav ivroÀqv: ov xai yagw oL yuvGvsc warecxsva- 
^ e ^v 
fovrot, viv yUuvOOLV Tv &z0 Tjo cucorieg eaUrOv ztgocysvouévnv xa- 
, z) 1 , r 1 Cox e e - , 
Avwyovreg.  dÀÀa mOTtQov :iÜQ) Gt, Xoi OQGG Gg éovrQ ueyousva 
(Y, ' E! M ; , Bi ?6/ L 3 
vméÜov, xol col voro ysyívqvoi Gagég; r ovüémo uoevOdveig, c 
^ 3 ? Y 
'"Aylaopv, Epqv, 0 1éyo; Mav8evo, £g, xoi ovxéri Ófouot Ócv- 
^ , 
vepov cxovceGOoi: ca FAaGov ovx 0p9Qg simov. "Aveyxm ycg uot 
N ^ ? c - 
ÓtÓcxor,. roUc Ótouerívovc ywrdveg sivor vc GGuora, OuoÀoytiv xol 
' E] ' - Y M ? , c , ; NEC ' 
7tQuV Eig TO GO)uG Tiv wbvycyv £ÀmAvOsvor, wuogruxévor, e«vO' Qv 790 
- - Lu p , ^ 
Tijc xoroaGxzevio cvrQv 5 megofacic iyévero: Óid viv mogeeciv yap 
- - d - f , ^ , 
of yw vec «vroig, xoi Ov l* ov)rnv sj rOVTQV cUTOLQ XOTOGZEUQGLG, 
^^ , b 
xol ovy ax zege[acig Ord voUg yirQveg yiyveroi* wal ix vovrNg TG 
C - L2 
OuoÀoy(oc Gvyxorcr(OsGOoi! cg oU vO Guo roUTO zwuQoitiov xoxiag 
5 € 244? 3/544 UP i $»4X^ - M "^ XiSaL 1 - e 
ioriv, wAX ovv vp wvyn iv fevtS. Zhi xev wu Any cO cipe, dpao 
, M, , [4 , M 
viGeroL, émtiüTmEQ xol zo0GOtv 1uogrs y00Qlc Go)uorroG, xcL cvonrOv 
A , ? - A , 1 b A 1 S , ^ , 
v0 ÀÉyswv. &vefigvor uj óvvacOot ro cue, Orc ! 8 rovrqv vqv Gagxo 
- ^ - 5 ^ - e , i] 
Üve ur] ztegaíziov vj] tpvyi] v0U eueorijóot yevviüT. d wogvrosrot yag, 
- - , 
Og x«l zQ0 TOU GO)uerOg qucortv, oUTOG xol uiro r»yv TOU GOorOG 
$* - , 3 up U 
&zO9sGw, x&v ur «véig T0 Gc dmoÀa[m. "OStev aveyxw uoi Ou 
Le , , - , 2 , , ? Y ó , 
ToUTO pte óuevTOU, guaijte GÀÀov czc00£ysGDcL ÀÉyovrOg TOUS ÜtoHaTi- 


13. vxootoy to xpo ov cod. Venel. libri tueniur.  Cornarius et Petavius con- 
14. Forlasse vaga aon. tra verba cà» odoxa habuerunt suspecta. 
15. Vulgo xtxgocnu£vnc. Cornarius enim hunc locum latine inler- 
16. Libri vulgo xeéc tw. Sed illud prelatus verba cj» odoxo plane neglexit, 

xpóc accrevit ex. voce dvSpqoc. Pelavius delenda ea aut xoi tv» odoxa 
17. Livri vulgo 8€ aotàv. rescribendum censui. 


18. v«vtww scripsi pro xoUtvo, quod 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 267 


peccasse citra corpus animas concessisses, ac mandatum esse trans- 
gressas, atque ob id peccatum scorteas illis tunicas obtulisse deum 
ut ea mortuorum gestalione poenas persolverent, tunicas enim istas 
de corporibus interpretaris, cum haee, inquam, asseruisses, pro- 
grediente deinceps oratione, velut eorum quae antea proposueras 
oblitus, non posse per sese animam peccare confirmas; neque enim 
ad id a natura esse comparatam, sed malorum omnium caussam ei 
corpus attulisse. Quare ne ad improbitatem iterum inciletur, quem- 
admodum antea ex contagione corporis acciderat, sic illam ab eo 
separatam perpetuo futuram. — Atqui paulo ante dixeras animam ante 
corpus in Paradiso, dum adhue felix et a dolore immunis esset, sese 
obstrinxisse peccato. — Quippe violato dei mandato, cum iam pecca- 
lum, pro eo quod serpenti paruerat, invaluisset, corpus illi supplicii 
loco vinculi instar circumdatum. gitur vel prius, vel posterius per- 
peram a te positum est. Nam aut ante corpus deliquit, ae, tametsi 
corpus minime resumat, nihilominus peccabit, et inanis erit. omnis 
ila contra corporis resurrectionem ac supervacanea dispulalio: aut 
cum corpore peccavit, alque ila scorteae illae tunicae ad corpus re- 
ferri non poterunt, siquidem antequam illae consuerentur, divinum 
ab homine violatum esse praeceptum animadvertimus. — Cuius. insu- 
per caussa comparalae illae tunicae sunt, quibus contracta ex pec- 
calo nudilas obtegeretur. Num tandem libi ista persuadeo, idque 
adeo senlis, quemadmodum tecum ipse ratione tua dissenseris, alque 
hoc a me tibi est perspicue monstratum? Án nondum quod dico 
pereipis, Aglaophon? Ego vero pereipio, inquit, nec audire se- 
cundo necesse est. Sed nescio quo modo imprudens perperam ista 
jiactavi. — Necesse enim cum pelliceas illas tunicas corpora esse con- 
cesserim, animam quoque, priusquam in corpus subiret, peccasse 
confiteri, proplerea quod delictum, antequam illae fierent, est ad- 
missum. Nam ob legem violatam tunicae illis oblatae sunt, ob eam- 
que consulae, neque propter tunicas illa est facta commissio. Quae 
cum professi fuerimus, assentiri una et illud debemus, ne huic qui- 
dem corpori tanquam caussae mali partem ullam esse tribuendam, 
sed ipsam per sese animam totam illam sustinere. Quare tametsi 
corpus non resumat, nihilominus peccabit, cum et antea citra cor- 
pus peccaverit. Omninoque stolidum est negare ob id corpus aut 
carnem posse resurgere, ne corpori uleumque sit caussa peccandi. 
Peccabit enim utique posito corpore, ut et ante corpus peccaverat, 
elsi corpus non subinde recipiat. Ex quo necesse cst neque me 
jpsum, neque alterum a me probari qui scorleas tunicas corpora 


Keo. xf. 
(Y -) 


pag. 9568. 


KeQg. xy. 
(u.".) 


268 SANCTI EPIPHANII 


En 3*3 M , , hl , , ec ^ , 
vovg qwOveg etvo, vt Gopuovo. — Ei 08 coüsotpav, ouokoysiv yox, uc 
xcl vc &iomuéva. 

, 2? e g me ^ L2 
Tí 0i, ovyi xuxtivo, Fpmv, o '"Aykaopv, Óoxsi cot ux) óo9 Gc 
Vysv; TO moiov; To Aéysw , ajv 08 dyo, Óscuov xol médog v0 cOuo 

- i - - EV 
uepapovija8oL xor ig apvyrc, xol Ort xol O mwQognjvQc Ósculove yijc 
£p qude, Ói& rovro xol 0 4upió msmiümuévovc. Koi 0c, O)x P'jo 
go, zgoysíoog crmoxgivocOni, Fn: eid ví (ÀÀco oU OwcAéysi; — Kol 
, x 9 9 , » 1 ? 9 - ZUM , »! 95 1 À , 
éyo (uoOopmv y«g 6égvOgiav cvrOV, gtvyovro éÀtyyOTmvoi vOv ÀOyov), 

, i 1f - 
Ove, yog ! ue xovrt qOovov éntysigeiv Ge &AéyEon, fgmv, xoi wi vO 
ztQoxt(uevov xovogavég giAovevesiv ztovioot; -AÀA, e cyoOi, ur &zo- 

"^ , "^ € A c , 1 - - 
xepouc ? «v égovouevog. 'Oggc yag ac ov ztegt uvxodv eiow uiv of 
Àóyoi, &AÀ OvTwwe yor| voOzOv meziGTtvxévot. Kol ydo ovóiv otuot 
3 zoGoUrov xoxGv dvOgoo ytvécOo, 0cov &xzo vQv eveyxolov, Ono- 
vv apevós zteol erovv OoboCot.. "I9t ovv z9oOUucc zQ0c v igoro- 

E , A 954 , , ? I ' - - - 
ueve e70GegtL, xaL éwv vi GOL Àéytww. cÀmOig wy ÓoxQ, uaÀAov Tic 
cq8eiec qoovríceg 2j duo) ZAsy&ov. — Meifov ydg eya80v r0 Aeyy93- 

- 54 , e? oS l ? A 2. 4 5 w ^ 
ve, oU éAéy&ot vouito , 0GQ ueitov $T, TO cUrOV czteÀAoyT voL XcxoU 

—- Ji ? ^c ^ ? 5 , , 
roU Giov &moÀÀeEor — Dos ovv meg" ^ cAMyjAove zegofiAAovrsg vovg 
Aoyove GxemtoeDo eV vi Ótoícovoiw &AAyAov. — Ko ydo vuyyever zreol 
3 E ? » € 
ov eugiapmvobusv oU ztevv Gpuxoc Ovro, &AÀe zceol Gv eiücvou ve xcàÀ- 
? - - 
Avv, aj tiüévot ve eicyoov. | OvxoOv cV uiv oU vouífac cvoidvat 
r0 GOpuo, vouíto 02 iyo. llevv uiv ovv, 9fgu, xol Óv & sioqxa. 
Kel c) 0i, «v uiv iyo, ÓscuOov ovrO xol pvloxqv xol G5üuc xoi 
GyOog xoi méüeg sivo, puc, iyo 0$ oU gqu. — A93, Egu, uoi Mé- 
LI M ? E] , A , Ln , L] T n 
y&e. | Kot pv ÓL cxoÀecteg xe mÀavug xot Àuztwe xot S9vuoU, xoc 
cvAlgBOqv vrÀv cGÀÀov emxcvrov cv sivot zageíri0v e«vrO xexQv £g, 
, ) Cox A LI M , iy Y - m M] - 6 - 
iumoüítov quiv vrv vt90c v0 xcAMov oguqv vic ^pvysc, wr dQv 9càv 
» ^ , , (UR) i ^ E ^ A 
OvrOG Ovrov tig xorcpyiw qu&c xoi yvociw ztegslOsiv. Kev yao 
- - ? - 
ÉnmwyevgijGoouev QajosUcal vu vv Ovvov, csi meosuzizrov togog togoi 
vov Àoyucuov, pm émwvoémov qu&g émicxozijoo,! r0 cÀq9ig roavdc. 
- c ^ y 
VAmoerue yog 4j Oud vàv Ovov qudv zenA5ooreL. Gxéwig, cg Eque: 
, , A A C i] E pA ? , A A c A - » , 
ezuTNc Ó$ xoa Óic vig Opto, czceTQe 0i xol s) Óug rv cÀÀov ai- 
cOxcsov. 'Ogdc, £gw, à EvfovAw, cc iyd froiuog elu Ge émouveiv, 
[y , 5 E" ^ LI » 
ozorov 0gOQg OÓi«Gegrc rovc Àoyove; 


* - 1 L] - 
"Age o)v, Vva Ox us xol ucAAov émowéGsic, tí Üscuog vro Gouac 
, n Y m , , "n c J f , - 
xc vquGc Óoxci, ov Ovveara, xoxíog vzotrtov sivo, vogitecOon Ti 


Car. XXIT. — 1. Rescripsi u&£ pro 9. Fortasse aepactyu.evoc. 
wj, quod libri retinent. 3. Libri vulgo xocovcoy. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 269 


fuisse dixerit. Quod si id ego comprobem, una iis quae dixi assen- 
tiri convenit, 

Ad haec ego, lllud vero, o Aglaophon, nonne tibi perperam 
allatum videtur? Quid illud est? inquit. Corpus, inquam, asse- 
rere vinculi instar ac compedis adversus animam esse fabricatum, 
quod et propheta vZnctos nos zn terra esse dicat, et David compeditos 
appellat? — Tum ille, Respondere, inquit, tam expedite tibi nequeo. 
Cur autem cum alio potius non disputas? | At ego (senseram enim 
erübuisse hominem, convincique metuere), Num tu tandem addu- 
ctum me invidia putas voluisse refellere, ac non potius quod erat 
propositum declarare voluisse? Sed heus tu! nec te interrogari pi- 
geal. Vides enim non parvis de rebus natum hunc nobis esse ser- 
monem, sed de eo scilicet, quanam ratione credendum sit. — Etenim 
nullum homini gravius malum accidere posse pulo quam necessariis 
ex rebus, cum falsam de illis opinionem conceperit. Palam igitur 
quaeso et alacriter ad interrogata respondeas, ae si quid minus ve- 
rum proposuisse videor, maiore veritatis quam mei studio ductus 
redargue. Nam redargui ipsum quam alium redarguere longe ex- 
cellentüius esse bonum arbitror, quo seilicet maius est malo ipsum 
eripi quam alios eripere. Age igitur collatis invicem sermonibus vi- 
deamus ecquid a se mutuo dissentiant, Non enim levia sunt illa de 
quibus contendimus, sed eiusmodi, ul et illa scire praestantius sit, 
et ignorare lurpissimum. — Tu igitur reviviscere corpus non exisli- 
mas, ego vero censeo. ta se res habet, inquit, ex his quae antea 
dixi. Praeterea, inquam, vinculum idem ac custodiam et sepul- 
crum ac pedicas esse dixisli, ego vero non assentior. Vere, in- 
quiL, a te ista dicuntur. Ad haec intemperantia, errore, iristilia, 
iracundia, ceterisque, ut uno verbo dicam, omnibus, quorum tu 
malorum caussam suslinere corpus asseris, animae ad meliora im- 
petum praepediri dixisti, neque sinere nos ad eorum quae re ipsa 
sunt comprehensionem ac scientiam pervenire. Quoties enim eorum 
quae sunt indagare aliquid volumus, lum oborta caligo mentibus no- 
stris tenebras offundit, neque veritatem dilucide a nobis pervideri 
patitur. Nam et ea percepuo quae fit auribus plenissima fallaciae 

fallax item quae oculis ae reliquis omnino sensibus efficitur. 
Vides, inquit, Eubuli, quam ego sim in tui laudationem propensus, 
cum aperte distineteque loqueris? 

Ut igitur, inquam, me impensius collaudes, si corpus quoddam 
opinione vestra vinculum est, non potest animae improbitatis et in- 


4. aAXAotc suspicatus esi Petavius. 6. Vulgo xov, vitiose. 
9. Vulgo £n. 


o 


Cap. 
XXI. 
(XLIII.) 


Cap. 
XXIII. 
(XLIY.) 


pag. 569. 


2710 SANCTI EPIPHANII 


^" AL. 2 , » z M , , , 1 , 
Vvyn, xe cÓLkLceg £rL, cÀÀe Goppocvvnug avrLOTQOQO C, Xo zoi0sLag. 
(Qs 0i cxoms: oUro ydg Gv u&ÀÀov dxoÀovOdosiec.  lloi &youtv 
TOUG TG GOuorc xcuvovrac; OU zwwoc TOUG luroovc;  Zhjiov, £g. 
Iloi 0? vovc cuegravovtog; ov zaod rovg ÓvxaGtdc; LAvayxw. | O- 
xoUv Óíxqv cv £óg«cav Óccovrac, £gqv, Óiaíoc; INoi. To ói Ó(- 
xoLov z&v xcov; '"OuoAoysi. 'O 0i Óuxaiong xoivov xoÀGg mois: Ói- 
xotoc yao xolvit; Zwvégu. To Ó$ «oÀov ogéliuov polverot. — "fgs- 
Aobvro, &oc« o£ xgivOusvor — Aveigsivan yao cvrÀv Toig Becavoig 7 
zovqoie xcoAvouévü, xoO0:0 xol moog rv lieroQv roueig xol qep- 
uaxoic Gb vocor. — TO ycg ercotvre O180vow Óluqv éxavog9oUoOo vov 
wvyv icri, vQv usycÀgv vocov &Óixiav &mzoDoliovro. ? Sf2uoÀoyti. 
Tí 0$, ov xer& Gvoloyiav vv euceorgOévrov vog xoÀcGtug roig xoÀa- 
Cou£voig Órxolog zoocpéosaOot pue, xeOdmto xal roig lerosvouévoic 

c , " i»: 
xorc &voAoyíov Qv voavuerov voc js9ovoyioc; "Ezévsvosv. Ovxoüv 
[2 1 9 , à YG E - 9 , M óL e ó2 À - 
ó uiv 8avcrov Ógecog cfi viuaro, Qavevo vuv Óixqv, o 05 miqydv 

- ec M - e , - 
mmyeig, 0 02 0sGuov Óccuoig. .? 2uoÀoyst.  Zmuiobrot 0i 0 0gÀj- 

- ? D * , 

Gag, Égwv, Óscuoig 3] mÀyoig s] GÀÀw Tivi TOLevTE TuuC)QÍe, O7tCQ 

, M —- E , 
ztcvGQroL uercyvovg roU &Óixeiv, Évàov xaO«mso Óworoouu£vov, fa- 
G&voig £bOvvousvoc; -Anüéforara, Egw, Àéysg. — Tuwopsivot yag av- 
TOv ov ToU szcosigAvOOrog iyxlquerog fvsexo 0 ÓiwxoGTNo, GÀÀd TOU 
péAlovroc, Ozoc ux xol ev9ig mou. To)ro Ó5jÀov, Eqm. 'O ydg 
ürGpog «br ÓTÀov cc vqv zo0g vO &Óixsiv Oguqv Gvoigsi, ur] Ími- 

, - £N , 3 , *, L2 » - r , 
roímov zoitv c OcÀet. — ZAmOég.  OvxoUv sioysro, TOU cuopravetv, 
rGv Óscudv px dovrov £svOsoiafovra yorc9or roic qÓovoig, GAÀe 

, LT 1 / , - 38:52 ?" ? , 
GvGrcÀÀOvrOv, xoi TO Oíxoiov Oi0eGxovrov TiuGv fcr ev é&zouotn 
vovüsrovusvog Gogovsiv.  Qeíveros, Pg.  OUrs roívvv magaíri0c 
6 Otcuog yíyveron voU zAquusAsiv, Gg Éowxs.  Zogpovífei yag xol 
z0iei Óixot0Tígovg, cÀsíupeguoxov ov avyic, cevorQoov piv wei 
ÓyxrwxOv, GAÀÀd (emixOv.  ZfmAov, qw. Tí yo; Gps yao iberato- 
uev zt&Àtv ve Éumgoo0sv. Ov Óccuov r0 cp Oi rav zeocfaciv Ó£- 
ócoxec sivoi vijo vync; Koi Ó(0opu, Eqw.  Auegrévav 0B vv apv- 
, ^ ? - P 
qyQv pero GogeTOg, cit vO uoryGGOeLt, povsveiv ve xo &orQeiv «uog- 
vía Go, Óoxci & uera ToU coporog v wvyn moii; "Emévevotv. "Ald 

1 , n [4 i] , ? LJ e , 

TOv ÓsGuoTQv ouoloyncautv uy ÓvvacOor aOjwxtiv;  SiuoAoyncogutv, 
ipw.  KoAÀvusóQor 0b ciyvvousvov vxo rÀv Occudv; Nai. Zítouóg ói 
x Gol vijg wvyuo; Emtvevotv. 4Ààd cueorüvoutv Ovrtg iv Gagxi, 


Car. XXII. — 1. ópoAóyet edil. Pe-— 2. óyoXe vet edil. princ. 
lav. GOypoAoye: edil. princ. 


PANARIT LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 271 


iustitiae aliquo modo esse caussa videri, sed e contrario temperantiae 
atque diseiplinae. Sic autem istud ipsum considera, quo magis quid 
velim assequare. Qui igitur corporis aegritudine laborant, quo tan- 
dem deducimus? Nonne ad medicos? — Apparet, inquit. Quonam 
vero eos qui peecaverint? Noune ad iudices? Necesse est, ait. 
Nimirum, inquam, ut pro iis quae commiserint iuste puniantur? 
Fateor. [ustum porro omne bonum atque honestum est.  Assensus 
est. Tam qui iuste iudicat, praeclare facit; recte enim iudicat? 
Non negavit. Quod autem bonum est, etiam utile videtur. Quare 
qui iudicantur ulilitatem capiunt; horum quippe repressa nequitia 
cruciatibus evellilur, ut a medicis seclionibus ac medicamentis aegro- 
tationes tolluntur. Etenim eum qui iniuriam. fecerit. poenas. luere 
idem est atque animo corrigi, et ingentem morbum, lioc est iniu- 
süliam, deponere. Non diffitebatar. Quid lum postea? An non 
pro delicüi ratione iure iis qui puniuntur infligi poenas existimas, non 
aliter atque aegrotis pro vulnerum ratione medica manus adhibetur? 
Annuit ille. Igitur qui morle digna commiserit, extremum in illum 
supplieium decernitur. Qui verbera meruerit aut vincula, verberi- 
bus aut vineulis coercetur. Haec ille fassus est. Tum ego, Vin- 
elis itaque, verberibus, atque id genus supplieiis qui convictus est 
afficitur, ut ab sceleribus suis resipiscat, ac sic, tanquam distortum 
lignum, tormenüs corrigitar. Verissime id quidem narras, inquit. 
Non tam enim ob praeteritum crimen quam futuri cavendi gratia iu- 
dex in illum animadverüt. Apparet, inquit. Quippe vincula illius 
ad facinora impetum reprimunt; dum quae velit pro arbitrio facere 
non permittunt. Recte omnino. Ergo a peccando prohibetur, quod 
eum vineula libere in voluptates praeeipilem ferri prohibent, sed 
compescunt polius, ac iustiliam colere perdocent, donec eiusmodi 
casligalione Llemperantiam eondiscat. [|ta, inquit, videtur. Non 
igilur peccali caussam vincula sustinere videntur, sed haec polius 
ad officium revocant, ac iustiores efficiunt, cum velut praesidiarii 
cuiusdam medicamenti loco sinl, austeri quidem illius ac mordacis, 
sed lamen praesenüissimi. Perspieuum illud est, inquit. Quid por- 
ro? age, rursum quae superius posita sunt expendamus. Non tu 
corpus ob delictum quoddam animae vinculum esse slaluisti? Ego 
vero slaluo, inquit. Ad haec peccare cum corpore animam, si qui- 
dem adullerium, parricidium et impielas peccata sunt, quae cum 
corpore anima perpetral?  Annuente illo, Atqui, inquam, vinctum 
scelus nullum commillere posse fatebamur.  Fassi omnino sumus, 
inquit, vinculorum quippe dolore eruciatuque prohiberi etiam. | Cor- 
pus vero num animae vinculum est?  Affirmavit. Utrumnam igilur 


f)», 
bh. d 


Keg. x8. 
(ue) 


pag. 910. 


272 SANCTI EPIPHANIT 

opodofovcnc «uiv sic roUro vc GeQxO0c; ueorevousv, Egq. 'O ài 
, 2 , is , 33,2 - INT, A 

zeztiümuévog ov Óvvoran ewogravtw; - Kot évrobOn énévevotv.  "Ay- 

qysrot yég. INaí. Mw éoguevog vmo vo) Ócouo); iov. 4d rO 

H - A Ad DD X , ) »" Av f. , 

uiv Guo zoO0c vO cueoryGor Gvvegyov. | INcl. — Eloyss 0$ 0. Óscpoc. 

Zwvígq. Ovx vga v0 GOuc« 0 ÓtGuOg, ovre xord Gb, oUTt xard GÀ- 

Aov, Épmqv, o Aykoogv, &ÀÀe zo0c £x«regov vij apvyr] Gvveoyóv, sive 
? A A , 

«900g TO cyoO0v, sts mQO0G TO xoxOv.  ZwvveyopQst. 


? Az e; ' , , 5 ' 2 w 
Ovsxo)v oUro Ó5 rovrov iyovrov dmoÀoyqucot, c 4yÀeaogóv, 
A MI € c !9 "E M h) G 1 X 3 ' UI 4) i 
7:006 € zgorov vzéíOov. 'Egmne yeo Oscuov xol sigutmv xol míÓug vO 
Eo w ET ^ (3 os, ig , 
cue vic wvyre àv roig ÉurgocOtv, xol 0oGc cc ov GvvcÓovor rov- 
GC 0» - ^ , 1 3^ 3 5 
roug & £gmnc;  llóg yeQ GvvcOoiv, simso ys «veyxm, v) cgioTt, Ós- 
' P! ' , J ' 1 ' - ' 2 , 
Guov uiv vnqv Gagxo vouitsGÜoi, vov OB apvynv cvvegyG. 90g aüix(ov 
- LI , - E ri ? , , A A A 
401j69oL xol GuuztQoxTOQL TQ ÓtGuO, omtg cüvvorov; E yog Ow Tqv 
c J , , , ^ 1 ? M , i - 1 
euweoriov BocaviGriorov é0o9q, zroog vo càyvvOsicav sig v0 viuGv vOv 
' - M M Low , Uu , M - 
Oeov zo10evO vot vqv apvyrv, zvg Gvvégys, xol Gvvoycvicevot v0 GO 
- A A ? - 1 
cvrij zQ0c TO cÜixsiv; OcGuol yeQ xoi pvÀexol xoi zzéüow, xoi GvÀ- 
AuBÓqv e£ voira)ro, mücot zQ0g imavógOcciw vio gol pyovol, !dg- 
exTiXOL TOU cOLxsiv xal cuogrcvstv voig xolofouévoig y(yvovrow. — Ov 
y«o Ozcc 0 dÓvxQcag dÓrxxoy mÀéov, Gvvsgyog «UvtÓ 790 vO cÓwxsiv 
2 ? , m 2 - - 
0 Oscuog Oiüovor, cAÀ Omoc Au& vo) cÓixeiv, Bocevitousvog Ovx vv 
óscpv. Kol ydQ of ÓixaGTaL TovTQ z:000c: vovc qavÀove.  Ko- 
A E" n - - ? 
Avovrot yog, xev wr BovAovror, xoxomotiv vxo rv Ósoudv.  EAsv- 
, UT i] € ? ÉE2í6x 7 , , , ? ? 
Oecoiatovrov 08 vO xoxovgysiv éGrw, xot Covrov cgviexroc, «ÀÀ ov 
, [ul eu? - iT , A M] ,.. 
zezmtüquévov.  O 0& «vOgomoc zdzov uév égovevos, xovo vov Kaiv, 
92e / M , , , , , ? , 2 A - 
qvtqOw xoc cmiGriov, ciÓcoIg zQocéGycv, crmtoroTQosv c0 Oto): 
1 a NUES E E c »S/ E Su lm Y i: d D , 
xol cg «vrQ Occuoc ro Guo 000; y zc 0 cog uero v0 z.90 GO- 
? - A P/4 E) LI 
peroc evowiGeL vOv GvOgozov Gvvtgyov zog cüixíev avr usifove 
ne - - - ^ 
r0 GQue« £üoro; zc Ób xol uera Twyv xovracxcvqv ToU ÓscuoU r0, 
1 , ^ M , 
'"[üoU, m0 mpocgozov co), Aéysvoi, víOcixo Tv fonjv xal vOv Q«va- 
c As 
vov, ÉxÀstoi xv Üonjv, v0 dyo90v xol r0 mzovqoov, [xAsber v0 dyo- 
- lu ? /- 
Oóv: xoi, "Edv O£kqrs xol sigexovoqrí uov.  Tae)ra ydQ cg cvrG 
&£ovcid L OUy Oc vzo Oscucd xol qve tyouévo  iggy9n: 
£ovoiwCovri, «oL ovy Oc vzo Oscuc xol cvcyxqv cyouéivo £ognom 
ri , A , , J, "^ A ?* i] , 
(grt é« muvrOg GvvícraGOoL, urs zéüeg v] pvÀexqQv 1) ÜtGuovg voguí- 
v , — M M * ^ 
C&v v0 GOuo, wire ÓsoporiÓcc yrco 01d roUro rdg wpvyec yoixoig xa- 
H AN o» - 5 , e ' eor E 
roxoivovrog cvrug ToU OcoU OcOüTvor méOoi:g. llàg ycQ, Omovs pm 
Óvvozor czo0svyOXvor oUro; ?'Aromov 0b xcxsivo mgogavóe r0 olz- 


Car. XXIV. — 1. Libri vulgo éxe- guntur ap. Ang. Maium Scriptt. Veit. N. 
xttxodt. Coll. vol. VII. in Anonymi Patrum Docirina 
2. Verba "Acoro» - - - éoóuc2« le- de Verbi Incarnat. , pag. 49 sq. 


o 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 2713 


quamdiu in hoe corpore sumus, ita peccamus ut ad id caro ipsà con- 

senlial?  Peceamus, inquit. | At qui constrictus est, peccare non 

potest. Et huie pariter assensus est.  Ángitur enim ac coercetur. 

Recte, inquit. Nam ab vinculis inhibetur. Non dubium est, re- 

spondit. Verum corpus ad peccandum administrum est? Est, inquit. 

Vinculum autem coercet? Annuit. Sequitur proinde neque ex tua, 

Aglaophon, neque ex alterius sententia vinculum esse corpus, sed 

ad utrumvis, tam bonum scilicet quam malum, corporis adiutor est. 

Concessit. p: 
Haec cum ita sint, tuum est, Aglaophon, purgare quae antea XXIV. 

posuisti. Aiebas enim corpus animae vinculum, carcerem ac com- CY) 

pedes esse. Quae cum iis quae modo dixisti nequaquam conveniunt. 

Qui enim convenire possunt, si quidem necesse est carnem vinculi 

instar haberi, animam vero adiutore ad scelus uti vinculo? quod qui- 

dem fieri nullo pacto potest. Nam cum propter delictum poenae 

conslitutae sint, ut affecta dolore anima ad colendum deum erudia- 

tur, fierine potest ut ad commiltendum facinus corpus illi adiumento 

auxilioque esse possit? . Vincula quippe, custodiae, compedes et id 

genus omnia poenarum instrumenta, quae ad emendandos homines 

pertinent, peccatorum aec scelerum in iis qui puniuntur compescen- 

dorum vi praedita sunt. Nam non id eo, ut sceleratus maiora sce- 

lera committat, velut praesidium quoddam vinculum adhibetur, sed 

ut eo modo cruciatus a perpetrandis facinoribus desistat. Atque ea 

caussa est cur facinorosi homines vinculis a iudice constringantur, 

propterea quod ab iis vel invi: mali aliquid. facere prohibentur. 

Quinimo liberorum, ac sui iuris hominum, quorum nemo vitam suam 

observal, peccare proprium est, non vinctorum. Homo vero pri- 

mum quidem parricidium admisit, veluti Cainus. "Tum ad infideli- 

latem adolevit, simulacra veneratus est, a deo descivit.  Fierine 

igitur polest ut ei corpus tanquam vinculum sit attributum? Aut quo- 

modo deus, cum se homo peccatis ante corpus obstrinxisset, ad ma- 

iora scelera, velut praesidium quoddam, ei corpus affinxit? | Quo- 

modo denique post illud fabrieatum vinculum ita locutus est: JcceDeut.30,15. 

coram te posui vilam et mortem, elige vitam: bonum et malum, elige 

bonum. lem: Si volueritis et audieritis me. Haec enim lli tan- Isai. 1, 19. 

quam libertate praedito, non vinculis ac necessitate coacto diela vi- 

dentur. Ut idipsum omnino consequens sit, non esse corpus com- 

pedum, aut eustodiae, aut vinculorum loco habendum, neque wa- 

cías terrae idcirco appellatas animas, quasi terrenas quibusdam com- 

pedibus deus illas damnaverit. Nam quomodo verum id esse potest, 


eum demonstrari nulla ratione possit? | Sed et perspicue illud absur- 
Corpus Haereseol. II. 2. 18 


Kzg. xe. 
(m -) 


2714 SANCTI EPIPHANII 


- - A M - - ^ ^ 
G9o, v0 GGue iv vij ? «ore rovc alQvac Oiwyoyr) uv * cvvécscOou cij 
- ' ' Nor D 2. M , 3; er M 2 f , 
wpvjg, Ou v0 Ósóu Ov ? eir0 xai médnc civor, lvo ux] alovior yevausd« 
- ? i ^ - v 
xordxgiror Oscurot 9 xav ovrovg qOogüc, £v vi] BaciAtíe ToU qoroc 
icóusvoi. 7 4sÀvuévov ydg [xavdg xol icAtyy9évrog roU Àoyov iv o 
- ^w ec - MI 
ósGuov Tijg wpvyro 9 OoíGovro sivo, viv Ggxa, ÀfAvror xol 9 c0, iva 
- ^ M A 
ux óecuvon 1907 e)ruv iv víj Bacis(g voU qorog !! qv dxoloufa- 
, — ? , 
voutv icOut9e, Ói& roUro ovx dvecrqosror. —lloromov ydg Aoumov 
- Y ? 
12tic z&90 Toig Óvoysoatvovow Eregov cAnjOcvue yox !9 Ótixvvva; 
- ? ? ? ' , 
Tàv tloquévov !* ivagyéavegov ovx avéfovroi. — AÀe vavrqv uiv «v- 
L2 ' [ A L3 , A ^ 2k Fr 15 31 / 
vOv Tqv quioveixiev xci ix rovrov «v Tig xoL éE &rígov 9 BÉyyoi 
À , '4 ó [E 1 , ^ En B J - Ào , 
nÀtióvQv.  "AmoóOsítousv ycQ iv voig érjg zgofatvovrog vo) Aoyov qv- 
? , ^ ? ? , , ' 16/J. , ó L 
Gtog vÀqOtuucOL, xcL OUX EUXOGLOLC, WTTE TOV totuiov Otcuiovg 
"o - - A A 1 i] - , b] , 17 , A 
qué y5uc Ói€ Tqv m90c v0 Gu xowcovíav slomxévoi, !? urs vOv 
Ll ^ A - 
Zapià xera vo)ro msmsümuivovc. "A&iov yao !9roUra mQogéotw, £v 
T 7 - 
otc uoÀioro paivovro, Óuzíntovtsc. liso uiv !9? ovv rdv Otgueri- 
- - ? - , 
VOV qyurOvov, xol Ort 790 Tjjg XcToGGXtvTG CvTQV OL TtQOTOTÀCOTOL 
- b] e P] 
Oujyov uere couerog &9ovocieg czoÀevovreg, Pru ve xal eg ov Óv- 
- N i] i] , 
vero. TO GQuc ÓtGuoc xoi tioxv: vouífsoOoi, vc moogqxovra simov, 
7 k C. m - 3 , 
cQ &vógsc Óixocrot (Órxooreg yo vu&g vv Aoyov, ?? Q «oariore Oco- 
- N X os , , c 
qiie, xcÀG), voéwouot Aovzov. éxi vo. c«0ÀovÜa, xoDcmso vnscyOunv, 
- ? 
vOv zgoxsuévov, ?' Ty. eUxoivéoregov lücusv 0 BoviousOa. 


'O TOV 0À ó 1 9 M é ó A A ^ 5 [4 , 

0Àcv Ónutovoyoc 9s0c, imsiÓr v0 m&v sUTOxTOQ GvvtOTQ- 
, ' , 1 , , : , 

GoTO TePPNI ueyoAmv z0Àw, xoi ÓvexOGumos zwQocrocoQv TQ ÀOyO, 
, M , [d , - , 

ÉxaGtOv rt &UTQ GvugOvoc qouocoaro Grovytiov xoi z«vroa toov mw- 

zÀQocoto Óicgogeicg, ive rrÀe(og 0 xOGuog tig xcÀlog av£nOg, mav- 

, 
rolog pvotog 6eoroxqcec uoggac, 
A - 
zrWvà xor vOv àíoo, rtrQmo0c OB xora qv y5v, xol vyxre xor 


LH 1 i , M 
&GTrQc uiv Xero TOV OUQQvOV, cL 


A. UP ^ i] /] , (y 3$. 12 "Tee LI 

T0 UÓmQ, — rsAtvroiov vOv &vOQoOv, zmgosroiuacog cg oixiev cvv 
€ — , 

xcAMoTwqv v0 mv, uiumue vg ling tixOvog dugsoég sig vOv wOGpov 


Misc. cap. 36. pag. 806. xo U« cod. 


3. eic aiàvac Galland. p. 713. 
Venet., Anonymus Maii et Galland. cà 


4. cwwevoUoSat duo libri apud Gal- 


land. l. l. 

9. auxó cod. Venel., Anonymus Maii, 
el Galland. Vulgo a»tà. 

6. xav a)toüc q3opàc cod. Venet., 


Anonymus Maii, et Galland, l. l. Vulgo 
xatd touc QO9opéac. 
7. AeXugévot. cod. Venet. — AeAefu.evov 


Anonymus Maii. 
B. e ottavro Galland. 
9. $vt *ya. emendavit Gatakerus Advv. 


ciyat reliqui libri. 

10. àux tw Anonymus Maü et cod. 
Venet. 

11. e) axoAaQepew aut», &odpucSa 
Galland. l. l. ex cod. Rupif. 

12. ci éxei$Q cod. Rhedig. et edit. 
princ. 

13. Gravissimo vulnere quo laborant 
quae vulgo circumferuntur exemplaria, 
lranspositis videlicel. veteris unde mana- 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 215 


dum est, corpus arbitrari in aeterna illa vita procul ab anima futu- 
rum, quod huic illud tanquam vinculum ae pedicae sint, ne sempi- 
lernis vinculis sceleratorum instar addicti videamur, cum in lucido 
illo regno simus habitaturi. Cum enim abunde dissoluta ac refutata 
sit illa sententia, quae animae vinculum carnem esse definiebat, una 
et illud refellitur, corpus ideo minime resurreeturum, ne in splen- 
dido illo regno, si illud receperimus, vincti esse videantur. Quae 
enim, illa sublata, certa ac constans ralio esse potest, qua id aegre 
ferentibus persuaderi possit?  Clariorem iis quae ante commemorata 
sunt minime sustinebunt. Verum quanto hac in re contradicendi 
studio ferantur, cum ex ipsis, tum ex aliis pluribus demonstrari 
potest, Nam postea in ipso oralionis progressu veris ac naturalibus 
rationibus, non inanibus coniecturis ostendemus, neque ab Hieremia 
nos vinctos terrae propter communionem cum corpore nominatos esse, 
neque Davidem propterea comped?tos appellare. Haec enim potissi- 
mum commemoranda sunt in quibus maxime a veritate excidisse vi- 
dentur. De pelliceis itaque tunicis, utque priusquam eae conficeren- 
lur corpore praedii primi nostri parentes exüierint, et immortali- 
latis compotes, tum nervum et carcerem haberi non posse corpus, 
ubi quantum necesse est disputavero, iudices (vos enim sermonum 
nostrorum iudices, teque inprimis, optime Theophile, pronuntio), 
ad ea quae proposito noslro consentanea sunt et consequenlia me, 
ut pollicitus sum, conferam, ut id quod volumus clarius inspicere 
possimus. 

Postquam arlüifex rerum omnium deus totam hanc universitalis 
machinam, velut ingentem aliquam civitatem , praeclaro ordine con- 
didit ac vocis Imperio constituit, in eoque elementa singula aplssime 
composuit, ac variis animantium generibus complevit omnia, ut hic 
mundus perfecte ad omnem pulchritudinem adolesceret, cum in eo 
omnimodas naturae formas vivas animatasque procreasset, atque et 
in coelo sidera, et in aére volucres, et in terra quadrupedes, et in 
aquis natantia collocasset, postremum omnium hominem, cu! totum 
hunc mundum velut egregium quoddam praetorium paraverat, sic 
tanquam simulacrum quoddam ad sui effigiem expressum in orbem 


runt scripti exemplaris aliquot foliis me- 16. tqoeptay cod. Venet. 
delam attulit codex Venetus, in quo vo- 17. px) ó£ cod. Venet. 
cabulum Sexvóvat aple excipiunt verba 18. xoi t«üra cod. Venet. 
TG cloquévov, quae vulgo extant sub 19. ovy àv, 1àv cod. Venet. 


medium cap. 17. pag. 540. A. Cod. Rhe- ^ 70. xoi ci 8-5, vel simile quid, h. I. 
dig. ab editis libris non differl, nisi quod, excidisse sibi persuasit, parum feliciter 
8gxyUyat yov) habet pro yp; 9exvóyat. — sane, doctissimus Galaherus Advv. Misc. 
14. éveoyéovepov cod. Venet. Posth. cap. 94. pag. 7841. 
15. dy ev cod. Venet. 21. ty om. cod. Venet. 


19^ 


"Thr. 3, 34. 
Ps. 145, 1. 


Cap. 
XXV. 
(X VIII.) 


Gen. 1. 


pag. 51i. 


Keo. xs. 
(635) 


pag. 512. 


2716 SANCTI EPIPHANII 


Cc RJ - M E - 
eigiyaytv , &yaluea cg iv vag qoidgd xcov raig fevroU qrooi xara- 
' ri , [yf "^ - ^ m. 
GxsveGac.  "Hzicroro ydQ Ort zt*vTC)Q OzttQ Qv Tj] £ovTOU ceyvuoqurot 
? , ? 
qsugl, 2E dveyswg Fort Gvorov, &rs cOavaciac Foyov.  "A8avacioc 
, A 
;do dOdvera ylyverau, xoOcmziQ xoi và woxdü wexiug, xci vd GÜwxo 
, 5 42 - 34:917 z 
dóvulog. OU ydg OixetocUvme Éoyov 0 dixeiv, cla aüvxloe, ovÓ. cv 
p] , A - ? ' 
dÓixlog dvr.GroOgog TO ÓrxotoztQaysiv Zoyov, cÀÀa ÓvzotoGUvie* Gento 
, , i] - ? ^ - i] 5 
ov0? dpOoeoolec và qOsioeaDot zoisiv, cÀA qOogüc, 0 aOavetitew ov 
L7 5 ? ? , 7 ^ * i] Eu 
pO9ogüc, dÀX dg9epclac x«l cvAMijBOnv, oiov dv 1) 10 ztoi00v, xard 
M] 25 *A [4 , 1 - M , 2:5 ? J ? , 
rüv eUtOv oUroc Àoyov !roUro v0 ztoiovuevov i& &veyxmne ancoyoteotou 
iN A x12 ' ? | - 
cvuBatvs. 'O 0b 8s0c xoi cOavacia xol Cor xot coOcoote, Egyov 0E 
» - - A e A 5 
(vOgozog 0:00, müv 0b v0 vx0 cÜovacloc gyac9tv aOdvarov, c9«- 
» eo» ' ' | M3 2f 2r n 
voroc goa O0 GvOgoztoc. Zíi0 Ó:y cOv uév &vOgorov cvrovQynotv o 
H iH 1 A , , »" * b a5 07 , , 
Os0c, v& 02 Àowzrd yévm Coov csQu xe yrj xot vOctL ztgocéroóe gégtiv. 
, á ' , 
"Av8gemoc 03 dinOécrara Afysrat xerd qUow, ovrs wpvyr yoole 60- 
? 75 - - ? ' M , - 
ueroc, oUr cv cOu« qoglc wuyie, cAAe v0 £x GvoTceGotog tvyie xoi 
, , J ' - - M L ri , - 
Gouorog tig uíav vov rOU xoÀoO uoogrv cvvrsOtv.  OOcv évrcvOev 
? , d A " , , - i LU , 
c9uvoerov Ó:y vOv evOgorztov ytyovévei gatverat, q9ogüg 0&6 cmo0nc 
Li , , , , 21224 - LT j N - - Ld 
x«l vocov ixroc. lMa90ow Ó ev tig vo)TO xol c0 Tijg yoogHe ixa- 
HJ , ' m p f. sd , - " 
vc. "Eni yoQ rQv &ÀÀov, 07060 ygovov uevoxocuovvrat ÓveGroAcic 
n " 1 , 232. , , $o4r ec A 
aBGvre xol j9o«coxovra, E&eyoyéro, AÉysrot, ve vOora fgmera apv- 
- - M , - - - 
yGv foGdv, xoi msreivo. zcevOueve. ni vjo yi]o, word vO Grego o TOU 
? - ? , c € M vd A 
oUgevoO: xoi, '"Etcyeyévo v yi wvyuv (Ocav werd yífvoc, vivQczo0o 
i] - - A - , fr 
acl fomerd, xcl O«oío vic yfjg nerd yfvoc* imi 0b voU dvOQomov cg- 
, E] / mg / c - 34 p m- 9 , i 02 ^ 
ovrog ixe(voug, Etoyayéro 1] y9,- ovxévi, qj, E&ayoayévo va vOora, 1, 
, - ? A , ^ ? 
Itvq9wrocav pocor5yot:c, cÀÀo, lloujocgusv cvOgomov xor £ixóvo xol 
9, 46 f* ? - - - 
xo9" OuolcGiv ausrígov, xol coyíro cov vov LyOvUcv xal rv zevrtwwOv 
M ? - , - - , c - 
ToU ovgovoU, xoi zavrov rQv xrqvOv, xci, EAefsv 0 0g qoUv zo 
- - , 
vic y)üc, «el fmàecs v0v &vOgoov. 


' M ] ec ^ 
Koi lvo. 01] uGAAov xoi vutig rwv Oiegogev olc915c90c, dg 0Àqv 
xol zevrl rv &AÀov Otegégov x«i iy óevrégo vw] rÀv cyyélov yxa- 
4 4 
' ei FTN 4 2 , ki , ' * , - 
roÀeyOclg 0 QvÜQct0c evoíGxevot &Ücvorog Qv, qéos xor« Tov cj 
zw xci 0g8000£ov x«l roUro OicAdfio Aoyuguóv. Toig piv ydg cmo 
rjc slgmvoijc ToU xord rOv déíge mveUueroc !iuwvjoUcÜünr i00Ow ro 
PET - Aus ? - ? , L , 3-4 ? , 
Qv, v 0i i£ avri vic aDaverov xol ürugrgovonc ovaíec.  Evtgv- 
i| M - »" 
ones ydg 0 Qs0g tig TO moógcmov c)roU mvowqv foie, xol £yévero «v- 
€ T E" ^ 
Qocog sig vvyyv £9cov. Kal roig uiv Óovisusiw xoi coysoOot zcooc- 


Car. XXV. — 1. votto tO ego. Libri vulgo xoüxo. Pelavius volebat x9. 


PANARII LIB. IJ. TOM. I. HAER. LXIV. 20 


introduxit, ac velut exquisilum signum manibus suis elaboratum 
praeclaro in templo constituit. Neque enim ignorabat quodcumque 
suaple manu finxisset, necessario, ulpote immortalitalis opus, im- 
mortale futurum. Nam ab immortalitate: immortalia proficiscuntur, 
velut a malitia quae mala sunt, et ab iniustitia iniusta. Non enim 
iustitiae opus est iniusti aliquid facere, sed iniustiliae neque ex ad- 
verso iuste aliquid agere iniustitiae est, sed iustiliae; perinde ac 
corruptelam adferre non incorruplionis est, sed corruplionis pro- 
prium. Sic immortale facere non corruptionis, sed incorruptionis 
est. Atque ut uno verbo dicam, quale est id quod agit, tale id ef- 
ficere necessario solel quod ab eo producitur. Atqui deus et im- 
mortalitas est, et vila et incorruplio, homo vero dei opus est. Quic- 
quid vero ab immortalitate fabricatur, immortale sit oportet. Quare 
immortalis est homo. Propterea deus hominem sua manu finxit, ce- 
lera vero animantium genera aérem, terram et aquam iussit produ- 
cere. Ceterum homo, si ejus naturam inspicias, verissime esse 
dieitur non corporis expers anima, neque corpus anima deslilutum, 
sed id quod in unain pulchri bonique formam ex animae et corporis 
coniunclione conflatur. Ex quo quidem colligi posse videtur immor- 
talem hominem esse faclum, nec non et corruptionis omnis ae mor- 
borum expertem. Atque hoe ipsum sacrae literae abunde nos do- 
cent. Nam in reliquis, quae temporum mutata spatiis adolescere ac 
consenescere solent, Producant, inquit, aquae reptilia animarum wi- 
ventium et volucres volantes super lerram, iuxta firmamentum coeli. 
ltem: Producat terra animam viventem secundum speciem, quadrupe- 
día, reptilia, et bestias terrue secundum genus. Ubi ad hominem 
perventum est, non perinde ut in aliis dixit, Producat terra, aut, 
Producant aquae, aul, Fiant luminaria, sed, Faciamus hominem ad 
imaginem et similitudinem nostram, el praesint piscibus et volatilibus 
coeli et universis pecudibus: et accepit deus de limo terrae, et formavit 
hominem. 

Atque uL hominis a ceteris discrimen magis ac magis intueri 
possilis, quantumque antecellat omnibus, et ut secundum post an- 
gelos diguitatis locum obtinens immortalitate sit praeditus, age istud 
ipsum denuo ex vera et orthodoxa ratione disputemus. — Etenim ce- 
teris quidem animantibus ex illius spiritus qui per aérem diffusus 
est immissione anima est vitaque concessa. Homini vero id ipsum 
ex immortali atque excellenti substantia tribulum. — Znspiravit. enim 
deus in faciem eius spiraculum vitae, et factus est homo in animam vi- 
ventem.  Mlis servire atque imperio subesse, huic dominari atque 


Car. XXVI. — — 1. Vulgo &ubvy-  y03at vel éyeuy acoso. 
o3a. Pro éppuyobo3at possis et. &vu- 


Gen. 1, 21. 


Cap. 
XXVI. 
(XIX.) 


Gen. 2, 1. 


Keo. x£. 
(x) 


pag. 543. 


278 SANCTI EPIPHANII 


- Li M , M € ji , , 
evcym, TQ 0b doysw xol ÓsomoGew. — Kol voig utv Óweqogo cyXucro 
1 er e e 
pvGtov Óiüovrar xal uoggal, Ozt0Geg 7] GrtQfuviOg xol OpoTy qvcic 
xtÀevovrog voU O:00 iyfvvqos, và Ó& Orosi0ig xoi Otosíxskov, xol 
5 ' , b 
ztovro zt90c éxsivqv emwwW«oiBouévov vQv nQcorTOTvzOV TOU murQO0Q xol 
E ' e Y Y » 
uovoysvij sixóve.  "Ezmoínos yog 0 Qt0c vOv cvOgcomov, xev sixovo 
^ 3 , 3i W A VAS EP PE - - , 5 , 
Oso) ixmoígotv evrOv. Zíi0 xoi éguélnoev evrQ Tüg TOU Ggtrégov cycà- 
- ' 3-7 35 1 
uoroc Órvuovic, Vve ur tvcÀcrOV 1) ztQ0g ÜiepOogcv: xoScmso xoi 
4. ^3 - , ' - 
rGv dvügievrov voig Óquiovoyoig. Ov yag uovov xcÀÀove vv cyoà- 
- w , 9 - , * 
uerQv cUrOIg xol Tijg tUzQtzttlog Q'UTÓV ztEQQOVTIGTOL, O7tOQ (0L T- 
- En , à - ^ -M 
guxolAeic d] ueyoAozoeztio, cd xol vijg sig v0 ÜvvotOv cgíciv cvroic 
- , - 
c9ovecioc vàv Ónwiovoynucrov zoovoiuv zoitiGOor, ?sig vOv ua- 
, A , T7 
xoaiove yoovov OrecoteoOcr ux] Àvoptva* xoOcmtQ xoi Deiü(ag. Ov- 
, - 
TOG y&Q Miro TO xeroGxevecor TO llicoiov siàcÀov, i£ iAsgdvrog Ói 
- 5 2 ; - , , 1 1 , " 
voUrO 4v, tÀoi0v éxytiGOoL mwQogévattv cupi rove z00ec fumoocOtv 
- P] ; 
voU &ycÀuorog, 9 &Ücverov sig Üvvojuv * pvÀcootiv evr0. Kol voí- 
- , r A c 
vuv ti rv 9 yergorusvov ovroc Ónuiovoyot, o 9c0c 0 9 coioror£yvac, 
[i , , Aus , Ld P , - a 1 
0g ztXvro Ovvoro, xoL ib oUx Ovrov zo)wiv, oU uaÀÀov TO GyoÀuc TO 
^ A LÁ , 2 * 
AoyuxOv ÉfevroU, vOv GvOgomov, cvolsÜgov xol cOcvorov sivoi TO 
[ud , ? , ? E] 
zwoczav iE cmoome evayxmg iwwyavccero, cÀX tleGsv oUTOG criuO- 
roro ÀvOusvov 0Àé8oc me«ooÓo)voi xol p9oog 0 Oiepsoovrog uj(ocs 
f x d Me deer pues gegovrosg 15 
— - ^ Y 3 , , LIS , 
voig fovroU zrOLGoL qyt00l, xor tixOvo uoogozoujcac vUrO, xol xo 
- U - , €T 
OpoícoGiv T5v £evroU, TOv xOGuOV TOU xOGuov, Óv ov xocuog iyévero; 
- , , ' , , z 
Ovx fcorw simtiv. mti yug tig cpgoovvqv émogüévra goovijcat 
TOUTO. 


? M] i] * 

"AA lec wr] éniovijoavreg éevrovg mo0c v« ÀeyO£vra, c JAykao- 

- / ' - 2 79 kf 2 ? J CMM ISNET ' 

Qv, Aé&ere, Kat zc, e£ e9avarov qv éx ytvéctoc x«9' vuüg TO 
- ec , 5 - 

fov, ysyfvqvo, Ovqrov, Omoórt vO dOcvarov dusteoroO0Qogc voUTO O 

3 E 
icviwv tivo qoo, we uevomínrov 2] d&aviorousvov eig vov oloyiova xoi 
, i] 
Ovwqrov qciww; dyumyavov yoQ, imsl ovx Éowwv &Oavarov. "Ent, 
? M] |] - - - 
AfÉc , yevoutvov cvrsboVoiov zQ0c trjv olosGiv ToU xoÀoU, xol roUTOV 
A A ec , 

vOv Qcouov !siAgog, O0 uicoxolog émicrag dBdoxave p90vosc. 'O yao 

L] *» i] ^» - JR ? /, L] v 1 - ,0/ P , 

9s0c ÉxriGc rov avOgozov éni cqOoeooio, xal cixove vic iOtag cidi0- 

? , 3,13 ni M [u M , , , 5t 

vqtoc émoiqosv ovrOv, Kol yag 0 O:0g Ocvorov ovx imoínuctv, ovói 
, - 

vígztrot ém  cmozíg Covrov: gOovo Ói Owafolov Oeverog ticrAOstv 

, n - - 
eig r0v xóGuov, xe«Ocmso xal « Zogía XoÀouGvog ucorvoti. Kol 
A 

z08sv 0 Q&vorog zcÀiw Or) A£ycoOor dvdyxm, si ux) 9avorov. éxoínotv 
- , - - , 

ó 9:0c. Ei &àmO voU qO0vov, xci mc 0 q90vog vüc BovAucsoc 


9. Forlasse elc c9. oleo citant Plin. H. N. XV, 17. 
3. coU aS9&vacoy coniec. Gatakerus l.l. — 4. quAXooQw coniec. Petavius. 
p.903. dere aSaw. elg; 8. quAaoocoSa. — 5. Repono yetpoxpajcov. 


Photius Bibl. cod. CCXXXIV, p.907. De 6. Repono agtotocéy vn. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 2'19 


imperium exercere mandatum est. [lla diversas naturarum effigies 
formasque sortita sunt, quotquot dei iussu solida et aspectabilis na- 
tura produxit. Huic dei indita. similitudo est ad primam illam et 
unigenitam patris imaginem penitus expressa. Fecit enim deus Ao- 
minem, ad imaginem dei fecit illum. — Unde et simulacrum suum, ut 
quam maxime firmum ae stabile esset, curam adhibuit, neve cor- 
ruptione tentari facile posset, perinde atque effictis a se staluis con- 
sulere artifices solent, Qui non modo simulaerorum suorum pulchri- 
tudini ac decori student, ut eximia specie ac magnifica sint, sed 
etiam immortalitatem , quoad possunt, iisdem ipsis tribuere conan- 
tur, ut quam longissimum in tempus integra minimeque dissoluta 
permaneant. ld quod Phidiam inter ceteros fecisse memorant. Hic 
enim cum Olympici lovis simulacrum finxisset ex ebore, oleum ad 
pedes ante statuam iussil effundi, quo immortale illam quantum pos- 
set efficeret. Cum igitur in iis operibus, quae manibus elaborave- 
rint, artifices ista moliantur, nonne praestantissimus ille opifex 
deus, qui vel ex nihilo procreare potest omnia, suam illam ratione 
praeditam effigiem, videlicet hominem , mullo magis sempiternam et 
immortalem penitus necessarioque fabricavit? Án potius ignomi- 
niose adeo dissolutam corrumpi et interire permisit? Atque eam 
quidem effigiem quam manibus perpolire suis singulari quadam ra- 
Lione dignatus est, quam ad imaginem suam ac similitudinem velut 
mundi alterum mundum expressit, cuius denique caussa mundus est 
factus. Dici istud omnino non potest. Proxime enim ad insaniam 
accederet qui id vana opinione inflatus auderet asserere. 

Sed quae hactenus proposita sunt, o Aglaopbon, minus attento 
forsitan animo considerantes obiicere ista poteritis, si immortale ab 
origine sua animal illud extiterit, qui landem mortale esse potuit, 
cum quiequid est immorlale, hoc quod est ipsum perpetuo esse de- 
beat, nec in viliorem mortalemque naturam degenerando transeat? 
Hoc enim fieri nequit, alioqui immortale non fuerit. Sed ego tibi 
caussam rei huius aperiam. — Cum enim ad boni delectum arbitrii li- 
berlate esset instructus, ac legem illam accepissel, pessima eum 
superveniens labefactavit invidia. — Siquidem deus corruptione ca- 
rentem hominem creavit, et ad aeternitatis suae produxit imaginem. 
Deus enim mortem non fec?t, nec delectatur in perditione viventium : 
invidia vero diaboli mors intravit in mundum , ut per Salomonem sa- 
pientia testatur. Sed undenam mors extilerit repetendum necessa- 
rio nobis est, si deus illam non fecerit, Nam si ab invidia profe- 
clam dixeris, quomodo tandem invidia divina voluntate plus valuit? 


Cap, XXVII. — 1. Vulgo eoo. 


Gen. 1, 27. 


Cap. 
XXVII. 


Sap. 1, 13. 


pag. 5H. 


KzQ. xq 


(x«.) 


Ti ovv o OjwfoAog AfEevo ; 


280 


uGAÀAov loyvos rov O£00; 


SANCTI EPIPHANII 
Ilo9cv o 


J 


? A M 
Ei ydg dmo roU Owefolov, xol Oi ci 


? ^ 
Ad vo)ro Óvcpquov Aéfoysv. 
, y 2 , ? ^ 
q90ovoc; 0o e«vrAsyov éget. 
(P , E 
OraBolog iyfvevo, si iyévero, wol O monjcag avrdv iovw alwog vo) 
7 , ? 1 [ ; - ? c , 2 
sivoL *oxov; 4AÀa avairioG scQvrg xoxGv éoTwwv O QtOc' &yévqtoc 
, , 
Goo 0 Oicfolog, xoi ti dy£vmrog, xol cmoOTc xol dvole0oog xcl 
- A ? , p ? t , w e 
dvevüegc. T yeo cysvevo i$ dveyxne emos voaUro vmdgysw 701, 
J 5 D , 
0 0b OicloÀoc xorooysiros xol xoÀefevoi. — T'o 0b xoAatOusvov &oc dÀ- 
- 1 , , M ji ' 2 2 f Du - a 2L Ba f 
AotoUroL xol cccoyti, eme O0ic Ó8 ro ?ovyívurov, ovx cgo cyívqroc, 
? ' 1 [u y , A ' 1 - A , , , 
cÀÀo ysvmtog 0 OLcjoÀoc. EX Ó& ytv«rog xol mOv rO yeycvmuévov. oto 
- ? - A - 
vivog coywo iyévero, xoi f£orwv evroU Ówuiovoyoc xol oU OiaoAov. 
^ , ? - 2^» , , i! , ? Y A AB. 
Koi movtgov xaxsivog cyévgrog éoviww, 1] yevqvOoc; — 4ÀÀa TO cyévqrov 
* E Y 
iva, uovov vosicO9or qox vov Otóv: ovói ydg 9fvi r0 cUvolov O0Àoc 
A ? - ? E 
ix mevrOc tic vO mopeztov Éregog Ónutovoyog zÀnv ovr00: "EyoQ moG- 
Ovói 


^ * ? - 
ueraGxsvotcoOar *Ósi vi, v] wví(eoDoL mod viv evroO Óvvorot Boviqv. 


A - A - 2M ? 
rog, xol iye) uero voaUra, xol zÀgv duoU cAloc ovx &ori Os0c. 


r ' c Ml ? 2 2 - , - e En Y ' 
Kol yeo 0 víOg ov0iv dg! fevrot Óvvocüoi mojwiv OuoAoysi, iov um 
A - i3] ' "^ ec - E 
BÀémm vOv moríoa mwoi00vra. "4 ydo Qv, guolv, 0 maT»Q moi], voUre 
1 [u ^ zo 20 y , 5113 p ^ S. mr.32 , 
xol 0 vioc z0iti. | OvÓE uv vi ztoÀépuov 3] c'vriQoEoUv ovrQ, T avri- 
, E ? 1 ?N 9i ..9 , , D b E] AR ii CONI d 
Qtov éOTwv: ézttl XCv cL CVTETLQUGGE TL TO) Oc(, fzt(UGOTO QV TOU &i- 
m - P Lb - , * ze 
vet, AvOciomo cvroU vj] TOU QOcoU Óvvcuti xol (GyU; vue Gvorcosog. 
- A , - , X M -] , , 
TG jeg zorjcavr. ÀOoot novo xal va e0cvoro Üvvarov. 


^ A [4 

Ilvsüue z&oi Twv vÀmv £oyov, xa- 
, 94 / 1 -2 P. , rg i] - "e ri 2 i] 
Qoo &éy0n ! và LdOwvayogo, ysvousvov vzo ro) QtoU: cmo ?0» 
A [ud A , AE , - P» A A LES] - f ' 
xoi oL ÀowmoL ytyovoaciv vx qvrOU wyyshou, xoi vqv émi v5 vÀg xal 
rOie TJje VÀ«o slósoi mreziGTevuÉvo»n Óioixmcww. —To)ro ydg mv c rÀV 

? , , M bd e uecg. 1X , , - OMM ? - 
cyyf£lov cvcraGig, vQ OtQ £mi mQovoig ysyovévot roig vz cvr0U Oia- 

A e 1 

xexocumufvoig* Vvo vrv uiv zevrshwav xoi ? ysvun]v 0 St:0g Éyov 

- ei , *3 1 A ' , f , 3 A , 
TOV 0Àov *zgovoicv 1, TO xÜgoc xal rO xgerOG cmOvTOV CUTOG CvYQ9- 
[n4 , Er - , ? - 
vqufvog x«i cgmtQ Gxcqoc rQ Tie Gogíag oloxi OrevOwvvav cxiwàg 
A - ' ^ 1 » -J , 
TO ziv, Tiv Ot Óia uéígovg 9 o[ imi rovro royOtvreg ayytÀow — AAA 


2. Vulgo cyévvQcov. 


Y verba Alhenagorae (Athenag. llpeoQ. 7. 
3. Vulgo &tot, quod correxi. Quod 


XotoroU p. 223 sqq. edit. Rechenb.) de- 


ad locutionem oX8E tà ocUvoAoy GÀGG £x 
navtóe cf. infra ad. cap. 29. 

4. àv volebat Pelavius. 

Car. XXVIII. — 1. có 'AS9nyayó- 
pw rescripsi ex emendalione P. Leopardi 
Emendatl. XIX, 9. Cf. etiam Gataherus 
l. l. pag. 803., et Petav. ad h. l., qui 


scripsit. — In Epiphanii libris vulgo ex- 
lal «) "AS'voyépa, tanquam Athenagoras 
unus e dialogi inlerlocutoribus sit. 
2. vj emendavit Gatakerus I. l. 
go ó&. 
J. yevxvjy correxi cum Petavio et Ga- 
lahero ex Alhenagora. Vulgo evextx. 


Vul- 


PANARII LIB. II. TOM. T. HAEB. LXIV. 281 


Sed hoc dictu infelix detestandumque dicamus, undenam invidia pro- 

fecla sit adversarius quaerit. Nam si a diabolo respondeas, cur 

omnino diabolus extitit, si productus est aliquando? Ac profecto 

qui illum condidit auctor mali debet videri, Atqui malorum caussa 

deus esse non potest; quare ab nullo productus est diabolus. Quod 

si ita est, neque pali quiequam potest, et exitil penuriaeque est 

omnis expers. Nam quod nunquam productum est, huic inesse haec 

omnia necesse est, at diaboli conatus in nihilum redigitur ,' idemque 

punitur. Quod autem punitur, mutatur ae patitur. — Atqui pati. nihil 

potest quod productione caret. Non igitur productionis expers, sed 

productus aliquando diabolus. lam vero cum et productus ille sit, 

et quiequid produetum est, ab aliquo principio productum sit, con- 

sequens esl aliquem esse, a quo sit procreatus diabolus. Utrumnam 

igitur etiam productus ille fuit, an produci non potuit? Verum quod 

produelionis est expers, par est unum duntaxat intelligi deum. Ne- 

que enim ullus esse potest omnino praeter illum ipsum opifex. Ego Isai. 44, $. 

primus, inquit, ef ego nowissünus et praeter me non est alius deus. 

Sed neque commutari quiepiam, ae praeler eius voluntatem pro- 

creari potest. Etenim filius nihil per sese facere posse confitetur, 

nist id. patrem facientem viderit: quae enim, inquit, pater facit, haec Yoann. 5,19. 

et filius facit. Neque vero inimicum quiddam aut repugnans ac deo 

contrarium est; si quid enim esset quod deo resisteret, esse omnino 

desineret, eo quod divina virlute ae robore omnis illius constitutio 

dissolveretur. Quippe solus ille vel ea quae sunt immortalia dissol- 

vere potest qui condidit. (an: 
Quidnam igitur tandem diabolum esse dicemus? Spiritum vi- XXVII. 

delicet, qui cirea materiam versatur, quemadmodum dictum est, o CUN) 

Alhenagora, a deo procreatum, perinde ac reliqui ab. eodem angeli 

sati sunt, quibus tam materia quam formarum, quibus est affecta 

materia, procuralio administratioque commissa est. Siquidem ea 

constituendorum angelorum caussa fuit, ut in iis quae a deo ordi- 

nata erant ac disposita providentia moderandis vicariam deo ope- 

ram navarent. Uti nimirum communem aec generalem omnium cu- 

ram susciperet deus, qui in omnia dominatum alque imperium obti- 

neret, ac veluti navigium quoddam, sic totam illam universitatem 

constanter suae gubernaculo sapientiae regeret, cum interim singu- 

larem functionem atque curam praepositi ad id angeli sustinerent. 


4. vpóvotay Y , 10 xüpog correxit Pe- aUróc dvnprh.évos volebat QUOD &vner. 
lavius , probavi Gatakerus l.l. Vulgo 9. Verba oi émà tojto TaysÉvrec &Y- 
To votuy, 1| tÓ xoc. Combefisius dis- *eXot. 'AXX in edit. Pelavii prave omis- 
linzit xoóyotay , Y) to xopog cell., et pro sa. sunt. 


pag. 545. 
Keo. x3. 
(xf .) 


282 


? t ? A 
of uiv Àormol ig! oig evroUg imoíqes xol Oivuboro 0 9:0g fuzwvav, 


SANCTI EPIPHANIIT 


M - 
0 0i ivvflowos xoi movmooc m:Qi vw semiGTtvuévov iyévero vov Oioí- 
, 250 5 - ^ 
x«6w , q90vov éyxiccroag xaO sudv: dczeo xol ob uera eUro Gog- 
^ € - ? 
xGv dgecOivreg xol roig vv cvOgomov sic giÀoxowríoav OjiAQcavrtc 
, , , 1 A ? - 2 ^! n. , 
Ouyaroeow. —AvÜoniosrov yag xoi «vroig Pyswv z90g fxertgoa Oiera- 
D: [s T - 

Éwro BovAgow 0 9s0c, oio xol imi vàv dvOgomov: Vv az msi90utvoi 
- , ; - 3 ' ? v , ^» A , 
TQ ÀOyQ GvvOGLv cvrQ xeL czt0ÀcvoGL poxepgioTQTOC, T7] u3 zteLO OE- 

* e ^ 
vor xoivovrot. Hv ó2 xoi 0 Óu/(jolog covio Eccgoooc: llàg éiémc- 
, SUD Oe , [g "OT 1 - "uds 
G£v éx vov ovgavoU 0 ÉcocqQoooc, 0 soot cvertlàov; Tov qgoroc qv 
» t £l 3 - 
Gorgov zoc/vov, dÀX ébémsos xol sig vv yiv Gvvevolfm, imwgomtv- 
^ ? , A A M € b - 
cuc TQ dv9gomo Td ivavrío. TO ydg Ütiov veusGg roig vzmtonga- 
A M ? , , 6 , ? , M M ? , 
voic, xol rc cv8cÓg gpoovquoroa 9 xcvi.  Emégytro, Ó& xoi éuué- 
TQog tiztiv, 


7'Oc xciv doyr xoi míoec xoxGv 909i, 

9 Qvro Begvv víxrovcoa $qncovoov xoxdv 
IlÀévq, vvgioU 19 00qyi cyvoíac Bíov, 
Xoígovco 99voig xol Greveyuoaot Boordv, 
"Tusig d9écuovg sig Vposug OuocmOQov 

Tag uicaücAgovg OnAicavreg oévog 

Kdiv uoAlUvet gowío moürov Àv8oo 
ll'ExzíGoro vqv yijv, !?xoi vOv i& exqoerov 
Il:csiv eicvov mooromAeorov sig y90vo 
"Tutig 13 àvexvjvaGÓc. 

Koi 0 uiv OifoÀog oUroc: !0 0i O9uverog moOc émiorgogrv qv- 
QéOn, xaOdmsQ xol roig doriueDéc. yoopuerov zoiÓ(o:g vog ima- 
Ovóiv yag GÀÀo ?0 9cvorog s] ÓwtxguGiG xol 
Ó.eycoguGuOg ^pvyije cO Gogeroc. 


vog9ocw o£ nÀnyat. 
Tí ovv; zegeíriog 0 90g 9 9a- 
vérov; Affert: zwhw yao O cvrOg uiv xti Aoyoc. My yévoiro. 
"Ems ui of Q10&GxoAor zQoxo9mQyovuévogc roU cAyvvtoOot vaig vÀn- 


- - M 3 
yeig rovg zoiüeg olrioi.  KoÀov ovv 0 Qavoroc, & xo$czsQ * coul 


6. xoXoUct volebat Pelavius. 

7. Q n&ct los. Scaliger. 

&. Libri omnes 6 oqtc. Sed illud 6 
iam Pelavius spurium iudicavit el uncinis 
notavit. d 

9. qx «o los. Scaliger. 

10. xc8nyóc los. Scaliger. 

11. "Enscicoate t€» Xv emendalio est 
Pelavii. Vulgo "Exc(coaxo vw. Cod. Ve- 
nel. Eruca tó» yw. os. Scaliger con- 
iecit: érc-louv. opyiv. 


12. xa& dxnoatou xtoei» alàvog &v- 
8oa xouoronAxoroy los. Scalig. 

13. écexviiveo3e Ios. Scaliger. — Cor- 
narius hos versiculos ita convertit: ;,Cun- 
cto velut qui principium finisque sit 
Mortalium serpens malorum statui, 'The- 
saurum habens adeo gravem secum mali, 
Errore caecus, ignorantiaeque dux, Vi- 
tae lachrymis gaudens, simul suspiriis. 
Ad improbas persuadet hic iniurias, 
Consanguineas armemus ut contra ma- 


283 
At vero celeri quidem in ea stalione perstiterunt cuius gratia conditi 
a deo constitutique fuerant. Diabolus vero petulanier egit, et in 
eorum quae sibi commissa fuerant, administratione concepta adver- 
sus nos invidia pessimum se praebuit. Quemadmodum et illi qui 
postea concupiscentia corporum flagrarunt, et cum filiabus hominum 
stupri consuetudinem habuerunt. Etenim quod hominibus conces- 
sum, idem et illis a deo tributum est, ut utrimque liberum haberent 
voluntatis consilium, ut, sive illius sermonibus obtemperarent, ipsius 
consuetudine fruerentur ac felicitatis essent compotes, sive detreeta- 
rent imperium, merito in illos iudieium exerceretur. Erat porro 
diabolus velut sidus quoddam Luciferi. | Quomodo cecidit e coelo Lu- Isai. 14, 12. 
eifer, qui mane ortebatur? Sed erat nimirum matutinum sidus et lu- 
cidum, quod quidem decidit et ad terram allisum est, cum homini 
noxia quaedam et adversa in eo gubernando procurasset. Deus enim 
contra superbos indignari solet, insolentioresque spiritus comprimit. 
Ac libet et illud ipsum declarare versibus: 

Caput malorum , et finis, heu, cunctis draco, 

Gravem malorum saeve thesaurum paris: 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 


Gen. 6, 2. 


Caeci error, orbis ductor ignorantiae. 

Quem tristis hominum luctus ac planctus tuval : 
Fos ad nefanda scelera cognatum in caput 
Fratrem perosas impie armantes manus 

Inficere primum caede sanguinea Cain 

Inde felici parens 

Quod primus aevo lapsus in terram excidit, 


Terram impulistis. 


Vestra illa fraus est. CD. 

Atque hunc quidem in modum diabolus. Mors ipsa vero casti- XXIX. 
gandis hominibus est reperta, perinde ac puerulis, qui literarum ru- (59985) 
dimentla condiscunt, corrigendis adhiberi verbera consueverunt. Ni- 
hil enim aliud mors est quam corporis ab anima separatio atque dis- 
iunctio. Quid igitur? Auctorne mortis est ullo modo deus? Dicere 
enim hoc potestis, eademque nobis recurrit oratio. Sed absit ut 
ila dicamus. Nam neque praeceptores primariae ae praecipuae 
caussae sunt cur pueri dolore plagarum afficiantur. Bona igitur 


nus Fratres. Cain perduxit ut resper- 
serit Cruore primus terram saevus ru- 
bido. Et primus ut noster parens coe- 
lestibus De sedibus miser ruinam fece- 
yit. «* 

Car. XXIX. — 1. Verba o 85 9á- 
yaroG - — - xai tob yo picjoU excerpta 
legimus apud Ang. Maium Scriptt. Vett. 
N. Coll. vol. III. in Leontii et Ioannis Re- 


rum Sacr. l. II. , pag. 102., item quae 
inde sequuntur usque ad vrcpQavco 8t- 
xatocovms eodem libro pag. 92. 

2. 6 om. Leonlius. 

3. Savaxov Aé&erat; Leontius. Probo. 
Idem Leontius verba mw vào à cUtoc 
Yjpi Txet AóYog non habet. 

À. qot Leontius. 


pag. 546. 
Keo. X. 
Gr -) 


284 
zoog émiGrgognv Óixmv mÀmyQv qvgéOq, ovy 0 vic cucorlec, c Go- 
poreror, dÀÀ 0 Tijg Óiefevétog ve GcgxOc, xol roU yooicuoU. — 4U- 
ttÉovGi0g ydg Ov xol eUroxocroQ O cvÜgomOc, x«i ovro0fcmorov 


SANCTI EPIPHANIT 


? 1 i] [y - E 
BovAqoiww xci cvroztQoeígsrov zwQog Tuv ovotGiv, Gg fqqv, TOU xcÀoU 
M ? , , A A , A. - J , 
AeBov, cxovceg vt, 470 mwwvroc $vÀov v00 év vQ llogoe0tíoo gdys- 
? 1 A - , - 7 A M A 5. , 
GOs, cmo 0 voU ÉvÀov roU yivoGxsiv xoÀov xol movngov ov gyscóc 
3125 ? E C E ? NEC , 3 5 EET 9 , , 9 ig9 
cm eUroU: p Ó cv quéoc geyvs cz evtoU, Ocvoto dmoOavticOs, 
5 , ) ' 9 3? , - , 1 - n )À à à À , , 
ivÓove «dm cvroU sig vO gaytiv v | OLeoAo, OsürAeacuévm cogíc 
M " b - 
? zoix(Acg mgO0c zegoxonv 9 zs(Oovri, qjO£vqos viv àvrolqv ro) O:00- 
- ? - , - 
xcL iyívero voUrO cUTO tig GxovÓoÀov ? xoi moyíón xoi GxdÀov. Ov 
NL 17 , [y 1 ' ?S3 v ' , ri , ' ' 
j«o ézowuotv o Qcog x«xov, ovü0s &£ori TO Gvvolov oÀoc ix mavrog TO 
, » 10 - , A A ri ? ? t , ri p. 
ztagozteuv oirt0G !Ó xoxov* cÀÀc zcxv OmtQ «v cUTtbOUVOLOV OUTOG UT 
9. e 5 | - PN 
cUroU ysyovog 1!5 zg0c r0 pvAetacOo, xal vqotjoot vouov, Ov evzog 
Óuxoiog ÓOrsGreAoro, qo] '?rxoxcav Aéíysro, xaxov.  Begvrery Ó6 
- - - 5 
Bey v0 zegoxo)co, 9:00 roUg 0govg tijg xere rO cvrtbovoiov vzrso- 
, , er , RO , ' , P 
Bevra OixcioGvvqe. | OOtv imu xortQvmo 05 xot xortuicvOw Tic 
cogcosogc czoGrerTQGec 0 cvOgozog ToU O:00, xol xnÀ(Óag iveztuc- 
p A [ud € ? i] - 
Éaro xoaxiag z0ÀÀdc, Cg 0 coyov ovrog exsxvmos xol zov0o rjG mÀd- 
, A i] A M [4 A L4 A ? 
vie, zOvov xere vuv ygogniv cviAopov, tva rov «vOgoztov z90c có:- 
M c f 5 
xlov dti gavratev Py wol xiweiv, 0 9:0g 0 moavroxoerQQ cÜcvorov 
- n TN i 
xaxov i£ énifloviie i0cv ysysvqu£vov, xoOczso xol 0 Óiuoloc nicvoc 
qv, rovc Ósouerívovc qyirGvoc Óu TroUrO xortGxsvaGsv, ofovsl vexgo- 
Ml E] A - - , - 4! 
vqvo mztgi[joÀQv evrOv, Omcc Óic v]g ÀvGtc c TOU Go)uorOg zv TO fv 
- A ? , / 
evrtQ ysvvqOiv xoxov emoOcvm. 
4 4 


! ITooumóguror 02 5ó xoi cxs0si;0* rovc Ótoguor(vove yivog 
' 2, ' , "O óà H 71 , M ci É ^ , 
uo sivaL và GOuore. uoc Oe xai z«Àtv (ov yog czxa& Qunréov) 
E - - e f 
? poctoutv. dvurog T0 Tijg xcroGxtvijo &'UTOV O zQOT0zÀCGTOG OMO- 
^ 5 ^ 5 - 
Aoysi x«l Ocr& Éyswv xot Gcgxacg, Omórc Ór] vv yvvoixa «vrQ scgoc- 
^ - - w - 5 - 
ey9sicev OseuGcusvoc, ToUro vov OcroUv, igovgosv, ix vàv ocrOv 
- YEN 
uov, x«l ccgf ix vig GeQxóc uov: 3ovrQ xAquOaosrot yvvn, Ort £x 
- 5 M "EL ? / er , J, M A 
TOU cvÓgog «vr5c &qgOn: £fvextv vovrov xoroÀtipeu cvOgczOG TOV 
, , - LI ' , * , - - ^ 5 
zt«rígU «vrOU xol rwv umrégu, xoi zvQogxoAAwOnosrat * vj] yvvouxt cv- 
5 A 1.23 9 
Ov yep Óx avé&ouot gÀqva- 
- i] M , 
povvrov TivOv xoi piofoufvov cm«uov8giecuévog «v yougnv, iv« 


-- Oe n , , , , 
v0U, xol &GovroL of Óvo sig Geoxe uiav. 


Galakerus rzioawtt. 


5. éyBo)c omiss. in edil. Pelavii. 

6. Guo Q Oe8eAencuéw copia. cod. 
Venet. el Leontius. Vulgo extat àuxóXo 
8E BSeAeacauéw v) cogla.  Galakerus 
correxit: Ow(oAo 8& OsXeanGópevoc vij 
cola. 

7. xoti dct Gatakerus l. 1. p. 803. 

8. xetSovtt. cod. Venet. el Leontius, 


Vulgo retcowtt. 

9. xoY xoytSa xoX cxGAow cod. Venet. 
el Leontius. Vulgo extat xo eic xoytoa 
xoi cis oxqQAov. 

10. to9 xaxoU cod. Rhedig. 

1l. yj emendavi cum Gallandio Bibl. 
Patr. tom. III, p. 772., ubi exiat ei. 
Vulgo scriptum est vj. Et apud Leon- 


285 


mors est, cum plagarum instar ad coercendos pueros reperta sil. 
Non peccatorum dico mortem, o sapientissimi homines, sed eam 
qua animus a corporis consortio separatur. Nam eum liber ae sui 
iuris esset homo factus, et ad honesta capessenda sui ipsius arbitrii 
consiliique voluntatem accepisset, ac mandatum istud audiisset, Ze 
omni ligno Paradisi comedetis, de ligno autem scientiae boni aut mali 
nom comedetis: quacumque autem die comedetis de illo, morte morie- 
mini, per sese ad comedendum inductus ac diaboli calliditate, qui 
ad violandum imperium variis modis iucitabat, velut inescatus dei 
praeceplum transgressus est, idque ipsum scandali instar et laquei 
et offensionis extitit. Malum enim deus non fecit, nec ullo modo 
auctor illius est. Sed quicquid arbitrii sui potestate praeditum ab 
eo factum est, ut quam legem iustissime praeseripserit observare 
possit, nisi eam servaverit, malum appellatur. Est autem gravis- 
simum hoc damnum inprimis, dei mandata negligere, ac iustitiae, 
quae adiuncta libertati est, limites praeterire. 
dei sententia deficiens homo inquinatus est, ae delieti sordibus ob- 
solevit, vitiique quamplurimas expressit in sese maculas, quas prin- 
ceps ille et erroris parens indiderat, qui /aborem, ut scriptura loqui- 
lur, cozcepit, ut hominem ad improbitatem perpetuo fraudibus suis 
trahere ac cireumvenire queat, omnipotens deus aeternum illum dae- 
monis fraudibus malum esse faetum videns, ut el impostor diabolus 
erat, propterea pe//iceas et z//as tunicas fecit, quo illum velut morte 
quadam indueret, ut ea corporis dissolutione quiequid in eo mali 
productum. fuerat intermoreretur. 

lllud vero iam antea disputatum est monstratumque pelliceas 
tunicas aliud esse praeter corpora. Sed nihilominus idem rursus 
(dicendum enim saepius est) hoc loco repetamus. Primus igitur ipse 
parens, antequam eae tunicae consuerentur, ossa se et carnem ha- 
bere confitelur, cum nimirum perductam ad sese mulierem contem- 
platus, Zoc nunc os, inquit, ex ossibus meis, et caro de carne mea: 
haec vocabitur mulier, quoniam de viro sumpta est: propler hoc relín- 
quet homo patrem et matrem suam , et adhaerebit uxori suae, et erunt 
duo in carnem unam. Neque enim certos homines ferre possum, qui 


PANARII LIB. II. 'TOM. l. HAER. LXIV. 


consulto nuganlur ac scripturas 


tium. Idem vilium iam supra occurrit. — 
TÓ OUy0Ào» OÀQc Éx mavtÓG tÓ mapu 
reperitur etiam supra cap. 27. Cf. cap. 
51., el -capp. 32-et 37. 


12. t(prjca. Leontius. 


Cap, XXX. — f. Excerpsit priorem 
huius capitis parlem , usque ad verba 


impudenlissime delorquent, quo 


uctà t6 Éxmeocis, Leontius l.l. V. quae 
annotavit Ang. Maius l. l. pag. 50. 

2. qgoucopey habet Excerptum  Sir- 
mond. ap. Galland. B. P. tom. IIl. p. 712. 

d. xai mà additi Exc. Sirm. ap. 
Galland. 

4. xp6c vr» vuvaixa habet Excerptum 
Anonymi Sirmondiani ap. Galland. l. i. 


Gen. 2, 16. 


Unde posteaquam a. 


Pa. 7, 14. 


Cap. 
XXX. 
(XXIHI.) 


Gen. 2, 23. 


pag. 9541. 


Keq. A. 
(x8) 


286 SANCTI EPIPHANII 

eUroig O1 Gegxoc pu] sivos 57:00ycQTor | eveGreGic, OGT& vonrd 
xol Gegxoc vograg vzotiOtuévov, xe cAÀore &AÀcog &vo xci «cro 
usrefoAlouévov cAMQyogícug x«i raUre oUrOQ, cg yéygomrui, za- 
ooAouBceveG9or xgevuvovroc roU XoioroU vqv yooguv, fvüa mvv- 
Saevouívoic roig GegiGeio.g mol ycogucuoU yvvowxoc cmoxolvsrot 
6Qr., wm coync O0 xriGng Gootv xol Ov "imoínos, xol simev, 


, » 
"Evexev voUrov xoroÀshpsu cvOgomog vOv moríge 9 xol vüv wyréíou, 


A - - A - , ? ' 
xoi rx ££5c. lig yeg émi wvyóv uovov v0, AvÉavecOt xal mÀqoo- 
M - , ^» i] A Ll , A M - ec ^ 
core rqv y), mzegeAnmréov; y v0, Eos yoUv «x0 v5 y"c o coc, 
7] 3 A Cv , S y. - , , , 
xoi émÀoGs vOv &vOQozOv, O0 xvgloc ézi voU Gopguorog ÀsÀéyOwt caí- 
? A - A - 
vevot. — OU ydg dz0 ToU q00c «ol vàv Bagvréoov rxjv ovaíav ixvrcevo 
c , e, , , 1 ? , M - , 
q Wvoyy. "AAers Gvvéovqxutv ix mavroc aiuüécrora z.90 vOv Ótguorivcv 
- , M] P7] - b 
GeGeuemoztovjoO oe. qrcovov rov evOgozov. Ta)re ydg m0 ToU éx- 
- i] - 
zseGsiv avTOv Gzovro tloror, vc OP «ove rOUG yurOvag usrd vO ixms- 
civ. "Ogev louev zw imioxswousvor và iv qsgoiv, ([xavGg emo- 
3 ' - , 
Osífavrsg ui] tivai voUg Ósguerivovg yurQvog TG GOuerw, cÀÀe Tov 
- - , , b 
dzO voU Àóyov rQv Cocv vexgórqve xorscxsvaGuévqv: roUrO ydg ÀAi- 
zeret.  AufÀew vÀv Ogcv ££o voU llegoÓsícov xorc vevrqv itowitr- 
? A [4 MI -—- t 
ro, Tqv ciríav. Ov yag Ozi ux] 9élov 0 9s0c x0 ToU £vÀov Op&wa- 
E - SEEN 1 —. 9397 ^n^ 1 H 1 n 
cOoL vice foc evrov xot paysiv é&éBaksev (ijÓvvaro yag sig vov atQve 
"PES 3. 1 D) M - - 34425 rr | -. , [d c , 
Gv, evOig geyov «zo vno $0156), vÀÀ tva uy &9oevorov, oc vzsos- 
- A y ? ' ' , A ' E] A - , - 
us9o, ysvmOg vo xoxov. Em Óie ví v0v Xoiorov exo vàv ovgavàv 
M] - er ? - ^ » » 
azéícttiev elg vwjv yWv, ei OÀog wOcAqcs Cojo vOv cvOQcrtov &ycvGtov 
? € , M , ? N59 , - , 
cz09ovsiiv eig v0 zuvrsÀég; Ei 0s éw uevoauéAov voUvo qon mszouj- 
A E) E 2 ^ c , 
xívo, vOv QtOv O dvriAÉyov, cGÜtvác evrGv 0 ÀOyoc, usroywvoloxovra 
? ? »» ? , - A , 
vOv O:0v sigMyov.  4ÀM ovre a&Uverog voU ufAlovrog t0g, ovre xa- 
' , ' L1 LA 5, M A , ' , 
X07t010c, cÀÀoc xc«L C&xgcoc cycdog, xe«L zcwQoywoGxov rx ueÀÀovra. 


M] A , - 5 ? 
"Qere ovx oo Ó,G r0 pi] Go CeoOo sic vüv aive goyovra cvrov dz 


ToU ÉvÀov vig Coijo eE£BoAsv, &ÀÀe Oud r0 vexgcoOdvon zo rov Qavero 
viv &pegriov: Uv ovrog uerd rO cmoD«veiv ixvoxsione Tijg cuepriac 
iysoOsig GvOgomog xcPagoc peyn vig foi. 


Mmaósg óà GffAvsgog Qv megoxwüvvevéro cg rovrov frfgog 

, c M er [i , i] , i] *3 , , 
AeyOévrov. 'O yag 0À6 ogioucvoc vqv cagxo uo tivot revrQv cOa- 
voGleg Órxrwxqv Ovroc evoíeg vzoírtog Qv voco fAecguusi. zu cí 
ydg uerd viv rdv jurovov rÀv Órguorivov 0 Züdp xoraGxtvpv ix- 
BaÀAsvor, xcvousvog qeysiv emo voU EvÀov r5c Go" xol Gnoor, si 
5. mpoycorjov emendavil Pelavius. Li- ciwat l.l. p. 772. — Pro «uroic v 
bri vulgo habent xpoyepnote. Pro $T oupxóc in cod. Rhedig. legilur avucrjc 97) 


capxóg uy setva. Galland. ex auctoritate capxoc. 
Anonymi Sirmond. rescripsit 8o. capxóc 6. Ox dyvéyvoxe , 6xt Galland. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 28 


suum illud de tollenda resurrectione dogma procedat; qui ideo et 

ossa quaedam intelligibilia et carnes similiter intelligibiles commenti 

sunt, ac suis allegoriis alias aliter sursum deorsumque sese con- 
vertunt. Atqui haec perinde ac scripta sunt accipienda esse Christi 
confirmat auctoritas, ubi interrogantibus Pharisaeis de uxoris divor- 

tio respondet, 24b znitio qui creavit. masculum et feminam fecit. et Matth.19, 4. 
dixit, Propter hoc relinquet. homo patrem et matrem, etc. | Alioqui 
quomodo de animis solis intelligi istud polest: Creseite et replete ter- Gen. 1, 28. 
ram? ltem illud: ccepit deus de limo terrae, et formavit hominem ? Gen. 2. 3. 
Quod de corpore proprie dictum videtur. Neque enim de limo de- 

que gravioribus illis concretisque rebus suam anima naturam expres- 

sit. Ex quo certissime illud efficitur, ante pelliceas illas tunicas 
corpore praeditum hominem fuisse. Haec enim omnia ante hominis 

lapsum pronuntiata esse constat, celera vero te tunicis nonnisi post 
lapsum. Quamobrem consideranda nobis porro sunt quae in mani- 

bus habemus, cum illud abunde demonstraverimus, scorteas illas 
tunieas corpora non fuisse, sed illam a ratione velut animalium mor- 

tem tunc temporis perfectam; hoc enim demum superest. Quocirca 

extra Paradisi terminos ob eam caussam eiicitur. Non enim quod 

ex arbore vitae poma decerpere ac comedere nollet hominem deus 

ideo deturbavit, poterat quippe in sempiternum vivere, cum subinde 

ex vitali illa arbore comedisset: sed ne immortale, uti diximus, 

malum esset, sibi cavendum putavit. Alioqui quid attinebat Chri- 

stum in terras e coelo mittere, si omnino nulla vitae parte gustata 
hominem penitus vellet extingui? Quod si nonnulla veluti poeni- 

tentia ductum istud egisse deum adversarius obiiciat, imbecilla ea 

ralio est, quae consilii in deum mutationem invehit. Sed neque à; 
ignarus fuluri deus est, nec effector mali, sed et bonus inprimis est 

et futurorum praescius. Quare non ideo eiecisse putandus est, ne, 

si ex arboris vitae fructu comederet, in aeternum servandus foret, 

sed ut peccatum primum omnium morte perimeretur, atque ita, cum 

esset mortuus, velut consumpto eliquatoque peccato excitatus ad vi- 

tam homo ac purior factus vita vesceretur. ban. 

Nec est quod stolidus quispiam temere iactare audeat aliter haec. XXXI. 

esse pronuntüata. Nam qui carnem hanc immortalitali capiendae CORN) 
idoneam esse penitus negat, hic vesaniae morbo laborans contume- 

liosis in deum vocibus utitur. Cur enim, posteaquam pelliceae tu- 

nicae consutae sunt, Adamus eiicitur ac vitae arborem attingere vi- 
vereque prohibetur, si fieri omnino non potest ut in sempiternum 


7. éxolqoey adto)c, xoi Galland, 8. Verba xoi vw wxéga mon habet 
Galland. 


pag. 518. 
Keg. ^9. 


(xe .) 


288 SANCTI EPIPHANII 


D o7 -j ' , - i »v - ' E 
0Àog cÓvverov zv uere GogQorog eig Ov eiva Cicer vOv &vOocmov; 
' PR Ó " m LUAM 
Qc Óvvauévov ydg evroÜ ur, ezxoDavsiv, idv àxo vio (ojo yevonrot 
, A É - 
Aeflgv, 1j xGÀvcie ylvevoi. — Quo yag, Kol éxolnos «vgiog 0 9:06 và 
- ? - - 
Vódu, xai vij yvvoixi cUrOU yr vog Osguorívove, xoi ivíóvcsv «v- 
, LT * ec M! 3 A , ? ' K * , "s - - 
TOUG- xocL tiztv O Ocog, lÓov, yéyovsv 4Ócmgu cg tig iE qudv, vov 
' M - 
ywGGxsiv xoÀOv xci zovQgov: x«l vüv uo zors («rtivm vv qeiga xol 
, w , - - , feo 
Aem voU £uÀov vig fog xol geyn, xal Cqcsres sig vOv eiQva* xci 
, J - NS , c ' , - , - - , 
éEaméGTtiÀsv avTOv xvgiog 0 Osog éx roU llogaOzicov v5g vrovge ég- 
- € , - 
yeteoOo, Tuv ygv i6 qe &«gpOw, xol i£iBels vov L4Ómg. | Ovxo)v 
? €- A —€- - 
z0vvoro tXv si wy xsxovro ysvcacOo: gc Co5c. "ExcAvQq 0i 0moc 
Li 1 [i / - - , , A A - 2? - 
1 uiv &uegzía cvvazoxvovOtica vQ cour, Ücvn, r0 0$ Guo qvac 
La (sd , ? , e , i] EJ A ? , e 
Tác epogríug czoÀouévuc. "lvo voívuv pw r xexov cO«verov 0 Qv- 
c M: T 
Ooozoc, og gv, 5 «sítmov, Éyov iv favrQ vrv auagríav xgar- 
, , , 
GrevovGav, Gre iv cÜoveto fAecrqcooov copors xol cOcvarov fyov- 
[d A 2 2 - 
cav roogqv, o 9s0g cUvrO0v Oud croUro ÜvqrOv cztgnvaro vexgovmt 
, - i] - 
migifoÀov.  ToUro yog of Ósgucriwvor qivàveg éoviovro: iva Ó» Oud 
E ET , - 
lzjje ÀvGtGg TOU GOioTOQ xol Trjg Óicigéícscg 7] &uogtío evo sv av- 
, - - i ' * , n! 2 m" 
TOzQtuvog z&coa ÓicpOwgi), oc uu9s xcv Doayvrorov Qituc éeOnvai 


? dvo BA oovzou. 


, 2.19 T , , , c , 

uígog, dq ov vécu BAeoror zcduv cue grquczov 

Ka9dnzso yoQ iv oixoüoyuaci vady !xoldv cvxij ysvvmOtico, 
xcoL sie 2ÉxraGw xol uéíys0oc ? sUTQoqTGnca, xol imi moe dg cQ- 
uovíac zoivxiqucro:g Qíte:g vOv ÀiDcv xsyvpívm, ov zgOrtQgov roD 
pvsw GzfÀAeros, Ecc zoe czoGmacOUj, lvOfvrov vÀv xaO ovg iA«- 
crQos v0z0vg vrÀv ÀíOcv (Üvvorov ydg 5 zw sig vovc &evrüv. ivag- 
uocOgvet rózovg vovg AMOovc, ríe cvxijg dpuonuévue, Om 0 uiv 
voOog Go(qror, umÓiv vOv cgovifóvrov evr0v x«xQv 9favvQ wait 
péomv, x OB Gvx5 9 müce. mooQflvuvog dzoomecOsicm cmoOavm: 
xev vüUrG xol 0 Os0g O vtjvívqo vOv favroU vs, vOv QvOgcmov, 
üixqv dyoiec Gvx5c Tqv cuegríav BAocrqcavra, ? ÓifAvos, Oavarov 
zoocxotgorg ztoocBoAeig czoxvslvov , xova vo ysygoauuévov, xal Coo0- 
zt0iQv, iva. zt&w vOv cvrOv x caob usgQv uera 0 ÉggovOmvei xol 
czoQovelvy v0 cuéoriuo Oixov avoxcivozouj9évrog vao? d9«vorog xol 
8 dzucv éysgOT, vekéog ix fjaO ocv doAouívne vic auegríac. Zdàv- 
Tog ydg Ér, ro GoueToc z90 voU viOvuEocOor cvtijv dváyzy xol rnv 
duogriov, ZvÓov vac Qítag avrijc iv quiv dxoxgUntovoav, ti xat £o- 
Ocv vouaig voig dz0 TOv ? cogpovicudv xol rQv vovOsryotov ve- 


Car. XXXI. — | 1. tfG dvoYvotog Car. XXXII. — 1. xaAoig Galland. 
too coarog "j agapci« Galland. l.l. |. |. 
pag. 113. ex cod. Rupif. 2. &xctactw viliose Galland. 
2. dwafAUcovcat edit. princ. el cod. ^ 3. eutpagjcaca Galland. 
Rhedig.  awaotovrat edit, Petav. et À. rat» non habet Galland. 
Galland. 1. l. 9. éy &xvx). Galland. 


PANARII LIB. Il. TOM. I. HAER. LXIV. 289 


vitam homo eum corpore traducat? Sic enim interdictio illa edita 
est, tanquam vita ille degustata mortem posset effugere. Sic enim 
all: Fecit itaque dominus deus -4dam et uxori eius tunicas pelliceus, 
et induit illos: et dixit deus, Ecce factus est -4dam sicut unus ex 
nobis, ut cognoscat bonum et malum: et nunc ne forle extendat ma- 
num, et sumat de ligno vilae, et comedat et vivat in aeternum: et 
emisit illum dominus deus e Paradiso voluptatis, ut operaretur terram, 
ex qua assumptus est, et eiecit «4dam. — Quamobrem poterat in aeter- 
num vivere corpus el immortale fieri, nisi ab gustanda vita foret 
prohibitum. | Est autem idcirco prohibitum, ut et peccatum extin- 
etum una cum corpore moreretur, et corpus peccato mortuo resur- 
geret. lgitur ne immortale quoddam ac sempiternum malum esset 
homo, ut jam diximus, ac peccati in sese dominalionem foveret, 
ulpote quod immortali in corpore pullularet et immortali perinde ali- 
mento glisceret, propterea mortalem illum deus esse voluit ac morte 
damnavit. Hoc enim scorteae illae tunicae significabant, ut disso- 
lutione divisioneque corporis omne ex imo peccatum slirpitus eneca- 
retur, ac ne tenuissimae quidem fibrae remanerent, unde nova sub- 
inde germina peceatorum efllorescerent. 

Ut enim e magnificorum templorum structura eaprifieus ena- 
scens, atque in maximam amplitudinem adolescens et multiplicibus 
radicum brachiis per omnes lapidum diffusa compages non prius 
excrescere desinit quam disieclis ex eo unde prodierit loco lapidibus 
tola poenitus labefactata concidat (tum enim sublala caprifico suis 
locis restitui redivivi lapides possunt, ut et templum ipsum incolume 
servelur, eum nullum amplius ex iis quibus evertebatur incommodis 
habeat, caprificus vero ab imis radicibus evulsa moriatur), ad eun- 
dem plane modum artifex ille deus templum suum hominem, qui pec- 
catum  caprifiei eujusdam instar produxerat, dissolvit, eumque 
morlis ad tempus impressione atque impelu opprimi passus est pri- 
mum, uli scriptum est, dehinc ad vitam excitavit; ut iisdem prae- 
dita partibus caro exsicealo intermortuoque peccato velut templum 
quoddam instauratum immortalis ac sine ullo damno resurgeret, sub- 
lato a fundamentis profligatoque peccato. Etenim quamdiu corpus 
vivit, nec adhuc mortuum est, cum eo vivere peccatum necesse est, 
et occultas in nobis ipsis radices agere, quantumvis quibusdam velut 
castigationum reprehensionumque pulalionibus coerceatur. Alioqui 


6. xàc« non habel Galland. ow», quod correxit iam Gataker. Ad- 
7. GuxoAvce Galland. l. l., quod in-  verss. Miscell. cap. 34. pag. 183. 
terpretatur fruticatione inhibuit. 9. cup.gopóy cod. Rupif. ap. Galland. 


8. Edili libri praeter Galland. vitiose 1. l. 
Corpus Haereseol. II. 2. 19 


Gen. 3, 21. 


Cap. 
XXXII. 
(XXV.) 


290 SANCTI EPIPHANIIT 


5 ? ? ^ M - —- 
críAAeto. "Emi ovv ovx cv usr& vO QoricO0mvoi Gvvéfouwsv avxeiv, 
- ? 2.15 p - - te - 
&ve ztovrczoGtw elluxowg cgnoqaévne ap qugv ric euegzíacg.  INOv 
0b xol uerd vO zuGTtUGOL xoi éml v0 VÓcQ iMOsiv voU !? ayviGuoU zroÀ- 
"i , ? r , » £ £ G , 9 O )8 EL] LT ri ^ $ 
dxig iv duegríeug Ovreg tvguoxOutÜo.  Ovütic yag ovrGc euagríac 
, i] * [u ' 11 , ec ó2 * , r^ 1 , 
éxrOc sivoi &£avrOv !!xovyncora, cc unos xav évOvumOmvar 0 cvvo- 
? & 
iov 0Àcg vijv &Oixcav. "cze 1? ovuDéfmue ovevélieoOn, uév xol 13 xa- 
-— T c , - 
revvéfscOo, Tjj miote, vüv qv cuagríav tig vO pa] .!* oíGat xagzovc 
A ? ? - ' - - 
Bieflozoio)g, ov uqv '9 dvotgsicO ot xol vÀv Qítov you. — INv uiv 
- ? T7 
ivrabOuv rdg [AvGreg evrüc, oiov rdc ivOvurotg v«g movQoec, cv- 
à , n) J 4 / 162 Àcng A, 3/9 
GríAÀousv, paj Tig óife zuxgliog &vo qvovce !92ivoylion, pj édwrsg 
-| - - 
cveuveiv aL OLoLyvücOer vt usuvxora arüuia zQOg dc ÉxgvGtic, ToU 
lóyov Oixqv ciivue !? vdc óífag evrüe vdc xcro pvouévag v£uvovrog. 
TÀve 18 0à xal v0 0Àcg évOvywOqosoO ot zeol xoxloag eoovictqosrat. 
2e ' n , hd , - €- , , 
Ovós yag c«uegrvgQoc 0 Àoyoc yoogov, roig Bovàouévoig t(ÀLxQi- 


.vOg r0 dÀqOig Aíysw, imi oiós xol cmocroÀoc puüfzo cv óifov & 


? , - c , [i E , , fox n 4 B 
cvOoozov vic «uegríeg oloGysoog cvnonutvqv, ori uiv, Oide yop 
? - - 
Or, ovx olxei iv duoi, vovvécrw iv vij Geguí uov, qodtov, v0 cyodóv: 
A L] , , , ^ i , * ' » 5 
r0 ydg OfÀev mcegextrat uoi, ro 0$ xarsgyoGsoOQL TO xaÀOV, OU* OU 
- P] M ? 24€ 5 A - 
ydg 0 QéAc moi dycO0v, dÀÀ O oU OfÀo xexOv roUro mQ«coo: si Or 
CN ? , € - PET | 2 M , 2x A Bead cu , 
0 ov OfAo voUrO 70,0, ovxéri ÉyG xortoyctouon cvrO, cÀÀ 3] OL- 
ru 2 2 H C , (PALOS , - , - - ' 
xobüca àv duol cpuegría: orb 08, Zvvmóouor vQ vouco voU O00 xorc 
' » , M 5 
r0v Eco «vOgozov: BÀémo Oi fregov vouov iv roig ufÀsci uov, cvrzi- 
- / " , n , 
GrQertvOusvov TQ vOuc ToU voog gov, x«l ix movrog elyuoAoritovte 
- - c - 2 . - 5 
us vQ vóuo vijc «uagríac và ovr. v voig ucAsoi uov.  OUrac ovóémo 
[u - - 

viv euepríov aoromgsuvov ix Gi£ày Ovxozipvor cvvígy. Ov yag sic 
, ? L ? 1 - - ' 1 - - , 
ríÀog ézíOaevsv, eÀÀa £5 (móg y«g zoo roU ztoipeDAucOo! Qavero 
' ^ er 3. m - ' J 5 ' A 
10v cvOgooz0v;), ive evrQ ovuuogovüsioc xci GvugpOivaga cur) uiv 

2 2 / - , ' e 

cg doümv &zóAqro, xol ÓwepOagij, xa8czeQ qurov, ÀvOévrog iv O 

, ' nc 3.51 / C UGAT IM 3 , 

xovmrovoa v«g Qítog «Ure O:sGOtro, O0 O8 cvOgcmogc cvüic uxét 

- * 5 , 

tav iv8onsiovcav zixglag Fyov d&eysgOg. "Sogneg ovv aAs&upegua- 

[v A - 23 $ - r - p] - - ^ 1 

Xov TQOzOV UzO TOU cÀsbqr]Qog vuv xoi cÀqOdg Largo) Ot0U zQoc 

E [d , c , 5 ' A 

ixgífociw ve cuegtiag zegslijpor 0 9uvaroc xal aqavicuov, to. uj 
/ , PY dw ET] XN 1 ? , r , , , *, 

OLoLcvi£ov iv quiv ei vro xaxov, cdOcvarov, «rs év &Oaverorg cva- 

e$ , , , - 

vtÀov, eUroL Ó& AsAomuévoi xal ixGrevrtg, vocovvrQv TQOzOV, TljG 
, , ? RDSIELA ' , e H e - , 97$ 4E. 

oixsieg egeric ini z0Àv OterQiBoutv, cre &v vgsorixocuw. cci xot cOa- 

, i i] ^ Lo , , , A 

verOig GQjueGL v.v xcre TO cjeorquo ueycAqv rQépovreg vooOv. — Zio 

Ld , ' P4 - , 
O1] xoÀQg reUrQv zQ0c «jupo GoTwolev, xol pvyg xci GoperOoc, qo- 


10. &ywa6po9 Galland. land. 
11. xavynocecaot Galland. 14. o3ca* Galland. 
12, Sie Galland. Vulgo cvwéocnze. 15. avacrac3Tvat Galland. 


13. xoccuvaGew. cod. Rupif. apud Gal- 16. dvoyXrjoet edit. Petav. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 291 


post baptismum nullum jam scelus perpetraremus, posteaquam pec- 

catum a nobis funditus esset omne sublatum. — Atqui eliam post sus- 

ceptam fidem sanctissima illa aquae lotione perfusi peccatis saepius 

obsiringimur. Neque enim adeo se immunem ab omni esse peccato 

gloriari quispiam potest, ut ne cogitatione quidem ullum scelus ad- 

millat. Ex quo consequens est reprimi quidem ac consopiri modo 

fide peccatum, ne perniciosos fructus emittat, non omnino tamen ac 

radicitus extingui. Quocirca nunc illius quidem germina, pravas ni- 

mirum cogitaliones, inhibemus, ne qua radix amaritudinis erumpens Hebr i2, 15. 

molestiam nobis afferat; nec apertas ad pullulandum vias ac spira- 

menta dehiscere ac palefieri sinimus, proindeque divino verbo velut 

securi quadam fruticantes identidem ab radice stirpes excidimus. At 

in futuro illo statu mali omnis vel cogitatio tolletur. C 
Neque vero quod dicimus scripturarum lestimonio caret, si quis XXXIIT. 

verilatem sincere profiteri velit. Nam et apostolus peccati radicem mo) 

nondum ex hominibus sensi omnino sublatam, cum ita loquitur: 

Scio enim quod non habitat ín me, hoc est ín carne mea, bonum: velle Rom. 3, 18. 

enim adiacet mihi, perficere autem bonum minime: non entm quod volo 

facio bonum, sed quod nolo malum , hoc facio: si autem quod nolo hoc 

facio, non iam ego perficio illud , sed quod habitat in me peccatum. 

Idem illud: Cozdelector legi dei secundum interiorem hominem : video 

autem aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meae, et 

omnino caplivantem me legi peccati, quae est in membris meis. — Ita 

nondum peccatum ab ipsis radicibus exeidi penitus potuit. Neque 

enim funditus est extinctum, sed etiamnum vivit. Qui enim fieri 

istud posset, anlequam homo morti esset addielus, ut cum eo cor- 

ruptum atque consumptum funditus quidem ipsum extinguatur et pe- 

reat, plantae instar, quae dissoluto illo in quo abditis sese radicibus 

conservabat emoritur, homo vero nullam 1am insitam habens amari- 

tudinis radicem ad vilam resurgat? Itaque ad peccatum velut extir- 

pandum penitusque delendum opitulator noster ac vere medicus deus 

mortem quasi auxiliare quoddam medicamentum adlibuit, ne malum 

in nobis, utpote immortalibus, excitatum sempiternum maneret, nos 

autem pessime affecli et a propria virtute aegrotanüum more desci- 

scentes diutius in eo statu maneremus, cum ingentem ex peccato 

morbum in perpetuis ac sempiternis corporibus aleremus. —Proinde- 

que ad utriusque repraesentandam salutem animae scilicet ac corporis 


17. Vulgo xpóc tàc óiCac, ut eliam qui securis instar ad radices positae 
Galland. Sed illud xoóc de proxima li- germina inde identidem progerminantia 
nea irrepsit.  Retinuit Gatakerus qui ver-  excidit.** 
lit: ,,— sermonis divini ope ad id usi, 18. 8£ non habet, Galland. 


196 


Keg. X8. 


(xf) 


paz. 550. 


209 SANCTI EPIPHANII 


m , , E , e ' e er , 
uexsvriXije rQOztOv xcÜcoGotoc vov S«vorov o 9tog qvgoro, tvo zrava- 
uoo, xoi &Giwweig oUvroc iieoyocOGuev. 

M - €- - ^ - 
Qos ydo, ! énsid1] toA.v Óci vv meg re. voter: zrogadevyua- 
- , A , , A r] , 
rv, ivrtÜOcv a)rd ueÀwore GxemroOMusÜo, pu cgiorducvor zolv Gv 
2 - ; ^ , c J J , A e , ü , 
zoGrov sig evÓmAoTÉgav Sogumvstov &zovelevrQGm xot c00síw 0 Ào- 
[d A A » 
yoc. Ooíverot voívuv Gemsgti vic Onpiovoyog cxooc cyoÀpo xolov 
E - "oc ? - , 
3 $0 49vGoU xorsoxsvacuévov 3| Vine £régeg evrÓ, xol zavra e uf 
, , , 
Gvupgéroog sic: xcÀÀog Ówwxtxoouévov, mzwcÀw qovevoi, Achopmuévov 
, Y , 7) , , € 
cgve Oeccocusvoc vzO TiVOG dede z0YmgoterOUV, Oc OUX ÉvtyxQv 
vxo f«oxevieg sümposmig sivoi cO ayolue £Giverro , ueroíev qÓovuv 

"A M , 
^ xegztovuevog ToU qUovov. 

i] * ri ec A Ll 

üri, &b [ovAorro ui] sivot GeGivcouévov 0Àog 0 Ónuiovoyogc xol qyexvov 

- - , 

TÜ uetG TOGcUTZG &0TG GmovÓrc vt xoi qoovrióog ? zezovnuévov, za- 
y. - - T , 

Àw stgorgezrijoeret GvyyovevGec cvrO ToroUrOV zrOLElV olov xoi zo0GOcv 
3 E PI As 2 , 3476::2 , 27 ' ei , 

qv: sb ÓB wj &veyovevoi, uqÓi$ 9 avecxsvetor, ig 0f ovrog uévaw, 

A ? , ' , 

OsgozeUov aürO xci ímavogÜoUpevog, cveyxy Óv zvgexrovusvov xai 

, au M , , - 1 WS. EJ M 

gaÀxsvóusvov v0 &ycÀuo unxért ÓvvocOot OrerqonOTvor v0 evro, GÀ 

A - 
Z& vo)zo ei Boviorro xa- 


Iloógoytc y&Q, 9 cogoars Ayioogów, 


[ud 
7 ówAAeyuévov fosGOat xol vmtomacuévov. 
S 8 3 9 Xn 3 M 9! Hd - 32. A 
Àov 8«v10 xol eucuov eiva, vo &£oyov, avaOGÀaoOaL, cvrO xot Gvoyo- 
, - c, x ^ 9 LI] * ^ 5 , /£ A 3 
vevtGOnL Ósí, Orc và uiv 9oioyn xoi vro &ÀÀorQuore zvro vx éÉ 
tmifovige e0rQ xol g90vov vmdgbavra cvr« uiv Oi vig &vacxtvij 
énifoviiic G 9 0 uev Óie Tz &voGztvi]G 
, ? , A M A - I-A 
xci l9 GveyovevGsog &molqroi, vO 0i eig vO !léovroU tiüog «civic 
zm 2 [9 , 35. xw - - 
xol &xifOniov cvOic &yoluc Ouoiorcrov evTQ xoraoxtvacOT. To uiv 
i] , , , , , » : 12 e A En » - , *^ , 
j«o cycÀuarL e0À£GO8eL ovx tforwv l? vmo vO cvvQ rtjvir], xcv sta- 
4 4 Li 
ei - 9. - M - 
Aw tig VÀqv !34vOg, GmzoxeracraOmvor O8 fort. — Toig oloysoi wol 


, ? M - 
Acfwueciw &molíc8cr: uiv fort, vikovror ydg, !* &zoxeracraDivot 


Sh ' ' , 1 »" 
08 ovx Fori, Oud vO iv mcn véyvm 0v dgiorov ÓmuiovgyOv qu] zQ0c 
*, z , C - ' 
T0 olcyiov 3] ! 9 &zotevyOmcóuevov og&v, &AÀAd zog v0 GUUuerQOV xai 
. - 3: 
16:)9ic roU Onuiovoyovpévov.  Tevrüv ycg gaíveva, 17 Óx uor xol 
3:09. 0 - n 1 e , ' ' ^ M 3 
é (Qv 0 Qs0c ovroc ÓLOxovounxévoti. | Tov yeo cv9gozov, TO £V- 
4 i 7 9 ? 
b , , - , 

zosemíGrorOv $evroU véyvmuem, Bocxavoig émifoviaig !8 g9ovov xsxa- 


M ? 3 - i , 
xcopuéívov iügv ovx qvícysro toioUrov xorcÀtipor qievOgozog dv, 


6. dvacxcuaCot mea est emendatio, 
quam postea inveni eliam a Gallandio 
receptam. In seqq. ovtQc, quod recepi 
cum Gall., desideratur vulgo. Libri enim 
vulgo habent avocat Cot. Sic paulo infra 


Cap. XXXIV. — éncg.ódy Gal- 
land. 1. l. p. 714. 

2. mRpdroy non habet Galland. In seqq. 
pro amot eAeur iov vulgo axotgAevrijOst. 


3. Vulgo 9x9. Correxit vilium eliam 


Galland. 1. 1. p. 113. 

4. xaomotouevos (sic?) cod. Rupif. 
ap. Galland. l. l. p. 714. 

5. xexovQuévog cod. Rupif. ap. Gall. 
l. 1. Tim codex non agnoscil in seqq. 
a)tó. 


ilerum. iunguntur àvxoxevyv) et dyayo- 
yEvOtC. 

Te Sena evoy cod. Rupif. ap. Gall. 

8. xoÀ6y xalà &p. &Aoy auTO ctvat Gall. 
omissis verbis tà &pyov. 

9. Mendose libri vulgo £cym. 


293 


quasi medicam quandam purgationem ila mortem deus excogilavit, 
uL nos immunes ab omni damno integrosque praestaret. Cap. 
Age enim, quoniam mullis ad id exemplis opus est, hinc polis- XXXIv. 

simum isla consideremus; neque prius ab eo argumento discedamus CXV!) 
quam in clariorem explicationem ac probationem nostra desierit ora- 
uo. Perinde igitur contigisse mihi videtur ac si peritissimus quis- 
piam artifex egregiam ex auro aut alia materia statuam a se fabri- 
calam ac membris omnibus concinne eleganterque perpolitam iterum 
conflet, quod illam subinde ab nequissimo aliquo foedatam animad- 
verlerit, qui hanc statuae pulehritudinem prae invidia non ferens la- 
bem aliquam inferre studuerit, quo inanem ex invidia sua fructum 
caperet. Animadverte enim, o sapientissime Aglaophon, si detur- 
patam ac foedatam illam habere statuam nolit artifex, quam tanto 
studio diligentiaque elaborarit, rursum in animam inducturum, ut 
illam conflatam qualis erat antea reficiat. Quod si fundere denuo et 
in unum cogere non libeat, sed eam duntaxat emendans ac corri- 
gens ila uli se habet relinquat, necesse est igni candefactlam ac fa- 
brili arte retractatam effigiem non eandem manere amplius, sed com- 
mutatam ac distractam videri. Quare si praeclarum ac labis omnis 
expers opus suum esse voluerit, confringi conflarique iterum opor- 
let, ut quiequid malevolorum fraude atque invidia turpitudinis ac 
vitii est allatum, instauratione ac conflatione tollatur, simulacrum 
porro ipsum inlegrum et illaesum denuo sibi quam simillimum red- 
datur. lta enim statuae ipsi contigit, non ut artifici suo pereat, ta- 
metsi in suam materiem solvatur, sed ut in integrum resliluatur, 
labes autem omnes ac foeditates cum ipsa colliquatione pereant, non 
amplius redeunt, propterea quod in omni arle praestantissimus opi- 
fex non id quod in opere suo turpitudinis et offensionis aliquid ha- 
beat, sed quod aptissime modulatum affabreque factum est sibi pro- 
ponat. [dem igitur in nobis fecisse mihi deus et administrasse vi- 
-delur. Cum enim hominem eleganüssimum opus suum fraudulentis 
arlibus atque invidia pessime affectum videret, talem pro sua be- 
nignitatre relinquere noluit, ne hac in omnem aeternitatem macula 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 


10. y cveoceoc axoXovrat Galland. 

11. 1ó «uto eiGog aoSte 16 GY. Gjsotó. 
£wutoU actic xol ax(orjAeutow xora- 
c31j Galland. 

12. vxo recepi ex Galland. Libri vul- 
go praebent «oxà, quod Petavius spurium 
iudicavit et uncinis inclusit, — — Corna- 
rius videlur legisse x avxc0 teyv(xn, si- 
quidem verlit: ,,per artificem ipsius.** 

13. yv3ij, amxoxatao2qvat O6 dott: 


totg 8E aioy. Galland. 

14. axoxaracSuv Gall. 

15. Sic emend. Galland. Libri habent 
émttevySQoopevov, olfensas vertit Cor- 
narius. 

16. Forlasse &óov£c. 

17. 8v Galland. Vulgo 8E. Idem in 
seqq. om. ovre. 

18. Editi (praeter Galland.). Q3óvo, 
mendose. Antea placuit Q30vQ t& xexax. 


pag. 551. 


294 SANCTI EPIPHANII 


^ - 3c t P odarili 
Oxo wy Or eivog sin ueucoumuévov, c9wvarov 19 Eyov £v éevzà vov 
[4 , M - 5 , 
q/0yOYv , cÀÀe OicAvoev eig vÀqv sew, ivo Oi T5jg cvonAcotoc ixra- 
" E " , 1 m , - 
XQGL xol ££ogaviaO Oct zctvra va iv ato ?? wounuaroa. TO ydo ixi 
b * , , M A - 5 - 
aveyjovsvOsjvo, TOv evgievro roUrov r0 évra UO czoOavsiv xol Óia- 
- U - 1 M E - i] 
ÀvOGvou vO Gua: TO OP xs ?! gvoauoggozonüSvor vQv VÀqv aq 
22 » E E , E A M 5 E 4a 9 ^ 
cvexocouozonomva, roUrO évrav Oc uere TO c7t00«vsiv TO qvcOTij- 
ci abus , " , , ' » LI 5:54 
vet  4&Aemtg xai 0 z9ogurnue leosuioag.  Tovroig yog Ó xoi evr0c 
€ - Li - Ln , [ 1 , ' 5 - 
Qüs raUra mzwwgeyyvg , Kol xorípmv, Àéyov, tic vOv oixov voU xtga- 
, A , Y ? ' ? J 2! r Ev ^w ? ' , ^ 
uécg, xoi i(dov, eürOg émoíci Egyov imi vÀv AtOcv, xai Oiémsos vo 
, - 23 "s l$ D , ^ ' , ^ ' , , [L 24 3... 
cyysiov 230 Zzoísi iv voig ysgoiv avroU, xoi zcÀw éxoínotv ?* «vro 
5 - , - E Z - 
&yysiov fvsgov, xoc Tjotccv ivoiriov cüroU roU ?5 moujoow xot éyé- 
, " ' LI , , M [U ' € E) 
veto Àoyog xvgiov zooc uà, Àéyov, Ei xa0cg 0 xsgautvg ovrog ov 
- ^ r - 3 - 2 , i] a 
Óvvx4couc, rovro 29 70wj6e& vu&g, oíxog ?7 r0U Togo; iov, ?80 
A ES [u En - 
zmÀog voU xtoeuécg vusig dove iv voie ye9oí uov. 
, ' [4/4 n » i i] - LT L4 
llooccysg yeg Oomoc, cc &gmcv, usra vo zxogoDrnver rov av9oo- 
[d , LI , 1 - - a OS - » , ? , 
z0v 4] ueycÀn «elg eig veixog xoaruAtiMotr vo éovtrjc &oyov ovx qvOo- 
ip / 2 En 56/7 9r* A , [/ 
xnccev, oc x(pónAov, ?0vnooU c«0íxoc ovro Avuqvauévov Dacxovoic 
314 , 112 , 21007 3 , 1 er ' 389 
eiríoig, e«ÀÀe cverQéíag eviüdsvosv oavOig sig zwÀOv, ota xsoeusvc 9 0c 
? , 9.L/*3 M A ? - A - , , 
«vomÀAcoGGOv evrO0, 7QO0G TO cQaovic)TnvoL uiv Ói« Tc avozÀactsoc 
2 , - i] - , 
zicvro à iv ovrG oloyr xal OiaGuoro, ysvuOTval 51e v0 zv GvoOtv 
2587 ? , ^ , » , , n i - - 5 
euéuzrOc cgsorov. .H ovx Eye ébovoiav 0 xtgautug voU mwÀoU éx 
E" - , b - € A ? 
v0U ovroU qvgejuerog zOvjooL GxsU0o0c, O uiv elg muumv, 0 Óà eig cmi- 
, £A ET13 - N c ? , , b] L , 
u£ev; 0 Oy] oy (roUro y«g 0 ezzocrolog uo, ÓyAoUv gatvevot), IM t 
, /; ? »" r A 5 A -"-— n [ud , - ? » , 
é&ovciav ovx &£yseL 0 Otog c0 TZG vÀge exaGrov vro cvrTG cvonziocac 
M 5 , * et ?* , Ml e - 5 -w M , 
xol cvexocunoog s(0og &xocorov 1] eic viv quGv cvacrioor xai óosav, 
, ? - n , 
j sig &viutov xoi xovexgictw ; eic ctiov uiv v $v euegríorg gav- 
, M - , , , 
Aoc Diocevrov, sic vuv 0$ vàv £v Órxotocvvg. — Kagcunso ónAo0 
- M] [i4 - - 
xol rG ZevimÀ 0v. , lloÀàol rQv xaOsvOÓovrov iv ync youatt, Aéyovri, 
, , (3 , 1 »! ' e , , M LI 
éEeyegOnoovror ovro, eig Conv oicviov, xoi ovro, sig Ov&iOiGuOv xol 
, r rr , - 
eicyvvqv oioviov, xol of Gvviévreg ixAcyiovow og v] Aeuzgovuge roO 
, 5"E, 5 e uw i] ? A ? n i] 6 Ly - 
GTEQ£O [Lo TOC. 9 «uiv y«Q ov v0 cgevícor rnv 9 gitav 5c zovn- 
, , 2A M A A i| 2f ^ ? L] PES - * 8 
Qíog veÀeloog, cÀÀc TO um 90g ? FwroGwv ovvqv éücot gUvat xat 9 xog- 
-M- r 1 - 3 
zmogogsiv. 'H uiv ydQ xo901ov xci zovrtixs ? aig Qitoig cric 
? 5 , [u M - - * - , c 
cvaloscíc ve xo czvGÀsLe vro 1? rov OroU xord vqv vOU GQoTOG, Og 


B 


19. Repono £yov. 26. xoteiy. vgiy cod. Rupif. ap. Gal- 
20. urge edit. princ. land. 
21. avagopQoS9vot cod. Rupif. apud. —— 27. xo9 om. Gall. 
Galland. 24. Qc 0 x. Galland. 
22. dyaxocuq2Ty «t cod. Rupif. apud Cap. XXXV. — 1. veixog correzxe- 
Galland. runt Cornarius et Petavius. Libri vulgo 
23. C aote érolec Galland. vixoc, quod retinuit Galland. 
24. auxóc Galland. 2. t movnpQ axes «xoXopmvagé- 


25. motciy cod. Rupif. ap. Galland. yQ Gallaud. i. V. p. 113. 


PANARII LIB. If. TOM. I. HAER. LXIV. 295 


esset infectum, cum sempiternam in sese labem illam retinerel, sed 
in materiam denuo resolvit, ul quicquid in eo vitiosum erat refor- 
matione ipsa velut eliquatum atque extinctum periret, Quod enim 
illic est statuae conflatio, idem hic mors est dissolutioque corporis, 
ae quod illic est iterum conformari materiam atque in pristinum ni- 
Lorem restitui, . idem hie est post obitum resurgere. Cui et pro- 
pheta Hieremias adstipulatar. Hic enim eadem omnino docet his 
verbis: Et descendi in dumum figuli, et ecce ille faciebat opus super Yerem 18,3. 
lapidibus, et excidit vas quod fingebat in manibus suis, et rursum fin- 
zit ille vas alterum quemadmodum placuit. Vli, ut. faceret: et factum 
est verbum domini ad me dicens, Si quemadmodum figulus ipse non 
potero hoc facere vobis, domus Israel? ecce lutum figuli vos estis in 
manibus meis. 


Velim istud attendas, uti dixi, quemadmodum post hominis b. 
delictum ingens illa manus opus suum tanquam adulterinum in tanta (XXVIII.) 
contumelia probroque relinquere noluerit, cum eum nefarius hostis 
ex invidia violasset, sed rursus eliquatum et in lutum subactum figuli 
more refecerit, ul ea reformatione quodeumque in eo foedatum ac 
contusione deformatum erat penitus tolleretur, ipsius vero opificium, 
ut erat antea, reprehensionis expers ac iucundum exislil: 2.47 07 Rom.9, 21. 
habet potestatem figulus luti ev eadem massa facere vos aliud ad hono- 
rem, aliud ad contumeliam? Quod idem est (id enim significare mihi 
velle videtur apostolus) ac si diceret, Nonne potestatem habet deus 
ex eadem cuiusque maleria singulorum formam reficiens et instau- 
rans, alium ad honorem et gloriam, alium ad infamiam et damna- 
tionem excitare? Ad ignominiam quidem eos qui in peccatorum con- 
suetudine turpiter vixerunt, ad honorem vero eos qui vilam ad iu- 
stitiam accommodarunt. Quod et a Daniele declaratum est: Quo- nas. 12, 2. 
nium multi dormientium in terrae aggere resurgent, hi ad vitam aeter- 
nam, et hi ad probrum et dedecus sempiternum : et: Qui intelligunt, 
fulgebunt sicut splendor firmamenti. Est enim hoc in nostra pote- 
state positum, non ut improbitatis radices penitus evellamus, sed 
ut ne amplius illam excerescere ac fruetus edere patiamur.  Siqui- 
dem absoluta radicum ipsarum extineltio ac profligatio, tum cum, uti 


3. &yYyoc àyaxAa cac xpóc Galland. — Pro ég «jui ibi extat " EcQnuev. 
4. 8E Galland. 6. óiCx» teXÉOG Tfjg movmplac Leon- 


5. Inde ab his verbis usque ad dgz- lius. 
Tüs 1X apoatx, quae sunt cap. 36., . Exoxooty. Leontius. 
leguntur inter excerpta Leontii ei Ioannis xuprogopaw Leontius. 
Rer. Sacrarum lib. II., ap. Ang. Maium vüc QtCoac Leontius. 
Velt. Scripti. N. Collect. vol. VII, p. 92. — 10, xo) om. Leontius, 


Srl 


Keg. As. 
(x9".) 


paz. 552. 


Keo. AC. 
Qt) 


296 SANCTI EPIPHANII 
slguron, OucAvciv yiverot, ij Óà ix uígovg moOg vO wr oiGow !! fÀa- 
A r4 5 s - p» 5X M d ' 19 , , M » , 
Gr0v vg quQv. Kot Ói« voUro rOv !?éxOgéwavroa zgog evíncw av- 
viv uüÀÀov xci píys8og, cÀÀd 13 um TL GttLQ0GGvTa TO 0GOV im avrÓ 
14 1 , ? , , , ei M , ^ o€g 
xol cvumiGavro, cveyxm Ó100vot Óixqv, or, Óvvouevog xai £yov 
zgóg ToUro Twv éÉovciav '5:(Àaro r0 f«mrov !9 roU cvugégovrog 
u&liov !? mgoriUiGot. 


e ' 2 AN 2! wv d , , , 
(iere wnücig, ovrog oiri06 Qv, cxoAeorQ yÀocon utugécoco 
L] D , (m ? , , ó , [A L 2 ' 
rüv O:íov Qvcw cg ovx iv Obixq OLxvéuovoav fxacTo xoxiag ? xoi 
- - 3 3. 797 (QU 4 
doevüg va epoifaie. —Tíg ydg &b, €) cGvOQomt, O cvromoxgwopzvog 
— - Mi , M A , md / J , J e 
TQ 9:9, qo igei vo mÀeécuo TQ moOwjonvri, Tí us émoíqceg oUroc; 
- , , - * ' 
Ilóg ydo, O0mórs evz00soz0TQ fov] xoxíov t(Àero; .4i0 xcl ov ÀéÉei 
OixetocUvQc Óoypociw cmagolAoxroig xogivovr, OQ Oz, Ti us émoín- 
e e , ute 3597 1 , "T, 
G«c oUrOG; Siento oxovtiGTie O czt00TOÀOG Ótwvog OttGroouuévo. Ó1j- 
^ A , - 
Lora ry Àoyov stie uícov iufloÀov eco uiv xoi imwikolvuuévgv 
c - , A 
zoitirot &ig f9og rQv dvoyvocucrov viv édsoyac(av, cAuOtovorqv 
? 
0à «oi 0gt000&0v, xol univ Zfyovcav ? cmmucAmuévov y Óvcgnuov. 
ET Y ^ A EJ ? A 5 M - 
Toic uiv yg us ueve Gmovóre, dÀÀe eysvvdc * iunimrovoi voig Ào- 
E € , , p $* 
yoic dóvvdgrqvo £a0* Ove Üoxsi xol eovugove Aytw, voic Ó «v Gmov- 
LI [x , , 
Üeíoc xoi ÀoyucuQ vxypovri 0z0Gge vabeoc ZunÀea xol cAmOsiag. Zi 
dxgiJjsieg uiv ovv ztgk rovrov Owsbiévor vd vüv [xavOv dv yévoiro 
9I PA 9) ^ A , » 1 A ET J , 
eUvrO X«0 £oevro uovov &ogyov. Kot yegQ yeloiov xovoÀsiwpavrag Gov 
viv Gxéwiw , 426 &vexo. vovzqv. dorso ue o, cic Go weriévot. — Tora 
A C x » A € , , M L , 
jdo uiv siomro, Óu« vv &Osloxaxovvrov viuoQOv Oixqv.  mo0t- 
, J ? , X , AM] , - 
49évrog voivuv évügAorava vov Qavorov rQ cvOgomO usumyovacSn 
- E] 
ua] ixi xexà vivi, cÀÀo yo] Aovzov vOv pa] povàog vovroig Syxvzvovra 
^— P] ^ lod — 
ztoi vig cveGrGGeog vosiv roU Goueroc.  llàg y&g ovx cgéAguog 0 
, , [r - A f i] , , i A Mi 
$aeverog, ÓiegOsíoov quóv vc Àyitovra qv Qvcow; sib xoi mztwQce TOV 
' ? 9 1 9 MJ , c9 h) A 9 , 5 , 
xoitgOov émoyO:c xo9' Ov mgogqégscOo: Óoxsi xoOcmso cvormoorarov 
- , P] - - 
vocoUvri p«guoxov. Kol ivo a zolÀexig ve cUro ztQl TOv cUrGV 
, , LI ? A - 25 - - , , 
OicÀeycoutOc, qége xol c0 vro o0:5c oU Zíevregovoutov BeBowocavreg 
V uA »" M nem , 
TOv Àoyov vousv vc &í"e OioaMQwogusvor. 


i] A ? A , E LT - , , , A ,.* 
T6 ydo, '"Eyo emoxrtvO, xoi fv monjoo, moar«to, xc«ym la- 


11. xapnóv v| QAaoróv Leontius. Leontius habet ux ccetpejooyta ocov. 
12. exSoéqpowxa cod. Rhedig. et Leon- 14. xol uv ovuxoavta Leontius. 
tius. Vulgo éxvoévavra. 15. exero. Leontius. 


13. wx vt ego reposui. Vulgo xj oxi. — 16. xpó coU Leontius. 


PANARII LIB. IT. TOM. T. HAER. LXIV. 297 


dixi, dissolvitur corpus, a deo perlicitur. Quae autem ex parte 
fit, ut a pullulando eoerceatur, opera nostra praestari debet; ex quo 
fit ut qui malam iliam stirpem ad amplitudinem et magnitudinem edu- 
cando perduxerit, neque, quoad potuit, sterilem illam effecerit at- 
que compresserit, poenas illum persolvere oporteat, quod cum fa- 
cere istud posset ac facullatem haberet, certo animi consilio utilitati 
damnum praetulerit, 

Quamobrem nemo, cum eius mali caussam suslineat, divinae 
nalurae intemperantis linguae reprehensionem aspergat, quasi uni- 
cuique virtulis viliique praemia non iuste distribuat. — Quis enim es, 
o homo, qui respondeas deo? | Numquid dicet figmentum | factori suo, 
Cur me ita fecisti? Qui enim id usurpare potest, cum suopte nutu 
ac voluntate improbitatem elegerit? | Propterea non utique deo, qui 
ex immulabilibus iustiliae decrelis iudicat, potest dicere, Cur me ita 
fecisti? — Etenim apostolus, velut peritissimus quidam iaculator con- 
lorlas verborum sententias in. medium emittens, ut obscuram pro- 
fundissimisque sensibus occullatam orationem inslluil, sic verissi- 
mam reclaeque fidei consentaneam, quae nihil aut. negligentius di- 
clum aut absurdum continet. Qui enim non studiose, sed oscitanter 
in illius sermones incurrunt, iis nonnunquan minus sibi consentanea 
ae cohaerentia dicere videtur: qui vero operam adhibent, et sobria 
atque experreeta mente in illos incumbunt, ex ordine omnia ac rei 
veritate pronuntiata iudicant. — Verum accuralius de his modo dispu- 
lare magni per sese laboris opus est. Est vero ridiculum proprio 
argumento derelicto quod tractandum suscepimus nos ad alia con- 
ferre. Nam haec a nobis propter illos dieta sunt qui stultorum 
more mali et ignavi esse sua sponte cupiunt. Cum igilur manife- 
sussime hactenus demonstratum sit, mortem homini non mali esse 
caussa ullius inflictam , oportet ut deinceps qui non ad haec negli- 
genter attenderit, corporum resurreclionem intelligat. Nam nonne 
vel eo nomine utilis mors est, per quam ea profligantur quae natu- 
ram nostram quodammodo praedantur? tamelsi quo tempore nobis 
infertur, nonnihil molesta videatur, velut medicamentum quoddam, 
quod aegrotanti amarissimum praebetur. Sed ne eadem saepius de 
eodem argumento dispulemus, age vero, ubi ex Deuteronomii can- 
lico, quod a nobis dietum est comprobaverimus, ad reliqua trans- 
eamus. 


Cap. 
XXX VI. 
(XXIX.) 


Rom. 9, 20. 


Deut.32, 39. 


Cap. 


Haec enim verba: Ego occidam et vivere faciam: percutiam, et XXXVII. 


(XXX.) 
17. ttu joa. Leontius. 3. Suspicor àcryueXnuévoy. 
Cap. XXXVI. — 1. aurootts Qv 4. Rescripsi éuxtxtovyct. — Nam vulgo 
Leontius. extat. éxrirtovo:. 


2. 1j Leontius. 


pag. 553. 


Keo. qf. 
(A .) 


298 SANCTI EPIPHANII 


1 9j 3t AU - , - T " EA 
GoMoL, xoL ovx tOTwV Og éittiroL £x TOV ytigOv uov, AeyOutvov vzo 
- - , A ^ - - 
r0U Ot0U Tí &ÀÀo Oi0cGxcwv BovAsron 7) Ott Óict roUro vO Guo zQGrov 
, 3 , ^ 
cmoxvévvvtot xoi Ovyoxtt, tva evOig avecrotT xal Gon; leréoos- 
- , 3 - - 
vu, 7ztQGTOV xol Qgoeveroi, ivo cvO01g COov mzÀaGÓUT xoi vyifc. Kot 
»68* 2 , e i] , € , M €- , - 
ovózv éEclécO oL 0Àcg vO Gvvolov vc usyoÀgc xat zgaroig cUrOU q&- 
L] 1 » , 3 2f , ? - ? , , , 
qoc 7ztgoc «ztOÀeLav xo, 0ÀeOgov cO£vet oU ztÜg, ov Qovearoc, ov oxo- 
? , 5, , , M SE 5 - 
roc, OU x4&og, ov gOoge.  Tíg ycgQ uGg, quoi, qyooícsi emo ric 
€ - , - 
dyezC 700 XoiGroU; Oc foumveverat gelo v0U zerQOg xoi Àoyoc, 9ÀL- 
"^ , "^ A ^ M ^ , ^ J ul 
(jig, 4] Grevoyogío , 2] Ótoyuoc, 5 Mog, n yvuvorgc, 9) xivàvvoc, aj 
, A , [4 er - , er A 
ueyongo; xoc yéyoaztot, Ori $vexev coU Quvarovusüoa oÀqv Tqv 
[d , - , , ' - [d 
quéoav, iXoyicOmusv ac zoopera cgoyTie: «ÀÀ iv rovroirg züciw vrtg- 
- A - 5 , Gu ie. ? , ei - 
vixdputv Óie oU cyozaxoavrog uc, AAn9éorora, tva nÀinooOT, xe- 
E 1 » A 'E A ? M i] t ^g 73 ? $2.94. 
oc £gqv, ro, Eyo cmoxvtvà, xai G5v mowuoo, zoaroto, xe«yo ic- 
, « ^ e € - , , - - - 
Gouer, xcl ovx £oriwv Og ébeAtivat qug ix vijg cycmQc ToU Ot:00 Tc 
ly XoworQ ^ Iqoo) moO0g cmoàsev: 010 xol &oyíc9nutv ce moofara 
£v AgvoTO HT qoc t ytovyu S 7i0 
- , , - J, , - € - 
cgeyie, tva czoQavovreg rjj «uegrio Gucoutv vrO 9t. Kol raUre 
^ , , , M M - , T , 
uiv u£ygr vocovzov OicoxépO m. Ta Ó£ cvveys vovroig cs zo zc9o- 
J&tguoréov. 
- - A c 
Ei nàv v0 yevvopuevov voce (ngovsiver yao ovrog o 2& vavríac), 
A Mi A ? A - , 
xoi xorc zqv yévsGiv «ol xor Tiv TrgOQgujv &7z0 TQv zgoctovrOv, Qqmq- 
- "d , - M A 
Giv, cvEcroL, xol c0 rQv dmi0vrOv dÀorroUro:, vo ÓÀ ur] ysvvou evo 
€ - ^ - - A 
vyietvst, wis vocs? uro? mgocOsiror rj &viOvust, émiüvusi 0$ va yev- 
- M x ^ - 
voutve xol cvvovoiog xol gogo, v0 OP imiOvusiv vocsiv iori, vo OE 
n WAS ut.s ^ c LET -— vN A , ri , 
wa] OsicOo, ux? iniOvusiv vyratveww , vocet 0& vo yevvonueva ovi. éxi- 
M , 5 - , M A L2 
Ouuci, vd 0B ux ysvvouteve ov voci, z«cysü 0$ và vocobvra 3] xora 
- - ? A 
zÀij9oc 5 £vütiav vOv zoocywouévov x«i eztoyiwouévov, vo 02 zacyov 
LI , A ? , , A - - 1t40-» 
xol pOivs, xal czoÀÀvrot, Ór07t6Q xol ysvvüroL, ysvv&rot 06 0 avOgo- 
, , Li , ' 3 Ca M ' 2 , 
z0c, — 0v Ovvorai Gc czeDne tiva, 0 cvOgozog xol cOc«voroc. 
] ) cr EE ETT , 3 e , ? ' - U 
Koronínvti uiv ovv xol émi.vovroi:g avroic 0 Aoyoc. Ei yco mav r0 
, ^ , wr , 1 DESIT D *PÀTCC 
yuyvouevov 4j; yevvousvov cz0ÀAvrot (Ótagéoset yao ovó&v ovrog sixeiv, 
5 , ? 5, 
égiÓn] xoi of zQcrOmÀecroir ovx éiysvvqOncav, cA iysvwOmoav), ye- 
' ' ' e ' ^ A ut - ' ? , , - 
vqvoi 08 «ei ot &yycÀo, xci ot apvyot (O z0iQv vovg &yyéclovg ovroo 
, , , » "n » ? ? i] e^ LT , 
zveUueTa), coÀÀvvra, cgo oL «yycehou xov QUrOUG, «i xoi wvyal. 
2 , , 
"AiÀa ovre oí Gyyslor, ovre «b apvyal ezoÀÀvvrot — LAOavoro ydg 
N ' [i , $* , 
raUr« xol dÓcuecTe, xcOcg 0 mojwjceg tiva BeBovAgrow | O9averoc 
» LI rn " ? , M A , € M , , » Y 
Goo xol o CvOgcztoc. Ovx agsorOv Ó& éxtivo, vo Aéyswv eig cpOwv 
5 »J a € 1 ' —- A ?,7 i] ? M 3» ? 
ezt0ÀsioQoL v0 ztàv, ! xat yov xot aégo xat ovgoavov uj $0:09at.— Ex- 
M , ? ' 
z'vocOosro, uiv yag zroog xcO«ocuww xoi cvexaimicuov xaraBac ? dcc 
Car. XXXVIIT. — 1. xoi oup. xoi  Petavium seculus. Libri vulgo « mc. 


Y» x. aépo. Galland. l. l. p. 775. Galland. edidit avoxotytauóv. xocoacio 
" * . . ^ w c , x 
2. Rescripsi &xoag, Cornarium aique  Twpi xc xoaraxivot. 0 xocMos. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 299 


ego sanabo , et non est qui eruat de manibus meis, quae a deo profe- 

runtur, quid aliud nos docent, nisi ob id corpus interfici primum 

alque emori ut postea resurgat atque reviviscat?  Percutitur inpri- 

mis ac confíringitur ut salvum deinceps integrumque formetur. Nec 

est omnino quiequam, quod ab ingenti illius fortique manu nos ad 

interitum ac perniciem possit eximere, non ignis, non mors, non 

tenebrae, non chaos, non corruptio. Quis enim nos separabit, in- Rom.8, 35. 

quit, a carttate Christi? quem palris manum ac verbum interpreta- 

mur: Tribulatio? angustia? aut persecutio? aut fames? aut nuditas ? Ps. A4, 23. 

aut periculum? aut gladius? | Quemadmodum scriptum est, Quoniam 

propter te morttficamur quotidie, aestimati sumus , sicut oves occisio- 

nis: sed ín his omnibus superamus per eum, qui nos dilexit. | Veris- 

sime omnino; ut illud impleatur, quemadmodum diximus: Ego oc-Deut.32,39. 

cidam, et ego vivere faciam: perculiam et ego sanabo: et non est qui 

eruat nos ex caritate dei, quae est in Christo lesu, ad exitium. vide- 

licet. Quocirca aestimati sumus sicut oves occistonis , ut mortu? pec- Rom.8, 35. 

cato vivamus deo. Sed de his hactenus. Nunc quae liis consentanea 

sint hunc in modum expromenda sunt. ap. 
Si id omne, quod genitum est, aegre sese habet (ita enim ad- XXXVIIT. 

versarius obiicil), ac tam in generatione ipsa quam nutricalu et ab Ges) 

accedentibus augetur, et ab decedentibus minuitur, quae autem mi- 

nime gignuntur, saluberrima sunt, nec aegrotant unquam, neque 

ullius rei indigent aut appetunt, quae autem genita sunt, et coitum 

et alimentum appelunt, est autem appetere idem alque aegrotare, e 

contrario vero nullius indigere nec appelere idem est ac sanum esse, 

aegrotant porro quaecumque nata sunt, quia concupiscunt, quae vero 

minime nala sunt, non aegrolant, jam vero quaecumque aegra sunt 

eorum quae aecedunl decedunlve copia vel inopia laborant, quod 

autem palitur, corrumpi alque interire necesse esl, cuius rei gralia 

gignitur, atqui homo gignitur, non potest igitur homo passionis ex- 

pers et immortalis esse. — Verum vel iis ipsis illorum evertitur ora- 

tio. Nam si quiequid productum aut genitum est interit. (nihil autem 

refert, si ita dixerimus, quoniam primi nostri parentes non genili 

sunt, sed producti), cum et angeli et animae productae sint (scri- 

ptum est enim, Qui facit angelos suos spiritus), ex illorum opinione Ps. 103, 4. 

consequens est tam angelos quam animas perire. At neque angeli 

neque animae occidunt, sunt enim immortales, nec a quoquam edo- 

mari possunt, quemadmodum illorum conditori placuit. gitur im- 

mortalis est homo. Sed nec illud magnopere probo, si et funditus 

hoe universum periturum esse dicamus, et terram atque aérem et 

coelum quandoque desiturum. Siquidem totus hic mundus, ut pur- 


pag. 554. 


pag. 555. 


300 SANCTI EPIPHANII 


0 x0Guoc xeraxAvtousvog zvgl, ov uv sic cmoAsov &sUGeva, mav- 
vtÀij xol pOogdv. — Ei yag osivrov 0 ur] eivot voU sivot Ov xóGpov, 
0d Tí vO ysigov mosiro ztovjGeg vOv xocuov O0 ? 9:06; uoroloc Pycigo- 
zit. OuvxoU)v sig v0 sivot «ol uévew vov «rícw 0 9s0g Ottxocu(caro, 
xoOcumso xoi y Zogpíe *0iacvviovqow. "Ext yoQ sig vO sivou, 
5 Àéyovca, zuvre O0 Os0g, xol corxQoioi e[ ysvéosig TOU xOGuOv, xol 
oUx forwv iv evvoig geguexov 0Àíé8gov. Kol o IlaUÀog 02 Gagüc 
poorvosi, AÉyov, 'H ydg czxoxogo0oxie v5c xvícscg Tuv cmoxcAvwiw 
rQv viQv ro) OtoU 9 czrxÜfysraw: Tjj ydg uaroi0TNTL 1) wrlGiG Umt- 
v&yy, ovy £xoUco, cÀÀe Óid vOv vrzorahovra im 7 ikmiÓL 0vw xoi cor) 
1 xricig dAevOsgeO10sro, c0 vic Oovitlag vo pOogac, sig viv &sv- 
Ocglav vic Ócinc vOv vénvov vo) 9:0). Ty ydg ueroi0rQri 93 xti- 
Gig vnstéynq, quoiv. "ElevOsgoO0c:cOo, 08 vüg vowwvrQg Oovàsiog 
zgog0oxg 9? xrícw , TOV xOGuov voUrov Bovàopsvog vàv 1? xoÀsv. Ov 
yeo vc 5 Disnopeve y pOoocG Oovitve, cÀÀa raUta Ó» v« BAemO- 
pevo.  Mévsai &go 3] wTG1g tic v0 cuswwov dvoxoivonzoujQcioa xol sv- 
zoEmíGTsQov, GyoÀÀouévm xol yoíoovce imi voig véxvoig voU Oto) ri] 
dvaGrece," 11010 Grevotey xal ovvotve, vüv, vqv ezxoloroociw qudv 
cuo vijo p9ogac xel evr1 TOU GOorOG wzexÜtyouévQ, OncG uv 
dEeysgOcvvov. xol &motwobou£vov vüv vexgórqva vijc Gagxog, wore vo 
ytyoopupuévov , "Exvíva&ot z0v 400v, xoi dvacrqO:, '?xa0wov Trgov- 
Gaqu, dAsvOsooOivrov vs vic cuagríac, JAevOsgeD1Gsror xol oU 
rijg q9ogüg, wmxévs vi woroi0TqgT, Üovievovoa, dÀàd vij ÓvkotoGUvm. 
!3 Oldouev yao 0v, zt&ce 1) xvíGug Gvorevoter, xol cvvoOtver cyor voU 
viv: ov uóvov 0i, &AÀe xol evrol vv &zegynv roO zwvevuorog &yov- 
tte «ol evroL iv fevroig Grsvotousv, víoOsoiov cmtxüsyOusvor, Twv 
dz0AvrQcow roU cowrog quGv. — Kol 0 ! *'Hootoac, "Ov vgozov yàg 
0 o?gavOg xcivOg xoi m y7 xouvQ, !5& iy, puoi, mowQ , uíva ivo- 
zL0v uov, ÀÉytt «UQuoc, ovrog ÉGre, TO Gzíoue vuv, wol v0 Ovoua 
Oudv. Kel müÀw, OUro Àfyst xvgiog O mwOujGac TOv oUgavOv, ovrog 
0 xeroGxeveGoag Tqv y5v, xci zowjGec oUTNV, «UrOg ÓLOQuGtv cUthV 
oUx tlg M9 xsvov, &ÀÀa xoroixticQot. "Ovrog yag oUx sic xevov, ovói 
tig u&rqv 90g &zoÀsiav ÉxtwGS, xorc ToU qQovoUvrag proi, TO 
z&v 0 Qt0g, &ÀÀAd tig vO sivaí vt xol oixtiGOo, xol ÓiMuévew. — zio 
dveyxq On xoi rnv y5v ev8ic xol vOv oUgevOv uet vov ixgÀóyociw 
17 FgegQot z&vrov xol r0v fjoecuov. — zio ví 0$ zoUro &veyxy, Àoyoc 


3. Galland. edidit Seóc; 'AAX ou8& o —— 6. émexó£yecac Galland. 


Seóc, uaraloc T) ysloto érolet. 7. &Ant8a. Galland. 

4. 8wxcuwtorqoty ego. OC à cuvlotq- —— 8. qnou, 1j xv. urea yv Galland. 
ow vulgata est scriplura. — Guytotr]oty 9. xcvtotg Galland. — Suspicor xtloty, 
Galland. xtloty xv xoopuov cell. 


9. tà x«vt« Aey. o 3e0g Galland. 10. quoxaAsty cod. Rupif. apud Gal- 


301 


gari instaurarique possit, exundanlibus flammis incendio conflagra- 
bit, non tamen interibil ac corrumpetur omnino. Etenim si mun- 
dum non esse quam esse melius est, cur quod deterius est mundum 
fabricando deus eligeret ac frustra opus illud produceret? | Quam- 
obrem ut essent ac manerent, conditas a se res deus constituit; id 
quod Sapientia confirmat his verbis: Creavit enim ut essent omnia 
deus, et salutares sunt mundi generationes, nec est in illis medica- 
mentum exit. Cui et perspicue Paulus adstipulatur, dum ita loqui- 
tur: JVam expecíatio creaturae revelationem filiorum det expectat: va- 


PANARII LIB. IT. TOM. T. HAER. LXIV. 


nilatà enim creatura subiecta est, non volens, sed propter eum qui 
subiecit eam ín spe, quod et ipsa ereatura liberabitur a servitute cor- 
ruplionis in libertatem gloriae filiorum dei: Fanitati quippe creatura 
subiecta est, ai. — Ab hac porro servitute liberatum iri creaturam 
expectat; quo nomine mundum hunc significare volunt. Non enim 
quae videri nequeunt, sed haec quae aspectabilia sunt corruptelae 
serviunt. Manet igitur creatura meliorem in statum decenliorem- 
que renovata, resurrectione propler dei filios gaudens et exultans ; 
quorum gratia zzgemzscit et. parturit modo, redemptionem nostram a 
corruptione ipsa corporis expectans, ul cum nos a mortuis fuerimus 
excilati ac mortalitatem carnis excusserimus, pro eo ac scriptum 
est, Excule pulverem et consurge, sede lerusalem, cumque a pec- 
cato libertati fuerimus, a corruptione ipsa quoque liberetur, nec 
iam vanitati, sed iuslitiae serviat. — Sczmus enim quod omnis creatura 
ingemiscit, et parturit usque adhuc: mon solum autem, sed et nos 
primitias spiritus habentes , et ipsi in nobis ipsis geminus adoptionem, 
Ita et Esaias: Quemadmo- 
dum enim, quit, coelum novum et terra nova, quae ego facio, ma- 


expecíantes redemptionem corporis nostri. 


nent coram me, dicit dominus, sic erit semen vestrum, et nomen ve- 
strum. | Ac rursum : Sic dicit dominus qui fecit coelum , híc qui ter- 
ram condidit, et fecit illum: ipse discrevit illam, non in vanum, sed 
ut habitetur. Nam revera non frustra atque inaniter et ad exitium 
ex ineptissimorum hominum opinione totum hoc universum condidit 
deus, sed ut esset, et habiiarelur, atque permaneret. Unde et 
terram necesse est el coelum post illam rerum omnium conflagratio- 
nem alque aestum existere. Cur autem ita fieri necesse sit, lon- 


land. Voc. y0» anle xaAzty abest a Gal- 
land. 


19. qots, à éyà xou Galland. 
c. 2? , 
16. zevó» [érotyce avvrj»] oA xa- 


11. à edidi Gallandium secutus. Vul- couctoSot [£mÀacc» «utyw] "Ovtoc 
gata scriplura est SC ovc. Galland. 

12. [xoi] xa3t0v» Galland. 17. xavtov, xol t. Qo. Eceo3at Gal- 

13. Verba Ot8agucs - - vob coparog land. Verba Aux xi - — qQ3opdy. mon ex- 


Xy non habet Galland. 
14. "Hoatac 8£, 0» Galland. 


tant ap. Galland. 


Sap. 1, 14. 


Rom. 8, 19. 


Isai. 32, 2. 


Rom. 8, 22. 


Isai. 66, 22. 


Isai. 45, 18. 


pag. 556. 


302 SANCTI EPIPHANII 


dv £r, 1 8 gÀe(oo v signuévov yiyvowo. Ovrs ydg sig Ulqv &oyrv xol 
roL&UTQv Ér, xoarcGraGiv olov xol zQ0 Tg Óie«xoGwmctog, tig 5v Oia- 
- E DA E , - 
Àvüd;, &vecrovysiO osror vO zv, ovv «v slg czotav mavrslij xoi 

g9ogav. 
Edv 0i, Ilàg ovv, !iav uy exoAÀAvrot v0 zv, ol &E ivavríag 
» 9 iv L1 , * , A , t ^ A - 
eizoGtv, ? 0 uiv wvgiog tov ovgavov zogsAsvosaOo, Eg, xol viv yov, 
y A , ? M Hi 3 » A e ' i] ^ - Lu 
0 08 zmgogtue ezoÀsic9o, uiv 3ovgavov dg xamvov, vqv Ó& yüv og 
(uciov zteleuo916:6901; *'Ezzóy £90c oic yoagoig, A£&ousv, viv eic 
TO xgtivtov xol ivüoboregov 9 &m0 vovtrQe Tijg xeroGTOGEOQ TOU XOGuOV 
32 In 3440 , r3 - , , ^ , 
uero oÀqv ezostov Aéyewv , olov voU zgocOcv Gynuaroc cmoAÀvuévOV 
' i! , A , Jd , ? , [r4 , c 
xerc 9 qv tig TO qoiügororov czevrov ibolÀoynv: Ovi uuütsuia vstv- 
- M - - 
avrícGig 4| &rozio iv voi Oeíoig Àoyotg.  llegeyst yog TO Gymuo ToU 
XOGuOU TOUTOU, Xi OUy O xOGQOG tiourot.  Ovroc P9og &masav xa- 
- ? 
Aeiv rg yog rmv z90g T0 &jueivov G9. Ore xol svuoggOrtQov rgo- 
E -T , , T e, Cor2 ; / 814 
gv ToU ? zgocOcv Gynueroc, oiov cgcztg OzOT «v tig c7 OÀtLaV 9 Àé- 
yo, ? roU xard rOv vqmiov Gynucrog vuv sig r0v &vüge vOv vfAewov Qt- 
- rc , - 
voÀÀeymv, Tosmoufvmg sig uéyeQog xo ««ÀÀog vrjg sjMx(eg voU viziov. 
10"Q ' »" , e , a Di , , , 
rt yog Tuv vqumioc, Og vQziog dÀcÀovv, cg vomiog éggovovv, 
og vinmiog dAoyi£oumv: ors 0$ yéyova àvgyg, v& voU vyníov xavqoynca. 
11 JIagey01,6:609 ot uiv yog Tuv xvícw , digne veOvubouévqv xara cv 
, , ei 1 9 ? - ? A , À € à , z 
ÉXTUQOGIV , Lv« «vaxruGO m], ov gov cmoAscO0or, zQogOoxQréov 
Ong oi evoxoworou]Oévrsg iv avexonvomowOévr, «ocu. ysvaror Àv- 
, 13 A A M ? - A - , 
ZUG XGT0OLX1]600U€V xoT& tO ÀtyO0iv, Ebomoorcltig vO zvtÜuc Gov, 
1 , 14 , [sd - , - ^ E] - A 
xol xriG01G0vroi, !*iv fxoroovQ gíro *"Polud, xol cvoxewitig TO 
z:00cot0V Tijg y/o, TOU zsQifjovrog rrjg evxgociag !9 ÉzirQozsvGavroc 
- E ? A - - - 
Aowrov toU $:0). '"Ecouívge ydQ xol uero voUrov TOv clQve yc 
$33 j. - » 1 i] x. n 235p 3 , ^ 
«veyxn züGc £oeGOoL x«i TOUG OlxQGOvrag, ovxér, vtÜvmSouévovg 1j 
yeuncovrag 19 xol yevvqcouévovg, cÀX og «yyélove dusreorQogog £v 
, 9 /, A P4 G ,c A4 L1 À 38 1 , " à - 
cqOegoíe vc cgiGra zgatovrag.  Zíi0 AqgG0sg vo iv moíe Owryoy 
A , - , - 
T0Tt Óy) td GOuoTe: Égovrou ÀéyeGO ot, urs déígog, wwve yg, wire vOv 
&AÀgv écouévov. 


» a4 H , - 1 - , , - e »! 
"AÉtov Ó& xaxtivo zgo0g voig sigquévoig émioxonsiv, oc Eyst moÀ- 
M , , - , " 1 Lr , $5 - 
Àqv OiczvvoGiv, &i Oti zagonoiav cyciv, *zegl rovrQv, à yle«ogov, 


18. Repono mÀsiov. dxoxatXOtaOty taUTf;; TOU XOOQMOU. 

Cap. XXXIX. — 1. &i ux) Galland. 6. xaxà tvjv Qou8pocspov ed. Galland. 
L 1p 718. 7. £uxpoco3ev Galland. 

2. ou«c Xotococ cod. Rupif. ap. Gall. 8. Xéyex Galland. 

3. xov oupavóv Galland. 9. Libri vulgo habent. Aéyot t&e xaxa 

4. éxe:6a» Galland. toU víjxtoy cyjuaos, quod correxit Gal- 

9. Sic Galland. Libri vulgo habent landius. 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LXIV. 303 


giorem quam haelenus sermonem ad explicandum requirit. — Non 

enim in otiosam materiem, eamque quam ante conslüitulionem habuit 

et in quam dissoluta fuerit, neque in absolutum interitum ac corru- 

püonem, redacta universitas isla reformabitur. M 
At enim, obiicient adversarii, si totum hoc universum nequa- XXXIX 


Lt xxi 
quam pereat, quomodo coelum ac terram transitura esse dominus di- UR ) 


cit? propheta vero coelum fumi instar esse periturum , terram. autem pz 101, 21. 
quasi vestimentum inveteraturam? | Sed nos hunc scripturae morem Isai 1, 6. 
esse respondebimus, ut mundi instaurationem atque in melius prae- 
stantiusque mutalionem interitum appellet, utpote sum prior forma 
in illa iucundiorem in statum conversione pereat, — Nihil enim in sa- 
eris literis contrarium est et absurdum. — Praeterit entm figura hutus V.Cor. 3,31. 
mundi. Non mundum ipsum dixit. Sic 3gitur scripturis usitatissi- 
mum est, antecedenüs in id quod melius ae formosius est figurae 
commutalionem interitum dicere. — Perinde ac si quis infantis figu- 
rae perfeetum in virum transitum ae mutalionem interitum nominet, 
eum illius aetas ad magnitudinem pulchritudinemque traducitur. | Cuz 1.Cor.13,11. 
enim essem parvulus , loquebar ut parvulus, sapiebam ut parvulus, co- 
gitabam ut. parvulus, postquam autem factus sum vir, evacuavi quae 
erant parvuli. Et vero perturbandam esse creaturam, velut in illa 
conflagratione perituram, ut iterum creetur, non lamen extinguen- 
dam esse, putandum esl, ut instaurato mundo ipsimet iustaurali ac 
doloris expertes habitemus; quemadmodum in centesimo tertio Psal- 
mo proditum est: £rmütes spiritum tuum, et creabuntur, et renovabis Ps. 103, 30. 
faciem terrae. Quod nimirum ambientem aerem lemperatissimum 
deinceps facturus sit deus. Cum enim post saeculi praesentis exi- 
tum adhuc terra perseveratura sit, habitatores in ea quosdam inesse 
necesse est, qui nec morituri sunt amplius, neque copulandi nuptiis 
aut procreandae soboli operam daturi, sed angelorum more sine ulla 
mutatione in immortalitatis statu optima sint. quaeque facturi.  Pro- 
indeque stullum est quanam vitae ratione usura sint corpora quae- 
rere, si nec aér, neque terra, neque quicquam ceterorum sit am- 
plius futurum. 

Est illud insuper, o Aglaophon, consideratione dignum, errare Cap. XL. 


ilum vehementer ac falli, si quod res est audacter pronuntiare pru) 
10. Verba "Oce yàp --- xxvüoynoa — 14. Verba éw £xaxootd rotto tou 

non habet Galland. non habet Galland. 
11. ILagay30eo3o« ed. Galland. Vul- 19. éxtrponevovrog Galland. 

go extat '"l'aooy SYjceo3au. 16. 5j Galland. 
12. xot avaxowo91, Galland. Car. XL. — 1. mepi tQAxoUtov, 


13. Sic Galland. Vulgo Y, xax& x6 "AyAmogGw. &opacag celi. Galland. l. l. 
cett. p. 170. 


paz. 551. 


Keo. uo. 
Q8.) 


304 SANCTI EPIPHANII 
, ' d ' , 
OcÀsyOutvog moeyucrov.  Doccag yco dzogvecO9a. vOv xvgiov GG 
- , 
of vic dvacrécsog ttvÉOusvoi ÉGovret vOrs cg Gyychoi, ÉvOo mtiga- 
fovcw avrov of Z«0Oovxaior, ? imígsosc, Of Oi Gyyshor ixrOg Ovrsc 
, , NI - V, - 
Guoxog àv uaxagióTqrog dxgorwTL Óvt roUro xol Óobne sil, xal vuüg 
» P] bd 
0& oo, 9 3ÉoeteoOot ué£ALovrag dyyfloig, dvdyxn Ó5 Gagxdv cgcv- 
2 / ' 4 ? ó S 2 ? , 3 p ec z 
voc ixs(voig yvuvove *£ocoDo, Ósiv: ovx imwrQcoc, c «oiGrE, cc O0 
, ? , - - 
zoL(Geg xoi Ólexocugcec iÉ ovx Ovrov ro x&v Tqv vOv aO9«varov 
? , ? 
gvciv oU uovov sig eyyéAove xol Àewovoyovc Óvwwveluoag OrtxoGumosv, 
? A , —- 
dÀÀd xe elc &oyec xol QoOvove xoi é£ovcíac. "A1Ao ydg yévos v0 1Óv 
- P4 A - - 
doyOv, xol dÀÀo r0 9vGv dfovciàv, Otw ur] v&yua 9v xoi uia cUcra- 
* M L] A bd ? , ? ^ , M ^ M 
Gic xol qv: xol zerQue TOV cOcverov, cÀÀc yíva xal vel xoi ÓLa- 
A - c 
gogoí. Kol ovre và Xegovflu vie iü(eg i&wtausve gvcsog tig vov 
- 3 , Tila , 6 2 ? ei , m oN 
TOV &yycÀov ió&av ueroGxsvetovroat, 9 0vre síg évégtov zvQÀLV OL Qyyt- 
Li ' 3.2. Y idet d T , ra 1 Er 
Àot.  Eivat yeg evra yon xot o (ci xoi O0 yeyovoacww.  * Adrog xoL o 
GvOgczogc vOv xóGuov olxziv «ol àv iv avvO mavrov qysuovevaw za- 
raGrtoOD:lg v5c iÉ eoyze ÓiwxocuQgosoc, éOcvaroc Ov, ToU sivor v- 
9 » À 9 , » , i] - , A » , 
oQz0g ovzots uerefMAmOorrai, ovre sig rv Twv «yyfAov, ovrt sig 
' - C 7 ' e 82 e cs , ' 8z - , 
rQv vOv érígov uoggmv, Ort u5Ói of «yysÀoi sig vv $oÀÀov Tüg &i 
- , - 
doyic iüfeg uerexoGuovusvor usroBcAAovro. —'O ydg XoiorOg qxtv 
oUx tig írÉgav usromecOTvoi xqovcoov 9 usraGxksvacOTvor vqv av- 
, , E] M RE MET , - - Hu - 9 - , , 
Ooozttav puotv, clie eg 0 1v é&b cgyTjg vQ0 roU PxmtGtiv, cOcvoroc 
s X ' Vu - e - PE 94 Eon kh à eu. m 
Qv.  Xgy yag iv và iio rijg 85ecg ? £evroU vuzxQ vOv ysvqrüv £xa- 
, , Ax 
Grov uévtw , lvo zt&vro zevrov ot memAmoouéve, ovgavol uiv dyyé- 
ÀAov, Q90voi 0 é&ovciQv, gra 0$ AtirovoyGv, xal of Oei0rsgor tO7t0 
' ' 0 2 - - - * ES , "S: , 
x«l r& l? axoowpvi qorc vOv Zegogiu, c zegtovuxeoi Ty utyclm 
e , ! - [d , , , 
Bovig !'óiexoerovon tO zv, O0 0b xOcuoc ivOgo mov. "Edv i u- 
- ? 
raf dÀAsGSaL Üuev voUc cvOooove eic eyyélove, doe usrafaAAso9at 
, A Y , , , E H M , , 2 M 
Aéytiv x«i TovG cGyyétÀovg eig é$ovGoieg, x«L rovroG tlc QÀÀo xol cÀÀO, 
? MI 
12fgy dv o Àoyog evefdg sig xivüvvov iuméoq. 


, [s - Lv 1 1 Ld * 
"AM oUrs Ge gaUÀov rexTqvouivog 0 Qsog vOv cvOQcmov 1 Ó1a- 
- , , » 3 , 

uepriGec evro) zl rwv !ÓiemÀaGiv GyyrÀov wvrOv Voregov imtvomos 

M - - LA ^ 
7zt0LjGwL utreyvovg, Octo oí gevAoreror vv ? üruovgyOv, ovre ey- 
yslov xaT dgy&g Otlucog movijoor xoi ui] OvviOslo «vOgorov EnAaGtv. 

? H - , j , 3 WT , , ' , 
"Ac9svig roUrO yog. Ti Ów zort ovv rov avOQcztOV $7z0i&L, XQL OUX 


2. éxéQspsg oUv' oi 8E &yy. Galland. — 4. dyéXovc addidit ante £czoSat Gal- 
Vulgo extat éxéQsocw, Oi 8& &yy. Cor- land. 
narius verlil mox intulisti. 5. tày doy Oy xai xv &£cvctày Gal- 
3. é&lcacSa Galland. land. 


PANARII LIB. IT. 'TOM. I. HAER. LXIV. 305 


ceat, eum iis de rebus sermonem instituit. Nam cum ila dixisset, 


dominum Sadducaeis tentantibus respondisse, qu compotes resurreciio- Marc.12,25. 


mis essent, angelorum insiar futuros, post ista subiunxit, Augeli 
porro carnis expertes in summa felicitate degunt ac gloria. — Quare 
el nos, quos aequari angelis oportet, necesse est ad eundem modum 
carne nudari. Nec illud, optime virorum, animadvertit, eum, qui 
ex nihilo mundum fabricavit ac conslituit. non angelis modo et. ad- 
ministris suis, sed et Principatibus, Thronis ac Potestatibus eandem 
immortalitatis conditionem tribuisse. Aliud enim est Principatuum 
genus, aliud Potestatum; eo quod non unus ordo, nec unum veluti 
corpus ac tribus immortalium et familia sit, sed generum ac velut 
nationum divortia. Neque Cherubim igitur ab natura sua desciscen- 
tia in angelorum conditionem transeunt, neque contra aliorum in 
naturam angeli commultantur. Quippe quod et sunt, et cuiusmodi 
produeta sunt, esse illa necesse est. Etenim si et homo, qui ut 
hune mundum habitaret, omnibusque qui in eo sunt praeesset, ex 
prima dispositione constitutus est, cum sil immortalis, nunquam in 
angelorum aut alterius cuiuslibet formam ex homine convertendus 
est, certe nec angeli ab ea quam initio sorlili sunt specie ac natura 
transformari mutarique possunt. Et vero Christus adveniens non in 
alleram demulari vertique naturam hominis oportere praedicavit, sed 
in id redire duntaxat quod initio fuerat, antequam excideret, tum 
eum esset immortalis. Siquidem necesse est unumquodque eorum 
quae producta sunt in propria naturae suae forma ac conditione per- 
manere ut omnibus omnia compleantur, puta coelestes angelis orbes, 
throni potestatibus, administris lumina, diviniores porro sedes sin- 
cerioraque lumina Seraphimis, qui summae illi providentiae, qua 
omnia continentur, velut apparitores assistunt, mundus denique ho- 
minibus. Atqui si in angelos mutari homines concesserimus, con- 
sequens esl ut et angelos in potestates, et has in aliud atque aliud 
transire dicamus, donec ae superiora sermo progrediens periculosius 
implicetur. 

Neque vero quod velut malum hominem fabricaverit deus, aut 
in eo fingendo aberrarit, angelum postea facere illum voluit, quasi 
ipsum vilissimorum opificum inslar poenitentia cepisset. Neque cum 
angelum principio facere constituisset, neque id esset asseculus, ho- 
minem procreavit. Nimium istud imbecillum est. Cur igitur ho- 


6. oUv' av TAA cic Evépav Galland. 11. àixpaxobvca. Galland. 

7. 'Avàp Galland. Vulgo Ei yàg. 12. Zov' àv xat o Aóyos Galland. 

8. dXXny. Galland. Car. XLI. — 1. Al. rààot. (Gal- 
9. atv tono Galland. land.) 

10. dxpdenta xot dxpoupyr; Galland. 2. Aetvovpyay Galland. 


Corpus Haereseol. II. 2. 20 


Cap. XLI. 


(XXXIV.) 


Keo. yuQ. 
(Ae.) 


pag. 558. 


306 SANCTI EPIPHANII 


A » 2 P4 
Gyyshov, slys &yyshov zov GvOgcomov xol ovz cv9gortov yevíc9«: 19&- 
, , ? A 2 , —- 
Aqotv; Ac ov Óvvdutvoc; DAacgmuov. ? 4ÀÀe aveDelAsro mei voU 
- €- - V4 "u * 
«otivr0voc TO qsigov st0.Gv; «cl zoUro Orozov.  Ovre yàg ÜiagcA- 
1 4 A € A A » 5 , ah , p" 
Aero, zreol 9 TO srOLEv TO xoÀov, ovre cvoDolAeran, ovre cÜvvarsi, 
c ] , : 
aÀÀd xol cc OfÀet xol Orc OfÀe, vo ÓvvacOni Zycu Óvvapig Qv. | Ov- 
- * p 2 P] - 
xo)v sivo, vOv GvOgomov cevOgcozov O£iiov é£ «gy5e fxviGtv: ci Ói 
A ' 1 f", ^" 
Oéov, O£la Ó& v0 xcov, «olov 0$ o avOgctog, «vOoozoc 03 v0 ix 
En 5 N 1 [d 
(vyjs xei couerog Aéyero, GuvreDtv , ovx Écvot coo éxvog Gopuorog O 
P4 5 ? i A , er V 5a » : A 1 
«vOgozog, 9 cÀLc utrí Goguoeroc, wve wy eÀAog evOgoztOG ztugc TOV 
» - ^ A b - A ? » , , 6 , 
QvO9gonmov yzvvqO i. Zt yag vo Oto v« &Oavoro yévo mavra 9 69- 
1 4 4 
" * c 3 A ( 1 ? 
teaOot. "Exe yog, quoi y) Zogie, vov &vOgczov o Qs0g éni cq9ag- 
, T ' 2 A. "v 28 ?.. , ? , J ? LÀ 
cíy, "xol tixova vg (Lag ciÓworQrog £moinasv evrov. Ovx üga 
35144 ' E ni , E ; - 1 , 
ezoÀÀlvrot r0 GOuc. ^O yeg avOgozog i« wvyse «ei couarog. 


c e z j| 1 
Z0 énióvqcov, dc 0 xvgiog o avra ! volra Oi0cGxtiv Ofhov, 
pa] miGrsvovrOv ZoÓdovxalcov sig vnv cveGreciw Tig GeQxOg.  Zloypa 
g&o o9ro Zaü0ovxaiov. "OOtv cvcxsvaccgusvoi viv «ovd viv yvvaixe 
x A [id NDS ' A et ' A 5 , - 
X«L vovg émvo d0cAgovg zegeolQv, tva vov zregL evooroGsog Tie Gog- 
? ,r - ? ^ b 
xoc Aoyov e7zc091606i, lloogiiOov evvQ, quol, xot Xa00ovxzeior, Aí- 
0. ME * e B. M MES 3*4 
yovzsg cveGrociv wi] sivot. — O ovv Xoiorog, si wj 2]v eveGraoie Gog- 
2 A "t ? ^ c - 
X66, wÀÀa uovov écofero wpvys, GuvéÜcro dv cvroig, Gg xoÀdg xol 
, - w A A 2 , , ? o d , » 
0g8Àg ppovotoi: vuvi 0$ czoxgivera,, Aéyav, Ev ri ? avaoreGtL ovre 
- ? ? n A 5 - ? - 
yeuoUoiv, ours youíGzovrot, cÀÀ cg cyytioi iv ovgevo eiów* ov v 
, 5» 711 ^ M i] ^ £e LI ^M 9 jc ^. Y i 
Gogxe wr &xeyv , cÀÀa vi un yopeiv xol yopticOot, cÀÀa sivo Aorzov 
? - 
iy dq9egsío. — Kat quei cyyéloig xovd  oUro 9 zcageziaoreGO évzag, 
er. 92. 0 n 2 ? bd ? - e? LT n - ? - , 
Lv. GerteQ ob «yysioi év và ovgavo, ovrog zeL nutic év và Ilagaótioo 
* " " - 
ware yepioig aj elÀomiveag &rt Gyolotovreg, dÀÀo * 00 fénew xov Ozov 
^ .| i] , PT wj - - ? 
xol ytooysiv vv Gov, zvrovsvovrog uiv voU Xoiorov. Ov yag 
4 p " 3:49 »* " T , " " i 
eimtv, Ecovroi ayycÀoi, «AM, Sg Gyyskoi, oiov Ooím u&v xol viu, 
i] ? 
xor TO ytygouuévov, icrspavouévoi, Bgeyv Oi zw mega vovg ayyé- 
ELE 1 » zo E E 
Aovc OiGAÀeGGOvreg, xol iyyUg Ovreg vo sivou &yycÀoi — Kaomeg ci 
, A 41 ? ' 
Zieyev, ovGqg evrabíag x«rt vOv céga xoi yaAgvme, 9xoi vvxrog xol 
, - - $ LÀ , 
zt&vrov 970 vig GtÀqvnug ai8coío qort xexocuwnuévav, H ockqvr qaí- 
eot ? , orte 3 . , , 
v&L Og O0 djÀi0g, xoi oU zt&vrog Qv djAuoV sivo vrv Gelqvqv ezopagzv- 
M DIN , 29543247 ri [74 1 1 Nro mw 
Q&lv evrov Aéyoutv, dÀA og xÀvov.  SigmsQ xoi vo wi] vzegyov qgv- 


9. aÀX. Galland. Sceóc, qnoly vj Zopia, t0» Gv9p. émi 

4. toS moteiv. Galland. aoS. 

5. Verba àAÀà psxà oeparog non ha- —— 7. xac elxów suspicabatur Pelavius. 
bel. Galland. CaAr. XLIL — 1. xa)z« om. Gal- 


6. Plenius Galland. o«6coSo* aSX- land. 
€ » H c i d P 
yatoy OE oO Qy3oUog. ÉExtos yop 6 2. ayacxdcst ty vexpy Galland. 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LXIV. 307 


minem faciebat, non angelum, si angelum hominem facere, non ho- 
minem, cogitabat? | An quia non poterat? | Contumeliosum istud et 
impium est. Án in deteriore oceupalus quod praestantius est diffe- 
rebat? Est et illud perabsurdum. Neque enim in moliendo bono 
vel aberrat deus, vel in aliud tempus reiicit, vel destitutus. viribus 
est, sed et uteumque libuerit, et quando libuerit, agendi potestate 
praeditus est, cum sit ipsa polentia. Quamobrem hominem esse 
hominem volens initio produxit. Quod si id volens fecit, vult au- 
Aem quod bonum est, homo vero bonum est, idemque ex anima con- 
Slat el eorpore, sequitur minime exlra corpus hominem fore, sed 
cum corpore, ne alius praeter hominem homo producatur. | Opus 
enim est uli deo immortalia genera omnia serventur. —Creavit entm, 
ait Sapientia, Aomznem ?n tacorruptione ; ad imaginem aeternitatis suae 
fecit illum. — Corpus itaque non. prorsus exünguitur, cum homo ex 
corpore animaque coalescat. 

Ác vide quaeso quemadmodum dominus eadem illa tradere Sad- 
dueaeis resurrectionem carnis inficianübus voluerit. — Est enim hoc 
Sadducaeorum dogma. Unde conficta illa de muliere deque septem 
fratribus parabola, quam adversus resurreclionis corporum dogma 
proponerent.  ;ccesserunt ad eum, inquit, e£ Sadducaei, dicentes 
resurrectionem non esse. Proinde Christus, si nulla carnis esset re- 
surrectio, sed anima duntaxat salutem consequeretur, illis ulique, 
utpote recte ac praeclare sentientibus, suam auctoritatem adiungeret, 
Atqui alia omnia respondit et, 7» resurrectione, inquit, zeque ducunt 
uxores, neque nubunt, sed ut angeli in coelo sunt. Non quod car- 
nem amplius non habeant, sed quod nuptias mutuo nullas contra- 
hant, sed deinceps corruptelae sunt omnis expertes. Et addit nos 
hae in parte angelorum esse similes, ut quemadmodum angeli in 
coelo, sic nos in Paradiso neque nuptiis amplius neque conviviis in- 
dulgeamus, sed in contemplando deo excolendaque vita simus oceu- 
pati, praeside ae moderatore Christo. Non enim dixit, Erunt an- 
geli, sed, Sicut angeli, perinde ac gloria et. honore coronati, uli 
scriptum est, paululum vero ab angelis differentes, atque iloram na- 
turae proximi. Quasi ita diceret: "Tranquillo per noctem ac sereno 
aére, cum coelesti lunae luce collustrantur omnia, solis instar luna 
resplendet. "Tum enim non omnino solem esse lunam ex illius te- 
sümonio colligeremus, sed ad solem accedere. Sicut quod aurum 


8. mXmotwtovtac, ty demeo Galland. — 6. «à Galland. à» vulgata est scri- 
4. Pelavius suspicatus est t (àÀénetw. ptura. 
9. xai om. Galland. 


20 * 


Sap. 2, 23. 


Cap. 
» 4 
(XXXV.) 


Matth. 
22, 23. 


Ps. 8, 5. 


pag. 5539. 
Keq. Ant. 
Qs.) 


308 SANCTI EPIPHANII 


"V 1 E ni * 
Góc, iyy)g ÓR roU sivow 4ovcOg, mtpvxog cg q9vGOc Àéyevon, xol ov 
zf ' , D [g ' , 
qouGóc: si 0i xv ygvGOc, ovx &éyevo dv cg yovG0c, cÀÀe yovcog. 
? ' H 3 0» A , 1 - M - KJ ' B , 
Emi Óà uw f6rí yovoOg, cÀÀ« * Éyyvg TOU tivaL yovGOG, xoi gavra- 
r ' c; eoo» : 
feros 870v yovoOv, Og jouGog Àéysevoai. | Ovro xal og cyyéAovg Éce- 
- ? ? - 
GÜa, AÍyovrog vov «yíovg iv vij dvaGtdoti ovx cVrO Toro eyyflovc 
3 , H ? , ' C oy 2 d A , 92 
cvrOv ézoyy6éAÀsG Ont c&«ovousev rOUG eyiove év vr] eveoreosr. ? £cecD at, 
dÀÀe iyy)g vo sives cyyflove. "fiers cÀoyoirevov Aéystw , 19 £meiün] o 
i! ? , ' Cu 2? Y r ? , ? m" v , 
XoiovOg ezegjvaro Tovc cyíovc og Ojvot Qc «yyéAovg év vij &vacza- 
N E i] € M A - 
GL, TG Gouerc Óic TOUTO Tc'UTO Uy cviozocOoLi* xoíroL rye A&Éeog. 
3i. 4X H 11 - , - - , ? , 
cvv vqv !!zgG&w Ómgiovong Gagg rov cvupoervovroc.  veoreoic 
- i] ? - 
yeo ovx imi roU ui zezvC0zÓTOG «ÀÀ iz vOU mwezTCOXOTOG ÀÉytrQu, xol 
? L [4 e , , 12 A 3p , L] , , 
cviGrauévov. "fAemeo Oomorov Àéyss 1? xol 0 zgogijtqe, Kol evecrqco 
vqv Gxqvqv Zlepió vqv mimtoxviov. "Entot 0i OxAdcaco v motn) 
qus m ; à: , , , ' Y -— , ' * 
cxqvij vie wvyie eie y5v yogoroc. Ov yao ro uy Qvróxov, elio rO 
Ovyacxov xAtveron. — Ovycxsi 0b: Gag, wvym !3jdo cOdvorog. Koi 
J ? c A 2 , - ^ e i [ud , ? , 
roivvv si p wvyy &Ocvoroc, GO; 08$ 0 vexgog, ot Aéyovveg evooracu 
z 3 ? - 
uiv svew, Gegxog OP uy eivou, covoUvron cvocrociv* Ort ur v0. ÉGx0G, 
? ' A ;| 1 M , A M , i 
cÀÀc TO ztEz/TO0XOG XoL zÀvOcv Ovuvicroro:, xorc TO ytyocuuévov, Mn 
e ? , ^-^ f - 
0 mzizTOV OUX &víGTeTOL, 1] O cz7r0GTQéQOv ovx &vocrQígei; 


? "n A ^ e , ? 
"Oni 02 &Oeverog v) wvyy, iói0oEsv &vopavóov 0 xvgroc, xot Oi 
Pd - LI E! - , i] z NT I - M ? - A ' 
fmvtoU xol OÓi& ZoÀouQvog timov, Óv favroU uiv fv vy xor TOV 
, M , A [4 e iU 
zÀovoiov xci vov mívqre Zotogov torogíe, vov uv &v xoAzoig Agooap 
1 , , L] ' - , E , * QVE -i 
Óovg &veztavtGOoi uere Tqv c700s00v TOU GOuoTOg, TOV 06 év &y9q- 
T7 , c i] - 
ó0cw , oic ÓicAsyOgevov vOv .AfjgecQ. eicwyeys: Oc Zolougvog Óà iv 
T5 im £yg Zogíe, £vO9a, Zixat [ Là L, yé 
j| énwygegouévi Zogíig, £vOa, Zhixaicv ai apvyat &y yeugi, yéyoomrot, 
- 3. € ? - , - , 
Q0), xol ov uj capqroL, cvrOv Beccvog: £0ofav iv ógOoAguoic eggo- 
, 8. 2 L , E. -| - ^ B» ec - 
vov rt9vovot, xoi éAoyioOm zcxocig a] 650009 evrQv, xot] «tQ Tuv 
, , e Bc S LH 9. . A Jo ' ? v H 
zt0o£Lc GvvrQuuju oL Of eiGiv év eignvm, xoi s éÀmig evrQv cOava- 
rr c , - ? ' 
cíec z5ouc. "O89tv Goueroc v dv&GroaGi.G, xol ov wvyne. Ov y«o 
i 4 ? Ci c 
vOv fórvé vig &viorqoiww, GÀÀd vOv xsiusvov, cGigmeg ovób vOv vyiai- 
, , ' ' , ; , D D. a 
vovrw Osgezzevovoiv, oÀÀc vOv z«Gyovra. Ei Óé vig v5v cveoraciw 
- L2 A * - 
ixl rÜe wvyse, «cl ur éxt vijg Geoxoc, Bratevon  Aéysw EoecÓot, ztoÀA 
P! , 2 , N us , B. ' - 1 Y - ' 
uiv uooío ?rovro, xci cÀoyie.  ? Koi Ósi yaQ qOogev mzwQorov xot 
, N - - - , ei , 4 * i] ? , 
ÀvGiv zOv TOr0UTOV TjjG wvyJc Ósuxvvvat, vva Ociin Ow xai vov cvecra- 


7. épjbe, quod cod. Rhedig. et edili suspicarer ài& xà QavcáteoSat. 


libri non agnoscunt, reposui ex auclori- 8. «Ov non agnoscit Galland. 
tate cod. ms., cuius scripturam in. marg. 9. ZceoSot om. Galland. 
sui exempli annotavit Fr. Schollus. In 10. éxeióàv. Galland. 

seqq. pro xoi QawcaCeo2ot, quod vulgo 11. xapaóeti& Galland. 


extat, reposui xoX quycatexat. Erat cum 12. xa om. Galland. 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LXIV. 309 


non est, et auro tamen natura sua propinquius est, non aurum, sed 
auri simile esse dicitur, quod quidem aurum si esset, non auri si- 
mile, sed aurum diceretur. Nune quoniam aurum non est, sed 
auro proximum, eiusdemque menlitur speciem, aur] simile nuncu- 
patur. Eodem modo prorsus quod in resurrectione sanctos angelo- 
rum fore similes pronunliavit, non sic accipiendum est, quasi in 
angelorum naturam lranscribendos esse sanctos in illa resurrectione 
voluerit, sed nihil aliud nisi angelorum conditioni propinquos futu- 
ros. Quamobrem stultissimum mihi videtur ita colligere: Quoniam 
Christus sanctos in resurrectione tanquam angelos visum iri praedi- 
xerit, haec ideireo resurrectura non esse corpora. Praesertim cum 
vocabulum ipsum eius quod contingit acüionem perspicue declaret. 
Nam resurrectio non de eo quod nunquam cecidit, sed de eo quod 
cecidit, atque iterum assurgit, usurpatur. Velut cum propheta di- 
cit, Ef excitabo tabernaculum David quod cecidit. — Cecidit. porro Amos9, 11. 
optatum illud animae labernaeulum 7» zerram aggeris collapsum. Dan. 12, 2. 
Non enim quod non moritur, sed quod moritur inclinare dicitur. At 
moritur caro. Anima quippe immortalis est. Quapropter si immor- 
talis est anima, corpus vero cadaver est, qui ita resurrectionem fore 
confitentur, ut eam nihil ad carnem pertinere pulent, resurrectio- 
nem funditus negant. Quandoquidem non illud quod stat, sed quod 
cecidit et inclinavit, exsurgere dieitur; pro eo ac scriptum est, Num Ier. 8, 4. 
qui cecidit non resurget? aut qui aversus est non revertetur ? nn 
Quod autem immortalis anima sit, manifeste dominus cum per XLIIT. 
sese, tum per Salomonem edocuit. Per sese quidem in divitis BCCSYE 
Lazari pauperis historia, quorum hunc in Abrahami sinu post exu- Luc. 16. 
tum corpus acquiescere voluit, alterum cruciatibus damnavit, e qui- 
bus cum Abrahamo colloquentem introduxit. Idem vero per Salo- 
monem in eo libro qui Sapientia inscribitur ostendit, ubi, Justorum, Sap. 3, 1. 
inquit, azzmae in manu dei sunt, et non tanget illos tormentum: | visi 
sunt in oculis insipientium mori, et aestimata est afflictio exitus. illo- 
rum, et quod a nobis est iter exterminium: illi autem sunt in pace, et 
spes illorum immortalitate plena est. | Ergo corporis est resurrectio, 
non animae; neque enim stantem ullus, sed jacentem erigit. Uti 
neque sano corpori, sed male affecto remedium adhibetur. Quod si 
quis resurrectionem animae non corpori eventuram pertinacius affir- 
mare velit, magna est hominis stoliditas et amentia. Prius enim 
animae corruptionem ac dissolutionem necesse est asseveret, ut il- 
lius partis esse resurrectionem inferat, nec prorsus delirare, sed ut- 
13. 8£ a3«v. Galland. 3. Koi Get rescripsi. Vulgo extat Aé- 


Car. XLIHI — 1. Foriasse Aéyow. — v&t..— Petavio placuit 8zt. — Cornario, qui 
2. vovv( non extat in cod. Rhedig. verit Dico, Aéyo. 


K:o. y. 
(^S) 


pag. $6). 


310 SANCTI EPIPHANII 


civ uij TOL ÀAggotvré ys, G&ÀÀd Gogg AÉyovrs Tw qoivic9ow "Oucc 
gjo)v óorov aXrQ Qvqtiv 0gícacOor ruv apvynv. — Zvoiv ydp zov 9«- 
zegov veUro Oerífov, i clq93 Ov xvgiov Gzogivector rqv wv 
áSuverov Ót0doxovro, xoi apsU0og oUtqv 10 qOslocoOct Aytiwv, 2] gOsl- 
osGÜoL xol wtÜü0og «)rwv tO cvOÀtÜgov xol dOwvorov sivot Óidoxeitv 
TOv Kgioróv, xol iv vij xatd TOv zÀovGiov xol vOv nfvmro podoti, xol 
iv rij xara 0v Mocéa xci zov "HAiav ómvacig. "AAA. ovüiv 0 wigwoc 
GAÀog igOéyÉero d &wsvcaro. Ov yag slóciov v] gvraGua, rOUG 
&mocrolovc fovAourvog d&mzorüv, iütíxvusv ebroig iv v Ogti vOv 
'"Hiíav zei z0v MoUcén, aAA 0 5Gav dwevüGe: etc, we Éxoc simsiv, 
xol v0v ÓOvcue9fcrorov uaOsiv cOcvorov ovUtOv sivoi xol dvoltOQov 
OinrBeioUo9or rv wvyv. 


OQ 2 € M] mor , ? - ri e 
UXO0UvV GegxOc T] cvoGTOGLQ yiverGL, OU |pvySc, OmOg 5 mzezTO- 
^ - ' , ^ ? - - 

zvi« t0U Zlapià sic viv pO9ogav dvactr Gxqvij, xal Gvocracoa xci avot- 
- N nC. - »-9 , , A &. 42 , 

xo0ounO9tice, xoOcc «i auégot ToU aiGvoc, czawuov AoiOv xoi aÓLa- 

e A - - 1 - 
zr:0rOg Óivuévoi, Or, ur) TOÀ Oe Twv li8ivgv oixíav isi ÓsiuocSo: 
E" 1 X 022499 ^ n - , - n e - ' 
ToO Zíapió, umÓt tv év v5 eciktig rQv ovgovdv oixiov Gyr xcinv, 
1 , 1 ^ - ^ 252 - - 

ella crqv GdQxc, TO GxT7vOg Tijg wvync, qv evrOg Toig fevroU ytoolv 

, , - J * , 3 - e E ' 

érexTQvarO. — ZxomtioOat ÓÉ 0t, c cogorett AyloogOv, ovrooL yoij. 

- , ^ i] i] - , , 
Ilevrog à óg6ro uo9165 roUro, idv iml vov vo) xeÜO:vüsw sixOvo 
? i] A " w ? i w 
7c:00c64tc xai ovíGragOot Ei ydg v0 vnvoUv cz ToU éygnyooévot xol 
, , A - ^ , , 
TO cv(craGOaL cz0 700 xaOcvÓttv yivsrot, xol voUTO cvecrtcsog xol 
, , ü 
Qovorov utiéTw, 


er A , 
T'wvo y«g xci Oavoro Oilvucocw — —, 
, , A Ml ? , * - , i] ^w 
cvcyxv 05 xci r0 ?cvoiooxscOon sivoi ix roO rtÜvavow, sig v0 Civ 
A , LII * A ? , , - , [y iU] 
Tiv Gegxc, tiztQ xci TO cveytigeoO oL éx vOv xoOsvOOvrov. c ydo 
- , M ? , rn 
ix v0U zoOtvVÜswv rO éyguyogévos yí(vevot, xol oU zcvrog 0 xcOtv0cv 
^ ? ^ , 3 * , 
iv rà avrÀ Üieuévei oyuuoti &cÀ xoO:vÓcv, dÀÀa avOie avicrorGL, 
e i ^ b , - , 3 
ovroc xoi rO L5v ix roU cmoOovsv cvufiwosro:, xol oU mzavrog O 
, ' , 1 3 / ? - 2? , H M , ^ 
&zo0ovov, émüücv cmoOdvoi, iv rà cvrG ufvei. Ei yag ix T0 
^ A - - ? L2 
xoiuaGOoL, r0 Éygnyogévor, xoi éx oU mtosiv vO dveysoOTvat, xol ix 
L2 Quy A , - , A A. - , 
TOU xcro[An9Tver vo cvoixoOounO vet, víc uyyovi] xol x 709 xii8£v- 
i] ? ^ , A ? , 
vOc uw ovyL ztgocOox&v v0 cvecorqotoDor, xol ix Qavovrog r0 dveory- 
i] e ^ E 3 - - 
ccGOcL; Kol yag 1ucic vaUro ovx 2£omarousvor ouoAoyoUusv, x vv 
, , M , , , * M , 
veOvsorov couoerov ro evepiooxecOo:t Gvupoivsww. Kot gy uovov 
- , ? A - , ? ? A 
ToUro, ti BovÀti, cdzx0 TOU xoOrvütww GxOmti xol evicraGOor., cÀÀa xol 
OMNE - , - e ed ad rasa 10.2 05 
&z0 TOv GztQuorQv xal purQv oc £v züoiwv evroig y dveGTeGig xa- 


Cap, XLIV. — 1. óet, quod vulgo desideratur , repetii ex vocabulo SztuxoSos. 


PANARII LIB. II. TOM. f. HAER. LXIV. 911 


cumque aliquid disserere videatur. Verum demus hoec illi, ut morta- 
lem esse animam definiat. fam duorum alterum poni necesse est, 
aut vere pronuntiasse dominum, eum immortalem esse animam do- 
cuit, el si eandem corrumpi falsissime praedicari, aut illam certe 
revera corrumpi, adeoque immortalem illam atque exilio earenlem 
esse perperam docuisse Christum, tum in illa divitis ac pauperis li- 
Storia, tum in altera, in qua Moses atque Elias apparuit. — Atqui ni- Matth. 17. 
hil temere locutus est, neque menüitus est dominus. Non enim, ut 
apostolis illuderet, inane iis simulaerum ac ludieram speciem osten- 
dit, cum in monte Eliam ac Moysem exhibuit, sed quod re ipsa 
erant sine ullo mendaeio patefecit. Unde vel imperitissimus quis- 
que, ut uno verbo dieam, intelligere potest immortalem ab ipso et 


exitii immunem animam esse confirmari. E 
Corporis ilaque resurrectio est, non animae, ul corruptionem XLIV. 
: (XXXVII) 


lapsum avidis tabernaculum resurgat; atque ubi constiterit, et in- Amos.9, 11. 
stauratum fuerit, sieut dies seculi, inviolabile deinceps ac sempiter- 
num permaneat. Neque vero deum arbitrari debemus lapideam velle 
domum Davidis exstruere, neque in coelesti regno eximium aliquod 
domicilium construere, sed de carne loqui, quod animae tabernacu- 
lum est, quod quidem suis ipse manibus molitus est. Tu vero, sa- 
pientissime Áglaophon, hune ad modum ista considera.  Facillime 
enim illa animo perceperis, si ad dormientium et expergiscentium 
similitudinem attendis. Nam si somnus vigiliam sequitur, et so- 
mnum expergefaetio, 1dque resurrectionis ae mortis est nonnulla me- 
ditatio, quippe 
Et somno et morti geminis — —, XVI. vix 

perinde necessarium est ut et reviviscere morte sit posterius, ut cor- 
poris vita suceedat, eum et excitari e dormientibus quispiam dicatur. 
Etenim ut e somno vigilia sequilur, et qui dormit non in eodem 
omnino habitu persist, ut assidue dormiat, sed subinde consurgit, 
ita et ex morte vita consequelur, nec omnino qui mortuus est post 
mortem eodem in slalu perseverat. Cum enim post somnum vigilia 
succedit, et post lapsum excitalio et post demolitionem instauralio, 
nonne et ab eo quod inclinavit, quodque mortuum est, expectanda 
resurrectio est? Non enim haec nos frustra confitemur, postea- 
quam emoriua corpora sunt, denuo reviviscere. Quod ipsum non 
in somno solum et expergefaelione, sed in seminibus ac slirpibus 
intuere, si lubet, quemadmodum resurrectionem haec omnia prae- 


2. ayauSc3ot cod. Rhedig. 


pag. 971. 


312 


vo yyéAAeron. 


SANCTI EPIPHANII 
A A -- 
3 KorcuaOs ydo vc GzíQuore, mg *yvuva xol (ccoxo 
, - / , 
Beeren eig vxv ynv, ci vtÀeogogoUpevo. roiv. czro0ídorot. — "Enel ei 
, ' ^ 
Ovycxoi uiv «ei Gimoito vd Gmíguevro, ix 0i vv Gmiouarov wkíri 
p eo» d «cus 
r0 dvativ xoi gvsv yévoro, tíg 1| czt0xÀTQOGuG, UT] OUJL zt&tvTO. xa- 
- A , 
vüvoÀoO0Tzvor sig vo vrtOvavai; 
, ' ' ' TS À , A ' m zr , 9 , 
"Alio ye zttQL rOUTOV 7tÀtLO) À&ytiv vt vUV, (0 XQoviGTe Osogus, 
, Hi [U ' ' € , , 1 * 1 , 
zt&g1Gcousv, xe ot ÀowoL xguvat rv Àoyov: Àepousv Ó& xol vo vOv- 
EH - p. 7 c 3.2 - , , ec ' 
voig égsíüe dxoÀov?o, og agéíorqxs vroU O£ovrog uaxgev.  O Otog 
M ; NES 1 , 24. Y i , - 1 A 9 L] Lr , 
y&o «UrÀ zw evtag Tec wvyag iv vjj xoro TOv ?&iwxoGTOv méu- 
Vp, À 1 , G J 5 ' ' , J ? 9 
zrov "Poluov zgogurto, pspiecuévog evvuv xci avoixtiog &xviOc- 
' e - 
uévo , 30g elc ztaylüo viv Gagxo ÓÍxnv upétovcav vàv quegrquévov 
5 - ? p 
iufiBatei.  "Onso ^ vromiec uA ov 5j 099000&iog deriv. Ei yag moo 
- LÁ E 
rác mzvgefcecsog, xoOcmsg 1m xoi iv voig FumgocOtv iieOfusOo, 
5 gguere éxéxTQvro af apvyol, mg tig teyióo vorsgov, uero vrv za- 
- , P] A 
ecfieow, sic cuo ufiatovrow, ovx Ovrog yoovov £v 
a E - c 
9 c0 cue Ao(siv iÉqucorocov; ov ydo Fuggovog otà uiv og Oi cO 
— A i c n , 
Ge Àéyswv veg apvydg sjuegrixéíver, Orà 0i, imsüqmso qucorQcav, 
- 2.7 AN 
Ó.c roUro xal ÓcGuov cUTO xol moyíÓe z90g xoroxgicw ysyovévow. —.Ei 
- [uA - ? - ? - € 
j«o 9.4 vO cue Tuegrov, Guviv Cgc i cone evraig xoi mQ0 TG 
Guepríeg TO GO. 


t 
[7 


4 


M Jo 
Toiv cvreG 


- ' ' - EY, i M , 
Ilàg ycQ Ói& voQro qucgravov 0 uj zjv unóézo; 
Ei 0b mayig mohw ovr vO GQuc xol méüc, vouífevos xol Óscuoc, 
oUxír, T0 Gvvogportgov eiri.0v, cÀÀc wpvyy uóvQ, "euoorQcaco. Ti 
yeo pero vO cuwcoTijont v cuegrnoovtu; ÓtGucd xo meyióse xol mídot 
xoroGxtvetovron  4ÀÀe uiv Or cuoÀoynuoeucv wx ÓvvecOor Óscuov 
eivaL TO GOQuo T5c "yvync, émsüy vro uiv cue zo0g fxertoe, xol 
7z:00g TO Óíxoiov xol Giov, cuvsoysi, 0 Oi Óscuog sloysu voU aOwxsiv, 
r? e? , - , ^ Md y P] - c , U 
Gert, OztQ Àfyo, Ovoiv OQorsgov. .H yog ib «yino uegrousv uere 
, 1 E] ES , , € 1 e , , 1 
Go erog xci ov poíverot yoovog év o) éxvog vmio£euev Gopueroc, xol 
A - M b € - 
Gvvaízi0V T0 GO xol xoxov rj wvynu xe cyoOdGv, 1| yo9le Go uoroc 
Tpcorouev OreyOvrse, xol evoiziov r0 cou xcox(ec ix movrog. | AM 
yO0olc Gojerog vz0 cAOyov mÓovijc oU xgoersiron y] tpvyy, éxooriemcav 
A "c , 94 / , c - 3 " c i] L] 
0& of zogcr0zAeovo, cÀoyo OthsaoOéfvrsg qOovg. Hv «ga 1 apvyr uere 
, A b n 
GOuerOg «oL Q0 Tijg ejueQríag. 


3. Karopx3ece cod. Venet. 


Car. XLV. — 1. xavcac 'pvy&c cod. 
4. YopNA. xot &oapxa cod. Venet, ro- 


Venet. 


ux, Qnol, xol Gdoapxoa cod. Rhedig., et 
editi libri. Defendit hanc scripturam Ga- 
lakerus Advv. Misc. pag. 804., contra Pe- 
tavium, qui qQvocst suspicatus est reponen- 
dum pro qnot, apostolicum videlicet di- 
ctum (I. Corinth. 15, 37.) significari ra- 
ius. ldem vocem &copxa, misi exilia 
explicarelur, non suspeclam se negavit ha- 
bere, 


2. E&qxooxóy xépaccoy oy xpogn- 
tela. cod. Venet. Vulgo &Emxoctóv Qa- 
Mov mpogpmrcela xoi mépimcov. 

3. Post vocem «c cod. Rhedig. et edili 
libri pergunt qol, vj» ovkoraotw cell., 
quae sunt cap. 17.  Vulneri medelam at- 
tulit cod. Venetus. Cf. quae annotavi ad 
cap. 17. et 24. — Ceterum verba aocà 
- - éxu3egévo de Origene esse intelle- 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 313 


dicare videantur. Aspice semina, quae nuda ac carne destituta ter- 
rae mandantur, dehinc perfecta consummataque redduntur. Nam si 
morerentur quidem ac putrescerent semina, ne ex his quicquam re- 
vivisceret ac pollularet aliud, quae sors esset alia rerum alque con- 
ditio quam ut omnia morle consumpla penitus occiderent? Go. 
Sed de his pluribus disputare, optime Theophile, vosque ceteri THEM 
sermonum noslrorum arbitri, in praesenlia supersedebimus. | Quae 
vero iis consentanea ac consequentia sunt, quomodo scilicet procul 
ab scopo aberrarit, deinceps videamus. — Etenim ille de animis dis- 
serens ad Psalmum LXV., quem violenta quadam interpretatione 
alienaque declarat. RHesurrectionem, animam ut delictorum suorum 
poenas exsolvat, in hanc carnem velut in laqueum coniici; quod 
stultiiae magis quam sincerae fidei tribuendum est. Nam cum ante 
violatum dei mandatum , ut antea monstravimus, corporibus praedi- 
tae fuerint animae, quonam pacto secundum delictum includi corpore 
potuerunt, in quo, priusquam corpus induerenl, in peccatum pro- 
lapsae sunt? Neque vero sui compos est qui alias propler corpus 
peccasse putat animas, alias, postquam peccaverint, eodem illo cor- 
pore tanquam vinelis ac compedibus fuisse damuatas. Si enim pro- 
pter corpus deliquerint, cum eo vel ante peccatum coniunctae fuerint 
oportet. Alioqui propter id quod nondum extiterat peccasse quo- 
modo potuerunt? — Quod si vinculi loco compedisque corpus est ani- 
mae, non iam utrique simul est, sed animae duntaxat peccali caussa 
tribuenda. — Quid est enim quod secundum peccatum ei qui peccarit 
infüigitur?  Vineula nimirum aec. compedes parantur. Nos autem 
paulo illud ante fatebamur, corpus animae vinculum esse non posse, 
quoniam ad utrumque, tam iustum scilicet quam iniustum , ministe- 
rio corporis adiuvanlur. At vinculum ab eo quod iniustum est com- 
mittendo nos prohibet. Ex quo alterum, uti diximus, e duobus se- 
quitur: aut enim initio cum corpore peceavimus, nec ullum tempus 
apparet quo sine corpore fuerimus, estque bonorum malorumque 
caussa cum anima communiler corpus: aul tum peccatum admisimus, 
cum citra corpus degeremus, ut ab omni malitiae culpa corpus im- 
mune sit. Atqui nulla sine corpore ralionis experte voluptate capi 
anima potest; cuiusmodi primi nostri parentes illecebra capti supe- Gen. 3. 
ralique sunt. Anima igitur corpori coniuncta fuit eliam ante pec- 


catum. 
genda nemo mon videt. quod, sententia postulat. 
4. Vocem acoxiac, quae excidit, resli- 7. àpuapviicaca. scripturam libri vetu- 
tui ex cod. Veneto. Sli, nescio cuius, annolalam inveni in 
9. cop cod. Venet. marg. exempli Schottiani. | apo ot oov 


6. Libri vulgo habent xà. Correxi x0, vulgata scriptura est. 


Keg. us. 


pag. 572. 


Keo. uf. 


314 SANCTI EPIPHANIT 


^ Leod ? ' A 
Il:gi ydo TOU aj éyyogtiv cvrO0 vouitecOor. Óic TQv magéeciw 
, 2 7.3 e M] P o ? 
Oscuov imi viucpoíoy yeyovora, Vv exocrov v apvyn xot Gvveyw xot 
, — ^ h ^ iU] 
evrovc faGavov Fym vsxoogogoUca, Óoxd uoi mi5omn rovro T9 utto 
93 , 
cune &xo0siisoc ÜsünAoxivow "O9t:v dovGorurov xol cvívütxvov rO 
uiv cdue zeylóo víOsaOc, xot Üccud, vov OL OsOv tigdystwv veg wv- 
, [y p 
yec &ig viv moyíón, Oixqv vgstovcag, &voOcv ix vgírov ixBallovro 
? - [4 » f - 9 - A -J, , , 
ovo«voU, orL cvoOcv moegonxovcav v5s évroÀgc.  lioog ví yaQ vic QA£- 
- e , 396 - 
ayeg zuGTeUGtieV TOiG oUTO wm cvrtQv zgozirOG tiouufvoig; mwoimso 
? H [r4 b ^ ^^ , , U , J 
ovx &fyovroc ovrog TOU "Doiuobt, xcv DsDuecuivoc evrov éxviOtvrar. 
Ava 0i mgooíoc vo iyxsiusva, tva ' Óy xol v0 uvOG0sg ovrOv tfc 
, , b ? 90 A 9 À , - ' Á , Ei i] ^ 
iwyuo:og qovij, 0g9Gc wr Oshovrov votiv vag youpec. Ecl yowo 
er 517 , , ec ^ ec i] , , ec - 
oUtO zt09 Oumov Àey9évra- 2zoxiuecoac quac 0 9:0c, émvoooog 1496, 
r ^ A ? , 9/1 c - ? ' , 2; , 
0c zvgoUroL T0 c'oyvgtov- signyoyse vudg cie viv zayiüa, FOov 9L 
2,1 M Ceeved 2 , ? , 3 £5 1 ' 
apeig émi vOv vOrov quov: éim:pipacog cvégozovg ézi vog xtpolog 
[d - , N 1 LRL AN) $.436:7 foc , , 
quGv: ónjÀ8ousv Oc zvgoc xoi vOcrog, xci iBmyaystc mudg sig cva- 
- e 1 b E 
Wvyuv. Kol ev8£oc imigígovoi: Tojre 0b vxo vÀv wvyOv tigrrot, 
TGv ic vQv zeyíón r0 Guo, cg tic cyovicuce, xertvsyOsuGOv ix vOU 
- e ^ , Y 
rgírov ovgevoO, $vOc O0 zegoósicoc. TO yop, ZhnjSousv Oud zvooc 
m » 2 * 1 ó ^ / ; 1 , T - 
x«l vOaroc, djroi, ?gwol, vov OÓwc wüQtgog tig vOv xoGuov Tijc "pvc 
ztu0000v ÓnAot, émtiNmto iv ployi roGeUrQ xol OygaGio xoreyiyvstot 
PRU Nn Lodo e eir o 7 lá dd PT , 
^ ^ , a 
j Twv czo rQv ovgavrGv xevezrOGtw ini vov fov, Owgyouévqv rdg 
^ - b ' 
zwnyàg vOU zvvgOc xol vd vxo v& vOrC TOU GrtQsO)uorog VOora. llooc 
c LR 249 - D. 
o)g xélovv àvíoracO oi. — Déos yog vnio evrQv, à Ayloogiv, cvroc 


7ztoÍQGoL Tuv cn0xoioiw, ví Àéfovo:. 
^ 


PT LJ D , ^^ 
IfoGrov yco 0 llagcüttGoc, 09tv xal i£eBlij9musv év và mocro- 
- ^ , M M 
nÀdcro, ix veirQg i6ti vijc yije mooÓrAcg rOmoc ioíosroc, mooc cÀv- 
co 1n. , 2 
zov &vazevoiw xoi Ówyoy)v voice eylo:g &pogiouévoc xgsivrova. m 
- M Mi A 
cvroU xoi z0v Tíygww xol vov Eboggotqv xol rovg Aowmovg soreMovc 
^ b - , A 
roUc éxtiOtv mooysouévove évraUOo gaívecOor vàv ósvpevov veg Oix- 
P , ' QU OREPE TE TL , , , ' CPP - , 
BoAeg sig vuv «o9 qudc qmtigov émixiuGovroac. Ov ye &-0 àv ov- 
^ ? c " nh - 
oevdv &voO:v xordpecGovror ysOusvow: émsl ovÓR vméíovm qv 4 yj 
e c C 
0yxov roGoUrov dOoócc iE UWwovc xerogsoóusvov vzoü£tacOn. vóa- 
, , * 
Tog. ^AÀX ov0P 0 &zOGroÀoc vxoriOsroi vOv llageOticov civot v vol- 
^ ^ E - , , * ^ 
T() 0v gov voic ÀA£mrQv &xoo&oOo, ÀOycv émirouévowg.  Oidem yag 
- * M] - ^ 
coztvyfvra fog volrov, Àéyov, ovgevoU, xci oido TOV rOr0UTOV Gv- 
.* HI , a A yr ri P 
Ooozov, sire dv coueti, cive j09lc Go ueroc, o 9tog olütv, Ort qjo- 
, , A , CR; - , , Dd , , 
zyy elg vov IlegeOswcov, Qvo àzoxoAvweie usyeog &ogoxévot uiver, 
- e 1 5 d er M , 
0lc GàvoAqpOsig ivagydc, cob uiv foc rovrov ovgavoU, cmob 0i sic 


Car. XLVI. — 1, Vulgo 8E, quod uncinis nolavit Petavius. 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LXIV. 315 


Quod enim absurdum sit, poenae loco corpus animae post pec- 
catum tanquam vinculum fuisse constitutum, ut addiela mortuo ge- 
rendo anima mero quodam supplicii genere ac sempiterno ex illorum 
opinione crucietur, videor illud hactenus abunde copioseque demon- 
strasse. Quare minime cohaerens ac probabile videtur laquei ac 
vineuli instar esse corpus, in quod animas deus supplicii caussa ni- 
hilominus inserat, quas e tertio coelo deturbarit, quod mandatum 
suum illo in loco violarint. Quid est enim, quo tam temere haec 
ab illis affirmata persuaderi possint? Cum praesertim nihil eiusmodi 
Psalmus ille contineat, tametsi per vim eius sentenliam detorquere 
conentur? Sed eadem illa verba libet afferre, quo illorum interpre- 
latio quam inanibus sit referta fabulis appareat, qui scripturarum 
rectam intelligentiam repudiant. Haec enim illo in Psalmo legun- 
lur: Proóasti nos deus, igne nos examtnasti, sicut examinatur argen- 
tum: induxisti nos in laqueum , posuisti tribulationes in dorso nostro: 
imposuisti homines super capita nostra: (ransivimus per ignem, et 
aquam, et eduxisti nos in refrigerium. | Quibus statim adiiciunt, His 
animae sermonibus uluntur, quae in corpus velut in laqueum, e ter- 
tio coelo ubi et Paradisus est, ad certamen delatae sunt. — INam iis 
verbis, Transivinus per ignem et aquam, aut animae maternum per 
uterum in hune mundum transitus exprimitur, quod in tanto incen- 
dio atque humore versetur, aut eiusdem in hanc vitam e coelo lapsus 
ostenditur, in quo eum ignis veluti fontes, tum illam, quae supra 
firmamentum est, aquarum vim copiamque transmittit. Contra quos 
visum est mihi disputare. Age itaque, Aglaophon, tu pro illis quae 
afferri ab is possunt respondeas. 

Inprimis enim Paradisus ille, de quo in primo nostro parente 
deiecti fuimus eximius quidam haud dubie hac in terra locus est, et 
ad exquisitam quandam ae lueundissimam piorum requiem habitatio- 
nemque secretus. Indidem porro Tigris et Euphraies ceteraque fla- 
mina proficiscuntur, quorum in eontinentem nostram derivaliones ac 
decursus exundant. Non enim in terras e coelo delapsa praecipi- 
tant. Neque enim tantam aquarum molem cum ingenti ex allo im- 
petu depressam sustinere terra potuisset. Sed nec apostolus Para- 
disum terlio in coelo collocat, si quis illius verba subüli quadam 
inleliigentia penetrare possit. —JVowi, inquit, Aomznem raptum ad ter- 
tium coelum, el eundem novi hominem, sive ín corpore, sive extra 
corpus, deus scit, quoniam raptus est in Paradisum. | Quibus verbis 
duo sibi maximi momenti patefaeta significat, cum bis perspicue es- 
seb assumptus, primum terlium in coelum, deinde in Paradisum. 


2. Fortasse qao. 


Cap. 
XLVT. 


Ps. 65, 19. 


Cap. 
XLVII. 


2.Cor. 12,2. 


pag. 513. 


Keo. jn. 


216 SANCTI EPIPHANII 


) A A * e A - 
vOv llegd0sicov. ToO yc, Olde eomeyévroa vOv vot0UrOv fog voírov 
t] - S; 5 , d Y A , 5 , 
ovgovoU, LÓLcgc cezoxcAvwyiuv evrQ x«t TOV TQirOV &voÀmgOÉvr, zt- 
H J M Y Y 5 , 2 , M - 
qqvévot cvviovQow vo 08, Kot oie, ziv émigpsoousvov, rov vorov- 
A ^ , 
rov &vOgcorov, sire iv Goyuomt, ere ixv0g voU GO oroc, tic vOv lla- 
, e 7 37 n) - ' * , 
ge0stGov, érégoav avOig avrO sctpovtoQGOoL xorc TOv llogoósicov 
&zoxcAvipitv Ócíxvuci. — TegeviGuog ovv éGtt xot vooyvaoloyio v0. «cra- 
i] - € - 
BeAAsaOon Àfyswv vg apvyeg ix vv ovgovdv, xol Óvefjaiveww vo mv- 
Li 
, ' A c - - 
gO0c T€ vwWycg xoi rc VÜere zd vzig TO voOrTOC TOU GrtQtOuoTOG, tic 
' ? y M p - 
TOv xc0' quGc psoouívog xocuov. "Emi uu? 0 4ócu ix rv ovoa- 
- , 2 - ' ? 
vGv i£ceBAqOq, cAÀÀe &z0 ro) xorc GvoroÀag iv 'EÓbp megpvrtvuévov 
? ' M - ;| , 
llogaüsícov. Ov ye m0 vijg évocueroGtog TO zoQcmtOuo, xodu- 
, J "n - «5 ^ PM - ' b 2 A M M 
ztQ iÓcibeuev (xovÀg, ovÓó cvro cQuo stwyig voUrO, GÀÀa uero TQüv 
A - , b - - 
sig v0 Guo Gvugpvoiv Tic wuyno yiveraL TO zrMQczuTOMO, OTL TOUTO 
Cc - , 
cvveugoregov 0 cvOgoorog, xol s ix voU llagaüsícov xercmrocig iv- 
, c c ? - » 
Ou0r. 'O 0i 0Àec oU zpocécysv imwuzAéoregov, AylaogQv, vO Àoyo, 
A , 
&ÀÀc Orereívoro scegli 7tQoryuevov. O,evonoiv ovz $yovrov imusionow, 
A * ,«c , - L e 
x«r& rug Óufog iÉmyncacOon. rv qovAov rov *"PoAuov, msg ov Aéycwv 
mÀ&(O crognGouev. 


BovÀouot ycg, imsiw (xat sic v0 ÜtevO vou xv uoy9molav av- 
TOV ixousv, dz0yvuvOGcor, xol revrNc eUrOiQ Tc mQOQwtileg TwV Tr90- 
ORC EET s e rs c E 
gootv. "Eóoxiuwecoc 5uàg 0 Qt0c, xol émugoGcec qu&c, cc mvooUreL 
TO Woyvguov.  ZloxiuuecOévreg ÜugxOc of ueorvosa iv vaio era voUg 
1 Ls , S ' ' ' , ^ 3 5 m 
zeigeGuove rv Daccvov zoocBoloeig (rc zoAAa yog sig vqv xo? quas 
^ - ? - 
of ztQogmrsien zíoviV ztÀqgoUvroi), xci tvosQog xoi égocputvécrara 
b c € b - 
Ó.o9ajGavreg &vyegioroUGr 0, "EOox(uacog quac, Aéyovreg và 989, 0c, 
er A , ? A. c , , A - , A N 
ive Tiv Óo0&av zog avrQ xrQcovrar usttovo, Ote ztoÀAQv avrovg vAeyss 
, A ? - ? M , - - , AC S 
z0vov, rov cÀqOQg Olvumioxov &yGve vixroct zgogOtic. KaL émi- 
, r , A - - , L1 En , 
GxéacOs cc rovroig GvvoUc cogpüg roig Àoyowg ztgl rv uagruQov 
TE UY ' v) , , ' , , [d , b. uM 
xci 0 Zolougov &vogpOéyytrot (ov yeg cuegrvgog o Àoyoc xai cÀÀov 
- ei [i ' , , , ' ' (3 3 1 2c, 
yo«qpv), 0z., 'O Qcoc émcíouoev eUTovG, xol evgev evrovc a£íiovg 
- , c t , 
évvroV, Oc yovaov iv yovevruoio dOoxíuecsv eavroUG, xol cc oloxcg- 
j E - , - 
ztjo sUcLec zQoctÜffaro corOUG, xol iv xciQQ £ziGxomQo cvrOv, 
bd c 
zoóGOcv simov, Koi yào idv iv Ow cvüga mov xolacOdcw, r &- 
- ? 
zig aUrQv &Qavociec mAQouc, xol óÀ(ya zou0svOévrsg usycÀoa svtg- 
E" ", - B RO 
yevpQncovrot. — 1AlÀd xol iv rG oxy "oÀud r0 sigmuévov, E) ur Ovi 
EY - b € , n - "u - 
xvgioc 1jv év quiv iv và inavacrqvor dvOgoizove ip! quüc, «oe Càv- 
"^ , c - , € e A ec - ^" h) - 
vog Qv xaréízL0v quc: yeukcogovv OurAOev T) spvyy] qjuGv, eoo OvyAOev 
— , M , € , 
Q vp gudv r0 UÓcQ TO cvvuzOGTerOv: sUAoyytOc xvQiOG, Oc OUX 
2! Me , , ^ 2 ^ ECT e 1€ c 
Züoxtv qudg elg O:uoev roig 00oUGiw eov: a ivyr tuv O6 GrQov- 
, 2 , H - , € , " ' , ' 
$ov 2pgovcw ix vijc meyli0og vàv Onocvovrov: 1) woyig cvverotBu, xoi 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 317 


Haec enim verba, e/o raptum huiusmodi usque ad tertium coelum, 
peculiare quiddam , eum ad tertium coelum esset evectus, ostensum 
illi esse demonstrant. At illad quod subiicitur: Ef seio huiusmodi 
hominem sive in eorpore, sive exira corpus, quoniam raptus est in 
Paradisum, aliud rursus in Paradiso patefactum ipsi atque indicatum 
demonstrat. Quocirea canorae istae nugae sunt, et ad pompam 
speciemque tragice confictae, demitti e coelo animas asserere, at- 
que in hunc inferiorem orbem delapsos igneos fontes et aquas, quae 
supra firmamentum eminent, transcurrere. Nam et Adamus neuti- 
quam e coelo deiectus est, sed ex eo Paradiso qui in Eden fuerat 
ad orientem consitus. Non enim, antequam corpus indueret, pec- 
catum contigit, ut abunde ante doeuimus, neque corpus ipsum la- 
quei instar affixum est. Sed tum denique peccatum est admissum, 
eum in unum corpus animaque coaluissent, propterea quod ex utro- 
que hominis natura conflatur, estque in hunc locum e Paradiso facta 
deportatio. llle vero, o Aglaophon, non attente admodum in illius 
loci sententiam incubuit, sed ea disputando affirmare instituit, quae 
pereipi nullo modo possunt, atque ex pravorum hominum opinione 
explicare Psalmum illum aggressus est. 

Libet enim, quandoquidem semel ad illorum reprehendendam 
nequitiam devenimus, illius oraculi declarare mentem.  Probastí nos, 
inquit, deus, et gne nos examinastt, sicut examtinatur argentum. | Ubi 
martyres, qui tormentis ae cruciatibus admolis assidue probantur 
(saepe enim prophetarum responsa in fide nostra ac religione com- 
plentur), postea quam pie ae forliter certamen obierunt, iis ipsis 
verbis, Probasti nos, deo grauis agunt, qui, ul maiorem illi glo- 
riam apud se promererentur, varus illos laboribus periclitari voluit 
ac vere Olympiae cuiusdam certaminis vietoriam proposuit. Quam 
vero consentanea iis de martyribus a Salomone pronuntiata sint, at- 
lendile. Neque enim aliarum scripturarum testimonio caremus. 
Deus, inquit, Zentavit illos, el invenit eos dignos se: tanquam aurum 
in fornace probawt illos, et sicut holocaustum suavitatis accepit. illos, 
el in tempore visitationis illorum, elc., cum antea dixisset, Ef s co- 
ram hominibus tormenta passi sunt, spes illorum immortalitate plena 
est: in paucis correpti magna beneficia consequentur. Praeterea Psal- 
mo CXXIil., cum ista dicuntur: Jis quia dom?mus erat im nobis, 
cum exsurgerent homes im nos, forte vivos deglutissent nos: torren- 
lem períiransisset anima nostra aquam zntolerabilem : benedictus domi- 
nus, qui non dedit nos ?n captionem dentibus eorum: anima nostra 
sicut passer erepta est de laqueo venantium: laqueus contritus est, et 


Gen. 3. 


Cap. 
XLVIII. 


Sap. 3, 5. 


Ps. 123, 2. 


paz. 514. 


318 SANCTI EPIPHANII 


qusig égoscOmusv. Of porvo£c ciat o£ apcAlovrég. zfvo 0b zÀv xaA- 
, T - , E zi 
luvízGv ot gogoL ueozvoov, sic uiv rijg OieO1z1e trjg xeuvije, Gurtoog 
02 rüjg mohoi&c, &vripOoyyov vuvov Gukqavoc và vmtgudyo 95Q xoi 
zn - er ? , - , 

BaciAzi vÀv 0Àcv evozíumovree, EOoxí(uacag qu&g 0 9coc, Énvomcac 
^v M p - 

gu&g dg mvooUroL v0 doyvgrov, sienyeyse quac eig viv meyión, £8ov 

Oàbhysg imi r0v vàrov qudv, tO Üixoorqoiov rGv i9vàv, 1| rovc 

ztigoGuoUg xoO oUc éxOMfévteg iayvodg dÜoxiuacOnsav. Zoxiuacov 

Ue yao, quol, wvgit, xoi zéígeuGOv u&' zvQOGOv zO0UG vtggovg pov, 
L1 LI , , A q.d i] y ET iE 

xoi vqv xogÓícv uov.  Zzyéro Om xci JÁBooacu iml vQ uovoyevei mzwv- 

oo9sio và GzÀcyjyva, mooruwjGue t TO r0U ÜtoU uGÀÀov moOcreyua, 

uere rO cx0oUGoot, Jfoocu, qsicor oU zo100c cov, &zopoliyec vo Éi- 

f - r - - 

goce, Eüoxi(uacoc qu&c 0 Otóg, mvgoGeg qju&g, Og mvgoUraL v0 cg- 

yvgiov.  Zisyívo xol Io) uere TO c709QsÜGci vmv Gozroíav xoci Ovtt- 

0c 8 val re Ux0 vv píÀov xol cAysüco: v0 GOuo, Óa AclAozoc cxov- 

Gug ÀAcAoUvroc cUrQ ToU OroU, Olci us Gio cor xeyonuoruxévor, 3] 

(ve povyje Oíxerog; "E90v OÀhpze ! dvavriov qjudv, xvgis, lvo zu&g 

c jovcov év yovevruoio ÓoxiueGne. cyírocov xcl of votig iv ci] 

acuivo z«iüsg ÓgoGifOutvor, tva 1) xaragAcyO9dciw vmo ToU zvgogc, 

€ - r i] , - - 

"Eóoxíuecog quàg 0 9:0c, éxvooGeg 9u&c, Oe zvooUrot 0 coyUorov: 
jr ' , r9 

ünjAQoutv Óid mvgOg xol vOcrOC, xoi &wyeyse vu&c sig dvowvynv: 
[d , - ? ' - Ms9 ói 'O 9 ' [u , [d t 

og tizsiv xeuoi và Mei9oÓio, £0g, 0 zt0vrOXOCTOQ, O clovioc, 

- b b " - 

0 zerQo TOU Xgioro0, év vj wuíoe Gov Oieevr, v0 müg dvokymti, 
€ A ^f ES ' 1 2 , , L , 

xci vOv vOcrOv tig vQv zevorixQv ?usropAuOésvrov qvoiw, vmtíaÀv- 

' r ^ - A A q c a v , , , 

Éavr, vàg 0guog, ZíujÀiOov Oi zvgog xat vOarog, xci é&nyoyéc us &ig 

dvaUvÉw. — 9 Xij ydg ary roig &yen ol cs v) ineyycMia: "Eav Otofot- 

veg Ót-UOorOg, uito GoU t/ui, xol zorouOL oU GuyxÀsiGOvOL Gt' xcv 

jiufetvnc Ot mvooc, oU ur, x«vaxavGsi Gt. AM yag ztegl vijg xot 
Li ' LE , er »! EU 

zov "Poluov &Eywosog cÀig Fjs& vara. 


M € , , 
Eig óà éxtivo ÓiaGxsmréov, iv c moÀvuoopoc iugavrafoutvo: 


, ' 


? , , , 3 , 

czereig, xoa9svÓO0vrOv TQgOzOV, cmogoívovroi. vOv ez0GrOÀov tigmxé- 
2 ' A 3f ' , LI LI - I A - ? 

vaL, Éyc 0ói £&ov yogig vouov zoré, xot Bocoi, Tuv x90 r5c évro- 


. je ojuÀv iv 1 mgcroncoro Oivycoynv x90 couerog Épy, dg ra éxi- 


, , ? A A , , *, , rf i] i] 
gtooueva Guvíorqoww, yc Ó& Gagxiwog tipi, ztezQcuévOQ V-O TüV 
c , ci 3x eo» " e^ ' , 
cuogríov' Or, uy GÀÀAoc 0 &vOgczog «oyscÜnt xOvvorO xci XUQLEUt- 
GOo, UzO z00 xoxoU, mooÜclg cvvQ Üid qv mzegeaciv, ti wy) Gagxi- 

zi , 33 1r 
vog Qv yeyovac. "Aqmzog ydg x8 fovrüv 5 wvyn, quel, Tjj «pag- 


Car. XLVIIT. — f. Petavius suspi- 2. uezoXaSévrov emendavit Petavius. 
lus est & voto. Libri vulgo uexo ns évcec. 


PANARII LIB. II, TOM. I. HAER. LXIV. 319 


nos liberati sumus... Martyres Psalmum illum pronunuant. Duplex 
porro triumphantium martyrum chorus est, Alter enim ad novum 
testamentum ; aller ad vetus pertinet, qui quidem in patroni ac regis 
omnium dei honorem alierna invicem huius hymni modulatione re- 
spondent.  Probasti nos deus, igne nos examinastí, sicut evaminatur 
argentum: induaxisti nos in laqueum, posuisti tribulationes in dorso 
nostro. Ubi tribunalia genülium ac tentationes significant, quibus 
vexali ae velut igne percocti validissime probali sunt. Proba me 
enim, inquit, deus, et tenta mes; ure renes meos et cor meum.  La- 
ceat et haec Abrahamo dicere, cum umgenae filii gratia illius. vi- 
scera, veluli quodam igne torrerentur, ae maiorem divini mandati 
ralionem haberet, bunc, inquam, Psalmi locum usurpet, postquam 
vocem illam accepit, 2fbraam, parce filio tuo, et gladium abiice: 
probasti nos deus, igne nos examiünasti, sicul examinatur. argentum. 
Eadem et Iob verba proferat, posteaquam et illius corpus purulenta 
sanie distllavit, et amicorum probra pertulit, et corporis cruciatibus 
alfeclus est, cum per procellam loquentem sibi deum exaudisset, 
Num tu me aliam ob caussam. tbi locutum arbitraris, quam ut tustus 
appareas? Dicat inquam, Posuisti tribulationes coram nobis, domine, 
ut nos lanquam in fornace aurum probares. liem et tres in fornace 


pueri concinant rore perfusi, ne incendio concrementur. —Probast 


nos deus: igne nos examiünasti, sicut examinatur argentum. — Transi- 
vimus per ignem, et aquam; et eduxisti nos zn refrigerium. Quod uti- 
nam et mihi Methodio usurpare aliquando liceat omnipotens et aeterne 
deus pater Christi, cum in die lua per ignem sine ullo dolore trans- 
lero, el aquarum, quae inurendi naturam mutalae sint, impetum 
ellugero: Trazsivi per ignem et aquam, et eduxisti me in refrigerium. 


Gen. 22, 12. 


lob. 40, 8. 


Dan. 3. 


Haec est enim tui amantibus a ie edita promissio: S7 fransverís per Isai. 43, 2. 


aquam, tecum sum, et flumina non .concludent te: et si iransieris- per 
ignem, non combureris; flamma nom comburet te. Sed de Psalmi il- 
lius interpretatione abunde haclenus est dictum. 

Nunc illud considerandum est, in quo variis somniis dormien- 
tium more delusi apostolum haec dixisse iacüitanl: £go autem vive- 
bam aliquando sine lege, statimque elamilant illam primi nostri paren- 
lis ante corpus legisque praescriptionem vilam esse declaratam, ut 
quae sequuntur fidem faciunt: Ego vero carnalis sum, venumdatus sub 
peccatum. Quoniam sub peccati potestatem ac dominatum. redigi ali- 
ter homo non poterat, eique violato mandato venumdari nisi carne 
praeditus extitisset. Nam anyma per sese nullo peccalo corripi po- 


9. Zw) cod. Rhedig. Vulgo cv. 


Cap. 
XLIX. 
Rom. 1, 9. 


pag. 516. 


Keo. v. 


320 SANCTI EPIPHANIT 
zie. Zio Go:uéoc énnyoys vo, "Eyo) odoxwoc eiui, memoou£ )70 
c. ouw i is * ) dj db SC, Qouévog vto 
' e M /c , 
vuv duogriev, zQo0G0tv simov r00:, Eyo fov yoo0ig vouov zoré. 
Oc)uc uiv roic zoAloie reUra AsyOvrov cvrGv TOT vmztÜvsrO, xol 
xorczmAmue, vüv 0$ mooxviUone eie v0 gavegorarov 1j0r zije cAn9tioc 
0U uOvov poxod mÀevosvot xovagoivovrot, cile xol uéypt vijg &xocc 
? L 7) , ^ ? , i] ' A - 
evopoivovreg BAecqqutag. —Zlovreg yog cGcgoroG vec vyoc zt90 vic 
b ? , *3 ? A i] LEE ^ 
ivvoAije Befieoxévos, &Aymrove ve eivay xa9 &avrag éx mavroc vij «quag- 
, A , - 
tíg, OrevonOévrsg mw dvírgewov TOv Àoyov, favroug 0i moÀU uGA- 
A i] ? M 
iov. Tw ydg Óy] coorro, xeraGxevatovaiv evroic vorsgov iml vuwogio, 
A A [u 
Óid TO ztQ0 GOperog c)rcc vuogrqxívot. Kol Ó5 x«l Àoidogsosig Tt 
ld ? ^ ^— ^ 
bvgMOov eXroig ÓrGuoig cmtixctovoi x«l mzíücig r0 Guo, cGÀÀe vt 
3o , - - 3! D » - ? , » M 
cvówra &imeiv.  INOv 0i, omsg sigmroi, m&v rovvavriov t£ysv — Xon] 
ydo zQ0 Tíijo duegriag rv wpvygv vmzgyswv etd Goorog, 'émzó) 
»" 3 c NR 2.n ' - £6 L -| ^ ei ri 
&Aqmrog ovco 5 pUyw xo9 écvrqv v cpegrío ovx «v guugrtv 0ÀG 
c00 ToU coueroc. Ei ó» quegrtv, oUx mv cAmmrog x«9' fovrqv tij 
Qo IurUS- Ubi d 7] 7 vvog xe TU 
c , ^ M 1 2. Fr - ' » 1 H f, 
cuogríc, cÀÀe xoi evcÀoToc pGÀÀov xci evÀmmrog. Zio wet mctv, 
A -J - [i - 
x&v wj Àéfhm v0 GQje roUTo, duegrrGrvuL, QgmtQ y& xol zQO TOU Àa- 
- z] M [4 A , Sr LI M - , , ri 
Bsiv eor0 Tagtev. Zhu ví 08 0Àoc xoi vO Gua iAeuBovsv vortgov 
[I ?  - T $ 
uir TO sogrQxéívoei; 7] Tg evvi| goto GoyuiorOg qv; Ei uiv ovv ive 
9. - Ll — - 
Becovitqror xol &Ayg, mde uaÀov ivrgugg xol dxoÀecvalves per 
- M ? c [4 * 
GouerOG; 7tQg Ó& xci vO cvrtfovGiov tivor iv vovrQ qaívsvot fysww 
€ ? ? Po m M Ml - - - 
TÀ xOcuo; Eg uiv ydg v0 zi6TtÜGcL xtivet xol TO yj müiGTeUGUt. 
LPS PT M - - - b 
"Ev9« 0à ig! «uiv vO miovtÜGo! wrirow xol rO uw] muicrtUGQi, Éqg? vwuiv 
A , ' c *, 55 9n efi ov A ? ^ A 
vo xoTroQOoGcoc0cLt xoi cueorqaecOor, íp uiv TO cycOomoitUv xoi 
- ? c - 
TO xexomoiiv. '4ÀÀa «cl 3] xolGig zr O5 imigpégsoOot cg uéllovca 
z90g0ox&cOor Fr, Óvvoroi, xaO qv 0 O:0g fxnGrQ xard và Égyo xol 
4 , Dd - 
xard za imivmOtUuero Gmo0(0cGci, xci ovy cg 1019 zegoUco vopucOn- 
A - - - - 
Gevoi, lys TO ysvvaOvor uiv xol sig Gp. EAOsiv rv wvyiv xqi$ij- 
Dav. » Abas - A 5e na T Y - m 
ve£ écrw q]09] xol evroazolopeiv, vo Os omoOaveiv xot yoguoOTvor TOU 
, E EY , 
Gouarog SsvOtgo Oval vr xol slg dvcwviw AOsiv, Óud v0 moo co- 
c c 1 - 
uomog evrqv eogruGecev cg eig xarxoiGt xal xoraüdixqv eig v0 Guo 
3. p € e , 
&uiBateoQor xo vic; "Antün£s 0$ Orugxdg ix megiovolac 0 Aoyoc 
- A E - 
dvfvOsxrov slvai vouífecOo. r0 GOuc focovicrQorov xol míüeg TÀc 


^pvy iis. 


M A |t 9». * ^ TES 5, / 1 E 

Hoxsi uiv ovv oz0 Tio ygogre cvvzc czto0ti5evro 700 Tig 7tc- 

, - LI " , 
oacscme vOv mQcrOzAÀeGTOV Íx ipvygc xol couvrog Ovre xerczcCUELV 
M 1 , H - , 3:61 - ' ' , 2473 
TOv ztol rovrOV CvraUOn Àoyov. Kaye vóv uiv iml xtgoÀoiov avra 

M 5 - , - ? - 
Oisbfoyouor, O0cov vag cgoouec vrÀv imusipuuerov cvrQv svOUvoi 


Car, XLIX. — — 1. énetóv) rescripsi pro éxcY vj quod vulgo in libris reperitur. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 321 


test. Ob id acute statim illud adiecit, Ego carnalis sum venumdatus 
sub peccato, cum 1d anlea dixisset, Ego vivebam aliquando sine lege. 
Quae cum illi dicerent, plerique in stuporem admiralionemque con- 
vertebantur. lam vero posteaquam veritas est manifestissime pate- 
facta, non modo longe eos aberrasse, sed et summam ad blasphe- 
miam pervenisse constat. Qui cum anle praeceptum corporis ex- 
pertes vixisse velint animas, nec ullo per sese peccato posse corripi, 
aliam deinceps in opinionem delapsi suum illud dogma vel seipsos 
potius everterunt. Corpora enim iisdem illis postea velut in suppli- 
cium fabricant, quod ante corpus pececaverint. Quinetiam convicia 
ilis occurrunt, ut vinclis ac pedieis simile esse corpus affirment, 
aliaque stolida id genus effutiant. At vero longe, uti dixi, contra- 
rio modo sese res habet. Oportet enim etiam ante peccatum corpori 
consertam animam fuisse. Alioqui cum anima nullo per sese pec- 
cato affici queat, nullo pacto ante corpus peccare potuisset. Sin 
peccavit, falsum est nullo eam peccato per sese potuisse corripi, 
quinimo facile ab eo invadi expugnarique potuit. Unde et licet de- 
nuo corpus illud non accipiat, peccabit nihilominus, quemadmodum 
antequam cum 1llo coniungeretur iamdudum fecerat. Quorsum vero 
corpus omnino post admissum delictum capiebat, aut quid illo opus 
habebat? Si ut supplicio ac dolore afficeretur, cur cum corpore lu- 
xum potius deliciasque sectatur? — Arbitri vero sui libertatem quo- 
modo retinere in hoc mundo videtur? Credere enim, aul non cre- 
dere in nostra est voluntate positum.  Übi autem utrumque iuris ac 
voluntatis est nostrae, consequens est ut et recte agere vel peccare, 
boni aliquid facere vel mali, sit integrum. Quonam pacto praeterea 
futurum illud iudieium expectari amplius potest, quo in iudicio uni- 
cuique deus pro operum ralione ac studiorum rependet, et non po- 
tius iam adesse censebitur, si gigni ac subire in corpus animam idem 
est ac iudicari, et meritorum praemia percipere, emori contra at- 
que a corpore seiungi nihil est aliud quam liberari ac refocillari ; 
propterea quod peccato anle corpus admisso in idem illud anima, 
velut ad supplicium damnata, compellitur, quae vestra est sententia? 
lam illud satis superque, velui ex abundanti, oralione nostra de- 
monstratum est, fieri non posse ut corpus animae veluü carnificina 
ac vineulum habeatur. 

Atque illud quidem sufficere videtur, quod ex sacris literis 
ostendimus, primum nostrum parentem, eliam ante delictum, ex 
corpore animaque fuisse conflatum, atque ita disputandi finem facere. 
Ego vero summa nunc illorum capita perstringam, duntaxat ut argu- 


mentorum, quibus utuntur, praesidia ac firmamenta convellam; ne 
Corpus Haereseol. II. 2. 91 


Cap. L. 


322 SANCTI EPIPHANII 


, el ' ' , , , - , , 
OrouAAevoc, tva ur] vrv Gvpperotav éxBotvo vràv Aoyov. — IHaosoti 
| 0v - DON e ó UI M ^E M ó2 2 ' , 
ydg iw Gxoztiv vu&c, o Órxecrol, Ort v0, Eyc Ob ffov yooig vouov 
- * [u ? , 
mo:b, AeyOusvov iv vg mgog Pouoíovg, ov Ovverori zízreiw iig vov 
bd ? A M] € - , 
x0 GOuerog x«T evtovg Oicyoynv Tío UuyNc, xcOuzso vo imipsgó- 
, ^ [y - € - : 
ueva rovro. wvvst. — Kov 0 ytvvoioc ovzog larg0g àv Qqrv xc 
DET ? , M ' - 2 - ' - , 
££ dosiousvog 90g vO Óoxo)v cvrQ vov vo)v ifieGero usramAaGoOL 
"^ 9» , 1 375. , M , ' , ? LI ' - 
ToU cmoG0r0Àov, lavonvov zi zca ov Àiov xal zcout0vxov. — dvvi yag voU 
Li , r ' i] - - 
7z:006 rdg ol«z(oc GvjqpvGsig xoi couoyag vc nén vijosiv TOv Goueov, 
1 - » ' , $* - - , , 
ivo T0 zt&v &oTiov xard qvi 1 GyWue ToU Gouaroc, anpxoovmQolocs 
i A Lr - ! A , ^ 
zugslOcv vOv s[guov TZg yoegijg, xoOcmtg ZxvOuc iy809oU vwvoc 
- ? 1 * - 3*3 
dgsiÜdg 90g dvoigscw xevoríuvov zd uík.  Eicv. lldàg ovv 0 
, , I - ? , , M 1 er? 2A v2 , 
&zt06r0A0c, ÀéEfovoi:, voUTo cztgvoaro, tL GU Wo OUTOG QUTO Q7LÉÜtL- 
» ei , » 95 J -. 1 ^5 , 
£ag Ey&wv; — Ovi vouov, simouw «av, O&usvog sivoi vqv évroÀQv.  Z- 
, ' € UI ' e , f , A , M 3*1 
00G2c joe zgüQrov xarc viv vusrégov vsoOscuv T5v fvroÀgv evrov 
? i] - ? , A - - 
vóuov slgnxévor, oU sc«Qc roUTO xc cGOjurrzOg zQ0 Tijg fvroÀTg vov 
c ? N 
zooromiccrove vméütro frfwoxfvow, cÀld qogle cuagriec. Kol yap 
[d , A - 3 mw » - E (3 
? jàiyog 6 dO ijo «ríGsog cvrQv cyoL vig ivroMe qgOvog, iv o Oié- 
n ? A , ? 
fqGs yoglc cuegzíac, 9ovx éxrog || GOuerog, cÀÀe* uero coueroc. 
M Mi ' ' , , 
Ev8£ng *yoOv usd vqv évzolqv 2&efisj8q6av, Bgoyvvovov 2vveacavzsg 
, - , E , ? M , , - ert - 
iv và llegaüsíóo yoovov.  Eev O6 vig Aepousvog vüe ónosog rijs, 
3. M , - e - 
"Ore ydg sxusv iv Gagxi, vd mob:gara rv cucgQruOv rc Óid zOv vO- 
, ? I! ? bd , "n - , 3- M 
uov, Asyovonc, ivuoytiro év roig u£Aeoiv qjuGv , OveBoiAenv avrov vqv 
- [64 - 
G&oxo voultet xL ztegeureiGDot, mte Qog£gurs oco vorvüro aAA sigas, 
T L! - - UMEN. - 
oiov, "Ive v0 Óvxeícoue vo) vouov zÀqooO iv quiv, voie wu" xerd 
, L , ' ' E ^ * ^ 1 1 , 
Gcgxa ztguzerOUGiV, cÀÀa xevc zveüua, 1 v0, Of yag xevc cogxa 
A - ' mw M] - - 
Ovreg vG Tijg G&QaOQ QgovoUoiv, of Ói xov zviUuo vo voU zvsvuorOG: 
A i] , - ' , A E A b , 

T0 ydQ goovque zijg Gcox0g Ccvorog, r0 08 ggovque ToU zvevueTOG 
N ^ 30 A , M , ! - E 1 2. *, 1 ^ M M 
£c] xal eigrvq: Oto. v0 goorque vijg cagxoc £499o eig sov: và ya 
, - - ? ec , 5$e1 ' ' c - ' ^" 
vouo T0U coU ovy vszoreGGosreL., OvÓS yog Ovvarow vusig Ó& ovx 

? 1 , e -T 
5 dove iv Geri, cAÀd iv mvsUpgevt. — ZÍexrfov avrQ , llorsgov ovv mw 
, , nis 3" 9 - Q! Rx e A EM , ' 
&voluGog 0 &z06T0Àog )v éx TOU iov xoi oig roUva éméGTtÀÀev, sb ua] 
A ^ € A 
vijv 9 xevà Geoxe viv zaonurtiro molzsuv, GÀÀa viv Gogxe, 2] OT, Ív 
dE EO 3 ET. ' SUE 97 25 - , - , 
cagxi qv, "oÀÀe iv Gugxi wu» Ovrc avrov émtovaxtvou vwUrw; | Ov 
1 ' c 2! , T - 
Aexríov.  G'avsgOv ydo Ori sv iv Gogxi xoi ovrOG xol oig vare imé- 
IIó 3? 2) 1 * ? LT U , - v3 
GrzÀÀev. lig ovv, Ore yag vutv iv Gagxi, ve zoOnuera vv cjuag- 
- i] A M y - - s - ec ? -* 
TLQV v& Óu.x TOU vouov évquoysiro iv voig ucAscww uv, cg ovx qv 
»" 3.3 » , LI » tT - , , , , - 
ovrs «UrOG érL iy GaQxi, ovrt oig voro éziGTÉAÀ Qv, À£yti; | OvxoUv 
- , ? - M 
zQl Tijg «ere cxooGiov zoÀwvt(og ÓvmAfysron, xol ov ztQl T3G GeQxog 


Car. L. — — 1. dyóqtó» xt mea est — 2. o Aóyoc cod. Venet. viliose. 
emendalio. Libri habent aàw(axóv vv. Pe- 3. Posi verba oux éxr0g usque ad fi- 
tavio placuit dylazooy xt. nem capilis , hoc est ad. verba xot ovy) 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LXIV. 929 


modum orationis excedam. — Hoc iam enim intueri poleslis, iudices, 
haec apostoli verba: Ego wivebam sine lege aliquando, ex epistola ad 
Romanos, nequaquam ad eam vitae rationem posse convenire quam 
anle corpus anima consecula fuerit, ut ex consequentibus cpparet. 
Tamelsi egregius ille medicus sacrorum verborum detractis reliquis 
apostoli mentem ad opinionem suam violenter transferre contendat. 
In quo parum medice, imo vero pueriliter, sese gessit. Cum enim 
sic lanquam corporum membra ad propriam commissuram ac iunctu- 
ram aecommodare debuerit, ul integra ac naliva corporis figura scr- 
velur, e contrario scripturae neglecta serie mulilum corpus effecit, 
perinde ac Seytha hostile corpus crudeliter confieiens, membratim- 
que concidens. Sed haec missa faciamus. — Atenim dicent, Cur 
haec ab apostolo pronuntiata sunt, si lu ad eum modum habere se 
ista negaveris? Hespondeo pro praecepto legem illum usurpasse. 
Detur enim hoc opinioni primum veslrae, praeceptum ab apostolo 
legem appellari. Non idcireo tamen corporis experles ante prae- 
ceptum primos parentes fuisse staluit, sed immunes a peccato. Bre- 
ve enim illud tempus fuit quod inter illorum creationem atque editi 
praecepli tempus intercessit, in quo sine peccalo vixit, non extra 
| eorpus, sed cum corpore. Statim igitur post praeceptum sunt eiecli, 
ac perbreve tempus juventute sua in Paradiso fruiti sunt. — Si quis 
autem dietum arripiens illud, Cum enzm in carne essemus, peccatorum 





per legem passtones vigebant in artubus nostris, accusare carnem illum 
et reprehendere arbitratur, age proferatis quaecumque id genus alia 
sunt dicla, quale, Ut zust/ficatio legis compleretur ?n nobis, qui non 
carnaliter incedimus, sed spiritaliter, vel Mud, Nam qui carnales sunt, 
res carnis sentiunt, qui autem spiritales, res spiritus; carnis enim sen- 
sus mors est, spiritus vero vita et pax: quippe carnis sapientia inimica 
deo; legi enim dei non subicitur, non enim polest: vos vero non estis 
in carne, sed in spiritu. Dicendum illi, Num igilur iam. decesserat 
apostolus de vita, et ii quibus haee mandabat, si non carnale nunc 
vitae genus reprehenderet, sed carnem, aut in carne fuisse quidem, 
sed extra carnem eum mandasse haec? Non est dicendum. | Appa- 
ret enim in carne fuisse tam ipsum quam quibus haec mandabat. 
Quomodo igitur; Cum enim essemus ?n carne, peccatorum per legem 
passiones vigebant in artubus nostris, diceret, s! nec ipse iam nec qui- 
bus haec mandabat in carne fuissent? taque de dissoluto genere 


usque , in edilis libris, "ti eliam 1n cod. 5. éotaY cod. ms. 

Rhedig., lacuna conspicitur satis magna, 6. xaxacxox« cod. ms. fere ubique. 

quam explevi ope cod. Veneli. "7. Voce «Àà in cod. Veneto incip. 
4. qY' ovy cod. ms. fol. 972. r. 


a1 


Rom. 1, 5. 


Rom. 8, 4. 


pag. 911. 


Keo. wx. 


324 SANCTI EPIPHANII 


-T E ^ A er ^ 
cUrc. "E90g ydg «vrQ Gegxixdg vOv oUrOG Lvre &vOgamov A£yaw, 
, * A LA ' , , A M , , 
xaQczsQ xol wvyuxov GvOgozov Ov czmiymxora zQoc v5v cAqOcov 
Y nd ? 
drevicor x«l zOv qoriGuOv coU wvormoíov. 'Emti ÀsyéroGav 9 ui 
riv spvyiv 0vvac9or cotsoOc, v0 Gvvolov. lÉygozror yoQ, "Pvywoc 
0& GvOgozoc oU Ó£yerot vd toU ztveUpetog oU 9:00, uogía yog cvrQ 
, ^ 
icrwv, 0 0B mvevyorixOG ztdvro cvoxolve.  "Slereg éxei apvyuxog. eigo 
c - 
yevob vig xci mvevjotuXOG (vOQomOg, xci 0 uiv nvevuoTIXOG TOV GO- 
7 Lg A A - » , 1 , 1 - i] L| 
Couévov, 0 02 apvyixog vov azolAvuévov, xoi ov ztagc roUro Oy apvyn 
i] A 
uiv dzmoÀÀvrot, cÀÀa Ói meg vov wvyqv cotsrot, oUrO O5 xal ivOaOs 
' 43-9 E cor 2t ; E ES 
Gooxixovg xol iv cag£w vzagyovrag czoAAvoOo, Àéyov, xol ur Óvva- 
510, EA e" , , ' ' ' , , , 
GÜcL cgécat, Oc, oU viv Gcoxe, cÀÀc rnv xorc Geox zt0ÀLTeLoV cvou- 
- e ' E 
osioQot cyoviGevoi. — "Trxofag 03 xol sixav, Of 0& iv cagxl 0vreg có 
e - 
doéce, ov Óvvevroi, suOfoc imipígsi, "Tusig 0b ovx iore iv caQwi, 
^ ^ ^ ^ 3, 
cÀid iv mvsUuerw, timsQ mzwveUuo XoioroU oixsi iv vuiv. Kol uev 
24) ei 1 M - LUE NO, ? - 23 € 3 ni 
OÀiyov, "Ori 0i vo zveÜua voU éysigavrog IqcoU éx vexgOwv oíxsi év 
vuiv, O0 éys(gec Xoiorog ix vexodv Coononjosi. xal vd Ovgrc cauaa 
vuv 0€ roU dvovxotvrog avroU mvtvuerog iv vuiv: &gc ovv, cÓsA- 
gol, Ogsilérar iopiv oU vi] Gagxi, roD xor GcQxa Ü5v: si yag xor 
- 7] , b 
Geoxo f5ve, 9 uéAleve croOvijoxew, ei 08 MO zvevuavi vag mooécie voU 
, fin] b , , A ec ' w , 
Gouerog l!$ovoaro)rt, G4o:00c.  lloogsexréov yog, c6 qv voU Go- 
' EC 5f ' E 5. DEN : 
porog zwQoc vec 2j00vag ogurv || xot ovyt vo cüuo QovavovcOnr ée- 
Beuc coro. 
, 5 - * A , 
'"Edv óib zcv cvOvzogéígooi Àéyovrec, llóg Ó) ovv v0 goovque 
- *5 , - , - -€- 
vie GeoxOg sivo, sionres EyOoo tig 8:0v; và yog vouco roU Osov ovy 
(ud , 2«8* A , , rc " A. 9 , J 
Uzt0TCGGtTCL, OUVÓ£ ycg Óvvorat, Aexréov og «go xot évOaOs OvomizctOv- 
5 | , ? ? ' A - e , 
GLy. Ov y«g Tav Gcgxo cvrxqv, cÀÀe v0 poovque Tác Gagxog vmorac- 
i] , D , - - c , ei A ' 
c:GOo, py Óvvacüon vQ vouco roU QtoU vzéütro, frtgov mage rov 
, [d , , 29» c ert - i] - , 
Gcgxo vmagyov. KeOczeo sí SAeyev, OO óQuzog vroU gy xoÀog «o- 
y0gov xoa8cgiGOtvrog sig v0 yevéoOc, GxsÜog énirmüsiov: ovy, Uxordc- 
- - ? i] , - 
Geror TQ ÓmuiovoyQ, ovó? y&Q Óvvoraw ixBÀq8nvor ydg «vrOv mQo- 
— ^ ? lod 
rtQov xol éxvoxijvot Ósi. — Kol oU mega voUro vOv &oyvgov azegnjvoro 
ua] ÓsvocOo, sig Gxsbog zoviSTvot yorciuov, cle 70 goÀxdüse r0 £v 
- ? , A A ^ , ri A A , - 
TQ egyvoo, xci Trqv cÀÀqv oxÀqoorqro. | Ovro xoi TO Qgovque rijs 
A A ? A , A , c , - , 
Gaoxog eizov ov vqv Gcoxa fg» ur QvvacOor vzoreccscOnL vQ voco 
L2 - , A i] , A - T A 1 A ? 
v0) Ot00, cÀÀa vO poovquc vro iv r5 GoQxl, oiov TO zQO0G veg cxga- 
, 9 , e, [4 ? Lg T. A A , 
Gíoc ovryc Àiyov Ogumua. ^ Oztg cÀÀeyoU, ove uev zeÀoicv fvunv 
- c - ?.. 
xoxieg xol zovuoleag éxcAscsv, énionigyov cvrorsÀg cq sudv cioro- 
- ec ? - - A 
Oqvoi, orà Ó& vouov «vriGrQerevousvov và vouo voU voog, xoi alyua- 
353N 
AcríCovra. "Ems, si evrwv vQv GcQxa PAsys ux ÓvvacOat vzoracot- 
G9o. vÓ vóuco ToU O:00, zoOrov oUrs ué Xv cotÀyol ? 
/ uo , TQ OvTE QuéuWiv «v Q«GEeAyQLVOVTEG , 3] 


8. uj GE cod. ms. ubique. 9. uéAXQce cod. mis. 


L 


PANABII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 925 


vitae disputat, et non de carne ipsa. Solet enim hominem ita vi- 
ventem carnaliter viventem dicere, quemadmodum psychicum eliam 
hominem eum cui spes omnis erepta est veritatem videndi atque my- 
sterii lucem. — Alioqui negent omnino vel animam posse salvari. 
Scriptum est enim, JPsycAicus vero homo non accipit quae sunt dei 1.Cor.2,15. 
spiritus: stultitia enim et est, spiritalis autem universa. dignoscit. 
Quemadmodum enim illie psychicus introducitur aliquis et spiritalis 
homo, et spiritalis in eorum qui salvantur numero est, psychicus 
conira in eorum qui pereunt, et nihilo magis utique anima perit, 
sed iuxta animam salvatur, sic etiam hoc loco, cum carnales et eos 
qui in carnibus vivant perire dicat, non ipsam carnem deo placere 
non posse, sed vitae genus carnale tollere studel. Paulo iníra au- 
tem dicens, Quz vero in carne sunt, deo placere nom possunt, statim Rom. 8, 8. 
subicit, Jos autem non estis in carne, sed in spiritu, sí quidem Chri- 
sti spiritus in vobis habitat. Et paulo post, Quia vero spiritus Chri- 
sti, qui de mortuis suscitat, habitat in vobis, Christus, qui de mortuis 
susctlat, vivificabit etiam mortua corpora vestra, per spiritum suum 
qui vobis inhabitat: itaque, fratres, non carni debitores sumus, ut 
secundum carnem vivamus: mam sé secundum carnem wivilis, morie- 
mint, sin vero spiritu morlificatis corporis actus , vivetis.  Animad- 
vertendum est enim quod voluptatum appetitum, qui corporis est, 
||neque corpus morle affici confirmat. 

Quod si id rursus obiiciant, cur igitur sapzentia carnis esse deo Cap. LI. 
inünica dicilur, legi enim dei mom subücitur, neque enim polest, sic P 
occurrendum erit: vehementer illos hoc loco decipi. Non enim car- 
nem ipsam, sed carnis sapientiam legi dei subiici non posse decla- 
rat, quae quidem a carne discrepat. Quemadmodum si dicat, Ar- 
genli sordes, quod non salis repurgatum sit, ut ex eo vas idoneuin 
fieri possit, arlifici non subiiciuntur; neque enim possunt. Etenim 
excerni prius illas, atque eliquari convenit. Nec argentum idcirco 
negat in vas aliquod utile conformari posse, sed id solum quod in 
argento subaeratum, ac propter duritiem contumax est. Sic apo- 
stolus de carnis sapientia loquens non carnem ipsam asserit dei legi 
non posse subiici, sed eam quae est in carne sapientiam, quo voca- 
bulo illius in voluptates ae libidines propensiorem significat. Atque 
hoc alibi nonnunquam vetus fermentum malitiae ac. nequitiae vocat, 1. Cor.5, 1. 
cum illud funditus a nobis profligari iubet. Nonnunquam Jegem ap- 
pellat repugnantem legi mentis, et captivum abducentem. — Alioqui si Rom.1, 23. 
carnem ipsam diceret divinae legi subiici non posse, primum quolies 


10. xveUputa. cod. ms. 11. Voce Sayaxobte in cod. Veneto in- 
cip. fol. 312. v. 


pag. 51$. 


Keo. v8. 


326 SANCTI EPIPHANII 


, ^ Saco er P4 A , , "A E 
ÀncrsUOvrecg, a] Tc GÀÀo OGc rro Ói& GO)uoTOG 7tQcrTOVTEG 3] TtOLOUV- 
, LI - , , - 
vc Pyewv. dÓvverusDa mega Óizoio xgvrij, eÓvveroc iyovone v5c Guo- 
, ^ , ^ - - ' * 
xoc vmorcGcscÜoL v vouo ToU 0:00. llóg ycg Gv usumzréov iÓvvaro 
H -T M ' - LE , - 3 , ' "E S 
TO GQguc xct« TQv zw9ogovGav cvrQ vci Dio)v ttvoi; Alo ovóét 
M , c , p A ' £ - ' - e^ A LI 
GÀÀgg tig «yvttav 2] «gevo|v vzoyOmnva, TO Gu éÓvvaro, zegvxog uy 
e , E 5 - , ' n , , - M i] 
vxor«c0tG0et vQ cyc0Q. Ei yag 1 qvoig TOievry Tie Gegxoc gi) 
, e , - , - - , ^ 
ÓóvvacOc, vroraootoOoL và vouc ToU OcoU, vouog Ó£ soU Órxotocuvy 
, ^ , , , 
x«l Goggocvvg, iyogv uqÓ& mogOsvtsutiv, uite éyxoortvscOo, Óvva- 
LI , P? 4 , , *, 4 , ' 
GÜ«L v0 GvvoÀov Olcog ix zavroc. Ei Ó& moagOsvtvovor xoi iyxga- 
, /, M - c , P ' , , 
tevOovroL, ÓnÀovori r0 Guo vzoraocovoitv. Zoo ye éyxgeveveoOoL 
n , , NT, , , 1 - e , - 
cucortac cüvvorov. Ovx aga ov Óvvorat v0 GOuo vxorcootoOn, vd 
- - , - "A p. , [d [ - A ^ 
TOU 9:00 vouo, xt mg &v O0 locvvge vzéroétev favroU v0 GGua tic 
f , "^^ - , , d , ^ Dd - , , 
«yvitav; 5] zOc llírgog tig ociorqra; 14 oí xaOzine sig Orxot00vvmqv; 
—- 1 - ' * ec je ^- - [d - 
zc 0i xal HovAoc, Mi ovv Bacilevéro a] «uario £v vo OvqrO vudv 
4 4 
, - , - , , - 
cOuczi, ÀÉysi, év v émoaxovtwv vaig imivuiaig evrov* urót zagi- 
, ' t [d - er i d , - P: [d , :AÀ .|d , 
Grcvere TG ufÀm vuv ozÀo cOixiag T9 cuoorig, cÀÀe swegaGrüGars 
- - c — E A - 
)! £evrovc TO 0:0, Oct ix vexgQv Cüvvac, xoi vd u£hg vuGv OnÀc 
A) u - 9 - à LI yÀ "0, , A 3! 2 [d - 
ixetoGUvrc rO Qt; xoi zov, Semsg mogtoryooare rt u&Àn ? vuv 
- - P] , A - 2 , , ' ? J er ^ 
ÓovÀe rj &xe9wegGiy xoi Tjj &vouio tig riv &vouíeav, ovrog vv mza- 
, i] ; ec - - - , f , 
goGrQGcre Tc ucÀ, vudv OoUÀo Tjj Ówxoi0Gvvm tig cytaGuov; 


, b , , M , mw 
Ovxzo?v &yivocoxe ÓvvacOot ÓrcvOvvecOot v0 Gxqvoue rovro xci 
, ^ ' ? i] et - , b] - M e , 
vevtv zwQ0og TO &ycoO0v, tva vexgotGoiv iv evrQ vo eaueorquora. 
b] - - /0 , e 
Emi mg fríoog ÓovioOT0vor tj Oixor0GvvQ Óvverat 0 avOgomoc, 
, ec - A A , f ,. -j - LU] - 
lxoi ig auQv, iav pr mgoOrtgov vzorcteg cvroU vo uf T5o GegxOc 
[d , A - ^e ? i] - , , 
eic T0 wi] vzexovew avre Tjj eucgtío, dÀÀo vij Órxct0GviT, ztOÀireU- 
2 £2) - - ? M A.P - LI 1 M e 
GqvcL xov cíiav TOU XgoiGrOU; ézti0)] TO c/uagrT)GoL xoi TO ui] cucg- 
- ' - , E - *? i] 2 . | "^ A 
TijoeL Óig r0) GOuorog yivevor, vig npvyTje ?] ztg0g egstqv 7] moOg xa- 
alev doy lm ejr. El ydg olre mógvow, oUre siolold 
Aiav Ogycvo yoouévmo ovr. [o ycagQ ovr QvoL, ovre si0oÀloÀc- 
? E] E L4 » 
TQUL, OUrTC HMOLJOL, OUTE cgGtvOxOitoL, OUTE RcGÀGXOL, OUTE xÀÉzTQL, 
» , » , ? , Ej rr 
ovre zÀsOvéarOaL, OUtt UéÜvGOL, ov AoríÓogor, ovre cgzeyte, Daoi- 
- - , M E , 
Asíav O60 xÀqugovownGor. Óvvavrar, zmgoUvro: Óà voUra xal xoorU- 
- , - ? A M] 9 
vovroL Óu& roU Gogcroc, OuxotoUroL 0b ovóslg, écv uw mocrov zga- 
, ^4 ^N , | EGAL Y , L] , L] , e 
TyOQ, «geret Ó& roUTQV O ixvevQv ztQ0c GQpgocvvqv xol ziGTiV, v7O0- 
, - , b - , A E , [4 
TéGGEtCL Gg TO vOuQ TOU roD: vouoc yco 8:09 GogooGvvy. '"Sicrt 
) c7L06T0À ) T)V GdQzc« u5 vzxorcGGtoOo. vrQ cyadQ & dÀÀa TO 
O0 c7t060T0Á0G OU T)V G&Qx« uj vzOT«GGEGUCL TO) cyoU0 £g, 0 
, - A T i] r i] 5 —- , Y M M 30 
goovQue T/e Gegxoc, OLov qv OQuiyv cvrZG, cvrNV TV 7tQOG TO QOL- 
» ? , - " » * M] 
xov &xxavGww.  ExxeDoigsoDor yoov £g, «ygt xot Tov yeorouuogyt- 
Car. LT. — — 1. &avro)g in libris Car. LII. — 1. Non solum aliquis 


vulgo desideratur. eorum quos allocutus est apostolus, sed 
2. Vulgo (ju. eliam inler nos. Cornarius et Petavius 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 027 


vel intemperanter aliquid faceremus, vel furtum committeremus, vel 
cetera id genus corporis adminiculo perpetraremus, nulla ob id apud 
iustum iudicem reprehensione digni videremur, quandoquidem divi- 
nae legi subdi caro omnino non potest. (Cur enim reprehendatur 
corpus, quod ex nalurae suae necessitate vivat. Sed neque ad ca- 
slimoniam aut virtutem traduci corpus poterit, quod bono subiici ex 
nalurae suae conditione nequeat. Nam cum istiusmodi sil nalura 
carnis, ui divinae legi subiici nequeat, divina porro lex iuslilia sit 
ac Lemperantia, neque virginitatem servare, neque continentem esse 
posse penitus oporteret. Sin virginitatem ac conlinenliam colunt, 
consequens est ut et corpus subiiciant. Fieri enim aliter non potest 
ut a peccalo sese conüineant.  Pl'alsum est itaque divinae legi cor- 
pus non posse subiici. Quod si verum esset, quanam ratione foan- 
nes corpus suum ad ecaslilatem sibi, aut ad sanctimoniam Petrus, 
aut ad iustitiam denique ceteri subdidissent? | Cur etiam Paulus ita 
monuissel: JVe igifur regnet peccatum in mortali vestro corpore, ut 
obediatis cupiditatibus illius: nec exhibete membra vestra arma tniusti- 
liae peccato , sed exhibete deo, tanquam ex mortuis viventes , et mem- 
bra vestra arma iustitiae deo? ltem illud: Quemadmodum exhibuistis 
membra vestra servire inmunditiae et iniquitati ad ?niquitatem, sic nunc 
exhibele membra vestra servire iustitiae ad sanctificationem. 

. . Hoc igitur intelligebat, tabernaculum istud posse corrigi et ad 
bonum converli, ul in eo peccata penitus exüinguerentur. Quae 
enim alia ratio est qua in quandam iustitiae servitutem redigi homo 
possit, nisi prius carnis suae membra subiiciens, ul non peccato 
amplius obsequantur, sed iustitiae vitam suam perinde ac Christo 
dignum est instituat? Quoniam quidem peccare vel non peccare per 
corpus suppetit, quo ad virlutem aut nequitiam administro animus 
ulitur. Et quidem cum zeque fornticatores, nec idololatrae, nec ad- 
ulleri, neque masculorum concubitores, neque molles, neque fures, 
nec avari, nec ebrios, neque conviciaiores, meque raptores regnum 
dei possidere possint, ea porro omnia corporis adminiculo perficiantur 
ae corroborentur, justificar! porro nemo possit, nisi prius ista su- 
perarit, quae quidem ijs superat qui se ad temperantiam fidemque 
converlit, efficilur legi dei corpus posse subiici. Dei quippe lex 
temperantia est. Quamobrem apostolus non carnem ipsam asserit 
legi dei subiici non posse, sed earzés sapientiam, hoc est eius im- 
petum et ardentem ad iniustitam inflammatamque cupiditatem.  Re- 
purgari proinde iussit, ut vel ipsam ventris ingluviem conaretur ex- 


pro spuriis habuisse videntur verba &g'  glegit, aller uncinis includit. Sed libri 


vjp» , dum aller in versione prorsus ne- tuentur. 


Rom. 6, 12, 


Roin. 6, 19. 


Cap. LII. 


1.Cor. 6, 10. 


pag. 519. 


Kee. vy. 


328 SANCTI EPIPHANITI 


, A * , 
«1v dxgocíev OwcpuAAgusvog, Ói0coxov Oi veg rorevTaG OofÉcig xoi 
, A M] bd L7 
q0ovdc iemóAAvoOot, xol xoroicyUvov rove r0 rQvpáv voUro xol zmo- 
/ pJ , [$] i b - ' J , 
Avzevec Oo sivo, vouitovrac, ot Osov qyoUvror vqv xoüMav: Goayoyutv 
» A , , , 5 , 
xol zícoutv, evgiov yco czoOvnoxousv, xoOonzto adümgpeyo Goucro 
, Y H Y , 1 , , , 3. f ' 
xcr0 7tgi vqv Bogev uovov xc roozéGoc coyoÀovusve: cizmov ve, To 
, - , | d J - , c ó2 M] A , 
Bocuero cf xoiMo, xal) xoa roi; Bocuoeciw, o 0$ Qcog xal vavTqV 
r! E" , , , A M - , - , , ^ ^ 
xoL reUTo xoTuQynoti, émwyoys, To Ót cue oU vij ztoQveio, ce và 
n A 20€ , - G , "tO ó2 9 1 1 1 , E 
wvoio, xol o xvgioc Q Gogurtt. & Ot0c xoL TOV xUQLOV TytiQ8, 
L qud [ 01€ vijc Üvvcueoc ovroU. 'H ovx olüers Ort và u£À 
xol quüg i&sysget 0io vijc Óvvoueoc «TE OTL T€. uA 
c ^ , - 5 Ex 3. M , - - , , 
quGv uélq XoiovoU é6rwv; &go ovv vc uéAr v0U XoioroU zcovioo 709- 
, f c , - 
vc ufq; Mj yévowo. 'H ovx olüerc Or. O xolÀousvog vy z0Qvmq 
- , , e 
tv cuc ior; fcovroi ydg, quoiv, oí Óvo sig cegxo uiov. 'O ÓÉ 
- - , , A! ^ 
xoÀÀojusvog TQ xvgio ?v zveUuo irt. — Devysre vqv zogvtíav.  llàv 
c , £N 19.8 c , P4 9 , A - G , , , e ó2 
cueorQuo 0 imv eqegrQon «vOgomog éxrog v0U Go uoerOG ioTw, O OE 
, , 5^» bz c , ^ ? " 64 A , 
zt0ovevov eic v0 iOtov ce cpogravei. — .H ovx olüare ort vo Goog ovo 
cd - Cos c , e DN - 
vuGv veog roU iv vuiv aylov zvsUuerOc iGrw, ov PFyeve cmO OzoU, 
P »" , e - 5, , H - , 3 ' ' 
xol ovx éort éovtQv; s]yogeGOmre yog vwwTjc. zlobecors ovv vov Osov 
[o d (v! ^^ 
iv rÀQ Gor, vuOv. 
4 , ei ? A ^ ^ E" , A , E ^ 
Ilgógcyse Ovi émtiÓs] v0 Gp vo0ro Óvvoroi vov vouov rov 9:00 
1 1 2 J c Li Di , - , J - 
xoi vqv ocOocvociov vzoOstacOart, i«v xoOoigorro Tic cxocoiog TOV 
, ? e, - 
vnxsxxovcrOV, wy yoewvopuevov d9écuoig 0Àog ovorQov zregororloic, 
^ LI A i] , 
010 0 czóGcroÀog reUro ÓrepOéyforo. lloiov yc vO xoliousvov frsgow 
P , LI , LI i] ? ? , i] A - - 
Tj z09vy xoi mÀmciobov xei Geob uet DDUUE xoro vqv £sübwv vOv g- 
- ' , ^ i] - U 
ÀQv xol qv xoiowviov iov yryvoutvov zeQc roUTO TO GQgo TO ££0, 
e - - c 
0r oo zvro voUre zmootrar, vC 7wQ0c uiv x«i Éxxovciw cuogry- 
[r4 ' - c , «& 3» v , f- 3E , M 
uero; OOcv xoi, llàv eucgrquoa 0 écv zoujon 0 ovOgozog, &xrOG 
^ A - c 
ToU GoQorOG iGrwv, O0 Ó mogvsv Ov sic v0 lov cQue cucoreve. — Tv- 
^ ? A c - 
qoc uiv yog xol eziorío xol Ovuog xc vmóxoiie apvyTie eiogrijuoo, 
o, Boxe. 
z0gvsie Ó£ xol oiGrgog xal rovg couoroc: usÜ' ov ovre wpvyn m0 
? , 5» c 
clyi9siov cveztyGtroL, ovrt GoQgocUvgge vzoroyOnosret ÓoOyucow, 
1 , z- — — 
dAÀe Go OroA.cO cct zc BaciAsíec roO XoicroU. Kol voívvv si 
, i MT dd e - , - Cou 
và Gopuoro TuGv iv «ywcu Órexoerovusva voog jor, roU fv quiv 
- , c , - - 
oixoOvrog mzvtUuTOG, xol O xvQiog iv vrÀ coori, xol vd ufq ToU 
, J E c / » Hd € - , - ) 
Goporog uéAy XoioroU, vmorcoctroL. coe TO Gu TQ vouc TQ Ocío, 
1 - , A , - - c 1 , , 
xel xAmoovoujjcon Óvvearo, vqv Qociltíav voU OtoU0. ^O yag éytígag 
- c , , - 
XoiwrOv ix vexgOv Coomonjosu, quocl, xal và Ovqro couere vuv, 
- - 5 E - M A - 
Oud roU ivoixobvrog evroU mzveUuoroc iv vuiv: lvo TO OvqtOov roUrO 
' ? - 
dyÓvoqron qv dOcnvacíav, xol r0 gO9ogrov vv egO9eociov, sic vixóc 
Lo n , , - 
ve xorozt005 0 Ocvorog. Ov ye msol cAMov OigÀeguBavev ivrav8a 
? Y - , , 
couerog 0 cz0G0roÀog, cÀÀc ztgl rOoUTOv xol ToU czoOvyoxovrog xal 
/ , c H - NES - , 
vexoovuévov, Ó; ov xoL soogvtÜcoLu xot cotÀymoer Óvvorov. 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LXIV. 329 


tinguere, cum eiusmodi cupiditates ac voluptates interire monstraret, 
iisque qui his uti deliciis vivere esse crederent pudorem incuteret, 


qui dewm esse ventrem exisümant. — Manducemus et bibamus, cras Phil. 3, 19. 


enim moriemur. Quemadmodum voracissima quaedam corpora, quae 
ad pabulum abiecta tota in mensis ac conviviis occupantur. "Tum 


1.Cor.15,32. 


postquam his verbis usus est: sca ventri, et venter escis, deus au- 1. Cor.6,13. 


lem hunc et illas destruet, adiecit, Corpus autem. nom fornicationi, 
sed domino, et dominus corpori: deus autem et dominum suscitavit, 
et nos suscitabit per virtutem ipsius: an nescitis quoniam membra ve- 
stra membra. Christi sunt? | An igitur membra Christi faciam membra 
mereiricis? — Absit: nescitis quoniam qui adhaeret meretrici unum cor- 
pus est? | Erunt enim, inquit, duo in carnem unam. | Qui autem ad- 
haeret domino , unus spiritus est. — Fugite fornicationem. | Omne pec- 
catum quodcumque peccaverit homo , extra corpus est, qui autem for- 
nicatur, in proprium corpus peccat. — 4n nescitis quod corpora vestra 
templum sunt eius qui in vobis est spiritus, quem habetis a deo, et 
non estis vestri? | Empti enim estis prelio: glorificate igitur deum in 
corporibus vestris. 

In quo velim illud animadverlas, pro eo quod corpus istud legi 
dei immorlalitatique capiendae idoneum est, si ab omnibus libidinum 
incitamenüis ità purgetur, nullis ut nefariarum illecebrarum stimulis 
commaculetur, ideireo haee ab apostolo esse dicta. Quid enim aliud 
est quod ad meretricem adhaerescat, et ad eam accedat, unaque 
cum illa caro coniunctione membrorum ae communione quadam effi- 
cialur, praeterquam corpus illud externum, cuius ministerio omnia 
illa commistionis corporum et ardentis libidinis flagitia perpetrantur? 
Unde et omze peccatum, quodcumque fecerit homo, extra corpus est, 
qui autem fornicatur, in proprium corpus peccat. Etenim arrogantia, 
infidelitas, ita atque simulatio animae peccata sunt, stuprum vero 
et inflammatio illa libidinis corporum propria sunt. Quibus cum 
utique nec evolare anima poterit, neque temperantiae decrelis sub- 
iici, sed ambo Christi regno excidere necesse est. Praeterea si cor- 
pora nostra in sanctimonia conservata femplum sunt habitantis in. mo- 
bis spiritus, atque et in corpore dominus residet, et membra a cor- 
poris Christi membra sunt, omnino divinae legi corpus subditur, ac 
regnum dei possidere potest. — Quz enim excitavit Christum a mortuis, 
vivificabit, inquit, ef mortalia corpora vestra per ?nhabitantem | eius 


Cap. LIT. 


Rom. 8, 11. 


spiritum in vobis: ut mortale hoc induat immortalitatem, et incorrupti- 1.Cor.15,53. 


bile incorruptionem, morsque in victoriam absorbeatur. Non enim de 
alio corpore hoc loco disputabat apostolus, praeterquam de hoc ipso 
quod extinguitur ac morle conficitur, per quod scortari licet ac fla- 
gilia committere. 


Ke. v8. 


pag. 380, 


pag. 581. 


3230 SANCTI EPIPHANII 


'Edv 0i Ótagoodv sivot 6o )c Gd LOTO7EG Ü 

cv Oi Ótgooc L Gouarog zQ0c GoQxc vTOTOTOLOGLI , iva 
A E ? - - 

07) x«l roUrc evrOig imzTQéUogsv ioyuucUeGOo:, xol cue uiv Ao 

J e" ? ^ - - € M , , ' P ^ 

vopítotev, otov evrTG vc wvync, 0 wr DÀémsrot, Gooxe Óà ro)rO TO 

P7] ' à [4 | , [d 5 , r HH UA Li ^ - 

&o vo Bismousvov, Àexvéov, og ov uovov o Ilaviog xol o6 moogijrot 
- , 1 , » , , , i] * P4 

GQuc yLVOGXOUOL T3jV Gcozo OvouotecOoL vovTqv, eÀÀo xot GÀÀor qu- 
, Pe it. E , * - EJ 

Àócogoi, z«Q oig Ó:y ucÀiora xoi vàv Ovoucrov cxolfeio meoori- 
e Mi p, A [64 5 , ^ EL] , , , 

vuoqroi. — Zug yocp 0Àoc, ti DovAoivro xai zoi vovrQv émiovQuovoc 

3 [ - Co» (3 - , C$ las 

imiGzéyoacÜüar, müc o oyxog ovroc roU Gxqvoueroc quGv xvolec ov 

? Li e , - ^ 
Aéysvon, cÀÀd Tt uégog voU OÀov, xoÜcmsQ 1 OGTü, v] veUQu, m gé- 
- 3c [y 

Bee, cuo Óà r0 Olov. "Otzv xo levool, o? Ó4) «cl meol pvotog co- 
9 ? )- , - , " j 

porov cxgiBog Ó:iAmQaoi, cue ywoGxovor roUro rO DAsmousvov. 

? c , ? - - 

Ald xol 0 lliorov xol cvr0 roUr0 GOuo xoci evrog émicroro.  'Ev 
^ L2 c , , M A 
yo)v à ! Gaíócvi 0 Zoxocruc, Ago ui] GÀÀo vi v0v Gavorov sjyov- 

*3 2! "A M - ? A E , ? , * c y 
usQea eivai, 8g, 1] v9jc wvyrc exo vov Gouoroc cmzaÀÀleayqv; xoti st- 
2 , ? - E E ; 
vot roOrO rtÜvcvor, qoglc uiv &zO vic wvyre ezolAeylv evro xe9 
M d ^ - c , 
£evr0 r0 GOpuc ysyovéver, yoglg 0i vv wwvywv vov coperoc; 'O yep 
d. ^w c , ri A M i] A 
ro, Moi 0 uexegiog (mxcguev yao xal imi vac «vgiexec Tr yga- 
i] 2 b - ? , , , KY , .' - 
Q&g) ov cuc rovro OvouotscOot énioruro:, O Àfyoutv, Kolb zÀvvi 
Nude , , ; - - nr» , 2€. , 
vc iueTiw, ÀAéyOv, Ev voi xoO0916u0ic, 0 ézttorvoeg TOU cxoduorOv, 
H , 2.4 * 3i un4 v8 3f 093.0 2 er c , 
xol Àovosro, ?TO GO cvrOU vOoTi, xol cxo0corOg £Gre: fog tomé- 
, M Y Un 37 , ? € 2: A 2t X - ' 
quc; Tí Oi xoi 0 lop; ov cua émiGrovoL xci cvrOg rOUTO TO vt- 
, - , , ij - ? , , , 
xoovusvov xoAtiv, Gwosrot ÓÉ uov vo cua év Gagzto oxonxov, Àz- 
-j A , ' 5? , 
yov; Ad xoi 0 Zolougv, Ow, Eic xexors;vov wpvynv ovx tictev- 
, , , c 
cero, Gogío, ov0& xarownost iv xoroyogéo Gouori cuegriag. — Kol év 
- - ? ? - - - , 
TOÀ Zfovuj émi vàv uagríoov, Ox ixvoícvotv evrQv T0 mU vOU co- 
c e —- - 29 / ? 
Lorog, Àéysrou, xol 5) Oolb ve wsqose cvrQv ovx égÀoyioOg. Koi 
c M ? - T Ed M] - , 
0 xvVgioc 2v vG svayycio , zío roUTo AÉyo vuiv, ur pegruvaze ví ga- 
yqve, 5 ví ivóVomoOs: ovyi x wvyw mhsiov icri: Tijg vQogUjc, wal TO 
- - ? s c 
GQue ro) ijvÓvueroe; Kol 0 cmo0r0Àog 0i, lMwj ovv fecievérvo 3$ 
- - n - , - , - f 
dpoporie iv vQ Ovqvo vuv coueri, Àíycov Ga yioGxtwv TOUTO O 
msguxtiutOc cvvíorqoi. — Kol moli, Ei ói v0 xvsÜua voU i$ysígavrog 
- EU C ec - , M 
"Inco)v oixsi iv vuiv, 0 iysigag Xowrov ix vexodv Coononjoss xat va 
- , - , ;| 
Ovqro cuero vuQv. Kol mv, 'Edv simu ó moUg 0c., Ovx siu 
- - - , 
qtio, ovx tipi ix voU couavOG, oU meQc roUro ovx ÉGriwv éx TOU GO- 
- ' , , - 2 
peroc. Kol mchwv, Kol wr dcesvuceac Jpocou vi míGTti, OU xeré- 
- - , , 
vogos r0 fevroU Gu 3 vexgovusvov. — Kol zw, To)g ydg zavrac 
iu&g pavsgoOsvor Ósi ZumgocOzv voU Bouerog voU XgioroU, ive xo- 
Lr 7 , "n 
uicnrer Éxacvog vd Óid voU co uerog zQ0c & Emgotr. Kol www, Ai 
^ c - , ? 
uiv imicroÀol Bagsicr xol icyvgal, 2 Ó& zegovoía roO copuerog acdc- 


Car. LIV. — 1. Plat. Phaed. — 2. Correxi xó cgo. — Libri enim vul- 
cap. 10. go tà coat. 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER, LXIV. 331 


Quod si interesse nonnihil corpus inter ac carnem suspicentur, Cap. LIV. 
ut vel subtilius hoc illos modo ratiocinari sinamus, adeo ut aliud 
esse corpus censeant, velul ipsius animae proprium, quod usurpari 
oculis nequeat, carnem aulem externum illud esse quod oculis cer- 
nilur, sic eos refellere oportebit. Non modo Paulum ac prophetas 
corporis appellationem huie carni tribuere, sed alios quoque philoso- 
phos, a quibus accurata in primis haberi ratio nominum solet. Elte- 
nim carnis appellaüone, s! haec ad exactam scientiae normam exi- 
gere velint, non universa proprie huius, ut ita dicam, tabernaculi 
moles intelligitur, sed quaedam totius pars, quemadmodum ossa, 
nervi atque venae; corpus autem tolum dieitur. Unde et medici, 
qui de natura corporum accurate disputant, hoe ipsum quod aspecta- 
bile est corpus esse sentiunt. Quin ipse Plato istud ipsum corpus 
esse non ignorat. Sane in Phaedone Socrates, An non idem, ait, 
esse morlem existimabimus quod animae a corpore discessum, at- 
que hoc demum esse mori, corpus ab anima disiunelum per sese 
ipsum existere, iidemque animam a eorpore separatam? Quid bea- 
tus ille Moyses? ut ad divinas quoque literas veniamus, nonne cor- 
pus idem intelligit esse, quod nos dicimus, cum ita loquitur: £4 /a- Levit. 14, 8. 
vabit vestimenta in purgalüonibus, qu? tetigerit immundum et. lavabit 
corpus suum aqua, et immundus erit ad vesperam? . Quid de Tobo di- 
cemus? nonne et is id ipsum quod extinguilur morte corpus esse 
signifieat? — Persatur, inquit, corpus meum £n putredine vermium. Yob. 1, 5. 
Praeterea Salomon, /» malevolam, inquil, amimam mon intro?bit sa- Say. 1, 4. 
pientia , nec habitabit in corpore obnoxio peccato. Sed et apud Da- 
nielem ita de martyribus scriptum est: /Voz dominatus est. in. illorum pan. 3, 21. 
corpus (gnis, et capillus capitis illorum non arsit. Item in evangelio 
dominus : Propterea dico vobis, Nolite solliciti esse quid manducabitis, Matth.6, 25. 
aut quid induemint:. nonne antma pluris est quam esca, et corpus quam 
vestimentum? . Nec minus apostolus liis verbis, JVe zgztur regnet pec- Rom.6, 12. 
eatum in mortali vestro corpore, corpus se de eo quo circumdati su- 
mus accipere demonstrat; ac rursum: Quod s? spiritus eius, qué sus- Rom.8, 11. 
citavit lesum , habitat in. vobis; qui suscitavit Christum a mortuis vi- 
vificabit et mortalia corpora vestra. 'Tum alio loco: S? dixerit pes, 1.Cor.12,15. 
Quoniam non sum manus, non sum ex corpore; non ideo mon est ex 
corpore. ltem: Et non infirmatus Abraham fide, non animadvertit Rom. 4, 19. 
corpus suum moriuum. Deinde: Nam mos omnes manifestari oportet 2.Cor.5,10. 
ante tribunal Christi; ut referat unusquisque quae per corpus, secun- 
dum quae gessit. ltem: Epistolae quidem graves et fortes; praesentia 2.Cor.10,10. 


8. Foríasse vwevexooyp.évov. Quam scri- tiani annotatam, quod. penes me esl.. ve- 
pturam deprehendo in marg. exempli Schot- — «gc.evov. ed. princ. 


Keg. ve. 


pag. 582. 


332 


* 2 — - 
v«g. Kel mchw, Oiüo &v8gozov iv Xguorg moo ivàv Ócxorsocaoov, 
eive dv copuor, oUx oiÓe, sive ÉxvOG voU GoQvrOG oUX oiOa. 


SANCTI EPIPHANII 


Kol za- 
, b - - 
àwv, Otroc Ogsllovoiv of &vüpgsc &yomüv rdg fovrOv yvvoixag cg rd 
7 He , Y , 5 1s TANT. Y - T cw 
&ovràv couera. Kol moÀw, Jvrog à o Ot0g trc tigqvme eywwicoL 
- - n c - E 
vudg OÀortÀdg, x«i OÀoxÀAmoov vuv vO zvsÜuo, xol m vy xol TO 
- - Lo e - E" E 
cjuo euf£umtoc iv vij zagoveíe voU xvolov sjuGv "IncoU Xoiro? vs- 
oni. 
- ? - 
o«yr qégscOn, vOv cz06ToÀov vzíAe[ov, cg Greci evroU rdg Óia- 


, Loscd ? 
Oi 0à d6poÀdc ov voscovreg rovrov ov0iv iv cdào xoi ra- 


, - , à t€ , , , , 1.3 , E74 * 

vonGsig vy Àoyov xoi fügav ovx £yovGag, cÀÀc cvozÀsovGag &vo xol 
f [ 

xcro , xol ouiovcoc zoAuguue, Oré uiv vqv ceoxo cvíoracOnr, Ori 

? 
0i ovx cvicracOo.. 

"Ov tva wr megoAspOr vóv mgoraOévrov uuób $v, Oz ct- 
Aíéog ixríuvousv Vügav, sig TO mQoxsiiusvov meo émavslevGouot. 
? bd A , c , M A LÁ 1 ii] D 
Egstüg yeo, xoOcmeg vmsoyouqv, xot va ocÀÀa !« zwoogazoQoUot 

€ M A , 
? «epooto Occ, xol & qor zto0c evca AéysoDot ezoüsi&ac, dx0lovOc 
zwgcoTrQGo ?e«vrOv xol GvuQove sig v5v zxsgl Tic cvoorecsoG TijG 

A , 1 ? 1 , , 4 ' 3 € * - , 
GeQxog zioTww xol cvUr« £ignxora. lócusv Óq ovv & vO zQGrov sic 

// - 
r0v &z00r0Àov zmooqyO9nusv simsiv. TO yog, "yo 0i ffov 9 ycpic 
5 - - 
vóuov zoTi, Aey8iv evrQ avo, rwv iv và llogeósíco, 9xcOumeo iE 
, - r J A - , - ? , A , : 2 ? A i] 
«oy5g vmtOtusÜe, mzo0 v5g évroÀG, ovx éxvog ccuerog, ? cÀÀo uera 
rf L2 - Ll ^ 
GojuoToc 2v iv voie zt9rozAcororg Óveycysv mogsyyva* imció) moo 
- - i] ? A E ec A ? A - ^ A » M 
ToU 0oOvat vv £vrolqv qo)v 0 9:0g dz0 rnc ync Àepov E£mÀact vOv 
AN , , E] n , ? , DA 
cvOgozov, éxvog ve émiOvuioc OÓwu]yousv, ov ywwocxovreg oÀog émi- 
Cv € e - 

Supuioc cÀoyov 9 zoocfloAdc, Brofouévue quac SAxvvxotc ovd zsgua- 
- ' 2 , ^ 1 N53 2» 1 ? 9 € - 
yeyoig vQoc cxocotov. To ycg uy &yov ótogicuov xo9 . 90v Oti zo- 
AvrevecOor, umÓi iEovoíav evroÓfcmorov !? ÀoyuguoU !! moíc yorj6Oot 

E - € , 
cíoeivor zroAvcevpoi, 1? Vvo: vxo 7) ruv OT) 2] pex), cvuzevbvvov 

A 1 3 , c , - , , [i4 ;. , 1 4 , 
zovrog 1?4Àexréov vzcogysw voUro éyxAquoroc, Ori uq] Óvvoar 1* zov- 

, - [1 1 , ? , , Hi , , 
Tov émiOvumoot àv uq xexourot — Kev émivugou 08, ovx aivia- 

^ ^ e 
O«osroi. | TO yaQ imiO8vywGor ovyL éni vOv mogovrov xol vmoxsu- 

2 2 , , 3445 95 € , 1 X, 3,3. 
vov év ébovoio mímvti, dÀÀ émi vàv magovrov uiv, um Ovrov O& £v 
? J - i] € i] , , ETWC) , , , 
éEovcig.  llàg yoQ ov wm xexoÀvrai vig, woÓt évOtue iori, rovrov 


, € ' 2 cm 1 bd MI , , ? » , A ec 
imvÜvuei xol igG;  zhiy voíro, Tav imi vyuiav ovx gÓctwv, t£ ur o 


Car. LV. — 1. & moocamopobot cod. 6. AeySty aut yople vopou moti 
Venet. Vulgo moogomopoüct, omisso vo- dy tW» cod. Venet. melius. 
cabulo &. 6. xaSdmeo cod. Venet. Vulgo xaSá- 
2. xtqaAotux Selg cod. Venet. xzQá- mat. 


Amux. cust ovy reliqui libri. 7. Verba dÀMà gexà copuxrog deside- 


3. aüxóv cod. Venet. Vulgo atàw. 

4. "I8tpev. cod. Venet. — vop.ey vulgata 
scriptura est. Illud iam Gataherus Ad- 
verss. Misc. p. 800. ex Pholio (cod. 234.) 
resiituit. 


rantur in cod. Veneto. 

8. xpocBoAae cod. Venet. Vulgo mpog- 
QoAaic. 

9. 8 cod. Venet. 

10. Aoyíou habet Photius cod. 234. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 393 


vero corporis imbecilla. Ad haec: Sero hominem in Christo ante an- 
nos quatuordecim , sive in corpore nescio, sive extra corpus nescio. 
Item: Sic debent viri diligere uxores suas, tanquam sua corpora. 
Praeterea: Ipse autem deus pacís sanctificet vos penitus, et integer 
vester spiritus, et anima et corpus sine querela in adventu domini no- 
stri lesu Christi servetur. — At qui nihil horum accurate intelligunt, 
fluctuare apostolum ac perturbate ferri iudicarunt, tanquam illius 
sensus ac verborum sententiae stabilitate firmitateque penitus care- 
rent, eaque pronunliarel quae subinde retractarentur, vel interdum 
resurgere carnem, interdum non resurgere. 


Quamobrem ne vel minima pars eorum quae proposita sunt 
praetermiltatur, atque ut hvdram ipsam omnino succidamus, ad id 
quod erat propositum revertar. Deinceps enim, ut ostendimus, et 
in aliis quibusdam capitibus dubitationem movent. [taque simul at- 
que demonstravero quaenam adversus illa proponi debeant, palam 
istud faciam, de resurrectionis carnis fide consentanea illum ac con- 
sequentia dixisse. — Primum igitur ad illa veniamus quae de apostolo 
iniecimus. Nam quod ab eo antea dictum est, Ego vero vivebam 
sine lege aliquando, vitam illam ostendit quam in primis nostris pa- 
rentibus ante praeceptum, ut inilio docuimus, in Paradiso duximus, 
non extra corpus, sed in corpore fuisse transactam. Ante enim quam 
edictum daretur, limo de terra sumpto hominem effinxit, ac tum ab 
omni cupiditate liberari vivebamus, cum ratione destitutae cupiditatis, 
quae nos blandis voluptatum illecebris ad libidinem impellit, ne no- 
titiam quidem haberemus. Nam quod certa ac definita lege caret, 
ad quam accommodare vitam oporteat, neque libera arbitrii facultate 
praeditum est, ut ad quod velit se vivendi genus applicet, ex quo pro- 
prie honorem vel vituperationem mereatur, extra omnem esse repre- 
hensionem concedi necesse est; quandoquidem ea coneupiscere non 
potest quibus ipsi non fuerit interdictum. Quod si concupiverit, tamen 
non id ei erimini vertetur. — Concupiscere quippe non ad ea refertur 
quae adsunt, quaeque potestati nostrae subiacent, sed ad ea duntaxat 
quae ita adsunt, ut in facultate nostra minime sint posita. Quod enim 
alicui neque est vetitum, neque illo is indiget, quomodo appetere 
ilud ae diligere potest? Quocirca scriptum est: Concupiscentiam 


(pag. 912. ed. Rolhomag. 1653.). Quod go ya Bloc 7| cuni. 


placet Gatahero 1. l. ; 13. Aexvéoy cod. Venet. G&ztxcéoy cod. 
11. nxoío Os6 yprjoSot. moÀteupatt  Rhedig. et editi libri. —^AéAexraw habet 
Photius l1. — Pholius. GOexréo» placuit Petavio. 


12. ta. Gtxatosc Yj vus] Photius l.l. 14. xovxov ttc értSupeioat. Photius. 
Uo Oxo, 1 vun3Y) cod. Venet. Vul- 


2.Cor. 12, 2. 


Eph. 5, 28. 


1. Thess. 
5, 23. 


Cap. LV. 


Rom. 1, 9. 


Rom. f, 1. 


Keg. vs". 


pag. 583. 


394 SANCTI EPIPHANII 


? , ? , A ? 1 a 
vouog ZAsysv, Ovx émióvwgonc. V9 4xovcavrsg yog, J4mo Ói rov 
— A 4| , - T 
EUAov zoU ywOGxeiV xcÀOv xal zovQoOv, ov gey:oUe &z evTOU, q Ó 
*! e , , DEN ? - , ? EU , ac x3 - 
&v quégo qeyngrs wc wUrOU, Ooevoro cmOUOGVEGUt, TOTE TO ÉzLOvMI]- 
' * [3 
cot GuvéAo[Jov xoi ! 6 évexíconcoav. | Ov yag ov Zyst xol ov £bovowite 
1 , ? M (TT) - ? - ? M [3 p 1 
xoi x£yomvot evrOlg, o émvOvguOv iniOvusb, cÀÀo Qv xsxoÀvroL, xol 
2 , ' ? 2! ^ N - Y 2 J ? L4 
dgonre. xoi ovx Eyct. Zio Or xcÀoc, T«uv imiüvpiav ovx nÓnw, 
, ? , a , 
9n, si ux 0 vouog &Asyev, Ovx imiüvuosie, 0 0: àcvw, Ov ga- 
2412 ? A ^py3 —- 1 ? , , ^ ? ' , 
yeG0c oz avrov.  EvreüOsv yog éxv5GoTO TOzOV Xe cgoguav &íctÀ- 
- ^i e re 
Osiv moOg 10 Üwemoital ps xci magorQéwacOot 7] coria. 


M - 1 - - 
Zo9zleng y&o vro ivroAge Feys Aafiv Oud vijc évroAzje 0 Oweffolog 
A 
xoztoyeGocQor &v iuol viv éniüvulav, magogusycog us xal z9ogxoAc- 
[^ ^ ^ ' 
Gejevog évréjvog sig Ogs&iv xovomscsiv viv xexovu£vov. Xoglg yog 
, [id ec , A f. ? , a 2€ » ? , 
vouov 5 cuero vexot, oiov, Ov OoOcíong yog ovóà ovoqg ovOémo 
- ; - » e (Quee , E] 1 W 3 . M] 
re ivroÀge Gmooxvoc qv | e«uogtíc. 'Eyo à tov cuéumrog mo 
- , - ? » ' 1 i| 5 «q ? , 
vüc ivvoÀ$e, ovx fyov OÓiogucuov xai Ótwevoyxv xo qv t£Ócw zolwsv- 
caGOoL,, 26 xol olroO(ceg duogricouot. "EA80vcoqc Ói vüg ivroAnc 
Cast. , 2.107. ? M A ? , A Cy n .9 i] 
jj Gueprío evítnosv, éyo Oi dmíÜavov, xoi evoéOw uoi x évvolo cic 
1 e , / e 1 1 - 1 ' 1 
fov ovr ceig 9évavov, Ort uero v0 vouoOeráGo, rov Otov xot Oia- 
A 
czelÀoGO oL, O scowjríov xol wa monjíov, xertioyccoro £v iuol vrv 
e c - m- ec 
ixiQvulov 0 O.c(joloc. 'H ydg zagoívscig oU 9500 xol zogoyysia 1j 
- M ? , ? 
QoOcioc or ovr: elc Conv xol cpOagoiav, Vvo zerOOusvoc ovvij xol 
? 20 1 cape M , ? 2€ P T , 
xov ovvQv [100g czzruove xel uexegiGrorozov Ov eiGvog x«l ci Q«À- 
/ ? 
Aovza zog eOovoctav lov Pyo xoi qagev: cOtvicavii 102 xol av- 
? 
ziv elg Qdvorov en£fy xoi xovoüixqv. — "Entióyj 0 0ifoloc, 0v cpag- 
víov vüv ovrog ixoÀsos, Oud vo Ómuiovoyov ovrOv cuooríag Uzcgysiv 
A - - ? A 
xol svgevwv, Oud Tg £vroÀqe cgogwv «fov zog zmoegoxomv iinma- 
£ ue xol ezeTGOG cméxvtwev, vzsvÜ 0, Hi 0 dv qu£ 
vQcé ue xol cmeTwEGag cméxvtwvev, vztvOvvov rÀ, Hi Ó dv quígc 
? - , 5 E 
geyqre &z ovr0U, Qovoro czoQaveioOs, xovoaxgluar, ysvíoOot xartg- 
c , E D - E 
yeGépsvog* ders O0 uiv vOuog Cyiog, ol» évroÀo vro? 9:0) Owalc 
? A A - - Eo 
aol e«yío xoi cyoO5, Ov; un ?iml và Acor, dAÀAa iml và cóGot 
, , - 
i0o9w.  Mnj yàg olous8c Oloc cvogsiég Tw moisiv s BÀefegov vOv 
, , s AL ' E] e , RI - / c / 
Q9sov. Ti ovv vo cyo2ov £uor éyévero Qovoroc, 0 ToU usyiGrov oguoicG 
? - 
oViriov dGoucvov &yo900 vouotérqua d009«; Max] yévoivo.. "Ozi qj 9j 
- - A - - - 
iyrolQ voU O50) sig v0 xara0ovAoOQvei uc iyévevo vij pOogg xat éva- 
p L2 ? ? - 
zouteGOwi xijoouc OÀéQgov 3 airín, cAÀe 0 Ówwfoog, iva gavsoo91) 


15. 'Axoucawcec "reposui ex Pholio. Car. LVI. — f. 8E xoi mon habet 
Vulgo ' Axoicag. Photius. 
10. évex(covjoay libri omnes, éxtoon- 7. éxi, quod volebat iam  Petavius, 


cay Photius. Petavius edidit éyzxtoov- nunc reposui ex Pholio. Epiphanii libri 
c«. Quod non capio. vulgo habent &v. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 3390 


non noveram, nisi lex dixisset, Non concupisces. . Cum enim manda- 
tum illud accepissent, Ez arbore autem scientiae bont et mali non 
comedetis: quacumque autem die comedelis ex illa, morte moriemini, 
tum demum cupiditatem animo concepit. Non enim quae cupidus 
quisque in potestate habet et obtinet, iisque uti potest, ea concupi- 
scit, sed a quibus prohibetur, quibusque privatur, ut ea non possi- 
deat. Praeclare ergo dictum est, Cozeupiscentiam non noram , nisi 
lex dixisset, Non concupisces, hoc est, Non comedetis ex illo. Hinc 
enim locum occasionemque, ut ad me illudendum atque avertendum 
accederet, peccatum accepit. 

Etenim mandato semel edito, occasionem inde perficiendae in 
me concupiscentiae diabolus est nactus, cum me singulari quadam 
calliditate in eorum quae vetita sunt concupiscentiam hortatu suo 
compulisset. Nam absque lege peccatum mortuum est. Quae lex 
nisi data foret, ac si nondum existeret, irritum esset oliosumque 
peccatum. — Ego vera ante legem sine reprehensione vivebam, cum 
nulla mihi esset sanetio ac regula praescripla, ad quam comparari 
vilam oporteret, a qua si exciderem, peccatum commillerem.  Si- 
mulatque vero mandatum accessit, peccalum revixit, ego mortuus 
sum. lia lex illa, quae ad vitam data fuerat, inventa mihi est in 
mortem: quoniam ubi deus legem imposuit, ac quid agendum aut 
non agendum esset definit, concupiscentiam in me diabolus perfe- 
cit. Quippe cohortauo'illa ac praeceptum mihi a deo constitutum 
ad vitam immortalitatemque pertinebat, ut si parerem illi, et ex eius 
praeseripto degerem, sine ulla offensione felicissimam et ad aeterni- 
tatem florentem vitam ac gaudium in sempiternum consequerer. Sed 
illud praeceptum violanti mihi in mortem ac damnationem conversum 
est; quandoquidem diabolus, quem peccati modo nomine insiegnivit, 
eo quod peccati sit artifex ac repertor, per peccatum occasionem na- 
ctus ilusit mibi, et illusum interfecit, cum videlicet ei me damna- 
tioni fecit obnoxium: Quacumque die comederitis ex illo, morte 1no- 
riemini. taque lex est sancta, et inandatum dei iustum, et sanctum, 
et bonum. Non enim ut obesset, sed ut salutem conciliaret, est 
praescriptum. Siquidem nemo persuadere sibi debet inutile a deo 
quicquam, vel cum damno coniunctum fieri. Cur igitur quod bonum 
est, morti mihi atque exitio fuit, lexque illa constituta mihi est, 
quae perinde ingens mibi commodum posset afferre? Absit. Nam 
divinum illud mandatum non eo datum est ut in corruptionem velut 
servilulem incurrerem, eaeque mibi labes inurerentur quae in ex- 
wemam perniciem coniicerent, sed ut diabolum per id quod bonum 


3. Reposui aiciw €x Pholio. Libri vulgo aictag. 


Gen. 2, 11. 


Cap. L'VI. 


Gen. 2, 17. 


Rom. 1, 12. 


pag. 984. 
Keg. vC. 


326 SANCTI EPIPHANII 


Qd voU cyo90U v0 xcxOv dpol xavaGkevaGag, Vvo yévgvot xoi &eyy9i 
9f ' i fg ' 1 , L , e 1 : 
xo vmcgDoÀQv o svoteto xol TéxrOv TTG cuogriog cuogrolog, xol 
- - - , ET - - Eu 
0L0gic87] czt0 TOU xoÀoU vevavrie vg ivroÀ$e voU QtoU imipontvocag. 
OIÓ A [4 e , ? L] " A ó A ' ? 702 » 
lÓcuev ycg Or, O vopoc iori zvevuotuxOG, ÓLO xol xaT ovOiv alriov 
, 5 1 , 
BAcfme ovósvi* zógpgo yag inmi9vplag dÀoyov xot cuegziag daxquvovor 
, ? A 
rà mvevueTixG. "Eyo à Gugxivog tipi, memQapívog vmo viv duag- 
T , Y - - ^ 
rícv, olov, Eyo óà cugxivoc cv «oi iv uéco roU zovngoU xol cyagoU 
c , $ 
x«rüGreÜtlg cg cUvtbovciog, Vv im iuo &AécOc: 0 BovAouor y (Té- 
A 4l A A 
Ouxc« ydo, quoi, zQ0 zQogozov cov qv &ov xol vov Quvarov), 
A b mw - T - 
VevGOG 7tQ0g TO ztegoxoUGor uiv v00 zvevuoTIXOU vOuOv, oiov vyjc v- 
m " b M c b T - 
TOÀje, UzexoUGoi. 0$ ToU vÀuxoU, oiov r0U Ogtoc, T5v Gvupoviiov, 
A A , c c " 
méímoopoi Óud Tqv ToivUTQV ci QtGwv, zctGQv vm cuagríuv, rÀ Oia- 
, [4 ? Ad CN d A A 2 r A n 
Boo: oOsv évreUOtv mzoliogxiccv us rO xoxov évifovei xo &urtoÀL- 
TeUeroi, &tigowxsiGDon iv vj] Gagxí uov xaÜ«msg wugnv iv xmoío pe- 
"m , ? - 
Aicoqe, mtgimvceuevog zoÀÀexig mtQi ovrO0v xoi Boufov, Óxqc imwrc- 
Osioxc uoi vxv ivroÀqv cOsrqcovrs mogoOQvon wQ xoxd. Z0 xol ov 
&íoQg uoi T1] U D oc G Q. Zhi xoi ov 
, «V , , C M , A M i4] 
jywoGxo 0 xertoyatouor, Àoyifoutvog 0 ur 9éÀo. To yao, O xerto- 
, , - - Ld 
yefouer oU ywaGxo, xel 0i 0 uic, AeyOpsvov ovx émi voU vtÀt- 
L2 M m € , - 
GLovoysGer vO qeUÀov xol ÓgGGcot mogolumríov, &ÀÀ émi voU uovov 
- ^ ? "ox 
iyOvuuOsvor, Aoywuv cvorxsiov quiv zoocurvrouévov zAsovexig xol 
"0 A i] - - €- - 
dugpovrotóvrov qu&c moog & po OéAousv, Tz wvyue voig Àoyicuoig 
zQL 7t0ÀÀe TreQioryouévig. 


Ov yao ig' quiv 0Àoc 0 ivOvusicOor, 1) ux) év6vusicDnt xsivot 
r& Grozo, cÀÀd vO yoroOor, rz wr yorcOocr voig ivOvpajuaci. — KoU- 
Ge, uiv ye pr] éunizvew elg qui voUg Aoytóuovg ov ÓvvetusDw, zo0c 
Ooxwv quGv fioOsv signvsouívovg: wa mscO5Xvor uiv Toi, 1| wi] 
- ? ^ , ? Hi - T T , A A M ? 
49110801 cvTOLG, Óvveusüo. Eti zwOg 0 c7z00T0Àog TO ué£v xaxov oUy 
e, CNUIME , 2 , ' ji ' [AN ET) D ? 
iiGTa, € czwmoéoxero, émoísu, v0 OP woÀov, o moéGxtro, Txiora, ci 
pa] ztoi vv OQvslov ivOvuqucrov FAsysv, & dvOvuovusOa EoO' Orc 
^ i] , ? er 5 , Ly] I$] Pj 4 
xci wy Boviousvor, é& ovoag ov yivc)oxovrsg oiríag; c «voroéztoUoL 
qon, xol imwrouíGecOor, lvo ux] ! sUpvvóusva àv ztoczov xoariGoGót 
vie wvylue. -Awyyavov ydg vovrov ivevxoigovvrov iv uiv éxavarsi- 
Aot v0 cyoO0v. "Og8Gc go, "O ydg xovtoyotouot ov ywaGxzo, FA- 
5 A Kv , , E] 2:2 - - - , A 
yev* ov yog 0 O£ÀAco zQceG6co, cÀÀ O0 uiGQ, roUro zo. —OfÀoucv yao 
M ' , UPS 1 , 2 ? - * - 
T€ ui moocnxovro, xoL & wm Oéuig ?uwnÓ ivOvusioOqr: ims» rovro 
? A , i] , b - 3 5 N4.,9 , ? 1 Mi 
«yoQov véÀleiov , wi] uovov oO ztovjcot «vro éyxgorevecOot, cÀÀo xot 
ToU ivOvuxO vor — Kol 0 O£Aousv, voUro cyoQ0v oU ylverot, cÀM O 
ov QéAousv, zovmoóv. "EzigoirGoi ydo ztQi viv xagÓ(av mudv xol 


Car. LVIT. — 1. Libri vulgo £ópu-  tavium Cornarius , verlens ,,dilatatae**. 
vopeS«. Quod vilium correxit ante Pe- — 2. jn Pelavius. Vulgo ux. 


PANARII LIB. If. TOM. I. HAER. LXIV. dad 


est malum mihi perspicue molitum esse constaret, atque ut inventor 

ille peccati el architectus excellenti quadam ratione peccator esset, 

alque esse deprehenderetur, et a bono seiungerelur is qui divinae 

legi contraria proeurasset. Spiritalem enim legem esse novimus, 

ideoque nemini esse fraudi ulla in re posse, cum ab experte rationis 
cupiditate longe spirilalia dissita sint. Ego vero carnalis sum, ve- Rom.7, M. 
numdatus sub peccatum. — Quasi diceret, Ego vero carnalis sum, at- 

que in mali bonique medio positus, ulpote liber, ut quod velim in- 

tegrum mihi sit eligere (Posuz enim, inquit, ante faciem tuam vitam Deut. 30, 15. 
et mortem); cum in id inclinassem, ut et spiritali legi, hoc est man- 

dato, minime parerem, et terrenae ac cum materiae faece concretae, 

hoc est serpentis monitis, obtemperarem, propter hunc delectum in 
peccatum prolapsus diabolo sum venditus. Hinc malum velut obsi- 

dens mibi adhaerescit, atque in carne mea, tanquam in domo qua- 

dam, habitat, quemadmodum fucus circum favos apum volitans ac 

bombis obstrepens. Mihi itaque violati mandati poena haec imposita 

est, uti malo quodammodo venderer. Propterea quod facio non in- 

telligo, dum quod nolo cogito. Haec enim verba, Quod facio mom Rom.1, 15. 
cognosco, et quod odi facio, non sic accipienda sunt, quasi malum 
perficere penitus ac committere dicatur, sed ad solam cogitationem 

referri par est, eum plerumque alienae nobis et absurdae cogitatio- 

nes advolent, et ad ea quae nolumus illudendo nos provocent, quod 

anima cogitaüionibus suis per infinita rerum genera distrahatur. 

Neque enim in nobis ullo modo situm est abhorrentia cogitare, Cap.LVII. 
vel non cogitare, sed uti, vel non uti cogitatis. Nam ne nobis 
isliusmodi cogitationes obrepant quae probandi nostri caussa extrin- 
secus immiltuntur, prohibere non possumus, non assentiri et oblatis 
non uli possumus. Alioqui quomodo tandem apostolus malum, quod 
sibi displicebat, maxime committeret, malum vero quod placebat 
nequaquam faceret, nisi de peregrinis cogitationibus loqueretur, 
quas animo quandoque vel invili incertaque nobis ex caussa iractare 
solemus? Quas quidem evertere atque inhibere convenit, ne diffu- 
sae ac collatatae extremos quosque velut animae fines in potestatem 
redigant. Neque enim fieri polest ut si illae commode succreverint, 
bonum in nobis efflorescat. Recte itaque dicebat apostolus, Quod 
enim perficio , non cognosco; non enün quod volo facio, sed quod odi 
hoc facío. Volumus quippe ea quae minime conveniunt, quaeque il- 
licita sunt, ne cogitare quidem. lllud enim perfectum demum bo- 
num est, quod non modo a perpetrando, sed et cogitando malo tem- 
perat. Et quod bonum volumus, nequaquam efficitur, sed quod no- 


lumus malum. Siquidem animo nostro frequentes incidunt, ac velin- 
Corpus Haereseol. II. 2. 929 


pag. 585. 


Keg. vn 


338 SANCTI EPIPHANII 


? [ 1 Y , f. sm , " , 4 
ivieivovor, xot ur Boviouévov qudv, zoÀÀoxig uvQie Tt TtQL UU- 
AE, , , 
oiov zegiegyiee T]u&g wol 9 quiozgeyuoovvne cÀoyov iusuwzAavro. Zhi 
- , N 
T0 uiv Qélawv evrd unói ivOvusicOnr, magxsvo,, v0 0E xortoyateodot 
, IS. , er ) M e H ' ' 24.2 er 
sic T0 dgavícot, Vvo ur] xel evOig ztgi vOv Àoytcuov avélOoGiw , Ott 
- - 3. 1C mus. r 5 A , , ^ 
uw xtiroL rovro ig uiv, dg £gqv, dÀÀd TO qgnoccOcL. uovov evroic 
r * - - - - 
zc, 7| up] yonoecOoi. Soc sivo, 0v votv roioUrov voU Qro: Ov 
lod 2 ^ 
ydg 0 Qflo moiQ cyoa80v: 9£lo ydo wm ivOvusioOor d Qlemra ue, 
? A - ? A i P4 A ^ , P , 
imüów vo)Uro cyoO0v xol Cucuov, x«r& r0 Àeyoutvov, vtv apoyov 
, , A , , ' - M € J , 
revvyuévov ysooí v& x«l voco cetQcyovov: xoi roUro u&v O0 OéÀo cya- 
M ? - €x M , , ? - 
O€0v ov zm0iQ, 0 OP ux OcÀc zoccoo xoxov: ov O9éÀo éivvoticOoL, xoci 
, " 9 , 
ivvooüue, Oca ux) OfAo. Kol ^imikéacOs, si ur) Óv& ruUTa avro 
r N - - - 
xol 0 Zo[là ivevuyyoavs và Os, Óvcysgalvov ini và AoyitsoOn, xol 
2:53 € 8.27 ? i] - , , , ^ ? M 
cvrov c uq QNocksv: zimo vOv xgvgiov uov xeOcgucOv ME, XocL O70 
dÀÀorgíov qricor ToU OovÀov cov: iav uj uov xeroxvoisvGOGL, TOTE 
» pil M , ? 1 n D , L] 
Qucopuoc f£couer, xel xocO9agicOGouor cz cuogriog ueycAue. Kai 
ps M 6.13. , ? ON. ' i A - 
evrOg Ó& 0 ezt00T0Àog év érégo' loyicuovg xoOoigoUvreg, xeL zcv 
[id , A - , - mw 
vwouo émoigoutvov xorc vio yvoGcsog TOU OcoU, «oL cUyuaAOTÍCOVTEG 
- M [u - - 
züv vogue sig rqv vzxoxogv ro) XoioroU. 
, , PA. Y , .! - , J P oa 
Ei é vue 0u0Ge và Àoyo iévor voludv czoxgivowo, coc «gc Ót- 
, c ? , c ? , - A A - 
ÜcxtL 0 czt00TOÀog Og oV uóvov iv và AoyífecOor vO xaxov 0 uiGoU- 
ess 2? / ? bU A - - 24 A / 
w£v xel 0 ov OfAoucv, cwÀÀc xo év vQ TtOLtUV cvTO XcL xortQyoteoO oL, 
iN - ? € M ? , 
üud oU, Ov ydg 0 O£Ào moiQ, Aclé£yOci, tyaO0v, cÀÀd O0 ov OfÀo 
L1 LI , , , , , ? - , e - , 
xGX0vV, tOUTO ztQcGo0, cíioGcuév sov, tb cAwOr Àiyet O0 voUT« À&- 
- 3 i] i] e ec ? 
yàv, Óiecagjcor i zjv 10 xoxóv 0 juícst O cz0GrOÀog, xol ovx TjBov- 
E E] , M E] 
Aero uiv zoisiv, imoísi 0», xol «yotOv 0 ifBoviero uiv moiiv, ovx 
, /, iT ? A ? , e / LI » b M , ' 
émoíe, 03, cÀÀo ovri6TQOQoc oGccxig uiv mts movwjooL TO cyoOo0v, 
, 5 M ? 1 e ? 1 A f €^ Y 
TOGavTOxiG OU TO &ycOOv, O qOcÀev, cÀÀa vO zOvVmQQov, O y 2jOtÀEV, 
A ? - - 
imoíti. "Lom ydg ov OéÀov ciücAoÀargsiv, cÀAd Ocolargtiv, O uiv 
- ? p] € , , 
i0che, QcoÀerQsiv, ovx sOvvaro, O0 0 uo wOsAev, tiücAoAorQtiv, qÓv- 
"^ ES A £A. 7 ? ? , ? , LI A 
voro; 13] Goggovsiv uév, O qOsAtv, OoUx ézt0LtL, cX0ÀeGTOLVELV 0i, 0 
, Mw 
ijy0sro, émoit; xol cvAMjOnv xgowcolgv, cÀAa docrtvso0ot xai Ov- 
- ^ 14 M 4 
uobcSo,, düixsiv xol vd cAÀe vio zovmoíag Égyo, & ur) sjOtAev, émoict 
, A 
uiv, & 0B 4jOsie, ÓuxonoGUvQv xal OcióTqra, ovx imoít; Kol wwv 
"" , A M] 
evrO0g iv vog PxxAqolo:g mgorgozaüqv iísysígov muvrog sig TO Qu) 
^ Ml - ' , ? 
dvousiv oU uovov rovc 7t0.00vrog xoi imwrmOsvovrag vd ürozme 0ÀfOQo 
E LI ? b - ? A LI A - ? € 
vQosiGOar xol Ogy5 zwgtyyvG , dÀÀo xol rovg GvvrvÜoxoUvrac cvroig 
, ? * ? M [s , ? DNE * óL ? ic9 ó ÀÀ ^ 
sig e Urag, duiylg cuagríac iv quiv vO Olxotov aGxticQor ÓreuuAAO 


9. Vulgo vtoi Quiorpayuoovyne. 4. Vulgo éxtoxéqpacSat. 


PANARII LIB. I1, TOM. I. HAER. LXIV. 399 


vitos infinitis de rebus infinitae cogitationes invadunt, quae nos curio- 
sitale atque a ratione abhorrentium negotiorum mulütudine impli- 
cant.  Quocirea eiusmodi ne cogitare quidem velle potestatis est 
nostrae, id autem assequi, ut penitus extinguantur, neque nobis am- 
plius oecurrant, non est facultatis, uti diximus, nostrae, sed certo 
modo duntaxat uti, vel non uti; ut haec sit loci illius sententia: 
Non enim quod volo facio bonum. — Volo enim minime cogitare quae 
mihi noceant, quoniam bonum istud est, ac reprehensione caret, ut 
illud dictum testatur, .S/ne vituperatione factum manibusque ac mente 
quadratum. Ergo lud quod volo bomum non. facio, sed quod nolo 
facio malum. | Cogitare enim nolo, et quae nolo tamen cogito.  At- 
que illud videte quaeso, an non eandem ob caussam David deo sup- 
plicaret, indigne ferens, quod ea quae minus vellet animo pertracta- 
rel. 4b occultis, inquit, meis munda me, et ab alienis parce servo 
iuo: si mei non fuerint dominati, tunc immaculatus ero, et emundabor 
a delicto magno. Sed et apostolus alio in loco: Cogitationes de- 
struentes el omnem altitudinem , quae extollitur adversus cognitionem 
dei, et captivantes omnem intellectum in obsequium Christi. 

Iam vero si quis refragari his dicüs ausus obiiciat, doceri hoc 
ab apostolo, non ad cogitationem modo mali, quod aversamur quod- 
que fugimus, sed et ad opus ipsum et actionem illa referri, cum sic 
loquitur, /Voz enim quod volo facio bonum, sed quod nolo malum hoc 
facio, hune igitur, qui sic ratiocinetur, si modo vera dicit, expli- 
care iubeamus, quodnam esse malum illud quod eum odisset aposto- 
lus, neque facere vellet, nihilominus faceret, aut illud e contrario 
bonum, quod cum maxime vellet praestare, nequaquam poterat. 
Imo vero quolies patrare bonum vellet, non quod volebat bonum, 
sed quod volebat malum re ipsa perficiebat. | Utrumnam deorum ex- 
empli gratia venerari simulaera nolens, sed vero deo cultum adhi- 
bere, hoc quod cupiebat assequi non poterat, quod nolebat aulem, 
ul simulacra coleret, hoc vero poterat? An cum temperanter vellet 
vivere, nequaquam id faciebat, libidines vero ac flagitia, quibus of- 
fendebatur, vita ac factis exprimebat? | Atque ut summatim colli- 
gam, crapulam ac luxum, iram, iniustitiam, ceteraque improbitatis 
officia cum nollet usurpabat, quae vellet autem, iustitiam et sancli- 
moniam consectari non poterat?' Atqui idem ille mediis in ecclesiis 
summa omnes animi contentione ad evitanda scelera cohortans non 
eos solum qui facinora perpetrarent, iisque studerent, ad exitium et 
iram dei reservandos admonuit, sed et illos insuper qui cum iis in 
eiusmodi sceleribus consentirent. Adeo pura ac sincera ab omni 
labe iustitiae a nobis officia praestari magnopere contendebat. Quip- 

22 


Ps. J8, 13. 


2.Cor. 10, 5. 


Cap. 
LVIIT. 


Rom. 1, 32. 


pag. 586. 


Ke. v3. 


340 SANCTI EPIPHANII 


uevoc. llàv ydg dpegrquo xol imirjósvuo r0 GvpzpgaGua xrüroi Óid 
3 , , - ? - , ^A ? A DI-DX 1 
rác Gagxóc.  lloÀLexig yoUv £v roig émicroÀoig «vogovÓov avra OT 
voro Oi0ctGxQv ajudg vxsxrQémsoOot xol uicsiv, quoi, Maj nÀavacOt: 
» , » ? , » ' LA 1 » , 
oUrt zt0QvoL, ovrt tlÜcuÀolorQoi, ovrt uovyol, ovre uoÀoxoL, ovre cg- 
- " , ud J H4 J Li , 
G£VOXOUTQL, OUTE XÀEÉTITOL, OUTE 7LÀEOVÉXTOL, OUTE UuéOvGOL, OU ÀoiÓo- 
gor, ovy Gomoysg DaciAsiav 8:00 xÀngovousGovoi. — Kol r0 xogvgouó- 
A e - Y L2 
rurOV, &ig TO mavrczaoOww quG&c ix movrOg &m00g&voi xol czoTwota- 
GÜoL 70 duoorvaw zooroézov, Miavai pov, czogoíivevow, yívsoos, 
- [4 ? ^ ^ A 
xeSomtg xcyco Xoi:oU.  Ovrog ov ?zà mowiv & pu TOche xol 
, 6 sup M , ? 1 - , , , 1 
zocvvtLV vztéütro vc zgotignuuévo, cÀàa rG puovov ÀoyitecOot. Ext 
ET 3 1 ? MI - - , 
zc cv 92 wuwmvje exoipe vo0 XoicroU; —INvvi Óà imzóqmsQ &u- 
C» 2 
mimrovcoi 9q«ow0sig moAÀcxig AoyiGuol, imiOvulog vju&c cAore Gag 
dunimAOvvsg wo mEQuegyoiaG, 
Hors wviwicv: cÓwecov £9vco zoÀÀAd, 
- b A —€- b ? - 
(pu, TO ydo 0 ov OfAco, roUro z0iQ: ^4 gr vc wvyrnge tvQegcdc 
- - A ie 29 - e 
&mzoGo[siv, 9 uiv 0Àog sig vO mico, v& vm cvrQv vrwQyovpusva 
A b w 5 - 
vevovrag. "Iva y&g iyxgiOOQusv sig vmv fociksiav vàv ovgavdv, iv 
^ , 
zaGoig 10ovoic xc lorte QoxiuocOÉvrsg si ur) weveolAolusODa, cA 
- , E) , A ' A 
zuvreyoU, xeÜcmto cxgoorog ygvoog, Ow zvgog Docovifousvoi ovx 
, , - , , 5 ^" H € € 1 - 
iioreusDe rác oixsiog eosvi;g, cvuDoive, voUro, OtoyAcioD ot vOv votv 
n 1 - e 1 , r , 9 , 
vzo z0ÀÀGv. '"Odsv On ysvvatoc, cG7-tQ GrQoriQ Og CQiGTOUG, CVrTL- 
En 1 ? M - E 
zupereGGeGOoi Oei, o7 ém&Ócuv cmo rQv £y9oQv olcOnvroi zoÀi0g- 
? ld ^— 
xovucvot, Tobslag ovóiv goovrícavreg xol vàv &ÀÀov evtQv axovriGua- 
(JEn "- - , , , LUE) ? M » 1 
vQy vnig ToU GoGoL vQv zt0Àt zooQvuog ém ovrovg Vevrow, pmÓiv 
Lr DI - ? —€ 
üsimovrig Gm0vO5c, fov Gv vO GTipog ovrQv tig pvyniv &vargévav- 
6 ? , E 4 ?» n € A C ^ ^ i] i] 
vtg 9 dzoGcovror vàv ogcov £o.  Ogcg yeg og ot Àoyicuol Óic Tqv 
, E c , 2 Car 2! 2 j iH , 
oixo)Ucev ecuoegriíav iv quiv S&oOtv émwvvioravrot, xoOomtgsi xvvtg 
- 210 27 * - ^ ? [u - 2x4 , 
ÀvGGQvreg, ?] &ygtoL xc, Oococig AqGroL, xcO dquov csi zogoQuogue- 
- , P4 - ? - 
voL vmO TOU vvQcvvov xel coyovroc vio c0ixlec, Óoxiuotovrsg sudg, 
? ^ 5 b , 
£i GvOlorocOn, cUroic doxoUusv xoi cvrweQoTOGCGEGÜQL. 


"Ays ovv pij mort vztvOoUGe cQzaGOgc, c apvyy, mQ0g avrov, 

xol ovx f&oucv vzio GoU QoUvoi lvrgo. Tí ydg cvrwxorcAÀloyuo Óo- 

1 ^ - w , - M LI - , A " 

Gr, guolv, &vOgozoc Tic wvynge «vro;  KoÀov uiv ovv si ga &i- 
3 A 5 "o 

qousv, qv Goo, xcl yeouOroTOv, TOUG cvrwQGGGOVrOG Tuiv xol ua- 

^ ? , ? 
qouévovg. "Ezti 0B voüro cdvvorov, xoi 0 Ofhousv ov Ovveusta. 


Car. LVIIT. — 4. Otcoc desidera- vit Gatakerus Adverss. Misc. p. 807. ita 
lur in edil. Petavii. Habent omnes reli- enim Photius. Vulgo extat c9. 
qui , el. Photius. 3. cQ» Photius. 


2. và emendavit Pelavius, comproba- 4. à yprj emendavit Petavius. Libri 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 941 


pe peccatum omne ac conatus adminiculo carnis ad effectum perdu- 

eilur. Quamobrem saepenumero in epistolis eadem illa manifeste 

nobis inculeans fugere aversarique iubet. — NoZ/fe errare, iuquit, ze- 2. Cor. 6, 7. 
que fornicatores, neque idololatrae, nec adulteri, neque molles, neque 
masculorum concubitores, neque fures, nec avari, mec ebrii, neque 
conviciatores, neque raptores regnum det possidebunt. Deinde, quod 

caput est, ut nos ad peccatum omni ope vitandum et exculiendum 
impelleret, Imitatores mei, inquit, estole, sicut et ego Christi. — lta 1.Cor.11,1. 
non agendo commiltendoque quae nollet, sed cogitando solum supe- 

riora illa proposuit. Alioqui qui posset imitator Christi esse perfe- 

clus? Nunc autem cum saepe bestiarum proprie nobis cogitationes 
incidant, quae nos alia alias eupiditate ac curiositate compleant, 


Muscarum veluti densarum examina multa, Il. B, 469. 


ideirco, Non quod volo, dixit, hoe facio. Quae quidem constanter 
ex animo eiicienda sunt, ut ad nullum omnino faciendi quae suaserit 
gralia declinemus. — Ut enim ad coeleste regnum adsceribamur, post- 
quam per omnes voluptates ac dolores periculum nostri fecerimus, 
ulrumnam constantes atque immutabiles simus, et ubique incorrupti 
instar auri igne atque incendio probati, nihil a propria virtute desci- 
verimus, tum vero plerisque rebus animus noster perturbatur atque 
angitur. Quamobrem fortiter nos eorum conatibus opponere debe- 
mus. Quemadmodum genere se milites solent, qui cum se ab ho- 
stibus obsideri vident, horum sagittis ac iaeulis contemptis tutandae 
urbis gratia magno animo impressionem in eos faeiunt, neque quic- 
quam studii praetermiltunt, donec confertum illorum globum propul- 
sent atque extra fines suos eiciant. Vides enim uli cogitaliones 
propter peccatum illud, quod in nobis habitat, extrinsecus insurgant, 
velut rabidi quidam canes, vel audaces ac truculenti praedones, quos 
immanis ille tyrannus et iniusltiliae princeps assidue in nos immittit. 
Atque ab iis quidem probamur, utrum resistere ipsis, alque ex ad- 
verso velut in acie consistere possimus. 

Áge itaque vide sis, anima, ne infracla quandoque in illud Cap. 
transversa rapiaris, nec ullo te redemptionis pretio liberare possu- E 
mus. Quam enim commutationem dabit homo pro anima sua? Et qui- eu. 
dem optandum illud erat ae laetitiae plenissimum, nullos ut adver- 
sarios atque hostes haberemus. Sed quoniam fieri istud non potest, 
el quod volumus nequaquam assequimur. Volumus enim habere 


enim vulgo &ygt. quod libri retinent. cic wnóéww placuit 
9. uot» (aut, si magis placet, yw-  Pelavio. 
8E) CAGc ego rescripsi pro uxàévc 9A9s, — 6. amdoovcat. edit. princ. 


pag. 587. 


Keo. &. 


342 SANCTI EPIPHANII 
, A A 1». ;.| 56] c — E] , * S 3A . 
Gélousv ycg gu? &gytww TOUG é&eAxovroag qué eic —— (qv yeo &vi- 
ay [4 - 2 .EER , 
0porl Go9ijvor, x«i 0 Ofkoutv voUTO oU yLyvevot, cÀÀ 0 ov Ofkoucv. 
Y e ' - 3 3 
Asi ydg sjudc OoxiucCeoUon, og Épqv. Mn évüidàpev ovv, à apvyy, 
1 , P - - YÀÀ M P] À , A n P - 
uj dvoiód uev và movqgo, cAÀe cvolepovveg vmv movoniav voU Ot00 
c - , , 
vztguozífovcuv xal zoocyovi£ouévqv adv ivóvcousÜüo vOv 8opooxo 
m , , H , € 
vic Óixei00Uvme, «cl vmo0voousÜo rovg z00«g iv éroiuaG(e ToU tU- 
- - , Y ^ - 
eyysMov vije elorvue, iv màciw evolaovreg vov Qvosov vg mícrtoc, 
e - - ' 
iv à Óvvqcousün zcvra zd Bély voU zovngot vo zezvooyuéva cfécai: 
xol zv zigixtqoÀaiev r00 coTQgíov !0f£ocOc, xol vqv ueyotpev ToU 
zvtUuaroc, O0 dori Óijuo OtoU, zoOc v0 ÓvvacOo, orivor zo0g Qv 
ueQo0siev vo9 O,efOAov, AoyiGuovg ve «aOctosiv xol züv vipouo Emou- 
^ ind lod i] ^ 
gOusvov xorc vig yvootoc ToU OtoU, Ori ur ÉGrwv qjuiv T| zceÀx 7906 
ciue xoi Gcoxo.  Tovurov Ó& fvexa voaUro Àíyo , Ori OUTOG O TQOmOG 
- , - , 1 j ' P ' A eA 
T0U ez06r0Àov rQv GvvroayuorOv.  lloàÀe uiv yog $00 xoaw zctQU &xa- 
- , - 5 Àn , 3 Li , à iÉ e - d 9 Got 
crov vÀv iv vij émicroÀ; rovry tiomuévov czoüsitoi, cg óg9o00&og 
MI , 2! ? 1 M] *? PI] er 38 ri 
xoi utusAqutvog fyst, cÀÀo uoxgov «v si 84o6Tov avrGv ovrog OLtÀ- 
€ A A , ? - - , A ' , , 
Osiv. TO yog vuzxov cvroU0 Otibou uovov xoti rmv Bovincw mgongnuuot 
b ? Y is] , mw , ? 3 « - - - , 
v)v. Ow yag 0 0cÀc0, roUrO ztQc000, cÀÀ O uiGO, TroUTO zv010. Zvpg- 
puui 7G vouo ToU Oco0 Ort xoÀOg: vvvi 0i ovxéri iyo xetsoyotouot 
3157 22.323.106 258 e DM I ELE , 3 AL CE ? UR 7E RT ' 
evro, GÀÀ 1 oixovGo iv uoi onuegrio otÓo yco Ort ovx olxei &v éuol, 
w , —- 
rovtéGziwv iv vij Gagxí pov, v0 cyaO0v. 'OgO9Gg AÉyov. Méuvqo8s 
2 n e 
y«o iv voie ÉumgocOtv cc ?0gifousOc. Ei xol GmtsVOÓcv iy roy 
, € - , , - , - 
z«vrc OisbsÀOtiv uGÀÀov Boaóvvo, quoxgorígeg uov vQv Àoyov Tüg 
zt9i000v 2c ztgoct0Oxmco yeysvuutvue: djv zgoQvuwríov O1 Óicwvvcot. 
» N d , » ri 2 , 
AÀog yog TOU ztQoxsiuévov ovmzore míouev im véÀog. 


- 5 € 
Ovxoi)v dyousv eq ov rv cvOgcomov, ls uvquovevere, màÀa- 
, 1 LH ' ? d / 2 a 2 - - ' 
vq9évra vqv évroAqgv aOev15oot GvvéDn, évveUOcv éx vijg magoxoTje vuv 
cuepriev ÀeBoOcav yévecw eig avrov elcoxqaévot.  OUrog yog ztoGrov 
Grc0ig ivímtot, ?Gqoa0oicuGv vs xol Aoyicuv cvoixsiov inÀqooO- 
, M m , m - , A2 

uev, «evo Oévreg uev roU éugvoruorog voU 9:07, zÀuooOévrsg 06 éni- 

9 , » E i3] c 3 À , À , ! , rc A " 
vulac viue, qv 0 9? zoiAuzioxog évémvevotv eig qu&g 0gic, Dooyv- 
zmognccvrov uv Tic megeyycMog ro0 OcoU vOv xvxÀov. Z0 xol vOv 
Oévorov 0 Os0c z90c «voígsciv vij euogríag Unio qudv *sUgaro, ivo 
oz ? L f icm , , eC » 3x od m ei e 
wn év &O9overoig uiv cvartÀece, oc &gmqv, cOuvaroc y. | OOcv 0 
, , * 1 I4 , , - 7? , ^ , » , 
cz00roloc, Oída yog Ort ovx oixsi iv éuoi, vovrécrwv iv rj GaQxi 

AUS Y , Y 2 S , "Tm SS - P 

uov, ro «yoO0v, Àéyov vqv cmo ruo zogopeosog Óiw rZco émiQvulac 
, - , C ow c , , , » [3 ' , 
eicovxiGOsicav sig s]ju&g e'uegrioav BovAeron wqvvsiv 1]0n, 9e O1] xa9a- 
Car. LIX. — 1. Vulgo 8é$uo30«. darunt Cornarius et Petavius. Vulgo &uvn- 


2. OtoptCoueSa. Photius. MOYEUETE. 
Car.LX. — 1, e uyvruoveoeve emen-— 2. oqaSaoyy Pholius. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 943 


nullum qui nos ad animi perturbationes attrahat (nam hoe modo ci- 
tra sudorem ac laborem salutem obtinere potuimus), sed quod volu- 
mus id minime fit, imo id potius quod nolumus.  Probari enim 
nos, uti diximus, oportet. Cum haec igitur ita sint, nequa- 
quam, o anima, improbissimo cedamus hosti, sed dez armaturam 
sumentes, quae nos luelur ac protegit, zustifiae loricam induamus, 
el calceemus pedes in praeparatione evangelii pacis, im omnibus su- 
menles scutum fidei, im quo possimus omnia iacula nequissimi hostis 
ignita restringere: et galeam salutis accipite, et gladium spiritus, 
quod est verbum dei, ut possitis stare adversus insidias diaboli , ac co- 


Eph. 6, 11. 


gitationes destruere et omnem altitudinem, quae extollitur adversus 2. Cox.10,5. 


scientiam dei. — Quoniam non est nobis colluctatio adversus sanguinem 
et carnem. Haec autem ideo dico quod ea sit omnium apostoli scri- 
plorum ratio. Multa quippe sunt, quae de uno quoque eorum quae 
in illa epistola pronuntiantur demonstrari possunt, ut ad rectam fidem 
apposite accurateque dieta videantur. Sed longum est hunc in mo- 
dum singula percensere. Formam enim duntaxat illius ac senten- 
liam in. praesentia declarare statui. —JVoz enim quod volo hoc facio, 
sed quod odi hoc facio: divinae quidem legi assentior, ac bonam esse 
fateor. lam vero non illud ipsum ego committo, sed quod Aabitat 
in me peccatum: scio enim quod mon habitat ín me, hoc est in carne 
mea, bonum. Praeclare istud quidem. —Meminisse vos enim arbi- 
tror quid a nobis supra constitutum fuerit. Tametsi dum omnia per- 
sequi studeo, paulo sim longior, maioremque mihi quam sperabam 
in ambitum circumducla sit oratio, quem nos percurrere ac confi- 
cere conabimur. Alioqui nullum in proposito argumento finem ex- 
pediemus. 

Ita igitur, si recordamini, disputabamus. Ex quo primus homo 
cireumventus mandatum dei violavit, inde peccatum ex ea contuma- 
cia propagatum in eo sedem conslituisse. Sic enim primum exorta 
sedilio est, ae nos turbulentis agitationibus ac peregrinis cogitatio- 
nibus implieari coepimus. — Nam divino illo afflatu destitutos, ac pe- 
nitus exhaustos lutulentae illae cupiditates oppleverunt, quas ecalli- 
dus in nos serpens ac veterator immisit, cum divini alioqui praecepti 
velut orbem brevi temporis spatio peragrassemus. Propterea mor- 
tem deus ad extinguendum peecatum nostra caussa reperit, ne ex 
immortalibus nobis, uti dictum est, efflorescens immortale perma- 


Eph. 6, 12. 


Rom. 1, 15. 


Cap. LX. 


neret, Hine nimirum apostolus, Se/o, inquit, quoniam non habitat Rom.1, 18. 


in me, hoc est in carne mea, bonum. — Quibus verbis peccatum modo 
significat, quod ex illa divini mandati violatione per cupiditatem in 


9. rolutgoroc Pholius. 4. dyeupaxo Pholius. 


pag. 588, 


Keo. &a'. 


Ko. &p. 


pag. 569. 


3944 SANCTI EPIPHANII 


zs flecrwuera vía xol xAdvtg of quovor zegi pde cel Aoywpot 
cuviGzovrot. Zhi66c ydo iv uiv Aoywoudv yévg* 9 0 uiv &z0 vüg &- 
Ovploc zig 9 iv8cmtvovorne iv và capweri cvvicrautvog, quc 2E ? em- 
voloc, og &gqv, iysvij8u voU vAuxoU mzvevporoc, 0 Ob dz r0) vóuov 
toU xarG vqv évroÀuv, 0v fugvrov ZAalousv ZFysw xot pvcixov vopov, 
zoOog TO xoÀOv «uv éÉcys(govra xoi émavogÜovusvov vov Àoytcuov. 
"O8sv vij vouoOsGie voU OtoU xord vOv vo)v cvvuóOusÜo, voUro ydo 
0 Eco GvOgomog: vij 08 vouoOsoíe voU ÓwgOlov xcrc viv vorzoUGav 
cuepriov v vij óugxi. 'O ydo vouog &vriGrgorevopusvog xo &vrizQaG- 
Gov rQ vóuo ToU 9:09, 0 £v vij niO vulg 9r0U vog, ovróg ióuv o 
vovc dumoQtig GvogUov àcl xol vivo) mo0g &vouíov mspiGmoGuoUe, 
zovrezOGL zo0g vÜovdg Qv &£Àxriwx0g. 


Tosic yàg vouovg vzori0fusvog &vogavóov 0 Ilo)Àog ivrov8d 
uo, xoregaívszon* fve ulv r0v xard r0 fugvrov iv quiv &yaO0v, 0 
xol vouov cog voog éxcscev, &va à vov éx moocflolijo éviorduevov 
TOU zt0VQooU, xocL elg v&g duzoOsig iEfAxovra molÀdxig qavraciag vuv 
wvyuv, ov &vriGrQereUsGÜc, v vOuQ ToU voog £gx, xol frsgov zov 
xorG vqv eqogríov ix vic émvOvulag ! ivoxigaiGovra iv vij Gagxl, Ov 


- 


e 


L , , , mA ? €- , ? , ? , ec 
cucoríug vouov oixoUvra £v volg uéAsoww éxoÀtocev: Q émioivov o 
A (i9 , , 2. -r - , , A ? 

z0v100g xol émoyovutvog zoÀÀexig xo uv iyxtAevevot, zwQog dOL- 
J CEU d , 75 , c ' 2! , , 

xiov qu&c xci zQoétig Gvvtiavvav xoxoac.  O yag &&oOtv sigzvtoue- 

? M - rd , 1 ' - ? , , 2 

vog &z0 TOU zt0v9ooU vouog, xai Ó.c vOv cicQ16t0v, xo9uztg (GgpoÀ- 
- - 5 i] , - 

vü0sc óeUpo, ivüOv eig eovijv. Exyeousvoc vijv apvyrv, vxo voU £v cagxt 

, M 

xord vov émiOvulav énivvyyavovrog xgovototvot vouov. Doívevat yao 
rc , C w E] - A A , A A - P 8 TJ * A 

cc iv ajuiv ovroig v0 uiv DéAviov, v0 O& yeigov ov. Kot ovav uév vo 

Bévwov oct. voO ysígovog iyxooaríortgov ysvmOT, qéíosrot Olog moOg 
A , A c w [4 A A En , , , 2 «^ , 

r0 &yoOo0v 0 volg: Orov Oi vO qtigov émioion mÀsovaGav, ?0 avri- 

, my o toov. , ? M , » , , 
GrgoarsveG2ot TQ iv auiv Aéysvot &yoOQ, moi eysevon GvriGTQOQOG 
A C o» i] 
z:006 govraGíec ztavroünzteg 0 GvOgotoc xoi ÀoyiGuove ysigovag. 


€T f , - , , 
Ov à xal ycow O0 cz0Gr0Àoc sUytrat óvGOTvor, Ocvorov avro 
i13) * e , e ' NIME , ? A - 
x«i 0ÀeOgov tivor zjyovutvog.  Sigmtg Ó» xat 0 moogurqc, -dmo ràv 
, i ' - 
xovgicov uov, Afyov, xo9«oicov us. — Aura yag vc Órr« zoUro zapí- 
, ' - , ^ - ' ME, d 
GrQciv, ZvvyOouot ycQ rÀ vouco ToU OcoU xov rOV £60 GvOgo7Ov, 
4 4 


^ 


5. 10 pui» — «0 GE Pholius. 8. toU. voóg autég éott» Ó to)g &yu- 
6. éuqoevosors Photius. maSeic Photius. 
7. émtxvolag Photius. Car. LXI. — 1. oxtpgoicayxa Pho- 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 2345 


nos est invectum, quo ex peccato, tanquam germina quaedam ac 
surculi, ita voluptariae in nobis cogitaliones oriuntur. Est enim 
duplex in nobis cogitationum genus: aliud quod ex concupiscentia 
quae in corpore nostro residet excilari solet, quae, ut ante dixi- 
mus, a concreti cum materia spiritus fraude arüifieioque proficisei- 
tur: aliud est quod ex mandati lege derivatur, lege inquam illa 
quam insitam et a natura ingenitam hausimus, quaeque animum no- 
strum ad honestatem stimulat atque erigit. Ex quo fit ut divina lex, 
quod ad mentem attinet, voluptatem nobis adferat: hoc enim inte- 
rior ille homo est: ob illud vero peccatum, quod in carne nostra ha- 
bitat, diaboli lege delectemur. Etenim lex illa, quae cum divina 
pugnat eique resistit, in animi nostri cupiditate posita illa ipsa est 
quae turbulentas et materiae faece implicatas et ad improbitatem dis- 
sipatas cogitationes producit, quaeque ingentem omnino ad volupta- 
tes habet illecebram. 

Siquidem apostolus tria omnino legum genera hoc in loco distin- e 
xisse manifeste videtur. Quorum unum est insito nobis bono con- ) 
sentaneum , quam aperte legem mentis appellat. Alterum est quod 
ex nequissim] impressione conflatum nostram animam in perturba- 
tionis plenissimas plerumque cogitaliones ac phantasias coniicit, quam 
eandem legi mentis adversari dixit. Postremum genus est quod per 
peceatum ex ipsa cupiditate in carne nostra occalluit, quam ille pec- 
cati legem habitantem ín. membris nostris nominat. Quam etiam. im- 
probus ille hostis invadens eique insidens saepe adversus nos exci- 
tat, alque ad iniustitiam ac scelerata facinora compellit. Nam lex 
illa, quam malignus hostis extrinsecus insinuat, quaeque per sensus 
velut lentus quidam ac sequax bituminis tractus in animam ipsam 
intus infunditur, ab alia lege corroboratur, quam in carnem nostram 
cupiditas ipsa derivat. Nam in nobis inesse videlur aliud quod me- 
lius est, aliud quod deterius. Cumque illud deteriore potentius fue- 
ril, tota mens ac bonum velut impelu quodam agitur. Cum autem 
id quod peius est exuberans pondere suo depresserit, quod innato 
nobis bono repugnare dicitur, tum demum ex adverso varias ad ima- 
ginum species, ac deteriores cogitationes homo traducitur. 

Atque ea caussa est eur apostolus liberari sese optet, cum Cap. 
mortem illam atque exitium esse iudicari. Quemadmodum inquit Ld 
propheta: 4b occultis meis munda me.  lstud enim verba ipsa prae Ps. 1$, 13. 
se ferunt. —Condelector, inquit, Jegí dei secundum ?nteriorem homi- Rom.7, 22. 


lius. Cf. de hoc verbo Galaherus Adverss. 2. Libri vulgo xó pro o. 
Miscell. p. 807. 


pag. 590. 


346 SANCTI EPIPHANII 


A ? n: ó2 er £ , ? T1G t , t - , - , 
Éyovrog: (jJ iémo Oi fregov voyov avriGrQorsvousvov v vopo vov voog 
, E" , - e LJ ^ 
nov xoi olyuolotífovre ut rO vopo Tic euooríeg, rO Ovri fv roig 
3.2927 , - 
uéAeGi uov* voÀaíztG pog 3yo cvOgooc, vic us Qvotrot éx voU Gouovoc 
- , z 5 A - É 5, , 
r0U Üavcrov TOUIOV; OU TO GQuo Ocverov czognuveusvoc, dÀÀa TOV 
, - ec M - - -— 
vouov rye cueoríac, TOv iv roig uéAsc, Oud vijo zegofucsmc iv «uiv 
1 [4 ? ' - ? 
dugposvovra, xol zmgOgc Ocvorov es rOv vrZe cinia vxv wvynv &u- 
? - ? [ 
govratovra. "Enipéost yoUv evOéog, euékeu * dtmAvousevog O0zoíov 9a- 
vérov iyMy4sro óvoOTvor xol vig ovrov 0 Qvousvog qv, Xc 9 0:Ó 
ubi ] ^X 9 3] S TM did int «oto TO cO 
- * - , , bd , b 
óic IqcoU Xpoicrov.  lloogexvéov yoQ ovi tí TO Ge Ücvorov rovro, 
35 b n r , » ? ?^ A ^ e e * 
c JyÀaogOQv, cg vztmgart, éÀeyev, ovx cv vov Xoiorov oc óvogue- 
3...73 ^ - , 
vov cUrOv UGrtgov éx v0 rOL0VTOU xox00 zcgsloufovsv. "Ext vi ma- 
, ^ , 2/993 - - - , 2 , , 
oc0o£orsgov 4| zÀéov cz:0 vo vov XoioroU zegovoteg écynxausv; Ti 
ec [y [9 A - - - 
0i xol 0 dzx0GrOÀOG 0ÀCc, cg Óic Tijg mzegovciog T00 XoicroU ?Óvv«- 
- , c i] ^ - E 
uzvog ix vo) Oaverov vxo 0:00 jievürocOTvo, rob)ro vntgpOétyysro, 
[ud , €- ' M - 1 A ? € ? A , , 
Ozt0TE 7:GGL Xcl z:9gO TOU TOV XoworOv éÀOciv tic vOv xocuov cvvéDouve 
r] , ' , , -— 
OvQoxcwv; "Egovovro yco yogitOusvor zcvreg vv GoucrOV xod Tov 
, ^ - , , ?! ? N * d , * - ^ ^ 
&z0 rov [íov vovrqv £foO0ov: càÀÀa xoi ccevrog Ó& mco, ci aw vyeL, 
* ^ - Do E ' €- ^ - 587 A L 2 , 
x«i ct rQV cziGtov xoi zLGTQV, xci vOv aO(xov xci Orxciov, iyoglt- 
- i] ' ec - - t ec 
fovro vQv Goorov xev Tqv guígav rg vtÀevrgc. Tí ovv 0 c-0- 
A Hi P ^ 
crolog mÀéov ze«g« vovg GÀÀovg Ào[Meiv vovg iv &rmuGTig ÓwerQlpovrag 
, j8 t 4 *^ h) d , n c9; , i - G , p] €^ 3 "t i] 
iczmov0ofsv; v Oi Tí QucOQvor cz0 TOU Go)uorOc qvysvo, O 9? xcv ur] 
» , ^ , , - , M ' —- ^ ' 
qOsle, mevvrog cv GvvéíDowwev evrQ , xaDouzsQ Ón xoi zwGcL xtiveL TO 
- M 1 A - A - 
rtÀevtSGoL xol qooiGO ver rtg npvyog e«UTQv &z0 TOv GOuerOV, tlyc 
9 , ' - - Mes iu (9 ' pon ; ' - - zi 
cvorov TO Guo T5o wvyne vmtriOsTO; cr& OU TO GO TOUTO, O) 
"4 /. - 9 , 7 V i] i] c , L] , Ó ' — 
jAeopGv, Ocvorov, &ÀÀe Tuv cuegriov Tqv xerowwoaoav Ow Ti 
- 3 ec A A ' E 
iO vulec iv và coner, Aéyti, 1g 0 9t0c evrOv Üie tijg zegovoiac 
- - c A , - - - 
rO0U XoioroU igoucoro. 'O yco vouog vo) zvevuarog Tig Cog &v 
Xoistó "Ino? jAsvO£oocsv (jug dm vo9 vóuov vüje dpegríag xol o9 
15170 IncoU qAsvO£goctv suc &z0 roU vouov vijc eparíeg xol 00 
e ? - - 1 - - 
Oevárov, Ozog o éiysígug lIuootv éx vexoQv Oiw v0 ivoixoUv ovr0U 
^ - ^ A , i c - - c 
zmveUuo iv qjuiv Coonoujorn xol za Ovire couore qur, Tij ejeoriag 
- - c - ? 
ric iv v couero (ju v xoraxgrDelonge moog dvolgsciw: ive r0 Ürxoteoo 
- A M JJ b M] € 5 - 
v0U xard Tov ivrolqv moOg vO GyaO0v qu&c * Ggshxouévov qvoixoU 
^ "n A E) M - A 
vóuov qevsoo9 9 i&«pOiv, v0 coO0tvrcav, vig cugxoc xexoerruévic 
- r n A M L a" - b c x: od , 
Tjj cuegtíc mQO Tijg megovoíec voU XoicroU, roig viuxoie goovríciw 
, A A , , € C - 25 - 
6 Ézvyoovviuevov. — To yag &Óvverov zo) iv quiv gvcixoÜ «ya900, £v 
c " [d , - - , 
o To9évei, UmO vic imiOvguiog qrTOQtvov vig iyktiuévgg év rÀ Go- 


Car. LXIT. — . 1. 8toAvópevoc repo- vio. Libri enim vulgo xox. 
sui ex Pholio pro 8weyopevos, quod 
oblinuil in libris Epiphanii. | 

2. 6uvapiovpevog Photius. 5. é&agSEy tanquam incommodum sen- 

à. x&v» reposui cum Cornario ei Pela- ientiae uncinis inclusit. Petavius. — Quod 


4. égeXAxoguévov Photius. 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LXIV. 947 


nem: video autem aliam legem repugnantem legi mentis meae, et ca- 
ptivantem me legi peccati, quae est in membris meis: infelix ego ho- 
mo! quis me liberabit de corpore mortis huius? Ubi non corpus 
mortem esse pronuntiat, sed peccati videlicet legem, quae in mem- 
bris nostris insidet, ac per mandati transgressionem latebras in. no- 
bis constituit, ac denique ad iniuslitiae necem animam nostram variis 
imaginibus illudendo perirahit. Quamobrem subinde in eadem dis- 
putatione subiicit cuiusmodi se a morte liberari cuperet, et a quo 
liberandus esset.  Grat/«, inquit, deo per lesum Christum. Mud 
enim diligenter attendi cupio. Si corpus istud mortem ut putatis, 
o Aglaophon, appellasset, nunquam illum Christi, tanquam eius a 
quo postea tali ex incommodo eripiendus esset, mentionem faciu- 
rum. Quid enim admirabilius aut amplius ex illo Christi adventu 
consecuti fuimus? — Quid autem apostolus omnino, quasi per Christi 
praesentiam a morte eripi divino beneficio posset, illa pronuntiabat, 
cum omnibus, etiam antequam Christus in hunc orbem veniret, mors 
ipsa contigerit? .. Nam universi a corporibus separaü in vilae huius 
exitu liberabantur; ac similiter omnes, tam infidelium quam fide- 
lium, tam iniustorum quam iustorum, animae postremo illo obitus 
die seiunctae a corporibus evolabant. Quidnam igitur apostolus prae 
celeris qui infidelitate vitam traduxerant studebat obtinere? Auüt cur 
exsolvi corporis vinculis optabat, quod vel initio necessarium erat 
aliquando contingere, prout omnibus emori consütutum est, et ipso- 
rum animas a corporum coniunctione divelli, si quidem corpus ani- 
mae interitum esse vellet? Itaque non corpus hoc, o Aglaophon, 
mortem appellat, sed peccatum, quod per cupiditatem in corpore re- 
sidet, a quo quidem corpore deus ipsum adventus Christi beneficio 
liberum expeditumque reddidit. Etenim lex spiritus vitae in Chri- 
sto lesu liberavit nos a lege peccati et mortis, u£ qui excitavit Iesum 
a mortuis, propter inhabitantem eius spiritum in nobis vivificet et mor- 
talia corpora nostra cum peccatum, quod inest im corpore nostro, 
damnatum ad necem fuerit: quo naturalis legis ac praecepti iuslifica- 
tio, quae nos ad bonum trahebat, quam imbecillia esset. appareret, 
quae carne ante Christi adventum sub peccati potestatem redacta ter- 
renis curis erat oppressa.  Insiti enim a natura boni vim, quod in- 
genitae corporibus cupiditati sueeubuerat, confirmavit corroboravit- 


recle vindicavit Gatakerus l. 1. p. 808., peccato superata, ante Christi adven- 
sic vertens: ,,Utiuslegis naturalis, quod tam, cum curis terrenis immisceretur 
iuxta praeceptum ad bonum nos attra- et cum eis quodammodo coalesceret.** 
hit redaccensum, sive resuscitatum, ap- — 6. Vulgo émoyowwupéyoy.. éxty wu E- 
pareat, quod infirmum fuerat, carne a yov coniec. Pelavius. 


Rom.8, 11. 


Keg. Ey. 


par. 391. 


348 SANCTI EPIPHANII 


e T A 5 , , A RN e p i] [d , L2 
uorL, 0 7? Ot0g &veggo cero zíuwUeg vOv viov favroU, vov Ouoíev rij 
' , E , 34! ' ' » , zy gas . 7 
GeQxl Gcgxo cv&mpore (wÀnOsiw yco, xci ov Ooxnotg qv 0 igavy), 

^ 1 , ^ 
ivo Tijg epogríeg xorexexouuévue ztw90g oveigsGiv, eig TO woxévi xog- 
zogogi5ceL iv vij GeQxi, vO Owxcicoua vO0U qv6rxoU vouov nÀnuoo917, 
, M. - - ' MT - 
mÀsoveGav rij vztexov| Tolg ur) xeto vrv émiÜvulov vc GaQxoc zteguza- 
r0UGgiv, &ÀÀea xorc vuv émiÜvuiav vo0U zvsvuetog xol vuv vguyncw. 
c 1 , -— , - L C , ' E) 
O yog vopog oU zvevporoc vrjc £oTjc, 0 01] éor, vO everyy&Atov, &rEQ0G 
- , - , 
Qv rQv zosignuévov vouov, Óud ToU xqovyueroc zzo0g Uzoxo(v rt- 
P4 ec , C m - ^ 
Osce xol &gsciw cucorQuorov gAsvO£ocoGtv qu&g czx0 r0U vOuov rijg 
- , , A 
cueoríec xol roU Qaverov, vuxrcag ix movrog vuv cuogriav: Baciizv- 
- , 
ovG«v Tio GeQxzOg. 
iX A , - b ^ 
"A uiv ovv Ów moofcAAovro:, xol ix vOv roU &moorOÀov óqrGv 
oUx 0g9Qg cvre iíqyovusvoi, coagqvícec Epnv, o Osogils. —Toéwyo- 
A ' ' A ey rA M , C x A M , 
uot Ó& xol zog vc &rego, éovmtg vov Bon95covra quiv zg0c Txv Oi££- 
odov svocutv ToU Àoyov. '"moge yog xal ov ztXvv ócÓiw zwQO0C xa- 
Qu yov. oc ydo ócài« mrg0c 
A L2 * ?, , FJ w e A 
Ooíosciww vc Emo.  Zhi0 xol OxvqoOtsgov evtQv &zrOuoL, uoxocev xol 
M c M A , - - 
qoÀsmv evtGv OgQv vuv &z00siíw écouévqv, idv ur vig cuc eve 
A Ld 
cvvéceQg cgvc i£ ovgavoU xaramvevGoca zxaOcmso iv uíoo vayoué- 
vovg ztÀcysi eig Oguov &xvuove xol cz00tiÉw czoxeraGtQGQ cogu- 
ÀeGrégav. 
EOZ QAE TO MEPOZ TON MEOOAIOY. 
- 1 2! 2 Y ESM / 2. ' - & - 
Toevra uiv ovv éGTiv c0 uégovc xc tiguov rv vzOo TOU ua- 
- ? - ? 
xepirov MzsO9o0(ov, ! vo9 xci Evfoviiov, zt voU ztgosiomuévov S5oi- 
- - - - LEES 
yévove xol vic evro0 Ói€ cogiGTixTg mÀcvQe xoxonicriag iv v cvrO 
ztgi AvaGtdGsog Àoyo. "A ivroüOa mogaOéusvot (xovag Zysw 2voul- 
5 - - - 
Gejiev zto0g vac éxelvov qàvagíag, ? xal viv evro9 avorgommv Tijg vÀv 
dv 99ozov £o1jc 0r éniAeorov 9 ££ EAavixgio Óswiüotuovieg * xoxor- 
A - - E , - 
Oeíag.  IlolÀd ydg xoi frega iv vij zeQL Trjg vzoOécsoc cxoAovOio và 
5 » , - 
zgotiQmuévo IMs9oO0ío, cvógi Aoyio Ovrw xal cgo0ge mzsgl vig GÀm- 
Otiag eyovicauévo, sipquévo signron, zivrog zov xol Ex 5 roootra 
? A 
Érego. | AÀM émzidv) émpyysiliusDO n xeO' faaGTqv aloscuw OÀiya moo 
- , , [3 - 
vQv evrZc c&vorgozv Àíysw (ov y«g sicw OMyor), foc os i« rc 
, - / , ? , ? , ' ' 3 438 - 
cVTOU ztgoypeelac zragoOégevor 3]9x£cOqusev.  OMya 08 xat evroL v0) 
- ? A] - 
qudv zroyseg tig vwqv evrQv T0U G&vÓgOg gàÀvegíov Pr; moocOéusvot 
? bd ? - - - ' 
XoTOTQUGOUtV TOv xaT cUTOU cyGvo, vQ Oso cmo0tü0cxOrsg TO fa- 
^ - ld ? ^" — ^ 
Bsiov và vvxozoiQ, xol vv evroU ixxÀnoioav v5 iÓig coroU qiAavOpo- 
4 4 4 4 


7. 6 Seóg Photius. Epiphanii libri 2. xol vxjv autoU ayarpormy rcscripsi 
vulgo o ó Sóc. Petavium seculus. Vulgo xoX tfjg «uco0 
Car. LXIIT. —. 1. toU xoi EvQov- a«varporüc. 
Atou. Sub hoc enim nomine in dialogo 3. &E uncinis notavit Petavius. 
eo quem modo excerpsit. Epiphanius latet j. Delevi xo particulam , quae ante 


Melhodius. Cf. supra cap. 22. fin. xoaxon3clag accrevit el vulgo in libris 


349 


que deus, misso de coelo filio, qui similem nostrae carnem indue- 
rat. Vere enim, non specie tenus, erat id quod esse videbatur. 
Ut nimirum adiudicato neci peccato, ne ullos iterum in carne fructus 
ederet, naturalis iustificatio legis impleretur, quae in his obedientiae 
beneficio redundaret qui non ex carnis concupiscentia progrediun- 
lur, sed ad spiritus desiderium se ac praescriplum aceommodant. 
Lex enim spiritus vitae, hoc est evangelium, ab superioribus legi- 
bus discrepans, ad obedientiam peccatorumque relaxalionem evan- 
gelii praeconio constituta, ab lege nos peccati ac mortis eripuit, ac 
peccatum ipsum, quod in carne regnabat, funditus debellavit. 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LXIV. 


Igitur quaecumque ex apostoli verbis proponi ab illis solent, 
sed intellecta perperam, tibi, o Thheophile, hactenus exposui. Nunc 
ad alia me convertam, postquam huius explicandi sermonis adiuto- 
rem nactus fuero.  Difficilia quippe sunt, neque ad refellendum ex- 
pedita, quae sequuntur. Quo spissius ac timidius haec aggredior, 
quorum longam ac difficilem fore probationem video, nisi sapientiae 
quaedam aura repente coelitus adspirans, sie, tanquam in alto na- 
vigantes, tranquillum ad portum ac firmiorem demonstrationem ap- 
pellat. 

HACTENUS EX METHODIO. 

Atque haec sunt e beati Methodii, qui et Eubulius dictus est, 
scriptis ordine decerpta, quae de Origene depravataque Origenis fide 
sophistieis cavillationibus implieata in eodem de resurrectione libro 
disseruit. Quae hoc loco proposita sufficere contra illius nugas pu- 
tavimus, impiamque doctrinam, qua humani generis vitam. adsceililia 
illa gentilium supersütione atque improbitate corrupit. Et quamquam 


alia pleraque idem argumentum Methodius ille vir apprime doctus. 


acerrimusque veritatis patronus in eodem libro disputarit, totidem 
fere, quot a nobis excerpti sunt, versibus, nihilominus cum id ini- 
lio receperimus, in unaquaque tractanda haeresi pauca nos ad eius 
confutationem esse dicturos (sunt enim numero complures) satis esse 
duximus hue usque ex illius opere transtulisse. Quare ubi adver- 
sus hominis inconditam loquacitatem nonnulla adhuc ex inopia noslra 
deprompserimus, pugnandi adversus illum modum faciemus, post- 
quam auctori victoriae deo victoriae praemium ac decus obtulerimus, 


tem subvertit.** 
9. vocaUra Evepa. Ex reliqua operis 
Methodii parte excerpta sat ampla habes 


hodie deprehenditur ; émxw«orov enim 
pertinet ad, xoxor3etac. —Cornarius vertit 


hanc sententiam iia: ,,— —- ad illius 


nugas, et ad ipsum destruendum, qui 
humanam vitam per confictam ex Graeca 
doctrina superstitionem ac malignita- 


apud Photium, inde a pag. 918. fin. (edit. 
Rothomag.) 


Cap. 
LXIlII. 


350 SANCTI EPIPHANII 


mío TwXvTOTE OTÍMjLOGLV &uegevrivorg xoroxoGuoUvri, TOiG Tijg GÀq- 
? 
Ocleg xnovyueow.  -ítousv Toívvv xol «evrol z90g evrOv xerc 
Óvvouuv. 
, 3 € c P4 
QuGxsic, 0 ovrog, Og x«l (vo uoi zw9o0tümAcrot, imwxcopnguc- 
TZ 5 - 
rítov 0rt., IM) ego fjvgcoüéwne «v 0 9:0e, lvo qvvvag Ósouavivovc 
- A ? i] 
Troie ztgl vov L4Ódu mowjon, unóémo toov rsÜvuétvov; Ei ói xol 
4 - ? * 1 - , , 1 ' (m C 
érvOn Cà, ovx ngGov, quoi, yuvQveg Ótgueivor, &ÀÀe vO ymtvov O 
msgukt(ueOo Gua. Kol zavroyo0sv jÉyysvos vij voU Owoolov imi- 
J 1 - - 2 , , - A ? J - 
voie xoi vj T0U Ogtog Ool.oTqTL zteQozolovOGv qOogev &zioTieg Ti] 
s , 2 , A M ^ , , Mi 21.5 ' 
evOgozovqt, iégyotousvog, xoi vv Ewav &ifomaTNGGVTOG, xol cti rug 
J - ? J - - , , - 9 / J 
Óievoíag vv cxtgaiov ayvyGv vj zavovoyie év vaig avràv Oiuvolotg 
4 , i] € 
zogepOslonvroc. "lócutv voívuv si Óvvaro, vd vzxO coU tigquéva 
: 4 
'ygev GréGww , 9 0g roceUre uoyOncog xal sig uerqv dAecog ? 0v zégl 
- ? D M 
vocovrov DíipAov cvyygogrie cydve. —. Ei yao Zovww GAq9ig 0 ztol G0 
, ei , 3 ^ 
Gósror, Ori &&exuoyiAtovg DiBAove Gvveyoeio , o uerorozOvs, xal vOv 
"Qu. , , - 
zt&vro x&uorov eig poyovg xo ó0Àove uorouóvqT0g evolococ cpodoósc, 
E A - T 
xai xtvOg vv Gqv égyooíov xoroovQoag, Óig rQv aveyxelov Qv zugz- 
? - A 
qegeEog cvélziGrov vig iumogíag Gov vOv xcuerov mtgwemowjoo. Ei 
? N w Hi [y 
pag. 052, ydQ OUx cvíGrorQL TO GG, ov0i v wvyy vv xiqgovopujost. — Mio yao 
xaL a] evr1 xowvovíc ToU vs GOueTOG xol Tic wvyde, xol wie foyocía. 
? , A , A 2, v9 e - , , 
AvaGraciuv Ó& seuupoAcog x«i evrOoc ouoAoyOv ztgovraciecGuévgv Óo- 
X ? 5 lod 2! ? , , à» , 2 , 
xQciv, xel ovx cAÀnOuvOg £yov, «voyxotn uovov vo ovoue Aéyew. dva- 
* - , w M 
GruGig ovv ztoíc )pvyne Óvveror ÀéyscOoi, TZc wn zumrovGong, wnuói 
, r] 1 , 3-5 ND mii A c - , , 
Sunrouívuo;  .4ÀÀe OnÀm éGviv ix voU Ovouarog Ort rOU zceGOvTOG GO- 
e. 2 , , - 
werog xol vagéívrog y cveGreGiuc, mwüvrQ ve xal iv mom yooagr ionv 
, CEECN od ^v - 2 / , ' ? 2. 7 2 
xnovirouévy vzo rQv viàv rig &AqOstog. Ei 0i ovx avicroarot, ovx 
lod - ? 
Üy, 4j dud zecOv ygopóv xquovrrouíva cveoracig. Ei Ói cveoracic 
, c w - - ? ? 
OUy UzcgQyeu, uero 7 v.c TOv vexgGv cvecrccsog zgog0oxía. Ov 
- E A - - 
yéo "vjàv dv&oracig iow vÀv qi] msGovoGv, cd GcopueTOv Tdv Tt- 
- 5 , ? 
Oouu£vov. Ei 0$ xoi uígog v5 evoecractog iycloero,, u£ooc Óà 9 cmo- 
- A - 
ríOsrvo: (Qe, roUTO TO uégog zo forow; Ov yog Óvvara, iv Goyueri 
2, ? 
tivo, uíom iysigóusva, xal uígm cmxorvOfusva xol xeraiumavousva. 
"Q ó2 ?! - i] A. w Y ? AA 
rz. O8 for. Gu wvyixOv, xot Fori Gua zvevueTIXOV, OUx CÀÀO 
- 1 OEC A ? ? 9 .2À M 3 34)» 
GQpuo ztvevjtortxXOv, xoi cÀÀo ipvyvkOv, &ÀÀ QUrO ajvyuxOV, eUTO 7WVEU- 
- , ' , 
peTuxOv. "Ore ydg éousv iv và x0Guco, xol và GogxOg zQcvroutv 


6. € xocabca voleba Pelavius. 8. Vulgo distinctum est axoziSexat, ox 
7. Vulgo tà. toUto tO puépoc m6 Eorat. 


PANARII LIB. II. TOM. IT. HAER. LXIV. 351 


qui pro singulari humanitate sua amaranlinis perpeiuo coronis, hoc 
est veritatis dogmalibus, ecclesiam exornat. Nune ergo adversus 
eundem pro viribus disputemus. 

Tu igitur, mi homo, per iocum haec nobis obiicis, ut inilio 
meminimus, utrumnam pellio quidam deus esset, ut scorleas tunieas 
Adamo eiusque coniugi faceret, cum nullum adhuc iugulatum esset 
animal? Ac tametsi maelata esse demus aliqua, non tamen, inquit, 
de pelliceis tunicis, sed de terreno, quod nos ambit, corpore acci- 
pienda haec videntur. In quo omui ex parte diaboli fraudem ac ser- 
pentis calliditatem imitari convincitur, atque ita humano generi infi- 
delitatis eorruplelam. consciscere. Quemadmodum et Evam antea 
serpens ille decepit, ac simpliciorum hominum animos versulia sua 
ac calliditate pervertit. Videamus igitur utrum stare quae sunt a te 
dicta possint, cum tantopere laboraris ac. frustra tam infinitis volu- 
minibus conseribendis quoddam tibi certamen indixeris. Si enim 
verum est quod de te pererebuit, sex librorum millia a te esse con- 
seripta, o infelix, qui inanissime desudaris, ac conatus tuos omnes 
lanta animi contentione in vituperationes ae vanissimas fraudes in- 
sumpseris, operam denique tuam frustra posueris, nimirum praeci- 
puis illis ae necessariis fidei capitibus depravandis, desperatum ac 
fruclu carentem omni negotiationis tuae laborem reddidisü. | Nam si 
corpus non resurgit, nulla iam animae spes hereditaüs relinquitur. 
Unica enim est eademque corporis animaeque communio, par atque 
idem opus. "Tu vero resurreclionem etiam subdole callideque con- 
fitens, non rei veritatem, sed falsa specie adumbratam imaginem re- 
ünens, solum nomen usurpare cogeris. Quae enim animae dici re- 
surreclio potest, quae neque cadit unquam, nec sepullurae manda- 
tur, sed vel appellatione 3psa declarat, corporis, quod ceciderit se- 
pultumque fuerit, resurrectionem esse propriam; quam ubique, at- 
que in omni scriptura veritaus filii praedicant. Si igitur minime 
resurgit, nusquam illa est seriplurarum omnium monumentis cele- 
brata resurrectio.  Sublata porro resurrectione vana est mortuorum 
resurrectionis expectatio. Non enim ad animas illa transferri potest, 
quae nequaquam ceciderint, sed consepultis est tribuenda corporibus. 
Quod si pars aliqua resurrectione suscitatur, alia pars deponitur, 
quis erit tandem parlis ilius status? Non enim possunt aliae in 
corpore excitari parles, deposiüs alis ac relictis. Quod autem et 
animale corpus et spiritale dicitur, non sic accipiendum est, ut aliud 
spiritale, aliud animale sit, sed ut idem atque unum ambo illa cen- 
seantur. Etenim quamdiu in hoc mundo versamur, ac corruptibiles 
carnis functiones exercemus, animalia corpora sunt. "Tum enim 


Keo. € 


pag. 


593. 


352 SANCTI EPIPHANIT 


, , M bd ^ E 
pO9ugre foya, Goora iori wvyvee Oovievouev yog v5 wvyr iv vÓ 
, 5 F] , c ' 5 »» 2 A , e 3:29 , 
xocuo iv eromíeic, Og xci Gv Egg «700 uegovc. Ore 0€ éysigous9o, 
5- 5 — - c / ? A , ec ? J , - 
ovxéri Tijg wvyT"ge 1] OovÀsia, aÀÀe mzvevuerog T] exolovOia, cztvrtU- 
A » A - - 
Oev 110 Éyovca vov égoofàvo 01e oU ciguuévov, Ei Càusv zvsvuori, 
zvevuoaTL xol GroiyGuev, ei Ói xoi zveUueTL GrOLyQutV, Tig zou 
- ^ , , i] 
ToU couerog Qevorotvrsg (uoousv.  OvUxíni ydQ youoi, ovxéín imi- 
? ? - - , 
Ovuiou, oUxér, vyGvsg roig iyxocrtiav Ímeyyshhouévoig, ovxér, ma- 
ec P] M 
gazrOpuoro eyvelog &vrizaÀo, ovxir, ivégytias ab. évraiO. ztgovrous- 
? M] ei rf , - 
v«L, dGÀÀd , Qc quoi 0 xvgiog, ob xerobioO0tvvsg ixelvmg vig dvacra- 
» - p] ? ? [d ^ 
Ge0g OUTE ycMoUciw, ovre youioxovroL, cÀÀ siclv cg yytior. 


n ' / B 1 - 55$ , E , e, 
Qc xei usrsríOw Evoy ToU wn ióciv Ouvorov, xoi ovy qvoi- 
? , Mi A , A - "^^ , - L4 
Gxero. Ow usrerzéÓw Ó& xo xoaréAume TO GO, 9) MÉooG TOU GOgarOC. 
1? ' , N - Kj LA / C ew ' , 
Ei ydg xarflums v0 GO, tiüev ago Ocvorov: o 08 cvv copuaeri uera- 
1 , 7 , ? , M - c f 
vtÜcic, ovx stiÓüe Oovorov. Ev coger, yog fOvri vzagyet mzvtvuart- 
- , - M] 
xGc pigouivog, xol oUgL apvyuxGg, Óic vrv uero Occiv, xal ro ys dv 
, E - ? M ' ' 9 J d , ei , 
Goo, ov zvevuerixQG. —ÀÀe xot zeot voU Hàie cgovroc, Oti eve- 
, ? e , 3» 2! ; M A ji 
Axg iv Goueti zvgivo. — Kol £crwv. Ert év Gogxi, Gagxi 08 mvevga- 
EE DH ; ? , 1 G CRY Dd ? - , , Com 
ixi, wl ovx imiütouévm ! v cti, Ort fv v xOGuo Tovro vmijoys, 
, i 3 M ET i] , 
Ó.& xogcxcov TgépsoÜnL xoi cz0 TOU Xoogor ysuueogov mívew, wÀo- 
' AM 9 , , 1 , n.p 1 - - € 
vqv Oi ivüvsGOoL, cÀÀa voégsoOaL évéQo TiVL TQoog] mvevpuerixS, "76 
c M , , 2.4 
icri yogqyoc 0 rà xgUgie ywoGxov xol d0gore xrícag Oc0g, cufoo- 
, ' 1-2 , 2 Y , , Y Cow D D. m A 
G(ov Twwà xol &xqgerov zyov vqv iüc0qv. Koi ogdc ov, avro cO 
- 1 pou 1 e [s , ec - , 
GQuo TO apvyixOv, crO zvtUueTIXOV, OG x«l Oo xvQioc quQv e«vécrm 
, - - ? LÁ €- , , P] ? ZG UN WES i , er 
ix vv vexgOv ovx &ÀÀo Guo $ycígug, cÀÀ evUTO TO OV, *cL OU) ETE- 
' 3 35A hr NU! , "t , À M] M 
gov zt«gc TO Ov, «vro Ó& rO Ov Eig ÀezmrOTNTO uiraDoÀov zvevuaTixNv, 
A e , - 
xol zvtvuoTUAQV OÀlOV GuvtvOGuc, ticegyOuevog Qugdv nxsxÀeuGuévov, 
1 ' c - Lx - 
OztQ 00x ivOtysrou xove ve sjuévego: Ga)uevo: ivre On vzvgysw, voUro 
LÁ 
0d vO zevpeoig xol oUmO tic ÀemrOTve GvvevoOiv mvevuevuxqv. TÍ 
3 * L] , M - , N A LE , 
ovv qv TO ticclOov OuvoQv xexÀeiouévov ; &ÀÀo stage T0 forovQouévOV, 
?^ DRAN Mist", , , ? , ?, , M 
1 e)r0 TO éGrovoouévov; levroe mov ov Ovvqcn, Sioiysveg, qun 
e -. 9, A- 73 , ? , M 1 € - e 
OuoÀoygGer. cvz0 v0 icrovoouévov. EÀÉyysw Ge yeo Oi vrjc 00 Oca 
i] , b i] E] 
&xoifloAoyloc, imsvcav ovv, M) yivov &nicvog, aÀÀAa zuorog. "Eóciée 
' , 4 * 2 , , LT , à. M ? * , - * 
yeg rUzov ijÀov, xoi ?cr0z0v Àoyynuc, xol evvag veg ovÀcg cgijksv ini 
- , A - , 
TOU GogerOG, xcízsQ GvvevoGag TO GQuoc tig uiav &vorqra zvevpart- 


Car. LXIV. — 1. àv rescripsi cum — 2. cunoy edil. Petav. 
Petavio pro ty, quod libri tenent. 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LXIV. 359 


anima absurdis atque abhorrentibus in rebus servitutem patimur, id 
quod et tu aliqua ex parte dixisti. Cum autem ad vitam excitamur, 
anima servilute illa liberatur, ac spiritus continua deinceps admini- 
stratio succedit, quae hinc velut arrham ac pignus obtinet, perinde 
ae seriptum est: Sz spiritu. vivimus , spiritu et ambulemus; si autem 
spiritu ambulemus , actiones corporis velut enecantes vivamus.  Nullae 
itaque amplius nuptiae, cupiditates nullae, nulla continentiam pro- 
fessis certamina, nulli casütati lapsus contrarii, nullae denique actio- 
nes eiusmodi supersunt, quae in hac vita geruntur. Sed, quod sal- 
vator asserit, qui resurrectione illa dignati fuerint, neque ducunt 
uxores, neque nubunt, sed sunt sicut angeli. 

Quemadmodum translatus est Enoch, ut non videret mortem, 
et non inventus est. Neque vero ita translatus est ut corpus cor- 
porisve partem relinqueret. Nam si corpus relinqueret, mortem 
ulique viderel. Quare una cum corpore translatus mortem omnino 
non vidit. Siquidem vivo adhuc ac spirante corpore praeditus spi- 
ritali more, non animali, propter translationem illam degit, cum in 
corpore peraeque spiritali modo versetur. ldem vero et de Elia fa- 
leri necesse est, qui igneo curru in sublime est evectus, esse adhuc 
in carne nimirum, sed spiritali carne, quae non his rebus amplius 
opus habeat, quibus, cum in mundo adhuc esset, indigebat.  Cu- 
iusmodi est, ali corvorum ministerio, ex Chorati torrente bibere, 
atque ovilla pelle contegi. Sed alio quodam spiritalis cibi genere 
nutriri, quem ei occultorum cognitor eorumque quae videri nequeunt 
conditor deus suppeditat, penes quem ambrosiae et incorrupti cuius- 
dam pabuli copia est.  Animadvertis itaque idem esse animale ac 
spiritale corpus; quemadmodum et dominus noster a morte surrexit, 
non ut aliud revocaret ad vitam corpus, sed illud ipsum, quod ei 
fuerat, neque praeter ipsum aliud, sed ita tamen ut illud ipsum spi- 
ritus in propriam tenuitatem ac subtilitatem converteret, ac spiritale 


Gal. 5, 25, 


Marc.12,25. 


Cap. 
LXIV. 
Gen. 5, 24. 


4.Reg.2, 11. 


omnino conflaret. Quare et occ/usis ianuis ingressus est, quod in Ioann20,26. 


hac quidem vita corporibus nostris contingere non potest, eo quod 
conereta sunt ac crassa, nec dum in spiritalem illam tenuitatem coa- 
luerint. Quodnam igitur corpus est quod clausis ianuis est ingres- 
sum?  Aliudne quam quod in eruce suffixum est, an illud ipsum in 


crucem sublatum? . Quocumque te vertas, Origenes, non potes non, 


illud ipsum esse confiteri quod cruci est affixum. — Nam ipse te per 


accuratam "Thomae inquisitionem redarguit, cum ei dixit, JVo// esse Ioaun.2075. 


incredulus , sed fidelis. 'T'um enim clavorum vestigia monstravit ac 
lanceae, adeoque cicatrices ipsas reliquit in corpore, quamvis illud 


spiritalem in unitatem conflasset. Poterat quidem cicatrices ipsas 
Corpus Haereseol. II. 2. 93 


pag. 594. 


Keco. &'. 


354 SANCTI EPIPHANII 


7 ' Da XN ? ^ ? ? 5 : 
x(v. 'Hóvvero ovv xci vdg ovÀcg cmesiwot, cÀM ovx cxozígsu, Vv 
347 1 3 , P * Et M - 3125 ET " 1 
&éyEg o£, o Osnlore. Ago ovv qv v0 Guo v0 év v uvqusto vagév 
1 : , LI ' * LAE) ' , - ? , ^ 1 
r0 TQuusQov, x«l Gvv cvrQ Gvogrcv 6v vj) wvecroost. —Eócbs yao 
un e) - 1 , ' , c » [r4 , [4 PO 
xol Ocr& X«L Ófoguo xal Gooxoag, cg tionxtv ort, Elüsre Ou zvtUÜue 
, d € ? 2 e fdcico- y 2 - * ^ 
Gcgxoa xol ócrG ovx £yet, 0g Ogcré uc &yovro. log ovv sigmAO0t Qv- 
- À , 1 711. e ó [E p GO , lg a2 ? - 
oQv xsxAtiguévov; cÀX Vva Osibm Ovu Go uv éóTw, xoi ov zxveÜpue 
c M - M A - 
T0 Ogoutvov, cÀÀe cQ mzvevuemixOv, xoi ToÍ ye GUv apvyt] xal 9co- 
$0 d. , ) v» E AES 1 53a , 
vq XGL OÀm Tij évavOgozrnGst evrO Ov, cÀÀe zvevuoTLXOV, QUTO TO 
? 1 M 23:74A A 
mort zwyvutoig Àsmrousoig, cürO vO ióravQcuévov, xal avvO TO x- 
2 - , 
xoevQuévov cxgcvQrov, GvvevoOiv xol cvyxooaüiv rjj OrorWTi, xol 
? , ? 
oUxér, ÀvOuevov, cÀA sig dei Óiwuévov pmxéri &modvqoxov. Avéotm 
- ? i] —^- , ? , 
y&o Xoiozog ix vexgOv, cmagyn vov xsxowwmuévov: ovxéri emo9vy- 
? - ? , 
G4£L, Ocvoroc QUrOU OUXÉTL WVQLEUEL. 


"Iva 0$ yvdc xol rovro, Ot ijv aiviev cmeoym vÀwv xsxo : 

ve 03 yvàg xoi voUro, Óv | oyn và .uuévav 
, c X i] , Jj ? , - ? É , $3. 5 9 

Aéysvo, 0. XoictO0c, xai voí ys ovx avroU cobouívov cvíoracOoi, — 

ld ? ? ? ^ , r 1 — 
z90 cUrO0 yog cvíovqcav Ór evroU zietogog xol 0 víOg Te quoc 
, ? ^" , 

xol GÀÀor, xol Ox HÀ(o, xoi Ove "EAGcotov: &AM énciór] éxsivow metv- 

rtQ dvaGrevrtQ mzOÀw vtÜvqxocw, oUrO XoicrOg dzeQyr vOv xtxoi- 

, ? A M ? , ? , tT e , "MEN d 
wquévov.  Jvaorag y«g ovxévi ezt00vi)OXtL, Cg 1] ueÀÀovoe cvocracig 
* Mi Ld ? - lod ' / vj ! AE. ? i] - 
sivou Óid vrjc evroU Core xoi qilevOgoztioag. E06 £oviw cmegyi vÀv 
A ? - € A - 
xexowwmuévov, xol dvíorg 0Àov v0 ovtoU GOuoe GUv Tj OcOvqmL, T] 
b - 3.2) 

ovtoU 2vevOoo qoi; cvecrüco, xol unósvog && avrrj xaraAsipOévroc, 
» - » et , ? ' 2 , M , 

OUTE Guo, OUTE értQOV 7i. Ov yag éyxovolcterg viv apvyqv uov sic 

"Aiüqv, ovó3 Oct vv 0cióv cov iüsiv ÓepOooev. Kot r0 uiv mpl 
wvyus iv rà "44i equatver vo. wr) xovoAskciptor, vov Óà Ociov, lva 

- , , 2 , 

üs(Ém v0 Oci0v cÓuc, rO ux £ogexoc ÓlugOogav, cÀÀe cvacrav cÓia- 
q9opov v0 ronjusgov, xol vij ep 9oooie cvvqvouévov slg vov alive. 


- 


5 


ZU 0i pdoxtc, 0 ovrog, reUre TG GOQurO tivot rOUg Ütguorí- 

- ? - - ? n - , , A i] i] 

vove qyitQvog, ovOauoU jg cxoÀovOiag roUrO0 $yovoge, dÀÀa Óic cc 
iv col ém. doyijc ónéouero xoroAn9évro vijg &no vàv "EAMjvov i8vo- 
uU9ov Oi0acxoAleg, xoi uà vOv ixsi mogobuvOfvra cot xoxorQozov 
AoyiGuOv Tijg ztgi vig &vecrecsog czuiGrlog, qui 0$ EAkvov rdv 
M ? , c i] A Ll ' E] , 

cs elg voUro cyeyovvov. 'O yag awvywxog &vOgozog, qnoiv, ov Ó£- 
qfvoL rc TOU zwVeUpeTOG" Qoi ydg cürQ £orw, Ürt zvevuoriXG)G cva- 
xglvevot. Ei uiv ydg 90 Tijg mgexong oL qwOvsg voig mtQl TOV 


PANARII LIB. IIT. TOM. I. HAER. LXIV. 990 


abolere, sed id tamen noluit, quo te, furiose, convinceret.  Quo- 
cirea idem tum corpus ostensum est, quod in tumulo triduo conse- 
pullum fuerat, ac cum ipso in resurreclione suscitlatum. | Quippe 
ossa, pellem carnesque demonstravit, ul dixit, dete quoniam spi- 
ritus carnem et' ossa non habet, sicut me videtis habere. Quomodo 
igitur clausis ianuis subiit, nisi ut corpus esse quod aspiceren!, non 
spiritum, probaret, sed spiritale lamen corpus? Quamquam erat 
illud cum anima et divinitlale, totaque adeo hominis nalura coniun- 
clum. Sed spiritale erat, ut dixi, et quod crassum olim erat sub- 
tile redditum, quodque in crucem actum alque obnoxium fuerat, nul- 
lius amplius polestali subiectum, atque ila cum divinitate coniun- 
clum, ae veluti temperatum, ut non amplius dissolvi posset, sed 
morlis expers in sempiternum maneret. — Surrexit enim Christus. ex 1.Cor.15,20. 
mortuis, primitiae dormientium; non amplius moritur, mors illi ultra 
non dominabitur. 

Alque ut illud intelligas, quam ob caussam prémitiae dormien- Cap. 
tium Christus appelletur, tametsi non is primus omnium surrexerit, — LXY. 
nam ante ipsum Lazarus per eum excitatus fuerat, nec non el vi- 
duae filius, et alii quidam; adde et nonnullos ab Elia atque Elisaeo 
vitae restitulos: ut illud igitur intelligas, sic habeto: cum omnes 
ilii qui resurrexisse dicuntur iterum mortui sint, merito Christum 
primitias appellari dormzentium, qui posteaquam resurrexit non am- 
plius moritur, quae est futura resurrectionis ralio, quam illius vitae 
et humanitatis beneficio consequemur. Cum autem sit ille primztiae 
dormientium, integrum eius corpus eum divinitate, hoc est quicquid 
ad assumptam humanitatem attinet, resurrexit, nihil ut omnino ex 
ea relielum sit, non corpus aut eiusmodi quiddam. — Voz ením dere- Ps. 15, 10. 
linques animam meam in inferno, nec dabis sanctum. tuum videre cor- 
ruptionem. Ubi quod de anima in inferno dicitur, non esse deslitu- 
tam significat; sanctum aulem addidit, ut sanctum corpus ostenderet 
quod corruptionem non vidit, sed post triduum incorruptum et im- 
mortalitate in aeternum praeditum surrexit. 

Tu vero haec nostra corpora scorteas esse tunicas affirmas, 
cum id oralonis consequens series refellat. Sed haec ab illis tibi 
seminibus, quorum ex gentilium superstitione ac fabulis satus ex- 
cepisti, iniecta videtur opinio: nec non et ex impia illa ratiocina- 
tione infidelique de resurrectione dogmate, quod in te indidem exci- 
tatum est, el a Graecis, qui eo te deduxerunt, est profectum. 
Animalis enim, inquit, Aomo non capit ea quae sunt spiritus; stultitia 1.Cor. 2, 14. 
enim est vlli, quia spiritaliter examinatur. Enimvero si ante viola- 
lum mandatum tunicae primis nostris parentibus essent oblatae, non- 

29 * 


pag. 595. 


Keg. &&. 


pag. 596. 


356 SANCTI EPIPHANII 


A , ' M - 
"Aódu dylvovro, zuOavov &v cov v0 qjtÜcuo, xol Óvvcusvov &onarij- 
cct. "Ore Óà gaívsro, uev Tov Evav mÀaGOQvot, mo9:v !w doe 
? M , D L| 
ixÀdrrero, dÀÀe c-0 GOpuerOoG;  Zh5iov: imépols yao, gwoiv, Éxcra- 
cuv iml vov L4ücgu xoi Vzvocs, xoi Ae uíev vOv mÀsvoGv cUroU. 
, , ? 2 
IlAzvoc 03 ov0iv Éregov vvyycvei, dÀAd Ocvíov. "WSiuxodowQos 0À céoxo 
- ?, - , - 

&vr «Ure. Xegxoc 0i Ovopofouévqe, mg fri mgogÜoxüror x vovtNg 
L A. , M , » , 3 p c 
zoíncig; Kel «vorégo quot, llouccusv evOgozxov xov sixove qus- 

[d - ? M] ^ - 
vígev, xoi «c9 OuoicoGiv' xal fAer, quoi, yoUv c0 vig yng, xoi 
E] e. - A 
ÉxÀacs vOv GvOgomov. 'O 0b yoUg xoi Guo ovüiv fregOv iómw, cAÀd 

- 5 / 31 75 NT. a5 Y 5 idi ENT 3 
GOuo. Eire usréímawa, Kol cvooroc 24ücu m0 voU vnzvov tmt, 
- - - - ? € M - 
To)ro viv ócro)v ix rv OGrQv uov, xci Gcob ix Tzg Gagxog uov. 
Ovzo Ó& Ü [ Osouc U ) € coU )wrÜcuo GÀÀ 
vro OP qywdvsg oí ÓsgueTwVOL, oUm TO ztaQc GoU iwpsÜouo cGÀlyyo- 
b ? - - - A 
govutvov vngysv. "OcroUv voívvv ix vàv OcrQv uov, xoi Guob éx 
- E ET 3 3 c 
TÀv GugxGv pov, Ójiov 0r, GoQucre 16«v, xoi ovx Tv &GOporOG O 
c ec rn 
"Aódu xol s Eve. Kol fAefev &mO voU bvÀov, xal fgeytv, og vmt- 
9 9g c A - LI , ? x K LI 2 A 
voOsvQq vx0 ToU Ogtog x«i yéyovev iv magexo5: Kot mqxovG6s vuv 
1 - - - ? - J 1 M 1 
povqv rov 0:00 z:gurerOUvrog év vQ llogeÓtíóo vo Ótiivov, xoi 
ec , - -25 
ixovfq 0 üdu xol « Evo iv và EvÀg: xol 0 0c0g quou và "Adop, 
Ilo) sb; 0 0i &eyyOusvog &moxgivevoi, Tüv qowwv cov qxovou, xoi 
? , [v4 , , A X € »» MI i] 
éxgUfmv, Ov, yvuvog tiui.  l'uuvov 0$ &go zoiov fÀeys, vov apvywv 
» *?N A - A M , En bz , » -| M] 
GÀeysv, d] vO Guo; vc Ó& pvÀÀa v$G cvx?G vivo fOxsm6, vyV Tpvywv, 
^ ' - ' L 3 ' e M 5 ; 3 35 - 
3 10 Guo; Kot Tig cov size, goiv, or, yvuvog ei, e ua] ezt0 TOU 
i , , , A ^ 259 , - 
Évlov, ov éveveiic uv Gor rovrov uovov wi) goysiv, cz cvroU &gayto; 
Kot quqcw, 'H yvyvi] ájv £ücoxéc uoi Ó£0cxé uoi, xol Épeyov. Ilo9cv 
hy 28 9 (d 1 YA 9.2 A - À E , ? M - , 
$dó08q x yvvi, &ÀM m &mO vig mÀsvQüg, rovrécriv cezx0 vOU GOypa- 
rog, 7ztQuvr TOUG ywrOveg cvroig OoO5vor; Kol vij yvvowxt uoi, Tt 
- D c 
rovro émoígcac; 'H 0i, 'O Ogg sjmevQoÉ us, xot Époyov, xoi £Ooxe 
90 &vOol 'O 6i 9«s0 P QyeL TT) , y xol Tü 1 1 
v &vügl uov. P 9cog imeyci vv wavdgoav, xal vf yvvouxl vv 
, - 2 , 1 €- - 1 LA 
0üvvqv, xoi vQ QvOgozo T0 iv (ÓgQr, geysiv vOv Ggrov, xoi uera 
vaUra Afysu, Oov, J4Ócyu yíyovsv Og sig dE qudv: ux move ixrsiv 
pets , m yy g &g £5 1]H uj 1] 
i] E io c0/ RJ , , , LT M 
viv qeige xot capmra, voU £vÀov xai guym, xoi Cucsrow sig rOv eiovo. 
? c ^ 
Koi us9' frega, Kot émoimcsv 0 Os0g yivog Ósguavivovg, xai évé- 
M ? [^ —- 
Óvcs vovg ztgl vOv Ócu, xoi iiffoAsv avrovg ix voU llagoüticov. 
Co e , c i] b A 
Kol og&g Ovi weroi0g 2] ztcQc. G0U xcuvorouovuévr xevogpovie. — Iloo 
' , 9. A ? 
?5x0G0v ydg ygóvov nccv coucre Toig ztol vOv -4Ódg; 
b - , 
Ei óà voUv0 6s &voxgivet, xol ov Óvvacor qyvyusdc Oevoovusvog 
mw , - 
T0) mveUperoc ÓfbocOor vrv ycow, CziGrs, xoi émfuswvo vv &míorov 
- - , 
vvyyovov, Aíys uot. &xeovqv vnxoQsoiv àx QcoU ysyovviav, mocnv Eye 
p) 
rjv Qevporovoyiav xci famiqhw; —lló9:v ib ovx Ovrov ovgavoOg rÉ- 


Car, LXV. — 1. 65) ego rescripsi. Libri habent ó&. 


PANARII LIB. IT. TOM. I. HAER. LXIV. 257 


nihil probabile tuum illud foret mendacium, et in errorem posset in- 
ducere. lam vero post Evam in lucem editam esse confectas appa- 
ret. Eva porro undenam est nisi ex corpore formata? [d vero 
manifestum est: Zmm/sit enim, ait, soporem in -4dam, et dormivit, Gen. 2, 21. 
et aecepit unam de costis eius. — Costa vero praeter os nihil aliud est ; 
cutus loco carnem aedificavit. Cum igitur earo nominata sit, qui tan- 
dem structura illius expectatur. Sed et paulo ante, Fac/amus, in- 
quit, Aominem ad imaginem nostram et similitudinem: et accepit, in- 
quit, ZJ/mum de terra et formavit hominem. — Atqui limus et caro nihil 
sunt aliud quam corpus. Deinde sequitur, Ef exsurgens Adam e 
somno dixit, Hoc nunc os ex ossibus meís, et caro de carne mea. 
Nondum erant pelliceae illae tunicae, nondum confictum illud in al- 
legoria tua mendacium extiterat. [taque os ex ossibus meis, et caro 
de carne mea, manifeste de corporibus intelligenda sunt, adeo ut 
Adamus et Eva corporibus minime carerent. —E/ accepit de ligno, 
et comedit; prout serpentis astu deceptus atque in deum rebellis fuit. 
Et audivit vocem dei ambulantis in Paradiso sub vesperam, et abscon- 
dit se 4dam et Eva ad arborem.  'l'um dominus Adamum interrogat, 
Ubi es? At is deprehensus respondit, /ocem tuam audivi, et ab- 
scondi me eo quod nudus essem. Nudum vero quid tandem dixit? 
animam, an corpus? Deinde ficulnea folia quemnam obtegebant, 
animam an corpus? — E! quis tibi dixit, inquit, £e esse nudum , misi 
quod de ligno, de quo praecepi libi ne comederes, comedisti? | Ad 
haec Adamus respondit, JMu/er quam dedisti miht dedit mihi, et 
comedi. Cedo unde mulier data fuerit, nisi ex costa, hoc est Adami 
corpore, antequam tunicae illis attribuerentur? Porro mulieri dixit, 
Cur hoe fecisti? At ila, Serpens, inquit, decepit me, et comedi, 
et dedi viro meo. Post haec deus execralionem inflixit, mulieri sci- 
licet dolorem, et viro, w£ zm sudore pane suo vesceretur. Quibus 
facüs adiecit, Ecce .4dam faclus est sicut umus ex nobis: me forte 
extendat manum , et. attingat. lignum, et comedat, et vivat in aeter- 
num. Postea, Et fecit deus tunicas pelliceas, et induit 4dam et uxo- 
rem eius, el eiecit illos e Paradiso. Vides quam inepta sit nova illa 
a te excogitata et inanis opinio. Nam aliquanto ante tempore cor- 
pora primi nostri parentes habuerunt. 

Quod si te illud examinat, neque potes animalem in modum 1A 
ista cogitans spiritus gratiam percipere, o infidelis homo et infideli- 
bus deterior, dic mihi sodes, quantum unumquodque dei opus habet 
miraculi? Quomodo coelum ex nihilo in sublimi porrectum est et 


2. mxocoU placuit Petavio. 


Kco. &E. 


358 SANCTI EPIPHANII 


vurer dv uerto oo GvomemireGuívoc; m00cv iovüBoO9q o hg xoi 
1237 
ixtícOn, xol Gslqvn, «al vt Gorgo; ix olov monrorizov Vinc Ep 
jj yi, && o)x Ovrov ywopívg; &zo moíov gvcosov évwQu9w v& 0n; 
- e - - 
zmó9tv 1 GUGTQOig OÀov voU xOGuov, x iE ovx Ovrov vÀ Os:Q mogi- 
-— , - Eu e , lA] r | , , M , 
GOsiGw; z0O0tv vOV vtgQv c] GvGraGic, 2] vzO Qiéiv Gxémcy vOV ovQa- 
T , ^^ A T En 
vóv; zOÜtv roU xQvorrog xol vig GxvigOg Oud ztgocreyuorog 9:09 à 
9 ^ . - [u , - 
$soczovri cvro) Moo; o zoguóuog; zog vnv Éviivmv ócf0Oov sic 
P , 1 , , Ser s , ld A Ld *- 
ogLv ueréfoAev ! évewvycgévov xot &ozovro; z090cv 71) 4e1ot To IMoj- 
cícoc ?r0 tie yi0vo uezo(joMeaOor; | OUrco xol vóve qO£Aqcsv 0 cóc, 
$* 1 - E 
0 GziGrEe, Xe Ósguorívovg quos yrrivog &vev Cocv, Gvev TÉqvqe zi- 
A , , A , ? , r? , ? , - 
vog «vOgocozLvVqg xot zoÀlvuoogov éoyaoieg cjuo O&Àov émolQcs roic 
LI A 5 i [- , ^ [4 ? , ii ? A : d ;.! £É 
ztQL TOV ZÁÓcu, cg &zegync co 9&AQ6t, «oL ovoovoc xol vo TtccvrO 
Li 1 LI , , 2 A ? 2 , 
ytyívqvo.. — Kot meQt rovrov z0ÀÀaxig $geuev xai év vÀÀoig vOTUOUG 
1385 , D - H , * v , e , 
xol evorígo. Kel voic uiv Boviouévoig v0 fv cvvrouoc m] oc cq0íc, 
e ^ ^ 
xol süQvélsyxvog v| woxomuGTÍA* Toic Ó& ux OfAovoi vO Tijc GoTwolcc 
xoro0£tacOor ÓrbnGxoAsiov ovÓS 0 m&c aigv zooc ÓvAoyrv é&aoxéctis, 
- 3 - 3. - 
xogpevovonc &sb ve cxomc Oixqv eonióoc, xci và oro Bvovogc, roU 
A , - 
uo] xozaüé£ocOer, goviv énodovrov, ? gaguoxotrot ve qeouexevouévn 
i] - i M - , ^ Mi RP - , , 
z«oc GoQoU, xorc TOv Otiov Àoyov. Toig 0s víoig vüg oÀn9tiac, 
3:5? , 24) » ' , [d , , , 
otuort, cgéluuog ovx OÀiyog, x&v vs ÓLc zÀctOUG O Àoyog &ignuévoc 
ivyroU9c uoi xeizon. 


? 
"EAeUcouot 02 sig vov zegl evooracsog !Aoyov. ?"Orav yog iÉo- 
— $3 
moTyOQe rovc cyvootvroc, T0 GOv poovque vmopoAiousvog, c ueroto- 
zóvs, xol simne, 9 Twig rÀv cmÀovorígov vouítovct roUc acefeic uj 
, 4 , , A cr Ht 1 ? 4 e 

vevEscO ot ^ cvocréctoc, || «ol vorsgov Osíbm vovg avrovg c«mAovort- 
govc z&Àww igevcouívovg vm0 co) Ort, lloíov cojuerog foror v àvc- 
Grec; xol cc dvrezemv0QQGtic Óu GtevroU Ex moogohmov rÀv dzÀov- 
Grígov xorc 6i Àsyouévov (xol ydo voUro 9&veyxy cao Aéy&w) 
&yo90)0c dzoxolsiv rovg «nÀovcrígovg zewoe col Asyouévovc, o0 Oid 
G Ü o Ào ov0P vÀ ÀÓyo G ] y& de r5 eAq9si 7 
tevroU O ÀOyoc, à Àoyco cov x yagic, cÀÀd vij eÀmOso, Tij 
; , , X , ex c / , E Y 
«voyxoatovon cs Àéyswv vOv OovÀov voU OtoU DeAriorQrOG vt xoi cya- 
$O0rqroc vexuijoww. — Kol ydo xol 90 ixr0g Àdyog AÉy&i, " -AmoUg Ó 
ub9oc vic cAnOtloc. "AnÀoUg 0b siOautv vovg dx&xove Àéysw oig 
2 v ES - , , - , ' $8 TY 3v 
&zoivog zt«ge TO GorTot éugéosror ztoÀÀoig vozo:c, v0, 9 ItvecOs ax£- 
QotoL Gg ztQiOTéQol, xoi rO, "Aotrs và mou0ío PAOtiv mQOg ut, rÀwv 


Car. LXVI. — 1. Vulgo érevyo- Car. LXVIT. — f. Plenius cod. Ve- 
u.évov. nel. cou éx toU mxourou waluoU AOYov. 
2. Vulgo tà. 2. ov àv cod. Venet. ubique. 


9. Libri vulgo qapyuaxoUtat qaplua- 3. Cf. supra cap. 10. et cap. 12. 
XEVOÉVT]. 4, Post vocabulum &yaotdosQg usque 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 359 


expansum?  Ündenam solis ille fulgor accensus est, aut ille ipse 
cum luna sideribusque conditus? —Quanam vero ex priore materia 
translata terra est, quae est ex nihilo producta? Quonam ex na- 
turae genere montes excisi sunt? Unde tolius universi conslitulio, 
quam ex nihilo deus peperit? Aut unde nubes conflatae sunt, qui- 
bus repente coelum obducitur? | Unde culicum cyniphumque vim dei 
imperio servus eius Moyses comparare potuit? Quomodo ligneam 
virgam animatum ac prorepentem in colubrum convertit? Qui fieri 
potuit ut Moysis manus in nivem commutaretur? Sic igitur et tum 
deo, mortalium infidelissime, placuit, ac pelliceas, et quidem veras 
tunicas, sine ullis animalibus, sine humanae artis ac multiplicis 
operis adminiculo primis nostris parentibus simulatque voluit confe- 
cit, non secus atque inilio simulac voluit coelum atque universa 
producta sunt. Ceterum de his nos saepius et aliis in locis et supra 
disputavimus. Atque his quidem, qui vitae desiderio tenentur, sa- 
lutis est expedita ratio, et infidelissimi erroris confutauo facilis. lis 
vero, qui salutis disciplinam ac magisterium repudiant, ne integrum 
quidem seculum potest ad disputandum sufücere; cum illorum aures 
perpetuo, aspidés instar, obsurdescant: quae aures suas obdurat, ut 
non exaudiat vocem incantantium , venefici incantantis sapienter, ut in 
sacris literis scriplum est. Veritatis porro filiis fructuosissimum 
hune sermonem confido fore, tametsi latius illum hoc loco prose- 
quamur. 

Venio itaque ad institutam de resurrectione disputationem. 
Cum enim ignaros deceperis, ac tuam opinionem pro vero dogmate 
subieceris, itaque dixeris, Nonnulli e rudioribus impios non putant 
resurrectionis compoles futuros, || et postea iidem rudiores rursus 
abs te interrogenlur, Cuiusnam corporis erit resurrectio? et cum 
tu haeseris, ne ipse in eorum qui secundum te rudiores appellantur 
(nam hoc quoque aperte dicendum est) persona bonos appelles eos 
qui a te rudiores dicuntur, non per te erit responsum neque tuo gra- 
tia habenda responso, sed verilati erit, quae te servorum dei quae 
sint emendationis atque bonitaüs insignia dicere cogit. Nam gen- 
&le quoque proverbium, Simplex, ait, narratio veritas. Simplices 
vero consuevimus innocentes vocare, quibus multis locis a salvatore 
laus tribuitur, uti, Zsfofe simplices tanquam columbae, et, Patia- 


ad verba oU yóvoy yàp toUto écttw in —— 6. 0 éxt0c Xóyoc. Cf. haer. 66, 10., 
cod. Rhedig. et Ien. et editis libris lacuna ubi Marsipus quidam appellatur | ,,z&v 
interhiat satis spatiosa, quam nunc demum | éxxóc Xóy9v QuUcoQoc.' 
explere licuit ope codicis Veneti, omnium 7. Euripidis est Phoeniss. 472. — Cf. 
inlegerrimi. Seneca, Epist. 49. 

5. dk xno« Qc Aéyety cod. ms. 8. vivecSat cod. ms. 


Exod. 8, 17. 
Exod. 4, 3. 
Exod. 4, 6. 


Ps. 51, 5. 


Cap. 
LXVII. 


Matth. 
10, 16. 
Matth. 
19, 14. 


pag. 597. 


360 SANCTI EPIPHANII 


[d P , ^ E 
ydo voiovrov iGrw «| faciktlo vív ovgovdv, ? rovrícw, vÓv dmov- 
e , e E 
crérov. AmtxolOqcov ÓÉ coi of emAovortQor, c Àéysig, vovrov vOU 
z 3 3231179. 7 , 
couorog ov zegiaelue Oo. eive vijv evciovorow.  AvremogoUusvor 03 vmo 
-— e E ? 2 
Go xoi igorousvor, "OXov y] uégovg; evrol evroztoxoivovzot Aéyovzsc 
—. E A M] - - 
0r, "Olov vo) copgoroc.  Z0U 0& xev Tqv ué800ov vc !? zoAÀÀHüs 
- , A - 
gÀvegioc qeoxovrog wrüiv voUro ÓvvocOor, Ow vd ix vÀv Goudrov 
, 
éxgevGavra onore vt xol GGoxeg xoi Tolyuc, xol rc cGÀÀe ie mrvé- 
? J e! ' , Y , i 
Àov liigquéígov Qéovra xot woxvoov xoi cxvBolov, zoÀMje Gov 
- - , [u 
vig largocogicriXTG xoxomnícrov yvapuc 1? weyyovelo, oc xol djó Oc 
T f. c [u - 
zolÀdv iEgAsybév cov vov puvOomoiav 1? 0 xcov qudv mzosofvruc 
A ? 1 3:12.07 RJ - 
xol poxeoioroc &vwo, xci IMrO00ioc. -4ÀÀo xot ig vuv, vv cpu- 
- 24! , , » M 23 ^ , /, 
xov, OÀLya dcxovotu.  ll&v yog cet vo Cmvovutvov xoOwoorerov 6- 
- M - ? , 
vtiruL, TG Ó$ zsguvre TOU xoO0o090U czo[ÀÀousvo cxorofurqre icri. 
To ' e Joy 2g 0À "E e - (2 tm. Zg; M n J Hn 
0 ydo [pueriov ici OÀov dE Ove vijg vig Eoysv vov [orovoylev, xoi 
Nou A - - , L4 - 
cro uiv Fori vO &7-0 ToU [Gr0U cjwvOjievov , oUve evvQ ztoocriOcuevov 
» , , E hy h) óo 34 c c ' - 
ovre cporgovusvov. Kvagsi 02 Oi00uevov !*ovy q66ov, Gc zteod vo 
, ? A ? , - - 
xvogéíog, cmownmOnesror, cÀÀd zrvQ cvtoU vOU xvogéog rsÀet0ToTOV 
; ' , c S mw d , c ? M Y 2 
dor, «opufousvov, og Ó5Aov mz&ci xaOéfcrqxsv, cg «vrO0 uiv fowv iv 
? -J b v - 
vseióTqT., ov0iv ÓB usiov cue ysyévgvoi mv vàv óvzov xol rác 
, - - , L ' ? , ? M M nt ad ick 
czopoÀgc vae c«xe9uooíoc, xoL ov zvcvrOG zt0U ÉztiÓT] TOV QuzOV GzÉ- 
M - , ? - 
Bolev, voUrov fvsxe uere ToU Quzov dzoirmOünosroi mrcQ ajuGv O 
? ^ [d 
veyvivqc , cÀÀd ero vO [ucviov Gdov xol vyiig xol xoOeoorarov. 
ec , M w 
"Exvtgov 0i zw vmoósyuo.  lloge col uiv ydg msgl vv Éxxowogué- 
Lr , . 
vov Oi gàsBoropuÓv xoi voonucrov xoi cxv[oeAov xol ixxolcsoc 
, e 355 - e 
15 gzvfAoQv vt xol uvxTQoov TO f5rmuo zegnvíjy89q: cm evrQv Oi Ov 
, ? , i] - 1 
&pye evorgemjon.|| Ov uovov ydg rovr0 iorw iv couori, dÀÀa xol 
, 32 Uf" - , e , - € Hi , » , A 
xXvo0oÀc i$ quOv gQvsrot, cg tiztiv, qOtiQeg, XoL xovetg, ovre ÉXTOG 
- , » ? M - , 
TOU GQuerog Ovrw, ovrc «70 ToU coporoc Aoyifousve. — Kel ovósig 
, A - , ^ 
zov imtfwuqos xóvw Tqv éx voU coporoc éxuorDsicoav sig megumolnotv, 
cÀÀd u&AAov sig evetosciv, ovói OiugOogev viv iE avrzo yeyevqu£vnv, 
»ge* , ' , 3 , | , V6 73-3, 2 8 d "o; 
ovós £nutev vuv vovr5Qg az0Àtiov qyncowo vig. Te cq auQv Quévra, 
A , , - c - 
t) «ol oUTOQ UzcQytt xcvc TOV GOV ÀOyov, OU uOQQg ze 1uOv turm- 
- (v - ? A 
9acerwi, ovOP Qt0g vaUre tig uv GvGraciv cy&yor, cAÀc Olxqv óv- 
- - c - ? 
zov iE e)roU roU [uoríov vVzceoyovroc, cm cvroU OP Ór sUxoGuíav 
E] / E , / LETS ' - Yi» 
czofAq8évroc, 19 iv Ocvrégo xeroAsbwsiev, ixsivo Ó& cogo vO fv- 
€ , - - ? , - 
cbe ([udriov gars Asimov, jure mtQurrOv vjj evrOU cyoQormt, Tijg 
A e h A 95- F Ile A 9.72) ó € Ei ó2 , 
réyvme 0 Óquuovoyog dycyow. — llevra yoQ ovr Ovvarti. Ei à ovy 
c; 35 17 35 ' , 5 ' ? - , 2 , 
ovrog «v, 1? à vog qoévog aimo sic ix vijo moÀvioyov Gov énwoíasc, 


9. Medio vocabulo covcéott in cod. Ve- 12. uoryayta cod. ms. 
nelo incipil fol. 386. v. 13. Idem anonymus doctor iam supra 
10. tc &x xoXArjc habet cod. ms. cap. 8. significabatur, eiusque alibi quo- 


11. é&npcpóv habel cod. ms. que passim fii mentio. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 961 


mini filios ventre ad me, talium entm est regnum coelorum, hoc 
est simplieissimorum. — Responderunt autem tibi rudiores, quos di- 
cis, huius quo circumdamur corporis resuscitationem esse. "lum 
vero denuo compellati abs te et interrogati, Utrum universi, an 
partis? illi, Universi corporis respondent. Quod cum tu secundum 
modulum multifariae tuae nugacilatis fier! posse neges, propter san- 
guinem qui corpore effluit, propler carnes et crines, propterque alias 
res quae per sputa quotidiana, per nares et stercora effluunt, ecce 
grande luae quae pravam fidem sequitur medicae rationis venefi- 
cium, euius nugas jam supra confutavit ille multo potior nobis senex 
beatissimus, et Methodius. At etiam a nobis, qui parvi sumus, 
pauca audies. Quicquid enim quaeritur, purissimum quaeritur, quod 
autem superest, reiectum a puritate est et non quaerendum.  Vesüi- 
mentum quippe absolutum ex quo texturae opus passum est, ipsum- 
que est illud quod de tela resecatur, neque auctum neque minutum. 
Quod cum fulloni tradideris, non deterius, ut a fullone, repete- 
tur, sed eiusdem fullonis cura perfectissimum redditur, ut omnibus 
clarum sit et hoc esse in perfectione et corpus esse nihil imminutum 
nisi sordibus et spurcitie quas abiecerit, nec futurum esse ullo 
modo ut iis semel reiectis ideo cum sordibus illud a nobis reposcat 
arüfex, sed ipsum potius vestimentum salvum et sanum et emacu- 
latissimum. — Alterum vero rursus exemplum. — Ápud te enim de eis 
quae per sanguinis missiones et morbos et stercora, perque sputa- 
minum et mucorum retrimenla excernuntur, quaestio inlata esl: al 
tu iis quae profers ipsis refutaberis. | iNon enim unum illud inest in 
corpore, sed ex nobis etiam bestiae nascuntur, pediculi videlicet ac 
lendes, quae neque extra corpus sunt neque in corporis ulla parte 
numerantur. Ac nemo exceretam ex corpore suo lendem, ut con- 
servaret, quaesiit, sed ut necaret potius, neque illatam ab ea per- 
niciem adsciscit. Sed neque si perdita illa extinctaque fuerit, id in 
damno reputabit. Sic quae a nobis fluxerunt, tametsi ita tua fert 
opinio, a nobis ipsis nequaquam stolide requirentur. Neque illa deus 
in conflandis nobis componendisque restituet, sed tanquam maculam 
relinquet, quae ex vestibus exorta nitoris eleganliaeque studio di- 
luitur, illam vero perfectam absolutamque vestem, neque mancam, 
neque redundantem, pro singulari artis suae peritia artifex reficiet. 
Omnia quippe in eius sunt polestate posita. — Quod nisi ila se res 
haberet, o hominum insanctissime, atque ex verbosa illa calliditate 


14. oUx «joco» cod. ms. prae ipsa carne. Male igitur interpre- 
15. Voce xrvéAQv in cod. Veneto inci- (atus est haec verba Pelavius. 
pit fol. 387. r. 17. « correxerunt Cornarius aique Pe- 


16. H. e. negleget, nihili aestimabit (avius, Libri habent ac. 


pag. 598, 


Keg. En. 


362 SANCTI EPIPHANII 
e - , M L2 ^ e 
eiyzv &ge 0 GT1]o sjuGv xol xvoioc víog roU Oto), 0 2À8dv Or Gcga- 
— " "n € , A ip - - 
Àeiev 7zt&cov vije 2juevégorc Gorje zrovoecOotr v1v qv &zíüo, iv £avzà 
- ? , M - , Bernd 
r£ TO mÀtióro dvervzOGCusvog eig vv vije etie zto0c qu&c Gvcra- 
b * ? - 
cw, uégog «UroU siycv cz00éG0oi, uéígog Ó& ieytigar xord v5v uv- 
, 5? ' A , - , 1 z 
9405 cov &vacoxsvav xot zÀq9ovg Àoywuov ueroitov cviAoynv, o gi- 
, MC ' DUIS , 1 , , , 
Àovsuxt.  AvrOg yeg tUÜvg OwcÀéyyov Gov vOv rQOzOV QoGxeu ÀÉyov 
- M ' - 
Ort, "Edv ww 0 xÓxxog oU GÍrov ztGQv tig vwv yTv ezo0evm, uovoc 
? 
uívet, idv 0b meoQv dmoOdvo, molÀoUg xOxxovg gígsi. — Kol vvo Goo 
2 , , , 2 ' n , M ^ , 
&eye xoxxov;  lloavri vo Googég éoTu «ot cuoloynvot ztovrt v xoouo 
^" - , d - 
Ori ztol £avrot &Aeys, vovréGtL zegl voU GoJuaToc vijc Geoxoc vije eyloc, 
T ? m - 
4c éxo Moegíog sttÀmgps, xoi Ogg cvr0U Tig $&voavOgomwotogc. To ói 
E - " A - - 
mtGtiv xol czoOanvsv, cg Àéysi, Omov v0 mrQu«, ixei Gvvoy9ocov- 
E ? - Ld , 
Tui oL GtrOl, zrtQl vi] (TOU TQumMéQov v0U GO»woToG xoruajGec e PAsysv, 
c , Ad 
06 xol «vrOg OuoAloyqosic. .H yag Os0TQc evroU cxolumroc, GzrOTOC, 
" , - 
cxgurmroc, CrQezTOC.  AméÜave vo(vvv O xOxxoc TOU GírOvV, xoi dvé- 
[y 4 E. ur , 9 p» "^ M , ep T8 N , 
6vq.  Oàog ovv o xoxxoc «véoTQ, s] Àtiuue ovroU avéorq; GÀÀog xox- 
A A Ld ^^ ? A ec ? , 1 * M Ul -2 A 
XOG Tv«Qc TOV Ovr&, T7] C&'UTOG O (v tig TO zivoi, TO Ói« vOU locno 
, 2 , Xo , "a 1 D' 9 , 
xexw0svuévov àv cwÓovi «ot év uvquart «ow ve9iv, &vécrg; lav- 
DÀ ? 2 , J , ? , ? , e MN 
vog OT, oUx &gvaucou.  Tivo voitvvv evquyythtovro éygyégOot oí. &yysiot 
- , r ) € ? d M - 3-. 
roig yvvoibtv; eg qoot, Tiva Gursive;  ImooUv rov Na&ogoiov; evé- 
€T b M , [y - 
Gr4, OUx toTiv (0t: ÓsUve, iOsre vOv rOzvOV. flori fAtye, zieUve, iüse 
A 2 E 
TOv TOzOV, xol Gvver(GoTe TOv fSoryfvqv, Ori oOx Evi Aeiuue. xeluevov 
- ? E] bd ? 
ivrov9o, cÀÀAd 0Àov cvíoórg. Kol 0mcc yvdc Ori 0Àov avéotQ, Avé- 
, € , , ' - 
or5, oUx Covwv cÓs, lvo czoxoovoo Gov Tuv qàÀvegíoav, Ori sigue 
? - ? , J ? ? 9g e jd t * 2. A ^ - 
«Uvr0U0 ovx iyxovtit(pOn, cÀÀ cvro vO qÀoOtv, evro TO vvyjOtv Tm 
À ,F ; ? M A 9i d A - o J , Qi 3. 393 9 , 
0yym, eUrO rO xgor59iv vxo rQv GogiGolov, «vro TO éuzirvoOév. 


Kol ví ot ve zÀr9n Ayeiwv z90c FAeyyov rovrov voU deswoU xol 
ztolvxóumov Tijg iv oUrQ ysvn9slonc gÀvagíac; "4o« ovv de &véorm 
acl f£avroU vO Gp Éysiotv, oUrOG xol quc &ysoti. m0 rovrov yao 
Jüóciésv 0 Gyiog &mocrolog vv «uv iziüe, qrucac Ovi, Ilàg Ayovot 
rweg iv juiv Ori QvdGraGig vexoOv ox Forw; si 0$ dvaGracie vexoóv 
ovx Éóri., ovi XoirOg iywysgrow, ei Oi XoworOg ovx Piywytorei, we- 
vóv gc TO x15ovyuo uv, moroio xol  zíGrig "uv, sUQiGxOQusÜc 
0i xol apsvüoueorvosc toU O:00, Ori simousv, "Hystge vOv XoiGrov, 
xol rc fc. Kol Vortgov imipéíos, Afyov, 4fti v0 pOagrOv roUro 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 963 


in amentiam converse, poterat utique redemptor noster ac dominus 
deique filius, qui idcirco venerat ut vitae nobis spem cerüssimam 
faceret, quique, ut dictorum suorum fidem nobis adstrueret, plera- 

que in se ipso voluit exprimere, poterat, inquam, corporis sui parte 
deposita aliam exeitare partem, quemadmodum verbosa illa tua re- 

ctae fidei confutatio alque ineplissimarum rationum, o contentionis 
cupide, mulütudo declarat. "Verum ipse tuum e vestigio modum ac 
rationem redarguens ila pronunliat: JVis? granum frumenti cadens in Yoann.12,4. 
terram mortuum fuerit , solum manet: st autem ceciderit, mortuumque 
fuerit, grana multa parit. Quodnam illud erat granum de quo lo- 
quebatur? Nemo est qui dubitet, idque muudi totius confessione 
constat, de se ipso dominum locutum, hoc est de corpore suo san- 
ctissimaque illa carne quam ex Maria ceperat, ac de humana omni 
natura. Quod autem cadendi ac moriendi vocabulis utitur, ut et 

alio in loco dicit, UB erit cadaver, illic congregabuntur et aquilae, Matrb. 
ad triduanum corporis soporem retulit, quod ne ipse quidem diffiteri 
potes. Nam divinitas ipsa cum somni est expers, tum cadere su- 
perarique non polest, nec est omnino mulabilis. Mortuum est ita- 

que frumenti granum, atque iterum excitatum. | Ütrumnam igitur 
integrum granum excitatum est, an illius pars est aliqua. derelicta? 
Aliudne porro quam quod antea erat, an idem penitus esse ac revi- 
viscere coepit, quod et ab Josepho sindone obvolutum ac sepultum et Day 
in novo monumento positum surrexit? — Tute ipse non negaveris. ) 
Quemnam autem mulieribus angeli resurrexisse nuntibant, cum ita 
dicerent, Quem quaeritis? lesum Nazarenum? — Surrea!t, non est Mare.18,8. 
hic, venite, videte locum. Perinde ac si diceret, emite, videte lo- 
cum, et Origenem docete, nullas istic illius lacere reliquias, sed in- 
tegrum surrexisse. Atque ut intelligas resurrexisse tolum , Surre- 

ait, inquit, z02 es! hic; ut nimirum nugas luas discuteret demon- 
strarelque residuum illius nullum abiectum ac relictum fuisse, sed 
idem esse plane corpus, quod et clavis confixum et lancea perfora- 

tum et a Pharisaeis comprehensum est ac sputis adspersum. 

Quid autem attinet. plura ad infelicem illius et insolentem lo- Cap. 
quacitalem congerere? Quocirca non secus atque ille resurrexit EUR 
suumque corpus excilavil, ila et nos excitlabit. Nam ex eo sanclis- 
simus apostolus spem nostram confirmavit his verbis: Quomodo di- 1.Cor.15,12. 
cunt quidem in vobis mortuorum resurrectionem non esse? — Quod si 
mortuorum resurreclio non est, neque Christus resurrexit, si autem 
Christus non resurrexit, inanis ergo est praedicatio nostra, vana est et 
Jides vestra: invenimur autem et falsi testes dei, quoniam. divimus, 
Suscttavit. Christum etc. Deinde subiecit, Oportet corruptibile hoc 


pag. 599. 


Keg. ES'. 


364 SANCTI EPIPHANII 


: 3. ' / 
ivóUcacOot dqO9agolav: xol ovx size v0 Ovrvov uovov, ovó3 ro 9«o- 
? i] , M , A M PT 
vOv uóvov, ovÓé Tuv cOdvorov apvymv, cÀÀa, TO q9eorOv rovro, 
Y , T - É 1 ' A - ' , 
pero ztgocgOnwno v5 6 Tovro, xot, To Ovqyvov roUTO , uero ztooconxuc 
E e 5: 4x 9 gg o S , 3. our» Ep 1 , , 
vác To)ro. vrog ovv '0Àog 0 xoxxog avroU cvéGvy: xol ov u£ooc 
? Jj; ? 1 P4 , , ^ A ? A , A A P4 
«vécr, cÀÀo ?0AÀoc cvéoTQ* xoL ovx cÀÀoG xoxxog mage TOV OvrC 
, , ? ?, , A c A , D , 3 e , , * ET 
cvéGrQ, eÀÀ ovrog 0 sztGQv £v TO uvquer, ? 0Àog evéory. Kot zo00 
, , r , , A , *5 rc r L] , 
ioyveL Gov 1] «evogovia; — Zlvo ye xoxxovg oiv v) 9&ía yoogn] sioq- 
; e ; - ? , 3 c ' w i9 , 3 RJ 
uévovc, sve £v TO tvayythio, xot &vo zteQc TO c7t0010Ào. Kot o 
uiv sig vrv mücev Goagnveov Ó«oi xcva rc TtÀtloc iv avrG ivsoym- 
- ? Ld A 
Oévro* OmcQ iovi mocrOvvuzoOv Tic cvooreot:og.  Tob)ro ye xol Ó10c- 
- Y $529 
GXOV XOL zt0LQv O GOvyo vc zcvra uiv eig meocorecw erfolg sio- 
, ? F » i ' Lu , |] ^ 4 ? M M , 
y«cero svÜvc. ^ Esys yog ztQLi v0U xOXx0UV xaL rOU *éytigot TOV X0x- 
n er no i] , - 3! [à , ^ [d - , , 
xov, vo quiv vxv ziorw Tig iAmióoc Depoicon v5c quGv cvoorectog 
, ? [ ? M , , e 5 , , e. 
iv cÀqOtig. m0 rovrov ÓweOsbausvog 0 cz0GroÀog, mvevuazi eyio 
M - 
qsoOptvog, Tyv uere Tiv cveGoraGiv icouívqv Ó0£av vÀv cylov Ów- 
^ A - P] - - 
yovptvog quiv, xoi qv vijo c7:01eUG8 C06 TOV cyoO Gv, Ósixvuc zw 
- ^c M - 
Óu€ ToU xOxxov ToU Gírov, «ord TOv cmícrov imumovxsvadusvoc. 
? X 49! zdtes d 2 , [d J L M , 2 
Za iégeig uov, Ilàg Éystgovrot of vexgoí; zroic 0& cci Eoyovrou; 
M M A - 2! e 
Kaí quor zg0c vOv và voiaÜra AÉyovra, Aqgov. 'O yog OÀcg tol 
D. , -) , 2 , * EL ^ , CY Y A 
«vaoroGsoc cugupeAAov cgpoov cri xat aecvveroc. | Eire gmow, 


^" NLSESN D ? - 9 A ? , , I AU! L 
-gqgov, 6v 0 GzeigeiG oU fGooyoveizor, écv uy ezt00cvy* x«L o Gzc&l 


, - ? 
Q£LCG, OU TO yevomoouevov cip ozeíoeic, cÀÀe yuuvov xoxxov si vUyOL 
Gírov, a] Qv cGAÀÀov GzsgucrOv: xol oU Cooyovcirot, idv wr cmo9«- 
A - - e ? - 
vn 0 0à Qe0g Oiücciw cvv cde cc 106Aqos, xol £xcoro vÀv czep- 
- Cow - 
uercov lóiov Guo. Koi 0pgc Ort ovx dAÀcGorrot v0 Guo. —Ovósic 
ydo Gmeígog xgvOcde Cmvei cirov. | OvOi usAdvOiov Fonsige, xol supr 
M] ? A ^ , MT AP) ALI. , ? A A * 
xQvOrv, cÀÀe rO Gztigousvov ovrOo icr, rO iysigOusvov.  É«v Ó& xot 
roÀtupO i£ e)roU xevo iv vj y5, xci qvecrü i£ avro) vO (jAÀe 
uiti pes fl 9: 1) Á 
c A ? , bd —- , M M] , J , , 
cvque, cs uiv àv vovro và gOaord círo x«l wj eic xolew &gyouévo 
Al LI LI A Y ^ b] ? 3 , , 
rO üu£v xoroÀtupOtv ocyonorov, vo 0e é& avroU éyceugousvov xov. 
'"HfAqos 0i Ósi£o, vv qoudoorqrea, Óic vqv cmiclaov vÀv wp vav. ü- 
) T I , , - 1 ' (E, o 
zí0c v0U Oto) xogo0oxovvrov.  ToÀnO5 uiv yog 0 xoxxoG rOU GirOU 
AezvOToTOG. llo) 0i àv và voiovro xOwxo TO cjuxoorcro xol óítot, 
4 4 4 4 4 
, , - , ; 
xal fccsug, xoi xoÀoum, web at yovaríüse, xoL ab vOGCUTOL GUQU/ytC, 
' J ' - ' ? , H , , 
xol xtpoliósc, xot Oct, xXcL cvOsQuxEG, X«L xOxxOL Tw0ÀUTÀQGLC- 


CovtsG; 


e M 1 , »! kn , , 
Iva 0i xol cogéícorsgov siztcoutv vc Ouoie Tovrorg Oujyovyusvor, 

, - *. - c - 5 ^ m- - 9 A A , , 
zoQcv và Meovcsi vig vic loyopiO9, víg roU zugep, T0 vvbori mé- 


Car. LXVIII. — 1. à Adyoc pro oAoc 
habet, edit. princ. 


yoc edit. princ. 
yos edit. princ. 


2. 0 X 
9. 0 À6 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 265 


induere incorruptionem , et mortale hoc induere immortalitatem. — Non 
dixit mortale solum, neque corruplibile solum, nec immortalem de- 
nique animam, sed corruptibile hoc et mortale, addito utrobique pro- 
nomine Aoc. Quamobrem granum ipsius, et quidem integrum, non 
eius tantummodo pars, sed integrum, uli diximus, surrexit, nec 
aliud quam quod erat antea granum, sed illud ipsum quod in monu- 
mentum ceciderat, totum integrumque surrexit. Quid igitur virium 
habet absurda illa tua sententia? Duo siquidem grana, quae paulo 
ante retulimus, scriptura commemorat; quorum alterius in evange- 
lio, alterius apud apostolum fit mentio. . Primum illud ad rem de- 
clarandam efficacissimum est, secundum ea quae perfecte in eo ge- 
sta sunt; quod est velut resurrectionis exemplar. Etenim docens 
istud salvator, et faciens, subinde confirmandis nobis omnia con- 
stanter praestitit. Nam de grano deque eodem excitando idcirco 
disseruit, ut spei nostrae quam de vera resurrectione concepimus 
fidem assereret.. Huic successit apostolus, qui divini spiritus afflatu, 
sanctorum gloriam, quae post resurrectionem futura est, ac bono- 
rum fructum voluptatemque declarans, eadem grani iriüici similitu- 
dine demonstrat tale adversus infideles praeconium instituens. — 47 lbid. 35. 
dices mihi, Quomodo resurgunt mortui? quonam vero corpore ventunt? 
Ad haec ita respondit: Stu/fe. Stultus enim est et imprudens, qui 
omnino de resurrectione dubitat. Ergo ita subicit, Sftulte, tu quod 
seminds non vivificatur nisi mortuum fuerit: et quod seminas, non fu- 
turum corpus seminas, sed nudum granum, exempli caussa iritici, aut 
aliorum seminum , et non vivificatur nisi mortuum fuerit: deus autem 
dat illi corpus sicut voluit, et unicuique semint proprium corpus. Anm 
madverls, opinor, non commutari corpus. Nemo enim qui hor- 
deum severit, triticum requirit, neque nigella Romana consita hor- 
deum reperit, sed id ipsum excitatur quod satum est. ÀÁc dummodo 
aliquid ex ipso relictum in terra fuerit atque ex eo germen efllorue- 
rii, sic in corrupübili hoe tritico, quod nulli iudicio obnoxium est, 
inuüle est quod relinquitur, quod excitatur vero praestantius. [l- 
lum porro splendorem ac claritatem propter eorum infidelitatem de- 
clarare voluit qui nihil a deo quod speretur expectant. Nam revera 
tenuissimum est tritici granum. In qua quidem tam exigua mole 
ubinam radices et quasi fundamenta sunt? tum deinde culmus, geni- 
cula, tot fistulae, capitella, folliculi, aristae granaque multiplicata? 
Clarius quid velim eloquar, atque his similia percurram. Un- Cap. 


denam Moysi lochabethae et Amrami filio illa virlus, ut virga sili- bras 


4. Libri vulgo i|yetoc. 


pag. 600. 


366 SANCTI EPIPHANII 
ML nA , 
roov dv óáflüo xol zoogcveyxtiv Vcg i$ dmógov vÀuc; vO Émoov sic 
nd - M , , - 
vyoov lusropoÀsv; vo mzoraíot OeÀoccav xoi Ótwtgriv tig Óc0txo 
r ' e / 2 , - , ' 1 , 7 
0007c oOoizogíag fv OcÀoco vrO xcitvGuoti; TO zoOrcuOv tig oiu 
- M , 6 1 p - - 
uerofuAsiv; vo Berooyov vxo Oí&w Gvvayayciv voGoUrov; v0 qv Gxví- 
A - IT 
ga énvxéppos Alyvntiowc; vo qcÀofov ui&ot ueva ToU zrvQÓc; vO voxra 
u£Aowvav xoi icxoriGuévqv Alyvmzioig éniusgatont Copolór; v0 mocmro- 
Troxe xrtivot vÀv Alyvnziov iv Gavavo; vO GrVÀc mxvgOg xa9oünysiv 
- , E , - 
ÀeQv Óv cro) mowuwcuivousvov; rO Gorov eyyéÀov imsvéysos tÜyN xol 
? , ? 
[xs6íg; vO OgrvyoudtQev cviévat, xol xogsvvutww voGovrag uvgiddac 
- , - M ? - - 
&vügÀv Óid moogrcyuoroc 0:00; vO cdxoUvGoi govqv 0:00; TO xorc- 
;? - A , - - - 
£uo9 vet dvà uécov zocovrov àv uvgicóov OcoU qovije exovewv xol 
«S E 1 ' , e E 
GvvouiAsiv 9:Q; TO ig veGGeQcxovra qutgOv xoL Óud vtGGoQaxovte 
E b ' , - i Y - 
vvxrGv wi émifqráoor vc qoticlÓm vÀv xovd 5v qvoiv vg Tusrígag 
E A , "T 
nÀeGtoc; v0 uero AnO vot viv Gcoxo eic qoiügorqre qAlov xoi cxviva 
- M A 1 A , 
portsunv, GroofoUcov ÀcOv zog v0 urj ÓvvacOo, crevícat roUg víovc 
' , ? - ' M] - 3 
cgo sig v0 zmQOcoTt0v evr00; vO Tcv qtio Gegxivqv ovcav usropAy- 
—- , , Y A ^ M ter - - A , ' e M] 
Omvei tig qt0vo; vO xsÀsUGL vi] yij jg&vot vO GrOu zczoO0g UzoOoynv 
- ld ? 1 - w 
?z:Gv mtQb Kogb xol Za8Gv xol -Afeigov wal Avvüv; vO zélog cxoU- 
, , , 2177 , - , A iU] , 5» 
Got, Avopn9L eig v0 0goc, xaxsi vtÀtvTO; TO Ui] yivo)oxtiv GvOQctOV 
- - [d c 
viv «vro regnv; omueívovroc voU Qeíov yoduuoroc, og vxo avOgo- 
- m A - ? A £ 
zov t0 óQuc Mocíoc wr xsxm0sUcOnr, dAAa, xaOdge vmoriOtrot 1j 
- , - ^ 
Ücvoia, vzO dylov &yyfÀcov, xoi voUra zGvre Ért Ovrog crvroU iv vÀ 
, , p ? - - , ' - C j 
x0cugo vovrQ, fr, iv vQ yvy rovro xol zvevperuXG cuo TeÀelosG 
, ? — ? b ec , - 
yevouévo,, 3Àeflovreg 08 dzevreUOsv vOv cogopOve sic vxoOstyua vijc 
, , / e - ' , , , , ? 
rsÀelog vore DÀoorajoso c, Ove ztÀàgoUroL TO £ionuévov, Zieigevau &v «ti- 
, 2c 2 , D 2 , L 3. 57 2 , 
uio, iysloevon dv üoEn, Gmsíosvo, iv coOtvcio, Éyslosros év Ovvauat. 
y - A ? ? ^ , i] , - 
Ilàg ydg ovx cGOcvig vO GztigOutvov, xoi wu: ywoGxov z0U Gmsigt- 
- ' , 
0L; zt O0Ux GtiuOvV TO iv uvijuovo fjolÀousvov xoi xoviv éxequoyusvov, 
, ? ^ bd , 
AexifOutvOv v6 xci ÓuzITOUMEVOV, XoL cvoiGOwrOUV; 7G Ovx fvrwuOV 
r0 éystgóuevov, xoi sig eidvo Owwuévov, xot iv &nmíÓ: vig voU Oso) 
? led e 
gilavOooníeg ovgevdv BaciAziov xrapsvov, 0zov Acpioct Oíxoro, oc 
, i] b 
ó djjtog, Oztov Ecovros iGciyyslon, Oztov uera toU vvugíov jogevcovoiv, 
üzov o£ msgi llíroov xc9ftovrot imi Ocsxoa O90vovg, rdg Óc0txe 
- 2 i] € , A 
gvidge xoivovrsg v0U doge, Ozov Aqyovrot of Óíxeio| & 0p9oÀuog 
, 37 1 e ? 2 y*. 9A , ? , , 3 S! 
oUx tis x«i ovg ovx 1]xovGs xol iml xegÓ(ov evOoozov ovx &vén, a 
- - ec - eC x7 
qrolguecsv 0 90g roig &yemGGiw avrOv; "Hudv voívov 1] avaGracig iv 
- 1 ' ? , , LT 07 » i A 
OQ, xol mavrOg dvOgozov Oixoíov rt xci aüÍxov, «mícrov tt xal 


Car. LXIX. — 1. Fortasse ucca- 2. Libri vulgo xoc 7p. 
adv. 3. An fortasse Axgovcoc? 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 367 


cem perforaret, minimeque idonea ex materia laticem aquae profer- 

ret? quod siccum erat in humorem converteret? percussum mare Exod. i4. 
duodecim in vias atque itinera maritima solo imperio divideret? flu- Exoq. 1. 
vium in sanguinem mutaret? ranarum tantam repente copiam in unum Exod. 8. 
cogeret? culices Aegyptiis immitteret? misceret igni grandinem? ni- 
gerrimam noctem ac deusissimis tenebris obductam iisdem illis Aegy- Exod: 9. e 
ptiis offunderet? primos Aegyptiorum partus interficeret? igneae co-  ** à 
lumnae beneficio populo, quem pastoris instar regebat, iter praeiret? 
angelorum panem oratione ac precibus eliceret? coturnices largis- Ra 
sime suppeditaret, ac tot hominum millia deo iubente satiarel? eius- 

dem dei vocem exaudiret? dignus inquam haberetur ex tam infinita Exod.14,18. 
hominum multitudine, qui et dei vocem audiret, et illius colloquio 
fruerelur? quadraginta dies totidemque noctes nullam earum rerum 
desideraret, quibus naturae necessitate ad vitam sustentandam ali- 

mur? illius deinde caro solis in splendorem ac radiantem fulgorem 
verterelur, qui ita populi oculos perstringeret ut illius faciem fixis 

oculis contemplari Israelis posteri nequirent? ut illius manus in ni- Exod. 4, 7. 
vem muiaretur ex carne? ut ad Core, Dathan, Abiron, et Annan Num. 16. 
hauriendos dehiscere terram iuberet? ut illud audiret denique: 

"scende in montem, et illic morere? ut illius sepulturam hominum Deat.32, a9. 
nemo cognosceret? Quandoquidem saerae istud literae significant, 

non esse ab hominibus Moysis corpus sepultum , sed ab angelis vi- 

delicet, quod verba ipsa tacite intelligentiae nostrae subiciunt. At- 

que haec omnia lum gesta sunt, cum adhue in hoe mundo versare- 

lur, gesta aulem in eo quod animale erat ac spiritale perfecte simul 

est factum. — Sed nos velut quoddam illinc pignus accipimus, ad il- 

lius perfectae pullulationis exemplum, quae tum accidet, cum dictum 

illud implebitur: Semnatur £m ignobilitate, resurget im gloria: semi-.Cor.15,8. 
natur in infirmitate, resurget in virtute. Etenim nonne infirmum est 

quod ita seminatur, ut ubi seminetur ignoret? Ignobilitate vero non- 

ne. plenum illud est quod in sepulchrum abiectum obruitur aggestu 
pulveris, ac laceratur, proiicitur omnique sensu destituitur? | Con- 

tra vero nonne gloriosum id est, quod ad vitam excitatur, et in 
sempiternum permanet, ac cum divinae benignitalis spe ac fiducia 
coeleste regnum possidet? | Ubz fuigebunt zusti sicut sol? — Ubi an- Matth. 


13, 43. 

gelis erunt aequales? Ubi cum sponso choreas agent? ubi cum Pe- ^U? 
, 30. 

tro apostoli duodecim ?n thronis consident, totidemque Israelitarum tri- Dont. 
, 28. 


bus iudicant? | Ubi ea iusti percipient, quae zec oculus vidit, nec au- 1. Cor. 2, 9. 
ris audivit, nec in cor hominis ascenderunt, quae praeparawtt deus 
diligentibus se?  Noswa igitur resurrectio dei est ope ac virtute fu- 
tura, generisque hominum omnis, tam iustorum videlicet quam in- 


Keg. ox. 
pag. 602, 


368 SANCTI EPIPHANII 


ET ^ i] , L2 
ziGro?, vOv uiv Eysigouévov sig fov eioviov, vv Oi sig xoicww 
aio vtov. 
LI , A t 0 , , C x ? , , 
Kei cwomo Bepviov, v cgyaía zcÀww wuiv cvoxowitoutvg Gvy- 
, , A c b - , A 
qvcic.  llegípoco Z00opo, xoi x vio moÀMe Gov ÓswoTqrog m00c 
9 E qa , : "HE E ; E Y C om E , , 
£0v xgevy) cveoyouévq €, yeo ix 21v 0 óvOutvog cmocrgéwot 
? J E 32 M Y , A n A , , A 
cGeQsiog eco. loxo, xai coÀziost, xoi ob vexoot cvoorqcovrai, xol 
c A c , , , ? - , 2p e, A r 
qpéig eomoymcousüo eig GvvavrQow «vr sig wíge. "2c xol 0 xoài- 
lov uexeoízue Me800i0c sims: roig 0$ e)roig xol evroi oixoOouoUv- 
, ? A ^ m , n" , , 2f 
veg ztQoceÜxopuev. — x0 yog vv cvvetevyuévov £xeorqo AéEeog Éovw 
5, - i 1 , , ^w M n (e ? , - , , 
(Oeiv va lémiyeuge. — Zívoigv yeg 0 &yvoc ezroGroAoc Gv Óvo voOzQv 
Y , - - 
r0 &iÓog tig uíav &ÀmiÓm cvvqyaysv, cmo vo), 'Husig eomeymoóusto 
2? , ? / ? € er , » - M - 
év vegéheig sig GvvdvrQow  cvroU, lvo OzíÍm Ovrog roUro vO GGg, 
- e (2 
xcL ovy Ersgov zwQo roUrO (O ycQ comoycig ovzmo ríÓvqxc), OsixvUc 
0à Ov. oV gOcGousv viv vv vexodv dvcGracw, Vv v0 zege cvOgo- 
»" -— 9. f 1 ' ^ " D - ' n 
7z0Lc €7:090v O&0 tuzOQiGTOV xci Óvvorov czo0títu.  Hutsig yog oi 
Gv , i] - , 
COvreg oU ur pO9«ccousv rovc xsxowmuévovc, xal vv avtQv avacra- 
i 6 7€ " p 
cuv" £üti&e rovg COvvec xot «ozatouévovg, iva xo vÀv Covrov Osi£n 
c - - 
rd éxtivov Gouora 0ÀoGysQi] PysugOusva, xal m0 voU ixelvovg mQc- 
- A - - ? 
veUtiv TOv zctegilevropévov Covrov TO Óvverov ro Oto0 cmo0sih. 
Kol 0g&ve of v5c £ovràv Coto émiusAousvoi, Ovi zxüvreg ob xara cic 
E) / ? , Iu - ' 5 , J e Ani 
cÀnOciac iveyOévreg &avroig vuv aüixíav mgogezogicavro.  $ho xol o 
e 2 
&ytog zgogQue Zlepió Aéysu, ZwvéAofe mOvov, xol frexsv dvouiav. 
- e - , A €- 
lide ydQ 0 favrQ cvvayov vOv z0ovov rÀQv cÀioroiov Órevonudrov 
"n E J i] p] J A E , , LÀ t 
&ovTQ TíxrtL Tqv cOixiav xoL roig ztLOouévowg. —oxxov cvéc, xol 
? ^ A 
cvéGxonev evzOv, xol iuzeotivo, eig BóOgov Ov sigycicaro. "Ald mooOc 
- ? c - - 
TrüUTe ztvvo tb vig Pyth cvTiAÉysw , muíro imi vQ O:À, dvrumodrrQv 
: ' 1 Y , , , 
2*ouéro.  Oroc yag iGyvgOc oU xozticGei, ovÓb Ono, ovói Forw 
, , ^ , , ^ ? € 1 , , ? J P] 
&Eevgsoig vijg pooviotoc evrov. Ev j] v« ÀsÀvuéve Gora éysloe,, év 
€ A9 , , E] v 1 H " , € 1 LU 
$3 v0 cz0ÀAvuevov cobe,, év 1) v0 veOvqxog Cooyovei, &v 5 10 gO9agrov 
, E e ' , 
cg dwgolev cugiévvuGiw , év v] Ov xoxxov TOv msGOvra sig vaGroGiw 
cy ' 2 
qéott, iv d] vOv Gmagévre xol czoOavóvra sie msgucGoTéoov qouüpo- 
P4 ? e ^ E 
vira yit e&voxeiwitov: cc iv zoÀÀeig yoogaig iugégsrot, alvirrou£- 
- & - , , 
v5e Tijg quQv cvocrccsog. 


^T - - - € 
Ev u&v và Zfopió zsgi roO iysowvicuoU vo) olxov zfafió syoAuoc, 
e - Ln , b 
0g xegeüoxdv 0 zQog)rQe xet zvevuert cylo Gxomdv v0 ufAÀov sÜ- 
, D e 
Aoyog ztol cveGrecsog fgu, '"Tuooo Gs, xvow, Ort. vméAofég us, 
Car. LXX. — 1. ,,Vox xà éxlyeioa 66, 45., ubi énüyetoa. ilem fere. signi- 
non satis huicsententiae convenit. l'ort. ficat xoóyetoa, vel rpounxo, h.e. aperta, 


én(xotpa/ ^.  Pelavius. — Retinendum esse prompta. 
t& É£m(yetpa persuadet alter locus haer. 


PANARII LIB. II. TOM. f. HAER. LXIV. 969 


iustorum, infidelium perinde ac fidelium, quorum ad vilam ai, ad pon. 
aeternum ali iudicium resurgunt. 

Sile igitur Babylon, vetus illa nobis instaurata confusio: la- Cap. 
cete, inquam, Sodoma, bhorribiliumque vestrorum scelerum clamor pr 
ad deum usque provectus. Jenmiet enim ex Sion liberator qui ab Iacob V Gur 3 51. 
impietates avertat, atque is tuba personabit, et resurgent mortui, et. Manis 


H. 
nos rapiemur in occursum tilius in aéra. ld quod longe quam ego » 
praeclarius beatus Methodius pertractavit, et nos iis quae ab eo 
disputata sunt istud adstruximus. Enimvero ex his quae coniuncta 

sunt uniuscuiusque dictionis sensum licet intelligere. — Atque aposto- 

lus duplicis modi speciem disünguens in unam spem contulit, ab iis 
verbis: JVos rapiemur in nubibus ín occursum illus, ut hoe ipsum 
corpus vere esse, non praeter ipsum aliud, ostenderet. Nam qui 
rapilur, nondum est mortuus. Sed et illud demonstrat, mortuorum 

nos resurrectionem minime anteversuros esse, ut quod expediri ab 
hominibus non potest, a deo explicari facile ac fieri posse declararet. 

Nos enim, quit, qui vivimus, non praeveniemus eos qui dormiunt; 
quorum resurreclionem indicat. Et has voces, viventium ac rapto- 

rum, addidit, ut priori corpora illorum doceret integra resurgere, 

atque ex eo quod viventes reliquos anteirent dei potentiam indicaret. 

Videte quaeso quotquot vilae vestrae curam geriüis, omnes qui ad 
oppugnandam veritatem insurrexerunt sibi ipsis iniustitiae labem ac- 
quisivisse. Quod iis verbis David propheta testatur: Concepit labo- Ps. 1, 14. 
rem, el peperit iniquitatem. Nam qui alienarum absurdarumque co- 
gitaionem laborum sibi colligit, tam sibi quam quibus persuadere 
poluerit, iniustitiam parit. Lacum aperuit, et effodit illum, et in- Ps. 3, 15. 
cidet in foveam quam fecit. Ac si quis his omnibus contradicere 
polest, prodeat in medium, ae deo, si potest, labore suo resistat. 

Deus enim fortis, non laborabit, neque sitiet, neque est investigatio Isai. 40, 28. 
prudentiae ipsius. Qua fretus dissoluta corpora excitat, quod per- 

ditum est servat, quod mortuum est ad vitam revocal, corruptum 
incorruptione vestit, granum quod cecidit ad resurrectionem erigit, 
hominemque qui satus aec mortuus est uberiorem ad splendorem in- 
slaurando perducit, uti pluribus in scripturae locis expressum est, 

in quibus resurreclio nostra significatur. 

Sic apud Davidem in illo Psalmo qui Je aedis dedicatione im- — Cap. 
scriptus est, in quo velut expectalionis suspensus el futura spiritus E 
saneti ope diu ante propheta prospiciens consentanee de resurreclione 
ila pronunliaL: Exa/(abo te, domine, quoniam suscepisti me; inslau- Ps. 2^, 1. 


2. xauét ego. Libri omnes zoyuat9. — Petavio placuit. &xoy.acco. 
Corpus Haereseol. II. 2, 94 


Keg. og. 


pag. 603. 


310 SANCTI EPIPHANII 


U i - M 
&vexevítov uov vOv OixOv, TOVTÉOTL TO GO« TO m6GOV, xci OUX tU- 
, r Y , 
vocveg rovg 2y89ovg uov dué. — Kol Zolouav iv IHagoiwuíotg gavroc 
^ i] , - 
cic qv ixsiGe froiuaGiav vo zavra vug &Àmídog zwegeoxsvatov m90U- 
f ' [ A 
rgemt, qeoxov, Eroíuete sig vv &&o0ov ve £gye cov, EEodov AÉyav 
1 , - E ' ' ec , ' , M 5 1 
rqv cztvreUOtcv omocÀÀeymv, xci, Eroiuofov, qwuciv, eic vov «ygov, 
mw - M] , - A ? 
OuoU züG, vrv vovOsciov émexrewousvog voig «orc cygov ve xol xor 
Á ' , iuf — 
&Grv, Aoyloig ve x«i roig vag DovovGovco véjyvog énvjeigoUGw , oic ov- 
, 2 / M i 2 , , ' - 1 
Ósuía doyacía xova &ygov émigvovuévy.  llodcv yaQ Awovoyoig xol 
- , £ A ' » 
&oyvQoyOorc, mOwQroic v& xoaL ÀoyoyQoqolg, ?| x«vc TQv &govgav érot- 
' ec ff i] ? A 
uaGiea; — cvAAgjBOqv ye ouoV 1j ovr cüiexoívog rove ztavrag émci- 
- , ec , , i] 3 , 5 3. "e - IW, 
z00G« xéaAqucv, Erxowwatov tig vOV «ygov: — «ÀÀ 1] voUVrO eivíirre- 
5 , , - 
TOL, OrL zt&vvl e vOgozcQ 7t0ÀM TE T€ xal c'ygoíxc) &zoUtoig TOU GoueTOG 
3 ' ' - 
cyoO0g, Óie Tiv vagnv xoi r0 ríÀog. Eire uerémtura Twv ovTNV Tic 
r , , A * 
cveGreGtog Gquoivov iníów qeoxii, Kot cvorxodouxosig vOv oixov 
G "Amet yag QxoOounOn iv vij mac: Tj] xor vuv yaGTégu, Orc 
0v. peo * tog !] 1 ivy oc, 
^ £g. ni E A: , 9. 178 " - La c 
at wríosc ixviGxov fxacrov qudv iv vij nÀcGsi, «mo O& vyg y"Ág 1j 
, , ul ? * ? - 1 X 3: , i] A , - 
cveGteGig, 9] «x0 «ygoU, £r, oízoÓdouovusvov, Oic rqv émtveyOci- 
, - , , - Rh - , n ^ n / A 
G«v evrQ x«Üüoíoscww iv và vro rogue zrGOucer. S; xol 0 Goo 
, Ml M] vw r - 2:1 
fpm, veers vOv voov roUrOv, xal iv rQuciv qjuégoug iyso) avrov, 
- LM. ^ - , , - [3 , 
yj oixodoud ovrOv, copía Qv, xoi év vij ggovijost cvroU, 1| ovx EGrtV 
c A] ? 9 , 2? , p ? P , , , h) d 9i r - 
vzo cvOgotOv i£evgecig, év 1) é& dopo vozov, OivyvO£vrov qudv 
- £ Lr A , , c Óz ? , 29 bd A ec ' 
TOv GOpuarOv vQv utv sig Tépgav, vàv 0i iv QaÀaocQ, ?rÀv 0i vxo 
, ,7 s Rau eto -— - V. aa UN , 
Geoxofjogav otcvov, viv 02 vro 9noQv, zàv 0$ vxo óxoyxov g9a- 


oévrQv, gégti. 


A M * , - 
Ei ydg ze d£ ovx Ovrov énoínosv sig v0 sivou, moo ys uaAAov 
- , 
TO Ov &ig Twv lÓÍev xercGraGiww sUgtQQg czOxoeraGTQGsLEV; ivo Óixelov 
CMS , er Yn ? D Sz , er AM , 
OpíGm xgíGw, Vvo wr» €regov cvO' érégov xoívg, iva ur ezxocrzoro 
A á , Ei A d 5 ? )À A À , ? - À 
r0 xouov. Ei yco wvyno 5 exoAevoig xol BaciAsíag ovgavav xÀngo- 
, ; ' - C , , e " 1 
vouíe, ueroGyíro TO GGjuc 0 (ovÀevot. — Tovqerocav o£ zegt zov I't- 
, ' , ? 
Ósov' uy uerqv xeuvéíro TIocvvgg ix xewyjAov Eyov v0 £vóvua, uj ev 
, ec e - 
cvoyOo1Gst Tr Geoxo UmO7LCGOMiV, ui v Gor Tuv ÓcuoGOuEV 
"* Pf . , , - - im 
Tjj ayvelo. —.Ei Ó' Giga xoweavei Guo 8v molue(oug, iv eyvela, iv vy- 
^ - ? , - A , 
Grtíe , xxl roig GÀÀoug cotreig, ovx cÓixoc 0 OtOg czOGTtQtiv TOV xd- 
uerOV TOU xexumxOrOQ, XOL wr czorice, vqv uiGOezo0ociev TQ Cue 
- w , , , A A y , ? A ec , 
Tjj vyr xexpaxort coyuotu. — EvOvc yog svosÜncevot «gym a) xoicig. 
E , A] [S i] , " 9 , , À , , er Q , 
( ydQ 1] ^pvyyj uovorevy evosünjoszon, evrilééeiev xoivouéviy ort, Ovx 
Car. LXXT. — — 1. Rescripsi Ext oi- pulturae ruina. Libri praebent vulgo: 
, M - , , ^ - 
xo8OouovMuévcou, Otà Trj» Éxevey Seloay a)-  oUxétt olxoBououpéyr, Dux cvv £vey Sei- 
1G , Petavium seculus, alque Cornarium, Ga«v avri; 


qui verlit: ,,— quae reaedificatur pro- 2. Vulgo cc. 
pter illatam ipsi destructionem in se- 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 211 


randa seilicet domo mea, hoc est corpore quod ceciderat, e£ aoz 
delectasti inimicos meos super me. lta et in Proverbiis Salomon ad 
futuram illam vitam spem omnem nostram praeparans hunc in mo- 
dum hortatur: Praepara zn exitum opera tua. Nam exitus nomine Prov.24, 21. 
decessionem ex hac vila complexus est. Et, Praeparare, inquit, 
ad agrum. Quam commonilionem pertinere ad omnes voluit qui in 
agro aut in urbe degerent, ac tam eruditos quam opifices ac mecha- 
nieos, qui nullum in agro opus habent quod exerceant. Quid enim 
linificibus et aurifabris, aut poélis ceterisque scriptoribus est cum 
agrorum cultura commune? Quare vox illa sine ullo discrimine uni- 
versos simul appellat, Praepara te ad agrum, alque illud significat, 
omnium hominum generi, tam urbano quam rustico, corporis depo- 
silionem agri instar esse, propler sepulturam ac vitae exilum. 
Deinde eandem spem resurrectionis ostentans addit, Et zustaurabis 
domum tuam. — Quippe semel cum in utero formaretur est exstructa, 
cum scilicet unumquemque nosirum matres fingendi caussa parturi- 
rent. "Tum a terra fil agrove resurrectio, cum eversa post illam 
in sepulchrum deiectionem domus erigitur. Quod et redemptor no- 
ster sic locutus aperuit: Solvite templum hoc, et ín tribus diebus su-Yoaun.2, 19. 
scitabo illud , sive aedificabo; utpote cum sapientia sit, et quidem 
pro summa sua prudentia, quam zu//a Áomtmum investigatio potest I«ai. 40, 28. 
assequi. Qua etiam praeditus difficillimis ex locis, delapsis dissolu- 
usque corporibus nostris, ac partim in cineres conversis, partim in 
mari, partim a carnivoris avibus, partim a bestiis, partim vermibus 
consumplis, eadem nihilominus resütuit. ' 

Nam si quae nihil erant, aliquid ut essent, perfecerit, quanto Cap. 
id quod iam existit propriam in naturam conditionemque facilius in- i Ad 
slaurabit, ut et rectum iudieium insütuat, et alterum pro altero non 
condemnet, et quod labore fatigatum est sua mercede non privet? 
Etenim si ad solam animam fruetus et cocleslis regni possessio per- 
ünel, sane corpus iis omnibus quae concupiverit fruatur, versetur in 
deliciis Gedeon, neque frustra loannes labore se cruciet, contexto 
ex camelorum pilis cilicio vestitus, neque in solitudines abdili car- Matth.3, 4. 
nem nostram suggillemus, neque corpora castilalis exercitatione do- 1.Cor.9,21. 
memus. Sin autem omnium vilae inslitulorum, si castimoniae, si 
ieiunii, si ceterarum virlulum corpus est parliceps, z—:7 zen?ustus est Hebr. 6, 10. 
deus, ut ei qui laboraverit laboris mercedem subtrahat, corporique 
quod cum anima communiter in laborem incubuerit nullum praemium 
persolvat. Hoc enim posito inane ac supervacaneum erit iudicium. 
Nam si sola duntaxat anima sisterelur, obiicere in iudicio posset, 


245 


Keg. oy. 


pag. 604. 


272 SANCTI EPIPHANII 
- - c 2-2 - - 

dm iuo) v0 olrtov vig &ueoriuc, &ÀÀe cz Éxtivov voU pOuoroU, xoi 
- , ' , 

ymfvov ccporOc, TO zoQveUtiv, TO uorysUtiv, TO dGsÀyolvew- iore 

- ? 
ydo dz iuo) dmíóTw, ovóÉv uoi roUrQv nímgoxroi. — Kol Égrow sVa- 
zoÀóymroc, xol mugcÀvovoc rjv roO 0:00 xgícw. El Ób xoi T0 cuc 
7 "NM , [u ' , i] ec ONAELÀ A -2 
x«0 £ovro &yeyor 0 Qcog (Üvvavo, yog, og xot cvo uor Ovx voU Te- 
M 

CexijA OcürAcTOL, ti xol Óid zegofoArv v0 Éoyov ysyívqvoi), dÀÀa cO 

E A , 

si0og eig emyogíov vg v0zs ! zopo[lovicvOsione cAuOsiog irceuotn, 

-] A ? c Id 

oe GvvqQy9v ócrfov moog octéov, xol couovíoa zo0g ciguovíav, xci Én- 
- , - ? , - ? - 

oQv Ovrov TOv OGríOv, xoi ovOfzo wvyrc, ovÓe zvsvuerog TOU xi- 
Ll - » ? Y A , 

votvrog iv avroic Ovrog: xoi svOvg vo Guo GvviyOv, xol xovo TOV 
^w E. 

ToU zoogwqrov AÀoyov écrsoscoüm. Kal s) OfÀe, Ot0c, ÓvvorOg dor, 
- E » - € ^ e - 

rOUTO ztOL/GOL, &vev wvymo z«osivot t xoi xivtiGOot, 0 xol TO TOU 

- z 
"Afsk oatue cou Ov usrd Qdvorov igOéyysro, xoi oU spvyr] (oU yog 
f:9 A T 5 A - 98.» 1 , ? ? , , 

A vya éco: TO eiue, &ÀÀc GOwuc éOTL TO qoivoutvov), và ov Óvvqosrot 
- P - -€ ? , A A 2. £A , [64 ? 
cue cGvev tpvyyc xorOTvot.  AvriAéÉss ydg xol avro, Aéyov Ort, Ovx 

3 0 , Ast £ X 25 2? , 2.9, 09 - 2 X 3 J 
iyg quogrov, cÀÀe  wvyu' wr é£ove &zexwoon ex $épgoU, ? wy égot- 
, - ? 
jtvGo; pa] émogvevoo; Qr siücAoldroqco; Kol foros avriiéyov TO 
GG Tjj x00 OcoU Oixotoxoioie, xal svAOycog cvriAÉyov. Tovrov fvexa 
, L] Dh rA ( 3 A ? ^ r i] , - 5, - , 
roivvv, xal Óic zoÀÀc cÀAo xoL cvoyxoie, o Otog év vi] evroU cogío 
- (e gd 1 : 
r& rtÜvtOTa quQv GOuore xal vog wpvyjug sic moALyysveglav qégsy iv 
rj evroU vz007fosi vijo giÀavOoczac, sig t0 vOv xexpixOTa iv 0610- 
M - [y A - ? 
vyt, &zolefeiv vyv mücev vxo 0:00 xoÀQv cvroaz000cw, xol roUG TG 
, rf , - - - A 
uecoie zemOLqAOTOg OgeUrOg xgiOTvor, GGuc Cue wvy9n, xol apvynv 
&uo GOL. 


? ^ ? , - A M] ? , 2 , 1 
Ala coxéctL uou roUro zto0g TOv éOtlocogov Sioiyévmv, rOv ua- 
- H ? , A - 
roig £avrG émiüfusvov Ovoua "AOcpvriov, xoi zt90c Tv ero) cro- 
Ml - ? € € - 
zíav xoi xevc Tc cAmOcioag iv moÀAoig uéosGL me míGrtO c xoxGg éxi- 
vevoqu£vqv oÀé8giov Oi0aczoAiav. — IlagsiOcv Ó2 xol rovrov vuv otos- 
Y E , 1 
cuv xa9tEje rdc cÀÀeg, émumoO«ro, Óicxéwouor, O9t:0v cvvi9oc én- 
? A - e — ' A - - 
xoÀovutvog ! cooyOv r5c sjuGv lOioríeg, zoog v0 ÓvvnOTjvot dvriGysiv 
^ w i] 
790g zt&oov xor T5c &AnOsiag imsysigouéviv goviv ueroíav xai qr- 
- A i] n A - a Ww, ? ef. ^ , rr - A [4] 
TOL, Xerc vc vxo TOU cylov Hootov gyOévra Ort, llàco cov m 
? R 
ixavaorQorro, Éml ol, mevrag avrovg wrrQosic, of à fvoyor Écovrai 
iv eUrn: lv oUrOc iv Qt rO imcyysluo meoowoGcuevor roig Bovioué 
- Li S ; PyURBo P5Q 5 S ue- 
—- , 3, , , 
voig vovvsyOg 2vrvyyavew, sig yvuvaciov cgOcíoag xot qaguaxov i«- 
A - - , - 
Gecg zt&gi £xcGrov Omoog xoi loBoÀov fgmsrov, rÀv zQoco7mzOov ràv 


Car. LXXII. — — 1. xapoQolcevSet- 2. u*) uncinis notavit Pelavius. 
o" placuit Petavio. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXIV. 373 


Non a me peccatum exortum est, sed a corruptibili illo terrenoque 
eorpore stuprum, adulterium ac libidines profectae sunt: nam ex 
quo tempore a me seiunctum est, nihil est horum commissum. Ho- 
nesta sane excusandi sui ratio, et ad dei iudicium evertendum ido- 
nea.  Át si corpus ipsum quoque deus produxerit, hoc.enim facere 
potest, ut Ezechiele supra demonstravimus, tametsi figura quadam 
ac similitudine tum id opus perfectum fuerit: verum ad veritatem, 
quae tune similitudine illa referebatur, adumbrandam istiusmodi spe- 
cies est expressa. Cum scilicet os unum ad alterum, et compages Ezech.31, 7. 
ad compagem accommodata est, ac cum arida essent ossa, nec ulla 
adhuc anima vel spiritus, quo agilarentur, in ipsis inesset, subinde 
tamen coagmentata sunt el, ut propheta loquitur, so/idata corpora. 
Ac si ita deo libuerit, perficere istud potest, nullo ut animae inter- 
venlu prodeant, ac sese commoveant. Non secus alque Z/belis san- Gen. 4. 
guis post obitum loquebatur, non anima. | Non enim anima est san- 
guis, sed corpus illud quod apparet. Verum corpus sine anima iu- 
dicari non polest. Nam et ipsum resisteret, et hunc in modum 
exciperet: Non ego peccavi, sed anima; ex quo enim tempore a 
me discessit, num adulterium, num stuprum ullum admisi? num si- 
mulaera colui? [ta corpus iustissimo dei judiejo, et quidem iure, 
contradice. Quibus de caussis, aliüsque compluribus ac necessa- 
riis, pro infinita sua sapientia deus emortua nostra corpora et ani- 
mas novam ad generationem perducit, quemadmodum ex ingenti sua 
humanitate promisit. Ut qui in sanctitatis officiis elaboraverit, exi- 
mium a deo praemium omne percipiat, et quorum inania fuerint 
opera, perinde iudicentur: ut et corpus cum anima, et anima cum 
corpore ei se iudicio subiiciant. 

Atque haec adversus arrogantem illum Origenem dicta suffi- — Cap. 
ciant, qui frustra Adamantii. sibi nomen imposuit, atque adversus TS 
ilius absurda dogmata perniciosamque doctrinam, quam contra ve- 
ritatem mulus in fidei nostrae partibus excogitavit. Nunc illius hae- 
resi praetermissa deinceps me, carissimi, ad alias considerandas 
transferam, a deo pro more postulans tenuitatis ul noslrae adiutor 
esse velit, ut adversus inanem vocem omnem quae contra veritatem 
insurgit resistere ac vietoriam obtinere possimus; ut Esaias propheta 
dicit: Omnis vox, quae ?nsurget contra te, omnes illos superabis ; hi Ysai. 54, v1. 
autem rei erunt in ?lla. Ut cum dei auxilio quod proposuimus exe- 
culi, in eorum graliam, qui sapienter haec nostra legere voluerint, 
ad illustrationem veritatis et salutare quoddam medicamentum, quod 
anlidoti sit inslar, adversus uniuscuiusque serpentis, ac venenali 


Car, LXXIIT. — f. àdócvyóv edit. princ. 


374 SANCTI EPIPHANIT 


a, , , 3 h) 4 A ^ - - "Q. - 
afgécsv quus, Ólxqv dvridOrov, uei vovr5ol vijo TOV SioryevimoTÓw 
povvov Oixqv ueuoogouévnc, éx voríüog moAMje wvxüvrog wei gov, 
uelfov, éxmixoevyctovrog, Aefousvoi vrv voU xvolov &vacreGiv z9ozz0- 
ri.0v, Og &imeiv, exo[voousv TO ylucyoGÓsg roU [oU voU qovvov xoi 
LI )8 9 b 4 :Ó , » :B i ? E * w 
£omevo0ovc uoy95oo0 vrv dÓixiav.  Zvuffwxs ydg evvQ xoi rovro 
usrà zdvrov vOv zme9Qv. Se vmio cUroU zGyc xoi Grtva(o Ort, 
Oluoi, zàc iBAde, mocove vs &ÀAove EfAonwac, oc vxo Ottvijc El vue 
Ówy9cle, cmo vic xocQuwwie moomoiÜsloc quui, xol KÀiorc ÓmÀqrworov 
j£yovas. 


Qoo ydo of qvcaroAóyor vóv ? uvo£ov iugoAsvew xol ve ysvvy- 
, — 55 A t , er , 1. 255 M A29. 
uero eUroU émivocVTO z0ÀÀe TíxTtlv, Pc)g mtÉvrE xol Pvw, vog 0f EylÓvac 
3 , Ld & 3 [n4 [r4 A i] e » i] 
rovrovc OqoGcOou xo étv evo, 0Àov TOv qocov 4 &yi0vo, u1] Óvva- 
, Na T^ ^ C Nen ? J , , er 7^ , - 
uívg vog 0Àovg xorogpeysiv vxo $v, icis: sig xogov fva T) Óvo, vàv 
0i AowrQv xoavrexsvr5coco rovc OpOoÀuo)e Guo píosi xol cvoroíget 
vugÀe ysyovovo, fog Ove fBjovAero, ExcGrov abrQv moogéosww, xol roU- 
vov icOícw. "Eav ót cvufiij vivac &zeípove msgirvysiv voie voiovroie, 
xol Àcfociw o)rc sig iÓcOv, ÓqAqvwowov fevroig Aeufevovoiw dzo 
-— » - 3. , , ri ' M ? , 2 1 "P 
voU loU vc &ylüvng Gvors9oouuévo. Ovro xol o), Soryévg, &mó vüc 
zootsigQuivqe "ElAqvwxijg moi0zíag vvgÀco sie vov vov ifqusceg vOv 
- - UP A , 3 - , - , , 
lov voig zetGO iol Got, xoi yéyovag avroig tig Bocuo OnAqvqotov, Ot 
Qv cvrOg xOixqce, cÓuxqcoc rovc * mÀsovc. 
TEAOZX TOY IIPOTOY TOMOY TOY AEYTEPOY BIBAIOY. 


2. x... £ov edit. princ. Al. in versione yévouc éy taig Xv Otwatie Gc tóv 
Latina Cornarius plene scripsit Myoxum. — viov ToU 3600 egAacQr uns , motmtóv 
3. voUrotc edit. princ. 36Óy óptodpevos, xo ux 8v Sat pay 
4. In fine capitis hujus et libri in cod. — ccv maépa. " dexucac xal 1ó G toy TveU- 
Veneto ab eadem manu addita leguntur pa ur, 85vyac2at edv tÓy viov, xol dg 
haec: Etzogey 8€ xov aUtoU0 toU Opt- cv vy» mpovrápyovucay mapsiEmym- 


PANARII LIB. II. TOM, I. HAER. LXIV. 315. 


reptilis insidias, hoc est varias haereseon formas, el huius Orige- 
nianae potissimum, quae instar rubetae multo ex humore formatae 
miscet omnia, ac maiori clamore contendit, Christi domini resur- 
rectione sumpla, velut potione quadam ad praecavendum parata, len- 
tum ac viscosum virus exspuamus, nimirum rubetae illius ac serpen- 
Uis nequissimi perniciem. — Hoc enim ipsi ad alias calamitates acces- 
sit. Unde illius caussa doleo ac vehementer ingemisco. Hei mihi! 
quomodo laesus ipsae alios plerosque laesisti, atque ab externis 
mundi huius disciplinis, quasi ab horribili quadam vipera morsus, 
ceteris veneni instar es factus! 

Ceterum naturalium rerum scriptores asserunt Myoxum in lati- 
bulis suis fetus eodem partu plures edere, quinque videlicet, et eo 
amplius iisque insidiari viperam. — Quae universos in latibulo nacta 
cum devorare simul omnes nequeat, tum quidem unum alterumque 
ad salietatem absumit, celeros confossis oculis ad pabulum aufert, 
caecosque nutrit, donec prolatos, ubi libitum est, singulos depa- 
scatur.  Ác si forte ignari quidam in tales inciderint, et ad vescen- 
dum ceperint, leüferum ex is venenum hauriunt, utpote viperae 
veneno nutrilis. [ta et tu, Origenes, a Graecanicis illis disciplinis 
mentis oculis excaecatus, in eos qui tibi adhaeserunt tuum virus evo- 
muisti, iisdemque exitialis cibi loco fuisti, atque iis ipsis rebus, 
quae detrimento tibi fuerunt, detrimentum illis attulisti. 

FINIS PRIORIS TOMI LIBRI SECUNDI. 


cato, xoi &yQ xmugeXroacay elc tó vol atoU £coytat &y xvj Baonielo. càv 
copo xotTy3at , xa or. ó Sta QoXoc oUpayOy. Ko dAXnyoptxc etat IIo- 
doxota.o ca Y] Oecat. eis TÜV iotay do- pae: coy, Xo. t Uoaca éray ToU QU- 
Yn. "Euoxapto31 volyvy, "Iedvwns 0 pavoU , xai tà uroxatO Tfj; yj], xot 
Barrtotie xol ot Aotrol &ytot Ott xot- ox aÀn3cla. 


paz. 05. 'AAE ENEXTI KAI EN TOI AEYTEPOI TOMOI TOY 
AYTOY AEYTEPOY BIBAIOY, IIEMIITOI AE ONTI KATA 
TON HPOEIPHMENON APIOMON, EN QI EIXIN 
AIPEXEIX HENTE, OYTO. 


^ T ? 

c. loviov vro) Zoeuocoríoc.  Ovrog evvzeoxrov rOv XoirOv 
94 7 ^ "y ^ , i] 1 5» , "| Y 
oÀtyov Oeiv OraeBoioUvot, Àoyov ztgogogixov ! Ovro Gyquoricog, cro 
ói Mogíog xoi ÓtUgo tivow: zQoxerayysi-uxGg v& mtol cUrOU iv Toig 

- M] 
Oeloic yoogoic signuéva ? Zyovrog, wr Ovrog 08, clÀd dao Maoíoc 
^ ? A ^ , 

xoi ÓrUgo czt0 Tijg évoegxov ?scagovoíog. 


D. Mavwyoioi, *0V xol Axoveviroi, of 9 x0 ro9 Mavy ua- 
$«rol roO lléocov, Xoicrov 9cywuori Aéyovreg, dAwov cífovreg xol 
cilqvqv, GGrQoig ve xol Óvvogusci xoi Óniuociv sUyOusvor, doydg Óvo 

9. Lf , A , Mi DON » A ^ , 
eigeyovreg, movmocev vt xoi cyoOwv, ctl ovGug: Xgiorov Ó& Ooxqct 
zgmvévot, xol Óoxqost ztzOvOévoi zoÀoiev ÓveOayknv BAeacgnuotv- 

1 M , ?/ , , , ji ? M zu 3? 1 
v£c, X«L vOv Év ovUry) ÀoÀnoevra Ocov: xoGuov O8 ov vOV zavra, cÀÀ« 
uígog ix Oso) ysysviotot OgifOusvor. 


^ ? ^ e - - 
y. egexivot, ob «x0 ToU ? lígoxoc voU /icovromoàirov voU Ai- 
E A ? 5 - 
jUzov, éEnynvoU vivog, Gegxog eveoractw 9 cOcroUvroc: qyocusvor za- 
- , ? , , - , 
Aeig xci vég ÓiO x1, xo czeyogsvovreg youov zowvrtÀog, uovotov- 
, 
vg T€ x«i zteoOévovc Ócyousvor, xol iyxgorevouévovg, xoi 9 y9)00vg* 
' ó2 az , 2À L , óL À , M , ó ' 1 
vo 0& puOémo év nÀwxto. ysyovora zcoi0to BociAetoag us] uevéyenv, Oto TO 
ui] ajQAqxévon. 
, 344? ] 
0. 19 MezAqravol, of iv Alyvmro Gyícua Ovrtg, cÀÀ ovy oí- 
^ - - , - 
ps0. , pn] Guvevdusvor zoig &v v Óicyud mogememroxoGi:, viv Oi 
? - , 
"Aotiavoig GvvagOevreg. 
1. aoxóv Io. Damascenus et Anacephal. Á. oi libri. 
2. Éyovroc uiv, uv) lo. Damasc. In 5. Vocem amó uncinis inclusit Petav. 
Anacephalaeosi hoc p&w comparet post Nec habent Io. Damasc. et Anaceph. Pro 
Tpoxata y YeAttxO c. M&vq in Anaceph. extat Mawrj, in Io. 


9. mapoug(ag &yety vi Unap& lo. Damasc, Mavoj. 
Damasc. 


INDICULUS HAERESEON QUAE IN TOMO II. LIB. II. 
CONTINENTUR, QUI EST EO QUEM SUPRA PO- 
SUIMUS ORDINE V., IN QUO HAERESES V 
CONTINENTUR, HOC MODO. 


I. Pauli Samosateni. Hie propemodum non existere Chri- 
stum affirmat, atque eiusmodi verbum esse fingit quod in prolatione 
consislit; eundem porro esse a Maria coepisse. Ac quae sacris in 
literis de eo pronuntiata sunt, praedicenlis esse more dicta, cum 
ipse nondum existeret, sed a Maria, uli diximus, et ab eo duntaxat 
tempore quo carne praeditus advenit esse coeperit. 

If. Manichaei, quos et Acuanitas vocant, Manis Persae disci- 
puli. Christum figuram quandam esse defendunt, Solem Lunamque 
venerantur. Stellis ac virtutibus et daemonibus supplicant. Sem- 
pitlerna duo principia, bonum ac malum, constituunt, — Christum 
specie tenus apparuisse, specieque tenus esse passum. Vetus te- 
stamentum, eumque qui in illo locutus est, maledictis onerant. 
Mundum non universum a deo, sed eius partem fabricatam esse 
statuunt. 

IlI. Hieraciae ab Hierace interprete ac doctore quodam Leon- 
topoli, quod Aegypt oppidum est, oriundo. Qui resurrectionem 
carnis respuit. tuntur illi veteri ac novo testamento. Nuptiis 
penitus interdicunt. — Monachos et virgines conlinentes ac viduos 
admillunt. Pueros matura nondum aetale regni coelestis parlicipes 
esse negant, quod nondum certamine perfuncti sunt. 

IV.  Meletiani schismatis in Aegypto, non haeresis locum ob- 
tinent. Qui cum illis precum communione coniungi noluerunt, qui 
in persecutione lapsi sunt. Nune se ad Arianos aggregarunt. 


6. Ita et Io. Damasc. Sed in utroque 8. aSexobyrec Io. Damasc. 

fortasse reponendum cyfuax ct. 9. y:5o«c Io. Damasc. Cf. haer. 67, 2., 
7. Ab ipso Epiphanio plerumque appel- ubi etiam extat yx,oa. 

latur 'Iéouxeg; sed et "Iéoa& haer. 55,9. 10. MeXztayot, uterque codex scriptus. 


318 SANCTI EPIPHANII 


219 - ^ - 
pag. 606. c. 4gsevol, !'o? xol i4osvouoviron, of vOv vióv ToU 9:00 
i] iod 
xríGuo Àéyovreg, xoi v0 mwvtÜua vO &yiov xrícuo xriGuorOc, Gopxe 
, 1 € 3 o , ? , , M 31.8 
uovov vOv Gor5oc «zo lMegíec siÀmgéver ÓuaBeQowovusvoi, xot ovy 
EX c P j 
wvynv. "Hv 9i ovrog 0 Agtt0g moro(uregog -AAsbevOgov imicxómov 
"AlsEovOpstog. 
" - d A 
12 4yvy xe v T00 Ocvrégov piMov, míumrov 0i &m doysme vic 
, *? 
cXolovOiag Ovroc ," evexsqelatocie eíoécsov mévte. 


11. Vulgo ot. 


PANARII LIB. II. TOM. II. 319 


V. Ariani, sive Áriomanitae, dei filium creaturam esse di- 
cunt, spiritum vero sanctum aliam esse creaturam. — Salvatorem no- 
strum carnem duntaxat a Maria, non animam accepisse confirmant. 
Fuit hic Arius Alexandri episcopi Alexandriae presbyter. 


Haec est quinque haereseon summa, quae in hoc II. libro, sive 
ordine V., continentur. 


12. Verba Abt - - - névte non exiant in cod. Rhedig. 


pag. 607, 


Ke. «. 


pag. 608, 


* TOT EN AITOIZ IIATPOZ HM&9N 


EHISjSANIOT 


K & TA TION AIP E IMM 
TOMOZ AEYTEPOZ TOY AEYTEPOY BIBAIOY. 


KATA IIAYAOY TOY ZAMOZATEQOZ, 
vecOQouxoUTY TmépTUY, Tj xO ÉéEvxooTT TÉ. 


Ilobiog 0 ZXeguocerseug xoÀovusvoc vovrovg OreÓÉysroi, ysyovag 
y T, - M "'Q , M 1 ' 2 n » , , 
usta INov&rov xol $2gwévmv, vov 'àÀovmrov iv aíoícs. coiDuovusvov 
^ c - - 
i ajv sjOcAqoev vipovysvíav éevrà énióztooocOot, xol émogOTvor xara 
rac &Au9t(og, Óid vie xoumo0ovg evr00 gàivegíeg xoi iv OwwoÀov 
: z sre puess - 
? imiosoeuouévio dvvolag. "Ov msvüsiv Oti, ag cAnO9Gc 9ovo Oipo- 
Àov 3d4Éoxsühavro, xol cz0 Viwovc mogemtzroxoro. "Ex ovTQ yc 
? 4 "4 o 
- M , ? € M 
nÀnooUrot v0 sigquéívov, Bocxevíc poviorQrog cuovooi vd xcÀd, xot 
- A 
ósufocuog imiOvuloc usroMAsver votv xaxov. 


Ovrog O5 ovv 0 qguiv sig iEwyucw émwvquovsvousvog IleoÀog 0 
Xeuocersüg, ov ToU Ovogeroc iv egy éuvijoS uev, xoi vfje eío£osmc 
cUroU zoi0vputÜo rqv Owjynciw, cxo Xeuocrov 5v vüg émi r& u£gn 
vic Mecozorouioac xoi Eogodtov, 0c iv rovro vÀ yoOvo, iv quégoic 
AVpnavo) xci IIoofov vàv Baciéov ini vzc vrioyéov xaSícrovot 
éxicoxoznog vig eylag xoO0ltjc ixxAgolag.  oOcig 0? vij Otavolo éE£- 
ztGt Te GÀ«Otiag, xol dvsxolviGs Twv oiosciv roU JAoríuovog, oU 
zoTs OvrOog iv dgyij moo ivÀv zoÀAQv, xci dofecuévov. 

Quoxs, 0& ovrog Os0v merígo xol víov xol Gyiov zvtÜuo Eve 
9:0v, iv 9sg OP del Ovra vOv eUroU ÀOyov xoi O mveÜpe cUrOUD, dc- 
ztg iv dvOoc ov xegüic 0 lroc Aoyog: ur] eivar 0? zov víOv roU Otov 
ivvnóGrorOv, cÀÀd iv ovrQ * 79 tO, Qomto cuéAet xol 0 Zo éltoc, 
xci ó NNevüroc, xol ó Nówroc, xci GÀÀon Ovx tcog 0b ixslvoig ovroc, 
dÀÀd 5 GAAcg zQ ixtivovc. "EÀ90vra 0b vOv Àoyov, xoi ivowicavro 


* Inscriptio haec desideratur in utro-  Rhedig. est rasura septem fere litlerarum. 
que libro ms. 2. értococetouévne cod. Rhedig, ér- 
Car. I. — — f. Post Xowrów im cod. Oomeuouévne cod. len. , et editi. 


SANCTI 
LEPIPHLARBAMLI 


CONTRA HAERESES 


LIBRI II. "TOMUS II. 


CONTRA PAULUM SAMOSATENUM, 
haeresis XLV., sive LXV. 


Secundum illos Paulus Samosatenus sequitur, qui post Nova- 
tum atque Origenem extitit. Qui quidem Origenes postremo inter 
haereticos numeratus est, ob arrogantiam illam quam adseiscere sibi 
voluit, et insolenti ae nugarum plenissima loquaeitate immissaque a 
diabolo mente adversus veritatem insurgere. Sane is lugendus no- 
bis admodum venit, qui diaboli invidia lapsus ex alto praecipitavit. 
Nam in illo scripturae dictum illud impletur: Fascznatío enim nuga- 
citatis obscurat bona, et inconstantia. concupiscentiae transvertit men- 
lem sine malitia. 

Recedo nunc ad illum, cuius explicandum dogma suscepimus, 
Paulum Samosatenum, cuius nominis supra mentionem fecimus, et 
nunc illius haeresin proponimus. Hie Samosatis Mesopotamiae ad 
Euphratem urbe natus, Aureliano ac Probo imperanübus Antioche- 
nae ecclesiae propositus est. Qui elatus arrogantia ac fastu a veri- 
lale excidit, atque Ártemonis haeresin instauravit, qui cum ante 
mullos annos extitisset, penitus est extinctus. 


Est autem haec illius opinio. Deum patrem et filium ac spiri- 
tum sanctum unum esse deum; verbum dei eiusque spiritum inesse 
deo perpetuo, sicut hominis in corde proprium verbum inesse cerni- 
mus. Filium dei subsistentiam habere per sese nullam, sed in deo 
subsistere, id quod Sabellio quoque placuit, et Novato, et Noéto, 
aliisque nonnullis, quamquam non eodem cum islis modo, sed di- 
verso quodam ille sentiat. Ád haec, dei verbum in terras delapsum 


3. é&exeÜ.ovxo. cod. scr. uterque et ed. — á, cà adieci ex utroque libro ms. 
princ. 9. &AXoc uterque liber ms. 


Cap. T. 


Sap. 4, 12. 


382 SANCTI EPIPHANII 
iv "IncoU dvOgumo Ovni xci oUroc, quoi, sig iórw O0 Oe0g, xol ovy 
zwrQo ó zer5o, «el víog 0 víOg, xci wyiov mvsÜüpe TO Cytov mveÜuo: 
dÀàa sic Os0g O0 zTxo, xci 90 viOg evroU iv evrG , Og Àoyog iv dv- 
Ooozo' Ój0:v xo vàv uagrvgidv rovrQv É£vvrOU TV ciosGiV zc:90- 
Baliousvoc, &z0 roU siggxivo, rov MoUoín, Kvgioc 0 8t0g cov xv- 
otog tig dorwv. — OU gione 0 ovrog xard rv NOwrov rOv maréíQa mz- 
zovOévoi, cÀÀa, quoi, éÀ8ov 0 AOyog évqoynos uovoc, xol àv$jÀOs 
790g TOv zturíQo xol zoÀÀi mtv oc TovrQ 1 conia. 


- , - ? 
"Ióousv Óà of Àóyor evroU cvorcOGovrei roU wmorquívov.  Qa- 
/ ' e EL 'E MAT. - M dose oe ' 2 2 , K H 
Gxtí yàg Ort, Eümtv, '"Eyg iv và morQt, xoi 0 zarNQ év éuoí. Koi 
? ' 7 ? M 1 , A 2? 2 - 2*4 » , 
cUrol Óé peusv ix mergog Otov Àoyov, xot usr cvroU ati Ovra éÉ 
- ? 1 , , 
cUroU ysytvvmuévov, cÀÀ oUvqL vOv zarígo Àéyoutv Gvtv Àoyov ivvzo- 
, p] ? "n , - A c i] LAT M , [4 
GrérO0v, cÀÀ 0o Àoyog TOU ztarQoc O uovoysvQc vioc Oüsog Àoyoc, oc 
- mo - , , LI 'w , ? M. 3 3. E 
qo:, ll&g 0 ouoÀoydv év éuot ouoloyuoo xcyo fv cvrQ &uztgocOtv 
- , ? A - , 
r0) zorQog uov: vo Ó& Ev iuoi, Eyzgoc0cv vo) zorQog Mov, &üciie 
, , , 1 , € ' ' , "e M , 
qvos, évuzxoororov vOv zorígu. | Ovszor 0à vov lovüoiGuov megogos- 
, - 2 , 
govreg, oU0iv msgiGGOrtgov vÀv lovÓaíov xsxvquévoi, Orvvtgo, lov- 
- - Ld * - 
Üoioi xÀq81Govron, xol Xeuocorivor., unóiv frsgov Ovrtg ?] TO OvOpuati 
, 1 , ^ , A ' , - i] LR 
uovov ! [mcoU zgocsoyuuévoi. Tov yog éx Otov Otov viov guovo- 
- - [9 - ? - 
ytvij «el Àóyov cgvoUpsvor éxeivoí sicww Omz0iot xci oí evrQv iv rjj 
, 
zogovoíc cgvocusvoi, Otoxrovoi ve xol xvgioxrOvoi xal émogvmci- 
, - et " A , 
Oto, ysyovorsc.  To«0: 0b, Ori ovre msgirowdv Pyovow, ovre cc- 
, LI A " , , , " 
Borov gvÀcocovcoi, xoi ro coÀÀa zevra xoOcz:Q lovOaior. 


A AES) , , * ? 

Kol ydg v0 Ovri xol «vrol ov Óvo gapiv sivat coUe, ovót Oc0- 

? Y , , , i ' P7] , , , 
vyrec, cÀÀo uiíov Ocorqre, émztiÓr y«g ovre Óvo Aéyousv zevégac, 
»" , em E , , D , ' , 1 e E 
ovre Óvo viovc, ovre Óvo mzvevuora cyw, &ÀÀc zarégo xot viov xoci 

Eu , CX » 

&yiov zvtUuo, puiov QcorQva, utov Oofoioyíav.  Ovrog 0à ov àéy& 

, A A A A * 1 , ? ' , A , 
uOvov $t0v Ov vO zwy5Qv sivoL tov zt«réQa , dÀÀo uovov Otov, avat- 
- M ? - dw. M - - y r - 
ov 0cOv rO xoT cUTOV Tv TOU víoU OcoTqrc xol VzOGTOGLV, Xl TOU 
nO , 2 M B. y ' , er A LA "ow 
dylov zvevuaerog, Fyov Oi avrov vOv zwzíga fva tov, cyovov viov, 
- E: , - 
Ge sive và Óvo cvsli], zorígo xol viov, vOv uiv zatéga &yovov viov, 

L] » A f, € - L , , ^" , 
x«l cxegzov rov àoyov Qeov Covrog xot cogíeg cÀgOivac.  doyov 
Y T M 2 , 3 , ' , 1.4 H - 
y«g oiov vOv iv xag0íc stvoi vouitovor, xoi cogíav, lotoav £v wvyi 

2? , M - , - 

cvOgomov faecrog EÉycu vqv ix 9:00 ggovqow ix OtoU xexrwuévoc. 


6. c om. ed. Pet. edil. proposuil solum cà Ovoux el mpo- 
Car. IT. — 1. "Lnooó xpoccoywuévot tcyóusvov, de voce oljoz. vel Insoü vero 
(vel xgoztcyópevot) mea est emendatio. iacuit. Vulgata librorum scriptura est 
Etiam Petavium video vocabulum oijos. obos. mpoicynuévot — Cornarius vertit 


verlisse lesu, quamquam in marg. suae nihil aliud existentes quam nomine so- 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXV. 383 


in lesu, qui homo merus esset, habitasse. lta unus, inquit ille, 

deus est, neque aul paler est pater, aut filius filius, aut spiritus 
sanclus spiritus est sanclus, imo vero deus unus est pater, et huius 

in ipso filius, ut estin homine sermo. Quam quidem opinionem ex 

hisce fere testimoniis colligit, primum, quod Moyses dixerit, Zo0- Deut. 6, 4. 
minus deus tuus dominus unus est. Neque vero cum Noéto patre ille 

pàssum esse definit, sed solum, inquit, adveniens verbum, totum 

illud administravit, et ad patrem revertit. Ac sunt omnia quae ab 

illo dicuntur sane quam absurda. 

Videamus igitur ecquid opinione falsi hominis constare possit Cap. II. 
oratio. Nam ita proponit. Dixit, inquit, Christus, Ego 2» patre, Ioaun.14,10. 
et paler in me est. EL nos istud una profitemur, ex patre profectum 
esse deum verbum, ac cum eodem esse perpetuo, ab eoque proge- 
nitum. Sed non ideo patrem sine subsistente verbo esse dicimus. 
Quinimo verbum patris unigena filius deus est verbum, ut et ipse 
declarat: Omnino qui confitetur in me, confitebor et ego ín illo coram um 
patre meo. Ubi haec ipsa verba /n me, Coram patre meo, patrem 
ipsum natura sua subsistere demonstrant. At isti ludaicam opinio- 
nem interpolantes, neque quiequam iis habentes amplius, ludaei al- 
teri nominandi sunt, et Samosaleni, neque aliud omnino sunt, ac 
solum nomen lesu prae se ferunt. Nam cum deum ex deo, unige- 
namque filium ae verbum abnegent, eiusmodi sunt quales i1 fuerunt 
qui praesentem illum eiurarunt, hoc est dei ac domini parrieidae, et 
eiusdem dei negalores. Quamquam neque circumcisionem adhibent, 
neque sabbatum, aliosve ludaeorum ritus observant. 

Enimvero neque nos ipsi duos esse deos divinitatesque duas, Cap. III. 
sed unam duntaxat asserimus, eum neque patres conslituamus duos, 
neque filios item duos, aut duos spiritus sanctos, sed patrem, et 
filum, ac spiritum sanctum, divinitatem unam, unamque trium 
praedicationem ae gloriam. lsle vero non unum idcirco deum esse 
confitelur quod velut fons quidam sit pater, sed unum absolute deum 
facit, ac, quantum in ipso est, filii ae spirilus sancti divinitatem ac 
subsistentiam everlit. Patrem ipsum praeterea ila esse deum unum 
affirmat ut omni ad producendum filium fecunditate careat, adeoque 
imperfecta illa duo sint, pater et filius, quorum ille ad producendum 
filum genitalem vim nullam habeat, hic autem, quod est viventis 
dei verbum veraque sapientia ,. nullo modo sit fructuosus. Verbum 
enim tale esse putant. quale in hominis est pectore, et eiusmodi sa- 
pienüam qualem iu animo quilibet hominum insitam a deo infusam- 


lum ex sua opinione praevalentes, quod Car. IIT. — 1. otxy cod. ms. ulerque. 
non intellego. oiav ed. pr. oicy ed. Peíav. 


pag. 610, 


Kg. 9. 


384 SANCTI EPIPHANII 


L] ^w , t^ 1 M er L2 , 1 e » 
Ziu& roUTO ztQ0gctOV tv TOV ÜtOV Co TO Àoyg qeocw, cg cv9gozov 
E ? - P] 
yo xoi vOv eUroU Aoyov, ovütv mÀíov rQv lovoo(ov, cc £guv, Oo£a- 
? A - ? - 
fovrsc, vvgoTrOVreg c7:0 vij cÀ«Ütiac, xal xexogoufvoi duo vov 
, - - - 
8slov Aóyov, xci wgovyuerog rig Coe Tijg alovíov. Orr ydg ai- 
üoUvron r0v dÀqOsj toU svoyysMov Aoyov zov Aéyovra, "Ev doyij qjv o 
Tjvon yy y / , VOL vo 
f , $3 ' ' ' 1 2: 

Aóyog, xol 0 Àóyoc zv moOc vOv Osov, xoi OcOg wv O ÀOyog: mavr« 
ür vro éyíviro, xoi qcoglc evroU iyévero ovói $v O yéyovev. Ei 
D , F] n MS: c , dV. NOCS , Et M 1 M H 2 e 
ydo iv doyjj qv 0 ÀOyog, xol o Àoyoc av zo0g vOv Ocov, v0 ?wíov 

*4 M] 

sivo, o9 xor vov zooqoodv uovov ióriv, cÀÀe xovrd vov vmooroGiw. 

c ex i] ' ' ? c , * 
Kol sà 0 Àóyog wv mg0c zov Otov, ovy 0 Àoyog éórV zog Ov qjv* ovót 
c 3 , M 

yàg 0 moOg Ov qjv éGtt Aoyoc. — El y&g iv neg0íe Aoyov 9c0c Fyet, xod 
, L - - 45$. ety 1 5 [g , E] 

oU ysysvvquévov, zc nÀnoovro, z0 Hv, xot ovi Ot0g qv 0 Aoyog; ov 
L] [d - ? , , L4 A A » » i] 

y&o 0 roU cvOoozrov Àoyog &vOoczog z90c ov evOgomov. Ovrs yao 
^ ^ c , , A , A c , L , ? , 

tj, oUre vzéorQ, xugüiac 0b Cologc x«i vsoro onc xivmue 9 ior, g0- 

? r , M [uu L7 
vov, xol ovy *mocroacig.  éysron yoQ Cue xci zeooyorMo OUxÉTL 
Éorwv, dÀÀa AeAovusvoc Ówvuívs voO 038 9:00 0 ÀOyoc Gg quoi rO 
- , S , D , e 
Gyiov zveUpo iv crOuovL TOU zrQognjrov, O Aoyog Gov tig vOv oidwe 
, I , c ? i] A rc - 
Oiguévei. — Zvugovog 02 rovro 0 sveyysMorQo Aéysi, Otov ouoAoyGv 
, ? - - 
povegoO£vro xoi mageysvopevov, ov GvuzaQoAeuBevov rij T0U A0yOU 
i] e , Mi 
GegxcGti. TOv zerígo. 'O Àoyoc ydo, qmol, cao iyévero, xol iowj- 
TRO RUN: e , c 

voGtv iv quiv: xol ovx sizsv, 'O Aoyog xol o zevyo cdgb àyévevo* «oi 

er F] E COPY c , ES , $ 1 1 1 Y 1 

órw, "Ev &gyij 5v 0 Àoyoc, «ct 0 Àoyog v mooc rov Otov, xoi Otoc 
- c , ' ; cy ? -. 9 [y , 

qv 0 Àoyog: xoi ovx timsv, Ev Oto wv o àAoyoc. 


, 
Kol (ve pa] vwsg vopícoct xoxofovioc, vo gorsve xol Corio 
óuuora urvufoaAAovrsg sig xexiav favrv wal sig fAawv (GAÀog ydo 
A pj iN j - 2 , 2? b WA 1 1 
xol «ÀAcg Eyxevror 7] «cu 90Lo 700 &vOgomov émwuusiog émi vo m0vQoc 
* ? * ? - $9 ec 

ix veürqrog), xel Gobovror Afysw , Ovx simsv, 'Ev Oed qv 0 ÀOyog, 

y Li M M , ' * ' $3 c , 1 P7! - , t 
Gg xol cu quc, «AA, lloog Qcov «v o Àoyoc* !&ge yovv ovx tfoTww 

, " c , E AD CAS , ' 5 1 "E 
éx Tijg vz00TO0t06 TOU 7v;QTQOG O Àoyoc, cÀÀe éxrog OtoU 0 Àoyoc, — 
- c 3a. 7 

zoÀw imuroípsi ÓvogO ovuévi] vovg favrrg víovc »] cAqOste, iiy 
- » 0v c 
q0vG« rdg Óievolac rdg «oT cUTijc zoQvsvovGag, xoí qnoi cUrOg O 
A ?TA Ay E A 59 UNT e ^ , ? 1 
uovoysvie, "Eyo ix r09 mergog ib5kOov, xci xo: xoci mov, Eyo 
- r € , - 
iv và mergl, xol 0 movwo iv ioi. 'O 0» iv roig moogrjrewg mpl vo0 

€ » , [ud 
víoU ?o) couorixoUg Éyov Oyxove, vonuerixovg Ó£ Eyov Aoyove, vmo- 
2. vióy mea esl emendalio. Libri ha- 4. urxoocaow cod. Rhedig., cum rasura 


beni Ov.  Pelavius coniecil ov. lillerae ullimae. 
9. Eye cod. Rhedig. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXV. 385 


que possidet. Quare unam esse dei verbique personam existimant, 
non secus atque homo unus est cum verbo suo. Neque quicquam 
amplius, uti dixi, quam ludaei in opinione sua posuerunt, caeci ho- 
mines, ne veritatem intueri possint, et surdi, ne divinum verbum 
atque aeternae vitae praedicationem percipiant. Non enim illi ve- 
rissimum evangelii testimonium verentur: /z principio erat verbum, 
el verbum apud deum, et deus erat verbum: omnia per ipsum facta 
sunt, et sine ipso factum est nihil quod factum est. Y enim Zn prin- 
cipio verbum erat, et verbum erat apud deum, hoc ipsum quod dicilur 
esse non ad solam prolationem, sed ad hypostasin par est perlinere. 
Ac si verbum apud deum, mon potest verbum ille esse ipse apud 
quem erat; neque enim apud quem erat est verbum. — Quod si ver- 
bum illud velut in corde deus continet, nulloque modo genitum, qui- 
nam illud impleri potest quod legitur, Erat, itemque, Zeus erat ver- 
bum? Non enim verbum hominis homo est apud hominem, quod 
neque vivit neque subsistit, sed viventis ac subsistenüs quidam cor- 
dis motus est, non hypostasis. Simul enim profertur, subinde nus- 
quam est, ac tamdiu dum pronuntiatur permanet. At dei verbum 
perinde se habet ac per os prophetae spiritus sanclus pronuntiat. 
Verbum tuum in aeternum permanet. Huic porro consentanea quae- 
dam evangelii scriptor affirmat, cum deum hominibus apparuisse at- 
que advenisse prodit. Neque cum susceptam a verbo carnem asse- 


loann. 1, 1. 


Ps. 118, £9, 


rit, patrem adiungit. — Ferbum enim, inquit, caro factum est, et Àa- loann. 1, M. 


bitavit ín nobís. | Non dixit, Ferbum et pater caro factum est. | Si- 
militer dum his verbis uütur: 4Zz préncmpéo erat verbum, et verbum 
erat apud deum, et deus erat verbum, mon dixit, In deo erat 
verbum. 

Ac ne fortassis aliqui. perperam ac malitiose haec interpreten- 
tur, et clarissima vitamque conciliantia verba ad suam pravitatem 
fraudemque convertant (neque enim uno eodemque modo cor homi- 
nis ab iuventute quodam est in mala studio propensum), atque ita 
dicere aggrediantur: Non ita scripsit loannes, 4z deo erat verbum, 
ut et ipse narras, sed pud deum erat verbum; qua re non est ex 
palris substantia verbum, sed extra deum: ut igitur iis occurrat, 
filios rursum suos corrigens verilas ad saniorem mentem reducit, co- 
gilalionesque velut contra se meretricio more scortantes redarguit, 


Cap. IV. 


ila denique unigenitus ipse lestalur: £go a paíre ex?vé, et venio: Yoann.16,28. 
Item: Ego i» patre, et pater in me est. — At pater de filio per pro-1oann.1410. 


phetas loquens, non quasi corporea mole constet, sed intelligibili- 


Car. IV. — 1. dpa liber scriptus 2. oU excidil ab edit. Petav. 
ulerque. 


Corpus Haereseol. il. 2. 95 


pag. 611. 


Keg. c. 


386 SANCTI EPIPHANII 


«orofaivov viv dcOtvaav vijc tvOgczovQroc tig oloOnow mwoacrá- 
GeQc, Óid vÀv iv quiv yiuyvouévov ruv zagcucvocw ToU víoU Ori 6 
coro) &AyO8de ysy£vvgvot 9:0c ix 9:0), 9:0g diuOwoc ix Oto. diq- 
- 2 2/ ^Y ? N25 * ? - 2 , ^ — 
Oi1v0U , ovx &£&oOtv Qv, aÀÀe £x vrjg evroU ovoiac, qouoxst $v v Zfa- 
Bió À£yov, 'Éx yeGroO0g moO feggógov iyívvmoa cs, og of "EfOouij- 
c , c M n ? , 2? , M ? 1 , 
xovre mownvevGev, cc Ó$ of cÀÀo, ixdovaw, xviec uiv, Amo wn- 
rgec éEeo9oiGuévue Gor ÓpOGog zeiÜiOTqrOG Gov, ZvUuuoyov 0b, ic 
xcT 0gf9ov Ógócov m vsóTue cov, Oco0oríov 02, 'Ex wwrgec do 
EU , , e , NACL d 2 , ? A 79 
ztQOL vseüvQvOG GOv, zur: O6 5x00Gic, Ex wwroog cmo og9gov coi 
N M , 
0gócog iv veórqil cov, x) 0$ Euri Exóocig, "Ex yaovoog Grrqcovol cs, 
- f -- E 
0pOcoc vsovixoTQróc Gov, iv Ób và '"Efgeixnó, Mmwmoiu, usoGcdo, Àa- 
XTdÀ, izÀsÜsybO , Omso éori Gopóg xoi cvouqiBoAoc , "Ex yoorQOg zo0 
£oggógov éy£vrqoa os. To yoo Mmoéu ?yaóroog éoxw, Mecoaoo Ói 
A ? , , e? ? * 1 [u , 1 : * 
v0 OógOouoíregov zrevrov, oz:go éoTri, lloo £oggo0gov: ÀoaxvoA, Koi 
x0 vijc ÓgOGov moi0iov: isÀs0zy30, vovréor, v0, "Eyévvnod cs. "Oznoc 
ix toU Àóyov yvoe 0r. 0 ivvmOGrorog O:0g Àoyog éx moroOg qvos 
icri yeysvvqu£vog, cveoyog xoi cyo0voc, zoo voU zi sivo. OU ydo 
rOv Éccg0gov uóvov &Asys vOv &Grígoa , xol vol ys zoÀhÓv OvrOv vGw 
GGTocov, xcLajMov xol csA5vue iv vg) reve orm ojuéoc yevouévov, moo- 
ysvouévov ói QoAccoQo xol £vÀov xol wegmGv, crsoscuvTÓG vt yijo 
xoL ovQovoU xoi cyyéAov Guo GUv zovtorg yeyovovov. | Ei wy yo eye 
oUgavQ xoL 3 xci &yyslot éxvícOmcov, ovx dv &Aeye và Tof Ori, Ore 
, » " , , » , M 1 
iysvajOwcev G&GrQa, vscov us mvreg Wyyslof gov qovy. To ov, 
VU , e ? M - 3*3 J 1 - - * i] LET 
lloo &ocgopov, tva pn m TOU &tivolL TL XoL XTLGOTVOL' TV yw eet 
e , , - Y , , ES 
* 9 Àoyoc ovv ztetQl. Zl; ovroU yog z«vro yéyovs, xal qyooig cvroU 
iyfvero ovóÀ £v. 


Atbus 0 Gv vig, "Eón£boc sivc: moo Gorgov vog eyy£lovc, Gua 
6b ovgavà xoi yj vovrovc Eque ysyovévor. Ilo8ev memoíncot viv &nz0- 
ósEw; Aéys quiv, ovyl &gc z90 v0U ovQavoU xol r5c y5c mavrogG yt- 
yóveciw; ovOcuoU0 yog ruAevyOs cquotvet vOv yoovov zijc zÀv cyy£lav 
zowjosoc. Kol !0ri uiv xoÀdg ovrog Füsibong sivo, moO &oroov. Ei 
uw] ydo vjcav, zc Vuvovv Qcóv ini vij vàv &oroov moujcsi; qusic ÓE 
£xcovQv Cqrjuorog sUosciww ovx «m0 iÓícv Aoywgu v ÓvviusOn Afysw, 
dÀÀid emo vic vOv yoepOv dxolovO(ag.  ToievyOc ydo cquaivei 0 
TOU £t00 ÀOyoc Ort ovrs uero vC GGTQc yeyOvociv Gyyslon, ovre zQ0 

3. Éxyactpóc coniectura est Pelavii. 4. à non legitur in edit. Peíav. 


In seqq. pro eco cod. Rhedig. habet Car. V. — 1. Ante Oct cogitatione 
uecaa p. addas verbum demonstrandi, pulandi vel 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXV. 387 


bus verbis praeditus, atque ad humanam se imbecillitatem accom- 
modans, quo facilius nostris veluti sensibus obiiciat, ae per ea quae 
in nobis fiunt filium suum demonstret a se revera esse genitum, 
deum ex deo, deum verum de deo vero, non extrinsecus ascilum, 
sed ex ipsius substantia progressum , sic igitur apud Davidem pro- 
nuntiaL: Ex utero ante Luctferum genui te, uli Septuaginta inlerpre- 
tantur. Ex aliis autem editoribus Aquila ita reddit: .45 utero dilu- 
culo excitato libi ros pueritiae tuae; Symmachus porro: e/ut dilu- 
culo roris iuventus tua; 'Theodolio vero: Ez utero a matutino tem- 
pore iuventutis tuae; at quinta edilio: Ex utero ab diluculo tibi ros 
in iuventute tua; sexta porro editio: Ez utero quaerent te, ros iu- 
ventutis tuae; postremo in Hebraeo: Jerem, messaar, lactal, iele- 
decheth , quod manifeste ac citra ullam ambiguitatem id ipsum signi- 
fieat: Exc utero ante Lucrferum genui te. Vox enim illa, Merem, 
idem est atque, E ventre: Messaar vero, Diluculo prae omnibus, 
hoc est ante Luciferum: lactal, id est A4tque ante rorem puerum: te- 
ledecheth denique idem est ac, Genuit te. Ut ex eo sermone cogno- 
scas deum verbum hypostasi propria praeditum a patre esse genitum, 
nullo neque initio neque tempore, priusquam aliquid aliud existeret. 
Nam non Luciferi modo stellam intellexit, cum alia sint permulta si- 
dera, pula sol et luna, quae die IV. condita sunt, et ante mare, 
arbores, fructusque proereata, praeter quae firmamentum eliam ac 
terra coelumque productum est, et angeli, qui cum illis extiterunt. 
Nisi enim cum coelo terraque ereati forent angeli, non dixisset lob, 
Cum facta sunt sidera, laudaverunt me omnes angeli mei voce sua. 
Itaque voces illae, 442te Luczferum, idem significant ac si diceret, 
priusquam esset condereturque quidpiam. Verbum enim cum patre 


Ps. 109, 3. 


Iob. 38, 17. 


semper exüiüit. Nam per ipsum omnta facta sunt, et sine ipso fuclum Yoaun.1, 3. 


est. nihil. 

Etenim dicat aliquis angelos ante sidera esse monstrasti. Qnod 
autem simul cum coelo terraque productos esse dixisli, cedo quanam 
id ratione, comprobasti? Nonne ante coelum ac terram omnino pro- 
dierunt? nusquam enim aperte seriplura tempus expressit, quo an- 
geli proereati sunt. Ác lu quidem priores illos sideribus extitisse 
non male demonstrasti: alioqui enim quomodo deum ob fabricata si- 
dera praedicarent? Nos aulem cuiusque quaeslionis dissolutionem 
non ex ingenio nostro, sed ex seripturarum serie ac consequentia 
afferre possumus. Atqui illud evidenter divinus sermo declarat, ne- 
que. post sidera produelos angelos, neque ante coelum terramque 


concedendi, aui transpone xoi xoÀdc piv ostendisti ipsos fuisse ante sydera. 
rr . . H 
ott. . Cornarius vertit, Et bene quidem 


257 


Cap. V. 


pag. 612. 


Keg. s'. 


388 SANCTI EPIPHANII 


^ b - , i" - ^ - 
oUgwvoU xoi y5c, GopOc cuereOzrov Ovrog rOU Oro) ?r0oU Ori zQO 
- " , $ - e 
ovgavoU xol y5c ovOiv qv vÀv ? xexvicuévov , 0t év &gys] £xoímotv. o 
, A A ^ E [d , w p 
Os0c rO0v oUgavOv xol zqv y]v, cc coy5nc ovouo xvíosOg, xol ovoiv 
z90 ero TOV Xf4TiGuévOY. 
? , o. e A T ee) 2 f , 2 
Ov Óvvoror ovv, cg zgotizov, o év &vO9gozo Àoyog «vOoomog 
P F A , ? , c , - - 
xoÀtiGQoL., cÀÀe Àoyoc cvOgoztov. Ei 0i 0 ÀOyog roU 9:00 Os0g dort, 
? » ? , , ? 1 ? , A , , - 
ovx &GTwv GvvzOGTOTOG ÀOyoc, cÀÀec évvzoGraroc 9s:0g Àoyoc ix voU 
— , , , L1 ? , : " A , i] S: 9 
9:00 ysyevvquévoc, &vegyog xol cyoovoc: o yag Àoyoc Gao éyévero, 
, C M , P] - , p 
xci doxqvoctv iv «uiv, xoi siüousv vqv Óo&av cvrov, Óobfav og uovo- 
- ? ? M 
y£voUg zegd ztero0c, mno ycgivoc xo cÀnOsciog. "locvvge uegvvosi 
ztQl eUTOU, xol xéxoays Aéyov, Ovroc iow Ov cizov * vuiv, 0 Ozico 
uov 2gyóusvoc £uzgocOév uov yéyovev, 0v; ztgQroc uov qjv* ovzoc qAOcv 
- f ? ? - ? - 3 e 
sig vOv x0Guov, ivo Go01 0 x0Guoc Ov cvvoU. "Ev À zoGqo qv, «al o 
? - [ug 2*5 , c - - 
xóGuoc Ór evo) éyévsro, xol 0 xocuoc cvrov ovx Eyvo. 'Og&c uovoyevi 
, SAEC oo Pura , , 52 2 , ' , 2r 
Àoyov; oggc év xocuo zezAnocuévov 9 £v evOgcotoic, xot zÀ1or £yov- 
- i] , ? ur -- M »" , 
vo Ó0&ov uovoysvoUc z«Qo ztGzo0cg; OUy G0c TOU zt0TQ0G OvrOG ÀOyOV* OU 
A , - , n - - 
zt0790€ o Àoyc GvvoÀupi] zegvoroc, cg cvOgczoc cue TO $ovroU 
, , A n , ? ^M ? , - 3. M - 
Àoyo qouvouevog, xol o Aoyog e«vr0U ov Óvvevot qovijvar égv wr) zar, 
, A , - 
0 qOsyyousvog vOv Àoyov.  Tívw voivvv mucrsvGOo; Tiv. GvvOGuot; 
' n , ' , , Y - PEA ? - 
zoo zivov ÀoBo tov év ua9nuaci; | Ilegea vv cytov tvoyysliovv 
, - A , 
xol mzvevjerOQOQOv, rGOv TOv ÀOyov zegc zeroOc cmsoroÀuévov gum- 
2) , b 5 A - ^ - 
GcvtQv; 1| tovtov vGv cO lloviov voU Zuocuréíoc, vÓv GUv TQ 
A A b w w 
Àóyo OtO0v, xoi ÀOyov GUv rQ Ot qocxovrov, vÀv $v mpgogozov za- 
A AI , A , 
rQO0g zQ0g vOv Àoyov, xal z0v Àóyov zOg vOv zeríge Ogifovrov; Ei 
Yo M 4 E GERA , J Croore? , , 
0& fv vO mQocomOv, zc 0 uiv dz06T£ÀÀtt, O Ó& cmooréAÀevon; c0- 
M M e , A 
GrtÀeig yog, quoi 0 zgogvuc, rov Àoyov, xol rwbst cvrG* zVtvGtL 
- NE , ES 
TO zViÜüuo cvrOU, xol Óvnucsro: VOcrc. — Koi mov, 'Eyo itmA9ov ix 
D ); Mov, xol qxo. Kol, ZO iy, xol Q5 iv iuol 0 cmoGrsi 
TOU z(TQOG MOV, qx0. Koi, Zà iyo, wol £y év $poi 0 cmocr&- 
, - 5 ? n2 Y 
Àec u& movQo. lg ovv cmocréAAevo: O czt0GrOÀslg, xol Oi Gogxog 
J A i] ? A , cr ü 1 H c 
poíverot; Osov yoQ ovOcig z7x0rt fo)gexsv. ^O uovoysvae 9:06, 0 
? ? M M - i em 2 , , e 
Qv £g TOV xoÀzOv vOU 779006, ixsivog ébmywcoro. Kat pqow, O uo- 
Hi , r A] ^ , , 1 , A A e A à? 
voysvug 9t0g* 0 uév yag Àoyog éoriv éx zvarQOG yevvqOüsic, 0 zerro 08 
A - 
ovx dysvvmOm, Ói& vobro uovoysvae víog. 
A " ^ - b A ? 
IloovAeBe yo v 9si« yvÀGic, wmovvrovoa favtüc vqv cjOcav, 
? /- , ? , - e €- 
Óic qv erc zooyvociv, sig c'ogolsioav àv ajuezégov apvydv, ézsi- 
, E A , - ? - 
Onmso Ost voU Zinuocerécg vov Gvoiwv, xol vOv JoruavGw Tov xcxo- 
c - ? M - 
Oofíev, xol vOv -vouolov vqv xcxovoylev, xol vov Maviyolov qv 
- - UJ - 
mrOGiv, xoi AowmQv efofcsov vnv xexoumqyavíav. Kol Óu roUro zspl 
c , , ? , eq n - , A x A , 
&xoGTQc Aéseog eogoitevar queo 0 Oeioc Aoyog. Tov uev yag zaréoa 


2. voU non habet ed. Pelav. 4. Ila ulerque liber ms. In editis est 
J. éxttou£yoy. cod. ms. uterque. DIT 


PANABII LIB. II. TOM. II. HAER, LXV. 289 


constitutos. Est enim certa illa et immutabilis sententia, ante coe- 
lum ae terram nihil omnino conditarum rerum exlitisse, quoniam /z Gen. 1, 1. 
principio creavit deus coelum et terram. | Ut illud sit. creandi princi- 
pium ante quod ereatis ex rebus omnino nulla fuerit. 

Quamobrem non potesl, uli diximus, quod inest in homine ver- 
bum homo nuncupari, sed hominis verbum. Quod si dei verbum 
deus est, subsistentia minime caret, adeoque deus verbum subsistit, 
a deo genitus, sine initio ullo ac tempore; Jerbum ením caro factum Voann.1, 14. 
est, et habitavit in nobis, et vidimus gloriam eius, gloriam quast uni- 
geniti a paire, plenum gratiae et veritatis. | loannes de illo testatur, 
et clamat dicens, Hic est quem dixi vobis: qui post me venit, ante me 
factus est, quia prior me erat: hie venit ip mundum, ut salvetur mun- 
dus per ipsum: in mundo erat, et mundus per ipsum factus est, et 
mundus eum non cognovit. Vides unigenitum verbum? Vides in 
mundum completum inter homines, ac plenam a patre unigeniti glo- 
riam obtinentem? | Non ut pater ipse sit verbum, aut cum verbo 
coaleseens apparuerit, velut homo cum verbo ipsius apparet; neque 
illius verbum apparere potest, nisi adsit. qui illud eloquitur. —Cui- 
nam igitur adhibeo fidem? — Cuinam assentiar? | A quibusnam vitam 
in disciplinis aecipiam? Num ab sanctis evangeliorum scriptoribus 
et afflatu sancti spiritus impulsis, qui verbum a patre missum esse 
prodiderunt? An a Pauli Samosateni discipulis, qui cum verbo 
deum, et cum deo verbum esse dicunt? qui patris cum verbo, et 
verbi cum patre comparati unam esse personam definiunt? At si 
unica duntaxat est persona, quomodo hie mittit, ille vero mittitur. 
Emittes enim, aW propheta, verbum, et liquefacit ea: flabít spiritus Ps. 14, 18. 
elus, et fluent aquae. ltem, Extvi a patre meo, et vento; et, Fivo UE 
ego, et vivit in me qui misit me paler. Quomodo qui missus est — " 
mitti potest, et in carne prodire? Deum enüm nemo vidit unquam. a 
Unigenitus deus qui est in sinu patris, tlle narravit, a unigenitus 
deus: quoniam verbum a patre genitum est, pater aulem a nullo 
genitus; ob id unigenitus est filius. 


Etenim divina scientia pro sua providentia veritatem suam prae- Cap. VI. 
dieare ante voluit, quo animas nostras cautione ac securitate muni- 
ret.  Noverat enim et Samosatensis vecordiam, et Arianorum im- 
pium dogma, et Anomoeorum improbitatem , et Manichaeorum rui- 
nam, et ceterarum haereseon calliditatem ac fraudem, proindeque 
de singulis propemodum vocibus securitati nostrae divinus sermo 
consulit. Patrem enim unigenitum non appellat; unigenitus enim 


5. éy abesi a cod, Rhedig. 


pag. 613. 


K:o. &. 


paz. 614. 


390 SANCTI EPIPHANII 


- s M A e 3 , A A 
ov Aéyti povoysv. lide ydg povoysvüe 0 ur] ysyevvuuévoc; vov Óé 
. E NEC 1 ' ws 
viov uovoysvij, to pi] 0 viog vouicOsig moTQo, xot vo wr cg ÀAoyoc 
^ ? - f A , ^ 
ly «ugüig &v9goimov dztxocOi o Qr0c Aoyoc. EI yag Àóyog AMyerau, 
LI ' , b , er M , , , * 
ói& viv voiwvUTQv ggijoww Aéysrot, ivo qa vouíon vic cÀÀOTQLOV &[VOi 
^ ^ ld ' ? ? , ? , 
Tijg ToU 0:00 maTQ0c ovotog, xol oUxéri ÀOyog cvvzOGTeTOG, cÀÀd ivv- 
i] , , 2 E 
zócrorog, Quà r0, Movoysvre noue ydovcog «al cAg9siag. Kol 0gac 
, » U , , € iu , - A ^ 1 , L] 
z0Go for, mQ0g cogpolciov vg queréoog Coi]; To yov, Osov ovósic 
, 1 ? - M b ^ 
ztGm0Ts Éggoxtv, ive TO dógerov ToU zoTQOg Gqucvm, xoi rijg eUrOU 
i] ^ 1 
Orovqrog, Vvo vv iOiev Osdvqvo Óià vig Gogxoc qowoguivQv émfi- 
?, 
Bow cn. 
Iloca 08 GÀÀo, xol iméxswe vovrOv, sig mageGroacw uiv &va- 
M] i] - 
Ada vie, «ol megecrwGtie zroOc v1jv oU Zeuocoríog cvovv; El yao 
cT - r ? - 
jv iv và moergl, og 0 ÀOyog iv xegüíg cvOQdmov, mGg megeyéyovt 
- A ? ^ - , 
id iiec Gtoploc qOsyyousvog; àv v yag avtov ÓupycicDc, oig av- 
2 — , CAU NU 9n Je Ty Y e, Y , 
ToU uoOmvoig pecoxsi, O fogoxog iui fugoxs vOv morégu. Kot ovx 
B D t $2 - 
tinsv, "yo slui 0 morqo, «ÀÀd v0 "Egi év vÓ mworQi Gupuoivet. — Koi 
3 , - , , A3 3. - - 
oUx simtv, "Eyo slut éxsivog, &AM, "Eyo sÀOov imi tQ Ovouati voU 
, Fr e ^ - 
morgog uov, xol, "Exsivóg éorwv 0 uogrvodv zsgi iuoU. Koi mew 
1 - , - ON? r? P4 , E , - 
7ztQL 70U ztwvtvuorOG TOU cylov Ott, .AAÀov mzwogozÀnrov vuiv e7:061:ÀA0. 
— ? Eo 1» €-2 
"Ope zig ' v0 ZAmoczsAei, xol ? vo AiÀov roU 'Eyo , ivo ÓzíEm merégo 
, - [y , ? wo P», 
ivvmOGrourOV, mxvsÜpe Gyiov ivvmoGravov, "Exsivog us ydg Oofecsu, 
L| - e , , , 3 e mor € , * m5 
mtgL roU cyíov zvtUperog Àéyow, 30rt voU ipoU Awwerow — Kol moi0v 
? , E" - 
qc. r0, "Ex zorgOg iéxmogsvóusvov, *xci, To) iuob Awweroi; LAM 
, , , ? - 
xcl quot, Zoo wogrvotor &vOgariov 6rot160vrot, xol, Eyo uagrvoi 
3s N42 - MI ^ 8$. 59 w* f. Jj à , , 
ixi jueavro), xol, Mogrvoti moi éuoU 0 czocrc(Aeg ue ztozmo. llocc 
^ , 3 1 1 
óà dÀÀo roGoUra, xoi inéxüwvo tov:ov;  lóov yag, quoi, ifouolo- 
- - ^ ri ? € ? 
yoUuai GoL zíreQ xUgit oUQevoU xol yg, OL czéxQviyog voUro c7tO 
a — ? , ? A f 
GogGv xol GvverQv , «ol dzsxcAvipog evto vqmiowg* vol 0 zoTyQ, OTi 
, , [d € 
ovrog yéyovev eu0oxía FumgocOfv cov. llcvre uot zegtó00v vxo roo 
3 ' 1 | 6 
amorQog Mov, xoi ovüsig oi0s vOv viov ei wr] O zreT1o, xl rOv zeréQo 
»8 2 , TS AI Q8, 9/1 [y e , , , , 
ovüsig £yvo £i uy] 0 víoc, xo c ccv o viog azoxoevim. mexoàviyag 
L] , , (- A ^ , 
ydo vuniowg, xci, llavra uou zvegtO001 vxo oU morQgOoc uov, ivo &x- 
xowm Tiv vovrov imwevoguévqv BevoÀsbíav. 


? — ^w - ? , r 
lA 0go vOv del àvrizoÀtuoUvro vjj rQv cvOgoOQv quoti Óic- 
ES [4 3 M - - 
Boiov, ví àv avroig ivexiooqosv, cgmso «zo Ówefolune ivegytiog voU 
, ^ LI , b * - n € - ? , 
Aéysw. — Zfij8tv ydo dmoloyotvra, zog ra)ra oi v5 TOv lovOaíimv 
" ' ' - 
ofoécsog vzoírot, vxig vovrov cloyvvoutvoi Óie jv vv Ozíov tv- 
Cap. VI. — 1. Immo xó "AxooteAG ?  éyà mutandum esse censuit. — Solves bra- 
[9' UE -2 ^ E . 
2. x6 "A)Noy toU "Eyo mea es! emen-  chylogiam  verlendo Animadverte quo- 


dalio, cum libri praebeant xà &AXow t0 modo vocibus illis utatur, Millam, et 
évÀ , quod Pelavius in xó &AÀovy, xoi to Alium ab illo Ego, et diversum celt. 


PANARII LIB. IT. TOM. II. HAER. LXV. 391 


esse qui polest, qui nunquam sit genitus? Filium vero unigenitum 
vocat; ne is pater existimetur, aut ne verbo, quod in hominis est 
pectore, deus verbum similis esse credatur. (Quod enim verbum 
dicilur, id eo fit, ne quis a dei patris substantia alienum esse suspi- 
cetur. Neque verbum illud subsistentia caret, sed ea praeditum 
est; quod his verbis declaratur: Umgenitus plenus gratiae et verita- loann.1,14. 
tis. Vides quam multis praesidiis vila nostra muniatur? [am vero 
quod seriptum est, Zeum nemo vidit unquam , hunc usum habet, ut roma 
patrem eiusque divinitatem minime sub aspectum cadere monstraret, 
quo divinitalis suae, quae per earnem apparebat, fidem astrueret. 
Quam multa praeterea ad eam rem eomprobandaur colligi pos- 

sunt, et adversus Samosatensis insaniam afferri? | Etenim si in pa- 
tre esset, quemadmodum hominis in corde verbum, quinam adesse 
poluit, atque ex propria intelligentia sentenüaque loqui? Cum enim 
ad discipulos suos verba faceret, ia dixit: Qué vidit me, vidit pa- Yoann. 14, 9. 
trem. Non dixit, Ego sum pater, sed vox Me in patre significat. 
Neque vero dixit, Ego sum ille, sed, eni in nomine patris mei; Yoann. 8,18. 
el: Hic'est qui testimonium perhibet de me. — ltem de spiritu sancto, 
Alium paracletum mittam vobis. | Animadverle quemadmodum voci- loann.15,26. 
bus ilis utatur, JMittam atum et Ego, quo ct patrem et spirituin 
sanctum sua utrumque constare doceret lhypostasi.  ///e me clarift- Yoann.16,14. 
cabit, ait de spiritu sancto loquens, quia de meo accipret. — Qualem- 
nam autem illum facit? | Qui a. patre procedit, inquil, et de meo ac- 
cipiel. Quinetiam alio in loco, Duo hominum, aW, testimonia sta- 1e & 
bunt; ei, Ego testimonium praebeo de meipso, et, Testimontum prae- 
bet de me qui misit me paler. Quam multa sunt numero totidem ad- 
eoque plura lesümonia? Ecce übi sic ille quodam in loco narrat. 
Confiteor tibi pater domine coeli ac terrae, quoniam abscondisti haec is 
a sapientibus et. prudentibus , el revelasti ea. parvulis: ita. pater, quo- 
niam sie placitum est ante le. — Omnia mihi tradita sunt a patre meo, 
et nemo novit filium nisi pater; el patrem nemo novit. nisi filius, et 
cui filius revelaverit: Hevelasti, mquit, ea parvulis, ei, Omnia mihi 
tradita sunt a patre meo, ut peregrinam ab istis excogilatam loquendi 
ralionem praecideret. 

- Áspice nune quid humani generis assiduus hostis diabolus in Cap. VII. 
eorum animis pepererit, quod velut illius afflalu. perciti pronuntia- 
rent. Nam adversus illa purgare sese student Iudaicae opinionis sa- 
tellites, quandoquidem lux illa doetrinae, quae in divinis evangeliis 


Petavio praeivit Cornarius vertens voces — At. Petavius edidit ox« éx. «o9. épo9. 
Mittam, et Alium, et Ego. 4. [la libri mss. et ed. pr. Petavius 
9. Sic libri manu exarati et ed. pr. edidit xo éx x09 £uov. 


Keg. 1j. 
pag. 615. 


392 SANCTI EPIPHANII 


- , 31.79 ^ 
o'yyeMov cogi) opynesoc i0eGxoALav, lvo uj 0pOdor rcÀtlóroro ev- 
^ ^ ? - , , 
TurQcTTOvrtg Tjj TOU tvayytMov cÀmOwij yvoctt.  Gecxovo, ydg Ott 
E 3 (A) L2 R29 35e (uw. LÁ [i , * 
gvOgczoc 5v 0o lucoUg, xoi év «vro évézvevotv avoyOtv o Àoyoc, xot 
Ü L £avro) 0 &v8 Aé 'O 1o yao Guo TO vid si 
roUrC 7£QL Qv vOoozog Aéyet. zoTQQ yog «po TO vid tic 
Li c Wo va , !' o» , c Jj H [7] 
O:0c, 0 0& cvOgorrog xcroOtv vo iOLi0v zgocotOv vzoQoLvst, zoL ov- 
' , , - - 2 » 1 , 
voc T€ Óvo zgocozo zÀqnoobvro.. — llic ovv avOgcmoc 9t0g Ovverot 
seivoi, à zeévrov G&vOoomov &éArsgs, wo cmO voU imovgovíov ggo- 
E 3 Ln FJ 
vijperoc 0v voOv dztGTrQouuíve; mc Óvvoro, CvOgorog sivat apiÀOG 
' ' [d , e c M 21 A CLE M , , M Lg 
xor« Gi, 0 Àéyov, O £cgexoc éué togoxt vOv zovéQea; EL yag O 
» c [^ A PE NS! , e A - 5 , , 
&vOgortog cg 0 zor0o, ovOev OvxAAeTEL O zaT59 TOU GvOQozov. Ei 
A , [g , 
0&0 :0c Àóyog, O0 évavOQomiceg iv veAtioTx TL, veÀeloog ov. dvi Ococ 
, NJ - 
QvoOtv ez0 zoevgOg ysyevvuuévog, Ouxoícog xol coge qOEyysror egi 
- , n 
£aevroU Aíyov Ort, 'O fogoxog ipi fogoxs vOv moríoa- cg xol oí 
- ? M ? , ^ 
ovóoioí po6t ztgl avrov. OU uovov ydg, quoi, &vovv cmouwreivot 
, 1 ri - ? , ? ? rn LI AT - FP A LI » 
(&UTOV, Oti TOUTO f7:0leL, CGÀÀ OTL XC viov QtoU tcvrOv tÀsytv, ioo0v 
9 "- m" 1 1G To M , - 7! (É n a 348 5 , 
eG £ovrOv gocxov. To yag simsiv mov, écogoxog iue £opoxE 
1 J A , A » [d - , , » n 
TOv mzwwTéQo, vOV zt&TÉQU Otov UGOv favroÜ gaGxe — Ovx avOgomog ÓÉ 
- ? " A , A - 
dcvwv iGog 0:3, ovÓs cg Otog, cÀÀa iv c'Ocio ysysvvquévoé ix 909 
A A , A - M 
zorgog Ocog viog uovoysvue.  Qwmoi yao xtgi «vroU llovAog, "Og &v 
- tx. 9T: r] c ' c or ^ 3 » - B. a9 
uoggij 9:00 vzegQyov ovy egzoyuov qynucoro ro sivoi ioc Oc, cÀÀ 
A4 : - 
&avrOv éxívocs uoognv Óoviov Aofuv. TO uiv zsgl 9s0), «v iv 
^ b , - ? 
poogij, msoi 08 vig ToU ÓovÀov uoggijc, moochumrwv cmigwvs, wol 
5 ) b 3 , 
oUx timtv cwUrOU ovGcv zOvt. lloÀkexig 0i xol dvOgcmívog ÓiAÉysron 
[y - , ? - A iP 
0 GoTQo quGv xci xwvgioc IncoUé XoirOg, 0 OcOg Àóyoc, xoi molÀa- 
? A , ? , ? c, , 5 - , 
xig cvOgozomoeOoc qO£yyerot, GÀ ovy ove Aeyst, Ex TOU ztoTQOG uOv 
i59 L 4x0.  ToUro yao ov Óvvara, c0 cvOgono Aé 
TÀO0v, xol qx. y«o vvara, o0 cvOgomorQrog Aéys- 
? 2. 1t7 , b] b , ? A , A - * 
GOoi* cÀÀ Ort Üixciog émiuegrvQst Àéycv, Eov éyo guoagrvoQ 7tQi 
, - c , 3 » 2 1 er , ' ni - 
éuevroU, n uegrvQta uov ovx £orw cÀ«Onc, tva Osíám vqv &cvroU 
, , LI 1 , , L] , , " , A 
évovOoonmqow, xoi r0 cvezoÀw egi Ocorqvog Àéyov, Kov vt £yo 
M 3.2 A e , , NY: | er , , 
ueorvoG ztgi éuevrOU, ?] uegrvoio uov aXy9c éczw, ivo Osién aÀy- 
? i] 
Suv Q:0orQro xoi dÀqOivqv ivavOgozcwqoiw. 


» , 3 

Ov vo roívuv Otol, Ori ovre Óvo merígeg: ovt avyowron 9 

^^ ^ A 
vzOGreGig TOU ÀOyov, Ori OU uio GvvoÀup: OeOvQrog víoU zoOc ma- 

, ? , , c , ec [AA E A 3 i] c , 

v£pu. | Ov yag éGoTiv értQoovorog O viOg TOU 7cQTQOGC, &ÀÀ« Oouoovoiog 

b * - , , 
TÀ zwrol. Ov Ovverot ÓÀ sivor fregooUGioc v ysysvvmxoT,, ovói vov- 
, , ' js) / 561 , , 3. A ' 3 , 
TOOUGLOCG, CÀÀo Ouoovoioc.  OvÀ& zw Àéyousv evrOv uo &ivonr vev- 
a - 9r) L2 , "E A] P] i] - 9 , i] I ?Gl " 
TOv Tjj OUGÍe TQ zerQí.  EGrL yag vovrOv rij OtOvmti XcL Tj] OUGÍC O 


PANARII LIB. IIT. TOM. II. HAER. LXY. 393 


clarissime fulget, nonnullo pudore illos afficit, ne sincerae evangelii 
cognitioni penitus repugnare videantur. Quare ita disputant: homi- 

nem fuisse lesum, cui de coelo verbum aspiraverit; unde illa omnia 

de seipso, quatenus est homo, profitetur. Etenim pater unus est 

cum filio deus; homo vero ex inferiori ordine propriam personam 

prae se fert. [ta personae omnino conficiuntur duae. Verum homo 

deus esse, o mortalium omnium stolidissime, atque ab coelesti sa- 

pientia alienissime! qui potest? Potest, id quod asseris, homo esse 

simplex qui ita de se loquitur: Quz vidit me, vidit et patrem? | Nam loann. 14,9. 
si homo eiusmodi est qualis est pater, nihil hic ab homine discre- 

pabit. Atqui deus verbum, qui perfectissime naturam hominis in- 

duit, perfectus aeque deus a patre ante omnia progenitus, non mi- 

nus iure quam evidenter de seipso teslatur: Qui vidit me, vidit et 
patrem, quemadmodum ex ludaeorum de illo sermone constat: Voz Ioann.5, 18. 
enim solum , ait loannes, quaerebant interficere ipsum, quod haec fa- 

ceret, sed etiam , quia filium dei sese diceret, aequalem deo seipsum 
asserens. Nam cum illis verbis utitur: Quz vidit me, vidit et patrem, 
aequalem sibi deum patrem constituit. At homo similis deo, aut 

sicut deus, esse non potest, sed is nimirum qui a deo patre deus 
unigenaque filius revera processit. De quo ista testatur apostolus. 

Qui cum in forma dei esset, non rapinam arbitratus est esse aequalem Phil. 2, 6. 
deo, sed semetipsum exinantwit formam servi accipiens. | Ex. quibus 

illa verba, /» forma esset, ad deum pertünent. Quod autem ad ser- 

vilem formam attinet, extrinsecus ascitam esse declarat, nec illius 
aliquando fuisse significat. Sed persaepe accidit ut salvator noster 

ac dominus lesus Christus deusque verbum quaedam humano more 

et ad hominum affectiones accommodate proferat. Quod tum minime 

fecit cum diceret, 44 patre meo exivi, et venio. Neque enim istud loamn.16,28. 
ex hominis natura proficisci potuit. Sed id demum usurpavit cum 

de se iure ita testatus est: Sv ego teslimontum perhibeo de meipso, Yoann. 5,31. 
lestimonium meum non est verum; quo suam humanitatem ostenderet. 

At e contrario de sua divinitate sermonem instituens, E/s/, inquit, Ioann. 8, 18. 
ego lestimontum perhibeo de meipso, testimontum meum verum est; ut 

veram in se divinitatem atque humanitatem exprimeret. 

Quocirca neque dii sunt, neque patres duo, neque verbi per- Cap. VIII. 
sona tollitur, quoniam filii divinitas nequaquam in unum cum patre 
conflatur. Non enim filius alterius est quam paler substantiae, sed 
consubstantialis patri. Neque potest aut alterius esse a genitore 
substantiae, aut eiusdem substantiae, ac persona minime distinctae, 
sed consubstanüalem esse, uli diximus, oportet. lam vero non 
idcirco idem esse cum patre, quod ad essenliam atlinel, negandum 


pag. 616. 


394 SANCTI EPIPHANII 
e * A , 1 , ? ^ 1 A , 20 , A 
víóg 790g TOv ztoTíQu, xci ovx cÀÀoiog zeQc TOV ztwTÉÍQU , OVÓE «70 
» [2 , , M [d , ^ e A ww »*y 1 ^ 
&ÀÀmge vzocroctog, cÀÀa Oc cÀqO8Qg viog zeTQOg TT Tt OUGLO XaL Ti] 
- 2? ? 5 e 
vzocrecsi xol rjj cÀmOsig. 4A ov; 0 movqo icr 0 víog, ovób o 
ef , rc M ? M e , - , A , 1 
víog éoviv 0 zveTqo, CÀÀc viog vÀmO Og éx meTQog ysytvvmuévog.  Zíio 
" , Hi L4 , e » , er , , ' , 
ovrt Óvo Osol, ovrt Óvo viot, ovre Óvo cji zvtvuero, ocÀÀa uio 
ec i] M M e —- e * 
O:0Tqg 4 TQiGG, zteTNQ, víOg, xol Cyiov zveUua, Opuoovoiog ovco. 
[// EL] »! n , ? i] , ? à |] [ul , 
Ocav ydg size O0uooUGiov, ov GvvaÀLp1v GQuoiveu* TO y«g Opoovcuov 
, M ? - b 
ovy £vog icri GupavrixOv, ovÓÀ ToU Ovrog víoU z90g mzuríge yvmcíov 
LL c ^ 
viv ovGíav OiforQcoi, xol vuv vzócrocww c7moÀlÀorgioi, Óuc vO Oguoov- 
, E , ' , , c - , : 1 , ^ , 
ci0v. Ov yag cgy«c Óvo xngvrreu O0 Osiog Àoyoc, cÀÀea piov eoymv. 
, E e 3$ , , e 3 E 
ZXvveeUGero: ydo, qol, O oixog lovÓe, «ol 0 oixog logon, xci 1- 
Govrot favroig &oyqv uev. 'O roívvv cgyac Ó "vr£tv Óvo oU 
ovre, £evzoig woyFv uiav. oycc Óvo zqovvzetv Óvo Ocouc 
, gu | w 1 , LU] , ^ [d , ? 
xnovrrst. — Kol 0 cvoigQv rOv Àoyov xci viv cvroU vzocractv, lov- 
2» ' c ^ , ? A rn - 
Qercuov vzogoivi.  MMogxiov yog Óvo cgyeg vmogaíva, ucÀÀov OE 
rosig Cevreig ivavrioc, of 0à véou Iovüoio:, Zwuocorirot ovrow, cvou- 
QoUGL viv UzOGreGw roU ÀOyov, lve xvgioxrOvoL xoi cro cz0gev- 
Odo, xci imogvqoíósor vig voU xvgíov qudv cormoíoc. 


Mi ^ Á ? M ^ ? LE [s A 3 1 , ' , 
(v yoUv n» cQy9n, xL éb evrüe 0 viog sixQv exgiDuc, qct 
^ - i] , 
ixvvzoUGo vOv iOtov zerége, xol Ouoíe xard müvr« rgOzOv, Ori OtOg 
EU 4 A A ? i] - 3 —- 
ix QsoU, xol viog ix moergOc, Os0c cAqOiwog ix 9:00 cÀmOivoU, xoi 
- ' 3 y , 
Gc ix qor0c, ute ovco Otornc, xoi tv c£iopa. Zhó goi, Iloi- 
Nu ?, , , ec , L] 3. P , » , 
Gov &vOgozov xov tixove vutríoev, xol xc0 ouolioGiv ovrt Kar 
S ' ei A oue LA I^ ? 2:w , ' er WA * 
eixove GqQv, ive ua] 0e, ovre Kor síixovo uv ive ut cvouorov zaL 
I , , I^ ? DA c , * M , er 
«viGov &zo0govin, Kor sixova Ói querégeav: xoi vo ilonjoousv, tva 
S. X L] EV : e » , - [d 
uj] dAÀOTQuog yj O zoTYO TÓv ysvoufvov vm cvrov, u5Ób 0 povoytvig 
:1À0 ric Óquiovoyíac. AlÀa O ztaTWNO GUV TO viQ OÓnutovoOYi. 
cÀÀorguog Tjje Oquiovgjíac. a qp Gvv rQ víà OÓmnuiovoysi, 
- | T k] , A - 1 
x«i 0 viOoc, Ór ov vc zvra yéyove, GvvOWutovoyog TG zerQi, xol Orc 
A 6 ? - 1 b 1 [AT T A , rm , Mi 
vO dE osroU !ysysvvijcOct vov viov eig Qcog véÀetoc, &x veÀeiOV ztoTQOG, 
- - — , 
xol zurpQ TéÀst0g vtÀtiov víoU, Tijg ztüTQUXT)G TtÀtLOTYTOG Éyovrog Twv 
- ET ? , , , , ?, A 
tixovo, tixQv $toU rOU cogcrov, ov zegoütiyua tixovog, OUx tixQv 
*, , ? , , , ? , ' - KS et A , , 
tixOvog, oUx cvOuOloc, WÀÀ tixov TOU ztüTQOG, iva TO QztGQQÀACXTOV 
ósíÉn rZic dzO ToU dvdoyov xol cyoOvov ysvvpoosog iv cÀnOtío 
e£n Tijg &z0 voU cvogyov xci cyoovov yevvposog n9to. 


Eixàv volvvv 0 viog roU morgoc. Kol yop xot ot Beociutig ov 
EO iL] T i] - 
óc v0 Fyew eixóva Óvo tici ?Bociltic, cÀe Bacikevg etg Guv ri] éi- 


Car. VIII, — — 1. Ita libri manu exarati. [n editis est yeyevrjosat. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAEB. LXV. 395 


putamus. Est enim divinitate idem et essentia cum patre filius, nec 
ab eo diversus, aut ex aliena quadam hypostasi, sed vere patris et 
essenlia et hypostasi et veritate filius, tametsi neque pater sit filius, 
neque filius vicissim pater, sed filius a patre revera genitus. Ex 
quo fit ut non duo sint dii, filiique duo, non spiritus sancti duo, sed 
una sit in trinitate divinitas, pater, filius et spiritus sanctus, plane- 
que consubstantüalis existat. Nam haec ipsa vox, Consubstantialis, 
non coniunctionem ac conflationem declarat; non enim eiusmodi vo- 
cabulum unum quiddam indicat, neque germani a patre filii substan- 
liam secernit, aut hvpostasin alienam facit, ut sibi consubstantialis 
ralio constare possit. Siquidem unum tantummodo, non duo prin- 
cipia, divinus sermo praedicat. —Cozvenrent, inquil, domus luda, et Ose.1, n1. 
domus Israel, et constituent sibi ipsis principatum unum. | Quare qui 
duo prineipia proponit, totidem deos obtrudit. Quisquis aulem ver- 
bum, eiusque personam tollit e medio, ludaicam impietatem osten- 
dit. Marcion sane principia duo, vel tria potius, et quidem con- 
traria invicem, affirmat, at novi Iudaei, Samosateni, inquam, isti, 
verbi personam detrahunt; ut et ipsi domini interfectores, ac dei, 
et allatae nobis a domino saluüis inficiatores habeantur. 

Maneat igitur unum esse principium, a quo filius manarit, velut 
imago quaedam accurata, quae patrem suum referat proprie, eique 
in omnibus similis existat. Quoniam deus est ex deo, et a patre 
fllus, deus verus de deo vero, lumen de lumine, una scilicet divi- 
nilas, unaque dignitas. Ob id tota loquitur: Faciamus hominem ad Gen. 1. 
imaginem nostram et similitudinem. Non. Ád imaginem tuam dixit, 
ne divisionem induceret, neque Ád imaginem meam, ne dissimilem 
et inaequalem ostenderet, sed 4d zmagznem nostram. lud vero 
Faciamus eo pertinet, ne aut ab iis quae prodnxit abalienetur pater, 
aut a procreandi functione filius extraneus putetur. Ac vero pater 
una cum filio molitur, filius item, per quem facta sunt omnia, ope- 
ris et ipse eum patre est arlifex. Tum quia filius ab illo genitus 
est, unus perfeclusque deus, ex patre perfecto, et perfecti filit per- 
fectus paler, qui quidem paternae perfectionis imaginem obtinet, 
imago minime aspectabilis dei, non imaginis exemplum, neque ima- 
ginis imago, neque dissimilis, sed imago patris, ut verissimam il- 
lam a patre principii ac temporis experte generationem nulla in re 
variam dissimilemque monstraret. 

Quamobrem imago patris est filius. Nam et reges pro eo quod 
imaginem habent, non idcirco reges duo sunt, sed unus rex est dun- 


2. Bacuevs ed. pr. 


Keg. S. 


pag. 617. 


396 SANCTI EPIPHANII 


- , - 5 [i 
xvi, 3sie BiuciMeuc. | Ovy Ev vi iz Óvo uegdv dvtÀig vaegyov, cic 
, [u ' 7) c eN , A" - , M U 
vélgi0g O zvoTwjo, véÀtLOG O viOG, TéÀeLOV TO CyiOV zveUuc.  Eyo ye 
, - ' , c , 2 , H , , M , , 
iy và murgl' ovy cg Àoyog &v xagOío avOgcmov, cÀÀa mevíoe oida- 
- M ? 
u£v vogrov cov ví, xal viov cz morgoc ysysvvuuévov. Koi ovy oc 
; E] 9 , 29 ' , , , c 9 - À L 4 ^ ' ' 
&v «vOgozo élOov sig ovxmviorov o. Ocioc Aoyoc, *xoi uero v0 yeysv- 
L ? / H Der Lif M , M , b] A. Yn , LU 
vijG9a, ogOévro év avro tov Àoyov, «oL met £v tQ vrcgyovra ovo, 
c ; ) , , , - A bd —- J ? 
0g iv xagÓio cvOgonov Àoyoc. ToeUre ycg vro rov Oeiuovoc eufgov- 
rQGtog doc, xol émogvuoiDsiog moone Fyovre vovg yoagexvsjonc. 


M - | 1 A b 
Tovro 0i vo Oye mQOg vQv vovrov ciotoiv xoÀdg Pysw ÓOoxiua- 
? Mi A 6 , , » A 

covrtg* oU Óvcysono yog v] vovrov Óvvotue, ovre uy) Óvvouévyg vxo zcv- 
- ? A - - 

vOv GvverQv cvoeroézsoOoi: O10 xoi vovrov vog Qífacg vOv dxavOGv 

- - p] , 
ixrsuovvec vÓ vig dÀq9sioc wuovyuers xol ggovqueru, xoi zov iOv, 
[d , ET ? , ' I , , 1 [ud , 
c simstiv, czoG[éicavrsc, xoi vro OqAqvuoiov rovrov ! vzoOsibavrse, 
M A - , 

rov ?doocoy0v inwxsuÀquévoi GÜv víà meríga, vOv Ovrog Ovre, xol 
E A - - 

viov ovrQg ivvzoGTorov ytysvvguévov, xol vO Gyi0v 9 mvsÜuo cUTOU, 

- , - - 
zvtÜua ivvnóOGroarov xoi Go TQolov rüge oixovouíoc, vijg évoctgxov mooy- 
' E - A , - - 
uorslog, ÓLc TOU roozcíov voU xara Ücvorov, TOU GrevQoU gui, rxv 
, , M , - ? 
xtgoÀqv roUrOUV O5£ovrtc, TOU Lqvquoros vÀv véov lovóaícov, imi vag 
- 2 2 £9, f. , e 
£e lousv, o dyemroí. Zgviveac yc tig Fywe ovra xaAovuévi vovro 
- , r J. * 

Foixs vd oloscicoym' cg Ogvívag Aéyevos uiv eivot Eyig (maga 0à vag 
, "^ ' , ? , , M M f. - 
z00g 7| x«l Ógveg iugmàsvsi GvveyéGóvora , Ói10 xol Ogvivag xoAsivoi 
, A - , 4 2854 5-24 MS M , , L - 
c7t0 TOU QiÀo0svOgov ^ cvco (voi xaL &ovro zogtixoGew avauégov vOv 
? - , [ul , , — , , ? b 
éx vv üévügov Quxvrouévov qvAAQv rjj £xeorov yAogoTeti), ov rocov- 

TN , ' 3 Rv 2^ WS , , , m" 
rov Ói eivai óÓvvqoov vro £dov, écv 08 émwueivg Oaverov éumoisiv. 
€ c ? - - 
Otvoc yco xal ovrog xol 5 dm cvroU alotoig ? zevrov cgiOudv £av- 
- P4 M 
rüv cmtixcbtrot, XgioroU uiv Ovoue ivósüvuévoc, "ovóaíov Óà v0 
, c E P] 3 ^ 
qoovquo xovuonuévog, Àóyov Xoicrov ouokoyGv, ovx ovra 0$ voUrov 
- ' , E 
Oiavoovusvoc. Kol iv moAloig avrov Ogieusvov ovx cicyvveraw. Ov 
" 4 "n / , a 5 ? E , 
x«i vv Ooxo)cav OidocxoÀiav, zÀcwqv 0à ovoav, &v rQ vzoonuaeri 
- - , LI - , - 55 - - , 
r0U XoicroU xoromemoTQxOTtGc, xoi vj GulÀy Tjj (eTQuxS] TOU tUcyyt- 
? , , A 2, 22 3 - 
Alov roUg Osünyuévovg cuvEavrsg, vOv ve iov &z evrQv éxxolvovrtc, 
- 6 mw , n - , 
iml vev vOv &Qg OÓvjygow, cg zgotizov, &ÀtvcoutOo. 


3. cic Bacüc)g codex ms. ulerque. v. A, xoi m. £v 3e Undpyen Ovra 
T - . » 
cic Qaoneig ed. princ. In ed. Petav. vo. 


haec verba conspiciuntur uncinis inclu- Car. IX. — 1. nxpoóslEavroc ed. Pe- 
sa. tav. 

4. Haec verba plane corrupta aut man- 2. &ocyoy ed. Pelav. 
ca sunt. Puto scribendum Aoyoc, Gc xot  — 23. Editi habent xweUpx , tÓ aurov. 


uecà t yeyewvfjoSoat ógSY|vat v aov —— 4. Repone aütry clyat xol &ovcdv 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXV. 397 


taxat cum imagine sua. Nec unum quiddam est duabus constans 
partibus imperfectum, verum perfectus pater, perfectus filius, per- 

fectus spiritus sanctus. Ego enm, inquil, 27 patre; non ad eum loann.11,10. 
modum quo in hominis corde sermo est, sed intelligibilem cum filio 

patrem et filium a patre genitum asserimus. Nequaquam vero deus 

ille verbum in hominem velut in domicilium quoddam subiit, adeo 

ut, posteaquam homo genitus est, apparuerit in eo verbum, quod 

in coelo praeterea sic tanquam in hominis corde sermo inesset in 

patre. Haec enim dogmata ex furioso daemonis afllatu prodierunt, 
abnegatique funditus dei notas prae se ferunt. 

Cum igitur pauca haec, quae hactenus disputavimus, ad illius Cep. IX. 
confutandam haeresin idonea esse iudicemus (neque enim expugnata 
difficilis illorum vis est, nec eiusmodi, minime ut prudentibus omni- 
bus possit everli), eum, inquam, veritatis dogmate doctrinaque spi- 
narum illius radices exciderimus, eiusque, ut ita dicam, virus ex- 
tnxerimus, ac letiferum ilius venenum patefecerimus, postquam 
seilicet opitulatorem cum filio patrem, qui vere est, invocavimus, et 
filium vere subsistentem, ac genitum, nec non et spiritum sanctum 
subsistentem eius spiritum ac salutarem, totiusque illius administra- 
lionis ac susceptae carnis auctorem, quaeslionis ab novis illis lu- 
daeis propositae capite per morlis tropaeum, crucem scilicet, com- 
minuto, ad reliquas transeamus. Ceterum viperae quoddam genus 
est, Dryinam vocant, illi haeresis conditori quam simillimum. Quod 
ut plurimum in herbis, aut quereubus delitescit, unde ei Dryinae 
nomen est, eo quod arbores consectetur atque inter folia quae ex 
arbore decidunt iacens, cuiusque in se viridilatem exprimat, ac licet 
non adeo acerbum dolorem inurat hoc animal, tamen si diutius *vi- 
rus adhaeserit, letum affert, — eodem prorsus modo haereticus 
iste, cum secta sua ad omnia sese genera institutorum applicans iis 
se quam simillimum efficit, Nam et Christi sibi appellationem im- 
posuit, et ludaeorum dogmata profitetur, et cum verbum esse Chri- 
stum fateatur, non eum tamen esse secum animo slatuit. Denique 
in plerisque se sine ullo pudore traducit. Cuius nos doctrina, sive 
potius errore, Christi velut caleeo proculeato, medicoque evangelii 
scapello iss qui morsi erant scarificatis, ac veneno omni ab illis 
exempto, ad insequentem, ut ante diximus, disputationem transi- 
bimus. 


moOpeuxaCety. Ed. princ. pro &xvxó habel marius recte vertit, Ita etiam hic et hae- 

&avut OQ. resis ipsius se omnibus numeris assi- 
5. Corrige mpós (vel meol) m zXwoy milat. 

aot3u.vy , vel £c myrto dot3uóv.  Cor- * [mmo serpens. 


Keg. 5. 


pag. 618. 


398 SANCTI EPIPHANII 


KATA MANIXAIQON, 
Bou xa. Ec. 

Mavigolor, o£ «ci "Axovaviror Aeyousvor Óix vw | ovéroavov 
czo r5e Méíoqc vàv moreudv 90vra Jxovav ovro se osuevov, &y 
TÓ] Eitwosgunülsp? Pvéysesar TCUIQV THV TOU yleioov TOUTOU "ptyele 
rtloV* OUTOL xoTO TOV xoig0v éxeivov ToU ? ee QUTGYV 5yrjgvbay g£yo 
TÓ x0Guo xoxov uera rjv ZofjsAMiov imovecoraciww. 'Ev qgóvoig ydg 
ovro, ? A4)gqAievo? ro) fecifog ysyóvaGi, msol frog véragrov rig 
evroU Becisíac. 9 zoÀv8ovAqroc, xci év zoà- 
oic uéotci Tijg y5c qwuitouivg, ix Mavy vwoc, og £gqv, AefoUca 
TO zÀoTvvOTvoi iv uíosoi vüo ye. 


"Ec 0i 54» evoscig q 


€ ? — d -- c ^ - 

Mvgge Óà ovrog cz0 vác vv lisegcQv Oguóro yzc, Kovfgixog 
^ A - , , u A. .- - 6 A - , ^ 
uiv TO zt9QTOV XoAovusvog, émovoueGag 0i éevr 9 r0 rov Mawwy ovo- 
ue, rwyo, oipat, ix vije z00 Os00 oixovoulag v0 uavidsc £avrO éni- 

, E xc H 3141 » 1 ' - 
GzeG«uevog ovouo. Kol cg uev «vro cero, xearc vuv rv Bopvlo- 
viov ylórrav ÓnOcv Zxiüog favrG vo Ovoue imí9tro: r0 yap Muawvq 
, M - J , M] e J, , - T , 
«zo tie Bafviovieg sic vqv EÀAqvióa usvagtoousvov cxsbog vxogai- 

»" iy A [ud ? , ec J - , A ?, , 
ve, Tovvouc. — £g Ó£ x] alqOsia vxogoívs, vijg uovíag v0 inovvuov 

, 22.£A ? , f, 15 1 - , f - 
xéxrqvoi, Óy qv " évefgovrnOwm o éAstwvOg TO xOGuQ vztooztigoL xaxo- 
* e: c , , ' - 
0ideGxoA(ov. "Hv Óà ovroc 0 Kovfouxoc y9occ vwvog ÓoUvÀog, auc 
3 , , & ? - , ? , Ll 
GzQiG TtÀeUVTIGOGO XoTtAtLev cvVrO wyonuerov cGcvvixaorov zàT906, 
- , ? PUN , - 
49UGOU Tt xol doyugov xoi coouarov, xol GÀÀov. Kol err 0B v5c 
Mi Y , 
xuoovouíog vv OtoOoyrv £cysv £x 9 TeoBivOov vwoc, OovAov xal av- 
toU vzceoíoavroc, usrovouacOévrog Óà BovóOc xevo rwv rÀv JAcGvolov 
- IS] LI 2. - C x € , 1 - 
jAQrrav, Og xoi cvrog OoUÀog vzoys XxvOiavo) rwvoc, c0 vijg Za- 
oexqvieg ogucuévov, xcrc Óf vd víouora vio lloÀoiGtivmc, rovriéoti 
? -2 L , , c e ' ? - 2 
iv vj -Agoig evoroepévroc.  Ovroc 0 ZxvOiovog &v voig zootigqu£- 
i] e - - 
voic r0moig mzwOi0svOsig vrv EAMQvov ylccoav, xol vwjv rQv yoeugc- 
rOQv evrQv zteiüs(ev, Óswog ve yéyove ztegl vd uavoto roU xócuov qoo- 
vyuere. si 0b 9 oveAÀOuevoc vov moosíav imi vuv vàv IvÓGv yopav 
€ i] 
mgeyperelog q&oiv. ztoÀMqv Suzootov émoiciro: 00:v moÀld xrQcdutvog 
iv rÀ xócuo, xo Óid "iic OnfBoiüog àv. "Oguor yeo vij Eev9oüs 
A 
Dulcsóng diégpogor, ixi và l9 GrOjue vjc "Poyuaviag Ótexexouu£vot, 0 


i 


uiv eig imi vv. AlÀav, mute doriw. v vij ele yoagi] Allav, Fv8a zov 


Car. I. — f. Rescribendum , ni fal- xovtéott yépov. 


lor, ouecegavóv, aut ouexgavov. Du Can- 
ge Append. od Gloss. ad, Scrip!t. Med. et 
Inf. Graecitatis p. 147. s. v. profert ex 
( UNI Basil. Bexeávns, 0 Rx£XaAatOÉ- 

voe.  Berpavoc, o vyépumw.  Qecpavosc, 


2. ioo suspicatus est Ios. Scaliger. 

3. De temporum ralione parum sibi 
constante v. quae disputarunt Zacagnius 
in Praefat. ad. Collect. Monum. Vett. Eccl. 


Gr. p. VIII sqq. , et Gallandius Prolegom. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 399 


ADVERSUS MANICHAEOS, 
haeresis XLVI., sive LXVI. 


Manichaei, quos Acuanitas de Acuae Veterani cuiusdam nomine 
vocant, qui e Mesopotamia profectus letiferum illud virus Eleuthe- 
ropolin transtulit, magnum per illud tempus, in quod aetas ipsorum 
incurrit, praedicatione sua malum in orbem terrarum invexerunt. 
Nam Aureliano imperante quarto eius imperii anno emergere coepe- 
runt. Celeberrima haec haeresis est, et quamplurimas regiones il- 
lius fama peragravit; quae a Mane, ut dixi, quodam per mullas 
oras parlesque terrarum dissipaudi sui inilium aecepit. 


Porro Manes genere Persa. Cubricus primum appellatus Manis 
sibi nomen imposuit.  Aique hoc divina quadam providentia factum 
arbitror, furoris uli sibi nomen adscisceret; quamquam eo se cogno- 
mine afficere cogitabat quod Babyloniorum lingua 7as significat. Ma- 
nes quippe Babyloniis, si Graece transferatur, cxsbog, id est vas, 
exprimit. Sed ita se res habet, ut a furore et insania eiusmodi sibi 
appellationem indiderit, qua fanatiei more pereitus infelix pessimum 
in orbe dogma disseminavit. Sed Cubricus iste viduae cuiusdam ser- 
vus fuit, quae sine liberis decedens infinitam ei peeuniarum vim et 
auri argentique et aromatum, ceterarumque rerum copiam Lestamento 
reliquit; cum eandem ipsam hereditatem a 'Terbintho quodam, per- 
inde et ipso servo, mulier accepisset, qui mutato nomine Assyrio- 
rum lingua Buddas est dictus. Atque hie Scythiani cuiuspiam ser- 
vus fuit, qui e regione Saracenorum oriundus in Palaestinae finibus 
in Arabia scilicet educatus fuerat. Ubi Graecorum lingua ac litera- 
rum sludiis institutus summam inanissimarum huius mundi discipli- 
narum scientiam adeptus est. Cumque identidem negotiandi gralia 
in Indiam proficisceretur, magnam et copiosam mercaturam faciebat. 
Ex qua plurimum locupletatus "Thebaidem obire solebat. Portus 
enim Mare Rubrum varios habet, quibus ad Romanum limitem adi- 
tus diverse patet. Horum unus Aelam spectat, quam sacrae literae 


ad iom. III. | Bibl. Poír. p. XLII sqq. 

4. Verba v; a'toectc om. in ed. Pelav. 

5. Ita libri scripti. In edilis est rxoXv- 
SpUAXQTOC. 

6. Voculae xà toj non comparent in 
ed. Pelav. 

7. Iia liber scriptus ulerque. £veQpov- 
1031) ed. Petav. &vevpoy v127) ed. princ. 

8. Ila libri lam edili quam scripli. In 
marg. ed. Petav. legilur *tp. TepegivSov. 


V. de hoc nomine Zacagnium l1. i. p. 96. 
annot. , ei p. '/09. in Addendis (Galland. 
l. l. p. 606.). Petr. Siculum in Ang. 
Maii Novae Patr. Bibl. tom. IV, 2. p. 16. 

9. ctveAAó TrXjw Topsiav cod. len. 1m 
cod. Rhedig. omissa suni haec verba, spa- 
lio quinque fere literarum vacuo relicto. 

10. crópot« cod. Rhedig. In seqq. 
libri vulgo habent. Av ei. AD.Qy. 


Cap. I. 


Keg. Q'. 


pag. 619. 


400 SANCTI EPIPHANII 


- w ' ^ E" Li 
jj voUc XoAoudvroc Ói& vov érv igyouévi &psgse y9voov xot o0ovrac 
^ - X 24K e 
dsgavrivovg, egOere T& Xcl veuGvoc, xol vc dÀÀa, 0 Ó& frsgog 0g- 
uog imi và Kdcrgov roo !! KAvouarog: 12 Gog 0i avorcTO imi xv 
» e . 
Begvixqv xolovuévqv, Or mc Bsgvixug «ocÀovuévqe imi vov Omfoióe 
gégovret, xol rd c0 vic lvówre igyousve tióm ixsics vi OwBoioi 
* ? - - 
Oivyvvsroi, d] émi Twv AitbovÓOgéov Oi voU !? Xovcoogom zorcuov, 
Ne(lov Óé quus, roO xci Dv iv raic ygogoic qsgouévov, xol imi 
Ld € -—- A 
xcov zQv Alyvzviov yxv xol ini v0. IuAovciov gégsvoi. Kol ovrog 
sig vt GÀÀeg morgíócc Oud OQoÀcccne ÓisoyOusvor oL &zo vig lvOwvdc 
&xl qv !*'Poyuovíav iuzogsvovroi. 
- p , , - 
Tovro ÓÉ uo, «orc Ac&v. donovóccOn (croglag yog zoagadoUvor, 
c? 1 € [RC n c , n. , ?0./ 1 
Omoc xol vQv óifOv fx&oTQo vmoOéfosog oL ivrvyyevew 20éAovrtg uj 
? , - ;| A , / , A A , 
&puoig9coGt. —Zísi y«g rov émifolAouevov Oupywost vwl xovro Óvvopuv 
ixeAAsGOoi, xol ix vac Qífqc mowicOot: rov cicoycymv: FvOsv sugi- 
ET E" Ly , 
GxtroL xol va vic cÀ«9sioc, xcv vs &zt0Q1] O ÀÉycov svxoGuíog ÀOyov, 
- ? - - 
xoi tvemiiog pOoyymc, omcoc czo T5c &Àn8wije (orogíeg r0 Gurovus- 
€ - ? ? - € r 
vov Toig Gvveroic ezoOcuyOjocror. "Ev &yrj voívvv ovrog 0 ZixvOiavoc 
F —- 5 L1 4 , r , L] - » - 
zÀOvTO Tt0ÀÀc) ézoQOtio, xoL xr OGLV qÓvcouorov, xot roig cÀlorg ToiG 
€ A E 
cmo v5e Dvoteg, xoi iA9Qv nsgl vov Onfoióo sig ! TwpmAgv zoAw ov- 
, (E 2 Ar , 92 , ' , , 
vO xocÀovuévqv, evgav éxti yvvotov ? é&céGrerOV xal xoÀÀct GouoroG 
A 2 - A ? 
moOozrov, ixnAgíev ve 9 «UrOU Tv dGvvsGlav, &vsÀoutvOg v6 TOUTO 
2? 1 A: , er ' A c , ; - J ? , 
c0 toU * Gvíyovg (fovqxe ydQ v| rowevte iv vij ztoÀvxoivo cosuvorqtI) 
, 9ég9 ^ L l "AcvO )G 3- AN G , 9 , E A 
insxoDícOn v yvvalo, xoi iAsvÜsQQGag «vrO, GvvqgOün avr zog 
, , 1 M / ' ' c ' e $7 
jeuov. | Xgovov O2 zoAÀoU zgoxozrovroc, Oi vov vstgBoAqv 5g sis 
- ? L4 c 5 2 , :ÀÀ ' (e , A X i9 A b , 
rovQijc ovx ijvsyxtv O 9? cÀwrwoiog, cÀÀe cg woyog xoi é8cc xaxdv ix 
- €- bd b , A A | - 
TOU z:£016G0U Tijc TQuQ jc GrQ1jvov émsvosi Àouxov xord vOv vov vL xot- 
- - ? mw , , 
vorsgov TQ. Díco zgocoicor, x«i &q £mvroU OvevomOsie imÀeaGaro Qu- 
w , M - c , , 
woro rOLvÜr( OUX c7z0 Tc Otíag ygogmo svQcusvog, xol zvevuaroG 
PL - , 1323... - ? L , € , 
«yLov Q9oyyrc, «ÀÀc c0 Àoyiou Ov evOocozttleg voto TOV OsiAeLov 
^ ^ — e — 
p&oxov, vívu và Àoyo GviGe xsirut vd iv zavrl v ogitouévo rijc 
- A A A e ' 
6xriGtC0G XVrti, ufÀoav xal ÀsvxOv, ztvggOv xol yÀcgOv, vygov xai 
* - A f A -w , , 
énoOv, ovoovoc xol yz, vv& xal quíge, spvym xol Guo, cyaQOv rt 
A — , , A 2 , 2-4 , - , 
xol qoUÀov, Óixoi0v vt xoi OÓixov, cÀÀ OrL zXvrog ToUrC Éx Óvo 
- - - ec , 
rwv cuvégrqxsv.  Evexíoon 02 iv vj avro0 Ówavoíe 0 OieBolocg, Eni 
^ A € ? 1 A , 
zÀsiov ? GroovevGog xoto vie ovOgozttíag pvosogc, v0 Ót.vov ggoviua, 
c - NC ' , , 
(0g vztovosiv TO ur] Ov xc 9r0 Ov wr émwywoGxew, iva zt0ÀeuOV TiwvG 


11. xMoparoc volebat Ios. Scaliger. 174 sq., et du Cange in Gl. ad Scriptt. 
12. &AXog ulerque cod. ms.  &AÀoc  Med.et Inf. Graec. s. v. 
editi. Car. II. — — 1. ouv cod. Ien. et 


13. 4pucópox codd. mss. el ed. princ. ed. pr. 
14. Cf. d. Casaub. in Lamprid. p. 


PANARII LIB. If. TOM. II. HAER. LXVI. 401 


Áelon appellant. Quem ad locum tertio demum anno Salomonis 
appulsa navis aurum advehebat, et elephantinos dentes, et aromata, 
nec non et pavones, aliaque nonnulla. Alius est portus ad Castrum 
Clysmatis obyersus. "Tertius in superioribus Aegypti partibus ad 
Berenieen pertinet, qua ad Thebaidem pervenitur, indidemque 
advectlae ex India merces per "Thebaidem distrahuntur, aut Alexan- 
driam Chrysorrhoa flumine, qui idem ae Nilus est, et in scripturis 
Geon dieitur, adeoque per tolam Aegvptum ac Pelusium .usque de- 
vehuntur. Ad eumque modum ad alias urbes naves applicant mer- 
calores, qui ex India merces in Romanorum fines important. 
Haec ego paulo diligentius historiae sum caussa persecutus, ul 
uniuscuiusque seclae stirpem et originem lectores cognoscerent. 
Nam qui narrationem aliquam instituit, ad id pro viribus eniti debet 
ut ab ipsis quodammodo radicibus rem omnem repetat, unde veritas 
constare possit; lieet alioqui seriptori sermonis elegantia et orationis 
venustas non suppetat; quo ex rei veritate prudentibus 1d quod quae- 
ritur comprobetur. Sed ut ad Seythianum redeam, hic initio divi- 
üis inflatus, et aromatum ceterarumque ex [ndia opum copia, cum 
Hypselen Thebaidis oppidum venisset, ibique perditam quandam mu- 
lierculam invenisset eleganti corporis specie, pro eo ae stolidus erat 
stupore affeetus e lupanari, ubi tum merelriciam exercebat, abducit, 
et ad eam adhaerescens, in libertatem assertam sibi in matrimonium 
adiunxit. Deinde longo post tempore homo nefarius prae deliciis 
minime sese continens, et in otio degens, ac sceleribus assuetus, 
novi aliquid in orbem introducere nimio ex luxu in animum induxit. 
Itaque voces quasdam eiusmodi ex sese, non ex literis sacris, aut 
ex sancli spiritus. oraculis, sed ex infelici humani ingenii ratione 
commentus est. Quae enim, aiebat, ratio est cur quae in tota hac 
rerum universitate continentur inaequalia sunt, puta album et ni- 
grum, fulvum et viride, humidum et siceum, coelum ae terra, nox 
el dies, anima et corpus, bonum et malum, iustum et iniustum, 
nisi quod ex duobus haec sunt principiis exorta? Diabolus enim 
acrius adversus humanum genus bellum movens illius menti porten- 
tum illud opinionis ingeneravit, adeo ut quod nusquam est animo 
conciperet, et quod reipsa esi minime coguoscerel, ul in misere 
aberrantium hominum ingeniis quoddam bellum excitaret, qui prae- 


2. é&opéotaxov ed. pr. &AÀA Qc Moyog xo desiderantur in cod. 
3. avxàv edili. Rhedig. — | 
A 6. xvjoeoc vulgo extat scriptum. 
4. v£youc pulo rescribendum ex conie- 7. Gxoaríeocas suspicatus est Ios. Sca- 
clura, Ios. Scaligeri. liger. 
9. &Xrnvnotog libri ommes. — — Verba 8. xà desideratur in ed. Pelav. Colon. 


Corpus Haereseol. Il, 2. 96 


Gen. 2, 13. 


Cap. II. 


Keg. Y. 


pag. 620. 


402 SANCTI EPIPHANII 


^ d ? ^ * 
iy voig Ótevolouc vv xmoatquévov ivorqoqvor oic voulfovew stvot vi 
' 1 ^ ) c ? - ? , C6, ^ , , € ; - 
Mere vOv Ovre, x«l cg tiztiv ix Óvo Qífov, v] Óvo cgyOv ivsgytioco: 
ve zévrU, Oztg iori zwMvrOv Óvcos(éororov xol uoy9uoorarov. 4a 
1 , e 2 € ? , ' c , 1 
ztQL TOUVTOUV cUvUOic $gQ. Ev rovroiwg yog O zwQotsioquévog ZixvOiavoc 
Y ' , B ' , 1 , e 
vvQÀco Oe vqv Óitvovtv, ÀaBov zage IlvQOoyogov voc z.Qogeosic, ov- 
vog ipgovuóz, xoi DifAovg víccageg &evrQ mÀ«GGosrow, TT) iG Ovouo 
, , bz j , , € J ? , 
Oéusvoc MvorQoiov, vij 08 Ósvrégo Kegodotov, ri) voíviy EvayyéMov, 
5 , E r3 H , 1 , , d 
rjj veve or Oncovodv, iv oig vc ic0Cvyo xal ve icoggoze Óvo coydv 
, , 
Gv£svbeg zto0go te xo. £xcovqv vxoO:ciwv, ovrog vmoie[Qv 0 racc, 
YA ri A - A , , , [n4 , e ^ - , 
sol oMuwg ditto. voUto «0. négpe égovrotero, c it. u£yo tios Bio. 
1 ^ 3 * D LS c - " E c 
Kol và Ovri uéya xaxov sUQaro vQ Dío, xo9 favroU xoL rv ?vz 
? ^w 
cvUroU mÀovouévov. 
'E à), 62 "DEAE: NS 1 ? , * , , ó2 - "n - 
7z:£10:) Ó& 0 cwv5o év vovtoig qv, cxq4xoti 0$ ze ot zgogijroct 
c - - , 
XL 0 vOMOG 7rQO0sQujtevov zctQl vc TOU xOGuOv GvGTCGEsOG, xol zctol 
TOU f£vOg xal.uoveoyov, ToU cel OvrOG, xol ui OrcAsizmovrog TOU &i- 
voL, Tt«TQO0G X«L TOU cUTOU víoU xol r0U cyíov zvsvueroc, axjQtAos, 
[; - 
zsgivvovígo Tw pegousvoc qOvmaOsío xoi xorc TOv iÓiworux0v cUrOU 
— , M - /, ? ec od ? , , 
voUv ézivo otov, xoi Dagsig Grorvovg év £avrà cyousvoc, oréAAsoDo 
[ud ^ ? 
vov zo0gsíav émi vo IegocoÀlvue lzregl vovg qgOvovc rQv czocroAov, 
c - A YN 
cc Ó5Osv éxcios mroL0vusvog vov Aoyov zsgl rovc vo ?ziegl. uovagyloc 
, n - aU S , c 1 , , 1 E 
X"uovrrovroc, x«i vOv TOU QctoU xricuorQY.  O 0& voÀAog avsÀOQv &v- 
, A - A A A 
viBeAAsww qjobero mgOc vovg éxsios mosofvréígove, vovg xeve vv vouo- 
, - A - TP ^ i] — w* , , 
Osciav 9to) vov và Moos QoOticav xoi ngognruxy £xoorOv zoog- 
E - A A , 
Tov Oi0acxoAio BioUvroc, Ort, lldg qers fva Os0v 3z0v zowjcavra 
f , e 
vvxTO T6 xol quígoav, ocgxo ve xol apvygv, ímoov ve xal vygOv, ov- 
govov ve xol ymv, Gxovog T€ xol c; oL 0$ cagoc iÓsínvvov: ov yog 
$ 234 , e A ? , ? ? , A * 
1 «AqOze zagexéxovmvo. | O O8 cvréyov ovx qcoyvvero' unóiv Oi 
E - ? ^ , 
Üvvcgevog mztgouG GL, Opog vi] tveiGyvvtie vie qyolsmovqtog égégero. 
ly ? i] € - 
4c 08 ovx loyvo£ vi GvuGoL, cÀÀo TO mvrOv uüllov ezwvéyxoro, émc- 
, 20e 3 - , ' ' ' , 3 9 - 4 - 
vyósvos Or cv siye woywuGv pupAtov (xol yog xoi yong qv c70 cijc 
- 5 - ' , , M os , , ? , Y 
vÀv TvóGv xoi Alyuztiov xol éQvouvtüov cogpíac, iumogsvocutvog va 
mw , 

Óctve xo oÀevxoie Trjg yonrsiog) povrooíav vivo zi Ócuorog cvslO dv 
M ud , e, EAE NS! ? , ? A A , - , 
xol émiTNÜsvGOG, Ojo ovüiv iGoyvGoc, cÀÀc xeroztGOv íx v0U Ücua- 
Toc véÀAet r0U fov éygqcero. 'Hv 0i Ówrolwog ixsi (4ava Fry. — Ma- 

, - 

Suv àà Eyov Eve uovov us9' £avro, vov zoosiguuévov * TéoBiw8ov, 
- c , ? - 

0 xol vc iOiv ÉmíGrevosv c)g müGTwACTCTO xol xov svvoiav evrQ éÉv- 
- - , 3.3 

7»oerovuévo* Og vsÀevrxGovrOg TOU ZxvOiavoU xqüsvei uév evrOv gi- 
? , 

AogpgovéGrora, xol Oeweg Gxémvevon wr zQOg vO yvvotov cvaxcuwat, 


9. ug aUuto0 cod. Rhedig. in. pr. 
Car. III. — — 1. émY cod. Rhedig. a 2. énY edit. Pelav. Colon. vitiose. 


PANARII LIB. I1. TOM. II. HAER. LXVI. 403 


ler eum qui revera est esse alium arbitrantur, atque a duabus, ut 
ita dieam, radicibus, sive principiis, universa perfici, quod omnium 
impium maxime est ac longe perditissimum. — Sed de ea re postea 
dicemus. In iis igitur Scythianus ille excaecatus animo, atque à 
Pythagora erroris argumenta nactus eiusmodi opiniones habuit, ac 
libros qualuor conscripsit; quorum unum Mvsteriorum inscripsit, 
alterum Capitum, tertium Evangelium, quartum "Thesaurorum. 1n 
iis paria alque aequalia duo principia personasque in unoquoque ar- 
sumento copulans, ita sibi persuaserat miser, itaque hac in parte 
somniabat, magnum a se quiddam in vita repertum. . Et vero ma- 
gnum sane malum in suam eorumque quibus imposuil perniciem in 
vitam invexit. 

Inter haec cum audisset prophetarum ac legis oraculis mundi 
proereationem atque unum solumque omnium principem moderato- 
remque celebrari, qui et semper existeret, nec desineret unquam, 
patrem scilicet ac. filium et spiritum sanctum, nimiis deliciis impul- 
sus, alque ul rudi imperitoque erat ingenio, cavillans ae vehemen- 
Lore luxu fractus, Hierosolymam sub apostolorum tempora proficisci 
slatuit, ut illie sermonem cum iis conferret qui ea praedicarent quae 
ad unius principatum , resque a deo conditas pertinerent. taque 
simulatque ad urbem illam aecessit, eum presbyteris, qui illic erant, 
quique ex legis a deo Mosi traditae ac propheticae disciplinae prae- 
scripto vitam inslituebant, disputare coepit. Qui enim, aiebat, unum 
esse deum asserilis, qui noclem diemque condiderit, nee non car- 
nem et animam, siccum et humidum, coelum atque terram, tenebras 
ac lucem? Quod cum illi aperte demonstrarent (neque enim occulta 
veritas es), contra ille sine ullo pudore contendere. Verum ubi 
nibil proficit, in eadem nihilominus molestiae impudentia persist. 
Postremo cum nihil efficeret omnino, sed viclus potius abscederet, 
magicis quibusdam libris adhibitis (erat enim malefieiorum peritus, 
ac perniciosam illam et exiüabilem artem ex Indorum et Aegyptio- 
rum, Genüliumque disciplina velut mereimonium quoddam abstule- 
ral), praesügüs illudere conatus est, ac domo quadam conscensa 
nihilo magis quod volebat assecutus est. Quippe inde praeceps de- 
cidens ex hae vita migravit, eum multos illie annos egisset, atque 
unum tantummodo secum discipulum habuisset, Terbinthum videlicet 
illum quem diximus, cui et sua omnia velut fidissimo benevolenus- 
simoque administro commisit. Hie mortuum Scythianum quam ho- 
norificenüssime sepelivit. "Tum apud se deliberans statuit ad illam 


9. ry desideratur in ed. Pelav. 4. TéogcSoy libri omnes. 


26 * 


Cap. tf. 


pag. 621. 


Keo. à. 


404 SANCTI EPIPHANII 


NEL, y» t5 J H4 E, , - - , 
TO 405 c0 zxoQviiec, qvOL eiyuoÀcoGioc, TGÀ Zixvüiavo cvvquuévov, 
? AC i2 5 M , e 35 , LA 
cÀÀc emo0i0gcGxei Ào[hov mcvro OGomtQ t(ye, qQvGOv vt xol Goyvoov 

A - - , - 
xoi rG GÀÀe, eig vrv vàv lileocQv qooov, 9? cAAcEng £evroU r0 Ovouo, 
et ' , , ? 1 J c N , 
(vo uy xevcgogog yévrvor, cvrL TeoBivOov, cg &vo wot ztooOsódAo- 
vw,, BovóOGv imvrg imvOéfusvog Ovoue.  Ovrog 0b mci Eoys woawdv 
A M - - 
0ra0oysv xÀuoovouíoc, zc zícongo (iBAle vo ZxvOwavo? xol v& rij 
uayslag 9 xol woyyevetec émwmósvuora. "Hv ydg xol ovrog iv yodp- 
? , , f, * 1 3/4 XN f. , -— 
uoc énipeléovoro zezoi0cvuévog. Sig 06 xol ovrog OtcAsyousvog év rij 
- , A - ' , - - 
Ilsgóàv y099, woroyO8sle moog yoeUv vw yugav, xol roig o0 Mí99o 
veGx0Qoic vt xol fegsUgL ToU sí0cAov, mgognvw wi Iléoxo xol af 
Qous Q ; Tog) OUO PF 

, , - , ? - Li A , ^ A 
Óuxo, GvCvQceg moi vOv Óvo coy Qv, xoi ux ÓvvuOcig wur xev zto0c 
ToUg Tijg " tiÓcAoÀeToíoe movtcvtug OwcAeyOTjvei, cÀM 9 Éyyo moma- 

M ? ? - 1 * ? , c , - , 
GréG 7;&Q «VT, xcL wiGyog czteveyxcousvoc, GcovrOG TQ 79osignuévo 
P )9 LJ à c , ? Y 9 A ó , ? A9 M , 

xvÜwtovG vc Ouoie qoovrcuc, imi ?vo Ócueri0v &vsAO Gv, weysvew 
mw A M , ? mw ? , 5 , c A 10 b] , 

v, Ó]Otv z90c vO u5 wa avrQ cvriéyciv émwrgsvGug, vxo !9gyyé- 
Àov serogo cie XurímtGs, xoi ovrog ríOvmxc, Óv mv movAsro imwa- 
orco, uovzuxxv. évégysiauv. — 'H ÓÀ ygo)c nsoiotslAoco rovrov v0 cO, 

- , ? E ^ 
TGV yguucvov cvroU v xo0£bet yeyévqvot, xoi wi] £yovca zoiüo, wnó£ 

w , b M , 
Tiv Qv Óiegegovrov, fuswe zoÀÀd vQ yoovo ovrog. Tlossgüp óé 
, , X , A LT , 
zt9occÀesro zgrieuévm vov Kovfouxov, vov xai Maovqv, fovrij 7:906 
[y 
usngesta. Koi vsÀevrOGo xoríAurtv qUTÓ ve Tig xxi iem 
píoc, cc iov dmO cGmióoc, xeroÀtgpOtvra sig molldv AREA XL 
c7: 0ÀsLOV. 
z e DH , - 
Ilciw ovv Kovfoixoc, 6 fovrOv émovouecag Mecwqv, iv avroic 
Oupys xal iv avvoig Ówéíysro. Kol eg ovótlg aUrQ émeíQero, AAA 
? , - 
cxovovrec Maeviyatov 0i0acxoA(av iüvoqogovv u£v, xol dÉcvoAskrotvro 

, 343v - , M - J. H IS Cog 
ztcvrec ími vij xowvorouíe xoi Óswvr uwvOozoio xoi xcvi) czwwT, O 0E 
e L A - ? , - , , 
0gQv co lÓto jc xoxoumqyovíae &vorgezousvo rQv ÀAoyov cvvOquoaza, 
viv Óicvorav xezqoOcig émsvosi fovr moogaoív vwa Ór qe vo iÓuov 
! zÀcGue Tzo ÓswomowQjosoc voUTQc Gvorquosis. Kol pQunge ÓrndoOs(- 

- » - ? , 
G96, Oc 0 viog vo) vàv Ilsgcv BociAéoe cAyquovi vti. zceguxéntoxe, 
- , ? i] - r , 
xal xorénsiro iv vj Baciievovos IIeocí0og z0Àst (ov ydg ixeios 0 Ma- 
IN ind lod e 
vac Oiévoifsv, dÀÀo GÀAw mov c0 móggcOzv rc voU Bociifog), vm 

- ANI , , ' n 9, , 2-535 € , 
Tij (Oleg xoxioc vugloTrOV, xci vouícog ? ux zo «o ov sve DipALov 

- Lo L2 ^w , - 
ToU fnvroU Ósozórov TegívOov, voU xol ? BovóOG, OinÓOyov 0i vov 

mw - M - 
ZkvOiavo), ^ ÓUvacOai vie ituere ivegyrioos eig vov oU. Baciécc 


a* deae om. in ed. Petav. Colon. 9, Scribendum, nmi fallor, xo9 Boya- 
6. xoi vc por vovelagc editi. tou. Cf. supra cap. 3. ér Buiuacoc 
. cibi An rolas uterque cod. scriptus, | aveASov. 

ed. pr. &ióQAoAamtosioac ed. Pelav. 10. xoyxéAXMou los. Scaligeri est con- 


8. Forlasse £y éiéyy o. ieclura probabilis. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 405 


mulierculam non reverti, quam e meretricio quaestu ac servitute sibi 
Seythianus adiunxerat. taque cum omnibus quae habebat, auro 
seilicet, argento, ceterisque copiis in Persidem aufugit. bi ne de- 
prehenderetur, mutato nomine pro Terbintho Buddam se, uü dixi- 
mus, appellat. Atque hie pessimam rursus quatuor illorum Scythiani 
librorum ae magiearum artium et praestgiarum hereditatem adiit; 
idem enim literarum apprime studiis erat eruditus. Sed cum in Per- 
side et ipse disputaret, atque apud viduam quandam habitans, cum 
aedituis ac sacerdotibus Mithrae, inprimisque Parco quodam ac Lab- 
daco prophetis de duobus principiis contenderet, neque vel idolola- 
iriae antislitibus resistere posset, sed ab iis turpissime convictus es- 
set, Scythiani, quem sequebatur, exemplo domus fasügium con- 
scendens, ibique magicis artibus id efficere studens, ne quis sibi 
deinceps contradicere auderet, ab angelo deiectus cecidit, atque ob 
ea quae moliebatur maleficia periit. Anus porro sepulto illius cor- 
pore pecuniam omnem obtinuit. Quae quidem cum liberos ac pro- 
pinquos haberet nullos, diu in illo statu perseveravit. Tandem vero 
Cubricum, qui et Manes dictus est, ad obsequia famularia servum 
coemit, eui moriens malam illam hereditatem, perinde atque aspidis 
virus, multorum ad interitum ac perniciem reliquit. 


Itaque Cubrieus, qui se Manem vocavit, inter Persas, apud 
quos degebat, disputare instituit. — Verum cum nemini dogmata sua 
probaret, sed quicumque doctrinam illius audiebant moleste ferrent, 
ac novitate ipsa horrendisque illis et ad deeipiendum compositis fa- 
bulis ac vocibus vehementer obstupescerent, cumque omnes ille, 
quos de impio commento sermones habebat, refelli evertique cerne- 
ret, occasionem quandam excogitavit per quam inanissimis illis et 
ad siuporem conficlis fabulis aucloritatem  ascisceret. Cum enim 
percrebuisset Persarum regis filium quadam aegritudine correptum 
in regia Persarum urbe decumbere (neque enim Manes illic degebat, 
sed alio quodam in loco ab regis aula dissito), excaecante illum im- 
probitate sua, ratus in heri sui Terbinthi, sive Buddae, qui ut Scy- 
thiani heres fuerat, libris posse se ad sanandum regis filium remedia 


Car. IV. — 1. vxo cfc reposui 3. Bov88« est in libris. 
ex auctoritate cod. Rhedig. T)«oyoct tüc 4. GUvarat suspicatus est Pelavius ; nec 
habet cod. len. In editis extat zÀaoyu.a- improbo hoc. Sic infra cap. 94. é&vó- 
Tuc. MiOe uo xvj Goa OUyarot. Cf. haer. 69, 
2. Suspicor yw, xov. 30 et sq. 


Cap. IV. 


pag. 622. 


Kee. &. 


406 SANCTI EPIPHANII 


e L j , — 3€ , ASDE - M , , U 
viov, &moeíot. ix voU iÓiov vozov xot ogud , xoi roÀwrceg uqvvst ve 
Te. - , dep , jd ? 443! , , " , 
ntgL CavroU, cgtÀsv émoyysilouevog. 0U 7:QOEyO)Qqot TQ yOTqTt 

PT L4 i] A - 
à Tic Mmióog qavracía. 5'"Hufoore ydg &mO vig xagaüoxiag vwe 
»! 6 xA. , - , LI - 
clóg 9geguoxsvruxde mQotvéyxoc TG vocyisvouévo coL ToU oci- 
, - , A - , € , ^ V 
Àíégg.  Télog yoUv sig vog ytigog avrov Ovyoxet vO ueigoxiov, ivo 
cXvr& TG uera TOU wpevOovc OwÀéyymvor uevowo imeyyíAuora. "fio i 
M ri ? , , —- , , M 
roUrO ovrog c&uéDq, mgogreyuoart DocuuxG iupoAAevor tig v0 Otcuo- 
, ? LU] ? A n - - - ' , Hi 
vqoiov. Ov yag tvOvc oí vÀv liegoàv Doecitig reg vip eQieg xor 
- LÁ ? , 
tQv zog ueltove elríac, ? jvor evozijuoza, Ógovrov énipégovcw, à 
- i] - 
ztQwTorígov vivd imwooUo) Qovovwjv awpWgpov uera Bocavov 9 r0vG 
ivomeiovuévove OueríOso0ori. — Kol zaUvra uiv ovrog. 
2 , Li - , - M c » [d 1 , L] 
Entusvé ve vj] eigxvi] Ovevelv o. Maeva, 0 xoi Kovfowog, xot 
t A - 5v - ? d 2 A Li , , 
vzo ràv iüíov ueQsrÀv énioxenzvrousvog. .Hów yoQ 0 &yvorqe Gvva- 
, n - M c , - i$] M ' , , L] , L] 
ynogsv &evrdà orgerOv, cc sizsiv, ovg Óv] uoDa]veg éxcÀet, vov erouDuov 
E e - - 
ijóm ztgl Óvo xol sixocwv. "E& ov vweg vocig ixAeEtuevog, Ocpav we 
Le 4 
otro xoÀovusvov, xci Egusiav, xal 400ov, Oisvooxjüw &wmnocc mtl 
- - , - 
rÀv xard vqv lovOcíav xoi iv 0Ào TQ xoouo [zov BiBAlov, gui Óé 
- , - 2 
Xoiorievix Qv, vopov re xol zoogmrGv, soeyyslov, xoi G7z06r0Àov. 
ZloUg voívvv qovcíov voic ztgoziQuuévoig éxl vd uéoy) vàv ItgocoAvuaov 
^ i ' - - E 
dmécrsÀe. —ToUro 0b émoímos zw xoQcgy9 var £v vij gvAaxij, Ore 
- , - 
O,cAeyópevoc zoÀÀoig 10 lüiov ÓOype oUx loyvos ovorijGot. —Axnxoog 
à megl ÓvOperog XoioroU xoi vÀv cvro0U ÓovÀov, XguoravOv ré gr- 
^ "n (o nd ; — 
ut, Óieyvaxxst we roU OvOuerog vijc vzoOécsoc XoicroU &zerijGuL rovc 
1 LUPSETA nu 
nimAcvquívovc. Of óà àmsiOóvreg ciGovro: ov ydg cvefaAlovro. 
[:- 
IoAwógopijoavrec 00, Gg oU xevaoapevovow cvrov ovxéri iv &cv- 
- ? - 
9£oc dígi, dàÀe iv và Oscpotuolo, xaxsics sicskDOvrec, incüsinvvov 
? € A L [u A M 4.199 , , , 
cvrQ rdg DíBAovg. 'O 0& Aofv xoi evegevvioec éooeOtovoyroe, zrooc- 
LI ' - e , , 
zmÀé&og ví &AwOrlo v0 iOiov aptÜOog fvOco mov rugs mQ0comov Àoyov 
En : ET " - ? - 
1] xAijciv Ovvauévqv. dxovslsiv Ouoicoua oU cvroU goovquoroc. Koi 
; dm AS CS , qt19057 i. - 2 , , 
dvreUOsv Aorzov éxgovvve vo éninAoGvov voU evr0U ?xocwnyuerog. 4À- 
Ào xol £v & ztgogAumoonoac ? r0v iml ro) Ósc [ov Óí 
L usrabo &oyvgov, zgogAuteg1oeg ? rov ézi roO OtopoTwoíov Óí- 
ÜmGL zoÀ)Ov, xol qvydg &zoÀAdTrsro:, xoroAthpeg Tqv rGv llsgcív 
409v, xoi rj Pouovie zoocífoA:. Mécov 02 j0» rvyjy&vov vijc MÉ- 
w - L2 e , 
65e rQv zoroudv xol T5jc llsgcíÓoc, mol vag igmuíag fw vxagymv, 
2 ' A ? , 
ij«ovos mwtgl utycÀov vwOc dvÓgOg iv Qcocseíg cxoorcry Owwmoézov- 
b , , ^ 
r0c, MeoxéAÀov vovvouo, xoroixoUvrog év Kacycou m0Às vijc Mco- 


5. TjuBpo) ve codd. mss. el ed. princ. 8. Suspicor toig éxameUovpuévote, vel 
6. qQaoxeutueijg codd. mss. «apxeu- mi touc am&tiovp.évouc. 
pattxY)s ed. princ. Car. V. — 1. ,Corrigendus autem 


7. "Fxot rescripsi pro x&v quod vitium | Epiphanius qui in Manichaeorum haeresi 
libri retinent. — Petavius suspicatus est xoà. — cap. 5. ait. Manelem | discipulos, suos. ad 


PANARII LIB. If. TOM. IT. HAER. LXVI. 407 


quaedam invenire, ex urbe sua digressus ad regiam contendit, ac 
quorsum venissel aperiens certam filio regis opem promittit. Sed 
spes impostorem fefellit. Nam cum aegro medicamenla quaedam 
adhibuisset, expectatione sua frustratus est, adeo ut inler illius ma- 
nus adolescens postremo sit mortuus, quo vana ipsius ac mendacia 
promissa convincerentur. Haec cum ita contigissent, iussu regis 
in viueula coniicitur. Neque enim Persarum reges in gravioris de- 
lic reos subinde supplicia decernunt, sed exquisiliori quodam mor- 
üs exeogitato genere tormentis prius illos ac quaestioni subiiciunt. 
Hic igitur illorum. mos est. 


At Manes, sive Cubricus, interim in carcere detinebatur, ubi 
illum discipuli eius identidem invisebant. lam enim suam, ut ita 
dicam, manum circulator iste collegerat, quos discipulos nominabat, 
duos ac viginti. Quorum e numero tres elegit, Thomam, Hermeam 
el Addam. . Àc cum animo repeteret quae de sacris Christianorum 
libris audierat, qui in ludaea toloque terrarum orbe circumfereban- 
tur, hoc est lege, prophetis, evangeliüs, apostolorumque seriptis, 
numerata pecunia Hierosolymam illos allegat. Sed hoc ante fecerat 
quam in carcerem coniieeretur, quando apud multos verba faciens 
dogma suum probare non poterat. Quamobrem audito Christi eius- 
que servorum, hoe est Christianorum nomine, hae ipsa professionis 
huius appellatione ad illudendos homines abuti statuit. — Profecti ita- 
que discipuli libros illis nulla interposita mora coemunt. — Deinde ad 
magistrum reversi lam eum libertate privatum atque in carcerem 
compactum reperiunt. Quo ad illum ingressi libros offerunt. Qui- 
bus acceptis ac diligenter evolutis mala fide pleraque depravavit, ve- 
ritati mendacium suum admiscuit, ubicumque speciem aliquam ora- 
üonis appellationem nactus est, quae nonnihil opinionis suae simile 
prae se ferret; unde et confictam deinceps a se fabulam affirmare 
conatus est. Interim ingenti pecuniarum vi assiduisque precibus ex- 
orato commentariensi fugam arripit, ac relicta Perside Romanorum 
fines ingreditur. Cumque iam ad Mesopotamiae Persidisque confi- 
nia ac solitudinem, quae illic est, pervenissel, nuntiatum est prae- 
stantissimum quendam esse virum, atque excellenti pietate praedi- 
tum, Marcellum nomine, qui Cascharae, quod Mesopotamiae oppi- 


inquirendos sacros libros misisse antequam ^ cagni Praef. ad Collect. Monum. Vett. 
in carcerem truderetur ; nam in mox lau- Eccl. Gr. p. XII.) 

dato Archelai disputalionis loco diserte 2. Ita cod. Rhedig. et ed. Petav.  Qo- 
dicitur, id a Manete facium fuisse quo  cxruarog habent cod. len. ei ed. princ. 
tempore in carcere delinebatur. —(Za- ^ 3. Suspicor xà éxY vo Occp.ornotov. 


Cap. V. 


pag. 623. 


Keq. &. 


pag. 624. 


408 


* $3 458 1 , 1 1 
zmoreuíeg, 0g jv envio xerc zxvro XoiovievOG, «ol * iv Zoyoie Ovuouo- 


SANCTI EPIPHANIT 


, M 5 - 
cvvue 9evueciororog, y9oeig uev émagxdv xo mévgotv, 0gqavoig óz 
xci roig ivórouévoig Órevosivo, zQogmAíbo, zto0g vOv &vÓQa, ly vzo- 

^ , 3, Lo E 
ytíotov zo)rov xrmccusvog OvvrOsín Ór evroU xcragbor, ov uovov zijc 
, , i] * - , A ET A A] , 
Mecozoreuieg, cÀÀe xot roU xÀ(ueroc zovrog v0U mz90g TQv Zvoíov 
, " 3 SUN ' 1 , 1 
loegsi 0&8 ovr émiorolqv ? 0i* TvoBovog viwoc 
E ^ ^ , w v , - 
ry eUroU uoÜUqntOv, cmO roU zígetoc v0U 9 Zirgcyyo mzoTOuOU, c0 


Nc , 
zt x«t Poyuoviov. 


KacrílÀov L4geflcvog ovre mxcÀovuévov, Tug  émwroly mtowiys 
Kol uo, Àefov cvcyvo?r vro émwÓsvue Tüg roO czertQvogc 
uoy9motac. 


1c 0s. 


e 


* EIITZTOAH MANIXAIOY. ! 

Mowvvwolog emocroÀog «coU XgoicroU, xol of c)v Zguoi mavrsg 
GyioL xol zeg9fvou, MogxéAlo, vínvo cyomwrQ, 4dgug, ÉÀsog, tigwvm 
c0 QtoU mzorg0g xci xvglov quGv luco? Xoiwro), xol s) Ótkig 00 
qoroc ÓreTqotjGsL G6 czt0 100 iveGrQroc aiQvog zovuoo) xoi rÀv Gvyu- 
Awnv. 

Tov uiv msgi 6b &yemiv ueyiórqv ovcov cio9n95g av jydonv, 
riv Ob miórw o)x ovcov xor& vOv 0g8O0v AOyov 'qy9ícOmv. "O9zv 


zictCucTOV cUTOU xol zoyíócv ToU zo0vmooU. 


L] E] , - - ? , , ? A , , 
z;pog ézovogOcoiv voU Qv cvOgooztov yevovg ezooroAtc, qeidousvog 
E , LU] , — 
T€ vOv ezTQ xoi mÀcvm fevroUg ixürÜoxoOrov, roUra và yocuuoro 
? - e , 5 - - 
z:006 6 cveyxoiov qynccumv c7c06TtiÀot, mzwQGTOV uiv zo0g Gorqoiev 
E w b - [y 
Tic ?6tevroU apvync, fmsire Oi xol rÀv Cue Gor rvyyavOvrOv, m90c 
, ' M ec - c 
T0 9 uj] &ÓLexovtOv Ge Eyew vov Aoywguov, Qc of Qv czovarégov xa- 
, , , 3.39 ' 1 ' D - NC - E - 
Onysuovsg Ót0cGxovoi Àéyovreg vo cyordOv xot v0 xoxov c7t0 T0U evroO 
? ? 
qéosGOot, xol uíav coyrv siemyoUuevor, ov Oiaxogívovrec, ovO3 Oia- 
—— "o A , i] ? M ? - - 
goUvrsg czt0 T0U qotOg TO GxOTOG, xol TO cyeOOv dO zoU x«xoU xol 
, Hi ' 3! » ? A "" » à 4 5 J 
peviov, x«l rov ibo 0sv avOgcozov &nx0 roU £vOov, * ag zosizoyutv, 
P] M - qu € , , 5 , ^ 
&ÀÀc xigvOvreg xoL éyxavauuyvovreg Qavegóv Dorégo oU ztovovrot Xv 
ói 3*3 , A79, - Al € bJ , 9 , 71 iG 3. À - 
É, à Téxvov, ux] ico. oic zoÀÀoig vv &vOgozov dcÀoytorog xol czÀOG 
E , [d ^ , c , à2 - € , , ^ di 3 
eugortoe, og &v vvyoL, $voGne, uns rO T5 cyoDocvvnue 9t 5 &vo- 
Mi ind nd 
ríOtGo. "Agynv ydg xol víAog, xol vOv rovtOv zoríoe rGv xoxdv, ini 
rj , LÁ LU - 
r0v O:0v dvagégovow, Qv vo r£log xoragac iyyvg. — Ovvs ydo £v vois 
? b - - £ b 
elomuévoig 9s/eyysMorg zog evroU ToU Gorjooc quGv xol xvgiov, 
-h ^ b , [64 ? , , 1 A 
Íq6oU XpoiGroU, miGrtVOUVGwW, OTL OU ÜÓvvaroL, Ófvógov xoÀov xagzovc 
- , - 
xoxoUg z0LjGct, ovÓP wv Ó£vügov xoxov xoÀovg xcgmovg soujoot. 
4. éy om. in ed. Petav. Col. repet. 


9. out 8tà, quod vitium typographi 
fuil, ex ed. pr. repetiit Petavius. 


in ulroque libro ms., mon exíal in editis. 
Car. VI. — 1. Iia editi, et cod. Ien. 
a m. sec.; idem a m. pr. cum cod. Rhed. 


6. Strangae fluvii et Castelli Arabionis 
menlio fil in Aclis Archelai a Zacagnio 
editis pagg. 7. 100., et 9. 99. 100. 

* ]nscriptio epistolae, quae reperitur 


habet Yjy £o3qy. 

2. &xuxoU cod. Rhedig. 

3. xó uy aOtxptrow coniecerunt Cor- 
nar. et Pelav. — xó» atxgrcov cod, Rhed. 


409 


dum est, habitaret, virum undequaque Christianum, atque in omni- 
bus iustitiae officiis plane mirabilem, qui et viduis et pauperibus, 
nec non et orphanis, ae denique indigenUübus largiretur. Ad hunc 
igitur applicare se constituit, ut cum obnoxium sibi hominem habuis- 
set, non in Mesopotamia modo, sed et toto illo Syriae Romanique 
imperii tractu dominari posset. Quocirca eiusmodi ad illum episto- 
lam seribit, per Turbonem quendam unum ex discipulis suis, ex 
Castello Arabionis, quod ad Strangam fluvium situm est. Epistola 
porro ita sese habebat. — Quam tu in manus accipiens impostoris il- 
lius callidam ac veteratoriam artem legendo cognoscito. 


PANARII LIB. IT. TOM. IT. HAER. LXVI. 


MANICHAEI AD MARCELLUM EPISTOLA. 


Manichaeus apostolus lesu Christi, et qui mecum sunt sancti 
omnes, et virgines, Marcello, filio carissimo, gratia, misericordia, 
pax a deo patre et domino nostro lesu Christo, ac te lucis dextera 
custodiat a praesenti seculo nequam eiusque casibus et laqueis ma- 
ligni. Amen. 

Quod te summa caritate praeditum esse cognovi, vehementer 
sum gavisus: quod vero non rectae rationi consentaneam fidem pro- 
fiteris, equidem dolui. Quamobrem cum ad corrigendum genus hu- 
manum missus fuerim, eorumque qui se in fraudem erroremque 
commiserint rationem habeam, necessarium putavi has ad te literas 
scribere, quibus inprimis animae tuae, tum tuorum saluti consule- 
rem, ut ne confusum quiddam perturbatumque sentires, pro eo ac 
rudiorum magistri docent, qui quidem ita praedicant, bonum ac ma- 
lum ab eodem profieisei, unumque duntaxat principium statuunt, 
neque lucem a tenebris, bonum a malo, exteriorem hominem ab in- 
leriorj, ut ante dixi, discernunt ac separant, imo vero alterius cum 
allero confundendi miscendique nullum finem faciunt. Tu vero, fili, 
ne ut plerique hominum temere ac sine ratione ambo ista coniun- 
gito, neque bonitatis auctori deo tribuito. Nam illi principium ac 
finem, et horum auctorem malorum ad deum referunt, quorum finis Hebr. 6, 8. 
maledicto proximus est. Non enim iis quae in evangeliis a salvatore 
ac domino nostro lesu Christo dicuntur, fidem adhibent: Noz potest Matth.z, V1. 
arbor bona fructus malos facere, neque arbor mala bonos fructus fa- 


Cap. VI. 


1ó dtixprroy cod. len. el edili. — Acta 
Archelai: uti ne indiscretos animos ge- 
ras. 

4. In aliis nempe scriptis, et pridem 


ycAtotc; nam praepositio &y facile poterat 
absorberi inilio vocabuli insequentis. Za- 
cagnius l. l. p. 7. volebat oUte yàg oic 
eipmuévotg év euoyyeMotc. Acta Arche- 


disputatis. 

9. Acia Archelai p. 7: neque bonita- 
tis deo inferas contumeliam. : 

6. Suspicor scribendum esse &v cua- 


lai: Non enim his (cod. Casin. in his) 
quae dicta sunt in evangeliis salvatoris 
nostri et domini Iesu Christi credunt, 
quia celi. 


Kzq. C. 


pag. 625. 


Keg. v. 


410 SANCTI EPIPHANII 


Kol ze vov OtO0v roU GoravG xol TOv xcxGv cUt0U 7zwQeyucrOv Àf- 
yt&w ToÀuGiGL zconjviv xoi Ónuiovoyov, Qevucttww uot 2méoyevoi. — Ko 
c/9e u&v &ygu rovrov EpOacsv eürQv v] uarotozovía, xol wr vOv uo- 
voytvij, vOv ix vv «oÀncov roU moro0g xorofvra Xowrov, Mogíac 
rwvOg yvvoixog PAeyov sivat viov, ? i£ oluevog xot Gegxog xol vijg GÀ- 
Anc Óvcc0Ííec rÀv yvvowkGw ysysvicOoi. — Kol (va wi và zoÀÀe Oi 
rjg0s Tijc émioroA4c yoceqov sig wijkog qgovov ÓieGvgo cov viv énisi- 
4tiQV, OUx yov rdg qpucixdc qocosie, imi vovroic c'oxsoOnoouot. TO 
à' 0Àov yvolon moegovrog uov z90c 6i, 9 iy vijc GtovroU Goriyolac £v 
gsíüm.  Ovài ydo foOyov rwl imifcAÀm, cg of vàv moÀlóv cggové- 
Gregor zto100Gw. — Nos, & Aéyoy, vénvov viuiOxere. 


A r , 

Tosrqv &vayvo)c vy énizolqv 0 &£ioloyozoroc Moegzeilog xai 
Osocsféororog dvco, xol Ow qoavyc, iQovuofs xol iÉemAqvrsvo. |Zvu- 
Bigwx«s ydo Loyfloov vOv ve m0Àsoc imíoxomov olxaüs Gua cvrG 

qus ydo 4oy Tij E ue erc 
- 3 $9 , M , ? e ? -- , 
Guvelvon xov ixeivqv vüv wuégov iv p vqv émwrokyv rov Moewiyatov 
A - c - - - iu A22 A i] 
urre ytioeg siÀwgev 0 voU Oto) OovÀoc. .O 0i gyéAeoc yvovg Tav 
977 ' ' 2 ' 2 M 2! ' 2e; e , 
eivíov, xoi vov éniotolqv avoeyvove, £Bovys vovg 000vrag, ocmto Àéav 
5 , A b €- 5 M , - e - - er 
covoutvoc, xel Giov 9co00 &veAepov émtwocóTo Oouroor uaÀÀov tcc 
, - 1 , 1 ^ 5 1 , , E] , ri 
cUTOU, xol yevocoGoG Oe, Ov voloUTov Gc ! éxiÀvrov éx BooBooov, 0Otv 
b ? bd - - ? , 
x«l coro, zoOg covicuOv vOv viv vàv dvOoazov imavacrevta. 
? m 
'O à& cvveróc MégxcAAoc vov uiv énioxozov c£icoe xavemoe)ve, Tvo- 
^ , , M] |- , A 1 , , - 
Devi 0 zegexsAevero Oravvew vsjv oO0orzogíov zgoc vov Mavgv £v vo 
1 , - 
Kacréllo "Agoficovoc, Fv8a zov Z&cü£yevo vov TugBova (Éory 0$ voUro 
T ggovorov &va uécov àv IIsocóv, «ol cvapécov vijc Meconoropíac), 
A - Uu 
0 0 megqr(coro viv moog vov Maviyaiov &gi£w* ? xol wr] zovavoyxa- 

A , ? , M , - 2e) , ?9 
cec rov TvoBovo czoctéAke, vive veyvóoouov vàv iQicv, ygonoc ovra 
imiorolyiv vowvós. 


EIILETOAH MAPKEAAOY IIPOX MANIXAION. 

, M&gxtMAog &vijo éntoquog Mavvyoaío và Oi vijc éniororc Óniov- 
ufvo, yeíoswv. — Tijv uiv Ómó coU yoegticav imirokiv moocqadumv, 
1àv 0à Tuofiovo ztgoctós&dpv ovd quiioggocvvqv ippjv, vàv 02 yoau- 
ucrov vóv voUv ot0agGe Fyvov: si ji] GU zageysvógsvog qoacnc viv 
xaürüÀoydoqv fxecrov, og Vntcyov Oud Tig imiGToAe. "Egooc9t. 

To)ro yvo)g 0. Mv doxínvevo ovx cyoatnv tiva, viv roU Tug- 
Bovog iv xa9Ec. yevou£vqv zagovolov (moAdxig 05 xal Y avrov qjma- 
ru, &ÀÀe mad rd Ovre Aoyifóuevoc, mAÀmoogogíag Tijg fevroU Orevolec 


7. Suspicor xoX iE. Acla Archelai 8. Acta Archelai p. 8: si tamen sa- 
p. 8: cuiusdam mulieris esse dicerent luti tuae parcere ac providere festinas. 
filium, et sanguine et carne ac reliquis Car. VII. — 1. Libri vulgo. &xOv- 


spurcitiis generatum. 10v. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 411 


cere. Quemadmodum vero deum salanae malorumque quae ab eo 
geruntur conditorem ac procreatorem asserere audeant, magnopere 
demiror. Atque utinam hactenus vanissima illorum consilia progre- 
derentur, nec unigenitum dei filium Christum dominum, qw» de pa- 
tris sinu descendit, Mariae cuiusdam mulierculae filium esse dicerent, 
atque ex sanguine carneque, tum vero reliquo mulierum foetore 
prodüsse. Sed ne longiorem epistolam seribens diutius aequitatem 
luam detineam, cum praesertim naturali eloquentia caream, his quae 
dicta sunt ero contentus. Ubi vero ad te venero, plenius omnia 
cognoscens, si quidem saluüs tuae curam aliquam suscipis. Neque 
enim cuiquam laqueum ?nüicimus, ut stolidiores nonnulli faeiunt, In- 
tellige quae dico, fili carissime. 

Hanc epistolam cum Marcellus vir egregius ae religiosissimus, 
et inprimis illustris legisset, mirum in modum obstupuit. Ac tum 
forle contigit ut eodem die quo illam a Manichaeo epistolam dei ser- 
vus accepit, Archelaus, urbis episcopus, una eum illo domi esset. 
Qui re omni perspecta, dentibus fremens, rugienüis leonis instar, 
ac divino quodam ardore percitus ad Manichaeum potius proficisci 
cupiebat, hominemque e barbaris, unde is ortus erat, advenientem, 
et ad humani generis perniciem insurgentem, capere. Sed prudeus 
Marcellus mitigato precibus episcopo, "Tyrbonem hortatus est, ut 
ad Manem in ÁArabionis castellum rediret, ubi ab illo expectabatur. 
Hoc autem castellum est inter Persidem ae Mesopotamiam situm. 
Sed cum T yrbo reverti ad Manichaeum nollet, eo relieto expeditum 
quendam eursorem e familia sua destinat, per quem has ad illum 
literas dedit. 


MARCELLI AD MANICHAEUM EPISTOLA. 


Marcellus, vir illustris, Manichaeo per epistolam milii cognito 
salutem. — Accepi quas ad me dedisti literas. 'Tyrbonem vero pro 
mea benignitate suscepi. Quid autem literae tuae sibi velint non- 
dum intellexi: nisi tu ad nos veniens singula, uti per literas rece- 
pisi, ad verbum exposueris. Valete. 

Haec ubi Manes accepit, tamelsi nihil in ea Tyrbonis reten- 
tione boni esse secum animadverteret (persaepe vero falli opinione 
solebat, aliaque omnia quam ita uti se res habebat coniicere), ut de 


2. Pelavius annolavit ,,Deest xaX o  — In seqq. verba mXnpoqQoptac vüjc &xv- 
MaoxcAAoc.4 Nihil desidero. toU Otavolac yapty cum Cornario retrazi 
Car. VIII. — — 1. Libri habent oXxóv. ad apodosin. 


loann.1, 18. 


1.Cor. 1, 35. 


Cap. VII. 


Cap. VIII. 


Keg. 3. 


pag. 626. 


412 SANCTI EPIPHANII 
* ^ ^ , |] , 

qycow)' Ogg Óic Trc ézwoToÀ/c Àeouevog vnv zoogeciw Opouoioc 
e. ec ? m 
"4€ zo0g zov MMagxciÀov. 'O 02 énicxonog JAoyéAaog, Fyov iv £avro 

V 9 Ln , 1 1 1 - J a2 , , ; 
uera ?vov Àoyov xot zo CuocwxOv vzo mziorceog, ?éBovisvero, si mv 

9 P7] 

OvvarOv, ib «vrijg vOv &vÓgo (zo megÜohiv, 7] kUxOV, ij TL €rtQov 
^ , ? , , ld er A La A , 
TQv Oqoíov &ygevcoc Quvevo mogodotvor, ivo wy) vuavüT za 8o£u- 

, , ^ 
wore roioUTOv O»o0g *ig00o, vqv sígo0ov xeravodv. 'O 0i Mo- 
xsÀÀog v3) uoxooOvuio uGÀAov ml eL cveEuxd ) )c cUrO 
e vij uexooOvuio ua qÉtov x«l cvebuxaxcg TOV ztQ0g cÜrOv 
WE / 9273 ? ^ 6 L E EU 
OucÀoyov cz cvroU ysvícOow 0 0B qÓ« usuaDnaoc vic ro9 Mvg 
, E S cor , ' 3 LA P , no, 
yvojme viv mücov vmoQccww. Zhuy5cero yug evroig 0 TooBov, ciró 
i ^ — 
rt xol MagxílÀo, Twv vie ooécscc 9 zücov xsvopoviev, og 0 uiv 
, , , A , E ? , 258 p ' , 

Move Óvo &gyag sicuysivo, evegyove cet ovoec, xol unüézovs 90:La- 
, 1 3 EJ J 1 ? , bd H - MN 
AtumovGagG TO Eivet, cvriXeLuévag ztoog eAlsAoc, xol Ty uév uic ovouoc 

A En ? Ml Lu -* 
rí0nc. v0 Dg xol yoO0v, vi OP évégo Zoroc wol Koxiov, cg si- 
vet Ot0v xol OwejoÀov: zo:à 0? xoi 9:076 vovc cugorfoovo xoi, 
Otov cyaDOv, xoi Otov movuoov.  Eivo, 0i ix ràv Óvo &oyóv «c 
zdvre xol GvveGvevor — Kol vqv uiv uíav doyuv và dcyoQc zavro 

- M] M s" A e" , M M s v2 1r. E , - , 
7zt0iciv, T3V O& dn ai si itis d &yeiv. 08 év v xocuo àv Óvo 
, » € A , LI * ? i 
ToUTOYV &QyGv rcg vzoGreGtug. Kai vav uiv uev eoy5v semoupkivon 
1 - ' Li LI 2 L2 Rt. - OS M 3 ' A 
TO GO, vov Ó& wpvymv sivor vie érígeg. —AvTwv Oi sivow vv apvyuv 
viv iv dvOgomoig xal iv movr (do, xoi mertwÓ, xol fomerQ, xol 
) YÀ , f ^v i LI , ^ - M - e Eu 2. 4) , 
AvoUcÀo, ov uOvov cÀÀ« xoi iv roig gvroig rmv rüc foe ixucóoc xi- 
- bn b ? 
vqow sivoi ^pvyne qeGoxov, 5v xei iv roig cvOgoOi:c Umcoyovcav 
AÉyst. 
YER , 
"Alae 0à Oca uvOomoiv xol Ói0ccxcv qoecxsi — Tov i69íovra 
L , , /, A b 1 KJ 3... » X 
Gcoxeg ^pvynv quoi dcOícw vOv rovoUrOv, xol sivot ebvOv Pvoyov rov 
Xc€L cUTOV TOLOUTOV TL ytvíGOot. fic sÜ Fgoys yoigov, goigov cv91g 
, "^ b "wx A b 3 , , 1 
yevécOoL, 1) vaUQov, 1] Ogvtov, 1» tü TQv £Üc0Luov xriGuerOV.  ZÍi0 
? / E] , (3 195795 iH ' , ^ 
dui Vyov ov pueréyovow ovroi. — Kol iav, quot, vig pvrevon 7] Gvxiyv, 
"35 , 3 0», ki! , ^ , LI ? M , 
3] éÀeiav , a] ewzttÀov, a] GvXOMOQLOV, 3] 7t6QGéQv, xol cUTOV TtÀtvTI- 

* - F] € ' ' , - , - , , 

Gevro cvOic Órsousic)üor cvrOU Tuv wvyqv év roig xÀeÓoig, oig igv- 

e 

r£vGt ÓfvÓgsci, xol us ÓvvacSGo, vmzsofoivew. Koi si Ttg, qnoi, 

yuux yvvaixc, cvéig cvrOv usta Twv ijvreÜOev dzolAeynv uetevooua- 
- asy 95! N ri ' 50 , E 

roUGÜoL, xoi yiveGOcL cUrOv yvvalxo, oztoc xoL evroc youre. Kot 

1 3? i] 

lei rig, quoil, igovevosv GvÜgozov, utro vcv couorog GzuÀoynv, 
$3 , i] ? - M] , 2 EO ^ "^ L 

cv9ie xeveGroéípscOo: vqv cevroU npvyxv tig ?xsàepoU Ge, 7) tic 
- ki 93. 9 » - 3 P c , 3 , 

LÜv, a] &£lg Ow, àj Tt voLOUrOv evOic EccoDot, omoíovc xa égovevosv. 

L5 - , - - 
"Egqaoxs 0i mw, Ori 9] Gogío 2] &voOsv vov eyaO00 9:00 ? BovAsvo- 


2. và» Xoyov coniecit Pelav. 809 xacoavoOy. v 

3. édoUAzro cod. Rhedig. 5. m&cav edili, vows scripti libri. 

4. égó8t emend. Petlav. £&q' cOoU li- ^ 6. Guxermtovcas scriptus liber uterque. 
brorum est scriptura. Erat cum suspica- Cap. IX. — 1.cbUct, qnol, égo- 


yer 1otoUtOV ToU 2'jpóc apo(Ge T. Elco- vEvOEY &ySptmoc speciosa coniectura est 


413 


tota re certior fieret, occasione ex Marcelli literis aecepta, celer- 
rime ad illum accurrit. At Archelaus episcopus praeler doctrinam 
fidei insuper ardore praeditus, auctor erat ut, si fieri posset, homo 
ille, pardi instar ac lupi, vel cuiusvis alterius bestiae, interceptus 
morti traderetur, ne eiusmodi ferae incursione pecora laederentur, 
eum illius ingressum cognosceret. Marcellus eontra pauenter ac 
leniter potius illum in colloquio tractandum pulabat. [lle vero com- 
perta iam Manis opinione ac doctrina, siquidem "Tyrbo utrique to- 
tam illius sectae vanitatem explicarat, quemadmodum scilicet duo 
principia statueret, quae et principio carerent, nec unquam desine- 
rent, invicemque contraria forent, quorum unum lucem ac bonum 
appellaret, alterum tenebras ae malum, ut idem sint ac deus et dia- 
bolus, quos quidem ambos nonnunquam deos nominaret, deum vide- 
licet bonum, ac deum malum. Ab his duobus prineipiüs exorta ac 
conslilula esse omnia; quorum ab altero bona, ab altero mala omnia 
proficiscuntur, quae amborum principiorum in hoc mundo subsisten- 
üam habeant. Ad haec corpus ab uno illorum esse conditum, ani- 
mam ab altero: quae quidem anima tam in hominibus quam in cete- 
ris animalibus, adeoque avibus, serpentübus ac bestiis insit, imo 
eliam stirpibus, in quibus vitalem humorem motum animae definit 
esse, cuiusmodi in hominibus cernitur. 


PANARII LIB. IT. TOM. II. HAER. LXVI. 


Praeter haec alias plerasque fabulas adiungit. — Velut si quis 
carnibus vescatur, animam devorare, eamque committere poenam 
ut in idipsum mutetur. Exempli gralia, s! poreum comederit, por- 
cum illum fore, vel taurum, vel avem, vel quippiam quo veseimur. 
Ideoque ab animatis abstinent. Quod si quis, inquit, ficum severit, 
aul oleam, aut vilem, aut sycomorum, aut persicam, post mortem 
eius quam plantavit arboris ramis alligatur, ut inde egredi non pos- 
sit. Quicumque vero uxorem duxerit, post obitum in aliud corpus 
transit, fitque mulier, ut et vieissim possit nubere. Qui hominem 
occiderit, ubi ex hae vita discessit, in celephi corpus demigrat, aut 
muris, aut serpenUüs, aut aliud denique fit eiusmodi quale id est 
quod interfecerit. Quin hoc insuper asserebat, coelestem illam boni 


Galakeri proposita in eius Opp. Crill. s. v. KeAegoc. Adde infra cap. 28. 


p. 196 sq. 

2. ,,Vox ista xeAegoó mihi nondum 
cognita. Ab hac xeAeqQíac forsitan de- 
rivatur, quod est haer. 55, 9.** anno- 
tavit Pelavius. V. quae ibi protuli ex 
Salmasii thesauris, ei quae adicit Du Can- 
gius Gloss. ad. Scripti. Med. el Inf. Graec. 


3. BouAevopévm quomodo explicem aut 
quo. adstruam non habeo. Suspicor Qou- 
xoAouMéwm(. Gatakerus l.l. p. 799. suspi- 
catus aliquid excidisse ilà corrigendum 
statuit, aique supplendum: 32&oí QovAo- 
Mév — - OuxyvSetcay co vat, elyat 
qo cell. Nec improbo. 


Cap. IX. 


Keg. t. 
pag. 627. 


414 
, ' ' ' i er - 3 , 3A 
uévy vqv apvyqv vov év «zac, OvvyvOtiGav, — tivoL ycg quoi ovroc 
r1] Li , ? , n M i] ' , - A 9» 79 , - 
xci oí ez «vrov |MMawvwolor vqv apvywv uígoc 9:00, xol cz cUrOU 


SANCTI EPIPHANIT 


cmoGzoc9sioov iv alyuakocie agyóvrov vij cvruksiuévne doye vs xol 
óítue xeropsBAnoOcr iv roic Goueci — xerd voUrOv TOv vgOmov, 
A A , i] - n w 
goi, Ói& r0 evvzv BoGue vmcgQysw vv evrNv comatcvrov &v9goo- 
, M - - 
"Gv * xoi i6jvog mwvgextixsv rolg evroie, xol iv cojueG, xerogepuGev- 
ec - 
TOv TOUTOU fvexo, qnoi, 1| zQotiQmuévm copie zo)g qoGTNoec TOU- 
3 - [y 
rove xetíüsro iv ovgavO , dÀi0v vt xol GsÀwvqv, xol corQo, yovv 
A - - 
revrQv égyoaGouévg Ó.« Qv Óc0txo Groiytlov, cv oi EAMvsg ga- 
- i] ^ * y 
GxovGoi. Kal raUra rc GrOvysie Owcyvoiteror &viuaoDonr, dg wvyac 
- 5 , - 
TOv vsÀevzOVTOV cvOQomzOV Tt xol TOV GÀÀov (ocv, qesweg ovcag' 
A E 
píotGOo, 02 inl vo Gxcqoc.  llÀoim yao 8£Ati AÉysww. qi0v T6 xo Ge- 
A A - - c 
Aqvmv: xol vo uiv uixgOv mioiov qogroUcOor foc npíoov Órxomévrs, 
, s , z 
5 xore Twv zÀnooGiw Tx Gehqvme, xol ovrco Oicíostv v& xol cmoríQt- 
A , ^ 
gÜoL &zO ztvrexoiÜütxovmc sig TO uéye mÀoiov, rovréíor. rOv ijAuov. 
A , € - - - 
Tov à qAiov viv ueycàngv va)v Ówzog9yusvsw. sig vov vijc £oxjg eive 
- [i L2 - 
xci uexegcov qyOgov. Kal 9ovroc vag wvyac óc vo9 xÀlov xol Tc 
? ^ ^ id 
cehijqe ? ütemogOuevOsicag. "Eni yc9 vàv v yvàc&i. Àéyst vijg evrOw 
, c ^ - 
qvOoLoÀoyleg revraG xcOagOticac xorobuovGOoL rüc OvezooOusvcsoc 
, w ? ? - MJ. , Nl! A , , , t 
voüvTQG vüg zt«Q ocvTQ uvOozoioc: zcÀw Ó& apvynv ovxéri cotsoQuL, 
- EU , Lu , 
el uy Ti &v Te yvOGtog vc eUT1g WereGyoL. 
- , 
Tie zOoiQ6sog TovTQg vQoyo0ío. 
[y 1 M 51 c AU , , (ES -2 
$)e 0$ ravra sv ovTOG, xai év xavolmwWer ysyévivo, vxo voU Zo- 
, 28 AE rr ' 2 Ào - , e , 2 4n 
4t£Àcov, sig !vs vuv &vrijoÀqv vo) Cqvquerog iroiuovorog ? vmijoyev, 
óu& vqv zgoc 9 coU moÀumoíxiov yvdoiw ToU &vügOog, xoi Ór 4jv 
4x 0 9. , 5 1 - Tv ? - Ml - £ Mi 
gogxozsOuxoro 9 zegcd vo) Tvofovog «xoig uspoday«og Tre ztQl 
erpà: , ' , iov. ó- .Má , 9' óv sive 
züv &vÓge yoncrsíog ve zcvra, idov 0 Mavqe maegsyívero ucÜ' cw zy 
- - ? 2 «€ * 5 A , 
u£0^ favroU dvOgdv. Eb a)UTZe ovv xal evOve mogégyovror eig ovty- 
2. ^ - - ' ? - ? 
rucw Óquocíc, iv «vvy vij Kacycgy, mgoOrcgov sig viv avrQv avri- 


Kol zoAM, zíg écriw 1j 


A - , ^ , [ud - ^ 6 , » ? , 
BoÀqv vov Guvqguorog etgncogusvor ouoU xgurec, 9 Mogoisov vtve ovo- 
wart, x«l KàAevOi:ov, xol AiywÀín, xoi KAsofoviov, cOv uiv rQv 

A , 

ixr0g Àóyov qiÀogogov, vOv Ó& lavQocoguorQv, TOv 0i gvcet yogepuo- 
» - p 

TUXO0V, xol vOv cÀÀov Gogiorqv. Kot moÀÀQv Quucrov siomuévov && 
T ? y D re Ma t Tijc uvOo0ovgc Ó10ecxotag zoo 
£xaréoov vv uegiv, ro) re Movy vd tijg uvOc0ove 010 e zt90- 
Aou£ L T0) ApysÀeov à : ) )nvÀirov xai vr iüie 
BoAÀouévov, xcl oU Aoyskcov dgzeg Ggiorevovrog ozxÀt jj ióíc 


4. Vide ne sil invertendum za éy cd- 6. xoi oUteo coSqvat xc supplet Ga- 


MAG. xotoqueptodyce , xat loyvos va- 
pexttxY|w totg «ucotc. Quamquam ad- 
modum frequentes apud. Epiphanium sen- 
tentiarum sunt. eiusmodi et verborum con- 
fusiones atque stribligines. 

9. xot pro x«xà mendose expressum 
video in ed. Pelav. Coloniae repetita. 


takerus 1l. l. p. 799. 

7. Iia. est in libris omnibus. | Repono 
8tauxopSueUs. aoSsloms (vel xarapZst- 
cac). Petavius succurrendum esse puta- 
bat ila: GuxopSucuselcac &ni vày &v 
Yw&oz: cell., delela particula *ac. 


PANARII LIB. !T. TOM. IT. HAER. LXVI. 415 


dei sapientiam, cum animam per omnia dissipatam colligere vellet 
(animam enim lam ille quam eius sectatores Manichaei del particu- 
lam esse putant, ab eoque avulsam el ab adversi imperii radicisque 
principibus in caplivitatem redaetam in corpora esse depressam): 
proinde quod eadem illa cibus eorum esset hominum qui ipsam ra- 
puerant atque in corporibus suis distribuerant, quibus etiam robur 
viresque suppedilet, propterea SapienUa, inquit, illa quam diximus 
sidera in coelo ista collocavit, solem ac lunam, stellasque ceteras, 
et illam duodecim elementis, ut Graecis placet, constantem machi- 
nam produxit. Quibus ab elemenüs affirmat mortuorum hominum 
animaliumque ceterorum animas in altum splendidas ac collucentes 
evehi, unde in scapham ferantur. Solem quippe ac lunam navigia 
esse quaedam exisümal; quorum quod minus est pro lunae crescen- 
tis spatio XV diebus onus vehere, idque demum confecto post XV 
diem cursu maius in navigium, solem videlicet, exponere, solem 
vero, sive maiorem illam navim, in aelernam vitam bealorumque 
sedes animas transmittere. Ad eum modum per solem ac lunam 
animas transvehi. | Quod quidem ad eas pertinere putat quae wanis- 
simi sui dogmalis scientiam perceperinl, uU repurgatae fictam illam 
&ransductionem obtineant. — Quod nisi cognitionis illius parliceps 
fuerit, animae negat spem ullam salutis esse propositam. | Omnino 
denique longa est illius commenti tragoedia. 

Haec igitur cum ita se haberent, et Archelaus penitus omnia 
cognosset, ul de quaestione illa disputare posset, cumque ad id es- 
set instruetissimus, partim quod a multiplici divinarum rerum scien- 
tia paralissimus erat, parüim quod a T yrbone perdoctus ante fuerat, 
et omnes nefarii hominis praestigias accurate didiceral, ecce tibi 
cum suorum comitatu Manes accessit. Quare subinde nulla inter- 
iecta mora publicam collationem insütuunt in oppido ipso Caschara, 
ut anle omnia controversiam illam agitarent. | Ad id vero concerla- 
ionis arbilros deligunt Marsipum quendam, et Claudium, et Aegia- 
leum, et Cleobulum, quorum primus genlilis sapientiae, secundus 
medicinae professor, tertius grammaticus, postremus erat sophista. 
Multa 1n ea disputatione ultro citroque iactata sunt, cum hinc Ma- 
nes fabulas suas proponeret, inde Archelaus velut egregius miles 

Car. X. — 1. etg ve vv» ego. Li- ^ 4. mpocxovcSwxato ego. mposvymto 
bri habent eig twv. coniec. Pelavius.  Galaherus l. l. propo- 

2. wrüpyc» ego. unapyow libri omnes. suit xoocevceS jxaro, aut moe x«ct- 
Vulgo distinctum esi 0xó toU "ApysAuou Swjxaro. Placuit mihi eliam xoocsnc- 
els 7. &yT. ToU Cntiooc, &rotAotatoG xéxtITO. Libri habent TpoeyteSeexetto. 
vxapyQv, oux cell. 9. tx xou cod. Rhedig. 


3. 32eob emendavi cum Gatakero Advv. 6. Manippus appellatur in Actis Ar- 
Misc. , cui eliam meo 3&0v placebat. chelai p. 1. 


Cap. X. 


Keg. w«. 


pag. 628, 


416 SANCTI EPIPHANII 


28. L - * 9g/à - TÀÜ P] , D , [| 
cvrOU Óvvoust xoDoigoUvrog vt DéAy vàv 7 0i évovriag, v0 zégog TO 
qrrov &msveyxouévov vov Mowvq, xoi xgwévrov rÀv xgirGv cO (jga- 
Bsiov si. j dAnOtio (mto o)x qv QoUue, evrocvord Ü j 

siov eivou vij &ÀnO eio o 00x qv OcoUuc, crue ovono tic 
; ; 1 E , ET " , , "AL 
&Àq9eiog xoi ui ÓOvvauévgo xoaOoigciGOnL, xav r€ GvrItQUTTOL 2] WvO- 
uie 8 avoioyvvrío gegouéva và vie cÀ«0tiac 9 OtGuQ, ToU wsvOovc 

ENS) r / A p c A c M - , LI 
uc EÉyovroc vzocraciv, uqÓé Bcciv, cg xoi v Gxwe rOU GxOTOUG, xol 

- 1 - - - - 
toU Opscgc T0 GpeAsgov vic émifeosoc, xoi evégeiGrov Tz]c TOV zo0Gv 

» n , 2: 
criQqGsoc), — !9ivreüOtv 0 Mevgye !! &zoógecoc, BovAouévov vàv 
? - - , 
Óuucv evrov AvgofoAqcor, si ux !?0r& megnAOcv sig uécov Muoxt- 
A - , , ? - , , Y , 
Àog, xol vQ olÓtc(uc cUroU ztQocoTQ xortÜvooz6s rOvG Ünuovc, 
2 3. 51 e , 1 Li , ? , ? , A 3 
énel dv 0 vlog vexgoc uévov zoo éveDviyue,, evayogroag Ó& $gyevot 
sic xov wc T5c !? Kogyegov sig zfioÓogíón xoAovuévmv, iv d 
14 Tosgov tic émiciuéovoroc xov Cxcivo woigoU irUyyave vàv avr0O! 
, 
zo£6pvregoc. 
e ec , , , 
Ilag o 0 Mevye ysvouevog zc ixvxo xoavyapsvoe, xavalofav 

M P4 ? ^ M ^ ' A - , Mos ^ 
TOv &vÓge cyaO0v u£v vtÀÀe xci Qovuacrov vij QeocsBsio, zevvyoov Ó£ 

- , ? A c c v. 
TÀ Àoyg.  AÀÀd xal iv roVvoic, cg vmsíÀngev, ovx lojyvotv émiroa- 

^ — lod c — 
(ew vO v0U XoioroU OovÀo. 'O Os0g ydo del roig Ém  cwrOv &Àmifov- 
/ e 
civ &coiuefer vag ix mvevuarog c'ylov ücpsec énuyooryovusvoe, cg xol 
? J, ? Mi "^ e i] , Om ? M c - 
énmyysiÀoro onjevómnc àv ovt, Mr) usguuvionee vt eVzmve* ov ye vptic 
- ) cA LE e - — 
iore of AoloUvrsg, GÀÀe TO zveÜuo TOU zxorQOc uov rO ÀcÀoUv iv vyuiv. 
"EvrsU9ev zw foving9évroc óicA£facSo: zooc Tovpovo vov zotopv- 
m ^ ? - , 
vEQgOV, xci cUrOU iv zt0ÀÀoig cvr&izOvrOG, yoeevrOg Te TQ Agyslao 
- f. z - ge i] 
ztoi vijg UzoO0£osog vovTQuc Orw, 'A4v«o tic gÀOsv fvraUOn oia Ow 

, A * , i] , , - ? i - 
àvxoc Degvc, xol ÓioÀéco, vrqv ucovOgav émiysigei. | ÀÀo mregoxoAo 

, , E ' - L , 
&z:0GT&1ÀOV uoL TÍ &V ztQOC TOUTOV ztOLQGOUOL, i zOlOLG ÀOyoig cvreiztO 
Tjj ? evr0U xoxoÓi0ecxoAie. Kali uiv evrOg xava£toig ztageytvéctot, 

w - 1 5 
&uéouuvov zovQcetec 5v voU XoicroU ucvügav, xal ra Qoéupora cv- 

- c 2 - 
r0U. 'O 0i cnécrntv evrà Óvo Aóyovg iv mooysíoo xeraAeéícOn: 
" , c - LJ 
3r0v Mevqv, éx0fEoc9o: 08 vqv avro) zegovcíav evrQ icquavsv. 
c , ES - / , - ? , , 

O Mae 0? v vij uécn «own zoosjA9tv ogOoiairsgov, zroogxoAovpevog 
4:5 2:1 , 5 " ^ , , , e 
evroc GvvesacOor,, ? zgocxoAsioOo: rov Tovgova sig Àoyovg axe. 


7. Vulgo scriptum extat àxevavctac. 

8. dvavcioyévec aut. dyouoyvvit cor- 
rexit Gataherus l. 1. 

9. 6eop.o mendosa est editorum scri- 
ptura. 

10. Hic apud Petav. incipit cap. unde- 
cimum. 

I1. Cave me corrigas &xo8oac. Haer. 
94, l. axé8pacé trjc &mvroU marpl8oc. 
Sic eliam «Qucacat pro qUcat in Epist. 


ad Acac. 2. el Ancor. cap. 12. in loco 
gemello. 

12. Suspicelur aliquis xoxe: at eliam 
supra haer. 30, 5. &l ux, Oxt occurrebat 
pro cei yj positum. 

18. xoXydoow ulerque liber scriptus. 

14. Diodorum appellat Acía Archelai 
p. 68. 

Car. XI. — f. Integra exiat. haec 
epistola Tryphonis ,. vel Diodori , ad Ar- 


417 


adversari tela vi sua ac virtute disculeret. Postremo victus est 
Manes, ac de iudicum sententia veritati victoria cessit. Quod uti- 
que mirum nemini esse debet. Veritas enim per se ipsa consislit, 
nec deiici potest, quantumvis improbitas audacia frela firmissima, 
quibus est illa constricta, vincula dissolvere conetur. Contra vero 
mendacium solidi nihil habet, neque fundamento ullo nititur, perinde 
atque umbra tenebrarum, aut lubricus et instabilis, pro eo quod pe- 
dibus earet, serpentis ingressus. Secundum haec Manes fuga sibi 
consulit. Populus enim lapidibus illum obruere volebat, nisi Mar- 
cellus in medium prodiens vultu ipso venerationis pleno aspectuque 
repressisset. Quod nisi fecisset, iamdudum infelix ille periisset. 
Inde igitur discedens Diodoridem (pagus is est in Carcharis) sese 
contulit, ubi Tryphon quidam erat vir opümus, ac tum loei illius 
presbyter. 

Ad hune Manes divertens rursum miscere omnia, ac se arro- 
ganter efferre, nactus hominem alioqui bonum, et excellenti pietate 
praeditum , sed orationis praesidio destitutum. — Verum ne sic qui- 
dem, uti speraverat, illudere Christi servo potuit. Deus enim iis 
qui in se confidunt spiritus sancti dona praeparat, abunde largitur, 
prout ipse pollieitus est qui menüri non polest.  JVo//fe, inquit, so/- 
liciti esse quid loquamini: non enim vos estis qui loquimini, sed spiri- 
Sed cum Manes ilerum cum 
Tryphone presbytero congredi vellet, qui sibi in plerisque contra- 
dixerat, ille rem omnem per literas Árchelao significat, his verbis: 
Homo quidam huc accessit qui infestissimi lupi more ovile perdere 
aggreditur. |. Verum obsecro te seribe ad me quemadmodum adver- 
sus illum me gerere oporteat, ac quibus rationibus pernieiosae eius 
doctrinae resistere. Quod si venire ipse dignaberis, Christi ovile 
gregemque ab omni sollicitudine liberabis. | Archelaus his aecepus 
literis duos ad eum libros mittit, quos in promptu facileque compre- 
henderet, contra Manem conseriplos. Ceterum ut adventum suum 
praestolaretur admonuit. Interim Manes medium in pagum summo 
diluculo prodiens Tryphonem ad disputandum provocat. Qui cum 


PANARIT LIB. IT. TOM. II. HAER. LXVI. 


lus patris mei, qui loquitur in vobis. 


chelaum data in Aclis Archelai p. 68. ed. 
Zac. 

2. auro scripli, ooxav editi libri. 

9. Libri habent xoxoAoécSot x Mavn. 
Peiavius annotavit in marg. ,,Vitii non- 
nihil subest huic loco.  Cornarius ver- 
lii, misit duos libros per quos ex facili 
Mani resisteret. Correxi tó» Many, ut 
sensus sil per quos facile haberet con- 

Corpus Haereseol. lI. 2. 


futare Manetem. Celerum illorum Xoyov 
ab Archelao Tryphoni missorum nulla men- 
lio fil in Aclis Archelai. 

4. autc cuvaGacSat rescripsi pro eo 
quod vulgo in libris extat £y xà cvvwag- 
&ac3at, quod Cornarius atque Peltavius 
intactum liqueruni. Verle, cum ipse ad 
congrediendum provocaretur. 

5. xpoxaAetoJot ed. Pelav. 


2'l 


Cap. XI. 


Matth. 
10, 19. 


Keo. (Q'. 


pag. 629. 


Kg. ty. 


418 SANCTI EPIPHANII 


Kol vo) Tovgovog ivÓoAlouévov, dzoxgr8Évrog 08 9 eirQ mooc Éxoc 
€T 1 - - ^ 
Qv icqos xerc Trv ix 9t:00 QoOtiGav cvTQ GUvtGiv, xol Groo[hjcavroc 
iL] ? - A T 9 y , € et - 9 3 , , [EE] 
TOv cztozeQvo TOv "1o£uo zog v à fevrd dvs0oloCev, avexinra 0 Ap- 
à , - 
qfAeoc diemsg iGyvoog olxoÓsczovuc vàv iüicv énuslovusvoc, xol uere 
i — - LZ hd 
zteooncíog inskOcv vÀ cvÀàv émvysigoDvz, évefgiusivo. Ev9ug 08 Gc 
3 (s , 37.5 c - 
siüsv o Mavmg vov JAgyfAmov, 9 vmoxogiGTw4 OG xo9' vmoxgwuiw fg, 
^ , 
Eo us mgog Touqovo ÓiéíysGOoi: vmso[oivsi yco us vo cov déloue 
A r - 
Ó,c 0v éníoxomov. 'O 0i xol uero &éyyovo voU Àóyov utifova avvov 
i ' ? , 942 , € Nue. 2 , , 
vmoxowrwV czo0sí&oc 9 emsgíucGsv, vv Óà vm éixsiivov moorsüivrov 
2 
Aóyov v&c iniUGstg zxonjocuevog evOic sic eloyvvqv evrOv xarécrqos, 
uaxér, óvvouevov Ótoígsw Gzouo. — OL Ó& Aeol CijÀov zou. &veigórec 
- 2 c 
Éxsigvro vOv divoiov ÓvcyevoícocO or. 'O 0? czoÓodc rovc Óruove, 
, L2 
xol sig vOv zposiomuévov KecovsAAov "Agoficovog zcAw 1? einer. 
^ " - - - 
'"Exs9tv 0B 0 vv llsgcv ocisUg yvove vv vo? Mv xera- 
pvynv, dmoGrsÀeag, «oi yeugeoGepevog cvrov iv vQ zgosiguuívo Ka- 
E] ^ 
GríÀAo , elg viv llegcíÓo cuc xoÜt(Àxvos, xoi r0 Ófoua avroU xa- 
Adj xtÀevGng ixÜcgTvow, oUro Tuv ricooíav evrQ cníüoxcv. "Ogecv 
32 , , 1 Y , ' D ES a , "P » 
xol éxÓooívra xoÀcdQo xol vov c6xOv aUr0U SumAncOfvra cyvgov Éu 
xoL ósUgo iv llsgoíóu Fyovow — Kol ovro vOv Bíov xevícrosws. Zio 
pA * ? - - 
evroi of Meviyoior ixi xoÀcuoig vc xoíreg evrQv zoroDvror. | .Ovro 
? b 2 - 
0B oUro0 czoQovOvrog, xol xoroAswovrog rovg favro? uoO«rag oUc 
b —- c 
eimousv, óüGv, xol Ocuüv, xoi Eguslev, molv s] e)vrOv Tov Óixqv 
, - ' ' "E / 2 ? , f. ? 
ezoÀefsiv xovc vov OtüwAcuévov rgOzt0v, qQcov dzoGroÀévreg vz «U- 
L2 c [d A M € ? 
T0), 0 uiv Éggusieg eic vuv Aiyvmrov, Q xot Guvérvyov zoÀÀoi (ovx 
Jf. P - 
for, ydg !&gyolfovco | ovgsGig, xal of Gvvrevvymxovec vQ mwQosiQn- 
, r » -— - , NUS 1 , 23.4 , 
uévo Egutio , poOqti) ovr, vo. Mavy, 1uiv v xov evrov Óumyycav- 
- ? w 
ro): A4ó0àg 03 imi và cvoveQixc uéom, Ocuüg 0$ inl rwv 2" Iovóaíav, 
- A lod 
& Qv ixgorívOw vO Üóyue sicér, ÓtÜgo. "EAeys 0b favrov 0 Mawqc 
7 - M 
eivot TO zwvtÜpo TO zrcQcxÀqrov: xol mors uiv cz 06T0Àov quoxet fov- 
- - mw , 
TOv XoiGroU, moti Ób mveÜuo mopcxAqrov. — Kol zo vijg vla Gto 
, 
3 r9vrQv xoxoóOofog cAÀotoroonío. 
? iz ^ 2 ' , ABIT , » 1 er 
EvrsvOtv Àowrov, eyomvoi, wxocto quiv yiveron eig vQV cigtGiv 
- PES , 
&imeiv, «ol tig viv ovtig uerow0poocUvqv (rà ydg zagrA8Ovra zcvro 
, , 
xor& icrogiev oguynotumv), 09cv 01) &gyeva, OlücGxewv ve xol yocqtuv 
h - ? - 
xol Afysw 0 yoÀemororoc Mavmg iv và msoi llioreog 'ovroU AoOyo. 
. - , 
BiAove yào ovrog Óregogovg iifOsro. Míav uiv icagiOuov tixoci- 
, , - 1 ' - / /, 3 31:2 , 
Óvo Growytíov vOv xerc Trqv vOv Zwgov cvousíociw Ov ocÀgpafwurav 


6. adxà libri scripti. avco9 edili. non integre constabat, prosilit cett. 

7. Libri *xjoéu mc.  Petav. inciden- — 8. vxoxptxGc ed. Petav. Colon. 
dum censuit esse anle £v o.  Cornarius — 9. àxeqQujuoosw scripti libri et ed. pr. 
verlil, perstringenteque impostorem pla- — 10. aqrjxcat scripíi et ed. pr. 


cide quodammodo in quibus sibi ipsi 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 419 


se slitisset, et ad omnia quae quaesierat singillatim pro ea quam a 
deo aeceperat sapientia respondisset, atque imposlorem lenius agi- 
taret, apud se nonnihil haesilans, repente Archelaus nec opinato 
conspectus est, qui tanquam acerrimus paterfamilias suorumque stu- 
diosissimus audacter in praedonem fremens incurrit. (uem ut Ma- 
nes aspexit, simulata blanditia, Sine me, inquit, cum Tryphone 
contendere: tu enim me cum sis episcopus dignitate superas.  Ár- 
chelaus vero, ex eo quod iam illius dogma confutatum erat multo 
quam verbis exprimi posset simulandi cailidiorem esse docuit, osque 
illi prorsus occlusit. "lum quae ab illo proposita fuerant dissolvens 
novum ei pudorem incussit, cum ne hiscere quidem amplius auderet. 
Sub haec populus ardentibus rursum animis scelestum illum oppri- 
mere conatus est. Quorum ille manus effugiens ad castellum Ara- 
bionis reversus est. 

Sed Persarum rex comperta Manichaei fuga missis satellitibus 
in eodem illo castello comprehensum hominem ignominiose in Per- 
sidem abduxit, ubi calamo cute detracta, ultimum de eo supplicium 
sumpsit. Quam quidem cutem utris in modum, infarlis paleis, ad 
hodiernum diem in Perside servant. Hunc igitur ille exitum vitae 
conseculus est. Ob id. Manichaei lectulis suis arundinem subster- 
nunt. Ergo ille sic mortuus eos quos dixi discipulos reliquit, Ad- 
dam, Thomam et Hermeam, quos antequam illo mortis genere poe- 
nas lueret, varia in loca dimiserat. Hermeas enim in Aegyptum 
profectus est, quo eum plerique versati sunt. Neque enim antiqua 
est admodum haec haeresis, adeo ut qui cum Hermea Mauis disci- 
pulo collocuti sunt nobis quae ad illum pertinebant narraverint. 
Addas in superiorem regionem abiit, "Thomas in Iudaeam. Atque 
ab iis secta illa ad hodiernum usque diem vires atque incrementum 
habuit. Ceterum Manes spiritum se esse paracletum asserebat. Ac 
nonnunquam apostolum se esse Christi, alias paracletum spiritum 
praedicat. Estque prorsus insolens et absurda excaecali hominis illa 
persuasio. 

lam vero necesse est ut deinceps adversus hanc haeresin stoli- 
daque illius decreta disputemus. Nam quae hactenus diximus nu- 
dam de illo historiam continent. Ab eo igitur ordiemur quod do- 
ceudi ac scribendi dicendique initium sumpsit improbissimus Manes 
in eo libro quem de Fide scripsit; libros enim varios edidit, quorum 
unus viginü duas in partes distributus est, alphabetico ordine pro 


Car. XII. — 1. dgyottouca emen- —— 2. 'lyStay corrigit Pelav. ex Theodoreto. 
daium est a Cornario et Petavio. Scripli ^ 93. toUtow scripti, vovtou edili libri. 
enim libri cum ed. princ. habent ayaoi- ^ Ca». XIII. — — 1. aro) om. cod. 
$ovcat. Rhedig. 


ay 


Cap. XII. 


Cap. XIII. 


pag. 630, 


Keg. (8. 


420 SANCTI EPIPHANII 


- 1 ^ b bd 
cvyxeiuuéviv (yodvvor yag ob nÀsioro, vàv Ileocv ueve IIsocwxo: cvoi- 
- 1 - , , n 9, S oce AUS AINE s 
qst« xoi v 2/voQ yoeuuori, cgmeQ meo "uiv zo0ÀÀe 89vm roig EÀ- 
- N 
Aqvixoig £youvrot, xoi voí ys Ovrov cy:z00v xera POvog lov yocu- 
, P7] L2 w , 
uerov: &AÀor 0? ÓWO8tv rwv (aOvrarqv vràv Zvgov ÓiwAsxrov Gtuvv- 
7] i] - 
vovrot, ? vv ve xovo Txv IHoÀAuvoav ÓwAskrOv, cvTNV Tt xol và qUtV 
m , - - , 
GrOLyEjo, tixoci0vo Óà voUro vzcgQysu, Ói07tQ xol s evvw] DiflÀog ? elc 
, , , 
sixociüvo vuiuora Aoyov zévuqvo)): ravra 0$ inimi 0voua Mowvi- 
, D 
yeíov Muvcvgow. —Eríoa 0à Owcevooc. Koi &AAeg Ó* DifAovg xac- 
, 
vvGag govrateror, rov Muxgov *Ów Onccvoov oUvo xoÀovusvov, À- 
M M ? 2 A - 
Àqv 0i vov mzsoi LoTgoÀoyíog. | Ov yag cmo0fovoi vie roicvrqe mt9i- 
? A mw ? - 
soyloc, cÀÀa uaAAov cvroic ? Ev mooysígo xovyruorog zto0xsvrot eorQo- 
yo ! E )! À , 1 02 M L M QA 1 ? h) 1 
uía* xol pvÀAexvqoie, quub 03 vo zegiorero, xol cAÀar zwég énmoal, 
M , A E , E" 6 ? - , , e 3*4 
xc uoyyovetot.  Zoyevat yoUv év rjj 9evrov DíDÀo Aéytwv 0 avrog 
, 
Move. 
3. A L7 M E b 
'Hv 9:0g xol VÀq, pc xoi oxorog, eyoD0v xol xoxov, roig mà- 
» r Lo 
cw xoc évavría, og word wmólv imwoweovsiv Sersoov SerígQ. 
1 e 1 E c , 9209. 8f P] - » - 
KaL ovrog uev &Gvw O zgoÀoyoc voU cyvorov.  EvrevOcv agyervon THc 
? Ld n - 
evroU xoxoumyevíog. Koi v uiv DípAog iv mesi xtirQi, ToinUre 
m 9 7 , a ' )/ 1 ' 2 ] 
tivo qovÀa ? cÀÀe megiéyovoa, cv vqv ÓvexoÀtav xot vqv évavri0vqra 
b 9 mw 5 €- - - 
TOv ÀOyov xoi cm ovre Tjjc coy9c TOU GxomoU ? ovi msQummiéov. 
Y A c A c - 
Ei ydg xol mo cw Aowv qàveoíc xal uv9c0nc vmzoO:oig, ix vic 
, - ' En 7 - , - / 1 1 3 1 
tigayoyije vo z&v ÓcuyOwoevar vijg evroU zovuoiag. To yao, 'Hv 8c0c 
Las v2 PEN 5 , - - fe , J "n x. /, ') , 
x«l vÀQ, ovüiv cz00fov v5c vQv EAMQvov ueraíag vzovoíae vgwyu- 
2f P! PET CA M ? , R- , 
caro. EvcÀcorov Óà xot QoÓiov xol cUxaraÀvrOV T9c Gvxogavriag 
mw M , 3 
rOUTO TO xtvoggovmue.  Zívo ydg imiwoovro *sivoi GUyyoova vs xol 
p , bd b ? A 
&tüuo 2£ evAoycv AoyiGudv xal cvverijc sbvorec &Óvvarov 9 ei cv ooo 
TQ xoivew evÀ0yog yuoGxovri. — Kol yvocréov voUro fovoi movil v 
i] ? * - ? , 
Guveow xexvquívo. Ei yog rd Óvo Gvyyoova, ovÓà xcv TQ OvOuati 
OnjÀÀexvonu r&v yco vO GUyyoovov xoi cvvoiüiov. TO 0b cvvolüiwv 
(d - M , M M 
xoi cel vzcgyov, voUro OcOc, uoluro cmx0 Twvog ciríov &oysv wa] ci- 
, 95e 4 3.4. ^" , , , ' WV, , 
Aqgog. OvOéiv ye ctüiov ») uovov c0c. zfiegogoig yog Ovouaot rov- 
' , EISE B, , Y , ' , MN 
rac Toc Coyog ébé80v, c Degoos vrv qoévo xat ztoÀéuue vij &vOgco- 
- , CR. 
ztlec qvoscg. TO uiv i&é8ov pc, v0 0b cxOroc, v0 Ó cv cya90v, 
3 Britt , , | - - » z 1 - 
xoi 970 Eregov xoxov.  Gacxsg Ób Ort volg wvGGw cxgog íGrL reUTQ 


2. vij» ve v)y xoxa libri exhibent; sed ostentationem in promptu propositam 
alterum illud xvj uncinis notavit iam Pe- — habent. 
lavius. 6. auxo9 ed. Pelav. 

" : ^ JE Car. XIV. — 1. Xxptzc ed. Petav. ex 
: e elc desideratur in ed. Petavii Col. emend. Cornarii , qui vertit extreme. In 
23 2 scriplis el in ed. princ. legitur &xgoc. 

4. Fortasse $53ev. 2. &AÀa rescripsi ex coniectura. Nam 
5. Verto de qua gloriari in promptu libri habent xa. In cod. Rhedig. est 
haberent.  Cornarius: Imo potius ad cca. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 421 


literarum. quibus Syri utantur numero. Nam plerique Persarum 
praeter elementa Persica Syrorum quoque literis utuntur, quemad- 
modum apud nos innumerae genles Graecas adhibent; tametsi sin- 
gulae fere suas ace proprias habeant. Alii vero reconditissima Syro- 
rum lingua sese venditant, cuiusmodi est Palmyrenorum, quem una 
cum viginti duobus eius elementis adhibent. Hinc est quod Mani- 
chaei liber totidem in sectiones dividitur; huius inscriptio est Mani- 
chaei Mysteria. Alius est cui Thesauro nomen inditum. Praeter 
hos alios quosdam ad illudendos homines contexuit, velut Minorem 
Thesaurum; item de Astrologia. Neque enim a curiosis illis arti- 
bus abhorrent; quin potius astronomiae scientiam prae se ferunt, ac 
de ea gloriantur. Sed et amuleta, hoc est appensa quaedam e collo, 
nec non et cauliones magicas ac praestigias usurpant. Verum sic 
illum quem dixi librum Manes exorditur. 

Erat deus et materia, lux et tenebrae, bonum et malum, quae Cap. XIV. 
lam penitus sibi invicem erant contraria, nulla ut alterum cum altero 
communione iungeretur. Hoe modo circulator iste praefatur. "Tum 
pessimum dogma explicare aggreditur. Est autem liber ille fusis- 
sime seriptus, ac cetera eiusdem generis mala et inepta complecti- 
tur, quorum perplexam obscuritatem, contrarietatemque sermonum 
iam tum ab ipso argumenti principio animadvertere oportet. Licet 
enim magnae in reliquis nugae ac fabulae sint, ex ipso tamen pri- 
mordio tota illius improbitas patefiet. Quod enim scribit, Erat deus 
et materia, cum vanissima gentilium superstitione congruit. Sed et 
calumniosa illa inanisque sententia convinci nullo negotio confutari- 
que potest. Etenim duo simul ut existant aequalis aevi ae sempi- 
terna fieri nullo modo potest uti sana ac prudens ratio ei facile 
persuaserit qui recto iudicio sit praeditus. Atque hoc intelligens 
quisque cognoscere debet. Nam si aequalia tempore duo sunt, ne 
appellatione quidem differunt. Quidquid enim aequale est alteri tem- 
pore, eum eo quoque aeternitatem habet aequalem. Quod autem 
aequale est aelernitale, ac semper exislit, idipsum deus est, cum 
praesertim nulla ab caussa initium aeceperit. Nibil enim praeter 
deum est aeternum. — Ad haec ista principia diversis nominibus ex- 
tulist, homo ingenio barbare, et humani generis inimice. Nam 
aliud lucem appellasti, aliud tenebras, aliud bonum, aliud malum. 
Addis summe haec invicem sibi esse contraria, nihil ut uni sit cum 

3. éctt scripsi pro £x, quod vulgo (avius, cum alterum mutare deberet. 
extat, ex. emendat. Cornarii. Is enim 5. ev ày rescripsi pro eiyat, quod 
interpretatus est: etiam ex ipso initio libri tenent. 


scopi deprehendere datur. à 6. và &cépo codd. mss. el ed. princ. 
4. Uncinis notavit hoc prius sivo. Pe- 


pag. 631. 


Keg. te. 


422 SANCTI EPIPHANII 


^ E t Y ATE» - , , T S 
ivavtía, og xerc uwÓiv émiuxowecveiv Ocr:gov Qeríoo.  Ovxo)v yo- 
E ?, , - i] [i 
oifetg ve)va cz cÀÀmÀov.  Zhijov ydg Ori ivovríu, cg Égme. Ei ài 
, ? , 
cvvóvra mépvxt, pie xal Gvugove, xoi cÀMyAowe Gvvovro sugsjos- 
vot, GvvüLeTQlBovto ve xol GvyxowovoUvre, xoi wuÓ OÀcG vc dAAQ- 
? r i] 
Àov dzoAÀlorrOucvo Or vztooAqv güac. Ei 0i 409le cAAAov iori; 
, , € 
z&vrog &xecrov rovrOv ztzéooorot — llav Ói v0 memtooGuévov ov c&- 
A L2 , 
Àewov. — Ogífevot ydo ? 0d voU memegeoDo.. "AAA 0b xoi fqrq9qos- 
i] J, A 
rot Ogiov sig Ütezegeuov eugorégov, lvo ur) «avo ve réouaro GAMj- 
, , A A - 
Àoig igazrOusvo cugorsge ve iÓwy Óvc TV TtoucrOv cÀlQÀo:g Gvv- 
, , ^ 
czrWTOL, xol émixoiwvoviüGeue Ourtgov Qorégo, x«l vOv Tijg évavrióq- 
, - ? - ? 
rog dgavíon 0gov. Kol ci Ógme vr Óteloyov eveuécov vv cugorégov, 
214 M - e, 2 , 244? ?Qq? e 2 - 
ovxíri v0 Oitigyov Ogoiov forc, vovroig, dÀÀ ov9' frsgov Eovor roic 
i] ? A A ? , A - 
&ugorígoig. Ei yag «xo &vog uígovg cqoporio)nssrar rO Üwcipyov 
- - 2.. , M 
£yi vv Óvo vàv zgorsgov elomuévov ciü(ov, exo voU cqouorovuévov 
A - ? En 
ovxévi. cAÀorguov si TO Oicigyov, cÀÀd cGvvezrousvov v cgonuoiov- 
- e 
uévo, wei Óid voU iiucovuévov pígovg foror y Gvvegtte, xol ovxézi 
E" ^ , 2-141913 , , 
reouoioOnjoezot iv vij vv Óvo gvotov cz cAAjÀov ÓwwGvacsi. — Ei E 
L2 , p/4 
xoi fovwv ovre Opoiov vOv Óvo, ovre uéroyov dzO uígovc Sorígov, 
E , , Y X1. 2. 3.28 0 ? ' A 2! J ' 
oUxévt Óvo iol vc c0, xoi ctl Ovra, cÀÀc Àormov &covi volo, xol 
, ? Z - 
oüxíri Óvo &gyol, xol Óvo cAAgAo:g ivavría vd ztQOve, cÀÀo roírov 
- ? , ^ 
QÀÀo, xoi évavriov rdv cugorígov, xoi dvOuoiov roig cugorépoic, 
^ ? 4 ^ M ^ 
xoL Oitioyov &veuécov viv 9 Óveiv, xal wr Qurígco énixoweavo)v, Oi 
T , Hi ^ , , , i] [U "n , n 
v0 dÀÀOxorOv, xoi ovre cugoréoov ÀeuBevov vrqv ouoíociv. — Kol Aor- 
? A b P7] 
zov foret oUxév, Óvo, cÀÀAe volo varo. "Allog 0$ xol f«rq9wesro: 
» c , LI Y ei - , 1 J , [d 
GÀÀog, O0 ptGiTEUGeg, xoi vOv Ogov roUrov éuBoÀov réragrog. Ov yop 
, , LJ , , , M ri ? A - , ^ ot * Ug 
j0vvovro ot Óvo éx9écOoLi vOv 0gov, 1] vO veiyoc, sb uj évegog si» O 
- b ? 
0goQévQe, 0 tO Oieigyov ? &vegiécov vàv cugoréogv iuBoÀov. "4d 
, 1 Si , 
ao siÓwuov vqv émicTQuqv, xel cvvertOg 0v rQOzOV, xol Émicixije, 
1 3, XN [64 .;, - , , , ' 
xol évOobortgog, Ggvs ÓvvocOoL zio, cugovégove tig cvupiBocuov 
7 E 3; T c.c - ' o M - H , 1 
slouvue. "EoreL ovv sic 0 0goOtrv, xoi ?v r0 Üitigyov, xol Óvo vd 
, M ^ 
rsouorifoueve , xei ovxér. Óvo &gyal uoOvov, cÀÀc xci vQsig, «oi víG- 
- b" i] 3 1 |] 
Gwosg. Kol xore roUrOV TOv rQOzoOv iml moAilag &gycg vov Owcvowcv 
- » M M. 
roémtiv ÉveGTi, «oi idv vd Ovra, xol gevratecOos vd wr Ovra. 


1^Ey 0i 0G tqrtiv vOv dAwvxQiov, xexíav ó5Otv ur) ? xoocuitct 
Os. Koi ydg xol cromóv icri OtG zQogcnpor. — Sàpooygror ydg v 


7. 8ui xo9 codd. mss. Gc avo editi — 9. uécov cod. Rhedig. 
libri; ex quo Pelavius resliluendum esse Cap. XV. — 1. "Ev 85 ópG emenda- 
censebat 8X aoroU coU. lum a me esl. Vulgo extat "Ey 8£ cà 
8. Bvciv codd. mss. voi» edili libri. Cncetw (west ed. princ.) xà» d«twjotov 


PANARII LIB. IT. TOM. II. HAER. LXVI. 423 


altero commune. Igitur a se illa mutua separas, neque dubium est, 
quandoquidem, ul dicis, contraria sunt. Atqui si ex nalura sua 
una versentur, consequens est ut et amice invicem consentiant, mu- 
tuaque coniunctione ac consueludine socienlur, neque a sese prae 
amore ac concordia divellantur. Quod si invicem separata sunt, 
horum unumquodque finitum sit oportet. Quod autem finitum est, 
perfectum non est; est enim fine suo circumscriptum. Quinetiam 
Lerminus aliquis requirendus erit, qui utrumque definiat, ne, si se 
muluo conligerint, communione aliqua extremis illis in finibus co- 
pulentur, atque ita constituta illa contrarietas intercidat. Iam vero 
si quidpiam, quod illa dirimat, amborum in medio collocaveris, non 
potest id quod dirimit illorum esse simile, sed ab utraque diversum. 
Etenim si ab una parte id quod separat alteri. ex aeternis illis prin- 
cipis simile fuerit, ab eo cuius similitudinem habet, non erit alie- 
uum, sed cum eo coniunctum. Quippe per hanc ipsam partem, qua 
ad illud accedit, quaedam contrahetur affinitas ; unde nullus iam in 
ambarum contrariarum invicem naturarum divortio terminus relin- 
quetur. At si neque amborum simile est, nec ulla sui parte cum 
altero communicat, falsum est aeterna esse duo quae semper exti- 
lerint, cum tria consurgant. Itaque neque duo iam erunt principia, 
neque duo prima invicem contraria, sed tertium quoddam orietur, 
utrique contrarium ac dissimile, quo eadem illa separantur, quod 
nihil cum alterutro commune propter diversitatem habeat, nec am- 
borum simile sit. [ta non iam duo, sed, uti diclum est, tria nu- 
meranda sunt. Sed et alius quidam, qui medius interveniat, quae- 
rendus est, sive quartus, qui istiusmodi terminum immiltat. Neque 
enim duo soli terminum hunc, ac veluti murum conslituere possunt, 
nisi aller quidam finitor accedat qui inter illa duo quicpiam quo se- 
paretur iniiciat. Quinetiam et scientia instructus idem ille debet 
esse, et prudens, et aequitate praeditus, et illustris, ut ambos illos 
ad paeem concordiamque revocet. Ex quibus sequitur unum esse 
finitorem, separatorem alterum, ac duo denique termino illo circum- 
scripta, neque duo iam esse, sed tria quatuorque principia. Qua 
ratione plura in principia couverlendus est animus , et his, quae re- 
ipsa sunt, relictis, quae non sunt cogitatione fingenda. 

Quod autem nefarius ille quaerit, ut ne deo malitiam affingat, 
est id quidem fateor absurdum istud ipsum tribuere deo. Unde ec- 


xaxia», 8. u. xo. quod quomodo inlerpre- malitiam deo ammisceat; velut si scri- 
tandum sil nescio. Cornarius, non ita  psisset Epiphanius "Ev 8E roto Coret o 
longe a vero aberrans, convertit Unum — a)vtjotoc, xaxiav 8yj9ev cell. 

vero hoc quaerit improbus ille, ut ne — 2. mpocui£ot vulgo extat. 


Cap. XV. 


pag. 632, 


424 SANCTI EPIPHANII 


- - ui ^ ] 2 d , ' 
ree dor Tc Fusiapdi uie poop Filio Biol TO 
- Mi , 
Ociov xoi cuiyég xoxieg vzcugytuv.  Osog yeg ovO&v xoxov émoíqotv, 
5 ' , E , , XE E , , , " ; 
cÀÀoa ztevroa xcÀo Àtav, cyoO06 Qv vqv vov, dxorcÀnzrog TQv ov- 
2. 91 M (^15 ? A , 
Giov, zw«vro ztQiéjOv, cvrOg 06 vx ovütvogc zsgieyousvoc.  Ovre roí- 
3*3 5 LA - A M * 
vuv TO XexOov wv cti, ovrt ix OtoU TO xoxov ysyívqvow. — Majvt ovv 
E b , P4 5 , - 
OvrOQ TOU xox0oU, 9 wmQrs OvrOG &tb, wajte éw coU ysycvquétvov, Àoixov 
c - - , ' NET , , ' E aca 
(wvsiv Égri zroiov vgóztov TO jd Ov cel, cgyuv 0i Poywxog voU tiva, 
im àz i] , AA , A , /à i] , j9 » 
xyov Óà xol czoÀÀlousvov, xe tig víÀog wm zwgouévov, moOtv foy: 
^ , , Vc - c , e" ó , ROC NL Ey 
vqv eoyqv. Kei orav rovro Cqroousv, zoGrov Óvmvoqzéov *ioviv 0 
- A 
TL 3] Ozt01Ov dGTi vO xoxOv, wo iv moÍo yíveros v0 xoxOv, xo ei &ovi 
, * b c E DAP , 
^ éuzceglygeztTOv vi, ?] Guo, cog eiztUv, T) vztOGTOOlV Puri, T] xo ói- 
» ^ [n4 - ^ 
Cav Óvvoror, xexTuGOo,. — Kot orav raUro iv favroic ÓivGxommoousv, 
? , E ü , 1 A M ó Jj n) bj 2v i] 
«vvzOGrarOv sugtÜnGrroi TO xoxov, xoL wnósuíav gífav fyov, dÀÀe 
- E] ? 
fog Éoyov uovov 9 £cr1, zgoxvixro cvOgonivgg ivtgycíag czorsisoti- 
, y v ' - [v Y ud M T2 2 H - ' - 
x0v. "Ev và ydg zoitiv qu&g TO xoxov "forw, év Of vrÀ qj moitiv 
- , A 
oUy UzcQytL, vijc évvoteg égsvgióxovone vo ví zové dori v0 rovrov £o- 
L4 E] 2 XL. b Y » N , ? , - 54* 
yeGocOor, ovx dg£oxov O:Q, xal ovre Óvveusvov cvréytw 9:9, ovó£ 
9 , A A - A M A [y A , , , 
evripoyeGO oL zzgog vo Ociov. làv yog vo vxo «vOgozov Óvvoyutvov 
, M b ^ ' , 
ixxomieGOor xol avorgeiGOo, z0ÀA uGÀÀAov zog OcOv Gvrfyaw dÓw- 
vecov. 


, ri 
"Aue 0i xol zsoi Oie[oAov ovrog ÓicAgzréov, oUx &mO xriGtog 
^ ^ ? A - i ^; 
QUGiXQG xoxoU xexwviwGuévov, cÀÀe éwmvrQ uero yoOvov ! TO zov xa- 
f ^ 
xov ipsvoeuévov, ovx cyvoovuivov Óà Omoiog &usàÀev ÉceoOou, dAÀa 
, A [4 - - i] A [y i EU , 
xriG0évrog uiv cue moi xcÀog Ov vuv vmcgDoÀmv voc Ovxoiocvvnc 
M 2E i] 
xoucuiovero, vG vov Ocov Ov vmtofolqv &yaO0rqvog zavrag xol mdv- 
Á A —- ? M ^- 
ro Qsjcovro sivot, xol vo cvr0U0 cyoÜUc zGoi ?z900fusvov, xor 
/, M , c , - M ri »v) , 
GvyyoQgnoiv Ó& evrsbovor0TNTOG GOvyyogtiv voi czacwv iüie BovAnucs 
- a , 3*8 
xono9oi c Oshqcsov imvjsiguuers faaGrog, Uva ovtOg uiv dvairwoc 
ind bad ? 
vv qoevÀov sim, Ówtxoici 02 Covor vOv sig e'oevqv zooxoztOvrov, xol 
, E ? E , i ? , ^ - , 
zoÀw Tjge «vr0U giÀovOgozieac xt cyodoviroc vo Doopsio sigxoui£o- 
, T , c 
uévov. .'O óà uoavioünc ovzoc Mavnge Bovióousvog xoxíoc 9 vrsbaloswv 
' 1 - ES / 53 0» , , e - ' 
rov QcO0v uGÀÀov evrQ xocxtov zQog toov avvexovéoTrqotv.  Ouov 0É 
T T Cou 
xoxitov rmv nzàccv xríow ovx clcyvveror, ix vÀv iv qxuiv Gpoluerov 
? - 
yijvoué£vov rdg zgogecsig csumoAuoec, xol sig vwqv mGcov Onuiovo- 
w n - 
yíav *vàv (copgózov cvvvgmnvec, vzéguoyoc uGÀÀov yeyévmvot xol 


3. Repono yx ye. Malum enim ezi- 9. éuxsolypagov tt ulerque cod. ms. 
slere minime negatur. £ureplyoogp2óy ct ed. princ. 

4. écil» O0 tt d] Omoióv écxt de con- —— 6. Vulgo &od. 
ieclura reposui. Codd. enim mss. et ed. 7. Vulgo écxw. 
princ. praebent éoxy Oct Omoio» ot. Cap. XVI. — 1. xó om. in ed. Pe- 


Petavius edidit écxYy omxoioy éox. lav. Coloniae repetita. 


PANARII LIB. II, TOM. II, HAER. LXVI. 425 


clesiasticae doctrinae forma profitetur divinum numen ab omni peni- 
tus pravitate alienum ac remotum esse. Nullum enim ille malum 
fecit, sed omnia valde bona, cum el sit natura bonus, neque com- Gen. 1, 31. 
prehendi illius essentia possit, et universa conlineat, nec ab ullo 
ipse contineatur. Quocirca neque malum semper extitit; neque a 
deo productum est. ltaque eum neque malum sit, neque semper 
fuerit, nec a deo proereatum, superest illud ut. quaeramus, quod 
semper minime fuerit, el initium aliquod habuerit, et aliquando de- 
sinal ac pereat, neque perpetuo maneat, undenam originem acce- 
perit. Sed cum illud inquisierimus illud in primis cogitandum est, 
cuiusmodi sit, et in quo sit malum. — Deinde sitne aliquid quod cir- 
eumséribi possit, puta corpus, et utrum substantia aliqua constet, 
aut ulla radice nitantur. Quae cum apud nos perpenderimus, nul- 
lam inesse malo subsistentiam, nec radicem ullam habere reperie- 
mus, sed in solis factis consistere, et humanam efficientiam in agen- 
do perficere. Etenim quatenus aliquid faciamus, inest in eo malum, 
cum vero nihil agimus, nusquam est. (|n quo illud intelligentia no- 
stra comprehendit, quid sit mali aliquid efficere quod deo displiceat, 
quod ei tamen refragari ac repugnare non potest. Quicquid enim 
ab hominibus exeidi exüinguique potest, multo minus resistere deo 
poterit. 

De diabolo quoque sic habendum est, eum minime ab origine Cap. XVI. 
ipsa naturaeque conditione malum extitisse, sed aliquanto postea 
tempore malum quod faceret excogitasse, ita lamen ut cuiusmodi 
futurus esset nequaquam lateret. Verum quemadmodum cetera bene 
atque ullliter esse condita prae excellenti dei iustitia, qui pro sin- 
gulari sua bonitate existere vult omnia, bonaque sua omnibus in 
commune proponit. Ac nihilominus tamen pro eo ac libertati cu- 
iusque concessum est privatim id permittit, suae ut voluntati obse- 
quens quiequid libitum erit efficiat, ut et ipse ab omni malorum culpa 
sit immunis, et eorum qui in virtute progrediuntur, atque ab huma- 
nitate bonitateque sua praemia referunt, discrimen aliquod statuatur. 
At insanus ille Manes, dum ab omni malitiae labe deum eximere 
studet, non modo id quod vult non assequitur, sed alia ratione ae- 
qualem potus illam rependit. Quinetiam conditas a deo res omnes 
sine ullo pudore vituperat; cuius quidem sic ex iis delictis quae in 
nobis cernuntur occasionem arripit ut in cetera omnia opificia pro- 
brum illud ex aequo derivet. [n quo malitiae illius, quam excludi 


2. mpo3éuevo) emendatione Cornarii, ^ 4. cày iooppónow librorum scriptura 
eliam a Petavio proposita. In libris vul- esi omnium, ac verissima. At Pelavius 
go. est xxooSeu.évov. ariolatus est icoppemo c.  Appellat ioóg- 


3. uge&atoet cod. Rhed. uqs&atoety ed. pr. oor quae sibi contraria invicem obstant, 


pag. 633. 


Keo. «£. 


Keg. t». 
pag. 634, 


426 SANCTI EPIPHANII 


UztocGmiGrie 76 QeGxst dzwyoosvswv xox(eg, xol cvrl TOU 7to0G erxv 
uícove guALav vivd xol xowcoviev zo0c evrqv &cozotousvog, omorc GV- 
croci «Ur; ÓlÓmG:, xol ciüiaCovcev ebr«v xereyycÀnu, cóv 9: OE 
del ovGov, xol ugOémors AQyovcov ro) sivoi.  "Ovouert Ó0É vwwv. e- 
zv e&zoxoÀGv Óic mecGv rQv vmo0íc:ov ixmtoQv rijg GÀmOslag go- 
ooO1GsroL, Tijo z.c056 xTlotOg ix 0:00 xoÀGg P«r.cuévae, iE àv eiroc 
zogeríósron uogrvQuOV. —— 


! Kol moGrov uiv, ori VÀqv vovtqv xfziquc, nora ÓR TOv oUrOv 
vov Aoyífevot zovTqv sivo, gp9ogev. Kol zodrov uiv, ei &cvi g9opo, 
, i [d , 
275,06 &g« sim qOoge. Kol si uiv cÀÀcov good vmagyst, cvv Oi 
5, , , , » EI EI] 4 2 A , ri 
dumepocuovog écwwv, coo f«moÀo, ÉgOsigs và Ovro, xol uovm evrm 
, , ^ - "E , M 
Gvvécrqxtv iv qgOvo TocovrQ, TO rijg covrQc Óvveusog ivegymvwxov 
Hi , M M13 , , M c ed , Uu , 
&gyotouévg, xoi wy ixxomrouévg. Ei 0$ favrüc &ovw pO9oga, gOsi- 
, ? 
oovGc v: xol Ócofovco xoi cvolioxovoo xol cmollovco, ezoÀvuévg 
, * H , , c - , , 3 ' , 
éGrL, xoi oU GrcUTqG0tro0L, tavr.G cvoÀoTixy TiG OUGOG xal gatum. 
Ilàc 
yov; 
c , , - LOEN- - 
94j0sro1, ovrs &yoO0TNrog. '"Omors 0i iv £xcoro vàv vm cvroU xa- 


z S c 

ovv forgxs rOGOUTOV yoOvov vscgyovoo xorc TOv &yvgrOv ÀO- 
[4 A ? , e - -J 29€ ("7 3 - [ud 
cuo Oi ov Gvyxoivoviaos, 0Àog Ty] Go ;, ovóé aua ? foe tugt- 


, 
xi£ouévov «riGuorov xoi &yoO0Tnc £veGr., Or£zsos savroyoOsv 0 msoi 
Ld M A ^ — c ? ^ 
xoxiog «vroU Àoyoc, Ói& vO Émixowvoveiv Qarrgov vv vm «cUroU Àc- 
^ P7 4 w , ^ 
youévov €uríoo, cg timsv msgl Ogtov, xol ràv GÀÀov fgmerówv io- 
, e , 2 ? * M , , , 34 LI 
BoÀcv. "Oce yog éovi ént vo yonjouuov d — zyQ cUrQ Ot 
m gU x , ? €- A - " 
TQ OvOQcTL xoxiQoutva, év oUTOlc xol vO cvriOsrov vio xoxiag svoi- 
c , - v0.57 /N - ^ , € 1 ERU , , 
GX£TOL, Gg siztiv zttQl Oqsoc x&i vOv cAÀAov. Ei àv yag (og eig 9a- 
^ ? A 5 
verov, 5 iv ovroic xol cvr(Óoroc, zo0c dvr(0ovov Ouverov xol xoxo- 
, V5 5CLM j 3... r , , e M 
6:06 xoxitouévov. — Kot ? juego uev sic égyootav cvOgoztoic, dc xe 
(JAES , | e , - 9 
tlc v0 qorífeoD ol ve xoi 0g&v. "AÀAd xol rj vob, v] mag cr Ovo- 
, e - 9 , 
wort xexi£ouéva , &vozrcevoie Tig &voloxsror ix Oto avOgomoig ytyo- 
^ L1 ri i] 2' 2X , A rn , ma LT LI 
vviw. Kot oUrOG TO xo Ü $v cyoQov vzogyov tvoloxsvot, xoL up Óv- 
^ LEV. 7 c * - 
véutvov «zo ry iv quiv euoorqucrov 0 0vouo Zysw, 1] 10 iGov zoU 
- e 
X0X0U TQv Ouovvuiev 9 svoicxov. 


e , x 
Il&vra yo xoÀc xoi rÓfo, xci ovoiv &moAqvov, rO, Kal idov, 
? - , i] 
gol, zevro xcÀc Aiov' xol ovÓcuoU xcxícc dori Qíga.  Tovrov yeo 


ui bonum ei malum , dies el nox, et re- 
liqua. 

Car. XVII. — 1. Iniell. xxeoov cc 
&Xn(Ssias qupaS'jcsvat, quod ex supe- 
rioribus repetendum est. Non magis recte 
quam Petavius vertit Cornarius: Et pri- 


mum quidem materiam hanc vocavit; 
iuxta eandem autem sententiam existi- 
mat hanc esse corruptionem. 

2. Cornarius et Petavius verterunt velui 
si legissent «tvoz &pa etn o3opa ; 

3. Cej (et aya Sóvmxt) coniecit Peta- 


PANARII LIB. II. TOM. IT. HAER. LXVI. 427 


a se praedicat propugnator potius ac defensor apparet, tantumque 
abest ut illam oderit, ut amicitam quoque cum ea communionemque 
suscipiat. Nam et substantiam ille tribuit, et aelernam esse defen- 
dit, ac cum deo semper esse, nec unquam desinere profitetur. 
Porro eum in omni disputatione variis illam nominibus appellet, a 
veritate procul aberrare deprehendetur, eum ex allatis ab ipso testi- 
moniis liquido constiterit quicquid a deo conditum est bene ac recte 
fuisse procreatum. 

Atque illud primum videndum est, quod eam materiam nominat, 
id quod ex illius sententia idem est ac corruptio. Verum si cor- 
ruptio sit, cuius eril tandem corruptio? Si aliorum est, constanter 
ipsa manens, iamdudum omnia corrumpere debuit, ac sola tam in- 
finito tempore consistere, dum virium suarum efficacitatem exserit, 
nec ab ullo rescinditur: si vero suimet ipsius est corruptio, corrum- 
pens ae perdomans sese et consumens ac perdens peribit tandem, 
neque consislet, cum sui consumptricem ac eorruptricem vim habeat. 
Quae cum ita sint, quanam ratione tanto tempore, ut ille circulator 
asserit, poluil existere? Praeterea nec ullam omnino cum vila 
communionem habere poterit, neque cum ea aut cum bonitate ver- 
sabitur. lam vero cum in unaquaque creatarum rerum, quas ille 
vituperat, bonitatis insit aliquid, tota eius de malitia disputatio con- 
cidat necesse est, eo quod alterius illorum quae commemoravil quae- 
dam sit cum altero societas; ut de serpenlibus, celerisque venenatis 
besüis nonnihil dicatur. Haec enim omnia, quae ab illo nomine 
ipso vituperantur, ad usum aliquem utilitatemque procreala sunt, et 
in his mali remedium invenitur, quod ad serpentes reliquaque id ge- 
nus convenit. Ex iisdem enim letale virus et contra mortem infli- 
ctamque ab ipsis labem remedium ab iis qui laesi sunt colligitur. 
Sie dies quidem humanis est exercendis operibus conslitula, cuius 
benelicio collustrantur ac discernunt omnia. Sed et nox, cui pro- 
brosum illud nomen attribuit, ad hominum quietem est a deo con- 
cessa. Alque ita quamlibet rerum omnium bonam esse reperiemus, 
neque a peccalis nostris esse denominandam, aut eadem eum malo 
appellatione censendam. 

Sunt enim bona ac iueunda prorsus omnia, neque quicquam est 
quod renciendum videatur. Quod ex his verbis apparet: Et ecce, 


vius, quod eliam Cornarius videtur vo- (ae, aut bonitatis. 


luisse (interpretatus est enim: neque si- 4. Ita emendavit Petavius, Libri ha- 
mul cum vita, neque cum bonitate re- bent éy &xvroic. 
penetur), et probavit Gatakerus l. |. 9. Ita emendarunt Cornarius et Peta- 


p.799. At retinenda librorum scriptura; vius. "juépow vulgo extal. 
differi enim una esse cum vita el esse vi- 6. Suspicor &vploxstvy. 


Cap. 
XVII. 


Cap. 
XVIII. 


pag. 635. 


428 SANCTI EPIPHANIT 
, " e D] LE r - , ' , , L4 , " 2? 
q&guv xoi 0 Ot0g i$ vmogync wríbov vOv z«vro xócuov ri evroU cya- 
E , A 
Oorqv. xo9 fxacrov vv xriGuorov TO xoÀov imégsgs, Aéyov, Kol 
(üsv 0 Qt0c Or, xoÀOv: Oz vÀ xoÀÓ uwoprvonuc | evélot viv v6 
síüev o Otoc € T6 Q peorvonon, xci «véAoi vqv vGwv 
; , E , , , , - ' , 
émioviov vr$c cvOgoztiog pvc6tog Ostwvorgra, vv Que uvOcv movq- 
- 5 , , , , E" ?, , i L] , ? " 
odv ézivoncevrov agovicer £x vv cvOoostov qv cAq9cov. Ezoínct 
A , A - M Lo Lo P" P 
ye TOv ovgavOv, xol vv y5v, xol rO qGg, xol vc iv vj yy iv vi] 
£o (ufu / Kal eióe Hi jÓ M Ao Gl fg , "2 E 
7:901) quéQo. L t(Ó£, xol idov xoÀov, quot yq yoeg. 'Ao« ydo 
? E » 
oUx itt OTi xoÀOv djucÀÀev igydteGOci, Ori uera vO yevíoOo, Afye,, 
? A , - - - 
lóov xoÀov; xoi oUVro xocOtt5c imi roig vÓacw, imi vüg O9oÀcccc, 
inl vv BAoorquevov, imi vYv Eolov, ini vÀv qocrQoov iv o)pavó 
? ? 9 " 2^? 
2. 24 od ^ 3: X m" €" A Iu - M] ? , , 
ézi rV xTqQvOv, émni vQV zrTQvOV xoci igztsTQv xoi LyOvov. Kao 
- c Li i] ? 
€xeGrov ydg FAeye, Kol siÓcv 0 OcOc, xal i0ov xoÀOv: ov v0 mQOTsQov 
, - ? c E 
cyvoGv, ovÓi ueva v0 yevécOor cc ! Oud zeíooc doynkog ? oU si0évot 
ei ' ? WEN. PV IN , E ' , TNT ' 
OrL xoÀov, cÀÀc czt0 TOU tvot mzv&vrco xoÀo, xob OUÓCMOU tivOL XOXOV 
E ES : zx " 
zoosOéoni£s 0d vv vàv xoxofoVAov Ó0£av, vàv m«vrov cyo9 dv 0v- 
rv xol xoÀQv uoorvoovutvov, 9xord vuv roU xeloU cAmOsororqv 
J ' A 2! , ki! ' 4 , - LT , 
uoorvoíov vo Kolov tÀsyse, GréguGuc Ov movrog * cyaO00 xoi mone 
xoxioc. Kel tva «70 voU xcÀOv sivot v0 mv cvoigWrot 0 ztol xoxioc 
M - c 
5 iy dvOgo oic émwevoquévog Àóyoc, lvo Tov mxücav vmokqwiv vuv 
^w , 
xoxotQozov vOv v5v Oidecxoiev zegsucpsgovrzov zevrezcocw cvéot. 
; 3 , 
Eivoa i9Qv imi vOv GvOQonov ovx sinsv Ovi, Kolóv: ovy Ovi. xaxov 
A - D 
0 &vOgczoc, vO dÉoyovorov mec mcvro vd imi 9 ve y"e éxviGuévo, 
T NECS - 2 ? - 95 , D ; , (e ooh L 
TO iml vQ cQycwv éx, OtoU éxviGuévov Gogio &oonro, o fuse mapa 
, - (ce ? m , e 
0100vot Qc0c 9 üsozovsiov vàv uz avro0 zevrov ixvicuévov, Oc quot, 
, ^» ? 3. c , M 3 46 , M 
Ilouwocousv ovOgcomzov xor sixova qusrégav xot xo9' OpoioGww, xL 
^ lod ^— id — E] — 
coyévocov vàv ly9vov vijc 9oÀecoQc, xal rGv mevswOv voU oUgavoU, 
- b - L2 - * , - 
x«l vOv égmsrOv vig y5nc, xol xvrqvov, xci O«oíov, xoi movrOV TOV 
Ovrov émi vic yüc' cÀÀ émsiów xov sixOva Q:00 ixríoO«, moxícOm ro 
- , - , , , ' , 2 , 2! 
Osiov yoopuque vro Tocovro e£ouers uy yostev fyew moocOünxnuo Ert. 
A LL b ? , $3 M , M 
Ei yag evviüg vig cyoaO0rQrog sUys wexTQufvog vov tixova, qwut Ói 
SEO , --. , , - L1 E - ; € 
rot 9 xvgiov O:oUv, zeGog xrícsog ÓmuiovQyoD, xoi &ya9ov, i£ ov 
A STORES. , ? S T) ' ? M NT * 
z&co zwWyn !9«yo9wcuvge, i£ ov vo cyotov iv nádcw vazagys, mc 
* ? ww M A c , i] , 
&ri qosíav siye wegrvolog cxoUoor, Ort, IÓov «cÀov, omort vov tixóve 
5, w E BER , 1501: e MMC RN - ri 
CUTOU TOU xoÀoU siys xcxTqutvoc; !éc voregov Os éri véÀtt vOv olov, 
- i , n ^ , 
uere cO zowjGo, zácov Óqutovoylíav, énicqoeyioeuevog 0 9eiog Àoyoc 


Car. XVIII. — 1. Six m&(pag cod. quod magis arride, awoya3ov, aut p) 
Rhedig. GOwmetpac reliqui libri. aya So0. 
2. Corrigendum suspicor xo el8évo. 5. éy desideratur in ed. Petavii Colon. 
3. Suspicor xor« t& toU xooU. 6. cjc non habet cod. Rhedig. 
4. Cornarius haud aliter hoc. vocabu- 7. In libris vulgo extat xóv. 
lum interpretatus est quam Petavius. Non 8. Delevi praepositionem eic quae vul- 


dubito quin sit reponendum ayv(Séxcov, vel, go deprehenditur ante voc. Geonorciav. 


PANARII LiB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 429 


inquit, omnia valde bona; nusquam ut malitiae radix ulla cernatur. 
Etenim propterea deus cum initio mundum pro sua bonitate fabrica- 
ret, de unaquaque creatarum a se rerum bonam esse pronuntiavit. 
Et vidit, inquit, deus quod esset bonum; wt et de illarum bonitate 
testimonium ferret et humani geueris inimicorum calliditatem exclu- 
deret, qui nequissimis fabulis veritatem ex hominibus funditus ex- 
ünguere conantur. Primo siquidem die coelum ac terram lucemque 
cum omnibus quae in terra sunt condidit. —.E£ vidit, et ecce bonum, 
ait scriptura. Utrumnam vero bonum se facturum esse nesciebat, 
eo quod opere denique perfecto, Ecce bonum, dixisse legitur? Quam 
vocem deinceps de aquis, de mari, de germinibus, de arboribus, 
de coeli sideribus, de pecudibus, deque avibus, reptilibus ac pisci- 
bus usurpat. Nam in unoquoque, dif, inquit, deus, et ecce bo- 
num. Non quod aut ignoraret antea, aut ubi proereata sunt, velut 
experientia quadam bona esse comperisset, sed quod bona omnia 
revera sint, neque mali quiequam insit, propter improborum homi- 
num opinionem hoc velut oraculo bona esse omnia ac praeclara te- 
status est, ideoque bonum esse dixit, quod mali ac nequitiae omnis 
exclusionem continet. Ut nimirum hoc 1pso, quod esse bonum omne 
significavit, tollatur falsa illa de malitia in homines invecta sententia, 
pessimaque omnis mali dogmaüs arehitectorum opinio profligetur. 
Postremo ubi ad hominem ventum est, bonum esse non dixit; non 
quod malum quiddam homo sit, opus omnium quae in terra condita 
sunt longe praestanüssimum , quod ut imperaret ceteris inexplicabili 
quadam est a deo sapientia productum, cui denique rerum omnium 
a se creatarum dominatum ae principatum deferre statuerat, quem- 
admodum haec verba declarant: Faciamus hom?nem ad imaginem no- 
stram et similitudinem; et praesint. piscibus maris, et volatilibus coeli, 
et replilibus terrae, et iumentis, et bestiis, et omnibus quae in terra 
sunt: verum quoniam ad dei imaginem creatus est, tam excellenti 
dignitate contentae sacrae literae fuerunt, nulla ut accessione opus 
esse videretur. — Nam si bonitalis ipsius erat imagine praeditus, dei 
nimirum ac domini, qui sit omnium rerum artifex ac bonus, a quo 
bonitatis fons omnis, adeoque bonum ipsum in universa derivatur, 
quid attinebat hoc audire testimonium, £/ eece bonum, cum boni 
ipsius imaginem in sese contineret? Postea tamen absolutis omni- 
bus, universoque opere perfecto, velut obsignans, idem de omnibus 


Videtur per errorem repetita ex vocabulo ei in ed. princ. Ed. Pelav. habel a'[a- 
Seóc. Socuvnc. 

9. xuptou abest a libro Rhedig. 11. ég codd. mss. éq' edili libri. 

10. Sic scriptum in utroque cod. ms. 


Gen. 1, 26. 


Keg. tS. 


pag. 636. 


430 SANCTI EPIPHANII 


-- - M 2:23 , , , r1] * e 1 
roig ztüGL r5v evrNv Wegvvoíev ztgovOsro qocoxov, Koi siüsv o 9:0g 
zuvra OGo émoíqos, xol i(óov xoÀc Av, usrd mwQocOnxuc ToU Zav 

9. f o4 MN PERLA er Cow 7. 1 £6 , , er 
simov. Avr 08 érvyyavev &xvq sjuégo xat £BO0us) xovazovosoc, ivo 

' - - L7 
vijv óí£ov vqv mzsQl voU xoxoU cvsÀov wqxért sUgor zQOqooiv vig voUTO 
L2 2.. / ' J 19 T. ? , Ui c 
roÀuTjóni, erÓicCovcov Tv xoxiav !?ÓOLixvotioOot. —vnQgquror yog 0 

22A , , , - ' 2r M ' , 
evrOg zttgL vrovvQg Àoyoc.  OvOeuoU yog mv TO xoxOv, mavrOV x«- 
Adv Ovrov Mav, xol ix Oto0 cyoO0U0 ysyevuuévov, xol usuagrvon- 
uévov. 

er 1 e ? 
TÀge 0à Ow | Ovouacío. To uiv yag, c fgqv, nore rOv 

- - 2 - - 2 
voUv 00 cAvrqolov Zoziv évsgysiog xol q90oüg ! xarovoAcruxie 0voua. 
vA ó2 »2f , M , ec , , 9 - A 
Tàqv 08 tíoQwusv Àéytwv vv x0cpuqow £&xecrov zQoyuorog ?c0ic vog 

, ? , [9 , - [7] gf [7] / e 
véyvog égyotouévoig, cog sizeiv vào $vÀov, vÀy mqÀovoyiag, vh ygv- 

- - c 
Gov, VÀ doyvgov: Aéysva, Óà UA vic ioyocíag iv roic colueciw 1 
czo pOeguerov xexocsoc cvveyouév«.  Zdsyévo roivvv 0 mQ0ggaroc 
[y , 1 A A 9 4f , , ? , LU] c 
4*0v uevriG, XeL Tc TtQO ciovOv éneyysÀÀouevoc.  EroÀumgos yog O 
roi0UrOG xol zveÜpo zegexANrov iavrov Aíysw, GÀÀors Óà cmocrolov 

— - A " 1 - 
"Inco? Xou6zoU f£avrOov, oc Pfqqv, émupquifei, oUre siÓog msoiGrEQüc 
, , PES! 3. 4218.9 ? € 9. 5! , , , 
z0r& évÓvcautvoc, ovÓ: vO cz ovgevoU sig &vÓvuo cegOnociíoag Ovva- 
puv. Tolg ezx06T0Àoig zteupOiv zveÜuo mogdxAQrov, 0 énqyysiloro mén- 
e ' ? A " 
ziv .0 povoytvüe ov uere zoÀÀAdg qjuígec ixsivog OgiGeusvog, cÀÀa 
- ? e - 
euOUg eUroU cvthOOvroc, cc fAeysv, "Eav iyo dnéMOc, ixsivog dÀV- 
A ? M ? w f , ? , , py 
cero. — Kol evOvc iv vQ vmtQoo émAqoOncav mvsvporog cylov, iv 
c mn ? , ? i 7) A - - ? - M A " 
TG 9 cvoxepitper evrove ezo voU 0govc vy EÀotQv, were TO yeyoop. 
p ? - - A , e 
uíévov, Kot cgpo5«cev cvroig yÀdGGe: zvgoc OieucoifoMsvot, xo o 
? , ri € 4 , LI , , 1 - A 2 
oixog évemhqoO)n ccmso mvote uoíog, xoi imsxoüi0s rO mvtÜpa ig 
ec 2 - LT 3 , , M] , - w 1 
&xaGrov ceUTQv, xoL fAolovv yàcoGcGoig rc Oovjocie roU OtoU, xoL 
L4 - 3 - 
fxocroc ikovos vj (üío ylocom. Heov Ói dz0 mavrOg yévovg * vàv 
vxo tv oUgovOv, xol fx«ocrog Oi voU mzvtUpueTOG zroQtxoloUvro, oi 
2 ' - - 1 , 1,94 ' - ? , 
T£ &7:06T0À0L ÓÜtc Trjg Ocgs&c, xol movroa ra &Ovy Oi TE Évmyxuosoc 
vie ToU 9:00 Oovuecvic Ól0«GxcAeg. Ei ydg v0 mvsÜuo zragetuAnrov, 
- - c e 
Ozreo éxyyslAoro roig uoÜmvoie 0 xvgioc, 0 cyUgruc ovrog éroyyavev, 
E - , - -€- - 
99 iuuowvrye cÀqOGc xol prgovvuoc vijg £evrov énovvulog, moapgrAOov 
- , ww ? 
of &zoGroÀo, GreguOévrsg vijc émoyysilog, c«xovGavreg mg ToU cipsv- 
QoUg xvolov, 9 ZiwscOs viv Ócosiv voU wylov mveUuoroG, OU uera 
Soros Tp i 9 Moy Mosos, M 
A , QTMI A c , e 3 i] - - 
z0ÀÀog TrovTeg quéígec. Kot evgsÜmosrot 0 cmertov voU XpoiorOU xa- 
, c ' , 1 $E. , ^ 1 
vonpevÓouevoc og wr mÀngoGevroc rv ocvrQ eiguutva.  lloaorAOs yo 
c A - E , A M , M , LU "n , & A 
y ytvec vOv oz00T0Àov, qui Óà «zo llérgov «you IlavÀov xci cyot 
ad - e - , 
Iocvvov, voU xoi yoovícavrog iv xocuc cyou vàv TooiavoU joovov. 


12. vogtcSat cod. Rhedig. cavit el uncinis inclusit. | Cornarius vertit 
Car. XIX. — 1. xorayaAQturüs scri- actionis et corruptionis consumentis. 
psi pro xoX ayamAocuxYg quod libri ha- 2. Forlasse G0» toig t. t. ÉEpyatoué- 


bent. Pelavius voc. xoi delendum iudi-  yotg. 


PANARII LIB. II. TOM.II. HAER. LXVI. 431 


testimonium divinus sermo protulit. —.E4 vidit deus cuncta quae fece- 
rat, et ecce valde bona: ubi et vocem illam, Ja/de, additam voluit 
(erat vero tum VI. dies, vel quietis VII.), ut omni perversi illius 
de malo dogmatis velut radice sublata ansam inde nullus tantae te- 
meritatis arriperet, sempilernam ut esse malitiam cogitaret. Nam 
eiusmodi de illa sermonum occasio praeciditur. Neque enim malum 
uspiam erat, cum vade bona essent omnia, et a bono deo producta, 
eiusdemque testimonio comprobata. 

Ceterum materiae nomen duplicem significationem obtinet. Al- Cap. XIX. 
lera est quae ex detestandi illius hominis sententia actionem et cor- 
ruptionem ac consumptricem quandam vim exprimit, altera qua 
vulgo rerum omnium quae ad usum artificis spectant apparatum ma- 
teriam dicimus, veluti lignorum, figlinae, auri argentique materiem ; 
appellatur et materia in corporibus quae ex humorum corruptela vi- 
tioque colligitur. Dicat itaque novus ille vates, qui se ea scire pro- 
fitelur quae ab omni aeternitate fuerunt. Siquidem et paracletum 
se spiritum idem ille non dubitavit asserere. Interdum vero el apo- 
stolum lesu Christi, ut ante dixi, nuncupat. Atqui neque colum- 
bae figuram unquam induit, neque spiritum illum paracletum , qui 
ut apostolos virtute incorruptionis indueret, in eos e coelo demissus 
est. Quem eliam missurum se unigenitus dei filius promisit, non Act. 1, 5. 
post multos hos dies, sed simulatque conscendisset in coelum, ut 
ipse definit his verbis: .Si emm abiero ?ile veniet. Ac subinde in loann. i6, 7. 
coenaculo replet sunt spiritu sancto, cum ex Olivarum monte rediis- 
sent. Idque adeo his verbis seriptura testatur: Ef apparuerunt ipsis Act. 2,3—5. 
linguae (gnis díspertitae, et domus repleta est quasi vento vehementi, 
reseditque spiritus supra singulos eorum, et loquebantur linguis magna- 
lia dei, et unusquisque lingua sua loquentes ?llos audiebat: erant au- 
lem ez omni natione quae sub coelo est, singulosque consolabatur spi- 
rilus sanctus, apostolos quidem coelesti illo beneficio, universas 
vero nationes divinae illius admirabilis institutione doctrinae. Et 
vero si impostor iste spirilus ille sanctus esset, quem discipulis pol- 
lieitus erat dominus, et promissione fraudati discessissent apostoli, 
cum tamen a domino, qui mentiri non polest, pridem illud audis- 
sent: Jccipietis donum spiritus sancti, non post multos hos dies. Ex Mid. d. aga, 
quo veterator ille convincitur, dum Christum quae dixerat nequa- 
quam implesse mentitur. Apostolorum quippe generatio transiit; 
nimirum a Petri tempore ad Paulum et Ioannem, qui ad usque Tra- 


9. dyoxdpot cod. Rhedig. Verba &y 4. Libri habebant cc uxo oUpovoy. 
tà vilium lraxisse puto, cum oculi librarii 9. ocuavrjc cod. Rhedig. 
ad verba proximae lineae aberraverint. 6. Axjco3at cod. Rhedig. 
Repono igitur éx x09. bpm 


Keg. x'. 


pag. 631. 


432 SANCTI EPIPHANII 


^ fH ^ 
Kol mogiA9tv "Icxepoc 0 mdrog imixomsvGug iv '"epocoÀvuoic, o 
cOsÀgog émixAmOsig ToU wvolov, maig Ó& roO loc"p, exo vig ioiag 
cUrOU yvvoixOg ycvvmOscle GUv roic Àormoig cUroU cütÀgoic, oic Gvva- 
kcu ; — ' C 5 8 , zx. iro , 

veGroogtie 0 »vgtoc luco)c Xojrog, o «zo IMeoteg vijg cturagoévov 
xerd Gdgxo ysvvmOsic, iv vaíe, Güslpov foys voU xoltioDoi cvrOv 
, 1 LI ^ , ? M , noci ^ , 9 
cüsAgoc, xet oL GvvOgovoL cUTOU ztCVTEG OL CyLOL, xol uev evrOv 2v- 

i] [ul [AI - , , E DIA! - EU - 5, - 
usQv 0 viog voU zoTQa0cApov evrov viog rov Kom, rov cÓ:lqoU 
locqg. v rovc yoovove xc«9' £5 xol x«9' síouOv c0 ro) loxco- 

D , A 

Bov vo9 émicxózov, roUc xerc ÓvnÜoynv imicxonovc iv 'ItoocolUuotc, 

1 M P , ry t er m , - 
xci roUg x«0' Exocrov (jacilén vmíroto, fog roU yoOvov roU m900q- 

, - , e e f 
Ac 9évrog AvgqAievoU vs xol Ilgofov, iv à ovrog o Mavue iyvooi- 
» , *?A , , y Lo L i ' ví ? 

Cero, &vOgor0c rig Qv llégene, éyyevvioag và (jfío vavrqvi vqv ? dA- 
Àoxorov OidncxoALav. Kol fowv ovrog: 


v. "Icxoflog, ! 0 £vÀc mÀnyteie, £v 'IegoGoAvuoie duegzvgnse, ut 
4o« INégovoc. 
Zwusov, émi ToaiavoU icreavoo 0. 


Ez 


y. ?'ovóoc. 

0. Zoeyaolac. 

€. Toíogc. 

s. Beviogív. 

&. "Iodvvqe, &oc 3?Ó0sxasvvorov Érovc Tooiavov. 
«q. Moz9íac. 

9. diznzoc. 


(05 Xevéxac. 

wx. "ovrog, &og 9 A0giovoU. 

ig. devte. 

wy. 9 Ovegoic. 

i8... ? "Tocíc. 

w. "Iovóec, ué£gyou &vüsxerov 9 Avrovíivov. 

O)roi 0i dzo mtgwropijo imsoxózxtvGav TWc Tsgovca- 

Aqu. "Eb i9vàv ài ovror 

ig. Megxog. 

i£. — Kacciavóg. 

wj. lovzAoc. 

L9.. Mo&iwoc. 


7. &AMóxoroy correxi ego. In libris 3. 8exaceywrou Éxvouc ego. Osxaewwéa 
JAM £F . * . . 
exiat a.AXotoxoy. £v placuit Petavio. [n libris vulgo le- 
Car. XX. — : 1. Suspicor oc. gitur Gexaevyéa. &xovc. 


2." TIobccoc habet Nicephorus in Chronogr. 4. Xeyexac Niceph. 


433 


iani imperium superfuit. Praeteriit et Iacobus primus Hierosolymo- 
rum episcopus, qui frater domini cognominatus est, fuitque losephi 
filius, et ab eo cum aliis fratribus ex uxore sua susceptus. — Quibus- 
eum fratribus dominus noster lesus Christus e Maria virgine secun- 
dum carnem natus ita versatus esl ut illos fratrum haberet loco, ac 
vieissim eorum frater appellaretur. | Mortui praeterea sunt et omnes 
saneti lacobi in illa dignitate collegae, unaque cum iis et Symeon 
Cleophae patrui illius ac losephi fratris filius. Quorum omnium 
tempora seriemque subiecimus, hoc est Hierosolymorum episcopos 
omnes qui lacobo successerunt, una cum imperatorum nominibus ad 
Aureliani Probique tempora, quibus Manes emergere coepit, homo 
Persa, a quo absurdissima illa doctrina edita est et in orbem in- 
troducta. 


PANARII LIB. IT. TOM. IT. HAER. LXVI. 


ELENCHUS EPISCOPORUM HIEROSOLYMITANORUM, 

]. lacobus, qui fuste caesus Hierosolymis martyrium obit, Cop. XX. 
usque ad Neronem. 

Symeon, qui sub Traiano in crucem actus est. 

Iudas. 


5. dvSotawoU codd. mss. et ed. princ. 
Sic infra haer. 69, 2. 


" AGptayóv. 


Zacharias. 
Tobias. 


Beniamin. 


loannes ad annum decimum nonum Traiani. 


Matthias. 
Philippus. 


Seneca. 


Iustus, ad Adriani tempora. 


Levis. 
Vaphris. 


losis. 


scopi. 
Marcus. 
Cassianus. 


Publius. 
Maximus. 


Corpus Haereseol. II. 2. 


"Av8otayOy pro 


ludas, ad undecimum annum Antonini. 
Hic ex circumcisione fuere Hierosolymorum epi- 


Ex genülibus vero qui sequuntur: 


OC -1c» 


. "Eopatj. Niceph. 
. "Ioo"(o Niceph. 
. Libri omnes ' Aycowtov. 


28 


pag. 638, 


434 SANCTI EPIPHANII 


X. ovAiavog. 
Osrot- zavrsc Méyoic Osxcrov Prove 5 Avrovivov Ev- 
c£povzc. 
xc. loeicvog. 
xp. ZXvyuuoyoc. 
xy. woe, foc susogQv Ovsgoov, 0yó0ov Frovc avrov. 
x0. 'Ioviiavoc. 
xt.  Kenírov. 
xs. Metiuog, &og i£. Ovijgov. 
xL. "vrovivog. 
xq. 7? Ovcemc. 
x9. Zoluiwvog, uéyou Kouoóov. 
Ak.  N«gxiococ. 
Ac.  Zioc, fog Ztvijgov. 
AB. eec 
Ày. 090106, Prag "Avrovívov. 
à.  Négxiccoc, 0 evroc, foc AAsbdvógov vío? Mogaoiog, ov 
rov Max£óovoc, cÀÀd cAiov. 
às. "Alítavógoc, foc "Aisbdvügov ToU eUvroU. 
3 Matafavog, foc I'eÀlov xoi OvAovoiavo?. 
i. "Tuévetoc, fog AvonavoU. 


'OuoU éz0 cvolqUtoc Xoiur00 foc roO Mevy xoi Avgnavo) 
x«i lloofow 9? Baciíov frm cog, xorc rwveg yoovoygegovc, xara Ói 
GAlovg Gug. Kol cz r0rt !9 xol fog ÓsUgo GÀÀow imíoxomoi la 
Betec, "Eguov, Mexogic, Motiuoc, Kvgiàoc, "Eoévwig, Kogioc 
GÀlog, 1? 'Iloegíov, O0 vOv xeréyQv Tov éxaÀqoíav, mgoctyxAn9eig Tij 
vy JAosiovOv xoiwovíe. 


BeciAsig 08 of xoa9:bgc, Gv xol of yogovoi cvvqugévot. — 4v91- 

AitvoO ztegilsipOévrog &rog !?zgGrov Tuxwog wjvag €&£, K&poc xal 
- ' - : 

Kapivog xai Novusgwvog uijvec Óvo, Zhoxqrovog fry tixoo:, Ma- 

- ? 

Éuuovoc, Zxtvioc, Kovcravrivog, Kovovavrioc, TIovitvoc, Tofio- 

A ? ' NH uU L] P * ? A - , , 

voc, Ovaàtvrwiavog, OvcAgc, loarwvoc, oc tivor «zo voU tíonué- 

M , ei - , : , OQ ? yl 1 14 X , 

vov Maevy &£og ToU zegovrog, vovréoriv Ovaàsvrog uiv !*f&rovg wy, 


^ ?, -- , 
. l'oetievo? 08 Provo 9', 19 OvoltvtiwviavoU 0B vsorígov !9Érovc c, 


5. 'Avteviou codd, mss. ulerque. 9. 8acuéoc legilur in ulroque codd. 
6. Post Iulianum in Niceph. Chronogr. mss. — Pro £c in ed. Pelav. Colon. 
interserilur 'HAazc. repel. viliose exaratum £t. 


7. oudtc codd. mss. ulerque. Pro Ac- Y : 
puunm Niceph. habet AovAty ye e 10, xci won agnosoi cod. RUilig. 


Matag&vns Niceph. Pro "Yu£votoc 11. In utroque cod. ms. legitur N.8a- 
id. mss. uuéwEGG. ed. pr. uuévcoc. — Cac, h. e. H. QgáCac, quem numerum re- 
liem supra pro l'ópótog Niceph. D'ooGtae. siilui. Omissus est enim in edilis. In 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAEBR. LXVI. 435 
XX. lulianus. 


Hi omnes ad decimum annum Antonini Pii per- 
veniunt. 
XXI. Gaianus. 
XXII. Symmachus. 
XXII. Caius, ad octavum annum Veri. 
XXIV. lulianus. 
AXV. Capito. 
XXVI. Maximus, ad annum decimum sextum Veri. 
AXVII. Antoninus. 
XXVIII. Valens. 
XXIX. Dolichianus, ad Commodum usque. 
AXX. Narcissus. 
AXXI. Dius, ad Severum usque. 
XXXII. Germanio. 
XXXIIM.  Gordius, usque ad Antoninum. 
XXXIV. Narcissus iterum, usque ad Alexandrum Mammaeae fi- 
lium, non Macedonem, sed alterum quendam. 
AXXV. Alexander, usque ad eundem Alexandrum. 
XXXVI. Mazabanus, ad Gallum et Volusianum. 
XXXVII. Hymenaeus, ad Aurelianum. 


Colliguntur ab ascensione Christi ad Manem, et Aurelianum ac 
Probum imperatores, anni CCLXXVI, ex quorumdam chronogra- 
phorum caleulo, ex aliorum vero supputatione CCXLVI. |. A quo 
tempore ad hodiernam diem hi episcopi numerantur: Dazas, Her- 
mon, Macarius, Maximus, Cyrillus, Herennius, Cyrillus alter, Hi- 
larionus, qui nuuc ecclesiae praesidet, qui cum Arianis habuisse 
communionem accusatus est. | 

Imperatores vero deinceps hi secuti sunt, quorum cum episco- 
pis tempora eoniunela sunt. Aurelianus anno uno superfuit, Taci- 
lus mensibus sex, Carus et Carinus et Numerianus menses duos, 
Diocletianus annos viginti, Maximianus, Licinius, Constantinus, 
Constantius, lulianus, lovianus, Valentinianus, Valens, Gratianus, 
adeo ut a Manichaei tempore ad hunc annum, qui est Valentis de- 
eimus tertius, Gratiani nonus, Valentiniani iunioris primus, anni 


seqq. pro BaCac, ' "Eopov, Maxapte, M., 13. Suspicor £y. 


K., 'Eoéwtc, Kupuàoc XAXoc, "Dapta- 14. £cv uterque cod. ms. 

voc ap Nicephorum leguntur Zapoas, "Eo- 15. Vulgo Ovodevctavot. 

uy, Maxaotoz, M., K., 'Apoévtoc, "Hod- 16. Libri habent £xovc «, Atox Xu 

xÀetos, lAaptos. vou 8& (8i om. cod. Rhedig.) £r oC. 
12. Sic correxi. Libri habent 'l^aoio- — Cornarius converlil ut sint a praedicto 

yog vOv. hunc usque in - - - - Valentiniani Iu- 


28 * 


Keg. xa. 


pag. 639. 


436 SANCTI EPIPHANII 


, ? Ld 
Érn of/, Vvo dv vevtgvo Fveu AugnuiavoU xot v y9oovoie "Tusvolov £xi- 
, w b , - - 
cxozo0v Iegocolvuov énízsumrog ibomocras và xocpo ToU ivoixo)v- 
'y eor OioeoÀov évsgysíog mÀc x«l 17? povraocioig & / 
voc é Gj Ói oystog mÀcw, govreGíeig &zxoGTNGI 
&mo v5c &AQ0síoc roUg evt ztGÜüévrag cero. 


? * Ll , w - 
E&seyxvon ovv s») evroU mzüvroyOOtv wv[sie, Qcys 0 voUc vOv 
- - A - m 
GuverÓv zc&vro xoi yvovg xorayvoosroL TzG cvrOU zvcQeztEzOUUE- 
, , A N12 , A , * 2 - " : 
vqc émivoíog. To 0& aÀÀAo zovra vt vouitousva evroU cogpícuero Ay- 
» M - M 
oc0iag fuzsa, Àobd ve xol (Gtoro, mteQc mzGGL GuverOlG yelovotOueva 
[4 A , - A M M] ? ) , ? L2 1 , 
€ Twvo6 xoro Aébwv Ovcleiv, wot vo zvQog cvriOtow svavrov evvQv ! yga- 
m ? ? - 
jon, tlg ztoÀov Oyxov dÀeGco vij xaT ocvroU mgcyuertiog vOv CAeyyov. 
3 A ? , , D ? ? M ?, , - 
Hóq óà «vógoci usycloig OovueorOG xor cvrot dcvriQornotig ToU 
né | "Agysieo uiv và émiGxómo, o j ko 
&éyyov memolqvrow, AgycAeo uiv vo émiwxomo, cg mgosigmvot, $hoi- 
yéva à oe &xwqxoe, Envosfío Óà rà Koucogsiag, xol Evosfio vo 
, ? - 
'"Euíoqc, ? Xoegeniow Ouovsog, AOovocio và Aistavüosiac, ltog- 
^ ? - ^ 
yío và Joo0ixzlac, 9 4mzoAiwegio và Zaoüixsioc, Tíro, xo zoAoic 
- ? ? - , , 3e i E Y ? i - £ E 
TOv xoT cUroU sloqgxovov.  OvOiv Oi Auzwqoti xol omo Tic Tqudv 
* sreoyeloc 0A eic eloguvqv voU dAeswoU cvOgomov sizsiv mgoc dva- 
A - E A , , 
TQozUv Tijg (TOU xod mrOvro TQOzvOV 7tezÀovmuévqe Ówvoiog, cg xol 
2 jJ 2 , ji N 2 € n M ? ? ^ 
3/01) ztgosiztouev. — Hovioumrv 08 wr evorqQooic óqucci ov xov avro 
? - A L2 
zoujGecOo, FAsyyov, xol sOvveuwqv imi, ci ur] Ot vOv vv mev- 
, , , € ? , , ? 1 - AC! 
TOv Osozovqv cOvgoyAovroc DÀcognusiv oUx olGyvverot, evOvg ovrOV 
) , A w - 2 - ET 
TOv 7t0LQTZV Covovpuevoc, vOv rO0r TO zt&v xwUrOG OUQovoU Tt xol yiüc, 
Hi , - ? ? ^ a AX 49 - , , , 
x«l zcvrov TOv fv evroic, xol vc iv vQ xocuo mxevra Ónuiovoyw- 
e , ? N ' 3x ' EZ 
Govro, Eregov Óé viva govrotouevoc Ocov, vOv us Ovra, vOv 08 Ovzo 
t ld ? lo d — 
xoroAutov.  Etímtos ydo vig cAgOtíag, xal cvvífw ovr rO Tüg yt- 
(P £f , mw A 
olov zepoiwuíec ivíoymue, cc 0 xogob Boduc Fyov msgl vO GrOQ, 
xol Gxidv iv VOovi 00 [/oouetoc Qeccousvoc, BoviOusvog érégag oo- 
gije ztgiysvécOow, viv ovGav dzÀsGE, xol vov wy ovGav ovx ixrQ- 
Gor0. Tig 0i cvéterot voU flocgwuov; Ei ydg merígoag PFyousv xara 
, ' , , ? , ' , ray , , 
GeQxo, xol OU qgouev cxoveiv vOv TOUTOV V7O TIVOV 1JOyOV, 7L06Q 


nioris annum primum, anni nonaginta 
tres, uf deletis verbis AtoxAvttayoU 8E 
legisse videatur &xoug à, £c qy. Pe- 
lavius verba AtoxXn(xtavoo. 8E, quae spu- 
ria esse recle sensit, uncinis nolavit, el 
pro £c o£ reponendum censuit £c) oC. 
Quem  numerwn verum mon esse vidil 
Zacagnius Monum. Vel. Eccl. Gr. Praef. 
p. VII., cum ab anno quarto Aureliani us- 
que ad a. XIII. Valentis et IX. Gratiani 
el I. Valeriani iun. , non anni CVII , sed 
C tanlum, vel CIII aut CIV anni nume- 
rarentur. Equidem reponendum duxi po- 


lius £v oB', cum a quinto Aurcliani us- 
que ad decimum terlium Valentis centum 
el duorum annorum spalium intercedere 
viderem. Verba Atox)vttavoU 8& non du- 
bito quin per errorem librarioli sint repe- 
lila ex verbis OvaAzvxtavoDU , vel polius 
OvaAzwctwtavoU GE, quae modo praecede- 
bant, aul eliam de margine inducla. Ce- 
terum siglorum oZ et o ductus tam esse 
consimiles, ut facile potuerit allerum loco 
allerius oblinere, nemo est qui non videat. 

17. qawcaciats axocc(oy mea est 
emendalio. Vulgo extat qayxactac, amo- 


4377 
CVII numerentur. Ex quo sequitur cirea annum quartum Aureliani 
sub Hymenaeo Hierosolymorum episcopo introductum hune in mun- 
dum errorem fuisse, et diaboli, qui in haereüco illo residebat, vi 
ac fraude propagatum, ut eos qui fidem adhiberent a veritate revo- 
calos in fraudem impelleret. 

Quamobrem ex omni parte convicetae sunt illius praestigiae, sic Cap. XXI. 
ul sapientium animus, cum accurale cuncta noverit, commenlilium 
illius dogma condemnet. Nam cetera illius sophistieae eavillationes 
nugarum plenissimae, ambiguae et instabiles, prudentioribus omni- 
bus ludibrio sunt. Quae quidem si ad verbum exponere ac singulis 
respondere velim, ero in hac haeresi confutanda longior.  Praeser- 
lim cum a magnis viris admirabiles ad illius refutandos errores lucu- 
brationes sunt edilae, velut ab Archelao episcopo, ut antea dictum 
est, Origene, ut accepimus, Eusebio Caesariensi, et altero Eme- 
seno, Serapione Thmuensi, Athanasio Alexandrino, Georgio Lao- 
diceno, Apollinario item Laodiceno, Tito, ac plerisque aliis qui ad- 
versus illum scripserunt. Non erit tamen, ut opinor, molestum, 
8i pauca pro inopia ac tenuilate nosira ad augendam infelieis homun- 
cionis infamiam in medium afferamus, quemadmodum antea diximus. 
In quo vellem equidem in illius errore easugando omnem verborum 
asperitatem fugere, idque adeo leniter facere potuissem, nisi in uni- 
versorum dominum effraenatam linguae maledicentiam imprudenter 
effunderet. Quippe qui subinde conditorem ipsum abneget, a quo 
tota haec. coeli terraeque moles, omniaque illorum ambitu compre- 
hensa fabricata sunt. — Cuius loco nescio quem commentus est alte- 
rum deum qui nusquam sit, uL ab eo qui esl reipsa recederet. .A 
veritate enim excidit, et hoc illi de fabula conügit, qua corvus ali- 
quando fertur, cum rostro pabulum ferret, mox ut eius umbram in 
aqua conspicatus est, ut aliud sibi quaereret, quod habebat perdi- 
disse, nec eam quam non habebat obtinuisse. lam vero quis bla- 
sphemum illum tolerare possit? | Nam si parentes illos a quibus cor- 
pus accepimus ab aliquo vituperatos audire non possumus, quanto 


PANARII LIB. IT. TOM. II. HAER. LXVI. 


ovo, pro quo Petavius censebat repo- 
nendum esse Qavcaotac, Wa omootQom. 
Aliter videtur Cornario placuisse, qui in- 
lerprelatus esí emissus est in mundum 
hic error, diaboli habitantis in ipso 
operatio ac imaginatio, ut a veritate 
seduceret eos qui ipsi obedirent. 

Cap. XXI. — 1. ,,Deest vox QovAó- 
M£woc, aut similis* annotavit Pelavius. 
Nihil desidero, siquidem infinitos GteXety 
eb yoopat. finito éAXoc adstruxit tan- 
quam finales. Idem enim fere est si dico 


ad quae singillatim exponenda, ac sin- 
gulis eorum confutanda, longior forem, 
ac si dico quae si vellem singillatim ex- 
ponere ac singula confutare, longior 
forem. Sic infra haer. 65, 9. dixit «v 
zov& Mépog exei» moÀUy avoAdoOOG Ypó- 
yoy 

2. capamtovog codd. mss. 
bent Xiepomtovoc. 

3. "AnoAAtwaoieo ed. Petav. 

4, rx9j(ac cod. Rhedig. 


Editi ha- 


Keo. »Q'. 


pag. 640. 


438 SANCTI EPIPHANIT 


— L] , ' , rc ^ ^ , , 
yt u&ÀÀlov TOV VERUH Ocov mzuvrOv vzO TOU yoÀezOTcGrov Mavtvroc 
BAecqnuoUusvov, idv cxoUoouEv; "Ovav ovv év và dn ro) 9:00 
ou Boo: cmoGréAAowtoL «ote Tqv QUTOU dyebovqra, evroc BAecgnu àv 
ovx cloqovsroL quGxsiv wp $x OtoU roUgQ opPopes tivot, &ÀÀe 9 &zo 
dz0oooíec Aoyovrov. 
c - 
Ta ài GÀÀe simeiv tg oUx* éxycÀdGtisv, cg véya v& ToU ODa- 
* , M - 
orícvog sivot evayxerorsoo y| t& Tijo TOVTOV puuoAoyíac.  $3uogógov 
LI - , ^t ^ D ^ 2 * , Ex - 
joo pvOozoiv Oi0coxcu Boorotovroa viv yrv zücav, ! xot ei ix érQv, 
gol, roicxovVTo Xcvovroc TOU (üuov ueregégti eig vOv fregov oov, 
rove GtiGuovc yívicOoi. — Ei 08 qv voUro, xord guciv qv r0 zo&yuc, 
xoi ovxér, qv O:oníciov. 'EÀéíyjovoi Ób r0v yOwvc of r0) coTijoog ÀO- 
[u 5! , ? LI [yu e ' e w ec ? , e , 
jyot, o6 ép, livecOe cyoadot, cg 0 zov)o vuv 0 ovoovioc, OtL cva- 
, Y DÀ , mL FN L i] 207 A , ?, Er i] 
v£AÀen vOv ajÀtov ero émi Oixalove xol cÓÍxove, xot Bo£ys, eUvoU vOv 
? Mi 
vitov éml movqoovg xol eyoO0vc, xol v0, "Ecovrot ctiGuol xoc TO- 
zov, xel Aubol, xol Àoiuot. Ei 0i éx pvosog, v «ord cvvQ9uav oi 
ceLGuoL éylyvovro, moÀÀexic ovv, ?0re GtLGuol word yogov yliyvovrar, 
cvvipu 02 «cl im iviavzüv OÀovsMi «a8. £xcGrqv vUxra zoÀÀaxig Ga- 
- $* ? * - b , 
AevecOo, vuv ynv, 9«g« y ovv roovuovoOévrOv vOv TOU ()uogogov 
QuOV &gepoztovog cysror évüskegr] ztoiovusvoc vv GGÀov; xoi vig qv£- 
D - , , , Ww 7 A ? , , , 
Éerot vij rOLOUvTQG W090A0jyíac; Tl Ó& wÀÀo mwÜcvOv ovx évOÀumQotv ci- 
^— [y ^" — — 
zsiv; qGxeu ydo O TOi0UrOG Oti, qol, vog iv yvoOos, vig «vrOU 
A ? , i] - 
nÀevmge wpvyog yevouévoc cvolouBovicO9ei sig vqv cskqvqv, qortnuvüuc 
? b E (y , [J 
ovoíeg Tijg ^vyZc vseoyovong. Zi, quoi, mzàq9s 5 GskqvQ, xoi 
, ^ ^ ^ Lg ri 
pO9íveu, mmoovuéva zo rÀv jpvyv rv rcÀevtO Qv iv yvocsi Tüc 
2 3 E ET - 
emioríeg evrijc.  Eiva, qwol; dmoyouo)c8o, m0 Tie Gthqvuc r09 
, * , , M [r4 4 4 i , 
uixogorígov, quoi, Gxogpovg sig vOv qÀiov, * qÀvov O& zegoAoupovsuw 
1 , J ? A - , ^ D ? ' * i] 
xoi czoriQso9oL eig vov vv uexogov alQye, puoiv. 4c 08 vvQis 
vvyycvovoe 1j xoxíc viv coavrüc elGyvvqv «yvosi, oc &mO vOv Àoyov 
5, *- ^ — 
cvr5e jéyysvow, qa Óvveuévm vsÀeuOoon vOv apsvouerov Tqv Tt- 
Àetoootv. 


Iloóov piv ydg Ort zig &vOgcog ménAacrot 0 dp, 3E obmeo 
dS apes vioí v& x«i 9vyerégsg, iv vij e'gyr] Ó£ vi] xocuozxottec nti 
TO '!£xorocrOv Prog voU J4Ódu, msi iÀecom, ?moxrévveron Ba, 
Gc évàv vzug£oc "nn mÀcio ilocco. Mitra roUtov r0v mzoOrOv C7U0- 


5. axó desideratur in ed. Pelavii Co- 2. Recle viluperavit Gataherus Adverss. 
lon. repet. Misc. Posth. p. 799.  Pelavium, qui ot 

Cap. XXII. — f. xol cb - - uera- 6 octouot pro Oct Ostouok scribendum 
Q£oct mea est emendalio. In libris legi- esse, e! 8E particulam pos! Gvwédv) in- 
lur x9X &u ix - - t.eraépetv. Pe- ducendam sialuisset, recleque esl sic in- 
tavius putabat scribendum xod ux cay trerprelatus: Ergo saepenumero cum ter- 
E V.erapépety &lg t. ét. (0110V, xOGloU- rae motus existant, — contigit vero 


TOG TOUS C. Y- quandoque ut et per annum integrum 


439 
id minus ferre debemus, cum ab molestissimo illo Manichaeo deum 
universorum dominum appeti maledictis audiemus? Etenim cum a 
deo pro infinita sua misericordia ac bonitate imbres e coelo mittun- 
tur, maledicus iste non veretur a deo imbres illos esse negare, sed 
ex Principum asserit profluvio manasse. 

Quod ad reliqua pertinet, quis in his commemorandis risum te- 
neat, eum Philistionis mimi ridiculis illius nugis magis esse serii 
videantur? Primum enim nescio quem Daiulum esse fingit, qui ter- 
ram omnem suis humeris sustenlet, ac trigesimo quoque anno, la- 
borante altero humero, onus in alterum transferat, unde terrae mo- 
tus existant. Quod si verum esset, nalurale 1d omnino foret mini- 
meque divinum. Sed praestigiarum artificem salvaloris sententiae 
condemnant, velut cum ait, Estote bonz, sicut pater vester. coelestis, Matth.5, 45, 
quoniam oriri faeit solem suum super iustos et intustos , et. pluit super 
malos et bonos. em: Erunt terrae motus per loca, et fames, et m 13, 8. 
pestilentia. Quod si naturaliter atque usitato more terrae motus ac- Matth.24, 7. 
eidere dicantur, cum saepissime variis in locis terra quatiatur, adeo 
ut nonnunquam tolo anno singulisque noctibus concuti videatur, 
utrumnam baiulus ille saueiatis humeris laboris impatiens continuam 
hanc agitaüonem efficere dicendus est? Quis tantam stoliditatem 
sustineat? Quid autem aliud quod probabile videretur non ausus 
est asserere? Docet enim inter cetera, animas, quae falsi sui 
dogmatis scientia perfusae sunt, ad lunarem orbem evehi, cum lu- 
cida sit animae natura. Quam ob caussam, inquit, plena est alias 
luna, alias luce privatur, quod eam animae repleant quae infidelita- 
ls illius cognitione praeditae ex hae vila discesserint. Deinde ab 
luna tanquam minore navigio easdem exonerari putat, et inlra so- 
lem recipi, atque in aevum beatorum exponi. Enimvero obcaecata 
semper malitia pudorem suum ignominiamque non sentit, adeoque 
ipsis suis verbis convincitur, cum mendacia sua probabilem aliquam 
ad rationem exitumque perducere nequeat. 

In primis enim unus homo formatus est Adamus, a quo utrius- 
que sexus liberi propagati sunt. Tum sub mundi initium, anno eir- 
citer Adami centesimo, Abel interfectus est, annos natus fere tri- 
Post hune, qui primus omnibus occisus est, primus parens 


PANARII LIB. IT. TOM. II. HAER, LXVI. 


Cap. 
XXII. 


Cap. 
XXIII, 


ginta. 


In libris enim legitur zig ców 
Celerum ef. infra 


stulante. 


singulis noctibus terra saepe concussa 
[23 
TjAtoy OE Tapa. 


fuerit, — num, inquam, toties baculo 


vestro humeris sauciatis, cum doloris 
taedium ferre nequeat, motum ciet 
istiusmodi ? 

3. apa codd. mss. da, punclo an- 
leposito, edii. 

4. Allerum hoc 1jAxov reslilui sensu po- 


cap. 26. 

Cap. XXIII. — 
omnibus libris. 

2. amxoxtéyyexat codd. mss. 
vexat. editi. 


1. £xacxov exiat in 


? 
a moxceL- 


Keo. x9. 


pag. 641. 


440 SANCTI EPIPHANII 


^ — d ? r ^ 

«ravO£vra relevrg ini vij yug 0 4p 0 noaminkadzac 0r àv 3 zX, 
ro) «iov xot Tijg cslxvxgo «ol vQv cotToov &70 rtréoTqc "uéoae v 
ovgavd quippiam 440i wnGOtvrov. Tí ovv cito pene € OUTOGC; 
'Ouoloyi1couev zov vijg &voleg cov &Aeyyov; llàg y&o 940 varo ivva- 

, , »" , LA € Jj , ^ , 
xóGi« TrQuozovro &vm yevécOoL evev ToU qgOivew osMqvmv, xoi zÀn9ev; 
Iloíov Toívvv wpvyGv rtÀsvtQGaGGv ivemipmAoro v cskqwvu xoi imiq- 
goUro; Aye. "AA spyvosi Mowiyotog Ott &iol Gvverol ov Aoyoig apev- 
0éci meiO Ouzvor, dÀÀa &AqOscrevoig dmo0tíieow. —Eiva 0i ÓQuev Ori 
ovrog f£orw Omto ovx tort, uj) yévorro , Xol ez0 TOV )Uyvyàv rÀv 
idis ytuttevou xigovuéva 0 cehijvi, zig ÉTL SunE NE Qu 
roigUTy vzOO9cGio; Ei ydg ovÓslg utto vov ev vexotüexdvy ipégav 
ráe Gshqvme Mawiyaiov ivsievra, GÀÀd mgodsouío qv Goicuévm foc 
zmevrsxoi0txaTNc vig GtÀqvge voUc Mowiyotovg ezoOvQozciv, eva Oi 
mevtexoiürxoTQv wuQxév veÀevrüv, foc dmorcÓT O Ti|g GtÀ5vme qogroc, 
lvo Golnrot zcaÀw. emo veopmvíag yopuoUv, ziÜavov &go qv v0 apeÜoua 

- DAS w M A 23.7 9 LUE ' € UI 
vOv cUrQv.  INóv 0& xot c&miQevov: xo9 1quégav yoQ vtÀtvTOGL, xcL 

Vpec H mL 5 m NAME, 3 , 1 , 
rà ogiouéve Grovysio ix Oto vov iOiov éniovovro, Ópgouov. Kot za- 

5 , e A m M , - , , , 

àv 09 GroO16troL O 7ttQL TOV apvyQv £v vi) Gelovn ytvouevoc yogoc. 


Kol vwég uiv evrQv zoÀw fovAovroi xard émivoiev movovoyíag, 
!oncol, ziv Mar£go vàv 0Aov ovyyogncacov Óvvauuv (oiov & ovgavoo 
xortlOsiv sig vo xA&yoi 2vàv IAoyóvrov, xol czocviQcot cm cvrOv 
ijv 9 sVÀqgav * Gvo9v Óvvojuv.  BovAevor yag Aéyzw Oct 9 zolcuícacot 
of "Agyol xci "E£fovoio: vOv 9:0v vOv (vro, xoi ueydÀmv xoi cxord- 
Aqmrov xomoxívoi ze cUroU ÓUvajuv, Qv xol wpvyrv ovouéts. — Kol 
c vác zoÀMje rovrov cromíeg.  ll&g yoQ comotousvog xe Biogogov- 
usvog vzopéffwmxsv. Ei voivvv ai doyol cz0 vig 9zavomieg xarcv- 
veGrtUGoaGo: vOv cyoO0v Qrov Óvvoauuv mag ovroU dmícmacav ? iGyv- 
górtQo, wbron Unio ixeivov ÉGovroi. "Excivog Óà vovroig TO mQürov 
Uzoqcg1cec tigeU91g oU Ova, cag cvrGv dgsiéc8n, vijo v cvrOU 
dgqozecuévqv Ouvouw, sir ovv movonA(av, o ib doyüe dvrcyciv 
zoóg ToUc zoÀsuiovg qu ÓsÓvvmuéfvog. Kol Glo, ti Ói xaí mort 
zaÀw dv víwm ysvóusvog dgéAqvo, loycoc nerd vv Ov ivavvieg vic 
dz evrov dgnozocuévqv Óvvoaguv, Tijc TOU xoxo) Qífqe Tt xol doyic 
dvdoyov Evi émiusvoUoqg xoi zavrtÀàg p OÓvvouévgg dvoiptOivat, 


3. x. mendose extat in ed. Petavii Colon. communicatam. Nisi forte genitivus xàv 


4. xol xxtoSéycoy. non habel cod. Rhe- — üpyóvcow pendet a verbo xAéQat, ila ut 


dig. structum sit ad analogiam verbi a«aotosi- 
5. éóóvoto cod. Rhedig. c3ot cum genelivo personae. 
Car. XXIV. — 1. Repono qao. 3. eUvqgaw codd. mss. cma editi. 


2. Intell. vim suam a se Principibus cüwjgaoty volebat Petavius. At perperam 


PANARII LIB. II. TOM. If. HAER, LXVI. 441 


Adamus in terra moritur anno nongentesimo trigesimo, cum iam sol 
et luna, stellaeque ceterae quarto die in coelo defixa produelaque 
fuissent. Quid igitur, mi homo! dicturi sumus? Nonne tandem 
convietam esse stoliditatem tuam fatebimur?  Fierine enim potuit 
lolis ut nongentis ac triginla annis nec impleretur luna, neque de- 
cresceret? | Quibusnam autem animis pos! mortem referta esse luna 
ut impleretur potuit? die sodes. Nimirum hoc Manichaeus ignora- 
bat, esse prudentes aliquos qui non inanibus mendaciis, sed certis- 
simis demonstrationibus adducantur ut eredant. Verum demus ita 
sese rem habere, quod tamen longe aliter se habet, ae Manichaeo- 
rum animis onerari complerique lunam, qui tandem istiusmodi dogma 
consiste? Nam si Manichaeorum nullus a decimo quinto lunae die 
moreretur, sed praefinitum illud esset spatium, ut ad lunae decimum 
quintum diem Manichaei ex hac vita discederent, post hunc diem 
nemo amplius obiret, donec lunae onus esset expositum nova, ut 
onerari rursus inciperet, nonnihil ut in mendacio probabilitatis in- 
esset. Nune autem plane est istud absurdum; singulis enim diebus 
occidunt, et quae a deo constitula sunt elementa cursum suum te- 
nent. Quare animarum onus illud in lunam impositum minime con- 
sistel. 

Ceterum inter illos nonnulli sunt qui vafrum quiddam excogita- Cap. 
runt, universorum videlicet Matrem, quae vim suam communicavit, **1V- 
e coelo descendisse, ut eam ipsam vim Principibus furto auferat, ac 
surripiat, quam e coelo transfusam acceperant. n quo illud sibi 
volunt, Principatus ae Potestates bello contra deum vivum suscepto, 
magnam ab eo rapuisse vim, quae comprehendi nullo modo possit, 
quae quidem anima nominatur. O absurdissimam falsitatem! — Ete- 
nim cuicumque per vim aliquid ae violentiam eripitur, inferior est. 
Quare si principatus illi bonum deum armis expugnaverint, viriui- 
que ab eo partem avulserint, fortiores ipso illos esse necesse est. 
lile porro ubi primum illis cessit, ereptam ab iis vim suam recupe- 
rare non polest, sive armaturam dicere malis, cum resistere hosti- 
bus inilio nequiverit. Praeterea licet aliquando victoriam consequa- 
tur, ae debellaus adversariis ereptam illam vim suam obtinere possit, 
cum mali radix ac priucipium prineipil alterius expers adhuc maneat, 


hoc. Debuit adverlissePetavius eam Alexan-  idioms p. 72. 


drinae dialecti formam tertiae plur. per- 4. 8Uvapuy &veSey cod. Rhedig. 


fecti Epiphanio praeter vulgarem usitatam , ! 
esse. Sic infra cap. 83. et haer. 65, 1. 9. moAepyougat cod. Rhedig. 


habes dmeXqgow; haer. 67, 8. eko9ay ; 6. De armatura ipsius recte vertit Cor- 
el haer. 69, 21. c(pqxav. — Cf. Winer narius. Cf. seqq. et cap. 29. 
Gramm. des Neutestament. Sprach- 1. teyvpeivepat ed. Pelav. , uti solet. 


pag. 642. 


Keo. xc. 


442 SANCTI EPIPHANII 


3 , , ^ 
cvOig mov xoTiGyvGtL imiGTQaTcUGuGa fovri) mtQiGGOTÍonv Üvvauv, 
? - ^ - E] mw b 
aol vqv zcÀw 9 ovr09 AugpOsicav ix voU cyaO00 9 9:00 Üvvojwv, xor 
, , - 
rwv& Óvvocrslav éíiyuGoGa mw Gqowguots, xoi foro, às xor 
, , 
IO gyrov T0 xaxov cvOioruusvov, xol uuüfmors Éyov vwv xercAtww, 
, c 
elg 10 Üqvexig domotov ve xoi eomotousvov. Ei Ób oi ÀíÉeiav of dg 
, , , , A 1 , , e »' 1 
qoévag DrDAouuévot emorQOétvrtg xata swdvra TQozOV Ovi, iav TqV 
? € - 20739 ? - 
movonziiav o eyo90c Ot0c roU uígovg voU «x cvroU dgaegnayévroc 
A Í dg 2 9 )G , ' , 1 Hi ' 2: cL - ; , 
4oig9g lliievOsguGy, rOrt rdg coyec xci rcg iovciog Tijg ivavríag 
Óvvcusog doovicsie xoi iEooO99svosue. Kol si Fr, Éórou voUro, xal 
? c ? A A 34 , Ll 
t| 0Àoc cqevícsu 0 cyoO0g Ot0c xol i£oloOorvGti, éiEímtosv 0 ToU 
, , Ào c , i] * àl A ? 99 82 , , 
cyvorov Àoyoc, 0 qgeGxov ur stva, Ocxotov zov cyaOov, uà iv uoí- 
' ec , , , ' 

GcL XoTuXoivetv vOv cuegrevovra, urs Becavoig swa zapgoOidovro, 
, , , ' ei * , " 1 F] , 
uite xrtbvovra. Ef ycg 0Àog vov OicoÀov, tirovv vuv cvrwxtiuévqv 
3. Uy 2 , Oe - - 19 ? * T X 
dvígysiav, ogavíca, vs xol ifoÀoOgtUGo: zeigüror, !?3] xov avtov 
21 NX. » 5 ' e c - - , , "^ 15:7 E M ^ 
ovxírL &GraL cyoO06, c)g 0 evroU ztegiéyet Aoyoc, v] 13 0vi e yaO0c Qv, 

, € n 
TO 7zt0v4oOv cvoAiGxsi, xoi foror ovTOG O zOL,GGG TOV OUQuvVOV XOl TUV 
- , c A. 25) ? ? L CO nV , Y ' ^ M 
yüv *vgioc, cc xol &orwv iv cÀmOtig, O0 £xwGro cm00100vg xor Tc 
LI , - n 3 c .| , , 4 - , , , 
Zoye evroU, O0 Óv vztgpoAwv eyoQ0Tqr0g vQ cyaO90 xexunxovt àv eya- 
, , A ? M] A - i] - , M , 
Oorqt, zooéyov rO &yoOOv, xoi rÀ và qoUÀe Ótügexoti vO Üixoiov 
, , LI , , , , E ec , " , 
czovéucv. Kei mavroyoOcv iieiqAtyxvo, ovroU 0 Ààoyoc, vxogOcíocv 
? A 
xcp0(og cvOgozGv sig va &vavría. 


- e , [u - 

Kar AéEw 0$ xoaO:Egc vzxoroto couorrOvroc v0 cUTOU goovque, 
? A - ? , M ? S , 2 - A 913 
dz0O vOv AoysÀéov mgOc evtOv memgeyuotevuívov iv vij mg0g cvrOv 
wvrioylo, cg evrog czxcAvys Tuofov, sig vOv avro? uodqcro 
dyriÀoyle, og evrog cztexcÀviy ofov, sig vOv ovro? ucoOwqrÓv, 

T , ? , w 
zxtQi ov &vo émsuvicOmv. "EzntgoTwuoavrov voívvv tQv zteQl A AoyéAoov 

, - - 
TOv émíGxozov xol Meoxshiov TvgBove ztgi vis roU Mawry Oi0ocxza- 
Aiac 0 Toofov &mexoivoro Àéyov & viva ix vo0 fifAiov magsOéumv. 
, 

Koi Éoww voÀt. 


APXH TON TOY MANENTOZ AOGEON AOLMATON. 

Ei vqv vo) Mavy nióvw 9éAsve uoOciv, moo. iuo) exovGart Gvv- 

, € , , ' , , , - 3.97 er 
róuGgc. Ovroc Óvo oéfei Ocove eysvvijtove, evrogvtic, ciüiovc, &v« 
T £vi dvrwxeluevov, xol vov uiv dya80v, vOv Ob zovngov sicnysivou, 
- - - , - 1 
qe và £vi Ovoue Gfuevoc, xol tà £tégo Gxoroc. Kol vob uiv poroc 
3 - , A ^ A 
sivet uégog vijv dv dvOgoizorg wpvyrv, vo) Óà oxorovg v0 GOuo xoi ro 
&. Forlasse o)rrfjc. Interim coniungo 11. Suspicor éxrmoson. Nisi malis 
qutoU genilivum cum genilivis éx coU  relento SevSepuio mulare TG Tavo- 
aYyozo0 Seo) Auc c dy. 3eóg t uépog 16 dX QU- 


9. 8ovouty Seo. cod. Rhedig. toU dcs LU mec xatpi cell. 
10. avxov codd. mss. el ed. princ. 12. 7| xav auTOv ulerque codd. mss. 


PANARII LIB. II. TOM. If. HAER. LXVI. 443 


neque penitus extingui possil, polerit rursus novis ac maioribus co- 
piis conflatis vincere, vimque illam a meliore deo receptam auferre 
denuo; ex quo sequitur malum illius opinione resistere perpeluo, 
neque comprehendi unquam alque in potestatem posse redigi, sic ut 
assidue diripiat, ac vicissim diripialur. — Quod si istud vesani homi- 
nes summisque erroribus excaecati dixerint, posteaquam bonus deus 
particulae illius, quae sibi erepta fuerat, armaturam sibi aliquando 
vindicaverit, tunc principatus ac poleslates contrariae factionis in- 
ternecione deleturum esse, hoc inqüam si dixerint, si omnino ex- 
tinguere ac perdere bonum deum asseruerint, nullus alteri imposto- 
ris illius esse decreto locus poterit, quo docet bonum illum deum 
iustum non esse, neque delinquentem ullo iudicio damnare, neque 
tormentis subiicere, nec occidere. Nam si diabolum, aut quaecum- 
que demum est opposita illa vis, e medio tollere ae profligare cona- 
lur, aut ex eius senlenlia bonus esse desinet, ut in illius oratione 
positum est, aut si nihilominus bonus est, malum insuper exünguet, 
proindeque idem ipse erit coeli ac terrae conditor dominus, ut est 
revera, qui unicuique pro operum suorum ralione praemia constitui, 
qui pro eximia bonitate ei qui bonus est, et in exercenda bonitate 
laborarit, perinde bonum rependit, ei vero qui mala commiserit, 
quod iustum est reddit, — Ex quibus omnibus Manichaei oratio refel- 
litur, quae ad contrariam doctrinam depravatos hominum animos 
abducit. 

Sed nunc illius dogma ad verbum, uti consentaneum est, ad- 
scribam, ex Archelai opere quod adversus eundem illum edidit, ex 
iis quae a T'yrbone discipulo illius acceperat, de quo mentionem ante 
fecimus. Nam cum Archelaus episcopus et Marcellus de Manis do- 
gmalibus Tyrbonem interrogassent, haec ille ipsa respondit quae 
nos ex eo libro descripsimus. Suntque eiusmodi. 


MANICHAEI IMPIA DOGMATA. 


Si Manichaei fidem cognoscere velitis, a me breviter exposi- 
lam audite. — Hic igitur deos geminos colit, ingenilos, a semet exi- 
stentes, sempilernos invicemque contrarios. Quorum alterum bo- 
num, malum alterum definit, atque uni lucis nomen imponit, tene- 
brarum alteri. — Ad lucis partes hominis animam perlinere pulat, 


&| xaT aoutow ed. princ. xax autów, essel corrigendum.  Parliculam Ott pro 
deleta particula *; , ed. Pelav. &ce parlicipio adslruxit. Epiphanius iam 

14. 3] oct libri praebent omnes.  Peta- supra haer. ó4, 7l. Ott toig Ux QUto0 
vius coni. Y, £x. Mallem 1, &xe, si quid éoxovóaouévots at pxeoSévreq. 


Cap. 
XXV. 


pag. 643. 


Keo. xs". 


444 SANCTI EPIPHANII 


- r? v , 
vye vàng Óqpiovoynuc. 
À , , M , ? 14 i] n) , 20 - ó , 

&yg& yeyovévot vOv vgoztov, ezcixotov vovg Óvo vQ0s vO ztegonsiyuati, 


Mi&w 0i, Qoi Gvyxgaciv, rovrov. ! rovrov 


- , , 
? xoguzo Óvo DaciAsig cvrivoyouevor zog cÀMAove, Ovreg 3 dm. dg- 
PNE ' 3,22, A J QA 3 »w 2! y ' , 
; TOGL 
ye éy89ol, xoi dvd uígog £xcGrov va iOvt Éjovrog* xoto 0$ cvorociw 
M - r ? b , - 
r0 GxOrOG émtlOOv ix vOv Ogícv cvroU zgocsueynoaro rQ pori. lvov- 
M1 A 5 ^ , M , , w € ? " 
r& 0i r0v &yoO0v zeréga TO GxOTOg Ív vj yi) eUrTOU émiÜtÓqumxoc, 
? L7 , - EU 
4^ zooBcAlsw. dE ovo Óvvojuv Acyouéviv Mmrégo vig Zoe, xoi v- 
- ' - 
vqv 9? nsoieBAgnévor vOv mgdrov &vOgczov vc mévre ovorysio: sicl óc 
" - ei - $0 1 "T ; , e H 
&vsuoc, qGc, vócg, z09, xoi VÀgy. Kol ruÜro ivÓvocusvov Qe mpg 
A E , - E 
xorcGxtvQv zoÀíuov, worckOciv xovo, xol moswiGu, TO GxOTti oÍ OP 
E , E - 2 € 
TOU GxOrOvc Goyovrec cvriTOÀeuoUvveg evt £goyov ix vrjg zcavonáiog 
L2 c ^ - - e L2 
evrov, O0 ioviwv qp wvyy.  Tovs Oswog é0AÁBy éxsi novo 0 ztoQrog Qv- 
p M L7 A e 
Ooo70c Uz0 ToU Gxórovc: xol si ur tUtouévov signxovssv 0 mero, 
Y 2 , nma p L € p. ? - , 
x«l ezéortiev évígav Ovvouuw 7oopinOsicav vz evroU, Atyouévqv 
^ - M] - 
Zdàv Ilvsüue, xol si ux xevsÀOdv Ó£fÓcxsv evrQ Ocfugv, xol dvq- 
- e Lu 
veyxtv ix ToU GxOTOvG, TwdÀo, Gv O moGQrog cvÜQcmog xertjOusvog 
p 3: - 
éxivOUvevosv.. "Exvore ovv xatéAevys «ovo vv spvysv. Kol Ów voUro 
^ A , -J - 
Mavvyjoioi ààv Gvvovrqoociw cAAjAow, Ós&uoc 0100eciw £evroic cqusiov 
, r , A , ? - 
qeouv, cc cz0 Gxorovo GoOéfvrec. "Ev yoQ vG Guovti moGog vdg oi- 
oéceig slvat 9 Aéysi. — Tóve. Zàv zvsÜua ÉxriGe vOv xocuov, xol ovo 
7 pooécav frígeg vgsic Óvvoqsig xorskO0v avmveyxs voUG Aoyovrac, 
xol 8 iorsQécGsv iv và ovsoeouort, 90 iovw cvrOv GQuo v cgaipo. 


Tóvs zcÀww v0 Zàv mxveUuo ÉxviGs voUG qoovioec, & iori Tic 
Kot 
zGÀw fxrics vwv yv 2sig sióm Oxvo. 'O óià Q2uogopog nero Bocra- 


apvysje Ashweve, xol ovrog émoígos !rO orsgéouo wvxAsUGoL. 


Cap. XXV. — 1. coUxov, quod abest 
a libris, revocavit ex praecedente xoUtQv 


pres igitur legit Zyovcec. — Verba xol dv 
. , . 
MÉooc Exaotou va tótx Eyovrog interpre- 


Galaherus l. l. p. 800. Libri simpliciter 
habent coót«w. Acla Archelai videntur 
solum «xo)toy agnoscere. Habent enim 
Permixtionem vel coniunctionem hoc 
modo dicit effectam ; unde Zacagnius 
in annol. censuit in Epiphanii loco cvY- 
xpaoty tOUTow AÉyet y. t. t. eSse repo- 
nendum. — Facile aulem animadverlil. qui 
Latina illa Acta cum Graeco originali 
confert, non admodum diligenter et accu- 
rale ea esse conversa. 

2. Acla Archelai: Quemadmodum si 
duo reges sint adversum se pugnantes, 
qui ab initio feerint inimici, habentes 
singuli suas portioues, acciderit autem 
ut tenebrae progredientes ceit.  Inter- 


lare ut sua pro se quisque teneret, 
Eodem modo usurpatum av& yu.époc infra 
cap. 60. rdc 8E £oovrat oi O90 érl t0 
aUt0, dwà MÉpoc Exuctoc xexrv)Évoc; 

3. àmopytfjs libri, ui solent. ltem in 
seqq. avouepoz. 

4. mpocQdAAetw cod. uterque et ed. 
princ. 

5. meorBeQXnxévat correxi ex Actis 
Archelai p. 10., ubi legilur admodum 
perverse qua virtute circumdedit primum 
hominem quae sunt quinque elementa, 
id est cell. In Epiphanii libris vulgo ex- 
lat xpoeXrxévat, quae caussa erat cur 
Petavius aliquid ante xà xévxe deesse pu- 
taret. 


445 


Horum vero per- 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 


tenebris vero corpus ac materiae opificium tribuit. 
mistionem ac temperationem hunc in modum accidisse dieit, ac duo- 
rum regum exemplo declarat, qui iam dudum inimici mutuo sibi bel- 
lum inferunt, ita ut uterque privatim sua possideat. lta tenebras, 
ait, collectis viribus, finibus suis egressas incursionem fecisse ac 
eum luce dimicasse. Cum autem Bonus Pater tenebras in terra sua 
versari cognosceret, vim a se ipso quandam edidisse, quae Vitae 
Mater appellata sit. Ab hac primum hominem productum, nec non 
et elementa quinque, ventum, lucem, aquam, ignem, materiam. 
Haec cum velut ad bellicum apparatum induisset, in inferiora de- 
lapsum cum tenebris pugnasse.  T'enebrarum vero principes, qui 
cum ea decertabant, ex illius armatura, quam animam esse dicit, 
nonnihil adedisse. Quo quidem tempore primum hominem in in- 
ferioribus his locis a tenebris magnopere esse vexatum. — Quod nisi 
orantem Pater exaudisset, atque alteram a se productam vim in sub- 
sidium misisset, quae Vivus Spiritus diceretur, ac nisi descendens 
dexteram ei porrexisset atque e tenebris eduxisset, iamdudum pri- 
mum illum hominem detentum periculum ingens aditurum fuisse. Ab 
eo igitur tempore animam in inferiori hac sede reliquit. Quae caussa 
est cur Manichaei, quoties invicem occurrunt, huius rei siguifican- 
dae gratia mutuo sibi dexteras porrigant, tanquam a tenebris erepti. 
Ümnes enim sectas versari in tenebris asserit. "l'unc Vivum illum 
Spiritum mundum condidisse, ac tres alias virtutes ferentem et de- 
lapsum Principes extulisse sursum, et in firmamento stabiliisse, quod 
ipsorum corpus est, sive globus. 

Tum vero praeterea eodem a Spirita. luminaria creata, quae 
sunt animae reliquiae, itaque ab illo perfecta ut firmamentum cir- 
cumacla pereurrerent. fiursum vero terram octupliei specie fabri- 


que loco reponendum éoxajoQoty esse 
censuil. Suadent vero retineri vulgarem 
scripluram loci comparati cap. 45., ubi 
ilerum occurrit écxasoocev &y tà oce- 


6. Acia Archelai p. 11. in tenebris 
enim omnes haereses esse dicunt (cod. 
Bobiensis dicitur). 

7. Hac verbi formatione, quae Alexan- 


drina esl, solet uti Epiphanius. Sic haer. 
69, 50. oU vio. &gópsoe capxa : haer. 
69, 52. capxa éQópsos, el £pópece Yao 
16 cp: haer. 02, 5. cua un Qopé- 
cav: ibid. cap. 6. cy p qopécavroc. 
p wiADLo. wt Corinth. 15, 49. du 
Cangii Gloss. ad. Scrippt. M. et I. Aet. s. 
vv. Ooociy, Ocoeuax, Gopsota, p. 1699 
sq. 

8. Acta Archelai l. l. habent, et cruci- 
hxit eos in firmamento, quod est eius 
corpus sphaera. Qua auctoritate motus 
Zacagnius, cum videret infra. cap. 277., 
cap. 32., cap. 49. ab ipso Epiphanio dici 
ctovptsTyat voUc " Apyovtac, hoc quo- 


pecipatt, el xpocéxmie T6 OravpQ at- 
que &y và ovepecuat xemijySat. — Cete- 
rum res fere eodem recurrit. 

9. An ov &ott? Quamquam etiam 
Acia Archelai (uentur vulgarem scriptu- 
ram, el infra cap. 48. ilerum occurrit 
xo. dotcocagey £v tà ctepsgpatt, O 
éctty A 1j coatpx. Male Vet. In- 
lerpres auxoU pro autQvy, quam scriptu- 
ram confirmat locus cap. 43. 

Car. XXVI. — 1. xo om. ed. Peítav. 
Colon. repet. 

2. gioi 8E (vel à€)) oxtQà Zacagnius 
putat Vet. Interpreiem legisse cum inler- 
prelaretur et sunt octo. 


paz. 641. 


Keo. xc. 


446 


M , b 
(e, xal émav xou Dacrctov, Toéusu, xal cewGuoU olriog 3 yíverot 


SANCTI EPIPHANII 


4 1 ' [y , , , er M [A ? UN TONER : 
TL 0 Q c TOV Qoiouevov XoLQOV. Tovrov €veZo TOV ULOV CUTOU Q7L60T€Ll- 
e o3 9 L T$ EL] , m— , , A L - - * ? 
Aev 0 &yoaOog llovuo x vOv xoÀmov sic vqv xogÜiav vc Jus, «ev sic 
' , , , ri , - ' , 
T( rGvTQG XeTOTOTO ufgn, Org cUrQ Tqv zgocgqxovoov ? émwiutav 
69. 


: 
tig vOv frsgov oov. 


Kol 0ccxig Gv GtwopOg yívqroi, s] voéuti xcpuvov, 3] evrip£oz 
Tórs roívvv xoi q YÀy &q' favrtüg t4: vd 
purd, x«l GvÀouévov e)rQv c&zO Twov oyovrOv, éxcÀscs mavrag 
ToU TOV AoyOvrtov zooríGrovg, x«l fAefev dz ovrQv &vd uiav Óv- 
vega , xal xortGxcvuGE TOv ovÜgomov, vOv xord vqv (Ófav roU zQO- 
6 4vvn dozi 
Te Gvyxoecsog 7 vzoOscic. "Ovs OE siücv 0 IIoavrjo 0 &àv 9Auou£vqv 


5 , ze) 3» ' ' 2 91 feu 
TOv &vOgoztov ixtvov, xol £Ómcs rmv wvyyv iv avrQ. 


1] i , w , » *A 1 , , » a 
Tav "vynv év vr GOguoTL, tVOTÀCyyvOG Qv xcL cÀe5uov, &ztuWs TOV 
M ' , 
Zio yog vravrqv 
Kol d8ov 
r DAI , e A ? 2 , FJ 3j: , €- 
0 víOog uertoynperiGEv &foavrOv sig &vOgozov :i0oc, xol égaívero Toig 


A ? ^ 1 ? w - 
viov «vro? TOv qyezwwuévov elg cc rmQoiov vie apvyitje. 
[L] , ' - 2 ? 
viv zQ0goGiv xol vqv ToU $)uogogov czéortiÀev eUtOv. 


? , c » A ^ ?, 
cvOgco7oic 0g &vOgozoc, wr cv cvOgozoc, xei of «vOgomor vm- 
M] - * - 
Amuavov eoz0v ycycevvicOot. "EÀ9Gv ovv zoiwiroi vqv  Ónpiovoyiav 
' - - 

zo0g GornQoiev vÀv Qvydv, xol wyyoviv Gvvsorugooro Zyovcav ÓoOtxo 
, [y (-. A - n Ee 

xc«0ovg, rg vxo Tüc GQaígeg oroegouévi evipdrzo, roy. Ovucxoóvrov 
jd , M , 2 c , ' - ? ^ ' 

vog Qpvyac. Koi ravroig * 0 uéyac qooryo voic cxvic, Àaov, xocda- 

oífet xol piro0iÓcGL. vij GEÀqvm, xal ovrog mÀQgoUrat Tij GÀqvme O 

[s 5 er. D - 

Ólcxog, O0 ztoQ 1juiv ztQgoccayogevousvog: zÀoic ydg, ajrot zogOueio, 
3 , Y , 3 5 94 u^ , 

tivo, AÉysu vovg Óvo goorioeg. Eire fav yspwcOn s ccÀqvQ, uera- 

, ? , e ? , —- - , 

zmogOusosi eig czÀLOTQv, xol ovrog c7t0x9OUVOLV 7OitiTOL TOU yOMOU 

3! , 8 K A cer À €- 1 - ' , , - 

él govvouévq. cL ovro zÀngoi r0 zogQOgeiov, xai zcv c7:0y0pu00 

dviutouévov Uzó rQv xcÓcov vv pvyóv, «yotc ov zo i0rov avrov u£- 

goc GQGti Tác 9wvync: t5e ydg voU cyoaOo0 llorgóg ovcíeg zücav 

yvynv xei zv xivovusvov Caov uevé£ysw Aye. — T'üc ovv Gthqvge u- 

ra0idovG9e vOv yOuov vGv qvyGv roig 4iàci voU Ilorgog, '9 zagaué£- 

vovouv év vQ GrUÀo Tijg Ü0fne, Og «oitiva, M cro 0 véÀsiog. 'O à? 

Sri [3 , HIR A ? a. P - - , 

c1)9 ovrog GrvÀoc icri gor0c, émtiür) yéuer apvyv vàv xodugiSoutevov. 
c; Cheese c 9) 3I e ' , 

AvUrQ ioriv 1 airim Ov mg ob wpvyoi Gotovron. 

Ilag- 


Oévog vig oooia xexocuqutvg, niOavi) ncvv cvidv inuyugsi rove AA9- 


e - 2 € ' ? , 
H ài ro) ézoOovsv rovg cvOgomovg éco: molt aUrw. 


- . € - , 
yovrag tovg iv td GrtQéo)uar, UmO v0U Züvrog mvtUuarog uvtvtyOtv- 


3. qOeoSa. mendose in ed. Pelav. ms. uterque. értSuptov. editi, mendose; 


Colon. repet. 

j. Cum his pugnare videntur quae su- 
pra enarravit cap. 22., Omophorum tri- 
gesimo quoque anno, cum humero altero 
laborel , onere in allerum iranslato ciere 
terrae molus. 

9. érxcptoy. (uli coniecit Pelav.) cod. 


quo illum, ut par erat, coerceret ha- 
bent Acla Archelai. 

6. Verba haec AUütr - - uxó3zctc non 
agnoscunt Acía Archelai, quam ob rem 
Zacagnius ea de suo forlasse addidisse 
Epiphanium suspicatus est. 

7. Haec non accurale congruunt cum 


44'7 


easse. At Baiulum infra sustinere, faligatumque tremere, ac ter- 
rae molum praeter constitutum tempus efficere. Ob id bonus, in- 
quit, Pater filium e.sinu suo in terrae penetralia atque intimas eius 
parles allegavit, ut illius consentaneo desiderio satisfaceret, el quo- 
ties terra movet, vel ille laborans tremit, vel onus in alterum hu- 
merum transfert. Per idem tempus materia slirpes ex sese pro- 
creavil; quas cum nonnulli Principes diriperent, convocatis illa Prin- 
cipum primoribus, unam ab singulis virlutem accepit, hominemque 
condidit ad. primi illius hominis exemplar, eui et animam illigavit. 
Eiusmodi commixtionis est ratio. Sed vivus Pater, quod animam 
in corpore affliclam cerneret, ut est misericors ac benignus, caris- 
simum sibi filium ad illius recuperandam salutem emisit. Hanc enim 
ob caussam, simul et Baiuli gratia misisse dicitur. — Igitur filius ad- 
veniens sese hominis in figuram converlit, atque hominis similis ho- 
minibus apparuit, licet lomo non esset; eundemque genitum esse 
hominis vulgo crediderunt. taque mox ut aecessit, opus quoddam 
ad animarum salutem molitus est, machinamque construxit, in qua 
cadi erant duodecim, quae globi cuiusdam agitatione conversa mor- 
luorum animas sursum evelit, qua magnum illud sidus radiis suis 
exceptas ac repurgalas in lunam transporlat. lta fit, ut huius orbis 
impleatur, qui discus a nobis vulgo dicitur. —Navigia quippe et pon- 
tones duo esse sidera illa censet.  OÓnusta vero luna ad subsolanum 
wransvehit. lta deposito onere levatur, ac rursum navigium com- 
plet, hine novis per eados eveclis animis iterum exoneralur, donec 
suam ac peculiarem animae partem eripiat. Etenim animam omnem, 
alque omne quod movelur animal, boni illius Patris naturae parü- 
ceps esse docet. Porro cum onus illud animarum ad Pairis Aeones 
luna transvexerit, manent eae in gloriae columna qui perfectus aér 
dieitur. Est autem. hie. aér lucis columna quaedam; quoniam ani- 
mabus quae purgantur est referta. Haee ipsa caussa est per quam 
salulem auimae consequantur. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 


Cur autem moriantur bomines caussam huiusmodi proponit. 
Virgo quaedam, inquit, formosa atque compla blanditiarumque plena 
Principes a Vivo Spiritu in firmamentum eductos ac cruci suffixos 


iis quae supra tradidit cap. 22. 

8. Acla Archelai habent et iterum re- 
pleri cymbam, qua interpretatione auctor 
eorum se xoi aoztc legisse significat. 

9. animarum habent Acta. Archelai. 

10. permanent illa in columna gio- 
riae habet Acta Arch. Videtur itaque xa- 
papéyoucty retulisse non ad animas, sed 


ad secula , sive Aeones. 

11. àvàip - - 6 8& ovüp ed. Petav. 
Colon. repel. vitiose. Quamquam etiam 
in Actis Archelai legitur quod vocatur Vir 


perfectus. Hic autem Vir est columna 
lucis. 

Car. XXVII. — — 1. Libri habent có 
dmoSayet. 


Cap. 
XXVII. 


Keg. x1. 


pag. 645. 


448 


vGc xoi orovooQévrag. 


SANCTI EPIPHANII 


, A] Lo P] , 3, 
Gowouévr 0& roig &goecu OwAsie evuoogoc, 
Toig 02 OwAs(oug veovíoc svziÓn]g xol imiOvuwrOc, xal oi uiv Agyovrec 

? — ^ 
ómorav iüccw ecvrw)v xrxoÀlozuGnévqv, olórgo)vrot TÀ gro, xoi 
A (7 ? M] EU b ^ € - 
wy) Óvvepevor evzojv xorolopsiv, Otwwvac qicyovrot v égorixQ 090, 
TOv voOv ifagmacüévreg. "Orav ovv vgsyovrov ovtQv «| zugOtvoc 
» , , n3; rn , , 1 , , 2? 
&gevrog y&évqvor, v0vrt O0 Zoyov o uéyog zoopoAÀs, vec vegélog é& av- 
- e? - b ? ^ 1 , 
TOU, OztG GxorÍG: rij Opyy &vroU vOv xOGpuov, xol ovroc, écv 9n 
, , P] n - ? - [d i] 2 [Ó ' E] - 
zt«vv, xoÜwumso GvOgozoc (Opiv cmoxomoUroi., 0 Ó& ?í0gog c)roU 
ec c En [- b b 
icri qj Booyx. Ouo? xoi 0 9 Osgicuoc "Agyov idv cviqOT vmo vic 
Ilag9évov, xcvoyís, Aouov ig! 0Àge Tc y5c, onog ^9 )oQ TOv 
0 ; X uov ig 0Ànue tij y9e, Omoc * Qavavoc rovc 
? A i] - b - 
cvOoozovc. TO yag Gp roUro xoGuoc xosizet z.o0g vOv uéyav x0- 
MX nc , c! 2! , / m2 
Guov, xot ob cvOgctoL ztevrec Qitoc Fyovoi «ero cvvüsOs(cag roig &vo. 
e 3 ES M Eo , Hi 
Ozórev ovv cvÀnO: vmo vie llegOévov, rovs 9 Ggysrot xOmTtiV TG 

- ? , e - - ^ 
Qítec vv evOgomov: xoi Orov xozGciw ob gífo, eUrQv, vórc coyerot 
? A 1 Mi 
Eav 08 vc 

6 , , Y J , 343. - 

&xe 9 v0vo GoÀsvon, GswGu0G ylyvevat ve xot éraxoAovOs, 
- 2 , 

vov uiv ToU $huogogov. 


? , - 
Aoiuoc yiveGO ot, xol oUroG cmo9viyexovow. &vo Tij ói- 
Gvyxwovpué- 


[i c - 
Avrq 15 eivía vo0 OQovezov. 


Eod 0i vuiv xol voUvo, móc usroyyitevot 1] spvyr, sig névrs co 
poro.  llgóvov xoOocoífevot uuxoov vi cz ovTEc, sire ueroyyiterot 
, 1 21,59 , 28. 291. 6127 , - T3 * A45: 
eig x»vvog, 1| tig xouajAov, 9) tic érégov Coov cou. —Eov 0& 1] vego- 
'"Eav óà Oe- 
Tac 03 wvyQc icri và OvOpore 
r&Uro* voUg, fvvoiw, qggovgoig, ivOvwucic, Aoywcuog. Of 0i 8e- 
ouGrol, OcoL OcpíCovoiww éoíxoGL. roig "Aoyovci voic &z &pyrge ovciw 


vevxvia )vy5, sig !xxsiepàv ?Gouoro usrogéosrot. 
oíceco svgsÜn, sig 9? uoyidAove. 


, 4 L1 , ri ?! , - ^w , ? , 
eic ^10 Gx0TOg, Ort Épayov éx vg voU mQgorOv cvOgoov zavo- 
, j| 5 ? , ? i] En , , 6 ?" , 
zog. Zio 9cveyxw evrove usveyyicO vor cic qyogvov, 91 sig qa- 
») - 
cXÀww, 3| tie xovOTv , v] sic Gréyvv, 2] eic Aogova, tva 8eouoO Oct xal 
- , - 
xomOGc. Kol sb vig zcv. dGO(et. Gorov, cvdyxy xol evvov Boo Tvot 
LÀ ? ' 
Gorov yevousvov: sb vig govevos, ogviOiov, ogvíOtov Écvov: si vig go- 
L2 b , 
VEUGEL UÜv, xol cUrOc uÜc foroi* cb vig mwOÀiv éoTl mAovoiog iv vovro 
- t - , ^ ? 1 
TO xO0Ou, xol idv iECAOm ix voU Gxqvouerog eUroU, ? c'veyxs] cvtOvV 
4 4 - 4 i 
- ET - ri - 94,4 - 
&le 7TO0U GO ueroyyrGO vor, (ere ztepvmtovoUvrvo oUTOV ÉziQUTTJGOL, 
Aou&óy verisimile esí Vel. Interpr. legisse 
Au&óv; in ulroque certe eorum quibus Za- 
cagnius usus esí codice famem legitur, 
pro quo edidit pestem. E 
- , " , 
5. tóte üpyqrat — - — vóxve &pymrat 
libri tam scripti quam edili. Acta Arche- 


2. Libri scripti habent t8póc, iidemque 
iterum infra haer. 69, 39. 
3. Seototrjc coniecit Pelav. At libro- 


rum auctoritati favel Vet. Interpres Acto- 
rum Archelai p. 14., qui verti Sed et 


messis Princeps, si deceptus fuerit a 
Virgine cell. Si quid mutandum , mulo 
cum Zacagnio o SeptoyoU py». 

4. Iia codd. mss. (cod. Rhedig. a m. 
sec.) Vulgo extat SawateGOst. — — Pro 


lai: Cum ergo deceptus fuerit a Vir- 
gine, tunc (cod. Bobiens. tunc cum, ut 
verisimile sit V. Interpretem legisse ctócz 
te üoymcot) incipit excidere radices ho- 
minum, et cum excisae fuerint radices 


449 


suis illecebris allicere aggreditur, quae se maribus pulcherrimae fe- 
minae, feminis vero elegantis ac formosi specie iuvenis offerens 
Principes, cum eam tam exquisito ornatu viderint, ad sui deside- 
rium vehementer accendit. Qui eum eam assequi nequeant, extra 
potestatem exeuntes, prae amore ac cupiditale mirum in modum 
exardeseunt. Cumque accurrentibus illis virgo se ex illorum aspectu 
subduxerit, tum magnus Princeps ex sese nubes emittit, ut prae 
iracundia mundo tenebras offundat. Atque hoc modo si vehementius 
prematur, hominis instar ex sudore lassatur, qui quidem sudor plu- 
viam efficit. Sie et princeps aller, Messor appellatus, si Virginis 
illecebra capiatur, pestem in universam terram perdendis hominibus 
immitüt. Siquidem corpus istud cum maiore mundo comparatum 
corpus dicitur. Ceterum homines universi radices habent infra cum 
superioribus connexas. [gitur cum a Virgine pellectus captusque 
fuerit, tunc hominum amputare radices incipit, quibus succisis pe- 
sülentia grassatur, itaque moriuntur. Quod si superiora radicis 
prae labore quatiantur, terrae motus consequitur, quo Daiulus etiam 
coneuüitur. Ea caussa mortis est. 

Nune illud vobis exponam quemadmodum anima quinque in cor- 
pora transfundatur. [n primis enim pars illius exigua repurgatur. 
Tum in canis vel cameli vel alterius animalis corpus transfertur. 
Ác si homicidium anima perpetraverit, in celephorum corpus trans- 
fertur. Si messuisse deprehendatur, in balbos ac lingua praeditos. 
Aüimae vero haec ipsa nomina sunt, mens, nolio, intelligentia, 
cogitatio, raliocinatio. .Àt messores, quicumque metunt, Princi- 
pum similes sunt, qui in tenebris iam tum ab inilio versantur, cum 
primi hominis armaturam adederunt. [deo transportari illos in foe- 
num aut phaselos aut hordeum aut spicam olerave necesse est, ut 
meli succidique possint. Pane si quis vescitur, panem hunc fieri 
oportet, ut et ipse comedalur. Avem qui occiderit, avis fiel.  Si- 
militer qui murem occiderit, in murem commulabitur. Praeterea 
si quis in hac vita dives fuerit, ubi ex corpore migraverit in mendici 
corpus transferelur, ut oberrans slipem corroget, indeque sempiter- 


PANARII LIB. IT. TOM. IT. HAER. LXVI. 


eorum, efficitur pestilentia, et ita mo- 


2. coperta uterque cod. ms. cà 
riuntur. 


edili, quibuscum faciunt Acta  Archelai 


6. xóvo cod. ms. ulerque. xóvo editi; 
quamquam Cornarius latine verterat in- 
tensione. Vet. Interpres Act. S. Archelai 
habet Quodsi superiores partes radicum 
validius concusserit, fit terrae motus. 

Car. XXVIII. — — 1. elephantiaco- 
rum interpretantur Acia Archelai. V. quae 
annotavi ad. cap. 9. 

Corpus Haereseol. II. 2. 


qui corpus praebent 

9. poyyxouc codd. mss. ei ed. princ. 
4. tó om. ed. Pelav. Colon. repet. 

5. dvd cod. uterque ms. 

6. 4 cgacqAu. códd. mss. Acla Ar- 
chelai ed. Zac. p. 15. praebent faseolum 
(cod. Bob. fasellum). 

7. dv, codd. mss., uti supra. 


29 


Cap. 
XXVIII. 


pag. 646, 
Keg. x3'. 


450 SANCTI EPIPHANII 


^ ^ z BP. | - 
xol uere voUro cvsiOciv evvOv eie xoÀeciv aicviov. To) 0: coporoc 
- , , ^ (7 , | E 
rovrov OvrOG TOV JgyovrOv xal vio lAug &vcyxm v0v gvzsvovta z:t9- 
— lod [d 
cíov OisiOsiv moÀÀd Go)uera, fog cv xorofAmO3 * 9 msgcíe ixsivm. 
Ei Ó£ vig oixodousi &qvtQ. oixiav, ÓeczagoeyO1osro, sig vt 0Ào Go- 
? 7 , TA ' ec - ' 9 , ' 
uera. Ej Tig ÀovevoL sig v0 vÓcQ, tqv £avroU apvyuv 9566s, xol 
£i v.; ov ÓlócGL voig éxÀexroig avrov l9 evoéfsiev, xolocOnssron sig 
T(Q ysvscc, xol uersvcouoroUTOL tig xoTwWyovuívov Gouora, foc ov 
ÓQ svct(síag moAAdg. Koi Ówe roUro ei vi xcÀMioTOv iv foc)ueGt, coic 
? - , X J ; , » , 
éxÀexTOUG zQocqégovoi.  KoL orav uéAlo ow écOtsiv &grOv, ztQocevyov- 
Lo L4 M 
Toi ztQQTOV OUrTO ÀÉyovrsg mtQ0Q TOv corov, Ouvre os àyo iOéoico, ovre 
p 
jiAsGa, ovre 'iZOAnpo os, ovre sic xAfavov £BoAov, GÀAa «Alog éxol- 
- 3,427 , , i] 12 ? , * ^ [4 ? 
q6s voro xol qveyxé nor, iyc !?veiriog £geyov. Kot orav xa9 
- - ? , f 
£ovrov simo voUra, Àéysi v xorQyovuivo, Hotcumv vmég Gov: xoi 
n? pe. T, SIC e Y 3 Cy N 2247 ?! , 
ovrog cgícreroL, ixsivog. fio yog sizov vuiv zoo oÀLyov, si vig Qeoí- 
A ' EV , 
Ce, OegiuGOTGevou, oUvoc igv sig wqyavwüv cirov BoÀAm, BAnewotroi 
, , , , 3 
xol cUrOG, 7| pvocGoc qvooOnosror, 2] OzTxGCG CQrOv Ozcrw0T5GtroL. 
L2 ? ES LÀ 
Kol Ói* voQro msígmror cvroic foyov mowoot. 13 Kol zoÀwv &iolv 
^ , Led 
Érego, xóouoi wig, vOv qocrqocov Üvvevrov «x0 rovrov TOU x0Guov 
T€ - , - 
&E Qv tvaríliovci. — Kol sU vig svegumoéi youot BAozrei vmv ymv: xol 
c - ' - , 1 2; 2 X ofa at E 9 - , 
0 xjwQv Tv eigo, DAÀezcreL vOv &égo, émtiÓT) O cg apvyy écrit àv av- 
- - - b , - 
ocv, xol vOv tov, xci vv zsttvOv, xol rdv iyOvov, xol vOv 
e - i] » 14 ? , , ' * (6 m er ' - b 
&gnerQv. Kal sj 1* rig iv x0cuo éoriv, sizov vuiv 0r, v0 Gp zobro 
? - - ? - , , 
oUx fori roU Oso), cÀÀo TQc TÀ«c $0Tí, xol GxOTOG ÍGTh, xoi cvUrO 
6xoroO voi Oi. 


* IIEPI HAPAAEIZOY. 
IIsgi 03 09 llogosícov, ! Og xoAsivot x0cuoc. "Ecrit 0 ve vro 
i] - ? 

v4 iy evrÀ, ?imiOvuia, xoi &AÀor cmeroLt, Ore Osigovaor vovg Ào- 
jiGuoUg vày av9oozov ? éxslvov. To 03 iv IIagaüsíoo qvzov, i£ ov 

, M A 4 2.249 " EZ 5 1 e - , - [y 
jvooít£ouc, 0 «cÀOv, * evro &oriwv 0 IgcoUg, 9 xol s] yvdcig evroU, 1] 
, - , e A , , A ' * A , 
év rà xocuo.  O 0e ÀeauBovov Orexgiver v0 xoÀov wol vO 7r0vqQOv. 

4 4 


8. persea habeni Acta Árchelai. Cf. innocenter te manduco (cod. Casin. ple- 


eliam supra cap. 9. 

9. Cum Vet. Interpres praebeat vulne- 
rat, Zacagnius suspicatus est illum xX(jc- 
cct legisse; vjooet enim esse frigore ad- 
strinpit, congelat. 

10. Vet. Interpres convertii et qui non 
praestiterit electis eius alimenta, poe- 
nis subdetur gehennae, et transforma- 
tur in catechumenorum corpora usque 
quo faciat misericordias multas. 

11. tribulavi habet Vet. Interpres. 

12. Forlasse reponendum avwatloc ce 
£goyov. Nam in Aclis Archelai est ego 


nius manduco et solvo). 

13. Acla Archelai p. 17. Et iterum 
dicunt esse alios quosdam praeter hunc 
quem videmus mundum (cod. Bob. mun- 
dos) quibus huius mundi luminaria, 
cum hic occiderint, oboriuntur. 

14. Repono vw. Vet. Interpres enim ha- 
bei et si quid est in hoc mundo. 

Car. XXIX. —  * Inscriptio abest a 
cod. Rhedig. et ed. Pelav. 

1. Gc scripsi pro o9, quod libri tenent. 
Demonstrativum 8c, aul o9 , male inlel- 
lexit Vet. Interpres, qui reddidit per qui. 


451 


num ad supplicium perveniat. Ac cum nostrum istud corpus ad Prin- 
cipes materiamque pertineat, qui Persicam arborem plantat, multa 
ei corpora obeunda sunt, donec Persica illa deciderit. — Qui sibi ipsi 
domum exstruit, in universa corpora distrahetur. Qui in aqua lavat, 
suammet ipsius animam adstringit. Qui electis ipsius pielalis ali- 
quod munus non dederit, per multas generationes poenas expendet, 
atque in catechumenorum corpora transibit, donee munera quamplu- 
rima largiatur. | Ob id ciborum exquisitos quosque electis offerunt. 
Panem antequam comedant, orationem ita concipiunt ad panem ser- 
mone converso: neque ego te messui neque molui, nec expressi, 
nec in clibanum imposui: alius haec omnia praestitit, mihique ob- 
tulit: ego ab omni culpa innocens vescor. Quae cum apud se pro- 
nuntiavit, tum catechumeno dicit, Pro te oravi! ita ille discedit. 
Nam ut vobis paulo ante dixi qui messuerit et ipsum esse metendum, 
ita qui in instrumentum aliquod frumentum iniecerit, iniiciendus et 
ipse est, ut qui massam subegerit, subigendus, eoquendusque qui 
panem coxerit. Propterea omni opere illis interdicitur. Quin etiam 


PANARII LIB. II. TOM. H. HAER. LXVI. 


alii sunt, inquiunt, 
nostro ocecidendo recedant. 


mundi ex quibus oriuntur sidera, quae ab hoc 
Si quis humi ambulent , 


terram laedit, 


ut et aérem laedit qui manum agitat, cum aér hominum et bestiarum 


ac volucrum et piscium et replilium anima sit. 
hoe ipsum, ut dixi, corpus non dei, sed materiae est, 


mundo est, 
el tenebris obduci necesse est. 


Quicumque vero in 


DE PARADISO. 


Quod ad Paradisum pertinet, mundus is appellatur. 
cupiditas, aliaeque fraudes, quibus illorum homi- 
Quae autem in Paradiso consita est ar- 


porro in eo sunt, 
num corrumpuntur animi. 


Arbores 


bor, cuius beneficio bonum discernitur, lesus est, eiusque cognitio, 


quae in mundo est, 


Cornarius convertii Paradisus porro wo- 
catar Mundus; quem seculus Peliavius 
spurium esse iudicavil illud oU et uncinis 
inclusit. Residet mihi suspicio ne forle 
mulandum sit lIept 8& vo9 llapaGetcov 
ou (vel Oc, soluta relativi attraction) 
xaAettot (intell. a Manichaeis) , x60|406 
éotl. "Eott 6E t& quta cell. 

. 2. Suspicor ériSupiot, praesertim cum 
etiam Vet. Interpres habeat, concupiscen- 
tiae. 

3. Repono a&v3odmov. 


£y IIog. 


? M '. A] 
Exsivo 8& TO 
Nam quinam sint ili homines 


quam qui pereipit bonum malumque discernit. 


ne divinari quidem licel. Suffragatur Vet. 
Interpres qui habet cogitationes homi- 
num. [lla autem arbor cel. 

4. Rescribe auroc ex Aclis Archelai, 
quae praebent ipse est lesus, ei ex loco 
gemello cap. 54. 

9. xot particula desideratur in ommni- 
bus libris.  Reduxi eam de auctorilaie 
Vet. Interpretis qui habent et scientia eius 
(cod. Bob. illius) , olim suspicatus "In- 
ocüc, T) T yw3otg «ucoU. Cornarius ver- 
lit est ipse lesus; cognitio ipsius in 
mundo est. 

29 * 


Cap. 
XXIX. 


Keo. X. 


pag. 647. 


Keg. Ao. 


452. 
'O u£v ro, xócuoc ovÓ' cog icri v0U OsoU, 9 AX d] &z0 ufgovg ric 
"Tàge imàidc9q, xai Ot voUro zcavre cgovífero.. "O àB iovAqoav oi 


SANCTI EPIPHANII 


» ? M] ^" , 2 , 24 A J A , 
-Agyovrsg e7t0 TOU ztQOrOUV &vOQozOv, cevr0 $oTL, vO ytuífov vqv GtÀq- 
ymv, v0 xaOcoitousvov xoaOnusoiov czo roU xoGuov: xai idv BERG 
qv, oi£óu qusguvov d7z:0 oU xoGuov' xol idv iÉAAOq 
c ' M] Ld A ? , J ^ J e 
4 ^pvy" w« yvovca cTqv cÀqOtav, megoóiÓoro, Toig Ócíuociw Ozoc 
, - — 
Oej.oGoGiw evriv àv volg ysévvorg ToU zvoOc, wol uero vqv moiüsvoiw 
pereyyíteron eig Gauoto, Vva ünuocOs, x«l ovre faAevat eic z0 uéyo 
z0Q, U&yoL Tijg GuvrtÀsiog. 
bd AE. ^ -— - 
llegi Ó0à rQv meg  !vuiv mgogmrGv ovrog Aéysi, ?zwsÜue sivot 
Kot 
Quy zo0Uro mzÀovmOévreo ovx dAcAgonv 3 iv dAmOcio. "Erégccsv ydg 


? , » , , Lo , w 32. 9 ? Eu ? , 
wGsfsiec, mTOL e&vouíog TOU GxOTOUVG, TOU c7 coyüo cveÀOOvroc. 
? mw C» - - 
cvrQv O Agyov rwqv Óicvoiav. — Kol st rtg. cxolovósi roig Àoyoic eU- 
m ? , , ' ,?- , , 4 M - er ? 
TOv, cC7z09vucxst eig rovc aivac, Osüsuévog eic *vov Boov, Ovi ovx 
i] - Lo - ES 
&ua8s viv yvdoiw roO llogexAqrov. "Evsrsoro Óà roig ixÀexvoic 
? w ? $3 , ? ^ 
$ovroU uovoig, oV zÀéov Émra ovo: vOv cgvOuov, "Eav zavoncOt 
5 - - 
écOlovrveg, svyscÓe, xoi BoAAeve im vio xsgpoe PAouov éÉcgxicuévov 
A » 
T« óà oóvo- 
Kal 


, M ? Cox 1 2. 4 
zGÀw TO mzeQ "uiv rípi0v xol uíya Ovouc Zune cvr0 sivoi rov 


? , - - 

OvOueGL zt0ÀÀoic, ztQOg OtmoiyuOv Tijg míOTtC0Q 9 vovrwqc. 
poto uor ovx égovsgoo Om. — IMóvoi ydo oi &xzo vovroic qovrou. 
, L2 - - 
vow TOU cvOgomov, xol muríoa T5 émiOvuíac. Kol Oud rovro 

e ^ WDR 
$ gzÀegioL ztgocxvvoUc, qv émi&vulav, 9:0v cvrQv mqyovusvot. 
- , - c w 
IIsot à v09 40d zig éxvioO n Aéysy ovt, Or, O cix v, Zfeire, 
xol zoL(jcoousv &vOgozov xoT sixóvo wusrígov xci xo9' ouoicciw, 1j 
MES , M N b] LI r , M - e» LÀ 
xo9 av tiOoutv uoogmv, Aoyov écrit, o sizov voic érégowg Aoyovoiw 
Ort, ZieUre, ÓOve uoi ix roU grOg ov jcousv, xoi mowjcoutv &v- 
P La EU 
Socz0v xero qv quOv, rQv Aoyovrov, uoognv, xo9' «v siüousv, 
9 ec 5 LZ Ld 10 A e, 2! 1 » LI 
0 éGTL ztQOTOG &vOgct0g, '?xoi ovrog £xrtc€ vov evOgozov. Tuv 
[d - - - 
0à Evav ouoíog Fxrwav, Óovreg atvgj &x vio ÉnmiOvulag atrdv, zo0c 
TO éÉomevfGor r0v AÓdu , xol 1!0id rovrov yéyovev s] nÀ&Gig ToU x0- 
- - 
Guov, ix vic voU jAoyovrog Óqurovgyíag. 
M A M] 3 ^» , P293 ? D - , ji , 
Tov à& Qeov uj £yew uégog uér ovroU voU xocuov, uns qaíostv 


6. Acla Archelai p. 18. sed ex parte 
Materiae (cod. Casin. ex Materia). 

Cap. XXX. — f. uiv volebat Pe- 
lavius. Al librorum scripturam firmant 
Acla, Archelai p. 18., ubi Zacagnius recte 
contra Petavium monuit haec videri Tur- 
bonem marrasse antequam haeresin depo- 
suisset. 

2. Foriasse IIveUjiaxa, ut etiam Acta 
Archelai, ubi spiritus extat, verisimile fa- 
ciunt. 

3. Varie huic loco succurrerunt docti 
viri, cum verba éy aXn3ela. non eatarent. 


Nihil effecit Petavius, qui negationem oox 
anle éAxXvjoa» inducendam esse putavit. 
Ingeniose plane quid opus esset vidit Ga- 
taherus Adverss. Misc. p. 800. qui cdàXv- 
Sic ante o)x &AaXmoaw excidisse slatuit. 
Cui mos quoque adslipularemur misi in 
Aclis Archelai exiaret a quibus decepti ' 
non sunt locuti in veritate ; excaecavit 
cell,  Recepimus igilur, quod iam Za- 
cagnius suaserat, polius &y avjSela , re- 
pelitum videlicet ex voce éAáXvoav, quo 
erat. absorptum. 


4. tà» codd. mss. eü ed. princ. «cv 


453 


Sed nec mundus ipse ad deum pertinet, verum ex materiae mole for- 
matus est; ob id universa pereunt. Quod autem primo ex homine 
Principes rapuerunt, istud ipsum onus est quod imponilur lunae, 
quodque singulis diebus a mundi contagione purgatur. Anima vero, 
quae veritalis expers ex hae vita discedit, daemonibus traditur, ut 
eam gehenna atque incendiis edoment. — Deinde ita castigata in cor- 
pora edomandi rursum gratia transmitlitur; unde ingenlem in ignem 
ad finem usque mittitur. 

De prophetis nostris ita disserit: Impietatis sive improbitatis 
tenebrarum esse spiritum, qui ascendit ab initio; et ob id aberrantes 
nihil locuti sunt, quod illorum Princeps occaecatus animo fuerit. 
Quorum qui sermonibus auseultat, in sempiternum perit, ad glebam 
illigatus, pro eo quod Paracleti seientam minime didicit. — Quine- 
tiam solis id electis suis, qui non plures quam septem fuerunt, hoc 
mandatum dedit: Übi cibum sumpseritis, orate, et oleum multorum 
invocalione nominum consecratum in caput inspergite, ut haec in 
vobis lides corroboretur. De quibus nominibus nihil est mihi signi- 
ficatum ; soli enim illi seplem his utuntur. Praeterea sacrum illud 
ac venerandum apud nos Sabaoth nomen ipsam esse dicunt hominis 
naturam, cupiditalisque patrem. — Quapropter [simpliciores] cupidi- 
latem adorant, et esse numen arbitrantur. 

De Adami creatione ita sentit: Eum qui ita locutus est: 7e- 
nite, faciamus hominem ad imaginem nostram et similitudinem , sive 
ad eam quam vidimus formam, Principem esse qui reliquis Princi- 
pibus dixerit, Adeste, date mihi ex illa luce quam accepimus, ef 
faciamus hominem ad nostrum , qui Principes sumus, effigiem, qua- 
lem aspeximus; qui quidem primus homo est. lta hominem fabri- 
casse. Eadem et Evam ratione condidisse, eique de sua cupiditate 
ad Adamum decipiendum impertiissent. Ab iis igilur ex Principis 
opifieio mundus iste fabricatus est. 

Ad haec deum nihil habere cum hoc mundo commune, nec eo 


PANARII LIB. IT. TOM. II. HAER. LXVI. 


pliciores. Cf. Zacagni ad ea annot. p. 19. 
Anathematismus Haeresis Manich. ap. du 


ed. Pelav. 
10v. Boov. 


Sic ilerum cap. 31. &qtqct 
Voc. QGXov Vel. Interpres 


verlii massam. 

5. aurov cod. ms. ulerque. «ucoU edili 
libri. Acta Archelai habent suis. 

6. Acla Archelai: ad confirmationem 
fidei. Huius (cod. Casin. Horum) no- 
mina cell. 

7. Acta Archelai: opi. Quare apud 
Epiphanium quoque xa vui (cf. supra 
annot. 1.) restiluendum censuit Zacagnius. 

8. dmÀdotot cod. Rhedig.  'AmàAdgtot 
quinam. essenl se nescire libere fassus est 
Pelavius. Acta Archelai interpretantur sim- 


Cangium Gloss. ad Scripti. Med. et Inf. 
Graec. p.98. Koi quc robe Xototta- 
yoUc touc pu) rapaeyopévouc t&e totxu- 
tag uuSoAoytag xaÀouvrae "AnAuptouc. 

9. 6 cxt librorum est scriptura omnium. 
Vet. Interpres quod est. 

10. outoc vitium est ed. Pelav. Colon. 
repel. Vet. Interpres legit xoY o0toG £xct- 
cow. Habeli enim et ita hominem crea- 
verunt. 

11. per haec habent Acta Archelai. 


Cap. 
XXX, 


Gen. 1, 26. 


Cap. 
XXXI. 


pag. 648. 


Keo..)g. 


454 
-—) t , - - - AA. "M M ^ ? , 
ix evrd, Oud v0 iE doyijg GeGvAs)oO o1 evrOv vxo vOv "Agyóvrav, xci 
— , , - , - 
yevíéc9o, odtÀ Oihpw. | Tovrov yag nz£uzti xol GvÀg dm cvrQv vQv 


SANCTI EPIPHANII 


' , - 9 WS ' € , , fa; ' , 
wy evro) xo9' quégov 0e vàv qooryoov rovrov, rov xol ctig- 
Msc ec , ' - c / f , 1 * 
vq6, vg Qv 0Àog 0 x0GuOG xc zeGo 15 XvrioiG egzotevot. — Tov 08 Àa- 
, ' ef ' Y ? L Y € [y , Cor 
Axcovre uere lMooéíog xoi, vàv lovóeiov xoi vrÀv ítgíov vOv Ao- 
cy - (y A RE AI 
qovro Àéysi Evo TOU GxOTOUG' (grt £v (GL xol TO QUTO OL TE Xoi6ria- 
- 1 ' A 
voi xoi oí lovOaior, xol oí iQvixol, vOv evr0v O:0v cífovrsg. 'Ev 
' wa , ; T) - E H , ? ? fu , 
yeg voic émiDvuoug avroU i&amorQ cUvrOUG, OUx Qv GÀuOtiag Otoc. 
ind $* ^-^ M M .-* 
Zlà votzo ovv 0cor ix. éxsivov dAnífovor vov Os0v vOv usva Movo£oc 
- b ? ? - 
Aelgcevra xol vOv zgognurQv, uer cvroU iyovoi ÓsÜmgvor, Or, ovx 
- 5 ? - M] * LU] 
iÀmuGev éml vov 9:0v vie cAOsieg. "Extivog ydQ wee vag imv9vuioc 
3. y , , ? ? - A M , - 9$ * , , 
cvUrQv éÀcÀmos uev  ovrQv. Mere 0e movroa vaUTO imi rfÀe, Àéyti xa- 
c , ri - - A 
$06 evroc Eyoeyev, 'O Ilgsofvrge 0vov zgogavij ovro) qv tixova, 
, (gb. , 1 2, P 2/7 1 - ' e H , lU , 
v0rt 0 S)uogogog !cgíxqoiw io vqv y9v, xct ovrog &noLvszo, v0 uéyo 
^ , M , 2? , -- 
zUQ, xo 0Àov cvoloxs, vov xocuov. ? Eira mew cginoi zov BGAov 
E - n - rf - bd 
usrd ToU véov aidvog, Omog müce, af iyvyol vv euogroAQv ós9Àciw 
- b c 
sig vüv aidva. —TOrs 0i ra)vo ytviotvoi, ? 0rav O dvÓgiag KAOm. 4i 
' LI - r3 L2 nom - - , 1 nd , 
08 *zgo(jo!ot z&coi, 0 lqco)g, 0 év rQ uuxgo mÀoio, xoi 7] Mmruo 
— - /!,e -- [ul ET 
rác Loic, xol of 9oótxe 9 Kv(soviro:, xoi Ilag9évog vo? qoroc, 
L0 IIozc(Utqg 0 voívoc, 0 àv và ucycAo noío, xoi v0 Zàv nvtÜ 
xoi 0 IIoscvrug 0 voíroc, 6) uweyoo Q, y zveUua, 
^ - , i] ' € - 5 - 
xoi TO Ttiyog ToU utycÀov zvgOg, xoi vo Téiyog voU cvéuov, xol voU 
2; ^ - (7 1 "—" 9» A —"— G6 ^ i] 
Gíoog, xol r0U VÜorog, xoi roU EGc0tv Ilvgog vo) fQvrog, mgoOc vOv 
- EJ 5 UJ A - , A 
uuxgOv qoGráge oixo)Gww, Gygug dv TO zÜQ xorovoloGn rOV xOGuOv 
e , -- 2 e y » iH , 1 4 
0Àov, év moGoig z0rs ivtGwV, Qv ovx tuoOov rqv zocorqva. Koi uece 
- - , , P4 
voUTO c7t0xOTOGOTGGLG ;oroi TV ÓvO qvUosQv, xoi oí Agyovrsg oixiyj- 
- [u A A , , A 
GovG. TG *xorOrtQo uíom CovrQv, o Oi moro vc cvoriQa, rO lOiov 
€ M] - 
czolegov.  Tevrqv 08 m&coav rov Oi0ncxoÀiav zoegéíócxs roig voiclv 
- - [2 , Lr 
evr0U0 uoOnroic, xsisvGog ExoGTOV sig 9 xÀiuato oÓrvew. — Kol o uiv 
- , - c - i] , - 
"Aüóeg, rà 15e éverolüc uéom &Aeyev, o 0$ Ocudg vuv Zvgov yüv 
, [y , ^ LA M ? » , ? , 
xeximoeror, Egousieg 0s cÀÀog Tv sig  iyvzTOv zvootíav émoujcoro. 
- D ^ , c 
Kol u£yor cxusgov ixsics Owevoifovoi, rv voU ? Ó0yuerog vnxoOtciw 
GrQcoi QéAovrsg. 
E -2 , - 
ToUre écviwv Gmseg éOfumv ex0 voU Aoysidov DiBAiov vo) mQosi- 


Car. XXXI. — 1. Acía Archelai iterum dimittunt animam , quae obiici- 


p. 21. senior cum manifestam fecerit 
eius imaginem, tunc ipse Omophorus 
extra se terram derelinquit. Ad quem 
locum senior autem ille, hoc est xoeogó- 
t£poc, inquil Zacagnius, idem esse vi- 
detur cum eo quem infra seniorem ter- 
tium vocat, 

2. Acta Archelai et ita dimittitnr ma- 
gnus ille ignis, qui mundum consumat 
(scribe consummat) universum; deinde 


tur inter medium novi seculi, ut omnes 
animae peccatorum vinciantur in ae- 
ternum. 

à. Acla Archelai cum venerit statuta 
dies (magis genuine cod. Bobiens. cum 
ista tota venerit, omissa voce dies, quod 
glossema videlur esse). 

4. probationes, quomodo in Actis Ar- 
chelai extat , emenda prolationes. 


9. Libri vulgo xvgsgvtvo. — — Za- 


455 


delectari, quod ipsum depraedati sint Principes, ac molestiam ex- 
hibuerint. Propterea quotidie per sidera ista, solem videlicet ac 
lunam, animam suam eripere, quibus ab sideribus mundus univer- 
sus, ae quiequid est creatum, diripitur. Eum qui cum Moyse ac 
ludaeis et sacerdotibus locutus est, tenebrarum fuisse Principem ex- 
isumal; ex quo efficitur Christianos cum Iudaeis ac Gentilibus unum 
eL idem esse, ultpole qui eundem deum venerentur. Qui pro suis il- 
los eupidilatibus decipit, cum nihil minus sit quam verilalis deus. 
Quare qui eiusmodi deo confidunt qui cum Moyse ae prophetis lo- 
culus est, vinciendi cum illo sunt, quoniam veritalis in deo minime 
confidunt. Nam ille alter pro ipsorum, uti dixi, libidine cum eis 
locutus est. Post haec omnia postremo ille seripsit, Ubi Senex ima- 
ginem suam ostenderit, tunc Daiulus terram extra se dimittit, inde- 
que vehemens ignis erumpens mundum consumit universum: deinde 
glebam novo cum Aeone mittit, ut omnes peccatorum animae in ae- 
ternum vinculis constrictae teneantur; quae tum accident, cum simu- 
lacrum advenerit. Quicquid vero propagatae sobolis est, puta Iesus, 
qui minore navigio vehitur, et Vitae mater et Gubernatores XII, 
et lucis Virgo, et terlius Senex, qui in maiore navigio residet, una 
cum vivo Spiritu, el ingentis ignis Muro, ventique pariter Muro, 
el aéris, aquae, vivique el exlerioris ignis, apud exiguum sidus 
habitant, donec incendium universum mundum absumat; id quod 
certo annorum spalio conlinget, quorum numerum nescio. Quibus 
perfectis naturae duae pristinum in statum reslituendae sunt, ac 
Principes inferiora sedium suarum incolent, superiora Pater occu- 
pabit, ae locum suum recipiet. Hane omnem doctrinam Manichaeus 
tribus discipulis tradidit, variasque in regiones dimisit. | Addae 
Oriens obtigit, Thomae Syria, Hermeas alius in Aegyptum profe- 
clus est, quibus in locis ad hodiernum usque diem manent, ubique 
dogma suum ac sectam stabilire contendunt. 


PANARII LIB. IT. TOM. IT. HAER. LXVI. 


Haec ego ex Archelai libro proponenda putavi. Aique haec 


cagnius haec verba, quorum senlentiam La- viventis, hae inquam omnes propaga- 


linus inlerpres obscuriorem reddidit, ila 
inlerpretatus esí:  Cunctae vero propa- 
gationes, seu prolationes, potestatum 
ex bono deo, nempe lesus, qui in mi- 
nori navigio manet, et Vitae mater, 
et Gubernatores duodecim, et Virgo 
lucis, et Senior tertius, qui in maiore 
navigio residet, et Vivens spiritus, et 
ingentis ignis murus, et murus venti, 
et aéris, et aquae, et interioris ignis 


tiones, seu prolationes, apud exiguum 
luminare habitant, quousque ignis uni- 
versum mundum absumat, id quod 
certo annorum spatio continget, quo- 
rum numerum nescio. 

6. Libri vulgo xivjuax«; plagas vertit 
Vel. Interpres. 

T. dogmatis huius gratia praedicandi 
verlii Vel. Interpres. 


XXXII. 


pag. 649. 


456 SANCTI EPIPHANII 


pnpuévov. 
E p Ll 5 - : 
iv óc Gz09üc, xol vd GfavioÓm rijg «vroU Ói0eGxoAiag iEruécoc. 
4 
M i] M - 
Ilóco Óé vig UOmsvíyxor mgOg Tqv vocevvqv Oiaolqv voU uuuoÀoyov 
- » A P 
rovrov, Og zovii zov O5Aov si.  Kav ve wa] émiótoO oiv af Aífzc 
, , - 
mpg &vorQozwv, &oxícovow tig aicyvvmuv póvov ? 10 iüévoi üvt zero 


? b E 
Kol ovr lcvvéíorqos r0 cvroU Oi0cGxoAsiov Cifevic ovg 


, , - , DE Pd LI J , »" 
zeQ eUroic 9 vouuGreveron c'ovorero Ovre xol wrütpiov Ovvepuv Eyov- 
€ € £ M 
Tà uiv ydg moda iv voig Ósvrígowg xeraivci, ve Oi Ótvrctoa 
Érsoo cago vd zoQro pOEyytron. 


TG. 
5 , - 
^'Ozi uiv ydg TOv xO0Guov ix 9:00 
- e - ? M A 
Ode, ysyevijo9ot, Orb 0b ix vv AgyOvvov, xol rov OsOv ur Eyew slg 
A , 
TOv xOGuov vL eirLov , &ÀÀO &rzoÀÀvuevov Ov xOGuov, morb Óà vO Gre- 
, , 5 - ? , , A ó2 1; - 
oíouo Ófouore sivo, vv Loyovrov quoxti, mori Óà cGrevgoUcOo: 
5 gura &vo iv vÀ mOÀo , xovavgéysw xol 9 Gvvvegeiv, xoi Ogy&v xal 
- w A c 
éEoi6rgoUoOo, zo0c vrjv vig zegOÉvov Oéav, xal zo0c riv àgoioTera 
- A , 
7 zo) vgovía. Tí ydo rovrov uoy9mpoortoov 
- A , - 
cxüfortgóv vs xol 9 olGygoregov ? voU ÜuAsuav MO fovrO cvovrumoUv TO 
- - - ? - 
zveUuo Tijg cÀmOslag, '!' ori 0$ Ggosvosiü Og OzravecOot voi Aoyov- 
A - 
civ;  Zioyoov uiv yag zegowziv z0 &vogo 1? Qqcveoto, xol v 9q- 
Puis , : 
Àeiog uoggi] vzdoysiwv, ciGyoorwrov Ó£ zw vO rà yvvow cvOgoitt- 
- ?? ^ A A ^ mw ? ? * D 
Got xoi v00 cv0goc géosiw vo oyijua.. Kol zc ovyl e'geryje Ov zveüpo 
L1 - ec , - c , i] - E , 
xeL Qsiov vBoiCouevov uaÀAov evostnosvot ztego ToU ztÀoorOvQyoU Tov- 
, - A p.02 , , A H $:p. c - 
vov Mavq; zt 02 of 2xÓog£vveg oiergoDvron, Aéys uot €) ovrog; màs 


Koi à zoAÀMje eloyvvie. 


- , EU 
0à uera. v0 GrevocO ver d&cüconoov; ti 0à xol dgvevgovron, mc ém- 
, - 2 , , An - , ^ka idus 
rgéyovor vij cevrovuévg.  Tíg 0e evééeror, roO Bleogsuov, roU co 
L , E] , Cox , c , 1 2i. 5 , 
[ópo rov Agyovrov qug ToégeoOot Ogifouévov, xol emo ixxolosog 
A c A [E , 
13 ofgyoórqroc zOv vezov quiv xorazíumió0o:; IloOcv Óà ovr0g mou 
- i] - ? E E - 
zivsii é& verv egvopuevoc xovo rdv i0iov ! *avro) uo9q10v; Ilàg 0É 
, , ? c ,, T3 * 15 - , Ii - 
ov xevoyéíAecrog ti], vvrOutvoc r5 vQv !9 Go uet OV qot, lOgorag 
i] ^ , c , b] , 
ziívov; Kol yog cegrío Óregogoc uev vzeQysi ov vocor O& Foret 
- e e - ' 
v vuole TQ cxovoíog cpuegravovrt cg '9 à uer éxovoíoc yvoyunc 
(c7 , , - LJ ^ i] » » , A e, 
TO oucgrque ézivcÀoUvri. — Ot uév yag GÀÀo, evOgomor, ei xot ovrOG 
c e 1 , , ' C 5 ' 17 , , - 
qv, OzttQ ui? yévowro, (povrotero, yog 0 éuuavyg 1? nÀavog) eyvootv- 
- A , 
vig [ÜügQ reg xol ixxgícsug eiGygeg Ori vügsvovro, xol mívovciw GUy- 
- r , , - 
jvocroL u&Alov dÀfove vzagyovoww qmso 0 uero voU GvvtiOOTOG vtvvy- 


Car. XXXII. — 1. cuvécvroe con- exemplo est. Adolescens esi ipsa Virgo, 
iecit Pelavius. | cuvwéctv) librorum scri- quae virilem speciem assumpserat. Quo 
plura est. referendum quod infra sequilur xó xà y- 


2. Suspicor toU ciGévos. 


vatx av8pataeoSat. — V. supra cap. 27. 
3. voutceDexat cod. ms. ulerque, et ed. 


8. Libri vulgo aloypóxaxov. Sed reclius 


princ. [ortasse eral. rescribendum joy 9'occepov ; 
4. Vulgo ove uiv — Gre 8t. An8écravóv te xal aloypóratoy t6 cell. 
9. Repone avcoUc. 9. Sic correxi. Vulgo «9. 
6. Vulgo ovvqQeiv. 10. &avxó reposui ex emendat. Corna- 
7. Relinendum duxi quod libri prae- rii et Petavii. In scriptis et. editis vulgo 
beni, quamquam genilivus yexv(a sine est £autQ. 


4571 


scholae illius disciplinae constituendae ratio fuit, per quam lolium in 
mundum disseminatum est. Huic enim semini simillimam doctrinam 
evomuit. Quam multa porro adversus tantam histrionis huius ca- 
lumniam opponi possunt, quod unicuique constare polest. Ac ta- 
melsi perpolita in refutando nequaquam adhibeatur oralio, satis ad 
ineuliendum illis pudorem fuerit, ut id intelligatur, eiusmodi ab illis 
decreta defendi quae constare sibi nequeant, neque vim ullam aut 
pondus habeant. Etenim priora posterioribus evertit, posteriora 
longe a prioribus diversa proponit. Mundum alias a deo productum 
asserit, alias a Principibus, ut eius nulla ex parte caussa sit deus, 
sed et ipse mundus intereat. Nonnunquam firmamentum pelles esse 
Principum docet, quos interdum supra in polo in cruce suffixos esse 
dicit, ac diseurrere, et velut nubes obducere, proritarique, et libi- 
dinis stimulis ad aspectum virginis, et adolescentis pulchritudinem 
concitari. .O infamiam singularem! — Quid enim fingi potest impro- 
bius? quid molestius ac. turpius, quam veritalis spiritum muliebri 
sibi figura describere, eundemque dicere nonnunquam maris specie 
Principibus apparere? Nam cum turpe sit virum eo temulentiae in- 
solentiaeque progredi, ut muliebrem habitum ac formam induat, tum 
vero turpissimum est, mulierculas in viros commutari ac virilem cul- 
tum induere. Quanto vero maiore a pessimo illo fictore Manichaeo 
iniuria divinus ille veritatis spiritus afficitur? Sed illud volo mihi 
dieas, quibus cutis detracta sit, libidinis stimulis agitari qui possint? 
aut quomodo, postquam in crucem aeli sunt, pelle nudati sunt, imo 
vero, si cruci affixi sunt, quanam ratione ad Virtutem illam, quae 
repente dispareat, possunt accurrere? Deinde vero quis contume- 
liosum istum in deum hominem ferre possit, qui nos Principum su- 
doribus ali sentiat, atque ex foedissimis illorum excrementis imbrem 
nobis emitli? Cur autem potum ipse cum discipulis suis haurit ex 
imbre collectum? Nonne statim ridiculus est qui corporis necessita- 
tibus obsequens sudorem bibat? | Nam ut dispar sit peccatum, poena 
lamen ei qui invitus peccat longe minor proponitur quam ei qui 
sponte commiserit. Licet enim, quod reipsa non est, verum esset 
quod furiosus ille fingit, ceteri quidem homines, qui sudores ac foe- 
das exereliones ignorant, eum aquantur, aut polant, venia magis 


PANARII LIB. II. TOM. IT. HAER, LXVI. 


11. Vulgo oce 8&. 

12. Ita scriptorum librr. uterque et ed. 
princ. [n edit. Petavii, qui suspicabatur 
3YAeUcoSat, extat S'nhoevueoSat. 

13. Fortasse aicyoorernse. Certe suf- 
fragantur quae fie capitis repetuntur 
d'yvooüytec (8p rag xoi Éxxolostg oi- 


oXxexs. 


14. «Uco0 reslitui ex scriplis libris. 
Editi habent ocv. 

15. oot (h.e. oc p.xcov) cod. Rhe- 
dig. 

16. «GÀ restitui ex libris manu exara- 
lis. Editi praebent «6. 

17. xÀ«voc de conieclura reposui. In 
libris est ix)v. ot. 


Keo. Xy. 


pag. 650. 


458 SANCTI EPIPHANII 


, , ' ' e - 5 , , ^ 182 - , E 
u£vog ucrqv, Oi vuv qvrav Tig vGÜsvtlog aUrOU, !9ix vv nUroU 
- P - ^ 
zOueTOV 4QOptvog, xol rQv GÀAov TOv x Tic GeQkOg yowucsov. 


Kal moÀÀe iovww iv oig ovrog orOuoTi wpevómyogíag rove ovr 
, — ? , ^ , P 
mtiGÜévrag qmcTot. loiov yg meQ' evrd ov xorayfAeGtov v0 mwyti- 
-— , 
cÜoL uiv vt Gzíguora BoravOv vt xol ysvquovov xel o6mgíov ivyac 
- c ET A Ll f. 
tivo; cg XcL ycÀoiov énwysvo1oousv Aéysww xov vv evr00 uvOozcoitav 
A ? ^ - 
z:90c &Àeyyov evrOU. "Ori, 'si apvyol vvyyovovaot xoxxoi qoxo), xol 
Ld A 
? pacrMov, xol 3 gsBivOov, xol vàv cov, wvyr 0à xoi rovQov 1j 
235 A ^ E i] 2 —- 
cvy, émoierol u&AAov of *x9:0poyotvrsg noo zóv evrQv Aoyov djmso 
n 1 , , - , 1 1 M ? "— wn 
oL veg 7t0Àivtlog éfoGxoUvrsc.  Zí£üws yog, xovo rqv evroU Qogü0o- 
J. - , 
zOilev, wr zw ueroÀepov iuwvyov, Gov vt xol vOv CÀÀov, xcl 
CNW UN 7; , , , m , d 
ovrog ouoLog yévqvat. — Tovvavrtov udÀÀov. —XwvelOovrsg yag GvOosc 
, ? , y 
mevTQxOVTO, T XO £xoTOV, iÉ ÉvOg roUQov OÍ ztXvrtG vQogGovro,, cg 
xoTO Tyv cvUrOU uorciev Gvxogavríav, 9 0uog 90e fAsyyov Àsxréov 
D [2 , 6,20 xt M 2 , ^ T Lg ' 
OrL OL zevrauOvte, 94 ob éxorOv, Evoyoi yivovra, wi&g awvysnc, o i 
M , ^ , , J - , nm s - , 
TOVG X0XXOUG TOV G7z:tQuerOv écOüiov u&ÀÀov év &vl fjgoyuGu o wevoda- 
Wc TQucxovro xol vreGGoQoxovra jpvyQv Porc, evri0g. Kei mevro 
? w , , 
evrOU peroLo X«L yshoio0n. 
' A - E » ? , M € ? , , 
llav:i yog và vo)v FZyovzi év xvoio vo TyG cÀgOüteg vexari 
- b ? - 
evünAe OqnovOév iov 2E ovrog vig cAnOuvije Oi0ncxaMeg. Kol ydo 
m - PENAT , , A ? [7 - 5 , 

TOU Go T3o0c ovOüiv cÀmOéorsgov zog cmoxovwiw to?9)e cvO9oonzov. 
, ' e [y fos m ' - 
Qooxsu yog ovrog 0 Bcojegoc quiv moagrlOov, Iléoomc, xoi ÓovÀoc 

? A - 2, A * - - 
viv yvoyuqv (ovóiv yao iuzs v0 ÓoUÀov cvrOv tivoi xord v0 GG), 
Y OUI € e Now 3-4 Mz , 3... 64 , 
qoi ovv Ovi zt&GoL ef apvyol toot siciv, xol y uio iv GmoGt vvyjaver, 
? ? € - 
&y ve dvOgo toig xoi xvivscr, xol 85001, xol mtrtwoic, xal Comtroic, 
E , 
xe fo0ig zTQvOig Tt xol ivolioig, wvoOcAoi rt, xol iv eméíguoci. yt- 
, , , A 39 - P4 - c - ^ E] 
v«uerov, ív £vioig vt, xoi év roig oÀÀoirg mci ogoroig. Koi ovy 
e, e 35 n , c - 3. A , ' - 1 -] , 
ovrog vz£üsitev O xvguog qudv. H yag, cÀOQv GQGoL vqv «v9gomo- 
Tqta, xol rQv TOV xrqvOv imoiiro vqv T$4c idcsoc imiuéAetv Ts xol 
, A ? , ^ , , , , , ?, 
Ocgazptioav, xoi cvaGcToGLV TOV ztezTOX0TOV $00v Gvvoyov. | dÀÀ ovy 
T , $ 
oUrog Oupysivot, ovói ovrog Ói0cGxsi, wr yévowro. -AÀÀ oiós uiv 
^ € A 
cvrOc rdg wpvydg TÀv evOgomov cofcuv, "35 cviajfónv cvvaqpog 
NM - )! » ? $3 , L] L] A , MP 
Óic voU eiviyworoc 8g, Ovx qÀ90v, sb ux 0. vo zooporov vo «zo- 
AcoOg, lva simm máGov pvciw cvOgortiav. Kel ví puoi; "Etganve 


18. Suspicor reponendum esse éx vot-  cxayvy cell. Libri habent qaclAeoc. Pe- 
ovt» moprtoy.  Dubito enim xà é& lavius suspicatus est qacÜ0ov vel qga- 
oUroU rojuaza dici posse lotium quo quis  GióAov. 


pro potu ulitur. 3. 6eBlv3ou cod. len. egvSov, sine 
Car. XXXIII. — 1. ot cod. Rhedig. aspiratione, cod. Rhedig. 
2. qaontou restitui respeclu loci cap. 4. xpeQQouyoUvtec librorum mss. au- 


28. 1| elg qaorXa, 1j cle xpi, v) elg ctoritate restitui. Editi xpéa qoryoüvceg. 


459 


digni sunt quam qui frustra stimulante conscientia imbecillitati. suae 
succumbens eiusmodi potus adhibet, ceterisque carnis necessitaübus 
obtemperai. 

Sed alia sunt quamplurima in quibus iste sectatores suos ore 
mendacissimo decepit. Quid enim ab eo non ridiculum est allatum? 
Cuiusmodi est herbarum stirpiumque ac leguminum semina animas 
esse credere. Quod quam absurdum sit ad illius refutandas ineptias 
demonstrare conabimur. Etenim si lentis exempli caussa, vel fa- 
seoli, vel ciceris aliaque grana id genus animae sunt, ilemque ea- 
dem et tauri sit anima, laudandi magis i1 sunt ex eorum sententia 
qui carnibus vescuntur quam qui severioris vitae institula sectantur. 
uL illius fabula conünet, metuere videlur, ne, si ani- 
malis rebus utatur, velut animalibus ac ceteris, horum similis exi- 
stat. Atqui contrarium potius accidit. Demus enim quinquagenos, 
vel centenos tauri unius carnibus nutriri, omnes illi, ut iste quidem 
nugatur, et a nobis refellendi gratia dicendum est, unius duntaxat 
animae rei sunt. AL qui seminum granis pascitur, tricenarum vel 
quadragenarum uuo haustu absumptarum reus est. ta nihil non ab 
eo ridieulum et inane proponitur. 

Nec enim ullus est qui paululum rerum divinarum intelligentia 
Sit praeditus, cui non ex sana doctrina plana ae manifesta sint veri- 
tatis indicia. Quippe salvatore nostro nihil ad hominum vitam de- 
clarandam esse polest verius. [ste vero nobis barbarus Persa, in- 
genioque servus (nam alioqui nihil ei corporis servitus obesset) hoc 
inquam asserit, aequales omnes animas esse, el in omnibus unicam 
reperiri, tam hominibus seilicet quam pecudibus, feris, avibus, ser- 
penübus, animalibus, volucribus, piscibus, bestus, herbarumque 
seminibus, et arboribus, ceterisque quae videri oculis possunt. — Át 
non istud nobis a domino significatum est. Nam si ita esset, cum 
ad humani generis salutem advenit, pecudes quoque sanasset, iisque 
curam ac cultum adhibuisset, ac mortuas bestias rursum ad vitani 
excitasset. Atqui longe alia narravil, nec istud unquam docuit. 
Absit. Si quidem hominum se animis salutem tribuere profitetur, 
quam hoc aenigmate breviter complexus est, cum dixil, 
nisi propter ovem quae perverat. Quibus verbis universam hominis 
naluram intelligit, Quidnam vero praelerea scriptum est? Curabat, 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 


Cap. 
XXXIII. 


Hoc enim, 


Matth. 


Non ven 15.24. 


Matth.4, 34. 


5. Excidil aliquid , ni fallor; est enim 
inlolerabile anacolulhi genus. | Suspicor 
ita. fere rescribendum esse xparoovrat. 
llat£o xad trj» «utoU p.rratav OVUXO- 
gata. "Ouoc cell. Olim putaveram 
tpaQYjcowtat, GG X. t. QUTOU [. OUXO- 


Qayctay (Op. xpóc &X. Aexcéoy) ot XEV- 
Tüxovta, deleia particula. oct. 

6. Y] oi xo cod. Rhedig. 

7. Yj reposui pro Y, quod libri ha- 
beni lam scripli quam, editi. o volebat 
Peiavius. 


pag. 651. 


460 SANCTI EPIPHANIT 


z&vrouc, oUg Égegov eUrQ, Gthqviafouévovg «ol xoreyoufvovg iv mot- 
2, - A 
xiÀeig vócoic.  lloogígegov evvQ rvgÀoUe, xcgovc, xvÀioUg, mcoa- 
, , ? - 

ÀAvrixOUG, CvozwNO0VG, xol émL mcevrog mÀOV TV cUTOU sUtQysGiav TE 
2-13 r[ ? - ji , ei , ? - y 
xoi lerosiav, oU0opo9 0i yéygomrou Oct vigogrjveyxav ovi fàa. Eire 
, M , ou, bd , *? 
ziv élOov sig va uíom vig 9 ltoysoqvdv, cc 0 Mogxogc Aéys, v] àv 

ET - - E - "T 
roie Ogíowg vv ltoyscqvÀv, og 0 zovx&c quoi, x luücomvOv, oc 
e - ^ 9 ye c ? , , 2! - A - 
o Mecóeiog, v ? l'egyecatov, cc dvriygogo vwo yet (vOv yap voràv 
, e , LANE , 2 Aen ' , , ' 
xÀqocv o rOozoc cvc uécov qv), xoi iQov Óvo Ocwuovi£ouevoy yoÀezoL 
Aiav, ix vÀv wvqustov i£soyouevoi, xoi Éxootov Ayovrsc, "Ea, ví qjuiv 
xcoL Gol, 19 '[ncoU víi roU Ot00, Ort 7:90 xoi19o0 qAOtc Bocovícor quac; 
olüeuév Gs víg si, 0 &yioc ToU Oeov. Hv 0b cy£An golgov Exsi Bocxo- 
, ' , 2... - j J 3..0 , | 
uévq, xot zogsxolovv ovrOv oL Oníuoveg A£yovreg, Ei ixBodeig vjuac 
ix vOv dvOgomov, cnócTcov uc sig vovg qoígove: xot dGoumcav 
tic viv QdlacGav, xol ezoAovro iv oic vóeciv. Of 0? Booxovree Epv- 
yov, xoi &mmyytiev ele viv zh. Kol iv uiv và Mor9aíco zsgi Óvo 
Aéysvot Óctuovi£fouévov, qolgovc 0$ cquoive, cmd, xol ov vOv dgr8- 
uov ógÀoi. 'O 0i Maoxoc xol vqv dxoíftiav roo cov9uoU vOv yolocv 
óujynGero simov Ori, HA9s 0e sic v uégu fj l'egysoqvàv, xol ezqv- 
- , ^ c , ^ 
Tqótv evrG Oewuovitogevog, 0g éüccuseiro cÀvosci ciünoaic, xol Or£ome 
' ' PT - LH m Ma 2! L4 Em ' 
rc ÓsGuo, xoi iv roig uvqusioig Orfjye, xol Éxootev, Eo, vi uiv. xot 
Gol, !l'Incoí víi vo0 9:00; wÀOtg m90 xoigoU focoavico: qu&c. Kol 
f w * E: 
ajocvqosv evrOv 0 Iuoo)c, Tí G0: Ovoue dott; xol sizev Ort, Zdeysov, 
ei Ui , 9 3 ? , x , 2:13 M 
ov, zt0ÀÀe Ooiuovioa sigrAOtv sig evrOv. Kot zmagsexoÀovv aUrOV, wm] 
, w » - , , ' , - , A w" 3*3 ' 
eztoGroANvaL $5o Tyjg yo9og, cÀÀAc tigeAOtiv tig vovg qoigovc' av yao 
SETTE MT , , MESSA A DV , - 1 
éxsi. eyéAn otgov Bocxouévg ,: xot éméroewev ovroic sicsiOsiv eig rove 
q0ioovg. Kel dGoumosv o cyéhm «or roO xonuvoU sie vqv ScÀoccav, 
3 ' c L x. 45 , ? - , aoc , 
n6ev yao cg OicgylAtot, xoi imviyncav év vij 9oAacoQ, xoi oí Booxov- 
? Neuf Wi3u27 ; M , a 3; LES 
reg cUTOUG Egvyov, xol cvnyyciÀav év vij zt0Àt. — Ago otv Ot &yvotav 
? , c A , c ? C - 74 A ' ? " M 
qooro 0 O:0g Àoyog, O0 Óv mu&g (vOQomog ycyovog, xoi ovx vti TO 
pd - J LI ? €- ? A ^! LI T , , 
Ovouo 7o) Óciuoviov ziv égor5cor; cÀÀe sic Os v0 Ociov éx crouoroc 
vÓÀv égoroufvov vig moogoosig £xeorQo vmoOécrsog ixówAovs mapa- 
Gxsvetew.  OUro xol ivrcUOn, lvo ÓtíÉm v0 gofjsoOv xoi rO mÀij9oc 
Tv Óewuovov, v0 igovQuo zxottivat, lvo àx crouoroc éxelvov 10 Oav- 
uocrov Éoyov vzosvy9oosrot. — Kol szegsxcAovv evrov of Oa(uoveg Aé- 
E fo 
yovteg, Mw níuwwne wuüg sig vov cvocov, dÀM émirotwov mjuiv lvo 
ticélO cusv sig vovc yoloovc. Kei énéroewsv evroig. Koi 1? ébyA9ov 


8. yeoyeoSav codd. mss. ulerque. Ger- — plarium omnis aetatis varietate. Deinde 
gesthorum vertit. Cornarius. Bene Cole- verisimilius fit scripsisse eum secundo 
ler. ad Hesychii Quaeslt. in Eccl. Gr. Mo- l'egaoyóv, ut tres sortes faceret, Ger- 
num. iom. III, pag. 526: ,,temere ar- gesenorum, Gerasenorum, et Gadare- 
guitur sanctus doctor, in tanta exem- norum, quam bis Dszpyeovyv, quasi 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 461 


inquit, omnes quos offerebant sibi, lunaticos, et variis morbis affe- 
etos. Cum enim caecos, surdos, incurvos, paralylicos, mancos ad 
eum adducerent, omnibus beneficium suum ac sanitatem largiri so- 
lebat, nusquam vero seriplum est pecudes eidem oblatas.  Prae- 
lerea cum ad Gergesenorum regionem venisset, ut Marcus asserit, 
aut ad eorum fines, ul Lucas scripsit, aut Gadarenorum, ut Mat- 
liaeus, sive Gergesaeorum, ut exemplaria quaedam praeferunt (erat 


enim trium sorlium in medio locus ille positus), Ecce, inquit, dae- Matth.&, 29. 


monii duo difficiles valde e monumentis egressi clamabant dicentes, 
Sine, quid nobis et tibi, lesu fili dei, quoniam ante tempus venisti 
torquere nos? . Novimus le qui sis, sanctus dei. Erat autem grex 
porcorum, qui illic pascebatur, et rogabant eum daemones dicentes, St 
elicis nos ex hominibus , mitte nos in porcos. | Et irruerunt in mare, 
et perierunt in aquis. — dt pastores fugerunt, et nuntiarunt in urbem. 
Apud Matthaeum daemoniaei duo fuisse dicuntur. ldem porcos sim- 
pliciter concipit, neque numerum exprimit. Marcus vero eliam por- 
corum numerum accuratius exponit. — Penzt autem , inquit, 2» partes 
Gergesenorum, et occurrit ei daemonium habens, qui alligatus erat 
catenis ferreis, et disrumpebat vincula, et ín monumentis degebat, et 
vociferabatur , Sine, quid nobis et tibi, lesu fili dei? | Fenisti ante 
lempus torquere nos. Et interrogavit. ?psum lesus, Quod est tibi no- 
men. Et dixit, Legio, quonium mulla daemonia intraverant ?n ipsum. 
Et rogabant ipsum, ne emitterentur extra regionem , sed ut in porcos 
ingrederentur; erat enim illie grex porcorum qui pascebatur: et per- 
misit ipsis ingredi in porcos, et irruit grex per praeceps in mare; 
erant enim quasi duo millia, et suffocata sunt in mari... Et qui pasce- 
bant ipsos fugerunt, et nuntiarunt in civitatem. Num vero dei ver- 
bum, quod propter nos hominem se fecit, eiusmodi quiddam ex 
ignorantia seiscitlabalur, neque daemonis nomen noverat antequam 
interrogaret? | Verum ita deus facere consuevit, ut ex illorum quos 
interrogat ore cuiusque negolii rationes occasionesque patefaciat. 
Quamobrem et illie quoque, ut quam terribiles, quantoque numero 
daemones essent indicaret, interrogare prius voluit, ut ex illius ore 
admirabile facinus illud ostenderetur. ^ Daemones porro rogabant 
ipsum, Ne mittas nos in abyssum, sed permitte nobis, ut ingrediamur 
in porcos, et permisit ipsis. |. Et exierunt daemones , et intraverunt in 


Gergeseni a Gergesaeis distinguerentur, 10. vi£ voU 9co0 i«(coU cod. Rhedig. 

idque in eodem confinio.  Meliorum 11. Voc. "InooQ non habet cod. Rhedig. 
exemplarium ope destitutus interim. mu- 12. eicfjASov elc xoc yolpovc, omissis 
lare quicquam non audeo. verbis ot Gatguovec, cod. Rhedig. 


9. vepyecooov ed. princ. 


Marc. 5, 1. 


Marc. 5, 13. 


paz. 652. 


462 SANCTI EPIPHANII 


Ll J , M J A- VA c a s ^ , 1 
of Oaíuovsg sie ove yoígovc, xol ooumqosv v cyílq rÀv yoíoov xavc 
E Ya E D e 
r0U xgquvoU sig vrv 8wAacGav, xoi czt0Àovro iv roig VÓccw. 
- A ' - 
Ilàg vo uiv wsÜ0og &éyye, 
ES , - i] 327 
roig 0$ 0ovÀoig evroU rov cAxOtiav vzo0swxvvsi, ÓU Foycv xol Óie ÀO- 


"9, ueycAue 9:00 qgiiavegozíoc. 


A A ^ 
Eoyo yco £üsi£ev ovyl vov 
? 1 M * » - , , E € , 152 
cvrQv )vyqv sivo, fv vs roig &vOgotoig xol iv roig wrqveoi xol iv 

- , 1 c ? i] Mi e - 
roic fooig. Ei ydg v] evvy wvyr vmioys, tivi Àoyo fva uiv Bovio- 
^ b M ^ 
uévog xa9«oícor, vj uiav apvyuv cor viv vo9 cvOgoimov voU Ocruo- 


1 ' , E Qu^ uin. D 
yov xocL ÓLc ztc'G5g evTOU T5yG &mwcAeLog. 


- c - i] ; ? d 
vàvrog, Oicyiec OuoU awvyec cmolícor ovx igsícuro; "si w avr: 
3 - ' er n *A 1 n M , Li Aa.» , 
qv, mc rov fva xeOegífu, v vuv uiav wvynv, sig 0$ va cÀÀa co- 

»2 3? ' , L 1 , nus , » 
uero, sT ovv vjde, émurgénei vovc Ooíuovag eicígysoDar; ovx Eort 

A € A z m 
ügÀe r& 00 qor0g tgyo; ?oUx iv gorí sicy ovzo, of. Aoyor sigyacué- 

Ev ? A Eu - 
voi; ov vic cmOtiec TO mooGozov qoi0gOov; ovyL mvra Asie TOÍG 
- ? ^ E e ^ EV 

Gvvi0UGL, xol OgOc roig sugícxovor yvdGw; Tíg roUro cxovGag xal 
Gvyzoivac ovx dÀé zov Mavnv xarrvovra & ur Osi sic TO T5v Oic 
yxoíveg Xu 7 um Ósb sig vO T«v Oia- 

? Hi , 
Alia zt«Àw oL ct 

, , , A , re , 
voi01* &xxoc yg xai TiwOG OUTO ÓrcAeyopuévov. 


- 2? , ? - 2 , 
vouuv rv &vOgomov ix voU ovrog ÓiuGroQégeiw; 
«4 ? c - 
Ó$)e za "udv 

i| 

ij«ovas rovrqvi vuv moeyuorsiíev, GrQegele 0 xrqvoOnc ivopucs wj v 
A 3 , A - - - ? , LT , n e*t 
&oo 9 Óvvaro, xora Tyco v0U toU cÀnOtioc, x«t jÀevnc $uzsa Quero 
fovrà zooflaMóusvog * ivojuos va elgowe TG) apevOst previsden, xai 
5 got, Ae dievijvoye TOiG zolgorc TO T£Üvetvot* dmi nay jeg a 
ayvyol c7c0 TOV emper , xci éco O«cev. Koi moÀÀy &voie vàyv wi] 
BAsnóvrov xol vv Ówwvoicv rvpàorrOvrOv, uui eig otoO9qoiw xoc 

P we. 3. yw , , T"? y e | ape UR - , 
và vm cvrQv Asyousve AauBavovrov. Ei yeo 0Àcc rO c7z0 TOU GO- 

? d Y Y , GAST: 2! E A 
Maroc cmoÀÀeymnver vec apvyeg coruotev qysiror, £üst uoÀAov vOv Go- 

- 6 2? € A ó € A er - f 3 5 A 
vüjoe 9 cocrtiÀe: TOv OctuovOvra cvOgozov, Vve co91 7| ?pvyy emo 
, ? , » - ? "- ? , - A A 
cogorog cvOgomov cmoAÀAeytica. | OvxobUv xyczoa uGÀlov rog apvyac 
^ c - - 
dc iv voie qolgoic Unio vuv wvyrv v9v vo) ev6gozov.  Tíw yao và 
Àóyg oUyL ? xol zov &vOQozov uere tàv 3oígav énérotvsv éuBlgoswvos 
; , 1.3 — ; B 1 MC - ; , 
tic QoÀaccav xol cz0ÜDcvsiv, sig TO TOig apvyag 0Àog ToU ve evOgoztov 
- - , 
«ai vQv joígov zoOogícot xol GG; AAA ovy oUroc 9 ciüousv, cÀÀG 
Adtagov uiv &mOó uvQuiiov veraQroiov xoÀsi xol ijysigtu, wo tig o- 
- - 2. 4e 
Guov éziGrQégsi, oU movnoiav evt moobevdv, ovó£ vi aféAvsgov avra 
égyotouevog. 


'"Hyáze ydo vóv A&fegov, gol x yoagn. "Ov mycza 


De siructura 
9. 


Car. XXXIV. — 1. Vulgo distin- 3. Forlasse xt OUvaat. 


clum legitur égztcoaco, ci "wj adr) 1v; 
vc cell. Suspicor scribendum esse &gset- 
cato; Y eb vj auvv] vv, mos cell. Cor- 
narius verit: — perdere non pepercit ? 
Et si eadem esset, quomodo unum mun- 
dat cell. 

2. oUx om. in ed. Petav. Colon. re- 


pet. 


haec tibi profero exempla , haer. 91, 
éAéyopev dv, ux TQ dpa xarà dxot iBo- 
Aoyta» roüro TotoüyTat. , ibid. 32. vouí- 
Covte6, uj Tn &po Bivaycat. , ibid. 34 
évóuicay yàp oi rotoürot, gj mv &pa 
Yeloióy égttv. , haer. 61, 5. voutcocty 
-- gf-- tara Bccátaro. ^ haer. 69, 
30. voulcat, Mj --- ó uovoqevrc 3- 


PANABRII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 463 


poreos, et irruit grex porcorum per praecipitium in mare et perierunt 
in aquis. 

O singularem dei benignitatem! quam bene mendacium redar- Cap. 
guit, ac servis suis tam factis quam verbis et in omni administra- p 
tione providentiaque sua veritatem demonstrat! Hoc enim re ipsa 
siguificavit, non eandem animam in hominibus, ac pecudibus, et re- 
liquis animantibus inesse. Nam si eadem in illis foret anima, cur 
qui unum repurgare vellet, aut unam servare correpti a daemonibus 
hominis animam, duobus animarum. millibus non pepercit? Cur 
unum hominem, sive unam animam ita perpurgat ul in alia eorpora, 
vel animas daemones ingredi permittat! Numquid lucis manifesta 
sunt opera? non luce palam quae illie narrantur perfecta sunt? nonne 
hilaris ac splendida veritalis est faeies? nonne plana sunt intelligen- 
libus omnia, rectaque lis qui scientiam repererint? — Quis liaec au- 
diens el apud se perpendens non Manem illum reprehendat, qui ea 
quae minime oportet consuat, quo hominum mentes a veritate detor- 
queat? At enim pergunt nefariü. Audivi enim quendam ex illis 
lioc modo disputantem. — Qui eum hanc a nobis ratiocinationem ac- 
cepisset, conversus in sese pecudis homo similis cogitare coepit, 
ecquid adversus divinam illam veritatem posset obicere. Proinde 
vanum ae ridiculum quiddam opponens mendacio veritatem evertere 
se posse crediderat. Sic igilur asserebat: ulilem porcis mortem il- 
lam fuisse. lta enim a corporibus liberatae ac servatae sunt ani- 
mae. Sed istiusmodi hominum qui nihil vident et mente caeci sunt, 
neque quid dicant audire ipsimet videntur, insignis est vecordia. 
Nam si liberare a corporibus animas salutare esse putat, longe con- 
sultüius salvator egisset, si correptum a daemonibus hominem able- 
gasset, ut ab hominis corpore liberata tandem anima salutem obti- 
neret. Ergo animas illas, quae in porcis inerant, pluris hominis 
anima faciebat. Cur enim non et hominem in mare cum porcis 
praecipitare et exlingui passus est, quo universas animas tam ho- 
minis scilicet quam porcorum, repurgaret ac servaret? Verum longe 
aliter istud intelligimus. Siquidem Lazarum e monumento quatri- 
duanum evocal, alque excitat, el 3n mundum reducil; nee utique 
mali quiequam eo faeto conciliare voluit, aut absurdum ei aliquid 
ineptumque facere. 4mabat enim Lazarum, ait scriptura. Quem Ioann.11,36. 


Sc., ibid. 59. voutCouct - - wj &px - 6. Inlellege stg vj» 3àAaccay. Pela- 
etpncat. vius suspicabatur ooxceiyat. 

4. Hoc alierum évóysce. uncinis inclu- 7. xal GySoemov uera yolpoy cod. 
sil Petavius. Rhedig. 


6. qnoi, «AÀà qoi etevivoye cod. 8. Vidimus, inlell. fieri. Alioquin di- 
Rhedig. cendum. fuisse otGoq.ev. 


Keco. »€. 


pag. 653. 


Keg. p. 


464 SANCTI EPIPHANIT 
: f Es T i0: 53 LUNA p) OMA: , 
volvvv, zc iv vij Gagxi &voxcppor imoíti, simo movwoc sj Gaob; 
Ilàc à ovx sleGs uGAAov vOv (mob czoOcvovre xol cz0 cuero Gm- 
, 
Oívra; Koi wm vig vouton ov Zatagov eUOve zcw vevsÀevrqx£évou. 
Zcixvuci yag Gago v0 &yiov steyyéliov Ort dvéxeivo 0 Incotg xol O 
Afapog dvíxewro uer avrOU. 'AÀÀd xol iv Ilagoaóócsow sUpgopsv Ori 
, d 3 c 
roicxovro érdv qv vOv: O0 Zie(egog Orc iywytgrow  uzrd Ób vO ? &va- 
- 34. A , 2! 2! A [uA ' , , , 
GrGoL cvtOv wÀÀo TQviexovro &vy £056t, xci oUVTO 7tQ0c xvgiov &Ésüq- 
G 10 1 9 1 , Alo: A - 2 , , , 
woe, !? xoi xoiunOele ixAlOT uera Geuvo Ovouoroc, xoOdmso mav- 
Tec Éog Tijg (pog Tjj &veGroGsO c, Ort ufÀÀet O povoysvmc, cg vné- 
z) ^M A b b € ^ MI A - , ^ 
Gyero, &zoxogicrGv v0 GQue Tjj vyrn, xol r5v wvycv cO Gopovi, xol 
, Cc , M I 2 , A , - 
0i0óvor £xdcvo xo9d Fmoobv, qrow cyaO0v, Qro gotàov. 


' 1 , 29-7. 2 
Ei ww y&o Gouérov cvacrocic wv, m08:v fovyuog 000vrov; 
M , - * 
"AM ua] zeÀw và vijc qotvopAefsíac vwig simociw, Ov. 000vrec imi 
- C ov 
v0 uocüc9or quiv sic, xersoxevocuévor — IIoíav voívvv icrjv uéo- 
uev dcO(sw quera viv vÀv vexgdv cvdcraGw; ti ydo uero Gvdoraciv 
üsvrrgov féfooxsv O0 "ImcoUc, xol E iy89voc ÓmroU uéíoog, xol &mO 
usiucoiov xqolov, xci cvvqicOn roig uo?wreie ÓU mqutoGv vtGoogd- 
4 * od " 
«ovra, &oc ovx foror (joGGic; Kol zsgl uiv foccsog coagéíó iouv 
0r., Moxégiog 0g q&yeron Gotov iv vij Bacieig vv ovgevàv' xol 
? - - , e rc , DÀ N , AN. - , 
eUTOU TOU xvgiov 1) vzoGysGic Ort, Eccoüc xoO1usvor ézt vijc gomé- 
- , ? , A , M A j! , , M 
(«c vov merQoc Mov écOiovrec xot mivovrec. Kot v0 uiv &cOtcwv xat 


? «x , AP SCA ? Y ? 37 a 
miv&v evrQ uovo Éyvocroi, imnón, ^4 ópOnAuog ovx tíÓs, wol ovc 


? » H4 372-4 j ? , 2b v e LOW, c 
ovx ixovcsv, oUre iml xogüíuv cvOgomov &vígm, occ wroíueotv O 
- 2 - ? ? ? - 
O:0e Toig dyomdow eUróv. ^4AV iman igeédcousv iml và rOmo 
1 , * M - L2 £ , 9 E , 9, /- - 
rovro rà ÓÜicgogec vv apvyv voyovusvor, ? xcva é& avri ije 
2 J ' m vie , E Mu ei p 1 Ko» 
cAmOslog xoi voU vrzoütiyuorog évrtÀoUg Ovrog OTi cÀÀw uév apvyr «v- 
» , ? Bi - - 
Oodimov, &ÀÀm Ob wrQvove, xol ovx v0 Gdcer viv wpvynv roU wrü- 
92353 RIT , , 1 , , , p 
vovg, «ÀÀa vOU cvOgoov, Ói0TL c xrQvy ov xoivtrot. —vOgorot 
uiv ydg xqoovouoto. Baciksiev ovgavdOv, xol &vOgczo: xoivovreu. 
1 e e , 
'AmsitUGovroi ydg ovrot sic xoícw olgviov, xoi ovror sig Gowv aio. 
e 
viov, Quoi Óó uovoyevqc. 


Ti 8b of và fqvuora xoromrtvovrsc; "Emdv q9u6o0t, xol uj 
xotoÀdBoc. ro) óqro9 vuv Gegnvüev, doycÀovciw dvriOero Cavroic 
, E , c b , ? M i] c 
Otevoovpevor, jjmto yoncuuo fevroic Oocusvoi. — "Ensidr yoo 0 Maz- 
Qoeióg goi, 4vo Ooruovifóusvoi, 0 0b -4ovxàg mgl &vog Onpysiven. 


9. Mallem dàvaccüwat. [n seqq. xpóc (quod nec Gatakerus improbabat) xa xot- 
t0» xvptoy cod. Rhedig. unuSete éxXjSm. Libri habent xotyv3etc 
10. xoi xoueSele £xA(9T" emendatio éxX(S«, omissa particula xod. 
est Gataheri 1,1. p. 800. — Petavio placuit Car, XXXV. — 1. vovtQ om. ed. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 465 


igitur amabat, cur in carnem, si ea mala est, regredi voluit? cur 
non mortuum illum semel exsolutumque corpore ita uti erat reliquit? 
Nec est quod sibi quisquam persuadeat Lazarum subinde esse mor- 
tuum. Hoc enim evangelium aperte declarat, accubuisse postea Ie- 
sum, et cum eo Lazarum similiter aceubuisse. Quin et illud inter 
Traditiones reperimus, triginta tum annos natum fuisse Lazarum, 
cum a mortuis excitatus est. Atque idem ille postea triginta aliis 
annis vixit: atque ita mortuus ad dominum rediit, et cum illustri 
nominis fama vocatus est, ut et ceteri omnes ad ullimae resurre- 
clionis usque tempus, quando, ut pollicitus est, unigenitus dei filius 
corpus animae, corporique reslituit animam, et uzieuique prout ges- 2.Cor.5, 10. 
sil, sive bonum, sive malum, rependet. 

Etenim nisi corporum futura esset aliquando resurrectio, quid Cap. 
, Tw ; : "EPA 3 XXXV. 
ille sibi vellet dentíum stridor? Nec est quod aliqui insanis illis vo- yna,12. 
eibus obstrepant, dentes nobis ad mandendum esse fabricatos.  Ec- 
quid vero cibi post mortuorum resurrectionem comedemus? Verum 
cum post resurrectionem lesus secundo cibum manducaverit, ac de 
assato pisce et favo mellis comederit, nec non et cum discipulis qua- lue. Put 
draginta diebus cibum sumpserit, nonne cibum illo quoque tempore 
futurum putabimus? Quamquam de cibo perspicuum inde est quod 
scribitur, Beatus qui manducabit panem ín regno coelorum. Imo et Luc.11, 15. 
ipsius domini haud obscura promissio, .Sedebitis ad mensam patris Luc. 22,30. 
mei, comedenles et bibentes. Sed quod ad cibum illum potumque 
pertinet, solus ille novit, quandoquidem quae zec oculus vidit, mec 1.Cor.2, 9. 
auris audivit, nec in cor hominis ascenderunt, quae praeparavit deus 
diligentibus se. Sed haec obiter loci huius occasione proposuimus, 
cum animarum discrimen explicaremus, idque ex rei verilale et ex- 
emplo illo longe aptissimo comprobaremus, nimirum aliam esse ho- 
minis, aliam pecudis animam, nec ut pecudis animam servaret, sed 
hominis duntaxat, advenisse Christum, quoniam pecudes minime 
iudicantur. Nam homines quidem et regni coelorum hereditatem as- 
sequunlur, et in iudicium vocantur. —Zbuzé enim, inquit, Z Zn zudi- erg 
cium aeternum , et i? in vilam aeternam. 

Quid ad haec isti quaestionum indagatores? Scilicet cum eo Cap. XL. 
pervenerint, neque verborum sentenliam asseculi fuerint, indignan- 
tur, ae repugnantia quaedam fingere sibi malunt quam fructum utili- 
tatemque requirere. Matthaeus enim duos a daemone correptos Matth.8728. 
fuisse memorat, Lucas unius duntaxat mentionem facit. Sed et Luc. &, 7. 


Peiav. — Pro égSacaysw in cod. Rhe- habeant xoi xà. Apodosis incipit verbis 
dig. esi. £gSaoa. uev. XOl OUx T]À36. 
2. xGxa med correcio es, cum libri 
Corpus Haereseol, II. 2. 30 


Keo. pua. 


pag. 654. 


466 SANCTI EPIPHANII 
^ P] € 
Kol ydg sig v evoyysliorav Aéyet 0zt of. Ayoral of Gvvsovevoouévot 
, , EA ye, DN Ey , 352 5 , e 
iBlecgqiuovv avrov, o 0$ cÀÀlog ovyL Or, uOvov ovx ifÀecguovv oí 
? , , M Nd , MAT oos, Y L Hi H , , 
dugoregor, &ÀÀe xo e7t-0Àoyíav voU £voc Gquaivei. — Kol ydo émsriua 
- n ! ) 43 e Ov 1 1 $z0 e , zz Jae , 
TG frígg, xol fAeysv Ort, Ov gopij cv zov 9cov, ov, iv và evtà xoí- 
Cy (CUT , 1 
uoi icusv, ovrog Ó& 0 Gyiog ovO&v émxoínce; xol moog inl rovroig inc- 
, ? - ri - 
govsi Aéyov, MvycOüwri uov, Inco), orav £A9qc &v vij Bacicig Gov, 
^ - M] 3,2 , ri ? A 
xol TOU GOTT7Qoc 790g cUrOV tizOvrOG Ori, uv Àéyo Gor, cuQusgov 
? - ? - , p ' A c , » 
uev iuoí Pon év vQ mogo0sioo. Eois 08 voUro og Ütagovíav £yovra 
, - - ? LI , - " , »" A , - 
év ry yoogy. 4M JEU eio upsreyer Kov ct j«g v vj Maz- 
, - — , 
Saío Óvo sicl Ocwuovi£ousvor, zege và zovxg oL evrol vzceoyovcuw. 
e A , , E 
AX ind sioOcv v) yong) z9ogactig Ói00vot zàv sigyacuévov, vov- 
el , , - - , ? 1 -n* , Hi 
TOU Év£X« OU uvQuovevs, Zlovxag vÀQv Óvo, oÀÀc vOU évog. vo uév 
y«o 1jcav of cmo rQv !Óowbovicov vrOtgemevuívoi, sig Ób mogíutiwe 
- , Copa 28./ ' J 1 ' - , 
Tjj mícvsu, 0 Oi fregog éEoxtiAe. — Zhi voivvv viv megepovrv vig mi- 
? À 9 ^ di E [d ?! M ? 31 , T ? , 
Grtog oxolovOtu rQ «coU, cg fqsi vO tvayyéliov, eig otov czuJoyevo 
vOzOv.  Tovrov fvexo TOv fvo megélumst, xol voU £vog voU £v faci- 
, LZ ? L2 , , M PES ? - A A - 
Aslg vv ovgevdv émsuvicOn. Koi ovóiv ivavrioUvo, moog Tv vüc 


dÀn9síoag sUgtciw. . 
"Hów óà xoi £rígav moógoeciv Ouoiav revTQo Tác vzo9£csoc TO 


eümyy&Mov Owmpycivor, eg vmo fvóg. 'O avgiog Ófxa Aemgovg ixo9c- 
QuG2, xol o ivvía cmslÜOvreg ovx Éücxov Ó0fav và Oc. 'O 0i sig 
vnzoórofweg Puswev, O xoi UmO xvgiov éykcopuotousvog, wa90 Égw, 
Zíxa Àemgoi ixoQocgícOncav, Out ví lovi sig 3b avvQv vnméorosus 
- ^ - ? Gt (A 3. -- 
Oo)vo, Óó£av vQ O:Q, cla uOvog ovrog 0 dAloytw:oc; Kol 0ogg Oc 
Óià r0 sUalGOnrov xol Te sÜyvcouoGvvuc £oyov voU £vog avri zàv Ó£xc 
3] 7/5 E VIP OU. 75 €Qy 
e v Y 
uyquovsvs. "covrog 0i imción 0 eig sveyysliorqg megl Aporàv $uvg- 
, f M NV 1 M , 1 M 
uovevosv. EioO9ousv yog vro &£vixo zmÀqOvvruxo Àéysw, xob To mÀQ- 
- [y 
Quvrixa. £vixd. Dioxoutv yag Ort, Zimynoausd9oa ? vuiv, xoi 3 'Ecga- 
Cs "UH A p. Kol ). 0v AT. 2 
xov Uuüg, xol Hxogusv moOoc vu&g. Kol ov Óvo oí Àfyovrsg, cA 
sic 0 zegOv. 'O 0i eig xoa vrv cvvijeiav vic gorosoc 3x zoocuzov 
- - ^ ri - , e - 
zoÀÀdv nÀ«qQvvrixdg Orgycivot. | Ovro zqOvvrudg zgielÀngsv 2] 100 
a4 c» , rf i Ner - Dd T 1 E ec , 
&voyysiiov vnzxoO:cig, 0 Ó& £regoc Ouysirat Ort &ig uev qv 0. BAeogn- 
uoc, 0 OP sig éEouoloysiro xol £rvys co ruoíac. Kol 0gc cg mcvra 
t vüc dinOslag Gag vmegyst, «ot ovoiv évaviiov iv vij yoagij. -AAo 
và vijc GAnOtiag Geogr) VxcQy£L, évovziov dv vij yoagij. 
- A , , , E * 
zi&vra 9 vaUro ruv ygognv Oickiovreg eig zrÀcrog vAdGeuev, Og oig, 
Lo ] , Y , A , A r - , - , ^ 
ToU Àóyov vo Onjyguea. — Koi yévoiro uiv sug xoveww TO mÀoTtL TOU 


Car. XL. — 1. óoatpóyQv cod. Rhe- — 2. Uu vitiose est in ed. Pelav. Col. 
dig. : , repet. 1 
Car. XLI. — 1. ovóslg aX avtov 3. Verba &opdxausv vp&g, xoi desi- 


cod. Rhedig. derantur in ed. Pelavii. Colon, repet. 


PANARII LIB. II. TOM. IIT. HAER. LXVI. 467 


evangelistarum alter, Latroges, inquit, qué crucifixi erant cum 0, Luc 23,39. 


blasphemabant ipsum, alter nedum utrumque blasphemasse dicit, sed 
et unius defensionem commemorat. — /zcrepabat enim, inquit, a/te- 
rum, ac dicebat, Neque tu times deum, quoniam in eadem damnatione 
sumus, hic autem sanctus nihil egit? deinde ita dominum compellat: 
Memento mei, lesu, cum veneris in regnum tuum. — Cui ille respondit, 
"men dico tibi, hodie mecum eris in paradiso. Quae tametsi discre- 
pare nonnihil in scriptura videantur, nihilominus plana sunt omnia. 
Nam quod ad arreptitios attinet, licet apud Matthaeum duo fuisse 
narrentur, iidem nihilominus sunt de quibus Lucas mentionem fa- 
cit; sed haec videlicet est scripturae consuetudo, ut eorum quae 
geruntur raliones el occasiones innuat; ob id non duos, sed unum 
Lucas nominatim exprimit. Fuere quidem illi duo a daemonum ve- 
xalione soluti; sed unus duntaxat in fide persütit, alter ab ea ex- 


cidit. Quare quod ille constanter in fide maneret, sequebatur Je- 


sum, ul in evangelio scriplum est, quocumque pergeret. Hinc est 
quod altero praetermisso unius duntaxat Lucas meminit, qui coelo- 
rum in regno perseveravit, neque quidquam habet ad investigandam 
veritatem absonum ac diversum. 

Nec dissimilis huic de quo agimus argumenU est quod in evan- 
gelio narratur, utpole ab eodem auctore profecto. Decem leprosos 
dominus purgaverat, e quibus z0ovem abeuntes non dederunt gloriam 
deo, unus duntaxat rediens permansit, qui a domino propterea com- 


Cap. XLI. 


mendatur his verbis: Zecem leprosi mundati sunt? | Cur nemo ex iis Luc. 11, 18. 


reversus est, qui daret gloriam deo, nisi solus hic alienigena? | Vi- 
den' ut ob eius gratum animum ac beneficii sentientem non decem, 
sed unius meminerit? Qua ratione et illud intelligendum est quod 
de latronibus evangelista commemorat.  Solemus enim singularia 
nonnunquam numero multitudinis efferre, ei contra pluralia singu- 
lari, velut cum dicimus, Narravimus vobis, et, Vidimus vos, et, 
Venimus ad vos, cum interim non plures sint, sed unus duntaxat 
qui loquitur; verum unus communi loquendi consuetudine ex plurium 
persona sermonem insüluit. Sic ab uno evangelista pluralis usur- 
palus est numerus, aller vero unum e latronibus in Christum male- 
dicum fuisse docet, alterum vero confessum ac salutem fuisse con- 
seculum.  Ánimadvertis, opinor, quam aperta sit in omnibus veri- 
las, neque quidquam sit in seriplura contrarium ac repugnans. WVe- 
rum enimvero dum haec e scripturis deprompta latius exponimus, 
longius est a nobis sermo prolatus. Quamquam velim equidem in 


Á. Forlasse euo yeAto coo. 9. Fortasse xaüta xatà t«v ypaqny Ou. 


30 * 


468 SANCTI EPIPHANII 


Aóyov, AHéyysw 0i rove xara vijg c'nOtiag, svggaivew 0 vovg víovc 
rovrQg Ói« vOv Tig cAnOtlag lorQuxQv qoouaxov. 


Keo. uf". Eivo zcv siÓcousv va frega voU cyvQrov.  DaGoxsi yao vag vo 


pag. 655. 


? ^ 
óicQo]koag ivavr(ag moOg cÀÀwAeg, xci vOv Q:Ov vOv Aolucevra iv T 
, er » A 1 M ^ ? J ? , i1 p) 
vóuo &regov Ovro ztegd zov Os0v oU svayyciiov. Kdxtivo uiv Ovoua 
e ' 
"Agyovtog rí8qoiv, !oós Óà vov viov xal rOv moríoo AyaO0v Qsov 
^ ? — 
favro) Aíysi. — Kol i9 swOsvs, xol ov cpollousvog xaO" £ovroU 
, , - LI 2 2 x , 1 ? MI ^ ei , L 
épiecgmuus. — TQ 0i ?ovrQ Àoyo xoi aUvrol GvugovoUutv, OL cya 
—- i] A ? 1 - M ' m- A 
OoU zoroog v0 «yaO0v yévvquo, qc éx qoroc, 9sog x 0:09, Ococ 
- ^ 37 fu. cw - 
cAn9iwoc ix 9:00 cAqOiwoU, vÀOt moOc vudc, va quüg ccn. Eig 
r& iüio qÀOt, xol oUx tic ve &AlOTQue- of iÓLO: eürOv oU zcoéAoov. 
"Ocoi 0i fAeflov evrOv, fücxs evroig iÉovoiav víxva O:00 ysvécOo,, 
2 244? - 
o? ovx iÉ c/uorog, ovÓi ix Gagxóg, cM ix 0:00 iysvigOncav. Koi 
, 5e ? ^ , » ' T) , Hi D , Hi 
TOL y€ ovOtig év vQ xocuco avev Gogxoc éysvviOw xai otuarog, &ÀÀ« 
7zt;vttG uéroyot Gogxog xol ovuoroc ysyOvec: — Ti ydo Gov, mQiv j| 
2 ' € x A ore rf » , 2 ' GA 
iy cogxl yevvi8dow ; 1] vl ÓvveusDa sivor tvev Gogxoc; imuón io 
^w 6 — 
xócuoc ix toU yíyovs, xol qusig wviGOévreg ix Gegxog uév icusv ye- 
s. elk - - 
yevvuuévor zevíoov xoi uqríoov, dÀOtv O0 &vgiog yevvijoo: quüg ix 
, 1 , ? , 1 EJ , 1 1 ? 
zvevuerog xoi zvvgOc.  Eytvvqünusv yog, xoaL eGrww oqO0tg, xol OU 
ó r , 5 , 9 A , , 02 LES A 3*3 
Vvoroí zig &gvijoocOor viv zoorQv yévvuow, ovói vo éx cogxog si- 
? 1 
voi. Tv Ói óevrígoav yévvmoiw ovx ix cagxog ysysvvwus Oo, ovói i6 
^ ? L2 L2 
o/uorog, TovríGT,V OU Tj w7z:0y90GtL vig GegxOg xeyonuévoi xol voU 
e/uorog, cÀÀo Gogxo xol apvysv àv zvevuort yeysvvquévor uykézt coo- 
Xixv ovoev, cÀÀa ciue xol Gagxo xol wyvymv zvsvuotuXOQ GvvQvo- 
uívo.  Tovrécriw, "Eócxsv ovzoig i£ovciav víxva OtoU yevícOot, voig 
ueroBoAlovor z5v yvoyumv, xci óc cagxoc xoi ciuoroc xol syvyre 959 
- ^ 
3 evogsor1]onctv. 'O yo)v eig zo làie A9 v ovx cAAOrQi0G &ovw, cc 
, ^w [- bd ^ 
Ósomorqc zévrOv. Kol ài voUvo Aéysw, 'O Aoi v iv roig moognjvouc, 
Jóov meos. Kol voig lovóaio:g py, Ei MoUcti imwzsvsre, émi- 
, ki! , 1 - i] A ^S - » 1 [. A e 
Grevsré cv Quol, ixsivog yog moi duoU Fygee* xoi, AAfoedu 0 ma- 
A 4 e ^ ? , , - ' f" , L| iy LI , 
vuo * vudv qyolÀueGoaro [Óciv viv quégov uov, xol s(Óc, xol $yoom: 
xol, OUrog of zorígeg vuv éxolovv roig ztgognjtowg* xoi, Moxegiot 
dors, Orov OvtiÜÍGo GL. UuGc, xol simo: xaO UuQv z&v mzovnoov qyev- 
5 ^ ^ ^ 
ÓO0uzvoi. — Xoígere xol eyoÀAuGGOt, Ori 0 picO0c vuv zou iv voic 
7) - [ui - 
ovgavoig* oUro ydg iÓioxov voUg mQogrec roUG m0 vuQv xol cÀ- 
? ^ 
Aore, 'IegovceAnu 4] czt0xTÉvovca voUg zwoogiurec, xol Ai8ofoloUco 
i] , , , , , M , 1 
TOUG cztGTcÀuévove, zoccxig 19£An6o énicvvator t éxvo Gov; TO 


Car. XLIT. — 1. dóc 8b ego. Li- 2. Forlasse avtov. 
bri habent « 8&. Pelavius suspicabatur 3. evaoeovvxacty cod. Rhedig. 
t8. Salius sane fecissel, si vo0 Ot —— 4 wp codd. mss. ulerque. vj 
(intell. cu apteMco). editi libri, 


4 


PANARII LIB. !T. TOM. IIT. HAER. LXVI. 469 


producenda longius oratione laborare, dum et veritalis hostes refel- 
lantur, et eiusdem filii veritatis medicamentis ac remediis dele- 
ctentur. 

Nunc circulatoris illius reliqua videamus. Duo testamenta sibi Cap. 
invicem esse contraria defendit, ac deum illum qui in lege sit locutus 2 
ab evangelii auctore diversum. — Proinde Principem illum appellat, 
hunc vero patrem, ac filium, et quidem patrem Bonum deum suum 
nominat. Utinam vere suum esse dixisset, nec errore falsus tam 
contumeliosas in deum voces in suum caput ederet. Nos vero iis 
ipsis ab eo diclis assentimur ultro, idque profitemur: Doni patris 
bonam sobolem, lumen de lumine, deum de deo, deum verum, de 
deo vero ad nos servandi nostri gratia vénisse. 7» propria quippe loann.1, 11. 
venit, non in aliena, e£ su£ eum non receperunt. | Quotquot autem re- 
ceperunt illum , dedit eis potestatem filios dei fieri, qui non ex san- 
guine, neque ex carne, sed ex deo nati sunt. — Alqui nemo sine carne 
et sanguine in mundo natus est, sed omnes carnis ac sanguinis par- 
licipes nati sunt. Quid enim erant priusquam cum carne gigneren- 
tur? aut quid esse sine carne possumus? | Sed quoniam mundus a 
deo faclus est, et nos ab eodem procreati ex parentum nostrorum 
carne genili sumus, venit dominus, ul nos ex spirilu el igne gene- 
raret. Genili itaque sumus, idque ipsum cerlissimum est, neque 
quisquam primam illam generationem eiurare potest, aut ex carne 
propagatum se esse diffiieri. Quod ad secundam quidem generatio- 
nem allineL, non eam ex carne vel sanguine sortiti sumus, hoc est 
non ex usu earnis aut sanguinis accepimus, verum carnem et ani- 
mam, posteaquam spiritu. geniti sumus, non carnalem amplius ha- 
bemus, sed sanguis et caro et anima spiritali. quadam ralione copu- 
lantur. Atque illud ipsum est quod dicilur, Dedit eís potestatem filios Yoann. 1, 11. 
dei fieri; quicumque nimirum mulato in melius animo carnem, san- 
guinem et animam ad dei voluntatem aecommodant. lam vero qu 
in propria venisse dicitur, mou alienus est, sed omnium dominus. 
Quamobrem ita dicit: Qui /oquebar in prophetis ecce adsum. — Quin- 1cai.52, 6. 
etiam ludaeos alloquens, .S7 Moys? erederetis, inquit, crederitis et 
miht; ille enim de me scripsit. ltem: Abraham pater noster exulta- Yoann. 8, 56. 
vit ut videret diem meum: vidit et gavisus est. "Tum illud: Sie patres Luc. 6, 23. 
vestri fuctebant prophetis. Et: Beatt estis cum exprobraverint vobis, Luc. 6, 22. 
el dixerint adversum vos omne malum mentientes: gaudete et exultate, 
quoniam merces vesira multa est ín coelis: sic emim persequebantur 
prophetas, qui ante vos fuerunt. Et alio loco: Hierusalem, quae oc- AO 
cidis prophetas, et lapidas eos qui missi sunt, quoties volut congregare 
Jilios tuos? Quae vox Quoties, olim ipsum per prophelas congre- 


pag. 656. 


Keo. py. 


A'10 SANCTI EPIPHANII 


- i] - , , 2.1 À 
0i Ilocdxig ÓswxvUti Ót& ztgogróv vovrov Gvvo$ot cvTQv imiutigco- 
, , ' ? J 1 , J E] - » 
uívov. Ei yeg Jmoxvévovow vovg zQognveg Àéyet éÀeywtu4Gg, Goo 
^ ^ nm M c Ld - 
TÀv zpgognróv moisirei rwv émigéAeov. 'O Ói vàv moogwràv imw- 
, 2 € 2? M - )ANEÀ ' , 
Aovgevog ovx cAÀÀoroiov émsuskeiro, &ÀÀa vrÀv iüiov. Koi, Zmvn9q- 
1 A r3 NM. 5 , 2 M ei P Li , 
G£TQL, QYWGl, TO ciuo TO éxjvvogevov &zo otvuoroc ABsÀ ceyor Zoyoptov 
P - 2 A b E E 
r0U Oixoíov, ToU ixxsvoOéfvrog cv« uécov rov vaoU xol vov $voia- 
órqoíov. Kol, "Aoog m«vra, xol vic vQoztétog TOv xoAlv[iovow xoré- 
* n» *. E , * 
GrQtApe, xol ELTE, Mii moisire vOv oixov voU ztevQOc uov oixov &umo- 
? ' - 
olov. Kol mgóg voUg mtgi Magucp xot "TIooorp &Aeye, Ti ovv &rveivé 
? 2 e , ^ - , ó - * " K A , ' 
pe; ovx qOtire OvL év vOlg TOU ztüTQOG Uov Oti ue &ivol; «L tvOvc 
, , 1 ? , 5 , [r4 * M i] ^ M] " - 
émigége, v0 sveyy&£Mov 9 Àeyov Ovi size, lMh] zroit(rE TOV OlxOV TOU 
, 3 2 J iy L 3479 , d ' 
zterQ0g Mov oixov éuzogtov, cg Àéyei, Koi éuvroOncoav oi uoOnvot 
Ov, qv ytyowupévov, 'O £5Àog oU oixov Gov xorépeyé pt. 


^ ? w ? 

Koi móca Pórw simeiv Óià Y roiovrov tvoyyshiov xoi vOv c70- 

- L2 , c A 

G1:0ÀQv cic FAtyyov vijg vov Mew povíag; xol oc BovAeror Owctgtiv 

- N M , ? A - - - - 

xoi ezoÀÀorgioUv vqv zGÀoicv ÓroOwxqv cmo T9e xowiT6, vie moÀotüc 

- - —- - e - 

Megrvgovone zsol TOU GorT7Q0g, xol TOU GOTijooc OuoAoyoUvrog Tov 
4 ? ; , , 1 E 3:44 "Ae. L5 ERE c , 

zuÀotcv ÓicOnx v, ov uovov, cÀÀea xot cvroL oL &zt0cTOÀow cc À&ytt 

3* nd ^ , E 

Zapià, Eimnsv O0 wUgiog v xvoío uov, KoeO90v ix Otkwov uov. Ei 
Et , S1 , - DA! ? - 5 LI , , cor 

ovv xvgiov c«OrOv Àfysi, vtÀg víog evroD iórv:; Kol mew iv &víoo 

- , (y M w - 
Aéysi, TGv maiüov «gatovrov 'cavve và víà Zelà, xol ovx ént- 
) ? - , (- € ? ? , , e , 
viue eUroig* Aéíyovow ot Gaegicaior, Ovx dxovtg Tí ovtoL Àéyovor; 
' , ' ^ d , 
xGÀvGov avra. 'O OP mooc cvroUG, 4v ovroi cvyrooctiw , of AiOor xs- 
, 1 ' ) 1 , , - 
xoetovrot.  Tíog uiv yag Zfo[O icri xeve cogxo, xvgioc 0$ voU Za- 
ET - , * E d 
Bià xor zxviÜuc, TOv cugorígov Affeov Óvvaràv ovGGv xol &Am- 
- ? A A ?! , L2 ? , 
9evovogv.  Ovótév y«g &£oT, megomezowuevov ry cAnOsio. 


A 1 , A 
"Ale lvo ? wi] wyzivo vrjv onó9scww vovrqv, doxscOdcouor zav- 
- J ? , ' , 3 oc . , M 
TOLCc TOig pwogruoiouc. | EàÀsvGouoi O8 sig vo fr:Qge, ébsÀéyyov cOV 
dyvorqv. Ei v0 Gc ivígov Oto), c ovrog, wol s] wvyr cAÀov coU, 
, , t 2 / Y / e ; , " - 
Tig xowovío vv cuqorégov; Kol ófóie oe sic mócov Oyxov Bv9o9 
- c - - - 
Órovoqucrov iyxvumtuwv mztigüro, 0 vic quOv fgeyuTqroc uixoog voUc. 
A 
Zio qeliveyoyyroo iucvrOv, Vv wr moÀOv xeuerov zoujooucr cva- 
yvocsog roig Üvvepuévoig. — Ko dz0 uic uogrvolac Fort 2ekéyEas vov 
A - 
yoqvo. TG uiv yag éml r0 eUr0 xoiwcvsiv ovx Éort Otegsgouévov z90c 
A A [i - 
&AlyjÀove, cAÀd fvog TO Éoyov, 7) Óvo gíAcv «] dgyagía. ToU coucroc 
- - , - 3 ' 
Toivvv xal Tác wpvync imi r0 eUrO Ovrov, vog O:0U rO Foyov: o) yco 


9. Fortasse Aéyov. mss. el ab ed. princ., supplevit Petavius 
Car. XLIIT. — — 1. Suspicor tovxQw post Cornarium qui convertit ut ne lon- 
ty, vel cotouty tOY. gius extendam cell, 


2. MX), quod abest ab utroque codd. 


PANARII LIB. Il. TOM. II. HAER. LXVI. 4711 


gandis iliis operam adhibuisse demonstrat. Cum enim haec ipsa 

verba, Qwae occidis prophetas, aspere et obiurgandi gratia pronun- 
liaverit, consequens est prophetarum ab eo curam esse susceptam. 

lam qui proplietarum curam gerit, non utique est tanquam de alie- 

nis, sed tanquam suis propriisque sollicitus. Quo et illud pertinet, 
Requiretur sanguis qui effusus est a sanguine Abelusque ad Zachariam 

justum, qui fusus est inter templum et altare. Praeterea alio in loco: 

Sublatis omnibus nummulartorum mensas evertit, ac dixit, Nolite fa- Yoann.2,15. 
cere domum patris mei domum negotiationis. | Ad haec Mariae ac [Io- 

sepho dixit, Quid erat quod quaerebatis me? — Nesciebatis quod in iis Luc. 2, 49. 
quae patris mei sunt oportet me esse? Porro evangelium, postquam 

haee ab eo dicta retulit, JVo//fe facere domum patris mei domum ne- 
gotíationis, stalim illud subiicit: Ef recordati sunt discipuli quod scri- Yoann.2, 11. 
plum est: Zelus domus tuae comedit me. 

Quam multa ex evangeliis et apostolis afferri ad Manichaei re- Cap. 
fellendam insaniam possunt, qui vetus testamentum a novo distra- i aa 
here et alienare contendit? cum tamen et vetus multa de salvatore 
testimonia eonlineat, et hie vicissim, imo et eius apostoli veteri te- 
stamento auctoritate sua suffragentur. Ut in illo loco qui ex Da- 
vide translatus est: JDíérit dominus domino meo, Sede a dextris meis. 2 
Si igitur. dominus illum vocat, quomodo filius eius est? | Ad haec: 
Clamantibus pueris Osanna filio David, cum eos non increparet, Pha- Matth.21,9. 
risaei ita ipsum alloeuti sunt: JVoz audis quid ist? dicant? prohibe Luc. 19, 49. 
illos. llle vero ita respondit, S7 Zst facuerint, lapides vociferabun- 
tur. Est enim Davidis ille quidem carne filius, eiusdem vero, si 
spiritum consideres, dominus, cum ambae illae voces aliquid quod 
fieri possit, verumque significent. Nam nihil est in veritatem con- 
fietum. 

Verum ne diutius in eo argumento commorer, ero paucis ils 
testimoniis contentus, meque ad alia impostoris illius dogmata refu- 
tanda conferam. Si corpus alterius dei est, et allerius anima, quae 
polest, mi homo, amborum esse communio? Quamquam cogilandi 
mihi quam altam in contemplationem mediocris ac. perpusilla mens 
nostra sese committat, subit admodum vereri. . Quamobrem inhi- 
bebo memetipsum, ne iis qui legere ista possunt plus quam par est 
laboris imponam, cum praesertim unico testimonio praestigiator iste 
redargui possit. Etenim in eandem consociationem ac commuuio- 
nem adduci non eorum esse potest quae mutuo dissenlianl, sed unius 
opus est, aut a duobus saltem amicis efficitur. taque cum corpus 
el anima in unum conveniant, unius dei opus illud esse putandum 


pag. 657. 


Keo. 


uo. 


, 


472 SANCTI EPIPHANII 


» , 3 A A ? , b , * , 
ov. Ounigscug, 3Ói& vO cugortga cuvegyeiv moemovrog xol Gvv6o£a- 
, , » 

few. El 02 orc vOv zoUrov Àoyov uavagoryovreg ob Agyovreg vv apv- 
1 , , 25 ww A EU A - - A , * 

qv émoíqcav vri 0tGuov rovroi vo GQue, zc vuv BsDBoouévqv «v- 

E - i] M , 

9uc iyxAsiovow sig Guo; m&v yog vO igoccxoucvov &voliGneron, 
A $02 , i] , A E] , E A ji w , 

r0 0i GvaliGxOusvov xol sig v0 cvvuzagQxrov qoot, v0 OP qogoUv cic 

^ b , 

10 &vUmepztov xal ugxéri Ov oUre. Év vwi 10mQ mtovufxÀtiGTQt, OUTE 

» » , ? - , , - A n , 

forwv, oUre yevqosra, evTG TOzt0c ÜtGj.oTQolov, TOÀ Qr vnogyovri. 


Ilolézig 0i vig £avroU Owwvoíag imieDOusvog msol àv Ó' dv 
, 2 , NA , U M , , 
eizmor émilavO verat, xol o sors xoroGXsvoatti, vo avro zGÀLV cva- 
, ? - c A A] i] ' A , i] , 
cxsvaftu vyvoQv. 'Ozi uiv ydQ Tnv apvymv geoxeu vov DiBocuévqv 
liynovéxAncrov Ogifóusvog iv GouaG: oic ovow, Ori 0$ egmomec9o 
? 1 - 2 , LA , - J - ? - ^ ' 
&mzo vOv Jgyovrov &voOtv ix vüo zovozÀioc vToU cyoOov OtoU TqV 
evrqv ogífezot? ec wxéri BsBodioOo:, cÀÀd qyuoAoreücOni, mori E 
zjv ebrqv aiyudAorov Àqp9sicov ovxérzi Gvvodovrog Àíysu, cAM fre- 
gov TgOz0Ov Txv xer cUvüg vmOO:cw Óupysiton, qooxov og OcAsug 
evrqv £xovoío yvoln zegofsBAijoOor! vxo vie cvoOtv Óvvduscoc, Ói- 
qv églgov iv (j099o Qlu8fvrog, sig vO vov Oige cygsÜco:, dosüu- 
GOivra vs xol xorsiOOvra rOv Fowpov Ao(jeiv xol evrOv TOv Soc 
? 9qoevO vor. Kol e£ uiv vijg iiec Óvveusog vOv Égupov cmícvtücv 
n.) , e? , 5 i] 1 "^ A w ec 9. A , , 
j &vo ÓUvoutg, 0 iGcw GyoO0g 9:09, 7| TO c Gc cvrog ovouotet, 
x&v vt OqosUcQ rOv Ó5o«, víoc modrog O fgupog xarefooOGtrat, 
xol uGÀAov fevrqv DÀowsi 5 &vo Óvvouig, uígoc evrze vmzofeAiovcao 
tic Bodua và qol, ivo Or ov pégove evvi) &uuovu£vg óo£n zov 93 
e Bode à rol, uégove eri] £niuovpévi Óó£n zóv 8ijoo 
- ? [d , (e , 
QmosUücoL, xoi oUxétt 306 icyvovae, xol vmtoraTQ, xal Óvvery, Àoyo 
4j 9slQuor, vOv Oujoo ystooóGqror, cÀÀo papevérot mzoÀvrQOzOG, xe 
mavovoysvevut, tva ÓvyuOT, voU Oqo0c zsgiyevécOo,. Kol ei 0o On- 
) c A » ? A ^ ME , ? , A » M 
otvOsím o Qno, 10« «zo roU [iov uégovc cztBoÀtro TOv £gupov TOV 
, Lo 
BsBocuévov, x&v ve 0Àog ÓviqOsir 9nostcot. Ei yao Tuv apvynv ez£- 
GrtÀsv ivraDOo v] Gv Óvvopug, tva Oi c3 je zs0x c 4 
Jl wig, tva ÓLd vie wpvyse msümon vag .4o- 
A LI 1 ? , , 5 , , c M - ei 
q«e xoi rug E&ovoiag Qnosvovoa, ovx axépw 0o cxomog vi ovro Dov- 
^» i , A - 
AevGauévg. Kev ve yag emícrse vov wpvyov Oqosücot, TeÜwotvroi, 
"A D , w E 
yj moyideUcor, mexeyíücvvo,, iA9oUce cmo xoOooüc qvotog, xci Umo- 
ztGoUcc zQOrov uiv ÓrGuo couerog *rT5o Vinc, sire Ob xol moAaig 
- c , 5 L Hi , n [a - , 
TOV ocuegrquorov Gromzioug. Kot mavroyoOsv OiwmízTtL O TOU mÀavOV 
Aoyog, xoi x ToU GAÀwrwqoiov Oi0eGxoA(o. 


3. Ot6 cod. ms. uterque. finitivus Xagetv aplus est a. verbo xocel- 

Car. XLIV. — 1. Forlasse 8&. 2óvra., finali. sensu capiendus. 
É 3. dc reslitui ex libris manu exaratis. 

2. S$qoeu3]va« abest a. cod, Rhedig. In- In edilis est oux. Et Cornarium video 


PANARII LIB. IT. TOM. Il. HAER. LXVI. 4'"73 


est. Neque enim ulla est inter illa duo disiunctio, cum ad agendum 
mulua consensione ac consordia conspirent. [am vero si, ut ille 
sentit, principes animam, quam devoraverant, in hoc corpus, tan- 
quam in vinculum quoddam compegerint, qui fieri potest ut quam 
devoraverint, iterum in corpus includant? Quicquid enim devora- 
tur, consumitur, quod autem consumitur, evanescit et in nihilum 
redigitur. — Quod in nihilum abit et esse desinit, nec ullo loco 
cireumseribilur, nec est usquam, nec ullo carcere, cum nihil sit, 
coerceri potest. 

Sed illud homini persaepe accidit, ut suae opinionis oblitus 
quae antea dixerit non recordetur amplius, et quae aliquando com- 
probaverit, eadem rursus imprudens evertat. Animam interdum de- 
voratam, et corporibus, quae in hoe mundo sunt, inclusam esse 
defendit, alias a Principibus e coelo, atque ex boni dei armatura 
direplam, ut non amplius devorata, sed in captivitatem abducta 
sil; nonnunquam et caplivam asserit. Neque cohaerentia loquitur, 
sed alio modo totam eiusmodi narrationem contexit. Quippe velut 
escam quandam ab superiori virtule sponte sua obiectam existimat, 
non aliter atque hoedum in serobem abiicere solent captandae ferae 
gralia, quae hae illecebra ad capiendam praedam invilala capiatur. 
Verum si ex virtute propria velut hoedum hunc aliquem vis illa coe- 
lestis immiserit, hoc est bonus deus, sive lux, ut iste nominat, 
licet feram capiat, prius tamen haedum absumi necesse est, atque 
ita maius ipsi sibi delrimentum coelestis illa virtus conseiscet, quae 
nonnullam sui partem ad bestiae pabulum obiecerit, ut qua se ipsam 
portione mulilaverit feram captasse videatur, nec iam valens, ac 
suprema, aut praepotens erit, ut voce vel volun!ale feram potestati 
suae subiiciat, quin potius, ut eius compos evadat, callide ae frau- 
dulenter multa molitur. — Ac tametsi illius aliqua. parle inescata fera 
illa captata sit, ante tamen devoratum hoedum illa perdidit, quan- 
tumvis praedam assequi poluerit. Sic igitur si animam virtus coe- 
lestis in hunc orbem emiserit, ul per eam Principatus irretiret Po- 
testatesque captaret, non illa scopum quem volebat assecuta fuit. 
Nam cum animam velut ad venandum captandumque miserit, capta 
ipsa tamen polius est, el cum ad irreliendum venerit, suis est im- 
plicata retibus; siquidem purissima ex nalura derivata primum in: 
vincula conereli cum materia corporis incidit, tum mullis est pec- 
catorum incommodis obstricta. Quamobrem haeretici illius atque 
execrandi hominis lam oratio quam doctrina omni ex parte refellitur. 


converlisse velut valida et suprema, 4. vfjc om. cod. Rhedig. 


Cap. 
XLIV. 


Keo. uc. 
pag. 658. 


pag. 659. 


474 SANCTI EPIPHANII 


b ^ - L2 T 
(or à; lÓcusv xot mgl yc MmtoOc vro fo'We, v) géoxsi Zfv- 
? i] ^ ^ P 
v&usoc zoopepAnoOo:, xol cvrqv 0i vqv Mmvíoo vio fodjg, TOv vt 
- ^ e , p - 
zoQrov &vOoomov, va zívrt GrOVysin , & vw dorw , cg éxeivog Aéyst, 
»^ ^w r, bd L] r? Ev. A! ? , , A 
&vtuog, pic, vóogo, Uo, xoci vÀg.  Tevra 0$ ivOvoeusvov ovrOv, 
Og zQ0c xwraGksvQv moÀíuov xortiOciv xevO , xol moÀsuwijóoL TG GxO- 
^ ' 1 zc , " l — 9. ina - 
T£. Of. yog ! roU Gxorovo Zoyovrec zoÀAsuotvreg avro fgayov ix vijc 
L 32. | 3 iN r *5; - PURT , 2 , 
zevozAiog cvroU, O ióTw m wvyy. S) &yvorov puuoloyiac, o wyÀsvwc 
r) , * , [y , 9 1 2 n , 
cGvveLXoGTOU xol ysioi0ovg vzoOéotoc, ?rc im(ycigo mewvroyO9tv 
- En c - 
cÓvveutov ztoogcztet TO Occ, movroyoOcv cyvoiav ogí&erat và zc&vro 
4 4 4 
, - c A M M , - - M A 
jwocxovr, 9t. ^O yeo mooDolov rqv Mmréíoe vic &o'jc, xovo OV 
? - , ^» c 2 , 3 , Nue du A uu py M - - 
«Ur0U Àoyov, aq] Or, &yvooLav eiye vivo vo co v5c Mmorgoc váe tonc 
émireloUusva, y Ort ezovsÀAeGOÉvro zeoa Twv zoocÓoxiev TX Ótavoloc 
i] , ^ C , » , M A ? , 
TX Gvupsfmxovo cÀAcg evgsOévra, OvciOog qégei. — Ayvoiav yog ógÀr- 
G&i& O &rego uiv ÓiovonOcio &mofwosoOo:, 9frtoe Ob cugQv dg Vors- 
, ? M A , - , e Y , - ^ 
Qov ytvousvoa, ov xaro rqv cvroU QiAqow.  H yeo Mhjcmo 59e toe, 
e ? 9 / , , ?. ? - - e , , 
1 meg evrQ Zfvvajig xeÀovuévg, é$ «vroU zQoDÀnOticu, cg aicyoov 
Ez ? M 
ióv. xol vo Aéyew Miqvégo £ojc.. Ov yag *iniüéyevon roig 0v cpoova 
1 , - ? , - LI e * 
AoyiGuov xexrquévoig rt 93v £v vij Qeovqvt OravosioOot. Kol avr Ó&, 
1 [J , , M ^ Ll o0 , - 
quoi, » 9«Àse zoosBoÀero vOv zQOG rov CvOgoov, xoi OÀcog simtiv, 
- A , M] ^ - - 
r0v zoQrov cvOoconzov vqv pvcw xoi vqv Mmríoge rie CoZe ix vOv 
^ ' —- E" 
52y quiv ytyvouévov qovzaterot. AvOgcrog ydg xéxMgvot nl vije yijc, 
— - E n - -2 A 
xol pito éx rijg y5g wuGg ytvqcoco 5 ix 0:00 vÀ On xexrwGuévq. 
-» - ec , E] - - 
Qavrotevot 08 exo vàv iüiov AoyiGudv 0 xvqvaórnc iv ovgavo voi )ze 
7 HA dS T - & cuif e ? 6 2 ó£ [i " 
elvo, omoic xol imi vic yog vzogysi  Zrwao ovx 9émiüfysrot Qc O 
Ls ; 1 , , 
Oeloc Aoyog zcvry OiüdoxsL —Zdéysi yag, Zouero imovgcwia xol co- 
3:14. ? d una, P M e €- ? J, / n. 7 hi bd - 
uova émiíysio , &ÀM évígoa uiv «| rv éxovgaviov O0Sa, fríga 0$ v vÀv 
; , 'TaX e) Ve , S , ». , , 1 
éxwyslov: wo ? ovmo 0Àloc vc vmtgcvo rv ovgovàv Ónmyrcoro, alia 
- - - e , [d 
ztgl rÀv gouvoufvov rovrov vÀv Guo vmegyovrQv, wAiov Aéyo, 
- - , - , - n fei 
5j cshqvqe, s vGv imi yn Ovrov, xoi rÀv GojcrOVv rÀV cyíov, wc 
, ATO , j 1 - S | , 3s 422 , 
y& OtavoovusOa. vaztivot Ovrec. Ei 0€ xat rv vzég ovgavov £orat Ào- 
- M ) , ^ , , , 
yog, Óid v0 iv ovr cà dxocr0Ào Tijg yvootog oOvrorov yopquo, 
it A - 
oU zc&vroc ogifóousQo. 9"Oguog Gc zxoÀÀd vQv miysiov AfÀenrot, 
- - - ? - , - 
lO ;0gG ualov rt vztQcvo ràv ovgavdv !!zoótv Óvvaroi roig imi- 
ytloig emewxoteoDoL, c) ovrog; 


Car. XLV. — 1. cvo)c pro toU viliose argumenti aggressionem , undequaque 
est in editis. impotentiam attribuit deo, unde appa- 
2. Pelavius in marg. annolavit ,,|Vox ret eum xtó értystonya. cogitasse. 
illa xà éx(yetpa non. admodum neces- 
saria videtur. Simili aer. 64 , Wer 
AM poss d Sinuia gupsa di s 01, cloritalem. — Pelavius cerle uncinis inclu- 
/0., ubi eodem vocabulo usus esl scriptor. —. : e 
s : ^ v» S24 Sil arliculum o. 
Mihi rescribendum videlur xaxa t& £mt- ! 3 Libri 
yeu, vel xov én(yea; nam éntyega — 0 émiBéyerat ego. Libri mss. et uira- 
suni res faciles, nulliusque negotii. V. Qué edit. y rooey etat , ed. Pelav. Colon. 
Lexica. Cornarius inlerpretatus est o in- "tp. cmo8eyecat.. 
comparabilem imposturam, et ridiculi 5. Hoc esi in lerra , in vila humana 


3. ó Etcoa. editi libri praeter mss. au- 


A15 


Age nunc Matrem illam vitae videamus, quam ab Virtute pro- 
ductam affirmat, eandemque cum primo homine quinque elementa 
proereasse, quae sunt ex illius opinione, ventus, lux, aqua, ignis, 
et materia. Quibus indutus ille, velut ad comparandum bellum in 
inferiora delapsus cum tenebris congressus est. Nam tenebrarum 
Principes cum eo confligentes ex eius armatura, quae anima est, 
nonnihil adederunt.  O inimicas cireulatoris ineptias! o fabulam 
risu omni ac ludibrio dignam! — Ubique divino numini imbecillitatem 
affingit, eumque qui novit omnia summa undique ignorantia constrin- 
git. Nam qui Matrem illam vitae produxerit, sive ignorabat quid 
essel illa factura, sive iam facta diversa ab eo quod speraverat in- 
venta sunt, infamiam effugere non potest. Necesse est enim igno- 
rantiae illum argui qui cum aliud eventurum esse cogilaverit, aliud 
praeter voluntatem suam evenisse postea cognoscit. Quod vero ad 
illam vitae Matrem attinet, quam etiam Virtutem nominal, et ab eo 
vult esse productlam, quam turpe est Vitae illam Matrem dicere! 
Nemo enim, qui sano iudicio praeditus sit, admiltere quicquam in 
divina natura femineum potest. At iste eliam ab hac femina pri- 
mum esse proereatum hominem narrat, et, uno verbo dicam, pri- 
mum hominem, Vitaeque Matrem ad eorum quae in nobis accidere 
cernuntur similitudinem commentus est. Siquidem et homo vocatur 
in lerra, el maler, quae nos e terra genuit, quaeque Adamo di- 
vinilus est producla. Ergo eadem quae in terra fiunt etiam in coelo 
reperiri sua indueltus opinione stupidus homo nugatur. Quae quidem 
ab omni ratione sunt alienissima; id quod ubique sacrae literae nos 
docent. Quae coelestía corpora, et terrena corpora nominalim ex- 1.Cor.15,40. 
primunt, sed alja est coelestium gloria, alia terrenorum. Ubi non 
de iis quae supra coelestes orbes sunt disserit, sed de aspectabilibus 
ice corporibus, sole, luna, sive etiam de iis quae in terra sunt, 
sanctorumve corporibus, quemadmodum pro tenuilate nostra inter- 
pretandum eredimus. Utrum vero de iis insuper quae supra coelum 
eminent hoc loco sermo sit, propler immensam apostoli altissimam- 
que scientiam, certi nihil asserimus.  Terrena quidem pleraque 
commemoravit. (Quanto magis quae coelo ipso superiora sunt? 
Quanam ratione cum terrenis comparari poterunt? 


PANARII LIB. If. TOM. II. HAER. LXVI. 


Gen. 1. 


Ceterum peccasse Petavium cum inlerpre- 
tlaretur vitaeque Matrem ad eorum quae 
celi. , nemo est qui non videat, praeter- 
quam quod, verba vw quot plane inta- 
cla aique neglecia liquit. —Verie et ut 
universim dicam, primum hominem ex 
rebus humanis finxit esse naturam et 
vitae Matrem , quam dicit. 

6. Petav. coniecit éy8éyecos. — Construe 


értB£yexat cum o vno, quod. prae- 
cedebat subiectum sententiae proximae. 

7. oor Gataker. l.l. p. 800 sqq. Libri 
habenl ojct. 

8. coQuaroy suspicatus es&, Gatakerus. 

9. Quoc oc ego. op. oc emendatio est 
Galakeri. Libri habent. ój.óc. 

10. xocQ ego. móo« libri omnes. 

11. Vulgo ojoavà»; mo3cv cell. Ver- 


Ko. u4. 


pag. 


660. 


3 € , e 7 4 — , , 
-Agyovrag 7t0Àtuti, Tig T] évégytia TOU zv0ÀfuOv, ÀEyt; 


4'76 SANCTI EPIPHANII 


- p € , 
TOv 0à morov !vOgomov 0v gocGxsig mw xortGxsvaxfvat 
e ^» , , A 4 ' - M - ^3 ocv 4 
fevrG mavoziíeg yóowv TOv &vtpov, TO Gc, TO zÜQ, TO VÓcQ, TqV 
i] » M EU P - 
VÀqv, ?T1va sb uév avoO£v icri 0 zgQrog cvOgozoc, xol cs qi8sv 
- , , —- 
favrd xoraGxevecor vqv zavozA(av, xoi zoopoAAaw fovrQ ravrqv sic 
EO » - 
SopexiGuOv fCevroU xol ivüvvauíav, 3&9« ÓvvordrtQa rà iv cO 
LJ , 
Tóoo yco 
; NCPAT ' ' - ' , | c 1 1 
àGt, TO Pass pa xa às TO gonopevov, xal Pia 1 ero 68 gOsigo- 


, , (- Li i] A , , - , , 
x0GuQ TOUrTO vzégQ TOV GvOoOcv éÀOovro vOV $movgaviov; 


€ 


u£vq, xol cveuoc 0 éy quiv évqyovusvog, xol v0 mu TOUTO Q XxQÀv- 


vOQ ob z&vrsg xtjomusDn iv rui josioig. Kol si Óià voiovrGv rovc 
Tig vuiv GoÀ- 
míGtiev c'oymyoc zoÀfuov ywousvoc; Óieríucucv vdg qoÀeyyoc, Émi- 
Tíc BcÀot zorov BéAog xorc 
TOU qyoÀemOc Hifi Acro Tijg oy xol "E£ovoigv wvzocrectoc; 


GvGrQcousv * T€ zrtQd TOU 7z0ÀíuOU. 


"vtuoc 7t0ÀEMEL, di-oUrog; clie VÀg v «ora o6? pOugouívg; GÀ rO 


7zUg vO tig yoTjow wusrígav xoreGxeveGOiv UmO roU xvoíov; dÀÀa TO 
- A - - -À - 

qe ro vzmoycgoUv rG GxOrtL (vc uégoc, ÓicGrQucrov TOV yoOvov 

, - , , ' 1 (vy , , , L1 L1 

éx OtoU veroyuévov; cÀÀAa ro vÓcQ; zoíQ rgozo; Onjynucor va zeoc 

A c - - 

Gol xevopovovueva. Kol ydo Ogdusv Og rovrov uGÀÀov xol cyoa9c 
| gal ) Ev và yo L Svcíot yl fro i 

zoi povÀe ywoutva. Ev vO yeg zvoi Ocio, ylvovrot, eiócoic, xot 
?, - A] ^ PEE , i] c J - (y - 

oU ztugoireiruL TO zt0Q, ov0é xmÀvsi vuv euogríav. TG vOer, ve 9a- 

ÀdGcqc Gzéívoovciw oí voic Óciuovíorg ztgocxvvoivreg, xol oU xsxOAv- 
" , ri [d , »" , , , 1 

va zt076 Év VOcTL O zteigc)uevog c«yvoivv émivtÀécot. llocor 0& m&iga- 
' , , , 2 e , Y ' R- , 2 , 

Tol qovovc sigyeGuvro év vOaci QaÀaGoQc; xol udÀÀov ovx évavríov 
A CU € Pd 5 -- L "n A , E] Y 

T0 vÓogQ Toic eoyovot ? vc zovuoiec, oc cv À&yttc , eÀÀo cvveoymzi- 
i] - AUS ? " y 9 - (7 , A , Dd , 

«0v u&Àiov r0 vÓoQ, ovx ovrog eitíov TOU vOarog, dÀÀc civiov éxa- 

E ^ e $3 - € 
crov &vÜgozov v5c £ovtoU cuegtíoc. x«l co v9e mz0ÀÀge cov gàva- 
A - f 5 - 
oloc, ri 0$ Qgélqotv 1] xavoGxevi] vv OzÀov xol 0 SopoexiGuog TOV 
- A A A - 

GroiytlQv , TOv ztQQrOV xoerc Gb üvOQcmOV TOv xertÀOOvra moÀsuTGat, 

xoi UxO toU GOxOrovg xarozovuOétvra; GDocxüge yop Or; &OAigwg ixsi 
, e" , , NA , nho 2 e A re E 

xoTrOQ 0 cvOgoozOgc, tvíauévov O0& evroU xovotv o llaryo, cc fgme, 
' 331.7 ny , - Cou , - , 

xcL eztéGrtiÀAev évéooav OÓvvouiv zQopÀmOticav vz avro), Atyouévqv 

Ilvsüue £v. "Emcgov Gov r0 zgocomtiov, o xcuco0onoi IMévavóps. 

? - A * - 

Exsivog ydg (v GsavrOv Gxtzo(ttg, uovyQv foye Óujyovusvog, xol u&- 


supercoelestibus apostolus sermonem ha- 
beat, ob profundam in ipso cognitio- 
nihil certi statuimus : 


lo Utut est, cum tamen pleraque ter- 
rena commemorata sint, num aliquan- 


tillo magis poterunt ideo ea quae coelo 
superiora sunt ab ulla parte comparari 
cum terrenis?  Aliler statuit de hoc loco 
Gatakerus, qui rescribendum duxit 'Ouóc 
(f. Cu.c) T0AAd T. É. AMéAextat, (f. &a- 
Qépsty, xal) róOQ p. t. U. X. OUQ. XO3EV 
9. cell. , verlens quamquam utrum et de 


nis capacitatem , 
verum tamen multum ista a terrestri- 
bus distare dictum est: qnanto magis 
ergo quanam ratione poterunt super- 
coelestia terrestribus, quisquis es, assi- 
milari? Quae inlerpretatio haud differt 
ab noslra loci explicalione. 


PANARII LIB. IT. TOM.II. HAER. LXVI. A1 


Quod vero primum ais hominem armaturae sibi loco ventum, 
lucem, ignem, aquam ac materiam fabrieasse, si e coelo primus 
ille homo derivatus est, atque huc procudendae illius armaturae gra- 
tia venit, qua velut lorica quadam ac munimento se prolegeret, con- 
sequens est ut haec inferiora illo potentiora sint. qui e coelo descen- 
derit. Aqua enim illa ipsa est quae cernitur; lux quae oculis ap- 
paret; materia quae opinione tua corrumpitur; ventus qui auribus 
noslris insonal; iguis idem ille denique quem ad usum vilae passim 
adhibemus. Quibus rebus si Principes oppugnat; cedo, quaenam 
illa belli ratio administratioque proponitur? quis istius belli dux et 
auctor classicum nobis concinel? | Áge perrumpamus hostium pha- 
langes, proeliumque conflemus! Quis in eum primus ijaculetur qui 
contra Prineipatuum ac Potestatum substantiam furiosus ineurrit? 
Estne ut ventus confligere possit, aut materia, quae ex tua senten- 
tia corrumpilur? ]gnisne porro, qui ad usum nostrum a deo crea- 
ius est? An lux illa, quae pro temporum deseriptis a deo spatiis 
vicissim tenebris cedit? | At, opinor, aqua pugnabit. Quo tandem 
pacto? Edissere, sodes, ineptas illas tuas fabulas. — Atqui per haec 
omnia tam bona quam mala fieri videmus. Sic ignis adminiculo sa- 
erifieia idolis instruuntur, neque id officii genus delrectat ignis, aut 
peccatum prohibet. Quin et aquam maritimam libant qui daemones 
adorant, nec ullus unquam ad hoc summae ignorantiae opus aqua 
praestandum est prohibitus. Quam mulü praedones in maris aquis 
homicidia perpetrarunt? | Ac tantum abest ut nequitiae principibus, 
quod tu dicis, aqua contraria sit, ul ms polius opiluletur ae confe- 
rat; non ipsius aquae culpa, sed ipsiusmet hominis cui peccali sui 
causa tribuenda sit. O nugas atque ineptias! Quid illa vero armo- 
rum structura elementorumque munimentum primo illi homini pro- 
fuit, eum ad proeliandum delapsus a tenebris victus ae debellatus 
fuerit? Tua enim haec oratio est, oppressum aflliclumque in iis 
inferioribus hominem; qui cum ideireo precatus esset, exaudisse 
patrem, et aliam productam a se misisse virtutem, quem viventem 
spiritum appellat. "lolle larvam tuam, o Menander comice! Nam 
cum eiusmodi plane sis, latebram tibi nihilominus quaeris, ac mera 


Car. XLVI. — 1. Libri habent àv- cap. 61.sq., haer. 68, 2., haer. 69, 55. 
Sogno» Ov (cod. Rhedig. ov) q&Gxete. et 69. 
Forlasse rescribendum est Tów 8& xo. 3, doa uterque liber ms. 
&V3p. oU qaOxctg -- - t)» Uim», Ua 
--- tàv éxovoaviov ; "Y60o cell. 

2. Pro 6a Pelavius putabat QàAà. Sed 
fw pro (cts positum saepius occurrit. 
Sic infra cap. 52., cap. 93. sq., cap. 99. sq., 5. totg habenl libri manu exarati. 


4. xà mrepa codd. len., Rhedig., el 
Parisinus (teste Pelavio). cà mood editi. 
Cornarius verlit contrahamus alas belli. 


Cap. 
XLVI. 


Keo. u£. 


Keg. ux. 
pag. 661. 


478 SANCTI EPIPHANII 


O«c* ovólv ydg iv col xaOécrqxs. TOv yag "EXMQvov rà mowjuora 
dvrl vá cÀnOr(oag mwegtigpéocv mÀavgg voUg VzO GoU wmornutvovg. 
Téyo yeo vmio oi 'Hoíoóog ipgOvqes, rc moi vie Otoyovíog zowj- 
revuova Oupynoeuevoc, veya "'OggsUc, veya Evguziónc. "Exsivoi ydg 
«4v werüyfAecro Ovwmyucevro, Ó5Aoí sicw Ori zowurol vmegyovrtc 
émouqvevGavro Td OUx Ovra: Gv Ói dg Ovra Óuyg, We vuv màcvqv 
zeguGGoTíoov igyccq. 


^ 1 - A b ^ 
To)ro qéGxeg v0 mvsÜue vO [àv xortÀOOv xovo Otücxvor Óc- 
? ? ^ ld 
£d, xoi i dvevqvoyévot co voU GxOrovc TOv ztQQvov Aeyopevov saga 
, A , E 
Gol GvOQozov, vOv xero iv roig xeroTígoig wwÓvvsvcavroa, TOV xa- 
velOOvra cocoi vov fsfocuévqv jvyuv, xol wo ÓvvqOévra cócor, 
, 1 9 , 9 E , ? J ? , 
cÀÀ« evrOv x&xwwOvvevxévaL. Eig corqoíav czs6raÀuévog éxivÓv- 
? 
vevGe, xoL imiÜrwOw £vígov mov cmtoreAuévov zog vxv rOUVTOV GO- 
- c 2 
vuoíev. lloco ys uaÀkov x wvyy, xwOvvevceie, Óv djv 0 cmsGroÀuévog 
- 2 1 
zoGrog cvOgormog dÀOcv ixwóvvevoe; AÀAo xol ÜtvrtQov cmtoroAué- 
vov sig T0 GOGoL, Ozsg qeoxeug sivo, ovrog llveüuo £àv. 9 Koza us- 
, 4 »" e ' 2 M p) 57? , ei - , 
vopsÀov * ago o lloro cméGrsiÀe vOv Ev. 9 (Gqvgoregov, tva TOU zvQQ- 
, , * ? , zx "- 
vov &vOoozov covyo yévuvow.. H qjyvost uiv éxcivov aüvvoroUvro vOv 
- " , - 
zoGrov, xol vmoleuvov Ort GoG:1, xiwwÓvvevgavrog cvr0U vVortQov 
- M , , 
óuc vijg zsigog iyvoowog moo[lMAevon xol cmocríAeu; Kol moAMm Tíg 
$3 ^ ? — 
dorw sj aroma, c) Maviyoit, xoi &GvGrerOV TO zeQ€ GOU Àmoolóymue 
- : , - 
vig zog Ói0ecxoloc.  Ducxs, 0b mw Ovi xarcAOOv vo llveüua 
p ? , ' b 
Éücoxs Orfudv, xol Gv«veyxs vOv mQOTOov xiwüvvsvcavra GvOQosov. 
Zid voUto uuGTNoiOv roig £avtOU woOnvoig moagaüfücxsv sig v0 midi- 
P) , à A [4 YÀÀ 2À , , , Pr ? A , 
óvaL Os£udv Ovov cÀlQAo:g GvvavrQocGL, Gqusiov qycgiv , Og C70 GX0- 
M zy * , ^w 
rove GmOzvrec. "Ev yeo vQ Gxórti zdvra gooxei slvat, mÀwv cvtoU 
, A A n 1 , rr E A L2 rf , 
uovov. Kot yeo ot vvgàot, yAevuig $vexo. uGÀÀov, ztege: vOv OQovrQv 
M 
r0 xoxogwquov éxxÀivovreg zoÀv (jMiémovreg &xovovor. 


Eivo gaoxet zat , £r£gog viwog xoroGxsveg vuiv xol cQyrrexzo- 
vieg doyotópzvog, Gg meoov éxsics, xol qavrofópsvog zd Qu Ova, 
Ur. vOve voUrO T0 (Ov llveüuo ÍwriGt, quoil, rO0v xocuov. Koi avro 
rosig frígeg Óvvduag qogícuv xoci woveOOv cwwveyxe voUc "Aoyov- 
Tug, Xl dGrtoíootv iv và creQsoeTs, 0 igrw evrdv 1 Ggoigo. 
| Kol v0 uiv dvqveyxsv, ovrt vosi 0 xrqvo0qnc mdg fevrg cvriudyc- 


Car. XLVIT. — 1. Ita emendavit Pe- 3. In editis distinclum est, minus com- 
tav. Libri habent avevoy vat. mode Cà xaxà qexaueAoy. ox cell. 

2. Pelavius volebat ete c«m» yàp  Cornarius vero verlii Per poenitentiam 
dxeor. Non opus est particula *fàg. igitur Pater demisit cet. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 4'19 


nobis adulteria et. ebrietates narras. Nihil enim apud te composi- 
lum ac modestum. Tu enim pro veritate Graecorum fabulas indu- 
cens sectaloribus tuis illudis. Credo equidem sapientiorem te He- 
siodum fuisse, dum illas in Theogonia fabulas edisserit, nec non et 
Orpheum, atque Euripidem. Nam isti, quantumvis ridicula nar- 
rent, perspicuum est, quod poetae essent, falsa de industria con- 
finxisse: tu vero luculentiorem ut errorem facias, falsa pro veris 
obtrudis. 

lgitur vivum illum Spiritum narras e coelo delapsum primo ho- 
mini porrexisse dexteram, atque e tenebris eduxisse, eum inquam 
hominem, qui in inferiori hoe orbe periclitabatur. Qui cum ut ab- 
sumptam liberaret animam descendisset, nec eripere potuisset, illum 
ipsum, inquam, qui ad salutem alterius missus fuerat, in diserimen 
adductum , atque alterius ope, qui perinde ad liberandum miteretur, 
opus habuisse. Quanto igitur magis periclitari par erat animam, 
cuius gratia primus homo missus periculum adierit? Sed secundum 
quendam liberatorem velut in subsidium allegatum esse doces, velut 
Patrem prioris consilii poeniteret, et illum vivum spiritum appellas. 
Fortiorem igitur a Patre quempiam missum oportet, primi ul hominis 
vindex esse posset. Án vero primum illum imbecillum fore nescie- 
bat? et quem periclitanti saluti fore sperabat, posteaquam experien- 
la cognovit, alium illum produxit et emisit? — Absurdissima sunt, 
o Manichaee, quae dicis, ac tuum illud dogma minime cohaerens 
est, nugaremque plenissimum. lllud vero insuper affirmat, dela- 
psum iu terras spiritum dextram dedisse, ac primum hominem de sa- 
lute periclitantem extulisse sursum. | Quam ob caussam mysterium 
quoddam discipulis suis tradidit, ut cum invicem occurrunt dexte- 
ram conferant, quo signo e tenebris vindicatos se esse declarent. 
Nam omnia praeler se unum versari in tenebris affirmat. Quippe 
et caeci ipsi ferme a videntibus, mali ominis vilandi gratia, multum 
videntes appellari solent. 

Post haec novas quasdam structuras ac molitiones designaus, 
quasi illic fuisset, quaeque nuspiam sunt sibi ipsi confingens, vivum 
illum Spiritum. ait condidisse mundum, ac tres alias virtules feren- 
tem, descendentemque Principes eduxisse, atque in firmamento sta- 
bilisse, qui sit ipsorum globus; atque hoc pacto sursum evexisse. 
In quo quemadmodum secum pugnet pecus illa non videt, cum tam 

4. dpa codd. mss. mei. vius eq verba inlerprelatus cum mpraece- 
dentibus copulavit. Verle Et quod ad 
vocem ,,Sursum evexit attinet, non 


intelligit homo brutus quantum sibi ipsi 


Ca». XLVIIL — 1. Perperam Peía- repugnet. 


9. Invitis velt. libris Petavius ubique edi- 
dil loy vpeytepoc pro ioyvpoepoc. 


Cap. 
XLVII. 


Cap. 
XLVIIT. 


Keq. p. 


pag. 662. 


480 SANCTI EPIPHANII 


? ? 
voL, x«i vo TtGQ cvrQ émeivero ?apéysi, wol va npyoyi£oueva. eig Éroa- 
, J , 1 , V (v E] 5 Cn, 
vov gégsw, Óixqv usQvovrog xot zegogtgouévov, «oL &vegoa &v9* 9 £vé- 
- E 9) 
gov zogcAaAoUvrog.  GuoGxcu yag vovg Aoyovrag xctco vmagyovrag iv 
- , D 2 [d , - A 
TG GXOTtL zt0VOGG clvoL vztooTCGtOG, xci pOogce T0 yoplov. — Kol ei 
, mw € a € - w 
ix vovTQg vijo pOogdg, xoi si ix voU uégove roU cxovovg vo Ilvsüuo 
, d D ? 2 2. ifose 9. 4 , - 
BueGausvov vovg Jgyovrag sig evo avqveyxev émi vwiogíe uaAlov, 
, ;| , , 
gavÀov * 0? yooíov vov uerooraciw zoiovusvov imi viuooío uerécza- 
M ? Y - 
Gv eig ve vo, ovxíri Porc, vd Qvo cyoOc xoi vmocractog Cor, 
? Y ^ ^ 
cÀÀd uüÀÀov Qoverov. Kol vd xcro ovxért viuooíe, cÀÀe GyoOxc 
? c ' - 
TivOG ovGíoc, ib ov vozov fovinOiv vo Ilveüue eig viwegíav 9 usra- 
ES , ? A - r ? A 
BoAsiv rove Aoyovrac exo vàv róécov xol cveyxotcv ài vOv vijuogov 
, , eo 6 , ' , Ty , 1 
TOTz0V ueTQyoytv, tv ovroG cvrovc TuuOQonooiro. Koi «ÀÀcog, ti TO 
b - M e 
Ilvsüuo vOv xóGuov zemo(qxs, mg zcÀw Àéysig vOv xOGuov wi vmo 
- b - ? - A 
9:0) ysysvgoOoi; Ko sü vOv oyovrov vvyycvst Guo 0 Grtoécoya, 
p ^ LIN 1 1 
iv moío 9 cgo GrovQd zoocézmbe rove Moyovzag; movi uiv yag Àéytig 
- - , - 
evrovc év vQ Gregec)uoti ztez/; Oc, zOrÀ Ób evTO TO GrtQéo ua Ge 
En 9 ^ Cur LI , e , J, - , [74 
rÀv cvrQv ogíóu. Kei zoÀÀg cov * &ovvagrgoio rv ÀoyQv, Ttg 
? ? b € 
ovüsuiev 7 cxoAovOiav zog vv cAwOnov Fue. V2 iv mócw wuiv 
- - - i] 
8&mcpoíivqGeg zoÀípiog, uüAAov Ó$ favrQ x«l roig Gov vqv yvoumv 
Ücyopévoic. 


Eit mew goxsi 0 evr0g Ort usto vO iGroavQcoxívor voUc Ag- 
- i] - €. 9 b - A 
qovzag àv vij cpoíge Fxrwoe vovg poovsjoouc, c iov. Tijg wpvyge TO Ati- 
/ 2? - - E 
wevov. Kel o) Aéys vv "wpvyov, cAÀe T5 apvyne Atbpove. 4 
? , , * , - 1 ? , - 
eGvGrérov ÓOyporoc, xol Aóyov wtvüGv xol dovvagruvov.  ll&v 
ydg 70 Ashyovov uígog vvyyove( roU zÀmoouerog, r0 Ó& mAQjoouc 
- H w , 1? J ' , P [d - 
ueitov vvyyover oU Aerpovov. |. Eí votvvv vo. Aetovo. siot oi goorij- 
oec, Ósi£oro auiv !guzifOreQov Qv goor5oov, ivo iücQtv vuv apv- 
yqv. Ei 0i c0 uiv migoouo ífocvoi xoi cvoAoTor, Achpavov à of 
goGriosc, cg« xol eUrol vzoxero rGv écreavocuívov AoyOvrov Ov- 
vg Boc Onjcovron, TOv Agyóvrov vwqv émovorqre xsxTrqufvov. Ei i 
01e v0 éGrevocOor, wixéri. ? Óvvavvor àv xoOc£ci vig pvyrig xal rv 
, kJ , c - , , $* - 
qoGruocov &ivei, Oiémeotv o coU ÀAqoo05uc Àoyog, à Mavuyois. 


" 3 " 
Eíro zc 0 evrO0g ÓiÓdGxQv Ort uero rO ÉmwTwMGO) TO fiuo- 


2. éyec. librorum mss. scriptura est, 4. Foriasse o. 
cuius loco Cornarius el Petavius ediderunt 5. uexaQoAAciy (sic) codd. mss. el ed. 
a. e " Ré (s princ. 
. Repone &xépov cum Cornario (qui ; i 
verlit alia pro aliis obblaterantis) e£ Pe- Ml nhag: ros 
tavio. 7. dxoAovSelay codd. mss. el ed. princ. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 481 


ea quae laudabilia statuit ipse quam quae vituperanda censet ad lau- 
dem conferat, velut ebrius aut mente captus, quique in sermone 
idenüidem hallueinetur. Etenim Principes illos, qui in infima re- 
sione tenebrisque versantur, mala esse substantia praeditos docet, 
ac locum ipsum corruptionis esse proprium. Atqui si ex hac ipsa 
corruptela tenebrarumque regione Spiritus per vim Principes illos 
sursum extulit, poenae id infligendae caussa fecisse polus videtur, 
uL illos malis iis ex sedibus extraetos in superiora transferret. 
Quare bona esse superiora haec ipsa desinent, vitalisque substantiae, 
sed deinceps morli tribuenda, ac vice versa inferiora non amplius 
supplicii, sed nalurae cuiusdam melioris conditionem obtinebunt; 
cum ex eo loco Spiritus, quos ad poenam trahere Principes vellet, 
indidem, velut ex iueundis ac familiaribus sedibus, alio tanquam 
ad supplicii locum puniendi caussa traustulerit. Deinde si mundus 
a Spiritu fabricatus est, quanam ratione mundum negas a deo pro- 
creatum? [tem si firmamentum Principum corpus est, cui tandem 
cruci Principes affixit? Quos tu nonnunquam in firmamento suffi- 
xos doces. Alias firmamentum ipsum eorumdem corpus esse defen- 
dis. Ex quibus apparet summam in oratione tua inconstantiam in- 
esse, neque quicquam cum veritate consentaneum ac consequens 
habere. Quare non tam nobis hostis in omnibus quam tibi ipsi dog- 
malisque tui seetatoribus inimicus ingruere videris. 

Sed illud praeterea profitetur, posteaquam illo in globo Princi- 
pes in crucem sustulit, sidera produxisse, quae sunt animae reli- 
quiae. Non enim animam esse dixit, sed eius tantummodo reli- 
quias. OO vanum absurdumque decretum! o falsos minimeque con- 
sentaneos sermones! Nam reliquiae omnes totius partes aliquae 
sunt, iisdemque maius esse totum necesse est. Quocirca si reli- 
quiae sidera ipsa sunt, velim nobis maius aliquid sideribus ipsis 
ostendat, ut animam videamus. Sin lotum ipsum devoratum est et 
consumptum, eiusque reliquiae sidera ipsa sunt, cum haec cruci 
affixis Principibus inferiora sint, tandem et ipsa devorabuntur, cum 
Principes, ut dixi, superiores sedes obüneant. Quod si pro eo 
quod suffixi sunt, nec animam, nec sidera retinere possunt, ruit 
omnis illa tua, Manichaee, inanis ac conficta narralio. 

Pergit idem atque ita disserit: Posteaquam, inquit, Baiulum 


8. éxeQolrncac codd. mss. ulerque. Xpiwro) qdcxovot. — Haer. 71, 5. oUtc 
Emegolrnos editi libri. q&0 p.ettórepoy tO TveUua. 

Car. XLIX. — 1. Hoc comparativo 2. Guvavxat est. emendalio Cornarii (is 
uetCórepog Epiphanius non semel est usus. enim possunt vertit) atque Pelavii. Libri 
Haer. 59, 1. aAÀà xoi ueiótspow xo0 vulgo Ovyac2o:. 

Corpus Haereseol, 1l. 2. 31 


Cap. 


Keg. v. 


pag. 663. 


482 SANCTI EPIPHANII 
qógo PZ«ru6s, quol, éevrij xol v "lÀm mévra rà gvtà, xol cvioué- 
vov vv evrQv vzo vàv JAgyovrov, ixdAsósv O0 uéyag Aoyov mevroc 
roUg Aoyovreg xol zooriorovc, xol fAefcev cm avr:Qv 93àv& uíicv 
Óvveuiv , xol xortGxtvaGtv GvOgoztov xavc viv (Üfav roU moorov «v- 
Ooozov ixtívov, xoi iÜ£curvos vv wvymv iv avrQ. | AUTm iori 1j 
Tie Gvyxoecsog vzoOtcig. "Ori 0l eiÓs, qul, 0 mevw5o 0 àv 9Ago- 
uévmn viv apvgsv iv và coperti. EvonAoyyvog Qv. xol dAequcv, Ensuape 
z0v víOv eUroU cov dyemquívov sig Govwoíev rre wvygg: Óud ydo 
TevTQv Tuv ztQ0QoeGtv xoi vuv v00 $2uogogov cmscrcAOoL oUr0v qa- 
cxtt. Koi 9v 0 Tíog uevsoymucviGzv fovrOv tig &vOgoymov tíos, 
xai igoivsro roig dvOQomoig cg &;v9oozoc, xoi oí GvOocmor vnx£la- 
Bov evróv ysycvvijo9ei- AOQv ovv, xol zowujcug vuv Onuwiovoyiov 
zo0g GOrQoíov vàv dvOgomov, wyyoviv cvvsavqcoro Éyovcav Óg0sxa 
Xu0ovc, irig Vmo vc Ggoíoeg Grospouívo eviugror vÀv Ovqcxovrov 
rdg a^pvyog. Koi vovreg O uíyoc qoGryo v«ig cxrici lofQv xe9a- 
oífet, xoi purroOíÓcGi vij GrÀqvm* xol oUvo zÀmgoUro: Tijg GtÀmvuc 
0 Óícxog O meg "uiv moogeyogsvopusvog. 

Koi 0g&g x0Gx rovrov ro) yOqroc m] ÀqoGÓquc gàÀvegíe xol ué- 
Ouc Àj6q; To yag vm oavroU Aeyousvo sig Aw9wv usroüióoi, xoi 
Oca Óoxsi Àfytwv, psreGxzvatss x«i cvaoxevatst, Td lie xorulvov 
O0yporo, core uiv cAlog xol eoe Ónpyovpsvog, xol vc vorsQe TG 
moro xoreAvst, xol iv ztQQTOLG WurfÀvGtv, evOig zoÀw olxodo- 
usi, !&g iva Ozífn Ortu ?dg' favroU ov xaOccrqkcv, cÀÀe Uz0 mxviv- 
Lerog dxo9corov iÀevvousvog GÀÀe &vv cov Ovgysivat, woDemso ol 
ootvqnuüvrsg. ? EU voi ydg Tqv zegovoiov Àfysi voU xvoíov mudv 
"Inco? Xoiórov, ucrà moÀÀd fry ToU ysvícOot rovg qoorioeg qi8sv 
y megovoía, xoi uero viv zeg «Ur puqyovav zxoeÀovuévgv rv Óo- 
0sxo xdcv. rl yao iv ovgavà *iÉóvov yéyove vvyydvet vd. &Gtoa, 
iro, Growysiw ovre xciv foviovrai, Trot ÓteGrwMere TOU OvQavoU 
xol uéroo. 9"Opog exo vereégTNc qufgeg vq xocuomoiieg vc zc«vra 
xoÀQc vírexTot, ovx tig BAcfmv vrÀv vxo O:00 xvoitvouévcev. 'H ài 
TOU XgiGroü zegovoía iv vQ mtvrexoiüsxoro frs Tifsoíov Koícapog 
ijo£oro ToU xQovyueroc, uerd ToiwxoGrOv frog Tijg eUrOU ytvvructoc, 
OztQ xorQvra tig ztvroxiGyiioGtOv zctvroxoci0GrOv fvarov Frog vig 
xoGuozorieg, xL rQuexoGrOv Tio oUTOU wAwxiog, ToiexoGrOv OP rí- 
tov fog vo) Grevgot.  llàg ovv dmo szgovgc vaUr« iv ovgavà 
Unmioyt, qoGrioíc vs xol dorgo; Ei 0i Afyti, lloO rovrov &9Qv 
imoíqos voUre, dovorerog avroU 5 qàvagla: molv ydg ToU slvai &v- 

3. avaplay cod. Rhedig. 2. ég' EmvroU placebat Pelavio. 


Car. L. — 1. às delendum iudica- 3. E! cor scripsi pro vjvot, quod vulgo 
vit Pelavius. extat. 


PANARII LIB. IT. TOM. II. HAER. LXVI. 483 


inerepavit, Materia quoque stirpes sibi universas produxit. Quas 
cum depraedati essent Principes, tum magnus Princeps ceteros 
omnes ac primarios convocans viritim singulas ab iis virlules acce- 
pits dehinc hominem ad prioris illius exemplar effinxit, eique illiza- 
vit animam; alque ea demum est commixlionis mutuaeque tempe- 
ralionis ralio. Verum eum vivus paler afflictam in corpore videret 
animam, pro liumanilate clementiaque sua unice dilectum a se filium 
ad illius salutem dimisit, Ob hane enim caussam tum Daiuli gratia 
missum illum existimat. | Porro Filius mox ut advenit, sese in ho- 
minis speciem figuramque convertit, adeo ut hominibus hominis in- 
star appareret, et eum illi natum esse sibi persuaderent. Qui cum 
accessisset, et ad hominum salutem recuperandam suum opus de- 
signasset, machinam quandam exstruxit, in qua cadi inerant duode- 
cim, quae globi vertigine eireumvoluta mortuorum in sublime ani- 
mas evehit, quas ubi sol exceperit, repurgat, et in lunam trans- 
milit. lta lunae, quem appellamus, orbis impletur. 


Vides quanta sit impostoris vanitas oblivioque tanquam ex ebrie- 
late contracla? Quae enim antea dixit, non recordatur amplius, 
et quae dixisse videlur, commulat ac destruit, el suamet ipse dog- 
mala subverüt. Nam alias aliter disserit, ut priora posterioribus 
everlat, ac quae inilio everlerat rursus inslauret. Ut illud perspi- 
cue declaret, non sui se compotem esse, sed ab impuro spiritu cor- 
reptum alia pro aliis phreneticorum more garrire. Nam si de ad- 
venlu domini nostri Jesu Christi loquitur, annis ille mullis postea 
conligit quam aul sidera producta sunt, aul illa duodenorum cado- 
rum machina exülit. Ex quo enim astra producla sunt, in coelo 
perpetuo fuerunt, sive eadem illa malint elementa, sive coeli spatia 
ac mensuras appellare. Utcumque sit, ex quarta creationis die bene 
constitula sunt omnia, nihilque ad eorum, quae sub dei ditione sunt, 
pernieiem. est faetum. — At vero Christus post suum in hunc mun- 
dum adventum anno decimo quinto Tiberii Caesaris praedicationem 
exorsus est, post annum a nalivitate trigesimum, qui in quinquies 
millesimum ac quingentesimum nonum annum condili orbis incurrit, 
esque trigesimus, uli dixi, aetalis illius annus. Nam trigesimo 
tertio in crucem aclus est. Quinam igitur fieri polest ut haec in 
coelo principio fuerint, maiora videlicet minoraque sidera? Si ante 
hoc tempus venisse atque illa produxisse dicat, non potest illius fa- 


4. Ecce cod. Rhedig. t. &otpa (Tjvot orotytin aux x. (., 
5. Forlasse inlerpungendum el scriben- (|xot 8. t. oUp. x. Métro) , Ope cell. 
dum est Ei yàp éy ougavd) é£ótov v. t. 


er 


Cap. L. 


Keg. vy«. 


pag. 664, 


Kzo. vQ'. 


484 
- - A ? E] A , ^ 
Ooozov inl vic y/c, 6yévovro vo xor cvtOv xolovuzva Grorycia, 
' [d à jó , À , £ LÓ A zt ' ts 
xci oí Ócg0cxe uoTQv xoÀovusvoir xc00r, xoL 9] umyoavn, qv Dovàisrot 
- , i] e 2 ? - 
6 "ooiGTiXOUS OvOueGL qovrdtew vOUG VX QCUTOU zEmÀovmufvovc. 


SANCTI EPIPHANII 


llovil ydg vQ Gvvectww xewvuuívo qavsgov ioww dcm evrüe vüc 
ET L1 ? r ri LI ^. - ^ E] ^ * 
yoege xoi éxolovüieg Ori ziv ro0 zÀccOvor vov 4c vOv zQo- 
2 - e 
rÓnÀ«GrOv cvOgozov, ysyovaciw iv vj vereor) quígo z«vrsg of dor£- 
Ovzog 02 Aéye, Ovi, "HÀ8e, quoil, ftowicet rovc 
0g0sxo x&0ovc iv i0fe dvOouimov, xal igaivevo voig avOga moie &v- 


otc «oL o£ goorijotc. 
Ooozoc. ! Kol eyvoóv x&v vqv i£ vnopyre yeysvvuuévqv oiovouíav 
vouite, vv Aéysw, xoi oc rvqÀoc &avrov o0qydv roig vm avroU rvglo- 
Ocio, và zioogoooUvro sic syevcuoro vgysiror, magovono 0B vic cAn- 
Oiíoc, xol cvovryovoQc rà Ouuoro Ói« vrÀv GvverQv, sig yélove qot 
viv evroi Àqoo0iav.  lloioig y&o &v99o0te igoívero roig ur) vrag- 
yovoi; zc 0b iv dvOgomov igaíviro i0fo, 0 ur AeBov cuo; xol 
sí uiv iv vj ivodoxo zmagovoío imÀngov toUro qowóusvog, xoi ua 
3"49oo ovv oU méígqvtv, ovót 
qA0sv. Eli ydg SÀ9Qv ovx qv, ov0b WAOs:v dm &gyg. Eli idvoyi- 


^ ] 9r 3 ' , 
Ov, Óoxqoig ? «ge qv vr nzgcyueza. 


P! 2! ? 3 Ac X , * 42 r ' - 
fero uev GvOgozoc, ovx qv Oe avOgomog, Ti r0 *émtíbav TOv TOU 
b , LÁ b 3o , , ? A bd ec 
9:00 Aoyov «avOgozov povivai ur ovra; tb un vw c7z0 OeveiorQv £&À- 
xópsvoc BovAsto fevtov cynueromoujoo: (üfav, Vva OvvqOg AaOtiv 
' ? ? za i M5 E J * ? 3 r 
Tovg cvrOV éziQqroUvrac. Ei Óà 9xot égaivero, xoi ovx qv, moie 
3 c ? ? - e 
Tig 5v oUrw 5 cÀnOtte; Ev dimOt(o ydg ovx Évi spsUGua, cg ÀÉy& 
Ll E] - Ff ' e? F] , , NITE: Ba, m , r | 
z:tQl evrOU O uovoysvmg Ovi, Eyo stigw* cAnOcia xoL 3] Go T O6 
' , 2 2! à 267422 ? i) , J c , er 
£o1] Povorov ovx £yst, xol s) &Àq Ota ovx «v cÀloioOIV vzouévor, tve 
Kol óiénsosv éx 
, A 
Ovrs yop uero Trv 
" | , 581 1 - , p » 
zwegovoíev vo cGrQa xéxrioToL, ovOP zQO TOU ytvécOo, covQa &vOgo- 


MI A 94 f , , 34 f , 
wx vqv cÀAn8cov ragoboaco uaxéri anota yévirot. 
ztvvtOc yov vj 9 evroU vooycOozor0g vzo9toic. 


Kol ivrsÜOtv xol $xeiOsv &EskmAexroi O0 mÀevoc Mowi- 
M ec p Pl /, 
qoioc, cg i1jó» uot &vo ÓOró»Àcrou. 


70L ?jGQv. 


Ilegi 03 rc vmo9fcsog vc cslqvme pecxsi Ori i« vv apvydw O 
0iGxoc iumimÀevot. — Ilo 0? voU cmo9ovsiv üvOgomov iml vc yüo, 
zo9tv ivemiumAoro 0 Óícxoc; usrd yog ivvexoGi0GTOv xol vQrexoGrOv 
» E - LI - - ? Li 2$, 1x - - e , 1 
Üroc vijg vo0 L4Ócu foe modroc ezoOovov im v5c ye *« nía wy 
frequenter est usus. Cf. haer. 55, 5. vjS£- 
ino Qawtácat tóy xócpow. Ibid.cap. 4. 


QaytáGety ty vy axo évoy Otikyotay. 
Adde haer. 33, 9. et haer. 36, 4. 


6. Quaenam sint ea yaptozuxà óvóyaa- 
t& quibus machinam commendaverit ho- 
minibus credulis plane ignoramus.  Mi- 
nus recie Cornarius est interpretatus 
Car. LI. — 


quam gratiosis nominibus seductos ab 
ipso imaginari vult. Verbo qovracet il- 
ludendi et fallendi significatione Epiphanius 


1. xoi dYvoQy» xày cor- 
- "n ? ^ b] 
rexi, cum vulgo extet zov d'ryooy , xa. 


PANABII LIB. IT. TOM. Il. HAER. LXVI. 485 


bula consistere. Etenim priusquam in terris esset homo quae appel- 
lat elementa producta fuisse, perindeque et vanos illos cados mo- 
lemque defendit, quam iucundis quibusdam appellationibus ideo de- 
scribit ut a se deceptis hominibus illudat. 

Nam ex ipsa divinarum seripturarum serie cuilibet prudenti ma- 
nifestum est, antequam primus noster parens Ádamus a deo forma- 
retur, die quarto cum reliqua sidera, ium maiora duo producta. 
At ille, Venit, inquit, duodenos ut cados fabricaret, sub hominis 
specie, atque eiusmodi hominibus apparuit. [n quo totam illam in- 
carnalionis administrationem ignorans dicere se nihilominus aliquid 
existimat, ac velut caecus semetipsum dirigens iis, quorum animos 
occaecavit, reliqua deinceps mendacia narrando pertexit. Mox au- 
lem ut adesse veritas coepit, et sapientium virorum beneficio ocu- 
los aperire, tota haee fabula in risum ac ludibrium dissolvitur. Qui- 
bus enim tandem hominibus, qui nulli erant, apparere potuit? Quo- 
modo vero hominis specie videri polerat, qui nullum corpus indue- 
ral? Ac si tum, cum carne praeditus advenit, perfecit illud, ut 
quod non erat esse videretur, totum illud negotium nihil habuit 
praeter opinionem ac speciem; quare neque apparuit neque venit. 
Nam si quando venit re ipsa non erat, ne venisse quidem dicendus 
esl. Quod si homo esse credebatur, nec re ipsa tamen erat, quid 
eral quod divinum verbum urgeret adeo ut homo cum non esset ap- 
pareret? Nisi forte a creditoribus vexalus, novo hoc cultu ac figura 
dissimulare seipsum vellet, ut eos a quibus quaerebatur lateret. 
Deinde si quod non erat esse visus est, quaenam haec veritas fuit? 
Abest enim a veritate mendacium , pro eo ac de se Unigenitus ipse 
testatur: Ego sum veritas et vita. — Vita morlis est expers. Veritas 
mutationem nullam sustiuet, ne ab ea perturbata veritas esse desi- 
nat. Quamobrem ruit omnis illius undequaque tragoedia. Nam ne- 
que post adventum domini fabricata sunt sidera, nec homines ante- 
quam illa conderentur extiterunt; adeoque tam hine quam illinc, ut 
antea demonstravi, Manichaeus impostor refellitur. 

Nam quod de luna fingit, eius orbem receplis animabus impleri, 
velim mihi dicas quomodo idem ille orbis impleri potuit antequam 
hominum quisquam in terra moreretur. Si quidem post nongentos 
et triginta annos, quos Adamus vixit, cum primus ex hac vita dis- 
cessit, fierine potuit una ut orbem anima compleret? Quinam porro 


Petavius allerum xà delendum esse su- enim interpretatus est quid urgebat dei 


Spicabatur. verbum ut homo appareret quum non 
2. Vulgo apa. esset ?) ei Cornarius. Libri habent ércijeov. 
3. dpa codd. mss. 5. xoY non habet cod. Rhedig. 


4. émetEmw coniecerunt Cornarius (is ^6, Libri mss. praebent oc. 


Cap. LI. 


Cap. LII. 


pag. 665 


Keo. wy. 


486 


zÀg im5oov rov Óióxov; 1| zÀc vc ivvoxocia vowexovro Erw ixioon, 


SANCTI EPIPHANTI 


1 , , EIC , ; - $3 2 L ' ' y - 
xci qoOvoi, ti uu *| GeÀqvm émàÀmgoUro, xol 'igOive, xci róv aUrj 
vereyu£vov Ógouov évéAeu, ovx cmo wvydv Aeufevovca vQv zÀuuuv- 
gov, dAÀc czt0 9:00 Pyovoe vO zg0grayue Tác «vr0U coping; Ildvra 
óà vd (e, gmol, yspiífet rijg ovre wey, iva ion wvy)v dv- 
OoozOv, xoi wvOc, xol Oxcnuxoc, x«i vQv cÀlov ÓvGysvOv tij mÀa- 

" , uvoc, 7506; ;, ! 

- e 
cet GoeevOv. — To. 03 cÀÀo Àowxov T5c pivagíog, cg v) IIno9&vog qat- 
- 5 Y )! E Hd A - 1 l , J 
veraL TOic oyovoi, mori uiv sig wvügOg Gyue, mori Ób elg OwAt(ac, 

, M] rf , 2 , , ET , - , ^n E 
vüy« rov Eguogoodirov ? ivüoiÀoucvog oU evroU Óotuovog ze éavroo 
mon siomyeivou vro imi9vulac. Eiva quoi, "Ovav * 0 "Agyov 0 u£- 
yec GvAqOT; vxo vic Àeyouévgo Ilag9évov, moofcAÀs «vroU vog vt- 

- 2 , 
géíleg, xoi zroiti ÀoiuOv, xoi &oysvet Tr£uveww tog Oifoc, xol oUrO 
Savorog ylverot. — Kol ovx siüsv 0 xvqvo0qug Or; Ov qdoxeu Qavarov 
apoyí£ov uGAÀov Gonmv GqtiÀs *xoàciv, Óig TO cmo Goucrov damoi- 
M 3 E] 

AerteGÜc: rdg wvydg. Ei Ói OÀlog vO tivoi iv GouoTi qv wvpyv 
i] ec mw n5» - , , ? m». x6 Mi 
qvàÀexiv xyoUvret ob z4oyovrtc, voUro ovOémors imwrtÀeó O Aoyov, 
Vva &zoeÀÀcEm crx0 Oscucornol )v UT QUrIOU 1 'T 

c$y «mo ÓtcuoTQoíov ruv vx cU0roU xettjyouévqv vymv, 
xoüT& TOv cvUrOU AOyov. 
010 Goo ; 


K M , " 2 L ? , : - - 
cL zt005 vig TOTO ÉV TovTI Tjj xvBsvrixi) 


j| p ^ 
T& 08 vÀÀe yÀevne Funàsa: cc oi "Exitxrol avtQv xcAovusvot. 
K Y - ' » , AÉ ; e M - ó LP , , ri 
eL TQ uv Ovri éfcÀéygoav vzo roU OieoÀov sig xevoxQuio, Orco 
Anoo9 5 vo sioqué Koi o Beo jv0U ixÀexva. 'Exsivoi yao 
zÀnoo95 ro sigguévov, Kot va Bocuore evroU PxÀexca. L ye 
d , 
xoDstOuevoi wrgivsg, xol wgÓiv igyotOusvor, cAÀ msgitoyotOuvot, 
T ? 
xoaL puói ywoGcxovrsg oig imwxwovxsüsrot 0 &yioc &moorolog Àéyow, 
e - ^ ^ 
OG xXerc zwQogmteíav ywGGxov Ort ovx £x vg ToU 9t00 Oi0acxoA(oc 
L2 L - , 
émigowrdoiv, cÀAd ix vo9 OwefOAov ! dufisBoovrqu£vor vwic coyol xol 
? p 
evOdÓsig xoxGv, ?gacxe, Afyov, 'O ur igyotousvog uuób io9iévo, 
p A - , 
lvo ztegoryogo£r viv rv zegéoyov rovrov vnóOsciw. — Ilagoaxsisvov- 
3 -- ? - , , ? ' - Dd 1 
TOL OUV TOÍG cvrQv xoTNyovuévoig vroégswv cvrovg Oeiuldge. Oi ÓÉ 
—- [d — 3 — ^" "1 — - 
7z;&v OrLOOV cveyxoiov m9oggéoovoi roig éxÀeuvoic &avrQv, iva OnOtv 
vore 0p 9s roígov vec apvydg rdg éxAsieyuévag. — Of 0€ Aoffdvrc, 
^ ^— — , 
cg yéAoi0v. dort &izeiv, moogeosi roU sUEoaGO oL vnig rÀv ivqvoyórov, 
- e. E" , , 
uGÀAov Óà GytÓov xearagav «roig émiriOÉcGiw , énipegrvosjoavrec av- 
- , - ul ?, d , ^ "n? er ? Jj 
TOig Xoaxiov ucÀÀov 3] eyaSocvvqv.  Qocxovor yag ovrog Ort, .Eyo 
, 
ovx FGztiQe Gt, OUx PÜfguoq Gt, ovx mÀton, cig xÀ(Bavov ovx fBoi- 
Pl - 
Àov, «ÀÀog mveyxs xol Égeyov, evoírióg tiui xol udAÀov zovygo- 


Càs; "LIT, 


[. lla. libri mss. In 


vog ivSaAAéusvoc. In seqq. consirue «cà 


edilis est £gSvve. 

2. Verborum ordinem , quem libri se- 
quuntur, mulare necesse erat. Vulgo enim 
exiat "Epojuoqooottow to) auUroU Oalpo- 


£xuroU tYjg émiS9uulas ra«« (ola) ro) 
^ 2 c 

avroo Oatuowos (inlell. "Eouoqpoótcov) 

elenyeicat. 


PANARiII LIB. tI. TOM. II. HAER. LXVI. 487 


nongenti illi ae triginta anni, vel omnino tempora vocata sunt, nisi 
impleretur minuereturque luna, ac constitutum sibi curriculum con- 
ficeret, ita ut non ex animarum multitudine redundaret, sed divinae 
sapientiae. mandato ae praescripto regeretur? Sed addit universa 
illa animalia eadem illa anima repleri, ut nimirum hominis, el mu- 
ris, ac vermiculi, ceterorumque vilissimorum corporum pares at- 
que aequales animas conslituat. Sed iisdem ineptiis infuscata sunt 
celera. Velut Principibus obiicit Virginem virili alias, alias mu- 
liebri forma. In quo tanquam Hermaphrodito daemone confingendo 
cupiditatem ipse suam ac libidinem proponit. Pergit deinde, et, 
Quoties, ait, huius illecebra virginis Princeps maguus capitur, nu- 
bes suas praelendit, et pestem immillit, ac radices succidere inci- 
pit, ex quo mors consequitur. Nee illud homo stupidus intelligit, 
quam vituperando morlem nominat, vitam polius appellari debuisse, 
quod eius beneficio a corporibus animae liberentur. Quod si ani- 
mam corpore velut custodia Principes includi pularent, nunquam id 
summus ille committeret, ut quam per vim ab eo dicis occupari ani- 
mam, e carcere dimilleret, — Quanta est in iis praesüUgiis ac ludi- 
era disciplina vanitas! 

Celera non minore risu digna sunt. Sed in primis quos Eleetos Cap. LIII. 
illi nuneupant. Ac sunt isli quidem ad damnationem a diabolo delecti, 
ut quod seriptum est reipsa perficiatur, Et cibus ezus electus. — llli Abac. 1, 16. 
enim velut fuci quidam desidentes nihil operis exercent, sed curiose 
perquirentes nihil penitus intelligunt. — Quibus et apostolus iis ver- 
bis denuntiat (nimirum prophetico illos afflata cognoverat) non ex 
dei, sed diaboli magisterio disciplinaque progredi, furiosos utique 
homines, et oliosos, atque in suscepta improbitate perlinaces. De 
iis igitur loquens, Qui 202 laborat, inquit, zzon manducet; quo iner- 2. TAS 
lium istorum adumbraret institutum. — Ceterum. catechumenos ipsi 
suos hortantur victum ut sibi large suppeditent. li vero quibuscum- 
que opus habent electis suis offerunt; quo scilicet in alendis electis 
illis animabus religiosi esse videantur. At isti, quod vel dictu ri- 
diculum est, iis acceptis muneribus, orationis loco, quam pro lar- 
giloribus concipere debuerant, propemodum imprecationem repen- 
dunt, etillorum in hoc beneficio improbitatem potius quam probita- 
tem versatam esse leslificantur. Sie enim loquuntur: Ego te neque 
seminavi, neque messui, non molendo comminui, non in clibanum 
immisi: alius obtulit, et comedi: immunis ab culpa sum. [ta eos 


3. Verba ó "Apy v desiderantur in ed. Car. LIIT. — — 1. éupoveruévot. cod. 
Pelavii. Coloniae repet. len. et ed. princ. £8povcruévot cod. Rhed. 
4. Aéyety cod. Rhedig. 2. qgàcxov Aéyet cod. Rhedig. 


pag. 666. 


Kco. và. 


488 SANCTI EPIPHANII 


€ E - A 5 3 

zt0,0Uc vzé£ütiav roUc &evrQv voogtic. Kol ycg cÀmOéc. "Eót yc 

M M ^ - 
tóv ágvovUpuzvov vOv QcOv, vOv zovjGevra ? zGvro, uuÓi dm0 vÀv ro) 

- , , ? , , M bi , J 1 , 
$:0U roíqscÓo, xav tigovtiuv.  /vroi Ói ov réuvovoi vOv forgvv, 
dÀÀa i69íovci vOv flórgov, Vve &eyyO9do: movrémoci uéómv uaov 
, 5, , - 

&yovreg, 4] mto cA«9siac cvolqwyiw.  Iloiov yco é6rtw v0 Óswovsgov; 
e A] A - [4 P1 A , r A TIUS J i] - 

0 uiv ydQ TovyQv ozca& £veue vov Borovv, o 0$ écO(ov Ow vOv uoccn- 
, LI A - , et , M 4 , 
Táoov xci Óux roU xoreOocpotsuv ExoGTOV x0xxov uaAAov * zoÀvnoctoc 

, - e 
ifaccviGE xol Érsus, xol ovy Opoi0g oUxéri Éorot v víuvovt cza£ 0 
, ?, , p 
uecGmocucvog xel xoreOozovQcoc. 9 4A iva uovov Oo£oct: Óo£o- 
- A , Á 
z0Lciv OGcOv Tijg GÀmOsieg Eyet vexwajouov. 


Eire mcÀw d9vgoyloTrs? msgi voU llogo0sícov, Ov xoÀei x0- 
» ' 1 H 1 ' ed 93 CUN "EAE coe ' 
cuov. "Ecor, 0i, !gwoi, vo vcra 1a iv cvrO € mag uiv imowere, 
ES $. iN , - el MS - BRL -J LZJE , , 
€ cvrOG cQveivoi, Vivo OcryOT cAnqOdQc vmzo rov Ogtog 1"xerqutvoc 
| 3. rif , 1 , ' -» 3 p, »" e c 
xo006 éxt(v«g moagépütige Tqv cxomv T9ic &xoxov Eveg, ovroc o 
25 N ? - 
Óswvog Oque xol ?ovUvOg mepQogÜOcíos, exowc. — To ydo, quolv, iv và 
, , Me't! - , ? , t^ , 
Ilogaósíoo Aeyoutva qvra émiüvpudv ticw ocmerow, oi OvvpOsipovot 
i A - ? , ^ 
vOv AoyicuOv ?vàv cvOoozov. To 0i iv :à llegoótíoo qvrov d 
4 e L ^ 1o 34 ? e 1 - e / £ a 
ov yvogítovci v0 xoAov, evrog iorw o0 mcoUc, v yvooig 9 év vo 
, "ogN , , ' ' ' ' 7 AEST 
xoopo: o 0i Aeufevov Ovwxoivet v0 xoÀov xci v0 xoxov. Kot opc 
E" , V ? M] , - ? , , 5 - 
zc 7zwvro TG OgÜc ÓOLeaGrQípsi; voU cmocrolov Oieagomómv ? Bodv- 
n , 7 cS , e e » - , 
roc xol Ói0ccxovroc Ori, QDofovuor uqmoc oc o oque ibxmerTqotv 
» , "v , ei m 1 , TS 3) Y» di. i , 
Evav iv vij vovovoyiíe , ovro qOogíj vt vouuevo vydv cmo vig «yvo- 
ex c , E , r? - 
vyTOG xol vic ocmÀOTNrOc Tig tic r0v Xgoicrov. Kol Ope mg dmt- 
nd ? 
gnvaro evrov zÀdvov xoi movoUoyov, xol gmorgxoro vv Evev. Koi 
, , » , e , A ? , 5 i] ? , , - 
ztuÀw év vào voz 0 cvrOc c700T0Àoc, .v5o ovx ogtiis, xoguv, 
w b - ' 
Oófo xol sixàv O:oU0 umcgyov. Kol 0gGc cg Óofav $to0 Égwu vüv 
, ^ ^— 
xoumqv émi copuerog psoouívqv, xoi oUx iv wvyj; Kel urrd vaUrd 
Pls 
guo, A0cp ovx ixnoviOn, GA o yvvi] v mooofacti yevouévg quag- 
vQxs' GoOcsro, 0i Oud vg vsxvoyovíec, dev iuusivociw £v vj mí- 
NE - , LI , A , , - , - 
Grti. — Kol 0go zc qvot, ve. eÀnOuvo xexnovxva, év vr Ocio yooagm. 
- - [d ' - 
Kol uerqv ovrog xouzozoiwi, ucÀÀov 0$ yAevqv vgioreror zteQc TOiQ 
- ^ ^ * 
vQv vtÀelav qoovQow xsxvuuivoig. Eire moÀw évratO9e Owupysivot uj 
3! - ^ - , 
tivoL TOv xoGuov rO0U OtoU, cdAA 3] &z0 uígovc vic làÀme ztmÀccOo. 
5 ld ind ^ — —- , 
Ev và 0i ur fovrà Growytiv, cÀÀd xere vv avrQv qégscOat cva- 


3. tà m&yca cod. Rhedig. moteiy GobomotoUot Ocov cell., vel eliam 

4. xo)ioy moAurAacos cod. Rhedig. — 'AAX tva ióvov 8ó&c0t Go&ortototot (nam 

9. ,,Deesse nonnihil videtur,** in marg. $So&oxotet, quod literarum ductus magis 
annotavit Petlavius. Durior sane videlur commendare videatur , minus commode 
ellipsis quam ut. ferri possil. Suspicor esse — iungeretur cum plurali 86Eo0t) 000v 
reponendum ' AAX' Va. j4ovoy 86801 GoEo- — cell. , ila ut infinitivus subintellegatur. 


PANARII LIB. IT. TOM. IT, HAER. LXVI. 489 


ipsos a quibus aluntur maleficii condemnant. [ure id quidem ac me- 
rito. Nam qui deum, a quo omnia facta sunt, eiurat, indignus est 
qui dei bonis hoc modo per iocum ac ludibrium alatur. Praeterea 
racemos cum amputare non audeant, iisdem tamen vescuntur; ut 
omnino conslet ebrietate ac temulentia illos potius quam suscepta 
veritate ad id impelli? Quid enim gravius est? Nam qui vindemiat, 
botrum semel amputat, qui vero comedit, dum acinos singulos man- 
dit, ac dentibus comminuit, multo animam torquet velementius ac 
concidit. Nec eadem eius qui semel resecat, ac qui commolit et 
consumit, esse ratio videlur. Sed id unum spectare videntur, ut 
quod veritatis indicium utcumque prae se fert ad opinionem suam 
conciliandam in medium afferat. 

Eadem linguae licentia de Paradiso garrit, quem mundum ap- 
pellat. Sunt autem, ut ille dicit, quaedam in illo arbores, quas 
nos quidem laudandas arbitramur, ipse vero damnat, ut vel hac ra- 
tione deceptum se ab serpente demonstret. Nam quemadmodum iste 
nimium simplicis Evae auribus perniciem insinuavit, sic et huius au- 
ditum idem ille serpens horribilis corrupit. lllae igitur, inquit, quae 
in Paradiso esse dicuntur, arbores, cupiditatis illecebrae sunt, qui- 
bus hominum animi depravari solent. Porro lignum illud quo bo- 
num dignoscitur, ipsemet lesus est, sive scientia, quae in hoc 
mundo residet; quam qui accipit bonum a malo discernit. Vides ut 
iste quiequid reclum est distorquere studeat, cum apostolus diserte 
clamet ac praedicet, 777eo ne s?cut serpens decepit Evam astutia sua, 
iia corrumpantur cogitationes vestrae a castitate et simplicitate in Chri- 
stum. | Ubi illud animadvertis quomodo impostorem illum ac vafrum 
esse dicat, a quo Eva decepta sit. Sed alio loco idem apostolus, 
Vir, inquit, comam alere non debet, cum sit gloria et imago dei. 
Quibus verbis vides ut comam illam, quae in corpore, non in anima 
geritur, dei gloriam appellet? — Deinde subiecit, 24dam oz est de- 
ceptus, sed mulier in transgressione facta peccavit: salvabitur autem 
per liberorum procreationem , sí permanserint in fide. "Vide quam 
apte sacris iu lileris vera ac sincera quaeque praedicentur, ille con- 
ira frustra sese venditet, vel potius ludibrio sit apud eos qui per- 
fecta sapientia praediti sunt. Addit eodem loco mundum minime 
ad deum pertinere, sed a Materiae partibus esse fabricatum. — Ve- 
rum hoc ipso, quod secum minime consentiat, sed ea ipsa dogmata 

Car. LIV. — 1. qQno* om. cod. Rhe- 3. toU aàvSpo ov cod. Rhedig. 
dig. Ceterum cf. supra cap. 29. 
2. Sine dubio scribendum est a.ucoO, quod 


eliam Cornarium el Petavium censuisse 
apparet ex inlerpretationibus eorum. 5. eixóvyrvog cod. Rhedig. 


4. Rescribendum erat o$ pro dày quod 
vulgo est; cf. supra cap. 29. 


Gen. 3. 


Cap. LIV. 


2.Cor. 11,3. 


1. Cor. 
IL HE 


1. Timoth. 
2, 15. 


490 SANCTI! EPIPHANII 


Gxtvoc xol xorcGx4tvag imwuvierrOutvoc, moavrb vo Gagéíc don hp- 
EJ * b , 
oojvrog tivo, TO TOL0UTO ggovqua. 
, E - M] , 

Keg. ve. Mereyywuovg Óóà wvyv ÓOugjysirou cm0 GoporOv tig Goa, 
em / "^ 1 , ^ , - * *t -* , 
&rwvo roya v) zoge lliavovog, v Zqvovog voU Zroixov, 39] zac ti- 

- M - r 
vog Tv ztpavreGuévov égaviGcusvoc rovrl vO apsÜcue tvploxtrot. 
^w ^ i 
Ilàg yc oiov icvw &mo coporoc sig GGua eigxolveGO ot viv apvyiv; 
3. e ' 
Ei uiv ydg GOuera mezÀeGuívo xol froiuo qv, zo oUvtO Toc Wvydc 
ec 3 ec L2 p P M 
pag. 667. vzveüéysro, muiOovi Tic njv 2j trjg oeryo0Lec wvOonowe. Ei 0: r0 ont- 
, , 5 , , , — e i] , ^ , 
oouevov écrw £x croyovoc (joeysiog, zc s] wvyr év v vocovro gi- 
^ € » ^ 4 , 
«0G GOocL £vQE ! roLGUTQv tUQoLOV; oUrO y&Q T« zÀeGGOutva zÀac- 
? ^ r »" A ? ' 
Gero!" xol oUxér, GvGraO:GeroL cvUrOU O ÀOyoc. Ovre ydo exo Go- 
, - , e , J ' ,c H M 
uarog eig Guo ueveyyttovvot ot apvyat* Obyoa yeo uíseoc Oqstag zoo 
2 , ^ , - 
Goosvo, xol wgoevog z:9og Orsiav, àv £xcGvc) vàv Cocv ovó£v ti vÀv 
mÀeGGoufvov vívstoi. ?' Ago yo)v oUrog fótwucv * wvyn, ivo T 
ufvov pívean.  *"Aoe yoóv oUrog forqwev d wvyi), j 
, ^ , , ^ ^ , 
Gvvagtto rv Óvo Gouerov vrO rQeyo0mnue rovro TOU cyvorov ézurs- 
, 1 , , , NDS J, , - i] ^ "^ 
Àéom; Kai moli vig éGTiV €] CTOTEÍO ÉV TOlQ TX TOLOUTO XQV Ó,Qvoov- 
uívoic. "Husig 0b, lvo ur) vd Geuva uevofelousv, coxstQg foyoutv 
, c $094 , E - [I , 00$ , 
uovov Og «70 709000 tv Óo)vor, T5c vzoOéosoc TO tiÓog. Iagsisev- 
- ^ c 
GouoLt rOLvvV «7:0 tijg voLcvrNe pOogozoi0U vzovolacg: xoi ydo mzüvro 
^ - , E 
&roze« tc rOowgUro Owpvoqucro. Ei ydo àx GG uerog sig Guo 1] usra- 
Boy vàv wvyàv, xoi 0 zxors (vOQczoc vorsgov xvov, Oi ví wi] 
? ^ ? , , / ^ E Y , A ) M ? , 
e70 cvOgonov xvcv yivevoi, 7] &z0 fooc; Oi ví OQvig oU tíxvsrai; 
(ÀÀ el coa G 1 )vo Tw iv vQ enÀéro civi vegoGti0 : 
cÀÀ eb coe Gvuotn yoovo vwi iv vc 0) GiQvL veQeGriOV vL yevé- 
c , A x b ' er 
GÜoi, Gqusiov fvsxo yívsvoi. — Koi yj voie uiv favtrüe rovg Opovc 
, 3? , 
ixíorotoi, xol oU usrolÀccos, pvow davOgozov, frog mÀeccouévq 
, 3 , 
ztvQe T5v qUGOi, ov0t £xccrov «rqvovg, cÀX £v 3$£xd6rQ moi TNT 
e 21x , ? A , € Y er ? 3 w^ $2 ? M 
19 ovrQ zoi0T59c yivevat. — Kot sí 0Àoc Goo frtgov avO érégov «zo 
- Md ? , - 
coperog oU ylverot, 060 ys ualAov apvyr, &vOgozov sig fregov oue 
3442 
ov uere[Roero:; Kol Vve ví, qucleuerafcÀAAevou; cAX Vvo eV mote v 
? , M] 4 M i] w Ej , - , Mi 2003 er 
&vOgorto wy) *cvvsioea ruv v5c cAqOtieg yvàciv, £v zvvi 2] év izzoO 
^ - , 
ysvouévg, xoi ÓcuocOtion, xol Gvvsice, 9 cvaxeuwpm mcÀw cle dv- 
v b ES ? 
9ooov GOuc, xel oUroc yvoUca vuv yvOciv evolggOoorror sig vOv 
0ícxov vic Gthqvge. Koi fori Qevuacrov iüciv Or. iv uiv dvOooxo 
ytvouívm, meg  zweiÜsvtqouw, yoouoTiXOL, GoguGroL rt xol TEyvQV 
Sud. , 1 1 ' , ' ' , Lj ? , 
cuvOnra zÀqOn, xot ÀoÀtt, xe cxony, xoi Àoytorug, év cyvooitc 
C zm & Y 2 ' , / - 3 p er , - 
vzoysv v Qvym, iv 0$ goígo ytvouévi uaAAov én£yvo* Vvo Octen uaA- 


Car. LV. — 1. votxütQ(w om. cod. — 3. Exacto cod. Rhedig. 

Rhedig. j 4. cwvetcay cod. Rhedig. Quod fortasse 
2. dgx Y ovv cod. len. apa ovy cod. verum est. 

Rhedig. &pa« oov editi libri. 


PANARII LIB. II. TOM. I. HAER. LXVI. 491 


quae confinxit, evertat ac stabiliat, apparet haec a deliranüs in- 
genio esse profecla. 

Praelerea animarum ex aliis in alia corpora transitus edisserit. 
Quod mendacium a Platone, vel Zenone Stoico, vel quopiam alio 
ex fanalieis illis eorrogasse videtur. Etenim qui fieri potest ut a 
corpore in corpus anima transferatar? Nam si corpora iamdudum 
formata et parata forent, ut animas exciperent, nonnihil scenica 
ista fabula verisimile proponeret. Nunc cum id quod proseminatur 
exigua quadam e stilla sit, non video quemadmodum tlantillo in cor- 
pore tantam ubertatem ae copiam anima reperiat; sic enim fingun- 
tur ea omnia quaecumque tandem finguntur. lta nullus istius narra- 
tioni locus est; nece ab uno corpore in aliud animae transfunduntur. 
Siquidem absque mutua maris ac feminae coniunclione nihil in ullo 
animalium genere propagatione formatur. Num igitur sic consistit 
anima ut amborum copulatione corporum circulatoris istius. fabulam 
absolvat? Sane miram illorum stoliditatem oportet esse, qui eius- 
modi vel cogitandi sibi finxerint. Nobis autem, ne quae augusta 
ae religiosa sunt, commutemus, salis esse visum est velut e lon- 
ginquo argumenti huius informasse speciem. — Quocirca perniciosam 
hane atque exitiabilem opinionem praetermittam. Nam perabsurda 
sunt eiusmodi omnia dogmala. Etenim si corporibus corpora mu- 
tent animae, ut qui olim homo fuerit postea canis existat, cur non 
ex homine vel bove canis nascitur? aut cur non avis progignitur? 
imo contra, si quod infiniti temporis spatio monstrum huius generis 
oriatur, portent habetur instar? | Ae natura quidem ipsa suis se 
finibus continet, neque aut hominis, aut pecudis ullius naturam con- 
tra quam postulet ipsa commutat, sed in unaquaque specie eadem 
perpetuo qualitas ac conditio remanet. | lam vero si a corpore aliud 
pro altero corpus oriri non polest, quanto magis in aliud corpus 
transgredi hominis anima non poterit? Quae est autem, inquit ille, 
mutalionis illius ratio? | Ut nimirum si, cum in homine esset, veri- 
lalis seienüam non perceperit, subinde in canem aul equum intro- 
ducta, ac perdomita, intelligentiaque praedita humanum in corpus 
denuo revertatur, atque ila compos scientiae faela in orbem lunae 
recipiatur. [n quo per illud sane mirum est, animam, quamdiu in 
homine fuit, cui scholarum grammaticorum, soplhistarum, innume- 
rarum denique arlium éopia suppetit, qui sermocinatione, auditu, 
eruditione praeditus est, in eo inquam homine tanta in inseilia ani- 
mam esse versatlam, eandem vero mox ut in porcum translata fue- 
rit, maioris esse scientiae parlicipem. Quo quidem decreto suam 


9. dvaxapter (h. e. dyaxaxtQ) cod. Rhedig. 


Cap. LV. 


pag. 669. 


492 SANCTI EPIPHANII 


^ - , 3 
Àov rxqv ovT00 émoyysMov Tie yvoGsog yoíoov ovGav, Oud rqv «v- 
rOU zÀewqv xoi eoipsev. 
^ -2 , e , 
Ilsoi 0i vig roO 4ücdQ mÀeGtog 0 avrog Óupyovusvog frega dv8' 
e ^p - , , e A e , ' , » 
éríégov TT) zÀovn Gvvvgaoivei, Ort, Quoi, O simov, llowjcousv &v- 
, 3 e , 1 , [i , * , 
Ooczov xor sixova sjusréguv xot xo  OuoLoGuU, xo«L 7tQocriO0GL 
A L2 , e ? ? LU] , 
Aéyov 0, ZfeUre mowjGoQutv, OztQ oU yéygamrat, cÀÀa, llowujocoyutv 
» 22-9. f c , ' 3. a , ? , ' - 
&vOgozov xav sixovoa qutsréQauv, xci «o0 opoLocw. —EÀéyye, Ó£ roU- 
2. A e , - 
TOv 0 Gyioc czt0Gr0Àog ÀÉyov, xol evrOc O xwvgiog iv và sVeyysho, 
[4 ^ - A 35:3 2 e , A * ^ P 
ore o£ DopiGoioL ztooc avrov £grcaov ort, Ov xaàiov eivai ov &vOgo- 
70V uovororOv, xoi, looge sizs ói00vot DiflMov &zocraciov, xoi 
, , ' - A ut , A ' , 1 2! 
éxBoAÀcww vqv yvvaixa* xol 0o xvgioc ztooc rovc Dooicotove vov EAsyyov 
LI ww E e ^ 
imiwgpéíoov fieye, Moore xero Tuv GoxÀqooxogÓíav vudv Fyoowtv, 
5, - A , , e ? , e £ ^ LI D , , 
cztoegyTe 68 ov yéyovev ovrog, wÀÀ O0 zoujoac coctv xoi 97v éxoínos, 
Xa tizmtv, vri vovrOv xorolti psi GvOgozoc TOV mzorÍQu wUTOU xol 
^ ^ , ^ 
viv príge evroU, xoi xoÀÀmOnosror vj yvvowxl cvroU, xol fcovrat 
oí Óvo sic Gcoxo uiav. Koi sv8Uc énigégs, Aéyov, Ei ovv 0 $t0c 
/ » ' / gt - ' , ' 
Gvvétsvésv, &vOgoog wQ yogitévo: louoÀoyOv Os0v, vovrécr, TOV 
EI ? ^ ; 4 , i] , ^ * » * 1 
(OLOv evroU zozéíoo TOV AÓnp mezOLQuévoi xoi vuv Evav, xoi TOv 
? - - - 2 
jeuov vov Gsuvov iÉ avroU ?xsxríóOo. — T5 0b avroU cxoÀovO(o xol 
ec 317 , ^ EC , , ' , - 
0 «yioc ezoGroÀog x940v$ ov Tijg &ÀmOtioag ÀÉyct, To wvotyoiov rovro 
uéyo igziv, yo 0B Aéyo slg Xowcrov xoi vov ixxÀmoiav: 3 Tvo àmo 
E w e - ^ ? bd 
TO) OuoiQueroG 700 vzo TOU Oso) xsxriGuévov, J4Ócu vt xol vc 
Evog: Ori 0 Qt0c É«ri08, xol simsv 0 4Ódu, TTojro 0croUv ix vÀv 
0crÀv uov, xci cagb ix vOv GegxQv uov, xol, '"Avri vovrOV xora- 
j » | , / TERONS 4 , T 
Astwpe, &vOgotoc, xol Ort QxoO0uQotv avrQ Twv mÀcvgav sig yvvaiao 
' 3 er 4 9 , , LU] , , A , M 
xoi ovuxéri, éveQov * avrQ qoeGoxeti, cÀÀoa uwvorqoiov uéya. Kot ti uv 
iv àvOgoimo xoi yvvouxi rqv. zÀdG Y 0à rv & jv óU &AAq- 
cvOgozcO xci yvvoiwx, Tqv zÀeGw , xev 0$ rqv dvoyoynv Ó0 &ÀÀq 
- 3 M IET E , , - - 
yooíog qéosro,, mc ovv avroc BOsivxce qjysivo, xot cÀAorQio Tijg TOU 
- rn - - 
$50) cAnOslec, xol vm0 Aoyovrog v« vzo Q:00 xsxricOot DAecqqudv, 
' , ' , , U - ? L t4 3 Mi 
xci z«oogpéíoov qv Óicvovav cz0 T5c dÀiuO8sioc, sire puoi, "Enti 
- NE. - - - 
dz Goy5e v vy ezxo6zacOciae cvoOev SAbjw Zunoii vij &vo Óvva- 
1 - , , , ^ L2 , A - ? , A 
Uit, Oe roUro xoDoczab cxocrÉAAtu, x«l GvÀg cmo vv oyovrov vO 
Asl^povov TO £avroU, Ozsg iGTlv x wvyy, Óix rovrovl vOv qoGcrxoov. 
r ^ - [u , 
MeycÀot quGv at imíósg, xoi utydÀn quOv w xegoóoxío, Ort ovx 
e , - - 
lóyve, 0 9c0g 0 myoa90c, xoi CÀv, xol Óvvarog GGcot, oU ÀAfyo Tov 
&evro) Óvvouiv vqv i£ evro) iónecuívqv, dÀÀd và vm cUrOU ysytvq- 
, 1 , »'t 1 , » 1 , 52» à , 
uéva xoL zezmÀeGuévoa: éav ux Or GÀÀov viwvog Tgomov ?1 Ot àÀq- 


Car. LVI. — | 1. ópoAoyG habent uler- — creverit ex terminatione :a» vocabuli prae- 
que cod. ms. et ed. princ. cedentis. 
2. xexrijoSat codd. mss. el ed. princ. — 4. Suspicor aUcó. 


3. Delendum puto hoc ta, ut quod. ac- 


PANARII LIB. iI. TOM. II. HAER. LXVI. 493 


illam scientiae professionem porcorum propriam magis esse declarat. 
Tantus est hominis error, et impietas. 

De Adami vero fabricatione idem ille cum disputat, alia pro Cap.LVI. 
alis eadem errandi licentia pertexit. Sic enim asserit, eum qui 
dixit, Faciamus hominem ad imaginem nostram et similitudinem ,' ad- Gen. 1, 26. 
didisse nonnihil, itaque concepisse, emite faciamus; quod in scri- 
ptura non legitur, sed illud duntaxat, Faciamus hominem ad imagi- 
nem nostram et similitudinem. . Verum non modo apostolus, sed et 
dominus ipse in evangelio illum redarguit. Qui cum Pharisaeis ila Gen. 2, 16. 
loquentibus, JVoz est bonum hominem esse solum, et, Moyses iussit Matth.19, 3. 
dare libellum repudii, et eiicere uxorem, sic islos refellit: Moyses ad Matth.19, &. 
duritiem cordis vestri scripsit ; ab initio autem non fuit sic: sed qui Matth.19, 4. 
fecit, masculum et feminam | fecit: et dixit , Propter hoc relinquet 
homo patrem et matrem suam, et adhaerebit uxori suae, et erunt 
duo ín earnem unam. Quibus dicüs statim infert; $7 vgitur deus 
coniunait, homo non separet. |n quo deum, hoc est patrem suum, 
Adami et Evae conditorem fuisse atque honestarum nuptiarum aucto- 
rem esse confitetur. Huic consentaneum est quod veritalis praeco 
testatur apostolus, Mysterium hoc magnum est: ego aulem dico m Eph. 5, 32. 
Christo et (n Ecclesia; ut ad Adami atque Evae, qui a deo procreati 
sunt, similitudinem pertineat. Cum enim deus illos condidisset, 
Adamus dixit, Zoc nunc os ex ossibus meis, et caro de carne mea: Gen. 2,23. 
propler hoc relinquet homo ete. — Siquidem aedificavit ei costam in Gen. 2, 22. 
mulierem, nec diversum quiddam esse censel apostolus, sed my- 
sterium magnum nominat. Quod primo quidem ad viri et mulieris 
procreationem refert, deinde altiore quodam ac sublimiore sensu 
per allegoriam transfert. ^ Quanam igitur fronte Manichaeus eadem 
illa detestanda, et a dei veritate aliena pronuntiat, et quae a deo 
condita sunt nescio cui Principi non sine summa in deum contumelia 
tribuit, atque ab ipsa veritate transversos animos abducit? — Quin 
el illud adtexit: Quandoquidem avulsa ab initio anima superiori 
virtuti molestiam atque aegritudinem affert, propterea per emissa- 
rios quosdam, videlicet solem et lunam, suas a Principibus reliquias, 
hoc est animam, extorquet. Egregias vero spes nostras, ac magni- 
ficam fiduciam, quando bonus ile deus, et vivus, et praepotens 
satis virium non habet, non dico ad eam virtutem recuperandam, 
quae a se ipso distracta sit, sed ad ea servanda quae genuit ac fin- 
xit, nisi alia quadam ratione ac velul latrocinio tentaverit, ut nisi 


5. 4j Gt scripsi pro xoi quod libri habent, omnes. 


Keg vC. 


pag. 610. 


494 SANCTI EPIPHANII 


, -— , , - - 
Grteg xovg GviQGeg vqv cz «vroU cztGzaGuévqv Óvvojuv dzo rdv 
[i nad Fr e ? - - 
éxovgevíav, Og 0 cyvgrmg ovrog ÀÉyzi, ov Óvvaroi qug cor. 


Koi ví frt xavotoífouo, xara Àífww vüg !evroU cromíeg yoovo- 
, " A €* ? , , e , M , 
vouBovusvoc; cg xav DÀlocpnuudv ovx cicyvverat. 0 TcÀag TOV ÀaÀn- 
? - , i] ? M , » , ^ 
cavro àv và vouo xol év zoig ztgogijvoig Moyovra Aéyswv v0U Gxorovc. 
, e - - - 
Moxdgiot ojuGv o£ dkzíÓse, Ovi IAoyovrt v09 Gxo0tovc 0 Xoiovog &9ov 
, ? , 2 K J A A ' 2 A , - , 
zoocpéíosw amveayzatce.  KaoaO8ooicag yag vov Àezgov ?c0v iv vQ vouo 
f ? - 5 - - 
3r9uqpévra Vm q«UrOU É£xélsvótv avr0g vO iv tQ vouo inweltio8oi 
- M A - - 
0Goov, 4ntsiOgv mgocéveyas v0 ÓGO0v Gov, tQ xeOagucOütvr, vm 
? b - A T - * 
cvr00 ÀemoQ Aéíyov, x«ÜGc moogéraie Moose. 2dgov Ó& qv émi 
- , 
vüe Àémgeg Ogvig sig Qvclav, xal csuíócug sig oÀoxovrociv. Ei ói 
» $ - , ? ^ 5 * »" , PUR AA 3 
Aoyev qv vroU Gxorovc, ovx «v o éÀOcQv evobtOsv Àoyog, O0 viog TOU 
8:00, 0 dÀQQv énicroéwat vov &vOgcmov dz mzÀcvgc vOv Aoyovrov, 
' 1 " , , E c ) ' e» »5 " 9 , 
xero rov |Moviwatov Àoyov, ovx «v vzoysioiov TOv Uz cvTOU LoO&tvra 
AezmgOv zegsoxsvote ysvícOniu, cÀÀd udÀiov seotGzsvotev cz00g&vor 
- ^ M ? $3 - 
cUrQv, *oUrO ur) émvvcAsiv Ói0eGxov, GÀX imziÜw ovx Ot xoarcÀU- 
A , ? 1 1 , A , P] , ? A 
Gu. TOv vouov (ovrog ycg ÓcÓcxs rOv vouov), ovre zgogmnurag, cÀÀc 
- , - - - 
zmÀqodGoi, ive nÀnjocGiv ro) vouov xol vv mgogrqrQv 9 avrog Ocín 
b ? ^ w - - 
tO 9 dzttolozteGvov voU veyysMiov, Ort v uev org) Oto ol moogijtor 
, ' , n" 3 ? — 3 , - L] ?, LU — ? 
z:90gexUvuGuv, xol vouog vx cvroD £0095.  Nüv Ob ov Ói« ràv av- 
- , b 9? - E , 2 - , i] ? , - 4 
vOv Ócoov rÀ cevrQ Oc mgogxuvuoig ? veÀeivon , cÀÀo Óv cUydv xot 
, - * - » , ? , ^ i] e , 
eUyeouGrLQv xoi vig cGÀÀmg moeyuoriiec.  Extivoig uiv yag cg Óov- 
, L] , , er ? , - - A 
Àoig zwoocéretre TG [fjogéa, Ów9tw ovvcoc 1Óvvovro mzicÜTvow roig Ot 
H - , A 3 , c 2A o£ P) H NN e Àn - 
v vQ sUcyyso éapgortoe Gg cÀevOcooig, Oi vqv vmtopolwv tijc 
e ec , " e m" - 
cUroU güÀevOoozíac. "Evog vt OuoGto[yov wze«oyovrog toU TOU Tt 
w EJ A , 
vóuov xol roU sUeyysiov, ui megcAtÀvuévuo wuÜ Omorígug ygovaov 
c A T , Ld - - 
vmqotoiac, 0 oUr0c tig Occ iorwv O facusvov voU Gvumovrog aià- 
, , 1 - , ? Fr , 8 M Ui e 
vog, Osgemtvousvog «70 TOV Óoviov, xo9 fxecrqv 806 ytvsav og 
, - , € J 1-54 4 , E , 
z:Qocixzi Trj &UT00 giievOgoztio. Kot éAyÀexron zovroyoOtv 1j T0UTOU 
- - - - ' 
mÀevy, voU Gor590g imiroímovtog vo voU vOuov rrhtiGÜQn, xol usto 
? zü éurgéor à. v09 vóuov zeÀeio9ot Avovrog rà roU vouov, OU xa- 
^ F | M - Mi - - 
vogyoUvrocg, dÀÀa mÀoo)vroc, z9ocgogag ftígug vnig ràv iv rà 
, , -€- A. , , , , i' 
vouQ ztgocevéyxon và Oed énivgémovrog, rovréorwv evosQe(ag «oL aya- 
OoOrqrog, eyvsag v& xoi mzoAwsíac. 


Kto. vw. Qicxs 0B mew Ori, "Elevosron 0 lloscQurmo, xci Ócíbei aUr00 


Car. LVIT. — 1. «ocóv cod. Rhedig. ouQéyro. Um" aurou AmAxoawros. Verba 

2. xày non habet cod. Rhedig. vm auro) refer ad elephantiacum sanatum 

3. vpaQévra Um autoU ÉxéAeuOEV xu- el iunge cum infin. passivi. &xtxeAetoSau. 
tóc "ea est coniectura. — Libri habent 4. voUuro» cod. Rhedig. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVT. 495 


sevulsam illam virluüs suae particulam clanculum a coelestibus illis 
incolis eripiat, quemadmodum impostor ille nugatur, nullo modo 
servare nos possil. 
Quamquam quid in percensendis illius deliriis frustra operam p. 
tempusque consumo? — Cuius tanta esl impudentia ac pelulantis in 
deum linguae licentia ut tenebrarum Principem illum ipsum esse de- 
fendat, qui in lege ac prophetis locutus est. .O felices ac praecla- 
ras spes nostras! cum tenebrarum Principi Christus munera deferre 
co&gerit, Posteaquam enim elephantiaeum illum pargaviti, donum 
illud quod lege praescriptum est afferre stalim iussit. "ade, inquit, Luc. 5, H. 
offer munus tuum, sicut praecepit Moyses. Eiusmodi porro munus, 
quod ob lepram offerebatur, avieula erat in sacrificium, el simila 
in holocaustum. — Atqui si tenebrarum ille Princeps foret, nunquam 
verbum e coelo delapsum, deique filius, qui, ut Manichaeus arbi- 
tratur, idcirco venil ut hominem a Principum errore liberaret, lepro- 
sum illum, cui sanitatem restituerat, isdem subditum esse 1ussis- 
set, sed fugiendi potius auetor fuisset, ac ne quod imperatum erat 
praestaret esset hortatus. Sed nimirum ideo ita se gessit quod ad 
everlendam legem nequaquam venerat, quam dederat ipse, neque 
prophetas, sed ut potius impleret; ut hoc ipsum legis ac propheta- 
rum complementum in evangelii quiete ac tranquillitate positum esse 
monslraret. Nam lieet idem a prophetis adoratus sit deus, et ab 
ipso lex tradita, non eodem tamen hodie donorum genere, sed pre- 
cibus et eucharistiis, et aliis honoribus divino numini adoralio prae- 
stalur. Etenim graviora illis tanquam servis imperavit, quod ea 
ralione ad obsequium adigi posse cognosceret. — Contra evangelii 
discipulis leviora, utpote liberis, pro exquisita sua benignitate mau- 
davit. Quare eum unus sibique consentiens legis cvangeliique sit 
deus, nec alterutra diversorum temporum sublata dissolutaque sit 
funelio, idem est unusque deus, qui seculis dominatur omnibus, et 
à servis suis ita colitur ut pro eo ac cuivis aelali convenit summa id 
humanitate deposcat. Superest igitur illius ut error ex omni parte 
convincatur, quandoquidem ea quae lege praescripta sunt exequi 
salvalur ipse iusserit. Quae quidem postquam illius mandato per- 
fecta sunt, ab eodem deinceps non soluta, non in nihilum redacta, 
sed impleta sunt: cum scilicet pro his quae in lege praecepta sunt 
novas quasdam deo fieri oblationes instituit, pietatis, bonitalis, ca- 
sülalis, aecuralioris denique vilae ralionis ac generis. " 
Pergit vero Manichaeus ae. venturum denique Senem illum at- LViiI. 


9. auróc Oe(er auróc 10 cod. Rhedig. ^ 8. Forlasse 51. 
6. Suspicor amapoaonaotoy. 9. Reposuerim too émttoéqas. 
T. vivexoc cod. Rhedig. 


496 SANCTI EPIPHANII 
, 5 , - ec LZ 
vqv eixovo ix icyarov vÀv qutodv, xol v0vt O fiuogopgoc tiüdg av- 
"w. 5 M fs - - 
TOU TO zpOgotov &qínot vqv yv, xol oUrGc TO zÜQ TO aigviov xc- 
- A - 
rodemeve Twv yüv. Koi ima Osro O0 xvqvoüqg zchw vÀdóm evrQv 
M A rr, 5 - - - 
vzogoívov TQv 790 oOgocc evrà Asyouévqv &mO0 coU llvevuarog 00 
- , c - M 1 , /, , c A - 
tàvrog xexrícOat. — OuoUD Ó& vOv zovra xOóGuov zcÀw vzo ro) zxv- 
c - 
poc &voioxsóOo, vrmoriOsroi. Kol r0rt, quoi, usrd roUro 0| àzx0- 
, - , , 
xorüGruGic vOv Óvo pvorov émirocvro sig v0 coyírvmov magsisUotrot. 
3 - , 

2, molo) xopcrov, xol uere TOv xcjorov ovósvog !émi Ói0909G6c 
, ?? A A A - A , , 
qroouévov. Ei ydg wert TO wrioOTvot xo yevécO ot Ünnavu9ajsvot 
v.13 23 , er Mo 5 , , , , , - 
xol dpovisO eevea (va r« &gyérvmo ueivm ziv iv vovrórqr. vÀv 
N 2 - A - , - - 
Óvo qvcrov &yoOoU vs xol xwxoU, foro, zcÀw imwgifw] vo zovrogoo 

M] , 
z:90c TO Émiorgéwor mw, xol m0Àsuov ivorqcacSor, xol comdboi 
zw ?6GMaqv Óvvopuv, iva zov cÀÀog xocuog yévqroi. — El ÓB ov- 
- Ld y. iu - 
xívL TOUTO yivevoL, «Qc Go ggovyosi 2] xoxio , ToU uxér, énivgiBsecO ot 
* ? , (a i] 
zog vqv &yaOOrqta, xol O zovQoOoc 0:0c, zo0c vOv &yoa90v wmxén 
ztoÀsuov éysigov. Ei 08 xoi GcqpovicOosval zovs, ovx Foret xaxov, 
M bd 2] , ^ , - 
ómort &7z0 Tijg &oyoíag vvrOU qvosog Tijg xexioc usruAÀloxroLn utro- 
^ ^ ^ 
voemiig. Ei Ói wal vgemvm vvyyavsi 5] pUGig TOU xoxoU, ?xdüvroc 
I7] , 1 - , ? 1 , LI 9 (A 2 Ml c 
Ori C70 XcX0U sig &yoO0v ueraaAAevo:, xal ovxéru forct xoXOV 1| 
A , , , A - 
&yovce voonz5v wyoO0Tqtoc pvcig. — Zlvvaza, ydg xol cqusgov rocmij- 
3 M , S na MM , ? 1 , ' 
voL, xol &r& mweQi0vrOG TOU ^xocuov sig cyoaOO0v usro[AqOqosro, TO 
iv. Ke vivi t. Aóyo ó nillov toémsoDci 0m oU rQinttui; 
zovqoóv. Koi vív; vQ ÀOoyo 0 uéAÀov TgémtoOor qm ov rgémstto!; 
i] M mw ^ E , n - 
Kal sí uiv Óid vjg voU Oso) umyavQosog 0 zovqooc roéímsvot, vOU 
, , A Mi , , , , , e M 
wajkév, ÓvvacOn, 0 zovnoov igydtsoDot, oUxév. mspaíri0g 0 movrQooc 
^w , ? 216 ? A ^ , - c- 
favroU vvyyovs,, GÀ 0 9 eyat0g 0 Óvveusvoc &vacrtiÀo, ovTOU TüV 
, * M] * : | , ' w , Eu I 
xoxiav, xol wr Bovin9sig z90 ygOvov và ToU 4oovov zowjcoi. — Ei E 
LÁ , M 1 2e7 , — M 
pag. 611. (/rzgeztTOV 7teVTOTEOGL TO xXcx0v, ovOézort OLoAsbweie moÀeuoUv xol m0- 
Asuovutvov, xol ov OAcc zoTé foro. xevcGcTeGIG TV Üvo qucsov, 
droéímvov uívovrog voU xoxo), xol 9 imwowouévov ro) xoxo) £vóz- 
AU. 9 E" , LT , , i E , r 
xvvGOonL 1G cyoO0 xoxiov, xot zOÀsuov iycígtw nore vijc ayoat0rqvoc. 
[r "- 2 € M M , 
Koi si 0o éniO vule voU &ya9oU v0 xaxov ds imtvrowfijotror, age 
2n M »! , M - 2 mw , , c E" A 
ovxér, xoxov Poroi* émtiÓv| voU &yaOoU yÀuoutvog Bovisrat favrQ TO 
- A - - - - b3 
dyoO0v imwmnücOoi:, lvo Ow vig pote ro) dyeDoU xol rc cUTOU 
- , - —- 
zmovonog imwmecag tovt Óvvauwv iv ravrQ 7 Óoxwij favrOv ripüv 
We. Y ^ , 9 vn ^ I Y 
uiv xoi Aeumovvsv, mageDagovvswv 9: xoi ivóvvauoUv. laovzi 
M - , v: 9 A , D ? - te , » 
yo 7 Boviouévo vo eyaQov mzavrOg OT, i£ &yoaQoU vmovoleag &yxt- 


Car. LVIII. — — 1. Libri vulgo ért- — infra hoc ipso capile, cap. 82., haer. 42, 
$topS oot. p. 943., haer. 61, 4. alibi. 
2. xa &Xqy. cod. Rhedig. 4. m&eptóvrog toU xóc.ou mea est emen- 


dalio.  vagtávtog voU xaxoU coniciebal 
3. Locutione xáyxoc oct, quae elliptica — Pelavius. Libri haben! xsgtóycoc coU xa- 
esl, saepenumero utitur Epiphanius, ul xo. 


PANARII LIB. H. TOM. II. HAER. LXVI. 497 


que effigiem suam postremis temporibus ostensurum esse dicit: tum 
vero Baiulum illius conspecta facie terram esse relicturum, moxque 
lerram sempilerno igne conflagraturam. Nec illud homo stupidus 
animadverlit, eandem illam se eum materia coneretam modo facere 
quam paulo antea vivo ab Spiritu proereatam esse defenderat. Sed 
universum nibilominus mundum incendio consumptum iri putat. Ae 
tum , inquit, duarum naturarum idem in archetypum restitutio cen- 
sequetur. inanem hominis laborem, quo suscepto nihil tamen ad 
erroris emendationem proficitur! Nam si posteaquam condilus esl 
et productus hic mundus, consumi extinguique debet, ut exemplaria 
ipsa rursum in ambarum naturarum, boni seilicet ac mali, ut ita 
dicam, identitate permaneant, eonsequens est ut malum rursus con- 
gredi audeat, et inferre bellum, ac virtutem aliam intervertat, quo 
alius subinde mundus existat. Quod si locum istud amplius non ha- 
bet, jam igitur malitia resipaerit, ut non amplius cum bonitate con- 
flietetur, resipuerit et malus deus, qui bellum amplius nullum. cum 
meliore suscipiat. Hoe vero constituto malum esse desinit, cum 
ab anüqua naturae pravitate sese ad meliora traduxerit. [am vero 
si mutabilis est natura mali, necesse est in malum e bono transferri, 
atque ita mala haec esse natura desinit, quae illam in bonum com- 
mutationem sorta sit. Potest enim vel hodie mutari, sic ut trans- 
eunte malo in melius vertatur. Quid autem prohibet quin is, qui 
aliquando mutandus est, non vel in praesentia mulelur? | Ac si deo 
istud machinante malus minime commutatur, ut malum amplius mo- 
liri nequeat, suimetipsius caussa malus non erit, sed ille potius bo- 
nus qui eum eius malitiam cohibere possit nolit ea quae suo tem- 
pori reservanda. sunt ante tempus efficere. Sin penitus immutabile 
malum est, nullum inferendi bellum excipiendique finem faciet, nec 
unquam ambae illae naturae constituentur, cum et immutabile ma- 
lum perseveret, et cum bono conflietetur, ac suam ei malitiam 
ostentet, atque adversus bonitatem dimicationem suscipiat. Atqui 
si id boni cupiditate malum faeijat, ut assidue insurgat, non am- 
plius malum est, quoniam quidem prae eius desiderio bonum sibi 
conatur arcessere, ut per boni naturam et armaturam ad sese virlu- 
lem attrahens, peream sibi honorem ac splendorem acquirat, sese- 
que confirmet ac corroboret. Etenim quisquis bonum concupiscit, 
necesse est perinde ex bona cogitatione hane illi mentem iniectam 


5. Foriasse a'jaSóc Seoc. 7. Libri habent. Sox. 
- D 9 s) d A] ^ : 
6. - siad o e 30 12. disi vo tup &. Uncinis notavit hoc uv, delendum- 
aulem. »- s énetolpqoav, M. Eslabü- e ideis Pélavius 
raverunt, studium posuerunt, in eo ul 3 
ignem ligarent. 9. Reponendum est. forlasse GE xo. 


Corpus Haereseol. lI. 2. 29 


Keg. 93. 


pag. 672. 


498 SANCTI EPIPHANII 


voL Óvcvoia, xol ovxézi mwevrczOGL zOvVmQoOv ÉGroi vO zOv«oOv, OmOTt 
- - c T , 

toU dyoOoU yAuousvov svoioxsro.. — llüv ycg v0 movqoov dmíy8tiav 

5 ' Nun ' [ ae Tt uo E ; " Y " - 

Éye mgog v0 &yaO0v, cg xci vo eyodov ov fovere, ro zovuoov. .Eí 

à? , ' c , - ? , c àu ü: Cus 1 H z 
& &voul$ vregyee vv cugoréoov 1| Óvvoutg, xo 0 cyo90c uiv oióc 

- ^ A 
GvÀ&v vO iOLov, ztoÀsueiv ve xol ixÓfoswv vag A Aoyog xol vag "E£ovoiag, 
-* , A - - 
zmo:t OB evetotiv xol eqeviteuw iv vmo coU zovngo) ysysvmuivqv 
"Tqv, zozà 0à ib evvQe mÀeconv, mori 0é &gevituw, movuola xoi 
w € ? , T ww 

&Gcvcreroc Ónjygoig vg voU cAwqoíov !? rovrov quiv énsictvey8eianc 

c'0oAcoylog. 

Qéos Óx simsiv wo mcg vijg TOU weoU gvoscog modu &velofjov- 
veg vOv Àóyov, Àéys wuiv, € ovrog, &zO yoovov AoguAivoU roU Bo- 
ciléog xol Ósüoo iÀ8gv, xol và moO movrov elovev Ówyovusvosc, 
oUrE zt0v TOUrO moogurQv OecziGuvrtov, ovre cvroU ToU GtürQjooc 

Ls , » , , , " " , 317 , 
TOUTO Seosdegonocl OUT wot dp € un] tL ev lespiueqo ézimÀoGTO 
Two éE óvóparoc ayiov [ifa éavrO TyiOfuevog xai oreoflodkóuewag, 
zmOQUtv oUv fpeie 0 oUrOc, niv xo 00 dgyetovaav coynv gégav, 
doorousvog 08 vg  muQv, sí vovrQv voszrQv Tiva Quoxei, a] GrQt- 

» A 2 , P B. Qe ER! ? - H P! 

zr0v; "Hó« 0i ivqy«9w quiv og wrgtmvov evt sieqysivoi, xo morb 
A 

piv gezvwv, mori 0 GrgemtOv: sig uiv r0 movmgov Grgsmrov, tig Ói 

X2:9 9o Le er à - v pd , , Pd , E Àü 
r0 dyoQOv voszouéviv, Vva ix vv vo 0gov alcyvvqv và flo ógljoq. 

- ? w AH * [d i] 
Ei yao iv molioig xot cmÀéroig aldciwv cTQemrog ev v xaxa, QUTO 

- 2 w ^w 
rOUTO0 uOvov fjyovGo rO Ovouo, xol ovótv frsgov zv voU xexob, ríc 
Érgswe uero moAloUg alQvag vüv &rgezrov qGiv xexíag voozijvo, imi 

' » 37 
Td u5 zgocrxovzo; Ei ydQ ovzo av dgma&aco ÓUvouuv, xoi xcremo- 
- ? , 
AsuQcaco, u9óà Ae[joUco zovomAiev tig evvrjg Óvvoguv xal eig dc0rv, 
! FusAAe 02 iv moloig eldciw &rgoqoc, pwuÓ? voogrje imibsouévQ, tíg 
MI E 
Érosws Tiv moves wi] émiüsopévqv rgogijg sg vgogqv qxsw , wot énitn- 

NUN v7 1 2 2 , X49 H e j 5 , 
vtlv OzteQ mv0Té OUX Émt(wvei, xol émiüésoOQL OrttQ m0T& Ovx imtÜétrO; 
"AM »»- , , L] , * 1 - ^ ' LI , , L] - 

ej 6o rgo viv guai, xe zs 1) ttago Gol droewío zcegl voU 
xoxo cvcroQ1Gtiro1; El 2 xol mew sig (ülev xorcoreciw PÀ90L, un- 

, , - i4] , - e , , , M] 1 ^ 
XéTL tUzL0Q(Qv O QuoyOL, 7tg O ztcÀiv fv cvvoOse ysyovoc xoxog, 1 

1 - , 3, 20 - d , ec , ? 
z0vQoog, rov DiBoooxsuv xci £0c0:5 yoTco0oc. Ovvovat vmopuévsw tic 
TOv imióvra qoOvov cvev iüc0Tg OtursÀv; Ei ydo iv GvvgOsío fgo- 

, ' E , , , c - 3 A , , 4 
porov pa] ysyovog ovx a0vvgOw vxoGorQvoi, ce ivoazw tig éÓcÜnv 
FoyscOor, xol cvlucoag viv wvyrv fodue feavrG mguemoujcero, uaÀ- 

, 
Àov iv cvvn9sio Bgdjueog ysyovag Goyerog foren viv qUow, xoi ov- 
0iv dv roUrov zagozéiosus Abyvov yeyovora, xol àv mtíga ice, 


10. Suspicor coUo. invenit in exemplo Schotliano, quod ego 
Car. LIX. — 1. H. e cunctabatur. munc possideo, annotatum ex cod. ms. ne- 
Petavius Zyseve corrigendum putavit, quod scio quo.  Signatum ibi est siglo M. 


PANARII LIB. II. TOM. If. HAER. LXVI. 499 


fuisse, atque hoc pacto non omnino malum erit, quod malum dici- 
tur, cum boni desiderium conceperit. Si quidem malum omne boni 
inimicum est, quemadmodum abhorret a bono malum. Quod si pro- 
miscua confusaque vis est amborum, ut et bonus quod suum est re- 
cuperare soleat, ac Principatus et Potestates infestare bello pelleque 
nudare, nonnunquam productam a malo materiam delere (unditus 
ac tollere, alias opus ex ipsa moliri, interdum e medio tollere, sum- 
ma nequilia est, et confictae ab detestando illo homine narratio- 
nis, sive polius garrulitatis, inconstantia. 

Age vero, ul de natura mali denuo sermonem insliluamus, dic 
sodes mi homo, qui ab Aureliani imperatoris tempore ad hoc tem- 
pus venisti, et quae seculis omnibus anteriora sunt explicare con- 
tendis, quae nec prophetarum oraculis expressa sunt, neque a sal- 
valore vel apostolis tradita, nisi forte supposititios quosdam libros 
falso sanctorum nomine inseriplos obtrudas, atque in medium pro- 
feras: sed amabo te, unde, nobis antiquum illud mali principium af- 
feres? Enimvero cum a nobis interrogatus sit, utrum mutabile illud 
an immutabile constitueret, immutabile ab eo poni didicimus, sive 
potius interdum mutabile, interdum immutabile definiri, adeo ut ad 
malum quidem mutari non possit, ad bonum possit, ut ex ambabus 
illis definitionibus ludibrium humano generi debeat. Nam si infinitis 
seculis immutabilis malitia fuit, idque unum vocabulum obtinuit, 
neque quiequam praeter malum habuit, quis immobilem illam mali 
naturam tanto intervallo mutavit, ut se ad aliena converteret? | Si 
id eo factum est quod nondum praedata virlutem esset, neque bo- 
num expugnassel, aut eius armaturam occupasset, qua se confirma- 
rel ac pasceret, alque ila tot illis seculis omnis expers alimenti, 
nec vero illius indigens permansit, quis eam naluram, quae alimen- 
tum hactenus minime desiderabat, ad illud capessendum impulit, id- 
que ipsam requirendum quod non antea flagitabat? id desiderare 
denique quod nequaquam antea desideraverat? Naturamne mutavit? 
Übi igitur illa est, quam asseris, immutabilis mali conditio? | Quod 
si pristinum illum rursus ad statum redeat, ut quo vescatur habeat 
nihil, quonam pacto malus ille, posteaquam vesci consueverit, dein- 
ceps vitam tolerare sine cibo poterit? | Etenim si quo tempore non- 
dum cibis assueverat sustinere nihilominus non potuit, sed ad quae- 
rendum pabulum est impulsus, ac demum praedatus animam eo pro 
cibo abusus est, ubi ciborum consuetudini indulserit, multo minus 
cohibere sese poterit, nec ulla ralione ei persuaderi poterit ut postea- 
quam ligurire, ac cibi suavitatem experiri coeperit, ab illo sese 

32" 


Cap. LIX. 


Keco. &. 


pag. 613. 


500 SANCTI EPIPHANII 


» , - ec [d M , 5 , [d , FS 
&vev rovrov ÓicrtÀtiv, c»; O0 GOg Aoyog covovrorog vmcoyov rovro 
Bovàszoi. 
"AM megsÀevGouoL roUrOv TOv vOmOV, ig frtge Ó zmeuiv cic 
, -- J ? , ' , , 1 , e L 
evroU Àqoo0toag imexrsivouon vqv Ovynow. — Iolw yag qooxsi Oct ot 
"Agyovrsg iv voig iÓÍowg uégso. vOvs Fcovroi, xoi 0 llevo zc iic 
, , , py P e 79 1 e: er ' c, , 
eztoAnpero, uégy. lig «goa o ézwewXQg OvTOG, iva TOV Ogov OLiyo- 
"mr , , - ^ , PEÁÀ - - 
Oev £xdGrov uégovc yeoperQnon; mg Ói mecOnotroi 0 dmegysüs Tij 
2 9 , 1 € ? 9 - M 9o A ? ó2 9s uU , 
clqeso xol và cyoO0 ur mtvOOuzvog; ti 0R uer cvcyxe mopomi- 
c ? A 1 , ?»v/ - A NV 79 , - 
GéLEV cyoagogc vOv sragdvouov dàiow GroggeiV , aod. a] éneupatvew. c1] 
v Ld , , ld led — 
v0U c'yoQoU usgíót, Óix Tí ux] &rxagyrio Tovro Óvvmq9w mowjcor, zolv 
aj 0Àg cwm ?evro) cvinOqvor và uígu; llog 0$ Écovro, oí vo im- 
A 
rovvr0, Gvc uéíoog fxecrog xexwrquívog; Ei yag O0Àog uégrn Fyei, xol 
? mw ? , 
và frsge uégn ovx eUrO0U, oUxéri m&vroxQorOQ O rzevrOXQUTOQ xm- 
- c ? x - 
$4j6evoi, oUxév, 9:0g vÀv czevrOv, ovxéri vrmojysiguog O xoxog voU 
dyo9oU 9ysvQcsroi, cÀÀe Éxecrog cvrQv Fyzt vov iü(ev Óscmovsiav. 
, X aL c M , ? , » - , 
Tívog Ó0à ^o 0 movqooc Ós6zórTQo PForow, wmxévi Ovrog v0U xOGuov, 
, E" t: ? Ll , 4.9 , , , A "m" 
pts vQv vz cqvroU Lov ve xot ovOgoztov xvgievouévov; Ei 0s oÀcc 
, ? A M M €- - ? H , , 1 bj 
xoXog éovt. xai vÀ xot Oog«, zc ucÀlov ovx épOcQn; tí yag £x- 
e 4s. 5 , MPG. 7 1 , Y V 6 3... 
TOT& 1] OvGQO ? xo*io Uoc vmqoys, xc, qüsigsu uev vo cÀÀo, 9 avra] 
, e e 
0i fovrQv ov Osa, oUxéz, qOtigouéva vxcgys) xj GÀAo uiv gOsi- 
govca, ? cvv») uévovoo Gévvaog, xol ur epovitouévn. —Urig 0b us- 
- [id , , 
vovcqe iv orsQsg Uzocrecs, qOtigovomg 08 rd GÀÀa, wel oj fowTNv, 
?c » ^" ? M , lg A - AMET 3 edd J 
ovOzv Pye, idGot, eAÀo zevrog 9) pgOoga vOv érégov vo $rego. gOsioet. 
, f - [UE , - 
Emwivovoe 0i x evv5c vzooraGig, xol ovxérs idosi vi vOv Ovrov, 
1 € , ? 9 , 
&ÀÀe Sorry uóvq usvsi, vc Ó& pOcigousvo Óv evrQg epavítevor. — Ei 
- - 5 e c , 
0 xol fovrij iGi «x1, xoi favvg pOogd, ovxéz, x vmOGreGig cv- 
vie oroOwosroi. | Ov uovov iv và uíAAovti sVmoiu, cÀÀe xol Pxrors 
poviGOsico &v vnoyev, 10x 90i iv favri £avrqv qOsíoacd vs xol 
o9 79X€V , 201) ] 7v Qvi 
? - ? A - , x , - - M 
&ooviGOsice. | 4AÀe vaUvo ztevvo éort va Orymuaro ijo voU e.goovoc 
poroioioylog, GO xcroavongcuvreg ob Gvverol víol vig «yag ToU OtoU 
- Y ? 
ixxgolag, míGrtog v& ToO wvolov, ÓLexoíveare vOv dyvgrqv, xoi xa- 
, bd 5 - , ?123 , A , * - 
veysÀegors vij cvr0U0 Aquoco0ítec.  Eszavcievosrot Ó& sig vog xoxdc 
- , - - e 
fovrà émivsvomuévag moogeGsg, xol dmo rÀv Otlov ygegóv Opoi- 
, ? M Ll - 
Gtig, xol ovy oUrOc $yovGuc, cÀÀw oUTOG Vz qUtOU xaxd voouut- 
7 ' D 
veg. €Déíos ovv ix9ousDo cra Ó5 xard Afíww, dg vmoxAémrOv £x 
- - A - ? - - 
TÀv O&íov ygopóv, Oc Fpmv, were rov vo)v cvroU Oujysirew: ei 


Car. LX. — 1. apa. cod. ms. uterque. 5. xaxta non exiat in cod. Rhedig. 

2. Sententia postulabat oxoU, non au- 6. Reposui acr) pro atv quod omnes 
Tüjc, quod, in libris vulgo extat. libri habent , sententia persuadente. 

J. yévmco viliose legilur exaralum in "7. Libri habent QUT uli paulo antea. 
ed. Petav. Colon. repel. Forlasse reponendum «vc 8E p.évouca. 


4. dg« codd. mss., uli supra. 8. Libri habent ocn. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 501 


conüneat,' quod tamen vana tua minimeque cohaerens ratio com- 
probare nititur. 

Verum hoc loco praetermisso ad alia eiusdem hominis deliria 
orationem conferam. Principes ait. postremo illo tempore propriis 
sedibus restitutum iri, ac Patrem suasmetipsius partes esse recupe- 
raturum. Quis est ille tam aequus, ut unicuique parti terminos suos 
velut decempeda metiatur? Quinam vero parebit ille, qui veritati 
ac bono morem gerere initio noluerit? Si id necessitate bonum exor- 
lurum dixeris, ut iniustus ille suis rebus contentus sit, nec in boni 
possessionem involet. Cur non facere illud initio potuit, priusquam 
suae sibi partes essent ereptae? An vero simul esse duo illi pote- 
runt, cum suam quisque partem obtineat? Age vero si omnino suae 
omnipotenti partes altributae sint, adeo ut ceterae nihil ad ipsum 
pertineant, omnipotens appellari desinet? desinet omnium esse deus, 
desinet malo bonus esse subiectus, cum unusquisque sua se domina- 
tione contineat. Cuius porro malus ille dominus erit, si neque mun- 
dus amplius supersit, nec animalia, vel homines ulli, qui illius di- 
tioni subiacent. Praeterea eum idem ille materia simul atque cor- 
ruptio sit, nonne prae ceteris corrumpi ipse debuit? Nam si ex 
illo tempore malum et s! eorruptio foret, ceteraque corrumperet, 
seipsum minime corrumpit, non est quod corruptioni obnoxium illud 
esse suspicemur, cum ita corrumpat cetera, ipsum immortale sit, 
nec extingui possit. Ex quo et illud sequitur, cum solida perpetua- 
que substantia constet, ac praeter sese consumat omnia, nihil ab 
illo relictum iri, sed cum ceterorum eonsumptio sit, illis ipsis in- 
teritum allaturum. Quamobrem sic iliius substantia permanebit, 
nihil ut eorum quae sunt residere patiatur, sed sola perseverans 
universa profligabit. Nam si suam in sese maliliam exerceat, se- 
que ipsa corrumpat, non potest constans eius esse stabilisque sub- 
stantia. ÁÀc nedum futuris postea temporibus, sed ne praeteritis 
quidem facere potuit, quin se suapte ipsius pernicie exilioque con- 
fieeret. Eiusmodi sunt ineptissimi hominis nugae ac fabulae.  Qui- 
bus animadversis vos prudentes, sanctae dei ecclesiae ac dominicae 
fidei alumni, qualis impostor ille sit cum iudicio vestro perpendite, 
eiusque somnia deridete. Sed ad argumenta quaedam occasionesque 
perperam ex scripturis sacris ob nonnullam similitudinem. expressas 
confugit, quae cum aliud sibi velint, male ab eo contrarium in sen- 
sum trahuntur. Ergo haec ipsa furtim ab eo sacris e literis inter- 
versa, et ad ipsius sententiam accommodata iisdem verbis in medium 


9. Fortasse 8$ év &avcij. 


Cap. LX. 


Keg. &«'. 


pag. 674. 


502 SANCTI EPIPHANTI 


, A F] 1 , 
xol geALGro zt0ÀÀexig Tec cree ÓiwAeuevovreg cxoorora OujAEy- 
Éoutv. 
- zT ei PED - - 
Ilgdrov u&v ovv Ori tvQov év roig Otioig ygagpeig mtol Ilopo- 
? , Mi - ig 
xÀqrov OvOueroc, xoi cyvonceg v5v zoU cy(ov llegexAxrov Óvvopuv, 
e 3 - - 
£ovrOv UztgQvtyxe, vopuícec sivo, voUrOo. Kal geGxsi uiv «vv vd 
vz0 ToU cyíov IoavAov sigquéva zegozsyopouaévot, cc vr0U cyiov «zo- 
? A , ? 

Gro0lov quoevroc, c0 uígove ywoGxousv, xal wz0 uígovg moogm- 
, D P i] , ^ P] ' , , - 
vtVOUu£V: Orov &ÀUx rO réÀtiOv, TO ezx0 uégovc xorooyu9nosrat. Tovro 

? c 
02 z:ol IlogoxAQrov ovó 0Acog éxr(Osvot O &yiog cm00r0Àog, O xoca- 
- - c ' - e - ? 
£uo9tig !oe)roU roU cylov mvevuarog Met& TOV Ouoiov cUrOU «7c0- 
Gr0Àov, cÀÀc ztgi vQv Óvo xocuov Ónjysito, zsgl voU iveGrGrOG xol 
, C E - , 1 - , ei 
uéAlovrog, cg &gmv, roig Doviouévoig zttgt xotoQv xovoleupaovtiv Oct, 
a Co jx J , , , , - e c? c EP LU 3. 
Mnóiv vudg ?zrvgéro év Àoyco, év émiwGroÀQ, occ Ori 1] quége évé- 
b A ? - € A w 
GrQxs r0U «vglov: idv ydg wj eztoxoAvgO 0 víog vjg evouíac, 0 &v- 
€oomoc r5co c0:xíac, xol vo f$nc. Koi mew cvveh90vrov rÓÀv ua- 
- A ^ ? ? - 
S«rQv mzg0g vOv GoTioc woorQv evrOv mztgl vijo GuvrtÀelog, wol &Àe- 
- , e LÀ w , 
ytv eUroic, Ovy vudv 9£ori yvvar 4o0vove xol xcigo)c, oUc 0 za- 
- ? A , , - 
ruo £Osro iv vij lie i&ovoíg , cÀAd Awwsce0s Üvvouiw imsk90Ovrog roU 
i 1 , 3. 2 CU :L , 2 ? S56 , ' 
«yfov zvevuerog ég vguüc' xaL taÀtv £Àeytv, mo legocolvucov gu 
- , 
yooíteoOs, drsxÜsyousvoi vuv imayysMav *r00 mvtUVueTOG, jv T]xOU- 
GoTt, TOUTÉÍOTL TO zwvtÜue TO zwwgexiqrov O0 Pgn, iav iyà enmt$o, 
- ? NE err - 
ixsivog &Asvcevou, xol cveyyslei vuiv và z«vro. To 0b, "Aveyycdaü 
^ — * 
vuiv rà mzdvra, Óv qv Pucilov, xerafio0c8 c, Ócosev, 9 &vorxxosw. àv 
^ 1n ^ [e M , 5 ^ ^ 
cUroic TO cyi0v zVtÜua, O7tG TC 7t(vr& evroig Gogpüg Ouyuonrer, 
Occ z0vvavto iv và oiv. vovro yogncoi —Kol cs uiv iv và eidwi 
M En rc , 
TOUTO YqOQg1Govreg TO mzwveUuo 70 mzoeQoxAnrov ÉmgogiursvGuv, Og Aya- 
L2 - , A Pn 
Bog éxoognjrsvos msoi ÀuuoU icouévov, xoi Ozw zoogijvat c0 [rooco- 
L J Sut 3 , , - , 

Àvugv xerépucov, xoi Ori 50«v réGougsc Üvyoréigsg và GilizzO 7t90- 
, r , , 
gursvovoat. "Orav Óà 97:90gpurtvGOGiv, cmO ufgovo mQognrtUovot, 
xol &z0 pégove yuvOGxovow cO Oi zéAei0v iv roig uéAÀovoiv aiGoiv 
dmífovreg mgocÓoxdow, Orav v0 pO9«grov sig agOcooiav uszo[Ane, 

, 
xoL TO OvqrOv sic cOcevecíav, Oroav rrt ztQO0cOtOV 7tQ0g 700gQ7Ov. 
? € , 
"Agri yag OU olvíyuaroc và zoeyuaro, fixe 0E £rouuoteron € ? 0pOaà- 
' t , $ P -2 , c , a AR. - 
uoc Qs ovx tiÓsv,  Exti &ümoxoÀvumretoL a) rtÀetO TG, € ovg évrotO« 
- r, € , 
oUx qkovGsv.  Exsi v0 uíyo qogiuGuo Toig cylowg, 0 iml xagütov av- 
E] - - - , 
Ooozov ovx dvíBy évraD9«. Kol 0gac 0r: ovy! và. IMavy &rapucvszo 
M ve? M , - A LÁ , - - " 995 
TO £iOévoi ve mzQirro.  llàg yag is) Mevqug voU GxomoU roU iüiov 
, , , " 1 
ixnt6oQv; EzsfcAAevo yao lvo vov IMogxsÀÀov yeugoonrot, zoyero 7.90€ 


Car. LXI. — — 1. Repono aóc. 4. vo9 aylou mxvedjuxroc cod. Rhedig. 
2. tTUpetO) cod. ms. ulerque. 5. évoxvjoetv. (évotzx OEC cod. len.) cod. 


3. éott yvvot cod. ms. ulerque.. éxx- — ms. uterque. In. editis est. &otxr]oes. 
yvovot editi libri. 


PANARII LIB. II. TOM. IT. HAER. LXVI. 503 


afferamus. Quamquam nos ex iis saepius disputanles accuratissime 
refellimus. 

Inprimis igitur cum divinis in literis Paracleti nomen invenis- 
set, ac vim illius ignoraret, semelipsum pro vero spiritu supposuit. 
ltaque ad sese pertinere illa docet quae ab apostolo Paulo dicuntur: 
Ex parte cognoscimus, et ex parte prophetamus : cum venerit quod 
perfectum est, evacuabitur quod ex parte est. Atqui de Paracleto nullo 
modo haec pronuntiavit apostolus; qui cum sodalibus suis apostolis 
spiritum sanctum accipere meruit, sed de duplici mundo sermonem 
instituerat, praesenti. videlicet ae futuro, propter nonnullos qui de 
temporibus scire atque inquirere cupiebant. — [NZ/z, inquit, ferreat 
vos in sermone , aut epistola , quasi instet. dies domini: nisi enim re- 
velatus fuerit. filius. iniquitatis , | homo  iniustitiae, etc. Quin etiam 
convenientibus salvatorem apostolis, ac de mundi occasu sciscilan- 
tibus, ita ]pse respondit, JVoz es! vestrum nosse tempora, vel mo- 
menía, quae pater posuit in sua poteslate, sed accipietis virtutem su- 
pervenientis spiritus sancti in vos. ltem, Hierosolymis, inquit, ze 
discedite, expectantes promissionem spiritus, quam audistis, hoc est 


Cap. LXI. 


1. Cor. 
13, 9. 


2. 'Thesa. 
- 


Act, 1, 7. 


Ioann. 16, 8. 


paraeletum illum spiritum, de quo dixerat, $7 ego, abrero ille ventet, oann.16,14. 


et. annuntiabit vobis omnia. Quae quidem verba, .nnuntiabit. vobis 
omnia, ad coeleste donum illud, quod erant adepturi par est referri; 
quod nimirum habitaturus in ipsis essel spirilus sanclus, quo iis 
aperte universa declararet, quae quidem capere in hac vita pote- 
rant. Quamobrem cum ad eum modum paracleti spiritus essent in 
hac vita compotes facti, vatieinati sunt. Quemadmodum Zgabus ventau- 
ram famem praedixit, Wemque propheta Hierosolymis advenerunt. Sic 
et Philippo quatuor erant filiae prophetissae. — Ceterum | quoties 


Act. 11, 28. 


Act. 21, 9. 


omnes illi prophetant, ex parte prophetant, et ex parle cognoscunt. 1. Cor.13,9. 


Quod vero perfectum est futuro in seculo tribuendum spe et exspe- 


elatione praecipiunt. Quando corruptibile in. incorrupttonem , | mor- 1.Cor.15,53. 
lale in immortalitatem commutatum fuerit, cum et facie ad faciem tu- 1.Cor.13, 12. 


tuebimur. Nunc enim res nostrae per aenigmata et involucra trans- 
iguntur: ilie ea praeparantur quae lie oez/us 202 vidit. — llic. per- 
feclio retegitur, quae Ae awr?s mequaquam audit. llic donum in- 
gens sanclis tribuitur, quod A4/e ?7 cor Aoménis mon ascendit. Ex 
quibus animadvertis uberiorem illam copiosioremque scientiam Ma- 
niebaeo reservatam non fuisse. Quomodo enim ista cognoscet is qui 
ab eo quod sibi proposuerat exeidit? | Nam Marcellum circumvenire 


6. mxpogpneuao cod. ms. uterque. Vul- 7. óg3aAuóc codd. mss. o ogSaAuóc 
go TpogYiteUoucty. editi. 


1. Cor. 2, 9. 


Keo. £g. 


pag. 615. 


504 SANCTI EPIPHANIT 


TOv "Aoyfimov, Vve ovrOv qvvQón, xoi ov Ótüvvqvo. — llàc oov 
&yvoGv v0 zo0cgarov Óvvaror elüévor zegl Qv usifovov; zc 0 ovx 
Je9s voc yeioec ToU fjuciAécg vOv lleocQv, 9g Ort cÀoUg &ücxc Ói- 
xqv; 9 Al lvo xorepovij roig GvvsGiv xexvnuévoic xova svávra njtv- 
Óogevos. 


, ' , , ! er , ' , 
Ileiw à Bovisro: géotwv uegrvoíoav, Vvo ze«ge6rQon vuv zo 
) «v À , ó YÓ M ó 3U , J - , - LY - 
cvv Aeyouéívqv Óv&Oe, xoi Oi£Ag cveuécov ràv Óvo "AoyQwv xtvàc, 
- € A - , , 
iv vG simtiv vOv óorijou, Ov Ovvoror Ófvrgov cyo90v xagmovg xa- 
- LEN A - 
xoUg zoujoo:, !ov0& Ófvügov comgov x«gmoUg eyoSovg mowjcoi: ix 
- ^ A , 
ydo TOU xegmoU r0 Ófvógov ywvoGxrroi. — Koi 0ga uou vrv dÀagodv 
, ^ , V - - m" 
Oicvovav , xol urü£v év Becr va vrjg Qcíag yoogrie xavavooUcav. | Ei 
Ld 1 
uiv yàg Ofvüga ziclv, coo xol yecgyov Éyovor, xol gvrà vvyyavovra 
[u , , EU 
xol ztüvrOQ vzO TivOc tic, zeqvisvouéva. lav Óà vO msqvrevuévov 
P ? Y , 
ovx Éorwv &vogyov, ? ce coynv Fys agyrv. 06 Fyov xo vfÀAog Ug£- 
^ , 1 1 , , 3 Dm ? 1 , ' 
£e. — Toívvv r0 Goazxgov Ofvügov ovx qv asi, eÀÀe mztQvrevraL, xoL 
Ubi A , - 5 ' , - » ? , 
r0 cyoO0v ÓcvOgov roUro ov ztgL ztoo9c Tijg &voOtv eyaQ9orqvog 30uj- 
- - i] A , 
ysivoi. "Exci ydg &svorog &yo80TQge uevofolqv ux Fyovcm, xoi iv 
wo 5$ , "wo» e : Y , , " ' 
riui] &vexÀeAqvo ToU Ovrog cyíov Oto) ro Óivvoquo. Eig Oi rwv 
zigl purQv ivéoysiav lücusv si ovrGg Fysv, xoi Aafouev Aéysw. — Ei 
EU , ec 
uiv ydo zsgl roU OiefoÀov ióvww O0 Àoyog, mÓ* moAÀdxig &üsibuuev Ovi 
A ?€ A - - 
ov z0v5Qgog ytyívgvow ov0iv ydg qoUÀov 0 8t0c imoíncs, xol roUro 
voie Gvveroig ior. xorcüqAov. Ei ydo xorà vÀv cevrQv qspousta, 
?ce* , ? - A 5 - , A L] - , , 
ov0iv AuzG6sí o7c00:i5au xoL iv vO zcwgovr, vOv zctQL Tijg cÀmOtiog 
, - 2 w - ? El 5 - 5 
Aóyov. "Ev vij dgyy] tolvvv go)Aog ovx qv, cmífm 0» qeUAog. "Ióov, 
, , , - , , v) LI - - , e - 
ov cvoroOnosror Év vO fgg, rovrO 0 zttQL oU qvroU Àóoyog. Oodgtv 
- , , e , ec - 
ydo xol ZeUÀov ÓwxTwv ysvóusvov, vorgov 0i ÓugxOusvov vnzig rov 
Py € ?28/ e - TIE. , ? , ' - 
óvouerog ov zore iüioxev. Ogdpuev vov lIovóav ixÀsisyuévov Gvv roig 
, x 0 ? €- 
Óc0sxo cmoGrOÀoig, «ei voregov czopevra, xoi iv usoíó: movqo& t- 
, c - c M M] , ? , 3 w , 
re«yuívov. 'OgdQucv PaoD vqv zogvqv oÀÀorgíav ovGav ro) yévovec 
"IcoexA, V6rtgov 03 usrevoroacav, xol A«foUcov 9:0) vOv FAzov. 'Opgá- 
* ' Je L A ' , 3 € , 
uev vov Àgoviv ixi * xaxovoyío «ovra, xol xotpacOtvra imi roU Ev- 
a2 , vC € , - , , 
Àov, xoi i£ouoÀoyquodusvov, xot Gua vO xvgío iv và magoücioo sic- 
, ec - , A » er 
chiqiv9Ora. '"OoGusv NixOÀaov xoÀov Ovra, xci ixAskeypévov, UGrt- 
oov 0£ dzo[levra zovqoov xol iv roig aígeciagyo:s voyOévra. — Kol ri 
2 ^4 * A". 3 e 
uo, zd zr Ow AÉysw ; ví ovv dor. v0 pvrOv voUro r0 zmovmoov cQ 0v 
, , , 
dya90v oU yivevov; Aa molw maíeg slow avOgdzmov. Ov Óvva- 
*3 , 
rot ydo ix mogvsíag dyaOOTnc sivot*. oU Óvverot ix gOovov movroíac 
&. Suspicor dece aAobc. QA 


9. Intellege ac solve AXX £XaSe, Ga cell. — 2. xoi apyYy» cod. Rhedig. 
Car. LXII. — | 1. ov cod. Rhedig. 3. narrat recte convertit. Cornarius. 


PANARII LIB. II. TOM. IT. HAER. LXVI. 505 


primum est aggressus. "Tum ad Archelaum venit, ut eum vinceret, 
quod tamen assequi non poluit. Fierine igitur potest ut qui quod 
adeo recens est ignorarit, maiora illa cognoscat? Cur non vero 
Persarum regis manus effugit, cum ab eo comprehensus ac poenis 
affectus est? | Ut aperte constet iis qui prudentiae aliquid habeant 
illum in omnibus esse mentitum. 


Sed quoddam testimonium urget ut suum illud par principiorum Cap.LXII. 


affirmet, eaque a se invicem frustra dirimat. Ergo hac salvatoris 


voce nititur : Voz potest arbor bona fructus malos facere, neque ar- Matth.1, 18. 


bor mala fructus bonos facere; er fructu enim arbor cognoscitur. 
Vide hominis levitatem, qui nihil in seripturis penetrare altius pos- 
sit. Etenim si principia illa arbores sint, habent igitur et agrico- 
lam suum, et cum plantae sint, omnino a quopiam plantatae sunt. 
Quidquid autem plantatum est, principium habet, proindeque et 
finem habebit. [taque arbor mala non perpetuo extitit, sed est ali- 
quando consita. Arbor vero bona non ad omne bonitatis supremae 
genus debet referri. [llic enim certa minimeque mendax et immu- 
tabilis bonitas est, utpote quae sit dei cogitatio inexplicabili quodam 
honore praedita. Utrum vero ad plantarum productionem accom- 
modari possit, videndum ac disputandum nobis est. Etenim si de 
diabolo sermo sit, saepe illum ostendimus malum ab origine non 
fuisse; nihil enim deus malum condidit, idque adeo prudentibus est 
manifestum. — Ac licet in eodem argumento versemur, non grava- 
bimur tamen veritatem etiam in praesentia comprobare. [gitur ma- 
lus initio diabolus non fuit, sed evasit postea. Quare locum hic 
non habet quod de arbore proponitur. Nam et Saulum videmus per- 


Act. 9. 


secutorem fuisse, eundemque pro eo quod insecutus fuerat nomine Luc. 22, 3. 


persecutionem esse passum, contra vero Iudam cum duodecim apo- 
stolis electum descivisse postmodum et ad improbam factionem ag- 
gregalum. Quin et Raab meretricem cernimus ab Israélitico genere 
hactenus alienam. post poenitentiam receptum ad dei misericordiam 
habuisse. Videmus et latronem in facinore deprehensum et in cru- 
cem sublatum post confessionem una cum domino in paradisum in- 
gressum. Nicolaum praeterea videmus virum bonum et electum, 
sceleratum postea fuisse, atque inter haereseon auctores adseriptum. 
Quid hic ceteros commemorem? Quidnam porro malam hanc ar- 
borem esse dicemus, e qua bonum oriri nequeat? Plane de homi- 
num actionibus interpretari debemus. Neque enim e stupro derivari 
bonitas potest, neque ex nequitiae livore iustitia, neque ex adul- 


4. xoxoupyla. restitui ex libris mss. In editis est xaxovpytas. 


Iosue 2. 


Luc. 23, 40. 


Act. 6, 5. 


pag. 616. 


Ko. &y'. 


Keo. £8. 


506 SANCTI EPIPHANII 


OuxotoGvvQ: ov Ovvoror 2x uoryelog Erarvog ytvéoOnt. — A)r0 ydo r0 
^ c J , 5 , A. R22 , , , 
Tí cuegtiíeg Ocvügov ov Óvvora, Oy cyoQorqroc ysvécOo:, rovréGriw 
, ^ ^ V x i] ? M PE ST » | - , 
ov zt0L£i Üévügov zovnoov xogmovg «yeaO0vg, ovói &ya9oU Ofvügov 
A A , T 1.59 A » A il - 
xagzovg z0ovQgovc ysvécOot. — Otov v0 eyoQ0v Ofvógov v0 ut" mzoi)v 
UI * ? - - 
«grove ztovnoove écvodoyía ywouévg, x&v ve 06a cmo( cmo vie Ér- 
? 
vodoyíoc, ovy fvsxsv qeviorqrog Eyceu.vqv 9 Óvvowwv &AemuocUva, 
e , 1 1 , , U A , , 4 A 
cyveta Ote Qcov, éyxooveue io vOv OÜsomoTqv, Üixoi00vvx Óiv rOv 
, 
vouov. 
LU , ^- 
Toro ra Óvo Óévóge mtl ÓvxciocUvQo xol mtQl euogríog roU- 
A e (X - 
vOv Eyei vOv TgOzOv.  lleoi Óà ov ovrog 0 fjéofoooc Mevyc Otavosi- 
TOL, T:tQi 9:00 fovAevat Myswv , wol ztol vo) Otofolov. — Koi Ovi mvcol 
^ ? L1 , ^ 1 , - r? M , i 4 
9:0U ovüsig Óvvorar voÀlwroot xoi sizsiv OT» xoxOv ztOwQosi zt0TE (uj 
, 1:31 542 1 m , e , ' , , - 
jévoiro), xoi ovre zs90 v0U ÓiooÀov ovi cyoa90v igyatero,, roUrO 
ójiov. '4ÀÀe ÓLc O:00 mcvro ylvevo: va cyoDQ, xol poUAov iE cU- 
^ ? ^ 
TOU ovOiv xíxviGro:, ovÓR yiveroi. — Ei 0b £x OwofOlov &vtoysirat mo- 
' c , - 
vqoc« wo, iÓov, svoqQxousv xoi Óv evroU Grépovov zÀsxouevov cyioie, 
xol Boc(jsiov Oi9ouevov voig vevixquoc.. — Kol Otémsoev 0 cvvoU Aóyoc. 
? ? - 
T0 ydo Gozoov Ófvógov xoi cyaO0v O£vügov zsgl cyoa9dv Éoycov vvy- 
, ? ^w 
qev&t x«l zteQi covov, xoi ovx for. zsQgi zvoÀoikg Óieokmo xol 
- ' , [y - , , 
xoiwvic, xo90c povera. o0 roO IMeowy Àoyoc. 
c FN - A - , LZ 
"Em óà 0 evrog BovAousvog !zcegiGrGv vog mtgl vOv Óvo JAoydv 
, , 92? , D » , , e, 
zgogpaGsig, O«0cgutvog ? énirmüsvero, rug avr Ooxovcag Aíbsg, ov- 
e E e. - - 
voc éyovcag Ort, quocl, roic lovOoioig ZAeyev, "Tusig víol roO Óiafo- 
- , z [x c 1 E - , T 
Àov doré: ixsivog cvOgcmoxrOvog qv, 0t 0 mero evroU wsvoTqe qv* 
^ ? —- ^— 
Bovisvor 03 BAecqnusiv xol Aéysww vOv monjviv ovgavoO xol yüc za- 
, * - , - , er A —- A: u^ A 
régo. £ivot 700 OtoBoAov, wong üvveusvov 0Àog ént voUrO TO Qnurov 
led , 
3 gíosGOot. — Ei yog 0ÀAcc roO Ota(joAov viol sicr, Oiézscsv 0 xov. av- 
- - ? 
TOv Àoyog, xe, *ovtQ &vruwcysron 0 Move &yvodv.  AgopgícOncav 
i] M ec 9 /« X £9 , , LI "D. 
ye Aourov oí evrQv apvyat ix ÓiaoÀov ysysvmuévot, xal ovxért &i- 
* ? M ^w A , i ^ ? - w ^ ? EJ , 
civ e7t0 Tac cvoOsv Óvvausoc xor TOv «UTOU wÜDOV, 7] OUx EGTL uÉ- 
- i] E - €- , - 
Qog 0U gor6c 17] zevom(og r0U eUrOU, 17] TOU GrVvÀOV TOU QOrO0G, 1] 
^ D - , , e 
Mnmvoog vio toic. Ei Ói 0Àog ovrol ro) OiefoÀov, Goo xol oO 
" ' c , ' e , , 3. 48 e 2 - 
Age. 0 rovrov zevQo, ov ozéouo vvyyoavovow avroi o£. Iovóaiot, 
- w , - *3 
x«l evrO0g ToU Oic[joÀov ioTl, xoro vOv roo Mewvo Aoyov. llàg ovv 
P - ? ^ e E" , m M 
5 9 goo dsyxruxGG Afysy evvoic, "T'usic ovx £ove vénva voU Afoacyu, 


o. Sustuli dislinclionem post. 8óyapuv, | molala est, cum siglo M., ex cod. ni fal- 


quae in edilis vulgo obtinuil. lor manu exaralo, nescio quo. In reli- 

Car. LXIII. — 4. Suspicor oU8t. quis , tum scriptis quam edito , extat cz- 
puotay. 

Car. LXIV. — 1. reptotàv emen- 2. émiSebeca« habet. edil. princ. ériSvz- 


davil Pelavius ex auctoritate exempli Schot- — ca codd. mss. 
liani, in cuius margine ea scriptura an- d. qépecSat emendavit Pelavius, Libri 


507 


terio laus. Siquidem arbor illa peccati a bonitate proficisci non po- 
lest. Hoc est, rbor mala bonos fructus non facit, neque bona er 
arbore mali fructus oriuntur. | Exempli gratia arbor illa bona, quae 
malos fructus edere non potest, fit benigna hospitum exceptio. 
Quiequid enim ab ea proficiscatur, vis eius ab improbitate non ori- 
tur. Similiter eleemosyna, castimonia quae propler deum colitur, 
conlinentia propter dominum, iustitia legis gratia suscepta. 


PANARII LTB. I. TOM. If. HAER. LXVI. 


Cap. 


Quamobrem ambae illae arbores de iustitia et peccato intelligi ixi 


commode possunt. At barbarus ille Manichaeus perperam de deo 
ae diabolo conalur accipere. Verum neminem eo audaciae progredi 
posse perspicuum est ut aut deum asserat malum aliquando facturum, 
aut diabolum bonum. Quinimo bona omnia deus efficit, neque ma- 
lum quiequam ab eo productum est, aut vero producitur. Quod si 
diabolus nonnulla mala molitur, nimirum hac illius opera sanctis ho- 
minibus corona neclitur, ac praemium victoribus tribuitur. — Sic- 
que lota illius ratio corruit. Mala enim arbor et bona de bonis 
ac malis operibus explieantur, nec ad vetus novumque testamen- 
tum pertinent, ut falso Mamichaeus existimat. 


Cap. 


Sed instat idem ille, et ut suum de duobus principiis dogma pi 


stabiliat, nonnullas e seripturis voces pro sua libidine captat, quae 
sunt eiusmodi. ludaeis, inquit, dominus dixit, Jos fili diaboli Yoann.8, 41. 
estis: ille homicida fuit, quoniam pater. eius mendaz erat. Cuius ex 
occasione loei homo contumeliose in deum garrire non dubitat, et 
coeli terraeque conditorem patrem esse diaboli dicere, cum nihil 
eiusmodi locus: ille contineat ; etenim si diaboli filii habendi illi sunt, 
falsum est quod alio loco defendit, ae sibi ipse imprudens repugnat. 
Sequitur enim separatas deinceps, et a diabolo productas illorum 
animas fuisse, minimeque ab coelesti virtute profectas, ut illius fa- 
bula narrabat. Nec 1am pars erit ulla lucis, aut illius armaturae, 
aut columnae luminis, aut mairis vitae. [mo vero si diaboli filii 
sunt, Abrahamus etiam illorum pater, a quo ludaei propagati sunt, 
diaboli filius erit, ex illa Manichaei sententia. Quod si ita est, 
quanam ratione salvator ipse his illos verbis appellat: os mom est?s Yoann.8,40. 


habent Qatvzc3or. — Ita supra haer.59, 4. épavcQ (in cod. len. rasura conspicua 


dixit 'Tà yào sig tepmc vv xapodoséy- 
tà Ótà t0 éE£oyoaro» tfc iepoupylac 
eig xovrac évoutoas lou gépso3at. 

4. &E«ut) ex libro ms. (qui M. siglo 
nolatus est) annolavit in marg. sui exem- 
pli Fr. Scholius, unde recepit Petavius. 


est) codd. mss. el ed. princ. 

9. d OQ rjo &Aeyxvuxog emendavit Pe- 
tlavius, parlim praeeunle Cornario, qui 
interpretatus est. Quomodo igitur Salva- 
tor expresse dicit ad ipsos ceif. Libri 
vulgo habent ó m«v(o AexvtxGg. 


pag. 671. 


Keg. &. 
pag. 618. 


508 SANCTI EPIPHANIT 


cÀÀd v0 zevQoc vjv voU OwooÀov: si yao st víavea voU Afpodu, 
— ^v Y ^ ^ ^ 
rà foyo c)roU imoisive vpusig yco Cwvtivé ue. cimoxvtivot, 9 GvOommov, 
eee b f Y , 
0g vqv &AQjOtctav AchoÀqxa vuiv: ro)ro .Afoocu ovx imoíqce; Koi 
- D , $5 »: E 
OgGc Ori xatoyonorixOg iorww O Aoyocg: ovrQv ydg Ovrov viv ro) 
[d ' LI - , ? En , i] * EU » 
Afgeacu, xoi roO xvgiov «zoÀAorgio0vroG avrovg Ouw vOv £oyov, 
— Nl — / 
ovyl Óie oU zÀcGueToc, 7 Óie vc moujotoc. "Hów à xol &vo Óug- 
yncdus8o zsgl rovrov.  llàc ovv v0 uígog voU ovro0U Gnéguaroc 
Zóroi, morb uiv dAÀlOrgiov xol voU OwefoÀov, zoré 0$ uígog 9:0); 
, A - ? - - [j , [d A ec , 
wÀÀo ToUrO éyxiquorwuxG e Ovysivow. — $1. yog Tig favrOv vzorcGGt, 
, T - , 1 ' 3.7 , ' , e 
rovrov ?0oUÀoc vvyydvtt, xora Tqv ívégytiav v& xal ÓiÓeGxoliav, cc 
^w A 
xci o lle)iog quoi, Ei yog xci z0ÀÀovg Ói0noxclovg Fyere, GÀA ov 
A , , i] -25 - ' - , , , M "C 
z0ÀÀovg meríoec: év yag XouovÀ lucoU Óiwe voU svayytÀiov éyo vuüg 
iyívvqca. — Koi 0gGc Ori vijv Oi0aGnoALev Mysi; Kot ei uiv 0. Mavic 
rc [d — — — 
ifycevo vov LAfoecu, &éyousv &v vOv uiv .ABoocu ToU 9:00 voU qo- 
^ A 4 ET ? ^ , » e L1 P , E 
T0G, TOUG 0$ vx ecUrTOU ysysvvquévovo WÀÀov.  H O& vszoOtoig roUTOV 
Éy& vov vgOzoOv. 'EyuiuoUvro TOv qovéa, iuiuo)vro vqv zmagaÓociw 
roU lovóo, xcrtüf&avro v«v OieoÀqv voU z9oÓ0rov, víol ysyoveci 
vue «vroU émogvqoiOslac: eür0g wsvcruc iyívero, r0 yÀoGGOxopuov xa- 
/ 1 , ' , NET - ec , & udo , 
véyov, xal xAémrOv, xoL ÀÉygv avr, Xoigs Papi, xoi &Aeyyousvoc, 
1 , , c - S. 19. e , € e» , ; , 1 
xol cxovov, roeige, ép o meti; Ovroc o lovóacg égiwwQoero rov 
E 2 X2 2 , 2 f , 2 , - 
Keoiv, énsiÓv] &vOQmzoxvovog éyévero, wevóoutsvog évavríov voU xv- 
olov, xoi A£ycov, IM» qvÀa& siu roO cÓsAqoU uov; ovx oid zo £c. 
Kol 9o«)r0g xara uignoww víóg ysyévqron, xal 9 xorc Oscooíuv v5g àv 
"T , , E E , ^ D H 
7G 0g. ÀoÀnoeono apevümyogov qov1jc Tre Àeyovone, Ecto0s oc Ocot, 
, A] - 
jwOGxovrec xoÀov xci movmgov.  Tovréor, v0 iv và cvmyysio mood 
ro0 Gor5oog tloguívov, "lusig víoí ios voU OiafMoAov.  Aéysi yag, 
r - , T ec - , 

Oiyi ÓgOtxa vndc HsAsbmumv; sig i& vudw iori Oic[joloc. "Eme 
- e - 
cztegyjg wsvcrue iori, xoi &vOgcmoxrOvoc, OTi O zeTNQ cUrOU wtv- 
crqc qv. Koi ÀfÀvvos x voUrOv f5trqcic. Ov ydg ro) ÓiefoÀov ncov 

, e? NW M , , A c - ). A 
véxva oí lovÓoior, ux yévouro. Z4éyti yag v) Xouagsirt zog vOv co- 
vüoc Ori, 0s iv và Ogti roVTO ztQocexovmucav of zorígsg vjuGv, xal 
c € Wl , DA ? e , , A d , e - 
vutig 08 Àéyeve Ori év legocoluuoig éGTiv O TOzt0G, OstOV Ógi ztQOcxv- 
—. * ec M] - - 
v&v. Eire uera zoÀÀa 0 cor5o !?cvrj £g Ort, "4 olümusv AoÀoU- 
Puis. m , 
uev, Ott *) Govqoía ix vv lovóaícov iori. Kol moAw 0 &z06roloc, 
E c 
Zfov oz, i£ "Iovóa &vozéroAxsv 0 xvgioc. Kol zoÀÀe Gri mtQi vow- 
, 
rov Aéysw, xol &Àéyyew Twv mÀewvqv rovrov. 


IleAw 0i imüeufvevo: vio Afísoc vavTgg 0c, TO güg iv rij 


6. &vSormoc cod. Rhedig. non enim de Adamo, sed de luda di- 
7. vióc suspicabatur Petavius. cit. 
8. Male haec interpretatus est Petavius ; 9. xacxà Sept est librorum vett. scri- 


PANARII LIB. II. TOM. If. HAER. LXVI. 509 


Jit Abraham, sed patris vestri diaboli: sí enim essetis filii Abraham, 

illius opera faceretís: vos enim quaeritis me interficere, hominem, qui 
veritatem. locutus sum vobis; hoc braham non fecit. . Vides igitur 

per eatachresim usurpatum id fuisse, ut Abrahami quidem essent 

natura filii, et ab eodem nihilominus domini sententia, non origine 
productioneve, sed operibus adiudicentur. De qua re nos antea 
disputavimus.  Fierine itaque potest uti pars aliqua ab eodem satu 

aliena modo sit, ac diaboli propria, modo deo tribuenda? Sed ni- 

mirum incusandi ac reprehendendi caussa ista dicuntur, Nam cui se 

quisque subiicit, huius et aclione et disciplina filius est, ut ex Pauli 

verbis apparet: JVam licet multos praeceptores habeatis, at nom mul-1.Cor.4, 15. 
los patres: nam in Christo Iesu per evangelium ego vos genui. Ubi 

ad doctrinam, ut vides, ista transfert. Et quidem si Abrahamum 
Manichaeus admitteret, hune ipsum ad lucem spectare diceremus, 

liberos vero ab eo productos alteri tribueremus. | Verumenimvero 

ila sese res habet: imitabantur homicidam ludae, proditionem imi- 
labantur, eiusque calumniam ac delationem secundis auribus acce- 

perant; huius in divini numinis abnegatione filii extiterunt. — llle 

enim mendax erat, cum et loculos haberet, et furtum committeret, 

et Christum ita salutaret, 24ve Rabb; quam ob caussam hac domini ia 
voce reprehendilur, mice ad quid venisti? ludas vero Cainum imi- Gen. 4, 9. 
tatus est, qui et parricida fuit, et coram domino mentitus est. Vum Gen. 3, 5. 
custos, inquit, fratris mei sum? nescio ubi sit. Eiusdem et Adamus 
imitatione filius fuit, dum mendacem illam vocem sequitur, quae per 
serpenlem ita loquebatur: Er?tís sicut dii scientes bonum et malum. 

Atque hoe ipsum est quod in evangelio a salvatore dicitur: ^os Ioann. 6,10. 
estis filii diaboli. Sic enim loquitur, Nonne duodecim vos elegi, Wid.&, 44. 
et unus ex vobis est diabolus? | Quontam ab initio mendax. est et Ào- 

micida, quia pater eius mendax: erat... Qua ratione Manichaei quaestio 
dissolvitur; non enim diaboli proprie filii erant ludaei. — Absit ut id 

esse credamus. Quippe cum Samaritana mulier Christo domino di- 

xisset, Ze in isto monte adoraverunt patres nostri: vos autem dicitis Yoann. 4,90. 
Hierosolymis esse locum, ubi oportet adorare, post multa salvator ista 
subiecit, Quae scimus loquimur, quia salus ex ludaeis est. — Cui et1oamn. 4,22. 
apostolus consentit his verbis: Quoniam ex luda ortus. est. dominus. MWebr.3, M. 
Sed plura ad eam rem disputari possunt quibus falsa illius opinio 
refellatur. 


Atenim evangelicum illud dictum arripit: Et /ux 2» tenebris. [u- D 


plura, quam restitui. »xxco3soptoac ed. queiuxta intelligentiam). xocaSeoproac 
princ. (quamquam in latina versione Cor- ed. Petav. 
narius significanter sit interpretatus item- 10. aicr codd. mss. ei ed. princ. 


pag. 619 


510 SANCTI EPIPHANII 


J , 1 c , 3,8 ? ri LI ? , 
GxoTig qaívtt, xol y Gxoríe cvTO OU xoréAofsv, Ort, quoi, "Eóioxt 
1 - c - - ? , , 
!z0 Gx0TOG TO Oc, O6 vÀv zovuoQv JAoyovrov ? üuoxóvrov xol z0- 
, M] , , A , M - ri e 1 
Asuovvrov Táv Osorqvo. Ei 0B zolsuotucvov r0 Gg Orgxerot vo 
hs M , 2s 
TOU Gx0ToUVG, «Q« ÓvvarovsQOv iori! voU qrOg TO GxOrOQg, Émtiói 
9.8 , E , . - 
&z:0010pcoxst (7:0 70Q0g0070U TOU GXOTOUG, XL 0vy vqicratat Grijvot 
P , 
ivüoAlóusvov, Óu€ TO Óvvo:ortgov Gxorocg. "4AÀ» ovy ovrog fFyu. 
OQ T 4 1 - , ? , G9 - , 1 A Mi - ? 
vi ydg TO gg psvysu ozxíuzQooOtv voU GxOTrOVG, GÀÀe TO qüg Év 
v 1 e , ? ? 

Tjj Gore qaivti, xai T Gxoria «vro ov xaréAefv. Ei à Gxovíe ov 
, ^ E i] - , i] A - - , 
xor£Ao[s v0 pc, 70v roUro ÓLcAÀoTrei zeQG rov vo)v voU Mavm, 

- , ? A 
ToU Àéyovrog Ori ov uóvov xorsiggsv, ca xci movomíev zug cv- 
- ? b 2 3 - 

ToU cgnomec:.  lidg voívuv z«Q ovrQ xoroyycilouzvov vozenévot 
, 2465. 0) , M d c CER - , 
ztxvonÀiov ovÓ oÀcog xoezéiAops vO Og; z0g 08 ?TO QOg ÓipxOutvov 

- , , , - 
eUrozQooLiQéíGcei qoivin iv v6 GxOTti; -4ÀÀ émaór iaxoriGuívor mGav 
PCS, c ? , ' 1 , " i , 35. 
ab O,vvo»ior vv &vOgoztov Oi vijv QoÀoGtw Tüg eogzioag, GmÉGTtiÀtV 
e Mi ^ A , ,c e ?, , , [4 
0 $c0c mgüGrov vOv vouov, qorí;ov cog £v Àvyvo nagogaivovrw., Gg 
- - " - - , ec 
gqow llérgog év v émworoÀij, lloocéyovreg v moogmrxd Àoyo, ag 
, J , ? - , et , , , LI P. 
Avgvo qoívovr, év evyunoQ vozo, toc Docqogoc &vertn, xol quéoe 
, , - n Un - ? - A 1 - , - , 
xorevyocr iv vaig xegüio:g vuQv.  ExsiOtv yag TO pg iv vQ Ox0- 
[d , , s. ' - - , 
vt, QuívseL 0 vouog ÓoUcig év yeigt uecívov, Ótx voU zrx.GrOU ÜtgomOv- 
- - I ' - ? - - 
voc 00 0:00 MoUoíog. zie rovro imu axo ràv GvíxaOtv mod- 
3 , - € e A ? € , - i] , 
TOv Qv tO QOg qoivov, Ocztg GzivOm9 iv vQ voju vQ xevo QUGLV, 
t , ^73 1 ? , - , , T , e 
0 Oteccutvog Evowy svqgoéorgos rQ xvoiío, Óv ov xaDoÓnyovusvog O 
2? - ? e e - , - - 
"As svno£orqos và xvoglo, Óv ov svgs INOs q«i évaymiov roU Ot09 
' Cer 2 e n ' - - 
xoravonceg vov oÓ0v, 0v ov joecpu énicrsvos và Oed, xai &AoyícOn 
- , * A i] - — 
^avrQ tig ÜvxonoGUvmv, tira zegtAOO0v TO gg wx0 omwóébwgosioUs 
, , , , , ? , €- , 
vg07z0v ztQogíütro qoiügorqr, Àvyvov qevévrog év ovyuroQ c0moO, 
, 1 - :] i [ , s) ;! - - 1 [y M 
Tovréoti vO Og év vi] oxozío qotver, v) évrolr voU OeoU, xal s] xave 
L] ? , , , n - ? , —- 
vqv c«yotorqvo Oivoiw , qoritovoo £v xagüie z6TQv, évouécov Tij 
- - , [4 * 
veQolcuévue Órevoíag vOv év roig cvOgozoig ysyovórov qeviov xc 
xoxGv zQcyucrOv, siücAoÀerQsieg s xol imogvqoiOsiug, qOvav rt 
- » 3* A 
xc porgeias xoi vOv cÀÀov: 90r. 0f xAOcv O0 uíyag qocruo, To 
pg t0 elywov , 0 gorics zt vra dvügcmov Sgyoucvüv eig vOv 
xócuov , iy vQ xoc qv, xol ó xóGuog Or avro &yévero, wol o 
40cuoc cUtOv oUx Éyvo, 0 sig và iie £AOQv, xoi of lütor cUrOv oU 
, ^ ^ 
zegfAo[lov: 0co, 02 FAefov avzov, ZÓcxsv cvcoig iovcíav rénva Otov 
NL - A - A , 
ytvíécO9wi. Kol 0ggg voUro vO gg iv mole Gxoríy qolvei, xot soia 
, 3/5 33 5? , D Av 9 ^ 9. 1 - , 
Gxotío cvrO Ov xeréAotv; Ort vO GyoDOv cci ztoQo ÜtOU TEMTLOMEVOV 
L - ? , - , e 1 - 
vj ÓiMvoíy àv cvOgomov, xoi qoríjov iv vQ x0Guo, vmo rg 
cuepríeg ovy TjtrotGL. 


Car. LXV. — 1. vó oxócvoc verba — 2. 8uoxóvcov non habet cod. Rhedig. 
non comparent in ed. Pelav. Colon, repet. 3. có excidit ab ed. Petavii, Colon. repet. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 511 


cet, et tenebrae eam non comprehenderunt. '"Venebrae enim, inquit, Ioann. 1,5. 
lucem persecutlae sunt, quod mali Principes divinitatem sunt hostili- 

ler inseculi. Atqui si lux a tenebris bello appetita invadentes fugit, 

fortiores erunt luce tenebrae, cum ab his illa tanquam valentioribus 

fugata stare contra et apparere non audeat. Verum longe se ali- 

ter res habet. Neque enim lux tenebras fugil, sed /ucet im tene- 

bris, el. tenebrae eam non comprehenderunt. Quod si ita est, longe 

hoe a Manichaei sententia dissidet, qui non modo comprehendisse 
tenebras narrat, sed et lucis armaturam rapuisse. Quomodo igitur 

quae armaturam rapuisse praedicantur, lucem comprehendere nullo 

modo potuerunt? Quonam deinde pacto fugaia lux sua in tenebris 

sponte resplendet? Ergo ita ex rei veritate totum illud accipiendum 

est: Cum peccati caligine occaecalae mentes hominum forent, prin- 

cipio lex est a deo missa, qua, velut sublata lucerna, collustraret ; 

quod in epistola sua Pelrus indicat his verbis: (tendentes prophetico 2.Petr.1, 19. 
sermoni, lanquam lucernae lucenti im caliginoso loco, donec Lucifer 
oriatur , et dies illucescat in cordibus vestris. llinc ergo lux in te- 

nebris lucet, nimirum lex, quae per interpretem ac sequestrem, 

hoc est fidelem dei servum Moysem, est praescripta. Ac superio- 

ribus quidem temporibus lux primo quaedàm in naturae lege seintil- 

lae instar affulserat, quam contemplatus Enoch placuit deo, per 

quam deductus Abel perinde se domino probavit, per quam via co- 

gnita Noé apud deum gralosus exliüit, per quam credidi 44braham tom. 4, 3. 
deo, el reputatum est ei ad iustitiam. Deinde ab hac tenui. scintilla 
paulatim excitata lux ad /ucernae in ealiginoso loco lucentis splendo- 2.Petr.1, 19. 
rem excrevit. Laque ipsa /wz est quae im. tenebris lucet, hoc est loann. 1, 5. 
mandatum dei, et animi consentaneum cum bonitate consilium, quod 

in fidelium pectoribus in. medio caliginosae malorum scelerumque, 

quae in humano genere versantur, cogitationis illuxit; cuiusmodi 

sunt idololatria, dei abnegatio, caedes, adulleria, et id genus alia. 

Post haec omnia maguum illud luminare prodiit, era /ux, scilicet, Ioann. 1, 10- 
quae illuminat hominem ventenlem in mundum: ín mundo erat, et 

mundus eum non cognovit: in propria venit, et sud eum non recepe- 

runi: quoíquot autem receperunt illum, dedit eis potestatem filios dei 

fieri. | Videsne quibus in tenebris lux 1sta resplendeat? aut quaenam 

illam. zenebrae non comprehenderunt? Nimirum quod a deo bonum 
menübus humanis immittitur, et in mundo lucet, a peccato mi- 

nime superatur. 


4. autà cod. Rhedig. 1 Quando autem venit magnum luminare 
9. Corrigo ott 81, aul polius oce Ov. cell. 
Etiam Cornarius vertit - - atque aliorum. 


Keg. &. 


pag. 680. 


012 SANCTI EPIPHANII 


, ^ 
To Ouoiov 02 zeiv éxeufeveror 0 eiroc IMevae &zó vo) vOv 
- , / c / 3 08 ec ! d ? - ? , 
Gcov50c« tignxévat, Omoíe éorww 1 Docisian rQv ovgavQv àvOgoto 
, , M - 
oixoüsozOTQ, Oc fGmsige vOv dygOv avrOU xoÀOv Gmíguo: xci xoÜcv- 
- ? , 1 s 
Oovrov vQv dvOgozov iy890c cvOgonoc qAOs, xoi Fomswos Cifevia: 
sive Aéyovow aUrQ ob ÓoUÀo, cüz00, Ouyi xcÀov cxíguo fómeigag iv 
m - (e , * 1 , 
TQ dyoQ; 0 0 £g, NNoí. Iloó8tv ovv vd Qi£evia; 0 0$ &moxguweye- 
* M » v - 
vog &im£v, '"Ey9gog cv99czoc roUro émoíqosv: oí 0i ÓoUÀoi moOg av- 
TY * ? 
rOv &iztov, Oflswc ovv czcADOvesc ! dxgitoGouev vc Gifavio; 0 02 zo0c 
? 1 2! 2? , ? - A , , , M 1 
evrovo &gq, Ov, uqumog éxgifoUvrec ve Ci£ovia éxgifo0qre xoi TOV 
- 34-« p] - - - - ^ E 
Gitov: cÀÀ gere fog xouigoU TOU OsQiGuoU, xal ipd voig Ospicroic, 
i] , - 
ZXvAMÉÉars và (ifaviw, xol Óxcort ?0s:oucc, rOv 0B cirov &mo09to0ec 
- ? " - 
iv vj &modnxq, xel £rowuwours va Diievie sig v0 xerexoTvei mvgl 
, , ^ A - ? ^ 2. X - ». , 3" 
&cícvo. Tv 06 uaO«rQv avr0U imi ric oixiag Asyovrov, Eimt 
[AM M M - e , - ' 
qpiv viv epu ielato TV doviton, 0 0& émiAven xol 9 &xgioi, tva gu 
Gvyjaga T GmOTtQwL xorc TG aMyo clas Aepmv Eyew. "Anoxolvera 
ovv deiptig ó &UQtoc x0 AEyzi, 'O 10 xoÀov onégue Gmiigog icriv O 
O:0c: 0 02 &gyoc iorw 0 xO0Guoc, và Ci£&vie. eioww of ztovqool vOoo- 
c 1 » , eO , »" 
z0L, 0 éy0goc avOgooc éorw 0 Otaokoc, of Oeoiarol siciv ob eyye- 
e , 2? ^ , - »-x c BL A ; ^ ' 
Àov, 0 OeguGuoc éctwv 2] GvvréÀeve roD atQvoc, o oiroc écrtv oL xoÀot 
" [64 , c , D ? , 2 - ' , 
«vOQgoztoL, Ore zt«QoyyécAÀeL 0 xvgioc rovc cyyckovg avTOU, xol GUvVO- 
* [ul A , i] w p] E " 3 , 
yovci rovc euegroAovo «z0 Tic «vroU Qocisiug, xoi zteQoOrDocoLV 
? A 5 A] - A € [0088 ! - ? j, ri - M TE s] 
evrovg eig TO xomvat Kot Oecoptsivs, viot vic cÀgOsioag, Ot, ovr & 
, : , »* n Ez , € ne .3 LA NES 
Bovàisro, Aéysuv Xa0* favroU zoofjmàÀero, ovroc O &voxonvicOtic 1juiv 
? * - A ? d V r2 m 5 A ^ M ? - A 
cvrl vOv zcgu lovv5v xot lauomv.  .vrog uév y«Q cQvtivot TOV 
- m m e c [cx 1 
x0Guov v0U QcoU sivow' cs Ó& O Gor5o rOv xocuov &qw sivot TOV 
d , - w ? - 
&ygOv, tov 03 oixoÓsczotqv xol xvgiov toU cygoU, vovríGri z0v cvroU 
- " 
zuríoe, xol &evrOv iomagxéve, v0 xcÀOov cvroU Gmíoue. Koi ovrt 
^ A ? A ? , ? - ' * 
OiciÀe |yvyag co Gopuorov, o GoOgore c0 a^yvyOv, cÀÀAm OV uiv 
a »" 
&y990v GvOgozov Fqv éezagxévon ve Gifevie, & sicww of movroor av- 
9 , 
? , ? , A [y - 
Ooozoi. vOgozove Ó& ov Aéyt couearo xov iOiov, cla Oo 
35 A ? , a 
eizs movgoovc evOgozovc. ldiw 0i ocoavrog r0 àyoO0v Gméguc, 
"mr ? , » ? -" 587 ? - ' ? , 
^60 0 oixoüsGzOrQc Pomtügsv iv rà 0üÍo dyg, rovc cyoQovc quot 
, , 3 ' , ' ' , 
qvOgozovc. Kol ovx sizs veg rOUTOV wpvydg, &ÀÀ cyeOovg GUv GQ- 
- EX 5 - ' - 1 
pozo xol vyy. 4e ?jyo)Uv Óu€ vg Ói0eGxoMag 0 Ot0g Gmtíoti TO 
- , - - , 
&yo90v iv roig dvOgomoi, xoi Óiv Tig xexoumyovíag 0 Oieokoc 
A E , hi L4 
vxooniioti và m0vqoc $gyo iv voie evOgoroig. "Evücv 0& xoi FvOtv 
? » , Y 38* 
o7 óífav tUg1Gousv xoxicc, «ÀX Coya Óv muov émirsÀovutva, xol ovÓr 
€- ? ' M 
0Àoc 0 OidfoAog alr.0g ir; rv iomoguévov (ifaviov.  EvOvg yo 
5 I 
poete Aéyov, "Ev và xoÜOcuÓsv rovg dvOgomovge, xci ovx tmtv, 


Car.LXVI. — 1. éxpitdooyusy cod. 2. 8:cue Ogopke 0v OE citoy codd. 
ms. ulerque, el ed. princ. éxotCoócouc) mss. et ed. princ. 


ed. Petav. 3. dxpijot ego correxi. Pelavius vole- 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 213 


Sed ad illam salvatoris vocem Manichaeus adhaerescil, cum Cap. 

ille dixit, Szmzle est regnum coelorum homini patri familias qui semi- i 
navit (m agro suo bonum semen: cum autem dormirent homines, ini- P x 
micus homo venit, et seminavit zizania: tum scc ei servi locuti sunt, 
Nonne bonum semen seminasti in agro? | Ego vero seminawi , respon- 

dit. | Unde igitur. zizania? Inimicus, mquit, Aomo Aoc fecit. Cui 
servi, Pis, inquiunt, eamus, et extirpemus zizania? | Quibus ille di- 

xit, Non; ne forte extirpantes zizania una et triticum extirpetis: sed 
sinite usque ad tempus messis, et dicam messoribus, Colligite zizania, 

et ligate ea in fasciculos, triticum autem recondite in horreo, et prae- 
parate zizania ad comburendum igni inextinguibilt. | Discipulis vero 
domi ita roganübus , /e nobis parabolam zízantforum, explicavit ille, 

ne ullam impostori oppugnandae veritalis occasionem relinqueret. 
Quare perspicue dominus ita respondet: Qu bonum, inquit, semen 
seminawit, deus est, ager est mundus, zizania mali homines sunt, 
inimicus homo est diabolus , messores angeli, messis ipsa consummatio 
seculi, triticum porro viri boni. Cum igitur dominus angelis suis 
praeceperit, hi collectos in unum peccatores, ac regno coelorum 
exelusos eoneremandos tradent.  Animadvertite quaeso, quotquot 
estis veritatis filii, quaecumque novus ille lannes ac fambre dicere 2. Tim. 3,8. 
aggreditur, contra seipsum proferre. Etenim cum ille mundum ad 
deum spectare neget, contra salvator hoc loco et agrum esse mun- 

dum interpretatur, et patrem familias agrique dominum patrem suum 
appellat, qui bonum illud semen proseminaverit. Neque vero aut 

a corporibus animas, aut ab animabus corpora separavit, sed inimi- 

cum hominem zizania consevisse narrat, hoc est depravatos homi- 

nes. Nec homines ipsos seorsim de corporibus accepit, sed malos 
homines coniuncüim appellat. 1ta bonum semen e contrario pater 
familias in agro suo seminat, bonos videlicet homines, non horum 
duntaxat animas, sed bonos, inquam, córpore animaque constantes. 
Quocirca tam deus bonum in hominibus doctrina sua quam diabolus 
mala iisdem in hominibus improbitate sua conserit. Quamcumque 
vero nos in partem vertamus, radicem pravitatis nullam reperiemus, 

sed ea solum opera quae a nobis perpetrantur. Ac ne zizaniorum 
quidem satus illius caussa diabolus est, statim enim illud additur, 

Cum dormirent homines. Non dixit, Cum dormiret paterfamilias. 


bat eüxpuct. Libri habent o9 xplvet. Pro votoSat , ibid. cap. 17. éxovgeco y xà 
dxptgot possis eliam o9 xpüec Verbo Yo. 
xpóBco (de quo cf. Lobeck. ad  Phryn. 4. C ,vulgo abest. 
D. 917.) usus est. Epiphanius etiam haer. 9. Y' ovv cod. Ien. ubique. 
94, 10. £y toig orAcYyvote xpvQopévny 
Corpus Haereseol. Il. 2. 233 


K«o. &. 


pag. 681. 


514 SANCTI EPIPHANII 


, - , 1 , , 4 M c ^ , ^ 
Ev vÀ xoütvÓsv rov díniodilrcéanu. Orav yag qjuete (7:0Z0141]9 0 - 
PEE T2. 2 - z 
uev &zo &yo9dGv £oyov, orav cusiQcoutv vie Óvxor0GUVQc, Orav tOV 
vov pi] éyg)jyogov zowujGousv zQog vwv z00 OroU ivrohqv, rórt Gm&i- 
, xM e , ec ^ ei Li vw. , M 
góusÜüe vo c uogrupuorea.  Opocgg Or, oL Osgiovroi éroiuotovor vag Óc- 
L] , A - A 2.7 , Ei , i] , - 
Gucg &íg vO zUQ TO aicviov; J4éys uoi, c lMavm, wvyac éxei 90e- 
, ? , ' € , ^ ' M , EN | 
Gu£UOUOLV, 2) GcOULT(. GUV "pug XeLovatv, qj XeL vog apvyoc; Ovxétt 
ydo Gra91josro: O mgl xoÜOoQiGuoU Gov rv wvydv Àoyoc, Omott 
? 
elc vipoolov xoi xolcw segadoOncovrot.  J4ÀÀe &gxícsi mtgl vov- 
^ - - i] M - 
vQv &og rQvy évraüOoc. Toig ydo Guveroig gaíveva, va Qro vij 
cin síac. 
"Emiouévevai moÀw frígov ówvro), sic uícov géígcv, xo uj 
^ Ml 9, - , E , 
voGv v« iv evrQ éyxsiueva fvígog swogsgumvever vxjg GovmQorio0ovg Ói- 
h) A i] ó , ó i] A , » A G » r? "E 
«GxoAiog vQv Óvvouuv, Ói« TO tigqxévor vOv GocTNoco Ort, Épysrot 
e € nd 3, — 
ó Zpyov roU xócpov rovrov, xoi iv iuol ov0iv vàv cvroU tUgiGxti: 
* , A - , , er r Y - ^ , Jw 
xoi TtÀLV Tv0QO TO) O7:00T0ÀQ OTL, O $s0ge roU aíQvog Tovrov érv- 
gàeGs zd vonuera rÀv G&ziGrOV, 790g TO Wr xercvycooL v0V QOTL- 
A L2 ? , L2 ó , » P) , 1 , 25! - 
GuOv TOU svayytliov vio Ooáquc.  lÓcutv voivuv, !eti gyovra roU 
, , Li err , , , , , * 4 
X0cuov TOUTOV zttQL Ov O xvgiog Àéyst, DÀwO1osro,! xoro.  Ecv O6 
iyà vwo90, m&vrag £Axvoc 90g duavrov.  Tíva Aéystv Mgyovra 00 
, , A , * A , , - M. , - 
xoGuov zovrOUV; xol si uiv vOv OLd(oÀov Àéytt, mg 0 locvvnc iv và 
- - ' EX - 
süwyysMo mol roO GoviQog Àéysw Ow, Eig vo iiw xAÀOtv; 'Ogduev 
Y M , , f, ? , A ? , s , , 
j«o veg Óvo Aé£beig rovrag evriOérovg zog cÀÀmÀag.  O c«zocroàog 
c - - - - 3 
Jo qoi, "Olog 0 xócuog iv vQ movqgd xsirct, xoi àv zQ xocuo qr 
e , -— e? , , yc D , 
o0 corQg. dllàg &g« ot &jgorepor yor91covro,; sí oÀog O0 xoGuog 
, - - - - , - € ? - , ? ' 3 
iv và movquoO xsivoi, z0U0 rOxO0g TO GOrijot iv v xoóGpo éoriv, tLvoL 
evrov iv zQ xOcuo; xol si lói« rvyydves voU víoU voU OcoU rd voU 
, E » , - - -— ?89/ ? M ? p 
X0Guov, zO0i0c /Ágycov xvgisveL vOv vOU QtoU (Oiov; si Ó& ovx foviw 
- - Ll m A ^ - Ll 
l0t« voU víoU roO 0:00 vd v vQ xoc, zoioc Agyov roU xocuov cuve- 
, *3 - - - ^ - - — 
qoos lóie eive voU GorTjooc rd iv rQ xOGuo; xoci ti oU víoU vOU 
L , e , - , 
$500 vvyycvet O x0Guoc, mc GvvegOQti oyovri, vOv lÓiov xoGuov 
, : 38 j , ^ , PA D, , H - 2 J ; 
XOTEJELV ; ni ES TIHnsG oL Àoyou 1G c9 etg yocegns év cogie si- 
, , - , ess 
Quuéívoi, xo9cg avrog 0 xvgtog Aíyci. HAOev "ocvvgg iv 00g Oi 
; 3 
xoLoGvvue uo écOícv, wave zivov, xoi Àéyovoi, Zlowoviov Eyei: 0À- 
e A b 
Osv O0 víog voU dv9gozov io0iov xol mivov, xoi AéyovGiww, "IoU, 
^ y - ec - 
&vOgczog peyog xel olvozorQe, qíhog vtÀovOv xoi cuogroÀQv, x«l 
lad ^ — Dd 
&Uxow 9n 1 cogía ? dx0 àv víxvov avvüc. llàg 0b 5 cogía &Ói- 
xoi cmo rv réxvov evrgc; dÀÀd vÀv GvviOvrov rà Tic Gogíag 
, n ET , - 
Quero, dg ÀÉyzi xol iv và moogitq, Tíc Gvveróg xol cvvijott ve)ro, 
6. Secpototy cod. Rhedig. ne Epiphanius scripserit "I8tpzy tolvuy 


Car. LXVIL. — 1. ,Corr. "Apyov, cóv "Apyovca - - Aet, el mS. xác. 
vel xà» "Apyovra.'  Pelavius. Suspicor 


PANARII LIB. IT. TOM. II. HAER. LXVI. 515 


Dum enim intermissis bonis operibus dormimus, dum officia iustitiae 
negligimus, dum ad exequenda dei mandata vigili experrectoque 
animo non sumus, tunc in nobis peecala proseminantur. Videsne 
praeterea ut in hac. parobola messores ad concremandum fasciculos 
componant? Die sodes, o Manichaee, vinciuntur illie animae, an 
cum anima corpora comburuntur, an solae duntaxat animae? Non 
enim poterit lua illa de animorum purgatione stare senlentia, eum 
ad supplicium ac iudicium. tradentur. Sed de his hactenus; sunt 
enim verilalis verba sapientibus haud obscura. 


Aliud quoque testimonium profert sacris e literis depromptum, o 
cuius sensum cum ignoret penitus, salutaris doctrinae vim aliena in- 
lerpretalione delorquet. Eo igitur quod a domino dictum est abuti- 
tur, Fenit princeps mundi huius et in ine suum nihil invent. — 'T'umIoann.14,30. 
ilud apostoli, Jeus hu?us seculi excaecavtt. cogitationes | infidelium, 2. Corx.4, 4. 
ul non intuerentur lucem evangelii gloriae. Videamus igilur num 
Princeps ille mundi, de quo dominus loquitur, in infima detrudetur. 

Si enim , inquil, exaltatus fuero, omnes traham ad meipsum. | Quem 1oann.12,22. 
igitar mundi Principem appellat? Si diabolum, cur loannes in evan- 

gelio de salvatore dicit, Z» propria venit? | Videmus enim duas illas 

inter se sentenlias esse contrarias, cum et apostolus dicit, Tofus foann.5, 19. 
mundus ín maligno positus est, et alibi seriptum sit, 72 muzdo salva- RE 
lor erat. Fierine potest ambo ut illic simul resideant? | Nam si 

mundus in maligno totus est. positus, quis in eo salvatori locus erit, 

ul in mundo esse dicatur? | Bursum si quae in mundo sunt ad filii 

dei peculium pertinent, quis ille princeps dei rebus dominatur? Quod 

si propria filii dei illa ipsa non sunt, quisnam mundi Princeps ea 

quae in mundo sunt propria salvatoris esse patiatur? Contra vero, 

si mundus ad filium dei pertinet, cur ab illo Principe mundum suum 

usurpari permisit? Enimvero expressae omnes in scriptura veritatis 

voces summa cum sapientia pronuntiatae sunt, quo illud domini per- 

Uinet : enit Ioannes iustitiae viam tenens, non manducans , neque bi- Matth. 
bens, et dicunt, Daemonium habet: venit filius hominis manducans et. ' 
bibens, et dicunt, Ecce homo vorax, et vini potator, amicus publica- 

norum et peccatorum: et iustificala est sapientia a filiis suis. | Quo- 

modo illud intelligendum est, sapéentiam a filiis esse tustificatam, nisi 

ab his qui sapientiae voces intelligunt? Unde et apud prophetam 

dicit, Qui sapiens, et intelliget haec , quoniam recíae víae domini ef Ose.14, 10. 


2. aylag pro dX«Sciag suspicatus es(.— 3. uxo cod. Rhedig. 
Pelavius. 


99 * 


Keg. £n. 


pag. 682, 


516 SANCTI EPIPHANII 


e , M er 1 , auf. , L Y , - 
Or, sUOsiat ef 0001 «vglov, xoi 0 Àoyog Gogíeg, xol yvoGtrot rovro ; 
&crfeig 0$ ccOsvucovcow iv cvraic. 
' vw ? - A - ^ E 
'"He9£vqos yo xo Qo£pnosv og cAn9Gc usvo vOv cot(jv iv voic 
, c i] M A - 
Oeíoig xot énovgovíowg Àoyoic. 'O corro yag FAeys z90 puxoo0, "E9s6- 
A b c ? A b ? - €T 
govv z0v GoTovav Og cGrgozuv ztG0vro ix vo0 ovgevoU. Kol cà 
c ^w 
zw, 'O'4oyov vo) xocuov rovrov BAuOqGsrot xcro. Kol s mol 
- A. c , - Jl "d , * , , , 
v0U Gorcv& 94v o Àoyog roU dO: mze7z70x0TOG, Tig qV yotia zw poà- 
AsGOot xcvo; AAA mavrog igeig sic vrv ajvocov.  IloU ovv EusAAsv 
rc E n A ? - , " ^ 
viotoOc. 0 xVoroc; si uiv yeo cmo vzc &jUccov Zuslev vwyoboOot, 
3 occ zd ) , 8-9 7 - , E 
TO OpoLi0v TG OjOÍo ztwQszTtivOUusvOV v( (G0QQozw Tic QQoGsog dztg- 
, L7 - ec , nd c ,g 
yatevow. — llóve 0b iv vj y] vipojOn; fAsys ydg msgl voV vipouarog 
M - - , , 
TOU GroüvQOU, xoi mtQi TOU tig oUQuvOV &viévas, lvo zcvrag evcÀxvon 
, 
z:90g &avróv. Kol vívi à0yco &vo vvyyivov o) xoOcíAxvosv, dk imi 
w € - cy - , , 
Tic yne dSAqAvOsv; "Eósi ydo avrOv jÀOsiv, xoi vO ti0og vàv avOgo- 
^ d L4 
zv &lg Éevrov &voü££acOot, lvo zoGrov aUrO 0 GxsÜog O Gyiov 0 
? A ? » ? , n - 1 $m - A ^ 
ezo lMoegíag stÀggptv, evezÀeceg &ovrQ, r0 cyvov cuo, Otog cvo- 
O:v Aóyoc dÀ8Qv ix xokmov mavocov, Vva iv ?:à vo iw v cde 
- [y 
vidGcor vio9:s rove ouolove 9 £AxVon moog fmvrov.  Tíg Óé icvw 
n» w , , ? A c , - n , D 
o0 Jgycov roU xocuov rovrov; cÀÀe oe Aéyti, llág 0 xocuog év vQ 
— ^) , v 
7zt0vQoO,xcivut, ovx ovgavov Àéyov, ov ruv y5v, ovy Wwv, ov Gt- 
À , 5, M 5 9 / , » ? 5; , , ? 
qwqv, ov gvr&, ov OcÀeGGov, 0oUx 0g, OUX cíQ«, OU vég), OUX 
5 ? - 
&vtuov, OUX &GTQo, OU zUTNv«, OUÓÉv vt TOV PxriGuÉvov, wr yévowro. 
"AA rc , - :) 9 , c c / E , , A 9 , 
0 xócuoc vOv cvOgomov 5 vmntongovía TZc ivvoíag, v0 99ccoc 
ET , tc 4 2 , - ^j n , , , € e» 
toU vvQov 1j * alotoveia vro OV &vOgooztov émogotoc. Ovroc 0 4o- 
- , c n e, - 
yov ro) xocuov rovrov édíémsos xcro 913] vzsgugavía. "lusig yag, 
- M - 
qol, Ó0fav zegc &AMQAov leudvsvs, yo 0i oU fur Tqv iuevrot 
00£av.  Ilàg yeg ovx Emsccev v Umsougovie, zog ovx iOgoavcO o 


» - [n ' 
-Agyov vo) xocuov, Hooov 9guiv pvierrovrog xol xgivovrog vOv 


xgurEv £ovvov xol vexoQv , xol xvgiov, lliherov 03 zgoxoOstouévov, 
vznoérov Qenítovroc viv ciyovo, "ov0e zoegodidovroc, Koicgo Ora- 
fovroc, 'lovÓo(ov xorentvóvrov, GIUOHEN solagitóvva xg adv 
T0 Suvap£vov 495a elAzjóet ovgavov xol yv; 4n JI Umegupavía, 
X«L TO 99ucog xol n 96a TOv GvÜgomov v0U xóGuov, ovTog qv O 
"Aoyov TOU xócuov, 0 ztGQv youot.  llévreg ydo of ràv ébiouerov 
& và noon rovro iv vmtgojij voyj veis TAV deyiv Éyovot , ài 
Tv P UvOPRESQUS àid v00 99occove xol sóbovc xot Umegygpavias Qv 
7ovóiv iv v Gori sUpqrow: vov ydo vvgóusvov ov cfffosi, xol 
XcÀeuov 8 rtOgevouévov oU xortotti. 


Cap. LXVIIT. — — 1. Vulgo extat «à.  Udcot. — Olim placuit 1 iio copa 
Ila correxi. Libri enim. habent c& oUyocag &xuxóy vipoSels celt. 
ibi GÀ. (Pelavii editio habet Oto MAtt, 3. EXxvczt cod. Rhedig. 


verbis v'bócat éy «uvG uncinis inclusis) 


PANARII LIB. IIT. TOM. II. HAER. LXVI. 517 


sermo sapientiae, et cognoscet haec?  Impüi vero iünfirmabuntur in 
ilis. 

Plane enim eum impiis in divinis ac coelestibus oraculis imbecil- Cap. 
lis atque impius redditus esse memoratur. Nam salvator paulo ante E 
dixerat, Pidebam Satanam quasi fulgur de coelo cadentem; hoc vero Luc. 10, 18. 
loco, Przceps mundi huius eiicietur foras. Quod si de Satana. iam 
lapso loqueretur, quid illum denuo praecipitari attinet? Ergo in 
abyssum deiieiendum fuisse dixeris. Ceterum ubinam exaltandus 
erat dominus? Si ex abysso in sublime fuit attollendus, similis lo- 
eus cum simili comparatus eandem sententiae vim efficit. Quando- 
nam enim est exaltatus in terra? Quare de crucis exaltatione, de- 
que sua in coelum conscensione loquebatur, ut ad se ipsum omnes 
attraheret. Quaenam deinde ratio est, cur non in coelo manens 
inde pertraxit, sed ad lerram usque descendit?  Oportebat nimirum 
venire ipsum, atque hominis figuram suscipere, ut inprimis vas il- 
lud sanetum, quod de Maria virgine sumpsit, sanctum videlicet sibi 
corpus effingens, ac deus verbum e coelo, deque paterno sinu de- 
scendens, suum illud corpus attolleret, tum ubi esset ipse sublatus, 
sui ad sese similes attraheret. Sed quisnam est huius ille mund? 
Princeps?  lnprimis cum ait, Tofus mundus in maligno positus est, ann B31. 
non coelum, non terram, non solem, aut lunam intelligit, non 5 !9. 
slirpes, mare, montes, aérem, nubes, ventos, sidera, volucres, 
rerum denique conditarum nullam, sed hominum mundus superbia 
menlis est, et fastus audaciae, et elati animi in hominibus arrogan- 
tia. Igitur mundi Princeps ille deorsum superbia sua cecidit. — 'os 2$ 2- 
enim, inquit, g/oríam ab invicem capitis: ego vero non quaero glo- 
riam meam. | Àn non superbia excidit? Non Princeps mundi confra- 
ctus est, cum el Herodes mortuorum ac vivorum iudicem dominum- 
que custodiret ac iudiejo subiiceret? cum praesideret Pilatus? cum 
satelles malam caederet? ludas proderet? Caiphas iudicaret? ludaei 
spulis aspergerent? milites denique capul eius colaphis tunderent, 
qui solo nutu coelum terramque contorquere posset? Haec igitur su- 
perbia, haec audacia, haec mundo addietorum hominum gloria mund? 1213. 
ille Princeps est qui in terram prolapsus est. Etenim qui in hoc 
mundo honorum el dignitatum gradibus antecellunt, ita principatum 
obtinent, ut arroganlia, insolentia, gloria superbiaque sese nimium 
efferant, quae quidem a salvatore nosiro abfuerunt omnia. Linum E:ai. 42, 3. 
enim fumigans non ecrtinguet, et calamum contritum non confringet. 


4. dAatovta cod. ms. ulerque , ei ed. 6. piv non habet cod. Rhedig. 

princ. 7. In cod. Rhedig. hoc o98£y collocatum 
5. Y, Urepmoowla ego. Vulgo extat est ante eUpnxot. 

vrcongay(a«, dalivo casu sine articulo. 8. ve2paopévoy cod. Rhedig. 


pag. 689. 


Keo. o. 


518 SANCTI EPIPHANIT 


, 
Kol zmolÀd uoi forü msgi 'vovrov AÉysw.  Ilalwv Óé gov 6 
cUr0c Mdévqe Ori, 'O 9:0c, qoi, voU aivog rovrov irUgocs rd 
-Ó - "Y A — 
voruere rQv cmícrov, ToU yu» xcrovydcoir ?sig r0v gotiGuov ToU 
A - L4 
eüuyythiov. Ei 3 vv 0 8s0g voU «0cuov rovrov, ví &oa 3AOQv 0 co- 
MI ? , , M ? , A , ji - , J $. 4 3 
vuo émoíti tig vo cÀÀorQio; xoi tb uiv vOV GÀÀoroiov égitro, * ovx 
for, voUrov &yoO00, ovvs Oixalov. | El 0b fvexsv voU GGGor vÀOsv, 
, » ? 2.39 , - ^ , , i] , 
ovx iO, cÀÀ cÀÀOTQue, roUTO xol xOÀoxog vvyycvtu rww0c Boviouévov 
zoocszoigswv roUG TOU zíÀog. Koi si OÀlog Td vo0U Dt0U0 ToU ciGvog 
$* - , ?, - - ^ - | 
roUrov qÀOc cdGci, &gc cUrO rO cQ roU xOGuov Tov qyégw xaraí- 
» ? L2 , , /e LT er , 
Osret, lO, evroU Gxtvm ztiQoutvog Gotew. — Kol el 0Àoe Gvyzoraci- 
Ez - - ? b A L2 LI 
Osro, 0 Os0g roO olQvog rovrov imi roig cvroU Óiw oU Gov5ooc co- 
fouévoig, &gc &yo90c iorw, si xol gu] Óvvoaro, coftiv, qoíocv ini 
rH tv lóiov cornoíc. Kol Fcrori ÀovmOv uie xowovía vie cdyoaO0T9- 
"] E cir " i iier d 7] 
[64 c , , [u , A , 
TOC, OrL 0 uiv Óvveusvog Gofsu, O Ó& uy Óvveuevog vo lÓiw Gottiv 
- r - - 
qaiosu ni voig Go foufvoic, négÓog vd lie myovusvog aga voU xad 
, , 2! X 4 ny ? , - - , 
cofovroc Gotoutvo &yov. — Kol ei 0Àog ovx évavriotvot v DBoviouévo 
3 o». , ^ , ec , A , ec - - 
vo lOi GoCtiv, xal yogiv opoloynQosi. — EL 0$ yogiv ouoAoysi, zodrov 
e 5 
evrOv Gott. ov of cotOusvor, Vva Osíby im avrOv cofOutvov ryv av- 
S , 1 E ' ' m , , n 
ToU cyeQ0TrQro, xoi ov rovc uixoovc uGÀÀov Dovàerew Gotew, xoi 
)* ' , - E] r3 t , , " LA , 
é&v vov dvoyxoiov, é& ovmsg oí cofousvor ysyovaciw. .H oaÀÀiog zxa- 
? X , 2 ' A , M A ve] ? Ld , » 
Aw, &b uiv Bovàevot ovrOv uy cotsv, rovg Ó8 vm cvroU Gottr, cou 
? , 
oU réÀeiov cztgyoferot, ovO0B Óvvoro, vO cyoO80v ioydcucOn: iv ve- 
, , M A A 3 2 XN , A , , ' M 
Asi0Tqvi. — Ei 0& Oi vO tivo, evrov gvotog wy cotouévge evrov uiv 
? , 2! , MI AF TEN ? - , , - 
&Óvverog Fyt; GOtiv, Tovg 0? vz avroU ystysvquévovg Gott, z0ÀÀo 
- , b ? E E , 
uGÀlov of i£ oevroU ysycvmuévo:r ca890rt90i cUroU vzagyovor, xol 
dÓvverog Fyovoi mo0c corqQoíav. Kol &ÀÀog 0b, si uiv iÓua vivo wr] 
&yov cott sig vo dÀÀOr Que qÀOtv imiÓs(Esoog yeQiv, Tov evvoU foy- 
- A c , , 
Oetov Óci£or, zoÀly v] ezogío, aj ur) Óvvouévy le cosi, xol elg va 
, ^ ^ 
cÀAorgie imiüquoUGe, Ozcg ivüsiEqvos v0 Foyov O £v voig iüio:g &Óv- 
pU - - 
vero £oycv émiüe(EoncO ot. — Kol qn Oié£msosv O0. msgl voU GoTjooc xol 
—- Jl - ,» , rc A L2 , , , , 
TOU Zioyovrocg TOU ocíQvog rovrov vzo ToU lMavq síogquévog àoyosc, 
—- M n | b Lo , 
xol Portu v Ovr. O Ot0g roU ciQvog rovrov, ov Ot0g magnAAayuévoc 
1 ' » 5 A 5$ E] , A P ' , 
zogc TOv Ovra 9 uÀÀlog, ov0s évvmoorarog 9tog GÀÀlog, Qr yévorro. 
' ' ec , , i T ' 
Ocóg ycg O mzevrov ÓsomórQc, O rOv xOGuov zorQcec, tig dor: 8t0c, 
ec i] E , ec - ? - €- ' ?e7 H 
o zeT4o ToU xvgiov qudv IncooU XoicroU, xai ovOézore OicAtiztL. 


T 1 ^ ^ 
Il:ol ov ó&à O0 «zocroÀoc Afyszi, Ov moéíriGav vOv Osov favrGv 
yes, 119 


Car. LXIX. — 1. co)co ed. Peltav. 3. Sic supra haer. 42, pag. 369. dizit 
2. Praepositio eic aberat supra cap. 66. — 8zxyovct Ott veu vópou xai Xotorov 
Corrigendum fortasse esl acoic. oUx Ew Otxotocuym, haer. 59, 6. mw 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 519 


Sed ut omittam celera quae ad idem argumentum afferri bene 
multa possunt, Manichaeus hoc insuper obiicit. quod scriptum est, 
Deus huius seculi excaecavit mentes infidelium ,| ul. non. intuerentur 
evangelii lucem. — Atqui si deus mundi huius dominus est, quid sal- 
valor pedem in alienam possessionem immiltens faciebat? Si eam 
ipsam coneupiverat, minime id bono iustoque convenit. Sin idcirco 
venit, ut non propria, sed aliena servaret, iam hoc adulatoris ali- 
euius proprium est, qui alieno principi subditos ad res novas ambi- 
lose provocare studeat. Quod s! eorum quae ad seculi huius deum 
pertinent servandorum gratia venit, bene utique de illo meritus est 
euius rebus servandis operam adhibuerit. Ac si huius ille seculi 
deus suos a salvatore eripi libenti animo patitur, profecto bonus est, 
qui si servare minus ipse possit, de suorum tamen salule gaudeat. 
Alque ila commune quoddam erit bonitatis commercium, quod et 
salutem alfertis qui potest, et qui res suas servare non polest, ser- 
vari tamen ab altero libenter videt, quas etiam in lucro numerat, 
cum ab eo qui praeclare servare potest salvas et incolumes accepe- 
rit. Praeterea si eidem illi qui servare res ipsius cupiat nequaquam 
adversatur, habebit ci qui servat gratiam, proindeque is primum 
illum servabit ad quem qui servantur atüinent, ut in eo liberando 
bonitalis suae specimen praebeat. Non enim, puto, solos eripere 
tenues volet, praecipuo illo relicto à quo hi qui servantur propagati 
sunt. Deinde si cum alios liberet, liberare nihilominus nolit illum, 
imperfectum quiddam est, quod molitur, nee absolutum bonum prae- 
stare posse videtur. lam vero si, quod eiusmodi naturae non sit 
quae servari possit, salutem buic afferre nequeat, quam ab eo ge- 
nilis imperlitur, sane qui ab illo orli sunt longe deteriores esse de- 
bent, ut ne salulem quidem adipisei ipsi possint. Ad haec si cum 
nullam privatam possessionem habeat, quam vindicet, ad alienam 
accessit, ul seipsum el opem ostentaret suam, perplexum quiddam 
et implicatum effieitur, ut quae virtus res suas servare nequeat, ad 
alienas se conferat, ut illud in iis praestet quod in propriüs exer- 
cere non poluit. Hoc igitur modo ruit omnis illa de salvatore ac 
seculi huius Principe Manichaei sententia. Ac si quod res est fa- 
teri volumus, istius seculi deus non alius est, a vero deo diversus, 
nec ulla substantia praeditus alius. Siquidem dominus omnium deus, 
ac mundi conditor deus unus est, pater dom?ni nostri lesu Christi, 
qui nunquam esse desinet. 

Quem vero commemorat apostolus, ultroque ab infidelibus ad- 


Oct Énpía oUx Ew dxó rfjg peravolnc. — 4. oUxétt cod. Rhedig. 
Infra cap. 87. &oa ov» £v cag& cell. 5. &AXog scripli, &AXcg editi libri. 


Cap. 
LXIX. 


2. Cor. 4, 4. 


Cap. 
LXX. 


pag. 690. 


520 SANCTI EPIPHANII 


7 e » ? , , er M * - ,— , 
cive, oL czL.GTOL, OU MOvOov Àéyo £&vo Otov sivo, TOU ei Qvog TOUTOV, 
1 , , ' 1 ' € [d ' rJ e v ' 
Un y&voizo, cÀÀe xci zt0ÀÀovc, oig &evrovg vmérotav oL cz6T0L, xol 
, [u p/4 T 
irvgàg 9qcov viv Oitvoiav. — "oe xoi àv GÀÀo vomo AÍysi, "Sy 0 Qroc 
- , D r - 
à] «oio, xol Ó0£e iv vij eleg vr evrdv: xoi 0 xvgrog £v và sbay- 
ytsho , OU ÓvvacOs Óvcl xvgloig ÓovAcutiv, quoi. Eíra werd xoa, 
er J J 2.— [d , , M ? , - , 
(vo Oeim víveg eiciv of üvo xvoiot, quoi, Ov ÓvvocOc OQ Oovisvtv, 
1 ^ » 2 (s M ' ' M ' - , 
xci uojova. zoe ovv o Ocog Ocog, xoci ueuoveg Otoc TOU x0- 
Guov. Zhi ydg vo) ucuovü x«l TZg xoiMag vOv Óvo rovrQv 1j mÀ&- 
, - ? , , , ? ec A b 
67Q pvoic Qv dvOgozov vvgpàorrtL Óshtetouévm, ovy vxo 9:00 Àa- 
d 1 ^ c 
Bojce Tuv moógeciww, cÀÀd Óic Tig iO(ag xoxoumyaviíoc, cg fxcoroc 
m c 
ógeyOusvog iml vij &micriy £evrOv zegQaÓ(0coiv vrmoyslovov scvrav. 
r , - - 
"O8sv «ol 0 dmoGrolog Àéysi, 'Pífa zvrov vàv xoxdv dort 4) quAeg- 
b L2 d , f. Ul 
yvolo. — Koi Óve voUro énag&voat xax) ztooAqwer 9soroiteg Aéyov, Ta 
, - , :Y c J € , e A 1 1 , 
Boer v? xoi, xo v xoiàie roic Bocueciw, o 0$ 9:0g xol vav- 
- £ A y ^ 
vqv xol reUrO xeTcoynost, émoagouevoc yocrQog émiOvuiocwg. 'O 9t0g 
- - 1 RJ 
roivuv zo) eiQvoc rovrov érugÀoGs r& voruora rv czxícrov: Og 
MR EM J G hol c ' d M , , 
xol év vQ sveyythio evgloxsreL O yooujorevg zroG rog xoi Osvrtgog ÀAÉ- 
M , , c ^ 
yov, Tí moujceg fo(v eiQviov xàjogovougco; 0o óà &pq, Tíua cOv 
A A $3 ^ 
zoTÉoo «cl vQv uqrígoa xord TO ysygauuívov. OS yeo qv cAAórQwe 
E , c JA , - * 
r& ToU vouov: !ocevrOc 0 nvgiog Ó10cGxst Core wAnoovouíag sivor viv 
- Y , b 
zooogpvlexyv roU vóuov.  Eivé quoi, Tora mávra imoígon ix vso- 
, Aa , 32 uf er J ' E] ' - , 
vyvóg gov. Kol dxovcog iyagu, iva Oríín vdg ivroÀag voU vóuov 
ET , E , c , E b - 
oUx &Aloroieg T5o cvroU OsOTqrog vzogyovGug.  Zfid y&o TOU simtiv 
[n4 , , , , , ^ , A , 
Or, $ycQr], GvyxaroOsoiv imowvoero zoÀoig ÓrnOnj«"e zo0c véav Óia- 
r - 
Oxxqv. Aa, puoi, Tí Pr, vortQQ ; xaí qwoi zo0g evrOv, Ei 9&- 
, AUSTR , - 
Az TfÀeiog yevécOot, mOqcov vc vzc«Qyovra Gov, xol ÓO0g srovyoic, 
, , 
xoi Aes vOv GvovgQov cov, xal «xolovOti uot, x«l &&erg Oqcovoov iv 
A c 3.5 ex : 
20)guvoic. 'O Óà amgiOs Avmovusvog. ^ Hv ydg màiovotog cg009a. 
5. ? y (Y 
Eiva 0 xvgioc £pq, Euxormortgov icri xcov Ói& vrovuoli&e dagí- 
Oog eicsAOeiv y mÀovciov iv vij facito vàv ovoavdv. Ov Óvvero 
-] , - [n4 , , [d A ^ ^w - ,- n , 
yc«o sícsÀOsiv, Ovi évugàoOncov vxo roU O:00 voU aiQvog, myno«- 
pevou rOv peuovav écvzdv Os0v, xol favroUg Umoysioíove ztzougjxo- 
- bd Ld ,?- , , lod , e , 
vtG T0 tQ TOU ciQvog vOUVTOV, TovréOTL T?) piÀegyvugío. Sig A&yst, 
2 i] - , b [r. , 
Iloocéyere cx0 v5je &vpue ? vÀv Gogico(ov, Ttc icriv vzxoxgucig* xol 
74 - A. 3 
iv cÀo vomo, "Hug icri gilogyvoto. — Kol lvo. Ós(Eg vovrqQg v0 dxo- 
M 
téÀleGuo xol r0 Foyov, Àéysw, "Oómyoí sio! vvgàol* rvgàog Óà rvgàov 
jnyOv, Gugo ic Bo9 : D "Exüuó5 ydg gà 
0ÓqyOÀv, &ugporsgor eig BoOvvov iuztco)vroi. "Emtuóy yag iéróglo- 
c - En , 
Gtv «UroUe ?] QüiÀlegyvoía, o Ot0g roD oiQvog rovrOv, x«l ov xa- 
- - 35 4) 
TQUyoaGtv O goriGuO0G vrOD tveyysilov iv roig xagüio:e evrQv, Oi rO 


Car. LXX. — 1. Foriasse dec av- 2. ougavotc codd. mss. el ed. princ. 


A] c 


tg 0 xUptog. oUpawQ ed. princ. 


PANARII LIB. II. TOM. IT. HAER. LXVI. 521 


optatum adscitumque narrat, non unum illum, solumque seculi huius 

esse deum dico, sed plures, quibus se infideles subiecerint, et ani- 

mis occaecati sint. Quemadmodum alio loco dicit: Quorum deus $'P". 
venter est, et gloria in confusione ipsorum. Item in evangelio domi- 

nus: JVoz potestis duobus dominis servire. Deinde multis interiectis, Matth.6,21. 
ut quinam duo illi domini essenl ostenderet, JVo» potestis, inquit, 

servire deo, et Mammonae. | Quamobrem et deus vere deus est, et 
Mammonas huius mundi deus. Nam amborum, hoc est Mammonae 

ac ventris, illecebra pellecta maxima pars mortalium excaecatur. 

Cuius quidem culpam deus minime sustinet, sed privata illorum im- 
probitas, pro eo ac quisque cupiditate ductus per infidelitatem. sub- 

ieclum se omnibus obnoxiumque tradiderit. — Hine illud apostoli di- 

celum, Zladix malorum omnium est avaritia. — Hine praesumptam illam M 
ac depravatam falsorum deorum opinionem execratur his verbis: 

Esca ventri et venter escis: deus autem et hunc et illas destruet.  Qui- 1. Cor. 6, 13. 
bus verbis ventris cupiditates ille detestatus est. — Deus itaque secu? 2. Cor. 4, 4. 
huius exeaecavit mentes infidelium. | Quo illud pertinet quod in evan- 

gelio legimus, primum illum et allerum dixisse seribam, Quid fa- Luc. 18, 18. 
ciendo vitam aeternam conse;uar? Honora, WMquit, patrem et matrem, 

sicut scriptum est. Non enim aliena legis erant ab eo mandata, per- 

indeque dominus illius observatione vitae coelestis hereditatem ob- 

tineri docuit. Subiecit ad haec iuvenis, Zaec omnia servavi ab ado- s oy 
lescentia mea. Quo audito Christus gavisus est; ut ostenderet a 
divinitate sua nequaquam praecepta legis abhorrere. Cum enim ga- 

visus esse dicilur, veteris lestamenli cum novo consensionem ac 
concordiam adstruxit. Instante vero adolescente, et, Qwid adAuc d 
miht deest? interroganle, dominus respondit, .$7 vis perfectus esse, 

vende quae habes, et da pauperibus, et sume erucem tuam, et sequere 

me, et habebis thesaurum n coelo: at ille tristis abiit; erat enim ad- 

modum dives. Sub haec dominus, Facilius est, inquit, camelum per 
foramen acus ingredi quam divitem ín regnum coelorum. Ideo enim 

ingredi nequeunt quod a deo seculi huius occaecati fuerint, et Mam- 

monam pro deo habere instituerint, ac se denique seculi deo sponte, 

hoc est avaritiae, subiecerint. Ád quod illud salvatoris spectat: 24/- Luc. 12, 1. 
lendite a fermento Pharisaeorum, quod est hypoerysis. Alio vero loco, 

Quod est avaritia. Cuius ut fructum opusque significaret, Juces, 

inquit, caec? sunt: caecus aulem caecum si ducat, ambo im foveam in ni 
cadent. Quod videlicet sua illos excaecarit avaritia, qui est huius 

seculi deus, neque ol eam caecitatem in eorum cordibus evangelicus 


3. 1G» codd. mss. et ed. princ. je ed. princ. 


pag. 691. 


Keg. oo. 


522 SANCTI EPIPHANII 
E E e ' 
vevugÀd GO ot zttoi rv. giÀegyvolav. Urn yog * xoi vOv "Iovóav ér- 
(i ' ' Vd J a p [4 1 aoecuf 
qÀocGtv, evrx xel rOUGC TtEQl Zivavioav &7EXTELVEV, cvrw s0ÀÀovg nQgoa- 
- e ^ ^— 
vuGev.  Ovróg icrww 0 Qt0g roU olQvoc rovrov: Ov ofouccusvor 9tov 
"sif , , E A 295—*4 ^ Li , 
of &vOgozot énmsÀe(jovro TZG 790g oUTOV TiUuTG, X«L xeTtpoovnQcav 
- , c , El Lt r JOR 1 ? LE ^ ' on; 
roU xvgiov, cg ÀÉytt, ToU uiv ivog dvOéEtevoas, vo) Ó& érígov xara- 
? - - - 
poovács; oU ÓvvocOs O:à ÓovAsvtwv xol ueuovg. Kol 0ggg Qq- 
w - A w 
Tüc xol Gode TO ztQGyuo fgumvevousvov; ovóslc yag £vi &regog 9s0c, 
? ? b ? - - , - ? A 2 
ovx iv otgavO, o)x iv vij yi], oUx iv mci qooíoig, cÀÀa sig zaTEO 

[3 ' , 7 - e 
iE o0 rd mdvro, xol tig xUgiog "Iuco)íg Xoigr0c, Óv ov vd zuvro, 
xol $v swvsUuo TO Gyiov, &v o rd zavra óti ovca y vQudc, ue j 

, 
OtórQce, xoi ugóémors zoocOnxquv Aeufavovca, ovrt &gaíosciw £v- 
Ótyouévq. 

"Iousv àà iq! frega mw, wol rd Ülurva rovrov v0) 9qo0c xol 
&$ooU xoi ixÜvqro0 ÓrncmecousOn, dyomqrol, iz vov gocciw víjc 
? ' 9... 2 , b , - i] 
dÀwOeleg vo vm e«UroU LsvoÀexrovutva qéígovreg voic Boviouévoig va 
^w , , - LI ? , A w ? A 
Tüce &AqOslag xorauoDtiv, xol wmorgémtGOot vOv voiv «zo xoxoóida- 
GxoL tonc cbgécsog. "Emueufo Ü vo 7! l 
xoAteg zmeoQc cboéícsoc. i(AeuBoeveror yco voO vouov zo xa 

— - NEL "WC z x: 
rQv zooguràv, 24890c dv vijc cMOslag xol vo cylov zveuporoc, oU 
iv vóuo xol iv moognireig Aelewaoroc, xol quow, !gvcsi yoÀeoug 

mw ? ^ ^ ^ 
yldocav, cg xci del, xerd roO ÜroU roÜ zowjcavrog vd z&vro, Àa- 
, - 
Axcevrog vs fv vóuo xol iv mgoguwtoeig, metoOg Ovrog voU xvoíov 

E b — € - , - - 
?4udv "Iqco0 XowcroU, i& ov mace margia iv ovgavo xal imi yijc 
-) , J ? ? EE , 15 ? - , ' 
óvoucGeron, xoi quoi, E avro) émivuía, xal i$ cvroU govor, xoi 

7 , , J| 1 Li , ? , E , 
vc cÀÀo ztivre' TtoQéxtÀsUetO yug xol Luovia cognata, rv JAiyv- 

, , A ? - , LI 1. , ri , 

zov, Üvoioag Ó8 evrO mQogpégecOot, xoi vo cÀÀo ztevro 0Go zcapé- 
, i] - - 

qtu vouog* qovsvstv 0b vOv govsvovra, cg wukézi doxsiGOet TQ mQO- 

? A ^ L7 - 

rQ qóvo, cÀÀd xol Orvegov igyctecOoci, Oücv ixüwoÜvrog «broU 
- , - 

TOv zoGrov góvov, iufcilaw ve éniOvulag eig vàg Oravolag vàv &v- 

Ooozov, xol ylgoufvag yvvorxGv, xol riv &AAov zQeynerov. '"Eys- 

Ovuog 02, quoi, OÀiya mgl voO XoiotoU mgosqursvosv, Vva Oud vv 

24; , , Ll ET 3 | n - 

oAyov mi6rozo0wjon 7zO9covoloyncog. Koi roUTe v Tc Qnuoro TOU 
- -/, [4] 1 - , , Li 
roiuxoo) Mewvq, €& xert roU (Óíov OtGmorov &OvooyAcorrog qOéyyc- 
, , 2! A er , , , EJ 5 
vot. — Korovoqcog Óé vig (00r uyüzv £regov iv vovro qgoivopusvov, «AL 
- r A yl ^ , 
3 gosvuivrog Éoyo. "1e ydQ O Tuv gotvivw fyov ueyoigav xo9 
[u E [d , L1 ^ M , * c - , , 
&£evroU OnAifevoart, xol Oa vQv fmilqwíav vag f£oavroU cooxac T6uvOv 
2 € , 
vouí£et &y99oUc duovoacOoi, xol oUx oiütv, oUro xol ovrog xoO fov- 
ToU ÓiozAÍfervor, ui] voOv rdg AfÉeug do xaO foavroU igfAxeva.. — Ei 
du - - " L] , 
yeo é& euro 1$ éniDvula, xal énvOvulag dvegysi, mag «vo xoi xavo 


Á. xoY om. ed. Pelav. Colon. repetita. 
Car. LXXI. — 1. Quoc om. ed. Petav. 


PANARII LIB. IT. TOM. IT. HAER. LXVI. 5928 


ille splendor illuxerit. Atque haec ipsa pecuniae cupiditas non modo 
Iudam excaecavit, sed et Ananiae necem attulit, et plerosque alios 
exünxit. Hie est inquam huius seculi deus, quem pro deo sibi ad- 
oplantes homines, cum ei honorando studuissent, dominum contem- 
pserunt; quod his ipse verbis indicat: Umum amplectetur , alterum 
contemnet: non polestis deo servire et. Mammonae. Videsne quam 
diserte perspieueque res tota declaretur? Nam nullus alter deus est, 
nec in coelo, nee in terra, nec ullis aliis in locis, praeter unum 
patrem, ex quo omnia, et unum dominum lesum Christum, per 
quem omnia, et unum spiritum sanctum, in quo omnia; quae est 
sempilerna trinitas, et una divinitas, cui nec accedere quidpiam 
polest, nee decedere. 

Sed iam ad alia transeamus, atque huius bestiae et inimici at- eL 
que insecutoris laqueos discerpamus, o carissimi, adeo ut quae ab 
illo affectata verborum novilate disputata sunt ad veritalis sermonem . 
transferamus, in eorum graliam qui veritalis cognoscendae deside- 
rio tenentur, atque ab impia haereseon omnium doctrina animum 
avertere. Pergit igitur legem ac prophelas perstringens homo tam 
verilatis quam spiritus saneti, qui in lege ac prophetis locutus est, 
inimicus; atque adversus omnium conditorem deum, qui in lege ac 
prophetis locutus est, eundemque domini nostri lesu Christi patrem, 
ex quo omnis paternitas ?n coelo et in lerra nominatur , laxata effre- Eph. 3, 15. 
natae linguae petulantia omnis illum cupiditatis auetorem, ac cae- 
dium reliquorumque facinorum exütisse docet, quippe qui et vestes 
Aegypliis eripere iusserit, el eum sacrificia sibimet offerre, tum Exod. 1, 2. 
quaecunque alia legis praescripto mandantur; quin et homicidam in- 
terficere, neque priori caede contentos alleram, quasi ad priorem 
vindieandam, perpetrare. "Plum vero cupiditates hominum animis 
iniicit, ae de mulieribus ceterisque eius generis dispulat. —Callide 
vero, inquit, de Christo pauea praedixit, uti paucis illis quaesito 
sibi colore fidem faceret. Hae sunt lemerarii hominis voces, quas 
in dominum suum procaciter effudit. Quas si quis diligentius con- 
siderarit, nihil in his aliud praeterquam phrenetici bominis facta ap- 
parere cognoscet. Ut enim phrenitide laborans, si gladium nactus 
fuerit, contra seipsum armatur, ae prae amentia suas ipse carnes 
concidens uleisei se hostes existimat, el quid agat ignorat, sic iste 
in seipsum arma convertit, dum voces illas, quas contra se profert, 
non intelligit. Etenim si cupiditatis auctor ille veteris testamenti 
deus est, ac quae sunt cupiditatis propria molitur, cur ubique cupi- 


2. Uu dv ed. Petav. ego. Libri habent xot Guyosycvoc. Pos- 
J. xol vAwopuévac (intell. 8uxyolag) sit etiam. xaxopeoyu.évac. 


pag. 692. 


Ke. off. 


Keg. oy. 


524 SANCTI EPIPHANII 


COE , e 
xozà éniOvutoc yodqsi 0 viv énmiOvulav éuBalov; 0 Aéyov, Mj ém- 
9 , 1 € À GL à2 v B w 2 - 02 X € , 
vprone vd roU mÀnoíov, ui rov foUv abroU, uui vo vmofvytov 
-- , b A , A - 
cUrob, uxói vwv zci0ioxqv cvroU, ub vOv cygOv cvrOU, uwói vv 
^ ? M CE cA ? M - J 3^9 LI M , 
yvvoixe cUr0U, urÓi Occ iori vÀ mÀ«cíov cov: si &voigti viv imi- 
^ , 
Ovuiav, ovx «vrOg Tío émiÜvuiog iori yognyog. 
ad 3 nw M bd 
Ilàg ovv, qwqoi, iversíÀoro GxnvieUGei. rovc Aiyvmriovge, iv v 
dELévon eirovc ix yug Alyónrov; Nol, Óinotoc ydg dors uovrrg , oc 
L1 " , » ' , X UN J e , , 
xol qjÓw scoÀÀexig siomxe zsQt rovrov. Kot tve Osibm Ori oUx cv- 
v0g ldvüsiro, 9vciv, qul iv và zoogwra, Maj 9voíag zoocnvéyzavé 
. : e - 
wor, oixoc Iogem, veoGegcxovra frm; Aéytu xvgiog. Tivi ovv moav 
^ , ? L2 ^ A ^ , L2 , 
of ztgoggptgousvoi; eor uiv xara vqv Óvkvowov TQv zQogpegovrov, 
evrOóg 0B ovy fvexsv vo0 ?éivüsioOn, moogréreycv, c«ÀÀ Qva GvvsOicn 
do zoÀv9eiog fva 9tO0v énvywolousw. "Ezziós yag £go Qvciag éni- 
, - ^ - , , ei i] 1 P , 
velovuévog roig Otoig vOv Aiyvztiov, ivo us] Ote ztoÀvOsiav rQumév- 
toG QUTÓV Td voyuora xorcsiwpoci rov uóvov fva Osdv. "Ores 0& 3 cvv- 
b , Jf. b 
qyxoysv e)ràv viv Oicvorev dz zolvOciag Óic ztoÀAoU joOvov, czo- 
- ec 
GvveÜícag e)roUg rijg vOLvÜUTQc vzoOécsoc, Goysrot ztcQoxOTzTiiV G 
wp ajOsÀe, xol FAsyev, Iva Tí uoi Àfavov ix Xo géosrt, wo wa- 
- , T 
veuopuov ix y9c poxgoOsv; ux quyouot xoío vrovoQv, y ciue TQc- 
E ? "7 ^ - E 
yov mzíouoi; vaUro ydo oUx iietuvqon ix vÀv yswdv vudw, ciÀe 
€ ? 
zoisiv mgOg vOv mAmoiov ÓvxcioGUvqv, xol cÀnOtiav ÉxcGrov 90g vOv 
, A , b Li e - [4 «s .P - , [ul E , 
dósÀqOv e)roU. Kol OgGc Ot& zQolovrov vOv yoOvov «| vzOGcTaGciG 
- bd ? , L3 ? M , ^ 
rác Óvvdusoc vÀv Ocíov dmoxolomrtvot, cc evrog zoÀw Aéya& vO 
Xouov5i, Xoisov r0v ZeoUÀ sig facio. "TGrtgov 0b avrovg dy- 
qe Aéyav , "Eyoicove Bacikín oU Ov dgoU, xol Goyovrag, xol iyo ovx 
&ereildumv. July. AA. inaióy] dGqruoav otro ai Owtvow, * ebràv, 
[y ' : , 
zmoegepvSoUusvoc 0 9:0g Zeuovrà rOv mgogirNv fAtyev, Ov ob dmi- 
, ? ? ? M , , M ^ ? M A A n 
BcAovro, «AX igi, Àéyst wvgiog* mÀqv qgicov evroig rov Zovh, viov 
^ ^ - , 
Kic. "Qàemeg moi0iotg guxgoic mQogpsoousvov vO Otiov, iva Bacracn 
' , J Y ? , A uD2 , M , 3e 
viv &G9éveav vày. co8cvovvrov, xal 9«vaOcmevon vo Doégog cmo 
rác «$roU &cOcvsilog. Eiro Àéyst v0. TcÀsi0vavOv, Ovcio và) Ord mviÜ- 
1 e 
ue GuvretQuuuévov: xegÓiov GuvrerQuuuévmv xal reroztwvOuévQv O 
5 [ - - 
Oc0g oUx iÉovüsvoGs xoi, Ovcore vÀ Ot: Ovcoiav alvícsog: xat 
Oca &oru mzsgl vOUVrOV ÀAéÉytiw. 


Eizá qoi ó avróg Mevge, "H9£Mgos msol Xouoro) Àoyov ix9c- 

69ct. "0 AeM(ceg ydo iv v vópo ué£yac dÀm8dg, 0 ixOfpsvog xoi 
Car. LX XII. — 1. éyàzeixos. codd. et, 

mss. el ed, princ. , ut paulo infra iidem — superposita litera € (év8zrcot), quo vi- 


éy8ceioSat. pro vulg. éy8sioSos. Quam delicet significaretur formam £v8£eco« esse 
scripluram ortam esse pulo ez éyOsivot, potius restituendam. — Non contracia enim 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 525 


ditatem proseribit? qui quidem istud praeceperit: JVo» concupisces Exod.20, 17. 


res proximi tud, neque bovem, neque iumentum, nec ancillam, nec 


agrum, nec uxorem, nec alia quae provüni tui sunt. — Qui cupidita- Exod. 2. 


lem omnem amputat, non eam subministrare dicendus est. 


Cur igitur ludaeis ex Aegypto migrantibus spoliare iubet Ae- 
gyptios? Nimirum iustus ille iudex est; quemadmodum de illo saepe 
dixi. Atque ut ostendat nihil se sacrificiis indigere, sie apud pro- 
phetam loquitur: JVwm sacrificia. obtulistis mihi domus Israel quadra- 
ginta annis? dicit dominus. | Cuinam igitur oblata illa sunt? Opinor 
illi, ut quidem qui offerebant putabant. At ipse non quod iis ege- 
ret, sed ut a multiplicium deorum cultu ad unius illos dei cognitio- 
nem translatos assuefaceret, fieri ista. mandavit. Cum enim Ae- 
gyptiorum numina plaeari saerifieiis cerneret, ideo ista providit, ne 
eiusmodi deorum superstitione depravatis illorum animis ab uno so- 
loque deo desciscerent. Posteaquam autem eorumdem mentes plu- 
rium ab deorum cultu revocatas longo intervallo confirmavit, tum 
demum ab hisce illos insütuüs desuescere volens coepit ea quae mi- 


Cap. 
EXXIE, 


Amos 5, 25. 


nus sibi placebant praeeidere. — Quare ita locutus est: Quid mzAi tus Yevem. 6,20. 
e Saba defertis, et cinnamomum e terra longinqua? Numquid mandu- Vs. 49, 13. 


cabo carnes taurorum , aut sanguinem hircorum potabo? | Neque enin 
haee requisivi ex manibus vestris: sed facere erga proximum suum iu- 
slitiam, et veritatem unumquemque ?n fratrem suum. | Animadvertis 
itaque quemadmodum progressu temporum divinae virtutis sese velut 
firmamentum aperiat. Unde cum Samueli mandasset, Unge Saul 
in regem, postea tamen ludaeos increpat: Unasstós, inquit, regem 
non per me, et principes, et ego non praecepi vobis. Sed quoniam 
ex animorum suorum hoc libidine postularant, deus Samuelem con- 
solans, JVoz te, inquit, reZecerunt, sed me, dicit dominus. —Ferum 
lamen unge illis Saul filium Cis. Qua iu re perinde se deus erga 
ilos ae puerulos gerit, ut infirmorum imbecillitatem suslineat, ac 
sie tanquam infantem in illa sua teneritudine permulceat. Postea 
vero quod summum ac perfectissimum est proponit, .Sacrzfietum deo 
spiritus contribulatus , cor contritum et humiliatum deus non despiciet. 
Item, /mmolate deo sacrificium laudis, et quaecunque alia de ea re 
possunt afferri. 

Deinde vel Manes ipse confitetur deum illum de Christo men- 
tonem facere voluisse. Magnus enim revera ille fuit qui in lege 


fere utitur Epiphanius, ut haer. 68, 3. 9. Foriasse ovwvoroy ev. 
£Géero, haer. 69, 61. et 62. éreóéeco, et 4. (ot toUro mapap.uSoUjkevog cod. 
ibid. cap. 29. ériSéectos. Rhedig. 


2. éy8eeio3ot codd. mss. el ed. princ. 5. àyaSeme)cer cod. Rhedig. 


Esai. I, 12. 
Amos 5, 25. 


1]. Reg. 
9, 1d. 
Osc. 8, 4. 


1. Reg. 


Cap. 
LXXIIT. 


pag. 693. 


Keq. o8. 


pag. 694. 


526 SANCTI EPIPHANII 


^ , - 

zeQL vÀv gciÀóvrov ywvOGGxov. Ei yàg oíós rà ufAÀovra, ovx dyoi- 
? M] 
oóg icr mooyvaGotog, dÀÀd Ocog icri vc ufAÀovra siÓoig: Eygews ài 
cvra, tva yfvmroi. — Ei 0à ivavría cvvQ vmmoysv, fygags uiv moi 
hod ? ^ — 

cvrGQv, &Àvos Ób ovrd, Vive up evroig ztsiGÜGusv. "Omórs 0b Gvwi- 
crqoL vc uéAlovre sig Xoiorov veÀstoUGO t, cvrO ! Goo &Gti v0 zveüue 
0 Aelqcoav iv vouo xci iv mog, | dy evoyychto. — Mia ya 
T i Quo XL gogireig xol iv eveyysiio. (a yc 
2 e , e Y eS , , € ros ; - 
íc:wv 1 Gvugovío, cg Ox Movoéoc Aéyc, lloogiovqv vuiv éx vív 

id [d nd ^ .- me 
&Ósigv vuv iysgsi xvguocg. Koi zw 0 xvgQiog Àéy&, MoUoig 
zQl iuov Eygenyev. 'O 0$ Moore uot, Illico wvyr tig ovx cxov- 

- , , Jj , , LI , e , 

GsroL T0U ztgogirov éxeivov, ébokoOgsvOwosrai — Kol zmaÀw 0 xvgioc, 

^- 2 - A 
Ei roig MoUcéoc yoeuuaoiw oU muGreUsTE, mz &v roUg éuove Aoyove 

fg / , $* 

cxovGsrt; Kol mavreyoOtv qoivsvor 9) cA] Otio qorewiy Tig ovGo, xal 
pa] £yovce óvríÓo. 


La ^ Ui 
Ocverov à zw ogítero, vrv ÓieQijxqv voU vouov, Óic 0 elon- 
xévo, 0v &z0orolov, Ei à 0i«Oxxu ! vro) Oaverov iv yoeuueciw. év- 
, , 2 , 2 , ' ? , - F7 a , 
zevvztou&vi] ÀbQoug éyevayün év dog. Kat ov uovov voUro simv v] Osa 
' ? 225 r^ ly , , ? - ? y! , A 
yoegn, cÀÀ ort, O vopoc Oixaio ov xcivoi, cÀÀo zorQoÀoteig, xal 
- , 
wrgoÀoíeig, xoi émi0Qxoig, xol eV vu &vvíaevron vij vyiawvovGm Ói0a- 
- * ; 
GxcoÀío. 'Ermel ovv 0 vouog Óuxoío ov xsirau, zegevouog «gc iorw 
3 4^4? M ^ , 
0 Oixoi0g; qj yévowro.  LA4AM imn moofAefev 0 Óixorog và voU vo- 
, i] - A , 
uov reÀéGo:, ovx Fori voópog «ova Óv«oov toU zreztOLmkórog vOV vOUOY. 
e A - , , Y , E 
Keira, Óà xorc Tüv qvouqxorov, Oixotov rovg zagevoumQcavrac. 
* r p i] A 
Ojro ovv x ÓicDnxu. "EAsys ydg vov qovía govsvsoOot, xol vOv 
^ b 
uovyov ? ztoxvévvecOot, xai vov zegovourcavro AvQofoAsioDo,. "Ey£- 
ói , ó f: : YA i] $. 9 e , Ó )É Ef E , 
vero Ó£ iv Oobq: gueyoÀm yog éyévevo v) vovtQg Oo£a. tQLEX Qo TIGE 
LI ET , - , , ? A - i] ?, , | ) , 
yeo vác Ooígc vàv àvOgonmov cmo vüe mgog cÀAwAove &Oixiag, v 
LI , 3 1 J , , - , , , 
go:l GrvÀov 97zv90c rvzovuévg, év GeÀmwyi: gofegaig yovaoig ué- 
A 3 Ld ew J | Mm , , , , 
ye, xal iv Gwqvi) v09 uagrvoiov ,- xe £v ueycàn vore ysvouévg Oo£. 
Ar A /, ' , E , er - , 
Es yeg zgocycw viv QveOoxqv ro) Quvarov, tva zodrov Qavovreg 
E s , C , m ^ , , r A A ? , e - 
rj «uegrio Gnooutv vj ÓixoioGvvq: Qc Xgiorog vog dGOcvelag vudv 
, i] , , ? , - 
iBoaGraos, xci veg vocovg «véAeDsv, ?* uvevéyxag me«vra iz vQ Go- 
por. iv v GrovoO , ivo ztoG rov v& roU Oovdrov, Énxsira v0 Tác fos 
iv ovr Or wu&g mÀmom?osroi. — Kol Ói& voUvo ztodrov cmoOvijoxet, 
! cron ruv v0U S«varov O18 "E : óv dywye 
ive gvoryon ruv ToU Qevorov OieOnxqv. "Ezmura ix vexgdv iynytg- 
ei , * ó , , ó , 9 , P] à id , 'E 
TOL, ive ez0 O0Eqg tig Óofav, xoDczto «x0 xvgiov zvevuoroc. y 


Car. LXXIII. — 1. Vulgo ao& éoc:. 3. mupoc restitui ex codd. mss. Vulgo 
Car. LXXIV. — 1. cob Sayátov mp. 
verba absunt a cod. Rhedig. 4. ayevéyxac cod. ms. ulerque. ayEy- 


2. üxoxtéwwecSat cod. ms. ulerque. xo«g ed. princ.  évéyxagc ed. Petav., qui 
, : , . * . 
&rxoxtéveoSat ed. princ. amoxtelweoSat eam scripturam videlur hausisse ez Schot- 
ed. Pelav. 


PANARII LIB. IT. TOM. If. HAER. LXVT. 52'l 


locutus est, qui futura ante praevidit ac praedixit. Nam si futura 

novit, praescientiae expers non fuit, eritque deus qui futurorum 
cognitione praeditus est. Porro ideo illa seripsit ut aliquando con- 
tingerent; quae si contraria ipsi forent, sic de illis scribi voluisset, 

uL everteret ac destrueret, ne persuaderi nohis possent. Nunc cum 

ea commendet ipsa quae in Christo perlicienda erant, non dubium 

esL eundem illum esse spiritum qui in lege ac prophetis evangelioque 

adeo sil locutus, quandoquidem una est omnium concordia. Quod 

a Moyse quoque declaratum est: Prophetam, ait, e fratribus vestris peut.1e, 15. 
suscitabit dominus. Imo et dominus ipse, Moyses, inquit, de 7e ioaun 5, 46. 
scripsit. Qui quidem Moyses ita pergit: Omnis anima quae non au- 

dierit prophetam illum, exterminabitur. ltem dominus: S? Moysis wa. 
literis non creditis, quomodo sermones meos audietis? ]ta veritas omni 

ex parte splendida ac rugae expers apparet. 

Atenim Manichaeus testamentum legis mortis esse testamentum | Cap. 
asserit, quod apostolus dixerit, Qwod sz testamentum mortis in. lite- i x 
ris insculptum. lapidibus, gloriosum fuit. Nec eo conlenta scriptura 
illud insuper adiecit: Lex zusto z02 est posita, sed patricidís et matri- 1. 'im.1,9. 
cidis, et perturis, el siquid aliud contrarium est sanae doctrinae. Cum 
igitur lex iusto posita non sit, num sceleratus atque exlex dicen- 
dus est? Minime vero. Sed quoniam iustus quae lege praescripta 
sunt facere antever!it, adversus hunc non est constituta lex qui le- 
gem observavit, sed adversus eos decernitur qui sceleris aliquid 
commiserint, ad eos iudicandos qui contra legem peccaverint. — At- 
que hoc modo sese testamentum vetus habuit, quod et homicidam 
interfici, et adulterum perinde morle damnari, ac legis violatorem 
lapidibus obrui praeceperat. Idem porro splendorem ac gloriam ha- 
buit, et quidem non mediocrem. Gloriam enim inter homines ob Exod.20, t6. 
mutuas illorum iniurias promeruit. Quod ignea in columna traditum 
et informatum est, tubis vehemens quiddam horrendumque perstre- 
pentibus, in tabernaculo tesümonii, reliquaque omni gloria , quae 
praecipua tum extitit. Oportebat enim praeire testamentum mortis, 
ut cum peccaüzs essemus mortui, iustitiae viveremus. Qua ratione 1 Petr, 21. 
Christus zzfermitates nostras portavit, morbosque suscepit, quae BA 
omnia corpori suo imposita in cruce suslinuil, ut primum quae ad 
morlem pertinent, lum vero quae sunt vilae propria in eadem nostra 
caussa complerentur. Quam ob caussam moritur primo, ut mortis 
testamentum commendaret. Deinde a mortuis excitalus est, ul a 
gloria Iransiret ad gloriam, lanquam a domi spiritu. Nam in cruce 


liano exemplo cuius in marg. ea conspicitur annolaia cum siglo M. 


Ke. oc. 


pag. 695. 


528 SANCTI EPIPHANII 
A - , p] H En 
ydo vQ cr«voG iO0guéufevotv Aoyac xol E£ovotac, £v và Savaro xa- 
- - ;| ? - 
víxgwe viv uagzíav, év và vogvor £Oows viv avoutav, àv và ysv- 
, , 4! , - , , - - 
coGOc«L, Quvorov xaréxÀoct TO x£vrgov r0U ÜcvarOV, £v vO xortÀQOsiv 
, * [4 , , M] er PI * , , , 
eic vóv cÓnv éGxvievos vOv oümv, &Àvos rovg szeztÜnuévovg £v av- 
- ^ i] - 
0psíe, FAefe vO voózeiov voU GravgoU xorc roO OwejoÀov. Kol 0go 
A m » - - 
ze 1] Ó0f« avrq exo Mewetog «yov roU xvogíov.  lloócc ys uaAAov 
- - ? - 
5 ÓiwOqxq v9c fore feror iv Ó0Em, MOov cmoxtxvliGuévov, msvQdv 
? ? 
ónyvvuévov, uvquczov «avoryOévrov, dcyyéfAov ifocrgaztOvrov, yv- 
vcixGv soeyysifouévov , sigmvuc Oidopévge, mvsUuorog mag cUroU 
- 5 , , , Led , , , 
TOig &z06TJÀoig Oi90uévov, ovgoavav Baciieiag xovoayyshÀouévmgo, svay- 
C ) NR e 25 
ycMov gorícevrog vuv oixovutvqgv; 0 xaraag cvr0g, xoi 0 cvopag 
- - , - - 
énovo mdvrov vrÀv ovguvOv, xal xoOctousvog iv Osfug voU morgOc; 
$3 , A - £ 
Ovx qv Qavoronoi0g 19 ÓtxOvxq, «AÀa xcrc ToU Ocvorov y OÓie«9xq. 
- ecc , - 
"Ev óo&q 0b x voU Oovevov, iva s) vzto[oAAovca O0fa xard oU Oa- 
vérov yéíwvqcot. 
» 8 
Eizo zcw Àéys 0 ovr0g Mevyc, Ov Óvvozor &vog 0i0acxoAtov 
z 1 ' ' , [: ; D - T. 2 
elvat zteÀot xol xoivy OvcQnxu. .H uiv yag zoÀotoUro, quégav é$ 
" 3 af - 
quéoag, v] 08 tvoxonviteror quígav !xo0' quípgav: máv ydg TO ma- 
Aetovusvov xol ymocoxov iyy)g &goviGuoU yivevov* &ÀÀO ixsivi GÀAov 
O:0U, xol cov Oi0ecxcÀov, xol «vtm frígov Ot00 xol frígov Óida- 
3 E , ? 
GxcÀov. Kol ti uiv siye Ósi&ot Óvo OiaOu]xog mekaidg, qÓvvoro xag. 
5. bes ^ 3 n , c A NEST - , , 
evUrQ zLÜcvov sivei vO Àeyoutvov, cg Óvo OvrQv rÀv vOTt ÜtcOcué- 
c , 3 c. AUS 
vov. "JSeevrog Ó$ si Óvo xoiwvag ÓteOiy«og ciys ÓciEon, qv slc viv Oid- 
- ' , 36 X x6 j Xa o8 29 MY Y 
voicv Àesiv vo zQotignuévov. Ei 8 3) u£v moaÀoiw $£vog, xot 7] xouvi] 
^ ^ m^ ld r — 
ToU &AÀlov, ToU 02 xoÀoU Oco0 ?ci Écrwv d] wouvr ÓvaOa]xw], movmooU 
c L4 M * ue , 1 A 
0i 4 moÀoid, Goo ei uv 96iÓsv O0 cyoO0g Os0g vOv movqoov OiaOZyus- 
, - 
vov, ovx dÓst Ort yor| Óie8écOot ÓvcDnxmv, xol foros uGAAov zog. 
, m — 
cvroU Aepcvov viv ngopeciw Tijo Ói0GxeAleg, xoi cztigog Qv £v 
E ? ^" 

Toig mQcyuecw. Ei ydg wr £ogoxtv, ovx cv QuwQcoro, xoi fÓn 
» Y ' , 3 SE -— m E c ' 
u&ÀÀAov vqv zoÀoiev OLcOxqv sivoi rOU cycaO0D, iva xcv O z0vmQooc 

A ? , » e "i 5 ' , , A ec , , 
pipÀog cxovon, qmzto O0 cv cÀqOuvog Otog. zéyt& yog O xvotog év 
TÓ 5 ja eàl "Oo NEC pàé ec [AL 4 M , - 5 UT 

Q svayysiio, iav fÀémq O0 víeg *v0v maréíQo zoi0Ü0vra, 5 oUrO 
' NEA us , E A oc M , €- , , M 
xoi cvrog ouoLog zoici. Koi tva us] 9el5q v Gvuovàsvovri, sig TO 
D , - - 
pa] xevy&oOor rov ÓvcfoAov, xoi Àéysww Oud. Tijg GvufovAiag evroU ri 
i En , r A "| A 2). "LEM [ul , 
TOV GOroc zvezOUQkévor, OG qnoi zgogc evrov, Eme tva oi ÀtOo0L 
»" * 
&oro, yévovrot. 'O ÓB o)x qavéyerow, iva Wr poaO9Qv ? vzolngOtin 
^ e - er A 
zog ToU ÓiwoÀov Aeufcvov rdv cvufoviiav. Kol 0o&g Ori v«g 
Car. LXXV. — 1. é& vjuépac cod. in marg. annotatum invenio ex cod. illo 
Rhedig. nescio quo (siglo M. notato) otBzv. Sed 
vides eliam paulo infra sequi ci yàp uj 


* Edpaxev, oux dy épiurjoao. 
9. Vulgo ei8ew. In exemplo F. Schotti 4. Libri habent xpóc x0» xavépa. Su- 


2. Voculam el uncinis notavit Petavius. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 529 


Principatus ac. Potestates: velut in triumpho traduxit. ln morle vero Coloss. 
peccatum damnavit, in sepultura iniquitatem sepeliit, in degustanda "RO 
morle s(imulum mortis infregit, in suo ilo ad inferos descensu spo- | 
lia detraxit inferis, vinctos fortitudine sua liberavit, adversus dia- 
bolum. trophaeum erueis accepil. Vide ut a Movse ad. Christum 
gloria persüterit, quanto erga maiorem gloriam vilae testamentum 
obtinebit, cum et lapis revolvitur, et saxa franguntur, et monu- 
menta reseranlur, et angeli fulguris instar emicant, et mulieres 
evangelium praedicant, pax concedilur,- spiritus apostolis ab illo 
tribuitur, regnum coeleste denuntiatur, orbis terrarum evangelio 
collustratur? Postremo qu descendit ?pse est qui ascendit super omnes ph. 4, 9. 
coelos , et sedet ad dexteram patris. Non fuit morüferum testamen- 

lum, sed adversus mortem constitatum. lllud porro quod mortis 
dieitur, gloriam habuit, maior ut adversus morlem gloria compa- 
raretur. 

Sed obiieit Manichaeus, non posse vetus ac novum testamen- Cap. 
ium ab eodem esse magistro profectum. | Si quidem vetus de die zn m AM 
diem inveteratur, alterum vero 2n dies innovatur: quicquid enim. inve- Webr.8, 13. 
teratur , ac senescit, inleritui proximum est. Quare superest ut il- 
lud alterius dei ac magistri, hoc alterius esse dicatur. | Verum si 
velera duo testamenta demonstrare posset, probabile nonnihil videri 
posset quod de dupliei testatore disputat. [ta etiam si nova duo te- 
stamenta nobis ostenderet, utcumque quod narrat intelligi posset. 

Sed cum vetus quidem alterius, novum testamentum alterius sit, hoc 

si bono deo tribuere velimus, illud vero malo, consequens illud est, 
bonum deum, nisi conditum a malo testamentum scivisset, a se quo- 

que condendum ignoraturum fuisse. Quare doctrinae suae divul- 
gandae occasionem ab illo nactus, ac rerum gerendarum imperitus 

esse videbitur. Nisi enim fieri ab altero vidisset, nunquam esset 
imitatus, ac bono deo testamentum velus affingi magis oportebat, 

ut malus alter potius aemulator appellaretur quam verus germanus- 

que deus. Dominus enim in evangelio dicit, Quicquid. viderit filius 
patrem facientem , idem et ipse similiter facit. "um insuper ne con- zum d P 
sulenti illi: cessisse videretur, neve gloriari ac jactare diabolus pos- 
set suo aliquid consilio a salvatore gestum, cum ila suaderet ipsi: 

Dic. ut lapides panes fiant, repudiavit penitus, ne didicisse aliquid. a 
diabolo, eiusque consilio usus esse videretur. Quod autem testa- 


spicor librarium voluisse xiv viov zarpóc. T|Ect, in cod. Rhedig. (&ev. — Cornar. ver- 


(— xpoc) 10» xaréoa cell. lit Et ut ne admitteret consiliarium cet. 
5. oUtoc cod. Rhedig. 7. wrolewgSetn cod. ms. ulerque el ed. 


6. eten emendavit Petav. Vulgo exiai princ. 
Corpus Haereseol. II. 2. 94 


KegQ. oc. 


pag. 696. 


930 SANCTI EPIPHANIT. 
0vo OeOdkoc fvog Aéysr 9:00; quoi ydg 0 cmoGroÀog: T] moo Oic- 
OQ éx vo) 0govc Zuvd i000c, sig Üovàziav yevvdon. TO ydg Oooc 
Zw& iéonv iv v$j Agefíog. Ei ydg Óvo sicl yvvoixsg, dÀÀe sig o 
- M T7 
dvQjo, ovro si xoi Óvo sici O,eO xot, cÀÀd sig O Or0g, O0 rdg Óvo O£- 
n 1 - , , , 1 261 , ' 
usvoc. KaeL Oi rovro ov Óvo xéxÀqxs xowog, ovóé Óvo moàeicc, 
cÀÀAe piov ztGÀeuev, xcl wíov xowmqv.  Koígwow, Zia90xq 02 imi ve- 
E J ? A M] 1 [d D » ei , : , L 
xooic DsBoío iori, ÓL0 xc v] zv'Qo Tx &vtv etuoerog ovx iyévevo* EÀope 
y«o MoUcae v0 ciue rQv voeyov, xol igoevrwcsv ovrO vO (ifiov 
xol TOv À«Ov: Ói* ToUTO xe 5j Ósvzégo iml v Qavoro coU GorEooc 
, y, n , ? 
i0ó9q Oin Suum: Onóvt peuovo a£ uporegot e'ÀlrAoue Gvverüovoiw , v) 
50 - 
uiv Àéyovca, Ovx ixAshper Goyov i£ "Iovóm, ovóé qyovpsvog ix tÀv 
, M er *. e 5f EM EU fog , e iH 
wjoov evr0U, fog «v tÀOn 90 emoxcrow 3: 08 Orvrígo Ovi, Osoc 
qv ív XowozQ , x0Guov xovrcÀAeoGov foavrO, ux Aoyifousvog 9 Éfevroic 
;| , A ' 2» MI , , A M ' 
vC zegezTOuoero. Koi ztoÀÀa £ovi zegl vOVTOU Àéytwv, Oic OB Tqv 
Gvvrouiov vztopucouo. 
Zíévügsow Oi ibqonuuévowg xol ysyuouxocw cmsvkotss mui vo- 
- ? bd M € , 
mov xol zgogwruc, Ój8tv cx0 ToU QqroU ov siguxsv, 'O vouoc xol 
[ jvot éco Ico Kal ov0iv rovrov qAvQio Tívi ye 
of zoogijot £og "Iccvvov. Ka &v rovrOV qÀvÜiGTcQOv. Tivi ye 
^ vt L2 - 
oU Gogig vzcgyst Oti zoo Oévrog v0U vzO tv zgognrQv xoroyyth- 
Aouévov irslécOnoov of moogmyrc1; Ei ycQ frt moognjret moyovro xo- 
, j 
voyyfAlovrec XoiorOv !éioyousvov zo Magíoac, ovmo Xgiorog imsüw- 
wcev. "Eowxs ydg ?:5 vmoóócoig avr Toi0UTQ Tw mQcyuemt, oc Bo- 
M , ? hi ^ ? , , 32 , ? —- 4d , 
GiÀevg uéÀÀc v czto0qusiv sig yc0gev ztoozteuzeu 3évoyriov avrov *égiz- 
7zL0UG, 7;QOsTOLuGGTOG, TtQOxOTOyyfArOQug, xci OGOv v mcQovcie q«- 
vt. voU B«ciécoc, tocovro màsíovg of vijg zt«govo(og xnovxsg moolau- 
Bavovreg xol iv veig moÀso: vd Tijg mwegovoleg ÓivyyéAhovreg. "Eszcav 
€ A 
08 gOdon 0 flacievg sigekOeiv elg viv zOlw, víg fvv. gosio wiovxov; 
w P4 - — 
vic Ert yoslo. 9 àgizmov, ij vv GÀov vv zgoxcreyyslÀovrov ziv voU 
, , [ , T x A » ec , ri 
Becikéog zepovcíev, Omórs avr0g O focikevg Pvüov vmegysi; Ovro 
ik , A Id - » 6? , ? , ^ , 
xoi 0 vOuog xol oí moogireL Cyouc 9 Iocvvov. "Iocvvov ó$ xqovéíev- 
roc qovijv iv vr Comuo, xoi Ósbavrog Or& ovrog Porwwv 0 cqwvOg r0U 
- c - - 
O:00, 0 cigov viv uagríev toU xOGuov, oUxéri zrgogurQv ior: qocía, 
[64 2! A , C x A - - E] A , 
Oz ÉA9cGL xol «quovéociw quiv qv 00 Xoiro) «xo zegOévov za- 
govoiav* qose 08 vÀv zgoxoreyycikevrov cvro) viv zegovolav, z906 
- - A 
BsBaicociw Tijg eUr09 megovcíec, Orr zooxorwyysiro. og yag sl rig 
c 
zci0eycyov Pyor (xaB«meg xol 0 dmoGroÀog Àéyet Ovi, lloudeycyog 
- - i] , 
quGv yéyovev 0 vóuog sig viv ToU xvgiov zegovciav) , inav 0$ p9ucn 
, , , 
qAueg yevícOort, xol xaroÀeor vOv Ói0cGxoAov, oU m&vroc czopaA- 
4 c - 
Aevo, TOv ztoi0cycoyov cg iy9g0v vmegyovre, oUrO xcL qusig xo0o- 


8. d rescribendum vidit Pelavius, cum 9. Iia libri omnes. 
vulgo exlarel c. Car. LXXVI. — 1. épyóusvoy abest 


PANARII LIB. Il. TOM. lI. HAER. LXVI. 531 


mentia duo dei esse unius affirmet, ex eo potes animadvertere. Sic 

enim apostolus: Préus testamentum ex monte Sina datum est, quod ad Ga. 4, 24. 
servilulem generat: Sina enim mons est in Arabia. Nam tameisi duae 

sint uxores, unus tamen vir est. lta licet duo testamenta sint, 

unus duntaxat amborum conditor est deus. Ob id non aut duo nova, 

aut duo vetera, nominavit, sed unum velus, alterum novum.  ÁAt- 

que illud praeterea: Testamentum vero in mortuis firmum est: quare Wiebr.9, 19. 
neque primum sine sanguine factum est: accepit enim Moyses sangui- 

nem hircorum , eoque librum et populum aspersit: ideoque et secundum 
lestamentum domini morte sancitum est. Cum ambo summa inter se 
consensione conspirent. Ut enim vetere proditum est, Voz deficiet Gen. 49, 10. 
princeps e Iuda, neque dux de femoribus eius, donec veniat cui repo- 

situm est, Xa novum, Zeus erat zn Christo mundum sibi reconcilians, 2. Cor. 5,19. 
nec imputans illis peccata. Plura de ea re diei possent, quae bre- 

vilalis caussa praetereo. 

Ceterum Manichaeus cum aridis et effoetis arboribus legem ae Cap. 
prophetas comparat, hae potissimum sententia fretus, Lex ef pro- A M 
phelae usque ad loannem; quo nihil afferri potest ineplius. Quis 
enim ignorat ubi id quod a prophetis nuntiabatur impletum est de- 
sisse prophelas. Qui si deinceps prodeuntem ex Maria Christum 
praedicantes. venissent, nondum advenisse illum oporteret. —Eius- 
modi euim fere illud est, quemadmodum rex in aliquam provinciam 
iturus melatores ante se ae nunlios praemittit, ac quo propinquior 
illius adventus est, eo plures eius praecones ac praeeursores anie- 
cedunl: postquam aulem princeps urbem ingressus fuerit, quid am- 
plius praeconibus opus est, aut veredariis ceterisque regis adventus 
praenuntiis, cum iam ipse inira moenia verselur? Eodem modo toann. 1, 29- 
lev et prophetae ad loannem usque perstiterunt. Postquam autem 
loannes in deserto praedicavit, et agnum illum esse dei monstravit, 
qui tollit peccata mundi , nihil amplius prophetas milli necesse est, 
qui nobis Christi ex virgine ortum adventumque denuntient. Olim 
quidem necessari ili fuerunt, qui eundem illum advenire nuntia- 
rent, ut adventus eius hoe ipso fides astrueretur, quod ante signi- 
fieatus fuerat. Porro quemadmodum si quis paedagogum habeat 
(reete enim hace similitudine utimur, cum apostolus dicat, JPaedago- Gal.3, 21. 
gus noster fuit lex in domini adventum), postquam adoleverit, et 
praeceptorem habuerit, non omnino paedagogum velut inimicum re- 


a cod. Rhedig. 4. Ita correxit Pelavius. Libri vulgo 
2. Xj codd. mss. Desideratur ea vocula  éqQ' trxovc. 
in utroque edito. 9. Libri omnes ég' Vxrov. 
3. é» xà aUtO exlat in cod. Rhedig. ^ 6. Vox 'Io&vvov om. in ed. Pelav. Co- 
pro évetoy autov. lon. repet. 


94 * 


Keo. o£. 


pag. 697. 


Keg. on. 


532 SANCTI EPIPHANII 


05y58 'y vouo xci iv moogmreic fog cj [ 0 010 
qyr9uusv iv vouo gognjrveig foc Tij ztwgovGiec roU Oi0a- 
, HH ' * , :] ; , 1 " 
GxcÀov, tUgOvrtQ Oi vOv ÓiüeGxaÀov ovx dri&otoutv TOV mci0eycyOv 
2v $ , 1 , - € À - ri A [ul b , 
cÀÀd xoel y«gwv evrG OuoÀoyoUusv, Ori TQV vOv vumioTqro xc9005- 
, , i] , , c m , , ^ A 
ynoceg sig va évrcÀéortoe qu&g uoOnuera zzgoszéuworo. H xa$oc 
itv vig u£lÀov mÀeiv 7? év 9ocoon Pyov ueydiqv viv voiv, iv &xetio 
à - 1 , ' 1 , r M 
0£ uuxgà in£lOor v0 Gclog 0 zapa vijv 0yOqv vo 9ulcconc, xol Ói- 
i ? w L 
véywm TO cexcTt0v tig vqv ueycqv voa)v 0v &vOQomOv, oU zevrOQ 0 
2 , (4 - 
&vO9oozoc puOitst v0 cxcri0v, émtiÓr tvgse vqv usycAqv va)v, cAÀo 
1 E - ? - L2 
uere TOU ycgiv Éyeiv vG. c'xorvío xevoAouever v0 uei£oregov Tijg evtoU 
J - ^ i] np ri , sd - A , - 
enosqéPuó rite iid xoL &réQogG Lvo iai nde oc "- TiG *uBog 
MI A E 
vz0 uQrgoc ytvvmcoonc, 9 AqgOslg 0i vz0O vivog v0U rvjOvrog xoi cva- 
n , - 1 ? , ? - 95 - i] » ? 
rQogsím yoovo, sigvorsgov cvógoOétvrog avro) imwvyvà vOv iÓtov ab- 
- ' , |» D 
TOU zTÍoe TOv xard qc, Eyor Ói 0 vovoUrog cuvecwv, rj émeió1] 
9 énéyvoo 10v ÉavroU moréga, xol émilauBevevor vic l0ieg wAnoovouíac, 
ztvQc voUro criuoteu. vOv evoOoéwavra; oU stoÀÀO uGAAov yegiw Power 
coc TOUTO OCTIMOGEL TOV & gédavzo ; (Q0 [4CAAOV qGoitv &E0y 
ET ? , [4 E] PI 3: , , - 
TQ d&veOgéwovris, OrL ovx tlootv avrov sig Qevarov zoega0oOTvoi; 
e L] r - , ?r H 10 Qc - L2 Oeà , , LT , 
oUrQ xoL quse qdoiw Pyousv à và ÓtÜcxori vOuov xol zoogirac, 
, 31 ^» , Co M - E ? - - 
cL qcgiv fyousv evrQ xeraiioGovr, quüg Tic TOU víoU evTOU xouwvijc 
, 
QioO «qc. 
? * p o» ? 
Qwol 0$ 0 evr0g Move sivot qju&c uoogpog Aoyovrov, xol vmo 
- 2 , , ? € A , / , 
rÓv Agyovrov ysyovorac, «vroig 0 sig xovepooue xovapsBAnuévovc. 
1 X! 1 » , - , , e E X , r, 
lloààq ó8 ! «voi iv cvoig voiovrowg Àoyowg.  Ogdutv yag ovy ovroc 
- e - - - 
ro zQcyuero Gvufoivovra. llàv yag Ovit00v imi vo yo, xov ct 
? - ^- 
gevioréoov xol cyoiovégov Oqolov vzagyor, ov vij idi uoggrj én£p- 
yero, &ÀÀd volg GAÀetg. "Ao oiov simsiv, Aéovreg Aéovrag ovx icO(ovor, 
ó 1 1 Q6 , , Me mq 1AÀ M À ^ (A , 
uy 70 lÓiov xvvzo ue xol ouocroryov, &ÀÀa ÀuuoU ueycov ziétovroc 
^ id ^— ? [i c 
iy voig 0psó, voUc O50oc, xoi ?fv ri z0ÀÀÓ q9Ovo evrGv wj tUQi- 
/ A ' , ^ 2 2 2 , H € 
GxOvrQv, d;toL ÓLc y1Ove, 4] Ov érégav &vüciav, &vacrQégovorv £v vois 
^ ^ ? ^- , ec 
ooÀsoig xol qy5ocpoic evrGv Àíovreg Cue Gxvuvoig vsccuQyovreg, wol 
e J 1 ? 3.27 ' , E] , , E , 
«uo Aceivotc. — Kot ovx ézégyevat 1o Onoio, ov Avxoc Àvxo , sí ur] 
- - ? - 
vL &v elg uovíiav FA9or 0 £oov, xol Àvcogcov cyvosi 0 mort. — Ei 
, , , , ? J, 1 ' t , ' - , 
voivvv ÀUxog ÀUxov ovx icOíci, Óww rwv OpOGcrOryov uoggnv, mg Óv- 
w - - ec ? 
vovre, ob "Aoyovrsg vudc ioOíswv, si vXc evric vzdgyousv, x«l ov 
uGAAov Qoztvovoiw, tva Óobociv vac iiec evtOv uoggdg ztgurori- 
LJ ? , 
G0ot; Kol movroyóOtv &yyovroat voU cyvgrov oi Ayo: 


5 Lg er E] 
Eira zov &x0 vro) sveyysMov émieupavevot Ort, Ov mwvreg 
- - T , * e , 
40900cL vv coro) Ol9eGxoALlev, &ÀÀ oic Ófüoroi. — Kol oUx av O0 ÀO- 


7. &y vij Soàácov cod. Rhedig. jeóvo cell. Pro éàw in cod. Rhedig. es! 
8. Suspicor ÀvgQSetn. Nisi potius ma- — &y. 
lueris XoSsig 8E - - xol avarpoeie — 9. Eyvo cod. Rhedig. 


PANARII LIB. If. TOM. If. HAER. LXVI. 589 


spuiL, ila et nos per legem. ac prophetas ad praeceptoris adventum 
usque perdueti, ubi hunc naeti sumus, paedagogum cum ignominia 
non reiicimus, sed ei gratiam potius habemus, quod infantiam no- 
stram per viam deducens ad perfectiores nos disciplinas promoverit. 
ltem velut si quis in alto mari navigaturus, comparata maiore navi, 
exiguo lembo vicinum littori salum, in quo maior illa navis fluctuat, 
traiecerib, et ad eam minoris huius beneficio pervenerit, ubi maio- 
rem attigerit, non statim lembum in profundum deprimit, sed ita 
grandiori navigio salutem suam commillit, ut exiguo illi lembo gra- 
tiam habendam putet. Addam et aliud exemplum. — Sicut expositus 
a genitrice quispiam, si ab aliquo forle sublatus et educatus fuerit, 
posteaquam adoleverit, ac naturalem suum parentem agnoverit, is, 
si prudentiae aliquantulum. habeat, num ubi parentem agnoverit, et 
hereditatem suam adierit, idcirco nutrieium illum aspernabitur, aut 
non ei polus gralifieabitur, quod eius beneficio letum evaserit? 
Perinde igitur el nos deo gratiam habemus, primum quod legem 
nobis ac prophelas dederit, tum etiam quod novo nos filii sui te- 


stamento dignatus sit. 


Cap. 


Manichaeus Principum nos imagines esse, et a Principi- 
Idem Manichaeus Princip os imag j Principi Diben 


bus productos affirmat, quibus ad pabulum simus expositi. Quod 

sane dictu quam impium est. Longe enim aliter omnibus in rebus 
accidere cernimus. Et vero ex his omnibus quae in terra sunt, 

licet pessimas ac crudelissimas quasque feras consideres, nulla est 

quae in sul similem saeviat, sed in alterius. generis duntaxat. 
Exempli caussa leonem leo propter formae ac naturae similitudinem 

non devorat, sed licet ingens fames in monlibus feras illas urgeat, 

adeo uL propter nives aut inopiam aliquam praedae nihil longo tem- 

pore inveniant, in lustris tamen ac latibulis suis cum catulis ac 
leaenis commorantur; nec ulla omnino bestia in sui similem incur- 

rit, velut lupus in lupum, nisi forle in rabiem concitata quid agat 
nesciat. Quare cum ne lupus quidem lupum devoret, ob figurae 
cognationem , quomodo Principes devorare nos possunt, quibus su- 

mus formae similitudine coniuncti? Cur non potius blandiuntur no- 

bis, quo suas ipsorum effigies tueri complectique videantur? Sic 
impostoris illius undique confutatur oratio. i 

Sed illud ex evangelio profert: JVoz omnes doctrinam suam ca- LXX VIII 

pere, sed quibus datum est. — Atqui nulla hic a salvatore de doctrina EN 


10. Sed abest a cod. Rhedig. bent q»ocia. Ego olim suspicabar &[vQ- 
Cap. LXXVII. — 1. Ita correxit Pe- — cta. 
lav. Est ea scriptura in margine exempli ^ 2. Sic correxi. Libri habent éri moA- 
Schotliani annotata,  Librienim vulgo ha-  Aà ypóvo. 


pag. 698, 


Keg. o2. 


9294 SANCTI EPIPHANII 


yog meg Oi0eGkoÀleg ivrebOn và Xwviow, cile megi svvovyov. Ei 
ói L oci r0U Oi0eGxol ÀngoU ), Oo z« U 
i migh Tfjg QUT iQecxoliog mÀqgoUro, v0, Ov z&vrsg q0goUoiv, 
E - ET A A ? , ^ A] 
iyrab9o vrÀ GorZQr, GQe iv o) qyogrccGi, xerd vqv iÓiev yvowv 
- , ; T 
oU qo9oUciw. .Ermeotverol ovv ijtot 1 ayexvol ovror éml v0 evrs£ovoiov 
? 
xÀqO2Govroni, xoi ovxéri x«rd qvo foro, rO qognue, ind ?rí dv 
, i] ? - 
Gpel]otie viv evtQ xereyyfAlov Oi0ncxalov; "Etím:os 0$ mavroy0- 
, -— , p] p 
Ov evroU 0 Àoyoc. Ours ydg OiüecxoAiev 0 Gcrijo zv Àóyov &mtg- 
? ' ? , 
vero, GÀÀd Óv evvovyiouov. Kv vs Oi0ncxoliav simoi, ovxém cra- 
, - , [d , p 3 
OuGsvu, roU Mávy 30 àoyog.  Q'qoi 08 0 céroc MMávgc, *"Hiózi vovc 
ec A Ml iU] 
gusrígovg* xoi ydg rà fuc szoo[oare ywoGx:i us, xol ywaGxo va 
, i] , ? ri t , , A , e 
épo dioere diy vigo $; apevóerot. — Bovàoguevog yag Oosztio eo- 
, 5 , » - , , - , - , - 
nico vide nevé viv rose. magovvow. iv ajj Gvtq116:. roUzov ébsine 
/ , - ' - , 
vOv Àóyov, vzoGmztígcov ÓfÀeng, cg tizmtiv, ivo Ói& vijg xoÀoxtieg Óo- 
? ET , ^- 
Eocww evtQ cvvomrtG8o,: Vvo Oroav GvvagOdo coburo, xopzeiuv 
, A 
xol ÀÉysw siüfver evroUg mwolv q| vv GgiÉwv mgOg cvvOv movjcovren. 
PV Me Ue S i C 
ITyov: 0à 9 aóvQ dg 0 zàv EMajvov uí90c zxerd vOv AmolÀova vOv 
, - 2i - 
uavrww, pevrevOusvov roig GÀÀoig, &evtg 0i wr Óvvegrvov uavrtus- 
? 1 - E - , 
G9o., dÀÀa éxmemTOXxOTG cUrOv rOU uovrtiov, ioGvra vig Zogvme, 
43 , 2 v ' , ei 1 c ec , 
xol ixmszroxova cvTNe Ói« Goggoocvvyqv.  Ovro xoi ovroc o Mevyc 
iuavrevero uiv siüüfvor rove iÓíovc, qvoc, 0b Ou Magxshiov itv 
ri ) » 9 , : , 1 ' 3" - »" 
vzoytiguov cvrOv Aqwousvog, Oiémeotv Ob v0 evroU povrtiov.  Ovre 
- E N - - 
yàg eXrQ lMdgasilog émzícOw, ov)É vig fregog xev ixtivo weigov 
vy TrOrt &vOQomOv. 
$ ' 3 , - 
Eira Égw 01, Tài zoloie Erg ovósio icd, did &mO ToU mtv- 
, 2 L , " - 1 , - , 
rexoi0exGrov £rovg Tifsoíov Keoícogog «your vàv leovrov ygovov. 
IIgófog 0i 4v 0 xov ixsivo xoigo) faciAsUg, wol Migwhiavog 0 790 
, - e a (g , ; , &.3 , , 2317 
evro0, Ort ovroc O0 Mevug évsOwusi. — Koi év rovro zehw éÀéyyevot 
M ? - - 
zcvrQ, TOU sUcyytliov ÀÉyovrog, xol rÀv ézocroÀurdv óqucrmv zttpl 
- Li , , f, , c , , , 
rüv ijó zt9oreQov ctGcGuévov.  ficovrog O xvgiog ÀÉyti, Zarmm- 
i] Lu - , - T - 
Geta, G0 Tijg ysvsüg revTQc mv cic Óuxciov Éxyvvousvov imi rüjs 
- , 1 er » - , , er , s». 1 
yüg, &mo c/uorog Z4BsÀ voU Oixaiov u£yoic otueroc Zeyagiov rOU Éx- 
, D , - ^ ' - n , 3 , 
xcyvuívov gvopécov roU veoU xol voU Ovcoiecrqoíov.  lló9tv ovv ói- 
/ , * e 
xct0g "AfsA, moOsv Zeyeolec, si ur| Ozt ojv qj0 2:3] Gooryole, xol ori 
, - - , 
Zoccev aO: Ówd vouov xoi zmoogurOv; Gol, 'Efacikevosv o 9avoroc 
A ms - m - , , e 
czo 40d ufyor MoUoíog: O06 yvàc Or. iv Moosi 9 avexoz 0 
, , * A ' 
O«veroc, oU zavrczaciw cqeuvicOcíc.  "Ancksü£yevo yag vov vcÀcuoriv 
, Eo - , 
zvrov "Inco)v, lvo óvav * oUr0v zagaücr vnzig rijg àvOgcnoryroc, 


Car. LXXXVIII. — 1. xeuxtot cod. — 4. yjOet scripsi ex emendatione Petavii. 
Rhedig. Libri habent Xj8$. — Cornarius vertit. dicit 
2. xl desideratur in ed. Petav. amplius idem Manes, nostros iam ser- 


3. Arliculum G6 adieci ex ulroque cod. mones usurpans. 
ms. 5. yuyde libri mss. ; et Cornarius ver- 


PANARII LIB. II. TOM. II, HAER. LXVI. 029 


mentio, sed de eunuchis duntaxat instituitur. Verum ut hoc demus, 
ad ipsius doctrinam dictum illud spectare: Vo» omnes capiunt, igi- 
lur sj non capiunt, ex propria animi senlenlia non capiunt. Quare 
laude aut vituperio digni ex voluntatis suae libertate dicentur, ne- 
que ex natura capacitas illa petenda fuerit; alioqui quid praedicanda 
doctrina sua proficeret? . Verum nihil omnino dicit, quandoquidem 
non ad doetrinam, sed ad spadones salvatoris ille sermo pertinet. 
Ac tametsi de doctrina loqueretur, non tamen stare posset Mani- 
chaei ratio.  Atenim Manichaeus, Noverat, inquit, nostros. ves 
enim meae cogmoscunt me, ct cognosco oves ineas. Sed ubique men- 
ütur. Nam eum ex eorum numero, qui tum illi disputationi prae- 
senles aderant, quempiam vellet per ambitionem ac blanditias ra- 
pere, istiusmodi vocibus est usus, ac velut escam et illecebram 
aspersit, ut hae ilii adulatione ad eius se societatem aggregarent, 
ut eum adiuneli essent, gloriari ac 1actare posset se illos, antequam 
ad se venirent, cognitos habuisse. Sed idem illi contigit quod Apol- 
lini vati, qui, ut est in Graecorum fabulis cum aliis futura. praedi- 
cerel, sibi ipsi non praesagiit, sed suo ipsius oraculo fraudatus est, 
cum scilicel Daphnes amore flagrans ob eius castitatem compos esse 
non potuit. Ita Manichaeus cum se suos nosse vaticinaretur, ac 
Marcelli captandi gratia venisset, sua illum [frustrata divinatio est. 
Nam neque Marcello, neque alteri cuiquam per illud tempus dogmata 
sua probare potuit. 

Praeterea, Nemo, inquit ille, priscis temporibus salutem ad- 
eplus est, nisi ab anno decimo quinto Tiberii Caesaris ad aetatem 
usque suam, quae in Probi et antecessoris Aureliani imperium inci- 
dit, sub quibus Manichaeus vixit. In quo rursus explodendus ve- 
nit, cum de multis olim salutem assecutis tam evangelii quam apo- 
stolorum scripla meminerint; imo el dominus ipse, Zlequiretur, in- 
quit, ab Aac generatione sanguis omnis justus, qui effusus est a. san- 
guine bel iusti, usque ad sanguinem Zachariae, qui effusus est inter 
templum et altare.  Potuitue iustus Abel aut Zacharias esse, nisi 
iam tum salus comparari potuisset, eamque leges ac prophetarum 
beneficio tribueret? Propterea scriptum est, Aegnavit mors ab 4dam 
usque ad Moysem , ut intelligas repressam in Moyse mortem esse, 
non omnino restinclam. Expeclabat quippe consummatorem omnium 
lesum, donec pro humano sese genere sponte traderet, atque et 


lil animas. At in utroque edito extat xXpu- ex libris manu exaratis. In editis male 


yn». est. oux. 
- , ^ . ses * . 
6. oXcG) codd. mss. el ed. pr. aco 2. Arliculum «| restiiui ex libris mss. 
, , " 
ed. Pelav. 3. ayexomst ed. princ. 


CAP LXXIX. — 1. ajrob revocavi —— 4. Suspicor aovóv. Vocem Gxoy de- 


Ioann. 
10, 14. 


Cap. 
LXXIX. 


Matth. 
23, 36. 


Hom. 5, 14. 


paz. 699, 


5236 SANCTI EPIPHANIT 


6.3 , A f ..9 , A , E^ yN 3 * 
0 GOaveroc Qavàv, 0 Gxgerqtoc xoevqróg yrvóusvoc, vj fov] &v Gaoxi 
r0 z9:iv vmouévov, xol wÀdcn Oi roO Oavérov TOv TO xodroc 
- , A - c 
&yovra o0 Oovérov, rO xfvrgov vijc c'uepgriec xol vOv Quvarov: Ott 
M , - ^w , M , b e A 
Aoimov émqooUto, llov cov Ocverog r0 xévrgov; zo) Gov GÓm rO 
- ? € A m - , 
vixoc; "Exsi uiv yco àv MoUcti dvergaz énicysOslo 0 Ouvorog, Ba- 
ciievoae cyov MoUcfcoc. Kol modrov uiv Oíxotot vjcav of ztoi Afleh, 
Bc , [d LI - A , € , L] , e 
x«i Évoy, 0 ucrorcÜtig voU qao] [Osiv OQuvarov, xoi ovy qvgoíoxero. 
' AMA A Ld eí » , 2v A f H , , ó , x 
€ OUvTQ O tyyoezrOg vouog, &AÀ« O xavc quoiv ix Óiavoleg, xci 
ix mogaÓd0Gtoc, xere ÓLnOoynv zeríogov zo0g roUg víovc. "Ore 50i 
^ r , - 
vyAevyGc iÉsréO: 0 voguoc, Pyívero, Gg simsiv, uoyowga Óvyatovoa 
- (e 1 [d 7 
qv Óvvejuv Tic ejcgríee, Ore ÓP O coro mcgtytvero, Guveroifm vo 
, E , Ln , , rc , , ^ 
xévrgov vOU QavoarOv. Kat zoÀtw xoavcnoOnotvut 0 Oeverog eig vixoc 
, - e - 
rOre. Kol 0ga mg £Gcttv O0 Ot0g Ói« moÀÀQv roOmov: TO Ó réÀi0V 
vic corqQoíoc iv XoirO "Imco0 rQ zvoio cud 'yqrot, xol ysvij- 
jjc Gorqoíeac ouGTO "IncoU v zvgío wudv ysyívqvot, xc yevi 
c Li , - , 5 - 
GerQL, Og xci O0 tvayyfMov guoxst Ort, "Ex voU mÀqocuorog wvrOU 
- , , - ? , r , 
jusig zcvrsg dÀéousv. Kol, lloiov, qol, v0 mÀgocouc; «Ai Ó vo- 
n P , c , ; "* 
uoc óic Moofcog i000, x] copie wol s] cinOswe Óie. "IuooU éyévero. 
E Toa 23 ^9 96 3:2 E : i , A e , 
«tí uévé0o0m, cs éyévero. Ei ix mimoopueroc 0 vouog, 1) qdoic, 
* t 5 , - 2 - ' * ^ , , - , 
xoi 1 cÀnScue ToU Incov, mcÀow: xol xcivr OreOq0xr év rO vouo 
' , 41.2 H 
X«L yogurt, xot &AnOcto. 


e L j , t c ; , : e 
Exígg 0i molw Aéfew xfyourot 0 evrog Movqe qcxov ori, O 
1 / c €- , A - - , , 
XgiGvog éEmy0gaGtv quGg !z0. rüG xaregwe TOU vOuOV, ytvOutvog 
e ec ^ , n ? 
vzto quGv xcrügo.  Zlcyéro voivvv mzoÍoig coyvoloig ?) cyogecio ys- 
- h: - 5 1 
yívirei, zoiov TO ríumue 0 Ofüoro:, ivo mu&c cwyoodom. Ov ydg 
2 € , E] c 
eimev ?0 qyógectv, cÀX "E&wyogoosv. '4iÀd Tcv uiv cyogacíav imi- 
' 1 , ? - c 1 33 7 1 E , c - 
GrerGL, TO Ó& ríumuc cyvoti: s Ó& cÀgOue ro cugortoa OuoÀoyti. 
? , ' ST.- As 2 , - - , 
Etmyogeos yc9 wuGc, xci zy0gecsv cÀmOGc cmO xercoug ToU vOuov, 
, TuS ! e - , - e - * 
yevousvog vzio quQv xoríoge. Kol mc wyogoosv qu&g, tvOvg mi- 
y N , - - 
q£gset 0 Oi0coxolog r]g éxxAmo(ac, 3 p«oxov Ort, * Twice qjyoocot- 
3, - , - 
re, TüuMiQ ciport duvoU cuouov xci domiÀov XoioroU. Ei roivvv 
- ei ? , 9 2 MEA. - ; , $3 Mà 
TO CcLuOTL ?]yOQCGU"]TC, OUy Uvzcoysig TOV 1yogeGcuévov, QOO av, 
1 * - , - 
imaó v0 eiue 5dgvsicor — llóOsv Of quà wyogact; Aéys. .4Mo- 
P , , MN 2 , [d - , 
Toíovc Ovrec Qvyooro; oe 1moguotv O z:90TtQov duOv OsGzornc, 
Vip2 , mo os mw , ' 3:» P. - 
xoi émiütoutvoc ToU wuOv riuqucroc, Aofov cmxéüoro gu&g Xoiro; 
Kal ei &mr0o8muev XowtO, ovaén icuiv vo) moorígov. Ei roívvv 
c - - - 
$0 mportgoc oUxéri quüg xfzTWTO:, ge Tug cUroU ztoiovGlog fEo 
lendum iudicavit  Pelavius, mon videns Car. LXXX. — 1. &x cod. Rhedig. 


Ux coniunctionem perlinere ad verba xa 
«m rr , 

xAdov, oro» vero ad oUt0y napoOum. 
9. Particulam 8& non agnoscit cod. Rhed. 3. Aéyov cod. Rhedig. 


2. [mmo à (yógaosv. 


PANARII LIB. If. TOM. II. HAER. LXVI. 097 


immortalis obiret mortem, et qui comprehendi non potest compre- 

hendi se permitteret, et vita suscepla carne paleretur, ac denique 

per mortem eum qui morti dominabatur infringeret peccati cum morte 
stimulum. Quo tempore illud impletum est, Ubi est mors stimulus 2.Cor.15, 55. 
tuus ? ubi est inferne. victoria tua? [llic enim mors est eversa pro- 
fligataque penitus, quae cum regnum ad tempora Mosis obtinuisset, 

sub illo cohibita fuerat. Inprimis ergo iustus Abel extitit et Enoch, 

qui translatus est ne videret mortem, nec inventus est. Nec dum Gen. 5, 24. 
seripta lex promulgata fuerat, sed naturalis tantummodo vigebat, 

quae euiusque animo infixa, ac per generis suecessionem a parenti- 

bus in filios propagata fuerat. Posteaquam vero palam proposita lex 

est, fuit hic velut quidam gladius, quo peeeati vis est ae. potentia 

divisa. Sed accedente salvatore stimulus mortis confractus est. At- 

que illo denique tempore mors Zn victoriam iterum absorbebitur. — Vi- 

des quemadmodum deus homines ad salutem variis modis perduxerit, 

at perfeeta salus in Christo lesu domino nostro contigit, conlinget- 

que perpetuo, perinde atque in evangelio seriplum est: Je plenztu- loann. 1, 16. 
díne eius nos omnes accepimus. Quaenam vero est illa plenitudo? 

Ler, mquit, per Moysem data est: gratia et veritas per Iesum facta 

est. lllie porro data est, hie faeta. Quod si ex illa plenitudine 
derivata lex est, gratia et. veritas lesu tribuitur, tam vetus quam 

novum lestamentum lege et gratia ac veritale conlinetur. 

Quin et illud Mauichaeus e scripturis arcessit: Christus rede- Cap. 
mit nos a maledicto legis, factus pro nobis maledictum. | Dicat igitur E T vr 
quibus nummis facta illa sit emptio, quodve pretium pro nobis repen- 
sum fuerit. Non enim dixit:  Emit, sed, /ledemit. Verum cum 
emplionem noverit, pretium tamen ignorat. Utrumque porro veri- 
tas ipsa confitetur. Plane quippe nos redemit, ac pro nobis factus 
maledictum , a legis nos maledicto pretio vindicavit. Ceterum quo- 
nam modo vindieaverit, statim ecclesiae magister subicit: Pretío, 1.Cor.6, 29. 
inquit, empti estis, pretioso sanguine agni immaculati et incontaminati 
Christi. Quamobrem si sanguine redempti sumus, nequaquam inter 
redemptos, Manichaee , numerandus es, cum sanguinem abneges. 
Undenam vero nos redemit? dic sodes. An cum alieni iuris esse- 
mus acquisivit? Num vero ad inopiam et angustiam prior noster 
dominus redactus, ac pretio nostro indigens Christo nos vendidit? 

Igitur si Christo venditi sumus, non amplius in prioris mancipio su- 
mus. Quod si possidere nos ille desiit, ditione sua deiectus est, 


4. cues libri scripti. wj editi. gine exempli Schotliani annotatum est a- 
5. Correxi doweioomt, cum libri habe- yet, siglo M. addito. 
rent dpyijca,, quae forma iterum occurrit — 6. j&c 6 xpótspoc ou xéxtütat, dpa 
infra cap. &3., et haer. 69, 9. In mar- cod. Rhedig. 


5358 SANCTI EPIPHANII ; 


^ , " - 
iyévero , xol àv voic iüioi:c vOzoig ovx Eyzu iEovclav. . Ilàg ovv ivsg- 
- H - AES - , , y M UM , , » 
jtivo, év TOig vioig vyG «zcevÜtLoc, xore TO ytyooMuivov; .4ÀÀ ovrt 
E »" - , , , " , - 
7z.Àg vjyOQeGtv, ovre zGG TyogocÜmusv, ovrt zt xovoQc vmig qudv 
- ^ , - 
yíyove, voti O xcre mz«vrc uevsic, cvoíboc eUr0U TO GrOMo, xol uj 
, T - ? A ? - 
Óvveuevog zsgt Gv Aéye OwofjeBoioUGDc.. "IÓov ydg cvrovg OgGutv 
7 Myovzag 2v cj maluyysvecío vic evvoU zegovolac, xoi xoetovrac, 
?. - - , - mw , 
pag. 100, -Ev v 969 Ovouer, ipeyousv, xol iv vd c Ovoueri Óciuovia és- 
, * , - ' , i] ? , 2 9S x9 - , 
Boousv. Kot igsi zog evrovg, -méiOtrt cz $uoU xoTqoapévor, 
» eos - E - 
ovzo Zyvov vu&g. llàg ovv cvr0v OuoÀoyoUGi, x«l cvr0g cUroUg 
xorwQüroL; Ti Óà qvo xorige TOU vOuov; GÀÀe xercge TOU vOuOv 
' ' E. , 32x , AS , 
Grevgoc Oc rog cuogriac.  Ecv yao vig xavolqgOr iv maganrouatt, 
ZA (À , Koi , 2," iN P ? ? Óv | TÀ 
&Aeysv 0 vouoc, Kol xosucGmre cvrOv émi Éviov, ov wa] Óvvm 0 Àv0g 
^w nd ^ ? , ^ 
im e)rQ imi vÀ Ovuowuco e)roU, cÀÀe xaOtÀovrsg xnaOcÀsivé vs ow- 
LI ? - f 
r0v, xai Ocwovrso Qewers ovróv zQ0 ÓvGtoc roU qÀiov, Ori imixa- 
, - c , 2:58 59 - , , ' 2 ' bU , 
Tégoroc ztüg 0 xgeucuevog émi ?voU ÉvÀov. Emi ovv Ote vov Grav- 
A c - 
QoGiv x xeregu zwQocgsrtéroxro , dA9ov Ói evrOg TOg Guagríac qudv 
5 , Sr. TN , B -cN e - e M M A E d , w [d ^ 
«vqveyxev éni £viov, vnig quGv £evrov Ótücxog v0 eiue cvroU qucc 
- - c - A 
$y0gecs, TO Gc wvrOUD quOv TXG xcrogec fÀvGs, Tovrécrwv Àvgog 
[d ^ LZ M LÀ M 
veg cuogríec Ó,c vXo TOU GrcvQoU urruvolag, xol Tyco cwUvTOU m090v- 
3 c , , : 
Gíuc. OUre ovv O0 vOuog xeroge, wr yívorvo, ovre O sUmyyéÀuv 
zi ' , » c , na ' ó A uos , - , 
Kies vüv xorcgov, ovrt 0 xvQioc, cÀÀc Óic TG mzo0qcGsoc TOU cU- 
- , , c , c i] - c , 
ToU Qoavorov À&Àvrot 0 Oevorog O0 xorc TjG eueorieg. 
- c 3*3 ^ : 

Keg. xo. Eivd qwqow 0:w, 'O vóuog Óiexovía qv 09 Qavarov. "Hàn noi 
, 1 ET] (i - 3 X * , , » 
TOovrOV zt0ÀÀc siztOMtV, OTL OUX cvrOG 1v OLcxovogc OQavorov.  Ovrs 

? 
ye FAeys goveUsiv, &ÀX ixéAevos Myov, Mw] govsvone.  Emcióo i 
5 - - A - 
dgóvevas r0v govevovro, Vvo cvoigsÜT] Oi zoU &vog voU govsvO£vroc 
c - , 9 ' 1j ? c , M , 1 
Q ToU qóvov ivígyse, xol 10r fva go(hOévreg zoAAol xovecyocoi xv 
EJ J - , , c , $* 7 3, ^ a , 
&ÓLxLov TOU u]XévL qovevetv , 4] Ooxovio jv Qaverov, ovy tva Qova- 
à "1G: VA er 9 , d E. , er , 
rov Óiexow(Gn, cÀÀ Vvo Ocverov vQ gqovevrg égycGnroi, Vvo wapkéti 
' c M 
govsvroL zoÀÀoi yívovron. "EÀ9o0v Ób 0 coro, im&óx Àowov ico- 
c A - - , 
qoovicsv 0 zoi0wyoyOc, tO mÀciGtOv TOU yoovov v« ivrséotege uadi- 
A - - - , 
uere Ónxv)g uere Tio Gvupoviog ro) vouov, roU0, lM» govevoc, 
' , i , 2! e, " Pe , , , 
Mm xÀéwue, Ma wevóouegrvononc, 8g ori, TQ gQuemitovri 6s sic 
1 ' , , 2 9 A i] " er € , 
vuv Osbiav cieyovoa, Gvgéwov ?«vrQ xot rv cAÀqv, tva Gowg ytvgrot 
, - , 
q Ówwxovía, &veigovuévov zoevrczeoi ToU qoOvov. 'O y«o rvzrOQ- 
A - 
vog t5v ciwyove zegosvouov ovx igyaterar póvov, ca Aver vv xeigo 
- - - , ? b 
TOU govtvroU, Tjj roztwwoQgoGvvm Oczsvov crqv iv avtQ xoxiov. 
r - M , 
Kol oUrog z&vre Gvjpovsi zeÀoic xoi xou Ord. 


7. Aéyovcare non habel cod. Rhedig. Car. LXXXI. — 1. 8c £y habent li- 
B. ceat épiyoyuey cod. Rhedig. bri manu exarali el ed. princ. 
9. vob non habet cod. Rhedig. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 539 


nec in propriis sedibus ius ullum obtinet. Quonam igitur modo ope- Eph. 2, 2. 
ratur in filiis inobedientiae , sicut scriplum est? Sed nimirum neque 
quomodo nos Christus redemerit, redemptique ipsi fuerimus, neque 
quomodo maledictum pro nobis extiterit, furiosus ille Manichaeus 
intelligit; qui aperto ore multa effutiens quae dicit probare non po- 

lest. Ecce enim in secundo illius adventu ac reslituüone mundi 
vociferantes illos videmus, 4/27 zom/ne tuo comedimus, et in nomine Math-1,2. 
iuo daemonia eiecímus. | Quibus ille respondit, JD/scedite a me male- Luc. i 26. 
dicti; nescio vos. Cur cum eum confiteantur, ipse tamen illos exe- 25, 41. 
cratur? Quid autem aliud inaledictum legis est praeter crucem, quae 

propter peccata maledictum legis est facta? Etenim si quis in de- 

lieto deprehensus esset, de eo lex ista iubebat, Suspendetis illum tn Deut. 21,22. 
ligno: non occidet sol super illo, et super cadavere eius, sed depo- 

nendo deponetis eum, et sepelientes sepelietis ante solis occasum, quon- 

iam maledictus omnis qui pendet n ligno. aque cum ob crucis sup- 

plicium constituta sit. maledictio, Christus porro veniens in cruce 
peecata nostra sustulerit, ac semelipsum nostra caussa tradiderit, 

eius nos sanguis redemit, ipsiusque corpus execraliones nostras dis- 

cussit, cum scilicet poenitentia erucis adventuque suo peccata nostra 
dissolvit. Quocirca neque lex maledictum fuit, nec evangelium ma- 
ledictum suscepit, nec dominus ipse postremo, sed mortis illius be- 

neficio adversus peccata consliluta morlis est poena sublata. 

Quod vero illud obiicit, Lex ménistratio mortis erat, de eo plura — Cap. 
antea diximus, idque ostendimus, nequaquam legem mortis admini- se ap 
stram fuisse. Non enim caedem praecipiebat, imo e contrario, JVoz Deut.5, 17. 
occides. — Verum quod homicidam interfici iubebat, ut unius hominis 
nece parricidia prohiberentur, el unius exemplo deterriti plerique 
improbitatem suam coéreerent, nec amplius caedem perpetrarent, 
ob id mznisterium mortis esse dicitur, non quod mortis administra 
sit, sed quod parrieidae mortem infligeret, ne plures eo se scelere 
amplius obstringerent. Postea vero salvator accedens, eum paeda- 
gogus homines castigasset, bonam lemporis partem in tradendis per- 
fectioribus documentis insumpsit, summopere cum hisce legis man- 
datis consentiens, JVoz occides, Non furaberis, Non falsum testimo- Deut.5, 11. 
nium dices, Ma ipse praecepit: S7 quis dextram tibi maxillam cecide- Matth.5,39. 
rit, praebe illi et alteram, ut parricidio penitus extincto vitae admi- 
nistratio succederet. Cuius enim maxilla percutitur, is ad caedem 
patrandam non provocat, sed intentas homicidae manus solvit, dum 
illius nequitiam sui ipsius abiectione demulcet. Atque hoe modo 
velus ae novum testamentum sibi in omnibus consentanea sunt. 


2. aurou codd. mss. Forlasse aUtoU , h.e. GavtoU. 


540 SANCTI EPIPHANII 


Ly , , , et , , , , 
KzQ. zi. Eivo mc émieupevevow Vvo zegsigevéywy Óvo ztgogozov cyo- 
ar. 101. L] 1 , b ? ? » , , - , , 
Pag yov "90g GvoroaGiww TZG zmuQ ocvrQ Acyouévuo ÓveÓoc, vOv vr: Óvo qv- 
, - - MA - e » , 
GEQY, cQyQv vt cvcgyov xoi Qu£Ov, ocv 105 zoOrtQov tiowxoutv, vc 
, M , M 
Guoic Boviousvog Àéysyv. ént Ütotoécei vv zroeyuocov, Óvosiv ovrog 
- , 9. ; D c T Te; , 1 E , 1 
voÀuQv ovx ciósivo, Àéyov Ovi a] zteÀoua ciztv, Éuov vO qovoiov, xoi 
, A A ? , rn * ' L , , "n 1 
éuov rO cgyvgiov, 3| Ó& xowvm OioOwxm Aíéyti, Mower of zrcxyol 
, - - 5 - 
zmveUueTL, Or, evtQv éGrw w] DociAele vv ovoevOv. ^! A4ÀX ovx ol- 
c 
Órv Ort xe a] ztoÀonc ztüiv AMéysi, llàovoiog xol mévme cvvmvrqcav 
9. , [y 1 , A ? , , , A e A 
&ÀMqÀowc, 0 0 xvgioc rovc cpgoréígovg émoínos. Kol x xov Óia- 
, A 2:4 - MI 
Oi] 10 avro Gvugovsi, wexoegitovce uiv rovc zvOy0Ue ? vot zro- 
i] (AA £ 3 ài A : A - , er M , , :E 
yovc, cor & roUG xrQyoUG TO zvcvuatt, iva re dugorcoa iE 
, er i1 , Dd LI , , M ? A 
Gyvoq* tva xal xcvyoutvor of z:egt IHérgov Oeioct viv cAnQuvqv xro- 
, e ? , M , ? c , Mj M3» - f 
ytíav, Ort, JAoyvugiov xal yovoíov ovy vzuQyst uot, 0 Ó$ £yco, voUTO 
Go, üióc gui iv và Ovoperi "coU XoiroU vara, xoi mum. 
et , ' A - - , M 5 J, n , 
Ive gvGti r0v uoxagicuov Qv zr0y0v Gmucvo wm &vríótrov vzco- 
A 1 A RJ - M - 
qovro z:QO0g TOV QexcQiGuov TOV 7TOOV xor TVEUMO, OUTLVEG MÉV 
elo, xexviuévo, vivo. uevo OvxouoGvvme, vroy0L Ó£ eio, vemeivoqpovoUv- 
e ? - 
rtg* 7teQl O)v PfAsyev, 'EmtivaGa, xol iÓoxaré uoi poysiv, dbwmoa, 
1 - KJ , T 
xo émoríceré us, xai ve í£]c. Eire qoatst MÉyov Ort, Ovroi éxoím- 
E" ? - ^ —- 
Gav ix vv vnagyovrov cvroig. Kol 9sogsig $v xol r0 eUvr0 mzvtÜüuo 
iv moÀewg mvoyOv *ürwxvvov xol mÀovowv, Gua xol iv xw Óta- 
f r - Mi ? , 

Dux; T0 evrO o xoi 0 GoT1o émoeuvei r& cuqorTsQe.  lloogfyov ydo 
- r 5 7! ' , ? M - ' ? 
tà yofopvAexio ?iü0s rovg DoAAovreg sig vov xogBovdv, xai ovx 
, , , NT ; , X ' ' ' , ' 
c7xyogsevoe mÀovoiov rc 90üópuore, imQvsos ÓP xol vqv và Óvo Àemva 

€ M - 
BsBAusviav yugav, Ow vrv zootignuévgv zroystov, ivo mÀ«uocoOT o 
, , * , , ? , P L] , 
yeyoouuévov, lliovotog xat mévqgc Gvvqvrqcav cÀÀAmÀotg, 0 06 xvgiog 
ro) cuqorígovg imoíqos. Kol Ori uiv vara ovrog Pysb, xol Or, 
r0 vwUrO éGrL zwvsÜpe mzroouGg Te xol xouvijo ÓOnvD qme, OQc TOV cz0- 
Àov Aé L coyot 0v, Ens ) y9ó0 óÜ 
GroÀov Aéyovra zQi coyoícov mgogurüv, Esset uot 0 qoovog Ouj- 
yovuévo msgi I'*ÓsQv, Bogox, Zowwov, "'IepOcs, Zoó, xol Aor 
ziv zmgogrQv, ovrwsg zegvijADov év umÀoraig, iv aiysiowg Ofguaci 
3 xoxovyovutvor, Grsvoyogovusvoi, OAiBOusvor, ov ovx qv üktog O 
, c e F3 , ? 
pag. 102. xOGu0c. Evonxeusv ydo ? xol Hootav ivüsüvuévov cxxov, xol "HAlav 
e , ^ r — — , , — L] ^» , 
ogevroc. Kei oocg zGG wexoglitovror év soot xol xou 01e 0x1 
[d M ? 3 ' , , 1 , 
of zroyoL Ór evoéDevav, xot uoxooítovro, zÀovoror Ovx OuxotocUvmv. 


Kt. zy. Eire méAw Àéys 0 avrog Mevqe, 'H zoeÀeid OieOum, qol, 


Car. LXX XI. — | 1. à2X' codd. mss. 3. 8£ particulam, quae abest ab editis, 
qAAX editi. restitui ex codd. mss. 

2. Verba qioe: xrvoyove desiderantur 4. 8ztxvócvy codd. mss. el ed. princ. 
in ed. Pelav. Colon. repet. 9. ei8e legisse videntur Cornarius atque 


PANARII LIB. IIT. TOM. IT. HAER. LXVI. 541 


Praeter haec vero, ut duas personas introducat, ac suum me cr 
naturarum et principiorum origine carentium ac radicum binarium | 
affirmet, idemque in rebus ipsis divorlium conslituat; haee enim, 
ut antea diximus, separare contendit; ut hoe igitur comprobet, ob- 
iicere illud non veretur. Vetus, inquit, testamentum ita loquitur, 

Meum est aurum, meum est argentum: novum contra, Beati paupe- Agg. 2,9. 
res spiritu, quoniam ipsorum est regnum coelorum. Nec illud videt, Metth. 5, 3. 
eliam in vetere illud esse dictum, Aves et pauper occurrerunt inw- Prov. 22, 2. 
cem; dominus aulem ambos fecit. Cui et novum testamentum asli- 
pulatur, in quo nonnunquam qui reipsa pauperes sunt felices prae- 
dicantur, alias qui spiritu pauperes sunt, quo nimirum utrique vis 

sua constaret. Atque ul Petrus cum sodalibus suis veram bonorum 

inopiam praedicare gloriando possel, —rgentum, inquit, e£ aurum Aet. 3, 6. 
non est mihi, quod autem habeo hoc tibi do: in nomine lesu Christi 

surge, et ambula. Ut quod egentes ac pauperes beali esse dicuntur, 

eum eo non repugnet, quod eadem illa spiritu. pauperibus. beatitas 
tribuitur, qui cum nonnulla iure possideant, pauperes nihilominus 

animi moderatione et humilitate dicuntur; de quibus haec accipienda 

sunt; Esuriwi et dedistis mihi manducare: sitivi, et potum mihi dedi- jp 
stis. "Tum illud adiicit, ex his quae sibi suppetebant illos fecisse. 

Vides, ut in vetere ac novo testamento unus idemque spiritus pau- 

perem divitemque designet, atque ut ambo a salvatore commenden- 

tur? Cum enim in gazophylacium intenderet, animadverlit eos qui Mare.12, 41. 
stipem in gazophylacium immitterent, nec divitum munera prohibuit, 

sed et viduam illam collaudavit, quae minula duo iecerat, ob illam 

quam diximus paupertatem , et ut impleretur quod scriptum est, 2i- 

ves et pauper occurrerunt invicem, dominus autem ambos fecit. — AV- 

que ut intelligas eundem esse veteris ac novi teslamenti spiritum, 

vide quid apostolus de veteribus prophetis scripserit:  Defiezet me Hebr.11, 32. 
lempus , inquit, zarrantem de Gedeon , Barac, Samson, lephte, Da- 

vid, ac celeris prophetis , qui cireuterunt in melotis, in pellibus ca- 

prinis, afflicti, angustiati, verati, quibus dignus. nom erat mundus. 
Siquidem et Isaiam, et Eliam cilieium induisse legimus. | Animad- 

veris denique uli tam in vetere quam in novo leslamento et pau- 

peres pietatis ac religionis, et divites iustitiae nomine beati esse 
dieantur. 

Rursum vero Manichaeus instat, et obiicit vetus testamentum b ur. 
Petavius , quorum hic animadvertit, ille bent "IegSot. 
vidit interprelatus est. Al mihil obstat 8. xaxoyob.evot cod. ms. uterque el ed. 
quominus retineamus imperalivum. princ. 


6. Góypaco cod. Rhedig. 9. xal desideratur in ed. Petav. Colon. 
7. Ita. ulerque codd. mss. Edili ha- repel. 


Keg. x. 


pag. 103. 


542 SANCTI EPIPHANII 


xcAevei cuf Bovitew, xol eV vic ovx. &cofpevice, MOoig xoavcluDofoAsiro, 
cg xci qogríov &vÀov vig oviMéEag zegt0oDq: «j ÓÀ xcuvi] Qaa, 
J c , , - E] "t » [o4 'E LEE. , ! LI e 
rovréóriv 0 Xvgiog év vQ tvayysiio Egw Ort, Eyo égyatouat, xoi O 
, - , 
zmoTo uov àgyafero," xol iv và copporo fnÀov er«yvoag of ua mvol, 
xci iv và cofiiro d9:gímevos. Kol oU uóvov roUro, dÀÀd xci, oov 
' , , | , M 3 Auf 2! 3 8, 
TOv xgcaDBerov Gov, xoi vzayc tig vOv oixov Gov, &Àeye. Kot à scoà- 
zc cyvocíeg.  Ovóiv ydg ystgóregov vic cztiQlag* zo0ÀÀovg ydg érU- 
C » , , ' 1 / 381 D - , , 
qÀeccv | «yvocíc. lore y«Q vo capporov émi «yoOT) mooqecsi ov 
, , 
Aflvrqu; mors Ob ovx iÓscusvOm cx0 movqoiag, oU uóvov vO Gca- 
rov, cÀÀe mdGe quíoo; qcovg ye«g 0 vo) Naevi, 0 ów40ogog McoUV- 
, e 5 , , fr 9 M M - e , 
cíoc, 0 iv zgognjtoic xoTorOumuévog, 0 ixÀewrog mage Oc, o OL 
5 ;| M ri A 1 , e » ' d Con 
evyic xeroGyov rOV qÀtov xot vv GcÀqvqv, og gy, 2Zmqro o «Avg 
' 1 | € , H , ^H! , H oj 
xor lwfcov, xei 5 oskqvq xerc goageyyoa lolo, tvQvg svgicxerot 
M G 1: À , 3/-&- 9 9 L 'E aA e M r , 1 À ^ 1 
r0 ceéfBorov Àvov ini cyodotoyío. Emi tnra quégag yag wvxÀoi và 
vebym "leguyà 0 ocoUg: Ort ovx éb«v Boite iv cdffaciv vmig vo 
, cw s RA , - e , ' ' , - m - 
uézoov vàv $6 óradiov vàv ogiuévov. To O0 nsoíusrgov ijg Ieovyc 
JEN J ?! , ? ' [d 1 M na , 
vmig GreOlovg sixoci vuyycvti. "Eni f£mra 0? muégag xvziocavrQv 
cUrQv, st&vroc Oru vmézuizte vO Gcorov iv gig vÀv qusgov. 'Hv 
0 roUzo mQOcreypo 9:00, Vve Oc(£r avroU v0 OfAque vic Qovuozovo- 
, » ' ' »" , $; , ' Y .2eMt , 
jíec. | Ovve ydg wyyovol, ovre ueyyovo 2v, ov xgiot, lov &Aemo- 
2? 1 , - , , M 9 , , , 
Age, ce uovm govij ceAnzvyyog xsgerívug xoi svyr Ovxotov £xAiOT- 
i] - ec J P] 
Gav xovuztcOvre vc velyo vQv vzevoviiov. "Es. yàg avrovg rwiuooT- 
- c - 
Quvei, ims imiqoo9«cov af cuoio, vÓv Auoggaiov. 


1 1 * t - ? E. , 
ZaGTHg yeg mv O0 vouog xere ryc cÓrmieg, xol fx«cro !oms- 
Oídov xera và lie £oya, xol éxzidy) £v iuegrioug érvyyavov of "Auog- 
E , , » 
ocior, év mage[dosi yeyovóreg xoi cgvqacusvor r0v Ogxov Ov dyo- 
Gav, Og xol 10x cA zov por &lorront* ovOiv 02 Àvzqoti xol ivroüOe 
i] ? A , v , , * , ^- - , 
và cvro ztegeüécOoi Tovro yeg éorw và zwQoysiga Tic TOU Mov 
E - A 
Oswvovqroc, Ori, KoÀoc O Oc:0g voU vOuov, Og icxvitvos uiv vovg 
t ? V 0» 
Alyuntiiovg, dííBols Óà L4uogogaíovo xal l'egyscaíovg, xoi vo ce 
- ? - E - ' 
ÉQvy, xol fücxs vqv yrjv evrGv roig víoig IogerA: 0 AÉyov, Mn) ém- 
- 3. um ; c , 
Ouvuxonc, mc £ücxtv cvroic và cÀÀorQue; Kol ovx oiósv 0 iüirwG 
Di ' 97 - , L ó , * A LAWS MI 22 ó 
0r. zwqv iüiov y5Jv cm&iÀgpev Óuomecuévqgv cm cvrQv, x«i ?£isÓi- 
p [i - 
x99 vd usrafo dÀAgAov yivOusva iv 09c cÀgOt(ag xol 0px.  INOs 
l T] uU f / 4 4 
- - c - , i] - 
y«o Go9clg c0 v0U x«vexÀvouoU, x«i v evr00 Gvupioc GUV rOÍG TQL- 
- ^ - A r, , 
Glv víoig «vro? xol rQuGl vuugoig, uOvog ÓLoiQdQv rOV 7t&vTC XOGUOV 
Car. LX XXIII. — 1. ou8' &AenóAetg uvm qovij odAxtyyoc xol Uy, 8. ExAC- 


cod. Rhedig. oUx &AemóAete cod. len. e! $moaw. Vulgo enim extat dààà póvq 
edili. In seqq. corrigendum duxi dAMà  QUuwr G., x. &vyY| 0., éxAG. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LX VI. 543 


sabbatum observari iubere. Quod si quis non fecisset, lapidibus 

obruebatur; quo supplicio ille est affectus qui lignorum fasciculum Num.13, 32. 

collegerat. Contra in novo testamento, sive evangelio, dominus 

alb, Ego operor, et pater meus operatur; alque eliam , Sabbato. spi- ; o NEM 

cas vulsere discipuli. Eodem sabbato non solum aegros curavit, sed 

et illud praecepit: To//e grabatum tuum, et vade in domum tuam. Yoann.5,8. 

O incredibilem inscitiam! | Nihil enim imperitia deterius est, quae 

plurimos occaecavit. Quo enim tempore sabbatum non licuit hone- 

sla de caussa dissolvere? Quo vero tempore, quod ae scelus ac 

nequitiam attinet, non est religione constrictum, non modo sabba- 

tum, sed et quaelibet dies? lesus illae Navae filius Moysis succes- 

sor, qui inler prophetas numeratur, qui a deo dilectus est, qui so- 

lis ac lunae cursum oratione sua moratus est, cum ita precaretur: 

Stet sol ad Gabaon, et luna ad. convallem lalo, hie igitur sabbatum ios.10, 12. 

boni operis exercendi caussa solvisse legitur, cum septem totos dies 

Hierichuntis moenia circumiit. Non enim sabbatis licebat. ultra 

praeseriptum sex stadiorum modum ambulando pergere. At Hieri- 

chuntis ambitus viginti stadiis amplior est. Quare cum septem die- 

bus urbem cireumirent, necesse est in aliquam ex diebus illis incur- 

risse sabbatum. | Sed hoc dei mandato. facium est ut. quae prodigia 

ae miracula moliri decreverat ostenderet.  Nullae tum illic machi- 

nae, nulli arietes, nulla subruendis moenibus instrumenta, sed sola 

lubae corneae voce, ac viri iusti precibus diruta hostium moenia 

conciderunt. Quos quidem hostes luere supplicium oportebat, quan- 

doquidem .4morrhaeorum peccata. impleta fuerant. Gen. 15, 16. 
Lex enim adversus scelera iudicis vices obibat, et unieuique pro — Cap. —- 

suorum operum merito rependebat.  Amorrhaei porro sese peccatis Mee 

obstrinxerant, ac iura violarant, quod contra iurisiurandi fidem ege- 

rant. De quo cum alio loco dixerimus, 1uvat tamen eadem hoc loco 

proponere. Eiusmodi quippe sunt quae in promptu Manichaei calli- 

ditas habet, Praeclarum vero, inquit, legis deum, qui et Aegy- 

ptiorum opes praedatus est, et Ámorrhaeis, Gergezaeis ac reliquis 

gentibus eiectis, agros illarum Israélitis attribuit. Qui hoe mahda- 

tum dedit, /NVoz concupisces, quomodo illis aliena largitus est? Adeo Exod. 29. 

vero rudis est ut istud non videat, lsraélitas terram suam recupe- 

rasse, quam illi per vim eripuerant, eaque capla, quae inter illos 

convenerant, quaeque sincere et interposito iureiurando sancita fue- 

rant esse vindicala. Etenim Noé a diluvio cum uxore tribusque 

filiis, ac totidem nuribus servatus orbem terrarum universum solus 


Car. LXXXIV. — — 1. £ótGov cod. Rhedig. 
2. é&cóvejS oov cod. Rhedig. 


544 SANCTI EPIPHANII 


Toig rQiGiv víoig cvroU, T Zhu xol Xd xoi "Iéqs9 OiiÀe, folov 
rovg xÀ5gove iv "Pwoxogo)ooig, cc xoi] àxolovO(ia Fyst, xol ovütv 
xsvógovov, ovói smegememoujuévov. "Piwoxógovge ydg &£guqvtvetot 
INeéA*. &o, ovo gvGeL of. érig giot erijv x ooUoiw, &mxo 0$ rijs Eflgoi- 
Óog £gpqQvevera, xÀngor, imeaónmso 0 Ns ixsi Üfes vovg xl«oovg 
Toig vQiGlv víoig evr00. | Kol vmímscsv 0 xAüoog emo PiwoxogoUgnv 
&yor l'aüslocov, .Alyvztov Fyov, xoi ? Maogtiovütvqv, xol "Auudve, 
"nv ve-xoi Maguogíóe, Ilsvrezolw, * Moxcrqv, 9? Moxgóvgv vs 
xol 9 4emrqu&ywgv, Zvgvwv, Mevgiroviav &you vv. "HooxAsoovixów 
7 EXrgidv Acyouévov xol v5o foc loÓsígue, voro Td. zQOg vorov: 
do 0E '"P.voxogovocov vc ztQ0g dvorolyv, mxv ve Ioovuaiov xol 9 Ma- 
Orevizw , vxjv v€ 9 "Aloflaczoiriw, xoi 19 'Ounoirw, xol !! About, 
xoL 1? Bovysuv, xci 4if«v, cyoi vic vOv Bexrgov q0goc. 'O 0i 
Tg à 
Zu Vmínmsosv O xAWoog zog mÀcrog, s] lloÀoiGzivg, xoi Gowíxy, 
xci KoíAg, Kouuayqvg, Küuxia, Koznmeóoxia, lwierio, Ilago- 
yovia, Ogocxq, Evgorw, Podómm, 4otío, "Iguola, Kacmie, !3Kag- 
Ovía, &yor vc Mujóíeg zo0c Boggüv, ivrtbOtv ovrog 0 xigoog O0- 
oíteu rov Iags9 vo zooc Bogo&v. 


evr0g xÀgooc Ótogítet eveuécov ro0 Zw v& zQ0g &votoAv. 


Iloóg 0i rwv. Óvcw &zo vig Ew- 
gore «you v5 lomevíeg xal !*Bowravíag, ixsi8fv vs vd mogoxsi- 
ueva EOvm, V5" Emvec, xol Zfavveic, "Ienvysc, 19 Koekofoor, zozivor, 
l7'Ozzixoi, 19]Meyegósg, fog !9 üiwxoroyzs vic ?92mavíac, xoi 
Tüe l'«AAeg, vüe ve TOv ?!JXxorrov xoi Oocyyov (vo yooag. 


e p e - ' 

Ore ovv ovrog órmoéeq6ov oí xMjoor, Gv: xcÀtccusvoc Nos rovc 

- EV -» - , b 
TQtig víovg, coiotv ! evroic OgxQ, ivo wuürlg imigij v xwuoco ro 
5 E" ? L7 L] , L] , A] , E i] A 
&ÓsÀgoU cvroU, x«i zÀtovewryoQ vOv &Órigov cvroU.  Xoveav Ó& 

? c - - Lo - LI 

zÀtovéurQc Qv 0 víog roU. Xa émWAOc vij ? Ilokoi6TQvv yj, xoi xa- 
ríGysv eUrNv, xol émexhqOn x y$ Xavoav, Oir: iv ori xoroxQot 
ysev evrqv, xoi ézcxAqQn v yy Xavocv, Ot0Tt Év cvri) Xer0x6E, 


Kal 


M ^ ^ * , 
xoteAsi eg TOv iÓiov xAÀgoov Oud rO Óoxsiv tivoi xevporivOv. 


3. prpetorvotyny cod. ms. uterque el ed. 
princ. Mapetoy8ovny ed. Petav. Corrige 
Magsta» AMgyny. 

4. In. Ancorato cap. 115. appellantur 
Moyáo8ot, corrupta haud. dubie scriptu- 
ra. Significat enim utroque loco quos He- 
rodolus IV, 175. aliique appellant M&xac, 
Ptolemaeus Moxaxcvutoc. 

5. Maxopsc forlasse Chronici Pasch. 
p.32. In Amcor. l.l. enumerantur Maxz- 
8cvec, Kodxovec (cod. Paris. Kooixovec), 
Zuptitot. — Quorum | quidem | nominum 
ulrum qui illic Koaxovzc, an qui Maxe- 
8óvec appellantur iidem sinl qui hic sub 
Macrone momine latent, dicere non au- 
sim. 


6. Ila ulerque cod. ms , non Aerxtm]- 
uv , ul habent editi. Ancoratus habet 
Aertitat Movyvirot. — Scribendum | for- 
lasse Aérw (vel A&xey) Maoryny. 

7. GxvuAQv cod. Rhedig. 

8. paOtayttty cod. ms. ulerque el ed. 
princ. 

9. dAmQacrokttw codd. mss. aAa(a- 
ovpatr(y ed. princ. aAaaorpttm» ed. 
Petav. 

10. 'Oyumpotrny. codd. mss. 
ed. princ. 

11. "AEcpic codd. mss.  aiovcty 
ed. princ. | Au&Eouicat habet. Ancoratus. 

12. Forlasse  DouBata» vel Bovyótov. 
Nam Bovy8touz Armeniae populum com- 


cyunelzoy 


545 


in tres liberos, Sem, Cham, et laphet parütus est, iactis apud 
Rhinocorurorum oppidum sortibus, uli consentanea fama vulgatum 
est, cui nihil vanum subest, aut temere confictun. Nam Hhinoco- 
rura Neel interpretari possis, itaque ab incolis appellatur, Hebrai- 
cum autem vocabulum sortes significat, quoniam Noémus tribus illic 
filiis sortes suas assignavit, ex quibus exiit una, quae totum illum 
terrarum tractum complexa est, qui Rhinocoruris ad Gades exten- 
ditur, continetque Aegyptum, Mariandynen, Ammonem, Libyam, 
Marmaricam, Pentapolim, Macatam, Macronen, Leptemanen, Syr- 
tes, Mauritaniam ad usque columnas Herculis, interioremque Gadi- 
ram. Hae sunt regiones ad meridiem porrectae. Ad orientem vero 
ab eodem Rhinocorurorum oppido Idumaeam, Madianitidem, Alaba- 
striidem, Homeritem, Axomitem, DBugaeam et Lybam, usque ad 
Bactrianos fines eadem illa sors ad orientem ac attributis Semo re- 
gionibus dividit. Cui quidem Semo altera sors in latitudinem por- 
recla contigit, eaque Palaestinam complectitur, et Phoenicem, et 
Coelen Syriam, Commagenam, Ciliciam, Cappadociam, Galatiam, 
Paphlagoniam, "Thraciam, Europam, Rhodopen, Lasiam, [beriam, 
Caspiam, Cardyaeam, Mediam usque ad Septentriones, ubi laphet 
regionem excludit. Ad occidentem vero ab Europa usque ad Hispa- 
niam et Britanniam, ac finitimas illic nationes. Quo in tractu Ve- 
neüi sunt, et Daunii, lapyges, Calabri, Latini, Opici, Magardes 
usque ad Hispaniam et Galliam, et Scotorum ae Francorum su- 
periorem regionem. 

Distribuus hunc in modum sortibus Noémus, convocatis tribus 
filis sacramentum illos adegit, ne quis in fratris sui sortem invade- 
ret, eumque iniuria cireumveniret. At Chanaam filius Cham alie- 
narum rerum cupidus Palaestinam occupavit, quae ob id terra Cha- 
naan appellata est, quod relicta regione sua, quae ob aestum minus 
commoda videbatur, illic habitarit..— Ergo in Semi possessione do- 


PANARII LIB. IT. TOM. II. HAER. LXVI. 


memorat Steph. Byz. 


Libam Syriae ur- 
bem Polyb. V, 51. 

13. Cf. supra haer. 1, 4. Significat 
D'op8uatouc Sirabonis, quos Iosephus Ant. 
I, 4. et. Philostorg. 3, 7. KooGvatovc, alii 
l'op8umvo)c (Corduenos Plin. VI, 15.) 
ei, KapaoUy ouc. 

14. Iia. cod. Ien. 
habent Borcostac. 

15. Fortasse "EAXXqwec. In Ancorato 
enumerantur Ov£wot, Aavvcic, "Ianvyec. 
Petav. suspicatus est "Evyexot (i. e. Ov£- 
yerot). 

106. Sic correxi ex Ancoraio pro xo 
AdBopot, quod vulgo extat. Cod. Rhedig. 

Corpus Haereseol. II. 2. 


Cod. Rhedig. ei edili 


habet xo Xaüoot. Pelav. volebat KaXavoot. 

17. "LIxxtxot habet Ancor. ómxtxot est 
in Panmar. libris. 

18. Fortasse AoApateig, vel Mopyn- 
i 

19. àuX xacoyüc ed. princ. 

20. toxoastac cod. Rhedig. 

21. Libri habent XSixóxtQv. 

Cap EX XX V: 1. «Utotc codd. 
mss., &urQy edili. 

2. In Ancorato p. 118. in loco gemello 
legitur IloXatovtov , ai in inscriptione 
Epist. ad Epiphanium, quae praefixa est 
Panariis, vulgo IlaXetcvqyóv, contra in 
Ancor. cap. 115. IIoXotccoycy. 


29 


Cap. 
LXXXY. 


Keno. 7c. 


pag. 105 


546 SANCTI EPIPHANII 


, t - - - M - - À , 'L n) L $ od 1 
xo9icug iv vj yj vo9 Znju, vij vov «cÀovuévg lovOaio iyívvqos rovc 
vio)g rovrovg TOV vt Auogooiov, xci l'toyscoiov, xot Gerosfoiov, xci 
"eBovcaiov, xci Eveiov, xci govxzaiov, xol Xtrroiov, xoi /4Gs- 
voiov, xal Zeuogeiov, xoi Zuógviov, xot 9? Ducraiov. zh rovro 

Wes , , E] - /, ' e, Ee, c L 9 - H - 
xoi O0 xvQiog Aéys, &v v vouo , Ocixvug or, ab e uogrior evrQv év vO 
ci ? M ec , LA 2 , no , - 
0pxc émÀqgo)vro, og Àéytt, Ovmo émAqocUncav cL «uarios TOV 

4 z m 9 , 
"Auooocicv.  Zíue voUro zuQéutwwav iv vQ Ogtt yoovorgiBovusvoi iv 
a Te | 4 ei "V ? , n 1 , A 20 3 
Ty égqyuo, £c «v ocvroxorexoQirovg écvrOUG 7tOLQGOGL, xcL ÉzEl OU 0GL 
- - - Mi - 2 , M M - 
7ztQ0g 7t0Àtuov roig vioig voU nju voig zOrxzuévoig. Zn * yag ysvvé 
rv 5'4ogoía0, Aoqoaícó rov 9 Kqvva, Kavvd vov ZoÀd, ZoÀ& vov 
A ec A ec 1 ' p! 
"Efiso, "Efso vóv Goàix, oix vov " PeyaD, PoycB rov Ztgovy, ZXe- 
A ' , , ' ec i e i] 
go)y z0v Nogdo, lNeyoo v0v Ocoga, Ocogo vov Afgacu, -4Bgadp 
, , 
zOv "Icadx, Icocx vov loaxo, Joxo vov lovóe, "Iovów vov 9a- 
? M] ? Y A ? ^ ? A A ? h. 
ose, Goose vov ?'Ecoop, Econ vov oou, ocp vov !? Auivada, 
, - , ^- 
"AuweüaB vov lNNe«coov. Ev 4oóvowg NNaaccov vot qvcgyov ToU 
'"ovóe, xol iv ygOvoig "Iuco? vo Navi, fAofov of víol roU Zu vxv 
50/7 w , ? , ? , c , ? i] , 
ióíav yrv, uuüsuíag &Ovxtoc év uéco vzogyovanc, Ao Oiotoxoroíac. 
E 35 M n e 1 3 2 un ec 1 , E] - 
Emsósv ovv vo vsiym leguyo ovrouara.  H yog Oixoiocvvy éxÓixci 
c , 
vuv dOwxiav. "Ev énzo sjuégoug zegusuvxAovv vo véíym, xol !éAvero 
- e , 
vo Ge[orov, iva m«ocOT 19 Oioiocvuvq. 
? , LI ^ »] ks i , » n , me e , 
Ov uovov Ó£ voUto, cÀÀo ézr« Àuyvovg &0gtv v Àvyvia voU ayia- 
En b - , 
cuorog iv vij Gxmvij voU pougvugíov, xoi xo9' ixcorqv qu£gav oi énza 
3 «2 e 2 - c E T po m 
Àvyvoi ijmrOvVTO iGO0G, xcl ovÓ  0Àcg év uic uígo moyst eig cvrQv, 
? 1 3 er e nr A XR ONE ? , M 1 H 
&ÀÀAe xaÜ' £xcoTqv quégov rO cvrO gg qv. Ov yéyovs yaQ ro Gcp- 
1 P] * 
Barov sig dmóxÀuciw, cÀÀe sig Foyov eyeS0v.  MqyOsvóg 0i 0Àoc éo- 
Fe - , ? 
yotouévov iv roig Óc0cxo qvÀaig, uovov vo QvcieGrQoiov ovx ijQytu, 


,XaQdc Àéyst 0. xvpiog àv v. eveyysMo , OL fegsic vuv BefqAoUor vo 


^ ^ ? ^ 
GeBorov iv zQ veg, xai tici dvoírio.. — To 08 BefAovo( v0 caf- 
- ? ? 
Bevov, vovzícri z44vovoi.  24vovoi 08 mc, cAM 3] !Ovoleag mooggé- 
b - A , A Z ? b 
govrsc TQ Qs, ivo ur coynon vo OvcieGrQorov; ov uOvov Óà roUro, 
&ÀÀd xol ZÀiog cvoréÀAsu xol Óvvst, xol GtÀqvs ev&cu xol pOiva, xol 
&veuor zvíovGu, xoi weoroL Blecrovovot, x«l uqrtosg ysvvOGi, xol 
, J , , 1 L2 ^ uu , , M ? , , 
zvro yivevot év capBoro. zfit roUro xo 0 «vorog éADOv ovx érexTO- 
vevGev iv cef(jro, ovx PyoÀxsvGtv, ov vt Éregov, cÀÀe 90g cv Oto0 
Éoyov sloyaGero, xoi uou, gov rov ? xoceróv cov, xol mtoima- 
- , - A , 
v£L lvo czt0 v00 fecretovrog povij v0 £gyov v0 ywogusvov, lvo ztevreg 
, , A 32 , - , Li , mo ^ , 
éniyvoGovror vOv &z ovgevoU dA9Ovroa z90g DonOsiav vioig vÀv «v- 


3. QuAtottato9 legitur in ultroque cod. 1. Repone "Pay, "Poo. Cf. pag. 7. 
ms. 8. Scribe «Papic, Dapic, ul habet cod. 
4. 8E cod. Rhedig. Rhedig., et est scriptum supra pag. 10., 
9. doQatà8 doqa&sX8 cod. Rhedig. et in Ancorato.  «D&eec, €P&pec habet cod. 


6. Ko&, Ko legitur in Ancorato. Ien. 


PANARII LIB. If. TOM. II. HAER. LXVI. 547 


mieilium collocans, quae hodie ludaea dicitur, filios istos genuit, 
Amorrhaeum, Gergaeseum, Pherezaeum, lebusaeum, Evaeum, 
Arrucaeum, Chettaeum, Asenaeum, Samaraeum, Sidonium, et 
Philistaeum. Quam ob caussam dominus in lege veteri, ut ostende- 
ret in iure iurando illorum impleri peccata, JVoadum, inquil, impleta Gen. 15, 16. 
sunt -4morrhaeorum peccata. | Qb id in monte diutius haeserunt, ac 
moras in soliudine traxerunt, donec ultro seipsos illi condemna- 
rent, ac filiis Sem, quos iniuria pridem affecerant, bellum etiam 
inferrent. Quippe Sem genuit Árphaxad, Arphaxad Cainam, Cai- 
nas Salam, Salas Heber, Heber Phalec, Phalee. Rhagau, Rhagau 
Seruch, Seruch Nachor, Nachor 'TThare, 'Thare Abraam, Abraam 
Isaac, Isaac lacob, lacob ludam, ludas Phares, Phares Esrom, 
Esrom Ámram, AÁmram Áminadab, Aminadab Naasson. Ceterum 
Naasson ludae tribus principis et lesu Nave filii tempore filii Sem 
regionem suam non modo nulla cuiusquam iniuria, sed iustissimo 
eliam dei iudieio receperunt. gitur Hierichuntis moenia sponte sua 
collapsa sunt; iustitia enim poenas de iniuslilia repelit. Proinde 
septem diebus muros ambierunt, in quos sabbatum incidit, quo plena 
esset, cumulataque iustitia. 


Nec illud modo sabbato contigit. Sed cum sanctuarii candela-, CP. ví 
brum in tabernaculo testimonii septem lucernas haberet, omnes illae Exod. 25. 
quotidie pariter accendebantur, nec ullo die cessabat earum aliqua, 
sed eadem lux singulis diebus ardebat. Etenim sabbatum non ad 
intereludendum , sed ad praestandum bonum opus est constitutum. 
Cumque nemo penitus in duodecim tribubus operatus essel, solum 
altare nunquam feriabatur, ut in evangelio testatur dominus: $a- Matth. 12,5. 
cerdotes vestri violant in templo sabbatum , ac sine culpa sunt. | Pro- 
phanare vero idem est ae solvere. Quomodo vero solvere dicuntur 
nisi quod deo sacrificium offerunt, ne altare sit otiosum? — Sed ut 
isla praeteream , eodem in sabbato sol oritur et occidit, luna auge- 
scit, ac minuitur, ventorum flatus ingruunt, fructus pullulant, ma- 
tres pariunt, ceteraque fiunt omnia. ldeo veniens ipse dominus non 
fabrilem in sabbato artem, non aerariam, aut aliam id genus exer- 
cuit, sed ulpote deus divinum opus molitus est. — To//e, inquit, gra- Mare. 2, 5. 
batum iuum, et ambula, ut ex ipso gestante de miraculi veritate 
constaret, et eum omnes agnoscerent qui ut humano generi subye- 


s ite 

a&. 9. épgp., ép. cod. Rhedig. eliam Cornar. in versione Latina. Editi 
E up Mira ' . perperam éyiveco. Cf. supra. cap. 83. 
10. dutyo8 gp. t uyo62 y. cod. ms. uter ONU eq a iili E e n 


bro ms. ulerque. Edili Svctoy. 


1. éijcro codd. mss. , quod expressit 2. xgaatow codd. mss. T 


4 39 * 


54S SANCTI EPIPHANII 


.! - P4 3 E 
Ooozov. Kol yao vÀ piv Ovri qÀOs M)soi r0 c&farov. Ovx óv- 
- A ? , M ec w 
vero 0B ÀUgoi cO, ti cÀÀOTQiov cbrOU vzrgysv. Ovósg y&g 9dÀ- 
, , » , , "^ , , ? , [ul - , 
AórQuov Usi Égyov, si uj vu dv ixlwmroQ cÀhorgíov 0 voioUrog yévyg- 
vut, xci * &AÀoroiotzoxozoc, Üixog 9 foavrg ébeayogotousvog. "Emzu- 
, - Qo v M , A - 
ài 0à lüiov oüroU 9 vmijoys v0 cepBorov, Óic voUro Aéys, Ovi, Kugióc 
- , € 
dcruv O víOg vo) evOgozov xol roU Go[crov. Kol, puoi, Owvy o 
M , ? 
&v99c7z0c 01€ v0 cc Barov yeyévyvov, &AÀa v0 ce favov ie vOv Gv- 
ec * A , 
Soczov. Ei voivvv éxoínosv 0. 9:0g v0 cafBoarov üuà züv avOpozov, 
1 , E Rm ei eo» 
xci zgostíumQGe vOv &GvOgczov ze«oc 10 GeBperov, ivo 0 cv9gcozog yt- 
E , A 
vogxy viv &vezovGiw, xci rQv ucAÀovrov vv &vazcvÀev. "Avrirvza 


j&o dcr. va)ro vÀv imovgavicov. 
óba] mco veÀevóTwc. TO cafforov ovv v0 iv " vou foc vig avro 
z«govoiag, tÀvcs Oi ixcivo r0 cefforov, xol £Ócxsv mquiv vO uíyo 
Gderov, Orso ioriv e)vOg O xvgiog, s] dvezevoig uv, xol o 


ce ericuogc. 


? - M A - 
EvraUOo ycQ &z0 uégovc, ixsiva 


Ovósig ovv Óioícst zoÀowtv x0 xowije ÓivOqx«c, ovrs wowvav 
&z0 mxowÀeidg. Mie ydo icri xol | e): Gvugovie. 'O 0$ &ua919c 
1 , -] €- 5 M - €- - 
xoi Gztigoc, écv ióm Óvo &vrAqvZoec czx0 ug zwWy"ng evrio)vrac, 
A A ET $3 
vouícg 0i Ói& vqv Óiegogdv rdv &vrAqvQoov Óigoge sivow xol rc 
ri , , à2 A ET ET 8 i ? , e - - 
vOoro, cxovom O06 zoo rOv GvverQv ? qv cqnOcov 0r;, I'eUoot vv 
, - 
óvo &vrAqrioov, xol iüs 0r; 9Óvo uiv of &vrAmvgote, uio ÓÀ » zw 
T7 , T A - - 
VzGQysi' oUcog tig wvgQiog, tig OtOg, ?v mveüga ÀeAgcav iv vouo 


CMT , A. ? /, M - ' ? , A 
pag. 100. xol év zwoognvoug xci iv eveyysMo. zie voUro ydQ ov Óvo zaAouol 
E " , í - , 
OicDxcr, xol ovre Óvo xoival OicO xoi, imn ovx cic: Óvo of Oia- 
, ? "à T ty i] 1 10 - * A A , , 
OQéusvo»i, cÀÀ sig O0 vqv zoÀoiav l9zoÀoiOv, xoL TQv xov cvexomi- 
' Ll ? 1 , A 
(ov, ov rqv zoÀcigv xerugyQv sig cgovicuov, cÀÀd vrv zoÀoidv xa- 
, - 
vezoUOv, xol vj Otvrtíoe zQogtuOéuevog ztQiovoíag xAÀnoovouíav. 


2 [214 , 
Keg. n£. "Alv 0B !mgw Aí&w 0 evróg Mcwvqe zagticpéget, Aéycov Ori, 
3 - / - 
Oiüa ?zvsÜue cotOusvov cvv Gopgorog: voUro ydg, quoi, Oi0cGxst 
[a -. [4 , [4 ri , , , Qo xe - A , 
0 &z0Gr0Àog Àéyov Ort, Oàhog &xovevor év vuv moQveia, xoi rOLCUTN 
ztopveio j|tic ov03 Ev roig ÉOveciw, Gere yuvaiua viva voU zavgog Fyew. 
Kal vusig mspvGiou£vor iori, xol ovyi uGAAov émsvOwoers lva agOT 
2 , C ges. c m S - , ? ' 1 , ' - , 
ix uícov vuv 0 v0 Egyov rovro zoctac. '"Eyo uiv «mov và GogarL, 
M L4 b , 
zogQv Ob và zwveUuori, d|Óm xéxguxe vOv TO Égyov roUrO xartQyaca- 
n - - - - 

uevov, cuvcAO0vrov vuGv, xol v0U xvglov, uere rOU juoU 97v 


3. a)Aotptoc cod. Rhedig. 


4. dAXotptoertoxonog emend. Pelavius. 
Libri habent àXAóxptog émtoxomoc. In 
marg. exempli Scholliani, quod. penes me 
est, legilur aAXoxotentoxonoc addito siglo 
M. In cod. ms. Coislin. 179. chart., qui 


glossarium continel satis amplum , 


legitur 


alienus. appetitus , corrigo ' AAAó- 
tptoc énloxonos , alie orum appetitor. 
Nam voc. üxavvrvrs corruptela est voc. 
appetitus, anfe voc. alienus repetiti. Cf. 
1 Petr. 4, 15. 

5. &avroU ed. Petav. Colon. repel: . * 


glossa "AXMótptoc quod am eias, 


sac i^ 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVI. 549 


niret e coelo descenderat. Nam revera solvendi sabbati gratia ve- 
nerat; solvere porro si alienum esset, minime potuisset. Nemo 
enim alienum opus destruit, nisi alienorum usurpator, et eorum 
peregrinus inspector, qui sibi lites arcessat. [taque quod ad sese 
pertineret sabbatum , ideo dominus, est, inquit, /ffus homznis etiam 
sabbati. tem, Non propter sabbatum homo factus est; sed sabbatum 
propter hominem. | Quare si sabbatum deus hominis caussa condidit, 
pluris eundem sabbato fecit, uti futuram illam. quietem intelligeret. 
Haee enim coelestium figurae sunt, cum hic ex parte duntaxat, 
omnia perfecta illic absolutaque sint. Quamobrem sabbatum illud 
lege praeseriptum ad ipsius adventum usque perseveravit, quo de- 
mum abrogato magnum nobis sabbatum obtulit, qui est ipse domi- 
nus, requies, sabbatique observatio nostra. 


Nemo itaque velus ab novo testamento, vel hoc ab illo sepa- 
randum existimet. Est enim amborum una eademque concordia. 
Sed perinde se res habet ae si imperitus quispiam ac rudis situlas 
duas haurientes eodem ex fonte videat, tum quod eae diversae sint, 
diversas eliam aquas esse suspicelur, deinde vero a prudentioribus 
doceatur, et ita loquentes audiat: Ex utraque situla degusta, ac 
disce duas illas esse quidem, sed unicum nihilominus fontem. — Eo- 
dem modo unus dominus est, unusque deus, unus spiritus, qui in 
lege, prophets evangelioque locutus est. Ob id non duo vetera 
lestamenta sunt, neque duo nova; quoniam neque teslatores duo 
sunt, sed unus tantummodo qui antiquato vetere novum instaurat, 
nee ita ut vetus extinguendo deleat, sed ei finem imponat, et ad 
secundum bonorum possessionem transferat. 

Alium e scriptura locum Manichaeus in medium affert. Hoc 
enim, inquit, invenio, spiritum sine corpore salutem obtinere, quod 
ipsum his verbis docet apostolus: Omn/no auditur in vobis fornicatio, 
et. eusinodi. fornicatio quae ne in gentibus quidem cernitur, adeo ut 
urorem quidam patris habeat: et vos inflati estis, et non magis lu- 
aistis, ut tollatur e medio vestri, qui hoc facinus commisit: ego qui- 
dem absens corpore, praesens autem spiritu, iudicavi eum qui hoc 
scelus commisit, convenientibus vobis, et domino, cum meo spiritu, 


6. Ux&pyet cod. Rhedig. 5 lerprelatus est sed unus qui vetus anti- 
—... T. vYéj4o gu.o50e0c vc (h.e. u00g96 quat, et novum renovat. 
£o 3» cod. Rhedig. , 
S) avtóy g Car. LXXX VII, — - 1. «ity om, eod. 


8. v(j» om. ed. Petav. Colon. repet. 
9. 8ío om. in ed. Pelav. Colon. repet,  Phedig. 


10. Vulgo xà» xoXotGy. Articulum de- — 2- cp cod. Rhedig. 
lendum esse vidit iam Cornarius , qui in- 8. mnaxpóc cod. Rhedig. 
" 


Cap. 
LXXXVII, 


1. C05. 5, 1. 


550 SANCTI EPIPHANII 


* ' * - " :z 
roc, megaÓo)vor TOV rOl0UrOV TÓ GoTovG tic 0ÀtÜQov Tije Geoxoc, lvo 
L1 ^ - L7 p , M , A MS OMS ' r 
r0 zmviUuo co97 iv vij quéoe ToU xvgiov. ' Ois9gog 0i émi Gaoxog o 
EJ , - 3 E 
mavrezactv iorw &gpevicuoc.  Ilóg ovv &goviCouévge vije GagxOg iv 
qtiol o9 O,efóÀov, xol Gotouívov vo) zvtvuoroc, Fri foros dvaGra- 
* [y , 
GG GooirOv , 3] GeoxOc; Kol ovx oiüzv O Gztigog xard mzvrw Ort vc 
foya Tijg GwoxOc mogvsio, uoujysía, &afAysua, xol và vovtOLG OpoLO, 
^ lod ? ind ^ 
xol OU sttgl cvi Tio Gugxoc Àíysi, cÀÀo Qv foyev Tijg Gegxog. 
"o Hi 2 'GE el c Gc É 2? 74: 3; ó2 A ^g ; , 
ve uiv égyctoevot zogvelav, vj Gegé igyatevo,, iav 0$ wvijonvar éysga- 
Ke Arm - 
vtiev, oUxéri 4] Go gE * Gegé icrw, &ÀÀa 1] ceoE uevapéBlgvos eig vweo- 
c ? - , 
uc. Sc xol 0 &nóGrolog Myst G1, 'O dzeggijo GvíevEag và éugórsgo 
* ? 1 , , 3! ^ , 3 - LI ' 
tíz£v, Jdvvi vovtOv xoroÀsbwst &vOgo7tOG vOV T7vT6Q0 Q(UTOU xol TOV 
, 2 -— 1 , od ' , - !' y I , 
uqríoe oiroU, xol xoÀkwOncsron vij yvvowxi cvrOU, xoi £covrat oí Óvo 
, , , 2s [x rc ^ " , ET , t^ E" ? 15 5 * Dd 
eig Ggxe uiov: cg O0 xoÀÀouevog Tj mOQvy $v Góc iori, 9 xal o 
, ET , ^ - ; 6? 3 c ' n 
xolÀogtvoc TQ «volo v mvsUuc low. gv ovv O TQV z0Qvtiav 
4 4 
, , A , 2 , 5 MI Sn ax 3 A L] , 
égyotfousvog Gegb ysyévqvowr ov uovov avv) | G«95, cÀÀe xot zovre, 
xol pvym xoi vc GÀÀc, Geb ylvevoi. — KoAMyOcle ydg Tjj z0Qvy cot 
* - r E - 
dyévsvo, xol Qv Gogwixog Gag& OÀog xoÀtiroi. —'O Ó& nolo utvog TG 
L t^ OS UAM. L - 1 ' 1 , " »h. 
xvglo €v zvsÜue iori, vovréor, GO xol apvym, xot zvavro e ví. Gviv 
iy và dvOgono, $v zvsüua iv rÀ xvgío. Kol zsoi rOUVTOV vopuo- 
4 4 4 4 
E c ? M L , , rc M » 5 , g * 
pag. 107, ÜtrOv O c«vT0g c7r06702105 Quoi, (O QOeog &£Osro £v GouorL zevro Tc 
M - - 
u£Aq, Éxoacrov xa9u6 j95Aqos: xol 0ga zc Opokoyci vOv 9cov mouj- 
A - , 1 , - ? Cox €- ^ 1 i] ? LH 
TQV TOU GoQuorOog xo, Oévqv vOv £v quiv utÀQv, xot xoOcg 19£Àqot 
- 97 Lx Y 19 , r4 3 , ? UI - , 
Tjj l0Íe Gogío wo cyoO oiv. 7 Eiva zal, &vrl voU zragodsypazog 
m. t , - - Ly c - - - 
TOU qutrígov GouerOoc, ToU Xoicro0, c xol qusic cue XpioroU 
icuev, xol uéAw ix uéAove, xal 5 ixxAgoía vo9 Oto), tug iori cuo 
Xoicrot. Ei odo voívvv 9t00 y ixxkoia xsxoAlguévm vd mvtU- 
b w ,F uL - 
uatL, TOvríGri TQ xvolo, fv zvsÜue iorw, 0 dm cvrig volvvv duag- — - 
1 mw 
rcvov zvevporog ixmtGQv, Gdgb ysyévqron 0Àog, ^pvyi xol Got, 
"D - - - 
xol sb :8 Tí éGviv &v avri. "Ext moóg dÓvvoro uégog moagadoSTvor vÓ 
GarüvG , xci uíoog uz ztegadoO vor; Ob ydg size zagadoOsvo, Tuv 
^ - ? - w 
GcQxo TQ GurüvG, cÀÀe megeOoUvor TOv roroUrov. 'O Óà Aéyov Tov 
- e - A E" Li LI ^ , , 
TOL0UTOV 0ÀOGjtQ1] (v OQconOY GUV aTpvyT) xci zvevTL TQ) cvOQocO 7tuQu- 
R] [64 4 K ? , - 
Ó£ücxcv. Ei 0i 0Àov moagoÓfücxsv, 0lov Gcoxo cmtqqvoro: vO mvtÜpo 
A ni .- H 
0i iÓqAov cufecBon sig rqv qufgav xvoíov. "Iva ux vm0 eivíav yívn- 
^ , - ^ 
rou 5) éxxÀqoío 00 Gqoluorog v0U Boso: &vOgozov, xal nolvvo 
0Àq 3] éxxÀqoio v zagenrOQuoT, TOU £vog, ÀÉ IIagaóoze z0v opo 
q 1j éxxlqo(o và zagozzro ueri. ToU £vog, Aéysi, llagadors vov ogo- 
, cd ' - , er em , - * 
Aíévra, lvo TO zvtÜue, rovríctiv OÀq » éxxAmoio, à " 


4. Alterum cap& om. in ed. Petav. Co- 7. ,Deest aliquid in marg. annota- 
lon. repet. vit Pelavius. Repele modo qot ex su- 
5. xoY om. in ed. Pelav. Colon. repel. perioribus. Cornarius verlit, minus ac- 
6. &pa cod. Rhedig. curale, deinde pro exemplo nostri cor- 


PANARII LIB. II. TOM. IT. HAER. LXVI. 551 


tradere eiusmodi satanae in interitum carnis, ut spiritus salvus fiat. in 

die domini. lam carnis interitus nihil aliud est quam absoluta illius 
extinelio. Quomodo igitur cum in diaboli potestate caro funditus 
exlingualur solusque servelur spiritus, corporum esse potest carnis- 

que resurrectio? Adeo vero est hebes ut illud non videat, carnis 

opera fornicationem esse, adulterium ac libidinem, et id genus alia, 

nec de carne illum, sed de carnis operibus loqui. Nam cum stu- 

prum aliquis committit, caro istud exequitur, cum autem temperan- 

tam sibi compararit, iam caro quodammodo esse caro desinit, at- 

que in spiritum convertitur; quemadmodum apostolus refert: Qui 

initio coniunaxt ambos, dixit, Propter hoc relinquet homo patrem suum, Eph. 5, 31. 
et matrem suam, et adhaerebit uxori suae, et erunt duo ín carnem 

unam: sieut qui adhaeret meritrici unum corpus est, et qui adhaeret 

domino unus spiritus est. taque qui stuprum committit, caro effi- 

citur, non corpus duntaxat, sed et cetera omnia, adeoque anima 

ipsa in carnem quodammodo mutatur. Dum enim ad meretricem ad- 
haerescit, caro fit, cumque carnalis sit, omnino caro dicitur. At 

qui domino adhaeret, tam corpore quam animo unus cum eo spiritus 

est, ae quiequid in homine inest, unus in domino spiritus efficitur. 

Qua de re statuens idem apostolus, Deus, inquit, posujt zn corpore1.Cor.12,18. 
omnia membra singula prout voluit. Vide ut corporis quoque condi- 

torem affirmet deum ac membrorum nostirorum compositorem, qui 
sapientia ae bonitate sua uti voluit universa constituit. Post haec 
exemplum corporis nostri ad Christi corpus accommodat: | Quemad-1.Cor.12 21. 
modum et nos corpus Christi sumus, et membra de membro, et ecclesia 

dei, quae est corpus Christi. — Proinde si corpus dei ecclesia spiritui 
adhaerens, hoe est domino, unus est spiritus, quicumque ab eadem 

excidit, perinde a spiritu desciscens, anima pariter et corpore com- 

mutalur in carnem, ac si quid aliud in ipso continetur. Nam qui 

fieri posset, pars ut una satanae traderetur, non traderelur altera? 

Neque vero dixit apostolus, 7radere carnem satanae, sed, Tradere 
eiusmodi. | At qui. Ezusmodi dieit, integrum profecto hominem, hoc 

esi tam animam quam corpus tradiderit necesse est. Qui cum to- 

tum tradiderit, totum videlieet earnem esse significat, at spiritum 

in diem domini servari demonstrat, ut ne ecclesia delinquentis ho- 

minis scelere obstringeretur, uniusque delicto tota ipsa polluerelur. 

Quare ita iubet apostolus: Trad?te eum qui deliquit, ut spiritus, hoc 1. Cor. 5, 5. 
est ecclesia universa, salvus sit. 


poris proponit corpus Christi, quod et 8. xt emendarunt Cornarius el Pelav. 
nos corpus Christi sumus cell, Tt6 esi in libris omnibus. 


Keo. v1. 


pag. 708. 


K£Q. x9. 


552 SANCTI EPIPHANII 


"Aid, quoil, yíygozTor, ZdgÉ xoi aluo BociAslav QioU ov xÀq- 
oovopxjGovoi, xol vouífe, iv rovro Aéíytw Ti. — Koi yàg vÀ Ovi ov 
Ó/vorot zogvtie xlqoovousiv BeciAsiov ovgavdv, ovói wovwsie, ovóé 
défAystw , ov0B !eiüoAoÀorgsin, vovríor, Gdgb xal eiua. Ei 0i msoi 
Gwgxoc xol w(ueroc voUro vouítstg, sive, cvviv vuv Gügxa, zGc br 
zÀmooUre, r0 tiguévov, Koi coi fA«Bov cvrOv, fücwsv avroig ifov. 
Glav vénva QcoU ysvíoOoun, oi ovx iE alucrov, ovói ix cagxog iycvy- 
Oqcuv, dA ix 9:00; Tíg iv xóouo ysyévmvot Qvev caQxog; AX 
émaóq usrefAOncav o£ yvOuoi, ov ydo oL qvGsig vOv yevouévov 
dz0 wqríoov xol merígov coagxoóg xol ovuoroc ? xol iysvxüncav vv 
Osvrígov yívmow vv cmO rijg voU xvgiov yeviceog Ói& zvevporog «cl 
zvQgOc, fücxcv eUroig iÉovcíav rínva O:oU0 yevíoOo. oc ovv iv- 
ro09o ix cogxog éyevijsgoav xol 2& oluorog, «oai 9 ovzaéri Aoyíteva, x 
Gegxog xol oTuorog 1] yévqcoic, Oi vxv uero(olqv vic Órxoiocvve, 
xol roL ye àv Gogxi xol cineri, cc AÉyst, "Ev Gegxi yag msQvmaroUv- 
Ttg, OU xor& Geox GrQoTsvOusOon, ^oc oUv Cv, GGQÉ, oU xara cágxo 
Grgersvouévm, xeL Óud voUro Àíysw GeQxo xol cipe wr xÀngovousiv 
Becilslav ovgavOv, ov mzsQi vze Gogxog rcvTQe Tijg x«uovGome, TUS 
cyieG9sionc, vio và Os svmgsorqoeGnc, cÀÀe mgl vijg iv ejwergrious 
dÉsreoOclomg. "mtl mg v mAqooUvot vO sioquívov, iei yeg TO 
qO9agróv rovro 9ivóvcacOo: dgOngaiav, xol vo Ovqrov rotro ivóv- 
coc9ot cOovactav. — TuÀevytorsgov 03 zsgi rovrov 0 evrOg cz0GroÀloc 
Gquotvov, Uva wr zwwec zrÀoyq9 or, xol cvri vOv qovAov Foyov ràv 
rOU coueroc zÀeGww crmeAmícoGi ix vig cveoraosog, AÉysw, INexgo- 
cer: rà uíkm và émi vüc y9g, «vive iGrt moQviía, uowysio, &céAysia, 
xoi rà f£bgg. 9 4ÀÀ Gxovs xol roUg OgOévreg roig D wAdotoig, xoi 
Aíyovveg Ori, To)rov vOv Inco)v, 0v fogéxors dg vuv &voloufa- 
voutvov, ovrog &evotroL, Ov rgomov siüsrs cUrOv cvoÀopovousvov. 


5 A A E , , , , n ^ A E 
Ano Ó& rQv sigquévov mzc«vrov Óvvavroa, ob vovveysic rOV voUv 
lémioTiGoi! imi mici voig T5 cÀ«Os(eg Àóyowg, xol roig cz0 ?roU 
, - , , L er , ' ? 
(pevouerog ToU zcgotciQquuevov Asyouévov Mawvvyoatov, ivo, eb xoi ovx 
, , , - - - dl 
émsuvQoOmv viwog uogrvoíog, cmo vàv Óvo s] TQuQv uogrvgiv ov 
M , - - EN 
timouev vd zvro cvr00 gogoOT wevóg. '"Hyusig 0 moAajv émisBn- 


CX». LXXOGVIIE "— " 1. eibonoAx- 3. oux ed. Petav. Colon. repet. 
tpia cod. Rhedig. ei Ien. (cum rasura). 4. Vulgo aga. 
2. xo restitui ex codd. mss. | Quod est 5. 65cacSat cod. Rhedig. 
plane mecessarium. Agnoscit etiam Lalina 6. Post verba xoi xa &EGc Cornarius 


versio Cornarji et geniti sunt secunda  e/ Petavius aliquam multa excidisse sta- 
nativitate celf. tuerunt, locumque lacunae signo notlave- 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LX VI. 553 


Atqui scriptum est, ait, Caro et sanguis regnum dei non possi- c i 
debunt. | Qua scripturae sententia nonnihil efficere se putat. Verum 1.Cor.15, 50. 
longe is aberrat. Certum enim est non posse stuprum coeleste re- 
gnum obtinere, nec adulterium, neque libidinem nec idololatriam, 
quae omnia per carnem et sanguinem inlelligenda 'sunt. Nam si 
carnem et sanguinem sic inlerpretaris, ut ad propriam hominis car- 
nem perlneat, quonam modo verum illud esse poterit? — Quo/quot Yoann. 1,12. 
autem receperunt illum , dedit eis potestatem filios dei fieri: qui non 
ex sanguinibus, neque ex carne nati sunt, sed ex deo. Quis in mundo 
sine carne natus est? | Verum quoniam non naturae quidem illorum, 
qui ex parentum carne et sanguine propagat sünl, sed animi com- 
mutati sunt, ac secunda generatione a domino per spiritum ignem- 
que proereati, proplerea, Jedit, inquit, Js potestatem filios dei 
fter... Sic igilur ex carne islic el sanguine nati sunl. Neque tamen 
ob traductionem illam ad iustitiam alterius ex carne et sanguine ha- 
betur generationis ratio. Quamquam in carne nihilominus, et san- 
guine permaneant; velut alio loco dicit, /» carne ambulantes non se-2. Cor. 10,3. 
cundum carnem militamus. | Quocirca inest quidem caro, sed non 
seeundum carnem militat. Hinc est quod ait, Carzem et sanguinem 1.Cor.15, 50. 
coeleste regnum minime possidere. Ubi non. de ea carne loquitur, 
quae laboribus attrita, quae sanctitate consecrata, quae deo denique 
grata sit, sed de ea quae jn peccatorum sordibus detinetur. Quod 
nisi ita est, quinam illud impleri poterit: Oportet enim corruptibile .Cor.15, 53. 
hoc induere incorruptionem , et mortale hoc induere immortalitatem ? 

Quod clarius idem apostolus significans, ne qui forsitan errarent, 

atque ob scelera de formatüone corporis in resurrectione despera- 

rent, his verbis hortatur: JMortzficate membra, quae sunt im terra, Col. 3, 5. 
hoc est, fornicationem, adulterium, libidinem, etc. Imo et eos 

[audi] qui Galilaeis apparuerunt eosque sic allocuti sunt: unc [e- Act. 1, 11. 
sum, quem vidistis a vobis assumptum, sic veniet quemadmodum vidi- 
stis eum assumptum. 

Ex his, quae hactenus dicta sunt, facile intelligentes homines 
possunt tam ad veros sermones quam Manichaei mendacia animum 
advertere : ut tametsi quodpiam allatum ab eo testimonium praeter- 
miserim, ex duobus illis tribusque, quae commemoravimus, reliqua 
ab eo falso confieta deprehendantur. Nos autem longo asperoque 


Cap. 
LXXXIX. 


runt. At ui in codicibus manu exaralis voce &xovsz vicinis vocabulis absorpta. 
nullum eius suspicionis indicium , iia nec Car. LXXXIX. — 1. Sic recte Pe- 
senlenliam ab ulla iam parie mancam  iavius. Codd. mss. el edit. princ. értoct- 
esse videbis, postquam levissima correctio- — yo. 

ne restituimus 'AXX &xouz xol roug cell. 2. xo9 om. ed. Pelav. Colon. repel. In 
Vulgo enim legebatur oXA& xoX xo)g cell., seqq. abundare videlur Ae[op.évov. 


rar. 109, 


Keq. «'. 


554 SANCTI EPIPHANII 


4 fet j ' , , , i - , 
xOTtg 000v Tooyslav, uxo xivÓvvoOtig r0zOvVG, MOÀiG TOvTNGL Tic Cu- 
A - bd 
giGBoivge xe 99o0c OÀsrqolov vZje xsyyoíviOog, do zoÀÀàv Ouowo- 
? , - p , 
uerov memoviufvQg mwQOg czxerqv vv ogovrov, iyovoge 0b usxovu- 
uévqv 9 xdvo Tv «evroo0y xol lofolov mwuynv, vij éx mávrov oouo- 
e - 
uívqc. "Ems yéo uero "EAMMQvov "EÀMqv iori, jMov zm9ognvvàv, 
A i , * A A ó J, 4"EAA e ? ^ , 
xoel csiqvqv, xol vd GGTQu, xci Óciuovag, qv 0 cvQo, &yozcaw- 
ü 2 - 1 - Cp , ^ 
vol, vvyycvet, xol 1j av100 cigscug vo vv ÉAvov vgnysiron, vc 
? L7 € , ine 
uoyov éniGvozor, xol iv evroig iyxviwüsirow, &croovouovg imawsi, 
A -) wat , , ^ , P , P 
vo CvTQv ztgitoyotousvog, uovov XoicroU osuvvvezot Ovoua Àoyo, oc 
ec - , » | i] ? d ^ LI 
xol «vr 1 wtyyoivug xovzcttL uiv vOv iov, cmorG 0B Óic vijo mowxiMee, 
^ ^ , v 
iv u£óo vÀdv moÀÀdv ytvouévm, xoci cgouorovuévy perd TÀv Ovrov. 
'Ev 0i rij vo0 9:00 Óvveuzi và bvÀo vig cAmOtiee, xol c/uer, Xoi- 
lad ww ^ ? ln d 
Gr00, xol couert v &mo MMoeglec, và cAmOwdc ysysvvmuévo, xol 
- w E ? , L2 [d w E , 
rjj vQv vexoQwv cvoordosi, xci vj ouoloyío vig piüg évOrqTOQ, Gvv- 
- , ^ 
volovreg vov xegolqv ToU Ógoxovrog iz voig vÓaGi, Tcv moÀvxéíga- 
Àov reUTQv otosGiv, tig voUm(GO GrQíwovrec, xol 9r5v xegoqv xa- 
vo0Àacevresg, sUyoguoro! uiv Org OwevcÀéGoutv, imi 08 vag fime oí- 
, ^ , M] ? , M] Rice e - 
oéosig ztgoslOtiv GmevGcusv, Ocov émixoÀovusvor fonO9ov Tue qudv 
, r r? A ? , , - , ". E 
ecOtvsiog, Ozog vc émQyysluevo év OsQ swtQowoGavrsc ^ vceleiog OO 
£UyoroLGTI]GO EV. 


KATA "PIPOETIPONS 
«eocaonxootY, éQoópo, "v, xo éfoxoctT, éposum. 


Mz viv uoy95odv roUrTQv, xol lofOÀov vnig mücov ciosoiv, 
xol &£gmeros voU Mov» BeoBoguv 9«0ifoAiav rijg 0109ecxoMog cvé- 
rw zig "Iégexog Ovopori, &g' ovmtQ iooxivot.  Ovrog iv rij Ztov- 
vÀ, vij xor lyvmrov vmijoysv, iv mQormoiütíy ov puxog vsccoéoc, 
"EMajixdv ve mdvrov Àoyov énwiyüevpocw àcxun9sc, laroocogicrixT 
v xol voig GÀÀorc, TOig TQv Alyvnzviov xol EÀuvov wcOnuecw. axoi- 
Bàc iémwórec.  Tey« 0b xol &ovgovouíag: xol ueysieg 0 &vro meoij- 
wero* dumsigórerog ydg vmijoyt zoÀAdw Aóyov, xol iv iimyucu, dc 
vxogpaivovo: of evroU0 ÀOoyor, z&vv 0B vqv vÀv Alyvmriov imira- 
usvog yldocav.  Aiy)mwuog ydo 0 dvo mv, dÀÀd xoi Tjj vv 'EÀ- 
Aqvov rergovouivog o) wixoQg, O£0g word zvra voOmov.  Tuijoyc 
Ój9tv XoicrwavOoc, GÀM ovx évéuewe vij v00 XoicroU molwsig.  Ila- 
oémeGs ydg, xol OAwQucag id xeiev.  Obrog uiv ydg moÀeidv xol 


3. Ita corrigendum eral. — Libri habent «pavixoyucy, vel simile quid. Nisi par- 
xarà. Minus cerlo potest statui de medi- licipio ériüegmxovsc, id quod mon semel 
cina qua senlenliae succurramus , quae fecit Epiphanius, usus est pro finito, ut 
mulila videlur esse.  Excidit forlasse xc-  senlentia sit INos autem magnam viam 


PANARII LIB. II. TOM. Il. HAER. LXVII. 555 


itinere per periculosa loca confecto, aegre amphisbaenam illam ac 
cenchritidem, letalem inprimis bestiam evasimus, quae multarum 
rerum sinilitudinibus variegata contuentes decipit. Ex quibus omni- 
bus velut conflatam et occultum morüferi inaculeo veneni fontem 
continet. Manichaeus enim eum gentilibus gentilis est, ae solem, 
"]unam, sidera, daemonesque veneratur, gentilis, inquam, est, o 
carissimi, eiusque secta Graecorum supersliliones tradit; magorum 
quoque praestigias complectitur, in iisque volutatur, astronomos 
laudat, quorum curiosas artes persequitur, ae verbo tenus Christi 
nomine gloriatur. [n quo cenchritidis simillima est, quae occultato 
veneno varietate sua fallit, atque inter varia fruleta versans, rerum 
omnium quibus circumdala est similitudinem. exprimit. | Enimvero 
posteaquam dei ope ac veritatis fuste, nec non et Christi sanguine 
aec corpore, quod ex Maria revera natum est, ac moriuorum re- 
surreclionis, et unius eiusdemque dei confessione, draconis zllius ipn Ps. 73, 14. 
aquis caput confregimus, hoc est, mulücipitem illam haeresin effu- 
gavimus, caputque comminuimus, perpeluae primum habendae deo 
graliae sunt, tum ad celeras deinceps properandum, ita ut a deo 
supplices postulemus, nostrae ut imbecillitati suceurrat, ut iis quae 
suscepimus absolutis cumulatiores eidem referre possimus. 


ADVERSUS HIERACITAS, 
quae est haeresis XLVIT., vel LXVII. 


Post improbam illam, ac prae omni alia haeresi virulentam, Cap. I. 
serpentinam et barbaricam Manichaei doctrinam Hieracas quidam 
nomine prodiit, a quo Hieracitae nominati sunt. Hic in oppido Ae- 
gypi Leontone vixit, humanioribus literis inprimis eruditus, ac 
Graecorum disciplinis, praesertimque medicina et aliis artibus imbu- 
tus, ad quas Aegyptiorum quoque doctrinam adiunxeral. ÁAc nescio 
an el astronomiae ac magicarum arlium scienliam atügerit. Fuit 
certe variis artibus instructus, atque explicandi peritus, ut ex illius 
commentariis apparet; sed Aegyptiorum linguam potissimum calluit, 
ulpote genere Aegyptius. Nec vero Graecae linguae scientia me- 
diocriler est perpolitus, vir acutissimo in omnibus ingenio. Atque 
hie quidem Christianus fuit, sed non in eo vitae genere quod esset 
Christo dignum perseveravit. Siquidem prolapsus, et impactus a 
veritale excidit. Cum enim veteris novique testamenti scienlissimus 


et periculosos huius amphisbaenae de-  cíe eam restituit. Cornarius. 
mum locos emensi sumus cell. 9. t1» om. in ed. Pelav. Colon. repet. 
4. Voz "EAXqy abesí a codd. mss. Re- 


par. 110. 


Kee. Q. 


pag. 111. 


556 SANCTI EPIPHANII 


ZPs 
xuiviv O.eQwxqv Gegdc sizsiv &xocru9itov, «o sic ! avra. 2mynoa- 
uzvog, iÓoyueriGs zog favr &zO xtvopovíag favroU Omto cvrÓ 
&üofs xol 0 vVztciAOtv cvrO. 

BovAsroat ydg «ol ovrog qv Gégxe wm &vicruGOo:O maQdmav, 
dÀÀa Twv apvyxv uovorcrqv.  Ilvevuetrwxxv 02 viv &vdcraow qox, 
xol 0ca &Grww &z0 rv OsiQv ygaqQv sig £evroU vo)v GvoAsbautvo 
oUrOg fevrQ émsGoposvosv drOmov mÀdGuera, ?crra qoeUÀa favrQ 
uxyevgocpusvog z90c oGUGreGww Tyco «UrO00 oiofGtoc. 'Hv Oi 0 dvyjo 
É4mÀmurog vij «UTOU cGxqo:t, xol Óvvausvoc msiGeL wpvyeg* erue 
z0ÀÀol vÀv dGxqtQv vv Alyvniiov avvQ cvvommy9ncav. Olucr yao 
TL zttQL GveGTÓGEOQ vexoQv, Og moviüooto r5v TG GeQxoc cvaoreGw, 
dto figiyévovg dg zgogeosic slÀàmgog, 1| Gy ÉtevroU vüc Owcvolog 
roUro iÉsuícag. OU megaüfysro, ovrog yduov: 3 gdoxsi sivoi roUTO 
zuÀeikc OvwOwWxuc.  To)ge uiv ydg mtl vOv Afoodu xci Icocx xol 
exc xoci MoUcío xci -ogov, xoi mevrac rovc cylovc, Hootoav xot 
"Tsosuíov Ouotog Ófysro:, xoi moogrec wysirori, xol GvyxeyopoijoO at 
go, év vij veÀcig ÓuvOnyxv) v yc cvvezreoOor, dO 0i vie ivóm- 
uíag vo9 XoigroU wmxzízi vOv ycqov zagoütyscDor, wire ÓvvacOor «v- 
róv xÀqoovousiv Becisiav ovoavOv. Tí yàg, guo, vA9c moitiv xot- 
vov 0 Àóyog; 13] tí xcwvOv qÀ96 xqouÉor Ouovoytvrc, xol xarog9G6ot ; 
cel uiv yàg ztol po(jov 9:00, roUro siycv O0 vouog: si Ób msgl voU yc- 
Mov, xtxmovyeciv a£ yoga: sb 08 zeol gOovov ^ xol mAsoveé(oag xal 
dóÓix(og, ToUrTO TtxvTO egeta q moÀoid Owen.  CEv Óé uóvov 
roUrO xoroo9OGcoL "ies, TO iiid ys vay x1ov&ot v và xcu, xol 
£evrQ dvolétac9o cyvelav xoi éyxocreiev.. "Avsv Ó& rovrov ur] Óv- 
vacQo, Cnv. 

Tag ói nQogactie Te UTOG suovroqóoey dveAÉyevot, Orcv &izw Ort, 
Kol vov dyiaGuóv ! 9udv, 0v jogic TOv Os0v ovàcic Oweres. 'Eav 
0i eimociv eor, llóc 0 cmocroÀog Égw, Tíjuoc 0 ycqog xol o] xoízn 
duiovroc, zOgvovc 03 xol uoryovc «oisi 0 9c0c, 2 xol sb9Uc émipéost 
cv9ic ÀÉyov , Troiae 0i oALyov Mya 0r, H dyauog ueQuuve TO TOU 
xvgiov, zc doéíceu TO xvolo, xoi v megOÉfvog: qm 0i yepojoago. uegu- 
uvg 7g &ofcei T dvbgh; xo peuépusvon. Ei voivvv. deri ueguspeós, 
zÀg ÓUvoror Ozov usguouog inl v0 c)rO xoiwwcwijooi; xoi si OQ ovx 
doícxsi, dÀÀ vQ vOgl, móc Óvveoro: med Qr xexrüo9ot Tqv xÀy- 
oovopuíov; hid ycg vdg zoQvtieg Exocrog rmv fevroU yvvoixe 5yívo, 
ovx émowdv quc: yuov usrd TQv zogovoíav, dÀAd cvupacratov, 
(ve. ua] elg zegurróv 0Às0pov iunécoow. Elci ydo svvoUyot oi fvrouc 


Car. IL. — 1. An avtàc? len. et edili.  Pelavius voluit qioxav, 
2. Libri haben! &cca. quod et mihi placet. 
8. qucxet cod. Rhedig. «xXoxetw cod. 4. xoi om. in ed. Petav. Colon. repet. 





PANARII LIB. II. TOM. Il. HAER. LXVII. 551 


esset, ut ea de pectore suo velut expromeret, ac commentaria scri- 
psisset, multa de suo dogmata vanissime aspersit, ac quiequid visum 
est pro libidine sua proposuit. 

Negat is omnino resurgere carnem, idque animae soli tribuit, 
proindeque spiritalem esse resurreclionem asserit. Sacrarum vero 
literarum testimonia colligens, et ad insütutum suum ac mentem 
accommodans, absurdissima quaedam dogmatum commenta cumula- 
vit, et ad haeresin suam stabiliendam prava quaedam excogitavit. 
Ceterum vitae ille insitulo ac genere plane admirabilis fuit, et ad 
alliciendos animos inprimis efficax. Quare plerique ex Aegyptiis 
monachis in illius errores adducti sunt. Nam quod ad mortuorum 
resurrectionem attinet, quod carnis resurrectionem inficiatur, id ab 
Origene mutuatus videtur, nisi id ex sese evomuisse dicendus est. 
Idem nuptias repudiat; quas veteris testamenti proprias fuisse docet. 
Quippe Abraamum, Isaacum et lacobum, Moysem, Aaronem, ac 
sanctos omnes, velut Isaiam et Ieremiam pariter asciscendos existi- 
mat, et prophetas arbitratur, nuptiasque in veteri testamento licitas 
fuisse, sed post adventum Christi easdem reiiciendas; utpote qui- 
buscum coeleste regnum obtineri nequeat. Quid enim, inquit, ver- 
bum novi ut faceret advenit? quid inquam novi praedicare, aut quod 
egregium facinus moliri voluit? | Si dei timorem dixeris, hoc iam 
lex ipsa continebat: si nuptias, eliam in sacris literis praedicantur: 
si invidiam avaritiam iniustiüam damnasse dicas, haec omnia ve- 
tere testamento compreheusa sunt. Superest ergo id ut unum effi- 
cere voluerit ut continentiam praedicaret in mundo, ac sibi ipsi 
casümoniam deligeret; sine qua obüneri vita non possit. 


Ad id vero dogma comprobandum undecumque argumenta cor- Cap. II. 
rogat, velut illum locum:  Sanctificationem vestram, síne qua nemo Hebr.12,11. 
videbit deum. Quod si apostoli dictum illud obiieias, ZonorandaeHebr. 13, a. 


sunt nupliae, et torus immaculatus: | fornicatores autem et adulteros 
judicabit deus , sic ile respondet: Atqui paulo post idem apostolus 


dicit, Znnupta sollicita est de his quae dei sunt, quomodo placeat do- 1. Cor.1,34. 


mino, el virgo: nupía vero sollicita est quomodo placeat viro, et divisa 
est. Unde si divisio inest, quomodo intercedere communio potest? 
Ae si deo non placeat, sed viro, potestne hereditatem a deo con- . 


sequi? Cum autem sic hortatur: Propter fornicationes auiem , unus- 1.Cor. t, 2. 


quisque suam uxorem habeat, non laudandas post adventum domini, 
sed tolerandas nuptias putat, ne maius in exitium praecipites ruant. 
Sunt enim eunuchi, qui seipsos castraverunt propter regnum coelorum. 


Car. II. — 1. quy ed. Petav. 
2. Foriasse xoxtevSUs. 


558 SANCTI EPIPHANII 


A E LI * 
3 eovovyiceavreg Óic vuv ocisiav vÀv ovgQavdv' xol, Oflo, quoi, 
4 [d rf - ^ 
zmévrag tiveL og iuevrOv: xol, Siuoww0n 3 Daciksin vÀv ovoovdv 
Ófxo mzewgÜévoic, mívre uogoig, xol mévre poovíuowg. — Dgoviuor zxag- 
, * , ' , , ? M 5 , 
Gévoi, uoo zogOévoi, mzÀqv zagOüévoi, ocisio ovgavàv czsxc- 
' ? 3 2! 3o b] 4 £ - 9 , 
Covrot, «cL oUx sizmtv £yyouot. — IoÀía 08 voeUro: * £qvrQ) énomgsvsr, 
iva ÓgOsv mapgsxBcm ycuov. 
? ^ ^ 
O9 O£yseva, ÓB voUg moiÓng rovg vtÀevrOvroc zQO yvoGstog, GÀ 
? , ? 1 E , ? U/ , 1 , A 
«zx0DocÀÀs, evrove v5c vouitouévgug éAmi(óoc.  GOeoaoxsi yog rovrovg uj 
xAngovopusiv BeciAslav oUgevav, imsóo, quol, ovx woycovícavro. '"Eav 
M , - ? - 98 1 L ? , ? M M 
yeo «95 r.c, ov ovepovoUron, édv uw voutuoc e9Ànon. — Et ye xot 
n ? - ? ^ LE! LI , , E L , 
o critidn, 0v GrtgovoUraL, écv wr voutuoc, om ys puGÀÀAov oi uqoé- 
^w , , BA , a 
zt tig wyGvo xexAmuévovi; ov muGrEvEL Ó& ztGÀLV OvTOG 7tQQoOsLGOV EL- 
, 9 M e, ? / A "m , : 702 c 2! - 
vaL caícüqrOv, Ogneg cguéÀet xol Siowyévmg* 0v06, cg &gmv, vexgQv 
dia Mi ' , ? 2 12 , i] - , e) , 
cveGreGw TQv Ov Gegxog. 4ÀÀ avecraciww uev vexoQv Àéyeu, evocra- 
A ^ ^ 
c.v ÓÀ vv vrÀv apvyGv, xol mvsvperwv we quoxov wuOoloyíav. 
2 v 
Ovósig 0b ue? ovrQv Gvveysroi, cÀÀo si sim meg9évoc, v uovatov, 1j 
2 EO d Ilsol m ' ; 1 MEC T 
yoerQüe, 1 q19oo. tpi Ó& rOV zrürégo xoi viov xoi Gyiov zveUuc 
F] , 1 1 ? , ? ' , L4 A AL ? 
oU QeGxsuL xorc TOV SAoiwyévqv, cÀÀe mzwuOrtUEL OvrOQ TOV VÍOV ÉX mu- 
TO0G ysysvvmuuévov. 


/ E , e 
Keg. Yy'. Ko szsoi vo) zvevuoroc ToU cyiíov, ix morgooc sivot — Daoxa 
03 ovroc, Og ?Gvo uoi iv vij vàv MelyiosüexievOv aígécsy ÓsünAcrat, 
LI - e. -) , e, 35a , c A 1 1 
7z:tQ& TOU cyliov zvevuorOoG, OTL cevUrOG éGrwv O lMiAywot0ex, Oum cO, 
e, ^ ^ - 
gol, elomxévoi Ovi, "Trusgevrvyyovet ovevoyuoic cAoAmQvoig vato quQv. 
e ? 
Koi víg icrw ovroc; AÀÀa uévet íegsUg cic v0 Óvqvexég. TO Ob [sosuc 
1 n ^ L2 
elg v0 Óuqvexig Ówt v0 vUmnsgsvrvyyoveww. — To)ro Óà v0 mvsÜua Gvwvqv- 
, - f ' 3 '19 es ET , i] hj! r? , , - 
vixévot T JÁfoecQ xov fixsvo xowgoU, imtn yc Opoiv icu vÓ 
Cw K * ó i] CON G (7 - )G À "4 , 2? , ? 
víg. Kel óue voUrO quoi 0 &xoGtoÀoc, JAmerog, cdumreQ, cysvsa- 
À , ? , LI e? ? » , ? , ' ri $3 V 
Oywtoc. umroo qnoi, Ori ovx Eyeu wQrégo*. cero qol, Ori émi 
L2 ? 2! , E] , A - nw - - , [d A 
yijc ovx &oys zvovégo* cipopovpevog 0& vo víg roU Oto) uéver iegeug 
, 1 , A Mi - L] L2 (23, , 
&íg v0 Óuvexég. — Kol moÀÀo qÀveagGv zegi ToU cyíov zzvsuperog Oisé- 
pag. 712. jÀO€ scsQl voUTOV 7t0ÀÀav mzwQoyuorciav.  BovAsvor 0i vv vshtíav «U- 
m. ^ ^ — D^ ^ [d 
v0U GUGToGLiV z0isiGÜ cL c0 roU -voforuxoU Hooiov, ÓmOütv cc iv 
^ Ln ^ A D 
7À Ave[levind) Aeyouévo FAcycv &ncioe Ov., "Eósi&é uov 0. cyychog ? zze- 
TU : 3 D 
gumorGOv fumgocOtv uov, xol Züsi£É uoi, xoi sims, Tig iorw o &v 
^^ Ld Ly * - - ^ 
Osbug vob OcoU: xol *eima, £v oiÓcg, wvgis; éya, Ovrog icm 0 
? c 9 , - , 
dyazrog. Kol vig icrw 0 QAÀog 0 Ouoi0g evt dE cgioregv &AOOv; 
* ' - M: - 
Kol 9:ímoa, ZU yweoxtic, vovrífori: vO Gyiov mwvtÜue TO ÀcÀoUv iv 


^ 
3. cjvovyn(Gayteg scripli libri el ed. — Ca». II. — — 1. Repele mtoreet. 
princ. 2. V. haer. 55,9. 
4. émtoQpeUet Ecco cod, Rhedig. 3. Libri scripti habent rxeovxoxov, cui 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVII. (Z- . 559 


Iterum: olo omnes esse sicut megpsum.  "Vum: Simile factum est 1. Cox.1, 1. 
regnum coelorum quinque virginibus , quarum quinque erant fatuae, et io cR AE 
quinque prudentes. Ubi tam prudentes virgines quam fatuae, sed 
nihilominus virgines, cum coelesti regno comparantur, nec de nu- 
plis mentionem fecit. Multa id genus alia adversus nuptias ac- 
cumulat. 

Neque vero puerulos ante cognitionis usum mortuos admittit, 
sed a proposita spe reiicit. Negat enim istos coeleste regnum ca- 
pessere, quandoquidem certamen nullum obierint. Nam qui in cer- 
tamen descendit, 07 coronatur, nisi legitime certaverit. | Quare 1. d 
cum ne ii quidem qui certant nisi id legitime praestiterint, coronen- —' 
tur, quanto minus qui ne ad certamen quidem adhue vocati sunt? 
Paradisum porro sensibilem esse non putat, quo in errore versatus 
est el Origenes. Neque, ut antea dixi, mortuorum resurreclio- 
nem ad carnem perlinere, sed ita resurgere morluos fatetur, solas 
ut animas id assequi velit, ac spiritalem nescio quam fabulam con- 
texat.  Celerum nemo in illorum gregem admitlitur nisi virgo sit, 
aut monachus, aut continens, aut vidua. De patre, filio et spiritu 
sanclo non eadem cum Origene sentit, quin potius et a patre filium . 
revera genitum, et spirilum sanctum credit a patre procedere. 

Quem quidem spiritum, quemadmodum supra in Melchisedecia- Cay. tir. 
norum haeresi docuimus, Melchisedecum esse sibi persuadet, pro 
eo quod scriptum est, Pro nobis orat gemitibus inenarrabilibus. :. EA mous 
quis ille tandem est? Manet, inquit, sacerdos i2 aeternum. | Porro 
sacerdos in aeternum ideo manet ut orare possit. Hunc ipsum spi- 
riium Abrahamo per illud tempus occurrisse putat. Est enim, in- 
quit, filio similis; quare ab apostolo dicitur esse szme patre, sine 
maíre, sine genealogia. Sine matre, quod omnino nullam habuerit ; 
sine patre, quod eum in terra non habuerit; sms vero filio dei fa- 
ctus manet sacerdos in aeternum. — Praeter haec multa alia de spiritu 
saucto garriens fusissimam de eo disputationem instituit. Sed prae- 
cipuum opinionis suae firmamentum ex libro quodam qui Anabaticus 
Isaiae inseriptus est, arcessit, quo in libro sic loquitur: Ostendit 
mihi angelus de omnibus coram me, et ostendit mihi, et dixit, Quis 
est ad dexteram dei? — Et dixi, Tu scis, domine. | Tum ille, Hic est 
dilectus. | Et quis est alter ew similis qui a sinistra venit, et dixi, Tu 
nosti; hic est spiritus sanctus , qui in te loquitur et in prophetis. | Et 











ipturae testimoniunr dedit Nicetas Thes. 4. eire Nicetas l.l., el ed. Petav.. eire 
od. Fidei IV, 34.  Cornarius et Pe- codd. Rhedig. et Ien. 
s ediderunt xepX máwtov. Et iamen —— 5. cira Nicelas l.l., et ed. Petav. eie 
& Cornarius obambulans angelus liber scriptus ulerque. 


pag. 113. 


560 


^ , s EV ^. 
Gol, xci iv volg mwQoqnjreig: xol v, gwuol, Ouorov vQ dyemqrO. "Ex 
, , €- M , , ? , à 
6 - Lam - 
rovrov foveron GvviGTGv TO siguuévov, 9'Agopoiwopévog và víà roO 


SANCTI EPIPHANII 


9:00 uévsi fegeUg sig vO Ówuvexéc. : 

Ilóca voívvv Óvvijoevot 0 sjuévegog voUg xal zo vovrov OivAcu- 
B&vswv mzo0g dvriOsoiw Tác «UroU zt0ÀAZG mzugezezoujuéívqe Óievotag; 
Ovrog 0B ymooAéog ireÀsvra. — Xvveygewero 0b EÀlqwixdg vt xoi Ai- 
yuxtiexGg, iÉwymocusvog xol cvvrabog v5 ££oquígov uv90vc vivac 

, LI i] 5 , , » ^ 2: ^ ? A - 
zÀeGopevog, xo«L xouro0tuc cÀÀqyogtag: tig cÀÀe 08 ?706« &zO0 Tie 
yoogijc Guvérats, npoÀuoUg ve mw0ÀÀoUg vecTtQuxoUG imÀ«GerO. "Eg- 
apvyov vs z0ÀÀol iE ovrÀv ov usréjovo: vÀv 9 Àq8wv o)rÓv ToU 
Odyuorog. 'O 0b '"Iégaxog «vr0c vQ uiv Ovi mol eiys rwv Goxqow, 

X , 200 DEOS 1 5. C ud E - n 25 án 
of à user evrOv cUro0 uoOwrol xc9  vzxoxoiiv. "Exsivog uiv dmi- 
qtro zevrov Docpuerov, x«l qGxsivo, xoi wm0 oivov.  Qaecl Óf vivsc 

^ (09 Eu T 
zmegl wUroU Or, vzig ivevqxovra fr fiocec foc v5c quígec wg é&re- 
Aevro. ixoAMiyoégsi. — KoMayoégog yag 15v. "Eusvs ydg «vro ?Gvv- 
sorge 0 Og OoÀuoc. 


Qos 0i ÓieGxoniGopusv xal vc vovrov CGi£tvie, zoío Oiuvole Àó- 
yov Qsixo) cvvdioutv xal i&epovicopuzv v00c loBokov rovro £gmeróv, 
J t 1 m 2! A , - ? A , 
Gxogzíov Oixyv !vdàv FunxgocOtv xot xoromv zoiov, cmo Óvo Or«9q- 
àv £ovvd énicogcbov và moog DÀcpy ^ € tyovciw oL Qeior ÀO 
xGv écvrQ émiGOQt « 7ztQ0c Qv, ovy oc f&yovciw o£ 9eior Ào- 
? ? c f ? - - 
yoi, dÀÀ Gg x zegozezoujuévy ?evroU Évvoie zd. gortiwe Gxortwág 
^ ? A A A ? 
Oisvosivo. Ov gusuzróv yog TO uli, oUrs ?7cuxo0v ovrO, ovOR ai 
düc0ol ix Qto) ixwcutvoi a6 xoMMovg, Oidoucvor ÓÉ vvv mvgérvovzi 
- , ? M 5 - 
muxoui iv vQ GrOQeTL * eíroU gaívovrar, ov ràv ccv zsmxgogué- 
vov, dÀÀa voU ysUueroc TOU zvgérrovrog zixgaivovrog vo evrQ 0100- 
[4 A - ? M b ? J M ? , A - , 
ueva.  Ovro xe zGg Tig «70 T0]G «ÀnOtiag ztEGQV 0oUX ecz0 TQyc «Ày- 
, ? , ? A MI 34 ^ / E] , 
Osog wmorqro:, GÀÀo qv cÀQOttav zuixgoig Ótevowueciw éysvGaro, 
' 22D , B yw , " Y Y Y 6 , , 
xoL tig 97uxolev ovrQ gereDAnOw.  lücuev 0e megi rÀv 9 maidcv ri 
- , A w 
simopev ot Tv &zoxvovOtvrov svOUg iv BuOAshu vije Iovoaíag iu 
* ? - 5 - 
Xowróv; coe Bacikelag ovoavOv ticw cuéroyor ? of voioUror, 1) ué- 


6. Libri scripli ei ed. princ. habent  Pelavius.  Relineo , aptum faciens hunc 


d Qop.otov |Aevoc. 

7l. Sic emendavit Pelav. — Livri habent 
x6ca. Mea suspicio est oxóoca. 

8. Haec verba corrupta sunt. Rescribo 
tÓy pa3«t0y «UroU toU OOYypaoc. 

9. cuyexóc cod. Rhedig. 

Ca». IV. 1. tà uncinis notavit 


genelivum a voc. Olixvw, ul genetivum 
Oxopriou a t&v £up. xat xaxozxty. Quam- 
quam facile essel corrigere 86v &x cà 
cell. Pro értcapsbov vulgo exial éxtot 
pevQy. M ". 

2. Ila libri scripli, non auto» , w, 
in edilis. Quamquam  Cornarium 
transtulisse ipsius. 


PANARII LIB. IIT. TOM. II. HAER. LXVII. 561 


erat, inquit, similis dilecto. Ex hoc loco illam seripturae senten- 
Uam confirmare nilitur, 24ssznzatus filio de! manet sacerdos ín per- 
petuum. 

Verum quam multa de hoc argumento excogitare mens nostra 
polest, ac disputando complecti, quibus depravata illius intelligentia 
ac sententia refellatur! — Ceterum iste extrema senectute mortuus 
est, ac Graeca Aegyptiacaque lingua quamplurima scripsit. Inter 
cetera commentarios et lucubrationes de opere sex dierum, quibus 
fabulas nonnullas et vanissimas allegorias commentus est. Necnon 
el alia quaedam ex sacris deprompta literis, quibus et psalmos quos- 
dam novitios a se conditos adiecit. Qui illius sectam vere et ex 
animo profitentur, plerique ab animaüs abstinent. Nam quod ad 
Hieracam ipsum pertinet, severam admodum vitae disciplinam ad- 
hibuit. Sed qui post illum extitere discipuli nihil praeter simulatio- 
nem habuerunt. Constat illum ab eduliis omnibus sibi temperasse, 
adeoque severe vixisse ut et vino careret. Auctores nonnulli sunt 
ullra annos nonaginta vixisse, et ad extremum vilae tempus libros 
anliquarii more seripsisse. Librarius enim et quidem peritus fuit, 
nec oculus ei caligavit. 

Nunc ab eo disseminata zizania consideremus, quanam videli- 
cel divini verbi sententia venenatum hunc serpentem constringere 
atque exlinguere possimus, qui scorpii inslar anteriori posteriorique 
parle ferit, hoc est ex utroque testamento quae sunt nocitura colli- 
git; quae non eo sensu aceipit quo in divinis literis produntur, sed 
pro eo ac perversa mens illius quae clarissima ac perspicua sunt 
obscure aec tenebricose capiebat. Neque enim vituperandum mel 
aut amarum est, nec exquisilissimi quique cibi, quorum auclor deus 
est, iidem tamen, si febri laborantibus dederis, amari in illorum 
ore videbuntur; non quod illorum suavitas amaritudine ulla suffusa 
sit, sed quod aegrotorum gustus iniucundo illo sapore oblatos cibos 
infecerit. [ia quisquis a veritate aberrat, nequaquam ab ea in frau- 
dem inductus est. Sed ad veritatem degustandam velut amaros animi 
sensus attulit, ideoque et in amaritudinem veritas est illi conversa. 


Hebr. 7, 3. 


Cap. IV. 


Sed ut de puerulis potissimum agamus, quid de illis dicemus qui in Matth.2, i6. 


Bethleem Iudaeae subinde propter Christum occisi sunt? — Quaero 
utrum necne coeleste regnum consecuti sint? Enimvero consecuti 


3. Reposui z:xpó» auto pro muxgóra- Quamquam hoc quoque loco Cornarius ver- 
toy, cum Gatakero Adverss. Miscell. cap. tit in ore ipsius. 
36. pag.810. , quem vide, si lubet. 5. Editi habent. r«xotlac. 
6. Editi habent voxotov. 
7. outot cod. Rhedig. 
Corpus Haereseol. II. 2. 36 


4. amUtoU codd. mss. ajtQv editi. 


Keg. e. 


pag. 714. 


562 SANCTI EPIPHANII 


25 5 LÀ 
r£jovci; Meréyovct uév ovv Ovreg Gusumroi — El ydo ovx sicw uéro- 
? [s , Beli 
401, Ge zegaíri0g cUTOV O xUQgi0g yeyívuron: Ór cvrOv ydo dzsxrüv- 
SAM , , 9. ^N H , , 
Oucav. Ei O& dmzewravOncav Óv avrov, wunQ gO«cavrsg eyovícoc9ot:, 
, À B - ^ B - Ld [u , ^. , , 7v , 
uqQrt ÀeDsiv ro BoeBsiov, «ge v] evroU zegovoíoa ysvouéva uüAÀov eig 
, - , ' A —-— 
BÀeBwuv vÀ xocuo yíyovev: émziÓ5 yoQ miri yéyovs voU ooa TOv 
Biov v& Bo£ ÀÀd 0 L Becuuxg exuàn v 
« Boég» ueroAÀerreww Tuc gmOévro, xoi Daciixy c-r vso- 
, - i] - ? - ri A - 
ztGOvr«, voU uo» QOGcoi eig cyOvo, Ozmoc xouiícovra, vet Doopeio. 


"Ióousv ÓÀ xoi &ÀÀoac 9scoíoc. Ker uor ZoAoudvroa r0v uexc- 
Qi0v xol Gogorerov zg0c fAcyyov r0U légexe roUrOV.  Zít0go mo0gn- 
TÀv uoxeoiécrors, O Aeov megc xvolov yUue xogÓiog xol cogíoc, 
Oc rQv &guov viv zcg« TO qyslÀog vre OoÀcaconc, ví «v ztol rGv zaí- 

RJ " 
Óov pgovoiue; Koeí qwe: l'oec yeg T(ui0v oU TO zx0ÀUygovov, ovrr 
? pend nie , M A15 , , , ' 
cor8ug iràv usuérgmvor — Iloiig 0f iow qgovqoi:c evOgomoi:, xoi 
ec L , , 2 , , » 25. ' 
qÀixio ynooc Diog &xmÀiócorog, ytvoutvog &utumrog, OeG yon", 
xol tv usra£U dueoroAGv usreríO" , monzcym, uo o xoxo cvr00 cÀ- 
À (É , ^^ h) )À , "G A i] , c , LU A , 
cém cvveoiv, 3| ÓoÀog ezerG5 wvynuv evro?: Bacxavío yao qavào- 
- ' A i] , - 
rqrOg ducvgoi rd xcÀo, xol ósuBecuog émiDvuiag 9 usroAAeUe: voUv 
LI xMCI ' 3 H , , Dd e 2 , , 
&xoxov. Kai oru. uev ovv zcgl zctócv Aéysw, &bmo imigégti Àéyow, 
TsÀewoOslg &v OMyc imAgocos:v, lva eim, TelevrQone véog imhwgoc:t 
3 r ^ — 
490vove puaxoove. -osorr yag wv xvgio 1 wvym «vroU0, Oi roUro 
2! 2 , J ' - 6 H x^4y6 , ^ 
Comtvosv éx uécov zovuoíac. Koi v legseuto quoi o xvgioc, l1loo 
b , — - 
To) us zÀ«GuL Gt iv xoike, émioveguol Gt, xol mQO rov i5siOsiv Gc 
éx wqrouc, myloxe cs. 


P4 ? w ' , , A ^ 
lücopuev Oi evrOv rOv Gcro«, ro cUsvóig órOuo, TO ywdGxov 
- - e w c 
TC zvro* Ótügo, xvgie, oOei vy Otavolo judv, FAsyEov 0 vov Ié- 
A - M ? - A 
ocxc, xol rwv 'obroU mQonértiuv.  lloogWAOov ovrQ, quol, vc zot- 
€- - ? ? ? ? od 
Ole, vc 7 4sigoc ém avro, xol svAoyuon: of 0$ uaOmrot cmoDoUvv- 
, L] E LI ? )À : e à? A ? * ^" "A4 ' óíc 
TO «UTO, xcL ÍÉxgàÀvov: 0o Óà mQog avrovg Épm, Agtrs va rzoui0Ía, 
x A , ? M v2 € i] ^ - i] , ? * r 
X«L uy xoÀvere cvrc PÀOsiv mgOg ue, vOv yao vorovrov éoriv x Ba- 
^ ^ LJ ec 
cileia Tv ovgovOv. — Kol vo wr] uovov zot0coiov von5 1) Bacisto 
- ^ ? M 32:2 ? - A] dA. i] 
TOV oUtgavOv, xol ovyi éxi z&cev qAixiav, cm cvrQv uiv vqv dgymv 
, - . - , ? b i] 
&oyerot, roig 0i Ouoloic evrQv Ósücgqror uev. evrGv Zyewv. viv xAÀqoo- 
i] ? i] , ^- 
vouíav. Ei yog of xov avrovc B«ciAsveww Zyovot, z06o ys uaAAov oi 
m - e 
doyérvvmo: rÀv xor cvrovc vmagyovrov; Kol mímtoxtv cUvTOU O uv- 
, , , MA CAES ' , ' ' , 
QoOue Aoyoc.  llavrag yog deti O0 xvgioc.  QvÀeGGov yag ra vomic 
c , - " ' , 
0 xvgioc. Kol, Aiveivs, moiósc, xvgiov. Kal re zoi0Ía ixqovav, 
"Q. ' i E C ny »À , li H , ? 22.8 , X 
Gevv« év roig vapioroig, evioyquuévog o égyousvog év óvouari xvoiov 


8. Corrige uera otot. Car. V. — 1f. avxov) dedi pro vul- 


PANARITI LIB. II. TOM. II. HAER. LXVII. 563 


illi sunt, utpote labis omnis expertes. — Nisi enim illud obtinuerint, 
lantum illis malum dominus consciverit, cuius caussa necali sunt. 
Quod si ob eundem prius interfecti sunt quam in. certamen descen- 
derent ac praemium assequerentur, cousequens est illius adventum 
mundo polius delrimentum attulisse, quoniam quidem caussam illis 
praebuerit eur. et immatura morte vitam per supplicia profunderent, 
et regio nihilominus inlerdieto a cerlamine perinde ac praemio pro- 
hibiti fuerint. 

Sed el alia praeterea videamus. Prodeat ad Hieracam illum 
refutandum beatus ac sapientissimus ille Salomon. Ades igilur, pro- 
phetarum bealissime, qui a domino /aztam cordis ae sapientiae lati- $. Reg. 
tudinem nactus es quanta est arenarum in maris litore, dic nobis quae. — 
lua sit de pueris opinio, Hic igitur, Seazectus, inquil, venerabilis, Say. 4, 8. 
non longaeva, nec annorum numero compulala; canities vero. pruden- 
lia est hominibus, et aetas senectulis vtta immaculata. | Cum sine re- 
prehenstone esset, a deo dilectus est, el vivens inler peccatores trans- 
latus est, raptus est, ne malitia mutaret intellectum , aut. dolus deci- 
peret animam ipsius. — Fascinatio quippe nugacitatis obscurat bona, et 
inconstantia concupiscentiae transvertit mentem sine malitia. Ut autem 
de pueris loqui illum appareat, statim adiicit, Consummatus in brevi 
explevit; quasi dicat, morluus iuvenis implevit tempora multa. P/a- 
eila enim. erat domino anima zllius; propterea festinavit eum educere 
de medio malitiae. Quin et apud Hieremiam dominus, .4atequam, Hier. 1, 5. 
inquil, zz utero formarem te, now te, et antequam exires de vulva, 
sanctificavit. te. 

Sed ad salvatorem ipsum, et os illud expers mendacii omnium- Cap. V. 
que rerum cognitione praeditum veniamus. Adsis igitur, o domine! 
et intelligentiae nostrae opem ferens Hieracam illum eiusque teme- IU 
ritatem argue.  .4ccesserunt, inquit, ad /lum pueruli, ut manus il- 19, 13. 
lis imponeret ac benediceret : discipuli vero repellebant illos, et prohi- 
bebant; ipse vero dixit vilis, Sinite parvulos, et ne prohibete illos ve- 
nire ad me: talium enim est regnum coelorum. Sed ne puerulorum 
tantummodo, ac non reliquae aetatis, coeleste regnum esse crede- 
remus, sie ab illis exorsus est ut communem cum iis hereditatem 
illorum similibus tribueret. lam vero si his ipsis qui proxime ad 
illos accesserint coeleste regnum promiltitur, quanto id ipsi magis 
assequentur quorum ad exemplar ac archetypum expressi sunt alii? 

Adeo nullus istius fabulae locus est relictus. Omnium quippe mi- 

serelur dominus: Custodiens enim parvulos dominus. ltem: Laudate E nta 
pueri dominum. Deinde praedicatum illud a pueris est, Ozazza ?7Matth.21,9. 
gala «ücQw. Scripturam annolavit Fr. Schollus ex scripto libro nescio quo. 


* 
26 


Keq. s. 


pag. 115. 


564 - SANCTI EPIPHANII 


x«i, "Ex crouorog vumíov xoi 95Aofov:ov mxeTqorico aivov. Kal 
zóc« iori ?cQ& cvoicUro; 
- 
Pj! i] , , - , EI 
lleoi Ó& GoagxOc cvacTcGtoc, zw ovyL cegaoc Porot evdoracic, 
3 05 , Cr; j 3.4 ' e , - , / 
c éOtÀocogs légoxo. ovy ycg T] Ovouacia vr5e qo«otoc Ósíxvvoi 
? ^ - - 
rav Óvveuiv. Avceorooig ydg ov xoÀtivo, TOU ur] zeztr0xOTOGC. lloiov 
0É icr. TO zmG0v; moiov 10 vagév; zoiov v0 ÀvOiv, GÀM d v0 GQuc; 
' 2? £ , A , ? J 7 , 1 , 
x«i ovy 7] ^pvys. — *"Pvyy voivvv ov zümret, ovre Qumrterot. — Kot z060 
- A 5 - ? - 
gr msgl rovrov Àéysw; wvyre ycg oU xoAsira, evcorocig, GÀÀa GG 
A - , - e 3 e A ? 
igi 10 éysigOusvov. — IIegt 0$ vijg &voloyge 'ze wAOtv 0 coco eva- 
, [ud , - 
Aé&ocOo, zogOcviov xal iyxguvsiav xot cyveiov, vivi ovx Écr, ÓrAov 
Dd 2 H ' Y - mà - $9 - ? , 
OrL &O0TLV éxÀoyy xal vrG «yloc xoOoÀuwG xe, czxooroÀwue éxxÀnolac 
A lad 
xovyquc ?xol xerc rovg iv GtuvO yop; faacrov ydg xara v0 lOi0v 
, , » - A ? , r c (s 1 3 d 
vcyuc Gobcv so0c.  llog ye ovx &ovo, iuiog 0 youog, «et év Oto 
^ Lr [ul d 
&rov viv vOv ovgovàv (jaciAslav, ozove uéxlqvot 0 Gorqo cle yeuove, 
iva svÀoyqon yduov; sí uiv yog megnrQooro sie ycpov sigiévon, ego 
ycpuov sv xorüÀvTQg, xci oUx amoOejóuevog ÉxoaGrov xar GvyyvoumQv 
- - [2 
vje «vro0 &GOsvslag.  Tíuwoe volvvv 0 yeuoc, Or. evrOc evrOv OQiot. 
i , ? J ei , M , - , ' 
Zio zageyiverot eig yauov, Vva qoo£n vo Gvonora vOv Asyovrov xara 
- ? ? E ' - EN e» - - 
vic cAwOciag.  Exti yag moQrov cqutiov émoiqosv 0 Inco)g iv Kava 
^ , M OP 3 , Ly i] 2:42 ? A 
vije l'oAtoteg ro vOoQ oívov zowujcag. Sho yag dvévtiàev c0 zag- 
9 iva Ósífq v0 qc cmo mogOé /VOTElÀ j ol : 
évov, iva Osíán vO0 qc cmo megÜüfvov cvertiàav vy oixovuévm, 
mw EO , - - 
oUrQ XoL T0 zvQdTOv Or]utiov tig yopovg zxezoinxev àv Kavg vig D'oli- 
^ ? 
Aeg, tva vqv uiv moeoOcvíav vuxon Ói& 9 vig exoxviosoc, xol pa- 
A - L2 ? PE ? , A M M , , A 
vOc foÀZc v5 Óv cvrüg «varciÀeGqe, vOv Oi Geuvov ycuov run ux 
- " ^ ^ A] » 
vOv $tocqusíov, iv roig ycuorg modrov éniveléGog, v0 VÜmQ sig &ga- 
À , "Og , à , TV 35 6 , - 
rov uere olov. «vroc Ó& sí &ÀÀorQiog qv O youog, zt zcgay- 
w Ld , , - 
yélAs, 0 vv éOvÀv Oi0Gxolog; cg yeu, INeorégac qooag mogoirov: 
uer yog TO xoroGroQvicGoL TOU XoicroU youciv éOcAovow, Eyovcat 
J e, ' , J 13067 , * , 1 , 
^oi, OTL TQV 7tQOT«V ztioTiV qOérqoav; Ti ovv puoi; ÀÀa yauti- 
TQGGV, rexVOyOVELTOGQV , 0ixo0soztovs(vo Gov. —.Ei ro(vvv raUra ztaga- 
^ A 
Ofysret, zig zoe Gol, 'léoexo, 0 ycpuog éoriv ixfoÀAOusvog uera 
A - 
vuv fvougxov XgoioroU zcegovoiav; 


2. xà non extat in edit. Petavii Colon. Car. VI. — f. Vide ne sil rescriben- 
€ 
repet. dum T. 


PANARII LIB. IT. TOM. II. HAER. LXVII. 565 


excelsis : benedictus qui venit in. nomine domini. ltem: Ex ore zn- p, B, 3. 
fantium et lactentium perfecisti laudem. Mitto alia eius generis in- 
finita. 

Ad carnis vero resurrectionem quod attinet, nonne convenire Cap. VI. 
illa carni debet, o vanissime Hieraca, cum et ipsa loquendi ratio 
salis vim illius arguat? Etenim resurrectio de eo non dicitur, quod 
minime ceciderit. Quidnam igitur illud est quod cecidit, quod se- 
pultum est atque dissolutum, praeterquam corpus? Neque enim de 
anima dici istud polest, quae neque cadere neque separari polest. 
Plura alia de ea re disputari possunt, sed haec summa esto, resur- 
rectionem nequaquam animae tribui, sed corpus esse quod resurgit. 
Quod vero de electione plura dicit, qua salvator virginitatem, con- 
tinentiam et castimoniam elegit, quis hoc non intelligit, de eodem 
delectu gloriari quoque sanctam catholicam et apostolicam eccle- 
siam? Sed eadem nihilominus et eos quoque qui honestis nuptiis 
illigati sunt pro sui conditione status, ad salutem pervenire posse 
non dubitat. Nam venerabiles esse nuptias, ac dei aspirante gralia Hebr.13, 4. 
coeleste regnum obtinere, quis vel ex eo non agnoscat quod ad 
nuptias invilalus salvator ipse fuerit, ut iis benediceret? Quod si 
tum nuptiis interesse noluisset, earumdem eversor fuisset, nec unum- 
quemque pro sua imbecillitate benigne atque indulgenter admittere 
putaretur. Quamobrem vezerabiles nuptiae sunt, cum eas ipse con- 
stituerit. Ideoque et adesse iisdem voluit, ut eorum ora praeclude- 
ret qui contra veritatem disputant. Quin et illic apud Canam Gali- Ioan. 2. 
laeae: primum signum fecit et. in vinum aquam convertit. Nam ut or- 
tus ex virgine fuerat, ut orbi terrarum excilatlam. ex virgine lucem 
ostenderet, ita et primum miraculum nuptiarum in graliam apud Ca- 
nam Galilaeae facere voluit. Quo nimirum et virginitati suum illo 
partu, lucisque quae ex illa prodierat emissione honorem tribueret, 
et honestas nuplias prodigiis ac miraculis illustraret, quibus primum 
mutanda in vinum aqua miraculum est molitus. — Ad haec si abalie- 
nandae forent ab eo nupliae, quorsum ita gentium magisler praeci- 
peret: Juniores viduas retce; postquam enim luxuriatae fuerint in P 
Christum , nubere volunt, habentes iudicium, quoniam primam fidem 
irritam fecerunt. Quid igitur iubet? Nubazt, inquil, /f//os procreent, 
matres familias sint. Quae cum apostoli auctoritate comprobentur, 
cur a te, o Hieraca, post Chrisüi domini adventum in carne nuptiae 


condemnantur? 


2. xaX xarà roue reposui pro eo quod 3. t))c desideratur in edil. Pelav. Co- 
libri praebent omnes xaX xoc.  Petavius lon. repet. 
volebat xai coi. 


Keg. 5. 


pag. 116. 


Keg. «y. 


566 SANCTI EPIPHANII 


-; [ , Ll 
IIeol 02 voÀ MeAyws0Px, ! Ovi gpcGxeig 0v, evvOg Port v0 mveUpuo, 
J - A - 35.57 , js 5 [y ' , 
roívvv ajÀOc v0 zveUua xoi fAofe Gcgxo; oUxérL OVV O uovoytvog uo- 
vog yeyévqvou xova Gdgxoa, cÀÀa xol vO mvtüpe. Ei» ysyévmvos waro 
, A En , A c n [u K Li - , * 
ccgxo v0 zvtügo, iov sj Maoíe 1j yevvijonce rov Gcrx9«, Àeyéro le- 
, - 2 c , i - ' A A , , 
ocx«g 700 ZGtwv 4] yevvijouco vo mwveüue. — Kol vo eineiv, Apouoioué- 
EU L7 M nd ^ 1 M , 
voc rQ víà ToU ÜcoU uévei (egsUg sig TO Üumvexig, ?ovx fori migi 
ec ? U * - - w - 
zmvevuorog c&yíov 0 ÀOyocg: ov ydg stimsv "Ouoiov rd vi ToU 9cov, 
alise: 
dÀÀd "Apcogoviouévov. — To 0$ "Ageyuoiouévov uezéneisa Fyev vov &yo- 
* -€ 1 - Ll - 
yv. Ei 0b uevd vóv yoóvov zo) ^Afgadg r0 zvsüpa dgouoibror TO 
- p mo^ 5 ' E" , Ll - - - 
Xov , «Qu OUX. qv m0Tt, xol Óiw voUrO cgoporoUrQ: TO vig TOU 
- ERE d n) , 2: 2 ' ' CMM NUES. 
9:00. Kol czcvog zc Óvvora, tivo; sí uev yog e«vrO ?vztegyov 
dori v0 mvtÜpo, xol ovx Fforw ix vij oixtíag ovGíeag vijc OrOrTqTOG, 
- . 1 
cixoro c &ztirOQ ÓcyÜsiq: xol ydo vÀ uiv Ovri uovoyevue 0 víog xol 
D Ld 5 ^w 
dósigov ovx Fysi, víog 0b Oro). '"ÁAÀÀa xcv vs ov Aéyousv vO zvtüpua 
yevijtóv, émeidy) uovoysvijg 0. ví0g, cAÀa zwveÜue voU ztev90G inzt0g£vo- 
uzvov, xol v0U iuo) *Aeufevov, quoi 0 Xgiot0c, r0 yoUv ix vov 
mergog éxmogsvOpsvov xal voU0 iuoU 9Aeufvov dmeroQ ov Óvvarot 
3 Ka ài » 'A , 2 5 €- a 2a. 4 3 x - - 
eivai. Kov Ói imm 4pumvog iv ovgoavd, xol «mero imi rig yc 
, DU - M 38 - - , - E ' , 
(QUvevon yg roUTO x«i imi voU Gomijoog ÀéytoOo:), mg ovv imi cé- 
,c e ' , - 
Aet 0 &zz0oroÀog qocísi Aéycv , 'O 08 ur] yevenioyoUucvog é& evvv Ós- 
Id , p - 
Óexdroxs r0v oec vOv metgucoyuv. — To ydg 'EÉ evrQv cxgi- 
J $74 , eor ' ; - E NEL * ' , 
Bstoc écri OqAoTIXOv: OmOTS yog éx vOv viov lcge wy ytveeoyov- 
IE 3/4 , ? € 35 Mi , :] jI M] ' 
usvog é& &AÀev mavrog $Ovàv siye vov ysveoloyiav. Zia Ó& vO qu 
, CWUTENTS 9 v ao ; » ) 0 » , 
ytyocq Oe, vqv 9evroU uqrége 2) zoréQo vÀÀLo vri cÀÀov. pevrotov- 
c , M 5 J, e - Mi ^ M , , ni 23 
r«L oL GvxogovroL 5c eAqOsieg.  Husig Óà xol rqv wqrégea «vr0U £v 
z:&ge00GsGiv &Ugousv, xol rov moríQo. "Hv yug ovr0g vOv ycvàv ? 2x- 
E bd 5, — 
ÓQvoc xal vrQv Xevavotov. — zfiéntct voívvv 0 uvOo0qc evro) Aoyoc, 
' , ? b A ec , r] A A , , , ^ 1 
xol u&vWv eT0U xol zoÀtts(o. | Ov yag TO cpvyoig coxtiGOot uero 
xoxoniGriíec roUrO fcc éoru xoi fÀmíÓóog OÓi0eGxoÀciov 9 GornQoloc. 
A - 
Ilévra yco, quoil, sig Óo&oav Ot09 qywwécOQ. 


"Alla megl rovrQv xol «vrQ dqueitió qyoduen. Zuvevoispausy 
jeg ToU apagitioo TG irclguyag, xot sotto GauEv «vrOU rag Óvva- 
ute. "Ogie yeo idi iis ovrog xe«L Gx0gmuo6 , mséguyag Éyov xore 
7z.0ÀÀoUg TQOTtOvG, XcLl mérOutVOG, Xcl uiuovusvog uiv v5g ixxÀnotag 

Y , dap H ' ' , , 1 1 , 
ruv zogOevíav, ovx Fyov 0$ x«9ugav vqv cvveiünoiw. | Ez yao rov- 


Car. VIT. — | 1. Parlicula Gc excidil 
ab edit. Petav. Colon. repet. 
2. ovxétt mep! ed. Pelav. 


. Libri habent jxágy v. 
. Libri habent Aou gave. 
. Libri habent. 4a avv. 


ce ao 


PANARII LIB. II. TOM. IJ. HAER. LXVII. 2067 


De Melehisedeco quod asseris, spiritum illum esse sanctum, Cap. VII. 
id si verum est, venisse spiritum et carnem induisse, non solus uli- 
que secundum carnem natus est filius, sed et cum eo quoque spiri- 
lus. Quod si secundum earnem natus est et spirilus, cum Maria 
salvatorem ediderit, dicat nobis Hieracas ubinam gentium ea sit 
quae spiritum. pepererit? Nam quod apostolus dicit, 4ssem/latus Hewr. 7, 3. 
ilio dei manet sacerdos in aeternum , nulla est illic de spiritu. sancto 
mentio. Non enim similem illum filio dei, sed assimilatum esse di- 
xit. Quae vox .4ssimilatus posterius quiddam ut intelligamus indu- 
cit. Ac si post Abraami tempora Christo spiritus assimilatur, ali- 
quando non extiterit oporlet, ut propterea dei filio similis sit factus. 
lam sine patre esse qui potest? Nam si per sese esse spiritus, nec 
ex propria divinitalis natura procederet, merito sine patre esse dicere- 
tur. Revera enim unigenitus est filius, neque fratrem habet, est- 
que dei filius. Sed elsi genitum esse spiritum nequaquam velimus, 
cum unigenitus sit, ut dixi, filius, verum spiritus sit a patre proce- 
dens, el de meo, ut Christi verbis utar, accipiens,. certe. quidem roann.16,15. 
qui et a patre progreditur, et de meo accipit, sine patre esse non 
potest. Quod si et in coelo matre et in lerra patre carere dixerit, 
potest et istud ad salvatorem convenire. Cur igilur apostolus ita 
postremo loquitur? | Cuius autem genealogia ex: tllis non ducitur deci- me. 3, a. 
mavit Abraam patriarcham. | Nam haec verba, Ex zpsis, accuratioris 
explieationis gratia adhibita sunt, ut illud indicaret, eum qui ab Is- 
raélis genealogiam non duceret ex aliis omnino gentibus eandem 
arcessere. Ex eo vero quod uterque illius parens in scripturis ex- 
pressus non fuerit, alia pro aliis veritatis calumniatores somniant. 
Nos autem lam eius malrem quam patrem in traditionibus inveni- 
mus, Atque hic e Sidoniorum et Chananaeorum genere fuisse tra- 
ditur. Quapropter tota ab eo conficta fabula corruit. Sed et inane 
esl susceptum ab eo vitae. severioris inslutum. Neque enim iis 
duntaxat vesci quae anima carent, si cum fidei depravatione con- 
iunctum hoc fuerit, ad vitam ullam et spem, aut ad salutis magiste- 
rium pertinet. Omnia, inquit, ad gloriam de? fiant. 1.Cor.10, 31. 
Sed haec adversus illius errorem disputata sufficiant, quibus Cap. VtII. 
scorpii alas confregimus, illiusque vim profligavimus. — Est enim ille 
pennato serpenti ac scorpio similis, qui quidem variis modis alas ha- 
bere ac volare dicendus est, cumque virginitatem imitetur ecclesiae, 
conscientiae lamen illa sinceritate caret. Quare ad eum eiusque si- 


6. Vulgo exta Ecvrov. volue non est substantivum , sed, adie- 
7. Libri vulgo XiS6voc. clivum, perlinens ad. éAx(6oc. — Pelavius 
8. Ita omnes libri, el recle. Nam o«- coniecit xoY o«cnplas. 


Keg. o. 


pag. 1i7. 


568 SANCTI EPIPHANII 


n 5 Ll E 4 
vo x«i roic Ouoío:g cvroU zÀooUro: v0, Kexovrqoriecuévov rqv cvv- 
: ' , 99 7, , [9 H 
e(ónciv , xol xoÀvovrov yosiv, ezéysoOct Doouorov, & 0 Os0g tic 
[y , - - 
usrcAqwiv émoígotv. Aywtevon uiv Oud ! Àoyov coU fàvrog xoi iv- 
V ei , D A DOR | 3*1 31x 1 T 
veUÉEQG, OTi zt&vTO xoÀc xol mÓfo, xol ov0iv czoDAgrov zooe Oro. 
XàÀevofovron Óà vrÀet0raTo Óv dg xézvqvrot fnaGrog GvvtigearOve yv- 
^ "v pP 
voixoc, ?dg sitoOov guAor.ueioOat ys. eig vzosaíeav. A41Àa xol vov- 
A M 
TOv, GG Ígqv, vog mtíovyeg xorcoTUGovVTtc, xol rov xspolmv xora- 
, "ty mw EV , - ^ E" , e - 
OÀecevrec vQ $vÀo r5g Goo, rovrécri, TQ OTevQO TOU xvglov quOv 
Ki EZ UE. M LN Y 1 fw » , À , Pg A M 9 ' 
qoo) XgioroU, imi vag &büjg Veusv, émixolovusvoi avrov vOv OctOv 
- - ? , 
Bon90v, moOc vuv rv ÀowxGv algécsov cvríoguciv ve xo evorgozv 
^ , ?, - , - , 3 (4 , : 
TOV 7&9 cvrTOic uoroioG TO x0ouo ? vzopeliloutvov. 


TOY *MEAHTIOY XXIZMATOX TOY AIPYIITIOY, 
«e000.00xo0TT| OY9o0n, "| xa éenxoOTT, O(961. 


1 b , , - - , , , rf , , M 
Mehiwevav zv veyuo év vij vYv Alyvztiov 4099 vrogytt, &zo 
, M , , ? - EA , - - 
Meshqríov Twog émioxomov iv vij OmBaió. ytvouévov r5g xa90Àwuc 
i] b ? - , , 
ixxAuoiac wel Tig Ogf7g mziorscg: oU ycdg vu uerqAÀorTtv o) miGTiG 
? ^ ^ — Ld €T 
?gvroU iv xci9Q Tw vij aylac xo9oMxrüe ixxAqoiag.  Ovrog 0 Mt- 
, * — 
Axtw0g Gvyyoovog dv xol GvvoxuecrQe TOU zQosiomuévov 9'Iíooexd rt 
xoL xcOtb5o OrmOsBousvog, Og qv xol roO cyíov lléroov vo) rijg AÀe- 
Bovügtíag imicxOmov cUyyogovoc. Kol ovroi zvreg imi voU ÓwoyuoU 
3 ^ — — 
ajóev ToU yevouévov ini ZioxAquevo) xoi Mobuuavot. 'H ó$ xard 
A , ec , ^ ^» ^ , 
rov Melqviov vzodsoig voUrov Poys TOv TQO7Ov. 
Zyicue émoiqosv, ov wüv *usrqAayuévog viv mí6nw ysyévqvon. 
Ovroc àv xoi vo Óvoyuo) cuo Iléroco và «ylo imiGxómo xoi ucg- 
Lu 2» - , e — 
vvQL xal roic GÀÀowg ucorvot cvAMQpOsio vzO vv imi rovro vxo vo) 
Baciléog énweroyuévov vÀv xor ixsivo xoigoU qysuovov tij Alc£av- 
Ogzíoc xol 4iyvzrov. 9 Kovixiuavog uiv qv Emegyog v5c OnBoióoc, 
Uu ^ - 
"AAsbavügríag Oi IegoxAzc. Koi 0 uiv MeAQwog iv và ÓtcuoTQolo 
$3 , , Dr - 
xoO0tipyuévog qv, ovrog rt xol of mQosiQmuévoi ucgrvQsc, Gu TO 
zoottomuévo lléroo và các JichovOgslog coyuemioxómo.  'Eóxsi Ói 
Au , 6 - A M] ET] , 1 , 
x«Lo Meàquog 9T0Àv xara vuv Alyvmvov zmgoQxov, xoi Ótvrsgevov 
- a , - 
zQ llírgo xevre Twv Gywmicxomqv, cg 0v avriüwtog avro) ycotv, 
"5 ? M ^ ?* , | 7f C9» ?, M 3259 A , , Ly 
vz qcUrOv Ó& Qv, xol ? vm evrOv va éxxAqoiaGtuxa cvogéíocv. Tovro 
Car. VIII. — — f. Aóvoy habent libri 2. adtQv librorum mss. uterque. 
omnes. 3. 'Iépaxoc correxit Ios. Scaliger. At 


2. Ita correxi. Libri enim habent 80 àc. Epiphanius utraque nominis forma pro- 
3. vroAaugavopuévow. TéAoc tà xatà  miscue utitur.  Haer. 55, 5. appellatur 


"Iegaxtr Qv. cod. Rhedig. "IéeaE, contra haer. 67, 1. et 3. habet no- 
* MEAITIOY codd. mss. minalivum "Iégaxac, ibid. 4. et h. 1. ge- 
Car. [. — 1. MeXcoyQy codd. mss. nelivum "Iépgaxa, haer. 67, 5. accusati- 


ubique. 


PANARII LIB. IT. TOM. IT. HAER. LXVIII. 2569 


miles dietum illud apostoli convenit: Cauteriatam Aabentium corscien- 1. Timoth. 
liam, prohibentium -uxores ducere, abstinere a cibis, quos deus ad "^ 
usum condidit. Nam per verbum dei viventis et orationem cibi tlli san- 
etificantur, suntque et boni omnes et iucundi, neque quidquam apud 
deum reWcitur. Ceterum ridiculi vel maxime Hieracitae sunt ob 
adscititias illas et introduclas feminas, quas cum apud sese habeant, 
ad quolidianum duntaxat ministerium eas se adhibere gloriantur. 
Sed cum huius, uli dixi, alas evulserimus, caputque vitae ligno, 
hoc est domini nostri lesu Christi cruce, comminuerimus, implorata 
primum ope dei, ut reliquas confutare haereses, et inaniter ab iis 
in orbem introducta dogmata diluere possimus, ad eas aggrediamur. 


MELETII AEGYPTII SCHISMA, 
quae est haeresis XLVIIL, sive LXVIII. 


Est quaedam in Aegypto Meletianorum factio, quae a Meletio Cap. !. 
quodam in Thebaide olim episcopo nuncupatur. Qui quidem ad ca- 
tholicam ecclesiam sinceramque fidem nihilominus adhaesit: neque 
enim ullo tempore a sanctae et catholicae ecclesiae religione desci- 
vit. Floruit hie eodem quo Hieracas tempore, eumque ordine con- 
sequitur; quo etiam tempore sanctus Petrus Alexandrinus episcopus 
vixit. Atque omnes isti persecutionis illius tempore fuerunt quae 
a Diocletiano et Maximiano imperatoribus excitata est. Quae au- 
tem ad Meletium attinent, hoc modo sese habuerunt. 

Hie ecelesiam. schismate discidit, ita tamen ut fidem nulla ex 
parie mutaret. Qui in illa persecutione una cum sancto Petro epi- 
scopo et martyre ceterisque martyribus comprehensus est ab Alexan- 
driae et Aegypti praefectis, quibus hoc ab imperatoribus mandatum 
fuerat. Praeerat tum "Thebaidi Culeianus, Alexandriae vero Hic- 
rocles. Meletius itaque eum martyribus ac praecipue Petro archi- 
episcopo Alexandrino tum in vinculis habebatur. Atque ille quidem 
ceteris Aegypti episcopis anlecellens secundum a Petro dignitatis lo- 
cum obtinebat, utpote illius adiutor, sed eidem tamen subiectus, et 
ad ipsum de caussis ecclesiasticis referens. Hic enim mos est Ale- 


vum 'Iéoaxo, haer. 67, 6. vocativum 'Ié- 6. «à» xarà c(» cod. Rhedig. cw 
pax. và» xav& v(y cod. len. ei editi. Prius 
4. uecAryuévos libri omnes. Trjv uncinis notaverat iam Petavius. 
9. KovAxtavoc habet uterque liber ms. 7. éx adxóv corrigere volebat Pelavius. 


el ed. princ., non KovXntavóc, uf edidit Quod non opus est. Cornarius vertit mi- 
Petavius. Cf. Euseb. H. E. IX, 11. Adde nus accurate et sub ipso ecclesiastica cu- 
Acla Sancti. Bolland. IV, Febr. p. 463, rans. 

5. o 


pag. 118. 


Keg. y'. 


510 SANCTI EPIPHANII 


yàg É9og iori, rOv év aij "Altkavügsie doyiemicxnonov mzdGmg s Ai- 
yvnzov xci Onfaiüog ?Magewirov re xot zhiBuns, Aupaviexiie, Ma- 
ociciri00g rt xe llevrauzoÀecog, fyaw vrv ixxqcworwawEv Ówoixncw. 
"Ens ovv cvingOévveg ovro, mvreg pagrvolov y4dgw £v vij Qvàaxij 
Pmposzov, 4oovo 0& [xavo " iépinem xe eigyuévor. "AMor 03 noo 
cvrQv zegoOoO£vrsc ipegripncov , xol rO TfÀog TOU Henficion dntiM- 
gov, xol ixowuajO9ncov.  Ovro: 0i Gc !9 dxofuovsg xol usífovg iov- 
cvegov érqoodvro. | 

Koi inp vwov uiv uegrvouocvrov, CÀÀov Ób roU uegrvoiov 
ixmeGOvrov xol vij d dOspsrougyriav Tác TOv tiÜgAov OonRgélag "ge 
Edvrov 20) xov &veyxqv xoi ? Qvciv igipyavro, Tages ONE ovv 
«ol Qucavrtg xol mepgo(Mkvrec zoogtiA9ov voic OuoAoygvoig vt xol ucg- 
rvGiv, 070g vUyOGw iÀíovg Ói« uerovoíec, of uiv dz0 GroariOTÓV 
Ovreg, oL Oi duc0 xAqguxGv vmegyovrsc, Ówwgooov xÀQgov, zotcpvrt- 
olov re x«l Ovxoviec, xoi GAov, xivucig Syévero dvauécov vÓv uao- 
vUQQv xci ríQcyoc oU; O tvyOv, rGv uiv ÀeyOvrov roUg Gmab maga- 
zmeGOvreg xol «gvqocuívovc, xoi iv cvÓgsiOTQT: wy) mepeustvavrac, 
uxóà &ycvicapévovg, wr] Óciv à&uoUGOo. sic wevavovav, Vvo ux) xol of 
&r, ^ negiAsig D évreg FAevrov ggovríicavreg vijg éxitiulog id vxjv rovod- 
rqv 9üvrov yevouéviv atroig cvyyogonoiw ixvgozmci, xoi sig iémaovg- 
Gi.Oslav xol dOspurovoylev "EAuviuoU fA9c0.. — Kol mv sUAoyov ró 
zug eUrQv rQv OuoloygrQv AsyÓpsvov. "Hoc«v 0i oi roUro Afyovrse, 
Mequog xoi IIlisUg, xoi vwvtg €AÀo, mÀtlovg vÀv uogrvoov xol Ouo- 
AoygtQv cp evroic.  ZÀov roívvv r0v unio 0:00 9? GvoüsÜryuévo: 
ógAov Ort 9 Érocyov vere Aéyovrsg. "Egooxov 0, ? £i ge, uera vo 
zivvGeoOor 0v ÓtoypuOv uere qo0vov ixavov Ó(0ocOc roig zoosioqu£- 
voig uer&voigv, iv xoiQQ ytvouívme sigwvmc, iav im aÀqOsiag utra- 
voQGoGu, x«l xegmOv vjg utravolec eUrQv émiüs(&ovron!, ov wv ive 
£xocrog Órbio Og iv rà iüío xA«jgo, ce usre yoO0vov ÓicGrque Gvv- 
&yeGOot iv vij ixxAqolg xol iv vi xowevíeg, iv v rüyuat, xol ovx 
iy xAWgoig. Kol qv quÀcA9sg xoi fxAov mAijotg roUro. 


c M c , , Li kJ LI e i] , 

O ài eywororog llérgog svonAeyyvog Qv, xol og zero zovrOv 
e y 25/7 ' ? , , : ' - 
vzegyov, éüéevo xci xoOuxéreve Aéyov, ZfeboucÜn cvrovg wsrovooUr- 


&. Rescribendum puto Magzo ov, et in Car. I. — | 1. Vulgo aSeyuncoupytav. 
seqq. Mapecict3os , el alibi quoque. 2. Vulgo o:. 

9. UnEg.etyaty cod. Rhedig. 3. Suctdy ulerque cod. script. Svolay 

10. dxpépovec emendatio est Ios. Sca- ed. Petav. $olay ed. princ. Suclaec con- 
ligeri. Eliam infra cap. 5. &xgatp.ovec iéctura est Petavii et Ios. Scaligeri. — Pro 
habent. Saepissime enim in velustis libris Xa avoyxv«» in cod. Rhedig. est x» 
commulalae sunt vocalis £ et diphthongus dyocpxony. 
&X Modo supra habuimus Maogpatocov j. rapUmo3évteg cod. len. mapoln- 
et Mapatuct8og pro Mapedtou et Ma-  QSéyczg ed. pr. xepgümoSévces cod, Rhe- 
pec rtooc. ! dig. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVIIT. 2971 
xandrinorum archiepiscorum, ut per totam Aegyptum ac Thebaidem, 
Mareotidem, Lybiam, Ammoniacam, Mareotidem et Pentapolim ec- 
clesiastica negotia administrent. Ergo omnes illi ob Christi nomen 
in custodiam dati diu in vinculis detenti sunt; ante quos nonnulli ea- 
dem de caussa vincli martyrium obierunt, ac praemium morte con- 
seculi sunt, cum inlerim isti lanquam primarii ac praestantiores in 


posterum reservali essent. 


Cumque nonnulli martyrium feliciter subissent, ali vero ab 
eodem excidissent, et nefariam idolorum superstitionem admisissent, 
adeo ut vi ac necessitate sacrificarent, iidem post lapsum et sacri- 
fiia ad confessores et marlyres accesserunt, ut poenitentia miseri- 
cordiam obtinerent. Quorum alii milites erant, alii ex variis cleri- 
corum ordinibus, presbyteris, diaconis, ac reliquis alis. Hinc non 
minima inter martyres commolio ac dissensio est exorta, neganli- 
bus aliis eos qui semel lapsi essent ac Christum abnegassent, nec 
forlitudinem ac constantiam relinuissent aul certamen obiissent, re- 
cipiendos ad poeuitentiam esse, ne forte reliqui ob celerrime impe- 
tratam ab iis indulgentiam minore poenarum melu abripi sese pate- 
rentur, ac deum negarent, execrandisque se gentilium sacris pol- 
luerent. Et erat quod ab eiusmodi confessoribus dicebatur a ratione 
non alienum. . Hi erant Meletius et Peleus, aliique complures mar- 
tyres el confessores, quos divini honoris studio ac zelo inflamma- 
tos, cum haec dicerent, fuisse non dubium est. Auctores porro 
iidem erant, ul secundum persecutionem, posl iustum aliquod tem- 
poris spatium, pace conslituta, poeniteutiae illis locus indulgeretur, 
si quidem vere illam et ex animo susciperent, alque eius fruclus 
exliberent, nec ita tamen, ul e clerieis unusquisque prislinum in 
ordinem restitueretur, sed ut post aliquod tempus ad ecclesiam ac 
communionem admissus in reliqua populi multitudine, non inter re- 
liquos, censereiur.  Eratque haec uti dixi, a veritalis amore pro- 
fecta, et divini ardoris plenissima ratio. 

Contra sanctissimus Petrus, utpote benignus ac misericors, el 
velut communis omnium parens, his illos verbis obsecrabat: Admit- 
tamus illos, quandoquidem peccali eos poenitet, ac poenitentiam il- 


5. &yaSeGevu.evot cod. Rhedig. Sic ite- 
rum infra cap. 6. dxpo8txatocovq» tic 
&X(Selac dyvaOsOcyuevot. — Reliqui libri 
habent dya8s8erypévot. — Pro 85109 Oct 
cod. Khedig. habel &«Xovoc:. 

6. Suspicor corrigendum esse érécy ov 
(i. €. obtinebant), vel etiam Eqaoxov, pro 


£raoyow, quod nec Cornarius nec Pelavius 
exprimere noverant. 

7. el Goa. est Latinorum si forte, quo 
Tertullianus frequenter esi usus. Hinc pa- 
lel. non esse Gzt oo. rescribendum, quem- 
admodum voluit Ios. Scaliger. 


Cap. 1l. 


Cap. IIT. 


pag. 119. 


572 SANCTI EPIPHANII 


Truc, xoi vaíopev evUrOIG uerdvownv eig vO mzeQoxoOit:oDo: vy ixxhn- 
1 1195 , 52 24 , 1 c e f AR 
Gíg, xol gr] &7z0GTQ&woOptv «UrOUG, pujre TOv xÀjjoov (Og 0 tlg quc 
, 1 , , , - 43122 ? , M ó 1 M - 
dÀ8ov Aoyog mtgi£yst), wn] more !eíg aioyvvqv, x«t Ovx zzogoÀxQv roO 
, ec AT. , & $ ) PEE" , 5 
q490vov of eot vzo cvavógstog xot cG0tvsiag vmo OwwBolov émiGti- 
GOcvrec xol ztegeGoAsvOgevor vsÀeleog ixrgemdoi, xol ur leO9Ociw, dc 
xoré TO ytyoeuguévov, gs ixroemivor TO ycÀov, leO7vor ÓÀ ualiov. 
z -- e 
Kol qv uiv vo? Ilíérgov 0 Àóyog vnig dove xoi gilavSpomioc, xoi 
ro) Milqriov xol rGv Guc evrQ vmio clqOsíag «cl CwAov. "Evrs- 
Osv Ó,d oU mgogohmov vic &zm0 eugoríogov Óoxovonue cbctBoUc vmo- 
Ofcsog vO Gy(oue ysyfvqrow, rÀv uiv roUrO pacxovrOv, vÀv Oi rojo. 
*4 e , - - ^w 
"Ove yàp oiüsv 0 &gyiezíaxomog llérgog Oti cvréGrQoov tij Bovài vijc 
, ET , ^ ^ A , , - - , 
evroU giAevOgozec ot ztegt zov IMelqviov, Guo QOtixoQ ztgiocoréooc 
e - - 
gegousvoi, xerezéroouo cvrog 0 llézgoc émoíuos uéícov rijg gvÀax1jc, 
aun , , , , 3? - J D , 
fucriov éxztraGoc, rOvréGTL Ào0[xi0v, tiv ovv moÀÀiov, xoc x«ovéag 
? did OLexOvov, Ot, ot rwvég sicr vijc éuTje yvoume magtAO9éroGaov moo0c 
M M er ld , , , A , 
u$, xe oi rwee vro MeMjriov yvoung vvyyovovor, zoc MeAgvtov. 
X , A A — e? , ? , "A I 
Koi ÓvoéOw vro uiv nÀmOoc cuc Meqtio, émioxómQv vt xoi uova- 
- A , AT OGM , 34! A b rr 
qÀv xoi mzQtofvréoov, xot cÀÀov royuorov, OÀLyor 0e zavrcÀdg &uc 
Ilírgo vQ éojyiuemiGnózO, imícnomol ve wol GÀlow OMyow. — Kal Aormóv 
tT ? »$/ » ' c ? »€/ ' 1 A H 
OUTOL XT iÓiov qUyOvrO, XcL ovTOL xaT lÓLoV, xoi vec GÀÀec (tgovo- 
D e , er v! , , 
yieg c covrog &xeGroc iOíc énsvélet. 
x , c 
Tívero: 0? Ilérgov uagrvgsjoot, xol ireÀetoO O0 uexegioc, Óid- 
^^ , 
0oyov xaroÀshyog Alítavógov iv vj AAcbavügsig. —4vr0c yag Óio0£- 
M , M A 4 , Ié , M ^ 
qevot vOv Ogovov uera TOv zottonuévov lléroov.  MeAqrw0g Ó& xoi 
- e E 
GÀÀoi zoÀÀol iÉogiGuG vmémscov, vzsgogucOfvreg iv roig ODouwvroloig 
, ^ 
merüÀÀoig. — Kol vOTS Àowmov of GvgOQuevor Ovrre Ouoloygrol Guo Me- 
3^: mw ^ M Mi r 
Aqvio , xol avrog Melqrog iv rij sioxrij xovo vov 3 o0oioglov, xa 
, , , 
£xGTqv qopov xol x«0' fxacrov vOzOv OitgyOucvoc xoOÍícro xAoi- 
xoUg, imicxOzovg vt «cl motofvrígovg xol ÓtwxOvovc, xol cxodou& 
iyxAgotog lülag, xol oUrc ovro, rovroLc Éxowwovovy, ovre Éxeivor rov- 
'"Eníygeqgov Óà fxocrog iv vij (0íe ixxAqoie, of uiv &mo vo) 
TOLS. Teyoeg xXc«Grog év Try] i(OLcG éxxATnoLC, Mtv &7t0 TOU 
, N HA , 
Iléroov ia0s£Gusvor Fyovreg vag ovoag agyolag ixaAmoleg Ort, "Ex- 
xÀucio xeSoluxy, of 0b eno Megriov, 'ExxAncía Mogrioov. "O9tv 
xol iv "EAevetgoz0Às xot iv Don xal iv AiMo magsiOdv 0 avrog 
MeyQrvog moÀhoUg oUrog PysgorOvqot. Kol yéyovev eUvOv yoovoroi- 
€ , € , , ? 1 AJ , - 
Bijcer iv roig zootigquévoig uevolAoiwc. —ÀÀa uerabu azt0Àvovrori rv 
, e c ' er - , , $ 1 » 
ueroAlov ob ouoAoywroi, ot rt vOU uégovg llérgov (xGoav yag &tt 70À- 
Àol) xol of ro0 Meàqviov.  Ovrs ye iv toig uercÀÀoug eÀAMjAo:g xoi- 
Car. IIT. — — 1. Cornarius verlit qui ac conquassatisunt, etiam propter tem- 


semel ad confusionem prae imbecilli- poris moram perfecte subvertantur. 
tate ac infirmitate a diabolo concussi Equidem puto delendum esse praepositio- 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LX VIIT. 573 


lis constituamus, ut ad ecclesiam assideant, neque aut ipsos, aut 
clericos aversemur (his enim verbis usum esse constanti fama didi- 
cimus), ne el pudore et dilatione illa temporis, qui semel prae im- 
becillitate et ignavia a diabolo concussi ac labefaclali sunt penitus 
deseiscant, nec remedium ullum adhibeant; quemadmodum sacrae li- 
terae praecipiunt, JNoz pervertt claudum, sed sanari potius.  Quam- 
obrem Petri quidem oratio ad clementiam humanitatemque specta- 
bat, Meletii vero ac fautorum eius veritaüs ac divini ardoris patro- 
cinium susceperat. Cum ergo a se invicem diversa sentirent, ex 
eorum quae utrimque pie ac religiose proferebantur occasione et spe- 
cie schisma conflatum est. Etenim Petrus archiepiscopus cum ani- 
madverteret consilium suum humanitatis plenissimum Meletianis mi- 
nime placuisse, quod ardentiore divini honoris studio flagrarent, me- 
dio in carcere pallium, quod lodicium dicitur, veli instar oppandens 
proclamari a diacono iussit: Qui mecum sentiunt, hue ad me ve- 
niant; qui Meletüi opinioni favent, ad Meletium. Quod cum ita 
factum esset, diviso in partes populo episcoporum, monachorum et 
presbyterorum ac reliquorum ordinum maior numerus sese ad Mele- 
Uum adiunxit, pauci quidem episcoporum et aliorum Petrum archi- 
episcopum seculi sunt. Quo ex tempore preces ac sacrificia cele- 
rasque omnes ceremonias separali a se invicem obierunt. 


Post haee Petrus martyrio effectus est Alexandro successore 
relicto; hie enim post Petrum Alexandrinae ecclesiae praepositus 
esti. Meletius vero cum aliis plerisque relegatus, et ad Phanesia 
metalla damnatus est. Post illud tempus Meletius cum omnibus illis 
confessoribus, qui tracti abreptique cum eo fuerant, tam in carcere, 
quam in itinere ac quamcumque regionem locumque peragraret, ibi 
clericos, episcopos, presbyteros et diaconos instituit, ac privalas 
ecclesias fundavit, cum interim nec hi cum illis, nec illi cum his 
commune aliquid haberent. Porro suam quisque ecclesiam diversis 
nominibus inscribebat. Nam Petri suecessores, penes quos veteres 
erant ecclesiae, catholicae ecclesiae titulum. usurpabant , .Meletiani 
ecclesiam mariyrum. lgitur Eleutheropolim, Gazam et Aeliam pro- 
fectus Meletius plerosque ad eum modum ordinavit. Acciditque ut 
ad metalla diutius detineretur. Sed ab iis tandem confessores libe- 
rali sunt, lam qui Petro favebant (adhuc enim complures erant) 
quam Meletiani. Qui quidem in metallis a mutua communione ab- 


nem ante aicyvvny, repelitam videlicel ex lis. Supplevit eam Petavius, et Ios. Sca- 

inilio vocabuli quod. sequitur, idque ipsum  liger. 

mulandum in aicyvvm. 3. 080v. 8totxoplay cod. Rhedig. 60 
2. Gu abest a libris et scriptis el edi-  Gotroplaw cod. lenens. 


Keq. $. 


pag. 120, 


514 SANCTI EPIPHANIT 


, 
vovovv, 1 Gvvqvyovto. lívera, Óà vov Mehwrnov Fri O»robyor iv 
, ei d à.2 , - - 
x0GuQ 4oOvov, Gc vt *Gvvoxuecor xoi ÀsíovÓoo vrÀ co) llírgov 
* ^ 
óiaÓO40, vd gíAm re Fytv, dusgiuva ve va ztgi vij ixxqoiog xoi 
, »" D , D 26* z , 
zmícreog. "Egnmv yog moÀÀeo*xig Ort ovOzv tüytv moguAAeyuévov. 


3,53 ' € e , E ; d : - 
Avrog yog ovroc o Mehqtioc iv Alc&avógsie yevousvoe, xàxsics 
A] , A ET 
OLoToíBcov 49Ovov, Zycv iÓ(av viv '!cuva&iw cv voic lioe, vOv "Aottov 
, , A , ec 145 
igoioacsv avivéyxog éni vov AléEqvOgov, dig ? ivmyifOn 0$ ov "Agsziov 
iv roig avro) iEnywosowv PE ro) mgoxtiuívov rg míovtog DBefxoro. 
£r 1 C ? 3 , NES. , e mE TT ; 
Hv yog ovrog év ?BevxoaÀe, ry £4xMjoie ovro xolovuivm Àsiav- 
, , 5; 236 , M T , , , ] 
Ogsíeg moscpursgog: xo9  fxocTrqv yog tig zotoDuregoc éorw cmort- 
/ E) ' S. J - | , M 3.5. o e 
veyuívoc* qcav yag z0ÀÀot éxxAqotot, vOv Of mÀtiovg: x«l avr 1j 
A » ' 3 boo, 29. CX 
&xxAqc(o éyxeyslgióto , xv ve cÀÀog GUv avTO qv: Qv Évexa ysvOutvoi 
iv rà rOmo Aífousv xard ÀemrüTNTOG, Ort yotíe ztQl rovrov fora. 
: ^ 
Emci ovv iqogeót rOv 4gstov oxovóa(oc iéfavógoc, cvyxolécag 
, , 1 , 9c 4 ? - M H * , - 
émiGxOmzOvG xoi GvvoÓov &wre& * «fiv sregi miGrtG0g, x«l craivOv 
8 £002 M - b] , CECI , , - , 
tOv /gtiov mtgi vg iv cvrQ ?éyxicowuOtione Àvuwe vac xexootíac. 
'O ó2 "4 ; i] ? $ £ 2v i] L] i] , " , 
&'Aosiog ov uv vovucorto, cÀÀo xol uere vtrQiuuévOV 7tQOCO LOU 
f. 9g e , , TS LP , , ERG A 
cg &iytv, ovrog «mexoivoro. Kei ibeoi uiv AiébavÓgog avrov cic 
? "i GL 113 hd às [64 QUroà TmÀLO ^| A e 2.23 ?, EU 
éxxAMQoiug, ibcoUro, 0$ Guo cvrQ mANOog moÀv, oí om «vroU xtyocgu- 
- a E r " 
uévo, zepOtvevovaOv xol cAAov xAqgwkQv. 'O Ói "Asoc 9 cnoÓga- 
g«g émi vev lleAoicrwOv GréAAevon Twv mzogtíav. "Ev Nixopmósio óé 
? A - , A , , c - 
cvsAOQv, x&xciOsv yocwag émioroAdg Alckovóoo, ovy vzsgéflews cvijc 
, € J N Fe LT 5 * M] 34) - 
«vr0U xe«xoóobiog qv ucovioón Óicvoiuv. Aie utrabu OÀ[yov ToU 
Ld , m. p N - P , ? * " 
400vov, ToU cvroU Àefavügov ToU oeyíov émiGxomov Jicboavügtiog 
A - 4 
iniuelaoouévov xci xwrjoovrog vOv uoxcgiov Kovcrovtivov, Gvvsxgo- 
^ w -d Ax 
vos Gvvodov iv r5 Nuxoig vj mOÀs. — Kot cvaOrueriferor uiv 3] 
4 , ei G t 1 A IB-, 9 b ? , To - M A 2 
ocíov olosGie, uere rO czr0Ocvelv avrov. To zodrov uiv ye 3jo- 
- - ? 
vtivo sig mg0ccmov ro) guoxeagíov feciéog Kovorovrivov, xal 6i 
^ E , 
Opxcv zQocezoLsiro tigcveie re v5jc 0gOo0o£lec Óuuora, gucavroc ài 
w , d P] A [i4 , M , ? K 
v0V DeciÀéog z905; evrov Ori, Ei uiv Óxoi0roTa c7tOuvvGOL, TtGTO- 
c - , z I» 
Osim 0 GOg Ogxog, xol &9Go0g fog. Ei: ÓoÀlog, x«9' ov ciocac, 
E Mi NES 
zoujoeL. Tr5v xcta GoU àxÓvxiov. "Oztg ovx tic uoxgav evtQ yéyovev, 
c e ] - y , , € e. M ? , 
0c VGrtgOv égoUusv. .XuumQetrov roivvv ovrog o 4ottog EvctBio 
—" 5 , , ^ 5 M 7 , nd , 
vÀ émiGxozQ lNixowmósiag, vc ovre ? rovro qgovoivr, zQocqvéy9n 
- ? b ^ c w 5 , Li , , A , - 
TO cvrQ feciÀsó, cg ÓTjOtv cgvovusvog xai cvoOruoritov Tv cvrOU 
? 3 * 
etosGw. "Ogev xseveu xol éxivoénes 9 Evceflio vov avrov Gvve&at iv 
4. Libri scripli el ed. princ. habenl cuy- in ulroque codice. Ed. princ. habet éve- 
^ . , - A] 
(X u.a ot. yá9«. Pro 8& reposuerim à. 
Ca». IV. — 1. ovyra&n cod. Rhedig. 3. Libri vulgo Bavux&»v.  Haer. 69, 1. 


2. Sic ed. Pelav., el coniecil Ios. Scali- et 2. bis legitur genetivus BovxaAeqc. 
ger , quemadmodum exiat scriplum eliam 4. An forle &£toc? 


PANARII LIB, H. TOM. Il. HAER. XLVIIF. 5175 


stinebant, ae ne simul quidem orabant.  Meletius vero diu postea 
superstes fuit, adeo ut cum Alexandro quoque Petri successore flo- 
ruerit, cum eoque familiaritatem habuerit; praecipuam porro eccle- 
siae fideique curam gessit. Nam, ut saepe dixi, nihil ab ea di- 
versum aut alienum docuit. 

Quinetiam eum idem Alexandriae Meletius esset, ibique priva- 
los cum suis conventus habens aliquamdiu mansisset, Arium a se 
deprehensum ad Alexandrum detulit, cum eum accepisset a rectae 
fidei scopo in scripturis apud populum interpretandis aberrare. Arius 
enim Baucalae cuiusdam apud Alexandriam ecclesiae presbyter erat. 
Nam unicuique ecclesiae, quae tum multae erant, hodie vero plures 
sunt, suus atllribuebatur presbyter; qua ratione procurandam eccle- 
siam illam Arius susceperat, sive quis alius adiunctus ei fuerat, de 
quibus suo loco, cum id necesse erit, accuratius agemus.  Depre- 
henso igitur Ario, Alexander indicto episcoporum concilio de fide 
diligenter inquisiit, et ab Ário pravae ac perniciosae illius opinionis 
quam animo conceperat ralionem exegit. — Hic. Arius nihil tergiver- 
sari aut dissimulare, sed períricta fronte, uti se res babebat, re- 
spondit. Quam ob rem Alexander eum ex ecclesia deturbavit, et 
cum eo ingens virginum ae ceterorum clericorum , quos ille depra- 
varat, vis eiicitur. Sub haec Arius fugiens in Palaestinam abiit. 
Inde Nicomediam profectus ex ea urbe literas ad Alexandrum dedit, 
in quibus ab insana mente ac furioso dogmate non recessit. Verum 
paulo post Alexandri sanclissimi Alexandriae episcopi studio et hor- 
tatu beatae memoriae Constantinus synodum in urbe Nicaea congre- 
gat, ubi Arii dogma post eius mortem damnatum est. Principio 
enim eoram imperatore Constantino inficiatus fuerat, et cavillando 
ac simulando cum recta fide consentanea, iureiurando etiam inter- 
posito, loeutus fuerat. ^ Cui imperator, 'Tu quidem, inquit, si vere 
iuratus sis, iusiurandum tuum ratum esto, et innocens eris: sin id 
ficte ac fraudulenter egeris, ille ipse per quem iurasli a te poenas 
exigat, quod ipsum, ut postea dicemus, paulo post contigit. — Arius 
vero cum de Eusebii Nicomediensis episcopi, qui eadem cum ipso 
sentiebat, factione esset, ab eo ad imperatorem perductus est, tan- 
quam haeresin suam abiuraret ae damnaret. Ideoque imperator Eu- 
sebio mandat ut Arium Constantinopoli ad communionem admitteret, 


9. Édvxvcoq«Scions ed. pr. habel pro p. 737. 
&TXtooT Seton. 7. voótQ) emendatio est Petavii, qui 
6. Ila supra haer. LIV, 1. &xé8omos  proposuii voóro vel xov. Libri habent 
tfj$ &xuroO macpiSoc el infra haer. 69, oUco. 
79. 8t0p&cauecy tó Ovc3odTtto) voüto —— 8. EJoeQclo codd. mss., uli etiam su- 
XGeíow. V. Lobech. ad Phryn. Parerg. pra. 


Cap. IV. 


Keg. &. 


pag. 121. 


Keg. c. 


576 —A SANCTI EPIPHANII 


» , ^w 
KeovazavrwvovzóAs, imi JÀcbavógov imiGxomov Oucviuov 90) iv 
, LÀ 
"Als&avógsio émiGnozmov, Ovrog 08 imióxomov KovcravrwovnóAsog. 
p AC J ? , (9 2 , 1 1 
Hó« óà 0 uexegivqg 2dÀAétavOgog o iv Al:favOosiog uva vqv r- 
A - [i b - , 
Aevrajv Msiqzíov voU zoosignu£vov ouoAoyqro), C5Àov cvsqpog xora 
U oylouerog Tic ixxAqoieg, movr ^g iól : jmo Ói 
TOU Gyicuorog TG Qoíag, zovrm vovg iüío Gvveyovreg, vzo Óé 
, , 
MiAqtiov xevoÀtigpOévrac, iÓ0xsi vaQaoGeiv ve xoi cvvéysw. fuotecOat 
ri A ? , - w 
r£, Oztg wy éguviecoc. 5g gig ixxQolog. — Of 0$ po) Boviousvot 
, ' , 
éirdgorrov xoi vroagoyog ivrgyovv. "Ex rovrov muittousvoi xoi Guvtjó- 
(PT 2. - , "4 , ó ? "- , ? 9 /- 1 E L 
uevor vzo ToU uoxogiov AsbavOgov émnwyjsiugoUot v.veg && avvdv ! axg£- 
1 Y - ? , 2/. ? J 1 , , 1 
2 
povec, anl. ve mpaseia emopsgopevor £v qs evosDeio xoi ?ív Bio, xoi 
3:58 ^ , b ^ 
GzéAAovron iml v0 ?xouqvovov jvrvyiag ÉFvexuo, voU ^ ivrvysiv wol 5 àve- 
^ nd A 3. 
Over roÀ cvveytv. iie , xol ur xcàAvsc9or. — Hv 0$ IIogvovriog vic 
we Mr ' DUC QE UE , 
uíyog &vijg &veycgnrüc, xot «vrOg viog opoloynroiag rvyyovov, za- 
, 3:58 ^ E ec 
gonpouevog xoi evrog z0GGg t9c Ouoloyíac, locwvvQe re émicxomog 
- 5 , ' LI y , , , eC 9 
TQv eUrQv, cvqo xoi cvrog ruui rOGTOG, KoÀÀivuxog vt O0 &v llwiov- 
A ^ 
Gic énícoxoznosc, x«l CÀÀoL vtvig oí roUTO ztOwQGOutvol, olriveg cmcÀ- 
, ^ - 2 
Qóvrsg 9 xol ivrvyóvveg vO (aciei cmevoénovro xal ?iEeBoAovro. Ot 
- ? , LJ ET 
ydg iv và molorío dxovcavreg Melqtwavàv 0vouo, xoi cyvoo)vrsg Tí 
^ - ? , , - ^ - - 
&v sl TO rOoL0UTOV, OU GuvtyoQovv cvroig évrvysiv vQ Qaoisi. 


Kel iv rovto cvuféfuxs 4govoroifrjóot roUc mgl llagvovtiov 
xal "Iccvvqv xe Àowrovg émi rà ufo vig KovovavrwovzoAtog, xol 
Nixougüslag. TOrs 08 quio Uvroun imicxómo Nixopmüslag và ! Evce- 
Bla, xo dvagégovaw «tà và xard vqv ?evrrv vmoOecw. "Hiüncav 
ydg eUràv zQOc vOv facia Kovoravrivov zeggnoíav Fyew, cEtoUoí 
1e oUzÓv Or eiroU vÀ focisi yvogucO vot. — 'O 0$ uera v0 vxocyécoo: 
eroUg dvoícsv và fecit, xol mowujco: «Uroig r0 zQG&yue Tie ÓtQ- 
tmc, oirsirot zvwQ erGv vO oivmue roUTO , Org Of&owvron 3 4gsi0v 
per evrQv sig xoiwoviov, Óij8tv moogmoujtdg cvrOv xol sigovsio ue- 
rovootvra. Of 0b éziGyvoUvrot 5 eUrOv, xoi ivrtüOcv mgocgéosi av- 
ToU vQ facis, xcl vd xov «vro)g Evcéfiog cvodiddoxzi, xol Gvy- 
yogsiro, roig Mehqnavoig Éxrove «a9 fovroUe cvveycw, xol wi vmo 
twov 9 oyAsicGot. — "oc c0: uaAAov oí a)rol of rrv dxgoÓrxoi0GUvmv 
rÓe àAqOslog dvadsütyuévoi MeAqrievol nerd ràv magonsGovrQv pero 
uezdvoiev. 2xoiwahaoov jjmtg "gto xol roig &m eUroU. Éyove ydo 
croig roUtO xore TQv ztvgoiutov OTt gevyovreg vOv xazwvov tig mUo 


9. Libri scripli habenl xo) 'AAcEdy- 3. xoumrároy ed. pr. xejumcvacoy codd. 
Opov. mss. xcu cacoy ed. Pelav. 

Car. V. — 1. Libri habent axpaluo- —— 4. xvyeiv cod. Rhedig. 
ycc. Cf. supra cap. 1. 5. dveuST|vat. habent. scripti. 


2. dy om. cod. Rhedig. 


PANARII LIB. Ii. TOM. II. HAER. LXVIII. 5711 


sub Alexandro episcopo, qui eiusdem cum Alexandrino nominis 
Constantinopolitanam sedem tenebat. 

Per idem tempus Alexandriae beatae memoriae Alexander post Cap. V. 
Meletii, de quo dixi, confessoris obitum, adversus ecclesiae schis- 
ma vehementi quodam ardore succensus Meletianos, qui privatos 
conventus habebant, agitare ae vexare el vim adhibere coeperat, 
ne ab una eademque ecclesia contumaciter desciscerent; illi contra 
delrectantes tumultuari ae perturbare omnia. Quare persequeute 
eos et urgente acrius Alexandro nonnulli e sectae primariis, ac pie- 
lale et virtute facile principes, ut is incommodis mederentur, ad 
comitatum profecti sunt, ut imperatori supplicarent, ab eoque pri- 
valorum conventuum sine ullo impedimento facultatem oblinerent. 
Ex his praecipui erant Paphnutius quidam vir magnus et anacho- 
rela, cuius mater Christum olim confessa fuerat, sed et ipse aliqua 
ex parte eandem confessionem obierat. Cum eo erat et Ioannes il- 
lorum episcopus, vir el ipse cumprimis venerabilis, necnon et Cal- 
linieus Pelusii episcopus, cum aliis quibusdam qui huius consilii par- 
ücipes fuerant. Qui cum ad imperatorem venissent et adire vellent, 
pulsi ac reiecti sunt. Nam Palatini audito Meletianorum nomine 
quid hoe sibi vellet ignorantes adire principem minime permiserunt. 

Iuter haec Paphnutius, [oannes ac ceteri Constanünopoli el Cap. VI. 
Nicomediae longiorem moram irahentes eum Eusebio Nicomediae 
episcopo familiaritatem contrahunt, eique rem omnem aperiunt. No- 
verant enim hune apud imperatorem gratia et auclorilate valere plu- 
rimum. Per hune itaque conciliari se imperatori, ac perduci postu- 
lant. Qui cum prolixe his omnia facturum se recepisset, ui el de 
illerum caussa ad imperatorem referret, et id quod petebant impe- 
Iraret, vicissim hoc ab illis postulat ut Árium in communionem re- 
eiperent, qui fictam simulatamque poenitentiam prae se tulerat. 
Quod ubi spopondissent, ad imperatorem eos adducit Eusebius, ex- 
ponitque quid illis negotii sit, ac postremo Meleüianis ab eo tempore 
permissum, privatim ut sine ulla cuiusquam molestia convenire pos- 
sent. Utinam Meletiani isti, qui exactissimam iustitiae ac verilalis 
rationem professi fuerant, cum iis qui lapsi erant post poenitentiam 
communionem habere quam eum Arianis maluissent! | Conügit enim 
illis quod est in proverbio, ut qui fumum devitant in ignem incidant. 


6. lia libri. Suspicor pro xo esse re- 2. Foriasse scribendum «ocv. Sed est 
sliluendum xoux. quo defendas acti. 

7. éE&egaAovto cod. scriptus uterque, et 3. "Aper viliose extat in ed. Pelav. 
ed. pr. é&e(kAXovco ed. Petav. 4. Inlell. 6éyccSot. — Petavius suspica- 

Car. VI. — 1. EdccQc(o codd. mss., batur «vt. 
uli supra. 9. évoyAsicSat cod. Rhedig. 


Corpus Haereseol. II. 2. 37 


pag. 722. 


Keo. &. 


578 SANCTI EPIPHANII 
? 
9 ly£scov.  Obve ydo "Agsiog mOÓvvoaro fysw Grow wol maponoíav, 
- n ^ ^ 
7e] wi] Ót& vi] voreUrIe vzob£ccosc, 1j vig yéyovev evroic xol elg ót0go 
xox1 Gvvegtiw.  ZvveuíiyuGev yao of xuO9agsvovréc zove xot dxgoí- 
xeuoL vij zíovet Melquovol uerà vv voU Josiov uoOwrdv. Kol oí 
, 1 » P] , ^ 2 , J 2. À € / 
mÀstovg uiv 105 £ygevOmncaov Ti) TOU dotiov xoxomzLiOTie, d«7t0 Tijg mí- 
GrecG ixvgemévreg iv vovvowg voig qogOvorg: Tivig ÓÀ ti wol fuswav 
3 A 
Éyovreg viv. &AnSuvijv miotw , Fyovoi uiv, ov uv ÓÉ elow czmAoyyu£- 
" , E " TET ' 34559, $22 
vou ze DooBogo0ovc Qvnegíog, Oi vrv zoog vov Zgtiov xot Aotia- 
E e 
voUg xoiwcoviev. no Oi 5c mgosignuévoc vmzo9écsog feysv «| moo 
8 , , 9 , SE" - , 
rovrov Gvvogtua 9 Melqvtov ve xoi Zotiavov sgogeotie. 
Ad usraio OÀiyov l9 coU yoovov (!!xoa809g vmsoyouwv timsiv 
viv vzó9:cw évrabOo Ówpyqcouor), &veyxoatouévov "AlsídvOgov vot 
rüc KovoravrnvovmoAsoc émicxómov Gvvoboi vOv "Aotiov, xoi oUroU 
' , 
svjouivov xoi Grtvobovrog xoi xÀivavrog TO yOvoro zctol Gov évva- 
vqv và coffre ivemiov ro) Ovciorqolov, toU Evcsf(ov Aéyovroc 
0r, Ei wy] foviqOsigg ixov voUrov 1? «)rov Gvvotot, cxovrtóg Gov 
' ? 351459 $47 , - L4 e " ' Ah uius " 
cov iuol !3e/gsÀevosvo. ví] ovQuov muéoo xvowuxw Óà imígooxtv. 
" - 2 , - 
fic 08 fgqv svfauévov vo) LAsbavÓgov, xoi ÓsqOfvrog roO xvolov 
(9 E" * ? A 1 4 , L2 er A b E , - b D 
quQv aj avrov ! *ézogot, ivo u1) GvuuoAvvO s vo "dosio vO xor TOU 
«volov BAe«cguuoovrt, 1] moror zvcgcOo£ov vv, cc clzv v yeveg 
' - € ? ? M c 3... 2A "6 P 2 
xci ysveg 7eQo0obozoisiv, ovx cic poxoev 3] sUyw ToU cylov inÀn- 
- A i] , , M c» , - A Ui 
gojUro.  Kerc vog vuxrac tigtÀOQv O0 gtiog tío Ocxov, vog TG 
E € ? 
«UrOoU gosíeg mwuoecxsvocOmvor, l9 iÀcxnos, xeOüdm:g x«l 'Iovóac 
, Ae A. Og 2€ x E , , , RU 
70:6. Koi ovrog TO Télog evroÜ yéyovsv év rozQ Óvgo0ti vig «xa- 
9'apoctoc. 
i 1 Lo 
Mezà 08 vojvov vOv qo0vov Aovzov ixorrUsro lzwod vOv roUTOV 
^ ^ " ? 
uoOnrQv rà xore Tov Gvoxevqv vac íxxAqoiog.  "Evsieóra Ob 4A&- 
e» ) was ueds , , ? - ' 
Éovógog 0 AAsbavOgtiag uero vov iv Nixaio cvvodov. Ov magi t 
? , ' * , ? , , 1 cY 3. 13.5807 
AO9aveciog usvo vOv OQovorov ZAgtiov: Oiexovog yog v xor éxtivo 
wie RAS "T Rs , E YUAN. MTS ' 9 , 
xoL9000 vz0O ZAcíavOgov, xol &zeGroÀm vx covroU sig vO ?xoyumrarov. 
n - ? 
"Alsédvügov 02 dvrtilauévov ugééva xoavracvaOqvor, si ui AO9avaciov, 
^ — [ul 
Og «Ur0g v& xol oí TOU xovóvoc duegtUgovv, xci zoo 1 éxxnoía, 
AeBóusvot xotgóv o£ xarà Melqrtov ixícxozov vic AlyUnvov, inwxo- 
zov wj zeoOvrog T5 4At&oavÓgs(ac (oU ydg mors e| AÀebovOgsie Ówo 
énioxomove Foysv, eig eb GÀÀot mOÀcic), 9 xeOuarQ o, rolvvv * evtl dÀe- 
6. Diogenian. VIII, 5, p. 224. Gaisf. ^ verbalis, ut temporis nolio insit. Verte 
7. el excidit ab edit. Petavii Colon. igilur societatis initac. 
repet. 9. Immo, reponendum est Merci v 
8. toUrouc codd. mss. ulerque. xovtotg te xal Apciov, aut. MeAvttayy ce xol 
editi mendose. Correxi xoóvov. Nam lite- "Apex. 
ram «c scriplurae xoucouc accrevisse cerium 10. co9 desideratur in editis. 


ex initio vocabuli sequentis cuvaqgta. Xvs- 11. xaSdgc yàp suspicabatur Petavius. 
&qetx h. Ll. habet significatum substantivi 12. Forlasse «vto. 


919 
Neque enim consistere Árius, aut fiduciam ullam habere, potuisset 
nisi eam esset occasionem naclus quae pessimam inter illos ad ho- 
diernum usque diem concordiam devinxit. Siquidem Meletiani sin- 
ceri quondam fideique tenacissimi cum Arianis commisli sunt et ple- 
rique falsa Arii doctrina contaminati a recla fide hoe tempore dege- 
nerarunt; nonnulli vero etsi constanter in ea perseverarunt, ob il- 
lam tamen cum Ario Arianisque societatem in coeno illo ac sordibus 
haeserunt. Haec fuit mutuae inter Meletianos et Arianos coniun- 
clionis occasio. 


PANABRII LIB. IT, TOM. IT. HAER. LXVIII. 


Ceterum brevi interiecto tempore (iam enim uti pollicitus sum 
narrationis seriem pertexam) cum Alexander Constantinopolitanus 
episcopus Árium ad communionem admillere coactus ad preces et 
suspiria confugisset, flexis cirea horam nonam sabbati ante altare 
genibus, quod Eusebius ita comminatus essel: Nisi sponte in com- 
munionem illum recipere volueris, craslino die te etiam invito me- 
cum ingredietur (instabat autem dominieus dies), quare cum Ale- 
xander, ut diximus, orationi se dedisset, et a domino supplex pe- 
leret, ut vel se ex hac vita tolleret, ne Arii, qui in deum contu- 
meliosus fuerat, contagione pollueretur, aut inusitatum quoddam 
prodigium ederet, cuiusmodi cerlis temporibus efficere solet, paulo 
post saneti viri quod volebat impetravit oratio. Arius enim de nocte 
levandi ventris gratia ad cellam veniens crepuit quemadmodum ludas 
olim proditor, et in impuro illo ac foetido loco finem vivendi fecit. 


Secundum haec ab eius discipulis fraudulenta illa contra eccle- 
siam inita consilia sunt. Alexander vero Alexandriae episcopus post 
Nicenam synodum obiit, absente post Árii mortem Athanasio, qui 
diaconus per illud tempus ordinatus ab Alexandro, ab eodem missus 
ad comitatum fuerat. Cumque moriens Alexander nullum alium suf- 
fici sibi praeter Athanasium mandasset, ut tam ipse quam clerici, 
et universa adeo ecclesia testificabatur, Meletiani Aegypti episcopi 
occasionem nacti (nam Alexandria nunquam ut aliae civitates duos 
episcopos habuit), cum Alexandrinus episcopus abesset, Theonam 


13. deu exo: cod. Rhedig. 

14. axàpat suspicatus est Ios. Scaliger. 

15. dAdxmoe cod. len. .éAáxwqaev cod. 
Rhedig. é&A«»oc edili libri. 

Car. VIT. — 1. xoa coniecerunt Cor- 
narius et Peiavius. JProbavit Hase V. Cl. 
in Leon. Diac. Noll. p. 406., qui viden- 
dus de verbi xoxvóc usu. «sg libri tam 


scripti quam editi. — De vocab. cvoxevi 
cf. infra pag. 123. et p. 126. , item haer. 
69, 9. p. 734. 

2. xountaxoy hic libri omnes. 

à. xa3cotQot codd. mss. el ed. princ. 

4. dvtY  AXéEnvOpov codd. mss. et ed. 
princ. qexà 'AXé&awOpowv los. Scaliger. 
ayti 'AAcEAy8pou ed. Pelav. 


au 


Cap. VII. 


pag. 123. 


Keg. 1. 


580 SANCTI EPIPHANII 


, - 225 , MI c ^ , , , 1 
Ecvügov Oscovüv vwa Ovopari, 0g wivac votic zovjcac érelevro. Kod 
; , , ; ? ' ' ' r A 1 
zuptyévero LAOavooiog uev ov zoÀv, uera vqv vtÀevrqv Oscovà. Koi 
ix mavroyO0tv GvvexgorwOw óg9000£ov cvvodog. Kol oUrec xorc- 
, ? ^ i] ? , 5 2 [] , cw esp . T 
GroGic yíyovev evT00, xocL c7::000: 9ovrQ 0 Ogovog vO o£io, xol o 
qv qvoiuoGuéívog xora vqv 9:00 Dovkqow xol xerd qv uoxepíov 
? , J M 2 , 
AAsbavÓgov uegrvgiav ve xoi évrolmv. 
"EvreüOtv Goysrot A9aveciog fBiogogsic8ol ve xol AvzeicOn, 0c 
TOv usouGuOv Tzg P«xAgcioag, TOv vt Melqnovóv xoi rijg xoOoÀuc 
ixxAmciog. "EmsiOt, mogtxcaÀs, 9 xol ovx qvsiyovro* ajveyxatev, éfua- 
tero. "ExmuiGxuemroutvog 08 zolÀloxig dylvevo veg Guveyyvg ixnlqoíac, 
ucAira 7 rà xor vOv Mogowrqv. Kol move Mezhqriavüv cvveyov- 
, ? mw , mw A 8? J , , 
vy yíyovsv ix vo) mÀmO9ovg roO uero 9 4Oovaciov Óivxovov vive 
ÉmeictAOOvra, usrd xo vwvov vOv &z0 voU ÀwoU xortübor xoavüTAav, 
og Éyet 0 Àoyoc, «oi ueyqv ysvíoOon. — "EvrsÜOsv s] xatd AO avaciov 
GvoxtvyQ yíyove, vÀv Meqriovov xoTNyooucevrov xoi 9Gvxogavrg- 
G&vrQv «vr0v, &rega cvO' irígov, osiavàv 0€ cvvsoxsvacuévov xal 
i] mw 
GvveriÜOvrov fovrovc, Óiug lOrOv zog ruv cylav 9:09 míotw uoi 
0o9o0o£lav q90vov. Koi dvaxowotvro: rÀ acuti Kovoraviivo. 
Evcífioc 0i «v O0 mootgquuévoc vZc JNixopnósiag 0 wvmovoyoc ToU 
zt0VTOg evrQv GvorNuorOC, xol GvGoxevaGTQo Tig xcra rmv ixxinolov 
? * ^ 
r£ xol TOv zt&zev LAQovéciov fBAcuc. Of xovwyogor ovv zooctiAQov 
TÀ fecisi, GxsU0g vw wvGrqglov AÉyovreg sivo, OmeQ xovüiAcv rivsg 
^ , 
Époacav, Xv mQosimov. "AÀàe vé viva xovwyOgovv gdcxovreg noscpv- 
, - , ? I - , MI A 
v£gOv Tiva TOU Maogoicrov L4oGéviov vevuzTNGÜUo:, rovrov Or TQv 
y8ioo ueyoloe vmo rÀv voU Oavecíov ÀaQv, sirovv avro) AO9ava- 
, - ? , 1 A L7 w , 
cíov, cT£ruijoOot. — Ezmtqégovro yag xoi ysigm év và !'xoumrero, 
e 3 , 
xoi émsÜsixvvov, muc wv iv yloocoxouo. 
L2 e A ? , »! M - 3 A L2 
idi o BaociAevc y ioei-d elotreL uev Denm Eye P" enÀov 
"E 2 Dd 3 Hj ^T 
Oeixov 0 poxegírQg, ov uiv qÓst Ort GvxoQavroL 16ev, ÓrL Ov zgoti- 
mov tiov rÀv Josevov xerà T5c 0g900oblag.  Krleusw Óà Gvyxoo- 
ry95vei covodov xer& vuv GOowixqv iv Tógo vj nóÀu. 'ExfAsvot 
: Ei 
0i Oixefewv Evoffiov vOv Koucogsíog, xol cGAÀovg vuvec. 'Hoav ài 
! z:9ogxexÀtuévo, ovror zocdg udÀhov vij tv griavQv yvOoioloyía. 
Kol éxy956ov. énicxozo: vic AlyUnrov ric xo90lxtje xol vxo ?49a- 
, 9 ? , , » Mi , A " 2 
voGiov ?«xoéuovég rwveg &vügsc xol ucifovc, xoi iv Otà Pyovrec Óia- 
"w M , ? T 3 ec , , [y , e - 
qQevij tov Diov. Ev oig qv 0 uexegirzuo llovzeuov 0 uéyac, 0 TüQG 


5. avcà desideralur in cod. Rhedig. 9. Vulgo cvxoqgavrtoaycoy. 

6. Suspicor xo o9 vjvebyovco, vj vecyxa- 10. tXjv xpóc to)g aylouc ed. princ. 
Gev , éQtaeeco. TQ» xpóc vxXjv avtov cod. Rhedig. De cod. 

7. Fortasse xà. len. scriptura non salis accurale annota- 


8. Ila recle suspicatus est Pelavius. lum invenio; habel xvj» pro 1ày, quod cer- 
Vulgo extat 'ASayaotov. 


PANARII LIB. II. TOM. IT. HAER. LXVIII. 581 


quendam substituunt. — Quo quidem post tertium mensem mortuo 
paulo post Athanasius advenit. "Tum undique coacto orthodoxorum 
concilio in Alexandrina sede constituitur, eique postliminio dignitas 
in illa redditur, qui et dignus erat, et tam dei voluntate quam 
beati Alexandri suffragio et mandato designatus. 


Post haec Athanasius ob illud Meletianorum ab ecclesia catho- 
liea divortium exerceri afflictarique coepit.  lgitur hortari ille ac 
supplicare, detrectlanles urgere ac cogere.  Solebat autem vicinas 
eeclesias, easque praesertim quae ad Mareotem lacum sitae sunt, 
invisere. Forte igitur congregatis Meletianis diaconus quidam ex 
Athanasii comitata cum quibusdam de populo, ut fama est, irrum- 
pens candelam (vas illud quoddam) confregit, unde iurgium ac pu- 
gna conflata. Hine adversus Athanasium oecullae molitiones frau- 
desque concitatlae, aecusantibus Meletianis et ealumniantibus, ac 
confiela quaedam obiieientibus, Arianis vero allaborantibus, et con- 
silia communicantibus, propter insitam in orthodoxam fidem invi- 
diam. Ergo illi rem ad imperatorem Constantinum deferunt; cuius 
tolius factionis administer ac satelles Nicomediensis Eusebius | fuit, 
ac noxae illius omnis artifex quae ecclesiae pariter et Athanasio pa- 
pae ab illis est conseita. — Accusatores itaque imperatorem adeunles 
vas quoddam ut usum divinorum mysteriorum fractum obiiciebant, 
quod candelam, ut diximus, appellavere nonnulli. Quin et de aliis 
quoque criminibus aceusarunt, el inprimis Ársenium. quendam Ma- 
reotidis presbyterum ab eo pulsatum, cuius manum ab Athanasii 
fautore populo, sive ipsomet potius Athanasio, praeeisam, quam 
eliam ad comitatum intra arculam delatam ostentabant. 

His audiüs imperator vehementer excanduit, cum divino quo- 
dam zelo maiorem in modum flagraret; nec illos calumniatores esse 
nosset, aut eo livore ferri quem Arianos adversus sinceram fidem 
suscepisse diximus. gitur Tyri in. Phoenice convocari synodum 
iubet, eique iudicio praeesse cum aliis nonnullis Caesariensem Eu- 
sebium, qui omnes in Árianorum inanissimum dogma propensiores 
erant. Cum his ex catholica Aegypti ecclesia, et Athanasio sub- 
iecla, episcopi quidam advoeati sunt, primarii quidem ac praestan- 
tes viri, alque egregia vitae sanctitate eL religione praediti, inter 
quos felicis memoriae magnus ille Potamo fuit Heracleae episcopus 


lum est. Ios. Scaliger emendavit xóy xpóe — xpocxexAtévot. emendarunt Cornarius at- 


TÓy ayiov. que Pelavius. 
11. Sic omnes libri. 2. 'ASayaotou cod. Rhedig. 
Cap. VH. — 1. nxpocxexAnuévot cod. 3. aüxpatpovec habent libri omnes. Cf, 


Ten. et editi, xooxcxXnjaévot cod. Rhedig. supra ad cap. 5. 


Cap. VIIT. 


pag. 121. 


082 SANCTI EPIPHANII 

^'HooxzAtiug imícxomog wol ouokoyqrQe: cdÀÀd «ci oí vàv MeAqria- 
vv, udAiore of roU A9avacíov xorgyogoUvrtc. Zmorre 0b Qv vmig 
dÀq9:(og xoi 6o8oÓoÉíec 0 moosigquévog Ior&uov 0 uoxegívge, dsv- 
OtoocrouQv, 0g ovOÉ£morst slÀqpse zgOgomov rwoc (rov óp8oÀuov yao 
iv rà Owoyud Ói& viv &ÀqyOtiav ivvgào9n), £ogaxdg rov Euvcétfiov 
xo9ttousvov xol Óuxofovra, xol 4O8cevoaciov forro, xoramovquOtc 


- àv - 1 ó )G €T , M ^ 7! 9éc , t , 
: TI] UI), cL cXQov c6, OLC ytverau 7Uc Qc TOLG € 1] €0LV, QCJUCTCLIVOTO 


Keo. S. 


w , - ? M 3 , , 
oovij usycn Evospio AÉyov, XU xoOétn, Evofi, xol A4Qavectog 
dOgog Gv meg GoU xgíverot; Tíg ivéyxo, vd voiwÜra; AÉfys ÓÉ uoi 

1 , » , ! 5 3 , - — "93. - - 3 ao ' 
Gv, ov Gvv Zgol 95c89o iv v5 pviaxr émi vo) OioyuoU; x«yco uv 
L] ? ec ? , 
0gOwÀuov exi(aÀoumv vnig «ÀmOtiac, cU Ob ovre poívn lelofmuévov 
ri, yov iv 1 Gouoti, ovre duogrUQuooac, dila forqxog CÀv puüiv 
w 5 - - &oXM rr 
1xocorQoiwGuívoc.  llóg cvsyoonoeg x0 T5e pvàexüe, ti jm Or 
ü - ? b - - M ? 
vnzéGyov roig rYv dveyxqv rov Ówoyuo) uiv imsvéyxoci v0 aOfuiov 
- 6 SE, b ? , 2. Jr »" i , ? 
zo&bot, 94) Émgaboug; vreUr« &xovcag Evoépiog olgsre, uiv eig «ya- 
, LI E ' , ^ , , DA th 3 
vüATQGwv, xol avecreg OicAvos vO Owxoorqoiov, Aéyov Ort, E év- 
M ' ' C oom 1 - , , »" 3: ? , 
roDUo qÀOsre xat ztQocG ?]udc vo vovv Uro. evriAÉéyeve, ga ovv eÀnOsvov- 
c L2 E] * TT - - 
c.v of xorxyogou vuv. Él yao cs vvgavvtirt, 7c0ÀÀÓ pÀÀov &v 
- n - n 
Tj vuv z«rgiót. 
- , C) - 5 , 
Eiva énsysiguosv Evcéífiog xol of usv cUvoU xoi cmoGréAÀovot 
, A - E] M 1 J , , v 2 , - 
Óvo riveg vOv &zo ! lIlavvovíag émicxomov vo Jotíov qgovoivrag, 
, 
Ovoccxióv vs xol OvUvAtvro, sl ve vqv Alcbavógswtv xoi Mogoiotqv, 
^ A ^ ind 
&vOo fsyov yeyevicOon vo mzQosouuéva, voU ?cvs GxsVovg xoi vrQv 
p , A , ^ L1 , , , , - 3 , 
cÀÀlov zQeygerov v5)o woynug. Ot 08 dmsÀOovreg ovx éxtiva avivsy- 
3 - ; , 
xev Occ qv cA«95, c«ÀÀ tfrtga dvO9' £rígov 9zagoyopncovrsig iwsv- 
? , 
Govro, xol icvxogcvrucev vOv woxegívqv memev LOavaciov. —Ka- 
- - 2 ? 
xtiva Óà oe cÀqOT Ovra zÀaGcqucvoi iyyoeqog ivíyzavrsg avégegov 
» e 
ini vuv cUvoÓov *zqgv mgl Evcífiov xoi vovg GÀÀovc, cg tig Vorr- 
En , A 
gov £üsiÉav uerovootvrec Otooaxiog xal ? OvcÀne, uere AiBéllov zoc- 
cÀQOvrse v uoxagizg Ioviio và émwxómo Po Uz:9 7500 y0U(L8- 

Ovreg vQ uoxagirn loviio và émiónomo Pow, Qe7:0A10y0v[. 

- P] - , [y ? , A , , 

vo, oU evrQv cqpcÀuoroc ort, EcovxogavrQoeusv TOv zzv 9ave- 

, A , n ET , , ' , , * i] 

G.0v, &ÀÀ« Offer: quGg eig xoivovíev, xel sig usevovorav. — Kat mooc 
$08 ' WS f WE TE , , , 1 

evrov Ó& rov 4OwavaGiov raig 9 evvoig àyoxoavro éyygogore 0i uera- 

) , c - Hi - , , , " ? m 

voíeg GuGrcGsGwv. ^ OgQvrog Ói roO zoze zOavecíov Ovrog év ri] 
, A] , ^ 

Tvoo fegsíev vuv rOvs Gvoxevov ix movreyoOtv, moii eigelOsiv eic 

i] , 

TO ÜixeGTYQuOV, Y &lg ztQOgeorov v& Gvxogpovrovusva iE &vrixoracte- 

, - 
Gt0g yévqvot, vuxrogQ dvoyognuocg cvéoysro: moóg Kovcoravrivov sig 


4. "HooxAéouc libri scripti. pli. IIayycv(ov ulraque edilio. AL in lal. 
9. "o3ag libri scripli et ed. princ. Cornarii versione expressum est etiam Pan- 
6. x] praeclara est Ios. Scaligeri con- — noniae. 

iectura. 2. te excidit ab edit. Pelav. — Colon. 


Car. IX. — 1. IIavyevtag libriscri- repet. 


PANARII LIB. IT. TOM. II. HAER. LXVIII. 583 


et confessor.  Aderant et Meletiani Athanasii praesertim accusato- 
res. .Át beatus Potamo veritalis ac rectae fidei ardore aestuans, 
vir summa loquendi libertate, qui nullis unquam personae rationem 
habuerat, et pro veritatis confessione allerum in persecutione ocu- 
lum amiserat, is Eusebium sedentem et iudicanlem, stantem vero 
Athanasium conspicatus dolore confectus, et illacrymans, cuius- 
modi sinceris mentibus usuvenire solet, magna voce adversus Euse- 
bium invectus est. Et, Tene, inquit, Euscbi, sedere et innocen- 
tem Athanasium a te iudicari? — Quis ista sustinere possit? Dic so- 
des, nonne mecum persecutionis tempore in custodia fuisti? Atque 
ego quidem oculum pro veritate perdidi, tu nulla corporis parte mu- 
tatus es, neque martyrium subiisli, sed vivus integerque consistis. 
Quanam ratione e custodia evolasti, nisi quod persecutoribus nostris 
nefarium facinus admissurum te esse recepisli, vel eliam admisisti? 
Haec Eusebius audiens magnopere doluit, et repente surgens con- 
cilium dimisit, itaque locutus est: Si hue accedentes tantopere no- 
bis contradicere audelis, verum est profecto quod vestri accusatores 
obiciunt, Nam cum hoe in loco tyrannidem quandam exerceatis, 
multo id magis in patria vestra facitis. 

His hoc modo transacüs aliud quiddam Eusebius cum suis ag- 
gredilur. Nam duos quosdam Pannoniae episcopis Arii asseclas, 
Ursatium et Valentem Alexandriam et in Mareotidem mitiunt, ubi 
superiores omnes illas turbas iurgiaque ob vas violatum, et alia id 
genus accidisse memorabant. lli legatione sua functi rem non sin- 
cere uli se habuerat, sed falsa quaedam et conficta detulerunt, multa 
adversus beatum papam Athanasium suhdole et calumniose com- 
menli, quae quidem pro veris el comperlis in acta referentes in 
synodum ad Eusebium et alios deferunt. Id quod Ursatii et Valen- 
Us confessione poslea declaratum est, cum poenitentia ducti Tulio 
Romano pontifiei libellos obtulerunt, quibus errorem suum depreca- 
bantur. Calumniam, inquiebant, contra papam Athanasium stru- 
ximus: tu vero ad communionem et poenitentiam nos admilte. Imo 
el apud ipsum Athanasium eadem in scripto supplicatione usi sunt. 
Inter haec. Athanasius eum. apud. Tyrum gravem ac vehementem 
hanc conspiralionem esse cerneret, priusquam in iudicium prodiret, 
aut omnes islae calumniae coram sibi et ex adverso obiicerentur, 
de nocte discedens in comitatum ad Constantinum properat, deque 


J. Subiicientes converlit Cornarius. 4. vv» cod. Rhedig. «àv cod. Ien. et 
Suspicor rescribendum esse mpoyomodo- edili. cw coniecit Petavius. 
2f H . H * 
Gowrtzg$, quo verbo mon semel usus est 9. Ova scripti. libri. 


Epiphanius. 6. ajraig libri scripti. exo editi, 


Cap. IX. 


pag. 725. 


Keg. (. 


984 


^ , UI , p om ui 5 35 s , , [d 
TO XouQreTOV, xol ztQOcQpégeL cvrTQ Tc xor ocvtOv cvoüidocxov. 'O 
6 Fr, Àvmq qroousvoc, xol vouifov wn m» Goa cinOtu [ 

P Er, luz geoopsvog, l pa] zo coo cÀn9tvovoiw of xotx- 

, , A, 40,2 , 
yogüGoavreg, wevOsrvoL, 0$ 0 «zoloyovutvoc, Eri iyolémows. ^ Xolemoi- 
, ^ e , ? $ E Eo 
vovrog 0i evroÜ 0 moz JO«vecioc Àoyov fjagov à faciei Exersi- 
[ , , ? ^w - - 
veTO, Og Ort, Zhixcoet xvgioc dvaécov iuo) xol Gov, Oxoic xol «U- 

i ^ ^ b c L 

rOg GvugOvtic oic GvxopavroUcr. vqv mustígev usroióvNro. "Evrsi- 
f — — 

Oev Gvufalve, avrov i£ooíag vVzomsotiv, dmó vs vàv yoogéívrov dmo 

^ , ^ - , mw ^ 

vic GvvoOov và Dacis (?«zx0vrog ydo ovroU xeOoíorcw mot0UvroL 

, - p € c - 
cvTOU) xoi iÉ cv 0 feciAsUg mogofvvOsio moOc «v)rOv ÜAvmsiro, xoi 

E 4 ^ , 
uéveu év roig u£osoi vio 'IreMeg imi Frsoi mÀsio Óctxo, 1] OÓtxa- 
TéGGeQ0. 


SANCTI EPIPHANIT 


A e 
Iloivg 0i uerémtivo cÓtvot ÀÓyog, o océviog 0 maet iv ce- 
- A 
1 E LZ , » 1 M - 
Oveoo, zoo ! TÀV GvxopovrQv xorayytihoutvog, xot T5v qtiga Tt- 
^ , r? , ^ , vw ? J i] E ?, , 
TuTGOcL Àtyoutvog, tvgnto, év roig uégsot vrjg -oaiog, xoi Gg awviy- 
1 r e. 9 - , - 
ytiÀev éevrov 0Àog 0 Zooéviog 1 mazo AOnvacio ovt. iv vij iEoola, 
- , ? , [d 
xoi oU zcz« Oovociov ?lshy9Oroc cvrOv urroGTtiAeufvov, Og 1j 
, C anm 2 ed , H 1 , -2) J ' ' 355 
tío qucc éAOovGe quuy zcoi£get, xoi evroU Agoocvíov z.Q0g rOV cvrOV 
J "d , , e - 3F. 3 ' A , 
uoxepgiriv 4Oaveciov ysvouévov, OuoU vs imi ?r0v mtgi Koworaov 
Y K , 4 M AT , 5 , e n ' 
x«i Kovoravriov * vov viov Kovozavrivov 9ysvouíévov Guo, 0 uiv 
3 , Mi ? - - 
AOovactog tov Aooéviov Züsíxvus &Ovra ve xol Óvo qeiooc Éyovra, cv- 
, e , M 
xogovriag vs ÀoumOv of xoTwyogot civi, OU uovov qvgíoxovro, cAÀd 
^ ? 
x«i 9rvufoovylec, Óie vv move msogupsoouévqv vexgev ysiga. 'Ev- 
M 1 E n) 3 - , 
rrUOsv TO uiv mv yshoiov qv, xol É«mAmÉic ToU rorovTOV xci TOGOU- 
, - 
Tov Ógeporovoygueroc xol ? wz0ole Tí rig v timor meoí T6 TOV xa- 
b - MN 
TQyoguocvrov, soi r8 TOU xetQyogovuévov, 9xoi mtgl vOv GÀÀcv 
€ ' - , , 
züvtOV, Qv xcorc uéoog eimzsiv zoÀov cvoÀo 00 g90vov.  TeÀevtqGav- 
roc 0& Kavoravrívov, vo) zdmo O«veciov iv moÀÀg megonoíe xoi 
H , ' , |y , Y , , , ' A ei 
&vOoxiuqoer xal Oc£io os, Pone ve xol zcouc lroliag, xci mgog «v- 
' 1 , A ' E ^ ^ O0 , Hi , 
vov 70v Deciléa, xol vovg evroU zxai0ng ? Kovcorovriov xol Kovorov, 
E] , , b , , A A ^ , 
e7t0GréÀÀsron éx vOv Óvo Deciléov, sre vqv roU utycÀlov Kovorav- 
vivov vtÀevtqv, Kovorovriov Ovrog émi v5 Avrioysíag xol Gvvrvio- 
E ec - - - 
xojvrog (19 oc i£ (Óiov ve xoi iyyoepov inictoldv moo TOV TQlQV 
, » - - , ET LI "LS - , 
Becilécv EZyvoutsv yoogpicdOv roic àsbavOgrUG. xol avrQ TQ zw 


7. Haec verba xapevSettxGc esse su- 
menda polerat docere vel ce particula ante 
TG» YooqQéwcov, si non lolus sentenlia- 
rum nexus. Quod neglexerunl editores at- 
que interpreles. 


Cap. X. — |. cQv mon invenitur in 
ed. Petav. Colon. repet. 


2. AeAvSoroc scripti libri. 


kqÀvSotOc 
edili. 


3. tóv ulerque cod. ms. «oic editi libri. 

4. cóy viów ulerque cod. ms. «oic vioic 
edili. 

9. vyevouívoy correxi cum libri habe- 
rent Yevop.évotc. 

6. cup opvy (ac codd. mss. et ed. princ. 

7. lta correxi. | Nam in libris extat 
droptac, tÓ cvlg. Cornarius convertit et 
admiratio talis ac tantae fabulae ac de- 
sperationis, Quid enim quis dixerit 


985 
tota re cerliorem illum facit. Imperator adhue dolore commotus, 
ac vera esse suspicatus, quae aecusatores proposuerant, menliri 
vero accusatum Athanasium, nihil de iracundia remittebat. | Quod 
videns Athanasius aeri illum oratione perstrinxit: De te, inquit, ac 
me iudicabit dominus, quod et ipse mediocritas meae calumniato- 
ribus assentiaris. Deinde datis a synodo ad imperatorem literis in 
exilium relegatur Athanasius.  Absens quippe depositus est, cum 
ad celera recens illa principis accessisset offensio. — Duodecim ita- 
que vel tredecim annis in ltalia mansit. 


PANARII LIB. IT. TOM. IT. HAER, LXVIII. 


Sub haec, ut frequenti hominum rumore divulgatum est, Ár- 
senius ille, qui pridem a ealumniatoribus inter mortuos numeraba- 
tur, euique ampulata manus dicebatur, in Arabia repertus est. 
Is enim Athanasio, eum in exilio adhuc esset, seipsum prodi- 
dit. Quem ille clam, ut accepimus, arcessitum, mox ut advenit, 
coram Constante et Constantio, Constantini filiis, qui tum forte 
convenerant, vivum et ambas manus habentem produxit. Quo fa- 
clo penes aceusatores non modo calumniae, sed etiam ob circum- 
latam illam mortui manum violatae sepulehrorum religionis crimen 
resedit, ae deinceps ingens risus ex tali tantaque fabula, et ad- 
miralio consecuta. Neque salis conveniebat quid de accusatoribus 
aut reo ipso, deque ceteris omnibus dicendum videretur. — Quae si 
singillatim narrare voluero, longiorem orationem instituam. | Post 
Constantini obitum. Athanasius qui summa in omnium auctoritate, 
et gratia, ac non modo HKomae, sed et ltaliae totius, imo et im- 
peratoris eiusque liberorum Constantis ae Constantii approbatione 
florebat, ab his duobus imperatoribus post mortem parentis in Ae- 
gyplum remittitur, assentiente Constantio, qui tum Antiochiae ver- 
sabatur. Cuius rei seriem ex trium imperatorum datis ad Ale- 
caycog 6E vo. Kovoravtlvou oblitus es- 


cell., ut àmxoplac. Ti tí àv stor cogi- 


tasse videatur. 

8. Male hoc xo nolavit uncinis Pela- 
vius, cum polius te, quod libri posl 
neo! vulgo insertum habent, suppositicium 
esse in aperto esset. rrepsiti nempe de 
linea, superiori. 

9. ,,Forlasse Kevyocavxiyoy, Keovocay- 
vto xoi Kovocoy. Sed haec corrupta.* 
Petavius. Necessitatem eius mutationis apud 
Epiphanium certe video nullam. Verba xo 
xpóc mutóy tÓv QacUkéa« neglegenter sunt 
interposita a scriptore elegantis et perspicui 
sermonis parum curioso, pula qui se or- 
ditum esse enuncialionem verbis teAeutY]- 


sel. llaque interpretare tanquam si dicere 
vellet «óc t(p003cy xpóc aUtOv tOy Qaot- 
Aén, oUtGc v0» xal rxpóc toUc QUroU 
maióxs. Ceterum post xoóc aUtOy su- 
spicor excidisse parlicipium Oycoc. 


10. Libri habenl solum i8(ov. «c é& 
iGtoy emendatio est. Petavii. Magis pro- 
babile mihi videtur dg 8C iStov.  Prae- 


lerea non esi silentio praelereundum in 
cod. Rhedig. inde a verbis c& xo xong 
usque ad aco» primae manus scri- 
pluram erasam, quaeque postea ab ea- 
dem sunt superposita mullo maioris esse 
spatii. 


Cap. X. 


586 SANCTI EPIPHANII 


pag. Ti, "LO avocio) , xci woüffevor mwouÀww tig vov 9góvov, usta vov OioOsa- 


Keo. x. 


pag. 121. 


, 1 n M - ? - , , re? $3 - 
usvov evrOv vxo rGv .4otiovov meugütvra lwyoowov, ovt vv &v vi] 
é£ople "A9avactoc. 
A ^ 
Ildiw 08 cvveoxsvaoO€ mgog Kovotevriov &nz0 vÀv nto Zríga- 
5 — 
vov, xoi i£ecóQw. — Kol usvémtiro mwcÀiv GvvtGxcudGOÓn cmo vOv mtgl 
, AN ur A ossa ef Nem » 2.4 Dh 
Zsovviov vOv cz0xomov xoci !'vàv «ua evroig.  EvOtv éyivevo avrov 
i] e 

ixfAAsGO ot xol moÀw sigpéígscS9or. — I'eooyvoc yco vxo Kovorovzíov 

? , jd e - 4 ' , 1 er e, 
ezoGcréAÀevon, «ol vztogyogti 4Oovocioc, *gvDsig ygovov vivo, $co6 Ov 


- 


e 


? 
ó l'ooyic dvgoéóq, iv o 490vo ifacíhsvosv "loviavog, xal sic 
EAMQviGuov iroezw usrc Tüv ?csevrqv Kovovavtlov. "AÀs&ovOgéícv 
- - - 5, 
y«o uijviv vqogcavrov rÀ l'topgyío, roUrov cmézttvav, xol wovGav- 
, , 
veg xal vígoev ztovjGavreg, sig cvéuovg éoxóomicav. 'AmoDavovroc 
0i vo) 'IoviiavoO iv vij Ileooíót, xoi ÓtaÓséouévov vO BacíAzwov "Io- 
- - w - ? 
Buevoü vo9 uexegírov, were moÀMge uuTje xol célortiGrOv ygopuuortav 
yoeovroe và imixono AOnvacio , xal uereGrtilouévov, mtguxrvta- 
, 
uévov ve e«UrOv, xol cmoctslÀnvroc sic vOv lÓiov QoOvov, mcw czo- 
m c 
Aefovoqc vio &ylag ixxnclag vov émoxonov, xci moog OMyov maga- 
, , —- 2 ^ ? - ? - , e 
xÀmOsciouc, csÀevrqcevrog voU lopiovoU) iv roig evroig mew o ga- 
, , , Eo 1 , [L] - , , , 
xcgioc AOaveciog Óvoyuoig xoci gnjuoig xoi vogeyoie igígero. Ov 
wajv. exo To ixxAqoleg xol roU Ogovov uevexwijOn, LAAs&avügéov 301] 
c ? mw - ? 
motosvoauévov (nig cUroU, xoi zc0qc vüe mOÀcoc aiwocccue * usre 
x A , ' ^ A L2 5 ^ - - , 
vo vOv /doUxiov, xol 9?rO vüv '"Agstavov, xoraGvoQTvor imi £évge, 
A , 
voyo 0i 9dv Avzioyelo, xoi molÀdxig magoxolícavra 0v facikéa Ova- 
^ - c , bu A 
ÀAgvro cdzc0GraAiver eig rOv v5 ZAsíovOgsieg QgOvov, xoi cvroU Ói« 
' - - ' ' , Oe , - , , 3 
vuv tv Àe«Ov vogeynv uy BovAgO9évroc avrov é£edcor.  Ilégag y ovv, 
Ore ércÀeUra O ztümog Oavecioc, eztorcAn ZdoUxioc, mole xoxa iv- 
^— ^ ^ ^ — , 
Os£vusvog vi vt ixxMQGig, ci vt mOÀst, Toig À«oig, voig ÉmiGxonoic, 
- ^ ^ c E) J $ A gu A ? P xf , 
roig xÀmgixoic roig vzO Owavaciov ovGOv, xol e«vrOv £v ExcGTI ÉxxÀw- 
€, hd ? 
cío ? üc£euévoic, xol Iléroo và uera LAOaveci0v xaraoraOÉvr, Óua- 
IN ^ P] 
Ó0yc ovroU0 iv AltkovÓQstío. 
4 4 
* - ^w - , 
Te)ra fog v5c ÓtÜgo mémgexrow, vÀv uiv dÉogucOévrov iémix0- 
A , A y LÁ A 8 A 
zOV T€ xol m9toDvuréígov xci Óiexovov, cÀÀAov 0s 98 xepoluv vipuo- 
c - 5, , 
olov vzocrevrov imi vao -AsbavOosiac, fríoov Ób Q«uovouoyucavrov, 
M ^ ? - * - p , , 
zmooÜsvevovodv Ó& ezoxvovOsicOv, xol moÀÀdv cÀlov czoÀouévov. 
"Ev vovvoiwg Ert 0s0go qéogsros a] éxxÀnoía voU Qt00, cmo rijg motign- 
, e , - - i - ? L2 E A , 
uévng vzotécsog vv Mekqriuvàv xot vOv Agtiavdv, vv Ói« rot0v- 


Ca». XI. — 1. Librorum vilium ctoUc 3. Libri omnes habenl 8E; Pelavio jla- 
correxi in xQy. Eliam Cornarius verlit  cuil ce. 
a sodalibus ipsius. 4. Libri habent jxà xov AoUxtov. 


2. veleutrjw om. cod. Rhedig., qui a — Pelavio placuit usxà x6 AoUxtov. 


m. pr. habet. Kcovocxavctyov. 9. Libri habent xày viv. 


587 


xandrinos et Athanasium ipsum literis didicimus. Ita ille sedi suae 
restilutus est, post Gregorium, quem exulanti Athanasio Ariani 
suffecerant. 


PANARIT LIB. IT. TOM. II. HAER. LXVIIT. 


Sed rursum novae illi turbae ae calumniae ab Stephano eius- 
que asseclis apud Constantium conflatae, quibus denuo de sede sua 
pulsus est. Iterumque Leontius eunuchus illum eum suis alia ma- 
chinatione pereulit, per quam eiectus, ac deinde restitutus est. 
Nam cum Georgius a Constantino missus esset, Athanasius fuga 
se subducens aliquamdiu delituit, donec Georgius interfectus est; 
quo tempore lulianus imperabat, qui post Constantüi obilum | ad 
genllium superstitionem desciverat. — Etenim Alexandrini Geor- 
gium, vetere in illum odio concepto, occisum coneremarunt, eius- 
que cineres jn ventos sparserunt. Postea luliano in Perside mor- 
tuo lovianus felicis memoriae successit. Qui honorificenlissimis, 
fideique plenissimis, literis ad. Athanasium scriptis ad sese illum 
evocans post humanissimos complexus ad sedem suam dimisit. lta 
sancla ecclesia episcopo suo recepto nonnihil solatii habuit.  Ve- 
rum mortuo Loviano iisdem rursum Athanasius periculis ac. rumori- 
bus et turbis conflietari coepit. Quamquam de ecclesia ac sede sua 
minime deiectus est. Nam Alexandrinorum civitas universa publi- 
cam pro illo legationem ac supplicationem decrevit, eum interim 
Lucius ex Ariana factione, qui hodieque sedet, peregrina in re- 
gione, ac nisi fallor Antiochiae, creatus episeopus multum apud 
imperatorem Valentem instaret, ut Alexandrinam ad sedem milte- 
retur, imperator vero popularem seditionem veritus expellere no- 
luisset.  "T'andem vero post Athanasii mortem submissus est Lu- 
cius, qui ecclesiam, civitalem, plebem, episeopos ac clericos Atha- 
nasi! fautores, et qui in singulis ecclesiis communionem cum illo 
relinebant, nec non et Petrum ipsum Athanasii successorem in- 
numeris malis affecit. 

Haec sunt quae ad hodiernum usque tempus Alexandriae sunt 
gesta. Ubi episcopi, presbyteri et diaconi, partim relegati, par- 
lim capitali supplicio multati, partim ad bestias damnati, virgines 
porro sacrae cum plerisque alis interfectae. — Quae quidem cala- 
mitates etiamnum ecclesiam dei exercent, ex ea quam exposui 
Meletianorum et Arianorum coilione concitatae. Qui quidem Ariani 


6. &y "Avxtoysla. cod. ms. uterque et ed. 
princ., ut 1irum sit quod Petavius, 
a cuius editione praepositio £y abest, in 
marg. libri sui eam supplendam esse cen- 
suerit. 

7. GeEauéyotg emendatio est Petavii. 


Libri vulgo habent àwxGcEonpuévotc. Prae- 
posilio 8tX videlicet. accrevit per errorem 
repetita ex lerminatione ovx vocabuli £x- 
xXnotasc. 

&. xoi xou cod. Rhedig. in quo 
desideratur voc. Unootávtov. 


Cap. XI. 


Keo. o. 


pag. 128. 


Keo. 8'. 


588 SANCTI EPIPHANII 


, — ^ 
vOv roózv iGymuovov Tuv GrcGiv, xol vo) ivicyUcot 9T0 aUrO GV- 
orque vig xexoOo&íeg, omui Ói Jotiovdv. 'Ev 08 rÀ xora Aotíov 
A 

díyyo xor ÀemtOvV ztgl mevrov Óvpyncous9o. "Tnmsoficowot 0i xol 

E] id - ^ 
reUrqv rqv vmoOtow, imi 0à avvqv vuv vOv MAgsievGv elosciww maps- 
leUcouor, Ocov imixolovusvog Boq90v rÀ qoftoQ rovro, xol moÀv- 

s , M u ?] 4 9 06 427 

[ud - ' , ; , , * 

xtpeÀo égztvO 700g uev m&obew rcootoyoutvosc *. 


KATA TON APEIOMANITON, 
te00Qo0xo0TT, Évcr, v] xo éEnxoocvi] évdimn. 


Torove rovc m:gi vOv Mehqnov xol voU cylov llérgov !'4às- 
ÉcvÓosloag émioxomov yoovovg xa9:knc Owwüfysror Agsiog, xoi of cm 
cUr00 Josimvol, iv yoóvoig dxuccoc JisÉévOgov roU cylov émicxo- 
zov, ?r0U Óiu0Oyov llérgov, voU xo9cAóvrog rOv cvrOv "Agstov Oi 
moÀMjge xwvmGsoc, xcl 9 usycÀov GvvoÓcv. "Antxivqos yog evrOv xo 
H£BaAs vig ixxAmo(ag vs xol Tc m0À:og, cg ufya xoxov gowrmGav 
7À Bío.  Qoeclv 0b avrov Zifvv và yévei, iv "AlcEavoosle 08 moscpv- 
rtQOv ytyovore, Oc ztooiororO Tic ixxÀqoiac rijg BevxcAtog oUrO xG- 
Aovuévgce. "Ocot yd ixxA«oioi vio xe90Àuo PxxAqoiag iv Alifav- 
Opsíy, vm fva &oywemioxomOv ovoon, xol xor iüiev rovToig Émwrerery- 
uívo, tici mosc(Ursgoi, Óie rdg PxxAwoiecrixag yosíag vOv olxqro- 
oov, * nÀncíov £xcovuc ixxgoloag ? eirOv, xol GugoOov, qvo, 9 Aev- 
oQv imwuooíog xclovutvov vxo TOv r5v AlsbavÓgéov xeroiovvrov 
zOÀw. '"Eyívero Ói ovrog 0 /4gstog iv qgóvowg Kowcravrivov roU uc- 
ycÀov xol uoxegírov focikíoc, víoU Keovoravríov yígovrog, ytvoué- 
vov víoU OvoàAtoievoU fe«ciMíoc, xol evrGv cvupecilsvoevrov Zfio- 
xMriovO, xci Motuuev, xci roig GÀAowc. — llavreg 08 vov ? Kov- 
Grevrivov, vOv moríg« vOv eoi Kowvoravriov xol Koworav x«l Koí- 
Gz:ov, icacw 2xOctoCousvov iv qguarieviGu xol zíors, vj] vv marégov, 
&mocroÀuwi vt xci zQogmtuaj iv veig Pxxkuoicig, fog «UroU TOU 
Vgtiov po] voOsvOsiou.  Zvuféfmx«s 0i vovrov &mocyíco: nAQ9o0c. 

TOv 0& Agstov zoUrov mosofUvsgov Ovro -AAsÉdvügov voU mpoti- 
onuévov vztcqAOs mvsUua Zorüv, xoi imíctiotv eUTOV, xor TO yt- 
yoeuuévov, xoro vigo 6xxÀ«oíag xoviogrOv iysigot, xoi iÉ£agOTnvoi iE 
cUroU 709 OU TO TvyOv, 0 xcrclÀàmps zG&coav Tqv Pouovíav cys0Ov, 
uaALGTe TXg &voroÀ5c và uígu, Og tri xol ÓtÜgo mzoÀsuoUGa v eUtOU 


9. Suspicor roro t6. Cornarius vi- g.eAwrtov Gyicparog toU atyurcctov. 
delur conieclasse xo avtov: verlil enim Cap.l. — 1. dAeEdyBpov cod. Rhedig. 
et quod ipsorum falsae opinionis con-  , " 
gregatio praevaleret. &AcEov9? cod. len. Idem error observa- 

* Subscriplum est in utroque cod. ms. batur supra haer. 05, 4. sq. 

TéAoc toU mcpl toU (xoU om. cod. len.) 2. vo9 om. cod. Rhedig. 


PANARII LIB. II. TOM. IT. HAER. LXIX. 589 


hac ratione stabiliti impii. dogmatis factionem corroborarunt. Sed 
haec omnia in proxima adversus Árium disputatione accuralius 
erunt explicanda, ad quam praesenti narralione praeterita sermo- 
nem conferam, implorata prius ope dei quain cum horribili illo ac 
multicipiti serpente in certamen descendam. 


CONTRA ARIOMANITAS, 
quae est haeresis XLIX. sive LXIX. 


Post superiora illa Meletii ae Petri Alexandrini episcopi tem- 
pora Árius Arianique proxime consequuntur. [lle sub Alexandro 
Petri successore floruit; a quo non sine magna commolione ingenti- 
que coacta synodo profligatus est. Alexander enim illum eiecit at- 
que ex ecclesia et urbe, velut ingens quoddam malum, quod ad hu- 
mani generis pernieiem grassabalur, exterminavit. Ferunt illum 
ex Libya oriundum Alexandriae presbyterum esse factum, qui tum 
Baucalensis cuiusdam ecclesiae praefecturam gerebat. Etenim quot- 
quot Alexandriae catholicae communionis ecclesiae sunt, uni archi- 
episcopo subieclae, suus cuique praepositus est presbyter, qui ec- 
clesiastica munera iis administrel, qui circa ecclesias illas habitant, 
eorumque conventicula vici, sive Laurae, ab Alexandrinis vulgo 
nominantur. Vixit autem Árius sub imperatore Constantino Con- 
stanti senioris filio, qui Valeriani imperatoris filius fuit, qui et ipsi 
cum Diocletiano et Maximiauo, ac ceteris imperarunt. Nemo est 
vero qui nesciat Constantinum illum Constantii, Constantis et Crispi 
patrem in Christiana religione ac maiorum fide, hoc est apostolica 
el prophetiea, plane admirabilem et divinum fuisse, quae fides 
ante Árium integra hactenus et incorrupta permanserat. Primus ille 
Christianum populum a se mutuo disiunxit. 


Hune igitur Árium. Alexandri presbyterum Satanae spiritus in- 
vadens impulit ut. (quemadmodum seriptum est) pulverem adversus 
ecclesiam excitaret, ex eoque haud mediocre incendium erumperet, 
quod universum propemodum Romanorum imperium, ac praesertim 
orientales illius parles corriperet; adeo ut etiam hoc tempore since- 


9. uey&Aoy OvvóOQv codd. mss. p£- 6. XaQoQw» codd. mss. et ed. princ. In 
q*Xne cuvó8ov edili libri. ed. Peiav. plane vitiose extat Xaov. 
Á. Suspicor rmotot. 7. x9vota» (vacuo spatio ad explen- 


[4 . ^ , . 

Q9. Suspicor reponendum esse xy xax — dum nomen relicto) codex ms. ulerque, el 
, - 

& Uu. 9080Y. ed. princ. 


Cap. [. 


Cap. II. 


Keo. v. 
pag. 729. 


? — n — [^ » 
AvvivoU, xol 59 vuc Bovxolsog, xci clot. 


590 


elorcig Twv cOwwv miónw xot wv éxwAncieav ov OifAuxs. 


SANCTI EPIPHANITI 
Karo Ói. 
* L] , - , , , Ex (E77 LT , 
vOv xergov ixtivov éOoxeu mQsc[vregog tivot O igtiog, xoL yryovaGt 
LI 5 L2 , 2. , , , 2 , 
z0ÀÀol evroU cGvuzQtoDvregoi xo) é$xaorqv 6xxÀqciav. —Eici voívuv 
mÀtíovg vOv dgiOuOv iv vij AktbovOos(o, cvv vij vov wuc8slon vij Kct- 
Gageie xoÀovuéívQ, 0 mort 1 ^40giavov. zo U 24 
Q&íe xoÀovuévy, O0 mQorégov Quevov érvyyavev, vortgov ? 4i- 
ewovv DoctAstov. 


A , , , A 7119 , 
XLVVLOVOV y6yove yvuveoLov , Mevéztwa Ó& iv qoo- 


voig Keovoravziov £üo&cev evrqv oixodownO vor ixxAqotav, Iouyogtov 
vo MelqriovoU xoi 4gosiavoU «gíeuévov, vsewocovrog 03 AOnvaciov 
roU uexooíov x«l zorg0g Tijg 0gOo000&(eg, xcvOciong Óà iml Iovia- 
vob, xol «vOig &voxriGOt(oqc Ux «vroU TOU guoxeoírov Oovaciov 
rO0U iímiGxOzov. Ae, Of eic, màsiovg, cc Eqqv, Zfiovvoiov xoÀov- 
uévi éxxAqota, xoa] voU Osova, xo 1] ? IIueglov xo Zegozicovog, «ol 
q "Qc llegooíeg, xol x voU *hvag, xol v toU Mevóiiov, xol s 
"Ev ui& 0 vovvov Koà- 
AovéOg zig vzmijgysv, iv érígeg 0B Kagmowqc, iv cAA Óà Zeouerág, 
xal '/4gsiog ovrog 0 ztgosiQruévog piov vàv ngosiguuévov xaré£jov éx- 
9 guvalw 
&ow vivd 


rego, OE 


xÀAqoiav. "Execrog Ói rovrov Ó5iov xeva vqv ciOuguévqv 
TOv oUrQ msmiGrtvuévov Àaov OiÓcGxov iv raig ib«ynoscw 
Kol of uiv moogtsxAiOncov Agsio , 
Qc ovv éq- 
ytito Éxacrog àv vij (Oe ixnAqoig , cÀMog 9 XÀÀoOL, xci cÀog cÀÀo, 


évíéBaAov iv và Aeg. 
Y A A , er A ^ 
KollovOo, cÀÀou 0€ Kagmovq, &regou 08 ZouorG. 


x vij " moogxlosoc xoi énaivov Ói voU mag ovrQv, of uiv KoAov- 
SuavoUg £avrovc Ovouacev, cAÀÀor 0S Aosievovg. Koi yag 0 KoAAov- 
Q0g viva. zcagerevoouuévo dOidonésv, vÀX oux ivéuswtv a] rovrov ai- 
QsGug, GÀX sUQug ÓizGxognícOn: cg siOt xoi s] voU Aotíov éufsfgov- 
vquívu mióne, uülov Óà emiría, 9 £r 08 uoAov xoxonictía. 

'Hy ài 
lzqv qjuxiov vzeQQixug, xerqgue: T0 sog, écyquericuívog cg Ó0- 
àiog 9gue vzoxA&wer Óvvapsvog z&coav (xoxov xogüiav, Ói& ToU «U- 


"Encguott yoQ c&g8sig 0 yégov roO zmgoxsuuévov iiiorw. 


TOU 7t(VOUQyOU 7Q0Gy1oTOG. Hyigógiov yéQ 0 roroUroc cel xol xoÀo- 


Pine &vüiüvoxogusvoc, Vine qv Tij mgoguyogit, zmt(Ocv cel jyvyeg 


xol QonsUQv.  Zhiómsg avTix« udÀo, ví ydg «ÀÀ 3] émvoxoGÍeg zaQ- 


- "n 
Ocvsvovoag vOv cgiO uv vijg £xxAqolag vxo €v zagtíAnvoe; xal czo- 
GziüGqL r0v «UrOv Psi ÀOyog zQtG[vrégovg vs Émre xal OwxOvovg Óo- 
, ? M - 
Osxo. "you 08 xoi imiGuómov svOvg ÉpOacs v0 cvroU OmAqrüguov. 


Serapionis. Ecclesia his sanclis dicata 
sita erat in regione quarla Alexandriae 
urbis. Baucalis, Persaeae et Dizyae tem- 


Car. If. — f. " AvBptaryó cod. len. el 
editi libri. "Avüpetatvóy cod. Rhedig. et 
Paris. Cf. Casaub. in Sparlian. p. 206. 


2. AuxtytovÓv. (allero y eraso a m. sec.) 
cod. Rhedig. 

3. Male converlit Petavius Pierii, Se- 
rapionis, cum ei dicendum essel, Pierii et 


pla, trans canalem sita, propius a Necro- 
poli aberant, Theonae et Aniani erant in 
lerlia , Dionysii in secunda, Mendidii in 
prima regione. 


PANARII LiB. II. TOM. II. HAER. LXIX. 591 


ram fidem et ecclesiam oppugnare haeresis illa non desinat. Per 
illud vero tempus presbyter Arius habebatur, ac multi in unaquaque 
ecclesia collegae iliius erant presbyteri. Sane complures Alexan- 
driae eeclesiae sunt, praeter eam quae nuper extructa Caesaria di- 
citur. Quae olim. Adrianum, postea Licinianum gymnasium, sive 
Basiliea fuit; deinde imperante Constantio aedificari in ea ecclesiam 
placuit. [Idque opus a Gregorio Meletiano et Ariano inchoatum a 
beato Athanasio orthodoxae religionis parente ad exitum perductum 
est, el ab eodem poslea, cum sub Iuliano deflagrasset, instaura- 
tum. Praeter hane vero aliae sunt plures, ut diximus, velut Dio- 
nysii ecelesia, Theonae, Pierii, Serapionis, Persaeae, Dizyae, 
Mendidii, Anniani, DBaucalis et ceterae. Harum unam Colluthus 
administrabat, aliam Carpones, aliam Sarmatas; sed et Arius iste 
unam ex commemoralis illis ecclesiam regebat. Cum autem singuli, 
commissum sibi populum per statos et solennes conventus publice 
docerent, dissensiones in vulgus sparserunt. [taque alii ad Arium 
adhaeserant, alii ad Colluthum, alii Carponae, alii Sarmatae par- 
Les tuebantur; et cum in sua quisque ecclesia alius aliquid iuterpre- 
tando proponeret, prout in unumquemque favore ac laudatione pro- 
pensiores erant, alii Colluthianos, Arianos alii sese nominabant. 
Quippe et Colluthus falsa quaedam ac depravata docuit; sed eius 
secla diuturna non fuit; statimque dissipata est. Quod utinam et 
Arii furiosae illi sectae, vel infidelitati potius, aut si mavis, pra- 
vae fidei conlüigisset ! 


Porro inflatus opinione sui seuex ille a scopo veritatis excidit. Cap. IIT. 
Fuit hie proceriore statura, trisli oris specie, totaque corporis con- 
figuratione subdoli serpentes instar ad fraudem et fallaciam compo- 
sita, ita ut callido illo externoque habitu facile simplieioribus animis 
obreperet. Nam hemiphorium et colobium indutus in colloquiis ae 
salutationibus blandus eral inprimis, atque omnium animos adula- 
tionum illecebris devinctos tenebat. Quare brevi septingentas fere 
deo consecralas virgines ab ecclesia abstractas in unum cogit. Ad- 
dunt et presbyteros ab eo septem ac duodecim diaconos abductos. 
Quinetiam subinde pestiferum illius virus ad episcopos usque perva- 


4. Gto cod. scriplus uterque. Libri habent mpocxXüozoc, quod ferri 
9. cUvca&ty cod. Rhedig. vix polest. 
6. Sic emendandum erat. In libris 8. Libri omnes habenti Zoxt, quod cor- 
enim vulgo exiat O&XXog &2Ào tt, xo rezxi. 
&AAog &AÀo. Car. IHI. — — 1. cf xxl cod. Rhe- 
7. mgogxAlosoe emendatio est Petavii. dig. 


Keq. 8'. 
pag. 130. 


592 SANCTI EPIPHANII 


- 1 , 2 - 
ZXexoUvóov ydg vOv llevremoAtoc, xol cÀÀove, fmtGtv cuo ovr 
bd ? lod ^ ^ ^v 
cvvazayO5vot. — Eyivero 0e vabva £y vi] 2xuAnolo, cyvootvroc vo) ua- 
, ^ Dd 
xegiov AAt&avügov roU nixomov, Fog Ove Mekittog 0 vjg Alyvzrov 
? M J. - * A , A ? , r s 
«zo OnBoidog QoxQv civot, xoi evrOg coyieztiGuozt0g, O TjÓv uoL zcQo- 
, » 1 1 1 M , , » ? , 234 " 
supuévog (ovzo yeg v& xoro rov lMelqriov sig fy9oov avomiog éyq- 
, , 1 c , 5€ 1 * , 
Aexc), Guo voívvv éveyOslo o Meàmvi0g — ovóiv yao cv Óuayu£- 
- ^ , , , € 
vog vij ztíGTtL 9] uOvov zoocynuort éOskodixonoGvvng, ?cgztg xal «v- 
M , , - e A ? mw 
rOc ÜetvOv ru ézeigyecoro và (Mio, cg Tür xol zeoi evroU simouev —, 
dvivtyxs volvuv tig rà cv« toU &gyiemiGxOzOUv AÀtbevÓgov 0 Ggyi- 
. e A A n Mw 
exíoxomoc Mehquog, 0 xere viv Alyvztov: vxo 0? yeioo I AAsEcvOgov 
- 2 n m 
dox, sivou. — XUyyoovog 0 ovrog 0. MeAiti0c yéyove Ilérgov vo ua- 
c e er 
xogirov émiGxomov xol ueorvgog, og Égqv. "9c ovv Zcquave vd xara 
30» , c ? ' , * , J 1 " 1 
TOv gtiov zavra, Og éxvOg Dépmxe vng cÀnOtiocg, xoi cg moÀÀovg 
2! 8. 2:9 , c , 24.3 * 2 P , ' ? /- 
Fygave xoL sgpoviosv, vmogpbtigeg «x0 Tüc 00756 zi6Tt00g TOUG CUTO 
, Z c Li 
ztiGOfvrag, Tore sraGrtiAcusvog O0 imíoxomog evrOv vOv "Aosiov, 
? , A € ? , ? - c, » c LI » 9) 
Qoore zmtgi vov ivqymOévrov, tb rvUra ovrog £yti. — O 0i ovre £óL- 
/ ; - ? p n - 
GraGtv, ovrt iOriMLeGsv, cÀÀ i£ vszegyre mogorolweg r0 uéromov vqv 
ET ET "AN [ n ^ ? - 
ztüGev evroU iéqusos xexodobíov, cg a( evroU émniGroÀol Óstxvvovor, 
? , [ Le 
xel1 xev ocvrOv ytvouévy vOvt d&éraGig. — XvyxaAsivos volvvv v0 mpt- 
P] p , i] 
GBvrégiov 0 "AAf£ovógog, xol cÀÀovg rwvdg émiGxOmOvg magOvrag, xol 
9^1 , E" L] 5 , f * ? , , Lr , 
cvéreG,v vovtov mzoLtitoi xoi evexgiow. — og Ó& ovx émsíoOn vr cA- 
, ? M 2i - , LEA , - 5 - , 
Ocio, &bsol evrOv vüjs ixxÀnoiog, xoi éxxcovxrov zoiti fv Tij] m0ÀtL. 
2 ? , 
Xv avt 0i cxt6xc60560ov o mootiouuévot szagÜcvcvovooi, xol xAg- 
4 
oguxol of mQosiQmufvor, xoi OyÀog GÀÀog zt0ÀUg. 
? , - 
Zhwroiflovrog 02 "Aosiov zoÀv qoOvov 2v vij moÀa, svOug veÀev- 
? ó óuoloyqvue MeAqrog xol ucgrvc. Zgicuara ovv z0iQv O «U- 
Tí 0 Ooguoloyntnc qc10 uoorvc. Zyicuara ovv szt0iQ a 
e , e 
r0g 4gsiog, xol Éx«Grov vzoxAémtOv, molÀoUg qgavicev.  !'Ec vor- 
, * - , 
gov 0B ima» iqogo05, xoi sig FAeyyov qjÀOcv àv vij moÀnt, xol Éx- 
? - ^ 
xiovxvoc ysyfvroi, dz:00109coxci cz vrjg ? AcéovOgs(ac xal ini viv 
IloAouGrivqv GréAAevos zogziav. "Og dÀ8Qv moocsnéAotev fxeGto vÀv 
2 , Y , ' , rt 3 2 «v ' , 
émiGxozO0v uero Ücctlog v€ xoi xoÀaxtiag, Lvo 9 avro zt0ÀÀoUG zt0L161 
y , ' , 1 3. 7 » H -NESS. Y , , 
Gvvtgyovc. Koi Ócyovto, uiv avrov rweg, cÀÀoi 0s «vrOv czwQ6avrO. 
$* - , 
Mezéniwa 0i sig roa Éoyeves v0U inixomov AàsíovÓgov, xol ygegt 
' n * 
imióroldg iyxvxiovg, eirwsg moge giÀoxcAorg Éru Go fovro,, Gg TOV 
4 ^ , , M - 
doi&uov. £üouiajxovra, vàv iniGxOzov £x«oro , * Evotfio svOvc vO 
nd A r , ? "- ? 
iy Keicogzío, zsgujv yog, xot Moxogío legocolvuov, oxqmu) £v 
, , 3 2 , , - ? , ÁO 9 
Iw£m, 4oyyivo iv AcxcÀovi, Moxoivo rà iv leuvíg, x«t cÀioig, 
EU , , , ? , , MES ri Mi 
Éy ve vij Doiwix Zojvovt vivi egyoíco £v Togo , xal cAAoig, cp xal 
- Ly 3 , , A , 
iv vij Kol Zvglo.  $2c ovv extoraMgonv oi imoroÀoi , peugopevot 


2. exeo emendavit Galakerus Opp. — «cUxó suspicatus es( Pelavius. Libri 
Crill. p.812.  Ogrep — avtóc, vel Orxep — habent omep. 


PANARII LIB. Il. TOM. II. HAER. LXIX. 593 


sit. Nam Secundum Pentapolitanum episcopum cum aliis nonnullis 
in parles suas pertraxit. Quae omnia clam beato Alexandro epi- 
scopo in ecclesia gerebantur: donec Meletius Thebaidis in. Aegypto 
archiepiscopus, ut supra dixi, (necdum enim Meletiana factio in ho- 
sules et implacabiles inimicitias eruperat), hic igitur ardore pietatis 
inflammatus, cum nihil a recta fide alienum et abhorrens teneret, 
sed sola alfectatlae euiusdam iustitiae specie differret, per quam ni- 
hilominus, ut antea cum adversus eum disputaremus ostendimus, 
magnum orbi terrarum exitium attulit. "Tum vero is ipse Meletius 
archiepiscopus in Aegyplo, et Alexandro subiectus, rem omnem ad 
Alexandri archiepiscopi aures detulit. lam autem diximus Meletium 
isum b. Petri episcopi et martyris aequalem fuisse. Qui cum Arii 
facinora omnia significassel, nimirum et a veritate illum aberrare, 
ac plerosque ah recta fide sua persuasione depravatos el inquinatos 
in exitium trahere, Alexander Árium ad sese vocans ecquid ila 
sese res haberet interrogat. "T'um ille nihil tergiversatus aut cunceta- 
lus, statim frontem perfricans, pravam omnem suam opinionem evo- 
muit, ul ex ipsius epistolis et actis illius inquisitionis constat. Quam- 
obrem Alexander habito presbyterorum ac quorumdam episcoporum 
qui aderant conventu de eo quaestionem habet ac diligenter exami- 
nat. "Tum veritati cedere detrectantem eicit ex ecclesia, ac tola 
civilatle proseribit; cum quo et virgines illae ac clerici, quos antea 
commemoravi, cum reliqua mulütudine haud exigua ab ecclesia 
distraeli sunt. 

Hine Ario longiorem in urbe moram trahente moritur confes- 
sor Meletius et martyr. |nterim Arius divortium ac dissidium ubi- 
que faciens, et in uniuscuiusque animos callide sese insinuans, mul- 
los perdidit. Sed ubi deprehensus, el in urbe convictus, alque 
omnium praeconio traductus est, Alexandria fugiens in Palaesünam 
abit. lbi singulos episcopos adire, ac prensare, adularique coe- 
pit, quo plures sibi suffragatores adiungeret. | Ex his quidam illum 
receperunt, alii vero repulerunt. Quae mox ut ad aures Alexandri 
episcopi perlata sunt, encyelicas ad singulos episcopos literas dedit, 
quae hodieque studiosorum in manibus versantur, numero fere se- 
pluaginta.  Seripsit inter alios ad Eusebium Caesareae episcopum, 
qui adbuc supereral, et ad Macarium Hierosolymorum, Asclepium 
Gazae, Longinum Ascalonis, Macrinum lamniae episcopum, et alios, 
item in Phoeniciam ad Zenonem quendam antiquum Tyri episco- 
pum, etalios; scripsit eL in Coelen Syriam. — Missis his epistolis, 


Cap. IV. — 1. éc Docvegoy cod. Rhe- — 2. dAeEavópéug codd. mss. 
dig. éc)ctsepov cod. len.  &icvotsgo» à. Suspicor a)tà. 
edili. 4. EdosQcío libri scripti, ut solent. 


Corpus Haereseol. lI. 2. 38 


Cap. IV. 


Keg. &. 


pag. 131. 


Keqp. s 


594 SANCTI EPIPHANII 
rOUG cvrOv Umo0rbouévovc, f«oGrog &vréygeyt TO uoxeoío Aicicv- 
0go omoÀoyovusvog. Ke oí piv sigoveig yeygeqoow, coi Óà iv 
dÀm9sig, oL uiv 9AÉfyovteg wi] vmoüéycecüo, rovrov, GÀor Ób med 
» c , er M , e A - e ^" 
&yvoiav vztoüéycoO8ot, rego, Óà gaGxovrsg o6 Ói« vig vzodoyijo «so- 
- ? 
óQgcor, cvrOv czoAoyoUusvoi. 9 Kol moAÀlg víc éGTww *] msg voUrOV 
v:09«o6igc. 
Merímswo 0f Oc Fyvo O0 "Agstog Ori émiGTOÀol TvéyO€Gav roig 
imiGxdmoig züvrW, xoi Àowmrov movroyoOsv &mwAovvero, xoi ovaéri 
238 [7 iJ [d ? m 1 3:7 M 3 
Tig €UTOv szcpoccieu[evero 3j of evrOU Gvveoyol —  Evofípiog yao o 
À * , Ni à ' 1 0À ? b [y - er A4 ^ ^ 5 
moÀei0g yígov NixopwüsUe !0Àog ovr vzroysv, cuo Zovziavg iv 
' , (- 
Niwxopiósio cvuefioxoc, cÀAo xai Zcovriog 0 &moxomog iv Avo. 
uy i j 
yeler , OVLC) ij émioxondv memiGvevpévog, xol cÀÀOL TiVÉC , — én& 
ovv ix vijg aivijg TOU àyajrolov ganaiag OUTOL 7t(VTtG 1)GOV, Uzr00É- 
qtto. uiv evróv Evoffiog ?yo0vo ÍxavQ, O9sv Or imwroÀdg macnQc 
gÀveoíag iumemAgouívec, msoQiusyovGeg ztüGcv coroU Tiv xexo0obov 
? ^ 
míGTww, yocweg 0 ovrog Aottog Evosfio rà v Nixopwuütio , wuóéno 
, A ? Ml , 92e1 , 5 3. 40A i] , 3 (CU - 
gcc voog ovrov év INixounüsio, ovüév zÀéov cÀÀ s] v& ovre ooic 
xol éggovsi iv abvaig ivrabac, xev ixsivov vOv xoigOv impayqertv- 
coro, i£ àv uíav lÀgoUGav slc vag qjuszégog yelooc évratOo cvayxoiov 
qyuodpqv mzego9ícOor, Omog iov oi ivrvyycvovreg Ovw oU ri nova 
vivOG GEGUxogovrQuévog slowxousv s] AÉyousv. — Ko forwv 10s. 


EILLZIOAHLAPELOJEX 


, —- E , 
Kvoíg mo9eiovezo &vOgamo 0:00 mor , 099000£o Evctfio, 


"Agsiog 0 Óioxópusvoc vxo .Àskevügov zem d&Óixog Óid rwv mevre 


- 294 ! e 4 A EIC , ? , , 
vixGGov cÀqOtiev, qc xoi Gv vmsgeGmictio, év wvgio yaigtuw. 
To) zoroóg uov -Aupoviov sic viv INixowijüsiav. dgixouévov sU- 
- e - 
Aoyov xoi óg&ilousvov ipev uot moogeyoosÜGai Gs Ór evToU, OuoU 
rt xol UzoQwijcon Tqv Fugvróv Gov eyezqv xoi ÓwkOcciv, dv fysug 
A A E A A Ml Mi LI 1 i] ? Ll er , 
7t90c ToUG &Ótlgovg, Óio vov Ocov xoi vov Xoworov avrOU, OrL ueya- 
e" - - EV - wv - id 
Àcoc muüg ixmogOti xol Owxci xol zv !xoxov xvii xaO qudv o 
2.5 1 ri E] - Cox ; w , [z E , 3q/ 
émíGxomog, Ggvt éxOiEoL sjudg éx vro moÀsog cg cv9ooovg «O£ove, 
, A ? - AS , , ? LI 1 9 DA! 
émziÓr ov cvugovoUpuev evro Onuocie Aéyovri, ei Oz0g, oL vioc, 
f p, E — , 
Guo zoTNo, jux víOg, GvvuzeQysu 0 víog eysvv«rog và Os, cetys- 
' , , [ ' 
vie, «ysvqroysvuc, ovr émivoig, ovv rÓuo Tw mgocyti o0 9tog 
EY - ^ w - M 
TOU víoU, cci Ot0c, Gti víOg, dE avroU rov OtoU O0 víOc. Kol ims 
5. Verba Aéyowcec px, desiderantur in —— 2. Rescribendum esse y po vel yt 
ed. Pelavii Colon. repet. persuadenl ea quae sequuntur. 
6. Ko om. ed. Pelavii Colon. repet. * xpóc may aAécavOpoy addilum est 
Car. V. — 1. OAoc correxerunt Cor- in cod. Rhedig. 


narius el Pelavius. Libri scripti et editi Car. VI. — f. xaAQy reponit Peta- 
habent à XóYog. vius ex Theodorelo. Prov. e cod. Coisl. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIX. 595 


quibus eos ineusabat qui Árium receperant, rescripsere ad Alexan- 
drum singuli, quidam dissimulanter et callide, ali! ex animo et sin- 
cere. .Àc nonnulli exceptum a se hominem negabant, alii per igno- 
rantiam admissum. — Erant el qui eo se consilio recepisse faleren- 
tur, ul eum lueri facerent. In summa varia literarum. argumenta 
fuerunt. 

At Arius ubi scriptas ad omnes episcopos literas comperit, cum 
ab omnibus passim exclusus a nemine, praeterquam a fautoribus 
suis, susciperelur, quorum princeps erat Eusebius grandi admodum 
natu Nicomediensis episcopus, qui eum Luciano Nicomediae simul 
vixerat. Nec non et Leontius eviratus Antiochiae, nondum episco- 
palem ad sedem promotus, alique nonnulli. Cum ergo ex perni- 
cioso illius sodalitio omnes illi essent, eumque diu apud se Eusebius 
habuisset, epistolas ad hune ipsum Eusebium seripsit nugarum ple- 
nissimas, quibus impium omne dogma complexus est. Quamquam 
nondum Nicomediam ad illum venerat. Atque hae quidem epistolae 
nihil aliud continent praeter doctrinae suae declarationem, quam per 
illud tempus elaboravit. Harum unam, quae ad nostras manus per- 
venit, hoc loco subseribere necessarium putavi, ut qui eam lege- 
rint intelligant nihil a nobis contra quempiam calumniose iactatum 
alias, aut impraesentia iaclari. Est aulem eiusmodi. 


ARII EPISTOL A. 


Domino dilectissimo, viro dei, fideli, orthodoxo Eusebio, Arius, 
quem Alexander papa iniuste ob victricem omnium veritatem inse- 
quitur, cuius el tu propugnator es, in domino salutem. 

Cum Ammonius pater meus Nicomediam proficisceretur, non 
modo rationi consentaneum ex officio quodam a me debitum putavi, 
tbi ut per illum. salutem. dicerem, unaque caritati tuae ac benevo- 
lentiae qua propter deum eiusque Christum fratres prosequeris sub- 
licerem quam nos vehementer episcopus infestet atque hosüliter in- 
sequatur, nec ullum mali genus non adversum nos commoveat, us- 
que eo ut nos eliam velut impios ac deum negantes ex urbe expule- 
rit, idque ob illam caussam quod ei publice ista pronuntianti nequa- 
quam assentiamur: Semper deus, semper filius: simul pater, simul 
fillus: eum deo ingenito perpetuo filius exisüt, semper genitus, ab 
ingenilo genilus: neque cogitalione, neque momento ullo deus filium 
anlecedit, semper deus, semper filius, ex ipso deo filius. Quon- 


edila a Gaisfordio ed. p. 145. m. 287. mwta rpónow moteiy, émi vv dmopoUv- 
zJ 2 - -— 
Ilávca x&XÀOvV xtv&t9, dvi too. t(v. Cf. Scholl. ad Zenob. V, 62. 


98 * 


Cap. V. 


Cap. VI. 


pag. 132. 


Ke. t. 


596 SANCTI EPIPHANII 


e r - 
Evoífiog 0 dósAgog Gov iv Kowcagsíe, xol ? OtoÓOci0g, xoi IIevAi- 
2.2 , LI , a9 , ' , B 1 
vog, xoi 449evacioc, xot l'onyogtoc, xot évioc, wo ztevregG ob uoto 
rQv &voroÀQv ÀéíyovGw Ori zQoUzogyti 0 O:0c r0U víoU cvcoyoc, dvd- 
9suo dyévovro, 0iya Diloyovíov «el EAMavixoo xol Mazooíov, &v99o- 
zov eiosruXGv cxorqyurov, TOv viov Atyóvrov of uiv igvynv, oí ói 
' 3. 3 A , L E] - 28* , - , 
zoopoÀqv eyévvaqrov. Kot rovrov vOv co:Qov ovót cxovcot Óvva- 
3.3 , , C ny. - e [y , e - 
ut9«, éav uvolovg OQavarove quiv émoztiÀcGiv ot ciosruxol. — Hyusic 
—- fi 
0i rí AÉyousv, xoi poovoUusv, xol ii0eEousv, xoi ÓiÓcGxoucv; Ori 
e , , , , , 
0 víoc o)x For dyfvvqroc, ov0i uígoc &ysvvrrov, xov ovüfva vgo- 
LÁ L2 
z0V, &ÀÀ ovre iE vmoxsuívov mwog, CAM Ori 9 OslqueTt xol ovii, 
d 
UzxÉéGT) 7:00 jgóvov xe zQ0 cicvov, nien 806 povoyevig &vol- 
dela; xo npe popa jo XTLGÜ Y, TjrOL ooi, qj 9tuclio8 T, 
5 90x dv &yévirvoc ydo ovx qv. Zwxóusüo Óà Or, sixouev, "eui 
ÉyeL 0 víoc, 0 ÓP Orog &vagyóg iori. — Zli& voUro ÓvoxOusDn, xol Ovi 
? 
simoutv, 'E& o)x Ovrov icoriv. OUrog 0i sizmoutv, xa90rt ovói pé- 
oog 9toU iorwwv, o002 i$ Uvnoxswévov vwOg. Zi roUro ÓtoxousOa, 
A i] * ? - - 
oiov GU oíÓdeg. '"Eoodc9oí cs iv xvoío sUyouor, usuvnuévov rdv 
e - E - 
OiApeov qudvy, 5 Zvilovxiavic:a, cÀn9c Evotfis. 


Alia xol &AAQv zo INixoumósioc v cyworoto zz JAtbavügo 
ezoÀoyieg ycow  Ó59tcv yoogsicav, xoi ysíoc) zcÀtw tic cvroU loo- 
leg &mopoÀiímrog fAecqwuucov óuucrov ?iumemgcuévqv, xoi vm 


cüroU iv IAiskavOosio 93 &msovokuévqv vmsrabautv. Kol Éorw 105. 


J , 1. 193 , P unns 25 , L , 
Moexeplo zz xol imioxomo vuv AàsbovOgo ot motopvreoo: 
, 
x«i ob Oiexovo, iv wvoío yaígziv. 
e. , e" Lo Pu» , [4] L] ? L E , 
H míorig qudv x £x ngoyovov, dv «ei &x0 roi utuonxkousv, 
, f LU " » er ' / 3 p , 
pexopis zz, Povwv evvu. — Olóeusv &va Otov uovov &yévvgrov, guo- 
Jf. , » , , 1 4 , ? , » 
vov oiüi0v, uovov Qvogyov, uovov &Aq89uvov, * uovov «OQ«avactav £yov- 
A A , i] 
T4, uÓvov Gogov, uóvov cyo90v, uovov Óvvacrqv, uovov 9 xoirqv, 
, 
zivrov Oiovxqvrv , oixovóuov, &roszrov xoi &volloíorov, Oíxorov xci 
, 1 - - - A 
«yo90v, vóuov xol zooqqtQv xol xoiwic ÓvcOnxqc rovrov Qcov, ytv- 
Ld € ' —- 
vQcevre viov uovoysvi zo0 yoóvov eicviov, ór ov xet rovc alàvag 
' 1 ' , , ' , , 244? ? L E 
x«l vc Àowe ztezOÍQxs, ysvvicoavra 06 ov Ooxnos, &ÀÀ aAmOtic, vmo- 


2. Oec8oroc emendat Petavius ex Theo- 5. €uXiouxtawtoxa emendatio est Peta- 
doreto et Nicephoro. vii, quem vide. ovvAovxtavtcca cod. Rhe- 

8. BouAYj xa SeXXjuatt cod. Rhedig. ^ dig. Gc» Aowxtxwtocd reliqui libri. 

4. Vitiose in edit. Pelav. Colon. rep. ex- Car. VII. — 1. 853ev non habet cod. 


tat xo) vj» pro oox 'jv exaralum. Rhedig. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIX. 597 


iam vero Eusebius frater tuus Caesareae et "Theodosius, et Pauli- 
nus, et Athanasius, et Gregorius, et Aétius, el orientales omnes 
deum asserunt sine ullo principio anle filium existere, anathemate 
damnantur, excepto Philogonio, Hellanico, Macario haereticis ac 
rudimentorum fidei ignaris hominibus, qui filium partim eructatio- 
nem, parlim ingenitam produelionem appellant. Quorum quidem 
impiorum voces ne auribus quidem admillere possumus, eliamsi 
mille nobis mortes ab haereticis intententur. Nos e contrario quid 
tandem dicimus, sentimus, docuimus, et docemus? Nimirum filium 
nec ingenilum esse, nec ingeniti ulla ratione parlum, sed neque ex 
subiecta aliqua materia factum, verum dei voluntate, consilio ante 
tempora seculaque substitisse, plene deum unigenitum, immutabi- 
lem, qni antequam giguerelur, sive erearelur, sive decerneretur, 
aut fundaretur, non fuit. Neque enim non factus est. Nos igitur 
ob id insectantur quod diximus: Principium habet filius, deus au- 
tem principio caret. Haee vexandi nostri caussa est. "Tum quod 
asserimus eadem e nihilo esse. Quod idcirco a. nobis usurpatur 
quia neque dei pars est, nec ex subiecta ulla materia. Propterea 
nos illi hostilem in modum persequuntur. Reliqua tu nosti. Bene 
valere te aerumnarum nostrarum memorem cupimus, idque a deo 
petimus, Collucianista, vere Eusebi, hoc est pie ac religiose. 
Aliam praeterea Nicomedia ad sanctissimum papam Alexandrum 
quasi excusandi sui gratia seripsit longe superiore illa peiorem, quae 
totam illius est veneno ac contumeliosis in divinum numen vocibus 
referta, quam Alexandriam misit. Eam nos subiiciendam putavimus. 


EPISTOLA ARII AD ALEXANDRUM. 


Beato papae et episcopo nostro Alexandro, presbyteri et dia- 
coni salutem in domino. 

Fides illa quam et a maioribus accepimus, et a te didicimus, 
bealissime papa, eiusmodi est. Credimus unum deum, solum in- 
genitum, solum aeternum, solum principio carentem, solum verum, 
solum immortalem, solum sapientem , solum bonum, solum praepo- 
tentem, solum iudicem , omnium moderatorem, et administratorem, 
immotum, et immulabilem, iustum, bonum legis, et prophetarum, 
ac novi testamenti pariter deum: qui unigenitum filium ante sempi- 
lerna tempora genuit: per quem et secula, et reliqua procreavit 
omnia. Genuisse porro dicimus reipsa, non specie tenus, ac sub- 


2. dxepmeromopévny cod. Rhedig. 4. uóvoy non legilur in ed. Petav. Co- 
3. dreotoAuévyou cod. Rhedig.; et Ien., lon. repet. 
ni fallor, 5. uovoy xpürr» mávtv, Otoumtny 


distinxerunt Cornarius et Petavius, 


Cap. VII. 


pag. 133, 


Keg. 1. 


598 SANCTI EPIPHANII 


' LÁ ? »- 
crqcavro Ob ióío Oshjuer, Grosmrov xoi cvoÀholorOv, xrícuo r0U 
A Là VM 3 e oA M G , J 2 , e 
8:0) véAtiov, cÀÀ ovy Qc fv vOv xriGuorOY, yfvvqua, cÀX ovy cg 
- e - ^ 
$v àv ysvviuctOv, ovó, Gc ObcAsvrivog, zooBoljv v0 yévrque rov 
? - [y - 
zorgog éÓoyueriGev, ovÓ, cc Meviyoioc, ufgoc ouoovci0v voU za- 
e c 
vg0g TO yévvque cigmyncoro, ovó, cg ZeffAuoc 0 rqv wovaOe Oiu- 
- e , EJ $8 t. Cr , 6 3. , "^ e 
QGv, viozeroQe iiv, OovÓ, Oc légexac Àvyvov 9«mo Àvyvov, q] cg 
, , 2e 1 N , [4 , 7^ 
ÀeuzeÓo sig Óvo, ovós vov Ovre ztQovtgov, vortgov ysvvqOévra a 
ÉuxmioOEvroa slg viov, Gg xol GU eUtO0c, uaxégie méme iv uécm vc 
, x , , M M , Í , 3 , 
ixxÀqoío «oi GvvtOoío mÀtGTOXxiG vOUVG ToUTO tícwynceuévovg emwNyO- 
9 225 D , Ll A ' , " 1 3 £f 
oevGoc, &ÀÀ, cg qoputv, OeAquoti voU coU 790 yo0vov xot 7:90 cto- 
vov xrwGÜévra, xol r0 (5v xol r0 sivor mec ToU zurQOg tilqgora, 
- L7 5 A £e X 
xol rug Ó0beg GvvvmzoGticavrog evrQ roU zorQO0g' ov ydg O zer1O 
* 3 , 1 , ; , "c M 7í S , 
ÓoUvg cvrQ z«vrov vov xÀqgovouíav icríogotv &mvrov ? 0 &ytvvqvog 
- A , , 
Éyeww. &v éevri. — Iiyys] yag éovww. mavvow. 


"o « h c , A DA A e - 
cre Toig slGiv vrmooTcGsig, morno, víog x«l &yiov zvsUpua. 
Kal 0 uiv 9s0g olrt0g vOv mavrov vvyycvov icriv Gvagyog, uovora- 
c S 
rOg* O0 Óà víog &yoovog ytvwvaOslg vx0 TOU zoTQOC, xoi z00 cigQvov 
xT.GO sie xol OeuslioOcl jx 3j ) r09 ytvvqO voi, dÀÀo dyoó 
c ueAucoOslc, ovx wv zQO TOU ytvvqOQvoi, aÀÀd cyoovoc 
^ e 
zmoO zevrOv ytvvmOslg uovog vm uovov toU m«to0c vzéorqg. Ov 
, p JH ^ , - 
yeo écrw otüvog 1] Gvvalütog 1] Gvvoyévvqrog TO mergi, ovót Guo vQ 
*3 [X : , ? 
zeTQl vO tivoL FytL, Og vivec Aéyovor va zQ0c vv, Óvo ayevvarovg «g- 
yec sleqyovusvor, &ÀÀe cg uoveg xoi coy rv z&vrOv, !ovroc ó 
Os0c z90 zuvrov iGrí. i0 xol moo roU XoicroU éGrww, c» moa 
- , 9 , , E € , , ? £^ 3 
Go) utuobnxoutv, ?év uéon tQ £xxMqoio VIESEPToC. Koa9 0 ovv 
* - mw ^ * 1 - , , 
zt«Qc TOU Ot0U TO t(vot £yst, xol vO Cv, xol rag Ó0&ag, xal mcvra 
«UT zwgeGyO0vro, xerc roUrO cgyy evT0U iGrw O OsOg. "Aoysi ydQ 
, ^w e 1 , - L1 1 3 ^ 3 ii] L1 i] A] 5 — 
(UTOU, Og OtOg MUrOU, xoL ztQO oUvTOU ? cv, xci Oi rO éb avrov. 
? - [y 
Kol si v0, "Ex yaGTrQ0g, xoi v0, 'Ex mevoog ébÀ80v, xol xc, cg 
"e t - 
pégog vo) OuoovGíov, xol cg moo(joÀr, vno rweov vosirot, cvvOsroc 
foro, O muro, xoi ÓLeiQerOg, xol voemrOQ, xol GOuc xoT cUrOU, 
, , - , bi 
xol, vO 0cOov im «roig, và &x0ÀovOc Gopuori mzeGycv 0 coOueroc 
2 ^ , 3 
8c0c.  EooGo9oí cs iv xvgío sUyouoi, oxegie mom. —"Agsioc, 
* - , 
^'E9eMne, AyisUg, KepmovmQc, Zoguorüc, "Aotioc, mosopvrtgoi 
, "m ? € ,.. 
Oicxovor, Evtoiog, ^4ovxiog, Jloviwg, Mmvàg, 'EAÀaó:0g, lioc 


6. &xó AUyvov non exiat in cod. Rhed. — 2. £y, quod non extat in libris, restitui 
7. xoU suspicatus est Pelavius. ex vocabulo eo quod praecedit. 
Car. VIII. — — 1. ovrog habel cod. 3. dw, xa scripsi pro ctvat, quod vul- 


Rhedig. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIX. 599 


sistentem illum suapte voluntate condidisse; eiusmodi, ut neque con- 
verli, neque mutari possit: perfectam dei creaturam, sed non tan- 
quam rerum creatarum aliquam: foetum itidem, sed non tanquam 
unum e ceteris. Nec quemadmodum Valentinus asseverabat, emis- 
sionem quandam illum esse patris foelum: aut ut Manichaeus eun- 
dem illum foetum partem esse dixit patri consubstantialem. Neque 
ut Sabellius qui unitatem divisit, et filium patrem appellavit. Non 
item ut Hieracas lucernam e lucerna, aut lampadem in duas partes 
divisam. Neque vero eiusmodi, ut cum prius fuisset, poslea sit 
genitus, ac denuo creatus in filium. | Quemadmodum tu ipse, bea- 
lissime papa, media in ecelesia et consessu saepenumero qui haec 
assererent refutasti. Sed, ut diximus, dei voluntate ante tempora 
el secula omnia creatum, ut viverel atque esset, a patre accepisse 
confitemur , adeo ut eadem illa creatione gloriam ei pater splendo- 
remque contulerit, — Neque enim existimandum est patrem, cum 
omnium rerum ei possessionem traderet, sibi ipsi quod ingenita qua- 
dam in se ralione continebat ademisse. Fons enim ille omnium est. 

Quamobrem tres sunt hypostases, paler, filius, spiritus san- 
ctus. Et quidem deus, cum rerum omnium caussa sit, solus ex 
omnibus principii est expers. Filius vero sine tempore genilus a 
patre, et ante secula creatus ae fundatus priusquam gigneretur non 
fuit. Sed sine tempore et anie omnia genitus solus a solo paire 
productus est. Non enim aeternus aut coaeternus est, nec cum 
patre ingenitus. Neque cum patre extitit, ut nonnulli de his quae 
ad aliud referuntur affirmant, qui ingenita duo principia constituunt, 
verum sic tanquam unitas et principium omnium ante omnia deus 
est. Quare etiam ipso Christo prior est, ut a te didicimus, cum id 
media in ecclesia praedicares. [gitur quatenus a deo ut esset con- 
seculus est, nec non el vitam, splendorem, ceteraque quae in ipsum 
collata sunt, hac ratione principium illius deus est. Est enim illo 
prior ac princeps, utpote deus ipsius, qui ante ipsum fuerit, a quo 
eliam ille prodierit. — Quod si istiusmodi loquendi rationes: £z 
ulero, et, .4 patre exivi, et venio, quasi consubstantialis partem aut 
emissionem cum nonnullis accipiamus, compositus erit ac divisibilis 
pater, et mutabilis, imo illorum opinione corpus et, quoad in ipsis 
est, quae corpori eonsentanea sunt palietur expers corporis deus. 
Bene valere te optamus in domino, beatissime papa, Arius, Etha- 
les, Achilles, Carpones, Sarmatas, Arius, presbyteri: diaconi, 
Euzeius, Lucius, lulius, Menas, Helladius, Caius: episcopi, Se- 


go extal. Pelavius censuit Zyew tà ci- — 4. "AeiSoxe et "Ay 0c restituit Pe- 
y0t. iav. ex Theodoreio , quem vide, 


Cap. VIII. 


Ps. 109, 3, 


loann. 
1$, 28. 


Keo. S'. 
"—- 134. 


Keg. v. 


pag. 135. 


600 SANCTI EPIPHANII 


émicxozoi, XtxoUvóog IlevromoAsoc, Osovéc Aifve, Ilhorog, Ov xa- 
ríoryGoov sig AlebevOoswev of "Aosziavol. 
bl [y - 1 , , 
Wc ovv ovro zogexivtiro v& mzQcyuora, JÀítoavógog Kovorov- 
) ^ ^ , 1 E i] , ^ TE , 
vívo vÀ Dacis yocgtt. O ó£ uaxeoírge Bacileve cvyxolscousvog 
* P [] , , , e A A 2 Y , 
vOv "Aotiov xoí rivag ézioxonovg cvéxgiwev. 'O 0$ rovc ? cvupvorog 
Éyov v0 uiv mgOrov joveiro eig z90g0z0v 10) fjaciiéoc, 3 FocOsv Ói 
- [y EX 
tloyofero v«v Gvoxsuwv T9 PxxAgoiac. Qe ovv Gvvexolécoro oUrOv 
0 uexeguog Kovoravrivoc, cc xoci ix uígovo mvcvuorog cylov éive- 
, , ? w , , er , w E 
zvevoOn, Àloyov avro ngogepBrybero Àéyov Oti, SNC RS: TO t0, 
, - , , , 
£i Oo Fq5ig Ti 4exovuuévov, xol «ovTGot, vcyiov 0 zt«vrov Ósozo- 
rnc déyÉow 6s Éysi, uoioro xo9' ov uoce. "OOtv xoi égogatn ve 
«vto qoovOv, xoci sic moOcomov roU fecttoc wuAéyyOw.  Il&Àw i 
ccovUrOg qovtiro, 4««l zoÀÀol evroU vrztoeGmLGrTCl vzsosüfovro Ói« 
Evcsfíov voU Nixounósiac. 'Ouo) 9? frio imog9tio 0 BacitUg xol 
émiorolQv usycÀmv iywóniwv OQ và Popnavíe yfygagps xora JAosiov 
xol Tc cvroU míortog, zc«054c Gopíeg FfunAsov, xot dÀOQuvOv quc- 
rOv: Gg xoi «Urn sig &ri ÓsÜgo mee qiioxcAoic coeror, mtgi£yovoc 
viv coynv, Kovortavrivoc Zefooroc, Méyiwroc, *'Aosío xoi "Agtia- 
voig. Koxog £ouqveUc evrogoque sixov ve xot 9 avüoitg £ort ToU. Óta- 
BóÀov. Eire us0' frega, xol uera TO moÀÀQv z00c avTOv ixOfcOc: 
E 9 , :) , 3, à , A 5» , M ^ 'O , ' B. coh 
X 9iíov Aoylov cvriÀoylev xcl Émoc cmo ro0 Ounoov m90g «vtov 
GysrÀtoGuoU &vexe czxoveivOuevoc megéOero, Orto xal eUrO cvoyxoiov 
iyroDO« zagatécOor qyuodaunv, xoi Forw, "Aye 0r, 9 4ote "Agr, 
* gozmiÓcv ostio" ux ys GU roUro mxowjong ixersvousv, imicyéro ÓÉf 
6e *Q yo)v "Agoo0írqe opua. 

Bovàouévov roívvv roO |4otiov iv tjj KeovcravriwvovzoÀe. 0uo0 
cvvoy9Xvor, Evotflov &veyxctovroc, xol rd usycÀo mood Bacilécg 
lcyvovzog x«l magevoyloUvroe rà év KovaravrwovzoAs énxomo zov 
ixsivo xoipoU, xixtivov ux) Boviou£vov uev avroU cvvoyOdvot, uite 
elc xoiwecv(av evroO dAOeiv, xol Biogoogovuévov xol crévovrog, ro É 
Evctf(ov Aéyovroc, Ei ww BovAet i0ie vij roootgéGsi, vj evgiov xju£- 

- , 
oc, Xvgioxic émipooxovonc, cuv duoi sigssUcsron, xl ví ÓvvaGct 
zojjGoi; 'O Ói svAo(écroroc iníiGxonog xol Otov qofovusvog AléEav- 
^ ^ , -3 
0goc, O t5e evrXc coíorne m0Àsog imíoxomog (Oucvvuog yeg qv xol 
ovrog rQ iv Jà:favOosla) Ór OÀmg vZc quíouc, é&Eorov mxovos, xol 
Tác vuxrOGg, Grtvatov xol crvyvotov OrevéAeosv eUyOusvog, xol maoa- 
^ 1 1 "^^ ? - 1 M - et i] - 
xoÀdv TOv Ocov 5 evroU rqv wvynv zagoÀeQsiv, ivo wy Gvupuevom 
Tjj voU J4osiov xoiwcvie, 1| morjoot vu wcQo0oÉov: Omto xai iyévero 
Car. IX. — 1. 0 8€ uaxapírns cod. toe cod. Rhedig. 


Ien. et edili ; 8E parlicula in ed. Petavii Co- 2. &uqoccxag cod. Rhedig. 
lon. repetila non. comparet. o 8E uax&- 3. Ecg2ev cod. Rhedig. 


PANARII LIB. If. TOM. II. HAER. LXIX. 601 


cundus Pentapolis, Theonas Africanus, Pistus, qui Alexandriae ab 
Arianis collocatus est. 

Cum itaque rerum status his motibus perturbaretur, Alexander 
ad Constantinum imperatorem scripsit, qui Arium cum nonnullis 
episcopis evocans interrogavit. At ille sodalium suorum grege sli- 


patus primum coram imperatore inficiatus est, cum interim remolis. 


arbitris oceulta contra ecclesiam consilia moliretur. Imperator bea- 
tae memoriae Constantinus eum arcessens velut afflatu quodam san- 
eli spiritus impulsu his illum verbis affatus est: Confido deo, si quid 
callide dissimules ac neges, quam celerrime te ab omnium domino 
convictum iri, maxime per quem iusiurandum conceperis. Quo ex 
tempore iisdem in erroribus haerere deprehensus, ac coram principe 
convietus, iterum infieiatus est. — Et plerique illius patroni pro eo 
per Eusebium Nicomediae episcopum apud principem egerunt. Sed 
nihilominus imperator divinae fidei ardore commotus epistolam bene 
longam et encyclicam ad omnes Romano imperio subditos adversus 
Árium eiusque dogma seripsit, omni sapientia ac verilate refertam, 
quae in hodiernum usque diem eruditorum manibus teritur. Huius 
initum est: Constantinus Augustus, maximus, etc. Arius cum 
Arianis malus interpres ipsissima est imago ac simulacrum diaboli. 
Tum post alia quaedam ae longam ex seripturis sacris illius. refuta- 
lionem; postremo versum quendam ex Homero eum indignatione ac 
stomacho contorquet, quem hie adseribendum putavi. Age, inquit, 
Mars Ári, clypeis opus est. Verum ne id facias obsecramus, ac 
te sallem Veneris consuetudo cohibeat. 

Post haec cum Arius Constantinopoli catholicae ecclesiae com- 
munionem affectaret, instante violenter Eusebio, qui apud impera- 
torem plurimum poterat, et Constantinopolitanum episcopum mole- 
stius urgente, qui communionem illi dare nolens, et per vim op- 
pressus ingemiscebat, eumque Eusebius iactarel, nisi sponte velis 
admittere, erastina luce, quae dominica erit, mecum in ecclesiam 
intrabit. — Quid autem contra nos effieies? — tum demum religiosis- 
simus episcopus ac deum timens Alexander ecclesiae illi praefectus, 
qui Alexandrino episcopo cognominis erat, ubi haec audiit, tota die 
ac nocte cum gemitu ae moerore in oratione perseveravit, supplex 
a deo petens ut vel animam suam reciperet, nec se Árii communione 
pollueret, aut stapendum quiddam et inusilatum faceret. Quod qui- 


4. Emendavi haec ex Gelasii Concil. ^7. Fortasse rectius Gori €) yocto' 
Nic. IV, 1. Epiphanii enim libri habent Y, có y& xoUto vx. —  Celerum quem 
omnes " Apetog xaX "Agstyol xoxóc cell. — versum Homeri significari pulet. Epipha- 

5. dvOpslac codd. mss. et ed. pr. nius equidem pro certo affirmare non au- 

6. Pro" Agec Epiphanii libri habent &8- — sím, sed puto verba Athenae Il. V, 31 sqq. 
8sc. 


Cap. IX. 


Cap. X. 


Keo. tw. 


pag. 136. 


602 SANCTI EPIPHANII 


roUrO. ToU ydg 4otíov zgQotiOsiv xara rdg vuxrac PmtwyOfvrog iz 
€ Ll , - 
TO zcoeGzevoGOTvor, Oifoyevor uégou voU cqrügQvoc, xol fvdov iv 
TOig dferoie xo Ottouevog eUgéOq lestis, xol £«mtvove yeyovds. 1c 
ó ovUrQ eed peewd iv 1 Óvcoósi v0mo cmoÓovc eirod TO TÉÀN, 
xoOomsQ xai éEuscev cxdDuroy XX 0TELGTLO. 
"Qc ovv ratto ivcAéoO, 0 flaciAeUg uégiuvav ! Gvv£eLGEVEyX C ueVOG 
^ A à; 0» , .. ? , 
vj éxxqcio, Óix ro qv zoÀÀexig moÀÀovc tig cÀÀmAovc OiagéoscSol 
, , T 
v& x«l Gyícuera m0ÀÀo tivo, GvvexgOTQotv oixovutvixsv GUvoOov Qv 
xol v& OvOpero cio 8r. üsUgo cofsvor roiexooíov Üfxo xol Oxvo imi- 
? iod 
GxO0zOv, xol «voOsuoritovcu vqv Aostov míioriv àv vij, NNixaéov z0ÀsL, 
xoi OuoAoyoUG. rxqv tÀQv zxoríoov 0g8000£ov mícrw xci cxi, xol 
^— ^ ^ JY 
«70 TQv czo0tÓÀov xoi zmgogmnrQv zege0o8cicav. "Tuoygewcvrov 
LI d ? , 
0i vÀv émixOmzOv sic vevTQv, xci cvaÜUsuoriGavrov vQv Aostouavi- 
f - ? ^M 
riÓc olotGiv, oUrO yeyévqvot. Aue Ó xol iv vÀ evvQ xavovag ci- 
vag £9qxav iv vij GvvoOc xxluoiaotixovg: OuoU OE xol mtol voU md- 
[g ^— 
cyo. QoiGov ? uíoav Fvociw xol ouovoiav vqv cyíav 9:00 zavéosrov 
quégov y(vsoOor, imuón Ówpoomoc mega riGww. ÉpvAdrrero. | Of. uiv 
y«o vooslcupovov, oí 0i iuícotov, oi 0$ uerémtira imsríAovv. Kot 
exÀQg z0ÀÀ 3 qvgGic sv xev éxtivo xoigov.  Tovrov Ób 0 $t0g rO 
xorógQcouo Ó,c vo noxegívov Kovcravrivov Bocfevosv sioqvue yd- 
guv. ie ovv &vsÜsuor(cOn 0 Agsioc, xol vo0ra ovrog imoty9n, iv 
^ 39... '9f , ? , ^ , A , 3. 
TQ cvrQ értL zcveroL ZAébavügoc roU iov, xol OrmOfysra, cvrOv 
"Aydc. "Hv 0i xe Osovüg wevacroOsc vxo vov Melqruovóv. Tort 
Oicü£ysvon "AyilÀàv vàv imíGxomov mowjcavra uüveg rosig AO9evacioc 
e , t , , P] £O A £i Li - 
0 uoxegívue, ev rore Óicxovoc Zàs&avOgov, xci vz «vroU GzsGroÀ- 
u£vog émi v0 * xogajvevov, c 90 Aié&avOgog uélAov veÀevrüv zagijy- 
^ , 
ysàev &moóo8qgvoi vv 9 imixomqv. "E90c 08 iv Ait£avOosio ur 
, M ' 2 , ' , 3445 
qooviteww uere TtÀevvNv éxiGxOzOUV TOUG Xxc0i0Tcufvovce, cÀÀ eue 
, , er ^ 1 A , , - - 
yiveaOot eloxvuo fvexo, voU us meooroiBec ysvícOo, iv roig À«oic, 
rGy uiv rO0vÓs OcÀóvrov, vOv OP v0vÓs.  Korécorgcav 08 ÓY dveyxmv, 
uy megovzoc AOaveciov , Aqyiav. 'O 0$ 990voc qv xai 1j fepocvvq 
ec p , " - , NS RUNDC - , ? , 
évouuotouévi] v0 £x. OtoU xeuquévov xoi cmz0 rOU uaxogirov àÀsidv- 
0pgov aoiGuévo. "Ems ovv dÀ8Ovrog AOcvacíov xol xevactaQÉvroc, 
» ' ' , - , H - ? , ec , 
OvrOG 7ttQi Tov míGTiV b4ÀoTOU 6900gc, xoi vc ixxÀqoieg vztQma- 
Gyovroc, 0» Gvvaásov mzvry xci GzoGzeouorog vOv ÀeGv ywvouévov 
— — — x 
vzo ràv Melqnuovdv zoÀovuívov, Ov qv v rjj msgl MeÀlqriov vmo- 
9écc, airíav mooÓsóuAcxo, xol Boviouévov rqv cvvívociw rZ9e ixxÀn- 
J , 2 , ' ? , 2 , ' $8 t 
Gíeg 7t0w460GÜot, PivsxoÀet, xol ajmelÀei, évovOéreu, v8 xoi ovOsig 


Car. X. — 1. Rescribendum aut xoi ms. ulerque et ed. pr., unde eodem iure 
ÉxrwovG YE yova , dere out, aul xal quo Petavio Gyvetceve x .evoc nobis li- 
Éxrwouc Yeyovdc 8E oUroQ. ceret efficere G'uveyeve yxa .evoc. 


Car. XI. — 1. cuvetyeveyxdatevoc cod. 2. Repono uia» xaS' tot xo) Ouá- 


PANARII LIB. II. TOM. If. HAER. LXIX. 603 


dem posterius oblinuit. Nam Arius noctu ventris levandi gratia 
progredi coactus, el in secessum abiens, in ipsa cella desidens ere- 
puit, ac mortuus est inventus. [ta foetidissimo in loco repertus est, 
cum inteslina omnia perinde eiecisset atque impurissimum dogma 
vomuerat. 

His ad eum modum gestis imperator eeclesiae consulens, cum 
iam plerisque a se invicem dissidentibus varia essent scehismata, oe- 
cumenicam synodum colligit CCCXVIII episcoporum, quorum no- 
mina ad hoc usque tempus extant. Hi Nicaeae congregati damnato 
Arii dogmatae orthodoxam patrum fidem immutabilem, et ab apo- 
stolis ac prophelis traditam confirmant. Postremo ubi subscripsere 
episcopi, el Arianam haeresin anathemate devovere, synodo finis 
est impositus. Eadem in synodo canones quidam ecclesiastici con- 
dii sunt. Nec non et de paschatis celebritate eonstitaerunt, uti 
sancta illa religiosissima dies eodem lempore summa cum consen- 
sione ace concordia celebraretur. Nam antea non eadem omnium 
erat observatio. Quidam enim antevertebant, alii medio tempore, 
alit postremo sacrum illum diem agebant, et ut uno verbo dicam, 
summa erat per illud tempus confusio. Quae omnia pacis consli- 
tuendae gratia beati Constantini opera ac studio componi deus paci- 
fiearique voluit. — Postquam Arius proscriptus est, ceteraque hoc 
modo gesta sunt, eodem anno mortuo Alexandro Alexandrinam ec- 
clesiam Achillas obunuit: eontra quem Meletiani Theonam opposue- 
rant. Achilla vero post tres menses defuneto Athanasius successit 
Alexandrini diaconus, ab eoque ad comitatum missus; cui moriens 
Alexander episcopatum committi mandaverat. Verum cum baec 
sit Alexandriae consuetudo ut posl episcopi mortem successor non 
diutius differatur, sed subinde pacis tuendae gratia subrogelur, ne 
aliis hune, aliis illum amplectentibus iurgia in vulgens et contentio- 
nes existant absente Athanasio Achillam substituere coacti sunt. 
Enimvero sedes ei ae pontificatus debebatur, qui et a deo vocatus 
el a beato Alexandro constitutus fuerat. Qui mox ut Alexandriam 
venil et episcopus creatus est, vehementi religionis ardore aestuans, 
ac deplorando ecclesiae statu commotus, cum ubique conventicula 
ac populi divortia a Meletianis fierent, ob eam caussam quam supra 
exposuimus, cum de Meletiano schismate ageremus, ille ecclesias 
consociare et ad concordiam redigere cupiens increpandi, commi- 


yotxy Tí]jw dla Stob cewéopro» "jué- —— 4. xoumniroy scriptum est, ubique. 

pay. 5. ó aAcEay8oeUc ulerque cod. ms. , el 
3. QUpcotc emendalio est Pelavii. Cf. ed. princ. 

infra adnoit. ad. cap. 31. «uoactie pla- — 6. émtoxomy restitui ex libris manu 


cuit Jos. Scaligero. Libri habent qo&o:c. exaralis. In uíroque edito est értaxortav. 


Cap. XT. 


Kco. :g'. 


pag. 131. 


604 SANCTI EPIPHANII 


* qvelyevo. "O9cv zevro zd xor evr0U xivrOévva ix voU vnso[iAlov- 
rog iv abvQ 9:00:v CuÀov imgey0rn ve xol GvvsOxsvaGÓn: dere xoi 
i£ooíeg eirüv vzousiveot, 9fvexa vzg vÀv AgstavOv uev. 9Óvvacrtiog 
dixcrarQe exoiovgcieg. 4ÀÀa msQi rOU uoxooirov JAOovaciov foc 
ivra)9o ijr. "Eggü0q ydo rd xav oeUr0v xora Aemrórorov dvo 
iv vij Melqsíov vno9écz. 


"Agsiog volvvv ovrog àvezvevoOn vzxo OiefoAmo ivsgysíag, «ol 
, , - , w - 
&OvgoylorrOg vvoicjvvrL pegousvog émmotv avroU vrqv yldvrav xoco 
ze - - M - - ^ 
ToU [Ó(ov Ósomorov, iE &oyrg OOtv vuv mage và Zoloudwi iv roig 
evroU zegowuloug ! Aé&v EguvsUgot Boviousvoc, v0, 'O xvgioc Éxriot 
ue &oyuv 00dv cUroU, zoo ro) eiQvog iOsusiiooÉ us, lv doym moo 
— z" - ^ w , - E 
ro) r5v y5v zowjcei, xcl x00 toU rag c[jvocovg zouijcet, 790 TOU 
L 4 A - ec , M] - M 2 "c ^ A ji 
zoosAOsiv vag zwtWy«g vv vOcrov, zgo roU 0g: ?£0gacOTvor zoo 06 
, - - "4 ? "- f , i] - , , 
mevrov Dovvàv yevvg ue. — EvOtv avro x tígoyoyr tre nÀavgc ytyé- 
-) ? , bu - 
vqroi. — Kol ovx qÓfcOn, xci ob evroU uaOqroi, zxrícuo czoxoÀlciv 
i] 
rv rà ztGvta xtiGovte, vOv ia zatrQ0g 3üyoovog xol avegyog ysysvvg- 
, , A 4 ? M ^ m* a , , , LI * 
uévov Àoyov. | z1owrov Óà c7x0 ToU &£vog rovrov Àoyov tig zoÀÀog xoi 
xoxac roíjovo éAcaeg viv éevroU xaxorgomov yvolumv, xoi oí &m «U- 
- ' - b 
ToU OicOoyot wvgío xol imíxsuva tig vOv víOv voU OtoU, xol sig rO 
ri - mw ? , , L| e E 
&yiov zveüue DAacgnujoor imeysíonoav. llagíAvcav 0i, cg simtiv, 
- e - e 
T0 Grigoc xol vQv Ouovoicv Tio cyloc xci 0gO000&0v nzícrtcg xol ix- 
X - ? ^w "* 
xÀncieg, ov Oud rijg eUrtQv Üvvcusoc | Gog(oc* OÀyor yao oi * ztooc- 
* e c 
xAgOivreg wmorwuévor, zxoAÀol Óà oí vzoxoíos. vztigÜÓvvovreg.  llol- 
Àol 0B xol xorc Ülov wj Fyovveg ovtOG «0iovol roig etoile vyyavov- 
? A ji , , ? ' b M , E. 
Gy. Ovóslc 0? rovrov zgoésvog, dÀAc toov uev Ooxiuacía ztiGTOV, 
, ji e 1 Li M LI , [y i] L] L| 
Bociléov 0à vmsgoaomicuoe, voy: uiv Kovoravriog o BaciAsvg, vo uév 
P , ^ 1 ? 1 (2 AT - , ^ , 
GÀÀe ztavro ztQGOG xci eyeO0c, cc viog TOU ueycÀov xot vcÀetovu Kov- 
, - -— M , ? M ? - , UI 
Gravrivov roU QeoccDouc xot zíorw ogOnv cÀnOuvdg zegvàaxoroc, xat 
, ^ i! L2 , - P * 3 - i] 
evzoU 0& roU Kovoraviiov OzocsQoUg Ovrog, xoi «ycO00 xor moÀ- 
Àovg rgO0zOvg: £v rovro Ói uóvov, iv 1À wm «ard Tv mícrwv ToU 
1 , 1 P , ? , 2 2.19 e d 3^ , M 3 
zt&790g «vTOV Otuzévou icpoÀ], ovx cq tovroU airíag, «ÀÀe cro 
ry usÀÀovrov Óo)voi Àoyov sig wuégav xgícsog, vOv Óoxqosi im- 
, , , LI iL] 5 - - ? M] , 
Gx07tQv Àeyouévov, zogoagOtig«vrov à rjv 5rov 9co0 cAnOuviv. zi- 
d - e 
Grwy* oirwweg Zyovoi: Óo)vor Àóyov xoi vnig Tijg míGTtQ0g, xci vmi 
^ » - - , - 
ry Ó.oyudv Tüc ixxAncíag, xol roGoUTOV xoxQv xoci govov rv iv 


7. Of. supra haer. 68, 6. Car. XII. — 1. Libri vulgo Aé&ectv, 
8. Evexa palmaria est Ios. Scaligeri cod. Rhedig. AéEatoty. 
emendalio. — Libri habent xo. 2. Vulgo éópgacSTvat. 


9, Vulgo j.ecaSvvactztas. 3. dvagycoe xal aypowog cod. Rhedig. 


PANARII LIB. II. TOM. If. HAER. LXIX. 605 


nandi et hortandi finem nullum faciebat, auscultante nemine. | Ex 
quo omnes illae contra ipsum turbae conflatae ae comparalae sunt, 
ob eximium illius ardorem ac studium divinitus in eum a deo colla- 
lum. Quae res eo usque processit ut frequenter exilia sustinueril, 
el ab Arianis, qui lum viribus ac potentia pollebant, per summam 
indignitatem excommunicatus fuerit. Verum de b. Athanasio hacte- 
nus. Quae enim ad eum altinebant, supra in Meletiano schismate 
declarata sunt. 

Redeo iam ad Arium, qui pessimi daemonis afflatu pari linguae 
immoderatione et impudentia os suum adversus dominum efferre 
non dubitavit. Cum inprimis videlicet Salomonis illam in prover- 


Cap. XH. 


biis sententiam interpretari vellet: Domnus creavit me principium Pros 8, a1. 


viarum suarum, anie secula fundavit me, in initio antequam. terram 
faceret, et antequam crearet abissos, antequam prodirent fontes aqua- 
rum, antequam montes firimarentur, ante omnes colles genuit me. Hinc 
erroris sui inlroducendi occasiouem naclus est. Nec illum eiusve 
discipulos puduit verbum illud quod omnia creavit, quod a patre sine 
tempore initioque genitum est, creaturam dicere. Qua ex una voce 
deinceps in mulla ae prava errorum diverticula consceleralam men- 
tem immiltens, nec ipse modo, sed eius et doctrinae sectalores 
infinitas in dei filium ac spiritum sanetum contumelias coniicere non 
dubitarunt. Porro iidem illi sanctae et orthodoxae fidei atque eccle- 
siae confertum veluti globum concordiamque solverunt, non ulla 
quidem ipsorum vi aul sapienlia; pauci enim ab iis inducli ac cir- 
cumventi sunt. Sed plerique aut per simulationem obrepentes, aut 
vi coacti, eum longe aliud in animo foverent, socios se illis adiun- 
xerunt. Neque vero id aliunde conciliatum est, nisi quod ad fide- 
lium probationem id a deo permissum est. Accessit et imperatorum 
favor, cuius initium a Constantio imperatore profectum est. Qui 
cum celeris in rebus perhumanus ac bonus esset, utpote magni illius 
et in omni virtutis genere perfecti, religiosique Constantini filius, 
qui sinceram ex animo fidem constanter retinuit: sed et Constan- 
tius ipse pius alioquin ac multis probitatis ornamentis praeditus, hac 
una re aberravit quod non impressa a parente fidei vesügia secutus 
esl. Quod ipsum tamen non illius culpa factum, sed nonnullorum 
fraude, qui in die iudicii rationem reddituri sunt; qui specie ac. no- 
mine lenus episcopi sinceram dei fidem labefactarunt. A quibus pro- 
eul dubio non ipsius modo fidei reddenda ratio est, sed insectatio- 
num eeclesiae omnium ac tantarum calamitatum et caedium, quae in 


4. xpocxAtSévvec volebat Pelavius. Cor- sunt. 
narius verlil, pauci enim invitati decepti 9. roO om. in ed. Peiav. Colon. repet. 


Ke tw. 


Keg. 18. 
pag. 738. 


606 SANCTI EPIPHANII 


" 9 ^ - LZ 
roig ixxqoieig fvexcv avTOv ysysvguévov, xoi rOÓv ÀaQv vOv iv 
vzoiQoc fr. üsüpo voGovrov uuoicOcv QÀI vxousvovcd Lov 

Qc Q Uv MEVOVGOYV, xol vzig 

? — ^ ^ "m , rJ ^ 
evroU TOU uoxooirov Kovoravriov toU vz avrQv zemÀoavQuévov, xoi 
, , i] - , - 
cyvoncevrog 5v nzíctw các O0gOo0o&íec, xoi vmsitavrog ebroig c6 

- i] ^ ? - - 
ítgsUGL xore Cyvoiev, dyvoncevrog vuv iv evroig nÀ&vQv tije rvgO- 
Gto xoi xoxomicr(ac ysvouévue éx OwwBolov maoecxsvijc. 


1 ^ , 
ZIevzegov Eri évíayvos vo vovrov £onsrósc £oyacroiov Ór 1 EX- 
m xe , 
Gsfíov vo vnxtigüvvrog xol zegogpOsioevrog vuv &xoxv mdAw Ovdv- 
rog 700 Osoct(jo)c BociMéoe, xo evAeBsorerov xoi OsogiloUg: imc 
? ? ^ A A , 
ydo zoo cUroU TO lovrgOv ixouícaro, Ói* rowwvro vmzoOfcsog 1jóv- 
vijümcev ovroi Grqvot.  Ezcci qv Fxmoot xoi m0 yvvouxGv xol zvo- 
Ocoícov, oU Aíyc msgl rQv évveÀeGréoQv, vOv rnv m&Gov &xpifsiew 
- , ' / zm ? m. 2 , 2 ' CN AL. 
vac OsoosDsiog xe zíortoc vrc ooO01c éniywooxovrov, cÀÀo xoci vao 
^ ? " 1 ' id ? 
TOv TL €7z0 uígovc, x«v rO TrvyOv vic cÀnOsíog émicrauévov, ?xol 
? , 5 M - - N , e , , Mi 
deyyOusvoi &z0 vàv moÀow v iÓwoxovro, cc BAccqnuuor üsczozov xoi 
ÜsUrsQoL xvgtoxrOvor Tivig x«l &ÜcvqroL vüg roO xvolov 9? qudv IncoU 
, 1 - - 
ivOfov vsitiOvqrog, Óie Tue ToU [haciéoe moooracíag, Omso éoriv 
UztQeGzLiGuOg eUrOv, tig tO imwytigeiv z&vva và wcxc Occ yéyove xai 
Kr, 0U. avrQv yívevou àv "AAzbavogs(o wot iv INixounósio , &v Mecozo- 
, , AES mw LPSICS , L , 

vaio, iv Ilolowrivy, * vij v09 ovrGv zepovrog DociAécoe 9 moocracto. 


, , * ^ n E - - , 
Ex vevrQg ovv vrc ÀéÉeog vie iv và zmegouuoecty ysygeguévae, 
? A [o ? ^ ^ i] M 
0r;, Kugiog ÉxriGé us coyrv 00v avro tig Éoya eUroU, AormOv vc 
züvra aUrOig émwosirot, 06m vs lÓ/vorot GUuqove TQ Àoyo sivat, 
- NV 2 - - » 
x«l ?iGoggomsi, xcl Óvvorot GvvoOtiv, ovrt eUTOU vOU ÀOyOV, OUTE 
vÀv &ÀÀov Qnqucrov ztQi vájg Os0TNroc toU víoU roU OcoU ? rowoUrOV 
, P] 1 U e , L] , e Uu s 9 
TL QaGxovrov. Ae Àowxov Oce iGri rovrO:c Ouoww, vo Év vÓ qmo0- 
M A ? - e - 
Gr0Ào ysygeppévov, ro, *4fí&ac0t vov dgyieoéo vijc OuoAoylac ? vuv 
ziGrQ0v Ovra TO zowjGevr. eUrOv: xol iv vÀ era "Iodvvqv svayythio 
ytyoopu£vov, Ort, Ovróg icr. msol ov cimov vpiv Or. O OmícQ uov 
ipyóusvog luzoocOÉtv uov yéyove: xol vo iv roig IIgabec: yeygoqu£- 
vov, Ort, l'voczóv vuiv Écro , xàg oixog IcgorA, Ovt voUrov vov 'In- 
GoUv Qv éGrevgoGert, xol xvgiov xai XoiorOv evrOv 0 Qcoc émoímot: 
quer. , e, e; 6 -Z , " *" » 
4«l Gia roUrOIQ OjtOLU OztOU 9tvgoic ztegorooti Go, tig éyOoÀv cpuv- 
? €- à. 
vov. "Ey8gol yéo sicw cg cMj8Gg xoi imígovior. Tea yco vto 


Cap XIII. — 1. E38oEou suspicatus len. et editi. In cod. Rhedig. esi xa. 
est. Pelavius. 9. Vulgo xpoczacta. Cornarius verlit 
2. Reponendum pulo xaczAeyyógcvot. per praesentis ipsorum regis praesi- 
3. ju.» "Incoó Xgtoro) évSéov cod. dentiam ac gubernationem. 
Rhedig. Car. XIV. — I. In cod. Rhedig. voc. 


4. vij scripsi pro :j , quod haben! cod. Sóvacas legitur post cà Xóye. 


PANARII LIB. II. 'TOM. IJ. HAER. LXIX. 607 


ecclesias illorum caussa derivatae sunt, nec non et infinitorum. ho- 
minum milium quae in hodiernum usque diem variis aerumnis extra 
urbes ac tecta conflictantur, postremo et beati quoque Constantii in 
errorem ab illis inducti, qui rectae fidei regulam ignoravit, eadem- 
que ignorantia ad illorum se utpote sacerdotum auctoritatem. accom- 
modavit, quod ipsum error illorum ac caecitas depravataque fides 
el ex diaboli profecta consilio lateret. 

Accessit et alia caussa, quae huic serpentum officinae pluri- 
mum adiecit virium , Eusebius scilicet, qui callide se insinuans Va- 
lentis aures pii ac religiosi imperatoris ac divini numinis amantissimi 
corrupit. Qui quod ab illo baptismo sit initiatus, ea caussa vide- 
licet fuit cur haec factio stabilis ae firma consisteret. Nam alioqui 
iamdudum vel a mulierculis ac puerulis, ne adultos commemorem, 
qui rectae fidei ac religionis exaetissima scientia praediti sunt, ab 
iis, inquam, qui vel tenuissima veritatis notitia perfusi sunt, pri- 
mis temporibus confutati fugatique essent, tanquam et in dominum 
contumeliosi, et alteri quidam illius interfectores, ac domini nostri 
Iesu Christi perfectae divinitatis eversores; 1d quod imperatoris fa- 
vore ac patrocinio susceperunt, ul eorum omnium malorum auctores 
essent quae et hactenus extiterunt et hodieque per illos Alexandriae, 
Nicomediae, in Mesopolamia ac Palaestina concitantur, ubique 
praesente ac protegente principe. 

Quamobrem ex hac una voce, quae in proverbiis Salomonis 
legilur, Domnus creavit me tnttium viarum suarum ?n opera sua, ce- 
tera ab illis excogitantur, quae uteumque ad illorum orationem ac- 
commodari possunt, el eandem habere vim ac consentanea esse 
videntur, cum tamen neque sermo ipse, nec reliqua verba de divi- 
nitate fili dei mentionem ullam eiusmodi faciant. — Addunt. et alia 
quaedam his similia loca, velut quod ab apostolo scriptum est: .4c- 
eipite pontificem confessionis vestrae , fidelem ei qui fecit ipsum: Mem 
ex loannis evangelio: Ac es! de quo díxi vobis, Qui post me venit, 
ante me factus est: el in. Actis apostolorum : Notum vobis sit, omnis 
domus lIsraél, quod hunc lesum, quem vos eruciftxistis , et dominum 
et Christum lesum deus fecit: ae sv qua sunt generis eiusdem alia; 
quae omnia ad caulionem et observationem el propulsandos hostes 
in promptu esse debent. Hostes enim revera insidiatoresque sunt. 
Àc nescio an ad ipsos eorumque similes scripturae locus ille conve- 


2. Forlasse icoppoxzis. In libris enim esi óxou yàp tic rapa- 
d. votoUto tt cod. Rhedig. oot» (mxapavronct cod. Rhedig.) cic 
4. Liori habenl 8éEacSo:. éySpd» Guvvav. Locus defectus ali- 
9. 4p.» cod. Rhedig. quot verbis ín margine adnolavit Pe- 
6. Haec mea esi huius loci emendalio. iavius. 


Cap. XIII. 


Cap. XIV. 
Prov. £, 22. 


Hebr.3, 2. 


Ioann. 1,27. 


Act. 2, 36. 


Keg. t£. 


paz. 139. 


Keg. «c. 


608 : SANCTI EPIPHANII 


E] "T , 4 - , - T , e P) , P t 
evrQv yéygemzToL, xci TOv cUrOÍG OuOLOV, OTi, .ivoorQro o Osog, 
, — ^ 
xal Ó,wGxoonicOmroGav oí iy89ol cvroU.  ZfoxoUc. Óà wol oixsiekol 
tiva, ov0tlg Óà 7" gcíomv oixswexGv iy8oÀv. "Ey900l yog voU cv- 
, [4 e» ^w P1] 5 - p - , 1 
Ooo70v cmoavrtg oí GvOgseg voU olixov ovro). Kol robro rcyo xol 
z£QL TOVTOV 7tÀQgoUroL. 
4 Ó 0G 1 e À GG EY - , , 9 X P] , 
vemq0dci yog occ Àvooqtmosg x)veg tig éy9oQv cwvvoav, xol 
!ogoot, llàc Àéysig zsoV T0U víoU roU 9:00; ToUre ydQ evrOv £r 
, E mw ^ , w 
r& t£jyvüGuero Ty sigaycoyrg ToU OnAqrqoíov «vrOv zg0g rovG dgt- 
- n ) o» 1 ET ' 1 , AL - $ 1 
Asig. Kol ví &vy. uero. ovo, uero v0 AÉytiv viov 9coU; c Guvsrot év 
-" , , w - 
£ovroig, xoi émwyvoovsg dvo)ziov obrÀv xal imwrQuoveg Óoxobvrsc 
el Ti 8 0s TO Ov "Tuco?, si wj (Qv 7vij 
vot — Tí Fvw mgocücin vig và ovoueri Inco0, ci uy vv viov yviciov 
Aé , 1 2 LI 2? 2ÀÀ , Wu Ei )9v h - 
yo, ix ztovgOg Ovro, wol ovx wqAÀlowouévov; Éíra svOvg yAevacGtix GG 
m ^w , *4 — 
cvozwóGoi, Aíyovreg, llóg Óvverot tivo ix Oto); Poorogusvoi Oi 
U A , e - bd 
Ort, Ovx Écriv ? víog; vo uiv Tíog Ovogori OuoAoyotGr, rjj Ó& Óvva- 
^ - - gi 
uet xot Otevolo &ovoUvrot, voXov evrov zovrazact Boviousvor Aéyew, 
* ^ 
xci ovx GÀq9wov. Ei yao, qaot, ix OcoU i6ti, xoi iyévvgosv d 
? - f 1 e , - c HE c , , "» 5 m» 
cvrtoU O0 ÜOt0g, cg timtiv, i6 iÓieg vmoovootoc qvou, a ix vic 
lüíec ovGÍíog, ovxo)v OyxoÜün, 5 rouwnv £óffaro, mw iv vÀ à 
c e, ys, 3| rou ero, d iv TG ysvvüv 
, , 9-1. / ^" - 1 1 , ' X. 4» 
énÀAovvvÓ, 9p GvvsoraÀq, v) TL rV xovc TO z:600 TO GOMOTUAC VIUE- 
1 M € , , X ut - , ' 1 ? 
6ry. Koi ro zàv tior yÀcvotousvoir, ro éovrQv tío rOV QtOv «volo- 
- AXEDECLUAME 4 3 ' N , , ' ^ 
yoUvreg, «oL wq éevrOv tixeGot rov Ocov Bovioutvot. Ev yao 9t 
mw mw 1 c Ml 1 , L 
ovOiv £v vÀv volo rov: mzveÜuo yog O ÜOt0g, xot cg £evroU iyév- 
- ? , 5 - 
vQ6s TOv uovoysvi cgotog xol exorclQmros xot ecyocvroc. làg 
LJ - ? , - * 
ovv, guol, si ix vxo ovoieg cvroU dort, ovx oiÓs vv quíoav, c6 
, Y Y (7 ' j mw UT: ; , Ü ibm e Se € 
Aéysi, xol viv gov; lleoi Ó& r5g wuéooc éxeivqc 7) vüjg (0pec ovósic 
» e 2 e AT , M] e M , bd M 
otütv, ovce of &yysloi, ovrt o víog, EL uy O zoTXo uovoc. lldàg óÉ 
, , 3 2»! , A , - 1 , E. 9 EE 
eic cogxe vÀÜOcv, si Erw éx voU zovQOG; zc 0& dÓvvoro vj eyopqroc 
, , : * - ' , 
ixsivi gucie Gcioxo. évüvcocODo:r, ci sv ix roO mero0c xard qvow; 


$ T" E ' , 
Kol ovx oiÓcc, zc sig éevràv eloysvqv rovc ÀoyiGuove rovrovc 
? , , E ' M , L2 , A Md i] E 
énicvvayovow. | Ei y«o Ótc TO wÀÀoiQGOo, cvrOV zt«Q« TQV TOU 7tC- 
?, , ^ 
rQOc ovcíev ivcüvGaro GdQxa, xol iv «Ur mémovOt, xol icravooO, 
r ^ Ll N E 
üsibdroGav Quiv ví vQv cÀÀov zvevuorixGv xriwGuTOV, «xxi TOL yt 
» A , c - A LAT 
OvrQv, iviüvcaro Gcoxa* oU yaQ Óvvavrot ur ovy, OuoAoytiv vov viov 
(p "^ BA Dd - 23. 3 e i] 
vnzxig z&vro. Kv vt xvíGue cvrOv Àfyoiev, ouoÀoyoUGwv ovrOV vzég 
ri A , , - , * 1 e , , - , 1 , 
0Ào v& xricuore vUroUv, cÀÀo xol cc qogifojevor evrG Boviovror lav- 


7. y&too codd. mss. el ed. pr. 2. In cod. Rhedig. prius videlur fuisse 
Cap. XV. — 1. qnot codd. mss. Seóc. 


PANARII LIB. IT. TOM. II. HAER. LXIX. 609 


nial, Exsurgat deus, et dissipentur inimici eius, cum interim dome- 
stiei esse videantur. Verum nullus est domestico hoste deterior. 
Inimici enim hominis omnes domestici eius. Quod ipsum fortassis et 
in istis locum habet. 


Nam rapidorum canum more lanquam in inimicos insiliunt. Ita 
vero lactare et interrogare solent: Quid dicis de dei filio? Haec 
nimirum illorum artifieia sunt, quibus virus suum simplieiorum ani- 
mis instillant. Quamquam quid ad haee adici polest, postquam dei 
filius appellatus est? .O homines apud semetipsos sapientes, et opi- 
nione sua ac specie lenus eruditi! Quid est quod ad nomen lesu 
possit accedere, nisi legitimus patris filius, ab eoque productus di- 
eatur, nec ulla ralione diversus? | Sed subinde cum risu ac ludibrio 
sic invadunt: Quomodo a deo esse potest? | Quod si quispiam sci- 
seitelur, sitne filius necne, verbo quidem filium esse confitentur, 
reipsa vero ac senlenlia negant, eumque spurium omnino, nec ger- 
manum affirmare student. Nam si, inquiunt, a deo est, eumque 
deus ex sese genuit, hoc est propria ex hypostasi aut essentia, vel 
tumore distentus est, vel sectus, vel in generando dilatatus aut 
contraetus est, aut aliquam earum affectionum quae corporis propriae 
sunt suslinuisse dicendus est. Sed ridiculi plane sunt, dum natu- 
ram suam ac conditionem in deum transferunt, eumque ex seipsis 
fingere et adumbrare conantur. — Nihil enim inest istarum rerum 
deo, qui quidem spiritus est, el unigenitum filium arcana quadam 
ralüone genuerit, quae nec explicari verbis possit nec cogitatione 
comprehendi, et ab omni labe ac macula remolissima sit. Verum 
instant, et, Si ex ipsius, inquiunt, essentia prodierit, quomodo 
iudicii diem el horam, ut ipse testaiur, ignorat? — De die, inquit, 
illo et hora nemo novit, neque angeli , neque filius, nisi solus pater. 
Ád haee si ex patre est, quomodo descendit ad carnem? aut quae 
nulla re capi continerique natura potest, carnem induit, si natura- 
liter a patre processit? 

Nec illud intelligunt, quanta sua cum infamia istiusmodi cogi- 
tationes suscipiant. Nam si propler ea quod a patris essentia diver- 
sus est earnem induisse dicilur, in eaque passus et cruci suffixus, 
velim illud nobis ostendant, quaenam ex spiritalibus creaturis alia 
(esse enim quasdam non dubium est) carnem sumpserit. Neque 
enim infieiari possunt filium dignitate reliquis omnibus antecellere. 
Ac tametsi creaturam illum esse dicant, nihilominus omnibus ipsum 


Car. XVI. — | 1. «vcà cod. Rhedig. 
Corpus Haereseol. IT. 2. 39 


Psalin. 
LJ 9 


T2. 


Matíih. 
10, 36 


Cap. XV, 


Marc.13,32. 


Cap. X VI. 


.610 SANCTI EPIPHANIT 


pag. 140. 


Keo. «C. 


, ^ ^ 
TOv ÜrgaztUsww ÀOyc, GeztQ ystgi pi uiv maLovrec, vij 0& cGÀÀm dÀsi- 
b ' , e , 297 , ? Lu 
govrsc. ToUro ye Oélovoiw Ogmtg i$ iüieg mgooigéctog cvrO zpoc- 
? ? c E 
yogíoocS9oi, xol Aéyovci, Krícua ulv AÍyoutv, dÀÀ ovy cg v rÀv 
? c - 
xTiGQGTOY, xoi mzoiquc, xoi ovy Gc tv TOv zronjucrOV, xoi yé£v- 
? p mw - Eo 
vque, x«l ovy Oc tv vÀv ysvvguavov: Uva iv v sizsiv, Ovy og $v 
- , "PONE. €- 
TÓv ytvvQuerov, &7t00r91]0000$v &UTOV Tg xovq QUGLiV yevviGeoc, xol 
? - , E 2? RR - , et , 1 , n... 
lv rà sinsiv, Oy og $v vàv wricuerov, Vv cànOiwov xrícua vtov 
T ' e c » 
&zogpdvoci.  Oiov ydg iv qj xríGue, wriGpo vzagQysu, xov ve ? wv- 
P4 1 ? - - 
guvvvoztAectov. émdvo sii ovoua Fyov, co avro dori voíg mci uriauo- 
i] [y - 
ciw éEicatoutvov. | OO ydg Ort djMoc qoiógoregoc àv cov icri, Óv- 
z c 
varo, ui tivot xricuo, Ogmso xoi O0 Aí(gQoc.  Ovóà Or, qw Gthqvy 
, w , - , M 
vmtgzoísu v& GGrQo, Ttwoe rOUrO OUxX Éor, vOv mwriGuorov.  IÓov 
yéo và cUpzevro 0o)Àa Gd. "Occ ydo Éórw, d& avrov iórw éxn- 
E c , ? - 
Guéva xoi ÓoUÀa, 0 OP uovoysvag cAu9sd icri, xoi 0 Àoyog avrov 
3 2 ^9 e , x ? E i] c - , ; , D à , -" j - 
cy9:5e vmeagyst, Qc $gq, Ecv vutic usl(wre iv v A0yo và ig, 
- gis , i] , ec , , 
&Aq9dg uoOqra( nov iort, xol yvocscOUt vuv &ÀqOsiav, xoi » cÀg- 
r w c - , 
Quo d:vOtsgoGs vudc. Eli 0b 0 Àdyog aUvroO cAx9tie UmcQyst, xol 
M A - 
&sv9:goi rovg PevOcgoufvove, móc ys uüllov cvrOg &svOtgoc 
e , ^J! 9 ^? LI 2 9 - M 5 - 9 , » 
vmágyst, &AqOsim Gv, xoi dAevOsgOv rovg eUrO ztiDoufvove Ovroc 
A A , ^ * mw -- 
Ooviovc; Ói& v0 GUuzavra ÓoUÀe sivor «vTOU, xol TOU zwwTQOC QU- 
w - n" - 
TOU, xol TOU cylov zveUuerOQ CUvTOU. 


* , ^ , * ^ 
Eire mew Aíyovcwi, llàg ivsümumosv sig Gegxa, si qv ix vic 
w A - ^ ^| 
ToU zerQOc ovGÍwc; timoci roivuv quiv mg cyyshot Gégxo ovx &e- 
u - ^ - - - A 
Bov, Ovrsg ÓovÀor ceoroU; mg &oycyycÀoi; stg Grootioí; zw vc 
P , M , ? A LI c , , * n 
QÀÀe mevro Tc TwVtUMOTLAO; JÀÀo xol vzoüsíoregov qai tivo, oi 
TOLOUTOL TO ztwV&ÜMo, xol xticue xríGuoroc, og evroU r0U A0yov. llàc 
s A - ? A 
ovv TO zvtÜuc ovx &Ào( GeQxe, Óvvousvov Fysw mwo0cort0v rQezTOV 
c ' - Y - 
!ínio TOv víOv, xard TOv c)roU Àóyov; L4ÀM émtiÓ: Gogíe xv ToU 
A 5 , ? - L2 ? 
zTQO0c, av00xqcs Ór fcvroU vüg vsitiOTNrog TO wjuéregov cGOcvic 
cveAeDsiv, iva Ov fevro) müco Gc (n v xO0Guo yírwroa. — Ta 0i 
FU omo ompoie v xócuo yévqre. — Ta 
, - , 
&yoOc slc xexc ? uerorgézovrsg &yogioroUGw , &ycouGroL xol cryvopo- 
c 
vig, xol OsczOrov lüiov vBoicrol, xol BAdcqwuoi — Te 0i GAÀe Aor 
' e , , , - - XV. 32$ 2:18 
z0v OG« Aéyovreg qgÀevTOu£voG qoovo)o:i.  llog 0$ ém&ívaGtv, tí wv 
- Ld A - - 
Tile TOU zeTQOc OUGÍac; mtQl ydQ TOO OtoU yfygomrow, OU ztwaGtt, 
EE , »" »" , , ^ , , - e L1 
ovóà Onpyos, ovre Forwv éÉsvgtoig Tio qooviosog evro): ovroc Ot 


2. Eodem vocabulo usus est haer. 0, 4. 3. djSex codd. mss. avSwós edili 
V. Hasii v. cl. nol. in Leon. Diac. p.486 sq., libri. Cornarius transtulit, et verbum 
ubi omnia j.5ptoc vocabuli composita do- ipsius veritas existit, 
cle, ut sole! , ac diligenter recensuit. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIX. 611 


creaturis eius anteponunt, alque ila velut gratificandi caussa verbis 
tenus demereri ac conciliare student, perinde ac qui altera manu 
verberant, altera inungunt. Quippe illud ipsum suapte sponte velut 
beneficii loco tribuunt, atque ita diclitant: Nos ereaturam quidem 
illam esse dicimus, sed non ceterarum creaturarum instar. ltem 
opificium esse credimus, sed non cuiusmodi cetera opificia sunt. 
Foetum insuper, non ut foetus alii sunt. Ut eum ceterorum quae 
gignuntur non instar esse dixerint, naturalem ei generationem de- 
trahant, et cum minime alicuius ex creaturis similem asseruerint, 
veram illum creaturam esse definiant. Nam cuiusquemodi creatura 
aliqua sit, creatura lamen est, ac licet infinitis parlibus praestan- 
tius nomen obtineat, cum reliquis nihilominus creaturis adaequari 
necesse est. Nam neque sol, quod reliqua splendore superet, id- 
circo creatura non esse polest, perinde ac lapis. Neque quod luna 
stellis splendidior sit, ob id a ereatarum rerum numero secernitur. 
Ecce enim , a scriptura, omnia serviunt tibi; quod quaecumque de- 
mum existunt, ab eo creata sunt, eique serviunt: unigenitus vero 
filius veritas est, ac verum verbum. d quod ipse testatur. — $7, 
inquit, maaseritis (m verbo meo, vere discipuli mei eritis, et cogno- 
scetis veritatem , et veritas liberabit vos. Cum enim dei verbum ve- 
ritas sit, eisque qui in libertatem asseruntur illam ipsam libertatem 
wribuat, quanto magis erit ipse liber, utpote qui sit veritas, eosque 
in libertatem ex servitute vindicet. qui sibi ipsi morem gerant? 
Quoniam omnia tam ipsi quam eius patri, spiritui sancto serviunt. 

Sed illud obiiciunt: Quomodo se infudit in carnem, si ex pa- 
tris essentia processit? — Dicant et ipsi cur angeli, qui ipsius servi 
sunt, carnem minime susceperint, cur nec archangeli, nec coele- 
stes exercitus, nec reliqui omnes spiritus? Quid quod et iidem in- 
feriorem esse filio spiritum affirmant, et alterius ereaturam, nempe 
verbi? Cur non igitur carnem spiritus induit, cum ex Arii senten- 
tia multo magis sit illius quam filii persona mutabilis? Verumenim- 
vero quod ille sapientia patris esset, suamet ipsius perfectione im- 
becillitatem nostram suscipere voluit, ut huius mundi salus illius 
benefivio compararelur. At illi bona in mala commutantes ingratos 
sese praebent, tanti beneficii immemores, atque in dominum suum 
contumeliosi penitus et iniurii. Eodem modo el in ceteris ita de eo 
senliunt ut divinam in eo dignitatem imminuant. Quinam, inquiunt, 
esuriit, si ex patris essentia prodiit? De deo quippe scriptum est, 
Non esuriet, neque silet, neque est investigatio sapientiae tllius: hie 


Car. XVII. — 1. Verba uxio xo»  — 2. petavpénovcoc edilorum librorum est 
vicy absunt a cod. Rhedig. vilium. 


39 * 


Psalm. 
118, 91. 


Toaun 8, 31. 


Cap. 
XVII. 


Isa. 40, 28. 


pag. 141. 


Keg. rj. 


612 SANCTI EPIPHANII 


xci émsivoos xol iObywor.  Ilàg xéxuwmxtv iw vig 00owmopieg, xci 
ei [su M , , € 
ixdO8i10s, 9 xol Ori O OzOg OU xomicGoti; mg 0i, qol, siztv, 'O &mo- 
, , » A P 
Gre(Àog u& ztGTTO Mov uiitov uov iovwv; GÀÀog yeg 0 &zocrfÀÀlov, cÀ- 
- £ 
Àog 02 0 dzocrsÀÀousvoc. Kol ÓmpÀov Ori O mero ovx Fon 0 vioc, 
VR .*i OPER, 3 , ? 3 Y Y / 6 orc. 
xcL 0 viog ovx torwv O zor50. Ov yag xarà rov Xaov qucsig 
^ , , 3*3 ; M] A * 
AÉyogsv, Ov Àéyovre viozdtoge sivo: émción] ydg simev Ovi, "Mog 
, ' "3 , LI ? , LU iU , LT Li 
écriv O0 &zmoOGTtlÀoag ue, xoi, -mégyouoL zQog vov OctOv uov x«L Otov 
e - 1 e - * - 
VuQv, zgOg TOv zoTÉoa uov xoi ztuTÉQo VuOV, tizt, XO OUX Í^ Tijc 
- ^ 235,7 [d M y , LH , 3 0» 2 
TOU Ot0U ovGioag oL uoOreL xcroc ouotv éyevvaiünooav, xci &Àeysv av- 
^ ec ^ 
vOic, llovíga vuov. 
^ A i 
IloÀiy 02 gotvofAdfsum vàv vc voiw)ro Asyovrov. Ei yc óvo- 
E , 1 , z 
port uOvov xoÀsivoi, xol ovx &Grü xoro Qvoiv, ovOlv Oiegégsi vv 
» , , LÁ , e b ? , [d , , 
GÀÀov mzevrov xriGuovOV, x&v rt iv vzegoyi] a&voporog vzagyei. Ov 
5o e E e - , -— , 1 
ydo Ort 0 Becilevg vmto£ycu vÀv émagyov xol orgarrAorOv, ov zog« 
- EU P ^ - 
roUTO O0Ux forww OpuoLozoO15c TOv cÀÀov, xoi GvvÓoviog Tijg «Urs 
, , "^ r; Li p.m ? w , , L] 
xtíotoc, Ovqrog Tig Ov, Cgztg xol of vz ocvroU coyousvoi — Koi 
9. fep e c e ys - » » 15 3n , H , 
ovy Ort O qÀtog vzcegéytu TOv cÀÀOV cOTQOv, xoci ?] GrÀmvo év ét, 
^ e ^ — ^ 
oU zt&Q& rOUTO OUX &iGiV vzoOvrroüyuévo GrOVjytie , xol vi) TOU évOg Üia- 
- ^— ^w e 
raÉsu ÓmuiovoyoU rt xol wviGTOU, ztGrQOG xoi víoU xoi cyíov zwev- 
, P] |j - c - 
uerog, vmtiíxovra. Kol ovy Ort cyysÀoi 9 vzsgéjyovo: rQv OpoerQv, 
Nr9 , - Ld !c , 9.8 € As L 
xoi ày rGÉs, vv cÀov usifovg zcevvov eiciv, ote à») &ogeroL xviGOEv- 
- - - - , , 
vig, xol vO zQQTOv yígog vüjc vOoU OcoU Otgozccíoag azt0xocgnovutvoi év 
A , e , w : 
Upuvoig Óujvex£éci, xoi cOcvoroir xovrc yoguv Ur «vrOU xriGOEvrEg, xal 
OU xe«r& qQuGiv, cOcvaroi vt 6i i£ abroU roU cOavdrov, xol Ov- 
LZ , 
rog dy 9£ovrÓ fo xol cOavacio, xerotuoOtvreg ycvícüct, oU maga 
^ [d , 
roUro oUx sio, qO(o wol vou wo vxo cmoÀoylav xal iÉéracw xoi 
Y M ec , 
xfÀlevGiw xol zgogroynv T5c «yieg Os0rqrog Ótüovicopuévor. 


, - , , i] M] 
"EvOsv yc ic: v0 Gyrovgusvov ve eAg9stog cxglBoacua, vov viov 
A , , A !' 2! , e - 1 3. wf ? M DA! UI 
uév Aéyswv, Aéyewv O08 xol Eyewv ovy emÀdg ' óovouari., aÀÀe viov xor« 
, nr 4,3 C nur * Li E EET A C x 
gvciv viov. Kei év quiv yog zc01Àol xoÀoUvror vioL, wu] Ovreg ?]uQ0V 
^N M , Dd I ? LI nu ^ , - ^ 1 
viol xe«r« qvoiw: oL O8 cÀmOivol viol ot yvroro, xoAoUvroL, OL xoc 
[d c b * A - 
ovGww vp "uv ysyevvquévoi. — Kot si uiv ovv víog uovov éxodziro 
f , - P4 - Ll 
0g xol z«vreg éxAijOncav vio, 9:00, coo ovOiv ÓrmAAeTTS: rV GÀÀOV, 
1 - ec * - E E We CSRW.. , i - RN 
x«L zc cg 0t0g zwQocgxvvcivei; &üsL ovv xot ?vo aÀÀoa zuvre, Ég oUc 


3. Excidil posi xo forlasse XéAexcot, ambo. 
aut Yéyooccan. 

A. éxetoT) correzi; libri enim habent ci 
MT, quod sententiae "plane refragatur. Car. XVIII. — f. dvd pat, r2v 1 

9. Unápyouot mendose exíat in edilis. codd. mss. et ed. princ. Ovou tt, QÀX 
vxspéyouct luentur libri manu exarati ed. Pelav. 


6. oUvÀ cod. Rhedig. 


PANARII LIB. II, TOM. II. HAER. LXIX. 613 


aulem el esuriit, et silivit. Fatigari deinde ex itinere aut sedere 
quomodo poluit, eum seriptum sit, Deus zon laborabit? Cur vero 
ipse dixit, Quz misit me pater maior me est? Alius est enim qui 
miltit, alius qui mittitur. Nee obscurum est patrem non esse filium, 
neque filium esse patrem. — Non enim assentiri Sabellio possumus, 
qui filium patrem quasi unum eundemque constituit. Alioqui non 
dicerel, .4//us est qué misit me, et, Pado ad deum meum, et deum 
vestrum, patrem meum et patrem vestrum. . Neque vero ex divina 
essentia naturaliter geniti sunt discipuli: et iis tamen dixit, Pa- 
(rem vestrum. 

Verum qui ista. iactitant intolerabili quodam furore et amentia 
feruntur. Etenim si solo nomine dieitur, nec natura filius est, 
quantumvis dignitate superet, nihil ab reliquarum creaturarum con- 
ditione distat. Nam et rex lieet praefectis, ac militum magistris 
antecellat, non ideo non eiusdem est cuius ceteri conditionis, aut 
non eadem cum illis servitute continetur, tanquam ex eadem crea- 
lione derivatus, et mortalis non secus ac qui sibi subiecti sunt. Si- 
militer ex eo quod sol aut luna sideribus praestant reliquis, non 
ideireo obnoxia esse elementa desinunt, el unius conditoris, et ar- 
lificis, palris ac filii et spiritus sancti moderatione subiecta. | Neque 
quod angeli rebus omnibus aspectabilibus, adeoque creatis omnibus 
ordine ac dignitate praestantiores sunt, utpote qui sub aspectum ca- 
dere nequeant, eli primum cultus erga divinum numen et obsequii 
locum ac dignitatem obüneant, quem assidue hymnis ac laudibus 
celebrant, e quo et immortales non natura sunt, sed gratia conditi, 
ab eo qui immortalis est, et in sese vita ipsa est et immorlalitas, 
immortalitate donati, non tamen propterea non metu ac tremore 
ila conlinentur ut exigendae a se rationi ae divinae maiestatis in- 
quisitioni imperioque subiecti sint. 

Hine igitur aceurata illa, de qua quaestio est, veritatis repe- 
tenda ratio, ut cum filium dicimus non nudum penes illum residere 
vocabulum existimemus, sed esse natura filium. Quippe ex usu 
quoque nostro plerosque filios nominamus, qui natura nequaquam 
filii nostri sint. At veri filit germani dicuntur: qui naturali a. no- 
bis generatione prodeunt. Quod si filius duntaxat ea ratione ver- 
bum nominatur, qua celeri omnes filii dei vocati sunt; nihil igitur 
ab aliis discrepabit. Quare cur tanquam deus adoratur? Nam et 


2. Mendum subesi. Reponendum, ni de quibus nomen adoptionis dicitur, 
fallor, xo)g &AAovg x&vtxc, ÉQ «vw, aub. velut ipsum adorari, sui auctorem non 
TG» &AAQv xvtx ÉQ ov. Cornarii ver- aliler censuisse probat. 
sio, Oportebat igitur etiam alios omnes, 


Ibid. 


Ioann. 
14, 28. 


Ioann. 
20, 11. 


Cap. 
XVIII. 


pag. 142, 


Kee; tS; 


6 - SANCTI EPIPHANII 


EY , 2. ^ 
10 Ovoua Tjc víoOtcíag énixéngvoi, xav ovrOV ztgocxvvtiGOor, Enzir 
ET ? A [u 34 / , 
viol 9:00 zoogoyogsvovro..  .AÀÀa 3] cAwOtia ovx fyst oUTOG, cÀL 
- L2 € y , — 
oiócv dei &voe wovoysvij viov Ot00, «o zcvro ÀorQtUEL xol TQOGXUVEL, 
xel zy yovv xepipsi émovgavicov xol imvwtiov wet xovoyOoviov, «ot 
AR Tr » , D , ; - 1 , 
zoe yÀdocoa ibouoÀoymQosraw, Ort xvgiog Incotc Xgwrog tig Óo£av 
€ , , ; » | C0 - ,- - - » , 
Oso) zoerQoc. 4ÀÀ ovre TO cyiO0v mzwvtÜua é5ic0UTOL TOIG &ÀÀOLG TtVEU- 
ld — ^ ^ M 
wocw , éntiÓs] £v. ovi vO. zveüua oU coU, zvsüpa ix mavQOg inmo- 
, ^ - eom , e ' , 2.4 3 
oevousvov, xei roU víoU ÀeuBavov.  Ovroi 0s BovÀovro, avro tívot 
/ n ' ' [7 , , , - , 1 ' 
xrícue xviGuoroc.  GQoci yog ovt, Tlavra Óv evroU yéyove, xot qoc 
- , - - 
evroU éyfvero ovÓi fv. "go, qai, xal TO zveüua ix vQv zowuua- 
? A - 
TOV vmegysi, émtiÓm mvro Óv avUT00 yíyovs. Kol &yvoovoiw of ua- 
Di - i] ' ? , e ^ , * A , Li 
Tqv &avrQv TQv apvyqv czxoAécevreg OTL cÀÀa éGTL Te XTiOuoTO, XL 
EL 3 M, A ' ^N XA 67 - T7 ' M 
cÀÀa 9vro oxTLGTO, TtcTYQ, XC viOG, XoL Cytov zvveUjw, eic Otoc vQioc 
, , , L| A , n , i] ^w A D] - A] e 
év cÀqOtío, xoi uoveg év évorqvt.  Zíie roUTO yeg Ovi tig OtOG, OTL 
E] , , " , CBE A » , , [i4 LI , i] 
ov Óvo zurégtg, ovrt Óvo viol, ovrt Óvo zwvevpuero Cyio* xoL érmtióT 
? , , [y ^ ^ M 5 3. , RÀ , ^ 
ovx &AÀoTrQLOG O viog TOU zrQ0G, OÀÀ éb ovroU ytytvvuuevog, xoL 
? p] , A — A- 5 21 x [A A 
ovx cÀÀloTQuOV TO ztv&UuC TO (yiOV, «ÀÀ O uv viOGg gMovoytvug yeytv- 
? E] , M [d - [ *4 , c 
vquévog evéoyoc, *«yoovog, vo 0$ wytov zvseÜue, Oc oiüsv evrog 0 
n ^ » 1 
zorQo «oL 0 uovoysvng, OUTE ytvvqrOv, OUTE WTiGTOV, OUTE GÀÀOTQOLOV 
- ? , - - 
zerQO0G xol víoU, GÀ £x morgOg Íxmogsvousvov, xol vo) víoU Àagu- 
, 1 - f ' 1 3.9 2 , E 1 
Bevov. To zvtÜue uov yao, quoi, égéovqxev iv uécoQ vuv: xoi, 
"Exowse vov XowrOov iv mvsVuoti eyío. Ei evrOg O ]c xol 
qyouo8 0v Xoigrov fv mveVpevLi cyto. cvrOG O0 uovoytvug yole- 
v - c , 
vot iv mvevuati , Tío éyxoÀéoe, vi] eryío. vguat ; 
* , UA Lin , » - * c , " 
Eiva mohw qwqoi o uovio0me Aotsiog, llóg simsv o xvgiog, Ti 
, , , T , 1 (- , c ? -J , zs 
us Aéy&g &yoO0v; tig éGrw cyaD0g 0 Ot0g: cg cavroU cQvovuévov 
M 1 ? , K 1 , » 2 ri 5, i c n , 
viv ! eyadovqra. «L ríg «&AÀog ?ovroc eyoDog oc 0 uovoytvge; 
c E] [u 1 , , - c , J ' E] pj 
og &£ücxcv éavrOV cvriÀvtgov vv auerígov wpvygv. Kot ovx oiÓoc: 
lod i] ^ — 
0500 vqv Óvvoutv xol zv &yaO0Tqre, ovre vuv oixovouíev rc ToU 
- » c 
OeoU cogíog, wvyixol Ovrsg xal GoQxixol, ? QvoxgivOusvot &zo cyiov 
- 3» 23:9 P] R2 - 
zV£UMeTOQg, kOUQOL Ovrtg (7. «UVTOU, po Pyovteg v5v TOU ayiov mv&U- 
A A - 
uorog Ócgsdv, riv Gogítovcoav movra &vOoczov. llcw 0i «irobv- 
TOL (UTOV GL, of víol Zes(jMsÜeíov Óid vig evrQv uw«roog rO iv rij 
, Ti , ?]$ u9voos J| 
"— eM € y, , 
BeciAsie ovroU fvo xaOico, ix Os&iQv xot &va é& evovvuov. Kol £gy 
^ , - ^ 
eUrTOig, OUx oi0ove ví elvtiGOs: OvvacOs miciv TO morEoiov 0 uéAÀo 
, ? Y MI , T, A » A , A i] M , 
zivtw; evrQv 0i guoavrov, Not, &qgq zoog avvovc, TO0 uiv morq- 
, , 1 A , , - A 4 , - , 
QuOv uov ztíeGOt, vo Ó& xoOícoi x OtbiOv uov xol *ogicrtQQv, OUx 
9. tà &xvicva rescripsi pro xà xttoxà,  creatores. 
quod extat in libris omnibus. Pelavius — 4. xoi ayoóws cod. Rhedig. 
annotavit in margine ,, Nisi mendum est, Car. XIX, — 1. 3eotnro cod. Rhe- 


xttotà pro xctiGovca posuit.'' Cornarius dig. 
verlit quod aliae sunt creaturae, et alii — 2. oUtec om. cod. Rhedig. 


PANARII LIB.I! TOM. II. HAER. LXIX. 615 


illi quoque omnes, ad quos nomen illud adoptionis convenit, ado- 
randi illius opinione fuerant, cum dei filii nuneupentur. Atqui longe 
aliter sese veritas habet, quae singularem et unigenitum dei filium 
perpeluo cognovit, cui serviunt, quem adorant omnia: cui ome 
genu flectetur coelestium , terrestrium et infernorum , et omnis lingua 
confitebitur , quoniam dominus lesus Christus in gloria est dei. patris. 
Neque vero spiritus sanctus cum reliquis spiritibus adaequandus est; 
cum unus sil dei spirilus « patre procedens et de filio accipiens. — At 
isli ereaturae hune esse ereaturam asserunt. Sic enim obiiciunt: 
Cum omnia per ipsum facta sint, et sine ipso factum sit nihil; ergo 
eliam spirilus inter eius opera numerandus est: quoniam per zpsum 
facta sunt omnia. Sed miseri homines, qui temere animas suas per- 
dunt, illud ignorant, aliud esse creaturas aliud creatorem ipsum, 
patrem, filium et spiritum sanctum unum deum, qui revera trinitas 
est, eL in singularitale unitas. Quippe unus deus est, non duo 
patres, neque filii duo, vel duo spiritus sancti. Nec a patre alie- 
nus est filius, sed ab ipso genitus; nee alienus item spiritus sanctus. 
Ex quibus filius unigenitus sine ullo initio vel tempore genitus; spi- 
ritus autem sanclus eo modo quem paler et unigenitus cognoscunt 
neque genitus neque crealus a patre et filio, sed a patre procedens 


Philipp. 
2, 9. 


Ioann.1, 3. 


et de filio accipiens. — Spiritus enim meus, inquit, s/at i medio ve- Agg. 2,5. 
sirí: ei, Unzit Christum n spiritu sancto. Si unigenitus ipse spl- Act. 10, 38. 


ritu sancto inunclus dieitur, quis sanelissimam irinitatrem audebit 
incessere? 


Pergit vero furiosus atque amens Arius, el cur, inquit, do- Cap. XiX. 
minus dixit, Quid me dicis bonum? | Unus est bonus deus? quasi Luc.18, 19. 


bonitatem a se his verbis abiudicet. Quamquam quis alius bonitate 
cum unigenito dei filio comparandus est, qui semetipsum redimendis 
animabus nostris pretium obtulit. Usque eo divinam vim et bonita- 
tem ignorant; nec illius sapientiae providentiam et administrationem 
intelligunt, animales homines, et in carnem alius immersi, qui a 
spiritu sanelo diiudicati, illiusque inanes et vacul, eiusdem munere 
ac benefieio carent, quo mortales omnes eruditi sapientes evadunt. 
Praeterea cum filii, inquiunt, Zebedaei interventu matris suae ab 
illo postulassent ut in ipsius regno alter ad dexteram consideret, 


alter ad sinistram, 1ta illis respondit: JVescitis quid pelatís: potestis Meotth. 


bibere calicem, quem bibiturus sum? | Respondentibus illis, Possumus, 
subiecit, Calicem. quidem | meum bibetis, sedere autem ad. dexteram 
meam et sinistram non est meum dare vobis, sed quibus paratum est 


3. Cornarius verlii remoti a sancto  xo!yet usurpati exemplum non suppetit. 
B w T7» . . 2 , 
spiritu. Recte, ul mihi videlur , quam- — Erat cum suspicarer o&vyoxgpovo p.zvot. 
. 2 ^ - 2 . 
quam allerum verbi àyaxplyety pro amo- 4, dgtovepoy pov , oux cod. Rhedig. 


yag. 143. 


Keg. x. 


616 SANCTI EPIPHANII 


- T A E e 
Jgzw duóv ÓoUvou, d oig svoípecront zooc vo zorgOc. Eire quow 
2. 4 - E LJ 
ó &zocrolog, 'O $s:0g wysigev avtOv ix vexngdv, cg cUroU yotíav 
3 - ? er , P] 
Üyovrog voU iysígevrog evrOv: mol OTt, qol, àgcvq eyysiog «voíov 
, , 3. e ? ? L , M 1à A c 5f ' 
dwwoyUov evUrO0v, Ori. iv dyovío yfyove, xci i0gcGt, xol o 9íügoc 
, - , E - c , et € ' - , 
cUro0 yéyovtv eUTG cc Oo0ufor cuero, iv rQ xorc ^ovxàv svay- 
, - 
ytMg, Ore dmeAO Qv qUycro uélÀov megaüi0ocOcri. — Koi mov &v và 
- ? 2? - 
órevoQ, quoi, fAsyev, "HÀ, qM, 9Àmué ceoy9avi, rovréori 9sé 
, er, , , ? Kol JE E [I óé 
uov, Qté uov, lvo ví us &ynotéMmse; Kol 0odg, quoi, eg iniÜéevon 
J , ' 1 - J ? A 8 - ' (C8 ie PES 
Box9slac; .AÀAa msgl roO Afysw , "Eye iv rQ movQl, xol 0 mew £v 
duoí, «oi Ovi, Of ÓUo £v éguzv, lvo xoi cvrol $v ooi, 7 gre ovv 
EC 3; , ? ' , , , ' As. , 
TO $v tiva. ztüvrOG OU Xc«TO& QuGiv Àéyti, cÀÀc xoroc ouovoiav. | Ov 
, SN - ? 1 HI ? - MI 2 M , , , - 
uOvov Ó&à voUro, dÀÀa xot eovoUvroi apvyxv evrov cvOgortiav tiÀg- 
- , , '* [d E , 
gévei, vUr0 TOUTO 7tQOxOrOGGxEUOCOVTItG. JXugxa yog ouoÀoyoUGiv cÀg- 
, ? , - 
Suiv éxo Megíeg evrOv &oymkota, xoi mcvra 06e Porw iv vÀ dv- 
, 1 DU SENS. e? 2 , : MI J ^ óí ^ 
Qoo, 409ic vyno' itve Orav cxovcoQs zttol zélvuc, 37] Olmo, T 
[s * - "oc * , 
xcucrov, 1j O0ormooíog, x iógQroc, v vmvov, a iuBouwjosoc, xol 
?! e M NIE 4 , 2 , 2 , e 
eizue Ort Ote ijv évavO go mqoiw rovrov éxtüécvo, Af&oval cor vorsgov 
ri " 1 ? tC i] - ? , - »' A 79g ^ , LI 
0r. Gegb xo9' favvqv roUto ovx ivegysi, iav wr] Eyn viv wpvyjv..— Kot 
1 - PI LA e, AT, , 3 ' » c , 
yàg và uiv Ovrt ovrOg éori. Tí ovv écrit, quoi, GÀÀo vi 2] Octormc 
? -"- 9 , el c, P A , ? - , , 
cvVrov ézsÜéerO ; iva Ore sizt0001 Tijv OsOTxTc cvroU Ézi0souévqv, Éévov 
? - - 
dzoqocvooiw evrOv xol &ÀÀÓTQiOv Tij TOU zt«TQOG OvGÍ«G T€ xol QU- 
, E , A bd , , , M - ^ , 
csog cÀq9uvic. Noguito Ó& vQ oda ud xexTHuévo cmo uide v Óvo 
- ? , € ^ ? - T 
pegvugiQv 7] zmévrs TOv xoxdg ze evroig émiwevoguévov xol &eyyo- 
» ^w , ? 
uévov xol evorosmouévov, vig mocnug cAy9siog wqovrrouévüe xoi ca- 
0c iv vij miGrti vg 0gOo0o&(oc Dsfoiovu£v üeyy9a6ovrot zoe 
Qog £V tij 7t "Qo OQ g pej uev, yxvn 9 
- - ae ^N P] A 
roig zw9osiguuévowc, voUv 9sixOv xewrmuévoig, wv ve uere voUTOG vdG 
é&veng imwivoquévag ÀéEsig 9 uvolug &AAag ivéyscGiw. "Amo yeo 
TQyv OÀLyov ei mÀcioro, lvOqcovror, rmv ioqv Óvveguv gégovcon. 


35 xx m" w - 
Ko &o£ouot zo rov roO Àéystw , OQcv OicAofov xoxGg qpvrsvsw 
E "S - E - 
vas mixoíog evrGv Qífav voU Àoyov, vo) vx0 Zoloudwrog sigmuévov, 
' , E , , A [ul - , E , P , - LI , , 
r0, Kvgioc ExriGé ue egyiv 0o0Gv cvroU sig £gya avroU. Kol ov zav- 
i] - - 
rog 'zov éfeflaíocs yoog, ovi iuvioOx rig vOv &zoctoAov vüjc À£- 
t , " * 
Éeeog veUTQG, lvo mageydyy evriv sig Ovoue XoioroU. "Cere ovv oU 
, LI ^w s cal - E , » * e ? ' e , 
zQVrGG 7£Ql TOU víOU TOU ÜtoU Àtycu, xov rt tim Ovi, Eyo 9j cogia 
- , 
xertGxqvoGo Boviqv xol yvàGciw, x«l Évvowwv yc) énmexolsoduwv. Ilo- 
ind ^^ d 
Ge, y&g £c, xoaroyonorix Og AsyOusvor OcoU cogío:; uic Ó& 0 uovoys- 


. 9. tópóc codd. mss., uli supra haer. 6. Auc aaySaw* cod. ms. uterque 
66, 27. el. ed. princ., hic et infra capp. 49. 61. G6., 


PANARII LIB. IT. TOM. Il. HAER. LXIX. 617 


« patre meo. Ad haec apostolus scribit, Dews suscitavit tilum a Rom. 10, 9. 
mortuis, lanquam suscitante aliquo opus fuerit. Quinetiam apparuit Luc. 22, 13. 
Wlí angelus domini conforlans ipsum: nam (m agonía constitutus su- 
davit, et sudor eius velut grum sanguinis decidit, ut Lucae evan- 
gelio proditum est, cum in secessu paulo antequam ludaeis tradere- 
lur orarel. Sed et in eruce dicebat, inquiunt, El, eli, lama sa- Marc.15,34. 
bacthant, hoc est deus meus, deus meus, ut quid me dereliquisti? 
Vides, aiunt, quemadmodum alterius opem desideret? | Quod vero 
ad illa verba pertinet, Zgo /» patre et pater in me est, emque, Ioann.14,10. 
Duo unum sumus, ut et ipsi unum sint, Ma, inquiunt, unum se esse Ioann.17,23. 
dicit, ul non ad naturam, sed ad voluntatum concordiam sit unitas 
illa referenda. Neque hoc errore contenti negant insuper humana 
illum anima praeditum fuisse. Quod certo consilio ita praestruunt 
uL veram ex Maria virgine carnem reliquaque quae sunt hominis 
propria illum accepisse fateantur, si unam animam excipias; nimi- 
rum ut cum famem, aul sitim, aul labores, itinera, sudorem, so- 
mnum, indignationem audieris, ae dixeris propter humanam quam 
assumpseral naturam opus illis habuisse, statim obiicere possint per 
sese haec praestare carnem, nisi anima praedita sit, non posse. 
Et quidem vere hoc ab illis dieitur. Quid est igitur, inquiunt, aliud 
quam quod his omnibus illius divinitas indigebat? | Ut cum indigere 
divinitatem ipsius dixerint velut peregrinum eundem pronuntient, et 
a patris essenlia ac natura prorsus alienum. — Ego vero ita omnino 
Statuo, postquam pauca illa perperam ab his excogitata et intellecta 
testimonia refutata eversaque fuerint, cum veritas omnis manifeste 
praedicata atque in orthodoxa fide et religione corroborata fuerit, 
apud prudentes et sapientes viros divinaque mente praeditos nullo 
negotio convincendos esse, quantumvis post illorum locorum disso- 
lutionem infinitas alias arcessitas undique sententias in medium affe- 
rant. Siquidem ex paucis quamplurimae, quae eandem vim ha- 
bent, explicabuntur. 

Exordiar igitur ab illo Salomonis dicto, quam amarissimam Cap. XX. 
dogmalis sui radicem serere posse sibi persuaserunt, Jom?nus crea- 
wit me initium viarum suarum in opera sua. Quem locum nusquam 
seriplura repelendo confirmavit, aut apostolorum quisquam comme- 
moravit, ut ad Christum accommodaret. Quamobrem de filio dei 
nullomodo loquitur, quamvis ista subijeiat: Ego sapientia habitavi Prov. 8,12. 
in constlio et scientia, et. intelligentiam advocavi. Quam enim mul- 
tae quodam vocis abusu dei sapientiae nominantur! Sed una est 


el alibi. E 8. &ic uvolac cod. Rhedig. 
7. Ante dece ovv aliquid excidisse pulo. Car. XX. — 1. noU editi. 


pag. 1744. 


pag. 115. 


Keg. xa. 


618 SANCTI EPIPHANII 


vig, ovyi xeroyornorwuGg ÀeyOuevoc, ck iv dimOrio. TG mavro yag 
9:00 Gogív. Kel 0c« fZoriwv dmx0 ToU Oto), Gogío icriv, GÀAy Ót 
lüicfovaa, xol vnlg mavra ovca , rovrécnw 0 uovoytvuc, Ó uo xata- 
qonovuxdg cv cogíe, GÀ dÀgOsiog, O0 GUv mergi dei Qv, O Óvvepjuc 
Qv OtoU x«l copía xovc TO ytyoepuévov, Huiv 0) XowrOg Óvvayuc 
9:00, xol 9toU Gopía. "Ectw 0à cogía mévqvog dfovOtvquévq, xai, 


, M v9 b , E b , E rc , ' ' , 
Emtióy év rjj Gogío oU OcoU ovx Zyvo O xOcuog vOv OtOv, qvOo- 


i] L2 ^ , - 
xqos Ói« Tyüc pogíog ToU sveyytiíov Go. rOUG TuGTsUOVTOG, Gl, 
» , 6 M ' L d , , A » ec 
Eucgevev 0 9t0g Tüv Gogíav r00 xocuov rovrov, xoi, "Ecxtv o 
- - e" Ml b 
O:0g xogÓíav rà Zoloudvr, og vO yvua vc OoAcooquce, xol icogí- 
e :| i] ? , A "n - 
Gero vzig v0Ug viovg Évdx': xol, Eücx:v 0 Qc0g vO BeosAeA cogíov, 
e A ' 
xoi ivíémiqosv 0 9t0g cogíag ?vov Ovgí. Kol zoÀAe Éort meol cogíog 
^ , 
Aíysw , x«t, lloiog fori rOwOG ggovijGsog, x«l 5 cogío m09sv sUpé- 
» 35 ei c 9 L , H , A j , 
Ou; Kev ve oov ovre 1] cÓouévr Gogía Àéyq, Eyo 1) copia xoct6x)- 
A - , LI 
voce Boviqv xal yvàGiw, xoi fvvowuv iyc) imexoÀsonuwv: Ov iuo) 
- , 5 - - 
BeciAsig BaciAevovor, xal Or Suo? usyvovavec ueyolivovrat, xoi Óvva- 
9 Ed - ; 
GreL yocqovcu ÓvxeroGUvqv , xol rUgavvor xgoroUoL yjc* £yo rovg £u 
giAoUvreg cyoztQ, x«l of iuà fwvoUvreg svoncovoir us: mÀoUroc xol 
, - b - 
ÓgEo iol vmdoysi, xal wvijGig moÀÀdw , xol ÓwxowoGvvm, iv 00d Oi- 
b ? c ^ 
XoLoGUvQe zceQuzOTO , xol cveuécov oÓQv Oixowcuorog dvoGroégouar, 
^ ET [7 4 D , —- 
ivo u£oíGco Toig cyozGol. us Vzegéw, xol vovg OnGavgove ocvrGv ip- 
, - , f simo, p] e , 
zÀooo cyoOQv: idv cvoyysíào vuiv vd xaO quígav ywoutva, uvg- 
, k sy ww , - , » , ? 1 n" - , 
poveuco vc i$ aldvog corOwijco, — Kugiog £xvioé ue egynv 00v. av- 
- - 1 - »,- 3 w ^- 
T0U tig Égya cvT0U0, 790 rOU aiQvog iOsusilooé us iv coy, mgO roU 
- ^ -J , - - 
Tqv yWv moviGut, xol zQ0 ToU rcg ejUGGovg zorijónt, mQO TOU zrQotÀ- 
9i (c tv vócrQv L 7900 t0) OQ £0goc91, ) 08 ze 
civ mqyog vv vOcrQv, xoi 7g 091) £ÓgecO vot, moo Óà z«v- 
- bd M ^ - - 
rov Bovvdv ysvvd ut, x«l vo £f], — Omov Ori BovÀouévov rmwàv 
, AÉ pn ÀA&E v9 - M [0p 2 sad óc 3.720 
cvriléyew vij M&ev , evOvzoqoga yovroi of à ivavríag Ói& v0 Ovoua 
- - - , En 
vüc Gogíog xol rZc &xolovOieg roU Aoyov vov Aéyovrog, Kwgiog Exri- 
, -- UA ERES 'E | o6 , G , 1 ' ei 7l ' 
cé ut, xol vQ simsiv, Eyo 1j Gogía xereGxqvoco Qoviqv, Ori, iov, 
- , - 
3] cogía &zagyTi 6evriv ovoucGacoa, xci mooDoivovaa x«9' fino £ev- 
i] L4 
vqv Gquatve, Àéyovoa, Kvgiog ExriGé ue. "IÓ0ov yog, Aéyeu evo, 'Eyo 
Ld , ' , , E] 1 , J SEES ' , P. 2e , 
aj Gogío, x«L x«ro Àéytt,  Eiev &vayytiào vuly ra xaO u£sgav yivo- 
, A - - , 
usva, uvquovevoo Td i6 eidvog egiOquco:, xoi ví puoi, Kuwpiog 
, A r bz , b 
Éxricé us eoynv oÓQv cvrov; 


L2 i] ' 
"Egwusv 08 Ovi moÀlai riveg oí xoroyonorix OQ were xcigov ix 
Oc00 Óo8cicci copiar, Ort ztvro 0 Os0c £v cogío iniveAei. — Mio. ÓÉ 
kt - * , , 
dorwv 1] ove Gogía oU z«rQ0g, xol ivvmOGrerOg Ot0g ÀOyog. vro 


2. tóy codd. mss. cà» edili. 


PANARII LIB. IT. TOM. II. HAER. LXIX. 619 


prae omnibus qui unigenitus appellatur, quaeque hoc nomen re ipsa, 
non voeis abusione, sibi vindicat. Etenim omnia quae ad deum 
pertinent sapientia sunt, quaeque ab illo proficiscuntur, sed alia 
lamen est proprie dicta, omniumque suprema, dei videlicet unigeni- 
tus filius, qui non aecommodatione vocis, sed ex rei veritate sapien- 
Ua dieitur, qui est cum patre perpetuo, «/pote dei virtus et saptien- 
tia, quemadmodum scriptum est, Nobis autem Christus. dei virtus et 1.Cor. 1,21. 
dei sapientia: Mem, Sapientia vero pauperis est contempta: quoniam i 2, He. 
in sapientia dei nom cognovit mundus deum, placuit per stultitiam ^ 
evangelii salvos facere credentes: et, Stultam fecit deus. sapientiam 1. Cor. 1,20. 
mundi huius: Mem, Dedit deus cor Salomont, tanquam latitudinem à, Reg. 
maris, et sapientior erat filis Enac: Mem, Dedit deus. Beseleeli. sa- Exod. 31, 2. 
pientiam : implevit deus sapientia filium Uri. Plura de sapientia com- 
memorari possunt; cuiusmodi illud est: Quis est locus prudentiae? Yov.28, 12. 
et sapientia unde inventa est? Cum igitur haec. ipsa quae celebra- 
lur sapientia dicat, £go sapientia habito ?n consilio et scientia , et Prov. 8, 12. 
intelligentiam advocavé; per me reges regnant, per me magnates am- 
plitudinem consequuntur , et dynastae. justa. describunt, et principes 
terrae dominantur: ego diligentes me diligo, el qui me quaerent tn- 
venient me: divitiae et. gloria mihi suppetunt, et possessio multa, et 
fustitia: in via iustitiae ambulo, et in medio viarum tustitiae versor, 
ul. dividam diligentibus me substantiam , el thesauros illorum repleam 
bonis: sí nunciavero vobis quae quotidie fiunt, commemorabo quae a 
seculo sunt, ut numerem: Dominus creavit me t£nitium viarum sua- 
rum, in opera sua: ante seculum fundavit me nilo, antequam ter- 
ram faceret, et antequam crearet. abissos , antequam prodirent fontes 
aquarum , et antequam montes. firmarentur , ante omnes colles genuit 
me ele. Cum haec igitur sapientiae iribuantur, manifestum est, 
eum adversus allatum hune locum aliquid obiicitur, occurrere statim 
adversarios tam nomine ipso sapienlia quam sermonis consequen- 
tia frelos, Dominus creavit me, tum quod additum sil, Ego sapien- Prov.8,22. 
tía habito in consilio. Ecce, inquiunt, sapientia, quae semelipsam 
initio nominavit, deinceps progressa se ipsam significat, dicens, 
Dominus creavit me. Nam et anle dixit, Ego saprentia, et paulo 
posi, S7 nuntiavero vobis quae quotidie fiunt, commemoravero quae 
a seculo sunt, ut enumerem. Cur igilur dicit, Dom?nus ereavit me 
initium viarum suarum? 

Sed nos antea monuimus multa esse sapientiae genera, quae Cap. XXI. 
identidem a deo tibuuntur, quibus haec appellatio abusione quadam 
convenit. Quippe deus omnia sapientia perficit. Sed unica tamen 


Keo. x(. 


pag. 146. 


620 SANCTI EPIPHANII 
1 ' ^v , , , , M LÀ "ow - ^ L 
yàg vO Qj oU zt&vrOg dvoyxote, ue tol TOU vioU vOU OtoU Afysuv* 
ov yg iÓqAcGzv, !ovÓÉ vic vÀv czocroÀov ivmuóvevotv, dA ovrt 
i] ? , , 48 i ^ n ow —- - - , , 
v0 tvayyéiiov. Ei Ó& aga mtgi oU víoU ro) QtoU voUrO &eufavsro, 
3 » 34a X M] nw » U , - , , ri 
Ovx EGTL TQUTOV TO Quoc, OUtt zgOg tvÜtiav xoioiv xsiusvov. '"OÀq 
M IN , j 3..7 - ji M , , PR 
y«o 1) DiBAoc moooiuíor sioí. | Ilav Ó& vo magoiuioatousvov ov rovrov 
b , ? i] ^ , - AN 
icr, vij Óvvouei, ca cÀÀy uiv ónoti Oujysivau, cGÀAq 08 Óvveusi GÀ- 
Aqyogtivot.. — Ei roívvv roUro Àéyti, xoi voÀuG oi viveg imi vov víOv 
TOU Oto) roro péígrw, wi yívowro: iml rjj tOTwWrw avro voUTO OU 
, M] pw b | , , - 2? , , - "adm 
qégero, rO Quo. Ei 0i Óvveron év vij évoegxo cvroU nÀnooUcOo, 
, , i] ' , Hi [u , , , [i - ' * 
z«govcoio (émeiÓw ycg avr» 1| copie cqxoO0unotv &ievrij OV oíxov), 
» ? 1 , - - , , - 

x«i eb cgo cmO zt90cozOv Tijg evrOU ivevOgorwGtog, svGtQdg Àr- 
q9siq, cc 2j £vGegxog aUroU megovoío ztQi vijg &vrOU OtOTqrOG Qa- 
1 , 2 Li , 2 , , , M 
Gxti, TO, Kvgiog PxriGÉ ue, vovréGtiv coxoOouqoé ue iv yacroi Ma- 

, ? i] c b , - , E 5 - 2? MI A r € - 
oíuc, cgywv oÓdv cvro) sig fgyo evroU.  ? 4gy5 yag oÓcv rye xa- 
$00ov XgioroU sig vov «0Guov v0 cue ix Mogíag v0 Ang8iv iv và 
foyo «UroU vic Óuxoi00UvQg xol corqoíac. .4ÀÀd mdvrog moomuón- 

c ' 
csev O0 Twv xogOLov BefAouuévog, xol vqv Óttvav. vovrqv miqynv ms- 
, H - ^om - - M ' , ) , - , 
zÀ«Qyuévog, sctQL zen siot TOU Bat &jov Pe EyO gov &v Ti] Ótavote, 
[y 3*3 - ^ , 
Ort, Quol, simev, Eov aveyysíào vuiv vo xe9' quíguv ywwOousvea, uvy- 
M] - - - - 
uovevoo v« i£ eidvog 9e«gibqijooi. — Kol 0gGc Ov ES alQvog Aye: 

t NA d , X nc , ' ' 1 
qj 08 &vGagxog OtoU zagovoia sro ibqxovra Óvo yeveug xorc TOV 
Mor9aiov qÀ8s.  llàc ovv Óvvaro: vd iE coy5c eiQvog rovro A&- 
j:091; 


Kol ovx olücciv of vv z&cev 000v v9g cÀqOsieg nztnÀavquévoi 
ci 3 e n 1 , ei , " , 1 2^2 
Or, &eL 1] Oslo ygoq) zavra ooo Boviera, Oi0eozew lei cgyerot Ou- 

- , CN ? A 72 JJ. Noct ER , A , 

ytic9ut, ovx svOvc sig vO &gyortov, xoi cg tiztiv tig TO XEgoÀotLOV 
émoAAevon, ? àAX cmO vv iyyvrerov Goysrot, iva TO mQoO0v Ecya- 

3 G , Za A L7 A LT * C'E i] , (À P 1 
rov ?6mucvu.  Zhie roUrO yoQ xci simsv, "Eoav cvoyytiào vuiv va 

3, d , ? A , i] LI 
x«9' quégev jwopusve, «zo rovrov Ó? *yuvquovsvo xai va é£ aidvoc. 
c - TP , - A - , 
£)e xci và Moo; icQuevev 0 9t0g mgOrov rO mÜgQ xciOusvov, xoi 
, 1 , J, Y] ) ET N 1 7 - , 
év zvgl Darov yéyovtv o OmwTaGíe TO Fvayyog, eyytlog 0i evrQ AsÀa- 

? , , A , , A - , c ^ 1 2.13 
Àqxev evO&éoc, uerémtivo 0f xvgiog c0 Tc Bcarov.  O Ó& moog evrov 
, 1 i ' S INLA - , 1 i 78 - H ^ "- , 
evÜvc ov r« OgOuevo Gurt, aÀÀla rc czxaQyne éogcorcQ.  Zitvgo yco 
E A , i] 

gi, czoGTt(Ào G& z:Q0g TOUG viovg logcnÀ, xoi igtig zQ0g cvrovc 


Car. XXI. — 1. Vide ne sit repo- scripti libri quam editi solum agrSujoos 
nendum oUte ttg - - dÀX ov8E TO EUCy- habent, sine xoà. 
y&tov. Cap. XXII. — — 1. e Goyexot ego. 
2. apy*v editi invitis scriptis libris. Libri habent solum &oyeca«. 


8. [xoi] detSyu;cot ed. Petav.. At lam — 2. dà3À& cod. Rhedig. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIX. 621 


ae singularis est illa patris sapientia ac subsistens dei verbum. — Ne- 
que vero illo sapientiae voeabulo constringor, ut ad dei filium referri 
putem oportere. Non enim id aut a Salomone significatum, aut ab 
apostolo aliquo declaratum, aut in evangelio est expressum. | Quod 
si dei filio uteumque aceipiendum videtur, non est tamen eadem vo- 
cabuli vis, neque ex simpliei verborum sono de eo iudicandum est. 
Nam cum totus ille liber ex proverbiis contextus sit, quicquid autem 
per proverbium effertur, aliud verbis prae se ferat, aliud sensu ipso 
per allegoriam significet, si fuerit illa, quam isti putant, Salomonis 
mens, et ad dei filium referre nonnulli audeant, primum de divi- 
nitale ipsius intelligere omnino nefas est. Deinde si forte ad as- 
sumptam ab eo hominis naturam convenire poterit (quandoquidem, 
Sapientia ipsa sibi domum extruxit); quod si ita est, ab humana na- 
tura dietum existimari salva pietate potest, quae de divinitate sua 
loquatur, Zomnus creavit me, hoc est, Aedificavit me in utero Ma- 
riae, énitium viarum suarum , im opera ipsius. Initium quippe via- 
rum et adventus in hunc mundum Christi corpus eius est ex Maria 
sumptum, ad iustitiae et salutis opus adsceitum. Verum facile mente 
captus aliquis, et gravi illo tauquam vulnere saueiatus, quique in 
dei filium animi quodam odio feratur, ulterius prosiliendi ex eo an- 
sam arripiet, quod sequilur, $7 nuntravero vobis quae quotidie fiunt, 
commemoravero quae a seculo sunt, ut enumerem. | Vides, inquiunt, 
quod dixit, .4 seculo.  Alqui illa carnis assumplio non nisi post 
duas el sexaginta generationes Matthaeo teste contigit. Qui pos- 
sunt igilur quae ab initio atque ab aeterno fuerunt ab illo comme- 
morari ? 

Verum caeci homines, ac tola via veritatis aberrantes, hanc 
esse scripturae consuetudinem ignorant, ut quaecumque docere velit, 
non ab antiquissimis temporibus repetat, aut ab ipso capite, ut ita 
dicam, arcessat, sed ab iis quae proxima sunt, ut quod antea ex- 


Prov. 9, 1. 


Matth. 1. 


Cap. 
XXII. 


lilerit postremum appellet. Atque ea caussa est cur dixerit, $7 Exod. 3, 2. 


nuntiavero vobis quae quotidie fiunt, deinde commemorabo quae a se- 
culo sunt. Qua etiam Moysi primum deus ardentem ignem ostendit, 
pauloque post in medio rubi incendio visum illud oblatum est; tum 
angelus ei subinde loeutus est, ac postea dominus ex rubo similiter 
affatus est. At ipse non ea subinde quae videbantur alloquens re- 
quirit, sed de his quae ab initio fuerant interrogat. em, inquit, 
et mittam (e ad filios Israel, et dices ad eos, Deus patrum vestro- 


3. c'«uavq codd. mss. el ed. pr. c"- eunte Cornario, qui converlil et mentio- 
uatvm ed. Petav. | nem faciam eorum quae ab acterno 
4. uyuoyeoo0 placuit Petavio, prae- sunt. 


Exod. 3, 13. 


Keg. zy. 


pag. 747. 


622 SANCTI EPIPHANII 
M - e - ? 
0v, 0 9s0c vQv zeríoov vuv cmícraÀné ue, O Ot0g JAfoacu, xol O 
^ t A - ^ mm 
Ot0g IGedx, xol 0 Or0g lox, moO ysvtQv vo) Meoücéog mívrs 1j 
p ? y. i] ec , * ^ 
$£ Ovoucceg Tovg ztgi Afgocu. Koi imu: simev 9 9:0v rÀv macé- 
CN zx , , ni 1 MÀ , ; "3 
Qv, TO cgyoiov cmeqpqvaro. 'O 0i MoUone cvvécsi ix Ot00 xsyagi- 
, ) 7 , - AER V 3. 9a. uf D )z1 355.52 . 5 
TOMévog soo ra ov rera, cÀÀAo xoL v0 £r, &vorarov, ovt, Ev ezxéloo 
1 E] L] E 1 PI ' M J E] - 2 L $9. 9 - ^ , 
7:909 «vtOUG, xcL tizo6L zQ0g Mi, Tí cvrQ Ovoua; Tí ig zOc «v- 
, (d M ? , ? , - 
rovc; 'O 0i Àowxrüv dmoxolomiti, Eyo celui 0 Qv. Koi vd uiv moGra 
? A - ? , » , » * A P] , , , ? L] 
C70 TOv $yyvroTQV q0$oro, sig £Gyorov 0& v0 evorrarov éógàiov. Ale 
v T - » 9,58 - , A. S , e, EI sg. s 
xoi 0 4ovxüg OgysvoL c0 TOV Xcro xcL éyyuruTO , Ort, Hv avroc 
S - , , [d ET , ? f - 
0 'Imco)g dgyOoutvog c iràv vgicuovra, cv víoc, cc ivouifero, voU 
5 i] - 2 Ll - - E - 
Iecqp, vo) -HÀi, vo0 Moz9Gv, ro0 No9av, roU Zofió, roU Tovóa, 
—- 2 1 - t0 i] b A M - - - 
roU loxo, vov occu, roU Neyoo, roO NGOs, vo) zicusy, roU 
? A L2 i] -2 i] - L2 JNVTAÁ M 
Evo, voU 259, voU 4Ócu, voU 9:00. Kot OpGg mOe vov Évcag- 
xov z«govGiev zoOrov füri£ev, Pmeuve vO fGyarov.  Zh0 xci Mar- 
Qaiog xcrd vov £vcoagxov ysveoAoyíov Boviousvog xoreyeystiv rrv Xoi- 
p A E , 3 
GroU zt«govoiov sig vüv rÀv dvOgomzov Óivorav ovx tvOvc timtv 
, - E TWO on - ^- 
óri, léÉvecic ImcoU XoiwcroU víoU Afgoacu, ciÀd, TíoU Zfafió moG- 
* m t A] ei A , e , Li ' ox 
rov, tire TÍoO JAfoeou, ivo v0 ztg0GQoerov ogoutvov, xol vO Éyyicre 
, 1 9. sf c * 
GvyxgoroUusvov, xol vO frt «vovegov 9 vmoürixvuov, cO Erw vmio 
Ll , ? 
m&gov xrícww Gmuovm evagetgsrov. 


M PAS, e [d 1 
Z0 xol 0 'locvvqg iov 9 uoxdgiog, xoi svoov rovg dvOgo- 
i] , E b 
zt0vg aGyolquévovg msgl vqv xero XpicroU zegovoiuv, xoi rÀyv uiv 
'"Efiovotov zÀAavg9tvrov Oi Tqv fvcegxov XgicroU ysvtaloylav &zmo 
"A M , ' A4 - 3 , Ld - ' A8 lU P. — 
Boedpu xorcyouévqv, xol 4ovx& «veayouéviv cyor oU ZÓdu , tvgov 
1 * ' 1 1 ^ - $09 , 
0i rovg KmoivOievoUg xol Mugw9tavovg ix nmegeroiBrjo avrov Aéyov- 
* » i] » 
reg &ivot wiÀov &vOgoztov, xol rovc Nofogeíovge, xol Alae zoAÀdc 
e; [d , ' , Y ec , , LA 
oíoécsig, Gg xeromiv &À9dv (réíregrog ydg ovrog sveyytiiterot) oys- 
voi &vexolceiGOor:, cg timtiv, rovg zÀoexwOfvrag xal 'ajyoAmuévovg 
- , - 5 
mtQi viv xcrO XoicroU mcgovGlov, x«l Àéysww avtoig, Gg xcrOnuV 
- c 
Balvav, xci 0gÀv rwegc sic voeysíag OÓoUg xrxhuxórag xai agé£vrog 
vwyv tüOsicv xol &AqOwwvmv, cc simsiv: lloi géígscOs; moi Baíteve; oi 
vijv vgeyzlav 000v xol GxovÓcloÓ, xcl tig ye«Gue qígovcav BeOitov- 
2? , , 2! 4 , 2 , A , , 
ttc, Gvoxouors. Ovx Porw oUrQc, ovx Écnwv «mo Meoíac uovov 
[u iU , e» ' » , E p] E 1 - 
0 QtÓg Àóyoc, 0 ix moroOg GvoOtv ycysvvqpévog, ovx Éorw «m0 QV 


5. Scóc cod. Rhedig. proclamatum et quod adhuc superius 
6. jno8cuwv)oy scripsi Cornarium al- est indicans, significet id quod omnem 
que Petavium seculus, quorum quidem creaturam excedit , auferri non posse. 
prior verlit et quod propinquissimum est Libri habent vulgo vro8euyoow.  Excidil 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIX. 623 


rum misit me, deus Jbraam, deus Isaac, et deus lacob. | Ubi 
Abraamum nominavit, qui Moysem quinque aut sex generationibus 
anlecessit..— Cum autem deum patrum dixit, quod antiquum erat in- 
dicavit. At Moyses singulari quadam prudentia dei beneficio prae- 
ditus nihil de bis sciseitatus est, sed quod vetustissimum est quaesi- 
vit. S7, inquit, vadam ad illos, et dixerint mihi , Quod est ei no- 
men? quid ilis respondebo?  'T'andem ergo deus seipsum illi pate- 
faeiens, Ego, inquit, sum qui sum. — Übi primum ab iis quae pro- 
xima erant incepisse, tum postremo quod summum et ultimum erat 
declarasse cernimus. Eodem modo Lucas ab infimis ac citimis or- 
ditur. — Zpse lesus, inquit, erat zncipiens quas? annorum triginta, Luc.3, 23. 
ilius , ut putabatur , Ioseph, qui futt Eli, qui fuit Mathan, qui fuit 
Nathan, qui fuit David, qui fuit Iudae, qui fuit Jacob, qui fuit 
"Abraam, qui fuit Nachor, qui fuit No£, qui fuit Lamec, qui fuit 
Enoch, qui fuit Seth, qui fuit dam, qui fuit dei. ln quibus ani- 
madvertis primum susceptae carnis mentionem esse factam, deinde 
quod postremum erat iniectum. — Quam ob caussam Matthaeus quo- 
que adventum cum carne Christi ad hominum notitiam perducere, ac 
corporis prosapiam perlexere volens, non sic exorsus est: Gezme- Math. 1. 
ratio Iesu Christi filit -4braaum, scd primum filn David, postea filii 
Abraam, ut quod recens esL conspectum, ae quod proximum esl 
confirmatum, quodque superius adhue est indicans, illud una signi- 
ficet quod ereatas res omnes superat, auferrique non potest. 

Quocirca beatus loannes post alios veniens, eum homines in Cap. 
infima Christi natura lotos oceupari cerneret, atque Ebionaeos ob **!. 
corpoream Christi genealogiam ab Abraamo deductam, et a Luca 
ad Adamum usque sursum profectam in errorem abductos videret, 
imo et Cerinthianos ac Merinthianos ex utriusque sexus copulatione 
merum hominem nalum illum asserere, idemque et Nazaraeos, el 
nonnullas alias haereses sentire, tanquam postremus omnium (quar- 
tus enim hie evangelium scribere aggressus est) aberrantes illos, et 
in humanam Christi generationem plus quam par esset intentos re- 
vocare instituit, perindeque ae si nonnullos per devia ae salebrosa 
divagari, vera ac recta via derelicta, pone ambulans cerneret, ea 
quodammodo est allocutus: Quo tendis? quove iter habetis? Vos 
qui asperum ac lubricum iter tenetis, quod in voraginem et praeci- 
pitium desinit, pedem reflectite. Non ita ut putalis sese res habet, 
neque ex sola Maria dei verbum editum est, quod ab aeterno pater 


fortasse aliquid. cod. Rhedig., el supra quoque in ipso ca- 
Car. XXIII. — — 1. QoyoXnouéivoug pilis inilio. 


pag. 148. 


Keg. 78. 


624 SANCTI EPIPHANII 
, 5 1 - , 9 ec - - » , lU - , 
490vov oco vro) vovvuc ?09uo0TOU, ovx forw «m0 TOV yoovov 
3 Xole8wjÀA, xet Zogofepsh, xoi Zofó, xol Afoecu, xoi LIoxop, 
xol Ne, xoi Aódu, cÀÀd, "Ev egy5 zv 0 Àoyog, xoi 0 Àóyoc wv 
z90g vOv Ot0v, xol Ocog qv o Àóyoc. TO 0à Hv, xci Hv, xoi Hv, 
; c , 47.2 A ug , At - ?Q A: és , 
ovy vzoÓ£ysvoan, 5-0 ur cival movt' xoi 0gGc mg svOvG ve iyyvreto 
- '" - N A - 
z0Qrov cqueive,, oc MovOoioc uiv viv 000v £ón£s Óie vijc ysveolo- 
J, * 2e 9i X ? J ? 3.«3 e LA E , 
yjieg, xot ovóé ovrog sxoípoctv, cÀÀ émtiÓw cvoOtv fgsge xairot yt 
qv ytveooyiav: zc ve 0 IMegxog z&gl rÀv iv v x0Gug mezocyua- 
vevuévov, xci povije Boc cne iv vij épgquo, zsgl roU wvolov voU Oi 
zigogmurOv msmoognrevuévov xol vóuov, zc vt 0 zovxüg &mo TÀV 
, 9:78 8 f ? 3. 2 P] , , e s , 4 
XoT0 éml rà &vo cviysv, igvGvegov dÀOov; révagrog 0 locvvng vov 
? ld 
xogcvide xol v0 cxgeiqvig Tic ovo vétsoc xci cs ovoge OrorQrOG 
à c0 , , rc * f 17 ^ E" , 4 3 
T€ UVGrtgov éÓrÀoGtv; oc xoi 0 XoÀouov mogowuuicÓGg Aéycov vqv cg- 
yov 7àv 0ÓQv, si ys xav cvotfOc Oslyooiév viwsc Aéyswv meol vig év- 
^- , m mw —- , 
GcQxov oixovouiog, cg vorüc qeoxovauc msgi vig ToU Xoiorov co- 
rQTOQ Ori cUrTY 5 OtOTqc fP4riG8 TOv OixOv, Or, cvr x OcoTqc Tv 
Géoxo xol rwv ivavOoomqoiw sloyecoro, &oyrv 00Àv 9 evroU sig Éoya 
evTOU Tác TÀv cvOgonzOov GoTQolog xoi cycQorQrog, sive svOvc us- 
rémswra, Fri mgoxozrOvrov TOv zoeyuerov, AÉysi, "EOsucAiooé ut 
- * M - 1 
iv voym. oe yo)v 0 víOg roU Oto) xard tqv Ocovqre wriwGÜtig Vor- 
oov éQsusiuOn ; Aeyévocav quiv of ugyavixol, oí vÀv cvco xoromrev- 
1 D J P] , c , , H , ? , ? M 
TOL, Tt0le r£yvo éxvíoO0 5 cogío, zc0ío éoyoÀio éOsusiuOm. —AÀÀa 
e ^ i] ? A , ^ ^ 
si 0Àc c ÓvovosicOnr yox, 9qgsiysa uiv exo vocovrov fvOoU r5c Bla- 
/o—- - w - ? i] 
cguquíag, xoi uj ? ngogweve, vij Ocoruri vo uovoysvoUg, vij eti GUv 
- , EX [d ' 
ztoTQL vzxogyovon xai yeyevvuuévg i£ evvoU. Ad yag av 0 Àoyog Gvv 
1 224 f J dx 1 ? - , 9.» - , 1 ' 
ztvTQL, cti 2] GOQío, ctL Ot0g éx ÜcoU xvgiog, &eL pac ecAnOuwov, xot 
c] , 931 A ?^ , p] mw E LI ? , "^ ^ i] 
ov votOov, csl v0 Ov i$ ovroU Pyov, xol cAqOtia cv, xol Con 
c , » 
Uzt0.0y Y. 


Kol ví uot và zxoÀÀd Aéysw zegl rovrov; Eirc quoi, "E9tuslioot 
us iv agg. "Au Éorwv lüciv evcefig Ori qv wvyqv viv avOocmeiov 
ivrab9o cquoivt. — TO uiv ydg, Kigiog Éxrioé us, o ivavOgoimoig 
Aye, a] ÉvGngxog, idv ys xol oUro vooiro. TO 0i 'EO:usAioGtv, cg 
iv vij wpvyj éOepsAi 8. — To 02, IlgO zcvrov Bovvdv yevvd ue, tva 
elem viv yévvqaw Gvo9tv. — Koi rero sirousv, ovy oUrGOG zvrogc 


2. Cf. adnoll. Pelavii de hoc voc., prae- s. v. 'Opguate. 
lerea Fr. Franci (Cl. Salmasii) Confulat. à. €aAaSam( cod. Rhedig. 
Animadvers. Anl. Cercoetii p. 81., Du 4. Ita coniecit Petavius. In libris est 
Cangii Gloss. ad Scriptt. Med. et Inf. Graec. — xov. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIX. 625 


genuit, neque ab losephi virginis sponsi, aut Salathiel, Zorobabel, 
David, Abraam, lacob, Noé et Adam temporibus duntaxat exti- 
lit, sed, /z principio erat verbum, et verbum erat apud deum, etYoann.1,1. 
deus erat verbum. Atque haec particula Erat ter repetita non pa- 
titur ut illum quandoque non fuisse suspicemur. | Animadvertis igi- 
tur quae proxima sunt priore loco fuisse significata. Sic Matthaeus 
contexenda Christi genealogia viam quodammodo monstravit; neque 
accurale tamen ista tractavit, cum genealogiam illam ab superiori- 
bus deduceret. Deinde Marcus ea quae in hoc mundo gesta sunt 
aperuit, ac de voce illa in deserto elamante, deque domino, qui a 
prophetis ae lege antea nuntiatus fuerat, scripsit. Secundum quem 
Lucas ab inferioribus ad superiora conscendit. Quartus denique 
Ioannes velut coronidem imponens sublimioris in Christo conditionis 
ac naturae et sempiternae divinitatis interpres exüüt. Quo sensu 
videri potest Salomon in proverbiis arum appellasse principéum : Prov.8,2. 
si quidem nonnullis haee ipsa verba religiose libeat ad humanam 
Christi naturam transferre, quasi de eiusdem divinitate ista pronun- 
iet, nimirum divinitatem ipsam domum extruxisse. Quippe carnem 
et susceptam hominis naturam divinitas fabricavit, tanquam warum 
suarum initium, et ad opera sua, hoc est quae ad hominum salutem 
bonitatemque pertinent. Deinde vero in progressu ipso rerum, Fuz- 
davit me, inquit, zm/to. "Utrumnam igitur dei filius, quod ad divi- 
nitatem attinet, postea fundatus est?  Dieant hoc. nobis architecti 
isti ac coelestium rerum inspectores, quanam arte condita sit, quove 
instrumento fundata sapientia. Quamobrem si quid nobis de ea re 
cogitare licet, tam alta blasphemiae vorago fugienda, nec tentanda 
unigenili filii divinitas, quae cum patre semper est, ab eoque pro- 
cessit. Verbum enim eum patre semper exüitit, semper sapientia, 
semper deus ex deo dominus, semper vera, nec adulterina lux, semper 
is qui ab ipso naturam et essentiam habet quique veritas est et vila. 

Quid autem pluribus ea de re disputare necesse est? Pergit Cay. 
Salomon, et, Fundavit me, inquit, /zitio. — Ubi pie illud animadver- EAM. 
tere possumus, humanam his verbis animam declarari. Nam haec 
ipsa, Dom:?nus creavit me, si ad eum sensum referre placeat, ab hu- 
manitate usurpari putanda sunt. Quod autem fundasse dicit, ani- 
mam potissimum spectat, cuius ratione fundatus dicitur. lam quod 
additum est, .4nzte omnes colles genuit me, sic accipiendum est ut 
coelestem illam generationem demonsiret. Atque haec ita dicimus, 


5. aUtoo non habel cod. Rhedig. phemiae profunditate, et ne attigeri- 
6. qeUvety Get volebat Pelavius. mus cell., ut zoe» «mo - - npoc- 
7. Libri habent xpoc'baven. Cornarius Xaov tfj Scóvnct putasse videatur. 
converlit fugerimus utique a tanta blas- 
Corpus Haereseol. Il. 2. 40 


pag. 149. 


Keo. xe. 


626 SANCTI EPIPHANII 


Opi£Ouevon, svGt(j)g 08 uGAAov tig viv Évoagxov zagovoiev Ovor9év- 
e ? e - 

v:g. Ei xol yg oUrO Àéytw, Ogg ovócle suc cdveyxcosus mavroc 
ztgií TOU XoioroU ÀÉyciv vO Qua co)ro. Ei 0b msgl voU XoicroU 
, ^ , 
éq92josrot, Eqs xoi Twv evroU Óvvajav, oU xcd uevrtiav Àsyouévqv, 
cÀÀd «era TO tUo:Déc voU Aoyucuo), ToU wj ÀoyíteoOor sig OrOv ri 
&errouorog vxofspukviav voulfev avrov 9:0rqro zogd rnv 09 za- 

, - e - , 
rQOg Éyswv oUG(ov. — Kol yog viveg TOv zotígov qudv xci 0g8o00Écv 
? /, w , 1 2»! J , ? * 
dzíüócxov ToUro sig vnv £vcoaoxov mzegovoíav OixvonOévrsg. Ei xoi 
49r oUro Aíyswv vO zttQl ToU, Kwgoiog EÉxriGé ut, xol éOsusiiocé us, 

T ' - 
xoi ovróg érwv O lezbüosfng Àoyucuog, usycÀor morégsg roUTO Ugyn- 

- , 
Govro. Kel & wr mw fovàg8siq vàv 0g8000Éov xevaüíbocOon:, ov 
, ' H ' , - , * 3 , 
xoravoyxecOnosro,. loog 08 rove Bévovg rüc míortoG xai caÀLloroiovg 
[ul , » La C —- 
tic ovóév icri q Blau. | Ovre yag rovro quiv ivoxqwsi sig Tw dÀor- 
, m , , , P/4 L] 3 4 » i] - J 
vOorOG, Tic Os0TNr0g éÀevÜéoeg ovomg xoi cel ovome cvv TQ zaroí. 
[y e 1 5 ? , Y 
Kol 0 vv uiv mémovOsv 0 Xowr0g, mémovOsv, àÀM ovx érgemm t«v 
ovciw , £uswve 08 iv vij evvoU dmoaÜsy v «vroU OsOrQe. io Oriu- 
- S; ? , Cun E , - , , , ' 
Gag ze«Üciv, iÓig tv0oxicg vmtg oU yívovg rÀv avOgomov, éztió) 
ovx iüuvero c 9:0rqc moOtiv, xo! toavrqv àma95ge ovoa, Cos cO 
qpérsgov zo9q10v cQue, copía v, iva iv evrQ 2 cov evÜox1ost ToU 
4 
- eel , A; voy , ? M , - , 
ziv xoi cvoOésqror vo qjuértQa zrve03], év Gagxi Gvvovore vüe 9s0- 
1 A [d , ? , - M £ , 'E , , 
zqr0c. Kai yag 3] QeorQc ov zmooycs.  llàg yag o àéyov, Eyo siu 
- , ? ec , 
à £o, &zotovsiv Óvvqorsron; cAÀÀa czo9nc Ónmuiva, 0 O:0g.  Zvy- 
, LI - 1 er M , , ' , - ' 
7ztwOysL O8 v5 GeQxi, ivo TO zcOog sic vuv Otorqro ÀoyicOT;, pi) za- 
- A 3 eC - - M ? 
GyovGruc Tg Ot0rQr0g, sig vO sivo wuiv iv OtQ rqv corqoíav. 'Ev 
? A , - 
cagxl Ói r0 mco90c, iva ux mabqrov ?O0:0v PFymutv, cÀÀe cma, 
^ M A , A , A 
doyoüvra sig éavrOv v0 meO00c, xord mQoaígtGi.v, xol ov marc 
cveyxnv. 


"Oucgc 08 xol ovror vec Af&tig vdg Efgoixag ovre symiognjoavree, 
OUT yvOvrtg, OUTE 7z:Qg Eysu 9] vovTOYV Üvvotug, !zoocÀlog xai zQo- 
- , , A 3 A — , , ' , 
z£rÀg &véxwvwav Ocwol iy99ol, £xroUvreg zvoogciv zoOev vqv níiovuw 

- i] T 
Aeo[hcovci, uaAAov 0i foavrovg (oU ycg vxv cAqjOstav), xol imt» ev- 
Ort, O xv ÉxTLGÉ j Óv 5 TOLOUEVOL Ov£t- 
gov Ort, 'O xvgiog Exrioé us, Qupoxiwóvvog Oczso gavratou 
^ — , 
pozoloUc., vd uxÓiv qoucuuem imagtvéyxavreg vÀ fo, xoi ragabav- 


Car. XXIV. — 1. eUoeQic restitui — 2. civ eu8oxQjcet mea esi emendatio. 
er scriplis libris. | Editi habent ceQnc. Libri vulgo cvvyevGoxn on. 
Pro ueyaXot Petav. coni. dg ueydAot. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIX. 627 


non ut eo modo se habere penitus definiamus, sed ut pie nihilominus 
de Christi domini nostri incarnatione sentiamus ; siquidem eiusmodi 
esse debeat loci huius sententia. Quamquam nemo cogere nos po- 
test ut de Christo dictum illud existimemus. Verumtamen ut ad Chri- 
slum spectare demus, suum habere potest sensum, qui non valici- 
nando confielus, sed ex animi pietate profeclus est, ne quem in 
deum cadere defectum arbitremur, aut filii divinitatem essentia pa- 
tris inferiorem esse sibi quisquam persuadeat. Nam et nonnulli or- 
thodoxorum patrum locum illum Salomonis de incarnatione Christi 
inlerpretati sunt, Domnus possedit me, et fundavit me. Estque hic 
demum sensus pielali consentaneus, cum ita, ul dixi, magni qui- 
dam patres intellexerint. — Quibus si quis hae in parte assentiri mi- 
nime velit, cogi nullo modo potest. Quod autem ad alienos a fide 
et haereticos attinet, nullum omnino damnum hine metuere debe- 
mus. Neque enim ad ullam divinitatis imminutionem perlünere istud 
polest, quae libera est, et cum patre semper exütit. Porro passus 
est quidem Christus quodcumque demum passus est; sed non eius 
nalura mutala est, atque eiusdem divinitas in sua illa passionis ex- 
perle conditione perstitit. Quare eum de propria voluntate pro ho- 
minum salute pati constituisset, quod divinitas perpeti nihil posset, 
quae per seipsam expers passionis est, corpus nostrum, quod pati 
videlicet polest, induit divina illa sapientia, ut in ipso sponte sua 
paleretur, ac coniuncta cum carne divinitate affectiones nostras in 
sese susciperet.  Elenim divinitas ipsa extra omnem est paliendi 
conditionem. |. Quomodo enim mortem is obire posset qui dicit, Ego 
sum vita? ltaque cum passionis expers perseveret deus, cum carne 
lamen palitur, adeo ut divinilati passio illa tribuatur, cum nihil ta- 
men per sese illa patiatur. . Ut nimirum salus nobis per deum com- 
paretur, caro autem ipsa duntaxat afficiatur, ul ne passionibus ob- 
noxium, sed ab iis potius immunem deum habeamus; qui sponte 
sua nec ulla necessitate coactus eandem illam affectionem imputari 
sibi velit. 

At isi cum Hebraicas voces ne altigerint quidem, aut ulla ea- 
rum cognitione perfusi sint, neque quid sibi velint intelligant, temere 
ac pelulanter vehementes hostes insurgunt, occasionem undique ca- 
ptantes, qua fidem nostram, vel seipsos potius (nihil enim adversus 
veritatem possunt) quacumque ratione labefactent. Unde cum ita 
scriptum reperissent, Domznus creavit me, insipide ac sine ullo iu- 
dieio, velut per somnium, visa nescio quae sibi finxerunt, atque 

9. 3e09 Éyepuey cod. len. €y &yopcey — Cap. XXV. — 1. Cf. Lobeck ad Phryn. 
cod. Rhedig. 32&ó» £yoycw edili. p. 215. 
40 * 


Cap. 
XXV. 


pag. $50. 


628 SANCTI EPIPHANII 


M e * , 
vec Twv oixovuévqv. To 0i Efooixov ovy oUrog Éyti* 09tv Auviac 
, , - - 
Afys,, Kugiog ixrxGoTO uz. "4d Oi oí ysvvdvreg maiüeug Aéyovow, 
, ? ? 

"Exwoewnqv viov. 'AÀMV ovrs MxvÀoag Tuv Óvvoguv mouxvsvos. Koi 
M M ? , AT r , , ? , od j! 28 2! 
ydo v0, "Exvqocuqv viov, dog mo0cgorov iorw, iv 0: 0i ovóiv fvi 

, P7 ec — 14 , " A mw 
zt90Ggotov' x&v vt OpoÀoyy vig ?0 ysyévvqvot 0 víOg Íx vo) zarooc, 
, ? , 
Xcl ovx ÉxviGTQL, ytyívvuror 08 eyo0voc xol &vdgyoc.  Ovre yag Evi 
E] LL A 
4900vog cveuécov víoU xol morgog, lvo wr yo0vog vig UVmig mÀsio y&- 
vqrot TOU viov. Ei yag Óv cvroÜ rà muvra, 96ge xoi of yoóvor. 
Xoóvov Óà vmagyovroe voU zQO mzvrov Ovrog, mg torvo, voUTO; cÀ- 
» ? (3 1 - b 
Ae, si Goo, CuvrOosvon GÀAog víog, Óv ov zgO voU víoU yíyovs qoó- 
, ? P4 w 
vog. Kei zoÀÀd Eorww d sig &mtigov cmooíav ys, và vOv mtQusQ- 
J 1 1 2 M E , 2 , , 
yotouévov, xoi wQÓtv cyoO0v égyoatouévov c&vOgozov goovquaca. 


, -— — CT3 P JJ. 
'"Ev óà và "Efooixd Aye, 'Aóovot, 0 Afysvow Kvgiog, * Kavavi 


? 
ÓUvorot ÀéyscOot, xol 9'Evocosvoé us xol '"ExrwQcorO uc, vO Ób dxgi- 
Bícverov Aéysvar, 9'Evóccosvoé us.  lloiog óà vocoog ovx dmo gv- 
Gt TOU ytyevvuxorog ytvvüroi; xol cs uiv iv oig GouerixOÍG 
- P] , 
mÀ«Gríoig Ói€ GvvÓvocuGv coosvOog Tt xol OwAsiag rà vocotvóusve 
? ^ ^ 
yiverot, &mO dvOgomov fog wrivovg xol msttvOv, xol vàv cAÀov. 
A MI , EU - 
Zhómsg Ó ovoysvuc vo zovre Gogío cv TOU zorQgOc, xci fovio- 
3TR , 1 / ; , et , ; 373 
usvog imi OiogOgcs. và mzvre épyacocOci, lvo wr vig sig eUrOv 
w ? , - - 
Aoyioqror d qw foví, xol iwmíon rijg cÀnOtiog, ivümuncog và vÀv 
? ^ M 
dvOgozcov yévet, xoi quGsi czx0 yvvoixog ysvvqOclo, xol iv wwQroe 
- ^ , ? 
zmogOévov dvoxAv8sig vOv vÀv 7 «vogogidv yoovov, ovx «zo GníQua- 
»vÓgOg GvvslqpOm, (va ur cvvÓvecuog xol zagozAoxy 9iv vij 
vog évüpdg.govekipOn, iva uj duos 0 q*5cj 
, , - 
ivocQxa ysvvijost yévuvor, dÀÀ éx wqroog uovotióGg £AoBs ziv Gaoxo, 
M 2.2 M 2 , / ' ec - , E] - 
xoi elg £evzov énidooos vslelov viv &avroO dvavOgomuoiw, ovx Ani, 
3 ? M ? , A 9 ? DA , A , LJ M] ? 
ovcav, ocÀÀe cAÀqOuvqv. Kot 90vy OTi. «70 Gozéguorog &vÓgoc ovx 
3, 2 4! 2 H , Y , E 1 , 2 , 
«v, ELy& vL éÀAuméGc.  llavroa yog vsÀsiog &£0ys vo ztüvra &y0v, GoQxa, 
- , 
xol veügo, xoi qÀffoc, xoi va QÀÀe zovre Occ Éori, npvymv 0b cÀq- 
- - € ? 
OuGc, xol oU Óoxqoti, voOv 0b xol vd zavra 0c Eorw dv vij avOgo- 
, M 
768i, qOlc cuegriec, cg yéyoonvoi, llemsigoévog nave mzovra c6 
, r - - - 
cv8gomoc, yoole ejopzíoc, tva év v uovotiódg ivratO« cm uurooc 
xord Gogxe yeysviGOor vfÀs(c, xol oUx dmg, Ósíbm voig Bovio- 
, Cow ' ? , A Ml , A E - [x4 LI 
uévoig 0g&v viv &AuOciav, xot ur vvplOrrtwv TOv lOrov vobv, Oct xot 


2. ,, Vitium subest huic loco*^ adno- 8. xol éy habent libri. Particula xo 
tavit in marg. Pelavius. Reponendum vi-  accrevit ex terminalione xv; vocabuli pro- 
delur Gct pro o. ximi. 

3. Vulgo apa. 9. oyy Ott scripsi cum Petavio et Cor- 

4. Suspicor Kavaw, 6 BUyaat. nario (is enim verli& Et non quia ex se- 

5. évócEvce codd. mss. mine viri non erat, ideo habebat quid 

6. évócevoe codd. mss. defectuosum) pro Ott oux, quod libri 


(1. xvogopiov editorum ulerque. vulgo praebent. 


PANARII LIB. II. TOM. IT. HAER. LXIX. 629 


inania quaedam introduxerunt, quibus terrarum orbem magnopere 
perturbarunt. Ceterum Hebraice longe aliter legitur, ideoque sic 
Aquila interpretatur : om?nus possedit me. Solent enim qui liberos 
suscipiunt vulgo dicere, Possedi filium. Quamquam ne Aquila qui- 
dem vim salis expressit. Nam illud, Possedi fiium , recens aliquid 
ac novum siguificat, cuiusmodi in deo nihil est. Ac si quis nihilo- 
minus illud concesserit, genitus tamen a patre filius non creatus 
existimandus est, atque ita quidem genilus ut sine tempore aul ini- 
Hio sit genitus. Neque enim filium inter et. patrem tempus ullum 
interceptum est, ne qua temporis pars filii originem antecessisse 
dicatur. Nam sí per üpsum facta sunt omnia, etiam tempora ipsa Ioann. 1, 3. 
facla sint oportet. Quod si tempus aliquod ante omnia extitisse di- 
eatur, quonam modo illud existet? Quaerendus nimirum alter nobis 
filius, a quo tempus ante filium productum sit. Sexcenta sunt alia 
quibus curiosorum hominum, neque boni quiddam alferentium, in- 
genia inextricabilibus difficullatum laqueis implieantur. lam vero 
Hebraice ita legitur: .4dona?, hoc est Dominus, Canant, hoc est 
Velut pullum edidit me, vel Possedit me; mullo autem commodius est 
ut priore modo reddatur, Tazquam pullum edidit me. | Ecquis vero 
pullus ex eius natura non proficiscitur a quo genitus est? Est illa 
quidem formandorum corporum ratio ut ex utriusque coniunclione 
sexus foelus omnes existant, idque ipsum tam in homine quam in 
pecudibus, volucribus, ac ceteris animantibus videmus. Quam- 
obrem unigenitus dei filius, idemque perfecta patris sapientia cum 
ita perficere omnia vellet ut ad homines moderandos ac corrigendos 
valerent, ne quis de ipso falsa quaedam suspiearetur, et a veritate 
excideret, naturam bominis suscipiens atque, ut natura fert, de 
muliere genitus, totoque parturilionis tempore in virginis utero re- 
sidens, nequaquam est ex virili semine genitus, ne qua vel in hac 
corporea generalione sexuum copula esset ac coniunctio: verum sola 
ex matre carnem accepit, perfectamque in sese hominis naturam, 
neque mancam aut defectam, sed veram ac consummatam expressit. 
Nam tametsi minime ex viri satu prodierit, nihil ei tamen ad inte- 
gritatem defuit, adeoque suis omnibus partibus absolutus extitit, 
carne, nervis, venis, ac reliquis eiusmodi, anima praeterea, quam 
non specie lenus, sed reipsa suscepit, similiter et mentem , aliaque 
omnia, quibus hominis natura constat, praeter peccalum, pro eo 
ac scriptum est, Teníatus per omnia absque peccato. Ut cum sola Hebr.4, 15. 
ex matre perfecte, et absque illo defectu seeundum carnem hic ge- 
nitus sit, hoc ipsum his ostendat qui veritatem intueri, nec excae- 
cata mente esse voluerint, cum in coelo perfecte sine ullo tempore 


Keco. xs. 


pag. 151. 


Keg. x£. 


630 SANCTI EPIPHANIT 


? , 5 , 
Gvo ix merg0g vsÀelog ysyévvvoi, cygOvog xoci &vaQyog, xoi xcTo 
? , ? , 
ix wqvoO0g uóvqo ysyévvqvas dyoevrog xoi cuolvvrog. 
- 2 ED 
"Iva 03 «ol fguqvevocuev viv voU Ócvot ! xoavvavi Aé&w , 0zeo 
, UI , ?, , , Lo 1 * w er , 2 , 
dori Kugiog ivocotvoé uc.  lldv ydQ vO ytvvàv Ouoi0v ?rLi yevvQot. 
b A A e 2 
"AvO8oczoc &vOoozov ycvvg, xol Ocóg Otov, xol 0 uiv cvOgmmoc 
^ E T [c Lo 
yevv& xevd Gdgxo, Octóc ÓB xorà mveUuam, xol oig O ytvvàv Gv9oo- 
b e. 3 - - 
z0g, TOLOUTOG xol O vz cvrOU ysvvoutvoc.  Eico moO9dv mspityous- 
e , » qaem et i € 25 ' 1 r eo5 
voc o ysvvqcoac &v9go7OGc TOV iOtov viov, x«t 0 dztcO:c Ot0g TOV vx 
, - , [A , - 3.59 3? - A , , 
«vvOU ystysvvquévov viov «a0 tyévvqccv cÀqOuvOg, xoci ov 9oxij- 
Gt, &7z0 £avrOU, xoi oUx t£coO0tv fevrov, zveüuo Qv czoOig, xol 
* w , - M "^A 2 M A , ' , 
yevvàv mzveüua &nzo0dg, Os0g ov ozono, Ocov cÀnOiwov yevvnrcac 
, - , ' E 2 1 , LU da - c 
emzoOGc. Ei yag evvog &£xvicE TO TtOüVTO, *oL OMOÀOytUc, ( dotis, 
re , c ^ A , 256.3 ^ M AT 3 D , M 
Or, xéwvix«sv 0 OsOg vd z.vra, evr0g xoi vOv víov iyívvqgosv. Ei ài 
,. c — M - 
Afysig, dv iyívvqosv, EmeOe ytvvüGoac, xci wutig mwQ0g 6 igoUutv 
e? ? od » , , ? AC , € , 
OTL, EL yevvGv &moOe, xéxuwmxs wvíooag. — dÀÀo cue movra c Dovàeran, 
zwovro Eyet àv &avrd) iv velewovqvi, xol ovre iv vd) xrífeww ?slg vOv 
, , ^ . 
viov m&9og ivowrwst, ovrs nic Ot, GvvéjysoOo, v Osiov Óit viv &yoav- 
^ - , 2 "s 
vOv TOU víoU yévvqew vogOqcsroi. "rgsmrog yoQ O zuTTQ, troemTOG 
[d e » A - 3 , 2:2 , , ? M 
O viOg, OTQt7UTOV TO zvveUuU TO CylOV, Hic OUGie, Mio Otormc. —4ÀÀa 
^ "^ A 5 
zavrog égsic uot, Ochcv dyévvqosv, vj uy] 9éAov. — Kol ovx siut uova 
$3 L2 A - 
6i, 0 guÀOvaxe, lvo Év vi roro Utov eig cov ÓvavonO d. — Ei uiv yao 
MI y D. 7 ^ é , N , , 2-4 
wy Boviousvog éyévvqosv, excov éyévvqos, xoi eb Boviousvog éyévvg- 
* € —- ^ 
civ, Go av v0 BovAgue zwQ0 TOU vioU, xoi PoroL xcv Qon yoovov 
^ L2 - ? 
uirobU vío) 0i roU fBoviqueroc: iv Or 0? ov ygOvog sic Bovisv, o 
Bovàgsic sig Óuevoqow. — Ovre ovv 8éAov yévvgosv, ovre wr) 9éAov, 
zia iv vij vmio Bovàyv qvon.  Ovcig ydo evrQ iori. OsüTqrOG, OUTE 
&ÀÀo T1] o ivo . g y«o / T7j706, 
- » P] - , ?, P E4 
Bovige émiósouévg, ovrs &vsv (ove Ti moerrovoo, GÀ Gua &E av- 
vüc và zw«vra Fyovco, xoi ovOiv Àsímovoa vÀv Ovrov. 


"Eri 03 zidiuv 0 abvog "Aostoc Quoüvot Aé&eie, zeoivoovóv del Ta 
movra, xol megisoyafOuevog $evrQ ro uoyOmod, ovy dg Eye v0 Ociov 
yocupo, cwÀl cg cvrog vooQv msgl rog fnvottg xoi Aoyoueyíec sic 
ov0lv yornciuov, dAÀÀ iml werecroogi C«vroU xol rÀv Um avroU m- 
zÀevyuévov, inueufávsror oU QqroU ov 0 xvgrog sVAoyOv rovg ua- 

Car. XXVI. — 1. xayoxt cod. Rhe- 8. Corrigendum pulo clc xóv Seóy. 


dig. Petavius suspicabatur cxto9w. — Cornarius 
2. v3) cod. Rhedig. verlil et neque in creando passio in fi- 


PANARII LIB. IT. TOM. II. HAER, LXIX. 631 


aul initio ex patre, tum in terra sine labe ulla et macula sola se 
esse de matre genitum. 

Alque ut voces illas interpretemur, 2/dozaé camnami, hoc est, 
Dominus foedificavit me, quicquid alterum gignit, simile utique sibi 
gignit. Ergo et hominem homo generat, et deus deum. llle carne, 
hie spiritu generat. Qualis porro est generans homo, talis est et 
senitus. Homo qui generat eum affectionibus sit obnoxius, perinde 
et filium gignil: deus autem omni affectione earens, sine eadem et 
genitum a se filium produxit, et quidem vere, non specie sola, ex 
semelipso, non extra se, genuit, spiritus utique, sine ulla, uti 
dixi, affectione, ac sine eadem spiritum generans, deus affectionis 
expers verum deum sine affectione producens. — Etenim ille ipse qui 
ereavit omnia, id quod ne tu quidem infieiari audes, o Ari, idem, 
inquam, filium genuit. Quare si istud obiicias, si genuit, passio- 
nem aliquam gignendo expertus est, tibi hoc vicissim opponemus, 
si generando aliquid passus est, etiam in creando laboravit. Res 
ipsa porro sie se habel ut quaecumque voluerit in seipso perfecte 
conüneat, ac neque in rebus procreandis affectionem ullam susci- 
piat, neque propter integram ac purissimam filii generationem pati 
quiequam divinum numen afficique suspicemur. S1 quidem immuta- 
bilis est pater, immutabilis filius, immutabilis spiritus sanctus, una 
essenlia, una divinitas.  Átenim dices, Ve! voluntate, vel praeter 
voluntatem genuit. Ego vero nequaquam ero tui similis, homo con- 
Lenliosissime, ut de deo quicquam eiusmodi cogilem. — Nam sive 
praeter voluntatem genuit, invitus genuit, sive voluntale genuit, 
haec ipsa voluntas filium antecessit. Unde vel minimum saltem mo- 
mentum propter illud voluntatis decretum ante filium intercipi pote- 
rit. At in deo neque tempus ad capiendum consilium, neque volun- 
las ad cogitationem requiritur. Quocirca neque volens neque vero 
nolens genuit, sed in natura, quae consilio omni superior est. Haec 
enim est nalura divinitatis ut neque consilio egeat, nec absque con- 
silio quiequam moliatur, sed ex seipsa simul habeat omnia, nec 
ula re deficiatur. 

lam vero idem ille Arius, qui in caplandis vocibus ita totus 
est, omnia ut diligenter obeat ae perlustret, atque improba quae- 
dam undequaque vesüget, non ul divinis literis consentanea sint, 
sed pro eo atque ipsum animi morbus impulerit, quo ad inanes quae- 
sliones et verborum contentiones rapitur, quae nulli alteri usui sint, 
quam uL tam ipsum quam sectatores suos in perniciem coniiciant. 
Eodem igitur instituto illam domini senlenliam arripit, qua cum 


lium cadet, neque deum affectioni obnoxium esse cell. 


Cap. 
XXVI. 


Cap. 
XXVII. 


pag. 752. 


Keo. xn. 


632 SANCTI EPIPHANII 


Mi , ^ A - 
Suqrag Égn, lléreo, 00g evroig Conv Eyew év éavroig" eva Ó£ douv x 
y, ' er , , - , ? A A EU ON, 
eicoviog £o, Vva ywoGxo0í c£ Tov uovov cÀgQuvov 9c0v, xol 0v «zé- 
^ , 21 9 
cortile Iqcoüv XgoiwrOv. "AA ajóm uot mtzQoyucrevroL zttQl TOUTOV 
, - , 1 , (3 , 1 ' C 
ziXvrov iv v ueyco mgl zíGrecog ÀOyO , Q zcv xor Tqv THO u- 
? e A - ^ ? - 
rQi0vmto Xcl &GÜévsiav cveyxacOévreg vxo vig vGv cÓslgOv mQgorot- 
- / , H , e , ? , 

zTUENG TtugoxAnosog yeyoepoepusv ztoL llioreg, cQ Aoyo émtOfutOo 
P 1? , ' ' , C ovis P f! 

ovouo ! 4yxvgorov. Kai yog, xeOemtQ 0 muértgog éÉioyvos mr0- 

^ w M w , - 
409 vo)c Ói& Trjg vov 0toU owOsíac, ix macque yoagije cvveyovrsg 
hs - - A - 
rà GÀmOive TZc ToU 9to0 Ói0ncxoÀiog GCyxvgov Gemto voic Bovioué- 
? , 

voig Txv «ylav ztetÉgQv míGTi.v, c7zt0GTtoÀuxNv Tt xol zQogurixNv, xol 
E] ^ - — Ll ec d Ll 

cz coyre Cyoi v0U Ótügo iv vij eyío roU 9:00 ixxAmcie wewuovyué- 

- A 
vqv, GegGg megsO0éusOo, sig v0 xovégeoOot viv Órtvorev. xol ccga- 
- ^ , 

Aífea9ot, ur voie émiwvoíoig voU Owefolov QunitecOot, unuób xÀvÓcvi- 
- , ^- ? A - e ? , , , 
euQ zogepàÀezrtoOoL TQ c0 TQv ce[oéctov év xocuo moÀvBlvoroc 

4 4 4 
, [e 4 1 M r , 39; 1 d - 1 
xexwvmuévo.  Ovro yag xoi 0 »vgioc &üiüote rovg favroD puaOqcrec 
A£yov Orv, "Edv Oztg cmogysüc xxovoert, ?usívm iv vuiv [xal idv àv 
yn dias Q XS 77 ; "^ gevm u L éav & 
[qm Eq. 59 , Ld e ^ , - A 
vpiv ? usivi 0 1xovGere czegyic], vusic iv égol ueveive, xol iyo iv 
- ? ' E" t EU T p 
vuiv, xcyc iv vQ zarQl, xoi vutig iv iuoí. "Shore ovv rd dzegyc 
? , 4 2 1 b /, 1À, 1 - J , , - €» 
cxovoOüévro * m0 vOU xvgiov cAnOiwe Tio ziortoG uévei év cj eylo 
- ^ , , A A — , " Dd , - ^ - , 
TOU toU éxxÀqcio, xoi Oi voUro uve s] «yia voU toU ixxlqoia, 
3 , c , c M] - 
xot og900oboc míGrig év wvgío, xol 0 xvgioc 0 uovoysvue év và ma- 
r i] € L4 E , - - A 
TQi, xol O0 zaTQo iv víQ, xol zutig iv evvQ Oi ToU cylov mvsvua- 
Tog, éedv ysvousÜa vaol qogoUvrsg TO &yiov cvroU mwviÜuo, xo9oc 
* r. n. - - 9 , ei e ^ A b ^ M 
e(z:eV 0 cyiog TOU OtoU cz060TOÀoc OTt, Tueig voog toU iore, xoL TO 
- - Lh , T eC P4 —w A , - M b 
zveUue TOU OtoU oíxsi év vuiv. Zig« yo)v Qtog éx Ot0U vO zvtÜua, 
, € [z , ' ' E] - 
Ór ov zvevuerog cyíov vool xoÀovusÜe, icv xoroiwiocQusv r0 aUTOU 
E C w A b ^ , 
zvtÜüuo iv quiv.  Ilveüuo yog XouoroU 5 zveÜua mevoOg éxnoptvous- 
^ - , r »—1 e M ec €- 
vov, xol ToU vioU ÀAcufoavov, og cvrOG O uovoysvue ouoàloysi. 
E 3 , LH - 1 , , , E 
Tora ovv zevro év vÀ xot Ilioreog Àoyco zgotignuévo vgyu- 
, - ec * A bd 
GcutÜo iv v, cg tizov, ygagévri sig a uon vc llaugviiag xai 
? b i] A - 
Ilhoíóog. 'EvraóO9a 0, imüó5 ig9dcoutsv sig vag &Emg fwrovuévac 
^ n 
AéÉsig , &voyxnotcog mo imwuwuovsbco, iomovüccausv v« aUrd, OG 
- , 
tizsiv, Óid vOv mQoxsíusvov ofoscicgyuv A Aotiov, xol vovg !üàm «Uv- 
- LI i] 
ToU JAotiovoUc, iva ixÀvGQQev veg cUrQv xcxíeug, rdg TO yÀvxU tig 
A - M ES , 
zXx9o0v usrofoeAovGog, xol v0 &yoO0v tic pobÀov, xoi v0 qoc tic 6x0- 
- A , , e A w , i] e — Jun e 4. 
TOg. Toig y«Q toiovroig vtÀeloog vro v0U xvgiov Ou ro) «ytov Hoatov 
- A A 
r0 Ovol Ogífevot, Toig và cyo9c sig xaxc usrepaAÀovo. — Kol Os0c 
- - ? ? M 
ovÓcuoU ciri0G TOV TOLOUTOV, CÀÀ fxeGrOG TOUTOV 1] XaTO xtvoOo- 
Car. XXVII. — 1. Cf. Ancorat. cap. 8. ucivq codd. mss. ulerque.  uévm 


2 sqq. editi. Verba quae praeeunte Petavio un- 
2. uelym codd. mss. uterque. uevy editi. cinis inclusi glossema videntur esse , et li- 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIX. 633 


diseipulis suis bene precaretur, usus esse legitur, Pater, da illis vi- Yoann. 11,3. 
lam habere in semetipsis: haec est autem vita aeterna , ut cognoscant 

le solum verum deum, et quem misisti lesum Christum. | Verum de 

his omnibus iam ante disputavimus in magno illo de Fide libro, quem 

pro ingenii nostri mediocritate atque imbecillitate fratrum nostrum 
precibus et hortationibus adducli perscripsimus, cui Ancorato nomen 
indidimus; proplerea quod, quantum pro ingenii nostri inopia ad- 

iuvante deo consequi potuimus, ex universa scriptura vera ac ger- 

mana divinae doctrinae dogmata colligentes velut ancoram quandam 

in eorum qui uti. vellent gratiam, sancelissimam patrum nostrorum 

fidem, et apostolicam ac propheticam, ab initio ad hodiernum usque 

tempus in sancta dei ecclesia praedicatam manifeste proposuimus, 

ad fuleiendos et stabiliendos animos, ne diaboli commentis ac frau- 

dibus huc illucque iactarentur, aut ex iis tempestatum fluctibus quos 

variae in orbe haereses multiplici agitatione commovent detrimenti 
quiequam aeciperent. Sic enim et discipulos suos dominus edocuit: 

S7, inquit, quod ?nitio audistis in vols manserit, vos in me manebi- Yoann. 15, 4. 
lis, etl ego in vobis: ego in patre et vos in me.  lgitur verae fidei 
decrela, quae a Christo domino ab inilio accepta sunt, penes san- 

clam dei ecclesiam resident. Ideoque eadem illa dei ecclesia, et 
orthodoxa fides in domino manet, et unigenitus dominus in patre, 

el paler in filio, et nos in Ipso per spiritum sanetum, si modo tem- 

pla efficiamur eiusmodi quae sanctum eius spiritum capiant; quem- 
admodum apostolus loquitur: os femplum det estis, et spiritus dez 1.Cor.3, 16. 
habitat in vobis. Proinde deus ex deo spiritus est, per quem tem- 

pla sancti spiritus appellantur, si ipsius in nobis spiritum habitare 
paliamur. Quippe Christi spiritus spiritus est a patre procedens, et 
aceipiens a filio, ut ipse testatur unigenitus. 

Quae nos omnia in eo quem diximus libro uberius explicavi- Cap. 
mus, quem eliam in Pamphyliam ae Pisidiam misimus. Hoc vero XXVIII. 
loco, quoniam ad eas sententias de quibus deinceps quaestio move- 
lur pervenimus, necessario eadem repelere studuimus, propter hae- 
resis huius conditorem Árium et Arianos eius asseclas, quo omnem 
illorum improbitatem discutiamus , quae el id quod dulce est in ama- 
rum, et bonum in malum, et lucem in tenebras convertit, Nam 
adversus eiusmodi homines ae illud omnino per Isaiam prophetam Isai. 5, 20. 
dominus imprecatur, quz bona in mala commutant. Quorum quidem 
caussa nequaquam adseribenda deo est, sed cuilibet istorum, sive 


brarii alicuius errore de margine repetita. 9. rapà ToU motpoc coniecit Voemel. 
4. axó emendavit Pelav. Libri habent ad Nicolai Methon. Anecd. P. I., p. 14. 
vno. Car. XXVIII. — 1. Libri 9x avro). 


pag. 153, 


: pag. 154. 


634 SANCTI EPIPHANII 


* M 
Éímv, s] werd mzoOÀmUiw, 4] xevc iücÀocogíav, | &arG olucwv Óoiuo- 
)à 21 tGt - xÀ 9 , Y - , , Al A 
vigór, éÉémsot vio &ÀwOsiac, xol vÀ xóGuo zepsenyeys 9Àhpw Tyv 
- b A w 
? «0700 uoy9noíev.  Gégs yoUv id voaUrqc Tác AfÉcoc OwidfBousv, 
- A c ^ 
lvo yvOjusv d vxo xvolov Ashokmuéfvoa, (c quot 0 Cyiog emooroAog, 
"n M - - b - 
Kol qusie mvsÜue soU fyousv, Vva yvOusv và vm0 9t00 yagicOévro 
C^ x € ' ^ LI ^ ncc L] E ec , L] , 
qM, € x«L ÀcÀoUutv, xci vc ií5c.  GOmoi yoUv 0 xvoioc, zío0g av- 
- t 1 2! H Is AE e óé H c 3 4 ' er 
voie fov Fysw dv fovroig: avrq Óé iorw d] aigviog fo, ive yi- 
vooxocí cs r0v guovov &À«q9ivov O:0v, xol Ov enméorteg Tncov 
Xgiozov. 
, - b € ec» Ll 
Avonqüg 0i wvxdv ovrog 0 "Agsioc, xal of !dm avUtoU, xal AÉ- 
» - - ^ 
yovcoi, ? Tó OÀcc ev£acOo: rà Ot xol Aíysw, Ilevto, Ó0g avroic 
1 2! ; [s - ? 2! 2! - , Y , , ^ 
tov Éyew &v £avvoig, ovx £avw log và zag£yovri vqv Conv. Ei ydo 
3 Ln - A , ? * 
qv i« vig v0U maroOg ovGíac, cUrO0g Gv Byogífevo vrv fowv, xol ovx 
dy qvsivo vOv zréQa Óo)voi Toig Àaufuvovcoi và vm avro OidOucva 
ÓV 3oirqcsov. Koi ovx iGoGiv oí x«9* £evrQv vrv Oitvoiev Óvncro£- 
e 3. - 
vevieg 0v, T€ zttvro O0 uovoysvne qÀ8cv Vvoa yévqrot vuiv vxoyoeuuoc 
A - , e 3; - 
xol Gorqoi«, uécog éGrOc TOU x0Gu0v, Oc imi Otéroov, cOAqroU Óí- 
— ? ^ 
xv, OwwAvovroe zc«vro vd xoc vijo cÀOsiac imavooruvra, fx vs Tijg 
&ziGríag xol cvxoqavriog xol szÀcvque ÓooAov, zr uiv Ote siócAoAa- 
, tw , 
vo&lec, zw» 0b Oud "ovOoixye oiqotoc, mr ÓP Ov dziGing, m) 0i ia 
- , rd M - , , c , er ,c iL] ? 
rác émoegosog ric rQv cvOgorov vmohQUysog, tva Oidaím rovc av- 
- - c LÀ 
Qoo ovg vemtwvoggovsiv, voU uy viva favrOv qyucact9ai v av9go- 
^ , E] ?, ^ , ^ ri? 4 - , A Ld A i 
z0c Qv, cÀX sig vOv zoréga rÀv 0Àov *àvagégtiv vO zv. Kol Óic 
- , ^ ' c J p3 , , c A , , 
vOUTO, XxaíztQ Ov to, og Àéye, yo elur v] Cory], Ovvousvoc steé- 
qsw Tov Cojv, ov BovAsror vagear v0 Óíxotov, cia wÀOtv sig uíov 
: ' ? , , H J 934 , , (P ? 
«oyqv, sig utav OcovQro, tic uiav cÀyOciav, tic Mi«v opuovorav, &ic 
E - ? 
uiev Oo£oloyiev, Gvvoyaysiv vàv dvOoozov covnolev vs xal Ó votav. 
A -74 , - - 1 , , - J A DA! A 
Koi ivdmiov vQv uaOqrÀv vr0v mzeríga cirsivas. — Tíg y«g víog mac 
M] ? ?, €- J SN 1 ^w , , € M LIA! ? 
z0TQ0g OUx GittituL; Tíg Ói zero vi ov Oíócci; z0iog 08 víog cà- 
- - A - 
Aoiog rvyy&vsi zeQc Twzv v00 zerQO0c Qvoiv; xol Óic roUrO víOG uovo- 
? - 
ytvnc med zeTgOc mÀ5onuc yegiroc xol cÀ«Osíag ovx émtÓftro voU 
, p] , Mi - ? , ? V , , A , 
zÀquooueroc, ovx &ÀÀwvQe v5c cÀqOtiac, cho zÀNonc yegirog xoi cÀm- 
Ozíac. 'O Ob mixoge Qv xol Oíócci x«i Óvvoro: Óobvor. —Bovàerot 
c jene 
0à zcvro dvdysww imi vOv matíQa. —Zlofofes ydg víO0g vOv maríQo , Óo- 
, e M A € ? M] , , , 2: 1 - — 2! 
Éofer 0 moTQo vOv uovoytvy.  Eyo ye ct édotaca imi voe y?9c, &Àe- 
- EO €- 3 , 
yev 0 víoc vÀ mergi. Kol 0 maro fAeys v ví, '"Eó0tecd ct, xoi 
, , 
zcÀw OofdGn. Ovx fv. ydg ÓicGreGig, ovx Evi g9ovoc Otormrog. 
2. a)toU codd. mss. ulerque. ary  avuroQ. 


editi. 2. và suspicatus est Petav. 
Car. XXIX. — 1. Libri habent jx —— 3. aivjococ cod. Rhedig. 


PANARII LIB. Il. TOM. II. HAER. LXIX. 635 


vana quadam gloriola, sive anticipato animi iudicio, sive affeclata 

nescio qua sapientia, sive afflatu daemonis opinione suscepta a ve- 

rilalis itinere aberraverint, pravitatemque suam, sic lanquam ingen- 

tem calamitatem in orbem terrarum invexerini. Age igitur nos ite- 

rum de his sermonem instituamus hoc loco, ut quae dominus elocu- 

tus est pervidere possimus, quemadmodum apostolus ait: J£ 72065 1.Cor.1, 40. 
spiritum dei habemus , ut cognoscamus quae a deo donata sunt nobis, 

quae et loquimur. Haec igitur domini verba sunt: Ja 7s vitam Yoann. 11,3. 
habere ín seipsis: haec est autem vita aeterna, ut cognoscant le so- 

lum verum deum, et quem misisti lesum Christum. 

Hic omnia turbat ac permiscet Arius et Arii fautores, qui hoc — Cap. 
nobis obiieiunt: Cum omnino deum obsecrasse, atque haec verba 2 
usurpasse dicatur, Pater, da ?/[/s vitam habere vn seipsis, non potest 
ei qui vitam praebeat aequalis videri. Nam si ex patris essentia 
foret, vitam ipse tribueret, non a patre peteret, ut iis illam daret 
qui ea quorum ipse largitor sit precibus impetrarent. At illud igno- 
rare homines isli videntur qui mentem sibi magno suo malo depra- 
varunt; ob id unum huc accessisse dei filium, vobis ut exemplar ac 
salus esset, medio in mundo consistens, velut in theatro quodam 
athleta, qui omnia disiiciat et. everlat quae adversus veritatem in- 
surgunt, quaeque infidelitas ac diaboli fraus et calumnia concitavit, 
sive per simulaerorum cultum , sive per ludaeorum fastum, sive per 
infidelitatem, sive per humanae opinionis arrogantiam, quo homines 
moderationem animi et humilitatem doceret, ne quis cum liomo sit, 
magnum se esse quiddam arbitretur, sed ad communem omnium pa- 
rentem universa referat. Quocirca licel vita ipse sit, ut testatur, 

Ego sum vita, eamque conferre per sese possit, iuris tamen ac iu- Ioann. 14,6. 
süliae legem perturbare noluit, sed ideireo venit, ut ad unum priu- 
cipium unamque divinitatem, veritatem, concordiam, uniusque glo- 
riae praedicationem , hominum salutem mentemque traduceret. Ob 
id coram discipulis patri supplicare voluit. Nam quis demum filius 
a patre non postulat? aut quis pater non filio largitur? quis porro 
filius a patris natura diversus est? Propterea unicus dei filius a pa- 
wre genitus, plenus gratiae et veritatis, nullum complementum requi- Ioann. 1, 14. 
rebat, cum nihil ipsi de veritate deesset, sed p/enus gratiae ac veri- 
lalis foret. Sed etsi plenus sit, atque et largiatur ipse, et largiri 
possit, nihilominus in patrem refundere omnia voluit. Nam z/rus Ioann.14,13. 
glorificat patrem, ac vicissim Pater. unicum filium. gloríficat: | ego Voann.12,28. 
enim clarjficavi te super terra, ait patri filius: et pater filio, Clarzfi- 
cavi te, et iterum clarificabo. Neque enim ullum in divinitate dissi- 


4. avadéoe. codd. mss. el ed. princ. 


Keg. X. 


Keg. A«. 


pag. 155. 


636 SANCTI EPIPHANII 


Lb T Y - c 500 
4g ovv cvroic Fysw fov iv &avroig. 'O for av fex 95s maod 
Hd , M , - € 3. ^ A et 1 
zerooc ÀAeuBevew xot Oi00vo, oic uoü volg, ovrog dv Coq, ivo uw 
à / Li 4) et M 9À , ^ ^ n) J et 5, , 
Am T1v uoveo, tvo ur oxóàiog yívqvor roig lovÓeíoic, iva cov- 
^ A Ll A - -— 
coc of Tovóoior zegc roU zevoOg eiroUvro, xol ÓidOvre voig 9 ov- 
toU uento. 
- $3 ^ ' c , e E 
Ilág ovv aivsi vov zeéoo 0 víóg; Sc ur Fyov xot olzàv; Ov- 
, - E" 
qi, cÀÀd rwv uovaÓc Tijg vQua0oc Guuoivov, tÀiíog mogéyovooav và 
, A - 1 c) e Mi , r , ? 4 r , 
AeuBovovr, ra. 0doc laobioc. va 0e oquevn ovi uia écriv « Oto- 
, » , , , , ? , , 
vQg, zcÀwv àv GÀÀo Oz oUxétL eivovutvoc Óiócciv, GÀX evOtvríe 
5 »f n" A kl] 3 * L2 LI A "^ , w , , 
vo iÓia , Oc zwy5 cv cmO z5yjg, xci 9tog Qv éx OtoU, ivepvonosv 
, A , ? - LI * , - e E. 
tig T0 zt90gcomov evrQv xot size, eve zveUuo cyiov. — . Kot core 
» ' - ' c) 4 |B - rf K ' o» L] [i - 
ings tog yeigeg xol time, /dopers zvsUua cyiov. — Koi Eye év &avrà 
& 4 e e B ^ à ^ à - gat 1 e c M » £ M ? e 
cv, tva o Bovierar Qobvot 0o. e yog 0 zov50 &y&& Conv év éav- 
w ri LI (e AT » i] , Iu - K LI n" [64 er w 
TG, ovrO xoi 0 viog EyeL Gov év £evrQ. cl Ogdg OrL &vexEV TiUTjG 
Lr , -- 
ziQ0g TOV ztüTÉQa, «ol &vexcv ui&g évorqrog, xoi uia Ooboloyíag, xot 
- A ? - - w - 
vOU u13] rovc uoO (veg vouícor ua] cz0 ToU coU voU vOuov xoi TrGV 
- e 3 - 
zoogunróv zegswkvewv 0 uovoysvng qAOe vag Óravolag vv miGtevOv- 
M 4 - 
vQy, TOUTOU fvexa O:0g Qv, xol zgoywoGxov Tqv vÀv cvOoomOV 
Mi ec M A 
xoxonOsuv, TOv Àóyov cg z90c TOv zoréoe mrfÍuzti, xol vov Óobav 
? , m A , ei ^ ^w , , 
&vogoíosrov và zretoL 0í0cciw, Vivo Moeviyotog ?xoroioyvvOT covovus- 
A , ei "n * , e pw, iz , H 
vog TOV ztvrégu , ivo oL uoOmvot uoo Ort, er») éoztv 1] Ocorqg év 
zroÀciG xol xcwvi 0v Om, Vvo of "ovato, ivrgendGw, 0r, ovx qÀ- 
, , Lr 
$sv 0 uovoysvüg Ór0efor cAÀov Oc0v, &ÀÀa &moxovior evroU Tv 
, E E * - 
Osórqro, xol morQO0g cUrOU TOU émovooaviov. Zí0g ovv evroig Fyswv 
Conv iv &evtoig, xol rol ys evr0g Pxuovrre vavTqv Twv fov.  Ilóg 
* à , » et - , -M- 06 2173-V 9/ 31 2$ ' 
0vv TOV 7totéQo qti, Vvo ÓQ evroic 0 ovrog éülüncxs xol &Oidov; Tqv 
H 1 e , , , e iH ? 1 c ' er 
joo £e(v vorsgov ezegwvero Àéyov, 4vrq, quot, éoviV 4j Coq, iw« 
A M , 
yweoloxcocí Gs vov uovov &Àq8ivov Ocov. 


Eíra 0 Aottog xoi of cm evroi cvozwxódoi ie To Aífscc, Oc 

M - , , c , e * , M A , M 

TL XeTc Tijg (ÀnOciag tvQeutvor, OrL &izte uOvOV, Quot, rov cÀnOuvov 
9 , 'O - J D] , , EL] ec 1 ec 7! 9 , 'E - 

cov. "Ogge voívvv Ort uovog écriv 0 zarro 0 cÀiq9woc. Egordusv 

NL Lo ' 343 , 8; , 3.74 ec ' n. , 

0à vu&Gc xoi evrol, TL ovv port; guovog éoriv O0 maro 0 cÀnOivog. 

, 

'O ài víog ví &oo Frei; ovx Porwv àÀAQ9ivOc O0 ví0c; El ovx Fonw 
- ' Pi n , 

cim9wog 0 víOg, uoeraía x míotig zu v, peroiov TO Év uiv xnov- 
c , , , VECTRA: sd t€ 

yua* svpsünoscÓe omtuxotovreg vOv ! viov, BAeogwnuotvreo xo &tav- 

TOv, toig &vovUuorc xol eOsuíro:g tlücAoig oig slorxav oi ztgogijtot 


5. Ita codd. mss. aJtàw ed. Pelav. princ. &t&wx ed. Petav. 
«UrOv ed. princ. C Me cm 
Ca». XXX. — d. dülec codd, mss, — ?- Xataeywf edili. vitiose. 
eliam Cornarius verlit digne). a&(a« ed. Car. XXXI. — 1. vióy vo0. QAacoQn- 
e 9 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIX. 637 


dium aut invidia reperitur. — Da, inquit, Z///s habere vitam £n seipsis. Yoann.12,28. 
Ergo vita ipsa vitam a patre postulat, quam cum discipulis commu- 
nicet, ne aut unitatem divideret, aut ludaeis offeusionem praeberet, 
ut ipsum fudaei a patre petentem ae discipulis erogantem audirent. 


Quomodo igitur filius a patre postulat? "lanquam 1d quo care- Rd 
bal peteret? | Minime vero; sed trinitalis unitalem expressit, quae j 
consentanea dona iis qui accipiunt perfecte tribuit. — Atque ut intel- 
ligeremus unicam esse divinitatem, idem alio loco non iam postu- 
lans, sed propria auctoritate velut sua largitur, utpote fons ex fonte, 
ac deus ex deo progressus, cum scilicet in discipulorum vultus in- 
spirans, .4ecipite, dixit, spzritum sanctum. Alias quoque sublatis AW 
manibus, Jccipife, inquit, spiritum sanctum. lem, F?itam habet in Yoann.5, 26. 
seipso, ut cuicumque voluerit det. Nam ut pater vitam habet ín. se- 
ipso, sic et filius eandem habet in sese. — Vides igitur quemadmodum, 
ut honorem patri deferret, atque ut singularem esse divinitatem glo- 
riamque significarent, tum ne discipuli ab legis illum et propheta- 
rum deo fidelium animos revocare velle unicum dei filium crederent, 
eum idem ille deus esset, et hominum improbitatem cognosceret, 
orationem ad patrem converterit, eique gloriam quae auferri nullo 
modo potest tribuerit; ut et Manichaeus ille, qui patrem abnegat, 
erubescerel, et discipuli eandem in veleri novoque testamento divi- 
nitatem esse discerent, denique ut Iudaeis pudorem incuteret, dum 
animadverterent non alterius cuiusdam dei praedicandi gralia ve- 
nisse filium, sed ut tam suam quam coeleslis sui parentis divinila- 
tem detegeret. — Da citur, inquit, is vitam habere in seipsis; at- 
qui hane ipsam vitam ille praedicabat. Cur igitur a patre postula- 
bat, ut hoc illis conferret quod ipse doceret ac iribueret? Nam, 
quod ad vitam attinet, hane ipse postea declaravit. — aec est, ait, Ioann. 17,3. 
vita, ut cognoscant te solum verum deum. 

Hic Arius eiusque fautores exultant, atque ex hac voce ma- € 
gnum se ad oppugnandam veritatem adiumentum nactos putant. Nam 
solum, inquiunl, verum deum appellavit. Ergo, ut vides, solus pa- 
ter verus deus est. Sed nos vicissim illos interrogamus: Quidnam 
igilur dicitis? Solus, inquiunt, pater verus est. Quid ergo de 
filio dicemus? Non est verus filius? Si verus non est, inanis est 
fides nostra, vana est et apud nos facta praedieatio. Vos autem eo 
tandem redigemini ut non sine ingenti in deum contumelia, quae 
veslrum in caput recidat, dei filium execrandorum ac detestando- 
rum simulaerorum haud dissimilem statuatis. De quibus in eorum 


poUyceg habent libri. Excidit fortasse 3eo0 ante QAacqQwuoUytec. 


Ke. ^8. 


pag. 156. 


638 SANCTI EPIPHANII 


x mgogo mov ràv qmovquévov, og fxooroc vOv mgoguróv rijg Aéécoc 
vevre imtpvqcOw Aéyov, xoi 2:0, "Prvüsig imoímcav £fovroig OtoUg 
5 , C ' - 3- n , p EX Ec 
oí zoeríotg vuv, xol svüsig éyívovro of Bovvoi. oe ovv xoi o 
uovoysvie zog Upiv ovrog xoívevot, xal ovrog cicyodg zsoL roU &a- 
yooccevroc vuüg, sb ye iqyOgace, ÓievosicOs. —Ouxéri 0b vijg avro 
[3 - - 
ixavÀAsQg iGrt, covoUusvoi r0v Updv corüou, xol rOv cyogucavro 
Pom , 1 , » ? M e ' A , , 
vuaàc. Et yog ovx £otww cÀgOwvog o Ocog, ovrc zQocxvvqvog éGtL, 
xol eb ÉGórt xrwGTOQ, oU OtOg, x«l si ovx POL ztQocxvvqr0g, mg *&go 
Qtoloysivai; llovoacOs of moÀw vüv *gvgow igyatousvor viv. Bafiv- 
, A ^ 
Àoviav, oi vrv tixove xol vOv vizxov iycígavrsg voy. INaoyoOovocog, 
^ ' 5 , , , 6t - , 
oí viv ?zoÀvOgvAgrov rovrQv GeÀnvwyoa $8£vooiw vv zoÀsuovvrov 
GoÀzÍtovrso, oí àv uovowxoig xoi iv xvupoAoig, xol iv woalvqoio Oi 
í ii , à " ; ' ' "e . 
w ^ n bd , 
rQv zenÀovquívov vuv Qqucrov sic zrdGiww ToVG ÀcoUg gégovrte, 
eixovi. uGÀÀov OovisüGoL zeQooxevatovreg meo Oto xoi aOsig. Kol 
, H ' er E ur e ^ - J ' ? , - 
Tío &Ag9ivOg Éregog, cg 0 víoc voU Oto); rig yag ifia Onosror ro 
EU Lo n" 
xvglo iv víoig 9:00, quocl] ygug:, «el, Ertgog z90g cvrOv ov Ào- 
e i - 
yuGQajosvot. — Kol ví quqov; "Iva img Oti ztQi ToU víoU ÀÉysi, xods- 
- , , , - € fg ? , 3 MN 
Ege Oupyovusvog quoi, EBtóos mücov oÓov émwruuQs, x«l fÓcxutv 
2 , 1A A m ? X —- ^ 1 b ? , 
evtqv. Koi uera voUro, Ez yng ogOw", xot roig evOgozoig cvva- 
- z , - - 
veGrodgw.  llàg ovv ovx cAn9wódg zog evrov rara sigqtor; O xol 
c ? , 
Aéyov , "Eyo) eiui 2] cnet. 
- - *3 e E 
"AM. dgsig uoi, Ilàg eimsv 0 uovoysvug cÀn9uvog 9:0g, "Ive qv 
? Jf 
voGxoGí 6s 0v uovov cAq9uvov Qs0v; (vo uy ztoÀvOctoa voucOsin, tva 
L7 — , : 
ui] Óvoígscig yévmvor vij Corwwme yvoctoc. Ei yag uovog clq8ivog 
M [n 4| - Ml c ^ ? 1 ? € , 
O:0g 0 ztovqQ, &AqOivoc 0 vioc &x zorgog eAqOivaog ytysvvnuévoc. Ti- 
uv ydg vOv motégu, xol uovov avrOv OsOv cÀ«9uvov &moxolvzcov, 
A ? - 
£evróv Éüntsv ix movgO0g cÀnOwvov yeysvvquévov.  Zhià rovro cAqQi- 
n A ? A ec 
vog zero 0 !9c0c, cAmÜwoc Otoc 0 víog O0 povoysvmg. Kol moOtv 
- , ? 2 m 1 L , - c , E] U 
voUTO ÓsixTíov; cÀÀ OQa uot vog Àébtug évra On, cg uovov aAnOuvov 
O:0v gdcxs, évratOc vov moaríge. 'Ev Ób và xora "locvwqv sveyyt- 
Ao, 0rL, quoi, Hv v0 qdg zo dAy9wwóv. Kol zoiov gd eAnQuwov, 
? 2/09» , A , n [ * - - e 
&ÀÀ 9] O uovoystvuo; xot zcÀw cL ygogoL qocoL z:gi TOU DtOU, OTL, 
" ? $3 - - 
Qe 0 0:0g, ?xoi ovx sims, Dg cq9ivov o Qs0g, msol Ób ToU 
E now " (0 —- n ^ ? hk) r A M A 
povoysvoüc víoU zo0 OcoU Ort, Gg cÀuOiov 0 uovoysvüc, msi Ó& 
- * - 1 c 
v0) zmorQ0g, Ot0g &ÀgOwog, ?xol oUx simsv Ori, Gg &AqOivov o 
EZ - - , 
Otóg.  llegi 0à roU víoU Ori OcOc, xoi imi voU 9s0g O víOg, OV zQoc- 
, - - , 
éQcvo v0 iqOuwvóv. Kol 0mov óc 0 9:06, ov mgogíOtro Dg cÀg- 


2. Suspicor tà. QUoct et BaguAGvya. — Voc. Qugots resti- 
3. Libri vulgo apa. tuimus iam supra cap. 11. 
4. qupoty mea esi emendalio. «ot 5. rxoluSpUAMQrov ed. Petav. 

habent cod len. ei ed. princ. «v est in 6. cic &woctv, vel éy olv suspicatus 


cod. Rhedig. Petavius in marg. proposuit est Peiavius. Placet posterius. 


PANARII LIB. IT. TOM. Il. HAER. LXIX. 639 


qui decepti fuerant persona prophetae cum loquuntur, eandem quam 

vos in dei filio vocem adhibuerunt. Velut in hoc loco: Fa/sos sib: Hier. 3, 23. 

fecerunt deos patres nostri, mendaces fuerunt colles. | Eiusmodi pro- 

inde dei filius a vobis constituitur, aec tam de eo turpiter qui vos 

redemit, si tamen redemerit, cogitatis. Quocirca nihil ad eius cau- 

lam perlinetis, eum vos salvatorem vestrum, a quo empti eslis, 

abnegetis. Etenim si verus deus non est, neque adorandus est: 

Sij creatus est, non est deus: quod si minime adorandus est, quo- 

modo deus esse praedicatur? — Desinite itaque vos landem, qui no- 

vam hic Babylonem instauratis, ac Nabuchodonosoris effigiem atque Dan. 3 

imaginem erigitis, qui celeberrimam hanc tubam cogendis militibus 

inflatis, qui subdolis vestris vocibus, tanquam musicis instrumentis, 

eymbalis et psalteriis populos in lapsum erroremque praecipitalis, 

quos imagini servire potius quam deo ac veritati iubetis. Quis enim 

perinde verus est alter ac dei filius? Nam quis aequabitur. domino Ps.88, 1. 

in fiüs dei, ut scriptura loquitur, et, .4/fer cum zpso mintme com- x: 

parabitur. Quid porro? Ut de filio sermonem esse cognoscas, de- 

inceps ista subiecit: Jnvenit omnem viam scientiae, et dedit illam. 3,451 "a8. 

Tum postea: 4» ferra visus est, et cum hominibus conversatus est. 

Nonne haec vere de illo dicta sunt? qui el de se testatus est, 

Ego sum veritas. loann. 14, 6. 
Alenim dices, Cur dei filius verus deus ita loquitur: Uf cogzo- — Cap. 

m : XXXITI. 

scant te solum verum deum? — Ne scilicel deorum fingi turba. posset, rans. 17, 3. 

ne vitalis cognitionis divortium ullum fieret. Nam si pater solus 

verus deus est, verus est etiam ex patre filius, ab eodem revera 

genitus. Cum enim patri defert, eumque solum verum deum esse 

declarat, seipsum quoque verum a patre genitum esse monstravit. 

Quocirea verus pater deus est, verus deus, et unigenitus filius. Sed 

undenam comprobari istud potest? Si nimirum voces ipsas attente 

perspexeris. Siquidem hoe loco patrem solum verum deum esse 

definit. AL in Ioannis evangelio, Erat, inquit, /ux vera.  Quae- Ioann. 1,8. 

nam vera illa lux est, praeterquam unigenitus filius? ' Accedit quod 

sacrae literae hune in modum de deo loquuntur: Luz est deus, ne- 

que, Pera, adiciunt, dei vero filium veram esse lucem asserunt. 

At de patre, erus deus, non item, Zux vera deus est, dixerunt. 1. Ioann. 

Cum autem de filio loquuntur, sic esse deum affirmant, ut ad illas 

voces, Jeus est filius, veri vocabulum non adiecerint. Ubi vero 


Cap. XX XII. — 1. Voc. 3ceóc om. ed. rasuram). 


Petav. In cod. Rhedig. est xaxào o Ssóc 2. Verba xol oux - - ScoU Ott QX 
(haec super rasuram) aXnSwóc 0 vióc om. cod. Rhedig. 
é&AnSwóg mato O0 vióg O povoyeviüc. 3. Verba xol oux - - mpi ó& toU om. 


xai u&w voUro (haec quoque omnia super cod. Rhedig. 


Keg. y. 


pag. 351. 


Keg. A8 


640 SANCTI EPIPHANII 
, y , 1 ^ , D P! ' - , 4 

Ouvov. Tt ovv À£youtv zegQi vOU 7tuTQ0G; OTL ué£v yoQ Oc cÀnOivov 
[y ' A :2 » ? j! , 1 PJ 1 A E 2 
0 Ot0c, oL oUx Goo PÀlumég z0LQG0Uu£V TO Üciov: xot éztiós oUx Eoti 
yeyoouuévov v0 qc vo cAÀq8wwov, *ovx simousv cuagravovrsg Ori 

? p - , , 37.5 3 o£ e , DÀ , , 
ovx £r, gg aA9wov. | Kat éxeiór) 0 viog yéygomrot 0t Os0g &ort, 

NoE a Jr ' ' 32 L 3. 1 5 4. See p 1 
XcL qv 0 O:0g zo0g TOv Ovto zTéoo: xol yug qv O:0g 0 ÀOyog. Koi 
ovx &iztv Ori, OtOg iyfvevo O0 Àóyog, GÀÀd, OsOg «v. 'Ex 0i vàv vo 
Tc (c0ggozto OevyOjosvot, ix voU uiv Ocog &ÀmOwwog 0 morro, xci Ds 
? 1 jy AT A 5 - ^ 2?) S. 44 E" - x 
cÀg89wwov o vtoc, v« icotvya qaovsirot vüg e&iac, xol ix voU Oso 0 
víog, «cl Dc 0 8s0c, ve ic0goozo vijc Óo£oloylag svosOijosro.. — Kol 
ovóiv Óioícsi, ov0B dvriétaét vig vg cAw9síog, dd cAmOwog Os0c 
0 zeTuo, xcl &Àqu9ivog viog 0 povoysvij. 


^ e — 

"Evi 08 xoi msgi voU cylov zvevuotog &voyxdtouo, oU Aéysw. dv- 
raU9o, iva ur) zxageAciag zu óc voie BovAou£voic àyOgoig veg !cv- 
TÀyv Fysww moogotuc.  OUro ydo xol r0 mveÜuc TO &yiov, cg cvrOc 
0 xvgioc uegrvosi Aéyov, TO mvsÜpo vic GAim9sioc, TO mvsüua ToU 

A e ^ , , Eo - 3 ^ A - 
zurQ0c, O O& c060roÀoc, llve0ua Xpoioro). ge yo)v ro zveUÜuc 
Tác dÀq9slac nzvsÜuo cÀgOtac, nzvsüue 0:00, cg O9t0c cÀq9ivoc, 
Oc pc &Ax9iwvov, cg nmvsÜuoa zorQ0g, Cg nvtUuo viov. Míoe ye 
, e A /, e ) , e , , [d , 
écvwv 4 Tgidg, uio x] Óofoloyía, uie x Os0TQc, uie s] xvgioTQe' 
zwTo zeT50, víOg víOg, Gyiov mzvsUuo Gytov zveUua* oU Guvoloi- 

M ec A 2 w - ,»v0/ 3 , ? A 
qu ?] ToQiéc, ov OicorOGa Tüc i0íag ovrrc uoveOoc, ovx &Amue 
-» , ? , / E 5067 , , ? ' , , 
Te TsÀti0TqTOGg, OUx cÀÀoie v5 lOiag (OrovqvOG, cÀÀ« zvra TtÀtiO- 
L , J , M , ec € 2. 9 , , 

Tq6, tole víÀste , uio OeorQc. Kol mémroxtv c vOv Ov ivavríag ua- 
qeioo. Kol yco oUro yéygezron Ort, Bélog vqmicov iysvq9ncav. Kol 
A M , » , , , 2... , 1 
yeQ ro vqmia, x&v v6 O£Àm Àoauovtwv DéAm, cvicyvga vvyyavet, uu) 

, 2 ' 2 v , 2 ' ' 1 - 1 
Óvvousvo év ytoGiv evrQv ti ztoevvew. — Eov 08 «ot moagorogoyOr vc 

, - Iu A , WO - A ? € Y , P4 
vamio, wGÀAov éavva Gqo6ti xol éocvro daüixci, gua] Óvvousva cÀÀoug 
émuyeigeiv ToU Bélove vo imwysíomua, cg xol ovro: xa9' favrQv imt- 
GrocrtvGov Tqv mzÀovQv, ovOtv 0B ?ivowqwovoiw sig vovg víoUg Tic 
? 
cna. 


Ilogsievcouot 08 xoi sig évígoag AfEsig mwiv vag Um ovrOv imi- 


voovuívac. Kei moGrov uiv ixmAmEeog iori vO Foyov, c tigovstie 
xéyonvtot moOg dzérqv vv dqiÀàv xol dxtgoíov pvoti — ic 0 Ogg 
am&vqos rjv Évev dxtgaiav oUGav, tQ oUrQ rgomo xol ovroi, idv 
Oéloct ztguzovQooGOor, vO zoG rov uiv xoÀextío:g zoÀÀeig xal Oonpi- 


4. oUx negationem suppleverunt Corna- cantes) atque Petavius. , Abest enim ab 
rius (qui vertit ideo non dicimus pec- libris. Petavio placuit oux süroev. 


PANARITI LIB. IIT. TOM. II. HAER. LXIX. 641 


lux deus nominatur Luz vera non dicitur. Ecquid igitur de patre 
sentiemus? — Est enim utique vera lux deus, neque mancum aut de- 
fectum divinum esse numen exislimabimus. Et quamvis minime 
scriptum sit veram illum esse lucem, non tamen commiltemus ve- 
ram ul esse lucem inficiemur; praesertim cum de filio seriptum sit 
filum esse deum: Et erat deus apud existentem patrem: erat enim 
deus verbum. Non dixit, Deus factum est verbum, sed, Deus 
erat, Quamobrem ex his duobus eadem atque aequalia colligentur, 
ex eo, inquam, quod erus deus appellatur pater, et Luz vera filius, 
aequalis utriusque dignitas apparet. ltemque ex eo quod et deus 
filius et lux esse deus dicitur par eademque amborum gloria reperie- 
tur; adeo ut nihil intersit omnino, nec veritali refragari quispiam 
jure possit, denique eL verus deus pater, verus perinde filius uni- 
genitus asseralur. 

De spiritu vero sanclo necesse est aliquid hoc loco disputare, 
ne, si quid praetermisero, sua hoslibus nostris argumenta ac prae- 
sidia integra reliquisse videar. Eodem igitur modo de spiritu sancto 
senlire nos oportet quemadmodum dominus ipse testatur, cum Spi- 
ritum veritatis, ac Spiritum patris appellat, apostolus vero Spiritum 
Christi. | Est igitur. Spzritus veritatis, Spiritus det, ut Ferus deus 
vera lur, Spiritus patris. spiritus filà. Est enim una trinitas, una 
gloria, divinitas una, una dominatio, pater pater, filius filius, spi- 
ritus sanctus spiritus sanclus; nulla in trinitate commixtio, vel 
confusio, nec ab unitate sua dissidet, nec ad perfectionem deest 
illi quippiam, nec est a proprietate sua diversa, sed universa per- 
fectio occupat, ut et perfecta tria sint, et Irium nihilominus una 
divinitas. Qua ratione adversariis nostris gladius e manibus excus- 
sus est. Eoque seripturae locus ille pertinet, ,Sagittae parvulorum 
factae sunt. Nam tela dum ab infantibus tractantur imbecilla sunt, 
nec in eorum manibus quicquam efficere possunt. — Quod si conster- 
nati turbatique fuerint, seipsos iugulant, aut sibi damnum inferunt 
potius quam ut alios illis aggredi et appetere queant. Sic et isli 
errorem suum conira semelipsos convertunt, neque quiequam ad- 
versus veritatis filios infligunt. 

Nunc ad alios illorum sermones orationem confero. [n quo 
primum illud admiratione plenum est, quantam ad cireumveniendos 
rudes et simplices calliditatem ac simulationem adhibeant. Nam ut 


Cap. 
XXXIII. 


Ioann. 
14; Nt. 


Rom.8, 8. 


Ps. 63, 8. 


Cap. 


XXXIV. 


serpens Evam mulierem simplicem decepit, ita illi quos ad partes Gen. 3. 


suas pel'ieere volunt, primum blanditiis ae munificentia omnibusque 


Car. XXXIIL — 1. Editi ojcóv. 2. éyox'jrxtoucty. cod. Rhedig. 
Corpus Haereseol. II. 2. 41 


pag. 158. 


Keg. Ac. 


642 SANCTI EPIPHANII 


mw ec , ri A ^ e E 
tío xol mQocoyT, vmoocytos. ve euo xci gopeorouoig, ort, Toic Bact- 
"v , bd ^ 2 m —- 
juxoig z.QogreypeGLi, xol TQ To) Daciléog OvcÀsvrog Ovud évevri0U- 
- i] , A 1 ? - J , M Li 
c0s; Toig un Dovàouévoig xovd viv ovzQv zioTww qéíosoOo, — Kol ci 
, , ? €^ , [s y) ? c , , A rr 
qeci; Ti yog éorwv 0 Àéyoutv; .dvry éGTwv T] mziGTig, gMOvov Ó& Ori 
- x 3 P , $3 
xtvoOo&sive. "lÓcusv ovv sia eri] éGTi míGTic. | Daciv ovv, 'Ouoào- 
- A , [A » 1 M , , , Pj A 
yoUutv vOv yeytvvquevov viov $x ztoTQOG, X«L OUX Covovusüo. ie 
f ^ 3 ec - ' 
Os; qu&c, !geci, xol 0 xrtícuoa OuoÀoytiv, x«l vo zoimue.  Ovóüiv 
^ , , - ^ 4 , , ri , - 
08 qAiOwrtgov.  liàv yog v0 wrifoucvov ovy Oouoiov TvyyoavtL TO ye- 
»» * , r? -— , , A 
yevvquévo, ovre TO yevvogcvov opoiov TQ xvt&ouévo, uoÀuto soc 
ixsivqv viv. ulav &xoougviy) xal veAsiov ovotav.  Tlavra ydg vmo 9500 
ec ld ^ 
xíaTuGToL. Ovog Óà 0 víOg ToU OcoU ysyévqron, xol uovov TO Gyiov 
— ^ d A P4 
mvtüua ix moroog mgoTAOt, xol é& víoU Aes. Tua Oi clo mevra 
M - M - - 
4T.GTd, xol ovre zgotÀiO0vra Í« zorQOc moorAOtv, ovre oU víoU Àap- 
, ? 29 ^ , ^ "o M , L2 
Davovra, cÀÀo éx vov mzqgcuerog vov viov, xe90og ysygemrou, TO 
* , - M 4| , , - , - , 
ydg Aoyo r0U QcoU va zcvvo écregecnOsoov, xol TQ zvtvueri TOU Gro- 
? - M c , ? - ? ' 2 LI RIP - 
uerog e«vroU zoo p Óvvouic evrQv. .4iÀo, ? aci, Oti ouoAoytiv 
1 A 7 LZ 
xol TO XTiGuo, émsiÓ: sizmtv 1] yQagu] TQomixOrsQov AsyOusvov TO 
' - , 4 
xtiGuo, xol roomuxdge Àsyoutvov vO yévvgua. Kov ve ydg sizcptv 
[d - , - p) E € - 
jévvqua, ovy Gg $v vQv ysvvquarov égoüutv. Zíga ovv év o $goUci 
P A b! ? , 
r0 yévvQpa, xol ovx cÀuOivov v0 yévrque, vovg casgoLoréoovg czta- 
- r ü - 2 ' 
rÀGi.. Kol v0 xvícua 0i OuoAÀoyoUutv, qacív. "Ems ycto xci Ovga 
, t A ^! e ' M , ' , M , 
xíxÀmroaL, 0 XguGrOG, xoi 0006, X«L GrvÀog, xa, vegéky, xo zérQu, 
xol covíov, xol cuvOoc, xol ?4(uegoog, xol uooyog, «ol ÀÉov, xL 
, A 
zmqyu, xci copíwc, xoi Àoyog, xci víog, xel cyyshog, xol Xoiarog, 
r1 ' LI » | M AT 3 , ' , 
x«l GoTNo, «oi xvQiog, x«L wvOgo7t0g, «ci viog &vOQozOvV, xe«L ÀL- 
ET , P4 A 
O0c &xgoyovieiog, xol TAL0g, xci mQognvQs, xoi «groc, x«l Bacieug, 
A 
xol oixoÓ0uog, «oi ysogyog, xoi zoiwv, xel &umthog, xoi 06c 
- M - - 
TOlgÜrQ, OUTO, QUGi, xcL TO XTiGue Àéyoucv, xovoyonoriXQg' Oi 
ee e - 
440 1jp&g OpuoLoyciv. 
- - - e : 1 
ld) ys vüo voievTQc xoxijo vzovoieag xe zevovoytec. Mn 
, , , mw ^ E c Ld b , 
ógQ xvgi0g tiv, TOv Tig cAmOsiag viàv vmoy03vor vij owevr:) £ioo- 
^» 1 - A - 
vtíg, ?1| wwe Óte vv Toi vrOv vmzoü£ccov xoi TO TOU xtíGuerOG 
^" , A E - - 5 6 , ^ 1 [i 4 r 
Ovouc tig vov viov voU QcoU sicOsbousvov zcetoU var, xeL ovroG OU0- 
Aoysiv.  ZíórcoGev yag uiv rovrov rx9v yornoiw xol rqv vv ÀoyiuQv 
3 , — A ^ 
cz000ct.  llivro yoQ Pxsiva xereyomoruxdg siowrou, ovOiv tic rmv 
, ^ - - ' A 
OsoTqro rOU víoU ivoxqmrovre, ovre diÀurm moiovusve mwQOg TOV 7tG- 
, - ? - ? , » , , , Li , , w 
réoc rijg eUr0U OUGi0TqtO0G, x&v TS Üvgo AcyOsí, im Ór ovro) 
, » r 1] ^s EI [4 
eicsoyoutOw, xcv ve 000c, éntióy 0r aUroU DaÓitousv, «av ve crvloc, 
i] - Iu A - Ld U] 
Éxn) evróg dGrww fÓgolepue Tüg &ÀqOc(ag, xcv rt vepéAq, émeó 


Car. XXXIV. — 1. qnot codd. iss. 3. y(gxgoc cod. Rhedig. 
2. Qoi codd. mss. Car. XXXV. — 1. GQeUye ed. Pelav. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIX. 643 


sedulitalis officiis aggredi solent, tum pollicitationes ae terrores ad- 
iiciunt, Vos enim, inquiunt, principis edictis et imperatoris Va- 
lentus voluntati resistitis? Ita eos alloquuntur qui suüm ad dogma 
lIransire noluerint. Deinde quid taudem est? inquiunt, Quid porro 
dicimus? Eadem fides est; nisi quod inani gloriae studio ducimini. 
Videamus itaque eademne sit fides.  Átque illi quidem sic asserunt: 
Confitemur filium ex patre genitum, nec eum negamus; verum no- 

bis quoque creatura el opificium confitendum. Quo quidem nihil est 
ineptus. Quidquid enim erea!um est, dissimile est genito, neque 

quod genitum est, crealo simile est, praeserlim si de sincera illa 
perfectaque natura sermo sit. Nam omnia a deo creata sunt, solus 

dei filius genitus est, ac solus spirilus sanclus «4 paire processit, et 

a filio accepit. | Celera omnia ereata sunt, neque a palre processe- Icanu.15,26. 
runt, neque a filio acceperunt, sed ex plenitudine filii, uti seri- 
pium est, Quippe verbo domin? omnia firmata sunt, et spiritu oris Ioann. 1, 16- 
eius omnis virtus eorum. — Alqui eliam crealuram confileri nos opor- 32, 5. 
tet, inquiunt; quandoquidem scriptura erealurae nomen, itidemque 
foelus per tropum ac metaphoram usurpavit. Quare etsi foetum 
appellemus, non eadem eius esl ac ceterorum foeluum ratio.  Quo- 

cirea dum foelus vocabulum sic usurpant, verum ut esse foetum dei 
filium negent, simplicioribus illudunt. Praeterea etiam creaturam 
inquiunt esse. confitemur. — Etenim Christus zanua dicitar et vua, 
columna, nubes, peira, ovis, agnus, hoedus, wiülulus, leo, fons, 
sapientia, verbum, filius, angelus, Christus, salvator, dominus, ho- 

mo, filius hominis, lapis angularis, sol, propheta, panis, rez, ar- 
chitectus, agricola, pastor, vilis, eL id genus alia. lta et creatu- 
ram, inquiunt, abusu quodam nominis appellamus, idque nobis 
omuino fatendum est. 


Ápage sceleratam illam opinionem et callidam, nec permiliat Cap. 

: me 4M (* : mar 31 XXXAV. 
unquam dominus ullus ut ex veritaus filiis eiusmodi cavillatione cir- 
cumveniatur, alque iis ralionibus induclus creaturae nowen ad dei 
filium aecommodari posse sibi persuadeat, atque ita profiteatur. Et- 
enim huius nobis appellationis usum atque explicatas rationes adfe- 
rant. Nam illa quidem omuia per catachresin usurpantur, neque 
filii divinitatem impetunt, aut illius essentiam a paterna ulla ex parte 
deficere arguunt. Sive /azua vocetur, quoniam per illum ingredi- Ioann.10,9. 
mur, sive via, quoniam per ipsum ambulamus, sive eo/umzd, quod loann.14, 6. 
veritalis firmamentum ille sit, sive zubes, quod Israélitas protexe- Exod. 15. 


Et Cornarius vertit, Fuge malam hanc 2. 1| tw. scripsi pro V», quod libri 
opinionem cel. praebent ; Pelavio placuil xax. 


A.* 


pag. 159. 


644 SANCTI EPIPHANII 


1 1 , , 9 
dcxímact Tovg víovg IogewÀ, wv vt GrVÀog, Oud vO qortiwvOv ToU 
, E" , 
zvgog 0 igorioEv iv vij gru , x&v ve u&vva, intr) zjovijcavro av- 
, - 

TOv &orOv Émovguviov, x&v ve coroc, imzaów Oi cvroU lojgvgomoiov- 
L4 Ld , M] , - P4 t , 

ueOc, x&v re OyysÀoc, émtiÓ utycÀme DovAmge «yyslog: ouovvuov 
, , M - , '»" , , M e.c ' M , , 

j«o écr, r0 voU &yyélov Ovoua.  EOéfaro yag x Pac vovg eyyéove, 

' E] * P4 n , , 2445 "" [d 2 , M 

zoL OUX 1Gev Cyytloi oL cztorcÀuévovi, cÀX 3] oL cveyysiÀevreg regi 

E , [n4 LI e A , ' ? , 1 , €- 

TOU rOz:0v.  Üvro xoi 0 uovoytvqQc, émtiÓ cvmqyytihe ro OéAquo voU 
Y ^ ? , , ^ » , - , ? 

7zt«TQ0g TOÍG &vOQorOLc, usyouc BovAijg &yycÀoc, év vÀÓ xoGuo dvay- 

' , , ? ? e 

jy&ev vuv usycÀqv Qoviqv. Kot AíQog, ovx cveicOnrog 0 AíSoc, 

, A - M] M , , ? J e i Hi 

«Ae xorcyonorvAGG, Ói€ vO ztQOcxouuo yeyovévo, "ovóoto:g, quiv ó& 

Osuélov coTqoleg. Kol dzgoycavieiog ÀiQog, Oud vo émicgiybor ma- 

Aeicv xoi vítv ÓraOnkqv, mtguvouv ve xoi axooDvoríav eic utav £va- 

? 1 LI A 1 " 1 A , ? - ' c , , 1 

Giv.  uvog 02, Oa vO oxoxov, xoi rO Óv ovT0U rov cuogriav czc0 

- , , 3 J ? - 3 4 - H J , 

tOV c&vOgonOv 1g]ovicOoaL év v «vrov TQ zterQL z:oocevrvéyOuL ztQO- 

, ' ? 115 n. s c - I ev ' ei 

Bevov sig Ggayqv, mti qAOtv vmég qudv zoOtciv 0 azoa9mnc, ive 

quie Go Gusv, xol s vv Eovtv Evegov volg evroic yonosc: cvupoAlo- 

pivov eig GorQoíav vidv vOv dvOgomov, xercyonoruxGg &m0 Tic 

Oeíag yoegre sig avrov avagégsrou. 


Ti ; i , , ü , 1. 1:3 , - - 1 1 

b 0vV TO XTiGuc Ogtnctisv; 1] z0ÍevV qoTjoiv moLsitOi 7tQOG TV 

f ^ ^ w 

qudv GorQoíov, xoi z90c vrv ToU 9:00 ÀOyov f£vGnoxov Oo£oloy(av 
1 J , NV) E EL ' J LN J , H 

xol vsÀeiav Ocorura; Ti QgtÀsi quGc v0 Àéyswv evtOv xXricue; T xríGua 
^ , F ^ - 

voic ríGeGww ioyoGevoi; vl xvícuo QqsAsi voc wríGetc; wg ÓE ExvLGEV 

[d [d , 

0 O:0v OsOv eig ztQogxvvnoiw Oi0oUc, Ozxóvc Àéye, Mn moujone csev- 
- - ec n , ? En , , , - LI 1 1 , 

TG zt&v ouoicuo urs émi ymo, wave iv ovgavO , x«l wm ! mpoocxvvy- 

, - -— * ^) - 

GQc evrQ; zc ovv &xriGev &avvO) viOv, «al éméra&e moocxvveicda:; 
, w M Ul M 
uciGre ToU cz06T0Àov Àfyovrog, Kol dÀerQevcav vij wvíGtu vega vOv 

- , 
xiiGavro, x«l igogcvOnsceav. Mogov ydo v0 xrícw Otohoysiv, cOc- 
- , 
riv OB mgoTQv évrolQv Tav Afyovcav, Kwgiov vOv Ot0v cov zgog- 
, ^ , - a , L v Pii» E ^ 95 

xvYQ6tic, x«t cvTO uovo Aergevotuc.  Zíi0 s] «yia vov OtoU ixxÀm- 

? - - M 

Gic 0v xtiGe ztQognvvel, cÀÀd viov ysvvqrov, moréíge iv vig, viov 

Ul i] 

&v merQl, c)v dyío zvevpett. — ÀÀa, INol, got. 'Eev ydp uj 

- M A 

eiz OTi xtíoue, quoiv, éÀ«vroGiww moocgpíoo và meroí. TO ydg 

A - , "^ 

XTLGTOV OUxX fÀevrOU TOV XT(Gnvro. TO Ob ysysvvquévov ix guGtog 1| 

M » € 

GvGroÀqv igyofevon, v] mÀevvGuOv, v] ucc) Giv , 7] TOUT]V, T] TL TOV TOL- 

, ^a ^ — —- 

ovrQv ztcüdv zgogeztzei v yeyevvixovi. Ilo 0$ uooía àv rote- 

? Rh - M ? LU] 

va Àoyifouévov, Gg «gp. CavrQv v0 Osiov sixa(swv, xol Tra tig avrOUG 
, »« i , , X uM C--— — 

zc: TQ OtQ mzgogomrttv Boviouévov, voU OtoU &zoQoUc 0vrOG zvav- 


Cap. XXXVI. — 1. moocxuvjong xvvwwjoeie editi libri. 
cod. Rhedig. Tpogxuvrjote cod. Ien. pog- 


PANARII LIB. (I. TOM. II. HAER. LXIX. 645 


ril, sive alio modo co/umna, propter ignis illius splendorem qui per 
solitudinem illuxit, sive mazza, quoniam coelestem ?/lum panem ne- 
gaverant, sive panis, quia nos confirmat ac roborat, sive angelus, Iob. 6. 
quoniam. zmagn consili? angelus est; est enim angeli vox homonyma. 

Quippe Rhaab angelos excepisse dieitur; neque tamen angeli erant 

qui missi fuerunt, sed nuntii, qui de regionis natura cerli aliquid Iosu. 2. 
relulerunt. Qua eadem ralione dei filius pro eo quod patris volun- 

tatem nuntiavit hominibus, magni consili angelus dicilur, qui ma- 

enum illud consilium mundo siguificavit. lam cum /apes dicitur, non 

sensus expers lapis aliquis intelligendus est, sed per catachresin Fai. 9 5. 
usurpatur, eo quod ludaeis offensioni fuerit, nobis vero fundamen- —  "'"- 
tum salutis. | Zagularis vero /apis idcirco, quod vetus ac novum 
testamentum circumeisionem ac praepulium in unum consociaril ac iu 
devinxerii; agaus item propter innocentiam, tum quod hominum "' - 
scelus per ipsum penitus extinetum fuerit, cum ovis instar iugulalus Ioann.1, 35. 
ac patri oblatus est; quandoquidem ut pro nobis pateretur, is qui 

nihil pati poterat advenit, ut nos salvi esse possemus. — Ác si quid 

aliud est, quod eodem usu ad salutem hominum accommodari pos- 

sit, per calacehresin in sacris literis ad illum transfertur. 

Ecquid ergo prodesse nobis creatura posset? aut quid ad salu- Cap. 
tem hominum conferret, vel ad divini verbi incarnati gloriam divi- cd: 
nilatemque perfectam? — Quid, inquam, nobis profuerit, si creatu- 
ram illum dixerimus? Quid est quod creatum aliquid ereaturis pro- 
desse, aut utilitatis afferre possit? Ad haec quomodo deus deum 
creavit, et adorandum proposuit, cum ipsemet dixerit, JVoa facies 
libi similitudinem ullam, neque in terra, neque in coelo, neque ado- Exod. 20, 4. 
rabis illam? | Quomodo igitur sibi filium creavit, adorarique iussit? 
praesertim cum apostolus dicat, Ef servierunt creaturae potius quam 
creatori, et stulti facti sunt.  Stullum enim est creaturae divinita- Rom. 1, 25. 
tem tribuere, ac primum legis violare mandatum, JZominum deum 
tuum adorabis, et illi soli servies. Propterea sancta dei ecclesia Matth.i, 10. 
ereaturam non adorat, sed filium genitum, patrem in filio, filium 
in patre, cum spiritu sanetlo. Imo vero, inquiunt. Nisi enim crea- 
turam illum esse dixero, patris maiestatem imminuo. Etenim quod 
creatum dieitur, creatorem non minuit. Quod autem ex nalura 
genitum est, contraclionem quandam, aut collatationem , aut dimi- 
nulionem , aut sectionem, aut eiusmodi affectionem aliquam ei affert 
a quo genitum est. Sed eorum qui ita cogitant summa plane stul- 
titia est, qui de divino numine coniecluram ex seipsis capiunt, af- 
feetionesque suas in deum transfundere conantur, cum tamen tam 


Keo. X£. 
paz. $60. 


646 SANCTI EPIPHANIT 


Àd L iy t yevvüv, xoi v vÀ xvite Qe ydo nutic zc 
TtÀOc, wal iv rà) yevvüv, wot àv v wvíCetv. € yo mutic ze oyousv 
- i] e , 

yevvdvree, émtiÓs] wvvorol écuev, ovvo xol xcuvoutv wrifovreg. — Kol 
, , r i] L2 P ^ , , Eo A ^ E 

eb zeGyeL O 7toTIQ ytvvàv, eoo xot xviCov xouvei.. Ilic 08 zsol to 
(9 2! ? ^ LI 1 , E , : ? AMO , , 

zc00c foriv eiztiv, xoi TO xouvew, simto xouvei; OU AULVEL, 
' , , , ' Uu , E 5 e ' 

ui) yévoiro. | Ov xoziocti yoo, quoi 5 yooci.  llvevue ovv 0o O:0g 

xoi zvtÜpo cvegyoc xol &yo0voc TOv viov iyfvvgotv, 9t0v ix 9o, 
- A i] ? A L2 ? ^ z 

qc ix qorog, Otov cÀqOiwov ix 9:00 cÀuOwoU, ysvvq9évro, oU 

xTiGO £vza. 


, - M , EJ , 
IlegsievGouot Ó8 «ci roUro vO QqurOv: ig frega Oi mow fov- 
M - - 6.29 w - c 
rovg émiÜQusv, vrÀv vm evrQv iv xexeig vmovoicig Àeyouévov t£ xcd 
rÜouévov, &vo Óé uov !zpgortvoyuívov. Koi yog maÀw vOoto 
TT eiiis i Q TU "Ru IU : X g 
w , , , , 
Qoe6L TOUTO TO Qurov zewgroumvsvovreg, TO, éteacüt vOv dcoyisoéc 
- ' 5» E" b i] 
vuv ziGTOv Ovre TO zt0njcavri eUrOv. — Kol modrov uiv rjv émiro- 
M , i] i] c L 1 5 ^ , ? * 
Av vavTQv, T5v z90c Efooíove qquui, emo90)vrot, qvoti cvrqv 
- 5, M , à * w - 
&veigoUvree c0 ToU cz00T0lov, xol Àéyovreg wr tiva, ToU evrov. TO 
1 A A L] ec ^ - 
02 Qqrov Óie vqv ióíav vocov slg fevroUg, oc zootizov, xoxdg ix0£- 
- M - [u ' P4 - 
yovroi, O59tv &z0 ro) sigquévov, Ort, lliorov Ovra vQ moujcovti 
Suc A , , ^?r3 , p, 74 9 , ^ , 
evrOv, TO xTíGuo zcosicpfgovreg. "gorr5oss Ó av rig ?ovrovg cuve- 
, 3 , 
civ xexTquévoc, xol cz09)00v01, u7 £yovrec Tí czoxgrOuGovroi, Ort, 
? [d e - Pl ? - 
TOv cyieoéa move zgoctÀcfsro 0 4vgroc uv Ovoue cvr xalticOot ; 
- - E - ^ , , 
Ov0ouo? yog 790 Tjj $vcégxov e)roU megovoiog raUro Foyse va Ovó- 
M - 1 | 3.99, 
poro, ro Àí8ov xcÀcicOo:, vO mQODorov sig Gpayrv qégta9otr, v0 &v- 
' A ? , $ 3 ? ' 1 E , LI S uM 
QooztOov X«L viov evOgortOv, TO P3e«trOv, xol cQvioV, x«i Tc cÀÀo 
M , 
ztévro OGezteQ tic evtOv * uera Tqv Fvcooxov zoegovolav avogéosrat, 
5 ? - i , , - 
O6 xol dgyiegéc evrov xolsioOot Óv vv 0 vouog ixgovtre zsgl cvroU 
e , ci , , - , w C - , - , [d ' 
vzo9sciw Ort, lloogwrmv ix vrQv cüslpQv vuv £ysegti xvgioc 0 Otoc 
fau p - ' , à? ; iH A53 3 A 
vulv. Zoo yovv TOV zgogtquv xeL Zoyigéoa, xot ro. .EE avvrQv, ucro 
: € , n c di e 
rüv évraDOc xovoxcoynv touqvsvet coge 0 Aoyoc. fc xol &oeporog 
^ ^ [ud ^— — 
Éoviv. (Óciv, mde zow v) dvíxqrog voU 9:00 OUvauig xol mpoyvocic 
p - - 5 , 
eic r0 qgotor mzüv cr0uc émtysigOusvov xord Tüc cAmOtiac, muvr 
uera Oevueoráe qoreyoyleg zoot9íomics xol mogoài(caro. GDcoxt 
' c, ; -" dT 1. , ei : , A- im , , 
y«o ovrbc év ry) etri] axoAovOio, ovv, llàg cgywotvc é& avOgonov 
c , , "rapa 
Aeufovousvog vnio cvOgumov xoOícrerot, tic v0 moocg£otiw óc re 
xol Qvcíoc, Óvvousvoc uergrozoDeiv: àvayxqv yog £yet xol zeol vv 
- [y c - 
iólov duegriDv: 0 03 pa] Éyeov euepriev &evrüv zgocqveyxe v. zarol. 
- LI ? 3 
Koi v0 uiv, 'Ex ràv &vOgonov, Óie vgv ivóqulav, v0 0& ovx &£ av- 
MI ? , A MI —- ? 
O9oo0v r0, My ZFjov cveyxqv, Óit riv Osorqvoa. — Kol Iltoi vic av- 


Car. XXXVII. — 1. xpogcexvoyué- vov ed. Pelav. . 
v» codd. mss. el ed. princ. mposteyué- 2. avtoUg cod. Rhedig.  avcoig cod. 


PANARII LIB. IT. TOM. II. HAER. LXIX. 647 


in generando quam in creando ab omni affectione sit immunis. Nam 
quod ad nos attinet, uli gignendo patimur, eo quod creati sumus, 
ita et creando ae moliendo fatigamur. Quare si generando pater 
nonnihil patitur, eliam ereando fatigatur. — Quinam vero deo tribui 
ulla eiusmodi potest affectio sive defatigatio? Absit vero ut fatigari 
eredamus. JVoa enim laborabit, inquit seriptura. Denique cum deas 
sit spirilus, perinde et spiritum sine ullo initio aut tempore genuit 
fillum, deum de deo, lumen de lumine, deum verum de deo vero, 
genitum, non creatum. 

Ab hae scripturae sententia ad alias transeundum modo nobis 
est, quas perperam accipienles usurpare ae decantare solent, quas 
quidem inilio commemoravimus.  ÁÀc primum apostoli dictum illud 
temere proferunt, et interpretatione sua depravant: Suscepite pon- 
tificem vestrum , qui fidelis est ei qui fecit seipsum. | Sed primum 
epistolam illam, quae ad Hebraeos seripta est, repudiant, et ab 
apostolieis scriptis reiiciunt.— Ex qua tamen illam, uti dixi, senten- 
liam pro privato suo animi morbo male ad institutum suum transfe- 
runt, et ex his verbis, Quz fidelis est ez qui fecit seipsum, creatu- 
ram esse filium adstruunt. Verum interrogare illos prudentior ali- 
quis poterit, et ita urgere, ut quid respondeant nihil habeant. Hoc 
enim quaeri polest, quandonam pontifiees nomen illud dominus no- 
ster assumpserit. Non enim ante susceptam carnem isliusmodi 
nomina sortitus est, ul /apis vocarelur, et ovis ad occisionem oblata, 
jltem, Aomo, et filius hominis, aquila, agnus, et id genus alia, quae 
post incarnationem eidem attributa sunt. Qua ratione pontifex quo- 
que dietus est, ob elogium illud quod de ipso in lege praedicatur: 


Isai.40, 28. 


Cap. 
XXXVII. 


Hebr. 3, 2. 


Isai. 53, 7. 


Prophetam ex fratribus vestris suscitabit dominus deus vobis. — Quare Deut.18, 15. 


prophetam, et pontificem, et Ex ipsis suscitatum, post illam in ter- 
ris habitationem, seriptura manifeste declarat. Ex quo cerlissime 
illud potest intelligi, quemadmodum invicta dei virtus ac praeseien- 
tia, ut os omne praecludat adversus veritatem insurgens, cum ad- 
mirabili quadam luce praedixerit ac firmaverit omnia. Sic igitur 
illo loco in sequentibus legitur: Omnis pontifex ex hominibus assum- 
pius, pro hominibus consüttuitur ,| ut. offerat dona et sacrificia pro 
peccatis, qui possit compati: necessitatem enim habet et pro suis de- 
lictis offerre: qui autem peccatum non habet, serpsum obtulit. patri. 
Ubi haee verba, Ez hominibus, ad incarnationem perlinent. — Haec 
autem, JVoa ex Aominibus, et, Nom habens necessitatem, divinitatem 


Ien. et edili libri. 4. xarà habet ed. Peliav. Coloniae re- 
3. Libri vulgo. aexóc. petita. 


Hebr, 5, 1. 


Keo. ^3'. 


648 SANCTI EPIPHANII 


roU OtorqTOG quoi, Kointo Qv víog, ztgi Ób vig Pvadguov QUrOU 
7L.Q0vGLO.G E TEpbN i£ àv EmaO06, qnoi. 

Kol Oc&g Ort mdvra roU XgicroU Asím, xol ovóiv lv evroig 
GrowyyoluDOsc. TO ydo, "Aoyiegéo zuGrOv Ovra vd moujcovr. c)rOv, 


i. 0708 rv evrqv zÀccw ivrabOo Óujysivo, voU Gouorog, ovÓR rijg cv- 


s , , 1 / e , E ' ' ' 
T0U évavOgomQotog, ov segui xríGtcg O0Àcg qoGxteL, GÀÀo uero nv 
w ^ , [ul 
dvóquíav voU é£icuerog TO yogiGue, cg xci ro siguuévov, "EÓcxsv 
EV , Dd E p , E - 
cUrQ Ovouo r0 vniQ ztdv Ovouc. Kol ov zt9cv roUro émÀqogovro iv 
jp QtorqTL., GÀÀC Tij VÜV zG00vGÍa, émtiÜstQ 79) nvroU ivavOooza6 
Tj 9sóvqu, dM rjj govaor, (mto 1] vOodztucis 
^ A rc EU » i E —€- , 
qj ix Magíag £Aoev 0voua v0 vnxig müv Ovoua cvv vÀ O:9 Àoyo xa- 
S Ld A - ? r] b - ? 
AcicOot viàv 9:0). Koi Ói& roUTO xol Ói ovroU0 ToU czxocorólov iv- 
zaU9o zaÀw stonxs, Tov 0& fooys vi zog. GAArAove Aovrouévov fA£- 
, 1] u 
EU i] 1 , - - 
zoutv IncoU0v, Ói* vO zcOn(uc voU0 Qavcrov ÓoEn xoi vuw:) éGrsQovo- 
"E IRE ui 
[ud , ? ' 
u£vov, lvo 0 Ósozóvug cyyélov xol zone z«Q' cyyéAovg mÀovrOué- 
[ud 1 A M 3 Pii 
voc pavei], 0 qouiazoc xol pofiegog roig &yyéAowg, wol iÉ ovx Ovraw 
' RJ i] Eu e 
eUroUg xríGeg GÜv vQ ztuürQl xol GUv vO cyío rzveUuer, wAorrouévog 
- ri ?, E 
V Ayoiro, «ol pavei Gage Ort oU ztol OcóTqroc évratOa gaoxsi, &À- 
- ? - , , A 
Àd mgl vg «vTOU GeoxOc.  llo9q4uo ydo Qovérov oU m0 Gcxoc tlc 
, ^ ? A A i - - 
vOv Àóyov dvoloysivui, cÀÀe uera vv fvoeQxov mzeQovoiav ToU c)r0U 
$, - 9 A X ^w ? w j i] p/1 , E , 
&zeOoUg ?0vrog xoi zoO0€rov, cme00vc uiv Ovrog év vj) OtOTWwTL, 
^ ? , c M 
mooyovroc 08 iv vij dvOgomoti, og xoi và Gugovsga Evi mÀmgo)- 
, , , ? w Ev L2 e c 
vo, 3r0, Tíóg &vO9oomov iv vavrQ , x«l Tíog 9co9 iv var.  Ouot 
A - 5, [d A - 
ydo Xoiorog iv voig &ugorégowg 0 viog xoAtivor. 


; ; E X 

Tí oov imoíqósv a)r0v; OL quovsixotvrsg ucdocw dixo rdv 
, e? 3 ' - -- 
moostgmuévov zcvrQv Ort ovóiv sig vv OsOrQra iv vÀ Ómvd rovro 
- 5 M ' 
&veAoysiveu, dÀÀd tig vov fvcagxov mogovoiav. Kol ovói cg mol 
? ? " 
zounjosog l3 wvicueTOG, &ÀÀ Og tol aÉuOuerog usta Twv ssapepdiqn; 
9 au 

r0 'Exoíqosv avrov. "Eoorijcag yep tig iva aero zmtQi TOU lOíov 

víoU, Or,, Tí Got mégvnev 9Urog, xol exovosi zoo cvroU Ort, Tíog 

nov iori. — l'vj6toc ovv GOL vz&gyei, s voO0g; 'O 0é got, Dwvijotc 
- 3 , 

&E duoU Omcgyti. | Tí ovv avr0v émoíqcog; Bociéa eUrOv émoínco. 

Aiov wqóiv zegqAleyufvov Tie v09 morgOog «vro &ííeg. Kol ovy 

, 1 M , , ? J 3. 2X , ^ - P 

z:cvrog 0c v0 siggxévat, Emoinoe ovrov Bociléa, zoe rovro, Exri- 
9.—A , [y , , i] A , , , t^ 

Gv evrov, Aéycu o0 aciÀevg. Ov yog rv yévvqotw svycoro, Tv 

c , , ? - , ^ ? , , ? , 1 

cuoloynosv yeysvvqxívai,. iv vd simsiv "Emoínóa, cA éxtivqv uiv 

Car. XXXVIIT. — — 1. yévorco cod. 3. ve suspicatus est. Pelavius. 


Rhedig. Car. XX XIX, — 1. xao cod. Rhedig. 
2. Oy codd. mss. el ed. princ. 


PANARII LIB, II. TOM. Il. HAER. LXIX. 649 


indicant, ut et illa, quamvis esset filius. Haec autem, Didieit. ex 
his quae passus est, ad assumptam carnem referenda sunt. 


Vides ut omnia quae Christo conveniunt plana sint et perspi- — Cap. 


cua, neque quicquam in his sit impeditum aul perplexum. 
haec ipsa verba, Pontificem qui fidelis est ei qui fecit ipsum, nihil ad 
corporis formationem aut inearnalionem , aul vero creationem spe- 
etant, sed dignitatem illam ac coeleste munus indicant quod illi as- 
sumpta iam carne collatum est. Quo etiam et locus iste referendus 


Nam FXXVHI. 


est, Dedit ei nomen quod est super omne nomen. Hoc enim non Pnil.2,9. 


antea in divinitale, sed in incarnalione perfectum est, cum scilicet 
humana ipsius natura quam ex Maria sumpsit nomen est eiusmodi 
consecula quod omnia nomina dignitale superaret, ut cum divino 
verbo coniuneta dei filius appellaretur. Quam ob caussam per eun- 


dem apostolum hoe loco dixit, Zunc autem paulo minus ab angelis Hebr. 2, 9. 


minoratum videmus lesum ob passionem mortis gloria et honore coro- 
natum: quo scilicet angelorum dominus et conditor angelis minor 
faetus esse videretur, ille inquam ipse angelis metuendus ac terri- 
bilis, quos de nihilo cum patre et spiritu sancto creavit, minor dice- 
retur, certoque coustaret non de eius divinitate menlionem hoc loco 
fieri, sed de carne duntaxat. Morlis enim passio non priusquam 
carnem induisset verbo dei ratione quadam aecommodatur, sed post 
eiusdem incarnationem , qui una el passionis expers est, et obno- 
xius passioni.  Expers quidem, quod ad divinitatem attinet, obno- 
xius vero, si hominis naturam consideres. .Quod utrumque in uno 
completur, ut et filius hominis in eodem, et dei filius in eodem 
existat, Christus enim utrobique dei filius vocatur. 

Quidnam igitur est quod zpsum fecisse dicitur? | Discant arguti 
ac contenliosi homines ex iis quae hactenus dicta sunt nihil hoc in 
loco esse quod ad divinitatem perüneat, sed ad incarnationem omnia 
referri; ita tamen, ul de creatione et effeetione nulla sit. mentio, 
sed de ea dignitate quam suscepta carne consecutus est eae voces 
acejplendae sint, Feczt zpsum. Sic enim sese res habet ut si quis 
ab rege de filio suo percontetur, Quanam iste tibi sanguinis cogna- 
tione coniunctus est? tum ille respondeat, Filius meus est: pergat 
deinde, et germanusne sit an spurius roget, rex autem, Germanus 
et a me genitus, subiiciat. Quid igitur illum fecisti? Begem, in- 
quit, feci. Ex quo manifeste sequitur minime hunc esse dignilatis 
paternae dissimilem. Nec eo quod rex dicat, Regem illum feci, 
eundem se creasse confitlelur. Non enim generationem inficiatur, 
cum eum se genuisse dicat hoc ipso quod fecisse se narrat, sed cum 
illam aperte profiteatur, faciendi nihilominus verbum ad diguilatem 


Cap 
XXX 


IX. 


pag. 162. 


pag. 763. 


650 SANCTI EPIPHANII 


coge dmtgnvero, TO 0b Emoígce zigi &iíoc iómieotv.  OUro xol 
0 víog víog ToU mergOg cveugifoAog roig Conv i96lovoi miGrtUsrol 
T€ 4ol mgocxvveiroi: r0 ÓP doyitoéo ysvíc9oi, Oióvi iv v. coperti ab- 
TOU v zatgl fovrOv moocqveyzev vnig rzc dvOocmOTNQroc, cvr0g íc- 
osUg, evrOg Ísgtiov, fovrOv uiv stgogqvsyxsv, vnio mz&ome ? 0i uii- 
ctc e«oyitourtvOv, «vofoc 0» mvtvuerixGg xoci ivóOEog, iv evrG 
TQ GouarL ix&OiGsv iv Ósbig ToU maTQOG, yeyovog doyisgsUe sig vO 
Onqvexig, xci OttkmAvOGe 9 ToUg ovgavovc ig! (mob, cc uogrvosi 
ztQi oUrOU év roig xaÜOsizc A£feoww O ovr0c Gyiog &mócroÀog. Kol 
iEéntos mov vovrov 1 ztoogactotixs) OioAoyr vijc Oslac yoogtie, £o- 
Ti4jje oUoqc, xol wmóiv iyovone sig moOckouuo muGroig, 5] tig &Àdr- 
roue BÀeGgnuteg mzo0g vOv Àoyov. 


Et J 1À NY, ^ m e ?[T , - H , c 
ire uéuwvwvoi zGÀww frígov Quqr09, cc '"locvvge f£6rOg àv cj 
3 1 , 2 9. ? , p o f , e 
éguco, xoi Ococcusvoc evrO0v éoyOutvov, &Asysv, Ovróg dovw Ov 
3 YR 
eimov vuiv Ov. OmíGo pov foysvos &vro, 0c fumgocOÉfv uov yéyovtv, 
OrL ztQOTOg Mov wv. Kol zoQrov uiv evrdg rdg ÀíÉsig Oe xeonfa- 
oo)vreg cAÀcGGovoi vf Óravoio, xol Àéyova:, Ilde voUro mÀwoo)rot 
E] - , / c , 2 ) ^e , ? ' 
v vij iv6aQxo mogovoíg, Or, ovx qv zoo locvvov iv yecroi Ma- 
e e ^ 
oíog Gvvequpévoe; GÀÀAd, quocl, dc 0 tVayysMorre , "Ev 0$ và favo 
, e b 
pai exerc o &yyshoc DeowjA sie wow vic Pehelec, mo0g mao- 
Oívov usuvqgortvufvqv dvógl, d Ovoge locqp: xoi ticehOQv zr90 
Bt pev 0c," p E 129 $ ooc 
? i] - m , A LI A ^ 
evrqv £gm, Xoigs «syeoivoouévxg, O0 xvgiog utero GOD, xel rc Aouma 
- ? , [i $ CONST J MET - 2 -—3 , 

Tüc cwxolovOiag. Sic ovv «| mooÜOfvoc iml vÀ comecud iraococsro, 
£p cg0c cvruv, óo), cvAMQwpg iv yaGtgl, wol ré£n víov, xci xa- 
, A 7] 3 4 2 - A , ^ e , ? , 
Àécsig v0 Ovouca cvroU lucoDv: xot i0ov, x cvyytvqe cov EAcofer 

- mx. , v ' e Xo ed 3 À ? - - 

cvvengvia víov v yroe «oti, xot ovrog uv £xrog doriv avri) vij 

, J L] Cox 1 e? A - PA - - , 

xolovuévm Grtígo. Kot 0pGc, quoi, Ori zQO0 6 uqvàv coU tvayys- 

- m ^ , - $3 A i] 

AiGO var Mogíoev, 109 moo)nmoysv 0 locvvgc. llàc ovv t0, lloo 

, na , ? — 5 , , EV , , 

éuoU éyéverO, év ry évoegxo scagovGie XoioroU mÀnocoOnotroi; Tig 
- ? , 1 ^ ? , 

0i rQv cxsoauíov ur xoi iv Oiovoíg ivagydg £Ópewouévov cxovcoc 

, - 3 
tO ÓntOv oU rogoyOucetoi; Liysi yao rà dvoyxoio xol cxéogeto xol 
^ ^— — i] —— 

Corixa, ?xol va rzc Os(eg ygogsje, voie vo z0vuoc fevroig imiozO- 
- - - , 

uévoig udÀAov ? fAasoorsoe qolverot, vÀv óurv zxavry év zvevuort 

v - ^ A , 

cyío xorwvyacuévov. — Tí ydo mupgofAeumron TQ Qurd móc &oga- 
Sa f e 

ÀAeitv; "IóoU yog, ÀA£yst, Ovi ovrog &ort, v0 OoerOv cuuaivov xol vxo- 

Ósixvvov roic 0gGoiv, Ov sizxov vuiv Ott Ozico uov Eoyevot. — Kol vig 

- M ^ 

&oyevot, cÀÀ aj dvijo; ovósig Ób vOv cvvsow xexvQuévov «vàga apiAOv 


2. Reslitui 8E ex libris manu exaratis. 3. elc xooc cod. Rhedig. 
Vulgo extat tijg. Car. XL. — 1. Repono évepyós. 


PANARII LIB.I] TOM. II. HAER. LXIX. 651 


retulit. | Similiter et filius patris quidem filius sine ulla dubitatione 
ab illis creditur et adoratur qui vitam obtinere cupiunt. Pontifex 
vero idcirco fuisse quod in suo corpore pro humano genere patri 
semelipsum obtulerit, Idem et sacerdos simul et hostia pro omni 
crealura ponlificatus. offieio fungens seipsum obtulit, tum spiritali 
quodam modo et ingenti eum gloria subveetus cum eodem illo cor- 
pore ad patris dexteram consedit, constitutus in aeternum pontifex, 
ac coelestes orbes semel permensus, ut idem apostolus in sequenti- 
bus declarat. Unde tota haec illorum ad calumniam captationemque 
composila de scripturis disputalio corruit; quae quidem scripturae 
cum vitae imperliendae vim habent, tum nihil continent ad quod 
fideles offendant, aut quod ad ullam verbi contumeliam eiusque digni- 
latis imminutionem accommodari iure possit. 

Alium praeterea locum Arius commemorat, in quo loannes, 
cum in deserto staret et accedentem illum videret, dixisse fertur, 
Hic est quem diri vobis, quoniam venit post me vir, qui ante me 
factus est, quia prior me erat. Primum igitur voces ipsas, tan- 
quam erapula et ebrietate correpti, quod ad sensum attinet, immu- 
tant. Et quomodo, inquiunt, de incarnatione dictum illud. accipi 
polest, cum ante loannem in Mariae utero genitus non fuerit? Nam, 
ul evangelista narrat, Sexto mense missus est angelus Gabriel in ci- 
vitatem Galileae ad virginem desponsatam viro, cui nomen loseph: et 
ingressus ad eam dixit, ve gratia plena, dominus tecum, etc. Cum- 
que virgo ob eam salutationem turbata foret, subiecit, Ecce conci- 
pies in utero filium , et vocabis nomen eius lesum: et ecce cognata 
tua. Elisabeth concepit filium in senectute sua, et hic mensis sextus 
est illi quae vocatur sterilis. | Animadvertis ut sex ante mensibus, 
quam Mariae nuntiaret istud angelus, loannes extiterit, Quinam 
igitur haec verba, 24nfe me faetus est, in ilias incarnatione impleri 
potuerunt? Quis est e rudioribus ae simplicibus, quique satis firmo 
ac corroborato ingenio non fuerint, qui non audita illa sententia 
pertarbetur? — Etenim. necessariis ac sinceris et ad vilam concilian- 
dam idoneis seripturae verbis utitur, quae profecto iis ipsis qui mala 
sponte sibi ipsis arcessunt maius quoddam detrimentum consceiscunt, 
eum alioqui omnes illae sententiae spiritus sancti luce. collustrentur. 
Nam quid est in illo de quo agimus loco ad cautionem praetermis- 
sum? Ecce enim, quit, Aic est, ut aspectabilem illum esse signi- 


Cap. XL, 


Ioann. 
1l, 27. 


Luc. 1, 26. 


ficet et intuentibus commonstret. — Quem dixi vobis, quontam post loann. 1,21. 


me venit. Quis ille venit praeterquam vir? Sed nemo intelligentia 


2. xoY particulam , quae vulgo deside- proximi. 
ralur, revocavi ex syllaba x« vocabuli 3. Libri vulgo. Aa Xepoicepa. 


Keo. ux. 


pag. 164. 


652 SANCTI EPIPHANII 


1 " eo 944 * » T 
vouíGzie 0v xUgiov quGv, cÀÀA« af &vo ctofosic of zÓv cquavOsicot, 
- , ^^ 
of zmsgl Kwow90v xci Mijgw90v xoi 'Efíicve. 4a uev voU vro 
, DÀ , LEN Y , 25$. f m" 5 ^ x 
zi«vrog Or, TOqoliauévog x«l xvgiov evtov ioooiv o£ cn9ivol zirol, 
e y - € E] , - 
og xoi Io&vvge uegrvosi, "'O exqxocuev ezegyrne, tva sizm vov eeo- 
L7 pl M .' A , - 
qae Ovra, vOv cogerov 9s0v Àoyov, Ov sxovGagutv iv Oiíoiwg yoagoic, 
, , ? - , 
iv mgogireig xorayysiàousvov, iv ovgavo éfvpvovusvov. Koi Óid 
L2 € ? - ? , - ? ^ 
ro)r0, '"O £v doy wxovcaucv, xot éOtacousDa roic ópOcÀuoic, tva 
» 3 129 J M z , :] c - M A 1: E 
Qvo TO axqxo£vo, 9:0v OuoÀoyuon i£ vmagyse, ro Óà fogexévor Gv- 
9 G , C Hi c G M u , » e 'O , 
oozov onucvg Ov xol 0 BozriwoT5Qc locvvgg fqgw 0c, Omíco uov 
) ? M] - e ^ 
Éoyeroi dvmo, xol r0, 4i qeigsg vuv biwmiégncav, Vva 9:0v «vo- 
Oev omucvm xoi GvOQomov Oogerov vmxoó0titm czx0 Megíeg ysysvvqué 
79er 9 a 9 q" Qiog ytycrynpt- 
- 2 J ' ? , A 
vov, xol éx vexgOv &veGrcvre tfAsiov, pua] G&zofocÀlousvov vO Gyiov 
— M ? m ^ 
GxtUog 0 slÀmgpe, xoi vov rsÀtlov eUr0U évavOgoomwN0iV , dÀÀc Óicd v0 
' ^ 
&ynAegikivos vy zievgav, vóv vs rÜzov rv $Àov, vd Toe *O0go- 
, , , ri | 2 E" , 1 (Cc e y 
Aoy5on «zegaGolevrog.  Ovro gor xoi évretOo vost 10 010, Ovrog 
r) "d ded , , - 
loviww Ov simov vuiv Ori Omicc uov Éoytvoi cvyo, ive vrv Pvcagxov 
, n e ro *3 er ' , e , 
cqucvn zegovciev, or., llodrog pov zjv, tva vxv 9covqre vzxoOsién, 
0r, lloo iuo iyívevo. "Ev và x06 io 1» Gi TO & j 
Or;, lloo iuov éyévero. Q xOGuo ye nv, quoi vO Gyiov tv«y- 
e , ? Ll c 
y&uov, xol O0 xócgog Or abroU ilyévero, xci O0 xócpog cvrOv oUx 
£yvo. 


9 RA , 3 ' -2 , - - 3 , 

Ei 0i iv x06uo «v moo voO locvvqv ysvvuOTvos xot cvÀAQgoT- 

1 9 - , E] , E 1 , , Y , 

vaL, zQ0 «vrOoU yíyovsv iv xOGuQ, OU ztegl !xríGsC6, OU 7cEQL zrOUI]- 
3 M A ^ , , A 

c:og Gquoivov, dÀÀo xor vQv qoTciww zv OucvUuoc si9wciw oí cv- 
2? , p ? - 

9oc70i Àfysw , "Eysvouqv iv 'IegocoA/uoig, "Eysvoumv év Baviówi, 

, , 2 HR , , ? , 3-283 / , , 

Eysvópqv. iv ? Aiioníio, "Eytvoygv àv "Alctavgsio, ov wrícw Gmq- 

M E] A ^! M ? , 

uoívov ivra)On, cÀAc inifeciv ve xa& zagovciav. To yep, Eysvo- 

uv iv Befvidvi, 3j iv &éoo vóno , Ori HàOov.  IIg0 iuo ovv éy& 

er rL 9. 42V - - i] - , 3.4. 9 , ^ ^ - 

veto, iva ÓcíEn ini vrje yrjc vijv voU Aoyov az énifociv, xci vo, Ilod- 

3 ? 3 ' 

Tróg uov qv, Uva OsíEn viv Oeórqroa cel ovoav, 9v0 0i, 'Omíco uov 
LU] - 

ipyóutvov, lvo. ÓsíEn viv cvAAqyiw. uero. vov "Iocvvgv. Kot üt rovro, 

? A A ^ , "— 55 , ^ i] ' w - , , 

Eyo qovy BoQvrog àv vij égrjuo , &roiuecrixr goi] vig vOv avOgo- 

E) - - A , , LEA ^ € ? 

nov cxoijc. llodrov ydg àOicg9ocorov sioO«aciw of govoUvrtce «z00:- 

, A ? , ? - , , 

ó0voi govqv qyXt6coav, dzouQxo9:v xolo)vreg rovg Ti PyovraG 7c 

, - ^ E - , , , 

4o«)rQv &xovtwv, xol imdv éxsivoi vag quovis «xovcoc: uovuc, xal 

w b M] ? M] , r 

ÓcGovc, rOv vo)v vrOU Gxovtv, xol froiucGoGL TV &xOT»V, TOTE O 


4. óuoAoycet codd. mss. et ed. Car. XLI. — 1. xvrjozoe habent libri 
princ. omnes. 


: PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIX. 653 


aliqua praeditus nudum hominem esse dominum existimet, nisi forte 
superiores illae haereses, quas antea proposuimus, Cerinthi vide- 
licet, Merinthi et Ebionis. Ceterum praeterquam quod vir est id- 
que consulto ad securitatem ostenditur, una eliam et dominum esse 
non dubitant qui. vere fideles sunt. Quod ipsum loannis quoque 
teslimonio constat. — Quod audivimus, inquit, ab initio. Ut eum de- 
claret qui ab initio extitit, dei verbum scilicet quod videri non po- 
test, quodque sacris in literis. et prophetis nuntiatum audivimus, et 
in coelo sublimem ad gloriam provectam. Quare 1ta loquitur: Quod 
initio audivimus, et oculis vidimus. |. Ut cum audisse se dicit, deum 
ab initio fuisse fateatur, cum autem vidisse narrat, hominem signi- 
ficet, de quo Ioannes Dapiista loquebatur, eum diceret, emit post 
me wir. lllud vero, Et manus nostrae contrectaverunt, eum usum 
habet, ut cum ab initio deus fuerit, eundem etiam conspectabilem 
hominem ex Maria genitum fuisse demonstret, indeque a mortuis 
surrexisse perfeclum , adeo ut sanctum illud vas, quod acceperat, 
hoc est perfectam hominis naturam, non abiecerit, sed cum illius 
latus elavorumque cicatrices ac vestigia contreetasset, tria illa sine 
ulla haesitalione confessus est. Sic igitur quod a loanne Baptista 
dicilur, Z/c est quem dixi vobis, quoniam venit post me vir , incar- 
nationem declarat. Haec aulem, Préor me erat; eius divinitatem 
significant; quoniam ante me factus est. — Quippe, ut in evangelio 
scriptum est, /» mundo erat, et mundus per ipsum füctus est, et 
mundus eum non cognovit. 

Quod si mundo erat, antequam nasceretur aut gigneretur loan- 
nes, anle illum in mundo extitit, quod de creatione aut effectione 
intelligi non debet, sed ad communem loquendi rationem accommo- 
datum est, qua vulgo sie loquuntur homines, Fui lerosolymis; Fui 
Babylone, Fui in Aethiopia, Fui Alexandriae; ubi non creatio ulla, 
vel productio, sed accessio et adventus exprimitur. Nam istud, Fui 
Babylone, vel in alio loco, idem valet atque Eo perveni. Quam- 
obrem et illud, 242/e me factus est, 1deo dictum est, ut verbi ad ter- 
ram accessionem demonstret.. [tem illud, Przor me erat, divinita- 
tem, quae semper existit, ostendit; haec vero, Qwi post me venit, 
post Ioannem esse genitum. Propterea, Ego vox, inquit, c/aman- 
tis in deserto, hoc est vox ad praeparandas hominum aures emissa. 
Qui enim clamant, ul eminus eos evocent quibus significare aliquid 
cupiunt, sonoram quandam initio vocem, nee arliculatam proferunt, 
cumque illi sola exaudita voce ad audiendum menlem adhibuerint, 


2. "Ayttoysia. suspicatus esl Petavius. 4. aütÀw codd. mss. uterque. auroU 
s J nm 
3. tOv codd. mss. et ed. princ. editi. 


1. Ioann. 
Li 


Cap. XLI. 


Matth.3, 3. 


Keo. pg. 


pag. $65. 


654 SANCTI EPIPHANII 


^ 


1 
vuv agueccov gcovqv 9&zoóo)g Àowrov ÓieGrílÀe, 0v AOyov OvztQ 
, , , -" n ; ej , 4. 9; 5p [s , M] 
qBovAy9Ow simsiv. Ovzo xoi locovvug gov éyévero éroiuotovca viv 
, ' - ? , , ' E 3 X ec , , ' , - es 
c«xoáv tv cvOgozOv' oU y«g 1v evrog O Àoyog, cÀÀo user ecUrOV 
$3 e , R2 we A ' - 
jiÀ8cv 0 Aoyog, Óv Ov 4] érouuaGtix:] poi) yéyovs. — Kol Óie rovro A£- 
' - , - 5 , [s , 1 e A , e 
j&, Qovy Bodvrog év vj] éoxyuo, érowuegere rag o0ovg xvgtov. .H 
MI LET.) Ve Ly M1 , 6 2 , z - ec - - e 
jeo ovy érouater, 0 0& wvgiog 9 éziBatve, 7 ratg o0oig roig sjroLuo- 
Gu Kol c ] 8 oes ^v & ' [64 ó2 E G6 Àc 
uévoig. — Kol o] p ovi] 9 BoÀÀe, vrv «xov, Orav Ó& s) axo? GyoÀeoq, 
, n. , , - ? - , - , , - , 
vOTE 0 Àoyog év vj] &xoy) xarooAlÀsron vv Otyouévov. | OvOauoU roí- 
, , » L1 (E n ? - - - - 2 L 
vuv émilwnpseroL /[4oti0g, ^«L OL cz GUrOU, TüG vOU coU cÀnOsiag, 
&ti xerovyotovGuo xcgÓ(ec ziGTOv, tig vO ij £xrQemijvon &m0 Tig 
- , cm - 5 , , ? L Hi E , , 

&v vQ àoyo vio Oto) iv cÀqOtig cxríorQ xol eysvvmQro caorgieg. 


IH , ó2 yÀ n ^ q. 9. 1 32» , 5, 

goxozr0vrov Oi zc nucv, xci émi veg &b]g fBowovrov, ov- 
6i À J - HA J NN $1 2A ' D9 

iv mageAshpousv rv «vo mgovtrayutvov tig én(lvaiww, cÀÀa evOug 

^ ? Mi , 

zw émqwousüe T9e cxolovüiag. lloopacitovra, ydg zw érégav 
c Le : - , D 

cmgogociw vqv vzo vo) cyíov llérgov iv voig Iloebsowv sigquévqv Ost, 
1 A » (OS - *4 ? A e? - A P] - € 

Qavcgov £oro vuiv mag oixog logon, Oru roUrov zov lIqco)v, Ov. 

? , 1 , ' M ? ec M 2 J M 

égrovgoGars, xol xvgiov xol Xgoicrov avrov O0 9cOg émoímor. Kol 

, - 5 ? r - 

AéyovGL ztcÀw Ort. 70 ivra DO "Emoínos yéyoazvor, xol ovy 0gGu vO 
A ? - x A , ^ A M ? bd 

Qu:0v: ?o)r0 yag favr vO Órov uqvvti. — To)rov yag vOv luco, 
2 1 - i - M 

iva cuc vQv ivavOgozuGw xvgiov. xo ToU yoQ, ToUrov vOv 


2 En CN , , , |o? [ud A ? , , 
Incovv 0v e€GTQUVQ(OOGQTE , Qeaveoov TL £OTIV OrTL LULA éGrcvooGaoev 6c oxa. 


, 1 , , L1 iH - f , ; m» s " TL 
Zuge yco écrQUQmGav, x«t Ó.t roUTO 0 xvgiog év vQ tvayytiio, INUv 
- M ^ / M 94. * P , 

62 Gqveivé pe dzoxviivon GvOQomov, 0g zxv cigOtioav vuiv ? Àsagxa, 
[i 2 1 ^ , FP] , , - P] , 
jjv QxovGo z«go voU zarQ0g Mov.  ZdÀÀ ov cag iévavOgozcQosog OLo- 
, ^ , A A , M n , , P - ec 
oítov vqgv Qsovqro.  Ovre yag éxvog vag évavOgonQosog vmuoytv 1j 
[d ?, — 
Os:0rqc, Ozqvíxa EutÀÀe mwwGycww, ovrt iv vO mwwGysw éywovihtigOn 
ec A w , C os , ? ? » e 9 A NN , 
Vz0O TOU ÀOyOv 1j $vGegxog zegovGia.  Àl ovre o &zaOnc Àoyog mé- 
9 1 dud P] A 50 - , ? Al 91 , 3 x9 
7;0vVO& TO z:gOTéQOV £v GoQxL Qv Ti] T:(040v01]. q9tg yag éGtww &m 
? 2, - , — ? , 
epgoríoov v0 $v Ovouc, £v vs vj Osorqu xal iv r5 avOgomuc. 
A 1 n , ? b - , * * , 
XoiGrO0e yag a] évavOgowQGig evroU voU Àoyov, xoi XoicrOG «vgiog 
€ - , , M - 
iv avri v évodgxo megovcíg. L4iÀd TO piv maO:iv iv Gagxi, xa- 

M 5 ^ , e D - 

906 sims Ilévgog 0vt, XgioroU zaQovrog vzxig qucv cogzl, lvo OsíEn 

vov &zteOtiov v9g OtO0rqrog. Kol zmolw, znmoOevav iv Gagxl, 6oo- 
b , - * w , 

yorq8zlg 0i v mzveugoti. — * To)rov ovv zov 'Ingco)v 0v icravgocart, 


p 1 M. C. aga LN , , 2s N - 5 - ' 
ivo p] zve«goÀsupO T 2j yia $voegxog olxovouíe cz0 TOU czoDoUG xci 


5. axo8tSouc cod. Rhedig. lio. Galakerus Opp. Crit. p. 512. suspi- 

6. éx(atvet ed. Pelav. cabalur xxAst, Pelavius AxAsi sic. vu 

7. taie G8oig om. in ed. Petav. Colon. dxovw. In libris est AaAct c(v axovv. 
repetita. Car. XLII. — 1. Qayspóg cod. Rhe- 


6. BalAgt vj» dxovjy mea esl emenda- dig. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIX. 655 


atque aurem admoverint, tum vociferalor ille quod dicere consti- 
luerat distinclius eloquitur. — ita ergo loannes vox quaedam fuit 
praeparandis hominum auribus. Non enim sermo ipse fuit, sed post 
illum sermo tandem advenit, cuius gralia praeparatrix illa vox an- 
tecesserat. — Unde etiam ita loquitur: Foz clamantis in deserto: pa- 
rale vías domini. | Quippe vox praeparat, dominus aulem praepara- 
las iam vias ingreditur. itemque vox aures ad audientiam compo- 
nit; quae ubi vacuas se praebuerint, tum sermo audienlium auribus 
immittitur. — Nihil est. igitur quod Arius eiusque fautores arripiant 
ex hoc loco, cum divina veritas fidelium animos perpetuo collustret,* 
ne ab ea salute deflectant quae per verbum dei filium revera in- 
cerealum ac genitum oblinetur. 

Iam vero progredientes porro, et ad ea quae sequuntur dein- 
ceps transeuntes, nibii eorum praelermillemus quae ad dissolven- 
dum inilio proposuimus, sed consequentia ordine pertexemus. | Ex 
alio itaque loco opinionis suae comprobandae argumentum eliciunt, 
ex eo, inquam, quod Petrus in Actis apostolorum dixisse legitur, 


Cap. 
A. T; T 


Manifestum sit vobis omnis domus Israel, quoniam hunc lesum, quem Act.2,55. 


erucifizistis, et dominum, et Christum. ipsum deus. fecit. — Quibus 
in verbis observandum illud monent quod fecisse seribalur; nec 
ad ipsam sententiam attendunt, quae seipsam declarat. —Zwzc, in- 
quit, Jesum, ut assumptam a domino naturam hominis demonstret. 
Nam ex his verbis, Zunc lesum quem crucifixistis, perspicuum est 
de carne illa esse sermonem quam isti erucifixerant. Propterea do- 
minus in evangelio, JVuzec autem, al, quaeritis me interficere, ho- 
minem, qui veritatem locutus sum vobis, quam audivi a patre meo. 
Neque tamen ab humana illa nalura divinitatem abstraxit. Siqui- 
dem haec ab illa imminente passione separata non fuit, nec in ipsa 
demum passione eadem est a verbo illa derelicta. Sed neque ver- 
bum passionis omnis expers antea passum est, quamvis in carne 
pauente residerei. Etenim una et eadem appellatio tam dei quam 
hominis naturae vere, et proprie convenit, ac tam suscepta hominis 
a verbo natura quam dominus in assumpta carne subsistens Christus 
dicilur. Verum passus in carne ad eum modum dicitur quo Petrus 


Ioann. 1,19. 


locutus est, Cristo passo pro nobis in carue, quo immunem ab Petr, 21. 


omni patiendi condiüone divinitatem significet. ltem, Mortuus ?n 


lbid. 18. 


carne, vivificatus aulem spiritu. Ergo, Hunc lesum, quem crucifi- ^ct. 2, 36. 


adslis, ideo dixit, ne a passionis et creationis experte verbo relicta 


princ. éAX«Xnox ed. Petav. 

4. voUro» codd. mss. ulerque, et ed. 
princ. «oUco ed. Pelav., qui emendal in 
9. AcAaAnxa codd. mss. dZAáX(x« ed. marg. toUtov. 


i] 
E 
2. a)xó cod. Rhedig. «j^^ cod. len. 
, wg:e 
avrog editi. 


* 


pag. 165. 


Kzo. py. 


656 SANCTI EPIPHANII 


, 5 A w - , ^" 
cxríórtov Àóyov, cÀÀe GvvsvoOT dvo TrÀ dxtíóro Àóyo. Zi roUro 
Ll e , 
xol xvgiov x«l XoiovOov 0 $s0c émoíqos v0 ix Mooiag cviAng9tv, ro 
i ec ^ 
dy 9eovqi GvvevoO£v: ov yog v) Magia 9s0g xevà quow. — zíià rovro 
E a 2 n nm. 
Enc ro Emoincsv émwpéoti. 9g xol 0 cyyshog l'efoujA quot, igorq- 
, , E Ll D 
ccomge evrrc Ort, llog foro, voUvo, ims GvÓga o) ywooxo; quoi, 
Ilvsüua xvgiov émsksUotvo, émi 6$, xol Óvvegig vwicrov émiGxidGtL 
A e. ^ 
coi Ói0 xol vO ytvvousvov &ytov xÀgOwo:roi víog 9:09. "Orav ói 
?f M A , 2! , [4 A w , er 
&izq, Kot v0 yevvouevov, &óeisev éxavotuvQrog mtot 9coU Aoyov Oti 
? 
víog écvwv evougijoAoc, o) xricOclg, o0 zovrOcic, 9ztoi 0$ &xo Ma- 
Ev M 
olog vig évodgxov oixovoutag uevo zgocgQixnc, Kol v0 ysvvousvov vOv 
XoiorOv xol xvgiov imoiuctv, cg iml voic GAÀoic Qrotoi vcvra coq 
? ^M 
inlqooO1q, xol ovÓtv xeucrov ztgi£yovow.  OUro xol ivraUO« iv 
- , , , iH ? J 2! ' € 
Tjj év6cQxo ztegovoio memAocroL, xci ovótuia fort meQtexTQoztE TOÍG 
ww ?0/ - ? , L2 i ec , ? A - a 
T5üc iüiec Cong éniuslovuévoug. Zàv yeg 0 Àoyog &zo COvrog zorooc, 
víog v0) zorQOc, xol ov xtiGtÓg.  llovra 0à iv vij ivocoxo megov- 
c e 
Gío zxtzÀQgcvoi, Vvo pairs qavrocuo 9 vouicOsin, uQrs OuoovGiog 1| 
A - P , ? A , ec , , ? - , 
cvgb vy ovo Ocorqti, cÀÀo Gvvqvouévg s ivavOgozNGie evroU sig 
, ^ 
uéev czceÜciov, ucliora uere vqv x vsxov avdoracw. — Obxér ydo 
, 9 , H 9d DES UP , "E Y T 
v7z09vqcxsi, quoi, Oevoroc cvroU oUxíri xvQisUtL. Gr; ydg tig 
XvQioc, tic XoicrOg, sig DaciÀeUg, iv Ósbug moroOg xoDT(usvog, rO 
A 
GOoTIXOV, Xo zvevjuutiXOV, ula Evocic, uie OsórQo zvevuoruxy, vd 
5? , A AT 9? L N A c , 1 ^ 1 n 
&ugorsgo goreuvo , xoi év0oéo. ^ Er, 0$ vntopnucouo, v0 Qqvov íxa- 
En - , 
vÀg égumnvevóusvov vouítov, xoi éxl và frega ? mooc evrv sig ava- 
Tgoziv TQv cxovovrov émiwsvoguéva vo) Aéysw imuüdfowu. 


^" ? - - 

Qoci yog zw, Ei Écviw ix vijg ovGieg voU zmoroOc, mg oUx 

oíós rnv dgev xol vnv qufonv, GÀÀa iOio ÀOyc OuoAÀoysi TOL 9 
7jV CQ 7v 3]4tQOV ,, GA LOLO. ^0yO OMOAOYytEL TOLG porvn- 

^ M A e 1 , e - ud 
roig uj eiüfvoi c O0 zeT5o imícvorow, qujcec Orts, legi vijc xufoeg 
- ? 2: ?, - 

éxt(vme xol tZc Goug ovóslg oiüsv, ovrs of Cyysioi iv ovgavd , ovre 
r LAT A n A , , , L us A * * 
0 viog, Eb ux] O0 zoTQo uovoc; Ei voivvv, q«civ, 0 zeT»0 oiós, xoi 

? A ? * - , - , LI , M ' m" ow e , 
eUTOG OUx OÍÓt, 7t) Óvvoroi 9| evr5 OtOrQg merQOG xol víoU vz«g- 
re , [4] * n A wp AT EJ ^ e A ^- L] - 
j&wv, Ozt0vE € oíÓtv O0 zreTxo 0 viog &yvosi; Oca 0& uvorixagc xoL év rij 
? , ? - , A ? , , , , e M 
évO£Q ovr0U GoQía zQ0c oGQcsiav yvocsog cy OsoraTQc 0 uovoytvrc 

, .v - € w i - , [ud 

Oi0cGx cov vqgyeiro, ovror &yvooUvreg ve evOgozozo93 zavre sig £av- 
- , e V Ee A LI , ni - , Ba. A - 
vOÀv DÀepwv, cgmxtgQ Ócivo &Égmeve, xoi tig &evrQv Àvumv vc vzO TOU 
- , cr A 
ztevovoyov O5otvro) Ó:ÜüsAsacuéva dqoometovow, ovx tiÓórrg OTi vO 
- , - , c i] , , , Mi , 3 
ApeU0oc ovOwuoU croO5Gsro,, 1) Ó$ GAÀNOna mavry rovg (üiovc avrc 


5. ,Intricatus hic locus'* annolavit  oixov. 
Pelavius.  Rescripserim levissima muta- 6. xXnpoSetr, cod. Rhedig. , 
. M , , -—- ? ^- Y - ^ 
tione epi 6E trj. axo Maoglag évodpxov 7. rpóg aUtQv ego. Vulgo tjs «uxo. 


PANARII LIB. IT. TOM. II. HAER. LXIX. 657 


humana natura videatur, sed cum eodem coniuncta. Ob id domi- 
num Christumque fecit deus id quod ex Maria genitum erat, et cum 
divinitate copulatum. Non enim Maria deus extilit; unde verbum 
illud, Fecit, mox addidit. Sed et angelus Gabriel interroganti Ma- 
riae, Quomodo fiet istud , quoniam virum non cognosco? respondit, Luc. 1, 31. 
Spiritus domini superveniet in te, et virtus altissimi obumbrabit te: 
ideoque quod gignetur sanctum , vocabitur. dei filius. lam cum dicit, 
Quod gignetur, exlra omnem controversiam de dei verbo siguifica- 
vit haud dubie fillum esse, qui nec creatione nec effectione produ- 
ctus fuerit. De suscepta autem e Maria hominis natura cum addi- 
lamento illo, Quo a gignetur, iud aceipi debet, Christum et do- 
minum fecit, perinde atque in alis locis manifeste impleta omnia 
sunt, nec difficultaüs quicquam conünent. lta, inquam, quod lioe 
loco dieitur, in incarnatione perfectum est. Quare nihil est quod 
hi, qui vitae suae curam gerunt, abripi se in errorem ullo modo 
patiantur. Denique vivum verbum a vivo patre processit, filius pa- 
iris, non ab eo creatus. Porro omnia in incarnatione perfecta sunt, 
ne aul inanis quaedam species aui divinitali consubslanlialis caro 
erederelur, sed in unam passionis expertem nalurae conditionem 
consociata nalura hominis intelligeretur, id quod praecipue post re- 
surreclionem contigit. Voz enim amplius moritur, inquil, zors ili Rom.6, 9. 
ultra non dominabitur. — Est enim unus dominus, unus Christus, 
unus rex, ad dexteram patris considens, unum quiddam, spiritale 
pariter et corporeum, singularis unitas, uva spiritalis divinitas, splen- 
doris ambo gloriaeque plenissima. Verum de hoc loco hactenus; 
abunde enim a nobis explicatum arbitror. Nunc ad alia veniendum, 
quae ad audientium perniciem ab illis excogitata sunt. 

Hoc enim obiiciunt: Si ex essentia patris est, quomodo horam — Cap. 
ac diem ignorat, seque quod pater novit nescire discipulis suis fate- - 
tur? De de illa, inquil, e£ Aora nemo novit, neque angel in coelo, Matth. 
neque filius, nisi solus pater. Si igilur paler novit quod ignorat ,, € 
ipse, qui polest patris ac filii eadem esse divinitas, eum filius quae 13; 32. 
patri cognita sunt nesciat? "Verum quae myslice ac pro divina sua 
sapientia ad cerlissimae scientiae firmitatem. ac. munimentum dei 
filius docendo proposuit, quaeque ad humanam conditionem accom- 
modata sunt, ignari isli suam ad pestem ac perniciem trahunt, tan- 
quam serpentes quidam exiliabiles, atque ab callido captatore esca 
quadam et illecebra pellecti, nec illud sentiunt, hane esse mendacii 
naluram, ut consistere nusplam possit, conlra verilalem non eos 
vx aurtGy, vel totg autoic, suspicabalur ab ipsis ad subvertendos audientes ex- 


Petavius. Et Cornarius vertit et de aliis cogitatis dicere aggrediar. 
Corpus Haereseol. II. 2. 42 


658 SANCTI EPIPHANII 


— A ted ^ 
víovc 0t0990Urot, xoi iisÉyyst vO weUÓog. ^! Elmo ydg Upiv, oi vxv 
xox1]v vmovoiuv 7tEQL TOU XoiGroU xexvquivoi dz eoy5c, ti ucitov 
i] M ec , 
iov. xoa guciw xal zoOg vv ciÓwciv, 0 OsO0c O mavrov ÓtcmorQg xoi 
^ [ul lod ^ ^ 
zero v0U xvglov qudGv IncoU XoiroU, 4 5 quíg« vxO mzorQOg xal 
- e ? 
víoU xol cylov mvsvueroc cyoufvm vs xol ywouévq, xol: doc éxti- 
, LÀ ^ 
vq, zvrog 03 égorousvor &àvayzsacOncovror cm ovrWe vig cAÀ«u9siag 
H , , , e Men , , , e e 
TOv zcríge uiífova Afysww, cg xoi tow. Ei voívvv gaGxsi 0 vog 
A£ Ovószl ió M] , el EG et 1 ?8el ià M et 
yov, Ovslg oíiós vov zozégo si uv] 0 víOg, xol ovüclg ois zov víov, 
e " , LI 
tí wi O zoT5o, O TO uiifov ywwO)GXOV, TOovrícrL. vOv zevíQe, mg TO 
€ , - , o - 1 et , e » , 
z6cov &yvosi; .4ÀÀa &ori Ocio vc Quarc swvevuotL eybio Asyogusva, 
^ , Jg i] , 
&yvocro i roig wo siÀgOs: zvevuorog dylov ÓcgsQv xoi yeu. 
^ » 
Toio)ror yàg Ovreg oí zwQotiQquévor cGrovov fyovcu. x«i r0 qoovque, 
324! , M , E] E] € | , Iy4 
qÀtCOi0v ve vqv Ovcvoiav, sig émiDAeQeig xoi eig 17]16GOvOag TvuQEATQO- 
z&g OÀiGOoivovcav. 


^ , ^ e - - 
Keo. uà. ! [oovzevriGstou ycQ ovroig TO vz cUrOU TOU xvgiov sigmuívov 
, , ec - 
pag. 161. Qor,, liveoOs frowuoi, at ?06gvtg vudv msQutocuévoi, xol c£ Àeu- 
- - c - Ls ^ 
z:«Ósc vuv iv roig qsooiv vuv, xoi fo:G0s cg «col ÓoUÀor, zQoc- 
w r A i] 
Ooxo)vrsg vOv lÓLov ÓsozoOTQv: Gg yaQ ÀqoTng iv vvx:i, ovrOG maga- 
; c c 5 Aoc 927 wv , » 2 - 
jivevoi x) quéga. Koi o «yiog exocroloc quoi, Ovx éore Gxorovc 
, , | IPAE eh. d er c eee n À eio M c , 1 , 
Ténva, cÀÀa pufgoc, iva m nuég« vucg uQ cg xiÉmuqg xarcÀaQmn. 
, " Li EET E" ec , ?, n A , "! , ? ^ 
Ei voivvv o£ voi vc quégeag ovy vzo Ooxorovg xcÀvmrOVTOGL, cÀÀc 
£roiuo, ylvovro, Ot, 1] ovx. olünciv quége xol p ov moocÓoxdoiw dc 
0 OsGzOTQc e)rQv zegeyívevot, Goo oU ÓicALoÉeu zoQc TOUS QUTOU 
- c - 
OovÀovg xol víovg zc quíoec, Ói€ qv cvr0U gorüwvav vzocr«Giy vt 
34 A E 
x«l QsOTqre, cUrOG eiri.0g vvrOÍG TOUTOV TUyyGvOV, 7| OTt C0G OL cyvo- 
- [u A] - 
obvreg Twv muégav xoi uo] éroruaGO évreg xovoAmgOqcsror &yvodv xal 
c - 
39m derrOGti rvyycvov.  Tíg 0$ usuqvog raUro zxtQi xvolov Àoyí- 
[6] 393 2! [y Pn. xut "39 ? b , ^ Li 
GoiTO, OTi cVTOG tGTOL Gg OL Uzb QCUTOU Ocozt0bfOutvoi cvOgomOr, xo 
peuoOnrsvuévor, 7] cg oL ye(govg Ói& Tqv evrGv &vsrouuoGíev xol 
» Y LN C 1 24; , , 4 ? , 
&yvoi«v; x«i vo 0Àov éoriv wA(Quov.  Eí voivvv raUre oU Ovvarot 
" e E , , , , m , e 
zÀmgoUcO«er:, o Ó& Àoyog mogtxrétvousvog &vr(Ocrog Ti yQnosi svgs- 
, , ? 
Oujotror, &go Crqvéov ovi víva vOv Àoyov sUgegusv, iva cvavriOérog 
- A - - ? , 
TOV &pqorégay cotouévov gi] faronmnEy rijg ajo eias. Aüvvarov 
yeo vOv xvgiov apsvOscOot, xol &Óvvorov avrov quien Tag Huyíeue 
sie jueréga orrjv zoitiG9o.. — lioGxtu voívvv 0 amie » yuoGxeL O 
víog, yuvoGxs. vO cGyiov mzveüuc. —Ovübv ydg év mergi ÓujÀÀayuévov 


Car. XLIIT. — 1. Etzoct yàp rui» opinionem. de Christo ab initio habetis, 
coniecit Pelavius.  Recle interpretatus est Utrum maius est - — — —- et illa hora? 
Cornarius Dicam enim vobis, qui malam Omnino autem interrogati cogentur cet. 


PANARII LIB. II. TOM. Il. HAER. LXIX. 659 


solum quos tanquam filios habet moderari ac regere, sed et menda- 
cium omne convincere. Loc enim petere a vobis libet, o miseri 
qui de Christo domino tam male ab ipso principio sentitis: ecquid 
ad nalurae dignitatem aut cognilionem maius esse videatur, deusne 
dominus omnium ac pater domini nostri lesu Christi, an dies illa, 
vel hora, quae a patre, filio et spiritu sancto producitur atque effi- 
eitur? Necesse est omnino vel ipsa veritate cogenle respondeant, 
multo, ul revera est, maiorem esse patrem. Itaque cum hoc filius 
asseral: JVemo movit patrem , nisi filius, et nemo nowt filium nisi 
pater, qui quod maius est, patrem videlicet, novit, quod minus est 
ignorare qui polest? Sed eiusmodi sunt divini illi sermones, ut cum 
ex sancli spiritus afflatu prolali sint, minime ab illis percipiantur 
qui spiritus saneli donum gratiamque non acceperint. —Cuiusmodi 
cum haeretiei illi sint, instabili et inconstanli ingenio ac stolida 
menle praediti sunt, quae in perniciosissimorum atque infimorum 
errorum divertieula labatur. 

Nam occurrere illorum conatibus potest quod a domino pronun- 


Lalur, Estote parati, sint. lumbi vestri praectncti, et lucernae vestrae 


in manibus vestris: et eritis tanquam bon servi. expectantes dominum 
suum: ut enim fur de nocte, sic advenit dies illa. | Cui el sanctus 
apostolus adstipulatur. —/Voz estis, inquit, tenebrarum filii , sed diei, 
ne dies tanquam fur vos apprehendat. Quare cum diei filii tenebris 
non obducantur, sed parali sint, quoniam qua die nesciunt, et qua 
hora non expectant, dominus ipsorum advenit, nihil opinor a ser- 
vis suis ac diei filiis 1s qui istorum omnium caussa illis est splendi- 
dissima sua persona ac divinitate diserepabit. — Ac scilicet, perinde 
ut diei illius ignari imparatique, nescius et imprudens occupabitur, 
hac ipsa re mancus ae defectus. Quis adeo furiosus est ac vecors 
uL eiusmodi quaedam de Christo cogitet, nimirum eiusdem illum 
conditionis esse cuius homines sunt eius dominalui ac disciplinae 
subiecti, aut ut deteriores illi qui imparati ignarique sunt? Est illud 
sane quam stolidum ac ridiculum. Quamobrem cum haec ita se ha- 
bere nequeant, ei oralio ipsa cum usu comparata repugnare videa- 
lur, excogitanda nobis aliqua ralio est, ut utrisque sine ulla con- 
iradiclione salvis a veritate non excidamus.  Menuüri quippe domi- 
nus non polest, aut ad vitam nostram inslituendam frustra aliquid 
praecipere. Quocirea cognoscit pater diem illum, cognoscit et filius, 
cognoscit el spiritus sanelus. Nec est quicquam in patre a filio di- 


Cap. XLIV. — — 1. xpoexavtjosvat — 3. UxeAaccOO0t codd. mss. et ed. princ. 
cod. Rhedig. et sub minoribus existens vertit Corna- 
2. óoqüsc cod. Ien. et ed. princ. ócQutec — rius. 
cod. Rhedig. 


42 * 


Matth. 
11, 21. 


660 SANCTI EPIPHANII 

zouoc vOv víov, ovób iv víO mognuileygévov mcgd r0 mvtÜüpe, cg iv 
£xcovy vv zgotigruévov otoéccov iv yosíg xaracvavreg cnsüsi&uutv, 
&£ GAqOivdv cvoractov qv rgicÓo sivo, uíav Oiórqra, xol uqótv 
Éyev iv favi] moguAlayuévov, cÀÀa vO mv TcÀtiOvg, Toíe véÀta, 
uía Ooboloyía, xal uie xvoioTQe. 


? - En , - 

Kt. ue. AX dosig nov, Tívi volvvv ! và Aoyo sionas ?voUro; Kol wo 
* A * w L7 , , 28 Mi , ^ 
uev. eo wor ztegt v00 Aoyov rovrov zéqoaoro,. OvOév 08 xovosr roig 
? ET - 9 ^ LT A P] L] ^ 9 * nr M , * * -] 
evroig 7tgogOtivor, xol vo evra cÀn?iwe Qnuoro Aíysuv éuol uiv oUx 
? A - i] , , ? hi 2f - M 3 ki , , 
0xvQgOov, roig 0&6 évrvyyovovoiv aGgoig Porot, roig Ó& 9 vavrioig sig 

2! e A r , - » 1 , J 1 , 
&eyyov. .H yag vzobscug voUrov Éycu v0v vgOzov. Toío ydg veyuoza 
- f 
iy va svà Vzxtignveyksv * iv uíco, morígw, xol fevrOv, xoi mávrag 
4 4 
vyy&l |y ovgevo. Kol và ui Tol czíÓcxs rO tiÜfvoi, ov uo- 
pag. 168. eyyéAovg iv ovgoavQ. Kol và uiv morQi czíÓcxc vO tiÜÉvow, ov uo 
Ld , - ? 
vov cióqo,v vzoüsuxvuov xol yvoiw, cÀÀAe xol re cti zoeQc zuTQl xe 
zmogc vig &voeugiBoAcc 9 xexoevuuéva ve xo ysysvviu£vo xol sioya- 
c ' c A! on 3 
Guéve, xoi o u&v zerQQ oíÓc vov quígav, siósv evtqv xol eloyecaro, 
m - 
xoi mémQuyt, xol Exgivev, cg £g &v và xav "Iocvynv eveyycic Oti, 
r MI € ? M 1 M LE - 
O zavrQgo ovüéva xgwsi, cÀÀa Tqv mücav xoíciv ÓfÓcxs vÀQ vig. "Ev 
A - - 
y&Q và Osücx£veni xéxgiesv. ^ Koívag voívvv Fyvo, yvovg oiós mors 
[ud , 1 L2 
foyevow. — 'O ydg wr miGtevov eig vov viov q0x x£xgiros, oU Tüg uoíi- 
? A - , ? 
Gecg ztegelOovomg, cÀÀd rÀv vore usAÀovrov foscOor mÓw cmoÓtixvv- 
A - b * c 
uívov, og xoi imi 9 rovro vO voioUrOv mÀgooUro,. 7 Oir yog wj yoa- 
EL) WERL e M , ? M ' , 
quj eiówoiv xci clÓnciv. Sic wol zoÀÀexig £g vO GvvrXTIXOV XoTtQy0- 
? c , - 
u£voL cz0 Oguoiporov x«l zepooüsvyucrov TOv iw memooyuartvué- 
M] , , n" - 
vov viv Gegnvsuuv xol Qv qoooiw &xcorQo vmoOécsog mogugrQvrtg 
, - Kf , 
ov OizÀeinyouev, 9 Accouev voívuv i&vmagyng «vOig xol msgl rovrov 
&VzLODUAEV. 


5 


Keq. us. Tí gave, cQ oUvroi; góci 140g EUav Twqv yvvoixa cvrO0U, xol 
700 Tijg zaQoxoig xci magofdosoc, s oUx 10st; xol o0 OvvacOs cv- 

- —- 2 , 35V A A , p] - A 1 
véuzt6UV. v1] &ÀnOsio* inv yog ur OcÀqonre 0pgOozo01jGat z:pog TOV TOL- 
oUrov voUv, éAsyyOnoro0c. ^ Hoov yeg, puoi, yvuvol, xoi ovx qGjU- 
vovro' yvuvdv Óà evrQv Ovrov, xol oU rvgàorrovrQv. Ort ydo 
ToUro cgvicecOot ÓvvocOt, wy BAfnovrag evroUg OuoAoyscor —!Eids 

Car. XLV. — 1. «UtQ cod. Rhedig. lum afferam haer. 66, 10. et 24. 

2. toUrQ cod. len. voóvoo cod. Rhedig. ^ 4. év tà jécc cod. Rhedig. 

3. évavxlac codd. mss. ulerque. Hinc 9. xexparupjuéya codd. mss. ulerque. 


reponendum fortasse xotg 8 Ot évavclag, xexpatnuuéva ed. princ. xe&xpatvuéva 
qua locutione Epiphanius est usus, ut so- ed. Pelav. 


PANARIT LIB. IT. TOM. II. HAER. LXIX. 661 


versum, aut in filio a spiritu sancto discrepans, quemadmodum in 
unaquaque superiorum haereseon refutanda, ubi id necesse fuit, cer- 
tissimis rationibus ostendimus, sacrosanctam videlicet trinitatem una 
divinitate constare, neque quiequam diversum in sese variumque 
conlinere, sed ipsam omnino perfectionem esse, in qua tria per- 
feeta sint, quibus unius et singularis gloriae praedicatio ac singu- 
laris dominatio tribuatur. 

Dices, Cur igitur hoc ille dixit? am quidem alias nobis illa — Cap. 
disputata quaestio est, sed nihil modo prohibet quominus eadem illa XLY- 
repelamus hoc loco. Atque eosdem illos verissimos sermones usur- 
pare, zeque me pigebit, et lectoribus ad cautionem utile atque ad pniipy. 
refellendos adversarios cumprimis oportunum videtur. Sic igitur. * 
sese res habet, triplicem in illo loco Christus ordinem proposuit, 
patrem, seipsum, ac coelestes omnes angelos. Ex quibus patri 
quidem illius diei notitiam detulit. Neque hane solum indicavit, sed 
et alia omnia quae in patris ac filii potestate sine ulla controversia 
perpetuo fuerunt, quaeque ab illis producta ac perfecta sunt.  No- 
vit itaque pater diem illam, novit, inquam, et produxit, ac iudi- 
cavit, prout in loannis evangelio dominus narrat.  Pafer, inquit, Ioann.5,22. 
neminem (iudicabit, sed omme iudicium dedit filio. Hoc enim ipso 
quod iudicium dedit iudicasse putandus est. Ergo cum iudicaverit, 
novit quando sit illa dies ventura. Nam quw? zoz credit in filium, iam Yoann.3, 8. 
iudicatus est. Non quod iudicium iam praeterierit, sed quod quae 
tunc fütura sunt modo declarentur; cuiusmodi quiddam in praesenti 
negotio cernitur. Quippe scriptura non unum scientiae genus com- 
plectitur. Ceterum quod hactenus saepe ac constanter fecimus, ut 
ad rei, qua de agitur, illustrationem et explicationem similitudines 
quasdam et exempla proponeremus ex praeteritis rebus ac gesUs, 

a quibus ad argumentum ipsum et caput dispulationis perveniremus, 
idem in praesentia faciendum iudico. Quare altius repetito prin- 
cipio ad eum modum eum illis agamus. 

Quid tandem dicitis? Num Adamus uxorem Evam vel ante Cap. 
peccatum ac violatam legem noverat, neene? Non potestis veri- sius 
tali repugnare. Nisi enim in huius rei intelligentia recta progredi 
velitis, facillime convincemini. rant, inquit scriptura, zudi, zec Gen.2, 25. 
pudore afficiebantur. — Alqui tum nudi erant, neque tamen caeci. 

Quod quidem inficiari non polestis, aut non videndi facultate prae- 


6. cux est vitium ed. Pelav. Colon. incipit cap. XLVI. Vulgo enim destinguunt 


repet. c8notw, Qc xoi roláxtg — — - o9 Ote- 
7. ,,Deest nonnihil annotavit Petav. Xepogew. — Aógope» cotvuv cell. 
in marg. Nihil desidero. Car. XLVI. — 1. oióe codd. mss. 


&. Vocabulo A&Qwjuew in edit. Petav. el ed. princ. 


662 


T " ^ ^ E - 
ydo, ?qucl, Eve r0 ÉUÀov Ori «oÀOv tle Bodciv, «ol doeiov roU xa- 
^ P4 - » L1 P7] 
vavo5Got. "oo yovv vÓst xoi xOtiGav. 


SANCTI EPIPHANIT 


Eióorsg 0à xol 0oGvrsg cà- 
4? 1 AN , EN ' 1 
Hv-usvo z0Àvv yoovov, quoi 9 yoegy, Koi 
Éyvo A40au Evav viv yvvoixa abroU. .LAÀÀc vuv uiv modTqv tiünoiv 
? e. , 
xoci BAéww megl siünosog Óv OgceG:oog Gvvicreaufvqe AÉyet, xol Ore &v- 
voíag: mgl 9i vijg Ótvrégeg yvo sce mtgl siÓmGtog xol yonctog &z«y- 
j&Às Gg xai zov Zoapió ynocGoac, oc Aéyst vj 8elo yoogr), Kol dyyj- 
oos ZlapiÓ, xoi oUx éOtguolvezo, xol simov 9evroU oi moiüsg 9o0- 
TOÀ, ZaOqro và facii magOéfvog, xol cvoétOv Aficax 1) ? Zoua- 
- - - 3 
vie. Kai gqow "E80Antv cr0v, xol Gvvexowuüro evrG, xol oUX 
É»vo evrjv Zoío. 


AxÀovg 9émsyívoGuov. 


Tuv cícGouov xol GvumAtvgov zc ovx 10i; 
dÀÀ évraU9« clóqow oU rav OU Sivvolag Óuysivor, &AAa vov Oi yor- 
Gsog. 


pag. 769. 
Kol yàg xci ini voU "Toxop: 9 vi uiv ydg Exro. Ev ivuyyove 
el yog xol iml v0U 0r, piv yag ézro Érm ivuyy 

, V V ' ' L A. 2 3 A [y 4 ^ 1 - 
zoieivov puerc Poywà xet zac, x«i rÓcu evreg* ort Ó& ztgi TG 
E D w ^ , - , 
Gvvegsíoc vijc ToU GsuwoU eorGv yeuov Onjysizor, not, "Eyvo iav 
^ ^ , - e; [U ^ , *» ? 5 " * L] , 
viv yvvoixe ovroU0. Oi a) uiv zoo: ti0xcig Or évvoíag qv xoi ài 
c ^ 
0pcGsog, v 08 Ósvrégo yvoloig xol siÓwoig mtQi yowctoc xol jvsoysíag. 
e, 1.5 zt , — E. , NT. ; i , L 
Ovro xoi iv rjj Osíe yoogi] Fyvo xvgiog ovg Ovrug «)roU: ovy Og 
? LJ L] 3» ? i] i - E , 
lOgd»yooUvrog roUG u1] Ovrag, eÀÀ« TO évagyic vro TOU xvgiov avri- 
? - b ? 
Asoc oquetvei. Kol, Lmoorqrs «zm $duoU, oí igydroi vg «vo- 
- 3 , ? , 
uíoc, ovzo Fyvov vudc. !! Aga ovx rst eürove aora eiünoiv; cÀÀ 
ini ovx qcav GÉro, eOrOU, TO mQcxXTixOv cm eUtOv cvetgsi. Kal 
iy alo Oxo, "Tuc Éyvov ix nmvvov éOvàv. 1? Aga ydg va £Ovy 
4 4 
, LI c E] * , ? , , A - ? - , 
zt&vtc xcL 0 egui9u0g ztco9g cvOgcmoTQtoc c0 Tic cvtoU yvocsoc 
ztegoÀíAsumveL, xoi ovyi uGALov e volytc £xcGTQe xegolne &vOoo zov, 
m ^ ^— ^ ?, 
TOv Tt &ÜrG Óovievóvrov xoi rQv ovrG cmti8ovvrOV, OU yivoGxOv- 
e - 3 * i ? - 
v«,; Kol 00oUg ycg vüc ix ÓsfiQv olüsv 0 Os0c. 9 Ago yog cyvosi 
' - E - 
vec i$ cguoreQGv; xol moco Por, rovvUro cimsiv 1*5 zeol eiOnjoecog xol 
eionoeogc ; 


Ko. u£. Otro xol 0 uovoytvne víOog roU 9:0). "Eztzió» ydg 0 matQo Tcv 


J , X mw ' LI , * r p ? , 
xgiciv O£fÓcxs vQÀ vig, Tuv vüg yvoctog xoi !xoícsoc yvaoitv cméóg- 


2. qnos vj eta cod. Rhedig. 

3. In cod. Rhedig. legitur éxvytvooxov, 
cuius vocabuli in fine abrasae aliquot li- 
lerae, el accentus quidem super « positi 
vestigia adhuc comparent. 

4. In ed. prínc. ante 1» (habet 93) est 
spalium irium fere literarum vacuum re- 
lictum.  Petavius suspicabatur esse totvuy 
reponendum. Galakero Adverss. Misc. pag. 
812. placuit II ov» —. At libri mss. 


habent, ul edidit Petavius, jv.  Cornarius 
verlit. Quum autem nossent et viderent 
se mutuo, cognoverunt ; velut post mul- 
tum tempus ait scriptura cell. 

5. auro) codd. mss. el ed. princ. a3- 
xà ed. Petav. 

6. «uxà cod. Rhedig. 
el. edili. 

7. ceyuavtcte codd. mss. el ed. princ. 
Zuwapuiztg ed. Petav. 


autoU cod. len. 


663 


ditos asserere.  /'d/t enim, inquit, Eva lignum, quoniam bonum 
est ad comedendum , et pulchrum visu.  Proindeque et Adamus illam 
noverat, et utrique se mutuo cognoscebant, ac videbant et tamen 
longo postea tempore, ut seriptura narrat, cognovit Adam Evam 
contugem suam. Sed nimirum prior illa cognitio ac visio de ea no- 
tilia, quae videndi sensu et intelligentia constat, accipitur. —Át se- 
cunda praeter notitiam usum quoque complectitur. | Quemadmodum 
Davidi aetate iam affecta contigit, ut seriptum est, £/ senuit David, 
el non calefiebat: et dixerunt ei servi sut,  Quaeratur. regi virgo: 
et inventa est 4bísac Sunamitis: et ait, Calefaciebat ipsum, et dor- 
miebat cum illo, et non cognovit eam David. — Quaero quae ad eius 
corpus ac latus aecubabat, num eam ignorare David potuit? Verum 
hoe in loco non de ea cognitione loquitur quae sola animi compre- 
hensione constat, sed quae ad usum refertur. Nam et idem de 
lacob usurpatur, qui septem annos cum Rachele et Lia pecora pa- 
verat, easque probe cognoverat. Nihilominus cum de honestis illo- 
rum nuptiis seriptura loquitur, Cogzovit, inquit, Liam uxorem suam. 
Quod videlicet prima cognitio ad intelligentiam et videndi sensum, 
posterior ad usum actionemque referatur. Eodem modo et in sacris 
literis legimus, Cognovit dominus qui sunt eius. Non quod eos igno- 
ret qui sui non sunt, sed divinae cognilionis ac perfectionis vis et 
efficacitas exprimitur. ltem illud, Discedite a me operarii intquita- 
lis: nescio vos. Num illos, quod ad cognilionem attinet, nescie- 
bat? Sed nimirum, quod ipso digni non erant, cognilionis illius 
elficientiam eo verbo sustulit. Ad haec in alio loco, ^os, inquit, 
now ex omnibus gentibus. tane vero? Nationes omnes, ac totius 
humani generis multitudo illius cognitioni subtrahetur?  Àn non e 
contrario vel capile, qui ?n cutusque hominis capite sunt, tam eo- 
rum qui ipsi serviunt, quam qui imperium detrectant, ab eodem 
ltem, 7?as quae a dextris sunt novit deus. Num 

Quam multa id genus de cognitionum discrimine 


PANARII LIB. IT. TOM. II. HAER. LXIX. 


illo noscuntur? 
sinistras ignorat? 
commemorari possunt. | 
Quamobrem hoc ipsum unigenitus dei filius voluit. Nam eum 
pater filio iudicium commiserit, vicissim hic iudici illius cognitio- 


8. £yyotac emendavit Petavius post Cor- — 11. &ga scripti el. editi. 
narium , qui verlii per intellectum.  &u- —— 12. doa codd. mss. &p« edili. 
votac cod. len. et edili.  &U'votow cod. 13. apo codd. mss. ow editi. 
Rhedig. évwvotac probavit etiam Gatahe- 14. Sic supra cap. 55. oi6c v2 1] 


rus Disserl. de Novi Insirumenti Stylo cap. oo), dixit, eWvnot xo eiomotw, el 


XI., Opp. Crit. p.72. 

9. Forlasse scribendum óc& piv. 

10. d*voobyrog emendavit Pelav.. dvo- 
ovvcvag librorum esi scriptura. 


infra cap.51. amó 1o9 xapóta» xol xap- 
Gta, cap. 63. dg &AXou xo &AXAov. 

Car. XLVII. — 1. yorjocog codd. 
mss. ulerque. 


Gen. 1, 1. 


2. ''imoth, 
2, 19. 


Luc. 13, 27. 


Deut. 14, 2. 


Matth. 
10, 30. 
Luc. 12, 7. 


Prov.4, 21. 


Cap. 
KLVITF. 
Ioann. 5, 22. 


pag. 119. 


Keq. yx. 


664 SANCTI EPIPHANII 


nón TO L, OrL OUvÓtlg oí0s vqv Qué £i un o , t 
xtv qÓ1 TQ rc0TQl, OTL ic qv quégev, tib ux 0 zoTQo, xora 
Óv jmrovc, Ort oíüs mOrs Poyerow. — Kol yag imi vij avroU PEovol 
VO TQO7zOUC, QYeroL. yo i é&ovoío 
esu», ML 4 2! 1 3 2 » ' , , 
4$ quíoo xal Qoo £gytrot. — Kot oíütv evrxv: Ów yog mémgaxvrot cv- 
- , c , - - n X 9 - ET 
TQ z««9o0:0ouévs 2j «oícig và. uovoysvei. Ovro xol év rQ uovoysvsi 
[Q 00 OsoU0, OtQ Ovri xoi unÓiv c0 zarQOg moagniÀleyuét ) er?) 
vio , 9tQ ovr. xc wrÓ£v cx zergog zagniÀeyuévo, T) ovre 
LT 25€ A * 27v i] , A » , ' * , 
&í0qcig.  zdurog yeg oíüsv evrqv, xci evrOc Wytt ovTqV, «xci qéoti, 
1 - 1 , 2 ? E , 2! » S 
xoL vtÀeU, xol xoívet, xol evsv vvrOU Ovx f£gyserei.  Ovzo Ó& Eyvo 
? i] i] - 5 » L] , - 
evrQv xerc zQGiw, vovréGtuwv ovzO Exgwtv. ' Ext yag cotfeig &Gt- 
- » ^ 
BovGi, xoi cÓvxor zÀtovexroUG:, xol zOQvor, xoi uoryol, xol siÓcÀo- 
, ?, Ll [ul , ^ 
Àarge, GvouoUcr, xoi 0 Oic/folog ivegyti, xci cigéctig imavicravrau, 
df , 2 , er EP 3-58 Y cy e ' e 
xol nÀc«vQ Sgyateras, &oc évéyxm avryv vqv sjuégov 0 uovoytvue viog 
- - A ew , , ess 
TOU Or0U, xol TO Óixoi0v £xcGro cmoviíu, x«i yvoctreL oUrwNV, 
, , , i] , L] , * L1 | , , 
vovréor, zv«gabícu evTQv Óvveusi. — Koi iv uiv mzovTQi xero Óvo rpo- 
, E" - i] , b 
zovg zemAjooroL, iv Ói và víg xere siómoiv iori, wol ovx &yvoti- 
d d - » A 5 , M 
voL, xev Ó& zoGbw ovzo évrlícOÓn, éimtór oUmo xíxguxtv. Amo 
w e |] Eu 
0i vÀv eylov &yyflov xera Óvo rgomovg zegefÀvros, xoi iv và 
2 ' ^ , , ? ' , , , » 
uuóÉzo ?xora moGbiv iyvoxwéva, avrovg, rovríovww émirtÀéce.. — Ov- 
1 , ^ - ^ 
zt ycg zgogtroyOmcav iiclOtiv xal Gvveyeysiv vovg Gcs:feig, «c 
A , 3 E ' D , , 1 - M LI 
vc Citovi , 90eGueg, xol érouueGoL, sig TO 7tUQ xoroxoTvo, — Koi 
(2 *3 ? - E En , I 
0gdrt, 0 c«yezmrol x«l ToU O:oU ÓoUÀo:, Ori uovqv fx«Groc vGV 
, , - i] A , 
xoro Tuve 7ztQo0Àqwiv £oavroig vo Óswvo *éziGmoOuívov éGrgertvGoro, 
, er ? e E , Y NT ^ - i] [4 
Ó.egogcc &xoGrog xoaÜ' fovroU sig vOv víov voU Oto), c 1jocova 
? - - 
xoi wÀetrouévoa DÀocqnusiv imuytigoUvree. 


^ ^w 
Ad xol vovTQC [«ovGg Qv qocciv zezorjuévor ix &Àog ze 
, ^ , - L] - L] - - - , Lj LI 
cvrày Aé£eic Ücyuev vov votv, cvv vij oU 9coU Óvvouti. — Ot yog. yzv- 
voOor xoi sig zrtvro evzoluot, xoi voi ys ouoAoyoUvrsc oUyL xove roUG 
Mevijalovc, ovól xorc CGÀÀleg moAÀAdc afofcsig, cÀÀAd xcv TO wore 
? - , 
Gcoxe cÀn8ic xovíyovrtc, xol !o)rO0 02 ducc, xol ov mÀmoforora. 
r - 1 ' —Á , ? - , ? , 
Opuoloyoici yag vOv GoT79« GvQxo cÀyO0iwoOg icyuxévot. ^ Axovovrec 
- - , - 
0à dm ciroU voU sveyysliov Ovi xíxumxsv ix vig O00rmogíag xol ixtí- 
^ ET , , 
vqcs xoi dÓbywos, xoci ixowOw, xol cvícry, raUra mzevra Gvvatav- 
- * , 
veg &lg rwv Otórqro qvogpígovoi vqv evrov, DovÀousvoi vv Ot:0Tqt« 
- - ec - - - Mi 
ovr0U Oc ix rv roi0UrQv UzoÜOÉ£ctov ez eÀÀoTQuOUV TÜe TOU ztCTQ0G 


2. ,,Deest aliquid** margini adscripsit rationis modum contineret. 


Pelavius. At cerle nihil desidero. Bgoa- 
yoACvec enim verbis xoi £v tà unoéxo 
xa4tà no&&t Ééywoxévat avrobc expressit 
eliam prius membrum, quod allerum igno- 


Verlo Ange- 
lis vero duobus modis haec cognitio 
detracta est, etiam quod nondum se- 
cundum actionem cognoverunt, A. e. 
non solum quod secundum scientiam, 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIX. 665 


nem patri detulit, Nez, inquit, zovit dem nisi pater. Quod duo- ware. 
ei 13, 3 


bus modis explicari potest. Primum quod quando ventura sit intel- 
hgat, cum ex illius nutu ac voluntate hora illa ac dies adveniat. 
Secundo ideo nosse dicitur, quod filio suo iam omnem illam iudicii 
functionem tradiderit. Nec minus huic ipsi dei filio, utpote deo, 
nec ulla re a patre diverso, eadem est tribuenda cognitio. Quare 
et diem illam novit, el eandem producit, ac perficit, et iudicium 
administrat, nec absque illo prorsus adveniet. Neque tamen, quod 
ad effectionem pertinet, eam nosse dicitur, quia nondum iudicium 
inslituit, Nam et impii adhuc impielalem exercent, et iniusti aliena 
per vim usurpant; et stupratores, adulteri ac simulacrorum cullo- 
res flagitia sua perpetrant, et diabolus molitur aliquid, et haereses 
insurgunt, et errorum falsitas quamplurima machinatur: donec sci- 
licet diem illum filius dei proferat, et unicuique quod iustum est at- 
wibuat. Tum demum illam nosse dicetur, hoc est vi sua ac pote- 
state facere. Ergo illud in patre duobus modis impletur, in filio 
vero scienlia et cognitione tenus; nec is tamen ignorat, sed non- 
dum actione ipsa perfecit. Nondum enim iudicavit. Angelis porro 
duobus modis haec cognitio detrahitur, quod neque quando futura 
sit intelligant, nec actione ipsa cognoscant, hoe est nihil adhue ef- 
fecerint. Quippe nondum mandatum illis est ut exeant et impios 
velut lolium in fasciculos colligant, et igni ad comburendum prae- 
parent.  Animadverlilis, opinor, o carissimi, deique servi, eos 
omnes qui sponte sua animique proposito sibi perniciem arcessunt 
frustra veritati bellum inferre, cum unusquisque magno suo malo, 
diversa raüone inferiorem quandam conditionem ac sortem dei filio 
per summam contumeliam conatur adscribere. 

Verum cum hactenus de illo seripturae loco satis mulla dixe- 
rimus, celera, quae ab illis afferuntur, divino freti praesidio cu- 
iusmodi sint videamus. Etenim generosi illi ac nimium audaces, 
tametsi non eadem cum Manichaeis, alque aliis quam plurimis hae- 
resibus sentiant, sed veram in Chrislo carnem retineant, hoc ipsum 
tamen non plene atque integre, sed cum defectu aliquo profitentur. 
Nam salvatorem nostrum vera quidem carne praeditum fuisse con- 
cedunt. Sed cum in evangelio audiunt eundem ez ?tzgere fatigatum 
fuisse, nec non et famen silimque pertulisse, dormisse ac surre- 
xisse, haec omnia colligentes ad eius divinitatem referunt, quam 
quidem argumenlis eiusmodi freti alienam a natura patris affirmare 


sed etiam cell. 4. éxeoxQuecy cod. Rhedig. 

3. 6ccuag Ocouxc ed. pr. Cornarius Ca. ELUBEI. a cut codd. mss. 
eliam verlit in fasciculos ac fasciculos. et ed. princ. 
eig 6:opaxc correxit Gatakerus 1.1. p. 812, 


, 


Matth. 
13, 30. 


Cap. 
XLVIII. 


Ioann. 4, 6. 


pag. 111. 
Keo. 3. 


666 SANCTI EPIPHANII 


ovcíag. "Or, Ei fon, qwqol, ix vroU margOg, voU zerQog ux xo- 
^ 9 hr ó - , b A fe , i] 
zLQvrog, ?gw«0e Ornpovroc, pwQts ztwvOvroc, xeOog cq Oso yooagm 
, , 
Aíys, Ov xomieGti, ov0à mtiveGsi, ovÓR Ürymcosu, ?0U70b Onvdosi, 
6^ »y T - , 3E ow , 3 0 ^ Y 
ovó& £orw iÉsvosoig t7jg pgoviosog evroU, rovrov Ó& oVrOcG tig rOV 
viov zeleunDévrov, clÀorguog * Goa, gmolv, vzuQyst vo TOU zeTQOG 
ovgíag ve xol pvotogc. Kol Ori uiv vaUro eie vOv uovoysvrj ovx £nàq- 
b ^ - , 
goUro zt90 Tijg ivoctQxov ztegovoiag ? xol «vrol Ouohoyrcovoty. "Orav. 
e , ? , - 
0à ouoAoyQcoow aveyxotousvoi, £A8cci 0? cic va iv vij dvodguo a- 
- , , Ve i , , 2! - M 
TOU zvMgOvGie T&évtÀtLouévoa, xoi &x0vooGi, Orozto tee Guo, Óic 
- - , , , - , i] re, P. y 4 , 
voUTO voUrO tUÀOyOg émiTtÀtiv, ivOidovg cms wvíoyog v Gone cic 
1 " , , D 1 t 29. , , ó , 1 , 
vag tvÀoyovg yosíec, Ovi xcrc cÀqOttav GoQxo évtÓvGarO, xol oU 
xora Óóxqciw, vOTt qéGxovou wr ix Gegxog sivor voro. uOvQs. 
. A - , 
Koi yco TQ uiv Ovri x«9' fovrxv ovre ÓnprQcost, ovre xomicG. 
Oix ice. Óà of vuv 000v xeroÀsloimórsg, xoi iml vog ivavrieg voí- 
, , DÀ , , , l1 E DA! - — , 
Bove éxvgenmévreg, Ovi ov uovov cagxo o0 víog voU Oto) f&Àopev &- 
? ^ 
Ov, vÀÀa xol wvyuv, xci voor, xol zavra s& TQ Potiv cvOgomoi, 
' x D , SEES , E] lU , m e NET " - 
yooig euegríoc, ovx «70 Gzéguerog &vOÓgog, cÀÀe czo Magoíog c1e 
, , 
eyíeg megOtvov, Oud zvsvuarog cylov. Ov povÀovroi ?xoroÓÉfta- 
A , 1 , , L] ^ ^ A , LI E 
GÜ«L wyvyxv evrov s/Aggpévor Ó,& vOv roLOUTOV 7rQOC cUTOUG PÀtyyov, 
c ? c ? bd - 

Ontg iGTiv sUysoíGTsgov cmcvrov ngog cvtiOcow vüge evrOv uorotoAo- 
, 3472N ' c 2. p. ' 1 , E dam D 
jtec. .4vrog yeo ouoÀoysi cÀmOnc O:0c, A&yov msgi ovroD, Ort, 

P195 - [s , 

'"Eyo sui s aij9cto, Ovi, 'H apvyrj uov veregoxvot, xol, IlsolÀvzog 
dórw d] wvyy uov, xoi, "E£ovoinv Éyo Osivei TQv wvynuv uov, xol 
- 9.7 Y oc L e M M ' 3 2! ' LH] 
Aefsiv cvvqv' xoi ivo Ociín éevrOv Sui Wév evo, &yovra Qv éfov- 

, , , L] ? » c , M iU] LT] , 
cíav. JvOgomov ycg ovx £cviv ovroc 0 Aoyog. Ovóisie yog Eye é£ov- 
, FS - ' 1 35 ^ - "7 ei 1 ' 
Gíeav T09 Osivot Tuv wpvyuv cvrtoU, xoi Àesiv evrav.  Orav Óà msi 
- - i] ? w 
wWvuyüe Owpysives, Ósizvvciv fcvrOov cÀmOwdg ivav8gozNQGavra, xol 
? e e 
wn Ooxucs. — Kol mew, '"Eyo sui 0 zoiuxv 0 xolog, O TiOcle Txv 
^ ^ 2 i —- 
wvynv evrov vxio rv zgoBorov. Kot tva Ósí£n eAq9iwea ravra Ovra, 
92 ^ " ?! - LI , LEN, , A - 
imi vo0U GrovQoU Pleys v morQu, Eig ysigc Gov zegariOnuw vO zvtü- 
, o4 , , 4 - - e 25 » 
uc uov. Koi, EÀ90vrov, qwqci, vàv GrgavicrOv, tvgov «ürOv 30q 
, / H , 7 , - , kj ? ' 24* 
éxzemvevxovo. Koi zo, Kot xgatoag qovij ueyon tiztv, HÀ, vt, 
3 Ànu& GofjuyOovi, vovréctt Osé uov, Océ uov, iva ví ue éyxavéAimec; 
eC 5x n , ^ , - , , , x 9c 
cg 509 xci revTQv rqv Óvveuiv vov Aoyov éggocousv. Kot &kénvevos, 
t —- , 
oci ro sveyyiliov. To 0i, "E&ínvevos, xoi, Eig ysigeg Gov, xol 
- ? 
r0, 'H apvjij uov zerégoxvot, xoi rà cÀÀe zevra vio cAyOtiec Àtyov- 
íc *4A8106 si 93 - ro égyocrqoío dvOoo 
onc, Tíg *a«AÍ8106 si] zevcO vot uev votovro égyoorQoío «vOooztGv 
2. ux) cod. Rhedig. Reponendum vide- 5. xoi om. ed. Petav. Colon. repetita. 
Ui] g. Rep 


tur pns — gat, aub wüjte — WÜTe. — C. XpIX. — 1. Dac ó vióg rod 
3. Libri vulgo ovs. "rt 1 Ha 
4. d » SzoU cod. Rhedig. 
. dpa dqnolv codd. mss. apa qaot 

editi. 2. 6E xaraó£tacSo: volebat Petav. 


PANARII LIB. If. TOM. II, HAER. LXIX. 667 


conantur. Cum enim pater zz laboret, neque sitiat, nec esuriat, 
ut scriptura sacra loquitur, JVoz Jaborabit, neque sitiet, nec esuriet, 
nec est investigatio prudentiae eius, eadem illa vero in filio perfecta 
cernantur, a patris, inquiunt, essentia el natura sit alienus opor- 
tel. Atque haec quidem omnia ante incarnationem minime conve- 
nisse filio, vel ipsi fateantur. Cui cum etiam inviti assenserint, et 
ad ea pervenerint quae suscepla iam carne in eo perfecta dicuntur, 
audierint vero propter susceptum ab illo corpus, haec merito ac iu- 
slissimis de caussis necessarios ad vitae usus ab illo permissa, quem- 
admodum auriga moderari currum solet, quandoquidem non sola 
specie, sed revera carnem induit, haee cum illis obiiciuntur, negant 
ex sola carne profieisei illa potuisse. 

Et vero per seipsam sola caro neque silire, neque faligari po- 
terit. Sed hoc isti, qui relieta via contrarias ad semitas deflexe- 
runt, ignorare videntur, dei filium non modo carnem, sed et ani- 
mam et mentem, atque omnia denique quae sunt hominis propria 
suscepisse, praeler peccatum, neque hoc e virili semine, sed ex 
virgine Maria, per spiritum sanctum. — Át isti negant animam illum 
assumpsisse, quo illius argumenti vim effugiant, quod ad illorum 
inanem comprimendam loquacitatem ceteris omnibus promptius est 
ac facilius. De seipso quippe verus ipse testificatus est deus, qui 
veritatem se esse dixit, hoe ipsum quod dieimus, his verbis, 24zima 
mea turbata est: et, Tristis est anima mea: et, Potestatem habeo 
ponendi animam meum, et sumendi eam; wu et seipsum deum esse 
monstraret, penes quem istiusmodi sit polestas. Usurpari enim 
haec ab homine non possunt, quia nemo est qui ponendae animae 
suae, iterumque sumendae facullatem habeat. — At cum de anima lo- 
quitur, hominem se revera, non sola opinione, faclum ostendit. 
ltem, Ego sum pastor bonus, qui animam suam ponit pro ovibus suis. 
Atque ut haec veritati esse consentanea deelararet, in cruce suspen- 
sus ita patrem alloquilur: /z7 manus tuas commendo spiritum meum. 
Et, Cum venissent, inquit, milites, znvenerunt jam illum expirasse. 
Ad haec, Et exclamans, inquit, voce magna dixit, Eli Eli, lamma 
sabacihant, hoc est, Deus meus, deus meus, quare me dereliquisti? 
Cuius quidem orationis vim iam anle declaravimus. — Ef expiravit, 
inquit evangelium. — Quae cum ita sint, et eiusmodi voces, Exprra- 
vit, et, In manus tuas, etc., ei, .4nima mea turbata est, ac cele- 
ras id genus ipsa veritas usurpet, quis adeo stultus est huic ut cae- 
culientium ae somniantium hominum ergastulo fidem adhibere velit, 


3. Xqp&c aQoySowt codd. mss. Xnu&g — 4. YjMStoc xvotovto py retoSi]yot épy. 
apo saw ed. pr. cod. Rhedig. 


Isai 40, 28. 


Cap. 
XLIX. 


Ioann. 
I2. 2g. 
Matth. 
26, 38. 
loann. 
10, 18, 


Ibid. 


Luc. 23, 46. 
loann. 
19, 33. 
Matth. 
21, 46 


Marc.15,31. 


Keg. y. 


pag. 312. 


668 SANCTI EPIPHANII 


, 3 «59 , 1 - 92: 4 LI - 
puozotovrov xe, óvtLgozrohovuévov, xoi xorcÀspor evrcg rüg TOU 
^ , 24 f ^n * - 3. , 
9sov Àoyov svÀoyove Qnosc vue GÀq9siac; 
E 1 E 2 » 
AÀÀd Aowrov AtbvOmogoUvrsg rc xoc xol 0g9Gc sipquíva zo 
, w - , E e m , 
£««6TQg yoegc Oixqv mtwgerQv cvÓodv GOuoro vyw) exocorQoiotov- 
e , e 
TOV, gegrvoic Tivi xéyomvron v] TQozwXOTtQOV 7t0ÀÀoxig T) yoag xt- 
^ 1 o. d 
xonuévm Óupysivow. — Kot vo u£v vgozuxdc sioquévov ! &Ar8etav g£oswv 
2? ? , 
eios. To 08 ?aÀqO0ig xol cmogtugoeroc xswuovyutvov sig frtoov 
, , Ld ? 1 A , - 2 1 ^ MX 
z9ocgo7tov cÀAqyogo)oiw. | Ev0vc yog dvomqóocw dzxo ToU cyiov 
'"Hcoíov qíogovrsg óWow, Ott ix zm9ogohmov oU mzoroOg signrot Oct, 
"'Ió 1 , E ^ n A 9 *:9. 08 000 [4] , , 
OU, Gvw15GsL O 7zwwíg uov O cyozwt0c, ig Ov tUÜoxqco, Ov Tyczq- 
ec b 5 1 
GEv v "»pvy1y Mov: Og TOU mzotgOg tiva, vovrQv Tüv ÀfEw. Kol ydo 
- $ e ' 1 
dÀq9íc. llàg ovv xol O0 mev5o, quocl, awwynv sÀqgsv; iav ài &- 
e 1 L , | iH 3445 € , » 
zopuev ort, 1M yévoiro, Ti ovv, quoi, cÀX Ori ToozwXOTEQOV tl/om- 
, zi $, 139-1 - - 
T(1; OQO€ OUV, QuGiv, XOl TO cz0 TOU viov sigquévov vgomixcTtQov 
A ^ 
slowrot. — Kol vouífovciw iv vovro xora vrüc &ÀnOsiac svolcxawv $q- 
oGGOo, zoOqoGiwv, OztQo cevroig ov ÓOoOGtrow. — AxoliomiGrOQ yo 
$3 no Sa 2: 6 4 er , ec , , 
ovcoa q «Anütsue xo £tovrqv SOTQA4t, uQvt qrTOUf6VQN, unucs xocÀioz.- 
" 5 , LI A E , , i , * 
Guo) émiüsouévg.  lücousv yoQ vQv cugorégov vqv Óvvayw. | El uiv 
zY - , , 
yao 0 moto qÀOcv cie GOuo, xol Gegxo ivsüvGoro, xol slogzs vOv 
^ ^ rn 
Àóyov voUrov, cÀuOwuac wvynv foysv: si 0i ccgxoa O mzoTQo ovx fv- 
E e 3 1 
Óvcoro, siomxc Ob Ori, 'H wyvyr uov, tgomixQe roUTO zttQi vOv OrOv 
»Ó er ? G Alc M ^G M ó 13 ' A M LAS 
GOsraL, lvo iveGgolicqror rO yvrGiov, xoi Órín vrv mgOc vOv víOv 
, ? ] Dou 1 ' ev M 2v4/ 3 2 , , 
yvuoworqra. 4ÀX ovxéri zttQL TOV viOV To cwUrC fGTLV ÉV TOUTO) ÀÉytww. 
[y 
'O uiv ydg meTüo ovx PAefs Gcgxo, 0 0i víOg ivtÜUcero Gwoxc. 'O 
M P ? , [ul MI et , » 3. ey 
ztoT5o «vOgcozt0c oU y£yovev, o 0& viog yéyovev avOoozoc. TO Ouorov 
' E d DIET , e, M 2 - , ? , 25 
y«o imi vÀ moargi Óqvéov. Sio yag évrovO0o Àéysi, -Hyomwocv avrov 
€ M ^ 
5 "vp uov, ovroc Àéysi, Euvgov Zfofló rov voO ?9'Isocol, cvÓoo 
? — 
xor& v5v xeoóíov uov' xoi, 'H egÓío uov m0QQc cméyti dm cvrv. 
' - 
Ei voivvv Óià TO coomwxdTsgov siogo9oi Ort, "Hyomwosv 53] apvyn 
E - A 
Lov, ÓsyousOn vO ztQl wvyrc, Coo yoUv xol TO ztol xegÜiog roozt- 
xo rtQov siogroL, xol Óriov 90 ti xol zovri TQ GUvtGiV xexTqutvo 
4 *, 
P! » Ei , - i£ ' " e ' ' 1 
Gogig sim. Ei roívvv rgomixOc Àíysu mwtol wpvyjo O zreT»0, xol zt0L 
xepóioc vc ovx EAefev (ov yco igóoscs Gcoxo), roozixoTtQov tig rOv 
b] - i] 
ztvrÉoa và ToivÜüra dvoloysivo,. — 9 Ovxér. 03 vovrOv msgl vOv víOv 
- 2 
qyqéov. 'O víog ydo ZAefs cdoxo, xol mücoav TQv dvOgoztícv 
8éciw. 
Car. L. — 1. aXáSetov cod. Rhedig. Rhedig. ,,Hallucinatus videtur in Esaiae 
; ; T 1 ^u lavius. 
dX cod. len. oXSet« editi. a)mSeta. looo, citan doc i vil 


; : 4. Inter "Hyárqosw et vj 'uyr pov 
9: dies iunt E aperi Cornarius ed. pr. habet lacunam quindecim fere li- 


E - terarum. 
2. &Xn3Ge volebat Petav. 5. Libri vulgo ctojvat. xot yov Oct 


3. iecoY cod. len. a m. pr., et cod. cett. 


PANARII LIB. II. TOM. If. HAEB. LXIX. 669 


ac veritalis voces ipsas a divino verbo pronunliatas rationique con- 
sentaneas relinquere? 

Pergunt in aucupandis vocibus, quae recte ac praeclare in uno- Cap. L. 
quoque scripturae libro conceptae sunt. [n quo piratas imitantur, 
qui sana corpora mutilant. [ta illi testimonio quodam abutuntur, 
ac loquendi consuetudine, quam tropice saepius usurpare scriptura 
consuevit. Et quidem quod ad eum modum tropice diclum est, tan- 
quam vere proprieque dietum afferre solent. Quod autem vere et 
simpliciter pronuntiatum est, aliam ad personam per allegoriam tra- 
hunt. Hic enim accurrunt statim, et ex Esaia sententiam eiusmodi 
proferunt, im qua sic pater loquens introducitur: Ecce intelliget puer Ysai. 42, 1. 
meus dilectus, in quo mihi placui, quem diligit anima mea, quae 
quidem ex patris persona dicuntur; nec de ea re dubitandum est. 
Quid igitur? Num etiam pater animam suscepit. Respondentibus 
nobis, Minime id quidem, Ecquid igitur, inquiunt, aliud est, nisi 
quod tropiee ista dieuntur? Perinde itaque et a filio tropice sunt 
illa dicta. Ita ex huius occasione loci magnum se contra veritatem 
argumentum nactos arbitrantur; quod ipsis tamen nequaquam dabi- 
mus. Quippe veritas fuei ac lenocini omnis expers per seipsam 
Stat, neque aut superari polest, aut exquisitum quendam ornatum 
desiderat. Videamus porro quae sit amborum vis ac potestas. Nam 
Si pater ad corpus descenderit, et carnem induerit, atque eiusmodi 
sermonem usurparit, revera etiam animam habuit. Sin carnem haud 
susceperit, et nihilominus hoc dixerit, 2/zima mea ete., Vropice de 
deo ista praedicari putandum est, ut germanitatem, quae inter se ac 
filum intercedebat, ea ratione firmaret. Ad filium autem eadem 
illa convenire nequeunt. Quippe pater minime carnem accepit, quam 
filius induit. Ille non est factus homo: filius homo factus est. Ác 
simili plane ratione quiddam alio loco patri wribuitur. Nam ut hic 
ita loquitur, D/lexit illum. anima mea, sic alibi, Invent David filium jx 
lesse, virum secundum cor meum: Wem, Cor meum longe abesí ab Isai. 29, 13. 
illis. Quare si propterea quod tropice dictum est, Quem dilexit ani- 
ma iea, id de anima verum esse confitemur, consequens est ut eo- 
dem modo quod de corde dicitur tropice diclum videatur. Neque 
potest ab homine prudente ea de re vel levissime dubitari. | Ergo 
si de anima tropice pater loquitur, de corde, quod minime suscepit, 
neque enim carnem assumpsit, necesse esl eiusmodi omnia per tro- 
pum quendam ad palrem accommodari. Non idem tamen et de lilio 
sentiendum est, qui quidem carnem cum omni humanarum partium 
dispositione suscepit. 


6. Forlasse oux Zott. 


670 SANCTI EPIPHANII 


, 2 M - - L 
Keo. vx. "Escroi yaQ ToUro évovríov và msol víoU rQozixOTtQOv À£yovti 
pag. 113. zttgl Tjjc ix mgogo mov ivavégomiesoc, xv Év vivi uígsi ÀOyov ycvo- 
— ? — ^ 
uívqgg vmoféíctog, Óic roO cÀqOiwOg ivavOgomuüco. Ei yàg àAMQ- 
yoosiror vO zctgl wvysxe víoU, x«l rgozixoTsQov ztQl cUrijg Umt0ÀT- 
, — 
zr1í0v, &go xol ztoi xogÓiag !ToiaÜra ÀshégyOc. — Kol ÓcGogtv Àoi- 
A , * P] - 
zOv Td mz&vra ÓOxqciv tivoi, wol ovx cuOcnov.  ToomwxGg sionrou 
M 1 A ' M , ? , , e. ENT. 
^QL TttQL GaQxOG, xarc TOV QuÀoveixov zociov Àoyov. Kai ovxérL 
óL » 2 A r lo p] ri » , : » " 
xepü(av Zoysv iA8Qv O0 AÀOyoc, ovrt wmOQ, ovrt GGQxa, ovre Pynocu, 
, - , - 
ovrt OGTín, OUTt TL TOV TOLOUIOV, GÀÀd zcvre Àowrov GÀlqyoosivot, 
L] , , "^ o0 [4 A » En i] 
x«l rQozixortgov Afysrou" 3| OT, OÀog qvugrov &Àope GGpua, univ 
En - * 2. ? 
vÀv ?$ivrocOíov Éyov. lg ovv qcOis xol É£mwev; dÀÀe cmays. El 
Ml ? ? 
6 0 moro Aéyti xegüíav xol wvyiv, Óvvearoi 0i tig evr0v cÀAq- 
^, E .| Y ET A 
yoosicOo, xol roomixGg AíysGÜci, xai sig vOv viOv Tgozixdg, Oi 
^ 1 
r0 &gveicOor, cvrOv tiÀqgévoer wpvyqv. Eig Ó r0 mtgl xegüiag mu- 
2.3, E , ? , ' MC. - , 9.1 n. 
fousvor ov Ovvavra, cgvucacOor, Oi vO OuoÀoysioDn, zap cvtOv 
- b , - 
zücov rqv Oéciv roU GogQerog ?r0v xvgiov tlÀmgévot, &zx0 TOU xcg- 
A ? - r i] 
Oiov xol xegÓiov, rcv uiv cÀAqOuvOg ouoloyovuévqv, rüv Oi cAAQyo- 
, ri LI L1 - x , , ' n , * , 
govuévqv.  Ovro xoL ztgi wvync o Àoyog cAqOng vzoegyst, xoi ovx 
- L4 b , d - - - 
eAQyogsiret, ovre voozixGg Aíysvu.. — Ovoqe 0$ vZg vo) XgicroU 
ivavOgcerzqoesog iv mavri *rvertÀewouévag Gopori xol wvyr, xol và 
LÁ ec 
xoi xogÓio, xol tig zcvra Oca ioriv GvOQcmoc qy0Qlg cuagríeag, yí- 
* 2 - A ? , 3a 7 , u. , 
jovs Ó& avvQ vo &vOgonwe svÀoyog moorreGÜoL, xot v OtorNTL TE- 
- ? " - 
Aelog iv GorQoío émircAeioO ot, ovxíri s] evroU. Ocorue &Oofncei maga 
viv ToU zorQ0g rÀei0TQTe, cÀÀo Óic rwv Evoeoxov ivav8oozcw6iw xol 
-w - M - 
vO ÓOuyijcoi, xci TO ztivüGoi, xol TO 7Uutv xal icOíswv, xol TO 
[i E ^ P] ^ , , ^ P ^ E] - , 
vzvo)v xci cÓnuoveiv zAgocOcsrar, cmoÜOoUc ovGnc rrjg avrov Os0- 
H , LE , [y ' , , A M 
vqrog. Kol Oiémeotv ovrQv zcÀw 0 zsgQi rovrov Àoyog, émtióT mÀ- 
M 3! 
Qev sig Gegxe O:0g Gv. 


, - e $* ^ 4 - , , 
Ko. v. l/syovrov ovTQv Ort, Ei wv ix ro) merQO0c, m6 tig OcQxa 
Car. LT. — — f. totoUca codd. mss. situm partium corporis dominum susce- 
t& totabra. edili. pisse. 
2. évxvcoxiov cod. Rhedig. 4. veteÀetouévQe ego.  teXetopévmc 


3. Libri habent «oU xvuplov. Pro ci- codd. mss  c&Aevowuévmg ed. Pelav. r&- 
Avgévaut ed. pr. habet eijgecxat, ed. Pe-.— Agtouéyns ed. pr. 
tav. £Ukpéyat. — Cornarius vertit omnem 


PANARII LIP. II. TOM. If. HAER. LXIX. 611 


Nam qui de filio tropice quiddam eiusmodi affirmare audeat, Cap. L1. 
tamelsi in una duntaxat aliqua parte istud usurpari velit, nihilominus 
hoc illi ipsi contrarium esse animadvertet, quod de tota divinae per- 
sonae incarnalione conslituerit, quod nimirum vere hominis natu- 
ram assumpserit. Etenim ut illud demus, quod de anima filii scri- 
ptum est ad allegoriam spectare, ac tropice illud omne interpretan- 
dum esse, superest ut idem quoque de corde suspicemur, atque eo 
landem res recidat, nihil ul veritate, opinione aulem omnia con- 
stare videantur. taque de carne quae dicuntur, per tropum usur- 
pare dicentur, si quid vitilitigatori huie Ário eredimus. Unde neque 
cor, neque iecur, neque carnes, neque inleslina, neque ossa, nec 
ullam denique istiusmodi partem divinum verbum illa in incarnatione 
susceperit, sed ad allegoriam et tropum universa traducenda sunt ; 
aut confusum quoddam corpus induerit oporlet, quod intestinis pe- 
nitus careat. Quod si ita est, vesci aut. bibere quomodo potuit? 
Apage tam absurda. lam vero cum pater cor et animam sibi tribuat, 
idque allegorice ac per tropum de ipso interpretari possimus, ac de 
filio quoque, quod ad animam attinet, quam ab illo susceptam Ariani 
negant, ulcumque eliam tropice dielum videri possit, cerle cum 
cor illis opponitur, negare omnino non possunt, eo quod totam hu- 
mani corporis dispositionem assumplam a domino fuisse ullro ipsi 
confitentur. Proindeque quemadmodum cor duobus modis accipi non 
negant, proprie scilicel ac vere, et allegorice, ita el de anima iu- 
dicare convenit, ul ea vere filio, non allegorice, neque tropice 
iribuatur. Quocirea eum suscepta hominis a Christo natura suis 
omnibus numeris absoluto corpore conslet, nec non et anima, mente, 
corde, ceterisque, quae homini insunt, praeter peccatum, cumque 
humanae functiones, pro eo ac rationi consentaneum erat, una cum 
perfecta divinitate ad salutis administrationem ab illo obitae prae- 
slitaeque fuerint, iam illud explicari commode polest, quemadmo- 
dum illius divinitas non sit, quod ad dignitatem attinet, perfectione 
patris inferior, ob eamque quam usurpavit carnis humanae conditlio- 
nem praeclare id esse perfectum intelligemus quod et sitim et famem 
tulisse, et bibisse, el comedisse, et somnum cepisse, et tristilia 
ac moerore contractus fuisse legilur, cum interim eius divinitas ab 
omni eiusmodi affectione essel immunis. lta nullus bac in parte 
illarum opinioni locus est, quoniam quidem deus ad carnem de- 
scendit. ! 

Quod autem hoc ab Arianis obiicitur: Si ex patre erat, quinam Cap. LII. 


Car. LII. — 1. Aeyóvzoy o£ acd suspicatus est Felavius. 


pag. $14. 


pag. 115. 


672 


3 , 1 ? M - 
qÀ9:v; quoscv &v Tig mgOg evrove, lleogi vàv cyy£Aov ci gat; 
zXvrL r0Ur0 Ó5AOv icvw Ori OuoloyoUGi. voUG cyyéAovg vmO ToU víoU 


SANCTI EPIPHANII 


L] - , b E 
yeyovévow. — Kol yoQ xol ztgi voU zvevuoroc Blocgnuoto: xol roÀwGGL 
[x mw w Pp 
Afycwv. xewvíaOo, vro voU víoU, Omto dorlv cwviovov ix muro0g Éxmo- 
, L7 L2 Y $* ^ 
gevopevov, xc vroU víoU Aouavov. Ei ovv sig v0 mvsÜua cO Gyiov 
- - , , E" * - P] , 3 , 
TOÀROOGL roUrO Àtysww, z0GQ y6& uaÀÀov meQu vOÀYV cyyéÀcov ov Óvvqcov- 
? , - - , A * 
ret covijoecOar, Ort ix roU uovoysvoUg écyqxoci vO tivot xexTwGufvor 
(ER | ? w , 
yeyovóvec; Ei voivvv of vm avroU ysyovoreg Gyyslor uiv nvevuaixol 
, - ec , - 
jeyovoveg, mv wrícuere evroU Ovreg, xoi vzoDs(xorsg moÀo czti- 
w b ? e ? - 2 e 
oO Tijg eUrOU oUvGÍec, cg tgyov eUroU OvrtG, OpOQ Gcoxe ur] ein- 
, 2:5 - 9? , DA - fium De , - , 
goreg, tí égoUusv; ? 4oo utífovg tici voU víoU vm cvroU xriGO£v- 
uU - A A , 3 
veg, 7| 4o TO zwveÜpa vO Gyiov; Üid Tí ui] tg G&tgxoc A08, xol caoxo 
épogses, xol ivqvOoomquosv, | v0 mvsüuo vO Gyiov voU soU, 1 vig 
- ? , ? i] , i] 1 ? - Jj AT M M 
TG cyyf£Aov; Ov yag zvrog Ói& TO swÀorrQGOÜoL vOv viov zogu TOv 
zmoríon, rovrov fvexa Gooxa iveüvgoro (imi Gv cugtiov xol of Gyys- 
, 
cÀE imer 4 Go- 
, ^ — M 1 Rr A , 9.48 H , , 
gío Qv TOU ztGTQ0G, XoL Óvveuig, xol Àoyog, ovrog rO zevroa i£0m- 


* - 
Ào, z&vrOg Gdgxoe ivóvcoGOor, 7| xol TO mvtÜpa), 


, 1 1 S 30,20 , er /] e 1 $ - 
piovoyncs cvv zerQl xoi cyíco mzvevuorL, ivo Oción Ovi vO oittov tijG 
—- 95 1 , ? ? i] w , P] 1 3 A] - 
voU Ócw megouGsog ovx cz0 TOU ztmzÀoxévor, ovÓES dzx0 TOU m- 
, i] [y hi 3 " A mw w 2! ? ) ? 1 597 
zt0LiXÉvoL TO cjuaoréc, 317] vO Tijg mwQoexOTC, toytv, cÀÀ cmo iOiec 
, et ' , , , , , 6 
zt9ocigéGsog, lvo viv Ówxoiav xoícw tig véíAog Owc&oydyor, cg simsv 
C. 0 M. , , , , 1 Kx , 
0 Hootac, KoÀeuov GvvrertQuuuévov ov xortabtu, xoi Àivov vvgogut- 
p , A - - 
vov ov Gfécs, fog i&oyeyoi vuv. xolow sig vixog, wol T OvOuaTL 
cUroU POvq &AmioUc. — KoOcmsg xol ZalÓ zegl ovroU sioqxt, vO, 
- ? Li 
Kol vuxqosg iv vÀ xgivtoOoi ct. "ExoíOwq yaQ lvo xoivov Óixolcog 
, 4 , c , , , ? 1 , " 
qooín ra cr0uoro rQv uilÀlovrov cvréytw. | Ov yog Óvvgctral vtg 
L7 ? mw i] - P4 
cvviléysww vij evroU uxo xoícsi. "Egqogscs yt v0 Guo viyoavrov 
4 23.4 , ? i] «A , , - ? , 5 2.9 , - 
evro Gvvruoncog. Ov yag 0 yéyovev év vQ «vOgomo ?am doyie, 
lad 2? i ^— ^ J —- — 
TovréGtw iv vQ Oc, mevrog tig 9roUro ix voU ÓmuiovoyoU, ro) 
? - -2 A n - - EL 
cvovtiov vijc ToU Ze, cueoríoc, voU eueoreiv yéyove, xol Ói* roUro 
? M .| E] - -w - 
ju«grtv, cÀÀo TO cvrtbovoiov cvUtQ "&míücutv, xoci oirog favrà 
- n 
Zi.k vo, roUvo cvaíviog 0 Óquiovoyog sog 
Aóyog, O0 G)v mzerQi xríGug rOv GvOgomov, xol ovv vG cylo eUroU 


: 
&xocrog yiverot euogríag. 


zmveUuovi,, &GOcvetoc, xal ayonvroc, lOie Ooxwot, eoosro viwl cogía 
ueri, $, opor gag 

, M , , , 1 - 
uvorqoío évijvOgozumoe, veAeioog vo zvtvro. cvods&cusvog vag oU iü(ov 


2. apa codd. mss. doa. editi. 

3. Scribendum puto T|tot tjs T. 

Á. avuroU recle, ul mihi videtur, Gata- 
kerus Advers. Misc. p. 812.  &ypavrov 
coniecit Pelav., annolans ,,Haec non sa- 
tis liquida sunt. H 

5. Verba &x' Geyfe - - m&vtoc non 
comparent in ed. Petavii Colon. repetita. 


6. xo)cov suspicatus esi Petavius. Ga- 
takerus 1. l. correxit xdwtQc toUto, £x 
ToU OnpiovpyoU 9v», vertens Non enim 
quod i in primo homine, Ada nimirum, 
ab initio extiterat, hoc utique a con- 
ditore peccati "Me integro prorsus pro- 
fectum, peccandi Adae caussa fuit, ideo- 
que peccavit, Mihi omnia sana esse vi- 


PANARII LIB. II. TOM. IT. HAER. LXIX. 613 


ad carnem descendit? ita illis e contrario potest occurri: De ange- 

lis quid tandem existimatis? Nemini quippe dubium est angelos a 

filio ex illorum esse sententia produelos. Praeserlim cum de spiritu 
saneto per summam in ipsum contumeliam dicere audeant, a filio 
hune esse proereatum, qui tamen creationis omnis expers, «a patre pem 
procedit et a filio accipit. Sed si de spiritu sancto eiusmodi quid- —' — 
dam pronuntiare non dubitant, quanto minus idem de angelis negare 
poleruut, nec dubitare, cum ereati illi sint, quin a filio ut essent 
acceperint? Itaque cum producti ab eodem angeli, qui tametsi spi- 

ritus sint, illius lamen creaturae sunt, et ab eius naturae praestan- 

tia infinitis partibus absunt, utpote cum illius opus sint, sed cum 
angeli carnem non susceperint, quid tandem putabimus? Estne ut 

filio excellentiores illos arbitremur, a quo cereali sunt? An idem 
quoque nobis de spiritu saneto persuadebimus? — Cur, inquam, ne- 

que hie, nec angelorum ullus ad earnem descendit, nec eam gesta- 

vit aut naturam hominis assumpsit? | Enimvero non ideo quod patre 
minor sit filius, propterea earnem induit (alioqui tam angeli, quam 
spiritus sanctus carne quoque vestiri debuerant), sed quoniam idem 
ipse, qui est sapienlia patris, et virtus, ae verbum, omnia cum 
patre et spiritu sancto condidit, ut hoc videlicet demonstraret, pec- 

eali iilius, quod ab Adamo commissum est, originem in ipsius for- 
mationem reiici non debere, neque ex productione sua delictum 
illud eontumaeiamque traxisse, sed ex propriae voluntatis arbitrio, 

quo iustum iudicium ad exitum perduceret, quemadmodum Esaias 
loquitur: Calamum contritum non confringet, et linum fumigans non Esai. 12, 3. 
ectinguet : donec educat iudicium in victoriam, et in nomine ipsius 
gentes sperabunt. Cui et illud Davidis congruit, Ef vincas cum tu- Psalm.51, 4. 
dicaris. Quippe idcirco iudicatus est, ut vicissim 1usle iudicans 
eorum qui contradieturi sunt, ora praecludat. Nemo enim iusto 
ipsius iudieio repugnare polerit. Nam ita sibi corpus imposuit, ut 
integrum impollutumque servarit. Neque enim quod initio in Adamo 
peccatum extitit, id ab opifice ipso, qui ab omni culpa primi nostri 
parentis alienus est, in Christi corpus derivatum est, ut propterea 
delictum aliquod commiserit, sed libertatem eidem indulsit, adeo ut 
peeeati sibi quisque caussa sit. Dei itaque verbum culpae omnis 
expers, quod cum patre et spiritu sancto hominem ereavit, immor- 
tale, impollutum, sponte sua, et arcano quodam sapientiae myste- 

rio naturam hominis assumpsit, omniaque opificii sui gratia abun- 


dentur. Verle modo: Non enim quod  butum, ut peccaret ille cett. 
attributum homini ab initio est, hoc est — 7. &xéóoxcy codd. mss. énéBexcv 
Adamo, id in hunc finem est ab opifice, editi. 
quippe ab Adami culpa liber est, attri- 

Corpus Haereseol. II. 2. 43 


Keg. vy. 


pag. 116. 


674 SANCTI EPIPHANII 


' ? 
mdGuoroc, Ór vztogfoAÀuv quAavOommíec, oU uera cvoyxng, &Àk £xov- 
cíg yvop, ivo fv vij Gegxi xerexoívu vuv cuegríuv, xol imi vÓ 
^ y i] , E , , 
GravQO ÜicAvGOg Tov xor&gav, xcL év TQ viuo, xoroqatosrov 0Lo1 
1 1 4A 9 - (€ ' € - | , w , 
vqv q9ogov, xol év và cÓn ovv cj wvy5 xerskOov é&v vr Osorqu 
, i] , - , A , A A ' ei 
xÀccn TO xévrgov roU Qovorov, xoi ÓvcÀvGw xv mgog vOv GOmv Óia- 
, n i ? , , ^ ? i] , M , 
OQqxqv. | Ot 0& eyoagioro, zovrozao, vo eyoOo tig xcxo uerorQézOv- 
vg, dvO^ Gv 9 sbyogioTiGoL Q quAnvOQumO, xol veto , xol eyetQ 
? 5 - 1 c , ? , 9 5 - 10 ? -] ? 
&& &yaDoU zovgo0g vxc«gyovri, obxérw ?tvyagiorijcot, wÀÀ eyegi- 
- - b 2 b , 
GroUGt u&AAov mcm vj «vr00 ÜrOTNtL mQOgezrOVrtg, € pu] Üvvavcot 
- mw - - rf 
GvyiGr&v, rijg cAqO8slag qovsoag m&Gow vrmoagyovonc. 


, 23. w 
Kol rovrov ovroc tCowqvevouévov zaÀw im cag Afbeg égsinüc 
A - ? - , 
&sUcouot.. — Z4íyovci ydg TO ÓmrOv voU sveyysMov, xoxdg founvevov- 
D [d E D M , £9 A - A 
veg, Ort, O dzoórclÀag ue moT0Q uiífov uov iori. — Kol zoorov uiv, 
[y ? /, N , i ? e£ , hl ' 
O dmxocrtlÀeg us zoTEO, Qooxet, xoi ovy, O xricog uc.  IIcot yog 
^ ^ A 
o£ Otct ygogol viv evroU zrQ0c zorígo yvmciorWto GmuaivovGtv. 
, ? - - 
'"Eyivwgokg ue, quoi, mevsQ: wal, "Eyo ix vo0 margog dEgAO8ov, xoi 
Dr4 ' ? A59 - 1 MIT Ag Y 2 ? , Y c , , 
$xo' xol, Eyo iv v movgl, xol o mavao iv igoí* xoi, OO cemocrii- 
À , 4 n" 70 - 'O ÍG pÓ - 'O , ^" 
eg ue moTNO* xoi ovOouoU, O xríGac, ovOcnuo?, O zormcog, signs. 
' - e ' A OE [d a i9 , c V 2 , 
Koi c ovroi và uw Ovra éoavroig émiGogtvovcow; OO 0 &zocrtiAog 
, , , 
pe morQo !uiífov uov ivi. Tí rovrov wvgigrtQOv; xoi Tí TOUTOU 
, 
dvoyxoiürtQov; xol Tí TOUTOU yvnoigrvtQOv; xal ví rOVTOV JLQt7L000É- 
M , ? A - ? a - 
GrsQov; Tivi yag zwoémeu Óo&otew movíga, cAÀa vig cÀnüwo, và i 
5 2 M , ü ' ' 2 , ' ES V0 e 
evroU ysyevvquévo; 'O zovug yaQ ?0oboCe. vOv viov, xoi o víog Óo- 
' ^ n M - 
Éofeu vOv meríga, xoi rovrov fvexa sig mudv vmoygeuuov xoi vig 
A , c ? me ee) , 
z:90g TOv mzetíQo Ó0Émco vm cvroU dvogptgouévque sig uiav fvovQvo, xoi 
, p r M] C x ' EJ 
eic uev Óo&av, Óo£cfer 0. vig vOv morígoa, lvo qc Or0eEn viv av- 
w A - A * e i - 1 
vo) Tipi]v TOU zrerQOG tivot, xoOcc siguxsv, Ort, OO um viuuQv TOV 
AL c - M , [v , A w - 5» 2? ? S! , , 
viov og viuG TOV zteríQo, 3| OQyr ToU OcoU ém cvrov uévet.  Meitov 
A mw 3 " 
0à xavc mzo0iov vQOzOv ovroi Aoy(fovrot; xev Oyxov; cÀÀd xor yoo- 
, A 1 ? , 
vov; &ÀÀc «ora vwyouo; vcÀÀa xevc vÀw(ov; «AG xort aíiov; Tí voU- 
» ? - er -" - »" 1 , D , 
vOv £Grwv év Qc, iva voUro OiavouO doi; Ovrs ycg yoovo vzomi- 
| € er c , - Ej , A 
z;t&L TO Qtiov, iva vzoüsécrtgog vonO «yoovog ix smorQOg ytytvvQ- 
» ov ; 2 , 
uévog, ovre mQoxomg Lyevon TO tiov, ive ?0 uiv víOg mQoxodag 
A , - ' i] x 
po] q9ocor vv 00 zerQO0g ueyolsiórQra. Eli y&g xara mQoxostv o 
AT - - A - - » 1 3 » ? - 1 
viog v0U OtoU viog OtoU xcÀsiruL, coc z0ÀÀOoL pev iGOL wUvTO, X«L 
, 9; 3X - , 
TOUTOU Évextv aUr0g mzQoéxows usitov uiv rà cfioporo xÀn9 eic, *eÀar- 


8, Recte Petavius desiderat £8z:. ipsa correctu difficillima. 
9. edyapioroüct — autumat — Petavius. 10. aààAX cod. Rhedig. 
Possis eodem iure cvy aplovroov. Senlen- Car. LIII. — 1. petCov cod. Rhedig. 


tia verborum inlellectu sane facilis est, at 2. 6oExXcet cod. Rhedig. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIJX. 675 


dantia quadam humanitalis in sese transtulit, non necessitate ad id 
impulsus, sed voluntatis arbitrio, ut peccatum in carne damnaret, 
et execrationem iu cruce dilueret, et in sepulcro corruptelam omnem 
e medio tolleret, et ad inferos cum anima ac divinitale descendeus 
stimulum mortis infringeret, foedusque cum inferis initum dissolve- 
rel. At ingrai. homines, qui bona in mala commultant, cum pro 
his omnibus clementissimo, ac perfecto bonoque a bono patre ge- 
nito filio gratfieari deberent, non modo nullas habent gratias, sed 
ei ingraüssimos sese praebent, eiusque divinitati affectiones ac per- 
turbationes affingunt; quod quidem efficere nullo modo possunt, 
cum omnibus veritas ipsa manifesta sit. 

His in hunc modum explicatis, ad alia, quae ab illis propo- Cap. LUI. 
nuntur, me confero. Nam ex evangelio dictum inprimis illud pro- 
ferunt, interpretatione sua depravatum: Quz misit me pater maior 1. 
me est: ubi notandum in primis illud est, quod ait, Qui misit me 
pater, non aulem, Qui ereavit me: siquidem omnibus in scripturae 
libris divini verbi cum patre germauitas exprimitur. — Gezuisti me, 
pater, inquit, et, Ego ex patre exivi, et vado; Mem, Ego n patre ntum 
et paler in me, et, Qui misit me pater. Nec usquam aut creator, gr 
aut factor dicitur. Quonam igilur pacto quae nuspiam sunt accu- loann 5,37. 
mulare nituntur? — Qué misit me pater maior me est. Quid ea voce 
magis proprium? quid necessarium magis? quid magis geminum aut 
congruum? .ÁÀ quonam enim consentaneum magis est affici gloria 
celebrarique patrem, quam ab germano filio, qui sit ab eo genitus? 
Pater enim glorificat filium, et filius glorificat patrem. | Unde ad gpw: 
nos ipsos informandos, eamque praedicationem demonstrandum, 
quam in patrem collatam ad singularem unitatem, singularemque glo- 
riam referret, gloria illum afficere voluit, ut intelligeremus hono- 
rem suum patri esse communem; quemadmodum dixit, Qu zon Ao-loann.5,23. 
norificat filium, ut honorificat patrem, ira dei in ipso manet. | Ve- 
rum cum maiorem esse patrem asserunt, quanam id demum ratione 
concipiunt? Mole? an tempore? an sublimitate? an aetate, vel di- 
gnitate? Quid horum inest in deo, ut hoc suspicari liceat? Non Ni. 
enim subest Lempori deus, ut inferior putetur, cum a patre ante 
lempus omne sit genitus. Sed neque progressum ullum idem deus 
admitit, ut ob hoc ipsum progrediens filius paternam amplitudinem 
assequi non posse dicatur. Nam si dei filius hanc ipsam appellatio- 
nem profectu quodam meruerit, plerosque necesse est aequales huic 
extilisse, quorum e numero efferens sese, ac progressus ille ut ce- 


3. uj 9 vioc cod. Rhedig. 4. dMátte codd. mss. el ed. princ. 
43 * 


Ke. v8. 


pag. 711. 


676 SANCTI EPIPHANII 


E P] Ld ? , , 
rov Ó& 5r00 x90 cvr0U iv cívouet, Ovri.— AA. quoi 1 yoogr, Tic 
- - - e - ^- 
OuoLo916sroL TQ xvglo £v vioig 9coU; cc vv zdvrov xeroyonorixag 
, , LL - 
Atyouéfvov, rovrov Óà uOvov Ovrog víoU xord qUGiw, xoi ov xot 
, , , 24323 - - fet , , A ? Li 7 - 
qcouv* émtinmeo, "EgsUge zcav 000v imiGTquNc, xoi ovósig avrà 
, ? A ? n , ec - 
éco Ocsroa.. — AMO ví gacw; "Ev vwouo: vmtgf;gt O zov5o TOU 
- ? , i] - ? - 
víoU. 'Ev moío Toívuv uéígs, vorreront vO Üciov, v] tozix dg ztegrooíiCe- 
3 "I 6 1 M A ^ n fpe IL. - A r 9 , 
vc.; lva 9pm mtQuyooq TO ueitfov Gquavy. veUuc yog o soc. 
, c - 

Koi ix sovroy09ev Óteminren s] avvv. énwevoguévg Esvoloyía. — Ko 
E M , 3: .À i] new ? v , LI] 3*3 , 
ToUrO Ó& sztogtÀOovreg émi vog &iüg evrQv Aéíftg Voutv, o dya- 

z'tot. 
? id - ? 
Qoi ydg Ort ovx EGviv 0 &zocTéAÀov Ouorog và czocrtAlouévo, 
(MN | - fas» 
cAÀe &Alog icrlv 0 dzocrélÀov vjj Óvvcutr, xol GAAog ioriv 0 cmocvzA- 
Ad D NBN Y , e ó2 , K 3. 9 E E m 35. c - 
Outvog, OrL O uiv zíumtL, O Óà míumxtTOL. Kol e( «av ovroU mv 4 TijG 
2 , , 3 9. , fu uf , J Y , M 
&Ag9e(og Óvcvora, ovxéri ixl utav &vorqra cuOsiag xot Óvvausog xat 
? c ^ ^ , 
Oeórqrog Gvegéosro v] zoo Tijg yvoGtog vzo9toig. Zlvo ydg cmovrov- 
^ , , TES] e f e 3 1212^2 * 
TOv, 1] Óvo ztuztOvrOV, ovxérL voc 0 viog qv, !«ÀX &Ótigog, cvva- 
, ? M] 1.5 
0cAgov GvvOvroc, ovxéri víoc, aÀÀa 1] «ova cuvodugprv 1] xove víoOsc(av, 
N P AREA ' 3 , , "n T , , "v 
3] e'vTOG écvrov qv azoGzéAÀov, 1] ob Óvo eue eztoGtéAÀovrsg 1] mvorgayt- 
, , , s: 17. A 9. , e * ? - 
voutvor, Óvo Osorqroag écquavov, xol ovyt uíav fvorqra.  EvrabOc 
E n 43 J ON UT /, et t - , 3 
ovv 0 c7t0GTtlÀoc, xoL O ce7r0GTcÀÀOutvog, ivo Ositn vOv mzavrov cya- 
- * 1 M - - 
9v uiev sivo, qv mwWy5v, tovrícri TOv mzotígo.  KoOs:bgc 0i vig 
- ? Y A LJ - mw , 
zyle ovy frsgovujwog, cÀÀe xard roD víoU Ovoua xoi roU ÀOyov 
A - ec A Y ? - 
Qv uio zwqyr éx mqysnc 0 víog moosiO9ov, csl cv mec TQ zreTQi yE- 
A ld ^— 
yevvquévog, 0t, Iloaoc col zy» £o. Kel tve Oríbn xol mtQl oU 
05) , ? ex , 33 f - et , - 1 
cylov zvevuaroc, Ev và qotí cov ovyoustüa oc: tva Osién gc vov 
- - A * - i] b 1 
zMrÉQw, xoi qQog TOU ztoTQOG tivQL TOv víOv, xol pOg TO zwVtUuc TO 
i] - - A - - M 
&yiov, xol mmyqv ix zQy)üe, fx voU mergoc xal ro) uovoysvoUg, rO 
- 3 fU LI A , - , ? "e eol rv. 
zvtUuo v0 Gyiov.  lloreuoli yo x vrjc xoiMeg avro? Qevcovoi vàa- 
r , , ' 3, 4. MNT ' DA - LI - 6. —4 
vog CÀÀouévov sig Conv eioviov.  EÀeys 08 ?roUro mtgi vo) cyiov 
i] ? M ? 
zvivueroc, quol r0 svayyéAiov. — Kol moÀiv gol, Ótixvvov toig cv- 
L2 - ^ , - c 
TOU poOw«roig toi Tfjg ztQ0g TOV ztwréQe evrOU OpoovciOTQrOG, PÀr- 
F] , ? , ? M ? 1 11 f£ , M , 
jtv, E«v vig avoiln por, sicekOQv yo xot 0 zor1o uov uovyv seg 
395. ? * e A - , 
cUrG zt0LjGoutv' xol ovxéri simtv cmocrolicouoi 9 vz0 TOU zeTQ0G 
4 2 ' ? iN Aon ' ? ? e , ^ cow 
uov, *àÀÀe, yo xoi 0 zoTQO zwQ cvrQ, Og xoovovroc TOU vLioU, 
L2 , - * 
xol r0U zorQ0g GUv ovtQ clesQyoufvov: cg ctl eivai, xol prüfmors 
^ ? M - A 5 i] w , 1 M 
OicAuzeiv mzotíQo c0 víoU, xoi viov c0 roU iüiov margoc. Zio xat 


5. t cod. Rhedig. Cornarius vertit legisse evincunt. Suspicor scribendum esse 
minor vero his qui ante ipsum in di- o0 xpó aurob £v dirjutt Ovcoc. 
gnitate sunt, quae verba eum £A&rtQy 6. Scripsi ux) megtypaqY, — onu&vm. 
6E vÀ» xoÓ autoU £v a&tXputt Ovvoy — Cornarius verlil ut circumscriptio quod 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIX. 611 


teris dignitate maior est habitus, sie illo qui se antecessit inferior. 


Seriptum est aulem, Quis aequabitur deo in filiis dei? quasi celeri gs ; 


omnes per catachresim filit nominentur; hic autem natura solus non 
gratia filius existat. — Quoniam invenit omnem viam scientiae , el nul- 
lus cum eo comparabitur. Quid igitur dicunt? Sublimitate filio pa- 
ler antecellit. Quanam igitur in parte collocatur deus? An loco 
cireumseribitur, ut spatii ipsa descriptio quod maius est demonstret? 
Atqui deus spiritus est. Unde omnis ab illis excogitata peregrina 
verborum novitas undequaque corruit. His itaque praetermissis ad 
celeras illorum obiectiones transeamus. 

Negant enim eum qui mitlitur miltentis esse similem, cum alius 
Sit vi ac potestate qui miltit, alius qui mitlitur, quod hie milli, mit- 
lere ille dicatur. Quod si illorum opinioni constaret veritas, non 
iam tota cognitionis ratio ad unam veritatis polentiae ac divinitatis 
singularitatem perüneret. Duobus enim occurrentibus, aut mitten- 
übus, filius non amplius filius erit, sed frater, cum una frater exi- 
stat, nec amplius filius erit, nisi vel confusione, vel adoptione; aut 
seipsum ille mitlet, aut duo simul mittentes, vel accedentes divi- 
nitates duas non unam singularilatem ostendent. Hic igitur miltens 
ae missus exprimitur, ut argumento sit, quendam esse bonorum 
omnium fontem, videlicet patrem, secundum quem non alio nomine 
quam filii verbique praeditus filius, fons vivus ex fonte progreditur, 
qui apud patrem perpetuo ab eodem genitus exliterit; quoniam pud 
le est fons vitae. Alque ul spiritus quoque sanctus indicetur, 7z 
lumine, inquit, tuo videbimus lumen; quo et patrem lumen esse de- 
claret, et lumen patris filium, lumenque spiritum sanctum, ac postre- 
mo fonlem ex fonte, hoc est patre et unigenito filio spiritum san- 
ctum profluere. — F/umzna enim, inquit, ec ventre iilius fluent aquae 
salientis in vitam aeternam; | dicebat autem istud de spiritu sancto, 
ait evangelium. Praeterea ut consubstantialem se esse patri disci- 
pulis suis ostenderet, $7 quis, inquit, aperuerit mihi, ingressi ego 
et pater mansionem apud illum faciemus. Non dixit, Mittar a patre 
meo, sed, Ego et pater apud illum manebimus, adeo ut pulsante 
filio cum eo pater ingrediatur, idemque cum filio perpetuo sit, nec 
unquam ab illo separetur, uti nec a patre filius. Unde in alio loco, 


maius est significet, uf vj reotypo) — 2. oU tO meol cod. len. et ed. princ. 
onuaxww legisse videatur. Pelavius aulu- o9 xot cod. Rhedig. 

mabat vj xsoryooq, (sed tum scriben- à. mao cod. Rhedig. 

dum ceuav21| essel). Libri habent ux, — 4. dAlà éqÀ codd. mss. dX é&yà 
mEptypoaqY, — onuavm. editi. "Vocab. uou abest a cod. Rhedig. 


Car. LIV. — 1. aAAX cod. Rhedig. 


Palm. 
, 


Baruc. 


3, 36. 


Cap. LIV. 


Toann. 
$2 di. 
et 4, 11. 


Ioann 
Hi, 23. 


Keo. vg. 


pag. 118. 


678 SANCTI EPIPHANII 


» , e L- Mi , - 
iv £vígo vómo Afyti, "Eyo sli v; 000g, xoi Ov iuo ciceheUcovroi 
L] 1 , 3 wn , er ' M , J 
zto0g vOv zerígu. Kal ivo uw] riwveg 1|6COva ztQog vOv mzwwtíon vouí- 
' i 2? E - M M , , , LI ? LI , , 
GcGL, Óv* r0 Óv ebroU zog zov zarégu &igiévot, quoi, Ovósie éAev- 
c Piae 
cro, ztQO0g ui, éev wr O0 merQo uov O ovgaviog &Àxvor evróv. 'O 
- Ln e i] 
zoT9 ovv qégst zt90g vOv viOv, xol O víOc gégsi ztwQ0c vOv zaríQa, 
? , j , E i ? ' ' , T M , - mo! 
eicpégst 0à iv vvevuomt eyío. — Ael yog mavrore wv vQidg év gig évo- 
/ , J L , ' , - , 
Tut; OcoTQrOC, Toío T£Àtin , gie Ocormc. Kal Oiézsosv O rovrov 
, 
Àoyoc. 
Ilélw à qé6xovoi, Tivi roivvv vO ÀAoyco tiouxcv Ó Xoicroc 
4 4 
^ - ^ [64 ? A U 
roig f£«vroU uceOmnvaig Ort, Jmíoyouot zQOg TOv mzoríoa Mov xol za- 
, 1 r -— r! , * i] 2 c w H ?, J M 3 f e 
ríoa lvugv, xol 9:0v uov xoi Qtov ?vudv; sí roivvv 9cov ? avroo 
[i € - » 2 ?! ? "x CU P] M , , 
OuoÀoyti, zx £r, Eovet lGog evrQ, 7] vv cUroU yvuoíog ysysvvqu£- 
^ ? ^ 
voc; ivo Ós(Ecociv v züciw cyvocíav 9:00 avroUg Éyew, * xo àv um- 
, , ^ mw El , , , , 
evi eic, goviGu roU cUcyytitov xermvyacuévoi. | "Puiegcoeg yao vi6 
A ^ - A - 
xci &vsgevviGag c0 TOU ociQvog xoi xev ysvedv, siGsroi Tijg €Àq- 
^ - - c - , 
Osíeg vij ToU Gorzooc muOv rtÀeleg yvoGtoQ, xci mo0g TOv zerÉQU 
lcóvqzoc vuv Óvvouiv. — Kvítovra, ó$ ovroi lovÓaixnQ qoovüucr:s mt- 
?] 7] ipe o 9oovryu 
2 - M "- b - , - 
oueBAmuévor, xoi c«yoveaxvoUGi. vÀ vig ToU 0:00, xoOcmto ixtivoi 
? , ,c ? 
Keyov Ort, Zhi ovóiv movmoóv 6s àjQoCousv, cÀX Ort (vOgcmoc Qv 
^ 1 ? , - - - 
víov &to) 5Grovrov Ovoudteg, lcov rà OQ moróv Gtovrov. Ovro 
€ - - - ? j 
xol ovroL TÀ cvrQ sc Ot, vOv ODagicatov xol "ovóaíov mtourtoovreg 
, - A , , A AL » - , e 
cyovoxroUGL, po Oflovreg Aéysw vOv víov l'oov rà ysysvvqxoóvi.. "Opa 
- - , ? - [d 
yeo uo, vqv TGv yocpoiv &xoífsiav, 0r. ovóeuoU slonxsv vj Osía yoo- 
E M , P] ? n" M 
qj tov Aóyov voUrov zgO Tijc évGogxov mogovGíac, cÀÀ O mevQo TG 
"Em , Pp , A - A DA! 
vio, 9 IIoucousev cvOgocozov Àéyet, ovvógutovoyov xoÀdàv vov víOv, 


4 
4 , 


xol yvQciov Ósxvüc xaT icorqro. Koi ovÓouoU sigqxsv O0 víog, Osóv 
uov, xol O:ov " ouQv. — Kol gxovotv AÓcu Tijg povije ro) 9:00 zt- 
ovmoroUvroc iv rà llagaósíco. Koi, Iloíqcov ctavrG wieorov ix 
£vlov coQmtov. Kol, "EBotfs wvoiog mood xyoíov. Kol sims «v- 
eiog zo0c MoUcoqv, "Eyo siuv 0 8:0c Afoocu, xol 0 Qt0g Icadx, 
xol 0 Oroc laxo. Kot Zaió Àéysi, Eümev O0 wvgiog vÀ «volo uov, 
Ke80v £x ÓsfiQv uov. | Koi ovÓwuoU sizev 0 xvgioc, Osov nov, xal 
9:0v vudv. "Ore Óà FA v0 quérsgov Guo, xol iml re yc og, 
xci Toig cvOgomoi GvveviorQeQn, xoi iv quiv xertAoyicOm, Ores 
z90g TOUG cUrOU ucOreg, m90g oUG OgsiÀe xara zcvrea OuoroO vou 
yooic vueoríag, Osóv nov FAsye, xol 9:0v vuv, xol meríoe uov, 
aol zmoríga vuv. 9 IIcríoa uov u£v xare. gvcw £v vj 9córqu, xol 


Car. LV. — 1. juo cod. Rhedig. 4. xol ext &v. suspicatus est Petav. 
2. Xudv cod. Rhedig. M. avtov vilium est ed. Petav. Colon. 
9. qutoU codd. mss. el ed. princ. 6. xovjcojey cod. Rhedig. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIX. 679 


Ego sum, inquit, ve et per me ingredientur ad patrem. | Àc ne 
quis minorem ideo esse patre crederet, quod per ipsum ad patrem 
adilus pateret, sic alio loco dixit, JVemo veniet ad me, mist pater 
meus coelestis traxerit illum. — lgitur et pater ad filium ducit, et filius 
ad patrem, et ulerque per spiritum sanctum introducit. Nam tri- 
nias in una singularique divinitate perpetuo consistit, ul tria per- 
fecla sint, unaque divinitas. Alque hoe modo haereticorum isto- 
rum opinio cohaerere non potest. 

Sed illud obiieiunt. — Cur igitur discipulis suis Christus ali- 
quando dixit, «do ad patrem meum, et patrem vestrum, deum 
meum et deum vestrum. Nam si deum suum falelur, quomodo 
huie aequalis esse poterit, vel ab eo germani filii more genitus? 
Alque hae quidem oratione summa se in omuibus dei ignorantia 
laborare demonstrant, nec ex ulla parie evangelii splendore collu- 
sirari,— Etenim. quisquis perscrutari et a seculo ac per generatio- 
nes indagare voluerit, quae sit veritalis in salvatoris nostri per- 
fecta scientia, eiusque cum patre aequalitatis vis, intelliget. — [sti 
vero ludaicis opinionibus impediti adversus dei filium exstimulan- 
tur, perinde atque illi Christo dicebant, JVu//um ob aliud scelus te 
lapidamus , sed quod homo cum sis, filium dei teipsum mom?nas et 
aequalem deo te facis. — Hae illi Pharisaeorum ac ludaeorum in 
Christum. iraeundia pereiti feruntur, neque filium aequalem geni- 
tori confiteri volunt. Qua in re sacrarum literarum accuratam di- 
ligentiam iuprimis considera, quae ante inearnalionem nibil eius- 
modi de Christo pronuntiarunt, sed pater filio dixisse legitur, Fa- 
ciamus hominem, ut communis opifieii auctorem pariter filium appel- 
let et aequalitate germanum significet. | Neque vero tum filius Deum 
meum, et deum vestrum uspiam vocavit. ltem Adamus De/ vocem 
exaudit ambulantis in. Paradiso: tum, Fac tibi arcam de lignis in- 
corruptis: et, Pluit dominus a domino. Item dominus Moysi: Ego 
sum deus .4braam, et deus Isaac, et deus Iacob. Quinetiam David: 
Dixit dominus domino meo, Sede a dextris meis. Nec ullibi dominus 
Deum meum et deum vestrum nominavit. Celerum ubi corpore nostro 
susceplo, Zn» terra visus est, et cum hominibus conversatus, alque 
inter nos numeratus est, tunc diseipulos suos alloquens, quibus 
cum adaequarl penitus solo exceeplo peccato debuit, Deum meum, 
dixit, e/ deum vestrum, patrem meum, ect patrem vestrum. Patrem 
meum, natura scilicet ac divinitate patrem vestrum, gralia dunta- 


7. 'judy mendum est ed. Pelav. Colon. «xéo« ouv bis exlant. in ed. Petav. Co- 
repetitae. lon. repet. 
&. Verba xarépa pov p£» - - xol ma- 


Ibid. 6. 


loann. 
6, 41. 


Cap. LV. 


Ioann. 
20, 11. 


loann. 
10, 33. 


Gen. 1, 26. 


Gen. 3, 18. 
Gen. 6, 14. 
Exod. 3, 6. 


Ps. 109, 1. 


Baruc. 
3, 38. 


Ioann. 
20, 11. 


Ke. vg - 


peg. 119. 


680 SANCTI EPIPHANIT 

moríge vuv Out ycgw Ov ipi iv vi víoOtoíg.  Otdv uov Ói, Ori 
MS, , Ü' ' 9 M e - 9 * , ' "PRA 

r0 vuértgov GeQxiov slÀmgpo, xoi Qtov vudv, ?xord qvoOw xoi cj- 

Ozov. Kol ovro z&vra i6rb Geogr xl Óimvyz, xoi ovO0tv dvavrtov, 
à Qaverov moegezÀoxse tyov tióog iv v5 Otíy yoopn, oc ov 

ovóé $avc Q i; 8 e j) € yQop, O6 ovrot 

i] — ^ 
zgogecítovroi, z0v59c écvroig émivooUvreg. — INouíto Óà mov xoi 
' - c € 2 1 , 3: H ' » M 
zQ0c rovro (xavdg FÉycw vqv qoecw — imi 0$ và GÀÀa Àowrov ime- 
ÀgvGopot. 


To r 1 ^ , 7! , , 2 ó ^ 
0 &yi0v ycQ zveüue zricue zoÀw xriGuerOG qooiw sivor, Ou 
- - L2 [d 3 rn 
TO Oi ToU víoU vo mzwcvre ysysviGOos, cg simtv v yoogn, dGvvérog 
1 , ? M »! A n A 2! E 1 - 
TwveG Oicgzofovreg, ov xoOog t/onvot v0 Qurov &yovrec, cÀÀla xoxog 
L2 A w ^ M - ' 
vzovooUvrsG, xci &z0 lro0U QqroU ?r0 xoÀog sigutvov xova vQv xa- 
3 - [d , ' M - ? 
xqv evrOv vzOvorev zogrounvevovrec. Ov ydo vO Osiov sveyythuov 
w , - 
7z:tQL TOU zwvevperoc Pqw, &ÀÀo meol rovrov vOV xexviGuEvov, Ott e vL 
i] w e M - , 
XTiGTO0v, ÓLc voU Àoyov ysyívmvon, xoi vzo roU Àoyov. ? To yag, 
, P] ? "229. JM H1 ^ , m" 3. P 2€* e 
Ilovra Ó( ovroU iyívivo, xol yoglc evroU iyévero ovói $v, mogtxr&- 
, z , , 4 Z. [2 , et ei cm 
vouívgg 5g «veyvoosog, *Z£ys, 'O yfyovev, Vva ovro yvocói oc 
, P] ? 29. p LI A , «9. 39864 e * , 
zt«vrx Óy evvoU iyévero, xol qogig evroU àyévero ovóé £v.  Eíra ma- 
? 5 Que » ' X US , - ' - 
àw, Ev evtQ Gor sv. — Eótt yag xoi év rovro zÀqgoOnvei vov vot 
n 3 , ? , , - P 3. 97 5 , $4 
«ylov Ioocvvov exoiovütav, év vQ Ovri vc Ovra 9 zezÀWocuévog «tL 
[u , ? 2 - 1 ET c , ' f / 3. ' ^ 
ouoloyovutva. Ev &gyn yog 5v o Àoyog, xet o Àoyog v zog vOv 
* 1 ' 3 e , , ER ESI Y (53 ' i. s 
Otov, x«i Otog qv o Àoyoc.  Eztió wv xot qv, xot qv, xci rc £v 
rà fo ol v ' - ) àÀnOwov ' ) iv rà )G 3 
evrG Lo qv, x«l qv v0 Qe r0 GÀmOwwOv, xoL TO iv v xocuo qv, 
, S c 
x«i OGc z:tQl TOUTOU v, ix mvevuorog cylov cognvitet O0 uoxeoioc 
Io«vvgg 93, llavra Óv oUr0U iyfvero va ysvousva. " Avoríoo i 
^ , 2 2 e Mi , , , A- [u A ? ? 
Tv ytvouévov cevrO0g O0 rc zuvra zo0w560g.  Zi$yti O8 3| ygog Óv av- 
- , ? - ' , Ly 
TOU zwXvro ytyovévoi, ovx ovouacs ÓP moic iori và ycyovóro. "Tuo- 
, - 53 c 1 A 
vore ydo ovócuoU 5v zovqolec, ivo wj Twsg vmovonGoGL Tc wu] Ovrc, 
, P7] b —- 
x«i (jÀeGgmuncoGi TO crQszrOv xoi cvoÀÀoicorov &yiov 9:00 mvsüuc. 
? P] i] , [u , re , , » , , Mi DAT 
Zhi evrovc yoQ Quoi 0 xvgiog Ort, Ev vig eimn Àoyov tig vOv viov 
— ? , ?, , 8 , P $»' , 9 * , 1 e 
ToU cvOgozov, cosünctra, SavrQ, iav Óf vi ?t/mq tig vO Gyiov 
- ? , , , - ?c6 3 PE NS - , , 
zvtÜue, ovx &qrOünorrat eUrQ ovo? cs, ovós iv v uéAÀovrt atQvi. 
E] , M E - - , 
HàíOiov yog icr, v0 zv r0U avro Àoyov.  Kora 08 vqv BAecgnuov 
TOM P PR. : ! / reri 1.43 0452 $ - 
evrQv vzovoicv cvriébeiév vig ebroig xol lOsimorn $5 ysvvoiot Gogi- 
ES m — , 
Grol, xoi TOv Àoyov ÓiwGroogsic, of BovÀoutvoi GUv roig ysyovociv 


9. xoY xaxa cod. Rhedig. verlit ordinis consequentiam , ut in eo 

Cap. LVI. — 1. Reslitui coU ex ulro- qui erat ea quae sunt plene semper 
que codd. mss. Abest enim ab editis. confiteretur. [n libris est. ermoayu.evos. 

2. ToU t0 cod. Rhedig. 6. Vulgo c6. 

9. Forlasse 'Tó yag. 7. Libri habent dwócepa. Edidi aw- 

4. uéyot ariolatus est Pelavius. tépo ex emendat. Petavii. 

9. nExAmpoouévoc emendandum esse vi- M. avroU codd. mss. 


derunt Cornarius ei Petavius. Ille quidem 9. gv; cod. Rhedig., el sic primitus 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIX. 681 


xat, per me, adoplionisque beneficio. Deum meum, quoniam ve- 
stram carnem suscepi, deum vestrum, secundum naluram, et ex 
rei veritate. Qua ralione manifesta omuia ac perspicua sunt, ne- 
que quiequam contrarium est ac repugnans, nee ullus in seriptura 
locus morliferum quiequam, et exitiosum habet admixtum ut isl 
captandae oecasionis gratia videri volunt, qui sibi ipsis perniciosa 
quaedam excogitare solent. Sed cum hactenus, ut opinor, de his 
abunde sit dictum, nunc ad alia transibimus. 

Spiritum ilaque sanctum creaturae esse creaturam asserunt, Cap. LVI. 
quod per filium omnia facta sint, ut seriptura testatur. n quo stulte Ioann. 1, 3. 
nonnullos in errorem abducunt, dum scripturae sentenliam non ut 
concepta est proferunt, sed perperam intelligentes, quod praeclare 
conceptum est male accipiendo interprelandoque depravant. Neque 
enim evangelium de spiritu loquitur, sed de ereatis rebus omnibus, 
idque unum declarat, quidquid ereatum est, per verbum et a verbo 
fuisse productum. | Omnia enin per ipsum facta sunt, et sine tüpso 
factum est nihil. Ubi sententia ad haec usque verba, Quod factum 
est, conünuari debet, ut ila discamus omnia per ipsum esse facla, 
el sine ipso faclum nihil. Deinde: /» rpso vita erat. Quippe in 
hoc institutae a Ioanne oralionis consequentiam impleri oportuit, 
uLin verbo, quod est, quae sunt omnia perfecte inesse communi 
confessione constaret. 77 principio entm erat verbum, et verbum 
erat apud deum, et deus erat verbum. | Quandoquidem Erat, et 
Erat, et Erat, et Jta erant quae in tpso sunt, el Erat lux vera, 
el, In mundo erat, ac quae ad hoc ipsum attinebant, sancti spiritus 
afflatu beatus Ioannes declarat. | Omnia, inquit, per ipsum facta sunt 
quae facta sunt. Porro supra ea quae facta sunt ille constitutus 
est, a quo facta sunt omnia. Quod autem scriptura cum dixisset 
facta esse per ipsum omnia, quaenam illa forent nominatim naud ex- 
presserit, haec esse caussa videtur quod nulla tum esset eiusmodi 
improbitatis suspicio: ut nonnulli falsa quaedam sibi opinione fingen- 
les adversus immutabilem ae sanctum del spiritum contumeliosis vo- 
cibus auderent insurgere. De illis enim accipienda est illa domini 
sentenlia: S? quis dixerit verbum in filium hominis, remittetur ipsi: Matth. 
sim autem dixerit in spiritum sanctum , non remittetur jpsi, neque E um 
hic, neque in futuro seculo. | EA vero stolidissima est illorum raüo. 5.5 
Imo vero ex hac ipsorum opinione, quae cum summa in deum con- 
tumelia coniuncta est, sic eos oppugnare, et ad eum modum instare 
licet: O praeclari sophistae, ac delorquendorum verborum artifices! 


fuisse videtur in cod. Ien. quoque, sed ab bent editi libri. 
eadem manu, effictum esse etrot.. Hoc ha- 10. et codd. mss. et ed. princ. 


682 SANCTI EPIPHANII 


dorOueiv r0 Gyrov zveüua voU 8:00, Óiy vO QwvOv v0, AV c)roU cc 
M] - - - 
zivra Pyívero, m0 vOD simciv Ori llavro, uwgüeuoU Ovrog G)v ztcoiw 
b [sd , 3 - "T 
cgrOuovuévov oU «yíov zvevuoroc. oe yo)v xol ÓtavonO dvor ogsi- 
à ^ M GÀÀ -— 2 L asico er M M L2 , ó U - 
ev£, 1] xol GÀÀog Tig ytíoov vuv &regoc , xol r0v !! zoaréoo Oud oU 
e ow , X i] , c ET ec , 12^ L2 A 
vioU yeyovévoi, xoTo Tqv DÀcognuuov vuov vzOvoicv. Ouo) yag 
, s , - 
GvuztegiAmmruxO0g éGrww O0 ÀOyoc pécxov ro mzvro Ór evroU ysyovévon. 
Ei 03 fAcc | TOU )e Aoyitec ) U l ) 
[0i fiecguuov ztgi voU merQoOc ÀoyítecOot r0 roL0UTOV xci UOQOv, 
r0 Oporov xol imi roig Óiavoovuévoig émi vo) c&ylov zvtUpuroc, ToU 
' T. , H Cw E M 3 - / , 
cvv zerQi colOuovuévov xci vig.  Éi ydg qv rÓÀv ysyovórOv, ovx 
"^ - ? , A LI c- , , - 3445 (C A 
«v TO QXXxTiOTO T7tO0TQL Xe vio cxrtoro GcvvnuorOüusiro* eÀk Ori Qxvi- 
, - 3 
pag. T80. GrOv d6rwv GvvogiOusirot. — Eize yao, 'AzcMO0vreg Bontioavs ig 0vo- 
A 9 , - A A 
uo zoTQO0c, xol víoU, xol cyíov mvsvporoc. làg Ób xnorov cim v0 
w , . - A , 
nveüua r0 uegrvgovusvov Ori, Ex voU merQOg ixmogsverQt, xol éx 
—- EU , , € ^ e J w ? , , Li 
TOU iuoU Aoupovei, Ór oU xol s vcÀe(a vrOV cvOgormov GoTQoíc xci 
2! ; H ; - , ; , » ' , 
$vcagxoc oixovouío sig zGGev ÓvxaLcciv émàqoo Ou.  Exyorcs yog «v- 
, c c - ? 
TOv zvevuorLi cylo , qol s] yoog zxsoi TOU xvgiov. Ovx dv Ob v«v 
m , , ' - - , c , , D , 
£vcogxov oixovouíov ovv vrQ Qc Àoyo qvouévmv sig uiav Ssovqre 
2 ec M L 3442 2 Y ; SEA c ' , , 
£yguoev 0 zraTyQ XrlOuoTi, cÀÀ émtiÓv uia iGriv 4] vQutg , volo éÀsLa, 
J , E) , e e- 215 , - E , et 
uío O9cornc, Scu év v vig 930ixovouuzog roUro ysvécOon, lvo mav- 
, t , b] e? - 5 1 , A - 
rozteGi ÓOofotouévr &v «zo0tw vouOW | TQu«c* xoÜDcmtQ xor TtwGQv 
- , , ? 
TGv oígécsQv ztegl zvevuorog Otgyovusvor ov uiav, ov Óvo uegrvolog 
^ - A LJ 
elcevéyuouev Ori O9toU iori mvsÜua Gv movQl xoi víà OobofOusvov, 
» Ms 427 1 , "uprR/ P! T ING ' , 
&xTlOTOV X«L GrQezTOV x«l véÀtiov. —E&émeGs Ó& xol o mtgi rovrov 
b [y ? - 
TG» giÀoveuxoVvrov Àóyog O0 xo0' $avrGv. 


Kzo. vC. Iloiw ói sig víc cGÀeg avrQv Aífeg favrovg imiüdutv.  QDaoci 


i , M LJ M , 94 , Dé » 5! [d M] 
y€o zeÀiww vO QqrOV Ovx tsvÀoyog xotéyovreg, Ori ovTOGQ Égn] O GO0, 
T D 
Ti us ÀÉysug &yaO Ov; sig écrwv cyaO0g 0 O:0c, wol dgogiosv £evrov 
ivrsUOcv &mO vig TOU zor90c oUGiag ve xoi vzoGtaotoc. TO 0b màv 
ET ' e - X29 , 
ior, ysloidüsg. Ei y«g 0 voca)ra quiv cyoO8c msmouxog ovx dya- 
3 ? - e D 
O0c zog" avroic xolverer, xol ríe Ert rovrov uoyOuoórsooc sim, Or, O 
* A A , ei P ^. - r ec - -* , , 
ürÜcgxoGg rjv wyvynv cro) vnuig rGv moof«rov, 0 tj 6xovoieg yvoun 
, ' , 1 - RR ' ' ^ ei M ' ' NS 
&lOcv sig vO zoOtiv, o umane Oc0g Qv, Ori rO Tv Ócpscv uiv 
, b 
7zOUmGcuevog vOv cuoorqucrov, Ori 0 vg (orig émirsÀÉGag 6v mavrL 
f En EJ - - , , 
"TégonÀ, 0 i« vüo cUr0U &ya80rqrog vocoUrov yévog rÀv avOgomov 
5, - - 
mtgiGvvayeyov iv cya90rQu, 0 Tio cyoOórqrog movravig xoi vijc 
. , , c »" ? M ? i] , 9 , - 
elgQvug OrGzotov, O0 cvo éx moroog &yoaO90g ÀOoyoc, ix voU cyaOoU 
L2 ec , , 
zoTQ0g ysysvvmuévog, O0 Ói00Ug vgognjv zGot GoQxi, O ivegynoag àv- 
, - - - - , , , 
Ogo7totg «cl züGt roig vr. evrOU ysycvvruévoic zxtüciw cyaO0rqro, ovx 
11. xveopax cod. Rhedig. 12. dpob mendose habet ed. Petav. Co- 


PANARII LIB. IT. TOM. ITI. HAER. LXIX. 683 


quibus propterea sanclum dei spiritum iis rebus quae factae sunt 
annumerari libet, quod ita seriptum sit: Per zpsum omnia facta sunt. 
Consequens igitur est ut eadem vos ralione, vel alius quispiam vo- 

bis deterior ita animo concipiat, etiam patrem ipsum per filium esse 
faetum , ut impia vestra fert sententia. Quippe generatim universe- 

que concepta est oralio, quae omia per fpsum facta esse declarat. 

Quod si eiusmodi aliquid de patre suspicari impium ac stolidum esl, 
idipsum quoque de illis existimandum est qui hoe ad spiritum san- 

ctum transferunt, qui cum patre filioque numeratur. Nam si rerum 
faetarum ordine contineretur, cum inerealo patre et increato filio 
nequaquam numerandus esset. Sed quod inereatus sit, ideirco nu- 
meratur. Christus enim dixit, Euntes baptizate /n nomine patrüs, Matth. 
et fili, et spiritus sancti. Quinam porro creatus esse polest spiri- p 
tus ille, de quo ita testatur: 4 patre procedit, et de meo accipit? i53 
per quem et hominum perfecta salus et incarnatio ad omnem iustifi- 
ealionem est impleta?  Upait enim illum spiritu sancto, aW scriptura Act. 10, 38. 
de domino. Nunquam autem humanam illam naturam in unam di- 
vinitatem eum deo verbo coniunctam creatura aliqua pater inunge- 

ret. Nune cum una sit trinilas, triaque perfecta, et una divinitas, 
dispensatione quadam fieri hoc in filio debuit, ut in omnibus laude 

ac gloria celebrata cognosceretur trinitas. Quemadmodum cum ad- 
versus haereses omnes de spiritu sancto dispularemus, non uno aut 
altero testimonio probavimus dei esse spirilum, qui cum patre et 

filio collaudetur inereatus, immutabilis, et perfectus. Quamobrem 

hae in parte contentiosorum haereticorum exclusa ratio est, quae 

in illos ipsos recidit. 

Reliqua modo quae afferre solent consideremus. Hane enim Cap. LVII. 
praeterea domini sententiam perabsurde proferunt, qua quidem ipse 
dixil, Quid me dicis bonum? unus est bonus deus. |n quo semet- Meu 
ipsum ab essentia patris et persona separasse videlur. Verum ridi- — ' 
culum hoc illorum argumentum est. Nam qui tam multa in nos bona 
contulit, minime illorum opinione bonus habendus est. Quis fingi 
potest improbior? quandoquidem qui pro ovibus suis animam profu- 
dit, qui ad patiendum sponte descendit, eum immunis ab omni pas- 
sione deus esset, qui delietorum nobis gratiam fecit, qui in omni 
Israélitico populo aegritudines sanavit, qui pro sua bonitate tam in- 
finitum hominum genus collegit, qui bonitatis administrator et pacis 
dominus est, bonum inquam illud verbum quod ab aeterno bono ex 
patre genitum est, Qui dat escam omnt carni, qui in hominibus cete- 
risque a se productis omnibus bonitatem impertüt, bonus ab illis non 


lon. repet. 13. xoUco oixovopuxo c cod. Rhedig. 


pag. 781. 


Keg. v. 


684 SANCTI EPIPHANII 
- , JJ 
dyo80c meg  wiroig woiverot; Kol ovx lcaciw of Mj8qv fevroig mtgi- 
A A , , 
z-010UutvoL OTL ztQ0g TOV igorQcavra ovÜbvmivsyxs vOv Àóyov Oz 
, E , - AE NA. , ' , ? H 3 3.2.2 
xa0£An vijg iv ovrQ inegotog v0 qoveyua. Avv ydg 1jv án0 yooy- 
c , c A , — , L2 
perícov OQueuevog, Gg vc Oixolouoro TOU vouov cxoifg qvAdaéog, 
, ? , ^w 
Óixoi0GUy5v vt xol cyoO0TQve 7tQl favroU GeuvvvOusvog, oL &Àsys, 
, ? A , 
ZiÓeGxaÀAs cryaOà , ví zonjoag Coxv aldviov xAqoovouioo; Koi ina 
* w e 
!g/ye ztgl favroU cg meol vrAixevTEg Óv«oi0GUvQe, 0 xvoioc fovÀó- 
b ? , ^ - ? , [4 ? ^ ? M ' 
uevoc O0eQ cvogégttv rv z&üoav eyoOoryra, ov, ovócig ayoQ0g, zÀqv 
cvro0, lvo umÓslg Gagxa qogQv rugov rwe ?fevrà émwmecroet, 
? 
vovrov ?£fvextv PAeye, Tí ue Méyeig etya80v; ovósig cyoO0g si wr] eig 
A ug - - ^ 
0 8:0c, lvo 0 votoUroc xol vocoUtog vOv volo Urov Àoyov sizav xam 
A -- , A 
vv iv vG simovri pvotociw eoi Óvxonocvvng Tuv olqcw xsxrquévov, 
xol ivo &AéyEg avro) vqv xegOíav, cyaO0v uiv ÓiaGxoÀov ysilsciv 
ATEM , ) , a 9 - 5 - , € . , * 
evrov Àéyovra, uy éguévovro 0& év vij &yoOy) evrov Oidacxoig. Kol 
, , M , 
0r, uiv eyoO0g vvyyever, ovrog Oi0oxeu Aéyov, IlolÀo xoào émoímca 
év vuiv, msQi moíov ovv avtQv EZoyov Ai9afsré uc. — Tivi yag voUro 
ovx fori Gegég xol qovtooirerov, uoÀiugre z0AÀOv cyoOGv rÀv cvroU 
, 
XTwGUorOV Ovrov xoci xoclovuévov; Oe quoi s Ota yoogpy. 1000 
ind ? lod ^ ^ 3 
ydo, *zseoi molÀàv cyoOGv Óvpysizo, ro Ociov yotuuo. Hv àyo906 
- P 
quoi ZeovÀ, víog Kig, ix pvigg Bevieglv, vwmoregog Ób movrog 
- - (x ? - Y e ' 3 ; 1 ' 1 
T0U ÀwoU, vzég OuiQv xot ézmovo, xoci, Hv &yo90g ZauovyÀ uere 
En - ? [y , 
ToU 0s0U0 xol cvOgomov, xol, "Aye icyery Àoyov vnig Tüv co- 
A L1 ? -e A A ' 5 A U , , 
qv, *ci, voibov Gov vov $1ccevgov cov vya90v, TOv ovgaviov: 
vovrOv Ób xrwGuerOv OvrOv, xci cyoaOGv Óniovutvov, Óv cvroU vt 
XL Uz QUIOU ytyovorov, stg ovx cvougifoAoc ioriv &yoOQv sivot 
c EV M , , 2 ) € 5 A , A L] 
opoÀoysiv rov rOUTOV ytvecieGQynv; ÀÀ iva 5 uc wqxvvo TOV zc:tQL 
rovrov Àóyov (mcvrq ydg Ói& zÀcrovg zeQi rovrov sigqxeusv), cv- 
, ^ - 
Suc zo tig veg &Émg magsievGouos, vqv imilvow fx«orQg AéEtog 
7/0L0U|LEVOG. 


, 
"Enwp£govoi 02 zc vwd Quva of zavroluo, éAerroucrOV vzo- 
i ? 

voíog vmoGmztígovreg eig v0v oUroUg dyogeGavro, stg myookcOncav. 
, L] - - A , - Cow r ' , 
Ev yag và zogtAOciv viv uqvége vàv viày ZefeÓaiov xat zegaxoAé- 

M rr , e , - 1 i] er ? , ri 
Ga, TOV &vc xo OícoL viov éx Osbuv, xol vov £vo é& evovvugv, orav 

2! 2 4 , ? ". 3 M , ' , ? NN ETT. 
£O év vij BociAsio evro), Eq») ngog avrovc, Ovx ol0ers ví oirticOs. 
, E A , € *3 , 
ZvvacOc misiv v0 zoTQorov 0 ucAAo nzívaw ; ot 03 eizxov, Nol, Óvva- 


pag. 182, 680. — Eire 03 evbroic, TO uiv morwoiv uov mísGOt, vo 0b xaO(cot 


Car. LVIT. — — 1f. Rescribendum puto —— 3. &yexa EXeyev cod. Rhedig. 
» ' E *. 
vvy&t. Cornarius verlit et quoniam sen- , ' " 
tiebat de seipso velut de tanta iustitia. 4. mapá: o0d. subs bod; princ. 
2. avt om. cod. Rhedig. 9. ux, xi cod. len. et ed. princ. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIX. 685 


iudicatur. | Haec enim ignorant isti, qui ultro sibi oblivionem adscei- 
scunt, Christum dominum ei qui de se percontatus fuerat responsum 
illud quod antea commemoravimus dedisse, ut eius fastum arrogan- 
liamque compescerel. Nam cum hie e seribarum numero gloriare- 
iur, quod praecepta legis omnia accuratissime servassel, seque ju- 
slitiae ac bonitatis nomine venditaret, atque ita locutus esset, Prae- 
ceptor bone, quid faciendo vitam aeternam possidebo? cum, inquam, 
ila de se persuasum haberet tantae se iustitiae numeros omnes exple- 
visse, ideo dominus bonitatem omnem ad patrem, tanquam ad au- 
clorem referre cupiens, quod nemo praeter ipsum bonus sit, ne quis 
carne praeditus superbia arrogantiaque se nimium efferret, respon- 
diL, Quid me dicis bonum! nemo bonus est nisi solus deus: ut cum 
tantus ac talis hoc modo loqueretur interroganüis illius qui 1ustitiae 
opinione erat inflatus fastum ac spiritus frangeret, tum ut intimos 
eius pectoris sensus redargueret, eo quod eum bonum ipsum sum- 
mis duntaxat labiis fateretar, minime tamen bona in 1llius doctrina 
acquiesceret. — Verumenimvero bonum se esse testatur ipsemet his 
verbis: Multa bona feci in vobis: propter quod (gitur ex illis operi- 
bus lapidatis me? — Quis est hebes adeo, cui non illud perspicue ma- 
nifesteque constet? praeserüm eum ereatarum ab illo rerum quam- 
plurimae et sint et appellentur bonae, ut ex seriplurae testimonio 
colligitur; quae quidem bonorum multorum mentionem facit. lta, 
Bonus, inquit, erat Saul filius Cis de tribu Bentamzm, sublimior omni 
populo ab humeris et ultra: Wem, Bonus Samuel cum deo et homini- 
bus: ium, Melior est orationis finis quam principium: Wem, .4peri 
thesaurum bonum tuum coelestem. | Quae cum omnia creaturae quae- 
dam sint ac bonae esse dicantur, per ipsum ulique et ab ipso pro- 
duelae, nonne auctorem illorum ac conditorem bonum esse confiteri 
sine ulla dubitatione licet? Verum ne longius quam par sit in ea 
disputatione versetur oralio (abunde enim de eo loco dietum arbi- 
tror) reliqua videamus, et singula ab illis obiecta diluamus. 
Pergunt enim audacissimi homines cuidam scripturae sententiae 
insislere, ex qua redemptori suo, si tamen ab eo redempti sunt, 
falsam imminutionis ac defectus opinionem aspergant. Etenim cum 
ad Christum Zebedaei filiorum mater accessisset rogans, ut alterum 
ad dexteram, alterum ad sinistram sedere tum iuberet cum ad re- 
gnum suum pervenisset, ita illis respondit: JVescitís quid petatis: 
potestis bibere calicem quem bibiturus sum? — At illi dixerunt, Pos- 
sumus. Dixit autem illis, Calicem quidem meum bibetis, sedere au- 


(quae ipsa tamen parum sibi constans p.333. praebeat yw xe), uxxvvo cod. 
p.331. initio exhibel wnx(yo , cum fine  Rhedig. 


Matth. 
19, 16. 


Ioann. 
10, 32. 


1. Reg. 9,2. 
r [uM , 
2, 96. 
Eccl. 1, 9. 
Num. 20, 6. 


Cap. 
LVIII. 


Mant: 
2 E 
et Marc. 
10, 38. 


Keg. v3 


pag. 183. 


686 SANCTI EPIPHANII 


E ^ c ? , ^ 
£x üskiQv uov, qj i$ evoviuov, o)x Ecr,ww iuóv Óobvor, eX oig rroít- 
1 L , £ - M , 
MeGroL ztGQc TOU zvwrQ0G Mov.  OgGc, gmoi, zc ovx P&jsL iEovoiav 
, - A E ' 
lz«gtb ToU zerg0g, ToU Pyovrog vuv itovcíav megfysw 0 ovisroi; 
, e - ? 
X0L Tío OUTOG TÀV tUggovovvrgQv vonuctusv; sí ydo O viog OoUx Ps 
€ c e i] p € 
é£ovciav, xal ríg Fysu dEovoiav; 'O yag mornuo, quoi, (ooyovsi rovc 
A 1 ri E * ET ^w er ft^ , L2 * 
VEXQOUG, xci ovrog £Ócxs xol vO víO, Vive Ov O£Às, fooyov5, xo, 
4 4 L 
1 ^ A , , , y - 
Tc voU morgog iuc iori, «oi, llovra zegtÓoO:) vzO oU merQOg uov. 
$3 ^— , ^ -— — 
Tíg ovv £z ?&ugifoilor; Tovro à Bovievot magioráv 0 Osiog cvroU 
i] , A ^ 
X0L GogOg ÀOyoc, Oru ov xoc zQocozoAQUiev yiveret zoüyue , eio 
A »] , A , 
x«rc G£iov.  Kvgíov uiv yag ior, v0 magfyuv, mogéysi Ó& &xacrO 
P] - ry er Li , , M , , ' M 
xar d«&tav, &xoorOg Ó& $igyaocutvog TO Oixoiov Aoufovsu xor TOV 
» , * , , , - , , ' M - , A - P^ * 
LÓLov xOzOv' «ol ovxéri cvrQ uovo iori r0 ÓoUvoi, dd vÀ favrov 
^ , - ' , D » , En ft^ , 
&£iov zezOUQxOTL. — ToÀud yog AÉyswv Ozt ovre ovroU iGrt, xoízso Óv- 
- i] 3 L2 e , 
vouévov ÓoOvoi, qw» Boviouévov Ói, ovts ToU «yíov mvsvuerog, xaí- 
- f - ' 
z:tQ Óvvauévov voU cyíov zmvsvuuoroc ÓoUvoi xor TO tigquévov: OL, 
t M] € - E - 
£1 uiv 0idoro, copía Ott oU zveUuavoc, và 0 yév yloccóv iv và 
3 ? - L - éi f£ , À - - ó2 ó , - ói 
cvrQ mvsevuerh, TO OP égumvia yAocoQv, và Ói Óvvaguc, v Óé 
A b A ^ 
Oi0nGxoÀla, Sv ÓÉ iri vO mvtÜpe vO ÓvcigoUv fxdoro cg fovAsron. 
, z 1 , ' 
Kol ovx sims, Ko9Gg moocrecosroi, GAÀe , Ko9og BovÀerat. — Koi, 
e AUC P - [y Y - € 
O víóg 0v 8s £ooyovsi, xot 0 zovno xe: Ov 9L mQOG vOv vióv. 
, »" [g ' e ' »" Dx - ' 
Kol zoww ovre O0 zet6Q, xoi 0 víOg, ovre &yi0v zvsÜuc xavc m.90g- 
- " E. dU 344 ' 
cozoAwUiíoev xeAsb, 1; Ó(0cGiv, 1] mogéysi, 2] e&Lov Olücoiw , eÀÀe xa- 
M] [u 1 » [d À ? ,c , ? » , 1 — 
Occ &evrov a£iov &xacrog evrosmitsu, vovréoiw ovx Écrw iuov ÓoUvat, 
3442 2 , ru C 1 - , Y 
&ÀÀ égv xcumve, &ovou vuiv qroiuoGuévov zc«Qc ToU ztcrQOc uov. To 
, , c , [g , ' 
0& véAetov Ort, Eye) cius 2) Go]. — Ko Fry vzegBrjcouow eig za &zega. 


- 4 - - - , 
. |! Quoi 02, mg Aéysvs obvOv ix vijg vcÀslog oU Oso) OsOTqrTOC; 


'IüoU ydo, Afysi zegi avro) 0 dmocroÀog Ovi, 'O Os0g iysigsv evzOv 
ix vsxgQv. 'O 03 imiüeuO sie BonOsiog roO OtoU roU iysigot avzov ix 
vexQOv cgo Eregóg &orw, 0 iysigov vij Üvvdusi, Eregog OB vzofleff- 
xGg 0 éyeigoutvoc Oud zijc ToU Óvvaro) Óvv&usoc. Kol fog mors xa- 
vargiflouet zsoi vc Amo: vonuora rQv xexGg mcgergupevrov £av- 
TQv r0 uíronzov; rvíg ovv iytugt vOv /dafegov; cíg qysugs TOv víOv 
vije qynoec Tijg dv Nativ; Tc size vij 9vyoroi roU coyicvvayoyov, Kov- 
uL reÀL8Q , vovréoriww evecrQOr x moig; vívog r0 Ovoua émtxoÀoUvro 
oÍ dz0GroÀoi, xol oí vexgol syt(govto; lNouífovci 63, émis] of dzzo- 


Car. LVIIL. — — 4. Verba xápsS -- — 2. duqiddAot cod. Rhedig. aptia- 
é&ovc(ay non habel cod. Rhedig. ÀOLEV. 


PANARII LIB. Il. TOM. II. HAER. LXIX. 687 


lem ad dexteram meam , vel ad sinistram non est meum dare, sed qui- 

bus paratum est a patre meo. Vides igitur, inquiunt, omni illum 
potestate carere sine paire, penes quem est cui velit deferendi fa- 
cultas. Quis sui compos ac prudens haec de Christo cogitare pos- 

sit? Nam si filius potestate caret, quis eam landem obtinebit? Pa- x 
ler enim, inquit, vivificat mortuos, et ita dedit et filio, ut quem vult 
vivificel: et, Quae patris sunt, mea sunt: et, Omnia tradita sunt num 
mihi a patre meo. Quis de eo dubitare amplius potest? Quamobrem EUR 
hoc divinus ipsius ac sapiens sermo demonstrare voluit, nulla per- 
sonarum acceplione, sed ex cuiusque merito rem omnem transigi. 
Domini enim est conferre; confert autem unicuique pro diguitate 
meritorum. Unusquisque enim qui quod iustum est praeslilit, pro 
laboris sui ratione mercedem accipit, nec alteri tribuere licet, prae- 
lerquam ei qui se dignum reddiderit, Dicam enim audacter, ne 
ipsius quidem esse, nisi hoe modo, dare, quamquam hoe in eius 
potestate situm est, sed quod nequaquam id velit; imo nec spiritus 

esse sancti, quamvis et ipse tribuere possit, ut ex hoc scripturae 

loco manifestum est, Zuic quidem datur sapientia per spiritum, huic 1. Cor.12, 8. 
vero genera linguarum $n eodem spiritu, alteri interpretatio lingua- 

rum, huic virtus, huic doctrina: unus est aulem spiritus, qui di- 

vidit unicuique prout vult. Non dixit, Prout iubetur, sed, Quate- 

nus vult. Ad haee, Fus quem vult vivificat, et pater vocat quem j spo 
vult ad filium. Praeterea neque pater, aut filius, neque spiritus Du 
sanctus personarum in vocando dandove ac largiendo, vel cuiusque 
meritis compensandis rationem habet, sed hoc omnino spectatur, 
quemadmodum se quisque idoneum dignumque comparet. Denique 

hic sensus est, Non est meum dare, sed si laboraveritis, paratum 

eril vobis a patre meo; summum autem ac perfectum est, quoz- 

iam ego sum vila. Nunc ad alia progrediamur. 

Obiiciunt illud: Quinam illum ex perfecta divinitate dei pro- Sap: e 
disse dicitis? | Ecce enim apostolus sic de illo scribit: Deus susci- etl Cors 
tavit illum a mortuis. Ex quo patet dei illum auxilio, qui se a. 
moriuis exeitaret opus habuisse. Proindeque alius est qui suapte 
illum vi suscitat, alius et eodem inferior, qui praepotentis illius vir- 
tule suscitatlur.. Quid amplius perfrictae frontis hominum refellendis 
nugis ac somniis immoramur? Quis Lazarum excitavit ad. vitam? Ioan. t1. 
Quis viduae in oppido Naim filium vitae restituit? | Quis synagogae M 
principis filiae dixit, Cumz taltha, hoc est, Surge filia. Quis in- Matth, d1 
vocato ab apostolis nomine mortui sunt ad vitam revocali? At isti, ! 


9. aur» codd. mss. ulerque. Etiam Cornarius verüii Dicunt. mol 
Car. LIX,. — — 1. Qao cod. Rhedig. cod. Ien. (cum rasura) , et. edili. 


pag. 181. 


688 SANCTI EPIPHANII 


, 1 
GroÀoi TovOaíoig zw9ocÓtoAsyOutvoi Ói& v0 voyitsww czooteGiov xwovo- 
$3. E T * 
G&v tOUG &zt06TO0ÀoVG G0 TOU soU rOU vOuov, xol Óix ?r0 zmgOc rO 
- c , - 
jvoGrov TOU eyiov xyEoparrog y. co ynaGxovros OTL TjusAov afo£csic 
dgviatew TOV XoiGrOv c&mO TOU drarggido Ms apape TOUTOV- Évexo 
sig vijv. uíav 9eósqre TO TVTO dvagégovrec of Urol cz00r0Àor, Ort 
eUüoxio «Qd murgog iyévovro và zavra, Bovixóti vo víoU, 9 Gvvev- 
, c A 5», 1 , 3.2 
Qoxíc zvtUuarOQ cyiov, ui «ge xar ferro iV, » xara dGOtvsiuv 
w - - , A i] - D 
1j &ÀÀorgío0iv Tijg vo) OtoU Àoyov zuQd *rwv voU zarQ0G ovolav roUTO 
» Y , ri e A A , - - e 
elgqvat. — Kol ovy ovrog. 'Og« yag v& z9orOrvmU, zc Ówgysivot O 
2 , - 1 5 , , - M - M € 
&yysàiog pooxov vraig zsoL ? Magotov, TL Guveive vov COvroa uero TOV 
fo MT iS IC c S. 29 jóL 98 , ' 3 5521 BÀ ? a ói 
veXQOv; 909gcc, 0 Càv év iüio Otovqu xoi cagxi cvícr, ovx sv Ói 
' - - 3-29 d esi ? , 3. 13 c H 
pero vOv vexoQv. — Kol ví puoi avrei, Jvéorg, ovx Éarw cs; xai 
; e , d 
ovx &iztv, Hytigsev evrzov 0 Oc0c, xol ovx Forwv dt; AX iva ?Óst- 
M T e; 4 - 3 , * 2. 28A , » M €- 
éco 6o. v0 Óvvarov, ort xal Cv &vécri, xol ovroc mci ZAsys moo voU 
M 2 j^ - ? w ^ 2? M ? , c , 
zoOciv avrov roig avroU ua9nraig, Óov, cevefaíivousv sig "Itgoco- 
À 1 à 9q [d ^ € ?, 9 , , i] 9n 
vuco, xeL ztcgaOoÜ)mosra, 0 víog roU «vOgouzov sig r0 GravooO vat, 
Ez c , , $3 
xoi Tj voírQ wuíoc cvecorQosrot. — Koi ovx simsv, "vaoryios. avrov. 
4 [ 4 
- * , M [: Mi - , En , 
Zagpóg 0à 9 zsgi vovrov ro FM To evro) Óvveutog dr 
Ósixvvs Aéyov, "E&£ovoiov Eyo vi pvp uov Pipe: xol Maii» QU- 
e 
Tuv. .'O 0é ifovcíav Zyov móg éavrov dysloew obx vü)varo; 0 dmó- 
j , er D ji LA , 1 ? "€ € 
Grolog 0$ yoeqov, ivo Ocizn uyüiv avev Ochquerog zorgoc àv vi] vio 
, ? j ^ 2! t M » E 
Gormoíeg oixovouíe ysyevmoOot, 8x, O O9t0c nysigev avrov ix ve- 
- , ? n 
xQGv. Kol ycg xol v cÀÀo vOv Aéysi avt0g O &m00r0Àog, Ori, El 
? - , 
xol cméOoavev d£ coOtveiac, (ij 0b ix Üvvauscg. "HOthov 0b mv8é- 
mw b A - b - 
G9o, vOv voUv vOv v& xou vÀOV ygopv yiwocxovrov, moícv 
E] , 3 c 1 , c UM , ' [77 * , T 
ccOévetuv &Üyev 0 uovoysvug, Ór ov 0 ovgavog WzÀcTOL, 7| tQ OU 
c , e UL o 3 
0 ovgevog xéxviGTo:, Óv ov O wi0g ióriBooO, Or ov FAeuwav rd 
» , (NPEY. , s 1 , r » ' , , 
&GrQu, Ov ov db ovx Ovrov va mzüvra ysyévqtoi. "Ago TQv «c8é- 
veav zt0iav Afycu; &ga qv evsüffaro dÀ9ov O AOyog iv rj Quttfoe 
t yer5. uge spp ie yos y ajMevéoo 
' ? , , er ' [ul - , , , [d 
GeQxl, évüvcoutvog vuvrmv, lvo Tr$v qudv acOévsav Bacrcon; og 
LI 9 1d LI ? - of , Ai Hi P] 9 , c ^ Z 
xol 9 crt Qi cUrOU O zQoguTNe ÀéyOv, Tec ccOsvsioag qudv PAofs, 
zs n m E 
xoi rég vocovg ifjorecsv. 4ntOnvtv ovv Oud rv qudv dcO£vsav, 
e "^ 1 A b e - w 
0 £o1) Qv xal ezoO1c 9:06, iv vij £& qudv do9tvsoréoo cag: tij 0E 
, - r n 
éx Óvvauscc. Zàv ydg écrww 0 Àoyog xal ivsoysje «ol vouciregog vnéo 
ziGoov peyoigev Ólorouov.  AméOoavsv ovv i£ &cOtveloc, £ij 08 ix Óv- 
, b ? mw - ^ € A 
véutog vic cvro0 Os0rQrOc, C] O08 fv vj mutríge cagxl, iv T tO 


2. Reponendum videlur 8t& tà xoo[vQ- 9. Mapíay. ed. Pelav. 
ot0y toU d lou xw. Cornarius verlil pro- 
pter praenotionem sancti spiritus, 

9. c)v cü8oxi« cod. Rhedig. Eliam 
Cornarium verlisse video cum bona vo- ". 6elEe cot correxi cum Cornario qui 
luntate Spiritus sancti. verlii. At ut ostendam tibi potentiam 

4. vj om. in ed. Pelav. Colon. repel. cett. In libris vulgo est 8c(EQot inter- 


6. Verba óp&c - - uex& tO vexpdwy 
om. cod. Rhedig. e 


PANARII LIB, Il. TOM. II. HAER. LXIX. 689 


quoniam apostoli contra ludaeos dispulantes, cum persuasum ipsis 

esset apostolos ab legis deo defectionem praedicare, necnon el quod 

spiritus sanctus praevideret eiusmodi haereses futuras, quae a pa- 

terna voluntate Christum abalienare ac separare studerent, cum, 
inquam, proplerea ad unam divinitatem omnia revocarent apostoli, 
quandoquidem pro eo ac patri visum est de filii voluntate ac consen- 

tente spiritu sancto omnia condita sunt, haerelici, inquam, isti his 
loquendi modis inferiorem quandam conditionem aut imbecillitatem, 

aut divini verbi ab essentia palris alienationem significari putant. 

Verum lounge aliter se res habet. Et ut illud intelligas, aze exem- 

plaria ipse contuere, quid angelus Mariae eiusque sociis mulieribus 

dixerit: Quid. quaeritis viventem cum mortuis? Vides ut vivens ille Luc. 21, 5. 
cum sua divinitate et carne surrexerit. Neque vero inter mortuos 

amplius iacebat. — Cur autem ita locutus est, Surrexit, non est hic? Matth.16,6. 
non aulem ita dixit: Excitavit eum deus, et non est hic? nisi ut 
potestatem illius ostenderet, quoniam et vivus surrexit? Quin etiam 
priusquam ipse paterelur discipulos suos sic allocutus est: cce Marb. 
ascendimus Hierosolma , et. tradetur filius. hominis. ut erucifigatur, ——— 
et. tertia. die. resurget. Non dixit, Excitabit ipsum, sed aperte, 

quod ad eam rem altinet, suae vim polestatis aperuit, dicens, Po- S EN 
leslatem habeo animam meam ponere, et sumere ipsam. Qui igitur 
potestatem habebat, semetipsum excitare non potuit? Apostolus 

vero nihil absque patris voluntate in administranda hominum salute 

gestum demonstrare cupiens, ita scripsit: Jews suscilavit. illum. a. Act. 8, 15. 
moriuis. Nam et alio loco idem apostolus, Tumets/, inquit, zor-2. Cor. 13,4. 
luus est ex imbecillitate, vivit ex virtute. Ego vero quidnam isti 
homines tam aceurata sacrarum literarum scienlia praediti in animo 
habeant, libenter interrogem, quid in unico dei filio imbecillitatis 

fuerit, per quem coelum expansum est et productum, per quem sol 
splendore perfusus est, per quem illuxere sidera, per quem e nihilo 

sunt omnia producta. Quam igitur imbecillitatem ei tribuunt? Eamne 

quam in nostra carne, ubi illam induit, dei verbum in sese transtu- 

lit, quo infirmitatem nostram ipse portaret? Quemadmodum de illo 
propheta cecinit: Jafirmitates nostras suscepit, et morbos tulit. — Igi- Esai. 13, 4. 
lur mortuus est propter infirmitatem nostram in imbecilla carne, ille 

ipse qui vila est el immunis a passione deus: vivit aulem ex virtute. 

Vivus est enün sermo dei, et efficav, et penetrabilior omni gladio Webr.4, 12, 
ancipiti. Quare mortuus est ex infirmitate, vivit autem ex divini- 

lalis suae virtute, et in carne nostra vivit, in qua passionem illam 


punclione hac 8€; «AA. ta. Gc(&Qot - - 8. Forlasse mpi TOUTOU. 
ayéctm. xo cell. 9. à" codd. mss. et ed. princ. 


Corpus Haereseol. II. 2. 44 


690 SANCTI EPIPHANII 


zt&90c &vsüfÉ£aro. Kol Óià vov coievrqv oixovouíoav rqv svÓoxíav 
[L| , e ?, , *! ri e * » Bo» 
zoroog Gquoívov 0 cezocroÀog &gw Ori, (OO tog mwytiotv avrov éx 
VEXQOV. 
, M] Ll iU] ^ 
Keo. &. "Exiwpígovci 0à xoi &Aho ÓrOv ix voU nord 4ovxüv tbeyysMov, 
, , - 
0zxtQ $01, Osozéciov xal éEaígerov, xal eig vovra youcuwarov. Iloiov 
e f M 
óé dor, v0. Quróv; G&AÀX s] Omqvíxa ! yag ÉuslÀov 0 xvgtoc iüio Bovlyj- 
3 * , ei E 1 ' ; cu E ^ 
cet iml vO zo90g Wxtw, megeÀoBov rovg uoaOnrag év vQ OQtL xarc 
, 9 / ^ [d ? 1 
vuv Goav éxsivqv, Oiéorg &m evrQv cgi Ai9ov Bokuv, xol dmskOov 
" 2 1» , , Y , ' V - 
qiero, xol een) w— el SuPSO, geuocs — 
cz iuo), iva pi] ovrO mío zÀWv ovj O e 9£io, wAX O0 cv. Kol 
zmoGrov uiv zw 3 zoogooitovrot of erirol Myovreg 0rv., 'OgGe mac 
* eirroxgrtix dig LprR, oL Bovinue apnd Unopatvt — O5; 
0 9 do O£lo, cÀÀ O0 GU; mg oUv c; eri] ovGíc: Tu: puslv; TL 
&v avt fregov dori BovAmque, iy 0b 9r mori fregov; Koi eyvoovo, 
vqv zücav Óvvopuv.  Zhià voUro ydo xol 0 ez00roÀog 8pm, '$» Ba9oc 
zÀovrov xol cogíoag xol yvoGtog 9:00. lloc ydo ióiov Bovingua fg 
- i] e 
z:&oc TO TOU ztarQOG [jovAgue , OmOrt evrOc GquolveL ztQ0g rove ua$1- 
e , - 
vg Ori, TercgoxvoL T wvpj uov, xol, Ti timo, zortQ; GOGOV ut 
w re — 

ix vic Qoec voUTQc: Og z00xoTQG4tveGTiIX OQ TO ÓnrOv ÓujyoUusvoc 
^ 2 , - , , 6 *' , » , - 
xal émoappipoAog ri Àí&tt wtyomuévog 90ri, Ti tiw, meTtQ, GOGOV 
ue ix vo Ogoc vavrQc.  To)ro, quoi, ? simo; cÀAe Óid roUrO 9 wÀ- 
9ov tic rjv gov vavrqv. HÀ9s 0b ovx xov, àÀXM fxucv. "Avotíoo 
M , Dd , E - X) , er € , a, 
y«o Aéyz ovi,  llovnoiov Eyo zutiv, xoi vi oz:evÓc foc ov mío «v0; 
xol Bozricuo Éyo BozricO5vor, xol ví 85Ac si 50q iBomiicOqv; Ei 
roivvv OéAs xol omsvÓti, xol Aéysi sig voUro Sjxewv, mg cÀÀo Bov- 
À A ? ^ [ud 2 * QAA 9 A w , a AA H à A] 
quoc TO ovrtOU vzogeivsi, x«l wÀÀo 90 TOU moTQ0c; zt&101] 

» i] - 2 
pag. 185. ?]£ÀÀe Óict ToU "Igor zogo0íóoc8o:, qiAevOgomoc Qv xol pudous- 
- , e A , - f - - , A ^ 
vog ToU Gníouoroc Apoocu, éimoisiro vmig voU ÀcoU Àoyov. To àé 
7 mw A - — 
BovAque sv To) mzoetg0c, TO TQv oixovouíav ovro mÀgocO7vor, vOv 
- ? M] ES - € EL , 
víàv "Icgen magoizíov £avroig 0vrov vrjc ToU víoU zto000cíac, xol ovy 
[d 1 - E] * ^- - 
vz0 Oto) dvayxotouívov: xol ovy frsgov QovAgue wv TO ToU víoU 
A M , ? 3 5i ? ' LT] , , - , 
z4Q0 TOV ztwTíQu.  —4ÀÀ £üti ovrOv xol év rovro roaUra Ótixvvtw, 
A - Ln , 
Üva TO zv tijc uovorqroc imi vOv zmoríga dvoycyor, mo0g TO uj ut- 
guo vol vu Tuc uec 6voosog xol olxovouloc. 
- - $25 ef 
Keg. Ec. Koi xoQcine 10i imipígsi AMyov, 'Ev v tUysGÜow avTOv, Og 
, , - - 
ysvousvoc iv aycovíe ?Ziugéíosros iv tÀ worà ovxüv svayytio, 
e ? - e 
lógoct, puoi, x«l iyívero avrov 0 (ü0goc cci 9o0ufor eiuarog xa- 


Car. LX. — 1. dp cod. Rhedig. 4. aroxoptcixc emendavit Petavius. Li- 
: bri habent jxoxgttux ac. 

2» : | népel. 7057, P 

xot om, ft ed. .Petgus Galen, nepet 9. td om. in ed. Petav. Colon. re- 


9. npogaocuttovcat ed. princ. pel. 


PANARII LIB. IT. TOM. If. HAER. LXIX. 691 


sustinuit. Ob hane administrandi rationem patris voluntatem ac de- 
eretum signifieare volens apostolus dixit, Zeus suscitavit illum a 
mortuis. 

Aliud insuper ex evangelio Lucae testimonium adducunt, plane 
divinum, et eximium, et ad omnia longe opportunissimum.  Quod- 
nam vero illud est? . Nimirum cum ad subeundam passionem suapte 
sponte dominus accessurus esset, discipulis ad montem perductis, ea- 
dem illa hora avuísus est ab ?lis lapidis .fere ?aclu, et abiens ora- 
bat his verbis: Pater si fteri polest, transeat a me cali iste, ut 
non bibam illum. | Ferumtamen non quod ego volo, sed quod tu. Ex 
quo ila disputandi occasionem captant: Vides, inquiunt, ut ad dis- 
cernendum apte loculus sit, et diversam ab illo voluntatem indi- 
cel? Von quod ego volo, sed quod tu.  Fierine vero polest, ut 
eadem amborum sit essenlia, cum in utroque alia voluntas insit? 
Sed vim omnem verborum penitus ignorant. Nam et propterea ex- 
clamat apostolus, O a/titudo divitiarum et sapientiae ac. screntiae dei! 
Quomodo enim voluntatem propriam a paterna diversam esse dixit, 
eum loc apostolis ipse declaraverit. — Turbata est, inquit, anima 
mea: et, Quid dicam, pater? Salva me ex hac hora. Quod velut 
praeparandi gratia ambigue conceptum est. — Quid dicam, inquit, pa- 
ler? Salva me hac hora? Hoc, inquit, dicam, Sed propterea veni 
in hanc horam. Sponte porro, non invilus, accessil; supra enim 
dixerat, Calicem habeo bibendum. | Et quid festino donec bibam il- 
lum, et, Baptismo baptizandus sum, et quid volo nisi ut iam bapti- 
zer? Quare si et vult, et festinat, et huius rei gratia venisse se 
dicit, quinam aliam suam, aliam patris voluntatem esse demonstrat? 
Sed quoniam per Israeliticam gentem tradendus erat, cum humanis- 
simus esset, et Abraami slirpi consulere vellet, eius gratia ita locu- 
tus est. Porro haec erat patris voluntas, ut hoe modo administra- 
rentur omnia, cum proditionis filii caussa sibimetipsis Israélitae fo- 
rent, neque a deo cogerentur; nec filii voluntas erat a paierna di- 
versa. Sed in hoc demonstranda ab ipso illa fuerunt, ut singulari- 
talem omnem ad patrem velut ad principium referret, ne unilas illa 
et administratio aliqua ex parte divideretur. 

Praeter haec illud etiam obiicit haereticus, quod in evangelio 
Lucae scriplum est, nimirum dum oraret Christus, et in agonia con- 
stilulus esset, sudasse. Ef factus est, inquit, sudor eius, tanquam 


6. 5-1, Tt ego. T6 placuit Pelavio. repet. 


Libri habent. Gct. O0. «à om. in ed. Pelav. Col. rep. 

7. Vulgo distinclum est  xo)ro «wot Cap. LXI. — 1. àtextoéoet cod. Rhe- 
exo , dÀAX celt. dig. 

B. (Azev vilium est ed. Petav. Colon. — 2. ds &pgépsco« volebat. Petav. 


44 * 


Cap. LX. 


Luc. 22, 42. 


Rom.11,33, 


Ioann. 
12, 21. 


Luc. i2, 50. 


Cap. LXI. 


Luc. 22, 44. 


pag. 786. 


692 SANCTI EPIPHANII 


, 3 o LN er 4 LA À J ; , 2A. 

veojóusvoir imi vig yg. Koi igdvw Gyyshog wvolov iwwjsmv ovrov. 

- ? A c , A 

Iloozmó)noovreg roivuv oí 9As&vTZoeg svÜvcg, cg ztQo0Qeciw mxorc 

- c - ei , 
iy89oU sugeutvoi, imipégovoi AEyovrsc , Ogg Ort éncüEevo xol ioyvoc 
A nt» , ' 2t A 

&yyfAcv; ivícyvas ydQ evrO0v o &yyslog: év &ycvig ye evrog iy&- 

" qm x 2^ 3 oy , - d 1 

vero. Kai ovx icecw Ovi fev uc £ynu mzovro ToUTO, xoci TO, iMm 

9.78 , E 1 1 ' NEEAE, A 2 , mw wen ) (à ' 

duov foovigue, cÀÀa v0 GOV, xci écv ua] cycvicGy, xc, écv pij LOoo c 
ij , , ^ , 3*3 e 

cvrQ yívqron ix Gouorog mQojsOutvog, &oo OOwoic vv 1| fvcnoxoc 

- ;4 

XgioroU zegovoío, xol svÀoyog mogc Moviyatov xoi *Maepxiovi- 
- - , [d 

GrQv 1| ztgl gevrecíog Óóxqcig Tig évodgxov zwagovcíag vzoOtcic 

; E , 

Güsroi, xol oUx dAqüccrórg.  To)ra 0i mzvra, émacgeousvog 
- - 2 - 
quGv vqv £oqv 9 và 0A, cvtüfforo oixovopixdc , &vOgrzonot3, vw 

, , ? ? /, A p] , ' , 
Onynueto yov ovx sigovtio, 6ÀÀ cAjO8tiy, vro, Ovx éuov Q&qua, 
ivo Ó&l )e vmoGtaciv cÀqOuvav, xol iva dAéyEm vovg Àéyovra 
iva Oeibqy cogxoc vszoote 49ww1v, yín g Àéy e 
- ? , M M] 
vo)v p écyuxívoi ebrOv cvOgQomwov, xoi éAéyfm vovg ur ÀÉyovrac 
- A - , ? w - 
GéQxo cUrOv éGy«xiívor. 9 Ilág yeQ Otiog Àoyog cvauécov vv viv 
- A , -- 
r0U GxO0rovg É£GrQg /yysi vO Gx0T00, qgotíte: Ói vovg víovg rijc 
, - , 3 
&AgOciag; "Oge yag m0co yonuciuo iv và ÀOyo rovro. '"4zxo «co- 
2 €- - 
uerov ov zgofoysvo, (Ógog. Ev 0$ và 7? roUro ysvécOot Füsiev &Àq- 
, Ej 1 A 
Ouqv Gdgxo, xoi ov ÓOxqcw c0 cagxog iv OtóvwrL Gvvqvouévug: 
- 1 A 2 ? ? 
j00ig ydo ^pvyie xel voog oU yíveroci cyoviog.  9^4ycwvitoovrog ÓE 
Ld Ld — A 
c)r00, Pubs pvynv xol cduoa xol vo)v imi vO cevr0 ztgogquévot, 
08cv aq eyovia qaíveroi. — Kal zw, iv và timeiv, My vo igov 9é- 
: , - - , / , 
Aqua, &ÀÀd vO cov, fÓribev cAmOQg vo)v cvOgonwov, cM &vogag- 
- , 
vyrov. 'H ydg 9s0vqe avroU, mvrors iv morQi, xal 0 marwo iv 
em P c LA ? n , ' , , 2! Hi 
vío, xoi 0 víóg év cyío mvsépomi, và mdvra velewouévog Eye, xol 
?ct ) AÀÀc , now A , 701 A ;Í LA 
ovóiv OicAÀérré qoóvque víot zog zevíon, ov? zerQO0g mQ0g viov, 
583 I. P. , M , 1 e ; ' i4 ' 
ovóP rov cylov mvtUuotOog z.90g zwTÉQe xai viov. Ei yàg & uy 9é- 
M LÁ ar^ ? See. , 
Agi zovxo BovAsror víOg, &goa xol cvrOg fori xaO" su&g apiOg Gv- 
? ? ? 
$9cozog Os(juers: moerQO0c xora &ÀcrroGw.  AÀÀ ovy oUVrog iori, uj 
- 5 LJ - - 
yévowvo. TG à dvOgomoma05 Owujysic8a,. v0 dÀmOiwov vg $vodg- 
xov cUvr0U zogovGícg xoi vO TéÀtiov Tijg evrOU fvavOpomw0tog Ósi- 
c lad 
xvvGw , Vve tig mz«vre quQv 9?corqoíav yívqror, sig vO ur Értge 
E 32 Jm» € A 2 , - ? J 
cv9' frígov votiv, xol ixmímvtw Tig cAÀmOsíag. 


3. AcEG3oec ed. Pelav. Cf. de hoc vo- 6. x&c cod. Rhedig., et cod. Ien. cum 


cabulo Lobech. ad Phryn. p. 628. rasura. Cornarii versio: Totus enim di- 
4. Mapxtawctoy» codd. mss. et ed. vinus sermo celt. Editi habenl xz. 
princ. 7. Editi xovxo. 
9. Vulgo distinctum est Gov, xà 91x 8. d'Ytwytevcavcoc editi. 


ayeoéGaco cell. 9. Libri vulgo. c«cnjotay. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIX. 693 


guttae sanguinis. decidentes in terram: et apparuit angelus domini 
confortans ipsum. Ex quo vocularum isti captatores, velut occa- 
sionem adversus inimicum nacli, ac geslientes et exultantes ita nos 
oppugnant: Videsne etiam opus illi fuisse ut ab angelis corrobora- 
relur? Corroboravit enim illum angelus, cum in anxietate illa ver- 
sarelur. Neque vident, nisi haec omnia Christus suscepisset, nisi 
haee ipsa verba, JVom mea voluntas, sed tua, usurpasset, nisi an- 
gorem illum animi subiisset, ae nisi denique sudorem e corpore di- 
sullasset, totum illud assumptae carnis mysterium nihil praeter opi- 
nionem ac speciem habiturum fuisse, adeoque Manichaeorum et Mar- 
cionistarum larvam illam et adumbratam imaginem, quam de incar- 
nalione praedicant, haud absurdam futuram, neque quidquam in in- 
earnalione ipsa visum iri ex rei veritate gestum. Quamobrem Chri- 
stus dominus, ul vitam nostram ac salutem muniret, omnia illa sin- 
gulari providentiae suae gubernatione suscepit, et ex humano affectu 
non simulate, sed bona fide, disseruit. Veluti, /No2 mea voluntas, 
ut carnem revera subsistere doceret, ac tam eos refelleret qui hu- 
manam illum mentem habuisse negarent quam qui carnem detrahe- 
rent. | Quam enim admirabiliter divinus sermo in filiorum caliginis 
medio consistens eorum tenebras redarguit, ac veritatis filios illu- 
strat! Animadverle enim quam multa in illa oratione commoda sint. 
Primum ab iis, quae corporis experlia sunt, manere sudor non 
potest. Quare hoc ipso, quod sudore diffluxit, veram esse carnem 
ostendit, non carnis speciem cum divinitate coniunctae. Ad haec 
sine anima ae menle angor et anxielas esse non potest. Quo cum 
ile sit affectus, declaravit anima se pariter et corpore ac mente 
fuisse praeditum, unde ille angor existit. Praeterea liis ipsis verbis, 
Non mea. voluntas, sed tua eic. humanam sibi mentem inesse eom- 
probavit, sed a peccatis immunem. — Siquidem ipsius divinitas per- 
peluo in patre, et pater in filio, et filius in spiritu sancto perfecte 
omnia complectitur; neque quidquam filii a patre sensus et voluntas 
dissidet, neque patris a filio, nec ab utroque spiritus saneti. Nam 
si filius ea velit quae non vult pater, nihil in eo praeter nudam ho- 
minis naturam inesse staluemus, eiusmodique illum voluntate patris, 
quod eo longe sit inferior, extitisse. Verum absit a nobis ut hoc 
ila se habere eredamus. Nam quod ex humano quaedam affectu ab 
illo pronuntiata sunt, ad veritatem incarnationis et perfectam huma- 
nae naturae conditionem demonstrandam pertinent, suis ut omnibus 
numeris absolutam nobis salutem afferret, neve dum alia pro aliis 
animo concipimus, a veritale longius aberraremus. 


Keo. EQ. 


pag. 187. 


694 SANCTI EPIPHANII 


E 23.5 b 
II:gi óà vo) 90 &yyflov ovrOv Otoonu8Tvor iviGyvoutvov, xol 
, ' B , 
Tí rovrOU xUVQiOTtQOV; Tí ÓP roUTOV cveyzoi0rtQOv; iÓov yog tvgika- 
A - - - LU ** - 
uev mÀmooUutvov r0 ÓqrOv vg usycÀne GTc, Tc meoo Moos ys- 
, re , , E ec ' 3$. 2 , , 
yocupévus, omov Àéytt, lloocdoxoacOc cg verog vo &zogÜtyuc uov. 
, E] A A - , 
Kol uev oU moÀÀc simQv zc puoi, Iloocxvvuocrocav «UTO mcvrtg 
1 ^93 - L] , , , M 2 , » €- , er 
viol QtOU, xu. 6viGyvGoTOOOV cUIQ ?zc«vreg aüyysÀor OtoU* Ovy ive 
ÓQciw avrà loyUv of cyyskor (ov yag àxsüéezo rrjg vOv &yytlov &vioqs- 
cec), &ÀX dviog ico cw aO, rovréotww dxoÓ0vrec avrG) vo lOiov rijg 
m 1 , r x 2j 
icqvog «vro? ouoAoyncavrt:g. Kol ydQ xoi qusig GcÜtveig Ovreg m0À- 
, 1 
Àexig 8c0v qvAÀoyncoutv, zoÀAoxig 9:0v iviGyUcoutv, ovy Orw 9t0g 
H óz ^ e - JÀ J X e À L2 n. b M € pA 
zi0fíero: TÀe suGv svAoylec, cÀk OuoÀoyotvreg avroU vO Tijg tVÀO- 
, , i] A [ , - OÓO^9 ec , A 
jiec xgotog, xci Ór« Aemroloyteg égoUusv, Zu icrwv a] Üvvapug, cov 
* , p p L] 213 [d , f 5 ec , , , 
TO xg«tOc, 61 éGTLiV T] tupd], GT] ÉGTiv T] ÓOÉn, G5 dori v] &DÀoy(n, Gr] 
, e 3 1 | M. Y [d , i] fr - , i] , Eu 
iorw 05 (oqUg, ci ion 5 Ouvetug. Mi qusig ioy)v meoéyoutv vO 
- , , e 
9: iav eizmousv, Z2 éorww loyUe, cuj écviv o] Óvvequc, or] &cvw vj &U- 
ec - , - - , 
Aoyío; qj vwuiig ÓÜvveuiv ovrG Órücxoucv; pu) sutig vOv OtOv tvÀo- 
? ? ^ 
quücousv; cÀX iviGyvcavreg xoi ivÓvveuoGavrtg toU Tuv Óvvojuv 
3.04 "G L| 9: ' lov , ócóo Ov Aes P 
Guoloynceuzv, xol 9:6 vov icyvv dx00s0cxeusv. Ovro xoi 0 cy- 
, i] ri , , L] e 
yihog xav éxsivmv viv Qpav Oovuocag xol ixmÀnrrOutvog vqv vzcso[o- 
- ^ Y Mi 
qv T5g r0U i0Íov Ósozorov qiAavOoonioac, 0r; 9:0c Qv, xal ovv za- 
, - 3 
TQL zgocxvvovusvog iv otgavO , xoi Qcoomsvoutvog vzo iíov ayyé£- 
— d e - ^ 
Àov evr00, tig rocoUrov vzfuswev iüío Bovinosi &xovciog dAOsiv xol 
, , , LI 3 , , 1 à 0» - - C &A 
évóvcecO8o: Gagxo. Koi ov uovov, càÀa xoi &yot voU zaUDtiv vmxtg 
- * ? e » 
ToU iov nÀ&Gueroc TZg cvOgomiiec qvosog, vmoutve, 9 xol cyot 
Gre«vgoU zegaÓoOmvor, ysvacusvog ve GQavérov, Saverov Ó& Gravgo), 
e; , ? x , ^ ' - , C49 " , / 
Orc ÓL evroU roOzol0V uiv xor& TOU Daverov 5 &vOoomorQse Ajo, 
— i 
xcregQynon Óà r0v v0 xogdrog Pjovta toU Qaverov, rovrécri rov Otafo- 
1 , - ? 1 i. 1 , A ' : 
Àov, x«i 9oiouevon zGcov &oyuv xoi ibovoiav. zio xci OQovuotov 
| ixzÀqrrOgevog O cyyslog PAeytv ovrQ, Oo£oloyQv xol svgqudv 
xci ixmÀmvrOutvog yyshog fAeyev avrQ, ÓOofoloyO 9i 
, - , - 
Tov iÓiov ÓsazorQv ézi rQ roioUtO Gxouuott. xa zxogedo£ozoio £orà- 
e , e , 
re, 0T,, 2j éGtwv à] zt90cxvvqaic, oov iori v0 xg«roc, ox) éoriwv 1] Óvva- 
pie, Gi oiv vj loyvc, iva mÀnooGon v0 z«oa Movosi ysygeuu£évov, ort, 
^ E bl - —- 
"EvioyvocroGav ovrQ mavreg «yyshoi 8:09. — Kol 0gdre, * XpioroU Oc- 
— [ul € — 
Q«ztovreg xol víol vijc ay(eg roU 9500 xxÀnoiog xol 099000£0v zíoreoc, 
ei PESED , -— " " ' »eV - E D ' 
Ort ovO£v év vij Ocíe 9 ygoagii oxoAtov, ovói grouyyoluOscg, cÀÀe va 
e 
ztcvre Qovuocíog sie ijv utrégav Gorgolav yéygozvor, xol vevtAeiorrot. 
s i] ' - 1 - — 
Oi ó& mgosiouuévor iv Fy99o Ovrtg zto0c vOv uovoysvr; viov vo 9:0, 
D , e Rd A 
xol zQoc TO Gyiov zvtÜua, z«vr« Gc &y990i Ótevoo)vraí r£ xci Gogi- 
- 3 , , 3 
Covret. "Huiv ÓB ui] yévoito 9avOoozivoig cogícuect zoogav£ycsiw, eX 


Car. LXIT. — 1. vioU vilium est ed. 2. xavvzc non habet cod. Rhedig. 
Petav. 3. 6E cod. Rhedig. 


PANARII LIB. II. TOM. If, HAER. LXIX. 695 


Quod autem ab angelis confirmatus visus est, quid maioris mo- 
menli, quidve necessarium magis illo ipso fieri potuit? Hoc enim 
modo illud ex magno Moysis cantico completum videmus, Expectetur 
ut pluvia eloquium meum. "Tum interiectis plerisque, dorent, in- 
quit, 2psum omnes filii dei, et confortent ipsum omnes angeli dei. 
Non ut fortitudinem illi ae robur adiiciant. Neque enim illorum 
confirmatione opus habebat, sed confortent, inquit, ipsum, hoc est, 
reddant ei vim suam ac fortitudinem acceptam illi referant. Nam 
eL nos infirmi et imbecilles deo saepe numero benedicimus, saepe 
illi robur tribuimus. Non quod benediclione nostra deus indigeat, 
sed ut expressam illa benedictione potestatem inesse in illo confitea- 
mur. Hinc singillatim ita praedicamus: Tua est virtus, tua poten- 
lia, luus est honor, tua est gloria, tua est benedictio, tua est for- 
titudo, tua est vis. (Num igitur deo fortitudinem tribuimus, cum ita 
dicimus: Tua est fortitudo , tua est virtus, tua est benediciio? Num 
virtutem nos illi eonferimus? num deo benedicimus? | Sed nimirum 
commemorando illa robore ac fortitudine divinam vim praedicando 
confitemur, ac deo fortitudinem adseribimus. | Eodem igitur modo 
angelus per illud tempus excellentem domini sui adversus homines 
benignilatem admirans, et obslupescens, quod cum deus esset, et 
cum patre adoraretur in coelo, atque ab angelis suis observaretur, 
eo usque abiicere se sua sponte voluisset, ut ad haec descende- 
ret, ae carnem indueret; neque hoc tanlum, sed vel opificii sui 
caussa, hoe est hominis, cruciatus perpeli et in cruce suffigi non 
dubitaret, ac mortem degustarel, z»ortem autem crucis, ut per 
ipsum homo trophaeum de morte stalueret, eumque qui mortis im- 
perium obtinebat , diabolum videlicet, aboleret, ac principatum omnem 
et potestatem velut in. triumpho traduceret. Quare angelus ille ad- 
miralione ac stupore perculsus, et dominum suum collaudans ac 
praedicans, qui in lali scammale et ad tam inusitatum opus, velut 
in procinctu slelerat, sic illum compellat: Tua est adoratío, tuum 
imperium , tua virtus, tua fortitudo, ut quod a Moyse scriptum est 
impleret, Cozfortent ipsum omnes angeli dei. "Videle itaque Chri- 
sli famuli, ae sanclae dei ecclesiae, et orthodoxae religionis filii, 
quam nihil in seriplura perplexum ac flexuosum sit: sed omnia ad 
noslram salutem seripta sint admirabiliter et perfecte. — At isli unici 
dei fil et sancti spiritus inimici nihil non hostili animo cogilant, 
caliideque moliuntur. Absit vero ut nos animum commentis ho- 
minum adhibeamus; quin polius dominum nostrum firmata corro- 


À. Szo0 cod. Rhedig. Ien. legere ita. aliquis possit. 
9, ctpacr, cod. Rhedig. Et in cod. ^ 6. xà aySpomvotg cod. Rhedig. 


Cap. 
LXII. 
Deut. 32, 2. 
Ibid. 43. 


]. Par. 
29: 11, 


Philipp. 
Z, 8. 

Hebr.2, 14. 

Col. 2, 15. 


1. Paral. 
29, 1l. 


K:o. Ey. 


pag. 1&8. 


696 SANCTI EPIPHANII 


» L1 Ll - E ? , r? M M ec b , , 
Éysw. vüv £avràv volv égocouévov, oz vov uév quàv 0sGzotqv Óota- 
* , ? , , ? d ^ , M rc ui 
copuev, univ Of zr, servo uévov év «vro Oiavon9Gutv. Ei yag 0 vc 
, , M - » E] , , , ? , - ^ , c 
závra dÀ8 v cdcor Fysy dAarroyuovOg vu dv 7 avv , mg Go OTosrot 1 
L , 
«roig «x0 vOv lOicv &AorrcueTOV; 
, e EJ ? *» b 
IIcÀw 0i imüouBoevovra, Gems &vvióixo, (no ye clot Tovoot«o 
, , , Mi M] 2 , , M - , 
goovquot. éyxetuevor, xot uiv ixetvov ÓtvAÀdrTOvrEG, TÀQv TOU OvO- 
, C , - - 
Moroc uovov), o£ zw quiv énipvovreg véov'Iovooior, &urotvreg xa- 
- "S ^ ri , $ 09 , 
v TOU GoTijooc Àéftig viva, Orto mtcyi0evoO iV cvrov év loyo, xa- 
L — - 2? 4 
Og ÉEgpx v0 &yrov eüeyy£Mov, xal paci, "EAcyev iv và ovavoo, 'HÀL, 
gà, '!Aqu& cofey9evi, rovríor. Océ uov, Qté uov, iva ví pe Éyxa- 
C. ow - 5 A - ? 
rÉÀAumec; xoi 0gGc, qeGiv, oixrQOg cUrov magoxoÀoUvroa xoi czc00v- 
, ' , [i4 , , , ' , » e u 
gOuzvov, xoL Àéyovrw, vo vi ut éyxovélumtc; xci ovx ioco OL G7t0 
2 , - LR] M 
r0) OqAqrQoíov rovrov rijg ToU -4otiov ? uavieg xeQnBogobvrsc, «ot 
- - M - , , e - d E] 
Tjj Üimvoío vig ToU Oc0U0 yvoctog AtumOutvor, 0r, si và cvOgomo- 
95 zc ly và xvoío OuoloysioQo, iv v5j voco: 0rOU cÀqOuvi 
za91 movra iv và «volo opoloy L iv rjj évótgxQ cro) cÀqQuvij 
E A A 5 ^ r ^ ? 
zogovoig. Kol zQGrov uiv ve mtgl ovroU Gg qoovo)oiv, dz Éré- 
- , 
oov &ig Ergo. ueromrüdvreg émilavOnvovror, piov wr Fyovreg xara- 
- ' , eL cw , 1 d H P 
crocw.  llóg yog Ovvavrot of vij Ótavoie uy GoggovoUvree; voté uiv 
- , 5 A , 
yàg Aéysw Gorijoa Boviovrot eUrOv xol xvgiov xol XoiuorOv, xoi mo 
, , 5 5, € 
zouvrov alovov, xci Ósemorqv dyyflov, xol «gyayyélov, Ór ov vc 
? 5 ? 
0Àe yeyfvqvow, Aoyot ve xol E&ovoíiot, cyyskol ve xol dgyeyysiot, ov- 
i ^ , d 
gevol, xol vd zt(vro, y? v& xal mzttvreg GvÜQoztOLi, xol ztuvro vd imi 
E , A 2, 3 w , w 
yg, 8eÀacoa vs xol ro iv ovTÓ: xol c moAe zAvPiOTNrOg Qv T 
^ Hi , mw , /253:9 - ' , D 4 , 
roLcUre 7ttQL cvroU Oobotovrov, xoi évraUOc uy voovvrov Ort ov Óv- 
f M - , 1 , - , , e c El * 
voroL 0 z.Q0 TÀv oiQvov xcrc vv cevroU0 OtOrqTo, Óv oV O ovgovoc 
300v ) L4 , 1163 , 41:0 : 1 , 
xol yt yeyévqvan, c'yytkot v& xot coyoyytAor, xat ezcoéozAQG vo Gvuztov- 
, 9 , A M] , - ? mw 
TX, Ogerc T£ Xol cOQoTQ, TrovTQV Tqv qovqv ix moogozOv Tig cvroO 
Os0TQroc Àéytw, Osé uov, Océ uov, lvo ví us éyxovélinsc; mort ydo 
, LAT ? A 1 , Hi ? y AT , - Hi M 
&yxotcAs(qpüw viog «x0 zargog, m0rt Óf ovy 0 víoc év vQ marQl, xot 
c "» ' , ea - S4 - M M c A! Y r 9 U À , , 
0 zevuo iv víg; émi y"c uév yag 0 víog xoí 0 Otoc Àoyoc Drpnxet, 
LI , - - E , 
ovgovoU 0i Jmrsro, xol mevreg iy890i émÀqoo)vro vig eUroU O0Enc. 
, 5 , A b , , 
Ko iv Magío évuyyoave, «al cvOgcmoc éyévevro, cÀÀa vi] Óvvautt av- 
E A , - $3 n - - 
ToU iénAQoov v& Gvuzavro.  llàgc ovv O0 voi0Urog xol rqAwxoUrOQ xoTc 
? - , - ? - 
viv ovr00 Qcovqto oixvoGc ZAeyev, HÀ, qM 9 Aqu& cogoy9ovi, rov- 
, , , [xj ut , , , , - , 
víór, Osé uov, Oeé uov, Vvo ví éyxovéMmég ue; xoi vor evroU Aéyov- 
, ? , ' ? , , [y b ? Mi P] , , 
roc, llocAw eczéoyouor, xoi ovx oqío vig 0opovovc, «ÀÀ EFoyouot 
A Cx K LI 9 Ce » , Aé "4 ' AéÉ C , 
c90g vuGg. Kol mcÀw &rígo rOmQ Àfytt, uv Aéíyo viv, m«vrtg 


7. adxQ codd. mss. &c«vrG edili. 2. uavelac codd. mss. et ed. princ. 
Car. LXITII. — 1. Auc aQoySow —— 3. Mqu&c aaySow (avaySowt cod. 
(dvoy Sow cod. Rhedig.) codd. mss. XnuX  Rhedig.) codd. mss. 
caoyS&w ed. Petav. 


PANARII LIB. II. TOM. IT. HAER. LXIX. 697 


borataque mente celebremus, nec in eo mancum aliquid esse su- 
spicemur. Nam si is, qui ad repraesentandum omnium salutem 
advenit, vel minimum in se defectum habet, quinam a suis defe- 
clibus vindicari ereatura poterit? 

Sed instant adversariorum more (nam revera ludaicis opinio- — Cap. 
nibus imbuti sunt, nec ab illis praeterquam appellatione dissident) ; E 
novi, inquam, isti Iudaei contra catholicos insurgentes, et adver- 
sus salvatorem quaedam verba meditantes, «f Zpsum sermonum suo- s. 
rum laqueis irretiant, ut in evangelio seriptum est, illud ipsum no- 
bis obiiciunt: Dixit pendens in cruce Christus, E// e£, lemma sa- 
bacthani, hoc est, Deus meus, deus meus, quare me dereliquisti? C. 
Vides, inquiunt, ut miserabiliter imploret ac lugeat, et dicat, 
Quare me dereliquisti? Neque hoc animo percipiunt, homines vi- 
rulenta hac Ari insania, velut quadam crapula, gravati, ac dei 
cognitionis expertes, humanos omues affectus in Christo domino 
agnosceendos in vera illius incarnatione ac confitendos esse.  At- 
que inprimis ab uno in aliud desultorio more transeuntes, quid de 
eo sentiendum decreverint obliviscuntur, nec in uno statu consi- 
stunt. Neque enim aliter facere possunt qui mente desipiunt. lgi- 
tar nonnunquam salvatorem hunc asserunt, et dominum, ac Chri- 
slum, omnibusque superiorem seculis, et angelorum atque archan- 
gelorum dominum, per quem omnia condita sunt, principatus scili- 
cet et Potestates, angeli et archangeli, coeli, et quae in iis sunt 
universa, necnon et terra, cum omnibus hominibus, iisque quae in 
lerra sunt, ac denique mare, et quae mari continentur. O incre- 
dibilem eorum stultitiam! qui cum 1ta de illo sentiant, in altero non 
vident fieri non posse ut qui divinitate sua secula antecedal omnia, 
qui coelum, terramque fabricarit, et angelos atque archangelos, et 
ut uno verbo dieam, omnia tam quae aspectabilia sunt. quam quae 
aspectum fugiunt, is ut, inquam, eiusmodi vocem ex persona suae 
diyinitatis ediderit, Deus meus, deus meus, ut quid dereliquisti me? 
Quandonam enim a patre derelictus est filius? aut quando non in 
patre filius extitit, et pater in filio? | Etenim cum ille ipse filius ac 
deus verbum in terra consisteret, coelum interim attingebat, et ini- 
micos omnes gloriae suae splendore complebat. Et in Mariae qui- 
dam utero conclusus erat, ae naturam hominis induebat, sed virtute 
sua replebat universa.  Potuitne talis ac tantus haec ex divinilatis 
persona tam lugubria dicere? EZ, e, lemma sabacthani. | Hoc est, 

Deus meus, deus meus, quare dereliquisti me? | Praesertim cum ille !o222. 
ipse dixisset, //erum vado, et non relinquam vos orphanos, sed ve- Matth. 
nio ad vos. "Tum alio loco, men dico vobis, omnes vos scandalum WM 


698 SANCTI EPIPHANII 


vptig GxovOolicO0:00c iv vj vvxtri vavtm iv iuol, xoi xorohrhperé 
, , , , E , , ? 3 5 3 9 - f , 
pe zcvrtg uOvov, cÀÀ ovx tiui uovoc, cÀÀ &GOTi utr $uoU O0 ytvvqcoc 
, 4 LI , , t2 3 - C A L2 A 
us moTQo. ^ Kot zaÀw mégyouor, xci cz0G0TtÀO vuiv vO ztvtÜuo TO 
&yiov, TO éx TOU zteTQOg éxmogtvOutvov, xol vO ZuoU loufgvov. Kol 
(À , XÀÀ , 'E A , Li .* » ? [E , "| , 
zmoÀw iv dÀÀo vOz, '"Eyo xgovo, x«l iav víc uot cvoiEn, cicsÀevao- 
1 2 54 A [i , 
us8o mg0g cvrOv lyo xol O moro uov, xoi uovmv morjcousv seo 
? - " ? L2 ^ A 
pag. 189. VUTOQ , 0) QUrOU i4 ToU morgOg pr iyxevroliumovouívov, cg xol Ó 
^ b ec - C , - 
moro «sl GUv TO ví, cg toU cylov zvevuorog GUv zerQl xol víg. 
Es 3 [s T t 3 
Ko. &8. Tí ovv, gociv, Forw 0 Aoyog ovroc Ov siztv Ott, Osé uov, Os£ 
? 
uov, iva Tí us ZyxoviAumec; vivi Ó$ ov cagég ci Ort &mx0 moocomov 
Tic eUvr00 ivav99om:)6toc év9gononmoa9Gg moofolAsvo, vO Qijuo; 'H 
^ * ? i] 
ydg evUroU ivavOgomNGiC 0v xov iüiov vic ovGt* oU yc &zoxeycQot- 
Guívue TW Os0TQTOG, xol q00ic ovcoue tug ivavOgomqoseg, PAsysv, 
r ^v LI YÀÀ YAÀ A , - , 9 4 L2 9 , 
Gg (Àov xol Giov, ceAÀe cvvqvouévue vig ivavOgomQ6toc vj Ot0- 
^ , LE A 
TQtL, MiGg OUGQg cyioGT(eg, xol 0r iv ovrE] vc vtÀtiOTOTO ÉmiGraué- 
ve, oia 05 iv 8: !cvvqvopuívy xoi tig uiav Ot:órqro ovvqupévm, 
? 9o090o 101 viv 9sórqre GUv Tij vvytj xwovu£vav ini vo. «ovolsiyot 
' i 1 
- , hl w ^ 
TO &yiov GOuc &mO zQoccov cUroU TOU xvgiexoU cvOoozOv, rovré- 
- ? ^ , 2 1 r , w iU] 
ctr, 1]g ovroU0 ivavügomqotoc.  HusàÀe yog c OtovQgg vtÀeioUv TG 
, Y A 1 , Ld , LI M] b -w 
méyre, và xove TO pucrüQuov toU müdove, XL GUv rjj tpvyi xortÀ- 
^ A , A ^ - 
Oeiv ànl ve xovroy90vio énl v0 égyocoacOnt viv. éxsi vv mooxexoium- 
Dd ^ c 3 e 
uíévov Gorqoíov, ouul Ób cyíov morQieoyQv. Sio ovv v wivnucic ov- 
he ? A , ^w , c A bd 
vg iyfvero , c0 mgogoov r5c ivavOgorosog s] povi CAeyev avri] 
vij iie Ocorqri, Osé uov, Os£ uov, Vva ví ue Pyxavélumeg; AME Een 
- - - ^ x - 
roUro ysvécOot iva tqoo96i Ov evo ai 9eiot yoagal 0e vv iOicv 
^w - b M 
cUrOU zoogmrOv mtQi cvrOU ? zooxexQovyuévor* Vvo zÀgoo on xol rc 
^ A Me -"- 3 , H à er co» 
x«vc roU c0ov év rjj (ce voU cvOgomov zoog vOv cÓqv: ivo 0 og- 
n 1 
yov 0 &Ónc, xci O Ouvarog, ystooGacOn: &vOgorov Ochqcac xoc 
P] 4 , ^ LN.) ^ - L CIN 9 / * GÀÀ 3. .8 
&yvotov, * eveyvoev vij iv vij spvyyj vij erylo 9eovqrt xol uüAAov avrOv 
A r? w L1 M , - LI - 
TOV cÓqv ystocoO vot, xci rov Quvorov xorcÀvOdvor, xoci nmÀnoocO1- 
e? ? , 
vot T0 tigquévov, Ovx idosg vqv wpvyrv. nov sig cónv, ovóà Ócotic 
A r? , , ^ , » M , n 1 
TOV 0Gi10v Gov LOtiv OiegOogov.  Ovre yog xaréAuvev 0 cywog Otog 
, A M] » 5 , , c * , " ? ri , 
Àoyog vqv wpvynuv, ovre 5 éyxorcAcipOn 1j ipvyrj evroU " «0m. llavra 
A - ' L7 , , M ? 
yco oixovousi ve vig TOLcvTQG utycÀug uvoraycoyiae v rQueg czceQa- 
Aeízmtog, O0 story)0 Xol O0 viOg xci TO cyiov zvtUuc, TOU uiv vioU dv- 
, 19 ue 
, ^ 02 M , , c , 6 ?, L ó2 iàt M 
GXoXxov, TOU ÓP zaTQOc cGcpucérov vmegyovrog, 9 evüoxíio 0& iio xoi 


4. Verba xo ma - - - Aapg(xvov bis — 3. mooxexnpvyuéva ed. Pelav. 
leguntur in cod. Rhedig. á. Ila correxi hunc locum, qui, ut vul- 

Cae. LXIV. — |. cwuvryopévr ed. go legebatur et distinguebatur, nullam plane 
pr. ;,Leg. ouymweopéyou et. cuvupéve'*. praebebat senlentiam. — Habent. enim libri 
Pelav. omnes SeXcag, xatà Qvotry Qyvociy 


2. ópdoa« 8i v6" coniec. Pelav. T^y Év tf] jvyX vy] Gayle SeóTwct, xal 


PANARII LIB. If. TOM. Jf. HAER. LXIX. 699 


patemini hac nocte in me, et relinquetis me solum: ego autem non 
sum solus, sed est mecum qui genuit me pater. ltem, Pado, et mit- 
tam vobis spiritum sanctum, qui a patre procedit, et de meo acci- 
pi. Wem alibi, Ego pulso et sí quis aperuerit mihi, ingrediemur 
ad ipsum ego, et pater meus, et mansionem apud illum faciemus, 
uL hoe intelligamus, nusquam iilum a patre deseri, quemadmodum 
et paler eum filio, et cum utroque perpeluo spirilus sanctus est. 


Quid igitur, inquiunt, tandem sibi vult vox illius ista, Deus 
meus, deus meus, quare me derelequisti? | EA quis non videt ex ho- 
minis persona atque humano more et alfeetu usurpatum hunc esse 
sermonem? Humana quippe Christi natura minime separata per 
sese est, Neque enim velut ex persona seorsim existentis divinita- 
tis aut humanitatis ista dicebat, quasi aliud et aliud quiddam ambo 
forent, sed sie tanquam cum divinitate coniuncta essel hominis na- 
tura, adeo ut una utriusque sanctitudo foret, ipsaque hominis natura 
in divinitate perfectissima quaeque cognosceret, ulpote eum deo co- 
pulata, et in unam consociata divinitatem. Quae eum hane ipsam 
divinitatem eum anima velut in procinclu quodam esse videret, ut 
sanclissimum corpus relinqueret, ex dominici hominis persona, hoc 
est humanae naturae a verbo susceptae; quippe divinitas omnia quae 
ad passionis mysterium attinebant perficere decreverat, et ad infe- 
ros cum anima descendere, ul eos qui antea mortui erant, hoc est 
sanclos patriarehas in salutem assereret: cum igitur ista jam agi- 
tarentur, ex humanae naturae persona vox ad coniunctam divinita- 
tem illa est edita, Deus meus, deus meus, quare me dereliquisti ? 
Hoc autem ideireo fieri debuit, ut divinarum ab illo seripturarum im- 
plerentur oracula, quae ab eius prophetis de ipso pronuntiata fuerant, 
quo sub hominis specie ad inferos descendens quae illie erant obeun- 
da praestaret, atque ut dum inferorum princeps et mors captivum 
hominem detinere volunt, et coniunctam cum anima divinilalem igno- 
rant, tum ipsi potius inferi caperentur, ae morlis dominatus ever- 
terelur, et impleretur quod scriptum est, JVoz rel/mques animam 
meam in inferno, nec dabis sanctum tuum videre corruptionem. | Nam 
neque dei verbum animam destituit, nec illius anima apud inferos 
est relicta. Ceterum haee omnia, quae ad ingens illud mysterium 
spectant, sacrosancta trinilas universa molita est, pater et filius et 
spiritus sanctus. Ex quibus filius carne praeditus, pater corporis 


uXAAow éetl. Pelavius Seóvnca pro Seó- 5. éyexortocloS codd. mss. uterque, 
tütt reponendum, sed mancam esse ora- ei ed. princ. 
tionem suspicatus est. 6. Cornarius haec ita transtulit: quum 


Ioann. 
9, 26. 


Apoc. 3, 20. 
et loann. 
14, 23. 


Cap. 
EXIV. 

Matth. 

21, 46. 


Psalm. 
15, 10. 


pag. 190. 


Keo. &. 


pag. 191. 


100 SANCTI EPIPHANIT 


, , NER / - 5 , "ow a .9 , , 
BovàdGst mvsvuerog «ytov ro9 &oopuerov, víoU 0 évoouerov ytvou£- 
, 1.59 , ' | c ER - , , - 
vov, cÀÀe &rgémvrov . T« Ó& 0Ào cz0 TZg TQua0og cxovousiro Go- 

- E] , 
Tajouo Toig cvOgozotg. 


bd i - 
Zi voUro z«Àw iv Érígo gol, imeiór simsv, "Iva ví iyuavéhi- 
- - , 
zíg ue, Los. Zéys, OQ wo os &và, ovÓ oU ux 6c 2yxavoltino. 
»" ) , ' , - ; - , e 
Ett yag ysvécOot v0 TQiusoov coua fv TO wvQueort, ive zÀqnooO9T 
, ^ , ? , 
r0 siomuévov, Kol iysevouqv iv vexgoic &ÀevOsgoc: xci, mégguvav 
1 , 1 (C.N M 2 ó , : A rn - 5 
ue TOv eyaztTOV, Octli vexgov éBOsAvyuévov: xot iva zÀqnoo95, Ov 
E , A LI 
Ómgcsug rov ücio0v Gov iótiv Óieg9ogav: TVve Ósítm vO Ociov Oud ToU 
, A xr LH , ESSA 2 - , 4 ? 
Goporog, xol ivo Ortho wort wuyuv iyxevoAsoOsicav iv gOÓm. Ev 
rj yao Óie vij jc iv và «óq qv O0 9:0g Aóyog, iva mÀ 
evry yeo Oi vijo xovoxowyijo iv và c0m wv o 9t0g AO0yog, iva mÀq- 
b , M 3 ^ 
ooGq r0 elgmuévov seo rdv czocróÀov, '"AÓvvorov yàg wv xgarci- 
^ p] 

GO, eUrOv vxo roU cÓov. Kol vívog fvexa vO cÜvvarov Àéys, à 

L7] " à Li c 9 , A [d M - i] :d , 

Or, Fomsvós uiv o Oovorog xol 0 «Ong woracysiv wpvygv, dÓvvorov 
Si 1 5 - M , 
0i qv vQv jpvyrv cUro) xoracysOTvor Óie vuv OtOrqro; sti Ób dÓvva- 
rov qv xoraGysOTzvo, Óid vuv OtOrqgr«, mÓg doc àx moogomov rg «U- 

w , D 
roU Qr0rqroc vÓvvoro QuOTvor r0, O:é uov, 9: uov, ivo zi éyxa- 
3 € lod ^ 
víAurég ut; AM ovrog ix mgogomov rfjg cvr00 ijvavOgomQcsog dv- 
ET [d , - X M 
Oocozomo9dgo &sxvvro 0 Àoyoc, iva ueOcousv &An8ivdg sivoi vqv 
2 , ? M 
Évaogxov .megovolav, xol ov ÓoxgGti v qevrooío mag  cvroU oixovo- 
ET 1 L2 - - ? ? ? 
ux9sicav. Avéovg 0b ànO ro ymc moiov, cAM y vO xoium9£v; Avé- 
z ' 2 - 
ov ydo, Qqol, ovx forw c& Ti Ób v0 àvecrdv, cdÀX 4| TO Guo; 
ET L] 5» A , b , * c M hi w M € 
cuo 0i Goo vo ív rQ uvQueri, xoi m vy 0: cvvavgAOs rQ Oto 
, * , " PN ^ 24. N ? , Ml , , , -Ü 
Aoyo. Kel mei émi r0 ovro émÀqgov vv rcÀtiav cvcGroaciv Év rij 
? ET , ? - b , - ? w 5» , 
evroU O:0rQmi, v vij ovri wvyn, iv vd evtd cyío Gouort, Guve- 
, A M - A 
voGog Àourov TQv zGGav oixovoutav sig utav fvoci mvsvuatvANV, 
tig uiav Évociw Oeórqroc, sic ulev oixovouíav, sig uíav vsleiovqra. 
e , ; € / M c , ; J 5 , , 
Kc Aéyst &v v CB oiu, O xvoiog épaciAsvaev, sümgémtiav éve- 
, [ M - b , - 
Óvcaro: (vo Osí£u Tuv tícoüov ToU Oso ÀOyov, cmo vÀv émovga- 
víov tig vOv xo0Guov ivóvouévqv sünmoénzaav, vovréor, viv Gdgxa, Trüv 
, A , , ? A A , , ? , - n - 
cz0 moegOfvov ysysvvquévqv. '"Emziów yep i0xei cuveli|e vig voie 0gà- 
ó , n 3:*. 2 à: ? , À , er OziE A E E 
w dzícro:g, evrdQ ?0& tumgémtuw Aoyifoufvm, Vvo Ózibm vO cvr0U 
- - - i] 
icyvoov Oud rijg ÓoxovoQo &cOcvelec vüc GepxOc, xoreagyotv vOV TO 
- , A - 
xocroc Fyovrw, Tio eueagríag 9ÀvGag, rovréor, r0v Oavorov, viv zá- 
L2 [s ^ ? - M 
ccv oixovouíav vije Gc Tqoleg ^nudv svzmoszOg zxowjcoeg, x«l vxv q9o- 


filius quidem sit in carne, pater vero 2. x& est vitiose exaralum in ed. Petav. 

incorporeus , et spiritus sanctus incor- Colon. repet. 

poreus, filius autem corporeus factus 3. Vocem AXócac uncinis inclusit Peta- 

sit, sed immutabilis, per bonam et pro- vius, sed deesse aliquid suspicatus, ut ad- 

priam suam voluntatem. nolavil in marg. Mihi haec verba loco 
Car. LXV. — f. à 8& codd. mss. — suo mota ac turbata polius esse videnlur 


PANARII LIB. II. TOM. il. HAER. LXIX. 101 


expers, filius vero sponte sua, ac de sancli spiritus earenlis cor- 
pore voluntate corpus induit, ita lamen ut immutabile permaneret. 
Atque haec omnia sancta trinitas ad humani salutem generis admi- 
nistravit. 

Quocirca cum dixisset, Quare me dereliquisti? sic in alio loeo — Cap. 


- : » : : LXV. 
dixit, /Von fe deseram, meque (e derelinquam. . Etenim. triduo. cor- Hebr. 13, 5. 
Psalm. 


pus in sepulehro iaeere debuit, ut illud vaticinium impleretur, Ef g;, 6. 
factus sum inter mortuos liber, et, Protecerunt me dilectum tanquam Fsalm. 
cadaver abominandum , (um illud, Noa dabéís sanctum tuum videre cor- , € 
ruptionem , ut sub sancti nomine corpus exprimat, animamque do- 

ceat ne apud inferos quidem deslitutam, in qua, cum in illo loco 
detineretur, dei verbum inerat, ut quod ab apostolis dictum est re- 

ipsa perficeretur: mpossibile enim erat detinere illum ab inferis. Act. 2, 21. 
Quid est quod impossibile fuisse narrat, nisi quod et mors et inferi 

illius animam deünere studerent, fieri tamen ob divinitatem non po- 

tuit ut ab illis coerceretur? | Iam vero si ob divinitatem ipsam con- 
lineri anima non poluit, quinam ex persona divinitatis usurpatum 

illud est, Deus meus, deus meus, quare me dereliquisti? — Restat igi- Matth. 
tur ut ex humanae naturae persona et affectu quodam humano dictum. —— 
illad videatur, ut incarnationem non specie duntaxat adumbratam, 

sed reipsa vereque administratam fuisse discamus. Ecquid porro, 
praeter id quod somno mortis sopitum fuerat, e terra surrexit? Sur- Mare. 
rexit enim , inquit, zoz est hic. Quidnam illud surrexisse dicitur —' - 
nisi corpus, et quidem illud ipsum corpus quod in sepulchro iacuit? 
Anima porro cum divino verbo pariter ab inferis emersit. Secun- 

dum quae consocialis in unum omnibus perfectam numeris omnibus 
resurrectionem implevit, eadem divinitate, eadem anima, eodem- 

que sanctissimo corpore conslantem, et totum illud incarnationis 
mysterium in unam spiritalem coniunctionem, et in unam divinila- 

lis copulationem, alque in unam administrationem perfectionemque 
conflavit. Quo illud e psalmo XCIÍ. pertinet, Zom:nus regnavit, Psalm.92,. 
decorem indutus est; uV divini verbi in terras ingressum e coelo quo- 

dam ornatum decore significaret, hoc est carnem de Maria virgine 
susceptam. Quae quidem cum infidelium oculis vilis atque abiecta 
viderelur, divinum tamen verbum pro decore et ornamento illam 
habuit, ut ea re vim suam ac potestatem ostenderet, quae per ex- 
ternam illam carnis imbecillitatem mortem aboleret, quae peccati 
dominatum atque imperium obünebat, aec quicquid ad salutem. no- 


quam manca aul corrupta. Corrigo igitur 4. up. vilium esi ed. Petav. Colon. 
Eyoyta, voutégt. tÓy 2dyarroy, vrje duuo- — repel. 
tlag Aóoac, vv)» nào celt. 


, 


Keg. &s'. 


pag. 792. 


102 SANCTI EPIPHANII 


' E , ' 1 , 2 L ;t l| » tft , 
ocv cqaovícug, xoi vqv xer«gav éfoAspoag, xci rO «cO nudv js90- 
A A M [6 , 
yoeqov, x«l rmv zQO0g vOv GÓwv ÓwxOnxqv ÀvGac, xol zavra oixovo- 
, , , ? , ^ ' ' M 1 , € Ly , 
u1Gcec «vOgozoig sig Gorqoíov. Evóvg yog uero TO timsiv, 'O xv- 
? , ? , , , n , 4 
giog éBaciAevosv, evzoéntiav évtüvoaro, mogviOnor moaÀtv xot Ósvre- 
- 32 , , 
goi ÀÉyov, '"EvtüvGoro «vguog Óvvepuv, xol megustoGero: Vva OsiÉn 
M v p ó RR. M , M ói 2 à E: , 7! 2! 
TO zgorov £vóvue cmo Magíog, Tiv Óà émiütvrsgovuévqv mew &v- 
? 1 b 5 LZ - 
Üvciv dz0 TZg (veorecsog vOV vexoQv. Kol ydg zQorórOxOg bGriv 
—- - [d * [y - 
x vÀv veugdv, cg sizev 2] Oca yoognj. Zhu! voUto zgogtíOnor ravra 
- , 
vij ÓOsvrége évüvcsi msgiGGorígov vwd &ogcAsev, Àéyov, "Evsüvooro 
, 
xvoioc Óvveuuv, xol zgusGoGoro. 
e. ' ET NC LEA ,.. p , 2 , Y a2 
fàemtQ ycg O ézi rjj OGQvi OioCovvvutvog émiGgiyytu v0. Évüvua 
9. 13 M ? A , E 1 EX L1 E" - * 
zi vijv 0GgpUV , zt£QiGGOTEQOV GrtgstQv r0 t(Óog, xal cvvevOv rQ q9oti 


? 


L2 J c, A - ? , 1 1 2! , - , 
TQ [0i , OvrO TO ztQOrOV tUzQéztiav Oi vov tvoagxov évrabOa Év- 
, ? - 
Ónulav, v0 Óà Ósvregov, quoi, Óvvepuv iviüvcoro, cvaordg ix vÀv 
- ? [y ? b 
vExXoQv' ovuxér, elg ztcO0c 1] ivavOgomqoig evroU Eoyerot, ovaéri sig 
? - fr * ? ^ 
LoGrLyeg, oUxÉrL GrcvQoUTQL, Cc tiz& 7ttQL &VTOU O dzc00r0ÀOG, Jdvé- 
? , , , € ? - 
GrQ, Oovxírt &zo0vncxst, Ücvorog evrOU OUxírL xvgisUsL. — Zhi roUTO 
M] ? - 
quoi r0, ZhifoGero, GvvtvoGeg viv evroU Gcoxo sig uiav Qeórqra, 
^ CNTAM. 
£l; uiov &vorqra, sig mvsÜuoa vO Osixov xol couctixOv, slg $v mvev- 
M] ec - A - 
uerixOv velovguevov xoi ur 'Éyov OicÀvow , cc cleOe Aorxov 9vodv 
A 
xExÀAtiGuévov, TO mzvyvusoic, AsmrousQég, TO zoOqrOv, &za9ic, iv 
1 M , NE) ? , , 1 ' - 
Gogxi zEz0vVOOS, puévov Oe £v &mzato, xeWmtQ utrd TO tigtOsiv 
, L 
Ósuxvvov OGrén xol Goxo, vumOv Àoyyue, xoi rUzOV TÀOV, WVryego- 
P A b - ec , ec A - - 
usvog vxo roU ÜÓcgu&, Opousvog vxo rv uoOnrGv: sigtgyousvog Ói 
$vodv xexÀtGuévov, tva OsíÉg Ort eig uíav Fvociv zvevuarixmv tO 
^ ? , w ? hd A EL A 2 , , L] 
zv cxovopmos Tijc evroU ztQ06 qug vovg dvOQazovg sexag. Koi 
1 mw , , ' AC 
Tí uoL zttQi TOV TOGOÜUTOV Àoyov xororQiecOor; zoÀÀexig yoQ Tc crc 
C x ? ? 1 ^ , 
Aéyswv ajuiv pév ovx Oxvugov, roig Óà ivrvyycvovcow cGgosíeg yeguv 
, - 
poovzícavzeg ztolÀcxig ÓuynocusOa, v Orc Óivmsgecevreg vuv. T0U 
"Aotlov 9notofoMav và i | jóyav xol ?Ówevonud 
ocíov 9uorofoÀiav vàv poovquerov ve xal Aoyov xol ?0revoquecov, 
n w 1a LI , E x , , Li d new 
(xovOg Ó& ztgi vcvvQe v5c ÀÉseoe cgovroc ÓrcAeovrec, ini vag é&rjc 
^ A ^ E c ^w e M - 
(ouev* lvo zavreyo0cv vo zÀsioro ro Tjj Üievolo ouv vzo ry éxsi- 
rJ & ? - , 
vov éosGy:Mog vmomimiovra oeqmnviceavrig Osiícoutv «x0 vv OÀ(yov, 
UJ 1 , e , 9 - , - - , - 
y x«i zÀtuOovov, Or, 9 zavra év vj) Ocio yoogi] và xexvuutvo mvtüga 
- , ? A 
&yiov xal voUv iyggyogov zogc xvoíov siÀqgori ovótv FÉoru GxoÀi0v 
e - "^^ , ió , i] , ^ , A DA! 702 , 
vzovoiGcor, x ztc9ovg tiüog tig vOv zerége, a tig vOv viov, ovàs tig 
- ? —- Dd , 
TO &yiOv zveÜpo, cÀÀc ztüvre vrÀei0TOTO , OlxOvouix Gg Óà elg éxatGtqv 
| , , ' NU , - 
qotíov xol iv ÉxciGro vOzQ mQ0g TO vmoxt(usvov iv cÀ«Otio iv roig 
Car. LXVI. — f. £yov codd. mss. inepte, utpole in media enunliatione , ca- 


ulerque.  Edili habent. £y v. pul clusit Pelavius. 
2. Posi voc. Guxyvonutoy, perquam —— 3. Repone n&yrm. 


PANARII LIB. If. TOM. II. HAER. LXVI. 103 


stram spectabat, rite perficeret, et corruptelam extingueret, et exe- 
cralionem una cum serzpto adversus nos chirographo deleret, et ini- 
tum foedus cum inferis dissolveret, omniaque ad hominum salutem 
idonee accommodateque gubernaret. Etenim simulatque dixit, 2o- 
minus regnavit, decorem indutus est, subinde illud adiieit, Jnduit do- 
minus fortitudinem , | et praecinzit se. Ubi primum indumentum ex 
Maria sumptum, posterius, ubi a mortuis excitatus est, aecepisse 
demonstrat. Est enim seriptura teste, Prémogenitus ex mortuis. 
Propterea secundum hune vestitum accuratius firmiusque communit 
his verbis: Znduit dominus virtutem, et praecinzit se. 
Quemadmodum enim qui lumbos suos praecingit, vestem ad il- 
lam corporis partem diligentius adstringit, ut ad corpus suum arclius 
adhaereseat. ta Christus primum decorem induisse propter incar- 
nalionem dieitur, poslea vero viriutem, cum videlicet a mortuis 
surrexit; ita ul non iam ad cruciatus ferendos, aut verbera, vel 
erucis supplieium humana illa natura descendat, ut de eo testatur 
apeslolus: Surrexit; iam non moritur , mors illi ultra non domina- 
bitur. Ob id, inquit, praeczuzit se, cum nimirum carnem suam 
cum una divinitate sociavit, idque in unam singularemque perso- 
nam, in spiritum divinum pariter et corporeum, in unum quiddam 
spiritale perfectum, quod dissolvi ultra nequeat. [ta deinceps oc- 
clusis foribus ingressum est idem illud concretum simul ac. subtile, 
passioni obnoxium expersque passionis, in carne passum, et extra 
omnem paliendi condilionem consistens, quamquam post ingressum 
ossa carnemque monstraret, et lanceae clavorumque vestigia, imo 
et a Thoma contreclaretur, et a discipulis cerneretur. Ceterum 
oceclusis foribus ingressus est, ut in unam spiritalem coniunctionem 
utraque nalura consociata omnem salutis humanae procurationem 
susceplam a se monstraret. — Verum quid tamdiu in ea oratione 
conflictor? Eadem enim repetere saepius aos quidem minime pigra- 
mur, idque in lectorum gratiam ad eos praemuniendos faciendum 
duximus; quo illi virulentam ac pestiferam Arii doetrinam in omni- 
bus illius sententiis orationibusque diffusam facilius evadant. Nunc 
cum de isto capite salis multa verba fecerimus, ad alia transeamus. 
Sic enim plerisque, quae memoriae meae occurrunt calumniose ab 
illis obiecta, declaratis, ex paucis illis pluribusve palam illud facie- 
mus, quaecumque in scripturis leguntur, apud eum quidem qui spi- 
rilu sancto praeditus sit, quique vigilem et experrectam dei benefi- 
cio mentem adeptus fuerit, perplexam nullam continere sententiam, 
nec vel tenuissimum affectionis illius iudicare vestigium quod patri, 
vel filio, vel spiritui sancto tribuatur; nam e contrario nihil non 


Col. 2, 14. 


Col. 1, 28. 
et Apoc.1, 5. 


Cap. 
LXVI. 


Rom. $, 9. 


Ioann. 
20, 19. 


Ioaun. 20. 


Phil.3, 1. 


Keo. &. 


pag. 193. 


Keg. &y. 


704 SANCTI EPIPHANII 

, - ?! X 2 c e J ' - , - 5 , 
Oslowg ygeqeig stomror. vz «UtOoU r0U xvgiov xci vÀv cUrOU c7c0010- 
Àmv xol rÀv eyíov z9oputQv vOv vm e«vroU cmsoroÀutvov. 


A *. 
Kol ye msgl roUrOv mQosqurevos, qujceg xor Tuv Egoixwv 
, ? ? E ? 
OucAexTOv, "HÀ, mài !àqu& GofowyOavi* 0 xorc cx0lovOiav imiggov 
0 «vgiog émi vOU GrevgQoU, vc sig evrOv mezgogursvuévo Àéyov , 'HÀÀ, 
24^ ec sew - J e e , 1 20r e ew 
qÀi, Eooixy vij Àéóei, Oc qv mgoyeygouuévov. Kot ovzéri Efoaixi, 
E] A bd M] €- - E) - - 
cÀÀa ZvgjiexnS, OLcÀéxvO TO Gv£vyoUv Qnua czorshov &Àeys, ?24quà 
—- 2 - c t - 
capey9ovi, lva víj voysrj uiv qoroncot og 1jv zegl evroU yeyoeuévov, 
? nC M - A 3 - m ^ L2 ^ , 4 , 
eig érégav 0& yAGGoGav ro ? Àeimov vQ QurQ vuv Óujynow ^ uevoaAAot, 
- ? ? A - 
xol cvrO0 z0.Qv Óv cyoOqv oixovouiav, tig v0 Ouoloysiv vO QurOv 
^w ww lad bd A 
z:tQl «Uvr0U elgrjoOet vro v00 zgogirov Out voU "Hài, qAi, Aéytwv, vO 
c ? * a ow p ? A - 
0i vmolowrov ovxér, EfoovnT Aí£si, cÀÀa 5Zwgioxg, Omcg xeOtoi 
w , , M 'E tà " M É , A. 4 À , L 
vOv evyovvrov rqyv Egaióe, xoi zevaiiooQ xot frígeg yÀoGGog sic 
, - 1 2 NE - " 1 »" c - ' 6 ? 
zÀqoooiv vv ztgl cvToU QurQv.  ÉptAÀe yog OT: czÀoUv vrqv $av- 
M b EN , 35 2 1 ^ 3. ' f , , 
vOU yvàGoiv émxi mavra vro tÜvy, xoi ovx émi rovc Efgoiovc uovov: 
EET) c m xA 2 ) 2 , €" , - $3 
cg &ysL 1] zt&Go. e'vry &xoAovOLe &v e(xoovo ooo *"Polugo, czt0 z906- 
Q7t0U T5jg évovQxov eUr0U zoegovolog rà cvOQoomomoOU:7 mzüvra cUrOU 
- M E) 
óqÀobíco.  4)r0g 0i ÓÀOcQv imiqgov, og xol forw exólovOa iv 0Ào 
€ - i] - e , 
vÀ "PaÀug sig vov vie vgnymcsog vevrQg fvoagxov megovciav Xi- 
b , A , N , 
Gr0U, csÀei0ToTO TO Üngyque, Gc quot xol, "Eusgícavro To lucri 
* 5. - , L] , , ' 1 , 
uov, xoi, Sovbav yeigeg uov xol zo0og uov, .ovoi 0? xovtvoncav 
L] T , P A Jn » E , C ? ? 
xoi "imeiÓ0v ue, xol 0Go fort rOoLv Ure. AeyOuevo, & ovx évotysvas zvAq- 
- , M , ? 2 9 A - , , , 
goUcOoL síg viv Osorqra, cÀÀ fév Gagxi vyc OcorQrog oixovouovonsc 
A , ? ? , A ? ? , 
v& zxvra év c7zeOtie xoi £v aÀnOsio. 


- ^ - , 
"venmuüdc. à mew, cg oí iuuaveig wveg Àvcom vw xartyo- 
lad ^— - | ind 
wevoi, rOv eUrQv Óscmórqv Óiy Qv AvGGoav Gyvootvreg, xol avrQ 
- ? , n w 
zoGrov émsgyousvow — Kol Afyovai meuv, Orav cxovGoGi ze«Q sudàv 
ec ^ lad — 
oc Éorwv cÀ«0ic, de roO xvgíov Aéyovrog iv và svayythi mtQi vv 
? - 9 - Ov àéà , , , 9 É ? A , €- 
evro0 uoOq«rQv, Ovg ÓfÓcxcg uoi, mertg, égvàaía eavrovg év vO 
E [y 341-4 

X0Guo* xci züÀw, lloíncov «vroUg iva ccv iv ipoi, Qc xcyo xci 
GU Év icusv, xol AÉyovaww , "'OgGg v0 Ux aUroU ÀtyOutvov Ori, '"Eyo 
UV £v éGutv, xOL Á6y , Uoecg you Jai y 
En ec , Mi 
iv vQ marQl, xoi 0 zero iv éuol, xci oí Óvo fv éGusv, OTi OU Ql 
b ? , Y 
icórqrog Àéysw, cAÀd meQi Opovoíec; mg ydo lo»jüvvavro of ua Oo7ot 
Car. LX VII. — 1. 3npàc (eu ed. 4. uexoidAXot codd. mss. pera QoQAG- 
princ.) &oy Sot libri scripti et ed. princ.  uevoc editi libri, hac verborum vulgo di- 
2. Aqgu& caoy3av( habenl h. l. tam stinctione YeYpauiu.evov. elg &c£pav - - 


edili quam scripti libri. 10 AEUroy, ES ent Q T. GO. uero Qaa due 
3. Aotrov ed. Pelav. Colon. repel. yog, xai aUtO cett. T» OnjYnct accu- 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXVITI. 105 


illis perfectissime tam ab Christo domino quam ab apostolis ac pro- 
phetis ab eodem missis est dietum, sed ita tamen, ut pro cuiusque 
rei ae loci et argumenti opportunitate prudenter, atque ex veritate 
prolata sint universa. 

Etenim de Christo vaüceinans David Hebraica lingua dixerat, 


Cay. 
LXVITI. 


Eli, eli, lamma sabacthani. Quod deinceps, ut erat praedictum, psalm.21,1. 


in eruce dominus implevit, cum Hebraica lingua, EZ, eli, ex ora- 
culi fide pronuntiavit. Cetera porro vocabula duo non Hebraice, 
sed Syriace sublexuit, Lemma sabacthani. lia principio quidem 
eiusmodi usus est, quale de ipso fuerat seriptum; cetera aliena lin- 
gua subiecit, ac non nibil verba commutavit. [d quod singulari 
quadam est prudentia factum, ut cum EZ, el diceret, prophetae 
illud vaticinium ad se pertinere profiterelur, cum vero quod reli- 
quum est non Hebraice, sed Syriace conciperet, eorum fastum 
comprimeret qui se Hebraica lingua insolenter efferrent, et ad edita 
de se in saeris literis oracula complenda ceteras quoque linguas ad- 
hiberet. Instabat enim tempus illud quo sui notitiam per omnes 
nationes diffunderet, non cum Hebraeis modo communicaret, ut in 
toto fere vigesimi primi Psalmi contextu legitur. Ubi tanquam a 
suscepla hominis natura pronuntiala ad humanos affectus accommo- 
data sunt omnia, quae quidem adveniens ipse complevit. Sunt illa 
vero, quae in eo Psalmo loquitur, quaeque ad Christi incarnatio- 
nem pertinere dieimus, ad institutam a nobis disputationem inprimis 
opportuna; velut cum ait: JDviserunt vestimenta mea, et, Foderunt 
manus meas, et pedes meos, Mem, Ipsi vero consideraverunt, et in- 
spexerunt me, ac celera id genus, quae in ipsa divinitate perfici 
nequeunt, sed in carne duntaxat, in qua divinitas omnia, nulla af- 
feclione suscepla, sed ex rei tamen veritate, praestitit. 

Rursus velut furiosi quidam canes, neque dominum prae rabie 
amplius agnoscentes, et in ipsum primum impetum facientes, insi- 
liunt. Cumque fatentibus nobis id quod res est audiunt, Christum 
dominum in evangelio de discipulis suis ista dixisse: Qwos dedisti 
mihi pater, servavi illos in mundo: deinde, Fac ipsos, ut sint in 
me, sicul ego et tu unum sumus. "Tum illi nobis obiiciunt: Ani- 
madverlis cuiusmodi illa verba sint? | Ego, inquit, 27 patre, et pa- 
ler in me, et ambo unum sumus. Quae non de aequalitate naturae, 
sed de voluntatum concordia par est accipi. Quomodo enim disci- 


salivus esí, quem dicunt relalivus, quem — enim erat iam sui cognitionem cell. 
Ion pronmo 1o Asso! Pu 7. énei8óv pe (éxciGoy) codd. érei- 
9. Ovguxv, cod. Rhedig. 8ó» pov edili. 
6. avroU codd. mss. ulerque. eux» . Car. LXVIII. — — 1. :j89vovcxo codd. 
edili. Cornarii versio recie Expassurus mss. vj8Uvavvot ed. princ. Pelav. 80yayxat. 
Corpus Haereseol. II. 2. 45 


Psalm. 
21, 13, ]8&, 
19. 


Cap. 
XLVIIT. 


Ioann. 
11, 12. 


Ioann. 
14, 10. 


pag. 794. 


Keg. & 


Q^ 
Mos 


106 SANCTI EPIPHANITI 


; » - $5 9-0 , lU P" ' E us ' , ' , 
év QvTO tivat xovo (GO0Tqr«, CGÀÀe xerc rqv OuOvOLGV; xci tUOUgG mcv- 
? c - - ? r ^ 
vi dfyysv evroUg T) voU 9toU ciOsiw, og ovre oi uad qvo qjóvvovro 
- - P ? € Lu - 
rOUrO0 TjgOUv, oUrs ztgi cvrQv ToUto QnüSvor, ti wm ixowcwvqos 
- m^ i fp , - 
Tig eUrGv GeQxog dÀOQv O Aoyoc, xol Gvvewoag cvrOUG Év evvÀ sic 
"n , 1 - ' LI , , - 2 - E] , 
víoOtoíav. Zhie vroUro yog xci zavrm iv vQ —diGporw vÀV cGucrov 
c D - - b v 
viv eyíav evroU ixxAnoíav mÀnoiov xcÀsi, mzQocpovdOv vri Oi Tic 
e ? - - - ? - - A ? 
eylog evtoU Qovije, vijc «veysgtixiT]e xo ztQorgeztiXTe MÉyov v0, Jva- 
r - in 
Gra, éA0À mmoíov uov, xor uov, ztgiortQe uov. Kol o0ggg cg 
- c - 
nÀqcíov evrQv xcÀti; ovx xÓvvoro Ói 5 ixxAqoía mÀgcíov XoictoU 
- 3*3 3 — 3-228 
xoÀtig8or., si ur cvoOtv qÀOc, xoi imkqoiacsv avri Or mq &Aofec 
1 ec zm er 1 , CAO RC , 
G«gxoc ouoLoztoOoUcG , tva vuv zÀnoiecocov cvro cvOgoztOoTQTC, Gvva- 
- b A r 
yeyQv voUg iv vzaxot ysvouévovg nÀuotov ?£vvrQ, xoÀícn viv eyíav 
a ME , Li A - , € A , , - E , 
xoL aoziÀov vuugmqv. Kot Ów voUro évrovO« vOv zvorégo arti O0 ÀO- 
c - [y A ^ w 3 
joe, 0 xUgtog guMQv, O0 puovoyevnue, ztgb vv uo9:c7Qv tva OGw £v 
b M A M A 
&evrQ, Üvea Twqv Gvyyévsav vqv sig «UrOv Óid Tr GeQxOg ysvouévmv, 
c - ^- , Li 
eU0oxíe zerQO0c cyvcGOévrov vv uoünrQv, sig évorqyra svOoxíag xoi 
vioOsoíeg cuve: tva Fyociw iv vÀ moororóxo ro zero0c vrv dzo- 
g Vn X DéTRD , Q»5 «tq 
4d - , 3 b , 1 
yoeagnv rdv zgororoxov iv ovQuvO, xci iva wr weg vouícoGL vOv 
et 3 3 ^ - - A , i] A , 
viov ? czoeÀÀorgiovGOoL vic vOU zorQog Óobnug Óiv vO sctgognaévoi 
A - ? , - 
Gcgxoa' émocqoMtousvog vrqv míGrw x«l *rw5v vág cmOsiag cvroU 
- r - ? E , - 
jvGÀciv, qw iv. vmovoíe zwi 9 ycevécOot vàv avrov ÓovÀov, xol rijg 
2 J E] , c M ' ei $ c 3». A 1 3 € 
éAmídog éxmécou 0 voioUrog, quot, lvea ooiv, cog éyQ x«i Gv EV 
e EY ' ' 4. 
écusv, oUrco xol ovro, $v ocw: yo ydg xot GU fv icusv, Oi cO 
b [d ' DA , 
OcOv ix Qs00 xoi Ouoovciov iv OzOvqn. Koi v0, "Ev iGutv, ovy 
? * M T , ? ? M 
&vixóv oquaivet. — Ovx. cizxe yag Orr, '"Eyo eig siut, cà, yo xal 
c L| - 
cv: xol r0, Ev icutv, lvo &y£g ZeffMuov, xoi qv «vroU Gjo- 
, ' * 1 
Aqv, vOv vouitovzo vOv víOv xol Ov zerége Gvvolupmv sive, xol rOv 
, A jl r? w ec , 1 - A , ri 
TuTÉQe 7:QOg TO CyLiOV ztvtUuo GgevrOG. Zi roUrO yag Àéyei, Ev 
? 1 , 3 y nu , , 1 1 , ' ' e 
éGutv, x«i oUx timztv, Ligtiut  zivo uiv yog véÀtte zvavYQ xc viog, 
es Y 1 1 $9. ' ' , ' , , ' , 
ev 0? Óie zqv (co0Tqva, Oi vv Osorqve xoi uíov Ovvouiv, xoi uiav 
" , 'E uw 3*3 9 , 1 i! ^N tA , - , 9 , 
ouoi0rQra. Ev vij ovv Otorqr, zarg xoi viog tv, év vij avOgom- 
H - 1 A 
GtL víOg xal oí uoünroal $v, zgoceyouívov rv Ói« vyv xarobéicow 
- , - ET - , - 
vic «Auosog vOv uoOt:dv iml v0 &vixÜnpyqrov vg e«vroU qiÀavOgo- 
zíog tig uíev &vorqva víoOscíac, Oi viv roU maroOg 9 xoi voU víoU 
1 m" yg , , , 4 , $a 7 [i , " 
XcL TOU cyiov zvevuoroc evOoxíav. — Kal zoÀw &AyÀexvor y] zÀavy vv 
- - - , 
uoroaícv ztgi ToU iüiov ovbrÀv Ósczórov xoxg qoovovvrov. 


Ilagsi9 Qv i xoi vavTqv vqv Aé&w rdg fue ÓwwGxomqoo. loo- 


2. «ut cod. Rhedig. 4. v(j» om. cod. Rhedig. 
3. énaAAlorvptoU oat codd. mss. ulerque, 9. Fortasse yéymro«. 
el ed. princ. 


PANARII LIB. II. TOM. IT. HAER. LXIX. 1071 


puli, si de aequalitate non de concordia sermo sit, in jpso esse po- 
tuerunt? | Sed ab. omni parte divinae illos veritalis auctoritas refel- 
lit; quod non aliter hoc impleri ab apostolis poluit, nec de illis istud 
ipsum pronuntiari, nisi carnis illorum particeps divinum verbum fuis- 
set, eosdemque in sese adoplione iunxissel. Atque eadem caussa 
est cur in Cantieo Canticorum sacrosanctam suam ecclesiam ubique 
proximam appellet, quam voce sua excitans et cohortans hunc in 
modum compellat: Surge, veni proxima mea, formosa mea, columba 
mea. Videsne ut illam proximam nominet? Atqui proxima esse 
Christo ecclesia non poterat, nisi de coelo ille descendens ad eam 
aecessissel; propler quam iisdem affectionibus obnoxiam sibi car- 
nem imposuit, ut humanum genus ad sese propius accedens sanctam 
ac labis expertem sponsam vocaret, collecüs omnibus iis qui obse- 
quio propinquiores sibi esse coepissent. Hinc a patre suo postulat 
hoc loco verbum , hoc est dominus noster, unicus dei filius, ac pro 
discipulis supplicat, ut in seipso sint; quo illam carnis interventu 
cognationem de patris in se voluntate Contractum sanctificalis disci- 
pulis unius voluntatis et adoplionis coniunctione copularet, alque ut 


Cant. 2, 10. 


per primogenitum patris, Primogenitorum in coelo descriptionem obtine- Hebr.12,23. 


rent, neve a paterna gloria alienum esse filium ex eo nonnulli sibi per- 
suaderent quod carnem gestasset. Unde ut et fidem ac veritatis suae 
cognitionem muniret, et nihil eiusmodi servorum suorum mentibus oc- 
curreret quod ipsos omni spe immortalitatis exeluderet, adiiciendum pu- 
lavit, Ut sint unum, sicut ego et tu unum sumus : ego enim et tu unum 
sumus, eo quod deus ex deo, et consubstantialis in divinitate sit natus. 
Porro illae ipsae voces, Unum sumus, non singulare aliquid prae se 
ferunt. Neque enim dixit, Ego unus sum, sed, Ego et tu, et, Unum 
sumus. Qua ratione Sabellium cum omni sua schola condemnat, qui 
filium cum patre, et patrem cum spiritu sanclo confundit. [ldeirco 
enim, Unum sumus, dixit, non autem Unzus sum. | Quippe perfecta 
duo sunt, pater et filius, sed unum nihilominus aequalitate, divi- 
nitale, virtute, similitudine. Concludamus itaque, quod ad divini- 
tatem perünet, patrem et filium idem atque unum esse: si vero na- 
turam hominis consideres, unum esse cum discipulis filium; quos 
vocalionis suae gralificalione, pro infinita sua benignitate, ad unam 
adoptionis singularitatem de communi patris et filii et spiritus sancti 
sententia perduxit. Qua quidem ratione vanissimorum hominum, ac 
male de domino suo senlientium, falsa confutatur opinio. 

Sed iam ab hoc capite ad alia deinceps traetanda progrediar. 


6. xoi toU vtou codd. mss. el ed. princ. xoY vio ed. Petav. 


45 * 


Ioaun. 
HN, 22. 


Cap. 
LXIX. 


108 SANCTI EPIPHANII 


z0dci 0€ weg. AfEcie £avroig égsvoloxovrec oí cogiorai, mtol GvÀ- 
A 
AoyiGgoUg PGyoÀexotee, wol AoyiGuoUg worotopgoovvne, cvOgozor 0v- 
, rf 
vec TOv QtOv GvÀioyicacSor zmtigcusvor, cc xol O0 spoogrQe «vrovg 
94 / , , € i] ri e ^ L , J 
&éyyey pitoxov, Ei nvsgvisi vt; Qeov, Ort vusig mvsQvitevé ue; Ti 
1 , 1 n , Ld 1 M 2 J E ec 
ydo mGÀw qeciv oL yevvaÓoi; cg xol viv cÀMv Aé&w evo &oum- 
- P] M (eL - 
vevOsicav irüÉíeutv, vum ov)rQv Ol quiv moOg !msÜüciw éxvewouévmv, 
i] ^ A c E 
v0, Ofhov iyívvqos vOv viov, 5] ur) 9&Aov; oc iv 8: Zsi&ausv Ov 
207 A , ? - 2 3445 c , ? , " 2? 
ovüév TL utAlwnixOV Tvyyovet eaUTOQ, ?o«ÀÀ cuc mzovra $v cvTO £6TL 
E - ? - MN 
rfÀ&ia, xol oU szoGrov fovAsron zQivx mouij6nt, ovs zii avev Dov- 
À , H , 1 , ei e , my Ce , ? 
evuerOg, XoL ov Dovàsveroi, ivo vi érOwueO:], OvÓÉ 1| éroLJLOGLO: ecU- 
mw ^ 5 - Ml ? 
vo) BovÀgc imióésevow: digre meg ovv T0 yívvqua deb ysyfvvmrat, 
' TE. , H , 321Y 344 1 1 , Cres. dif 
xol uy iv ygO0vo &obeutvov, 9 GÀX cti Gvv meTQl yeysvvuuévov vzag- 
A ? , , [u * , w , , A 
q8t, Xe oU0ézovt ÓicAsizmti cg xoi évraDO« zcÀw Osvrego Gag TV 
? i] 
A£&wv zdÀw víOqui Ori oUrs OfAov iyífvvqosv, ovre wx 9f£lov, ca 
- / , i) , 


. iy vij énig flovinv gVcsi (picsog ydo iom 0 O:0g vnig Bovhuv xoi 


- e c 
züGav Évvorev xol *vzóvoiuv): 9 Ouoíav Óà vovv Affe, og Epmv, 
EIU , 
&iÀAqv uiv igsvotoxovow ot víow "Agicrovslixot. "Exsivov yao cmt- 
ueÉevro Twv lofoliov, xci xeríAurov ToU cylov mvevuerog vO Gxa- 
LI Ml - c , [s , , LFMENUS - C -F 
XOV, X«L TO zt.QCOv, cc Àéyst O xvgioc, Meere ez $uoU Or, zroc0c 
A b c - - e E , 
siu, «ol vomswvog vij xog0iy, xoi sUp1uosts vog wvyoig vudv dva- 
^ 1 ind 
ztvvGw. | Ovroi ÓB vyv mocorQre xoeroAskowrOreg Ócwvovmri paAlov 
, , 
favroUg ixüsücxociw, ivÓvocusvoi JoicrovfÀqv vs xoi rove (ÀAovg 
E i] € 
vOU xOGuov OicÀsxriXOUG, Ov xol TOUG xcgztO0UG ueríoGL, wüfve xoo- 
, 
zv Oixoi0GUvmo tiÓ0rtQ, wmÓb mvsUuorog xevoíioOtvrso Ócosav Éysewv 
iv favroig oí quÀovswkor. — Zéyovor yo)v zo0g wuGg, Orav simousv 
E - ci (- ^ AL 1 M » , 5 ? ' 1 - 
e)roig OrL O Qv víog zo0c TOv Ovra morígo v (imtim yog T 
"mw * [s A , M e 
Meooij simsv 0 meTno Ort, "Egsig mgog «vrovg, 'O Qv émécroÀxé 
?, — lod — 3 
ue* xol ztcÀw vO tUeyyfMov mtgi voU víoU quoxei Ort, Ev coy Tv 
z / 1 [d , 3; M ' ^ ' ' Ey c , 
0 Àoyoc, xoi 0 Àoyoc nv zog vov Ocov, xai Osog «qv 0 Aoyoc) 
$' »! e Cor 3i ' 1 » , 1 iu NEZ * 
édv simousv Ovu, O0 Qv 1v zgO0g vOv Ovra, Aéyovoi mzgOc quc, ToO 
^ P». ? , ^ A ESO , , ; ' $ —- 
0v voÍyvv iysvvqOm, T TO pu Ov éysvvaOm; ci yog qv, müg éytv- 
, , L7 $3 - w 
v49«; si 0i iysvvoOw, mc qv; xol Fori vijg e)rTijg ueroi0g9ooGv- 
— ? 
v«qs Tijo mztQl (wr«uosig coyolovuívge xol rd usríoQe $ufertsvovoe, 
A A p , A M ? À, , , ? - 
xoi vc «vo TtgieoyoCouévuc, xol unóev cyaO0v ioyafouévgc. Egov- 
i] -] LET "n n - €- 
uev ydo zo0c evro)c, lló8tv vuiv s) vzOvoiw cUr ro) TaUro Óia- 


Car. LXIX. — 1. xmvebcoty mendose ione incipit novum caput , ordine oratio- 
est exaratum in ed. Petav. Colon. repet. ^ nis plane turbalo atque interrupto. 

2. d)XX cod. Rhedig. 5. ójiolaw» codd. mss. uterque (etiam 

3. «AX cod. Rhedig. Cornarius verlit similem). óp.o(oc editi. 


4. Post voc. Uümóvyown in Petavii edi- 


PANARII LIB. II. TOM. Il. HAER. LXIX. "709 


Hursus enim magno in nos impetu sophistae feruntur, excogitalis 
quibusdam a se rationibus freti, quorum studium omne in syllogi- 
smis el argumentorum cavillationibus occupatur. [1n quo ridieuli 
omnino sunt, qui cum homunciones sint, deum ratiocinationibus suis 
comprehendere conantur. Quorum insaniam his verbis propheta re- 
darguit: JVum supplantabit aliquis deum; quoniam vos. supplantatis 
me? Quid igitur audaces illi ac confidentes homines afferunt? Nos 
aliam hane illorum obiectionem antea proposuimus atque explicavi- 
mus, quam interrogando eiusmodi nobis solent opponere: Aut vo- 
lens, inquiunt, filium suum genuit deus, aut nolens. Sed ibidem 
deo opitulante monstravimus nihil in ipso quod tarditatem aut moram 
haberet inesse posse, sed omnia simul in eo esse perfecta. Quare 
neque prius vult quam fecerit, neque sine consilio quiepiam molitur, 
neque ad praeparandum aliquid deliberat, nec illius praeparatio con- 
sultationem requirit. Quamobrem qui ab eo productus est filius, 
semper est genitus, nec ullo tempore coepit, sed a patre genitus 
cum eodem nulla interrupione temporis existit. ltaque idem quod 
anlea dixeram hoc loco repetam, neque volentem genuisse neque 
nolentem: sed in ea natura, quae omni est deliberatione. superior. 
Eiusmodi quippe natura dei est ut omne consilium et omnem intelli- 
genliam cognilionemque transcendat. LHluic argumento non dissimile 
est aliud ab novis illis Aristotelicis inventum. Nam huius philoso- 
phi virus omne in seipsis expresserunt, et innocentem spiritus sancti 
simplicitatem benignitatemque reliquerunt. De quibus ita dominus 
loquitur: | Jse?fe a me quia mitis sum, et humilis corde: et invenietis LOS. 
requiem animabus vestris. |. At illi mansuetudine relicta calliditatem 

potius amplexi sunt, seque et ad Aristotelem ac ceteros mundi hu- 

ius dialecticos accommodare maluerunt, quorum fructus ita conse- 

elantur nullam ut iustitiae frugem proferant, nec ullum spiritus san- 

cli beneficium, utpote contentionis plus aequo cupidi, impetrare me- 

ruerint. Ergo ita nos aggredi solent, cum dicimus existentem fi- 

lium apud existentem patrem fuisse, quandoquidem ita pater Moysi 
mandavit: Haec dices ad ?psos: Qui est misit me; deinde sic evange- Exod.3, 14. 
lium de filio testatur: Z2 principio. erat verbum , et verbum erat apud Yoann. 1, 1. 
deum, et deus erat verbum. | Ex quibus colligentibus nobis existen- 

tem filium apud existentem patrem fuisse ita ratiocinantur: Utrum- 

nam quod iam erat, an quod nondum erat est genitum? Nam si iam 

erat, quomodo genitum est? Si vero genitum est, quomodo iam 

erat? Atque hoc ab eadem vanilate profectum est quae in quaestiun- 

eulis volutatur et. sublimia consectans ac coelestia curiose perscru- 

lans boni efficit nihil. Nos autem sic eos alloquemur: Undenam 


|] 


Maleach. 


, 


pag. 196. 


Keg. o. 


110 SANCTI EPIPHANII 


^ , e 5 ^ M 
vonO4voi; '"Edv 0i simocw OTi, Ovrog «moti v0 qoovQue éera- 
? - C 3 T a! 
fev , Afyousv xol evrol, OvxoUv Aíytrt quiv, o ovroi, vc fevrQv 
/ ov Y - 9 s pr A 3.K3. 6 - c 1 1 
AoyifeoOt, v] rt vroU OzoU; tive« qoeciw eq &£ovvQv, cg Àoyuxoi, vc 
b - , 3 A - e. b 
roU QtoU AoyifóusOe. | Ov0iv ovv OicAÀAeTrs, 8tOg vijg vuv fisoc, 
, , 
gUGrQe Tt xol ovcíog; lNol, qaciv. Ei rolvvv Owlerrst goto 
b A ec ^ , - ? ec e - 
$t:00 moo TrQv vuQv qUoiv, mQQro uiv ov Óvvoro, y vudv QUoic 
w , ^ , , , 
ztol 0:00 xoroÀeuBaveww Tc cxovrcAnmra, Ütvrtgov 0, Ori Gotfég 
c - A A [s - - 
icr, Qt0v dg! vuv &mtuxoftoO oL, xoro Tuv vuv ovciav. 'Ev «uiv 
? M , , S. 
y«o TO pi Ov ysvvürot, imtiór avroi ovx muív mors, ysysvviueOn 
E] A - c E" EJ ? - 
08 dzO vOv uv mzarígov, rGv xoi oUrQv mzotTt QT Uzegyovrov, 
t w P - 2 1 ? A , A b - 
x«l i£ vmogync Cyov roU Oc OicÀumréíov.  Aócngu 08 emo vüe yc 
, , »" (- 4 e PA ?. , » e , $3 
dyfvero , oUx Qv more, y OB yi iyífvero iB ovx Ovrov, Ori o)x dv 
3i. A 1 M A Ef 2. 1 [d - 3 - , ^ » 
&zb, Osog ÓB mov5o qv csl, xoi Omoiog mv vjj pvGsi, roioUrov iyév- 
M ? 2/59 ? » ? , , 
vnos rov viov. "Eyéívvqos Óà aUr0v cei Ovra, ov GvvaOslgov, GA 
? - A. uv. Y 
dE oUroU ysycvvquévov, Ouoiov cvrG xar gucw, xUgiov 2x xvoíov, 
E A ? b - e - 
$cOv ix Oto), Ocov cÀqOiwov ix 9:00 cqO9ivoU. Kol omoie Aoyí- 
1 [ - e E 
fevol vig zttgl zteTQOG, OUTO) xo ztQi víoU ÀoyiGréov: Ozt0ic mwiGTEUEL 
LI - now e, , 1 , c , [v4 , E 
z:tQi TOU víoU, ovrco sie vOv maríga mywríov. Ovro yeo quoi, O 
, M] ec , A - 
pa] ziGreUQv tig vOv viov Og muGrsUeL sig vOv mwuTíga, xol viuG TOV 
r - A c ? M - - P] , ? 
viov oc TiuG TOv mzeríoo, 7] Ogys roU Ot0U névei im avrov: dg 
A ^ ? , c "D 
Éygi v0. Deiov svayyéAuov. — Kol Oiémeos mow 1 ovvQv GvAloyioruxT) 
x i] ? , A , 
Oudvoia.  Os0g yog dxorcAqmrog Ov O:0v dxorcMQmrov iyfvvmos moo 
zuvrov rv elgvov, xci mgO yoovov, xol ovx fori ÓwcorQue cdva- 
^ , 3€ - - n? 
uécov vío) xol moeroóc: QAM Que vosig zeríQe, Gue votig viov, cuo 
? , AT [4 , , -] A A M A IA! 
óvouofeug viov, cuo Ósixvusto zoTíQn. "Amo ydg voU zorgQOc víOc 
- ? M - MI , 
votirwL, X«L cmo vioU mev5o ywcooxsro,. — Ilo8tv yog viog, si us 
, b 
zturígo Éysi; xol m08cv morNo, si wr iyévvgos vOv uovoysvá; Ilore 
1 - 
ydg ÓUvoro: ur xoÀticOc: zxet5o mcTgo, T] víoc viog, ive vwég 
4 » - " 
vorcoG, zeríoa Qvev víoO, xol UVorsgov og sig mooxommqv Pwv90ra, 
, A ^ - 
xol ysysvvmxore TOv víOv, lvo uera vO yívvqua xÀqOT mor5o vio) 
5 M] , - ec 
0 zoTEQ, zQoxozrov iv rjj OtOTWTi, O véfÀAsi0g xoi wmÓÉ mort émi- 
, 
Ósousvog vtÀeioGtog; 


, - 
IIcÀw 0i moogpocifovroi, v0 lwrwxOv roUro poguoexov xol corm- 
giOOsc cvrídorov dg. £evràv &moficAAeoOo: BovAousvor, r0 Grtgéuviov 
vie míGrtog Tig &yleg roU Oto) ixxlgoloc, Afyovrsg, lloO8tv r0 tmc 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIX. T11 


haec animis vestris iniecta cogitatio est? Si dixerint hanc inquirendi 
viam cum recla ratione consentaneam videri, tum nos contra sic 
urgebimus: Audire ex vobis cupimus num de rebus vestris, an de 
his quae ad deum pertinent ita cogitetis.  Respondebunt utpote ra- 
lione praediti de divinis ea se cogitatione concipere. Nihilne vero, 
subiiciemus, deus ab vestra conditione, natura et essentia discrepat? 
Non negamus, inquiunt. Si igitur inter dei naturam aec nostram 
interest, primum natura vestra non potest in deo comprehendere, 
quae omni comprehensione maiora sunt. Deinde impium est ex vo- 
bis atque ex natura vestra de deo coniecturam capere. Nam in no- 
bis quidem quod nondum erat gignitur, quoniam et ipsimet aliquando 
non fuimus, et a parentibus nostris, qui et ipsi aliquando non erant, 
propagali proereatique sumus, eademque omuium hominum ad Ada- 
mum usque conditio est. Adamus porro eum aliquando non esset, 
e terra productus est. Terra vero de nihilo creata; neque enim 
semper extitit. At deus pater perpetuo fuit, talemque qualis erat 
ipse natura filium genuit. Ergo et semper existentem genuil, non 
tanquam fratrem aliquem, sed a sese, uti dixi, genitum, ac na- 
tura sui similem, dominum ex domino, deum de deo, deum ve- 
rum de deo vero. Àc quaecumque de patre cogitarit aliquis, eadem 
de filio cogitanda sunt, et quaecumque de filio credideris, eodem 
modo de patre sentienda sunt. Sie enim Christus dominus ea de re 
testatur: Qui non credit in filium, sicut credit in patrem, nec hono- 
rat filium, ut honorat patrem , ira dei manet super ipsum; id quod in 
evangelio legilur. Ex quo inanis illorum eavillatio et. ratiocina- 
lio concidit; si quidem deus ineomprehensibilis incomprehensibilem 
perinde deum ante secula omnia temporaque genuit. lta nullum 
patrem inter ac filium intervallum coneipi debet, sed simul et pa- 
trem intelligis, et simul filium; simul nominas filium, simul osten- 
dis el patrem. — Nimirum et ex patre filius intelligitur, et ex filio 
cognoscitur pater. Qui potest enim filius esse, si patrem non ha- 
bet? aut pater, si filium non genuit. Quandonam vero pater non 
appellari pater. potest, aut filius non vocari filius, ut sine filio pa- 
ler utcumque possit intelligi, aut istiusmodi fingi, ut progressione 
quadam faeta filium postea genuerit, ac deinde cum genuerit, filii pa- 
ter appellari debeat; quasi divinitatis progressum, uti dixi, quempiam 
adeptus, cum lamen ita perfectus sit ut amplius perfici nequeat? 
Sed rursum ad aliud argumentum confugiunt, et saluberrimum 
illad remedium atque antidotum, hoc est fidei, quam sancta dei ec- 
elesia praedicat, soliditatem ae firmitatem a seipsis excutere conan- 
lur, alque hunc in modum instare solent. Unde nobis, inquiunt, 


Ioann.3, 36. 


Cap. 
LXX. 


712 SANCTI EPIPHANTII 
- c , e - 
ojcíeg Ovouc «uiv qéígeroi; Oud vl OpoovGi0g O0 víOg vÀ morgi AÉ- 
2 [ , - ^ 
ystoi; voie ygoga] sizt mtQi Ouoovoi0TQTOG; zr0log vQv czoGróÀov 
ANT, 3 ^ 2 B A Ven uh ' 3: 3 Sia 
ovoíoav simt Oto0; OoUx locaoi Ó8 Ori xoi vmzOGTOGIQ xol oUGlM ToUTOV 
- , 1" 1 , , ^w tf , , - 1 | mw) , 
éor, và Àoyo. ! Eovi yoQ xvgvog &v vi] vztoGraGEL c'UTOU, «cL TO Gztev- 
- b ig ? - , 3*3 
yeGuo vie Ó0buc, xoi yegaxTro vic vmoor«ctog cevroU.  Ovcíe ovv 
dórwv. oUyl msoiovGlo, &ÀÀa evrO roUro Ov, Gc quc. MoUos5c, 'O àv 
- ES y 3*3 
emícroÀxí ut, ?timov roig vioige logo. 'O Qv ovv iori TO Ov, vO 
T e » 
0£ Qv sj ovca ovole rvyyave. To 0$ Ouov ovy £va zielt oquatve, aid 
^ ? - 
&7z0 t0U Ouoovoiov Óvo cquotve, véAeve* GÀX ovx cÀÀoio cÀAyÀov ior, 
b ^ , 
ov0P dÀÀorgie rijc «vrQv fvorgroc. 9 Ei 0i jyoucocusOe sUcrfelog y«- 
* , * M , - , J p ' E " 
guv Tivi ÀéÉet Ói& tov Guvótouov v5 óAq9tiog (uvev yog ToU Ouo- 
- ? KJ 
Aoysiv ouoovciov *z:«vrog oígécsov ov Óvuveroi sivo, FAtyyog' dgreto 
E" - ? ^ 
yéo uicti 0 Ogg Tiv OGuqv Tüg GGpoÀrov, xol rov mvowv Tijg jÀ«- 
góv, xci T0 Ouuíeuo vro) yoycrov ÀíOov, xol TO xczwviGue TOU GrU- 
A € - 
Qexog, oUrc xci ^gsiog xal ZoéAMiog quoti vOv Àdyov v5jg iv àÀg- 
^ ff , U ? En ^ 
Oe(e Opoloyiog oU ouoovciov), cAÀd xol cvroig igoUucv, Ei xol ur, 
; : - : 2 
qv r Àí&ug év vaig Osíaig ygoagoig (fori 0i, xot GeqQg Éyxtuvos iv 
X 3 ^ , : 
vopo «el zoo c&706TO0Àoig xoi Toig zQoguvoig: "Ex ydo Óvo uco- 
, 5 ^ ^ , - ev D $6e* *3 Jes , 
tvoOv, 94 rgiQv, GroOncsta. zàv Quuc), OQcog ibov qv muiv ài 
3^ 1 , J , 2 , M P" s , 
evoéfeiav. qo1occOo, Àéfeu yonotum, émacqolitouévoig vqv «ylav mí- 
t - 62 J , A ' C m ?Q, E: , AÉ ' 
crwv.  Tusig Óà ví gave; Afyeve yog uiv, 9) ovrow, vl Àéysre mti 
^ , A [y , , e, , J, M 347 
TOU zto0T906; €xTi0TOG O 7toTQO; llovrog ovi vot. Tig yag wAtOuog 
, - 
iva cugiBoAAo, zsoi voUrov; zoioc Ó& iufgovrqrog AoyícacSei wj 
M a - - - 
ebvot exviGTOV TOV ÜtOv, xol zerígo TOU xvgiov qudv Inco? Xoi- 
E c ^ 
Gr0); zovrOgQ ydg xol cvrol OuoÀoysire Ori cyfvvroc xol CxviGTOG 
, ? ww — 
xoi cyívvqrog. Ov ydo Eyeu z90 ovroU moríon, ovÓP OgiGuOv ivÀv, 
c "T i] M 
ov$0à doyuv xutoGQv, xerco cO yeyowuuévov. Ei roívvv oUrs 9 doy 
- n - 
qgóvov «UrQ, ovrt tfÀog, OpoÀoysiro: Ori 7 üxriGTOC, xl cvepugí- 
, , 2€ 4 M M ? d - , ? , 
Bolov é6rw, ov0euoU à msgi ovroU voUrOo yíygozmvow. — Evctfeioc 
M ? Ll - E 
0i yogww &veyxotfOusÜDe voUrto sUGsBOg moi «UroU goovsiv vt xol 
AÉéysw , wv Te wy] 5 yeyoouuévov.  Ovrog vO mgl ToU Ogoovoiov 
, £1 - 
cveyxotousDo Aéysw , si xol ua] sjv yeyoepuévov xard zqv (oiov yAdo- 
A - - - 
Gov, uero Grtvozc TOv ÀOoyOov, si xol ÓOEseuv voUro tivoi Uzio 
e ^ [d A r - , M - , , 
qug xoi vuig vov uv vci TO S7::90l 9:00 OicAíycoDon. — AAA 


Car. LXX. — 1. Zoxt cod. Rhedig. 4. Iia coniecit Petavius. Libri habent 
Zorv) cod. Ien. et. edili. ROYTOY. 
2. eixàv correzi Cornarium (qui lo- 9. x«i cod. Rhedig. 
quens verlif) et Petavium secutus. &ixo» 6. doy cod. Rhedig. 
libri. 7. üxttotoc aul oiov éoxtv cod. Rhe- 
3. In libris vulgo haec sunt ita distin- dig. 
cla: el 65 - - d)Selag. &yeu — EAeyyoc. B. énY ed. Pelav. Colon. repet., witio 
&MexEo yàp - - otUpaxog: oUtQ - - too (ypographi, uli videtur. 


OMo0UOiov. «AA Cell. 


PANARII LIB. II, TOM. II. HAER. LXIX. "43 


nomen illud substantiae? Aut cur consubstantialis patri filius dici- 
tur? Quonam in scripturae loco consubstantaalitatis est. facta men- 
tio? Quis unquam ex apostolis dei substantiam nominavit? hoc enim 
videlicet ignorant, idem esse hypostasim aut substantiam dicere. Est 


enim dominus in hypostasi sua, et splendor gloriae, ac figura sub- Hebr. 1, 3. 


santa eius. Est igilur substantia non quiepiam facultatum instar 


suppelens, sed illud ipsum quod est, sicut Moyses dixit, Quz est Exod. 3, 1. 


misit me, inquit ad filios Israel. [taque qui est, ens est, ut ita di- 
cam; hoc autem nihil aliud est quam substantia. lam particula illa 
ouo? non unum aliquem et singularem exprimit, sed in opoovoíov 
voce duo quaedam in eadem essentia perfecta significat, quae nec a 
se invicem diversa, nec ab unitate sua sint aliena. Quid si pietatis 
gralia, atque ad consociandam veritatis professionem novum aliquod 
vocabulum usurpare voluimus? Nisi enim consubstantiale illud reti- 
nuerimus, ex omnibus haeresibus refutari nulla potest. Nam ut 
serpens biluminis odorem refugit, aut cervae halitum , aut gagatae 
lapidis suffitum, aut styracis fumum, sic Arius et Sabellius consub- 
stantialis vocem illam ac professionem vehementer oderunt. Sed ita 
adversus illos agemus: Quamvis nusquam in sacris literis ea vox 
extarel (quae revera tamen exlat, atque in lege et apostolorum ac 
prophetarum scriptis manifeste reperitur ; duobus porro vel tribus te- 
stibus stat omne verbum), sed ut nulla eius mentio fieret, liceret, 
opinor, ad fidem corroborandam opportunam aliquam atque utilem 
vocem studio pielalis usurpare. Vos autem quid landem dicitis? Ve- 
lim illud mihi respondeatis, quae sit vestra de patre sententia. Est- 
ne ut inereatum illum exisümemus? Omnino ita esse fatendum est. 
Quis enim adeo stultus est ut ea de re dubitet? Quis, inquam, sie 
animo perculsus ac vesanus est, ul deum et patrem domini nostri 
lesu Christi inczeatum esse non iudicet? Vos enim utique non ne- 
galis ingenitum ipsum esse et increatum, atque a nullo productum. 
Neque enim patrem habet, qui sit ipso prior, neque definitum anno- 
rum spatium, aut ullum dierum initium, ut scriptura loquitur. Si 
igitur neque principium habet temporis ullum, neque finem, in con- 
fesso est, alque extra omnem eontroversiam, eundem a nullo ecrea- 
tum fuisse. Atqui nusquam de eo est scriptis illud expressum. Ve- 
rum pietatis, ut dixi, studio religiose haec de ipso el sentire et 
praedicare cogimur, licet nihil sit eiusmodi seriptum. Eodem modo 
tamelsi nullo in scripturae loco vox illa cozsubstantialis diserte atque 
expressis literis conüinerelur, nos uli lamen illa necesse putaremus, 
quantumvis de deo disputare supra nos ac naturae nostrae conditio- 
nem esse videretur. Nihilominus tamen facile nobis benignissimus 


Matth. 


18, 16. 


Hebr. 7, 8. 


pag. 198. 


Keo. ox. 


pag. 199. 


114 SANCTI EPIPHANII 


c 9 5 [s , , 6 T 4 2 ERU 
Opoc c)r0g 0 xvgiog Gvyyvopnoviotuv uiv, (oviou£voig ovy vmio 
Oeórqroc czoÀoytioDOoi, vc dvtvÓtoUg ovcoqe Tüg Qudv cvorecsoc. 
"Ald ósi svorfOg Aíysw, wo svos(jQg vosiv, lvo ut) &zoÀouzOa. 


C m - 2 
Toívuv &moxoíünrs uiv of ro) otíov uaOmrol. "Ayévvqrov 
Àéyousv z«vrtg OpoU vOv mzetíoe, xol CxriGrTOV, xci Oovueory 
"i , d , , - J i] 'À 
Aé&ig ÓmAovovi. — Ilo? rvoívvv yéygomvo, voUro; Ósítors vOv cvÓzmOv: 
OUTE yaQ vOuog tlonxsv, ovcs ztQogTjroL, OUTE tUCyyfÀuov , ovre dzt0- 
croÀot. Ei coívov svotfOg Aéyousv ÀfÉw um : LE 
; c Àéyousv Àé&w ur yeygeuuévqv, xai Eorwv 
E ' Cu óó - , , ET :] , 122 M 
dzt00txvi vzig Ooínc OcoU Atyouévn, Tío quMiv iyxoÀéíGtusv, Vei wmv 
xei uo qv TO Ouoovciov ysyoeuuévov, svgovrov quGv Àoyov Ór ov 
Aóyov óvvgGOusÜca r0 cGpoÀie OuoAoymcoi Te qudv corqQoioc; AAX 
ticl uegrvoía, usta xol roO sUvGsBoUe ÀoyiGuoD, cV vs moovtiruyué- 
vet, xol cÀÀcL zÀs(ovc.  llogsievcouort Óà xol rovTQv vuv ÀíÉw , wol 
i] » 2 , w w E i] ^ 5, , , , 
rcg GÀÀag ?evrQv voU OrieucuoU xara vOv cxtgaíov Asyouévag iv 
Ocà dvofevd óuose vs xoi émiwoiag. 


J A , n ? M 1 b € , ' - , , 
Zéyovci yog zteÀwv oL cvUTOL uero 7tCOOv (Qv c0 TOU c706r0- 
- i] A ^ ? - c 
Àov xci vÀv tvoyytliov xara TOv voUv cvrGwv zogegOsoovo. xoxdac 
c E , , A - ? 
vmxovoo)vrsg Àéfetg, xol rovrQv tig uícov gégovreg dz0 voU co- 
Gr0À )c £L y rj zog Kogiw9iovg imwrolg, iv vÀ mol 
0Àov, cg tiowvot iv vy ztQog KogiwOiovo émworoÀ$, év vÀ mol 
- - * M 
vexQQv GvegroGsoe xsqoÀcío, cg xcO:bne quoi, Eire r0 c£loc, 
ri ó à E" 1 B G À , ET Qs - ^ ^ r? ^g 
Orcv zege0i0g 5v Daocikt(av và OtQ xol zoTQL, Orev xocroQyncn 
- 2 ' MI - ? , MI , € Mi 3. X 
ztüGev Ggyqv, xoi zGGoav ibovoiav, xoi Óvvouiv: Oti yog cvrov Ba- 
, » t€ L2 , i] , i] ? E ec M i , 
ciÀeveLv &xyoig ov O3 mzavrog rovg éy9govc avrov vzo rovg moOag 
E] - 2! P] A - r , r? A » er 
«vrO0U: fcyoroc £y090c xoragytiva, 0 Oeverog. "Orav Ó& simw ori 
- L4 - - ? - 
"ztüvr& cUvTO vmorérexroi, ÜTÀov Ort ÉxrOc TOU vVzoritovrog «vr TG 
, - w S M 
z«vro* Orav Ó vzorayr cura Tà T7tGvrO0, TOTE Xol cvrOC O vlog 
- c ? - $? c A 
vmorcynQcston vQ Uzorc£ovri. «vrQ Td z«vro, (vo Q 0 Oc0g rc mvra 
? ^ 3 , n - n - L] - » - , 
&v moi.  EmileuBevovro, roivvv voU Qro), xoi rà £Oti vig cv- 
€ A A - , ? - 2 
TOv Éy9gec zo0g 0v uovoysvij !cvocxsvotovreg vqv cvroU üggaGrov 
* , 
xol £vÓofov Oz0rqre, cg x«l molÀcxig timov, cvoío geoousvot. Kol 
e ^ - P^ 
peo, '"Ooge Ori Àéyst, Orav TO víÀlog mogaói0G "i Becilsioav vo 
OsQ xci zarQl, Orov sercegyrjon 7L& Ge éovetirw ze ^ üvvags ósi 
ydo cvrOov facievsw, &yoig ov O5 muvrag roUg &y8goUg UXO TOUG 


Car. LX XI. — 1. Scripsi el Uy xoi legilur &l xoà ui jv. 
p) LIP cum libri haberent ei jx, xo 2. Cornarius vertit ipsius. 
pw. In ed. Petav. Coloniae iterata Car. LX XII. |. aX OXEeud CoVtEe 


PANARII LIB. HI. TOM. Il. HAER. LXIX. 715 


dominus veniam concederet, qui non id affectaremus, ui divinitalis, 
quae praesidio nostro ac confirmatione non eget, patrocinium susci- 
peremus. Sed nimirum de divinis rebus pie loqui ac sentire nos 
oporlet, ne pessime pereamus. 

Quamobrem respondete quaeso nobis, Arii fautores ae disci- 
puli, cum ingenitum ex aequo patrem omnes increatumque fateamur, 
sitque admirabilis illa profecto dietio, ubinam est seripto nomina- 
tim expressa? Proferte locum, si potestis. Neque enim aut in lege 
commemoratur, aut apud prophelas, aut in evangelio, aut in apo- 
stolorum denique monimentis. Quod si vocabulum aliquod nusquam 
scriptis expressum usurpare licet, idque propter divinam gloriam 
usurpatum amplectuntur omnes et approbant, quis nos accusare me- 
rito possit, si cum vox illa consubstantialis. nullibi diserte scripta 
videretur, nos eiusmodi vocabulum excogitasse diceremus, per quod 
salutarem doctrinam, ab omni periculo erroris immunem profiteri 
possemus? Verum ad pium illum religiosumque sensum scripturae 
insuper auctoritales accedunt, cum a me commemoratae hactenus, 
tum complures aliae. Sed iam ab huius loci tractalione discedam, 
ut ad alias seripturae sententias et argumenta disculienda me confe- 
ram, quas velut illecebras rudibus ae simplicibus obiiciunt. 

Etenim iuter alia sacrarum literarum testimonia, quae ex apo- 
stolo et evangeliis ad suum sensum depravata ac perperam intellecta 
proferunt, hoc insuper ex apostolo nobis obiiciunt, quod in epistola 
ad Corinthios legitur, ubi de mortuorum resurrectione disputat; sic 
enim loquitur: Deinde finis cum tradiderit regnum deo et patri, cum 
desíruxerit omnem principatum , et omnem potestatem , ac virtutem ; 
oportet enim ipsum regnare, donec ponat omnes inimicos suos sub pe- 
dibus suis: novissimus inimicus. destruetur mors. | Cum autem dicit, 
subiicienda illa omnia, manifestum est eum excipi qui subiecerit ipsi 
omnia. Cum autem subiecta ei fuerint omnia, tunc et tpse filius sub- 
ilcielur ei qui. sibi subiicit omnia , ut sit deus omnia in omnibus. Hunc 
ergo locum arripiunt, et pro eo ac consueverunt propler insitum 
in dei filium odium adversus inexplicabilem ac magnificam illius di- 
vinitatem comparant, incredibili, ut saepe dictum est, insania per- 
ciü. Sie igitur obiieiunt: Videsne quam diserte dicat, Cum postremo 
tradiderit regnum deo patri, cum destruzerit omnem potestatem et vir- 
(utem: oportet enim ipsum regnare, donec ponat omnes inimicos sub 


scripsi Cornarium (qui verlit destruunt) 
ei Petavium secutus. Libri habent xacta- 


2. Anl cod. Ien. 8ó&xv» cod. Rhedig. 
OXxEUO COYTEG. 


Cap. 
LXXI. 


Cap. 
LXXII. 


]. Cor. 
15, 24. 


EQ. oy. 


pag. £00. 


716 SANCTI EPIPHANII 


- A b - 
z00cg cvroU. TO 0i, ei, xol, "Ayow, xol, "Oroav megadi0Q Twv 
J , ? ' x , A Ld , T , 
BeciAsiav, yoovov éoriv ogicuoc. Koi BÀacgmuo)vrég qeci, Ilov- 
, w b 
cec «cL xorwAvGsQc ToU facievovrOg iori ?voUro ÓmAo rixa, "Ecc 
ov zwgo0i0g vnv Bocitiav và Os: xoi moroi. Kol ovx icaciv iÉ 
. - A - - 
vmegyne rov vo)v vzg cÀmÜütluc, Or, Oud TO uereoymxévo, TOv uovo- 
- A Ll - - 
ysvij Gagxog xoi eiuerog vd evOgoromoO; msol cvrO0U xoi Tijg iv- 
? ind — 
Gegxov cvroU zwgovcíeg zoochumrixa Tijg Ó0Éme GOsvoi xol AÉysrou- 
, 3 ? , ' - J 9 3 um , 5 - , - 
cÀÀ ovx éxTOg TG rvtÀtlag «tL xal évdotov avrov OsOTqrOG, TG uq- 
óiv ivürouévqg * zgoglofícOo, 00buc, iyovonc 0i v0 cvro0s0otacué- 
Mi ^ - 
vov xoi TO cUrOTíÀAtiov. 9 J2gavrcc ztol vOv Óvo czoÀoytirot u- 
^ , - w 
ov, peoxcov mgl uiv voU zQoGpurov, Zfobecov ue, mertQ, iv rij 
, € * 1 ET , 
Óolm 5 t(yov zoe coi zgO0 ToU rOv xOGuov ytvícOo:, 0 0B morto, 
TQy 9Ó0vo cyíGsQv ümayyflÀov viv OOEav, mol uiv TZ mor " 
X yy i , or u 729 7tQoTQG xoarc 
A - [74 , , er /, A 2J A i] - 
TO zwviUuc Ort, Eobeco, tva Osibm vO dOQuGrOV, ztQi Ó$ voU zgo- 
A 
Ggetov Ore vuv fvcegxov mzegovoíav Ort, Kol mcAw 7? Óofdoc- ive 
xoL ivraU0o TO Gagig cmoÓsyOsig msoi ov xoi 90 dámocroÀog ti- 
QQxt, ztQl «UvrTOU OÜrvrOg vv GAqO:oav vzorwQ6usvog. 


€ - A ^ b 
Koi v0, "Aygig ov mogaói0Q viv Bacislov vÀ 9:Q xol merol, 
1 H 3-43 , 2 ' , ? , , e M 
Óic 5v c0 yoovov &gynv ysvouévqv ivoagxov megovoíac. 'H ydg 
, - - 2 ? M e ' 1 
OtorQe ToU uovoysvoüg av cel Gvv zw«Ql, O7ctQ é6T0 uovoysvuo 9c0g 
À , 2 A À i] , , A ? , 'E "s - 
Oyog ix marQOg ztQotÀO Qv cvegyog xoi &yoovoc. 'Ezz mg mÀmoo- 
w - "r4 
Oqosro, r0 ónOiv vzO vro) cyyílov, v0, llvsüue xvoiov émsisVosron 
223 M ' , Curs H , 2 , p 3) € 
émL 08, xoi Óvvogig vipiorov émiGxicGsL GOi; émtiÓojmeo PÀsysv cvri, 
Tétm víOv, xoi xcÀícsig v0 Ovoua cUr0D IucoUv: ivo Ocít GvoOtv 
TOv 90v Àóoyov xartlqÀvOOro, xol iv wQroo rijg eUTSjc magO£vov Gag- 
poo e, Uwvoc 79s it 9 
, , A A 
xco0zvra xol vskeíog ivevOgormmQcavra: Vvo wm Otogíon vqv £vcagxov 
vtÀeloogww &z0 Tio ivOfov vsÀevOGtC0g , uero zQocOnwue roO, Koi FAs- 
? - — 
yev «Uti, Zhi xol rO ysvvousvov &yiov xÀn95csro: Tog 9:0) sire, 
b - , - 
Zoos «vrtQ 0 O:0g vOv OgOvov Zolà roO zerQOc cvroD, xoi Baci- 
: * - - , - 
Aevoet émi vOv oixov loxo sig vovg eiQvoc, xol 5e Booiisieg evroU 
' 
ovx Foro, vfÀog.  AvriüLeGrsilouévov roívvv rovrov ! Qurégov z90c 
- T , 
Ooe7:90v, ?r0, Zfei ovrOv Bacilsveww G&yowg ov, xol, Bacievosi iml 
' Ei F] ' , ' .^€ ' , 3 , 1 3 n , 
Tov oíxov lexop sig vovg oiQvog (xol ovx simtv, Eig vov eiQve uo- 


3. 6nAottxX va)ra cod. Rhedig. rpoAa éc32at. 
À. noocAaécSor emendatio est. Corna- 5. dc aUtóc suspicatus est Petavius. 
rii (qui interpretatus est quae nihil opus 6. ,,Deesse nonnihil suspicor.'* Pe!a- 


habet ut gloriam assumat). Libri vulgo vius. 


PANARII LIB. IT. TOM. IT. HAER. LXIX. 717 


pedibus zpsius? Ubi haec verba, Oportet, et, Donec, et, Cum tradi- 
derit regnum, definitum temporis spatium significant. Atque haec 
ipsa verba, Jonec tradiderit regnum deo et patri, exium aliquem 
finemque regni ei qui regnat accidere demonstrat. Haec illi per 
summam in deum contumeliam iaclitant; neque quid veritas ipsa si- 
gnificet ullo modo percipiunt; nimirum quod unicus dei filius carnis 
ac sanguinis parlceps fuerit, humanas eidem affectiones, eaque, 
quae gloriae quandam accessionem indicant, humanae illius naturae 
tribui, vulgoque praedicari; quod tamen a perfecta gloriaeque ple- 
nissima divinitate minime putandum est. Quae quidem divinitas cum 
ipsa per sese gloria praedita, ac perfecta sit, nequaquam externam 
alque adscililiam gloriam requirit. Nam et Christus ipse ea verbis 
expressit quae ad ambas illas partes propugnandas pertinere possunt. 
Itaque de ea quae recentior est accipi ista possunt: G/orifica me, 
pater, ea gloria, quam habui apud te, antequam mundus fieret. Pa- 
ter autem duarum perinde conditionum et habitudinum gloriam de- 
monsirans, de priore secundum spiritum sie loquitur: £go glorifi- 
cavi; ut infinitum quiddam declaret. De recentiore vero et hominis 
suscepta natura, Et ferum glorificabo. Ex quibus illustrari ac de- 
clarari potest hic apostoli locus de quo nune agimus; in quo dupli- 
cem perinde sensum veritatis proposuit. 

Nam haee verba, Donec tradiderit regnum deo et patri, ad hu- 
manae naturae, quae certo tempore coepit, initium revocanda sunt. 
Divinitas porro filii cum patre semper extitit, quae nihil aliud est 
quam unigenitus deus, verbum a patre sine ullo initio, vel tempore 
procedens. Alioqui quomodo angeli dietum illud reipsa perfici pos- 
sel: Spiritus domini superveniet in le, et virtus altissimi obumbrabit 
te? Dixerat enim Mariae virgini, Pares filium, et vocabis nomen 
eius lesum. — Quibus divinum verbum e coelo delapsum esse, atque 
in utero virginis carnem factum, perfectamque hominis naturam sus- 
cepisse, monslraret; ut ne perfectam corporis naturam a perfecta 
divinitate secerneret. Quare subinde illud adiecit eidemque dixit, 
Ideoque et quod nascetur sanctum vocabitur Filius dei; deinde, Da- 
bit ei deus sedem David patris eius, et regnabit in domo lacob in 
aeternum , et regni eius non erit finis. Quamobrem eum haec ambo 
sibi invicem opposita esse videantur, videlicet, Oportet ipsum re- 
gnare donec elc., et, Regnabit in domo lacob vm secula (ubi obser- 


7. Post voc. Go&xcco Peíav. incepit no- Car. LX XIII. — — 1. Sorépov codd. 
vum capul, dislinguens , bt xoi éyv. v. mss. ulerque. 
c. e&mo8ety SEG, eot (v cell. 2. Scribendum tà. 


8. 6 om. ed. Petav. 


Cap. 
LXXII. 


Luc. 1, 35. 


pag. &01. 


Keg. o8. 


718 SANCTI EPIPHANIT 


? A bd , A LE - 
vov, &ÀÀ, Elec vo)g eiàveg), xol mew 9?r0, "Orav zmegaóiÓo rmv 
- - 1 A ? , M] - 
Bacilsiav và Ot xol mevrQl, cvrimegertOfusvov v0, Koi vüg pao: 
mw ? b 
Aslag «0TOU ovx toro, víÀog, Gguqporígov ÓP rq voi Üra zQl xvgiov 
- , 2? c , - 
xol XoiGroU quodvrov, aíiomicrov czmcvrov 0vrov, toU uiv &yyélov 
n 2À f x) Ld óà LNPST, ? s , » 
oou eylov Ovroc, roU Ó$ eyíov czxocroÀov zvevpuoropogov Ovroc, 
?* - E 
ví 4v gaücav oí rijg foTwxWe mQeyuersieg cyvocro!; wr *go qv- 
, ?! c 1 1 c ' ' , 293.9 , M , 
tíOcsrOog ti ?] ygog z9og &evvqv rc zovrc cct cÀOrvovoa; Mna yé- 
? ? 6 5 - »! A A LU] - , 
voito. AÀX cog &zegyne sizoputv, Óic TO zQocÀgztixOv TWwc évovOgo- 
, L] , »r - 94 * ? , , A , 
maosog và mz«vro £yeu vijg &vÀOyov oxolovüiag. Ei yog moagoÓtócc: 
1 , A - 7 | A , N , 
vo fecíÀsiov ygOvo , &go v)v ovó? focios. — El 0i ovzo Decius, 
- e , , GPS EY Cie NE 
7ztg sUglGxtroL z.Qogxvvovusvog del vzo rQv cdyyéAov xoi &gyoyyfAov 
RES , - , e 
zoo Tijg dvocQxov megovolag xol iv rjj iveugua magovclo; cc | yga- 
5 ^ , 
qi] Afyei segl. eUr09 Ovi, "Orav elcayeyyr 0v zomtoroxov sig vov oi- 
, LN", L4 ^- 
xXovuévnv, Aéyovca xoi, Iloogxwvvnoarocav ovrQ mzcvrtc GyytÀo, Ot00 
? , , , 
* , ? , , € € 1 1 LI )? , 
x«l zÀw, FxoOictv iv Óthig voU zwerQOc, xol, puoi, JvrQ xot 
- , : * 
müv yOvv énovgavíov xol éniysíov xot xaveyOovíov. "Aga ovv. Baci- 
£ , , , E - - 2 
Aeve, &el 0 9 zevvov stoocxvvovusvog. Tí ovv simousv, voU vioU ct 
, E] A - 2 MI " A , ^5 ce ; A , 
BaciAsvovrog, cmo TOv cvéxoOtv xol vüv xal tig r0 éb5c, émti pué- 
A : - 3 , - 
zo zmegéóoxs viv B«ciksiov vQ mergi; coa ixr0g iow voU Dacievtw 
ec , A , M A [4 A , 1 * 
0 zerQjo; lMw yévowo. 'Éort yog «pe mzeroi Docilevov, xoi mveT10 
e ^ ' (25 , ? M] / 34 D - ^ 
Guo vig xoi eylo zvevuoti. — AM Tí Aéyovow , orav zagoóQ vo Ba- 
4 4 4 
, - - ' Y , ? N M , A , 
GíAstov vQ cQ xoi movQi, zvtrot evT0c TOU Decii; Mii yévowro. 
, Eo - A m D - 
"Ems móg miqooUroi: v0, Ko vic fociktíog evroU ovx fcrot véÀoc. 
? 5 et J e 2$ 2 - nc , LH € E] 
AM, voc ÓcíEn] Ovt ovOsv év vQ víO menAgocoror, ovre nÀngoUror, eg- 
, mw - i] , A , 
vi&fov xoi ióuMtov Tg TOU mzcrQOg 6voGtoc xol ívog QtÀiquerog ma- 
a e e - - [s 
roOc xal víoU x«l cylov mzvevuerog.  Ogodgsv ydg xoi ivreíO8« o6 
z:tol &Ur0U TOU vioU 9sigquévov Ovi, "Orov zogaói0Q vqv BaciAsiav và 
9 en , Qo0r0Q) TT] ' 
- 1 ' e, , - , Y , 
Oc xoi mergl, Orcv xoregynon máccv éoynv xoi iovcioav xcl Óvva- 
" ? € - - , - 
uiv, Gg eUroU roU víoU zogoÓi00vrog viv Daciclav, xoi xoregyoUv- 
^M ? MI 1 RJ Eo , bl 
rOG z&G«v cgynv, xoi Td fno: xol TO, fei ovvOv facieuew eyotg 
€ - , i ec M - rn L2 - * 
ov 9j z&vrug vovg £y0goUg vxo rovc m00cc «UvroU0, cc toU vioU T& 
, - , - - 
zt vro zt0.00vrOQ xol cvOtvroUvrog x«l é£ovcwwfovroc, xoi vO marQl 
, i] - c 
ztwoe0i00vrog cvv vi] faciÀs(g vovg vzoroaGGouévovg. 


1 , ^ * 
Ero Aowzrov usrofoíivsi sig moOgcmov fvegov zcÀt, TOU zwwTQOc 
e , - - [d ec U A 
vzordoGovrog mz«vro TQ vig, xoi guci, llevra vmérobev vzo rovg 
, , m ? , i] - c , Rn y A , 1 
zt00ec «vroU: Pojorog éy9g0g xovagysiva, 0 Qcvarog. Ovnétt Qi o0 
3. Scribendum xoi xáAw vob, Oca»- .— 4. ax cod. Rhedig. 


- - áyttapattaepuéyou t9, Kot cijc Qa- 5. 6 x&vxev codd. mss. el ed. princ. Cf. 
Guelag cell. Winer Grammat. d. neutestam. Sprach- 


PANARII LIB. If. TOM. II. HAER. LXIX. 119 


vandum est, /» secula, non, In seculum, dixisse), item cum illud, 
Cum tradiderit regnum deo et patri, huie contrarium sit, Et regni 
eius non erit^ finis, cumque haec ambo de Christo domino idonei 
ac fide digni auctores asserant (nam et angelus Gabriel sanctus 
est, et apostolus divino spiritu afflatus), quid nostri illi vitalis ac 
salutaris illius mysterii plane imperiti dixerint? Utrumne seriptura 
secum ipsa pugnal, quae nunquam a veritate deflectit? Minime 
vero. Sed, ut antea dicebamus, propter illam humanae naturae 
conditionem , quae accessionis capax est, consenlanee omnia aptis- 
simeque cohaerent. Etenim si regnum cerlo aliquo tempore tra- 
ditarus est, cousequens est ul nondum regnet. Quod si ita est, 
cur angelis et archangelis lam ante quam post incarnationem ado- 
ratus esse perpetuo dicitur? De eo quippe scriptura testatur, Cum Hebr. 1, 6. 
induceret primogenitum in orbem terrarum dictum esse, et, .4dorent 
eum omnes angeli dei, Mem, Sedet ad dexteram patris, deinde, Co- Pniipy. 
ram illo flectetur omne genu coelestium , terrestrium et infernorum. E 
Necesse est igilur ut qui ab omnibus adorelur, perpetuo regnum 
obtineat. lam vero eum perpetuo penes filium iam olim fuerit, et 
modo sit, et deinceps regia sit futura polestas (quandoquidem re- 
gnum patri nondum tradidit), quid tandem existimabimus? Patrem- 
ne ab regno inlerim exclusum? Minime vero. Regnat enim cum 
patre filius, et cum filio ac spiritu sancto pater. Sed quid asse- 
runt is? | Cum tradiderit regnum deo et patrí, num regnare de- 
sinet? Nequaquam certe. Quomodo enim verum illud esset angeli 
responsum , E/ regni eius non. erit finis? Hoc igitur. significare vo- 
luit apostolus, nihil impletum in filio implerive quod a paterna con- 
iunctione alque una eademque patris eL filii et spiritus sancli. vo- 
luntate discrepans sit aul seiunelum. Siquidem et hoc loco de 
filio ipso dielum animadvertimus, Cum tradiderit regnum deo et pa- 
(ri: cum destruxerit omuem principatum , et potestatem, et virtutem ; 
tanquam filius ipse regnum tradat, ac principatum omnem destruat 
ele. Ad haec, Oportet, inquit, Zpsum regnare, donec ponat znimi- 
cos sub pedibus suis; quasi filius omnia perficiat, ac pro auctori- 
tate sua et potestate moderetur, el patri denique una cum regno 
subiectos offerat. 

Post haec aliam ad personam transil: Patre filio subüciente — Cap. 
omnia; el, Omnia subiecit, inquit, sub pedibus ejus; novissimus üni- LXXIV, 
micus destruetur mors. Ubi non amplius ex persona patris dunta- 


, 


idioms $6.30, 4. p. 178 sq. & uxo mx» 6. elpnu£voy emendavit Petavius. Libri 
toy ed. Pelav. habent eipvy.évov. 


pag. 802. 


Keg. oc. 


120 SANCTI EPIPHANIÍ 


, 1 , ? e , A , "ox , , [1 
7iQOcgo OV 7t6TQOG MOVOV, Ov0E c7c0 ztQOcgO7tOUv vio) uovov, cÀÀo lyus- 
- , i] - » 
caírero vQv 7twQoco7zOv zuTQ0c xol viov puoi, "Ecyoroc iy800g xa- 
- ec , e 4 LI rn; , , - e , 
rogytivut 0 Oovoroc.  Orav 0& emm Ort, llovra avrQ vzoréroxroL, 
» , EY i] ? L] ? A / , 1 LI , 
q0tÀov égorTGoLi vTOUG cvTOVG, c7c0 z90cQ70v Tivoo TO Ein« Àéyt; 
: d E ^ - - 
T0 y6Q foOoc vrÀv uvGrnoiov roU OtoU zvsvuorixGG TOUS GoQxixoUG 
r 1 ? M - , ^ 
xoivey* 0 ycQ GagxixOg ov O£yeron vc v0U ztveUuorog: uooío ydg evra 
2 ? n M [74 ?! e , 2 A aif , 23 
écrwv.  Évrov0e yag, Oav sizw Ov, zovrTo c0TO) vzorévoxraL, ti uiv 
c M Ps 1 A n , M [d , e , ' [d 
0 zteT5Q Aéytt zQOc TOV viOv, fÀÀwvQo v zgQeyueriia* vzérate yog O 
[A 9 A , mw r , (17:9 i] , Co A [4 , 
vlog ? va mzavra vÓ zcrgi: ti Ó& cm ztooco7ztOv vioU v0, 'Ozav sim 
M , ? b f. , » Aé 2A MI Ml , e? ÀÀ 
T€ 7Tt(yT€ (UrQ) vrmoréruxroLt, AÉyevoL, cÀÀwvég TO goovqua, Ori utÀÀg- 
, - ^ ^ - [u 
vix€ viV& v Oc, T] év morgi, a» év vià, AoyíCevot. — Tíg 0£ éorw 0 
ec ec , M 37 
Aéyov Ovi, llevra vmoríraxroi; ov yog tiztv, "Orav stmocw. Ei 
' 3: - A M M ei , , 
je qv votro roU víoU z0, "Ozrev sizmooi, AÀcyOousvov, aÓvvero zÀq- 
Lo 33 928.4 A b] , na ^ A [u , ?T3 V 1 
goUcOor 19 émi vovg eyyéAovc, 4) éml vovg vmovayívroag.  Esmtiów ài 
A in , € 
&vo icquovs vov víOv vmoveGGovra TQ murQl xol mogoÓi0ovra, xol 
(x , ^ - ^ 
TOV ztUTÍQo vztoTcGGOvTO TO vig TO szuvra, TwcoisAsizerO Oi voig 9Àc- 
A b , e , , 
ÉvOn]gsot TO voU zvevuorOG cylov zQOcctov, vovrov Evexa czegsuga- 
A A , ^w LJ A , - 
TOC Kérc TO 7tQ0GOt0V TOU VÍOU xol TO z:QOgctOV TOU zteTQOG TO 7rQ0C- 
(d M m d , 
c7:0v vzígoive v0U cyíov mveUuorOG, ToU cveyyélÀovrog Gel TO za- 
1 ' cow 1 , el NE -€—— , ' , 
rQOog xol víoO, xol Oi0eoxovrog Vvo ui éÀÀumT row: TQv TtÀtiov 
- - , - , b , 
jvdciv *v5e voicOoc xol rijg évcegxov zgocAumruxrie 0obne zoegovotac, 
*3 » A ^ [u , c 
Ei:a, qwqoi, Ecyorog éyOp0g xoreoysivor o OQavorog. ^O Óà xareg- 
? - & ^ e , 
yu9cle meméíüwvoi, ovxéri ivegydv 0 ivegysi, ovó& Fw, vmagyov': xol 
ydo xevwQoywucat. 


) XY Li 4 J ' 1 ? M » 1 , 
Tí oov o£ v0 Gvviévor vàg ygoqog &yvooUvrsg Fyovor zsgl vovrov 
Aé r ó an mw P] À , 9 YA b Co (e 2 , n 
éyetw; Ósi qug &oo AoyícacOor ztol ToU víoU Ott c'oyrost vov Baci- 
À , E , ri » i e Aé '" 4M i] , , LT 5, M A 
&U£Lv; eb ovrOG «Qa sLysv 1] Àébug. « &osfncousv xoi cvrOV uero 
- ^M 1 - e 
TÀv vzore«ccouévov ivagiOusoor ucALGTa, uro TO Ívsoytiv ov ivyo- 
, OAM Y , 3 1 - ; E 
yt zavouévov: c«ÀÀe gw yévoiro.  OvOsig yeagQ vÀv tig Xgiorov ma- 
, ' , 2? ? , , , - - 
GrtvOvrQv, xoL éÀmitovrov év cÀqOtíg, OiavonOworro: &cQrztOc Ti] 
, - , TP) f M 
cvroU Óofq AMéysw, 1] cxovtiwv, cg ovror ueraioc qoovotoi. — Iavra 
c e - 
0à «| Otía yoog ÓiàcGxci, "Ovav cimm, llevra cvrQ vmoréroxtai, 
à - (C f. - , ec - 
ÓnuÀovoti ixr0g vOU Uzord&ovrog !ovrG va mcvro. "Orav 0B vzorey 
? - - 
QUTQ TO mzt(évra, TOrt xol cvrOg O víOg vmorcyncstot vQ vzorabavri 
95 i] , [y 1 5 - e A "- 2? 
(UTQ T0 ztvVvw, OzOg TO c7c«Qyjo vzo ToU dyyfAov GquavOiv, xal 


Ca». LXXIV. — f. peootaxa lego 2. xà non habet cod. Rhedig. 
in cod. Rhedig., el cod. len. quoque in 3. Suspicor Ae&Sjpot.. Cf. supra cp. 61. 
syllaba o« voc. pecatzaca rasurae habet 4. Librivulgo tfj 6 Tep* tpuaos. Peta- 


vestigia. vius suspicabatur xzo* t)s xgtaSoc. Equi- 


PANARII LIB. IIT. TOM. II. HAER. LXIX. 121 


xat, neque ex solius persona filii, sed tanquam ab alia inter utram- 
que interiecta subiicitur: JVovisszmus inimicus destruitur mors. Cum 
aulem dicit, omnia huic esse subiecta, libet illos interrogare, cu- 
ius ex persona vox illa, D/c/£f, pronuntiata sit. Siquidem divino- 
rum mysteriorum altitudo carnales homines spiritaliter. diiudicat : 
Nam carnalis non percipit ea quae dei sunt; stultitia enim est. ipsi. 1.Cor.2,14. 
Haec enim, Cum dicit omnia ei esse subrecia, si ita aecipiantur, 
quasi filio pater dixerit, manca est ac defecta narratio. Quippe 
filius omnia patri subiecit. Sin ex filii persona usurpatum putetur 
istud ipsum, Cum dicit huic omnia subiecta, non minus sensus ipse 
deficit, co quod mora quaedam ac larditas deo, sive patri, sive 
filio tribuitur..— Quis igitur est qui sudzecta esse dicit omnia? Non 
enim scriplum est, Cum dicunt. Nam si ad filium. referri deberet 
istud, Cum dicunt, velad angelos, velad eos qui subiecli sunt, 
pertinere posset. lam vero eum antea patri filium omnia subiecisse 
ac tradidisse doeuissel, ae vicissim filio patrem. omnia. subiecisse, 
vocum porro captaloribus una spirilus sancti. persona restaret, ob 
id filii ae patris personis spiritus saneti personam non expresse, sed 
infinite subtexuit,. eius videlieet. spiritus. qui patris et filii arcana 
nuntiat ac perdocet. — Quod ideo factum est ne ad perfectam trinita- 
us, et humanae naturae, ad quam gloriae fieri potest accessio, co- 
gnilionem quiepiam deesset. eznde novissimus, inquit, inimicus de- 
struitur mors. Porro qui destruitur quodammodo detineri vinctus 
intelligitur; ut quod faeere solebat non moliatur amplius, adeoque 
cum deslruetus sit, non amplius existat. 

Quid igitur saerarum literarum imperiti ea de re dicere pos- Cap. 
sunt? An de filio cogitandum nobis illud est, regnandi finem un- LXXXV 
quam esse facturum? Si quidem iia sese illa vox haberet. Atqui 
impium quiddam a nobis admittelur, si illum in subditorum sibi or- 
dinem redigere voluerimus, ut cum opus suum praestiterit, ab agendo 
desistat. Sed absit a nobis tam impia de Christo sententia. Nemo 
enim, qui quidem in ipsum credat aut speret ex animo, indignum 
quicquam de illius gloria praedicare aut audire sustinebit, cuiusmodi 
perperam isti et absurde sentiunt. Ceterum. omnia sacris in literis 
docentur, cum dicit, Omnia ili subiecta. sunt, haud dubium quin 
praeter illum qui subiecit illi omnia: Cum autem subiecta ei. fuerint 
omnia, lunc el filius tpse subüicietur ei qui sibi. subiecit omnta. —. Ut 
quod initio declaravit angelus, estque a nobis huie loco propter af- 


dem delevi praeposilionem zxzo* quam ac- Car. LXX V. — f. avxob codd. oss. 
crevisse persuasum mihi esl ex syllaba zcx — ulerque. 
vocabuli quod. sequitur. xouxaoz. 


Corpus Haereseol. II. 2. 46 


pag. 803. 


Keg. os. 


122 SANCTI EPIPHANII 


: " n eA , "o ' ' , - 
évraüOcv Ó.€ roU ouovwuerog toU Àoyov cvGsvyOév, vuv ouo zücav 
- , -—4f , , , , M E 
vijc Óvvcusog vo) ÀOyov czogecvoi, éxolovüocg rt xoi vqlevyOg. Ac 
^ , ANZ d EA Ad » A ^ , LU] ^N 3 
xol O0 GyytÀog tO OuoOLOV &Àeytv, QvojUOtv uév GQqucevoc vov viov, sivo 

i] , - i] E 
uere zoocOnwuce mol vijg ivodQxov zegovcíag vv Gvvívocw ÓwqÀQv, 
e ' E 1 , ; - 1 , - ^e z 
Ort, Zhi0 xc vO ytvvogQtvov éx coU, uera mzQocgÜnxue voU xol Ayíov, 

, ' b , ^w iL] - 
xAgOotror víog 9:0).  Zu& voL roUTO xoi Tc rOivUre, émciÓv ? xoi 
A A , - 
T0, Zhió xoi vO ysvvotvov xÀqOcstot Tíog 8:00, rovrov Évexa «U- 

" M (s , ^ c M 

r0g O0 víOc Umzoveyw5otro, TQ vmovabevrL «UO TG zwvra, ivo unké 
A M A b , , A - 
TO G«QxvxOv GagzixOv tim vij Óvvepei, &ÀÀc Gvvmvouétvov rij QtOTQtL, 
' M] , , et , ' A - * 
T0 GoQxixOv tig uiev &vocuv Gvvqvoguévov, cvv zergQi BacieUov, xol 
, € € ? ? 
dylo nvevpert, ov vue Becikciag ovx &orai vélog. Kol iboóre uiv «vé- 
, ' 3 1 Y e au ut ' ' , , - , 
crq, doyuv 3àafov r0, "Iva y 0 9:0g va ztvra iv macv | Gvvrvorar 
[y - M ? E » ^ ? 
ydg OuoU sic uiav vrv evroU Ozorqra zvevporixXGG TO GaQxvaOv. "Emst- 
- -- ' MI ? , €* 
0 40b Aya, ToUro moicive eig qv iurv cvauwmqoiw, &og vijg zogov- 
, TANTES MS , n e, » Ju E , 
Gí«c vT0U víoU voU &vOgozov, xoi, Ovrog Oowsc)t cvrov, Ov vrQOzOV 
, 
5 sjóere ovrOv &voÀaufavousvov, vOrt Àowrov zavrov rsÀewoOévrow, 
- , ec "T 
xol unüsvog Qv zo0c nAnjoociv vzoltumouévov 90 ini viv evroU 9c0- 
M [Y S10 1 ' , - 
vyto dvogégsww 70, "Ive 9 0 9:09 rà z&vra iv máow, cvi omuouvó- 
A 1 M - h. 
uevov, Tvo qa] ei] Óvotgscig , ov yog EGrw , tvo wr) vouicd, zoAvOsia, 
c " 1 - ec - rc 
uia ydo icrw 1] Óofoloyle. | Ovre ycQ viv og rvgovvdv O víog ovy 
- 5» "m ec E 
vmorívuxvoL tQ m«rQl, ovre vzoréraxroat cc ÓovÀog xol ébovoiav um 
Y - MN - 9 
Éyov, ix margOg ysysvvquévog vij avvije pUosog, x«l rijg evrijg 9t0- 
p i] c , , 
votOQg, OUTE TOTE xor LÀlerUwv, ovre xatd vzODecir, ovre xard dvey- 
? Tan c ; Miro 1 3232. 5f ex , 
xQv, T xocro ? ÀWww vztoreGGsroL TO TvoTQi, CÀÀ Cg viog yv5oiog uo- 
? , 
voytvyc, Gov zetgl BocikeuQv cel eig uíev &vovmva, xoi sig $v yíoag 

- M , ? - M] 

rwUdo dveyov vqv züGev xríGww, xol Ói0cGxQv cvroU rqv ixxnoiav, 
$3 - M c ec 
ive 1] 0 9s0g vd mdvra iv macw. Emu» uia deriv 5) 9:0, ue 1j 
1 - n , 
xvgiOrQuc, uic Oo£oloyíe zerQOc, víoU, xol cyíov mvtUperOG, mQt- 
- ' c A - - c - 
z0vrOG Tipcuévov TOU zoTQ0g vzo TOU viov, cc yvuoiov viov, xol 
NT c , , , ' - 
TOU cylov zwveUuoTOG, Og OUX cÀÀorQíov Ovrog z«rgoc xol víoU. Kol 
- i] - - ^ - - € 
&zoxÀsícOgGav vrÀv xord roO víoU r0U0 OtoU xol roU cylov zvtUua- 
, ? , - 
roc f'Àeoqwquovvrov evrol of Àóyor, xoi rd émivowguore Tg 700€ TOV 
e Y | - » 5 v , D - e , 
viov xot TO cyiov zwvtUuo éqOgoc. Koi &rv zvtÀiv Toà *oxüg vm ov- 
- , , , 
vOv émiwoovUusva qopoGavreg cvorgéwogv. 


- - ? 
lidAw Afyovo, vàv ix oU sVmyytliov Affsig vivdg, xol qao, 
A J , , - 5 e n A 293,f - A 3 ow ' 
Zi& ví oU Óvvaror moisiv ovóiv 0 víOog dg ftavroU, é«v uy iÓm rov 


2. xai tó cod. Rhedig. «6 xo reli- princ. Quod cerle habet unde defendi 
qui libri. possit. 
J. Aegdvw codd. mss. ulerque et ed. 4. 6E non habei ed. Petav. 


PANARII LIB.II. TOM. II. HAER. LXIX. 1:20 


finitatem ac similitudinem adiunctum vim omnem divini verbi eonsen- 
tanee ac perspicue declaret. Nam et angelus idem propemodum di- 
xit, cum significato dei filio, subinde quibusdam additis, assumptae 
hominis naturae et cum verbo coniunctae mentionem iniecit: Pro- 
pterea , inquit, e£ quod nascetur ex te (ubi sanctum adiecit) vocabitur 
Filius def. Quae cum ita sint ac voces illae, Propterea, et, Quod 
nascetur vocabitur Filius dei, usurpatae ab angelo fuerint, reete filius 
ei subiiciendus dicitur, quz sib? universa subiecit; ut ne quod carnale 
est amplius sit virtute carnale, sed cum divinitate coniunctum; il- 
lud, inquam, ipsum carnale in unum copulatum cum deo, et cum 
patre ac spiritu sancto regnum illud obtinens, eus nom erit finis. 
Cuius quidem, ex quo resurrexit, velut initium aecepit: Uf szt deus 
omnia in omnibus; quod in unam divinitatem spiritaliter sit illud car- 
nale coniunctum. — Sed quod ita loquitur: oc facite in meam com- 
memorationem , donec veniat filius hominis, Mem: Sic illum videbitis, 
quemadmodum vidistis ascendentem ín coelum; ium demum perfectis 
omnibus, nec ulla re praetermissa, ad ipsius divinitatem revocatum 
iri omnia eadem illa verba demonstrant: Uf s? deus oinnia in omni- 
bus; ne qua sit divisionis suspicio; quae nulla est, ut non deorum 
multitudo fingatur. Nam una est personarum omnium, ae singula- 
ris gloria. Et vero non, quasi tyrannidem usurparit filius, patri 
modo non subiicitur, neque tanquam servus ae propria polestale ca- 
rens eidem subiicitur, cum sit a patre genitus, eademque cum ipso 
natura ac divinitate praeditus. Neque tune propter ullum defectum, 
aut velut imminulionem capitis, ac necessitalem, sive potestalis 
abrogationem patri subiiciendus est, sed perinde ac germanus et 
unieus filius, qui cum patre perpetuo regnat, et ad unam singulari- 
tatem atque unum decus et honorem erealas res omnes revocat, et 
ecclesiam suam insUtuit: Ut sz deus omnia ?n omnibus. Quoniam 
una est patris et filii et spiritus saneti divinitas, dominatus unus, 
singularisque gloria, a filio porro, tanquam ab germano filio, patri, 
ut par est, honor tribuitur, nec non et a spiritu sanclo, cum a 
patre et filio minime sit alienus. Facessant itaque contumeliosorum 
in dei filium ae spiritum. sanetum impiae voces, ac sacrilegae, ar- 
gumentaque omni in eosdem hostilitate referta. Nos autem cetera 
male ab illis excogitata, et hoc loco patefacta, diluemus. 

Alis igitur ex evangelio prolatis auctoritatibus ita disputant: 
Quid est quod z/Az/ a sezpso facere filius potest, mis; patrem facien- 


5. Libri vulgo t6cce. 7. Aj&v emendarunt Cornarius (vertit 
6. xà reposui pro tà» quod in libris enim iuxta cessationem) et Petavius. A£- 
vulgo extat. Petavio locus videbatur mu-  &w in libris est. 
lilus esse. 


46 * 


Luc. 1, 35. 


Luc. 22, 19. 
et 1. Cor. 
f 21 
Act. 1, 11. 


1. Cor. 
15, 28. 


Cap. 
LXXVI. 


loann. 
5, 19. 


pag. 801. 


Keo. oC. 


124 SANCTI EPIPHANII 


- ? - , - , 
zuríge moi0Uvvo; xol lov vooUGiw czcoy5c va ÀEyOutvoa, Ort xoL TOÍ 
, , : 

y& Ó motio OU zQOrtQov émoínós, xoi vortoov 6 wíog évtyvdcaro. 
- 1 2 M , , 2. n^ a c A er ? i] - , 
lloiov ycg ovgavov ézoiqos x«O' tevrOv O zt«TQQ, Lv«& C70 TOU TUTOU 

^ , ? ^- iU 1 ec J [u ^ ro , , 3 , 
TOU ztQOTOov ovgavoU ÀeBov vrO OuOiOuc 0 víOc ovrog éoyeGnroar; cÀX 
- VEA - f - , , — 
ovóslg rovro Üvvero: Ótibe: vOv cTüv xexíav imwoovvrov. 'Ev egy 
L] , J ec ' A , ' ' ' - 3 C07 , ? - , 
y«o énoinosv o Otog rOv ovgovov xoi rov yuv. .4ÀÀ cue iv egy év 
- B , P4 ? , ec 
vij xoGpozoitg quGxe, llowjoousv avOgozov xcr tizove nutrígav, 
ec , * L2 r - 
xol xcO ouoigctv: xci oUx tizt, 4:090, zt01560, xol vzoOtíto mÀg 
L n » 
dgydGn. "Emtwa 08, Koi imoiqotv 0 9:09 vOv &vOgamov: xol ova 
3 ? , "E - c - E - ' H 
tiztv, "moinós, xoi &Óciés v víQ mg Óti zoitiv vOv «vOgortov. 
Ov 1 , , , T " et el L] 1 9 —- , , 1.9 
vrt yag £v ayvoío «jv 0 vioc, iva ueva v0 uaÜciv rfqgvqv vOv va 36 
^ , ? ? A , A e? , e - ' 
cvrc éoycGwro. — 24A émtiÓ: zw dAO Qv 0 xvgioc qudv vqv ccu 
» £e - , * 
ivtÜvgero, xci GvOgcmog éyívsro, xai év quiv GvvaveGtQegm, siye 
* A A ? , 1 , ri 2€ WX 2. X iU - 
03 zgoc rovg lovOoíovg vOv Àoyov, ovrwveg évouiCov avrov v« TOU za- 
€ 
aX ? - B - A 
rQO0c xorcÀvsiv, (fovàÀousvog evayaysiv rmv Óicvor«v, TOU ur) mtQog- 
,. ^ ? mp, 29) 9 2G , z Ovóà Aw P e2. ic 
£jyew vij evtoU évavOgovott uovov, &Aeyev, Ovóév moii 0 viog, iav 
Mi mw - - T 
uo] lày vov zarégo ztoioUvre* Vvo Óz(£n v0 Éoyov voU víoU sivo, Zoyov 
- 1 Ml 3 ^ - - ^ 
TOU zt&TQ0g, xol vOv zturéoo tvÜoxoUvra iml vij avroU vig mwcuc ig- 
, , , e 1 M 2 j ' i A , 
yociíog otxovouto. Ovro xoi xoro àzoiovOiav xci rac wÀÀog Aébsig 
, Ly ^ , ? A , - — 
zQO0g«oztOvVrtg, cg O5osg, xci PAsyyousvoir dz0 zQogo zov Tie TOU 
À , 3, ^ ^ /À ;9 , Ó " 9 , "4 , L] 
0yov «oTQo7tS, vro e^qnUtuec, Orco vsovrat. : Grgenbpov eoroczumv, 
mM P] , , 
xoel GXOQzitig cUtOUg' ébomoGrtiov ra [lm Gov, xal cvvragditic 
, 
e UrOUC. 
, 1 : , - ,« 1 i4] 3 J 3 [ud M M 
lloogxswvo, yoo TcvrQ vr Àéiev ! e ewoÀéyovoi xo tiouov, xoi 
? A b , e A - , 
A£yovotv &zo v0 evoyysltov, 'O yag zevro quisi r0v víOv, xol zcvra 
P] - € A - , , - 
Ósínvvoiv avrO & eUrOg mOLti, xol usifovoa rovrQv ?Ó0síEei evrO £oya, 
et c - , AIL CA , 'O H ? L Y ' ' 
iva vutig Qovuotqve: zat zov , 7t6T1Q £ytigtt TOVG VEXQOUG, XOGL 
- e J ' (C et i$! , - LI , ?e 7 
£oo0z0iti^ OuoiQ ge xe o viog ovc OcAs. Coozorei" xoi zaAw, OvO£va 
' c N ^ ? ' ' , - , - ^M et , 
geo o zoT4Q zgivel, dÀÀc vov xoíciv ztüGov ÓfÓcxs rà viQ, ive zav- 
- A A i] ^ 
rtg Tij GL TOV viOv, xaÜcc riu GG: TOv zeríQo. "Ope Óé uoi Aorzov, 
"d M , ^ M Mi ó À - w 5 $1 t À , " , 
Q£L£, TO ztÉQug TTjo z90€ G& OicÀoyTc, z0U czteréÀeGtv 0 ÀOyocg; ovx 
bd ^ [d 
&imé viwug vol, xoi vwog oU, cÀX ivo z«vrsg Tiu QOL TOV VOV, (0C 
0c. TOv zaríga. Mw) &r(uatfs roivuv vOv víOv, iva u9 &riudc 
TUA) GL ga. 5 «ríuots roivvv TO j ur &riuocne 
rov zuríQu: £i yog vi eig rOv viov Aoyítu ? vmofsBuxog s &ervOuc 
9 oQa' &t yoQ g ! yeu qoc 1j u 
- EJ ^ i] i] 3 e , 
ÓtavosioOo:, obxoUv xol ixi TOV mzorfíga cvopoivti Gov aj Óicvoia. 
: 9 
- ^ - ' 
Tüe y&o evr5c Gov roÀunoiec iori v0 sig vOv víOv ÓravosioOot, xai us 
je y«o i 5 , 
- ? , - Ur i] - 3 - M" 
vipdv cUrOv xaD«azeo vuuGg TOv mzuwríQo. "Iva yoQ x«l Ód «vtQ o 
LI , 3 , , , e I4! , 'g LA 
zerQo, Àéys uov, c yevvaOo, cí Àéyt; Iva ov O£Àm o víog $ooyo- 
? "E LS , - , ' i] 
vin. Ovx timsv, "Ov xeieverot. "Eüct 0à voUra * mavra rOv viov 


Car. LXXVI. — 1. o9. vilium es! Car. LXXVII. — |. ijv volebat Pe- 
ed. Pelav. tavius. 


[-] 


PANARII LIB. If. TOM. II. HAER. LXIX. 7125 


tem. viderit? Sed nullo modo horum verborum senteniiam assequun- 
tur; neque vident nihil esse quod a patre antea factum et a filio de- 
inde fabricatum fuerit. Quod enim coelum solus per sese pater mo- 
litus est, ut ad prioris huius exemplar simile alterum filius expres- 
seri? | Nihil eiusmodi ab iis impietalis arclitectis demonstrari. po- 
lest. — Zn principio enim fecit deus coelum et terram. 1mo iam tum gen. 1, 1. 
ipso fabricandi mundi principio dixit, Faecemos hominem ad. émagi- 
nem nostram el. similitudinem. | Non dixit, Age faciam prius, et 
quemadmodum moliri debeas ostendam. — Deinde, Fecit deus Aomi- 
nem. Non dixit, Fecit, et ostendit filio quemadmodum fabrieandus 
homo sit. Siquidem nulla in filio inerat ignorantia, ut posteaquam 
artem condidicisset ex illius praescripto moliretur. Verum ubi ad 
nos delapsus Christus dominus humana carne vestitus est, el homo 
faclus est et nobiscum versalus, eum ludaeos alloqueretur, qui ab 
ipso opera patris everti sibi persuaserant, quo eorum animos à so- 
lius humanae naturae contemplatione revocaret, JN, inquit, iius 
facit, isi facientem patrem. viderit; ui opus filii esse patris opus 
ostenderet, eidemque patri suam omnem administraüouem ac fun- 
clionem placere. Sie igitur deinceps ijufelices isti, qui alias seri- 
plurae sentlenlias, lanquam immanes ferae, concidunt ac lacerant, 
convieli divini verbi ae veritalis splendorem, velut fulgure quodam 
conslernati, fugient. — Fulgura, inquit, coruscationem , et. dissipabis proni 
eos: emitte sagittas (uas, el conturbabis eos. 

Etenim illi seripturae loco quem ex evangelio proferunt statim — Cap. 
illud ordine subtexitur, Pa/er enim dihiget filium, et omnia demon- e. 4 a. 
strat ei quae ipse facit, et zis maiora opera demonsirabit , ut vos mi- 
remini: Mem, Pater suscitat mortuos et vivificat similiter, et filius quos 
vult vivificat: Mem ,. Pater. neminem tudicat, sed omne tudicium dedit 
filio , ut omnes honorent filium, sicut honorant pairem.  Animadverte 
nune, Ári, hune ipsum institulae contra te a nobis disputationis exi- 
tum. Non dixit a quibusdam honorari debere, ab aliis non debere, 
sed ut omnes, inquit, Aonorent filium, sicul honorant patrem. Cave 
igilur dehonestes filium, ne dehonestes et patrem. — Nam si quid in 
filio suspiceris inferius aut defectum reperiri, in patris ignominiam 
tua illa cogitatio redundabit. | Est enim eiusdem in te temeritatis et 
audaciae sive eiusmodi aliquid adversus filium conceperis, sive non 
honores ipsum, «w/ honoras patrem. | Nam ut ipsi det aliquid. pater, 
dic, amabo te, hominum confidentissime, quid dieit?  U£ quem vult 
filius vivificet. Non dixit, Quem iubetur; haec enim omnia a pa- 


2. SciEr codd. mss. el ed. princ. 4. ravra, om. in ed. Pelav. Colon. repet. 
3. UnogcQnxog codd mss. et ed. princ. 


pag. £05. 


Keg. on. 


pag. B06. 


126 SANCTI EPIPHANII 


, H 
O££acOot sap mourQOc, cÀÀ ovx lAdvrove sivot zega tOv zwrégo, ud- 
LT , , D i] P] - bd 

Aure xorc ÓvO vgOzOvc' zQdrov uiv Ów vO cvayoytiv vudv viv 
A , M 

Qicvotev tic uíav fvociwv OsO0vmroc, szrerQOc, xol víoU, xoi cyiov 

zmveUparOG, xol wr eig ueguGuovg xol moÀvOsiauv xorcycysiv vOv TÀwv 
, , 1 , M ? , , , ^ , , * 

&vOgozOQv Àoyiouov, dÀÀe &vogéotiv tig utav &£vorqra* ÓOevrtgov O6 

xoi eig Twv 75g ivodoxov zegovoíag usvaoAmv OoÉqc xol cvvévociw 

- :l - , ? ' ' eY ' 1 , El , € 
vic eUro0 Otorqroc. Emi: yag vA9€ rove uaOqrog ovroU svgo&vot 
' - e e * - - 

ÓL« Tijg vzoGyéosog 5c timtv Orw., Ecl vv 9 avroU foro TOv, oiriwVEG 
, M , , et ul » A n ^ ? , , 
oU uy yevcovro, Qavorov, foc «v i0o0L Ov viov oU avOgozov &p- 
CA , od , , —- A - 2 , re i [y , 1 ? 
xoutvov év v5 Oobo evroU. Kol vj OyÓom wuégo, cg Àéyet vO tvey- 
, "^ i 3 t€ , 3 oc NN , E , - 
y&kov, 4] Og tO &rtgov Àéytt, utro $5 wuégag (ov vv tvayythiovOv 

er 5 NM DE I , E] ^ - " - 3 ) - M 
&reQo &vO' érégQv Aeyovrov, cÀÀ« ui&g ovGne vro «xoieiag, cti TrOTE 
0i dogelifouévgc, Vve wr zoO0pooig yívqvo, 9 r0 rovg &vOodimove 
* zgogxomttuv iv voig dveyxalowg, émziNmso Fyxnswrou 4) Évvoim T0 
cvOoozov ézi va zovgoc ix veórqvog énuusAGg. — Zhià roUro tig sUmy- 
M ME. , Pau *5 E 1 , - fu e 
yehiovuo T oyÓóow quégo sizev. Hv yog uéoog tv vijg s]uéogoc vmo- 
ÀAevrOusvov, Ort vOv Àoyov fgwq, xel cvvqoilOuuosv cz éixtivug TG 
quígeag xoi rie Goog, &b sv 9:5] xufon 9? xexiuxvia ztoi dvdrqv Goav 
|J , i] , ? bd ? , r , A M , "^ , 
9 OsxeTqv. Kot zw év r$ O0yOÓOm quéoc zctQl vqv voivqv T] vtvoQ- 
e ES , , ? , rr , - € hi P) 
TQv OQgov TOU zQcyueroc ysyovorog, 0yÓ0: avvQ éxoleivo. 'O Ó& cà- 
Àog sveyyslugrNe cogoA(Gevor, xol Àéyeu, Mere $6 quéoog. Ovx vjot- 
' H [y ' / 0 Z - - 2: 9 t A 00 
Ouqucs yog év qj vov Àoyov !9fgm roig uaOwroig, ovót iv Qj vo Eo- 
?, J ? A A , e^ , c , 
yov émevéíAtGtv , &ÀÀa vog uéGov $5 mÀgosOvoareg uéoag. 


2. , c 
W2ós 0i msgl rOv ÀOyov yevopuevog vxv gocoiw vnaéüsiéev, !0moc 
1 , NT , S as Dru 5 , ? Y ; 
zeooeAopov Iléroov xci locvvqv xoi lcexcoov avquveyxev ovrovg tig 
pio. ML uf 
TO 0goc, xol usrsuoogo 0, xoi FAews TO zt90comOv oUTOU Og O 
rn; A , LI , A , - , ii i] n , 
iiog, vO év Gagxi zo0co7zov cvvov iv vj Otorqr. — Kol ve (uarie 
, - MNT ' , c NERONES DINER , 37 12.5 
cUroU Àevxo Og yiov, OmÀovori x Gcegé 5 «zo Magteg ovGw, xaL éx 
- - , 
v0) querígov yévovg vvyyavovoo. Kol uereuoogotro sig Óofav, Óo- 
Éav inixvouévi ve 9t0TQvoc, vqv viusjv ve wol rcÀeiovqro, xol ÓObov 
A , , f^ Hi *4 c i] ? - , - Li - 
vqv émovgcviov, qv ux &iysev 2) Geo$ ezegyne, ivras9o 08 Aopovoa év 
- - - A 
vj GvvevoGt, toU OroU Àoyov.  OUroe re zgotigqufva vost, Ori rv 
zücov xoícww Ofücxe vÀ víO, Ori Eücxsv aUrQ &Eovolav, lve Ov 9é- 
, et i] A , ? i] , i] er - - 
Àet Cocyovqon: vo vuv uev zoQTQv coyqv Osiám Tqv $vooOww T9G uic 
, ' MES , Si. a A , , 160 - , 
O9s0TqrOc, x«L rO $v O&sÀque tz vOV zvoT£Qo Qégtuv voc OÀa Tg cya- 


5. «UtoU om. ed. Petav. 9. xexXn(xvta codd. mss. el ed. princ. 
6. Fortasse xov. 10. exe cod. Rhedig. 

". mpoxóntst) codd. mss. Car. LXXXVIII. — 1. Grac emenda- 
8. vj om. cod. Rhedig. vit Petavius. Ou.G6 habent libri. 


PANARII LIB. HU. TOM. II. HAER. LXIX. 727 


we filius accipere debuit, sed non ut ipso esset inferior. Quod qui- 
dem duobus modis intelligere possumus. Primum ut mentem no- 
siram ad unam et singularem patris, filii, et spiritus sancti divini- 
tatem eveheret, neve ad quaedam deorum velut divortia hominum 
cogitationes demilli pateretur, sed ad unum et singulare quiddam at- 
tolleret. Secundo ut ad assumptam hominis naturam, quae gloriae 
vicissitudinem mulalionemque caperet, atque ad divinitalis suae con- 
iunclionem intelligendam perducerel; cum enim ad diseipulos suos 
pollicitationis huiusmodi spe exhilarandos venisset, quam ostende- 
ral: Sunt de hic stantibus, qui non gustabunt mortem, donec viderint 
filium hominis venientem in gloría sua. Deinde octava die, ut in 
evangelio scriptum est, vel ut aliud evangelium narrat, post sex 
dies (non quod evangelii scriptores hallueinati sint, sed quod licet 
eadem sit omnium certitudo, eadem lamen munienda videatur, ne 
hominibus ad ea quae praecipua ac necessaria sunt offendendi ulla 
praebeatur occasio; quandoquidem proza est impensius in malum ab 
adolescentia hominis cogitatio: propterea octava die scripsit evange- 
listarum alter, quod, cum a Christo illa pronuntiata sunt, nonnulla 
pars diei superesset, a qua die et hora numerandi initium fecit, ut 
puta cum iam in nonam aut deeimam horam dies incumberet): de- 
inde octavo die hora circiter tertia, vel quarta res ipsa conligit, quae 
dies octava numerata, cum alius evangelista, maioris cautionis gra- 
tia, post sex dies id conligisse narret; quoniam neque diem illum 
comprehendit quo dominus apostolis isla locutus est, nec illam in 
qua opus illud absolvit, sed interiectos ac plenos tantummodo sex. 

Ergo evangelista cum ad eiusmodi narrationem venisset, ita 
rem omnem exponit: Quemadmodum Petrum et Ioannem et lacobum 
adhibens eduait. illos in montem, et transfiguratus est, et resplenduit 
facies eius sicut sol; ea facies, inquam, quae erat cum divinitate 
coniuncta: vestzmenta autem eius candida facta sunt sicut nix. Quam- 
obrem illa caro quae et ex Maria virgine sumpta, et ex nostro ge- 
nere suscepta fuerat, in gloriam splendoremque commutata est, et 
quidem divinitaüs gloriam, cuius ad illam est accessio facta, nec 
non et honoris ae perfectionis dignitatisque coelestis, quam cum ha- 
clenus caro non habuisset, hic, posteaquam cum divino verbo co- 
pulata est, obünuit. Ad eum itaque modum quae antea dicta sunt 
accipies, Omnze ?udicium. dedit filio; quoniam dedit ei potestatem , ut 
quem vult vivificet. Quare ut et primum principium declararet, et 
unam divinitatem ae singularem in trinitate voluntatem esse mon- 
Ssiraret, quae ad bonitatem pertinent, ad patrem ipsum, hoc est ad 


Me: 
6,21. 
et Marc. 


9, 1. 
Luc. 9, ?1. 


Gen. 8, 21. 


Cap. 
LXXVIII. 


Kee. o3. 


pag. B07. 


728 SANCTI EPIPHANIT 
, CAMS LECT ' L 2 ' a , * ^ | ee 
Socvvqc, xoi inl vqv uíav cgyuv xoi O:ovqra vGv roiv ovGQv ct- 
ec , Ll L1 , rt hi 
Às(ov vzoGrGtOv, ui&c Óà OtOrqroc, zargOg wei víoU xoi eylov 
mvsiüueroc, xcl vie évGegxov mzcMw meoovoiog noocAouBovovone uera 
- , 1 2 1 Ml - - - 
Tüg OtOrQrOG Tv cz0 matQOg x«l víoU xtyagiGuévv otv; voU afi 
, p 
uerog Ócgoscv v& xel &Éovcioav xoi veÀetO TTC , xol tic ulov ? Qeóvqvoc 
A 
3 zyevueTiXQSv GvvévOGLv. 
, - 
Kol ucAa uolig ÓicÓpeGeusv v0 ÓvcOcAertiov voUro qyooíov, xci 
M] - , 
qv zàcov vevrqv O19oifloliav, «ygit ve xvpcrov ! xvorouora, cgpL- 
Guo) 0à xoi ccÀovg Ótwovg, (kw vs ivavríov xoi 9vosoUg xora- 
, H * E E H , , , E ,5 
xovGovreg xoro rov 0gO0v Àoyicuov év ütavoic , roba ve vv Ot évav- 
, * - 
ví«g xorexÀGGavyTeg, émi TO ÉComtrOv vroUro TO zolvxípolov, UVügag 
Gpoogov xovcorquo, Aefovrso ix 8:00 vüv Óvvojav, xol vqv ydguv oí 
? ^ ^ 
dvíxavort, Gore iv Os ioyvonavreg viv émixiov. csv gannjv, A£yov- 
» - ,. 1 N ^ 
Gov, "AiGcoouev và xvolo, ivóobog joo 0rüEnGroi, Uzov xal cvoa- 
2! , , A , Ml M] w , 
vQv £oguiev eic QokocGev: xol GuvrQiabovrsg viv xtpoÀqQv ToU Üpcxov- 
^ — ec € 
Toc imcvo ToU VÓorOg, toU xcvyoc nopsvouévov, ov ovx 59£Aqcav 
rqv ueroygv ?Eyswv of víou pita "ovóaíov xÀmgovouíav xtxvmQuévot, 
1 [4] , , [d , b M A ' J 3 €. 
70g OUG GzOTtivOUutvog O mQoqtuo &Àeyt, Zhia v0 ur Oéhaw ?vgüc 
^ [u - bl ^- 
VÓco roU Z«Àocpu rO zootvOutvov cvy, cAÀm BovscOon Éyswv. vuüc 
e , 
róv ^'Paeccov rov flaciléa, xol vov TofeuA viov Pouskiov, ióov, ànd- 
mw 1 w - Y 
yt xUgi0g éq' ope tO U0cQ toU zotcuoU rO iGyvgOv, rOv Daciéa 
vüv 9 '^4gGvglov, xol re £&mc.  Husig 0£ Aoflovreg iv volo vqv for- 
? M 24 - A w - 
Oeav, xoi v0 &70 cÀgÜwwic Geoxog nrVGuo imi vue yne BepAquévov, 
xai 9 r0 usto ztrvGuoTOG Qvoouo TOU z5À0U iv roig 0pOcAuoic qudv 
- A , - 
xtyegeyuévov, lvo ot zove àv &yvole, vàv viv cAjOttav yvdpusv, &nt- 
, L1 , , E A CJ , Iu , 
Oovreg «oi vipouevo, év vo XmÀowgu, vQ ezcoreÀMtvo égwnvevouévo, 
- f » 
rovrécrwv dv vjj Évocguo moapovoíy, xoi iv Otorqu vehtióTqTOQ, xoi 
? 
Àoumov £cgoxórsg oUxíri covovusÜn tOv xvgiov, ti xal ézocvveym- 
C ow , e - ? , , V 2 J , 
yove avu&g mowjGoGiw oL rác Z4gttov garoieg xei lovdaíov Óreoyor. 
"Esvro ydg xol ovtot, xoOdmso xdáxsivor, mzdvra vOv Ouoloyobvra 
A , ? A 2 , er "a/f M ? , 
TOV «Ugiov &zoGcvveyoyov cvrOv ytvíc9oi, iva Otíboot: vOv cvopAE- 
wevra CAeyyov ysyovóore rGv aBAsmrovvrov. Ei wr y«Q wv » Gvva- 
1 5. M ? "^ ae , e 2 SWAT , 
joy evvàv rug 0à], ovx «v ov qvocyOuoev oi 0pOcÀuot czocvv- 
cxvov imoíovv.  EvjegicrQoousv roivvv TG xvgío Ori xol evefAf- 
4 4 
r - 1 , M 1 
apouev, xoi OpoloyoUusv vOv xvQiov, x«l iOroozsUGousv rc Givm, iav 
xol r0 Éoyov rv ivroÀv cUroU zociosv, xci xcrtzeTIGOUcv TOV 


2. Seócvroc codd. mss. ulerque, et ed. davil xvpxoaoxa, verlens elevationes. 


princ. Seócwqc« ed. Pelav. 2. yet non comparet in ed. Pelav. 
3. cwzujatt cod. Rhedig. Colon. repetita. 
Car. LXXIX. — 1. xvpopxco. codd. 3. quc cod. Rhedig. 

mss. el ed. princ. Iam Cornarius emen- 4. "Paoci» correxit Petavius. 1 cod. 


PANARII LIB. II. TOM. II. HAER. LXIX. 129 


unum principium unamque divinitatem retulit. Cum enim tres per- 
feetae sint hypostases, una tamen divinitas est, patris et filii et spi- 
ritus sancti. Hominis porro a verbo suscepla natura una eum divi- 
nitate summae dignitatis a patre filioque beneticium, nec non et po- 
lestatem perfectionemque ac spiritalem in unam divinitatem coniun- 
clionem accepit. 

Sed jam locum hunc difficillimis maris tempestatibus infestum, 
atque omnem illam veneni vim, sive polius tumentes ac procello- 
sos fluctus, et spumosos undarum vortices el iactationes horren- 
das, aegre admodum evasimus. Nam ect hostium tela scutaque re- 
cta ralione ac mente freti combussimus, et illorum arcus infregi- 
mus, ac tantam divinitus vim et gratiam, licet. immerentes, ad 
illud monstrum pluribus capitibus turpissimam ad hydrae similitu- 
dinem praeditum conficiendum hausimus, ut eodem divina ope vi- 
elo ae profligato triumphale illud carmen accinere possimus, Caa- 
temus domino, gloriose enim magnificatus est, equum et ascensorem 
deiecit ín mare. Caput igitur draconis supra aquam illam contri- 
vimus, quae placide labitur, cuiusque novi illi post ludaeos haere- 
ditalis possessores parlicipes esse noluerunt; contra quos propheta 
sic invehitur: / Quoniam | noluistis aquam. Síloe, quae leniter currit, 
sed maluistis Hase regeim, et Tabeel filium fiomeliae, ecce immittet 
dominus in vos aquam fluvii violentam , regem Assyriorum elc. Nos 
aulem opem a domino conseculi, hoc est sputum ?/lud a vera carne 
in terram emissum, et /u/um ez illo sputo factum, atque oculis no- 
stris illitum, ut qui in summa olim ignorantia versabamur, verita- 
ilem modo percipiamus, abeuntes, e/ i2 Siílee quod interpretatur, 
missus, hoc est im humana Christi natura ac divinitate perfecta 
loti, recuperato visu dominum nequaquam amplius abnegamus ; quam- 
vis ab Arii factione et Iudaeorum successoribus ab omnibus syna- 
gogis exterminemur. Siquidem et isti illorum instar decreverunt ut 
qui dominum confiteretur. ab ipsorum conventibus excluderetur ; ut ab 
eo cui visus restitulus fuerat nihil videntes se convinci ac redar- 
gui monstrarent. Etenim nisi totum illorum conventiculum excae- 
catum esset, nunquam illum cuius aperti fuerant oculi ab omni com- 
munione proscriberent. Agendae proinde domino gratiae sunt, quod 
et videndi sensum recuperaverimus, et hunc ipsum confitemur, at- 
que incommodis omnibus remedium adhibuimus; si tamen praeceptis 
illus morem geramus, et serpentem proculeavimus, draconis caput 


Rhedig. est paacoov. 6. x6 xo) pec& codd. mss. ulerque. 
- , ' ^ 
9. «cupio cod. Ien. cupio cod. Rhe- — Foriasse xooxo exa. 

dig. 


Corpus Haereseol. IT. 2. 41 


Cap. 
LXXIX: 


Exod, 15, 1, 


Isai. 8, 6. 


Ioanu, 5, 6. 


Ibid. 22, 


130 SANCTI EPIPHANII 


E 1 , M ' - , , T s - 
Ogiv, xol GvverQbwepnev Tuv xspoÀuv ro) Ógexovrog iv rjj ro? cov 


€ 


, [I ,« 1 , A- 9 "nw nw 3 ' ' 
Óvvousi* Q 1| 0ofa, rium, xgQetog, zoTQL ÉV viQ, viO Ev ztuTQU, GUV 
e o» , :| M m €- ;* ? , 
dyío mzvevuers. tig rovc eiQvag v!v aícvov. Aum. 
J 1 M y , er U Dd , 
KaroAstwavrseg 0à vqv vtvexgouévqv ravrQv vÓgav, vqv émraxé- 
, 9$ ' A ^oc , t 
goàÀov xoi zoÀvoyi0ov, imi reg $f5]e GvvxOwge zooflOcusv, cyazcNrot, 
; ' , 1 -— ' LENS 
Os0v vOv dcl Bou9ov éxixoAovutvoi vqv " abrqv quóv noujocct'ot éni- 
zb , - , , , 
u£Astuv xci vOv Bovioutvov rovro vQ zovquori évrvyyaveiv, eig laci 
D "bus - ' - , ; 
8rQv Osüqyuévov, xol sig 0u098cociv rv ur év woxoig qÓm éÉera- 
cOévrov. 
CDTEQQOG TOT 4AETTERPROT-BIBurLIOT 


7. auxov edil. Pelav. sanentur, et qui noudum in malis exa- 
&. và» 8zOnyuévov edidi ex emendat.  rinati sunt. corrigantur) ,ef Petavii. c6» 
Cornarii (qui veri! quo commorsi iam  Oz8evyuévoy cod. len. et edili. c-àw8c 





PANARII LIB. II. TOM. Il. HAER. LXIX. TO. 


dei ope ae virtute protrivimus. — Cui gloria, honor, imperium, pa- 
tri in filio, filio in patre, eum spiritu sancto in secula seculorum. 
Amen. 

Nune ab hac septenum capitum ae multiplici, sed mortua iam, 
hydra digressi reliquas ad haereses, o carissimi, transeamus. Sed 
dei inprimis auxilium. imploremus ut eandem nobis, isque qui hanc 
nostram lueubrationem legere voluerint euram ac providentiam ad- 
hibeat, ut et qui morsibus appetiti sunt persanentur, et qui nondum 
in illam calamitatem inciderint ad eam cavendam instruantur. 


FINIS SECUNDI LIBRI. 


TOY é"«nyuatoy (Gerypotov cod. Rhedig.) * ]ia editi. At in codd. Ien. ei Rhe- 
cod. Parisin., teste, Petavio, et cod. Rhe- dig. rubro subscriptum extat 'TéXoc cv- 
dig. Q& (sva cod. Ien.) xà xaxà '"Apstov. 


47* 


$77 m VU VM 4D 
" z "3 E : 
p i 7 * pr^. 
D - 3 Ut pir Ee 
- ] A ar RE 
& OF A. - 
Ts 21.98 7. — 
2 "o. "lus 
^. 1t PDAS POE 
* - e n 
y RE CA 
("€ 
E 





; ande M" — 


ES 4 | EM ic "S is Abeioqui som d á halla ind: 











En ETC ANIMUS wl i eina: iut we P3 
1 : E » 269, ! : ME | [1 SEP E E «4$ : VT X 


S ME M NN Bie uiffecs o HR viel RR e 
e To ee mt camino" bacino Senna dp cw NN 
Ro EY prevagen ride. arie 46 Fi snb ow 
ENDS MEN mena c Noyplre: svn 
E E p Me Jh: Aheniece di iae ! 
da Xu nfi s: iiliene: fi» (an M6 Meri 
d ow E LL ML. 


Pat 


Misi "- a (aget m 
nas: UM dm uv "* 
inci P2 





PE B - B in 
] A zi " mE 
hn » 
ir - * LJ 
| ue f: / 
Mem Te PR Ur 5 ' 
E E (n ene, ais E Friderici Fromm 
4 » "4 * 
* gae 
4 EUM 
E Dd 
os - 2.0 EE - 
-— 
2 ue * 








M 





S haereseologici, 


- li 
Fhe— — a 


| 
| Oehler, F, - Corporis haereseologici, 


PONTIFICAL INSTITUTE OF MEDIAEVÀL STUDIES 
59 QUEEN'S PARK CRESCENT 
TORONTO-—5, CANACA 


20117 : 








G. H. NEWLANDS 
Bookbinder 
Caledon East, Ont. 











gm "- 
- ud cdireditum diu t col hasdbe mar 2 m 
meum te 7M 7a B i. cant ny S aede re oai compl id — tunioy gie Abe atra ees je i tt —Á——rá o Ec llam, er. - mc i EM oa Lad Fm e. | m 
j^ M r - - eC 
nete Deb qp pet mer emd ca im m —— Pái€— —— ÓÀ ÓÀ— M ÀMÓÁ—À— MÀ Lt -— € i "gU- voti 
Anh um it I ^ ^ t n AA— 
—2 LE "qua tue Ip IA oe meer c diam in d t cmi TL. utt d feu rtu meni Mr ed ng puer Lion hac Lem 
pé pe t figs adn pem mt as me b onshdiosnsd 
r- € n noo - pra Pu Ha a Al vite p P hal t e — M —— — ——— mn I—— gm m er n aq o geri itai LE erem te Poviemenmrt, "d 
"t - ^^ n Ó—— e jette A "nip de. ^ m anm eue —- "destituti h- Oo dpt | aurem regt mte * - ^ 
" 5 ead. idu La -— 22 retten mated E UT AE Lag ne P Ru dtm ein Pignsuepr-emdpa irt er ep cra qu dm em, Pt d iun qai se m es e DALdl n -——— wr e s mund a stipem o -— fr - 
n" — à w - af wh m tt ponet ud d oeprg t n — A— ——]HÀ -— - nd LI std. agoqu. difbaprg - wear ; - ^ 
- fedis - e vs E na EE yj co mi dated s amt rer. cp mtmephuh stri ne  i ECCE KO LE dedirabP a gp am nr guo. efl sila Rm Ee uii c AES, SENI 22m "Ol PE -— x 
A — n P ere m ll qp rtm adque qt muita, wr ul d aquagnpo tiunt gos rrt mmt -—— meint püntpidet mnt gno mutui ati us 7 m OI ben. met n9 nm j——— M Minas un- qgnr-q S «su P Que. — a. me. 
E € V. amar n AE BIS RP uten BRI quic. a JUR iq to ier trt o irte. ain e tuii Jm Aim t ptr ria dre sis GAB Iu mm "rie itte T ea b ape A a T ae eR CR. rae aria. ra 
"- oe pe gore i. id smes ctt ARA ^oc wA VAM gr hs Bae su e. mat ous adi nn poni cm de^. ^ gr ume inm em — A w— i-i me m ft 
«e adnidp — » jov eror ame P en erri cte d lt peine iret Aene rre egre aA a diea UmAÁ— 9 oe FUÉ gn am f ir ^ Pa um tm s go a "- efe — ^i ciuiüja" DN. r Lm ^ 
E 4 ^ cena A $00 09 owe cree o "- nC ger d qus Sonar q Ps ane t d drag mdo ipf - addi c9 ow mt —— - p ^ — 
"a P— eph pmu ar mem LODS «mures. (^ ariete e cure dr pter qr van minii di AMAT. mes dr ord süÀn apte, Are uu Dedi —Ítá— 9 55e ng tipi adul Jui... " 2 v. he 
-— e. — AB amo t—Á— - "deu qute - Poenum tulis Pb i n mong m aom om at — bs —- — ott — De — «^ 
Jutervapptp tum p -—— d" a CHAIR oria qe 4 um e m. — HÀ — om me mat Ra pu t. Mrs hanc i ^ D 
- v e— A - om m momo mms -— - —] rdum P cogn rd mr alata dv tees di — idi eb t. a T7" ! 17^ 
E ——— o a n n C ^oc Am mme cio) mode mm de at AUI uum) aHa, te eon iii radi tuis PP P atl Pt AP. m "De? evipe ug pa rnt "ende d I 
9» Iumapred af cup Qoipnipe pani ttgdpne tr dritte Fi rue Itu rc — 9o oem ar ui Papa cm Ps Hali o FP UR A gl eppure i ams Do Cnm ari 5. € eibine Re af - Dun 
D tedeq-t erc em orm t omm 4-9 c pedis ung omo — a Qe ther resp pando Apa bdo tf tt, Au Ice ardt "^ut —- : 1 n w—. ^ pM 9 
—X avt ctt tyr A qum crt d ttrrnqup rtm oe os bg y c DP dmg itm m um Rn CÓ ! —— erba oer eti qnd d) ^ dum rn ttai, qur, apad rar — — —— 
"ITI prr * — s eina »- vw —— mni met fen Sut, ara $e unte —-— "d 
jeden tunt mtm mío e alm t nm————— nequa or m] m corro Fete re eppepd o dep quadra nen n m^ M 
»- qe mg dit p n" tuns pope! ma dme ce qan Vtt ra] cen. pois apa tpativi m. ^ A mit --PR AÀ Me att! AÓ A! R aBe lp v rir ra ats rh Ap tmb) ru —— me e 
—-— Sr e P reium oM E Tw esl i dela, e AP fe Rr a Pn Pagi rra DUC IIR p d) dro Denk qu ivi a p deoa caret Ai qr. Bauteil y Wt Aem SP ^ - Vor rad tl ilr d Ft —— dm wt 
"a 74d arredo yn ^ Gad «o were me qan qb) Mor mde mde anm de etti Nt aT a tat aà rupti I setis t^ 1 ciedatr ve las dhopip-hdal nsi i E NN E " we 
———— m ————À À— ons n *véque imedi-, d. gom 5 e pte ore afi ta dud Atte, € Led r- (o ien e Rs Lbs estia cn dme — 9d p rd FCU gU e — e n 
rad as RM dee, den ir os M EELLE tC rid anpeto Deprqe doped ntm entem - -—— - v "Rant m —- —Á o À t pares cmt hend co-—— "ONES — - 
-—— 4. ved —P— M —X dba) 1 rghdpt PRU Oi tarii ir dt it — ——X— -- icdastuge'iéUhP unosi tib dod nent vba: ueteri wenstadte p deonpdjao dpuur ort -— — —— 
cn ohm ioc dbte oam E - *s ——— EE sided eat vnd € — tans ut 6 ur MÀ — MA € 1€ a t- e— Mydsstrn ^ en n rd y P^ a d» nd Ld Lr dbnd I 
^ - p— amd cmt rm n teme rte ^2 egad m mde uro eoo $99 are ine err " ^ . Verear» " -— et — Ó - — im. -— e doo omo o -——v oA tt "- 
n ^ - i dete pet did om, oiim at capa m n P t4Q— P um v wev- e deu eh Re bededes oc. - 
esa a^ mcer —— AQ a dms rhe Moo c A1, mre pn t co e -— TM ÀÀ— -— 2o e me atte my --— ; n———E— E *. 
- —— A — — e eer) ama d) i o os $e o 3 oom LE Beta pudo ocmpepo vo smit "E a siedewnibis uivwin (w - it 4b M— —À Jm mos ome bos p utm ** fes s ate 
— e cmd * armed 49 à owe oce n Biber ert o rat crt bung edió ttd tem Aomem-ectcet dr ^ -^ - v Pw" ELLE peepdsnetatlb pe La pod pe oat À 8 0 vm hen - ^ (2 
——— B 9 rtt wea omm omo ma dt ewm amans — e. o amem ram apre "yii tdg om qom mtm, — ———— ———À — - - ^ n e PE EM — 
ps 4p mob "uBP oo pta 9 iare! act o Brest y imm meds nm ent emm mnt um mte temm Ew — t A — M, o» r "(et Lm es Mm OR tare au nag fu a ^ LN coc m des c 05 amies o soma A cate n me - — 
- 9» x ^ — — iut 4 m c ctm bed -— ee -— fo Er — £p rol omm * AS ee m inu — " at E Los —€———— — 
a "tape 2 Qardemepardoibuirsoand orare mas der PRO Lc [t n n ne Dui Animas. ned hriupi ty er il itd v pas yo à mido qué defe" Dassin Cal MÀ o ——BÓ— -— —— ^ 
es "ee — "-— omo aa $m MR hes tarot i-e-À n Ama p mampo o aeo o alta ge adip prn aq de n minam um arr PI audiri Fa a dia n rpm gon modem MPs inm A. otn sim ono oo ud Hmm peer o». €— - — 
D — Sm 9o ip m avo quo a» emer tie jq gon vigi ts Betap P cmpetosibir en ond, obdtes otemet cd bé rtr um n aae ur pr ib us m a ann -———- re t t — mure iet d doce c Po et ss ca MIA o t patet esc te 9 — 
em be m—Á " . podia uti  e—— db srdeted med quibu, spuPulitibatitun he o bea ptt ag er d dme m cmm Pe aie aas am Foi. n us Pa i tf rata, - Fw un petat ^c img i es mde pomaria um on ume 0 ean o if I. . - 
^ —— 1 Freien tm rM adden i-es equ Wenig cmt Apte pepeet 8 od ode c recen qt arsedpnio tor joder ntu e teta trt dnditibehc dl. 2 nr Lidia RM" sor oT 
e d direpacrd: M e 4 oquupsquaper. qpepdP qur rapti ray c9 impia oder 9^ (ipti dr p qeu ree Pu a rq xn —— MÀ n -— L—— au ran eee PM pna " PP mg atium tlie pa Lo emt) A 
dire de" 2 poi tnt [E i EE d e$rürept ss ——9:9- - pot m rA Rete * vdd imam - qu — b. - "a cecus rm dModeÀ ar BRA mo dme E Eu t9) € E 
sene m n sur 2s e Àth-m cet F] - ——À EL qudd doni iP » P tite wet icm ae, di rm y ns A papi n Pu re aed t » merde — A Are mon t rera a adm E "dd à — 4-4 c LIT . —— ri - e^— 0o - 
edis . , ^ "IT T" — Lati que mt ro dpt ram tpe uv tentata erm » - —- ! nip - *» c — "-- " eteiprest- » - EM - E 245a bnt -$ 
dte iputu —n EE : AUSSIE a) t pegpen aere cc Bro €——Á—— — dla á ed ium cal STugtal mune, quais emiten pttimimud't di Ladndi n ii na Mb re iru rm uer S P t —À € Là ^ LIE d ^0 o — e d P -— 2 . 
de E - a crt 0 La DP md " 2 beans s dm dose comte o qm — «5 rmm tmd oq E dona mam. pepe pup un " m venti- btc dpdttem i atrii M^ mh Lp — ^ N $- 
 ionapdqdiaubspn) M ÀÓ th ie cn ttm —ÀXÁ 7 bat t qaad dart me Dus omarim des irem drm tnt amr deri irat rmn cm n nino quU dm vai € —- a us ae c amdecquyet t amio reve ju» 
- n em —— ——— - -——— &-—. nequa ch edquqanandirteqtetitihatpr ge". 4 doa tor i qp heir a ier rr M m Peso "Duis: cu brc hodie cotidie ttm timet dos ets rm nA o ^» BOge- its 
a a - ————ÉÓráÓ E ppDOvw—n———À 9202 eer e dh com tms - ierant to quat praedi drm pio irit tede p i dn m - Pede à iue amd tenm aer tiir s |EÀ PRA jas ae eds cmqph ge bed qe nnd roe aae gm pre tdt "-- ^ 
" . - -—— - — art mr n adest hntbtt uode pig pe bnt tt em A Rae iu ie o i 2 miele ut t i im fame pug o a la eden risedhént hotte n ^ oe-— 
^ p-onpaui bir m - m Ro ctam e aq an iiio Vo Fm P de&eemes S5 ap AI d aai qon lle gm tmr pa 20-8 c —À—Á— "» m» d didus ^ue "pafl PP o im fundi aqua qe mm metu s —— a-- "tangi ed png be 
m— —' m" - who s prt etimahs — mech nidem edm "toti jislPrqueset ttt rien Sur epe pe Pgentomd me ni " « A ptas " mer e Tal A erm re ue es s Ta -- D d a e d-e audiente o " m^ -—————— 
" di deccm — M ^e b-god-ung 0 dutipje jode forme chem dae à asy atimutpeibntieecut ntt diro niis tique tn A pd am etr comedit dpt tdi d mipspoieso $m " » Fengo-on sa Pene anm t ye. — ^ B "ifm bes - et "€ 
a - v Dd *- " M um ee riore Ms raris 929r LI aennded: wed. 6- t amici mde kate peti "Dot. guiinate daten n orm LA td mt etl je " Ree m rite rM ÁÁ Mr tUe wipe. v edcra im rote at mo dotem d tme manquent d YT c À LE sis rome rn »- 
ES - - : pte DIL d tratto co iint 2s umi yatpli nint AUI red 2 atl nga c H - 
As. pao ote tts — [matt ec je gae et gno 0m ehe i qe coenam ege ue Hg Ph tet p. rider) Nt Oe n eid ummanddPuh Ano qun, er^ v * , " * Tut dm dett stat LI D E . -—.— 
4. * * » TU—— rn v etn eem cio Medi à, "apr pope td ndo dept M 18 M tet iot rtr ntn nod Be oA galeri iy dientes cn deny ne o anh A rm rmt - -a nt -— " 
- " ; " o rmm ton MAD Esa y ami 7e Vo inq at ddr pue id bam thr to net m m moet - up slie geogr Mr Le cie etn e ia Ld m P - LE Mec " 
doge) dente «prt sdedisié dro dirai miter dr ERO, cete fiurt sui s oq oim IRL y arf Pe Hei iu nat re a ul, som A, o nt P — AMriirttmr A" Manda i Astundish hal d : aqu | apa detis dieron qub nre mem 0 9 99 QNM tmm e deo odi me en m" 
ds ^ "— "e qu^ LINE M LH £— Mm ceat audio parate emnt diti. — i Aste m ha a gh ry util en oot mene )o9 Apt P rote trud ure oem, oos oum Lap dme lodos 0t 108 o jet 
m - dua , - 4 " : LA &co ru oh ctr to 2 
^ "OC - 
E v- ^v e 
—- : A E 
" 
hd - 
- 
a4 5 - 
« 
-
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Corporis haereseologici"

See other formats
