De boekdrukkers, boekverkoopers en uitgevers in Antwerpen sedert de uitvinding der boekdrukkunst tot op onze dagen;

Google

This is a digital copy of a bix>k ihal was preservcd lor gcncralions on library shelves before il was carefully scanned by Google as part of a project

to makc the world's books discovcrable online.

Il has survived long enough for the copyright lo expire and the book to enter the public domain. A public dom ai n book is one that was never subject

to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books

are our gateways to the past. representing a wealth of history. culture and knowledge that 's often diflicult to discover.

Marks. notations and other marginalia present in the original volume wil] appcar in this lile - a reminder of this book's long journey from the

publisher lo a library and linally to you.

Usage guidelines

Google is proud lo partner wilh libraries lo digili/e public domain malerials and make ihem widely accessible. Public domain books belong lo ihc
public and we are merely iheir cuslodians. Neverlheless. ihis work is expensive. so in order lo keep providing ihis resource, we have laken sleps lo
prevent abuse by commercial parlics. iiicludiiig plaang lechnical reslriclions on aulomaled uuerying.
We alsoask that you:

+ Make non -commercial u.se of the files We designed Google Book Search for use by individuals. and we reuuesl ihat you usc these files for
personal, non-com merci al purposes.

+ Refrain from mttoinated querying Do nol send aulomaled uueries of any sorl lo Google's syslem: II' you are conducling research on machine
translation. oplical characler recognilion or olher areas where access lo a large amounl of lexl is helpful. please conlacl us. We encourage the
use of public domain malerials for ihese puiposes and may bc able to help.

+ Maintain attribution The Google "walermark" you see on each lile is essenlial for inlbrming people aboul this project and hclping them lind
additional malerials ihrough Google Book Search. Please do nol remove it.

+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are responsible for ensuring ihal whal you are doing is legal. Do nol assume that just
bccausc we believe a book is in ihc public domain for users in the Uniied Staics. thai the work is also in ihc public domain for users in other

counlries. Whelher a book is slill in copyright varies from country lo country, and we can'l offer guidancc on whelher any specilic use of
any specilic book is allowed. Please do nol assume ihal a book's appearance in Google Book Search mcans il can bc used in any manncr
anywhere in the world. Copyrighl iiifrmgemenl liabilily can bc quite severe.

About Google Book Search

Google 's mission is lo organize the world's information and to make it universally accessible and useful. Google Book Search helps readers
discover ihe world's books while liclpmg aulliors ai ui publishers rcacli new audicnecs. You eau search ihrough ihe lïill lexl of ihis book uu ihe web
at |http : //books . qooqle . com/|

Google

l.)il is ecu digilalc kopie van ecu hoek dal al gcucralics lang op hihliolhcckplaiikcii litvlï gcslaan. maarnu zorgvuldig is gescand door Google. Dal

doen wc omdat wc alk boeken Ier wereld on line beschikbaar willen maken.

Dit boek is zo oud dat het auteursrecht erop is verlopen, zodat het bock nu deel uitmaakt van het publieke domein. Een boek dat tot het publieke

domein behoort, is een boek dal nooit onder het auteursrecht is gevallen, of waarvan de wettelijke auleursrecrillemiijn is verlopen. Het kan per land

verschillen of een boek tot het publieke domein behoort. Boeken in het publieke domein zijn een stern uit het verleden. Ze vormen een bron van

geschiedenis, cultuur en kennis die anders moeilijk te verkrijgen zou zijn.

Aantekeningen, opmerkingen en andere kanttekeningen die in hel origineel stonden, worden weergegeven in dil bestand, als herinnering aan de

lange reis die het boek heeft gemaakt van uitgever naar bibliotheek, en uiteindelijk naar u.

Richtlijnen voor gebruik

Google werkt samen met bibliotheken om materiaal uit het publieke domein te digitaliseren, zodat het voor iedereen beschikbaar wordt. Boeken
uit het publieke domein behoren toe aan het publiek; wij bewaren ze alleen. Dit is echter een kostbaar proces. Om deze dienst te kunnen blijven
leveren, hebben we maatregelen genomen om misbruik door commerciële partijen Ie voorkomen, zoals hel plaatsen van technische beperkingen op
automatisch zoeken.
Verder vragen wc u het volgende:

+ Gebruik de bestanden alleen voor niet-commerciële doeleinden We hebben Zoeken naar boeken met Cioogle ontworpen voor gebruik door
individuen. We vragen u deze bestanden alleen te gebruiken voor persoonlijke en niet-commerciële doeleinden.

+ Voer geen geautomatiseerde zoekopdrachten uit Stuur geen geautomatiseerde zoekopdrachten naar hel systeem van Google. Als u onderzoek
doet naar computervertalingen, optische tekenherkenning of andere wetenschapsgebieden waarbij u toegang nodig heeft lol groic hoeveelhe-
den tcksi. kunt u contact met ons opnemen. We raden u aan hiervoor materiaal uil hel publieke domein te gebruiken, en kunnen u misschien
hiermee van dienst zijn.

+ Laat de eigendomsverklaring staan liet "watermerk'' van Google dal u onder aan elk bestand ziet. dient om mensen informatie over het

project Ie geven, en ze te helpen extra materiaal Ie vinden met Zoeken naar boeken mei Google. Verwijder dit watermerk niet.

+ Houd u aan de wet Wat u ook doet, houd er rekening mee dat u er zelf verantwoordelijk voor beril dal alles wal u doel legaal is. U kunt er
niet van uilgaan dal wanneer een werk beschikbaar lijkt ie zijn voor het publieke domein in de Verenigde Slalen. hel ook publiek domein is
voor gebruikers in andere landen. Of er nog auteursrecht op een boek rust. verschilt per land. We kunnen u niet vertellen wal u in uw geval
met een bepaald boek mag doen. Neem niet zomaar aan dal u een boek overal ter wereld op allerlei manieren kunt gebruiken, wanneer het
eenmaal in Zoeken naar boeken met Cioogle slaat. De wettelijke aansprakelijkheid voor auteursrechten is behoorlijk streng.

Informatie over Zoeken naar boeken met Google

Het doel van Google is om alle informatie wereldwijd toegankelijk en bruikbaar te maken. Zoeken naar boeken mei Google helpt lezers boeken uit

allerlei landen te ontdekken, en helpt auteurs en ui tgevers om een nieuw leespubliek Ie bereiken. U kunt de volledige leksl van dit boek doorzoeken
Op hel web via |htt. y- : / .■-■.-;-;.-;..■■■■.-.■ . :■■ -;.-;. j_^ . ~ -:.;•[

1 1APVAF D ■ COL1.EGE-L1BRARY •

* PRpM twb BEC^U^T o

EDWARD-HENR.Y-HALL-J
1 a r i 1 —

DE BOEKDRUKKERS

BOEKVERKOOPERS EN UITGEVERS
IN ANTWERPEN

SEDERT OE UITVINDING DER BOEKDRUKB
vGW

..... . ...

: ^ntai. roïTfirrrKX kk prukke^"

door Frans Olthoie-

-3nlmrrpni

DRUKKKHiJ J.-K.

1891

■

Aan de WelEdixe Heërex

Arthur VAN DEN NEST

SCHEPENE OEH STAD ANTWERPEN

voorzitter van het comiteit voor i

Geschiedenis en Kunst.

>VER ANTWERPEN'S

Max SUREMONT

; het Comiteit hek Srhni-.ujKL Hmmi|W

en aan de nagedachtenis van mijnen lieven Dichter

Jan VAN BEERS

wordt dit werk uit erkentenis en hoogachting opgedragen door den

Schrijver
F. O.

DE BOEKDRUKKERS
BOEKVERKOOPERS en UITGEVERS

in ANTWERPEN

DE BOEKDRUKKERS

BOEKVERKOOPERS EN UITGEVERS
IN ANTWERPEN

SEDERT DE UITVINDING DER BOEKDRUKKUNST
TOT OP ONZE DAGEN

alfabetisch gerangschikt en van geschiedkundige a anteeken 1ngen voorzien

opgeluisterd door een aantal portretten en drukkersmerken

door Frans Olthoff

der Stadsbibliotheek van Antwerpek

3ntn>rrjirn

DRUKKERIJ J.-E. BÜ5C11MANN, R1JXP00STVES7

1891
Boekhandel Mas RUEF, Antwerpen

3 5&T0AAJ

LlBBhfCi

K

Hier als inleiding eene geschiedkundige beschrijving te geven der Boekdrukkunst in
Antwerpen of te willen bewijzen door wien deze edele kunst in onze stad is ingevoerd
geworden, zou ten minste overbodig wezen. Immers meermalen werden hierover hevige
pennetwisten gevoerd tusschen geleerden, die het dan nog bij veronderstellingen en gissingen
hebben moeten laten. Wij zullen nochtans een vluchtigen oogslag werpen op de bedrijvig-
heid der Boekdrukkunst in onze stad, gedurende de xv c en de xvi e eeuw.

De eerste en voornaamste mannen, die in de Annalen onzer Boekdrukkunst voorkomen
zijn zeker Matthijs Van der Goes (1472-1491), Geeraard Leeu (1484-1493), Diederik
Martens van Aelst (1493-1497 en 1502-1512), Govaert Back (1492-1510), Hillen van Hoog-
straeten (1495-1558), Hendrik de Lettersnider (1496-15..), Roeland Van den Dorpe (1497-
1500), Adriaen van Liesvelt (1499-....), Adriaen van Berchen (1500-1535), Eckert van
Homberg (15..), Jan Dingesche, alias de Lettersnider (15..), Nicolaes De Graeve( 1500-153 5),
Hans De Laet (1525-1566) en zoovele andere, minder om hunne kunst gekend ; maar door
ons in dit werk opgenomen, ten einde hunne namen uit het vergeetboek te houden.

De meeste dezer boekdrukkers en boekverkoopers waren gehuisvest in de Cammers-
(Brouwers)straet, thans genaamd Kammenstraat (rut des Peignes) en in de nabij gelegen
straten ; zoodat zij om zoo te zeggen in denzelfden omtrek geschaard leefden. Zelfs de stielen,
die van de Boekdrukkunst min of meer afhankelijk waren, zooals : lettergieters, graveerders,
boekbinders, enz. trachtten ook eene huisvesting te vinden in de nabijheid der Cammerstraet
of der Lombaerden Vest.

Van* 1480 breidden en handel en nijverheid zich in Antwerpen altijd meer en meer uit
en wiesen tot het punt, dat onze stad van [550 tot 1565 de eerste handelplaats der wereld
was. Onnoodig is het hier ook de beschrijving der bedrijvigheid, welke in hare haven en
straten heerschte, uit Guicciardini of Schiller nogmaals afteschrijven, het volsta hier te zeggen

dat de boekdrukkerij en de boekhandel hier met den algemeenen handel gelijken tred
hielden. Was Antwerpen niet eene der steden waar de Boekdrukkunst het eerst werd uitge-
oefend, zij was niettegenstaande de stad waar reeds in het begin der xv e eeuw de beroemdste
mannen hunne edele kunst oefenden. Zoo zegt D r Campbell, dat in het begin der xv e eeuw
op de 65 drukkers, welke in twee-en-twintig Nederlandsche steden werkzaam waren,
Antwerpen er 13 of het vijfde gedeelte van in zijne muren telde.

Wat eigenlijk de invloed der kerkhervorming op onze drukkunst te weeg bracht, is hier
ook moeilijk te beschrijven en zou ons overigens te ver leiden. De slachtoffers nochtans, die
onder Keizer Karel en Philip II hier te Antwerpen vielen, om reden van Luthersche boeken
gedrukt of verkocht te hebben, zijn nog al talrijk. Twee ervan, de genaamde Jacob van
Liesvelt en Frans Fraet, werden op de Groote Markt onthoofd, andere lieten hun leven op
het Steen of werden in vrijheid gesteld, het lichaam beladen met ziekte of melaatsheid en
stierven korts daarna ; andere nog werden uit het Markgraafschap ten eeuwigen dage of voor
eene reeks van jaren gebannen.

Van al deze bijzonderheden vindt men in ons werk de akten of andere stukken aange-
teekend, voor zoover wij ze hebben kunnen opsporen.

Het Archicvenblad van Antwerpen, uitgegeven door den Archivaris P. Génard, alsook eene
verzameling van stukken rakende Antwerpsche drukkers en boekverkoopers, herkomstig uit
de veiling Van Straelen-Moons-Van Lerius en thans te' Brussel berustende, brachten ons
menigmaal op het spoor van het bestaan van dezen of genen drukker of boekverkooper
(wiens naam om zoo te zeggen tot hiertoe onbekend bleef), of ook op datums van overlijdens,
ballingschap of vertrek uit Antwerpen. Dit zette ons aan tot verdere opzoekingen en deed
ons weldra ontdekken, dat op menig werk, zonder jaartal verschenen, de eene of de andere
weet-al een jaartal gezet heeft, b. v. (1566), een jaar wanneer de drukker reeds tien jaar
overleden was. Dit treffen wij niet alleen aan in verkoop-catalogussen, maar zelfs in die van
openbare bibliotheken hier en elders.

Het zij ons hier toegelaten onzen bijzonderen dank te betuigen aan de heeren
Th. J. Arnold, Conservateur der Universiteits-Bibliotheek te Gent: E. Spanoghe, rustend
Leeraar te Contich; H. Sermon, Lid der Koninklijke Vlaamsche Academie; Max Rooses,
Conservator van het Museum Plantijn-Moretus ; Ridder Gustaaf van Havre, Voorzitter der
Antwerpsche Bibliophilen ; P. Génard, Archivaris van Antwerpen ; C. J. Hansen, Bibliothecaris
van Antwerpen, enz., die door hunne geleerdheid en dienstvaardigheid ons behulpzaam

geweest zijn.

AARSEN

A

AARSEN, P. J. Van. Boekdrukker en boek-
verkooper. — Woonplaats Beur^estraet.
Werkzaam van 1846 tot 1878. Zijne
zaak ging over aan Van Os-De Wolf.
Zie aldaar.

AEL, J. F. Van. Boekdrukker en boekverkoo-
per. — Woonplaats Kei^erstraet n° 1254,
later n° 1340. Hij begon zijne zaak in
1806, ofschoon hij slechts zijn getuig-
schrift bekwam in 1813.
Hij drukte verscheidene werken, waaron-
der eenigen in de latijnsche taal. Na
zijn overlijden, 1857, ging de zaak over
aan zijn zoon,

AEL, Joannes-Cornelius, Van. Boekdrukker
en boekverkooper. Werkzaam van 1857
tot 1873. — Woonplaats Keiler straat
n° J2.

AEL-SCHOOFS, Frederik-Joannes, Van.
Boekdrukker en boekverkooper, zoon
van J. C. V. A. Hij volgde zijn vader
op in 1873, en is heden nog werkzaam.
— Woonplaats Keiler straat n° J2.

AELSENS of ALSENS, Hendrik. Boek-
drukker en boekverkooper. Hij leerde
bij Frans Aertsens, omtrent den jare
1 524, en verkreeg zijn getuigschrift van
« gesworen drucker » in 1570. —
Woonplaats in de St-Jansstraet, (bij
t schutter sput)> In den Chrysman.

AERTSENS of AERTSIUS. Boekdrukker ;
waarschijnlijk Frans Aertsens, hooger
vermeld. Werkzaam in de i e helft der
xvi e eeuw. Hij komt voor in het ge-
tuigschrift van H. Aelsens, ofschoon hij
niet te vinden is in de Liggeren van
St-Lucasgilde.

AERTSENS of AERTSSENS, ARTSEN,
ARTSENS, ARSEN, Hendrik I, Gas-
pardsz. Geboren in 1586, alhier over-
leden in 1658. Boekdrukker en boek-
verkooper. — Woonplaats In de Cam-
merstraet, In de witte Lelie. Hij gebruikte
verscheidene drukkersmerken waarvan
de heer ridder van Havre in zijn werk :
Marques typographiques des imprimeurs
Anversois, er een 14 tal van mededeelt.
Ook drukte H. A. in vennootschap met
G. Van Wolschaeten.

Aant. Wij zochten tevergeefs in de Liggeren van
St-Lucasgilde het jaar zijner ontvangst als vrij-
meester, maar vonden hem slechts als Deken
(boekdrukker) in het jaar 163 1-1632 opgegeven.

AERTSENS, Hendrik ü. Zoon van Hen-
drik I. Boekdrukker en boekverkooper.
Geboren in 1622, overleden te Brussel
in 1663. Aangenomen in de St-Lucas-
gilde in 1640. Hij bewoonde het huis
zijns vaders, in de Cammerstraet, In de
tuitte Lelie. Zijne weduwe hertrouwde
in 1665, met Lucas De Potter, boek-
verkooper. Zie Ridder van Havre : Mar-
ques typographiques.

AERTSENS, Hendrik HL Zoon van Hen-
drik II. Boekdrukker en boekverkooper.
Geboren te Antwerpen in 166 1, over-

AERTSENS

leden in 1741. Aangenomen in St-Lu-
casgilde in 1686.
In 1688 vinden wij hem woonachtig in
de Cortc Nieuwst rad, en in 1697 op de
Eier markt, In den Parnassus-Bergh (by
H. Aertsens, Ga^ettier).

Aant. Hij was de drukker en uitgever van de
Antwerpschc Tosttydingcn, verkregen bij octrooi
van 12 Jan. 1695. Dit nieuwsblad was slechts
eene vervanging van Verdussen's Extraordinar
rische Posttydingen, hetwelk dezen laatste had
overgenomen van Abraham Verhoeven, in ver-
vanging van zijne Tydinghen. Na Aertsens werd
het de eigendom van J. & F. Van Soest, die
het de benaming gaven van Ga^ette van %Ant-
werpen. Zie verder over dezen « Gazettier » :
K. L. Torfs, Teriodische drukpers, blz. 5.

AERTSENS, Antonius. Boekverkopper.
Zoon van Hendrik I. Aangenomen in
St-Lucasgilde in 1648- 1649.

ALLEBÉ. Boekdrukker. Bonapartstract n°702
(Schoenmarkt). Hij was ook de uitgever
van het Journal du commerce (FAnvers,
een half-weekblad in-4 , gesticht in
1802. Het hield zich uitsluitelijk met
handelszaken bezig, tot dat het in 18 10,
bij prefectoraal decreet, in een nieuws-
blad herschapen werd. (Zie verder Del-
rue.

ALLEGRÊ. Boekdrukker. (Drukker van het
Departement der beide Nethen). Poerden-
markt. Werkzaam op het einde der
xvm en in het begin der xix' eeuw.

ANCELLE, F. M. Boekdrukker en boek-
verkooper. Geboren te St-Pierre sur
Devaux, dep. Calvados, in Frankrijk.

Hij kwam naar Antwerpen in 1799 en
vestigde zich in 1 8 1 5 als boekdrukker en
boekverkóoper op de Kaes-ruy n° 690,
alwaar wij hem in 1859 n °g werkzaam
vinden.

ANCXT, Maria, cc Gesworen boeckprinte-
resse » Weduwe van Jacob Van Lies-
velt. Zij zette de zaak, na den dood
van haar echtgenoot, (1545) met veel
ijver voort onder de firma : Maria Ancxt,
W e van Jacob Van Liesvelt. Zij was nog
'werkzaam in 1564.

ANDRIES, .... de printere. Aangenomen in
St-Lucasgilde in 1506.

Aant. Deze Andries de printere is ongetwijfeld
Adriaen Van Berghen. Zie aldaar.

ARDENBERGH of ARDENBURCH, Ga-
briel, Van. Boekverkóoper en boek-
binder. Aangenomen in St-Lucasgilde
in 1586.

Van Ardenbergh of Ardenburch wordt
vermeld tusschen de « huerlingen » der
kerkfabriek van O.-L.-V. in eene reke-
ning van 1610-1 612. Aanteekeningen der
Liggeren van St-Lucasgilde.

ASSE of ASCHE, ASSCHE, Nicolaes, Van.
Boekdrukker, aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1557.

ASSCHE, Jos., Jan, Van. Boekverkóoper,
werkzaam in dè i e helft der xix c eeuw.
— Woonplaats Groote Markt n° 717
(wijknummer).

BACK

B

BACK, Govaert (Godfridus). Boekdruk-
ker. Hij werd als « vrijmeester boeck-
printer en boeckbinder » in St-Lucas-
gilde aangenomen in 1493, het jaar na
zijn huwelijk met Catlyne Van der
Meer, weduwe van wijlen Matthys Van
der Goes, boeckprinter. (Schepenbrief
van 19 November 1492).,

Aant. Dit merkwaardige stuk stelt een einde aan
alle veronderstellingen, als zou G. Back reeds
in 1485 gedrukt hebben. De eerste drukken die
van zijne pers kwamen, dagteekenen van 1493,
ofschoon D r Campbell van Leyden, in zijn ge-
kend werk : Annales de la tyjcgraphü nierlandaise
au XVe sièclef verkeerdelijk een werk opgeeft,
verschenen omstreeks 1490.

Om een oogslag te werpen op de buitengewone
werkzaamheid dezes drukkers, vermelden wij
slechts dat er van de jaren 1493-1500 niet min-
der dan een 60 tal wiegedrukken (incunables)
van zijne pers kwamen : ook wordt hem de eer
toegekend, naGeeraerd Leeu,den meesten luister
aan onze Antwerpsche drukkunst bijgebracht te
hebben.

G. Back bewoonde een huis in de Catn-
merstraet, hetwelk voor uithangbord
droeg In 't Voghelhuys, waaraan hij ook
zijn drukkersmerk ontleend heeft, het-
welk eene vogelkooi verbeeld. Hij stierf
in 1 5 1 1, na gedurende eene lange reeks
van jaren zijne kunst met ijver en
nauwgezetheid te hebben uitgeoefend.

Zie aangaande dezen drukker : P. C. Van der
Mcersch, J. W. Holtrop, en het Bullet. des Bi-
bliopbiles belges , t. II, blz. 236-249, t. III, blz.
54-62, enz.

BACKER, C. De. Boekdrukker-uitgever. —
Woonplaats Zirkstraat n° 35. Werk-
zaam van 1845 tot 1870. Na zijnen dood
zette zijne echtgenoote de zaak voort
onder de firma :

BACKER, W e . De. Boekdrukker-uitgever.
Zij is heden nog werkzaam. — Woon-
plaats Zirkstraat n° 35.

Deze beide firmas bezorgden een aantal
prachtige werken waaronder wij de
volgende niet mogen onvermeld laten :

Codex Diplomaticus Rubenianus, publiés
par Ch. Ruelens. in-4 .

Wapenboek der Antwerpsche Gemeente-instel-
lingen, door P. Génard, in-4 , fransch
en vlaamsch.

Rubens-bulletijn, uitgegeven door de Ru-
bens-Commissie, in-8°, enz. enz.

BACKX, Joannes. Boekdrukker, aangeno-
men in St-Lucasgilde in 17 14.

BACX of BACKX, BAX, Andreas I. Boek-
drukker, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1588-89, overleden in 1621-1622.

In 1586 drukte hij voor rekening van P.
Bellerus het volgende werk :

Don Alonso de Ercilla. La Arancana.
Anvers en casa de P. Bellero. Excude-
bat Andreas Bax. 1586. in-12 .

BACX of BACKX, BAX, Andreus DL Zoon
van Andreus I. Boekdrukker, aangeno-
men in St-Lucasgilde in 161 3.

BACX, Andreus III. {de jonghe). Boekdruk-
ker, hij woonde Int Heylich Geeststrate 9
en werd aangenomen in St-Lucasgilde
in 165 1. Overleden in 1665-1666.

BAERTS

S

BAERTS, Corneliüs. Boekdrukker, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1677-1678.

BAGGERMAN, Felic. Boekhandelaar-uit-
gever, werkzaam omstreeks 1870. Hij
woonde op de Kaesrui n° 12, en was
de opvolger van J. De Koninck.
Gedeeltelijk werd door hem het werk De
Ligger en van St-Lucasgilde uitgegeven.

BALLOO, Antonius, ook A. de B. Boek-
drukker, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1591. Hij woonde Op ons lief Vrou-
wen Kerckhof, In den gulden Satnpson,
alwaar hij in C 1 595) ^ et volgende zeld-
zame werkje drukte :
Histoires.... des choses les plus tnémorables,
advenues depuis Van xvc jusqu'h Van
présent. A Anvers chez Anthoine de
Ballo, au Sampson d'or, sur Ie Cemen-
tière nostre-Dame, (1595), in-16 .

BARIUS, Nicolaes. Boekdrukker of boek-
verkooper. Wij vonden hem niet ver-
meld in de Liggeren van St-Lucasgilde. .

Hij drukte het werk :

Psalmorum Davidis et aliorum prophetarutn >
libri quinque, Theod. Be^aill. Vezelis auc-
tore. Antverpiae Apud Nicolaum Barium.
1580, in-8°.

Aant. Daar er van dezen drukker geene andere
werken schijnen gekend te zijn en hij ook niet
in de Liggeren van St-Lucasgilde voorkomt,
veronderstelt men dat hij niet te Antwerpen
werkte, maar dat hij de naam dezer stad ge-
bruikte om meer aftrek in zijne uitgaven te be-
komen. N. Barius wordt echter voor eenen
Antwerpschen drukker genomen.

Kan de naam Barius ook voor geen duiknaam ge-
houden worden ?

BARTHOLEYNS, Wouter. Boekdrukker
(ghesworen boeckprintere).Hij woonde
aanvankelijk In die Sleutelstraete 9 later,
in 1555, In dye Valckstrate, noest die
gulden Fonteyne. Van dezen drukker zijn
er zeer weinige werken bekend.

BATMAN, Joannes. Boekdrukker, aangeno-
men in St-Lucasgilde in 1534, als « vrij-
meester intmakere » (inktmaker). Wij
vinden hem woonachtig in 1542, in de
St-Anthonisstraete, en in 1545 In den
Rooden Borgb 9 binnen die Cammerpoorte y
alwaar hij het volgende werk drukte :
Novum testamentum illustratutn. Antverpiae,
excudebat Joannes Batman, 1545,^-8°.
Hij overleed ten jare 1567.

BAUHUYSEN of BOUHUYSEN, Jan, Van.
Boekdrukker of boekverkooper.

In eenen brief van Margaretha van Parma aan Jac.
Hessel, raadsheer des konings, gedagt eekend
van 28 Aug. 1 567, wordt hij tegelijk met
G. Van Diest, Joannes Van Schille en Willem
Van Parijs, als medeplichtige aan het drukken
van zekere figuren, kwetsende de Spaansche
Inkwisitie, vermeld.

Zie Bullet. du Biblioph. beige, t. II, bl. 253 en */*r-
chievenblad van ^Antwerpen, dl. I, bl. 289, dl. II,
bl. 417 en dl. xi, bl. 375.

BAUWEL of BOUWEL, J. Boekdrukker en
uitgever van De Noordstar, tijdschrift
voor letteren, kunsten en wetenschap-
pen, 6 dln. in-8°, 1840-1841. Hij was
werkzaam in de t e helft der xix e eeuw.

BEELAERT of BELLERE, BELLERUS, Jo-
annes I. Lucasz. Geboren te Luik in
1526, alhier overleden in 1595. Hij

BEELAERT

verkreeg het poorterrecht in 1553 en
werd als vrij meester boekverkooper in
St-Lucasgilde aangenomen in 1559. Hij
woonde aanvankelijk in de Cammer-
straeie, In den Salm 9 betrok in 1559 het
huis genaamd In den Valck^ gelegen in
dezelfde straat ; later het huis In den
gulden ^Arenty alwaar hij in 1564 werk-
zaam was. Hij drukte menig muziek-
werk in vennootschap met P. Phalesius.
Peeter Beelaert, wordt niet alleenlijk als
een der bijzonderste drukkers van zij-
nen tijd, maar ook als een verdienstelijk
taalkundige erkend. Zijne weduwe zette
eerst de zaak voort onder de firma :

BEELAERT of BELLERUS, W* van Joan-
nes, en later onder de firma :

BEELAERT of BELLERUS, W« ende erfge-
namen van Joannes.

D. O. M.

JOANNI BELLERO bibliopol*

Antverpiensis Balistariorum

Junioris Collegii S. Georgii

quondam Decano

Elisabeth Commers coniunx

haeredesq. haec marito opt.

hi parenti chariss. sibi suisq.

Poss. Obiit ille 15 Octob. 1595.

«etat. 69 haec 3 Septemb.

1616 aetat. 86.

Deum

iustitiae

animabus requiem lector precare.

Graf- en Gedenkseljriften der provincie Antwerpen,
dl. I, bl. 47.

BEELAERT of BELLERUS, Balthazar,
Joannesz. Boekdrukker, geb. in 1564.
Hij verliet Antwerpen om zich te Douai
te vestigen. Wij kunnen niet met zeker-
heid vaststellen of B., B. hier ter stede
drukte, daar hij reeds op 26 jarigen
ouderdom zijne geboortestad verliet.

BEELAERT of BELLERUS, GaspardJansz.
Boekverkooper, aangenomen in St-Lu-
casgilde in 16 10. Hij volgde zijne ouders
in den boekhandel op en woonde in
het huis De gulden ^Arent, gelegen in
de Camtnerstraet .

BEELAERT of BELLER, BELLERE, BEL-
LERUS, Lucas II, zoon van Lucas I,
of zoon van Lucas Bellerus van Luik.
Boekdrukker. Hij woonde In de *Pand-
straet, en huurde van de kerkfabriek van
O.-L.-V. in de jaren 1587-1588 en
werd als boekverkooper in St-Lucas-
gilde aangenomen in 1576.
De HH. R r van Havre, noch A.Govaerts,
vermelden hem. Wij kennen slechts
één werk bij dezen drukker van de pers
gekomen ; het draagt voor titel :
Theatrum mundi minoris, sive humana cala-
miiatis. Occanus. ex Gallico in latinum
Sermonem versum, interprete F. Laurentio
Cuparo Carmelitano Mont. Gerardi.
Antverpiae, apud Lucam Bellerum,
1589 in-12 .

BELLERUS of BELERE, Lucas m. Boek-
verkooper, waarschijnlijk een zoon van
Lucas II. Hij komt voor in de Liggeren
van St-Lucasgilde (1607) onder de be-
namingvan « meesterszoon ». Wij von-

BEELAERT

den nergens melding, noch eenig spoor
zijner werkzaamheid in Antwerpen.

BEELAERT of BELLERUS, Peeter I,
Lucasz. en broeder van Joannes I, ge-
storven in 1600. Boekdrukker. Als vrij-
meester boekverkooper in St-Lucasgilde
aangenomen in 1574. Hij woonde/» de
Cammerstraet, In den stilt van Hourgoi-
gnen. Zijne weduwe bleef nog eenige
jaren onder de volgende firma werk-
zaam :

BEELAERT of BELLERUS, W' ende erfge-
namen van Peeter. — Woonplaats In
de Cammerstraet, In den stilt van Bour-
goignen.

BEELAERT of BELLERUS, Peter II, zoon
van Peter I, en broeder van den voor-
gaande. Hij werd als boekverkooper in
de St-Lucasgilde aangenomen in 16 14.
— Woonplaats In de Cammerstraet> In
de stilt van c Bourgoignen.

BEELAERT of BELLERUS, Peeter HL
Boekdrukker, aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1643- 1644. In x ^54 vinden wij
hem woonachtig op de Melkmarkt, In de
guldeTrallie; in 1665 op de Melk mar kt,
In den gulden Schoen en in 1676 op de
Groote Markt, In de roode Zee.
Nota der Liggeren, c Peeter Bellerus,
boekverkooper, geboren te Antwerpen,
werd poorter dezer stad den 6 October
165 1 ; hieruit blijkt dat hij om zekere
redenen zijn poorterschap verloren
had. »

Aant. Deze redenen liggen hierin, dat hij gedu-
rende de jaren 1645-165 1 te Douai werkzaam
was geweest.

BEELAERT of BELLERUS, Joannes, Pee-
tersz. Boekdrukker. Aangenomen in
St-Lucasgilde als c boekverkooper » in
1609. Hij werkte ook met zijn broeder
Peeter onder de firma : Peeter en Joannes
Bellerus. Hij overleed ten jare 1636.

BEER, J. B. De. Boekdrukker, werkzaam
in het begin der xix e eeuw (1836-62).
— Woonplaats Pieter en Paulusstraet.

BEERTS, (vader) F. J. Boekhandelaar-Uit-
gever. Hij vestigde zich den 1 5 October
1837, als boekverkooper en boekbinder
op den Kleine Kauwenberg tot het jaar
1846. Na dit tijdstip als Boekhandelaar-
Uitgever in de Wolstraat alwaar hij
heden nog werkzaam is.

F. J. B. is de uitgever van een aantal
werken waaronder de puike uitgave
van het latijnsche werk :

De imitatione Christi, libri quatuor metrice
expressi opera P. L. Van Kessel Sac. R.C.
Antverpiae, F. J. Beerts, Bibliopola-
Edidit. 1868 in-8°.

Alsook van het tijdschrift :

Neder duitsch overwicht. Geschied- en letterkun-
dig tijdschrift. 1853-1856 in-8°.

BEERTS, Lodewijk, J. A. Zoon van den
voorgaande. Boekdrukker, boekverkoo-
per en uitgever, opvolger van Ph. Ville,
in 1867. Hij woonde aanvankelijk op
de Oude Beurs n° 21, (1867-73). thans
op de Oude Koornmarkt n° 26.
Tusschen de werken die van zijne pers
kwamen, kunnen wij in het bijzonder
vermelden, de prachtuitgave van : Jan
Van Beers' Gedichten, 1873, 2 d n in-8°.

J. A. L. Beerts, bedient zich van het vol-
gende drukkersmerk :

BEERTS, Frans, zoon van F. J. Boekhan-
delaar. Hij begon zijne zaak den i Juli
1880 en vestigde zich op de Kaifielijne
vest n° 64, alwaar hij heden nog werk-
zaam is.

BERBIE, Gerardus. Boekdrukker en boek-
verkooper, aangenomen in de St-Lucas-
gilde in 1754. Hij was deken der Gilde
in 1789 en woonde op dit tijdstip in
de Israêlietstraet, by de Hang.

BERGH, Willem, Van den, ook MONTA-
NUS, DUMONT. Boekdrukker, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1538.
Op het werk Novum Testatnentum, 1542,
mensis JuHi, in-16 , bevindt zich zijn
drukkersmerk, hetwelk op weinige
zijner werken voorkomt. Hij woonde
in de Cammerstraete, In den noden Boreb.

BERGHE of BERGIANI, Joannes, (van of
van den ?). Boekdrukker. Woonplaats
by de 'Bor^e.
Hij wordt niet vermeld in de Liggeren
van St-Lucasgilde.

BERGHEN of BERCHEN, Adriaen, Van
den. Deze boekdrukker woonde in 1500
Aen die Marct, (groote Markt) Indie
grote gulden Mortier, in r 504 natst den
groolen Mortier ; in 1507 op de Core-
marct, achter der stadthuys, In de Jacht,
eindelijk in 1510-1534 op de Camerpoort
Brugge, achter onser liever vrouwen Kerck-
hof, Int guldt Missael. Ook gebruikte
hij soms de aanduiding In die Cammer-
strate, In 't gulden Missael. Zie verder
op het woord : Juxta en Andries de
printere.
Adriaen Van Berghen, beschuldigd van verboden
boeken verkocht ie hebben en hulp te hebben
verleend aan de Lutheranen, werd gevangen
genomen en in de staatsgevangenis het Steen
opgesloten, middelerwijl er eene gerechtelijke
huiszoeking te zijnent geschiedde. Er werden
inderdaad verboden boeben, in een pak te za-
men gebonden, in zijnen winkel gevonden.
Onze drukker trachtte zich te verontschuldigen
en beweerde dat gemelde boeken door den
eenen of anderen vijand gedurende zijne ziekte
in zijnen winkel opzettelijk moesten verstopt
zijn geworden. Dit kon echter niet baten. Hij
werd, na een langdurig proces, den 5 Januari
15} 5, veroordeeld : om binrun den derden dage,
vuylen fMtrckgrcefscape van Antwerpen gebannen
(ie worden) ende (te) doen een pelgrimage lol
Nicossien in Cypers ende, nat de brieven daeraff
gesonden, nyel water innecomen hy en hibbe des
Herren ende der stadl gemoedt, op syn hoodt.
3 Januari 1536 11. %. ^Archievtnblad van Ant-
werpen, d. vu, bl. 290 enz.

BEYS, Gius of Eerntus. Corneliusz. Boek-
drukker en boekverkooper. Geboren te
Breda. Hij huwde in 1572, Magdalena
Plantyn, ChristorTels dochter. Van 1567
tot 1577, beheerde hij te Parijs de zaak
zijns schoonvaders, tot hij in dit zelfde

^v

BIBANTIUS

■ I ■ ll.UI . j

jaar in gemelde stad eenen boekhandel
voor eigen rekening oprichtte. In 1590
kwam hij zich te Antwerpen vestigen ;
verkreeg er het poorterrecht in 1591
en werd nog in ditzelfde jaar als vrij-
meester in St-Lücasgilde aangenomen.
Hij woonde eerst in de Cammerstraet,
later, in 1592, jn de Huydevettersstraet,
In de witte Lelie.. G. B. keerde weldra
terug naar Parijs, alwaar hij in 1595

overleed.

t

BIBANTIUS, Willem. Boekverkooper, niet
vermeld in de Liggeren van St-Lucas-
gilde. Hij was werkzaam in 1654.

BIESTKENS, Nicolaas. Boekdrukker, gebo-
ren te Diest, alhier werkzaam in 1577.

Aant. In 1571 drukte er ook een N. B. te Am-
sterdam. Is dit dezelfde ?

BINCKEN, Huibert. Boekdrukker, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 175?, deken
gekozen in 1782. Hij woonde op de
Kattevest achter de Krygsschool, In den
noem Jesus, ook op de Kattevest, In den
gulden kop en van 1765-1768 op de
Cathelyne-vest (vroeger Kattevest), In
't verguld Zweerd, alwaar hij het vol-
gende werk drukte :
Zielespys ofte Christelyche Leeringe. Door
P. Verheyen, plebaen der Cathedrale van
Antwerpen. 't Antwerpen, by Hubertus
Bincken, op de Cathelyne-vest, in 't ver-
guld Zweerd, 1765-1768. 5 dln in-8°.

BINCKEN, Willem, Joseph. Huibertsz.
Boekdrukker en boekverkooper, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1786. Hij

was eerst werkzaam in het huis zijns
vaders op de Kattevest, van daar ver-
huisde hij naar de lange Nieuwstraet,
over de St-Nicolaes kapel. In de # laatste
jaren hield hij zich hoofdzakelijk bezig
met den oud-boekhandel.

BINNAERT, Martinus. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1634-
1635". Hij bewoonde van 1627-1630
een huis gelegen by de Horse, later het
huis In de 'Bonte Koey,An de Hooghstraet
en eindelijk in 1647 in de Cammer-
straet, In den gulden Arent.

Zie over hem een artikel van den heer P. Génard,

in het tijdschrift %fvue d'Anvers, n» 4 en 5.
' Aant. Bij Martinus Binnaert, verscheen gedurende
eene reeks van jaren een nieuwsblad genaamd :

Ordinarissen Postilioen, te •Antwerpen by Martinus
Binnarty in ' de Hoogbstrate, regt tegen over de
Clyne Teeter Totstraet, in de 'Bonte Koey, nut
gratie etuU privilegie.

« Van dit blad » zegt K. L. Torfs, « 't welk twee-
maal ter week verscheen, op een formaat in-4
van twee bladzijden, en vier kolommen, zagen
wij bij de heeren Carton en Smolderen vier
nummers van 1637, 1638, 1644 en 1648. Deze
twee laatsten waren gedrukt in de Cantmer, In
den Gulden %Arent 9 en nog steeds in gothische
letters. Marten Binnaert is voor de vader der
Bulletins en der advertentièn te achten. Van de
eerste zagen wij eene *Blyde Tydinghe van
St-Qmer (16$ 8) ; van de laatste vonden wij het
oudste specimen, in he.t nummer 1648. »

Mart. B. bezorgde ook eene fransche vertaling van
zijnen Ordinarissen Tostilioen getiteld : Li Pos-
tillon ordinaire, waarvan de heer K. L. Torfs,
slechts één nummer, gedagteekend van den 18
juli 1644, te zien kreeg.

BINNAERT, Peeter. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1 660- 1 66 1 .

Drukkersmerk van A. Birckman.

BIRCKMAN

ii

7

BIRCKMAN of BIRICKMAN, (latijn, BIR-
CKEMANUS), Arnoldus I. Francis-
cusz. Boekdrukker en boekverkooper,
geboren te Amersfoort ; woonachtig in
de Cammerstraete, In de vette Hintte. Hij
was reeds werkzaam in 1533 en over-
leed ten jare 1548. J. Grapheus, G. Cop-
pens Van Diest en C. De Bonte, druk-
ten veel voor zijne rekening. Na zijnen
dood werd de zaak voortgezet onder de
volgende firma :

BIRCKMAN, Erfgen. van Arnoldus, waar-
tusschen zijne beide zonen Frans en
Arnoldus II. begrepen waren. Zij be-
woonden hetzelfde huis.

BIRCKMAN, Arnoldus II. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1559.
Woonplaats in de Cammerstrate, In de
vette Hinne. J. De Laet, Plantyn en A.
Tavernier, drukten voor zijne rekening.
Hij overleed in 1568, waarna zijne zaak
voortgezet werd door de erfgenam. van

BIRCKMAN, Arnoldus.

BIRCKMAN, Frans, gezegd van Keulen,
broeder van den voorgaande. Hij had
zich te Keulen als Boekdrukker geves-
tigd, en drukte aldaar een aantal neder-
landsche werken.

BLOEMEN,Greraerd,Van. Boekverkooper,
woonachtig In de Nieuwe Berg Calvari,
bcqiydtn het Stadthuys. Hij was werk-
zaam in 1720.

BOCK, Jan-Frans, De. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1775. Hij

bekwam het Dekenschap in 1782.
Woonplaats, Over de Meir.

BODIUS, Herman. Boekdrukker of boek-
verkooper, werkzaam in 1527. Niet
vermeld in de Liggeren van St-Lucas-
gilde.

BODT, Jacob, De. Boekdrukker en boek-
verkooper, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1660. Hij was woonachtig, in 1670-
1682, Int Clapdorp, In St-Christoffel.

BOGHAERDE, Peeter, Van den. Boek-
verkooper, aangenomen in St-Lucas-
gilde in 15 58-1559.

BOLLAERT , Roeland . Boekverkooper ,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1527.

Op het werk,

Cosmographicus liber Petri Apiani mathema-
tici.... Excusum Antverpise, impensis
Rolandi Bollaert... 1529 U14 , bevindt
zich zijn drukkersmerk. Grapheus drukte
bovengemeld werk voor zijne rekening.

BOMBERGEN,Cornelius en Carolus, Van.
Zonen van Daniel V. B., dewelke in
het begin der xvi e eeuw te Venetië
drukte, kwamen omstreeks 1500 naar
Antwerpen terug om in vennootschap
met den vermaarden Christoffel Plan-
tijn, gedurende de jaren 15 63-1 5 67,
een aantal werken in het licht te ge-
ven.

Zie : De Decker. Eenige Antwerpsche druk.
kers in den vreemde.

12

BONTE

BONTE, Gregorius, De. Boekdrukker en
boekverkooper, aangenomen in St-Lu-
casgilde in 1559, ofschoon hij reeds
werkzaam was in 1 538.

Aant. G. De 'Bonte, geboren in het land van
Waes, had zich alhier als boekverkooper geves-
tigd en huwde in 1543 Mejuf. Ida Ghoosens %
waardoor hij in 1551 eigenaar werd van het
huis genaamd De scilt van c Basel i gelegen op
de Cammerpoortbrugge, alwaar hij als « geswo-
ren boeck printer en boeckvercooper» werkzaam
was. Na den dood zijner echtgenoote werd hij
priester en monnik van O.-L.-V. Kerk te
Antwerpen.

BONTE, Pieter, De. Boekdrukker (?) werk-
zaam in 1544. Niet vermeld in de Lig-
geren van St-Lucasgilde.

BORCKX, Joannes. Boekdrukker en boek-
verkooper, aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1713-1715, overleden in 1719.
Hij woonde Aent groen Kerckhof van
On%e L. Vrouwe, In de Son.

BOREMÈRE. Boekdrukker (?), werkzaam
in 1585. Medegedeeld door F. Verach-
ter.

BORREKENS, Matheus. Boekverkooper en
Plaatsnijder. In 1637 bezorgde hij de
uitgave van het i e deel van het werk :
Trophées tant sacrés que prophanes de la
Ducbi de Brabant par Butkens, 1637
in-fol.

BOSSELAER, Jacob. Boekdrukker of boek-
verkooper. Bij hem verscheen het vol-
gende werk :
Tprqfyt der vrouwen, in bet welcke geleert
wort de remedie tegen alle gebreken der

vrouwen, weduwen, meyskens inde allen
anderen persoonen. T'Hantwerpen, by
Jacob Bosselaer, 1608, kl. in-8°.

BOUCHERIJ, Jan. Geboren te Gent in
1846. Hij vestigde zich te Antwerpen
als boekhandelaar, boekdrukker en uit-
gever den i e Juli 1883. Woonplaats
op den hoek van den Lange Gang en
Hopland. Hij is de uitgever van het
%Alleinansblad, hetwelk gedrukt wordt
te Gent, en van het maandelijks tijd-
schrift De Vlaamsche Kunstbode } waarvan
hij sedert den dood van den heer Cosijn,
in 1883, de ijverige hoofdopsteller is.
J. B. schreef ook een aantal geschiedkun-
dige en letterkundige werken van groote
verdiensten. Hij is tevens leeraar aan
het College St- Norbertus te Antwer-
pen.

BOUTHALS of BOUTTATS, BUYTTAS,
Jacob. Boekdrukker.

Aant. «r Jacobus 'Buy t tas (fBouttats) heeft by Gonsael
van Keilen gedaen syne Uerjaeren in het boeckdru-
cken, ende daer naer noch vier j oer en leertyt gedaen
by Joannes van Soest, volgens desselft verduren,
dato 20 october 1787, alhier gesien, soo dat 't selve
tot contentement van de dekens wordt aengenomen
endegestelt per memorie. » Nota der Liggeren
van St-Lucasgilde, waarin hij later niet als vrij-
meester vermeld wordt. Wij kennen ook geene
werken bij hem van de pers gekomen.

BRABER, Vrouwe Hans, De. Boekdrukker.
Zij woonde in 1580 in Deverichstraet,
{Ever dij straat) In den Tiybel.
Is zij niet dezelfde als de W e Hans, Braeck-
velt, in 1584 woonachtig in de Huyde-
vettersstraet, In den gulden liybel ?

BRAECKEL

13

BRAECKEL of BRAKEL, Arnout I, Van.
Boekdrukker en boekverkooper, gebo-
ren te Antwerpen in 1606, overleden in
i675.Woonachtigopde Wyngaert-brugh,
Inde Wyngaert-poort ,ten jare 1645-1658.

BRAECKEL, Jan, of Van. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1657-
1658.

BRAECKEL of BRAKEL, Arnout II, Van.
Boekverkooper, aangenomen in St-Lu-
casgilde in 1664. Overleden in 1671-72.

BRAECKEL, Thomas, Van. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1675-
1676.

BRAECKVELT, Hans, (Jan). Boekdrukker.
Wij vinden hem nergens vermeld dan
bij Ridder van Havre. Zijne echtgenoote
zette de zaak voort onder de firma :

BRAECKVELT of BRAKVELT(BRABER ?),
W - van Hans. Zij woonde in de Huyde-
vetter sstraet, In den gulden Hybel, alwaar
wij haar in 1584 werkzaam vinden.

BRAECKVELT of BRACKVELT, Paülüs,
Van. Boekverkooper, aangenomen in
St-Lucasgilde in 1579.
Hij woonde reeds in de jaren 1583-85, in
de Huydevetter sstraet, In den gulden
Bybel, en is waarschijnlijk de zoon of
broeder van Hans Br. Ook komt hij
voor in eene rekening van St-Lucas-
gilde onder den naam van Paulus De
Braber : van daar de veronderstelling
dat bovengemelde Hans Braeckvelt,
ook onder dezen naam gekend was, en

zijne W e onder den naam van Vrouwe
Braber in de Everdystraet, ten jare 1580
drukte.

BRAEU, Nicolaes. Boekverkooper, woon-
achtig in de Korte Beggynestraet, In 't
schryfboeck. 1685-1693.

BRAEY, T. G. De. Boekverkooper-Uitge-
ver. Werkzaam in de i e helft der xix e
eeuw. Woonplaats, Hoogstraet n° 2502.
In 1840, verscheen bij hem het vol-
gende werk :

Documens pour servir h Vhistoire monetaire
des PayS'Bas y par F. Verachter, in-8°.

BREDA, Arnout, Van. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1633-1634.

BREDAEL, L., Van. Oudrboekverkooper,
werkzaam in 1856-1865. Woonplaats,
H. Geeststraat n° 3.

BREYGEL, Nicolaes, Hermansz. Boekdruk-
ker, geb. te Keulen. Hij werd poorter
van Antwerpen in 1624 en aangenomen
in St-Lucasgilde in 1623-1624.

BROECK, Michiel, Van den. Hij leerde het
boekdrukken bij Nic. Van Leuven, « de
printere» ten jare 1556. Wij vinden in
latere jaren niets meer van hem vermeld.

BROEL (BREEL), Jan, Van. Boekverkoo-
per, aangenomen in St-Lucasgilde in
163 3-1634.

BRUERS, Alexander-Ant. Boekdrukker en
boekverkooper, opvolger van A. Eve-
raerts. Aangenomen in St-Lucasgilde

in 1784. Hij woonde op de Minderbroe-
ders-ruy, In St-Ignatius.

Op een werk, in 1803 bij hem gedrukt,
vinden wij bet volgende vermeld : by de
Minderbroeder sruy, In d'engte van Gru-
belter, {Gibraltar, thans afgebroken).

Ajutt. Sieur Alexander Antonius "Broers, heeft den
I Mti 1790, todati«g bekomen om den anten
nacht van jijn huwelijk met « Jouffrouwe Maria-
Thertsia-CoUtta van der Strotten a hutten dep stad
Ie slapen, ponder verliet fijner poorterij, — Poor-
tersboeken van Antwerpen. — Nota ontleend
aan de Liggeren der St-Lucasgilde.

BRUERS of BROERS, Michiel. Boekdruk-
ker, aangenomen in St-Lucasgilde in
1767. Hij woonde insgelijks op de
Minderbroedersruy, In St-Ignatius, en is
waarschijnlijk de vader van den voor-
gaande.

BRUNEAU of BRUNEY, Robertus. Boek-
drukker, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1602. In 1608 drukte bij het vol-
gende werk :
Funus Illustrissima Vtrginis *Albertinae
Spinulae *A Variis Adornatum. Curator
^Antonius Sanderus tAntverp. Antverpia;,
Apud Robertum Bruneau. cro,DC.ux.
in-Col.

BRUYN, Corneliüs, De. Boekdrukker. Hij
bezorgde in 1580 het volgende werk :

Responses de Messire Jthan Scheyfve, jadis
Cbancelier de Brabant, sur centaines (cer-
tainet ?) lettres du Cardinal de Granvelle.
Anvers, par Corneill. De Bruyn, 1580,
in-4 .

Wij zochten hem vruchteloos in de Lig-
geren der St-Lucasgilde.

BUSCHMANN, Jozef-Ernest, geboren te
Sept-Fontaines (Luxemburg), op 13
September 1814. Hij was pas een jaar
oud toen zijne ouders zich te Antwer-
pen kwamen vestigen. Op vijftienjari-
gen ouderdom werd bij naar Parijs
gezonden om er zijne studiën te vol-
trekken, en werd er ten jare 1832 tot
professor van Fransche letterkunde be-
noemd in het Lycee nattonal de France.
Korts daarna stichtte hij in de Fransche
hoofdstad de Revue du Nord, een letter-
kundig tijdschrift.
In 1838 keerde hij naar Antwerpen terug
waar hij achtereenvolgens L'Écuelle et
la Besace, geschiedkundig drama uit de
xvi* eeuw, in verzen ; les Rameaux, een
bundel gedichten, en P.P. Rubens, eene
levensbeschrijving van den grooten
meester, liet verschijnen.

Ten jare 1842 stichtte hij zijne boek- en
steendrukken), in het huis dat thans
het nummer 22 draagt op de Ossen-
markt. In 1847 was hij hoofdopsteller
en drukker-uitgever der Revue d Anvers.
In 1S45 bewerkte hij, met de mede-
werking van H. Mertens, bibliothecaris
der stad Antwerpen, de *Annales xAni-
verpienses, die hij drukte en uitgaf. In

betzelfde jaar verscheen de groote uit-
gave van Conscience's Hugo van Craen-
hoven, opgeluisterd met platen en eene
titelplaat in kleurendruk, naat teekenin-
genvan Ed. Dujardin, die als eene der
eerste illustratiën in dien aard mag ver-
meld worden. Ook de andere werken
van E. Ledeganck, P, F. van Kerck-
hoven, Felix Bogaerts, A. van Hasselt,
Conscience en dezes geschiedenis van
België zagen omstreeks het zelfde tijd-
stip bij Buschmann het licht, in ver-
schillende formaten en allen met platen
versierd.

Gedurende negen jaar bekleede hij het
ambt van leeraar van geschiedenis en
oudheidkunde bij de Koninklijke Aca-
demie van Antwerpen, en werd ook
benoemd tot bestuurlid van het gemelde
gesticht ; hij legde er zich bijzonder
op toe de klas van houtsnede te
bevorderen, en tot dit einde richtte hij
dien leergang in zijn eigen werkhuis
in, om alzoo de jonge kunstenaars in
de gelegenheid te stellen hun werk
ten hunnen voordeele vruchten te zien
dragen . Hij beoefende persoonlijk
ook de houtgravuur, onder de leiding
van K. Brown, en leverde menige
plaat die tot opluistering zijner uitgaven
diende. In het Koninklijke Atheneum
bekleede hij in het zelfde tijdvak, den
zetel van leeraar van geschiedenis.

Hij overleed in 1853, slechts 39 jaar oud.
Hoe kortstondig zijne loopbaan ook
geweest zij, aanzienlijk was het aantal
werken die hij ter perse legde. Bij de
aankondiging van zijn overlijden gaf

»S

als eene laatste buide M. Alvin lezing
van een zijner gedichten ; l'Art flamand,
in eene zitting der Academie van
België, waarvan hij lid was.

Na het afsterven van J.-E. Buschmann
zette zijne weduwe onder de zelfde
firma de zaken voort, tot dat zij bijge-
staan werd door hare beide zonen,
Paul en Gustaaf, die op dit oogenblik
als opvolgers hunner ouders opgetreden
zijn. De weduwe Buschmann overleed
den to" November 1890.

P. en G. Buschmann bedienen zich van
het volgende puike drukkersmerk :

De drukkerij werd in 1854 overgebracht
naar de Israëlietstraat, in het huis
gelegen tegen de Handelsbeurs, en in
1871 naar At'Bjjnpoortvest. Tusschen
de aanzienlijkste werken die van de
persen der drukkerij J.-E. Buschmann
kwamen.verdienen nog de volgende eene
bijzondere melding :

Graf- en Gedenkschriften der provincie Ant-
werpen;

i6

BUSSER

Annales de V Académie d' Archéologie ;
Annales de la Société de Médecine ;
Geschiedenis van Antwerpen, van L. Torfs ;
De Liggeren der St.-Lucasgilde ;
De Geschiedenissen van Geel en Hoboken ;
De Geschiedenis der Antwerpsche Schilder-

school ;
Het Fustalbum der St.-Lucasgilde, en tal
■» van geschiedkundige, letterkundige en

wetenschappelijke boeken.

BUSSER, Frans. Boekdrukker, aangenomen
in St-Lucasgilde in 1687.

BUTLER, Frans. Boekdrukker, aangenomen
in St-Lucasgilde in 1687-1688.

BUYTEN, Cornelius, VAN.Boekverkooper,
werkzaam vóór het jaar 1570.

In gemeld jaar werd hij gevangen gezet
en beschuldigd van verboden boeken
te hebben verkocht, waaruit volgde
dat hij met zijne echtgenoote den 5 e Mei
1570 gebannen werd .... duer dyen dat
%y verkocht hadde quade ende verbodene
boecken,...

Archievenblad van Antwerpen. Dl. xn
bl. 472.

c

CAJU of CAIU, Ant. J. Du. Boekverkooper,
geboren te Dendermonde. Hij werd
poorter van Antwerpen in 1725, en
aangenomen in St-Lucasgilde in 1727-
1728. Woonplaats in de Israelietstraet

by de Borse (Beurs), over den Granaet-
Appel.

CAJU & Co, J. Du. Boekdrukkers, werkzaam
in de 2* helft der xix e eeuw. Woon-
plaats Kleine Pieter Potstraat, 1 .

CALUE of CALUWE, Frans. Boekdruk-
ker, aangenomen in St-Lucasgilde in
1611.

CALVAERT of CALUAERT, Lambrecht.
Boekverkooper, aangenomen in St-Lu-
casgilde in 1579.

CAMBUS, Sebastiaen. Boekdrukker of
boekverkooper, werkzaam in 1678.
Medegedeeld door F. Verachter.

CAMP, Jacobus, Van. Boekdrukker en
boekverkooper. Hij werd in St-Lucas-
gilde aangenomen in 1766 en deken
gekozen in 1778. Woonplaats aen de
Munt, in de Klooster straet. Zijne wedu-
we zette de zaak voort onder de firma
W e van Jacob van Camp. Zij was nog
werkzaam op het einde der xvm e eeuw.

CAMPO, Joan. Del. Zie Delcampo.

CANISIUS. Zie F. Le Chien.

CAPNA, Frans, De. Boekverkooper, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1674.

CARSTIAENSSENS, J. B. Boekdrukker,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1772.
Hij had verschillende woningen : In

CARSTIAENSENS

17

1773 vinden wij hem gehuisvest op of
over de Blauwbandsche Ruy y In den
Zwarten <Arent ; in 1778 In het Klap-
dorp, In het Wit Kruis ; later op de
Catte vest, Onder den Exjesuiten Toren,
en eindelijk in 1795, Op de Steenhou-
wer svest, by den Oever.

CARSTIAENSENS, P. J. Boekdrukker.
Woonplaats in de Rycke-beukelaer-straet.
Hij drukte in het jaar 18 14 een bijtend
vlugschrift tegen Napoleon I.

CASTRO, Alonso Del. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1667-
1668.

CATER, Pieter De. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1599.
Hij werkte in 1585 bij Nic. Soolmans.

CECILLIE, Robrecht. Boekdrukker, over-
leden in 1628- 1629. In 16 16 komt hij
voor in de Liggeren van St-Lucasgilde
als betaald ' hebbende in het losgeld
voor Abr.Grapheus,den jonge, ofschoon
hij vroeger niet als vrij meester vermeld
wordt.

CECILLIE of CECILLE, Robrecht II. Boek-
drukker, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1642-1643. Hij is waarschijnlijk een
zoon van Robrecht I. Wij kunnen niet
vaststellen of deze beide drukkers voor
hunne eigene rekening gewerkt hebben.

CENSEUR A LA VÉRITÉ, J. Le. Onder
dezen duiknaam verscheen in 1698 het
volgende werk :

(De Bonnecorse) Le poete sincire ou les verite^
du siècle. Anvers, chez Jacques Le
Censevr & la vérité. 1698, in-12 .

CEUSTERS, Willem. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1584.

CHIEN of CANISIUS, Fransoys Le. Boek-
drukker, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1647-1648, overleden in 1653.
Woonplaats in de Camtnerstraet, In de
twee Oyevaers.

CHRISTOFFELS, Wed.« (Van Remundt).
Boekdrukker. Zij wordt gehouden voor
de weduwe van Chr. Van Remundt,
en woonde omstreeks 1 536-1 546 op
die Lombaerde-veste, in Beerkensganck.
Zij drukte ook onder den zonderlingen
naam van bij de Weve, bij de Weewe, enz.
Zie ons opstel aangaande de Van Remundts
in de Vlaatnsche School y 1891, bl. 38.

CLAES of COLAS, Nicolaus-Gerardus.
Boekdrukker, aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1561. Hij was tijdelijk deel-
genoot van S. Cock en woonde op de
Steenhouwersveste, In de vier Heemskin-
deren. De drukken tijdens het vennoot-
schap met S. C. verschenen, zijn zeer
zeldzaam. Zie S. Cock.
Wij kennen geene werken door hem zelf
uitgegeven.

CLAPHOUDER of CLAPHOUWER, Mi-
chiel. Boekdrukker, aangenomen in
St-Lucasgilde in 1643-1644.

i8

CLAUAERT

CLAUAERT of CLAVAERT, Lambrecht.
Boekverkooper, aangenomen in St-Lu-
casgilde, in 1579.

CLERCK, Hendrik De. Boekverkooper en
boekbinder. In eene rekening der St-
Lucasgilde van 1586, komt hij voor als
boekverkooper.

CLEYNHOVEN, Christoffel. Boekdruk-
ker, aangenomen in St-Lucasgilde in
1524.

CLYPEUSjCorneuus. Boekverkooper, werk-
zaam in 1568. Woonplaats in de Cam-
merstraet, In die Fonteyne.

CNOBBAERT of KNOBBAERT, Jan, Mi-
chielsz. Boekdrukker en boekverkoo-
per, geboren in 15 90, overleden in
1637. Zijn vader was schepene der stad
ten jare 1 587-1 588. Wij vinden hem
in 1621 woonachtig in de Kocperstraet,
In den witten Helm en in 1622 bij het
Professie huys der Societeyt Jesu, In St-
Peeter.
In 1635 drukte hij zijn eerste en ook
waarschijnlijk zijn eenigste muziekwerk
voor titel dragende : ©ul&C~3acrB
ƒ ffBt-ftagf II of den schat der geestelycke
Lof-sangen gemaeckt op elcken Feestdagb
van 't geheele Jaer. Door den Eerw. Heer
J. S. v. W. Tot Antwerpen by Jan
Cnobbaert, 1635. in-8°.

CNOBBAERT, Wed e ende erfgenam. van
Jan. Zij bewoonden het huis In St-
Peeter. Ook drukte zij onder den afzon-
derlijken naam van Wed e van Jan Cnob-
baert. Zij overleed in 1671.

CNOBBAERT, KNOBBAERT, Michiel,
Jansz. Boekdrukker en boekverkooper,
geboren in 1628. Hij werd als boek-
verkooper in St-Lucasgilde aangenomen
in 1652-165 3. Na den dood zijner
moeder, die in 1671 overleed, was hij
werkzaam in het huis In St-Peeter, bij
het Professiehuys der Societeyt Jesu.

CNOBBAERT, KNOBBAERT, Pecter.
Boekverkooper. Woonplaats, bij de Socie-
teyt Jesus (In St-Peeter }) Hij drukte het
zinnespel :

Tieranny van Eigenbaet in het eiland van
Vrykeur, 1679, in-8°.

De familie Cnobbaert bezat een familie-
kelder in de kerk van St-Michielsabdij,
alwaar zij allen begraven werden.

Hier light begrave Miin heer

M MICHIEL CNOBBAERT

Schepen deser Stadt

Sterf A.° 1623 den 10 Febrvar

ende

IACOMHNE DE ROY siin hvysvr.

Sterf A.° 1633 den 23 Meert

ende

IAN CNOBBAERT boeckvercooper

hvn beyder sone

Sterf A.° 1637 den 14 Septemb

ende

MARIE DE MAN siin hvjsvr.

Sterf A.° 1671 den 10 Meert

Bidt voor de sielen.

Graf- en Gedenkschriften der prw. Antwerpen»
Dl. iv, bl. 69.

COCK 19

COCK of COCUS, COCIUS, Simon De.
Corneliusz. Boekdrukker en boekver-
kooper, geboren in 1489* overleden
in 1562. Hij werd in St-Lucasgilde als
vrij meester printer-boecvercooper aange-
nomen in 1557. In eenen scabinalen
brief van 1535, komt hij voor als Simon
*Blyleven, alias de Cock, boeckprintere. Hij
woonde aanvankelijk in die Bocksttge,
alwaar hij in vennootschap met G. Claes
het volgende werk drukte, hetwelk
voor een der eerste hunner werken
genomen wordt :
Acsopi fabulae ac diversorutn elegantissimo-
rum authorutn apologi, latine. Simon
Cocus et Girardus Nicolaus, cives Ant-
verpienses, commorantes in vico vul-
gariter nuncupato die Bockstege iuxta
monasterium Sancti Augustini excude-
bant Anno m.ccccc.xxi, die xxvm
Novembris; impensis honesti viri Fran-
cisci Birckmanni bibliopolae ac civis
Coloniensis, in-4 . Wij vinden hem
later (1533) gehuisvest, op die Lombaerde
Veste teghen die gulden Hand over. Zijne
weduwe zeitte de zaak voort onder de
firma : M. Cortens of Costens. Zie
aldaar.

COCK of COCCIUS, Joannes. Boekdruk-
ker en boekverkooper. Woonplaats In
Ons lieve vrouwen Pant. Werkzaam in
1530.

CCESAREM of CCESAR, Martinus. Zie
M. De Keyser.

COECK VAN AELST, Pecter. Schilder,
Bouwkundige, graveur en gezworen

printer van Zijne K. M. Hij werd te
Aelst geboren den 4 Juli 1507 en over-
leed te Brussel den 6 December 1550,
alwaar hij in Sint-Gaugericuskerk be-
graven werd. Hij was gehuwd geweest
met Maria Verhulst, alias Berremers van
Mechelen. P. Coeck werd als vrijmees-
ter scbilder-printer, in St-Lucasgilde aan-
genomen in 1527 en Deken gekozen
in 1537-1538. Hij was 09k de stichter
der Armbus van gemelde gilde in 1538.
G. Van Diest drukte veel voor zijne
rekening.

COENRAET. Zie Coinraet.

COESMANS, COEUSEM ANS, Hans (Jan),
zoon van Joost. Boekverkooper, ge-
boren te Leuven en overleden te Ant-
werpen den 21 September 1589, alwaar
hij het poorterrecht verkreeg in 1582
en als vrij meester boeckvercooper in St-
Lucasgilde aangenomen werd in 5585-
1586.
Dit jaar drukte hij of verscheen er bij
hem een werk in strijd met het keizer-
lijk edikt, waarvoor hij gevangen ge-
nomen en veroordeeld werd in 1587.
Zijne boeken werden aangeslagen en
ten profijte zijner Majesteit verkocht.
In 1581 woonde hij by onser Vrouwe
Kerckdeure oen de Zuyt^yde, by thuys van
Neeringe. Twee jaar later vinden wij
hem woonachtig Op onser Vrouwen
Kerckhof, In de Fortuyne.

COINRAET , COENRAET , Severeyn.
Boekdrukker en boekverkooper. In eene

20

COLLES

rekening van St-Lucasgilde van 1627-
1628, vinden wij hem vermeld, echter
vóór of na dit jaartal komt hij nergens
meer voor.

COLLES, Willem. Boekverkooper, werk-
zaam in 1662-1666. Hij is de drukker
van het volgende zeldzame werkje :
La femme industrieuse , coraédie par
M. Dorimono. Anvers, chez Guillaume
Colles, 1662. kl.-8°.

COLPYN, Andreas-Paulus. Boekdrukker.
Woonplaats op de Groote Merct, In de
Pauw. Hij drukte ook in vennootschap
met de wed. Thieullier, te beginnen
van 1745 tot omstreeks 1766, onder
de firma : Wed. Thieullier en Andreas
Paulus Colpyn. Na zijnen dood zette
zijne echtgenoote de zaak zelve voort.

COLPYN, Wed. van A. P. Boekdrukker.
Woonplaats op de Groote Merckt, In de
Pauw. Zij drukte later, in 1766, in
vennootschap met P. J. Rymers. Zie
aldaar.

CONART, J. Boekdrukker, werkzaam in
de i e helft der xix e eeuw. Woonplaats,
Melhmarht.

CONINCX, 's CONINCX, Arnout (Ar-
noldus). Boekdrukker en boekverkoo-
per, aangenomen in St-Lucasgilde in
1579. Woonplaats in 1582 in de Cam~
merstraet, In den rooden Leeuw, rechtover
het Kerckbofstraetken, later in dezelfde
straat, In den witten Hond.
Hij is de drukker van het zeldzame werkje :

IDf Jlöalmcn Stootte / in Nederduytschen
dichte ghestelt : midsgaders de Compositien
op de Psalmen / ende de Christelyke Lide-
hens. Soo de Christelyke Gemeynte binnen
Antwerpen ende Brussel / der Confessie
van Ausborch toeghedaen synde / syn gbe-
bruykende. Thantwerpen, by Aernout
's Conincx, 1582. Men vintse te coope
inden rooden Leeuw inde Camerstraet.
in-16 .

Wij vinden hem nog werkzaam in 1608.

CONINCX, COENINCX, Hans (Jan), bij-
genaamd Bruynenbaert. (Crinitus) ?
Boekdrukker, aangenomen in St-Lucas-
gilde als vrijmeester printer in 1593 .
Woonplaats, Lange Nieustrate. Hij is
waarschijnlijk een zoon van J. Crinitus.

Aant. In 1619, zag H. Coninckx of De Coninck
zich genoodzaakt onze stad te verlaten voor
het drukken van eenen\Almanak, waarin hij de
« hatelijke schatting op het vleesch » beknib-
beld of in een slecht daglicht gesteld had.
Zijnen Almanak werd verboden en de reeds in
omloop zijnde exemplaren, werden op last van
het Magistraat van Antwerpen en Brussel,
opgezocht en aangeslagen.

CONNIX, 'sCONNIX, CONNINCX, Hen-
drik. Boekdrukker. In 1584 drukte hij
het werk :

Les devins ou commentaire des principales
sortes de devinations : écrit en latin par
M. Gaspar Pencer, nouvellement toumé
en francois par S. G. S. (Simon Goulard
Senlisien) Anvers, 1584. in-8°.

Het schijnt dat hij slechts door dit ééne
werkje bekend is, ofschoon het niet
zeer zeldzaam is. Volgens F. Verachter
was hij reeds werkzaam in 1554.

COOLS

21

COOLS, Willem. Hij was in 1574 als druk-
kersgezel werkzaam bij Jan Mollyns.

COOMANS, COYMANS, Frederik. Boek-
verkooper, aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1581.

COPENS of COPPENS, COPENIUS, Van
Diest, Gillis. Boekdrukker. Hij drukte
sedert 1539 meer dan twintig achter-
eenvolgende jaren. Zie Van Diest.
Men leze ook over hem het artikel ver-
schenen in het 5 de dl. bl. 441 van den
Buil. du biblioph. beige.

COPPENS, Ignatius. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1663.

COPYN. Boekverkooper, aangenomen in
St-Lucasgilde in 1650.

CORBACH, Paulus. Boekdrukker, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1573.
Wij kennen geen enkel werk bij dezen
drukker van de pers gekomen.

XX)RBET, Ant. Thom. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1654.

CORDIER, Joannes. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1574, en
overleden in 1632.

CORGNAET of COUNRAET, Sander
(Alex.). Boek- en plaatverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1537.

CORNELISSEN, Jan, alias Heymerius.
Boekdrukker of -verkooper, werkzaam
in 1528. In gemeld jaar verscheen bij
hem 't Mtenrof testament. Antwer-
pen, bij Jan Cornelissen, Alias Heyme-
rius. A.° 1528. Zie Le Long, Hoek^.
der Neder d. Bybels. blz. 582.

CORT, Pieter De. Boekdrukker en boek-
verkooper, aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1764. Woonplaats op de Lom-
baerdevest, In den Bybel.

CORT, J. P. De, Josephsz. Boekdrukker en
boekverkooper. Woonplaats op de Lom-
beierde- Vest, In den Gulden Bybel. Hij
drukte reeds onder zijnen naam in
1772.

CORT, Joseph L. De. Boekdrukker en
boekverkooper, aangenomen in St-Lu-
casgilde in 1783. Woonplaats op de
Vlaschmerkt, In de Gulde Tralie.

CORT & ZOON, P. J. De. Boekdrukkers,
werkzaam in 1802. Woonplaats Lom-
boerde vest, In den Gulden Hijbel.

CORT, L. J. De. Boekdrukker, boekver-
kooper en boekbinder. Werkzaam in
het begin der xix e eeuw (1836-65).
Woonplaats Paddegracht (Princesstraat).

Hij bezorgde de 2 de uitgaaf van H. Cons-
cience's Wonderjaer,

Les Gantois 9 par G. De Cort,

De Leeuw van Vlaanderen, door H. Cons-
cience, i e uitgaaf, en andere verdien-
stelijke werken.

22

CORT

CORT, L. De. Boekdrukker. Werkzaam in
het begin der 2 e helft der xix e eeuw.
Woonplaats Markgravenstraat, n° 9.
Hij is de drukker van de Volledige werken
van P. F. Van Kerckhoven, 13 dln,
in-8°, en van een aantal andere wer-
ken.

CORT, F. J. De. Boekdrukker. Woonplaats
op het Zand. Hij was de drukker van
De Grondwet, dagblad voor algemeene be-
langen, in-fol°, gesticht in 1857. « Het
werd ook later gedrukt, zegt K. L.Torfs
(Period. drukpers), bij J. Van Ryswyck,
Zwartqtster straat. In 1865 gaf zij den
laatsten snik in de armen van De
Koophandel. »

CORT & C°, P. De. Boekdrukker, zoon
van L. J. Woonplaats Schuttershof straat,
n° 53 . Deze firma werd gesticht in 1866
en bleef werkzaam tot in 187*, het
jaar van het afsterven van P. D. C,
waarna de weduwe de zaak voortzette
onder de firma :

CORT & C°, Wed. De. Zij is heden nog
werkzaam.

CORTENS of COSTENS,Wed. Mechtilde.
Boekdrukker. Onder dezen naam zette
zij de zaak van haren echtgenoot Simon
De Cock, na dezes dood, voort, en
was nog werkzaam tot in 1586.

CORVINUS, Nicol. Boekdrukker. Hij was
werkzaam in 1535, en is slechts bekend
door het volgende werk :

Sstrrpretitto Clpltatti {Itntattttc^t

seu quinca librorum Moysi, juxta transla-
tionem quam imprimendam iussit vetiera-
trilis Cardinalis ToUtanus ; Mandaio
Leonis X. Pontificis tnaximi. Antverpise,
excudebat typis Nicolai Corvini, 1535.
kl. in-8".
Op de laatste bladzijde bevindt zich zijn
drukkersmerk, hetwelk niet vermeld
wordt in het werk van Ridder van
Havre.

Aant. Wij betwijfelen ten zeerste of N. Corvinas
wel voor een Antwerpsche drukker mag ge-
houden worden.

COSTER, CEUSTERS, Willem. Boekver-
kooper, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1584.

CRABBENS, J. F. Boekdrukker, aangeno-
men in St-Lucasgilde als meester boek-
binder in 1660. Woonplaats op d'Eyer-
merkt, Inde Üoeck-Druckerye, alwaar hij
werkzaam was in 1671. Wij vinden
hem later (1666-1669) woonachtig op
de Mere-Brugh, Inde Mere-Poort.

CRAEN, Jacob De. Boekverkooper, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1674.

CRAEN, Jacob De. Boekverkooper, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1735.

CRAESBEECK, Pieter. Boekdrukker, alhier
werkzaam in 1602 en in 1652 te Lis-
bonne.

CRÈME R, Paulus De. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1559.

X

CRINITUS

*3

CRINITUS, Joannes. Boekdrukker. De heer
ridder van Havre in zijn werk Marques
typographiques, deelt het merk mede van
dezen drukker. Hij was werkzaam in
1540, doch komt niet voor in de Lig-
geren van St-Lucasgilde.

Crontcornm mnlttpltei* fytatortar tttrt-

neqtit tcetamcntt, Christiano Masscro
authore, libri viginti. Antverpiae excu-
debat Joannes Crinitus, 1540, kl. in-fol.

D. Ccecilii Cypriani opera. Antv. J. Crini-
tus, 1540, in-8°.

Hij is waarschijnlijk de vader van Hans
Conincx, bijgenaamd Bruynenbaert of
Crinitus.

CROES, Thielmans, Boekverkooper, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1564.

CRODC, Poittevin De la. Zie Poittevin*

CROM, CRUM, Matheus. Boekdrukker,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1542.
Hij was reeds werkzaam in 1537 en
woonde in de Cammerstraete, In den
Ketel; in 1541 vinden wij hem woon-
achtig in de Corte Cammerstraet, In het
huys van Delft en in 1557, by die Ysere
IVaegheplaetse, waarschijnlijk ook in de
Cammerstraet. Hij bediende zich van
het volgende drukkersmerk :

In 1543 drukte Steven Mierdmans voor
hem een werkje genaamd :

Der siecken troost ; onderwysinghe om ghe-

willichlyck te sterven Antwerpen,

Matth Crom, 1543, in-8°, hetwelk in
den Index van verboden boeken, ver-
schenen bij Chr. Plantijn in 1570,
voorkomt.

CRUYS, J. B. Van der. Boekdrukker, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 171 5. Wij
vinden hem in 1724 woonachtig in de
Cammerstraet , In het Wyserken, later in
1728 in dezelfde straat, In de Schild
van Keulen, Van dezen drukker is er
zeer weinig bekend. Zijne weduwe zette
zijne zaak voort en was nog werkzaam
in 1734.

CRUYS, Weduwe Vande(r), in de Cam-
merstraet.

CUZMAN, Giuelmus. Boekdrukker. Wij
vinden hem werkzaam in 1575-78, en
kennen van hem het volgende werk :
Les 1 Dialogues || De Jan Loys I Vives \
Traduits T)e Latin | En Frangois Pour |
Vexercice des deux langues. \ Ausquels est
adioustee Vexplication Franprise des mots
| Latins plus rares et moins vsage^, par
1 Gillis de Housteuille. \ Auec ample
deelaration et tiaduction des passages \
Grecs en Latin par P. de la Motte I Le
tout nouuellement reueu et corrigé. I A
Anvers 1 Imprimé par Guillaume Cuz-
man. | cdidlxxv. 1 in-16 .

24

DAMARY

D

DAMARY, Matheus. Boekvcrkooper ; hij
werd als vrijmeestcr in St-Lucasgilde
aangenomen in 1560.

DEKEN, J. De. Uitgever-bestuurder van
het dagblad De Koophandel, gesticht ia
1863, waarvan aanvankelijk de volks-
dichter Jan Van Rijswijck de voor-
naamste medewerker was.

Bureel : Huikstraat, later Kathelijntvest
en heden Oude Beurs.

Zit K. L. Torfs, Period t drukpers, bl. 25.

DECKER, Alph. De. Boekverkooper (oude
boekverkooper). Woonplaats Nationale-
straat , 29. Opvolger van P. Cockx.
Hij staakte zijne zaken in 1884.

DE LA CROK. Zie Poittevin, Le.

DELCAMPO, Joaxnes. Boekdrukker of
boekverkooper. Hij moet werkzaam
zijn geweest vóór 1684, daar zijne
erfgenamen in gemeld jaar een werk in
het licht gaven.

DELCAMPO, erfgenamen van Joannes.
Boekdrukker of verkooper. Zij gaven
in 1684 het volgende werkje in het
licht :
Pr edict ions sur la dtstinü de plusieurs prin-
ces des Estats du monde. A Anvers,
chez les héritiers de Jean del Campo,
i TAigle d'or, 1684, in-12 .

DELRUE, E., later DELRUE, P. Boekdruk-
ker-uitgever van het dagblad Journal
du Commtru d? Anvers % van 1835 tot
1847. Buiten dit dagblad drukte deze
firma ook eenige kleine werkjes van
weinig belang. De drukkerij werd ge-
sticht in 1820, als opvolger van &>xart,
en wordt hedea nog voortgezet door
de erfgenamen onder de laatst ver-
melde firma. Woonplaats Twatlfmaen-
dmstraet, n° 7, bij de Handelsbeurs.
Zie aangaande het hooger gemeld dagblad
K. L. Torfs, Perioiische drukpers, bl. 1 1 .

DESSCHEL, Wouter Vak. Boekverkooper.
Hij was werkzaam in 1543 ofschoon
wij hem niet in de Liggeren van Sint-
Lucasgilde vermeld vinden. Woonplaats
Op onser vrouwen Kerckhof, Int Meiden-
gat.

DIEREN & C°, J. P. Van. Boekdrukkers-
uitgevers van Het Handelsblad der stad
en provincie Antwerpen. Als half weekblad
in 1843 gesticht en sedert 1848 tot op
heden geregeld dagelijks verschijnende.
Hoofdopsteller D. r Renier Snieders.
Bureel : in den aanvang op de Meirplaats,
later, tot heden in de Coppenolstraat,

Buiten gemeld dagblad drukten en gaven
zij verder uit : De Huisvriend, een
nieuwsblad hetwelk tweemaal per week
verschijnt en in 1866 gesticht werd;
De Belgische Illustratie, weekblad kl.
in-f° ; een aantal boekwerken, waaron-
der wij in de eerste plaats vermelden,
de werken van Hendrik Conscience, waar-
van er door hen eenige meermalen

2$

herdrukt en uitgegeven werden. Sedert
1887 ging de zaak, zonder verandering
in de werkzaamheid te ondergaan, over
aan de zonen:

DIEREN, J. & Th. Van. Boekdrukkers-
uitgevers. Coppmolstraat, a" 3.

DIEST, Dielys (Gillis I.) Van, Hendriksz.
Boekdrukker, geboren te Dïest. Hij
werd poorter van Antwerpen den 13"
September 1149 en als « vrijmeester
printer » in St-Lucasgilde aangenomen
in 1533.

Aant. Den z8° Augustus 1567 werd Gillis vin
Diest met twee zijner ambtgenooten Parys en
Bauhuysen, beschuldigd van zekere figuren,
kwetsende de Spaansche Inkwisitie, gedrukt te
hebben. Zij werden gevangen genomen en naar
het Steen overgevoerd, maar daar er bij de
huiszoeking niets te hunnen laste bevonden
werd, werden zij terug in vrijheid gesteld.

Zie ArchUvtnbkd, Dl. xn, bl. 409.

N. B. Deae Gillis van Diest wordt gewoonlijk ge-
houden voor Gillis Coppens van Diest. Wij
roepen de aandacht der boekkundigen hierop in
met de vraag, of Gillis Coppens van Diest en
Gillis van Diest geeoe twee verschillende per-
sonen kunnen geweest zijn die op hetzelfde
tijdstip werkten ?

DIEST, Gilus II. Van. Boekdrukker, waar-
schijnlijk de zoon van den voorgaande.
Hij werd als vrijmeester in St-Lucas-
gilde aangenomen in 1573 en woonde
op dit tijdstip in de Lange Ridderstraet.

DIEST, Antont Van. Boedkrukker, waar-
schijnlijk een broeder van den voor-
gaande. Hij werd onder de benaming
van < meesterszoon • in St-Lucasgilde
aangenomen in 1572.

DIEST, Laureis (Laurentius), Van. Boek-
verkooper. Hij werd als e vrijmeester
boekbinder » in St-Lucasgilde aangeno-
men in 1624 1625. Eerst later in eene
rekening van doodse hulden van de ja-
ren 1660 166 1, komt hij voor als
boekverkooper. Hij woonde in 1635
op de St-Jansbrug, In de dry witte Hae-
sewinden, en in 1636 vinden wij hem
woonachtig op de Lombaerde veste, In
de gulden Handt.

DINGESCHE of DINGESSCHE, Jan, alias
De Lettersxider. Boekdrukker. Deze
drukker is de tweede die zich van den
duiknaam Lettersnider bediende. Hij
woonde omstreeks ijoo in de Korte
Gaslhuysstrad, by die wilde Zee.
Het werkje :

Cm sttx tutocrlir, borttkfn gljtljrtr
Dat borexkrn non Dennritrt getrocken

wt dat boec der bïbelen gbebeeten Cantica
Canticoru En hout in vele schoont lerin-
ghen - Gheprent Tantwerpen bij die
wilde Zee, By my Jan Lettersnider,
(1500) in-4 , wordt meestal voor een
wiegedruk (incunable) gehouden. Een
exemplaar van gemeld werk verscheen
ter veiling van R. de la Faille, te Ant-
werpen, 1878, onder het nummer 214
(fr. 360). J. D. bediende zich van
het bijgaande drukkersmerk.

26

DOCTER

N. B. Is deze Jan, alias De Lettersnider, niet de-
zelfde als « Henneken (Hansken, Hans, Jan) de
printere », aangenomen in St-Lucasgilde ten
jare 1486?

DOCTER, Marten (Martinus). Boekver-
kooper, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1633-1634.

DOESBORCH of DOESBORGH, Jan Van.

Boekdrukker. Hij was werkzaam in de
i ,te helft der xvi* eeuw. De Nederland-
sche werken van zijne pers verschenen
zijn zeer klein in getal, wij kennen er
slechts een drietal : i° Van Brabant,

iit excellente tromde. 2 3M)ug* itv
fortnnen en&e tat l)ug* itx *oot

(veiling de la Faille, Antwerpen, 1878,

fr.135) . 3°8Me flHatritrtte non drogen.

J. V. D. drukte ook eenige Engelsche
werken, waaronder vertalingen uit het
Nederlandsch, die even als de drie
eerstgenoemde zeer zeldzaam zijn en
duur betaald worden. Hij woonde eerst
oen d'ysere Waght en later (1518-1530)
op de Lombaerde veste.

DOREMAEL, Abraham Van. Boekdrukker.
Hij drukte het werk :

Advis d'un affectionne au bien publique, a
la Bourgeoisie d*Anvers. Anvers, 1580,
in-4 .

In 1577 werd hij als « vrij meesterszoon »
boekbinder in St-Lucasgilde aangeno-
men. Ook is er van hem, als boek-
drukker, zeer weinig bekend.

DORPE, Roeland Van den. Boekdrukker.
Het is niet met zekerheid te zeggen

of deze drukker vóór 1497 werkzaam
geweest zij, ofschoon de heer Lam-
binet eene uitgave van 5Hf Crontcke
00n Drabint aanhaalt, verschenen in
1494, doch die volgens D r . Campbell
zeer te betwijfelen valt. Zijn eerste

werk 9Ke alter esrellentete Crontke

Oin Dribint draagt voor jaartal 1497
en is voorzien van zijn drukkersmerk,
verbeeldende den Ridder Roeland bla-
zende op zijnen hoorn, hetwelk wij
hier mededeelen.
De loopbaan van dezen meester is niet
van langen duur geweest ; hij stierf
omstreeks het jaar 1500. De drukken
(wiegedrukken) van zijne pers versche-
nen, mogen op een I2tal geschat wor-
den. R. v. d. Dorpe woonde in den
aanvang zijner werkzaamheid in de
Huydevettersstraet, bi onset vrouwen broe-
ders, later tot aan zijnen dood Aen
dysere waghe. Zijne weduwe zette de
zaak voort onder de volgende firma :

DORPE, Wed. van Roeland Van den. Zij
zette de zaak haars echtgenoots voort
zonder de minste verandering aan de
zelve te brengen. Ook bediende zij
zich van hetzelfde merk, met dit ver-
schil dat de figuur van den Ridder
Roeland in tegenovergestelde richting
staat. Zij drukte reeds in 1501 een
werkje waardoor zij de nagedachtenis
haars afgestorven echtgenoots vereerde :

Cen Beer Biltrl)... t>oer*ken... Gheprent

oen dyseren wage> bi die wed. Rolants
van den Dorpe saliger gedachten, anno
1501. in-8°.

Drukkersmerk van Roeland Van den Dorpe.

28

DRIELE

DRIELE, Jan Van. Boekverkooper, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1498. Hij
wordt vermeld tusschen de huurlingen
(der Pandstraat ?) der kerkfabriek van
O. L. V. in eene rekening van 1508-
1509 onder de benaming «Liberier».

DROES of DROIS, Jan. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1629.

DRUKKERIJ DER VRIJE DRUK-PERS.

Zij gaf het werkje uit :
Uytspraeken van den Eyer-boer. (1814).

Aant. Onder dezen duiknaam schuilt waarschijn-
lijk de drukker J. De Vos, woonachtig omtrent
dit tijdstip in '/ Clapdorp.

DULEN, Ant. Boekverkooper. Hij komt
voor in de Liggeren van St-Lucasgilde
van het jaar 1733 als « boekdrukker,
werkende met leerjongens » maar niet
als € vrijmeester ».

DUMCEUS. Zie Van der Haeghen.
DUMONT, G. Zie Van den Behghe.

DUNEWALT of DUNWAL, Hendrik I.
Van. Boekverkooper, aangenomen in
St-Lucasgilde in 1 667-1 668.

DUNEWALT of DUNWAL, Hendrik IL
Van. Boekdrukker. Hij werd in St-
Lucasgilde aangenomen in 1679-1680,
en woonde op de Melck-meti, Inde dry
Momeken.

DURAND, Ludovicus-Joseph. Boekdruk-
ker en boekverkooper. Hij was geboor-
tig van Brussel en werd poorter van
Antwerpen den 25 October 1782, en
nog ditzelfde jaar als vrijmeester in
' St-Lucasgilde aangenomen.

DYN, Matheus Van. Boekdrukker.

Aant. Volgens F. Verachter zou hij als vrijmees-
ter in St-Lucasgilde aangenomen zijn geweest
in 1685. Dit is eene dwaling, daar er in de
Liggeren dezer Gilde geen Math. van Dyn,
maar wel een Matthees Van Ryn in dit jaar
voorkomt. Zie M. Van Ryn.

DYCK, Joannes-Merceus Van. Boekdruk-
ker, aangenomen in St-Lucasgilde in
1649.

E

ECKERT VAN HOMBERGH, Hendrik.
Boekdrukker. Volgens de heeren D r
Campbell, van Leiden, en Ridder van
Havre, alhier, kwam H. E. v. H. zich
in het begin van het jaar 1500 te
Antwerpen vestigen, ofschoon hij nog
dit zelfde jaar het II de deel van den
PaBBt0Höf l, te Delft in het licht gaf.
Hij betrok hier het huis Den Hoen,
gelegen in de Corte Cammerstraet, het-
welk hij den 26 October 1499 aange-
kocht had van de wed. Pierets, geb.
J. Keersmans (zie Ridder van Havre)
en waaraan hij om zijne herkomst

ECKERT VAN HOMBERGH

Drukkersmerk v&» H. Ec.kp.rt Van Hombergh

30

EVERAERTS

te kennen te geven, ofwel om zijn
vroeger uithangbord te behouden, de
naam gaf : Int huys van Delft. Hij
bediende zich van het bijgaande druk-
kersmerk.

Ofschoon H. E. Van Hombergh, slechts als
meester boekdrukker onder den naam van
Heynric Ecker in 1520 in St-Lucasgilde als
vrijmeester aangenomen werd — althans in dit
jaar komt er in de Liggeren van gemelde gilde
een H. E. voor — kunnen wij toch geene
werken door hem naar het jaar 15 19 gedrukt,
vermelden, en wordt dit jaar voor het laatste
zijner werkzaamheid genomen.

EVERAERTS, Jan-Pieter-Frans. Boek-
drukker en boekverkooper. Onder dit
laatste bedrijf vinden wij hem als mees-
ter in St-Lucasgilde ingeschreven in
1714-1715. Hij leerde bij F. Mulder.

EVERAERTS, Jan-Baptist. Hij leerde het
boekdrukken bij ... Verdussen in 1719.
Ditzelfde jaar werd hij als leerjongen
in St-Lucasgilde aangenomen.

EVERAERTS, Alexander-Josephus. Boek-
drukker en boekverkooper. Hij werd
als meester in St-Lucasgilde aangeno-
men in 1722, fen woonde op dit tijd-
stip op de Minder broeders-Ruy, In St-
Ignatius. Hij was reeds werkzaam vóór
1700. A. J. Everaerts leerde bij J. Van
Gaesbeeck.
Hij drukte een aantal godsdienstige
werkjes, die hij meest allen zonder
opgaaf van jaartal liet verschijnen.

EYCK, Phil. Van. Boekdrukker of boek-
verkooper. Wij vinden hem niet in de

Liggeren van St-Lucasgilde vermeld.
Hij was werkzaam in 1663 en woonde
In de vier gekroonde Evangelisten, alwaar
hij ook in gemeld jaar het volgende
zeldzame werk drukte :
Het geestelyck Jubilee van het jaer O. H.
16 jo, ofte vreugde van 't Berouw, door
J. van Sambeeck, S. /., t'Antwerpen,
by Philips van Eyck, in de vier ge-
kroonde Evangelisten, 1663. in-8°.

EYKEN, Adriaen Van den. Als « meester-
printer » in St-Lucasgilde aangenomen
in 1 5 1 3 . Wij kennen geen enkel werk
bij dezen drukker van de pers geko-
men.

EYNHOVEN, Christoffel. Boekdrukker of
boekverkooper, als « meester printer» in
St-Lucasgilde aangenomen in 1524.

F

FABRI, FABRY, Gregorius. Boekverkoo-
per, aangenomen in St-Lucasgilde in
1626. Woonplaats in de Cammerstraet,
In de Roep. Zijn drukkersmerk bevindt
zich onder andere op het werkje :
Den Schat des H. Scapuliers, t'Antwer-
pen, by Gregorius Fabri, in de Kam-
merstraet, in de Raep, 1628. in-12 .

FAES of FAUCX, Daniel. Boekverkooper
en boekbinder. Hij komt voor in eene
rekening der St-Lucasgilde van het

FAEYTER

3*

jaer 1653-54. Woonplaats in de Cam-
merstraet, In de Carré. Hij verkreeg
het poorterrecht den 2 Juli 1627.
Hij overleed ten jare 1654, en werd in
Antwerpen's Hoofdkerk begraven, al-
waar een grafzerk berust met het vol-
gende opschrift :

Hier leet begraven den
eersamen DANIEL FAES

boeckvercooper sterf

den 19 January A.° 1654

ende

d'eerbare SARA PE WALE

syn wettighe huysvr.

sterf den 29 Mey

A.° 1661

Bidt voor de sielen.

Cathedrale kerk. Graf- en Gedenkscljriften der
prov. Antwerpen, Dl. I, bl. 364.

FAEYTER, Adam. Boekverkooper. Aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1582.

FERN, Arnoldus De. Boekdrukker-uitgever
van Le Meeting, organe de la cité d'Anvers,
gesticht in 1863. Dit weekblad stierf
weldra aan de gewoonlijke ziekte der
politieke strijdblaadjes. A. De Fern
woonde in de Keiserstraet.

FEVRE, Nicolaas Le. Boekverkooper (?).
Hij woonde in 1682 in het huis ge-
naamd In den Hert, waarvan de ligging
ons onbekend is ; ook vinden wij hem
niet vermeld in de Liggeren van St-
Lucasgilde.

FEVRE, Pieter Le. Boekverkooper (?).
Hij woonde in 1681 In den gulden
Hamer, alwaar hij in gemeld jaar het
volgende, nog al zeldzame werkje
drukte :

Retnarques sur une lettre de Af. Span de la
religion pretenduë reformie médecin il
Lyon. A Anvers, chez Pierre le Fevre,
au marteau d'or, 1681. in-12 .

Wij vonden hem niet vermeld in de
Liggeren van St-Lucasgilde.

HCKAERTof FICKAERTS, Paulus, Jansz.
Boekverkooper. Geboren te Leuven.
Hi] werd poorter van Antwerpen in
1557, en overleed alhier omstr. 1588.

Aant. Beschuldigd van verboden boeken ver-
kocht te hebben, verliet hij in het geheim de
stad, waardoor hij den 5 Mei 1570, bij verstek
veroordeeld werd : « Tauwels Wickaert, alias
langen Tauwels, boeckvercooper e, fugityff ende
gebannen duerdien dat by verbodene boecken ver-
kocht hadde...

Archievenblad % Dl. xn, bl. 439-472.

FICKAERT, Hans (Jan), Pauwelsz. Boek-
verkooper. Aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1575.
Hij was waarschijnlijk een zoon van den
voorgaande.

FICKAERT, Frans I. Boekdrukker en boek-
verkooper. Hij woonde in 16 14 onder
onset L. Vrouwen toren, oen de noord-
syde, In den gulden Engel 9 later Opt
Cleyn Kerckhoff en Melckmardt ( vermoe-
delijk dezelfde wooning). Aangenomen
in St-Lucasgilde in 161 1 en overleden
in 1626.

34

FUET

FUET, Joannes, Boekverkooper. Werkzaam
in 1605. Hij is de uitgever van het
volgende werk :
Les ceuvres de Af. F. Rabelais. A Anvers,
par Jean Fuet, 1605. kl. in-8°.

G

GAESBEECK, Frans I. Van. Boekdrukker,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1680.
Hij overleed den 8 n Augustus 17 14.
Woonplaats op Soudc Korenmerckt, In
den Acker-man.

GAESBEECK, Frans II. Van. Boekdrukker,
overleden den 24° December 1752. Het
is niet met juistheid op te geven wan-
neer deze meester in St-Lucasgilde
aangenomen werd, daar er in de Lig-
geren verwarring schijnt te bestaan
tusschen Frans I. en Frans II.

GAESBEECK, Jacobus Van. Zoon van
Frans I. Boekdrukker. Hij werd als
meester in het « boeckdrukken ende
boeckvercoopen » in St-Lucasgilde aan-
genomen in 1714-15, In 17 19 woonde
hij op d'oude Korenmerckt, In den Acker-
man, en in 1730-38 vinden wij hem
woonachtig in de Cammerstraet over de
Lmbaerdc-Vest , op den Vyjhoeck. Hij
overleed in 1746.

GAESBEECK, Gaspard Van. Boekdrukker
en boekverkooper. Hij werd als « mees-
terszoon boeckdrucker ende boeckver-
cooper » in St-Lucasgilde aangenomen

in 1692-1693, en stierf als Deken dier
zelfde Gilde in 172 5-1 726. Wij heb-
ben van hem geen enkel drukwerk
kunnen opsporen.

Aant. Er moeten ook te Amsterdam en te Lei-
den, in de 2 e helft der xvn« eeuw verschillende
Gaesbeecken, als boekdrukkers en boekhande-
laers werkzaam geweest zijn.

D. O. M.
et parentibus suis
FRAN.o VAN GAESBEECK typo-
grapho mortuo 8 Aug. 17 14

et

BARBARiE WIELANDTS conju.

mortuae 4 Janu 1704

Poni Curarunt

JACOBUS VAN GAESBEECK

typ. obiit 17 Februarii 1746

BARBARA VAN GAESBEECK

obiit 25 Aprilis 1740

FRANCISCUS VAN GAESBEECK

typ. obiit 24 X br » 1752

et

JOA. CHRIS. VAN GAESBEECK

obiit 18 Aprilis 1736

qui relicta librorum

copia sine liberis

obierunt.

Door druck hebben sy al geleejt

Bidt Godt
Voor druck bun heyl nu geeft.

R. I. P.

Graf- en Gedenkschriften der prov. %Antwerpen>
Dl. i, W. 192.

GALLE

3S

GALLE of GALLiEUS, Philippus, Roe-
lantsz. Plaatsnijder-drukker en uitgever
van een aantal merkwaardige werken,
waaronder wij, om zijne zeldzaamheid
en puike uitvoering, het volgende werk
vermelden :

Hortorum viridariorumquc elegantes et mul-
tipliccs formae, ad Architectonicae artis
normam affabre delineatae a Jobanno
Vredemanno Frisio. Antverpiae, Philip-
pus Gallaeus, 1583. in-fol. obl.

Ph. Galle werd geboren te Haarlem in
1537. Hij kwam zich te Antwerpen
vestigen en werd er in St-Lucasgilde
aangenomen in 1570 ; hij verkreeg het
poorterrecht in 1571.cn stierf ten jare
1612.

« Nota, naer dat gebleken is by vier verscheyde
attestatien, dat Philips Galle, Gerard Palme,
en andere nyet vintbaer en syn, ende door dien
de voirschreven persoonen vytter vierschaeren
syn gegaen, sonder te beuelen der stadsrecht,
belovende alsdoen 't geit te brengen, d'welc sy
nyet gedaen en hebben, soo worden dese uyt-
gescrapt ter tyt 't selve betalen. Actum 23
february 1571 (157a, n. s.). Quod attestor
(geteekend) Mansdalius. »

Poortersboeken der stad Antwerpen.

Hij werd met zijne echtgenoote, Catharina Roe-
lams, in de Cathedrale kerk begraven.

Zie Graf- en Gedenkschriften der prov. ^Antwerpen,
Dl. 1, blz. 83.

Nou der Uggeren, Dl. 1. bl. 340.

GALLE of GALLiEUS. Theodorus. Plaat-
snijder-drukker, geboren te Antwerpen
in 1561, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1594, Deken gekozen in 1609-1611,
en overleden in 1633. Wij kunnen van
hem slechts de volgende werken ver-
melden :

Illustrium quos Belgium habuit Pictorum
effigies.... Antverpiae, apud Theodorum
Gallaeum. z j. in-8°.

Illustrium Gallia Belgica scriptorum icanes

et elogia Antverpiae, apud Theod.

Gallaeum, 1608. in-4 .

»
GALLE of GALLiEUS, Joannes. Plaat-
snijder, geboren te Antwerpen in 1600,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1627-
1628, en overleden aldaar in 1676.
Zie Graf- en Gedenkschriften der prov.
Antwerpen, Dl. vi, bl. 57.
Wij kennen hem slechts door de twee
volgende werken :

Pictores, statuarii, arcbitecti, latomi, et qui-
cunque principum magnificorumq.virorum
metnoria aterrut inservitis... Antverpiae,
apud Joannem Gallaeum. z. j. in-4 °M*

Mundi lapis lydius sive emblemata moralia
nobilissimi viri Domini Antonii a Bur-
gondia quondam Archidiaconi Brugensis
in quibus Vanitas per Veritatem falsi
accusatur et convincitur. Antverpiae, apud
Joannem Gallaeum (1666).

GALLET, Gregorius. Boekdrukker of boek-
verkooper. Wij kennen hem door het
volgende werk :

La maniere de se bien preparer h la mort,
avec de tris belles estampes, expliquies
par Af. De Chertablon. A Anvers, chez
George Gallet, 1740. in-4 .

GEIL, Jacobus Van. Boekverkooper, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1642.

3*

GEÜDENS

GEUDENS , Gebroeders . Boekdrukkers .
Zij waren aanvankelijk (1861) werk-
zaam op de St-Jorisvest, n° 144. Later,
omstreeks 1863-64 drukte er een der
gebroeders voor zijne eigene rekening
onder de firma :

GEUDENS, Gerardus. Boekdrukker. Of-
schoon zijne zaak meer op het gebied
van handel uitgebreid was, drukte hij
toch ook wel een klein getal werkjes,
maar van weinig belang. G. Geudens
overleed ten jare 1887, waarna zijne
zaak zonder eenige verandering te
ondergaan, door de erfgenamen voort-
gezet wordt. Woonplaats sedert 1868
tot heden, Jodcnstraat, n° ij.

GERARDI, Leonardus- Jacobus. , Boekdruk-
ker, aangenomen in St-Lucasgilde in
1692.

GERRITS, L. Boekdrukker. Zie Kennis en
Gerrits.

GHELEN, GEELEN, GEELE, Jan I. Van.
Boekdrukker. Hij wordt niet vermeld
in de Liggeren van St-Lucasgilde. Hij
was reeds werkzaam in 1 5 1 9 en woonde
in de BaghynenstraU. In 1533, drukte
hij op de Lombatrdevtst, In den witten
Hascwindt. (Ontleend aan J. B. V. d.
Straelen.)

GHELEN, Jan II. Van. Zoon van Jan I.

Boekdrukker (gesworen boeckdrucker).

Hij leerde eerst zijn vak bij zijn vader,

.later bij Micbiel Van Hooghstraeten,

en .werd aangenomen in St-Lucasgilde

in 1544. Wij vinden hem in 1552
woonachtig op de Lombaerde-veste, In
den witten Hasewint.

GHELEN (de jonghe) Jan III. Van. Zoon
van Jan II. Boekdrukker, aangenomen
in St-Lucasgilde in 1577. In 1581
woonde hij op de Cammerpoortbrugge,
In den Schilt van Basel. Hij verliet
Antwerpen in 1597 en vestigde zich te
Maastricht, later, in 1604, te Rotter-
dam, en overleed aldaar in 16 10 (?).
Zijne weduwe zette de zaak voort onder
de firma Wed. vanjoannes Van Ghelen,
volgens D r Ledeboer, ook, Jan en wed.
van Jan Van Ghelen.
Wij laten hier om zijne merkwaardigheid
het woord aan D r Ledeboer, zooals wij
het in zijn werk : De Boekdrukkers....
in N. Nederland, aantroffen.

GHEEL,GHEELEN,jANffl. Van. « Gezwo-
ren boekdrukker van Antwerpen, kreeg
bij Raadsbesluit van den 16 September
1597 vergunning zich te Maastricht te
vestigen, mits medebrengende « certifi-
catie van zijne reputatie ». Hij kreeg
vrijstelling van op wacht te trekken en
van inkwartiering, doch geen salaris,
zoo als hij verzocht had. De stad mogt
zich niet lang in het bezit van dien
eersten opvolger van Bathenius ver-
heugen. Hij kreeg in 1603 moeijelijk-
heden met M r HoubertBouille,« Welsch
Schoelmeister », die een Vocabularium
Wdsch en Duytsch gemaakt had, en
aan den Magistraat had opgedragen.
De drukker wendde zich bij rekwest

Drukkersmerk der van Ghelen's

3«

GHELEN

tot den Raad, die echter, daar op
het Vocabularium beslag was gelegd,
besloot partij tegen partij te stellen,
en de zaak naar den competenten
regter te verwijzen. Jan Van Gheel had
tevens te kennen gegeven, dat hij, uit
gebrek aan werk, moest vertrekken en
om assistentie verzocht. De Raad be-
sloot, hem bij zijn vertrek twee pond
groot te geven. » (Ledeboer, De Roek-
drukkers, enz>, bl. 62).
In de jaren 1606-16 13 waren er ook te
Rotterdam een Jan en Wed. van Jan
van Ghelen werkzaam.

GHELEN, Hieronimus Van. Zoon van Jan IL
Boekdrukker, overleden in 1638-39,
volgens eene rekening van doodschul-
den der St-Lucasgilde, waarin hij
genoemd wordt Jeremias van Geel.
Woonplaats in de Cammerstraet, In de
Roep. Zijne weduwe drukte onder de
firma :

GHELEN, Wed. van Jèrèmie Van. Zij
woonde in de Israelsche (Israëliet) straet,
In den witten Hasewint, by de nieu Barse.

GHELEN, Jacobus Van, Hieronimuszoon.
Boekdrukker. Hij woonde in 1652 op
de Eyeren Markt, In den Voghel-Heyn,
alwaar hij werkzaam bleef tot op het
einde der xvn* eeuw.

GHELEN, Peter Van. Boekdrukker, niet
vermeld in A. A. Vorsterman-Van
Oyen's werk Lts Van Ghelen, impri-
meurs. Hij komt ook niet voor in de

Liggeren van St-Lucasgilde. In 16 18
drukte hij het volgend werk :
Het Leven Ons Heeren Jesu Christi, na de
copye tot Antwerpen, eerst gheprent
int Huys van Delft. Ende nu by Peter
van Ghelen, 16 18. in-fol°.

Aant. Hij is zeer waarschijnlijk dezelfde als die
welke in 16 14 te Rotterdam werkzaam was.
Zie Ledeboer, De boekdrukkers... in N. Neder-
land.

GHEENS (de jonghe), Ghysbrecht. Boek-
drukker of boekverkooper ; niet ver-
meld in de Liggeren van St-Lucasgilde.
Hij gaf het volgende werk in het licht :
De dry boecken van de vier opperste Keyser-
rycken, te weten van Babi lonten, Persen,
Griecken ende Roornen, door Jan Sleidan.
Thantwerpen, by Ghysbrecht Gheens,
de jonghe, 1583. in-4 .

GHILISSE, Hendrik. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1669.

GILIAMME, GILLEMANS. Boekdrukker,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1536.

•

GOERLE, GOEREL, Hendrik. Boekver-
kooper, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1540. Hij wordt vermeld tusschen
de huurders der kerkfabriek van O. L.
V. (in de P andstraat ?) in eene reke-
ning van 15 42- 15 43.

GOES, Mathys Van der. Boekdrukker,
aangenomen in Sint-Lucasgilde als
a meester printer » in 1487, overleden
in 1491. Volgens een scabinalen brief

V

Drukkersmerk M. van dek Goes

40

GOETKINT

van 19 November 1492, hertrouwde
zijne weduwe met Godfridus Back.
■Zie aldaar.

Mathijs Van der Goes, schijnt de eerste
drukker te zijn geweest die in onze
stad zijne kunst invoerde, alhoewel
het niet met zekerheid vast te stellen
is in welk jaar hij het eerst zijne pers
in werking bracht, daar het jaartal
m.cccc.lxxij (1472) waarin hij het
werk $tan)alt6 Ötdioen zou gedrukt
hebben, door geleerde boekkundigen
in twijfel wordt getrokken.

Of hunne beweeringen gegrond zijn,
durven wij ook betwijfelen, daar er
tot heden nog geene voldoende bewij-
zen zijn geleverd geworden, om onzen
M. Van der Goes de eer te betwisten,
de eerste te zijn geweest die te Ant-
werpen de drukkunst invoerde.

De geleerde bibliothecaris van Leiden,
D r Campbell, geeft in zijn merkwaardig
werk Annales de la typograpbie néerlan-
daise au xv e siècle, eene lijst van niet
minder dan 81 wiegedrukken (incu-
nables) door onzen drukker geleverd,
waaronder een 20 k 22 tal werken
zonder opgave van jaartal, en die hij
allen niet in handen kreeg, maar waar-
van hij slechts' het bestaan bij middel
van verkoopcatalogussen en mededee-
lingen kon verzekeren.

Tusschen dit aantal drukken zonder ver-
melding van jaartal bevinden er zich
ongetwijfeld die de tijdruimte van
i472-( 1480) 1482 zouden kunnen aan-
vullen, en bijgevolg de eer van M. Van
der Goes als te Antwerpen gedrukt te

hebben vóór Th. Martens van Aalst,
zouden staven.

Ook vinden wij in het werk van D r Van
der Meersch vermeld dat M. V. d. G.
zeer waarschijnlijk herkomstig was van
het stadje Goes in Zeeland. Dit is
volgens ons eene al te lichtzinnige
veronderstelling, daar er reeds van in
het begin der xiv e eeuw eene adelijke
familie van dien naam in Antwerpen
bestond.

M. Van der Goes was gehuisvest op den
hoek der Steenlnuwersvest (en Kammen-
straat) en bediende zich van het bij-
gaande drukkersmerk.

GOETKINT, Susanna. Boekverkoopster,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1625.

GOIN of GOEINUS, GOIS, DES GOYS,
Antonius. Boekdrukker, niet vermeld
in de Liggeren van St-Lucasgilde. Hij
is waarschijnlijk herkomstig uit de
provincie Henegauwen. Een werk, het-
welk hij in 1539 drukte, doet ons op
dit tijdstip zijne woonplaats kennen :
Au cbasteau rouge en la Camtnerstrate
(In den rooden Borg, in de Cammer-
straet). Hij woonde ook vóór of nd dit
tijdstip op de Lombaerdevest .
Recueil de diverses bistaires toucbant les
situations de toutes regios et pays contenu^
es trois parties du monde... On les vend
en Anvers, au chasteau rouge, en la
Cammerstrate. — Imprimer en Anvers,
Ie dernier jour du moys dapvril, 1540,
par Maistre Anthoine de Goys, pour

GOYVAERT

4i

Pierre Brilman, libraire et citoyen
cTAnvers. in-8°.

Aant. Volgens de 'Bibliotheca bdgica, bl. B 81
(Bible), zou A. Des Gois of Goinus de opvol-
ger geweest zijn van de Wed. van M. De Keyser
(Lempereur) en A. Van der Haghen (De la Haye
of Dumoeus) de opvolger van A. Des Gois.

GOYVAERT In de Pandt. Zit G. Van

DER ÜAEGHEN.

GRAET, Augusttnus. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1684,
Deken gekozen in 1688. Wij vinden
hem woonachtig in 1688 op de Groote-
Merckt, In de Sybael, en in 1690 op de
Groote-Mcrckt, In St-Augustinus %

GRANDE, Hans (J an )> De. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1579.

GRANDVEAU (GRANDVAL ?) Nicolaas.
Boekdrukker of boekverkooper, niet
vermeld in de Liggeren van St-Lucas-
gilde. Bij hem verscheen het volgende
werk :
Levicepuni ou Cartouch.(Poëme). A Anvers
chez Nicolas Grand veau , rue des Rats,
& 1'enseigne du Clavecin.

GRANGE, Petrus. Boekdrukker en boek-
verkooper. Aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1706, Deken gekozen in 171 1.
Hij overleed in 1725. Wij vinden hem
woonachtig op de Groote-Merckt, In de
dry Monikken, in de jaren 1711-1725.
Zijne weduwe zette de zaak voort
onder de firma :

GRANGE, Wed. van Petrus. Boekdrukker
en boekverkooper. Woonplaats op de
Eyermerckt, alwaar zij nog in 1733
werkzaam was.

GRANGE, Joan., Petersz. Boekdrukker
(stadsdrukker), aangenomen in Sint-
Lucasgilde in 17**, Deken gekozen in
1752. Hij was nog werkzaam tot op
het einde der xvin* eeuw.

GRAPHEUS, Joannes, Corneliusz. Boek-
drukker, geboren te Aalst, omstreeks
1502. Hij was de broeder van Cornelius
Grapheus, Secretaris van Antwerpen
in 1520-1521 en 1 540-1 548. Joannes
Grapheus werd als meester boekdruk-
ker in St-Lucasgilde aangenomen in
1532 en werd poorter dezer stad in
1540. Hij woonde op die Breede-straete,
In de Penne.

GRAVE of GRAVIUS, GREVE, Nicolaas,
De. Boekdrukker. Volgens M r Ed. Van
Even (Bulletin du Bibliophile beige, t. ix,
bl. 25 5) richtte N. De Grave te Antwer-
pen eene drukkerij op ten jare 1499.
Hij woonde, in 15 12, In onset liever
vrouwen pont) bi die Camerpoorte, en was
nog werkzaam in 1535. De Dictionn.
bistorique, t. 1, Art. Boutilier, bl. 145,
nota F. zegt dat hij reeds in 1500 het
volgende, werk in het licht gaf :

domme Rttjjrarl, öprrhcnbc aan alle

rechten.... Antwerpen by Claes De
Grave, 1500, in-f°, ofschoon dit werk
niet vermeld wordt door D r Campbell,
van Leiden. .

42

GRAVE

GRAVE of GRAVIUS, GREVE, Hans
(Joannes) De. Boekdrukker,waarschijn-
lijk de zoon van Nicolaas. Hij woonde
in 1543 in onser liever Vrouwen pant.
Een jaar later vinden wij hem woon-
achtig op de Lombaerde veste, In de
Maecht van Triecht.

Aant. Volgens M. E. Van Even (Hulletin du
WbUopbik beige, t. 1, bl. 295), zou er hier ook
een Hendrik de Grave, als boekverkooper be-
staan hebben ; dit is eene dwaling, daar gemelde
H. de Grave, in 1573, als « kaertspel-makere »
in de Liggeren van Sint-Lucasgilde vermeld
wordt.

GRAVE, Bartholomeus, De. Boekdrukker,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1547.

GRENTIUS, Theoph.-Hendrik. Boekdruk-
ker, niet vermeld in de Liggeren van
St-Lucasgilde. Hij was werkzaam in
169 1. In gemeld jaar drukte hij het
werk :
Thomas a Kempis, de imitatione Christi.
1691.

GUZMAN, Willem. Boekdrukker, niet ver-
meld in de Liggeren van St-Lucasgilde.
Bij hem verscheen het volgende werk :
Le tre^iesme livre d'Amadis de Gaule.
Anvers, Guillaume Guzman, 1571,
in- 12°.

GYMNICUS, GYMNICK, Joannes. Boek-
drukker of boekverkooper. Woonplaats
in de Cammerstraet, In den Bruynenbaert,
alwaar het volgende werk bij hem
verscheen :

ftttu* fiutu*. Bat is I bc Koentdctjc

^iötorif oft ©fötfu / doer dm alder-

welsprekenslen en vernaempsten histori-

scriuere Titum Liuiu Tantwerpen,

An. 1541. in Augusto met Keyserlike
Privilegie. - Ghedrukt by Jan Grapheus.
Anno m.ccccc.xlj. Ende men vintse te
coope inden Bruynenbaert ten huyse
van Jan Gymnicus Tantwerpen inde
Camerstrate. ki. in-fol.
In 16 13 drukte er ook een Jan Gymnicus
te Keulen.

GYMNICUS, Engelbertus. Boekdrukker,
geboren te Keulen en overleden te
Antwerpen in 1697. Hij werd in St-
Lucasgilde aangenomen in 1649 en
Deken gekozen in 1656. In het jaar
1652 drukte hij in vennootschap met
G. Lesteens, zijn schoonvader, dien hij
opvolgde in hetzelfde huis, genaamd
In den gulden Pellicaen, in de Hoocb-
straet. Hij werd poorter dezer stad in
1656.

GYMNICUS , Guillelmus , Engelbertsz.
Boekdrukker, geboren te Antwerpen
in 165 1, en aldaar overleden in 1694.
Hij woonde in 1689 by hel Stadthuys,
op den hoeck van de Manstrate (Maen-
straet), In den Heilig Geest. Zijne
weduwe Maria Cath. Sion, zette de
zaak voort in hetzelfde huis onder de
firma : Gymnicus, Wed. van Guil-
lelmus.

GYMNICUS, Joseph, zoon van den voor-
gaande. Boekdrukker, aangenomen in
St-Lucasgilde in 1696. Hij volgde zijn
vader als boekdrukker en boekhande-
laar op, en woonde in de Hoogbstraet,
In den gulden Pellicaen.

HAEGEN

43

H

HAEGEN of HAEGHEN, Jan Van der.
Boekdrukker, werkzaam in 1541. Wij
vinden hem niet vermeld in de Ligge-
ren van St-Lucasgilde.

HAEGHEN, Antonius Van der, ook
DUMGEUS, DE LA HAYE. Boek-
drukker. Hij bezorgde in 1541 eene
uitgave van een Nieuw Testament , in-8°.
Zie Le Long, Boecfyael der Nederl.
bybels, bl. 583% Woonplaats In onset
Vrouwenpandt.

HAEGHEN, Godfried Van der, ook G.
DUMGEUS en GOYVAERT In de
Pandt. Boekdrukker, aangenomen in
St-Lucasgilde als « vrymeester printere »
in 1533. Hij is waarschijnlijk de broe-
der van den voorgaande. Woonplaats
In onser liever vrouwen pant.

HAEN, Joannes De. Boekdrukker, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 16 19.

HAMILTON, Th. Boekdrukker-uitgever.
Woonplaats Sudermanstraat. Drukker-
uitgever van het letterkundig weekblad
Allemans Vriend, uitgegeven met de
medewerking der Violieren, letterkun-
dige afdeeling der Sint-Lucasgilde,
1860...., in-4 . Hij gaf ook nog een
tweetal andere weekblaadjes uit, die
echter geenen stand hielden.

HASREY, Joannes. Boekverkooper . In
16 14 verscheen bij hem het volgende
zeldzame werk :
Varias antique dades de Espaha Africa y
otras provincias por el Doctor Bernardo
Aldrete Canonigo. En Amberes, a costa
de Juan Hasrey, anno 1614, in-f .

HAZE, Philippus De. Boekdrukker. In 1577
was hij werkzaam bij Jan Mollyns.

HEENBERGHEN, Pieter Van. Boekver-
kooper, aangenomen in St-Lucasgilde
in I5S7-

HEIRSTRAETEN, J.-B. Boekdrukker en
uitgever van het maandblad Mengel-
stoffen tot bevordering van onderwijs, taal
en letterkunde, 1824-1834, in-8°. In
1825 vinden wij hem woonachtig op
de Steenhouwer svest, by den Oever, en van
1828-1834 op de Lombaerdevest . Zijne
weduwe zette de zaak voort en drukte
ook in vennootschap met Rysheuvels
onder de firma : Rysheuvels en de
wed. J.-B. Heirstraeten.

HEIRSTRAETEN, de Wed. J.-B. Boek-
drukker-boekverkooper, werkzaam in
het begin der xix e eeuw (1837). Woon-
plaats Lombaerdevest, n° 902.

HELMAN, Frederik. Boekverkooper, werk-
zaam in 1663. Wij kennen hem door
het volgende werk :
Remonstrances au roy des depute^ des trots
Etats de son Duche de liourgogne....
Imprimé k Envers, pour Frederic Hel-
man, 1663, kl. in-8°.

44

HELMANS

HELMANS, Nicolaas. Boekdrukker of
boekverkooper, werkzaam op het einde
der xvii e eeuw. Woonplaats by d'Eyer-
merkt, In den gulden Leeuw.

HENDRICSENofHENRICK,HENDRICKS,
HEYNDRICX, Hendrik, Hendriksz.
Boekverkooper, aangenomen in Sint-
Lucasgilde in 1572. In 1577 vinden
wij hem woonachtig op onser vrouwen
Kerckbof, ook oen de noortfijdc van
onser Vrouwen Kercke, In de Leliebloem,
en in 1585 in dezelfde buurt In 't
Gulden Cruys. Bij hem verscheen de
zeldzame vlaamsche uitgave van het
tooneelstuk Celestina.... Een Tragie-
comedie...
Ook willen wij om zijne verdienste, het
volgende werk hier vermelden, het-
welk bij hem in 1580 van de pers
kwam :
De Zeevaert, oft conste van ter %ee te varen,
van den Excellenten Pilote Af ter Peeter
de Medina Spaignaert... meth noch nieuwe
onderwysinghe van Micbiel Coignet.
T'Hantwerpen by Hendrick Hendricsen
op onser Vrouwen Kerckhof in de
Lelie-bloeme, 1580. in-4 . H. H. was
een der verdienstelijkste drukkers van
zijnen tijd.

HENDRICK of Hendrik de Lettersnider.
Zie Lettersnieder.

HENNEKENS DE PRINTERE. Als « vry-
meester printere » in St-Lucasgilde aan-
genomen in 1486. Zie Dingesche.

HENRICX of HEYNRICX, Jacobus. Boek-
verkooper, aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1577. In 1579 verscheen bij
hem het werk :
La Ripublique des Suisses.... nouvellement
mis enfranfois. A Anvers, par Jacques
-Henrycx, 1579, in-8°, hetwelk voor
een zeldzame Antwerpsche druk ge-
houden wordt.

HENRICXSENS, Henric. (Hendrik). Boek-
verkooper. Wij vinden hem niet ver-
meld in de Liggeren van Sint-Lucas-
gilde, maar wel in het Archievenblad
van Antwerpen, dl. vn, bl. 159, dl. vra,
bl. 159, in een vonnis overgedrukt uit
de « Correctieboecken » van 1513-68,
hetwelk wij hier in zijn geheel mede-
deelen :

Gecorrigeert by Heeren Clause
van Lyere, Riddert y Scouteth,
Burgemeesteren, Scepenen ende
Raide van der stadt van Antwer-
pen, opten xxxen doch van Octobri
anno xxvi.

Henric Henricxens, geboren van Tïerghen-
Opten-Zoom, en Tanneken Zwolfs, van
Bruessele, overmits dien dat %y alle beyde,
sekere boecxkens diversschen lieden ver-
ccfbt ende gcdistribueert hebben, inhoudende
insgelycx de ketterie ende leeringe van
Martinus Luther, contrarie ende grootelic
in versmadenissen vanden bevelen ende
geboden van Onsen Aller genadichsten
Heere den Keysere, daeraf de Heere ende
de Stadt oic wel geinformeert ^yn, selen
porren, binnen sonneschyne, vuyter stadt
ende vryheyt ende, binnen den derden

HERCULES

4S

dage, vuten Mercgreefscape van %Antwer-
pen. t ende doen de pelgrimagie nabescreven,
te wetene : de vaers. Henrick tOnser
Liever Vrouwen te Boenen ende de voers.
Tanneken tOnser Liever Vrouwen te
Parys, ende, na de brieven, by elcken
van hen, daeraff overgesonden, nuyet
wederomme inneeomen syen hebben ierst
sHeeren ende der stad gemoeye, elck van
hen op syn vorste litb. (i)

Correctieboeck, 1513-68, fol. 30.)

(1) Op den bladrand : Dicta Anna Svolfs presen-
tavit litteras peregrinationis Dominis den xxvi*»
dach Junii anno xxvn° ende hebben deselve
geconsenteert inne te comene.

Littere peregrinationis dicti Henrici Henriczsens
fuerunt presentate Dominis Marchioni et Magis-
tratui zxi die mensis Novembris anno xxvi°,
sed non habet facultatem neque consensum
Domini et Oppidi intrandi.

HERCULES , Nicolaas . Boekverkooper ,
aangenomen in St-Lucasgilde in 16 19.

HERLEYN, J. Oude-boekverkooper, werk-
zaam in 1856. Woonplaats Kammen-
straet, n° 40.

HERLEYN, Ph. Oude-boekverkooper, werk-
zaam in het begin der xix' eeuw. Woon-
plaats Wisselstraet, n°462 (wijknummer).
Later op de Handscboenmarkt, n° 10.

HERTOGHE, Joost De. Boekverkooper.
Woonplaats oen de Kerckdore (van O. L.
V. K.).

HEUVEL, Paulus Van den. Boekverkoo-
per, aangenomen in St-Lucasgilde in
IS 84.

HEY, C. Ignatius Van der. Boekdrukker en
boekverkooper. Woonachtig in 1730-
1741 in de Borsestraet.

HEY, Joannes Van der. Boekdrukker,
werkzaam in 1732. Zijne weduwe zette
de zaak voort onder de firma :

HEY, Wed. van C.-J. Van der. Boekdruk-
ker. Van 1 749-1762, vinden wij haar
woonachtig op de Meir, In den H. Geest.

HEY, Peeter-Lambrecht Van der. Boek-
drukker en boekverkooper, aangeno-
men in St-Lucasgilde in 1769, Deken
gekozen in 1777. Wij vinden hem
reeds werkzaam in 1762 en woonachtig
op de Lombaerdevest, In Sint-Elias en
van 1777- 1797 op de Schoenmer ckt (op
den hoek der Schrijnwerkersstraet) In St-
Elias. Hij was de uitgever en drukker
van den gekenden almanak Gerieflijke
nieutvjaers-gift, begonnen in 1762 en
tot heden voortgezet door J.H. Van der
Wielen, Lange Koepoortstraat, n° 30.

HEY, Hendrik-Petrus Van der. Boek-
drukker (stadsdrukker) en boekverkoo-
per. Hij is waarschijnlijk een zoon van
den voorgaande. In 1827 woonde hij
op de Schoenmarkt, op den hoek der
Schrijnwerker straet.

HEY, H.-P. Van der. Boekdrukker en
boekverkooper. Werkzaam in de eerste
helft der xnt e eeuw.Woonplaats Schoen-
markt.

46

HEYDEN

HEYDEN, Jasper. Boekdrukker of boek-
verkooper, werkzaam in 1580.

HEYMERIUS. Zie Cornelissen.

HEYLEN, Gonzalrs Van. Boekdrukker,
boekverkooper en plaatsnijder, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1693. Hij
drukte reeds in 1676 het werk :

Aritmetica, van nieus ghecorigeert , door
C. Fan Nieurode (Bern. Stockmans).
t'Antwerpen, bij G. Van Heylen, 1676,
in-8°. Woonplaats in de corte Gast-
buysstraetj In den witten Enghel (1680).

HEYLIGHER, Joseph-Hendrik. Boekdruk-
ker en boekverkooper, aangenomen in
St-Lucasgilde in 1792. Woonplaats op
de Groote Merckt, In de Pauw.

HILLEN, Michiel van Hoochstraeten, ook
MICHIEL VAN HOOCHSTRAETEN.
Boekdrukker. Volgens J. Vissers Naam-
lijst van boeken.... zou er bij dezen
drukker reeds in 1495 een werk van
de pers zijn gekomen, namelijk :

SHe At nvt van ZrtlanM. Antwerpen, by

Michiel van Hoogstraten, 1495, in-4 .
Ook te vinden in den catalogus Van
Damme, N° 1989, alhoewel de heer
D r Campbell, in zijn merkwaardig
werk : Annales de la typographie nier-
landaise au xv e siècle, hiervan geene
melding maakt en slechts één enkel
werk opgeeft, verschenen den 14* Mei

1500, hetwelk volgens hem nog zeer
te betwijfelen valt.

Vruchteloos hebben wij het geboortejaar
van dezen meester drukker, en het jaar
zijner neerzetting hier te Antwerpen,
trachten op te sporen.

De heer ridder van Havre in zijn be-
langrijk werk : Marques typographiques
des imprimeurs anversois zegt, dat' hij
de zoon is van Jan en van Cath. Deb-
bauts, en zeer waarschijnlijk te Hoog-
straten geboren, tusschen de jaren
1470-1485 (?). Hij werd burger van
Antwerpen in 1508 en werd inge-
schreven onder den naam van Michiel
Hillen, Janszone. Hij bewoonde eerst
een huis gelegen op den hoek der Lom-
baerdevest en later achter het O. L. V.
Kerckhof, in de Cammerstraet , by die drie
Kandeleers, in eenen gang of straatje,
thans afgebroken en versmolten in de
nieuwe aangelegde Nationalestraat.
(R r v. H.)

In 15 18 bewoonde hij in de Cammerstraet
het huis de Rape> alwaar hij gedurende
28 jaren werkzaam bleef. In 1546, na
den dood van zijn zoon Joannes, liet
hij zijne zaak over aan zijn schoonzoon
Jan Steelsius, gehuwd met zijne doch-
ter Margaretha. Michiel Hillen van
Hoochstraeten, overleed den 2l n Juli
1558, en werd begraven in het klooster
van het derde order van St-Franciscus.
Hij bediende zich van een tiental druk-
kersmerken welke de heer ridder van
Havre in zijn bovengemeld werk mede-
deelt en waarvan wij er hier een van
laten volgen :

HILLEN {VAK HOOCHSTRAETEN),

JoANNES (JOANNES HoOCHSTRATANUs),

Michielsz. Boekdrukker. Hij drukte
onder zijnen naam in de drukkerij
zijns vaders gedurende de jaren 1540-
1543. Dit laatste het jaar zijns over-
lijdens. De werken vóór dit tijdstip
onder zijnen naam verschenen zijn
zeer zeldzaam; echter kunnen wij van
hem een werk vermelden hetwelk hij
reeds in 1526 met Adriaen Tilianus
(Thielemans of Tielens ?) drukte, het
draagt voor titel :

Serum gestarum a Urabantia Ducibus
Historia, nutte primum latine conscripla
per %Adriamm Barlandum.... Hadrianus
Tilianus et Joannes Hoochstratanus.
Antverpiae excudebant, 1526, kl. in-8°.

Hij bediende zich van de merken zijns
vaders, waarvan wij er hier nog een
laten volgen :

OmUêfrrt ntst.

HOECK, Simos' Van. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1 5 57.

HOEVEN, Servaes Van der. Boekverkoo-
per, aangenomen in St-Lucasgilde in -
'579-

HOLLANDER, Adriaen D'. Boekverkoo-
per, aangenomen in St-Lucasgilde in
1674.

HOLLANDER, Gaspard De. Boekdrukker,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1658.
Woonplaats op de Meer, In de Kroon

(1670).

HOMBERGH. Zie Eckert.

HONT

HOST, Willem. Boekdrukker, aangeno-
men in St-Lncasgilde in 1 5 20.
Was deze een meester of drukkersgezel ?
Wij kennen geene werken door hem
gedrukt.

HONT, Jam De. Boekdrukker, aangenomen
in St-Lucasgilde in 1522. Wi) kennen
geene werken door hem gedrukt*

HOOGSTRAETEN, M. Va*. Zie Hille*

M. VAN HOOCHSTRAETEN.

HOUWEEL of HAUWELIJ, Cristiaen.
Boekdrukker of boekverkooper, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1575.

HUBERTI, Adriaen. Boekdrukker of boek-
verkooper. (Waarschijnlijk wel Adr.
Huybrechts ?) Hij was werkzaam in
1587-1604. In 1592 verscheen bij hem
het volgende werk :
Tbcatrum crudelitatum Haereticorum nostri
temporis. Antverpiae, apud Adr. Huberti,
anno 1592, in-4 . In 1604 verscheen
er eene 2'* uitgaaf van dit werk.

HUERNE, Peeter Van. Boekverkooper.
Hij werd den $• Mei 1570 bij verstek
veroordeeld om verboden boeken ver-
kocht te hebben.
.... Peeter van Huerne, aick boeckvercoopere,
fugitiff ende gebannen duerdyen dat hy
verbodene boecken vercocht hadde....

*ArchUvenblad, dl. xn, bl. 472.

Wij hebben niet kunnen opsporen waar hij zijne
woonst bezat, ook in latere jaren hebben wij
hem niet meer aU in Antwerpen wonende,
vermeld gevonden.

HUMBER, GtEGOKius. Boekdrukker of boek-
verkooper. Er is zeer weinig van hem
bekend. In 1581 verscheen bij hem
bet volgende werk, hetwelk voor een
zeer zeldzame Antwerpsche druk ge-
houden wordt :
Les ceuvres de P. Ftrgile Maro, prince des
poetes latins... A Anvers, par Grégoire
Hvraber, 1581.

HUYBRECHTS, Adriaen. Boekdrukker of
boekverkooper. Wij vinden hem in
1587 woonachtig in de CammerstraeU,
In de vette Hinne. In gemeld jaar ver-
scheen bij hem het volgende werkje :
Het argument van bet spel van Sinnen....
den vyfften April.... voor stadtbuys ver-
toont.... 1587. in-4 .

HUYS, Marttnüs. Zie Huyssens.

HUYSMANS, Joannes. Boekverkooper.
Hij wordt vermeld tusschen de huur-
lingen (in de Pandstraat?) der kerk-
fabriek van O. L. V. in eene rekening
van 1570-1573 ; zijne weduwe in 1573-
1576; bijgevolg moet deze boekver-
kooper omstreeks 1573 gestorven zijn.

HUYSSENS, Martinus. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1562.
Wij vinden hem woonachtig (1590-
1614) op ons lief Vrouwen Kerckhof oen
de Noord-iyde, In den gulden Leeu % ook
op 't Cleyn Kerckhoff en Melckmerdt.

HUYSSENS, Joannes. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1630,

HUYSSENS

49

overleden in 1652. Woonplaats oen de
de nieu Borst (1636-1647), waarschijn-
lijk in de Israëlietstraat.

HUYSSENS, Joannes. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1660-61.
Zijne weduwe zette de zaak voort
onder de firma :

HUYSSENS, Wed. van Jan. Boekverkoo-
per. In 171 5 vinden wij haar nog
woonachtig in de Israelietstraet, by de
Barse, alwaar zij in gemeld jaar de vol-
gende werkjes uitgaf :
De Toeven hooft jonden..., Belachelych misver-
stant..., Don Ferdinand..., allen werken
van W. Ogier, van Antwerpen.

HUYSSENS, Lbonardus. Boekverkooper,

aangenomen in St-Lucasgilde in 1673.

. Zijne zaak werd gesticht in 1686-87.

HUYSSENS, Frans. Boekdrukker en boek-
verkooper, aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1712, overleden in 1716. Wij
kennen hem slechts door het volgende
werk : '

Theatrumfungorum t oft het tooneel der cam-
pernoelien, door F. van Sterbeeck, priester.
Antwerpen, by Fr. Huyssens, 17 12,

in-4 .

1

ISHO VEN, Joseph Van. Boekdrukker, boek-
verkooper en uitgever van De Vlaemsche
Kederyker, tijdschrift ter bevordering

van taal-, dicht- en letterkunde, 1843-
1856, in-8°.In vennootschap metG.Van
Merlen, was hij tevens uitgever van het
maandschrift De Vlaemsche Letterbode;
ook drukte hij een aantal schoolboeken.
Hij overleed ten jare 185 1, waarna
zijne weduwe de zaak voort zette onder
de firma :

ISHOVEN, Wed. Jos. Van. Boekdrukker,
boekverkooper en uitgever. Zij was
onder deze firma werkzaam sedert 1852
en woonde aanvankelijk in de Mark-
gravenstraat , n° 11. In 1873 stichtte zij
eenen bij winkel op de St-Jacobsmarkt,
n° 12. Thans wordt de zaak, gelegen
Van Straelenstraat, n° 8 9 door de erf-
genamen onder de oude firma Wed. J.
Van Ishoven, voortgezet.

j

JACOB (Meester). Boekverkooper. Woon-
plaats (na) by de Predikheeren. Aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1457, over-
leden in 1487-88.

(Nota der Uggeren van St-Lucasgilde, dl. 1, bl. 1 1 .
De heer Leo de Burbure, vraagt of deze
niet dezelfde is als Jacob de Meester, schoon-
zoon van Lieven van Lathem en echtgenoot
van Wine Bots, vermeld in een schepenbrief
van 12 Januari 1479.)

JACOBS, Pieterssone. « Printere », aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1530. Wij
kennen geene werken van dezen druk-
ker.

50

JACOBS

JACOBS, Joseph. Boekverkooper en boek-
binder, geboren te Antwerpen, den 15°
Februari 163 1, overleden den i8 n Juli
1689, was tevens opzichter der Boekerij
der stad Antwerpen. Hij werd aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1655. In
1661... vinden wij hem woonachtig
In de Borst straet, boven op de Borse, ook
op de Gallerye van de Borse, later; in
1681... In de Borse-straet, noest den
hoeck van de lange % Nieu-straet . Zijne
weduwe zette de zaak voort onder de
firma :

JACOBS, Wed. van Joseph. Zij was nog
werkzaam in 1701. Woonplaats Borse-
straet.

JACOBS, Joseph. Boekdrukker of boekver-
kooper. Woonachtig, in het jaar 1675,
in het Kipdorp, op den hoeck van de
Paddegracht (Princesstraet).

JACOBS, J.-B. Boekdrukker, aangenomen
in St-Lucasgilde in 1697. Hij woonde
op de Lombaerde vest, noest den hoeck van
de Cammer straet , In 't Huys van Neringhe
(1698).

Volgens den heer Th. J. Arnold zou een Jan
Baptist Jacobsz. te Antwerpen gedrukt hebben,
in 1642.

JACOBS, Peeter, Josephsz. Boekdrukker,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1703.
Woonplaats in de Corte Nieuwstraet,
In dm witten Leeuw. Hij overleed in
1707-08. Reeds in 1709 drukte zijne
weduwe onder de firma :

JACOBS, Wed. van Petrus. Boekdrukker.
Zij bewoonde hetzelfde huis, alwaar
wij haar nog werkzaam vinden in het
jaar 1743.

JACOBS, Philippus. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 171 5.

JACOBS, J.-M. Boekdrukker en boekver-
kooper. Hij was werkzaam in de eerste
helft der xix e eeuw en woonachtig in
de Pieter-Pot-straet, n° 2930 (wijknum-
mer).

JACOBS-JANSSENS. Boekdrukkers-uitge-
vers van Le Philotechnique, weekblad,
groot in-4 , in 1839 gesticht, en in den
aanvang van 1840 gestaakt. Woonplaats
Groote Markt. Zie Janssens- Jacobs.

JACOBS, Joseph, zoon. Boekdrukker, werk-
zaam in het begin van de eerste helft
der xix e eeuw. .

JANS, Aug. Boekdrukker, werkzaam om-
streeks de jaren 1850-55. Woonplaats
Kaasstraat, n° ƒ29 (wijknummer).

JANSSENS , Outgheert . Boekdrukker .
Volgens het Archievenblad van Antwer-
pen, dl. vn, bl. 392, werd hij vervolgd
en gevangen gezet voor het drukken
van verboden boeken, doch ter oorzake
van den dag zijner veroordeeling, den
goeden Vrijdag, in vrijheid gesteld.

Rekeningen van den Marckgraef van Ant-
werpen. Veneris xim aprilis ante Pascha
Anno xxxv (1536 n. s.).

<r Outgheert Janssens, boeckprintere, geboren

JANSSENS

5i

van Amsterdam, obtinuit (mids den hey-
ligen tydt ende den goeden doch van
heden, wesende Goet Vridach) graciam
snorum delict orum. »

JANSSENS, Alexander. Boekdrukker, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1558.

JANSSENS, Herman. Boekdrukker. Bij
eene gerechtelijke huiszoeking werden
bij hem, den 14" April 1570, verboden
boeken gevonden. Hij werd gevangen
genomen en naar de staatsgevangenis
« het Steen » gevoerd. Wij vonden geene
vermelding van het vonnis. Ook kennen
wij geene werken van dezen drukker.

JANSSENS, Gheleyn (Gislenus). Boekdruk-
ker en boekverkooper, aangenomen in
St-Lucasgilde in 1587. Hij woonde
eerst (1589) op onser Vrouwen Kerckhof ;
nog dit zelfde jaar, en nog in 1605
vinden wij hem in de Cammerstraet y
In den wakenden Hoen woonachtig.
In de Graf- en Gedenkschriften der prov.
Antwerpen, dl. n, bl. 136, treffen wij
het volgende aan :

D. O. M.

Monumentum

GISLENI JANSENY Bibliopol*

qui obyt 18 Mart. 1619

et

CATHARIN/E A TONGRIS eius uxoris

quae obyt 2 Julii 1621

R. I. P.

Beiden werden in de St-Jacobskerk be-
graven.

JANSSENS, P.-J. Boekdrukker. Woonachtig
in 1799 op de Vlasmerkt; in 1800 in
de Corte Gaste (Gasthuis) straet ; van
186 i-i 807 in de Pruym-straet (Pruynen-
straat), en 1808- 18 10 op degroote Merkt,
In de Blauw-Cuyp. Hij was drukker
en uitgever van de Antwerpsche Ga^ette,
een halfweekblad, in-4 , later in-f°.
In 18 10 was het nog slechts een adver-
tentieblad.

JANSSENS, P.-E. Boekdrukker, werkzaam
in 1849-58. Woonplaats Groote Koraal-
berg, n° f 2.

JANSSENS, Tobie-J. Boekdrukker en boek-
verkooper, werkzaam in het begin der
xix e eeuw. Woonplaats Groote Markt,
n° 6y4 9 ook in het huis dragende het
n°4#o(wijknummers). Later, in 1850,
op den Grooten Kauwenberg.

JANSSENS-JACOBS, P. Boekdrukker en
boekverkooper, woonplaats Hopland,
n° 34.

JANSSENS en VAN MERLEN. Boekdruk-
kers en uitgevers van het Antwerpscb
Nieuwsblad, een halfweekblad, klein
in-folio, gesticht in 1821, onder den
titel Correspondentie van de Schelde of
Antwerpsche Courant, welken titel het
behield tot in 1824.
« In de eerste jaren na de omwenteling,
zegt K. L. Torfs, genoot het tamelijk
veel bijval, en verkreeg het oorlof om
zich Provinciaal Antwerpsch Nieuwsblad
te noemen. Na de afschaf&ng van het

52

JANSSENS

zegelrecht in 1848, zag het zich ge-
dwongen — door de concurrentie van
andere bladen — dagelijks te verschij-
nen, tot dat het eindelijk, aan mangel
van abonnentvoedsel in 1853 bij een
nieuw gesticht blad ingelijfd werd. »
Zie K. L. Torfs, Periodische drukpers.

JANSSENS, Lodewijk. Boekdrukker en
boekverkooper. Aanvankelijk onder
deze firma, en sedert 1889 onder de
volgende firma werkzaam :

JANSSENS & Zonen, Lodewijk. Boekdruk-
kers en boekverkoopers. Woonachtig,
van 1879 tot 1888, in de Kerkstraat
en heden in de Carnotstraat, n° 125.
Het eerste werk dat onder deze firma
het licht zag, is de herdruk van
G. Ogier's Seven Hooft-sonden. T'ant-
werpen, by Lodewyck Ianssens en
Sonen, Druckers & Boeckvercoopers,
in de Carnotstraet, 125. Anno 1890.
in-8°.
Zie verder het Biographisch woordenboek
van J. G. Frederiks e. a.

JANSZ. (Joris). Boekdrukker, werkzaam in
1657. In gemeld jaar drukte hij het
volgende werk :

Beurs-praetjes, over de Prognosticatie van den
Winter en Lente des leugenachtigen Heers
Mattbicus Questor, tusseben Paul, Rogier,
Robbert en St-Gaspar, Coopluyden. Tot
Antwerpen, gedruckt by Joris Jansz.,
sonder grom, woonende in de Lange-
straet, 1657, in-4 .

Wij vermoeden dat Joris Jansz. een duik-
naam is.

JEGER of IEGER, Chrisïüffel. Boekdruk-
ker en plaatsnijder, werkzaam in 1637-
. 1641... Geboren in 1596, en overleden
in 1652. Hij werd in St-Lucasgilde
aangenomen in 1627.

JODE of JUDE, Geeraerdt (Gerar dus) De,
Willemsz. Boek- en plaatdrukker. Ge-
boren te Nijmegen. In 1547 in St-
Lucasgilde opgenomen, verkreeg hij,
den 26° Juli 1549, het poorterrecht
van Antwerpen, alwaar hij overleed,
den 5 a Februari 1592; hij werd op
O. L. V. kerkhof begraven. In 1584
vinden wij hem woonachtig op de
Catelynevest ; ook zagen wij van hem
een werk met het adres In de Catte,
by de Borse y waarschijnlijk op de Cate-
lyne, ook vroeger Catte vest genaamd.

JONGHMANSJ.-A.Boekverkooper.Woon-
achtig (1854) in de Korte Nieuwstraet,
n° i}. Zijne weduwe zette de zaak
voort onder de firma :

JONGHMANS, Wed. J.-A. Boekdrukker.
Woonplaats Hespenstraet 9 n° 12.

JORSSEN, J. Boekdrukker-uitgever. Hij
stichtte zijne zaak in 1861 en was
aanvankelijk uitgever en drukker van
het dagblad L'Opinion, alsook van de
strijdbladen De Trompet ; De Fakkel en
van het fransche tooneelblad Mephisto,
van het weekblad De Werker en heden
nog van het weekblad De Voorwacht,
alsook van een klein getal geschied-
kundige werken. Hij overleed ten jare

JOUAN

53

1880, en werd opgevolgd door zijn
zoon die de zaak onder dezelfde firma
voortzet. Woonplaats Hochtstetter straat,
n° 21.

JOUAN, J. Boekdrukker en boekverkooper,
werkzaam in het begin der xix e eeuw,
later onder de firma :

JOUAN, J. Boekdrukker, boekverkooper en
uitgever van het Journal d'Anvtrs et de
la Province, in 181 4 gesticht, en sedert
van vader op zoon voortgezet, tot in
het jaar 1882.
« Dit Journal », zegt K. L. Torfs, « als
dagelijks (zon- en feestdagen uitgezon-
derd) verschijnende, was eigenlijk het
eerste dagblad van Antwerpen, en vóór
de omwenteling het voornaamste dezer
stad. Het had toen tot opsteller wijlen
de heer Peseux, een Franschman, doch
die zich geheel met Antwerpens belan-
gen had vereenzelvigd. Het Journal
d'Anvtrs mag uit zijn verleden schoone
bladzijden aanhalen. Den 26° Juli 1817
werd den uitgever door het speciaal
gerechtshof van Brussel eene veroor-
deeling medegegeven, omdat zijn blad
' de afschaffing van den Scheldetol had
besproken. Het maakte zich ook ver-
dienstelijk tijdens den Spellingsoorlog,
als wanneer het de zijde hield van het
Taalcongres en de Desrochisten dapper
bestreed. »

JOUAN & Zoon. Boekdrukkers en boekver-
koopers. Woonplaats Groen Kerkhof,

n<

6.

JOURET, Petrus. Boekdrukker en boek-
verkooper, aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1696. Stadsdrukker in 1705.
In 1698 vinden wij hem woonachtig
op de Melck-tnarckt, In de dry Monicken.
In 1716, het jaar waarin hij drukte :
'T nieuw gesang der tnaegden... (Liedekens
door G. Van Roost , plebaen van Mechelen)

— door de geestelijkheid verboden

— woonde hij op de Melck-Merckt,
In de gulde Tralie ; in 1720 op de Melck-
Merckt, In de gulde Tes, en in 1732
(volgens de Liggeren van St-Lucas-
gilde 1728) tot aan zijnen dood, weder
In de gulde Tralie. Zijne weduwe zette
de zaak voort onder de firma :

JOURET, Wed. van Petrus. Stadsdrukker.
Woonplaats op de Melck-Merckt, In de
gulde Tralie. Het volgende vinden wij
vermeld in de Graf- en Gedenkschriften
der prov. Antwerpen, dl. 1, bl. 44.
« Petrus Jour et sterf den 16 January 17)4,
Anna Bar bar a Coppens, syn huysvrouw,
sterf den 1} Sept. 17S9. » Beide werden
in de hoofdkerk te Antwerpen be-
graven.
Zie aangaande P. Jouret : A. Govaerts,
Typographie musicale dans les Pays-Bas,
bl. 147-148.

JOURET, Bernardus-Jacobus. Stadsdruk-
ker, aangenomen in St-Lucasgilde in
1724. In 1730 vinden wij hem woon-
achtig op d'Eyer-Merckt, In de Sterre 9
en in 1746 in de corte Nieuwstraet, In
't gulde Vlies. Zijne weduwe zette de
zaak voort onder de firma :

54

JOURET

JOURET, Wed vak Bernardus-Jacobus.
Boekdrukker. Wooaplaats in de corte
Nieuwstratt, In 't gulde Vlies.

JUXTA MORTARIUM AUREUM. Zie

MORTARIUM.

K

KAETZ, Pieter. Boekverkooper. Woon-
achtig in de Cammerstraet, In 't huys
van Delft.

Aant. Volgens de Tiïbliotheca belgica, bl. B 120,
was gemelde boekverkooper-uitgever, die te
Londen was gevestigd, waarschijnlijk een uit-
gewekene uit de Nederlanden, die te Antwerpen
een succursaal bezat. In 1525, verscheen bij
hem, te Antwerpen, ecnen 'Bibel int duitsche
tuersUlick overgheset, in-io®, gedrukt door Jan
(Hans) Van Roemundt of Remunde. De heer
ridder van Havre in zijn meer gemeld werk,
en de Bibl. belgica deelen zijn merk mede.

KAJU of KAJEU, Antonius. Zie Caju of
Caiu, Du.

KEERBERGHEof KEERBERGHEN, Peeter
Van. Boekdrukker, woonachtig op onser
Vrouwen Kcrckhof, In de gulde Sonne,
en in 1563 op onse L. V. Kerckhof, Int
gulden Cruys. Aangenomen in Sint-
Lucasgilde in 1557. Hij wordt vermeld
onder de huurlingen der kerkfabriek,
voor de eerste maal in eene rekening
van O.L.V. kerk, van Kersmis 1562-63,
en voor de laatste maal, in die van
Kersmis 1568-69. Zijne weduwe wordt
ook in dezelfde hoedanigheid als haar
echtgenoot aangetroffen, in eene reke-
ning van Kersmis 1569-70 en 1570-71.
Zij zette de zaak voort onder de firma :

Keerberghen, Wed. van Peeter Van,
en was nog werkzaam in 1572.

Aant. Peeter Van Keerberghen mag voor een der
werkzaamste en bijzonderste drukker van zijnen
tijd aanzien worden ; ook leverde hij, met zorg
uitgevoerd, een groot getal werken in verschil-
lende talen.

KEERBERGHEN of KEERBERGEN, Jan
Van, Peetersz. Boekdrukker en boek-
verkooper, geboren te Antwerpen in
1565, aangenomen in St-Lucasgilde in
1586. Hij was Deken van gemelde
gilde in 16 14 en in 16 16 wordt hij
vermeld met Jan Van Meurs, als over-
sten der boekverkoopers. In 1591
vinden wij hem woonachtig op onser
liever vrouwen Kerckhof, Int huys van
Neeringhe, en in 1594 in de rechte
Cammerstraete, In de gulde Sanne.

Aant. Jan Van Keerberghen, beschuldigd door
zijnen « naesten ghebuer » Jan Trognesius en
Philippus Jansz., van verboden boeken ver-
kocht en gebonden te hebben, werd den 13»
Januari 1570 op het Steen gevangen gezet,
doch later uit oorzaak van onvoldoende be-
wijzen, en na aangetoond te hebben dat dezelfde
Jan Trognesius «r by allen manuren altyts heeft
gesocht des verweerders (Jan Van Keerberghen 1 s)
neringe te ondercruypen , ende den verweerders
Jan Van Keerberghen' s) alsoe had mogelijk geweest
geheelyck te ruynerende », werd hij onder borg-
tocht in vrijheid gesteld.

Hij stierf kort nadien te zijnen huize, niet onwaar-
schijnlijk aan de gevolgen van deze valsche
beschuldiging, of aan eene besmettelijke ziekte,
opgedaan in de gevangenis het Steen, waaraan
zijn voorganger J. Roelants, aldaar bezweek.

KEERBERGHEN, Jan Van (de jonge), Jansz.
Boekverkooper, aangenomen in Sint-
Lucasgilde in 16 17.

KENNES

55

KENNES, H. &L. Boekdrukkers-uitgevers,
opvolgers van L. Gerrits. Woonplaats
Gratie Kapelstraat n° 8. Zij zijn de
uitgevers van verscheidene klerikale
weekbladen ; en drukten ook eenige
verdienstelijke werken.

Aant. Dit huis werd eigenlijk in 1852 gesticht,
onder de firma Kennes en Gerrits, maar in
1860 veranderd in L. Gerrits. Later, na de
dood van L. Gerrits, werd de zaak voortgezet
door de zonen H. & L. Kennes.

KERSTIAEN... de printere. Aangenomen in
St-Lucasgilde in 1486. Eerst in 1507
vinden wij hem weder vermeld in de
Liggeren van St-Lucasgilde, en dan
nog zonder opgave van bedrijf. Ook
hebben wij nergens iets aangaande
zijner drukpersvoortbrengselen vermeld
gevonden. Zie Kessler.

KERSTIAEN, Lieven (Levinus). Boek-
drukker. Hij leerde in 1540 bij Jan
Lyfrinck, en werd in gemeld jaar als
leerjongen in St-Lucasgilde aangeno-
men. Wij vinden hem later niet weder
vermeld, en deelen zijn naam slechts
mede in verband met hem die vooraf-
gaat» Kerstiaen... de printere.

KESSLER of KESLER of KESTER, Nico-
laes. Boekdrukker. Volgens J. W.
Holtrop's Monuments typographiques des
Pays-Bas au xv* siècle, en D r CampbeU's
Annales de la typographie nierlandaise
au xv e siècle, was deze drukker op het
einde der xv* eeuw werkzaam te Bazel,
in Zwitserland, en bracht hij zijne
kunstvoortbrengselen ook te Antwerpen

in den handel, met het doel daarvoor
meerdere aftrek te vinden, zoo als
onder andere het werk Petrus Lombardus
in Sententias. Antverpiae, par Nicolaum
Kesler, 1489, in-f°. (D r Campbell,
n° 1408, overgenomen van Janssens.)
Dit blijft onaangeroerd ! Maar wat wij
willen terechtwijzen, is de misslag door
beide hooger vermelde bibliographen
begaan, wanneer zij beweren dat Kessler
of Kester in St-Lucasgilde als meester
boekdrukker werd aangenomen in 1488,
(D r Holtrop zegt 1486). Wij zochten
vruchteloos op beide jaren, en vonden
wel in 1486 Kerstiaen... de printere,
maar geen Kessler noch Kester, tenzij
Kerstiaen voor Kessler óf Kester moet
doorgaan, waaraan wij grootelijks twij-
felen, aangezien er in 1540 ook een
Leonardus Kerstiaen als drukkersgezel
voorkomt.

Wij sluiten met de vraag : kon Kessler
of Kester, die een vreemdeling en te
Basel werkzaam was, wel deel maken
van de St-Lucasgilde ? Wij gelooven
neen ! daar er uitdrukkelijk in hare
statuten, gedagteekend van 1442, in
Art. 1 het volgende vermeld staat :

I.... In den yersten, dat van nu vardane
nyemant in hair geselscap en sal mogen,
die meesterye houden wille, hy en sal
tyerst poorter sin,

KEYSER, Marten (Martinus) De, ook
MARTIN LEMPEREUR, MARTI -
NÜM GESARUM. Boekdrukker, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1528. In
1525 vinden wij hem woonachtig in de
Bucsteeck (Boeksteeg), by dysere Waeghe.

5 8 KOI

KONINCKX, A. De. Boekverkooper-uit-
gever. Hij stichtte zijne zaak in 1887
in de Edelinckstraat, n" 2j, en is heden
werkzaam op de Lombaardevest , n" 8,
In den Passer. Hij is uitgever van een
drietal tijdschriften en van eenige ge-
schiedkundige werken.

KORNICKER, Max. Boekverkooper. Zie
Ruef, Max

LAET, Hans (Jan) De. ook LATIUM,
LATIO, gezegd van STABROECK,
Arnoldusz. Boekdrukker, waarschi j olijk
geboren te Stabroek in 1525. Hij werd
poorter van Antwerpen in 1544, en
in 1553 in St-Lucasgilde aangenomen
onder den naam van Jan van Stabroeck.
Hij woonde in 1546-49 op die Lom-
boerde veste teghen over den Yshont ; in
1552-53 in de Cammerstraet, In den
Salmi in 1554-57 in dezelfde straat
In de Mtulen. Na dit tijdstip tot in
1564, in de Cammerstraet, In de Rapé,
en eindelijk in 1566 tot aan zijnen dood
op de Lombaerde veste, In den Zayer.
De werken van dezen drukker, waaronder
ook muziekdrukken, worden om hunne
keurige uitvoering zeer gezocht, Op
het werk : Een nieuwe lractaet. . dat
batement van recepten, 1549, komt de
plaats voor die ons zijnen oorsprong
doet kennen : (gedrukt bij) Hans de
Laet I van Sta j broeck. Zijne weduwe
zette de zaak voort onder de firma :

LAET, Wed. van Hans De. Boekdrukker.
Zij gebruikte hetzelfde merk als haar
echtgenoot, hetwelk wij hier mede-
dcelen :

LAET, Frans De. Boekverkooper. Waar-
schijnlijk een broeder van den voor-
gaande. Hij komt niet voor in de
Liggeren van Sint-Lucasgilde. Ziehier
wat wij over hem in de Rekeningen
van den Marckgraef van Antwerpen,
1565-67, aantreffen :
e Van Francbois de Laet, die overmit^ %ekere
quade ende seditieuse boecken ende andere
prentingen by hem vereocht ten voirs. dage
gebannen is %es jaren lanek, opte pene
van zes jaren lanck gestel! te wordene
inden dienst vande galeyen van lynder
Majesteyt.
Archievenblad, dl. IX, bl. 364.

LAMBERT.Thierry. Boekdrukker. In 1555

drukte hij het werkje :

£ «8 rmioiifitr nnrtö faictes par lempereur

a tous les esias de son empire : estant au

siege imperial en sa ville de Bruxelles.

LAMOT-JACOBS

59

Imprime en Envers par Thierry Lam-
bert, Ie xx e iour de fevrier mil cinq
eens cinquante cinq avant Pasques,
kl. in-8°.

Dit zeer zeldzame werkje behelst de rede-
voering door den Keizer bij zijnen
troonsafstand in 1555 uitgesproken.
Het eenig gekend exemplaar kwam
in 1857 voor in den catalogus van
M. Potier. (verkoopprijs : 100 fr.)

Zie Annales du Bibliophih beige et bollan-
dais, i c jg., bl. 16.

LAMOT-JACOBS. Boekdrukker, werk-
zaam in de eerste helft der xix e eeuw.
Zijne weduwe zette de zaak voort
onder de firma :

LAMOT-JACOBS, Wed. Boekdrukker.
Woonplaats Hopland, n° }*j. Bij haar
verscheen het gekende hekelblad Rei-
naert de Vos, een Zondagblad voor ver-
standige lieden, aeneengeknoopt door %even
filosofen, in-4 , gesticht in 1860, en
gestaakt korts na den dood van zijnen
geestigen opsteller Lod. Vleeshouwer,
die in 1866 voorviel. De verzameling
van dit hekelblad is heden nog zeer
gezocht.

LANGENDONCK, Van. Boekverkooper,
werkzaam in de eerste helft der xix*
eeuw.

LANSMAN, Willem. Boekdrukker, aan-
genomen in St-Lucasgilde als « vry-
meester printere» in 1550. Ook komt
zijne weduwe voor in de Liggeren dezer
gilde als nog werkzaam zijnde in 1556.
Wij kennen geene werken van dezen
drukker.

LEENPUTTE, H. Van den. Boekdrukker
of boekverkooper. In 1650 verscheen
bij hem een Vlaamsche bybel.
Zie Cat. H. G. Bom, 1878, n° 7053, en
Bibliogr. adversaria, dl. iv., bl. 45.

LEEST, Jacobus Van. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1579.

LEEU, Corneliüs.... Volgens F. Verachter,
werd hij als meester boekdrukker in
St-Lucasgilde aangenomen in 1486. Dit
is echter eene dwaling, daar wij in dit
jaar geen C. Leeu, maar wel een
C. Zeeu (de Zeeuwe), zonder opgaaf
van bedrijf in de Liggeren vermeld
vinden.

LEEU, Geeraerd. Boekdrukker, geboren
te Gouda. Hij verliet zijne geboorte-
stad, alwaar hij als drukker werkzaam
was, om zich in 1484 te Antwerpen te
komen vestigen. Hij werd als « vrij-
meester»in St-Lucasgilde aangenomen
in 1485 , en overleed alhier in 1493 , door
eenen slag hem toegebracht in eene
woordenwisseling met een zijner werk-
lieden, den genaamden H.VanSymmen.
G. Leeu woonde noest onser Liever
vrouwen pant(Kerchof-stratt>t\i2x\sSchoen'
markt), In St-Marcus.
Wij zullen hier niet uitweiden over den
roem dien deze meester op de korte
jaren zijner rustelooze werkzaamheid
hier te Antwerpen inoogste, maar onze
lezers verwijzen naar de uitvoerige
geschriften van de heeren Van der
Meersch, Imprimeurs belges et néerlan-
dais ; D r Campbell, in den Bulletin du

Bibliophik beige, t. m, iv, v en vi, en
J. W. Holtrop, Monuments typogra-
phiques des Pays-Bas au xv* siècle, bl. 74.
G. Leeu, bediende zich van twee druk-
kersmerken, waarvan wij er een hier-
onder en een hiernevens laten volgen :

Zie aangaande de veroordeeiing van bovengc-
melden « Henric Van Synimen, vuyt Hollaot »,
den eersten jaargang van de Antialu du "BiU.
belet et hollandais, bl. 7.

LEEU, Nicolaes. Boekdrukker. Waarschijn-
lijk de broeder van G. Leeu. Hij be-
diende zich van het kleine drukkers-
merk van den voorgaande. Men kent
geene bijzonderheden aangaande dezen
drukker. Ook zijn de werken, van zijnen
naam voorzien, klein in geul en worden
zij slechts op een viertal gerekend, die
in den loop der jaren 1487-88, versche-
nen. Wij vinden hem ook niet vermeld
in de Liggeren via St-Lucasgilde. Daar

er op de vier drukken door L> Camp-
bell medegedeeld, de aanduiding zijner
woonst niet te vinden is, durven wij
veronderstellen dat hij ten huize van
G. Leeu als « meester drukker » werk-
zaam was, zooals trouwens toegelaten
was door de statuten van St-Lucas-

I. F.EU WE, Antonius De. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1509.

Nota der Liggeren : « Item onlfangm van Antko-
njsen de Let 11, lïherier, ter laitn van Atrlieh
stitvers erfiic, den penninck seslhitne, maken t'

,«~. V, J. .

Rekening van O. L. Yrouwekerk, van Kersmis
I532-J3.

LEMINEUR, Hendrik-Frans. Boekdrukker
en boekverkooper. Aangenomen in St-
Lucasgilde in 1785.

LESIJNS, Putter Van. Boekdrukker, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1581.
Daar wij geene werken van dezen
drukker kennen, denken wij dat bij
slechts als drukkersgezel werkzaam zal
geweest zijn.

LESTEENS, Willem, Gaspardsz. Boek-
drukker, geboren te Antwerpen in
1590, en overleden in 1661. Hij werd
aangenomen in St-Lucasgilde in 1612,
en woonde in de Hoochstraet, In den
gulden Pellicaen. W. Lesteens drukte
ook in vennootschap met Engelben
Gymnicus (1633).

Drukkersmerk van Geeraerd Leeu.

62

LETTERSNIDER

LETTERSNIDER of LETTERSNYDER ,
Hendrik de. Boekdrukker.
Onder den duiknaam « Leitersnider »
vinden wij twee drukkers hier te Ant-
werpen vermeld : Hendrik de Letter-
snider en Jan Dingesche, alias de Let-
tersnider. De eerstgenoemde, Hendrik
Pietersz., die den naam van zijn vroe-
ger bedrijf (Icttersnijder) aangenomen
had, en wiens familienaam wij vruchte-
loos gezocht hebben, was geboortig
van Rotterdam, zooals op de uitgave
%bottk Dan bflt fjoutr, omtrent het
jaar 1496 van zijne pers verschenen,
vermeld staat. Hij werkte te Antwerpen
in gemeld jaar, keerde later naar zijn
vaderland terug en vestigde zich eerst
te Rotterdam, alwaar hij in 1 505 drukte;
vertrok van daar naar Delft (1), waar
hij in 1508 reeds werkzaam was.
Hendrik de Lettersnider, woonde te
Antwerpen in de Cammerstraet , noest
den gulden Eenhor en. Het getal werken
alhier van zijne pers verschenen, mag
op 4 of 5 geschat worden.

(1) Wbliographische adversaria, dl. I, bl. 80.

LEUVEN, Claes Van. Boekdrukker. Hij
wordt in de Liggeren van St-Lucasgilde
in 1556 vermeld, niet als « meester
boekdrukker » maar als patroon in
wiens dienst de genaamde M. Van den
Broecke werkzaam was. Deze werd als
leerjongen in gemeld jaar in St-Lucas-
gilde aangenomen.

LEYSSENS,Ignatius. Boekdrukker en boek-
verkooper, aangenomen in St-Lucas-

gilde in 1704-05. Hij woonde in 1708
by de Meire Brugge, In St-Josepb. Twee
jaar later vinden wij hem woonachtig
op de Jesuiete pleyn, In St-Joseph, in het
huis van J.-P. Robyns.

In 17 10 verscheen bij hem het volgende
werk :

De Goddelycke Voor^ienigheydt , uytgebeddt
in Joseph, onderconinck van Egypte, ver-
ciert met sinne-beelden, door Nerrincq (F.)
Soc.Jesu. Antw. by Ignatius Leyssens,
1710, in-4 .

LIEFRINCK. Zie Lyfrinxk.

LIESVELT of LIESVELDT, Adriaen Van.
Boekdrukker. Volgens M. Van der
Meersch, in zijn meer gemeld werk,
zou dezen drukker zijne kunst ge-
leerd hebben bij Geeraerd Leeu, en zou
hij hem na dezes dood zijn opgevolgd.
Hij bediende zich van dezelfde letter
als G. Leeu. Ook zijn de houtsne-
den die hij gebruikte voor het werk
fionaocntura, verschenen in 1499,
dezelfde als die welke de uitgave van
hetzelfde boek versierden, door Nico-
laes Leeu in 1487 in 't licht gegeven.
Het eerste werk waarop de naam van
A. Van Liesvelt voorkomt, verscheen
in 1494, het laatste in 1499. Zie Van
der Meersch en J. W. Holtrop's meer
gemelde werken.
A. Van Liesveldt woonde aanvankelijk
op die oude vee Merct, bi die Meerpoorte y
en in 1499, buyten die Catncrpoorte, In
den gulden Eenhor en.

LIESVELT

63

LIESVELT of LIESVELDT, Jacob Van.
Boekdrukker, aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1536. Hij was gehuwd met
Maria Ancxt, die zijne zaak na zijnen
smartelijken dood voortzette, (zie
Ancxt, M.). Wij vinden hem woon-
achtig van 1534 tot 1545, op de Catn-
mer poortbrugge, In den schilt van Artoys.
Jacob Van Liesveldt verwierf zich niet
alleen eene groote beroemdheid door
zijne kunst, maar ook door zijn mar-
telaarseinde. Hij werd gevangen ge-
nomen om tegen het verbod des Keizers
« heretiecke boecken » gedrukt te heb-
ben, en na een lang proces den 27°
November 1545, °P de g r °ote Markt
onthoofd.

Aant. Tot heden wordt de oorzaak zijner ver-
oordeeling toegeschreven aan het drukken van
den gekenden Liesveldtschen Bijbel van 1542,
ofschoon dit echter eene dwaling schijnt te
wezen, wanneer wij betrouwen mogen stellen
in de in druk gebrachte Archieven van Antwer-
pen, waar er op bl. 465, van dl. vu, in zijn
vonnis van 23 Juni 1545, duidelijk te lezen
staat « het drucken van seker duytsch boexken,
geintituleert « Troostinge der goddelycker scryft »
welck boecxken nyet alleene nyeuw en was, moer
was oock vol erreuren, dwalingen ende here-
sUn,.... a (1) Wij zullen later op deze alge-
meene dwaling in een afzonderlijk artikel
terug komen.

( 1 ; Croo6ttn0be bet eoHgcfier sctift oen du

in lichamelycke cranckheyt § bevallen is, ende hoe
men voor die cranckheyt bidden sah
Dit werkje komt voor op den Index van verboden
boeken, gedrukt door Chr. Plantyn in 1570.

LIESVELT of LIESVELDT, Wed. van
Jacob Van. Boekdrukker « ghesworen
boeckprinteresse der K. M. » Zij zette

de zaak van haren echtgenoot met veel
ijver onder bovengemelde alsook onder
de firma Maria Ancxt, voort.

LIESVELT of LIESVELDT, Hans (Jan)
Van, Jacobsz. Boekdrukker « gesworen
boeckdrucker ». Hij was werkzaam in
de drukkerij zijns vaders op de Cammer-
poortbrugghe, In den schilt van Artoys,
en drukte er onder zijnen eigen naam
van 1538 tot 155 1. In 1553 vinden
wij hem woonachtig in de Cammer-
straete 9 buten de Cammerpoortbrugghe,
Int lant van Artoys tegen over den Bruy-
nenbaert, en in 1563, waarschijnlijk na
den dood zijner moeder, zegt de heer
ridder van Havre, woonde hij opnieuw
op de Cammerpoortbrugge, In den Schilt
van Artoys.

LIESVELT, Hans (Hansken). Boekdrukker.
Onder dezen naam verscheen in het
jaar 1538 :
Uf tl 6t jbf l, met groter neersticheyt gecorri-
geert, en%. Gheprent 't Antwerpen op
die Camerpoortbrugghe, in den Schilt
van Artoys, by my Hansken Van Lies-
velt int jaer ons Heeren 1538 den 12°
dach novembris, in-f°.
Deze Hans Van Liesvelt is ongetwijfelt
de zoon van Jacob Van Liesvelt, en
dezelfde als den voorgaande die reeds
in 1538 in zijns vaders drukkerij werk-
zaam was, ofschoon hij soms wel voor
een broeder van Jacob gehouden wordt.

LIN, Wouter (W alter) Van. Boekver-
kooper. Hij woonde op die Lombaerde
veste, noest de Gulden Hant. In 1534

«4

LINDEN

verscheen bij hem het volgende zeld-
zame werk :

Cm rfyrotlgchf / waer in als een tafel /
seer cortelü begrepen wort / alle tbgene dat
bescreven ende geschiet is vant begbinsel
des weerelts tot dezen jare teghenwoordich
van xxviiii.... vergadert doer Achillem
Gassarum tot Lindauwe in Oostenryck...
Gheprent Tantwerpen voor Wouter
Van Lin wonende op die Lombaerde
veste, naest den Gulden hant. Men
vintse oec te coope int Gulden Missael
in die Canimerstrate by Adriaen Van
Berghen, 1534, kl. in-8°. (Ad. Van
Berghen is vermoedelijk de drukker
van dit werkje.)

LINDEN of LYNDE (LINDANUS), Dierick
(Thiery, Theod.) Van der. Boek-
drukker, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1572. Woonachtig in de Heyligh
Gheest straet 9 In den Heylighen Gbeest.
Zijne weduwe zette de zaak voort en
drukte reeds in 1577, onder de firma :
Linden, Wed. van Dierick Van der.

Aant. Was deze D. Van der Linden een Hol-
lander van oorsprong, of tellen er tusschen
zijne nakomelingen, hetzelfde bedrijf uitoefe-
nend, ook voort vluchtigen naar Holland ? In
D r Ledeboer's werk, vinden wij er vermeld
die aldaar in de xvn« en xvin« eeuw als
drukkers werkzaam waren.

LISAERT, Phdlippus. Boekdrukker of boek-
verkooper. In 16 12 verscheen bij hem
het volgende werk :
G. Horatii Flacci Emblemata imaginibus
in aes incisis notisque illustrata 9 studio
O. Vaem. Antverpi*, apud Philippum
Lisaert, 1612, met 103 pi., text in
5 talen.

LOE of LOO, LOODE, LOEUS, Jan Van
der. Hendriksz. Boekdrukker. Hij werd
poorter van Antwerpen in 1542, en
ingeschreven onder den naam van
Hans Van den Loode. In 1541 werd
hij in St-Lucasgilde als c vrymeester-
boeckverkooper » aangenomen en over-
leed in 1568. Hij was eerst woonach-
tig In Onze Lieve Vrouwen Pandt, later,
reeds in 1549, tot aan zijnen dood,
In de Cammerstraete, In den (zwarten)
Ar ent, teghen Scarabceum. Zijne weduwe
zette de zaak voort onder de firma :

LOE of LOO, WED. VAN JAN VaN DER.

LOE of LOO, Govaert-Henrik Van der.
Jansz. Boekverkooper, aangenomen in
St-Lucasgilde in 1575. Hij woonde in
1573-75 in de Cammerstraet, In den

Swerten Ar ent.

LUCAS ook LUYCKXJoannes-Franciscus.
Boekverkooper, aangenomen in Sint-
Lucasgilde in 17 16-17. Hij overleed
in 1723-24.

LYFRINCK of LIEFRINCK, Willem. Boek-
drukker. Als « meester printer » in
St-Lucasgilde aangenomen in 1528.
Wij, kennen geene werken van dezen
drukker.

LYFRINCK of LIEFRINCK, Hans (Jan).
Boekdrukker en figuursnijder, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1538. Hij
was Deken van gemelde gilde in 1558.
Woonplaats op die Lombaerde vest, In
den Witten Hasewint, waar hij het vol-
gende zeldzame werk drukte :
Een seer wonderlyck Tecken dwelck ghesien

LYFRINCK

6$

is ghewust inden locht / Boven Antwer-
pen van seer vele diuersche Personen. Int
jaer m.d.l.ii. de xix doch Januarius.

LYFRINCK of UEFRINCK, Hans (Jan).
Boekdrukker, waarschijnlijk de zoon
van den voorgaande. Hij werd aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1555, en
was woonachtig op de Lombaerde veste,
In 't Turckx Hoot.

M

MARE, Abraham. Boekdrukker of boek-
verkooper. Bij hem verscheen omstreeks
1649 het volgende werk, dat voor
een zeldzamen Antwerpschen druk ge-
houden wordt :
Les essais de Michel Seigneur de Montaigne.
A En vers, chez Abraham Maire, z. j.,
in-8°.

MACHILSEN, Philippus. Boekdrukker,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1628.

MALCOT of MALCOTIUS, Libertus. Boek-
drukker. Wij vinden hem in 1563-66
woonachtig in de (Valkstraet ?) In den
Valk. Het volgende werk kwam in het
jaar 1563 van zijne pers :

De quatuor plaustris hareticarum fabularum
quas Lutherani Evangelist* adversus
Ecclesiam Cbristi passim agunt... auth.
Arnoldo Mermannio Alostano. Antver-
pi«, excudebat Libertus Malcotius, sub
insigni Falconis, 1563, in-8°.

Er zijn slechts weinige drukken van
dezen meester gekend.

MAUAERT of MAILLAERT, Joannes.
Boekdrukker, aangenomen in St-Lucas-
gilde als cc meester printer » in 1540.
Hij werd poorter van Antwerpen den
6 n Augustus 1540, en wordt vermeld
onder den naam van « Jan Maillart,
Laureyssone, van by Rouaen, Kaert-
spelmaker ».

(Liggeren der St-Lucasgilde, nota van M. L. de
Burbure.)

MANCEAUX, H. Boekhandelaar. Woon-
plaats Kaasrui, n° 12. Hij was ook de
uitgever van La Revue (FAnvcrs, poli-
tique, commerUy littérature et beaux-arts,
een weekblad in-4 van 8 bl. waarvan
het nummer-specimen den 21° Februari
1861 het licht zag en reeds den 22 n
December 1862 het laatste nummer
verscheen.

MARCELLIN, Jacob. Boekdrukker of boek-
verkooper. In 1570 verscheen bij hem
het volgende werk :
Commentaire premier du Seigneur Alphonse
d'Ulloa, contenant Ie voyage du Duc d'Albe
en Flandre, avec l'armée Espagnole : et
la punition faite du Comte d'Aiguemont
et autres : et la guerre comme elle s'est
passie contre Ie Prince d'Orange et autres
rebelles 9 iusques i ce que Ie dict Seig. Duc
eust chassi des Pays-Bas Ie susdict Prince
et /en fut retourné a Bruxellcs, Van de
de gr au if68. En Anvers, par Jacques
Marcellin, 1570, in-8°. Zeer zeldzaam
werk. (Veiling de la Faille, 1878,
fr. 150).

66

MARCOUR

MARCOUR, J.-J.-G. De. Boekdrukker of
boekverkooper, aangenomen in Sint-
Lucasgilde in 1764. Woonplaats op de
Korenmerkt.

MARTENS, David. Zie Mertens.

MARTENS of MARTINUS (MARTINI),
Thierry (Diederick). Boekdrukker,
geboren te Aelst, omstreeks het jaar
1450. Reeds op jeugdigen leeftijd moet
hij zijne kunst in zijne geboortestad
uitgeoefend hebben, daar zijn eerste
druk van 1473 dagtekent.

T. Martens schijnt ook te Leuven van de
jaren 1474 tot 1487 (in vennootschap
met Jan van Westfalen ?) gedrukt te
hebben, waarna hij terug naar zijne
geboortestad keerde en aldaar reeds
den 6 n Februari van 1487 een werk
drukte. Zes jaren later vinden wij hem
te Antwerpen werkzaam, alwaar hij
verbleef tot in het jaar 1497. In den
loop van dit jaar vertrok hij naar Leu-
ven. In 1502 kwam hij terug naar
Antwerpen en bleef er werkzaam tot
in 15 12, en verliet onze stad om zich
thans voor goed te Leuven te vestigen,
tot hij zich eindelijk in 1529 aan zijne
zaken onttrok om de laatste dagen van
zijn werkzaam leven en hoogen ouder-
dom in het klooster der Wilhelmieten
te Aalst in rust te eindigen. Hij over-
leed aldaar den 28° Mei 1534.

Zie verder over hem : A. F. Van Iseghem,
Biog. de Th. Martens ; J. W. Holtrop,
Th. Martens cTAlost en Manum. Typogr.
des Pays-rBas au xv* siècle.

MATTHIEU, Simon. Boekdrukker, werk-
zaam in 1680. Woonplaats In den
Pelicaeriy zoo als het volgende werk bij
hem verschenen, het aanwijst :

De la lecture de l'écriture sainte conire les
paradoxes de M r Mallet chanoine et archi-
diacre de Rouen. A Anvers, chez Simon
Matthieu, au Pelicaen, 1680, in-8°.

De voortbrengselen van dezen boekdruk-
ker zijn klein in getal.

MECHELEN, Jan Van. Boekverkooper.
Woonplaats (Cathelynevest) tegen over
het Professien-buys (der Sociëteit Jesu).
In 1629 drukte Van Wolschaeten voor
zijne rekening.

MEERBEECK, Gilliam (Willem). Boek-
drukker, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1658.

MEERBEECK, Jan Van. Boekverkooper,
werkzaam in 1627. Medegedeeld door
F. Verachter.

MEERBERGHE, Magnus Van der. Zie
Merberghe.

MEERSCHE, Pdbter Van der. Boekver-
kooper, werkzaam in het begin der
xvin' eeuw. In 1702 verscheen bij hem
het volgende werk :
4tlartelaar0-00eh, ofte Historie der Hol-
landsche Martelaren... door P. Opmeer,
Amsterdammer. Tot Antwerpen, voor
Pieter vander Meersche, 1702. in-8°.
Tot Antwerpen, by Petrus Pratanus,
1700.

MEES

67

MEES, J.-B. Boekdrukker-Uitgever. Hij
stichtte zijne zaak in 1865, en woonde
aanvankelijk in de Roo^enstraat, n° ,
Apostelstraat, n° 14, en sedert 1886,
in de Congresstraat, n° 24-28. Hij is
de drukker-uitgever van de weekbladen:
Ons Belang, De Duivenvriend ; alsook
van het maandschrift : On^e Kunst.

MELDERT, Aert Van. Boekdrukker of
boekverkooper. In 1580 gaf hij het
volgende werk in het licht :
Alphabet ou A. B. C. pour la jeunes se de
nouveau exhibe et mis en lumière en
Anvers, par Aert van Meldert, anno
1580, in-4*.

MERANUS, Martinus. Zie Nutius of Nuyts.

MERBERGHE of MEERBERGHE, Magnus
Van der (Van den). Boekdrukker, ge-
boren te Oosterhout ; hij kwam zich als
boekdrukker omstreeks 1550 te Ant-
werpen vestigen. Medegedeeld door
F. Verachter. Wij kennen geene wer-
ken van dezen drukker.

MERLEN, G. Van. Boekdrukker en boek-
verkooper (1838). Woonplaats Korte
Nieuwstraet, n° 384. Vóór gemeld tijd-
stip werkte hij ook in vennootschap
met den boekdrukker Janssens, onder
de firma Janssens en Van Merlen. In
1841-43 was hij de uitgever met J.
Van Ishoven, van De Vlaemsche Letter-
bode, een maandschrift, kl. in-8°. In
1859 vinden wij hem voor eigene reke-
ning werkzaam en woonachtig in de
Br ader ij straat, n° 9, en in 1862 in de
Groote Pieter-Potstraat.

MERSMANN of MEERSMANN, Herman.
Boekdrukker, werkzaam in de tweede
helft der xvi e eeuw. Hij drukte het
volgende werk :
Le seconde semaine de G. de Saluste Seigneur
du Bartas. A Anvers, par Herman Mers-
mann, 1591, in-12 .

MERTENS, Frans, Anth.sz. Boekdrukker,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1567.
Hij werd poorter van Antwerpen den
15 Maart 1552.

MERTENS, Joannes. Boekverkooper. Hij
werd in 1580 in St-Lucasgilde aange-
nomen onder den naam « Hans Menens
alias den Sanger. »

MERTENS of MARTENS, David, ook in
het latijn MARTINIUS. Boekdrukker,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1609.
Woonplaats in de Cammerstrate, waar-
schijnlijk In den Bybel.

MESENS of MEESENS, MESIUS, Jacob I.
Boekverkooper, aangenomen in Sint-
Lucasgilde in 1596, overleden den 15°
October 1625. Woonplaats op de Lom-
boerde vest, In den Bybel, alwaar zijne
weduwe de zaak voortzette onder de
firma : Meesens, Wed. van Jacob.

MESENS, Jacob II. Zoon van Jacob I.
Geboren den 26° April 1603, overleden
in 1665. Aangenomen in St-Lucasgilde
als « meester boeckdrucker » in 163 1.
Hij woonde in het huis zijns vaders op
de Lombaerde vest, In den Gulden Bybel.
Zijne weduwe zette de zaak voort

68

MESENS

onder de firma : Mesens, Wed. van
Jacob (gcb. Joanna Spits), en was
nog werkzaam in 1668. Zie zijn merk
in den Bulletin des Bibliophiles belges,
t. vi, bl. 195.

MESENS, Jacobus III, zoon van Jacob II.
Boekdrukker, aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1657. Woonplaats op de Lm-
baerdc-vcst, In den Gulden Bybel (1675-
1685). Overleden in 1705.

MESENS of MEESENS, Peeter. Boekver-
kooper. Hij was omtrent 1534, bij
H. Peeter(sen) van Middelborgh, als
leerjongen werkzaam en werd als
« meester boekverkooper » in St-Lucas-
gilde aangenomen in 1557. Hij wordt
vermeld tusschen de huurlingen der
kerkfabriek van O. L. V. in rekenin-
gen van 15 62- 15 79. Woonplaats Op 't
Kerckhof.

MESENSof MEESENS, Matheus, Peetersz.
Boekdrukker. Wij vinden hem in 1582
werkzaam op onset vrouwen Kerckhof,
onder den cleynen Torren, Inden gulden
Bybel.

MESENS of MEESENS, Josephus. Boek-
drukker. In 1636 drukte hij het vol-
gende werk :
Aub. Miraus, Urbes episcopales Italia,
Gallia et Belgii. Antverpiae, Joseph
Mesens, 1636, in-12 . (Medegedeeld
door F. Verachter.)
Hij wordt niet vermeld in de Liggeren
van St-Lucasgilde.

MESENS of MEESENS, Joan. Boekdruk-
ker. Volgens F. Verachter zou hij in
1665 het volgende werk gedrukt heb-
ben :

La Malice des filles envets les gargons.
Anvers, chez Jean Mesens (1665).

Wij vinden hem niet vermeld in de
Liggeren van St-Lucasgilde.

MESENS of MEESENS, Rombout. Boek-
verkooper. Hij komt voor in eene
rekening van doodschulden van Sint-
Lucasgilde in 1676-77, en was zeer
waarschijnlijk werkzaam bij een zijner
broeders. Wij kennen geen enkele uit-
gave waarop zijnen naam voorkomt.

METELEN, Joachim (Joan) Van. Boekver-
kooper, werkzaam in 1675.

METELEN, Fréderik Van. Boekverkooper.
Hij was werkzaam onder gemelde firma
in 1684, en in 1690 in vennootschap
met J. Stichter, onder de firma :
Fréderik Van Metelen en Jan Stich-
ter.

MEURS of MEURSIUS, Jan Van, Gomma-
rusz. Boekdrukker, geboren te Antwer-
pen in 1583, aangenomen als « meester
boekverkooper » in Sint-Lucasgilde in
1609-10; Deken gekozen in 1620-21;
hij was Schepen van Antwerpen in
1649-51, overleed in 1652 en werd
begraven in O. L. V. kerk. (Zie Graf-
en Gedenkschriften, dl. 1, bl. 242-243.)
Hij drukte ook in vennootschap met
de Erfg. van Martinus Nutius en later

ook mei Balthazar Moretus en de wed.
van Jan Moretus. Woonplaats In de
Cammerstraete, In de vette Hinne.

MEURS of MEURSIUS, Jacobus Van,
Jan~sz. Boekdrukker, geboren in 1618,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1643.
Hij volgde zijnen vader op in het huis
gelegen in de Cammerstraet, In de vette
Hinne, en was nog werkzaam in 1664.
Wij laten hier een hunner drukkers-
merken volgen :

IS 6 9

MICHIELSEN, Philippus. Boekdrukker,
werkzaam in 1634. In gemeld jaar ver-
scheen bij hem het werk :
Waeromi Datrom. EndeWaerheydt. Tot de
Hollandtsche Vredc-Haters,... Ghedrakt
t'Hantwerpen by Philips Michielsen,
Anno 1634, in-fol. pi.
Hij maakte sedert 1628 deel van Sint-
Lucasgilde.

MIDDELBORGH, Hendrik Peeter(sen).
Zie Pebtbrsen Van' Middelborgh.

MEYSSENS, Joannes. Boekverkooper. Wij
vinden hem reeds werkzaam in 1649.
Woonplaats Op de Eyermert, Inden goode
Rexdalder. In 1662 verscheen bij hem :
Het gulden Cabinet... door Corn. De Bie.
t' Antwerpen gedruckt by Jan Meyssens,
conscvercooper op de Eyermert, inden
gouden Rezdalder, in-4 .

MIENIKUS, C. J. Boekdrukker, woonplaats
Lange Koeipoortstraet, n" 4). In 1862
was hij de uitgever van De Volksvriend,
kunst- en letterblad, een weekblad, in-4 .

MIERDMANS, Steven. Boekdrukker, waar-
schijnlijk geboortig van Hoog Meerde.
Wij vinden hem hier te Antwerpen in

70

MOENS

1543-45 werkzaam. Hij vertrok later
naar Londen waar hij in de jaren
1551-53 drukte. Een jaar later treffen
wij hem voor 't laatst aan te Emden.
S. Mierdmans drukte verscheidene Bijbels
die allen op den Index van verboden
boeken voorkomen.

MOENS, Jacobus. Boekverkooper (en boek-
binder?). In 1651, verscheen bij hem
het volgende werkje :

Abregi des dernier s mouvement s d'Angle-
terre ; avec un raisonnement des droits
tant du roy que du parlement, k Anvers,
chez Jacques Moens, 165 1, in-12 .

Medegedeeld door F. Verachter.

MOERENTORF of MORETUS. Zie voor
hunne geslachtlijst : Plantyn.

MOERENTORF, Jan I. Jacobsz. of MORE-
TUS. Geboren te Antwerpen den 22°
Mei 1543, zoon van Jacob en Adriana
Gras, gehuwd in 1570 met Martina
Plantyn, tweede dochter van Chris-
toffel Plantyn ; overleden den 22 n Sep-
tember 1610, aangenomen in St-Lucas-
gilde als « meester boekverkooper » in
1585. Hij woonde In de Cammerstraet,
of In de rechte Cammerstrate, in de Plan-
tynsche Druckerye. Van 1597, na den
dood der weduwe van Christ. Plantyn,
tot 16 10 drukte hij onder zijnen eigen
naam ; vóór dit tijdstip drukte hij onder
de firma : Wed. van Christoffel
Plantyn en Jan Moerentorf (More-
tus). Na zijnen dood was zijne weduwe
werkzaam onder de firma : Moretus

(Moerentorf), wed. ende sonen van
Jan.

Voor de levensbeschrijving van dezen vermaarden
drukker verwijzen wij naar het werk van
D r Max Rooses.

MOERENTORF, Balthazar I. of MORE-
TUS, derde zoon van Jan I. Boek-
drukker en boekverkooper, geboren te
Antwerpen den 23° Juli 1574, over-
leden den 8 n Juli 1641, aangenomen
in St-Lucasgilde als c meester boekver-
kooper» in 1610. Na den dood zijner
moeder, drukte hij eerst met zijoen
broeder Jan, die volgt, onder de firma :

MOERENTORF, Balthazar en Jan of
MORETUS. Deze laatste was de vierde
zoon van Jan I. Geboren te Antwerpen
den 27° Juli 1576, echtgenoot van
Maria De Swert. Hij werd in St-Lucas-
gilde aangenomen in 16 . . en Deken
gekozen in 16 15-16 16. Na zijnen
dood, welke in 1618 voorviel, bleef
zijne weduwe eenigen tijd werkzaam
met haren schoonbroeder en drukten
zij onder de firma :

MOERENTORF, Balthazar en Wed. van
Jan of MORETUS. Deze samenwerking
duurde slechts eenige maanden, waarna
zij den i n Juli 16 18 eene associatie
aangingen met hun neef Jan Van Meurs.
Van dit oogenblik af drukten zij onder
de gezamentlijke benaming van :

MOERENTORF, Balihazar, Wed, van
Jan of MORETUS en Jan Van Meurs,
tot op het einde van het jaar 1628,

MOERENTORF

7i

waarna hij (Balthazar) opnieuw, tot aan
zijnen dood, onder zijnen eigen naam
werkzaam bleef. Balthazar Moretus I,
door zijne geleerdheid en rustelooze
werkzaamheid zich een waardige opvol-
ger van Plantyn getoond hebbende,
wordt ook met recht voor den beroem-
ste der Moretussen gehouden. Na zijnen
dood ging de drukkerij zoowel als de
boekhandel over aan den zoon zijns
broeders Jan, de genaamde :

MOERENTORF, Balthazar II. of MORE-
TUS. Boekdrukker, aangenomen in St-
Lucasgilde als «meester boekverkooper»
in 1631 ; Deken gekozen in 1647-48.
Hij was geboren te Antwerpen in 1615
en overleed den 29" Maart 1674.

MOERENTORF, Balthazar HL of MORE-
TUS. Boekdrukker en boekverkooper,
oudste zoon van Balthazar II. en Anna
Goos, geboren te Antwerpen den 24°
Juli 1646, gehuwd met Maria De Neuf
den 20° Juni 1673. Hij overleed den
8 n Juli 1696. Aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1674. Na zijnen dood, tot in
1714, zette zijne weduwe en hare
zonen de zaak voort onder de eenvou-
dige aanduiding : ex Officina Planti-

NIANA.

MOERENTORF, Balthazar IV. of MORE-
TUS. Boekdrukker en boekverkooper,
zoon van Balthazar UI., geboren te
Antwerpen den I2 B Februari 1679,
gehuwd den 13" Mei 1703 met Isabella-
J. De Mont, overleden den 23° Maart

1730. Zijn oudste zoon, de erfgenaam
der drukkerij, liet dezelve over aan
zijnen oom :

MOERENTORF, Jan-Jacob of MORETUS.
Jongste broeder van Balthazar IV,
geboren den 17° Juni 1690, overleden
den 5 n September 1757. Hij werd als
« meester boekdrukker » in St-Lucas-
gilde aangenomen in 173 1.

MOERENTORF, Franc.-Joan. of MORE-
TUS. Boekdrukker, oudste zoon van
den voorgaande, geboren den i n Juni
1717, overleden den 31° Juli 1768.
Zijne weduwe, Maria Borrekens, zette
de zaak voort tot ia 1797, waarna
hare drie zonen onder den gezament-
lijken naam van :

MOERENTORF, Jacobus-Ludovicus-Frans
of MORETUS tot in 1808, het jaar van
het afsterven van den oudsten der drie
broeders, werkzaam bleven. Van dit
oogenblik af ging de drukkerij en hare
aanhoorigheden over aan :

MOERENTORF, Ludov.-Fr.-Xav. of MO-
RETUS, zoon van Fr. -Jan en Maria
Borrekens, overleden als jonggezel in
1820. Zijn opvolger was de zoon zijns
broeders Joseph, genaamd :

MOERENTORF, Albertus-Franc.-Hyac.
of MORETUS, geboren den 26° Sep-
tember 179S, overleden in 1865. Zijn
jongste broeder :

72

MOERENTORF

MOERENTORF, Edouard- Joseph -Hyac.
of MORETUS, volgde hem als eigenaar
en beheerder der beroemde drukkerij
op en bleef nog werkzaam tot in 1866.
Hij was de laatste eigenaar der Plan-
tynsche Drukkerij en verkocht dezelve,
met al haar toebehooren, aan de stad
Antwerpen, die haar, met ondersteu-
ning van het Staatsbestuur, tot een .
openbaar Museum inrichtte.

MOL, Frans Van. Boekverkooper, geboren
te Antwerpen in 1793, overleden in
1843. Hij stichtte zijne zaak in 1828
in de Korte Nieuwstraet, n° 81 f (wijk-
nummer), alwaar zijn zoon hem onder
de firma :

MOL, J.-B. Van, opvolgde en in hetzelfde
huis tot in 1862 werkzaam bleef. Van-
daar betrok hij het huis n° 29 op de
Schoentnarkt tot in 1879, en vestigde
zich alsdan in de Lange Leemstraet,
n° )8), alwaar hij onlangs overleed.
J.B. Van Mol was tevens uitgever en ook
opsteller van een groot getal werken
en tijdschriften.

MOLYNS of MOLLYNS, Jan. Boekdrukker.
Hij werd in St-Lucasgilde onder den
naam « Hanneken (Hansken) Molyns
figuersnyder», als leerjongen, werkende
bij W. Lyfrynck « printer », in het jaar
1532 aangenomen.
In eene rekening van 1 553*54 der kerk-
fabriek van O.L.V. wordt de «figuer-
drucker » Jan Molyns als bewoner van
«r der plaetsken dat Lieven Nylis in buren
plach te hebben » aangeduidt. Zijne druk-
ken geven ons echter duidelijker de

plaats zijner woonst te kennen, onder
andere op het werk :
Een warachtighe enie seer verschrickelycke
geschiedenis se.... Gheprent Tantwerpen
opde Cammerpoort Brugghe inden
gulden Voet, by Jan Mollyns. Boeck-
printer.

Aant. Door het drukken van zeker Lutersch boek,
waarvan wij den titel niet kennen, werd hij in
1566 tot 6 jaren uit de stad en het markgraaf-
schap gebannen, als luidt het volgende vonnis :

« 9 October 1566.

c Jan Molyns, boeckdrucker, overmits dyen hy
hem vervoirdert heeft binnen deser stadt te
printen ende laten vuytghaen sekere schanda-
lycken ende seer schandaleus boecxken oock
onder eenen anderen onbekenden naem, met
expressie van een ander plaetse, contrarie den
rechte ende den octroye hem by zynder Majes-
teyt om te mogen exerceren de neeringhe van
drucken verleent, mitsgaders zynen eedt tot
dyen eynde gedaen, sal porren, binnen sonne-»
schyn, vuyten stadt ende vryheyt ende binnen
den derden dage, vuyten Merckgraefschap van
Antwerpen ende blyven daer continuelickcn
vuyte den tyt van sesse jaer, sonder binnen
middelen tyde weder inne te comen, op zynen
hals. »

Correctieboeck, 1515-68, fol. 184.

Archievenblad van Antwerpen, dl. ix, bl. 33 X.

Op den bladrand : « Op heden den xv« Octobris
anno 1572 heeft dezen Jan Molyns overge-
bracht in handen van mynen Heere den Gou-
verneur certificatie van Baillieu, Meyere ende
Scepenen vander Vierscharen van Zwyndrecht
dat hy daer continuelyck den tyt van zes jaren
gewoont heeft, ende alzoo den tyt van zynen
bannissement geduerende vuyten stadt ende
vryheyt ende Marckgreefscap gebleven heeft.
Ende is hem geconsenteert weder in deze stadt
te moogen commen ende blyven. Actum als
boven, my present. »

«J. van Asseliers. »

Of hij te Zwyndrecht gedurende zijne balling-
schap werkzaam, of in onderhandeling met onze

MOLYNS

73

Antwerpsche drukkers geweest zij, hebben wij
niet kunnen opsporen ; evenmin kunnen wij
met zekerheid vermelden of hij na 1572 in
onze stad nog werkzaam was. Wij vinden nog-
thans in de Liggeren van St-Lucasgilde in het
jaar 1 574, een Jan Molyns als «meester drucker»
aangenomen, vermeld. Dit is zeer vermoede-
lijk dezelfde. Onze Jan Molyns zal het goed
geoordeeld hebben, eens terug in Antwerpen
gekomen, om de goede trouw van het Magis-
traat te verwerven, zich als lid van bovenge-
melde gilde te doen aannemen. Wij kennen
geene werken na 1572 van zijne pers gekomen.

MOLYNS of MOLLYNS, Nicolaes. Boek-
drukker, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1575. Hij was woonachtig op de
Lombaerdevesty Int Root huys (1582),
alwaar hij in 1579 het volgende zeld-
zame werk drukte :
Isbrandus f M. Dienaer des Goddel. Woorts
binnen Antwerpen. Een Predicatie van
dat cleyn Mostaertsaeyken. Ghedruckt
Thantwerpen, op die Lombaerde veste,
int Root huys, by Nic. Mollyns, 1579,
kl. in-8°.

MONNOTZ, Jacobus. Boekdrukker. In
1570 verscheen bij hem het volgende
werk :
Uhistoire de Chelidonius Tigurinus sur Vin-
stitution des Princes Chrestiens et origines
des Royaumes... traduit par Pierre Bonais-
tuan, natif de Bretaigne. En Anvers par
Jacques Monnotz, 1570, in-16 .
De drukken van dezen meester zijn zeer
zeldzaam.

MONNIER, Egidius. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1667.

Willem Du. Zie Van den Bergh.

MONSEURS, Gilis. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1667.

MONTELEPORIS, J. Boekdrukker of boek-
verkooper. Onder dezen naam ver-
scheen in 1532 het volgende werk :

Keyserlicher Mayestat mandat und ordnung
uber alle seine Land hiedisset der seytten
überwelche von vier und viert^ig nam-
haffter artikel. 7 oct. i$}i. Antdorff,
J. Monteleporis, 1532, in-4 , 12 bl.

Is dit geen duiknaam ?

MONTAGNE, L. Dela. Boekdrukker-uit-
gever. Opvolger van Aug. Jans ; ves-
tigde zich in 1853 °P den GrooUn
Goddaerty later op de Lombaerde Fest,
Reyndersstraet, en ten slotte in de Wijn-
gaardstraat, n° 10, alwaar hij nog werk-
zaam is.
Hij drukte een aantal werken in verschil-
lende talen, en is sedert 1878 tevens
uitgever van het maandschrift De Neder-
landsche Dicht- en Kunsthalle, in-8° ;
van De Vlaamsche Kunstbode, 1875-85,
en sedert 1860 van den Antwerpseben
Zak- Almanak.

MONTANUS, Willem. Zie Van den Bergh.

MONTFORT, Juuaen Van. Boekdrukker

en boekverkooper. Hij drukte in 1662

voor rekening van Jan Meyssens het

volgende werk :

Het Gulden Cabinet. By Juliaen Van Mont-

fort, Boeckdrucker/ende Boeck-vercoo-

per,woonendeindeHoogh-straet/teghen

over de Hayre-straet / inden Wolsack.

Anno 1662.

10

74

MOONS

MOONS, J. Zie Moyens.

MOOR, Peeter De. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1575,
overleden in 1588.

MOREAU, Claudius. Boekverkooper (?)
Hij was werkzaam in 1578. Het vol-
gende werk, hetwelk bij hem het licht
zag, wordt voor een zeldzamen Ant-
werpschen druk gehouden :
Les sept livres de la Diane de George de
Montetnayor, esquel^ par plusieurs plai-
santes desgisies souz nom et stil de pas-
teurs et bergères sont déerits les variables
et itranges effect^ de l'honneste amour,
traduict d'espagnol en francais (par N.
Collin) a Anvers, par Claude Moreau,
1578, in-12 .

MORETUS. Zie Moerentorf ; ook voor
hunne geslachtlijst, zie Plantijn.

MORTARIUM (JUXTA AUREUM).

De boekdrukker die onder deze benaming
een 4 of 5 tal werken in het licht gaf,
is langen tijd onbekend gebleven en
zijn bestaan wordt soms nog wel eens
in twijfel getrokken, ofschoon de heer
Le Long in zijn werk Boeck^ael der
Nederd. bybels, een klaar bewijs levert
dat er onder deze benaming niemand
anders schuilt dan A. van Berghen.

Tot staving zijner beweering haalt hij een
werk aan gedrukt in 1504, waarop de
aanduiding «Juxta aureum Mortarium»
in het Nederlandsch voorkomt met de
bijvoeging van den naam des drukkers ;
het draagt voor titel :

©en ©ugtiHtjrn Bonter, tfnftt op een

yegelicken Psalm synen Titel....

« Dit is gedruckt », zegt hij, op bl. 578
van zijn werk « by Adriaen van Berghen,
blykens uyt de Historie van Arent Bos-
man, in-4 » ; waarbij men leest :
« Gedruckt 't Antwerpen naest den
grooten Mortier, by my Adriaen van
Berghen. A. 1504, 9 Januarii in-4 . *

Het huis de gulden Mortier schijnt in
twee verdeelt te zijn geweest, en werd
bewoond door twee boekdrukkers ;
A. van Berghen en vermoedelijk F.
Wydenere. Althans een zoo gezegd
drukkersmerk, waarop het uithangbord
en eenige initialen voorkomen, betrek-
king hebbende op beide namen, versie-
ren het titelblad van een werk bij
Adriaen Van Berghen in 1500 van de
pers gekomen.

Wij kunnen hier niet verder uitweiden over
deze bibliographische bijzonderheid ,
maar moeten onze lezers naar het vol-
gende werk verwijzen : J. W. Holtrop,
Monuments typographiques des Pays-Bas
au xv e siècle, bl. 103.

MORTELMANS, Karel. Boekdrukker en
boekverkooper. Onder deze firma begon
hij zijne zaak in 1862 en woonde aan-
vankelijk in de Hofstraat, later op de
Paardenmarhty n° y, en thans in het
Klapdorp, n° 121. Hij is tevens uitgever
van het weekblad De Duivenliefhebbet ,
gesticht in 1866.

MORTIER, naest de grooten. Zie Mortarium
(Juxta aureum).

MORTIER

7S

MORTIER, Boekdrukker. In het jaar 1700
drukte hij het volgende werk :
Histoire du Vieux et du Nouveau Testament
(gezegd bybel Mortier) Anvers, Mortier,
1700, in-fol.

MOTTE, P. De la. Boekdrukker of boek-
verkooper. Hij was werkzaam in 1579.
In gemeld jaar verscheen bij hem het
volgende werk :
La semaine ou criation du monde de G, de
Salustc, Seigneur du Bartas, & Anvers,
par Pierre La Motte, 1579, in-12 .

MOULIN, J. Du. Boekverkooper, werk-
zaam in het begin der xvm e eeuw.
In 1720 verscheen bij hem het vol-
gende werk :
Acta S. Godelevae patrona Ghistellensium,
illustr. J. B. Sollerius, Antverpiae, Du
Moulin, 1720, in-4 .

MOYENS of MOONS, Jan. Boekverkoo-
per, aangenomen in St-Lucasgilde in
1560. Hij wordt vermeld onder den
naam Jan Moons, « boeckvercooper »,
in eene rekening van O. L. V. kerk
van Kersmis 1542-43.

MULLER, Frans. Boekverkooper, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1688. Hij
was woonachtig op de Cathelyne vest,
In St-Peeter. Hij is de opvolger van
Cnobbaert, zooals de volgende aan-
duiding het vermeldt : « Tot Antwer-
pen, inde Druckerye van Knobbaert,
by Franciscus Muller, 1694. }> Wij vin-
den hem nog werkzaam in 1708.

MUYS, Martinus. Boekverkooper, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1582.

N

NAULAEUS of NAULiEUM, Jacobus.
Boekdrukker of boekverkooper, werk-
zaam in 1680. In gemeld jaar ver-
scheen bij hem het volgende werk :
Jac. Benigni Bossuet doctrina catholica
expositio. Antverpiae apud Jacobum
Naulaeum, 1680, in-12 .

NELEN, Hendrik Van. Boekdrukker, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1657.
Wij kennen geene werken van dezen
drukker.

NESSEN of NESSERS, NESSCHERS,
Willem (Gilliam). Boekverkooper en
boekbinder, aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1618. Hij overleed in 1642.

NEUCKENS, J.-B.-J. Boekdrukker, werk-
zaam in de eerste helft der xix e eeuw.
Woonplaats Klapdorp. Hij was in 1846
de uitgever van De IVeg-Wy^er, <c een
hekelblad tegen de geestelijkheid». Het
verscheen wekelijks in-8° formaat,
maar was van korten duur.
Zie K. L. Torfs, Periodische drukpers.

NICOLAI, Arnoldus. Boekdrukker of boek-
verkooper. Woonplaats op de Lombaerde-
veste.

76

NIERG

NIERG of NIERGUE, F. Boekdrukker. Hij
bezorgde de zeldzame Antwerpsche
uitgave van Les ccuvres de Rabelais,
1573, in-16 .

NIERGUE, Willem ook Le. Boekdrukker
of boekverkooper. Hij was werkzaam
in 1579-1583. In dit laatste jaar ver-
scheen bij hem :
H. Estienne. Deux dialogues du nouveau
langage fran$ois italiani^e.... & Anvers,
par Guillaume Niergue, 1583, in-16 .
Zeer zeldzame uitgave.

NIEUSTADT of NIEUWSTADT, Peeter.
Boekdrukker, aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1662-63. Wij kennen geene
werken bij dezen drukker van de pers
gekomen.

NOOT, Thomas Van der. Boekdrukker,
werkzaam in 15 13.

NOTOIRE, Jan. Boekdrukker of boekver-
kooper. Hij gaf in 1587 het volgende
werk in het licht :
Les contes et discours d'Eutrapel, revues et
augmente^, par lefeu Seigneur de la Heris-
saye : Gentil-homme Breton, & Anvers,
par Jean Notoire, 1587, in-12 , zeer
zeldzame uitgave.

NUS, Frans De. Boekdrukker. Zeer weinig
gekend. In 1593 drukte hij het vol-
gende werk :
Lepms catboliques sur les doctrines de
l'Eglise.... par F. Fratq. Panigarole, &
Anvers, par Fran^ois de Nus, 1593,
in-16 .

NUTIUS of NUYTS, ook VERMEEREN,
VAN MEER, MERANUS, Martinus I,
Jansz. Geboren te Meere in de Ant-
werpsche Kempen nabij Hoogstraten ;
overleden te Antwerpen in 1558. Hij
werd als meester drukker onder den
naam Marten Vermeren, in St-Lucas-
gilde aangenomen in 1540, en verkreeg
het poorterrecht in 1544. Hij werd in
de poortersboeken ingeschreven onder
den naam Marten Nuyts. Zijne eerste
woonplaats was, op die pleyne van de
iseren Waghe, In St-Jacob, naest die gulde
Panne. In 1543 vinden wij hem woo-
nachtig buyten die Camerpoorte, In den
gulden Eenhoorn, en in 1546 in de corte
Camerstraet, In de Twee Oeyvaerts. Na
zijnen dood drukte zijne weduwe onder
de firma : %

NUTIUS of NUYTS, Wed. van Martinus.
Zij was nog werkzaam in 1564, en
overleed in het jaar 1581.

NUTIUS of NUYTS, Philippus, Martinüsz.
Boekdrukker. Geboren in 1543 en
overleden in 1586. Hij werd als boek-
verkooper in St-Lucasgilde aangeno-
men in 1574, alhoewel hij reeds in
1565 als boekdrukker werkzaam was.
Hij bewoonde van 1565 tot aan zijnen
dood het huis zijner ouders in de
Cammerstraet, In de twee Oeyvaerts. Zijn
jongste broeder volgde hem op en
drukte onder den naam :

NUTIUS of NUYTS, Martinus II. Boek-
drukker. Hij bleef ook werkzaam in het

NUTIUS

77

huis de twee Oeyvaerts. Wij vinden hem
in St-Lucasgilde aangenomen in het
jaar 1587. M. Nuyts overleed in 1608.
Zijne weduwe volgde hem ditzelfde
jaar ten grave, een viertal kinderen
achterlatende. Deze nog te jong zijnde
om de zaak op eigen krachten te be
sturen, namen in 16 10 als deelgenoot
aan, de genaamde Joannes Hetsroy, en
van 16 14 tot 16 18, hun neef Joannes
Van Meurs. Zij drukten alsdan onder
de firma :

NUTIUS of NUYTS, Erfgen. van Marti-
nus. Na gemeld tijdstip drukten zij
beurtelings onder de namen : Nütius,
zonen van Martinus ; Nimus, Mar-
tinijs EN BROEDERS, enz.

•

NUTIUS of NUYTS, Martinus III. (de
jonge), zoon van Martinus IL Boek-
drukker en boekverkooper, geboren in
1594 en aangenomen in St-Lucasgilde
in 1614. Hij werd in 1612 lid en in
1617 consultor van de Sodaliteit der
bejaarde jongmans en overleed ten jare
1638. Woonplaats In de Cammerstraet.
In de twee Oeyvaerts.

NUYSSENS, J. Zie Huyssens, J.

o

OORBACH, Paulus Van. Boekdrukker,
aangenomen in Sint-Lucasgilde als
«meesterszone» in 1573. Hij komt
nogmaals voor in de Liggeren van ge-
melde gilde in eene rekening van vrij -
meesters, in het jaar 1785.

OS-DE WOLF Van. Boekdrukker en uit-
gever. Sedert 1878 opvolger van J.-B.
Van Aersen, Beursstraat, n° 11, thans
woonachtig in de SS. Pieter en Paulus-
straat, n° 2. Hij is de uitgever van het
maandschrift Bode van den H. Franciscus
van Assisië (fr. en vl.), en mag tusschen
de voornaamste onzer hedendaagsche
boekdrukkers gerangschikt worden.

p

PAETS, Pieter, Jacobsz. Boekdrukker. Wij
vinden hem alhier werkzaam van 163 1
tot 1657. Hij drukte verscheidene
bijbels waaronder mag genoemd wor-
den de
Biblia sacra dat is degeheele Heyligbe Schrif-
ture vant Out en Nieu Testament^ met
vul schoone Jigueren door Ch. Van Sichem y
Antwerpen, by P. J. Paets, 1657, ^ n "f°-
Hij is waarschijnlijk herkomstig van
Holland, daar er te Leiden alsook te
Amsterdam, omtrent ditzelfde tijdstip,
een vijftal drukkers van dezen naam
werkzaam waren.

PANNES, CoenraeDj Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1674.
Wij vinden hem woonachtig in de Koe-
póortstraete, Inde vergulde Sonne, ook
inde Koe-poort-straet, over Londen. Zijne
weduwe zette de zaak voort onder de
firma :

PANNES, Weduwe van Coenraed. Zij
was nog werkzaam in 1707.

78

PANT

PANT, In de. Zie Haeghen, G. Van der.

PARYS, Silvester Van Boekdrukker, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1537.
Woonplaats op de Mert y In de vier Eetns-
kinderen.

PARYS, Silvester (Van). Boekdrukker,
waarschijnlijk de zoon van den voor-
gaande. Hij werd als <c meester printer»
in St-Lucasgilde aangenomen in 1567
en woonde op de Lotnbaerde veste.

PARYS, Willem Van. Boekdrukker en
plaatsnijder. Hij wordt vermeld in eene
rekening der Sint-Lucasgilde van het
jaar 1585. Woonplaats op die Lombaer-
deveste, Inden gulden Pellicaen. Hij over-
leed in 1586. Zijne weduwe zette de
zaak voort onder de firma :

PARYS, Wed. van Willem Van. Boek-
drukker. Zij was nog werkzaam in het-»
zelfde huis op de Lombaerde vest, Inden
gulden Pellicaen tot in het jaar 1592.

PARYS, Willem. Boekdrukker. In eene
rekening der Sint-Lucasgilde der jaren
16 10-16 [i wordt hij vermeld. J.-B.
Van der Straelen neemt hem, in eene
nota der Liggeren van St-Lucasgilde,
voor den voorgaande, welke in 1586
overleed.

PARYS, Marcelis. Boekverkooper en boek-
binder, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1674. In 1659 vinden wij hem
woonachtig In de Cammerstraete, Inden
swarten Hond, en in 1674 onder O. L.
Vrouwen Toren, In den gulden Sleutel.

PARYS, Cornelius. Boekdrukker (en boek-
verkooper?). In 1751, woonachtig op
de Lombaerde vest.

PARYS, Petrus -Joannes. Boekdrukker,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1759.
Hij was onder het fransch bewind
« drukker der centrale administratie van
het departement der twee Nethen. »
Van 1766-1781 vinden wij hem woon-
achtig op den hoek van de Koepoort-
brugge, ende Zwarte-Zuster-straet.

PARYS, Joannes-Engelbertus. Boekdruk-
ker en boekverkooper, aangenomen in
Sint-Lucasgilde in 1780. Overtuigd
patriot, noemde hij zich op zijne uit-
gaven « drukker van het Vereenigde-
Volk van Brabant» (1790), ook deed
hij zijne drukkerij kennen onder den
naam van « Drukkery der Bataven »
(1793). Woonplaats Koey-poort-stract.

PARYS, Willem. Boekdrukker en boekver-
kooper, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1784.

PARYS, C. Boekdrukker, werkzaam in het
begin der xix e eeuw. Woonplaats in
dt Kammenstraet. Zijne weduwe zette
de zaak voort onder de firma :

PARYS, Wed. van C. Boekdrukker en
boekverkooper. Woonplaats op de Klein
Markt, n° 740 (wijknummer). Zij was
nog werkzaam in 1838.

PARYS, P. J. Boekdrukker en boekverkoo-
per, woonachtig in de Lombaerde straet

(i»S9).

PASCH

79

PASCH, Joannes. Boekdrukker of boekver-
kooper, werkzaam in het begin der
xvm e eeuw, woonachtig in de St-Jan
straet 9 In de Gaublom.

PASQJJIER. Boekverkooper. Werkzaam in
1544.

PAUWELS, Wed. Boekverkooper. Zij komt
voor in eene rekening der St-Lucas-
gilde van 1588-89, en was de weduwe
van Pauwel Fickaert. Zie aldaar.

PETER(S). In den Oeyvaer. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1592.

Aant. In het Archievenblad van Antwerpen, dl. ix,
bl. 349, bevindt zich een vonnis tegen eenen
genaamde Hendrik Peeters, in het jaar 1567 uit-
gesproken, waarvan wij hier den inhoud mede-
deelen :

« IS April 1567.

« Gecorrigeert by Jonckeren

Diericke Van der Meeren, Onder-

Schouteth, Burgermeesteren ,

Schepenen ende Raedt vander

stadt van Antwerpen, opten

xv«° Aprilis anno xv«LXvn naer

Paesschen.

« Henrick Peeten», alhier geboren, overmits dyen

hy hem heef vervoordert te gane vagebonde,

sonder enich ambacht te doene, hem generende

met schandaleuse ende fameuse boecxkens te

venten ende te vercoopen ende oock diverssche

liedekens int openbaar te singhene, contrarie

den ordonnonancien deser stadt, sal porren,

binnen sonnenschyn, vuyter stadt ende vryheyt

ende, binnen den derden daghe, vuyten Marck-

graefschape van Antwerpen ende blyven daer

continuelicken vuyte den tyt van vier jaren,

sonder binnen middelen tyde daer weder inne

te commene, opde gheesselinghe. »

Correctieboeck, 1513-68, fol. 197, v<>.

Archievenblad van Antwerpen, dl. rx f bl. 349.

Het is niet onwaarschijnlijk dat deze Hendrik

Peeters dezelfde is als bovengemelde « Peter in
den Oeyvaer » ; ook zeer aannemelijk is het,
dat hij, na zijne straf uitgedaan te hebben,
terug in onze stad gekeerd is en zich aldan tot
lid der St-Lucasgilde heeft laten inschrijven,
om het bedrijf van boekverkooper te mogen
uitoefenen.

PEETERS, Hendrik. Boekdrukker en boek-
verkooper, geboren te Antwerpen, in
1825. Na eenige jaren het leeraarschap
in het College te Mechelen uitgeoefend
te hebben, vestigde hij zich alhier als
boekdrukker en boekhandelaar ten jare
1849. Het jaar daarna, staakte hij zijne
zaak en werd opvolgentlijk werkzaam
als corrector en handelsreiziger bij de
heeren Spitaels, te Borgerhout, en de
uitgever Casterman, te Doornik. Wij
vonden hem later weer als boekdruk-
ker en verkooper, werkzaam te Borger-
hout, bij Antwerpen, tot in het jaar
1880. Sedert dit tijdstip is hij als
beambte werkzaam in het Ministerie
van openbare werken te- Brussel.

PEETERS, Jacob. Boek- en plaatdrukker.
Woonplaats op de oude Schoenmarkt, In
de vier werelddeelen. Hij bezorgde een
Atlas in 1602, waarvan hij zelfde ver-
vaardiger was :
L * atlas en abregé ou nouvelle description du
monde, tirée des meilleurs auteurs de ce
siècle, par Jaques Peeters. Anvers, chez
1'auteur, aux quatre parties du monde,
1602, in-8°.

PEETERSSEN (PEETERS) VAN MIDDEL-
BORGH, Hendrik. Boekdrukker, aan-
genomen in Sint-Lucasgilde in 1536.

8o

PEETERSSEN

Woonplaats binnen die Camerpoorte, In
den Mol. De werken van dezen druk-
ker zijn meest allen zeldzaam, zelfs
enkele eenig geworden. Hij bekleed
ook een der eerste rangen tusschen
onze vermaardste Antwerpsche boek-
drukkers. H. P. V. M. overleed ten
jare 1549; zijne weduwe zette de zaak
voort onder de firma :

PEETERSSEN VAN MIDDELBORGH ,'
Wed. van Hendrik ; binnen die Catn-
merpoorte, In den Mol, alwaar zij nog
werkzaam was in 1561.

PENNEMANS, Jaonnes-Frans. Boekdruk-
ker, aangenomen in St-Lucasgilde in
1724.

PERSSE, gedrukt op de. (17 . .) Onder deze
benaming schuilt zeer waarschijnlijk
Martinus Verdussen.

PERYN of PIRYN, Bernardus. Boekdruk-
ker, aangenomen in St-Lucasgilde in
1 573 • Wij kennen geen enkel werk bij
dezen drukker van de pers gekomen.

PETERS, Henrick. Boekverkooper. Wij
vinden hem niet vermeld in de Ligge-
rcn van St-Lucasgilde, en kennen hem
slechts door het bijgaande vonnis :

« Ghccorrigeert by Hceren
Clausc van Lycrc, Riddere,
Scoutcth, Burgermeesteren,
Scepenen enüe Raide der stadt
van Antwerpen, opten xnn«n
dach van Fcbruario anno xxim
(xxv n. s.).
<« Henrick Peters, boeckvercoopere, overraids
dien dat hij Luytcrschc boecken ende andere

alhier vercocht heeft, smakende ketterye,
tegens de mandementen Ons Heeren s Keysers,
daeraf de Heere ende de Stadt wel gheinfor-
meert zyn, sal porren, binnen sonneschyne,
vuyten stadt ende vryheyt, ende, binnen den
derden daghe, vuyten Mercgraefscape van Ant-
werpen, ende doen een pelgrimagie ten Heyfi-
gen Drie Coningen tot Coelen, ende, na de
brieven daeraf ghesonden, neyt weder üme
comen, op zijn vorste lit ».

Op den bladrand : « Presentate fuerunt littere
peregrinationis facte Dominis, a predicto Hen-
rico, xxv* die Februarii anno xxini .

« Me presente,
« J. De Keyser. »

Correctiéboeck, 1513-68, fol. 26, v°.

Archüvenblad van Antwerpen, dl. vn, bl. 140.

Wij vinden later niets meer van dezen
boekverkooper vermeld.

PIETERSSONE, Jacob « printere ». Aan-
genomen in Sint-Lucasgilde in 1530.
Wij kennen geene werken door hem
gedrukt. Zie Jacob Pieterssone.

Aa kt. De heer J. B. Van der Straelen, in
nota der Liggeren van St-Lucasgilde, noemt
hem ook « Van Middelburg » en geeft dezelfde
woonst op als die van Hendrik Peetersen. Dit
is ongetwijfeld eene dwaling.

PHALÈSE of PHALESIUS, VAN DER
PHALESEN, Peeter, Peetersz. Boek*
drukker, geboren te Leuven, kwam zich
te Antwerpen vestigen, alwaar hij in
1581 in Sint-Lucasgilde aangenomen
werd. Hij overleed ten jare 1609, en
werd begraven in St-Augustinus kerk.
Zie Graf- en Gedenkschriften der prov.
Antwerpen, dl. iv, bl. 248.
In 1588 vinden wij hem woonachtig in
de Catnmerstraet, In den rooden Leeuw,

ClIRISTOrFIX Plantijw.

PHALESIUS

81

en in 1606 in dezelfde straat, In de
Coninck Davidt.
P. Pbalesius is bijzonder vermaard om
zijne muziekdrukken die hij met veel
zorg en kunde bewerkte. Zie A. Go-
vaerts, Typographie musicalc, bl. 35.

•
PHALESIUS, Erfgen. van Peetbr. Na den
dood van P. Phalesius zetten zijne doch-
ters de zaak voort en drukten onder
gemelde firma. Magdalena en Maria
werden in 1629 als boekverkoopsters
in St-Lucasgilde aangenomen. Magda-
lena overleed in 1652, waarna hare
zuster de drukkerij alleen bestuurde
tot in 1672.

PHIUPPE VILLE. Zie Ville.

PLACET, Willem. Boekverkooper, als dus-
danig vermeld tusschen de leden der
St-Lucasgilde in eene rekening gedag-
teekend van 1610-n. Zie de Liggertn
van gemelde gilde, dl. 1, bl. 307.

PLANTIJN of PLANTIN, Chrisiotfbl.
Boekdrukker.

Deze beroemde Antwerpsche drukker
werd geboren te St-Avertin, nabij Tours
in Frankrijk, ten jare 1514. Hij genoot
zijn onderricht te Parijs en vertrok later
in een zeer bekrompen toestand naar
Caen, waar hij in de leer ging bij den
drukker Robert Maci. Het is in ge-
melde stad, dat hij op 31 of 3 2 jarigen
leeftijd in den echt trad met Joanna
Rivtère en omstreeks dit tijdstip zich
te Parijs als boekbinder plaatste.

In 1549 kwam hij zich te Antwerpen

vestigen en verkreeg er het poorter-
recht den 2i n Maart 1550. Zijne be-
kwaamheid in het uitvoeren zijner
kunst maakte weldra zijnen naam be-
kend en verwierf aan onzen jongen
kunstenaar de vriendschap en bescher-
ming van mannen van aanzien en
gezag, zoodat hem reeds van den aan-
vang door den geheimschrijver van
Koning Philips II. het vervaardigen
van een prachtkoffertje opgedragen
werd, ofschoon dit voor hem een
betreurenswaardige gebeurtenis moest
veroorzaken : Op zekeren avond, in het
bijzijn van zijn knecht, opweg zijnde
naar zijn hooggeplaatsten cliënt, werd
hij bij vergissing door vermomde man-
nen aangevallen en .gewond. Hij her-
stelde langzaam, maar zijne krachten
lieten hem nimmer toe zijne boek-
binderskunst uit te oefenen. Hij zette
/ zich met vlijt aan het drukken, zijn
voormalig bedrijf te Caen, en verwierf
hierdoor weldra eene groote beroemd-
heid.

Reeds in 1555 drukte hij zijn eerste
boek; in 1557 verliet hij zijn huis,
gelegen in de Twaalfmaandenstraat, om
in de Kammenstraat, het huis De gou-
den EenJyoorn te betrekken, waarvan hij
in 1 561, den naam veranderde in dien
van Gulden Passer.

In 1562, beschuldigd een luthersch werkje
gedrukt te hebben, zag hij door het
magistraat zijne werkhuizen doorzoe-
ken. Dit onderzoek had geen anderen
uitslag, dan dat het onzen drukker
deed besluiten naar Frankrijk te vluch-
ten. Een jaar later kwam hij terug en

u

82

PLASKY

begon alsdan, op bevel van Philips II,
den druk van zijnen wereldberoemden
bijbel : Biblia Polyglotta, waaraan hij
gedurende 5 jaren werkte. De uitgave
van dezen bijbel verwierf hem den
titel van koninklijken aartsdrukker, ook
werd hij als toezichter over al de
drukkerijen in de Nederlanden aange-
steld.

Plantijn was intusschen door zijne kunst
en dank aan zijne werkzaamheid een
bemiddeld man geworden, zoodat zijne
fortuin hem toeliet, geleerde correctors
aan zijn huis te verbinden, waaronder
een Kiliaen (Corn. van Kiel), een Th.
Pulman, Vict. Giselin, Fr. van Raphe-
linghe, die later zijn schoonzoon werd,
en meer andere geleerde mannen.

Uit zijn huwelijk met Joanna Rivière
sproten een zoon, die op jeugdigen
leeftijd stierf, en vijf dochters. De
oudste, Margaretha, gehuwd met Fr.
van Raphelinghe, verkfeeg voor haar
deel de boekdrukkerij gesticht te Lei-
den ; Martina, gehuwd met Jan More-
tus ot Moerentorf, erfde het huis te
Antwerpen; en de derde, Magdalena,
echtgenoote van Gillis Beys, datgene
gesticht te Parijs. De twee jongste
dochters, Catharina en Hendrika, huw-
den, de eerste eenen doctor te Parijs,
en de tweede den broeder van den
drukker Jan Moretus.

Getrouw aan zijne kenspreuk « Labor et
Constantia » drukte Plantijn gedurende
de 34 jaren een verbazend getal boeken.
Dit getuige het belangrijke werk —
ofschoon nog onvolledig — Annales

Plantiniennes , vervaardigd door de
heeren Ruelens en De Backer.

Na den dood van Plantijn werd de zaak
onder de volgende firmas voortgezet :
Wed. van Christoffel Plantijn, en
Wed. van Christoffel Plantijn en
Jmt Moretus.

Zie het belangrijke en zeer volledige werk
van D r Max Rooses : Christoffel Plantin,
in-f<\

PLASKY, J. Boekdrukker -uitgever. Hij
stichtte zijne zaak in 1872 op de Kleine
Goddaert, n° 6, van daar betrok hij het
huis n° 29 op de St-Paulusplaats 9 en is
thans woonachtig in de Zirkstraat, n°j6.
Als zijne bijzonderste werken kunnen
wij onder andere vermelden :

Le Chapitre de N.-D. de Tongres, par

Ch. Thijs ;
Table générale de la Jurisprudence du port

d'Anvers ;
De Beschaving ;
La Musique aux Pays-Bas, par Van der

Straeten.

PLASSCHE, Bernardus Van der. Boek-
drukker en boekverkooper, aangeno-
men in St-Lucasgilde in 1753 . Hij was
reeds werkzaam in 174*, en gaf in
gemeld jaar het volgende werk in het
licht :
Acta 5. Ludovici confessoris Francorum
regis ill.'a Joan. Stiltingo S.J. Antver-
piae, apud B. A. Van der Plassche, 1741 >
in-f\

PLASSCHE

83

PLASSCHE, Peeter-Joannes Van der.
Boekdrukker, aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1758 : Deken gekozen in 1763.
Wij vinden hem in 1765 woonachtig
in de Kammenstraet, alwaar hij in ge-
meld jaar het volgende werk drukte :
Acta S. Bavonis Gandavensium Patroni,
illustravit Joannes Perierus Soc. Jesu.
Antverpiae, apud Petrum Joan. Vander
Plassche, 1765, in-4 .
P. J. Van der Plassche, waarschijnlijk de
broeder van den voorgaande, drukte
ook later (1791) in vennootschap met
C.H. De Vos.

POITTEV1N DE LA CRODt, Le. Boek-
drukker, opvolger van Allebé. Woon-
plaats Schoenmarkt , later (1812-14)
Napoleonstraet geheeten, tot na de
Fransche omwenteling. Hij wasFransch-
man van oorsprong, en schreef in die
taal eenige werken, waaronder de
Almanach ' du département des Deux
Nethes. Hij was ook de drukker-uit-
gever van den Journal du Cotnmerce,
later genoemd Journal du Département.
Zijne weduwe zette de zaak voort onder
de firma : Wed. van Poittevin de la
Croix. Na dezes dood werd de zaak
voortgezet door den zoon Edmond
Poittevin de la Croix (1844).

POTTER, Lucas (de). Boekdrukker en
boekverkooper, aangenomen in Sint-
Lucasgilde in 1657. Wij vinden hem
woonachtig in de Cammerstraet y In de
Witte Lelie. In 1676 verscheen bij hem
het werk :

*Pia de si der ia, auctore Herm. Hogone.
Antverpi* apud Lucam de Potter, in
candido Lelio, 1676, in-12 .

PRACTER, Hans (Jan). Boekdrukker of
boekverkooper. Bij hem verscheen :
Histoire plaisante de Reynier des Champs,
Seigneur de Malperdu, avec li sens moral
sur chascun chapitt. (sic) & Anvers, par
Hans Practer, 1625, kl. in-12 . (De
roman Reinaard de Vos in proza.)

PREE, Mattheus De. Boekdrukker, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1687.
Wij kunnen niet met zekerheid vaststel-
stellen of hij als gezel ofwel als mees-
ter-drukker werkzaam geweest zij .

PIJMAN, Hendrik. Boekverkooper. Hij
komt voor alsameester-boekverkooper»
in eene rekening der St-Lucasgilde
van 1585-86.

R

RADE, Gillis Van den, Jansz., ook VAN
DEN RAEYE, RADEUS, RADIUS.
Boekdrukker, geboren te Gent. Hij
kwam zich te Antwerpen vestigen in
1570; verkreeg het poorterrecht den
i n Juni 1571, en werd als « meester
boeckprintere » in St-Lucasgilde aan-
genomen in 1572.
In 1580 vinden wij hem woonachtig op
't Vlemincxvelty In den gulden Rinck,

«4

RADE

later in dezelfde buurt by Scuttcrsput
(St-Jansstraet ?) In St-Anna. Hij komt
nog voor in eene rekening van Sint-
Lucasgilde van 1585-86, ofschoon de
heer ridder van Havre zegt, dat hij
in 1584 Antwerpen verliet om zich te
Franeker, in Friesland, te vestigen,
alwaar hij later benoemd werd — vol-
gens D r Ledeboer in den loop van
1585 — tot drukker der Staten van
Friesland.

« RADE of RADjEUS, Gillis- jEgidius Van
den. Boekdrukker, te Franeker (1585-
1611) ».
«In 1585 werd hij door de Staten van
Friesland uit Antwerpen naar Franeker
beroepen, als drukker van de nieuw
opgerichte academie, alsmede van de
Staten. In 1603 zette zijn zoon Abra-
ham zich te Leeuwarden en zijn tweede
zoon Joannes zich te Groningen als
drukkers neder ».
Zie D r Ledeboer, De Bockdr. in Nederland.

RAEY, Jacobus Van. Boekdrukker. Hij
woonde in 1620 In de Cammerstraet,
In de scilt van Troyen.

RAPHELINGEN of REVELINGE, RAPHE-
LINGHIEN, RAVELYN, Frans Van,
Jacobsz. Boekdrukker, geboren te
Lannoy, in Vlaanderen, in 1539. Aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1575.
Hij kwam als corrector in dienst bij
Chr. Plantijn, met wiens oudste doch-
ter, Margaretha, hij in 1565 trouwde,
en werd poorter van Antwerpen, onder

den naam van « Franchoys de Rave-
linghe, Jacobszone, van Lannoye », ten
jare 1576. Wij vinden hem op dit tijd-
stip woonachtig in de Cammerstraet,
In den grooten Sampson, en in 1578
natst onset L. Vrouwen Kerckdeure, oen
de Noordt-%yde f alwaar hij uitsluitelijk
den boekhandel uitoefende, daar de
werken onder zijnen naam gedrukt
werden « ten huyze van Chr. Plantyn».
Op het einde des jaars 1585 verliet hij
Antwerpen, om te Leiden het bestuur
der Plantijnsche drukkerij, die later bij
erfenis zijn eigendom werd, in han-
den te nemen. Een jaar later, in 1586,
werd hij benoemd tot leeraar van de
Hebreeuwsche taal aan de Universiteit
van Leiden. Hij overleed in 1597, drie
jaar na zijne echtgenoote. Beiden wer-
den in St-Pieterskerk van gemelde stad
begraven.

RASSEVELT, Willem Van. Boekverkoo-
per. Hij werd ten jare 1567 uit de
stad en het markgraafschap Antwerpen
gebannen, voor het verkoopen van
« schandaleuse boeexkens », zoo als het
volgend uittreksel uit de rekeningen van
den markgraaf van Antwerpen het ver-
meldt :
Willem van Rassevelt, overmit^ dien by hem
heeft vervoirdert te vercoopen schandaleuse
boexkens ende andere printingen, dm vier-
den January voirs. metten voirs. persoo-
nen gebannen is \es jaren lanck, op pene
van %es jaeren gestelt te worden op de
galeyen.

Archievenblad van Antwerpen, dl. DC, bl. 364.

RATINCKX

85

RATINCKX, Hendrik. Boekdrukker -uit-
gever en boekbinder. Hij stichtte zijne
zaak in het jaar 181 5, op den hoek der
Beggaerdenstraat. In 1824 vinden wij
hem woonachtig op den hoek der
Schoenmarkt en Beddenstraat, alwaar hij
in 183 1 het advertentieblad Les affiches
générales stichtte. Een jaar later betrok
hij, om reden van uitbreiding zijner
zaak, het huis n r 40 op de Groote
Markt, waar hij, in 1834, den i n jaar-
gang van het Adresboek der stad Ant-
werpen — in navolging van L. Van den
Wyngaert's Indicateur des adresses des
négocians, commissionnaires et agens de
commerce de la ville d'Anvers — uitgaf,
hetwelk tot heden de eigendom der
firma gebleven is.
In 1852 liet hij zijne zaak over aan
zijne drie zonen : Dominicus, Jaak en
Thomas, die in 1856 de firma :
Gebroeders Ratinckx aannamen. Jaak
overleed in 1866, Dominicus den 15°
Juli 1888. De zaken werden voortge-
zet door Thomas, en Jaak den zoon
van Dominicus, onder dezelfde firma.

RATINCKX, Gebroeders, tot in 1888, het
jaar van zijn afsterven, en werd opge-
volgd door zijn zoon Jaak, die thans
nog onder de oude firma, in hetzelfde
huis werkzaam is.

REMEUS, Gregorius Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1655.

REMUNDE of REMUNDT, ROMUNDT,
ROEMUNDT, ROMUNDE, HURE-
MONDE, Christoffbl Van*
drukker. Wij vinden hm si<

in de Liggeren van St-Lucasgilde. Hij
was zeer waarschijnlijk een broeder
van Jan Van Remunde die volgt. Wij
vinden hem in 1526 woonachtig op die
Jbombaerde veste, waarschijnlijk in Beer-
kens gancky alwaar zijne echtgenoote
na zijnen dood drukte onder de firma :

REMUNDE of REMUNDT, Wed. van

Cristoffel Van, ook by de Wed.

Christoffel, by de Weve, In Berekens

ganck, enz. Zij was nog werkzaam in

1546.

REMUNDE of REMUNDT, ROMUNDT,
ROEMUNDT, ROMUNDE, Hans
(Jan) I. Boekdrukker. Hij werd den
30" October 1525, voor het drukken
van Luthersche boeken, veroordeeld
tot het volbrengen van een pelgrims-
tocht naar Wilsenaken, een stadje ge-
legen in Pruissen, tusschen Havelberg
en Perleberg, hetwelk destijds druk
bezocht werd door bedevaartgangers,
die er het « Heilig Bloed » gingen aan-
bidden. Wij laten hier den inhoud
van zijn veroordeelingsakte volgen :

« Hansken van Remunde, boeckprintere, overmits
dien dat hy, contrarie ende in veracbtinge der
mandementen ende bevelen van Onsen Alder
genadichsten Heere den Keyser, alhier te
poeyen af gepubliceert, hem gevoirdert beeft te
printene zekere boecken, inhoudende die lee-
ringe der Lutheriaeoschen ketteryen, daeraf de
Heere ende de Stadt te vollen geinformeert
lyn, sal ponen, binnen sonneschyn, vuyter
stadt ende viyheyt ende, binnen den derden

van A ntwe r p en,

1 daeraf

86

REMUNDE

hy en hebbe ierst s Heeren ende der stadt ge-
moede, op zyn vorste lith » .

Op den bladrand : « Littere peregrinationis dicti
Joannis fuerunt presentate Dominis Marchioni
et Magistratui xxix c die mensis Martii anno
xxxi (xxxn n. s.), et habet facultatem et con-
sensum Domini et Oppidi intrandi Marchiona-
tum et oppidum.

« (Get ) Van der Ryt ».

Archievenblad van Antwerpen, dl. vu, bl. 159.

Hans I Van Remunde drukte hier te
Antwerpen In het huys van Wachten-
donck gelegen op de Lombaerde vest. Wij
denken dat hij korts na zijne veroor-
deeling onze stad verliet om zich in
Holland te gaan vestigen. Althans vin-
den wij in de jaren 1546-53 te Zwolle
een Hans Van Remunde werkzaam

Zie over H Van Remunde ons artikel
in de Vlaamsche School, nieuwe reeks,
4 c jg., bl. 38.

REMUNDE of REMUNDT, ROMUNDT,
ROEMUNDT, ROMUNDE, RURE-
MONDE, Hans (Jan) II Van. Boek-
drukker. Hij is waarschijnlijk de zoon
van Christ. Van Remunde. Wij vinden
hem als «leerjongen» in de St-Lucasgilde
aangenomen in 1530. Een schepenbriet
gedagteekend van 1535, deelt ons de
naam zijner echtgenote mede :
Jan Van Remunde, boeckprintere, en lyne
wettige huysvrouw Margriete van Luxetn-
bourgh Reyniers dochter. (Schepenbrief
van i6 n Meert 1535 — nota der Ligge-
ren van St-Lucasgilde.)

RHYN, Hendrik Van. Boekverkooper. In
1692 verscheen bij hem het volgende
werk :

A. Godeau. Meditatien over het H. Sacra-
ment des Altaers. Antwerpen voor Hend.
Van Rhyn, 1692, in-12 .

RICHARD, Joannes, ook RYCKAERT,
RICHARDUS. Boekdrukker. Wij vin-
den hem in 1542 woonachtig in de
Cammerstraet, In den scilt van Bour-
goignien, en in 1551-56 In de gulde
Sonne, in de druckery van Gillis van
Diest. Hij wordt niet vermeld in de
Liggeren van St-Lucasgilde.

RIDDER, Martinus De, Simonsz. Boek-
drukker, geboren te Broechem, bij
Antwerpen, aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1544. Hij werd poorter van
Antwerpen in 1554. Wij vinden hem
woonachtig in de Berchstrate, In den
Berchvan Oliveten.

RISSCHE of RISCHE, RYSCHE, Matheas
De. Boekdrukker, aangenomen in St-
Lucasgilde als « meester boeckverkoo-
per » in 1564. Wij vinden hem in
1583-89, woonachtig op onser vrouwen
Kerckhof, onder den thoren, In den gulden
Sampson. De drukken van dezen mees-
ter zijn zeer zeldzaam.

RIVIÈRE of RI VIERE, Guilielmus (Willem)
Van der, Richaertsz. Geboren te Caen,
in Normandië. Boekdrukker. Hij werd
poorter van Antwerpen in 15 76, en als
« meester boekverkooper » ditzelfde jaar
in St-Lucasgilde aangenomen. Hij ver-
liet weldra onze stad en ging zich te
Atrecht vestigen, alwaar hij nog
16 10 drukte.

ROBYNS, Joannes-Paulus. Boekdrukker,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1704,
Deken gekozen in de jaren 1714-1715
en 1717-1718. In 1706 vinden wij hem
woonachtig op de Lombaerde veste, In
den gulden Bybel, later in 1711-1717
op de Jesuite pleyn, In St-Josepb, en ein-
delijk in 1719-1724 In de Wolstraete,
In St-Josepb. Zijne weduwe zette de
drukkerij voort onder de firma :

ROBYNS, Wed. van Joannes. Boekdruk-
ker. Wij vinden baar in 1727 nog
werkzaam in hetzelfde huis in de
WolstTttet, In St-Josepb.

ROELANTS, Jan, alias Van den Lan-
genbekgh. Boekverkooper, « gesworen
Librier », geboren te Zundert, in
Brabant. Hij werd poorter van Antwer-
pen in 1536 en aangenomen in Sint-
Lucasgilde in 1559; hij overleed in
1570.

S 87

Op een werk in 1550 bij hem versche-
nen, vinden wij de volgende aandui-
ding : voortitaende op onser liever vrou-
wen Kercbof, onder den toren, hetgeen
ons doet veronderstellen dat hij eenen
tweeden winkel of uitstalplaats bezat,
gelegen onder den toren, daar wij hem
in 1554-58, woonachtig vinden op de
Lombaerde veste, In Onser Liever Vrouwen
Thoren. In 1566 vinden wij hem ge-
huisvest op onser liever Vrouwen Kerck-
bof, onder den grooten Thoren, en moet
hij op dit tijdstip ook zelf gedrukt
hebben; onder andere het werk :

Nieuwe en warachtigbe tydtnghen... Ghe-
prent... by my Jan Roelants. Een ander
werk bij hem in iss8verschenen,draagt
de volgende aanduiding : Gbeprint Tont-
werpen in die Cammerstraet teghen over
den witten Fakk, in onser Vrouwen
Thoren, by mi Jan Roelants... Men vintse
te coope Tantwerpen op onser vrouwen
Kerkebof onder den Thoren.

ï v ]t ^^fc>y^^ii

f2T™*i

Ir^^r^É

fc-iCT

Im' lï -^''~S-SnK

HIQB I

'lm^mES*»!FW

SIS

|/laj

Drukkersmerk van Jan Roelants,

88

ROMAINE

Jan Roelants en zijne echtgenoote Elisa-
beth, beschuldigd van verboden boeken
verkocht te hebben, zooals blijkt uit
eene rekening van den markgraaf van
Antwerpen van den 5° Mei 1 5 70, werden
bij verstek ten eeuwige dage uit de
stad en het markgraafschap gebannen.
Het mocht echter onzen meester druk-
ker niet gelukken buiten het bereik
zijner speurhonden te blijven, maar
hij werd weldra achterhaald en in de
handen geleverd der Korte Roede. Hij
werd in de staatsgevangenis, het Steen,
opgesloten, alwaar hij weldra ten ge-
volge der slechte behandeling, en aan-
getast door eene ongetwijfeld besmet-
telijke ziekte — evenals meer andere
zijner lotgenoten — nog ditzelfde jaar
overleed.

..... noch den inventaris vanden goederen,
boecken ende druckerye toebehoirende Lys-
betb, huysvrouwe van Jan %oelants y boeck-
vercoopere, gebannen ende daemaer desdve
Jan geapprehenideert synde, gestorven syn
selffs doodt opte gevanckenisse, blyckende
byde voer genoemde recepisse alhier overge-
levert.

lArchievcnblad van ^Antwerpen, dl. xn, bl. 47a.

ROMAINE, Gaspard Dé la. Boekdrukker.

Hij drukte het zeldzame werkje :
Hymne de la Taix, par G. de Saluste,

Seigneur de Hartas. 1582, in-12 , 6 bl.
Wij vinden hem niet vermeld in de Lig-

geren van St-Lucasgilde.

RON, Matheus De. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1564. .

ROOSEN, J.-C. Boekdrukker. Woonplaats
Huidevettersstraat ; hij was ook de uit-
gever van den Mercure d'%Anvers, Journal
de commerce, de politique et de lütérature,
kl. in-f», 1816-24. Zie K.-L. Torfs,
Periodische drukpers.

ROVEROY, G-J. De. Boekdrukker en
boekverkooper. Wij vinden hem eerst
woonachtig in de Huydevettersstraet op
den hoek der Jodestraet en in 1722 op de
Cathclynevtsty In St-Josepb.

ROVEROY, J.-F. De. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1767. Hij
was reeds werkzaam in 1744 en woonde
op de Cathelynevest by de Meir, In Shjo-
seph. In 1745-175 1 vinden wij hem
woonachtig In de Wolstraet, In den
H. Joseph 9 en later opnieuw in zijne
eerste woning. Hij is waarschijnlijk de
zoon van G.-J. De Roveroy.

ROVEROY, Joannes-Godefridus De. Boek-
drukker of boekverkooper. Woonachtig
in 1772-75 in de Huydevetterstraet t op
den Hoek van de Jodestraet, in St-Josepb.
Hij is waarschijnlijk de zoon van den
voorgaande.

ROY, Antonius De. Boekdrukker, werk-
zaam in 1555 bij Jan Mollijns. Wij'
hebben nergens kunnen ontdekken, of
hij ooit voor zijne eigene rekening
drukte.

ROY, Joannbs Van. Boekverkooper, aan-
genomen m St-Lucasgilde in 1591.

ROYE

89

ROYE, Matheus Van. Boekdrukker, « ge-
sworen boeckdrukker », geboren te
Aarschot. Hij werd poorter van Ant-
werpen in 1574, en aangenomen in
St-Lucasgilde in 1560. M. Van Roye
drukte verscheidene werken voor reke-
ning van Hendrik Wouters (boekver-
kooper ?), op onser vrouwen Kerckbof,
en ook wel voor boekverkoopers in
het buitenland. In 1566-73 vinden wij
hem woonachtig op d'yseren Waghe,
In Amsterdam. Hij leerde zijn vak bij
J. Van Ghelen.

RUAULT, Thomas. Boekdrukker of boek-
verkooper. Hij was werkzaam in 159 1.
In gemeld jaar verscheen bij hem het
zeldzame werk :
Commentaires sur la sepmaine de la création
du monde de Guillaume de Saluste, sei-
gnieur du Barta. A Anvers par Thomas
Ruault, 1591, in-8°.

RUEF, Max. Boekhandelaar, opvolger van
Max Kornicker. Deze laatste stichtte
zijne zaak te Aaken en kwam zich
omstreeks het jaar 1845 te Antwerpen
vestigen op het Groenkerkbqf ; van daar
betrok hij, in 1848, het huis n° 12 in
de Huidevetter straat, waar hij in 1868
overleed. Zijne weduwe bleef de zaak
voortzetten onder de wakkere leiding
van den heer Max Ruef, aan wien zij
in 1876 haren handel overliet. De heer
Max Ruef bleef nog eenige jaren in
hetzelfde huis werkzaam, tot hij einde-
lijk, om zijnen handel uit te breiden,
het huis d° 87 der Meirpladts be*trok,
waar hij heden nog werkzaam is.

RYCK, Matheus De. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1564.

RYMERS, P.-J. Boekdrukker en boekver-
kooper, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1767. Woonplaats <# degrooteMerch,
In de Pauw. Zijne weduwe zette de
zaak voort in vennootschap met A.
Colpyn, onder de firma : Rymers, Wed.
en A. Colpyn. Haar deelgenoot werd
na haren dood haar opvolger.

RYSHEUVELS, J.-E. Boekdrukker en uit-
gever van het tijdschrift Bibliothèque
des antiquités Belgiques, 1833-34, een
tijdschrift dat bij gebrek aan inschrij-
vers met het eerste jaar zijne uitgave
moest staken. In 1835 v,ns bij ook de
uitgever van het tijdschrift LePolygraphe,
hetwelk na een half jaar ophield te
verschijnen. De Petites Affiches d'Anvers,
een week- en advertentieblad, in-4 ,
begonnen in 183 1, gaf zijn laatste
nummer in September 1833 in het
licht.
J.-E. Rysheuvcls woonde op de Padde-
gracbt, thans Princesstraat genaamd.

RIJSWIJCK, Jan Van. Drukker-uitgever
en bijzondere opsteller van het dagblad
De Grondwet, gesticht in 1857, en in
1865 gestaakt.
Zie zijne biographie in het Biogr. woor-
denboek van Huberts, e. a.

RYN, Matheus Van. Boekdrukker, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1685-86.

it

90

SAEYEN(S)

S

SAEYEN(S), Josephus. Boekdrukker, aan-
genomen in Sint-Lucasgilde in 1782.
In dit tijdstip vinden wij hem woon-
achtig in de Arenberg-straet op den hoek
van de St-Mertenstraet ; in 1 792 op <TEyer
Merkt % over de Eerwaerde P.P. Beggaer-
den, en ook omtrent ditzelfde tijdstip
op 's Jans-Brug. Twee jaar later, in
1794, vinden wij op een zijner uit-
gaven vermeld : Uyt de Drukkerye van
den Borger J . Saeyens aen bet Bier-hoofd
over de Water-Poort. Van 1795 tot 1800
woonde hij op de OudeBorze, en noemde
zich « Drukker der Municipaliteit ». Hij
was de uitgever van den Courrier van
het Departement der Twee Nethen, een
halfweekblad, in-4 ; het verscheen voor
het eerst den i n Vendémaire, jaar V
(22 Sept. 1796). Slechts een 80-tal
nummers kwamen er van gemeld blad
uit. Van 18 18 tot 1852 verscheen ook
bij hem De Postryder van Antwerpen,
insgelijks een halfweekblad, in-f°, en
van 1821 tot 1858 het weekblad La
Trompette. Na zijnen dood zette zijne
weduwe de zaak voort onder de firma :
Saeyens, Wed. van J.

SAEYENS, H.-J. Boekdrukker en boekver-
kooper, werkzaam in het begin der
xix e eeuw. Woonplaats Korte Doornick-
straet. Hij was waarschijnlijk de zoon
van den voorgaande.

SALUS, Bernardus. Boekdrukker, werk-
zaam in 1728. In gemeld jaar drukte
hij het werk :

Disquisitio historica, ex antiquis ecclesitt
augustiss. Senatus academia Parisiensis
monumentis (J. Boilieou). Antverpiae,
typis Bernardi Salii, 1728, in 12 .

Is dit geen duiknaam ?

SCHEFFERS, Pieter. Boekdrukker of boek-
verkooper. Werkzaam in de eerste helft
der xvm e eeuw. Woonplaats In 't
Missael. Wij vinden hem niet vermeld
in de Liggeren van St-Lucasgilde.

SCHILDERS, J. Boekverkooper, werkzaam
in het begin der xix e eeuw. Woon-
plaats Lynwaedmarkt.

SCHIPPERUS, Joannes-Jac.-Fr. Boekver-
kooper. Werkzaam in de tweede helft
der xvn e eeuw. Zijne weduwe zette
de zaak voort onder de firma :

SCHIPPERUS, Wed. van J.-J.-F. Boek-
verkooper. In 1677 verscheen bij haar
het werk :
Joannis Bona Cardinalis opera omnia. Ant-
verpias, sumptibus Viduae Johannis Jac.
F. Schipperi, 1677, in-4 .

SCHOEPEN, J.-B. Handelaar in oude
boeken. Hij stichtte zijne zaak in 1861
in de Lange Clar astraat, n° )j y betrok
in 1862 het huis n° 12 op de Lom-
baarde vest, en is sedert 1883 woon-
achtig in de Lange P andstraat, n° 16.

SCHOESETTERS of SCHOENSETTERS,
Pieter. Boekverkooper, aangenomen
in St-Lucasgilde in 1667-68.

SCHOESETTERS

9i

SCHOESETTERS, Jacobus-Simon. Boekver-
kooper, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1780, Deken gekozen in 1784 en
overleden den 17° Juni 1822. Hij was
woonachtig op den hoek van de Kaes-Ruye
by de Melk-Merkt. Zijne weduwe zette
met haren zoon de zaak voort, onder
de firma :

SCHOESETTERS, Wed. J.-S. & Zoon.
Boekverkooper. Woonplaats op de Koes-
ruy, alwaar wij deze firma nog in 1850
werkzaam vinden.

SCHOTMANS, L. Boekdrukker-uitgever
van De Vlaamsche Stem, een dagblad,
kl. in-F 9 , in 185 1 te Brussel gesticht
en in 1853 naar Antwerpen overge-
bracht waar het voor de eerste maal
den 25° April van dit jaar verscheen ;
van De Schelde, dagblad, in-f°, in 1853
begonnen (zie Torfs, Period. Drukpers,
bl. 18) ; van de Ga^ette van Antwerpen,
1857; van Thyl Uilenspiegel, weekblad,
in-4 , 1858, en van De Volksvriend,
weekblad, hetwelk na zijnen dood door
zijne weduwe werd voortgezet.

SCHRYVERS of SCHUYVERS, Mathias.
Boekverkooper en boekbinder, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1681-82.

SCHRYVERS, Cornelius. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1783.

SCHUYTEN, Fr. Handelaar in oude boe-
ken, werkzaam in de eerste helft der
xix 9 eeuw. Woonplaats Beggaerdenstraet.

SCHUYTEN, J. Handelaar in oude boeken,
werkzaam in de eerste helft der xix e
eeuw. Woonplaats Princenstraet.

m

SELDESLACH, Jacob. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1620-21.
Woonachtig op het Vlemincx velt, In de
Seve-ster.

SERMON, Hendrik. Boekverkooper-uitge-
ver. Geboren te St-Pieters-Leeuw, bij
Brussel, den 17° Februari 1834. Hij
kwam zich te Antwerpen vestigen,
alwaar hij den S n Maart 1864 op de
Melkmark^ n° 22, zijnen boekhandel
opende. Als uitgever deed hij zich ken-
nen door een 15 tal werken in verschil-
lende talen, alsook door het tijdschrift
Noord en Zuid, waarvan hij gedurende
de jaren 1862-69 de ieverige hoofd-
opsteller was.
H. Sermon is niet alleen een geleerd boek-
handelaar, maar tevens een taalkundige
van naam.

SEVERYN. Boekdrukker, werkzaam in 1566.
Woonplaats op de Lombaerde veste. Niet
vermeld in de Liggeren van St-Lucas-
gilde. Wij kennen hem slechts door
de volgende beschuldigingsakte :

« Geboden ende vuytgeroepen

by Heeren Janne van Ymmers-

seele, Riddere, Heere van Baol-

dries, etc., Schouteth ; Borg*

m ee st eren, Scepenen endeRaide

der stadt van Antwerpen, opten

rx*B Augusti 1 566.

c Alzoe eenen genaempt Severyn, woonende op

de Lombaerdeveste, aenden borneputte, hem

vervoirdert heeft te drucken seker scandaleuse

biletten, wesende eenen echo, ende dat sekeren

< jongen, genaempt Lucas, wescnde eenen boeck-
vercoopersjongen, woonende ten huyse van
eenen genaempt Amhom, aldemacst den tonden
Lau, hem vervoirdert heeft het voors. exem-
plair te gevene' aenden voors. Severyn, om by
hem gedruekt te wordene, Soe eest dat men,
van 's Heeren ende vander stadt wegen, voorts-
roept den voors. Severyn ende den voors.
Lucas, ten eynde dat ay ende dek van hun,
hun daeraff comen verantwoirden voor mynen
Heeren Schouter, Borgmeesteren ende Schepe-
nen deser stadt, van op morgen en acht dagen,
voorden noene, opren stadthuyse alhier, wetende
darmen huerder absentien nyet tegensta ende,
regens deselve procederen tal gelyckmen zal
vinden te behoirende ».

GAoiiouk, vol. C, fol. 47, v°.

Arckicvtnblad van Antwerpen, dl. n, bl. }&•}.

SICKES, Gerrit. Boekverkooper. In 1658
verscheen bij hem het werk :
Urn $ü>rm-$of tnbt firugt-^of der
Kerckelicker Cerimonien, door P.J. David
der Soc. Jesu. t'Antwerpen, voor Gerrit
Skkes, 1658, in-8°.
D r Ledeboer, Boekdr. in N. Nederland,
vermeldt ook een G. Sickes, in i66"o
werkzaam te Gouda.

SIMON of SIMONS, Willem. Boekver-
kooper, aangenomen in St-Lucasgilde
in IJSS- Op dit tijdstip woonde hij
(op den hoek van de Valkstraat ?) In den
gulden Eenhoorn, in 1556 In de Cammer-
straet, In den Papegay, in 1558 In de
Struys, opO.L. V. Kerckhof{n. zijde),
en in 1 567 (in de Cammerstraet ?) In de
schilt van Basel. J. De Laet en Chr.
Plantijn, drukten voor zijne tekening.

SLX, C. Boekverkooper, werkzaam in de
eerste helft der xu* eeuw. Woonplaats

Lange Koepoortstraat,

SLAETS, P.-F. Boekdrukker en boekver-
kooper. Woonplaats Meirebrug.
« Hij was », zegt K. L. Torfs in zijne
Periodiscbe drukpers, « de uitgever van
De Antwerpenaer , een halfweekblad,
in-f°, met de spreuk « Maetschappelijk
welzijn ». Eenige politieke leiders, die
De Postrijder en Het Nieuwsblad te lauw
vonden, stichtten dit blad, 't welk zij
echter weldra aan zijne eigene krach-
ten en die van den drukker overlieten,
en na eenige jaren sukkelens, werd
het in 1846 bij Het Handelsblad ver-
smolten B,

SLEETENS, Egidius.. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1573.

SLEGHERS, Reynier. Boekdrukker en boek-
verkooper, aangenomen in St-Lucas-
gilde als « meester boekbinder » in
1643 ; overleden in 1671. Hij woonde
in 1658-1667 in de Cammerstraet, In
den schilt van Artoys, en bediende zich
van het volgende drukkersmerk. Zijne
weduwe zette de zaak voort onder de
firma:

SLEGHERS, Wed. en erfg. van Reinier.
Zij waren nog werkzaam in 1673.

SLEGHERS

93

SLEGHERS of SLEGERS, Hendrik. Boek-
verkooper, aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1667-68. Overleden in 1699.
Wij vinden hem in 1678 woonachtig
op de Keis(sic)-ruy> Inde gulde Koos.

SLEGHERS of SLEGERS, Joannes-Bapt.
Boekverkooper, aangenomen in Sint-
Lucasgilde in 1667-68; overleden in
1686. Hij was waarschijnlijk een broe-
der van den voorgaande. Wij vinden
hem in 1678 woonachtig op de Schoen-
merckt, Inden tuitten Hase^windt. Na
zijnen dood zette zijne weduwe de
zaak voort onder de firma :

SLEGHERS of SLEGERS, Wed. van Joan.-
Bapt. Zij overleed in 1691.

SMERSEN, (SMEXEN ?) Joannes. Boek-
drukker, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1530.
Wij kunnen niet met zekerheid vaststel-
len of hij als meester of als gezel
gewerkt heeft, daar wij geen werk
kennen van zijnen naam voorzien.

SMIT of SMITS, Geeraerd, Leonardusz.
Boekdrukker en boekverkooper, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1571, ge-
boren te Antwerpen in 1549. In 1571
vinden wij hem woonachtig in de
Pandtstraete (ook wel onser lieve Vrou-
wenstraete, 1573), In de gulde Roose,
in 1578 in de Cammerstraet, In de gulde
Roose. Er zijn van dezen meester wei-
nige drukken gekend, ook is het werk.
De ure vod Dood, by Jan van den Dak,
Gheprent Thantwerpen, inde guldeq
Roose by Gheeraert Smits, anno 1574,

uiterst zeldzaam. Zijne weduwe zette
den boekhandel voort onder de firma :
Smits, Wed. van G. (1581).

SNOEYS, Peeter. Boekdrukker. Hij wordt
niet vermeld in de Liggeren van St-
Lucasgilde. In het jaar 1542 vinden
wij hem woonachtig op de Lombaerde
veste noest Sinte Jeronimus, later In die
Bockstede, Int Copstraetken. Hij drukte
het zeldzame werk :
Eene nieuwe sekere copie ende verclaringhe
vader Doot vanden Coninck van Vran-
ckrycke j hoe j wanneer ende op wat doch
dat hi sterf. Gheprint Thantwerpen in
die Bockstede / by my Peeter Snoeys /
int Copstraetken, in-8°.

SNYDERS, Michiel. Boekdrukker ot boek-
verkooper. In 1626 verscheen bij hem
het volgende werk :
Amoris divini et humani effectus varii Sacrae
Schripturae Sanctorumque P.P. Sententiis,
ac Gallicis versibus illustrati. Antverpiae,
apud Mich. Snyders, 1626, kl. in-8°.

SOOETAS LIBRORUM OFFICE ECCLE-
SIASTIQ.

Dit vennootschap bestond uit de drukkers
Jan Van Keerberghen en H. Verdussen.
Zij drukten onder deze firma in de
eerste helft der xvn € eeuw eenige gods-
dienstige werken.

Zie A. Govaerts, Typographie Musicah
dans les Pays-Bas, bl. 82-85.

SOEST, Hendrik Van. Boekdrukker, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1655-56.
Woonplaats onder onse JL. V. Toren,
Inden gulden Engel.

94

SOEST

SOEST, Jan Van. Boekdrukker en boekver-
kooper, aangenomen in St-Lucasgilde
als « meester boekbinder » in 1682-83.
Wij vinden hem woonachtig in 1694-
1700 op de groote Merckt, In den bonten
Mantel ; en later van 17 17-1737 op de
groote Merckt, In de Pauw.

SOEST, J. -Hendrik Van. Boekdrukker,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1763.
Woonplaats in de Cammerstraet. Hij
was nog werkzaam in 1801.
J.-H. of H.-J. Van Soest was de zoon
van J.-F. Van Soest, hij volgde zijn
vader op en bleef tot in 1801 de uit-
gever van De Ga^ette van Antwerpen.
Zie J.-F. Van Soest.

SOEST, Jan-Frans Van. Zoon van Hen-
drik I. Boekdrukker en boekverkooper,
overleden den 28° Juni 1770. Hij werd
in O. L. V. kerk begraven.
Wij vinden hem van 173 6- 1750 woon-
achtig op de Steenhouwer svest, In 't hoog
Huys, en in 1750 tot aan zijnen dood
in de Cammerstraet, In de schilt van
Troyen. Hij was de uitgever van De
Gaxftte van Antwerpen, kl. in-4 , vroe-
ger genaamd Antwerpsche Posttijdingen,
van vier bladz. in acht kolommen. Het
eerste octrooi tot het uitgeven van dit
blad schijnt den I2 n Januari 1695 te
zijn verkregen door Hendrik Aertssens ;
doch de titel wordt er niet in opge-
geven en de oudste ons bekende num-
mers zijn van 17 16. Aertssens had den
25* Mei 1738 nog een laatste octrooi
verworven, hetwelk den 30° Mei 1740
gegeven werd aan Jan-Frans Van Soest,
boekdrukker, te Antwerpen, in 1752

opgevolgd door zijnen zoon Hendrik-
Jan Van Soest.... De laatste nummers
bij H.-J. Van Soest gedrukt, gaan tot
31 Juli 1801.
Zie K.-L. Torfs, Periodische drukpers.

D. O. M.

Rustplaetse

van JOANNES FRANC : VAN SOEST

Gazettier deser Stadt

stirf den 28 Junius 1770

ende van

MARIA CATHARI : MICHIELSENS

syne tweede huysvrouwe

stirf den 30 Xber 1752

ende van

hunne kinderen.

R. I. P.

Cathedrale kerk. Graf- en Gedenkschriften der prov.
Antwerpen, dl. 1, bl. 165.

SOMEREN, (Van ?) Hubert. Boekdrukker.
In 1526 drukte hij het volgende
werkje :
Psalterium ad Hebraicam veritatem fidelis-
sime translatum. Antverpia per Huber-
tum Someren. Anno 1526. Mense
Augusto, in- 12°.

SOOLMANS, Jacobus. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1527.

SOOLMANS, Nicolaes. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1572.
Wij vinden hem in 1578-83 woonach-
tig op onset vrouwen Kerchof by de lyn-
waetmerct, In den gulden Leeu. Hij voerde
voor spreuk : «Ingenio Superator».

SPANOGHE

95

SPANOGHE, Corn. -Martin. Boekdrukker,
geboren te Doel in 1758, aangenomen
in St-Lucasgilde als « meester boekver-
kooper» in 178 1. Hij was een hevig
Oostenrijkschgezinde en de uitgever
van het dagblad De Dagelijksche Mercu-
rius 9 waarin de patriotten niet gespaard
werden, zoodat voor zijne hevige aan-
vallen den i n December 1789, het volk
zijne woning bestormde, zijne, perssen
aan stukken brak en gansch zijn druk-
kers-materieel op straat smeet. Woon-
plaats Suyker~ruye.

SPEELMAN of SPELMAN, SPELMANUS,
Gerardus. Boekverkooper, aangeno-
men in St-Lucasgilde in 1554-55. Hij
woonde in gemeld jaar in het huis
genaamd den gouden Appel.

SPEELMAN of SPELMAN, SPELMANUS,
Guilielmus (Willem). Boekdrukker,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1555.

SPITS, Theod. Boekverkooper, aangeno-
men in Sint-Lucasgilde in 1649. In
1670-71 vinden wij hem woonachtig
in de Bogatrdstraet. In gemeld jaar ver-
scheen bij hem het zeldzaam werk :

De droeve ende blyde wereldt uyt versebyde
scbryvers by een gebracht door L. D. C.
T Antwerpen, by Theod. Spits, Boeck-
verkoqper, in de Bogaerdstraet, 1671,
in- 12°.

Hij was nog werkzaam in 1683.

SPIRINCKX, Anthonius. Hij werd als
c meester drucker met belekens » (beel-
dekens) aangenomen in St-Lucasgilde

in 1584. Wij vinden hem in 16 16
woonachtig op de Lombaerdc-vest, In de
gulde Hand. Hij overleed den 5° Januari
1625, en werd bij zijne echtgenoote in
St-Michiels-abdij te Antwerpen begra-
ven.

SPIRINCKX, Ant. (den jonghe). Boekver-
kooper « ende figuersnyder », woon-
achtig in de Cammerstraet, In de Wapen
van Spaignien. Bij hem verscheen het
volgende zeldzame werkje :

Een kort verhael van de sententie en vonnis
van de Joden over Christus den Salicb-
maker des werelds... T'Hantwerpen, by
Anthoni Spirinckx, den jonghen /
Boeck-verkooper / ende Figuer-snyder
/ in de Cammerstraet / in de Wapen
van Spaignien, z. j., in-4 .

Hij is zeer waarschijnlijk de zoon van
den voorgaande en werd in 16 12 als
€ meesterszoon figuersnyder » in Sint-
Lucasgilde aangenomen.

SPOOR of SPOR, Nicolaes, alias Van Coe-
len, (Keulen). Hij werkte nog op 50
jarigen ouderdom bij Michiel van
Hoogstraeten en verkreeg in 1572 het
octrooi van « boeckprinter ».
Woonplaats in de Bueckelacrestraet, In 't
Moriaenten.

SPORE of SPORUS, Andreas. Boekdruk-
ker. In 1581 drukte hij het zeldzame
stuk :
Numtni aliquot anei hoc tempore dijficillimo
in Belgio percussi; ab Jac. Barlaco expla-
nati. Antwerpi* excudebat Andreas
Sporus, m.d.lxxxi, i bl. in-f°, met
houtsneden.

STAVOREN, Hendrik Van. Boekverkoo-
per, werkzaam in 1657. Hij bewoonde
het huis In de witte Lelt.

STEELSIÜS of STEELSMANUS, Joannes.
Boekdrukker, aangenomen in St-Lucas-
gilde als « meesier boekverkooper > in
1558, overleden in 1562. Hij was
geboortig van Brusthem nabij St-Trui-
den, provincie Limburg en gehuwd met
Margaretha Hillen, dochter van Michiel
Hillen van Hoogstraten. Voor de tweede
maal met Anna van Ertbom. In 1533-36
vinden wij hem woonachtig in de
Camnurstraet, In 't buys van Delft, en
in 1537-62 in dezelfde straat, In de
Scilt van Bourgognien.

Het werk : Novum Jesu Cbristi testamen-
tum. Antverpia* in fedibus Joan. Steelsit
a Brustum, 1553, vermeldt zijne ge-
boorteplaats.

Zie Notice sur J. Stulsius, par M. Nuyts.

STEELSIÜS, Wed. ende Erfg. van Ja».
Na den dood van J. Steelsius zette zijne
tweede echtgenoote Anna van Ertbom
met hare bloedverwanten de zaak voort
onder bovengemelde firma tot in 1 574.
Van dit tijdstip drukte zij onder den
naam :

STEELSIUS, Wed. van Jan Zij bewoonde
in 1574 nog het zelfde huis In den Schilt

van Bourgognien.

STEELSIUS of STEELSMANUS, Gillis,
Jansz. Boekverkooper, aangenomen in
St-Lucasgilde in 1573. In 1575 werd
hij lid der gilde van St-Peeter en
Pauwei of van de Romanisten, waaruit
blijkt dat hij Rome bezocht had. Hij
bewoonde het huis genaamd De Sala-
mander, en gebruikte de hieronder-
staande drukkersmerken :

STEVENAERTS

97

STEVENAERTS, Hendrik. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1698.

STICHTER, Joannes. Boekverkooper.
Woonachtig in de Kalverstraet 9 by de
Capelj In de oude Bergh van Kalvarien,
1683.

STICHTER, C. Boekverkooper. Ofschoon
wij hem, noch zijne weduwe vermeld
vonden, moet hij toch even als zijne
echtgenoote als boekverkooper werk-
zaam geweest zijn, daar het volgende
werk door de erfgenamen van de Wed.
C. Stichter uitgegeven werd :
Catechismus y dat is de christelycke leering t.
Antwerpen, voor d'erfgenamen van
Wed. C. Stichter (161 1), in-12 .

STOOMANS, Abraham. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1582.
Dit zelfde jaar verliet hij Antwerpen
uit oorzaak van den « quaden tyt »
(der beroerten).

STROOBANT, Willem (Güiluam), Pau-
lusz. Boekverkooper en boekdrukker,
aangenomen in St-Lucasgilde als « mees-
ter boeckdrucker » in 1593 Wij vinden
hem in 1594 woonachtig in de Rechte
Cammerstraet en in 1595 op die Lom-
baerde-Veste, In dm witten Hasewint.
Willem S. verliet onze stad om zich te
Rijssel te vestigen. Zijn broeder Pauwei
nam de zaak over en bleef het vader-
lijk huis bewonen, hetwelk later zijnen
eigendom werd. In 1637 verkocht hij
het aan Godtgaf Verhulst. Hij was
werkzaam onder de firma : Stroobant,
Pau wel (II).

STROOBANT, Paulus (de oude). Boek-
drukker en boekverkooper, aangenomen
in St-Lucasgilde in 1596. Woonplaats
in de Rechte Cammcrstracte, In den tuitten
Hase-wint. Hij bezorgde eene uitgave
van Dat boecxken van den Haute, door
J. van Maerlant (1612), kl. in- 8°,
12 bl.

SULTEN, Gommarüs Van, ook SULSE-
NIUS. Boekverkooper, aangenomen in
St-Lucasgilde in 1596. De uitgaven van
dezen boekverkooper zijn klein in getal.

SUYVELGHEEST, was de pseudonym van
Antwerpens historieschrijver K.L.Torfs.
Zijne kleine geschriften verschenen
meest allen onder dezen duiknaam,
en waren bij hem « by den autheur »
te verkrijgen, t* Antwerpen op de oude
Voldersveste (Minder broeder srui) 9 In de
Gulde Kloek.
K. L. Torfs was geboren te Antwerpen
den 7° April 1808 en overleed aldaar
den 24° September 1868.

SWING of SWINGIUS, Hendrik. Boek-
drukker, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1587. Wij vinden hem in 1597
woonachtig in de Berchstrate.
De voortbrengselen van dezen drukker
zijn uiterst zeldzaam.

SYLVIUSofSILVIUS,WiLLEM.Boekdrukker
(Zijner C. M.), geboren te 's Herto-
ghenbosch, aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1561.. Op dit tijdstip vinden
wij hem woonachtig in de Cammcr-
poortbrugge, In den Gulden Engel. Na

IJ 72 tot in 1579 woonde hij in de
Sleutel straete, In den Gulden Engel.
Hij werd tijdens de beeldstormen], of-
schoon onschuldig, als medeplichtige
der beeldstormers in hechtenis geno-
men (Arcbievenblad van Antwerpen, dl. x,
hl. 11-64 en <*1. xi, bl. 288-296) en
verliet in 1579 onze stad, na afloop
van zijn langdurig proces, hetwelk met
zijne vrijstelling eindigde, om zich
te Leiden te vestigen alwaar hij tot
Staatsdrukker benoemd werd en in
IS 80 stierf.

Nota der Liggtrtn van St-Lucmgilde, dl. I, bl. 236.
■ Meester Silvius wordt lunchen de huerders
der kerkfabriek genoemd, in de rekeningen van
Kersmis 1559-60 tot Kersmis 1)71-73,01 in
die van Kersmis 1(78-79 weder als huerder.
In de rekeningen van Kersmis 1560-61 wordt

hij r bocckrercoopcr *, en in die van Kersmis
1 ;Ó3-I $63 • boeckprinter ■ genoemd. »

tSYLVIUS of SILVIUS, Willem, 1577-80
te Leiden. Vroeger drukte hij te Am-
werpen en was « Drucker der Co. Majes-
teit. » Hij werd den 8" Juni 1577 tot
drucker der Academie aangesteld, op
een inkomen van 300 gl. jaarlijks. In
1579 werd hij, onder toevoeging van
den naam : Lsigd. Typogr. regius et
universitatis, als student ingeschreven!.

Zie LV Ledeboer, De Boekdr. in Nederland.

W. Sylvius bediende zich van een tiental
drukkersmerken, opgenomen in het
werk van den heer R r van llavre,
waarvan wij er hier twee mededeelen :

JWiNI 1*

fjpx*

|yilf*l

ff

• f

y v^v£

^^EÓg$±*rO

TALIOT

99

T

TALIOT, Nicolaas. Boekverkooper, werk-
zaam in 1662. In gemeld jaar verscheen
bij hem het volgende werk :
La belle Esclave, tragi Comedie de monsieur
de UEstoille. A Anvers, chez Nicolas
Taliot, 1662, in- 12°.

TA VERNIER, Ameet, Fransz. Boekdruk-
ker, geboren te Belle (Fransch Vlaan-
deren). Hij werd poorter van Antwer-
pen in 1557 en aangenomen in Sint-
Lucasgilde als « meester lettergieter »
in 1556. In 1570 werd hem het octrooi
verleend om zich hier als boekdrukker
te mogen vestigen. Volgens J.-B. Van
der Straelen» bewoonde hij in 1563 het
huis genaamd Het gulden Hoofd. Wij
vinden hem nochthans reeds in 1 563-
1570 werkzaam In onser liever Vrouwen
strate> In de gulde Roos, thans het Post-
kantoor.

Nou der liggen* van St-Lucasgilde : « Ameet
Tavernier wordt vermeld tusschen de huerders
der Fabriek, voor de eerste maal, in de reke-
ning van O. L. Kerk van Kersmis t $60-61,
en voor de laatste, in die van Kersmis i$68-
1569. In de rekeningen van Kersmis 1563-64
en volgende wordt hij steeds als boekverkooper
aangeduid. « De weduwe Ameet Tavernier,
boeckvercooper » komt voor de eerste maal
voor in de rekening van Kersmis 1 569-70 en
voor de laatste, in 1571-72. »

Ha den dood van Ameet Tavernier, welke
volgens bovengemelde nou in 1569-70
voorviel, drukte zijne weduwe onder
den naam van : Tavernier, Wed. van
Ameet.

TAVERNIER (de jonghe). Aangenomen in
St-Lucasgilde als « meesterszone letter-
gieter» in 1593. Hij wordt verder niet
meer als lettergieter noch als boek-
drukker vermeld.

TASSEMAN, Pieter. Boekdrukker, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1709. Daar
wij geene werken van dezen drukker
kennen, kunnen wij niet met zekerheid
vaststellen of hij als meester of als
drukkersgezel werkzaam was.

TESSARO, Frans (I). Boek- en plaatver-
kooper, herkomstig van Italië. Hij kwam
zich in het begin der xix e eeuw te
Antwerpen vestigen, en bewoonde er
aanvankelijk het huis n r 13 1 5 (wijknum-
mer) der Huidevettersstraat, betrok later
het huis n r 37 der Schoenmarkt, alwaar
hij na zijnen dood door zijn zoon
Frans (II) opgevolgd werd. Deze laatste
was tevens de uitgever van het Journal
des beaux-arts et de la littérature 9 een
halfweekblad in-4 , waarvan het eerste
nummer den 15" Januari 1859 ver-
scheen, alsook van eenige plans der
stad en der provincie Antwerpen. Sedert
1873 wordt de zaak voortgezet onder
de firma : Zazzarini & C°, opvolgers
van F. Tessaro.

THIEBAULT of THYBAULT, Joannes.
Boekdrukker en lettergieter Woon-
plaats op de Lombaerde vesle % tegen der
Maregraven huys over, In de groenen Man.
In 1525 bezorgde hij eene uitgave van
van het werk :

100

THIELEMAN(S)

Sanctum Jesu Christi Evangelium.... in
italieke letter gedrukt, waarvan hij de
uitvinder schijnt geweest te zijn. Op
dit werk bevindt zich zijn merk n r 2,
medegedeeld door R r van Havre.

Volgens F. Verachter werd J. Thiebault
in 15 19 onder den naam van Tumulet
of Trumelet in St-Lucasgilde aange-
nomen.

THEELEMAN(S), Croes. Boek verkooper ,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1564.

TfflEULUER, Hendrik I. Boekdrukker,
aangenomen in St-Lucasgilde in 169 1-
1692, overleden in 1696. Hij woonde
op de Minderbroeders ruye, In de witte
Hinne. Zijne weduwe zette de drukkerij
voort onder de firma :

THIEULL1ER, Wed. van Hendrik. Boek-
drukker. Woonplaats op de Goddaert oft
Minnebroedersruy, In de witte Hin.

THDBULLIER, Hendrik II. , zoon van Hen-
drik I. Boekdrukker, aangenomen in
St-Lucasgilde in 1697-98. Hij drukte
reeds in 1701, tijdens de werkzaam-
heid zijner moeder, de weduwe van
Hendrik (I), en woonde in de fVolstraet,
op den hoech van de lieve Vrouwe straet.
Zijne weduwe zette de zaak voort
onder de firma : Theeullier Wed.van
Hendrik ; en later in vennootschap met
A. P. Colpyn, onder de volgende firma :

TMEUTIJER, Wed. van Hendrik en
Andreas-Paulus Colpyn. (op de groote
Markt), In de Pauw.

THYS, Joseph. Boekdrukker. Uitgever van
den Antwerpschen Almanak (1842).
Woonplaats op de Vlos-merkt.

TTELENS of THIELENS, TDLENUS, TTLE-
NIUS, Antonius. Boekverkooper, ge-
boren te Brecht, aangenomen in Sint
Lucasgilde in 1564. Wij vinden hem
in 1 $67 woonachtig in de Cammer straet,
In t'Mólenyser, en in 1581-88 in de-
zelfde straat In den gulden Struys.

m

TILIANUS, Adriaen. Boekdtukker of boek-
verkooper. Hij bezorgde in 1526 met
J. Hillen van Hoogstraeten de eerste
uitgaaf van het werk :
Rerum gestarum a Brabantiae Ducibus His-
toria per Adrianum Berlandum.

TONGHEREN, Peeter Van. Boekverkoo-
per, aangenomen in St-Lucasgilde in
1591, ofschoon reeds werkzaam in
1581. Hij was gehuwd met Catha-
rina Moerentorf (Moretus), den j? Juni
1580, en woonachtig in het huis ge-
naamd den gulden Ar ent. In 1597 vin-
den wij zijne woonst als volgt opge-
geven : op de Cattelyne Veste, In den
Arent — int Hoeffyser.

TONGHEREN of TONGEREN, GunxiA*
(Willem) Van, Pietersz. Boekdrukker
en boekverkooper, aangenomen in St-
Lucasgilde in 1613. Woonachtig In de
Cammerstraet, In den gulden Griffoen
(16 18). Hij bediende zich van verschil-
lende drukkersmerken waarvan de heer
R r van Havre, in zijn meergemeld
werk, er een viertal mededeeld.

TONGEREN

IOI

TONGEREN, Susanna Van. Boekverkoo-
per, aangenomen in St-Lucasgilde in
1627.

TONGEREN, Karel Van. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 163 1-
1632.

TOORGULUS, Joannes. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1570.

TORCY, Nicolaes. Boekdrukker en boek-
verkooper. Werkzaam in 1350. In
gemeld jaar verscheen bij hem het
zeldzame werk :

Commentaire de Tïllustrt Seigneur Don Loys
d'Avila et Cunigo, de la guerre d'Alle-
maigne fokte par Charles Cinquiesme en
Van 1546 en IJ47, nouvellement traduict
enfranfoisparM. Vaulcbier didFrancbe-
cantéi Imprimé k Anvers par Nicolas
Torcy. Libraire jure de la coure de sa
dict Majesté, 1550, kl. in-8°.

TOSSYN, Giluam (Willem). Boekdruk-
ker, aangenomen in St-Lucasgilde in
1677-78. Wij weten niet of hij als
meester of als gezel-drukker werkzaam
geweest is.

TOURNES, Herman De. Boekverkooper,
werkzaam in 1756. In gemeld jaar
verscheen bij hem het werk :

Fénélon. Aventuras de Telemaca. En Am-
beres, a costa de los Hermanos de
Tournes, 1756, 2 dl. in-8°.

TROGNESIUS of TROGNCESIUS, TRO-
NESIUS, Emanuel-Philippus. Boek-
drukker en boekverkooper, aangenomen
in St-Lucasgilde in 1564. Woonachtig
op onset vrouwen Kerchbof, In 't gulden
Cruys. Zie zijn merk bij R r van Havre,
Marques typograpbiques... y bl. 291.

TROGNESIUS of TROGNCESIUS, TRO-
NESIUS, Joachim, zoon van Emanuel-
Phil. Boekverkooper, aangenomen in
St-Lucasgilde in 1589, overleden in
1624 en begraven in de Abdij van St-
Michiel te Antwerpen. In 1609 vinden
wij hem woonachtig op onset liever
vrouwen Kerchhoj \ In 't gulden Cruys 9
ook op 't klein Kerchhof en Melchmerdt.

TROGNESIUS of TROGNCESIUS, Gesar-
Joach., zoon van Joachim. Boekver-
kooper, geboren in 1590, aangenomen
in St-Lucasgilde in 1624. In 1637 was
hij woonachtig op onset lievervrouwen
Kerckhof, In 't gulden Cruys.

TROGNESIUS,ALEXANDER.Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1627.

TROYEN of TUNGRIS, TONGRIS, Gas-
pard. Boekdrukker en boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1577.
Wij vinden hem in 1 580-82 als drukker
gehuisvest op die Catt*veste, In den Ten-
nen Pot. Hij verliet Antwerpen vóór
het jaar 1596 om zich te Dordrecht
te vestigen, alwaar hij in gemeld jaar
reeds het volgende werk drukte :

-X02

TUMELET

Gbeestelycke Liedekens gtmaect (ende oock
sommige by een vergadert) tot stichtinge
aller Christgheloovighen door M. Joris
Wybo alias Sylvanus, voormaels Dienaer
der ghertformeerder Ghemeynten Christi
binnen Antwerpen ende daernaer tot
Londen.... Tot Gorcum, voor Jasper
Troyen woonende tot Dordrecht, In
de Griffioen, an. 1596, kl. in-8°.

TUMELET of TIMOLET, Jan. Boekdruk-
ker, aangenomen in St-Lucasgilde als
« meester printere » in 1 5 19. Is hij niet
dezelfde als J. Thibault?

V

VAENBERGHEN, Hans (Jan) Van. Boek-
verkooper, aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1581.

VAILLANT, Willem. Boekdrukker, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1550. Wij
kennen geene werken van dezen druk-
ker.

VALESIUS. Zie Phalesius.

VERBIST of VERBIEST, Pieter, Pietersz.
Boekdrukker en plaatsnijder, geboren
den i2 n Januari 1607, aangenomen in
St-Lucasgilde in 1642. Hij volgde zijn
vader op in het huis In America of de
nieuwe fVerelt, op de Lombaerde veste.

VERBRAEKEN, Jan-Bapt. Boekverkooper.
In de Liggeren van St-Lucasgilde wordt
hij vermeld in de lijsten van dood-
schulden van 1676-77, bijgevolg moet
hij op dit tijdstip overleden zijn. Het
jaartal zijner aanneming als lid van ge-
melde Gilde hebben wij vruchteloos
gezocht.

VERBRUGGEN, Adriaen. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 153$.

VERDUSSEN, Hieronimus I (de oude). Boek-
drukker en boekverkooper, geboren
in 1535, overleden in 1635, echtge-
noot van Maria Schyffs. Hij komt
voor in de Liggeren van St-Lucasgilde
als betalende gildebroeder, voor de
eerste maal in eene rekening van 1585-
1586, voor de tweede maal in 1588-
1589. Wij vinden hem in 159 1 woon-
achtig op onser liever vrouwen Kerckhoff,
oen de Noordtydc, In de X (thien)
Gheboden, en in 1616 In de Cammer-
straet, In den roode Leeu. Ook zagen
wij van hem een werk waarop het
volgende adres voorkomt : op de Schoen-
merekty In het voghel-huys. Hij bediende
zich van 7 verschillende merken, door
R r van Havre in zijn meer gemeld
werk medegedeeld, waarvan wij er
een laten volgen.

Nou der Liggeren : « Ieronymus Verdussen,
boeckvercoopers knecht, wonende by Henrick
Wouters, boeckvercooper, op 't Kerckhof In
de Gulde Sonne, werd poorter van Antwerpen
den 19 Augusti 157$ ». — Ieronimus Verdus-
sen wordt vermeld tusschen de huerders der
(kerk) Fabriek, iu de rekening van O. L. Vrou-
wekerk van Kersmis 1579 tot 3° J unv x S8o,
alsook in degene van Kersmis 1585-87.

104

VERDUSSEN

VERDUSSEN, Hieronimus II, zoon van
Hieronimus I, geboren den 5" April
1583, overleden in 1653, echtgenoot
van E. Ewons. Boekdrukker en boek-
verkooper, aangenomen in St-Lucas-
gilde, als « meester boekverkooper » in
1635-36.

Nota der Liggeren : c Sepulture van Hieronymus
Verdussen, boeckdrucker , overleden den 7
April 1653, en van Elisabeth Eraons, syn huys-
vrouw, gestorven den 12 Juny 16)9 ». — Beiden
werden in de Cathedrale kerk te Antwerpen
begraven. Graf- en Gedenkschriften der prov.
Antwerpen, dl. 1, bl. 365.

VERDUSSEN, Giluam (Willem). Boek-
drukker en boekverkooper, aangenomen
in St-Lucasgilde in 16 13. Hij bewoonde
het huis zijns vaders Hieronimus I.
op O. L. Vrouwe Kerckhof, In de Xghdxh
den, alwaar hij « met consent van den
Hove » de Extraordinarisse Posttydinghm
uitgaf. € Van dit blad » zegt K.-L. Torfs,
€ 't welk tweemaal per week verscheen,
hebben wij drie exemplaren gezien :
i° een van 1637, op eene strook lang-
werpig in-4 , bevattende twee blad-
zijden of vier kolommen ; 2° een van
1638, het eerste in romeinsche, al de
voorgaande in gothische letters zijnde ;
3 een van 1644, bij hetwelk wij deze
bijzonderheid opmerkten, dat de drie
laatste letters van het woord extraordi-
narisse in cursief stonden ».

Nou der Liggeren : « Guillelmus Verdussen,
boekverkooper, op Onze Lieve Vrouwe Kerk-
hof? ». — J.-B. Van der Straelen : «Gilliam
Verdussen wordt vermeld tusschen de huer-
lingen der Fabriek, in de rekening van O. L.
Vrouwe kerk van Kersmis 1620-21 ». — Barbara
Mols, huysvrouw van Guilliam Verdussen,

overleed den 28 January 1657. Zij werd in de
Cathedrale kerk te Antwerpen begraven. Graf-
en Gedenkschriften der provincie Antwerpen, dl. 1,
bl. 201.

VERDUSSEN, Hieronimus III. Boekdruk-
ker en boekverkooper, aangenomen in
Sint-Lucasgilde in 1643-44, en Deken
gekozen in 1657. Hij overleed den 4 n
Mei 1687. In (1658) gaf hij een werk
in het licht met het volgende adres :
't Antwerpen, by Hycrommus Verdussen,
Guilliams sone, in de Augustynstraet ,
tegben over St. Andrus Kerck, inden
Noem Jesu.

VERDUSSEN, Jan-Bapt. I. Boekdrukker
en boekverkooper, aangenomen in St-
Lucasgilde in 1655-56, zoon van Hiero-
nimus en E. Ewons, geboren den 7°
November 1625, overleden den 30°
December 1689, echtgenoot van Sara
Van Wesenbeeck. Hij woonde in 1676
In di Cammerstraetj In de twee Oyevaers,
alwaar hij in vennootschap met zijnen
broeder Hieronimus onder de volgende
firma drukte :

VERDUSSEN, Joannes-Bapt. en Ieronimus.
Hij drukte later ook voor zijne eigene
rekening. Na zijnen dood zette zijne
weduwe met haren zoon de zaak voort
onder de firma :

VERDUSSEN, Wed. en zoon van Jan-
Baptist. Zij overleed den 1 5° November
1718.

Nou der Liggeren : « Begraefplaets van Joannes-
Baptista Verdussen, overleden den 30 december

VERDUSSEN

105

1689, en van Sart van Wesenbeeck syn vrouw,
gestorven den 1$ november 17 18 ». Belden
werden in de Cathedrale kerk te Antwerpen
begraven.
Zie Graf- en Gedenkschriften der prov. Antwerpen,
dL 1, bl. 141.

VERDUSSEN, HierokiuusIV. Boekdrukker,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1657-
1658, zoon van Hieronimus en E.
Emons, geboren den 17° Mei 1620,
echtgenoot van Cath. Tasse en van
S. Aertssens, overleden den 4" Mei
1687. Woonplaats in de Cammerstraet,
In de roodcn Leeu. Hij was de gewezen
deelgenoot van Jan -Baptist I. Zijne
weduwe zette de zaak voort onder de
volgende firma :

VERDUSSEN, Wed. ende Erfg. van Hiero-
nymus. Zij was in hetzelfde huis nog
werkzaam in 1689.

VERDUSSEN, Peeter. Boekdrukker en
boekverkooper, aangenomen in Sint-
Lucasgilde in 1657-58.

Nota der Uggeren : « Begraerplaets van Petrus
Verdussen, overleden den 19 february 1677 *•
— Hij werd in de Cathedrale kerk te Antwer-
pen begraven.

Zie Graf- en Gedenkschriften der prov. Antwerpen,
dl. 1, bl. 226.

VERDUSSEN, Franciscus. Boekdrukker,
aangenomen in St-Lucasgilde als « mees-
ter boekverkooper » in 1660-61. Woon-
plaats op den boeck van de Fleeminckstraet,
In 't Heylig Graf. Den io n Februari
1665, verkreeg hij het privilegie om
de plakkaarten der Munt te mogen
drukken. De werken door F. Verdussen
gedrukt, zijn zeer zeldzaam.

VERDUSSEN, Hieronimus V. Boekdrukker
en boekverkooper, aangenomen in St-
Lucasgilde in 1683-84, zoon van Hiero-
nimus en Cath. Tasse, geboren den
26» Maart 1650, overleden ip 17 17,
echtgenoot van M. C. Verhulst. Wij
vinden hem in 1690 woonachtig op
d'oude Coremert, Inde Gulde Tes, en in
1695-17. . op de groote Merck y In St.
Augustinus. Zijne weduwe zette de zaak
voort onder de firma :

VERDUSSEN, Wed. van Hieronimus.
Woonplaats op de groote Merckt, In St.
Augustinus.

VERDUSSEN, Marie. Boekverkoopster ,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1683-
1684. Zij overleed in 1691.
Zie Graf- en Gedenkschriften der provincie
Antwerpen, dl. 1, bl. 226.

VERDUSSEN, Cl ara. Boekverkoopster,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1690-
169 1, overleden in 1695.
Zie Graf- en Gedenkschriften der provincie
Antwerpen, dl. 1, bl. 226.

VERDUSSEN, Henricus, zoon van Hiero-
nymus IV. Boekdrukker en boekver-
kooper, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1691-92, geboren den 14" Maart
1653, overleden den 3° Februari 1721,
echtgenoot van A. M. Blaockaert. Hij
werkte in vennootschap met zijnen
broeder Cornelius onder de firma :

14

IOé

VERDÜSSEN

VERDUSSEN, Henricus en Cornelius.
Woonplaats In de Cammerstraet, In de
gulden Leeu.

VERDUSSEN, Cornelius I. Boekdrukker
en boekverkooper, aangenomen in St-
Lucasgilde in 169 2- 1693, zoon van
Hier on. en Cath. Tasse, broeder van
Henricus. Hij werd geboren den 20°
September 1661, huwde Isab. Gillis en
overleed, zonder nakomelingen, in het
jaar 1728.

VERDUSSEN, Jan-Baptist II. Boekdrukker
en boekverkooper, aangenomen in St-
Lucasgilde in 1 692-1 693. Hij werd
geboren den i6 n November 1659 en
overleed den 4° Juni 1759, in den
ouderdom van 99 jaren en 7 maanden.
Hij was reeds weduwnaar in 1724.
Na den dood zijner moeder (17 18) met
wie hij in deelgenootschap werkzaam
was, drukte hij voor zijne eigene reke-
ning. Hij had voor uithangbord In de
twee Oyevaers, en woonde waarschijnlijk
in de Cammerstraet, in hetzelfde huis
als jan-Baptist I.

VERDUSSEN, Hieronimus VI. Boekdrukker
en boekverkooper, aangenomen in St-
Lucasgilde in 18 17-18. Woonplaats op
de Mclck-Mcrckt, In de gulde Traelie,
alwaar hij in 1776 nog werkzaam was.

Nota der Liggeren : « (In) 17 19. 23 january, is
by den hoere binnen-borgemeester toegestaen
aen Jeronimus Verdussen, syne bruyt tot Breda
te mogen beslaepen, sonder verlies van syne
poorterye ». (Poortersboeken van Antwerpen.)

VERDUSSEN, Marttnus. Boekdrukker en
boekverkooper, aangenomen in Sint-
Lucasgildein 17 19-20. Wij vinden hem
in 1723 woonachtig inde Cammerstraet,
In de Vette Hin 9 in 1746 op de oude
Schoenmarkt, In 't Vogdhuys, en later
op de groote Marckt, In St. August inus.
Zijne weduwe zette de zaak voort
onder de firma :

VERDUSSEN, Wed. van Martinus. Zij
was nog werkzaam in 1777.

VERDUSSEN, Cornelius II. Boekdrukker,
aangenomen in St-Lucasgilde in 175 1-
1752. Hij was de zoon van Henricus
en A. M. Blanckaert, geboren in 1706,
en overleden in 1748. Zijne weduwe
zette de zaak voort onder de firma :

VERDUSSEN, Wed. en zoon van Corne-
lius. Na haren dood drukten hare drie
kinderen onder den gezamentlijken
naam van : Verdussen, Ekfgen. van
de wed. Cornelius.

VERDUSSEN, Hieronimus-Joannes. Boek-
drukker en boekverkooper, aangenomen
in St-Lucasgilde in 1761. Woonplaats
op de Scboenmarkt, In het Vogelhuys.

VERDUSSEN, Hieronimus-Jacobus. Boek-
drukker en boekverkooper, aangenomen
in St-Lucasgilde in 1761. Woonplaats
op de groote Marckt, In St. August inus.

VERDUSSEN, Joannes-Paulus. Boekdruk-
ker en boekverkooper, aangenomen in

VERDUSSEN

107

St-Lucasgilde in 1766-67. Opperdeken
gekozen in 1779-80, zoon van Corne-
lius II, geboren in 1738, overleden
zonder nakomelingen in 1803. Hij was
schepene der stad Antwerpen ten jare
1790.

VERDUSSEN, Hendrik-Pieter. Boekdruk-
ker en boekverkooper, geboren te Ant-
werpen den 14° Augustus 1778. Hij
genoot zijn eerste onderricht bij de
P. P. Augustijnen zijner geboortestad,
van waar hij, na zijne humaniteiten
geëindigd te hebben, naar de Hooge-
school van Leuven vertrok om zich
op de wijsbegeerte en wetenschappen
toe te leggen. Hij volgde er de lessen
tot in 1797, het jaar der tijdelijke
opschorsing der Alma mater. Bij zijne
terugkomst in het ouderlijk huis, legde
hij zich met vlijt op de boekdrukkunst
toe.

Als blijkt uit deze lijst, behoorde hij tot
een geslacht dat sedert 1590 tot 1830
toe, een onafgebroken reeks van boek-
drukkers heeft opgeleverd, die gedu-
rende bijna twee eeuwen een over-
groot geul belangrijke werken in het
licht gaven.

Toen H.-P. Verdussen eindelijk afzag van
zijne drukkerij, begaf hij zich in den
handel, maar de liefde voor de boeken
bleef in hem steeds levendig. Dit be-
wijst zijne kostbare boekerij die na
zijnen dood, in de maand Juni 1858,
onder den hamer kwam.

VERHOEVEN, Abraham, Abrahamsz. Boek-
drukker, geboren te Antwerpen in 1580,
overleden vóór 1641 (?). Hij werd als

« meester cunstdrucker » in St-Lucas-
gilde aangenomen in 1604.

A. Verhoeven is de grondlegger der eerste
courant welke in Europa verscheen.
Zijn nieuwsblad droeg voor titel Nimwe
Tydingbe. In 1605 ontving hij van de
Aartshertogen Albertus en Isabella het
octrooi tot het uitgeven van het oor-
logsnieuws tusschen onze souvereinen
en de generale staten van Holland. Hij
woonde op de Lombaerde vest, In de gulde
Sonnt, in het huis genaamd De gulde
Handt.

Zie het belangrijke werk van A. Goovaerts :
Abraham Verhoeven d'Anvcrs, Ie premier
ga^etier de VEurope. Anvers, P. Kockz,
1880, in-16 .

VERHOEVEN, Isaac. Als boekbinder in
St-Lucasgilde aangenomen in 1629-30,
overleden in 1636. Na zijnen dood
moet zijne weduwe zich als boekdruk-
ker gevestigd hebben op de Lmbaerde-
vest, In de gulde san, ofschoon wij van
hare werkzaamheid nergens iets vermeld
vinden dan bij K.-L. Torfs (Periadische
drukpers), aangaande het nummer van
eene courant genaamd Extraordinarisse
Posttydinghe des Iaers 16)7, ghedruct den
24 April t' Antwerpen by de weduwe van
Isaac Verhoeven, op de Lombaerde vest
in de gulde Son, en waarvan hij zegt :
« Het onderhavige nummer vonden
wij in de verzameling van den wel
eerwaarden heer Carton. Onzeker of
het een buitengewoon nummer is van
Ordinarisse Posttydinghen, dan wel of
het blad in handen van eenen anderen
drukker kwam », namelijk van Guil-
lelmus Verdussen ; zie aldaar.

to8 VERËK

VERHOEVEN, Willem (Guiluam). Boek-
drukker, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1666-67.

VERHULST, Maria, Wbd. van P. Coeck
van Aelst. Zi) bezorgde in 1553 eene
uitgave van het volgende werk :
De (vijf) boecken van Architecturen Sebas-
tian Serlii in Nederlands overgesedt duer
Peeter Coecke van Aelst. Gedruct inde
vermaerde coopstadt van Antwerpen,
ende nu eerst wt laten gaen duer
Mayken Verhuist weduwe des selven
Peeters voers. int jaer 1553, io-f°.
In gemeld jaar vinden wij haar woonach-
tig op de Lombaerde Vest, In de Schilt-
padde.

VERHULST, Th. Boekdrukker of boekver
kooper. Wij vinden hem niet vermeld
in de Liggeren van St-Lucasgilde. In
1643 gaf hij een werkje uit aangaande
het broederschap van het H. Kruis te
Hoboken, getiteld :
Librito de la Cmjradia de la St-Cru^ de
Hoboque de la dioccis de Amberes, in-12".

VERHULST, Godtgaf I, Arnoldusz. Boek-
drukker en boekverkooper. Hij komt
in eene rekening der St-Lucasgilde van
het jaar 1617. In 1626-41 vinden wij
hem woonachtig in de Cammerstraet,
Inden witten Hasewint, op den hoek der
Zwaluwslraet, welk huis den 29' Octo-
ber 1637 zijn eigendom werd. Hij
overleed ten jaxe 1676.

■ VERHULST, Jacobus. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1651-52.
Overleden in 1680-181.

VERHULST, Martini» I, zoon van Godt-
gaf I, geboren in 1622. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1646,
Deken gekozen in 1674-7360 1678-79.
Woonplaats, in 1647, °P d'oude Core-
marekt, In St. Salvator, en in 1649 °P
dezelfde markt In de Gulde Tes. Van
1655—65 af was hij woonachtig op den'
hoeck (van d'oude Coremarckt ?J van '
Meulegat, In de Gulde Croon.

VERHULST, Godtgaf II (den jonghere),
zoon van Godtgaf I, geboren in 1632.
Boekdrukker en boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde als « meester
boeckvercooper» in 1654, Deken geko-
zen 1667-68, overleden in 1700. Woon-
plaats, in 1662, op de groote Mankt, In
de gulden Bergh, en in 1668 op dezelfde
markt In de gulden Ballans. Op een
werk bij hem m 1693 verschenen vin-
den wij vermeld op de groote Mert, Inde
Druckerije. Hij gebruikte het volgende
drukkersmerk f

VERHULST

109

,Nou der Uggeren : « Godftjaf Verhulst sterft
13 september 1700, Theodora des Mar es, syn
huysvrouw, sterft 16 october 1669, Catharina
Kerrix, syn tweede huysvrouw, sterft 1 october
169a, Adriana van Ursel, syn derde huysvrouw,
sterft 20 januarius 1700 ». Alten werden in de
kerk van St-Michielsabdij, te Antwerpen, be-
graven.
Zie Graf- en Gedenkschriften der prov. Antwerpen,
dl. IV, bl. 19.

VERHULST, Phil. Boekverkooper, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1657.

VERHULST, Joannes-Bapt. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1667.

VERHULST, Gillis (Egidius). Boekver-
kooper, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1673-74. Wij vinden hem in 1679
woonachtig in de Cammerstraet, Inden
Haesewint, en in 1686 in de Borse-straet,
In Sinte Jan.

VERHULST, Martwus II. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1674-
1675. Wij vinden hem woonachtig in
1683 in de Cammerstraet, In de Croon,
en in 1723 in dezelfde straat In de vette
Hin.

VERLINDEN, Wouter. Boekverkooper.
Hij moet in de eerste helft der xvi e
eeuw werkzaam geweest zijn, daar hij
op n juli 1534, voor de vierschaar
gedagvaard werd, als luidt de volgende
oproeping :

, Men roept vairts, van sHecrtn ende vander
stadhuegen, Wouteren Ver linden, boeever-
coopere, dat hy hem oome vèrantwoirdtn.

op nu in Vrydage noest eomende, vroêcb
voer der noenen, voere mynen Heeren
Schoutet, Burgermeesteren, Sctpenen ende
Rade van deser stadt, van dat tiynen
huyse bevonden %yn diverssche Luteriaens-
sche boecken ende ander ssins, suspect wesende
van heresie.

Arcbievenblad van Antwerpen, dl. n, bl. 327.

VERMEERE, Marton. Zie Nutius.

VERMEULEN, Adriaen. Boekdrukker, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1567.

VERMEY, Christiaen. Boekverkooper. Wij
vinden hem in 1705-09 woonachtig in
de Korenbrugsteeg (Kronenburgsteeg ?), In
de Vter Evangelisten. In dit laatste jaar
verscheen bij hem :
Meditatitn tot de H. Communie, door Abra-
ham van der Mat, canonik tot Uyt recht.
t' Antwerpen, voor Christianus Vermey,
in de Koorn-Brugsteeg, 1709, in-8°.
Hij vertrok naar Leyden alwaar hij neg
in 1724 werkzaam was.

VERSCHUEREN, Adriaen. Boekverkooper,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1582,
en in ditzelfde jaar overleden.

VERSCHUEREN, Gornelkjs. Boekdrukker
en boekbinder. Hij komt voor in eene
rekening van St-Lucasgilde van 16 16-
1617 als « meester boekbinder » en
woonde m 1605 in de Cammerstraet,
over de KerckbofstraeU, In den rooden
Lem, en in 1614-20 in dezelfde straat
in het bui» De

TIO

VERSCHÜEREN

^

VERSCHÜEREN, Martinus, Corneliusz.
Boekverkooper en boekbinder, werk-
zaam in de eerste helft der xvn* eeuw.
Zoon van den voorgaande, overleden
den 24° Mei 1632.

VERVLIET, Daniel. Boekdrukker en boek-
verkooper, aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1564. In 1565 was hij woon-
achtig op de Lombaerde veste, Inden
Wolsack. Onze stad verlaten hebbende
uit oorzaak van den « troubelen tydt »
keerde hij in 1585 terug en vestigde
zich in de Camnurstraet, In de Schilt
van Artoys. Hij drukte in 1599 in
vennootschap met Henricus Swingely.
Zijne weduwe zette de zaak voort onder
de firma : Vervliet, wed. van Daniel.
Zij overleed ten jare 1625.

VER WILT, Michiel. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1672-73,
overleden in 1719-20.

(VER)WITHAGEN, Hans (Joannes). Boek-
drukker, in 1543 aangenomen in Sint-
Lucasgilde als meester drukker, onder
den naam van Hans Withagen.
Wij kennen geene werken van dezen
drukker.

VERWITHAGEN of VERWTTHAGHEN,
WITHAGEN, WITHAGIUS, WTT-
HAGE, Joannes. Boekdrukker « zijner
Coninck. Majesteyt », aangenomen in
St-Lucasgilde in 1556. Van in dit tijd-
stip tot in 156 1 vinden wij hem woon-
achtig In di Cammerstraete, In den witten
Valck, en in 1565 in de Valckstratt,

In het Meulenyser. In 1567 vinden wij
hem terug In di Camnurstraet. Zijne
weduwe Elisabeth Roelants, dochter
van Jan Roelants, zette de zaak voort
onder de firma :

VERWTTHAGHEN, Wed. van Joannes.
Zij was nog werkzaam in 1592.

VTBERT, Peeter. Boekdrukker of boekver-
kooper, werkzaam in 1568. In gemeld
jaar verscheen bij hem het volgende
werk :
Dialogucs de feu Jacques Tabureau Gentil-
homtne du Mans, non moins profitables
que facitieux. En Anvers, par Pierre
Vibert, 1568, in-16 .

VK3NO, Antonio. Boekdrukker, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1708. Wij
kunnen niet met zekerheid vermelden
of hij als meester- of als gezel-drukker
werkzaam geweest is.

VILLE, Philippe. Boekdrukker, werkzaam
in de eerste helft der xnt e eeuw. Woon-
plaats op de oude Koorde (Koren) Merkt \
n r 2836 (wijknummer).

VILLEVAL. Boekverkooper, werkzaam in
de eerste helft der xnc' eeuw.

VINCK, Adriaen. Boekverkooper, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1682.

VINCK, Fr.-Ign. Boekdrukker, aangenomen
in St-Lucasgilde in 1768. Opperdeken
gekozen in 1783-84. Woonplaats in het
Klapdorp, In de vyf Kingen.

VINCK

ui

VINCK, Joannes-Norbertus. Boekdrukker,
aangenomen in St-Lucasgilde in 1789.

VINCK, Gebroeders & C°. Boekdrukkers
en boek ver koopers (1836- ). Woon-
plaats Kalkbrug.

VISSENAKEN, Willem Van. Boekdrukker.
Hij was werkzaam in de eerste helft
der xvi e eeuw en woonde buyten die
Camerpoorte, In den gulden Eenhoren,
vroeger bewoond door W. Vorster-
man en door Chr. Plantijn. Hij drukte
het volgende zeldzame werk :
Dit t6 ren Bt^oon botcxkt / ende is gbe-
heeten. Qui sequitur me. Ende noch dry
andere boccxkens nu nieuwe gheprent ende
neerstelick gheearrigeert. By Willem van
Visunaken / in den gulden' Eenbaren.
(In fine.) Gheprent Tantwerpen buyten
die Camerpoorte / by my Willem van
Visse naken, Inden gulden Eenhoren,
in-8°.
Men kent van dezen meester-drukker
slechts een klein getal werken.

VOLDERS, Maria. Boekdrukker. Zij komt
voor tusschen de vrijmeesters der St-
Lucasgilde, aangenomen in 1688-89.
Wij kennen geen enkel werk door haar
in het licht gegeven.

VOORVECHTER, Claes, Boekdrukker.
Hij drukte het volgende werk :
Tragoedie van den Moedigen Haeg, ofte
broeder-moort van Jan en Cornelius De
Wit door N. V. M. THantwerpen,
gedrukt by Claes Voorvechter, in 't
witte Hooft, z. j., in-8°.
Hebben wij hier met een duiknaam, ofwel
met een waren familienaam te doen(?).

VORSTERMAN, Willem. Boekdrukker,
aangenomen in St-Lucasgilde in 15 12.
Deken gekozen in 1527. Hij overleed
in 1543 en wer d begraven in de St-
Michiels-abdij. Wij vinden hem woon-
achtig van 15 18 tot aan zijnen dood
buyten die Cammerpoorte, In den gulden
Eenhoren. Hij drukte ook in vennoot-
schap met Michiel van Hooghstraeten.
W. Vorsterman leverde een groot getal
prachtige drukwerken ; ook wordt hij
voor een der bijzonderste drukkers van
zijnen tijd gehouden. Hij bediende zich
van het hiernevenstaande drukkers-
merk :

VOSSENHOLE, Hans den drucker, gezegd
van Vossenhole. Boekdrukker. Den
i6 n October 1568, werd er eene pro-
clamatie tegen hem uitgevaardigd met
eene premie van 100 gulden :

€ tegen drucker Hans, vuerende den bynaem
van Vossenholen », die hem vervoordert
heeft € te drucken diverse quade } seditieuse,
opruerige boecken, liedekens, refereynen
ende diergelycke > — « tot quade stich-
tinge van de gemeynte » .

Hij werd bij verstek veroordeeld en
c gebannen vuyten stadt, vryheyt ende
Marcgraefschap van Antwerpen ten eeu-
wighen daeghe, op syn hooft ; »

Zijne echtgenoote werd te Brussel gevan-
gen genomen, en volgens eene rekening
van den markgraaf van Antwerpen, te
Brussel verbrand :

« .... betaelt aen dry gesworen colf dragers
van dat %y tot Bruessele duer bevel ende
ordonnantie van tynder Excellentie, ge-
vuert hebben Lyntken van Lynxdonck,

VORSTERMAN

Drukkersmerk van Willem Vorstebman.

VRIENT

"J

huysvrouwe van Hans van Vossenhole. . . »
(Arcbievenblad van Antwerpen, dl. xn,
bl. }I7, 404 en 411.)
Wij zochten vruchteloos naar eenig werk
van zijnen naam voorzien.

VRIENT of VRINTIUS, Joan.-Bapt. Boek-
verkooper. Werkzaam op het einde der
xvi* en in het begin der xvu* eeuw.
Woonplaats op de Lmbaerde Veste, In
de Schilt. van Spagnien.

VRIESE, Andreas De. Boekdrukker of
boekverkooper» werkzaam in 1668.

w

WAESBERGHE of WAESBERGE, Jan
(Hans) Van, Lievensz. Boekdrukker en
boekverkooper, geboren te Breyvelde,
bij Aelst, omstreeks 1528, overleden
te. Rotterdam den 9° April 15 90, al-
waar hij in het hooge koor der groote
kerk (gereformeerden godsdienst) be-
graven werd. Wij vinden hem in 1558
te Antwerpen woonachtig op onset liever
Vrouwen Kerckhof, In den Schilt van
Vlaendcren op de Lijmvaedmarcfo en in
1580-89 in de Camtnerstraet, in het huis
genaamd De Rooden Borg, alwaar hij
echter zijn vroeger uithangbord In de
Schilt van Vlaenderen gebruikte. Hij
verkreeg het poorterrecht in 1555 en
werd als « meester boeckvercooper » in
St-Lucasgilde aangenomen in 1557.
Jan van Waesberghe was ook een derge-
nen die de strengheid moesten onder-

vinden, waarmede Philips II te werk
ging, om de overtreders zijner maat-
regels tegen drukkers en verspreiders
van gereformeerde of Luthersche boe-
ken, te tuchtigen.
Beschuldigd van verboden boeken gedrukt
en verkocht te hebben, de predikatiën
der sectarissen te hebben bijgewoond;
werd hij den 29° Maart 1568 gedag-
vaard om voor den Schout te verschij-
nen, en ofschoon hij zijne onschuld
bewijzen kon en zeven getuigen zijne
verkleefdheid aan den Roorfischen gods-
dienst bekrachtigden, werd hij ondanks
dit alles op eenen vroegen morgend
der maand Januari 1569, uit zijne
woning gehaald, in de gevangenis het
Steen opgesloten en in boeien geslagen.
Gedurende zijne opsluiting door eene
zware ziekte aangetast, waaraan reeds
velen zijner lotgenooten bezweken
waren, besloot zijne echtgenoote EHsa-
beth Roelants, den 20° April 1570 —
hij zat reeds meer dan een jaar ge-
vangen — 'feen rekwest in te dienen aan
het Hof van Brussel, waarin zij de
zware ziekte haars echtgenoots, den
ongelukkigen dood haars vaders, die
insgelijks tijdens zijne gevangenschap
op het Steen bezweek, alsmede haren
eigen neteligen toestand te kenneri gaf.
Ingevolge dit rekwest werd Jan Van
Waesberghe onder borgtocht in vrij-
heid gesteld. Na dit tijdstip vinden wij
niets meer aangaande den verderen loop
van zijn proces vermeld. Hij verliet
Antwerpen, na zijnen eigendom ver-
kocht te hebben, zeer waarschijnlijk in
1589, om zich te Rotterdam te gaan

IS

114

WAESBERGHEN

vestigen, alwaar hij zooals hooger ver-
meld, in 1590 overleed, den hervorm-
den godsdienst toegedaan.
Zie D r Ledeboer, Het geslacht van Waes-
berghe en het Archievenblad van Antwer-
pen, dl. xii, bl. 429-451.

WAESBERGHEN, Jan Van, Jansz. Boek-
drukker en boekverkooper, geboren te
Antwerpen in 1556, overleden te Rot-
terdam den 25° Mei 1626. Hij werd als
cc meester boeckvercooper » in St-Lucas-
gilde aangenomen in 1577 en woonde
in 1589 in de Cammerstraet, In den
waeckenden Haen, ook nog wel de Schilt
van Vlaenderen genaamd.

WANDELUN, Hendrik. Boekdrukker,
werkzaam in 1567. Hij is de drukker
van het zeldzame werk :

UIntroduction ou traite de la conformité des
merveilles anciennes avec les modernes,
ou traiti preparatif a V Apologie pour
Hérodote. . . par Henri Estienne. En Anvers
par Henrich Wandellin.

De drukken van dezen meester zijn zeer
zeldzaam.

WEES, Jacobus De. Boekdrukker, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1648-49.
Wij kennen geene werken van dezen
drukker.

WEDUWE of WEVE. Zie Ancxt, M.

WELBERGHEN of WILBERGEN, H.-W.
Boekdrukker, werkzaam in de eerste

helft der xvn e eeuw. Wij kennen van
hem het volgende werkje :
Het Klein Cabinethen der Catholykcn vol
schoone gebeden. T Antwerpen by H. W.
van Welbergen, z. j., in-32 .

WEVER, Gebroeders De. Boekdrukkers,
werkzaam in het begin der xix* eeuw.
Woonplaats op de Pottentnarkt (bij de
Minderbroedersrul) .

WIELEN, J. H. Van der. Boekdrukker,
opvolger der Wed. Saeyens (den io n
November 1858). Hij woonde aanvan-
kelijk in ditzelfde huis op de Oude
Beurs, n° 46, tot in het jaar 1864, toen
hij na de drukkerij der Wed. J. S.
Schoesetters te hebben overgenomen,
zich met ter woonst vestigde op de
Melkmarkt, n° 4. Bij het overnemen
van het drukkersmateriëel dezer laatste
weduwe, werd hem dan ook het recht
toegekend den druk en uitgave te be-
zorgen van den administratieven Alma-
nak, genaamd Gerief elijkeNieuwj aarsgift >
dewelke heden zijn 130* jaar bereikt
heeft ; hij is tevens de drukker-uitgever
van eenige kleine werkjes. Woonplaats
Koeipoortstraat, n° )o.

WIEMER (Capiteyn). Boekverkooper. Woon-
plaats in de Rechte Cammerstrate. Werk-
zaam in de xvi e eeuw.

WILLEMSENS, Joannes-Bapt. Boekver-
kooper en boekbinder, aangenomen in
St-Lucasgilde in 1685-86, overleden in
1715.

WILLEMSENS

"S

WILLEMSENS, Joris. Boekverkooper en
boekbinder, aangenomen in St-Lucas-
gilde als « meester boekbinder» in 1655"
1656, overleden in 1672-73. In 1666
verscheen bij hem het volgende werk :

Pharmacia Antverpiensis Galeno-Chitnyca..
Antverpise, apud Georgium Willem-
sens, 1666, in-4 .

Zijne weduwe zette de zaak voort onder
de firma :

WILLEMSENS, Wed. van Joris. Zij was
nog werkzaam in 1703 en woonde op
dit tijdstip in het (Kip) Kiddorp, over den
Jesuiten Toren, In St. Ignotius. Op een
ander werk vinden wij vermeld, achter
den Jesuiten Toren, ook by den Jesuiten
Toren, in St. Ignatius.

WILLEMSENS, Joris II, zoon van Joris I.
Hij komt slechts als € leerjongen bij
zijnen vader» voor in eene rekening
der St-Lucasgilde van 1672-73.
Wij kunnen niet met zekerheid vermel-
den of hij later voor zijne eigene reke-
ning drukte.

WILLEMSEN(S), Peeter-Frans. Boekver-
kooper, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1688-89.

WILLEMSENS, Jan-Peeter. Boekverkoo-
per, aangenomen in St-Lucasgilde in
1724-25. Woonplaats in het (Klapdorp)
Claddorp, In de vyf Ringen.

WILLEMSSENS of WILLEMSENS, Joan-
nes-Peeter. Boekverkooper, waarschijn-
lijk de zoon van den voorgaande. Hij
werd aangenomen in St-Lucasgilde in
1766.

WILLEMS, Jan -Frans. Boekdrukker en
boekverkooper, aangenomen in Sint-
Lucasgilde in 1767.

WTTHAEGHEN, J. Zie Verwithaegen.

WOLSCHATEN of WOLSSCHATEN,
WOLSCHAETEN, Geeraerd I Van,
Martinusz. Boekdrukker, geboren in
1563 ; als « meester drukker en letter-
gieter» in St-Lucasgilde aangenomen
in 1596-97. Deken gekozen in 1624-25.
Hij woonde noest het Clooster van St.
Michitls, In dm A. B.

Nota der Liggeren : « Geeraerd van Wolschaten,
de oude, overleed den 26 october 1634 ; Elisa-
beth Everwyns, zyne huisvrouw, was hem ten
grave voorgegaen, den 28 january 1627 ».
Beide werden in St-Andrieskerk te Antwerpen
begraven.

WOLSCHATEN of WOLSCHAETEN,
Geeraerd II Van (den jonghen), zoon
van Geeraerd I. Boekdrukker en boek-
verkooper, geboren in 1603, overleden
den 28° December 1660, en begraven
in Sint-Michiels-abdij. Hij werd als
€ meester boeckvercooper » in St-Lucas-
gilde aangenomen in 1625 en bewoonde
het huis zijns vaders in de Clooster straet,
In den A. B. noest d'Abdye van St.
Michiel. Zijne weduwe zette de zaak
voort onder de firma : Wolschaten,
Wed. en Erfgen. van Geeraerdt Van.

WOLSCHATEN of WOLSSCHATEN,
WOLSCHAETEN, Geeraerd m Van.
Boekdrukker en boekverkooper; als
« meester boeckvercooper» in St-Lucas-
gilde aangenomen in 1655-56. Woon-

u6

WOLSCHATEN

plaats (In de Cloosterstraet) noest d'Abdye
van S. Micbiels, In den A. B.

Nota der Liggeren : « Geeraerd van Wolschaten
werd den 28 october 1658, aengenomen als
lid van de Sodaliteit der bejaerde jongmans ».

Zie Archieven van gemelde Sodaliteit.

WOLSCHATEN of WOLSCHAETEN,
Peeter Van. Boekverkooper en letter-
gieter ; onder deze benaming in Sint-
Lucasgilde aangenomen in 1659-60.
Overleden in 1689.

WOLSCHATEN of WOLSCHAETEN,
Balthazard Van. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1688-89,
overleden in 1700.

Nota der Liggeren : c Balthazar van Wolschaeten
werd den 17 october 1683, aengenomen als
lid, in 1690, en den 8 september 1692, con-
sultor, den 8 september 1694, onder-sekretaris,
den 8 september 1695, sekretaris, en, den 8
september 1696, assistent van den prefekt der
Sodaliteit van de bejaerde jongmans gekozen ».

Zie Archieven van gemelde Sodaliteit.

WOLSCHATEN, Melchior Van. Boek-
drukker, boekverkooper en plaatsnijder,
als zoodanig aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1693.

WOONS, Cornelius, Jansz. Boekdrukker
en boekverkooper, geboren in 1621,
overleden in 1673. Hij werd in Sint-
Lucasgilde aangenomen in 1643. Woon-
plaats op de Melck-mert, In de gulde
Sterre.

Nota der Liggeren : « Cornelis Woons, werd in
october 1644 Consultor gekozen van de Soda-
liteit der bejaerde jongmans, en, den 6 mei

1655, consultor van de Sodaliteit der getrouw-
den ». Archieven van gemelde Sodaliteit.

« Hier rusten in den Heere Cornelius Woons,
stirf 7 augu 1673, svne drve huysvrouwen,
Anna Aertsen, stirf 26 augu 1655, Catharina
Van der Mersen, stirf 4 augu 1664, Maria -
Magdalena de Lavalle, stirf 22 december 1687 » .
Allen werden in de Cathedrale kerk te Antwer-
pen begraven.

Zie Graf- en Gedenkschriften der prov. Antwerpen,
dl. i y bl. $2 en $3.

WOONS, Jacobus. Boekdrukker en boek-
verkooper, aangenomen in St-Lucas-
gilde in 1708-09. Hij was reeds werk-
zaam in 1673 en woonde op den hoeck
der IVyngaert-Brugghe, Inde Wyngaert-
poort. Zijne weduwe zette de zaak voort
onder de firma : Woons, wed. van
Jacob. Zij was in hetzelfde huis nog
werkzaam in 1721.

WOONS, Guillielmus (Willem). Boek-
drukker en boekverkooper, aangenomen
in St-Lucasgilde in 1755.

WOUTERS, Hendrik. Boekverkooper, aan-
genomen in St-Lucasgilde in 1 571. Wij
vinden hem in 1573 woonachtig op
onser liever Vrouwen Kerckhof, In de
gulde Sonne, ook In de noem Jesus, by
de Kercke; later (1579...) In de Brou-
werstraet (Cammerstraet) In de gulde
Sonne. Hij was nog werkzaam in 1 5 9 1 .

WOUWER of WOUWERE, Nicolaes Vak
den. Boekdrukker, aangenomen in St-
Lucasgilde in 1561, woonachtig op die
Lombaerdeveste, tegben die gulden hant

WEYDEN

117

over, alwaar hij in 1566 het volgende
werk drukte :
ÖOtttf r ItefcekeM van W. van Zuylen van
Nyevelt (met muziek). Gheprent Thant-
werpen/op dieLombaerdeveste/teghen
die gulden bant over / by my Claes
van den Wouwere, 1566.

WEYDEN, Willem Van der. Boekver-
kooper, aangenomen in St-Lucasgilde
in 1655-56.

Nota der Uggeren ; c Sepulture van Guilielmus
van der Weyden, sterfde den 3 juli 1696, ende
Maria Palmen, syne huysvrouwe, den 1 novem-
ber 1703 ». Beiden werden in de Cathedrale
kerk te Antwerpen begraven.

Zie Graf- en Gedenkschriften der prov. Antwerpen,
dl. I, bl. 390.

WYDENERE, Frederik, Frederiksz. Boek-
drukker, als « meester printer » in St-
Lucasgilde aangenomen in 1502. In
1509 Komt hij nogmaals voor in de
Liggeren van gemelde gilde als « mees-
ter printer » .
Wij kennen geene werken van dezen
drukker. Hij moet waarschijnlijk ge-
woond hebben naast of in den Groeien
Mortier, op de groote Markt.

WYNGAERT, Leonardus Van den. Boek-
drukker of boekverkooper, werkzaam
op het einde der xvm e en in het begin
der xix e eeuw.

WIJNRIJCK, Jan, ook WIJNRIJCX, WIJN-
DRICX, Jan. Boekdrukker, woonach-
tig in de Camerstrate, In de gulde Fon~
teyne. Het volgende werk kwam bij
hem omstreeks 1555 van de pers :

9gt mttXBlt mooxitn dye van (sic) Jan
onlancks Hertoge van Northumberland /
ghespróken heeft op datjehavot / ten tijde
van sijnder execcutie de 22 Augusti^ijS).
In fine : Gheprent Thantwerpe inde
Camerstrate, inde gulde Fonteyne bi
Jan Wijnrijck, z. j., in-8°.

De drukken van dezen meester zijn zeer
zeldzaam.

WYNS, Gregorius. Boekdrukker, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1601-
Wij kennen geene werken van dezen
drukker.

ZEGERS, Frans. Boekverkooper, aange-
nomen in St-Lucasgilde in 1647.

BIJVOEGSEL

FORST, Otto. Boekhandelaar -uitgever.
Van duitschen oorsprong ; hij kwam
zich te Antwerpen vestigen, alwaar hi)
den i n November 1879, in de Hespen-
straat, n° 12, eenen boekhandel op-
richtte. In den loop van het jaar 1890
bracht hij zijne zaak over, ten einde
dezelve te vergrooten, naar de Meir-
plaats , n° 69.
O. Forst stichtte ook bij zijnen boek-
handel eene Leesbibliotheek, alwaar de
werken van den dag aan geringen
abonnementsprijs te bekomen zijn.

HERT, Fr. De. Boekdrukker en boekver-
kooper, werkzaam in het begin der
xix e eeuw. Woonplaats Lange Meye-
straet.

LEGROS & MARCHAND, ook wel MAR-
CH AND & LEGROS. Boekhandelaars-
uitgevers ; onder deze laatste firma
gaven zij in 1870 de volgende werkjes
uit :

Psalmen, gangen en oratorios, door E. Hiel,
1870, in-8°.

De Liefde in het leven, door E. Hiel, 1870,
in-8°.

Na dit tijdstip bleef L. Legros alleen
werkzaam en was aanvankelijk woon-
achtig (1870-75) op de Kathelijnevest,
van 1875-8*1 op de Meir plaats, n* 45,

en van 1882 tot heden op de Oude
Beurs, n° )j. Sedert 1 Februari 1891
is hij werkzaam onder de firma Legros
&C°.

NAHON, G.-L. Zie Vorsterman Van
O yen.

OBERTS, Ka rel. Boekverkooper. Werk-
zaam in de eerste helft der xix e eeuw.
Woonplaats Steenhouwersvest. Hij is ook
de uitgever van eenige kleine werkjes
waaronder :

Een Winteravond in de Kempen, door E.-E.
Stroobant, 1844.

Godsdienstige Gedichten, door C.-J. Van
den Nest, 1843.

Het Musen-Album, 1843-45.
en meer andere.

PRATANUS, Petrus. Boekdrukker, werk-
zaam in het begin der xvni e eeuw.
In 1 702 moet hij voor rekening van
P. Van der Meersche het volgende
werk gedrukt hebben :
fi&arUlans-llotck ofte Historie der Hol-
landsche Martelaren. . . . door P. Opmeer,
Amsterdammer. Tot Antwerpen, voor
Pieter vander Meersche, 1702, in-8°.
De twee titelbladen dragen voor onder-
schrift : Tot Antwerpen, bij Petrus
Pratanus, 1700.

BIJVOEGSEL

ROEDER & C°, Jos. Boekdrukkers en uit-
gevers. Deze firma werd gesticht- in
Augustus 1841 en dreef aanvankelijk
handel in papier, schrijfboeken en
bureelgerief, later richtte zij een steen-
en boekdrukkerij in. In den beginne
waren de werkhuizen in de Koepoort-
straat gevestigd, daarna in de Klooster-
straat; sedert 1853 tot op heden ia de
St-Andriesstraat, n° 8. Sedert 1 Januari
1890 zijn zij gelast met het drukwerk
voor het gemeente bestuur.
Jos. Roeder & C" zijn de uitgevers van
den Petit Almanaeb commercial de pocht,
hetwelk thans zijn 32° jaar bereikt
heeft, Zij bedienen zich van het vol-
gende merk :

SEPP, M.-E. Zie Vorsterman Van Oyek.

SUSATO-THIELMAN. Muziekdrukker en
uitgever. Wij vinden hem gedurende
de jaren 1544-61, werkzaam in de
Ttuaelfmaendenstraet, by de Borse.
Zie A. Govaerts : Typographie musicale dans
les Pays-Bas, bl. 17-32.

SUSATO, Jacobus, zoon van den voor-
gaande. Muziekdrukker. Hij volgde zijn
vader op in 1561 en overleed reeds in
ij 64. Woonplaats oen de nieuwe Watg,
In den Cromborn. Hij werd in O. L. V.
kerk begraven.
Zie A. Govaerts : Typographie musicale dans
les Pays-Pays, bl. 44-45. '

THEUNIS, Josbph-Fiedehik. Boekdrukker-
uitgever. Hij stichtte zijne zaak in 1882
en woonde aanvankelijk in de Finken-
straat,n u 2), en sedert 1 December 1882
tot op heden in de Lombaardestraat,
n" 28. Hij is de drukker-uitgever van :
La Jurisprudence du port d'Anvers, van de
tijdschriften Revue Artistiquc, Revue Vêlo-
cipédique, La Chromque des Beaux-Arts,
en van de weekbladen Le Palais de
['Industrie, en sedert 1885 van het ge-
kend tooneelblad Le Méphisto.
Hij is ook gedurende de jaren 1885-90
met het drukwerk voor het gemeente-
bestuur gelast geweest.

VORSTERMAN VAN OYEN, C.-J. Boek-
verkooper, stichtte zijne zaak in 1875
en werd na zijnen dood opgevolgd door
den heer M.-E. Sepp ; deze laatste werd
weldra opgevolgd door den heer G.-L.
Nahon. Woonplaats Sint-Jatobsmarkt,
«° 7 S.

LIJST DER UITHANGBORDEN

DIE IN DIT WERK VOORKOMEN

AANMERKING

Het gebeurt niet zelden dat werken der xv% xvi e en xvn e eeuw, hetzij door slechte
bewaring of andersinds, ten deele van hunnen titel of beschrijvingsblad ontbloot zijn. Soms
gebeurt het ook wel dat den boekenliefhebbers werken in handen komen, die slechts ten
deele een kenteeken of naam eens uithangbords dragen.

Bij deze gevallen zal onze lijst den navorscher weldra op den rechten weg brengen.

Zoo vermelden wij hier een drietal gevallen — een werk waarop nog leesbaar voor-*
komt — of niets anders gedrukt staat dan :

i° (Bedrukt bg |)rtrr in *rn QPrgrtiarr.

2° 'tSlntronrpcn int JBtBtael, 1566.

3° uiten ttoofcen fiorgl) tljantrorrpm.

Vindt nu de boekenkenner niet rechtstreeks door aanduiding van het jaartal (zie n r 2)
de naam des drukkers, daar er in hetzelfde huis meer boekdrukkers kunnen gewoond heb-
ben ; hij zal dan toch bij middel van deze lijst erkennen wie er aldaar op zeker tijdstip
werkzaam was en door vergelijking van andere werken, in ditzelfde werkhuis gedrukt, het
boek met zijn onvolledige beschrijving of titelblad kunnen erkennen en het zijne waarde
teruggeven.

\

LIJST DER UITHANGBORDEN

DIE IN DIT WERK VOORKOMEN

A. B., In den, noest het Clooster van St.
Michiel, In de Clooster straet.

Wolschaten, G. I Van . 1596-1625..

» » II Van . 1625-1660

» » HWed.

ende erfgen. Van 1660..

Wolschaten, G. III Van . . . 1660..

ACKERMAN, In den. Oude Korenmarckt.

Gaesbeeck, F. I Van . . . 1680-17 14
» J. Van .... 1714-1730

Zie G., bl. 34.

AMERICA, In, of de nieuwe Werelt, op de
Lombaerde vest.

Verbist, Pieter 1642..

AMSTERDAM, In, op d'yseren Waghe.

Roye, Math. Van 1 566-1 573

APPEL, In den gouden.

Speelman, Ger 1555..

ARENT, In den, op de Cattelyne Veste % ook
wel Cattevest genaamd.

Tongheren, P. Van (In denArent.
int Hoeffy\er) 1597..

ARENT, In den swerten, in de Cammerstraet.

Loe, Jan Van der (In den Arent
teghen Scarabaum). . . 1549-1570..
Loe, Wed. van J. Van der . . 1570..
» G.-H. Van der. . . 1573-1575..

ARENT, In den swarten, op of over de
Blauwhandsche Ruy.

Carstiaenssens, J.-B 1773..

Aanm. — Naar een huis de Blauw Hant genaamd,
vroeger Blauwhandscheruy, thans Verwersrui
geheeten. Zie ook C, bl. 34.

ARENT, In den gulden, in de Cammerstraet.

Beelaert, Gasp., Jansz. . . . 16 10..

» Joan. 1 1564-1595

Binnaert, Mart 1644-1648

Zie B., aanm.

Tongheren, P. Van 1580..

AUGUSTINUS, In St., op de groote Merckt.

Verdussen, Hier 1695-1717

• Wed. van Hier. . 1717..

» Mart 1750..

» H. J 1761..

Zie ook In de Vette Hin en In het Voghel-huys.

Graet, Aug 1690

ZieG., bl. 41.

BALLANS, In de gulde, op de groote Marckt.
Verhulst, G. II 1668..

Zie 'ook In de Druckerye en In den gulden Bergh.

BEERCKENSGANCK. Lombaerde vest.
Christoffel, Wed. . . . 15 36-1 546..

Zie C, bl. 17 en R., bi. 8$.

124

BERG-CALVARI

BERG-CALVARI, In de nieuwe, be^uyden
het Stadthuys. -

Bloemen, Geer. Van 1720..

BERGH, In den gulden, op de groote Marckt.
Verhulst, G. II 1602..

Zie ook In de gulde Ballans.

BERCH VAN OLIVETEN, In den, in de
Berchstrate.

Ridder, Mart. De 1544-54..

BERGH VAN KALVARIEN, In de oude,
in de Kalverstraet, by de Capel.

Stichter, Joannes 1683..

Aanm. — Er was ook eene Wed. C. Stichter vóór
161 1 alhier werkzaam. Wij hebben echter ner-
gens hare woonst vermeld gevonden.

BOECK-DRUCKERYE, In de. Eyer-merkt.
Crabbens, J.-F 1671..

BORGH, In den rooden, noest de Cam-
mer poort.

Batman, J x 545-i567

Bergh, W. Van den (Mon-

tanus) 1538-1542..

Gom, A. (Des) 1539..

ZieG., bl. 40.

Aanm. — Deze poort bevond zich nabij de Steen-
houwersvest en werd in 15 18 afgebroken.

BORG, In den rooden, in de Camnierstraet.
Waesberghe, J. Van . . . 15 80- 15 89

BORZE, by de nieuwe. Israèlietstraet.

Berbie, Ger I 754~ I 789

Huyssens, J. I 1630-1652

» J. II 1660..

» Wed. van J. II . . 1715..
Jacobs, J 1661-1681..

BROEDERS, bi onser Vrouwen. Huydevel-
tersstraet.

Dorpe, R. Van den. . . . 1497-1500
» Wed. v. R. Van den. . 1500..

»
»

BRUYNENBAERT, In den. Cammerstraet.
Gymnicus, J 1546..

Aanm. — Ook Browverstraet genaamd. Zie Kiliaen.

BYBEL, In den. Deverichstraet (Everdy straat).
Braber, Vrouw Hans De .... 1 5 80

BYBEL, In den. Lombaerdevest.

Cort, Pieter De ^64

» J.-P. De ...... . 1772

» J.-P. & Zoon De. . . . 1802

Mesens, J. 1 1625

Wed. van J. I ... . 1668
J. II 1625-1665

» J. III J67S-I70S

Robyns, J.-P 1706..

BYBEL, In den gulden. Huydevettersstraet .

Braber, Vrouw Hans De . . .) ö
Braeckvelt, Wed. Hans . . ] l ï*+-
» Paulus Van . 1 5 84- 1585

Zie B. bl. 13.

BYBEL, In den gulden, op onser Vrouwen
Kerckhof (onder den cleynen Torren).

Mesens, P JS62-I579

» Mat., Peetersz. . . . 1582..

CARRÉ, In de. Cammerstraet.

Faes, D 1627-1654

CATTE, In de. Catelyne-vest .

Jode, G. De 1584..

Aanm. — Onder het fransch bewind verkeerde-
lijk vertaalt door Rempart des Chats.

CHRISTOFFEL, In St. Cladorp(Klapdorp).
Bodt, Jacob De 1670-1882

CROMHORN, In den, aen de nieuwe Waeg.
Susato, J 1561-1564

CROON, In de. Cammerstraet.

Verhulst, M. II 1683..

CROON

125

CROON, In de gulde, op de groote Mert.
Verhulst, M. I. ...... . 1693..

Zie V., bl. 108.

CRUYS, In 't gulden, op O. L. Kerckhof.

Keerberghe, P. Van . . 1563-1569..
» W e v. P. Van 1569-1572..

Hendricsen, H 1 585 . .

Trognesius, Em.-Ph 1564..

» Joachim. . . 1609-1624

Aanm. — Deze voegde ook soms wel het volgende
bij zijn adres : op 't Kleyn Keickhof en Melck-
merdt.

Trognesius, Csesar-Joach. . . 1637..

CHRYSMAN, In den, in de St-Jansstraet
(by t schutter sput).

Aelsens, Hendrik IS70-

Aanm. — Het tschutUrsput was een bornput,
gelegen in het midden van het Vleminckxveld.

CUYP, In de blauw. Groote Merkt.

Janssens, P.-J 1808-1810

DRUCKERIJE, In de, op de groote Mert.
Verhulst, G. II 1693..

Zie V, bl. 108.

EEMSKINDEREN, In de vier, op de Mert.
(Zie ook Heemskinderen.)

Parys, Silv. Van 1537..

EENHOORN, In den gulden, buyten die
Camerpoorte.

Liesvelt, A. Van 1499-

Nutius, Mart., Jansz.. . . 1 543-1545

Zie N., bl. 76

Vissenaken, W. Van. (ie helft d. xvi* eeuw)
Vorsterman, W 1 5 18-1543

EENHOORN, In den gulden. (Op den hoek
van de Valkstraat ?)

Simon, Willem 1555..

Zie S., bl. 92.

EENHOORN, Naest den gulden, in de
Cammerstraef

Lettersnider, Hendrik de. 1496-1505

EENHOORN, De gouden. Cammerstraet.
Plantijn, Chr 15 5 7-1 561

ZieP , bl. 81.

ELI AS, In St. Lombaerdevest .

Hey, P.-L. Van der . . . 1762-1776

Zie het volgende.

ELIAS, In St. Schoenmarckt en Schryntver-
kersstraet.

Hey, P -L. Van der . . . 1777-1797
» H.-P. » ...... 1827..

ENGEL, In den gulden, onder O.L.F. Toren.
(Cleyn Kerckhof.)

Fickaert, Frans 1 1614-1626

» » II . . . 1626-1648

» W e ende erfg. v. F. II. 1648..

Soest, H. Van \ . 1656..

ENGEL, In den gulden. Cammer poortbrugge. ,<

Sylvius, Willem 1561-1572

» » (Sleutehtraet) 1 572-1 579

Zie S., bl. 97-98.

ENGHEL, In den witten. Corte Gasthuys-
straet.

Heylen, G. Van .... 1676-1693..

EVANGELISTEN, In de vier gekroonde.
Eyck, Ph. Van 1663..

EVANGELISTEN, In de vier. Korenbrug-
steeg (Kroonenburgsteeg).

Vermey, Chr 1705-1709..

FONTEYNE, In die (gulde ?). Cammer-
straet.

Clypeus, C 1568..

Wynryck, Jan 1555..

126

FONTEYNE

FONTEYNE, Naest die gulden, in dye
Valckstraete.

Bartholeyns, Wouter 1555..

FORTUYNE, In de, op Onser Vrouwen
Kerckhqf.

Coesmans, Hans na 158 1

GAUBLOM, In de. St. Jan straet.

Pasch, J 18**

GHEBODEN, In de X, op onser liever vrou-
wen Kerckhoffy aen de Noordt^yde.

Verdussen, Hier 1 579-1 591

Zie ook In den roode Leeu.

Verdussen, Willem . . . . 1620-1657

GEEST, In den Heilig. Manstrael (Maen-
straei).
Gymnicus, G 1689- 1694

Aanm. — De Man of Maenstraat besloeg voor-
heen het zuidelijke gedeelte der Groote Markt,
en ging achter het oud Stadhuis en Lakenhal
door. Zij werd in 17 14 ter verbreeding der
Groote Markt afgebroken.

GEEST, In den H. Meir.

Hey, Wed. van C.-J. Van der 1749-62

GHEEST, In den Heylighen. Heylich Gheest-
straet.

Bacx, A. III 1651-1665

Linden, Th. Van der . . . . 1572..
» Wed. Th. Van der . . 1577..

GRAF, In 't Heylig, op den hoert van de
Vleminckstraet .

Verdussen, Fr 1661-65..

GRANAET-APPEL,Over den. Israëliet straet.
Caju, Ant.-J. Du 1728..

GRIFFOEN, In den gulden. Cammer straet.
Tongheren, Willem Van . . . 1618..

HAEN, (In) den. Corte Cammer straet.

ECKERT VAN HOMBERGH, H. . . . I5OO

HAEN, In den waeckenden. Cammerstraet.

Janssens, Ch 1589-16 19

Waesberghen, Jan II Van . . 1589..

Aanm. — Dit huis was ook gekend onder den
naam De Schilt van Vlaenderen.

HAESEWINDEN, In de dry witte. St. Jans
Brug.

Diest, Laureis Van 163 5..

Aanm — De St-Jansbrug was gelegen nabij de
St-Jansvliet en St-Janspoort.

HAMER, In den gulden
Fevre, P. Le . . .

1681

HAND, In de gulden. Lombaerdevest.

Diest, Laureis Van. . . . 1636-1660
Spirinckx, A 1616..

HAND, Tegen (over) die Gulden. Lom-
baerde vest.
Cock, Simon (De) . . . . 15 3 5-15 62

HANT, teghen die gulden hant over, op die
Lombaerdeveste.
Wouwer, Nic. Van den .... 1566

Aanm. — Waarschijnlijk hetzelfde huis als het
voorgaande.

HAND, naest den gulden. Lombaerde vest.
Lin, W. Van 15 34 •

HASEWINT, In den witten. Lombaerde vest.

Ghelen, J. I Van IS33--

» J. II Van 1544-52..

Lyfrinck, J 1538-58..

Stroobant, Willem *59S-*

Aanm. — W. Stroobant verliet onze stad om zich
te Rijssel te vestigen. Zijn broeder Pauwei nam
de zaak over en bleef het vaderlijk huis bewo-
nen hetwelk later zijnen eigendom werd. In
1637 verkocht hij het aan Godtgaf Verhulst.

HASEWINT

127

HASEWINT, In den witten, in de rechte
Cammerstract.

Stroobant, Paulus .... 1596-1612
» Willem 1594..

Verhulst, G. 1 1626-1676

» Gillis 1679..

HASEWINT, In den witten. Israelietstraef .
Ghelen, Wed. H. Van .... 1639..

HASE- WINDT, In den witten, op de Schoen-
merckt.

Sleghers, J.-B 1678- 1686

Aanm. — Zijne weduwe zette de zaak voort,
waarschijnlijk in hetzelfde huis, tot in het jaar
1691, het jaar haars overlijdens.

HEEMSKINDEREN, In de vier. Stunbou-
wcrsyest. (Zie ook Eemskinderen )

Claes, N 1561..

HELM, In den witten. Koeper straet (Koepoort-
straat).

Cnobbaert, J 1621..

Zie C, bl. 18.

HERT, In den.

Fevre, N. Le 1682..

HINNE, In de vette. Cammerstract.

Birckman, Arn. I. . . . . 1533-1548

» Erfgen. van A. I.. . 1548..

» » II 1568

» Erfgen. van A. II . 1568..

Zie Birckman.

HUYBRECHTS, A I587..

Meurs, Jan Van 1610-1652

» Jac. Van .... 1652-1664..

HIN, In de Vette. Cammerstract.

Verdussen,' Mart. II l l*l*-

Zie ook Int Voghdhuys en In St. Augustinus.

HINNE, In de witte, op de Minderbroeders
ruye.

Thieuluer, Hendrik I. . 1691-1696..
» Wed. van H. . . 1696..

HOOFD, Het gulden.

Tavernier, A 1 563

Zie In de g tilde Roos.

HOOT, In 't Turckx. Lombaerde vest.

Lyfrinck, Hans 1555..

HOND, In den swarten. Cammerstraete.
Parys, Marcelis 1659..

Zie ook In deti gulden Sleutel.

HOND, In den witten. Cammerstract.

Conincx's, Arn 1582..

HUYS VAN DELFr, In het. Cortc Cam-
mer straet.

Crom, M 1541-1557

Zie C, bl. 23.

ECKERT VAN HOMBERGH, H. I5OO-I519

Kaetz, P 1525..

Zie K., bl. $.4.

Steelsius, J 1 533-1 536

Zie ook Scilt van Bourgognien.

HUYS VAN NEERINGE, By 't, by O.L. V.
Kcrckdeure oen de %uytxydc y op O. L.
V. Kerckhof.

Coesmans, Hans 1581..

Zie ook In de Fortuyne.

Keerberghen, J. Van 1591..

HUYS VAN NERINGHE, In 't. Lombaerde
vest en Cammerstract.

Jacobs, J.-B 1698

HUYS, In 't hoog, op de Steenhouwer svest.
Soest, Jan-Fr. Van .... 1736-1750

Zie ook Schilt van Troyen.

HUYS, In 't Root, op die Lombaerde veste.
Mollyns, Nic 1 579-1 582..

HUYS VAN WACHTENDONCK, In het.
Lombaerde vest.

Remumde, H. Van.
Zie R., bl. 85-86.

128

IGNATIUS

IGNATIUS, In St., in het (Kip) Kiddorp,
over den Jesuiten Toren.

Willemsens, Wed. van Joris . 1703..

IGNATIUS, In St. Minderbroeder s-ruy.

Bruers, Alex.-Ant . . . 1784-1803..

» Mich 1767..

Everaerts, A.-J 1700-1722

JACHT. In de, op de Coremarct, achter der
Stadthuys,

Berghen, Adr. Van den . . . 1507..

JACOB, In St., op die pleyne van de iseren
Waghe natst die gulde Panne.

Nutius, Mart., Jansz. . . 15 40-1 5 42

Zie In den gulden Eenhoorn en In de twee Oeyvaerts.

JAN, In St. Borsestraet.

Verhulst, Gillis 1686..

JERONIMUS, Naest St., op de Lombaerde
veste.

Snoeys, Peeter 1542..

Wij vinden hem later nog woonachtig In die
Èockstede, Int Copstraethen.

JHERONIEMUS, In St. Lombaerdestraet.
Keyser, Wed. van M. De . . 1536..

JESU, In den naem. Augustynstraet, teghen
over St. Andrieskerck .

Verdussen, Hier. III .. . 165 8- 1687

JESUS, In den naem. Katte vest, achter de
Krygsschool.

Bincken, Huibert 1753. .

JESUS, In den naem, by de Kercke fwaar-
schijnlijk op de Kathelijnevest).

Wouters, Hendrik 157*

JOSEPH, In St., by de Meire brugge.

Leyssens, Ign 1705-1708

» » (opdejesuitepleyn). 1710

JOSEPH, In St. Huydevettersstraet .

Roveroy, J.-G 1772-1775

JOSEPH, In St. Cathelynevest .

Roveroy, G.-J. De 1722..

» J.-F. De 1744- •

Zie R., bl. 88.

JOSEPH, In St. Wolstraet.

Roveroy, J.-F. De . . . 1745-J751..

Robyns, J.-P 17 19-1724..

» Wed. van J.-P. . . . 1727..

JOSEPH, In St., op de Jesuite pleyn.

Robyns, J.-P 1711-1717..

KETEL, In den. Cammerstraet.

Crom, M 1537-1540

KLOCK, In de gulde, op de oude Foldersveste.

Suyvelgeest. (K.-L. Torfs, Ant-

werpen's historieschrijver.)

Aanm. — De Voldersveste aldus voorheen ge-
naamd, draagt heden de naam Minderbroe-
dersrui.

KOEY, In de bonte. Hooghstraet.

Binnaert, Mart 1635-43.,

Zie ook In den gulden Arent. #

KONINCK DAVID, In den. Cammerstraet.
Phalesius 1606-1609

KOP, In den gulden. Kattevest.

Bincken, Huibert 1760..

KROON, In de, op de Meir.

Hollander, G. De 1670..

KRUYS, In het wit. Klapdorp.

Carstiaenssens, J.-B r 778..

Zie C, bl. 17.

LAND. In 't land van Artoys. Cammerstraet.
Liesvelt, Hans I Van .... 1553..

LELIE

129

LELIE, In de witte. Cammerstraet.

Aertsens, H. II 1640-1663

» » I 1658..

Aanm. — Zijne weduwe hertrouwde in 1665
met Lucas De Potter. Zij bewoonden nog het-
zelfde huis in 1676.

Potter, L. De 1676..

LELIE, In de witte. Huydevettersstraet.

Beys, Gilis 1792-1594

Stavoren, Hendrik Van . . . 1657..

LELIEBLOEM, In de, op O. L. V. Kerckhof,
noord^yde.

Hendricsen, H 1572-1577

Zie H., bl. 44.

LEEU, In de gulden. Cammerstraet.

Verdussen, H. enCorn. . (1692-1721)

LEEU, In den gulden, op ons L. V. Kerch-
hof, noordiyde, by d'Eyermerkt.

Huyssens, M 1583-16 14

Helmans, N 165*

SoolMans, Nic. {by de Lyn-

waetmerct) 1 578-1 583..

LEEU, In den rooden. Cammerstraet.

Conincx, A 1579-5582..

Phalesius, P 1588..

Verdussen, H. I 1616-1635

» H. IV 1657-1687

» Wed. van IV . . . 1689..

LEEUW, In den witten. Corte Nieuwstraet.

Jacobs, P 1703-1708

» Wed. van P. . . 1708-1743..

MAECHT VAN TRIECHT, In de, op de
Lombaerde vest.

Grave, Hans De 1544..

Zie Aant. B., bl. 42.

MAN, In de groenen, op de Lombaerde veste,
teghen der Maregraven buys over.

Thiebault, Joan '525..

MANTEL, In den bonten. Groote Merckt.
Soest, Jan Van 1694- 1700..

Zie ook In de Pauw.

MARCUS, In St., noest O. L. V. Pandt.
Leeu, G 1484-1493

Zie M., bl. 59-60.

MEERPOORTE, bi die, op die oude vu-
Merct.

Liesvelt, A. Van 1494- 1499

Aanm. — Thans de Eiermarkt geheeten.
Zie L., bl. 62.

MERE-POORT, In de, op de Mere-Brugh.
Crabbens, J.-F '. 1666-1669..

Zie C, bl. 22.

MEULEN, In de. Cammerstraet.

Laet, H. De 15 54-1 55 7..

Zie L., bl. 58.

MEULENGAT, In 't., op O. L. V. Kerckhof.
Desschel, Wouter Van. . . . 1543..

MEULENYSER, In het. Valckstrate.

Verwithagen, J 1565 ..

MISSAEL, In 't gulden. Camerpoortbrugge,
achter O. L. V. Kerckhof, in die Cam-
merstrate.

Berghen, Adr. Van den . 1510-1534
Scheffer, P . {In 't Missael) . . 1725..

MOL, In den, binnen die Camerpoorte.

Peeterssen van Middelborgh,

Hendrik 1536-1549

Aanm. — Zijne weduwe bleef de zaak in hetzelfde
huis voort zetten en was aldaar nog werkzaam
in 1 561 .

MOLENYSER, In 't, in de Cammerstraet.
Thielens, Ant 1567..

Zie ook In den gulden Struys.

MONIKKEN, In de dry. Groote Merckt.
Grange, P 1711-1725

130

MONICKEN

MONICKEN, In de dry. Melck-mert

Dunewalt, H. II Van .... 1680..
Foppens, B 1688- 1696

Zie F., bl. 33.

JOURET, P 1698..

ZieJ., bl. 53.

MORIAENTEN, In 't. Buechelaerestraet .
Spoor, Nic 1572..

MORTIER, In den grooten gulden. Groote
Markt.

Berghen, Adr. Van den 1500

» » » {noest

den grooten Mortier) I5°4

Aanm. — Zie A. Van den Berghen en Mortarium
A ureum, alsook In de Jacht en Int gulden
Missael, op de Camerpoortbrugge, achter O. L.
V. Kerckhof.

Wydenere, Fred. (noest of in
den grooten gulden Mortier). 1502-09
Zie F., bl. 33 en M., bl. 74.

MUNT, Aen de, in de Klooster straet.

Camp, Jac. Van 1766-1778

OEYVAER, Peter in den.

Peter, in den Oeyvaer I 59 2 «-

Aanm. — Onder deze benaming werd hij in
St-Lucasgilde aangenomen, als «meester boeck-
vercooper ». Hij was waarschijnlijk woonachtig
in het nuis genaamd 'DcOeyvaer. Zie P., bl. 79.

OYEVAERS, In de twee. Cammerstraet.

Chien, (Canisius) F. Le. . 1648-1653

Nutius, Mart, I, Jansz 1546..

» Phil., Martinusz. . 1565-1586

» Mart. II 1587-1608

» Erfgen. van Mart. ook

zonen van Mart. N. 1608-1618

» Mart. III 1618-1638

Verdussen, Jan-B. I . . . 1676- 1689
» Wed.v. J.-B. I 1689-1718

» J.-B. II ... . 1718-1759

PANT, In de (O. L. V. ?). Cammerstraet.

Haeghen, G. Van der .... 1533..
» A. » » . . . . 1541..

PANT, In Ons lieve vrouwen. Cammerstr.

Cock, Joannes 1530..

Grave, N. De 15 12-1535

Loe, Jan Van der 1541-1548

PAPEGAY, In den. Cammerstraet.

Simon, Willem 1 556-1558..

Zie S., bl. 92.

PARNASSUSBERG, Iu den. Eiermarkt.
Aertsens, Hendrik III ... . 1697..

PASSER, In den. Lombaerdevest.

Koninckx, A. De 1890..

PASSER, In den gulden. Cammerstraet.

Plantijn, Chr.
Zie P., bl. 81.

PAUW, In de. Groote Markt.

Colpyn, A -P 1745-1766..

t> Wed. van A.-P. . . . 1766..

Heyligher, J.-H I79 2 --

Rymers, P.-J 1767..

Zie R., bl. 89.

Thieulier, Wed. van H. en

A.-P. Colpyn ?

Soest, Jan Van 1717

PEETER, In St., op de Cathelyne vest.

Muller, Frans 1694- 1708

PEETER, In St., by het Professie- buys der
Soc. Jesu. (Catthelyne-vest.)

Cnobbaert, J 1622-1637

» W e en erfg. v. J. 1637-1671

» Michiel 1660..

» Peeter 1669..

Zie C, bl. 18.

PELICAEN, In den.

Matthieu, Simon 1680..

J>ELLICAEN

131

PELLICAEN, In den gulden. Hoocbstraet.

Gymnicus, E 1649-1696

Gymnicus, J 1 696-1 697..

Lesteens, Willem . . . 161 2- 1653

PELLICAEN, In den gulden, op die Lom-
boerde veste.

Parys, Willem Van. . . . 15 **-i586
» Wed. van W. Van 1 586-1 592

» Silv. (Van) 1567..

» Corn 175 1..

PENNE, In de. Breedestraete.

Grapheus, J 1532..

PLANTYNSCHE-DRUCKERYE. Cammer-
straet.

Zie Moerentorf, bl. 70-72.

POT, In den tennen.

Troyen, Gaspard .... 15 80-1 582..

Aanm. — Hij verliet Antwerpen vóór 1596, daar
hij in gemeld jaar reeds te Dordrecht drukte.

PROFESSIEN-HUYS (tegen over het) der
Sociëteit Jesu. Cathelynevest.

Mechelen, Jan Van 1629..

RAEP, In de. Cammerstraet.

Fabri, G 1628..

Ghelen, H 1638..

Hillen v. Hooghstraetek, M. 1 5 18-45
Laet, J. De 1557-64

Zie L., bl. $8.

REXDALDER, In den goude. Eyermert.
Meyssens, Joannes . . . 1649-1662..

RINCK, in den gulden. Vleminxvelt .

Rade, G. Van den 1580..

Zie ook Si- Anna.

RINGEN, In de vyf, in *tCladdorp(Klapdorp).

VlNCK, F. I I768-I784..

Willemsens, Jan-Peeter .... 1725

ROOS, In de gulde, op de Keis-ruy (Kaasrui).
Sleghers, Hendrik .... 1678-1699

ROOSE, In de gulden, in de Cammerstraei.

Smit, Geeraerd 1 578-1 580

» Wed. van G 1581..

ROOSE, In de gulde, in onser liever Vrou-
wenstraete.

Tavernier, Ameet .... 15 60- 15 70

Aanm. — Zijne weduwe bleef nog eenigen tijd
werkzaam in hetzelfde huis.

Smit, Geeraerd 1 571-1573..

O. L. V. straete werd ook Pandtstraete genaamd.

SALAMANDER, In den.

Steelsius, Gillis I 573" I S75*-

SALM, In den. Cammerstraet.

Beelaert, Joannes I. . . . 15 5 3-1 5 59

Zie ook In den Valk.

Laet, J. De 1552-1553

Zie L.. bl. $8.

SALVATOR, In St., op d'oude Core-merckt.
Verhulst, M. 1 1647..

Zie ook In de gulde Tes.

SAMPSON, In den gulden, op ons lief Vrou-
wen Kerckhof.

Balloo, Ant 1591-1595..

Rissche, M. De 1 583-1 589..

SAMPSON, In den grooten. Cammerstraet.

Raphelingen, F. Van 1576..

Zie R. bl. 84.

SAYER, In den, op de Lombaerde vest.

Laet, J. De . . . 1566..

» Wed. van J. De . . . . 1566..

Zie ook : In den Yshondl, In den Salm, In de Roep.

SCHILTPADDE, In de. LombaerdeueSt.

Verhulst, M. wed. v. P. Coeck 1553..

132

SCHILT VAN ARTOYS

SCHILT VAN ARTOYS, In den, op de
Catnmer poortbrugge of Cammerstraet.

Liesvelt, Jac. Van. , . 15 34- 1545
» Wed.vanJ.Van . . 1545 .
» Jan (Hans) I Van 1538-51..
Zie L. bl. 63.

Sleghers, Reynier . . . 1658-1667..
Vervliet, D en Wed. . 1585-1625

SCILT VAN BASEL, In de. Cammerpoort-
brugge.

Bonte, Greg. De 1543-15 51

Zie B. bl. 12.

Ghelen, J. III Van . . . 1577-1597
Simon, W., {Cammerstraet?). . 1567..
'Zie S. bl. 92.

SCILT VAN BOURGOIGNEN, In den.
Cammerstraet.

Beelaert, W e en de erfg. v. P 1600..
» Peeter I. Lucasz. 1574-1600
» » II 1614..

Richard, J 1542..

Steelsius, Joan 1737-1562

» Wed. van Joan. . . 1574..

SCHILT VAN KEULEN, In de. Cammer-
straet.

Cruys, J.-B. Van der . . . 1728-1734
» W e v. J.-B. Van der . . 1734..

SCHILT VAN SPAGNIEN, In de, op de
Lombaerde veste.

Vrient, J.-B i6**-i7**

SCHILT VAN TROYEN, In de. Cammer-
straet.

Raey, J. Van 1620..

Soest, J.-F. Van 1750-1770

SCHILT VAN VLAENDEREN, In de, op
de Lynwaedmarckt (op onser liever
vrouwen Kerckhof).

Waesberghe, Jan Van . . . . 1558..

Zie ook Rooden Borg.

SCHOEN, In den gulden. Melckmarkt.
Beelaert, Peeter III .. . 1 665-1 675

SCHRYFBOECK, In 't. Korte Beggynestraet.
Braeu, Nic 1685-1693

SEVE-STER, In de, op 't Vlemincxvelt .
Seldeslach, Jacob 1620 .

SLEUTEL, In den gulden, onder O. L.
Vrouwen Toren.

Parys, Marcelis 1674..

Zie ook In den Swarten Hond.

SON, In de, aent groen Kerckhof van OiL.V.
Bo^ckx, Joannes 1714-1719

SON NE, lp de gulde, in de (rechte) Cammer-
straet.

i

Keerberghen, J. Van X S94--

Wouters, Hendrik . . . .1579-1591

SONNE, In de gulde, op O. L. V. Kerckhof.

Keerberghe, P. Van . . . . . 1563..

Richard, J. 1551-1556..

Wouters, H 1 573..

Zie ook In den noem Jesus.

SONNE, In de gulde. Lombaerde viste.

Verhoeven, Abr. .... 1604-1641
» Is 1630-1636

Zie V., bl. 10?.

SONNE, In de vergulde, in de Koepoort-
>traet, over Londen.

Pannes, Coenraed 1674..

Aanm. — Zijne weduwe zette de zaak voort
(waarschijnlijk in hetzelfde huis) tot in 1707.

STERRE, In de. Eyer-merckt.

Jouret, B.-J 1730..

Zie J., bl. 53.

•STERRE, In de gulde, op de Melck-mtrt.
Woons, Corn., Jansz.. . . 1643-1673

STRUYS

133

STRUYS, In den gulden. Cammerstraet.
Tielens, Ant 1581-1588..

Zie ook Int Molenyser.

STRUYS, In de, op O. L. V. Kerckhof,
noort^yde.

Simon, Willem 15 58-1567..

Zie S., bl. 92.

SYBAEL, In de. Groot e Merckt.

Graet, Aug 1684- 1688

Zie ook In St. Augustinus.

*

TES, In de gulde, op de Coremert.

Verdussen, Hier 1690-1695

Zie ook In St- Augustinus.

TES, In de gulde, op de Melck-merkt.

Jouret, P 1720..

Zie ook In de gulde Tralie.

Verhulst, M. 1 1649..

TOREN, Onder den exjesuiten. Catle-vest.
Carstiaenssens, J.-B 1780...

Zie C, bl. 17. *

THOREN, In onser Liever Vrouwen. Lom-
baerde vest,

ROELANTS, J I554-I558..

THOREN, onder den grooten, op O. L. V.
Kerckhof.

ROELANTS, J I566..

Zie R., bl. 87.

TRALLIE, In de gulde. Melkmarht.

Beelaert, Peeterül. . . . 1654-1664

Zie ook in den gulden Schoen en In de roode Zee.

Verdussen, Hier 1718-1776

TRALIE, In de gulde. Melck-merckt.

Jouret, P 1716..

» » (zie nota) . . 1732-1634
» Wed. van P. . . . 1734-1759
Zie J. } bl. 53.

TRALIE, In de gulde. Vlaschmarkt .

Cort, J.-L. De 1783..

VALCK, In den. Cammerstraet.

Beelaert, Joan. 1 1559-1560

Zie ook In den gulden Arent.

VALK, In den. (Valkstraüt ?)

Malcotius, Libertus. . . 1 563-1 566..

VALCK, in den witten. Cammerstraete.
Ver withagen, J 15 56-1561..

VLIES, In 't gulde. Corte Nieuwstraet.

Jouret, B.-J 1746..

» Wed. van B.-J. . . . 1747,.

VOET, In den gulden, op de Cammerpoort-
brugghe.

MOLYNS, J I553-I 566

VOGHEL-HEYN, In den. Eyeren-markt.
Ghelen, J. Van 1652..

VOGHEL-HUYS, In 't. Camtnerstraet.
Back, Govaert 1492-1511

VOGHEL-HUYS, In het, op de Scboenmarkt.

Verdussen, Hier. (de oude) . 1600..

• » Martinus 1746..

'» H.-J 1761

VYFHOECK, Op den. Cammerstraet over
de Lotnbaerde vest.

Gaesbeeck, J. Van .... 1 730-1746

WAPEN VAN SPAGNIEN, In het. Cam-
merstraet.

Spirinckx, Ant." O^S*)

WERELDDEELF
Sckoennun

'34

WOLSACK

WOLSACK, In den. Hoogh-stratt tegben over
de Hayre-straet .

Montfort, J. Van 1662..

WYNGAERTPOORT, In de. Wyngaert-
brugh.

Braeckel, Arn. Van . . . 1645-1658

WYNGAERTPOORT, In de, op den hoeck
. der Wyngaert-Brugghe.

Woons, Jac 1673..

» Wed. Van Jac.

Aanm. — Zij was in hetzelfde huis nog werkzaam
tot in het jaar 1721.

WOLSACK, In den. Lombaerdeveste.

Vervliet, D 1 565 ..

WYSERKEN, In het. Cammerstraet .

Cruys, J.-B. Van der 1724..

Zie ook Schilt van Keulen.

YSHONDT, teghen over den. Lombaerde
vest.

Laet, J. De 1546- 1549..

ZEE, In de roode. Groote Markt.

Beelaert, Peeter III 1976 .

ZEE, By die wilde. Corte Gasthuysstraet.
Dingessche, J. (De Lettersnider) 1500..

ZWEERD, In 't verguld. Kattevest (Cathe-
lynevest).
Bincken, Huibert 1865-1782

Aanm. — Zijn zoon W.-J. volgde hem op en
bleef in hetzelfde huis nog eenigen tijd werk-
zaam.

Bincken, Willem-Jos 1786..