Skip to main content

Full text of "C. Valeri Flacci Setini Balbi Argonauticon libri octo;"

See other formats 


,  t 


i 


:ét'v''' 


'*55^. 


\0^ 


:X\ 


XV^ 


-"  LIBRARY  "^ 


Toronto,  00"^ 


x\0 


pAMPBELL 
C0LLECT10^ 


e.  VALERI  FLACCI 

SETINI  BALBI 

ARGO^^AUTICON^ 

LIBRI  OCTO 

EDIDIT 

OTTO  KRAMER 


LIPSIAE  IN  AEDIBUS  B.  G.TEUBNERI  MCMXIII 


LirSIAE:  TYPI8  B.  G.  TEUBNEKL 


PARENTIBUS  CARISSIMIS 

PIETATIS  ERGO 


EDITORIS  PRAEFATIO 

C.  Valeri  Flacci  Carmen,  quod  litteratis  suae  aetatis  viris 
haud  improbatum,  quod  Quintiliano  etiam  laude,  Statio  imi- 
tatione  dignum  erat  visum,  posterioribus  temporibus  fortu- 
nam  sinistram  atque  immeritam  passum  est.  neque  enim 
lectum  esse  nisi  a  paucis  iam  paulo  post  mortem  poetae  vi- 
detur,  neque  ullus  aut  scriptor  aut  grammaticus  Valerium 
nominat  vel  versus  eius  profert.  atque  quamquam  non  om- 
nino  desunt,  qui  figuras  et  verba  ex  Argonauticis  mutuati 
esse  videantur,  exigua  etiam  ista  notitiae  vestigia  sunt.  sic 
exeunte  antiquitate  panca  carminis  exemplaria  exstitisse  ve- 
risimile est  neque  vacua  illa  quidem,  quippe  neglecta  a  vi- 
ris doctis,  ab  omni  genere  mendorum.  e  quibus  codicibus 
unus  Valeri  memoriam  ad  medium  quod  vocant  aevum  ser- 
vavit:  unus  enim  certe  liber  litteris  insularibus,  ut  infra  de- 
monstrare  conabor,  scriptus  et  lacunis  maculisque  ita  ad- 
fectus,  ut  ne  id  quidem,  utrum  omnia,  quae  Valerius  exa- 
ravit,  nobis  tradita  sint  necne,  prò  certo  sciamus,  fons  fuit 
omnium  quos  nos  novimus  codicum.  nam  etsi  alter  Valeri 
codex  in  catalogo  monasterii  Bobiensis  decimo  saeculo  scripto 
commemoratur  (cf.  Bekker.  catalogi  biblioth.  antiqui  XXXII 
477),  neque  totumne  Carmen  an  partem  an  sententias  tan- 
tum continuerit  neque  quo  necessitudinis  vinculo  cum  nostris 
codicibus  coniunctus  fuerit  neque  quo  abierit  cognitum  ha- 
bemus.  e  libris  autem  manuscriptis  nobis  notis  tres  praeci- 
pue  in  recensendo  Valerio  Fiacco  viri  docti  adhibuerunt, 
Vaticanum  3277  (V)  etiam  nunc  superstitem  et  Sangallen- 
sem  (S)  Carrionisque  codicem  (C)  ipsos  quidem  deperditos, 
tamen  ut  Sangallensis  ex  apographis  satis  bene  possit  resti- 


VI  e.  VALERI  FLACCI 

tui,  e  Carrionis  autem  codice  haud  paucae  lectiones  in  ad- 
notationibus  editionum  Plantinianarum  (a.  1565  et  1566) 
serventur. 

Quantum  autem  auctoritatis  singulis  his  libris  esset  tri- 
buendum,  olim  magnae  fuerunt  inter  viros  doctos  contro- 
versiae;  nunc  illud  inter  omnes  constat  Vaticanum  et  anti- 
quitate  et  bonitate  ceteris  praestare,  boc  tantum  quaeritur, 
utrum  Sangallensis  et  Carrionis  codex  e  Vaticano  fluxerint 
an  propriam  memoriam  praebeant. 

I. 
DE  CODICE  VATICANO  3277  (V). 

Vaticanum  3277  ad  Argonautica  recensenda  primus  ad- 
hibuisse  videtur  Baptista  Pius,  qui  in  praefatione  editionis 
Bononiensis  tertiae  (a.  1519)  hoc  libro  oblato  non  parvum 
adminiculum  sibi  praesto  fuisse  adfirmat.  post  illum,  quod 
sciam,  Heinsius,  Delamalle,  Thilo  codicem  adsciverunt.  at- 
que  G.  Thilo  in  praefatione  editionis  Halis  Saxonum  a.  1863 
in  lucem  prolatae  libri  externam  speciem  accuratius  descrip- 
sit  lectionemque  variam  commentario  critico  inseruit  non  ni- 
mia  tamen  adhibita  diligentia.  non  paucas  enim  lectiones  V 
codicis  aut  omisit  aut  propriis  suis  erroribus  inlatis  pessum- 
dedit.  nuper  autem  J.  Samuelsson  toto  codice  Romae  denuo 
perlustrato  quas  lectiones  a  Thilone  neglectas  invenerat,  in 
Erano  (t.  VI  p.  72sqq.)  publici  iuris  fecit.  nihilo  minus  cum 
Sigfrido  Sudhaus  mandanti  mihi,  ut  Valeri  edendi  munus  a 
se  incohatum  subirem,  tantae  auctoritatis  codicem  iterum 
iterumque  perquiri  haud  inutile  videretur,  ipse,  ubi  benigni- 
tate  et  liberalitate  curatorum  legati  Schassiani  Kiliensis  oc- 
casio  Romam  proficiscendi  mihi  data  est,  totum  codicem  de- 
nuo contuli  atque  paginas  eius  omnes  photographice  effin- 
gendas  curavi,  sic  mihi  contigit,  ut  etiam  post  Samuelsso- 
nium  haud  spernenda  excutiendo  codice  colligerem. 

Verum  quia  et  Eranum  paucis  praesto  esse  scio  et  mo- 
destiorem  huius  editionis  apparatum  erroribus  Vaticani  vel 
levissimis  et  a  quovis  Italo  correctis  aequo  plus  compiere 


ARGONAUTICA.  VII 

nolui,  attamen  accurata  optimi  codicis  notitia  non  inutilis  est, 
omnium  locorum,  ubi  collatio  mea  ab  apparatu  critico  Thi- 
lonis  atque  a  correctionibus  Samuelssonii  discrepat,  conspec- 
tum  hic  addam.  quas  lectiones  ubi  Thilonis  commentario  cri- 
tico inserueris,  accuratam,  quae  apud  homines,  memoriam 
V  codicis  habebis.  quibus  autem  curae  non  sunt  res  ortho- 
graphicae  eiTOresque  calami  sententiam  non  tangentes,  ex 
apparatu  buie  editioni  addito,  quae  scire  opus  est,  satis  cog- 
noscent.  in  quo  quidem  conspectu  lectiones  iam  a  Samuels- 
sonio  repertas  nota  (Sam.)  significabo  ;  exhibet  igitur  V: 

15  Poebe        8  canhasa        10  ìiabent    mibila;  sua  suprascr. 
a  V*,  nune  tempore  paene  deletum  (i  suprascr.  esse  dicit  Sam.) 

13  potes  (Sam.)  16  cum    genitor;  supra  lineam  adhuc  legi- 

tur  t,  olim  sine  dubio  erat  tu  (cf.  Sangallensem)  17  neque 

in  tyrias  (Sam.)  18  magistris  dilucide  scriptum  neque  ulla 

litera   erasa   esse  videtur  (Sam.)  19  mittet  adhuc   cognosci- 

tur  tet  literis   tempore  satis   obliteratis  42  audis  (Sam.) 

f  r  r. 

47  gementem;  i  r  Luprascr.  Y^       51  si  mihi  que  (Sam.)       55  cu- 

reqiie  V^;  curaeqiie  V*  (Sam.)  56  nephelei  (Sam.)  62  uoca- 
lat;  l  (=  in)  suprascr.  V^  66  querire  V^;  quaerere  V^  (Sam.) 
82  imbre  Y^;  imbrè  Y^  (Sam.)  90  greces  Y^;  greges  Y^ 

91  Accipere  de  Y^\  Accepere  sede  Y^  (Sam.)         aethara  (Sam.) 

100  forma  119  Auxiis  Y^  149  aeson%%%atus  Y^;  aeson%y- 
taeus  Y';  sub  rasura  y  fuisse  vid.  166  cand%%%%%%idas  Y^; 
candus   etidas  olim   scriptum  fuisse   e   vestigiis  literarum  cog- 

noscitur;  candidus  idas  Y^  178  eueniet^  in  ras.  quattuor  fere 
literarum  sor.  Y^   forma   rasurae   literis  fede  adaptata  est 

4 

184  mynae;  i  sscr.  Y^  196  cuntis  agentibus  (Sam.)  202  II- 
h§rne^  tantum  Y^;  olim  scriptum  fuisse  lllumetu  tantum  e  ve- 
stigiis literarum  apparet;  llle  meum  tantum  Y^  {Ilìi  mi  i  tan- 
tum Y^  habere  dicit  Sam.)  204  libamina  Y^;  libaminae  Y' 
205  aescendit  dilucide  („etscendit  potius  quam  aescendif'  Sam.) 
213  cwn^»  (Sam.)  252  Pariter  in  Paretur  corr.  Y^  284  iussa 
Y^;  iussa  Y*  286  aeolidaen  289  bibula  surgenti  (Sam.) 
308  Mitte  manus  (Sam.)  314  ab  alto  (Sam.)  317  eminet 
onus  (Sam.)  338  conpescuit  (Sam.)  374  erymanteis  undan- 
tem  (Sam.)  405  altis  prò  aliis^  ut  M[onacensis]  449  Pen- 
deret  a  YMn  Perderei  corr.  vid.  479  fessaque  luctu  508  fas 
est  (Sam.)  509  ìnuita  (Sam.)  521  ultro  (Sam.)  535  sae- 
cula  (Sam.)         540  capesseie  (Sam.)         576  thyrrenaque  (Sam.) 


Vm  e.  VALERI  FLACCI 

611  zepherusque  (SB:m.)  657  extat  667  Dm  (Sam.)  6&S  re- 
gio (Sam.)  678  uhicumque  (Sam.)  679  aq;  ingens  (Sam.) 
683  ceìahri  (Sam.)  689  Tiphy  sagitta  citique,  ut  S[angallen- 
bìs]  707  uisulus  satur  in  uisulas  satur  corr.  V^  712  maesti 
723  uulnere  (Sam.)  749  Mnc  animam  759  suhiecere  (Sam.) 
760  adque  (Sam.)         812  cadatq;  fida  (Sam.) 

II  26  in  altu  (Sam.)  31  omnes  (Sam.)  81  fugae  dilucide 
{„fuget  potius  quam  fugae"  Sam.)  133  rahidas  149  inter 
nec  et  magni  litt.  Uh  erasae  sunt  160  quaerellas  186  lllic 
et      227  uelud  V*  (Sam.);  uelud  in  uelut  corr.  V       231   Temi- 

neum  V*  (Sam.)  235  deuluunt  V*,  o  add.  m.  pr.  (Sam.) 

237  properes  et  V»  et  Y"      238  incentha  V*^       239  furorem  V* 

et  V"  251  auctor  etiam  Y^  (Sam.)  261  auror-em  V*,  corr. 
m.  pr.       262  lassatas  V*;  lasatas  V*»       268  falamuribus  (Sam.) 

275  feda  tumte  287  urebat  300  fuit;  g  add.  vid.  V* 

310  redeunt  piae  (Sam.)       317  mag'xima  V^;  supra  a  priorem 

olim  X  erat,  quae  nunc  erasa  est  {^,magixima;  non  solum  g, 
sed  et  altera  litera,  ut  vid.  i,  deleta  est''  Sam.)  318  phariise 
334  aesomnes  352  que  fata  (Sam.)         355  ueneris  (Sam.) 

362  Tertor  371  educaere  372  Nec  ìm  in  Nec  iam  corr.  V^ 
(Sam.)  376  segni;  nonnulla  atramenti  vestigia  ex  altera  folii 
pagina  per  membranam  penetraverunt,  ut  segnis  falso  legi  fa- 
cile possit  (segnis  Sam.)         382  dracomem  {dracomen  Sam.) 

398  Saeuam  at  Jialam'us  V^  402  iasaona  (Sam.)  408  hae- 
suras  in  haesuraque  corr.  Y^  (Sam.)  422  I  memoriter  rae; 

post  I  rasura  unius  literae  (m?)  esse  vid.  427  acasto  repen- 
det  (cf.  Monacensem)        435  und  adhuc  legitur       439  amothra 

cadicàm  Y^        495  erymanihi        537  uì%larunt;  erasa  est  l 
549  patrum  nemos  (Sam.)         605  cla'^cusque ;  prior  u  del.  vid. 
609 patru  potius  qudm  patrii      622  Exsuper ant  (Ssiin.)      646  ri- 
tus  pares  (Sam.) 

Ili  99  umbra  legitur  (Sam.)  Ili  occupai  112  cotis  in  cotys 
corr.  Y^         137  Ora  (idem  Monacensis)  234  iustas  anguiis 

(Sam.)      245  resposcunt  (Sam.)      257  primo  (Sam.)      272  sumus 

(hosp.)   etiam  Y  om.  (Sam.)  285  aceuam  Y*        294  Extin- 

guine^,  a  del.  Y*  304  q:  me  416  placitis  (Sam.)  469  Nu- 
tatàbar  ceratis  (cf.  Sangallensem)  471  eoli  (Sam.)  497  alba- 
nas  tirus  (cf.  Sangallensem)  511  neme  entot  (cf.  Sangallensem 
et  Monacensem)  521  (è  add.  Y^  e  forma  compendii  elucet 

536  haemenia  (Sam.)  555  pueris  loerfusaN"^,  pueri  spes  lusaY^ 
(Sam.)       587  cotigit  (Sam.)        599  aeq)  (i.  e.  aeque)       023  ua- 

riànt,  ù  del.  vid.  aY^       624  urget  Y^  (Sam.)        629  càoetu  Y* 


ARGONAUTICA.  IX 

(Sam.)        670  quoipimque  V^        672  q:  maxima         683  q:  tali 

o  y 

698  q-  gaudia  (Sam.)       706  lenes  V*  (Sam.)       728  massilus  Y^ 

i 
730  Ilcet,  i  suprascr.  V*         731  sustulis  in  sustuUt  corr.  V* 

732  coticuereY^  733  Ampythrioniades\reuirat  in  reuisat  corr. 
vid.  yi 

lYll  subplice  (Sam.)       46  quaeritur  tummentibus  (Sam.) 

61  Apyóllo,  jj  del.  V^  (Sam.)  108  f:  cursant,  f  del.  vid. 

t 
121  àeolim  V^       125  ultra  (idem  Ottobonianus  et  Monacensis) 

173  Ora  (Sam.)       174  non  nulla  iuuenis  (Sam.)       184  uulnerae 

y 

V^  191  hac  223  calidonis  V^  (Sam.)  242  Nota  Y  recte 
(Sam.)         243  Tunc  (Sam.)  251  petae  (Sam.)  261  uolu- 

taì%%ce,  duae  litt.  erasae  {ta  vel  co)  280  lapit  Jias  (cf.  San- 
galTénsem)  281  Cum  (Sam.)  383  é  arbitrio,  supra  ar  cru- 
cem  parvam  posuit  V^  (non  signum  4)  4=26  urgebat  (Sam.) 
441  cicicus  et  quae  in  versibus  443,  444,  495,  496  a  V^  in  rasu- 
ris  scripta  esse  dicit  Thilo,  omnia  a  Y^  scripta  sunt  469  ge- 
nenrisque  (Sam.)  482  mediaé  Y^  513  uocant  (Sam.) 

514  loeti  {que  om.);  propioris  (Sam.)  528  pippis  (Sam.) 

548  capescit  549   nota   fciens,   sed   prior  f  incohata  magis 

quam  absoluta  est  {sciens  Sam.)         554  Qem         691  Secxa 
695  et  mediis  {e  om.)         715   quau  librarius   scribere  coeperat, 
quod  tamen  in  quamuis  pessnm  dedit      733  maryandinis  (Sam.) 
751  praecepta  (recte  igitur  Heinsius)       754  cestus  (Sam.) 

r 
Y  71  nam  prora  (idem  Monacensis)  84  fetis  Y^  (Sam.) 

87  liotore  (Sam.)  93  quater  polus        171  non  credat  [Sava.) 

180  (cun)cti  et  181  (Signa)que  a  Y^  scripta  sunt  196  pro- 

peranti  Y  et  Monacensis  (Sam.)  222  artus  242  Trader  in 
Tradere  corr,  vid.  Y^  286  fortes  Y^  301  Ambiguaet  in  Am- 
biguaeS  pessum  dedit  Y^  310  (optjat  et  al(mum)  scripsit  Y^ 
373  paiiore%^  sub   rasura  f  exstare  vid.  385  non  (cf.  C  et 

Monacensem)  407  Adixerat  (Sam.);  scilicet  in  exemplari  Ya- 
ticani  ordo  versuum  turbatus  appositis  literis  A  ei  B  (cf.  408 
Blimina)  restitutus  erat,  quod  Yaticani  scriba  non  intellexit 
429  phetonta  453  (ili%%^  us  eras.  vid.  520  fremit  dilucide 
568  adsumptos  596  laxarten  603  (p)role  g(etae)  Y  ^  scrip- 
sit      612  exsultet  (Sam.)        641    niJii  Y^  (Sam.)        673  paenitet 

YI  25  nec  qus  (Sam.)  41  promi^te,  erasa  est  t  58  speti- 
men  (Sam.)  SI  jfuttilis  (Sam.)  94  Fata,  recte  igitur  Hein- 
sius (Sam.)  12'  mox  dictus  135  Tyrsagaé  satis  dilucide, 
a  et  é  arte  ligatae  sunt  (^^  Tyrsaga  procul  dubio   scriptum    est 


X  e.  VALERI  FLACCI 

in  V;  quid  sequatur  incertum' :  Sam.)  152  omnibus  ('ThHo 
omhibus,  sed  supra  n  literam  nihii  aliud  est  quam  atramenti 
labecula'    recte   Sam.)       159   toto  (Sam.)       166    limfataque 

sonitu 
176  seminetis  (Sam.)  180  atsistunt-,  sonitu  suprascr.  V^  181  ad- 
da/^ dilucide  CV  habet  non  addante  sed  inter  a  et  ^  vestigium 
literae  nesciocuius  reperitur;  fort.  corr.  est  ex  addan  in  addaf  : 
falso  Sam.)  198  Ensibus  insibùs  ruunt;  sibus  igitur  del.  vid. 
V^  227  Cesar ies  (Sam.)  239  equora  (Sam.)  289  peraso  in 
peroso  corr.  V^  326  brahia  (Sam.)  360  tellis  (Sam.)  363  Hi^, 
e  del   V  ^,   ut   vid.       370   JEuryales       402   seuissima       438   cir- 

cumspicis;  t  suprascr.  vid.  Y^      481  aetida  (Sam.)       497  menus 

in  nemus  corr.  V  ^  (Sam.)  504  orrent  (Sam.)  507  dratia  V  ^ 
511  %ongis^   erasa   est  g  (Sam.)  527  ut  lucifer  (Sam.) 

529  Et  non  (Sam  )  538  ante  panis  nulla   litera  erasa  est 

556  cassaridens  (Sam.)  571  puri  V^  ut  vid.  573  unda 

579  aesomnium  potius  quam  aesoninium   (aesoninium  Sam.) 

/l'i 

594  praecor  674  erratiure  V^  (Sam.)  677  acerui  (Sam.) 

^  ._  a 

688  caice  coniunx  petit  V  ^  (Sam.)         692  inrig.iungere  tauro 

693  parcae  é  enuere  (Parcaee  tenuere  Sam  )  695  iuuenta  V  et 
Monacensis  (Sam.)       726  hic  caelum  (Sam.)      751  iubant  (Sam.) 

YII  9  pergil  (Sam.)  21  iactatat  oro  (cf.  Monac.)  28  men- 
tirique  potius  quam  meritirique  {meritirique  Sam.)  30  aure 
asta  {aurea  Siam  Sam.)  58  no  cedere  V  ^  corr.  72  ueniens 
(ut  Monacensis)  76  admei  (Sam.)  91  quo  uesta  uolunta^^ 
erasa  vid.  t  {'nt  postea  erasum'  Sam.)  183  nec  aetati  me 
(Sam.)  201  supraemos  et  hic  et  in  v.  201  a  exhibet  V  (Sam.) 
208  sedem  dabo  (Sam.)  219  grauior,  neque  ex  gratior  correctum 
est,  ut  Sam.  putat;  onis  per  ligaturam  ni  litt.  scriptum  (Sam.) 
224  iuuente  (Sam.)  240  praecor  247  ipsaq  ex  ipsaci  corr.  V^ 
262  omnesque  detinet  (Sam.)  268  praecor  (Sam.)  279  fratem 
(Sam.)  274  uideni  (eadem  ligatura  ni  litt.,  quae  v.  219) 
284  cxsoluere  287  aitan;  ait  a  voce  an  diiungendum  esse  no- 
tis  additis  V*  indicavit  {^ain  Y,  corr.  m.  pr.':  falso  Sam.) 
294  pudora  estuat  (Sam.)  296  tor  drepidas  {tor  orcpidas  Sam.) 
297  net  quos  euertere  (Sam.)  300  xpectat  CSam.)  311  & 
questu  (Sam.)  316  pelean  (Sam.)  379  redire,  posterior  e  pau- 
lum  obliterata  est  {rediri  Sam.)  388  adrumpit  V  et  Mona- 
censis (Sam.)  390  ultus  V,  corr.  V^  (Sam.)  392  graecibus- 
que  (Sara.)       394  Namque  tremens  V  et  Monacensis   (Sam.) 

409  priorèm      421   ponoenas    (Sam.)       425    exemplo    (Sam.) 
426  perq.  (Sam.)       519  mauortis  marbré  (Sam.)       533  mihi  care 
(Schenkl,  Sam.)       560  Sstabat  (Sam.)       562  arces  recte      583  flu- 


ARGONAUT/CA.  XI 

■L 

mineis  (Sam.)  588  acret  596  tores  (Sam.)  598  noctemq. 
(Sam.ì  601  urget  (Sam.)  603  Sustitat  (Sam.)  621  obuiusi 
ante  (Sam.)  629  clamore  (Sam.)  636  exertos  Y  et  Monacen- 
sis       638  misseros  V  ^  (Sam.)       639  ubi  (Sam.) 

Vili  18  Uirgeneos  in  Uirgineos  corr.  V  ^  (Sam.)  39  non 
nulla  (Sam.)  72  domiti  q.  (Sam.)  80  tubet  129  qoq.  V  ^ 
(Sam.)  200  locusqiie  in  locosque  con.  \^  20 ò  quaquam  {Ssna.) 
211  ipse  (Sam.)  218  Ubi  potius  quam  ubi  223  fatantur  in 
fatentur  corr  V^  (Sam.)  229  cydera  in  cythera  corr.  V*  item- 
que  V.  235  ('corr.  V*'  Sam.)  231  stistinet  233  aetida  V  et 
Monacensis  (Sam.)  239  planctu  sacer  (ut  Monacensis) 
279  caelebro  datalia  (Sam.)  280  de  quaeso  (Sam.)  289  amon- 
tihur  (Sam)  331  Itque  reditque  red  ratcs;  red  del.  V^  (Sam.) 
336  praelia  (Sam.)      337  Transferet  (Sam.)      338  Coìchius  (Sam.) 

339  m^ogos  V  ^  (Sam.)  386  Vrguent  (Sam.)  394  conponere 
(Sam.)       396  Euroram^   a   2>'s.  o  corr.  Y';    comittaterinis  (Sam.) 

n 
401  iura  adeum  (Sam.)       419  uidissime  (Sam.)       426  omes    Y  ^ 

(Sam.)       436  nimia  (Sam.)        448  earat  V^  (Sam.)        459  durae 

(Sam.)       460  iuuente  (Sam.)       467   Mane  (Sam.) 

De  externa  V  codicis  specie  haec  afferre  satis  habeo:  exa- 
ratus  est  liber  saeculo  nono  in  CXXXX  membranis  formae 
quartae  minoris,  literis  non  tam  nitidis  quara  claris.  sin- 
gulae  paginae  versus  inde  a  novenis  denis  ad  vicenos  ter- 
nos  complectuntur.  quinque  codicis  folia  continentia  vv. 
Ili  146—185,  VI  439—476,  VII  322—359,  Vili  88— 
125,  Vili  366 — 385  et  136 — 153  exscissa  sunt,  postquam 
libri  XV.  saeculi  nobis  cogniti  ex  eo  fluxerunt,  sed  antequam 
singulae  raembranae  a  bibliothecario  quodam  numeris  suntno- 
tatae.  in  octavo  libro  olim  vv.  136 — 185  post  v.  385  legeban- 
tur  (nunc,  quia  folium  omissum  est,  v.  154  versum  365  sequi- 
tur),  qui  error  inde,  quod  in  archetypo  quodam  Vaticani 
unum  folium  quinquaginta  versus  compi ectens  e  sede  sua  mo- 
tum  erat,  originem  duxit.  ceterum  illud  exemplar  omnibus 
in  foliis  quinquagenos  versus  continuisse  haud  improbabiliter 
exposuit  Paulus  Krenkel  (de  codicis  Valeriani  Carrionis  auc- 
toritate,  diss.  inaug.  Lips.,  Luckae  apud  Saxo-Altenburgenses 
1909,  p.  5).  scriba  enim  sive  Vaticani  sive  archetjpi  eius 
nimiae  festinationi  indulgens  in  describendo  libro  secundo  Ar- 
gon auticon  folium  sui  exemplaris  vertere  oraisit  itaque  quin- 


Xn  e.  VALERI  FLACCI 

quaginta  versus  (213 — 262)  bis  exaravit.  atque  etiam  singuli 
quidam  versus,  qui  alieno  loco  nobis  traditi  sunt,  in  exemplari 
ilio  vicenos  quinos  versus  in  singulis  paginis  continente  olim 
omissi  et  imae  paginae  vicesimi  quinti  vel  vicesimi  sexti 
adpicti  fuisse  videntur  (cf.  P.  Krenkel,  1.  1.  p.  6,  p.  8  adn.  2. 
p.  14  adn.  2). 

Inscriptio  autem  carminis  desideratur,  quamquam  initio  to- 
tius  operis  duae  lineae  vacuae  sunt  relictae.  inter  singulos 
libros,  nisi  fortuito  finis  libri  cum  paginae  fine  congruit,  ter- 
narum  linearum  spatia  inveniuntur,  in  quibus  usitatae  ex- 
stant  subscriptiones,  velut 

G.  Valeri  Flacci  Balbi  Setini  expl.  lib.  II  incip.  liò.  III. 

vel  similes.  primus  tantum  liber  subscriptione  caret. 

Manus  emendatrices  duas  exhibet  V:  primam  (V^)  ipsius, 
qui  codicem  scripsit,  alteram  (V^)  viri  cuiusdam  saeculi  aut 
quinti  decimi  aut  ineuntis  sexti  decimi,  hoc  inde  apparet, 
quod  apographa  Vaticani  saec.  XV.  exarata  in  primi  libri  versu 
178  sede  adcr escere  e  V  codice  descripserunt,  quae  lectio  nunc 
rasura  deleta  est,  Pius  vero  anno  1519  iam  alterius  manus 
interpolationem  euenietque  adcrescere  repperit. 

V^  satis  multos  errores,  quos  inter  scribendum  commise- 
rat,  extemplo  emendavit,  nonnuUos,  quos  corrigere  sibi  pro- 
posuerat,  aut  parum  diligenter  aut  omnino  non  correxit.^) 
eadem  manus  nonnulla  verba  et  notas  marginibus  paginarum 
adscripsit,  e  quibus  quae  commemorentur  haec  mihi  digna 


1)  cuiusmodi  locos  enotavi  hos:       II  362  flagat  prò  flagitat 

au 

495  nemeesiterymanihi  (scriba  a  literis  iter  ad  auter  aberraverat) 
pò 

III  2     jpulum  (pu  non  expunxit)       III  623  uariùnt   (inter  hastas 

alterius   u  literae   punctum    positum,   a   non    addita    est) 

IV  287  notata,  manus  (scriba  a  ta  ad  na  transsiliens  etna  omi- 
serat,  corrigentem  literae  na  ante  ma  fugerunt)  437  uo'òis  (t  prò 
expuncta  b  non  addidit  corrector)  754  g . .  guine  prò  sanguine 
(idoneo  ad  corrigendum  spatio  relieto  nec  delevit  g  nec  inseruit 
literas  san)  V  453  ali^^  {aligeris  sine  dubio  iam  V  ^  revocare 
voluit)  VI  198  insibus  prò  inde  {stbus  deleta  esse  videtur,  cor- 
rectura  desideratur)       511  %ongis  {g  erasa,  l  non   addita  est). 


ARGONAUTICA.  XHI 

videntur:  ad  versum  1784,  quo  loco  magicae  artes  Alcimedes 
describuntur,  amen  adpictum  invenitur,  qua  voce  monachum 
illum,  qui  codicem  conscripsit,  daemonicas  quasdam  vires  ex 
ilio  loco  effluentes  a  se  defendere  voluisse  arbitreris.-^)  quat- 
tuor  autem  locis  occurrit  nota  R  (i.  e.  rcquire,  Graeco  ser- 
mone ^rìrsi),  qua  adscripta  corruptos  versus  significare  solent 
critici.^)  denique  in  inferiore  parte  paginae  140  rectae  sub 
subscriptione  octavi  libri  legitur  uiil.fered:  ad  quod  nomen 
tunc  redibimus,  cum  de  origine  et  patria  codicis  nobis  dis- 
serendum  erit. 

Manus  altera  (V^)  usque  ad  folium  sextum  glossas  satis 
multas,  nullius  tamen  illas  pretii,  supra  versus  vel  margi- 
nibus  inlevit  et  per  totum  Carmen  hic  illic  sive  de  suo  sive 
e  codicibus  deterioribus  varias  lectiones  adscripsit,  quin  etiam 
nonnullis  locis  radendo  priorem  manum  aut  obscuravit  aut 
abolevit. 

Non  ita  certum  mihi  videtur,  utrum  subscriptio  illa  pa- 
ginae 140  versae,  quam  priori  manui  attribuit  Thilo,  re  vera 
ab  hac  manu  an  a  recentiore  quadam  confecta  sit.  literae 
enim  a  scribae  manu  haud  mediocriter  distant  atque  persi- 
miles  sunt  literis,  quae  in  diplomatis  reperiuntur.  accedit, 
quod  duo  illi  versus  ita  sunt  obliterati,  ut  ncque  Thiloni  nc- 
que mihi  oculorum  aciem  iterum  iterumque  intendenti,  ut 


1)  qua  adnotatione  marginali  demonstrari  mihi  videtur  seri- 
barn  non  tam  ignarum  fuisse  sermonis  latini  quam  existima- 
verunt  nonnulli  viri  docti,  etiamsi  istam  scientiam  non  nimiam 
fuisse  inde  efficitur,  quod  paene  innumerabilibus  locis  verba  per- 
peram  diiuncta  aut  conglutinata  sunt. 

2)  dico  vv.  Ili  638,  qui  versus  lacunosus  est,  IV  38,  ubi  fru- 
ente  fruitur  perperam  legitur,  VI  1,  ubi  cognomen  Martis  vitiose 
scriptum  (gradibus)  non  perspexit  quispiam,  VII  392  corruptela 
sepubenis  inquinatum.  ceterum  istae  notae  suspicionem  mihi 
moverunt  de  integritate  codicis  non  parvam.  nam  si  quis  nono 
saeculo  vel  paulo  ante  id  tempus  (adsumptas  enim  potius  ex 
antiquiore  exemplari  quam  factas  esse  notas  ab  ipso  Vaticani 
scriba  puto)  adscriptis  notis  se  versus  non  intellegere  indicavit, 
nonne  verisimillimum  est,  eundem  aliis  locis  contextum  verbo- 
rum  corruptum  temptasse?  cuius  interpolationis  vestigia  re  vera 
obvia  esse  infra  probare  conabor. 


XIV  e.  VALERI  FLACCI 

omnia  explicarentur,  contingeret.  haec  ipse  legi  (dubias  li- 
teras  punctis  suppositis  significabo)  : 

Nof  renoua  noxa  monacJioru  flag  . . .  doxa 
En  monachuf . . .  cUt  qué  demon  . .  Il  . . .  ftrauit. 

Quamquam  igitur  in  epigrammate  non  nimium  profeci 
emendo,  hoc  aegre  ferendum  vix  puto;  neque  enim  adsentior 
Thiloni,  qui,  quo  in  monasteri©  scriptus  sit  codex,  in  illa  sub- 
scriptione  exstitisse  suspicabatur. 

Praeterea  ex  aliis  indiciis,  quae  sit  patria  V  libri  vel  po- 

tius  archetypi,  multo  certius  cognosci  potest.  ex  ultimis  enim 

Germaniis  adlatum  esse  V  codicem,  quod  quidem  Pius  in  prae- 

fatione  olim  adfirmabat,  bis  argumentis  non  improbatur:  vi- 

dimus  in  pagina  140  recta  legi  uul-fered,  quod  nomen  Anglo- 

saxonicum  esse  ipsi  suspicanti  mihi  benigne  confìrmavit  F.Holt- 

hausen.  neque  dubium  est,  quin  aut  librarius  ipse  hoc  suum 

nomen  olim  codici  intulerit  aut,  quod  non  raro  accidit,  ex 

archetypo  nomen  scribae  cuiusdam  vel  critici  in  apographon 

transscriptum  sit.^)    accedit,  quod  in  Vaticano  ipso  g  litera 

duobus  locis  insularem  formam  (j)  servavit;   dico  v.  VI  37 

T 
pla^a  et  V.  VI  289  Siigere.    denique  multae  literarum  mu- 

tationes  nisi  ex  insulari  scriptura  vix  intelleguntur.  vide  e.  g. 

mutatas  literas  n  '^  r: 

I  8  canbasa  ^^  *carhasa^)     449  penderei  V  olim  ^^  *per- 

deret  V  ^  II 1 0  9  defendene  ^^  "^  de  fendere  379  penricula  4  5  7  m- 

stanre  (exemplar  procul  dubio  instane  exhibuit)  529  fragon 
f^  *fragor  IV  3  lunorem  r^  ^lunonem  727  anguet  <^  *ur- 
guet  VI  554  haunit  <^  Viaurit  VII  139  precani  ^^  ^pre- 
cari Vili  77  panumper  ^^  ^parumper  263  sonorem  <^  *so- 
rorem  p  ^^  r:  I  330  paucos  <^  *raucos      516  peruer- 

uerat  ^^  ^reuerberat  IV  698  pJioebi  ^^  *rhebae  V  168  per- 
uulsis  f^  *reuidsis  p  «-^  f:  III  96  pacesque  <^*facesque 


1)  transscriptum  potius  esse  nomen  crediderim,  quia  e  puncto 
inter  literas  l  et  /  interposito  apparare  mihi  videtnr  scribam  ip- 
Bum  nomen  non  iam  intellexisse. 

2)  lectiones  emendatae  hic  et  ubique  asterisco  notantur. 


ARGONAUTICA.  XV 

539  pecida  <^  "^fercuìa     664  fax  <^  *pax     IV  20  fas  <^  *pax 
VII  288   fraecor  ~  *precor      Vili  277  pater  (pi-)  ~  "" fra- 
ter  (/>')  f  r^  r:  II  392  faemos  '^^remos  s  ^^  p: 
1 148  ìiispasiis  f^  Viippasus     234  mossoque  ^^  "^mopsoque. 
Portasse  huc  etiam  mutatio  literarum  a^^x  spectat,  quae 

est  IV  362:  caraxe  {carxe  sine  dubio  in  archetypo  fuit)  ^^ 
*carae. 

Neque  vero  ipsum  Vaticani  codicis  arcbetypon  literis  in- 
sularibus  conscriptum  fuisse  videtur,  sed  archetypi  fons.  re- 
spicias  quaeso,  quod  vv.  II  457  (instanre  ex  archetypi  lec- 

tione  instane)  et  IV  362  (caraxe  ex  carxe)  et  errores  et  cor- 
rectiones  iam  archetypi  librario  literas  insulares  non  satis 
dignoscenti  attribuenda  esse  apparet.  praeterea  aliae  litera- 
rum permutationes  in  V  obviae  facilius  ex  usitata  scriptura 
minuscula  intelleguntur,  veluti 

r  ~  f  :  II  362  Tertor  ~  *Terror  IV  275  Integet  ^  '^In- 
teger  V  84  pharentes  ^^  *patentes  VII  38  equote  ^^  *aequore 
59  mouera  clatet  <^  *mouet  ac  latet  i  ^^  r:  VII  298 

Piensa  «^^  *Prensa  n  ^^  ri:  III  672  enim  (eni)  V  olim 

f^  *erit  V^  V  42  funis  <^  *furiis  V  322  respuent  «^  *re- 
spuerit     VII  274  iiideni  ^^  *uiderit  e  ^^  r:  VII  379 

cogant  -^  *rogant. 

Archetypon  igitur  Vaticani  ex  codice  quodam  sive  in  Bri- 
tannia  sive  in  monasterio  Britannico  Germaniae  insulari  scrip- 
tura exarato  descriptum  minusculis  literis  esse  mihi  vide- 
tur; tum  demum  ex  ilio  exemplari  minusculae  scripturae  ipse 
Vaticanus  in  Germania  fluxit.  qui  quo  anno  in  Italiam  ad- 
latus  sit  nescimus;  quod  tamen  factum  esse  paulo  post  quam 
Poggius  Sangallensem  repperit(a.  1416),  inde  apparet,  quod 
Sangallensis  libri  satis  panca  apographa  inveniuntur:  scili- 
cet  viri  docti  pleniorem  codicem  mutilato  praetulerunt;  San- 
gallensis enim  tres  tantum  libros  atque  quartum  dimidiatum 
continebat.  ceterum  apographon  quoddam  Vaticani  ante  ip- 
sum Vaticanum  in  Italiam  venisse  veri  dissimile  non  est: 
certe  omnes  libri  nobis  cogniti,  qui  XV.  saeculo  ex  V  fluxe- 
runt,  non  ex  V  ipso,  sed  ex  apographo  Vaticani  transscripti 


XVI  e.  VALERIFLACCI 

esse  videntur.  omnes  enim  in  textum  receperunt  versus  spu- 
rios  I  45  et  VII  579,  580,  quibus  V  caret.  ipse  autem  V  co- 
dex  postea  fuit  in  bibliotheca  Fui  vii  Ursini,  unde  in  Vati- 
canam  venit  (cf.  Thilonis  praef.  p.  XLI). 

lam  vero  externa  specie  descripta  V^aticani  fatisque  enar- 
ratis,  quanti  sit  aestimandus-  codex  et  quomodo  ad  emen- 
danda  Argonautica  adhibendus  disseramus.  atque  con'upte- 
larum  quamquam  omnia  genera,  quibus  illius  aetatis  libri 
inquinati  esse  solent,  passus  est,  unum  praecipue  exhibet  V, 
quo  pretium  eius  non  mediocriter  minuitur,  lacunas  dico  et 
versuum  et  verborum.  nimirum  verborum  hiatus  iam  pridem 
viri  docti  animadverterunt  variisque  rationibus  expleverunt. 
versus  autem  intercidisse  bis  tantum  locis  statuerunt,  ubi 
sensum  mancum  esse  apparet:  I  45,  III  77,  IV  196,  VI  78, 
VII  579,  633;  praeterea  versus  11316 — 331  lacunosos  esse 
Thilo  cognovit.  cui  adfirmanti  multos  adhucin  contextu  hia- 
tus editores  fugisse  piane  adsentior.  nam  multis  locis,  ubi 
sententia  depravata  est,  singulis  verbis  temptatis  viros  doc- 
tos  sanando  Valerio  frustra  operam  dedisse  credo,  itaque  Leo- 
nem  secutus  III  335a,  VI  382,  VII  521,  Vili  286  aliisque 
locis  quibusdam  lacunas  significare  quam  verba  tradita  mu- 
tare malui,  quamquam  hanc  rationem  emendandi  caute  esse 
adhibendam  et  ipse  non  ignoro  et  Langenii  libido  me  docuit, 
cui  versuum  detrimenta  indaganti  ne  uno  quidem  loco  ad- 
stipulor.  de  plerisque  tamen  locis  hoc  modo  ab  eo  temptatis 
verba  facere  non  opus  est,  nonnunquam  autem  cum  gravio- 
ribus  .  argumentis  utatur  Leonemque  habeat  adsentientem 
(quod  factum  est  V  323,  VI  121,  VII  186),  diversam  meam 
sententiam  proferre  non  inutile  mihi  visum  est,  itemque  Thi- 
lonem  Leonemque  de  nonnullis  versuum  lacunis  vix  recte  iu- 
dicasse  probare  studebo. 

II  375  Invidisse  deos  tantum  maris  aequor  adortis, 
desertasque  domos  fraudataque  tempore  segni 
vota  patrum.  quid  et  ipse  viris  cundantibus  adsit? 
Scilicet  verba  invidisse  et  desertasque  et  fraudataque  pen- 
dent  a  verbo  aliquo  dicendi,  quod  e  non  tulit  vocibus  (v.  374) 
facile  suppletur.    Thilo,  qui  hoc  non  improbat,  tamen  post 


ARGONAUTICA.  XVH 

V.  375  versum  intercidisse  ideo  suspicatur, quod  notione  frustra 
ad  sententiam  dcsertasqiie  domos  aegre  caret.  mihi  omnia  con- 
cinna esse  videntur,  dummodo  desertas  praegnanter  dictum 
intellegas  (i.  e.  maligne  derelidas).  premenda  igitur  vox 
desertas f  quae  praemissa  de  industria  est  (item  Verg.  Aen. 
VII  394). 

V  321  Sin  vero  preces  et  dieta  superhiis 

respuerit,  iam  mine  animos  firmate  repulsae, 
quaque  via  patriis  referamus  veliera  terris, 
stet  potius:  rebus  semper  pudor  absit  in  artis. 
Argumenta,  quibus  nisus  P.  Langen  versus  nonnullos  ante 
V.  324  excidisse  contendit,  infirma  sunt.  integer  enim  est  lo- 
cus  et  facile  intellegitur,  modo  respicias  sermonem  post  re- 
spuerit esse  abruptum  atque  potius  non  minus  pertinere  ad 
firmate  quam  ad  stet  itemque  iam  nunc  voces  ad  utrumque 
verbum  esse  referendas.  scilicet  lason  post  respuerit  pergere 
potest  sic  fere:  ^alia  deliberanda  erunt',  sed  cum  talia  verba 
ad  consolandos  amicos  perquam  inepta  esse  intellexerit,  ab- 
rupto  sermone  fortiora  haec  pronuntiat:  ^ne  exspectent  socii 
regis  responsum'  (haec  subintellegenda  esse  potius  vox  docet), 
^sed  potius  nunc  iam  repulsae  animos  firment  et  quomodo 
negato  veliere  possint  potiri,  iam  nunc  certum  (^stet^  capiant 
consilium,  neve  a  fraude  abborreant,  si  velleris  vi  potiundi 
spes  desit'. 

VI  120  Discolor  hastatas  effudit  Hiberia  turmas, 

quas  Otaces,  quas  Latris  agunt  et  raptor  amorum 
Neurus,  et  expertes  canentis  Jazygcs  aevi. 
P.  Langen,  qui,  si  integer  esset  locus,  Jazyges  nomen  ne- 
cessario subiectum  debere  esse  agunt  verbi  putat  Neurum- 
que  non  intellegit  tertium  ducem  Hiberum,  sed  gentem,  la- 
cunam  significavit  post  v.  121.  mihi  inter  illos  versus  nihii 
esse  interponendum  videtur;  nam  raptor  amorum  verba  uti- 
que  coniungenda  sunt  cum  Neurus^  quod  nomen  (^Nevqov) 
aptum  natumque  est  ad  notandum  et  efiferendum  talem  ve- 
neris  raptorem.  exstat  autem  v.  122  eadem  ellipsis  adsunt 
verbi,  qua  e.  g.  Statius  Theb.  IV  159  utitur  in  simili  gen- 
tium  catalogo;  quod  utroque  loco  durius  esse  concedo. 

Valerils  Flaccus,  ed.  Kramer.  b 


XVni  e.  VALERI  FLACCI 

VI  569  Nestoris  hastae 

immorihir  primaevus  Helix,  nec  reddita  caro 
nutrimenta  patri,  brevihus  ereptus  in  annis. 

Thilo  post  V. 571  duos  fere  versus  intercidisse  putat,  quod 
brenihus  ereptus  in  annis  idem  sit  quod  immoritur  primaevus 
neque  verba  apte  sint  inter  se  conexa.  utrumque  concedo, 
sed  illud  argumentum  ea  re  refutatur,  quod  Valerius  Home- 
rum  hoc  loco  imitatur  (cf.  Langeni  adnotationem):  II.  IV  477 
etiam  ille  poeta,  postquam  ab  Aiace  •d-aXsQÒv  Zl^obIglov 
interfectum  esse  narra vit  (474),  haec  superaddit:  ovòe  xo- 
KSvGiv  Q'QE'Jtxcc  cpiXoLq  aTtidcoKe^  fiivvv^aòiog  Ss  oi  alcov  STiled"^ 
V7t  AYavTog  ^syad'v^ov  óovqI  òa^ivti.  discrimen  igitur  non 
est  inter  utriusque  poetae  sententias  nisi  unum  hoc,  quod 
Valerius  verbo  ereptus  non  addidit  Nestoris  hasta  (Al'avrog 
òovqÌ)^  scilicet  ideo,  quia  Homericum  illud  iam  ad  conficien- 
dum  versum  569  adsciverat.  contra  asyndeton  illud  re  vera 
tolerabile  non  esse  idem  Homerus  docet  atque  ipse  supple- 
mentum  suppeditat:  ^Lvvvd-aÓLog  Ss.  ergo  Samuelssonium 
et  Sudhausium,  iure  illos  offendentes  etiam  in  brevi  syllaba 
bus  in  arsi  producta^),  secutus  scripsi  brevibus^^que}.  sic  om- 
nia sunt  sincera,  ellipsis  autem  verbi  invadit  vel  adgreditur 
(v.  572)  inaudita  non  est  qua  est  Valerius  audacia. 

Paulo  aliter  se  res  habet  in  bis: 

VII  185  ipsam  (se.  Hecaten)  flammiferos  cogam  compescere 

tauros 
amplexuque  petit,  volucrem  tunc  aspidi  Irin. 
Haec  exhibet  V  corrupta  sane  neque  efficientia  sententiam. 
sed  editores,  quomodo  mederi  loco  conati  sunt,  in  graviores 
etiam  difficultates  inciderunt.  scribunt  enim  plerique  ample- 
xumque  pati,  volucrem  Juno  aspicit  ita,  ut  in  verbum  pati 
orationem  Veneris  terminari  significent.  quibus  receptis  con- 
iecturis  ridiculus  oritur  sensus.   neque  enim  focosa  irrisio' 


1)  perpaucae  enim  eiusmodi  syllabarum  productiones  excep- 
tÌ8  legitimis  velat  III  234  sanguls^  IV  188  subiit,  V  164  impule- 
rit,  VI  612  abili,  VIII  259  impediti  in  Argonauticis  reperiuntur. 
sunt  autem  hae:  II  225  meius  (sing.),  VIE  158  ego.  vv.  VI  152,  305, 
VIII  67  eadem  offensio  lenissima  coniectura  removetur. 


ARGONAUTICA.  XIX 

(sic  Wagner)  Hecates  esset,  si  poeta  deam  triplicem 'ab  omni 
amore  abhorrenteni,  quamque  amare  nemo  cuperet'  Jasonis 
amplexum  patientem  fingerei,  sed  insulsa  et  foeda  imago  sub- 
naseitur  et  ab  epici  carminis  gravitate  aliena,  meliorem  viam 
inire  coeperat  P.  Langen,  etiamsi  ei,  ut  ex  difficultatibus  se 
expediret,  ideo  non  contigit,  quod  coniecturam  amplexumque 
pati  non  reiecit.  contra  cum  Junonis  nomen  aBurmanno  prò 
particula  mene  infeliciter  esse  inductum  desiderarique  "^respon- 
sum'  Junonis  intellexisset,lacunam  imprimendam  meliore  iure 
curavit.  hiat  enim  certe  sententia,  sed  non,  ut  P,  Langen  pu- 
tat,  intra  versum,  quod  multo  rarius  accidit,  sed  ante  v.  186, 
neque  ulla  coniectura  opus  est,  si  tradita  verba  sic  fere  sup- 
plentur: 

ipsam  flammiferos  cogam  compescere  tauros.' 
(talia  iadantem  blandis  Saturnia  dictisy 
amplexuqite  petit;  volucrem  tunc  aspicit  Irin  .  .  . 
Nunc  vero  quae  me  ipsum,  ut  nonnullis  locis  adhuc  non 
suspectis  lacunas  significarem,  paene  invitum  moverint,  ac- 
curatius  hic  exponam,  ut  lector  ipse,  quo  id  iure  fecerim, 
iudicet. 

1779  Hunc  sibi  praccipimm  gentis  de  more  nefandae 
Thessalis  in  seros  Ditis  servaverat  usus, 
tergeminam  cum  placai  eram  Stygiasque  supremo 
ohsecrat  igne  domos,  iam  iam  exoràbile  retro 
Carmen  agens; 
Totum  locum,  quem  varie  vexaverunt  editores,  explicavit 
Renkema    (Observ.  crii  et  exeg.  ad  C.  Val.  Flacci  Argon., 
Traiecti  ad  Rhenum  1906,  p.  20sqq.).    scilicet  atrura  tau- 
rum  Alcimede  servaverat,   quera  sacris  confectis  dis  inferis 
Hecataeque  immolaret,  ne  indignantes  illi  numen  suum  ne- 
fandis  artibus  magicis  laesum  esse  redeuntem  Crethei  um- 
bram  a  porta  Tartari  defenderent.  Carmine  autem  eodem,  quo 
exorata  erat,  retro  recitato  umbra  removetur.  qua  in  re  mo- 
nendum  est  vv.  781  —  784  non  actionem  placandi  deos  enar- 
rari,  sed  morem  describi,  ut  cum  explicativum  quod  vocant 
retinendum  esse  intellegas.  praesens  autem  tempus  placai  a 
plusquamperfecto  pendere,  id  quod  fieri  posse  Renkema  pu- 

b* 


XX  e.  VALERI  FLACCI 

tat,  vix  tolerabile  mihi  videtur,  qua  de  causa  Sudhausio  sua- 
denti obtemperare  malo,  qui  talia  supplevit:  <^taUs  enim  diro 
maclatur  vidima  ferro,y  tergeminam  cum  placai  .  .  . 
II 335  ...  ^haec  antra  videtis 

Vulcanique'  ait  ^ecce  domos:  date  vina  precesque, 
forsitan  hoc  factum  taceat  iam  fuìmen  in  antro: 
nox  dàbit  ipsa  fldem,  clausae  cum  murmura  flammae, 
hospes,  et  incussae  sonitum  miràbere  massae.' 
Obscuriores  esse  mihi  videntur  vv.  337sq.  neque  faciles  ad 
intellegendum,  nisi  dubitationes  quaedam  Jasonis  antecedunt, 
quas  Hypsipyle  tollera  studet  prolata  declamatione  sollemni 
physicorum  et  periegetarum,  cessare  interdiu  opus  Vulcani, 
increbescere  nocte.   itaque  ante  versum  337  nonnulla  exci- 
disse  veri  est  simile. 

Ili  208  Ut  magis  Inarime,  magis  ut  mugitor  anJielat 
Vesvius,  attonitas  acer  cum  suscitai  urhes, 
sic  pugnae  crebrescit  opus:  neque  enim  ignea  cedunt 
astra  loco  .  .  . 
Tertium  quod  vocant  comparationis  omnino  deesse  nemi- 
nem  credo  fugere  posse,  noctu  enim,  qua  voce  aegre  care- 
mus,  et  pugnae  et  montium  illorum  sonitus  augeri  dicit  poeta, 
quam  notionem  in  verbo  suscitai  satis  inesse  vix  mihi  per- 
suadebit  quispiam:  talis  enim  obscuritas  etiam  ab  obscuri- 
tate  Valeri  abhorreat.  lacunam  igitur  post  versum  209  hian- 
tem  sic  fere  suppleas:   cum  suscitai  urhes  (^noctihus ,   et 
resonat  geminatis  iciihus  incus^,  sic  .  .  . 
III  572  Varios  Jiinc  excitat  aesius 

nube  mali  percussus  amor,  quibus  liaeserit  oris, 
quis  iàles  impune  moras  casusve  lahorve 
attulerit.  densam  inferea  descendere  noctem 
iam  maiore  metu;  tum  vero  et  pallor  et  amens 
cum  piceo  sudore  rigor. 
Verba  quibus  haeserii  —  attulerit  continere  deliberationem 
Herculis  curis  agitati  et  pendere  a  notione  dubius^  quae  fa- 
cile e  vocibus  varios  —  aesius  elicitur,  apparet.  versu  autem 
575  iam  ad  narrationem  poeta  redit;  neque  enim  Hercules 
noctem  descendere  cogitat  secum,  sed  videt  oculis,  neque, 


ARGONAUTICA.  XXI 

id  quod  dicat  quis,  metus  noctis  (^Schrecken  derNacht')  ter- 
rorem  auget  Hylae,  sed  nox  metum  Herculis.  quia  autem 
ellipsis  verbi  videndi  hic  praesumi  vix  potest,  talem  versum 
excidisse  cum  Sudhausio  credo:  densam  interea  descendere 
noctem  <^et  videi  obscuras  concrescere  vallihiis  umbrasy  iam 
maiore  metii. 
lY  301  Hoc  saevior  ille 

ecce  iterum  vacuas  agii  inconsidta  per  auras 
bracchia.  sentii  enim  PoUux  rationis  egeniem, 
dai  genibus  iiinctis  laius  effusumqiie  sccuius 
Jiaud  revocare  gradum  patitur,  turbatque  premifque 
ancipiiem  crebros  et  liber  congerii  ictus 
desuper  aver  so; 
Asyndeto  intolerabili  sentii^  dai  offensus  iam  Heinsius  dans 
maluit  quam  dai  scribere,   qua  tamen  coniectura  nihil  pro- 
ficimus;   neque  enim  dans  laius  sentii  Pollux,  sed  sentiens 
(cum  sentiat)  dat-^  vai  ut  aliis  verbis  rem  exponam,  dai  — 
laius  arte   adhaeret  sequenti  sententiae.    eadem  deliberandi 
ratione  usus  Thilo  prò  enim  coniecit  ubi.  sed  etiam  enim  uti- 
que  servandum  est,  quod  haec  vox  ad  verba  vacuas  per  auras 
respicit.  et  haec  causa  et  altera  res  non  levior  me  moverunt, 
ut  lacunam  post  v.  303  latere  arbitrarer.  neque  enim  dubium 
esse  mihi  videtur,  quin  Statius  bis  versibus  nostrum  poc- 
tam  imitatus  sit,  ipse  quoque  pugiles  describens  (Theb.  VI 

802  sqq.): 

Ecce  iterum  immodice  venientem  eludit  et  exit 

sponte  ruens  mersusque  umeris:  effunditur  ille 

in  caput,  adsurgentem  alio  piier  improbus  ictu 

percidit .  .  . 

idem  fere  agit  uterque  poeta:  Pollux  et  puer  ille  astum  ad- 

hibent  periculosura  in  adversario  cauto  ac  provido,  non  ir- 

ritum  in  insano   et  inconsiderato,    sed  apud  Statium  omnia 

sunt  cum  breviora  tum  raagis  perspicua:  dolus  ille  signifì- 

catur  apertis  verbis  eludit,  exit,  sponte;  apud  Valerium  contra 

id,  quod  caput  naiTationis  totius  est,  nullo  modo  indicatur, 

ut  multos  viros  doctissimos  illos  quidem,  sed  pugilandi  pa- 

rum  peritos  dolum  esse  illud  latus  dare  prorsus  effugeret.  qui- 


XXII  e.  VALERI  FLACCI 

bus  de  causis  tunc  demum  sententia  perspicua  fieri  atque 
procedere  raihi  videtur,  ubi  talem  versum  inseruerimus:  sen- 
tii enim  Pollux  rationis  egentem  (JBebryca  et  insanos  ludens 
vigli  arte  furoresy  dot  genibus  iunctis  latus  .  .  . 
IV  651  Idem  Amyci  certe  viso  timor  omnibus  antro 

perculerat;  sietimus  iamen  et  deus  adfuit  ausis. 
Desideratur  certe  obiectum  ad  verbum  perciderat  perti- 
nens,  quamobrem  vulgo  versui  651  intruditur  aut  animos 
aut  mentes.  sed  neque  Amyci  neque  certe  neque  alia  vox  ibi 
suspicionem  movet,  neduni  supervacanea  sit.  ne  Leo  quidem 
rem  ad  finem  perducit,  cum  viso  in  visus  commutat,  quin 
etiam  structuram  sententiae  reddit  duriorem  et  dictionem 
nimis  attenuat.  neque  enim  dubium  est,  quin  viso  antro  (i. 
e.  quia  vidimus  antrum)  timor  (jinimosy  perculerat  multo 
fortius  dicatur  quam  <(iny  antro  Amyci  timor  visus  percule- 
rat. atque  alterum  accedit  hoc:  quis  credat  lasonem  in  sum- 
mo  hoc  ^discrimine  ponti'  non  eo  animos  sociorum  revocasse, 
quod  lunone  et  Pallade  adiuvantibus  e  terribili  illa  tempe- 
state in  primo  libro  descripta  (608  sqq.)  servati  sint.  eas- 
dem  deas  iterum  adfore  sperat  lason  (653)  de  Pallade  prae- 
cipue  cogitans,  quae  sua  arte  totiens  decimam  undam  tum 
averterat  (II  53  sq.).  contra  in  pugna  Amyci  et  Pollucis  de- 
orum  auxilium  omnino  non  commemoratur.  itaque  Valerium 
sic  fere  scripsisse  apparet:  Idem  Amyci  certe  viso  timor  om- 
nibus antro^  <(idcm  animos  pelago  Zephyris  certantibus  horrory 
perculerat;  stetimus  tamen  .  .  . 

V  82  Fama  per  extremos  quin  iam  volat  improba  manes 

interea  et  magnis  natorum  laudibus  implet 

addita  iamque  fretis  repetens  freta  iamque  patenies 

Cyaneas, 

Tria  sunt  quae  me  adhortantur,  ne  intactum  relinquam 

locum.  primum  enim  (id  quod  levius  esse  libenter  concedo) 

obiecto  carere  verbum  implet  aegre  fero,  deinde  vox  iamque 

poscere  mihi  videtur  quod  antecedat  (dico  infinitivum  verbo 

addita  adiunctum  pendentemque  a  repetens).  postremo,  quod 

gravissimum  est,  totius  enarrationis  deest  summa,  dico  pri- 

mae  navis  commemorationem.  ideo  lacunam  post  v.  83  sig- 


ARGONAUTICA.  XXIII 

nificavi  sic  fere  explendam:  et  magnis  natorum  laudibiis  im- 
plct  (Jinferna  qui  sede  ìatent,  rate  pervia  Pontiy  addita  iam- 
que  fretis  repetens  freta  .  .  . 
VII  55  Ante  meus  caesa  descendet  Caiicasus  umbra 

ac  prior  Haemonias  repetct  super  aequora  praedas^ 
aut  ego  cimi  vittis  statiti  feralibus  Hellen. 
si  tamen  his  aliter  perstas  non  cedere  terris  .  .  . 
Sic  V,  nisi  quod  uictis  et  hillen  exhibet.  omnia,  quae  ser- 
vata sunt,  profecto  sincera  atque  optima,  sed  deest  versus 
post  V.  57.  quod  cum  interpretes  non  intellexissent,  ipsi  se 
frustraverunt  corruptelas  investigantes.  scilicet  vv.  55  sq. 
figuram  xov  àòvvàxov  continente  quam  v.  57  continuari  aut^) 
particula  vel  externum  est  indicium.  accedit,  quod  haec 
figura  geminari  vel  multiplicari  solet  (cf.  e.  g,  Verg.  Bue. 
I  59  sqq.,  Ov.  Met.  XIII  324  sqq.,  XIV  37  sqq.,  ex  Pont.  IV 
5.  41  sqq,).  praeterea  v.  57,  si  integer  esset  locus,  neque  cum 
versibus  antecedentibus  neque  cum  sequentibus  apte  cohae- 
reret  neque  omnino  explicari  posset.  ut  autem  quid  poeta 
voluerit  cognoscamus,  imprimis  verba  cum  vittis  statui  fera- 
libus Hellen  quo  spectent  consid eranda  sunt.  statuitne  Aeetes 
Hellen  an  non?  plerisque  interpretibus  Aeetes  adfirmare  vi- 
detur  se  non  sacrifìcandam  Hellen  ad  aram  duci  iussisse, 
quocirca  non  esse,  quod  vellus  a  se  repetatur,  quas  excusa- 
tiones  ab  hoc  loco  alienas  atque  omnino  ridiculas  esse  ap- 
paret.  una  autem  explicatio  sententiae  suffìcere  mihi  vide- 
tur:  nimirum  respicit  Aeetes  statuam  Helles  a  se  iuxta  Phrixi 
tumulum  positam  (V  187  sqq.),  scilicet  monumentum  in  ce- 
notaphio  statutum.  iam  credo  cognosces,  quid  voluerit  poeta, 
neque  vituperabis  me  mancam  sententiam  sic  ad  fìnem  per- 
ducentem:  aut  ego  cum  vittis  statui  feralibus  Hellen  <^quam 
iussi^  vitam  ex  pelago  remeare  videboy.  ad  totum  locum  haec 
subintellegenda  sunt:  ^ante  efficientur  haec  àòvvazcc^  quam 
vos,  praedones,  una  nave  adlati,  spolium  de  me  reportave- 
ritis'  (cf.  V.  45). 

De  hoc  genere  vitiorum  ut  plura  dicerem  operam  dedi, 


1)  niei  forte  ante  per  anaphoram  (cf.  v.  55)  scribendum  ducis. 


XXIV  e.  VALERI  FLACCI 

quod  difficillimum  esse  ludi  cium  de  versibus  omissis  atque 
ipsas  lacunas  ab  editoribus  et  inconsidera tius  saepe  signi- 
fìcari  et  neglegi  persaepe  vel  coniectando  temere  oblini  non 
ignoro. 

Adiungendi  denique  illi  loci,  ubi  in  finibus  versuum  sin- 
gula  verba  desunt  vel  mutilata  reperiuntur,  quia  exemplaris 
cuiusdam  margines  discissi  fuisse  videntur.  bue  spectant 
III  462  pars  ardua  ...    IV  388  languentia  .  .  . 

VII  452  spem  ponis  .  .  .  VII  614  rettulit  he^ros} 

Vili  458  non  gentis  honos  non  .  .  . 
quod  praecipue  sub  finem  codicis  factum  esse  non  miraberis. 

Deinceps  disserendum  est  de  versibus  in  V  a  sedibus  suis 
motis  alienisque  locis  insertis.  ad  quod  genus  corruptelarum 
pertinent  hi  loci:  I  56  legitur  post  64,  l  303  post  308, 
I  815  post  822,  III  10  post  25,  III  404  post  405,  IV  209 
post  213,  V  407  post  426,  VI  228  post  245,  Vili  154— 
185  post  385,  Vili  441  post  459.  quorum  errorum  pluri- 
mos  iam  antiquissimi  interpretes  correxerunt. 

Contra  nonnullos  versus,  quo  loco  traditi  sunt  in  V,  edi- 
toribus  recentioribus  immerito  esse  suspectos  persuasum  est 
mihi.  velut  in  errorem  gravissimum  inciderunt,  qui  D.  Ken- 
nerknecht  (zur  Argon autensage,  Bamberg  1883,  p.  13)  secuti 
vv.  1403  —  410  post  V.  382  transposuerunt.  haec  autem  iis 
causa  fuitmutandi:  Valerius  e  quinquaginta  Argonautis  qua- 
draginta  duos  in  transtris  sedentes  fìngit.  alterius  remigum 
ordinis  princeps  est  Telamon,  alterius  Hercules  (353  sq.). 
ab  utraque  autem  parte  navis  unum  et  viginti  viros  sedisse 
postulandum  est.  sed  non  facile  intellegitur,  utrum  ordinem 
poeta  priorem  enumeraverit;  uno  enim  tantum  loco  (387) 
alterius  ducis  (Herculis)  nomen  pronuntiatur.  bine  igitur 
Herculis  ordinem  enumerari  coeptum  esse  putabant  inter- 
pretes, nec  mirum  est  eis  offensioni  fuisse,  quod  a  v.  355 
usque  ad  v.  387  undeviginti  remiges,  inde  a  v.  387  viginti 
tres  commemorentur.  difficultas  autem  sic  explicatur:  Ty- 
deus  et  Periclymenus  (387 — 390)  non  primi  sunt  Herculei 
ordinis,  sed  ultimi,  atque  Herculis  ordo  prior  enumeratur. 
hoc  etiam  inde  evincitur,  quod  nullo  alio  modo  illud  quin 


ARGONAUTICA.  XXV 

etiam  (387)  intellegipotest.  deinde  a  v.  391  Telamonis  ordo 
recensetur.  sedent  igitur  utrimque  unus  et  viginti  remiges. 
Itemque  Thilonem  vv.  VII  276—283  recte  post  v.  291 
collocavisse  nego,  quamquam  locum  integrum  non  esse  fìr- 
missimis  argumentis  deraonstrari  potest.  si  enim  suo  loco 
traditi  essent  vv.  276 — 283,  lasonis  essent  illa  verba  cum 
Venere  (Circe)  colloquentis.  quod  fieri  non  potest  ideo,  quod 
v.  281  (te)  Medea  compellatur  neque  lason  ipse  ^dignum 
hospitum'  (280)  apte  se  appellaret  neque  omnino  verba  digna 
sunt  supplice,  sed  etiam  post  v.  291  vv.  276 — 283  ora- 
tionem  non  quadrant.  primum  enim  versu  291  (sai  fama 
meis  iam  parta  venenis)  non  minus  quam  versibus  282  sq. 
(occidat  a  eterna  tandem  Cadmeia  morte  iam  seges  et  viso 
fumantes  hospite  tauri)  fìnalem  sententiam  et  effici  et  signi- 
ficari  me  indice  apparet.-^)  deinde  cum  totam  orationem  con- 
sideraverimus,  cognoscemus  primam  partem  (259 — 265)  con- 
tinere  narrationem  Veneris,  alteram(266 — 275,  284 — 287) 
preces  lasonis,  tertiam  (et  276 — 283  et  288 — 291)  argu- 
menta,  quibus  Venus- Circe  Medeae,  ut  lasoni  auxilium  ferat, 
persuadere  studet.  bis  autem  argumentis  usa  est  vv.  288 — 
291:  1.  quae  iam  promissa  sunt,  negare  non  decet  (^pro- 
misi,  ne  falle),  2.  miseranda  est  sors  lasonis  (moverer  . .  casti), 
3.  dignus  est  bospes,  qui  servetur  (supplice  digno),  4.  novam 
laudem  colliges  famam  tuam  magicis  artibus  auctura  (v.  291). 
vv.  autem  276 — 283  haec  argumenta  profert  Venus:  1.  non 
nefas  est  hospites  iuvare,  nam  beroinae  veteres  idem  fece- 
runt  (276 — 281,  fas  sit),  2.  digni  sunt  bospites  (280),  3.  no- 
vam gloriam  adipisceris,  cum  patriam  pacaveris  (281  sqq.). 
videmus  igitur  in  vv.  276 — 283  duo  argumenta  repeti,  dico 
dignitatem  lasonis  et  novae  laudis  spem.  sed  cum,  quanta 
sit  utriusque  argumentationis  vis  atque  auctoritas,  perpen- 
dimus,  in  vv.  276 — 283  omnia  perspicua  esse  ac  digna  (si 
quid  dignitatis  est  in  consiliis  perfidis),  vv.  288 — 291  ob- 
scuriores  nec  satis  idoneos  esse  intellegimus.  nam  quod  Circe 

1;  respicias  quaeso  vocabula  iam,  satis,  tandem,  aeternus  si- 
milia  vel  sua  ipsoruin  natura  ac  vi  maxime  esse  idonea  ad  no- 
tandos  orationum  fines. 


XXVI  e.  VALERI  FLACCI 

auxilium  promiserat,  eo  re  vera  nihil  officii  iniungit  Medeae. 
neque  porro  valet  labefacere  pudorem  virginis  argumentum 
illud  languidum,  quod  Circae  fama  iam  satis  magna  sit,  Me- 
deae adhuc  lateat  ars  et  vis.  contra  quod  nefas  non  est 
iuvare  hospitem,  hoc  aptum  est  argumentum,  et  quod  Medea 
patria  pacata  huraanitatem  propagabit,  hoc  magnum  dig- 
numque.  itaque  quia  languidiora  verba  iuxta  efficacia  stare 
incredibile  est,  quia  eaedem  sententiae  bis  occurrunt,  quia  ver- 
sus 284 — 291  uno  tenore  conscriptos  esse  apparet  (nam  verba 
miserebitur  ergo?  die  cum  verho  promisi,  ad  quod  nihil  nisi 
te  miserituram  esse  suppleri  possit,  artissimo  vinculo  coniun- 
guntur),  Valerium  ipsum  frigidulam  istam  sententiam  fina- 
lem  (288 — 291)  improbantem  nova  et  meliora  (276 — 283) 
substituere  voluisse  credo,  poetam  igitur  ipsum  vv.  276 — 
283  post  confecisse  et  margini  manuscripti  addidisse  verisi- 
mile est.  tum  ab  ilio,  qui  post  mortem  Valeri  Argonautica 
edidit,  falso  loco  inserti  sunt  versus  et  utraque  ad  nos  usque 
propagata  est  series. 

Alii  versus  in  V  inde  labem  traxerunt,  quod  scribae  in 
versum  aut  antecedentem  aut  insequentem  aberraverunt.  sic 
versuum  III  9,  III  519,  VI  417,  VII  201  (quem  versum 
spurium  non  esse  Leo  cognovit),  VII  244,  Vili  161  fìnes 
in  aeternum  incertos  esse  mansuros  verisimile  est 

E  ceteris  corruptelis,  quas  V  exhibet,  ob  multitudinem 
memorabiles  sunt  haplographiae ,  quas  dicunt,  et  dittogra- 
phiae  literarum.  permultis  enim  locis  literae  initiales  vel 
finales  verborum  omissae  sunt,  quia  eadem  litera  aut  ante- 
cedit  aut  subsequitur,  eodemque  modo  saepissime  ex  initio 
vel  e  fine  verborum  vicinis  verbis  litera  addita  est.^) 

Multo  notabiliora  sunt  creberrima  illa  menda,  quae  ori- 
ginem  inde  duxerunt,  quod  scriba  quidam  stupidus  neglegens- 


1)  quos  errores,  si  nullius  sunt  momenti  et  a  nullo  editore 
non  correcti,  in  apparata  critico  huius  libri  te  ad  unum  omnes 
reperturum  esse  ne  exspectaveris.  itemque  in  fine  versuum  no- 
tam  "  vel  ~  literam  m  significantem  esse  omissam,  id  quod 
haud  raro  accidit,  si  de  contextu  nullo  modo  dubitari  potest, 
non  adnotavi. 


ARGONAQTICA.  XXVII 

que  verba  vicina,  sed  inter  se  non  cohaerentia,  falso  con- 
iunxit  vel  extremas  sjllabas  eorum  adsimilavit.-^) 

Plus  delectationis  quam  ponderis  illa  vitia  habent,  quae 
inde  orta  sunt,  quod  scriba  ut  monachus  verba  ab  ipsius 
notitia  remota  cum  verbis  in  monasterio  tritissimis  commu- 
tavit.  quo  pertinenti  VI  129  Mycael  (archangelum  intelle- 
git  prò  nomine  quodam  gentis),  III  76  galileae  prò  galeae, 
IV  50  amen  prò  amens,  V  339  Frater  et  amen  prò  Fratre 
tamen. 

Gravissimi  vero  momenti  illi  loci  sunt,  ubi  glossis  vel 
interpolationibus  in  textum  receptis  verba  poetae  corrupta 
sunt.  in  quorum  numero  certe  non  ducendi  sunt  illi  versus, 
quos  Giarratano  (praef.  p.  XXIX)  afifert,  excepto  fortasse 
V.  II  473,  ubi  veteris  (prò  felix)  ex  v.  II  580  irrepsisse  in 
textum  veri  dissimile  non  est.  ipse  in  memoria  V  libri  duo 
glossemata,  quae  poetae  verba  expulerunt,  deprehendisse  mihi 
videor: 

III  511  quam  Ncmeen  tot  fessa  minis^  quae  '^helua'^  Ler- 
nae  experiar.  quin  helua  corruptum  sit,  dubitari  non  potest, 
sed  e  duòtu  literarum  sinceram  lectionem  elicere  velie  luden- 
tis  est.  nam  verba  per  se  apta  ncque  inepte  coniuncta  (qua- 
lia  sunt  helua  Lernae)^  a  sententia  tamen  atque  structura 
abhorrentia  casu  vel  calami  errore  in  codicibus  effici  incre- 
dibile est.  itaque  subobscuram  quandum  vocem  a  poeta  hic 
scriptam  et  Vergiliano  ilio  loco  (Aen.  VI  287:  helua  Lcrnae) 
adpicto  a  glossatore   explicatam  fuisse   credo,    quae  glossa 

1)  bue  spectant,  ut  nonnulla  exempla  e  primo  libro  afferam: 
J  69  quo  uomere  r^  *  qui  uomere  180  subitusqae  paratus  ^^ 
*siibitusque  paratie  351  ampìexu  tristi  <->o  '■^- amplexus  tristi 
564  truces  —  lahores  -^  *trucis  —  lahores  609  ualidam  con- 
tortavi r>^  *  ualidam  contorlo  730  sacri  loui  r^  '^  sacra  loui 
737  Thessales  exanimes  '^  *  Thessalis  exanimes  769  obitum 
natumque  domumque  ^^^  * ohitus  natumque  domumque  795  terras 
ocuìos  r>^  *  terras  oculis  822  reuomente  ueste  r^  *reuomentes 
ueste. 

sed  licet  plurima  eiusmodi  vitia  neglegentiae  sint  attri- 
buendae,  nonnunquam  scribam,  quae  non  intellexerit,  consulto 
mutasse  manifestum  est,  velut  II  412  uiridis  circa  horrida  tela 
sii  uà  tremit  prò  *uiridi  circa  horrida  tela  situa  tremit. 


XXVIII  e.  VALERI  FLACCI 

(nisi  forte  interpolamentum  fuit,  quod  difficile  potest  diiudi- 
cari)  in  textum  invasit.  quid  dederit  Valerius,  incertum  est, 
sed  fortasse  Sudhaus,  cum  semina  proponit,  verum  suspica- 
tur.  quod  nomen  explicatione  egere  viro  semidocto  potuit 
videri. 

V  147  Inde  G-enetaei  rupem  lovis,  hinc  Tibarenum  dant 
virides  post  terga  lacus.  sic  legendum  esse  docet  Apollo- 
nius  Rhodius  (II  1011  sqq.).  V  autem  mire  exhibet  Indi- 
gena et  aerupem  iouis  hinc  Uhi  mauors.  quid  sibi  vult  hoc 
loco  deus  belli?  arte  enim  adhibita  diplomatica  adeo  uihil 
proficimus  in  investiganda  corruptelae  origine,  ut  nisi  ge- 
nuina Apollonius  nobis  suppeditaret,  nunquam  Valeri  verba 
restitui  possent.  facile  autem  intellegitur  librarium,  qui  pri- 
mus  verba  in  codice  per  maiusculas  literas  scripto  non  di- 
stincta  diiungere  conatus  est,  duo  illa  nomina  gentium  non 
cognovisse  ideoque  usitatiora  verba  literis  falso  coniunctis 
effecisse.  sic  ex  INDEGENAETAEI  factum  est  indigena  et 
ae,  ex  TIBARENVM  tibi  arenum.  trunca^)  autem  voce  are- 
num  nomen  lovis  paene  suhsequente  "AQrjv  deum  aliquo  modo 
significari  sciolus  quidam  suspicatus  ob  vicinum  pronomen 
Uhi  vocativum  casum  Ares  substituit  atque  explicandi  causa 
Latinum  nomen  Mauors  suprascripsit.  hi  igitur  gradus  de- 
pravationis  deprehenduntur,  ut  videtur: 
a:  HINOTIBARENVM 
|3:  hinc  tibi  aren^^unì} 

,.,  .  mauors 
y.  mnc  ttbi  ares 

ò:  hinc  tibi  mauors. 

Interpolationibus  nonnunquam  genuinam  scripturam  cor- 
ruptam  esse  iam  supra  breviter  commemoravi  (p.  13  adn.). 
cui  generi  corruptelarum  gravissimarum  attribuo  etiam  duo 
haec  exempla: 

I  580  quot  in  aethera  surgit  molibus,  infernas  toticns  de- 
missa  sub  undas,  ubi  totiens  nulla  ratione  probari  neque  du- 
bitari  potest,   quin  totidem  rectum  sit.    quae  cum  ita  sint, 

1)  fortasse  etiara  exscissae  erant  in  exemplari  ultimae  voca- 
buli  literae. 


ARGONAUTICA.  XXIX 

haplographia  locum  olini  sic  mutilatum  fuisse  prò  certo 
habeo:  TOTIDEM[DEM]ISSA.  quae  tum  supererant  literae 
fotidemissa,  ab  interpolatore  falso  suppleta  sunt,  cui  totiens 
prius  in  mentem  venit  quam  totidem. 

V  692  *timc  adsuctus  adest  Pìdegraeas  reddere  pugnas 
Musarum  cìiorus.  V  exhibet  phlegyas  qui  reddere^  intolera- 
bilem  certe  coniecturam.  nam  qui  non  solum  supervacaneum 
est,  sed  sententiae  structuram  perturbai,  itaque  Thilo  non 
tenet  rem,  scribens  ille  Phlegrae  qui  reddere.  immo  vero 
postquam  ex  phlegreas  oculorum  errore  non  insolito  pìdegyeas 
atque  inde  pldcgyas  factum  est,  interpolator,  ne  metro  versus 
laboraret,  qui  inseruit. 

Quae  si  recte  disputavi,  Vaticanum  3277  omne  genus 
mendorum,  quae  illius  aetatis  librarli  facere  solebant,  aequo 
plus  passum  esse  nec  piane  carere  interpolatorum  et  glossa- 
toiTim  licentia  apparet,  itaque  in  emendando  Valerio  Fiacco 
etiam  optimo  buie  codici  semper  diffidendum  est. 

Ex  V  quinto  decimo  saeculo  satis  multi  libri  fluxerunt, 
qui  quamquam  haud  panca  scribendi  vitia  correcta  et  gra- 
viora  menda  a  doctis  viris  temptata  exhibent,  in  recensendo 
Valerio  Fiacco  prorsus  neglegendi  sunt.  ad  emendanda  Ar- 
gonautica  plurimum  utilitatis  afferunt  iis  locis,  ubi  exscissis 
singulis  foliis  in  V  memoria  biat.  quorum  codicum  tres 
classes  distinguendae  e^se  mibi  videntur:  prima  enim  classis 
complectitur  codices  satis  integros  a  libidine  virorum  doc- 
torum,  altera  continet  libros  gravius  interpolatos,  tertia  et 
ipsos  gravissime  interpolatos  et  e  Sangallensi  codice  conta- 
minatos.  Inter  codices  satis  integros  babeo  Monacensem  et 
Urbinatem  669. 

Monacensis  802  (M),  quem  totum  fere  contuli,  forma 
quadrata,  cbartaceus,  continet  folla  CV,  vicenos  septenos 
versus  in  singulis  paginis.  recentiores  manus  tres  in  eo  di- 
iunxi,  vetustissimam  ipsius  loviani  Fontani  (M'')  cuius  fuisse 
librum  subscriptione  eodem  minio  quo  coniecturae  illae  ex- 
arata demonstratur,  alteram  (M^),  quae  ex  codice  Sangal- 
lensi s  classis  (ut  videtur,  ex  ipso  Matritensi)  lectiones  varias 


XXX  e.  VALERI  FLACCI 

in  margine  sepia  adpinxit.  recentissimam  (M^),  quae  in- 
nuraerabilibus  fere  locis  et  de  suo  et  de  codice  quodam  gra- 
vissime interpolato  coniecturas  supra  et  iuxta  versus  scripsit. 
Thilo  qui  se  emendatrices  manus  neque  potuisse  discernere 
neque  voluisse  dicit,  in  enotandis  lectionibus  saepissime  erravit. 

Codex  Vat.  Urbin.  669  (U)  bibliothecae  Vaticanae  mem- 
branaceus  formae  octonariae  CU  folia  continet  (cf.  Samuels- 
sonium  in  Erano  VI,  p.  74).  ex  hoc  codice  M  libro  simil- 
limo,  fortasse  etiam  meliore,  perpaucae  lectiones  cognitae 
sunt,  quas  Samuelsson  1.  1.  attulit. 

Secundae  classi  adiungendi  esse  videntur  cod.  Bononien- 
sis,  e  quo  saiis  multae  lectiones  in  editionibus  Delamallii 
et  Caussinii  publici  iuris  factae  sunt,  et  cod.  Burmanni, 
quem  P.  Burmann  in  editione  sua  bic  illic  commemoravit. 
praeterea  bue  fortasse  pertinent  cod.  Vat.  Urbin.  353  (P) 
et  cod.  Reginensis  1831  (R),  quas  Samuelsson  1.  1.  de- 
scripsit  atque  hic  illic  laudavit,  et  cod.  regius  Heinsii, 
Reginensi  ut  videtur  simillimus. 

Tertiae  classi  addicendi  sunt: 

codex  Vaticanus  1653  (N),  quem  Heinsius  vocat  Vati- 
canum  secundum,  membranaceus ,  formae  maximae,  ab  una 
manu  non  ineleganter  scriptus,  ut  triceni  versus  sint  in  sin- 
gulis  paginis.  notabilis  est  codex,  quia  ex  exemplari  fluxit, 
cuius  quaterniones  VI — Vili  discissi  erant.  hoc  inde  appa- 
ret,  quod  in  illa  parte  carminis  ordo  versuum  magnopere 
perturbatus  est;  atque  septuageni  versus  vel  bis  septuageni 
locum  suum  non  servaverunt,  ut  tricenos  quinos  versus  exem- 
plar  illud  in  singulis  paginis  continuisse  cognoscas.  ceterum 
ex  eodem  arcbetypo  discisso  fluxit  editio  princeps  (Bono- 
niensis  prima),  codicem  N  et  Thilo  et  Samuelsson  et  ipse 
ego  satis  multis  locis  inspeximus.^) 

cod.  I.  Valettae  (T),  cuius  externam  speciem  descripsit 
Giarratano  (praef.  XXX,  adn.  5),  qui  librum  ipse  Neapoli 
contulit  lectionesque  ex  eo  commentario  critico  inseruit. 

1)  de  N  et  Bon.^  e  Sangallensis  classis  codice  quodam  con- 
taminatis  cf.  Carolum  Schenkl  (Stud.  zu  den  Arg.  d.  Val.  FI., 
p.  334). 


ARGONAUTICA.  XXXI 

de  reliquis  eiusmodi  codicibus  aut  nihil  aut  perpauca  cog- 
nita haberaus;  sunt  autem  duo  Chisiani,  quattuor  Lau- 
rentiani,  Marcianus,  codices  Coki,  Harlesii,  Graevii. 

II. 
DE  CODICE  SANGALLENSI  (S). 

Anno  p.  Chr.  n.  1416  Poggius  Florentinus  in  monasterio 
Sancii  Galli  prope  Constantiam  cum  aliis  scriptoribus  C.Va- 
leri Flacci  libros  tres  et  quartum  dimidiatum  (vv.  1 — 317) 
invenit.  ipse  codex  Sangallensis  (S),  quem  decimo  fere  sae- 
culo  conscriptum  fuisse  conicias,  nunc  periit,  sed  sex  apo- 
grapha  eius  saeculo  XV.  facta  supersunt:  Matritensis  X81, 
Vaticani  1613  et  1614,  Ottobonianus  1258,  Oxoniensis,  Ma- 
latestianus. 

Codex  Matritensis  bibliothecae  regiae  X  81  (X)  char- 
taceus  Sigiberti  cbronicon  post  adglutinatum,  AsconiPediani 
et  Pseudo-Asconi  commentarios,  Valeri  Flacci  Argonautica 
(foli.  65  —  94)  continet.  velociter  conscriptus  est  liber  nec 
in  singulis  paginis  par  versuum  numerus  servatus  (continent 
paginae  39 — 46  versus),  inveniuntur  multae  correctiones, 
inter  quas  tres  certe  manus  distinguuntur.-^)  in  fine  codicis 
legitur  haec  subscriptio: 

.  C.  uàleri  flacci  argonauticon.  Hoc  fragmentu  repertu  est 
in  monasterio  sancti  galli  prope  constantia.  X  X.  milihus  pas- 
suum  una  cu  parte  Q.  asconii  pediani.  deus  concedat  alteri, 
ututrumque  opus  reperiatperf ecium.  Nos  quodpotuimus  egimus. 

. .  Poggius  florentinus  . . 

Qua  subscriptione  neque  minus  literarum  formis  librum 
ipsius  Poggii  manu  e  Sangallensi  codice  transscriptum  esse 
comprobatur  (cf.  Schmiedebergium,  1.  1.  p.  26 — 28  de  hac 
quaestione  disserentem).  codicem  post  Clarkium  abbine  pau- 
cos  annos  denuo  contulerunt  Skutsch  et  Schmiedeberg,  qui 
collationes  inspiciendas  benigne  mihi  commiserunt.^) 

1)  sic  P.  Schmiedeberg,  de  Asconi  codicibus  et  de  Ciceronis 
scholiis  Sangallensibus ,  Vratislaviae  1905,  p.  8  sqq.,  quem  in- 
spicias,  si  uberiora  de  hoc  codice  comperire  volueris. 

2)  prò  tanta  benignitate   alteri   tantum  gratias  agere  licet, 


XXXII  e.  VALERI  FLACCI 

Codex  Vaticanus  1613  (P)  membranaceus,  formae  oc- 
tavae  sed  maiorìs  mensurae,  foliorum  38,  versuum  31  in 
singulis  paginis,  solum  Valerium  elegantissime  scriptum  con- 
tinet.  eandem  subscriptionem  exhibet  quam  Matritensis,  una 
voce  (^parte)  omissa.  quae  lectiones  variae  in  hoc  apparatu 
critico  inveniuntur,  e  Thilonis  editione  haustae  sunt. 

Codex  Vaticanus  1614  (TI)  membranaceus,  formae  mi- 
noris  quadratae,  foliorum  46,  versuum  28  in  singulis  pagi- 
nis, continet  Valeri  Carmen  elegantissime  conscriptum,  ab 
eadem  manu  in  marginibus  et  supra  versus  scripturae  variae 
additae  sunt.  tabulas  photograpbicas  faciendas  curavi  atque 
adhibui. 

Codex  Ottobonianus  1258  (0)  Vaticanae  bibliothecae 
in  331  foliis  cbartaceis  maximae  formae  continet  Sili  Punica 
(usque  ad  fol.  288)  et  Valerium  Flaccum.  in  primo  libro  Va- 
leri tot  scholiis,  glossis,  rasuris,  lectionibus  variis  maculatus 
est,  ut  primae  manus  scripturae  saepe  vix  aut  omnino  non 
possint  perspici.  in  ceteris  Argonauticon  libris  tales  macu- 
lae  vix  inveniuntur.  in  fine  haec  addita  sunt: 

Finis  eius  quod  inuenitur  argonauticon.  et  quia  exeplar  t 

_  et  _ 

multis  carminihus  medosu  erat  scripiu  è  festine  opus  alio 

0  0    ,         0  a 

tpore  corrigedu.  InSancto  Gallo.  M.CCCC.fXVI.Iulij.XVL 

Quam  subscriptionem  falsario  tribuendam  esse  Thilo  con- 
tendit  (praef.  p.  LXVI),  Schmiedeberg  contra  e  manu  Bar- 
tholomaei  de  Montepoliciano ,  Poggii  amici,  profectam  esse 
suspicatur  (in  diss.  laud.  p.  25  adn.).  qua  de  re  infra  verba 
faciam.  codicem  satis  multis  locis  ipse  inspexi,  tertii  libri  pho- 
tographa  mihi  praesto  sunt. 

Codex  Oxoniensis  (Q),  in  collegio  reginensi  servatus  at- 
que a  scriba  indocto  teste  Clarkio  exaratus  et  Sili  Punica  et 
Valeri  Argon  antica  continet,  subscriptione  caret.  Burii  ap- 
parato critico  utor  in  varia  lectione  adnotanda. 

Codex  Malatestianus  plut.  XII  3  in  bibliotheca  muni- 


alter  —  Franciscum  Skutsch  dico  —  bisce  diebus  praematura 
morte  non  siue  ino^enti  literarum  detrimento  defunctus  est. 


ARGONAUTICA.  XXXIII 

cipali  oppidi  Cesenae  servatus  Silium  Italicum  et  Valerium 
Flaccum  (inde  a  fol.  162)  continet.  in  singulis  paginis  com- 
plectitur  duodequadragenos  versus,  codicem  omnibus  viris 
doctis,  qui  Valerio  operam  dederunt,  neglectum  mansisse 
valde  miror,  quippe  quem  Hermannus  Blass  iam  anno  1875 
Inter  Sili  libros  enumeret  (die  Textesquellen  des  Sii.  Ita!., 
JJ.  suppl.  t.  8  p.  178  sqq.).  librum  nemo  contulit. 

Inter  quae  apographa  vai  externis  indiciis  facile  distin- 
guuntur  duae  classes:  altera  Matritensem  et  Vaticanum  1613 
complectens  insignis  est  communi  subscriptione,  altera  Otto- 
bonianum,  Oxoniensem,  Malatestianum  continens  praeter  Va- 
leri Argonautica  Sili  Carmen  exhibet.  inter  eas  classes  Va- 
ticanum 1614  medium  locum  tenere  infra  demonstrabo. 

Prioris  classis  princeps  est  Matritensis  (X),  ex  quo  ipso 
Vaticanum  1613  (P)  descriptum  esse  inde  apparet,  quod  P 
ad  verbum  fere  X  codicis  vel  textum  yel  correctiones  expres- 
sit,  atque  quod  vv.  II  324 — 406,  qui  duabus  sane  paginis 
X  codicis  (pp.  78  V.  et  79  r.)  continentur,  in  P  omissi  sunt. 
contra  illud  argumentum,  quo  nisus  Clark  (Class.  Rev.  XIII 
p.  121)  P,  ut  et  JT,  non  ex  X  ipso,  sed  ex  apographo  quodam 
fluxisse  contendit,  nihil  valet.   affirmat  enim  vir  ille  doctus 

V.  I  28  sic  in  codicibus  legi:  pcciidumque  X,  pecodumque  P, 
pecodumque  H^  neque  credibile  esse  dicit  utrumque  codicem  o 
literam  in  X  suprascriptam  falso  eidem  verbi  loco  fortuito 

inseruisse.  re  vera  enim  in  Xpecudumque  exstat  (teste  Schmie- 
debergio),  unde  lectiones  librorum  P  et  JI  facile  explicantur. 
Alterius  classis  principem  esse  Oxoniensem  atque  fortasse 
ipsius  Ottoboniani  arcbetypon  Clark  censuit,  cui  Bury  (in 
praef.)  adsensus  est.  de  qua  re  dubitat  Giarratano,  qui  tamen 
rem  in  suspenso  rolinquit  (praef.  p.  XXXVI).  contra  Schmie- 
deberg  (p.  24  sq.  adn.)  Ottobouianum  ab  ipso  Bartholomaeo 
transscriptum  atque  Oxoniensis  fontem  esse  existimavit.  sed 
quae  argumenta  hi  viri  docti  attulerunt,  ad  diiudicandam 
quaestionem  parum  idonea  esse  mihi  videntur.  quod  enim  Clark 
profert  Ottobouianum  multis  adnotationibus  marginalibus  et 
eius,  qui  codicem  scripsit,  et  receutioribus  instructum  esse, 

Vai^krius  FiìAccus,  ed.  Kramer.  C 


XXXIV  e.  VALERI  FLACCI 

Oxoniensem  autem  talia  marginalia  non  exhibere,  hoc  non 
docetur  Ottobonianuna  post  Oxoniensem  illis  temporibus  scrip- 
tum esse,  quibus  multi  codices  viris  doctis  cogniti  erant.  eodem 
enim  iure  dicat  quispiam  Ottobonianum  non  secus  ac  Matri- 
tensemvarias  lectiones  e  Sangallensi  adsumpsisse,  recentiores 
autem  adnotationes  multo  post  ex  aliis  libris  adscriptas  esse, 
Oxoniensis  contra  librarium  varias  scripturas  Ottoboniani  ne- 
glexisse,  id  quod  etiam  P  codicis  scriba  plerumque  fecit,  cum 
Matritensem  exscriberet.  sed  ne  Schmiedeberg  quidem  mihi 
persuadet,  quia  subscriptio  illa  ex  alio  quodam  codice,  qui 
ipse  ex  S  fluxit,  transscribi  potuit,  ut  eiusdem  P  codicis  ex- 
emplum  docet.  praeterea  nonnulla  me  impediunt,  ne  aut  0 
ex  Q  aut  Q  ex  0  fluxisse  credam.  respicias  quaeso  has  lec- 
tiones: 

III    4  Caeneadae  VX,  Ceneadet  0,  Eneadet  Q,  *Aenidae 
47  panius  ista  VXO,  pannis  ista  Q,  *Pan  lussa 
85  sangiiinae  V,  sanguine  X^,  sanguie  (i.  e.  sanguine)  0, 
sanguinem  Q  (!  !),  *sanguineae 
288  Taeleneque  VX,  Telae  .ncque  0,  "^Tela  neque  Q 
397  uate  VXO,  nate  Q,  ^uati 
640  prensaque  VXO,  pensaque  Q,  *prcnsatque 
700  cupatrio  VXO,  cupairi  Q,  *cum  patrio. 

Cognoscimus  omnibus  bis  locis  corruptis  0  cum  X  et  V  con- 
gruere  vel  propius  ad  eorum  lectiones  accedere,  Sangallensis 
igitur  fìdem  fidelius  reddere  quam  Q,  Oxoniensem  autem  pro- 
prios  errores  aut  eraendationes  (III  288)  exhibere.  quin  etiam 
paene  suspiceris  in  versu  III  85  Oxoniensem  e  compendio 
Ottoboniani  non  satis  perspicuo  labem  duxisse.  sed  ut  0 
non  ex  Q  fluxisse  ex  lectionibus  modo  adlatis  intelleximus, 
ita  Q  non  ex  0  derivatum  esse  ex  bis  locis  discimus: 

II  219  sista  et  V%  sistet  et  X,  sistet  ac  0,  sistet  Q  (etiam 
in  archetypo  0  et  Q  codicum  et  omissum  fuisse 
verisimile  est)  , 

439  amothra  cadicem  V^X,  amota  cadiccm  Q,  amotJira  ra- 
diceni  0 

I  157  ergit  X  (et  sine  dubio  S),  erigif  0,  ergit  Q 


ARGONADTICA.  XXXV 

Confici  mihi  videtur  res  varietate  lectionum,  quae  exstat 
V.  m  703: 

lamne  ammìs  iam  V,  Jam  pe  àmis  ià  X,  lampenamisld 
0,  Ipe  ammisìam  Q,  *Iamne  animis  iam. 
bic  neque  0  ex  Q  neque  Q  ex  0  miram  corruptelam  hau- 
sisse,  sed  utriusque  codicis  scribam  talem  fere  scripturam, 
qualem  X  exhibet,  ante  oculos  habuisse  apparet.  in  communi 
enim  quodam  fonte  lapeamisld  ita  scriptum  fuisse  videtur, 
ut  utinim  altera  nota~ad  literam  e  (i.  e.  en)  an  ad  a  (i.  e.  arri) 
pertineret,  dubitari  posset  neque  /  litera  longa  satis  esset 
perspicua,  quia  autem  neuter  codex,  ut  infra  videbimus,  ex 
ipso  Matritensi  fluxit,  utrumque  ex  altero  quodam  apograpbo 
Sangallensis,fortasseBartholomaei  exemplari,  descriptum  esse 
atque  Sangallensis  alterum  illud  apographon  periisse  veri- 
simile mihi  videtur.  de  Malatestiano  nihil  diiudicare  possum, 
nisi  quod  inter  Sili  codices  eum  non  magni  esse  pretii  con- 
stat.  qua  de  causa,  quod  librum  adhibere  non  potui,  non  ni- 
mis  aegre  fero. 

Quae  vero  ratio  intercedat  inter  classes  XP  et  OQ,  iam  Clark 
et  Giarratano  statuerunt.  neutra  enim  ex  altera  fluxit,  sed 
iitraque  ex  ipso  Sangallensi  originem  duxit.^) 

1)  quod  ut  brevi  ante  oculos  proponain,  perpauca  ex  argu- 
mentorum  multitudine  eligam;   bis  enim  locis  X  ad  Y  (itaque 
etiam  ad  S)  propius  accedit  vel  eum  V  congruit,  OQ  proprios 
errores  vel  coniecturas  exhibent: 
I  521  Adnuit  VX,  Audiunt  OQ,  *Ahnuit 
683  *acamans  V,  adamas  X,  amans  OQ 
593  coìioruif  V,  cohor  ini  X,  c{h)orus  OQ,  *cohors  vix 

II      9  pahulà  agnes  V,  pabula  magnés  X,  pabula  agnes  OQ,  *pa- 
bula  Magnes 
464  flumina  VX,  /lamina  OQ,  Humina 
III      4  Caeneadae  VX,  Ceneadet  0,  Eneadet  Q,  "^Aenidae 
454  ingranai  VX,  *ingruat  OQ 
474  lactus  V,  iactus  X,  latus  OQ,  *laetus 
599  *  aeque  V,  equi  X,  et  qui  OQ 
735  *reuisat  V^X,  reuiset  OQ. 

Centra  bis  locis  OQ  genuinam  S  codicis   lectionem  servave- 
mnt,  X  menda  propria  vel  coniecturas  exhibet: 
I  504  *sol  VOQ,  sub  X 
552  *hiberna  VOQ,  effusa  X 

e* 


XXXVI  e.  VALERI  FLACCI 

Iure  igitur  concludi  dicat  quispiam  Matritensem  et  Otto- 
bonianum  (Oxoniensem) ,  ubicumque  Inter  se  congruant,  S 
codicis  scripturas  fideliter  exhibere,  in  lectionibus  vero  discre- 
pantibus  manum  Sangallensis  ex  ilio  apographo,  quod  cum  V 
conspiret  vel  propius  ad  V  accedat,  restituendam  esse,  cui 
conclusioni  ne  piane  adsentiar,  arcet  me  II  codex,  cuius  haec 
condicio  est.  Il  ex  X  descriptus  quidem  est,  ut  iam  Thilo 
constituit  atque  cum  aliis  locis  tum  hoc  errore  U  codicis  op- 
time  illustratur: 

in  663  "^Adfore  tu:  Adfor  tu  V,  Adfortii  0,  Adfortu  X, 
Adfor  tu  in  Adfer  tu  mutavit  U  (scilicet  Poggius  in  X  li- 
tera  e  suprascripta  Adfore  emendare  voluit,  quod  II  falso  in- 
tellexit). 

Sed  praeter  Matritensem  codice  quodam  OQ  classis  libra- 
rium  n  codicis  in  transscribendo  Carmine  usum  esse  haud 
paucis  locis  demonstratur,  ubi  II  utriusque  classis  lectiones 
exhibet.^)   qua  in  re  notandum  est  codicem  II  plerumque  lec- 

II    60  *ipsa  VOQ,  iam  X 

537  *collibus  VOQ,  montihus  X 
563  *piacula  VOQ,  pericula  X 
III    33  leue  VO*),  Heues  XO^ 
137  faciem  VO,  *facem  X 

216  prosprodite  VOQ,  proli  prodite  X,  *uos  prodite. 
ante  omnes  autem  notandus  propter  rei  perspicuitatem  rnihi 
videtur  v.  III  96  pacesque  V,  picesque  OQ,  *facesque  X,  ubi  Va- 
ticani et  haud  dubie  etiam  Sangallensis  corruptela  pacesque  ita 
ab  utroque  scriba  emendata  est,  ut  tolerabilia  effìcerentur. 

1)  commemorentur  haec  exempla: 
/*« 
I  116  Horsissem:   torfissem  II,  torrissem  VQ,   0  ut  vid.,  tor- 

xissem  X 
662  "^hiberrta  H  in  textu,  VOQ,  effusa  II  in  marg.,  X 
601  *Nec  n  in  textu,  VO,  Hec  U  in  marg.,  X 

624  cum  JT,  "^cum  VO,  tum  X 

Il  104  mgens  II,  *ingens  VO,  urgens  X 

537  *collibus  n  in  textu,  VOQ,  montihus  II  in  marg.,  X 

ae 
III      4  *Aenidae:  Caeneadet  11^  CaeneadaeYX^  Ceneadet  0,  Enea- 

det  Q 
*)  lectiones  aut  0  aut  Q  codicis  non  adnotatas  non  novi. 


ARGONAUTICA.  XXXYII 

tiones  0(Q)  classis  in  textum  recepisse,  scripturas  autem  X 
codicis  exhibere  ant  suprascriptas  aut  margini  adpictas.  quin 
etiam  neglexit  nonnunquam  JT codicis  scriba  Matritensis  lectio- 
nes  optimas  consentientesquecumV(S)  libro  vel  propius  ad  eum 
accedentes  atque  recepit  proprios  errores  0(Q)  codicis,  voluti 

III  100  Sgradii  seseque  X,  gradus  eseque  V(S),  gradus  sese- 
qiie  no 
475  *hos  V(S)X,  hoc  770 

481  *candentior  X,  andentior  V,  cadentior  770Q 
633  ""ut  V(S)X,  et  770. 
His  lectionibus  aliisquepermultis  evinciturVaticanum  1614 
e  duobus  libris  transscriptum  esse,  quorum  alter  fuit  ipse  Ma- 
tritensis, alter  codex  quidam  0(Q)  classis.   sed  ncque  Otto- 
bonianus  ipse  neque  Oxoniensis  alter  ille  fons  fuit;  sunt  enim 
in  ipso  textu  7T  codicis  nonnullae  lectiones  miro  modo  cum 
V  codicis  scripturis  congruentes,  quas  neque  in  0  neque  in 
Q  neque  denique  in  X  reperias^): 
1527  ^flentes  II  in  textu,  V,  fledens  II  in  marg.,  XQ 
Il    49  *Derigimus  V77,  Dirigimus  OQ,  Pergimus  X 

/• 
96  picesqiie  II,  '^facesque  X,  picesque  OQ,  pacesque  V 

'  h 
198  Nisaeum  11^  *Nisaeum  VO,  Hisaeum  X 

216  vos  prodite:  pro^prodite  77,  prosprodite  VOQ,  proh  pro- 
dite X 

304  nam  creditus  77,  nam  creditus  0,  nunc  reditus  X,  *nam 
reditus  V 

431  fronte  II,  *  fronte  VO,  fronde  X 

449  abolet  animas  in  abolete  mimas  (sic!)  mutavit  77,  *ab- 
olete  minas  X,  abolet  animas  VO 

a  ^* 
510  cupit  IT,  cupit  VO,  *  caput  X 

562  auida    II,  auida  0,  *auidas  VX. 

1)  cave  autem  credas  aut  ipsum  Vaticanum  aut  Sangallensem 
alterum  illum  fontem  77  codicis  fuisse:  videlicet  eaedem  lec- 
tiones solis  codieibus  770Q  comniunes,  quas  nunc  attuli,  huic 
opinioni  repugnant.  ceterum  si  77  Vaticano  vel  apographo  eius 
in  describendo  codice  usus  esset,  certe  totum  exarasset  Carmen. 


XXXVm  e.  VALERI  FLACCI 

72  aìtantidis  VII,  *athlantidis  OQ,  saltantibus  X 

g   

654  recenfem  II,  recentem  V,  recentes  XO,  *recentum 

III  307  *opes  n  in  textu,  XOQ,  opus  II  in  marg.,  V, 

Quae  cum  ita  sint,  has  lectiones  cum  V  codice  consentien- 
tes  etiam  in  S  atque  in  altero  ilio  apographo  Sangallensis 
(in  ^Bartholomaei'  igitur  libro),  quod  archetypon  fuisse  et 
Òttoboniani  et  Oxoniensis  supra  probavi,  exstitisse  atque  hunc 
librum  'Bartholomaei'  Il  codicis  scribae  praeter  Matritensem 
in  manibus  fuisse  verisimile  mihi  videtur.  sed  utcumque  haec 
res  se  habet,  certe  ad  Sangallensem  codicem  restituendum 
praeter  XOQ  etiam  17  adhibendus  est. 

lam  postquam  constituimus,  quo  modo  SaDgallensis  me- 
moria revocanda  sit,  ad  id  transeamus,  quod  maxime  quae- 
ritur,  nempe  quae  ratio  intercedat  inter  V  et  S.  haec  quae- 
stio, recentissimis  praesertim  temporibus,  multarum  causa  fuit 
controversi arum.  atque  Thilo,  Schenkl,  Baehrens,  quibus  pau- 
cis  annis  abbine  Samuelsson  (Erani  t.  VI)  adsensus  est,  San- 
gallensem ex  Vaticano  fluxisse  coniecerunt,  Clark,  Bury,  Giar- 
ratano,  Lipsius  (Mus.  Rben.  1908,  p.  157  sq.)  S  et  V  codices 
gemellos  fuisse  contenderunt.  Samuelssonio,  qui  con  tra  Lip- 
sium  scripsit  (Erani  t.  Vili,  p.  81  —  84),  adversarius  exstitit 
Paulus  Krenkel  (in  diss.  iam  supra  laudata,  p.  2 — 8).  sed  nibilo 
magis  diiudicata  adbuc  res  est.  nam  argumenta  a  Giarratano 
et  Clarkio  aliata  parum  efficacia  esse  etiam  Krenkel  cognovit, 
non  firmiora  tamen  ipse  Lipsium  secutus  exhibuit.  haec  enim 
probare  conatus  est:  deesse  in  omnibus  apographis  Sangal- 
lensis libri  vv.  I  393 — 442,  unde  concludendum  esse,  scri- 
bam  duas  paginas  omississe,  quarum  utraque  vicenos  quinos 
versus  contineret.  in  V  autem  bis  versibus  non  expleri  duas 
paginas.  atque  V  quoque  ex  codice  vicenos  quinos  versus 
in  singulis  paginis  complexo  descriptum  esse  constare,  inde 
verisimillimum  fieri  dicunt  Lipsius  et  Krenkel  V  et  S  ex  uno 
archetypo  transscriptos  esse.^)  accedere  quod  inter  vv.  1 442 

1)  eodem  autem  iure  arbitreris  et  V  libri  archetypon  et  ip- 
sum  S  codicem  in  singulis   paginis  vicenos  quinos   versus  ex- 


I 


ARGONAUTICA.  XXXIX 

et  II  213  (Il  213—262  in  V  bis  legi  supra  dixi)  621  ver- 
sus intersint^);  quos,  si  subscriptioni  primi  libri  quattuor 
fere  (re  vera  quinque)  linearum  spatium  relictum  fuisse  pu- 
tes,  25  paginas  exple visse  probabile  fieri,  versus  autem  I  1 
— 392  16  paginas  explesse  credunt,  ut  octo  lineae^)  inscrip- 
tioni  totius  carminis  superfuerint. 

Quibus  argumentis  mihi  persuadere  non  possunt.  nam  no- 
vem  lineas,  plus  igitur  quam  tertiam  partem  primae  pagi- 
nae,  inscriptioni  relictas  esse  iam  per  se  credibile  non  est, 
praesertim  cum  titulus  in  tanto  spatio  haud  fuerit.  qui  si 
fuisset,  a  Vaticani  librario  certe  non  esset  omissus.  cete- 
rum  iam  Samuelsson  (Erani  t.  VIII)  sententiam  Lipsii  me- 
rito refutasse  mihi  videtur,  tribus  imprimis  argumentis  ille 
quidem  nisus,  quorum  gravissimum  hoc  est:  in  illa  ditto- 
grapbia  V  codicis  (II  213—262)  deest  in  V*  v.  240,  quo 
S  quoque  caret,  in  V^  omissus  est  v.  241.  si  vero  in  singu- 
lis  paginis  archetypi  viceni  quini  versus  fuerunt,  et  versum 
240  et  versum  241  in  eo  exstitisse  manifestum  est.  num  ullo 
modo  fieri  potuit,  ut  duo  scribae  eundem  versum  240  casu 
omitterent?  Krenkel  responsum  iam  in  promptu  habet:  ver- 
sum enim  241  in  contextu  verborum  deesse  posse,  quin  etiam 
supervacaneum  esse  videri  dicit  (quam  opinionem  prò  Va- 
lerio vehementissime  reicio);  qua  de  causa  probabile  esse 
Krenkel  existimat  versum  241  in  archetypo  signo  critico  in- 
structum  fuisse  atque  eo  non  satis  perspicuo,  ut  facile  ad 
versum  240  referri  potuerit.  quae  sententia  facile  redargui- 
tur.  nam  si  quis  V  codicem  et  rationem  eius,  qui  librum 
conscripsit,  noverit,  concedet  scribam  illum  criticam  artem  eo 
modo  exercuisse  prorsus  esse  incredibile;  nec  ad  optimum  ver- 
sum, quo  carere  nullo  modo  possumus,  falso  notam  criticam 
adiectam  fuisse  putabimus. 


hibuisse,   in  S   autem   anno  1416   unum   folium   vv.  I  393 — 442 
complexum  exscissum  fuisse. 

1)  re  vera  sunt  620  vv.,  quia  v.  I  830  apud  Thilonem  vacuus 
versus  est. 

2)  re   vera  novem   esse   debebant,   cum  v.  I  45  neque  in  V 
neque  in  S  legatur. 


e 

\ 


XL  C.  VALERI  FLACCI 

Sed  missa  faciamus  illa.     S  enim  ex  V  descriptum  esse 
certissima  argumenta  sunt  miri  hi  errores  S  codicis: 

I  707  uisiilus  satur  V  scripserat,  quod  errore  inter  seri 
bendum  animadverso  in  uisulas  satiir  V^  correxit,  ita  tamen, 
ut  obiter  legenti  dubium  esse  possit,  utrum  w  an  a  an  ci  in 
media  voce  nunc  exstet.    quod  Sangallensis  scribae  accidit; 

a 
legitur  enim  in  XU  uisulcis  satur  (Q  cognitum  non  habeo), 

0  uisu  lassahtr  recte  exhibet. 

II  275  feda  tumte  V,  feda  tumente  S. 

Vaticani  scriba,  id  quod  locum  diligentius  examinanti  brevi 

elucet,  primum  feda  tu  te  (i.  e.  foedatum  te)  recte  exarave- 

rat,  deinde,  postquam  linea  transversa  m  literam  significans 

casu  quodam  partim  obliterata  est,  m  literam  ipsam  arto 

illi  spatio  inter  t*  et  ^  literas  intercedenti  intrusit.    neque 

enim  tumente  iper  compendium  a  monacho  ilio  scriptum  esse 

inde  apparet,  quod  nota  ""  non  supra  w,  sed  supra  u  fere 

locum  obtinet.  tumente  contra  hoc  compendio  efficitur  tumte.- 

S  codicis  igitur  librarium  ipsa  hac  V  codicis  lectione  de- 

ceptum  esse  apparet. 

II  272 — 275  hoc  ordine  atque  his  additis  signis  inV 

lesfuntur:       ^  /^„  n 

°     Et  sacra  .  .  .  (272) 

Taìia  noce  .  .  .  (274)  | 

._^^^  Tum  ualidas  ...  (273) 

Bacche  domum  .  .  .  (275) 
scriba  V  codicis,  qui  versu  274  conscripto  animadvertit 
se  versum  273  omisisse,  hunc  versum  ilico  subsequentem  fe- 
cit  versum  274  et  notis  adpositis  v.  274  inter  vv.  273  et 
275  inserendum  esse  significavit.  sed  fortuito  v.  275  ultimus 
est  huius  paginae,  ut  hunc  versum  in  textu  omissum  et  mar- 
gini inferiori  additum  esse  facile  suspicio  oriri  possit.  quod 
si  quis  falso  intellexerat ,  necessario  versum  275  ilio  loco 
textui  inseruit,  ubi  altera  nota  exstabat,  i.  e.  ante  versum  274. 
ac  re  vera  S  codicis  apographa  hunc  versuum  ordinem  ex- 
hibent  omnia:  272,  275,  274,  273.  apparet  igitur  illis  no- 
tis Vaticani  Sangallensis  scribam  in  errorem  inductum  esse. 


i 


ARGONAUTICA.  XLI 

/ti 

II  277   :f:erendam  V,  furendam  S. 

scriba  Vaticani,  qui  errore  f  prò  u  exaraverat,  /'  litera 
expuncta  ii  non  supra  /",  sed  supra  e  posuit,  ne  u  litera  ni- 
mis  procul  a  linea  literarum  abesset  oculosqiie  fugeret.  con- 
tra  S  codicis  scriba  non  satis  diligenter  eos  locos  exquirens, 
qui  non  primo  adspectu  intellegi  potuerunt,  e  delendam  et 
furendam  restituendum  esse  putavit. 

Il  287  i&ehat  V,  tùrebat  S,  Hirébaf. 

mirum  illud  i'  re  vera  non  ir  signifìcat,  ut  in  Thilonis  ap- 
parata falso  legitur;  nam  i  literae  in  V  longe  alia  est  spe- 
cies:  parva  enim  linea  transversa  neque  in  initio  ncque  in 
in  fine  literae  deesse  solet  (i).  praeterea  basta  illa  deversa 
ac  tennis  inferiore  parte  in  r  literam  prominet,  ut  uno  tractu 
i'  scriptum  esse  dilucidum  sit.  atque  re  vera  mirum  hoc  sig- 
num  nihil  significare  nisi  r  literam  docent  vv.  V  520,  VI  285, 
VII  62,  ubi  fremii  et  ti'rhem  eadem  ratione  scripta  inveniun- 
tur.  Tbiloni  igitur  et  Sangallensis  scribae  idem  accidit,  ut 
incognitam  r  literae  formam  in  V  obiam  male  intellegerent. 

n  376  *segni  V,  segnis  S. 

in  V  segni  conscriptum  est,  sed  e  versu  397  versae  pagi- 
nae  nonnulla  vestigia  verborum  opuf  uidui  per  membranam 
penetraverunt,  ut  inter  literas  g  et  n  pars  bastae  /  literae 
etiamnunc  appareat  et  superior  curvatura  o  literae  finali  li- 
terae i  speciem  parvae  f  det,  quin  etiam  posterior  basta  n 
literae  punctum  accepit,  ut  species  vocis  fegnif  efficiatur. 
quod  et  apograpba  S  codicis  exhibent  et  Samuelsson,  ipse 
quoque  falsa  illa  imagine  iam  per  decem  saecula  exsistente 
deceptus,  adnotat  ut  V  codicis  lectionem  (cf.  p.  Vili). 

Ili  439  '-^-proscctaque  V,  prorectaque  S. 

in  V  5  litera  sic  exarata  est,  ut  facillime  prorectaque  legi 
possit,  quamquam  diligentius  intuenti  et  scriptoris  manum 
noscenti  dubium  esse  non  potest,  quin  prosectaque  et  scrip- 
tum et  intellegendum  sit. 

Ili  599  ^aeq^  V,  equi  S,  et  qui  OQ,  aequi  77. 

ultimum  signum  in  V  literae  i  simile  est.  sed  e  curvata 
inferiore  parte  bastae  evincitur  comma  intellegendum  esse, 
non  i  literam.  praeterea  basta  paulo  brevior  est  quam  quae 


XLII  C.  VALERI  FLACCI 

i  literae  spatium  expleat.  ac  re  vera  illud  compendium  scrip- 
tum est,  quo  que  effici  solet  (q;  vel  q'  vel  q, ^  quae  omnes 
formae  in  V  occurrunt).  veram  V  codicis  lectionem  neque  S 
codicis  scriptor  perspexit  neque  nostris  temporibus  in  ullo 
apparatu  critico  invenias. 

in  699  ^Non  hi  tum  flatus:  Non  intum  flatus  0,  Il  in 
textu,  nò  hi  tu  flatus  X  et  IT  in  marg.  (etiam  X  lectionem 
corruptam  in  contextu  verborum  habuisse  vel  adhuc  habere 
ex  correctura  marginali  evincitur;  sed  neque  Bury  neque 
Schmiedeberg  certiora  adnotant).  miretur  quis,  unde  mira 
illa  menda  in  S  invaserint.  quod  mihi  apertum  est  factum, 
cum  Vaticani  scripturam  diligentius  intuerer.  in  V  enim  h 
et  i  literae  tam  arte  coniunctae  sunt,  ut  tam  in  legi  possit 
quam  hi  (hi),  praeterea  l  litera  in  nomine  flatus  cum  f  li- 
gata  brevior  est  quam  illis  locis,  ubi  vicinis  literis  non  ad- 
haeret.  sic  factum  est,  ut  neglentior  scriba  S  codicis  flatus 
legeret.  acrius  autem  intuentem  discrimen  esse  in  V  inter  fi 
et  fi  non  fugit. 

704  fletus  V,  fiocus  0,  fictus  II  (de  X  codice  nihil  affe- 
runt  Bury  et  Schmiedeberg;  sed  fletus  in  S  fuisse  verisimil- 
limum  est),  eadem  ratio  scribendi,  quam  modo  dixi,  in  V 
invenitur,  atque  iterum  Sangallensis  librarius  ligatura  illa  fi 
non  nimis  perspicua  deceptus  est. 

IV  261  uolutartW^  ice^  (i.  e.  uolutarce),  uolutarice  S,  *ue- 
lut  arce. 

in  V  olim  per  dittographiam  uolutarcace  (vel  uolutartace) 
scriptum  erat;  deinde  prima  manus  ca  (vel  ta)  literas  tam 
neglegenter  erasit,  ut  deversa  basta  e  (t)  literae  et  ultima 
cauda  a  literae  servarentur.  apparet  autem  S  codicis  scri- 
bam  reliquiis  t  (e)  literae  ante  rasuram  etiamnunc  conspi- 
cuis  i  literam  significari  falso  suspicantem  in  illum  errorem 
incidisse. 

Quos  errores  S  codicis  non  posse  intellegi  nisi  e  Vaticani 
lectionibus  neque  ad  alium  codicem  archetypum  posse  re- 
ferri nemo  negabit.  ergo  S  ex  ipso  V  transscriptus  et  in 
emendando  Valeri  Carmine  neglegendus  est. 


ARGONAUTICA.  XLEI 

III. 
DE  EXCERPTORUM  CODICE  PARISINO  (Par.). 

Priusquam  de  C  codice  loquar,  codex  Parisinus  7647  (Par.) 
quanti  sit  pretii  perpendendum  est.  qui  codex  saeculo  XIII. 
scriptus  praeter  excerpta  ex  aliis  poetis  selecta  hos  versus 
Valeri  Flacci  continet:  I  22 sq.,  39,  76,  248,  320—334, 
579—581,  584—596,  II  44—46,  59  sq.,  117—122,  263, 
III  364  sq.,  IV  622  sq.,  744,V324,536,  540,  VI  200,  513 sq., 
VII  227—229,  416,  435,  511—514. 

Ex  quo  codice  descriptus  est  Escurialis  Q  I  14,  qui  par- 
tem  tantum  sententiarum  e  Parisino  recepii. 

Etiam  de  Parisini  codicis  auctoritate  dissensio  est  inter 
viros  doctos:  alii  librum  ex  V  jfluxisse  putant  (notabilia  sunt 
iudicia  Schenklii  et  Krenkelii),  alii,  ut  Meyncke,  V  et  Par. 
e  communi  quodam  archetypo  derivatos  esse  arbitrantur. 
argumenta  ab  utraque  parte  prolata  etiam  ad  diiudicandam 
hanc  quaestionem  parum  valida  esse  mihi  videntur. 

Discrepai  autem  Par.  a  V  non  paucis  locis,  qui  ab  hac 
disceptatione  prorsus  alieni  sunt  idcirco,  quod  excerptor,  ut 
generales  sententias  efficeret,  summa  cum  licentia  quamquam 
non  sine  elegantia  quadam  verba  tradita  commutavi!^) 

Ineptae  coniecturae  deberi  videtur  v.  123  ilHusore^  quam- 
quam quid  dicere  voluerit  excerptor  non  satis  intellegitur, 
cum  praesertim  sequentes  versus  additi  non  sint.  nibil  tamen 
obstaret,  quominus  eandem  corruptelam  omnes  (prò  *amnes) 
atque  in  V  in  Parisini  archetypo  fuisse  credamus.  ncque  ex 
alio  fonte  derivatae  esse  videntur  falsae  hae  lectiones:  I  588 
abrumperet  Par.,  '■^•rtimperet  V  {ab  explicandi  causa  simplici 
verbo  additum  est),  I  39  fictis  uiilius  dat  et  pondera  dictis 
Par.,  *  fictis  dat  uultum  et  pondera  dictis  V  (in  archetypo 
Par.  codicis  dat  uultus  ob  vicinum  nomen  pondera  scriptum 


1)  huc  pertinent  (cf.  etiam  Krenkelium  1.  1.  p.  63  eq):  II  117 
Bex  superum  famam  26.3  certe  optima  V  324  semper  omis- 
8um  536  sic  omissum  540  qiiippe  uiros  VI  513  redeunt  tan- 
dem sua  gaudia  victis,  quos  VII  227  Cunctis  communem  ani- 
mantihus  orbem      416  haud  equidem  pulcros. 


XLIV  C.  VALERI  FLACCI 

fuisse  videtur,  quod  aliquo  modo  metro  adaptare  conatus 
est  Parisini  librarius  :  vultus  dàt  et  ponderai?)),  593  coorstum 
Par.,  coho?'uisY,*coJiors  vix,  II 46  occurrit Vsir.,  *occurrensY, 
VII  228  patriamque  uocato  Par.,  *pafriam  inde  uocato  V 
(hic  excerptor  sicut  novicii  omnes  inde  parum  intellexit 
dicit  enim  poeta  Vergilium.  secutus  in  panegyrico  ilio  Aen 

VI  patriam  vulgo  hominibus  inde  demum,  i.  e.  ab  illis  or 
bibus  terrae  merito  vocari,  qui  non  Hacent  extra  sidera 
extra  anni  solisque  vias',  cf.  Verg.  Aen.  VI  795  sqq.,  Val 
FI.  I  515  sqq.).  quas  lectiones  coniectando  ortas  esse  apparet 

Centra  compluribus  locis  scripturas  in  V  corruptas  Par 
rectas  vel  tolerabiliter  emendatas  exbibet.  in  quarum  numero 
duco:  176  '"^'animos  mentesque  Par.,  animos  mentemque  V  (cor- 
rectio  iuxta  animos  facillima)  321  *animum  Par.  SMN, 
abimumY  327  heu  mihi  Par.,  amipli  V,  *ei  miM  0^  Bon.^ 
330  *raiicos  Par.  C.  Aid.,  paucos  V  331  *I)eficiam  Par.  M  T  ^, 
edd.,  Defìciamiis  Y /  * pontumque  polumque  Par.  C,  potumque 
cretamqueY  579  *a  parte  Par.  SM,  aperte  Y  587  "^aeolus 
Par,  X^,  aeblus  V  589  "^oenotria  Par.  SM,  oenatria  V 
595  '■^refringit  Par.  M.  Bon.^sqq.,  refringet  V  II  263  facta 
Par.,  vulgo  (nescio  qui  codex  interpolatus  primus),  "^fataY 

VII  229  '^redit  itque  Par.  CM^T^  Pius  sqq.,  rediitque  V 
VII  513  dulces  totiens  Par.,  '^totie(n)s  dulce(i)s  CAld.  Maser., 
totiens  diicis  V. 

Quas  correctiones  uno  excepto  loco  I  331  (pontumque po- 
lumqiie)  a  quovis  homine  linguae  latinae  non  ignaro  coniec- 
tando inveniri  potuisse  et  consantaneum  est  et  lectionibus 
vulgatorum  codicum  et  priscarum  editionum  confirmatur. 
excerptor em  autem  illum  sermonis  latini  admodum  peritum 
fuisse  constat  (cf.  quae  supra  de  elegantia  eius  dixi).  unus 
igitur  restat  v.  I  331,  nimirum  ille  omnium  controversia- 
rum  caput,  pontumque  polumque  enim  coniectando  inventum 
esse  vehementer  negant  multi  viri  docti,  praesertim  cum 
C  codex  gravissimo  hoc  loco  cum  Par.  consentiat.  centra 
C.  Schenkl  utriusque  codicis  vel  scriptorem  vel  correctorem 
hanc  lectionem  e  Statio  liausisse  probavit,  ubi  eadem  clau- 
sula  bis  occurrit  (Theb.  XI  67,  Silv.  III.  2.  10),  adversariis 


ARGONAUTICA.  XLV 

tnmen  ille  non  persuadens.  ac  re  vera,  quamquam  illum,  qui 
('  codicem  interpolavit,  in  Vergili  et  Stati  carminibus  ver- 
satissimum  fuisse  cognovi  infraque  exponam,  etiam  excerpto- 
rem  Par.  codicis  illos  locos  Statianos  novisse  atque  in  suum 
usum  convertisse  non  facile  ipse  mihi  persuasissem,  nisi  in 
alium  locum  ex  Vergilio  interpolatum  incidissem.  in  v.  Ili 
365  enim  haec  sunt  obvia: 

mens  carpitur  aestii  V 

meiis  crupitur  igni  Par. 

(regina)  caeco  carpitur  igni  Aen.  IV  2. 

ex  quo  Vergili  loco  Parisinum  igni  mutuatum  esse  ap- 
paret.  ■^) 

Sed  etiam  hoc  discimus  ex  versu  ilio,  Parisinum  non  ip- 
sum  generalium  sententiarum  codicum  archetypon  esse,  sed 
descriptum  ex  alio  eiusmodi  libro,  neque  enim  dubium  esse 
potest,  quin  idem,  qui  igni  e  Vergilio  interpolavit,  senten- 
tiam  igitur  versus  intellexit,  verba  carpitur  et  aegro  (egros 
Par.)  integra  in  exemplari  suo  reppererit.  meus  autem  nihil 
aliud  significare  atque  mens  non  est  quod  dicam;  nam  n  et 
u  literae  in  eius  aetatis  codicibus  saepe  vix  discernuntur 
(cf.  etiam  II  44  u  <^  n      120  u  ^^  n      45  uoctisque,  uiger). 

Ex  illius  vetustioris  excerptorum  libri  scriptura  non  satis 
perspicua  etiam  has  lectiones  in  Par.  labem  traxisse  arbi- 
tror:  I  586  tunc  in  iter  corr.  Par.-^  (scil.  mutatis  compendiis 
TC  et  ti) /Me  prò  kinc  II  60  uitis  prò  ratis})  qui  errores 
ex  ipsa  V  codicis  scriptura  bis  locis  clarissima  deduci  non 
possunt. 

Contra  quin  haec  menda  Parisini  e  Vaticani  compendiis 
correctionibusve  non  satis  intellectis  orta  sint,  vix  dubitaverim: 

II  45  iV  oculis  (i.  e.  *Non  oculis)  V,  Au  oculis  Par. 


1)  Helmium  B.  Ph.  W.  1911,  265   hac  in   re  mecum  consen- 
tire gaudeo. 

2)  in  ilio  exemplari  a  apertam  et  u  literam  persimiles  fuisse 

docet  lectio  crupitur  (III  366)  ex  capitur  erta;  ratis  igitur  cum 
ruti'<  vel  nitis  confundi  facile  potuit.  ui  autem  idem  esse  in  Par. 
quod  ni  modo  eom memoravi. 


XLVI  C.  VALERI  FLACCI 

46  Càp'  [i.  e.  ■''  Campus)  V,  Corpus  Par.  (scilicet  mutata 
sunt  compendia  Gap'  et    Cop'). 

VII  512  nuc  V  (i.  e.  *nunc),  non  Par. 

Nihil  igitur  obstat,  ne  Parisinum  etiam  e  V  fluxisse  cre- 
damus,  ita  tamen  ut  intercedat  Inter  eos  aliud  quoddam  ex- 
cerptorum  exemplar.  ^) 

IV. 
DE  CARRIONIS  CODICE  (C). 

lara  vero  ad  gravissimam  in  recensendo  Valerio  Fiacco 
quaestionem  pervenimus,  quid  sit  iudicandum  de  Carrionis 
codicis  (C)  auctoritate. 

Ludovicus  enim  Carrio  anno  1565  Antverpiae  apud  Chri- 
stophorum  Plantinum  edidit  Valerium  'sescentis  et  amplius 
locis',  ut  ait,  ex  auctoritate  veteris  codicis  manuscripti  casti- 
gatum,  cui  codici  in  Belgio  reperto  atque  Argonautica  us- 
que  ad  versum  Vili  105  continenti  conspicuam  antiquita- 
tem  ipse  tribuit;  ante  ^sescentos  annos'  enim,  i.  e.  decimo 
saeculo,  eum  conscriptum  fuisse  quae  declararent  multa  esse 
affirmavit,  seque  brevi  post  ipsum  id  demonstraturum  esse 
promisit.  in  ^scholiis'  (C*)  autem  illi  editioni  additis  et  in 
^ castigationibus'  (C^)  novae  editionis,  quae  anno  1566  ex 
eadem  officina  in  lucem  prodiit,  Carrio  satis  multas  lectio- 
nes  e  codice  suo  publici  fecit  iuris.  nunc  deperditum  esse 
librum  manuscriptum  ncque  comprobatum  esse  illud  de  co- 
dicis vetustate  iudicium  valde  dolendum  est.  nam  de  hoc  co- 
dice simili s  ac  de  Blandi niano  vetustissimo  Horati  pugna 
erat  inter  viros  doctos,  et  ne  nostris  quidem  temporibus  con- 
sensus  est  de  quaestione  maxime  intricata. 


1)  quam  sententiam  ut  pluribus  argumentis  confirmarem,  ip- 
sum Par.  codicem  vel  tabulas  photographicas  inspicere  animum 
induxeram.  sed  ad  orantem  me,  ut  haec  facultas  mihi  daretur, 
bibliothecae  Parisinae  praefectus  benigne  scripsit  librum  tum 
Parisiis  non  esse,  sed  bibliothecae  cuidam  Romanae  esse  com- 
modatum.  quod  etiam  nunc  valde  doleo. 


ARGONA.UTICA.  XLVII 

Plerique  enim,  qui  post  Carrionem  Valerio  operam  de- 
derunt,  capti  fucosis  ac  speciosis  libri  lectionibus  iudicium 
Carrionis  comprobare  non  dubitaverunt,  perpaucis,  ut  Bar- 
thio  et  Broukhuysio,  suspectus  fuit  codex.  primus  autem 
Thilo  diligentius  in  C  libri  auctoritatem  inquisivit,  quem 
transscriptum  esse  e  Vaticano  atque  habendum  in  interpo- 
latorum  codicum  numero  firmioribus  argumentis  nisus  con 
tendit.  in  eandem  sententiam  re  denuo  tractata  argumentis- 
que  novis  illustrata  C.  Schenkl  ductus  est  (Stud.  z,  d.  Arg. 
d.  Val.  FI.,  1871  p.  315sqq.).  quos  viros  doctos  secuti  Aemi- 
lius  Baehrens  (Lips.  1875)  et  Johannes  B.  Bury  (Lond.  1900) 
in  editionibus  Argonauticon  librum  Carrionis  piane  neglexe- 
runt. 

Quibus  adversarii  fuerunt  recentioribus  temporibus  ^)  Pau- 
lus  Langen  (praef.  ed.  1896),  qui  C  ex  V  iluxisse,  sed  e  me- 
liore  fonte  correctum  esse  contendit,  Caesar  Giarratano  (praef. 
ed.  1904,  p.  XXXI  sqq.),  qui  C  ex  eodem  archetypo  ac  V  vel 
potius  ex  eius  archetypi  gemello  quodam  descriptum  esse 
persuasum  habet,  ita  tamen,  ut  Carrionis  codicis  scriba,  ut 
homo  latinae  linguae  haud  ignarus,  plurimis  locis  suas  con- 
iecturas  in  verba  poetae  intulerit.  cui  sententiae  adstipula- 
tus  est  Leo  (GGA  1897,  p.  960sqq.,  1905,  p.  182sq.),  qui 
C  propriam  memoriam  praebere  eis  locis  demonstrari  affir- 
mavit,  ubi  e  lectionibus  C  codicis,  unde  V  labem  duxerit, 
cognosci  posset. 

Nuper  quaestione  denuo  instituta  atque  in  omnes  partes 
diligenter  exposita  in  contrariam  opinionem  rediit  Paulus 
Krenkel.^)  in  C  enim  ne  unum  quidem  vestigium  melioris 
memoriae  inveniri  non  infirmis  argumentis  confirmasse  sibi 
visus  est.  attamen  rem  ad  finem  non  perduxit;  effìcitur  enim 
ex  eius  explicationibus,  ut  verisimile  magis  quam  necessa- 
rium  sit  C  codicem  ex  V  fluxisse.  praeterea  nonnullis  ar- 
gumentis parum  efficacibus,  quin  etiam  falsis,  usus  est:  dico 

1)  vetu8tiores,  ut  Fr.Rudolfum  Ey  ssenhardt,  Gustavum  Meyncke, 
alios  enumeratos  invenies  apud  Paulum  Krenkel,  1.  1.  p.  2. 

2)  De  codicis  Valeriani  Carrionis  auctoritate,  Luckae  apud 
Altenburgenses   1909. 


XLVIII  C.  VALERI  FLACCI 

imprimis  ea,  quae  de  0  codice  cum  ^communi  archetypo  a 
V  et  S  codicum  non  congruente  et  de  fraude  Carrionis  dixit 
itaque  non  miror  Krenkelium  Helmio  ^)  non  persuasisse,  qui 
in  argumentationes  illius  inquirens  C  codicis  memoriae  dif- 
fìdendum  non  esse  denuo  contendit.  quae  cum  ita  sint,  meum 
esse  putavi  argumenta  ab  utraque  parte  ad  hanc  quaestio- 
nem  prolata  fusius  retractare. 

Priusquam  autem  de  ipsa  auctoritate  0  codicis  disseramus, 
quaerendum  est,  num  omnes  lectiones  a  Carrione  in  sclioliis 
et  castigationibus  collectae,  aut  si  non  omnes,  quaenam  lec- 
tiones veram  scripturam  C  codicis  reddant,  vel  ut  alii  dicere 
solent,  quantum  fidei  Carrionis  verbis  sit  habendum.  haud 
pauci  enim  cum  aequales  tum  posteriores  Carrioni  ut  summae 
iactantiae  magniloquentiaeque  homini  magnopere  diffidebant. 
de  C  autem  codice  duae  potissimum  res  suspicionem  moventi 
Carrionem  enim  ipsum  sibi  constantem  non  fuisse  in  varia 
lectione  codicis  adnotanda,  quin  nonnunquam  alias  scriptu- 
ras  in  C%  alias  in  C^  attulisse,  atque  praeterea  multas  lec- 
tiones 0  libri  etiam  in  editionibus  priscis  ante  Carrionem 
in  lucem  prolatis  occurrere  iara  pridem  animadverterunt  viri 
docti;  unde  coniecturas  et  suas  et  aliorum  editorum  Carrio- 
nem suo  codici,  ut  pretium  eius  augeret,  tribuisse  non  sine 
probilitatis  specie  contenderunt.  nimirum  haec  suspicio  tunc 
maxime  oritur,  cum  discrepantibus  iuter  sese  ^scholiis'  et 
^castigationibus'  suarum  adnotationum  lectiones  utraque  editio 
in  contextu  verborum  exbibet  (vel  ut  siglis  utar,  cum  C* 
cum  Carr.^  et  C^  cum  Carr.^  congruit),  deinde  eis  locis,  ubi 
utraque  scriptura  C  codicis  (C^  et  C^)  cum  aliis  editionibus 
priscis  conspirat,  vel  ubi  conspirat  cum  editionibus  altera, 
altera  proprias  lectiones  exhibet  (cf.  locos  a  Krenkelio  p.  22 
sqq.  adlatos). 

Sed  immerito  Carrionem  in  hanc  fraudis  suspicionem  ve- 
nisse probare,  et  quomodo  illae  discrepantiae  ortae  sint,  ex- 
plicare  conabor.  nam  laesae  fidei  suspicionem  a  viri  me- 
moria, si  fieri  potest,  defendere  sanctissimum  esse  duco  offì- 


1)  B.  Pb.  W.  1911,  p.  263  sqq. 


ARGONAUTICA.  XLIX 

cium,  primum  autem,  ut  est  aequum,  Carrionem  audiamus 
ipsum  in  praefatione  alterius  editionis  iam  tum  a  simili- 
bus,  ut  videtur,  opprobriis  sic  se  defendentem:  "^ factum  est 
et  nimia  librariorum  festinatione,  et  eius  cui  describenda 
dederam,  negligentia,  ut  prò  veteribus  erroribus  sublatis, 
novi  succrescerent,  et  veteres  non  omnino  omnes  tolleren- 
tur.  quod  cum  gravitar  et  inique  ferrem,  tamen  illud  mihi 
accidit  longe  gravius,  quod  non  nulli  ex  bac  librariorum  sive 
festinatione  sive  incuria  occasionem  calumniae  nacti,  in  me 
etmeum  nomen  temere  sunt  invecti,'  atque  profecto  vestigia 
eximiae  neglegentiae  nec  librariorum  solum,  sed  puto  ipsius 
etiam  Carrionis,  nec  in  priore  solum  editione,  sed  etiam  in 
altera  iterum  iterumque  sunt  obvia.  sic  e.  g.  bae  discrepan- 
tiae  scripturarum  C*  et  0^  errori  calami  oculorumve  pro- 
cul  dubio  tribuendae  sunt^): 

VII  7  Carrio  in  C*baec  dicit:  ^Nec  pereat.  Omnes  vulgati: 
Nec  poterai  quo  scirc  malo.  vet.  cod.:  Nec  pereat  quo  scire 
modo})  vetust.  Paris,  (i.  e.  editio  quaedam  Parisina):  Nec 
poterai  quo  scire  modo.' 

CaiT.^:  nec  pereat  quo  scire  malo. 

C^:  ,Nec  pereat.  Omnes  vulgati:  Nec  poterai  quo  scire 
modo.  vet.  cod.:  Nec  pereat  quo  scire  malo,  vetust.  Paris.: 
Nec  poterai  quo  scire  modo.' 

Carr.^:  nec  pereai  quo  scire  modo. 

Quo  loco  errorem  subesse,  non  fraudem,  vel  inde  perspici 
potest,  quod  Carrio  in  utraque  editione  quam  0  habere  af- 
firmaverat  lectionem  reiecit.  neque  dubito,  quin  C*  adno- 
tatio  sincera  sit,  C^  librarli  culpa  vel  ipsius  Carrionis  in- 
curia turbata;  nam  si  ^omnes  vulgati'  et  Vetust.  Paris.' 
eandem  lectionem  (sic  C^)  exhibuissent,  Carrio  non  Parisi- 
nam  seorsum  laudasset;  praeterea  vulgatos  libros  maio,  mi- 
nime modo  praebere  constat.  atque  Carrionem  in  Carr.-^  vul- 
gatam  scripturam  malo  retinuisse,  in  Carr.^  sui  codicis  lec- 

1)  quos  locos  Krenkel  inter  fraudis  testimonia  affert. 

2)  me  ipsum,  non  Carrionem,  hic  illic  singula  gravioria  pon- 
deris  verba,  ut  magia  elucerent,  spatioaiua  imprimenda  curavisae 
moneo. 

VaLiBbius  Flaccus,  ed.  Kramer.  d 


L  C.  VALERI  FLACCI 

tionem  vindicasse  verisimillimum  est;  hoc  enim  permultis 
locis  factum  est  ea  de  causa,  ut  mihi  videtur,  quod  Carrio 
in  priore  editione  nimis  festinans  lectionum  C  codicis  pre- 
tium  sive  verum  sive  quod  videbatur  nondum  satis  perspe- 
xerat.  itaque  modo  in  C  fuisse  atque  in  C^^  modo  et  malo 
locos  mutasse  verisimile  est. 

VII  21  0*:  ,Jam  iactata  toro.  Vet.  cod.:  Tum  iadata  toro 
tumque  exspectata  cubili,  nonnulli  recentiores:  Jam  iactata 
toro  nimiumque  experta  cubile.^ 

C^:  ^Jam  iactata  toro.  Vet.  cod.:  Tum  iactata  toro  ni- 
miumque experta  cubile.' 

Carr.-^  et  Carr.^:  tumque  exspectata  cubili. 

E  formula  castigationis  C^  viri  docti  concluserunt  initio 
adnotatiunculae  positam  esse  vulgatam  lectionem  cum  textu 
congruentem,  atque  sequi  C  codicis  scripturam.  ac  re  vera 
Carrio  saepe  hac  ratione  in  adnotandis  lectionibus  utitur. 
sed  hoc  loco  multo  verisimilius  est  C*  integram  praebere 
adnotationem,  C^  corruptam  errore  sive  librariorum  sive  ip- 
sius  Carrionis.  editiones  enim  priscas  nimiumque  experta  cu- 
bile exhibere,  contra  tumque  exspectata  cubili  nusquam  ante 
Carrionem  inveniri  constat.  scilicet  librarius  quidam  (vel  ipse 
Carrio)  in  C^  ab  altera  voce  toro  ad  tertiam  aberravit,  tum- 
que— toro  igitur  omisit;  vel  ut  notis  rem  exponam:  eandem 
hanc  adnotationem  atque  in  C*  Carrio  in  C^  dare  voluit; 
quae  vero  uncis  includam,  eo  quem  dixi  errore  exciderunt: 

,Iam  iactata  toro.  Vet.  cod.:  Tum  iactata  toro  <^tumque 
exspectata  cubili,  nonnulli  recentiores:  lam  iactata  toróy 
nimiumque  experta  cubile! 

II  283  C*:  ,Non  patrios'.  Ita  omnes  vulgati,  vet.  vero  cod.: 
non  patrios  bustis  accendere  saltus.' 

Carr.^:  patrios  furiis  accedere  saltus. 

C^:  ,Non  patrios.  Omnes  vulgati:  non  patrios  furtis  ac- 
cedere saltus.  Vet.  cod.:  non  patriis  bustis  accendere  saltus.' 

Carr.^:  patriis  bustis  accendere  saltus. 

Etiam  hoc  loco  errore  in  G^  patrios  bustis  C  codici  at- 
tributum  esse  manifestum  est.  nam  ab  eodem  sciolo,  qui.ad- 
ductus  verbo  accendere  de  bustis  (i.  e.  ftweì'ibus)  cogitavit, 


ARGONAUTICA.  LI 

eimm.  patriis  interpolatum  est:  patris  enim  funera  (busta) 
Hypsipylen  magno  apparatu  (saltibus  accensis)  fìngere  non 
ausam  esse  coniectator  dicere  voluit.  patriis  bustis  igitur  sine 
dubio  in  C  legebatur.  ceterum  Carrioni  non  fuit,  quod  per 
fuTtum  pafrios  codici  suo  in  C*  tribaeret;  Jia.m.  patrios  bustis 
prava  est  lectio  neque  ab  ipso  probata.  iterum  autem,  quod 
notabile  est,  vulgatam  scripturam  Canio  in  Carr.-'-  secutus 
est,  codicis  lectionem  in  Carr.^ 

Similiter  etiam  aliis  locis  a  librariis  vel  potius,  puto,  ab 
ipso  Carrione  peccatum  esse  demonstrari  potest,  etiamsi  non 
semper  quoniodo  ortus  sit  error  aeque  est  manifestum.-*^) 

Centra  nonnuUae  discrepantiae  inter  C*  et  C^  obviae  ca- 
lami errore  effectae  esse  adeo  non  possunt,  ut  fraudis  spe- 
ciem  prae  se  terre  videantur.  attamen  etiam  has  dissensiones 
ad  decipiendi  consilium  referendas  non  esse  videbimus,  cum 
quibus  rationibus  docti  viri  illius  aetatis  atque  ipse  etiam 
Carrio  in  codicibus  ad  emendanda  videlicet  carmina  adhi- 
bendis  et  codicum  lectionibus  adnotandis  usi  sint,  considera- 
verimus.  de  quibus  rationibus  H.  Blass  fusius  optimeque  dis- 
putavit  in  diss.  commemorata  (JJ.  suppl.  8,  p.  189  sqq.). 
quae  vir  ille  doctus  de  fide  Carrionis  e  Censorini  codice  Co- 
loniensi  lectiones  varias  enotantis  examinato  ipso  libro  ma- 
nuscripto  etiam  nunc  superstite  statuit,  ipsius  verbis  bic  ex- 
piimere  mihi  liceat  (p.  196): 

^Wo  Carrion,  wie  er  dies  bàufig  tut,  die  Stelle  erst  in  dem 
zu  verbessernden  Text,  den  ich  wiederum  seine  Vulg.  nennen 
will,  binsetzt,  dann  in  dem  durch  einzelne  Emendationen  ver- 
besserten,  darf  man,  wo  der  Text  der  Vulg.  stehen  bleibt, 
ebensowenig  als  bei  Modius  annebmen,  dafì  derselbe  mit  dem 
Colon,  ùbereinstimme.    Wo  andererseits  die  Lesart  der  Vul- 


1)  tribuo  autem  sirailibus  erroribus  harum  lectionum  C*  et 
C^  varietatem  :  1  147  accliuisque  C%  accUnisque  C^  152  num 
0%  nunc  C^  227  uates  Mynias  Q>"-,  longa  MyniasC^  275  de- 
duxere  C%  diduxere  C^  li  57  ore  C'',  orbe  C^  III  152  Zelyn 
C%  Zelen  C^  V  57  diuidat-contegat  C%  diuidet-conteget  C^ 
641  luttus  C»,  Incus  C^  VI  113  aulas  C%  auras  C^  VII  296 
ohstrwt  C%  obruit  C'^       486  obibo  C%  ohibò  C^\ 

d* 


LII  C.  VALERI  FLACCI 

gata  verlassen  ist,  ist  diese  Anderung  durchaus  nicht,  wie 
bei  Modius  fast  stets,  durch  einen  Anschlufì  an  den  Colon, 
hervorgerufen,  sondern  beniht  fast  ebenso  oft  auf  Conjectur, 
die  durch  nichts  gekennzeichuet  ist,  da  mit  denselben  Wen- 
dungen  wie  scribe,  emenda  usw.  sowohl  Conjecturen  alshand- 
schriftliche  Lesart,  oft  beide  gemischt,  eingefiihrt  werden. 
Es  ist  aber  kein  Grund,  dariiber  bei  Carrion  sich  zu  ver- 
wundern  und  erwacbst  ihm  daraus  kein  Vorwurf.  Der  Unter- 
schied  zwischen  dem  Verfahren  des  Modius  und  des  Carrion 
beruht  eben  in  der  verschiedenen  Tendenz  ihrer  Schriften, 
wie  sie  schon  der  Titel  ihrer  Biicher  ausspricht:  Carrions 
Zweck  in  seinen  Emendd.  ist  Besserung  schlechthin,  Modius' 
in  seinen  Nov.  Lect.  Besserung  durch  Anschlufì  an  alte  Hand- 
schriften.  Wird  dagegen  die  geanderte  Lesung  einer 
ganzen  Stelle  mit  ausdrùcklicher  Berufung  auf  den 
Colon,  eingefiihrt,  etwa  mit  einem  Optimae  mem- 
branae  eleganter  sic  exprimunt,  so  ist  auch  von 
Carrion  die  àngstliche  Gewissenhaftigkeit  heu- 
tiger  Tage  nicht  zu  erwarten,  sondern  es  werden 
auch  in  dem  so  eingefùhrten  Texte  mehrfach  Aus- 
driicke  der  Vulgata  beibehalten,  die  an  und  fiir 
sich  nicht  fehlerhaft  waren  und  das  Sachverstand- 
nis  nicht  alterierten.  Sicherer  Verlafì  ist  also  hier  nur 
auf  das,  was  gegen  den  voranstehenden  Text  der  Vulg.  ge- 
àndert  ist. 

Wo  endlich  einzelne,  aus  dem  Zusammenhang  herausgeho- 
bene  Lesarten  ebenfalls  ausdriicklich  als  so  im  Colon,  ent- 
halten  aufgefùhrt  werden,  verdient  Carrion  durchaus  Glauben, 
denn  in  ali  den  Fàllen,  wo  dies  fùr  Censorin  geschieht,  weicht 
er  auch  nicht  ein  einziges  Mal  vom  Eichtigen  ab.' 

Ex  qua  codicis  adsciscendi  ratione  nonnullae  discrepantiae 
Inter  C*  et  C^  obviae  facile  explicantur.  accedit,  quod  Car- 
rio,  ut  ipso  in  praefatione  praedicat,  ad  alteram  editionem 
confìciendam  e  codice  suo  iterum  et  diligentius  collato  multa 
addidit  et  sustulit. 

IV  272  C*:  jdubium  caput  eripit.  Ita  vulgati,  vet.  cod.: 
0 eh  alio  dubium  caput  erigit  astu.  quod  non  minus  placet.' 


ARGONAUTICA.  LEI 

Carr.^  erigit  ashi, 

C^:  fiaput  eripit  astu.  Ita  vulgati,  vet.  cod.:  Oehalia  du- 
hiiim  caput  erigit  arte,  quod  non  minus  placet.' 

Carr.^  erigit  arte. 

Lectiones  C  codicis  in  C*  et  C^  adlatae  inter  se  abhor- 
rere  primum  intuenti  videantur;  sed  animadvertendum  uti- 
que  est  Carrionem  hoc  loco  unum  verbum  erigit  spectasse, 
•  [uod  solum  in  C*  a  vulgata  lectione  distati  hoc  verbum 
)lum  sententiam  tangit,  contra  utrum  astu  an  arte  scri- 
[>eret,  non  multum  referre  Carrioni  videbatur.  itaque  eum, 
cum  primum  codicem  cum  Vulgato'  suo  exemplari  prelo  im- 
presso conferret,  solum  erigit  enotasse  verisimillimum  est. 
iterum  codicem  perscrutans  etiam  ad  lectionem  arte  oculos 
attendisse  videtur,  quam  ut  aptiorem  nunc  et  castigationibus 
et  textui  inseruit. 

VI  417/8  C*:  ,omnes  vulgati:  ncque  peste  recinctos  Tela  sed 
implicitos  miseraque  in  peste  revinctos.  vet.  cod.  ncque  cura 
cavere  Tela,  sed  implicitos  miseraque  in  peste  revinctos  optime.' 

Carr.^:  ut  C  in  C*. 

E  qua  adnotatione,  cum  Carrionis  rationem  respicimus, 
nihil  colligere  possumus  nisi  quod  C  cura  cavere  exhibuit; 
cetera  incerta  sunt.  accuratiorem  C  codicis  notitiam  Carrio 
in  C^  dat: 

C^:  jOmnes  vulgati:  ncque  peste  recinctos  Tela  sed  impli- 
citos miseraque  in  peste  revinctos.  vet.  cod.  ncque  cura  ca- 
vere Tela  sed  implicitos  miseraque  in  veste  revinctos:  optime. 
lUarum  autem  vocum,  pestis  et  vestis,  in  se  transmigratio 
frequens  est.' 

Carr.^:  ut  C  in  C^ 

Comperimus  igitur  C  praeter  cura  cavere  etiam  ueste  ex- 
hibuisse.  de  fraude  cogitasse  Carrionem  iterum  probabile  non 
est,  multo  verisimilius  eum  festinantem  in  priore  editi one 
conficienda  C  codicis  lectionem  ueste  non  animadvertisse. 

VI  572/3  C*:  ^At  Latagum.  Omnes  vulgati:  Ahlatacum 
Zelemque^)  Daraps,  illum  exigit  hasta  Hunc  fugat,  ingenti 

1)  enor  calami  ve!  typothetae  est. 


LIV  c.  val^:ri  flacci 

subiti  tum  sanguinis  unda  Vidit  vet.  cod.  At  Latagum  etc. 
ut  imprimendum  curavi,  Bonon.  lib.:  hunc  fugiV 

Carr.^:  At  Latagum  Zetcnque  Daraps:  illum  exigii  hasta 
Hunc  fugit^  ingentem  subiti  cum  sanguinis  undam  Vidit. 

Certo  igitur  scimus  At  Latagum^  ingentem,  cum,  undam 
in  C  fuisse,  quae  lectiones  a  vulgata  scriptura  adnotata  dis- 
crepant.  an  non  etiam  fugit  lectio  a  vulgata  recedens  atque 
in  textum  Carr.^  recepta  in  C  fuerit,  id  quod  Carrionis  ra- 
tionem  a  Blassio  expositam  spectans  putet  quispiam,  dubi- 
tandum  est.  cur  enim  Oarrio  Bononiensis  editionis  scriptu- 
ram  fugit  diserte  laudaret,  nisi  exprimere  vellet  eam  in  C 
non  esse,  quam  tamen  ut  probabilem  coniecturam  in  textum 
recepturus  esset?  atque  re  vera  ex  C^  evincitur  C  codicem 
fugat  exhibuisse: 

C^:  ,At  Latagum.  Omnes  vulgati:  Ahlatacum  Zetemque 
Daraps,  illum  exigit  hasta  Hunc  fugat,  ingenti  subiti  tum  san- 
guinis unda  Vidit.  vet.  cod.  At  Latagum  etc,  ut  imprimen- 
dum curavi.' 

Carr.^:  ut  Carr.\  nisi  quod  fugat  exhibet. 

In  altera  igitur  editione  conficienda  Canio,  cum  Bono- 
niensis scripturam  genuinam  non  esse  sibi  persuasisset,  eam 
et  in  Carr.^  et  in  C^  omisit.  fraudis  igitur  vestigia  non  video; 
atqui  Carrionem  inaudita  prò  nostrorum  temporum  sensu  li- 
centia  usum  esse,  cum  in  C^  codicem  fugit  non  habere  non 
praedicaret,  in  propatulo  est.  quod  ne  crimini  ei  daremus, 
iam  Blass  nos  admonuit:  nam  textum  emendare,  non  codi- 
cis  variam  lectionem  promulgare  Carrionis  interfuit. 

Imprimis  autem  huc  spectant  ei  loci,  ubi,  quae  in  scho- 
liis  de  C  libro  Carrio  attulerat,  desiderantur  in  castigationi- 
bus,  velut  II  586  numine.  III  209  ater,  298  vulnera,  433 
novat,  V559  tuta,  VII  145  carosque  parentes.  has  enim  lec- 
tiones, quae  Carrioni  Argonautica  retractanti  nullius  pretii 
visae  erant,  merito  praetermitti  posse  silentio  putabat. 

Aliis  locis  obscuritas  quaedam  dicendi  in  adnotationibus 
Carrionis  satis  frequens  etiam  me  paene  sollicitavit,  ut  virum 
fraudis  immerito  accusarem.  cuius  obscuritatis  unum  exem- 
plum  ostendere  mihi  liceat: 


J 


ARGONAUTICA.  LV 

1412  C*  et  C^:  ^PM'ias.  vet.  cod.  hic  mendosi  sunt,  qui 
legunt  Peìyas.' 

Carr.^  et  Carr.^:  Fhlias. 

E  quibus  verbis  et  Thilo  et  qui  eum  sequebantur  C  Phlias 
recte  exhibuisse  collegerunt,  quod  codicem  re  vera  non  ha- 
buisse  adnotationes  ad  v.  Ili  149  factae  docenti 

C*:  ^Hic  et  ut  primo  libro  mendose  legunt  veteres  libri 
PeUas\ 

C^:  'hic  ut  et  primo  libro,  mendosus  est  vet.  cod.  legens 
Pelias\ 

'Veteres  libros'  autem  et  Vet  cod.'  idem  significare  ap- 
paret.^)  ergo  dicat  quispiam  Carrionem  in  primo  libro  men- 
titum  esse,  evincitur  autem  ex  ipsis  formulis  persimilibus 
posteriorum  adnotationum  priora  verba  non  sic  intellegeu- 
da  esse: 

^Pììlias  <(exhibet^  vet<(us^  cod<^ex)>.  hic  mendosi  sunt  <^libri 
vulgati)>,  qui  legunt  Pelyas^^)^ 

sed  ita  recte  intellegi: 

^Phlias.  vet<(eres^  cod<(ices)>  (i.  e.  C)  hic  mendosi  sunt,  qui 
legunt  Pelyas\ 

Neque  igitur  Phlias  in  C  fuit  neque  Carrio  nos  fallerò 
voluit. 

lam  vero  venio  ad  alterum  fraudis,  quod  videbatur,  ar- 
gumentum,  quod  inde  viri  docti  sibi  fìnxerunt:  permultae  C 
codicis  lectiones  etiam  in  priscis  editionibus  ante  illud  tem- 
pus  in  lucem  prolatis  occurrunt;  atque  quamquam  plurimi 
loci  eiusmodi  sunt,  ut  facile  duo  scribae  vel  correctores  in 
eundem  errorem  incidere  vel  eandem  medelam  adferre  po- 
tuerint,  tamen  nonnuUae  consensiones  exstant,  quas  casu  or- 
tas  esse  incredibile  est  (quod,  cum  has  lectiones  a  Krenkelio 
pp.  17 — 35  collectas  perlegeris,  non  negabis).  quia  autem 
priscos  editores  melioris  notae  codicibus  usos  non  esse,  con- 
tra  Carrionem  priscas  editiones  adhibuisse  constet,  Carrio- 

1)  numero  singulari  et  plurali  promiscue  atque  sine  ullo  dis- 
crimine illius  aetatis  viri  docti  passim  utuntur,  etiamsi  unum 
librum  significare  velint  (cf  Schenkl,  Studien  p.  313  med.) 

2)  re  vera  libri  vulgati  inde   a  ?on.^  recte  Phlias  exhibent. 


LVI  C.  VALERI  FLACCI 

nem  'communes'  illas  lectiones  C  codici  per  fraudem  attri- 
buisse verisimile  esse  putant  viri  docti.  quam  sententiam 
improbamus.  nam  C  codicem  etiam  cuna  interpolatis  vulgaris 
notae  libris  manu  scriptis  haud  paucis  locis  miro  modo  con- 
sentire eidem  viri  docti  iamdudum  viderunt.  quin  autem 
prisci  viri  docti  interpolatos  codices  ad  Valerium  edendum 
adhibuerint,  nemo  iam  dubitabit,  qui  Giarratani^)  appara- 
tum  criticum  qualibet  pagina  inspexerit.  cur  igitur  ceteras 
etiam  lectiones,  quas  C  et  editiones  priscae  exbibent  communes, 
in  vulgatis  codicibus  exstitisse  atque  inde  in  editiones  flu- 
xisse  non  credamus?  consideranti  enim,  quam  paucos  codices 
vulgatos  noverimus,  dubium  iam  non  erit,  quin  multo  plures 
lectiones  quam  nos  scire  possumus  e  codicibus  talibus  in  pris- 
cas  editiones  irrepserint.  cuius  rei  testes  nonnunquam  ipsi 
editores  ipsaeve  editiones  sunt,  etsi  qua  e  lectiones  ex  codi- 
cibus haustae  sint,  non  est  additum. 

Sic  principem  editionem  (Bon.^)  e  codice  N  libro  persi- 
mili  fluxisse  iam  supra  dixi.  Pius  autem  (a.  1519)  se  praeter 
V  duos  codices  'priscos'  adbibuisse  confìrmat,  quorum  alter 
Pomponi  Laeti  manu  elimatus  nunc  a  Samuelssonio  in  bi- 


1)  Ì8  enim  quascumque  lectiones  interpolatorum  codicum  et 
editionum  priscarum  comperire  potuit  magna  cum  diligentia 
contulit.  ipse  nonnullos  eiusmodi  Iocob  nihil  dubii  relinquentes 
e  primo  libro  carminis  adferre  satis  habeo:  15  illa  N,  T^,  cod. 
Ben.,  Bon.\  Bon.^,  Yen.^  Ven.^  lunt.^,  Parrhasius,  Pius  etc, 
*ille  V  16  iam  M,  cod.  Ben.,  editiones  priscae,  *tu  (V)  ST 
56  Nephilaei  N,  Bon.\  Bon.^,  Yen.\  Ven.^,  Iunt.\  lunt.^,  *Ne- 
phelei  V  74  fera  NT^,  cod.  Bon.,  cod.  regius,  Bon,\  Bon.*, 
Ven.\  Ven.^,  Maser.,  *freta  V  84  quiuit  cod.  Bon.,  Bon.^, 
Ven.\  Ven.^  *quiui  Y  100  aì)iit  T\  ahit  cod.  Bon.,  Parrha- 
sius, lunt.^,  lunt.^  Aid.  etc,  habet  Y,  *avet  108  armata  M*N, 
cod.  Bon.,  Bon.S  Bon.^  Yen.\  Yen.*,  Iunt.\  lunt.*,  Aid.,  Maser, 
etc,  *flammata  Y  120  oras  N,  T^,  cod.  Bon.,  cod.  Burmanni, 
cod.  regius,  Bon.\  Bon.*,  Yen.\  Yen.*,  *undas  Y  132  corripuit 
silet  haec  N,  T*,  editiones  omnes  ante  Carrionem,  corripit  sedet 
Y,  *corripit  illa  sedet  137  uiridi  totus  N,  cod.  Bon.,  Bon.\ 
Bon.*,  Yen.\  Yen.*,  Maser.,  *uiridique  torus  Y  146  clarus  P, 
N,  T,  cod.  Bon.,  editiones  omnes  ante  Carrionem,  *clanis  Y  j 
antora  M,  N,  cod.  Bon.,  editiones  omnes  ante  Carrionem,  *auc- 
tora  Y,  *  Adora. 


ARGONAUTICA.  LVH 

bliotheca  Vaticana  repertus  esse  videtur.  est  autem  cod.  Re- 
ginensis  1831  (R),  in  cuius  fine  haec  leguntur: 

„Finis,  Fomponio  praeceptore.  Luce  XXV.JiiUi  1468  sa- 
lutis  cìiristianae  aetatis  meae  21.'''' 

praeterea  in  v.  VI  527,  ad  quem  Pius  adnotat  'scribe  pris- 
cis  exemplaribus  admonentibus  cit  Lucifer\  codex  R  it  in  cit 
correctum  exhibet  (teste  Samuelssonio).  idem  autem  codex 
centra  ceterorum  librorum  consensum  lectionem  properaniia 
habetv.V  196.  num  quis  dubitat,  quinPius,  quamquam  nihil 
nisi  ^scribe  propcrantia'  adnotat,  etiam  hanc  scripturam  ex  R 
sumpserit?  iniuria  igitur  exspectes  viros  illos  doctos  se  lec- 
tiones  e  codicibus  hausisse  in  commentario  constanter  com- 
memoravisse.  quotiens  autem  ipsa  Pii  editio  e  Vaticano  at- 
que  duobus  codicibus  interpolatis  derivata  cum  C  congruat, 
Krenkel  miratus  est  p.  17sqq.  itemque  Maserius  se  scriptis 
libris  usum  esse  in  adnotationibus  dicit  (cf.  e.  g.  IV  719). 

Quominus  igitur  arbitremur  lectiones  et  in  C  et  in  edi- 
tionibus  priscis  obvias  etiam  in  vulgatis  libris  manuscriptis 
exstitisse,  nihil  obstat. 

Gravissimus  autem  testis  se  non  coniecturas  doctorum  vi- 
rorum  editionumve  priscarum  suo  codici,  ut  pretium  eius 
augeret,  falso  inseruisse  ipse  Carrio  nonnunquam  est,  id  quod 
Krenkelium  fugisse  miror.  haud  enim  paucis  locis  Carrio  lec- 
tiones pravas,  quas  casu  vel  coniectando  bis  in  C  et  priscis 
editionibus  ortas  esse  incredibile  est,  e  C  codice  adnotat  nc- 
que tamen  in  textum  recipit.  quod,  si  lectores  decipere  vo- 
luisset,  certe  non  fecisset  auctoritatem  codicis  sui  ultro  in- 
fringens  ^).  eas  igitur  lectiones  a  Carrione  improbatas  re  vera 
in  C  fuisse  apparet,  ncque  minus  verisimile  est,  eas  e  codici- 
bus  quibusdam  interpolatis  in  editiones  illas  priscas  invasisse. 

1)  haec  velim  conferas:  1767  perlacrimans  C,  perlachrymans 
Bon.',  Ven.\  Ven.^  *per  lacrimas  V,  Carrio  III  433  nouat  C, 
Pius,  Engentinus,  Colinaeus,  Gryphius,  *uocat  V,  Carrio  VI  65 
Achimeniae  C,  Maser.,  achaemoniae  V,  *Achaemeniae  lunt.^sqq., 
Carrio  82  sub  uulnere  C,  Lugdunensis,  *sub  uellere  V,  vulgo, 
Carrio  189  aet{h)aeum  C,  Gryphius,  *{a)eaeum  V,  vulgo,  Carrio 
VII  166  qu{e)is  illa  sacris  C,  Bon.^  Ven.\  Ven.^  quis  illa  sacro 
V,  quin  illa  sacro  lunt.^sqq,,  Carrio. 


LVin  e.  VALERI  FLACCI 

Quae  omnia  si  recte  disputavimus ,  Carrionem  immerito 
fraudis  accusatum  esse  constat  atque  sequitur,  ut  omnes  lec- 
tiones,  quas  apertis  verbis  (vet.  cod.  iiabet  vel  similiter)  Carrio 
C  codici  tribuit,  re  vera  in  C  fuisse  credendum  sit.  contra 
eas  scripturas,  quas  in  C  esse  non  dilucide  dixit  Carrio,  Car- 
rionis  esse  coniecturas  nostro  iure  contendemus. 

Quae  vero  lectiones  nova  hac  ratione  adnotationum  Car- 
rionis  ad  recuperandas  veras  scripturas  C  codicis  adsciscen- 
darum  adhibita  abiudicandae  sint  e  C  libro  quaeque  sint 
addendae  ei  adhuc  neglectae,  facile  qui  apparatum  meum 
criticum  cum  Thilonis  apparatu  comparaverit  cognoscet.-^) 

Porro  quibus  rationibus  viri  docti  commoti  sint,  ut  C  co- 
dicem  Vaticano  inferiorem  esse  scriptumque  XV.  saeculo  iudi- 
carent,  quibusque  argumentis  adversarii  eorum  utantur,  expo- 
natur.  e  quingentis  enim  fere  locis,  quibus  0  et  V  discrepant, 
ne  centum  quinquaginta  quidem  meliores  lectiones  quam  V 
nobis  suppeditat  C,  longe  autem  plurimae  pravissime  inter- 
polatae  sunt  lectiones.  accedit,  quod  plus  centum  emenda- 
tiones  (multo  igitur  maior  pars)  et  centum  fere  corruptelae, 
in  summa  igitur  ducentae  fere  lectiones,  etiam  in  vulgatis 
libris  XV.  et  XVI.  saeculo  sive  manu  scriptis  sive  prelo  im- 
pressis  inveniuntur.  un  de  C  has  lectiones  e  vulgatis  libris 
sumpsisse  vel  potius  ipsum  inter  eos  habendum  esse  non  im- 
merito suspiceris.  sed  etiam  quadraginta  fere  illae  lectiones 
meliores,  quas  C  solus  exhibet,  perpaucis  fortasse  exceptis  a 
quovis  homine  latinae  linguae  non  ignaro  facile  coniectando 
reperiri  potuerunt.  accedit,  quod  paene  omnibus  locis,  ubi 
Carrio  discrepantes  scripturas  e  codice  suo  afifert,  in  V  aut 
contextus  verborum  aperte  hiat  aut  metrum  turbatum  est 

1)  qua  in  re  monendum  est  me  nonnunquam,  cum  C*  et  C^ 
ita  inter  se  discrepent,  ut  utra  lectio  fuerit  in  C,  certo  scire 
nequeamus,  neutram  adnotasse.  ceterum  adde  apparatui  meo 
has  lectiones  C  codicis  ab  incipiente  me  Valerium  edere  vel  casu 
vel  ut  leviores  de  industria  omissas:  1116  inuicti  117  Hunc 
376  actis  (=  V)  521  Annuii  551  qua  classe  (=  V)  563  me 
(=  V)  581  totiens  (=  Y)  681  sequentum  (=  V)  II 133  Huc 
Ubi  C*,  Hinc  Ubi  C'     310  redeuntque. 


ARGONAUTICA.  LIX 

aut  verba  tradita  non  facile  explicari  possunt,  ut  hominem 
queudam  coniectandi  atque  corruptelas  emendandi  studiosis- 
simum  et  aliorum  coniecturas  undique  adscivisse  et  suo  Marte 
textum  temptare  conatum  esse  suspicio  fiat,  postremo  vix 
uno  loco  uterque  codex  (V  et  C)  lectiones  aeque  bonas  ex- 
hibet,  ut  utram  recipias  in  textum  dubites. 

Contra  qui  0  propriam  memoriam  praebere  atque  Vati- 
cani tamquam  gemellum  esse  arbitrantur,  bis  argumentis 
nituntur:  exstant  in  C  praeter  multos  locos  aperte  interpo- 
latos  optimae  lectiones,  quas  coniectando  inventas  esse  in- 
credibile est.  praeterea  Leo  (G. G.A.  1897  p.  960sq.,  1905 
p.  183)  nonnullis  lectionibus  C  libri,  unde  Vaticani  errores 
orti  sint,  illustrari  adfìrmat.  quomodo  autem  factum  sit,  ut 
pennultae  deteriorum  librorum  corruptelae  etiam  in  C  oc- 
currant,  plerique  explicare  non  curaverunt;  unus  Helm  nu- 
per  (B.Ph.W.  1911,  p.  263)  suam  sententiam  breviter  ape- 
ruit.  suspicatur  enim  illas  lectiones  non  e  deterioribus  libris 
in  C,  sed  e  C  in  deteriores  fluxisse. 

Quod  num  recte  dixerit  Helm  primum  examinandum  est. 
nam  haec  questio  gravissimi  est  momenti,  quia  si  probabilis 
est  illa  opinio,  haec  necessario  efficiuntur  :  si  e  C  codice,  Vati- 
cani gemello,  deteriores  codices  XV.  saeculo  conscripti  varias 
lectiones  receperunt,  spes  est  nos  bonas  scripturas  e  Carrione 
fortasse  non  enotatas  in  eis  inventuros  esse,  ergo  omnes  vul- 
gatae  classis  libri  ad  Valerium  recensendum  adhibendi  sunt. 
haec  simplex  conclusio,  cuius  Helmium  conscium  sibi  fuisse 
non  puto,  sententiam  eius  probabilem  non  esse  docet.  neque 
enim  ullum  vestigium  melioris  fontis  in  deterioribus  libri, 
adhuc  repertum  est.  an  hoc  melioris  memoriae  indicium  est, 
quod  una  vel  fortasse  duae  versuum  lacunae  non  prorsus  in- 
epte  in  eis  expletae  esse  videantur  (cogito  imprimis  de  v. 
145,  quem  fortasse  etiam  C  exhibuit).  de  talibus  enim  ver- 
sibus  iudicium  semper  difficillimum  atque  incertum  erit,  quia 
viros  doctos  XV.  saeculi  latinis  literis  doctos  eruditosque  fuisse 
et  optimos  haud  raro  versus  finxisse  constat.  gravissimarum 
autem  corruptelarum  V  codicis  ne  una  quidem  opitulantibus 
libris  vulgatis  (et  C  codice,  ut  infra  probabo)  sanatur.  quae 


LX  C.  VALERI  FLACCI 

enim  emendationes  in  iis  inveniuntur,  plerumque  sunt  per- 
spicuae  facilesque  omnes,  ut  a  quovis  homine  linguae  lati- 
nae  non  ignaro  extemplo  conflari  potuerint. 

Sed  graviora  sunt,  quae  me  arcent,  ne  Helmio  adsentiar. 
ubi  enim,  quaeso,  apographa  C  codicis  sunt,  quae  sane  con- 
fecta  essent,  si  C  liber  Italis  cognitus  fuisset?  nam  ille  co- 
dex,  ut  interpolationibus  completus,  iudicio  illius  aetatis  ma- 
ioris  pretii  liber  visus  esset  quam  ipse  Vaticanus.  vel  si  C 
ipse  miro  modo  numquam  transscriptus  esset  aut  apographa 
temporum  iniuria  omnia  periissent,  cur  in  deterioribus  libris 
"^6  C  correctis'  tam  exiguae  reliquiae  "^melioris  memoriae'  su- 
persunt?  cur  ^optimae'  illae  lectiones,  quas  laudibus  eiferunt 
C  codicis  defensores,  cur  tot  lacunarum  aut  versuum  aut 
verborum  supplementa  in  iis  desunt?  numtam  stulti  fuerunt 
viri  docti  XV.  saeculi,  ut  scripturas,  quales  C  e.  g,  I  331, 
III  341,  V379,  VII  373  exhibet,  ut  versus  III  77,  IV  196, 
VII  633  neglegerent,  contra  permultas  interpolationes  inanes 
vilesque  ex  eo  adriperent?  hoc  nemo  sanus  probabit.  immo 
vero  si  C  codicis  memoria  vel  uni  librario  ante  oculos  fuisset, 
illae  lectiones  etiam  nunc  in  vulgatis  libris  legerentur. 

Gravissimum  autem  hoc  argumentum  Helmii  sententiae 
obstat,  quod  nonnullis  locis  lectiones  deteriorum  librorum 
medium  locum  tenent  inter  Vaticani  scripturas  aut  integras 
aut  levissimis  erroribus  adfectas  et  C  codicis  gravissimas 
interpolationes,  quod  igitur  e  vulgata  lectione  a  Vaticani 
memoria  non  nimis  procul  recedente,  unde  C  codicis  con*up- 
telae  ortae  sint,  facile  intellegi  potest.  quo  hi  loci  pertinenti 

1141  ""et  (Afyracia  M^NT^:  et  rada  V,  et  trac(h)ia  SMT, 
cod.  Bon.,  et  extracta  0. 

IV  641  *  auditi  sonitus  Maser.,  Aid.:  auditis  sonitus  V, 
auditiis  sonitus  MT,  cod.  Ben.,  vulgo,  auditur  sonitus  C. 

VI  118  *Lagea  Gronovius:  ìagae  V,  longe  cod.  Harlesii, 
longaeva  0. 

VII  85  subitonus  qua  V  (voluit  V  *  subito  nusquam,  sed 
inter  s  et  q  breve  spatium  casu  magis  quam  consulto  est  re- 
lictura),  su^it  honus  quam  M^  {quam  expunxit  M^),  cod.  Bur- 
manni,  subiit  nusquam  C. 


ARGONAUTICA.  LXI 

Vn  127  *  semel  s(ic}  increpat  Lemaire:  semels  increpat  V, 

semel  sese  incr.  cod.  Bon.,  sese  semel  incr.  M  (p  et  a  dele- 
vit  M^),  sese  semel  incr.  M^C  (in  communi  igitur  exemplari 
eorum  codicum,   qui  hanc  coniecturam  exhibent,   mancam 

sententiam  Y  codicis  sic  suppletam  fuisse  apparet:  semels^^^ 
increpat). 

VII  244  arida  menti  V,  ardua  menti  lunt.^,  lunt.^,  Aid. 
(quin  eandem  lectionem  codices  quidam,  ex  quibus  editiones 
illae  fluxerunt,  exhibuerint,  dubium  non  est),  ardua  amanti  C. 

Sed  obiciat  quispiam  has  lectiones  et  in  C  et  in  vulgata 
classe  obvias  a  recentiore  manu  vai  in  rasuris  C  codicis  vel 
in  marginibus  post  addi  potuisse.  quis  autem,  ut  unum  exem- 
plum  e  multis  afferam,  totum  versum  II 156,  quem  se  non 
intellegere  Carrio  ipse  fatetur^  in  rasura  scriptum  fuisse  pu- 
tet?  sin  autem  margini  inlitus  fuisset,  Carrio  certe  textus 
integriorem  scripturam  non  neglexisset.  neque  omnino,  si  tot 
correcturis  variisque  lectionibus  genuina  C  codicis  memoria 
inquinata  fuisset,  Carrio  hoc  factum  silentio  praeterisset,  sed 
praecipue  iis  locis,  ubi  libri  lectiones  ipse  non  probavit,  tex- 
tum  ab  alia  manu  temptatum  videri  adnotasset.  nam  Car- 
rionem  ad  tales  correcturas  animum  intendisse  inde  perspi- 
cimus,  quod  ad  v.  I  679  haec  in  commentario  affert:  ^Vet.  cod. 
stai  pater.,  ({uodi  tamen  alia  manu  depravatum  fuisse  videtur.' 
aliae  autem  eiusmodi  adnotationes  apud  eum  non  inveniuntur. 

Quae  si  proba  sunt,  C  codicem  quinto  decimo  saeculo  e 
codice  interpolato  vulgaris  classis  fluxisse  apparet.  sed  quo- 
modo  fieri  potuit,  ut  Carrio  in  aestimanda  codicis  aetate 
tantopere  eiTaverit?  nam,  ut  iam  Thilo  commemoravit  (praef. 
p.  LXXXV  adn.),  Carrionem  in  vetustate  codicis  Censorini 
aestimanda  cautum  fuisse  et  timidum  constat.  etiam  hanc 
quaestionem  non  sine  probabilitate  solvere  posse  mihi  videor. 
Carrionem  enim  adulescentulum  admodum  Valerio  operam 
dedisse  nemo  adhuc  animadvertisse  videtur.  anno  enim  fere 
1547  Carrio  natus  erat^),  adulescens  igitur  non  plus  quam 

1)  cf.  Biographie  nationale  de  Belgique  III,  p.  352  sqq.,  Allgem. 
Deutsche  Biogr.  IV,  p.  27. 


LXTI  C.  VALERI  FLACCI 

duodeviginti  annorum  Valeri  codicem  contulit-,  contra  Cen- 
sorinum  edidit  anno  1583,  triginta  sex  igitur  annos  na- 
tus.^)  scilicet  virum  Carrionem  peritum  artis  diplomaticae 
fuisse  et  cautum  nemo  mirabitur;  sed  peradulescentulum  eum 
artem  illam  tantopere  calluisse,  ut  certum  ei  esset  iudicium  de 
codicum  aetate,  ista  praesertim  aetate,  nonne  veri  hoc  ad- 
modum  videtur  dissimile? 

Quoniam  igitur  C  codicem  cum  vulgatis  libris  artissimo 
vinculo  coniunctum  fuisse  ostendimus,  nunc  cetera  virorum 
doctorum  argumenta  perpendamus  atque,  num  quae  vestigia 
melioris  memoriae  nescio  unde  adsumptae  in  C  inveniantur, 
exploremus.  quod  ut  diiudicemus,  primum  in  Leonis  gravis- 
simum,  quod  videtur,  argumentum  inquirendum  est;  nam 
P.  Krenkel  (p.  67)  non  tam  dilucide  illam  sententiam  refu- 
tavit,  ut  omnis  dubitatio  sublata  sit.  bis  igitur  locis  quo- 
modo  corruptelae  Vaticani  exortae  sint,  e  C  codicis  lectio- 
nibus  cognosci  Leo  affirmavit:  III  520,  V  147,  338,  370, 
680,  692,  VI  247,  VII  283  (291  in  bac  editione),  319,  373, 
541,  557.  quod  nollem  factum  esse;  nam  plurimae  harum 
scripturarum  C  libri  ad  diiudicandam  quaestionem  parum 
pertinent,  quia  eaedem  correctiones  etiam  in  deterioribus  libris 
leguntur. ^)  accedit  quod  omnibus  bis  locis,  ubi  C  et  dete- 
riores  libri  genuinam  lectionem  exhibent.  Vaticani  memoria 
leniter  corrupta  est.  an  emendationes,  quas  modo  enumeravi 


1)  cf.  Biograpbie  nationale  de  Belgique  III,  p.  352  sqq.,  AUgem. 
Deutsche  Biogr.  IV,  p.  27. 

2)  dico  autem  hos  locos:  V  338  Frater  et  amen  conantes  qui  Y 
{sequi  corr.  V^),  Fratre  tamen  conante  sequi  C,  Pii  codices 
370  habet  Arcas  V,  hebet  Arcas  C,  Sabellicus,  Pius,  Maser., 
Engentinus,  Colinaeus,  Gryphius  (cf.  eandem  correcturam  VII  156 
in  T^,  Bon.^  sqq.  obviam;  num  C  ilio  loco  hehet  exhibuerit, 
incertissimum  est)  692  Phlegyas  qui  V,  Fhìegraeas  C,  Pius 
Maser,  sqq.,  Phlegraeas  qui  Bon.^,  Ven.\  Ven.^  Aid.  VI  247 
tenero  V,  tenerae  C,  lunt.^sqq.;  Unquuntur  V,  liquuntur  C,  T\ 
cod.  Ben.,  lunt.^  sqq.  VII  291  me  istam  V,  meis  iam  C,  Bon.^ 
sqq.  319  Ac  nequeat  V,  Ac  ncque  tam  C(?),  Bon.^  sqq.  (num 
C  hanc  lectionem  vere  exhibuerit,  valde  dubito,  cf.  p.  58  in.) 
641  tiberine  V,  liberne  C,  T\  Pius  sqq.  557  spatioque  V,  sti- 
patque  C,  cod.  Burmanni. 


ARGONAUTTCA.  LXIII 

IH  adnotatione,  difficiliores  sunt  inventu  quam  e.  g.  vv.  1232 
hihri  commimis  exit)  vel  Wlb&Q  (strodrre)  Sangallensis  con- 
lecturae?  neque  omnino  alterius  codicis  veras  lectiones  cor- 
ruptelarum  alterius  originem  apte  detegere  credo,  si  emen- 
dationes  cum  e  literarum  tractu  tam  e  verborum  conexu  elici 
facile  possunt.  scilicet  gravioris  ponderis  sunt  illi  loci,  quos 
alter  codex  genuinos  praebet,  alter  tam  foede  corruptos,  ut 
emendatio  hominum  ingenium  eludat,  sed  etiam  tunc  semper 
cavendum  est,  ne  speciosis  interpolationibus  alterius  libri  de- 
cepti  carbonem  prò  thesauro  captemus.  solvitur  enim  quaestio 
eiusmodi  tantum  locis,  quibus  uterque  codex  mendosas  scrip- 
turas  exhibeat,  sed  alterius  verba  ad  archetypi  memoriam  pro- 
pius  accedant.  inter  quos  locos  Leo  habuisse  videtur  versum: 

Y  147  *limc  Tibarenos  Politianus,  hinc  Uhi  mauors  V,  inde 
iymaiios  C  (nam  tymanos  in  C*  librariorum  neglegentiae  de- 
beri ex  adnotatione  C*  ipsius  Carrionis  evincitur:  credit  enim 
yir  ille  doctus  lectionem  Mnc  Uhi  mauors  ex  inde  Tymauos 
pronuntiatione  ortam  esse),  re  vera  V  codicis  lectionem  inde 
labem  duxisse,  quod  glossema  in  archetipo  integram  scriptu- 
ram  expulit,  iam  supra(p.  XXVIII)  demonstratum  esse  confido, 
ergo  V  cum  archetypo  hic  congruit,  C  longius  ab  eo  rece- 
dit,  neque  dubium  esse  potest,  quin  inde  Umauos  coniectando 
ex  hinc  Uhi  mauors  effectum  sit. 

Supersunt  tres  loci,  quos  ab  interpolatore  correctos  esse 
Leoni  incredibile  visum  est:  III  520,  V  680,  VII  373.  atque 
profecto,  quin  V  680  verba  rerum  manet  accipite  ordo  recte 
restituta  sint,  nemo  dubitabit  (prò  rerum  manet  accipere 
ergo  V).  sed  accipite  etiam  M,  cod.  Bon.,  alii  correxerunt, 
atque  ordo  rerum  locutio  est  tam  trita  (cf.  e.  g.  Verg.  Aen. 
VII  44,  Ov.  Mei  XIII  161,  Stat.  Theb.  VI  244),  ut  in  Vati- 
cani versum  IV  449  vel  errore  irrepserit  {rerum  est  ex  or- 
dine prò  scruni  est  ex  ordine),  difficilis  igitur  emendatio  non 
fuit.  praeterea  me  ex  C  libri  lectione,  quomodo  Vaticani 
error  ortus  sit,  etiam  nunc  non  cognoscere  fateor  atque  Leo- 
nem  rem  perstrinxisse  tantum  doleo. 

Ili  519  sq.     Verum  animis  insiste  tuis  actumque  per  omnem 
Tende  pudor  ;  mox  et  Furias  JDitemque  moveho  C 


LXIV  C.  YALERl  FLACCI 

Verum  animis  insiste  tuis  actumque  mouébo 
Tendepudor  ;  moxet  furias  ditem  quomodo  uerhoY. 
C  codicis  supplementum  adeo  non  probabile  est,  ut  omnes 
editores  excepto  Delamallio  Heinsium  secuti  actumque  in 
astumque  mutaverint.  sed  hac  quidem  coniectura  nihil  pro- 
ficimus;  nam  dictio  illa  per  astum  tendere  ab  omni  sermone 
latino  abhorrere  mihi  videtur.  exspectes  potius  tende  ad  (astum 
inauditum)  vel  tende  (astum  inauditum  fingere),  deinde 
autem  viri  docti,  quibus  Heinsii  coniectura  placuit,  falsissi- 
ma  ratione  emendandi  uti  mihi  videntur:  neque  enim  illam 
ipsam  vocem,  a  qua  emendationem  proficisci  necesse  est,  con- 
iectando  e  textu  removere  licet.  nam  actumque  ad  senten- 
tiam  accommodatum  esse  apparet;  dicit  autem  Venus:  ^pu- 
dor  me  commoveat  ne  id,  quod  conficere  animum  induxeram, 
relinquam  utque  id,  quod  antea  actum  est,  <^ad  fìnem  per-  ■ 
ducam)>'.  hoc  vel  simili  supplemento  opus  esse  ideoque  in- 
finitivus  desiderari  mihi  videtur.  interpolator  autem,  nam 
is  hunc  versum  mancum  ut  versus  III  9,  VI  417,  VII  244 
inepte  supplevit,  actus  Herculis  spectaverat  atque  sensum 
magis  quam  latinitatem  curans  lunonem  per  omnes  labores 
Herculem  acturam  esse  dicere  voluerat.  ego,  si  ludere  licet, 
actumque  (tueriy  i.  e.  perpetrare  ac  perficere,  proposuerim. 
postremo  corruptelam  inde  exortam  esse  in  V,  quod  scriba 
a  voce  actumque  versus  519  ad  nomen  ditemque  versus  520 
aberra vit,  intellegeremus ,  etiamsi  C  codicis  scriptura  non 
praesto  esset.  verbum  autem  moueho(ò20),  quod  unde  miram 
illam  labem  traxerit  (quomodo  uerbo)  ne  C  quidem  nos  do- 
cet  ^),  correctum  est  in  CXM^  ad  exempla  Vergiliana.  Leo- 
nem  igitur  hunc  locum  ut  sinceritatis  argumentum  apte  at- 
tulisse  nego. 

VII  373  Bat  dextram  uocemque  Venus  hlandisque  pauentem 
Adloquiis  C^)  ^r 

Bat  dextram  Uandique  pauens  uocem  uenus  qua^ 
Adloquiis  V. 

1)  suspicor  autem  in  aliquo  exemplari  olim  scriptum  fuisse 
cum  lineola  casu  erta  moutho. 

2)  C   codicis   lectionem    etiam    in   Lamenti   Balbi   editione 


ARGONAUTICA.  LXV 

Etiam  hoc  loco,  quomodo  Vaticani  scriptura  corrupta  sit, 
cognosci  posse  e  lectione  C  codicis  Leo  contendit.  quod  usu 
venire  hic  minus  concedo  quam  aliis  locis;  immo  lectiones 
iibrorum  V  et  C  tantopere  inter  se  differunt,  ut  eas  ex  uno 
fonte  fluxisse  prorsus  incredibile  mihi  videatur.    praecipue 

qui  monstruni  illud  qua.  ""^  in  V  e  lectione,  qualem  C  ex- 
hibet,  oriri  potuerit,  non  perspicio;  in  C  enim  obscurae  huius 
vocis  ne  vestigium  quidem  invenitur.  quam  rem  ipsam  a 
primo  maxime  suspectam  mihi  fuisse  fateor;  nam  quod  in 
codice  gravissime  interpolato  corruptela  quaedam  optimi  co- 
dicis ita  est  remota,  ut  ipsa  illa  vox,  quae  maximam  prae- 
bet  diffìcultatem  quamque  intellegere  nemo  adhuc  potuit, 
piane  sit  neglecta  et  omissa,  nonne  hoc  redolet  interpola- 
toris  licentiam  ?  deinde  in  Vaticano,  ubi  singula  quidem  saepe 
neglegentia  sunt  peccata,  versus  autem  funditus  turbati  non 
inveniuntur,  inde  a  secundo  huius  versus  pede  scribam  sive 
per  errorem  sive  consulto  verba  sine  ulla  mente  fuisse  mix- 
tuinim  et  confusurum  atque  insuper  tria  ex  his  verbis  (blan- 
dique  prò  Uandisque,  pavens  prò  paventem,  vocem  prò  vo- 
cemque)  fuisse  corrupturum,  si  eadem  vel  similis  lectio  atque 
in  C  exstitisset  in  archetipo,  veri  mihi  videtur  dissimilli- 
mum.  contra  C  codicis  interpolatorem  etiam  aliis  locis  (cf. 
II  156,  VI  165),  ut  sententia  aliquo  modo  flueret,  ordinem 
verborum  temere  invertere  non  dubitavisse  constat.  itaque 
etiam  hoc  loco  C  libri  versum  ab  interpolatore  confectum 
et  Valeri  verba  emenda  esse  e  Vaticani  scriptura  corrupta 
adfirmo.  atque  ne  sanam  quidem  sententiam  lectio  C  codicis 

(a.  1523)  esse  Giarratano  in  apparatu  critico  adnotavit,  quod 
errore  factum  esse  suspicor.  Giarratano  enim  ipse  editionem 
Balbi  in  manibus  non  habuisse,  sed  hac  adnotatione,  quam 
e.  g.  Burmanni  commentario  p.  619  insertam  invenies,  in  erro- 
rem inductus  esse  videtur:  'Lego  atque  libentius  quam  et  quam. 
Verum  Lud.  Carrion  ita  legit  rectius:  Dai  dextram  vocemque 
Venus,  blandisque  paventem  Alloquiis  BALBVS.'  quae  quin  Bai- 
bus  a.  1523  non  scripserit,  nemo  dubitabit;  tum  enim  Carrio 
nondum  natus  erat  (cf.  p.  LXI).  sed  cum  ipsi  quoque  mihi  ut 
Balbi  editionem  inspicerem,  non  contingeret,  certiora  dicere 
atque  unde  error  ortus  sit,  explicare  nequeo. 

YAiiEBiira  FijAccub,  ed.  Kramer.  6 


LXVI  C.  VALERI  FLACCI 

continere  mihi  videtur.  primum  enim,  quid  sibi  vult  dat . . . 
vocem?  nam  etsi  non  ignoro  /^as,  tales  voces  dare  eandem 
vim  habere  quam  haec  verha^  dieta  dare  (cf.  e.  g.  ipsum  Va- 
lerium  VII  412),  illud  vocem  dare  ab  attributo  nudum  me 
iudice  nihil  significat  nisi  quod  nostro  sermone  reddimus 
einen  Laut  von  sich  gehen  (sic  Val.  FI.  IV  49  de  avis,  cla- 
more) aut  eine  Stimme  verleihen  (cf.  e.  g.  Stat.  Silv.V  3,  28); 
minime  auteni  vocem  dare  alicui  idem  est  atque  adloqui  ali- 
quem.  deinde  zeugma  illud  dat  dextram  vocemque  perdurum 
esse  apparet.  postremo  poeta  in  comparatione  (375)  matrem 
tenerarum  avium  multo  aptius  pallidam  nominaret,  si  Ve- 
nus  quoque  paveret,  ut  et  in  narratione  et  in  comparatione 
pavens  duceret  paventem.  pavens  igitur  libenter  e  Vaticano 
reducerem  (pavet  autem  me  iudice  dea  rei  magicae  insupe- 
rabilem  vim  potestatemque  superis  etiam  pertimescendam). 
meo  igitur  iure  statuere  mihi  videor  lectionem  C  codicis  in- 
dignam  esse  quam  in  textum  recipias.  ncque  profecto  tam 
desperatam  esse  Vaticani  lectionem  censeo,  ut  propius  acce- 
dendi  ad  verba  poetae  spes  omnino  non  sit.  primum  enim 
ad  deprehendendum  suppositicium  vocabulum  ansam  dare 
mihi  videtur  versus,  quem  V  exhibet,  metrum.  hexametri 
enim  structura  usque  ad  hepthemimeren  nihil  praebet  offen- 
sionis,  reliqua  autem  abhorrent  ab  illa  lege  metrica,  quae 
ut  verbi  accentus  congruat  cum  arsi  quinti  pedis  postulat 
(exstat  enim  vocem  Venits  j.  _).  ex  qua  metri  offensione  vo- 
cem vocabulum  ab  ilio  loco  alienum  atque  Venus  protru- 
dendum  esse  e  quinto  pede  in  quartum  discimus,  quo  facto 
versus  sic  progreditur:  dat  dextram  blandique  pavens  Venus 
^  ^  \j quae  sequantur  elicienda  esse  puto  e  verbo  mu- 

OS 

tilato  qua.  '^.  quod  ut  explicemus,  ordiendum  est  a  nota  "^  : 
quo  signo  vv.  I  327,  II  24,  III  709,  V  125,  VII  71  com- 
pendium  efficitur  verbi  est.  sed  eadem  nota  corrupto  versui 
VIII  338  adhaeret  supervacanea  (adulter.  ~)  eodemque  modo 
atque  hic  puncto  ab  ilio  versu  seiuncta  est^),  ut  eam  utro- 
que  loco  prò  critico  signo  stare  atque  idem  fere  significare 

1)  quod  me  utroque  loco  in  apparatu  critico  fugisse  nunc  doleo. 


ARGONAUTICA.  LXVH 

quod  illud  R  (de  quo  p.  XIII  verba  feci)  facile  suspiceris.^) 
dubitali  igitur  potest,  utrum  est  in  V  traditum  sit  necne; 

OS  -' 

qua  autem  nihil  aliud  est  quam  osquam,  ut  aut  osquamest 
aut  osquam  in  fine  versus  exstare  intellegas.  sed  licet  am- 
bigua sit  haec  lectio,  illud  dubium  non  esse  mihi  videtur, 
quin  in  exemplari  quodam  vestusto  ultima  versus  verba,  dis- 
cisso fortasse  margine  (cf  p.  XXIV),  difficilia  fuerint  ad  legen- 
dum,  atque  quin  scriba  literarum  ductus  perplexos  et  ex 
parte  deletos,  ut  potuit,  pingendo  imitatus  sit.  ad  utramque 
autem  lectionem  satis  prope  accedit  quam  ipse  proposuerim 
coniectura  oscula  m<^isce(}  (vel  oscula  misc^^ety).  totum  igi- 
tur locum  sic  fere  emendandura  esse  existimo:  dai  dextram 
blandisque  pavens  Venus  oscida  miscet  adloquiis  iunctoque 
trahit  per  moenia  passu.  quam  coniecturam  boc  Ovidi  loco 
commendari  puto  ac  fulciri  (Met.  VI  626)^): 

mixtaque  hlanditìis  puerilibus  oscula  iunxit. 
contra  unde  vocem  in  textum  irrepserit,  diiudicare  non  audeo  : 
fortasse  glossema  est  ex  vv.  389  sqq.  aàpavens  adscriptum  ;  ibi 
enim  (394)  Venus  tremens  dicitur  ob  magicum  murmur  Me- 
djeae;  fortasse  autem  olimvir  semidoctus,  qui  deletis  vocibus 
oscula  miscet  in  altera  parte  sententiae  desideravit  alterum 
obiectum  ad  verbum  dat,  talia  fere  poetam  dicere  voluisse 
arbitratus  dat  dextram  et  vocem  blandis  adloquiis  (nostro 
sermone  ^sie  reicht  die  Rechte  und  leibt  scbmeichelnden 
Worten  ibre  Stimme')  vocabulum  vocem  addidit  et  prò  sua 
facultate  metro  adaptavit.  sed  utut  res  se  babet  licetque 
improbes  coniecturam  meam,  boc  unum  spondeo  Carrionis 
libri  scripturam  e  textu  esse  repellendam. 

lam  satis  demonstravisse  mibi  videor  e  lectionibus  C  co- 
dicis  a  Leone  allatis,  quomodo  Vaticani  corruptelae  ortae 
sint,  minime  intellegi  posse,  ncque  ipse  alias  emendationes 


1)  idem  fere  etiam  Monacensis  scriba  sensisse  videtur,  qui 
nibil  nisi  quam  exaraverit. 

2)  nec  inutile  erit  cum  Valerio  conferre  Ov.  Met.  Vili  211  sqq., 
quam  comparationem  poeta  in  conficienda  sua  compaiatione 
imitatus  est. 


LXYHI  C.  VALERI  FLACCI 

C  libri,  quae  V  codicis  vitia  illustrarent,  inveni.  centra  haud 
paucis  locis  C  codicis  menda  gravissima  et  mira  optime  ex- 
plicari  e  levissimis  V  libri  erroribus  non  immerito  viri  docti 
monuerunt.    quarum  lectionum  nonmillas  repetere  liceat: 

II  166  trahitque  V,  retrahitque  C,  *traditque.  Ili  35  Ecce 
iam  Y^Et  Caeam  C,  "^Et  te  iam.  294  fatisia  V,  fatishoc  C, 
"^fatis  id  (d  literae  basta  brevior  fuisse  videtur  in  arche- 
tjpo)  731  arisY,  astris  C,  *axis  IV  173  Ora  V,  Gra- 
da C,  *  Oro  (C  codicis  scriptura  aut  e  dittograpbia  obliteratae 

Ora 
vocis  Ora,  e  Cia  igitur,  orta  est  aut  inde,  quod  librarius 

Ora  cum  compendio  Grd  nominis  Gratia  commutavit)    287 

notata .  manus  V,  notat  ipse  manus  C,  *notat  Aet(nay  ma- 
nus  (Vaticani  errorem  iam  in  archetipo  fuisse  vix  credibile 
est;  cf.  quae  de  errore  inter  scribendum  orto  p.XIIdixi;  spec- 
tanda  est  C  codicis  coniecturae  inanis  et  futilis  elegantia) 
524  sq.  argos  Letifer  V,  Argos  Laetifera  0,  *arquos  Letifer 
645  Defìgere  V,  Diffugere  C,  *Defìcere  (cf.  Krenkeli  expli- 
cationem  p.  18sqq.)  V  104  inopia  V,  Enopiae  C,  *  Inopi 
105  citheron  V,  cytìieram  C,  *Cytoron  262  infastum  V,  in- 
festum  C,  *infaustum  VI  234  armas  V,  arma  C,  *armos 
714  Iam  quidet  V,  Iam  uidet  et  0,  *  Iamq(^^  videi  ^)  VII  377 
saeui  V,  suis  C,  *se<^q)ui  379  cogant  V,  uolunt  C,  *rogant 
380  aliter  caeo  aeV,  aliaAeaeae  0,  *aliter  caecae  6Ò0  par- 
tim  graium  V,  parti  graium  C,  Spatri  in  Graium. 

Ipse  V  codicem  perscrutatus  hos  locos  adhuc  incognitos 
repperi,  qui  me  indice  gravissimi  ponderis  sunt: 

II  253  miserereteneY^^  *miserere  tene  V^,  miserae  retine  C, 
Maserius. 

In  utraque  scriptura  (V*  et  V^)  verba  recte  et  procul  du- 
bio  sic  ut  in  archetipo  distincta  sunt,  sed  in  V*,  quam  scrip- 
turam  et  S  et  deteriores  solam  descripserunt,  e  literae  cauda 
paulo  longior  usque  ad  t  literam  porrecta  est,  ut  uno  te- 
nore exarata  esse  verba  videantur  utque  neglegens  librarius 
facile  in  C  codicis  errorem  induci  potuerit. 

1)  simili  modo  litera  q  omissa  nota  ;  adiuncta  est  sequenti 
verbo  vv.  V  215  et  269  (qui  prò  q;ut). 


ARGONAUTICA.  LXIX 

TI  362  Tertor  V,  Tortor  C,  *Terror. 

VII  241  Jw  V  (i.  e.  "^ quando)^  quoniamC. 

Compendium  falso  intellectum  esse  quis  non  videt?  illud 
rnim  compendium,  quo  ipso  XV.  saeculo  quoniam  significa- 
batur,  huic  simillimum  est:  qm  (sic  e.  g.  legitur  in  ^OI 144). 
centra  quoniam  (II  144)  in  V  hac  nota  efficitur  quo. 

Quin  omnibus  bis  locis  C  codicis  librario  eaedem  lectio- 
ues,  quae  in  V  exstant,  ante  oculos  fuerint,  dubitari  non 
potest.  atque  quamquam  nonnulla  ex  bis  Vaticani  mendis 
iam  in  arcbetjpo  fuisse  veri  dissimile  non  est,  plerumque 
ipsum  demum  scribam  Vaticani  peccasse  prò  ingenti  eius  ne- 
glegentia  non  immerito  arbitrabimur.  ergo  nisi  forte  omnia 
ad  arcbetypos  referre  nimio  studio  mavis,  C  quomodocum- 
que  ex  V  fluxisse  iterum  mibi  concedes. 

Tertium  superest  argumentum  eorum,  qui  C  propriam 
memoriam  continere  existimant,  hoc:  haud  paucas  dicunt  ex- 
stare  lectiones  optimas  C  codicis,  quae  coniectando  inveniri 
non  potuerint.  quam  sententiam  non  miraberis,  cum  quot 
locis  etiam  cautissimi  editores  C  codicis  lectiones  in  textum 
temere  receperint,  perspexeris.  hae  enim  scripturae  Carrio- 
nis  codicis  usque  ad  nostrum  tempus  prò  genuinis  verbis 
poetae  in  editionibus  leguntur^): 


1)  ceterum  non  solum  C  codicis  fucosae  lectiones,  sed  etiam 
alioriim  librorum  deteriorum  coniectatornmve  priscorum  inania 
inventa  etiam  in  optimis  nostris  editionibus  prò  sinceris  Vati- 
cani verbis  non  raro  sunt  suppcsita;  cf.  e.  g.  quae  in  apparatu 
critico  ad  vv.  Ili  7.S2,  IV  212,  V  570,  VI  170,  385  attuli.  etiam 
V.  II  111  miro  quodam  consensu  omnes  editores  exceptis  vete- 
ribus  perpaucis  optimam  V  codicis  lectionem  spreverunt,  quae 
est  et  barbara  uestis  et  torques  insigne  loci,  receperunt  autem  ple- 
rique  reiecta  particula  et  priore  Pii  coniecturam  it  barbara^ 
quam  falsam  esse,  cum  it  prò  navibus  vehitur  non  dici  possit 
nisi  de  bominibus,  iam  Samuelsson  (Stud.  in  Val.  FI.,  Upsalae 
1899,  p.  Ili)  demonstrat,  ncque  tamen  meliore  iure  ipse  pro- 
ponit  sed  barbara,  quod  Baehrens  scribi  vult  his  barbara,  ipsum 
quidem  improbabile  non  est,  sed  nimis  recedit  a  literis  tradi- 
tis.  re  vera  omnia  sunt  concinna,  dummodo  voces  insigne  loci 
ne  interpreteris  adpositionem,  qnam  vocant,  vocabuli  torques, 
sed  praedicatum:   et  barbara  vestis  et  torques  <(sc.  esty  insigne 


LXX  C.  VALERI  FLACCI 

I  42  audis  V,  audisti  C. 

Samuelsson  demumApoll.Rhod.il  1141  etVal.Fl.VlII187 
respiciens  Vaticani  genuinam  lectionem  in  textum  revocavit. 

I  49  lacera  adsiduis  namque  illius  umbra  V 
meque  assiduis  lacera  illius  umbra  C 

Vaticani  memoria  nihil  offensionis  habet,  neque  percipio 
sagacitatem  virorum  doctorum,  qui  ideo  vocabulum  namque 
non  probaverunt,  quod  altera  sententia  non  explicationi  prio- 
ris  inserviat,  sed  novum  aliquid  addatur:  Pelian  enim  visa 
umbra  ex  somno  excitari.  minime  enim  ex  somno  excitat  re- 
gem  Phrixi  umbra,  sed  ad  mortem  ulciscendam  (eadem  ratione 
eodem  utitur  verbo  e.  g.  Verg.  Aen.  XII  440);  neque  igitur 
novi  quicquam  additur,  sed  eadem  imago  (ipsum — aspicio) 
more  Valeriano  in  sequenti  sententia  (lacera — Helle)  conti- 
nuatur;  vel  potius  poeta,  ut  duas  illas,  quae  acerrime  animum 
regis  percusserint  res,  dilucidius  proponat,  duabus  senten- 
tiis  unam  imaginem  complectitur:  gemuisse  iuvenem  et  la- 
cera m  fuisse  umbram,  haec  praedicat.  qua  de  causa  lacera 
vox  ex  initio  alterius  sententiae  non  expellenda  est.  quia 
autem  sententia  lacera — Helle  priori  non  subiecta,  sed  ad- 
iuncta  est,  atque  utraque  quod  propositum  erat  non  nuntia 
tantum  fama  refert  explicat,  etiam  vocabulum  namque  est 
retinendum.  scilicet  si  utraque  sententia  explicativa  vocem 
namque  contineret,  nemo  offenderetur.  nunc  nihil  aliud  fac- 
tum est  nisi  id,  quod  Valerius  priore  loco  particulae  nam- 
que anaphoricam  dictionem  ipsum — ipsum  idem  efficientem, 
sed  plus  vigoris  habentem  praetulit. 

I  593  cohoruis  Y,  cokors.in  C. 

Si  Sudhausium  secutus  cohors.vix  monte  chalyps  scrip- 
seris,  prò  languida  lectione  C  codicis  sententiam  multo  for- 
tiorem  efficies.  particula  autem  in  a  Valerio  ex  consuetu- 
dine inde  a  poetis  Augusteis  propagata  satisque  nota  sae- 
pius  sic  omissa  est  (cf.  e.  g.  urbe  II  370,  393,  puppe  V  72, 
arvis  VII  206). 


loci,    e  duobus  igitur  insignibus,  et  e  barbara  veste  et  e  tor» 
que,  captivas  illas  esse  Thressas  cognosci  posse  poeta  dicit. 


ARGONAUTICA.  LXXI 

II  294  Solvimus  heu  serum  furtis  scelus  V 

Solvimus  heu  miscrum  furtis  scelus  C. 

Valde  miror,  quod  etiam  Thilo,  criticus  ille  cautissimus 
semperque  diftidens  C  codici,  hoc  loco  miscrum  recepii  at- 
({ue,  ipse  furtis  in  furti  immutans,  solvimus  heu  miserum 
furti  scelus  scripsit.  quibus  coniecturis  sententia  aperte  cor- 
rupta  non  expeditur.  neque  enim  solvere  idem  significat  at- 
que  luere^  neque  ullo  modo  fieri  potest,  ut  pia  Hypsipyle 
ipsa,  quod  patrem  furto  servavit,  sceleris  se  arguat:  immo 
vero  scelus  parricidii  dicitur.  neque  magis  Samuelsson,  qui 
Vaticani  scripturam  servari  et  sic  diiungi  solvimus — heu  se- 
rum — furtis  scelus  sicque  intellegi  vult  ^expio — heu  sero — 
scelus  Lemniadum  patre  clam  servato'  rem  tetigit.  eius  enim 
opinioni  versus  antecedentes  obstant,  quibus  Hypsipyle  se 
patrem,  sive  puppi  fragili  eum  creditura  sive  in  insula  re- 
tentura  sit,  non  servaturam,  sed  certo  leto  tradituram  esse 
queritur  (292sq.).  veram  lectionem  iam  Pius  lenissima  mu- 
tatione  restituerat:  solvimus  heu  serum  Furiis  scelus,  ì.  e. 
'heu  ipsa  quoque,  quamquam  sero,  pendo  Furiis  debitum^) 
scelus  parricidii.'  praeterea  sic  locum  intellegendum  esse  te- 
stis  est  Statius  (Theb.  V  628),  qui  sic  Valerium  imitatur: 
exsolvi  (scil.  ego  Hypsipyle)  tibi,  Lemne,  nefas. 

II  322  ait,  haec  hospita,  credite  xmppis  C,  hospita  om.  V. 

C  libri  lectionem  iam  Thilo  recte  refutavit  (p.  XLIV)  bis 
verbis:  ^hospitus  dicitur,  qui  aut  alienus  est  vel  peregrinus, 
aut  hospitaliter  aliquem  excipit,  aut  hospitio  alieni  iunctus 
est,  quarum  significationum  nullam  adiectivum  illud  hoc  loco 
habere  potest.'  est  autem  sententia  huius  loci  ^non  sine  vo- 
luntate  deorum  puppis  advenit',  qua  de  causa  Summersi  con- 
iecturam  <(fatisy  haec  credile  p.  a.  recepì,  videtur  autem  in- 
terpolator  hospita  ex  hoc  versu  Stati  mutuatus  esse  (Theb. 
V  336):  Felias  irdacti  late  suhit  hospita  ponti  Pinus.  illic 
Statius  Argo  navem  incognitam  atque  peregrinam  recte  ho- 
spitam  vocat,  ipse  Ovidium  fortasse  secutus  (Fast.  I  340). 


1)  cf.  V.  281:  fraudata  ,.  .  Erinys. 


LXXn  e.  VALERI  FLACCI 

II  439  sq.  Hactenus  in  populos  uates  amothra  cadicam 
Missa  mane  V 

Hactenus  in  populos  vates  Samothraca  diemque 
31  issa  mane  C. 

Lectionem  C  codicis  ab  omnibus  fere  probatara  non  in- 
tellego  neque  Langen  exemplis  parum  aptis  adlatis  persua- 
dere mihi  potest,  ut  ^insulam  in  populos  et  diem  mittere' 
idem  significare  quod  ^operta  sacra  insulae  populis  narrare 
et  in  lucem  proferre'  credam.  nam  licet  ^in  populos  mittere' 
tolerabile  videatur,  'in  diem  mittere'  ab  omni  latinitate  ab- 
horrere  iudico  et  priori  locutioni  intolerabili  zeugmate  ad- 
iunctum  esse,  praeterea  poeta  sacra  insulae  non  eatenus  in 
lucem  prolata  manere  vult  (neque  enim  quicquam  protulit), 
sed  omnino  operta  manere.  nec  denique  vates  Samothraca 
placet,  quam  ob  rem  Sudhausio  magis  confido  conicienti  ex 
Apoll.  Rhod.  I  919  sq.:  hactenus  in  popidos  vates^  Samotlira- 
cia^\  dicam  (^V'd''ì]6o^ai,):  Missa  mane  (%eiàQoixo).  Ad  missa 
mane  confer  illud  missum  facere  et  similes  dictiones.  'hac- 
tenus' igitur  inquit  'vates  ego  dicam,  o  Samothracia,  nec 
quicquam  addam.' 

II  535  fluctus  defertur  hdua  in  imos  C,  beìua  om.  V 

C  codicis  interpolamentum  non  dignum  fuit,  quod  ab  edi- 
toribus  reciperetur.  nam  fluctus  pistris  defertur  Parrhasii 
vel  fluctus  monstrum  defertur  eiusdem  vel  melioris  pretii  est 
quam  quod  non  sine  offensione  (beluaZin)  quinto  pede  ex- 
hibet  C.  Sudhausi  fluctus  donec  defertur  probum  mihi  vide- 
tur.  donec  autem  eodem  modo  collocatum  invenimus  I59t 
et  passim. 

II  599   hic  prima  pia  soUemnia  Phrixo  ferie  manu  V, 
celeres  hic  prima  piacula  Phrixo  ferie  manu  C. 

Scripturam  libri  C  aeque  bonam  esse  atque  Vaticani  lec- 
tionem neque  ab  interpolatore  profectam  videri  Meyncke  et 
Langen    contendunt,  caligantes  illi  in  sole,  nam  si  in  le- 

1)  ad  formam  cf.  Aen.  VII  208    Thraeiciamque  Samum,  quae 
nunc  Samothracia  fertur,  et  ad  formam  simul  et  rem  Ciò.  Nat. 
Deor.  1119:  Praeterea  Samothraciam  eaque  quae  Lemni 
nocturno  aditu  occulta  coluntur. 


ARGONAUTICA.  LXXIH 

gendo  paulum  perrexissent,  iam,  credo,  ipsi  errorem  animad- 
vertissent.  sic  autem  res  se  habet:  in  archetypo  C  codicis 
voce  sollcmnia  post  pia  omissa  hians  versus  suppleri  debe- 
bat;  atque  vocabulum  pia(ciila}  tamquam  ultro  se  obtulit, 
alterum  autem  supplementum  interpolator  e  sequentibus  hau- 
sit,  ubi  V.  604  sq.  sic  leguntur:  celeri  cxtempìo  suhiere  ruen- 
tcm  Cymothoe  Glauciisque  manu.  vocabulo  celeri  ad  metrum 
obiter  adaptato  iam  exstabat  sententia  '^aeque  bona  neque 
ab  interpolatore  profecta'.  num  quis  dilucidiora  interpola- 
tionis  vestigia  inveniri  posse  existimat?  ceterum  qui  stilam 
Valeri  novit,  sibi  collocationem  sollemnem  adiectivorum  et 
substantivorum  (a  b  A  B)  eripi  non  patietur,  cui  nimium 
ille  indulget.  locus  autem  gravissimus  est  eam  ob  causam, 
quod  interpol atorem  coniecturas  potius  e  verbis  poétarum 
similibus  quam  e  suo  ingenio  sumpsisse  apparet.  quod  tum 
respicere  te  iubeo,  cum  de  versibus  e  Vergilio  et  Statio  bene 
restitutis  verba  faciam. 

111168  sq.  Occupai  os  harhamque  viri  clauamque  superne 
intonai  occumbens  et  mine  ait  Herculis  armis 
SMN  (V  deest  folio  exscisso),  occurnhens  i  nunc  0. 

C  codicis  lectionem  tolerabilem  sensum  praebere,  siquis 
conexum  sententiarum  neglegat,  concedo,  sed  asyndeton  il- 
lud  intonai,  ait  valde  suspectum  est  ac  vix  tolerandum.  qua 
de  causa  T  codicis  et  priscarum  editionum  scripturam  resti- 
tuendam  et  locum  sic  legendum  esse  spondeo:  occupai  os  har- 
bamque  viri  clavamque  superne  intonai  ^occumbes'  et  ^nunc' 
ait  ^Herculis  armis'. 

Ili  210  sic  pugnae  crebrescii  opus  V 

sic  pugnae  crudescit  opus  C. 

Codicis  C  lectionem  e  Verg.  Aen,  VII  788  (crudescunt  san- 
guine pugnae)  haustam  ab  omnibus  editoribus  probatam  esse 
miror.  comparationis  enim  antecedentis  sententiam  hanc  esse 
apparet:  ut  maior  est  mugitus  Vesuvi  per  silentium  noctis 
(cf,  quae  p.  XX  attuli),  sic  augentur  sonitus  nocturnae  pug- 
nae (cf.  206  sq.).  quam  in  sententiam  verbum  crebrescit  op- 
time  quadrare,  crudescit  sensum  delere  manifestum  est. 


LXXIV  C.  VALERI  FLACCI 

III  298     meque  tuus  nunc  piangerei  error  V, 

meque  tuus  potius  nunc  piangerei  error  C. 

Mancum  versum  interpolator  inani  verbo  supplevit  neque 
•digno,  quod  reciperetur.  neque  opus  fuisse  nimio  ingenio  ad 
talem  coniecturam  fìngendam  supplementum  simile  atque 
aeque  pravum  interpolatorum  librorum  demonstrat  (melius). 
quod  autem  ad  sententiam  attinet,  poiius  post  iustius  (297) 
prorsus  supervacaneum  est.  accedit,  quod  scrip tura  tuus  po- 
tius non  parvam  aurium  offensionem  continet.  Sudhaus  lo- 
cum  sanare  mihi  videtur  scribens  ille  meque  tuus  <^sine  m)>- 
mine^)  piangerei  error  atque  interrogationis  signum  post 
funera,  comma  post  error  ponens.  id  enim  queritur  pius  Ja- 
son,  quod  di  sibi  arguendi  sint,  qui  tot  acerba  canentes  gra- 
vissimum  hoc  nefas  celaverint;  sin  autem  Cjzicus  Jasonem 
interfecisset,  suum  tantum  errorem  regi  plangendum  fuisse 
nec  ad  deorum  incriminationem  descendendum  sicut  ipsi. 
IV  572  sq.  Siqua  breuìs  scopuUs  fieret  mora,  si  semel  orsis 
ulla  quies,  fuga  tunc  medio  peranda  recursu  V, 
fuerit  mora  C,  pairanda  recursu  C;  properanda 
recursu  vulgo. 

C  codicis  lectionem  fuerit  e  recentioribus  probaverunt 
Schenkl,  Langen,  Samuelsson,  Krenkel.  sed  una  Vaticani 
ficriptura  fieret  proba  est.  nam  etiamsi  omnia  essent  dubia 
«et  obscura,  hoc  unum  luce  clarius  est:  negat  Phineus  se  Ar- 
gonautis  ullum  consilium  dare  posse  (568  sq.).  qua  de  causa 
ridicule  vates  sic  pergat:  sed  tunc  properanda  erit  fuga  (i.  e. 
transitus)  per  scopulos,  siqua  hrevis  mora  scopuUs  fuerit. 
an  hoc  certum  consilium  non  est?  sed  quod  gravius  est, 
nunquam  esse  moram  scopulis,  ipsa  haec  summa  est  verbo- 
rum  Phinei;  nam  vix  repetunt  primae  celeres  confènia  terrae 
{i.  e.  vix  post  concursum  discurrere  rursus  coeperunt  sco- 
puli), iamque  alio  clamore  ruunt  (concurrunt).  minime  au- 
tem de  certa  mora  cogitandum  est  (sic  Krenkel  illam  mo- 
ram dicit,  quae  est  inter  scopulos  concurrentes  et  disceden- 


1)  aberravit  igitur  librarius   a  sine  ad  wme,  quae   quidem 
reliquias  scriba  prò  nunc  legebat. 


ARGONAUTICA.  LXXV 

tes,  Men  toten  Punkt')  ;  quam  si  dicere  voluisset  poeta,  sane 
non  siqua  et  si  ulla  scripsisset,  sed  cimi  illa-fuerit.  vera  sen- 
tentia  haec  est:  "^consilium  dare  non  possum,  quia  tam  ce- 
leriter  concurrunt  scopuli,  ut  ipsi  venti  avesque,  ut  ipse  Nep- 
tunus  transire  non  audeant;  scilicet  siqua  brevis  mora  sco- 
pulis  fieret,  quae  adhuc  nunquam  facta  est,  si  saxa  semel 
discedere  orsa  nescio  quo  casu  paulum  morarentur,  tunc  con- 
silium  darem:  tunc  enim  in  medio  discursu  transeundum 
esset  (vel  potius  transeundi  spes  esset)  :  sic  autem  nulla  mora 
neque  igitur  ulla  spes  est,  nam  vix  rcpetunt  etc.  quae  cum 
ita  sint,  fieret  utique  servandum  esse  statuo  atque  etiam  Sud- 
hausi  coniecturam  speranda  recursu  vulgatae  lectioni  pro- 
peranda  recursu  praefero. 

V134  Semianimem  patrius  quam  sanguine  vexerit  amnis  V 
Semianimem  patrius  quam  vexerit  amnis  in  aequor  C. 
Vix  credas  omnes  editores  praeter  Lemairium,  Caussinium, 
Baehrensium,  Burium  genuinam  scripturam  V  codicis  non 
intellexisse  et  C  libri  ineptias  anteposuisse.  sanguine  enim 
omni  sensu  carere  eis  videbatur,  sanguine^  in  quam,  quod 
unum  buio  loco  colorem  affert.  %aec  locutio'  sic  interpre- 
tatur  versum  praeclare  Lemaire,  "sanguine  vexerit  Valerium 
redolet  et  apte  cadit  in  fluvium  caedibus  auctum  et  quasi 
sanguinem  prò  aquis  volventem,  dum  contra  tò  quam  vexerit 
amnis  in  aequor  frigidum  est  recentioremque  arguit  emen- 
datoris  manum.  in  confirmationem  veteris  lectionis  nil  am- 
plius  addam  nisi  sequentia  exempla:  Verg.  Aen.  VI  87,  Et 
Thybrim  multo  spumantem  sanguine  cerno -^  ibid.  1X456,  et 
plenos  spumanti  sanguine  rivos,  ibid.  XI  393,  Iliaco  tumi- 
dum  qui  crescere  Thybrim  Sanguinea  addas  e.  g.  Lue.  Phar- 
sal.  III576  sq.,  Semianimes  alii  vastum  subiere  profun- 
dum  Hauseruntque  suo  permixtum  sanguine  pontum,  ibid. 
VII  116,  Sanguine  Bomano  quam  turbidus  ibit  Enipeus.  san- 
guine autem  etiam  ab  interpolatore  C  codicis  non  intellec- 
tum  ideoque  deletum  est.  itaque  ut  bexametrum  suppleret, 
clausulam  satis  usitatam  substituit.  eadera  autem  clausula  in 
libris  interpolatis  invenitur  VI  300:  atque  iterum  intrat  (J,n 
aequor^. 


LXXVI  C.  VALERI  FLACCI 

V515  da  iungere  dona  V,  da  iungere  dextram  G. 
Utrumque,  quod  Carrio  ipse  fatetur,  facilem  interpreta- 
tionem  admittit.  at  Burmann  eumque  secuti  novissimis  tem- 
poribus Langen  et  Helm  dubitaverunt,  an  iungere  dona  prò 
vicissim  donare  dona  latine  dici  possit.  mihi  haec  locutio  non 
audacior  videtur  quam  Vergili  illud  pacem  iungas  (Aen. 
XI 356).  illa  autem  ipsa  res,  quod  iungere  dextram  dictio 
est  tritissima  inter  poè'tas,  suspicionem  movet;  nam  inter- 
polator  permultas  locutiones  usitatas  e  poétis  lectitatis  mu- 
tuatus  est. 

VII  533  Heu  miser,  heu  iantis  iterum  mihi  care  periclis  V 
Heu  miser,  heu  tantis  iterum  carpende  periclis  C. 
Eac  verba  recto  coniungas  nec  iam  reicies  Vaticani  scrip- 
turam.  neque  enim  intellegendum  est  tantis  periclis  mihi  ite- 
rum  care^  sed  tantis  iterum  {instantihus)  periclis  mihi  care. 
dicit  igitur  Medea  non  idcirco  Jasonem  sibi  carum  esse,  quod 
eum  amet,  sed  quod  miseretur  ingentia  pericula  bis  subitu- 
rum,  sicut  decet  virginem  pudicam.  adverbium  autem  iterum 
Gracco  more  adbibitum  haud  aliter  substantivo  adiungitur 
atque  V337  circum  et  VI  220  inter.  interpolator  autem, 
sive  quod  V  libri  lectionem  ipse  quoque  non  perspexerat 
sive  quod  voce  mihi  in  exemplari  suo  carebat,  non  sine  sol- 
lertia  quadam  prò  care  substituit  car<^pendye. 
VII  589  sqq.  Ille  virum  atque  ipsam  tunc  te,  Medea,  recusans 

concutit  et  tota  nifentem  carminis  ira 

portat  iners  V 

cornibus  ira  C. 
Si  lectio  C  codicis  sincera  esset,  bis  idem  diceret  poeta; 
Jasonem  enim  totis  viribus  cornibus  niti  iam  in  versu  588 
legitur.  contra  obscurius  esset  illud  ipsam  te  Medea  recu- 
sans; quod  non  intellegere  poteris,  nisi  Medeam  artus  Jaso- 
nis  Carmine  suo  validiores  reddidisse  recordatus  eris  (vide 
V.  463).  taurus  igitur,  cum  Jasonem  portat,  ipsam  quoque 
portat  quam  frustra  recusat  Medeam  tota  ira  carminis  illius 
magici  nitentem.  carminis  ira  autem  scribit  Valerius,  quia 
vivum  tamquam  atque  vigens  est  Carmen;  cf.  etiam  ira  fla- 
gelli VII  149,  ira  sanguinis  III  446,  similia. 


ARGONAUTICA.  LXXVII 

VII  478  sqq.  quantum  ìiinc  àberis,  die  quaeso,  prò  funài? 
quod  caeli  spectabo  latus?  V 
quando  hinc  aheris,  die  quaeso^  profundi 
quod  caeli  spectabo  latus?  C. 

Vaticani  scriptura,  quam  omnes  post  Carrionem  miro  er- 
roris  consensu  neglexerunt,  non  tam  sensu  caret  quam  in- 
terpretatione.  interrogat  autem  Jasonem  Medea  duas  has  res, 
quam  procul  abiturus  sit  trans  maria  et  quod  caeli  latus  sibi 
spectandum  sit.  quam  humana  haec  sunt  atque  quam  apte 
expressit  istas  amantium  quaestiunculas,  qui  identidem  rogi- 
tare  solent:  "^quam  procul  aberis  a  me?'  contra  C  codicis 
lectio,  utut  eam  intellegis,  languida  est.  profundi  igitur  cum 
quantum  coniungendum  est  (cf.  e.  g.  tantum  maris  Verg.  Aen. 
V616),  non  cum  eaeli^  atque  mare  significat  lììnd  profun- 
dum  haud  alitar  atque  I  160,  574,  II  383,  IV  403,  642, 
730,  V337,  439  Vili  314. 
VII  630  iamque  omnes  uidere  uirum  V, 

iamque  omnes  odere  virum  C. 

Perperam  odere  a  multis  editoribus  receptum  est.  nam  ter- 
rigenas  nunc  animos  in  hostem  intendere  aptissime  poeta  dicit.-^) 

De  fucosis  autem  C  codicis  interpolationibus  in  vv.  Ili  519 
et  VII  373  ab  omnibus  editoribus  immerito  receptis  iam  supra 
disserui, 

Postquam  igitur  omnibus  bis  locis  Vaticani  scripturas  aut 
ipsas  integras  et  in  textum  revocandas  esse  aut,  quam  vis  sint 
corruptae,  medelam  nobis  suppeditare  comprobavi,  non  plus 
quadraginta  loci  supersunt,  ubi  C  aut  solus  aut  una  cum 
Parisino  (1331)  genuinas  lectiones  prò  V  codicis  vitiosis  ex- 
hibet.^)  quarumlectionum  plurimas  coniectando  a  quovis  ho- 

1)  cf.  e.  g.  [Theocr.]  XXV  241  sqq.  o  8é  ^i  slds  .,.  d-riQ  a^io- 
Tog  .  .  .  acpuQ  de  lià%rig  èfiv^occto. 

2)  quem  numerum,  cum  plures  codices  interpolatos  cogno- 
verimus,  minutum  iri  verisimillimum  est.  dico  autem  has:  I  132 
illa  sedei  C  (?),  illa  om.  V  331  pontumque  polumque  Par.  C, 
potumque  cretamque  V       337  signiferum  cratera  C  (signiferum 

craie'M'),  signiferam  crateram  V       704  ora  C,  ira  V      II 6  fre- 
tis  C,  freti  V  502  passosque  sinus  Q,  passusque  sinu  V 

III  106  Olenii  C,  ochenii  Y  182  diuersa  Sagen  C,  diuersas 


LXXVm  e  VALERI  FLACCI 

mine  sermonis  Latini  non  ignaro  facile  reperiri  potuisse  ne- 
mo  negai,  quin  etiam  Langen,  Giarratano,  Helm,  qui  0  co- 
dicem  propriam  memoriam  praebere  persuasum  habent,  e 
quadraginta  locis  modo  adlatis  hos  tantum  pretium  codicis 
praestare  concedunt:  1331,  111341,  V  67,  379,  484,  680, 
VI  3,  217,  474.  quid  igitur?  hisne  saltem  locis  C  ex  me- 
liore  fonte  hausisse  credendum  est  an  interpolatori  etiam 
hae  emendationes  debentur?  quod  ut  diiudicemus,  quam  ra- 
tionem  vir  ille  doctus,  quem  C  codicem  vel  archetypon  eius 
interpolasse  constat,  in  emendandis  corruptelis  sit  secutus, 
spectandum  est.  exstant  autem,  id  quod  adhuc  viros  doctos 
piane  fere  neglexisse  miror,  nonnulla  interpolamenta  pra- 
vissima, quae  e  poetis  per  totum  medium  aevum  adsidue 
lectitatis  deprompta  sunt.  sic  interpolator  ille  ad  emendanda 
vitia  exemplaris  sui  Vergili  versus  falso  adhibuit  hos^): 

Val.  FI.  VII  452: 
*si  tamen  aut  superis  aìiquam  spem  ponis  <^in  istis} 
V:  si  tamen  aut  superis  aìiquam  spem  ponis 
C:  si  tamen  aut  sumtis  aìiquam  spem  ponis  in  armis, 

Verg.  Aen.  II  676: 
sin  aìiquam  expertus  sumptis  spem  ponis  in  armis. 

agent  SMU  (V  deest)  278  flatus  C,  fletus  V  341  festina  C, 
fortuna  V  367  acerque  C,  sacerque  V  IV  111  sin  C,  in  V 
551  tam  .  .  tam  mira  C,  iam  tamira  V  676  fumo  C,  fuso  V 
V  67  velut  ille  C,  ueluti  V  200  per  te  uehar  C,  perteueara  V 
254  refusis  C,  refosis  V  273  regum  C,  regnum  V  342  aequali 
Schytidum  C,  aequalis  q:  tliidum  V  379  ora  C,  arma  V 

440  per  C,  om.  V  464  reges  C,  regis  V  484  forte  C  insorte), 
oste  V  534  tali  C,  ali  V  605  quae  C,  om.  V  680  ordo  C, 
ergo  V  VI  3  tueri  C,  uideri  V  217  Phaleri  C,  parenti  V 
(ex  V.  215)  279  magnoque  doloris  C,  magnosque  dolores  V 
305  inquit  genitor  C,  genitor  inquit  V  474  alieni  C,  aliena- 
que  MNT,  cod.  Ben.  (V  deest;  exhibuitne  aliena?)  516  feri 
C,  ueri  V  572  At  Latagum  C,  Ahlatacum  V  638  Arinen 
Olhumque  C,  arinae  nolbumque  V  706  agii  C,  ait  V  VII  24 
leuis  C,  om.  V  84  Tiberine  C,  liberi  ne  Y  187  Festinam- 
que  C,  Festinansque  V  566  tenebras  C,  tenebrae  V  Vili  62 
ac  uocat  C,  aduocat  V. 

1)  quos  locos  a  viris  doctis  in  carminibus  veteribus  versatis 
facile  augeri  posse  consentaneum  est. 


ARGONAUTICA.  LXXIX 

Supplementum  C  codicis  perversum  esse  sequens  versus 
Argonauticon  docet,  qui  eam  ipsam  sententiam  exhibet,  quam 
C  hoc  loco  subdidit,  scilicet  armorum  spem  (^aut  tua  jprae- 
senti  virtus  te  educere  loto,  si  te  forte  potest). 
Val.  FI.  n396sqq.: 
*nunc  triste  nefandae 
noctis  opus,  vidui  nunc  ilìa  sìlentia  tedi 
saeva  ma(jgisy,  thaìamos  excussaque  vincla  quod  ausae 

V:  saeiiam  at  halamas 
C:  saeuit  amor-  thalamis 
Aen.  IV  532:  saeuit  amor,  magnoque  irarum  fluctuat  aestu 
Aen.  VII  461:  saeuit  amor  ferri. 
Val.  FI.  II  594  sq.: 

V:  *iterum  Ae(oyiios  Fortuna  nepotes  spargit 
C  :  iterum  Aeolios  Fortuna  penates  spargit 
Aen.  IV  21:  et  sparsos  fraterna  caede  penates. 

Vaticani  scripturam  genuinam  atque  optimam  esse  iam 
Langen  demonstravit. 
Val.  FI.  II  600 1): 

V:  */?éc  prima  pia  sollemnia  Phrixo 
C  :  celeres  Me  prima  piacula  Phrixo 
Aen.  VI  153:  ea  prima  piacula  sunto. 
Val.  FI.  in2102): 

V:  *sic  pugnae  crehrescit  opus 
C:  sic  pugnae  crudescit  opus 
Aen.  VII  788:  crudescunt  sanguine  pugnae 
Aen.  XI  833:  crudescit  pugna. 
Val.  FI.  Ili  125: 

V:  *turhata  Phlegyas  decurrit  {-rat  V)  ah  urbe 
C:  turbata  Phlegias  decurrit  ab  aree 
Aen.  II  41:  Laocoon  ardens  summa  decurrit  ab  arce. 

Vaticani  lectio  omnino  non  suspecta  est;  nam  Cyziceni  ab 
urbe  in  dorso  sita  (cf.  II  631)  ad  portum  decurrere  non  in- 
epte  dicuntur.  accedit,  quod  poeta  versum  113  sq.  respicit 
(turbida-urbs). 

1)  cf.  p.  LXXIIsq.  2)  cf.  p.  LXXIII. 


LXXX  C.  VALERI  FLACCI 

Val.  FI.  VI  165: 

*aut  is  apud  fluvios  volucrum  canor,  aethera  quantus  Timc 
lituum  concentus  adii 

V:  uolucrum  clamor  aethera  quantus 
C:  uolucrum  quatif  aethera  clamor 
Aen.  V  140  sq.:  ferit  aethera  clamor  Nauticus 
Aen.  II  338:  sublatus  ad  aethera  clamor. 
Lectione  C  codicis  perversissiraa  discinditur  comparatio. 
Val.  FI.  VI  208: 

^pectus  in  adversum  <(deest  nomen  proprium^  iacit  alipe- 
demque 

V:  pedtis  in  aduersum  gleacit  alipedemque 
C:  pectus  in  aduersum  grauiter  iacit  alipedemque 
Aen.  XII  295:  desuper  altus   equo  graviter  ferii  atque  ita 
fatur. 
E  Statio  autem  his  locis  falsa  interpolamenta  adsumpta 
esse  ludico: 

Val.  FI.  I  751: 

V:  *secretisque  ciet  uolitans  pater  Aeolus  aruis 
(cf.  Verg.  Aen.  VI  477  sq.:  iamque  arva 
tenebant  Ultima,  quae  hello  clari  secreta 
frequentante 
C:  secretisque  ciet  uolitans  pater  Aeolus  antris 
Theb.  IX  617:  nec  mihi  secretis  culpam  occultare  sub  an- 
tris 
Theb.  IX  734:  murmura,  secretis  quae  Colchidas  ipsa  sub 
antris  Nocte  docet. 
Val.  FI.  Ili  197: 

V:  ^extrema  sonuit  cita  cuspide  cassis 
C:  extrema  sonuit  cita  casside  cuspis 
Theb.  IX  867:  magno  cita  turbine  cuspis. 

Val.  FI.  V25sq.: 
V:  *haud  aliter  sodi  supremo  in  tempore  Tiphyn  Ante  alios^ 

superesse  volunt.   mors  frigida  centra  Urget 
C:  haud  aliter  sodi  supremo  in  funere  Tiphyn  etc. 
Theb.  Vili  212  de  eadem  re: 

sic  fortes  Minyas  subito  cum  funere  Tiphys  destituii  etc. 


ARGONAUTICA.  LXXXl 

Apud  Valerium  hoc  loco  Tiphys  nondum  mortuus  est,  sed 
mors  adhuc  urget,  ut  C  codicis  lectionem  ridiculam  esse  fa- 
cile intellegas.  quin  funere  ex  Statio  haustum  sit,  hic  dubium 
non  est. 

Val.  FI.  VI  723: 

*ante  ocidos  fuga  sera  ducuni 

V:  ante  ocidos  fuga  fera  diicum 
C:  ante  oculos  fuga  torva  ducum 
Theb.  VII  589:  fuga  torva  per  agros  Cornipedum. 

Quae  dictio  in  versu  Statiano  certe  tolerabilis  est  (in- 
tellego  fugam  torvam  visu,  i.  e.  terrorem  inicientem  adspi- 
cientibus),  apud  Valerium  prorsus  improba;  nam  equi  fu- 
gientes  terribiles  sunt,  minime  homines  fugientes. 

Quoniam  igitur  interpolator  C  codicis  e  Vergili  Statique 
carminibus  liic  illic  ineptias  verbis  Valeri  intulit,  nonne  veri- 
simillimum  est  eundem  etiam  bonas  lectiones  ex  poetis  illis 
nonnunquam  mutuatum  esse?  an,  quaeso,  casu  fit,  ut  ipsae 
optimae  emendationes  C  codicis,  quibus  pretium  libri  con- 
stare et  coargui  Langenio,  Giarratano,  Helmio  videbatur,  si- 
millimis  Vergili  et  Stati  dictionibus  tamquam  commendentur? 
immo  vero  hos  locos  e  notissimis  illis  poetis,  quos  in  mani- 
bus  habere  solebant,  ab  interpolatore  sanatos  esse  mea  qui- 
dem  sententia  apparet: 
I  331  V:  potumque  cretamque 

C:  *pontumque  polumque 
Stat.  Theb.  XI  67  (Silv.  Ili  2.  10):  pontusque  polusque 
III  341  V:  uestes,  quas  rapuit  telis  fortuna  uocan- 

tibiis  austris 
C  :  *vestes,  quas  rapuit  telis  festina  uocanti- 
hus  austris 
Verg.  Aen.  IX  488:  veste   tcgens,   Uhi   quam  noctes  festina 

diesque 
Urgebam  et  tela  curas  solahar  anilis. 
V  67  Y:  ac  ueluti  grecis  cessit  cui  regia  taurus 

C  :  *ac  uelut  ille  gregis  cessit  cui  regia  taurus 
Verg.  Aen.  X  707:  acvelutillecanummorsudemontibusaltis 

actus  aper, 

Va-lebius  Pj.accus,  ed.  K rame r.  f 


LXXXn  e.  VALERI  FLACCI 

Verg.  Aen.  XI  809:  ac  velut  illc,  prius  quam  téla  inimica  se- 

quantur, 
continuo  in  montis  sese  avius  ahdidit  altos 
occiso  pastore  lupus  . . . 

V  379  V:  liaec  uirginis  arma  Dianae 

C:  Viaec  uirginis  ora  Dianae 
Verg.  Aen.  IV  511:  tria  virginis  ora  Dianae. 

V  680  V:  talis  rerum  manet  accipere  ergo 

C:  *talis  rerum  manet  accipite  ordo  (accl- 
pite  etiam  vulgati  libri  correxerunt), 
Verg.  Aen.  VII  44:  maior  rerum  mihi  nascitur  ordo 
Stat.  Theb.  VI  243:  rerumque  cffictus  in  illa  ordo  ... 

Val.  FI.  IV  449:  consuetis  '^rerum'^  est  ex  ordine  fatis  in- 
gemere {rerum  prò  serum  in  omnibus 
libris  falso  legitur). 
Quae  cum  ita  sint,  num  quis  dubitat,  quin  etiam  nonnulli 
versus,  quos  unus  C  codex  exhibet,  ab  interpolatore  e  Ver- 
gili Statique  verbis  conglutinati  sint?  Statium  igitur  vir  ille 
doctus  IV  196  imitatus  est,  non  Statius,  ut  Helm  putat,  ver- 
sum  ineptum,  qui  in  C  legitur: 

Quaìiler  ignotis  spumantem  fundìtus  amnem 
(^Taurus  aquis  qui  primus  init  spernit'iue  tumentemy 
Pandit  iter:  mox  omne  pecus  etc. 
Stat.  Theb.  VII  436  sqq.: 

Ac  velut  ignotum  si  quando  armenta  per  amnem 
pastor  agii,  stat  triste  pecus^  procul  altera  tellus 
omnibus  et  late  medius  timor:  ast  uhi  ductor 
taurus  init  fecitque  vadum^  lune  mollior  unda  etc. 
Ceterum  C  codicis  versum  spurium  atque  inconditum  etiam 
ea  de  causa  habeo,  quod  perduram  facit  collocationem  ver- 
borum;  sic  enim  in  C  intellegendam  esse  structuram  vocum 
apparet:  qualiter  taurus,  qui  primus  init  . . .  amnem.,  pandit 
iter,  commodiorem  autem  constructionem  persimilibus  verbis 
usus  sic  fereefficias:  Qualiter  ignotis  spumantem  fundìtus  am- 
nem <^Intrat  taurus  aquis  tumidoque  in  gurgite  ductor^  Pan- 
dit iter;  mox  . . . 

Itemque  versum  VII  633  C  codicis  e  particulis  versuum 


AEGONAUTICA.  LXXXIII 

Vergilianorum  compositmn  esse  persuasum  habeo.  leguntur 
enim  haec  in  C:  Quarn  modo  Tartareo  gaìeam  Medea  vencno 
(Infcctam  dederàf  nsusque  armarat  in  illos}  In  medios  torsit. 

Ad  quod  supplementum  cf.  Verg.  Aen.  VII  341  :  Gorgoneis 
Allecto  in  fé  et  a  venenis  et  Aen.  IV  647  non  hos  quaesitum 
mmius  in  usus  vel  Moretum  20  quam  fìxam  par  ics  illos 
servahat  in  usì(S.  ceterum  Langenio,  Helmio,  aliis  versum 
C  codicis  probum  esse  affìrmantibus  piane  non  adsentior.  of- 
fendit  enim  brevis  syllaba  rat  ante  caesuram  producta.^) 

Restant  igitur  de  quadraginta  illis  emendationibus  C  co- 
dicis  quattuor,  quae  ut  reperirentur,  nonnulla  fortasse  pro- 
pria inventione  opus  erat:  V  484  forte  tenens  (scilicet  inter- 
polator  sorte  scripserat,  quod  aut  C  codicis  librarius  aut  Car- 
rio  non  perspexit),  VI  3  tueì'i,  VI  217  Phaleri,  VI  474  alieni. 
sed  ipse  iudices,  lector,  num  tales  coniecturae  ab  homine  docto 
versatoque  in  poetis  latinis  re  vera  abhorreant:  credo  te  hanc 
opinionem  ut  ficticiam  reiecturum  esse,  praesertim  cum  quae 
lectio  VI  474  in  V  fuerit  nesciamus,  atque  Phaleri  nomen  e 
catalogo  Argonautarum  in  primo  libro  enumeratorum  facile 
restituì  et  circumspicientem  fugere  vix  possit.  itaque  nisi  om- 
nia, quae  modo  disputavi,  inania  duces,  ultimum  etiam  ar- 
gumentum  a  viris  doctis  prò  auctoritate  C  codicis  adlatum 
labefactum  esse  concedes. 

Respicientibus  igitur,  quae  de  C  libri  pretio  disseruimus, 
omnes  res  contra  eius  auctoritatem  quasi  testimonium  dicere, 
contra  ne  unum  quidem  certum  vestigium  melioris  memo- 
riae  in  eo  inveniri  apparet.  attamen  si  C  ex  V  non  deriva- 
tus  esset,  aut  ex  alio  propriae  virtutis  codice  correctus,  fu- 
turum  esse,  ut  in  Carmine  sex  fere  milia  versuum  continente 
atque  satis  prave  tradito  nonnullis  saltem  locis  G  codicis 
lectionibus  Vaticani  corruptelae  inexplicabiles  et  illustrarentur 
et  emendarentur,  quin  etiam  ut  nova  nonnulla  menda  nunc 
latentia  nobis  patefìerent,  mea  quidem  sententia  necesse  est. 

Haec  habui  quae  dicerem  de  recensendo  Valerio  Fiacco,  quo- 
niam  igitur  ex  uno  Vaticano  3277  Argonauticon  memoriam 

1)  cf.  p.  XVm  adn. 


LXXXIV       C.  VALERI  FLACCI  ARGONAUTICA. 

pendere  comprobavi,  in  apparata  critico,  ubi  hic  codex  recedat 
a  textu  constituto,  accuratius  adnotare  contentus,  reliquos  co- 
dices  laudare  nisi  coniecturas  exhibentes  spectabiles  aut  histo- 
riam  textus  Valeriani  illustrantes  non  debebam.  attamen  Pa- 
risini  et  Carrionis  codicis  varias  lectiones  (atque,  spero,  ul- 
timus)  addidi  omnes,  non  quod  de  pretio  earum  ullae  mihi 
superessent  dubitationes,  sed  ut  lector,  quid  sit  de  illis  libris 
iudicandum,  ex  universa  accurataque  eorum  memoria  melius 
quam  fieri  potest  ex  breviore  hac  dissertione  ipse  disceret. 
monendum  autem  est  me  in  adferenda  et  V  codicis  et  de- 
teriorum  librorum  scriptura,  cum  prò  minore  huius  editionis 
ambitu  apparatum  non  inhabilem  ad  perspiciendum  conficere 
mihi  proposuissem,  non  tam  anxie  egisse,  ut  etiam  levissimos 
calami  errores  et  scribendi  rationem  illorum  temporum  a  nostro 
usu  differentem  ubicumque  adnotarem.  eadem  de  causa  etiam 
coniecturas  superiorum  editorum  criticorumque  non  nisi  op- 
timas  adscripsi  quasque  notabiles  esse  eenserem. 

Me  ad  emendanda  poetae  verba  non  plus  contulisse,  iis  po- 
tissimum  locis,  quibus  sanandis  multi  et  docti  viri  frustra 
operam  dederunt,  crimini  mihi,  spero,  non  dabis.  cui  mu- 
neri  minus  etiam  suffecissem,  nisi  inopi  saepe  et  initio  paene 
desperanti  dux  fuisset  Sigfridus  Sudhaus,  magister  mihi 
benevolentissimus.  huic  viro  doctissimo,  qui,  priusquam  hoc 
opus  ad  me  detulit,  magnam  eius  partem  iam  absolverat,  qui 
mecum  totum  Valerium  perscrutatus  in  plagulis  corrigendis 
operam  et  laborem  consumpsit,  cuique  omnino  plura  quam 
nunc  e  nomine  eius  adposito  cognoscas  debeo,  prò  tot  tan- 
tisque  beneficiis  maximas  ago  gratias.  itemque  Friderico 
Vollmer  magistro  meo  doctissimo  humanissimoque,  quod  be- 
nigne schedas  emaculavit  utilissimaque  multa  adnotavit,  grato 
testor  animo. 

Denique  quod  hoc  loco  accuratius  de  recensendis  Argo- 
nauticis  agere  mihi  licuit,  offìcinae,  quae  hanc  dissertationem 
meam  inauguralem  praefationis  loco  imprimendam  libéralis- 
sime et  benevolentissime  suscepit,  gratiam  refero  debitam. 

Kiliae,  mense  Maio.  ^^^^  KRAMER. 


INDEX  VERSUUM  IN  PRAEFATIONE  TRACTATORUM 


Lib.  I 


42 

49 
403—410 
581 
593 

779  sqq. 

Lib.  II  111 
294 
322 

335  sqq. 
375  sqq. 
439  sq. 
473 
535 
599 

Lib.  Ili  168  sq. 
208  sqq. 
210 
298 
611 
519 
572  sqq. 


Lib.  IV 


Lib.  V 


p.  LXX 
p.  LXX 
p.  XXIV 

p.  xxvin 

p.  LXX 
p.  XIX 

p.  LXIX  adn. 

p.  LXXI 

p.  LXXI 

p.  XX 

p.  XVI 

p.  LXXII     Lib.  VI 

p.  XXVII 

p.  LXXII      L'^^  yii 

p.  LXXII 

p.  Lxxni 

p  XX 

p.  Lxxm 

p.  LXXIV 
p.  XXVII 
p.  LXIII 
p.  XX 


301  sqq. 

P. 

XXI 

572  sqq. 

P- 

LXXIV 

651  sqq. 

P- 

XXII 

82  sqq. 

P- 

XXII 

134  sqq. 

P- 

LXXV 

147 

pp. 

XXVIII 
et  LXIII 

321  sqq. 

P- 

XVII 

515 

P- 

LXXVI 

692 

P- 

XXIX 

120  sqq. 

P- 

XVII 

569  sqq. 

P- 

xvni 

55  sqq. 

P- 

XXIII 

185  sqq. 

P- 

XVIII 

228 

P- 

XLIV 

276—283  p. 

XXV 

373 

P- 

LXIV 

478  sq. 

P- 

LXXVII 

533 

P- 

LXXVI 

590  sq. 

P- 

LXXVI 

630 

P- 

LXXVII 

SIGLORUM  CONSPECTUS 


^: 

C: 

Far.  : 

X: 

0: 

Q' 
P: 

n.- 

M: 

U: 
F: 
E: 

N: 

T: 

cod.  Bon.: 

Bon.  ^  : 

Bon^. 

Ven^: 

Ven.^: 

Junt.^: 

Junt.^: 

Aid.: 

Carr.^: 

Carr.^i 

CK 
Kr.: 


>  saec.  XV 


cod.  Vaticanus  3277  saec.  IX 

(V^  manus  recentior) 
cod.  Sangallensis  (saec.  X) 
cod.  Camonis  saec.  XY 

excerpta  Parisina  (cod.  Paris.  7647)  saec.  XIII 
cod.  Matritenis  X  81 
cod.  Ottobonianus   1258 
cod.  Oxoniensis  \{S)  saec.  XV 

cod.  Vaticanus  1613 
cod.  Vaticanus  1614 
cod.  Monacensis 

(M^,  M^,  M^  manus  recentiores) 
cod.  Urbin.  669 
cod.  Urbin.  353 
cod.  Reginensis  1831 
cod.  Vaticanus  1653 
cod.  J.  Vallettae 
cod.  Bononiensis 
editio  Bononiensis  a.  1474 
ed.  Bononiensis  a.  1498 
ed.  Veneta  a.  1500 
ed.  Veneta  a.  1501 
ed.  Fiorentina  a.  1503 
ed.  Fiorentina  a.  1517 
ed.  Aldina  a.  1523 
ed.  Carrionis  a.  1565 
ed.  Carrionis  a.  1566 
scholia  Carrionis  a.  1565 
castigationes  Carrionis  a.  1566 
editoris  coniecturae 


e.  VALEEI  FLACCI 

AEGONAUTICON 

LIBER  PRIMUS. 

Prima  deum  magnis  canimus  freta  pervia  natis 
fatidicamque  ratem,  Scythici  quae  Phasidis  oras 
ausa  sequi  mediosque  inter  iuga  concita  cursus 
rumpere  fiammifero  tandem  consedit  Olympo. 
Phoebe,  mone^  si  Cymaeae  miki  conscia  vatis  5 

stat  casta  cortina  domo^  si  laurea  digna 
fronte  viret;  tuque  o,  pelagi  cui  maior  aperti 
fama,  Caledonius  postquam  tua  carbasa  vexit 
Oceanus  Phrygios  prius  indignatus  lulos, 
eripe  me  populis  et  habenti  nubila  terrae,  10 

sancte  pater,  veterumque  fave  veneranda  canenti 
facta  virum.     versam  proles  tua  pandet  Idumen 
(namque  potest);  Solymo  nigrantem  pulvere  fratrem 
spargentemque  faces  et  in  omni  turre  furentem. 
ille  tibi  cultusque  deum  delubraque  gentis  is 

instituet,  cum  tu,  genitor,  lucebis  ab  omni 
parte  poli,  neque  iam  Tyriis  Cynosura  carinis 

1  natis  N,  nautis  V  10  habenti  X^'O-M^N,  habent^^^ 
V,  sua  a  V^  additum,  nunc  tempore,  ut  permulta  {cf.  16,  IS,  19) 
in  prima  pagina  codicis,  paene  deletum  12  pandet  Gryphius, 
pandit  V  13  potest  Pius^  potes  VC  lo  gentis  cod.  Bon.^ 
genti  V  I  pater  (11)  i.  e.  Vespasianus,  proles  (12)  i.  e.  Domi- 
tianus,  fratrem  {13)  et  ille  {lo)  i.  e.  Titus  16  tu  V^  ut  vid. 

supra  Un.  add.,  piane  fere  obliteratum,  S,  iam  MN  17  ne- 
que iam  Sudhaus.  neque  in  V  \  Tyriis  —  carinis  Friesemann^ 
tjrias  —  carinas  V 

Valekius  Flaccus  ed.  Kramer,  1 


2  C.  VALERI  FLACCI 

certior  aut  Grais  Helice  servanda  magistris, 

sed  tu  signa  dabis^  sed  te  duce  Graecia  mittet 

et  Sidon  Nilusque  rates.     nunc  nostra  serenus  20 

orsa  iuves,  haec  ut  Latias  vox  impleat  urbes. 

Haemoniam  primis  Pelias  frenabat  ab  annis, 
iaru  gravis  et  longus  populis  metus:  illius  amnes 
lonium  quicumque  petunt,  ille  Othryn  et  Haemum 
atque  imum  felix  versabat  vomere  Oljmpum.  25 

sed  non  ulla  quies  animo  fratrisque  paventi 
progeniem  divumque  minas;  bunc  nam  fore  regi 
exitio  vatesque  canunt  pecudumque  per  aras 
terrifici  monitus  iterant:  super  ipsius  ingens 
instat  fama  viri  virtusque  baut  laeta  tyranno.  30 

ergo  anteire  metus  iuvenemque  exstinguere  pergit 
Aesonium  letique  vias  ac  tempora  versat. 
sed  neque  bella  videt  Graias  ncque  monstra  per  urbes 
ulla:  Cleonaeo  iam  tempora  clusus  biatu 
Alddes;  olim  Lernae  defensus  ab  angue  35 

Arcas,  et  ambobus  iam  cornua  fracta  iuvencis. 
ira  maris  vastique  placent  discrimina  ponti, 
tum  iuvenem  tranquilla  tuens  nec  fronte  timendus 
occupat  et  fictis  dat  vultum  et  pondera  dictis. 
'hanc  mihi  militiam,  veterum  quae  pulchrior  actis,   4o 
adnue  daque  animum.     nostri  de  sanguine  Pbrixus 
Cretbeos  ut  patrias  audis  efiìigerit  aras. 
bunc  ferus  Aeetes,  Scytbiam  Pbasimque  rigentem 
qui  colit  (heu  magni  Solis  pudor),  bospita  vina 

nil  nostri  divumque  memor.     non  nuntia  tantum       le 


18  magistris  V  dilucide  19  sed  —  sed  Lemaire,  seu  — 
seu  V  I  mittet  V  dare  exhihet  22.  23  hàbet  Par.  23  am- 
nes Sabellicus^  omnes  FO,  ore  Par.  38  tuens  C  Aid.,  timens 
V  39   fictis  uultus  dat  et  pondera  dictis  habet  Par. 

42  audis  F,  audisti  C  43  età  prò  Aeetes  Y  {sic  vel  similiter 
saepe).  Inter  44  et  46  x  signum  minio  pictum  est  in  marg.  F, 
MNO^  ad  sententiam  satis  apte  addunt  inter  et  attonitae  mac- 
tat  sollemnia  mensae 


ARGONAUTICON  LIB.  1.  3 

fama  referti  ipsum  iuveuem  tam  saeva  gementem, 
ipsum  ego,  cum  serus  fessos  sopor  alligat  artus, 
aspicio;  lacera  adsiduis  namqiie  illius  umbra 
(juestibus  et  magni  numen  maris  excitat  Helle.  so 

si  mihi  quae  quondam  vires,  vel  pendere  poenas 
Colchida  iam  et  regis  caput  tic  atque  arma  videres. 
olim  annis  ille  ardor  hebet,  necdum  mea  proles 
imperio  et  belli  rebus  matura  marique. 
tu,  cui  iam  curaeque  vigent  animique  viriles,  55 

i,  decus,  et  pecoris  Nephelaei  veliera  Graio 
redde  tholo  ac  tantis  temet  dignare  periclis.' 
talibus  hortatur  iuvenem,  propiorque  iubenti 
conticuit,  certus  Scythico  concurrere  ponto 
Cyaneas,  tantoque  silet  possessa  dracone  60 

veliera,  multifidas  regis  quem  fìlia  linguas 
vibrantem  ex  adytis  cautu  dapibusque  vocabat 
et  dabat  ex  terno  liventia  mella  veneno. 

Mox  taciti  patuere  doli  nec  veliera  curae 
esse  viro,  sed  sese  odiis  immania  cogi  65 

in  freta.     qua  iussos  sed  tandem  quaerere  Colchos         . 
arte  queat?  nunc  aerii  plantaria  vellet  j^St*^  * 

Perseos  aut  curru  saevos  frenasse  dracones 
ardet,  ut  ignaras  Cereris  qui  vomere  terras       (Ljlo^  U^ 
imbuit  et  flava  quercum  damnavit  arista.  ^         /o 

heu  quid  agat?  populumne  levem  veterique   tyranno 


48  fessos  V-SM'^  fessus  V        49  ut  supra  F,  meqiie  as- 
siduis  lacera  illius  umbra  C  50  post  64  legitur  in   V,    suo 

loco  in  MN  1  I  F,  Id  V'^  58  propiorque  M^  propriorque 
V  {sic  saepius)  59  certus  QX'^PM'^,  certis  V  (>2  uoca- 
bat  F,  I  supr.  u  add.  V^  6lJ  ex  terno  diiunxit  Stroh,  ut  nu- 
fìierus  in  re  magica  sollemnis  effìceretur ;  de  usu  praepositionis 
ex  cf.  Langen  ad  hunc  locum^  externo  F  et  similiter  Avieri.  Ar. 
347  ebria  ut  externo  {Amhros.)  splendescat  lana  veneno  ]  li- 
uentia  X^O^M-N,  libentia  F,  libantia  F"  66  sed  tandem 

Caussin,  sectantem  VC  \  quaerere  SV^,  querire  F^  68  Per- 
seus  F^  6*)  ardet,  ut  Sudhaus,    Creditus   F    (     Cereris  qui 

Bon}^  cereres  quo  V        70  Imbuat  F^    |    damnabit  F- 

1* 


4  C.  VALERI  FLACCI 

iiifensum  atque  olim  miserantes  Aesona  patre.s 

advocet?  an  socia  lunone  et  Pallade  fretus 

armisona  superet  magis  et  freta  lussa  capessat^ 

siqua  operis  tanti  domito  consurgere  ponto  75 

fama  queat?  tu  sola  animos  mentesque  peruris, 

Gloria;  te  viridem  videt  immunemque  senectae 

Phasidis  in  ripa  stantem  iuvenesque  vocantem. 

tandem  animi  incertum  confusaque  pectora  firmat 

relligio,  tendensque  pias  ad  sidera  palmas  so 

'omnipotens  regina',  inquit  ^quam,  turbidus  atro 

aethere  caeruleum  quateret  cum  luppiter  imbrem, 

ipse  ego  praecipiti  tumidum  per  Enipea  nimbo 

in  campos  et  tuta  tuli  nec  credere  quivi 

ante  deam,  quam  te  tonitru  nutuque  reposci  ss 

coniugis  et  subita  raptam  formidine  vidi, 

da  Scytbiam  Phasimque  mihi;  tuque,  innuba  Pallas, 

eripe  me.     vestris  egomet  tunc  veliera  templis 

illa  dabo,  dabit  auratis  et  cornibus  igni 

colla  pater,  niveique  greges  altaria  cingent.'  90 

Accepere  deae  celerique  per  aetbera  lapsu 
diversas  petiere  vias.     in  moenia  pernix 
Thespia  et  ad  carum  Tritonia  devolat  Argum. 
moliri  hunc  puppem  iubet  et  demittere  ferro 
robora,  Peliacas  et  iam  comes  exit  in  umbras.  95 

at  luno  Argolicas  pariter  Macetumque  per  urbes 
spargit  inexpertos  temptare  parentibus  austros 
Aesoniden;  iam  stare  ratem  remisque  superbam 
poscere  quos  revebat  rebusque  in  saecula  tollat. 


76   tu  —  Gloria  habet  Par.    \    mentesque  Far.,    inentem- 
que  V  78  stantem  831,  stentem  V  79  incaeptum  (7% 

incoeptum  C^  82  Aethere  F,  Aethera  C  \  imbrem  F-XO-, 
imbre  V^C  90  Colla  XM,  Colca  F  1  greges  SV\  greces 
F^  91  Accepere  de(a)e  <S,   Accipere  de   F\  Accepere  sede 

F-  93  Thespia  et  ad  Kr.,  cf.  478,  Thespiaca  et  T;  Thes- 

piaca  ad  C  95  umbras  Sabellicus,  undas  VC  96  mace- 
dumque  F^ 


ARGOXAUTICON  LIB.  I.  5 

Omnis  avet  quae  iam  bellis  spectataque  fama       loo 
turba  ducuin^  primae  seu  quos  in  flore  iuventae 
temptamenta  tenent  necdum  data  copia  rerum: 
at  quibus  arvorum  studiumque  insontis  aratri^ 
hos  stimulant  magnaque  ratem  per  lustra  viasque 
visi  laude  canunt  manifesto  in  lumine  Fauni  105 

silvarumque  deae  atque  elatis  cornibus  Amnes. 

Protinus  Inachiis  ultro  Tiryntbius  Argis 
advolat,  Arcadio  cuius  fiammata  veneno 
tela  puer  facilesque  umeris  gaudentibus  arcus 
gestat  Hylas:  velit  ille  quidem,  sed  dextera  nondum   no 
par  oneri  clavaeque  capax.     quos  talibus  amens 
insequitur  solitosque  novat  Saturnia  questus: 
'o  utinam  Graiae  rueret  non  omne  iuventae 
in  nova  fata  decus,  nostrique  Eurystbeos  baec  nunc 
lussa  forent.     imbrem  et  tenebras  saevumque  tridentem 
iam  iam  ego  et  inviti  torsissem  coniugis  ignem.       ne 
nunc  quoque  nec  socium  nostrae  columenve  carinae 
esse  velim^  Herculeis  nec  me  umquam  fìdere  fas  sit 
auxiliis  corniti  et  tantum  debere  superbo.' 

Dixit  et  Haemonias  oculos  detorquet  ad  undas.     120      . 
fervere  cuncta  virum  coetu,  simul  undique  cernit    H^  W'I 
delatum  nemus  et  docta  resonare  bipenni 
litora;  iam  pinus  gracili  dissolvere  lamna 
Tbespiaden  iungique  latus  lento que  sequaces 
molliri  videt  igne  trabes,  remisque  paratis  125 

Pallada  velifero  quaerentern  braccbia  malo.  ,   v***^^ 

constitit  ut  longo  moles  non  pervia  ponto     /.^^-m^*-  '  V         ^ 
puppis,  et  ut  tenues  subiere  latentia  cerae 
lumina,  picturae  varios  superaddit  bonores. 
hic  sperata  .  .  .  Tyrrheni  tergore  piscis  130 

100  auet  C,    cf.  llies.  l.  L.  Il  p.  1313  sq.,    habet  T,    obit 

Schenkl    \    fama  C  Aid.,  forma  V        105  visi  Heinsius,  iussi  V 

107  Argis  Bon.^,  agris  V        113  rueret  X^  siipra  Un.  corr.^ 

grueret  V        116  torsissem  M,  torrissem  V        124  iungitque 

F,  t  erasum  in  P         130  hic  spe^H  F,  hic  spectes^^^^^^  F', 


6  e.  VALERI  FLACCI 

Peleos  in  tlialamos  vehitur  Thetis;  aequora  delphiu 
corripit,  illa  sedet  deiecta  in  lumina  palla 
nec  love  maiorem  nasci  suspirat  Achillen. 
hanc  Panope  Dotoque  soror  laetataque  fiuctu 
prosequitur  nitidis  pariter  Galatea  lacertis  135 

alta  petens:  Siculo  revocat  de  litore  Cyclops. 
contra  ignis  viridique  torus  de  fronde  dapesque 
vinaque  et  aequoreos  inter  cum  coniuge  divos 
Aeacides^  pulsatque  chelyn  post  pocula  Chiron. 
parte  alia  Pholoe  multoque  insanus  laccho  uo 

Rhoetus  et  Atracia  subitae  de  virgine  pugnae. 
crateres  mensaeque  volant  araeque  deorum 
poculaque,  insignis  veterum  labor.     optimus  basta 
bic  Peleus,  bic  ense  furens  agnoscitur  Aeson; 
fert  gravis  invito  victorem  Nestora  tergo  us 

MonycbuS;  ardenti  peragit  Clanis  Actora  quercu; 
nigro  Nessus  equo  fugit,  adclinisque  tapetis 
in  mediis  vacuo  condit  caput  Hippasus  auro. 

Haec  quamquam  miranda  viris  stupet  Aesone  natus 
et  secum:  ^beu  miseros  nostrum  natosque  patresque.  150 
baccine  nos  animae  faciles  rate  nubila  contra 
mittimur?  in  solum  nunc  saeviet  Aesona  pontus? 
non  iuvenem  in  casus  eademque  pericula  Acastum 


hic   sperata  SM^    sperata  diu  Baehrens,    fori,  sperata  deo  vel 
lovi  (e/.  133),  hic  insperato  P^C 

132  Corripit  sedet  F,  Corripuit  residet  F^,  ipsa  interposuìt 
Baehrens,  illa  Carrion  (incertum,  an  ex  C)  \  Achillen  Thilo, 
achille  F,  achillem  V^P3I  135  nitidis  Wyttenbach.,   nudis 

F  13(>  alta  Loehhacìi^  antra  F  137  uiridisque  F^ 

141  Rh(o)etus  SMC,  Rboetus  F,  Rhoecus  Parrhasius  |  atra- 
cia O^Jf  ^  racla  F,  t(h)rac(h)ia  SM,  extracta  C  144  Hic 
P.  hic  ense  F,  Hac  P.,  hac  parte  C  146  Actora  C  Aid.,  auc- 
tora  F  148  in  mediis:  cf.  lUas  Lat.  889  \  hippasus  X. 
ex  corr.,  M,  hispasus  F  149  stupet  anxius  navigli  fragili- 
tatem,  cf.  150 sq.  \  aesone  natus  SM,  aeson^jatus  F,  aeson 
ytaeus  F^  {inter  n  et  j  alterum  j  (?)  paene  obliteratum  apparet) 
150  Et  SM,  Haec  F*  in  ras.,  V^  non  legitur  153  Non 
V\  Nam  F^    |    acastum  XMF^  castum  F 


ARGONAUTICON  LIB.  I.  7 

abripiam?  invisae  Pelias  freta  tuta  carinae 

optet  et  exoret  nostris  cum  matribus  undas.'  155 

Talia  cunctanti  laevum  lovis  armiger  aethra 
advenit  et  validis  fixam  erigit  ungaibus  agnam. 
at  procul  e  stabulis  trepidi  clamore  sequuntur 
pastores  fremitusque  canum;  citus  occupat  auras 
raptor  et  Aegaei  super  effugit  alta  profundi.  leo 

accipit  augurium  Aesonides  laetusque  superbi 
tecta  petit  Peliae.     prior  buie  tum  regia  proles 
advolat  amplexus  fraternaque  pectora  iungens. 
ductor  ait:  ^non  degeneres,  ut  reris^  Acaste^ 
venimus  ad  questus:  socium  te  iungere  coeptis         i65 
est  animus;  neque  enim  Telamon  aut  Cantbus  et  Mas 
Tvndareusque  puer  mihi  veliere  dignior  Helles. 
0  quantum  terrae,  quantum  cognoscere  caeli 
permissum  est,  pelagus  quantos  aperimus  in  usus. 
nunc  forsan  grave  reris  opus;  sed  laeta  recurret       170 
cum  ratis  et  caram  cum  iam  mihi  reddet  lolcon, 
quis  pudor  heu  nostros  tibi  tunc  audire  labores,     ^     ,,  \ 
guani  referam  visas  tua  per  suspiria  gentes.'  ^*^       ^.-/...f^H^ 

Nec  passus  rex  plura  virum:  'sat  multa  parato 
in  quaecumque  vocas;  nec  nos'  ait  ^optume,  segnes  175 
credideris  patriisve  magis  confìdere  regnis 
quam  tibi,  si  primos  duce  te  virtutis  honoris 
carpere  fraternae  sedeatque  adcrescere  famae. 
quin  ego,  nequa  metu  nimio  me  cura  parentis 
impediat,  fallam  ignarum  subitusque  paratis  180 


156  cunctanti  Ald.^  cenanti  V        157  erigit  OiV,  ergit  X, 

ergit  QH,  rapit  X  et  P  in  marg.^  ^git  V  et  perspicue  M,  uegit 

7^  gerit  M^C        166  canthus  et^MN,  candus  et  S  {V  oUm, 

ut  vestigia  doeent),   candidus  F*  in  ras.   scripsisse  spondeo 

174  sat  ;S^,  stat  V         178  sedeatque  iV,  0^  in  marg.  inf.^  sede 

at 
X,  0  ut  vid.,  V  ut  forma  et  spatium  rasurae  docent,  sede      X  *, 

sed  et  ilf ,  eueniet^*  F*  in  ras. ,  si  des  Carrion  pereleganter, 
sed  cf.  I  555.  VII  428;  corruptela  sic  erta  videtur  sede  ^adq;^ 
adcr,         180  paratis  Bon},  paratus  F 


8  C.  VALERI  FLACCI 

tunc  adero,  primas  linquet  cum  puppis  harenas.' 
dixerat.     ille  animos  promissaque  talia  laetus 
accipit  et  gressus  avidos  ad  litora  vertit. 

At  ducis  imperiis  Minyae  monituque  frequentes 
puppem  umeris  subeunt  et  teDto  poplite  proni  i85 

decurrunt  intrantque  fretum.     non  clamor  anhelis 
nauticus  aut  blandus  testudine  defuit  Orpheus. 
tum  laeti  statuunt  aras.     tibi,  rector  aquarum, 
summus  bonor,  tibi  caeruleis  in  litore  vittis 
et  Zepbyris  Glaucoque  bovem  Tbetidique  iuvencam  190 
deicit  Ancaeus.     non  ilio  certior  alter 
pinguia  letifera  perfringere  colla  bipenni, 
ipse  ter  aequoreo  libans  carchesia  patri 
sic  ait  Aesonides:  "^o  qui  spumantia  nutu 
regna  quatis  terrasque  salo  complecteris  omnes,        195 
da  veniam.     scio  me  cunctis  e  gentibus  unum 
inlicitas  temptare  yias  biememque  mereri: 
sed  non  sponte  feror,  nec  nunc  mihi  iungere  montes 
mens  tamen  aut  summo  deposcere  fulmen  Olympo. 
ne  Peliae  te  vota  trabanti  ille  aspera  iussa  200 

repperit  et  Colcbos  in  me  luctumque  meorum: 

"''illumetu  tantum 

non  indignantibus  undis 

boc  caput  accipias  et  pressam  regibus  alnum.' 
sic  fatus  pingui  cumulat  libamine  flammam. 

Protulit  ut  crinem  densis  luctatus  in  extis  205 

ignis  et  escendit  salientia  viscera  tauri, 

189  uittis  ikT,  uictis  V         190  iuvencam  C,   iuuencum  V 
192  Pinguia  S  F^  Pingua  V         196  cun(c)tÌ8  egentibus  SM, 

cuntis  (item  213)  agentibus  V  197  merere  F^  202  Illi| 
me^  V  {sub  rasura  i,  altera  hasta  u  liUerae,  2,  t,  5,  vestigia 
u  liti,  ita  apparent,  ut  Illumetu  scriptum  fuisse  intellegas)^  Ilio 
metu  X,  Ille  metu  OQX^P,  lUum  ego  tu  M,  0^  et  X^  in 
marg.,  Ille  meum  V^;  duo  hemistlchia  huius  fere  sententiae  ex- 
eidisse  videntur  illum  etiam  tantum  <[fas  est  sentire  dolorem. 
aequore  iam  placido,^  non  indignantious  undis  204  liba- 

mine V^SM,  libamina  V        205  crinem  OQX^P,  crimen  VX 
206  aescendit  V  clare^  a(d)scendit  SM 


ARGONAUTICON  LIB.  I.  9  ^ 

ecce  sacer  totusqiie  dei  per  litora  Mopsus 
immanis  visu  vittamque  comamque  per  auras 
surgentem  laurusque  rotat.     vox  reddita  tandem, 
vox  horrenda  viris;  tum  facta  silentia  vati:  210 

'heu  quaenam  aspicio.     nostris  modo  concitus  ausis 
aequoreos  vocat  ecce  deos  Neptunus  et  ingens 
concilium.     fremere  et  legem  defendere  cuncti 
hortantur.     sic  amplexu,  sic  pectora  fratris, 
Inno,  tene;  tuque  o  puppem  ne  desere^  Pallas:  215 

nunc  patrui  nunc  flecte  minas.     cessere  ratemque 
accepere  mari,     per  quot  discrimina  rerum 
expedior.     subita  cur  pulcher  harundine  crines 
velat  Hylas?  un  de  urna  umeris  niveosque  per  artus 
caeruleae  vestes?  unde  haec  tibi  vulnera,  Pollux?     220 
quantus  io  tumidis  taurorum  e  naribus  ignis? 
tollunt  se  galeae  sulcisque  ex  omnibus  bastae 
et  iam  iamque  umeri.     quem  circum  veliera  Martem 
aspicio?  quaenam  aligeris  secat  anguibus  auras 
caede  madens?  quos  ense  ferit?  miser  eripe  parvos,  225 
Aesonide.     cerno  et  thalamos  ardere  iugales.' 

lamdudum  .  .  .  Minyas  ambage  ducemque 
terrificat;  sed  enim  con  tra  Pboebeius  Idmon, 
non  pallore  viris,  non  ullo  borrore  comarum 
terribilis,  plenus  fatis  Pboeboque  quieto,  2so 

cuj  genitor  tribuit  monitu  praenoscere  divum 
omina,  seu  flammas  seu  lubrica  comminus  exta 
seu  plenum  certis  interroget  aera  pennis, 


211   concitus   F*,    M^  in  ras.,   concitos   VS  214   am- 

plexu  Heinsius,  amplexus  V  217  Accepere  S,  Accipe      V 

219  humeris  M,  numeris  V  \  per  artus  X.^  et  M^  in  marg., 
P,   paratus  V  227  lamdudum  minyas  ambage  ilf,    landu- 

dum  minsas  ambige  F,  aS'  ut  vid.y  I.  uates  mynias  a.  C*  Carr.  \ 
I.  longa  minias  a.  C^  Carr.^,  verum  nescitur ,  nam  possis  per- 
multa,  veliit  tali,  insana  |  ducemque  X.  in  marg.,  ducumque 
F  228  idmon  SM\   idimon  F  229  comarum  X'^QM, 

cumarum  F         232  lubri  comminus  exit  F,  corr.  SM- 


10  e.  VALERI  FLACCI 

L  -  i/J  sic  sociis  Mopsoque  canit:  'quantum  augur  Apollo 

flammaque  prima  docet^  praeduri  piena  laboris  235 

cerno  equidem^  patiens  sed  quae  ratis  omnia  vincet. 
ingentes  durate  animae  dulcesque  parentum 
tendite  ad  amplexus/     lacrimae  cecidere  canenti, 
quod  sibi  iam  clusos  invenit  in  ignibus  Argos. 

Vix  ea  fatus  erat^  iungit  cum  talia  ductor  240 

Aesonius:  ^  super um  quando  consulta  videtis^ 
o  socii  (quantisque  datur  spes  maxima  coeptis!) 
vos  quoque  nunc  vires  animosque  adferte  paternos. 
non  mihi  Thessalici  pietas  culpanda  tyranni  . 

suspective  doli:  deus  haec,  deus  omine  dextro  245 

imperat;  ipse  suo  voluit  commercia  mundo 
luppiter  et  tantos  bominum  miscere  labores. 
ite,  viri,  mecum  dubiisque  evincite  rebus, 
quae  meminisse  iuvet  nostrisque  nepotibus  instent. 
banc  vero,  socii,  venientem  litore  laeti  250 

dulcibus  adloquiis  ludoque  educite  noctem.'  ,     PaU^ 

paretur.     moUi  iuvenes  funduntur  in  alga,         9n^(^^\^ 
conspicuusque  toris  Tiryntbius.     exta  ministri 
rapta  simul  yeribus  Cereremque  dedere  canistris. 

lamque  aderat  summo  decurrens  vertice  Cbiron    255 
clamantemque  patri  procul  ostendebat  Acbillen. 
ut  puer  ad  notas  erectum  Pelea  voces 
vidit  et  ingenti  tendentem  braccbia  passu, 
adsiluit  caraque  diu  cervice  pependit. 
illum  nec  valido  spumantia  pocula  Baccho  260 

sollicitant  veteri  nec  conspicienda  metallo 
signa  tenent;  stupet  in  ducibus  magnumque  sonantes 
baurit  et  Herculeo  fert  comminus  ora  leoni, 
laetus  at  impliciti  Peleus  rapit  oscula  nati 
suspiciensque  polum  'placido  si  currere  fluctu  265 


234  mopsoque  S,  mossoque  V  236  omnia  S^  omina  V 
248  ite  —  iuuet  hahet  Par.  249  instent  V^  inmarg.,  O^MN, 
istem   V  252    funduntur  corr.   X^ M^,    funguntur  V 

266  ostendebat  M^C,  ostenderet  F,  ostenderat  M,  ostentarat  S 


Pelea  vi 


ARGONAUTICON  LIB.  1.  11 


*elea  vultis'  ait  \entosque  optare  ferentes, 
hoc,  superi,  servate  caput,     tu  cetera,  Chiroii, 
da  mihi.     te  parvus  lituos  et  bella  loquentem 
miretur;  sub  te  puerilia  tela  magistro 
veuator  ferat  et  nostrani  festinet  ad  hastam.'  270 

omnibus  inde  mero  calor  additus:  ire  per  altum 
magna  niente  volunt.  Phrixi  promittitur  absens 
vellus  et  auratis  Argo  reditura  corymbis. 

Sol  ruit  et  totum  Minyis  laetantibus  undae 
deduxere  diem.     sparguntur  litore  curvo  275 

lumina  nondum  ullis  terras  monstrantia  nautis. 
Thracius  hic  noctem  dulci  testudine  vates 
extrabit,  ut  steterit  redimitus  tempora  vittis 
Phrixus  et  iniustas  contectus  nubibus  aras 
fugerit  Inoo  linquens  Athamanta  Learcho;  280 

aureus  ut  iuvenem  miserantibus  intulit  undis 
vector  et  adstrictis  ut  sedit  cornibus  Helle. 
septem  Aurora  vias  totidemque  peregerat  umbras 
Luna  polo,  dirimique  procul  non  aequore  vi  sa 
coeperat  a  gemina  discedere  Sestos  Abydo.  235 

hic  soror  Aeoliden  aevum  mansura  per  omne  , 

deserit,  heu  saevae  nequiquam  erepta  novercae.       ^  ^ 
illa  quidem  fessis  longe  petit  umida  palmis  /a/>^ 

veliera,  sed  bibulas  urgenti  pondere  vestes 
unda  trahit  levique  manus  labuntur  ab  auro.  290 

quis  tibi,  Phrixe,  dolor,  rapido  cum  concitus  aestu 
respiceres  miserae  clamantia  virginis  ora 
extremasque  manus  sparsosque  per  aequora  crines. 
lamque  mero  ludoque  modus,  positique  quietis 

26(J  uultis  3f^  uultus  V         269  miretur  X^M\  meretur 

V        271  me      M^  ut  vid.^  me  V,  viae  V^  in  marg.,  uie  XN^ 
magis  C;  ^mero  caluisse  virtus''  dicitur,  unde  promissa  vs.  272sq.; 
Bacchyl.  frg.  21         275  deduxere  OM^C,  diduxere  VXC^ 
281  mirantibus  Bentley  283  totidemque  5,  totidem  V 

281  visa  Bon.^,  iussa  F,  iussa  V^  285  discedere  M^,  dis- 

cendere F,  descendere  SC  \  abido  SM^,  aboedo  F        287  sae- 
uae  nequiquam  SM,  seu  uenae  quiquam  F 


12  C.  VALERI  FLACCI 

conticuere  toris;  solus  quibus  ordine  fusis  295 

impatiens  somni  ductor  manet.     hunc  gravis  Aeson 
4  ^'     et  pariter  vigil  Alcimede  spectantque  tenentque 
*1  pieni  oculos.     illis  placidi  sermonis  lason 

suggerii  adfatus  turbataque  pectora  mulcet. 
mox,  ubi  vieta  gravi  ceciderunt  lumina  somno,  300 

visa  coronatae  fulgens  tutela  carinae 
vocibus  bis  instare  duci:  ^Dodonida  quercum 
Cbaoniique  vides  famulam  lovis.     aequora  tecum 
ingredior^  nec  fatidici s  avellere  silvis 
me  nisi  promisso  potuit  Saturnia  caelo.  305 

tempus  adest;  age  rumpe  moras;  dumque  aequore  toto 
curri  mus,  incertus  si  nubila  duxerit  aetber^ 
iam  nunc  mitte  metus  fidens  superisque  mihique.' 
dixerat.     ille  pavens,  laeto  quamquam  omine  divum, 
prosiluit  stratis.     Minyas  simul  optulit  omnis  310 

alma  novo  crispans  pelagus  Tithonia  Pboebo. 
discurrunt  transtris:  bi  Celso  cornua  malo 
expediunt,  alii  tonsas  in  marmore  summo 
praetemptant^  prora  funem  legit  Argus  ab  alta. 

Increscunt  matrum  gemitus  et  fortia  languent       315 
corda  patrum;  longis  flentes  amplexibus  baerent. 
vox  tamen  Alcimedes  planctus  super  eminet  omnis. 
femineis  tantum  iUa  furens  ululatibus  opstat,        " 
obruat  Idaeam  quantum  tuba  Martia  buxum, 
fatur  et  baec:  ^nate  indignos  aditure  labores,  320 

dividimur;  nec  ad  bos  animum  componere  casus 
ante  datum,  sed  bella  tibi  terrasque  timebam. 
vota  aliis  facienda  deis.     si  fata  reducunt 


300  lumina  *S',  luminae  V  303  suo  loco  legitur  in  C  Ald.y 
post  308  in  V  I  Cbaoniique  Xf  C  Aid.,  Hiaionique  V  305  me 
nisi  JBon.^,    Menesi  V  306  structura:   mitte  metus,  si  Cob 

etwà')  .  .  duxerit,  dum  currimus  308  metus  (7,  manus  V 

314  alta  N,  alto  V  317  omnis  S,  onus  V  319  obruat 

SM,  obruad  F,  obruit  Bon.\  sed  cf.  II  529  III  55,  89  IV  710 
320  a  nate  usque  ad  vs.  334  dextra  habet  Par.         321  ani- 
mum S  Par.,  abimum  V 


ARGONAUTICOX  LIB.  I.  13 

te  milii,  si  trepidis  placabile  niatribus  aequor, 

possum  equidem  lucemque  pati  longumque  timorem.    325 

sin  aliud  Fortuna  parat,  misererò  parentum^ 

Mors  bona,  dum  metus  est  nec  adhuc  dolor,  ei  mihi,  Colchos 

unde  ego  et  avecti  timuissem  veliera  Phrixi? 

quos  iam  mente  dies,  quam  saeva  insomma  curis  j^ 

prospicio.     quotiens  raucos  ad  litoris  ictus  330     \     .{, 

deficiajn  Scythicum  metuens  pontumque  polumque     '^^•^*  H'Jr 

nèc  de^te  credam  nostris  ingi-ata  serenis.  Sik^A        1' 

da,  precor,  amplexus  haesuraque  verba  relinque        T^A^v^c 

auribus  et  dulci  iam  nunc  preme  lumina  dextra.' 

talibus  Alcimede  maeret;  sed  fortior  Aeson  335 

attollens  dictis  animos:  'o  si  mihi  sanguis, 

quantus  erat,  cum  signiferum  cratera  minantem 

non  leviore  Pholum  manus  haec  compescuit  auro,    ^  ^ 

primus  in  aeratis  posuissem  puppibus  arma        \      ^  ,4-  f^^ 

€oncussoque  ratem  gauderem  tollera  remo.  340 

sed  patriae  valuere  preces  auditaque  magnis 

vota  deis:  video  nostro  tot  in  aequore  reges 

teque  ducem.     tales,  tales  ego  ducere  suetus 

atque  sequi,     nunc  ille  dies  (det  luppiter  oro), 

ille  super,  quo  te  Scythici  regisque  marisque  345 

victorem  atque  umeros  ardentem  veliere  rapto 

accipiam  cedamque  tuae  mea  facta  iuventae.' 

sic  ait.     ille  suo  conlapsam  pectore  matrem     i^ti^^^^^  * 

sustinuit  magnaque  senem  cervice  recepit. 

Et  iam  finis  erat.  Zephyrumque  ratemque  morantis  350 
solverat  amplexus  tristi  tuba  tertia  signo. 
dant  remo  sua  quisque  viri,  dant  nomina  transtris. 

324  placabile  Par.  X-M,  placibile  V  327   (h)ei  mihi 

0^  in  marg.,  N,  heu  mihi  Par.,  amipli  V        330  raucos  Par. 
<7,  paucos  V        331  Defieiam  scyth.  Par.  M.,  Deficiamus  cyth. 
V    \    pontumque  polumque  Par-,  C,   potumque  cretamque  V 
337    signiferum   cratera  (crate  ili"-)  minantem  CM\    signiferi 
cratera  sinaut  V  338  Pholum  Sabeìlicus,  tholum  F,  tolum 

C        342  video  T^  Parrhasius,  ut  deque  V  (olim  ex  VIDEQ),  ut 
dent  C        351  amplexus  M  (sed  s  j^ost  deìetum),  amplexu  VC 
362  uiri  dant  SM,  uirida  ut  V 


14  C.  VALERI  FLACCI 

hinc  laevom  Telamon  pelagus  tenet,  altior  inde    ,      /  q 
j     occupat  Alcides  aliud  mare,  cetera  pubes  vx.tn^  a«/ 

^W '3^5  dividitur:  celer  Asterion,  quem  matre  cadentem         355 
^  ,^;         Piresius  gemino  fovit  pater  amne  Cometes, 
segni  or  Apidani  vires  ubi  sentit  Enipeus. 
nititur  hinc  Talaus  fratrisque  Leodocus  urget 
•  remo  terga  sui,  quos  nobile  contulit  Argos. 

bine  quoque  missus  adest  quamvis  arcentibus  Idmon  sea 

alitibus;  sed  turpe  viro  timuisse  futura. 

hic  et  Naubolides  tortas  consurgit  in  undas 

Ipbitus,  hic  patrium  frangit  Neptunius  aequor 

qui  tenet  undisonam  Psamathen  semperque  patentem 

Taenaron  Euphemus,  mollique  a  litore  Pellae  365 

Deucalion  certus  iaculis  et  comminus  ense 

nobilis  Amphion,  pariter  quos  edidit  Hypso 

nec  potuit  similes  voluitve  ediscere  vultus. 

tum  valida  Clymenus  percusso  pectore  tonsa 

frater  et  Iphiclus  puppem  trahit,  et  face  saeva         3.7» 

in  tua  mox  Danaos  acturus  saxa,  Caphereu, 

Nauplius,  et  tortum  non  a  love  fulmen  Oileus 

qui  gemet,  Euboicas  nato  stridente  per  undas, 

quique  Erymanthei  sudantem  pondere  monstri 

Amphitryoniaden  Tegeaeo  limine  Cepheus  37^ 

iuvit,  et  Amphidamas  (at  frater  plenior  actis 

maluit  Ancaeo  vellus  contingere  Phrixi) 

tectus  et  Eurytion  servato  colla  capiUo, 

quem  pater  Aonias  reducem  tondebit  ad  aras. 

te  quoque  Thessalicae,  Nestor,  rapit  in  freta  puppis  380 


355  cadentem  Barth^  carentem  V  356  Piresius  Parrha- 
sius,  Crestus  V,  Cristatus  C  |  lavit  prò  fovit  Heinsius,  sed 
cf.  Stai.  Theb.  I  60  sq.  et  de  hoc  usu  verbi  Cels.  I  5  os  frigida 
aqua  fovendum,  Cels.  IV  5,  Plin.  Nat.  Hist.  28,  12  357  Sig- 
niorapida  ut  uires  F,  Segnior  corr.  SM.,  apidani  M^  in  marg. 
358  Leodocus  lunt.^^  leodecus  V  360  Idmon  Bon.^,  ida  V, 
idé.  V  361  Alitibus  SM,  Altibus  V  373  gemet  J5on.*, 
gemit  V  374    erymanteis   undantem   F,    corr.  0-M^ 

376  actis  F,  annis  X'^  in  marg..,  N,  fort.  aevi 


ARGONAUTICON  LIB.  I.  15 

fama,  Mycenaeis  olim  qui  candida  velis 

aequora  et  instantes  mirabere  mille  magistros. 

hic  vates  Phoebique  fides  non  vana  parentis 

Mopsus,  puniceo  cui  circumfusa  cothurno 

palla  imos  ferit  alba  pedes  vittataque  fronte  385 

cassis  et  in  summo  laurus  Peneia  cono. 

quin  etiam  Herculeo  consurgit  ab  ordine  Tydeus 

Nelidesque  Periclymenus,  quem  parva  Methone 

ffelevis  Elis  equis  et  fluctibus  obvius  Aulon 

caestibus  adversos  viderunt  frangere  vultus.  —  390 

Tu  quoque  Phrixeos  remo,  Poeantie,  Colchos 
bis  Lemnon  visure  petis,  nunc  cuspide  patris 
inclitus,  Herculeas  olim  moture  sagittas. 
proximus  bine  Butes  Actaeis  dives  ab  oris; 
innumeras  nam  claudit  apes  longaque  superbus         395 
fuscat  nube  diem,  dum  plenas  nectare  cellas 
pandit  et  in  dulcem  reges  dimittit  Hymetton. 
insequeris  casusque  tuos  expressa,  Phalere, 
arma  geris;  patula  nam  lapsus  ab  arbore  parvum 
te  quater  ardenti  tergo  circumvenit  anguis:  4oo 

stat  procul  intendens  dubium  pater  anxius  arcum. 
tunc  caelata  metus  alios  gerit  arma  Eribotes  .  .  . 
nec  Peleus  fretus  soceris  et  coniuge  diva 
defuit,  ac  prora  splendet  tua  cuspis  ab  alta, 
Aeacide:  tantum  baec  aliis  excelsior  bastis,  405 

quantum  Peliacas  in  vertice  vicerat  ornos. 


382  et  instantes  Eyssenliardt ,  nec  stantes  F,  fori,  et  ec- 
stantes  383  vates  Bon.^,  uatis  VC  385  alba  F,  ima  C  \ 
uittataque  X^M,  uittaque  V  \  fronte  Barth^  fòrontem  F 
389  Feleuis  F,  Et  leuis  plerique  codd.  deteriores  {praeferrem 
nec  levis  i.  e.  nec  facilis),  felixque  Baehrens,  fori,  fervensque  j 
obuius  iW,    obliiiis   F  393  moture  Bon.^,    morture   F 

393—442  desunt  in  S        398  expressa  Jf,  expres  F       399  pa- 
tula Heinsius,   uacua  F,  fori,  sacra         400  ter  quater  vulgo 
402   armorum  descriptio  aut   casu  excidit  aut  a  poeta  nondum 
inserta  est        404  ac  3f  *,  ad  F    |    tua  M,  tu  F         405  haec 
aliis  cod.  regius^  hae  altis  F        406  uicerat  M^  uincerat  F 


16  C.  VALERI  FLACCI 

linquit  et  Actorides  natum  Chironis  in  antro, 

ut  socius  caro  pariter  meditetur  Achilli 

fila  lyrae  pariterque  leves  puer  incitet  hastas,  .  .  . 

discat  eques  placidi  conscendere  terga  magistri  ...    4io 

et  quem  fama  genus  non  est  decepta  Lyaei 

Phlias  immissus  patrios  de  vertice  crines. 

nec  timet  Ancaeum  genetrix  committere  ponto, 

piena  tulit  quem  rege  maris.     securus  in  aequor 

haut  minus  Erginus,  proles  Neptunia,  fertur,  415 

qui  maris  insidias,  clarae  qui  sidera  noctis 

norit  et  e  clausis  quem  destinet  Aeolus  antris, 

non  metuat  cui  regna  ratis,  cui  tradere  caelum 

adsidua  Tiphys  vultum  lassatus  ab  Arcto. 

taurea  vulnifìco  portat  celer  aspera  plumbo  420 

terga  Lacon,  saltem  in  vacuos  ut  bracchia  ventos 

spargat  et  Oebalium  Pagaseia  puppis  alumnum 

spectet  securo  celebrantem  litora  ludo. 

oraque  Thessalico  melior  contundere  freno 

yectorem  pavidae  Castor  dum  quaereret  Helles,         425 

passus  Amyclaea  pinguescere  Cyllaron  herba. 

illis  Taenario  pariter  tremit  ignea  fuco 

purpura,  quod  gemina  mater  spectabile  tela 

duxit  opus;  bis  Taygeton  silvasque  comantes 

struxerat,  Eurotan  molli  bis  fuderat  auro;  430 

quemque  suus  sonipes  niveo  de  stamine  portat 

et  volat  amborum  patrius  de  pectore  cycnus. 

at  tibi  collectas  solvit  iam  fibula  vestes 

ostenditque  umeros  fortes  spatiumque  superbi 

pectoris  Herculeis  aequum,  Meleagre,  lacertis.  435 


407  natum  ilf  ^,  natium  V  410  lepida  sententia  postea 

adscripta  necdum  inserta  seriei  orationis  videtur,  nec  411  sq.  nd- 
aptatos  aut  suo  loco  insertos  esse  a  poeta  puto;  versus  alio  loco 
intrudere  liidentis  est,  cf.  VI  102  412  Phlias  Bon.^,  Pelias 

ve  414  maris  Bon.^^  mari  V  420  celer  aspera  Chauvin, 
celerà  F,  caelataque  C  422  alumnum  M^  ex  alimmum  corr., 
alumnis  V  424  thessalico  Bon.^,  thessalio  V  429  tage- 
ton  F,  corr.  M^    \    siluasque  M^  saluasque  F 


ARGON AUTICON  LIB.  I.  17 

hinc  numerosa  plialanx,  proles  CyUenia:  certus 
Aethalides  subitas  nervo  redeunte  sagittas 
cogere;  tu  medios  gladio  bonus  ire  per  hostes, 
Euryte;  nec  patrio  Minyis  ignobili  s  usu, 
nuntia  verba  ducis  populis  qui  reddit,  Echion.  440 

sed  non^  ^P^h  ^^^^  Argo  reditura  lacertis 
\e\i  celerem  Scythica  te  maestà  relinquet  barena 
cessantemque  tuo  lugebit  in  ordine  remum. 
te  quoque  dant  campi  tanto  pastore  Pberaei 
felices,  Admete;  tuis  nam  pendit  in  arvis  445 

Delius^  ingTato  S  ter  open  quod  fuderat  arcu. 
a  quotiens  famulo  notis  soror  obvia  silvis 

lievita  ubi  Ossaeae  captaret  frigora  quercus  J    ^/^ 

^erderet  et  pingui  miseros  Boebeide  crines.  ^  •  *t    J  ; 

insur^it  transtris  et  remo  Nerea  versat  450  ^  \\^v<^' 

Cantbus,  in  Aeaeo  volvet  quem  barbara  cuspis       p  \i  -  \  "Tìsm/ 
pulvere;  at  interea  clari  decus  adiacet  orbis,  «J/»^u        1  n^ 

quem  genitor  gestabat  Abas:  secat  aurea  fluctu  ^ 

tegmina  Chalcidicas  fugiens  Euripus  barenas, 
celsaque  semiferum  contorquens  frena  luporum  455 

surgis  ab  ostrifero  medius,  Neptune,  Geraesto. 
at  tibi  Palladia  pinu^  Polypbeme,  revecto 
ante  urbem  ardentis  restat  deprendere  patris 
reliquias,  multum  famulis  pia  insta  moratis, 
si  venias.     breviore  petit  iam  caerula  remo  46o 

occupat  et  longe  sua  transtra  novissimus  Mas. 
at  frater  magnos  Lynceus  servatur  in  usus, 
quem  tulit  Arene,  possit  qui  rumpere  terras 
et  Styga  transmisso  tacitam  deprendere  visu. 
fluctibus  e  mediis  terras  dabit  ille  magistro  466 

et  dabit  astra  rati,  cumque  aetbera  luppiter  umbra 
perdiderit,  solus  transibit  nubila  Lynceus. 
quin  et  Cecropiae  proles  vacat  Oritbyiae, 

436  hinc  Bon}^  Hic  V       440  reddis  Heinsius       449  Pen- 
deret  V  scripserat,  sed  priore  hasta  n  litterae  sub  lineam-  deducta 
correxit    |    boebede  V         456   Geraesto  Carr.,   gerasto  V 
457  at  Burmann,  Et  V        462  servatur  Aid.,  seruatus  V 

Valukius  Flaccus,  ed.  K  rame r.  2 


18 


C.  VALERI  FLACCI 


temperet  ut  tremulos  Zetes  fraterque  ceruchos. 
nec  vero  Odrysius  transtris  impenditur  Orpheus        470 
aut  pontum  remo  subigit,  sed  Carmine  tonsas 
ire  docet,  summo  passim  ne  gurgite  pugnent. 
donat  et  Iphiclo  pelagus  iuvenumque  labores 
Aesonides,  fessum  Phylace  quem  miserat  aevo 
non  iam  operum  in  partem^  monitus  sed  tradat  ut  acres  475 
magnorumque  viros  qui  laudibus  urat  avorum. 
Arge,  tuae  tibi  cura  ratis^  te  moenia  doctum 
Thespia  Palladio  dant  munere;  sors  tibi,  nequa 
parte  trahat  tacitum  puppis  mare  fissaque  fluctu 
vel  pice  vel  molli  conducere  vulnera  cera.  480 

pervigil  Arcadio  Tiphys  pendebat  ab  astro 
Hagniades,  felix  stellis  qui  segnibus  usum 
^  et  dedit  aequoreos  caelo  duce  tendere  cursus. 
!      Ecce  per  obliqui  rapidum  compendia  montis 
i  ductor  avens  laetusque  dolis  agnoscit  Acastum         485 
ihorrentem  iaculis  et  parmae  luce  coruscum. 
li  ille  ubi  se  mediae  per  senta  virosque  carinae 
intuli  t,  ardenti  Aesonides  retiuacula  ferro 
abscidit;  haut  aliter  saltus  vastataque  pernix 
venator  cum  lustra  fugit  domino  qua  timentem  490 

urget  equum,  teneras  compressans  pectore  tigres, 
quas  astu  rapuit  pavido,  dum  saeva  relictis 
mater  in  adverso  catulis  venatur  Amano, 
it  pariter  propulsa  ratis-,  stant  litore  matres 
claraque  vela  oculis  percussaque  sole  secuntur  495 

senta  virum,  donec  iam  celsior  arbore  pontus 
immensusque  ratem  spectantibus  abstulit  aer. 


470  impenditur  X^  in  marg.,  inpeditur  V         474  misera 
laeuo  F,  corr.  X^  479  fissaque  fluctu  iV,  fessaque  luctu  1' 

(lucta)  C        482  segnibus  X^M,  signibus  V  \   usum  M^^  osum 
V  485   auens   F,   ovans  Heinsius  491   teneras  2\  te- 

neros   F     |      compressans  Sudhaus^    conpressus   F,    compressus 
C         493  averso  Farrhasius  494  it  Eyssenhardt,  Ut   F 

496  iam  Bon.^,  tam  F  497  inmensusque  ikf ^,  inmensus  et 

M,  inmens  F 


ARGONAUTICON  LIB.  L  19 

Siderea  tunc  arce  pater  pulcherrima  Graium 
coepta  tuens  tantamque  operis  consurgere  molem 
laetatur;  patrii  neque  enim  probat  otia  regni.  5©o 

una  omnes  gaudent  superi,  venturaque  niundo 
tempora  aquaeque  vias  cernunt  sibi  crescere  Parcae.  !^  _- 

sed  non  et  Scvtbici  genitor  discrimine  nati  /•  ^ 

intrepidus  tales  fundit  Sol  pectore  voces: 
'summe  sator,  cui  nostra  dies  volventibus  annis         505 
tot  peragit  refìcitque  vices,  tuane  ista  YoluntasV 
Graiaque  nunc  undis  duce  te  nutuque  secundo 
it  ratis?  an  meritos  fas  est  mihi  rumpere  questus? 
hoc  metuens  et  nequa  foret  manus  invida  nato, 
non  mediae  telluris  opes,  non  improba  legi  5lo 

divitis  arva  plagae  (teneant  uberrima  Teucer 
et  Libys  et  vestri  Pelopis  domus):  horrida  saevo 
quae  premis  arva  gelu  strictosque  insedimus  amnes. 
cederet  bis  etiam  et  sese  sine  honore  referret 
ulterius,  sed  nube  rigens  ac  nescia  rerum  515 

stat  super  et  nostros  iam  zona  reverberat  ignes. 
quid  regio  immanis,  quid  barbarus  amnibus  ullis 
Pbasis  et  aversis  proles  mea  gentibus  obstat? 
quIT'Minyae  meruere  queri?  num  veliere  Graio 
vi  potitur?  profugo  quin  agmina  iungere  Phrixo      520 
abnuit  Inoas  nitro  nec  venit  ad  aras, 
imperii  sed  parte  virum  nataeque  moratus 
coniugio  videt  e  Graia  nunc  stirpe  nepotes 
et  generos  vocat  et  iunctas  sibi  sanguine  terras. 
flecte  ratem  motusque,  pater,  nec  vulnere  nostro       535 
aequora  pande  viris:  veteris  sat  conscia  luctus 


498  Graium  Bon.  \  gratum  V  (sic  etiam  507,  523)  502  a- 
quaeque  Hertz,  quaeque  V  508  est  VSMN  509  inuida 
MN,   inulta  V  513  premis  X^M,   primis  V    |    insedimus 

Zinzerling.    insedibus   V  515   rerum  Aid.,    regum    VSMN 

(cf.  725,  Aen.  XII  227)  510  nostros  X\  nostvis  V    \    re- 

verberat Bon.^,  perueruerat  V  518  aversis  Bartìi,  aduersis 

V  519  Quid  X^M,   Quod  V  520  vi  Bon.\   Ut  V 

521  Abnuit  cod.  Harlenii,  Adnuit  V    \    nitro  F,  ultor  Aid. 

2* 


20  C.  VALERI  FLACCI 

silva  Padi  et  viso  flentes  genitore  sorores.' 
adfremit  his  quassatque  caput  qui  veliera  dono 
Bellipotens  sibi  fixa  videt^  temptataque  contra 
Pallas  et  amborum  gemuit  Saturnia  questus.  530 

Tura  genitor   ^vetera  haec  nobis  et  condita  pergunt 
ordine  cuncta  suo  rerumque  a  principe  cursu 
fìxa  maneut-,  neque  enim  terris  tum  sanguis  in  ullis 
noster  erat,  cum  fata  darem^  iustique  facultas 
bine  mibi^  cum  varios  struerem  per  saecula  reges.   535 
atque  ego  curarum  repetam  decreta  mearum: 
iam  pridem  regio,  quae  virginis  aequor  ad  Helles 
et  Tanain  tenus  immenso  descendit  ab  Euro, 
undat  equis  floretque  viris,  nec  tollere  contra 
ulla  pares  animos  nomenque  capessere  bellis  540 

ausa  manus;  sic  fata,  locos  sic  ipse  fovebam. 
adcelerat  sed  summa  dies  Asiamque  labantem 
linquimus  et  poscunt  iam  me  sua  tempora  Grai. 
inde  meae  quercus  tripodesque  animaeque  parentum 
banc  pelago  misere  manum.     via  facta  per  undas     545 
perque  biemes,  Bellona,  tibi.     nec  veliera  tantum 
indignanda  manent  propiorque  ex  virgine  rapta 
ille  dolor,  sed  nulla  magis  sententia  menti 
fìxa  meae:  veniet  Phrygia  nani  pastor  ab  Ida, 
qui  gemitus  irasque  pares  et  mutua  Grais  550 

dona  ferat.     quae  classe  debinc  effusa  procorum 
bella,  quot  ad  Troiam  flentes  biberna  Mycenas, 
quot  proceres  natosque  deum,  quae  robora  cernes 
oppetere  et  magnis  Asiam  concedere  fatis. 
bine  Danaum  de  fìne  sedet  gentesque  fovebo  555 

mox  alias,     pateant  montes  silvaeque  lacusque 
cunctaque  claustra  maris;  spes  et  metus  omnibus  osto. 


527  padi  S,  pandi  V  528  dono  SM,  don  V  535  liinc 
Balbus,  Hic  F,  Haec  C  ut  vid.  \  cum  Q  teste  Heinsio,  cur  F, 
ut  bine  C  536  Utque  C  542  labantem  Bon.^^  labentem 
F  549  iam  pastor  Bon.^  551  quae  Carr.,   qua  F 

554  concidere  C        557  claustra  SM^  clastra  F 


ARGONAUTICON  LIB.  I.  21 

arbiter  ipse  locos  fterrenaque  summa  movendoJ 

experiar,  quaenam  populis  longissima  cunctis 

regna  velim  linqiiamque  datas  ubi  certus  habenas.'  56o 

tnnc  oculos  Aegaea  refert  ad  caeriila  robur 

Herculeum  Ledaeque  tuens  genus  atque  ita  fatur: 

^tendite  in  astra,  viri:  mea  primum  regia  mimdo 

lapeti  post  bella  trucis  Phlegramque  labores 

imposuit:  durum  vobis  iter  et  grave  caeli  565 

institui.     sic  ecce  meus,  sic  orbe  peracto 

Liber  et  expertns  terras  remeavit  Apollo.'  ìImO 

dixit  et  ingenti  fiammantem  nubila  sulco  ^k^^^' 

direxit  per  inane  facem,  qiiae  puppe  propinqua 

in  bifidum  discessit  iter  fratresque  petivit  570 

Tyndareos^  placida  et  mediis  in  frontibus  haesit 

protinus  amborum  lumenque  innoxia  fundit 

purpureum,  miseris  olim  iniplojabij.e  nautis. 

Interea  medio  saevus  permissa  profondo 
carbasa  Pangaea  Boreas  speculatus  ab  arce  575 

continuo  Aeoliam  T3n'rlienaque  tendit  ad  antra 
concitus.     omne  dei  rapidis  nemus  ingemit  alis, 
strata  Ceres,  motusque  niger  sub  praepete  pontus. 
aequore  Trinacrio  refu^ique  a  parte  Pelori 
stat  rupes  borrenda  iretis:  quot  in  aethera  surgit     òso 
molibus,  infernas  totidem  demissa  sub  undas. 
nec  scopulos  aut  antra  minor  iuxta  altera  tellus 
cernitur.     illam  Acamans  habitat  nudusque  Pyragmon, 
has  nimbi  ventique  domos  et  naufraga  servai 
tempestas.     bine  in  terras  latumque  profundum         585 
est  iter,  bine  olim  soliti  miscere  polumque 
infelixque  fretum  (neque  enim  tunc  Aeolus  illis 

558  mouebo  C  563  mea  X^N,  me  V  564  triicis  Bon.^, 
truces  V  \  Phlegramque  Sudhaus,  cf.  Stat.  Theb._VI_358,  phreg- 
laeque  V  578  motusque  N T  cocl.  Bon.,  motoque  VC  \  prae- 
pete X^  3/,  praete  V  579—581  habet  Par.  \  a  pshite  Par.  S M, 
aperte  V  581  totidem  lunt.'^,  totiens  V  582  scopulos  Jf, 
scopulis  V  583  pyragmon  XC\  pyragmo  V  584 — 596  ha- 
bet Par.        586  hic  Par.        587  Aeolus  Par.  X\  aeblus  V 


22  C.  VALERI  FLACCI 

rector  erat^  Libya  cum  rumperet  advena  Calpen 
Oceanus^  cum  flens  Siculos  Oenotria  fìnes 
perderet  et  mediis  intrarent  montibus  undae),  590 

intonuit  donec  pavidis  ex  aethere  ventis 
omnipotens  regemque  dedit^  quem  lussa  vereri 
saeva  cohors:  vix  monte  chalybs  iterataque  muris 
saxa  domant  Euros.     cum  iam  prohibere  frementum 
ora  nequit,  rex  tane  aditus  et  claustra  refringit        595 
ipse  Yolens  placatque  data  fera  murmura  porta, 
nuntius  hunc  solio  Boreas  proturbat  ab  alto: 
Tangaea  quod  ab  arce  nefas'  ait^  ^Aeole,  vidi. 
Graia  novam  ferro  molem  commenta  iuventus 
pergit  et  ingenti  gaudens  domat  aequora  velo,  eoo 

nec  mihi  libertas  imis  freta  tollere  harenis, 
qualis  eram  nondum  vinclis  et  carcere  clausus. 
bine  animi  structaeque  viris  fiducia  puppis, 
quod  Borean  sub  rege  vident.     da  mergere  Grraios 
insanamque  ratem:  nil  me  mea  pignora  tangunt,       605 
tantum  bominum  compesce  minas,  dum  litora  iuxta 
Tbessala  necdum  aliae  viderunt  carbasa  terrae.' 

Dixerat.    at  cuncti  fremere  intus  et  aequora  venti 
poscere.     tum  validam  contorto  turbine  portam 
impulit  Hippotades.     fundunt  se  carcere  laeti  eio 

Thraces  equi  Zepbyrusque  et  noeti  concolor  alas 
nimborum  cum  prole  Notus  crinemque  procellis 
bispidus  et  multa  flavus  caput  Eurus  barena-, 
induxere  biemem  raucoque  ad  litora  tractu 
unanimi  freta  curva  ferunt  nec  sola  tridentis  615 

regna  movent:  vasto  pariter  ruit  igneus  aetber 
cum  tonitru  piceoque  premit  nox  omnia  caelo. 

588  abrumperet  Par.         589  oenotria  Par.  SM,  oenatria 
V  593  cohors:  vix  Sudhaus^  e.  bis  Xeo,  cohoruis  V,  coor- 

stum  Pa/-.,  cohors  in  C  595  refringit  Par.  M,  refringet  V 

605  pignora  SàbelUcus^    pectora   F,    cf.  Stai.  Theb.   V  432 
606  litorae  F,  corr.  X^M       608  at  S,  om.  F,  et  M        609  va- 
lidam contorto  Thilo,  cf.  II  273,  IV  452,  nalidam  contortam  F, 
valido  contortam  plerique  receperunt        611  zephirusque  et  M 
zepherusque  te  F 


ARGONAUTICON  LIB.  I.  23 

excussi  manibus  remi,  conversaque  frontem 
puppis  in  oblicum  resonos  latus  accipit  ictus, 
vela  super  tremulum  subitus  volitantia  malum  620 

turbo  rapit.     qui  tum  Minyis  trepidantibus  horror, 
cum  picei  fulsere  poli  pavidamque  coruscae 
ante  ratem  cecidere  faces,  antemnaque  laevo 
prona  debiscentem  cornu  cum  sustulit  undam. 
non  hiemem  missosque  putant  consurgere  ventos      625 
icpnari,  sed  tale  fretum.     tum  murmurc  maesto: 
'hoc  erat  inlicitas  tem erare  rudentibus  undas 
quod  nostri  timuere  patres.     vix  litore  puppem 
solvimus,  et  quanto  fremitu  se  sustulit  Aegon. 
boccine  Cyaneae  concurrunt  aequore  cautes?  eso 

tristius  an  miseris  superest  mare?  linquite,  terrae, 
spem  pelagi  sacrosque  iterum  seponite  fluctus.' 
baec  iterant  segni  flentes  occumbere  leto. 
magnanimus  spectat  pbaretras  et  inutile  robur 
Ampbitrjoniades;  miscent  suprema  paventes  635 

verba  alii  iunguntque  manus  atque  ora  fatigant 
aspectu  in  misero  toti,  cum  protinus  alnus 
solvitur  et  vasto  puppis  mare  sorbet  biatu. 
illam  bue  atque  illuc  nunc  torquens  verberat  Eurus, 
nunc  stridens  Zepbyris  aufert  Notus  ;  undique  fervent  64o 
aequora,  cum  subitus  trifìda  Neptunus  in  basta 
caeruleum  fundo  caput  extulit.     ^banc  mibi  Pallas 
et  soror  hanc'  inquit  ^mulcens  mea  pectora  fletu 
abstulerint;  veniant  Pbariae  Tyriaeque  carinae 
permissumque  putent.     quotiens  mox  rapta  videbo  645 
vela  Notis  plenasque  malis  clamoribus  undas. 
non  meus  Orlon  aut  saevus  Pliade  Taurus 
moi-tis  causa  novae.     miseris  tu  gentibus,  Argo, 
fata  paras,  nec  iam  merito  tibi,  Tipby,  quietum 
ulla  parens  volet  Elysium  manesque  piorum.'  65o 

619  obliquam  C  |  resonat  C  ut  vid.  |  ictus  M^  actus  V 
622  picei  Bon.^,  picea  V  632  pelagi /S,  peiagis  V  637  toti 
Beck^  tota  F,  in  Ò Ine  ardo  tota  in  misero  630  eurus  X^ut  vid., 
M,  euros  V        648  argo  X'iV,  ergo  V        649  iam  T,  tam  V 


24  C.  VALERI  FLACCI 

haec  ait  et  pontum  pater  ac  turbata  reponit 
litora  depellitque  Notos,  quos  caerulus  horror 
et  madido  gravis  unda  sinu  longeque  secutus 
imber  ad  Aeoliam  tendunt  simul  aequore  portam. 
emicuit  reserata  dies  caelumque  resolvit  655 

arcus  et  in  summos  redierunt  nubila  montes. 
iam  placidis  ratis  exstat  aquis,  quam  gurgite  ab  imo 
et  Thetis  et  magnis  Nereus  socer  erigit  ulnis. 
ergo  umeros  ductor  sacro  velatur  amictu 
Aesoniamque  capit  pateram,  quam  munere  gaudens  eeo 
liquerat  hospitio  pharetrasque  rependerat  auro 
Salmoneus,  iiondum  ille  furens,  qui  iingeret  alti 
quadrifida  trabe  tela  Io  vis  contraque  ruenti 
aut  Athon  aut  Rbodopen  maestae  nemora  ardua  Pisae 
aemulus  et  miseros  ipse  ureret  Elidis  agros.  665 

hac  pelago  libat  latices  et  talibus  iufìt: 
^di^  quibus  undarum  tempestatiBque  sonorae 
imperium  et  magno  penitus  par  regia  caelo^ 
tuque  fretum  divosque  pater  sortite  biformes, 
seu  casus  nox  ista  fuit  seu  volvitur  axis,  670 

ut  superum  sic  claret  opus,  tollique  vicissim 
pontus  habet,  seu  te  subitae  nova  puppis  imago 
armorumque  bominumque  truces  consurgere  in  iras 
impulit,  haec  luerim  satis  et  tua  numina,  rector, 
iam  fuerint  meliora  mihi.     da  reddere  terris  675 

has  animas  patriaeque  amplecti  limina  portae. 
tum  quocumque  loco  meritas  tibi  plurimus  aras 
pascit  honos,  ubicumque  rotis  horrendus  equisque 

654  ad  Aeoliam  t.  s.  aequore  portam  Langen^   ad  aeoliae 
t.  s.  aequora  porte   F,    ab   aeoliae  t.  s.  aequore  portae  C 
658  ulnis  SM,    ulnus   V  659   ductor  .X^P,    doctor  V 

662  qui  Dederq,    cum   V  663  ruenti  Heinsius^  ruente   F 

665  ureret  aelidis  X^    urire  caelidis   F  668   regia  MN, 

regio  F  669  Tuque  SM,  Tu  quoque  F  671  claret  Sud- 
haus,  staret  F;  cf.  Manil  IV  915— 'J21  676  limina  S,  H- 

mine  F  677  meritas  T,  miritis  F  678  Pascet  C^  {in  scho- 
liis  Carr.  nihil  de  C  aff'ert)  \  horrendus  equisque  JVT,  horren 
et  equis  F 


ARGONAUTICON  LIB.  I.  25 

stas,  pater,  atque  ingens  utrimque  fluentia  Triton 
frena  tenet,  tantus  nostras  condere  per  urbes.'  eso 

dixerat  haec.     oritur  clamor  dextraeque  sequuntur 
verba  ducis.     sic  cum  stabulis  et  messibus  ingens 
ira  deum  et  Calabri  populator  Sirius  arvi 
incubuit,  coit  agrestum  manus  anxia  priscum 
in  nemus,  et  miseris  dictat  pia  vota  sacerdos.  685 

ecce  autem  molli  Zephyros  descendere  lapsu 
aspiciunt;  volat  immissis  cava  pinus  habenis 
infìnditque  salum  et  spumas  vomit  aere  tridenti: 
Tiphys  agit  tacitique  sedent  ad  lussa  ministri; 
qualiter  ad  summi  solium  lovis  omnia  circum  690 

prona  parata  deo,  ventique  imbresque  nivesque 
fulguraque  et  tonitrus  et  adhuc  in  fontibus  amnes. 

At  subitus  curaque  ducem  metus  acri  or  omni 
mensque  mali  praesaga  quatit,  quod  regis  adortus 
progeniem  raptoque  dolis  crudelis  Acasto  695 

cetera  nuda  neci  medioque  in  crimine  patrem 
liquerit  ac  nullis  inopem  vallaverit  armis, 
ipse  procul  nunc  tuta  tenens;  ruat  omnis  in  illum 
quippe  furor,     nec  vana  pavet  trepidatque  futuris. 

Saevit  atrox  Pelias  inimicaque  vertice  ab  alto       700 
vela  videt  nec  qua  se  ardens  effundere  possit. 
nil  animi,  nil  regna  iuvant;  fremit  obice  ponti 
clausa  coliors  telisque  salum  facibusque  coruscat. 
haut  secus,  aerisona  volucer  cum  Daedalus  ora 
prosiluit  iuxtaque  comes  brevioribus  alis,  705 

nube  nova  linquente  domos,  Minoia  frustra 
infremuit  manus  et  vi  su  lassatur  inani 
omnis  eques  plenisque  redit  Gortyna  pharetris. 


679  Stas  SM,  Stat  VC  \  atque  vulgo,  aque  1^  680  con- 
dere Heinsius,  concede  V  681  dextraeque  cod.  Harlesii, 
dextraque  VC  \  sequuntur  Pius,  sequentum  V  683  calabri 
M,  celabri  V  684  anxia  F,  inscia  C  695  raptoque  SM^, 
rapto  V  698  illum  Kr.,  illis  F,  illos  X^M  704  ora  C, 
ira  F        708  eques  nonnulli  apud  Pium,  equis  F 


26  C.  VALERI  FLACCI 

quin  etiam  in  thalamis  primoque  in  limine  Acasti 
fusus  humo  iuvenis  gressus  et  inania  signa  710 

ore  premit  sparsisque  legens  vestigia  canis 
'te  quoque  iam  maesti  forsan  genitoris  imago^ 
nate'^  ait  'et  luctus  subeunt  suspiria  nostri, 
iamque  dolos  circumque  trucis  discrimina  leti 
mille  vides.     qua  te,  infelix,  quibus  insequar  oris?  715 
non  Scytbicas  ferus  ille  domos  nec  ad  ostia  Ponti 
tendit  iter,  falsae  sed  captum  laudis  amore 
te,  puer,  in  nostrae  durus  tormenta  senectae 
nunc  lacerat.     celsis  an  si  freta  puppibus  essent 
pervia,  non  nitro  iuvenes  classemque  dedissem?         720 
o  domus,  o  freti  nequiquam  prole  penates.' 
dixit  et  extemplo  furiis  iraque  minaci 
terribilis:  'sunt  hic  etiam  tua  vulnera,  praedo, 
sunt  lacrimae  carusque  parens.'     simul  aedibus  altis 
itque  reditque  fremens  rerum que  asperrima  versat:  725 
Bistonas  ad  meritos  cum  cornua  saeva  Thyoneus 
torsit  et  infelix  iam  mille  furoribus  Haemus, 
iam  Rbodopes  nemora  alta  gemunt,  talem  incita  longis 
porticibus  coniunxque  fugit  natique  Lycurgum. 

Tartareo  tum  sacra  lovi  Stygiisque  ferebat  730 

manibus  Alcimede  tanto  super  anxia  nato, 
siquid  ab  excitis  melius  praenosceret  umbris. 
ipsum  etiam  curisque  parem  talesque  prementem 
corde  metus  ducit,  facilem  tamen,  Aesona  coniunx. 
in  scrobibus  cruor  et  largus  Phlegethontis  aperti     735 
stagnat  honos,  saevoque  vocat  grandaeva  tumultu 
Thessalis  exanimes  atavos  magnaeque  nepotem 
Pleiones.     et  iam  tenues  ad  carmina  vultus 


709  acasti  S  M,   acati  V  710  humo  SCM^,  homo  V, 

humi  N  721  penates  Balhus^  nepotes  V  723  uulnera 

SM^    uulnere   V  726   rerumque  lunt.^^    regumque   V 

726  Thyoneus  Bon.\  thyone  VS  730  sacra  SM\  sacri  V 

734  ducìUBon.'^,  dicit  V        735  scrobibus  SM,  sacro  uibus 
V    I    operti  G  737  Thessalis  M,  Thessales  V    |    nepotem 

Jf,  nepote  V 


ARGONAUTICON  LIB.  I.  27 

extulerat  maestosque  tuens  natumque  nurumque 
talia  libato  pandebat  sanguine  Cretheus:  740 

'mitte  metuS;  volat  ille  mari  quantumqiie  propinquat, 
iam  magis  atque  magis  variis  stupet  Aea  deorum 
prodigiis  quatiuntque  truces  Gracula  Colchos. 
heu  quibus  ingreditur  fatis^  qui  gentibus  horror 
pergit.     mox  Scythiae  spoliis  nuribusque  superbus   745 
adveniet;  cuperem  ipse  graves  tum  rumpere  terras. 
sed  tibi  triste  nefas  fraternaque  turbidus  arma 
rex  parat  et  saevos  irarum  concipit  ignes. 
quin  rapis  bine  animam  et  famulos  citus  effugis  artus? 
i^  meus  es,  iam  te  in  lucos  pia  turba  silentum  750 

secretisque  ciet  volitans  pater  Aeolus  arvis.' 
Horruit  interea  famulum  clamore  supremo 
maestà  domus^  regemque  fragor  per  moenia  diifert 
mille  ciere  manus  et  iam  dare  iussa  vocatis. 
flagrantes  aras  yestemque  nemusque  sacerdos  755 

praecipitatj  subitisque  pavens  circumspicit  Aeson, 
quid  moveat.     quam  multa  leo  cunctatus  in  arta 
mole  virum  rietuque  genas  et  lumina  pressit, 
sic  curae  subiere  ducem^  ferrumne  capessat 
imbelle  atque  aevi  senior  gestamina  primi  760 

an  patres  regnique  acuat  mutabile  vulgus. 
contra  effusa  manus  liaerensque  in  pectore  coniunx 
'me  quoque'  ait  ^casus  comitem  quicumque  propinquat 
accipies,  nec  fata  traham  natumque  videbo 
te  sine,  sat  caeli  patiens^  cum  prima  per  altum         765 
vela  dedit,  potui  quae  tantum  ferre  dolorem.' 
talia  per  lacrimas.     et  iam  circumspicit  Aeson, 
praeveniat  quo  fine  minas^  quae  fata  capessat 


742  stupet  Aea  cod.  Harlesii,   stupe  acta  V  749  hinc 

etiam  V  habet  |  effugis  S  M,  effugit  V  750  in  M,  om.  V  | 
silentis  Sudhaus,  ex  Verg.  Georg.  I  476  751  aruis  F,  antris 
C  755   in  hiatum  terrae  vel  humi  proturhat  aram,   GtoXrjv 

{layiyirjv  {Lue.  Meii.  ^S),  frondem  perterrita  Alcimede  759  sub- 
iere (SM,  subiecere  V  761  acuat  J5on.\  acuatu  V  767  per- 
lacrimans  C         768  quae  fata  Pius^  quo  fata  V 


28  C.  VALERI  FLACCI 

digna  satis:  magnos  obitus  natumque  domumque 
et  genus  Aeolium  pugnataque  poscere  bella.  770 

est  etiam  ante  oculos  aevi  rudis  altera  proles^ 
ingentes  animos  et  fortia  discere  facta 
quem  velit  atque  olim  leti  meminisse  paterni, 
ergo  sacra  novat.     veteris  sub  nocte  cupressi 
sordidus  et  multa  pallens  ferrugine  taurus  775 

stabat  adhuc,  cui  caeruleae  per  cornua  vittae 
et  taxi  frons  hirta  comis;  ipse  aeger  anhelans 
impatiensque  loci  visaque  exterritus  umbra, 
hunc  sibi  praecipuum  gentis  de  more  nefandae 
Thessalis  in  seros  Ditis  servaverat  usus:  730 

•  _ •     '  ì 

tergeminam  cum  placat  eram  Stygiasque  supremo 

obsecrat  igne  domos,  iam  iam  exorabile  retro 

Carmen  agens;  neque  enim  ante  leves  niger  avehit  umbras 

portitor,  et  vinctae  primis  stant  faucibus  Orci. 

illum  ubi  terrifìcis  superesse  in  tempore  sacris  785 

conspexit,  statuit  leto  supremaque  fatur 

ipse  manu  tangens  damnati  cornua  tauri: 

Vos,  quibus  imperium  lovis  et  non  segue  peractum 

lucis  iter,  mihi  conciliis,  mibi  cognita  bellis 

nomina  magnorum  fama  sacrata  nepotum;  790 

tuque,  excite  parens  umbris,  ut  nostra  videres 

funera  et  oblitos  superum  paterere  dolores, 

da  placidae  mihi  sedis  iter  meque  hostia  vestris 

conciliet  praemissa  locis.     tu,  nuntia  sontum 

virgo  lovi,  terras  oculis  quae  prospicis  aequis,  795 

ultricesque  deae  Fasque  et  grandaeva  Furorum 


769  obitus  Bon.'^,  obitù   V  771  aeui  CT,  aeuù  F,  re- 

rum lunt.'^  Ile:  novat  Bon.^^  noua  V  778  Inpatiensque  S, 
que  om.  V.  post  780  versus  excidit  huius  fere  sententiae  <^talÌ8 
enim  diro  mactatur  victima  ferro, )>  terg.  cum  pi.;  781 — 784 
mos  descrihitur ,  non  actio  narratur.  ad  retro  agens  cf.  Lucr. 
VI  381  Hor.  epod.  17,  7  784  vinctae  lacohs,  cunctae  V 

785  sacris  Burmann^  sacri  V        786  leto  se.  suo  {Menkema) 
795  oculis  SM^\  oculos  V 


ARGONAUTICON  LIB.  I.  29 

Poena  parens,  mentis  regis  succedite  tectis 

etj^saevas  inferte  faces.     sacer  effera  raptet 

corda  pavor;  uec  sola  mei  gravia  adfore  nati 

arma  ratemque  putet:  classes  et  Pontica  signa  eoo 

atque  indignatos  temerato  litore  reges 

mente  agitet  semperque  metu  decurrat  ad  undas 

arma  ciens;  mors  sera  viam  temptataque  claudat 

effugia  et  nostras  nequeat  praecurrere  diras, 

sed  reduces  iam  iamque  viros  auroque  coruscum       805 

cernat  iter,     stabo  insultans  et  ovantia  contra 

ora  manusque  feram.     tum,  vobis  siquod  inausum 

arcanumque  nefas  et  adhuc  incondita  leti 

sors  superest,  date  fallaci  pudibunda  senectae 

exitia  indecoresque  obitus.     non  Marte  nec  armis     sio 

aut  nati,  precor,  ille  mei  dignatns  ut  umquam 

ense  cadat;  quae  fida  manus,  quae  cara  suorum 

diripiat  laceretque  senem  nec  membra  sepulchro 

contegat.     baec  noster  de  rege  piacula  sanguis 

sumat  et  ben  cunctae  quas  misit  in  aequora  gentes.'  —  815 

adstitit  et  nigTO  fumantia  pocula  tabo 

contigit  ipsa  gravi  Furiarum  maxima  dextra; 

illi  avide  exceptum  pateris  hausere  cruorem. 

Fit  fragor;  inrumpunt  foribus  qui  saeva  ferebant 
imperia  et  strictos  iussis  regalibus  enses.  820 

in  media  iam  morte  senes   suffectaque  leto 
lumina  et  nudanti  revomentes  veste  cruorem 
conspiciunt;  primoque  rudem  sub  limine  rerum 
te,  puer,  et  visa  pallentem  morte  parentum 
diripiunt  adduntque  tuis.     procul  horruit  Aeson        825 
excedens  memoremque  tulit  sub  nubibus  umbram. 


808  incognita  pìerique,  sed  cf.  531,  Aetna  234         811  nati 
om.  F,  hic  add.  M^  post  mei  S  815   huc  transtuUt  lunt.''-^ 

post  822  habet  V        816  pocula  SM,  procula  V         819  fori- 
bus  Heinsius,  cf.  II  220,   sonitus  F,   sonitu  S    \     ferebat  Im- 
perio  F,   corr.  S  822  revomentes  Pius,    reuomente   F 
824  pallentem  SM,  pallantem  F        825  Diripiunt  Bon.^  (Dirr. 
Bon.'),  Deripiunt  F,  cf.  813,  II  240 


30  C.  VALERI  FLACCl  ARGONAUTICON  LIB.  I. 

Cardine  sub  nostro  rebusque  abscissa  supernis 
Tartarei  sedet  aula  patris,  non  illa  menti 
accessura  polo^  victam  si  volvere  molem 
ingenti  "•"iacet  ore  Chaos^   quod  pondere  fessam         83o 
materiem  lapsumque  queat  consumere  mundum. 
bic  geminae  aeternum  portae^  quarum  altera  dura 
semper  lege  patens  populos  regesque  receptat; 
ast  aliam  temptare  nefas  et  tendere  contra: 
rara  et  sponte  patet^  siquando  pectore  ductor  835 

vulnera  nota  gerens,  galeis  praefìxa  rotisque 
cui  domus  aut  studium  mortales  pellere  curas^ 
eulta  fìdes,  longe  metus  atque  ignota  cupido, 
seu  venit  in  vittis  castaque  in  veste  sacerdos. 
quos  omnes  lenis  plantis  et  lampada  quassans  84o 

progenies  Atlantis  agit.     lucet  via  late 
igne  dei,  donec  silvas  et  amoena  piorum 
deveniant  camposque,  ubi  sol  totumque  per  annum 
durat  aprica  dies  thiasique  cborique  virorum 
carminaque  et  quorum  populis  iam  nulla  cupido.      845 
has  pater  in  sedes  aeternaque  moenia  natum 
inducitque  nurum.     tum  porta  quanta  sinistra 
poena  docet  maneat  Pelian,  quo  limine  monstrat. 
mirantur  tantos  strepitus  turbamque  ruentem 
et  loca  et  infernos  almae  virtutis  bonores.  85o 


827  abscissa  C  Ald.^  adcisa  F,  abscisa  Barih  830  iacet 
F,  iuvet  vel  similia  Sudhaus,  ut  continuentiir  verfius;  lacunani 
ante  liunc  vs.  suspicati  sunt  plerique;  in  marg.  C  ad  supplen- 
dum  vs.  829  hic  fuit  versus  luppiter  et  primae  uelit  omnia  reci- 
dere massae.  830  gerens  /S,  marg.  add.  iW\  cerens  V  ^4> 
841  lucet  SM\  luget  V  843  Deueniant  S,  Daueniant  F, 
Adueniant  M        844  chorique  X3I,  chori  F 


e.  VALERI  FLACCI 
ARGONAUTICON 

LIBER  SECUNDUS. 

Interea  scelerum  luctusque  ignarus  lason 
alta  secat;  ncque  enim  patrios  cognoscere  casus 
luno  sinit,  mediis  ardens  ne  flectat  ab  undis 
ac  temere  in  Pelian  et  adhuc  obstantia  regis 
fata  ruat  placitosque  deis  ne  deserat  actus.  5 

lamque  fretis  summas  aequatum  Pelion  ornos 
templaque  Tisaeae  mergunt  obliqua  Dianae; 
iam  Sciathos  subsedit  aquis^  iam  longa  recessit 
Sepias;  attollit  tondentes  pabula  Magnes 
campus  equos:  vidisse  putant  Dolopeia  busta  la 

intrantemque  Amyron  curvas  quaesita  per  oras 
aequora,  flumineo  cuius  redeuntia  vento 
vela  legunt;  remis  insurgitur.     inde  salutant 
Eurymenas;  recipit  velumque  fretumque  reversus 
auster,  et  in  nubem  Minyis  repetentibus  altum  15 

Ossa  redit.     metus  ecce  deum  damnataque  bello 
Pallene,  circumque  vident  immania  monstra 
terrigenum  caelo  quondam  adversata  gigantum, 
quos  scopulis  trabibusque  parens  miserata  iugisque 
induit  et  versos  exstruxit  in  aethera  montes.  20 


5  ne  Heinsius,  neu  V  6  fretis  C,  freti  V  7  Tisaeae 
Ald.^  pisaeae  V  11  Amyron  Maserius  {Apoll.  RJiod.  T  596)^ 
myrin  F,  amyrin  C  14  reversus  Bon}^  reuerso  F,  reuersum 
C        lo  repentibus  F,  corr.  X^M^ 


32  C.  VALERI  FLACCI 

quisque  suas  in  rupe  minas  pugnamque  metusque 
servat  aclhuc;  quatit  ipse  hiemes  et  torquet  ab  alto 
fulmina  crebra  pater;  scopulis  sed  maximus  illis 
horror  abest,  Sicula  pressus  tellure  Typboeus. 
bunc  profugum  et  sacras  revomentem  pectore  flammas,  25 
ut  memorante  prensum  ipse  comis  Neptunus  in  altum 
abstulit  implicuitque  vadis  totiensque  cruenta 
mole  resurgentem  torquentemque  angaibus  undas 
Sicanium  dedit  usque  fretum  cumque  urbibus  Aetnam 
intulit  ora  premens.     trux  ille  eiectat  adesi  30 

fundamenta  iugi;  pariter  tunc  omnis  anhelat 
Trinacria,  iniectam  fesso  dum  pectore  molem 
commovet  experiens  gemituque  reponit  inani. 

lamque  Hyperionius  metas  maris  urget  Hiberi 
currus  et  evectae  prono  laxantur  habenae  35 

aetbere,  cum  palmas  Tetbys  grandaeva  sinusque 
sustulit  et  rupto  sonuit  sacer  aequore  Titan. 
auxerat  bora  metus^  iam  se  vertentis  Olympi 
ut  faciem  raptosque  simul  montesque  locosque 
ex  oculis  circumque  graves  videre  tenebras.  4o 

ipsa  quies  rerum  mundique  silentia  terrent 
astraque  et  effusis  stellatus  crinibus  aetber. 
ac  velut  ignota  captus  regione  viarum 
noctivagum  qui  carpit  iter  non  aure  quiescit, 
non  oculis,  noeti sque  metus  niger  auget  utrimque     45 
campus  et  occurrens  umbris  maioribus  arbor, 
band  aliter  trepidare  viri,     sed  pectora  fìrmans 
Hagniades  'non  hanc'  inquit  ^sine  numine  pinum 
derigimus,  nec  me  tantum  Tritonia  cursus 


26  altum  S,  altu  F,  alto  C  28  undas  SM,  aindas  V 

29  dedit:   cf.  Stai.  Theb.  I  568    \    aetnam  Jf,    aeternam   V 

30  adesi  X^M^  adesit  V        31  omnis  M,  omnes  V        32  in- 
iectam OQ^  iniecta  V         33  Commovet  Bon.^^  Cu  mouet  V 
38  Auxerat  M,  Auserat  V         44—46  habet  Par.  45  Non 
V,  Au  Par.    |    uetus  Par.  (metus  correctum)    \    utrunque  Par. 

46  Corpus  Par.   |   occurrit  Par.        48  numine  X^  corr.,  M. 
nomine  V        49  Dirigimus  OQ 


ARGONAUTICON  LI6.  II.  33 

erudiit;  saepe  ipsa  manu  dignata  carinam  est.  50 

an  non  experti,  subitus  cum  luce  fugata 
horruit  imbre  dies?  quantis^  prò  luppiter^  austris 
restitimus^  quanta  quotiens  et  Palladis  arte 
incassum  decimae  cecidit  tumor  arduus  undae. 
quin  agite,  o  socii;  micat  immutabile  caelum  55 

puraque  nec  gravido  surrexit  Cyntbia  cornu, 
nullus  in  ore  rubor,  certusque  ad  talia  Titan 
integer  in  fluctus  et  in  uno  decidit  auro, 
adde,  quod  in  noctem  venti  veloque  marique 
incumbunt  magis  et  tacitis  ratis  ocior  horis.  eo 

atque  adeo  non  illa  sequi  mihi  sidera  monstrat, 
quae  delapsa  polo  reficit  mare:  tantus  Orlon 
iam  cadit,  irato  iam  stridet  in  aequore  Perseus: 
sed  mihi  dux,  vetitis  qui  numquam  conditus  undis 
axe  nitet  serpens  septenosque  implicat  ignes.'  65 

sic  ait  et  certi  memorat  qui  vultus  Olympi, 
Pleiones  Hyadumque  locos,  quo  sidere  vibret 
Ensis  et  Actaeus  niteat  qua  luce  Bootes. 
baec  ubi  dieta  dedit,  Cereris  tum  munere  fessas 
restituunt  vires  et  parco  pectora  Baccho.  70 

mox  somno  cessere;  regunt  sua  sidera  puppem. 

lamque  sub  Eoae  dubios  Atlantidis  ignes 
albet  ager,  motisque  truces  ab  ovilibus  ursi 
tuta  domosque  petunt,  raras  et  litus  in  altum 
mittit  aves,  cum  primus  equis  exegit  anbelis  75 


51  an  Balbus,  At  V  53  arte  X^M,  arta  V  57  ore 
FC*,  orbe  C^  58  auro  Thomas  Phaedrus  {cf.  Verg.  Georg.  I 
458  sqq.\  euro  VC  59  {ab  in)  et  60  habet  Par.  60  ratis 
F,    uitis  Par.  61   monstrat   Voss.,    monstrant   F;    monstrat 

scil.  Pallas;  redit  enim  Tiphys  ad  ilìud  erudiendi  {49,  50),  quod 
tetigerat  tantum,  munus:,  monstrat  iuxta  sidera  in  monstrant 
pessumdatum  videtur  64  conditur  C  67  Pleiadas  JSein- 
sius    I    quo  P,    quos   F  69  munere  SM,    muneres   F 

70  pectora  Sudhaus,  cf.  Bacch.  fr.  20,  2  et  11,  corioro  F,  cor- 
pora  X^M  72  atlantidis  M,   athlantidis  OQ,   aitanti dis  V 

75  primus  5M*,  primis   F 

Valebius  Flaccus,  ed.  Kramer.  3 


34  C.  VALERI  FLACCI 

Phoebus  Athon  mediasque  diem  dispersit  in  undas. 
certatim  remis  agitur  mare  rostraque  cursu 
prima  tremunt,  et  iam  summis  Yulcania  surgit 
Lemnos  aquis  tibi  per  varios  dilecta  labores, 
Ignipotens;  nec  te  furiis  et  crimine  matrum  so 

terra  fugat  meritique  piget  meminisse  prioris. 

Tempore  quo  primum  fremitus  insurgere  opertos 
caelicolum  et  regni  sensit  novitate  tumentes 
luppiter  aetheriae  nec  stare  silentia  pacis^ 
lunonem  volucri  primam  snspendit  Olympo  ss 

borrendum  cbaos  ostendens  poenamque  baratbri. 
mox  etiam  pavidae  temptantem  vincula  matris 
solvere  praerupti  Vulcanum  vertice  caeli 
devolvit-,  ruit  ille  polo  noctemque  diemque 
turbinis  in  morem,  Lemni  cum  litore  tandem  do 

insonuit.     vox  inde  repens  ut  perculit  urbem, 
adclinem  scopulo  inveniunt  miserentque  foventque 
alternos  aegro  cunctantem  poplite  gressus. 
bine  reduci  superas  postquam  pater  adnuit  arces, 
Lemnos  cara  deo,  nec  fama  notior  Aetne  95 

aut  Lipares  domus:  bas  epulas,  baec  tempia  peracta 
aegide  et  borrifìci  formatis  fulminis  alis 
laetus  adit.     contra  Veneris  stat  frigida  semper 
ara  loco,  meritas  postquam  dea  coniugis  iras 
borruit  et  tacitae  Martem  tenuere  catenae.  100 

quocirca  struit  illa  nefas  Lemnoque  merenti 
exitium  furiale  movet.     neque  enim  alma  videri 
tantum:  eadem  tereti  crinem  subnectitur  auro 
sidereos  diffusa  sinus,  eadem  effera  et  ingens 
et  maculis  suffecta  genas  pinumque  sonantem  105 

virginibus  Stygiis  nigramque  simillima  pallam. 

76  undas  SM,  undis  V  79  dilecta  Lennep,   defleta  V 

80  furiis  X^  ilf,  fariis  V         81  fugat  S,  fugae  V  dare  exhibet 
86  poenamque  M^C,  poenasque  S^   poenaque  V  94  re- 

duci S  ut  vid.,  ilf,  rudici  V  103  tantum:  eadem  Sudhaus^ 

cf.  V  436\  là  tumea  cum  V   \    tereti  X*  in  marg.,  M,  reti  V 
106  pallam  Boìi.^^  palmam  VC 


ARGONAUTICON  LIB.  II.  35 

lamque  dies  aderat.     Thracas  qui  fuderat  armis 
dux  Lenini^  puppes  tenui  contexere  canna 
ausus  et  inducto  cratem  defendere  tergo^ 
laeta  mari  tuni  signa  refert,  plenasque  movebant       no 
armentis  nuribusque  rates.     et  barbara  vestis 
et  torques  insigne  loci,     sonat  aequore  clamor: 
^0  patria^  o  variis  coniunx  nunc  anxia  curis, 
has  agimus  longi  famulas  tibi  praemia  belli', 
cum  dea  se  piceo  per  sudum  turbida  nimbo  115 

praecipitat  Famamque  vagam  vestigat  in  umbra, 
quam   pater  omnipotens  digna  atque  indigna  canentem 
spargentemque  metus  placidis  regionibus  arcet 
aetberis:  illa  fremens  habitat  sub  nubibus  imis, 
non  èrebi,  non  diva  poli,  terrasque  fatigat  120 

quas  datur.     audentem  primi  spernuntque  foventque^ 
mox  omnes  agit  et  motis  quatit  oppida  linguis. 
talem  diva  sibi  scelerisque  dolique  ministram 
quaerit  avens.    videt  illa  prior,  iamque  advolat  ultro 
impatiens,  iamque  ora  parat,  iam  suscitat  aures.        125 
Lane  superincendit  Venus  atque  bis  vocibus  implet: 
Wade  age  et  aequoream,  virgo,  delabere  Lemnon 
et  cunctas  mihi  verte  domos,  praecurrere  qualis 
bella  soles,  cum  mille  tubas  armataque  campis 
agmina  et  innumerum  flatus  cum  fingis  equorum.    130 
adfore  iam  luxu  turpique  cupidine  captos 
fare  viros  carasque  toris  in  ducere  Thressas. 
haec  tibi  principia,  bine  rabidas  dolor  undique  matres 
instimulet:  mox  ipsa  adero  ducamque  paratas.' 

Illa  abit  et  mediam  gaudens  defertur  in  urbem     135 
et  primam  Eurynomen,  qua  proxima  limina  Codri, 
occupat  exesam  curis  castumque  cubile 

108  puppes  M,  puppe  V  111  it  barbara  Pius;  cf.praef. 
114  Has  S,  Hos  V  116  umbra  M,  umbro  V  117—122  ha- 
bet  Par.  \  Rex  superum  famam  digna  Par.  122  linguis  M^ 
linquis  V  130  fingis  M  ex  corr.,  fringis  V  132  fare  Bon.^^ 
Faue  V  133  rabidas  VSM,  rapidas  Thilo  135  abit  M,  dabit 
V        136  om.  C  !    qua  Sudhans  ex  V  327 ^  ac  F,  ad  Carrion 

n* 


36  C.  VALERI  FLACCI 

servai! tem:  manet  illa  viro  famulasque  fatigat 

litoribus,  tardi  reputant  quae  tempora  belli 

ante  torum  et  longo  mulcent  insomnia  penso.  i40 

buie  dea  cum  lacrimis  et  nota  veste  Neaerae 

icta  genas  'utinam  non  hic  tibi  nuntius  essem^ 

o  soror,  aut  nostros'  inquit  'prius  unda  dolores 

obruat^  in  tali  quoniam  tibi  tempore  coniunx 

sic  meritae,  votis  quem  tu  fletuque  requiris,  ub 

ben  farit  et  captae  indigno  famulatur  amore. 

iamque  aderunt,  tbalamisque  tuis  Tbreissa  propinquat 

non  forma^  non  arte  colus,  non  laude  pudoris 

par  tibi  nec  magni  proles  praeclara  Dorycli^ 

pietà  manus  ustoque  placet  sed  barbara  mento.         150 

ac  tamen  bos  aliis  forsan  solabere  casus 

tu  tbalamis  fatoque  leges  meliore  penatesi 

me  tua  matris  egens  damnataque  paelice  proles 

exanimat,  quam  iam  miseros  trans  ver  sa  tuentem 

letalesque  dapes  infectaque  pocula  cerno.  155 

scis  simile  ut  flammis  simus  genus;  adde  cruentis 

quod  patrium  saevire  Dabis.     iam  lacte  ferino, 

iam  venie t  durata  gelu.     sed  me  quoque  pulsam 

fama  viro,  nostrosque  toros  virgata  tenebit 

et  plaustro  direpta  nurus.'     sic  fata  querellas  leo 

abscidit  et  curis  pavidam  lacrimisque  relinquit. 

transit  ad  Ipbinoen  isdemque  Amytbaonis  implet 

Oleniique  domum  furiis;  totam  inde  per  urbem 

personat,  ut  cunctas  agitent  expellere  Lemno, 

ipsi  urbem  Tbressaeque  regant.  dolor  iraque  surgit:  les 


139  litoribus  intellego  iteratis   ad  litus  itionibus  {cf.  283 
furtis),  velleribus  Aid.,  vulgo  141  Neaerae  Aid.,  neaera  V 

148    forma  nonnulli  apud  Pium,    fama   V  150  ustoque 

Bon.^,  usto  V        151  aliis  Heinsius,  tales  V        154  Exanimat 
ilf,  Éxaminat   V  l^Q  ut  supra  nisi  simili  F,   Scis  sumus 

ut   similes   flammis   genus  adde  cruentis  Quod  patrium  saevire 
(patruum  servire  C^)  dabis  C  159  uirgata  F,  ingrata  C 

160  direpta  T  Bon.^,  directa  VC,  derepta  Vossius  164  ut 

Bon.^,  et  V        165  regant  M ^,  regnant  F 


ARGONAUTICON  LIB.  II.  37 

obvia  quaeque  eadem  traditque  auditque,  neque  ulli 
vana  fides.     tum  voce  deos  et  questibiis  implent, 
oscula  iamque  toris  atqiie  oscula  postibus  ipsis 
ingeminant  lacrimisque  iterum  visuque  morantur. 
prosiliunt  nec  tecta  virum  thalamosque  revisunt       ito 
amplius;  adglomerant  sese  nudisque  sub  astris 
condensae  fletus  acuunt  ac  dira  precantur 
coniugia  et  Stygias  infanda  ad  foedera  taedas. 

Has  inter  medias  Dryopes  in  imagine  maestae 
flet  Venus  et  saevis  ardens  dea  planctibus  instat      175 
primaque  'Sarmaticas  utinam  Fortuna  dedisset 
insedisse  domos  tristesque  babitasse  pruinas^ 
plaustra  sequi^  vel  iam  patriae  vidisse  per  ignes 
culmen  agi  stragemque  deum;  nam  cetera  belli 
perpetimur.     mene  ille  novis^  me  destinat  amens      iso 
servitiis,  urbem  aut  fugiens  natosque  relinquam? 
non  prius  ense  manus  raptoque  armabimus  igne, 
dumque  silent  ducuntque  nova  cum  coniuge  somnos, 
magnum  aliquid  spirabit  amor?'  tunc  ignea  torquens 
lumina  praecipites  excussit  ab  ubere  natos.  i85 

ilicet  arrectae  mentes,  evictaque  matrum 
corda  sacer  Veneris  gemitus  rapit:  aequora  cunctae 
prospiciunt  simulantque  choros  delubraque  festa 
fronde  tegunt  laetaeque  viris  venientibus  adsunt. 
iamque  domos  mensasque  petunt;  discumbitur  altis  190 
porticibus;  sua  cuique  furens  festinaque  coniunx 
adiacet,  inferni  qualis  sub  nocte  barathri 
adcubat  attonitum  Pblegyan  et  Thesea  iuxta 
Tisipbone  saevasque  dapes  et  pocula  libat, 
tormenti  genus,  et  nigris  amplectitur  bydris.  195 

166  traditque  Fius,  trahitque  F,  retrahitque  C  167  vana 
lunt.^,  Vna  V  \  et  om.  F,  add.  ilf -,  tum  *S'  168  adque  F, 
iamque  C  169  visuque  Bon.^,  uisumque  F  176  dcdisses 
C  178  construo:  patriae  culmen  (an  culmina?)  per  ignes  agi 
{i.  e.  ignibus  rapi),   cf.  Sen.  Med.  148 sq.  179  Fulmen  C    \ 

agi  C  Bon.\  agis  F  181  aut  F,  ut  C  185  ubere  S,  ur- 
bere  F  186  euictaque  X^J/,  uictaque  F  191  cuique  X, 
cui  F        193  Occubat  C 


38  C.  VALERI  FLACCI 

Ipsa  Venus  quassans  undantem  turbine  pinum 
adglomerat  tenebras  pugnaeque  adcincta  trementem 
desilit  in  Lemnon;  nimbi s  et  luce  fragosa 
prosequitur  polus  et  tonitru  pater  auget  honoro. 
inde  novam  pavidas  vocem  furibunda  per  auras        aoo 
congeminat,  qua  primus  Athos  et  pontus  et  ingens 
Thraca  palus  pariterque  toris  exhorruit  omnis 
mater  et  adstricto  riguerunt  ubere  nati, 
adcelerat  Favor  et  Geticis  Discordia  demens 
e  stabulis  atraeque  genis  pallentibus  Irae  aos 

et  Dolus  et  Rabies  et  Leti  maior  imago 
visa  truces  exerta  manus,  ut  prima  vocatu 
intonuit  signumque  dedit  Mavortia  coniunx. 

Hic  aliud  Venus  et  multo  magis  ipsa  tremendum 
orsa  nefas  gemitus  fìngit  vocesque  cadentum  210 

inrupitque  domos  et  singultantia  gestans 
ora  manu  taboque  sinus  perfusa  recenti 
arrectasque  comas  'meritos  en  prima  revertor 
ulta  toros,  premit  ecce  dies'.     tum  verbere  victas 
in  thalamos  agit  et  cunctantibus  invenit  enses.  215 

unde  ego  tot  scelerum  facies,  tot  fata  iacentum 
exsequar?  beu,  vatem  monstris  quibus  intulit  ordo, 
quae  se  aperit  series.     o  qui  me  vera  canentem 
sistat  et  hac  nostras  exsolvat  imagine  noctes. 
invadunt  aditus  et  quondam  cara  suorum  320 

corpora,  pars  ut  erant  dapibus  vinoque  soporos, 
pars  conferre  manus  etiam  magnisque  paratae 
cum  facibus  quosdam  insomnes  et  cuncta  tuentes: 
sed  temptare  fugam  probibetque  capessere  contra 
arma  metus:  adeo  ingentes  inimica  videri  225 

196  pinum  F,  pontum  C  197  Adglomerat  (X^)  tenebras 
P,  Adglomerit  tenebrat  V  202  Thraca  pavet  Pierson,  Haupt  \ 
pariterque  M,   paterque  V  203  ubere   M '",    ubera   V 

212  recenti  SM,  recaedenti  V  213 — 262  bis  leguntur  in  V 
(V  et  V^)  213  arrectosque  V^  \  meritas  C  214  uictas 
V,  ductas  C  215  Inthamos  V^  218  series  F,  facies  C 

219  Sista  F*         222  magnisque  T,  magnosque  F        224  ca- 
pescere  F^ 


ARGONAUTICON  LIB.  II.  39 

diva  dabat^  notaque  sonat  vox  coniuge  maior; 

tantum  oculos  presserò  manu,  velut  agmina  cernant 

Eumenidum  ferrumve  super  Bellona  coruscet. 

hoc  soror,  hoc  coniunx,  propiorque  hoc  nata  parensque 

saeva  valet,  prensosque  toris  mactatque  trahitque     2so 

femineum  genus,  immanes  quos  sternere  Bessi 

nec  Geticae  potuere  manus  aut  aequoris  irae. 

it  cruor  in  thalamis,  et  anhela  in  pectore  fumant 

vulnera,  seque  toris  misero  luctamine  trunci 

devolvunt.     diras  aliae  ad  fastigia  taedas  235 

iniciunt  adduntque  domos.    pars  ignibus  atris 

effugiunt  propere,  sed  dura  in  limine  coniunx 

obsidet,  et  viso  repetunt  incendia  ferro. 

ast  aliae  Thressas  labem  causamque  furorum 

diripiunt;  mixti  gemitus  clamorque  precantum  240 

barbarus,  ignotaeque  implebant  aethera  voces. 

Sed  tibi  nunc  quae  digna  tuis  ingentibus  ausis 
ora  feram,  decus  et  patriae  laus  una  mentis, 
Hypsipyle?  non  ulla  meo  te  Carmine  dictam 
abstulerint,  durent  Latiis  modo  saecula  fastis  245 

Iliacique  lares  tantique  palatia  regni, 
inruerant  actae  pariter  nataeque  nurusque, 
totaque  iam  sparsis  exarserat  insula  monstris. 
illa  pias  armata  manus  ^fuge  protinus  urbem 
meque,  pater-,  non  hostis',  ait  'non  moenia  laesi       250 
Thraces  habent:  nostrum  hoc  facinus;  ne  quaere,  quia 

auctor. 
iam  fuge,  iam  dubiae  donum  rape  mentis  et  ensem 


226   magior   V^  227    presere   F*     |     manu  Burmann, 

om.  F,  metu  C  230  Seua  ^/^  Seu  F  231  Temineum 

V-    I    inmagines  F"         233  it  Sabellicus,  His  VC  \  cruos  V^ 
237  properes  et  F    |     dira  C         238  incentha  F*         239  fu- 
rorum iÉf,    furorem    F  240   om.   VS    \    Diripicunt   F^    | 
precanum  F^           241  om.  V^  242  ausis  Me  om.  F*,  add. 
in  fine  vs.  243         243  Ora  F,  orsa  Heinsius        244  in  marg. 

inf.  Imbet  V^  247  Inrueant  F*,  Inruerent  F^  251  fa- 

cinus S,  facimus  F    |    nequèis  auctor  V^ 


40  C.  VALERI  FLACCI 

tu  potius,  miserere,  tene.'     tunc  excipit  artus 
obnubitque  caput  tacitumque  ad  conscia  Bacchi 
tempia  rapit  primoque  manus  a  limine  tendens         255 
^exime  nos  sceleri,  pater,  et  misererà  piorum 
rursus'  ait.     tacita  pavidum  tunc  sede  locavit 
sub  pedibus  dextraque  dei;  latet  ille  receptus 
veste  sacra;  voces  chorus  et  trieterica  reddunt 
aera  sonum,  fixaeque  fremunt  in  limine  lynces.  260 

regina  ut  roseis  Auroram  surgere  bigis 
vidit  et  insomni  lassatas  turbine  tandem 
conticuisse  domos,  stabilem  quando  optima  facta 
dant  animum  maiorque  piis  audacia  coeptis, 
serta  patri  iuvenisque  comam  vestesque  Lyaei  265 

induit  et  medium  curru  locat  aeraque  circum 
tympanaque  et  plenas  tacita  formidine  cistas. 
ipsa  sinus  bederisque  ligat  famularibus  artus 
pampineamque  quatit  ventosis  ictibus  bastam 
respiciens,  teneat  virides  velatus  babenas  270 

ut  pater,  e  nivea  tumeant  ut  cornua  mitra 
et  sacer  ut  Baccbum  referat  scypbus.     impulit  acri 
tum  validas  stridore  fores  rapiturque  per  urbem 
talia  voce  canens:  'linque  o  mibi  caede  madentem, 
Bacche,  domum;  sine  foedatum  te  funere  pontus      275 
expiet  et  referam  lotos  in  tempia  dracones.' 
sic  medios  egressa  metus;  facit  ipse  verendam 
nam  deus  et  flatu  non  inscia  gliscit  anhelo. 

253  miserere  tene  F^,  misereretene  F%  miserae  retine  C 
255  rabit  F»  258  dei  SM,  diei  F  250  chorus  se.  Bacchi 
comitum  simulacra  260  lynces  Schmiedeberg,  tygues  F%  ty- 
gers  F^,  tigres  vulgo  262  lasatas  F^  263  stabilem  certe 
optima  facta  Dant  animum  habet  Far.  \  fata  F  267  tacita 
M\  tacitas  F  268  famularibus  M,  falamuribus  F  271  e 
Kr..,  om.  F,  et  (7,  in  Baehrens  274  ante  273  in  V,  sed  notis 
verus  ordo  restitutus  est.    in  S  hic  est  ordo  275,  274,  273 

275  feda  tùmte  F,    corr.  ilf,    foeda  tumente  S     \     pontus  ilf, 

ponus  F        277  egressa  X^ M,  aegrasa  F  |    ferendam  F\    fu- 
rendam  S        278  anhelo  Bon.^,  anhele  F 


ARGONAUTICON  LIB.  IL  41 

iamque  senem  taciti s  saeva  procul  urbe  remotum 

occulerat  silvis,  ipsam  sed  conscius  ausi  280 

nocte  dieque  Favor  fraudataque  turbat  Erinjs. 

non  similes  iam  ferre  choros  (semel  orgia  fallunt) 

audet,  non  patrios  furtis  accedere  saltus, 

et  fuga  diversas  misero  quaerenda  per  artes. 

visa  ratis  saevae  defecta  laboribus  undae,  235 

quam  Thetidi  longinqua  dies  Glaucoque  repostam 

solibus  et  canis  urebat  luna  pruiuis. 

huc  genitorem  altae  per  opaca  silentia  noctis 

praecipitem  silvis  rapit  et  sic  maestà  profatur: 

^quam,  genitor,  patriam,  quantas  modo  linquis  inanis  290 

pube  domos.     prò  dira  lues,  prò  noctis  acerbae 

exitium.     talin  possum  te  credere  puppi, 

care  parens?  possum  tantis  retinere  periclis? 

solvimus  beu  serum  Furiis  scelus.     adnue  votis, 

diva,  soporiferas  quae  nunc  trabis  aequore  bigas.      295 

non  populos,  non  dite  solum,  non  ulla  parenti 

regna  peto;  patria  liceat  decedere  terra. 

quando  ego  servato  mediam  genitore  per  urbem 

laeta  ferar?  quando  bic  lacrimas  planctusque  videbo?' 

dixerat.     ille  procul  trunca  fugit  anxius  alno  300 

Taurorum  lucos,  delubraque  saeva  Dianae 

advenit.     bic  illum  tristi,  dea,  praeficis  arac 

ense  dato;  mora  nec  terris  tibi  longa  cruentisi 

iam  nemus  Egeriae,  iam  te  ciet  altus  ab  Alba 

luppiter  et  soli  non  niitis  Aricia  regi.  305 

279  tacitis  Bon.\  tacitus  VSM  280  occuluit  Thilo,  sed 
cf.  Neue,  Formenlehre  III  396  283  patrios  furtis  F,  patrios 
(patriis  C^)  bustis  C  |  accedere  i?on.\  accendere  VC  285  sae- 
uae  itf  ^  seua  V  286  thetidi  M,  tetih  V  287  urebat  V dilu- 
cide 288  Huc  Bon.^^  Hunc  V  289  rapit  et  Bon.\  raptet 
V  200  inanes  nonnulli  apud  Pium,  inani  V  292  possum 
X^  possunt  V    I     credere  Bon.^^  reddere  V  294  serum  F, 

miserum  C  \  Furiis  Pius,  furtis  F;  cf.  praef.  299  planctus- 
que X^M,  plantusq^^  F  300  fuit  V  ut  vid.  301  Tauro- 
rum  lucoB  Sudhaus,  Taurorum  locos  V,  Taurorumque  locos  M, 
vulgo        303  dato  M,  tato  F 


42  C.  VALERI  FLACCI 

Arcem  nata  petit,  quo  iani  manus  horrida  matrum 
congruerat.     rauco  fremitu  sedere  parentum 
natorumque  locis  vacuaeque  in  moenibus  urbis 
iura  novant;  donaut  solio  sceptrisque  paterni  s 
ut  meritam,  redeuntque  piae  sua  praemia  menti.       310 

Ecce  procul  validis  Lemnon  tendentia  remis 
arma  notant;  rapitur  subito  regina  tumultu 
conciliumque  vocat.     non  illis  obvia  tela 
ferre  nec  infestos  derat  furor  improbus  ignes, 
ni  Veneris  saevas  fregisset  Mulciber  iras.  sis 

tunc  etiam  vates  Phoebo  dilecta  Polyxo  — 
non  patri  am,  non  certa  genus,  sed  maxima   +taetae 

Proteaque  ambiguum  Phariis  se  <(fìngit)>  ab  antris 
huc  rexisse  vias  iunctis  super  aequora  phocis; 
saepe  imis  se  condit  aquis  cunctataque  paulum         sao 
surgit  ut  auditas  referens  in  gurgite  voces  — 
^portum  demus'  ait,  'fatis  haec,  credite,  puppis 
advenit  et  levior  Lemno  deus  aequore  flexit 
huc  Minyas;  Venus  ipsa  volens  dat  corpora  iungi, 
dum  vires  utero  maternaque  sufficit  aetas.'  325 

dieta  placent,  portatque  preces  ad  litora  Grais 
Iphinoe;  nec  turba  nocens,  scelerisque  recentis 
signa  movent,  tollitque  loci  Cytherea  timorem. 

* 

309  nouant  donant  M,  nocant  dobant  V         310  redeunt 

{om.  que)  etiam  V  31 7  magxima  taeta  F,  (caete  C)  318  pha- 
riise  ab  F,  pharii  se  patris  ab  C,  phariis  epatris  ab  M  |  la- 
cunas  sic  fere  supplevit  Sudhaus  sed  maxima  <(iactaiis  munera 
caelicolum  maternaque  nomina  testans^  Proteaque  a.  Phariis 
se  <(fingit)>  ab  a.  319  iunctis  SM'',  iniunctis  F  320  Saepe 
imis  M,  Saepimis  F  321  referens  SM^,  ret'erns  F  322  fa- 
tis  Summers^  om.  V,  ait  haec  hospita  C  323  Aduenit  et  F, 
Adueniet  C  324  corpora  Burmami,  tempora  F,  foedera  Mark- 
land,  cf.  Stai.  Theì).  V  138  de  eadem  re  agentem  326  Grais 
XM,  gris  F  327  scelerisque  O'^QC,  celerisque  F  |  recentis 
0^  in  marg.,  nocentis  VC  Post  328  ìacunam  statuit  Thilo; 
fort.  etiam  post  331  nonnulla  desunt 


ARGONAUTICON  LIB.  II.  43 

protinus  ingentem  procerum  sub  nomine  taurum 
deicit,  insuetis  et  iam  pia  munera  templis  330 

reddit,  et  hac  prima  Yeneris  calet  ara  iuvenca. 

Ventum  erat  ad  rupem,  cuius  pendentia  nigris 
fiimant  saxa  iugis  coquiturque  vaporibus  aer. 
substitit  Aesonides^  atque  hic  regina  precari 
hortatur  causasque  docens  ^haec  antra  videtis  sas 

Vulcanique'  ait  'ecce  domos:  date  vina  precesque  .... 
forsitan  hoc  factum   taceat  iam  fulmen  in  antro: 
nox  dabit  ipsa  fìdem,   clausae  cum  murmura  flammae^ 
hospes,  et  incussae  sonitum  mirabere  massae.' 
moenia  tum  viresque  loci  veteresque  parentum  310 

iactat  opes.     mediis  famulae  convivia  tectis 
expediunt;  Tyrio  vibrat  torus  igneus  ostro, 
stat  maerens  atavos  reges  regesque  maritos 
Thressa  manus,  quaecumque  faces  timuisse  iugales 
eredita  uec  dominae  sanctum  tetigisse  cubile.  345 

iam  medium  Aesonides,  iam  se  regina  locavit, 
post  alii  proceres;  sacris  dum  vincitur  extis 
prima  fames,  circum  pateris  it  Bacchus,  et  omnis 
aula  silet;  dapibus  coeptis  mox  tempora  fallunt 
noctis  et  in  seras  durant  sermonibus  umbras,  350 

praecipueque  ducis  casus  mirata  requirit 
Hypsipyle,  quae  fata  trahant,  quae  regis  agat  vis 
aut  unde  Haemoniae  molem  ratis:  unius  baeret 
adloquio  et  blandos  paulatim  colligit  ignes 
iam  non  dura  toris  Veneri  nec  iniqua  reversae^         356 
et  deus  ipse  moras  spatiumque  indulget  amori. 

331  hac  SM^  ac  V  \  ueneris  M^  ueris  V  |  calet  Bon.^^ 
caret  V  334  aesonides  XM,  aesomnes  V  Post  336  vel 
excidisse  vel  ohliteratam  esse  sollemnem  physicorum  et  periege- 
tarum  declamationem,  interdiu  cessare  opus  Vulcani,  increbre- 
scere  nocte,  testis  est  338  341  iactat  Bon.^^   lactet   V 

34:3  Stat  3/^  Istat  V         34G  medium  Heinsius,  medi  F,  me- 
<lia  S  351  ducis  M^   dices  V  352  quo  fata  Heinsius, 

fort.  recte         355  Veneri  vulgo,  ueneris  V        356  moras  SM, 
mora  si  V 


44  C.  VALERI  FLACCI 

Pliada  lege  poli  nimboso  moverat  astro 

luppiter  aeternum  volvens  opus^  et  simul  undis 

cuncta  ruunt,  unoque  dei  Pangaea  sub  ictu 

Gargaraque  et  maesti  steterunt  formidine  luci.  sea 

saevior  haut  alio  mortales  tempore  gentes 

terror  agit;  tunc  urget  enim,  tunc  flagitat  iras 

in  populos  Astraea  lovem  terrisque  relictis 

invocat  adsiduo  Saturnia  sidera  questu. 

insequitur  niger  et  magnis  cum  fratribus  Eurus       365 

intonat  Aegaeo,  tenditque  ad  litora  pontus; 

et  lunam  quarto  densam  videt  imbribus  ortu 

Thespiades,  longus  coeptis  et  fluctibus  arcens 

qui  metus.     usque  novos  divae  melioris  ad  ignis 

urbe  sedent  laeti  Minyae  viduisque  vacantes  370 

indulgent  thalamis  nimbo sque  educere  luxu 

nec  iam  velie  vias,  zepbyrosque  audire  vocantes 

dissimulant,  donec  resides  Tirynthius  heros 

non  tulit,  ipse  rati  invigilans  atque  integer  urbis: 

invidisse  deos  tantum  maris  aequor  adortis^  375 

desertasque  domos,  fraudataque  tempore  segni 

vota  patrum.     quid  et  ipse  viris  cunctantibus  adsit? 

^o  miseri  quicumque  tuis  accessimus  actis. 

Pbasin  et  Aeeten  Scythicique  pericula  ponti 

redde'  ait  'Aesonide:  me  tecum  solus  in  aequor        sso 

rerum  traxit  amor,  dum  spes  mihi  sistere  montes 

Cyaneos  vigilemque  alium  sp oliare  draconem. 

si  sedet  Aegaei  scopulos  habitare  profundi, 

hoc  mecum  Telamon  peraget  meus.'     baec  ubi  dieta, 

359  dei  iHf,  die  V  360  maesti  steterunt  Pius,  maestis 
et  erant  V  361  mentes  Hei-nsius,  sed  cf.  363  362  Terror 
SM,  Tertor  F,  Tortor  C  366  tenditque  SM,  denditque  V  \ 
pontus  ili",  pondus  V  368  arcens  Sudhaus^  arcent  F,  arcet 

C  Bon^         369  Qui  F,  Quem  C  Bon.^         374  inuigilans  i)f  ^ 

a 
corr.^  inuigans   F  376  Desertasque  CM"^,  Disertisque  F    | 

tempore  M^  tempora   F  379  Phasim  et  oeten  31,  Phasine 

tamen  F        383  habitare  S3I,  habire  F   |    profundi  Jf  ^,  pro- 
fundo  F        384  haec  SM,  hae  F 


ARGONAUTICON  LIB.  II  45 

haud  secus  Aesonides  monitis  accensus  amaris,         385 
quam  bellator  equiis,  longa  quem  frigida  pace 
terra  iuvat^  T^j-evis'''  in  laevos  piger  angitur  orbes, 
frena  tamen  dominumque  velit,  si  Martius  aures 
clamor  et  obliti  rursus  fragor  impleat  aeris. 
tunc  Argum  Tiphvnque  vocat  pelagoque  parari         390 
praecipitat;  petit  ingenti  clamore  magister 
arma  viros  pariter  sparsosque  in  litore  remos. 

Exoritur  novus  urbe  dolor  planctusque  per  omnes 
et  facies  antiqua  domos.     sibi  moenia  linqui 
en  iterum;  et  quando  natorum  tempora^  gentem        395 
qui  recolant,  qui  sceptra  gerant?  nunc  triste  nefandae 
noctis  opus,  vidui  nunc  illa  silentia  tecti 
saeva  magis,  thalamos  excussaque  vincla  quod  ausae 
induere  atque  iterum   tales  admittere  curas. 
ipsa  quoque  Hypsipyle  subitos  per  litora  cursus       400 
ut  vidit  totaque  viros  decedere  Lemno, 
ingemit  et  tali  compellat  lasona  questu: 
^iamne  placet  primo  deducere  vela  sereno, 
carius  o  mihi  patre  caput?  modo  saeva  quierunt 
aequora.     sic  portus  fugeret  ratis,  aspera  si  te  405 

Plias  in  adversae  tenuisset  litore  Thraces. 
ergo  moras  caelo  cursumque  tenentibus  undis 
debuimus?'  dixit  lacrimans  haesuraque  caro 
dona  duci  promit  chlamydem  textosque  labores. 
illic  servati  genitoris  conscia  sacra  410 

pressit  acu  currusque  pios:  stant  saeva  paventum 
agmina  dantque  locum;  viridi  circum  torrida  tela 


386  quem  X,  quam  V        387  frigida  . . .  umbra  iuvat,  flecti 
in  1.  p.  ang.  0.  Sudhaus  390  pelagoque  SM,   pelago   V 

392  remos  X'  in  marg.^  faemos  V        396  gerant  F,  regant  C 

398  Saeua  magia  th.  0*,  Saeuam  at  halamas  F,  Saeuit  amor 
tli.  C  I  exclusaque  C  399  Induere  atque  cod.  Harlesii,  In- 
bueratque   F  (Imb.)  C  404  quierunt  Ald.y   quierant   F 

405  sic  Bon.^,  si  F     |     post  ratis  pc(wZ  potius  pe)  Utt.  in  V 
exstant  408  lacrymans  Bon.^,   lacrimas  F  411  Pressit 

acu  CT^  lunt.'^,  Praesit  a  F        412  viridi  Barth^  uiridis  F 


46  C.  VALERI  FLACCl 

silva  tremit;  mediis  refugit  pater  anxìus  umbris. 
pars  et  frondosae  raptus  expresserat  Idae 
illustremque  fugam  pueri;  mox  aethere  laetus  4i5 

adstabat  mensis,  quin  et  lovis  armiger  ipse 
accipit  a  Phrygio  iam  pocula  blanda  ministro, 
tunc  ensem  notumque  ferens  insigne  Thoantis 
^accipe'  ait,  'bellis  medi  aeque  ut  pulvere  pugnae 
sim  Comes,  Aetnaei  genitor  quae  flammea  gessit       420 
dona  dei,  nunc  digna  tuis  adiuugier  armis. 
i,  memor  i  terrae,  quae  vos  amplexa  quieto 
prima  sinu,  refer  et  domitis  a  Colchidos  oris 
vela  per  hunc  utero  quem  linquis  lasona  nostro.' 
sic  ait  Haemonii  labens  in  colla  mariti.  425 

nec  minus  Orphea  tristis  cervice  tuaque, 
Aeacide,  et  gemino  coniunx  a  Castore  pendet. 

Has  Inter  lacrimas  legitur  piger  uncus  harenis. 
iam  remi  rapuere  ratem,  iam  flamina  portanti 
spumea  subsequitur  fugientis  semita  davi.  430 

tunc  tennis  Lemnos  transitque  Electria  tellus 
Threiciis  arcana  sacris.     bic  numinis  ingens 
borror  et  incautis  decreta  piacula  linguis. 
banc  demissa  lovi  non  umquam  laedere  fluctu 
audet  biems.    sponte  ipse  deus  tunc  asperat  undas,  435 
cum  vetat  infìdos  sua  litora  tangere  nautas. 
obvius  at  Minyas  terris  adytisque  sacerdos 
excipit  bospitibus  reserans  secreta  Tbyotes. 
bactenus  in  populos  vates,  Samotbracia,  dicam: 
missa  mane,  sacrisque  metum  servemus  opertis.         440 
illi  sole  novo  laeti  plenique  deorum 

416  mensis  X^M^   mmsis   V  418  Thoantis  Bon.^,   to- 

nantis  V        419  medi(a)eque  OQPII,  mediae  V        424  Vela 

M,    Uè   V  426  tristis  M,   tristi   V  431   transitque  2\ 

transitaque  F,   transibatque  C        433  linguis  M,  linquis  V 

435  undas  M,   in   V  nunc  tantum  und  legitur,  cetera  plicatura 

teda  sunt  439  vates,  Samothracia,  dicam  duhitanter  Sud- 

e 
haus  ex  Apoìl.  Rhod.  I  919^  uates  amothra  cadicam   F,   uates 

samothraca  diemque  C        440  missa  i.  e.  silentio  tecta 


ARGONAUTICON  LIB.  II.  47 

considunt  transtris.     iara  quas  praeviderat  urbes 

navita  condebat,  proraeque  accesserat   Imbros^ 

et  sol  aetherias  medius  conscenderat  arces. 

Tbessala  Dardaniis  tunc  primum  puppis  harenis        445 

adpulit  et  fatis  Sigeo  litore  sedit. 

desiliunt:  pars  bine  levibus  candentia  velis 

castra  levat^  tracto  pars  frangit  adorea  saxo 

farra,  citum  strictis  alius  de  cautibus  ignem 

ostendit  foliis  et  snlpbure  pascit  amico.  450 

Aleides  Telamonque  comes  dum  litora  blando 
anfractu  sinuosa  legunt,  vox  accidit  aures 
flebile  succedens^  cum  fracta  remurmurat  unda. 
attoniti  pressere  gi*adum  vacuumque  secuntur 
vocis  iter,     iam  certa  sonat,  desertaque  durae  455 

virgo  neci  quem  non  bominum  superumque  vocabat? 
acrius  hoc  instare  viri  succurrere  certi; 
qualiter,  implevit  gemitu  cum  taurus  acerbo 
avia  frangentem  morsu  super  alta  leonem 
terga  ferens,  coit  e  sparso  concita  mapali  46o 

agrestum  manus  et  caeco  clamore  coloni, 
consti tit  Aleides^  visuque  enisus  in  alta 
rupe  truces  manicas  defectaque  virginis  ora 
cemit  et  ad  primos  turgentia  lumina  flexus; 
exanimum  veluti  multa  tamen  arte  coactum  465 

maeret  ebur,  Pariusve  notas  et  nomina  sumit 
cum  lapis  aut  liquidi  referunt  miranda  colores. 
ductor  ait:  'quod,  virgo,  tibi  nomenque  genusque^ 
quae  sors  ista,  doce,  tendunt  cur  vincula  palmas?' 
illa  tremens  tristique  oculos  deiecta  pudore  470 


442  praeuiderat  T^.  prouiderat  VSM        444  sol  M,  sola 
V         448  castra  levat  Lue.  IV  18  453  Flebile  M\  Fle- 

bili F,  Flebilis  accedens  Parrhasius  455  sonat  SM,   reso- 

nat  V        458  taurus  SM,  taturus  V        464  turgentia  cod.  re- 
gius, cod.  Harlesii,  T\  surgentia  VC  \  lumina  T^  Maserius,  flu- 
mina  VC    |    flexus  se.  capitis  Sudhaus,  flectus  V,  fluctus  MC 
467  liquidi  referunt  C  Bon.*,  aliquid  ire  ferunt  V        469  sors 
Heinsins,  more  V 


48  C.  VALERI  FLACCI 

'non  ego  digna  malis'  inquit;  'suprema  parentum 

dona  vides,  ostro  scopulos  auroque  frequentes. 

nos  Ili  felix  quondam  genus^  invida  donec 

Laomedonteos  fugeret  Fortuna  penates. 

principio  morbi  caeloque  exacta  sereno  475 

temperies,  arsere  rogis  certantibus  agri, 

cum  subitus  fragor  et  fluctus  Idaea  moventes 

cum  stabulis  nemora:  ecce  repens  consurgere  ponto 

belua,  monstrum  ingens;  hanc  tu  nec  montibus  ullis 

nec  nostro  metire  mari,     primaeva  furenti  480 

buie  manus  amplexus  inter  planctusque  parentum 

deditur.     hoc  sortes,  hoc  corniger  imperat  Hammon, 

virgineam  damnare  animam  sortitaque  Letben 

corpora;  crudelis  scopulis  me  destinat  urna. 

verum  o  iam  redeunt  Pbrygibus  si  numina  tuque    485 

ille  ades  auguriis  promisse  et  sorte  deorum, 

iam  cui  candentes  votivo  in  gramine  pascit 

cornipedes  genitor,  nostrae  stata  dona  salutis, 

adnue  meque,  precor,  defectaque  Pergama  monstris 

eripe,  namque  potes.    neque  enim  tam  lata  videbam  490 

pectora,  Neptunus  muros  cum  iungeret  astris, 

nec  tales  umeros  pharetramque  gerebat  Apollo.' 

auxerat  haec  locus  et  facies  maestissima  capti 

litoris  et  tumuli  caelumque,  quod  incubat  urbi, 

quale  laborantis  Nemees  iter  aut  Erymanthi  495 

vidit  et  infectae  miseratus  flumina  Lernae. 

Dat  procul  interea  signum  Neptunus,  et  una 
monstriferi  mugire  sinus  Sigeaque  pestis 
adglomerare  fretum,  cuius  stellantia  glauca 
lumina  nube  tremunt,  atque  ordine  curva  trisulco     500 


473  felix  Slothouwer,  ueteris  F,   sed  fori,  post  genus  duo 

hemistichia  exciderunt  et  pristinae  felicitatis  commemorationem  et 

nominis  nuncupationem  (468)  continentia         477  idaea  M^C^, 

idae  V         478  ponto  X^   pono  V         479  montibus  iHf,   mo- 

nibus  F,  menibus  (i.  e.  moenibus)  S        485  iam  Bon.^^  tam  F 

au 
495  nemeesiterymanihi  F,  corr.  M 


ARGONAUTICON  LIB.  II.  49 

fulmiueus  quatit  ora  fragor,  pelagoque  remenso 
cauda  redit,  passosque  sinus  rapit  ardua  cervix. 
illam  incumbentem  per  mille  volumina  pontus 
prosequitur  lateri  adsultans,  trepidisque  ruentem 
litoribus  sua  cogit  hiems.     non  fluctibus  aequis        505 
nubiferi  venit  unda  Noti,  non  Africus  alto 
tantus  ovat  patriisque  manus  cum  plenus  habenis 
Orion  bipedum  flatu  mare  tollit  equorum, 
ecce  ducem  placitae  furiis  crudescere  pugnae 
surgentemque  toris  stupet  immanemque  paratu  510 

Aeacides  pulsentque  graves  ut  terga  pbaretrae. 
ille  patrem  pelagique  deos  suaque  arma  precatus 
insiluit  scopulo,  motumque  e  sedibus  aequor 
borruit  et  celsi  spatiosa  volumina  monstri, 
qualis  ubi  a  gelidi  Boreas  convallibus  Hebri  515 

tollitur  et  volucres  Ripbaea  per  ardua  nubes 
praecipitat  piceo  necdum  tenet  omnia  caelo, 
illa  simul  molem  borrificam  scopulosaque  terga 
promovet  ingentique  umbra  subit.     intremere  Ide 
inlidique  rates  pronaeque  resurgere  turres.  520 

occupat  Alcides  arcum  totaque  pbaretrae 
nube  premit.     non  illa  magis  quam  sede  movetur 
magnus  Eryx,  deferre  velint  quem  vallibus  imbres. 
iam  brevis  et  telo  volucri  non  utilis  aer. 
tum  vero  fremitus  vanique  insania  coepti  525 

et  tacitus  pudor  et  rursus  pallescere  virgo, 
proicit  arma  manu,  scopulos  vicinaque  saxa 
respicit,  et  quantum  ventis  adiuta  vetustas 
impulerit  pontive  fragor,  tantum  abscidit  imi 
concutiens  a  sede  maris.     iamque  agmine  toto  530 

pistris  adest  miseraeque  inbiat  iam  proxima  praedae. 

501  Fulmineus  ilf,  Flumineus  V.         502  passosque  sinus 
C,  passusque  sinu  V        514  celsi  M^^  celso  V        517  omina  C 
518  Ille  C         519  Ide  cod.  regius,  T,  idem  VC         520  ef, 
Lucr.  VI  561— 564,  575  sq.  5^2  mouetur  cod.  Bon.,  T,  mo- 

uenti  V        528  adiuuata  V,  corr.  SM^        529  pontiue  fragor 
M"",  potentiue  fragon  V 

VAXEBitrs  Flaccus,  ed.  Kramer  4 


50  C.  VALERI  FLACCI 

stat  mediis  elatus  aquis  recipitque  ruentem 

Alcides  saxoque  prior  surgentia  colla 

obruit;  hinc  vastos  nodosi  roboris  ictus 

congeminat,  fluctus  donec  defertur  in  imos  535 

iam  totis  resoluta  vadis;  Idaeaque  mater 

et  chorus  et  summis  ulularunt  coUibus  Amnes. 

protinus  e  scopulis  et  opaca  valle  resurgunt 

pastores  magnisque  petunt  clamoribus  urbem. 

nuntius  hinc  socios  Telamon  vocat^  ac  simul  ipsi     540    ' 

borrescunt  subitoque  vident  in  sanguine  puppem. 

nec  minus  in  scopulos  crudique  cacumina  saxi 

emicat  Alcides  vinclisque  tenentibus  aufert 

virgineas  de  rupe  manus  aptatque  superbis 

arma  umeris.    regem  inde  petens  superabat  ovante    545 

litora  tuta  gradu,  qualis  per  pascua  victor 

ingreditur,  tum  colla  tumens,  tum  celsior  armis 

taurus,  ubi  adsueti  pecoris  stabula  alta  revisit 

et  patrium  nemus  et  bello  quos  ultus  amores. 

Obvia  cui  contra  longis  emissa  tenebris  550 

turba  Phrygum  parvumque  trahens  cum  coniuge  natum 
Laomedon;  iam  maestus  equos,  iam  debita  posci 
dona  gemit.     pars  aerii  fastigia  muri 
cingit  et  ignotis  iuvenem  mirantur  in  armis. 
illum  torva  tuens  atque  acri  lubricus  astu  555 

rex  subit  et  patrio  fatur  male  laetus  amore: 
^maxime  Graiugenum,  quem  non  Sigea  petentem 
litora  nec  nostrae  miserantem  funera  Troiae 
adpulit  bis  fors  ipsa  locis,  si  vera  parentem 
fama  lovem  summique  tibi  genus  esse  Tonantis^       560 
noster  ades  iunctisque  venis:  sator  unus  et  idem 
stirpis  lionos,  quamquam  longis  disiungimur  oris. 
quot  mihi  post  lacrimas^   post  quanta  piacula  patrum 

535  donec  Sudhaus^  om.  V,  defertur  bellua  C        537  ulg- 
larunt  V   (1  erasa  est)  545    ovante  Bon^,    ouant  V 

547  cum  colla  C    \    armis  F,  artus  C         549  patrium  nemus 
M""^  patrum  nemos   V         551  phrygum  XM^^  phrygaim   V 
567  petentem  S^  patentem  V        560  tonantis  /S,  donantis  V 


ARGONAUTICON  LIB.  E.  51 

serus  ades,  quam  parva  tuis  iam  gloria  factis. 

veruna  age  mine  socios  fraternis  moenibus  infer;       565 

crastina  lux  biiuges  stabulis  ostendat  apertis.' 

dixerat  haec  tacitusque  dolos  dirumque  volutat 

corde  nefas,  clausum  ut  thalamis  somnoque  gravatum 

immolet  et  rapta  ludat  responsa  pharetra; 

namque  bis  Herculeis  deberi  Pergama  telis  570 

audierat.     Priami  sed  quis  iam  vertere  regnis 

fata  queat?  nianet  immotis  nox  ^turica^J"  lustris 

et  genus  Aeneadum  et  Troiae  melioris  honores. 

^nos'  ait  'ad  Scythici'  Tirynthius  'ostia  ponti 

raptat  iter;  mox  huc  vestras  revehemur  ad  oras       575 

donaque  dieta  feram.'     tum  vero  plura  vocatis 

adnuit  ille  deis.     promissa  infida  tyranni 

iam  Phryges  et  miserae  flebant  discrimina  Troiae. 

Panditur  bine  totis  in  noctem  carbasus  alis 
litoraque  et  veteris  tumulos  praelabitur  Ili  580 

Dardaniumque  patrem;  vigili  simul  omnia  ludo 
festa  vident;  bine  unda,  sacris  bine  ignibus  Ide 
vibrat  et  borrisonae  respondent  Gargara  buxo. 
inde  ubi  iam  medii  tenuere  silentia  ponti 
stridentesque  iuvant  aurae,  Phrixea  subibant  585 

aequora  et  angustas  quondam  sine  nomine  fauces. 
ecce  autem  prima  volucrem  sub  luce  dehiscens 
terruit  unda  ratem,  vittataque  constitit  Helle, 
iam  Panopes  Tbetidisque  soror,  iamque  aurea  laeva 
sceptra  tenens.  dum  sternit  aquas,  proceresque  ducemque 
aspicit  et  placidis  compellat  lasona  dictis:  591 

'te  quoque  ab  Haemoniis  ignota  per  aequora  terris 

565  infer  5,  infers  V  \  post  565  interpolaverunt  MT:  ut 
tibi  seruata  statui  quam  (quae  M^^  que  T)  munera  probe 
(prole  M^T)  569  Immolet  et  rapta  ludat  Baehrens^  Immo- 
lete  raptaque  luat  F,  Immolet  ereptaque  luat  X^M^  572  tu- 
rica  F,  dorica  M' T,  cod.  Bon.  576  uocantis  C  577  An- 
nuet  Ò    I    deis  T,  dies   VC  580  veteris  Maserius,  ueteres 

V         585  aurae  M^  aurea  V         586  numine  C         590  dum 
F,  tum  Carr.^    \    proceresque  P,   proceremque   F  592  Te 

Pi¥^  Tu  F    I    ab  aehaemoniis  F,  corr.  SM 

4* 


52  C.  VALERI  FLACCI 

regna  infesta  domus  fatisque  simillima  nostris 

fata  ferunt;  iterum  Aeolios  Fortuna  nepotes 

spargit,  et  infelix  Scythicum  gens  quaeritis  amnem.  595 

vasta  super  tellus,  longum  (ne  defice  coeptis) 

aequor,  et  ipse  procul^  verum  dabit  ostia  Phasis. 

liic  nemus  arcanum  geminaeque  virentibus  arae 

stant  tumulis;  bic  prima  pia  sollemnia  Pbrixo 

ferte  manu  cinerique^  precor,  mea  reddite  dieta:        eoo 

non  ego  per  Stygiae  quod  rere  silentia  ripae, 

frater,  agor;  frustra  vacui  scrutaris  Averni, 

care,  vias;  neque  enim  scopulis  me  et  fluctibus  actam 

frangit  biems:  celeri  extemplo  subiere  ruentem 

Cymotboe  Glaucusque  manu;  pater  ipse  profundi      605 

has  etiam  sedes,  haec  numine  tradidit  aequo 

regna  nec  Inois  noster  sinus  invidet  undis.' 

dixerat  et  maestos  tranquilla  sub  aequora  vultus 

cum  gemitu  tulit,  ut  patrii  rediere  dolores. 

tum  pelago  vina  invergens  dux  talibus  infìt:  eio 

'undarum  decus  et  gentis,  Cretheia  virgo, 

pande  viam  cursuque  tuos  age,  diva,  secundo', 

immittitque  ratem  mediasque  intervolat  urbes, 

qua  brevibus  furit  aestus  aquis  Asiamque  prementem 

effugi-t  abruptis  Europa  immanior  oris.  6i5 

has  etiam  terras  consertaque  gentibus  arva 

sic  pelago  pulsante,  reor,  Neptunia  quondam 

cuspis  et  adversi  longus  labor  abscidit  aevi, 

ut  Sicuium  Libycumque  latus,  stupuitque  fragore 

lanus  et  occiduis  regnator  montibus  Atlans.  620 

iam  iuga  Percotes  Pariumque  infame  fragosis 

exsuperant  Pityamque  vadis,  transmissaque  puppi 

Lampsacus,  Ogygii  quam  nec  trieterica  Bacchi 

503  fatisque  ilf  ^,  fastisque  V  \  similliaF        694  aeolios  iHf, 

aelios  V  I  nepotes  F,  penates  C        697  Aequor  M^,  Aequod  V 

699   ut  supra  F,    St.    t.    celeres    hic    prima  piacula  Phr.  C 

600  Ferte  SM^    Forte  F        608  uultus  SM,   uultu  F 

619  fragorem  (7,  fori,  recte        621  Percotes  Bon.^^  percotis  VC 

622  Pityamque  Bon.^,  phyamque  F        623  ogygti  F 


ARGONAUTICON  LIB.  II.  53 

sacra  neque  arcanis  Phrygius  furor  invehit  antris, 
sed  suus  in  Venerem  raptat  deus,     illius  aras  626 

urbe  saper  celsique  vident  yelamina  templi. 
'  rarior  bine  tellus  atque  ingens  undique  caelum 
rursus  et  incipiens  alium  prospectus  in  orbem. 
terra  sinu  medio  Pontum  iacet  inter  et  Hellen 
ceu  fundo  prolata  maris;  namque  improba  caecis      eso 
intulit  arva  vadis  longoque  per  aequora  dorso 
litus  agit:  tenet  bine  veterem  confinibus  oris 
pars  Phrjgiam,  pars  discreti  iuga  pinea  montis. 
nec  procul  ad  tennis  surgit  confinia  ponti 
urbs  placidis  demissa  iugis;  rex  divitis  agri  635 

Cyzicus.     Haemoniae  qui  tum  nova  signa  carinae 
ut  videt^  ipse  nitro  primas  procurrit  ad  undas 
miraturque  viros  dextramque  amplexus  et  baerens 
incipit:  'o  terris  nunc  primum  cognita  nostris 
Aemathiae  manus  et  fama  mihi  maior  imago.  64o 

non  tamen  baec  adeo  semota  neque  ardua  tellus 
longaque  iam  populis  impervia  lucis  eoae, 
cum  tales  intrasse  duces,  tot  robora  cerno, 
nam  licet  bine  saevas  tellus  alat  borrida  gentes 
meque  fremens  tumido  circumfluat  ore  Propontis,     645 
vestra  fides  ritusque  pares  et  mitia  cultu 
bis  etiam  mibi  corda  locis;  procul  effera  virtus 
Bebrycis  et  Scytbici  procul  inclementia  sacri.' 
sic  memorat  laetosque  rapit,  simul  bospita  pandi 
tecta  iubet  templisque  sacros  largitur  bonores.  65o 

stant  gemmis  auroque  tori  mensaeque  paratu 
regifico  centumque  pares  primaeva  ministri 
corpora;  pars  epulas  manibus,  pars  aurea  gestant 
pocula  bellorum  casus  expressa  recentum. 

631  per  S,  om.  F,  sub  M  T  637  ut  Bon.\  EtF  638  dex- 
traque  C  \  haereus  3/,  haeres  V  641  intellego:  non  tamen 
haec  tellus  adeo  semota  aut  ardua  est  neque  omnino  impervia 
{rèe  àdià^utcc)  orientis  iam  longinqua  sunt  populis  646  ri- 

tusque NEFy   ritus  V        654  Pocula  bellorum  X^ M,   Procul 
apellorum  V  \  recentum  ilf,  recentem  V 


54        C.  VALERI  FLACCI  ARGONAUTICON  LIB.  II. 

atque  ea  prima  duci  porgens  carchesia  Graio  656 

Cyzicus  'hic  portus'  inquit  ^mihi  territat  hostis, 
has  acies  sub  nocte  refert,  haec  versa  Pelasgum 
terga  vides,  meus  hic  ratibus  qui  pascitur  ignis.' 
subicit  Aesonides:  'utinam  nunc  ira  Pelasgos 
adferat  et  solitis  temptet  concurrere  furtis  eeo 

cunctaque  se  ratibus  fundat  manus:  arma  videbis 
hospita  nec  post  hanc  ultra  tibi  proelia  noctem.' 
sic  ait  basque  inter  variis  nox  plurima  dictis 
rapta  vices  nec  non  simili  lux  posterà  tractu. 

659  subiicit  Bon.\  Subigit  V        660  Adferat  F,  Efferat  C 


e.  VALERI  FLACCl 

ARGONAUTICON 

LIBEE  TERTIUS. 

Tertia  iam  gelidas  Tithonia  solverai  umbras 
exueratque  polum;  Tiphyn  placida  alta  vocabant. 
it  tectis  Argoa  manus,  simul  urbe  profusi 
Aenidae  caris  socium  digressibus  haerent. 
dant  Cererem  lectumque  pecus  nec  palmite  Baccbum    5 
Bithyno  Phrygiove  satum^  sed  quem  sua  noto 
colle  per  angustae  Lesbos  freta  suggerit  Helles. 
ipse  agit  Aesonidae  iunctos  ad  litora  gressus 

Cyzicus  abscessu  lacrimans 

muneribus  primas  coniunx  Percosia  vestes  io 

quas  dabat  et  picto  Olite  variaverat  auro, 
tum  galeam  et  patriae  telum  insuperabile  dextrae 
addidit:  ipse  ducis  pateras  et  Thessala  contra 
frena  capit  manibusque  datis  iunxere  nepotes. 

Tu  mibi  nunc  causas  infandaque  proelia^  Clio,        15 
pande  virum;  tibi  enim  superum  data,  virgo,  facultas 
nosse  animos  rerumque  vias.     cur  talia  passus 
arma,  quid  bospitiis  iunctas  concurrere  dextras 
luppiter?  unde  tubae  nocturnaque  movit  Erinys? 

pò 

1  umbras  C,  cod.  HarUsii^  undas  V        2  polum  SM^    pu- 

lum  V  4  Aenidae  Ald.^  Caeneadae  V  5  Dat  C  9  lacr. 
coniunx  persocia  uestes  F,  lachr.  cui  tradit  amicis  C,  excidit  e.  g. 
iungitque   virorum  10  suo  loco  habet  Aid.   {et  C,  ut  vid.), 

post  25  V  I  primas  CMT,  prima  V         11  elite  F,  ditem  C 
13  phaleras  Heinsius  14  nepotes  F,    penates  Gronovius 

15  Tu  SM,  Tum  F        10  tibi  M,  ubi  F 


56  C.  VALERI  FLACCI 

Dindyma  sanguineis  famulum  bacchata  lacertis       20 
dum  volucri  quatit  asper  equo  silvasque  fatigat 
Cyzicus,  ingenti  praedae  deceptus  amore 
adsuetum  Phrygias  dominam  vectare  per  urbes 
oppressit  iaculo  redeuntem  ad  frena  leonem. 
et  nunc  ille  iubas  captivaque  postibus  ora  25 

imposuit,  spolium  infelix  divaeque  pudendum. 
quae  postquam  Haemoniam  tantae  non  immemor  irae 
aerisono  de  monte  ratem  praefìxaque  regum 
scuta  videt,  nova  monstra  viro,  nova  funera  volvit, 
ut  socias  in  nocte  manus  utque  impia  bella  so 

conserat  et  saevis  erroribus  implicet  urbem." 

Nox  erat  et  leni  canebant  aequora  sulco, 
et  iam  prona  leves  spargebant  sidera  somnos. 
aura  vehit;  religant  tonsas  veloque  Procnesson 
et  te  iam  medio  flaventem,  Rbundace,  ponto  35 

spumosumque  legunt  fracta  Scylaceon  ab  unda. 
fpse  diem  longe  solisque  cubilia  Tipbys 
consulit,  ipse  ratem  vento  stellisque  ministrat. 
atque  illum  non  ante  sopor  luctamine  tanto 
lenit  agens  divum  imperiis;  cadit  inscia  davo  40 

dextera,  demittitque  oculos,  solataque  puppis 
turbine  flectit  iter  portuque  refertur  amico. 

Ut  notis  adlapsa  vadis,  dant  aetbere  longa 
signa  tubae,  vox  et  mediis  emissa  tenebris: 
^liostis  habet  portus,  soliti  rediere  Pelasgi.'  45 

rupta  quies;  deus  ancipitem  lymphaverat  urbem 
Mygdoniae  Pan  iussa  ferens  saevissima  matris, 
Pan  nemorum  belli que  potens,  quem  lucis  ab  horis 

20  Dindama  V       24  Oppressit  Jf^,  Oppressus  V       34  re- 
ligant T,  religat   V  \  ueloq.  procnesson  F,  uelo  proconesson  C 
35  Et  te  iam  M^  ut  vid.,   T,  cod.  Bon.,   Ecce  iam   F,    Et 
Caeam  C  30   scylaceon  ab  F,    scyllaceon   (ab  om.)  C 

40  Lenit  agens  Jf  ^,  Lenitangens  F  41  demittitque  X  oUm, 
T,  dimittitque  VG  43  longa  Aid.,  longo  F  47  Mydoniae 
F  I  pan  iussa  ilf  ^  panius  ista  F  48  bellique  M^,  belli  F  | 
ab  oris  cod.  Pii,  ad  oris  F,  ad  oras  M^T.,  codd.  Burmanni  et 
Colei.,  ad  ortus  C 


ARGONAUTICON  LIB.  HI.  57 

antra  tenent;  patet  ad  medias  per  devia  noctes 
saetifferum  latus  et  torvae  coma  sibila  frontis.  50 

vox  omnes  super  una  tubas^  qua  conus  et  enses^ 
qua  trepidis  auriga  rotis  nocturnaque  muris 
claustra  cadunt;  talesque  metus  non  Martia  cassis 
Eumeni dumque  comae^  non  tristis  ab  aethere  Gorgo 
sparserit  aut  tantis  aciem  raptaverit  umbris.  55 

ludus  et  ille  deo,  pavidum  praesepibus  aufert 
cum  pecus  et  profugi  sternunt  dumeta  iuvenci. 

Ilicet  ad  regem  clamor  ruit.     exilit  altis 
somnia  dira  toris  simulacraqne  pallida  linquens 
Cyzicus.     ecce  super  foribus  Bellona  reclusis  eo 

nuda  latus  passuque  movens  orichalca  sonoro 
adstitit  et  triplici  pulsans  fastigia  crista 
inde  ciere  virum.     sequitur  per  moenia  demens 
ille  deam  et  fatis  extrema  in  proelia  tendit, 
qualis  in  Alciden  et  Thesea  Rhoetus  iniqui  65 

nube  meri  geminam  Pboloen  maioraque  cernens 
astra  ruit^  qualisve  redit  venatibus  actis 
lustra  pater  Triviamque  canens  umeroque  Learchum 
advebit,  at  miserae  declinant  lumina  Thebae. 
iamque  adeo  nec  porta  ducem  nec  pone  moratur       70 
excubias  sortita  manus,  quae  prima  furenti 
advolat;  bine  alii  subeunt,  ut  proxima  quaeque 
intremuit  domus  et  motus  accepit  inanes. 

At  Minyas  anceps  fìxit  pavor;  aegra  virorum 
corda  labant,  nec  quae  regio  aut  discrimina  cernunt,  75 
cur  galeae  clipeique  micent,  num  pervigil  armis 


49  ad  patet  cf.  Leo,  Gòtt.  Gel  Anz.  1897  p.  964  sg.  50  si- 
bila XO^  M,  sibilia  VO  55  umbris  :  cf.  Aen.  X  593  58  altis 
SM,  ab  altis   V  59  linquens  S M,  liquens   V  63  inde 

ciere  T  Bon.\  Indiciere  V  64  fatis  M,  fastis  V  65  the- 
sea PM^,  these  V  68  triuiamque  M,  triamque  V  \  leaschum 
V  71  furenti  F,  parenti  C  76  galeae  S  M^  galileae  V  \ 
post  hunc  versum  unum  intercidisse  vidit  Carrio,  qui  in  marg. 
C  cod.  a  manu  primae  aequali  scriptum  invenit  versum  hostis 
et  exciti  dent  obuia  praelia  Colchi 


58  C.  VALERI  FLACCI 

donec  et  tasta  volans  immani  turbine  transtris 
insonuit  monuitque  ratem  rapere  obvia  caeca 
arma  manu.     princeps  galeam  constringit  lason         so 
vociferans:  ^primam  hanc  nati,  pater,  accipe  pugnam, 
vosque,  viri,  optatos  huc  adfore  credite  Colctios.' 
Bistonas  in  medios  ceu  Martius  exilit  astris 
currus,  ubi  ingentes  animae  clamorque  tubaeque 
sanguineae  iuyere  deum,  non  segnius  ille  85 

occupat  arva  furens;  sequitur  vis  omnis  Acbivum. 
adglomerant  latera,  et  densis  thoracibus  horrens 
stat  manus,  aegisono  quam  nec  fera  pectore  virgo 
dispulerit  nec  dextra  lovis  Terrorque  Pavorque, 
Martis  equi,     sic  contextis  umbonibus  urgent,  90 

caeruleo  veluti  cum  luppiter  agmine  nubem 
consti tuit:  certant  zepbyri  frustraque  rigentem 
pulsat  utrimque  notus;  pendent  mortalia  longo 
corda  metu,  quibus  illa  fretis,  quibus  incidat  arvis. 

Hinc  manus  infelix  clamore  impellere  magno  95 

saxa  facesque  atras  et  tortae  pondera  fundae; 
fert  sonitus  immota  phalanx  irasque  retentant, 
congeries  dum  prima  fluat.     stellantia  Mopsus 
tegmina  et  ingentem  Corytbi  notat  Eurytus  umbram. 
restitit  ille  gradu  seseque  a  lumina  ferri  100 

sustinuit,  praeceps  subitum  ceu  pastor  ad  amnem, 
spumantem  nimbis  fluctuque  arbusta  ruentem. 
at  Tydeus  'en  intentis  quem  viribus'  inquit 
^opperiar  manibusque  dari  quem  comminus  optem; 
quo  steteris  moriere  loco.'     subit  ilia  cuspis  105 

Olenii;  dedit  ille  sonum  compressaque  mandens 


78  inmanu  F        85  SanguinaeF        88  pectore  5on. ^,  pec- 
tora  F        92  rigentem /SiUf,  rientem  F        94  metu  iS'ilf  ^  metus 
F        95  manus  M^,  mnnua  F    |     clamore  SM^  clamor  V 
96  facesque  Xilf,  pacesque  F,  picesque  OQ  98  stellantia 

ilf  ^,  stillancia  F        99  umbram  3/^,  umbra  nunc  legitur  in  V 
(m   fori.  pUcatura   abdita)  101    amnem   Spumantem   SM^ 

amne  Spumante  F         103  At  C,  Et  F         105  subit  ilia  M\ 
subtilia  F        106  Olenii  C,  Ochenii  F 


ARGONAUTICON  LIB.  III.  59 

aeqiiora  purpuream  singultibus  expulit  liastaru. 
ac  velut  in  medio  rupes  latet  horrida  ponto^ 
quam  super  ignari  numquara  rexere  magistri 
praecipites  impune  rates,  sic  agmine  caeco  no 

incurrit  strictis  manus  ensibus.     occubat  Iron 
et  Cotjs  et  Pymo  melior  genitore  Bienor. 

At  magis  interea  diverso  turbida  motu 
urbs  agitur.     Genjso  coniunx  amoverat  arma; 
ast  illi  subitus  ventis  vivoque  reluxit  115 

torre  focus;  telis  gaudes^  miserande^  repertis. 
linquit  et  undantes  mensas  infectaque  pernox 
sacra  Medon;  cblamys  imbelli  circumvenit  ostro 
torta  manum,  strictoque  vias  praefulgurat  ense. 
talis  in  arma  ruit,  nec  vina  dapesque  remota,  120 

statque  loco  torus,  "l'in  quo  omen+  mansere  ministri, 
inde  vagi  nec  tela  modis  nec  casibus  isdem 
conseruere  manum  et  longe  iacuere  perempti. 
ecce  gravem  nodis  pinguique  bitumine  quassans 
lampada  turbata  Phlegyas  decurrit  ab  urbe.  125 

ille  leves  de  more  manus  aciemque  Pelasgum 
per  noctem  remeasse  ratus  pulsumque  requirens 
saepe  sibi  vano  Thamyrim  clamore  petebat 
arduus  et  late  fumanti  nube  coruscus; 
quantus  ubi  immenso  prospexit  ab  aethere  Typbon    iso 
igne  simul  ventisque  rubens,  quem  luppiter  alte 
crine  tenet;  trepidant  diro  sub  lumine  puppes. 
toUitur  bine  tentoque  ruit  Tirynthius  arcu 
pectore  certa  regens  adversa  spicula  fiamma: 


111  occubat  ^on.^    occupat   V  113  At  lunt.^,    Et  V 

116  torre  Bon.\  Terre  V  120  remotae  CT^  121  in  quo 
omen  VC,  insomnes  Bentley^  inque  omen  Lemaire  \  mansere  S^ 
masere  V  122  nec  bella  Bentley,  sed  cf.  VI  182  \  isdem  M^ 
in  marg.,  idem  V  123  manum  Jf^,  manu  VC,  manus  longe 
et  lunt.^  125  decurrit  M  (i  in  ras.),  decurrat  V  \  ab  arce 
ex /sed  X^  urbe  corr.)  127  ratus  M,  ratur  V  128  Tha- 
myrim Heinsius,  thamyrum  V  132  lumine  T,  limine  V 
133  tentoque  Reujà^  cf.  591,  totusque  V 


60  C.  VALERI  FLACCI 

per  piceos  accensa  globos  et  pectus  harundo  135 

per  medium  contenta  fugit;  ruit  ille  comanti 

ore  facem  supra^  maiorqne  apparuit  ignis. 

Ambrosium  Peleus,  ingentem  Ancaeus  Echeclum 

sternit  et  elatae  propius  succedere  dextrae 

Telecoonta  sinit  ''"delicataque"''  ora  securi  140 

disiecit  cervice  tenus.     simul  aspera  victor 

cingula  sublustri  vibrantia  detrahit  umbra, 

^has,  precor,  exuvias  et  opima  cadavera'  Nestor 

^linquite'  ait:  'ferro  potius  mihi  dextera,  ferro 

navet  opus',  prensumque  manu  detruncat  Amastrum  u5 

diversasque  simul  socios  invadere  turmas 

admouuit.     pergunt  rupta  testudine  fusi, 

qua  tenebrae  campique  ferunt.     gravis  invenit  Ochum 

Phlias  et  trepido  Pollux  impingitur  Hebro. 

ipse  super  vultus  taboque  natantia  terga  150 

dux  campi  Martisque  potens,  ut  cacca  profundo 

currit  biems,  Zelyn  et  Bronten  Abarimque  relinquit 

semineces:  Glaucum  sequitur  Glaucumque  ruentem 

occupat  et  iugulo  vulnus  molitur  aperto. 

ille  manu  contra  telum  tenet  ultima  frustra  155 

verba  ciens  fixamque  videt  decrescere  cornum. 

bine  Halyn,  bine  rigido  transcurrens  demetit  ense 

Protin  et  insignem  citbara  cantuque  fluenti 

Dorcea,  qui  dulci  festis  adsistere  mensis 

137  Ore  M\  Ora  V  \  facem  XM,  faciem  V  138  Eche- 
clum  TMlo,  eclielum  F,  Ethelum  G  140  Teleconta  V  \  deli- 
cataque  VC^  deductaque  M^,  duplicataque  Heinsius^  geminata- 
que   Thilo^   delataque  ScheìrJcl  143  et  opima  T,  cod.  Bon.^ 

opima  r,  o  prima  C  \  Nestor  Aìd.^  nostro  VC  146 — 186  de- 
sunt  in  V  146  socios  X^PCT,  ocios  XII,  otios  0,  otius  0', 
ociusM  149  Fhlms  NRFT,Feìms  SMUC  150  natantia 
vel  fluentia  Heinsius,  labantia  codd.^  madentia  Friesemann 
152  Zelyn  C%  zelen  SMNBUC^,  zelon  F  \  Bronten  Maserins, 
cf.  Apoll.  Rliod.  1 1041^  broten  codd.         154  uultus  m.  operto  0 

US 

157  Halyn  C,  calin  S,  alyn  MN,  alin  BF  158  Protinet 
XS  Prothin  et  C,  cod.  Harlesii,  Protinus  OQPnMNT,  cod. 
Bon.         159  assidere  NBF 


ARGONAUTICON  LIB.  IH.  61 

pectine  Bistoniae  magnum  post  ausus  alumnum.        leo 

nec  pliaretram  aut  acres  ultra  Tirynthius  arcus 

exercet^  socia  sed  disicit  agmina  clava. 

ac  veluti  magna  iuvenum  cum  densa  securi 

silva  labat  cuneisque  gemit  grave  robur  adactis 

iamque  abies  piceaeque  ruunt^  sic  dura  sub  ictu       i65 

ossa  virum  malaeque  sonant  sparsusque  cerebro 

albet  ager.     levis  ante  pedes  subsederat   'Hidmon; 

occupat  OS  barbamque  viri  clavamque  superne 

intonat  ^occumbes'  et  'nunc'  ait  'Herculis  armis^ 

donum  ingens  semperque  tuis  mirabile  fatum.'  170 

horruit  ille  cadens  nomenque  agnovit  amicum 

primus  et  ignaris  dirum  scelus  attulit  umbris. 

nec  tibi  Tbessalicos  tunc  profuit^  Ornyte^  reges 

hospitiis  aut  mente  moras  fovisse  benigna 

et  laribus  sacrasse  diem;  procul  advenit  Idmon         175 

oblatumque  ferit,  galeam  cristasque  rubentes, 

heu  tua  dona,  gerens.     quem  te  qualemque  videbit 

attonitus,  Crenaee,  parens.     en  frigidus  orbes 

purpureos  iam  somnus  obit,  iam  candor  et  anni 

deficiunt  vitaque  fugit  decus  omne  soluta:  180 

desere  nunc  nemus  et  Nympharum  durus  amores. 

at  diversa  Sagen  turbantem  fallere  nervo 

tum  primum  puer  ausus  Hjlas  (spes  maxima  bellis 

pulcber  Hylas,  si  fata  sinant,  si  prospera  luno), 

prostravitque  virum  celeri  per  pectora  telo.  i85 

Accessere  (nefas)  tenebris  fallacibus  acti 
Tyndaridae  in  sese:  Castor  prius  ibat  in  ictus 

162   dissicit  CT,    dissicèt  X,  disicet  OMU,  dificit  NF 
164  leuat  0    \     cuneisque  M''^,    cunctisque  SM,    doneisque  N 
166  male  sonant  0        168  clariamque  C         169  occumbes 
T  Bon.\  occumbens  SMISI C    \    et  SMN,  i  C  170  super- 

que  0  I  fatum  Kr.,  fatis  codd.  174  nec  mente  0  \  mo- 
ras fouisse  X^MN,  fouisse  moras  S  {post  moras  oeto  liti,  spatio 
relieto)  175  laribus  M^N,  claribus  SM^U  111  Heu  tria 
(7(?)  182  At  diuersa  Sagen  C,    At   (Ad  S)  diuersas   agent 

SMU,  At  diuersus  agens  NRFT,  cod.  Bon.  184  Pulcher 
MN,  Purher  n,  Puer  XO 


62  C.  VALERI  FLACCI 

nescius;  ast  illos  nova  lux  subitusque  diremit 
frontis  apex.     tum  Castor  Ityn,  qua  caerulus  ambit 
balteus  et  gemini  committunt  ora  dracones,  i9o 

frater  Hagen  Thapsumque  securigerumque  Nealcen 
transigit  et  Canthi  pallentem  vulnero  Cydrum. 
torserat  bic  totis  conisus  viribus  bastam 
venatori  Erymo,  brevis  banc  sed  fata  ferentem 
prodidit  et  piceo  comitem  miserata  refulsit  195 

Luna  polo;  cessere  iubae,  raptumque  per  auras 
vulnus,  et  extrema  sonuit  cita  cuspide  cassis. 
Nisaeum  Telamon  et  Opbelten  vana  sonantem 
per  clipei  cedentis  opus  cratemque  trilicem, 
qua  stoma cbi  secreta,  ferit  laetusque  profatur:  200 

^di,  precor,  bunc  regem  aut  aeque  delegerit  alta 
fors  mibi  gente  satum,  magnusque  et  flebili s  urbi 
conciderit.'     super  addit  Aren  fratremque  Melantbum 
Pboceaque  Oleniden,  Lelegum  qui  pulsus  ab  oris 
regis  amicitiam  et  famuli  propioris  bonores  —         205 
qua  patiens  non  arte  —  tulit.     nox  alta  cadentum 
ingentes  resonat  sonitus  augetque  ruinas: 
ut  magis  Inarime,  magis  ut  mugitor  anbelat 
Vesvius,  attonitas  acer  cum  suscitat  urbes  .  .  . 
sic  pugnae  crebrescit  opus;  neque  enim  ignea  cedunt  210 
astra  loco,  lentis  baeret  nox  conscia  bigis. 

Perge  age  Tartareae  mecum  semel  omnia  noctis, 
Musa,  sequi,     trepidam  Pbaetbon  adflavit  ab  alto 
Tisipbonen,  graviorque  locos  iam  luce  propinqua 
umbra  premit;  non  signa  virum,  non  funera  cernunt,   215 
et  rabie  magis  ora  calent.     vos  prodite,  divae, 

191  nealce  V  194  Venator  Hierimo  C  \  fata  SM^  fac- 
ta  V  197  casside  cuspis  C  199  cratemque  Heinsius^  ar- 
temque  V  204  lelegum  M^^  legum  V  207  resonat  Hein- 
sius,  donec  F,  donat  (7,  duplicat  Pius,  denset  Gronovius 
209  Vesuius  M^T\  Vesubius  F,  Vesulus  C  \  ater  M]G  \  post 
209  versum  excidisse  credas  talis  fere  sententiae  noctibus,  et 
resonat  geminatis  ictibus  incus,  210  crudescit  C  211  len- 
tisque  Schenkl  212  semel  omnia:  cf.  Lue.  II 147  et  IH  296 
216  vos  prodite  Bon.^^  prosprodite  V 


ARGONAUTICON  LIB.  HI.  63 

Eumenidum  noctisque  globos,  vatique  patescat 
armorum  fragor  et  tepidi  singultibus  agri 
labentum  atque  acti  Minjis  per  litora  manes. 

Cyzicus  hic  aciem  vanis  discursibus  implet  220 

fata  trabens;  iam  pulsa  sibi  cessisse  Pelasgum 
agmina,  iam  passim  vacuos  disiecta  per  agros 
credit  ovans:  tales  babitus,  ea  gaudia  fingit 
ira  deum.     fundo  veliiti  cum  Coeus  in  imo 
vincla  Io  vis  fractoque  trabens  adamante  catenas        225 
Saturnum  Tityumque  vocat  spemque  aetheris  amens 
concipit^  ast  illum  fluviis  et  nocte  remensa 
Eumenidum  canis  et  sparsae  iuba  reppulit  bydrae. 
saevit  acerba  fremens  tardumque  a  moenibus  agmen 
increpitat:  ^numquamne  dolor  virtusque  subibit         230 
nil  ausas  sine  rege  manus?  at  barbara  buxus 
si  vocet  et  motis  ululantia  Dindjma  sacris, 
tunc  ensis  placeatque  furor,  modo  tela  sacerdos 
porrigat  et  lussa  sanguis  exuberet  ulna.' 
talibus  insultans  iamdudum  numine  divae  235 

deficit,  infracti  languescunt  frigore  cursus, 
corda  pavent,  audit  fremitus  irasque  leonum 
cornuaque  et  motas  videt  Inter  nubila  turres. 
tunc  gravis  et  certo  tendens  stridore  per  umbram 
Aesonii  venit  basta  ducis  latumque  sub  imo  240 

pectore  rumpit  iter,     quam  nunc  incognita  vellet 
lustra  sibi  nullosque  datos  venatibus  annos. 
talia  magnanimi  diverso  turbine  fundunt 
tela  viri  sonitusque  pedum  suspectaque  motu 
explorant;  prensaut  socios  vocemque  reposcunt.         245 
quod  si  tanta  Ines  seros  durasset  in  ortus, 
exstinctum  genus  et  solas  per  moenia  matres 

223  habitus  (g^ft?)  T,  Heinsius,  auditusF  226  amens  M  ^ 
amans  V  230  nunquamne  SM^  numque  ne  V  \  virtusque 
Heinsius,  uirtute  V  234  iussa  sanguis  e.  ulna  Grotius,  cf. 
20  et  Lue.  Ili  664^  iustas  anguiis  e.  urna  V  236  frigore  M, 
frore  V  237  lonum  V  244  Tela^M,  Tala  V  245  res- 
poscunt  V        246  Quod  M,  Quo  V  |  lues  Heinsius^  iouis  VC 


64  C.  VALERI  FLACCI 

vidisset  stratamque  dies  in  litore  geutem. 

Tum  pater  omnipotens  tempus  iam  rege  perempto 
flectere  fata  ratus  miserasque  abrumpere  pugnas,      250 
supremam  celeravit  opera  nutuque  sereno 
intonuit,  quem  Nocte  satae,  quem  turbidus  horret 
Armipotens:  tunc  porta  trucis  coit  infera  belli, 
continuo  dant  terga  metu  versique  per  agros 
diffugiunt,  quae  sola  salus;  nec  terga  ruentum  255 

mens  Minyis  conversa  sequi:  stetit  anxia  virtus. 
ecce  autem  primo  iam  spargere  lumine  portus 
orta  dies  notaeque  (nefas)  albescere  turres. 
'di  maris'  attonito  conclamat  ab  agmine  Tipbys, 
'ut  mea  fatali  damnastis  pectora  somno.  26O 

heu  socii  quantis  complerunt  litora  monstris.' 
illi  autem  ncque  adhuc  gemitus  ncque  conscia  facti 
ora  levant;  tenet  exsangues  rigor  horridus  artus; 
ceu  pavet  ad  crines  et  tristia  Pentheos  ora 
Thyias,  ubi  impulsae  iam  se  deus  agmine  matris      265 
abstulit  et  caesi  vanescunt  cornua  tauri, 
nec  minus  effusi  grandaevum  ad  litora  vulgus, 
ut  socias  videre  manus^  dare  versa  retrorsus 
terga  metu.     dextram  tendens  proclamat  lason 
'quos  fugitis?  vellem  bac  equidem  me  strage  meosque  270 
procubuisse  magis.     deus  haec,  deus  asper  utrisque 
implicuit.     sumus  en  Minyae,  sumus  hospita  turba, 
cur  etiam  flammas  miserosque  moramur  honores?' 

Tum  super  exsangues  confertae  caedis  acervos 
praecipiti  plangore  ruunt;  agnoscit  in  alta  275 

strage  virum  sua  texta  parens,  sua  munera  coniunx. 
it  gemitus  toto  sinuosa  per  aequora  cacio. 

251  Supremam  SM^,  Suprema  V  \  celerauit  M^T,  cele- 
brabit  F,  celebrauit  C  252  satae  F,  satus  C  253  belli  F, 
leti  Schrader  254  uersique  CT,  auersique  F  257  ecce 
<^au)tem  Peerlkamp,  cf.  II  587,  Aen.  VI  255,  Ecce  leui  F  j 
primo  F,  primos  vulgo  270  Quo  XC  272  en  M,  eu  F, 
heu  X  I  sumus  (hosp.)  i)f,  om.V  273  flasmas  F  274  con- 
ferteC,consertesF,  consert(a)e/SM  276  Str auge F  277  it 
T^  Bon.K  Et  F 


ARGONAUTICON  LIB.  IH.  65 

pars  tennis  flatus  et  adhuc  stridentia  prens9,nt 

volnera,  pars  sera  componunt  lumina  dextra. 

at  vero  in  mediis  exsangui  rege  reperto  280 

aggeribus,  tristi  sileant  ceu  cetera  planctu, 

sic  famulum  matrumque  dolor,  sic  omnis  ad  unum 

versa  manus.     circa  lacrimis  ac  mentibus  aegri 

stant  Minyae  deflentque  nefas  et  cuspidis  ictus 

Aesoniae  sortemque  ducis  solantur  acerbam.  285 

ille  ubi  concretos  pingui  iam  sanguine  crines 

pallentesque  genas  infractaque  pectore  caro 

tela  ncque  hesternos  agnovit  in  hospite  vultus, 

ingemit  atque  artus  fatur  complexus  amicos: 

'te  tamen  ignarum  tanti,  miserande,  furoris  290 

nox  habet  et  nullo  testantem  foedera  questu: 

at  mihi  luctifìcum  venit  iubar.     hic  quibus  adsum 

colloquiis,  cui  me  hospitio  Fortuna  revexit? 

exstinguine  mea  (fatis  id  defuit  unum) 

speravi  te  posse  manu?  talisve  reliqui  295 

has  ego,  amice,  domos?  quod  si  iam  bella  manebant 

et  placitum  hoc  superis,  nonne  haec  mea  iustius  essent 

funera?  meque  tuus  sine  crimine  plangeret  error, 

nec  Ciarli  nunc  antra  dei  quercusque  Tonantis 

arguerem.     talesne  acies,  talesne  triumphos  300 

sorte  dabant?  tantum  que  nefas  mens  conscia  vatum 

conticuit,  patriae  exitium  crudele  senectae 

et  tot  acerba  canens?  ben  divis  visa  sinistris 

regna  mihi.     quinam  reditus?    quae  me  hospita  tellus 

accipiet?  quae  non  primis  prohibebit  harenis?  305 

invidere  dei,  ne  Phasidis  arva  remoti 

et  Scythicas  populatus  opes  haec  rursus  adirem 

278  flatus  C  fletus  V   |    prensant  cod.  Burmanni^  prensat 
V     288  Tela  Q,  Taele  V      290  tanti  SM\  tante  V       292  iu- 
bar. hic  Sudhaus^  iuuarint  F,  iubar  en  X^ilf,  iubar.  heu  Thilo 
29é  fatis  id  Bon.^^  fatisia  F,  fatis  hoc  C        297  essent  M^ 
esset  F  298  Vulnera  C    \    <(8Ìne  cri)>mine  Sudhaus,   nunc 

F,  potiuB  nunc  C         305  prohibebit   F,  aroebit  C*,  cohibebit 
6'^        307  opes  SMy  opus  F,  Il  in  marg. 

Yalsrzcs  F1/ACOU8,  ed.  Kr amor.  6 


66  C.  VALERI  FLACCI 

litora  neve  tuos  irem  tunc  ultor  in  hostes. 

fas  tamen  est  conferre  genas,  fas  iungere  tecum 

pectora  et  exsangues  miscere  amplexibus  artus.         310 

vos  age  funereas  ad  litora  volvite  silvas 

et  socios  lustrate  rogos;  date  debita  caesis 

munera,  quae  nostro  misisset  Cyzicus  igni,' 

Parte  alia  Olite  laceras  super  ora  mariti 
fusa  comas  misera  in  planctus  vocat  agmina  matrum  315 
fatur  et  haec:  ^primis  coniunx  ereptus  in  annis 
cuncta  trahis;  necdum  suboles  nec  gaudia  de  te 
ulla  mihi,  quis  maestà  tuos  nunc,  optime,  casus 
perpeterer  tenui  luctum  sciamine  fallens. 
Mygdonis  arma  patrem  funestaque  proelia  nuper      320 
natales  rapuere  domos,  Triviaeque  potentis 
occidit  arcana  genetrix  absumpta  sagitta: 
tu,  mibi  qui  coniunx  pariter  fraterque  parensque 
solus  et  a  prima  fueras  spes  una  inventa, 
deseris  heu,  totamque  deus  simul  impulit  urbem.     325 
ast  ego  non  media  te  saltem,  Cjzice,  vidi 
tendentem  mihi  morte  manus  aut  ulla  monentis 
verba  tuli;  quin  te  thalamis  modo  questa  morari 
heu  talem  tantique  metus  secura  recepi.' 
illam  vix  gemino  maerens  cum  Castore  Pollux         330 
erigit  baerentem  compressaque  colla  trabentem. 

Interea  innumeras  nudatis  montibus  urgent 
certatira  decorantque  pyras  et  corpora  maesti 
summa  locant.  vadit  sonipes  cervice  remissa, 
venatrix  nec  turba  canum  pecudumque  morantur      335 

funereae,  quae  cuique  manus,  quae  cura  suorum, 
quae  fortuna  fuit.     medio  rex  aggere  longe 

313  Mimerà  SM,  Mune  V  320  Micdonis  V  321  Fatales 
C  326  saltim  V  328  te  Schenkl,  et  V  330  gemino  M^C, 
geminam  V  333  corpora  (7,  Pii  codd.  ^emendati\  tempora  V 
335  Venatrix  SM,  Vernatrix  V  \  turba  S,  turma  V  336  la- 
cunam  statuii  Leo  eius  fere  sententiae  <^doDa  viri  passim que  ferunt 
decoramina  pompae)>  funereae        337  longe  C,  Pius^  longo  V 


ARGONAUTICON  LIB.  HI.  67 

eminet;  hunc  crebris  quatiens  singultibus  ora 
adlevat  Aesonides  celsoque  reponit  in  ostro. 
dat  pietas  auro  atque  ardentes  murice  vestes^  340 

quas  rapuit  telis  festina  vocantibus  austris 
Hypsipjle;  galeam  dilectaque  cingala  regi 
inicit.     ille  suam  vultus  conversus  ad  urbem 
sceptra  manu  veterum  retinet  gestamen  avorum. 
nam  quia  nec  proles  alius  nec  denique  sanguis,        345 
ipse  decus  regnique  refert  insigne  parenti, 
inde  ter  armatos  Minjis  referentibus  orbes 
concussi  tremuere  rogi^  ter  inhorruit  aether 
luctificum  clangente  tuba;  iecere  supremo 
tum  clamore  faces;  rerum  labor  omnis  in  auras        350 
solvitur,  et  celsis  conlucent  aequora  flammis. 
scilicet  haec  ilio  iuvenem  populosque  manebant 
tempore,  Peliacis  caderet  cum  montibus  arbor; 
hoc  volucrumque  minae  praesagaque  fulmina  longo 
acta  mari  tulerant.     sed  quis  non  prima  refellat       355 
monstra  deum  longosque  sibi  non  auguret  annos? 
iamque  solutus  bonos  cineri,  iam  passibus  aegris 
dilapsae  cum  prole  nurus,  tandemque  quiescunt 
dissona  pervigili  planctu  vada,  qualiter  arctos 
ad  patrias  avibus  medio  iam  vere  revectis  seo 

Memphis  et  aprici  statio  silet  annua  Nili. 

At  non  inde  dies  nec  quae  magis  aspera  curis 
nox  Minjas  tanta  caesorum  ab  imagine  solvit. 
bis  zephyri  iam  vela  vocant:  fiducia  maestis 
nulla  viris,  aegra  adsiduo  mens  carpitur  aestu,  365 

340  pietas  Bon.^^  piceas   V  341  festina  C,  fortuna   V 

342  regi  Bon.^j  regni  V  346  parenti  Madvig,   parentis  V 

347  ter  Egnatius,  cf.  Aen.  XI 188,  Apoll.  Bhod.  1 1059,  per 
ve    I    referentibus  S3I,   referentes  V    |    orbes  M,  urbes  V 
850  Cum  C         359  arctos  cod.  regius,  T,  arcos  F,  agros  C 
360  patrios  C  361  silet  XM,  silicet  V    \    nili  XM,  nilis 

V  362  nec  quae  magis  Vossius,  neque  magis  F,  neque  mag- 
nis  CM ^  363  caesorum  Iiint.^,  laesorum  VC  365  aegra 
adsiduo  Heinsius,  aegro  adsidue  F  |  fiducia  mestis  Nulla  ani- 
mis  .  egros  assidue  meus  crupitur  igni  hahet  Par. 

6* 


68  e.  VALERI  FLACCI 

necdum  omnes  lacrimas  atque  omnia  reddita  caesis 
iusta  putant;  patria  ex  oculis  acerque  laborum 
pulsus  amor  segnique  iuvat  frigescere  luctu. 
ipse  etiam  Aesonides,  quamquam  tristissima  rerum 
castiganda  duci  vultuque  premenda  sereno,  370 

dulcibus  indulget  lacrimis  aperitque  dolorem. 
tum  secreta  trahens  Phoebeum  ad  litora  Mopsum 
^quaenam'  ait  ^ista  lues,  aut  quae  sententia  divumV 
decretusne  venit  fato  pavor,  an  sibi  nectunt 
corda  moras?  cur  immemores  famaeque  larisque        375 
angimur?  aut  pariet  quemnam  haec  ignavia  finem?' 
'Dicam'  ait  ^ac  penitus  causas  labemque  docebo' 
Mopsus,  et  astra  tuens  *non  si  mortalia  membra 
sortitusque  breves  et  parvi  tempora  fati 
perpetimur,  socius  superi  quondam  ignis  Olympi,     sso 
fas  ideo  miscere  neces  ferroque  morantes 
exigere  liinc  animas  redituraque  semina  caelo. 
quippe  nec  in  ventos  nec  in  ultima  solvimur  ossa: 
ira  manet  duratque  dolor,     cum  deinde  tremendi 
ad  solium  venere  lovis  questuque  nefandam  385 

edocuere  necem,  patet  ollis  ianua  leti 
atque  iterum  remeare  licet;  comes  una  sororum 
additur  et  pariter  terras  atque  aequora  lustrant. 
quisque  suos  sontes  inimicaque  pectora  poenis 
implicat  et  varia  merito s  formidine  pulsant.  390 

at  quibus  invito  maduerunt  sanguine  dextrae, 
si  fors  saeva  tulit  miseros,  sed  proxima  culpae, 
bos  variis  mens  ipsa  modis  agit,  et  sua  carpunt 
facta  viros:  resides  et  iam  nil  amplius  ausi 
in  lacrimas  humilesque  metus  aegramque  fatiscunt  395 
segnitiem,  quos  ecce  vides.     sed  nostra  requiret 
cura  viam.     memori  iam  pridem  cognita  vati 
est  procul  ad  Stygiae  devexa  silentia  noctis 

367  Iusta  Jf,  luxta  V  \  acerque  C,  sacerque  V  374  sibi 
Fius,  tibi  V  375  cur  M\  cum  V  382  Exigere  M,  Ex- 
iere  V  391  fori,  invitae  392  culpae  cod.  Burmanni^  culpa 
V        397  uati  cod.  Burmanni^  uate  V 


ARGONAUTICON  LIB.  HI.  69 

Cimmerium  domus  et  superi s  incognita  tellus, 
caeruleo  tenebrosa  situ,  quo  flammea  numquam         40o 
Sol  iuga  sidereos  nec  mittit  luppiter  annos. 
stant  tacitae  frondes  immotaque  silva  comanti 
hori'et  acerna  iugo;  specus  umbrarumque  meatus 
subter  et  Oceani  praeceps  fragor  arvaque  nigro 
vasta  metu  et  subitae  post  longa  silentia  voces.       405 
ensifer  hic  atraque  sedens  in  veste  Celaeneus 
insontes  errore  luit  culpamque  remittens 
carmina  turbatos  volvit  placantia  manes. 
ille  mibi  quae  danda  forent  lustramina  caesis 
prodidit,  ille  volens  Erebum  terrasque  retexit.  4io 

ergo  ubi  puniceas  oriens  accenderit  undas, 
tu  socios  adhibe  sacris  armentaque  magnis 
bina  deis;  me  iam  coetus  accedere  vestros 
haut  fas  interea,  donec  lustralia  pernox 
vota  fero,     movet  en  gelidos  Latonia  currus:  4i5 

flecte  gradum,  placitis  sileant  age  litora  coeptis.' 
lamque  sopor  mediis  tellurem  presserat  boris 
et  circum  tacito  volitabant  somnia  mundo, 
cum  vigil  arcani  speculatus  tempora  sacri 
Ampycides  petit  adversis  Aesepia  silvis  420 

flumina  et  aequoreas  pariter  decurrit  ad  undas. 
bic  sale  purpureo  vivaque  nitentia  lympba 
membra  novat  seque  borrifìcis  accommodat  actis. 
tempora  tum  vittis  et  supplice  castus  oliva 
implicat  et  stricto  designat  litora  ferro;  425 

circum  bumiles  aras  ignotaque  nomina  divum 
instituit  silvaque  super  contristat  opaca^ 


399  Eumeni dum  domus  C  402  tacitae  Bon.'^^    sitae  a 

V^  corr.  in  citae  403  acerna  Sudhaus  et  rei  causa  et  metri, 
cf.  Aen.  IX  87  et  Serv.  ad  Aen.  II 16,  uerna  F,  Averna  Bein- 
sius  404  et  405  inverso  ordine  in  F,  corr.  Bon.^  409  fo- 
rent Xilf  ^  fores  F  411  accenderit  Burmann,  ascenderit  F 
412  adhibe  ilf  ^  Slothouiver,  adhibere  F  416  placidis  coc^. 
Ben.  420  esepia  F,  Aesopia  6'*,  Asopia  C^  421  undas 
SM^^  unda  F        423  hoirificis  M,  horrigis  F 


70  C.  VALERI  FLACCl 

utque  metum  numenque  loco  sacramque  quietem 
addidit,  ardenti  nitidum  iubar  evocat  alto. 

Atque  Argoa  manus  variis  insignis  in  armis  430 

ibat  agens  lectas  aurata  fronte  bidentes. 
Delius  bic  longe  candenti  veste  sacerdos 
occurrit  ramoque  vocat;  iamque  ipse  recenti 
stat  tumulo  placida  transmittens  agmina  lauro, 
ducit  et  ad  fluvios  ac  vincula  solvere  monstrat         435 
prima  pedum  glaucasque  comis  praetexere  frondes 
imperat,  bine  alte  Pboebi  surgentis  ad  orbem 
ferre  manus  totisque  eimul  procumbere  campis. 
tunc  piceae  mactantur  oves,  prosectaque  partim 
pectora,  per  medios  partem  gerit  obvius  Idmon.       440 
ter  tacitos  egere  gradus^  ter  tristia  tangens 
arma  simul  vestesque  virum  lustramina  ponto 
pone  iacit;  rapidis  adolentur  cetera  flammis. 
quin  etiam  truncas  nemorum  effigiesque  virorum 
rite  locat  quercus  simulataque  subligat  arma.  445 

bue  Stygias  transire  minas  iramque  severi 
sanguinis,  bis  orat  vigiles  incumbere  curas 
atque  ita  lustrifìco  cantu  vocat:  *ite,  perempti, 
ac  memores  abolete  minas;  sint  otia  vobis, 
sit  Stygiae  iam  sedis  amor;  procul  agmine  nostro    450 
et  procul  este  mari  cunctisque  absistite  bellis. 
vos  ego  nec  Graias  umquam  contendere  ad  urbes 
nec  triviis  ululare  velim,  pecorique  satisque 
nuUae  ideo  pestes  nec  luctifer  ingruat  annus, 
nec  populi  nostrive  luant  ea  facta  minores.'  455 

dixerat,  et  suramas  frondentibus  intulit  aris 
libavitque  dapes,  placidi  quas  protinus  angues, 


433  uocat  F,    nouat  G  Plus     |     recenti  M,   recentis  V 
435  fluuiosa  cunicula  F,  corr.  Bon.^        436  glaucasque  PM^G^ 
glaucaque   V  444  nemorum  S^   nemorumque   F;   sententia 

haec  est:  locat  quercus  spoliatas  fronde  et  effictas  in  virorum 
^eciem  449  abolete  minas  X,  aboiet  animas  F,  abolete  ani- 
mas  UM  454  ingruat  OQM^,  ingrauat  F  455  nostriue 
luant  ea  M^T^G,  nostri  uel  antea  F 


ARGONAUTICON  LIB.  m.  71 

umbrarum  famuli^  linguis  rapuere  coruscis. 

Continuo  puppem  petere  et  considere  transtris 
imperat  Ampycides  nec  visura  vertere  terrae:  46o 

exciderint  quae  gesta  manu,  quae  debita  fatis. 
illi  alacres  pars  arma  locant,  pars  ardua  raptis 
insternunt  tabulata  toris  oriturque  trementum 
remorum  sonus  et  laetae  concordia  vocis, 
luppiter  urgentem  ceu  summa  Ceraunia  nubem         466 
cum  pepulit  movitque  iugis,  fulsere  repente 
et  nemora  et  scopuli  nitidusque  reducitur  aether, 
sic  animi  rediere  viris,  iaraque  ipse  magister 
nutat  ab  arce  ratis  remisque  obsistere  tendit. 
instaurant  primi  certamina  liber  amictu  470 

Eurytus  et  dictis  Talai  non  territus  Idas; 
inde  alii  increpitant  atque  aequora  pectore  tollunt. 
par  gemitu  pulsuque  labor,  versumque  vicissim 
mittitur  in  puppem  remo  mare,     laetus  et  ipse 
Alcides  'quisnam  bos  vocat  in  certamina  fluctus?'    475 
dixit  et  intortis  adsurgens  arduus  undis 
percussit  subito  deceptum  fragmine  pectus, 
atque  in  terga  ruens  Talaum  fortemque  Eriboten 
et  longe  tantae  securum  Ampbiona  molis 
obruit  inque  tuo  posuit  caput,  Ipbite,  transtro.  48o 

lam  summas  caeli  Phoebus  candentior  arces 
vicerat  et  longas  medius  revocaverat  umbras: 
tardior  bine  cessante  viro  quae  proxima  Tiphys 
litora  quosque  dabat  densa  trabe  Mysia  montes 
advebitur.     petit  excelsas  Tiryntbius  ornos;  485 

baeret  Hylas  lateri  passusque  moratur  iniquos. 


462  raptis  e.  g.  addidi,  om.  F,  celsis  C,  summis  ilf  T,  codd. 
Bon.^  Biirmanni,  Coki  466  mouitque  Jf,   nouitque    V 

469  tendit  SM,  tend  V  {cetera  membrana  teguntur)  471  Ta- 
lai Bon.^,  eali  V  474  laetus  3f,  laetus  V  481  candentior 
XM,  andentior  V  482  Vicerat  ^S,  Vincerat  V  \  longas  aS,  lon- 
gasi  V  483  duo  hemistichia  huius  sententiae  excidisse  suspica- 
tur  Sudhaus  cessante  virum  <(certamine  puppis  labitur  et  repetens 
fessisi  quaepr.        486  lateri  passusque /SM,  later  ipsassusque  V 


72  C.  VALERI  FLACCI 

Illum  ubi  Inno  poli  summo  de  vertice  puppem 
deseruisse  videt,  tempus  rata  diva  nocendi 
Pallada  consortem  curis  cursusque  regentem, 
nequa  inde  inceptis  fieret  mora,  fallere  prima  490 

molitnr  caroque  dolis  avertere  fratri. 
tum  sic  adloquitur:  ^procerura  vi  pulsus  iniqua 
germanique  manu  (repetis,  quo  crimine)  Perses 
barbaricas  iam  movit  opes  Hyrcanaque  signa. 
Aeetes  contra  thalamis  et  virgine  pacta  496 

conciliat  reges  ScythicoSj  primusque  coacta 
advebit  Albana  Styrus  gener  agmina  porta, 
bellum  ingens,  atque  ipse  citis  Gradivus  babenis 
fundit  equos.     viden  Arctoo  de  cardine  quanta 
tollat  se  nubes  atque  aequore  pendeat  atro?  500 

corripe  prima  vias;  finem  cum  Phasidis  alti 
transierit  Perses  aciemque  admoverit  urbi, 
coepta  refer  paulumque  (nefas)  et  foedera  necte 
consiliis  atque  arte  tua.     sponde  adfore  reges 
dis  genitos,  quis  arma  volens,  quis  agmina  iungat.'  505 
at  virgo,  quamquam  insidias  aestusque  novercae 
sentiat  et  blandos  quaerentem  fìngere  vultus, 
obsequitur  tamen  et  iussas  petit  ocius  oras. 

Ingemuit  Inno  tandemque  silentia  rumpit: 
'en  labor,  en  odiis  caput  insuperabile  nostris.  510 

quam  Nemeen  tot  fessa  minis,  quae  +belua+  Lernae 
experiar?  Pbrygiis  nitro  concurrere  monstris 
nempe  virum  et  ^pulcbro''"  reserantem  Pergama  ponto 
vidiraus.     en  ego  nunc  regum  soror  —  et  mibi  gentis 
uUus  bonos?  iam  tum  indecores  iustaeque  dolorum   515 

493  repetis  MaseriuSy  repetit  V  499  cardine  Heinsius, 
carcere  V  500  aethere  Francius  502  aciemque  Bon.^^ 
faciemque   V  503  refer  Bon.^^  refert  V    \    nefas  distinxit 

Sudhaus  606  astusque  Bon.^  510  caput  XM,  cupit  V 

611  belua  V  {interpolatum  vid.  ex  Aen.  VI  387),  proelia  Aid., 
flumina  Burmann  ex  II 496,  fori,  semina,  cf.  665  513  pul- 
chro  V,  tuto  Wagner  \  ponto  F,  coepto  Burmann  516  inde- 
cores CT,  codd.  Burmanni  et  Harlesiì,  indecore  V  \  iustaeque 
HeinsiuSy  iussaeque  V 


ARGONAUTICON  LIB.  III.  73 

primitiae  tenero  superati  protinus  angues. 
debueram  nullos  iuveni  iam  quaerere  casus 
vieta  nec  ad  tales  forsan  descendere  pugnas. 

verum  animis  insiste  tuis  actumque 

tende,  pudor;  mox  et  Furias  Ditemque  movebo.'       520 

haec  ait  et  pariter  laevi  iuga  pinea  montis 

respicit  ac  pulchro  venantes  agmine  Nymphas, 

undarum  nemorumque  decus.     levis  omnibus  arcus 

et  manicae  virides  et  stricta  myrtus  habena, 

summo  palla  genu,  tenui  vagus  innatat  umbra  525 

crinis  ad  obscurae  decurrens  cingula  mammae. 

ipsa  citatarum  tellus  pede  plausa  sororum 

personat  et  teneris  summittit  gramina  plantis. 

e  quibus  Herculeo  Dryope  percussa  fragore, 

cum  fugerent  iam  tela  ferae,  processerat  ultra  530 

turbatum  visura  nemus,  fontemque  petebat 

rursus  et  attonitos  referebat  ab  Hercule  vultus. 

hanc  delapsa  polo  piceaeque  adclinis  opacae 

Inno  vocat  prensaque  manu  sic  blanda  profatur: 

'quem  tibi  coniugio  tot  dedignata  dicavi  535 

Nympha  procos,  en  Haemonia  puer  adpulit  alno, 

clarus  Hylas,  saltusque  tuos  fontesque  pererrat. 

vidistis  roseis  haec  per  loca  Baccbus  habenis 

cum  domitas  acies  et  Eoi  fercula  regni 

duceret  ac  rursus  tbiasos  et  sacra  moventem.  540 

bunc  tibi  vel  posito  venantem  pectine  Phoebum 

516  Pritiae  et  F,  Primitiae  et  SM,  et  del.  Sudhaus.,  ut 
Heinsius^  a  Wagner  518  ad  Bon.^^  om.  V  \  forsan  X^Jf, 
forsas  V  519  actumque  movebo  V  {ex  520)  ^  actumque  per 
omnem  suppl.  C,  fori,  actumque  vel  coeptumque  tueri 
520  Ditemque  movebo  X  olìm^  M^C,  ditem  quomodo  verbo  V 
521  et  siipr.  vers.  add.  V^  524  habena  T  Bon.^,  barena 

V,   ad  habena   cf.  Lue.  VI  221,    ad  myrtus  Aen.  VII  817 
525  umbra  VC,  optime  oh  obscurae  {526),  unda  vulgo       528  plan- 
tis 6',  plactis  V        534  blanda  F,  uoce  C        530  haemenia  F 
:\538  Vidisti  M    \    roseis  SM^  reseis  F        539  fercula  Fius^ 

pecula  F,  pocula  C,  fercula  sunt  ea  quae  in  triumpho  feruntur, 
cf.  e.  g.  Sen.  Herc.  Oet.  110 


74  C.  VALERI  FLACCI 

crede  dari.     quae  spes  Nymphis  aufertur  Achaeis, 

praereptum  quanto  proles  Boebeia  questa 

audiet  et  flavi  quam  tristis  nata  Lycormae.' 

sic  ait  et  celerem  frondosa  per  avia  cervum  545 

suscitat  ac  iuveni  sublimem  cornibus  off'erfc. 

ille  animos  tardusque  fugae  longumque  resistens 

sollicitat  suadetque  pari  contendere  cursu. 

credit  Hylas  praedaeque  ferox  ardore  propinquae 

insequitur;  simul  Alcides  bortatibus  urget  550 

prospiciens;  iamque  ex  oculis  aufertur  uterque, 

cum  puerum  instantem  quadripes  fessaque  minantem 

tela  manu  procul  ad  nitidi  spiracula  fontis 

ducit  et  intactas  levis  ipse  superfugit  undas. 

hoc  pueri  spes  lusa  modo  est,  nec  tendere  certat     555 

amplius;  utque  artus  et  concita  pectora  sudor 

diluerat^  gratos  avidus  procumbit  ad  anines. 

stagna  vaga  sic  luce  micant,  ubi  Cynthia  caelo 

prospicit  aut  medii  transit  rota  candida  Pboebi: 

tale  iubar  diffundit  aquis;  nil  umbra  comaeque         56o 

turbavitque  sonus  surgentis  ad  oscula  Nymphae. 

illa  avidas  iniecta  manus  heu  sera  cientem 

auxilia  et  magni  referentem  nomen  amici 

detrabit;  adiutae  prono  nam  pondere  vires. 

lam  pater  umbrosis  Tirynthius  arcibus  ornum       565 
depulerat  magnoque  iugi  stridore  revulsam 
terga  super  fulvi  porrexerat  borrida  monstri 
litora  curva  petens;  alio  nam  calle  reversum 
credit  Hylan  captaque  dapes  auxisse  ferina, 
sed  ncque  apud  socios  structasque  in  litore  mensas    570 
unanimum  videt  aeger  Hylan  nec  longius  acrem 
intendens  aciem.     varios  bine  excitat  aestus 
nube  mali  percussus  amor,  quibus  baeserit  oris, 

643  proles  M,  prole  V        555  pueri  spes  lusa  V^E^,  pue- 

ris  perfusa  F,  pueri  spes  fusa  C  557  amnes  M,  omnes  V 

505  ornum  Lemaire^  ornos  V        566  stridore  S^  M^  ut  vid.^ 

strodere  F,  de  trude  C  569  hausisse  C  673  percussus 

SM^^  percussas  F 


ARGONAUTICON  LIB.  III.  75 

quis  tales  impune  raoras  casusve  laborve 

attulerit.     densam  interea  descendere  noctem  575 

iam  malore  metu;  tiim  vero  et  pallor  et  amens 
cum  piceo  sudore  rigor,     ceu  pectora  nautis 
congelat  hiberni  vultus  lovis  agricolisve, 
cum  coit  umbra  minax,  comitis  sic  adfìcit  error 
Alciden  saevaeque  monet  meminisse  novercae.  580 

continuo,  volucri  ceu  pectora  tactus  asilo 
emicuit  Calabris  taurus  per  confraga  saeptis 
obvia  quaeque  ruens,  tali  se  concitat  ardens 
in  iuga  senta  fuga,     pavet  omnis  conscia  late 
silva,  pavent  montes,  luctu  succensus  acerbo  585 

quid  struat  Alcides  tantaque  quid  apparet  ira. 
ille,  velut  refugi  quem  contigit  improba  Mauri 
lancea  sanguineus  vasto  leo  murmurc  fertur 
frangit  et  absentem  vacuis  sub  dentibus  hostem, 
sic  furiis  accensa  gerens  Tiryntbius  ora  590 

fertur  et  intento  decurrit  montibus  arcu. 
heu  miserae  quibus  ille  feris,  quibus  incidit  usquam 
immeritis  per  lustra  viris.     volat  ordine  nullo 
cuncta  petens:  nunc  ad  ripas  deiectaque  saxis 
flumina,  nunc  notas  nemorum  procurrit  ad  umbras.  595 
rursus  Hylan  et  rursus  Hylan  per  longa  reclamat 
avia:  responsant  silvae  et  vaga  certat  imago. 
At  sociis  immota  fìdes  austrisque  secundis 
certa:  morae  est  nec  parvus  Hylas  (quamquam  omnibus 

aeque 
grata  rudimenta),  Herculeo  sub  nomine  pendent.       eoo 
illum  omnes  lacrimis  maestisque  reposcere  votis 
incertique  metu  nunc  longas  litore  voces 
spargere  nunc  seris  ostendere  noctibus  ignes. 

675  lacunam  statuii  Sudhaus  eius  fere  sententiae:  Et  videt 
obscuras  concrescere  vallibus  umbras  586  quid  (apparet)  Jf, 
qd  (t.  e.  quod)  V  587  cotigit  V  592  feris  Schmitz^  ferae 
V  595  procurrit  F,  procumbit  QC,  percumbit  M  599  mo- 
rae est  Madvig^  moraes  V    \    aeq>  {i.  e.  aeque)  V 


76  C.  VALERI  FLACCI 

ipse  vel  excelsi  cum  densa  silentia  montis 
strata  vel  oblatis  ductor  videt  aequora  ventis,  eos 

stat  lacrimans  magnoque  viri  cunctatur  amore, 
illius  incessus  habilemque  ad  terga  pharetram, 
illum  inter  proceres  maestaeque  silentia  mensae 
quaerit  inops  quondam  ingenti  comprensa  trahentem 
vina  manu  et  durae  referentem  monstra  novercae.    eio 

Nec  minus  interea  crudelis  iapyga  Inno 
adsidue  movet  et  primis  cum  solibus  offert. 
iamque  morae  impatiens  cunctantes  increpat  ausus 
Tiphys  et  oblato  monet  otia  rumpere  cursu. 
ergo  animum  flexus  dictis  instantis  lason  6i5 

concedit  sociosque  simul  sic  fatur  ad  omnes: 
'o  utinam^  Scythicis  struerem  cum  funera  terris, 
vox  mihi  mentitas  tulerit  Parnasia  sortes^ 
agmine  de  tanto  socium  qui  maximus  arrais 
adforet,  hunc  lovis  imperiis  fatoque  teneri  620 

ante  procellosum  scopulis  errantibus  aequor: 
nec  tum  fama  viri  nec  certior  extitit  auctor. 
verum  agite  et^  dubiis  variant  quia  pectora  curis, 
consulite  et,  motis  seu  vos  via  flatibus  urget, 
pergite  et  inceptos  mecum  revocate  labores,  625 

seu  pluris  tolerare  moras  rursusque  propinquis 
quaesivisse  iugis,  pretium  baut  leve  temporis  acti.' 
dixerat;  at  studiis  iamdudum  freta  iuventus 
orat  inire  vias:  unum  tanto  afore  coetu, 
nec  minus  in  sese  generis  dextrasque  potentes  eso 

esse  ferunt.     tali  mentem  pars  maxima  flatu 
erigit  et  vana  gliscunt  praecordia  lingua: 
saltibus  ut  mediis  tum  demum  laeta  reducit 

606  amore  XM^^  amori  V  609  comprensa  (compressa 
G)  trahentem  X'itfC,  conpensatra  lete  V  610  durae  O^M^C, 
dura  V         613  ausus  merito  plerisque  suspectum  614  mo- 

net XM^,  mouet  V  622  nec  tum  Sudhaus^  Nedum  F,  nec- 
dum  X  Jf  *,  vulgo  \  certior  etiam  ad  fama  pertwet  623  va- 
riant quia  Hcinsius,  uariunt  qui  V,  quibus  anxia  C  624  con- 
sulite Bon.^,  Consulit  V  626  pluris  (se.  est)  Burmann^  plures 
V        628  at  Burmann,  et  V    \    flexa  Sudhaus,  cf.  598,  701 


i 


ARGONAUTICON  LIB.  HI.  77 

cerva  gregem,  tura  gestit  aper  reboatque  superbis 

coiiiminus  ursa  lupis,  cum  sese  Martia  tigris  635 

abstulit  aut  curvo  tacitus  leo  condidit  antro. 

at  plus  ingenti  Telamon  iam  fluctuat  ira 

cum  fremitu,  saevisque  serens  modo  iurgia  dictis 

insequitur  magnoque  implorat  numina  questu, 

idem  orans  prensatque  viros  demissaque  supplex       64o 

baeret  ad  ora  ducis:  nil  se  super  Hercule   fari 

sed  socio  quocumque,  gemens  quamquam  aspera  fama 

iam  loca  iamque  feras  per  barbara  litora  gentes^ 

non  alium  contra  Alciden,  non  pectora  tanta 

posse  dari.     rursum  instimulat  ducitque  faventes       645 

maguanimus  Calydone  satus,  potioribus  ille 

deteriora  fovens  semperque  inversa  tueri 

durus  et  baud  ullis  umquam  superabilis  aequis 

rectorumve  memor.     'non  Herculis'  inquit  'adempti, 

sed  tuus  in  seros  baec  nostra  silentia  questus  650 

traxit  bonor,  dum  iura  dares,  dum  tempora  fandi. 

septimus  bic  celsis  descendit  montibus  auster 

iamque  ratem  Scytbicis  forsan  statuisset  in  oris; 

nos  patriae  immemores,  maneant  ceu  nulla  revectos 

gaudia,  sed  duro  saevae  sub  rege  Mycenae,  655 

ad  medium  cunctamur  iter,     si  finibus  ullis 

has  tolerare  moras  et  inania  tempora  possem, 

regna  bodie  et  dulcem  sceptris  Calydona  tenerem 

laetus  opum  pacisque  meae,  tutusque  manerem 

quis  genitor  materque  locis.     quid  deside  terra         eeo 

haeremus?  vacuos  cur  lassant  aequora  visus? 

tu  comitem  Alciden  ad  Pbasidis  amplius  arva 

adfore,  tu  socias  ultra  tibi  rere  pbaretras? 

638  serens  Aid.,  ferens  F,  furens  C  |  modo  Kr.^  ut  re- 
spondeat  voci  idem  (640),  om.  F,  fera  S,  in  C  039  implorat 
X^  ut  vid.,  iV/',  inplorant  F  640  Idem  orans  F,  Dememo- 
rans  C  \  prensatque  Bon.^,  prensaque  F  |  demissaque  X, 
dimissaque  F  643  feras  SM,  fera  F  652  descendit  SM, 
discendit  F  655  saevae  Bon.^,   saeua  F  659  tutusque 

M»,  tuusque  F        661  lassant  MC,  classant  F        663  Adfore 
X'ikf,  Adfor  F 


78  C.  VALERI  FLACCl 

non  ea  pax  odiis  oblitave  numine  fesso 

Inno  sui.     nova  Tartareo  fors  semine  monstra  665 

atque  iteruni  Inachiis  iam  nuntius  urget  ab  Argis. 

non  datur  haec  magni  proles  lovis;  at  tibi  PoUux 

stirpe  pares  Castorque  manent,  at  cetera  divum 

progenies,  nec  parva  mihi  fiducia  gentis. 

+et  ego  et"^  quocumque  voces,  "''qua  tegmina'''  ferro     sto 

plura  metam;   tibi  dieta  manus,  tibi  quidquid  in  ipso 

sanguine  erit^  iamque  bine  operum  quae  maxima  posco. 

scilicet  in  solis  profugi  stetit  Herculis  armis 

nostra  salus;  nempe  ora  aeque  mortalia  cuncti 

ecce  gerunt;  ibant  aequo  nempe  ordine  remi.  675 

ille  vel  insano  iamdudum  turbidus  aestu 

vel  parta  iam  laude  tumens  consortia  famae 

despicit  ac  nostris  ferri  comes  abnuit  actis. 

vos,  quibus  et  virtus  et  spes  in  limine  primo, 

tendite,  dum  rerum  patiens  calor  et  rude  membris  eso 

robur  inest;  nec  enim  solis  dare  funera  Colchis 

sit  satis  et  tota  pelagus  lustrasse  inventa. 

spes  mibi  quae  tali  potuit  longissima  casu 

esse  fuit;  quiscumque  virum  perquirere  silvis 

egit  amor;  loca  vociferans  non  ulla  reliqui.  685 

nunc  quoque,  dum  vario  nutat  sententia  motu, 

cernere  devexis  redeuntem  montibus  opto. 

sat  lacrimi  s  comitique  datum,  quem  sortibus  aevi 

crede  vel  in  mediae  raptum  tibi  sanguine  pugnae.' 

Talibus  Oenides  urget;  simul  incita  dictis  69o 

beroum  manus.     ante  omnes  Argoa  iubebat 
vincla  rapi  Calais.     furias  miratur  ovantum 
Aeacides,  multusque  viri  cunctantia  corda 
fert  dolor,  an  sese  comitem  tam  tristibus  actis 

664  pax  Heinsius,  cf.  Stai.  Ihéb.  VII  199,  fax  F,  lex  Loeh- 
bach  670  Et  ego  et  7,   Et  egomet  M,    Ast  ego  et  S,  Ast 

egomet  CT,  fort.  ibo  egomet   |   qua  tegmina  F,  sequar,  agmina 
Jacobs  671  tibi  (quidquid)  X''M1\  om.  V  675  ibunt 

Aid.        681  solis  XM,  soli  V        683  tali  Bon.\  talis  V 
688  Sat  M^T,  Stat  V    \    datum  X^M,  tadum  V 


ARGONAUTICON  LIB.  III.  79 

abneget  et  celsi  maerens  petat  ardua  montis.  695 

non  tamen  et  gemitus  et  inanes  desinit  iras 
fundere.     'quis  terris  prò  luppiter'  inquit  ^Achaeis 
iste  dies,  saeri  capient  quae  gaudia  Colchi. 
non  hi  tum  flatus,  non  ista  superbia  dictis, 
litore  cum  patrio,  iam  vela  petentibus  austris,  700 

cunctus  ad  Alciden  versus  favor:  ipse  iuvaret, 
ipse  ducis  curas  meritosque  subiret  honores. 
iamne  animis,  iam  gente  pares,  atque  inclita  vulgi 
dextera?  nulla  fìdes,  nulli  super  Hercule  fletus? 
nunc  Porthaonides,  nunc  dux  mihi  Thracia  proles?    705 
aspera  nunc  pavidos  contra  ruit  agna  leones? 
hanc  ego  magnanimi  spolium  Didymaonis  hastam, 
quae  ncque  iam  frondes  virides  nec  proferet  umbras, 
ut  semel  est  evulsa  iugis  ac  matre  perempta 
fida  ministeria  et  duras  obit  torrida  pugnas,  710 

testor  et  hoc  omni,  ductor,  tibi  numine  firmo: 
saepe  metu,  saepe  in  tenui  discrimine  rerum 
Herculeas  iam  serus  opes  spretique  vocabis 
arma  viri,  nec  nos  tumida  haec  tum  dieta  iuvabunt.' 
Talibus  Aeacides  socios  terroribus  urgens  715 

inlacrimat  multaque  comas  deformat  barena, 
fata  trahunt,  raptusque  virum  certamine  ductor 
ibat  et  optenta  mulcebat  lumina  palla, 
hic  vero  ingenti  repetuntur  pectora  luctu, 
ut  socii  sedere  locis  nullaeque  leonis  720 

exuviae  tantique  vocant  vestigia  transtri. 
flet  pius  Aeacides,  maerent  Poeantia  corda, 
ingemit  et  dulci  frater  cum  Castore  PoUux. 
omnis  adhuc  vocat  Alciden  fugiente  carina, 
omnis  Hylai.,  medio  pereuntia  nomina  ponto.  725 


700  cum  patrio  M,    cupatrio   V  703  iam  gente  Jf  ^, 

iam  negenite  VS  \  inclita  SM,  indita  V  \  uulgi  X^MT, 
uului  V  709  aeuulsa  F,  excussa  C  714  airi  SM^  uir  V  \ 
tum  X3/,  dum  V  715  terroribus  V,  sermonibus  C  721  uo- 
cant  V  {Valerium  sic  scripsisse  prò  uacant  docet  IV  348) 


80        C.  VALERI  FLACCI  ARGONAUTICON  LIB.  EI. 

Dat  procul  interea  toto  pater  aequore  signum 
Phorcys  et  immanes  intorto  murice  phocas 
contrahit  antra  petens;  simul  et  Massylus  et  una 
Lyctius  et  Calabris  redit  armentarius  arvis. 
ilicet  extremi  nox  litore  Solis  Hiberas  730 

condidit  alta  domos  et  sidera  sustulit  axis. 
flumina  conticuere,  tacet  cum  flatibus  aequor. 

Amphitryoniades  nec  quae  nova  lustra  requirat, 
nec  quo  temptet  iter,  comitis  nec  fata  parenti 
quae  referat,  videt,  aut  socios  qua  mente  revisat.      735 
urit  amor,  solisque  negat  decedere  silvis. 
non  aliter  gemitu  quondam  lea  prolis  ademptae 
terga  dedit;  sedet  inde  viis  inclusaque  longo 
pervi gilant  castella  metu;  dolor  adtrabit  orbes 
interea  et  misero  manat  iuba  sordida  luctu.  740 


726  toto  XM\  tot  V        731  axis  M\  aris  F,  astris  C 
732   Flamina   TC,   sed  cf.  Gir.  233  et  Skutschii  explicationem 
Gallus  und   Vergil  p.  51  sqq.     \     tacet  Burmann,   iacet  VC    \ 
sine  flatibus  C        735  reuisat  F*  ut  vid.y  XM,  reuirat  V 
736  decederà  V        737  gemitu  dativus  est        738  terga  dedit 
i.  e.  cessit,  cf.  Vollmer  ad  Stai.  Silv.  II  6.  93 


0.  VALERI  FLACCI 

ARGONAUTICON 

LIBER  QUARTUS. 

Atque  ea  non  oculis  divum  pater  amplius  aequis 
sustinuit,  natique  pios  miseratus  amores 
lunonem  ardenti  trepidam  gravis  increpat  ira: 
^ut  nova  nunc  tacito  se  pectore  gaudia  toUunt: 
haeret  inops  solisque  furit  Tirynthius  oris,  5 

at  comite  immemores  Minyae  facilesque  relieto 
alta  tenent.     sic  Inno  ducem  fovet  anxia  curis 
Aesonium,  sic  arma  viro  sociosque  ministrat. 
iam  quibus  incertam  bellis  Scythicaeque  paventem 
gentis  opes^  quanta  trepidam  formidine  cernam.         10 
tum  precibus^  tum  me  lacrimis  et  supplice  dextra 
adtemptare  veto;  rerum  mihi  firma  potestas. 
i,  Furias  Veneremque  move;  dabit  impia  poenas 
virgo,  nec  Aeetae  gemitus  patiemur  inultos.' 
dixit  et  arcano  redolentem  nectare  rorem,  15 

quem  penes  alta  quies  liquidique  potentia  somni, 
detulit  inque  vagi  libavit  tempora  nati, 
ille  graves  oculos  et  Hylan  resonantia  semper 
ora  ferens,  ut  nulla  deum  superare  potestas, 
procumbit.     tandem  fessis  pax  reddita  silvis,  20 

fluminaque  et  vacuis  auditae  montibus  aurae. 

3  lunorem   V  4  se  Jf  ^,   Heinsius^  om.   F,    te  Carr.^, 

sub  S  H  viro  Heinsius,  uiros  V  20  pax  Bon.^^  fas  V\ 

siluis  M,  silua  V 

Valebids  FiìACCTJS,  ed.  Kramer.  6 


82  C.  VALERI  FLACCI 

Ecce  puer  summa  se  tollere  visus  ab  unda 
frondibus  in  croceis  et  iniquae  munere  Nymphae 
stansque  super  carum  talis  caput  edere  voces: 
'quid,  pater,  in  vanos  absumis  tempora  questus?        25 
hoc  nemus  ac  fatis  mihi  iam  donius  improba  quo  me 
Nympha  rapit  saevae  monitu  lunonis,  in  amnes. 
nunc  lovis  accessus  et  iam  mihi  limina  caeli 
conciliat  iungitque  toros  et  fontis  honores. 
o  dolor,  o  dulces  quas  gessimus  ante  pbaretrae.         30 
iam  socii  laetis  rapuerunt  yincula  ventis, 
bortator  postquam  furiis  et  voce  nefanda 
impulit  Oenides.     verum  cum  gente  domoque 
ista  luet  saevaeque  aderunt  tua  numina  matri. 
surge  age  et  in  duris  baut  umquam  defice;  caelo       35 
mox  aderis  teque  astra  ferent;  tu  semper  amoris 
sis  memor  et  cari  comitis  ne  abscedat  imago.' 
talibus  orantem  dictis  visuque  fruentem 
ille  ultro  petit  et  vacuis  amplexibus  instat 
languentisque  movet  frustra  conamina  dextrae:  4o 

corpus  bebet  somno  refugaque  eluditur  umbra, 
tum  lacrimis,  tum  voce  sequi,  tum  rumpere  questus, 
cum  sopor  et  vano  spes  maestà  resolvitur  actu. 
fluctus  ab  undisoni  ceu  forte  crepidine  saxi 
cum  rapit  balcyonis  miserae  fetumque  laremque,        45 
it  super  aegra  parens  queriturque  tumentibus  undis 
certa  sequi,  quocumque  ferant,  audetque  pavetque, 
icta  fatiscit  aquis  donec  domus  baustaque  fluctu  est; 
illa  dolens  vocem  dedit  et  se  sustulit  alis: 
baut  aliter  somni  maestus  labor.     exilit  amens  50 

effusisque  genas  lacrimis  rigat.     'ibimus'  inquit, 


25  absumis  ilf^,  adsumis  F        26  ac  Sudhaus,  haec  VC 
27  in  amnes  F,    inanes  X^C,    intellego  hoc  nemus  ac  quo  me 
Nympha  rapit,  se.  amnes,  domus  sunt  28  limina  cod.  Coki, 

lumina  F,  numina  BaeJirens  29  toros  Burmann,  om.  F, 

suos  C  3fO  pharetrae  M^C,  pharetram  F,  pharetras  S 

38  fruentem  X,  fruente  fruitur  F        46  quaeriturque  M  ^,  quae- 
ritur  F        50  amens  Jlf,  amen  F 


ARGONAUTICON  LIB.  IV.  83 

^solus  et  hos  montes  desertaque  lustra  tenebis, 

care  puer,  nec  res  ultra  mirabere  nostras.' 

haec  fatus  relegitque  vias  et  vallibus  exit 

iucertus,  quid  luno   ferat^  quas  apparet  iras.  55 

nec  minus  et  socios  cernit  procul  aequore  ferri 

praecipites  tacitumque  pudet  potuisse  reliuqui. 

lamque  iter  ad  Teucros  atque  hospita  moenia  Troiae 
flexerat  Iliaci  repetens  promissa  tyranni^ 
cum  maesto  Latona  simul  Dianaque  vultu  eo 

ante  lovem  stetit  et  supplex  sic  fatur  Apollo: 
*in  quem  alium  Alciden,   in  quae  iam  tempora  differs 
Caucaseum,  rex  magne^  senem?  nullumne  malorum 
finem  adeo  poen aeque  dabis?  te  cuncta  precatur 
gens  hominum  atque  ipsi  iam  te,  pater  optime,  montes  65 
fessaque  cum  silvis  orant  iuga.     sat  tibi  furtum 
ignis  et  aetberiae  defensa  silentia  mensae.' 
dixit  ubi,  e  scopulis  media  inter  pabula  diri 
vulturis  ipse  etiam  gemitu  maestaque  fatigat 
voce  lovem  saevis  relevans  ambusta  pruinis  70 

lumina;  congeminant  amnes  rupesque  fragorem 
Caucaseae;  stupet  ipse  dei  clamoribus  ales. 
tunc  etiam  superas  Acheronte  auditus  ad  arces 
lapetus;  gravis  orantem  procul  arcet  Erinys 
respiciens  celsi  legem  lovis.     ille  dearum  75 

fletibus  et  magno  Phoebi  commotus  honore 
velocem  roseis  demittit  nubibus  Irim. 
*i,  Phrygas  Alcides  et  Troiae  differat  arma; 
nunc'  ait  ^eripiat  dirae  Titana  volucri.' 
diva  volat  defertque  viro  celeranda  parentis  so 

imperia  atque  alacrem  laetis  bortatibus  implet. 

Iam  Minyae  mediis  clarae  per  sidera  noctis 
fluctibus  intulerant  placido  cava  lintea  cursu 


62  tenebis  ilf  *,  tenebris  V        54  uias  et  X^,  uiaret  V 
64   precantur  C  «5   optime  X^MT,    om.  V  68   Exit 

ubi  C  73  superas  Bon}^  super  V   \    auditur  C        80  de- 

fertque i)f  ^,  diflfertque  V 

6* 


84  C.  VALERI  FLACCI 

multaque  deserto  memores  super  Hercule  volvunt. 
Thracius  at  summa  sociis  e  puppe  sacerdos  85 

fata  deum  et  miserae  solans  incommoda  vitae 
securum  numeris  agit  et  medicabile  Carmen; 
quod  simul  adsumpta  pulsum  fide,  luctus  et  irae 
et  labor  et  dulces  cedunt  e  pectore  nati. 

Interea  magni  iam  iam  subeuntibus  astris  90 

Oceani  genitale  caput  Titania  frenis 
antra  sonant;  Sol  auricomis  cingentibus  Horis 
multifidum  iubar  et  bisseno  sidere  textam 
loricam  induitur;  ligat  hanc  qui  nubila  contra 
balteus  undantem  variat  mortalibus  arcam.  95 

inde  super  terras  et  eoi  cornua  montis 
emicuit  traxitque  diem  candentibus  undis, 
et  Minyas  viso  liquerunt  flamina  Phoebo. 

Proxima  Bebrycii  panduntur  litora  regni, 
pingue  solum  et  duris  regio  non  invida  tauris.         loo 
rex  Amycus;  regis  fatis  et  numine  freti 
non  muris  cinxere  domos,  non  foedera  legum 
uUa  colunt  placidas  aut  iura  tenentia  mentes. 
quales  Aetnaeis  rabidi  Cyclopes  in  antris 
nocte  sub  hiberna  servant  freta,  si  cubi  saevis  to5 

advectet  ratis  acta  notis  tibi  pabula  dira 
et  miseras,  Polypbeme,  dapes:  sic  undique  in  omnes 
prospiciunt  cursantque  vias,  qui  corpora  regi 
capta  trabant.     ea  Neptuno  trux  ipse  parenti 
sacrifici  prò  rupe  iugi  media  aequora  supra  no 

torquet  agens.     sin  forma  viris  praestantior  adsit, 
tum  legere  arma  iubet  sumptisque  occurrere  contra 
caestibus;  baec  miseri  sors  est  aequissima  leti, 
bue  ubi  devectam  Neptunus  gurgite  puppem 
sensit  et  extremum  nati  prospexit  in  oras  ii6 

85  sacerdo  V  86   defuit  in  C  92   auricomus  1\ 

cod.  regius   |   cingentibus  cod.  Bon.^  ingentibus  VC^  urguentibus 
codd.  Fti  104  rapidi  XC  105  Nocte  SM,  Noctis  V 

108  f:  cursant  V  (f  deleta  videtur)  111  sin  C,  in  V 

113  miseris  Burmann 


ARGONAUTICON  LIB.  IV.  85 

et  quondam  laetos  domini  certamine  campos, 

ingeniit  ac  tales  evolvit  pectore  questus: 

^infelix  imas  quondam  mihi  rapta  sub  undas 

nec  potius  magno  Melie  tum  mixta  Tonanti, 

usque  adeone  meam  quacumque  ab  origine  prolem  120 

tristia  fata  manent?  sic  te  olim  pergere  sensi, 

luppiter,  iniustae  quando  mihi  virginis  armis 

concidit  infelix  et  nunc  chaos  implet  Orion. 

nec  tibi  nunc  Yirtus  aut  det  fiducia  nostri, 

nate,  animos  opibusque  ultra  ne  crede  paternis.        125 

iam  iam  aliae  vires  maioraque  sanguine  nostro 

vincunt  fata  lovis,  potior  cui  cura  suorum  est. 

atque  ideo  ncque  ego  banc  tumidis  avertere  ventis 

temptavi  tenuive  ratem,  nec  iam  mora  morti 

bine  erit  ulla  tuae.   reges  preme,  dure,  secundos.'     130 

abstulit  inde  oculos,  natumque  et  tristia  linquens 

proelia  sanguineo  terras  pater  alluit  aestu. 

Principio  fluvios  gentemque  et  litora  ductor 
explorare  iubet,  paulumque  egressus  Ecbion 
invenit  obscura  gemitus  in  valle  trabentem  is5 

clam  iuvenem  et  c^esi  maerentem  nomen  amici, 
ille  virum  ut  contra  venientem  umbrataque  vidit 
tempora  Parrbasio  patris  de  more  galero 
paciferaeque  manu  nequiquam  insignia  virgae, 
'ben  fuge',  ait  ^certo,  quicumque  es,  perdite,  passu,  uo 
dum  datur.'     obstipuit  visu  Nonacria  proles, 
quid  ferat  admirans.     postquam  remeare  monentem 
ocius  et  dictis  perstantem  cernit  in  isdem, 
abripit  et  sociis,  quae  sint  ea,  promere  cogit. 
ille  manum  tendens  ^non  baec'  ait  'hospita  vobis    us 
terra,  viri,  non  bic  ullos  reverentia  ritus 
pectora;  mors  habitat  saevaeque  hoc  litore  pugnae. 

116  campis  SM\    campus  V  124  aut  det  T^  JBon.^, 

audet  V         125  ultra  etiam  V  habet    \    ne  Carrio^  nec  V 
126  eliae  V  128  tumidis  F,  motis  C  130  preme  dure 

F,  doliture  C,  premit  ille  Schenkl  131  linquens  M,  linque 

F        145  manum  S,  manu  V    \    hospita  X^M,  hosta  F 


86  C.  VALERI  FLACCI 

iam  veniet  diros  Amycus  qui  tollere  caestus 

imperet  et  vasto  qui  vertice  nubila  pulset. 

talis  in  advectos  Neptuni  eredita  proles  150 

aeternum  furit  atque  aequae  virtutis  egentes 

ceu  superum  segnes  ad  iniqua  altaria  tauros 

constituit^  tandem  ut  misero  lavet  arma  cerebro. 

consunte  atque  fugae  medium  ne  temnite  tempus. 

namque  isti  frustra  quisquam  concurrere  monstro     155 

audeat;  et  quaenam  talem  vi  disse  voluptas?' 

ductor  ad  haec  ^Bebryxne  venis  diversaque  regi 

corda  gerens  (melior  vulgi  nam  saepe  voluntas), 

hostis  an  externis  fato  delatus  ab  oris? 

et  tua  cur  Amycus  caestu  nondum  obruit  ora?'        leo 

'^nomen'  ait  ^praedulce  mibi  '^'nomenque'J'  secutus 

Otreos  unanimi,     decus  ille  et  laeta  suorum 

gloria  nec  vestros  comes  aspernandus  in  actus, 

Hesionam  et  Phrygiae  peteret  cum  gaudia  nuptae, 

hic  Amycum  contra  iussus  stetit  atque  ego  palmas  i65 

implicui;  sed  prima  procul  vixdum  ora  levantis 

fulminea  frontem  dextra  disiectaque  fudit 

lumina,     me  numquam  leto  dignatus  et  armis, 

sed  lacrimis  potius  luctuque  absumor  inerti. 

spes  tamen,  bis  fando  si  nuntius  extitit  oris  170 

et  Mariandynum  patrias  penetravit  ad  urbes, 

unde  genus  fraterque  viro  —  sed  et  ille  quierit 

oro  nec  vanis  cladem  Lycus  augeat  armis.' 

Haec  ubi  non  ulla  iuvenes  formidine  moti 
accipiunt,  videt  et  dura  sic  pergere  mente,  175 

terga  sequi  properosque  iubet  coniungere  gressus. 
litore  in  extremo  spelunca  apparuit  ingens, 

149  et  iS'ilf  ^  om.  V  155  concurrere  SM^^  concurre  V 
158  gerens  M^  in  marg.^  regens  V  161  nomenque  F,  duc- 
tumque  Heinsius,  v otumque  Damsté,  /br^.  nutumque  167  Ful- 
minea Bon.^,  Fulmineam  V  169  assumer  C  170  fando 
ili",  fraudo  V  173  oro  Pius,  Ora  F,  Gracia  C  174  non 
ulla  cod.  Bon  ^  non  nulla  F  |  iuuenis  F  175  videt  et 
Schenkl^  dolet  et  F,  dolor  et  duras  insurgere  mentes  G 


ARGONAUTICON  LIB.  IV.  87 

arboribus  super  et  dorso  contecta  minanti, 

non  quae  dona  deum,  non  quae  trahat  aetberis  ignem, 

infelix  domus  et  sonitu  tremibunda  profundi.  iso 

at  varii  prò  rupe  metus:  hic  trunca  rotatis 

bracchia  l'apta  viris  strictoque  immortua  caestu, 

ossaque  taetra  situ  et  capitum  maestissimus  ordo. 

respicias  quibus  adverso  sub  vulnere  nulla 

iam  facies  nec  nomen  erat;  media  ipsius  arma  i85 

sacra  metu  magnique  aris  imposta  parentis. 

hospitis  hic  primum  monitus  rediere  Dymantis^ 

et  pavor  et  monstri  subiit  absentis  imago, 

atque  oculos  cuncti  inter  se  tenuere  silentes, 

donec  sidereo  Pollux  interritus  ore  190 

He  tamen,  hac  quicumque  es'  ait  ^formidine,  faxo 

iam  tua  silva  ferat,  modo  sint  tibi  sanguis  et  artus.' 

omnibus  idem  animus  forti  decernere  pugna, 

exoptantque  virum  contraque  occurrere  poscunt. 

qualiter  ignotis  spumantem  funditus  amnem  195 

pandit  iter,  mox  omne  pecus  formidine  pulsa 
pone  subit  iamque  et  mediis  praecedit  ab  undis. 

At  procul  e  silvis  sese  gregibusque  ferebat 
saevos  in  antra  gigans.    queni  nec  sua  turba  tuendo  200 
it  taciti  secura  metus.     mortalia  nusquam 
signa  manent;  instar  scopuli,  qui  montibus  altis 
summus  abit  longeque  iugo  stat  solus  ab  omni. 
devolat  inde  furens,  nec  quo  via  curve  profecti 
nec  genus  ante  rogat,  sed  tali  protonat  ira:  205 

'incipite,  0  iuvenes.     etenim  fiducia,  credo, 

180  tremebunda  XJI\  remibunda  VII  181  Sit  Heinsius, 
Vt  F,  et  Bon.^  \  hic  Aid.,  bine  V  183  et  Heinsius,  om.  V, 
fori,  capitum  et  185  media  T,  medius  V  186  metu  Q^ 
mentuque  V  187  monitus  P,  monitis  VC  !  Dymantis  Hein- 
sius,  tymantis  F,  tumentes  C  188  Et  F^^ilf,  E  F  191  hac 
etiam  V  habet  \  ait  Bon.^,  aut  F  |  faxo  Bon^,  saxo  F  194  con- 
traque SM^,  contraF  195  amnem  M,  amem  F  196  sen- 
tentiam  mancam  sic  supplevit  C  taurus  aquis,  qui  primus  init, 
spernitque  tumentem,        200  nec  F,  non  C       206  0  Xif  ^  eo  K 


88  C.  VALERI  FLACCI 

huc  tulit  auditas  et  sponte  lacessitis  oras. 
sin  errore  viae  necdum  mens  gnara  locorum,  208 

Neptuni  domus  haec^  egomet  Neptunia  proles.  213 

hic  milii  lex  caestus  adversaque  tollere  contra  209 

bracchia.    sic  ingens  Asiae  plaga  quique  per  arcton  210 
dexter  et  in  laevum  pontus  iacet  haec  mea  visit 
hospitia;  hoc  cuncti  remeant  certamine  reges.  212 

iam  pridem  caestus  resides  et  frigida  raris  214 

dentibus  aret  humus,    quis  mecum  foedera  iunget?    215 
prima  manu  cui  dona  fero?  mox  omnibus  idem 
ibit  bonos.     fuga  sub  terras,  fuga  nulla  per  auras. 
nec  lacrimae  (ne  ferte  preces)  superive  vocati 
pectora  nostra  movent;  aliis  rex  luppiter  oris. 
faxo  Bebrycium  nequeat  transcendere  puppis  220 

ulla  fretum  et  ponto  volitet  Symplegas  inani.' 
Talia  dieta  dabat,  cum  protinus  asper  lason 
et  simul  Aeacidae  simul  et  Caljdonis  alumni 
Nelidesque  Idasque  prior  quae  maxima  surgunt 
nomina;  sed  nudo  steterat  iam  pectore  PoUux.  225 

tum  pavor  et  gelidus  defixit  Castora  sanguis. 
nam  nec  ad  Elei  pugnam  videt  ora  parentis, 
nec  sonat  Oebalius  caveae  favor  aut  iuga  nota 
Taygeti,  lavitur  patrios  ubi  victor  ad  amnes, 
nec  pretium  sonipes  aut  sacrae  taurus  harenae,        230 
praemia  sed  manes  reclusaque  ianua  leti, 
illum  Amycus  nec  fronte  trucem  nec  mole  tremendum 
vixdum  etiam  primae  spargentem  signa  iuventae 
ore  renidenti  lu strans  obit  et  fremit  ausum. 


208  gnara  ilf  ^  T^,  ignara  V  213  huc  transposuit  Schenhl  \ 
domus  haec  Loehbach,  domus  adque  F,  haec  domus  atque  Bur- 
mann  212  functi  Burmann,  sed  hoc  —  certamine  prò  abla- 
tivo pretti  est,  certamen  est  pretium  {Xvtqov),  quo  se  redimunt  \ 
reges  SM,  rege  V  214  caestus  C  1\  caestu  V  215  quis 
Heinsius,  qui  V  210  feram  Heinsius,  sed  cf.  Langen  ad  V 

285  218  neferte  F,  nec  forte  XT  223  Aeacidae  Carrio, 
cf.  V  573,  aeacides  V  226  tum  Thilo,  Cum  F  229  lavitur 
Bon.^,  labitur  F,  capitur  C        232  trucem  Bon/\  ducem  F 


ARGONAUTICON  LIB.  IV.  89 

sanguineosque  rotat  furiis  ardentibus  orbes.  235 

non  aliter  iam  regna  poli,  iam  capta  Typhoeus 

astra  ferens  Bacchum  ante  acies  primamque  deorum 

Pallada  et  oppositos  doluit  sibi  virginis  angues. 

sic  adeo  insequitur  rabidoque  ita  murmure  terret: 

'quisquis  es,  infelix  celerà  puer;  haut  tibi  pulcbrae  210 

manserit  hoc  ultra  frontis  decus  orava  matri 

nota  feres.     tune  a  sociis  electus  iniquis? 

tune  Amyci  moriere  manu?'  nec  plura  moratus 

ingentes  umeros  spatiosaque  pectoris  ossa 

protulit  borrendosque  toris  informibus  artus.  245 

deficiunt  visu  Minyae,  miratur  et  ipse 

Tjndarides;  redit  Alcidae  iam  sera  cupido 

et  vocuo  maestos  lustrarunt  lumine  montes. 

at  satus  aequoreo  fatur  tune  talia  rege: 

'aspice  et  baec  crudis  durata  Yolumina  tauris;  250 

nec  peto  sortis  opem,  sed  quos  potes  indue  caestus.' 

Dixit  et  urgentis  per  sera  piacula  fati 
nescius  extremum  hoc  armis  innectere  palmas 
dat  famulis,   dat  et  inde  Lacon.     odia  aspera  surgunt 
ignotis  prius  atque  incensa  mente  feruntur  255 

in  medium  sanguis  lovis  et  Neptunia  proles. 
bine  illinc  dubiis  intenta  silentia  votis, 
et  pater  orantis  caesorum  Tartarus  umbras 
nube  cava  tandem  ad  meritae  spectacula  pugnae 
emittit;  summi  nigrescunt  culmina  montis.  260 

continuo  Bebryx,  Maleae  velut  arce  fragosae 
turbo  rapax,  vix  ora  virum,  vix  toUere  passus 
bracchia  torrenti  praeceps  agit  undique  nimbo 

237  deorum  V^  ut  vid.,  M,  deosum  \  241  frontis  Z^ilf  2, 
fontis  V  242  Nota  etiam  V  habet  \  tune  a  Thilo,  tuneo  F, 
tune  e  C  \  electus  C,  eluctus  V  243  Tune  X{?)M,  Tune  V 
246  visu  Minyae  cod.  Bon.^  T,  uisum  inse  V  248  uocuo  F, 
uacuo  M,  sed  cf.  Ili  721  \  maestos  Koestlin,  maesto  F 
251  peto  Burmann,  petae  F  252  per  sera  Baehrens,  post 

sera  F,  prò  sera  Madvig        255  feruntur  SM,  ferunintus  F 
259  poenae  Wagner        261  uelut  X^  uolut  F  [  fragosae  Kr., 
fragosa  F 


90  C.  VALERI  FLACCI 

cursibus  involvens,  totaque  immanis  barena 
insequitur.     vigil  ille  metu  cum  pectore  et  armis     265 
bue  alternus  et  bue,  semper  cervice  reducta, 
scraper  et  in  digitis  et  summi  pulvere  campi, 
proiectusque  redit.     spumanti  qualis  in  alto 
Pliade  capta  ratis,  trepidi  quam  sola  magistri 
cura  tenet,  rabidum  ventis  certantibus  aequor  270 

intemerata  secat,  PoUux  sic  providus  ictus 
servat  et  Oebalia  dubium  caput  eripit  arte, 
ut  deinde  urgentes  effudit  nubibus  iras 
ardoremque  viri,  paulatim  insurgere  fesso 
integer  et  summos  manibus  deducere  caestus.  275 

ille  dies  aegros  Amyci  sudoribus  artus 
primus  et  arenti  cunctantem  vidit  biatu, 
nec  sua  defessum  noscunt  loca  nec  sua  regem 
agmina.     respirant  ambo  paulumque  reponunt 
bracchia,  ceu  Lapitbas  aut  Paeonas  aequore  in  ipso    28O 
cum  refovet  fixaque  silet  Gradivus  in  basta, 
vix  steterant,  et  iani  ecce  ruunt  inflictaque  late 
terga  sonant;   nova  vis  iterum,  nova  corpora  surgunt. 
hunc  pudor,  bunc  noto  iam  spes  audentior  boste 
instimulat.     fumant  crebro  praecordia  pulsu;  285 

avia  responsant  gemitu  iuga:  pervigil  ut  cum 
artifìcum  notat  Aetna  manus  et  fulmina  Cyclops 
prosubigit,  pulsis  strepitant  incudibus  urbes. 
emicat  bic  dextramque  parat  dextramque  minatur  • 
Tyndarides;  redit  bue  oculis  et  pondere  Bebryx       290 
sic  ratus,  ille  autem  celeri  rapit  ora  sinistra, 
conclamant  socii  et  subitas  dant  gaudia  voces. 

268  vocibus  proiectus   et  effusus   (304)  notantur  schemata 
pugnatorum  pedem  proferentium  269  trepidi  ilf  *,   trepida 

V  270  rabidum  Friesemann^  rapidum  V  272  erigit  C 
274  fesso  codd.  Pii,  ferro  VC          275  Integer  CT\  Integet 

V  280  Paeonas  lunt.^,   poenas   V  281  Cum   F,    dum 

Carr.^  282   steterant  SM^    sterant  V  285  instimulat 

lunt.^,    Instimulant  V  287  notat  Aetna   manus   KoestUn^ 

& 
notata. manus  F,  notat  ipse  m.  C,  movet  Aetna  m.  Heinsiìis 


ARGONAUTICON  LIB.  IV.  91 

illum  insperata  turbatimi  fraude  furentemque 

Oebalides  prima  refugit  dum  detonet  ira, 

territiis  ipse  etiam  atque  ingentis  conscius  ausi.        295 

saevit  inops  Amycus  nullo  discrimine  sese 

praecipitans  avidusque  viri  (respectat  ovantes 

quippe  procul  Minyas);  tunc  caestu  elatus  utroque 

inruit.     hos  inter  Pollux  subit  et  truci s  nitro 

advolat  ora  viri:  nec  spes  effecta,  sed  ambae  300 

in  pectus  cecidere  mauus.     hoc  saevior  ille 

ecce  iterum  vacuas  agit  inconsulta  per  auras 

bracchia.     sentit  enim  Pollux  rationis  egentem  .  .  . 

dat  genibus  iunctis  latus  effusumque  secutus 

band  revocare  gradum  patitur,  turbatque  premitque  305 

ancipitem  crebros  et  liber  congerit  ictus 

desuper  averso;  sonat  omni  vulnere  vertex 

inclinis  ceditque  malis.     iam  tempora  manant 

sanguineaeque  latent  aures,  vitalia  donec 

vincula^  qua  primo  cervix  committitur  artu,  310 

solvit  dextra  gravis.     labentem  propulit  beros 

ac  super  insistens  Tollux  ego  missus  Amyclis 

et  love  natus'  ait;  'nomen  mirantibus  umbris 

hoc  referes:  sic  et  memori  noscere  sepulchro.' 

Bebrycas  extemplo  spargit  fuga;  nullus  adempti  315 
regis  amor;  montem  celeres  silvamque  capessunt. 
haec  sors,  haec  Amycum  tandem  manus  arcuit  ausis 
effera  servantem  Ponti  loca  vimque  iuventae 
continuam  et  magni  sperantem  tempora  patris. 
tenditur  ille  ingens  hominum  pavor  arvaque  late      320 

297  Praecipitans  Jif  ^,  Praecipitant  V  298  tum  caestu 

elatus  Baehrens^  tunc  caestu  uelatus  F,  tunc  caestu  latus  Xeo, 
caestuque  elatus  Heinsius  299  trucis  SM''\  truncis  V 

300  effeta  GM^T\  cod.  regius  301  In  pectus  M\  Inspec- 

tus  V  303  enim  F,  eum  Ald.^  ubi  Thilo  304  iure  Sud- 
haus  offenditur  asyndeto;  me  indice  talis  vs.  excidit  Bebryca  et 
insanos  ludens  vigil  arte  furores  307  omnis  CT  308  ce- 
ditque malis  MC^  ceciditque  malis  F  309  Sanguineaeque  M, 
Sanguinaeque  F  317   hic  desinit  S     \     arcuit  Gronovius, 

arguit  F 


92  C.  VALERI  FLACCI 

occupat,  annosi  veluti  si  decidat  olim 
pars  Erycis  vel  totus  Athos*,  qua  mole  iacentis 
ipse  etiam  expleri  victor  nequit  oraque  longo 
comminus  optutu  mirans  tenet.     at  manus  omnis 
beroum  densis  certatim  amplexibus  urgent,  325 

armaque  ferre  iuvat  fessasque  attollere  palmas. 
'salve  vera  lovis^  vera  o  lovis'  undique  'proles' 
ingeminant,  '0  magnanimis  memoranda  palaestris 
Taygeta  et  primi  felix  labor  ille  magistri.' 
dumque  ea  dieta  ferunt,  tenues  tamen  ire  cruores    330 
siderea  de  fronte  vident;  nec  sanguine  Pollux 
territus  averso  siccabat  vulnera  caestu. 
illius  excelsum  ramis  caput  armaque  Castor 
implicat  et  viridi  conectit  tempora  lauro 
respiciensque  ratem  'patriis'  ait  'bas  precor  oris,      335 
diva,  refer  frondes  cumque  liac  freta  curre  corona.' 
dixerat.     bine  valida  caedunt  armenta  bipenni 
perfusique  sacro  placati  gurgitis  amne 
graminea  sternuntur  bumo;  tunc  liba  dapesque 
frondibus  adcumulant;  exsortia  terga  Laconi  340 

praecipiunt  pecudum.     toto  mox  tempore  mensae 
laetus  ovat  nunc  laude  virum  nunc  vatis  bonoro 
Carmine,  victori  geminans  cratera  parenti. 

lamque  dies  auraeque  vocant,  rursusque  capessunt 
aequora,  qua  rigidos  eructat  Bosporos  amnes.  345 

illos,  Nile,  tuis  nondum  dea  gentibus  Io 
transierat  fluctus,  unde  baec  data  nomina  ponto, 
tum  pius  Oeagri  claro  de  sanguine  vates, 
admonita  genetrice,  refert  casusque  locorum 
Inacbidosque  vias  pelagusque  emensa  iuvencae  350 

exilia  intentisque  canit:  Ridere  priores 
saepe  lovem  in  terras  Argivaque  regna  Pelasgum 

322  qua  mole  iacentis  suspecta  videntur  326  fessasque 
M,  fessaque  V  336  refer  Bon^,  refers  V  \  freta  ilf,  feta 
V  338  Perfusique  CT\    Profusique  V  340  Frondibus 

M,  Frontibus  V        346  Nile  tuis  Bon.^,  nil  et  uos  V       352  in 
Heinsius,  om.  V 


ARGONAUTICON  LIB.  IV.  93 

virginis  lasiae  blandos  descendere  ad  ignes. 

sentit  Inno  dolos  curaqne  accensa  iugali 

aethere  desilnit;  dominam  Lyrceia  tellus  355 

antraque  deprensae  tremuerunt  conscia  culpae. 

tum  trepida  Inachiae  paelex  subit  ora  iuvencae 

sponte  dei;  plausu  fovet  liane  et  pectora  mulcet 

Inno  renidenti  cohibens  suspiria  vultu. 

mox  ita  adòrta  lovem:  ''da  quam  modo  ditibus  Argis  seo 

campus  alit  primae  referentem  cornua  Pboebes 

indomitamque  bovem^  da  carae  mnnera  nuptae. 

ipsa  ego  dilectae  pecudi  iam  pascua  digna 

praecipuosqne  legam  fontes."     qua  fraude  negaret 

aut  quos  inventus  finxisset  luppiter  astus?  365 

muneris  illa  potens  custodem  protinus  Argum 

adiungit;  custos  Argus  placet,  inscia  somni 

lumina  non  aliter  toto  cui  vertice,  quam  si 

Lyda  nurus  sparso  telas  maculaverit  ostro. 

Argus  et  in  scopulos  et  monstris  torrida  lustra       370 

ignotas  iubet  ire  vias  ben  multa  morantem 

conantemque  preces  inclusaque  pectore  verba. 

ultima  tum  patriae  cedens  dedit  oscula  ripae; 

flevit  Amymone,  flerunt  Messeides  undae, 

flevit  et  effusis  revocans  Hyperia  lacertis.  375 

illa  ubi  Tel  fessi  tremerent  erroribus  artus 

vel  rueret  summo  iam  frigidus  aethere  vesper, 

heu  quotiens  saxo  posuit  latus,  aut  ubi  longa 

aegra  siti,  quos  ore  lacus,  quae  pabula  carpsit, 

verbere  candentes  quotiens  exborruit  armos.  380 

quin  et  ab  excelso  meditantem  vertice  saltus 

audentemque  mori  valles  citus  egit  in  imas 

Argus  et  arbitrio  durus  servavit  erili, 

357  Tum  T,  Cum  V  \  inachiae  M,  inachaiae  V  359  re- 
nidenti M,  recidenti  V  362  carae  CM,  caraxe  V  365  in- 
ventus i.  e.  deprehensus  \  finxisset  Feerlkatnp^  timuisset  F,  mo- 
visset  Burmann  {cfs.  V  291  et  Stai.  Theb.XII  183)   |   aestus  C 

374   Messeides   Bon.'\   messonidaes  V,    messenides   CT^ 
379  crapsit  V 


94  C.  VALERI  FLACCl 

cum  subito  Arcadie  sonuit  cava  fistula  ritu 

imperiumque  patris  celerans  Cyllenius  ales  385 

advenit  et  leni  modulatur  Carmen  avena 

^quo'que  ait  'hinc  diversus  abis?  heus  respice  cantus.' 

haud  procul  insectans  Argum  languentia  .  .  . 

lumina  cuncta  notat  dulcesque  sequentia  somnos, 

et  celerem  mediis  in  cautibus  exigit  harpen.  390 

iamque  refecta  lovi  paulatim  in  imagine  prisca 

ibat  agris  Io  victrix  lunonis  et  ecce 

cum  facibus  spirisque  et  Tartareo  ululatu 

Tisiphonen  videt:  ac  primo  vestigia  visu 

fìgit  et  in  miserae  rursus  bovis  ora  recurrit,  395 

nec  qua  valle  memor  nec  quo  se  vertice  sistat. 

Inacbias  errore  etiam  defertur  ad  undas 

qualis  et  a  prima  quantum  mutata  iuvenca: 

nec  pater  aut  trepidae  temptant  accedere  nymphae. 

ergo  iterum  silvas,  iterum  petit  invia  retro  4oo 

ceu  Styga  dilectum  fugiens  caput;  inde  per  urbes 

raptatur  Graias  atque  ardua  flumina  ripis, 

oblato  donec  paulum  cunctata  profundo 

inciditi  absistunt  fluctus  et  gnara  futuri 

dant  pavida  alta  viam;  celsis  procul  ipsa  refulget    405 

cornibus  ac  summa  palearia  sustinet  unda. 

ast  Èrebi  virgo  ditem  volat  aethere  Memphin    ' 

praecipere  et  Pbaria  venientem  pellere  terra. 

contra  Nilus  adest  et  toto  gurgite  torrens 

Tisiphonen  agit  atque  imis  inlidit  harenis  4io 

Ditis  opem  ac  saevi  clamantem  numina  regni. 


386   Carmen  avena   M^   carmina  uena  F,    carmina    avena 
Baehrens  387  heus  Burmann^   heu  V    \    cantus  F,  pastor 

Schenkl  388  languentia  F,  languentia  somno  (7,  1.  cantu  T, 
fori,  virga  (ramo)  vel  loto  392  Ibat  1/,  Ibant  F  395  Fi- 
git  3/2,  Fugit  ve  39G  ualle  M\  nelle   F    |    nec  quo  se 

T,  quo  se  F,  quo  sese  iliO,  cod.  Bon.,  cod.  Coki         401  dilec- 
tum Jf,  dilectam  F        402  Raptatur  C  Plus,  Raptatus  F 
404  gnara  Bon.'^,  ignara  F        405  pauidae  T        406  pelearia 
F        407  Ast  herebi  Bon.^,  Aetherebi  F 


ARGONAUTICON  LIB.  IV.  95 

apparent  sparsaeqne  faces  disiectaque  longe 
verbera  et  abruptis  excussi  crinibus  hydri. 
nec  lovis  interea  cessat  manus.     intonat  alto 
insurgens  caelo  genitor  curamque  fatetur,  415 

atque  ipsa  imperium  luno  pavet.     haec  procul  Io 
spectat  ab  arce  Phari  iam  divis  addita  iamque 
aspide  cincta  comas  et  ovanti  persona  sistro. 
Bosporon  bine  veteres  errantis  nomine  divae 
Yulgavere.     iuvet  nostros  nnnc  ipsa  labores  420 

immissisque  ratem  sua  per  freta  provebat  euris.' 

Dixerat,  et  placidi  tendebant  carbasa  venti, 
posterà  non  cassae  Minyis  Aurora  retexit 
noctis  iter;  nova  cuncta  vident  Thyneaque  iuxta 
litora  fatidici  poenis  borrentia  Phinei^  425 

dura  deum  summo  quem  sors  urgebat  in  aevo. 
quippe  ncque  extorrem  tantum  nec  lucis  egentem 
insuper  Harpyiae  Typboides,  ira  Tonantis^ 
depopulant  ipsoque  dapes  praedantur  ab  ore. 
talia  prodigia  et  tales  prò  crimine  poenas  430 

perpetitur.     spes  una  seni,  quod  pellere  saevam 
quondam  fata  luem  dederant  Aquilone  creatis. 
ergo  ubi  iam  Minyas  certamque  accedere  Pbineus 
sentit  opem,  primas  baculo  defertur  ad  undas 
vestigatque  ratem  atque  oculos  attollit  inanes.  435 

tunc  tenuem  spirans  animam  ^salve  0  mihi  longum 
exspectata  manus  nostrisque'  ait  'agnita  votis. 
novimus  et  divis  geniti  quibus  et  via  iussos 

417  Spectat  J5o»^.\   Spectabat  V    \    Phari  Carrio,   om.  V, 
poli  T,  Io  vis  Bury  418  cincta  M^  T,  cuncta  V         420  no- 

stros 3/^  nostro  V  421  auris  T  426  Dura  FO,  Dira  cod. 
Bon.,  T  I  summo  quem  sors  Sudhaus,  summoque  suis  F,  sum- 
moque  sui  (surgebat)  C,  summoque  lues  Bon^^  summo  quem 
vis  Lemaire  428  Harpyiae  Typboides  C,  H.  Typhonides  C*, 
Balbus,  yphoides  arpyiae  V  433  accedere  M,   accere  V 

434  ad  M,  ab  F        437  Expectata  M,  Expectat  F   |    nostris- 
que M,  nostrique  F    |    uotis  M,  uobis  V  {ab  utroque  superioHs 
b  Ut.  partis   ìatere  punctuìn  posuit  V,   t  tamen  non  acid.) 
438  uia  M\  nia  F 


96  C.  VALERI  FLACCI 

quae  ferat  ac  vestri  rebar  sic  tempora  cursus 
proxima  quaeque  legens,  quantum  Vulcania  Lemnos  440 
traxerit,  infelix  tulerit  quae  Cyzicus  arma, 
sensi  et  Bebrycio  supremam  in  litore  pugnam 
iam  propior  iamque  hoc  animam  solamine  mulcens. 
non  ego  nunc,  magno  quod  cretus  Agenore  Phineus, 
aut  memorem,  mea  quod  yates  insedit  Apollo  445 

pectora;  praesentis  potius  miserescite  fati, 
nec  miti  diyersis  erratura  casibus  orbem 
amissas  aut  fiere  domos  aut  dulcia  tempus 
lumina;  consuetis  serum  est  ex  ordine  fatis 
ingemere.     Harpyiae  semper  mea  pabula  servant,     450 
fallare  quas  nusquam  misero  locus:  ilicet  omnes 
deveniunt  niger  intorto  ceu  turbine  nimbus, 
iamque  alis  procul  et  sonitu  mihi  nota  Celaeno; 
diripiunt  verruntque  dapes  foedataque  turbant 
pocula,  saevit  odor  surgitque  miserrima  pugna,         455 
parque  mihi  monstrisque  fames.     sprevere  quod  omnes 
pollueruntque  manu  quodque  unguibus  excidit  atris 
has  mihi  fert  in  luce  moras.     nec  rumpere  fata 
morte  licet;  trahitur  yictu  crudelis  egestas. 
sed  vos  o  servate  precor,  praedicta  deorum  460 

si  non  falsa  mihi,  vos  fìnem  imponite  poenis. 
nempe  adsunt,  qui  monstra  fugent,  Aquilonia  proles 
non  externa  mihi;  nam  rex  ego  divitis  Hebri 
iunctaque  vestra  meo  quondam  Cleopatra  cubili.' 

Nomen  ad  Actaeae  Calais  Zetesque  sororis  465 

prosiliunt,  Zetesque  prior  'quem  cernimus?'  inquit. 
*tune  ille  Odrysiae  Phineus  rex  inclitus  orae? 
tu  Phoebi  Comes  et  nostro  dilecte  parenti? 

439  cf.  Aen.  VI 690  440  legens  M,  leges  V  442  Sensi 
et  Jf  ^  in  marg.^  Sentiet  F  443  solamine  ifef  ^,  solamina  V 
449  serum  Gronovius,  rerum  V  451  nunquam  C  452  in- 
torto F,  in  toto  C  I  nimbus  Bon.^,  nimbo  VC  457  manus  G  \ 
atris  codd.  Fu,  cod.  Harlesii,  auris  F,  uncis  M*  460  o  ser- 
vate Heinsius,  obseruate  F  463  externa  ikf^,  hesterna  F 
464  cubili  If^  cubile  F        465  acteae  iHf,  aeteae  F 


ARGONAUTICON  LIB.  IV.  97 

o  ubi  nunc  regui  generisque  ubi  gloria?  quain  te 
exedit  labor  et  miseris  festina  senectus.  470 

quin  age,  mitte  preces;  namque  est  tibi  nostra  voluntas, 
si  non  ira  deum  vel  si  placabilis  urget.' 
sustulit  hic  geminas  Phineus  ad  sidera  palmas 
'te'que  ait,  'invisum  quae  nunc  premis,  ira  Tonantis, 
ante  precor,  uostrae  tandem  iam  parce  senectae;      475 
sit  modus,  et  fore  credo  equidem;  nam  vestra  voluntas 
quid,  iuvenes,  sine  pace  deum?  nec  eredita  culpam 
saevitiae  scelerumve  mihi  nunc  crimina  pendi: 
fata  loquax  mentemque  lovis  quaeque  abdita  solus 
Consilia  et  terris  subito  ventura  parabat  480 

prodideram  miserans  bominum  genus;  bine  mibi  tanta 
pestis  et  offusae  media  inter  dieta  tenebrae. 
iam  tandem  cessere  irae,  nec  casus  ab  alto, 
ipse  volens  nostris  sed  vos  deus  appulit  oris.' 
sic  ait  et,  fatis  ita  iam  cedentibus,  omnes  485 

impulit  et  durae  commovit  imagine  poenae. 
instituere  toros  mediisque  tapetibus  ipsum 
accipiunt  circumque  iacent;  simul  aequora  servant, 
astra  simul,  vescique  iubent  ac  mittere  curas: 
cum  subitus  misero  tremor  et  pallentia  primae         490 
ora  senis  fugere  manus.     nec  prodita  pestis 
ante,  sed  in  mediis  dapibus  videre  volucres. 
fragrat  acerbus  odor  patriique  exspirat  Averni 
balitus;  unum  omnes  incessere  planctibus,  unum 
infestare  manus;  inbiat  Cocytia  nubes  495 

luxurians  ipsoque  ferens  fastidia  visu. 
tum  sola  conluvie  atque  inlisis  stramina  mensis 
foeda  rigant;  stridunt  alae,  praedaque  retenta 

461)  generisque  TI/,  genenrisque  V  472  placabilis  urget 
M,  placibili  surgit  V  474  invisum  Kr.,  iniusti  F,  iniuste  quae 
non  Madvig  \  premis  ira  Bon.^,  praemisera  V  477  quid  Bai- 
bus,  Quod  F,  haud  Fius  481  prodideram  Bon.^,  Prodiderat  V 
482  offusae  Gronovtus,  effusae  V  \  niediae  in  media  corr.  V^ 
489  ac  mittere  Bon.^,  admittere  V  403  Fragrat  acerbus 
Aid.,  Fraglata  ceruus  V  \  patriique  M^T,  patrique  V 
496  Luxorians  V        497  inlisis  Maserius^  inlusis  V 

VAiiEEruB  Flaccus,  ed.  Kraraer.  7 


98  C.  VALERI  FLACCl 

saevit  utrimque  fames;  nec  solum  horrenda  Celaeno 
Phinea  sed  miseras  etiam  prohibere  sorores.  500 

emicat  hic  subito  seseque  Aquilonia  proles 
cuin  clamore  levat;  genitor  simul  impulit  alas. 
hoste  novo  turbata  lues,  lapsaeque  rapinae 
faucibus,  et  primum  pavidae  Phineia  tecta 
pervolitant^  mox  alta  petunt;  stant  litore  fìxi  505 

Haemonidae  atque  oculis  palantia  monstra  sequuntur. 
sic  ubi  prorupti  tonuit  cum  forte  Vesevi 
Hesperiae  letalis  apex  —  yixdum  ignea  montem 
torsit  liiems,  iamque  eoas  cinis  induit  urbes: 
turbine  sic  rapido  populos  atque  aequora  longe        510 
transabeunt,  nullaque  datur  considere  terra, 
iamque  et  ad  lonii  metas  atque  intima  tendunt 
saxa;  vocat  magni  Stropliadas  nunc  incola  ponti, 
hic  fessae  letique  metu  propioris  anhelae 
dum  trepidant  humilique  graves  timidoque  volatu    515 
implorant  clamore  patrem  Typhona  nefando, 
extulit  adsurgens  noctem  pater  imaque  summis 
miscuit,  et  mediis  vox  exaudita  tenebrisi 
'iani  satis  bue  pepulisse  deas.     cur  tenditis  ultra 
in  famulas  saevire  lovis,  quas,  fulmina  quamquam    520 
aegidaque  ille  gerens,  magnas  sibi  legit  in  iras? 
nunc  quoque  Agenoreis  idem  decedere  tectis 
imperat;  adgnoscunt  monitus  iussaeque  recedunt. 
mox  tamen  et  vobis   similis  fuga^  cum  premet  arquos 
letifer.     Harpyiae  numquam  nova  pabula  quaerent,     525 
donec  erunt  divum  meritae  mortalibus  irae.  ' 
haesit  uterque  polo  dubiisque  elanguit  alis; 
mox  abit  et  sociae  victor  petit  agmina  pubis. 


503  rapinae  Pius^  ruinae  V  609  intuit  V  510  rapi- 
do C  Bon.^^  rabido  V  511  terra  31^  ut  vid.,  terrae  V 
512  ultima  Benkema,  non  recte  513  vocat  Bon.^,  uocant  V 
514  lethique  Bon.^^  loeti  V  \  propioris  etiam  V  524  si- 
milis M^C,  similes  V  \  cum  premet  F,  comprimet  C  \  arquos 
Leo,  argos  FO,  arcus  vulgo  525  Laetifera  C  528  pubis 
Heinsius,  pippis  V 


ARGONAUTICON  LIB.  IV.  99 

Interea  Minyae  pulsa  lue  prima  Tonanti 
sacra  novant;  tum  vina  toris  epulasque  reponunt.     530 
ipse  inter  medios  ceu  dulcis  imagine  somni 
laetus  ad  oblitae  Cereris  suspirat  honores; 
agnoscit  Bacchi  latices,  agnoscit  et  undam 
et  nova  non  pavidae  miratur  gaudia  mensae. 
hunc  ubi  reclinem  stratis  et  pace  fruentem  535 

aspicit  ac  longae  ducentem  oblivia  poenae^ 
talibus  appellat  supplexque  ita  fatur  lason: 
Vota,  senex,  perfecta  tibi;  nunc  me  quoque  curis 
eripe  et  ad  nostros  animum  converte  labores. 
omnis  adhuc  sors  laeta  quidem,  nec  numine  vano    540 
(siqua  fides  curae  superum)  tantum  aequor  adorti 
tendimus:  ipsa  miti  puppem  Io  vis  optima  proles 
instituit,  dedit  et  socios  Saturnia  reges. 
fidere  mens  sed  nostra  nequit,  quantumque  propinquat 
Phasis  et  ille  operum  summus  labor,  hoc  magis  angunt 
proxima,  nec  vates  sat  iam  mihi  Mopsus  et  Idmon.'  546 
ille  ducem  nec  ferre  preces  nec  dicere  passus 
amplius  hic  demum  vittas  laurumque  capessit 
numina  nota  ciens.     stupet  Aesonis  inclita  proles 
Phinea  ceu  numquam  poenis  nullaque  gravatum       550 
peste  lovis:  tam  largus  honos,  tam  mira  senectae 
maiestas  infusa;  vigor  novus  auxerat  artus. 
tum  canit:  ^o  terras  fama  venture  per  omnes, 
quem  sociis  ducibusque  deis  atque  arte  benigna 
Pallados  ipse  nitro  Pelias  ad  sidera  tollit  555 

demens,  dum  profugi  non  sperat  veliera  Phrixi, 
fata  locosque  tibi,  possum  quas  reddere  grates, 
expediam  rerumque  vias  finemque  docebo. 


529  pulsa  lue  Bon.^,  pulsaue  V         530  uina  M,  uena  V 
531  ceu  Bon.^,   seu   V    \    dulcis  M^^  ducis   V  535  fruen- 

tem M^,   furentem   V  536   ac  longe   M^T^   alonge   V 

548  capescit   V  549  ciens  ili",  fciens   V  {prior  f  non  abso- 

luta,   sed   incohata   magis   est)  550    ceu  Pius^   ce   V 

551  tam  C  T,  iam  V  \  tam  mira  C,  tamira   V        553  venture 
Bon.^,  uentura  V 


100  e.  VALERI  FLACCI 

ipse  etiam,  qui  me  prohibet  sua  pandere  terris 
saecula,  te  propter  fandi  milii  luppiter  auctor.  56o 

liinc  iter  ad  Ponti  caput  errantesque  per  altum 
Cyaneas.     furor  his  medio  concurrere  ponto, 
necdum  uUas  videre  rates:  sua  comminus  actae 
saxa  premunt  cautesque  suas.     ceu  vincula  mundi 
ima  labent,  tremere  ecce  solum,  tremere  ipsa  repente  565 
tecta  vides:  illae  redeunt,  illae  aequore  certant. 
di  tibi  progresso  propius,  di  forsitan  ipsi 
auxilium  mentemque  dabunt.     ast  ipse  iuvare 
ausa  quibus  monitis  possim  tua?  quippe  per  altum 
tenditis,  unde  procul  venti,  procul  unde  volucres,     570 
et  pater  ipse  maris  pavidas  detorquet  babenas. 
siqua  brevis  scopulis  fìeret  mora,  si  semel  orsis 
ulla  quies,  fuga  tunc  medio  speranda  recursu: 
vix  repetunt  primae  celeres  coufinia  terrae, 
iamque  alio  clamore  ruont,  omnisque  tenetur  575 

pontus  et  infestis  anceps  cum  montibus  errat. 
verum  animo  redit  illa  meo  sors  cognita  divum 
(fabor  enim  nec  spe  dubios  solabor  inani): 
cum  mihi  Tartareas  saevo  clangore  volucres 
protulit  ira  Io  vis,  vox  baec  simul  excidit  auris:        580 
''ne  vanas  impende  preces  finemque  malorum 
expete,  Agenoride;  pontum  penetraverit  ulla 
cum  ratis  et  rabidi  steterint  in  gurgite  montes, 
tunc  sperare  modum  poenae  veniamque  licebit." 
sic  deus,     aut  vobis  ergo  fera  saxa  patescunt  585 

aut  mea  iam  saevae  redeunt  ad  pabula  Dirae. 
verum  inter  medias  dabitur  si  currere  cautes 
(certe  digna   manus)  vacuumque  exibis  in  aequor, 

562  his  Bon.\  hic  V       563  uUas  Bon.\  illas  V       564  ceu 
Heinsius,  cum   F,  tum  Bon.^  665  labent  Heinsius,  labant 

V    I    equore  JBon.^^  aequora  V         572  fìeret  V,  fuerit  C 
573  speranda  Sudhaus,   peranda  F,  properanda  M^^   patranda 
C        574  celeres  Bon.^,    celeris   F        680  excidit  auris  Lach- 
viann  ad  Lucr.  V  608^  excidit  aures  F,  exciit  (exiit  0^)  aures 
C,  accidit  ai^res  Bulaeus      ^^&&:4<^P!St^f^Sfi.^^a,  F,  per  del.  M  ^ 

588  ceirté  haec  d. 

CAMPBELL  : 

COLLECTinM: 


ARGONAUTICON  LIB.  IV.  101 

proxima  regna  Lyci,  remeat  qui  victor  ab  oris 

Bebryciis.  toto  non  ullus  litore  Ponti  590 

mitior.     hic  lecto  comitum  de  robore  siquem 

perculerit  vicina  Ines,  ne  defice  casus 

praedicti  memor  atque  animos  accinge  futuris. 

iUic  pestiferas  subter  iuga  concava  torquet 

alter  aquas  Acheron  vastoque  exundat  biatu  595 

fumeus  et  saeva  sequitur  caligine  campos. 

linque  gravem  fluvium  et  miseris  sua  fata  colonis: 

sic  quoque  non  uno  dabitur  transcurrere  luctu. 

quid  tibi  nubifera  surgentem  rupe  Carambin, 

quid  memorem,  quas  Iris  aquas  aut  torqueat  Ancon?  eoo 

proxima  Thermodon  bine  iam  secat  arva,  memento: 

inclita  Amazonidum  magnoque  exorta  Gradivo 

gens  ibi;  femineas  nec  tu  nunc  crede  catervas, 

sed  qualis,  sed  quanta  viris  insultat  Enyo 

divaque  Gorgonei  gestatrix  innuba  monstri.  605 

ne  tibi  tunc  borrenda  rapax  ad  litora  puppem 

ventus  agat,  ludo  volitans  cum  turma  superbo 

pulvereis  exultat  equis  ululataque  tellus 

intremit  et  pugnas  mota  pater  incitat  basta. 

non  ita  sit  metuenda  tibi  saevissima  quamquam       eie 

gens  Chalybura,  duris  patiens  cui  cultus  in  arvis 

et  tonat  adflicta  semper  domus  ignea  massa. 

inde  omnem  innumeri  reges  per  litoris  oram, 

bospitii  quis  nulla  fìdes;  sed  limite  recto 

puppis  et  aequali  transcurrat  carbasus  aura.  615 

sic  demum  rapidi  venies  ad  Pbasidis  amnem. 

castra  ibi  iam  Scytbiae  fraternaque  surgit  Erinys. 

ipse  truces  illic  Colcbos  bostemque  iuvabis 

auxiliis.     nec  plura  equidem  discrimina  cerno. 

592  defice  Bon.^,  defece  V  593  accinge  Jf,  accingere 
V  I  futuris  T\  Bon.\  futures  V  595  Ater  C  596  ad 
sequitur  cf.  V  656  599  carambì  il^^,  carambi  V  600  aut 
V,  quas  C  601  Thermodoon  CM^'T  \  bine  Madvig,  bic  V 
604  sed  Pius,  et  V  606  tunc  Bon.\  nunc  V  610  fori,  non 
ita  set,  cf.  Vili  316        614  limite  Pomponius  Laetus^  limine  V 


102  C.  VALERI  FLACCI 

fors  etiam  optatam  dabitur  contingere  pellem.  620 

sed  te  non  animis  nec  solis  viribus  aequom 
credere;  saepe  acri  potior  prudentia  dextra. 
quam  tulerit  deus,  arripe  opem.     iamque  ultima  nobis 
promere  fata  nefas;  sileam,  precor.'     atque  ita  facto 
fine  dedit  tacitis  iterum  responsa  tenebris.  625 

Tum  subita  resides  socios  formidine  lason 
praecipitat  rumpitque  moras  tempusque  timendi. 
ipse  viros  gradiens  ad  primi  litoris  undam 
prosequitur  Phineus.     'quaenam  tibi  praemia'  dixit, 
^quas,  decus  o  Boreae,  possem  persolvere  grates?     eso 
me  Pangaea  super  rursus  iuga  meque  paterna 
stare  Tyro  dulcesque  iterum  mihi  surgere  soles 
nunc  reor.     exactae  (verumne?)  abiere  Yolucres, 
nec  metuam,  tutaeque  dapes?  date  tangere  vultus, 
dem  sinite  amplexus,  propiusque  accedite  dextrae.'  635 
dixerat.     abscedunt  terris  et  litora  condunt. 

Omnibus  extemplo  saeva  sub  imagine  rupes 
Cyaneae  propiorque  labor.     quando  adfore  quaque 
parte  putent?  stant  ora  metu  nec  fessa  recedunt 
lumina  diversa s  circum  servantibus  undas,  640 

cum  procul  auditi  sonitus  insanaque  saxa, 
saxa  neque  illa  viris  sed  praecipitata  profundo 
siderei  pars  visa  poli,     dumque  ocius  instant, 
ferre  fugam  maria  ante  ratem,  maria  ipsa  repente 
deficere  adversosque  vident  discedere  montes,  645 

omnibus  et  gelida  rapti  formidine  remi, 
ipse  per  arma  volans  et  per  iuga  summa  carinae 
bortatur  supplexque  manus  intendit  lason 
nomine  quemque  premens.    ^ubi  nunc  promissa  superba 


622  saepe  —  623  opem  exìiih.  Par.  624  sileam  Loeh- 
bach,  sileo  F,  sileo  et  C  680  possim  Heinsius  633  ue- 
rurane  F,  nana  uere  C;  distinxit  0.  Seyffert  635  dem  sinite 
Heinsius,  Desinite  V  638  propiorque  M'^,  propior  V 

641  auditi  Maserius,  auditis  F,   auditur  C,   auditus  MT,  cod. 
Bon.  643  instant  T,  instat  F  645  deficere  Burmann, 

Defigere  F,  Diffugere  C  \   discedere  Sahellicus,  descendere  F 


ARGONAUTICON  LIB.  IV.  103 

ingeutesque  minae,  mecum  quibus  ista  secati?  eso 

idem  Amyci  certe  viso  timor  omnibus  antro, 

perculerat;  stetimus  tamen  et  deus  adfuit  ausis. 

quin  iterum  idem  aderit,  credo,  deus.'    liaec  ubi  fatus, 

corripit  abiecti  remumque  locumque  Phaleri 

et  trahit;  insequitur  fiammata  pudore  iuventus.  655 

unda  laborantes  praeceps  rotat  ac  fuga  ponti 

obvia;  miscentur  rupes,  iamque  aequore  toto 

Cyaneae  iuga  praecipites  inlisa  remittunt. 

bis  fragor  infestas  cautes  adversaque  saxis 

saxa  dedit,  fiamma  expresso  bis  fulsit  in  imbri.        eeo 

sic  ubi  multifìdus  ruptis  e  nubibus  horror 

effugit  et  tenebras  nimbosque  intermicat  ignis 

terrificique  ruunt  tonitrus  elisaque  noctem 

lux  dirimit,  pavor  ora  virum,  pavor  occupat  aures: 

liaud  secus  implevit  pontum  fragor;  effluit  imber     665 

spumeus  et  magno  puppem  procul  aequore  vestit. 

Advertere  dei  defìxaque  numina  ponto, 
quid  scopulis  praeclusa  ratis,  quid  dura  iuventus 
expediat;  pendet  magnis  favor  ortus  ab  ausis. 
prima  coruscanti  signum  dedit  aegide  virgo  67o 

fulmineam  iaculata  facem.     vixdum  ardua  cautes 
cesserat,  illa  volans  tenui  per  concita  saxa 
luce  fugit;  rediere  viris  animique  manusque, 
ut  videre  viam:  'sequor,  o  quicumque  deorum' 
Aesonides  Wel  fallis'  ait,  praecepsque  fragores  675 

per  medios  ruit  et  fumo  se  condidit  atro, 
coeperat  bine  cedens  abductis  montibus  unda 
ferre  ratem  pelagoque  dies  occurrere  aperto, 
sed  neque  permissis  iam  fundere  rector  habenis 

651  excidit  vs.  huius  fere  sententiae:  idem  animos  pelago 
Zepliyris  certantibus  horror  673  redieie  Bon.^  {cf.  Stai.  Theb. 
F4),  cecidere  VC  675  uel  fallis  M^T^^  cod.  regius,  uel  fallit  F, 
uel  fallor  C,  a^diuhìt  dubitanter  Sudhaus  cfs.  Stai.  Theb.  V286sq. 
676  fumo  C,  fuso  V  677  bine  cedens  HeinsiuSy  incendens  F, 
incedens  C,  fori,  abductis  succedens  |  abductis  2wn^.  \  adductis  F 


104  C.  VALERI  FLACCI 

vela,  nec  eniti  remis  potè,   cum  super  adsunt  eso 

Cjaneae.     premit  umbra  ratera,  scopulique  feruntur 
comminus.     hic  luno  praecepsque  ex  aethere  Pallas 
insiliunt  pariter  scopulos:  hunc  nata  coercet, 
hunc  coniunx  lovis;  ut  valido  qui  robore  tauros 
sub  iuga  et  invito  detorquet  in  ilia  cornu.  685 

inde,  velut  mixtis  Vulcanius  ardor  harenis 
verset  aquas,  sic  ima  fremunt,  fluctuque  coacto 
angitur  et  clausum  scopulos  super  effluit  aequor. 
contra  omnes  validis  tenui  discrimine  remis 
pergere  iter  mediosque  ratem  transferre  per  ictus;   69o 
saxa  sed  extremis  tamen  increpuere  corymbis, 
parsque  (nefas)  deprensa  iugis;  nam  cetera  caelo 
debita,     conclamant  Minyae,  latera  utraque  quippe 
dissiluisse  putant.     fiigit  ipse  novissimus  ictus 
Tipbys  et  e  mediis  sequitur  freta  rapta  ruinis;         695 
nec  prius  obsessum  scopulis  respexit  ad  aequor 
aut  sociis  temptata  quies,  nigrantia  quam  iam 
litora  longinquique  exirent  flumina  Rhebae. 
tunc  fessas  posuere  manus,  tunc  arida  anbeli 
pectora,  discussa  quales  formidine  Averni  700 

Alcides  Tbeseusque  comes  pallentia  iungunt 
oscula,  vix  primis  amplexi  luminis  oris. 

Nec  vero  ipse  metus  curasque  resolvere  ductor, 
sed  maria  aspectans  'heu  qui  datus  iste  deorum 
sorte  labor  nobis.     serum  ut  veniamus  ad  amnem    705 
Phasidis  et  mites'  inquit  ^dent  veliera  Colobi, 
unde  per  bos  iterum  montes  fuga?'  talia  fundit, 
imperio  fixos  lovis  aeternumque  revinctos 
nescius.     id  fati  certa  nam  lege  manebat, 
siqua  per  hos  undis  umquam  ratis  isset  apertis.       710 

682  Inno  JBon.^,  om.  V        686  cf.  Sen.  nat.  quaest  II 26,  4, 
II  30        690  ictus  Bon\  ictos  V        691  Saxa  M,  Secxa  V 
694  Disiluisse  V        695  e  Bon.^,  om.  F,  in  codd.  Bon.  et  Bur- 
manni        698  Ehebae  Bon.^^  phoebi  V,  Rhebi  C         702  pri- 
mas  —  oras  cod.  regius,  T^  708   fixos  Bon.^^  fixus  V 

709  id  Heinsius^  et  F,  haec  Baeh/t'ens  |  manebat  T,  manebat  F^ 


ARGONAUTICON  LIB.  IV.  105 

Tum  freta,  quae  longis  fuerant  impervia  saeclis, 
ad  subitam  stupuere  ratem,  Pontique  iacentis 
omne  solum  regesqne  patent  gentesque  repostae. 
non  alibi  effusis  cesserunt  longius  undis 
litora,  nec  tantas  quavis  Tyrrbenus  et  Aegon  715 

volvat  aquas,  geminis  et  desint  Syrtibus  undae. 
nani  super  bue  vastos  tellus  quoque  congerit  amnes. 
non  septemgemini  memorem  quas  exitus  Histri, 
quas  Tanais  flavusque  Tyres  Hypanisque  Novasque 
addat  opes,  quantosque  sinus  Maeotia  laxent  720 

aequora.     flumineo  sic  agmine  fregit  amari 
vim  salis  bine  Boreae  cedens  glaciantibus  auris 
Pontus  et  exorta  facilis  concrescere  bruma, 
utque  vel  immotos  ursae  rigor  invenit  amnes 
vel  freta  Tersa  vadis^  biemem  sic  unda  per  omnem  725 
aut  campo  iacet  aut  tumido  riget  ardua  fluctu, 
atque  bac  Europam  curvis  aufractibus  urget, 
bac  Asiam  Scytbicum  specie  sinuatus  in  arcum. 
illic  umbrosae  semper  stant  aequore  nubes 
et  non  certa  dies,  primo  nec  sole  profundum  730 

solvitur  aut  vernis  cum  lux  acquata  tenebris, 
sed  redit  extremo  tandem  in  sua  litora  tauro. 

lam  Mariandynis  advertit  puppis  barenis, 
atque  celer  terras  regemque  exquirit  Ecbion 
dieta  ferens^  lectos  (fama  est  si  nominis  umquam)  735 
Haemoniae  subiisse  viros,  det  litora  fessis. 
adproperat  Lycus  auditis  laetatus  Acbivis, 
ac  simul  Aesoniden  omnemque  in  regia  turbam 
tecta  trabit  modo  Bebryciis  praefìxa  tropaeis, 

712  stupuere  ratem  M^  stuperatem  V  715  quavis  Kr. 
et  Vollmer,  quamvis  V  (sed  quau  librarium  scribere  cocpisse  ex 
m  Ut.  forma  apparet),  iunctus  Thiìo  718  Non  F,  num  5^^- 

thouiver,  sed  cf.  IV  444sq.         719  flavusque  Bon.^,  fluusque  V 
Tyres  Maserius  e  cod.  quodam,  lyces  V    |    nouasque  V  (fluvius 
ignotus,  cf.  VI  100),  Melasque  C        721  fregit  T,  regit  V 
722  glacialibus  CT^         724  inuenit  codd.  Pii^  inueniat  V 
726  rigat  C  727  urguet  Heinsius,  anguet  F,  angit  W^V, 

auget  C        728  hac  lunt  \  Huc  V 


106      C.  VALERI  FLACCI  ARGONAUTICON  LIB.  IV. 

mitis  et  in  mediis  effatur  talia  Grais:  740 

'haud  temere  est:  fato  divum  reor  ad  mea  vectos 

litora  vos,  odium  quibus  atque  eadera  ira  furentis 

Bebryciae  saevaque  pares  de  gente  triumphi. 

certa  fìdes  animis,  idem  quibus  incidit  hostis. 

nos  quoque,  nos  Amycum,  tanto  procul  orbe  remoti,  745 

sensimus  et  saevis  frater  mihi  fusus  barenis. 

ultor  ego,  atque  illuc  cunctis  accensus  in  armis 

tunc  aderam,  cum  vos  mediis  contenta  ferebant 

vela  fretis.     illum  in  sanie  taboque  recenti 

vidimus  aequoreo  similem  per  litora  monstro.  750 

nec  vero  praecepta  mihi  suprema  tyranni 

fata  queror  bellove  magis  laetarer  et  armis 

procubuisse  meis,  quam  lege  quod  occidit  ultus 

ipse  sua  meritoque  madent  quod  sanguine  caestus.' 

excipit  Aesonides  ^tuus  ergo  in  montibus  ignis         755 

ille?  tuas  acies  medio  de  gurgite  vidi?' 

fatur,  et  ostentans  prolem  lovis  'bic  tibi  Pollux 

en'  ait,  'inviso  solvit  cui  pectore  poenas.' 

ille  virum  circa  mirantia  lumina  volvit. 

festa  dehinc  mediis  ineunt  convivia  tectis  760 

communesque  vocant  superos,  quorum  eruta  nutu 

Bebrycia,  et  votis  pariter  praedaque  fruuntur. 

742  eadem  ira  C,  Sabellicus^   adea  mira  V  744  hahet 

Par.         751  praecepta  etiam  V  exhibet,  praerepta  Bon.^,  vulgo 

753  ultus  M^C,  uultus   V         754  sanguine  M,  g..guine   V 

(duarum  litt.  spatio  relieto)         758  invito  Schenkl    \    cui  Jtmt^ 

qui  V        762  praedaque  Bon.^,  praeda  V 


e.  VALEKI  FLACCI 
ARGONAUTICON 

LIBER  QUINTUS. 

Altera  lux  haud  laeta  viris  emersit  Olympo: 
Argolicus  morbis  fatisque  rapacibus  Idmon 
labitur  extremi  sibi  tum  non  inscius  aevi. 
at  memor  Aesonides  nimium  iam  vera  locuti 
Phineos  bine  alios  rapto  pavet  Idmone  luctus.  5 

tunc  corniti  pia  insta  tulit  caelataque  multa 
arte  Dolionii  donat  velamina  regis, 
bospes  bumum  sedemque  Lycus.     flens  arma  revellit 
Idmonis  e  celsa  Mopsus  rate;  robora  caedunt 
pars  silvis  portantque  arae,  pars  auguris  alba  10 

fronde  caput  vittisque  ligant^  positumque  feretro 
congemuere;  dies  simul  et  suus  admonet  omnes. 

Ecce  inter  lacrimas  interque  extrema  virorum 
munera,  quem  cursus  penes  imperiumque  carinae, 
Tipbyn  agit  violenta  Ines,  cunctique  pavore  15 

attoniti  fundunt  maestas  ad  sidera  voces: 
'arquipotens  adverte,  precor,  nunc  denique  Apollo; 
boc,  pater,  boc  nobis  refove  caput,  ulla  laboris 
si  nostri  te  cura  movet,  qui  cardine  summo 
vertitur  atque  omnis  manibus  nunc  pendet  ab  unis.'  20 
dieta  dabant  ventis  nec  debita  fata  movebant. 


5  rapto  ilf  ^  raptaF  6  Tun  V  11  caput  Bon.^^  oni. 
F,  possìs  etiam  comas  (cf.  Stai.  Ach.  1 289)  14  carinae  M^, 
carina  V        16  ad  sidera  M^  asidera  V 


108  C.  VALERI  FLACCI 

qualem  praecipiti  gravidum  iam  sorte  parentem 
natornm  flet  parva  manus  trepidique  precantur^ 
duret  ut  invalidis  et  adhuc  genitoris  egenis, 
haut  aliter  socii  supremo  in  tempore  Tiphyn  n 

ante  alios  superesse  volunt.     mors  frigida  contra] 
urget,  et  ille  recens  oculis  intervolat  Idmon. 
exanimum  frustra  Minyae  clamore  morantur 
avellique  negant;  vix  membra  rigentia  tandem 
imposuere  rogo  lacrimasque  et  munera  flammis  30 

vana  ferunt;  crescit  donis  feralis  acervus. 
ut  vero  amplexus  fessi  rupere  supremos 
et  rapidae  sonuere  faces,  tunc  ipsa  cremari 
visa  ratis  medioque  viros  deponere  ponto, 
non  tulit  Aesonides  geminis  flagrantia  cernens  35 

corpora  cara  rogis,  sed  pectore  ductor  ab  imo 
talia  voce  gemit:  ^quid  tantum  infensa  repente 
numina?  quas  nostri  poenas  meruere  labores? 
bina  (nefas)  tuto  pariter  mihi  funera  surgunt 
litore.     magna  adeo  comitum  numerosaque  pubes?    40 
aut  socios  rapit  atra  dies  aut  ipse  relinquo 
sontibas  impulsus  Furiis.     ubi  Tiphys?  ubi  Idmon 
fata  canens?  ubi  monstriferae  par  ille  novercae? 
te  sine,  Tbespiade,  nos  ulla  movebimus  ultra 
aequora?  nec  summa  speculantem  puppe  videbo         45 
Pleiadumque  globos  et  agentes  noctibus  Arctos? 
cui  Minyas  caramque  ratem,  cui  sidera  tradis? 
carpere  securas  quis  iam  iubet  Aesona  noctes? 
hoc  labor,  hoc  dulci  totiens  fraudata  sopore 
lumina  et  admotis  nimium  mens  anxia  Colchis  50 

profuit?  heu  quantum  Phasis,  quantum  Aea  recessit. 


25  tempore  F,  funere  C        35  Aesonides  Bon.^^  aesonidus 
F,  aesonius  MT,  codd.  Bon.  et  Burmanni    \    fra^lantia  F 
37  noce  M,  uoces  F        39  tuto  Sabellicus,  toto  VC  |   surgunt 
Jf^T,  surgent  F         41  relinquor  (77'         42  funis  siibit  iphys 
F  47  Cui  M,  Cy  F  50  admotis  —  Colchis  Gronovius^ 

cf.  IV  544  sq.,  adtonitis  —  colchis  F,  adtonitis  —  curia  Balbus 
51  Aea  cod.  regius^  aeta  VG 


ARGONAUTICON  LIB.  V.  109 

nunc  quoque,  si  tenui  superant  in  imagine  curae, 
adsis  umbra,  precor,  venturi  praescia  caeli 
rectoremque  tuae  moneas  ratis.'     haec  ubi  fatus, 
sola  virum  flammis  vidit  labentibus  ossa.  55 

'quod  tamen  externis  unum  solamen  in  oris 
restat'  ait,  ^caras  humus  haec  non  dividat  umbras 
ossaque  nec  tumulo  nec  separé  contegat  urna, 
sed  simul,  ut  iunctis  venistis  in  aequora  fatis.' 
haud  mora:  reliquias  socii  defletaque  miscent  eo 

nomina;  tura  vivo  frondens  e  caespite  tellus 
aggeritur,  cineremque  Lyco  coramendat  lason. 

Maesti  omnes  dubiique,  ratem  fidissima  cuius 
dextra  regat.   simul  Ancaeus  sollersque  petebat 
Nauplius.     Erginum  fato  vocat  ipsa  monenti  65 

quercus,  et  ad  tonsas  vieti  rediere  magistri. 
ac  velut  ille  gregis  cessit  cui  regia  taurus 
fertur  ovans,  hunc  omnis  honos,  hunc  omnis  in  unum 
transit  amor:  primo  laetus  sic  tempore  rector 
ingreditur  cursus;  etenim  dat  candida  certam  70 

nox  Helicen.     iam  prora  fretum  commoverat  et  iam 
puppe  sedens  .  .  .  diraiserat  ancora  terras. 

Inde  premente  noto  tristes  Acberusidos  oras 
praeterit  et  festa  vulgatum  nocte  Lyaei 
CaUichoron;  nec  vana  fìdes:  bis  Baccbus  in  undis     75 
abluit  eoo  rorantes  sanguine  tbyrsos. 
illum  post  acies  rubrique  novissima  claustra 
aequoris  hic  resides  thiasos,  bic  aera  moventem 

52  saperant  iV/^,   superat  V  53  prescia  Bon.^^  prae- 

sagia  V  55  lambentibus  C  56  externis  MOT,  extermis 
F,  extremis  Plus  58  se  pare  M,  sapere  V  61  frondens 
e  Heinsius^  frondes  et  F  67  uelut  ille  gregis  C,  ueluti  gre- 
cis  F,  cf.  Aen.  X707,  XI 809  68  ouans  hunc  M,  ouans  bine 
F  I  in  unum  ilf,  intimum  F  69  laetus  sic  ikf^,  laetu  sic  F, 
laetos  sic  (7  71  iam  prora  M^C,  nam  prora  F  72  sedens 
dimiserat  F,  diras  inseruit  Loehbach  optime,  saevas  Scìienkl, 
summa  Leo,  sedens  tristes  diuiserat  C  {ev.  73)  75  Callichoron 
Bon.^^  Callirhoan  F,  Callirhoen  CM^  \  bis  31,  cod.  Burmanni, 
bic  F    I    in  Plus,  ut  F         78  Aequoris  M^,  Aequores  F 


110  e.  VALERI  FLACCI 

udaque  pampinea  nectentem  cornua  vitta 

nunc  etiam  memiiiistis^  aquae,  Boeotia  qualem  so 

Thyias  et  infelix  cuperet  vidisse  Cithaeron. 

Fama  per  extremos  quin  iam  volat  improba  manes 
interea  et  magnis  natorum  laudibus  iraplet 

addita  iamque  fretis  repetens  freta  iamque  patentes 
Cyaneas.     ardent  avidos  attoUere  vultus,  85 

quos  pietas  vel  tangit  adhuc  quos  aemula  virtus. 
fata  immota  manent;  unum,  qui  litore  in  ilio 
conditus,  ad  carae  mittunt  spectacula  turbae. 
it  Sthenelus.    qualem  Mavortia  vidit  Amazon 
cumque  suis  comitem  Alcides  ut  condidit  armis,        90 
talis  ab  aequorei  consurgens  aggere  busti 
emicuit;  fulsere  undae,  sol  magnus  ut  orbem 
tolleret  aut  nubem  quateret  polus.     atque  ea  vixdum 
visa  viris  atra  nox  protinus  abstulit  umbra. 
ille  dolens  altum  repetit  chaos.     omina  Mopsus         95 
dum  stupet,  in  prima  tumulum  procul  aspicit  acta, 
obnubensque  caput  cineri  dat  vina  vocato. 
carmina  quin  etiam  visos  placantia  manes 
Odrysius  dux  rite  movet  mixtoque  sonantem 
percutit  ore  lyram  nomenque  relinquit  barenis.         100 

Altius  bine  ventos  recipit  ratis,  ac  fugit  omne 
Crobiali  latus  et  fatis  tibi,  Tipby,  negatum 
Partbenium,  ante  alios  Triviae  qui  creditur  amnis 

80   booetia  F,    boetia  C  83    in  textu  om.  C  et  marg. 

add.  I  fatorum  G  |  excidit  vs.  huius  fere  sententiae  inforna 
qui  sede  latent,  rate  pervia  Ponti;  T,  cod.  regius,  cod.  Pom- 
ponii  Laeti  hunc  vs.  exhibent:  venturam  caelo  fatis  melioribus 
Argo  84  Addita  iamque  T^Bon.^^  Additamque  F,  Addic- 

tasque  C   |    iamque  T  Bon.^^  namque  F,  quaque  C  |  patentes 
marg.   Venetae    exempìaris  Vaticani   adscriptum,    pharentes   F, 
ferentes  G        87  litore  M,  liotore  F        89  It  ythenelus  F 
93  quateret  Bon.^^  qaater  F    j    cauixdum  F        94  attulit  G  \ 
umbra  Heinsius.,  umbram   F         95  omina  G  Aid..,  omnia  VM 

99  dux  F,  dum  C         100  Percutit  ore  T,  Perclytore  F 
101  bino  cod.  regius^  2'\  in  F  102  Crobiali  Bon.^^  Cobilli 

F,  Cobylli  MG 


ARGONAUTICON  LIB.  V.  Ili 

fidus  et  Inopi  materna  gratior  unda. 

mox  etiam  Cromnae  iuga  pallentemque  Cytoron       105 

teque  cita  penitus  condunt^  Erythia,  carina. 

iamque  reducebat  noctem  polus:  alta  Carambis 

raditur  et  magnae  pelago  tremit  umbra  Sinopes. 

Assjrios  complexa  sinus  stat  opima  Sinope, 

nympba  prius  blandosque  lovis  quae  luserat  ignes  110 

caelicolis  immota  procis:  deceptus  amatae 

fraude  deae  nec  solus  Halys  nec  solus  Apollo. 

Addidit  bic  casu  comites  Fortuna  benigno 
Autolycum  Phlogiumque  et  Deileonta,  secutos 
Herculis  arma  viros;  vagus  bos  ibi  fixerat  error.      115 
ut  Graiam  videre  manum  puppemque  Pelasgum, 
prima  ruunt  celeres  ad  litora  seque  precantur 
accipiant  socios.     nova  dux  accedere  gaudet 
nomina  desertos  et  iam  sibi  currere  remos. 
transit  Halys  longisque  fluens  anfractibus  Iris  120 

saevaque  Thermodon  medio  sale  murmura  volvens, 
Gradivo  sacer  et  spoliis  ditissimus  amnis, 
donat  equos,  donat  votas  cui  virgo  secures, 
cum  redit  ingenti  per  Caspia  claustra  triumpbo 
Massageten  Medumque  trahens.     est  vera  propago    125 
sanguinis,  est  ollis  genitor  deus,     bine  magis  alta 
Haemonidae  petere  et  monitus  non  temnere  Phinei. 
ipse  autem  comitum  conversus  ad  ora  novorum 
Vos  mibi  nunc  pugnas'  ait  ^et  victricia'  ductor 
^Herculis  arma  mei  vestrasque  in  litore  Martis  130 

interea  memorate  manus.'     sic  fatus  et  aegro 

104  Inopi  Hermolaus  Barharus^  inopia  F,  Enopiae  C 
105  Cromnae  Heinsius  ^  cromanae  VC  \  pallentemque  CM^T, 
cod.  Burmanni,  pallentem  V  \  Cytoron  T  Bon.^^  citheron  F,  Cy- 
theram  C  107  alta  M,  alca  F  112  halys  F,  Hylas  C 
114  Autolycum  Bius,  Aut  holitum  F,  Autolitum  C  \  Phlogium- 
que T^Bon^^  phogiumque  VC  \  Deileonta  5o^.^  deiolenta  VC  \ 
secutos  M^,  secutus  F  116  Pelasgam  Bon.^  120  halys 

ilf  ^,  halyx  F    |    amfractibus  ilf,  autfractibus  F        121  thermo- 
doon  F    I    murmura  i)f  ^,    murmure   F  125  Massageten  C 

Plus,  Messageton  F    |    medumque  M^T^,  mediumque  F 


112  C.  VALERI  FLACCI 

corde  silens  audit  cursus  bellique  labores 
virginei^  exciderit  frenis  quae  prima  remissis, 
semianimem  patrius  quam  sanguine  vexerit  amnis, 
quae  pelta  latus  atque  umeros  nudata  pharetris        135 
fugerit  Herculeae  mox  vulnere  prensa  sagittae, 
utque  securigeras  stimulaverit  Ira  catervas 
fleturusque  pater,  quantus  duce  terror  in  ipsa^ 
qui  furor,  insignis  quo  balteus  arserit  auro. 

Nocte  sub  extrema  clausis  telluris  ab  antris  uo 

pervigil  auditur  Chalybum  labor:  arma  fatigant 
ruricolae^  Gradi  ve,  tui;  sonat  illa  creatrix 
prima  manus  belli  terras  crudelis  in  omnes. 
nam  prius  ignoti  quam  dura  cubilia  ferri 
eruerent  ensesque  darent,  Odia  aegra  sine  armis       145 
errabant  Iraeque  inopes  et  segnis  Erinys. 
inde  Genetaei  rupem  lovis,  bine  Tibarenum 
dant  virides  post  terga  lacus,  ubi  deside  mitra 
feta  ligat  partuque  virum  fovet  ipsa  soluto, 
vos  quoque  non  notae  mirati  vela  carinae  150 

Mossynoeci,  et  vos  stabulis  Macrones  ab  altis 
Byzeresque  vagi  Philyraeque  a  nomine  dieta 
litora,  quae  cornu  pepulit  Saturnus  equino. 

Ultimus  inde  sinus  saevumque  cubile  Prometbei 
cernitur,  in  gelidas  consurgens  Caucasus  arctos.        155 
ille  etiam  Alciden  Titania  fata  morantem 
attulerat  tum  forte  dies;  iamque  aspera  nisu 
undique  convellens  veteris  cum  strage  pruinae 
vincula  prensa  manu  saxis  abduxerat  imis 


132    cursus    doctus   quidam   apud  Harlesium^    currus   V 
184    quam    sanguine    uexerit    amnis   F,    quam   uexerit    amnis 
in  aequor  C  135  humeros  M^T^  umeris  V  142  sonat 

M^,  isonat  V  147  Indigena  etaerupem  iouis  bine  tibi  ma- 
uors  F,  corr.  Politianus^  Inde  Genetaei  rupes  Iouis  inde  Ty- 
mauos  (Tymanos  C^)  C  151  Mossynoeci  et  vos  Kr.,  Moos- 

sonychi  (Moss.  MG)  uos  et  VC^  vos  Mossynoeci  et  Leo,  Mos- 
syni  vos  et  vulgo  \  magrones  VC  152  Bytheresque  C  \ 
Philyreiaque  C        15G  titania  ilf,  itania  F 


ARGONAUTICON  LIB.  V.  113 

arduus  et  laevo  gravior  pede;  consonat  ingens  leo 

Caucasus,  et  summo  pariter  cum  monte  secutae 

incubuere  trabes^  abductaque  flumina  ponto. 

fit  fragor,  aetherias  ceu  luppiter  arduus  arces 

impulerit  imas  manus  aut  Neptunia  terras. 

horruit  immensum  Ponti  latus^  horruit  omnis  i65 

Armeniae  praetentus  Hiber,  penitusque  recusso 

aequore  Cyaneas  Minyae  timuere  relictas. 

tum  gemitu  propiore  chalybs  densusque  revulsis 

rupibus  audiri  montis  labor  et  grave  Titan 

vociferans,  fìxos  scopulis  dum  vellitur  artus.  170 

contra  autem  ignari  (quis  enim  nunc  credat  in  illis 

montibus  Alciden  dimissave  vota  retemptet?) 

pergere  iter  socii;  tantum  mirantur  ab  alto 

litora  discussa  sterni  nive  ruptaque  saxa 

et  simul  ingentem  moribundae  desuper  umbram        175 

alitis  atque  atris  rorantes  imbribus  auras. 

Sol  propius  flammabat  aquas,  extremaque  fessis 
coeperat  optatos  iam  lux  ostendere  Colchos, 
magnus  ubi  adversum  spumanti  Phasis  in  aequor 
ore  ruit.     cuncti  pariter  loca  debita  noscunt  iso 

signaque  commemorant  emensasque  ordine  gentes 
dantque  ratem  fluvio.     simul  aethere  piena  corusco 
Pallas  et  alipedum  Inno  iuga  sistit  equorum. 

Ac  dum  prima  gravi  ductor  subit  ostia  pulsu, 
populeos  flexus  tumulumque  virentia  supra  i85 

flumina  cognati  medio  videt  aggere  Phrixi, 
quem  comes  infelix  Pario  de  marmore  iuxta 
stat  soror,  bine  saevae  formidine  maestà  novercae^ 
inde  maris,  pecudique  timens  imponere  palmas. 
sistere  tum  socios  iubet  atque  hinc  prima  ligari       190 
vincula,  ceu  Pagasas  patriumque  intraverit  amnem. 
ipse  gravi  patera  sacri  libamina  Bacchi 

168  revulsis  cod.  Bon.^  peruulsis  V        171  nunc  vulgo ^  non  V 
176  imbridus  V        181  emensasque  ilf  ^  e  mensas  quo  V 

184  Ac  dum  M,  Actum  V  187  Pario  Maserius,  pa.uo  F, 

paruo  C 

VaIìEBIus  FIìACCus,  ed.  Kraraer.  8 


114  C.  VALERI  FLACCI 

rite  ferens  umbram  vocat  et  sic  fatur  ad  aras: 
'per  genus  atque  pares  tecum  milii,  Phrixe,  labores 
tu,  precor,  orsa  regas  meque  his  tuteris  in  oris        195 
tot  freta,  tot  durae  properantia  sidera  briimae 
passum.     Phrixe,  fave  et  patrias  reminiscere  terras. 
tu  quoque  nunc,  tumulo  nequiquam  condita  inani, 
adnue  diva  maris  numeroque  accede  tuorum. 
quando  egomet  rursus  per  te  vehar?  aurea  quando     200 
Seston  et  infausto s  adgnoscent  veliera  fluctus? 
vos  etiam  silvae,  vos  Colcbidos  hospitis  orae, 
pandi  te,  dives  ubi  pelli  s  micet  arbore  sacra, 
tunc  tibi,  fecundi  proles  lovis,  orte  nivali 
Arcados  axe  deae,  fluvio  modo,  Phasi,  quieto  205 

Palladiam  patiare  ratem,  nec  dona  nec  arae 
defuerint  tellure  mea;  reverenda  fluentis 
effigies  te,  Phasi,  manet,  quam  magnus  Enipeus 
et  pater  aurato  quantus  iacet  Inachus  antro.' 
dixerat,  atque  illi  dextra  sine  versa  magistri  210 

protinus  in  proram  rediit  ratis  omine  certo 
fluminis  OS  pontumque  tuens.     *^promittis  ut  ecce 
utque  vocas,  revehemur'  ait.     sic  deinde  precatus 
arma  iubet  celsa  socios  depromere  puppe. 
dona  dehinc  Bacchi  casusque  ut  fìrmet  in  omnes     215 
rapta  Ceree,  viridesque  premunt  longo  ordine  ripas. 

Incipe  nunc  cantus  alios,  dea,  visaque  vobis 
Thessalici  da  bella  ducis.     non  mens  mihi,  non  haec 
ora  satis.     ventum  ad  furias  infandaque  natae 
foedera  et  horrenda  trepidam  sub  virgine  puppem:  220 

IStt  phrixe  M,  phire  V  \  laboris  V  195  orsa  Bon.^^ 

ossa  V  196  properantia  s.  brumae  Sudhaus,    properanti  s. 

passum  F,  properantia  s.  passis  C  197  passum  Sudhaus  huc 
transtulit  e  v.  196,  Phrixe  f.  et  p.  r.  t.  V  lacuna  non  significata, 
placidus  post  patrias  inseruit  C  200  per  te  uehar  C,  perteue 
ara  F,  ego  te  r.  praetervehar  Pius        203  micet  0,  misceat  F 

207  reverenda  Heinsius,    uerenda  F,    ueneranda  MT 
210  Dixerat  iHf,    Dixit  erat  F  215  casusque  ut  Heinsius, 

casus  qui  F        220  uirgine  F,  imagine  C 


ARGONAUTICON  LIB.  V.  115 

impia  monstriferis  surgunt  iam  proelia  campis. 

ante  dolos,  ante  infidi  tamen  exsequar  astus 

Soligenae  falli  meriti  meritique  relinqui^ 

inde  canens:  Scythica  senior  iam  Solis  in  urbe 

fata  laborati  Phrixus  compleverat  aevi.  225 

illius  extremo  sub  funere  mira  repente 

fiamma  poli  magnoque  aries  apparuit  astro 

aequora  cuncta  movens.     at  veliera  Martis  in  umbra 

ipse  sui  Phrixus  monumentum  insigne  perieli 

liquerat  ardenti  quercum  complexa  metallo.  230 

quondam  etiam  tacitae  visus  per  tempora  noctis 

effigie  vasta,  socerumque  exterruit  ingens 

prodita  vox:  '0  qui  patria  tellure  fugatum 

quaerentemque  domos  bis  me  considere  passus 

sedibus,  oblata  generum  mox  prole  petisti,  235 

tunc  tibi  regnorum  labes  luctusque  supersunt, 

rapta  soporato  fuerint  cum  veliera  luco. 

praeterea  infemae  quae  nunc  sacrata  Dianae 

fert  castos  Medea  choros  quemcumque  procorum 

pacta  petat  maneat  regnis  neu  virgo  paternis.'  240 

dixit  et  admota  pariter  fatalia  visus 

tradere  terga  manu:  tum  falso  fusus  ab  auro 

currere  per  summi  fulgor  laquearia  tecti. 

membra  toris  rapit  ille  tremens  patriumque  precatur 

numen  et  eoo  surgentes  litore  currus:  245 

'baec  tibi  fatorum,  genitor,  tutela  meorum, 

omnituens:  tua  nunc  terris,  tua  lumina  toto 

sparge  mari;  seu  nostra  dolos  molitur  opertos 

sive  externa  manus,  primus  mihi  nuntius  esto. 

tu  quoque,  sacrata  rutilant  cui  veliera  quercu,  250 

excubias,  Gradive,  tene;  praesentia  luco 

221  monstriferi  V        222  artus  V        233  0  T^Pius,  om.V 
236  Tunc  M,    Tune  V  237  uellera  M,    uellerea  V 

238  sq.  auris  quae  vocatur  est  in  membrana,  cuius  in  marginihus 
hic  et  in  vss.  254 — 258  nonnullae  literae  perierunt;  manca  unds 
inclusi:  nunc  sacrata  M,  n[ii..s]acrata  V  239  quemcumque 
MT,  que[cum]que  F,  quaecumque  C  240  neu  Heinsitis,  ne  V 
245  currus  My  cursus  V        247  lumina  MT,  limina  V 

8* 


116  C.  VALERI  FLACCI 

arma  tubaeque  sonent,  vox  et  tua  noctibus  exstet.' 
vix  ea,  Caucaseis  cum  lapsus  montibus  anguis, 
haud  sine  mente  dei^  spiris  nemus  omne  refusis 
implicuit  Graiumque  procul  respexit  ad  orbem.         255 
ergo  omnes  prohibere  minas  praedictaque  Phrixi 
invigilata  piena  necdum  Medea  inventa 
adnuitur  thalamis  Albani  virgo  tyranni. 

Interea  auguriis  monstrisque  minacibus  urbem 
territat  ante  monens  semper  deus  et  data  seri  260 

signa  mali;  reddi  iubet  exitiale  sacerdos 
vellus  et  Haemoniis  infaustum  mittere  terris. 
centra  Sole  satns  Phrixi  praecepta  volutans 
aegro  corde  negat,  nec  vulgi  cura  tyranno, 
dum  sua  sit  modo  tuta  salus.     tunc  ordine  regi       265 
proximus  et  frater  materno  sanguine  Perses 
increpitare  virum;  sequi  tur  duce  turba  reperto, 
ille  furens  ira  solio  se  proripit  alto 
praecipitatque  patres  ipsumque  ut  talibus  ausis 
spem  sibi  iam  rerum  vulgi  levitate  serentem  270 

ense  petit,     rapit  inde  fugam  crudelia  Perses 
signa  gerens  omnemque  quatit  rumoribus  arcton. 
iamque  aderat  magnis  regum  cum  milibus  urbi, 
primaque  in  adversos  frustratus  proelia  muros 
constiterat.     datus  et  sociis  utrimque  cremandis        275 
ille  dies  alterque  dies^  cum  Marte  remisso 
debitus  Aeaeis  dux  Thessalus  adpulit  oris. 

Nox  bominum  genus  et  duros  miserata  labores 
rettulerat  fessis  optata  silentia  terris. 

253  anguis  ilf  ^  angues  V        254  dei  spiris  M,  [d..s.i]ris 

V  (cf.  238)  I  refusis  0,  refosis  V        255  graiuroque  jf,  [ ]um- 

•que  V    I    respexit  ikf,  rexperit  V        256  omnes  ilf,   [.  .n]es  F 

257   Inuigilat  piena  M,   Inuigila[. .  .Jena  V        260  Territat 
M^  ut  vid.,  Territa  V    \    saevi  C  262  infaustum  NT,  in- 

fastum   F,    infestum  C  263    uolutans  ikf,    uoluntas   F 

265  tuta  M,  tua  F        269  ipsumque  ut  Sudhaus,  cf.  215,  ipsum 
qui  F,  ipsum  quoque  C,  ipsum  quin  Heinsius         270  ferentem  C 

273  regum  0,  regnum  F        277  Aetheis  C        278  miserata 
Bon.^,  mirata  F 


ARGONAUTICON  LIB.  V.  117 

at  luBO  et  summi  virgo  lovis  intima  secum  28o 

Consilia  et  varias  sociabant  pectore  curas. 
virgo  prior  ^magna  pariter  quos  mole  petamus, 
cernis'  ait  ^Colchos  habeant  quae  proelia^  quique 
nunc  status,     hinc  Perses,  illinc  non  viribus  aequis 
apparat  Aeetes  aciem.     quibus  addimur  armis?'         285 
cui  luno  'dimitte  metus,  ne  proelia  forte 
bine  tibi  grata  negem:  .  .  .  manet  aegida  sudor 
et  nostros  iam  sudor  equos.     stat  pectore  fìxum 
Aeetae  sociare  manus.     scio  perfida  regis 
corda  quidem;  nullos  Minyis  exsolvet  honores.  290 

verum  alios  tunc  ipsa  dolos,  alia  orsa  moyebo.' 
^sint,  precor^  baec;  tua  namque  mihi  comitanda  potestas' 
Pallas  ait,  liceat  Grais  ut  reddere  terris 
Aesonium  caput  et  puppem,  quam  struximus  ipsae, 
iactatam  tandem  nostro  componere  caelo.'  295 

Talia  tunc  bominum  superi  prò  laude  movebant. 
tristior  at  numquam  tantove  paventibus  ulla 
nox  Minyis  egesta  metu;  nil  quippe  reperto 
Phaside,  nil  domitis  actum  Symplegados  undis, 
cunctaque  adbuc,  magni  veniant  dum  regis  ad  urbem,  300 
ambigua  et  dubia  rerum  pendentia  summa. 
praecipue  Aesoniden  varios  incerta  per  aestus 
mens  rapit  undantem  curis  ac  multa  moventem. 
qualiter  ex  alta  cum  luppiter  arce  coruscat, 
Pliadas  ille  movens  mixtumque  sonoribus  imbrem    305 
horriferamve  nivem,  canis  ubi  tollitur  omnis 
campus  aquis,  aut  sanguinei  magna  ostia  belli 
aut  alios  duris  fatorum  gentibus  ortus: 
sic  tum  diversis  hinc  atque  bine  motibus  anceps 


281  uarias  M\   uaria  V  286  fortes  V  287  hic 

Baehrens  |  manet  aegid  F,  manet  ingens  aegida  C,  fori,  tantus 
{vel  parilis)  manet  a.  s.  289  Aeete  M,  Aeetes  V  301  Am- 
biguae&  V  ^  (&  in  ras.  t  Ut.)  302  sqq.  cf.  Hom.  II.  X  3  sqq. 

303  moventem  Heuss,  nauantem  F,  nouantem  M  307  san- 
guinei M^,  sanguine  F  308  alios  nonnulli  apud  Pium^ 
altos  ve        309  motibus  Heinsius^  molibus  F 


118  e.  VALERI  FLACCI 

pectora  dux  crebro  gemitu  quatit,  optat  et  almum  sio 
iam  iubar  et  certi  tandem  discriminis  horas. 
tunc  defìxa  solo  coetuque  intenta  silenti 
versus  ad  ora  virum  ^quod  primum  ingentibus  ausis 
optavi  stis'  ait  Weterumque  quod  horruit  aetas, 
adsumus  en  tantumque  fretis  enavimus  orbem.  315 

nec  pelagi  nos  mille  viae  nec  fama  fefellit 
Soligenam  Aeeten  media  regnare  sub  arcto. 
ergo  ubi  lux  altum  sparget  mare,  tecta  petenda 
urbis  et  ignoti  mens  experienda  tyranni. 
adnuet  ipse,  reor^  ncque  inexorabile  certe  320 

quod  petimus.     sin  vero  preces  et  dieta  superbus 
respuerit^  iam  nunc  animos  firmate  repulsae, 
quaque  via  patriis  referamus  veliera  terris, 
stet  potius:  rebus  semper  pudor  absit  in  artis.' 
dixerat  et  Scjtbicam  qui  se  comitentur  ad  urbem    325 
sorte  petit,  numeroque  novem  ducuntur  ab  omni. 
inde  viam  qua  Circaei  plaga  proxima  campi 
corripiunt  regemque  petunt  iam  luce  reducta. 

Forte  deum  variis  per  noctem  territa  monstris 
senserat  ut  pulsas  tandem  Medea  tenebras,  330 

rapta  toris  primi  iubar  ad  placabile  Phoebi 
ibat  et  borrendas  lustrantia  flumina  noctes. 
namque  soporatos  tacitis  in  sedibus  artus 
dum  premit  alta  quies  nuUaeque  in  virgine  curae, 
visa  pavens  castis  Hecates  excedere  lucis;  335 

dumque  pii  petit  ora  patris,  stetit  arduus  inter 
pontus,  et  ingenti  circum  stupefacta  profundo, 
fratre  tamen  conante  sequi,     mox  stare  paventes 
viderat  intenta  pueros  nece  seque  trementum 


310  almum  i)f  ^  almam  V         318  sparget  Bon}^  spargit 

V  320  inexorabile  M^,  exorabile  V    |    certe  M^,  terte  V 
322  Respuerit  i^f^  Respuent  V    \    firmate  M^,  firmata  V 

324   rebus  pudor  absit  in  artis  hahet  Par.  332  lustrantia 

JfC,    lustratia  V    \    lumina  C,    cod.  Burmanni  338  fratre 

tamen  conante  sequi  6\  cod.  Pii,  Frater  et  amen  conantes  qui 

V  (e  ante  qui  add.  V^)    \    stara  V 


ARGONAUTICON  LIB.  V.  119 


spargere  caede  manus  et  lumina  rumpere  fletu.  340 

bis  turbata  minis  liuvios  ripamque  petebat 
Phasidis  acquali  Scythidum  comitante  caterva, 
tiorea  per  verni  qualis  iuga  duxit  Hymetti 
aut  Sicula  sub  rupe  choros  bine  gressibus  haerens 
Pallados  bine  carae  Proserpina  iuncta  Dianae,  345 

altior  ac  nulla  comitum  certante,  prius  quam 
palluit  et  viso  pulsus  decor  omnis  Averno: 
talis  et  in  vittis  geminae  cuna  lumine  taedae 
Colchis  erat  nondum  miseros  exosa  parentes. 
ut  procul  extremi  gelidis  a  fluminis  undis  350 

prima  viros  tacito  vidit  procedere  passu, 
substitit  ac  maesto  nutricem  adfata  timore  est: 
^quae  manus  baec,  certo  ceu  me  petat  agmine,  mater, 
advenit  band  armis,  band  umquam  cognita  cultu? 
quaere  fugam^  precor,  et  tutos  circumspice  saltas.'  355 
audit  virginei  custos  grandaeva  pudoris 
Heniocbe;  cultus  primi  cui  creditus  aevi; 
tum  trepidam  dictis  firmans  bortatur  alumnam: 
^non  tibi  ab  boste  minae  nec  vis'  ait  'ulla  propinquat 
nec  metus;  externo  iam  flammea  murice  cerno  seo 

tegmina,  iam  vittas  frondemqae  inbellis  olivae. 
Graius  adest,  Graio  sic  cuncta  simillima  Pbrixo.' 
Sic  ait.     at  luno^  pulcbrum  longissima  quando 
robur  cura  ducis  magnique  edere  labores, 
mole  nova  et  roseae  perfudit  luce  iuventae.  365 

iam  Talaum  iamque  Ampyciden  astroque  comantes 
Tyndaridas  ipse  egregio  supereminet  ore: 
non  secus  autumno  quam  cum  magis  asperat  igues 
Sirius  et  saevo  cum  nox  accenditur  auro 
luciferas  crinita  faces^  bebet  Arcas  et  ingens  370 

luppiter;  ast  illuni  tanto  non  gliscere  caelo 


342  aequali  Schjtidum  C,  aequabs  q:  thidum  V        354  Ad- 
uenit  M,    Aduenis  V  357  Enioche  V  360  Nec  M\ 

Necte  V  364  edere  Gronovius,  sedere  F,    dedere  C 

370  hebet  C,  Sabellicus,  habet  V 


120  C.  VALERI  FLACCl 

vellet  ager,  vellent  calidis  iam  fontibus  amnes. 

regina,  attonito  quamquam  pavor  ore  silentem 

exanimet,  mirata  tamen  paulumque  reductis 

passibus  in  solo  stupuit  duce,     nec  minus  inter        375 

ille  tot  ignoti  socias  gregis  haeret  in  una 

defìxus  sentitque  ducem  dominamque  catervae. 

'si  dea,  si  magni  decus  huc  ades'  inquit  ^Olympi, 

has  ego  credo  faces,  liaec  virginis  ora  Dianae, 

teque  renodatam  pharetris  ac  pace  fruentem  sso 

ad  sua  Caucaseae  producunt  flumina  Nymphae. 

si  domus  in  terris  atque  bine  tibi  gentis  origo, 

felix  prole  parens,  olimque  beatior  ille, 

qui  tulerit  longis  et  te  sibi  iunxerit  annis. 

sed  fer  opem,  regina,  viris.     nos  hospita  pubes         385 

advebimur,  Graium  proceres  tua  tecta  petentes. 

due,  precor,  ad  vestri  quicumque  est  ora  tyranni 

ac  tu  prima  doce  fandi  tempusque  modumque; 

nam  mibi  soUicito  deus  ignaroque  locorum 

te  dedit;  in  te  animos  atque  omnia  nostra  repono.'    390 

Dixit  et  opperiens  trepidam  stetit.     illa  parumper 
virgineo  cunctata  metu  sic  orsa  vicissim: 
'quem  petis  Aeeten,  genitor  meus,  ipsaque  iuxta 
moenia,  si  vivos  possis  discernere  calles: 
bac  adeo  duce  ferte  gradus-,  ingentia  namque  395 

castra  alios  aditus  atque  impius  obsidet  hostis.' 
dixerat  baec  patriumque  viam  detorquet  ad  amnem, 
sacraque  terrificae  supplex  movet  inrita  Noeti. 

Ille  autem  inceptum  famula  duce  protinus  urget 

372  fontibus  Bon.^,  foribus  F,  rorìhu^  Heinsius  373  pa- 
vor ore  Bon.^^  pauorei  V  375  in  solo  Heinsius,  insolito  V 
378  ades  M,  adest'F  379  ora  C,  arma  V  380  fruen- 
tem r,  furentem  V  384  et  te  M^,  ecce  V  385  nos  varia 
lectio  codicis  Bon.,  non  VC  \  hospita  MG,  hospia  V  386  pro- 
ceres tua  M,  procerestatua  V  388  ac  tu  Pius,  Astu  V  \ 
doce  Bon.^,  duce  V  390  adque  F,  sed  et  C  \  nostra  MN, 
nostro  F  392  sic  orsa  uicorsa  uicissim  F,  corr.  M 
394  uiuos  VC,  biuios  Heinsius  395  hac  lunt.^,  Huc  F 
397  patriumque  M^,    patrium  F     |     amnem  M^T,    omnem  V 


ARGON AUTICON  LIB.  V.  121 

aere  saeptus  iter^  patitur  nec  regia  cerni  loo 

limo  virum,  prior  Aeetae  ne  nuntius  adsit. 
iamque  inerat  populo  mediaeque  incognitus  urbi, 
cum  Comes  orsa  loqui.     ^Phoebi  genitoris  ad   aras 
ventum'  ait.     'huc  adjtis  iam  se  de  more  paternis 
rex  feret;  liic  proceres  audit  populosque  precantes  405 
adloquiis  facilis:  praesens  pater  admonet  aequi.' 
Dixerat.     ast  illi  propere  monstrata  capessunt 
limina.     non  aliter,  quam  si  radiantis  adirent 
ora  dei  verasque  aeterni  luminis  arces: 
tale  iubar  per  tecta  micat.     stat  ferreus  Atlans         4io 
Oceano,  genibusque  tumens  infringitur  unda; 
at  medii  per  terga  senis  rapit  ipse  nitentes 
altus  equos  curvoque  diem  subtexit  Olympo; 
pone  rota  breviore  soror  densaeque  sequuntur 
Pliades  et  madidis  rorantes  crinibus  ignes.  ub 

nec  minus  bine  varia  dux  laetus  imagine  templi 
ad  geminas  fert  ora  fores  cunabula  gentis 
Colcbidos  hic  ortusque  tuens:  ut  prima  Sesostris 
intulerit  rex  bella  Getis,  ut  clade  suorum 
territus  bos  Tbebas  patriumque  reducat  ad  amnem,  420 
Pbasidis  bos  imponat  agris  Colcbosque  Yocari 
imperet:  Arsinoen  illi  tepidaeque  requirunt 
otia  laeta  Pbari  pinguemque  sine  imbribus  annum 
et  iam  Sarmaticis  permutant  carbasa  bracis. 
barbarus  in  patriis  sectatur  montibus  Aean  425 

Pbasis  amore  furens:  pavidas  iacit  illa  pbaretras 
virgineo  turbata  metu  discursibus  et  iam 
deficit,  ac  volucri  victam  deus  alligat  unda. 
flebant  populeae  iuvenem  Pbaethonta  sorores, 

406  ammouet  aequi  C        407  huc  transposuit  Bon.^,  post 
426  exhihet  V    \    Dixerat  M,    Adixerat  V  408  Limina  M, 

Elimina  V        410  per  C  T\  om.  V   \   atlas  3£',  atdans  V 
411  infringitur  Pms,  infrangitur  V        410  bine  Heinsius,  hic  V 
417  Adgeminas  M,  Adgeminans  V        422  tepidaeque  Par- 
rhasius,  trepidaeque   VC  |    ad  requirant  cf.  Aen.  1 210  sq. 
423  Otia  M,  Otila  V        424  braeis  V        426  illa  M\  ulla  V 


122  C.  VALERI  FLACCI 

ater  et  Eridani  trepidum  globus  ibat  in  amnem;      430 

at  iuga  vix  Tethys  sparsumque  recolligit  axem 

et  formidantem  pathos  Pyroenta  dolores. 

aurea  quin  etiam  praesaga  Mulciber  arte 

veliera  venturosque  olim  caelarat  Achivos: 

texitur  Argoa  pinus  Pagasaea  securi,  435 

iamque  eadem  remos,  eadem  dea  flectit  habenas; 

ipsa  subit  nudaque  vocat  dux  agmina  dextra. 

exoritur  notus  et  toto  ratis  una  profundo 

cerni  tur;  Odrysio  gaudebant  Carmine  phocae. 

apparent  trepidi  per  Phasidis  ostia  Colclii  44o 

clamantemque  procul  linquens  regina  parentem. 

urbs  erat  bine  contra  gemino  circumflua  ponto^ 

ludus  ubi  et  cantus  taedaeque  in  nocte  iugales 

regalique  toro  laetus  gener:  ille  priorem 

deserit;  ultrices  spectant  a  culmine  Dirae.  445 

deficit  in  tbalamis  turbataque  paelice  coniunx 

pallam  et  gemmiferae  donum  exitiale  coronae 

apparat  ante  omnes  secum  dequesta  labores. 

munere  quo  patrias  paelex  ornatur  ad  aras 

infelix,  et  iam  rutilis  correpta  venenis  450 

implicat  igne  domus.     baec  tum  miracula  Colchis 

struxerat  Ignipotens  nondum  noscentibus^  ille 

quis  labor^  aligeris  aut  quae  secet  anguibus  auras 

caede  madens;  odere  tamen  visusque  reflectunt. 

Quin  idem  Minyas  operum  defixerat  error,  455 

cum  se  Sole  satus  patriis  penetralibus  infert. 
filius  bunc  iuxta  primis  Absyrtus  in  annis^ 
dignus  avo  quemque  insontem  meliora  manerent. 
tum  gener  Albanis  Styrus  qui  advenerat  oris, 

434  celarat  M,  celerat  V  437  Ipse  C  438  toto  C, 
SabelUcus,  torto  V  440  per  C,  om.  V  443  et  cantus  codd. 
Pii  et  Harlesii^  extantus  F,  est  tantus  C  446  coniunx  ilf, 
coniunxi  V  451  domos  CM^  452  ille  Heinsius,  illa  V 
453  aligeris  ilf,  ali^  V  (us  eros,  vid.,  sed  4 — 5  liti,  spatium 
relictum)  455  error  F,  horror  Meyncke  456  penetralibus 
Jf  *(7,  penetrabilibus  F 


ARGONAUTICON  LIB.  Y.  123 

distulerant  sed  bella  toros;  tum  Phrontis  et  Argus  46o 
Aeolidae  fraterqiie  Melas,  quos  advena  Phrixus 
progenuit;  pariterque  levi  Cytisorus  in  hasta. 
post  alii,  quos  praecipuo  Titania  tellus 
legit  honore  patres^  motique  ad  proelia  reges. 
admonet  hic  socios  nebulamque  erumpit  lason  465 

sideris  ora  ferens;  nova  lux  offusa  Cytaeis. 
conveniunt  stipantque  viros  rogitantque,  quid  ausi, 
quidve  ferant.     postquam  primis  inhiantia  dictis 
agmina  suppressumque  videt  iam  murmur  lason, 
talia  miranti  propius  tulit  orsa  tyranno:  470 

^rex  Hyperionide,  quem  per  freta  tanta  petendum 
caelicolae  et  prima  dignum  statuere  carina, 
siquando  hic  aliquam  nostro  satus  orbe  solebat 
Thessaliam,  siquos  Phrixus  memorare  Pelasgos, 
hi  tibi  tot  casus,  horrenda  tot  avia  mensi  475 

cernimur.     ipse  egomet  proprio  de  sanguine  Phrixi: 
namque  idem  Cretheus  ambobus  et  Aeolus  auctor 
cum  love  Neptunoque  et  cum  Salmonide  nympha. 
me  neque  nunc  enses  araeque  egere  paternae, 
nec  tua  Thessalicis  quamquam  inclita  nomina  terris  480 
sponte  sequor.     cui  non  lusso  tot  adire  voluptas 
monstra  maris?  cui  Cyaneos  intrare  fragores? 
sceptra  tui  toto  Pelias  sub  lumine  Phoebi 
maxima  sorte  tenens  totque  ille  gravantia  clivos 
oppida,  tot  vigili  pulcherrima  flumina  cornu,  485 

460  Phrontis  Pius,  phontis  V  461  Aeolidae  T^  Bon^, 
Aeoliae  V  462  Cythisorus  Fius^  euthisorus  V  463  prae- 
cipuos  C  464  patres  CT\  patris  V    \    reges  C,  regis  V 

465  nebulaque  C  466  siderea  Heinsius  |  lux  M^  lus  V  | 
offusa  Gronovius,  effusa  F,  effulsit  C  \  Ithaeis  C  467  stipant- 
que Loehhach,  rogitantque  F,  lustrantque  Thilo  469  mur- 
mur T^  Bon.^,  munus  F  470  miranti  31^  maranti  F 
482  fragores  M.  frigores  F  483  lumine  vel  numine  Heinsius^ 
nomine  VC  484  sorte  Gronovius,  oste  T",  forte  C  \  ille  Gro- 
novius,  illa  VC  |  gravantia  clivos  Sudhaus,  cremantia  diuos  FC, 
ornantia  clivos  Schtnkl,  prementia  clivos  Baehrens,  frequentia 
dives  Thilo         485  purcherrima  F 


124  C.  VALERI  FLACCI 

ille  meum  imperiis  urget  caput,  ille  labores 

dat  varios,  suus  ut  magnum  rex  spargit  ab  Argis 

Alciden,  Sthenelo  ipse  satus.     tamen  aspera  regum 

perpetimur  iuga,  nec  melior  parere  recuso. 

hic  sibi  me  auratae  pecudis  quiscumque  periclis       490 

exuyias  perferre  iubet.     tibi  gratia  nostri 

sit,  precor,  baec  meritique  locus,  quod  iussa  recepì 

teque  alium,  quam  quern  Pelias  speratque  cupitque, 

promisi  et  meliora  tuae  mihi  foedera  dextrae. 

si  petere  boc  saevi  statuissem  sanguine  belli,  495 

Ossa  dabat  Pindusque  rates  quotque  ante  secuti 

inde  nec  audacem  Bacebum  nec  Persea  reges. 

sed  me  nuda  fìdes  sanctique  potentia  iusti 

bue  tulit  ac  medii  sociatrix  gratia  Pbrixi 

iamque  tibi  nostra  geniti  de  stirpe  nepotes.  500 

nec  tamen  aut  Pbrjgios  reges  aut  arva  furentis 

Bebryciae  spernendus  adi:  seu  fraude  petivit 

seu  quis  bonore  meos,  sua  reddita  dona  deumque 

nos  genus  atque  ratem  magnae  sensere  Minervae. 

vix  tandem  longis  quaesitam  Colcbida  votis  505 

contigimus,  qualemque  dabat  te  fama  videmus. 

tu  modo  ne  claros  Minyis  invideris  actus. 

non  aliena  peto  terrisve  indebita  nostris, 

siquis  et  in  precibus  vero  locus,  atque  ea  Pbrixo  I 

crede  dari,  Pbrixum  ad  patrios  ea  ferre  penates.       sia     f 

muuera  tu  contra  victum  mibi  vecta  per  aequor 

accipe  Taenarii  cblamydem  de  sanguine  aeni 

frenaque  et  accinctum  gemmis  fulgentibus  ensem: 

boc  patrium  decus,  baec  materni  texta  laboris, 

bis  Lapitbes  adsuerat  eques.     da  iungere  dona,         51S 

da  Scytbicas  sociare  domos.     sciat  effera  regis 

ira  mei,  quem  te  borrifero  sortitus  in  axe 

493  quam  quem  T,  quemque  V         497  reges  Ald.^  regis 
V        501  furentis  M^,  furentes   V        502  petiui  CM^T^ 
507  inuideris  ilf  *,    inuideri   V        512  taenarei  V        513  ac- 
censum  Jacohs        514  laboris  M  ^,  labores  V        515  dona  Vy 
dextram  C 


ARGON AUTICON  LIB.  Y.  125 

€aucasus  atqiie  tuis  quantum  mitescat  habenis.' 

Talibus  orantem  vultu  gravis  ille  minaci 
iamdudum  fremit  et  furiis  ignescit  opertis.  520 

ceu  tumet  atque  imo  sub  gurgite  concipit  austros 
unda  silens,  trahit  ex  alto  sic  barbarus  iras 
et  nunc  ausa  viri,  nunc  heu  sua  prodita  Grais 
regna  fremit,  quin  et  facili  sibi  mente  receptum 
iam  Phrixum  dolet  et  Scytbiae  periisse  timores,       525 
nimc  quassat  caput  ac  iuvenis  spes  ridet  inanes, 
quid  vesanus  agat,  quod  veliera  poscat  ab  angue, 
urit  et  antiquae  memorem  vox  praescia  sortis, 
CUT  simul  aut  Persen  illinc  sibi  moverit  aut  bine 
Thessalicam  Fortuna  ratem;  num  debitus  ista  sso 

finis  agat  saevaeque  petant  iam  veliera  Parcae. 
interea  quoniam  belli  pugnaeque  propinquae 
«ura  prior,  fingit  placidis  fera  pectora  dictis 
reddit  et  baec:    ^cuperem  haut  tali  vos  tempore  tectis 
advenisse  meis,  quo  me  gravis  adsidet  hostis.  535 

frater  enim  (sceptri  sic  omnibus  una  cupido) 
excidium  parat  et  castris  me  ingentibus  urget. 
quare  age  cognatas  primum  defendite  sedes, 
nec  decus  oblati  dimiseris  advena  belli; 
namque  virum  trabit  ipse  chalybs.     tum  veliera  victor, 
tum  meritis  nec  sola  dabo.'     contra  inscius  astus     541 
'ergo  nec  bic  nostris  derat  labor  arduus  actis' 
excipit  Aesonides  'et  ceu  nibil  aequore  passis 
additus  iste  dies?  veniant  super  baec  quoque  fato 
bella  meo.     non  bunc  parva  mibi  caede  dolorem      545 
quasque  dedit  luet  ille  moras.'     tum  Castora  mittit, 

518  habenis  C,  cod.  Burmanni,  harenis  V  520  fremit  F 
dilucide  I  ignescit  C  Bon.^,  ignoscit  V  |  apertis  C  521  ceu 
tumet  Bon^^    Centum  et  V  523  ausa  Bon.^,    causa  V 

524  receptum  T,    receptus  V  529  simul  aut  Bon^^    simul 

ac  V  I  praesen  V  \  moverit  Bon.^,  mouerint  V        531  tali  C, 
ali  F,   alio  MT,   cod.  Bon.         536  sceptri  omnibus  u.  e.  habet 
Par.         539  dimiseris  Bon.^,   demiseris  F        540  lamque  C  | 
Quippe  uiros  tr.  i.  calibs  hahet  Par.        541   astus  F,  acti  C 
542  desiderai atur  in  C        546  luet  ilf -,  leuet  F 


126  C.  VALERI  FLACCI 

^ui  ferat  Aeaei  sociis  responsa  tyranni. 

acribus  ast  illos  curis  mora  saeva  trahebat, 

ac  simili  ut  medio  viderunt  Castora  campo, 

crebrior  incussit  mentem  pavor.     'o  Io  vis  alma         550 

progenies,  fare,  an  patriam  spes  ulla  videndi, 

fare'  omnes.     ille  in  mediis  sic  orsus  Acliivis: 

'nec  ferus  Aeetes,  ut  fama,  nec  aurea  nobis 

terga  negat;  bello  interea  sed  pressus  iniquo 

auxilium  petit;  armatos  dux  protinus  omnes  555 

adcelerare  iubet;  longo  nam  tuta  recessu 

puppis  et  adposita  fluvius  defenditur  urbe.' 

Haud  mora:    prosiliunt,  quos  nec  Riphaea  iuventus, 
quos  nec  Hiber  aut  tota  suis  Aurora  pbaretris 
sustineat.     stetit  explicito  prius  agmine  pubes,  seo 

expertique  simul,  si  tela  artusque  sequantur. 
nec  quisquam  freta  nec  patrias  iam  respicit  urbes, 
sed  magis  ad  praesens  itur  decus.     incita  cristas 
aura  quatit,  variis  floret  via  discolor  armis, 
qualis  ab  Oceano  nitidum  chorus  aethera  vestit,       565 
qualibus  adsurgens  nox  aurea  cingitur  astris. 
illos  Sole  satus  tacita  maestissimus  ira 
miratur  temere  adsumptos,  nec  talia  mallet 
robora,  quam  medios  bostem  subiisse  penates. 
interea  laeto  patitur  convivia  cultu  570 

et  iuxta  Aesoniden  magno  cratere  lacessit 
nunc  sibi  monstrantem  natos  lovis  oraque  iuxta 
Aeacidum,  nunc  ingentis  Calydonos  alumnos; 
audit  et  Alciden  infando  errore  relictum 
defletosque  duces  terraeque  marisque  labores.  575 

ipse  autem  tantis  concita  furoribus  arma 
expetit  Aesonides  et  amicos  ordine  reges: 
^quis  procul  ille  virum,  nodis  quem  balteus  asper 

552   omnes  Bon.^y    omnis   F,    tuis  C  554  pressus  ikf, 

pressais  F        559  tuta  CiifT,  corf.J5on.         501  Expertique  ilf^ 
Experti  quo  F  |  arcusque  Bon.'^        562  urbes  ilf,   urbe  F 
564  decolor  C        567  mestissumus  F        570  potitur  C  |  cul- 
tu F,    vultu  vulgo^   sed  cf.  Toc.  Ann.  II  75  fm.         578  nodis 
Heinsins,  nobis  F 


ARGONAUTICON  LIB.  Y.  127 

subligat  et  stricto  stat  proximus  armiger  arcu, 
ceu  pugnam  paret  et  positas  confundere  rnensas?'    580 
centra  flammigeri  proles  Persela  Solis 
'quem  rogitas^  Carmeius'  alt;  'mos  comminus  arma 
semper  habere  viro,  semper  meminisse  pharetrae. 
quid  Latagum,  quid  si  amuigenam  mirere  Choaspen? 
bellatoris  equi  potantem  cerne  cruores;  585 

nec  tamen  immissis  hic  segnior  ibit  habenis.' 
'illum'  ait  Aesonides  'pariter  refer,  h orrida  signis 
cui  chlamys  et  multa  spirat  coma  flexilis  aura.' 
respicit  Aeetes  atque  huBC  quoque  nomine  redditi 
^dives  Aron;  croceos  sic  illius  omnis  odores  590 

iactat  eques^  cunctis  sic  est  coma  eulta  raaniplis: 
sed  ne  speme  virum  et  comptis  diffide  capillis. 
Campesus  hic  spoliis  in  tigridis.     ille  profundo 
incumbens  Odrussa  mero;  vide  lata  comantem 
pectora  et  ingenti  turbantem  pocula  barba.'  595 

hic  et  laxarten  dictis  stupet  hospes  acerbis 
immodicum  linguaque  gravem^  cui  multa  minanti 
non  superum^  non  praesentis  reverentia  belli, 
contra  autem  Aeetes  'non  frustra  magna  superbo 
dieta  Yolant'  ait^  *et  vocem  paria  arma  secuntur,      eoo 
nec  requies^  quin  Marte  diem  noctemque  fatiget; 
atque  ubi  Riphaea  stupuerunt  flumina  bruma, 
iam  pavidi  cum  prole  Getae,  iam  pervigil  illum 
Medus  et  oppositis  exspectat  Hiberia  claustris. 
hos  autem  quae  quemque  manus,  quae  signa  sequantur, 
si  memorem,  prius  umentem  lux  solverit  umbram.   eoe 
cras  acies  atque  illa  ducum  cras  regna  videbis 
dissona,  saxiferae  surgat  quibus  imber  habenae, 

584  choaspe  F,  corr.  CM^        586  hic  segnior  Bon.^,  hic 
genitor  F,  genitor  sic  C        589  Aeetes  Bon^,  aesonides  V 
591  cunctis  Berìfley,  iunctis  F,   unctis  CT^,  Pius         592  Sed 
nec  C  593  in  tigridis  Bon^,  intigris  F         596  et  Bon^^ 

è  F   I   laxarten  vulgo,    laxarten  F,    Laxasten  C  597  multa 

Hetnsius,  inulla  F,  nulla  vulgo         605  manus  C  Bon.^,  magnus 
F  I  quae  C,  om.  V        608  arenae  C 


128  C.  VALERI  FLACCI 

quae  iaculo  gens  apta  levi,  quae  pietà  pharetris 

venerit.     ingentes  animo  iam  prospice  campos,  eio 

atque  liane  alipedi  pulsantem  corpora  eurru 

Euryalen,  quibus  exsultet  Mavortia  turmis 

et  quantum  elata  valeat  peltata  seeuri, 

cara  mihi  et  veras  inter  non  ultima  natas.' 

fatur  et  occiduo  libat  cratera  parenti.  615 

quisque  suis  tum  vota  deis  et  poeula  fundit, 

dent  aeiem,  dent  belligeros  superare  labores. 

Ecce  autem  Geticis  veniens  Gradivus  ab  antris 
ingentemque  trahens  arctoa  per  aequora  nubem 
aspicit  Aeaea  Minyas  stupefaetus  in  urbe  620 

ambitumque  senem  promissaque  veliera  puppi 
Thessalieae.     citus  ad  summi  stellantia  patris 
tecta  ruit  questuque  lovem  testatur  acerbo: 
'quae  studiis,  rex  magne,  quies?  iam  mutua  divi 
exitia  in  solos  bominum  molimur  honores,  625 

teque  ea  cuncta  iuvant,  rabidam  qui  Pallada  eaelo 
non  abigis  neque  femineis  ius  obicis  ausis. 
non  queror,  exstrueta  quod  vexerit  ipsa  carina 
veliera  sacra  meis  sperantem  avertere  lucis, 
quodque  palam  tutata  viros:  sic  cetera  pergat,  63o 

si  valet.     insidiis  quid  nune  fallaeibus  ambit, 
nostra  ut  Phrixeo  spolientur  tempia  metallo? 
non  opus  auxilio  Colchis  nec  foedere  vestro: 
et  Persen  simul  et  Minyas  deposeimus  bostes. 
quin  age  —  quid  tantae  eoeunt  in  proelia  gentes?  635 
quid  tuus  Aesonides?  —  imus  nos,  protinus  imus 
in  nemus  auriferum  et  sumptis  deeernimus  armis? 
vel  tu  sola  polo  tacitis  inopina  tenebris 
labere:  quantus  ibi  deus  experiere  nec  illas 
adstiteris  impune  trabes.     an  Martia  tempia  640 

609  Quae  T  Bon.^,  Qua  et  V    \     quae  (pietà)  Bon.^^  qui 
V         611  corpora  MC^  corporo  V         616  suis  T,  suum  V 
617  dent  (belligeros)  M\    dant  V  620  Adsp.  Aeetae  C 

621  pubi  Heinsius        624  divi  Gronovius,  uidi  V        628  Non 
cod.  Burmanni,  Num  VC  \  querar  C  |  extructa  31,  exfructa  V 


ARGONAUTICON  LIB.  V.  129 

intemeranda  minus^  tantum  mihi  lucus  et  agger 

quod  rudis  et  sola  colimur  si  gentibus  umbra? 

est  amor  et  rerum  cunctis  tutela  suarum^ 

et  tibi,  magne  pater,  terris  donarla  certant: 

est  honor  bis  etiam  lucis.     ego  cara  Mycenes  uò 

culmina,  virgineas  praeder  si  Cecropis  arces, 

iam  coniunx,  iam  te  gemitu  lacrimisque  tenebit 

nata  querens.     metuant  ergo  nec  talia  possint.' 

Non  tulit  baec  animis,  quin  longa  silentia  Pallas 
rumperet  inridens  strepitumque  minasque  Gradivi,    eso 
'non  tibi  Aloidae,  quibus  baec  fera  murmura  iactes, 
non  Lapitbae,  sed  Pallas'  ait;  'neque  ego  aegide  digna, 
nec  Yocer  ulterius  proles  lovis,  excidat  iste 
ni  tibi  corde  tumor:  lituos  miser  armaque  faxo 
oderis  et  primis  adimam  tua  nomina  bellis.  ess 

quin  simili  matrem  demens  gravitate  secutus; 
digna  quidem,  monstrum  superis  quae  tale  crearit. 
quod  tamen  adgressae  scelus  aut  quo  crimine  sontes, 
si  iuvenem,  qui  lussa  sui  tam  dira  tyranni 
impavidus  maria  et  nondum  qui  nota  subibat,  eeo 

iuvimus  et  magnis  aliquam  spem  movimus  ausis? 
an  nullas  praeferre  preces  nec  foedera  regis 
uUa  sequi,  caeca  sed  cuncta  impellere  pugna 
debuimus?  sic  Tbraces  agunt,  sic  turbidus  iste, 
siqua  petit,    cuperem  baec  etiam  nunc  bella  remitti  665 
nec  socias  armare  manus.     da  veliera,  rector, 
et  medio  nos  cerne  mari,     quod  sin  ea  Mavors 

641  tantum  T\  codd.  Burmanni  et  Pii,  tantus  F,  tacitus  C  \ 
lucus  cod.  FU,  C**,  luctus  VC^  642  sigentibus  F,  frigenti- 

bus  C  643  suarum  Bon.^,  suorum  F  644  magne  Bon^^ 
magna  F  645  lucis  Sudhaus^  suus  F,  suus.  ast  Bon.^^  suus. 
anne  C  \  cara  F,  cf.  Hom.  11.  IV  51  sq.,  clara  C  \  Mycenes 
Groìiovius,  mycenis   F  646  cecropis  ili  ^,    cecropias   F 

648  possint  F  {cf.  670),  poscant  Aid.  650  gradiui  M,  gra- 
diuit  F  651  Aloidae  Bon.^,  aolidae  F,  Bystonidae  C  \  mur- 
mura M,  mura  F  657  crearit  Heinsius,  creauit  F  661  lu- 
uimus  iHf,  Uiuimus  F  662  nullas  ikf^,  nulla  F  |  regis  T^ 
Bon.^,  reges  F        665  nunc  Carrio,  num  F 

Valebius  Flaccvs  ed.  Kramer.  9 


130       C.  VALERI  FLACCI  ARGON AUTICON  LIB.  V. 

abnesat  et  solus  nostris  sudoribus  obstat, 

ibimus  indecores  frustraque  tot  aequora  vectae? 

faxo  aliqua  et  nequeat.'   sic  femina.    coeperat  ardens  670 

hic  iterum  alterni  s  Mavors  insurgere  dictis. 

excipit  bine  contra  pater  et  sic  voce  coercet: 

'quid  vesane  fremis?  cum  vos  iam  paenitet  acti 

peccatumque  satis,  tunc  ad  mea  iura  venitis. 

quolibet  ista  modo,  quacumque  impellite  pugna,       675 

quae  coepistis,  babent  quoniam  sua  fata  furores. 

te  tamen  boc,  coniunx,  et  te,  mea  nata,  monebo: 

sit  Persen  pepulisse  satis,  nec  vana  retentet 

spes  Minyas  fìnemve  velint  imponere  bello. 

illum  etenim  talis  rerum  manet,  accipite,  ordo:         eso 

vieta  retro  nune  castra  dabit  bellumque  remittet 

territus  adventu  ducis  et  virtute  Pelasgi; 

mox  ubi  Tbessalicis  referent  bos  flamina  terris, 

tunc  aderit  vietorque  demos  et  seeptra  tenebit, 

donec  et  Aeeten  inopis  post  longa  senectae  685 

exilia  heu  magnis  quantumlibet  impia  fatis 

nata  iuvet  Graiusque  nepos  in  regna  reponat. 

bic  labor  amborumque  baec  sunt  discrimina  fratrum. 

vadite  et  adversis,  ut  quis  volet,  inruat  armis/ 

Dixerat.     instaurai  mensas  pacemque  reducit,         69o 
et  iam  sidereo  noctem  demittit  Olympo. 
tunc  adsuetus  adest  Pblegraeas  reddere  pugnas 
Musarum  cborus  et  citbarae  pulsator  Apollo, 
fertque  gravem  Pbrjgius  circum  cratera  minister. 
surgitur  in  somnos  seque  ad  sua  limina  flectunt.      695 

668  abnegatPws,  Abneget  V      670  faxo  Kr.,  cf.  654,  IV 220, 
Fas  V  I  aliqua  et  Sudhaus,  aliquae  V  \  Fassaque  quae  nequeam  C 

675  Quolibet  M\  Quodlibet  V  679  finemue  M,  finenem  V 
680  accipite  MC,  cod.  Bon.,  accipere  V  \  ordo  C,  ergo  V 
683  referent  11^,  reflerent  V  686  quantumlibet  nonnulli  apud 
Pium,  quantum  licet  V  \  inpia  M\  inopia  V  688  amborumque 
Carrio,  amborum  F,  amborum  sunt  haec  Pius  691  sidereo  Hein- 
sius,  sideream  V  \  demittit  Bon.^,  dimittit  V  692  pblegraeas 
reddere  C  Pius,  pblegjas  qui  reddere  F,  Pblegrae  qui  reddere  Thilo 
693  citbarae  pulsator  T  Bon.^,  cithara  pulsatur  V  695  limina 
Bon.  ^  lumina  V 


e.  VALERI  FLACOI 
ARGONAUTICON 

LIBER  SEXTUS. 

At  vigil  isdem  ardet  furiis  Gradivus  et  acri 
corde  tumet  nec  quas  acies,  quae  castra  sequatur, 
invenit;  ire  placet  tandem  praesensque  tueri, 
sternere  si  Minyas  magnoque  rependere  luctu 
regis  pacta  queat  Graiamque  absumere  puppem.  5 

impulit  hinc  currus^  monstrum  inrevocabile  belli 
concutiens,  Scytbiaeque  super  tentoria  sistit. 
protinus  e  castris  fugit  sopor:  excita  tela^ 
turbati que  coire  duces;  bos  insuper  ingens 
fama  movet,  rate  quae  sacra  vulgabat  Achivos  10 

advenisse  sui  repetentes  veliera  Phrixi^ 
quos  malus  bospitio  iunctaque  ad  foedera  dextra 
luserit  Aeetes  atque  in  sua  traxerit  arma. 

Ergo^  consiliis  dum  nox  vacat  alta  movendis, 
legatos  placet  ire  duces^  mandataque  Perses  16 

edocet,  adfari  Minyas  fraudemque  tyranni 
ut  moneant.     quinam  bine  animos  averterit  error? 
se  primum  Haemoniis  bortatum  ea  veliera  terris 
reddere  et  exuvias  pecudis  dimittere  sacrae: 
bine  odium  et  tanti  venisse  exordia  belli.  20 

quin  potius  dextramque  suam  suaque  arma  sequantur, 

2  nec  M^,  ne  V        3  tandem  ilf^  tandemque  V   \    tueri 
C,  uideri  V         5  graiamque  M,  gratamque  V    \    pubem  Aid. 
9  turbatique  coire  Kr.,  cf.  232^  Turbati  coire  F,  Turbati  co- 
iere  M^,  vulgo        11   repetentes  M^,  repente  V 

9* 


132  C.  VALERI  FLACCI 

aut  remeent;  neque  enim  Aeetae  promissa  fidemque 
esse  loco;  abstineant  alienae  sanguine  pugnae. 
non  illos  ideo  tanti  venisse  labores 
per  maris.     ignotis  quid  opus  concurrere  nec  quos    25 
oderis?  haec  medio  Perses  dum  tempore  mandat, 
aureus  effulsit  campis  rubor,  armaque  et  acres 
sponte  sua  strepuere  tubae.     Mars  saevus  ab  altis 
'bostis  io'  conclamat  equis,  *agite  ite,  propinquat', 
ac  simul  bine  Colcbos,  bine  fundit  in  aequora  Persen.  30 
tunc  gens  quaeque  suis  commisit  proelia  telis, 
voxque  dei  pariter  pugnas  audita  per  omnes. 

Hine  age  Ripbaeo  quos  videris  orbe  furores, 
Musa,  mone,  quanto  Scytbiam  molimine  Perses 
concierit,  quis  fretus  equis  per  bella  virisque.  35 

verum  ego  nec  numero  memorem  nec  nomine  cunctos 
mille  vel  ora  movens;  neque  enim  plaga  gentibus  ulla 
ditior:  aeterno  quamquam  Maeotia  pubes 
Marte  cadat,  pingui  numquam  tamen  ubere  defit, 
quod  geminas  arctos  magnumque  quod  impleat  anguem. 
ergo  duces  solasque,  deae,  mibi  promite  gentes.         41 

Miserat  ardentes,  mox  ipse  secutus,  Alanos 
Heniocbosque  truces  iam  pridem  infensus  Anausis, 
pacta  quod  Albano  coniunx  Medea  tyranno, 
nescius  beu,  quanti  tbalamos  ascendere  monstri  45 

arserit  atque  urbes  maneat  qui  terror  Acbaeas, 
gratior  ipse  deis  orbaque  beatior  aula, 
proxima  Bisaltae  legio  ductorque  Colaxes, 
sanguis  et  ipse  deum,  Scytbicis  quem  luppiter  oris 
progenuit  viridem  Myracen  Tibisenaque  iuxta  50 

ostia,  semifero  (dignum  si  credere)  captus 

23  alienae  F,  alienae  a  C       24  ideo  F,  adeo  C       25  quos 
M,  qus  F        27  effulsit  M\  et  fulsit  F        28  ab  M\  ob  F 
29  agite  ite  M\  agite  ite  ite   F  31  tunc  gens  quaeque 

Meyncke,  Tunc  et  quaeque  F    1    telis  Aid.,  terris  F;  cf.  Lue. 
VII  510  Illic  quaeque  suo  miscet  gens  proelia  telo 
40  oeminas  M^,  geminos   F  44  coniunx  ikf  ^  condux   F 

47  Gratior  M,  Cratior  F         48  Bisalte  Bon.\  bis  altae  M^T, 
hisaltae  F   |    legio  T  Fius,  regio  F 


ARGONAUTICON  LIB.  VI.  133 

corpore,  nec  nymphae  geminos  exhorruit  angues. 

cuncta  phalanx  insigne  lovis  caelataque  gestat 

tegmina  dispersos  trifidis  ardoribus  ignes; 

nec  primus  radios,  miles  Romane,  corusci  55 

fulmini s  et  rutilas  scutis  diffuderis  alas. 

in  super  auratos  collegerat  ipse  dracones, 

matris  Horae  specimen,   linguisque  adversus  utrimque 

congruit  et  tereti  serpens  dat  vulnera  gemmae. 

tertius  unanimis  veniens  cum  milibus  Auchus  eo 

Cimmerias  ostentat  opes,  cui  candidus  olim 

crinis  inest,  natale   decus;  dat  longior  aetas 

iam  spatium;  triplici  percurrens  tempora  nodo 

demittit  sacro  geminas  a  vertice  vittas, 

Datin  Achaemeniae  gravior  de  vulnere  pugnae  65 

misit  in  arma  Daraps,  acies  quem  Martia  circum 

Gangaridum,  potaque  Gerus  quos  efferat  unda, 

quique  lacum  cinxere  Bycen.     non  defuit  Anxur, 

non  Rhadalo  cum  fratre  Sidon,  Acesinaque  laevo 

ornine  fatidicae  Phrixus  movet  agmina  cervae.  70 

ipsa  Comes,  saetis  fulgens  et  cornibus  aureis, 

ante  aciem  celsi  vehitur  gestamine  conti 

maestà  nec  in  saevae  lucos  reditura  Dianae. 

movit  et  Hylaea  supplex  cum  gente  Syenen 

impia  germani  praetentans  volnera  Perses.  75 

densior  haut  usquam  nec  celsior  extulit  ullas 

silva  trabes,  fessaeque  prius  rediere  sagittae 

quin  et  ab  Hyrcanis  Titanius  expulit  antris 

Cyris  in  arma  viros,  plaustrisque  ad  proelia  cunctas  so 

56  Fulminis  ilf^,  Fluminis  V  \  diffuderis  Bon.^,  diffun- 
deris  VC  58  spetimen  V  65  Achaemeniae  lunt.^,  achae- 
moniae  F,  Achimeniae  C  66  Claraps  C  69  Sydon  Ace- 
sinaque Bon.^,  sidonya  caesinaque  F,  Fidon  lacesinaque  C 
73  nec  in  saeuae  cod.  Burmanni^  Ald.^  necis  saeuae  V  \  lucos 
Heinsius,  luco  V  74  syenen  M^,  syrenen  V,  Sirenem  C Bon.^ 
post  77  versus  intercida  in  FC,  in  TN  hic  versus  legitur  Ar- 
boris  ad  summum  quam  pervenere  cacumen,  quem  omnes  ante 
Thìlonem  editores  receperunt 


134  C.  VALERI  FLACCI 

Coelaletae  traxere  manus;   ibi  sutilis  illis 
est  domus  et  crudo  residens  sub  veliere  coniunx 
et  puer  e  primo  torquens  temone  cateias. 
linquitur  abruptus  pelago  Tyra,  linquitur  et  mona 
Ambenus  et  gelidis  pollens  Opbiusa  venenis.  85 

degeneresque  ruunt  Sindi  glomerantque  paterno 
crimine  nunc  etiam  metuentes  verbera  turmas. 
bos  super  aeratam  Phalces  agit  aequore  nubem 
cum  fremitu^  densique  levant  vexilla  Coralli, 
barbaricae  quis  signa  rotae  ferrataque  dorso  90 

forma  suum  truncaeque  lovis  simulacra  columnae; 
proelia  nec  rauco  curant  incendere  cornu, 
indigenas  sed  rite  duces  et  prisca  suorum 
facta  canunt  veterumque  viris  bortamina  laudes. 
ast  ubi  Sidonicas  inter  pedes  aequat  babenas,  95 

illinc  iuratos  in  se  trabit  Aea  Batarnas, 
quosj  duce  Teutagono,  crudi  mora  corticis  armat 
aequaque  nec  ferro  brevior  nec  rumpia  ligno. 
nec  procul  albentes  gemina  ferit  aclyde  parmas, 
biberni  qui  terga  Novae  gelidumque  securi  100 

eruit  et  tota  non  audit  Alazona  ripa. 

quosque  Taras  niveumque  ferax  Euarcbus  olorum. 

te  quoque  venturis,  ingens  Ariasmene,  saeclis 

tradiderim,  molem  belli  lateque  ferentem 

undique  falcatos  deserta  per  aequora  currus.  105 

insequitur  Drangaea  pbalanx  claustrisque  profusi 

Caspiadae,  quis  turba  canum  non  segnius  acres 

exilit  ad  lituos  pugnasque  capessit  eriles. 

inde  etiam  par  mortis  honos,  tumulisque  recepti 

81  Coelaletae  Lemaire,  Coeia  laetae  F,  Coraletae  C  \  su- 
tilis N,  futtilis  V  82  est  Loehbach,  Et  V  \  uellere  F,  uul- 
nere  C  94  facta  vulgo,  Fata  F  95  ad  aequat  cf.  Thes. 
l.  L.  1 1022,  38—45  9G  inse  F,  secuin  G  Aid.  \  aeabatarnas 
F.  Exabatarnas  C%  Exabaternas  C^  100  nouae  F,  Norae 

(7,  Noae  lunt.^,  sed  cf.  IV  719  102  aut  ante  aut  post  hunc 
versum  nonnulla  exeiderunt  |  Tarax  C  |  niueumque  M,  niuem- 
que  F        106  Drangaea  lunt.^,  dranc(a)ea  VC 


ARGONAUTICON  LIB.  VI.  135 

inter  avos  positusque  virum;  nani  pectora  ferro         no 

terribilesque  innexa  iubas  ruit  agmine  nigro 

latratuque  coliors,  quanto  sonat  torrida  Ditis 

ianua  vel  superas  Hecates  comitatus  in  auras. 

ducit  ab  HTrcanis  vates  sacer  agmina  lucis 

Vanus;  eum  Scythiae  iam  tertia  viderat  aetas  115 

magnanimos  Minyas  Argoaque  vela  canentem. 

illius  et  dites  monitis  spondentibus  Indi 

et  centumgeminae  Lagea  novalia  Thebes 

totaque  Riphaeo  Panchaia  rapta  triumpho. 

discolor  hastatas  effudit  Hiberia  turmas^  120 

quas  Otaces,  quas  Latris  agunt  et  raptor  amorum 

Neurus,  et  expertes  canentis  lazyges  aevi. 

namque  ubi  iam  viresque  ■f'aliae+  notusque  refutat 

arcus  et  inceptus  iam  lancea  temnit  erilis, 

magnanimis  mos  dictus  avis,  haut  segnia  mortis       125 

iura  pati,  dextra  sed  carae  occumbere  prolis 

ense  dato;  rumpuntque  moras  natusque  parensque, 

ambo  animis,  ambo  miseri  tam  fortibus  actis. 

hic  et  odorato  spirantes  crine  i'Mycael 

Cessaeaeque  manus,  et  qui  tua  iugera  nondum  iso 

eruis,  ignotis  insons  Arimaspe  metalli  s, 

doctus  et  Auchates  patulo  vaga  vincula  gyro 

spargere  et  extremas  laqueis  adducere  turmas. 

non  ego  sanguineis  gestantem  tympana  bellis 

Thyrsageten  cinctumque  vagis  pos  terga  silebo         135 

pellibus  et  nexas  viridantem  floribus  bastas. 

112  Latratuque  M  ^,  Latratu  V  113  in  auras  cod.  Burmanni, 
in  aulas  F,  ad  aulas  C*,  ad  auras  C'  115  Varus  C  \  aetas  MC^ 
aestas  T"  118  Lagea  Gronovius.lsig&e  F,  longaeua  C  122  la- 
zyges Biirmann,  iazies  F  123  uiresque  alie  F,  fori.  v.  lassae 
vel  tardae,  verumtamen  verbum  velut  labant  praetuìerim  \  no- 
tosque  C  124  arcus  CT^Pius,  Argus  F  125  mos  lunt^, 
mox  F  I  dictus  F,  intellego  edictus  ab  avis,  ductus  Pius 
126  prolis  M\  proles  F  129  odorato  CM^T\  odorata  F 
Mycael  F,  Micelae  C,  veruni  nescitur  132  gyro  Parrhasius 

(C?),  cyro  F        135  Thyrsagetem  N,  Tyrsaga&  F  dare  exhibet 
136  uiridantem  M^  uiritantem  F,  vibrantem  Buìaeus 


136  C.  VALERI  FLACCI 

fama,  ducem  lovis  et  Cadmi  de  sanguine  Bacchum 

hac  quoque  turiferos,  felicia  regna,  Sabaeos, 

hac  Arabas  fudisse  manu;  mox  rumperet  Hebri 

cum  vada,  Thyrsagetas  gelida  liquisse  sub  arcto.      uo 

illis  omnis  adbuc  veterum  tenor  et  sacer  aeris 

pulsus  et  eoae  memoratrix  tibia  pugnae. 

lungit  opes  Emoda  suas;  sua  sigua  secuti 

Exomatae  Torynique  et  flavi  crine  Satarchae: 

mellis  honor  Tor3^nis,  ditant  sua  mulctra  Satarcben,  145 

Exomatas  venatus  alit,  nec  clarior  ullis 

arctos  equis;   abeunt  Hypanin  fragilemque  per  undam 

tigridis  aut  saevae  profugi  cum  prole  leaenae, 

maestaque  suspectae  mater  stupet  aggere  ripae. 

impulit  et  dubios  Phrixei  velleris  ardor  150 

Centoras  et  diros  magico  terrore  Choatras. 

omnibus  in  superos  saevus  sonor,  omnibus  artes 

monstrifìcae:  nunc  vere  novo  compescere  frondes, 

nunc  subitam  trepidis  Maeotin  solvere  plaustris. 

maximus  bos  inter  Stygia  venit  arte  Coastes;  155 

soUicitat  nec  Martis  amor,  sed  fama  Cytaeae 

virginis  et  paribus  spirans  Medea  venenis. 

gaudet  Averna  palus,  gaudet  iam  nocte  quieta 

portitor  et  tuto  veniens  Latonia  caelo. 

ibant  et  geminis  aequantes  cornibus  alas  leo 

Balloniti  comitumque  celer  mutator  equorum 

Moesus  et  ingentis  frenator  Sarmata  conti. 

nec  tot  ab  extremo  fluctus  agit  aequore  nec  sic 

fratribus  adversa  Boreas  respondet  ab  unda 

aut  is  apud  fluvios  volucrum  canor,  aethera  quantus  i65 

tunc  lituum  concentus  adit  lymphataque  miscet 

139  manu  Pius,  manum  V  140  uada  F,  iuga  C  \  Thyr- 
sagetas Fius,  thyrsagatas  V  143  Emoda  Bon.^^  emeda  V, 
Eumeda  C  152  sonor  Sudhaus,  cf.  VII  389,  onor  F,  honor  M^ 
vulgo  I  omnibus  etiam  V  exhibet  \  artes  M^,  artus  F  157  uene- 
nis  F^  ueniens  V^  {ì  nunc  erasa)  159  tuto  Gronovius,  toto  F 
164  respondet  M^  respondit  F  165  voi.  canor  Heinsius,  uol. 
clamor  F,  clamor  volucrum  Schenkl^  uolucrum  quatit  aethera  cla- 
mor C        166  concentus  C  Bon.^,  conceptus  F  [    adit  F,  agit  C 


ARGONAUTICON  LIB.  VI.  137 

milia,  quot  foliis,  quot  lioribus  incipit  annus. 
ipse  rotis  gemit  ictus  ager  tremibundaque  pulsu 
nutat  humus,  quatit  ut  saevo  cum  fulmine  Phlegram 
luppiter  atque  imis  Typhoea  verberat  arvis.  170 

Prima  tenent  illinc  patriis  Absyrtus  in  armis 
et  gener  ingentesque  inter  sua  milia  reges. 
at  circa  Aesoniden  Danaum  manus  ipsaque  Pallas 
aegide  terrifica,  quam  nec  dea  lassat  habendo 
nec  pater  horrentem   colubris  vultuque  tremendam    175 
Gorgoneo;  nec  semineces  estendere  crines 
tempus  adbuc,  primasque  sinit  concurrere  pugnas. 
impulit  hos  centra  Mavors  pater  et  mala  leti 
Gaudia  Tisipboneque  caput  per  nubila  tollens 
ad  sonitum  litui  mediaque  altissima  pugna,  180 

necdum  clara  quibus  sese  Fuga  mentibus  addat. 

UH  ubi  consertis  iunxere  frementia  telis 
agmina  virque  virum  galeis  adflavit  adactis, 
continuo  bine  obitus  perfractaque  caedibus  arma 
corporaque,  alternus  cruor  alternaeque  ruinae;  iss 

volvit  ager  galeas  et  thorax  erigit  imbres 
sanguineos;  bine  barbarici  glomerantur  ovatus, 
bine  gemitus,  mixtaeque  virum  cum  pulvere  vitae. 
Caspius  Aeaeum  correpto  crine  Monesen 
abstulit;  bine  pariter  Colcbi  Graique  sequuntur         190 
missilibus;  rapit  ille  necem  praedamque  relinquit, 
nec  sociis  iam  cura  viri.     Dipsanta  Caresus 
Strymonaque  obscura  spargentem  vulnera  funda 
deicit;  Albani  cadit  ipse  Cremedonis  basta, 

168  ictus  Heinsius,  intns  V        169  fulmine  T,  flumine  V  \ 
phlegram  M,  phlegra  V  170  typhoea  (typhea  V)  uerberat 

ve,  Typhona  reverberat  5on. 2,  vulgo,  sed  cf.  Hom.  11.  II782sq., 
unde  conicias  atque  Arimis  176  semineces  M,  seminetis  V 

sonitù 
180  atsistunt  F  (sonitu  add.  V^)  181  clara  F,  certa  Piiis  \ 
addat  Bon.^.  addant  F  182  iunxere  M,  iuxere  F  186  ege- 
rit  C  189  Aetaeum  C  190  hunc  Bon.^  193  Strimona- 
que  Bon.^,  Strymoniaque  F  194  Chremedonis  CM^T^,  chre- 
modonidis  F 


138  C.  VALERI  FLACCI 

iamque  latet  currusque  super  turmaeque  feruntur.     195 

Processere  Melas  et  Idasmenus;  incipit  basta 
ante  Melas,  levis  ast  abies  elusit  utrumque. 
ensibus  inde  ruunt;  prior  occupat  aere  citato 
cassidis  ima  Melas;  infracta  est  vulnere  cervix. 
mixta  perit  virtus:  nescit  cui  debeat  Ocbeus  200 

aut  cui  fata  Tyres.     dum  sibila  respicit  Iron 
cuspidis  Argivae,  Pyliam  latere  accipit  hastam. 

Viderat  Hyrcanos  paribus  discurrere  fratres 
Castor  equis,  pater  armento  quos  dives  ab  omni 
nutrierat  fatisque  viam  monstrarat  iniquis.  205 

tum  magis  atque  magis  peditem  candore  notato 
Tyndariden  incendit  amor,  simul  obvius  hastam 
pectus  in  adversum  .  .  .  iacit  alipedemque 
■{■constitit  excusso  victor  duce;  risit  ab  alta 
nube  pater  prensisque  equitem  cognovit  babenis.      210 
at  pariter  luctuque  furens  visuque  Medores 
Tyndariden  petit  et  superos  sic  voce  precatur: 
^hunc  age  vel  caeso  comitem  me  reddite  fratri, 
primus  et  hic  nostra  sonipes  cadat  impius  basta, 
eredita  qui  misero  non  rettulit  arma  parenti  215 

meque  venit  contra  captivaque  terga  ministrata 
dixerat;  Actaei  sed  eum  prior  basta  Phaleri 
deicit;  ad  socias  sonipes  citus  effugit  alas. 

Quis  tibi  fatales  umquam  metuisset  Amyclas 
Oebaliamque  manum,  tot,  Rbyndace,  monti  bus  inter  220 
diviso  totidemque  fretis?  cadit  impiger  una 
inguine  transfosso  clari  Taulantis  alumnus 

195  et  196  deerant  in  C        196  et  Idasmenus  Bon.\  fidas- 
menus   V  197  utrunque  ili",   utrimque   V  198  Ensibus 

inde  M,  Ensibus  insibùs  V  (sibus  delere  voluisse  videtur  V^)  \ 
aere  citato  M,    aerigitato   V  200  Mixta  perit  uirtus  habet 

Par.  I  Oebreus  C  202  Cupidis  V  205  fatisque  M^,  fratris 
que  V  I  monstrarat  M^  monstrat  V  207  hastam  Bon.^.,  basta 
V  208  gleacit  F,  grauiter  iacit  C,  Gelae  iacit  codex  regius,  7'\ 
desideratur  nomen  propr.  209  constitit  (corripit  Wagner)  vix 
mutandum  {cf.  Vili  133)-,  deesse  vid.  vs.  eius  sententiae  <( corripit 
et  iam  barbarico  sublimis  in  ostro)>  constitit  214  cadat  Jf  T, 
cadet  V      217  Phaleri  C,  parenti  V      222  alumnus  M,  alumnis  V 


ARGON AUTICON  LIB.  YI.  139 

semidea  genetrice  Tages,  cui  plurima  silvis 
pervigilat  materna  soror  cultusque  laborat. 
tenuia  non  illum  candentis  carbasa  lini,  225 

non  auro  depicta  chlamys,  non  flava  galeri 
caesaries  pictoque  iuvant  subtegmine  bracae. 
iamque  novus  mediae  stupefacta  per  agmina  pugnae 
vadit  eques  densa  spargens  hastilia  dextra, 
fulmineumque  viris  +  profundis  +  ingerit  ensem  230 

huc  alternus  et  bue;  cum  saevior  ecce  iuventus 
Sarmaticaeque  coire  manus  fremitusque  virorum 
semiferi;  riget  bis  molli  lorica  catena; 
id  quoque  tegmen  equis;  at  equi  porrecta  per  armos 
et  caput  ingentem  campis  bostilibus  umbram  235 

fert  abies  obnixa  genu  vaditque  virum  vi, 
vadit  equum,  docilis  relegi  docilisque  relinqui 
atque  iterum  medios  non  altior  ire  per  bostes. 
orbibus  bos  rapidis  moUique  per  aequora  Castor 
anfractu  levioris  equi  deludit  anbelos  240 

immemoresque  mori;  sed  non  isdem  artibus  aeque 
concurrunt  ultroque  ruunt  in  funera  Colobi. 
Campesus  impacta  latus  inter  et  ilia  quercu 
tollitur  ac  mediam  moriens  descendit  in  bastam. 
Oebasus  infestum  summisso  poplite  Pbalcen  245 

evasisse  ratus  laevum  per  luminis  orbem 
transigitur;  tenerae  liquuntur  vulnere  malae. 
contra  autem  geminis  fìdens  tboracibus  ictura 
sustinet  et  gladio  Sibotes  ferit  ultima  teli, 

225  candentis   F,    splendentis  C     \     lini  C,  cod.  Harlesii, 
nili  V  228  Me  legitur  in  M,  post  245  in  V  230  prò 

fundis  diiunxit  Koesflin  {intellegens  glandes  fundae  ut  Sii.  Pun. 
X  151),   proturbans  C,  fort.  procurrens  232  Sarmaticaeque 

coire  Sudhaus,  Sarmaticae  coire  F,  Sarmaticae  coiere  M",  vulgo  \ 
fremitusque  Bon.^,   fremituque   V  234  equis  at  equi  Aid., 

quis  age  qui  F,  equis  agitur  C  \  armos  ilf '^,  armas  F,  arma 
C  237  relegi  3f,  religi  F  244  descendit  Bon.\  discendit 
F  247  tenerae  C  lunt},  tenero  F  |  liquuntur  (7T^  cod.  Bon., 
linquuntur  F,  tinguuntur  Ph.  Wagner  249  sustinet  Franeius, 
Sustulit  F 


140  C.  VALERI  FLACCI 

nequiquam;  iam  cuspis  inest^  nec  fragmina  curat      25a 
Ambenus  et  trunco  medium  subit  Ocrea  ligno. 
seminecera  Taxes  Hypanin  vehit  atque  remissum 
pone  trabit  fugiens  et  cursibus  exuit  bastam; 
dumque  recollectam  rursus  locat,  inruit  ultro 
turbatumque  Lacon  et  adbuc  invadit  inermem.  25s 

impulit  adverso  praeceps  equus  Onchea  conto 
nequiquam  totis  revocantem  viribus  armos 
in  latus:  accedit  sonipes,  accedit  et  ipse 
frigidus:  arma  cadunt,  rorat  prò  cui  ultima  cuspis; 
qualem  populeae  fidentem  nexibus  umbrae  260 

siquis  avem  summi  deducat  ab  aere  rami, 
ante  manu  tacita  cui  plurima  crevit  barundo; 
illa  dolis  viscoque  super  correpta  sequaci 
implorat  ramos  atque  inrita  concitat  alas. 

Parte  alia  infestis  (nam  fors  ita  iunxit)  in  armis  265 
Styrus  adest,  laetusque  virum  cognoscit  Anausis, 
et  prior  'en  cuius  tbalamis  Aeetia  virgo 
dieta  manet  nostrosque  feret  qui  victor  amores. 
non',  ait,  Mnvitoque  gener  mutabere  patri.' 
tum  simul  adversas  conlatis  cursibus  bastas  270 

coniciunt;  fugit  adductis  Albanus  babenis 
saucius  atque  datum  leto  non  sperat  Anausin, 
nec  videt.     ille  autem  telo  moribundus  adacto 
^ad  soceros  pactaeque  sinus  en  coniugis'  inquit, 
^Styre,  fugis,  vulnus  referens,  quod  Carmine  nullo     275 
sustineat  nuUisque  levet  Medea  venenis.' 
dixerat,  extremus  cum  lumina  corripit  error, 
voxque  repressa  gelu  percussaque  vertice  tellus. 

Hinc  animos  acies  auget,  magnoque  doloris 
turbine  Gesandrum  Mavors  rapit:  ille  morantes         280 
increpat  et  stricto  sic  urget  lazygas  ense: 

251  subit  ikf,  subì  V        261  aere  F,  arbore  C        265  fora 
ita  iunxit  CT^  Bon.^,  forsitan  iuncxit  V    \    in  armis  T*  Bon.\ 
inanis  V         266  Anausis  Dureau  de  Lamalle^  anausim  V 
269  En  ait  C        279  magnoque  doloris  C,  magnosque  dolores 
V        281  sic  urget  Bon.^,  sigurgit  V 


ARGON AUTICON  LIB.  VI.  141 

'nempe  omnes  cecidere  senes,  nempe  omnis  ademptus 
ante  pater,     quae  vos  subito  tam  foeda  senectus 
corripuit  fregitque  animos  atque  abstulit  iras? 
aut  mecum  mediam,  iuvenes,  agite  ite  per  urbem     285 
Argolicamque  manum  aut  caris  occumbite  natis.' 
inruit  et  patrias  coeptis  ferus  advocat  umbras: 
^sancte  mihi  Vorapte  pater,  tua  pectora  nato 
suggere  nunc  animamque  parem,  si  fata  peroso 
tarda  tibi  turpesque  moras  non  segnius  ipsi  290 

paruimus  parvique  eadem  didicere  nepotes.' 
baec  ait,  auditusque  Èrebo,     tunc  corripit  ensem 
turbidus  et  furiis  ardens  quatit  arma  paternis. 
indigenis  sacratus  aquis  magnique  sacerdos 
Phasidis  Arctois  Aquites  errabat  in  armis  295 

(populeus  cui  frontis  honor  conspectaque  glauco 
tempora  nectuntur  ramo),  te,  Cyrne,  parentis 
immemorem  durae  cupiens  abducere  pugnae; 
iamque  omnes  impune  globos  diversaque  lustrans 
agmina  non  usquam  natum  videt,  utque  iterum  intrat 
vociferans,  iterum  belli  diversa  peragrat,  301 

lancea  caeruleas  circum  strepit  incita  vittas. 
opprimit  admissis  ferus  bunc  Gesander  babenis. 
ille  manum  trepidans  atque  inrita  sacra  tetendit 
'te'  que  'per  hanc',  inquit,  'genitor  tibi  si  manet,  oro  305 
canitiem,  compesce  minas  et  si  tibi  natus, 
parca  meo.'     dixit.     contra  sic  victor  adacto 
ense  refert:  'genitor,  turpi  durare  senecta 
quem  mihi  reris  adbuc,  ipse  bac  occumbere  dextra 
maluit  atque  nitro  segnes  abrumpere  metas.  310 

et  tibi  si  pietas  nati,  si  dextra  fuisset, 


286  urbis  Madvig  291  eadem  Baehrens,  eam  F,  viam 

C  Aid.    1    didicere  Jf,   dedicere   V  296  frontis  Baehrens, 

frondis  V  300  non  usquam  natum  videt  Loehbach,  non  us- 
quam uidet  V,  quem  quaerit  nusquam  uidet  C  \  utque  Bur- 
mann,   adque   V    \    instat  Heinsius  305  inquit  genitor  C, 

genitor  inquit   V        306  si  tibi  natus  KoestUn,   sicubi  nato   V 
308  refert  T,  refer  V 


142  C.  VALERI  FLACCI 

haut  medii  precibus  tereres  nunc  tempora  belli, 
praeda  future  canum.     iuveni  sors  pulchrior  omnis: 
et  certasse  manu  decet  et  caruisse  sepulchro.' 
dixerat-,  ille  deos  moriens  caelumque  precatur,  31 

dextera  ne  misero  talis  foret  obvia  nato. 

Te  quoque,  Canthe,  tui  non  inscia  funeris  Argo 
flevit  ab  invita  rapientem  tela  carina, 
iam  Scythicos  miserande  sinus,  iam  Phasidis  amnem 
contigeras,  nec  longa  dies,  ut  capta  videres  320 

veliera  et  Euboicis  patrios  de  montibus  ignes. 
illum,  ubi  congressu  subiit  Gesander  iniquo, 
territat  bis:  'tu,  qui  faciles  bominumque  putasti 
bas,  Argive,  domos,  alium  bic  miser  aspicis  annum 
altricemque  nivem  festinaque  taedia  vitae.  325 

non  nos  aut  levibus  componere  braccbia  remis 
novimus  aut  ventos  opus  exspectare  ferentes; 
imus  equis,  qua  vel  medio  riget  aequore  pontus 
vel  tumida  fremit  Hister  aqua;  nec  moenia  nobis 
vestra  placent:  feror  arctois  nunc  liber  in  arvis        330 
cuncta  tenens,  mecum  omnis  amor,  iacturaque  plaustri 
sola,  nec  bac  longum  victor  potiere  rapina, 
ast  epulae  quodcumque  pecus,  quaecumque  ferarum. 
mitte  Asiae,  mitte  Argolicis  mandata  colonis, 
ne  trepident;  numquam  bas  biemes,  baec  saxa  relinquam, 
Martis  agros,  ubi  tam  saevo  duravimus  amne  336 

progeniem  natosque  rudes,  ubi  copia  leti 
tanta  viris.     sic  in  patriis  bellare  pruinis 
praedarique  iuvat,  talemque  banc  accipe  dextram.' 
dixit,  et  Edonis  nutritum  missile  ventis  340 

312  tereres  T,    teiere   V    |    tempora  Bon.^,    tempore   V 
313  omnis  Lennep,  omni  V         318  ab  T,  ad  V         319  am- 
nem M,  amne  V        326  brachia  M,  brabia  V        328  qua  M^ 
quam  V    \    aequore  M,    aequora  V  331  amori  arcturaque 

plustri  F,  corr.  M^  ut  vid.  332  cf.  Aen.X739sq.  335  tre- 
pident  Bon.^^  trepidant  V  |  relinquam  T^  Bon^,  relinquat  F, 
relinquant  C  336  ubi  tam  saeuo  T,  ubitam  saeui  F,  (agro) 
subitam  saeui  C  337  copia  ikf,  capia  F  340  Edonis  Vius^ 
aedoniis  F 


ARGONAUTICON  LIB.  VI.  143 

concitai;  it  medium  per  pectus  et  horrida  nexu 

letifer  aera  chalybs.     trepidus  super  advolat  Idas 

ac  simul  Oenides  pariterque  Menoetius  et  qui 

Bebrycio  propius  remeavit  ab  hospite  victor. 

at  vero  ingentem  Telamon  procul  extulit  orbem       345 

exanimem  te,  Canthe,  tegens;  ceu  saeptus  in  arto 

dat  catulos  post  terga  leo,  sic  comminus  astat 

Aeacides  gressumque  tenet  contraque  ruentem 

septeno  validam  circumfert  tegmine  molem. 

nec  minus  bine  urget  Scytbiae  manus  armaque  Canthi 

quisque  sibi  et  Graio  poenam  de  corpore  poscens.    351 

arduus  inde  labos,  medioque  in  corpore  pugna 

conseritur.     magno  veluti  cum  turbine  sese 

ipsius  Aeoliae  frangunt  in  limine  venti, 

quem  pelagi  rabies,  quem  nubila,  quemque  sequatur  355 

iile  dies:  obnixa  virum  sic  comminus  haeret 

pugna,  nec  arrepto  pelli  de  corpore  possunt. 

ut  bovis  exuvias  multo  qui  frangit  olivo 

dat  famulis,  tendunt  illi  tractuque  vicissim 

taurea  terga  domant,  pingui  fluit  unguine  tellus:      seo 

talis  utrimque  labos,  raptataque  limite  in  arto 

membra  viri  miseranda  meant:  hi  tendere  contra, 

bi  contra,  alternaeque  virum  non  cedere  dextrae. 

bine  medium  Telamon  Cantbum  rapit,  bine  tenet  ardens 

eolla  viri  et  molles  galeae  Gesander  babenas,  365 

insonuit  quae  lapsa  solo  dextramque  fefellit. 

ille  iterum  in  clipei  septemplicis  improbus  orbem 

arietat  et  Cantbum  sequitur  Cantbum que  reposcit, 

quem  manus  a  tergo  socium  rapit  atque  receptum 

341  it  Bon.^,  ad  V  343  Menoetius  Bo7i.^,  meonetius  V 
344  propius  se.  advolat,  satis  dure  346  arto  vulgo,  arcto  V 
347  adstat  Baehrens,  basta  V,  hastam  Carrio  350  arma- 
que M,  arma  V  353  turbine  Bon.\  turmine  V  356  cer- 
tant,  cui  tempestatum  regimen  omnisque  ille  dies  cedat  357  ar- 
repto Bon.^,  arreptos  V  \  pelli  Burmann,  belli  F,  uelli  T 
358  Ut  bouis  T,  Et  uobis  V  \  frangit  7,  frangere  T  360  un- 
guine Bon.^,  inguine  V  |  tellus  M,  tellis  F,  pellis  Bamsté 
366  quae  T^  Bon.\  qua  V        368  Arietat  et  ilf  C,  Arietate  V 


144  C.  VALERI  FLACCI 

virginis  Euryales  curru  locat.     advolat  ipsa  370 

ac  simul  Haemonidae,  Gesandrumque  omnis  in  unum 
it  manus.     ille  novas  acies  et  virginis  arma 
ut  videt,  ^has  etiam  centra  bellabimus?'  inquit; 
^heu  pudor.'     inde  Lycen  ferit  ad  confine  papillae, 
inde  Thoen,  qua  pelta  vacat;  iamque  ibat  in  Harpen  375 
vixdum  prima  levi  ducentem  cornua  nervo, 
et  labentis  equi  tendentem  frena  Menippen: 
cum  regina  gravem  nodis  auroque  securem 
congeminans  partem  capitis  galeaeque  ferinae 
dissipat.     hic  pariter  telorum  immanis  in  unum        380 
it  globus;  ille  diu  coniectis  sufficit  bastis, 

quin  etiam  gravior  nutuque 

.  .  .  .  ; carens  exterruit  Idam; 

tunc  ruit  ut  montis  latus  aut  ut  machina  muri, 
quae  scopulis  trabibusque  diu  confectaque  flammis 
procubuit  tandem  atque  ingentem  protulit  urbem.     3b5 

Ecce  locum  tempusque  ratus  iamque  et  sua  posci 
proelia,  falcato s  infert  Ariasmenus  axes 
saevaque  difi'undit  socium  iuga  protinus  omnes 
Graiugenas,  omnes  rapturus  ab  agmine  Colcbos. 
qualiter  exosus  Pyrrbae  genus  aequora  rursus  390 

luppiter  atque  omnes  fluvium  si  fundat  babenas, 
ardua  Parnasi  lateant  iuga,  cesserit  Otbrys 
piniger  et  mersis  decrescant  rupibus  Alpes: 
diluvio  tali  paribusque  Ariasmenus  urget 
excidiis  nullo  rapiens  discrimine  currus.  395 

a  egida  tum  primum  virgo  spiramque  Medusae 
ter  centum  saevis  squalentem  sustulit  bydris, 


375  Harpen  vulgo,  harben  V  {h.  add.  V^)  376  Vixdum 
3f,  Vixtum  V  377  et  labentis  Heinsius,  Inlabentis  F,  Illa- 
bentis  C,  fori,  iam  labentis  {cf.  iamque  375)  \  Menippen  Bai- 
bus,  enhippen  F,  et  Henippen  C  382  duo  hemistichia  exci- 
disse  perspexit  Leo-,  sic  suppl.  Sudhaus  nutuque  <(inclinis  Aca- 
stum  ense  petit  visuque^  carens  e.  I.  385  tandem  ilf^T\ 

tamen  F  |  protulit  F,  idem  aliis  verhis  expressit  Stai.  Theb.  IX 
556,  propulit  MT,  vulgo        392  cesserit  M,  gesserit  F 


ARGONAUTICON  LIB.  VI.  145 

quam  soli  vidistis  equi,     pavor  occupat  ingens 

excussis  in  terga  viris,  diramque  retorquent 

in  socios  non  sponte  luem.     tunc  ensibus  uncis        4oo 

implicat  et  trepidos  lacerat  discordia  currus. 

Romanas  veluti  saevissima  cum  legiones 

Tisiphone  regesque  movet^  quorum  agmina  pilis, 

quorum  aquilis  utrimque  micant,  eademque  parentes 

rura  colunt,  idem  lectos  ex  omnibus  agris  405 

miserat  infelix  non  haec  ad  proelia  Thybris: 

sic  modo  concordes  extei'naque  fata  petentes 

Palladii  rapuere  metus,  sic  in  sua  versi 

funera  concurrunt  dominis  revocantibus  axes. 

non  tam  foeda  virum  Laurentibus  agmina  terris       4io 

eiecere  noti,  Libyco  nec  talis  imago 

litore,  cum  fractas  involvunt  aequora  puppes. 

bine  biiuges,  illinc  artus  tenduntur  eriles, 

quos  radiij  quos  frena  secant,  trabiturque  trahitque 

currus  caede  madens,  atroque  in  pulvere  regum        415 

viscera  nunc  aliis,  aliis  nunc  curribus  baerent. 

haud  usquam  Colcborum  animi  ncque 

tela,  sed  implicitos  miseraque  in  peste  revinctos 
confodiunt  ac  forma  necis  non  altera  surgit, 
quam  cervos  ubi  non  Umbro  venator  edaci,  420 

non  penna  petit,  haerentes  sed  cornibus  altis 
invenit  et  cacca  constrictos  excipit  ira. 
ipse  recollectis  audax  Ariasmenus  armis 
desilit;  illum  acies  curvae  secat  undique  falcis 
partiturque  rotis,  atque  inde  furentia  raptus  425 

post  398  versiim  deesse  suspicor  399  retorquent  Colum- 
bus, retorquet  V  404  aquilis  ilf  ^,  aqua  lis  V  |  parentes 
Bv/rmann,  parentis  V  408  Palladii  M,  Palladit  V  412  s^e- 
qnora  JBoM.\  aequore  V  413  artus  M^T,  arcua  V  \  tendutur 
V  416  Viscera  Jf,  Vicera  V  417  Haut  usquam  F,  au- 
gescunt  dubitanter  Sudhaus  \  neque  in  pestere  uinctos  F,  ne- 
que  cura  cauere  C,  neque  Graia  morantur  Sudhaus  ad  senten- 
tiam  aptius  418  in  ueste  reuinctos  C  419  altera  surgit 
Bon.^,  aliter  asurgit  V  422  excipit  Pms,  accipit  VC 
424  falcis  M^,  falces  F        425  Partiturque  F^,  Patiturque  F 

Valerics  Flaccus,  ed.  Kramer.  10 


146  C.  VALERI  FLACCI 

in  iuga  Circaeos  tetigit  non  amplius  agros. 

Talia  certatim  Minyae  sparsique  Cytaei 
funera  miscebant  campis  Scythiamque  premebaut, 
cum  Inno  Aesonidae  non  hanc  ad  veliera  cernens 
esse  viam  nec  sic  reditus  regina  parandos  430 

extremam  molitur  opem,  funesta  prius  quam 
Consilia  ac  saevas  aperit  rex  perfidus  iras. 
increpat  et  seris  Vulcanum  maestà  querellis^ 
cuius  flammiferos  videt  inter  regia  tauros 
pascua  Tartaream  proflantes  pectore  noctem.  435 

haec  etenim  Minyas  ne  iungere  Marte  peracto 
monstra  satis  iubeat  Cadmei  dentibus  liydri, 
ante  diem  timet  et  varias  circumspicit  artes. 
sola  animo  Medea  subit,  mens  omnis  in  una 
yirgine,  nocturnis  qua  nulla  potentior  aris.  440 

illius  adfatus  sparsosque  per  avia  sucos 
sidera  fìxa  pavent  et  avi  stupet  orbita  Solis. 
mutat  agros  fluviumque  vias,  suus  alligat  ignis 
cuncta,  sopor  recolit  fessos  aetate  parentes 
datque  alias  sine  lege  colus.     hanc  maxima  Circe     445 
terrificis  mirata  modis,  hanc  advena  Phrixus^ 
quam  vis  Atracio  lunam  spumare  veneno 
sciret  et  Haemoniis  agitari  cantibus  umbras. 
ergo  opibus  magicis  et  virginitate  tremendam 
luno  duci  sociam  coniungere  quaerit  Achivo.  450 

non  aliam  tauris  videt  et  nascentibus  armis 
quippe  parem  nec  quae  medio  stet  in  agmine  flammae: 
nullum  mente  nefas,  nullos  horrescere  visus. 

428  premebant  T,  premebat  V  431  molitur  vulgo ^  mol- 
litur  V  432  saeuas  F,  seras  C  433  seris  V,  s(a)euis  CM^ 
434  interregia  F,  inter  egentia  C  437  locus  immerito  su- 
spectus,  cf.  Verg.  Georg.  11 140  sq.  438  Ante  diem  timet  *.  e. 
praetimet,  cf.  Tlies.  l.  L.  11  133,  72sqq.  \  circumspicis  V  {corr. 
vid.  F^)  439 — 476  desunt  in  V  uno  folio  exscisso  439  Sola 
iV,  Solo  M  441  adfatus  Bury,  ad  fletus  MNT,  cod.  Bon., 
cod.  Burmanni,  cf.  646,  ad  fremitus  C,  ad  fatus  SchenM 
443  ignis  MNT.,  cod.  Burmanni.,  ingens  T^  Bon.^,  igni  G 
452  nec  quae  medio  Jf  ^  quae  om.  ilf  \  neque  quae  medio  C,  me- 
dio qu(a)e  NT.  cod.  Bon.  {om.  nec)       453  nullos  M^N,  nullus  M 


ARGONAUTICON  LIB.  VI.  147 

quid  si  caecus  amor  saevusque  accesserit  ignis? 

bine  Veneris  thalamos  semperque  recentia  sertis       455 

tecta  petit,     visa  iamdudum  prosilit  altis 

diva  toris  volucrumque  exercitus  omnis  Amorum. 

ac  prior  hanc  placidis  supplex  Saturnia  dictis 

adgreditur  veros  metuens  aperire  timores. 

'in  manibus  spes  nostra  tuis  omnisque  potestas        46o 

nunc'  ait;  'boc  etiam  magis  adnue  vera  fatenti. 

durus  ut  Argolicis  Tiryntbius  exulat  oris, 

mens  mibi  non  eadem  lovis  atque  adversa  voluntas, 

nullus  honor  tbalamis  flammaeve  in  nocte  priores. 

da,  precor,  artificis  blanda  adspiramina  formae  465 

ornatusque  tuos  terra  caeloque  potentes.' 

sensit  diva  dolos  iam  pridem  sponte  requirens 

Colcbida  et  invisi  genus  omne  excindere  Phoebi. 

tum  vero  optatis  potitur,  nec  passa  precari 

ulterius  dedit  acre  decus  fecundaque  monstris  470 

cingula,  non  pietas  quibus  aut  custodia  famae, 

non  pudor,  at  contra  levis  et  festina  cupido 

adfatusque  mali  dulcisque  labantibus  error 

et  metus  et  demens  alieni  cura  perieli. 

'omne'  ait  'imperium  natorumque  arma  meorum       475 

cuncta  dedi;  quascumque  libet  nunc  concute  mentes.' 

Cingitur  arcanis  Saturnia  laeta  venenis, 
atque  bine  virgineae  venit  ad  penetralia  sedis 
Cbalciopen  imitata  sono  formaque  sororem. 
fulsit  ab  invita  numen  procul,  et  pavor  artus  480 

protinus  atque  ingens  Aeetida  perculit  borror. 
'ergo  nec  ignotis  Minyas  bue  fluctibus'  inquit 
'advenisse,  soror,  nec  nostro  sola  parenti 

458  Ac  prior  hanc  C,  Ac  prior  ac  M,  Ac  prior  cod.  Bon.^  Atque 
prior  iV'T  (hanc  add.  T^)  461  nera  M,  dina  N  462  ut  M,  et 
N  463  aversa  Gronovius  465  Da  M,  At  iV  470  acre  M, 
ecce  NT  \  fecundaque  N,  facundaque  M  473  mali  MC,  ma- 
lis  iVT  I  labantibus  T\  SaheìUcus,  labentibus  MN  T,  cod.  Bon. 
474  alieni  C,  alienaque  MNT,  cod.  Bon.       479  Chachiopen  V  \ 

t 
imitata  F  (t  F^  add.  vid.)         480  numen  F,  lumen  Pivs 

10* 


148  C.  VALERI  FLACCI 

scis  socias  iunxisse  manus?  at  cetera  muros 

turba  tenet  fruiturque  virum  caelestibus  armis,  485 

tu  tlialamis  ignava  sedes^  tu  soia  paterna 

fìxa  domo?  tales  quando  tibi  cernere  reges?' 

illa  nihil  contra;  nec  enim  dea  passa  manumque 

implicat  et  rapidis  mirantem  passibus  aufert. 

ducitur  infelix  ad  moenia  summa  futuri  49o 

nescia  virgo  mali  et  falsae  commissa  sorori: 

lilia  per  vernos  lucent  velut  alba  colores 

praecipue,  quis  vita  brevis  totusque  parumper 

floret  honor,  fuscis  et  iam  Notus  imminet  alis. 

hanc  residens  altis  Hecate  Perseia  lucis  495 

flebat  et  bas  imo  referebat  pectore  voces: 

^deseris  heu  nostrum  nemus  aequalesque  catervas, 

a  misera,  ut  Graias  baut  sponte  vageris  ad  urbes, 

non  iniussa  tamen;  neque  te,  mea  cura,  relinquam. 

magna  fugae  monumenta  dabis,  spernere  nec  usquam  500 

mendaci  captiva  viro,  meque  ille  magistram 

sentiet  et  raptu  famulae  doluisse  pudendo.' 

dixerat.     ast  illae  murorum  extrema  capessunt 

defixaeque  virum  lituumque  fragoribus  borrent, 

quales  instanti  nimborum  frigore  maestae  505 

succedunt  ramis  baerentque  pavore  volucres. 

lamque  Getae,  iamque  omnis  Hiber  Drangaeaque  densa 
strage  cadit  legio  et  latis  prosternitur  arvis. 
semineces  duplicesque  inter  sua  tela  suosque 
inter  equos  saevam  misero  luctamine  versant  510 

congeriem  et  longis  campos  singultibus  implent. 
victores  patrium  contra  paeana  Geloni 
congeminant;  eadem  redeunt  mox  gaudia  victis, 
qua  deus  et  melior  belli  respexit  imago. 

486  ignara  C,  cod.  Burmanni  491  falsae  Bon^,  falsi 
V  495  perseia  M,  persia  V  499  Non  inuisa  M  500  us- 
quam ilf,  usq;  V       506  herentque  ^on.  \  herent  V       507  Dran- 

n 
gaeaque  Maserius,  dratiaque  V  (n  suprascr.  F^)         511  longis 
M,  longis  V  {erasa  est  g)         513  Redeunt  tandem  sua  gaudia 
uictis  habet  Par.       514  habet  Par.    |    Qua  F,  Quos  Par. 


ARGONAUTICON  LIB.  VI.  149 

Quis  tales  obitus  dederit,  quis  talia  facta,  515 

die  age,  tuque  feri  reminiscere,  Musa,  furoris. 
Absyrtus  clipei  radiis  curruque  coruscus 
Solis  avi,  cuius  vibrantem  comminus  hastam 
cernere  nec  galeam  gentes  potuere  minantem, 
sed  trepidae  redeunt  et  verso  vulnera  tergo  520 

accipiunt  magnisque  fugam  clamoribus  augent, 
proterit  impulsu  gravis  agmina  corporaque  altis 
sternit  equis  gemitusque  premit  spirantis  acervi, 
nec  levior  comitatur  Aron,  horrentia  cuius 
discolor  arma  super  squalentesque  aere  lacertos         525 
barbarica  chlamys  ardet  acu  tremefactaque  vento 
implet  equum,  qualis  roseis  it  Lucifer  alis, 
quem  Venus  inlustri  gaudet  producere  caelo. 
at  non  inde  procul  Rambelus  et  acer  Otaxes 
dispulerant  Colchos  pariterque  inglorius  Armes,        530 
fraude  nova  stabula  et  furtis  adsuetus  inaltis 
depopulare  greges,  frontem  cum  cornibus  auxit 
bispidus  inque  dei  latuit  terrore  Lycaei: 
bac  tunc  attonitos  facie  defixerat  hostes. 
quem  simul  ac  nota  formidine  bella  moventem  535 

vidit  Aron,  ^pavidos  te'  inquit  ^nunc  rere  magistros 
et  stolidum  petiisse  pecus?  non  pascua  nec  bos 
hic  tibi;  nocturnis  mitte  baec  simulacra  rapinis 
neve  deum  mibi  fìnge;  deus  quoque  consere  dextram.' 
sic  ait,  intentaque  adiutum  missile  pianta  540 

derigit  et  lapsis  patuerunt  vulnera  villis. 


515  fata  Heinsius         516  feri  C,  ueri  F         518  uibran- 
tem  M,  uiprantem  V        522  altis  Balbiis,  atris  V        523  pre- 

mitispirantiacerui  F,  s  suprascr.  V^        526  ardet  Pius.,  arcet  F  | 
tumefactaque  nonnulli  apud  Pium  527  qualis  T,    qualem 

F  I  it  NF,  cod.  Bon.,  ut  F        529  at  vulgo.  Et  F        530  Col- 
chos T,   colchus  F  I   Armes  T^,  Gronovius,  arrais  F        535  ac 
nota  Burmann,  cf.  SU.  Pun.  VII  744,  agnota  F,  ignota  Ven.^ 
637  nec  bos  T  Bon.^,  nexos  F,  nec  spes  C  538  rapinis  C 

Plus,  panis  F  {ante  p  nulla  litera  erasa  est)         530  dextram  T''' 
Bon.^,  dextra  F 


150  C.  VALERI  FLACCI 

nec  minus  Aeolii  proles  Aeetia  Phrixi 

fertur  et  ipsa  furens  ac  se  modo  laeta  Cytaeis 

agminibus,  modo  cognatis  ostentai  Achivis. 

atque  hos  in  medio  duri  discrimine  belli  545 

laudibus  inque  ipsis  gaudens  ubi  vidit  lason, 

'macte'  ait  'o  nostrum  genus  et  iam  certa  propago 

Aeoliae  nec  opina  domus;  sat  magna  laborum 

dona  fero,  satis  hoc  visu  quaecumque  rependo.' 

dixit  et  in  Sueten  magnique  in  fata  Ceramni  550 

emicuit  clipeumque  rotans  bunc  poplite  caeso 

deicit,  illum  aperit  lato  per  pectus  hiatu. 

Argus  utrumque  ab  equis  ingenti  porrigit  auso 

et  Zacorum  et  Phalcen,  peditem  pedes  baurit  Amastrin. 

sanguinis  ille  globos  effusaque  viscera  gestat  555 

barbarus  et  cassa  stridens  sublabitur  ira. 

dat  Calais  Barisanta  neci  semperque  propinquas 

Riphea  venali  comitantem  sanguine  pugnas, 

centum  lecta  boum  bellator  corpora,  centum 

pactus  equos;  bis  ille  animam  lucemque  rependit     560 

crudelis;  tandem  dulces  iam  cassus  in  auras 

respicit  ac  nulla  caelum  reparabile  gaza. 

labitur  intortos  per  tempora  caerula  crines 

tunc  quoque  materna  velatus  barundine  Peucon. 

at  genetrix  imis  pariter  Maeotis  ab  antris  565 

implevit  plangore  lacus  natumque  vocavit, 

iam  non  per  ripas^  iam  non  per  curva  volantem 

stagna  nec  in  medio  truncantem  marmore  cervos. 

Eurjtus  Exomatas  agit  aequore.     Nestoris  bastae 

immoritur  primaevus  Helix,  nec  reddita  caro  570 


548  sat  lunt.^^  stat  V  553  auso  Sudhaus,  auro  F,  ictu 
C  554  Phalcen  C,  Maserius,  palchen  V  \  haurit  ilf,  haunit 
V  I  Amastrin  T^  Bon.  ^,  amastri  F,  Amastrum  C,  cod.  Burmanni 
556  stridens  T^  Fius,  ridens  FC,  frendens  vulgo  559  lecta 
F,  laeta  C  \  boum  M^T^^  bouum  F,  hominum  C  560  equos 
T^  Bon.\  equis  F  563  Labitur  M^  Dabitur  F  565  ge- 
netrix ilf,  negetrix  F  567  per  ripas  iam  If,  peni  passiam 
F        570  primaeuus  M,  prima  aeuus  F 


ARGONAUTICON  LIB.  VI.  151 

nutrimenta  patri,  brevibusque  ereptus  in  annis. 
at  Latagum  Zetemque  Daraps;  illum  exigit  basta, 
bunc  fiigit,  ingentem  subiti  cuna  sanguinis  undam 
vidit  et  extremo  lucentia  pectora  ferro. 

Ecce  autem  muris  residens  Medea  paternis  575 

singula  dum  magni  lustrat  certamina  belli 
atque  bos  ipsa  procul  densa  in  caligine  reges 
agnoscit  quaeritque  alios  lunone  magistra, 
conspicit  Aesonium  longe  caput,  ac  simul  acres 
bue  oculos  sensusque  refert  animumque  faventem,    sso 
nunc  quo  se  raperet,  nunc  quo  diversus  abiret, 
ante  videns,  quotque  unus  equos,  quot  funderet  arma, 
errantesque  viros  quam  densis  sisteret  bastis. 
quaque  iterum  tacito  sparsit  vaga  lumina  vultu 
aut  fratris  quaerens  aut  pacti  coniugis  arma,  585 

saevus  ibi  miserae  solusque  occurrit  lason. 
tunc  bis  germanam  adgreditur,  ceu  nescia,  dictis: 
'quis,  precor,  bic,  toto  iamdudum  fervere  campo 
quem  tueor  quemque  ipsa  vides?    nam  te  quoque  tali 
attonitam  virtute  reor.'     contra  aspera  Inno  590 

reddit  agens  stimulis  ac  diris  fraudibus  urget: 
^ipsum'  ait  ^Aesoniden  cernis,  soror,  aequore  tanto 
debita  cognati  repetit  qui  veliera  Pbrixi, 
nec  nunc  laude  prior  generis  nec  sanguine  quisquam. 
aspicis,  ut  Minyas  inter  proceresque  Cytaeos  595 

emicet  effulgens  quantisque  insultet  acervis; 
et  iam  vela  dabit,  iam  litora  nostra  relinquet, 
Tbessaliae  felicis  opes  dilectaque  Pbrixo 


571  brevibusque  ereptus  Samueìsson^  breuibus  ereptus  F, 
breuibus  praereptus  C  572  At  Latagum  C,  Ablatacum  V  \ 
Daraps  scil.  aggreditur  573  sanguinis  M^  guinis  V    !    un- 

dam vulgo,   unda  V  579  aesonium  i)f  ^  aesomnium  V 

581  Nunc  M,  Hunc  V        582  quot  funderet  C  Aid.,  quod  fu- 
derat  V        583  errantesque  Sahellicus,  Orantesque  VC  \   siste- 
ret  F,    sterneret  C  594  prior  T\  Sahellicus,    praecor   V  | 
sanguinis   usquam   C  597   relinquet  M,    relinquent   V 
598  felicis  M^,  felices  V    \    dilectaque  iH ",  delectaque  V 


152  C.  VALERI  FLACCI 

rura  petens.     eat  atque  utinam  superetque  labores.' 

tantum  effata  magis  campis  intendere  suadet,  eoo 

dum  datur,  ardentesque  viri  percurrere  pugnas; 

at  simul  hanc  dictis,  illum  dea  Marte  secando 

impulit  atque  novas  egit  sub  pectora  vires. 

ora  sub  excelso  iamdudum  vertice  coni 

saeva  micant,  cursuque  ardescit,  nec  tibi,  Perse,        605 

nec  tibi,  virgo,  iubae  laetabile  sidus  Achivae, 

acer  ut  autumni  canis  iratoque  vocati 

ab  love  fatales  ad  regna  iniusta  cometae. 

nec  sua  Crethiden  latuit  dea,  vimque  recentem 

sentit  agi  membris  ac  se  super  agmina  tollit,  eio 

quantus  ubi  ipse  gelu  magnoque  incanuit  imbre 

Caucasus  et  summas  abiit  bibernus  in  arctos. 

tunc  vero,  stabulis  qualis  leo  saevit  opimis 

luxurians  spargitque  famem  mutatque  cruores, 

sic  neque  parte  ferox  nec  caede  moratur  in  una       615 

turbidus  inque  omnes  pariter  furit  ac  modo  saevo 

anse,  modo  infesta  rarescunt  cuspide  pugnae. 

tunc  et  terrifìcis  undantem  crinibus  Hebrum 

et  Geticum  Priona  ferit;  caput  eripit  Aucbi 

"l"  bracbiaque  ■*■  et  vastis  volvendum  mittit  harenis.      620 

At  genitus  love  complerat  sua  fata  Colaxes; 
iamque  pater  maesto  contristat  sidera  vultu 
talibus  aegra  movens  nequiquam  pectora  curis: 
^ei  mihi,  si  durae  natum  subducere  sorti 
moliar  atque  meis  ausim  confìdere  regnis,  625 

frater  adhuc  Amyci  maerens  nece  cunctaque  divum 


599  petens  M,  potens  V  \  fori,  set  eatque        602  At  M, 
Ad  F,  ac  Heinsius  603  Impulit  C,  SabeìUcus^  Intulit  V 

607  autumni  J5oti.\  autumi  F,  autumno  JBaehrens        608  regna 
M,    gregna   V  610  tollit  M,    tellit  F,    toUi  Heinsius 

614  Luxurians  M,  Luxurias  F         616  Turbidus  iHf,  Turpidus 
V    i     furit  M,   fuit  F  618  undantem   F,    sudantem  C 

620  Brachiaque   F,    Branchiadae  Heinsius,  sed  cf.  vs.  60sqq., 
unde  locus  sanandus  vid.        625   moliar  JEngentinus,  Melior  F 

626  maerens  Peerlkamp,  maeret  V 


ARGONAUTICON  LIB.  VI.  155 

turba  fremant,  quorum  nati  cecidere  cadentque. 

quin  habeat  sua  quemque  dies  cunctisque  negabo, 

quae  mibi.'     supremos  misero  sic  fatus  honores 

congerit  atque  animis  moriturum  ingentibus  implet.   eso 

iUe  volat  campis  immensaque  funera  miscet 

per  cuneos,  velut  hiberno  proruptus  ab  arcu 

imber  agens  scopulos  nemorumque  operumque  ruinas^ 

donec  ab  ingenti  baccbatus  vertice  montis 

frangitur  inque  novum  paulatim  deficit  amnem.         63& 

talis  in  extremo  proles  lovis  emicat  aevo 

et  nunc  magnanimos  Hypetaona  Gessithoumque^ 

nunc  Arinen  Olbumque  notat;  iam  saucius  Aprem 

et  desertus  equo  Thydrum  pedes  exigit  basta 

Pbasiaden,  pecoris  custos  de  more  paterni  64o 

Caucasus  ad  primas  genuit  quem  Pbasidis  undas; 

bine  puero  cognomen  erat,  famulumque  ferebant 

Pbasidis  intonso  nequiquam  crine  parentes. 

iamque  aliis  instabat  atrox,  cum  diva  supremas 

rumpit  iniqua  colus,  victorque  advenit  lason.  ub 

excipit  bunc  saeva  sic  fatus  voce  Colaxes: 

Vos  Scytbiae  saturare  canes  Scytbiaeque  volucres 

bue  miseri  venistis?'  ait  saxumque  prebensum^ 

illius  et  dextrae  gestamen  et  illius  aevi, 

concussa  molitur  bumo,  quod  regia  luno  65a 

flexit  ad  ignotum  caput  infletumque  Monesi. 

praeceps  ille  ruit;  nato  non  depulit  ictus 

luppiter,  Aesoniae  vulnus  fatale  sed  hastae 

per  clipeum,  per  pectus  abit,  lapsoque  cruentus 

advolat  Aesonides  mortemque  cadentis  acerbat.  65& 

627    fremant    Schenkl,    fremunt   F,    frement    PeerUamp 
633  Imber  agens  T,  Inuera  gens  V  634  montis  M^,  mon- 

tes  V        636  iouis  ili",  ionia  V        637  magnanimos  ilf,   mag- 
nimos   V    I    hypetaona  M,    hypetaon   V  638  notat   F,    cf. 

Sudhaus  ad  Aetnam  pp.  153  et  1S6,  rotat  Balbus^  necat  C  Aid, 

639  exigit  Sudhaus^  cf.  572^  excidit   VC,    excipit  vulgo 
643  parentes  Carrio,  parentis  F         646  fatus  M^^  fletus  F 
()48  uenistis  CM^\    uenis   F  651  Flexit  in   admoti   caput 

in  fatumque  monesi  C 


154  C.  VALERI  FLACCI 

spargitur  hinc  miserisque  venit  iam  notus  Alanis. 

At  regina  virum  (neque  enim  deus  amovet  ignem) 
persequitur  lustrans  oculisque  ardentibus  haeret; 
et  iam  laeta  minus  praesentis  imagine  pugnae 
casti  gatque  metus  et  quas  alit  inscia  curas,  eeo 

respici ens,  an  vera  soror;  nec  credere  falsos 
audet  atrox  vultiis,  eademque  in  gaudia  rarsus 
labitur  et  saevae  trahitur  dulcedine  flammae. 
ac  velut  ante  comas  ac  summa  cacumina  silvae 
lenibus  adludit  flabris  levis  auster,  at  illum  665 

protinus  immanem  miserae  sensere  carinae, 
talis  ad  extremos  agitur  Medea  furores. 
interdura  blandae  derepta  monilia  diyae 
contrectat  miseroque  aptat  fiagrantia  collo, 
quaque  dedit  teneros  aurum  furiale  per  artus,  670 

deficit;  ac  sua  virgo  deae  gestamina  reddit, 
non  gemmis,  non  illa  levi  turbata  metallo, 
sed  facibus,  sed  mole  dei,  quem  pectore  toto 
iam  tenet;  extremus  roseo  pudor  errat  in  ore. 
ac  prior  bis:  ^credisne  patrem  promissa  daturum,     575 
o  soror,  Argolicus  cui  dis  melioribus  bospes 
contigit?  aut  belli  quantum  iam  restat  acerbi? 
heu  quibus  ignota  sese  prò  gente  periclis 
obicit.'     haec  fantem  medio  in  sermone  reliquit 
incepti  iam  Inno  potens  securaque  fraudis.  eso 

Imminet  e  celsis  audentius  improba  muris 
virgo  nec  ablatam  sequitur  quaeritve  sororem. 
at  quotiens  vis  dura  ducum  densique  repente 
Aesoniden  pressere  viri  cumque  omnis  in  unum 
imber  iit,  totiens  saxis  pulsatur  et  bastisi  685 

primaque  ad  infesti  Lexanoris  horruit  arcus, 
alta  sed  Aesonium  supra  caput  exit  harundo, 

656  alanis  T^  Bon.^,  alantis  V         662  eademque  ilf,  ea- 
dem   V  663  saeuae  M\   saeua  V  666  sensere  CM^, 

om.  F,    fori,  metuere  668  derepta   Vossius^   direpta   V 

^78  gente  ilf  ^,  genere  V  681  audentius  T,  audientibus  V 

682  ablatam  Bon.^,  albatam  V 


ARGONAUTICON  LIB.  VI.  155 

teque,  Caice,  petit;  coniunx  miseranda  Caico 
linquitur  et  primo  domus  imperfecta  cubili. 

Regius  eois  Myraces  interpres  ab  oris  69o 

venerat,  ut  Colchos  procul  atque  Aeetia  Parthis 
foedera  donato  non  iurita  iungeret  auro, 
tum  iuvenem  terris   Parcae  tenuere  Cytaeis 
ac  subiti  Mavortis  amor,     simul  armiger  ibat 
semivir  impubemque  gerens  sterilemque  iuventam.    695 
ipse  Euphrataeis  residens  ad  frena  tapetis 
nunc  levis  infesto  procurrit  in  agmina  curru, 
nunc  fuga  conversas  spargit  mentita  sagittas. 
at  viridem  gemmis  et  eoae  stamine  silvae 
subligat  extrema  patrium  cervice  tiaran  700 

insignis  manicis,  insignis  acinace  dextro; 
improba  barbari cae  procurrunt  tegmina  plantae. 
nec  latuere  diu  saevum  spolia  illa  Syeuen^ 
perque  levem  et  multo  maculatam  murice  tigrin 
concita  cuspis  abit;  subitos  ex  ore  cruores  705 

saucia  tigris  agit  vitamque  effundit  erilem; 
ipse  puer  fracto  pronum  caput  implicat  arcu. 
sanguine  tunc  atro  chlamys  ignea,  sanguine  vultus 
et  gravidae  maduere  comae,  quas  flore  Sabaeo 
nutrierat  liquidoque  parens  signaverat  auro.  710 

qualem  siquis  aquis  et  fertilis  ubere  terrae 
educat  ac  ventis  oleam  felicibus  implet^ 
nec  labor  adsiduus  nec  spes  sua  fallit  alentem, 
iamque  videt  primam  tenero  de  vertice  frondem, 
cum  subito  immissis  praeceps  aquilonia  nimbis         715 
venit  hiemps  nigraque  evulsam  tendit  barena: 

a 
692  inrig.iungere  tauro  F\   corr.  M^  61)3  parcae  te- 

nuere itf,   parcae  et  enuere   V    \     cytheis  M,   scytheis   V 
695   iuuentam  M  ^,    iuuenta   V  696   Euphrataeis  Sudhaus, 

pharetratis  F,  cf.  Plauti  Stick.  378  et  passim     \     ad  frena  ta- 
petis M',    afrenata  petis   V        698   spargit  ilf,    spagit  V 
700  patriam  C  706  agit  C,  ait  F,  hiat  T  708  uultus 

ilf  ^,  uultis  F  714  iamque  videt  Carr.^,  lam  quidet  F,  lam 

uidet  et  C         716  barena  ikf,  harem  F 


156  C.  VALERI  FLACCI 

haud  secus  ante  urbem  Myraces  atque  ipsius  ante 
virginis  ora  cadit;  sed  non  magis  iUa  movetur 
unius  aegra  metu,  quam  te,  Meleagre,  furentem, 
quam  Talaum  videt  aut  pngnas  miratur  Acasti •,        720 
at  satis  lios  ipsae  gentes  campique  videbant 
tempestate  pari  versis  incumbere  turmis: 
ante  oculos  fuga  sera  ducum  largnsque  cadentum 
est  cruor  et  currus  dominis  ingentibus  orbi. 

Non  tulit  hos  Perses  gemitus  clademque  suorum  725 
tergaque  versa  tuens  bis  caelum  questibus  implet: 
^quid  me  iam  patriis  eiectum  sedibus,  istas 
ut  struerem  pugnas  Scythiamque  in  bella  moverem, 
vos  superi,  vos  augurio  lusistis  inani? 
quid  fratris  meritas  tua,  luppiter,  omina  poenas        730 
promisere  mibi?  nobis  Argoa  parabas 
scilicet  auxilia  et  tantas  coniungere  vires. 
saeva  quidem  lucis  miseris  mora;  dent  tamen,  oro, 
unum  illum  mihi  fata  diem,  quo  veliera  Acbivos 
sic  meritos  quoque  bunc  videam  virtute  superbum  735 
Aesoniden  tantos  flentem  sine  bonore  labores.' 
dixerat  baec  pectusque  suis  everberat  armis 
et  galeam  fletu,  galeam  singultibus  implet; 
ibat  et  in  medii  praeceps  incendia  belli, 
ni  prior  adversis  Pallas  vidisset  ab  armis  740 

et  secum:  'ruit  ecce  ferox  in  funera  Perses, 
quem  genitor  Colcbis  solioque  imponere  fratris 
iam  statuit.     nostra  vereor  ne  fraude  peremptum 
increpet  et  culpam  hanc  magno  terrore  rependat.' 
haec  dicens  atro  nebulam  diffundit  amictu  745 


723  sera  Sudhaus,  cf.  750,  fera  F,  torva  C,  foeda  T,  vulgo 
724  est  Kr.,  Et  F,  it  T,  vulgo  725  clademque  M,  cladem 
F  726  his  vulgo,  hic  F  727  me  M\  ne  F  728  Ut 
If  2^  Ui  F  729  lusistis  Heinsius,  iussistis  F  730  tua  T\ 
Carrio,  tum  F  |  omina  (7T,  cod.  Burmanni,  omnia  F 
734  veliera  Sudhaus,  fellet  F,  fallat  C,  fallet  M  735  quo- 
que et  hunc  C  738  implet  Bon.^,  implent  F  739  Ibat 
M,  Iba  F        742  inponere  Thilo,  iteponere  F,  reponere  M 


ARGONAUTICON  LIB.  VI.  157 

stridentesque  viri  circum  caput  amovet  hastas. 
ille  super  socias  clementi  turbine  gentes 
erigitur  paulumque  levi  raptatus  in  aethra 
iam  tandem  extremas  pugnae  defertur  in  oras, 
forte  ubi  serus  Hiber  Issedoniaeque  pbalanges  750 

Marte  carent  solisque  iuvant  clamoribus  agmen. 
Nox  simul  astriferas  profert  optabilis  umbras; 
et  cadit  extemplo  belli  fragor,  aegraque  muris 
digreditur  longum  virgo  perpessa  timorem. 
ut  fera  Nyctelii  paulum  per  sacra  resistunt^  755 

mox  rapuere  deum  iam  iam  quodcumque  paratae 
Thyiades^  haufc  alio  remeat  Medea  tumultu 
atque  inter  Graiumque  acies  patriasque  phalangas 
semper  inexpletis  adgnoscit  lasona  curis 
armaque  quique  cava  superest  de  casside  vultum.     760 

746  Stridentesque  ilf,  Stridensque  V    |    hastas  ikf,  hastos 

V  748  paullumque  C  Bon}^  paulum  V  750  Hiber  Isse- 
doniaeque Thilo,  hiberis  sidoniaeque  F,   Iber  Essedoniaeque  C 

751  carent  T,  calent  VC  753  extemplo  Bon.^,  exemplo 

V  755  paulum  per  F,  paullisper  C  756  quodcumque  F, 
quocunque  C,  in  quodcumque  T\  cod.  regius  760  vultum 
Wagner,  uultus  F 


e.  VALERI  FLACCI 
AEGONAUTICON 

LIBER  SEPTIMUS. 

Te  quoque  Thessalico  iam  serus  ab  hospite  vesper 
dividit  et  iam  te  tua  gaudia,  virgo,  relinquunt, 
noxque  ruit  soli  veniens  non  mitis  amanti, 
ergo  ubi  cunctatis  extremo  in  limine  plantis 
contigit  aegra  toros  et  mens  incensa  tenebris,  5 

vertere  tunc  varios  per  longa  insomnia  questus 
nec  pereat  quo  scire  malo^  tandem que  fateri 
ausa  sibi  paulum^  medio  sic  fata  dolore  est: 
^nunc  ego  quo  casu  vel  quo  sic  pervigil  usque 
ipsa  volens  errore  trabor?   non  baec  mibi  certe         10 
nox  erat  ante  tuos,  iuvenis  fortissime,  vultus. 
quos   ego  cur  iterum  demens  iterumque  recorder 
tam   magno  discreta  mari?  quid  in  hospite  solo 
mens  mihi?  cognati  potius  iam  veliera  Pbrixi 
accipiat,   quae  sola  petit  quaeque  una  laborum  15 

causa  viro,     nam  quando  domos  bas  ille  reviset? 
aut  meus  Aesonias  quando  pater  ibit  ad  urbes? 
felices,  mediis  qui  se  dare  fluctibus  ausi 
nec  tantas  timuere  vias  talemque  secuti 
hunc  qui  deinde  virum:  sed  sic  quoque  talis  abito.'  20 
tum  iactata  toro  totumque  experta  cubile 

6  uarios  M^,  uario  V  8  paulum  F,  causam  Ph.  Wagner 
9  peruigil  M,  pergii  V  11  tuos  M^,  uob  V  13  magno 
M^,  magna  V  16  reuiset  M^,  reuisit  V  20  huc  Schenkl 
21  totumque  Loehhach  {cf.  Cai.  50,  11,  Prop.  1 14, 21,  II  22,  47, 
luv.  XIII 218},  tumque  V   |    tumque  expectata  cubili  C  ut  vid. 


ARGONAUTICON  LIB.  VH.  159 

ecce  videt  tenui  candescere  limen  eoo; 
nec  minus  insomnem  lux  orta  refecit  amantem, 
quam  cum  languentes  levis  erigit  imber  aristas 
grataque  iam  fessis  descendunt  fiamma  remis.  25 

At  sua  longarum  Minyas  iam  cura  viarum 
admonet,  inque  ipso  nequiquam  tempore  regem 
laetitiae  meritique  petunt.    quem  passus  lason 
vota  prius  captasque  deis  accendere  praedas 
prominet  atque  oculos  longe  tenet,  aurea  si  iam        30 
pellis  et  oblatis  clarescant  atria  villis. 

lUe  autem  iam  iam  vultus  vocesque  parantem 
ante  petit  rumpitque  moras  inque  ipsa  morantis 
prosilit  ora  viri  talique  effunditur  ira: 
^orbe  satos  alio^  sua  litora  regnaque  habentes,  35 

quis  furor  has  mediis  tot  fluctibus  egit  in  oras. 
quisve  mei  vos  tantus  amor?  tu  prima  malorum 
causa  mibi,  tu,  Phrixe  gener.    non  te  aequore  mersum 
quo  soror,  ut  felix  uullos  nunc  nomine  Graios  39 

nossem  ego.   quis  regum  Pelias,  quis  Tbessalus  aut  quae 
Graecia,  quodnam  hominum  cerno  genus,  aut  ubi  cautes 
Cyaneae?  venit  Scytbicas  en  hospes  in  oras. 
quinquaginta  Asiam  (pudet  Leu)  penetrarit  lason 
exulibus?  meque  ante  alios  sic  spreverit  una, 
una  ratis,  spolium  ut  vivo  de  rege  reportet?  45 

ipsum  offerre  meos,  ipsum  iam  pandere  lucos 
imperet  et  nullo  dignetur  vincere  bello? 
cur  age  non  templis  sacrata  avellere  dona 
omnibus  atque  ipsas  gremiis  abducere  natas, 
praedo,  libet?  vobisne  domos,  vobisne  parentes  50 


22  eoo  M^  eaeo  V  24  leuis  C  non  male  suppl.^  om.  V 
25  gratave  Heinsius  28  Laetitiae  Jlf  ^  Latitiae  V  \  meritique 
Bon.^^  mentirique  V  30  si  iam  M^,  siam  V  32  iam  iam 
lunt.'^^  nam  iam  VC  \  parantem  V^C^  parentem  F,  paratas 
lunt.^,  vulgo  33  petit  Aid.,    aperit  F,    venit  E.  Èeuss 

38  aequore  ilf,  equote  F         39  soror  Bon.^,  sor  V        40  aut- 
que  ex  adque  corr.  V^         41  quodnam  T  Bon.^^  quondam  F 
44  sic  F,  ut  C         4(»  iam  Sudhaus,  om.  V,  me  C,  nunc  cod.  Bon. 


160  C.  VALERI  FLACCI 

esse  putem,  ratis  infandis  quos  sola  rapini  s 

saevaque  pascit  hiems  et  quos,  credamus  ut  ipsis, 

rex  suus  inlisit  pelago  vetuitque  reverti? 

scilicet  Aeoliae  pecudis  poteretur  ut  auro. 

ante  meus  caesa  descendet  Caucasus  umbra  55 

ac  prior  Haemonias  repetet  super  aequora  praedas, 

aut  ego  cum  vittis  statui  feralibus  Hellen 

si  tamen  his  aliter  perstas  non  cedere  terris, 

teque  pudor  cassi  reditus  movet,  ac  latet  una 

nescio  quid  plus  puppe  viris,  liaud  ipse  morabor       eo 

quae  petitis;  modo  nostra  prior  tu  perfìce  lussa. 

Martius  ante  urbem  longis  iacet  horridus  annis 

campus  et  ardentes  ac  me  quoque  vomere  presso, 

me  quoque  cunctantes  interdum  agnoscere  tauri. 

bis  magis  atque  magis  rabiem  nunc  nostra  senectus    65 

luxuriemque  dedit,  solitoque  superbior  ignis 

ore  fremit.    succede  meae,  fortissime,  laudi 

et  nostros  recole,  bospes,  agros.    nec  semina  derunt, 

quae  prius  ipse  dabam,  et  messes,  quas  solus  obibam. 

consiliis  nox  una  satis,  tecumque  retracta  70 

cumque  tuis  baec  lussa  deis,  ac  siquid  in  isto  est 

robore,  praedicti  venies  in  rura  laboris. 

ipse  incertus  adbuc,  tenebris  te  protinus  illis 

involvi  flammisque  velim,  durare  parumper 

an  magis,   everso  iacias  dum  semina  campo,  76 

ac  tibi  Cadmei  dum  dentibus  exeat  bydri 

miles  et  armata  florescant  pube  novales.' 

Filia  prima  trucis  vocem  mirata  tyranni 
haesit  et  ad  iuvenem  pallentia  rettulit  ora 


67  fori,  ante  ego  |  hellen  M,  hillen  V  \  excidit  versus, 
quo  figura  tov  àdvvatov  geminahatur  \  suppleas  e.  g.  quam  lussi, 
•vivam  ex  pelago  remeare  videbo.  59  mouet  ac  latet  M^  mo- 
uera  clatet  V  63  uomere  Jf,  uouemere  V  72  venies 

Bon.^,  ueniens  V  74  uelim  Jf,  uelum  V  76  iacias  Bon.^, 
iaceas  V  76  ac  Bon.^,  Hac  V  \  cadmei  MN,  admei  V  \ 
dentibus  Heinsius,  seminis  V  {ex  75)         79  retiulit  V 


ARGONAUTICON  LIB.  VII.  161 

contremuitque  metu,  ne  nescius  audeat  hospes  so 

seque  miser  ne  posse  putet.    perstrinxerat  horror 

ipsum  etiam  et  maestà  stabat  defìxus  in  ira. 

non  ita  Tyrrhenus  stupet  loniusque  magister, 

qui  iam  te,  Tiberine,  tuens  clarumque  serena 

arce  pharon,  praeceps  subito  nusquam  ostia,  nusquam   ss 

Ausoniam  videt  et  saevas  accedere  Syrtes. 

tura  tamen,  infando  quae  det  responsa  tyranno, 

colligit  et  tandem  obtutu  consurgit  ab  alto. 

'non'  ait  "^hos  reditus,  non  hanc,  Aeeta,  dedisti 

spem  Minyis,  cum  prima  tuis  prò  moenibus  arma     90 

induimus.    quo  versa  fìdes?  quos  vestra  volutant 

lussa  dolos?  alium  hic  Pelian,  alia  aequora  cerno. 

quin  agite  hoc  omnes  odiisque  urgete  tyranni 

imperiisque  caput;  numquam  mihi  dextera  nec  spes 

defuerit;  mos  iussa  pati  nec  cedere  duris.  95 

unum  oro,  seu  me  illa  suis  seges  obruet  hastis, 

hauriet  ad  verso  seu  crastinus  ignis  hiatu, 

nuntius  hinc  saevas  Peliae  mittatur  ad  aures, 

hic  periisse  viros,  et  me,  si  vestra  fuisset 

ulla  fìdes,  reducem  patriae  potuisse  referri'.  100 

Talibus  attonitos  dictis  natamque  patremque 
linquit  et  infida  praeceps  prorumpit  ab  aula, 
at  trepida  et  medios  inter  deserta  parentes 
virgo  silet  nec  fìxa  solo  servare  parumper 
lumina  nec  potuit  maestos  non  flectere  vultus  105 

respexitque  fores  et  adhuc  invenit  euntem, 
visus  et  heu  miserae  tunc  pulchrior  hospes  amanti 


80  ne  T  Bon.  ^,   om.   V  83  ioniusque  magister  C,  M^ 

in  marg.,  ionius  magis  V  (magist&r  V^)  84  qui  iam  te,  Ti- 
berine, tuens  Heinsius^  Qui  iam  te  liberi  netues  V,  Qui  portus, 
Tiberine,  tuos  C  85  praeceps  i.  e.  praeceps  datus,  scil.  tem- 
pestate, cf.  Aen.  II  516  \  subitonus  quam  F,  subit  bonus  quam 
M,  cod.  Burmanni,  subiit  nusquam  C  86  videt  Bon.  \  uides  V 
91  quos  nastra  uolutant  M,  quo  uesta  uoluntag  V  {erasa  vid.  t) 
93  agite  et  M^  ut  vid.,  agite  et  V  94  numquam  Columbus, 
quamquam  V        102  infida  iHf  *,  infidi  V 

Valeritts  Flaccus,  ed.  Kramer.  11 


162  C.  VALERI  FLACCI 

discedens:  tales  umeros,  ea  terga  relinquit. 

illa  domuru  atque  ipsos  paulum  procedere  postes 

optat  et  ardentes  tenet  intra  limina  gressus.  no 

qualis  ubi  extremas  Io  vaga  sentit  liarenas 

fertque  refertque  pedem,  tumido  quam  cogit  Erinys 

ire  mari  Phariaeque  vocant  trans  aequora  matres: 

circuit  haut  aliter  foribusque  impendet  apertis, 

an  melior  Minyas  revocet  pater;  oraque  quaerens     115 

hospitis  aut  solo  maeret  defecta  cubili 

aut  venit  in  carae  gremium  refugitque  sororis 

atque  loqui  conata  silet,  rarsusque  recedens 

quaerit,  ut  Aeaeis  hospes  consederit  oris 

Phrixus,  ut  aligeri  Circen  rapuere  dracones.  120 

tum  comitum  visu  fruitur  miseranda  suarum 

implerique  nequit  subitoque  parentibus  haeret 

blandior  et  patriae  circumfert  oscula  dextrae. 

sic  adsueta  toris  et  mensae  dulcis  erili 

aegra  nova  iam  peste  canis  rabieque  futura  125 

ante  fugam  totos  lustrat  queribunda  penates. 

tandem  etiam  molli  semet  sic  increpat  ira: 

'pergis',  ait  "^demens^  teque  illius  angit  imago 

curaque,  qui  profuga  forsan  tenet  alta  carina 

quique  meum  patrias  referet  nec  nomen  ad  urbes.    130 

quid  me  autem  sic  ille  movet,  superetne  labores 

an  cadat  et  tanto  turbetur  Graecia  luctu? 

saltem,  fata  virum  si  iam  suprema  ferebant, 

iussus  ad  ignotos  potius  foret  ire  tyrannos 

o  utinam  et  tandem  non  hac  moreretur  in  urbe.       135 

namque  et  sidereo  nostri  de  sanguine  Phrixi 

dicitur,  et  caram  vidi  indoluisse  sororem, 


110  et  F,  at  Burmann  112  refertque  Bon.^^  referque 

V  115  quaerens  M,   quaeres  V  119  Aet(h)aeis  C 

122  Implerique  Cilf  ^    Inpleritque   V  125  rabieque  Bon.^^ 

rapique  V  127  semet  sic  Lemaire^    semels  F,   semel  sese 

M^,  cod.  Bon.,  sese  semel  CM^  129  qui  T  Bon.^,  cui  F  | 
profuga  M,  profugat  F  130  nec  31,  inec  F  131  supe- 
retne 31,  superenne  F  132  Hancadat  F 


ARGONAUTICON  LIB.  VII.  163 

seque  ait  bas  iussis  actum  miser  ire  per  undas. 
at  redeat  quocumque  modo  meque  ista  precari 
nesciat  atque  meum  non  oderit  ille  parentem.'  uo 

dixerat  haec  stratoque  graves  proiecerat  artus^ 
si  veniat  miserata  quies,  cum  saevior  ipse 
turbat  agitque  sopor:  supplex  bine  sternitur  bospes^ 
bine  pater,    illa  nova  rumpit  formidine  somnos 
erigiturque  toro;  famulas  carosque  penates  145 

agnoscit,  modo  Tbessalicas  raptata  per  urbes: 
turbidus  ut  poenis  caecisque  pavoribus  ensem 
corri  pit  et  saevae  ferit  agmina  matris  Orestes: 
ipsum  angues^  ipsum  borrisoni  quatit  ira  flagelli^ 
atque  iterum  infestae  se  fervere  caede  Lacaenae        150 
credit  agens,  falsaque  redit  de  strage  dearum 
fessus  et  in  miserae  conlabitur  ora  sororis. 

His  ubi  nequiquam  nutantem  Colcbida  curis 
Inno  videt  necdum  ex  tremo  parere  furori, 
non  iam  mentitae  vultum  vocemque  resumit  155 

Cbalciopes.    quando  ardor  hebet  leviorque  pudori 

mensque  obnixa  malo,  tenues  sublimis  in  auras 
tollitur  et  fulvo  Venerem  vestigat  Olympo. 
^sum  memor,  ut  ■'tecum+  mecum  partita  laborem; 
illa  nimis  sed  dura  manet  conversaque  in  iram         leo 
et  furias  dolet  ac  me  nunc  decepta  reliquit. 
i,  precor,  atque  istum  quo  me  frustratur  amorem 
vince,  precor,  patriis  ut  tandem  evadere  tectis 
audeat  atque  meum  casu  defendere  ab  omni 


138  undas  cod.  Burmanni,  lunt.'^,    umbras  V  139  at 

Bon.^^  Aut  V   I    praecari  itf,  pcani  V  141  artus  M^,  arcua 

V  142  quies  M,  quisae  V  143  bine  Bon.^^   hic  V 

144  illa  T  Bon.^,  ille  V  145  penates  F,  parentes  0*  {om.  in  C^) 
147  caecisque  ikf,  caesisque  V  149  horrisoni  M,  horrison  V 
150  incestae  Marius  156  hebet  T^  Bon.^,  babet  V  \  pu- 
dori V,  pudore  est  Madvig;  mihi  talia  excidisse  videntur  cedit 
amor  meliorque  redit  iam  pectore  sensus  159  tecum  mecum 
F,  totum  mecum  C        161  decepta  F,  furiata  C 

11* 


164  C.  VALERI  FLACCl 

Aesoniden:  vis  illa  sacro,  quo  freta,  veneno.  i65 

illum  etiam  totis  adstantem  noctibus  anguein, 

qui  nemus  orane  suum  quique  aurea  (respice  porro) 

veliera  tot  spiris  circum,  tot  ductibus  irnplet, 

fallat  et  in  somnos  ingenti  solvat  ab  orno. 

haec  tibi:  nam  Furiis  atque  ipsi  cetera  mando.'        170 

Tum  Venus  aligerum  mater  sic  fatur  Amorum: 
*"nec  tibi,  cum  primos  adgressa  es  flectere  sensus 
virginis  ignotaque  animum  contingere  cura, 
defuimus,  data  continuo  quin  cingula  soli 
nostra  tibi,  quis  mota  loco  labefactaque  cessit.  175 

haut  satis  est,  sed  me  ipsa  opus,  et  cunctantia  poscunt 
pectora  me  dubiusque  pudor:  iam  foedera  faxo 
Aesonii  petat  ipsa  viri  metuatque  morari. 
tu  face  luciferae  citus  ad  delubra  Dianae 
deveniat,  sacras  solita  est  ubi  fundere  taedas  iso 

Colchis  et  aequali  dominam  lustrare  caterva, 
nec  te  nunc  Hecates  subeat  metus,  aut  mea  forte 
irapediat  ne  coopta  time;  quin  audeat  opto: 
continuo  transibit  amor,  cantuque  trilingui 
ipsam  flammiferos  cogam  compescere  tauros.'  i85 

amplexuque  petit;  volucrem  tunc  aspicit  Irin 
festinamque  iubet  monitis  parere  Diones 
et  iuvenem  Aesonium  praedicto  sistere  luco, 
protinus  bine  Iris  Minyas,  Cytberea  petivit 


165  vis  Sudhaus,  quis  F,  queis  C,  quin  lunt.'^  \  sacris  C 
169  fallat  Loehbach,  Soluat  F,  aliì  alia  coniecerunt  170  nam 
Bon.^,  non  F  171  aligerum  M^   alierum  F    |    fatur  Amo- 

rum  Bon.^^    futura  morum  F  174  quin  Heinsius^    om.   F, 

sed   C  176   opus  et  F,    opus   est   C  178   Aesonii  M, 

Aesoni  F  179  luciferae  F,  letiferae  G  180  taedas  M, 

aedas  F  183  ne  coepta  time  Heinsius^  nec  aetati  me  F, 
nunc    acta     time    C  186     ante     hunc    versum     excidit 

versus  huius  fere  sententiae  talia  iactantem  blandis  Satur- 
nia dictis  I  petit  F,  peti  C  187  Festinamque  0,  Festinans- 
que  F 


ARGONAUTICON  LIB.  VII.  165 

Colchida;  Caucaseis  speculatrix  luno  resedit  lyo 

rupibus,  attonitos  Aeaea  in  moenia  vultus 
speque  nietuque  tenens  et  adhuc  ignara  futuri. 

Yix  primas  occulta  Venus  prospexerat  arces, 
virginis  ecce  novus  mentem  perstringere  languor 
incipit;  ingeminant  commotis  questibus  aestus.  i96 

ergo  iterum  sensus  varios  super  hospite  volvens 
maeret  et  absenti  nequiquam  talia  fatur: 
'si  tibi  Thessalicis,  nunc  si  tua  forte  venenis 
mater  et  heu,  siqua  est,  posset  succurrere  coniunx. 
quidve  tuos  virgo  possim  nisi  fiere  labores?  200 

hoc  satis  ipse 

ei  mihi,  ne  casus  etiam  spectare  supremos  201* 

atque  iterum  durae  cogar  Comes  ire  sorori. 
et  nunc  ille  sua  non  quemquam  sorte  moveri, 
non  ullum  meminisse  putat,  cumque  omnibus  odit 
me  quoque,    siquando  fuerit  tamen  ulla  potestas,      205 
illum  ego,  qui  diris  cinis  ultimus  baeserit  arvis, 
ossaque,  quis  tauri  saevusque  pepercerit  ignis, 
componam  sedemque  dabo.    fas  tunc  mibi  manes 
dilexisse  viri  tumuloque  bas  reddere  curas.' 

Dixerat.    ecce  toro  Yenus  improvisa  resedit,  210 

sicut  erat  mutata  deam  mentitaque  pictis 
vestibus  et  magica  Circen  Titanida  virga. 
ipsa,  velut  lenti  fallatur  imagine  somni, 
sic  oculos  incerta  tenet  magnique  sororem 
paulatim  putat  esse  patris.    tum  flebile  gaudens        215 
prosiluit  saevaeque  ultro  tulit  oscula  divae 
ac  prior:  '0  tandem,  vix  tandem  reddita  Circe 
dura  tuis,  quae  te  biiugis  serpentibus  egit 


190  speculatrix  ilf,   speluncatrix  V        201  Hoc  satis  ipse 
etiam  spectare  supraemos  V  (etiam  sp.  su.  ex  v.  201'-)^  suppleas 
fere  hoc  satis  ipse  <(putes,   miserae  quod  linquitur  unum)> 
202  dirae  C    \    ire  F,  esse  C        203  sorte  Bon.\  forte  V 
206  aruis  F,  oris  C        208  sedemque  M,  sedem  F        214  sic 
T\   Carrio,  Hic  F 


166  C.  VALERI  FLACCI 

hinc  fuga?  quaeve  fuit  patriis  mora  gratior  oris? 
ante  et  Thessalicae  Phasin  petiere  carinae  220 

perque  tot  infelix  frustra  vada  venit  lason, 
quam  patriae  te  movit  amor.'    tum  cetera  rumpit 
occurritque  Venus:  'tu  mine  mihi  causa  yiarum 
sola^  tuae  venio  iam  pridem  ignava  iuventae. 
cetera  parce  queri  neu  me  meliora  secutam  225 

argue;  quippe  etiam  repetentur  munera  divum. 
omnibus   hunc  potius   communem  animantibus  orbem, 
communes  et  crede  deos.    patriam  inde  vocato, 
qua  redit  itque  dies,  nec  nos,  o  nata,  malignus 
cluserit  hoc  uno  semper  sub  frigore  mensis.  230 

fas  mibi  non  habiles,  fas  et  tibi  linquere  Colchos. 
et  nunc  Ausonii  coniunx  ego  regia  Pici, 
nec  mihi  flammiferis  horrent  ibi  pascua  tauris, 
meque  vides  Tusci  dominam  maris.    at  tibi  quinam 
Sauromatae,  miseranda,  proci?  cui  vadis  Hibero        235 
(ei  mihi)  vel  saevo  coniunx  non  una  Gelono?' 

Illa  deae  contra  iamdudum  spernere  voces. 
'non  ita  me  immemorem  magnae  Perseidos'  inquit 
'cernis,  ut  infelix  thalamos  ego  cogar  in  iilos. 
i,  precor,  atque  illuni  prò  me  dimitte  timorem.         240 
sed  magis  his  miseram,  quando  potes,  eripe  curis, 
unde  metus  aestusque  mihi,  quaeque  aspera,  mater, 
perpetior  durae  iamdudum  incendia  mentis, 
nulla  quies  animo,  nullus  sopor  arida  .  .  . 


219  gratior  oris  N  Bon.^,  grauior  onis  V  {n  et  i  Uterae  ìi- 
gatae)  224  ignaua  F,  cf.  VI  486,  ignara  Heinsius  227  Cunc- 
tis    communem  —  229   dies   hahet   Par.  228    patriamque 

uocato  Par.  229  redit  itque  Par.  M^CT\    rediitque   V  \ 

nos  onata  F,  diis  nata  C  \  malignus  cod.  regius,  cod.  Bur- 
manni,  (vix  maligni),  malignis  VC  230  tamquam   aeterno 

lanuario  Coìchida  premi  rem  augens  dicit  Venus  233  ibi 

M^,  tibi  F  240  illum  Loehbach,  unum  F,  tuum  Baehrens, 
(ac)  vanum  Bureau  de  Lamalle  {cf.  II  167,  VII  539)  \  me 
dimitte  M,  medium  itte  F  241  qn  {i.  e.  quando)  F,  quo- 
niam  G  244  arida  menti  F  (menti  ex  243),  arida  membra 
Thilo   sufficiente   sensu,   languente   stilo,     ardua  menti  Junt.^, 


i 


ARGONAUTICON  LIB.  VII.  167 

quaere  malis  nostris  requiem  menteinque  repone,      245 
redde  diem  noctemque  mihi,  da  prendere  vestes 
somniferas  ipsaque  oculos  componere  virga. 
tu  quoque  nil,  mater,  prodes  mihi;  fortior  ante 
sola  fui.    tristes  thalamos  infestaque  cerno 
omnia,  vipereos  ipsi  tibi  surgere  crines.'  250 

talia  verba  dabat  conlapsaque  flebat  iniquae 
in  Veneris  Medea  sinus  pestemque  latentem 
ossibus  atque  imi  monstrabat  pectoris  ignem. 

Occupat  amplexu  Venus  et  furialia  figit 
oscula  permixtumque  odiis  inspirat  amorem;  255 

dumque  illam  variis  maerentem  vocibus  ambit 
inque  alio  sermone  tenet,  'quin  hoc'  ait  ^audi 
atque  attoUe  genas',  lacrimisque  haec  infìt  obortis: 
'cum  levis  a  superis  ad  te  modo  laberer  auris, 
forte  ratem  primo  ^figientem^  litore  cerno,  260 

qualem  nostra  suo  numquam  dimittere  portu 
vellet,  adhuc  omnes  quae  detinet  insula  nautas. 
unus  ibi  ante  alios  qui  tum  mihi  pulchrior  omnis 
visus  erat  (longeque  ducem  mirabar  et  ipsa) 
advolat  atque  unam  comitum  ratus  esse  tuarum        265 
''per  tibi  siquis"  ait  ''morituri  protinus  horror 
et  quem  non  meritis  videas  occurrere  monstris, 
haec  precor,  haec  dominae  referas  ad  virginis  aurem, 
tu  fletus  ostende  meos;  illi  has  ego  voces, 
qua  datur,  hasque  manus,  ut  possum,  a  litore  tendo.  270 
ipsae,  quas  mecum  per  mille  pericula  traxi, 
defecere  deae;  spes  et  via  sola  saluti s, 
quam  dederit,  si  forte  dabit.    ne  vota  repellat, 


ardua  amanti  C  245  repone  MT,  reponem  V  250  uipe- 
reos  M,    uipereor  V  253  imi  ilf  ^    ibi   V  254  figit 

M,  fugit  V  257  quin  M,  qui  in  V  259  a  superis  MT, 
asperis  F,  Hesperiis  Koestlin  260  figientem  F,  fugientem 
MT,  sidentem  dubitanter  Sudhaus  261  portu  M^T^,  porto  F 
262  detinet  M,  detinent  F  267  quem  M,  quidem  F  |  oc- 
currere M,    occurre  F        269  fletus  Jf,    fletur  F 


168  C.  VALERI  FLACCI 

ne  mea;  totque  animas,  qualis  nec  viderit  ultra, 
die,  precor,  auxilio  iuvet  atque  haec  nomina  servet.    275 
[si  Pelopis  duros  prior  Hippodamia  labores 
expediit  totque  ora  simul  vulgata  procorum 
respici ens  tandem  patrios  exhorruit  axes, 
si  dedit  ipsa  neci  fratrem  Minoia  virgo, 
cur  non  hospitibus  fas  sit  succurrere  dignis  28O 

te  quoque  et  Aeaeos  iubeas  mitescere  campos? 
occidat  aeterna  tandem  Cadmeia  morte 
iam  seges  et  viso  fumantes  hospite  tauri.] 
ei  mihi,  quod  nuUas  hic  possum  exsolvere  grates. 
at  tamen  hoc  saeva  corpus  de  morte  receptum,        285 
hanc  animam  sciat  esse  suam.    miserebitur  ergo? 
die,  ait,  an  potius"  —  strictumque  ruebat  in  ensem. 
promisi;  ne  falle,  precor.    cumque  ipsa  moverer 
adloquio  casuque  viri,  te  passa  rogari 
sum  potius;  tu  laude  nova,  tu  supplice  digno  290 

dignior  es;  sat  fama  meis  iam  parta  venenis.' 
Torserat  illa  gravi  iamdudum  lumina  vultu 
vix  animos  dextramque  tenens,  quin  ipsa  loquentis 
iret  in  ora  deae:  tanta  pudor  aestuat  ira 
verba  eavens;  horror  molles  invaserat  annos.  295 

iamque  toro  trepidas  infelix  obruit  aures 
nec  quo  ferre  fugam  nec  quo  se  vertere  posset 
prensa  videt;  rupta  condi  tellure  premique 
iamdudum  cupit  ac  diras  evadere  voces. 


274  nunc  mea  Bon.^    \    uiderit  ilf,    uideni  V  (n  et  ì  lite- 
rae  ligatae)  275  seruet  Jf,  seret  F  276—283  post  291 

cóllocavit  Thilo,  sed  ver  su  291  oratio  aperte  terminatur;  vss. 
276 — 283  in  locum  versuum  288 — 291  poetam  suhstituere  volu- 
isse  mihi  verisimile  est^  cf.praef.  cap.I  278  patrios  M^  pa- 
trio V  279  neci  fratrem  M,  neti  fratem  V  281  Aeaeos 
iubeas  Bon.^,   eaeor  subeas    V  285   at  lunt^,    Ut    VC 

288  praecor  Jf  ^  fraecor  V  291  Dignior  es.  sat  fama  meis 
iam  Heinsius^  Digniores  et  famame  istam  F,  Dignior;  est  et 
fama   meis    iam  G  296  toro  trepidas  ilf,    tor  drepidas  F 

297  net  quos  euertere  F  298  Prensa  iHf,    Piens  a  F 

299  duras  C 


ARGONAUTICON  LIB.  VII.  169 

Illa  sequi  iubet  et  portis  exspectat  in  ipsis.  soo 

saevus  Eckionia  ceu  Penthea  Bacchus  in  aula 
deserit  infectis  per  roscida  cornua  vittis^ 
cum  tenet  ille  deum  pudibundaque  tegmina  matris 
tympanaque  et  moUem  subito  miser  accipit  hastam: 
haud  aliter  deserta  pavet  perque  omnia  circum         305 
fert  oculos  tectisque  negat  procedere  virgo, 
centra  saevus  amor,  contra  periturus  lason 
urget  et  auditae  crescunt  in  pectore  voces. 
beu  quid  agat?  videt  externo  se  prodere  patreni 
dura  viro,  famam  scelerum  iamque  ipsa  suorum        sia 
prospicit  et  questu  superos  questuque  fatigat 
Tartara-  pulsat  bumum  manibusque  immurmurat  uncis 
noctis  eram  Ditemque  ciens,  succurrere  tandem 
morte  velint  ipsumque  simul  demittere  leto, 
quem  propter  furit;  absentem  saevissima  poscit         315 
nunc  Pelian,  tanta  iuvenem  qui  perderet  ira*, 
saepe  suas  misero  promittere  destinat  artes 
denegat  atque  una  potius  decernit  in  bora 
ac  neque  tam  turpi  cessuram  semper  amori 
proclamat  neque  opem  ignoto  viresque  daturam,       320 
atque  toro  proiecta  manet,  cum  visa  vocari 
rursus  et  impulso  sonuerunt  cardine  postes. 

Ergo  ubi  nescio  quo  penitus  se  numine  vinci 
sentit  et  abscisum  quidquid  pudor  ante  monebat, 
tum  tbalami  penetrale  petit,  quae  maxima  norat       325 
auxilia  Haemoniae  quaerens  prò  rege  carinae. 
utque  procul  magicis  spirantia  tecta  venenis 


300  expectat  M^  xpectat  V  303  pudibundaque  3f,  pu- 
Ihbundaque   V    \    matris  Heinsius^  dubitanter  recepì,   patris  V 

306    Fert    M,     Feri    V  308    impectore    M,    implet 

ore  V  311  et  etiam  V  exhibet  314  demittere  Bon.^^ 

dimittere   V  316   pelian   M,    pelean  V        318  dein  negai 

d'Orville  \  in  bora  Heinsius,  inira  V  319  Ac  neque  tam 
C^  Bon.^,  Ac  nequeat  V  322 — ^h^  perierunt  in  V  323  uinci 
M^N,  uincit  M  324  abscisum  M,  abscissum  Nl\  excus- 
8um  Heinsius 


170  C.  VALERI  FLACCI 

et  saevae  patuere  fores  oblataque  centra 

omnia,  quae  ponto,  quae  manibus  eruit  imis 

et  quae  sanguineo  lunae  destrinxit  ab  ore,  S30 

'tune  sequeris'  ait  ^quidquam  aut  patiere  pudendum, 

cum  tibi  tot  mortes  scelerisque  brevissima  tanti 

effugia?'  haec  dicens,  qua  non  velocior  ulla 

pestis  erat  toto  nequiquam  lumine  lustrat 

cunctaturque  super  morituraque  colligit  iras.  335 

o  nimium  iucunda  dies,  quam  cara  sub  ipsa 

morte  magis:  stetit  et  sese  mirata  furentem  est. 

^occidis  beu;  primo  potes  hoc  durare  sub  aevo? 

nec  tu  lucis'  ait  'nec  videris  ulla  iuventae 

gaudia,  non  dulces  fratris  pubescere  malas?  340 

bunc  quoque,  quicumque  est,  crudelis,  lasona  nescis 

morte  perire  tua,  qui  te  nunc  invocat  unam, 

qui  rogat  et  nostro  quem  prima  in  litore  vidi? 

cur  tibi  fallaces  placuit  coniungere  dextras 

tunc,  pater,  atque  istis  iuvenem  non  perdere  monstris   345 

protinus?  ipsa  etiam,  fateor,  tunc  ipsa  volebam. 

testor  cara  tuas,  Circe  Titania,  voces, 

te  ducente  sequor,  tua  me,  grandaeva,  fatigant 

Consilia  et  monitis  cedo  minor.'    haec  ubi  fata, 

rursus  ad  Haemonii  iuvenis  curamque  metumque      350j 

328  oblataque  T^  Bon.\   abiataque  MNT         330  lunae 
T  Bon.^,  lunam  MN,  cod.  Bon.   \   destrinxit  Burmann,  distrin- 
xit  UMT^,    distinxit    NFT     \      sanguineo    —    ore    Heitisiusl 
{idem  orbe),   sanguinea  —  ira  codd.,  sanguinea  —  ora  Bury 
332  mortes  Zinzerling,  mortis  MNT,  cod.  Bon.       333  sq.  ve-] 
locior  ulla  pestis  erat  d'Orville,   uelocius  ulla  Pestiferam  codd. 

33é  lumine  MT ,    limine  NT^  337  et  N,    om.  M 

340  Gaudis  N  \  non  M,  cod.  Bon.,  nec  NT  341  Hunc 
N,  Hinc  M  I  quicumque  est  Koch,  cf.  V  387,  qui  nunc  est 
codd.  cum  C  \  crudelis  NT,  cod.  Bon.,  o  crudelis  M,  primae- 
UU8  C  342  te  N,  om.  M,  tete  post  nunc  add.  M^  343  ro- 
gat N,  regat  M  |  quem  prima  Heinsius,  cf.  V  351,  quem 
primum  codd.  345  pater  atque  Bon.^,   poteratque  MNT, 

cod.  Burmanni,    cod.   Bon.,    poterasque   G  347    cara  N, 

cura  M  348  sequor  M,    sequar  N  349  cedo  M,    celo 

FN    I    ubi  M^N,  tibi  M 


ARGONAUTICON  LIB.  VII.  171 

vertitur,  hunc  solum  propter  seu  vivere  gaudens 
sive  mori,  quodcumque  velit.  maiora  precatur 
carmina,  maiores  Hecaten  immittere  vires 
nunc  siti,  nec  notis  stabat  contenta  venenis. 
cingi  tur  inde  sinus  et,  qua  sibi  fida  magis  vis  355 

nulla,  Prometheae  florem  de  sanguine  fibrae 
Caucaseum  promit  nutritaque  gramina  poenis, 
quae  sacer  ille  nives  inter  tristesque  pruinas 
durat  alitque  cruor,  cum  viscere  vultur  adeso 
tollitur  e  scopulis  et  rostro  inrorat  aperto.  seo 

idem  nec  longi  languescit  finibus  aevi 
immortale  virens,  idem  stat  fulmina  contra 
sanguis  et  in  mediis  florescunt  ignibus  lierbae. 
prima  Hecate  Stygiis  duratam  fontibus  barpen 
intulit  et  validas  scopulis  eiBPodit  aristas;  365 

mox  famulae   monstrata  seges,  quae  lampade  Pboebes 
sub  decima  iuga  feta  metit  saevitque  per  omnes 
relliquias  saniemque  dei;  gemit  inritus  ille 
Colcbidos  ora  tuens;  totos  tunc  contrabit  artus 
^monte'''  dolor  cunctaeque  tremunt  sub  falce  catenae.  370 

Talibus  infelix  contra  sua  regna  venenis 
induitur  noctique  tremens  infertur  opacae. 
dat  dextram  blandisque  pavens  Yenus  oscula  miscet 
adloquiis  iunctoque  trabit  per  moenia  passu. 
qualis  adbuc  teneros  supremum  pallida  fetus  375 


351  seu  Heinsius,  se  MNT,  cod.  Bon.       354  notis  M^N, 
noctis  M  357  promit  MC,   tonitra  NT    \    poenis  Bury, 

ponti  M,    ponit  NCT,    cod.  Bon.,  cod.  Harlesii         359  durai 

alitque  Bulaeus^  Dura  tedi  que  M  (t  s.  scr.  itf  ^),   Durat  hedi- 
que  cod.  Burmanìii,  Durat  editque  T,  Durabat  editque  N 
363  sanguis  Bon.^,  Sangiis  F,  salvus  Baehrens  364  stigiis 

ikf,    estigiis   V  369  toto  M  probante  Heinsio    \    tunc  M^ 

tune  V  370  Monte  VC,  nempe  Ph.  Wagner  372  Indui- 
tur M,  Intuitur  V  373  blandisque  pavens  Venus  oscula 
miscet    ^r. ,    cf.   Ov.   Mei.  VI  626,    blandique    pauens    uocem 

uenus  qua  ~  {i.  e.  osquam  est)  F,  uocemque  Yenus  blandis- 
que pauentem  (parentem  C*)  G 


172  C.  VALERI  FLACCI 

mater  ab  excelso  produxit  in  aera  nido 

hortaturque  sequi  brevibusque  insurgere  pennis; 

illos  caerulei  primus  ferit  horror  Olympi, 

iamque  redire  rogant  adsuetaque  quaeritur  arbor: 

band  aliter  caecae  per  moenia  deficit  urbis  sso 

incedens  borretque  domos  Medea  silentes. 

bic  iterum  extremae  nequiquam  in  limine  portae 

substitit  atque  iterum  fietus  animique  soluti, 

respexitque  deam  paulumque  bis  vocibus  baesit: 

^ipse  rogat  certe  meque  ipse  implorat  lason?  885 

nullane  culpa  subest?  labes  non  uUa  pudoris, 

nullus  amor,  nec  turpe  viro  servire  precanti?' 

illa  nibil  contra  vocesque  abrumpit  inanes. 

et  iam  iam  magico  per  opaca  silentia  Colcbis 

coeperat  ire  sono,  montanaque  condere  vultus  390 

numina  cumque  suis  averti  collibus  amnes. 

iam    stabulis   gregibusque  pavor  strepitusque  sepulcris 

inciderat;  stupet  ipsa  gravi  nox  tardior  umbra; 

iamque  tremens  longe  sequitur  Venus;  utque  sub  altas 

pervenere  trabes  divaeque  triformis  in  umbram,        395 

hic  subito  ante  oculos  nondum  speratus  lason 

emicuit  viditque  prior  conterrita  virgo, 

atque  bine  se  profugam  volucris  Tbaumantias  alis 

sustulit,  inde  Venus  dextrae  dilapsa  tenenti. 

obvius  ut  sera  cum  se  sub  nocte  magistris  400 

impingit  pecorique  pavor,  qualesve  profundum 

per  chaos  occurrunt  caecae  sine  vocibus  umbrae, 

377  sequi  T  Bon.^^  saeui  F,  suis  C  379  rogant  T  JBon.^, 
cogant  F,  uolunt  C  380  aliter  F,  alia  G  |  caecae  T  Bon.^^ 
caco  ae  F,  Aeaeae  G  381  horretque  M^,  horret  F  382  li- 
mine JBow.^  lumine  F  383  Substitit  Jf,  Subsistitit  F 
388  abrumpit  vulgo,  adrumpit  F  390  montanaque  d'Orville, 
monstrataque  F  392  graegibusque  ikf,  graecibusque  F  |  se- 
pulcris ilf,  sepubenis  F  394  iamque  vulgo,  Namque  F,  Ipsa 
G  I  sub  altas  GM^,  sublatas  F  398  bine  Bon.\  hic  F  | 
volucris  Tbaumantias  alis  Garrio,  uolucri  taumatia  salis  V, 
volucri  Tbaumantias  ala  Bon.^,  vulgo  399  dilapsa  T  Bon.^^ 
delapsa  F 


AKGONAUTICON  LIB.  VII.  173 

haut  secus  in  mediis  noctis  nemorisque  tenebris 
inciderant  ambo  attoniti  iuxtaque  subibant^ 
abietibus  tacitis  aut  immotis  cyparissis  405 

adsimiles,  rapidus  nondum  quas  miscuit  auster. 

Ergo  ut  erat  vultu  defixus  uterque  silenti 
noxque  suum  peragebat  iter^  iam  iam  ora  levare 
Aesoniden  farique  cupit  Medea  priorem. 
quam  simul  effusis  pavitantem  fletibus  heros  410 

flagrantesque  genas  vidit  miserumque  pudorem, 
has  tandem  voces  dedit  et  solatus  amantem  est: 
^fersne  aliquam  spem  lucis?'  ait,  ^miserata  laborem 
nempe  venis?  an  et  ipsa  mea  laetabere  morte? 
ne,  precor,  infando  similem  te,  virgo,  parenti  415 

gesseris,  haut  tales  decet  inclementia  vultus. 
hascine  nunc  grates,  haec  exspectata  laborum 
dona  dari  decuit?  sic  te  sub  teste  remitti 
fas  mihi,  virgo,  '^'tuum"'"?  iustas  da  vocibus  aures: 
die,  pater  ille  tuus  tantis  me  opponere  monstris       420 
quid  meritum  aut  tales  voluit  cur  pendere  poenas? 
an  iacet  externa  quod  nunc  mihi  cuspide  Canthus, 
quodque  meus  vestris  cecidit  prò  moenibus  Iphis 
aut  Scytbiae  tanta  inde  manus?  iussisset  abire 
perfidus  atque  suis  extemplo  cedere  regnis.  425 

spem  mibi  promissam  per  quae  discrimina  rursus 
et  reddat  qua  lege,  vides.    occumbere  tandem 
possumus,  idque  sedet,  quam  non  quaecumque  subire 
patris  lussa  tui;  numquam  sine  veliere  abibo 
bine  ego,  degeuerem  nec  me  tu  prima  videbis.'        430 

Haec  ait.    illa  tremens,  ut  supplicis  aspicit  ora 
conticuisse  viri  iamque  et  sua  verba  reposci, 

403  nemorisque  Bon.^,  nemoris  V  406  auster  3f,  auter  V 
413  laborem  Bon.^,  laborum  V  416  haut  equidem  pulcros 
decet  inclementia  uultus  habet  Par.     \     tecet   inelementia    V 

419  tuum    corruptum  vid.    ex  420,   fori,    fas   me,    virgo,    fuit? 

420  die  iTr.,  Nec  V  421  cur  Sudhaus,  om.  F,  me  Carrio 
(incertum  an  ex  C)  \  poenas  ilf,  ponoenas  V  422  cuspide 
M,    cupide   V  425  extemplo  ilf ,    exemplo  V 


174  C.  VALERI  FLACCI 

nec  quibus  incipiat  demens  videt,  ordine  nec  quo^ 

quove  tenus,  prima  cupiens  effundere  voce 

omnia,  sed  nec  prima  pudor  dat  verba  timenti;        435 

haeret  et  attollens  vix  tandem  lumina  fatur: 

'quid,  precor,  in  nostras  venisti,  Thessale,  terras? 

linde  mei  spes  ulla  tibi?  tantosque  petisti 

cur  non  ipse  tua  fretus  virtute  labores? 

nempe,  ego  si  patriis  timuissem  excedere  tectis,        44o 

occideras,  nempe  hanc  animam  cras  saeva  manebant 

funera.    Inno  ubi  nunc,  ubi  nunc  Tritonia  virgo, 

sola  tibi  quoniam  tantis  in  casibus  adsum 

externae  regina  domus?  miraris  et  ipse, 

credo,  nec  agnoscunt  bae  nunc  Aeetida  silvae.  445 

sed  fatis  sum  vieta  tuis;  cape  munera  supplex 

non  mea;  teque  iterum  Pelias  si  perdere  quaeret 

inque  alios  casus,  alias  si  mittet  ad  urbes, 

heu  formae  ne  crede  tuae.'    Titania  iamque 

gramina  Perseasque  sinu  depromere  vires  450 

coeperat  liisque  iterum  compellat  lasona  dictis: 

'si  tamen  aut  superis  aliquam  spem  ponis  in  istis 

aut  tua  praesenti  virtus  te  educere  leto, 

si  te  forte  potest,  etiam  nunc  deprecor,  bospes, 

me  sine  et  insontem  misero  dimitte  parenti.'  455 

dixerat:  extemplo  (neque  enim  matura  ruebant 

sidera  et  extremum  suffecerat  axe  Booten) 

cum  gemitu  et  multo  iuveni  medicamina  fletu 

435  nec  —  timenti  hahet  Par.  438  spes  ilf,  sps   V 

439  ipse  M^  ipsa  V  440  sq.  cras  saeva  manebant  funera 

Leo,  pars  saeua  manebat  Funeris  V  442  iuno  ubi  nunc  F, 
en  ubi  Iuno  C  \  tritonia  M,  tritinia  V  444  ipse  T  Bon.^^ 
ipsa  V  445  hae  Bon.^,  liaee  F,  haec  Baehrens  447  Non 
F,  nunc  T^  Bon.^  448  si  Heinsius,    oin.   V         451  his- 

que  Langen,  his  F  452  in  istis  Thilo,  cf.  442.,  om.  F,  in 
ullis  Fh.  Wagner,    sumtis  al.  sp.  p.  in  armis  G  453  pre- 

senti Bon.^,  persenti  F  |  te  educere  F,  educere  lunt."^,  vulgo 
455  dimitte  Bon.^,  demitte  F  457  suftecerat  F,  suffixerat 
Bon.^,  vulgo;  sed  nescio  an  voluerit  poeta  Booti  occaso  iam  et 
quasi  defuncto  astrum  tamquam  vicarium  dari  \  Booten  T* 
Maserius^  boontem  F 


ARGON AUTICON  LIB.  VII.  175 

non  secus  ac  patriam  pariter  famamque  decusque 
obicit.    ille  manu  subit  et  vim  corripit  omnem.         460 

Inde  ubi  facta  nocens  et  non  revocabilis  imiquam 
cessit  ab  ore  pudor  propiorque  implevit  Erinjs, 
carmina  nunc  totos  volvit  fìgitque  per  artus 
Aesonidae  et  totum  septeno  murmure  fertur 
per  clipeum  atque  viro  graviorem  reddidit  hastam,  465 
iamque  sui  tauris  languent  absentibus  ignes. 
'nunc  age  et  has'  inquit  ^cristas  galeamque  resumé, 
quam  modo  funerea  tenuit  Discordia  dextra. 
hanc  iace  per  medias,  cum  verteris  aequora,  messes; 
protinus  in  sese  conversa  furoribus  ibit  470 

cuncta  phalanx,  atque  ipse  fremens  mirabitur  et  me 
respiciet  fortasse  pater.'    sic  deinde  locuta 
iam  magis  atque  magis  mentem  sw^per  alta  ferebat 
aequora,  pandentes  Minyas  iam  vela  videbat 
se  sine.    tum  vero  extremo  percussa  dolore  475 

arripit  Aesoniden  dextra  ac  summissa  profatur: 
'sis  memor,  oro,  mei,  contra  memor  ipsa  manebo, 
crede,  tui.    quantum  hinc  aberis,  die  quaeso,  profundi? 
quod  caeli  spectabo  latus?  sed  te  quoque  tangat 
cura  mei  quocumque  loco,  quoscumque  per  annos;  480 
atque  hunc  te  meminisse  velis  et  nostra  fateri 
munera,  servatum  pudeat  nec  virginis  arte, 
ei  mihi,  cur  nulli  stringunt  tua  lumina  fletus? 
an  me  mox  merita  morituram  patris  ab  ira 
dissimulas?  te  regna  tuae  felicia  gentis,  48S 

te  coniunx  natique  manent;  ego  prodita  abibo; 
nec   queror   et  prò  te  lucem  quoque  laeta  relinquam.' 

460  omnem  ilf,  hominem  V  462  propriorque  V  463  vol- 
vit Voss,  soluit  V  468  funerea  Jf,  funera  V  473  fere- 
bat M,  furebat  V  478  quantum  F,  quando  C  480  quo- 
cumque M^  quodcumque  V  482  Munera  ilf,  Munerat  V 
483  nulli  stringunt  tua  1.  fletus  vel  nullo  stringuntur  1.  fletu 
Heinsìus,  nulloa  stringunt  tua  1.  fletus  F,  nullo  tinguuntur  1. 
fletu  Ruhnken  485  Dissimulas  M,  Dissimilis  F  486  nati- 
que T^  Schenkl,  nataeque  F,  materque  nonnulli  apud  Pium  | 
abibo  VC^,  cf.  Thes.  l.  L.  1 68,  50  sqq.,  obibo  C%  vulgo 


176  C.  VALERI  FLACCI 

protinus  hospes  ad  liaec  (tacitis  nam  cantibus  illum 
flexerat  et  simili  iamdudum  adflarat  amore) 
^tune'  ait  ^Aesoniden  quicquam  te  velie  relieta         490 
credis  et  ulla  pati  sine  te  loca?  redde  tyranno 
me  potius,  recipe  ingratos  atque  exue  cantus. 
quis  mihi  lucis  amor?  patriam  cur  amplius  optem, 
si  non  et  genitor  te  primam  amplectitur  Aeson, 
teque  tuo  longe  fulgentem  veliere  gaudens  495 

spectat  et  ad  primos  procumbit  Graecia  fluctus? 
respice  ad  bas  voces  et  iam^  precor,  adnue,  coniunx. 
per  te^  quae  superis  divisque  potentior  imis, 
perque  baec,  virgo,  tuo  redeuntia  sidera  nutu 
atque  per  bas  nostri  iuro  discriminis  boras:  500 

umquam  ego  si  meriti  sim  noctis  et  immemor  buius, 
si  te  sceptra,  domtjm,  si  te  liquisse  parentes, 
senseris  et  me  tum  non  baec  promissa  tuentem, 
tum  me  non  tauros  iuvet  evasisse  ferosque 
terrigenas,  tum  me  tectis  tua  turbet  in  ipsis  505 

fiamma  tuaeque  artes;  nullus  succurrere  contra 
ingrato  queat,  et  si  quid  tum  saevius  istis, 
adicias  meque  in  medio  terrore  relinquas.' 
audiit  atque  simul  meritis  penuria  poenis 
despondet  questus  semper  Furor  ultus  amantum.       510 

Haec  ubi  dieta,  tamen  perstant  defixus  uterque, 
et  nunc  ora  levant  audaci  laeta  inventa, 
ora  simul  totiens  dulcis  rapientia  visus, 

489  adflarat  Pius^  adflebat  F,  adflabat  ilf,  cod.  Bon. 
490  Tune  C,  Tunc  V  491  pati  Gronovius,  peti  V  493  lucis 
M^,  locis   V  496  procurrit  Heinsius,  sed  ipsam  Graeciam 

7CQ06Y.vvri6Biv  Mcdeam  sicut  deam  lason  blande  promittit  \  grae- 
cia Jf,  gratia  V  498  quae  Bon.^,  qui  V  499  virgo  T  Bon.^^ 
ergo  V  501  si  meriti  sim  noctis  et  C,  si  meritis  noctis  F,  si 
meriti,  si  noctis  sim  Langen  (sum  Baehrens)  503  me  tum  — 
tuentem  Heinsius,  mea  tum  —  uidentem  F,  me  umquam  — 
tuentem  Baehrens,  me  iam  —  tuentem  Langen  507  tum  Baehrens, 
tu  F,  tibi  Burmann  |  istis  Bon.^,  ipsis  F,  fort.  igni  est 
510  amantum  Kr.,  amantis  F  511  perstat  defixus  —  dictis 
{51à)  hahetPar.  512  nuc  F,  non  Par.  513  totiens  dulces  (\ 
toties  dulc(e)Ì8  Maserius,  Aid.,  totiens  ducis  F,  dulces  totiens  Par. 


ARGONAUTICON  LIB.  VII.  177 

nunc  deicit  valtus  aeger  pudor^  et  mora  dictis 
redditur,  ac  rursus  conterret  lasona  virgo:  515 

'accipe,  perdomitis  quae  deinde  pericula  tauris 
et  quis  in  Aeolio  nianeat  te  veliere  custos; 
nondnm  cuncta  tibi,  fateor,  promissa  peregi. 
saevior  ingenti  Mavortis  in  arbore  restat, 
crede,  labor,  quem  —  tanta  utinam  fiducia  nostri    520 
sit  mihi  nocturnaeque  Hecates  —  nostrique  vigoris 

dixerat,  utque  virum  doceat,  quae  monstra  supersint, 
protinus  immensis  recubantem  anfractibus  anguem 
turbat  et  Haemonii  subito  ducis  obicit  umbram. 
ille,  quod  haud  alias,  stetit  et  trepidantia  torsit        525 
sibila,  seque  metu  postquam  sua  veliera  circum 
sustulit  atque  omnis  spiris  exhorruit  arbor, 
incipit  inde  sequi  et  vacuo  furit  ore  per  auras. 
'quis  fragor  hic?   quaenam  tantae,   die  virgo,   ruinae?' 
exclamat  striato  Aesonides  stans  frigidus  ense.  530 

illa  trahit  ridens  tandem que  a^it  angue  represso: 
'hunc  tibi  postremum  nostri  parat  ira  parentis, 
heu  miser,  heu  tantis  iterum  mihi  care  periclis. 
0  utinam  nullo  te  sim  visura  labore 
ipsam  caeruleis  squalentem  nexibus  ornum  535 

ipsaque  pervigilis  calcantem  lumina  monstri: 
contingat  bis  deinde  mori.'  sic  fata  profugit 
seque  sub  extremis  in  moenia  rettulit  umbris. 

Et  iam  puniceo  regem  spes  vana  sub  ortu 
extulerat,  quantis  nox  una  diremerit  undis  540 

Aesoniden,  liberne  fretis  iam  vultus  apertis 

517  Aeolio  cod.  Harlesii^  lunt.^^  aeoli  V  520  quem  M, 
quaem  V  521  nostriqne  F,  vestrique  Heinsius^  sed  paren- 
thesin  post  Hecates  terminavi  versumque  deesse  Leo  cognovit,  sup- 
pleas  e.  g.  nostrique  vigoris  <^auxilio  videamque  tua  virtute 
peractam.y  532  nostri  ilf^,  nostris  V  533  mihi  care  F, . 
carpende  C  534  utinam  ut  F,  ut  del.  Langen  !  sira  M,  Bu- 
rnus F  537  bis  Postgate,  Leo,  nix  F  539  vana  Maserius, 
una  F  541  liberne  CT^  Plus,  tiberine  F  |  fretis  F,  freto  C  \ 
apertis  Plus,  aperto  VC 

YAi^EBiua  Fui-Ccus  ed.  Kramer.  12 


178  C.  VALERI  FLACCI 

utque  prius  totum  sileat  mare,    dumque  ea  longe 
explorare   +  quaeat  + ,  contra  venit  Arcas  Echion 
dieta  ferens,  iam  Circaeis  Mavortis  in  agris 
stare  virum:  daret  aeripedes  in  proelia  tauros.  545 

et  Vocor  en  nitro'  dixit^  'spesque  addidit  alas. 

vos  mihi  nnnc  primum  in  flammas  invertite,  tauri, 

aequora,  nunc  totos  aperite  et  volvite  flatus. 

exeat  Haemonio  messis  memoranda  colono, 

tuque  tuum  patri  in  Graium  da,  nata,  draconem.      550 

ipsius  aspectu  pereant  in  yelleris,  ipsa 

terga  mihi  diros  servent  infecta  cruores.' 

fatur  et  efiPusis  pandi  iubet  aequora  tauris. 

pars  et  Echionii  subeunt  immania  dentis 

semina,  pars  diri  portant  grave  robur  aratri.  55f 

at  sua  magnanimum  contra  Pagasaea  iuventus 

prosequitur  stipatque  ducem;  tum  maxima  quisque 

dieta  dedit  saevisque  procul  discessit  in  agris. 

fìxerat  ille  gradus  totoque  ex  agmine  solus 

stabat,  ut  extremis  desertus  ab  orbibus  aclis,  56o^ 

quem  iam  lassa  dies  austrique  ardentis  harenae, 

aut  quem  Riphaeas  exstantem  rursus  ad  arces 

nix  et  caerulei  Boreae  ferus  abstulit  horror, 

cum  subito  attoniti  longissima  Phasidis  unda 

Caucaseaeque  trabes  omnisque  Aeetia  tellus  665 

fulsit  et  ardentes  stabula  effudere  tenebras. 

543  quaeat  F,  parat  Pius,  meat  Wagner,  possis  etìam  iu- 
vat,  placet,  iubet  ante  546  excidit  versus  eius  fere  sententiae: 
talibus  attonitus  subita  rex  institit  ira  |  en  ultro  M,  ultro  en  V  \ 
alas  Ph.  Wagner  {cf.  Aen.  Vili  224),  aula  F,  ausa  C,  Bon} 
547  in  flammas  F,  in  pflebas  Aid.  548  totos  —  flatus  Loeh- 
hach,  totas  —  flammas  F  550  patri  in  Graium  Schcnkl  (Graios 
Heinsius),  partim  graium  F,  parti  Graium  G  551  in  velleris 
Koestlin,  in  uellera  in  F  557  stipatque  0,  cod.  Burmanni, 
spatioque  F  558  ab  agris  JBow.^  559  ex  agmine  J5on.\  exa- 
mine  F  560  ab  orbibus  M,  ab  oribus  F,  in  oribus  Ph  Wagner,  sed 
exspectes  ab  aclibus,  quae  ducem  sequi  solent  vel  stipare  \  aclis  vel 
axis  Vollmer,  axis  F;  cf.  Thes.  l.  L.  II 1640,  22sqq.  562  arces 
etiam  V  exh.        564  attonitis  C       566  tenebras  C,  tenebrae  F 


ARGON AUTICON  LIB.  VII.  179 

ac  velut  ex  una  siquando  nube  corusci 

ira  lovis  torsit  geminos  mortalibus  ignes, 

aut  duo  cum  pariter  ruperunt  vincula  venti 

dantque  fugam:  sic  tunc  claustris  evasit  uterque       570 

taurus  et  immani  proflavit  turbine  flammas 

arduus  atque  atro  volvens  incendia  fluctu. 

horruit  Argoae  legio  ratis,  horruit  audax 

qui  modo  virgineis  servari  cantibus  Idas 

flebat  et  invito  prospexit  Colchida  vultu.  575 

non  tulit  ipse  moras  seseque  immisit  lason; 

diversos  postquam  ire  videt,  galeamque  minantem 

quassat  et  errantem  dextra  ciet  obvius  ignem. 

cunctatus  paulum   subito  furit.    aequora  non  sic        58i 
in  scopulos  irata  ruunt  eademque  recedunt 
fracta  retro,    bis  fulmineis  se  flatibus  infert 
obnubitque  virum,  sed  non  incendia  Colchis 
adspirare  sinit,  clipeoque  inliditur  ignis  585 

frigidus,  et  viso  pallescit  fiamma  veneno. 
inicit  Aesonides  dextram  adque  ardentia  mittit 
cornua,  dein  totis  propendens  viribus  haeret. 
ille  virum  atque  ipsam  tunc  te,  Medea,  recusans 
concutit  et  tota  nitentem  carminis  ira  590 

portat  iners;  tandem  gravius  mugire  recedens 
incipit  et  fesso  victus  descendere  cornu. 
respicit  bine  socios  immania  vincula  poscens 
Aesonides,  iamque  ora  premit  trahiturque  trabitque 
obnixusque  genu  superat  cogitque  trementes  595 

sub  iuga  aena  toros.    alium  dehinc  turbida  Colchis 
exarmat  lentumque  offert  timideque  minantem, 

667  una  MC,  unua  V  Ò7S  et  M^T,  om.  V  \  post  578  in 
CMNT  duo  ìeguntur  versus:  Ut  tandem  stetit  et  toruo  (tor- 
to C)  se  lumine  flexit  Qui  prior  aduersi  respexit  lasonis  arma 

683  fracta  Pius,  Facta  V  |  fulmineis iVi^,  flumineis  V  584  in- 
cendia Jf,  cendia  V  585  inliditur  M,  inlidititur  V  587  Ini- 
cit F,  Incitat  C  \  adque  Leo,  atque  V,  inque  C  589  te  M, 
de  V       690  carminis  F,  cornibus  C       591   residens  Gronovius 

592  fesso  Jf,  fessos  F        596  toros  M,  torca  F 

12" 


180  C.  VALERI  FLACCI 

iamque  propinquanti  noctem  implicat;  ille  fatiscens 

in  caput  inque  umeros  ipsa  vi  molis  et  irae 

proruit.    invadit  totusque  incumbit  lason  eoo 

desuper  atque  suis  delixum  ilatibus  urget, 

utque  dedit  vinclis  validoque  obstrinxit  aratro^ 

suscitat  ipse  genu  saevaque  agit  insuper  hasta^ 

non  secus  a  medio  quam  si  telluris  hiatu 

terga  recentis  equi  priniiimque  invasit  babenis  eos 

murmur  et  in  summa  Lapitbes  apparuit  Ossa. 

Ille  velut  campos  Libyes  ac  pinguia  Nili 
fertilis  arva  secet^,  piena  sic  semina  dextra 
spargere  gaudet  agris  oneratque  novalia  bello. 
Martius  bic  primum  ter  vomere  fusus  ab  ipso  eio 

clanger  et  ex  omni  sonuerunt  cornua  sulco; 
bellatrix  tunc  gleba  quati  pariterque  creari 
armarique  pbalanx  totisque  insurgere  campis. 
cessit  et  ad  socios  paulum  se  rettulit  beros 
opperiens,  ubi  prima  sibi  daret  agmina  tellus.  eis 

at  vero  ut  summis  iam  rura  recedere  cristis 
vidit  et  infesta  vibrantes  casside  terras, 
advolat  atque,  imo  tellus  qua  proxima  collo 
necdum  uraeri  videre  diem,  prior  ense  sequaci 
aequat  bumo  truncos;  rutilum  tboraca  sequenti         620 
aut  primas  a  matre  manus  premit  obvius  ante, 
nec  magis  aut  illis  aut  illis  milibus  ultra 
sufficit,  ad  dirae  quam  cum  Tiryntbius  bydrae 
agmina  Palladios  defessus  respicit  ignes. 
ergo  iterum  ad  socias  convertere  Colcbidos  artes      625 
et  galeae  nexus  ac  vincula  dissipat  imae, 

598  noctem  M^^  noctemq.  V        601  defixum  F,  defessum 
cod.  regius,  defectum  Biirmann  603  Sustitat  V  604  a 

d'Orville,  ac  V        607  campos  Libyes  Bon},  campis  alibyae  V 

609  agris  Maserius,  acri  V        612  quati  CT,  quatit  V 
614  heros  M,  he  V        615  agmina  MC,  agminia  V      616  At 
nero  F,  Aduerso  C   \    cristis  F,  castris  G        618  imo  T^  Bon/\ 
ima  F         619  Necdum  M,  Nectum  F         621  obuius  li,  ob- 
uiusi  F  625  iterum  T  lunt.'^,  iter  VC  \   socias  T^  Bon.^, 

socios  F 


ARGONAUTICON  LIB.  VII.  181 

cuiictaturque  tameu  totique  occurrere  bello 
ipse  cupit;  spes  nulla  datur^  sic  undique  densant 
terrigenae  iam   signa  duces^  clamorque  tubaeque. 
iamque  omnes  videre  viriim^  iamque  omnia  contra   eso 
tela  micant.    tum  vero  amens  discrimine  tanto, 
quam  modo  Tartareo  galeam  Medea  veneno 

in  medios  torsit;  conversae  protinus  hastae. 
qualis  ubi  attonitos  maestae  Phrygas  annua  Matris  635 
ira  vel  exsectos  lacerat  Bellona  comatos, 
haud  secus  accensas  subito  Medea  cobortes 
implicat  et  miseros  agit  in  sua  proelia  fratres: 
omnis  ibi  Aesoniden  sterni  putat,  omnibus  ira 
talis  erat.    stupet  Aeetes  ultroque  furentes  eio 

ipse  viros  revocare  cupit,  sed  cuncta  iacebant 
agmina,  nec  quisquam  primus  ruit  aut  super  ullus 
linquitur,  atque  hausit  subito  sua  funera  tellus. 
Protinus  in.  fluvium  fumantibus  evolat  armis 
Aesonides,  qualis  Getico  de  pulvere  Mavors  645 

intrat  equis  uritque  gravem  sudoribus  Hebrum, 
aut  niger  ex  antris  rutilique  a  fulminis  aestu 
cum  furit  et  Siculo  respirat  in  aequore  Cyclops. 
redditus  hic  tandem  sociosque  amplexus  ovantes 
haud  iam  mendacem  promissa  reposcere  regem         65o 
dignatur;  nec,  si  ipse  sibi  terga  ingerat  ultro 
qui  pepigit,  velit  in  pacem  dextramque  reverti 
amplius;  ambo  truces,  ambo  abscessere  minantes. 

629  clamorque  C  Ald.^  clamore  V  630  uidere  F,  odere  C 
631  micant  Kr.  (vix  yìbrant),  iubant  V  Post  632  in  C 
legitur  Infectam  dederat  ususqiie  armarat  in  illos  635  atto- 
nitos Carrio^  atto  F,  exstimulat  C,  cod.  Bon.  636  ex(s)ecto8 
C  Bon.^^  exertos  F  639  ibi  Carrio,  ubi  F  642  nec  Bon^^ 
ne  F  j  aut  Carrio,  haud  F  645  mauores  F  648  Siculo 
Bon.^^  sicco  F  04J)  bine  Francìiis  650  iam  mendacem 
Carr.^  tamen  dacem  F 


e.  VALERI  FLACCI 
AEGONAUTICON 

LIBER  OCTAVUS. 

At  trepidam  in  thalamis  et  iam  sua  facta  paventem 
Colcliida  circa  omnes  pariter  furiaeque  minaeque 
patris  habent;  nec  caerulei  timor  aequoris  ultra, 
nec  miserae  terra  ulla  procul;   quascumque  per  undas 
ferre  fugam,  quamcumque  cupit  iam  scandere  puppem.  5 
ultima  virgineis  tunc  flens  dedit  oscula  vittis, 
quosque  fugit  complexa  toros  crinemque  genasque 
ante   "1"  peranti  "i"   carpsit  vestigia  somni, 
atque  haec  impresso  gemuit  miseranda  cubili: 
'o  mihi  si  profugae  genitor  nunc  ille  supremos  10 

amplexus,  Aeeta,  dares  fletusque  videres 
ecce  meos.    ne  crede,  pater,  non  carior  ille  est, 
quem  sequimur;  tumidis  utinam  simul  obruar  undis. 
tu,  precor,  haec  longa  placidus  mox  sceptra  senecta 
tuta  geras,  meliorque  tibi  sit  cetera  proles.'  15 

dixit  et  Haemonio  numquam  spernenda  marito 
condita  letiferis  promit  medicamina  cistis, 
virgineosque  sinus  ipsumque  monile  venenis 
implicat  ac  saevum  super  omnibus  addidit  ensem. 
inde  velut  torto  Furiarum  erecta  flagello  20 


8  panti  carsit  F,  per  antiqui  carpsit  M,  vulgo,  superstan-      1 
tis  e.  V.  Somni  Leo        10  ille  F,  mille  Hewsius,  ipse  SchenTd      j 
17  promit  Turnébus,  prodit  F,  profert  G  \  cistis  Jf,  cistris  F 
20  erecta  T  Bon.K  eiecta  VC 


ARGONAUTICON  LIB.  Vm.  183 

prosilit,  attonito  qualis  pede  prosilit  Ino 

in  freta  nec  parvi  meminit  conterrita  nati, 

quem   tenet;   extremum   coniunx  ferit  inritus  Isthmon. 

lam  prior  in  lucos  curis  urgentibus  heros 
venerat  et  nemoris  sacra  se  nocte  tegebat,  25 

tum  quoque  siderea  clarus  procul  ora  iuventa. 
qualis  adhuc  sparsis  comitum  per  lustra  catervis 
Latmius  aestiva  residet  venator  in  umbra, 
dignus  amore  deae,  velatis  cornibus  et  iam 
Luna  venit:  roseo  talis  per  nubila  ductor  so 

implet  honore  nemus  talemque  exspectat  amantem. 
ecce  autem  pavidae  virgo  de  more  columbae, 
quae  super  ingenti  circumdata  praepetis  umbra 
in  quemcumque  tremens  hominem  cadit,  haut  secus  illa 
acta  timore  gravi  mediam  se  misit;  at  ille  35 

excepit  blandoque  prior  sic  ore  locutus: 
'o  decus  in  nostros  magnum  ventura  penates 
solaque  tantarum  virgo  haut  indigna  viarum 
causa  reperta  duci,  mihi  iam  non  ulla  requiro 
veliera,  teque  meae  satis  est  quaesisse  carinae.  40 

verum  age  et  hoc  etiam,  quando  potes,  adice  tantis 
muneribus  meritisque  tuis;  namque  aurea  iussi 
terga  referre  sumus;  socios  ea  gloria  tangit.' 
sic  ait  et  primis  supplex  dedit  oscula  palmis. 

Contra  virgo  novis  iterum  singultibus  orsa  est:     45 
^linquo  domos  patrias  te  propter  opesque  meorum; 
nec  iam  nunc  regina  loquor  sceptrisque  relictis 
vota  sequor:  serva  hanc  profugae,  prior  ipse  dedisti 
quam  (scis  nempe)  fìdem.    di  nostris  vocibus  adsunt, 
sidera  et  haec  te  meque  vident.  tecum  aequora,  tecum  50 
experiar  quascumque  vias,  modo  nequis  abactam 


28  Isthmon  C,  P^«s,  sihmo  V        24  curiis  M^,  curiit  V 

35  Icta  C         38  Solaque  M^   Sola  qui  V  39  duci,  mihi 

iam  Sudhaus,  mihi  iam  F,  mihi,  iam  nunc  C,  mihi,  mihi  iam 

Leo.  mihi,  iam  iam  vulgo  \  non  nulla  31^  ut  vici.,  non  nulla  V 

40  satis  M,  statis  V        42  Muneribus  iH,  Mumeneribus  V 


184  C.  VALERI  FLACCI 

huc  referat  me  forte  dies  oculisque  parentis 

ingerar;  hoc  superos^  hoc  te  quoque  deprecor^  hospes.'i| 

Haec  ait  atque  furens  rapido  per  devia  passu 
tollitur.    ille  haeret  comes  et  miseratur  euntem,         55 
cum  subito  ingentem  media  inter  nubila  flammam 
conspicit  et  saeva  yibrantes  luce  tenebras. 
^quis  rubor  iste  poli?  quod  tam  lugubre  refulsit 
sidus?'  ait.    reddit  trepido  cui  talia  virgo: 
^ipsius  en  oculos  et  lumina  torva  draconis  eo 

aspicis;  ille  suis  haec  vibrat  fulgura  cristis: 
me  patiens  contra  solam  videt  ac  vocat  ultro, 
ceu  solet,  et  blanda  poseit  me  pabula  lingua. 
die  age  nunc,  utrum  vigilanti  hostemque  videnti 
exuvias  auferre  velis^  an  lumina  somno  65 

mergimus  et  domitum  potius  tibi  tradimus  anguem?' 
ille  silet:  tantus  subiit  tum  virginis  horror. 

lamque   manus  Colchis   crinemque  intenderat  astris, 
carmina  barbarico  fundens  pede,  teque  ciebat, 
Somne  pater:  ^Somne  omnipotens,  te  Colchis  ab  omni   70 
orbe  voco  inque  unum  iubeo  nunc  ire  draconem, 
quae  freta  saepe  tuo  domui,  quae  nubila  cornu 
fulminaque  et  toto  quicquid  micat  aethere;    sed  nunc, 
nunc  age  maior  ades  fratrique  simillime  Leto, 
te  quoque,  Phrixeae  pecudis  fidissime  custos,  75 

tempus  ab  hac  oculos  tandem  deflectere  cura, 
quem  metuis  me  adstante  dolum?  servabo  parumper 
ipsa  nemus;  longum  interea  tu  pone  laborem.' 

52  oculisque  M,  oculis  V        53  superos  ilf,   superas  V 

65  miseratur  euntem  M^  miserat  urentem  V  62  me  patiens 
Sudhaus,  cf.  Aen.  VII  490,  Suet.  vit.  Caes.  61,  Meque  pauens  F, 
nec  paveas  Leo   \    ac  uocat  C,  aduocat  V    \    nitro  ilf,  ultra  V 

66  Mergimus  cod.  regius,  T\  Bon.^,  Mergitur  V  67  tan- 
tus M^,  tantos  V  \  tum  cod.  regius,  T\  ut  F  70  colchis 
Jf,  colchidis  F  73  iìi  marg  infer.  add.  V^  \  Fluminaque  VM, 
corr.  Bon.^        74  laeto  Jf,  loto  F         76  oculos  M,  oculis  F 

77  me  adstante  Heinsius,  meis  tande   F,    me   stante  C,    me 
instante  T,    me   hic   stante   cod.   regius,  miserande  Meyncke    \  . 
parumper  M,  panùper  F 


ARGONAUTICON  LIB.  Vili.  185 

ille  hiiut  Aeolio  discedere  fessus  ab  auro 

nec  dare  permissae,  quamvis  iuvet,  ora  quieti  bo 

sustinet;  ac  primi  percussus  nube  soporis 

borruit  et  dulces  excussit  ab  arbore  somnos. 

contra  Tartareis  Colcbis  spumare  venenis 

cunctaque  Letbaei  quassare  silentia  rami 

perstat  et  adverso  luctantia  lumina  cantu  85 

obruit  atque  omnem  liuguaque  manuque  fatigat 

vim  Stjgiam,  ardentes  donec  sopor  occupet  iras. 

iamque  altae  cecidere  iubae^  nutatque  coactum 

iam  caput  atque  ingens  extra  sua  veliera  cervix, 

ceu  refluens  Padus  aut  septem  proiectus  in  amnes     90 

Nilus  et  Hesperium  veniens  Alpbeos  in  orbem. 

ipsa  caput  cari  postquam  Medea  draconis 

vidit  humi,  fusis  circum  proiecta  lacertis 

seque  suumque  simul  flevit  crudelis  alumnum: 

^non  ego  te  sera  talem  sub  nocte  videbam  95 

sacra  ferens  epulasque  tibi,  nec  talis  bianti 

mella  dabam  ac  nostris  nutribam  fida  venenis. 

quam  gravida  nunc  mole  iaces,  quam  segnis  inertem 

flatus  babet;  nec  te  saltem^  miserande,  peremi. 

heu  saevum  passure  diem:  iam  nulla  videbis  100 

veliera,  nulla  tua  falgentia  dona  sub  umbra. 

cede  adeo  inque  aliis  senium  nunc  digere  lucis 

immemor,  oro,  mei,  nec  me  tua  sibila  toto 

exagitent  infesta  mari,    sed  tu  quoque  cunctas, 

Aesonide,  dimitte  moras  atque  effuge  raptis  105 

velleribus.    patrios  exstinxi  noxia  tauros; 

80  iuvet  Heinsius,  iubet  V  82  ab  arbore  F,  corpore 

Heinsius    \    somnos  M^,  somnus  V        83  uenenis  ikf,  om.  V 
86  obruit  lunt^^  Orruit  V         88 — 125  desunt  in  V  uno  folio 
exscisso  92  draconis  M^N,   dracones  M         94  Seqne  su- 

umque il/^  Sed  suumque  M  U,  Se  seuumque  NF,  Seque  se- 
uumque  T  97  Mella  M^-N,  Melle  M  \  nutribam  ilf,  turba- 
bam  N  100  heu  T^  Aid.,  Nec  ilf,  cod.  Bon.  et  Burmanni, 
Ne  NT  I  passure  lunt.^,  passura  MNT  102  digere  iV,  de- 
genere M,  degere  M^,  egere  Bcnkcma,  105  hic  C  desiit  \ 
dimitte  N,  demicte  M 


186  C.  VALERI  FLACCI 

terrigenas  in  fata  dedi;  fusum  ecce  draconis 

corpus  habes,  iamque  omne  nefas,  iam,  spero,  peregi.' 

quaerenti  tunc  deinde  viam,  qua  se  arduus  heros 

ferret  ad  aurigerae  caput  arboris,  'eia,  per  ipsum     no 

scande  age  et  adverso  gressus'  ait  'imprime  dorso.' 

nec  mora  fìt.    dictis  fidens  Cretbeia  proles 

calcat  et  aeriam  quamvis  perfertur  ad  ornum, 

cuius  adhuc  rutilam  servabant  bracchia  pellem, 

nubibus  accensis  similem  aut  cum  veste  recincta      115 

labitur  ardenti  Thaumantias  obvia  Phoebo. 

corripit  optatum  decus  extremumque  laborem 

Aesonides,  longosque  sibi  gestata  per  annos 

Phrixeae  monumenta  fugae  vix  reddidit  arbor 

cum  gemitu,  tristesque  super  coiere  tenebrae.  120 

egressi  relegunt  campos  et  fluminis  ora 

summa  petunt.    micat  omnis  ager,  villisque  comantem 

sidereis  totos  pellem  nunc  fundit  in  artus, 

nunc  in  colla  refert,  nunc  implicat  ille  sinistrae. 

talis  ab  Inacbiis  Nemeae  Tirynthius  antris  125 

ibat,  adhuc  aptans  umeris  capitique  leonem. 

ut  vero  sociis,  qui  tunc  praedicta  tenebant 

ostia,  per  longas  apparuit  aureus  umbras, 

clamor  ab  Haemonio  surgit  grege;  se  quoque  gaudens 

promovet  ad  primas  iuveni  ratis  obvia  ripas.  130 

praecipites  agit  ille  gradus  atque  aurea  misit 

terga  prius;  mox  attonita  cum  virgine  puppem 

insilit  ac  rapta  victor  consistit  in  basta. 

Interea  patrias  saevus  venit  borror  ad  aures 
fata  domus  luctumque  ferens  fraudemque  fugamque  135 


107  in  fata  Pius^  infesta  codd.  110  aurigerae  iV,  ari- 

gerae  M  122  uillisque  iV,  nillisque  M  126  aptans  iV, 
captans  V  129  ab  M\  &d  V  130  ratis  M^T,  rates  V 
131  agit  M,  ait  V  132  atnotita  V  134  aures  M^,  auras  V 
136 — 185  in  omnibus  codd.  XV.  saeculi  post  385  leguntur, 
idem  ordo  fiiit  in  F,  uhi  tamen  vss.  366 — 385  et  136 — 153  uno 
folio  exscisso  perierunt,  ordo  versuum  restittitus  est  in  marg.  co- 
dicis  E 


ARGON AUTICON  LIB.  Vili.  187 

virsinis.    Line  subitis  ■^inflexit'*"  frater  in  armis, 
urbs  etiam  mox  tota  coit^  volat  ipse  senectae 
immemor  Aeetes^  complentur  litora  bello 
nequiqiiam;  fugit  immissis  nam  puppis  habenis. 

Mater  adliuc  ambas  tendebat  in  aequora  palmas    uo 
et  soror  atque  omnes  aliae  matresque  nurusque 
Colcbides  aequalesque  tibi,  Medea,  puellae. 
extat  sola  parens  impletque  ululatibus  auras. 
'siste  fugam,  medio  refer  bue  ex  aequore  puppem, 
nata,  potes.    quo'  clamat  ^abis?  hic  turba  tuorum    us 
omnis  et  iratus  nondum  pater;  haec  tua  tellus 
sceptraque.    quid  terris  solani  te  credis  Acbaeis? 
quis  locus  Inacbias  inter  tibi,  barbara^  natas? 
istane  vota  domus  exspectatique  bymenaei? 
hunc  petii  grandaeva  diem?  vellem  unguibus  uncis  150 
ut  volucris  possem  praedonis  in  ipsius  ora 
ire  ratemque  supra  claroque  reposcere  cantu 
quam  genui.     Albano  fuit  baec  promissa  tyranno, 
non  tibi;  nil  tecum  miseri  pepigere  parentes, 
Aesonide;  non  hoc  Pelias  evadere  furto  155 

te  iubet  aut  ullas  Colchis  abducere  natas. 
vellus  habe  et  nostris  siquid  super  accipe  templi s. 
sed  quid  ego  quemquam  immeritis  incuso  querellis? 
ipsa  fugit  tantoque  (nefas)  ipsa  ardet  amore, 
boc  erat,  infelix,  redeunt  nam  singula  menti,  leo 

ex  quo  Thessalici  subierunt  Colcbida  reges, 
quod  nullae  te,  nata,  dapes,  non  ulla  iuvabant 
tempora,     non  ullus  tibi  tum  color   aegraque  verba 
errantesque  genae  atque  alieno  gaudia  vultu 
semper  erant.    cur  tanta  mibi  non  prodita  pestis,     i65 

136  inflexit  codd.^  effulsit  Heinsius,  incessit  Wagner^  in- 
felix  SchenJcl        137   ipse  M'N,  ipsa  M        145  Nata  M^N, 
Nota  M      149  uota  MT^,  cod.  Bon.,  cod.  regius,  nota  T,  tota  N 
158  ego  suspectum  161   Ex  quoto  M'\   Ex  quo  to  V  \ 

Colchida  reges  Sudhaus,  litora  reges  Giarratano^  nam  singula  V 
(ex  160)  163  tempora  F,   pocula  d'Orville  \  aegraque  M, 

aetraque  V        165  erant  Bon.^,  erat  V  |  cur  ilf  ^,  cura  V 


188  C.  VALERI  FLACCI 

ut  gener  Aesonides  nostra  consideret  aula 

nec  talem  paterere  fugam^  commune  fuisset 

aut  certe  nunc  omne  nefas,  iremus  et  ambae 

in  quascumque  vias?  pariter  petiisse  iuvaret 

Thessaliam  et  saevi  quaecumque  est  hospitis  urbem.'    170 

sic  genetrix,  similique  implet  soror  omnia  questu 

exululans;  famulae  pariter  clamore  supremo 

in  vacuos  dant  verba  notos  dominamque  reclamant 

nomine*  te  venti  procul  et  tua  fata  ferebant. 

Inde  diem  noctemque  volani    redeuntibus  aura     175 
gratior,  et  notae  Minyis  transcurrere  terrae^ 
cum  subito  Erginus  puppi  sic  fatur  ab  alta: 
Vos'  ait  'Aesonide^  contenti  veliere  capto^ 
nec  via  quae  superet  nec  quae  fortuna  videtis. 
crastina  namque  dies  trucis  ad  confìnia  ponti  iso 

Cyaneasqne  vocat^  meminique^  0  Tipby,  tuorum 
saxa  per  illa,  pater^  memini^  venerande,  Jaborum. 
mutandum,  0  socii,  nobis  iter;  altera  ponti 
eluctanda  via  et  cursu,  quem  fabor,  eundum  est. 
band  procul  bine  ingens  Scythici  ruit  exitus  Bistri,   i85 
fundere  non  uno  tantum  quem  flumina  cornu 
accipimus;  septem  exit  aquis,  septem  ostia  pandit. 
illius  adversi  nunc  ora  petamus  et  undam, 
quae  latus  in  laevum  ponti  cadit;  inde  sequemur 
ipsius  amnis  iter,  donec  nos  flumine  certo  190 

proferat  inque  aliud  reddat  mare,    sint  age  tanti, 
Aesonide,  quaecumque  morae  quam  saeva  subire 
saxa  iterum,  quam  Cyaneos  perrumpere  montes; 
sat  milii:  non  totis  Argo  redit  ecce  corymbis.' 
baec  ait  ignarus  fìxas  iam  numine  rupes  195 

stare  neque  adversi s  ultra  concurrere  saxis. 
reddidit  Aesonides:  *et  te,  fidissime  rector,  J 

166  gener  aesonides  Jf,  genaenerae  sonides  V        167  nec 
Bon.\  Ne  F        170  est  M,  om.  V         175  Inde  31,  Indi  V 
180  Crastina  Jf,  Orasti  V        181  meminique  Bon.^,  meminit- 
que  V    I    tuorum  M^  tioium  V        189  Quae  Jf,  Quaem  V 
194  reddit  M\  reddit  V        197  te  31,  de  V 


ARGONAUTICON  LIB.  Vili.  189 

haud  vani  tetigere  metus,  nec  me  ire  recuso 
longius  et  cunctis  redeuntem  estendere  terris.' 
protinas  inde  alios  flectunt  regesque  locosque  200 

adsuetumque  petunt  plaustris  migrantibus  aequor. 

Puppe  procul  summa  vigilis  post  terga  magistri 
haeserat  auratae  genibus  Medea  Minervae; 
atque  ibi  deiecta  residens  in  lumina  palla 
flebat  adhuc^  quamquam  Haemoniis  cum  regibus  iret^  £05 
sola  tamen  nec  coniugii  secura  futuri, 
illam  Sarmatici  miserantur  litora  ponti, 
illa  Thoanteae  transit  defleta  Dianae. 
nulla  palus,  nullus  Scytliiae  non  maeret  euntem 
amnis;  Hjperboreas  movit  conspecta  pruinas,  210 

tot  modo  regna  tenens;  ipsi  quoque  murmura  ponunt 
iam  Minyae,  iam  ferre  volunt.    vix  allevat  ora 
ad  seras,  siquando,  dapes,  quas  carus  lason 
ipse  dabat,  iam  nubiferam  transire  Carambin 
signifìcans,  iam  regna  Lyci,  totiensque  gementem      215 
fallit  ad  Haemonios  bortatus  surgere  montes. 

Insula  Sarmaticae  Peuce  stat  nomine  nymphae, 
torvus  ubi  et  ripa  semper  metuendus  utraque 
in  freta  per  saevos  Hister  descendit  alumnos. 
solvere  in  hoc  tandem  resides  dux  litore  curas  220 

ac  primum  socios  ausus  sua  pacta  docere 
promissamque  fìdem  tbalami  foedusque  iugale. 
ultro  omnes  laeti  instigant  meritamque  fatentur. 
ipse  autem  invitae  iam  Pallados  erigit  aras 
incipit  Iddliae  numen  nec  spernere  divae,  225 

praecipueque  sui,  siquando,  in  tempore  pulcher 
coniugii  Minyas  numquam  magis  eminet  inter: 


202  uigilis  M,  uigiliis  V  205  quamquam  ilf,  quaquam 
V  206  coniugii  iJf  ^,  coniugis  V  208  defleta  cod.  regius, 
T^  Pius,  defiexa  V  211  ipsi  BF  Bon.\  ipse  V    \    mur- 

mure  V        214  dabat  iam  Bon.^,   dabam  V    |     carambin  M^, 
carymbin  V        218  ubi  M,  ilbi  V    \    utraque  M''\  utrasque  V 
29A  ipse  Balbus,  Ipsa  V         227  Coniugii  M,  Coniugi  V 


190  C.  VALERI  FLACCI 

qualis  sanguineo  victor  Gradivus  ab  Hebro 
Idalium  furto  subit  aut  dilecta  Cythera, 
seu  cum  caelestes  Alcidae  invisere  mensas  230 

iam  vacat  et  fessum  lunonia  sustinet  Hebe. 
adnuit  unanimis  Venus,  hortatorque  Cupido 
suscitat  adfixam  maestis  Aeetida  curis; 
ipsa  suas  illi  croceo  subtegmine  vestes 
induit,  ipsa  suam  duplicem  Cytherea  coronam  235 

donat  et  arsuras  alia  cum  virgine  gemmas. 
tum  novus  implevit  vultus  honor^  ac  sua  flavis 
reddita  cura  comis,  graditurque  oblita  malorum. 
sic  ubi  Mygdonios  planctus  sacer  abluit  Almo, 
laetaque  iam  Cybele  festaeque  per  oppida  taedae,     240 
quis  modo  tam  saevos  adytis  fluxisse  cruores 
cogitet?  aut  ipsi  qui  iam  meminere  ministri? 
inde  ubi  sacrifìcas  cum  coniuge  venit  ad  aras 
Aesonides  unaque  adeunt  pariterque  precari 
incipiunt,  ignem  Pollux  undamque  iugalem  245 

praetulit,  et  dextrum  pariter  vertuntur  in  orbem. 
sed  ncque  se  pingues  tum  candida  fiamma  per  auras 
explicuit,  nec  tura  videt  concordia  Mopsus, 
promissam  nec  stare  fìdem,  breve  tempus  amorum. 
odit  utrumque  simul,  simul  et  miseratur  utrumque  250 
et  tibi  tum  nullos  optavit,  barbara,  natos. 
mox  epulas  et  sacra  parant;  silvestria  laetis 
praemia  venatu  facili  quaesita  supersunt; 
pars  veribus,  pars  nudanti  despumat  aeno. 
gramineis  ast  inde  toris  discumbitur,  olim    *  255 

Hister  anbelantem  Peucen  quo  presserat  antro, 
ipsi  inter  medios  rosea  radiante  inventa 
altius  inque  sui  sternuntur  velleris  auro. 


228  uictor  3f,  om.  F,  fori,  gradiens  vél  veniens  vel  rediens 
231  sudtinet  ilf ,  stistinet  V  232  adnuit  unanimis  MeyncJce, 
Adsunt  urianimes  V  238  cura  M,  curo  V  239  planctu 
sacer  V  211  tam  coti.  Bon.^  iam  V  213  sacrificai  Jf,  sacri- 
fìcans  V        219  fidem  M,  fìdes  V        251  tum  F,  iam  Bon.^ 


ARGONAUTICON  LIB.  Vili.  191 

Quis  novus  inceptos  timor  impediit  hymenaeos 
turbavitque  toros  et  sacra  calentia  rupit?  26o 

Absyrtus  subita  praeceps  cum  classe  parentis 
advehitur  profugis  infestam   lampada  Grais 
eoncutiens^  diroque  premens  clamore  sororem 
atque  ^hanc,  o  siquis  vobis  dolor  iraque,  Colchi, 
adcelerate  viam;  neque  enim  fugit  aequore  raptor     265 
luppiter  aut  falsi  sequimur  vestigia  tauri. 
puppe  (nefas)  una  praedo  Pbrixea  reportat 
veliera;  qua  libuit  remeat  cum  virgine;  nobis 
(o  pudor)  et  muros  et  stantia  tecta  reliquit. 
quid  mihi  deinde  satis?  nec  quaero  veliera  nec  te    270 
accipio,  germana,  datam;  nec  foederis  uUa 
spes  erit  aut  irae  quisquam  modus,    inde  reverti 
patris  ad  ora  mei  tam  parvo  in  tempore  fas  sit? 
quinquaginta  animae  me  scilicet  unaque  mersa 
sufficiet  placare  ratis?  te,  Graecia  fallax,  275 

persequor  atque  tuis  bunc  quasso  moenibus  ignem; 
nec  tibi  digna,  soror,  desum  ad  conubia  frater, 
primus  et  ecce  fero  quatioque  hanc  lampada  vestro 
coniugio,  primus  celebro  dotalia  sacra, 
qui  potui;  patriae  veniam  da,  quaeso,  senectae.  28O 

quin  omnes  alii  pariter  populique  patresque 
mecum  adsunt.    magni  virgo  ne  regia  Solis 
Haemonii  thalamos  adeas  despecta  mariti, 
tot  decuit  coiisse  rates,  tot  fulgere  taedas.' 

Dixerat  atque  orans  iterum  ventosque  virosque     285 

perque  ratis  supplex  et  remigis 

vexilla  magistris. 

259  impediit  iJf,   inpendit  V  263    diroque  Baehrens^ 

diramque  V  \  sororem  Jf,   sonorem  V  268  remeat  T,  tre- 

meat  V      274  imaque  M,  una  V        277  frater  JBon.^,  pater  V 
279  dotalia  M,  datalia  V     280  da  M,  de  V     281  alii  Bon.~, 
alti  VM  I   populusque  Bentley,  sed  cf.  V  405  284  coiisse 

Bon.^,  coire  V   \    fulgere  M^,  fulgurae  V  286  duo  hemi- 

stichia  excidisse  vidit  Leo;  iam  antea  supplevercd  Sudhaus  per  . . . 
remigis  <^ipse  recentis  transtra  ruit  panditque  novis_)  vexilla 
magistris,  quod  comprobatur  Stai.   Theh.  V  403  sqq. 


192  C.  VALERI  FLACCI 

illi  autem  intorquent  truncis  frondentibus  undam^ 

quaeque  die  fuerat  raptim  formata  sub  uno 

et  tantum  deiecta  suis  a  montibus  arbor 

(quid  dolor  et  veterum  potuit  non  ira  virorum?)      290 

haud  longis  iam  distat  aquis,  sequiturque  volantem 

barbara  Palladiam  puppem  ratis^  ostia  donec 

DanuJ3Ìi  vii'idemque  vident  ante  ostia  Peucen 

ultimaque  adgnoscunt  Argoi  cornua  mali. 

tum  vero  clamorem  omnes  inimicaque  tollunt  295 

gaudia,  tum  gravior  remis  fragor,  ut  procul  Argo 

visa  viris,  unamque  petunt  rostra  omnia  puppem. 

princeps  navalem  nodosi  roboris  uncum 

arripit  et  longa  Styrus  prospectat  ab  unda 

coniugio  atque  iterum  sponsae  flammatus  amore.      300 

iamque  alii  clipeos  et  tela  trabalia  dextris 

expediunt;  armant  alii  picis  unguine  flammas; 

impatiens  tremit  hasta  morae,  nec  longius  inter, 

quam  quod  tela  vetet,  superest  mare,    vocibus  urgent 

interea  et  pedibus  pulsant  tabulata  frementes.  305 

Cum  subitas  videre  rates  vibrataque  flammis 
aequora^  non  una  Minjae  formidine  surgunt, 
primus  et  in  puppem  deserta  virgine  ductor 
prosilit  et  summa  galeam  rapit  altus  ab  basta; 
ense  simul  clipeoque  micat;  nec  cetera  pubes  310 

segnius  adreptis  in  litore  coustitit  armis. 
at  tibi  quae  scelerum  facies^  Medea,  tuorum? 
quisve  pudor  Colchos  iterum  fratremque  videnti 
quidquid  et  abscisum  vasto  iam  tuta  profundo 
credideras?  ergo  infausto  sese  occulit  antro,  315 

non  aliud  quam  certa  mori,  seu  carus  lason 
seu  frater  Graia  victus  cecidi sset  ab  basta. 

Haud  ita  sed  summo  segnis  sedet  aethere  Inno 

287  frondentibus  ilf,  frondibus  V  288  fuerat  M,  furat 
V  289  a  montibus  ilf,  amontibur  V  293  uiridemque  ilf, 
uirilegemque  V  302  armant  ilf  ^  amant  V  |  picis  unguine 
Bon.^,  pici  sanguine  V  309  rapit  ilf,  rapat  V  318  sedet 
M\  sed  V 


ARGONAUTICON  LIB.  Vili.  193 

aut  sinit  extrema  Minyas  decernere  pugna^ 
nec  uiimero  quoniam  Colcliis  nec  puppibus  aequos.     320 
ergo  ubi  diva  rates  liostemque  accedere  cernit, 
ipsa  subit  terras  tempestatumque  refringit 
ventorumque  domos.    volucrum  gens  turbida  fratrum 
erumpit,  classem  dextra  Saturnia  monstrat. 
yidere,  inque  unum  pariter  mare  protinus  omnes      325 
infesto  clamore  ruunt  inimicaque  Colcliis 
aequora  et  adversos  statuunt  a  litore  fluctus. 
Tollitur  atque  intra  Minyas  Argoaque  vela 
Styrus  abit;  vasto  rursus  desidit  hiatu 
abrupta  revolutus  aqua.    iamque  omnis  in  astra        330 
itque  reditque  ratis,  lapsoque  reciproca  fiuctu 
descendit.    vorat  hos  vertex^  hos  agmine  toto 
gurges  agit.    simul  in  vultus  micat  undique  terror; 
crebra  mina  poli  caelestia  limina  laxat. 
non  tamen  ardentis  Styri  violentia  cedit;  335 

hortatur  socios  media  inter  proelia  divum: 
^transferet  ergo  meas  in  cjuae  volet  oppida  dotes 
Colchis?  et  Haemonius  nobis  succedet  adulter? 
nec  mihi  tot  magnos  inter  regesque  procosque 
profuerit  prona  haud  dubii  sententia  patris?  340 

an  virtus  praelata  viri  est  et  fortior  ille, 
quem  sequitur?   iungam  igniferos  sine  Carmine   tauros 
saevaque  Echionii  ferro  sata  persequar  hydri. 
hoc  adeo  interea  specta  de  litore  pugnas 
amborum:  victoris  eris.  iam  digna  videbis  345 

proelia,  iamque  illud  carum  caput  ire  cruenta 
sub  freta,  semiviri  nec  muiTa  corpus  Achivi 
sed  pice,  sed  flammis  et  olentis  sulphure  crines. 

320  aequi  Wagner  321  accedere  M,   accendere   V 

322  ipsa  subit  Bon.^^  ipsas  ubi  V  329  abit  T  Bon}^  habet 
V  331  ratis  M  ^  rates  V  332  vorat  cod.  regius,  T\  Bon:\ 
uarat  V  333  agit  M^  ait  V  334  limina  cod.  Burmanni^ 
lumina  V  337  Transferet  etiam  V  exhibet  338  Colchis  M^, 
Colchius  V    I    succedet  iJf,  succederet  V  348  flammis  et 

olentis  MT,  flammise  tollentis  V,  flammis  sed  olentes  Lemaire 

VaIìERIus  FIìACCUS,  ed.  Kramer.  13 


194  C.  VALERI  FLACCI 

vos  modo  vel  solnm  hoc  fluctus  expellite  corpus, 
non  te,  Aeeta  pater,  generi  aut,  Sol  magne,  puclebit.  350 
fallor?  an  hos  nobis  magico  nunc  carmino  ventos 
ipsa  movet  diraque  levat  maria  ardua  lingua? 
atque  iterum  Aesonides,  iterum  defenditur  arte, 
qua  solet?  haut  illi  cantus  et  futile  murmur 
proderit.    ite,  rates,  et  frangite  virginis  undam.'        355 
dixit  et  intortis  socio  cum  milite  remis 
prosilit;  at  fluctu  puppis  labefacta  reverso 
solvitur  efFunditque  viros  ipsumque  minantem 
tunc  quoque  et  elata  quaerentem  litora  dextra. 
ibat  et  arma  ferens  et  strictum  naufragus  ensem,     360 
incipit  et  remos  et  quaerere  transtra  solutae 
sparsa  ratis  maestasque  altis  intendere  voces 
puppibus;  ast  inter  tantos  succurrere  fluctus 
nulla  potest  aut  ille   'J'velit''',   quotiensque  propinquat, 
tunc  aliud  rursus  dirimit  mare,    iam  tamen  errat     365 
iamque  abiit,  fuudoque  iterum  violentus  ab  imo 
erigitur;  sed  fluctus  adest  magnoque  sub  altis 
turbine  fìgit  aquis,  et  tandem  virgine  cessit. 

Absyrtus  visu  maeret  defìxus  acerbo, 
heu  quid  agat?  qua  vi  portus  et  prima  capessat       370 
ostia?  qua  possit  Minyas  invadere,  clausos 
quos  videt  agnoscitque  fremens?  maria  obvia  contra 
saevaque  pugnat  hiems  totusque  in  vertice  pontus. 
abscessit  tandem  vanaque  resedit  ab  ira 
et  tanta  de  clade  ratis.    latus  inde  sinistrum  375 

adversamque  procul  Peuces  defertur  in  oram 
cum  sociis;  gemino  nam  scinditur  insula  flexu 


362    maestasque    Thilo ,   ma   est    as    V     \     altis    V,    aliis 
lieinsius  364  aut  ille  velit   F,   aut  ulla  velit  T^  Éalbiis^ 

actam    ille    petit  Bury^    fori,    aut    ille   vehi   {i.  e.  advehi) 
«65  errat  F,  extat  AU.        366—385  desunt  in  V  [cf.  ad  136) 
370  heu  Heinsius  {cf.I71,  VII  309),  Nec  M^N,  uunc  Schenkl 
372  fremens  Sabellicus,  tremens  MN         374  resedit  Lemaire, 
cf.  Aen    VI  407,  recedit  F       375   ratis  M^  Iunt.\  rates  MN 
377  sociis  Bon.\  socii  MNT 


ARGONAUTICON  LIB.  Vili.  195 

Danubii.    hac  dudum  Minyae  Pagasaeaque  puppis 

in  statione  maneut;  illinc  Aeetins  li  eros 

obsidet  adversa  tentoria  Thessala  classe  sso 

impatiens,  pugnaeque  datur  non  ulla  potestas. 

noctes  atque  dies  vastis  mare  fluctibus  Inter 

perfurit,  expediaut  donec  lunonia  sese 

Consilia  atque  aliquera  bello  ferat  anxia  fìnem. 

At  Minyae  tanti  reputantes  ultima  belli  385 

urgent  et  precibus  cuncti  fremituque  fatigant 
Aesoniden.    quid  se  externa  prò  virgine  clausos 
obiciat,  quidve  illa  pati  discrimina  cogat? 
respiceret  pluresque  animas  maioraque  fata 
tot  comitum,  qui  non  furiis  nec  amore  nefando        390 
per  freta,  sed  sola  sese  virtute  sequantur. 
an  vero  ut  thalamis  raptisque  indulgeat  unus 
coniugiis?  id  tempus  enim.    sat  veliera  Grais^ 
et  posse  oblata  componere  virgine  bellum. 
quemque  suas  sinat  ire  domos,  nec  Marte  cruento    395 
Europam  atque  Asiam  prima  baec  committat  Erinys. 
namque  datum  hoc  fatis  trepidus  supplexque  canebat 
Mopsus,  ut  in  seros  irent  magis  ista  nepotes 
atque  alius  lueret  tam  dira  incendia  raptor. 

Ille  trahens  gemitum  tantis  ac  vocibus  impar,       4oo 
quamquam  iura  deum  et  sacri  sibi  conscia  pacti 
religio  dulcisque  movent  primordia  taedae, 
cunctatur  mortemque  cupit  sociamque  perieli 

cogitat 

haut  ultra  sociis  obsistere  pergit. 
haec  ubi  fìxa  viris,  tempus  fiuctusque  quietos  405 


378  hac  lunt^,  ac  MN,  at  M^  \  pagaseaque  N,  pega- 
sea  M  (que  add.  M"^  381  ulla  M^N,  nulla  31  386  Ur- 
guent  etiam  V  exhibet  387  quid  se  jBon.\  quidese  V  j  clau- 
sos T^  Bon.^,  clausas  V  389  maioraque  il/,  malora  V 
390  furiis  F,  furtìs  Heinsius  |  amore  £on/^,  more  V  396  Eu- 
ropam M,  Euroram  V  398  ista  TBon.^,  ipsa  V  401  iura 
deum  M,  iura  adeum  V  |  et  sacri  Pms,  est  acri  V  404  post 
cogitat  duo  hem  istichia  intercidisse  statuii  Schenkl 

13* 


196  C.  VALERI  FLACCl 

exspectant:  ipsam  interea^  quid  restet,  amantem 
ignorare  sinunt  decretaque  tristia  servant. 

Sed  miser  ut  vanos^  veros  ita  saepe  timores 
versat  amor  fallique  sinit  nec  virginis  annos. 
ac  prior  ipsa  dolos  et  quamlibet  intima  sensit  4io 

non  fidi  iam  signa  viri  nimiumque  silentes 
una  omnes.    haut  illa  sui  tamen  immemor  umquam 
nec  subitis  turbata  minis  prior  occupat  unum 
Aesoniden  longeque  trahit,  mox  talibus  infìt: 
^me  quoque,  vir,  tecum  Minyae,  fortissima  pubes,     4i5 
nocte  dieque  movent.    liceat  cognoscere  tandem, 
si  modo  Peliacae  non  sum  captiva  carinae 
nec  dominos  decepta  sequor  consultaque  vestra 
fas  audire  mihi.    vereor,  fidissime  coniunx, 
nil  equidem;  miserere  tamen  promissaque  serva        420 
usque  ad  Tliessalicos  saltem  conubia  portus 
inque  tua  me  speme  domo,    scis  te  mihi  certe, 
non  socios  iurasse  tuos.    hi  reddere  forsan 
fas  habeant,  tibi  non  eadem  permissa  potestas, 
teque  simul  mecum  ipsa  traham^  non  sola  reposcor  425 
virgo  nocens,  atque  hac  pariter  rate  fugimus  omnes. 
an  fratris  te  bella  mei  patriaeque  biremes 
terrificant  magnoque  impar  urgeris  ab  hoste? 
fìnge  rates  alias  et  adhuc  maiora  coire 
agmina:  nulla  fìdes?  nulli s  ego  digna  periclis?  430 

non  merui  mortemque  tuam  comitumque  tuorum? 
vellem  equidem  nostri  tetigissent  litora  patris 
te  sine  duxque  illis  alius  quicumque  fuisset: 
nunc  remeant,   meque  ecce  (nefas)  et  reddere  possunt, 
nec  spes  ulla  super,    quin  tu  mea  respice  saltem      436 
Consilia  et  nimio  comitum  ne  cede  timori. 

409  fallique  M,  fallitque   V  411  signa  M,  signi   V 

412  illa  M,  ulla  V  415  uir,  tecum  T,  uittae  cum  V,  quid 
tecum  —  movent?  Liceat  Heinsius^  quid  tecum  —  novent,  liceat 
Thilo  419  fidissime  MU,  uidissime  V  423  hi  FU  codd., 
bis  V  424  permissa  Bon.^^  promissa  V  425  reposcor  ikT, 
reposcos  V  436  nimio  MRF,  nimia  V    \    cede  if  ^  ce  V 


ARGONAUTICON  LIB.  Vm.  197 

eredidit  ardentes  quis  te  tunc  iungere  tauros 

posse?  quis  ad  saevi  venturum  tempia  draconis? 

0  utinam  ergo  meus  prò  te  non  omnia  posset  439 

atque  aliquid  dubitaret  amor,    quin  nunc  quoque  quaero 

quid  iubeas.  —  heu  dure  siles,  magnumque  minatur     459 

n escio  quid  tuus  iste  pudor?   mene,  optime  quondam    44i 

Aesonide,  me  ferre  preces  et  supplicis  ora 

fas  erat?  haud  hoc  nunc  genitor  putat  aut  dare  poenas 

iam  sceleris  dominumque  pati.'    sic  fata  parantem 

l'eddere  dieta  virum  furiata  mente  refugit  445 

Tociferans.    qualem  Ogygias  cum  toUit  in  arces 

Bacchus  et  Aoniis  inlidit  Thyada  truncis, 

talis  erat  talemque  iugis  se  virgo  ferebat 

cuncta  pavens:  fugit  infestos  vibrantibus  hastis 

terrigenas,  fumt  ardentes  exterrita  tauros.  450 

si  Pagasas  vel  Peliacas  bine  denique  nubes 

cerneret  et  tenui  Tempe  lucenti  a  fumo, 

hoc  visu  contenta  mori,    tunc  tota  querellis 

egeritur  questuque  dies,  eademque  sub  astris 

sola  movet,  maestis  veluti  nox  illa  sonaret  455 

piena  lupis  quaterentque  truces  ieiuna  leones 

ora  vel  orbatae  traherent  suspiria  vaccae. 

procediti  non  gentis  honos,  non  <(restat  imago)>         458 

Solis  avi,  non  barbaricae  decor  ille  iuventae,  46o 

qualis  erat,  cum  Chaonio  radiantia  trunco 

veliera  vexit  ovans  interque  ingentia  Graium 

nomina  Palladia  virgo  stetit  altera  prora. 

*  * 

* 

437  eredidit  Bon.^,  Reddidit  V  |  quis  te  HeinsÌMS^  quise 
F,  quis  se  T Bon.^  440  quaero  Bon.^^  qiiaere  V  459  huc 
transposuit   Lemaire  444   parantem   I,    parentum  V 

445  Reddere  M^^  Redde  V  447  Thyada  Heinsius,  tyana 

V  452  tenui  post  Tempe  add.  Baehrens,  om.  V  456  Piena 
3f*,  Plana  V  457  vacc(a)e  T  Bon.^^  bacchae  V  458  re- 
stai imago  vel  gloria  restat  Sudhaus,  om.  F,  gloria  magni  T 
Inter  versus  4(>.'>  et  464  secum  non  cohacrentes  nonnulU  codd. 
deteriores  haec  interpoìaverunt :  Moestus  at  ille  minia  et  nota 
Colchidos  ira 


198       C.  VALERI  FLACCI  ARGONAUTICON  LIB.  Vili. 

haeret^  et  hinc  praesens  pudor,  bine  decreta  suorum 
dura  premunt.    utcumque  tamen  mulcere  gementem  465 
temptat  et  ipse  gemens  +et  tempera  dictis'^': 
'mene  aliquid  meruisse  putas?  me  talia  velie  .  .  .' 

466  et  tempera  dictia  F,  et  dictis  temperat  iras  If  *  in 
marg.,  et  tempora  quaerere  dictis  Heinsius  467  Mane  V  \ 
ultimos  versus,  nisi  mortem  in  scribendo  poetam  oppressisse  cre- 
das,  sic  fere  constituendos  et  e.  g.  suppìendos  censet  Sudhausius: 

temptat  et  ipse  gemens  <^c|uaerens)>  et  tempora  dictis: 
""mene  aliquid  meruisse  putas?  me  talia  velie 
<:^pro  tantis,  inquit,  meritis  tibi  praemia  reddi?'^ 


1 


INDEX  NOMmUM 


A  b  a r i  m    Cyzicenum    v u ìnerat 

Jason  III  152 
Ab  a 8  pater  Cantili  Argonau- 

tae  1453 
Absyrtus  Aeetae  fiUusY  iòl; 

VI  171,  517;  Vili  261,  369 
Abydus  urbs:  -o  1285 
Acamaiis  Gyclops  1583 
Acastus  Peìiae  filius,  Argo- 
nauta: -i  1709,  VI  720;  -um 
1153,485;   -e  1164;  -o  I  695 
Acesina  .  .  .  agmina  VI  69 
Achaemeniae  i.  Persicae  . . . 

pugnae  VI  65 
Achaeus:  nymphis  .  .  .  -is 
III  542;  terris  ...  -is  III  697 
et  VIII 147  ;  urbes  . . .  -as  VI  46 
Acheron  IV  595;  -nte  IV  73 
Acherusidos  oras  V  73 
Achilles:  -i  1408;    en  1133, 

256 
A  e  h  i  V  u  s    subst.  :    -i    lasonis 
VIII  347  ;  -um  III  86  ;  -is  VI 
544;    -OS  V434,  VI  IO,  734; 
-is  {ahi)  IV  737,  V  552.    ad- 
iect.  :    duci  ...  -0  Tosoni  VI 
450;  iubae  .  .  .  -ae  VI  606 
Actaeus  .  . .  Bootes  II  68;    -i 
.  .  .  Phaleri  VI  217;    -ae  .  .  . 
sororis    Cleopatrae    IV  405; 
-is  .  .  .  oris  I  394 
Actora  Lapitham  1 146 
Actorides    Menoetius,  Argo- 
nauta I  407 
A  d  m  e  tu  8  Argonauta  :  -e  1 445 


Aea  1)  ni/mpha:  Aean  V  425 
2)  terra  I  742,  Vói,  VI  96 

Aeaei  .  . .  tyranni  V  547;  -um 
.  . .  Monesen  VI  189;  -o  .  .  . 
pulvere  I  451  ;  -a  .  .  .  urbe 
V620;  -is  .  .  .oris  V277;  -os 
. .  .  campos  VII  281;  -a  .  .  , 
moenia  VII  191  ;  -is  .  .  .  oris 
VII  119 

Aeacides  1)  PeZews  1139,  405, 
II  427 

2)  Telamon  II  511,  III  693, 
715,  722,  VI  348 

3)  -ae  Peleus  et  Telamon 
IV  223,  V573 

Aeetes  I  43,  III  495,  V  285, 
553,  589,  599,  VI  13,  VII  640, 
Vili  138;  -ae  IV  14,  VI  22; 
(dat.)  V289,  401;  -en  II  379, 
V317,  393,  685;  -a  VII  89, 
Vili  11,  350. 

Aeetis  Medea:  AeetidaVl481, 
VII  445,  Vili  233 

Aeetius  heros  Absyrtus  Vili 
379;  -ia  virgo  MedeaYl  267; 
proles  -ia  VI  542  ;  -ia  tellus 
VII  565;   -ia  foedera  VI  691 

Aegaei  . .  .  profondi  1 160,  II 
383;  -0  II  366;  -a  .  .  .  cae- 
rula  1561 

Aegon  1629,  IV  715 

Aemathiae  manus  II  640;  v. 
Thessalia 

genus  Aeneadum  II  573 

A  e  n  i  d  a  e  Cyziceni  III  4 


200 


INDEX  NOMINUM. 


Aeoli  a  e  «nswZoe  VI  354;  -iam 
1576 

Aeoliden  Phrixum  I  286;  -ae 
Phrixi  fila  V  461 

Aeolius  1)  ah  Aeolo,  vento- 
rum  rege  :  -iam  . . .  portam 
1654 

2)  ab  Aeolo,  Hellenis  ftUo: 
genus  -ium  I  770;  -ii  .  .  . 
Phrixii  VI  542  ;  -iae  . . .  do- 
mus  VI  548,  pecudis  VII  54; 
-io  .  . .  veliere  VII  517,  auro 
VIII 79  ;  -ios  . . .  nepotes  II 594 

Aeolus  1)  rex  ventorum  1417, 
587;    -e  598;    v.  Hippotades 
2)  Hellenis  filius^   Phrixi 
avus  I  751,  V  477 

Ae  sepia  flumina  111420 

Aeson  I  144,  296,  335,  756, 
767,  825,  VII  494;  -nis  IV 
549;  -na  172,  152,  734,  V  48  ; 
-ne  1149 

Aesonides  lason  1161,  194, 
474,  488,  II  334,  346,  385, 
659,  III  339,  369,  IV  675,  755, 
V4,  35,   543,  577,  587,  636, 

VI  655,  VII  530,  587,  594, 
645,  Vili  118,  166,  197,  244, 
353;  -dae  III  8,  VI  429,  VII 
464  ;  -den  I  98,  IV  738,  V  302, 
571,    VI  173,  592,  684,  736, 

VII  165,  409,  476,  490,  541, 
639,  Vni  387,  414;  -de  1226, 
II  380,  Vili  105,  155,  178, 
192,  442 

Aesonius  dnctoi lason  1241; 
-ii  . .  .  ducis  III  240,  viri  VII 
178;  -iae  .  .  .  cuspidis  III  285, 
hastae  VI  653  ;  -ium  .  .  ,  iu- 
venem  I  32,  VII  188,  ducem 
IV  8,  caput  V  294,  VI  579, 
687  ;  -iam  . .  .  pateram  I  660  ; 
-ias  .  .  .  urbes  VII  17 
Aethalides  Argonauta  1437 
AetnaIV287;-amIl29;  Aetne 
II  95 


A  e  t  n  a  e  i . . .  dei  Vulcani  II  420  ; 

-is  .  .  .  antris  IV  104 
Africus  ventus  II  506 
Agenor  pater  Phinei  IV  444 
Agenoreis  . . .  tectis  IV  522 
Agenorides   Phineus  IV  582 
Alani:  -os  VI  42;    -is  VI  656 
Alazona  fluvium  VI  101 
Alba  oppidum  Latii  11304 
Albanus    1)   subst.  i.  Styrus 
saucius  necat  AnausinYl211 
2)   adiect.   -ni  .  .  .  ty ranni 
V258,    Cremedonis  VI  194; 
-no  . . .  tyranno  VI  44 ,   Vili 
153;     -na  .  .  .  porta  III  497; 
-nis  .  .  .  oris  V  459 
Alcides  135,354,  11451,462, 
521,  533,  543,    III  475,  550, 
586,  IV  78,  701,  V90;   -dae 
IV  247;  (afa*.)  "^111230; -den 

III  65,  580,  644,  662,  701, 724, 

IV  62,  V156,  172,  488,  574; 
V.  Hercules 

Alcimede    I  297,    335,    731; 

-es  I  317;  V.  Thessalis 
Almo  fluvius  Vili  239 
Aloidae  V651 
Alpes  VI  393 
A 1  p  h  e  0  s  fluvius  Vili  91 
Amanus  mons  1493 
Amastrin  Scytham  occidit  Ar- 

gus  VI  554 
Amastrum     Cyzicenum     de- 

truncat  Nestor  III  145 
AmazonV89;  -nidum  . . .  gens 

IV  602 
Ambenus  1)  mons  VI  85 

2)  Scytha  occidit  OcreaYl  251 
Ambrosium    Cyzicenum    Pe- 

leus  . .  .  sternit  III  138 
Amnes  1106,  II  537,  VII  391 
Amores  VI  457,  VII  171 
Amphidamas         Argonauta 

1376 
Amphion    Argonauta    I  367; 

-na  III  479 


INDEX  NOMINUM. 


201 


Amphitryoniades  1635,  UI 

733;  -den  1375;  v.  Hercules 
Ampycides    Mopsus  UI  420, 

460;  -den  V  366 
Amyclae:-asyi219;-isIV312 
Amyclaea  . .  .  herba  I  426 
Amycus  IV  101,  148,  160,  232, 

296;  -ci  lY  243,  276,  651,  VI 

626;  -cum  IV  165,  317,  745 
Amymone  fons  Argolidis  IV 

374 
Amyros  fluvius:  -ron  II 11 
Amythaon  Lemnius  II 162 
Anausis    Scytha  VI  43,  266; 

-in  leto  dat  Styrus  VI  272 
Ancaeus  1)  Argonauta,  fiUus 

Astypaleiae    I  191,    IH  138, 

V64;  -um  1413 

2)  Argonauta,    fiUus  Ly- 

curgi  I  377 
Ancon  fluvius  IV  600 
Anxur  Scytha  VI  68 
Aonias  {Boeotias)  aras  1379; 

-iis  . . .  truncis  Vili  447 
Apidanus  fluvius  1357 
Apollo  1234,  567,  II  492,  IV 

61,  445,   V17,  112,  693;    v. 

Arquipotens,  Clarius,  Delius, 

Hyperioniu3,Phaethon,  Phoe- 

bus,  Sol,  Titan 
Aprem  Seytham  exigit  basta 

Colaxes  VI  638 
Aquilone  creatisIV432;Aqui- 

lonia  proles  IV  462,  501;  v. 

Calais  et  Zetes 
Aquites  Colchus  VI  295;   ne- 

catur  a  Gesandro  VI  3()3sqq. 
Arabes:  -as  VI  139 
Arcadi©  ...  veneno  1108,  astro 

Ursa  maiore  1481,  ritu  IV  384 
Arcas   I  36,    Ecbion  VII  543, 

Bootes  V  370;    Arcados  .  .  . 

deae  Callistiis  V  205 
Arctoo    de    cardine    III  499; 

-oa  per  aequora  V619;  -ois 

.  .  .  armis  VI  295,  arvis  VI  330 


Arctos  sidu^  et  regio  VI  147; 
-on  IV  210,  V272;  -o  1419, 

V  317,  VI  140;  -OS  V46.  155, 

VI  40 

Aren  Cyzicenum  occidit  Tela- 
mon  III  203 

Arene  mater  Lyncei  et  Idae 
1463 

Argi  urbs:  -os  I  239;  -is  1 107, 
III  6G6,  IV  360,  V  487 

Argiva  .  .  .  regna  IV 352;  cu- 
spidis  -ae  VI  202;  -e  VI  324 

Argo  1273,  441,  VI  317,  Vili 
194,  296;  (voc.)  I  648 

Argolicus  Idmon  V2,  hospes 
VI  676;  -camque  manum  VI 
286;  -cis  .  . .  colonis  VI  334; 
-cas  . .  .  urbes  I  96;  -cis  .  .  . 
oris  VI  462 

Argos  I  359 

Argous:  -oa  manus  III  3,  430; 
-oi  . . .  mali  VIII  294;  -oae 
. . .  ratis  VII  573;  -oa  ...  se- 
curi  V  435;  -oa  .  . .  vincla  III 
691,  vela  VI  116,  VIII  328, 
auxilia  VI  731 

Argus  1)  Argonauta  193,  314, 
477,  II  390;  v.  Tbespiades 

2)  PhrixifiliusY  4.60, YIÒÒ3 

3)  custos  lus  IV  366,  367, 
370,  383,  388 

Ariadne  v.  Minoia 
Ariasmenus  Scytha   VI  387, 

394,  423;  -ne  VI  103 
Aricia  urbs  II  305 
Arimaspi  gens:  -pe  VI  131 
Arinen  Colchum  necat  Colaxes 

VI  638 
Armeniae  V  166 
Armes  Scytha  VI  530 
Armipotens  Mars  III  253 
Aron  socius  ColchorumY  òdO, 

VI  524,  536 
Arquipotens  Apollo  V  17 
Arsinoe  urbs:  -en  V  422 
Asiae   plaga  IV  210;    -ae  VI 


202 


INDEX  NOMINUM. 


334;   -am  1542,  554,  II  614, 

IV  728,  VII  43,  Vili  396 
Assyrios    .  .  sinus  V  109 
Asterion  Argonauta  1355 
Astraea  II  363 
Athamas:  -anta  1280 
Athos   II  201,  IV  322;     -on  I 

664,  II  76 
Atlans  II 620,  V410;   proge- 

nies  -ntis  Mercurius  I  841 
Atlantidis  i.  Pleiadum  II 72 
Atra  ci  a  ...  virgine  Hippoda- 

mia  1 141  ;  -io  . .  .  veneno  VI 

447;  V.  Thessalicus 
Auchatae  gens\  -es  VI  132 
A  u  e  h  u  s  Cimmerius  VI  60  ;  ca- 
put eiipit  -i   lason  VI  619 
Avernus  1)  suhst.:  -ni  II  602, 

IV  493,  700;  -no  V  347 
2)  adiect.  :  -na  palus  VI  158 
Aulon  1389 
Aurora  1283,  IV  423,  V559; 

-am  11261 
Ausoniam  VII  86 
Ausonii  .  .  .  Pici  VII  232 
Autolycus    Herculis    comes, 

postea  Argonauta  V  114 

Bacchus  II  348,  III  538,  V  75, 
VII  301,  VII]  447;  -i  II  254, 
623,  IV  533,  V  192,  215;  -um 
II  272,  III  5,  IV  237,  V497, 
VI  137;  -e  II  275;  -o  1260, 
II 70  ;  v.IaccliTis,Liber,Lyaeus, 
Nyctelius,Ogygius,Thyoneus 
Balloniti  gens Scythica VI  1 6 1 
Barisanta    Scytham     occidit 

Calais  VI  557 
Batarnae  gens  Scythica  VI  9 6 
BebryciaIV762;  -iaeIV743, 

V502 
Bebrycium  fretum  IV  220; 
-ii  . . .  regni  IV  99;  -io  .  .  . 
litore  IV  442,  hospite  VI  344  ; 
-iis  .  .  .  oris  IV  590,  tropaeis 
IV  739 


Bebryx  IV  157,  261,  290;  -cis 

II  648;  -cas  IV  315 
Bellipotens  Mars  I  529 
Bellona  1546,   II  228,  III  60, 

VII  636;  V.  Enyo 
Bessi  gens  Thraciae  II  231 
Bienor  Cyzicenus  111112 
Bisaltae  legio  VI  48 
Bistones:  -as  1726,  III  83 
Bistoniae  .  .  ,  alumnum   Or- 

pìiea  III  160;  V.  Thracia 
palmite  .  .  .  Bithyno  III  6 
proles  .  .  .  Boebeia  III  543 
pingui  .  .  .  Boebeide  I  449 
Boeotia  .  .  .  Thyias  V80 
Bootes  sidus  Actaeus  II  68; 

-en  VII  457 
Boreas  1575,  597,  II  515,  VI 

164;     -ae   IV  630,  VII  563; 

(dat.)  IV  722;  -an  1604 
Bosporos  IV  345;  -on  IV  419 
B  r  0  n  t  e  n  (broten  V)  Cyzicenum 

vulnerai  lason  III  152 
Butes  Argonauta  1394 
Byzeres    gens   Pontica  V 152 
lacum  ...  Byz  en  VI  68 

Cadmei  .  .  .  hydri  VI437,  VII 
76  ;  -eia  .  .  .  seges  VII  282 

Cadmi  de  sanguine  Baccbum 
VI  137 

Caicus  Colchus  a  Lexanore 
ùiterfìcitur  VI  688 

Calabri  .  .  .  arvi  I  683;  -is. . . 
saeptis  III  582,  arvis  III  729 

Calais  Argonauta  III  692,  IV 
465,  necat  Barisanta  et  Ri- 
phea  VI  557;  v.  Aquilo,  Bo- 
reas, Orithyia 

Caledonius  .  .  .  Oceanus  I  8 

Calliohoron  fluvium  V  76 

Calpen  montem  1688 

Calydonis  alumni  Tydeus  et 
Meleager  IV  223;  -osV573; 
-a  III  658;  -e  satus  Melea- 
ger III  646 


INDEX  NOMINUM. 


203 


Campesus     Coìchus    V  593, 

VI  243 

Csinthus  Argonauta  1 106,451, 

VII  422;  -i  III  192,  VI  350; 
-um  VI  364,  368;  -e  VI  317, 
346;  occiditur  a  Gesandro 
VI  341 

Caphereus      promunturium  : 

-eu  1371 
Carambis  prom unturium    V 

107;  -in  IV  599,  Vili  214 
Care  su  s  Coìchus   deicit  Dip- 

santa  Strymonaque,    ipse   a 

Cremedone  fiecatur  VI  192 
Carmeius  ColcJms  V  582 
Caspia  claustra  V  124 
Caspia dae  gens  Scythica  VI 

107 
Caspius  Scytha  necat  Mone- 

sen  VI  189 
Castor  Argonauta  1425,   III 

187,    rtyn   transigit   III 189, 

668,  IV  333,  VI  204,  239;  -ra 

IV  226,    V546,  549;    -re  II 

427,  III  330,  723 
Caucaseum  .  .  .  senem   Pro- 

methea  IV  63,  florem  VII  357  ; 

-eae  IV  72,  nymphae  V  381, 

trabes  VII  565;    -eis  V  253, 

VII  190 
Caucasus  1)  mons  V  155,  161, 

518,  VI  612,  VII  55 
2)  Coìchus  VI  641 
Cecropiae...  Orithyiae  I  468 
Cecropis  arces  V  646 
Celaeneus  III  406 
Celaeno  Harpyia  IV  453,  499 
Centores  gens  Scythiae:   -as 

VI  151 
Cepheus  Argonauta  1375 
Ceramnus    Scytha    occiditur 

ah  lasone  VI  550 
summa  Ceraunia  III  465 
Ceres  1578,  V  216;  -eris  I  69, 

II  69,  IV  632;    -erem  I  254, 

ni  5 


Cessaeae   {an  Ciss. ?)   manus 

VI  130 

Chalcidicas  ...  harenas  I  454 
Chalciope  soror  Medeae:  -es 

VII  156;  -en  VI  479 
Chalybes:  -um  IV  611,  V  141 
Chaonii  .  .  .  lovis  1303;   -io 

.  .  .  trunco  Vili  461  ;  v.  Do- 

donis 
Chaos  1830,  II  86,  IV  123,  V 

95,  VII  402 
Chiron  I  139,  255,  267;    -nis 

1407 
Choaspen  Colchum  V  584 
Choatrae  gens  Scythica:    -as 

VI  151 
Cimmerium   domus   III  399; 

-ias  .  ,  .  opes  VI  61 
Circaei  . .  ,  campi  V  327;  -os 

.  .  .  agros   VI  426;    -is  .  .  . 

agris  VII  544 
Circe    VI  445,    VII  217,  347; 

-en  VII  120,  212 
Cissaeae  v.  Cessaeae 
Cithaeron  V  81 
CI  ani  8  Centaurus  I  146 
Clarii . . .  dei  Apollinis  III  299 
Cleonaeo  .  .  .  hiatu  134 
Cleopatra     coniunx    Phinei 

IV  464 
Clio  III  15 

elite  coniunx  Cyzici  III  1 1 , 3 1 4 
Clymenus    Argonauta   I  369 
Coastes  Scytha  VI  155 
Cocytia  nubes  Harpyiae  IV 

495 
Codrus  Lemnius  LI  136 
Coelaletae  gens  ScythicaYl  8 1 
Coeus   Titan  III  224 
Colaxes  Scytha  VI  48,   geni- 

tus  love  VI  621,  646;  occidit 

Monesum  occiditurqiie  ah  la- 
sone VI  651  sqq. 
Colchi  III  698,  IV  706,  V  440, 

VI  190,  242;   -orum  VI  417; 

-is   III  681,   V451,  633,  VI 


204 


INDEX  NOMINUM. 


742,  Vili  156,  320,  326;  -OS 

I  66,  201,  327,  391,  743,  III 
82,  IV  618,  V178,  283,  421, 
VI  30,  389,  530,  691,  VII  231, 
Vili  313;  voc.  VIII  264;  -is 
V50;  V.  Cytaei 

Colchis  1)  Medea  V  349,  VII 
181,  389,  584,  596,  Vili  68, 
70,  83,  338;  -idos  VII  369, 
625;  -ida  VI  468,  VII  153, 
190,  575,  Vili  2 

2)  terra:  -idos  II  423,  V 
202;  -ida  I  52,  V  505 

3)  adiect:  gentis  -idos  V 
418;  matresque  nurusque 
-ides  Vili  142 

C  0  m  e  t  e  s  pater  Asterionis  Ar- 

gonautae  l  356 
Coralli   gens  Scythica   VI  89 
Corythus  Cyzicenus  III  99 
C  0 1  y  s  Cyzicenus  III 1 1 2 
Albani . . .  Cremedonis  hasta 

cadit  Caresus  VI  194 
Crenaeus  Cyzicenus  :  -e  III  1 78 
Cretheia  virgo  Selle  II  611, 

proles  lason  Vili  112 
Cretheus  pater  Aesonis  I  740, 

V477;  -eos  I  42 
Crethiden  lasonem  VI  609 
Cr  obi  ali  (Cobilli  F)  latus  V 

102 
Cromnae  iuga  V  105 
Cupido  Vili  232 
Cyaneae  IV|658,  681;    -as  I 

60,  IV  562,  V  85,  167,  Vili 

181;  -ae  cautes  I  630,  VII  42, 

rupes  IV  638;    -eos   montes 

II  382,  VIII 193,  fragores  V 
482;  V.  Symplegas 

Cybele  VIII  240;    v.  Idaeus, 

Mater,  Mygdonius 
Cyclops    I  136.    IV  287,    VII 

648;  -pes  IV  104 
C  y  d  r  u  m     Cyzicenum    Pollux 

transigit  111  192 


Cyllaros  equus  Castoris:  -on 

I  426 
Cyllenius  ales  Mercurius  IV 

385;    proles  -ia  1436 
Cymaeae  .  .  .  vatis  I  5 
Cymothoe  Nereis  II  605 
Cynosura  I  17 
Cynthia  II56,  III 558 ;  v. Diana 
Cyris  Scytha  VI  80 
Cyrnus  Colchus:  -e  VI  297 
Cytaei  VI  427;  -is  V  466;  v. 

Colchi 
Cytaeus    adiect.:    -ae    virgi- 

nis   Medeae  VI  156;    -is  VI 

543;  -OS  VI  595;  -is  VI  693 
Cythera  VIII  229 
CythereaIl328,VII189,VIII 

235;  V.  Venus 
Cytisorus  fìlius  Phrixi V 462 
Cytoros  urbs  Pontica:  -on  V 

105 
Cyzicus   rex  II  636,  656,   III 

9,  22,  60,  220,  313,  IV  441; 

-ce  III  326;   necatur  ah  la- 

sone  III  240;  v.  Dolionius 

Daedalus  I  704 

Dahae:  -is  II 157;  v.  Thressa 

Dananm    de    fine    I  555,   VI 

173;   -OS  1371 
Danubii    Vili  293,    378;    v. 

Hister 
Daraps  Scytha  VI  66,   necat 

Latagum,  sed  necaiur  a  Zete 

VI  572 
Dardaniis  .  . .  harenis  II 445; 

-ium  .  . .  patrem  llum  II  581 
Datis  Scytha:  -in  VI  65 
D  e  i  1  e  0  n  HercuUs  coiìies,  postea 

Argonauta:  -onta  Vll4 
Delius  Apollo  I  440;   sacer- 

dos  Mopsus  III  432 
Deucalion  Argonauta   1  366 
Diana   IV  60;    Dianae  II  7, 

801,  V379,  VI  73,  VII  179; 

{dat.)    infernae    V  238,  345, 


INDEX  NOMINUM. 


205 


Thoanteae  Vili  208;  v.  Cyn- 

thia,  Hecate,  Latonia,  Luna, 

Phoebe,  Trivia 
Didymaonis  hastam  III  707 
Dindyma  mons  III  20,  232 
Dione:  -es  VII  187;  v.  Venus 
Dipsanta    ScytJiam    Caresus 

.  .  .  deicit  VI  192 
Dirae  Harpyiae  IV  586;  Fu- 

riac  1804,  V  445 
Dis:    Ditis  I  780,   IV  411,  VI 

112;    -tem  III  520,  VII  313; 

V.  luppiter 
Discordia    II  204,    VI  401, 

VII  468 
Dodonida  quercum  1302;  v. 

Argo 
Dolionii  .  .  .  regis  CyzieiY  1 
Dolopeia  busta  II  10 
Dolus  II  206 
Dorcea  Cyzicenum  lason  de- 

metit  Ili  159 
[Dorica  (turica  F)  noxIl572] 
Doryclus  Lemnius:  -i  II 149 
Doto  Nereis  I  134 
Drangaea  (drancea  V)  pha- 

lanx  VI  106,  legio  VI  507 
Dryope  1)  Nympha  III  529 
2)  Lemnias:  -es  II  174 
hospitis  .  .  .  Dymantis    (ty- 

mantis  V)  IV  187 

Echeclum  Cyzicenum  sternit 

Ancaeus  III  138 
Echion  Argonauta  I  440,  IV 

134,  734,  Arcas  VII  543;  v. 

Nonacria 
Echionii  .  .  .  dentis  VII  554, 

hydri  VIH  343;   -ia  .  . .  aula 

711  301;  V.  Thebae 
E  d  0  n  i  s  z.  Thraciis  ventisVl  340 
nemus  Egeriae  11304 
Electria  tellus  II  431;  v.  Sa- 

mothracia 
Elei  .  .  .  parentis  IV  227 


Elis  I  389;  -dis  I  665 
Elysium  I  650 
Emoda  (emeda F) mons  VI  143 
Endymion  v.  Latmius 
Enipeus  fluvius  I  357,  V  208; 

-ea  I  83 
Ensis  sidus  II  68 
Enyo  IV  604;  v.  Bellona 
E  0  u  s  1)  suhst.  Eoo  (u  _  _)  VII 

22;  V.  Lucifer 

2)  adiect.  (w )  :    -i  .  .  . 

regni  III  539,  montis  IV  96; 

-ae  .  .  .  lucis  II  642,    silvae 

VI  699;    ( ):    -ae  .  .  .  At- 

lantidis  II  72,  pugnaeVI142; 

-0  . .  .  sanguine   V"  76,    litore 

V245;  -as  .  .  .  urbes  IV  509; 

-is  . . .  oris  VI  690 
Èrebi  II 120,  IV  407;  -um  III 

410;  -0  VI  292 
Erginus     Argonauta     I  415, 

Vili  177;  -um  V  65 
Eribotes    Argonauta    I  402; 

-en  III  478 
Eridani  .  .  .  amnem  V  Ì30; 

V.  Padus 
Erinys   II  281,  III  19,  IV  74, 

617,    V   146,    VII  112,    462, 

VIE  396 
Erymanthei ...  monstri  I  374 
Erimanthi  . .  .  iter  II  495 
Erymus  Cyzicenus  III  194 
Erythia  urbs  V  106 
Eryx  II  523;  -cis  IV  322 
Euarchus  fluvius  VI  102 
Euboicas  . . ,  undas  I  373;  -is 

moutibus  VI  321 
Eumenidum    II  228,    III  54, 

217,   canis  III  228 
Euphemus  Argonauta   I  365 
Euphrataeis  (pharetratis  F) 

. .  .  tapetis  VI  696 
Euripus  I  454 
Europa   II  615;    -am  IV  727, 

VIII  396 
Eurotan  fluvium  I  430 


206 


INDEX  NOMINUM. 


Eurus  I  613,  639,   II  365;    -o 

I  538;  -OS  I  594 
Euryalen  AììiazonidaY  612-^ 

-es  VI  370;  V.  Mavortia 
Eurymenae  urbs-,  -as  II  14 
Eurynomen  Lemniada  II 136 
Eurystheos  . .  .  iussa  I  114 
Eurytion  Argonauta  I  378 
Eurytus  J.r</onai<^aIIl99,471, 

YI  569;  -e  I  439 
Exomatae   gens  Scythica  VI 

144;  -as  VI  146,  569 

Famam  II  116 

Fas  I  796 

Fauni  I  105 

Fortuna    1326,   II  176,  474, 

594,  in  293,  V  113,  530 
Fuga  VI  181 
Furiae:  -arum  1817,  VIII  20; 

-is  II294,  V42,  VII170;  -as 

III  520,  IV  13 
Furor  VE  510;    -orum   I  796 

Gralatea  Nereis  I  135 
Gang  ari  da  e    gens   Scythica: 

-dum  VI  67 
Gargara  mons  II  360,  583 
Gaudia  VI  179 
[Gel a 8  Scytlia  VI  208J 
Geloni  gens  Scythica  VI  512; 

-0  VII  236 
Genetaei  rupem  lovis  V  147 
Genysus  Cyzicenus  III  114 
Geraestus      promunturium: 

ostrifero  ...  -o  I  456 
Gerus  fluvius  VI  67 
Gesander   rex  lazygum    op- 

primit  Aquiten  VI  303,  322, 

365;  -drum  VI280,  371,   ne- 

cat  Euryale  VI  378  sqq. 
Gessithoum  Colchum  occidit 

Colaxes  VI  637 
Getae  V603,  V1507;  -is  V419 
Geticum   Priona   VI  619;    -o 

de  pulvere  VII  645;   -ae  . . . 


manus  II  232  ;  -is  . . .  stabnlis 

II  204,   antris  V  618 
Glaucus   1)  deus   marinus  II 

605;  -0  I  190,  Il  286 

2)  Cyzicenus  :  -um  . . .  oc- 

cupat  lason  III  153 
Gloria  I  77 

Gorgo  III  54;  v.  Medusa 
Gorgo  nei  ...  monstri  IV  605; 

vultu  ...  -60  VI  176 
Gortyn  urbs:    Gortyna  I  708 
Gradivus   III  498,  IV  281,  V 

618,  VII,  Vili  228;  -ÌV650; 

-0  V122;  -e  V142,  251;  -0 

IV  602;  V.  Mais 
Graecia  1 19,  VII  41, 132,  496, 

Vili  275 
Graiugenae:  -umn557;  -as 

VI  389 

Graius  1)  suhst.  V362;  -ium 

VII  550;  -io  V362;  -i  1543, 
VI  190;  -ium  I  498,  V  386, 
VI  758,  Vili  462;  -is  I  550, 
II  326,  V523,  Vili  262,  393; 
-ios  I  604,  VII  39  ;  -is  IV  740 

2)  adiect.  -ius  nepos  V687; 
-ia  .  . .  ratis  I  507,  iuventus 
1599;  -iae  ...  iuTentae  1 113; 
-io  .  . .  tholo  I  56,  duci  II 655  ; 
-ium  . . .  orbem  V  255;  -iam 
manum  V  1 1 6,  puppem  VI  5  ; 
-io  veliere  1519,  corpore  VI 
351  ;  -ia  . . .  stirpe  1523,  hasta 
Vili  317;  -is  ...  magistris  I 
18,  terris  V  293;  -ias  .  .  . 
urbes  I  33,  III  452,  IV  402, 
VI  498 

Haemoniaml22;  -iae IV 736 ; 
V.  Thessalia 

Haemonidae  IV  506,  V  127, 
VI  371 

Haemonius  .  .  .  adulter  Vili 
338  ;  -ii  . .  .  mariti  II  425  et 
Vili  283,  iuvenis  VII  350,  du- 
cis  VII  524;  -iae  .  .  .  ratis  II 


INDEX  NOJVJINUM. 


207 


353,  carinae  II  03G  etVll  326; 
-io  . . .  colono  YJI  541),  ma- 
rito Vili  16;  -iam  . .  .  ratem 
ni  27;  -io  .  .  grege  Vili 
129;  -ia  .  .  .  alno  III  536;  -iis 
.  .  .  terris  V  262  et  VI  18; 
-ios  montes  Vili  216;  -ias 
.  . .  uudas  1 120,  praedas  VII 
56  ;  -iis  .  . .  terris  II  592,  can- 
tibus  VI  448,  regibus  Vili 
205;  r.  Thessalicus 
Haemus  mons  l  727;  -um  I  24 
H  a  g  e  n      Cyzicenum     PoUkx 

transigit  III  191 
Hagniades  TtphysliS2,ll  48 
Halys  1)  fluvius  Vll2,  120 
2)   Cyzicenus:   -yn  .  . .  de- 
metit  lason  III  157 
corniger  ...  Hammon  II  482 
Harpen    Amazonida    invadit 

Gesander  VI  375 
Harpyiae  IV  428,  450,  525 
lunonia  . . .  Hebe  Vili  231 
He b l'US  1)  fluvius:  -ri  II  515, 
IV  463,  VI  139;     -rum   VII 
646;  -ro  Vili  228 

2)  Cyzicenus:    Pollnx  im- 
pingitur  -ro  111  149 

3)  Scytha:   -rum  .  .  .  ferit 
Iaso7i  VI  618 

Hecate  VI  495,  VII  364;  -es 
V335,  VI  113,  VII  182,  521; 
-en  VII  353;  v.  Diana,  Per- 
.seis 

Helice  I  18;  -en  V  71 

Helix  Scytha  Nestoris  hastae 
immoritur  VI  570 

Hello  1  50,  282,  II  588;  -es 
1  167,  425,  537,  111  7;  -en 
H  629,  VII  57;    v.  Cretheius 

Henioche  nutrix  Medeae  V 
357 

Heniochi  gens  Scythica  VI  43 

Herculeae  . . .  sagittae  V  136; 
-eo  .  .  .  leoni  I  263;  robur 
-eum    I  562;    -eo   I  387,  ITI 


529,  nomine  111  600;  -eis  . . . 

auxiliis  I  118,  lacertis  1435, 

telis  II  570;  -eas  . . .  sagittas 

1  393,  opes  111  713 
Hercules  ;     -is   III  169,  649, 

673,  V115,  130;   -e  HI  532, 

641,  704,   IV  84;   v.  Alcides, 

Amphitryoniades,Tiryutliius 
Hesionam  IV  164 
Hesperiae  letalis  apex  IV 508 
Hesperium  .  .  .  orbein  Vili  91 
Hiber  V  166,  559,  VI  507,750; 

-ro  VII  235 
Hiberas  {Hispanos)  domos  III 

730;  maris  ...  -ri  11  34 
Hiberia  Pontica  V  604,  VI  120 
fHidmon  Cyzicenus  ab  JSer- 

cuìe  necatur  HI  167 
Hippasus  Lapitha  I  148 
Hippodamia  VII  276 
Hippotades  1610;  «?.  Aeolus 
Hister  VI  329,  VIU  219,  256; 

-ri  IV  718,  Vili  185;   V.  Da- 

nubius 
Hora  mater  Cólaxis:  -ae  VI  58 
Horae:  -is  IV  92 
Hyadumque  locos  II  67 
Hylea  .  .  .  gente  VI  74 
Hylas  Argonauta  I  110,  219, 

prostravit  Sagen  IH  183, 184, 

486,  537,  549,  599;    -an  HI 

569,  571,  59G,  725,  IV  18 
dulcem  .  .  .  Hymetton  1  397; 

-i  V  343 
Hypanis    1)   fluvius    IV  719; 

-in  VI  147 

2)    Colchus:    -in   transfigit 

Taxes  VI  252 
Hyperboreas  . . .  pruinas  VIII 

210 
Hyperia  fons  IV  375 
Hyperionide8V471;  v.Aeetes 
Hyperionius...  currus  1134; 

V.  Apollo 
Hypetaona   Colchum    occidit 

Colaxes  VI  637 


208 


INDEX  NOMINUM. 


Hypsipyle    II  244,  352,  400, 

ni  342 
Hypso  mater  Deucalionis    et 

AmpMonis  I  367 
Hyrcanaque    signa   III  494; 

-is  .  . .  antris  VI  79,  lucis  VI 

114;  -OS  . . .  fratrea  VI  203 

laccho  I  140;  v.  Bacchus 
lanus  II  620 
lapetus  IV  74;  -i  I  564 
I^Pyg"^  ventum  III  611 
virginis  lasiae  lus  IV  353 
lason  I  298,  II  1,  III  80,  269, 
615,    IV  222,  537,  626,  648, 

V  62,  465,  469,  VI  546,  586, 
645,  VII  28,  43,  221,  307, 
385,  396,  576,  600,  VII!  213, 
316;  -na  II  402,  424,  591, 
VI  759,  Vn  341,  451,  515; 
V.  Aeson,  Aesonides,  Cre- 
theius,  Crethides,  Graius  et 
cetera  Graìum  nomina 

laxarten  Colchum  V  596 
I  a  z  y  g  e  s  gens  Scythica  VI  1 2  2  ; 

-as  VI  281 
I  d  a  e  a  que  mater  Cybele  II 6  3  6  ; 

-am  . .  .  buxum  I  319;  -a  .  . . 

nemora  II  477 
I  dalia  e  ...  divae  Veneris  Vili 

225 
Idalium  urhs  VIE  229 
Idas  Argonauta  1 166,  461,  III 

471,  IV  224,  VI  342,  VH  574  ; 

-am  VI  382 
Idasmenus  Scytha  a  Melane 

occiditur  VI  196  sqq. 
Ide  mons  II  519,  582;    -ae  II 

414;  -a  I  649 
Idmon  Argonauta  I  228,360, 

III  175,  440,  IV  546,  V  2,  27, 

42;  -iiis  V  9;  -ne  V  5 
versam  .  .  .  Idumen  I  12 
Ignipotens    Vulcanus  II  80, 

V  462 


Iliaci  que  lares  II  246  ;  ty ranni 

IV  59 
Ilus:  -i  II  473,  580 
Imbros  II  443 
Inachiae  . . .  iuvencae  IV  357; 

-ias  IV  397,  Vili  148;  -iis  .  . . 

Argis  1 107  et  III  666,  antris 

Vin  125;  V.  Argolicus 
Inachidos  lus  IV  350 
Ina  e  bus  fluvius  V  209 
In  ari  me  insula  III  208 
Indi  VI  117 
Ino  Vili  21 
In 0  0  ...  Learcbo  I  280;    -oas 

. .  .  aras  I  521  ;  -ois  . . .  undis 

II  607 
Inopus  fluvius:  -i  V  104 
Io  IV  346,  392,  416,  VII  111; 

V.  lasius,  Inacbis,  Pboebe 
caram  .  . .  lolcon  I  171 
1 0  n  i  u  m  mare  I  24  ;  -ii  IV  512  ; 

-ius  magister  VII  83 
Ipbiclus  1)  Argonauta^  Thestii 

filius  I  370 

2)  Argonauta,  frater  Alci- 

medes:  -o  I  473 
Ipbinoe  Lemnias  II  327;  -en 

II  162 
Ipbis  Argonauta  VII  423;    -i 

1441 
Ipbitus  Argonauta  Nauboli- 

des  I  363;  -e  III  480 
Ira  V137;  -ae  II  205,  V146 
Iris    1)  dea  VII  189;    -im  IV 

77;    -in  VII  186;    v.  Thau- 

mantias 

2)  fluvius  IV  600,  V  120 
Iron  1)  Cyzicenus  III  111 

2)  Scytha  Nestoris  (?)  ac- 

cipit  hastam  VI  202 
Issedoniaeque  pbalanges  VI 

750 
Istbmos:  -on  Vili  23 
Ityn  Cyzicenum  transigit  .  .  . 

Castor  III  189 
Pbrygios  .  .  .  lulos  I  9 


INDEX  NOMINUM. 


209 


luno  I  96,  Il  3,  III  184,  487, 
509,  534,  611,  665,  IV  7,  55, 
354,  359,  416,  682,  V  183,280, 
286,  363,  401,  VI  429,  450, 
690,  650,  680,  VII  154,  190, 
442,  Vili  318;  -onis  IV  27, 
392  ;  -onem  II  85,  IV  3  ;  {voc.) 
I  215;  -one  I  73,  VI  578;  v. 
Saturnia 

lunonia  .  .  .  Hebe  Vili  231, 
Consilia  Vili  383 

luppiter  1)  deus  I  82,  247, 
344,  466,  II  84,  305,  358,  III 
19,  91,  131,  401,  465,  IV 
219,  365,  560,  V  163,  304, 
VI  49,  170,  391,  653,  Vili 
266;  lovis  I  663,  690,  788, 
ni  89,  225,  385,  578,  620, 
IV  28,  75,  127,  414,  479,542, 
551,  580,  684,  708,  V  110, 
VI  53,  91,  463,  VII  568,  ar- 
miger  aquila  I  156  et  II  416, 
Chaonii  I  303,  proles  Her- 
cules III  667,  sanguis  PoUux 

IV  256,  proles  Pollux  IV  327, 
757,  famulas  Harpyias  IV 
520,  Genetaei  V  147,  proles 
Phasis  V  204,   virgo  Pallas 

V  280,  progenies  Castor  V 
550,  natos  Castorem  et  Pól- 
lucem  V  572,    proles  Pallas 

V  653,  ducem  .  .  .  Bacchum 
VI  137,  proles  Colaxes  VI 
636;  lovi  I  795,  II  434,  IV 
391,  Tartareo  I  730;  -em  II 
363,  560,  IV  61,  70,  352,360, 

V  623;  (VOC.)  II  52,  lU  697, 
IV  122,  VI  730;  -e  I  133, 
372,    natus   Pollux    IV  313, 

V  478,  VI  608,  genitus  .  .  . 
Colaxes  VI  621;  v.  Tonans 

2)  stella  V  371 

Lacaenae  Clytaemnestrae  VII 

150 
La  con   Pollux  I  421,  IV  254, 

Valkbius  Flacccs,  ed.  Kramer. 


invadit    Taxen  VI  265;    -ni 

IV  340 

Lag  e  a  novalia  VI  118 
Lampsacus  II  623 
Laomedon  rex  Troiae  II  552 
Laomedonteos  .  .  .  penates 

II  474 
Lapithes  V  515,  VII  606;  -ae 

V  652;  -as  IV  280 
Latagum     Colcìmm    V  584, 

Daraps  interficit  VI  572 
Latias  .  . .  urbes  I  21;  -iis  .  .  . 

fastis  II  245 
Latmius  .  .  .  venator  Endy- 

mion  Vili  28 
Latona  IV  60 

Latonia  Diana  III  415,  VI  159 
Latris  Hiherus  VI  121 
Laurentibus  . . .  terris  VI  410 
Learchus:  -o  1280;  -um  III  68 
Ledae  genus  Castor  et  Pollux 

I  562 
Leleges:  -um  III  204 
Lemnos  Vulcania  II  79  et  TV 

440,   II  95,  431;    -ni   II  90, 

dux  Thoas  II 108;  -no  II 101, 

323;  -non  I  392,  II  127,  198, 

311;  -no  II  164,  401 
Leodocus  Argonauta  1  358 
Lerna:  -ae  I  35,  II  496,  III  511 
Lesbos  III  7 
Lethaei  . .  .  rami  Vili  84 
Lethe:  -en  II  483 
Leti    .  .  .    imago    II  206;      o 

Vili  74 
Lexanoris  Scythae  VI  686 
Liber  I  567;  v.  Baccbus 
Libya  I  588;  -es  VII  607 
Libycum  latus  II  619,  -co  . . . 

litore  VI  411 
Libys  I  512 
Lipares  domus  II  96 
Lucifer  VI  527;  v.  Eous 
Luna  I  284,  III  196,  VIII  30; 

-ae  VII  330;  -am  VI  447;  v. 

Diana 

14 


210 


INDEX  NOMINUM. 


Lyaei  . . .  genus  Phlias  I  411; 

II  265,  V  74;  V.  Bacchus 
dei  ...  Lycaei   Fanis  VI  533 
Lycen   Amazonida    Gesander 

ferit  VI  374 
Lycormas  fluvius :  -ae  III  544 
Lyctius  III  729 
Lycurgum  I  729 
L  y  e  u  8    rex    Mariandynorum 

IV  173,  737,  V  8;  -ci  IV  589, 
Vili  215;  -co  V  62 

Lyda  nurus  IV  369 
Lynceus  Jr^onaw^al  462,467 
Lyrceia  tellus  IV  355 

Macetum  .  . .  urbes  I  96 
Macrones  gens  V  151 
Maeotia  .  . .  aequora  IV  720, 

pubes  VI  38 
Maeotis  nympha  VI  565;  -in 

lacum  VI  154 
Magne  8  campus  II  9 
Maleae  . . .  fragosae  IV  261 
Mariandyni  :  -um  IV  171;  -is 

.  .  .  harenis  IV  733 
Mara  VI  28;    -tis  III  90,  151, 

V  130,  228,  VI  156,  336; 
-tem  I  223,  II 100;  -te  I  810, 
V  276,  601,  VI  39,  436,  602, 
751,  VIII  395;  v.  Armipotens, 
Bellipotens,  Gradivus,  Ma- 
vors 

Martius  clamor  II  388,  cur- 
rus  III  83,  campus  VII  62, 
clangor  VII  610;  -ia  tuba  I 
319,  cassis  III  53,  tigris  III 
635,  acies  VI  66,  tempia  V 
640 

Massageten  V  125 

Massylus  III  728 

Ma  tris  ira  VII  635;  v.  Cybele 

Mavors  V  667,  671,  VI  178, 
280,  VII  645;  -tis  VI  694, 
VII  519,  544;  v.  Mars 

Mavortia    coniunx   Venus  II 


208,  Amazon  V  89,  Eurydle 

V  612 
Mauri  III  587 
Medea  V  239,  257,  330,  VI  44, 

157,  276,  439,  575,  667,  757, 
VII  252,  381,  409,  589,  632, 
637,  Vili  92,  142,  203,  312; 
V.  Aeetis,  Aeetius,  Colchis, 
Cytaeus,  Sol 

Medus  V  604;  -um  V  125 

Me  don  Cyzicenus  III  118 

Me  dorè  8  Scytha  VI  211;  oc- 
ciditur  a  Phalero  VI  217 

spiramque  Medusae  VI  396; 
V.  Gorgo 

Melanthum  Cyzicenum  ster- 
nit  Telamon  III  203 

Melas  Phrixi  filius  V  461, 
ferii  Idasmenum  VI  196  sqq. 

Meleager  Argonauta:  -gre  I 
435,  VI  719;  v.  Calydon, 
Oenides,  Porthaonides 

Melie  nympha  IV  119 

Memphis  III  361;  -in  IV  407 

Menippen Amazonida  Gesan- 
der ferit  VI  377 

M.enoetìvLsArgonautaYlSid; 
V.  Actorides 

Mercurius  v.  Atlans,  Cylle- 
nius,  Pleione 

Messeides  undae  IV  374 

Methone  urbs  I  388 

Minervae  V  504,  VIII  203;  v. 
Pallas 

Minoia  .  .  .  manus  I  706,  virgo 
Ariadne  VII  279 

Minyae  I  184,  519,  II  370, 
III  272,  284,  IV  6,  82,  246, 
529,  693,  V  28,  167,  VI  427, 
Vili  212,  307,  378,  385,  415; 
-is  l  274,  439,  621,  II  15, 
III  219,  256,  347,  IV  423,  V 
290,  298,  507,  VII  90,  VIII 
176;  -as  I  227,  310,  II  324, 
437,  III  74,  363,  IV  98,  433, 

V  47,  456,  620,  634,  679,  VI 


INDEX  NOMINUM. 


211 


4,    16,    116,    436,  482,  595, 

VII  26,  115,  189,  474,    Vili 

227,  319,  328,  371 
Moesus  VI  162 
Monesen     Colchum    Caspius 

necat  VI  189 
caput  ,  . .  Monesi  Colchi  ferii 

Coìaxes  VI  651 
Monychus  Centaurus  I  146 
Mopsus  Argonauta  1207,  384, 

III  98,  378,  IV  546,  V  9,  95, 

Vili  248,  398;  -o  1234;  -um 

III  372;  V.  Ampycides, Delius 
Mora  I  327 
Mossynoeci  V  151 
Mulciber  Vulcanus  II  315,  V 

433 
Musa     III  213,    VI  34,    516; 

-arum  V  693 
t  M  y  e  a  e  I  (gens  Scythica)  VI  1 29 
Mycenae  III  655;   -as  I  552; 

-es  V  645 
My  cenaeis  . . .  velis  I  381 
My^don  rex  Phrygius:  -onis 

in  320 
Mygdoniae  ...  matris  Cybe- 

les  11147;  -ios  planctus  Vili 

239 
Myracen  fluvium  VI  50 
Myraces   Parthus  VI  690,    a 

Syene  necatur  VI  717 
Mysia  III  484 

Naubolides  Iphitus  Argo- 
nauta I  362 

Nauplius  Argonauta  I  372, 
V  65 

Neaerae  Lemniadis  II  141 

Nealcen  Cyzicenum  Pollux 
transigit  III  191 

N elide 8  Periclymenus  Argo- 
nauta l  388,  IV  224 

Nemea:  -ees  II  495;  -eae  VIII 
125;  -een  III  511 

pecoris  Nephelaei  I  56 

Neptunius  .  .  .  Euphemus  I 


363;  -ia  proles  Erginus  I 
415,  Amyciis  IV  213,  256, 
cuspis  II  617,  manus  V  164 
Neptunus  I  212,  641,  Il  26, 
491,497,  IV  114;  -ni  IV  213, 
proles  Amycus  IV  150;    -no 

IV  109;  -ne  1456;  -no  V  478 
Nereus  I  658;  -ea  I  450 
Nessus  Centaurus  I  147 
Nestor  Argonauta  I  380,  de- 

truncat    Amastrum    III  143; 

-ris    VI  569;    -ra    I  145;    v. 

Pylius 
Neurus  Hiberus  VI  122 
Nilus   I  20,   IV  409,  Vili  91; 

-i  ni  361,  VII  607;  -e  IV  346 
N  i  s  a  e  u  m     Cyzicenum    Tela- 

mon  . .  .  ferit  III  198 
Nonacriaproles£'c/izonIVl41 
Notus    I  612,  640,   III  93,  V 

438,  VI  494;    -i    II  506;    -0 

V  73;    -OS   I  652,  Vili  173; 
-is  I  646,  IV  106 

N  0  V  a  8  fluvius  ignotus  IV  7 1 9  ; 
-ae  VI  100 

N  0  X  VI  752  ;  -cte  satae  Furiae 
III  252;  -cti  V  398 

Nyctelii  Bacchi  VI  755 

Nympha   IV  27,   V  110;    -ae 
in  561,    IV  23,  VI  52,    Sar- 
maticae  Peuces  VIII  217;  -a 
III  536;  Salmonide  -a  V478 
Caucaseae  .  .  .  -ae   V  381 
-arum   III  181;    -is   III  542 
-as  III  522 

Oceanus   I  589,    Caledonius 

I  9;  -i  III  404,  IV  91;  -0  V 

411,  565 
Ocheus  Scytha  VI  200 
0  e  h  u  m    Cyzicenum   caedit 

Phlias  III  148 
Ocre  a  Colchum  Ambenus  .  .  . 

subit  VI  251 
Odia  V  145 
0  drusa  a  Colchus  V  594 

14* 


212 


INDEX  NOMINUM. 


Odrysiue  Orpheus  1470,  dux 

V  99;  -io  .  .  .  Carmine  V  439; 
-iae  IV  467;  v.  Thracius 

0  e  agri  ...  de    sanguine   Or- 
pheus IV  348 
Oebalides  Pollux  IV  294 
Oebalius  .  .  .  favor  IV  228; 

-ium  . . .  alumnum  Pollucem 

I  422;    -ia  .  .  .  arte  IV  272; 

-ium  Castoris  .  .  .  manum  VI 

220 
Oebasus    Colchus    a    Phalce 

transigitur  VI  245 
OenideB  Meleager  III  690,  IV 

33,  VI  343 
Oenotria  I  589;    v.  Hesperia 
Ogygii .  .  .  Bacchi  II  623;  -ias 

.  .  .  arces  VIII  446 
0  il  BUS  Argonauta  I  372 
Olbum  Colchum  occidit  Cola- 

xes  VI  638 
Phocea  Oleniden  III  204 
Olenius  1)  Lemnius:  -iill  163 
2)  Cyzicenus:   -ii  .  .  .  ilia 

transfigit  Tydeus  III  106 
Olympus   1)  mons:  -um  125 
2)  i.  caelum:    -i  II  38,  66, 

III  380,  V  378,  VII  378;    -o 

V  413;    abl.  1  4,  199,   II  85, 

V  1,  691,   VII  158 
Oncliea  Scytham  VI  256 
Ophelten  Cyzicenum Teìamon 

ferii  III  198 
Ophiusa  urhs  VI  85 
Orcus:  -ci  I  784 
Orestes  VII  148 
Orlon    ( )    I  647,    II  508; 

(w  _  _)  II  62,  IV  123 
Cecropiae  proles  ...Orithyiae 

Zetes  Calaisque  I  468 
Ornytus    Cyzicenus:     -e    III 

173  sgq.  necatur  ab  Idmone 

Orpheus  1)  subst.  I  187,  470; 

2)  adiect.  :   -ea  . . .  cervice 

li  426;  V.  Bistonia,  Odrysius, 

Oeagri 


Ossa  II  16,  V496,  VII  606 
Ossaeae  ...  quercus  I  448 
Otaces  Hiberus  VI  121 
Otaxes  Scytha  VI  529 
Othrys  VI  392;  -yn  I  24 
0 1  r  e  u  s    Mariandynus  :     -eos 

IV  162 

Padus   Vili  90;    -i   I  527;    v. 

Eridanus 
Paeones:  -as  IV  280 
Pagasae  wròs:  -asV  191,  VIII 

451 
Pagasaea  .  .  .  pinus  V  435, 

iuventus  VII  556,  puppis  VIII 

378 
Pagasela  puppis  I  422 
Palladi am  ,  .  .  ratem   V  206, 

puppem    VIII  292;    -io   .  .  . 

munere  I  478  ;  -ia  pinu  1 457, 

prora  Vili  463;  -ii . . .  metus 

VI  408  ;  -ios  .  .  .  ignes  VII  624 
Pallas  I  530,  642,  IV  682,  V 

183,  293,  649,  652,    VI  173, 

740;  -dis  II  53;  -dos  IV  555, 

V  345,  VIII  224:    -da  I  126, 

III  489,  IV  238,  V  626;  (voc.) 
I  87,  215;  -de  I  73;  v.  lup- 
piter.  Minerva,  Tritonia 

Pai  lene  peninsula  II  17 
Pan  III  47,  48;  v.  Lycaeus 
Panchaia  VI  119 
Pangaea    promunturium    II 

359;  -a  ..  .  arce  I  575,  598; 

-a  .  . .  iuga  IV  631 
Panope  Nereis  I  134;    -es  II 

589 
Parcae  I  502,  V  531,  VI  693 
Parium  urbs  II  621 
Parius  .  ..  lapis   II  466;    -io 

de  marmore  V  187 
vox  . .  .  Parnasia  III  618 
Parnasi  . . .  iuga  VI  392 
Parrhasio  i.  Arcadia  galero 

IV  138 


INDEX  NOMTNUM. 


213 


Parthaonides   v.  Porthaoni- 

des 
Parthenius  fìuvius  Y  103 
Parthi:  -ia  VI  691 
l'avor  II  204,  281,  Terrorque 

. . . ,  Martis  equi  III  89 
Pelasgi    1)    h ostes    Cyziceno- 

rum  III  45;    -um  II  657,   III 

126,  221;  -OS  II  659 

2)  Graeci:  -um  IV  352,  V 
116;  -08  V  474;  v.  Graius 

3)  adiect.  ducis  lasonis  V 
682 

Peleus  Argonauta  I  144,  264, 

403 ,    Ambrosium  .  . .  sternit 

III  138;  -eos  1131;  -ea  1257, 

266;  V.  Aeacides 
Peliacae  .  . .  carinae  Vili 417; 

-as  .  .  .  umbras   I  95,    ornos 

I  406,    nubes   Vili  451;    -is 

.  .  .  montibus  III  353 
Pelias  122,  154,  700,  IV  555, 

V  483,  493,  VII  40,  447,  Vili 

155;  -ae  I  162,  200,  VII  98; 

-an   I  848,   II  4,  VII  92,  316 
Pelion  mons  II  6 
Pellae  urlis  I  365 
Pelops:  -pis  I  512,  VIE  276 
Pelorus  promunturium:   -i  I 

579 
P  enei  a  laurus  I  386 
Pentheus:    -eos  III  264;    -ea 

VII  301 
coniunx  Per  e  osi  a  Clite  III  10 
Per  co  te  urhs:  -es  II  621 
Pergama  11489,  570,  111513; 

V.  Troia 
Periclymenus       Argonauta 

Nelides  I  388 
Perseas  i.  Hecateias  vires  VII 

450 
Perseia  proles  Aeetes  V  581, 

Hecate  VI  495 
Perseidos  (ITeca^es?)  VII  238 
Perses    111493,502,    V  266, 

271,  284,  VI  15,  26,  34,  75, 


725,  741  ;  -en  V529,  634,  678, 

VI  30;  -e  VI  605 
Perseus    1)  heros:   -eos  168; 

-ea  V  497 

2)  sidus  II  63 
Peuce  1)  mswZa  VIII  217;  -es 
Vili  376;  -en  VIII  293 
2)  nympha:  -en  Vili  256 
Peucon  Scytha  VI  564 
Phaethon  III  213  i.  Sol;  -nta 

V  429 

Phalces  Scytha  VI  88;  -en 
non  evadit  Oebasus  VI  245, 
porrigit  Argus  VI  554 

Plialerus^?*^onaM^a:  -el398; 
-i  IV  654,  basta  deicit  Me- 
doren  VI  217 

P  bari  a  .  .  .  terra  IV  408;  -iae 
.  .  .  carinae    I  644,    matres 

VII  113;  -iis  .  .  .  antris  II  318 
Pbarus:  -i  <IV  417>,  V  423 
Thydrum  .  .  .  Phasiaden  VI 

640 
Pbasis  I  518,  II  597,  IV  545, 
V51,  179,  426;  -idis  I  2,  78, 
III  306,  501,  662,  IV  616,  706, 

V  342,  421,  440,  VI  295,  319, 
641,  643,  VII  564;  -im  143, 
87;    -in  II  379,  VII  220;    -i 

V  205,  208;  -ide  V  299 
campi  .  .  .  Pberaei  I  444 
Pbilyra  nympha:    -ae  V  152 
Pbineia  tecta  IV  504 
Phineus  IV  433,  444,  467,473, 

629;    -éì  IV  425,  V  127;  -eos 

V  5;  -ea  IV  500,  550 
Pblegetbontis  I  735 
Pblegra:    -am  I  564,  VI  169 
Pblegraeas...  pugnas  V692 
Pblegyas    1)   Ixionis  pater: 

-an  II  193 

2)    Cyzicenus   necatur   ab 
Hercule  III  l^bsqq. 
Pblias  Argonauta  I  412,    in- 
vada Ocbum  III  149 


214 


INDEX  NOMINUM. 


Phlogius      Comes     Herculis^ 

postea  Argonauta:  -um  V  114 
P  h  0  e  e  a  Cyzicenum  occidit  Tc- 

lamon  III  204 
Phoebe:  -es  IV  361,  VII  366; 

V.  Diana 
Phoebeius  Idmon  I  228 
Phoebeum... Mopsum  IH  372 
Phoebus   II  76,  III  481;    -i  I 

383,  III  437,  559,  IV  76,  468, 

V  331,  403,  483,  VI  468;  -o 
II  316,  Vili  116;  -umili  541; 
-e  I  5;  -0  I  230,  311,  IV  98; 
V.  Apollo 

Pholoe  wows  1 140;  -en  III  66 

Pholum  Centaurum  I  338 

Phorcys  III  727 

Phrixei...vellerisVI150;  -eae 
pecudis  Vili  75,  fugae  VIII 
119;  -eo  ..  .metallo  V  632; 
-eos  . . .  Colchos  I  391;  -ea 
.  .  .  aequora  II  585,  veliera 
Vili  267 

P  h  r  i  X  u  s  1)  Helles  frater  141, 
279,  V  225,  229,  461,  474, 
VI  446,  VII  120;  -i  I  272, 
328,  377,  IV  556,  V  186,  256, 
263,  476,  499,  VI  11,  542, 
593,  VII  14,  136;  -o  I  520, 
II  599,  V  362,  509,  VI  598; 
-um   V  510,   525;    -e  I  291, 

V  194,  197,  VII  38 
2)  Sctjtha  VI  70 

Phrontis  Phrixi  fllius  V  460 
Phryges  II  578;  -um  II  551; 

-ibus  II 485  ;  -as  IV  78,  VII  635 
Phrygiam  II  633 
Phrygius    furor    II  624,    mi- 

nister  Ganymedes  V  694  ;  -iae 

. . .  nuptae   IV  164;   -io  .  .  . 

ministro  II 417,  palmite  III  6  ; 

-ia  .  . .  Ida    I  549;    -iis  .  .  . 

monstris    III  512;    -ios  .  .  . 

lulos  I  9,  reges  V  601  ;  -ias 

. .  .  urbes   III  23;    v.  Idaeus, 

Mygdonius,  Troia 


Phylace  urls  I  474 

Ausonii  coniunx  . .  .Pici  Circe 

VII  232 
Pindus  V  496 
Piresius  .  . .  Cometes  I  356 
Pisa:  -ae  I  664 
Pityam  urhem  II  622 
Pleiadumque  globos  V  46 
Pie  io  ne:   nepotem    -es   Mer- 

curium  I  738;  -es  i.  q.  Pleia- 

dum  II  67 
Plias  II  406;    -da  II  357;  -de 

I  647,    IV  269;    -des  V  415; 

-das  V  305 
Poeantius   Philoctetes:   -ie  I 

391;  -ia  corda  III  722 
Poena  I  797 
Pollux  III  149,  330,  667,  723, 

IV  190,    225,    271,  299,  303, 

312,  331,  757,  VIII  245;  voc. 

I  220;  V.  Lacon,  Ledae,Oeba- 

lides,    Oebalius,  Tyndareus, 

Tyndarides 
Polyphemus    1)  Argonauta: 

-e  I  457 

2)  Cyclops:  -e  IV  107 
Polyxo  II  316 
Pontica  BÌgna  I  800 
Pontus   IV  723;    -i  I  716,  IV 

318,  561,  590,  712,    V  165; 

-ùm  II  629  M 

Porthaonides    Meleager  III      » 

705 
Priami  II  571 
Geticum   Priona   ferit  lason 

VI  619 
Procnesson  insulam  III  34 
Prometheae. .  .fibrae  VII  356 

Prometheus:-eiVl54;v.Cau- 

caseus,  Titan 
Propontis  II  646 
Proserpina  V  345 
Proteaque   ambiguum  II  318 
Protin  Cyzicenum  ferit  lason 

III  158 


INDEX  NOMINUM. 


215 


Psamathen  fontem  I  364 
Pyliam  {Nestoris  vel  Pericly- 

meni)  hastam  YI  202 
Pyragmon  Cyclops  I  583 
Pyrnus  Cyzicenus:  -o  III  112 
Pyroeis  equus  Solis:  -enta  V 

432 
Pyrrhae  genus  VI  390 

Rabies  II  206 
Rambelus  Scytha  VI  529 
Rhadalus   Scytha:    -o  VI  69 
Rhebas  fluvius:  -ae  IV  698 
Rhodopen  I  664;  -es  I  728 
Rh  0  etna  Centaurusll  4:1, 111  65 
Rhundacus  fluvius:  -e  III  35 
Rhyndacus  Scytha:  -eVl220, 

necatur  a  Castore 
Riphaea  iuventus  V558;    -0 
.  . .  orbe   VI  33 ,    triumpho 

VI  119;  -a.,  .bruma  V602; 

-a  . . .  ardua  II  516;  -as  .  .  . 

arces  VII  562 
Riphea  Scytham  necat  Calais 

VI  558 
Romanus:     miles    -e    VI  55; 

-as  . . .  legiones  VI  402 

Sabaei:  -os  VI  138;  flore  -o 

VI  709 
Sagen   Cyzicenum   Hylas  .  .  . 

prostravit  III  182 
Salmoneus  I  662 
Salmonis:  -ide  nympha  V478 
SainothraciaIl439;  z;.  Elec- 

tria 
Sarmata  VI  162 
Sarmatici . . .  ponti  Vili  207; 

-ae  . . .  nymphae  Peuces  Vili 

217;  -ae  ...  manus  VI  232; 

-as  .  .  .  domos  II  176;  -is  .  .  . 

bracis  V  424 
Satarchae  gens  Scyihica  VI 

144;  -en  VI  145 
Saturnia  ZmwoI  112,305,530, 

IV  543,  VI  458,  477,  VIII  324 


Saturnia  sidera  II  364 
Saturnus  V  153;  -um  III  226 
Sauromatae..  .proci  VII  235 
Sciathos  insula  II  8 
Scylaceon       promunturium 

III  36 

Scythiae  I  745,  IV617,  V525, 
VI  7,  115,  350,  647,  VII  424, 
VIII  209;  -am  I  43,  87,  VI 
34,  428,  728 

Scythici.,  .Phasidis  I2,regis- 
que  marisque  I  345,  nati 
Aeetae  I  503,  ponti  II  379, 
574,  sacri  II  648,  Bistri  Vili 
185;  -ae  .  .  .  gentis  IV  9; 
-um . ,  .  pontumque  polumque 
1331,  amnem  II  595;  arcum 

IV  728  ;  -am . . .  urbem  V  325  ; 
-0  . . .  ponto  I  59  ;  -a  . . .  ba- 
rena I  442,  urbe  V  224;  -is 
. . .  terris  III  617  ;  -os  . . .  re- 
ges  III  496,  sinus  VI  319; 
-as  . .  .  domos  I  716,  V  516, 
opes  III  307,  oras  VII  42; 
-is  .  .  .  oris  III  653,  VI  49 

Scythis:  -idum  V  342 
Sepia s  promunturium  II  9 
Sesostris    rex    Aegyptiorum 

V418 
Sestos  urbs  I  285;  -on  V  201 
S  i  b  0 1  e  s    Colchus   transfigitur 

ab  Ambeno  VI  249 
Sicanium...  fretum  II  29 
Siculum  . .  .  latus  li  619;   -o 

I  136,  VII  648;  -a  II  24,  V 
344;  -OS  .  .  .  fines  I  589;  v. 
Trinacrius 

Sidon  1)  urbs  I  20 
2)  Scytha  VI  69 
Sidonicas  .  .  .  habenas  VI  95 
Sigeo  litore  II  446;  -ea  pestis 

II  498,  litora  II  557  ;  v.  Troia 
Sin  di  gens  Scythica  VI  86 
Sinope  urbs  V  109;  -es  V  108 
Sirius  stella  I  683,  V  369 
Sol  I  504,  III  401,  IV  92;    -is 


216 


INDEX  NOMINUM. 


I  44,  III  730,  V  224,  proles 
Aeetes  V  581,  VI  442,  518, 
Vili  282,  460;  voc.  Vili  350; 
-e  satus  Aeetes  V  263,  456, 
567;  V.  Apollo 

Soligenae  Aeetae  V  223 ;  -am 
V317 

Solymo  . . .  pulvere  I  13 

Somnus:  -e  bis  Vili  70 

Sterope:  -en  I  446 

Sthenelo  ...  satus  Eurystheus 

V  488 

Strophadas    insulas   IV  513 
Strymona    Scytli am    Caresus 

deicit  VI  193 
Styrus  sponsus Medeaelll 4t97 ^ 

V  459,  VI  266,  necat  Anau- 
sin  VI  272,  VIII  299,  329; 
-i  Vili  335;  -e  VI  275;  v. 
Albanus 

Stygiae  . . .  ripae  lì  601,  noc- 
tis  III  398,  sedis  III  450; 
vim  -iam  VII!  87  ;  -ia  . . .  arte 
VI155  ;  -iis . . .  manibus  I  730, 
virginibus  II  106;  -ias  .  .  . 
domos  I  781,  taedas  II  173, 
minas  III  446  ;  -iis  .  .  .  fonti- 
bus  VII  364 

Styx:  -ga  I  464,  IV  401 

Sueten  Scytham  necat  lason 
VI  550 

Syenen  Scytham  VI  74;  occi- 
dit  Myracen  VI  703  sqq. 

Symplegas  IV  221;  -ados  V 
299;  V.  Cyaneae 

geminis  .  .  .  8yrtibu8  IV  716; 
-es  VII  86 

Taenario  ...  fuco  I  427;  -ii 
. . .  aeni  V  512 

T a^enB^ro a promunturium:  -on 
I  365 

Tages  Scytha  necatur  a  Ca- 
store VI  223 

Talaus  Argonauta  I  358;  -ai 


III  471  ;  -aum  III  478,  V  366, 
VI  720 

Tanais   fluvius  IV  719;    -in  I 

538 
Taras  fluvius  VI  102 
Tartarei ..  .patria  1828;  -ae 

.  .  .  noctis  III  212;  -0  . .  .  lovi 

I  730  ;  -am . . .  noctem  VI  435  ; 
-o  . . .  semine  III  665,  ululatu 

IV  393,  veneno  VII  632;  -as 
. . .  volucres  Harpyias  IV  579  ; 
-is  . . .  venenis  Vili  83 

Tartarus  IV 258;  -ra  VII  312 
Tania 8  Scytha:   -ntis  VI  222 
Taurorum  lucos  II  301 
Taurus  sidus  I  647 
Taxes   Scytha    trans figit  Hy- 

panin  VI  252 
Taygetos    mons:    -on  I  429; 

-i  IV  229;  -a  IV  329 
Tegeaeo  limine  I  375 
Telamon^r^OMawia  1166,353, 

II  384,  451,  540,  Nisaeum  et 
Ophelten  caedit  III  198,  III 
637,  VI  345,  364;  v.  Aeacides 

Telecoonta   Cyzicenum  ferii 

Ancaeus  III  140 
Tempe  VIII  452 
Terrorque  Pavorque,  Martis 

equi  III  89 
Tethys  II  36,  V431 
Teucer  I  511 
Teucri  Troiani:  -os  IV  58 
Teutagonus  Scytha:  -o  VI  97 
Thamyrim  ducem Pelasgorum 

III  128 

Thapsum   Cyzicenum  Pollux 

transigit  III  191 
Thaumantias   Iris  VII  398, 

Vili  116 
Thebae  1)  urbs  Boeotiae  III  69 
2)  urì)S  Aegypti  :  -as  V  420  ; 

Thebes  VI  118 
Thermodon    fluvius   IV  601, 

V  121 


INDEX  NOMINUM. 


217 


Theseus  IV  701;  -ea  II  193, 
III  65 

Thespia  luoenia  I  93,  478 

Thespiad  e8l)^lr^M5:-enI  124 
2)  Tiphys  li  368;  -e  V  44 

Thessaliae  VI  598;  -iam  V 
474,  VIII  170;  v.  Haemonia 

Thessalici  .  .  .  tyranni  I  244, 
ducis  V  218;  -ae  . . .  puppis 
1380;  puppi  -aeV622;  -am 
.  .  .  ratem  V  530  ;  -o  . . .  freno 

I  424,  hospite  VII  1  ;  -i  Vili 
161;  -ae  .  .  .  carinae  VII  220; 
-is  V  480,  683;  -os  . .  .  reges 
III  173,  portus  Vili  421;  -as 
.  . .  urbes  VII  146  ;  -is  .  .  .  ve- 
nenis  VII  198;  v.  Atracius, 
Haemonius,  Thessalus 

The  s 8 SLÌis  Alcimedel  737,780 
Thessalus  1)  suòst  VII  40;  -e 

lason  VII  437 

2)  adiect.    dux  V  277;    -a 

.  .  .  puppis  II 445,  litora  1 607, 

frena   III  13,   tentoria  Vili 

380;  V.  Thessalicus 
Thetis  1131,  658;  -idisll589; 

-idi  I  190,  II  286 
Thoanteae...Dianae  Vili  208 
Thoas  rex  Lemni:  -ntis  II  418 
Thoen  Amazonida   Gesander 

ferit  VI  375 
Thraca  palus  II  202 
T  h  r  a  e  e  :  -es  II  406  ;  v.  Bistonia 
Thraces   II  251,   V  664;    -as 

II  107;  V.  Bistones 
Thraces  equi  I  611 
Thracius  . . .  vates  Orpheus  I 

277,    sacerdos    idem    IV  85; 

-la  proles  Calais  III  705  ;  v. 

Edonus,  Odrysius 
Threiciis...  sacris  II  432 
Threissa  II  147 
Thressae  II  165;   -as  II  132, 

239;    -a    manus    li  344;     v. 

Dahae 
Thybris  VI  406 


T  h  y  d  r  u  m     Colchum    Còlaxes 

ferit  VI  639 
Thyias  III  265,  V  81;  Thyada 

Vili  447;  Thyiades  VI  757 
Thynea.  ..litora  IV 424 
Thyoneus  Bacchus  I  726 
Thyotes  .  .  .  sacerdos  II  438 
Thyrsagetae  gens  Scythica: 

-en  VI  135;  -as  VI  140 
Tibarenum  . .  .  lacus  V  147 
Tiberine  VII  84 
Tibisena  ...  ostia  VI  50 
Tiphys  Argonauta  1419,481, 

689,    III  37,  259,    483,  614, 

IV  695,    V  42;    -yn    II  390, 

III  2,  V  15,  25;  -y  I  649,  V 
102,  Vili  181;  ì;.  Hagniades, 
Thespiades 

Tirynthius  Hercules  I  107, 
253,  II  373,  574,  III  133,  161, 
485,  565,  590,  IV  5,  VI  462, 
VII  623,  VIII  125 

Tisaeae  . .  .  Dianae  II  7 

Tisiphonell  194,  VI  179,  403; 
-en  III  214,  IV  394,  410 

Titan  1)  Sol  II  37,  57 

2)  Prometheus  V  169;  -na 

IV  79 

Circen  Titani  da  VII  212 

Titanius  1)  a  Sole:  Cyris  VI 

79;  -ia. .  .antra  IV  91,  tellus 

Colchis  V  463,  Circe  VII  347 

2)  a  Prometheo:   -ia  fata 

V  156,  gramina  VII  449 
Tithonia  Aurora  1311,  UH 
Tityum  gigantem  III  226 
Tonans  luppiter:  -ntis  II  560, 

III  299,    IV  428,  474;     -nti 

IV  119,  529 

Tory  ni  gens  Scythica  VI  144, 

145 
Trinacria  II  32;  aequore  -io 

I  579;  V.  Siculus 
Triton  I  679 
Tritonia   Pallas  1  93,  li  49, 

VII  442 


218 


INDEX  NOMINUM. 


Triviae  flecafes I1I321,V103; 

-iam  III  68;  v.  Diana 
Troiae  II  568,  573,  578,    IV 

58,  78;    -am  I  552;    v.  Dar- 

danius,    Iliacus,    Pergama, 

Phryges,  Sigeus 
Tu  sci.,  .maris  VII  234 
Tydeus  Argonauta  1  387,  III 

103;  V.  Calydon 
Tyndareus  . . .  puer  Castor  I 

167;  fratres  . .  .  -eoa  I  571 
Tyndarides   Pollux  IV  247, 

290  ;  -en  Castora  VI  207,  212  ; 

-ae  III  187;  -as  V  367 
T y p h 0 eu 8  gigas  II  24,  IV  236 ; 

Typhoea  VI  170 
Harpyiae  Typhoides  IV  428 
T  y  p  h  0  n  i.q.  Typhoeus  III 130  ; 

-na  IV  516 
Tyra  fluvius  VI  84 
Tyres  1)  i.q.  Tyra  IV  719 

2)  Scytha  VI  201 
Tyrio  . .  .  ostro  II  342;  -ae  . .  . 

carinae  I  644  ;  -iis . . .  carinis 

I  17 
Tyrrhenusi. mare IV 715;  ad- 

iect.  magister  VII  83;  -i  .  .  . 

piscis  1 130 ;  -a .  . .  antra  1576 
Tyrus:  -o  IV  632 


Vanus  Scytha  VI  115 

Venus  II  126,  175,  196,  209, 
324,  VI  528,  VII  171,  193, 
210,  223,  254,  373,  394,  399, 
Vili  232;  -eris  II  98,  187, 
315,  331,  VI  455,  VII  252; 
-eri  II  355;  -erem  II  625,  IV 
13,  VII  158;  V.  Cytherea,  Di- 
one, IdaliuB,  Mavortia 

Ve  sevi  montis  IV  507 

Vesvius  III  209 

Umbro  . . .  edaci  VI  420 

Voraptes  Scytha:   -e  VI  288 

Vulcanius  ardor  IV  686;  -ia 
Lemnos  II  78,  IV  440 

Vulcani  II  336;  -um  1188, 
VI  433;  V.  Ignipotens,  Mul- 
ciber 

Zacorum  Scytham  Argus  .  . . 

porrigit  VI  554 
Z  e  1  y  n  Cyzicenum  vulnerat  la- 

son  III  152 
Zephyrus   I  611;  -um  I  350; 

-is  I  190,  640;  -OS  I  686 
Zethes  Argonauta  1469,  IV 

465,  466;  -em  .  . .  fugit  Da- 

raps   necaturque  VI  572  ;    v. 

Aquilo,  Aquilonia,    Boreas, 

Orithyia 


9?  ,  4/hf  i  -^^^ 


9 


Valer  ius,  F.  PA 

6l0U 

C,  Valeri  Flacci  •V2 


-    "      TJFICAL    IMSTITUTE 

5  9     Oiirr. -M-'S      PARK 

Toronto    5,    Canada