Google
This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scannod by Google as part of a projcct
to make the world's books discoverablc online.
It has survived long enough for the copyright to expire and the book to enter the public domain. A public domain book is one that was never subject
to copyright or whose legal copyright term has expired. Whether a book is in the public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discover.
Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this file - a reminder of this book's long journcy from the
publisher to a library and finally to you.
Usage guidelines
Google is proud to partner with libraries to digitize public domain materiais and make them widely accessible. Public domain books belong to the
public and we are merely their custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing this resource, we have taken steps to
prcvcnt abuse by commercial parties, including placing lechnical restrictions on automated querying.
We also ask that you:
+ Make non-commercial use of the files We designed Google Book Search for use by individuais, and we request that you use these files for
personal, non-commercial purposes.
+ Refrainfivm automated querying Do nol send automated queries of any sort to Google's system: If you are conducting research on machinc
translation, optical character recognition or other áreas where access to a laige amount of text is helpful, please contact us. We encouragc the
use of public domain materiais for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each file is essential for informingpcoplcabout this projcct and hclping them find
additional materiais through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatever your use, remember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just
because we believe a book is in the public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other
countiies. Whether a book is still in copyright varies from country to country, and we can'l offer guidance on whether any specific use of
any specific book is allowed. Please do not assume that a book's appearance in Google Book Search mcans it can bc used in any manner
anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe.
About Google Book Search
Googlc's mission is to organize the world's information and to make it univcrsally accessible and uscful. Google Book Search hclps rcadcrs
discover the world's books while hclping authors and publishers rcach ncw audicnccs. You can search through the full icxi of this book on the web
at |http: //books. google .com/l
1.
n
A 1
PROVAS
D A
PARTE SEGUNDA
DEDUCQÃO
CHRONOLOGICA , e AN ALYTICA,
PETIÇÃO DE RECURSO
DO DOUTOR
JOSEPH DE SEABRA DA SYLVA ,
DESEHEAXGADOn DA CaSA DA SUFFLtCAÇAã,
s Pkocvkador da Cokoa
DE
S. MAGESXADE FIDELÍSSIMA.
EM LISBOA
MDCCLXVIII
Ha OSicina de Migvbl Makescal da Coitaf
ImprcíToc do Santo Ofíicio.
WOK ORDEM, E COM FB.IVILEGIO REAL.
L.
•4.S. í. á
'•. . ^ .K::v^
índice
AS PROVA
r
■; PARTE SEGUNDA
MbL: d a
DEDUCÇÃO
CHRONOLOGICA, e ANALÍTICA.
♦+í-*-M++++-M"M
i~l"t"l'-l~f++'l-M4-H~H'>-fi
PROVA Num. I. S- i-
EXtrahiia Je Lourenço Bouchel na faa Biblíotheca
do Direito de França da cdifão feita em Parit
no annó de 1667. Tom.lIfg.^T^ icbaix» do titulo
Livres ccnfurís. Pag. j.
PROVA Num. n. S- 9-
ArKeST du Cenfill d'Eiat da Rol T.C. Ja 14 Mui
1 766 , ixirãit du Rtgijirei da Can/eil d' Etat. p. 6.
PROVA NvM. IH. S- J«-
ÇaiiK da Canfulla de D. NicoKo Fraggiani, Secreta^
trio do Rejfno de Napaíei , ao Imperador Carhi VI , di-
rigida pelo Confciho Callettral. pag. 1}.
P R O V A Num. IV. S- 34-
CoYiA da Confulta Jo Marijati Nícoláo Fraffgiaaí,'
Secretario dos DeUgadei duRenl Jurifdiejãa deSiipolei,
pag. II.
fNiJICt 0A> PROVAS
PROVA Ntfic. V. S. 41. j
Em que fe contém o Opufculo de Gellls circa DoAri-*
nas, & Lihros a temporibus Ezechiae Regis, puhli^
tado pehi Jefintas na úceajião da Centrvverfia , que
houve fohre o Elucidário do Jefuita Poza. Extraktdo
da Torre do Tombo do Armário Jefuitíco. pag. j i ,
J>e lo fucedído con la Inqujfictífn de Efpana fobre el Tomo
Prímero dei Elitcídar/o, * Apologia, pag» ji,
Caput h De geps Tejíamente Veterr. pag. 41 1
C A.P V T II, De. iis, qu4B habentur circa examina Doctri*
narum in Novo Teflamento, P*g« 4*«
Caput IIL DeFactís , O* Evemibiu , eirea Res Doctri*
nales a Pontificatu Victoris Papét , rfque ad tempor^
Silveflri I, pag. 44.
IC A P t; T IV. De Geps circa Dcctrinales Caufas a Púíp^
tíficatu Câtlejlini I. pag. 4p,
Çapt^t V. De Caujis Doctrinalibus a Tontificatu Cx*
lejlini 1 1 u/que ad Pontificatum Gelajii l, pag. 54,
Caput VI. De Càttfis Doctrínalibut a Pontificatu Ge*
Ufií I , u/que ad Pontificatum Vigllii I. pag. 61.
CaPút VII. De Cattfis Doctrinalibus a Poát^htJ^h'
gilii I, u/que ad Pontificatum Sanai Vitaliani. p. ^5.
Caput VIII. De Caufis Doctrinalibus a Pontificatu Vi-
taViani I , ujqtie ad Pontificatam Nicolai I. pag. 6p.
Caput. IX. De Caufis Doctrinalibus a Pontificatu Nico^
lai I , ttjque ad Pontificatum Clementis II. pag. 7 ^.
C A p u t X. De Caifis Doctrinalibus a Poritificatu Clemen->
tis II , u/que ad Pontificatum Honorii III, pag. %•,
Caput XI. De Caufis Doctrinalibus a Pontificatu Hono^
. riilll, ufque ad tempus Conflantienfis Concilii, pag.Sç.
\Caput XII. De y Caufis Doctrinalibus a tempore Con*
eilii Confiaútienjú , ufque ad Pontificatum Julii III^
pag. «I.
DA PARTE SEGtTMDi;
Gjiy VT XIIL 2>< Catfo Dpctrínalihus a PênttficatítJtH
lii lUf ufqu€ aé Fonttficatum PauU V, pag. p7.
JCapvt XIV. De Cavfis DoctrínaUius a Pontífieata
FauU y ufyuc ad pr^cfentcm dkm. pag. loj*
PROVA NvM. VI. S. 53.
Bm ^uefe cênthn a Copia ie "Decreto de Sua Mágeftade
CaikoUca de 1% de Janeiro de 1762, íjuejoi publicado
mo Mjercurio do nwb de Fevereiro do dito anno , imprefi
fo em Madrid, pag. 115.
jC o p I A da Ley publicada em Madrid a 21 de .Janeiro
de lydl» que tombem Joi pública no Mercúrio do me:^
de Fevereiro , imprejfo na mejma Villa no dito anno.
pag. 115.
T R OVA Num. VIL S- ^-
jBm ijue fe contém a Copia do Capitulo final das Cortes de
Santarém celebradas na era de 14^6. ^ag. 121.
PROVA Num. VIII. S- i^.
■
.t*t que fe contém o Beneplácito Régio , que o Bijpo de
Coimbra D. Jorge de Almeida obteve do Senhor Rey
D.JoSúlII , para ter execução a Bulia, que tinha im^
petrado 9 para poder teflar dos bens adquiridos intuitu
Ecclefias. Extrahido da Torre i/# Tombo. pag. 123.
PROVA Num. IX. S- 6^.
ffm quefe contém o que pajfou nos Rey nos de Nápoles, e
SiciUa a refpeito da Bulia da Cea , defde o anno de
1462 ^ti I^IÍ4 no Rjcj/nado de Filippe H, o que tu^
X
ÍNDICE UÁS PROVAS
• do fe acha colligido no Compendio <f(? Bartholomeu Chioè*
carelio Imprejfo em Veneza (em Nápoles) em I721 na
- maneira feguinte na pag, ^6. pag. IZf^
PROVA Num. X. S. Ij.
Em qae fe contém o Alvará do Senhor Rey D. Henríçtu
de ^ de Otituhro de 1^1% fohre a Cenfura dos Lhra$
na occafião , em íjue fe tinha publicado o Livro das De
els^es do Doutor António, dz Gam^, Extrahldo daTor»
re do Tombo. pag. 157,
P R O V A NvM. XI. S. ««.
Em que fe contêm a Ley , que o Senhor Rey D. Fllippe II
mandou publicar, para poder ter obfervancla , € exeett'
ção o Calendário Gregoriano, Extrahlda da Torre d0
Tombo do Livro I di Leys a foi, 76. pag. l40«
PROVA Num. XIL $. loz.
Em que fe contém a 'Ley do Senhor Rey D. Fllippe III
contra o Tomo XI dos Annaes Ecckjiajllcos do Cardeal
Cefar Baronio. Eoctrahlda da Torre do Tombo. p.l6^f
PROVA Num. XIII. $. ija.
JBi» que fe contém os Decretos do Senhor Rey D.João V,
e de Sua Magejlade , que Deos guarde, para prohlblr
aos feus Vajjallas a communtcação com a Curta de Ko»
ma, pag. 16%,
PROf
■ DA PARTE SEGUNDA'.
PROVA Num. XIV. S «Jí-
Em que fi eenlém a Téty de EIRey N. Senhor falre a BaU
ta Apollolicum pafcendi , cem o Reeuifa io Tracura-
êor da fua Real Coroa, e a Carta Regia fobre a iãenti'
Jade de finco Vrofifsiet da Quarto Voto doj Regularei
de Companhia detwminada de Jefus, pag, 177.
Peti^So de Recurso do Procurador da Coroa a Sua
Magejlade Fideliffima fohre a clandefiaa introiucfão da
pag. J
«!■
Fado, da
a legalida'
o Voto dos
c Apoftdicum pafcendi.
J)lHOK\ de Saa Magefiade Fideliza, er
ma com a foberana Auejlafão do feu propri
Jm certa Sdentia , e da jlia Reai palavra
de, e identidade dai Jince ProfifiSei d» Qua
Regularei da Companhia denamitiaáa de JeAjs nettat
declarados. pag, 315,
PROVA Num. XV. S 7i-
Em ftfc fe contém huma Carta do Senhor Rey £>. Dinii
fehre o Rtcarfo de hum Payanes , extrahida da Torre
Jo Tombo, e copiada peloje/iiita Nuno da Cunha a
Jol. ]4 do Tema 1 da fua Celltcqão. pag. 14I.
PROVA Num. XVI. S i»o.
Em ijne fe contém ai Ztj/i de Cajlella fobre a execufán
ias Bulias, Breves, e Re/criptas de Roma. Extrahiias
4» Livro I, Tiiuh IH da Rccopilaçãu. pag. 142-
PROVA Numero L
DEMONSTRAÇÃO V. S-i.
'Extrahiia Je Lourenço Eouchel na faaWÁliothen do
Direito de França da tdiçáo Jcha em Parii no nnne ile
1667 , Tom, il , pagin. S7i. debaií^a da Titula Livres
cenfuces ibi:
E àes TiKons, pour Ics qudies ao»
Róis, & les Couj-s de ParJenieiit nont
eílre perfuadcz derecevoic en Fran-
ce le Concile de Trent eíl , que eommc
s Ecclefiaitlques ont nun fculemenc
is long-temps rccherehí Jesmoyens lic
fe foufhaire de la jurirdidloti Ruyalc (lefmoin Tan-
Lcíenne difpute d'cnitc Ic Cardinal d'Authun , & Mcf-
íirc Picrte de Ciignieres ) mais pour y parVcnir , ont
a Icur pQÍlibte ravallc 1' audoritc des Ruis , & Empc-
reurs , & inonftrii qu'ils ne pouvoietit Ibuffrir ccux,
qui avoient lailK dcs memoires pac efcrit de lenr gran-
deur, IX puiíTance ventic d'cn haut : tellcment, que
ce qu'ils n'ont peu faite en deftail de leur auílorití
ptivíe , ils ont elTaytí de le faire recevoir Indirefle-
nicnt par forme d'un Dccrec Concíliairc , cn voicy Ia
tcncur.
„ Le Saini ConcíIe cn la fecondc ScfTion celebrie
„ fous noftrc Saint Pcre Pie IV commit á ccriains Pe-
„ rcs eslcuE , qu' iU confidcialTenc ce qut clloii befoin
„ de Fairc de diverfes cetifures, & des livres íufpeâs,
„ uu pcrnicieux, 8cqu'lls en tilTcnt le rapport au Saint
„ Concile. Oyanc maintenant qu'on a achev<í cct ouvra-
u ge , & que ncaiitmoiíis ic ãaint Concile ne le peut
^^iSrevMJaPan.il. A aíTcz
i
i Provas da Paute IL Dem. V. S« r.
9, aíTez commòdement > & diftinâeníent juger, ic áU
u fcerner a raifon delavarieté, &diveríité des livres;
„ il commande qu' on cxhibc a noftre Saint Fere Ic
I, Pape » ce qui en aura edé fait > a íin que par fon au-
„ thoritc il foit termine, & divulgue. „
Pour fçavolr ce qui a efté fait en execution de ce
Decret , il ne faut que voir la derniere impreílion de
V Index Eaepufgatorlus imprime à Paris parLaurens Son*
nius Tan ij^p» qui porte cefte infcription: ÍNDICE
des livres ãefenãtts , avec des régies fottes par les Peres éleus
par le Synode de T rente , puhUé premierement de P auctori^
ti de Pie IV, augmenté depiiis par Sixte V, ^ mainte'
nant derechef reconnu , & puhlié par le commaudement de
nojlre Sainct Pere Clement Pape VII I. Je laifferai difcou-
rir á part ceux , qui par paífíon fe font eftendus la deí^
fus à monílrer , que le Concile a voulu donner pouvoir
abfolu au Pape de condamner comme heretíques tous
les livres , qui ont cfí4 faits pour la defence des droiâs »
-de la puiíTance , & auâorité des Empcreurs , des Roys »
& des Princes , 8l en ont parle autrement , que com«
me VaíTaux , & feudataires du Saint Siege : Mais ;e
diray franchement, que je n*ay peufupporter qu*aveú
indignation de voir par ce bel Iixí/w condamner d*he-
refie les Epijlres deV Empereur Frederic II, qui furent
redigées en un volume par Pierre de Vineis ChaneelUr,
qui contiennent la defence des droiâs Imperiaux con-
tre r ufurpation des Papes. Les efcrits de Guillaume Ok»
kam CordeUer , Ô;. de MarJUius de Padoile Theehgien , qui
defendent les mefmes droiâs en faveur dei* Empereur
Louys IV. Le livre de Antonlus de KofeUis de la puif-
fance dei' Empereur Frederic III , & pour la defence
de fes droids, lui eílant dedié a cette fith. Le Traidé
- de Zaharella Cardinal de Florence , intitula : Des Schif^
mes , ^ttíljmt ofíer par VauetoriU de VEn^reúr ^ fait un
peu
■ Provas da Parte II. Dem. V. S- I- I
pcu auparavant le Concile da ViCc , ou i! pnric du pou-
voif Imperial cn !'Eglife avec crop de liberid au pre-
judicc dcs Papes. L,li.Meníircliii! de Dante, ou U tr3Í^ ,
que l'Empcrcur ne releve pas du Pape, ains qú"ú cienc
fon Empire de Dieu. Lc Sengc du Ver^tr , Sc un autre
livre incitulii: La dijpttle entre le CUrc, S* U GenJurme,
qui ell Tafabregi; dupremier, contcnant ladefenfc dcs
Droiíls Royaux de noa Roin de Francc conite les uTui-
pations des Papes i dedle aU Roy Charles V. & mli
CTi François par fon cocnraindement. Lc Praâicieii
Fiem de Perrariii , que on a mís en dcux cndroits de
peur de roublier: en l"un il eft condamnd tout a fait:
Cl) Taucre ou lui a fait cefte grace dcluy lailfer la vie,
a la charge qu'il feroit ciiaftrií. ec qul a cftií ires-bien
cxccutif dcpuis. On n'y pas mimes épargné le Pa^
Fie II , non conténs de ta declaration , que luy mef-
me en avoic fait en fa Bulle , en declarant hcretiquc ce
qa'íl avoit cfciitt lofs qu'il fc appelloit ^Cncuj^/u/ui,
contre 1' auãoTÍt^ du Pape , e par confcquent le livre
par luy intitule: De ferigine , 13" aacieriíc dt l' Emperear
Romain , ou il parle des Droits Imperiaux en autrcs ter*
mei , que ne fone pas Xis Papes , & au prejudice de
Jeurs Decretales. Noftrc Jurifeonfolte Bu/iÍBin , lout en-
nemy qu'il a ellí des Hugucnocs , n'a peu íviter ccfto
fureur , mais a ell^ condamne' comme heretjque a 1' cx:-
cafion du livre par luy compofé Dei Lnix Ecclefajir^úei ,
C CiuHes dl l' Empertur Cenjtiniia: & cc ã caufe qu'il
donne trop de pouvoir aux Empercurs fur la difcipline
EccleriafUquc. '1'ous les autres livres , qui ont iraiálá
fie la puilTance Imperíalc , ou Royalci foit pour le tem-
porei, cn cc qu'on les exemple de la domínation, ou
jurifdiAiondes Papes; foic pouc le fpirituel, oudifcipli.
nc Ecclcllaftique , ont foufFert mefiiie condamnation ,
8l entre lutici ceiuy a qui oti a donnti útic : Qu^ pa»
A ii „/„
^Ê 4 Provas da Pabtk H. Dem. V. J. I. ^
I
I
ítjhs Regi/l. L"Hilíoire de Françaii Gakciardine , ou il
paric des ufurpations des Papes, & progrtís d'icel!es.
Lcs Viet dti EmpereuTs i!c Jeun Cufpiman , ou jl parle
des mcfmcs ehofcs. Lcs Hijioriíni d' Allemugne impri-
mez par Vechel I' an I(S4 pour cc qu'Jls racoiiccnt
dans kurs hinoircs les injuftes procedures contrc les
Empercurs , St, qu"ils rcndent des t^molgnagcs pour
les Droiti de 1" Empite. Fhrei Hifiarimum avee Uur
Authcur Maithiea áe VefinumflierlA.ãae Anglois , qui a
vefcu environ Tau 15751 pour cc qu'il dit bien fou*
vent fon advls fur tellcs ufurpations. hes Cemmenlairt
Je Maijire CkaJe d' Efpeact Dodcur de Sorbonne fo
¥ Epijlre de Seint Pau! ád Tilam, pource qu'il parle trc
favorablcment pour les Róis, Sc Jcur baillc trop grai
de authorhé en 1' EgUfc , avcc cc qu'il parle un pi
trop libremcnt eontre le Concile deTrente, & les d
porccmens de Rome. Le grand Oeuvrc de Margueríi
de la Bigne Doâeur de Sorbanne, intitule : Bibtiolheca
SanciBrcim Feiram, pout ce qu'on y a trouvtí la Prag-
matique de Salnt Louys , conceruant lcs Droiãs , &. U-
bertez de 1' Eglife Callicane , & autres cfcrits , & crai<
õez, qui foril voir le pouvoir de nos Ruis, eomme 1'
Hl/loire de Gregoire Archevefquc deTouri, d'AAen Ârche-
vefqtfi deVIenne, de Sigebtrt Ahhé deGemelird, qui par-
le aufTi deTauthorit^ Impcriale. CiHe heWç Rcmnnflrúa-
te de I.J Coar de Parletnenl de Paris , fiite «u Rol Ituyt
XI, ou ell reprcfentt! le pnuvoír, & auihoTÍttf de noi
R-fis en l'EglÍfe, c la refiAunce dunt iis ont ulí en-
Tcrs ceux, qui ont vou! u cnvahir noa lihertez.
De plus parccDecrct eft donntfe h facultií d'abo-
lir, 8t condamner loui lcs iiites, & dcrits , qui ont
cflípubliez en divers tcmps. pour.Ia defcnie desConci-
lcs, & de 1' authoiiitf de 1' Eglilc cnnrre 1' uliirpation
<ks Papes. Et «'cll aujli a «Ac cunfideraiiun que l'oa
^ cun-
J
Provas da Parte II. OemiV. $.f. f
t condamné le livre du Sehifinc du Cardinal Zaharella ;
le Confetl de PAbbé de Panorme pour la defcnfe du Cott^
clle de Basle ; les livres de JBneas Sylvius du mefme
Concile dè Basle ; les Actes du feconã Concik de Pifi,
qu' íls appellent CancHíabule , ce qui tend au deshonr
neur de nos François , dont il eftoit prefque tout com*
poCé ; le livre de Duarein , intitula : De Sacrts Ecckjue ^
mmjfleríis , a caufe qu'il reílraint la puiílknce des Pa-
pes ; & autres divers Autheurs , qui ont releve les vi-
ces» ou abus de la Cour de Komc, pour en demander
reformation » ou qui en ont parle par forme de plain*
te t ou autretnent « comme Theodoric a Níhem un de leur»
O/Rciersy qui nous araconté deschoíès eftranges; auf^
íi bien que \c Cardinal Benno , qui nous adit mervcille»
de Gregoire VII dit HUdehrand , & quelques autres »
qui ont vefcu devant luy. Nícolas de Clemangh Theo*
logien de Paris , qui parle fort librement » & a la Fran*.
coife de toutes fortes d' abus. Centum gravanuna Na tio*
vis Germaniae dreflíez en la Didte de Nuremberg T an-
il $22 par les Princet Catholiques , & autres Ordres
afièmblez pour eftre prefentez au futur Concile , qui
fiit depuis convoque à Trente ; tous les Tr^iftez com«%
pris en un livre » intitule : Fafiiculus rervtm expetenda^
rmm , O* fogiendarum , qui concernent príncipalement
ceftc reformation» £c autres en grand nombre.
\
Í».Q.
I Provas qa Parue II. Dem. V- $•)?•.
P R Q V A Numero II.
DÉMpNSTilAÇAO V. S. P.
ArRest dw Cokseil d' Etat du B:oi T. C
du 24 Mtfi 1766 f extrak des Regijlres du
Confcll (T Etat.
LE Roi s -étant fait rcpréfenter V kxxtt rcndu en fon
Confeil Ic 1*5 Scptcmbrc 17^5, par lequel, entr*
•utrcs dífpofitions , Sa Majeílé fc fcroit referve de faire
^oonoitr^ d' une manière plus expreflè fes intcntionsr
ultérJeures fur lc$ objets importans rcnfermés dans leg
Adesy quivenoient dcparoitre au nom de rAíTemblée
générale du Clergé de fon Royaumc : Et Sa Majefté
étant infornaée dcs diveríités jd*opinions, des intcrpré-
tations litigieufes, & des réçlamations aux quelles ja
fccondc partie defdits Ades auroit donné occafion ; con-
fidérant combíeti il cíl eíTentiel poiír le bicn de la Re<«
ligion t ÒL pour Cclui de V Etat , qui ne peuvent étre
íípar^s, d*rmpêcher qu'on n' agite dans fon Royaumc
dcs queftions tdmiéraires ^ ou dangereufes « non feule-^
mcnt flií les exptcffions , qui peuvent étre difFérem-
ment entendqesji mais fur le fpnd des chofes mémes;
Elle auroit riíblii d' apporter » cç mal naiífant le re*
inède le plus prompt^. & le plus capable d*affermir 1'
unlon , qui doit re'gner entre le Sacerdocc * & T Em-
pirc ; & dans cette ^vue Elle auroit juge' néçeífaire , ei\
atttendant qu^ Elle foit en <tat de prendre à ce fujet les
mefures définitives , que fa Í2Lg<zÍ![t , & fa piété lui fug-.
gèreront » d*arréter dès-à-prcfent le cours de pareilles
difputes « & de rappeler ,. comme il appartient à fon
autorité » les príncipes invariables , qui font contcnus
dans les Loix du Royaume » &. notan[iraent daos les Édits
de
H Provas da Parte II. Dem. V. S- 9- 7
de itíSi, &. de ifip!, & daní ]'Arrít de fon Confeil
du le JA-Ats 17} I ■ Príncipes, fijivani !cl'i]ucls jleft i]>
conccílable , que V Égiife a requ de Dieu mêmc une
vítitable autaritií, qui n'eíl fubordonníc à aucuiic au-
tre dans i'otdre de* chufes fpirkuelles , ayant le falut
pour objct: Que d'un auire còtií, la PuilTance tempo-
reJIc , ^manee immddiatcinent de Dieu > nc releve que
de lui fcul, &ne diípend ni ilitedement , ni inditeae-
incnc d' aucunc autrc Puíflànce , qui foit fur la terre ;
que le gouvcrnement des chofcs hiimaines, & tout ce ,
qui Imiireire Pordre pubiic, & le bien de J'É[at, cft
cntièrement , 3c uniquemcnc de fon reCTort , & qu'il
ny a aucunc PuJiratice qui , fou; quclque pretexte , qiie
cc foit, puiíTe, en aucun cas, affraiichir les fujets, de
qutltjuc tang, qualití, & condition qu'ils foient , de
la fidelité inviolable quMIs dnivent à leur Souverain :
Qu' il appartient á 1' Eglifc fcule , de d^cider ce qu' il
faut croirc, & ce qu' il faut pratiquei datis Pordcc de
la Religion , & de déterminer la naiure de fcs juge-
mens en matii.rc de doílrinc , & leurs effets fur Tamc
des Fidtles , fans que la PuiíTancc tcmporelle puiflê .
en aucun cas > prononcer Tur le dogmc , ou fur ce , qui
efl pufcment rpiricuel : Mais qu'cti m^nic tcmps la
PuilTance temporelle , avanc que d' autorifer la publi-
catiun des décteis de 1' Églife , de les rendre Lohc de
l'État, 3c. d'cn urdonncr Tcx^cution, avec dt-fciircs ■
fous des pcinés te m pote lies , d'y contrcvenir, a droit
d'examiner la forme de ces decreta , leur confotmitrf
avec iesMaximcs du Royaume , & tout ce qui, dam
leur publication , peut alcdrer , ou intúcíTer la tranquil-
lité publique , coramc auITi d'enipL'chet, aprèsieurpu-
blication, qu'il ne leur foit donné des qualiScatíons,
qui n' autoicnt point íví auturiftes par 1' fc.glifc : Qu'
indL-peadaiíuncnt du droit qu a l'£glirc , de décider les
t PnovAS DA Parte II. Dem. V. S^-
queftions de domine íur la Foi , &. h règic des mocurs «
eilc a encore cehii de faure des canons » ou régies de
difcipline , pour la conduite des Miniftres de V Églife ,
^ des Fidèles, dans Tordre de laReligion: d*établh
íès Mitiiftres , ou de les deílituer» confòrm^ment zva
mcmes règlcs» dt de Ic faire obâr, en impofant aus
Fidèles» iulvant Tordie canonlque» noiv4èulement dei
penitences fahitaires » mais de véritables peines fpiri-
tuelles » par lc;$ iugemens » ou par les ceníures , que les
prcmiers Paílcurs ont droit de prononcer , 8t de mani<
fcftcr , & qui font d*autaDt ^)Ius redoutables , qu elles
produifent Icur eflfct fur Tame du coupable , dont la ré-
fiftance n'erapêche pas qu' il nc porte , malgre lui , la
pcine à la quelle il eíl condamné ; mais qu'à la PulíTan-
cc tcmporelle íeule appartient, privatlvemcnt à toute
autrc autofité, d*employer les peines temporelles, &
la force vifible , & extérieure fur les bicns , & fur les
corps , méme contrc ceux , qui réfifteroient à TAutorité
íbirituelle , & qui contrcviendroient aux règlcs de 1'
Eglife , dont la manutcntion extérieure , & la défcníè
contre toute infraâion , ell un droit de la PulíTance
temporelle , comme elle en eft un dcvoir : Qu'en con-
féquence, la PuiíTance temporelle protedlrice des Ca-
nons , doít à r Égliíe le fecours de fon autorité pour V
exécution des jugemens prononcés contre des Fidèles «
fuivant les régies canoniques : Mais qu'elle ne doit pas
moins veiller à la confervation de Thonneur des CK<
toyens » lorfqu'il feroit compromis par Tinexécution
éc8 formes requiíes , & punir méme ceux » qui fe íe-
roient écartés de ces formes , & des régies fagement
établíes : Que ce droit » que donne au Souverain la
qualité d'^Évéquc du dehors , & de vengeur des régies
anciennes , droit que T Églife a fouvent invoque ellc-
mimc pour le maintien de TOrdref Sc de laDifcipli-
Provas da Parte II. Dem. V. S -?- 9
TX , nc 3'ítcnd poínt á Impofer fiienec aux Padiíura
fur renfeigoement de ia Foi, & de la Moralc Évan-
gelique ; mais qull empèchc , que chaque Miniflrc nc
foic indtípendant de la Puiflance temporellc , en ce t
qui concerne fes fondinns extifrieures , apparccnantcs
à l'ordre publie , & qu'il donne au Souverain le mo-
yen d'ícarter de fon Royauine dcs dirputca lítiaogèreí
i la Foi , & qui ne pourtoieni avoir lieu fans nuite
égaJemcnt au bien de la Religion , & á ccluy de 1'
État : Qu'il appartient à rAutorit^ /piritueJJe d'exa-'
minec . & d' approuver ies Infliiuts religJeiís dane 1*
ordre de Ia Reiigion : & qu'el]e feulc peut coinmucr
Ies vcEux, cn dirpenfer, ou en telever dans le for in-
l^ricur ; mais que la PuiíTance tcmporelle a droit de
dtíclaret abufifs , & non valablement ^rais Ics veeux .
qui n'auroient pas ^li formes fuivant Ies rtgles cano-
níques , & clvites ; commc aulTi d' admettre , ou de ne
pas admettre dcs Ordres religicux , fuivant qu'ils peu-
vent âtrc utiles, ou dangereux dana TÉtat, mímc d'
exclure ceux , qui 8*y fcrolent établis cnntre krdítes
rígles , ou qui dcvíendroícnt nulfibles á Ia tranqiiilJltd
publique ; Qu'cnfin, outre ce , qui appartient e (Tc n-
tiellcment i Ia PuifTancc fpirituellc , cllc jouit encore
dans Ic Royaume de plufieurs drolts . & privik'ges fur
ce, qui regarde Tappareil exitírieur d'un Tribunal pu-
fclic, Ies formalitís de rotdre, ou du ílylc judiciaire,
Texécution forcíe des jugcmens fur Ics corps , ou fur
ks bicns , los obligations, ou Ies efféts, qui cn rtíful-
tent dans I' ordre exttífieur de la ÇocMíi , &. en gene-
ral , lout cc , qui ajoute la terrcur des peines tcmporel'
Ies à la crainte des pcíncs rpiritucUes ; mais que ces
droits, !c privilíges accordís pour Ic bien de li Reli-
gion, & pout Tavantage méme des Fidéles, fonc des
tonccjTiong dsg SotiveraJnSf dun[ rÉglifc m: peuE fai-
Io Provas da Parte II. Dem. V. $.^.
re ufage fans leur autonté; & que foit pour emp(!cher
lesabus» qul peuvent fe commettre dans Texercice de
cctte jurifdidlion extérieure, foit pour réprimer égale-
ment toute entreprife des deux côt^s fur 1* une » ou V
autre PuiíTance , la voie de recours au Prince a été
íkgement établie , utilement obfervée , & conftamment
reconnue. Le Rói rendra toujours au Clergé de fon
Royaume la juftice de croire qu* il eft convaincu de la
vérité de ces^ maximes inviolables , qui ferve nt de fon-
ftement à V indépendance des deux PuifTances ; qu* il
les foútiendra toutes avec Ic mame zèlc , & qu*ii nc
eeíTera jamais de reflferrer par foií enfeignement » & par
íbn exemple les liens de fidélite , d' amour » & d' obéif-
fatice 9 qui uniflènt le£ Sujets à leur Souverain ; 8c Sa
Majefté pénétrée également de 1* obligation oà Elle eíl
de rendre Elle-méme » & de faire irendre aux décifíons
de rÉglife univerfelle le refpeât Si la roumiflion qu*
elles exigent , & de maimenir en même temps , con«
tre toutes entreprifes » 1* indépendance abfolue de fa
Gouronne , fe fera un devolr de réprimer tous excès r
& d*empêcher , que perfonde ne tranfgreíTe les bor*
nes f que Dieu lui-méme a établies pour le bien de la
Keligion » & la tranquilllté des Empires ; Et Sa Ma«
jefté étaiit perfuadée » que rien n* eft plus inftanc dans
les circonílances préíèntes , que de mettre hors de tou-
te atteinte ces príncipes inviolables ílir les limites des
deux Puiífances » & d* aíFermir entr* elles ce concours
li eílèntíel pour leur avantage reciproque , n*a pas cru
devoir diíFcrer plus long-temps de renouvelcr les Loix
faltes à ce íujet , de profcrire tout ce » qui pourroit s'
oppofer à leur exécution , & d* impofcr au furplus par
provifíon , comme Elle a déja fait par fon Arrét du
Confeil du I o Mars 1731» un filence general , & ab«*
folu fur tout ce 1 qui pourroit exciter dans fon Royau«
me
Provas da Parte II. Dem. V. S-S- H
ifie du trouble , & de la diyiíion fur une maiÍL-rc (t
importante. A quoi vouUnt pourvoír: Oiií Ic rapport ,
& tout confidc-ré ; Le Rol etant en son Conseil
a ordonn^ , St ordonnc , que les ordonnanccs , cídits ,
flddaracions I & lettrcs patentes cnnceinant la nature,
1' Aendue , &. les bornes de 1' Autorité rpirituellc , &
de Ja PuiíTance (éculiète , notainment Ics^dits des móis
de Mars ifiSi, & Avril 1655, feront exécinés felon
leur íftme , St. tcncur dans tout fon Royaumc , tetres,
& pays de fon obíiflance : Veut en coi>f?quercc , Sa
Majcfté, que leg quaire Propofiiíons arrétíe» en V AF-
(êmbl^ des Evíques de fon Royaumc convoques ex-
traordinairement à cei etFet en Ia dite ann^e tfiSi, &
les Maxitncs , qul y ont íté reconnues , flc confacrtíes ,
foíent inviolablcmcnt obfcrv^es en tous fcs États , &
foutenues dans toutes les Univerfit^s, & par tous les
Ordres. S(fminaires , & Corps cnfcignans, ainft qu'i!
cft prefcrit par le dit édW de 16I1 : Fait dcfcníès à
tous lés Sujets . de quelqiie état , &. condítion qu' ili
fmem, de tien entreprendic , foutenir, ^crirc, compo>
fer, impríracr, vendre , ou dílíribucr diccflcniEnt, oU
indireâcment , qui foít contra ire auM dites Maiimes , Sc
aux príncipes ci-dcnUs tappeiíís: Ordonnc en nutre Sa
Majcfti:, que TArrct de fon Confcil du lo Mars I7J1.
(ira exiícutíí: eefaifant, fait trcs-cxp refles iniiibítíons,
&defenfcâ átoutes pciíõnnes, de rien ^crfre , publieri
ou foutenir , qui puiflè tendte à tenouvcler des difpu-
tes, ílevcr des conteftations , ou fairc niitre des opi-
nions differentcs fut ladite matiÈre ; Sa Maicftí impo-
fant denouveau, & par provifion, un filence general,
& abfolu fur cet objet : Exliortc Sa Majeftt' , & ndaii-
moins enjoint à tous Archevêques , &Évcques de fon
Kcyaume, de vciljcrj chacun-daits fon diocéfc, à ce
^uc la tranquiUiiií qu'Elk vcut y múav^^n ^'a,\\-e.c«&
J
ti Provas da Parte II. Dbm. V. S-;^-
fàtíon de toutes difputes » y (bit charitablement » 8c in*
violablement coníèrvée : Se referve Sa Majefté à Elle
íèule , de prendre » fur Tavls de ceux qu* Elle jugera à
propôs de choiíir InceíTammeQt dans fon Confeil , &
jnéme dans TOrdre Épiícopal , les mefures qu*Elle eftn
mera les plus convenables » pour coníèrver toujours de
plus en pjus les droits inviolables des deux PuiíTahces »
maintenir entr^elles runion , qui doit y régner poup
le bien commun de 1* Églife « & de T État , õl générai»
kment pour mettre fin à toutes lés difputes » &. conte*
ttatlons rclatives aux matiàres renfermées dans lefdlts
(Ades de rAflcmblée duClergé: Et íèra le prcfent^Ab-
rét imprime, publié, & aíRché par^out oú befoin íe«
ra : Enjoint Sa Majeílé à tous Juges , chacun en droít
foi • notamment au fieur Lieutenant general de Police
de la ville de Paris « comme auíli aux Lieutenans g<f«
fiéraux » & Juges de Police ács autres villes , de tenir
h main à Texécution du contenu au pcéíent Arrét.
ÍFait au Confeil d* État du Roi» Sa Majefté y étant»
tenu á Vcrfaillea le vingt-quatre Mai mil fcpi cenl
foixante-fix.
fi^ffêi PttBI.YrSAV3í»
»JL0-
W Provas da Parte II. Dem. V. S-ji. i>
PROVA Numero III.
DEMONSTRAÇÃO V. S- Ji-
Copia da Consulta de D. NicotAo Fracgiahi
Stcretiirio do Reyno de Nápoles, ao Imperador
Carlot VI , dirieida pela Confetho Collalerai.
ESfendofi qul divulgato un fogiio volante dl fole
quaitro pagine in ia , flampalo in Kcma nel
I71S , e rinampati) qul in Napolí da Luca Valerío, c
da Niccola Mónaco coiilicenia de' Superiori , neJ t|ualc
conteneanfi tte Lezrioni da tecitare nel fecondo Not-
turno deli'OfficÍQ in onore dei Pomefice S. Gregório
Vil nel dl dcila fua feíla , chc cade a" a 5 dí Maggio;
olTervai, chc , nelfultima pagina didctco Tagllo, viera
un Decreto dei Regnante Pootefice Benedetto Xlli
per la Sagra Congrcgazione de' Riti in data dclii iç,
Settcjnbre I71S, in cui S.Santità concede, chc I' Of-
fizio deir accennato Santo cuik Lezzioni dei fecondo
Notturno, e colla proptia Oraiione tivillo, cd appro-
vatí) dalla fuddetta Sagra Congregaiionc dc'Ri[i a [jp
Agofto 17IJ per tutto l'Ordine de'Monaci Benedetti-
ni, fi pdlTa ora unjverfalmente recitare da tuiti i Se-
colari. e Regolari obbligati alie ore Canoniclic: flen-
dcndn la S. S, con tal Decreto a lutii gli Ecclcfiaftiei
qncirOffiiio, chc prima era folamenie particilare per
la Rcligionc Benedctiina, ed avendo Ío oBervate tjuc-
flc Lezzioni , rifcontrai nel fine deila fecnnda in otdi-
nc le feguenti parole : Contra Henriei Imperatorii im-
fios conatus Jhrtii per omnia alhku mipevidui permanjit,
feijtK pro muro Domai Ifrael peoere nen timuii , etmidein
Henricum in prnjlináum inalorum prelapfi.m Jiáelium com-
•mmwiffi Rfgne^uf privavit, al^ut Jiibditoi fofuln fÁt «
^^K> &a\ci
P4 Provas da Parte II. Dem. V. S«3Í-
data Kberdvit, l feníi delle quali parok eflfendomi pa^
ruti troppo ingiuriofi alia Sovrana autorícà de* Princi-
pi, c troppo favorevoli alie (èdizioni » c coatrarj allá
tranquilliu dcllo Stato ; ftlxnai bene di rlmettere l* a6râi«
.ic ai Delegato dcUa Regai Giurifdlzionc perche lo pro-
poneílc in CoUegio , ficcome fu da liii eíèguito in mia
prefenza ; ove eflíèndofi maturamente clàminato il pefo
delle accennate parole > bea íi vidde quanto eflíè erano
Ipravkie di quella vaila idea , con cui la Romana Cor^
te ha tentato di erigerfi una Sovranltà fopra tutti I
Principi temporal! per renderli come foggetti » e di*
pendenti xbl fuo cenno anche nel poâèflb de*loro Do*
minjy ficchè foíTe in fua liberta di prívare i Re de^lo*
ffo Regni , e trasferirli a chi meglio foflc a lei aggra-*
devole. Opinione in vero aílài ftrana» ed ingiuda, e
tutu contraria alia ifteílà iftituzione dei Pontificato:
Non potendoíi afiàtto dubitare , che la Chiefa noA
abbia altra poteftá fíiori di quella coníèritale da Cristo
Signor noftro fuo fondatore ; nè che Cristo Signor
noftro gliene abbia comunicata altra fuori di quella ,
ch'egli come uomo ricevé dal Padre. Imperciochè» fe
lienc come D IO cgli aveva TaíToluta poteftà fopra tuf
te le cofe ; nulla di meno dal Padre gli fu limitata*
mente conceífa per quelle cofe folamente« che riguar^
dano il Regno celefte, e quefta» e non akra comuni-
co egli ,al fuo Vicário. Ciocchc (i comprova dal vc-"
derG 9 che » mentre egli degnoífi di vivere tra noi , non
cfercitò mai Império alcuno temporale » ma altamente
proteftò avanti Pilato , che il fuo Regno non era di
queílo Mondo : Nego di voler eíFere Giudice per di-
videre la paterna eredità tra due fratelli : Si nafcofc
quando erano per farlo Re : E fpicgando bcnç la fua
poteftà, diíFe ai Padre difc íleffo, non avcrne riccvuta
altra » íe non che quella » che confaceva per la viu
ctcrr
W Provas DA Parte II. Dem. V. S-Jí- tj
«terna; ficcome confia ({'alcri palli ddia Sagra Scrictu-
ra , c tlalle aiicuritá , cl)e ín quefla occalione loglinnQ
alJegarri de^Í'Intcrpctri, e de' Santi Padri , Í quali tut'
ti hanno infegnato non aA-ere Cristo eferciuta altra
autoritá in terra , chc Ja rpirituak ; ni altia avernc co-
municata alia fua Chicfa , alia qualc proibi anzi ef-
prcíTamente ogni dominatu temporak ; anzi ei volle «
che gli Apollnli lo riconofcefTero nc' foli Sovrani , co-
me coloro a'qiiali liilamenie íi appartenea la Potcfti
fopra tucii i loro íbggetti. Scguendo quclla Divina ia-
fcgnania S. Pietro 1' immcdiato fuo SuccelTõre , ia foJa
economia fpifirualc inculca ai Vefco vi , atfínchà iionfuT-
fero cmuii de' Principi , a't[uali, cume egli fi fpieg»,
locca folamente il duminatc , c non gia maí agii Ec-
cIcíiaRici.
Ni i Pontefici Succeflbri ufcirono da quefti gíuflí
conflni prefcrittt loroda Cris To> ma coltivaiono fcm-
pre quello fpirito di manfuetudine , fin chi: ne! xi Sc
colo I clTendu atcsfo ai Pontiiicato Ildeimnde , Ibtto no-
me di Gregório Vil , nacqucro fieii difturbi frà lui,
ed Arrigo IV : c s' inafprirono di manicra gli animi de'
duepaititt, che í Romani per oppTimerc afíàtto gl' Im-
pcríaii, ÍDventaiono queíla nuova opinionc, che attri-
builTc ai Papa la potefta di deporre i Re , cd alTolvem
i VafTalli dai giuramenco di fcdeltá ; e la pofero ia pri-
ma volta in pratica a danno di Arrigo , onde ne ven-
nero tanti funclli accidenti alia Chicfa, e H eccitarona
in Europa tante languinolenti tragedie.
Non fa d'uopo qui , Signore , rinovarc minutamen-
te ia dolente memoria di quelle afprc contcfc , nè di
rieordare il funefto tentativo delia depofiiionc di queii'
tmpcradotc , imperciocchi , a parlare co' fenfi di ragio-
nc , e di umanità , tutto ciò chc in tempo di quells
gian controvciíia fu opcrato da' Rum&nt toatA&ú » &
i6 Provas da Parte II. Deu. V. S- 5*-
dagl' Impcradorí » noa dce addurfi in efempio ; eflíèn^
doíi da una » c 1' altra parte nel bollore deÚa íUzza ol-
tiepaílâti i tcrmini dei giuílo» e dei dovere : non po-
tendoíi le^ere íènza lagrime i funefti efiètti , che de-
* rhrarono dali* accennata depoíizione ; vedendofí 1* Im-
•perío afditto da fedizioni, da morti» da ribellioní, da
.guerre » e da parrícidj : e la Chicfa lacerata dalle vi-
-ccndevoli proícrízioni de'Vercovâ , c da'Concili tra lo-
fo contrarj ; altari fpogllati » tcmpli violati » Pontefici
depofti ; creati altri in loro luogo : 11 Pontificato occu*
pato a forza d* armi ; la Chiefa ftracclata da lungo , e
cradele fciTma; ed in una parola (convolei da'fonda-
menti Tlmperio, e la Chieía.
Quefte lagrimevoli feguele , che nacquero dalla ten-
tata depofízione , che Gregório VII voUe fare di Arri-
go ; e che fecondo il fentimento di moltiflimi Autori
(benchè ve ne íiano anche molti in contrario) fu U
primo inaudito efempio di queda nuova Sovrania de'
* Pontefici ; ficcome dimoftrano TingiuíUzia di quefto
fiuovo pretefo dritto ; ed efcludono ogni titolo anche
'coloratOt e per confeguente qualunque poíTeíTo di buo-
na fede » cIk Íjc ne voleíTe indi dedurre , il quale non
•può fuílidere» reclamante domino; cosi pongono fotte V
ccchio Torrore univerfale, col quale da tutto il Mon-
do fu ricevuta queda novella dottrina. Imperciocchè
' quantunque varie furono Ic opinioni , che di quedo diP
áidio di Gregório , e di Arrigo diedero gli Scrittori con-
temporanei, fecondo le varie paíSoni de' loro contrarj
* partiti > per le quali tennero impegnate le loro penne ;
Jiulla di meno tutti conobbero come cofa nuova » ed
inudita la tentaca depofízione , che il Pontefice volle
fare deli' Imperadore , edèndo fida negli anirai di tutti
la madima generale, autoriízata anche da S. Pictro, c
tl'alui divini Scritt;ori si delvecchxo, che dei. nupvo
Tc-
^ fitovAs DA Partb U. Dek. V. S- Jl. 17
Teftamcuto, che Ia Regia Poteflá dipende immedJaia-
mente da Dío, e ch'egJi folo, chc conflimifee i Re,
può torre loro i Rcgni.
Non finiega, clic moltifltmi Scrittotl mndcrni, do-
po Btlkrmine , foflEngono ora , chc fino dal principio
*id VIU Secolo fi\ da' Pnntcfici porta in pratica quefla
loro potellà, avendo Gregório il fcomunicato 1' Impc-
radotc Lione ITautico, e loltagli !'eftizionc de' iríbuti
d' Itália, e fotfc anchc pcf fentiracnto di alcunl, pri-
Vato deli' univerfo IitípcrlOi Ma che chc Ita dei punio
filTo dcUa niítita , e delia pratica di qusíla opiníonci
cgli é eertn prciTo hitti gli Scrltcuri contemporanei di
Gregório Vlli ed anehc qitolli dei ftio partito, che »U
Jora fu fentita romc nuova ; c qnel che importa , fu
datutti univcrfalmenteaborrita, come cagione dl gucr*
rc, di ribellioni, e di fcifini. A' quali mnlí li aggiun-
gc , chc la Horia di queflo fatco è ingiuriofa alia memo^
ria di un Romano linpcradore ; e ben fembra giufto, e
conveniente, ehenondcbba oggi diílimularfi nella pub-
fclicaiiotie fatta a contro^empo in oceafionc di querte
Leziioni di S. Gregório Vil. Egli í vero, ehc in que-
flc Lcziioni di S. Gregório non s' infcgna con ragio-
ni, c con argomenti la prctefa verltà di quefla opinio-
ne ( ma folamcntc fi ofprime coUa Templicc narrativa
dcl folo , c nudo fatio delia tentata depofiiione : nulla-
dimcno fono pur iroppo evidenti le pernieiofe conle*
guente , chc ne nafcoao dali' cíTerfi infcrita nel Divi-
no Offizio ; Imperocchè non é gJà qucfto un fattn , che
f] racconti in una Aoria , Ia giuillzia, o ingiuflizia dcl
qualc fi lafcia ai giudíiio dei Lcttore : ma è un fatto,
chc fi efponc nelle Lezzioni , elie íi rceitnno nel Bre*
viário , nelle qualí , non raccontandofi chc le gella di-
vinc di quel Santo , per cui c^li ha metitato la cano-
lúzzazionc; tutti coloro, che ic Icggeranno , t»^voTs.e\aV'
II da Pari. ÍI. S maa*
1
tt PnotAS DA Paàte II. Dem. V. 5. ji.
fnente crederanno, di€ Taver depofto un Imperadores
c Taver aíToluto i Vaílàiii dal giuramento di fedeltài
non folamcnte fíafí efeguito per un Diritto incontraíla^
hikp che compete ai Pontificato, ma che iti oltre (ia
Aata un azzionc gloriofa p c troppo divina di S. Gre^
gorio» ficchè ne abbia meritato dalla Chiefa dl eíTere
afcritto ncl numero de' Santi. Ecco come il fatto , ben«
che nudo , in quefta contingenza però , ed in queima
circoílanza, foio perche riíerito in queftc Lezztoni dei
Divino OíBcío , pregiudica ai Diritto delia independei)^
Ea de' Sovrani ; Ed ecco anche come quefta femplice
narrativa iílilla meglio negli animi di tuttí i Fedeli
amore » c venerazionc per quefta miova ièdizioía dot^
trina » che non farebbe un intiero volume compoílo
crpreíTamente per quefta controveríta. A talt oggetti I
Komani , i quali ben fitnno V arte di fpargcre con pro*
ficto i loro fcntimenti , per quefto difegno han voluto
fare comuni a tutta la Chiefa quefte Lezziom , che pri^
ma erano riftrette tra' Chioftri de' Benedettini , afBnch^
andafte in bocca di ogni Fcate » e di ogni Prete quefta
opinione r c poteí&ro non Tolamente quefti , ma H reftô
4e' Laici reftarne tenacemente preoccupati fentendolá
canonizzata ne* Mifterj Divini.
Ma ancora quando quefto faEtto delia tentara depo^
^zione fofte riferito in qualche ftoria , come ben ri^
fcòntraíi preíTo di molte 9 non dovercbbe neppur ien»
tiriène íenza rifentimento , che una tale ftoria fi liftanh^
pafte , e publicafie oggi ne' Regni di; V. M. , c coa li-
irorofo tmpegno ft faceíTe artatamente fpargere , e re^
imprlitiere dagli Ecckfiaftici per dacc , coll* argomema
dei fatto, pcfo» ed autorità a quefto loro preteíb Difit*
to. Conciòfiacofacchè fe in qualche Regno dí V.M. fi
daíFc fiiori una ftoria contenente il Caulogo delle de*
pofizloni^c carcerazionL» che gl* Impcradori han fatto
ProVas da Partr II. D.Kif. V. S- ;i; l»
<c' Pipi , non aflàfígiarcbbc quefto libro fubito i fulmir
ni di Koma! E fe riiircííTc di fare impfimere fjn den-
tro Roma un tal iibro , lo foífi-Jrcbe la Romana Cof-
ie f taccrebbero que'Minillri! lodhpteiiarcbbeto fotfif
La rperjcnm dimoflra , che qucgli Uomini iroppo ac-
corci cflinguono ogni lume , ed ogni noiizia di queftt
facti, cd allettano gl'ingcgni di memnric tuito con-
Itaric per averc g!i animi prevcnuti a loro divoíioncj
e per qiieflo motivo non pare , che dal iioílro canto
(Jobbiamocirerc cosi pocoavveduii, che canonizíandofi
tra' Divini Otficj opinione coianto (èdiziofa , e ncmíca
«I Principato , dcbba, o polTa ufarli dilTimuIazionc , o
dtfprczzo. Si cl aggiunge , che lè quclla dottrina íe-
rircc la iodependenza di ogniSovrano, molto piíl drit»
lamente ofFcndc l'alta ineontraflabil raggione diV.M, ,
poichè sú queda prctcfu dominio di cutto il tcniporals
appoggiano i Ponte ficí la traslazlonc deli' Império dali'
Oriente in Occidente , c vogliono, che gl' Imperadorí
dcbbano riconofeete da cífi 1' Império di Germânia ;
pretendendo, che Papa Lcune iil Io trasferl da' Gfe>
ci nella perfona di Cario Magno. Ed ammeíTa una vol-
ta nel Romano Ponteíice quefta autoritá di deporre i
Re, c trasferire i Regni , rcftarebbc valida la dcpofi-
lione, che Innoeenzo IV nel Concilio di Lionc, con-
fermando le Sentenre di Onorio iil, c di Gregório
IX, fccc dcir Imperadore Federicoil, e primo Re di
Sicilia , onde farebbc Icgíctima la traslazionc , che (fi
^ucílo Rcgno feecro i Poniefiei negli Angioini , c V. M. ,
che fenza avvalerfi delle ragioni degli Angioini, c de-
^li Aragoncli , le quali íi cumulano nella fua AuguSa
Perfona , foftiene i Dititti delia linea Sveca fu qiieft»
R.egno, non potrebbe pit!i fcrvirfi dc'forti argomenU,'
clic gli fomminiftra il fanguc Sveco , e per confcguente
non potiebbc come SucceíTurc di Fedciico CafttTvu^\k
!• Provas da Partb IL Dex; V. $. $s»
giuftízla delia Monarchia di Sleilía, t)retendcndo tuttl
gli AutorI p. che hanno avuto i*ardiinento ái fcrivero
contro la giufta Caufa di V. M., che, eíicndo dato va«'
lidaitierlte dcpofto Federico il < ri era bifcgno di nuova
conceílione de'Pontcfici aTrçdflCeflbri delia M.V^ pct
Io gluílo tholo delia Monarchia di Siciiia.
Daquefti gravi^ ed infoíFr ihili preghidizj, che dali jt
pubblicazioite delle accennate Lezzioni ne nafcono in
generale alia independenza dei Princlpato, ed in par-
licolare a' Cefaíei , e Reg; Dirltti di V. M. parea ben
próprio» che» imitando noi il coílume^ t Taccorte^za
delia Romana Corte , aveflimo qui proibite le Lezzio*
nl mcdcfimc , incartcando a' VefcoV! ^ che non le avef-
íkro Infcrltc ncl Breviário. Ma cíTendoft riflettnto , che
malgrado (Juefto divieto gli Ecclefíafticx Taverebbono
CoiUlnuate a recitare , e che la proibizione di uii Offt*
vlci (hfcbbcí rlufcha di fcandalo a queíli popoli troppo
ftípcrniylofi , onde la Romana Corte , prevalendofi
Mtflia nu\U fodisfationd de^medefimx , averebbe fufci-
lail altrl Inconvcnicnti t che ci aVerebbono poi tirati
in Ifnpegnl maggiorl ; ft fthnò in Collaterale di non ve-
nlr€f ai divieto delle Leziiont fuddette , ed anzi diíTi-»
mvilarncf ogni refentimento per noii fare accorgere gl'
Ignorantl» ed i fertipAci dcl tcleno, che in eíTcíf na**
fconde» ed ordinare Tolamente, che fi carceraíTero glí
Stanfipator) , e fi fcqtfcflraírcro tutti gli efertiplarí deíle
Lezííoni faddette , e ciò llil nudo motivo di efTeríi
intfodotta, rfftampata , e venduta Scrittura foraftie-
ra fenza precedente mh licenza , e dei Collaterale »
in contravenzione delle Regic Pragmatichc , tanto
píiV , che la riílampa appariva fatta con licenza ácf
Superior! , quando non fi «ra accordato un tal pcf*
ncíTo.
Que-
Frovas da Parts II. Dex, V. $• %7> 21
Quedo c tutto ciò , che fu a^cordato , c rifol^to in
quel Colhterale; ed eíTendomi io uniforma|;o , ne di«
Ilrib^H fubjto gli orditli alia Vícarls| , ed ora collo íleílb
ÇoUaterak Configlio » in cfecuzione anche di queijo 9
ché fu appuntato» mi fo gloria di paíTarç íl (utto alia
Sovrana notízia di V. M. C. Ç. la cui Sacra C. Regai
Perfona noftro SignoreDio guardi, fecondo la Cri (lia-
mtà tutta tiene precifo bifogno» e noi íUoi fedeliíriín}
V^íTalli le preçhiamo dal Cielo. Napoli 1 1 Marzo 1 7 }^«
C0NT£ P^HaRRACK.
\
1* PkoVas da Pab.tk íL Oem; V. $■ }%
'' . PROVA Numero IV.
OEMONSTRAÇÃO V. S. ?4.
C^éi êã Consulta 4$ Mar^uex Nicolao Fragoianiií
Suritêfríê iks Ihlc^Ms dà Sxitt Jurifdicfãa
4,.
S» Iv. «!• ■ ^
ESfendo V. M. fcrvita rimettermi con Regai Di-
fpacck> ác' Ip .di .qucfto mcjfe, due Mcmoriali di
I^ovello de Bonis per V imprcflíone deli' Ordo Dlvlni
OJficH ad Horas Canónicas, ©* Mijfe Sacnfictum dciraa-
XkoX7^» lihò ^9t quefia Capine # e iua DioceíS., e
r altro per lo jBLegQo , con ordine , che trattandofi dl
cofa » che non richiede la folita reviíionc , daíli io la
prowidenza conveniente per la ílampa de' medeíimi «
non incontrandovi ditHcoltà : (limai io opportuno, pri-«
ma d*ogni altro pado , di farmi eíibire gli efemplari de*
gli accennati Libriccini » volgarmente detti Ordlnarj ;
ma queda mia diligenza ríúfc! yana a riguardo deli'
Ordinário per le Chieíb dei RegnçH fcufandoíi lo Stam-
patore » c|ie imprimetdoíCQcí dieci mila e pià , tale
ílampa fi era fatta neireftV palTata , e fe n'erano man*
date le Copie per lo RegDo, anche prima delia Ficra
diSalerno, come ho veriíicato, che prima de' i6 Sec«
tembre ne avevavcndutc molte a* Libraj Migliaccio , c
8tafi» vale a dire prima, che la Lettcra circolarc vic-
tanto a*Vefcovi la ftampa de'loro Editti, c Ordinar;,
foflc non folo ad cfll Vcfcovi pervenuta, ma neppufc
i^pedita, eíTaadp feguiu tale fpedizione a* «o dei mele
mcdefimo.
•,•»
£fi.
PsnTAS D* Parte II. Dek. V. S- í4. a»'
Efibl dunqae roiamenie V OrJinario , che rlgu«r-
ài la Chicfa, e Dioccli di Napoli, chc ú ftava impri-
mcnda, come non i ancora termínato d' ímpricncrG :
Ma contra ogni arpcttativa, elTendo il mcdcfimo dilí-
gentemenie efaminato, vi fi ri trovnrono duc cnormiífi-
nii, ed iiifiipErabili fcoglj : L' uno Feria ^ in CxaaD»-
Diini , ove fi dilpone in quefte parole ; FroTmilgiinlur
BulUinCxiuiDpmini. & Cafui refirvati Em,"", (j-Reu.»
Domina, tTc: L'attro a' i;di Maggio, dove fi prefere
ve, che Ti recitino le Leiíioni di S. Gregório VII dei
fccondo NiJtturno ut ia preprk. Bcn vede dunque V»
M. , chc col primo (i ordina, chc aeJ Giovcdl Santo (i
dcbha pubblicarc nclla Chiefa Cattedrale laEolla iaCix-
»a Dmnlni, e che fe quedo Ordinário folTe ufcito con
mia licenza, larei venuto ad autor izz are la pubblicazio'
ne dl una Bolla non Iblamente aborri» , ed efecrats
in queijo Rc^no hn dal di lei nafcimcnto , ma anche
íbandita, ed erpulfa da tutti i Dominj CattoUci. *
Egfi c cofa troppo nota, cd io mi vcrgcçno di ri»
petere a V. M. le dtlTcniinoí , e torbidi, «d i fcquo
Uri dcllc temporalità de' Prehti , gli efilj di tanci Ec
cleíiaftici , che qucfto Govcioo fu occcllitato di prati-
- t Eceo ui» detie prore , con re At' Pririltti iceorilaií loro ít!
cui (idiniolb-í, ch*iGí/i<iiifo«o Papi in prejiLdiíio liíU' Auiociíi
ermiciofi alio Sisto , e ch< prB- Regale , che iliubbidlre a qucll;!,
iTina apccii itulqundenEi dig;]! come comaadano la Divinc SciiC-
"" í BolU Cim h
Nerie Coniniiioni dí* Gifalti
) GhlíHO I <4.( fu loio accordilt»
A Tnm. 11 nd quinto coipo di
noIlciionÍHg. !;S vJfonoleOr-
rfiniiiani íf toro GcneralK e nel
da Paolo 111 la poKlU di ailbfii- -
rc niiti i peccaii. ancbe rifcrva^ I
alia Santa Sede , »n' ícmííooí pf» ■
ri) di quelll conlenuei neila Bulia ■
fceonda Articola dcUi nied«rimci
lu Cm/l Dfmlai. M
rincario, cheia Bolli l« tTiM
blicailone delia ftolfa liCmã Ihf ■
Prarinj fii aSiira ín Km hu>so ,
eve i ConfelFuri nonno teiscfla
éomaJamentii. Qucfti í 1' iibbi-
wfBf , Ttdi [g Storia Bcciefiaftic» ■
di Pím-y , o ha comiouiãnne ■
dicnza , cfae qacfti Rclifioll pro-
d.1laJ«Í.Sl,.rU«ir»^,Síl. ■
ftiT.no 3íli «dini Soviam, Ma
Líb. CLlí» Á, , l. íl , ■S«&. \t. . 1
cdl a uk>ao ^iti piíl lolia ^oUc-
34 Prova$*da Partk |I. Deu. V. S- í4;
care per opporíi alia pubblicgzione di qucfta BoJla ; {
f aílighi , chc dovette irrogar« anchc fopra t laici acT
cufati di tener mano s^lia pubblicazione delia medefí*
ma : i diíhirbi , che occorí^rp tn^ le duç Pptefta pef
qucílo foggetto dal l$67 per moltl anni in aporeÂbj
gli ordini fiilminantj dei Re Filippo il contro di cíTa t
è la çoíl^nza di quedo Governo in qon ave ria yolutai
tnai tollerare da quel tempo íin'ora. Toglieva la mc«
defíma V autorità a^ Sovrani di potcí riconofcere Brevi ,
BoUe 9 e Lettere , ed ogni ^Itrs^ Cart2( di IVo^na per oc-
cafionc áQlV Bxcquatur t dichiarando Icomunicati que-?
gli , chc lo irapcdivano : Toglieva ançhç fotço pena dí
ftomuníca a' Sovrani la Potf ftà d^ imporrç Dazj , e Ga-;
bcUe , di negar Ic tratte per Iç vettovagliç , o per quà»
lunque altco genece per Ron^a : Sçomunicava i PrihcÍT
pi, che faceíTcco Leghc ofFcnfive, e difeníive con Sot
vrani Protedanti , ed inferiva mille altri enormi prcgiut
dizj 9 non Tolamente alia Sovranit^ , ma anchc a' Di*
ritti de -Privatl , ficchè in qi^el tcmpp 1^ Piazza di queíloi
Sedile di Nido ripugnò di concorvere all^ aíiitto dells^
pubblica panizzazione di quefta Città fql motivo ái
non inçorrcce la fcomunica in BuUaCc^njs fe imponçílà
gabclla fopra i fuoi Cittadini fenza licenza dei Papa.
Con giuíla ragionc adunque, mantenendofi la Po-»
teftà Regi^ nella non mai intcrrotta oflèrvanz^ di un
aperto, e poílantc rjfiuto delia dçttaBolla, non averci
potuto io fiiggire lataccia ditroppo trafçurato, ft con
mio pecmeíTo nc aveíli autorlzzata lalçttura, ç lapro-:
inulgazionç in ogni Gioyedl Sar^ço,
Egli c vero , chc non oílant© tanti contrafti , c fta-j
piti, gli Eçclcfiaftici inqucl dj I4 pfomulg^np , pe^^noq
fmcntire la favorita loro maâima di non abbàndonare
piai cjò, chc una volta hanno, bcnçhè ingiuílamentê
te$f fip^^^fpi M? fiççomç I çontçQti di (juctta femplicc \ç^
tura» aonhaiuioattentatoma} 4í praticaria neppure net
Foro delia coíçienza , cosi il Governo , o non há fapu-v
to, o non íi è curs^to di queda recita fche íi rende va-t
ha , cá iniitile una volta > çhc tutti fanno , che la legit^
tima promulgazione nel Regno coníiíle nella fona, o
píicl vjgore dèl Régio Exequatur,
Comunque íiaíi però quefta cómica oontradizione $
dalla quale fempre piCi fi çonofcc , che nelle controyer^
íie giurífdizionaU entrambe le Poteftà fi regolano non
per princip), o per Gftema raglonato^ ma per inconíi'»
deratp ufo , ^ cieca pratica ; egii reíía (cmpre indubi«
tato, echiaro, che ufcendo ora T Ordinário con JaRe<f
gia apprpvazione , parrcbbc, cheveniiTe adarfele queif
Ja forsa, e queir autorità» di çui f|n'ora è ftata priva
la lettura dçlla QoUa fuddetta.
Ho ílimato perciò di concedere la licenza alio Stann
patore d' in^primer^ P Ordinamo iuddetto a çondizione ,
che dal íbpraccennato iuogo ove dice : Legttnutr Mulh
in Coe na Domini, O* Cafas refervatf , ^STc. ne toglieíTe le
parole Bulia in Cotna í^çmix^l f ç reflaíTe \\ periodo co|
ieguntur Cafus refervaiii Ve.
In quanto poi ai íecondo Iuogo , che riguarda id
Lezzioni dei fccondp Nocturno deirOífízio fii S. Gret
gorio y II , ho r onore di fore prefente a V. M. , che
çílèndofí neiraniio 172^ riílampato in Napoli da Lu*
ca Valcf io , ç da Niccola Mónaco un foglio volante »
nel quale fi contenevano tre Lezzioni da recitaríi nel
fecondo Notturno deir Oífízio nel di delia Feda di det-
to Santo 9 che cade a' 2 ; di Maggio , il quale QtFizio
riveduto , ed approvato dalla Congregazione de* Riti
per r Ordine de' Monaci Benedettini , il Papa Benedet^
to XIII nel 171S concede» che (1 poteíTe reciureda
lutti gU Ecclcfiaftici Sccolari » e Regolari obbligati a i«>-
fit^FC Iç Qf ç. Çanoniçhe 1 fu 4^ paíTato Governo av-
^é P&o^At OA Farts TL JSzM. V. S. 1^
tenko il prcgiudjzio iHa Sovniiiii de' Prindpi nclld
Icguemi parole : Cmttrm Hmrià Impcrstorit impias cona*
tmsforús per 0mmã rnikku rmpãvHas ptrmanfu , fi^ue pr0
mmrõ Demm Ifracl pm ter e vvm thmmt, êc emndcm Henri"
4^im mprafunJiun mtaUmm proUpfum ^ fidelium comunionti
Rrgnoéfue prhavit , atqtãe JiMitãS pêptúõS fiãe et data Ube^
fétvh. Si rificttè allora quanto ta^i fetifi foílero íngiu*
riofi alia Sovranità de' Principi , e favorcvoli alie íèdi-
aioni, e contrarj alia tranquillità dello Stato» e gravi«
ák di quella rada idea , eon cui la Corte Romana ha
tentato di erigeríi una Sovranità fopra 1 Principi nel
temporale per renderli (bggetti » e dipendenti dal fuo
cenno , anche nel poíleílb de* loro DominJ , fícchè fodè
in fua Jibertà di privare i Re de* loro Regni , e trasfe*
rirli a chi meglio gli foílè a grado. Si efamin^^ i'a(Iur'»
dttà di tale prctcnfíone ; e fi pondero , che beríchè nel-
)c fuddctte Lezzioni non s' iníègnaíTero i pretefí argo»
Bientl delia medefíma » ma Tolamente fi efprimeíTe il
fatto delia tentata depofizione : nulladimenoeranotrop«
po evidenti le pernicioíè cenfeguenze dcrivanti dali' cí^
fcrfi iníèrite nel Divin Offizio ; non eflíèndo quedo un
fatto raccontato in una Storia, la gluílizia, o ingiudi-
2Ía delia quale fí lafciaílè algiudizio dei Lettore; ma
un fi^tto , chc íi efponeva nelle Lezzioni da recitarfi
tra le gefta di que) Santo, per cui meritò la Canoniz*
^azione ; ficchè tutti coloro r che leggeílèro p ragione-
Volmente crederebbero 9 che Taver depoílo un Impe-
ratore » e Tavere tíToluto i VaíTaili dal giuramento di
fedcltà > Bon Tolamente foílè Teguito per un Diritto
Incohtradabile competente ai Pontificato , ma chc inr
4iltr< foflc ílata una azione glorioTa di Gregório Vil»
per cui aveflê meritato dalla ChicTa di eíFere aTcritto
nel numero de'Santi. Per quefti» edaltri motivi fimi*
miglianti furooo per ocdine dei Coverjio carceratl gtt
Stam*
r
, PaStb H. Dem. V. S. 14.
StampaCofi, c iequcftrati lutti gli eremplMÍ delle L«*
zicai ruddctcc.
Ad efemplo dí Kapoli furono dipoi Ic medcfime
Ijcziioai prdibitc in Francta con Arrelio dei Patlamcn-
to. 11 Vefcovo di Monipellicr ne fcrKTc ai Re la famo'
fa, e celebre Ictiera: e la maggior pane di ((ijc'Vefco-
vi pubblicarono elegaml Maiidameiíti cuntro queftc
Lczzioni.
Qaclla proibhione fi mantcnne qul con tanto vi«
fotc, che avendole i Veneiiani inferite nel corpo de*
Scmeflrii e Breviar;, fu uri^inato da qucHo Governa
fotto i 1} di AgoRo I7JCI , >:bc non s'introduceI1èro ■
mcdefimi nei Regno, e chc il Cancellierc delia Rega-
ie Giurifdiíionc ingiagncITe a' Librai Napolitani di nnn
ricevcrli fotto Ic pene conteniitc iielle Regic Pragma»
tichc.
Ma in corttravenzionc dí tale ordine gli Eeelcfiaílí-
ci , che non dimeniicano inat il lorn prupofito , ftam-
paiido gli OritHarj fenia licenza di V. M. prefcro U
liberta di ptefcriverc ne' mcdefimi la recita dellc Lcf
?ionÍ fuddetie. Tanto c commendevole , e tanto era
jicccffatíf» I' ultimo Regale ordine di V.M. di non pcr-
mcttcrc loro la Aampa di cofa alcuna fcnza le debite
precedenii liccnie.
Difpofero adunquc, che (í dovelTeto recltarc le I,ci-
linni ííe Ctinmani Coí^eJfarumPonlificurn nel primo Not-
turno ; e qucflo va benct e Ic nuovc Lezzínni fuddet*
tc j dic neW Ordmarío IÍ accennano eon quclie parole
nligiia III in prcpríe , nel fccondo Nottorno.
Ho ílimato per ãt> dare licenza di llampare V (?r-
Jinario fuddctto , con toglierne Ie parole iil ín preprle,
e foftituitvi ut in cammani , chc vale s dire , doverfi rc-
Ciiarc nel fccondo Notturno Ic Lczzioni ctimiini a" pon-
tcácif cCoafcObri, chc li rcciuvaaa prima delle dní-
t »
i
'!• Peotas DA Farts II. Seii. V. S. 144
Tcdere , chc la mcdçfifna c íd tutti gli Ordlnarj , ante*
cedente nel dl ia di Gennajo natalizio delia M. S.
Si nou » che lo fteílb Signor Cardinaje avendo
fitto vedere » che nello fteflô noftro Diário era fcritto ;
che nel Gioved) Santo fi legge nel Duomo Ia Bolla hê
Cmmã Dmmm , k) che non ho mal ciò awertito , hó
fktco ordinmre per lo Segretario di quefta Delegazione
«lio Stampitofc Flauto, che per Tarvenire fi aílengá
DC* Dmi di ftampare tal particolarità. Lo fteflb ordine
per la ftampa ácíV OrJimtri^ per Ic Chiefe dei Regno
per Tanno venturo fí è fatto a tutti gli Stampatori
per meiío deilo fteflTo Segretario , íia riguardo dcllá
8olla Cmtut^ che delle Lcwpm di S. Gregório.
• • . V. ... .. ... ■
t>RO>
P ^aoVas da Pa&ts II. Dem. V. S- 4}> }l
PROVA Numero V.
DEMONSTRAÇÃO V. Ç. 41-
Em çíff/e íon/Jm o OPÚSCULO de Gestis CIRCA
DOCTRINAS, ET LlBROS A TEMÍORISUS Eie-
CHi.e RbtíiSi pitblicado peles JcfuUas jia oeeajíáo da
Centeovtrjiii , que houve fobrt a Elucidário ils Jcfuíta
PozA. Extruhida ia Tottc do Tombo do Armarío Jc-
AdveKtencia. ^
» T T E muiio conhecida a Cotitrovcrfia , que no Se-
B X. X cuio pafTado fc excitou por occafiáo do EUici-
» rfíiWfl do Jtjliita JtãoBaptljUiPata. Embravecida a fe-
> rocidadc Jefuitica com a Cenfura, que cm Ruma ffe
* tinha feito do frimeiro Tomo do Eluciíliiiio , procu-
" rou ella illudir em Hefpanha a dica Ccnliira, reim-
» primindo o Elucidário , cftnmpando , e publicando
■■ Apologias, e ellimulando os MiniUios da InquifiçSo
>> de Hcfpanlia a dcfpiczar a Cenfura Rumana , pan
> demonftrar que não era fubordinada a InquifiçSo , ou
» a Congregação do Index daquclla Cúria. DeftaCon-
» trovcrfia dão copiofa noticia Ãffonfe de Vargat , e
» Franeifco Rualts, O primeiro no Livro , que fe im-
> .primio com clle nome cm i6^l debaixo do titulo
" icguinte: >>
Alfohei de Vargas Toleuni Relatio ad Re<
g<i , er Príncipes Chríjliíinoi de Siraiagenmiit , tir Sophif-
tnatii Fclnicíi SecieUtit J efu ai Monarchiam Orbis Ter-
Tantm Jlhi conficitnddni. In qua Jefuilarum erga Regei,
SC pepvlot opiimi de ipjis meriíos infidelhai , trgaqiie ipfam
Poniijiítni pcrfiiiii , contamelia , V in ¥idci rebta nouenJi
iibido iilujinbas documentis comprebalar. " Principalaicntc
» QOK Capiml«£ x\i, XVII, xviii. LviUi e ux.. «
1
is J^RovAS DA Partb IL Dem. V« S« 4f«
» E o fégundo no Optifctilo , que fcn^e de Doeu*
* mento , ou Appendíx i dita Obra de Vargas , cujo
* titulo hc : «
Ac TIO hdsrejts InSoctttaieJefu, Épíphaneía, ©* Pfcrfl*
^t^r/tf MagíJlH Ffanciícl Roalcs , hcc ejl : Manifejlatio,
íf faiisfactto in tuiè fotttis Èccie/ue SdtictàS DéS , O* unlvef'
Jk ReipuhiM pfo ajeftà JuJlHia Edictúrum, & Sentcnfíàt
S, Ccngregatiotiii Ènúnentufimorum Cardinalmm lii Cenjué
'tâ Lthroriim, qúá Joafinis Baptiílae Pozà c Socict. Jcííi
Cpcra omnia, 9T qii^lthêt injavorem yas S cripta damnan*
itir.
» Entre ris Opufcvílo» Apologéticos, qué rfâqtíelh
-% otcafião diflcminársío otjefmtas , merece particular
i» memoria , e attençáò hum ^ que elíes intitularão:
f» Opnfeulitm deGeJUs circa íy^ctrinas , ^Librõíi&c. que
» agora damos á luz, liratldo^o do Original ImpreíTo*
» e emendado de mão pelo Author do modo r que fe
» cotlferva fiz Torre do Tombo no ATrútrlo Je/ahico em
* hum Volume íèparado , que além do Opufeuk) con*
» tém hum Extracto iftipreffi, e outro mf. da Obra» e
» Propofíçóes cenfuradas do Elucidário: e huma Rei»*
» ção na lingua Giílelhana (Obtzjejuiíica) do qíie íuo
» cedeo <rom a Inquiítção de Hefpanha íbbre o Tonnf
M Primeiro do dito Elucidário , c fua Apologia , que tamix
» bem fe dá aqui á luz anies do OpufeiJa em bcn«ã<
» cio da Hiftoria*
P^
líkovAS DA Parte II. Dem. V. S- 4j.
r
B DE LO SUCEDIDO
^ £ O N L A
INQUISICION DE ESPAI^Ia
SOB&E EL TOMO PR 1 MERO
DEL
ELUCIDÁRIO, K APOLOGIA.
AViendo venido Ia prohibicioil dei Ehcljarí» aííõ
de i6iX , íe inflcS mutho de parte dcl Núncio
de Su Samidad, pata que Ia Inquificion b pubblicaf--
fe, fuponlendo cftaha fubotdinada a la Congregacion
de índice. Juzgofe por eiitoncea que no fc devia ad-
muir la dicha prohibicion fin iiuevo evameií. Iníli'> d
P, Poui para que fe dieíTe a qualificar el Libro , c|
qual en Efpana no eftava denunciado ; y que íi avia
algo digtio de ccnfura , fe expurgafle. Cometio-fc a
fiacoí o féis Qualificadores; detlos fueron de la Rell-
gíon de San Auguftin dôs : uno el P, Fr. Francifco
Cotnejo, oifo el P.Fr.Juan de San Auguftin : efte fe-
gundo yendole a infotmac cl P.Pata , k refpondio,
que imeralTe de fusfentimencos , y defenfas ai P. C or-
nejo : porque el no avia de hacer mas i que reniitir-lc
X fií cenrura, y firmala.
Fuefe a Salamanca el P. Fr. Francifcn Corncjo con
cita comi fiou , y envio defde alia una Cenlura riguro-
fa, en que tubo gran pane , o fue el todo Fr. Bafilio
de Leon , que par enionces elíava mui contrario a la
Cempaíiii! ãe Jefui , y fiiiguJarmentC ai P. Pata , por
los encucniros de los Eftudios Rcales , y de el Jura-
mento de San Thomai de In UnivctliÍ44 d^ íi^iW
Prevai iJa P,/r/. //. C mi^-
4i
J
j4 Provas da Parts II. Dem. V. S- 4J^
manca , y por otras cofas , que fe encadernaron « y foii
notórias. . .
Aun que Ia otra^ Cçníura fue de Comunidad tan
contraria por entonces a la Companla de Jefus^ no fal<«
tò quicn embiaílè copia de ella ai P.Paza; y aun que
a parecer de Hombres defapaílionados efta Cenfura
excedia tanto , fe refpondio a ella con la devida mo*
deracjon en una breve Apc^ogia» que empiega; Unuíf
aut gemim duo , y fe prefentò impreíTa a ticmpo ai
Tribunal dei Santo OfHcio, fatisfacendo con ella alo$
cargos , y cenfuras dei P. Cornejo, Diofe a cenfurar cl
Ehtcidarío por el mifmo tiempo a otros quatro Doâo«
res feglares en Toledo ; mas por lo que fe à defcu^
bierto de algunos delles » y por lo que conda judicial-*
mente de cargos hechos ai P.Posui, condanaron vários
lugares de la Sagrada Efcritura » de Martyrologio Ko*
mano , de los Santos Padres » y de los Efcolaílicos , y
cn particular de SanThomas^ dandolos por heréticos»
erróneos , y temerários p fin atender ai peio de autoria
dad, que tenlan porii las claufulas, que condanabans
todo lo qual conda judicialmente por ciento y viento
cargos» que publicaron ai P.Poiuf en dôs acufacioneSf
que íè le hicieron en Toledo cl Otobre , y Dizicmbrs
dei ano de i6^i.
Hiçofft poço defpue&.en Madrid una Junta para el
SxpurgatoríQ , que íè publico ano de i5)2 f y dioíè
de nuevo a qualificar el Ehtcidarío ai Doâor GuTosaa
Maeílro dei Sei^or Infante Cardenal , y defpues Obifpo
de Falência, y ai P. Maeílro Albis Catedrático de Prí*
ma de Theolc^ia de Alcalà , y a Fr. Eílevan Peres
Provincial , que havia fido de San Francifco. Defb
qualiíicacion no falio que fe puíieíTc nada dei Elucida^
rio , ni de las Apologias en el Expurgatotio , y siíi no
jCQtrò CO el dd aão de KS52.
Provas ba Parte !t. Dem. V. l. 4j. jj
Defpucs diofe a qualificar cl mjfino Elucidário ai
Serior Inquifidtir Genetul, que oy es, y ai Seiíor Ar-
çobifpo de ha Charcas ; eftubo tomada refoliicion íty
trc que k quitalTe , y modcrníTe algo, pêro no fe pu-
blico nada,
Finaimenic afio de ifij; temitiofe a finco Quali-
ficadores de Toledo por via de Junta, todos feglarcs;
■uno era VonGci-vn^nuiáeSaiccdiiCA^sWíLn de Ioí R.eyci
nuEvos; cl qual aviendo fido mucho; aúos de la Canu
pania Je J e/iii ,' ÇíVio muy defgu/lado de clia ; y eíic no
Tolo en Toledo publieaba lo que pafiaba en la Junta <
íi no tatnbien en Madrid, adondc acudia para cicrtoa
pleitos , que traya ante cl Núncio de Su Santidad , y
mucbos Je an oydo decír > que no via , ní cfiudi^ba
ma; para la Cenfura de lo que fc le tnoílrava , o Icya
en la Junta por el Notário Juan de Morales.
El fegundo Qualificador fuc cl Doflot Sejh Canó-
nico de la Igicíia de Toledo; el qual avia tenido mu-
chas opoficiones , y cncucntros eon la Compania de Jí~
ftis , y en particular con cl P.Peiti , y jos dôs avian
fcguido un pleilo en el Confejo Real fobre íi loa
~ir"íiudiantefl feglares Teólogos avian de ir aoyr ias Lc-
ÚLiras de los Maeftros dei Colégio de la Cempeiila de
Jefus de Akaià ; y aun que avia muchas caufas publi*
cas para recufarle , no fc usò deftc médio, por avcrls
udégurado ai P. Paia , que fe le fenalarlan ctaufulas J
que fe ubieflèn de expurgar , y entonces avtia lugar
para la dcfeiifa.
El tercer Qualificador fue Don BcmarJa ds Roxai
Afcediano de TaJavera , cuya avcrfion a la Cempaíiia
Jíjefui aun que era notória, no le parecio ai P.Písny
que podia exceder en cofa confidcrable ; porque nunca
iuigò fcr poíTibie lo que ã conílado por experiancia,
que fe i hecho ; y es imponcc mueh»; oçin\<ân&4 Ã
■• C ii ElUr
^6 Provas da Parte II. Dem. V. $, 4f;
'Elucliarío 9 que no eftan en el ; condenar íèntenckí
comunes de Santos Padres , y Efcolafticos % y aun clau-
íulas de mifma Igleíia en fus Breviários, e Martyroio-
gios ; tropeçar en fraíis de Latin fín darias cl fentido»
que los ordinários humaniílas noignoran. Pêro defpue»
le conílò ai dito Padre de fu engano , y vio con fus
ojos eftos excefibs en caíi todos los ciento y veinte Ca*
pitulos de las dc«; acuíàciones : y tubo noticia , que
cncre otras demoílraciones » que hiqo contra fu perfo*
na , una fue predicar el dia de San Âuguftin dei ano
de 1 5 } 5 contra fu perfona , como íc fuera Hereíiarcha.
Los otros dôs Qualificadores fueron el Obífpo de
Troya , y el Dodor Fuentes , los quales , por no eftar
verfados en Padres, ni en Concílios, ni en Efcricura,
ni en las matérias, que fe tratan en el Elucidário^ no
podrian fer Jueces dcl.
1E1 Obifpo de Troya nunca ha tenido cátedra , ni
premio de letras ; el Dodor Fuentes Tolamente leyo un
poço de tiempo en el Efcurial ; el uno, y el otro no
fe han aplicado ni a comprar , ni a leer los Libros
ni^cvos de tan fabios Dodlores , como han falido eftos
quarenta anos. Y generalmente todos finco , aun que
fean fuficientes para qualificar en las controverfiat
corrientes de Judaizantes , Moros , y Hechifleros , pêro
en matéria de Hlftoria , y Efcritura , y Padres , y Filo'
fofia, y Medicina, no tienen la noticia que íè requic-
re, y coníiguientemente non fon habiles para ceníurar
las cofas , que fe an delatado ai P,Poza ; de todo lo
qual fe hace demoílracion por fus cenfuras. De mas
de lo echo el Oodlor Fuentes no aífíftio a la Junta , y
confefsò a varias perfonas , che no le levaron a cen*
furar fi no algunos poços puntos fueltos , y que ape-
nas le dexo ver las Apologias por una tarde el Nota«
rio Juan de Mpralcs i y a fi lo à dicho a yarios , que
Io rc/Z/âcaran. El
™ Provas da Paxtc II. Dem. V. 5- 4J- J7
EJ Oliifpo (fc Trej/,! hJço una aufcncia , y no ob-
íluatz cUa iba prafiguicniio Ia Junca, y afi en ti> que
fe ccnfucò entonces ■ como en lo dcmas ■ tjuc Ce Icya
cn fu prefcncia fe acomodo con uno, òctros cn el pa-
recer íin Icet las muchas dcfenfas preftntadas pot cl
P.Púxa, ni e! mifmo Libro.
Subordenofc a Don Bernardo de Ro):aa como he-
cfiura dcl Cardcnal Don Bernardo de Roxas de buem
memoria fu Tio: y finalmente no faltaron Religioroa.
que Ics dkffen diílamcncs de proceder como en cofa
juzgada para favorecer a Jos intentos de algunos Mi-
nifiros de Ja Cúria Romana. Temio eJ F. Pcza , que
pudieíTe aber los cn|aiíos, las cofpiraciones , y fupofi-
ciones, que fe an viRo en la Ccnfura dei Notário Juan
de Moralcs inimigo declarado de Ia Cempuíila , ay mu-
ehas , y vehementcs prefumpcioncs , de que engcria
cn la Cenfura todo lo que los Religiofos emulou Ic
fubminidraban.
Don Gi/renj/mo de Sdaiáo , y el Doâor Safi de-
mas de no fer aptos para cenfutar citas matérias , y
fer tan declarados contrários de la Compania áejefus,
no vian maa de lo que ios cmulos cnviaban rayado,
y ccnfurado a Ia Junta por médio dei dicho Notário
Jtian de Morales ■ y muchas vcccs dito cl Doítor So-
fá, que bicjeramos fm eftc Notário , que nos lo crahc
todo difpueílo, y eenfjrado.'
De Doa Beraardo de Roxas, como mas cnconado,
fe experimentaron aun maiores fentimiemos.
De aqui nacio cl parecer en la Cenfura muchaa
proporicianes de Efcritura , y Santos , y aprobadas de
la Iglefia condenadas por eflos QualiAcadores : muchas
propfificiones dcl corriente de los Autores dndas por
nucvas ; mucfias impueftas a! Autor ficndo las que el
impugnaba: muchas fUufoficas efpcculativas dadas pot
jS Provas ua Paute II. Dem. V. S. 4Í-
(íignns de mala noca: muchas que pccaban cn la intt-
Jijencia dcl Latio : muchas en que el Amor fin relbl-
betfc fc remetia a otro lugar i o dudaba , o rofpcndb
el Juicio, Hn avcr exemplo en la Iglefia de Dios > quo
Ccfis diclias en cíle eflílo fobre con trove t fias feme)
tcs Te cxpurguen.
Supo todo lo dicho el P. P^u . y llcgaron a
manos por muchos caminos los Capítulos de la Ccd-i
-fura, Prcfcntò a! Supremo Conlcjo de Inquificion lai
rcrpucílas imprcITas : y tcn un/i Caiena Ae lo futcHéi
de/de el prlncipiff de la Igkji.i , probajido , que fc abian
defciialar cargos cn particular, en todo lo qual fe pre-
venia, paia cn caiu, que por Cenfura tau apallonadi
fc prohibiefle cntctamente el Libro , pudieflê recla-
mar , y obligac aíTcnalarlc judicialmente las ptopoficío-
ncs determinadas, que extrajudicialmente lábia le con-
dcr.aban cunira tiwla rafun, No obftante Io referido,
fe ptohibio cl Elucidário, y !a Apvlcgla cn fu dcfenía,
bada que fc expurgaflè.
Avia prcccdidu lo dicho la caufa de la qualifica
ta dcl Supremo Confejo , de que fe hiço gtacia ai di-
çho Padre , como las difpoficioncs eran en tanto def-
ciedito fuyo, y no fc hallaífe mcdío algunoi para que
tê le hicicfen encargos , ni (è le dicÃe audiência cn
aquella Ciudad , fe cfcogio pot médio conveniente,
que fucITi: Qualificador de la Suprema. Hiçofclc ia
gracia ai principio dei ano de lú} i : vinieron las pru:-
bas , y informa clones de limpicça fin ningun tope.
Aprobarnnfe por la Suprema Inquificion , y conbida-
ron ai dito Padre con tcilimonio de la aprobacion , di-
cicndole que pot la prohibieion dcl Elucidário hecba en
Ruma no podia fcr Qijaiificador ; y neíte tiempo do
avia en cl l'iibimal de] Santa Oficio acufacioncs al-
gunas contra cl p.pna ; foLú;cutc fc avian delatada
qua*
Provas da Paute II. Dem. V. 5- 4J. (J
quatro propoliciones fiiyas , íin ovei dcllis informi'
cion cl P.Pnn; y todas las avian dado por ptobabieS
los Qualificadores a que fe remitieron : que fiíernn cl
DoSor Cí/n) , y cl P. Fr, Jiun ife San Augujlin. Una
de Ias propoficiuiKs fue la de P'vrii;i/a , Sasi-eií, Vafitiií,
y otros I que cl Diluvio de No^ no ilegò a mas qiiç
lo habitado de hombres , y animalcs : otra la de Smi
Thomii), Alherta Magno, Maldonado, y otros, quc la-i
tinieblai dei Ecllpfi de la Pafion no fucron univerfa-
Ics ; otra la de los Padres de la Iglcfia Griega coa
San Gercni/mt, que ni todos los que (legarcn ai dia de
Jutcio moiiran ; otra que por algun tiempo penfaron
■Igunos SanAos Apofloles , que cl dia dcl JuJcio feria
en íu edad; de !o qual no ubo mas teftigo , que cl de-
lator. Come fe reptefeniaflc de pane dei F.Poza, que
no avia titulo por no dexarle jurar de Qualificador, fc
le refpondio , que cl Núncio de Su Santidad impedia
que jurafle, y pofeielTe fu titulo: ella dcncgacíon á fi-
do la caufa de todas las [utbaciones , que hafta aora á
ávido , y de trataife en Ias Apologias el punto de la
jutífdicion de la loquificion de Efpaiía.
Inflofc con peticione» ai Supremo Confcjo fobrc
ellc titulo de Qualiticador, y no fc proveya ^ facaronlè
dòsi ò três Decretos de Su Mageflad, para que fe fai-
cicflc botar elta caufa de ia qualificatura en Jullicia,
y no fe cxecutaron : Propuficron-fc vários médios , y
no fc admitieron ; Como fc via no avia remédio para
vencer ella dificulta finò por Roma , falieron alguno»
Paricntcs como imcretrados ; y uno de los títulos que
fe alcgaron , para que aprobadas las informaciones aò
fc avia de atender a la voluntad de alguiioB de aquela
Cúria , fue alegar , que nò eftava fugeta la Inquificion
de Efpaõa a la Congrcgaclon de índice: y que ali no
■ fvT las difpoficipncs de cUa fe le 'J\ia de denegar el
49 Provas pa Paate IL Dem. V. $. 4f;
titulo de Qualificador » par^ cl qual tenia derech(S
aprovadas las informaciones. Xmprimiot-fe en Latin
una Apologia muy larga pars^ Su Santldad ; otra cn
Romance para Su Mageftad ; embiaronfe copias ai Nua*
çio de Su Santidad : No fe dió otra refpueíla , que la
profaibicion gençral » qUe vino ocho mçfe^ defpues.
OPUS-
r
OPUSCULUM
DE G E STl S
CIRCA DOCTRINAS, & LIBROS
A TEMPORIBUS EZECHIíE REGIS
USquE AD ANNUM llíjl.
C A P U T 1.
De Gcps in Tejbmentii Venrí,
Ue dcíint cscmpln antiquitate muniia ad propugnan-
das veriCatcs pradieas circa judicia doíirinamm , in
gnum eonícrre libet tjuKcumíiue ad lianc
noticiam poíTunt dclcrvlre.
A NTE orlam Chrlfii tpera nonnuíh Salemimís nemcn
,Xí prí/trentia , ut Liier de G£niÍ3 , & hygcomuniia aí
fliam V^hoam ah Eiechia Rege Jaia adragantur flammii,
(Refcrt Glycas ex Eufebio. ) Niiliui enim habendut ejl
refpeeini perfonaram pre Libris n»xus ãbolendis.
Judl Judiem fcidit , O" projtcit in ignem Lihnan Sa-
crum Jeremia , vidente, V approbantt Jeackim Rege Ju-
áa. Non timucrunt , neqiie fcidcrurit vcílimcnta fila
Rex, & omnes fervi ejua. (Jesem. Xyxvi.} Elnatan, &
Delaias , O" Gamarias eaniradixerunt Regi ne comburerct
lihrtim , & non aadívii eas. Jsm tone pradlceiaiur fanctai
inter Jmii Jire toniradictionei legitimai pro illcgilimii injii-
TÍÍ3 libreriim.
I, Machabeor. I. Ãnlioehta Epiphanes librei Legii
Hei combur! mandavil. Ãtmx Jactum magna ciim inieroee
piariim excipitar , & verbis iolenúbai palam cxprimltur.
J-icet inirráiim mgerore publico , trjuridicis actihui violentas
fibromin profiriptiones coram Icpiimii iribonalibiis repellc-
'4* Provas da Parte II. Dem. V. S- 45^
te , V puhlka^ Injuriam publico fcrtptcrum mphuméntú ãH
foJUros traducerc, çugdjkcit aucier libri Machahcorumi
^ C A P U T II. '
Dtf tis , ijuéc hahentur , circa examina Dúitrinãrum
in Novo Teflamentâ,
Çiam a Chriílí morte myíleria veritatis illuftrius patcrel
tcsperint , oportet , ut praxim in judiciís doârins
ab initio Ecclefías nafcentis percurramus , Sc
quKcumque ad indagandam veritatem
faciunt attentlus iicrutemur.
é
A Nno Christi Xxxiv, menfefeptimo pojí Afcenfitnem
.jnLDomini, Concilium Apo/lolorum, de guo Acto rum
Cap. VI. Catifk Kahiti ConciHi hécc ejl. Quaruntur Gii^ú
Chriflianas viduas ftue nationis tnminiJUrio quotidiano met^
fanam a Judieis in PalejUna habhantibus pojiponi » e?* eon^
tMmi: ApoJioU, convocata Synodo ^ fie cuneta difponunt, tt$
nulla videatur ejfe perfonarum avcéptio » aut nationum coo*
temptus ; propterea fentptr inminiflerio menfg doctrina ab
ênttio Rcclefi^ , Nâtiones', tmde difficuUatei exorta finnt , coif^
faluntar , CT earttm Epifeopi , ^ Magijirl examinanttufp
{quoá ex httjus SyUabi decurfu conjlat) na autjajlidio , aut
èontemptui haberi exjfiimentur , vel propter locorum diJUn*
tiam , vel propter moram , ^ ingeniorttm diffimiUtudinem,
AcTORUif XIX. Qjú artem exereehant práBJiigiatoriam f
Zt magicam, libros adducunt , guibus aut invocabantur dd*
tnonés, aut evocabantur , Vpalam eos comimtmt. Qit^ ma-
^ifejiè funt noxia volumina , vel ipfis Gentiíibtu denuo aí
fidem converfis dece^nentibus , digna funt rogo. ( LactaN*
mus Lib. De Ira Dei Cap. ix. Eusebius In Chronieo»
SsNBCA Ifib. X Controverf Livivs Lib. ix ^ Decad. iv.)
< . Anno
Provas da Parte II. Dem. V. S- 41- 4%
Anno Chrieti Li, Sc ix. Claudii , ijuectimjud.c':i,
tr Ckrijlhinis Petrus Roma pulfm cji , CoacUiam Apojlolo-
ram cetebratar {Actor. Xv , Cap. i) sirea ema centra
verjtiim: anChvijlianiadàTcamciJionem, aiiasijue ceremema-
lesliegesjudacriim eèfervandat , ahligtirentur. Apojhili ptf
erbim terranim Unge iate^rie diaijijercfolymi
Senierei , W Predjierí adjiini velai InquJJitBret t
ad difpuiandum , IT confuliandum ; plebi aáfuh ai audlen-
dam Apojlolorum finlenlium , iit ^ti^ ebttmperare debtret :
Convencruntque Apoftoii, & Seniores videre de verbo
hoc . cum autem magna conquifiiio ficrct , &c. Tunc
placuit Aportolis , & Senioribus cum omni Ecclefía;
&c. Vi legitima Jinientia videreiíir , ui cmn futisfuctiane
Ecciíjiariim deltnminatio pracederet, palam onímhiís canfiJ-
lii , ijíiid Jhciendani fii in caafa docteÍnalÍ ieclarutnr. Nan
uniu dumtaxat Pclrui , qiiam^uem ptterat , dogmara Jejini-
vitjuu confullatione EceUJÍarnm , Fresbyteroram , ©■ Sf
manim .■ Jam inde exemplaria futcejjirihus propafita Jatrt ,
,»* fumma çmpntia cbfirvau funl.
AkkoChristi Lviii. Canciliiimjerofolumiianampr^-
featibas J acabo , Paulo, WSenioribits. Actob. KXi. Jn ta
(teflibusBEDA, Dionísio C.\RTHUsiANOi &aliis) <^«r-
lãtur qaamdm templam , V facrifiãa Legis in Jerufilen
Jkteriat , íicilam tjfe conwrjis J ada:is iili ciim fide , t^ Ji»
tramenlii NoviTeJUimenli , etíam tircumci/ione , er aliit ae-
rtmoniii , VT faerijiciii í-cgii ; non qaaji Lex Evjngíliça
nen fiifficeret , fed u( maUr Sj/niigogii paulaiim cimi liena-
re Jipciiretar. Farilai , qtd ob hane caafiim Antiochi^ Pe-
tr» injlickm reJUural, hiiic SeniormaeeRveniai tantiimde-
tulit , tilfi illtrum volutttaii fiibjícerit. Su/picienJ^ antiqua
illiiis EccUJue modejlia, C charitas , qtue ^iioad Hàiè Jicrí
peterat , fi varíls natiombus , a»" oplnianlbui iiilenípcrabal ,
Be f'"'! nS^ua filtlUim txaeerbarelar.
Ç.fc.-
44 Pilotas da Parts II. D£m. V. $. 45;
C A F u T III.
jyc Pactís , tf Eventíbas ctrea Res Doctriaalcs a Pênt^atit
Victoru Papjí, ufyvc ad temppra Sihejiri I.
Pofl Apoílolorum têmpora , & eorum qui Apoftolos co*
gnovcrunt , paílim occurrant Dodrmalium queílio-
num Caufc judicialcs, quas breviter percurremus.
A Nko a Dominica Incarkatiokb Cxcvin indicituf
.xX Ccnciliam PaleJUnum ie die celcbrandi Pajchatís, (Ev«
SEBius Lib. V Hiftor. Ecclcfiaft. Cap. xxii ) Convocatur
ihi Synodas , qtue ( cx Beda de iCquinodio vernali ) Jk
teJUtur : Papa Viâor Romanas Urbis juífit , ut inibi
fieret ordinatio ubi Dominus , & Salvator Mundi fuc-
rat in carne verfatus. H^cjidt ah initío EccUJus Roma*
n^ lex , C?* confuetudo , piam Syn^dus Tridentina In Jine
firmavit t O* a Romano Pontífice ínviolatam firvarí optavits
Ut confulantur viri dodi carum Provinciarum in qui-
bus difficultates exortae ílint.
Eodem anko Cxcviii pr^efide Victore Papa Conctliiun
Romanian inãtcitar circa camdein contvvocrfiani » CT firma»*
tnr, ijtue In PaLefiino decreta ftmt. (Eusebius Lib.v Hiíl.
Ecclefíaft. Cap.xxii) Jam time Romani Pontífices plures
pkfríum Provinciarum, G' Epifcoporum Conventiu , fy jtídi*
eia ante decifiones controverfiarum poflalahant ; valde eaven»
fes ne ex inconfuUis Provinciis aUçua contradictio , aut inf
prohatio eonfiirgeret,
Quonianf vero in ipfis Ecclefia natalihus , qtue pofimo»
dum fervari deherent , lege , er exemplo firmahantur , eirea
eamdem controverfiam , juhente Romana Pontífice , unwn Con*
cíUum Ponticum » aliud GaUicum , aliud Ofroentim , aliad
Arabieum celebratum eji. (Eusebivs Lib.V, Cap.xxii.)
Veneranda prudcntia f ^equitas, humilitas, O* urbanitas Ro'
Provas da Parte II. DiM. V. S. 41- 4Ç
maní: Ecclcjue , fiix nuiUns Cathclicje Prmíncix jítiicia cBt*^
temnlt , inie Jingiiliíriíni Ri;ghmini , ty aiiiiJUtiim apprehatio-
rifi áejiderahat.
Anho a Christo nato Ccxlii. CencUivmLahefait'
nnm indicilur cailtlis Epifcapis nonaginla , c pojl eaafg di-
f£iifiontn\ Prívatm kei-tticm tonãemnJinr , O" ilhai firípta
iiiterdicunlur. F^ibianui Poni^cx fcnleniúim prieceàenti gra-
vllfiino , V cxactiSimo examine ftto decreto jirnuniU. (Cy-
PRIANU5 Ep.LV ad Cornelium.) Provinda iinde orla difi
ficiiliai pubiici confulta e/l a Remana Sede , & novo aijc-
tto examine ÍUius judiciam in cattfa dúcirmali firmatur.
Anno Cc)tJ.txyíií Faiiano Condlitita Araiieiím centra
afrmantet úiúmam tjje monalem, git^ landrni ia novi^ano
d:e ffmiil cain corpore ^t exciíanda ad fluíam immerltilem,
(EuSEBius Lib.vi Cap.xxx.) Cehndum eji maturam illad
EccUJin (onJUium , dom pro damnanda apert» errore pla^
ruim Epifcoperam Canvenliim inlllíait.
Ahno Ccliii Conciliuni Romanam Sede ■aacanie cirea
contro-aerjtam de iapjis reclpicnáii . (Cypbianus Ep.Lii ad
Antonianum.) Qiite doctrinalia fant etlam Sede vaceale ex-
aniinanlur , C difialiuntur : fant judicia nennutla, ^ine ci-
tlffime aifihitndu fani pajl pluriam eenfuluiienem.
Anno Ccliv Cvotiliam Carlhaginenfe in centroverfia dt
hpfi Ecctejíx rejihaendis. ín ee FeUc^mut fihifnuitii Afri-
cam Aiicier , & quin^ue Pretiyieri ãefertores fidei aadiiin-
tur , tS" tandem, guia coatumece! , excomniamcantitr . (Cv-
fKiANUS ejufdem Cencilã pr^fei , Ep.sti, klii, lu, lv
Liicrx Synodicx mcmorantur Ep. xlii.) Pojl judiciam
Cengregniienii R^imame , ntFuum infliltiii examen Africana ,
^aed niúlu pr^cefferat delenninalia Ape/ialica e Cathedra.
Aliad Conciliiim Ranianiini pefluliinte Cjpriano , in
^uo decretimi Cartfwgioenjis Concltii de lapjfj ad pxnllen-
tiam admittendis firmatur. {CvpftiANvs Epift. lii, lxiv,
lUCVu.) léittt Epijèepii, er iii, ^ai weem habent Epifcofe-
^ ProVaô 0A Partb IL Dem. V. S. 4J.
^tm, neva conjtlía, 9T examina pro novis centroverfiis 4
•Bjftnano PoiJÍfice pojltdare.
Anko Cclv ConcHium Romamtm ftih Corrtello Epifi
<oporum fexaginta : Damnatur in eo Novatlanm fiepius au-
-ditas , ífttod lapjis pcenitentiam , & reconcUiaúonem detiega^
rct. Tanta Jiíit Comelii ^quitas , humilitas , ©• veritatU
indagando cura, ut non ftio officio fatisfacere arhitraretur ^
fi non feparatim finpúas Provindas , Pajlorés, Epifcopos^
^ Magijlros confulijuberet, (Euseb. Lib, vi , Cap. xxxv.)
•SanctUfiinum pojlulatum ejl Scrtptorum , ut natalls Pravin*
Cíàe fententia in caufis doctrinàC reçuiratur , C?* non furtivo,
aitt conjurato conJUio , fed aperto, ts* patenti f feorjun ph*
rium confultationes exquirantur , quando Jic judtcant Catho*
Sei alicujus Regni trihunalia,
Anno a Christo nato Cclv fut eodem Corneliê
•Concilium Italicum generalius oh eamdem Novatiani fectani
congregatum, ( HiBHoNYMus de Scriptorib. Ecclefiaflicb
in Cornelio.) Poji quatuor Concilia, quàC in tamdeni fen*
ientiam eoncordaverant , aliud tn/lituit univerjaUas Apoftolpt
^a Sedes ne qutdquam videatur Jactum in caujls doctrin^f
fine gravlffúna confultatione , 9T fatisfactione Provinda rum ^
vehementer cavit, ne quid in latibulls , ^ Jisrtivè judicaj^i
mut deternunajfe Ecclefia Romana videretur,
Anno a Christo nato Cclv Concilium Carthap'
nenfe fuh Cornelio Kpifcoporum duorum , &* quadragintá
tontra errorem Felidffimi fiatuentis omnes lapfos fine poevà*
tentia redpiendos , ^ contra oppofitwn errorem Novatiani
vtúlês lapfos ejfe redpiendos, (Epiftola Sy nodica hujus Cod^
cilii ad Cornelium eft lii apud Çyprianum.) S<epius\
<?* apud plures, er in plurihtu locisp jubcnte Apofioliea Se*
4e, eadem caufa de relapfis tractatur.
"Anno CcLvni fub Stephano Concilium Africanum
de caufa Bafilidis , e9* Mar tia lis Epifeoporum Hifpani^ p
^tii prtvatim fidem nbnegantis^ publicam idohrum eultwn
pe^
Provas BA Parte II. Dem. W S^Ti 4>
peeania redemeraat. Hlfpana Ecckjui feniper pre fi,lc ttiam
«dverfiu patriâ , Sfin^uine cunjunctas áecertuvil : ipfa hane
Sj/nedum canlra illai duoi Epifcapoi pofclt, & impttml, «i
Epifiopafí Amore fpoikntur. ( Cyprianus Epill. Lxvtu.)
Anko Cclviii fiih Stephano Coaciliiim Icanienfe caar
Ira Calaphiygaj , erravh in ia parle, ^ui JLiuit rcbapti'
sanáoj ejje illas , çiti ab hiersticii bayúuiu fmt. Supha-
nus Papa hanc Syaodam rcprtiavit , ne fiui arhliretiir in-
juriam ejfe , aut dedicai Ji qitk feorjm ntn pertináciter er-
rí(, cum piares Jimal aberrarc fcltunt : tS" ifaed Legaii , tite
eadiit, neç reccpli abSlephúaíi viderentiir, con^ueritur Pir-
tjíiliamu enfarei Cappadeóí Epifapui. (Aiiftor Ctpria-
Kus EpiR.LXV.) Expende primumConeiliaCatheUcarum in-
terdam crrare : fieitndo Ãpejlalicam Sedem ciijufvit SyaO'
Ji, aut Cengregatieah iai^iu, auijidjà decreta refciãiert
àebere : lerii», qaerímeiuam de non data audienim per Lt'
galtim, autPrõcuratertm eúaiiifijalfiim , femper Jiiijje gra-
vllfiinain, V Jiiniiidiindam.
Anno Cci.vm fiib Stephano Contiliiim Synadenji iit
prexhna coatroverjia tidem erroci fiibfcrípjil, {Auãot Eu-
EEBius Lib.viii Cap.vi.) Humanum rjl non unam diait-
tiixat heminemifed plures crriire , Ji non fil ia erirore m*-
lai animal, ti pertinácia.
Anno Cclvih CancUiian Africaman , fea Carlhapntn-
ftfiib Siephttna in conlTfverJia de baptifnuie h^ercticonim.
(Cyírianus in Ep. ltx , quas eíl Synodica , & in lx\-[1i.)
Erraverunt tal gruvj^ini Epifiopi ex humana ignoraniiit
primuni nt padare a^ciantar, qui ex eadem inleUtciui im^
ieeillilate nen attinguni Jíngdcríim veritatein : deinde nc
^udeat Sunodai , C Ccngregalienei fiilfi pralata, aut injit-
fie, fTviatenter decreta, reiraclare : terttò, giua non irrita
fw gloria ejlfinguldTtt Apejlolics Sedis.
Anho Cclvih aliud Cvncititau Africamim , fcii Carthat
gfnetifi fub fkaiçri CfitvtMti Epi/cp^mni fepttííiginta. £iv
l
41 Provas da Parte II. Dem. V. S-4$.
Tavit hàBc Synodus circa haptifmttm hàsreticofum : Stephá\
tttts Papa cjus Epiflolam Synodicam reprobavH : (conítat
cx Cypriano Ep.LXXív) qu^ eji adverfas doctrinam StC"
phanl ad tpfttm Stephamim : arbitrabatur 9nim Sanet\ffwms
Martyr t nthil e Cathedra dctermtnatum Juiffe ah ApoJUlm
Sede ; cr tde9 pro fuo mtmerc juxta fuam mtclligcntiam r^
pugnabat.
Anno Cclviii Conctlium Carthagincnfe Eptfcopprum
vctoginta tfttatttor fuh Cypriano. Erravit in controverJU.
de háfretícortfm baptifmo. At Cyprianits necdum credens
fuh decreto Apojlolico determinatum quidqtiam ah Stephano
€ Cathedra , diu rejlltit cwn Epifiopis Komano PontificL
Idem prajlitit Fírmilianus cttm fiptitaginta alas Eptfcopis
inAJui, qtúbus anmiit Dionyfius Alexandrlmif In AEgypto,
Qu/ omnes in ea opimone fuere , ttt arbitrarentur Epijcopos
twn debita rever entia pojfe , er debere Sanctée Sedt propo^
fiere » qu,e adverfari tis , qu4e ex aliorttm Jiraude in eaufis
do€trin4e Romani Pontífices non juxta normam ver/tatís , 9T
0tqmtat\s jndicárent, In eo tamen primo decepti fuere , qmi
f^lflimitrent Stepkannm in ea controverfia de baptifmo h£^
Tetkornm nihil e Cathedra decrevij/i : fecundo in eo , qttoá
fvV fulfis informatiombus credidijfint Stephanum Papam ty»
rnnnico terrore alios Epifcopos in aliis Synodis ad fuam fen*
Untiam pcrtraxifi, Huc fpectat Cypriani fubfcriptio In hac
Synodo iis verbis: Ncc quifquam nonram tyrannico ter-
rore ad obíeqiiendi neceílitatem coilegas fuos adigit.
An NO CcLXiii Concilium Romanum fuh Dionyfio Papa,
ad quem delata ejl a Pentapolitanis accufatio contra fcripta
DJonjifii Alexandrini , quafi continerent Sabellianifmum :
examinatur diligentlffime caufa, reo audito; abfolvitur Di(h
nyjius AUxandrirtus in Concilio. ( Audor Athanasius in
Commcntario de Scntcntia Dionyíii adveríus Arrianos^.)
Tota judicii feries , quid in pojlerum feri oporteret , decU'
rawt.
1
Provas DA Paute II. Dem. V. S- 45- 49
Anno Cclxvi Concillum Antlochenum fuh 'Úioniifl»
Tapa contra Vaulum Samofatenum , dlcentem Chrijium ej/í
purum homlncm : attdittts , C9' convtctus damnatiir, ÂMNO
CCI.XXII in eadem catifa Pauli Samofitem alta Synodus An-
tlochena cekhratur coactts innumcns Eplfcopu : controvcr*
fia publice , ^ jtiridice difcujfa deponitttr Paitlus , CT cxcom*
munícatur, Eptflola Sj/nodica ad Diotu/fitim Papam habctur
in Eusébio Lib. vn, Cap. xxiii, & xxiv.
C A p u T IV.
jyeGtJlis circa Doctrínales Canfas a Ponttficatu Sllveflri l
ufijuc ad Porttificatum Coelejítni t,
Peraâis Impcratorum perfecutionibus contra Eccleíiam
Dei » plures adhuc Cuntròverfías Doârinales
in dies emcrgebant.
y^ Onctlium Bjomanitm fuh Sj/hejlro 1 , cujas acta rejcrt
\y Adnanus Pontjfex, (Ep. iii ad Carolum Magnum.)
In hoc Concilio publica conferítur dífputatto inter Judios ,
^Sylvejlrum ; rcfert Concilium Bífileenfe inEpifloJis Suno*
êalíbus acta hujus Synodi , ut probet Bohemos fine difputa*
tione certa , O* audientia damnari non pojje in caufis doctri"
nalibus,
Anno Cccxv fub Sylvefiro Concilium AUxandrinwn
centum fere Epifcoporum contra Arrium , qui ut Proteus
modo lis t modo illts adhàSrehíit. Expende in dubiis de Ja-*
cto ante notitiam illius , quam fedido orneia Ecclefia rima*
retur.
Anno Cccxix Concilium Alexandrinum présfiàente Hom
fio contra errorem, & infultus Epifcoporum, (Athanasius
Apolog. II.) Docemur licitum femperjuijfe novos Conventus ,
Sunodos , ^judicia pofíulare cum vwkntia % WX a^)tT{u»
frçvasáéiPart,H, X> «,tCw
jo Provas da Parte II. D em. V. S- 43-
éimmut priores fcntenttas in aliis Synodis , aut ConveniU
bus firmavcrunt,
Concílíum Nicenum , CT Conjlantmus Magnas m Eptjl(h
Jjs ad Ecciejiam Ak^andrlnam cerúorem tilam Jaciunt dç
accurate excuffis , ^ difptttatis , qu£ ad Arrlum pertlnehant ,
(uthabetur iiiLib. il Hift.Tripart.Cap.xii, & Sogra-
TE Lib.i, Cap. VI.) ^ mhílomtnus Imperator fcrtpfit ai
Eptfiopos abfentes , tit qudS actajiterant in Ntceno Concilio
comprpharent, (Eusebius Lib. iil de Vita Conftant. Cap.
XVI ) I d fane multo magis dehere pr^Jlare alios Conventus ,
cr Ttnhunalia , quàB errare pojfunt , miffis Epljlolis ad na-
sales províncias Catholicorum auctorum , quorum /cripta
condcmna^ur t memoratis Jigillatim caufa ^ & erroribas,
pojlulat praxis EccUJÍ£ , charitas , urbanitas , publica pr£'
Urea pax, Cr ^quitas,
Anno. Cccxxiv Concilium Gangrenfe fub Sylve/lro,
Trejidente Hofio t adverfus Eujlhratium , nuptias , cr nuitri"
monium , ©* carnls e/um condemnantem, Etiam pro mani-
Jejlis erroribus condemnandís maxhn^s CQnpãUttiones o Hm
prdscedebant, ^
Concilium Alexandrinum fub Júlio in caufa Athanaju
tontra Arrianos , ^ calumniatores, Habetur Epiflola Sj/no-
dica íipttd Athanajium in principio Apologia fecund<e. Sce*
pius ad eamdem caufam pro fatisfactione Provinciarítm pu-
blica judicia , cr examina in/lituebantur.
Conciliam Romanum fub Júlio, Cuifi Arriani in caufa
Athana/íi ad Concilium appellajjent , Pontjfcx cormn appelk'
tionem acctptavit , CT SynodumRom^e celebrandam indixit:
Re diligentlffime dlfcitjfa abfolvitur Athanajtus. Expendeve
necejfe ejl , vel ipfas hàereticcrum appellationes a Sede Apo^
Jlolfca admitti, CT examinari,
Concilium Sardiçejnfe , idemjere cttm Niceno , quia eam'
denf caufam promovit , ^ plnribus f^ragiis auxit : in quo
€tiaiiifi QGÇLX VI Eplfcopi fubfcripferint , nibilominus ad ab»
fen^
/
PftovAs DA Parte II. Dem. V, i. 4í. jr
finta Epifcapas mljfí fani Ep[{lo!^ , ,it /,Úi /.ifragiu Jt-
ci-eln Synoái jpprohjfcnt. Tunta fnil finifiti- EkcI^uc Dti
cara ne ciam, ac fiirthie , ne noit videnliòiu çninibui judi-
cia doetrinariim evalgiircnliir.
CúticiUiim Agrippiaen/i , vel Colemcnfe fnh Jiilio t
conlra Etiphratmn Epifiapam , qni negahat Diviiutaum
Chrífii. Eiliim pro apcrtii erronhui repelltndii , ui unhuer-
fje Ecclefi^ Dei fatisfitril , CeiusUa indií^ehaitnir.
Mtdielantnft CtncHium univerfale fiih Liberio in caiija
Athanajii , in to ccc Epifcopi canveneriuil. H^c Synúdas ,
& iiUus acta repraiuntar , ^imi plerofHt wvitnier palrata
fitiit. Niiilui lecui ruMJ ah inJiSii , auUa ^vanlamvii gra-
vimn Synodorum aaciaritas efl , quie adio , aut mclu nan
int^rJrim pqffâ Jecerncre , qti^ noa deheat : in Hl euentilms
a Síde Ap«Jl«r,ca corrigi neccfe efl.
Conciliam Sirmiei^ genirale , ad ifutã Ccc Oritnt*-
lei Epifcopi , V piarei ex occidenie cenvtntrnnt ( ul aít
Q)iLLARMiHt>s Llb, I de Conciiiis Cap. vit.) ix parte
reprohgliim tjl. Ut aotimt Jlt niitlain ejí Dtcleram Cetho-
licoruiii iam iilujlreni canveniiiKi , qtiem pudere deheiít ia
noanalíii ah ApBJiolice Sede repreiari.
Anno Ccclix Ariminenfe Canàliam Genemle appro'
balam , cajui extat Synedica Epijlata. Totiet rei graves
exeuii , tr apprehari conira perjiáei Arrianat pra fatiifn-
ciieae EecU/uiriim opçrts&al.
Conciliam Romanum J fiib Damitfo , ut iteram errarei
Valentii , ar VrficU prévio gmvlari examine iamnaren-
tar. (Athaiíasius Epift. ad Africanos.) Hic ptrpeiaiit
ellin moi ApofloUcje Sedii , ut pio docirinií fxpiui indiíia
Concilium Romanam 11 fiib Damafo. Aiixenliiis , ts" f r-
Jíçinat h^retiçi cam fais errorihm JtgilUtiin txprejjis conde-
mnanliir. ( Athanasiub ad EpilciSum,) Sic fitri apaii,
tel , itt Jlpllaúm txpurgand.' in htbrii Caiholictrunt de^
ji Provas da Parte II. Dem. V. $. 4j;
^entur tttnc pr£ctpue , com aViqiia Scrlptorum condemnaúé
ProvincííS Catholkls difpUcere cosplt.
Concilium Romanum III fub Damajo , in quo Jigílla*
tlm numerantur , ©* condemnantur ApoUmaríJlarum errores,
( SazoMENUS Lib.vi, Cap.xxv.) Cum damnantttr month
menta Scrlptorum , Ji JigUlatím propojitiones cenfura dí<'nd
pojlulentur , bene ejl , ut ^quiffimis pojliilatls fatisfiat , ef
memorentur errores CathoUcorum ne caufa, 93^ jequitate dif"
Jiíijitdices officii debitam negare vídeantur.
Aquilejenfe Concilhtm fub Dama/o , in qiio Palladius , Cf
Secundianus , ^ Attalus conjignatis erroribtts condemnanmr,
Statait univerfti Synedus pr^dictos heréticos , ne dieta Jiki
negare conarentiir , convinci primum debuiji juridice , quoí
eas hàsrefes evuJgaJ/int : extat Epijlola Aquilejenjts Conct»
lii po/ltdans ab aliis Provinciis , & Epifcopis ahfentihus , ut
damnationem illam examinent ,, eique fubfcrtbant, Id fan*
ctlffime foctum ejl , nen enimjacti notitia vacillante , judi-
cii jeqtíitas conflare poteji,
Pojl annum Ccclxxviii in Pontijicatu Damaji San'
ctus Bafilius etiam ab innumeris viris CathoUcis , & fanctt'
ta tis fpecie prjejlantibus publicas calumnias aiidiit de Sabei*
lianifmo , ©* aUis erroribus , ex quibus adverfariorum arti-
bus fufpectus f ©• invifus redditur Sancto J^amafo, (Basi-
Lius Ep.vi, Lxxin, Lxxviiy Lxxix, Oratione contra
Sabellium > 6c Oratione contra calumniatores ) Qvàd
^on pqffint Jalpe narrationes!
In Pontijicatu Siricii , & Anajlajti pojl annum CccXC
a Chrijlo nato Sanctus Epiphanius calumniam pajjits de fut'
reji Antropomorphitarum : verum ea non addictis probatiih
nibus f fS* juridica Jorma nulla ejje debuit. (S. Hieroky-
Mus in Épift. adjoannem Jerofolymitanum , & Pama-
cliium.) Nullus locus, aut Jlatus ab injidiis tutus, frvàefer*
tim abfente reo,Jine exprejfa judiciali forma.
Circa eadem têmpora S, Hieronjmus maiorem partem
Provas da Parte II. Dem. V. S. 4j. ij
Chri Rumani hahet adverfiim fe , ut ipfe expemt in Pra:-
faiionc Dydimi ad Paulinlanum ; in Epiflola vem ad
AfeJlam fe Je/indit , ^ libere contefatur. Bmd JifficUe
in anu Curía ex Jinillris inferniaiianibui plurimes adverfat
Circa eaáem têmpora S.Joannes Chri^fajlomus a pluri-
mis Epifcepis. tf Monachti ^ffamauir de Ajtí/ Orlgenh,
Vgravljjimas alws calimmias patitue , ^u£ Jine jyScíali for-
Jtu , Hf ipSiii appeUiitienibaj , tS" reciijhtianièas cBnjlare ntn
polerant. CoUigit pUira Photius in Biblioteca , ©" ipji
Chrtsostomus Epift. ad Cyriacum . & Epift. xivyui/
appeUalionibas a Sanado fictís ad Ramanum Ponlificem j
Sitls pr^terea reetifitiomhas etiam adverfus Alexandriaimt
Patrmrckam , ©" gravifflmai Epifcopai , ^aid laierdum ficri
epofteret, declarahat,
Po/J ANNUM CcCLYXJtv Canedium MedieUnenfe , giia
Joviniam errares JigUkthn memorantur, V condemnanliir.
Siricias Papa de rebui Rom^ S^fi' > ^joique judicio circa
pradiclai hiírefes Jeviniani , lUtemi miliít ad Sj/nadum.
Siricii fintenllam Mcdialanenfe Conciliam approhavil , ti"
^rimtvit. Id jam ah iniíio in marcjiiii, ai circa doclrma-
íet eaafas Apoflelica Seda etiam abfentes Epifcapes cenfule-
ret, neprffentei, atit vieini in fafpiciontm (onfpirathms
tdducerentar.
Circa eamdem annam CancHhtm Cirtenfi in eaiifa C^-
tiliani , qiiad damnal Synodiim aliam Epifiapanim fiplaa-
ginla , qul ahfentem Cíedlianum candemnaverunl. Una vax
fmt Sjnadi. Rcrpondimus non oboire iilud Epiftopo-
rum Concilium abfciui Csciliann. Habetar Epijhia Sy
nadica inter Epijkks Aiigajlini Num.clii, B" ip/e it Re-
Icadl, Cap, XL a fe dktatam agnafiil. Nidlain jiidichtm
ahfenie parte , aiit Prpcnraltrc , IS" non cn/lgnalis Jigitlaiim
caitfis probari potuitveneraiidis ilUs Palribm , etiatnfi a gra-
viffínu» Canwniti , aat Sj/ntda eniunaj/et.
Â
14 Provas da Parte II. Dem. V. S- 45.
C A p u T V.
De Caitfis DoctrinaUhus a Pontificatu Coshjltnt I
iifijtit ad Ponfificatíim Gela/ti I.
Dufto priorum capitum filo ca continuabimus, qus
poílerioribus Scculis contigcrunt.
^ J3 ^ ANNVM Ccccxxiv ConeUmm Romanum fuh CX"
JL Uflino Í€ Canfd Ncftorii, Ejtts h^reju ncmine refra»
féntc €0nJcmiuitttr , 9* ti per litcras Apojhlicas decem die»
rvtn /pHcium êd rtfiplfccndtun pr^fcrthhur. Meminh hortm
0mnÍHm C*ncilutm (Bctmienícnm Ephefmum. Proponunttsr
figiiUiim prpjhfit^ttcs repilUnát , O* anathemattfmi ; mn
€^tftir incammimi vplttímna rctrdctan, non cenfignatís in
ftéíNunhirí éf^rih nuU neta digms.
Ci»h/ltmtí Péf*4í m Ep:AoLt ad CyriUwn , juhet ttt vaU
éífii lUiiiíitns dt fihês' N^jiortt , nc per acerbam tmctaúih
li#m Mkr^fiéÈ I tr per<JU Qui pro unius oviculae falu-
K A Dct) cnl\c laborandum cdc docuit , quantum pro
Iptomct pâftofc no$ IdU^rarc cupit. Idàrco ipfa Ccelc'
/ífHia m EptJl^lÊ mkU Nefi^río , ^tu cum cxcpmmnmcat ,
H^ m9tÊ dee^n» dits t^Jtptfcãt , eharttatis , «T dalcedtnis ti-
itfimn préefigit : Diledo Fratri Neftorio ; er in EpifioU ad
Ckmm Cõnfíanifm^peGtannm Jímili urhtrmtate , ©• eharitau
étHkíi pereuntan. VoUhat Sanctm Pontlfex , ui CathMlct
tnagis ©• magii Apoftolicam Sedem fufpicerent , ^ ama-
rcnt, ijuje etiam er^a rebcUes , ^contamaces nihH non ten-
faret, ut C0i /u^iceret /ceptro Chrljíi.
Synodus J^gj/pti cum Cj/rílh iis Vttetis NeJUrímn pef-
vJcaccm , íf remtentem corrígere curai. Ecce una cum
Sanda Synodp jam tcrtio iis te literis conteftamur,
& i/btcftaiilur , ut; confiMum noftrum fccutus , êtc.
Proponuntur llli Jigtlktim ^piniçn^s ^aas retractarc , er
Provas da Parte II. Dem. V. S- 45- íf
txetrarí dehcat , í? iuodicim Atiaihemalifmt tollA-m com!-
nenlei ajfcrta ímpia Ntjloríi ; _fic manifejkm xquilaiem tií-
jicil ocuVn Saneia Sj/noilui , V incxcufaiilii fl Nejlaríiii.
EuJem Sunodiii jEgypti fcrípjit graa\^ruu liíeraiCIt-
ricij , & Menachh Canfluntmopiilitanii Ji^Uaum memariitíj
erraríiiu Nefierii , ne quidqaam mit fraude, aut Jtntjlrt fa-
ílim exijlimarent cum iUhii Ee^cfi^ M^s^P'" • Z*" P"'
Conciliiim Ephejinam damniitis errorihui Nejlerii In
partículeri , pcrftmam emnin» rebelttm magno ciini dúíere
condannat lis verUs : Lacrj'mͣperrufittd]ugiibrcni hanc
contra Neltorium fcntentiim vcnimus , Slc. Siint ia
adis Ephefin^ SyaeJi Epijlelie piarei ad Previncíal, Vr-
hei, Epifivpes ahfentes, ía ijuibus Jtglllalim prefcvipta Ne-
Jl-irii hierefes nvmerantur , & Jín^ula , quie acta fiint pro
Jiiliifattiom Ecckjuirum referuntur. Hic perpetmis Ecclc-
JÍjs mas , itt dolenti eniiiio , eogiie per externam kebiium
demenjirale , etUm peivicaces JUioi , & hjirejíarchai repeí-
hit , ts- infimet.
Anbo Ccccxxxiii CBnúUimi'Romínum fiibSixtalH
Epifctparian LXXXi , C Prwíyíertfrimi XLViii pr» acaijà-
tiórte Eapheniii Epifcopi contra Felychreniiim Jerafitymitd-
mim Fatríarcham. Slalait Synadiis eum Pentifice Uiepti-
fttumjhre judiciam ,Ji non J erefali/mii abjecta Jíngula veri-
Jicarentiir. Ordinavil autem univerfa Synváus, & elegil de
fao erdine teci Presbyteroi , tf duos Dlaconni , O" (rei Prei-
lylerei Urhis Ram^, qai mitterentar JerufiUm : Ad eam
Sanctam Chitalem ciim pei-venijént , convocate t/aaji fcjilua-
giiita EplfcepBrum Concilio , Eupbi^niiam datnn.ivcruitl ,
gtiod In probartáa acciífatione dejiceret, H^e acta Palycre-
iiii veUit legitima citai Nicolaus Pontifex in Epiflola ad
Michaelem Impetatorcm. Tol , tJ" tam gravia examina
interdiim praeedere opus ejl, ne caniroverjia ficli obfciiraii
^aeat in cé ipfa Pivvmcia ubi titssfant cxpl£.
'^6 Provas da Parte II. Dem. V. 5- 45-
Conctlhim Hl/panicum In cait/a TnfcUltawJlarum jujfit
XcomsTapàSf ctijus h£c verba: ( Epift. xcni adTurib.)
Habeatur inter vos Epifcopale Concilium , & ad eum
Ipcum» qui omnibus opportunus fit vicinarura Provin-
ciarum convcniant Sacerdotes , ut fccundutn ca, qua:
ad tria confulta rcfpondimus plcniíTinio difquiratur
çxaminc ) Sedes Apojlolka Hifpaniis caitfas ctrca doctrínum
Hi/panh Pr^latts ^ & Doctoribits Jam oUin commtttere fih
íçbat.
Anno Ccccxlviii Concilium Conjlantinop,! ftih Leo^
ne : Ter citatur Eutyches unius tantttm leites fp^tio dijlans
a loco St/nodi : movctur ut qui ad accufandum Nejlorium mo*
najlerio egreffus Jitijfet , idem adfui defenjionem egreJeretur,
Jn actis ConciUi Chalcedonenjis Actione i. Sententia can^
tra Eutychctem C onJlanttnopoUtiinàe Synodi Actione vi,
cui fubfcripfere Epifcopi triginta duo , ^ Archinuindrita
viginii três tis verhis comprehendltur : Laciymantcs , &
lugcntcs pcrfcílam Eutychetis pcrditioncm , decrevi-
mus per Dominuni noftrum J e s u m Chriftum ab eo
blafphematum , extra neum eíTe ab omni officio Saccr-
dotali, & a nodra communione , ^ primata Monaíle-
rii. H^c referuntur in Concilio Chalced. Actione i,
& in Epift. xii Leonis ad Flavianum. Kectiffimum jih
dicítim , quo Butycheti capita damnandje doctrindS fxpim
proponuntur i ^ foepius vocatiir ad viciniffimum locum : pia
fententia , qu£ lacrj/mantes hahet executores , non qtmli
trittmphantes , ^ per univerfam Eçclejuimjamigerantes,
Moris erift, ut Jingulis annis ad iil Kakndas Octobris
phirimi Epifcopi (id Sunodum cehhi andam Komif conveni'
rent. C um fecunda Ephejina Si/nodus , qtutm imivçrfalem
appellat S. Gregorius (Lib. vx, Ep. xxxi indidl, xv
anno Domini ccccxlix) v/, ©* metu Eutychen abfolvtf
fet , e?* ejus hàerejim approbafjet condemnato Flaviano , Ra*
imnum illud Concilium amivcrfirium iamnuvit % ^ r^pro^.
04"
l
Provas da Parte II. Dkm. V. S-4J. ??•
avit Sunodttm Ephcfiiam fecundam centitm vtpnti B.pifco*
oram, (Hilarius Diaconus Epiftola ad Pulcberiam. Lea
ípift. XXII, XXIV, xxvii, XXVIII.) Vis, ©• metus po^
entiorís manas etlam innumeros Eplfcopos dlverfarum Vro^
melaram ad fuhfcrtptlonem erroris , ^ injujhe JintcnM
ertrahere poteji.
Anno Ccccli Conciliam Medi olanenfe de mandato Lea-
is mittentis Abundlam cum Senatore colhia ad Eufihiam.
\íediolancnfem Epifcopum , ut indicta Provinciali Syno'
o puhlicis fuhfcripttonihas projiteantar Epifco^i fe reciperc
'octrinam fcriptam ad Flaviantan de Incarnatíone Verbt,
Irai in more , at qai Epijeopi St/nodis Orientalibas ex Oc-*
idente inter ejfe non poterant , vel Rom^e , vel fab Metro»
>oUtanís in Provincialibus Conciliis fubfcribcrent , atque ab-^
çntes fuam faffragiamjerrent : idetiam non pofkilante par-
e pràsjlari folebat in caafis doctrinaram ; ea fi pojlakt ,
^quitas , er confuetudo pofcit ne natalis Provincije confilia
\on aadiantar,
Commovetar, CST aijajíam iram excitatur Leo Magnas,
dverfus Flavianam , ^ alios fanctlffimos viros , credens v^-.
am eJfe Epiftolam Eatychetis , qaa magno ctmi dolore con^
aejlus eji nec fe auditam , nec cum ad ApofloUcam Sedem,
ppellajjet , quidquam illi profuijfe appellationis beneficiam
X violentia adverfariorum. Verum conquievit facile fanctif
mi Pontificis ira vifis Flaviani literis. Impedimenta appeU
(itionis licita in caafis doctrinaram etiam a Synodis adRo^
líwum Pontificem fcandalofa funt, C5* fummos Ecclefiàs Prj^
ulcs conturbant, ( Ex Concilii Chalcedonenfís Adis. )
Diofcortis , ©• Barfumas , legitimis difputationlbus , ac
udiciis dij^t validam trecentorum Monachorum aggregant
nanum, 93^ per fummos terrores , ac minas Epifcoporiim
uj^ragia extorquem, (Ex aôis Concilii Chalcedoncnfis )
luid non pcjfit pr£textus metus ab externo incujjas ad ex»
rah^njas injaflas cenfitraf doctrinaram.
çS Provas da Parte II. Dem. V. $.4}.
"Leo Tapa ne Eatiâhes hjere/uirca periret , literas aí
ipfitm dejlwat hoc título : Dilcdiflimo filio Eutychi Prés-
bytero. Et in literis ad Marciannm , W afíos Archímandrí-
tas Conjlanttnopolttanos eommendat Eutychetem tis verhh :
Sed fí Eutyches fpiritu Dei miièfante correâus impie-
tatem fui crroris agnovcrit, & quae Catholici cxecran-
tiir plena fatisfadione damnavcrit , volumus ei naiferi*
(k)rdiam non negari , ut Ecclcfix Domini nullum fen-
tiat dananum , cum & refipifcens poífit recipi , & fo-
íus debeat error excludi. Idem Leo pro Ih caufis fieri
pofcít ad Aíigttjlum Imperatorem , V Pulcheriam , CT altos ,
curahat juxta perpetuam Sedis Apollolicde confuettsdtnem , ut
^ua fieri pojfit omnta cum approbatione Regum exerceren*
tur. Hahentur omnia hàsc in adlis Concilii Chalcedonen-
fis \ in quibas hahetur Epiftola S. Petri Chryfologi cum
magna honoris pr^efatione ad Eutychen , ut ilhtm Chri/hf
iucrifaceret : DileâiíTimo t & mérito honorabili diledo
filio Eutychi Presbytero. Videmus htc vivam, ^ f piram'
tem imaginem charitatis , ^equltatis , qu^ ab Apoftolica Sedc
ad imitandum exhibetur aliis Pr^latis , ^ Tribumilibus.
Sanctus Leo Theodofio Au^ujh fcribens de caufis dê-
itrinàs , & fidei : Quàm autem poft appellationem in^
tefpofitam hoc neceíTario poftuletur Canonum Niccaí
líabitorum decreta tcftantur. (Ex Cânone iil, iv, v
Concilii Sardicenfis : habetur in aâis Concilii Chalce-
donenfis.) Neceffaria ejl audientia, ^ appellationis accepta-
tÍ0 ab ea fententia circa caufas doctrin^e , iri quibus cum nU '
híl decretum fit ab Apojlolica Sede , plures pii, €?• Catholici
Doctores refragantur, Nihil autem decernitur , Jt non figiU
latim ajferta , & propofitiones configneritur : milla tnim do*
étrina, aut perfona ingenerali mala ejl ,.nifi propter Jingtt'
hria , qu£ dicuntur , aut patrantur,
Concilium Chalcedonenfe magna rever entia tractat Dio*
fcorum, ^Eutjchen, citat, ^ vocat ficando Eutjchert cum
Provas da Parte II. Dem. V. S-4í- $9
henere : Legjttir liètllui Thetitrí Diacani AÍex4nárini ciim
iiccuf.itionihu! DiefcBri: Citatar Diofccriis e ConàWe : Ai-
cri/atieniim capita exhibenlur ipfiJigiUatim , V namina ac-
tufrtavnm ieelavantur , fiilkei .Ath^Mfú , ThecJor! , í/chi-
rienis , ts" SophrenU. Hane firmum pra cai^s ãoetrínahhiu
Saaclti Syitoátii irt Spiríta Saneia certgregaU prtfcrihehat
ex charitatt , tfjajlillii, tti tl-d , ffl" actarihi» fatisfaetret.
Synodui ChaUedtinenfu firiUt lítteras aá UccUJUm Ak-
xandrinam, & Cenpintinapolitanam , V aliei inferlis «ctis
Synoil, til cajtjlel nuigna aitmeífuitate , alU fine vialenlle ,
mil fraitdt mnnia inptuta Jiujfe , vUpttme dainnatiim Dlo-
ftorum. Quod ecUrum , V proeejjttiim tranfumpta etiam ge-
neralwm Cemilhivm ad Ecclejiiis mitienlur , hene tji ( le-
gitime enim a partíhas pofci velei , áian nihll cjl e Caihc-
dra decrctum.
Conciliam Chalcidonenfe Tiihheri£ : Nos quidem de-
ftdersvinius I ucomiic membrum nobifcum pnrltcr fra-
terua concórdia choros gaudii cclebrarcc ; nos ci ■cum
trillitia , & laciymis dcnegavimus communionis notlrse
conrortium. Propterea, af rejipifierent Eutyches , V Diof-
çorus nlhil nmi Italavit Sacra Sunodiit,
Ccncilium Chalcedanenfi AcT. X. m wiyíV de Docirina
lliM : Ibas Rrvcrendiíllinus dixic , exoro vos , abfcns
condemnatus fum , non adcrani , noti ubtinuí me de-
fcndendi ineuna , non mihi permiíTum efl faccre ver-
bum: Reverendifirmi Epifcopi clamaveruot , male fc-
ccrunt, qui cum pratcr Cânones dudum clamavcrunt :
Qax advcrfus abfcmem faâa funt vacucntur ; Hxc
omni:} dJcimus , nuUus eondemnat abfemem. Miitttn-
tur a Cvncilio Chatceáeiicnji Edcfiin , abijiíeral Ibai , gra-
viffinú vlri, qui Jitigenlcr exiimineitt , qiix fuíivnt ehjecla.
íihcttm acciífattriai Samuelis , Bi/ri, Euhgii , S? Mami
proiíicltar , que herda crimen impenitur Ib^. Rtjtãantur
te/iei /Kfputi ! £#, ^hí vhia w« tenlr» fétitt pnejícaj^i
— IW
to Provas da Pabte II. Dem. V. S-4j".
liai ãieeèutiir, ex fcrípth piihlkii , qri^ jam untea Ihái
evulgaverat , fi\f^ 'jf' caajíiluit, Manafiripta nidli ailjiiji-
cantar, áanec eanvincatiir jandícè , C aactar , cai Irihuuit-
tiir , examinetiir. QitíC adver/ui abfentem proferuniur nulla
precedente judlciali ferma , nec tnfarraatiúne lacaram , la
ifiúhns Aiutofií , Scriptares , &" Magijiri converfaniar , iw-
caa, ZT nitUa dedãrantar a Concilie Chalccienenfi.
Pfi/i ANVUM CcccLKXXm Canciliilm Romaniim Jiii Fi-
liee Papa III jtiietPetroPiilhti!, ui rífipifiat aherrorihiii:
iUl figiUittim memoraniitr e:i:traeti a Manich/ea, Arrio , Sa-
lellie , er Gcntiliiiis. Longe ahfiiitl ab Ecelejijf pr^ixi ditmna-
tronei generala ^ne coojsgnaiione erraivm : Nem» avariii,
Coneilium aiiiii Romaniim fiih FelictlII ta Epifl. Sy
noJica ad Petnim Fiillanem ; Hsc tihi feripfl una cura
prailènte Synodi) convenicns te cotam Deo, & Sandis
Angelia, ut ca doceas , & nobiftum ftntias . ut illiba»
filies noHra pcrnianeat ad glnri»m Dei. Sanciiif Qiiint'.»'
nui áaodecim anatheioalifinos proponit Petro Fiilleni , «1
Jciai, qii;e debeat retraetare , ífcerrígere. Habctur Epift.
in Symuto prsfata. InexcufahiUs Fulle , eiii tanta ji^wto-
te Jingularci enathemetifai praponuntur,
Anno Cccclxxxiii Conàlhim CanJLiniinopolitamtm h
tildem califa Fiillonlt. Fiarei Epífcopi ad Hlam núttant li-
terat , ut rejípifcat , ejiii^iie errarei commemorant. Hiecjiut
praxii fiiiclie ja/íiliíC , tr charitntis, Eliam non fcribeniei»
ad ipfii Petrmn Falhnem fahiiabant , ôí" invitabani ad fi-
dem. Ipfe Jt prior firiberet , peliulans ajfcrta , qtix retracta
re deberet , aiit enicndare, & polUccni fi ea reiractalarmn,
aut emendaturum, ^iiiJ non Jiicercnt antiqua iUa Caneiiia,
&j:mctifmi Epifcopif
Conciliam allad Rmianiim fuh Feliee III etiam contra
Tttrum Fnllanem , O" Acaiium. Pojl lalam fintentiam ti
CUríeot, ísr Moaatittí pluriumPreviaciarum Uner^ mittat-
Provas da Parte II. Dem. V. S»4J. ^t
hir de rehus gejlls St/nodí , ut de ilUus dequhate amflarei»
Hahetur in eodem Concilio Epijiola St/nodlca : tUud femptr
Concilia, &^ Romani Pontífices curavere, ne acia, fy decrc*
ta merltò idli difpllcere pojjent,
C A P U T VI.
De Caufis Doctrlnallhus a Tonttficatu Gelajii I ufquc
ad Pontlficatum Vlgllli I,
Huius traâationis utilitas poftulat , ne quld ex
antiquis Geílis omittamus.
/^ ElafiusPapa (Ep. xin adEpífcopos Dardaniae) e»«
V^ ctifat Apojlollcam Sedem , quod Acatlum feio fuo ja*
dlclo Jine Concilio damnaverlt , qnh ejus errores a Synod^
Chalcedonenjijuerant ollm condemnatl,
Pojl ANNVM Ccccxcii Gehfitis tomo de Anathemath
vinculo , ojlendlt allqtia acta Chalcedonenfis Conclllt a Sede
Apojlollca JíttJJi reprohata : Id fiebat ne Jitturls temporilnts
Concilia Natlonalla , aut Provlnclalla , aut CoHventiis aln
ini^uii arttbtis procurarent , ut lata decreta per/lflerent,
Nullum eji dedecus , fi ah Apojlolipa Sede refclndantur , qtus
gtlam acta nonnulla Stjnodi Chalcedonenjis , & allorum Ge*
nerallum Conclllorttm reprohavlt,
Slmmachus Papa ctrca annum 1} ii in Apologético pur^
gat fe ab injuJUs querlmonlls Aiiajlaju Imperatorls. Convo*
cantar duo Romana Concilia , ut Slmmacht calumnlis fatls'^
Jaclant. Tantl ejfe debet Sacra Romana Curla auctorltas 9
ut vel nulla calumnla fpeclem habens verltntls contemnt de*
heat.
Anko Diu alta Stjnodus Romana fuh Slmmacho da-*
eentqrum , eST octodeclm Eptfcoporum. Gratlas aglt Pontlfex
CntcilíQ: Virili protedlione nos defenditis 1 oblocutod*
fSz Provas da Parte II. Dem. V. §.45.
.bus , & fufurrantibus rcfiftcndo , qui novis fèmpcr in-
fidiis aliquid adverfum nos , & famàm noílram mo-
• liuntur. Dffcndiíttr in hac Si/nodo Romanum altud Conci"
Itwn fuh Ipfo Shnmacho f qtiod fcifinattci Ithellis , ^ atrocif-
Jimls injuriis , Cr contumellis profctderant. Ennoditts , jíthen-
te Concilio , Apologiíím pro Synodo , ^ Romano Pontífice
evtílgat. Èxpcndendum , qiiantam vel ipfa Concilia curam
• habeant de bono nomine , ÍJT quam palam fuam ^çiiitaim
etiam per publica firipta ojlend^re fatagant : docwnentiim
plene adimplendiim in canjis doctrinje,
Anno Dxviii ftib Hormifda Sunodus ConllanúnopoU'
tanzi Epifcoporum qiiadraginta Severum , ^ alios bjereti-
cos memora tis Jtgillatim erroribus condemnat , ^ Ccnciimm
Chalcedonenfe , CT Sanctiim Leonem facris Diprthicis refii'
ttiit , ex parte reprobatar. Documentam primiim cjl exhi*
bendos ejfe nominatim errores parti l^fie pojlitlanti : Secun-
dam etiam , quàe a Synodis contra fanctam ju/iitiani ^ facía
fwit f revocanda ^ & annuUanda ejfe.
Circa eumdem annum Sunedas Hicrofolymitana appro-
bat Conciliam Chalcedonenfe , ^ rejlituit nomina orthodoxo-
him. ( Extat Epiftola Synodalis in Concilio Conftanti-
popolitano fub Menna Act.v) Documentam primum ^t,
gr aviares Sj^nodos , etiam inferia rum Conciliorittn approhéh
tiones defiàerafje : Secundam , nomina orthodoxorum > qu£
injujle tradacta fant , antiqua dignitati reJUtai debere.
Anno Dxvin ConciUínn Tyriam acta legitima Coit'
JlantinopoUtani Concilii confirmat. ( Habentur illius ada
in Concilio Conílantinopolitano fub Mçnna Act. v)
Olim expedi re vifam ejl, ut minora Concilia graviaram Con-
cilioram gejla vidcrent , O* approburent : Qttòd inter dum vir
ri fipientiores reperiantar in Conventibus pauciorum honú-
num , fjepe unas aut Jladio , aut lectione videt , quéS pluvi-
mi non vidcrant.
Eodem anno Komanum Conciliitm fub Hormifda de no*
mi"
Pkovas da Parte II. Dem. V. $41. ^|
fnmihuj expungendts e facrls dlpthicU Acatlí, Eufenúi , ^
MacedonVi Conjlantinopolts Epifcoporttm, Ut nonúna vir^
rum t qtii olímjíterant CathoVtct veluú h^erettcorum tradtH
cerentur plures convocantttr Sj^nodl,
ConcUmm Araufícanum fub Felicc IV anno Dxxix
contra Fatiflam Regienfim. & libram ipjiiis ,. qui magna
aviditate In Rcchjia legehatur , cum tamen fub Jpeciofa ti'-
tido contra Pelagnim induceret Pelagianifmttm (Ex Sydo-
nio Lib. IX , Epift. ix , ) Càefarhts Arelatenfis. jujfu FeU-
cis Concilium hoc mdíxit , ut eommuni Patrtun confenfu de
doe trina , ©* libro jitdicaretur, Pro libro Doctoris quoad afl
fectum Cdtholici dominando , graviffima indicitur Sj/nodus^
€9* deinde phtra alia tentantur , ne temcrè doctrina conde-
ninetur , ^ ibi Synodus eonvçcatur , ubi auctor habitabat.
Anno Dxxx ConciUum Romanum fith Bonifácio, Vi-*
giUus fuccejjor Pontificatus fubfirlbentc Synodo , ^ Jtírameri-'
tis firmante fubfcriptiones deligitujc, Nçn enim in prdfentia
Siimmi Sacerdotis audabiWt Epifcopi inijqmtm ejus decretam
impugnare. Agapetus Papa hanc clectíonem velut iniquam
repttdiavit. Expofuit Romanus Sitnattu ^ quamquam Jicula-
ris f phtra Romano Pontifici ex quibits Synodalia acta , &
decreta refcindi deberent, Licet enim fupplici , fSf obedients
animo, quéS a jure , C^ ^quitate aberrante declararei 9^
retractationem eorum pofcere.
Aiíud Rontanum ConciUum fub Bonifhcio , quo electlo
Vigila t Pontífice vivente , Jhtuta , velut Sacris Cananibus
contraria irritatur , V" refcindi tur, ( Sic Anaftafius in vit»
hujus Pontificls.) Reprobavit Bonifacitu eam electionem p
quod populo difpliceret, St/lverius in decreto anathematie
contra Vigilium fcribit ab ipfo idjtdj/i procuratum : Boni-
fácio vivente defignari conabaris , niíi tibi ampliffimí
Senatus obviaflct juftitia. Licet interdmn pro Hs , qu^e
éintiquis fanctionibus repugnant , Scnatus , ^fccularia Domi»
9iia retractationem gejiorum pojlulare j^ cum Sancta Sedes
54 Provas DA Parte II. Dem. V. $. 4s*
^'approhet "Romani Senatus jiijlam contra d íctloncm aJverfit
primam Ulam Sj/nodttm.
Concilium Romanwn fiih Joanne II , guta Monachl
ScuthiàS a fententia Legatorum ad Ponúficem appellartint
in ea controverpa dejorma loquendi : Unus de Trinitate
paíTus eft : Pontjfex pro gravitate rei inducias poflulavit,
ty in primis tranfmarinoriim fententiis expUratis , Ronus
Concilium habuit , in quo unanimi Patrum confenfti Acjentí'
tartan fententia recitata, ^ confutata eji. Idjam olinifa*
cttim ah Hormifda. Joannes una cum Concilio , C9* maion
confidtatione amplias declaravit. Expendenda primum ma-
turitas Apojlúlicâe Sedis etiam circa examcn imiits Jhmud^s
loquendi , deinde repetita difcnffio ejufdem controverjus .
Anno Dxxxii Collatio Catholicorum cum Severianis
fuh Jujliniano habita Conflantinopoli, Piara ibi de nece^fflta-
te fatisfaciendi , O* exhihendi rationem in caajis doctrinartan.
Id femper Ecclejía Dei pr^ejlitit , & pr^e^re dehuit , i»
Jraude , aut vi, aut me tu invecta doctrin£ viderentur.
Agapetus Papa Antimi errores in quinta EpiJIola me
morat, ^ condemnat, ©* illos Jigillatim exprimi t. Género*
les enim condemnationes Jine exprcjfione faltem ca af ar um
aliquarum Sancta Sedes non probat.
Agapetus (Epift. VII, quae eft ad Caefarium.) /2tf/tf/f
appellationem cujufdam necejfario audiendam : Ne que enim
praedidum virum convenit evcntu prius habitac cogni-
tionís urgeri , quippe cum & ipíe judicium petierit.
Non avertatur voluntas animi a prccibus iníirmorum
cum in neccífitate fuerint ne nobis , quod avertat Do»
niinus > ea , qux loquitur in proverbiis > dici poílint ; Qul
obturat aurem fuam ut non audiat infirmum , 8l ípíc
invocaibit Dominum , & non crit qui exaudiat cum.
Quid eíl infirmius eo, qui in tribulatione pofitus, &
de praeteriti judicii pudorc confunditur , & cognitio-
nis, quse futura eíl, expeâatione turbatur i quia quam*
libet
f" PROVAÉ DA PAR.TE 11. DtM. V. S- *J- CÇ
libet d , quod u|)tantÍLiin efl puritas forte fuffiagctuf
innnccntix noa poieít judicii rulllcicudinem uoii habe-
SeJes dunegatianem audknl'ue legitime appeUaniis , O" Ptn-
tjjix fe nvii dtidUndum in confpcctu Doimni erbitiatiir , jf
(wn acceptei , V auilial appeiUtionem legilimmn.
Ahko Dkxkvi Conciliam ConJliiotinopoillaniÁm pojl oiÍ-
tlim Agapeli , UmpareialerregniPenlificii fiibMcnna, con-
tra Antiinam , Sevuriim, alioiíjue Actphàloram Princi/ici :
Errores Ji^tliatím mcmoranlur. Siuicta , O" inianeratd jiijtíf
IÍ£ £quitas per enunterationem erraram fciniillabíii.
Pejl ANNUK Dxxsvt Coúcilium Jerofolymitantim con-
tra cofiem Ãcepholos proximam St/nadam ConilrnitinopaU-
taiuim cntfirmal. Saepiai injiniianium , qtied fiepioi ficium
t/l: EecUJuiin, etiatn pejl aliaram Sj/nodorum fentcntiam ,
ittram juálciu , aul iitjiovare, aut cimjirmare: nultam de
Jpicit, omaei confiilil, JiaguliiriimfenttBtitafsrtttatur. Ch*-
De Ca:i/s Docirmalibits a Pontificatu VigilH 1, ufqtit
ad Pontijkatam Sancti Vitaliom.
A Vigilíi Pontifisatu pluiima, eaque graviflima
fumemuB fundamenta, &. exempla.
Flgilius (Epift. Jivi.) d.imnat Thcaáortim Cnfuee,
Ciippadociíe Epifcopiim ih veriis : A nobis modo fa-
miliariter objurgatus , modo precibus obfccratus , nan-
numquam vero fraterna incrcpatíonc correptuí , fiEpc
etiam Divinarum Scripturarum auâoritate commonltus ,
vel Kcciefiaílicx confuetudlnis conviilus exemplis . &.c.
At tupravx confuecudinií craílus audácia, oec^ue tunc
Provat JaPart.II. E «ie-t-
te Provas pa Parte II. Dem. V. $. 4^,
ceíTare a confcribendis » vel predicandis novitatibus vo^
Juifti , Ôcc. Héec fttnt SanctàC Scdls Infirma , fi^ilUtim cav^
fis enumeratts objurgare, arguem, commoncre , Scrtptura-
rum aactorttate , quando opus eji convinccr^ , propUrta Vh
gíUas Pontjfdx tila oJUntat Ecclejus,
Sunoduf Conjlmtinopolitana Epífcoporum trigínta anko
DxLVii. Vigiliusdecrevitfententiam de trlum eapitulorumcoih
dcmnatione ufywc ad untverfaU ConcUlum fufp^ndendam ^,
ifeque tamen ideo três librt, qut héec tria capitula continê'
hant , Ínterim prohthiti funt ; non entm in duhlls cafihm fcrh
pta volumina condemnantur, Pro duhús magna présceden
examina opus e/l : dubium deVictum non habet pcenam taxa»
iam, certamve fententiam fine pr^evia facti cognhione,
Qjiiínta $unodus generalis Confiantinopolltana pofl aH*
NUM DxLViii Clxv Epífcoporum eo fine convocata e/l, itt
primum de libro Theodori Mopfiíefteni ; deinde de libro Theo*
-éoreti contra anathematifmas Cj/rillí ; tandem de EpjMi
Ibde judicium fieret. Pelagius II hàsc tria capitula anathi»
matizat , CST Epifcopos IfiriàS présdictàS damnationi non of
quiefcentes compefrit. Meminit damnationis horum librorunsp
aiit capitulorum Concilium Nicenum II, AcT. i. Q^u^e , ff
4jualia prdfiet pro damnatione li br or um in integrum Sjm»
dus generalis 9 ex fingulis illius actis manifefium efi,
' Anko Dliii Concilium Hierofolymitanum approbat qmih
iam Synodum. Referuntur fiimmatim acta Concilii in ficmh
da Synodo Nicena AcT. i. Pr^eterea Imperator mifit Jero*
folymam acta quinta Sj/nodi , ut novo Epífcoporum coactê
Copventu , quotquot erant Pal^eJUnorum Epifcopi fubjcribe*
Tent. Solus Abyles Epifcopus Alexandrinus fubfcribere n#*
luit, Semper Ecclefia in eo more perfiabat, ut etiam abfeih
tium judicia , & approbationes defideraret : eademjiãt iis$
^ui longe f & iis , qui prope,
Synodtu Romana a Gregório Magno pofi aknvm DtO
sonvocaturf agus ipfe meminit (Lib. i# £p. xvi.) ad cóth
C0r*
Provas da Parte U. Dem. V. S. 41- ^1
tardiam eeruiit , qui circa prohlbitloním Iriíim ejpiíuleriun ,
uul lihrorum lumultuabantiir. Pro dljfenfioiíií circa txm ex-
tctam prúliiUtionem iriíim lihreram Synodum cegil Grego-
rius ad faiiifaclieneai Ecclefiaram.
Aliad CottcUium Komanam fut Gregário , in ^ao abfal-
viiur Gregárias Presbytsr Ch^ílctianínfi, Ecciefia . çui" in-
jiijlè de hxrejl iamnuius ad Sedem Apajhticam appelluvit.
(Gregorius Lib.v, Ep. xv.xvi , xv.i.) Ufrcz/uenieji.
ut Sedes Àpojlolica , aiiditn appellatione , Synoderuin , nut Caa-
gregalioituni fenlentim damnet.
Conciliam Bj/íatemim in Africa eonvoentar pro Clemtn-
lia accu/ate: id jiifflt S. Gregorius ( Llb. K, Ep. XKVV.)
Expenicniian ejl Sanctam Pantijican ibi jstjfjfe veritetem
explorari , ubi dtfficuUas nata ejí , V ubi réus converfila-
(Lib.
Conciliam Ãfricanum jiibent
e Gregório Magno
X, Ep.viii, &XKXI,) Ui ine
piibhcé ccgnefiere
fi Dffnadei Diaconi injujlé dcgr
odaii , çHÍ ad San
ãem nppellaverat. Mira pradei
,a . «S- ^qmtas , qu
bits fatiifacit examinata Jhcli v
trilaie ta ia Prov
Te federa diceban
Ãnno Dcv Sabinianus Papa (ex Sigibcrto in Chro-
nico) iiaideS. Gregoria prxdecejjhri infenfui , gui (ex Onu-
phrio.) deipjius librii cremandis , taaqiiam ntnfanam doctri-
nam eontineniibas , firia iraciavit. Petriii Diacamii vir do-
tti^niu lis conatibus ob/!ítit, Sabinianus ex alionim frau-
dibas , C Itrformationibiis iniquian ilíad decrittsiti adverfuf
S. Gregorii librai eviilgai'e lenlavlt.
Couciliam Romanam fitb Bonifácio III jubel fi.b ana-
theraate, uimillas, Pontífice vivente , pr^fumai loqui defiie-
ceffore. { Analíafius in cjus vita. ) Refiindll qu<e Bonifa-
cias lijicerai elim. Nullam enim efi dedecm Romana Se-
dis , Ji qtue emendanda vijàjiíeríat a priedecejjoribas facta ,
illa emtndentiir.
^hf; E ti K«-
iSt Provas da Parts II. Dbm. V. S- 41^
Anno Dcxlviii Concillum Romanum, in quo vtjís, C
examinatís tis , qttx in Concilio NumidÍ4t , O* in Concilio Bi-
zazeno Epifcoporum xLii , &* in Carthaginenfi Epifcoperum
Lxviii decreta fant, Paulus , ^ Pyrrhtis MonothditéC condi'
mnantur, Anteguam Romana Synodus condemnet , aliorum
Conciliorum examina , judiciague requirit,
Martinus I ad Ecclcjiam Jerofolymitanam , C Antiê'
chcnam fcribit contra Monothelitas , dejignatis errorjbus iUo'
rum. Idem ad Ecclefiam Thefaloniçenfem de Paali damna-
tione, ejusque hécreji fogienda, Sic velut eximias Pajlor , 9
jyoctor Jigillatim noxia, C Jitgienda declaravit,
Anno Dcxlii Concilium Lateranenfe fub Martino pro
damnatione Cyri, Alexandri, Sergii , Pauli, Pyrrhi : Eê*
rum libri a Concilio pojlulantur , leguntur , Jigillatim da»
mnantur memoratis erroribus, Nihil tamliherat acalamnia^
quam accurata , CST peculiaris errorum confignatio : nihil ma*
gis fufpectum , quamfi reclamante parte t ^ figillatim accnh
fationum capita pojltdante , in commani volumina damnareih
tur,
Anno Dcl fuh Martino J Concilium Aurelianenfe cek»
bratur, Quidam hàereticus erroribus numeratis condemnatur,
(Audoenus in vita S.Eligii Cap.xxxiv.) Non aliter re*
jppifcenti^e errantium, &Ecclefiarum paci, nedoctrnhe am*
modè potuit fatisfierL
N
C4r
fRovAS DA Parte II. Dem. V. S- 4í- ès
De CaajU TtostrmaVilms a Fontificatu Vitaíianll , tifitit
aá Fíntificanim Nica/ai I.
Graviflima Judiclalis praxia documenta In CauHs
Doílrinamm, tcmporum progreíTu, exliibet
Dei Ecclefia.
A Nno Dclkvti ConcilhanRomanttm fah Vttalitine Pa-
.Xí. p" proplír eppellatienem Joannls Lappen^s ad San-
ttam Sedem. Ob/lupefactui Faniifex de vehementid appel-
latienis , litleris Ãpojlolkis ipfim inferait ad Faahim Crt'
ienfem : Obnixè conjuraviC nos per tetribilcm adven-
tum magni Dei Satvatoris , ut fecundum facratilliiTios
Cânones inftitutaquemaiarum , Caufa meritum ínquire-
retur. Sc fententiipromidgaretur. JuiicahatSanctasFon'
lifex appellatíonem vehemcntiaj propejilam nait nifi a vehc-
menti dolore, ©" enarmiter l^fa jure emimave palaij/i : pro-
pterea , ne fcandalofa denegatio videretur , appeUalianem ac'
Anho DcLXxlx ConciVwm Meáialanenfe fixh Ãgathone.
Jubet Fenlifex , ut prías Epifiopí haiitis Synadis caiifam
Manelhelitartim ieeldant , & fiiem confejfiaiicm faltem per
Uieras CaneiU» (Beumenice mmiifejient. ( Paulus Diaconus
Lib. VI, Cap. rv. ) Sic V verilaii, & paci, í7 prndentuí
confiilit Saneia Sedei , omnium etiam abfentwm examinam
judiciii , er Jinlenclit.
Conciiium Ranianam anno Dclxxx > '« çiw eenliim vi-
ginl! Epifcopi Monethelhas cendemnant. ( Extant Epiftoli
SynodicK AtT. IV fcKti Synodi.) Fo/l plurhim Concilio-
rimi fintentiam aliiid indicilar , ut Ronianui Ponlifex ite-
rum repiohet, C tonienmst-
í
70 Provas da Parte II. Dem. V. $• 43«
Sexta Synodits Conjlantinopolitana ( AcT. xi , xii , xiv »
êc aliis.) legijlicít ttfUmonia Patrum , tfUàt prodejfc, vel oh-
ejfe pojfent doctrtnali catifàC decernendàC. Si non antíquorum
Patrum, doctorumtfue tejlimonía eocaminarentur , O* a plurl'
mis eraditione pr^ãantibus pojcerentur, cxiflimavit Sunodus
éequitatem , C?* veritatem dcfiderandam ejje , aut pericuhm
Jbrc ne antiquorum fententi^e condcmnarenttir.
Acta fextâg Synodi cum definitione de duabits in Chrijlo
vohmtatihus , ©* operationibm , mittit Leo II Epifcopis Hif-
pani^e , ut gui adejfe non potuere Concilio fiihfcrihant fepara^
tim per Provindas, Mittit pro eadem cattfa litteras ad JBr-
vigium Hifpaniarum Regem. Hijpanorum Prjefulam ftihfrri-
ptiones , qui fextàe Synodo interejje non pottterant ah Apofio-
líca Sede pojliilantur ; Rex Hifpaniàe Ervigius conjalitur,
<P* informatiir a Ramano Pontífice etiam de gejlis pro Caih
fis doctrinalibus , quarum initia , CT capita ab Hijpãma nen
emamiverant, Haiid dtibiiim id pr^Jliturwn diligcntius , fi
toncertationcs 4ib Hijpíinia prodiijfcnt,
Anno Dclxxxviii Concilium decimam qmntum ToUta»
num de prohihiticne libri Sancti Juliani Archiepifcopi Tole^
fani, Monct Sj/nodits Pontificem prohibitionem a fc Jactam
non^ejje legitimam , ©* mintts cauthjuijfe evulgatam. (Ex
ipfo Concilio , & Roderico Lib. iii , Cap. xiii.) Hec
Jêmper ftíit, femper eJfe debet múnus Epifcúparum , vt inprih
hibitionibus librorum , qa^e ex furreptioné. iílegitimè prodje^
runt , Sanetam Sedem certiorem Jaciant , ne injttâa Uefi»
ptrfiJUt,
Anno Dccxxvi Concilium Romanum/ub Gregório II
ad defintendam veritatem CathoUcam de cídtu Imaginam,
("Rcfcrt Adrianus I in Epift. ad Carolum MagUum.)
Pro veritatibus jam úlim publica tradítione exploratis gra-
vis indícitur Sjfnodus , ut de maturitate Romance Ecclefi^e
nanifefiè confiarei, & quid in dubiis pr^eJUre folertt.
Anno Dccxliii Concilium Leptintnfc fub Zacharia,
Da-
Provas da Partb II. Dem. V. 5-41. 7i
Damnentiir áae h^retiel AáaWertat , & Clemcm, tsr ager'
tienes iãtMatríam i ^S" joíilfmiim continenltl mcmaralis
túruat erroriias , & cauià jiiriJici injiilatò. ( Auflor ípfe
Zachariaa ín EpiftoJa ad Bunifacium Sttrii iiminihtti.)
Kihil Iam mamfejli ncxiam m doclrina , fiw</ non ,milun>
eenJUia , V gravijime examine Eceltfia noa áeeerrwt : Ni-
ii/Jiirlivi prxjiat , nihil m lutihulU . nihit non parala éa-
rt raiianem deea, qua infi ejl , fiâe , juxta pmceptum Fe-
Anno Dccxi-v Concilium Gtmmniciint , que ficimdi
Jamnantur Ãdalbertiii , CS" Clcmens. (Ek Serrano Lib.iii,
Hiftor. MoguntinE.) Tetki deplaraú errores difiutmntiir ,
wt matarias condemnentiir,
Akko Dccxlv CimcUilim Romanum fub Zacharla con-
tra tofdem h^relicos Ad.ilteriimi , & dementem , gueJ iilii
tuminlAiii Angehrum Ragael , Tehuel, Siniiel , & tiliis nie-
renlur , eam tamen fint aoiiiiaa d^maniarum. Adalbertas
i^ntones eraial , S" invccabat , ttngaei . t7 caplliel prepritt
reilqaiarum injUr diviáehat. Zai;hai-ias Papa omnia illius
Jiripta inctnd^Q adragel. Cleineni h±relicai inferehat judaif-
mum,fcUicii ieftmeti Jralrit
piai , tr inipiet a Chrilio lihi
liorttm acta refpucbai . Promi
vifinm judicia pro fitisfactlv
Apoflclica Sedei inflilaeiat.
Anno Dccxlv Virgiliiis juidam Epijcepiis ÂJlronBmi^ ,
IS" Geographi^ peritas in cantioniius ad popiilum aittipoãat
ejje priedicabat. Objecit Mcgunliniii Epifiopai atvum Indit-
tendam Chrijiam pro antipodiiui juxia tenorem bujtis do-
cirinie. Acciíjàt Virgiliiim apud Zacheflim F^pam , IS" de-
creto Fonlificio a Sacerdócio, aTempig , ah Ecc.Vif.i depel-
litur Virgiliiii Epifcopas. ( Rtferc Joanncs Aveotinus
anno fupradiíin.) H£c , & alia exempla Jam oUm docne-
rutit nulitiunus ejje actc^Lindas Jtiuiki a:cufiiÍones Je Con-
acciplendam ; addebat
lios ex limha ,- omnia Conà-
ifellis dellriis publica , iS' gra-
•■ Ecciejus in caiifis doctriíiiC
74 Provas da Parte II. Dem. V. $. 4j.
Anwo Dccccx CcncUhim Aijnifgranenfe. De aJiíita úi
Sj/mBaliim vocc Filioque Fentifex Irgit omnia ttjiinicnU
tmdcaim<]ue ceILrla ad veriíatcni erucnáíim, Non íecfii , O"
diligeater expendi anti^iiúruia líjlimeniis , nec Apejlu^ie»
Sedes qiúéquãm audet definii-e.
Anko DcccxLViir Concillum Mepmtimim feeuniurfi
fui ILihanoArehiípifcBpo canvincil , ÍT fiUnthim pojlea inSi-
cit Godefcaho Prcshultro. Liber hnjus ah omnibiu Germu-
niie Epifcapii condemníiiris . Docehal aViquoi beminei pr^ic-
f,ri: n,\H,m m,J.iJ, ir.„y;.,™,, ,jl,r, ii,, ,.i /.t
•aantiiT .- Deítitem Sanct£ Trinitatis tfe iriplicem. ( Ftn-
doardus Lib. iii, Cap. xiii cx Hlncmaro Laiiduncnri,
& Epiftok Synodalis ad Nicolaum Papam.) Pro mani'
JilSi errerihai áamniiniii nov^e difpnialiones , Concilia, pa-
Úica indicia, etiam in hoc fecala inHilaehantur.
Coaciliiim Cordiihenfe anno Dccci.ii r '" ijuo Epifiepi
pUríijtie erram m qaihiifdiim ccntroverjiii d< mariyrio , qum
mcmorat S. Eulogius in Memoriali Sandorum. Fadk
tjl piarei eiiam in Sj/nudv cnare ; magna prepterea tauli*
infinicnliis de dextrina eji adhibenda.
Anko Dcccr.iv Ceneilhan Cenjlanlinepoiittmum fai
J-tontlV Gregorínm Syraciifaman condemnat , confinoatiê
finteniije Synodalij petitiir ir Remano Paniijice , verirni km
impetraUtr donec pan aiura audiretai- , qiuimqaúm Sanclif
fmas Tâinarcha Ignalini ejiifdem Jênienii^ auctar , tS" U-
iorjiiijil. Nullitis Synadi , aai Cengregaiionis atutarilíÊ
frtevalel apud Saneiam Sedem , ut judicia appellalivnum ,
V jura de danja audientia non fervenliir.
Anko Dccclv Concillani Valeniinnm contra PnedeSi-
, ^uia in doctrina de pr*dtãmalione vagi qindmi
haminei íiint Príncipe Godefcalc» graviler erraveruni, (De
tjoibuí Gabriel Varques Part. i , dirp.xci, n. cm.) Pr*
jn'nifellii errer''hiii puhtica judicia , ©" Sj/ntdi eonvgeantat,
líailafura eji fupcrfua in eanjls ioctrínx, Ca-
Provas dx Parte II. Dem. V. S- 4J- IV
prieáicetivne dt0erent , tanáim cenicmnaatar. (Jonas Au-
(caJenfis libro adverfua Claudium Taurinenfcm Epif-
ec^um.) Legirimiim jiidiciían deciriíne , in qti» rtlraetandii
Anho Dccxqiv fuhAJrian»! Conciliam Francfiriien'
fe ccc Epifcaperam EJipandi , W Felkís affcrta cnnSemnat,
er liiellam faareji/llibam eblainm Synoilo ; //ledaliter mittlt
GaiiU, &Hifpani*, íS" nominaltm Elipanda , ii( Ttfipifciit.
Tandem «adem Saneia Sj/nodus cum emnitui Epifeapii Ih-
terás fcrihit Prwfulibua Hirpanite , & cMcrís ibidem
Chril\ÍanitatÍ9 nomenhabentibus cuirt pliiriiui auctariía-
tihu! ad perfaadendum dí/iniiamverilatcm. Expende, Hi/pa-
niíg dactore errante, illias condemniimnem , V daninatianii
eanfo! cimi librís , & Apalapiis , V tejiimoniii , i/iij! ad áa-
Tnnalionem impuUre , niill} adtiaiverjam Hijpeniam , O" ipjãis
Frafulei. Hic ejl Spiritiis Dei , iit lafie Nationi feateati£
^rguiias Jtgitiaiii» Iniieiefiai.
Conciliam priedlciain Françferdienfe tx ignerantia Ja-
eti , avt alia qaavii CAiifa , fecundam Synodiim Nicenam
(Bcmnemeam eendemnavit , ai errantem circa Jidem. [ Sic
judicant Rhcgino Abbaa Ufpergcnfis. BeJlarm. Lib. ir
de Imapnihis Cap. iv, Ado, Joanncs Avcntinus.) (luoi
sefiiim eo niaiaremadfert adiiiiralianem , tjtm cerliui ejl paa-
lo ante fob eedem Fontijice Adriíuit fcptimam Simodiimfaip-
fi eelebratam. Q_,Mmfaeile ejl Jalfa infernusfwnihui ètiam
^raviffimai Sínodos in fraudem indiiii , 85" pralatianem ini'
í]ti£ cenfiirie, elque fcnleiíli^.
Sj/nadiis Rmaana fib Leene III akso Dccc. Pargat
fe Fentifex a criminibas elijectis , (T fubmillit fe Judicia
Contilii , ^iiamqaam Àpaflaliciim Sedem eb ejas judicia exem-
plam efe nea ignorarei. ( Anaílafius in vita Lciinis.)
Àdee femper ab initia faiiciíajiiii Saneta Sedei ne qvifqvam
de non datis rationibia fcevat^ ^qailelii Jinijlre fnfpicare'
(Ur, uíDeum mifiit'' dieerti: Veniie , arguitt me,
K-s.-
1^6 Provas da Parte II. Dem. V, S- 4iè
contra RhotaUttm , V ah nuWtts ejfe rohcrts , tfuod pàrs
l^fii ad Sedem ApoftcUcam appellajjet, Docemur primo non
acceptantes appellattonem , ©* attdlentUm debitam òpprejfis
denegantes mérito pojje tlmere ne tn confpectu Del eorum
era tio fia t execrahílls : Secundo Interposta appellatlone fen»
tentl^ prlorls effectiim fufpendi : Tandem nec Regam attcto*
ritatem apud Sedem Afyojlollcam pr^evalerc pottujfe , ut op*
prejforttm appellatlones non admhteret.
Idem Nlcolatis Vapa ( Epift. xlvi.) damnat acta Con*
€tlll Stteffíonenfis , quod li , qtios Synodtts affirmabat depojttof p
per próprias Ut terás ad Sedem ApoJloJicam appellavcrant.
Et fithdit : Apoftolica Sedes nihil agere debuit , nifi
quod egit videlicet , ut ab aliis abjeâum ipfa nequa-
quam indifcuíTe fufciperet , prxcipue cum prxdiâus
Ébbo examine praecedente Sedem Apoftolicam appel*
laverit.
Idem Nlcolaus ( Epift. lviii.) damnat Metenfem Syno*
iam, ^ Inter alia hàcc firibit : Sedis Apoftolicse íènten*
tia tanta femper confílii moderatione concipitur» tanta
patientiae maturitate decoquitur , tantaque poílmodum
deliberationis gravitate profertur» ut retraâatione non
egeat ; nec immutari neceíTarium ducat , nifi forte fie
prolata fit, utretraâari poílit. Docet Pontifex , qtíéectmh
que In allorttm pr^ejadiclum prolata funt fi retractari pop>
fint y retractanda ejfe f quamquam qu£ nomlne ApoJloUcàe Sc*
dis proferuntur , tanto conjfilio, maturitate, deliberatiom 9
gravitate , pojl gravifftma examina , ^ juridicamjbrmam
effirri fileant , ut retractari vix necejijtt,
Nlcolaus ( Epift. Lxx.) jubet Eplfcopos GalUàt adSyno»
iam convocari , ut pojl collata Jludia Jitggerant Apofiolicáff
Sedí , quid Gracorum obtrectationibas rejpondert qucat »
cmnibus cnim dictum ejl Curam habc de bono nomlne, Ptíbli*
€Ís querimonlls publlce fatlsfiirl cportet,
Ani^oDccclxi Concilium Cccxvui EpifcopQnm Con^
Provas da Parte II. Dem. V. S- 4j- 77
Jitmtínepoli mdicltar, qmd injuãiffãnelgn.Utam conJeituuit,
O" Pheiiiim approbai. Vert taiiacinalis Sj/nedui nmninatur
a NUolao : { Epill. vni ad Mkhadem , Epift. vero y.)
addit : neglorientar in multitiidine Epifcaporiini : emncienini
trravemnt. Expende qiioi , ty qisales piiblice , & juriSce
amiili»nij , aul mvid'u! caiifa tarpiffime errarc qatanl ; d^
MJide quam param fidenditmjit multuadiai etiem graviffimn'
ram viraram, fi cx odis, es" inmicitiis dtcernant : Tiindem
tonfiderarc oportel , ijuam blande , O" cUmenter S.Peaiifex
Nicolatit Photh fcribal , ut rejipifiul. Miranda illa paterna
indulgentia , C Ape/lalicx Sedii cer/lcter , tS" Injtgne.
Anno DccCLXii Concilium Romanum , yuod Atere/iia
ThtvpafibiMrum pnevia^ravi^uiia , tT publico examine een-
demnat, Ejas maiiinit (Epift. lxx) Nicoluas.
Anmo DcccLXiv Coneiliiim Ronianimi fub Nicuhio : In
ta reprobalar Sylvanectenji Concitium , C injii/le dnnmútiii
thfolvilar. Nicolotti (Epjft. xxv, .txix.xxxijxsxii,
XKXviii.) «liiid item CtntiUmn Rmutman prt eadem eau-
Ja . eitjas meminit Anajlajioi. Expende i/iianimcnjn^ue Su-
naJeriim decreta , Jí injajia J!nl , a SedeÃpajUilica refcinh:
C pre expleraada juãilia alia Concilia inJUtiii,
Akno DcccLXVili Cencilium Romaniim fub Adriano II
tantra Phelium, etijai meminit octmia Sunodas. AcT. vii,
Verimi guia omnino in controverfiis de facto pienarie coojia-
re non polerat dedubiit ejafdemjacti Jine confaltatiene Pr^
vintiie , fS" tiriii iibí drfficullates exorte funt , jttbenle Pon-
tijice indicitar ectava Sunodiis generatii in Cúria Conjianti'
nopelitana , in qua, prévio examine centiim duorum Epifiif
ftrum, rejliliútur Ignaliiii , ejlcitar Photius.
Anno DcccLitxix Concilium CanJkmtinopoUtamim Epif-
toporam cccxcv damnat injujle Sanctam , (S" (Ecumemcam
S^nedant octavam; tolíit a Sunibolo eem particiilmn Fllio'
que pcocedit ; Eímor/iia JgíiíJíia, Ptialii rtjiltulionein can-
firmai. i^fid ntn Jaeiei fpiriíui ttiUtntifnu, f? i/jw eiiam
7$ P&OTAS DA Parte IL Dek. Y. %. 4^.
hat fjsãtmes VIII , mÊmfime Mtms EccUfije wnjermrt , Photii,
jam ^mdcm c C^nciUm ^ctursG cmêdcmn^tú , clcctwmem ap^
prmhavit.
Axxo DcccxcTii CMiáBmm RjÊmMuum , m ^00 Joan-
mes p0iitifíx , cr nún pasici CaráinaUs , Cf Rplfcopi , qú
fanums BdÍ0 F»rm§fmn Papam defknctam pr^/èqacbantttn,
^us acta conicmaarunt, Quas inj árias , quéPprêhra ejufdem
Vêrmofi fucct^rcs Stephanaí Vil » CT Sergius III , vtl
pcrjacti ignúrant:am , vel per fmunmm êdiam cidem defuíi'
ctú intiiUrint , qtuindú exhtanatmn corpMS , tT trihui digitls
ntutllatum tn judictum aifenmt , íuratis, G* repctttis ordh
'■mkas eontm , qaos Formofus ordinaverat , conãat cx vita StC'
phaiú VII. Docemur ,^, qui adfunt in Romana Curta Apâ-
floltcx Sedis Mimjlrt , non tting/intur tímore Numinis , 9T aba-
tantur magna , qua polUni , auctoritatc apud Pontífices , »-
terdum po[fe ex Jmgidari ódio, ^fraude fine culpa PoMtfir
€van iniquijjima decreta extorquere , O* qtue gravlffânam re-
doUant lusrefim , qualis ejl femel ordinatos , itentm ordinari
éehere,
Anno Dcccc Romanus Papa acta, C /cripta Stephari
Vil contra Formofum improbavit, ( Sic Luitprandus.) Id
in more pofittim , ut qu^e eniendari oporteat , ea ab ipfis Ro-
manis Pontificibus latoribus decretorum , vel a fuccejfòrtbus
emendentiir.
Concilium Romanam, qtío acta , ^/cripta Stephani Vil
contra Formofum refiindimtítr , e?" improbantttr : in eojoan*
nes IX , h^c habet : Synodum tempore pi« recordatio*
iiis Stephani Pap2& deceílbris noftri cclebratam , in quam
vcncrabile corpus Formoíi venerandi Papac de fepultu-
ra violata per terram traélum eft, penitus abdicamus,
quia ad judicium vocari mortuiis non poteíl ; cum per-
fona, quce ad judicium vocatur, ideo vocetur, ut aut
fateatur ob^câa , aut convincatur objeâis ; & omnibus
ça-
Provas da Parte II. Dem. V. S- 41. 7P
>atct , quia mortui cadáver pro fe ncc refponderc po-
cft, ncc fatisfacere. Tandem, quta llhtd decixtum de ite»
itm ordlnandis lis , qui a Formo/o Papa ordinatí Jiterani ,
xjalfa doctrína natumfoerat , reprohatur, Monemur nc
uando ca , qtije e Cathedra dlctata non funt ah Apojloltca
^ede, emendantur , C reformantttr , aut emendar t , CT r«-
hrmari pofcuntitr a Catholicis Doetoribus , quidquam efi
Vt ínfiUtttm arbitremur.
Akko Dcccciv Concilium Kabbenate Mpifcoporum fi*
tuaginta quatuor in eadem caufa Formofi, Comburitur U*
er Synodalis Stephant VII 9 utjàl/us, er intquus, (Sigi«
»crtu8 in Chronico.) Tanta foit in Ecclejia Del cura nc
mqttc infanuintia decreta adverfus viros Cath&lícos pajfim
um auetoritate vagarentur.
Ab ANKO Dcccc ufqtte ad akvvm Mxlvi mittl funt
nnales f nidla funt Concilia, ntilla Decretahs Epijiola Jin^
yilariter memoranda ; nam (quod ait Bellarminus in
2hronologia : ) Seculum coepit infclix , in quo ÀuUa
Concilia» Pontiíiccs parum folliciti de Republica, fed
)ivina Providentia fecit » ut nuU^s furgerent haereíès
lovac. I
Ç.fc^
'So PmovAf DA «Parts II. Dsm. V. $. 4}'.
«
C A F V T X^
Dc Caafii Doctrituilibtts a Pontificatu Clemcntis XI f ufqtsá
ad Pmnúficatmn Hwtúrii III,
Poft annorum plurium filenthim , quibus niilla Haere(i^#
aut dodrinalis controveríia emcríerat » calamilofãi
«lia têmpora (ucceílcnint , in quibus tamen
pro dodrinalibus cauíis innunicra
documenta fuccurrebant.
A Nno Mxlvii Synúdtu ccnvocatur fab Clemente lí
«/l ad tnjlantiam Ramani Imperatoris , utSmumia a lU*
mana Curta aveUeretar, ( Petrus Damianus in Epiílola
ad Henricum Archiepifcopum : ) Liciât, femperque Ueeik
Prlncíplbus . Popalis , Senatibas , CT* Conventibus cum fuppl^
et reverentia ea . qiue necejfana fimt ad reformattonem ia
graviortbus cat^, tjttales funt de Mtnijhrontm iíimaniãi 9
de non obfervatis abipfis antiqttis , & folemmhus jurtbtu i ff
Cattcnlbits in controverjus doctrinje , aUisque Jtmilibus » ai
Sanetam Sedem deferre f CST, ut ad fupremian Caput , eoi^Ur
gere , & reformationem pojlidare. Romanas Pontifex Viça-*
rius Chri/ii e/i , qui omnes , C ab omnibtu audit , ad quenh
Ubet debet ejfe cuivis accejàs , tit ea exkibeat pro fe * <f
aVíis , ãítt ad altorum emendationem , qu^ in Domino exhi*
henda judicaverlt, Probavlt Sancta Sedes Imperatoris eon*
Jilittm : nam , & iteram anko Mxlix fab Leone IX aUad
Romanam Conciliam injlituit contra Simoniacos ; (de que
Hermannus in Chronico , & Petrus Damianus Epiftola
ad Henricum Cap. xxvii» xxx.) e?* eo ipfo anno ceie'
bratar Conciliam Moguntinam contra eandem labem centttm
quadraginta duorum Epifcoporum. ( Referunt Hermannus
contiaâusi dc Adam Brein.) Et anno Mlxxiv pro ea-
dcm
Provas da PaUtb II. Dew. V. S- 41- «l
Jtm caofa atia hakuir Rom* Synudus fiíh Grígorh VII .
aijas ipfe mermnil ,- ( Lib. vii , Epift. xtii , xl-iii,) Hl ipfe
Penlifix AHNO MuiKV alltri Syiicdt prittji in Mogunrina
Tiijscefi emttm Simenincai.
Aniíò Mxxxxvii Caiuilium Sulrinimi, prgfinle Impe-
ratore , GregoriamVI ■Uelatjànemucianiiepofuii. Conciliutn
eg't , ijmd non pettrat , !? Cregoriíu vir aplimus Jhit.
Nulk eji Hgnitas a caluniniii tuia : Jiicile í/l plurímoi _fiil-
fiis Ujles aã ^uamlihet caufim cenvQeare , Ji firmii pnejiáiit
áe ináemnitalc nileatur.
Ãb ANHO Ml., occafiont erraram ia dia emergentium i
nova Concilia ceíebrari cxpenmt : Veriim catijle áaclriíul'
Uieãdem, jiiaolint, ^qaitate tractunlar , audita parte, cx-
/liíitis ^gillalim propojilioiúbas retractamíis , aul mala cenr-
fura diguii. Conciliuia Ramaiiiim fub Levae canim Beren-
garium ntgunlem verilates ^aefdani de Myjlerio Euclmn-
Jii*. (Hermanus Concraâuí , Sl Laafraacus. ]
Akno Mim Ceacilium Vrrcellenfe contra Berenga-
rium, V iltias fcripta , ijai vocatits nen acciffil jadicandiu ,
ttitimfi Pomifex Synodo pr,ejlileret , & Jingularia ctpita ae-
euJUiionii ipJS propoaerenlur. Iti lectiii , S)* dãmniilus Jitit
iiber de EiidiariJ^a cuja/dam Joamiis Scoli , memorath in
fiiigularí ãjfertis impiii. Convecata fitnt ad tafdem caaftií
alia çiuedam Concilia. {Guitmundus in commcntario de
corpore , & íanguine Chrifti , Laiifrancus de Synodo
Vercelleníi.) Ntmijuaiti Ecckjla Dei prijiinum illam ma-
rtm omijit eírea eonjignandos errarei in parlicuUri eertan
libroriim , ^iii condemnamiir.
Akko Mlv Conciiium Tunnenfe fab Victore II. In eo
Sfrengariui , abjurala h£reji , IS" erroribiu , fidtm CathaUcam
profitetitr. (Guitmundus , & Lanfiaiicus.) Non jubetar
in generali opus aliqiiod, aat fcrtptam condcmnare nen <j>
preffis in fingaíari ãjfertis impiil , ne tumidtitarlum , V pt^
vidam, <sr centra fiicros Cânones jadiciíun vidtretiir,
, Pívvas da Part. II. T K>í.-
Á
$2 P&oTAt DA Pa&tb IL Dbk. V. S* 4^
Anho Mlxs. CenàEmn Rmunum ctnttan, O* tredeúia
"Efifcopprmm fifh Nlc^k» II , tfttú Btrengarnu tertic a^th
mté káírtfi fidem CathêOcám tertío prff^us efi, Ainúraú
9forUt íLnndiuí Ecclcjue maturitattm , O* é^fuitaum, ^uét
Utíts tierat jmikia altas éhfúlaU tn cãvfo iê€trinanan,
Akno Mlxui fith AUxãniro II. Conciliam centum Eph
fc9fnan ^cafiêmc Petri FUrcntini de iátn/! , afinem
éÊCcufiiii. PtéBct 9 fTjuri£ee capita danmatx doctrínép ipj
pnpanmmttw, ( Ex aâis Sandi Joannis Gualbeiti apud
Surium. )
Anho iVlunr C^nctUam Knmanmm aliuJ contra Incejiaú*
forttm ctrrrtm a ^túhHfdam Jtwlfiis ekcttatttm. Itnpugnawt
iUttmfcríptis Petnu Damiantu , fiJ cum fcripta non fuffict'
rtmt, Synadm camgrtgatmr: (cuius me n tio fit 5 $ , q. 4.
C. ad 6edem.) Videnms Ji^Uathn firiU , figUlatim pr^pê'
m , JigiUattm mmurarí Jéctrhtas c&nJcmnanéas , CT ^uam' 1
^aamjatis dejalfitate incejhufúrtmi conflatct ex hac Smtâ'
é0 y aTiui aèverfíis ipfis Cúnciliam Roàue mdicitur , cujut
mcmmh Petnu Damiamu UhelU de epktemptu fiadi,
Anno Mlxxiv CmciUtan AngfícafutMt ^uo S. VuljU»
tuts inja/U depomtHr ; fui tamen p^fiea núracaUfe rejÚW^
tur. Docenmr etiam in pimrtttm auctorttate prarfiantsnm Sj*
m&dis itu^ulffima decreta poffs proferri : údhan 9 9* uumUi*
fias pfffi deminart,
Anno Muucviii CenciUmn Knmnutm Jhh Gregêrk
VII Ugonem CardinaUm focitan hátrefis Cadahii Paftnah
fis Epifcopif er Theádaldum Mediolasiin/hn, 9* Omhettum
Ravennatem , V piares altos Epijcopcs ^ondemnat : venm
fie pias admonitos , ttt a Jmgalarihas cfrorUtis y pti ^plLh
fim exhlbehantur , rejipifcerent,
Anno Mcv ConctUtim FlortittimirnEpi/c^orum cccxL
'ãdverftis Fluèntum dicentem Antichrijkupi natam, Ea re di»
^kdgiha', auctoritate Pontíficis Synodãs congregatur , 9T pcJL
aUgentcih-^tòutilfionem hujus-é^rtí p Sacrrnn Cancilittm ih
Provas da Partk II. Dem. V. % 4j. «j
liim , III bonunein nevitatis (Ittdiofum , & errcganUm objar-
giivii , (y liherum dimifil. ( Sanftus Antoninua Tit. xvi ,
Cap. I. Sabellicu; Encadc ix, Lib. iii.) Jt^on aha gra-
viora fitppiicia inUrmimmlur homini ris vaaas , er inerte
falfii extra Fidei arlitaloi filai, pr^Hicunli.
Anno Mcvii Conciliam Hierofoljmhaamn fut Pafiha-
ii II , (fuo Ebrcmaras itpejíitts appellavil ad Saneiam Se-
4an : dejignatar a Sede Apojlolica pro cegnofitnda cinifa
íegaliis , III Hierefalj/mii nova indicia Sj/noda veritaleiíi ex-
piarei. (WiUelmus Tyrius Lib. ii BeiJi Sacri Cap.iv.)
Faciitm , W deliciam femper a Sede ApoJUlica ihi examrnii-
tiir íibi palralam dieitar , tS" piiòUce fit difciifflo fi publictit
ejl clamor.
Anno McxxjíVI Ccncilium Suiíffionenfe conlra Feinim
Aèayliirdum errantcm clrca namina Triailalii. Bi exliihert'
tiir capita acctifatioais J^illelim . Cúgitiir iibroi editai igni
dare , judicatar hierelieui SabelHanits. ( Uttho Frifingtn-
fis Lib. I, Cap.XLvn.) Expende conjlaniiam Ecelcji^ ia
exhibendii figilLlim affertis cenfira dignh.
ANfiii McKL Conciliam Serumciife fab Intintentio II
caiitm eiiindcm Aliaylardam, Projiríbuntar Jtgiíliitiin illiiít
hj^refei, ( Refert ficrnardus Epift, clxxkvi , cuoixviJj
Gofrcdus Lib. Ill viiae Bernardi Cap.v.} Appellat Abaj)-
lardus a Synoda ad Romaniim Poniijiceiu, verum, ut ait
Synodus, illegiiiiae, at prtUngm-íi iniifuilattin fiiiiin. Ne
ex appeUatiene Jraudes ohrepercnt jeripjit Bernardiis ad
Fonlijieem , V Cardinalei Jtgiliatim memoratii errtrjbui.
( Ut conflat CS illius Epift. ci-xxxviii , clssxix, cxc,
CXCii CXCIi.) InjuJiafaneAbayhrdiappeiUtia, cmn figilL^
llm in Concilio ejai errores defignati , V profiriptijuijin'.
Anho Mcxliii ConciUian Hierafoh/mitanam contra
eerloi errarei Armenoram. ( \Cilli;]mus 'fyriua Lib. kt ,
Cap.jcv.) Certa iamnatia perfime , aatJoetriaje teríaideiel
yhaint ■•*nifíU , tutas^ue eoii/ignare M^srtiotui , (Z ^eUtia.
$4 Paoyas da Paute II. Dbm. V. S- 4f.
Amro McxLTir CmtàBmn Faryicnfc fah Eugénio lII
tantra GíWertmm Púrrttáuutm. Ejtu errores mmmnatím de»
eUramtar, Cf comJemmstttmr , prsefente S. Bernardo: defirí'
Ut fnçaU Ottho Prifingens. ( Lib. i de Geftis Friderid
I Gap. L.) qman^wsm hic auctor pku ^qno GUberiú Jénem
Bernardo derogãt.
Akko Bilczi.vni ConcUlmn Rhemenfi contra Eon A^
retíetan, a/firentcmji ^e FiGnm Dei, cr^giUatim contra
mfirtiones GiUerti. ( Ottho ubi íupra , Robertus in Ap«
pendice ad Sigibertum , & Willcnxius Neubrigeníis.)
Adknc pro manifeJUs deUriis repeUendis, pro veritate Jaeti
99gno/cenda nova infUtuuntur Concilia , Cf pubUca g nam atà
mude non agit, Ittcem non odit,
Akmo Mcxlviii Conciliam Trevirenjè in eaufa Ghrú»
mm S. Hidelgardis, Juffa Eugenhu III coram CardinaB'
hts , Archiepifcopis , Abhatihu , Cf omni Clero puhlice re*
âtari , Cf ipfi Lectoris officio Jimctns efl: tandem ommtat
pUuftt volumina approhavit. (Trithemius inChronico ao*
no II $o.) Nova, 93r inufitata fcrihendt ratto, etiamfijhená'
jMS f non e/l repulfa , fed exanúnata,
Anno Mclxxvi ConciUum Gdlicanum ; In eo AJhigf
fis heretici vocantur, convincuntur , condemnantur , ^focit
4rrorum catalogo, ( Aâa referuntur a Rogério in Anaa*
líbíxs^ Eadem opera debita potiori jure virit CathoUcU,
Anno Mccxiii Concilimn Lateranen/è fub Inaoeentíã
III. H^refis Albigen/umt , fTAlmarici nominatim prafiri»
Jnmtar. ( Eas numerant Robertus Gaguinus Lib. vi»
Turrecremata Lib. rv Siunmae^ Part. ii, Capk.xxxv«
Víiicentias in Speculo Hiftoriali Lib. xcix, Gap. cvn.
.Genebrardus Lib. iv Chronol.)
In eadem Synodo fupptttantur , Cf condemnantur errores
'Ahhatis J oachimi : altercatio ctrca ilUus doctrinam a diehu
Alexandri III continmta ejl in Pontificatibus Lucii, Grp-
gorli, CkmêntUt VC^U^nit ttfyue ad Innocentima IIL9
áltU
ÍROVAS OA PaBTK II. DKM. V. %. 4Í. í?
f ri! fimiil eani Lcteranenji Concilie Jonchimi liLcUimi con-
Jemnavií. Rtverere maturitatem , C" /ong; " ' ~ '
jtt, ijue lam£u jiiJicium Jiifpenáii poji plu.
teçium atittarii Cuthalici liirum tondenmtt.
C A P U T XI.
D< Caafi Doetrínaliitis a VontljUatu Hontrii 111 , ufyae
ad lempui ConJUntien/is Conclli}.
Circumaniiâa Ecdefia varietatibus alias , &. aJíos
vultus , lingulusquc pulcherrimos variis etíam
Seculis cxprimebat.
HÕnorhis III dá Epífcopo! I.»Mni,
de Joachima , V ÍUiih Menajlerh
rent , pied errans Jiíerii Abhasjoachimits,
Dedlt hiiie eaufim firlhtndi centra Vetn
ÃUxmdcr IH. cui IntinuiMm fueral erre
hris hembardi rtperiri. Expende ^uantiim
Sedei ne imui Alhas , tmuinqae Manafierium i
quando etiam poJi nianifelluni etrorem a Coneili
daninattim liilcrm firUit iinimiinijoiíehimi exciífa
mendantiii/ue virtalem r fie omahilcm , V paternam fe át*
tnenjlrat ÂpoJlalUa SeJes.
Anno Mccxxvi Conciliam Weflmonajierienfe in peflit-
lato quod.im 'Romani Pontificis. Refpondet Syaedui AngUea-
tia fe in jinibui terr^e cBmmorantent , ciim effét caafa tra-
ttanãa tinlvcrfaUí , velle videre ^uid in aliii partibas fieret
cirea illai dims priebendas Ciirise. Quje nd univerfim EceU'
fiam perlinent in eaiifis doctrinx , qaje gravierti multe fimt ,
^aam canfie lempoiaíei , deient ciim ceixfaltatione Ecclefia'
tiim determinari.
Ahkd McGXLn CottsiVium Tarraeeaenfi eb Wo^HeaÇn
W-
litteras mitiíí ne
acertiii! ohlrecta-
Lombardum
plare. !n li-
■et Apopiiet
7 generaS
tS PunvAi DA Paktb II. Dem. V. S- 4t-
grelhai. Teta csufe feries nomitatím eoitfgnatís error»
hu traciatur. Akno Mccxl Farijãi GuilUbiius Moriu
pttJUa Cenjluntienjii Epifeapat retractave cagitar publUt er-
rarei fiies : JigíUatim ipji nnmeranttir. ( Ex Biblíocliect
PP. Coion. )
Anno Mccxf.v Canciliiim LiigJiinen/e generale Jlii In-
o IV. In eoEcclefie ^íji.íias , benignitãs , &■ urími-
r , líi verí/j elucel aj Imperalorem .- Si EcclcHa cum
a!ic]uo contra debítum laeferat , quod non credchat,
rata etat cortigere , ac in ftacum debítum refcrma-
le, &.C. eratque parnta Ecclefia de Conlilio Condlií
Tibi fatisFacerc. Ecclejia Rninana fimptr ée impeadendu
btneficUs non de iafereiíáii injarih glóriatiir, Qtiod Jl nsàl
Ufiaiife iadkal, param ejl reddere ralhntm, CT inlegrM
fatíifactionem.
Fojl ANRWH MccLiv Akxaniet IV fiptem fS" vight'
errarei Jaarmis de Parma condemnai in libra, cai tiiiiliut
Euangeliiim seternuni. Sic Saneia Sedis le^uitm paSáâ
^cndiltir , giue vere amai Incem,
Pojl ANNUM Mccisxi Cencilimn ficmium Lugdmenft
pTõ rtdaceiídil Gmàt , ilUsijiie in/ormandii , m antiqua
irrorei dtfertrfkt, ília ^gaitai, benitas, publica aiiJienM
' non pancoí in õhfeqiíium Karnan^ Scéis : aliei reltl-
íxcufabila rtddidil eptid Dtiini , & hominei , tit j3ii,
•s aVú crcdaniiir ; non utvifía tuaocipln vi t mtw, (W-
nií , injiiriii , ehdrtit infànuiiricibas locrcib/rniUr.
AWNO MccLXSiv Conciliam SaUsbnrgenfe fah Grtg*
X pre ricipieridil Conjiitiilienibui Concilii íagdanei^J.
Examinahat boc Provinciale Cencilitmt, an decretit rcnntí>
1 Si/itodi generalii ia aliijiic , vcl aS^iiiiiii pr.<judicareiu
fiecíeliiiis Previaci^ a Sede ^poJinUcii conc^ffis , an aUqu4
mnietio expgdiret : fiint enim peculiariajtira , atit mercsRt-
gnonim , qiws %fi;dei Apoileiica , C gtneralia Ceacilia «»■
iutit, rçpognantt parte , immatari.
Prova$ PA Parte II. Dem. V. S-4?- 97
Tojl ANNVM Mcccv ConçUlum Vtenncnfe gcntrakJuB
Clemente V, Defignantur tn parttctãari errores Petríjoanx
nis : Scllicett çuod animam rafionalem firmam ejfe humani
çcrporis negarei , 931' virtutes tn baptifmo non infundi ajjerc»
ret , Chriflumque adhue viventem JUiJe laneea vulnerattan,
Semper Ecclejia in fuo more perjlabat de confignandis erre*
ribtu injingidari eoram, tfuoj condemnabat,
In eodem Concilie Viennenji damnantur Begardi , a^
Pcgtunx docentes , non efe jejunandiim ; ejfe hominis imper-
ficti exercere fe in actibns virtutum , actum earnalem n<n^
ejfe peccatum; non ejfe exhibendam reverentiam in elevatio*
jie Corporis ChriJH, (S, Antoninus haec latius memcH
ravit.) Vides fiigularium condemnationem,
Pojl ANNVM Mcccxvi Joannes XXII in Extravag,
Licct .' damnatjtgillatim exprejfos errores MarfiUi de Padita «
fyjoannis de Jandttno, Scilicet , çaod Petrus nonjiteriê
caput EccUfiéí « HTc, Sic per enumerationem , ju/Utia Roma-^
pàe Ecçlejue in çor^demnatione Hbronipt aperre conflat, Pro%
pterea idem Pontifex idem pr^eJUtit numerando err ores J 041^
nis de PoUaco , o* Henrici de Senis , €9* Michaelis de Ce*
fena , miod patet ex variis ejufdem Extravagantibus , qua*
riun unius imtium {/l Vas eíeâionis» alteriur Glonoizmi
mlterius San^a IVoQiana.
ÂNNO Mcccxviii Joannes Gttido nominatim errores
retractai. (Ex Bibliotheca PP. Cólon.)
Circa ANNVM Mcccxxvii Conciliam Avenionenfe con*
tra errorem Nicolai ÀntipapàS ajferentis J efum , cr ejus Di^
/cipulos , neque incommuni, neqiie privatim habuijfe aliqttid,
(Joannes Marius Lib. de Scifmatids , & GindUis Ca-
pit.xxi.) Semper dan^natio certa ^ certam cauf^m , <St errow
rem pojlukit.
Pojl ANNVM Mcccxxxrv Benedictus XI Jecem íuere^
fes , aut errores Jigillatim condemnat. ( Initium ^xtrava^?
gantis Benedictus Deus. ) Eadem présjlabat Sanct^i SeJes,^
íju^ ab iíiitio préejliterat, Ají-
fi P&OVAS DA Pa&te II. Dem. Y. S-4^
Akko McccxLvn J^éumcs Mercuriã quêfUm errêtts
niractare comptIKttw. (£x Bibliotheca CcJon. P. anvo
Jf cccxJLViii.) NicêUns ic Ultrícuría tmrnn , fT ftxa^nH
mrticulos R9nue prhnam iamnatos JigiUatnn revêcau (Ibi-
dem.) Sic fempcr Juit p nt pro damnatíêne, ãot rcvúcath'
fie mjtngalarí errares nttmerãrentur. Idem mem»ratmr tir»
ta ANKUM McccLiv de Magijlre Gtudúnc rctraetantc im^
núttattm plurajalfã^ fSt hlajphiemã doçnatã,
Akno McccLXin MagiJUr Jeannes de Cahrc abjurai
fuõfdam artictdos. Anko Mcccucv , &. McccLXix Dionv*
fm Sovleehat Jalfa qujtdam placttã r^vpcai, (£x Biblio-
theca PP. Colonieníi.) Semper eorrcctíe, expurgatío, iv*
tractatlo , revocatíe JínptLires artículos, afirtaque rcjpich»
Poji AMiruM McccLxxi Gregoríiis XI candemnaji Jer^
tur plarhnús artíaJcs RajmanM LuBii » quamm pterique
numerantur (fecunda parte Direâorii Inquifitorum qufiéft.*
IX.) Si ita efi, qtiód nonnuUi dubitant^ femper Ecclefia Ca^
thoUca pro damnattcne Uhrorum ju^lficandã certas errara
numerahat,
C A P V T XII,
D« Caitfis Doctrinalíhus a tcn^ore CaHctlii Canfiantkrfii
itfquc ad Fontlficatwn Jtãii III. • •
)íç quidquam omitti videatur ex iis , quae ad Qoflri*
Barum indicia conducere videntur» poíleriora'
Secula defçribçmus,
À Nno Mccccxvii Ccncillum Confiantlenfc exanãnat er*
•/X rores Joannis WJcJephi, ^Jeannh Htis , «T Hhrc'
nymi Praga: Eps JigilUttm examinat, exprimi t, O* conde*
mnat perpetuo annorttm quatuor audio : Numerantur in^
pia ajjirta, ( Scílionc viii, & xv, xliv.) Manifejla héti
fçnwhjudioiifanctit0em i ttaguifatcm Suno^ dçmonjírakat.
Pb,)vas da Parte 11. Dem. V. S- 43- >S
Fro caufi Jemnh Htu defignantur Cammifiiril a Con-
tlYm Con^itMlínji tx nuticne llulica, Germânica, Gallka-
na, ar ^agliciin/i ; ne úá imam giiandum natienem, aut jit'
érchim , nut iiiquifiiii _ fncti cum Jtnijlris fafpicionibtii ttereo-
retiir , jahetar ul Cenimifarii expenJanI , <T exumineni pro-
tejfnmjactvm aCarimaVAiu. & çnod reliitiojut nationihut.
( Concilium Conftantienfe SEÍItonc vi.) Stmper de fa-
lisfjctiene natiemim Ecetejúi eurmit . ne Auclorum Tatria
ineonfatta , aut coniempta , titit conliimtUa irffecta viáereiuf,
Ãceienii^ Parijitnjii , VOxoniinJis expendunt , «?" exa-
Tniit/ml, ts-neie afficiunt errtresWittephi , KT Htis : Cencl-
liimi CnnJUntienfi hai tenfarai itertim examinarí jiibet , ac
fenttntíam latum in Ctneitiú Romano contra Wiclephiim con-
firmnri, canfultis omniani natienum PraUtii , W Theologii
H^Jlcnliku !n Concílio. ( Seflicne Vi ConciliJ Cendant.)
ffie qiiid jitri femper oporteret Saneia S^nodui prtemonebut.
Cilatar Hierenj/mui Praga a Concilio , ffi* i'n Íp/a cila-
tione errores omnes JtgUlatim exprirmintiir. (Ibidem Sef-
íionc VI.) Matlh^as Drefdenfii nameratls item trrorihat
tondejnnatur. ClanJeJlina Concilia , C extrújudiciaUt cila-
tienei in caojis pahiicij doctrinanim Eccle/ia re/piiii.
Hieronj/mui Fragajiihtur aljurare ( Seflíone xiy Con-
cilii ConRantienfis ) oplnionem qjuindam de vniverfalihus ,
qiiam certiffanam , tS" pertinentem ad docirinam Cbrifiianam
eriitrBhalitr : Dico , alTero , 8c declaro , quod non eam
opinionem noininsvi fcutum Fidei ca intentione , quod
vellem didlam opinionem de univerfaJibus cxtollerc fu-
pra opinionem contrariam , fic quafi elTet fcucitm FIdei ,
quod fine ejus pofitione non pofTitFidcs, aui CathoU-
ca vericas protegi , & defendi , cum nec diflx pofitioni ,
vel impcrtinacicer adhxterc. Magniii , fsrintokrabilis er-
ror crediíur a CemUio , Ji quis opiniones philafaphicai , ut
«eríJT vcrit.itis. O" indiibii.itè pertinentes ad doctriíiamClir}-
Jkimam tfiitremr:i error cfi intar dtgamta Chrijiisna «ffer*
fé Pilotas da Parte II. Dem. V. $. 4f.
ta phílcfiphicã t attt medica numerare^ Sãnctã Sedes finuki
cenfurat , ut mala nota Sgnas , puèUce dehet repeUere,
ConcíUum Canffanúet^ quanwls generale , repfbatuít
é Coúciliê Fhrentina , G* Lateranen/i In lUis affèrús^ qtkC
hahet de Attctcritate ConciUi generalis fupra Pontlficem.
Nalla Synodus , aut Congregatio , vtíflentis eircmnventíonh
htu , 0* opprtjflomhus Uelte poteji impeUre , ne Injti^ de*
treta , atujaíféc dactrínartun cenfur^ ah ApoJloUca Sedi
refclndantar, Ramant Pontífices etlam generaUtm Concillíh
rum errores » O* violentas extorfiones refeUunt ,. O* publice
£úndemnant.
P^annum Mâcccxxxui Concilium Bafileenfe fiib Ea*
■gemo IV contra Stmimum Fontificem injtfie exacerhatur%
Cf phsra molitar , qtue juxta veram Theolo^am , nec jux^
ta antíqtios Cânones fieri poterant. Nidla ejl Synodus , Con>*
ventus t aat Congregatio , ijuéC ex dififlicentia, O* ódio mídi
ia tton poj/ít indigna , cr fiandalofa patrare,
Pojl Seílionem xliv ConciUi Bafileenfis in Epijlola Sj*
nedali de convocatione Bohemorum ad ConciSum : Audivi*
mus, quod conqueíU edis non eílèvobis tradium qua?
lem voluiílètis liberam audlcntiam ,i jam ceflabit omni^
querelas occaíio. Nulla in Ecclefii Caiifa Uberiorem » ef
graviorem audientiam pofiulat , qtiam Caufa doctrinarum$
hoç enim pri/mtm , ntaximwn , Cf prétctpuum e/l RmaaoéC
Sedls oficiam,
In refponfione SynodaVt circa Ulud > an Concilium fit
ftípr^ Papam , latiffine prohat Synodas neçejjlitatent audieth
fie exhibend^ tis, quorum doctrina refpuitur : Secundum
B. Thomam , & Qívum Gregorium vlfi fuiflcmus con-
firmare errores Bohemorum , niíi hoc cafu dediíTemus
illis audientiam. Quid ad hoc refpondebunt nodri ca«
iumniatores ? Kes utique valde ipfo jure Divino , Cf hunub»
MO neccjfariaf pe doctrinarum judices oppre^ffi a veritate do-
dirime contra ipfam veritatem reluctari videantur. Âtqtte id
im'
PROtAS OA PaKTI II. DSM. V. $. 4 J • >l%
ffli Patrei tdeé cmfianthts txoptahant , qtàa ConcíUum aã
reformanéam Romanam Cairiam , CT fiditíants Bpkemarum
tompenendas índictumfoerat,
Alfonfiis Tofiattis Ahulenjís ctrca annum Mccccmni
de varlis errwrihtts illegitme ã^eufatus : AuJientia JirauéSm
àtts, &*maUs artibttS alufuamSu étnegaia r/i; Iffe permd*
vèrfam EccUJiam defenferium aeeufatéí doctrínéC pMkavits
Tandem Eugerúus IV pojl plura examina , O* di/putatto^
nes pMicas Jtngitlorum articulorum , Hlfentm tUtsm éimtfii^
In duabus partibus defenforn AbuUnJis latiffme Jhgula mê*
morantur i V In tis cajibus dectrinaUbiu iniçunm, V fianm
ãalofum effc audtenúam denegare phrhnis prohat atgumen»
th. LegatUr prjefath prim^ partis i tST procenútun feetÊndée^
Concilium Florentimtm Seílione xxv poji aknvii
Mccccxxxv refert , 9* approbat tilam Imperatúris fenten»
tiam : Unus quippe vcl duo, vcl três, vcl plures ex
hominibus, qui nunc degunt privatam adhibentes cont
íiderationem fieri poteíl, ut erreiu. Nulla Synodus ^ am
Congregatio acta fua , ^a^ Jiúe previa judiciali exanune^,
C con/akatione "Provinctanim evnígata fúnt in cattfls doetrbr
nalibuSf publiêam lt»eemjitgerc apettet g çum hmnanwmfit
grrare,
Anno MccccLXtii Piui II jam Pentjfex retracta^
€cs errores quos , (9* docuerat , ^ Jecerat pro Concilio Bé»
Jíleenfi contra Eugenium IV, Non e/Í iabes Chrifliani no*
minis , ne^tie obex ad Sitmmum Pontificatwn , Ji quif.ex
humana ignorantiã Jtne pertinácia publlce errat. Idem Piítt
JI ( Conílitut. XI.) prçhibuit pr^dicare , difputare, fitadê-
re hàereticHm , vel peccatum ejfe crédere Jefu Chrijli fan^
guinem in triduo fiiés piíffionis ab ipfa Divinitate divifam
Jitiffe , vel non divi/um : idjecit poji magnam duorum gra»
viffitnoriím Ordinum controverjiam, QjLiid in hac caufa CUr
mens VI dixijfet , quid pr£terea dicendum fit latlffme dor
€uit Víiíques (lU Part. difp.xxxvi.) Tota tila di/putatlç
pi Provas da Parte II. Deu. V. $• 4'f;
y? cum Víteris Pií II cênfiratar oJUnãlt , i/tÊãm lento pajjí
m dcccrnenão doctrinales eaufas ApojloUca Sedes proccdat, •
Anno Mcccclxxviii , qtua Petrus de O/ma , ff eUi m
Hífpaniarum Regnis Jalfas , e?* Catholíae fida eantrartas
propofittone$ pertmaciter defendcbant , pr^firttm circa cmtfcfi
fionem, O* alta Sacramenta , Sixtus IV juj/k Archteptfcepo
Voletano, utillas examinarei 9 attcteres redaceret, fy,fi Ut
trrorihits vellent perfijíere , héerettcos deelararet, SinguLe
prepofitiónes In ptihlíco Confiliorto relatje , fT Árehiepifiopê
Túhtano iteram míjpe , ut ad tilaram abjarationem Jmgtílús
Mtgaret, Confulttar H i/punia : figtUatlm memermitar erre*
r^f, at refiptfcant auctores: anathemattfná fingaUrtun ^ Cf:
t^úra^ones proponuntar.
1 - Ah 'Aíívo Mdxi ti/^ae ad ankuíí Mdevui ConeiUam
Tjateranenfe generale fith Jtdto II , tr Leone X pre Roma*
i9ée Cartàe , er EccUfije reformatlone : femper Sancta Sedei
eà, qa£ pojfant conducere ad reformationem lion unius dtmh
iaxatjhctí, aut trihanalis , verum ettam unroerfie Curí^i
fi opus ejl, acceptat : ^ qut oh difiantlam loeorum a MinU
firit Romanís injtifie véxantur , fchmt fi ah eaiemSede re»
Jlítaendos , ettam/i judiciam intipiat a domo Dei,
Anno Mdxx Leo X damnat errores Lutheri : mt 00$
tttémerat in Extravaganti, Anno proxime fequenti Acadenuâ
Parifienfis evulgavit eenfaram operam ejufdem Lutheri, Ak*
Ko Mdxxi , Mdxxiii , Mdxxx , Mdxxxi litterét prohihit^
riàg operam Lutheri expediuntar ah Inquifitione Hi/panâ.
Semper Ecclefia Dei dtquitatem fui jttdicii mameratis errorí*
bus lihrorum prohibitorum commendavit in rebus graviorihus,
Anno Mdxliv Paulas III , Romana Inqt^fitioms Jim»
dator , Vítteras expedivit ad Hijpaniam , çuarum initittm efi :
Circumfpeda Romani providentia Pontificis: in iis fa*
tisfacit calumntje impofit£ de erecta a fe Congregatione I/i-
eiuifitioms Romanje , ut privilegia Inqaifitionis Hi/panéf
aoercerentur , aut qaavis ratione limitarentur» Jurat in ver*
n ^ ho
f BovAS DA Parte II. Dím. V. S. 41. pf
%»/úmmi Saccrâetis jion Jttife fa£ intentiams quiiijiiam /»■
ncvare : N06 , quorum intcntionis nunquam fuit per
conftitutionera , ac depuiationem noílram , ac fuper !!•
lis confcãas liueras aliquibus pr^judicarc, alTcriiDnem
hujurmodi exiingucre , & nc pet pr^rniíTa Oiíicium In-
quintionií in eildem Rcgnís Provinciis , & locis tç-
tardaretur , piohíbere vokntes , tcnore priEfcntiuni io
verbo Romani Pontifieis atteftamut : nunquam intcn-
tionis nofttK fuilTe , aut efTe , quod per conÃítutioDcm*
aut deputationem nofltam, ac fuper illas confcâas Ih-
teras Officium Inquificionis in quibufcunque Regnis,
Provinciis , & Jocis, aut aliquibus pcrfuiiia Olfrciuut
Inquifitionis JiujufTnodi diãa Apollolica aufboritatc cx-
crcentibus , feu facultatibus illis per qtiofcunque Ko-
manos Pontilíees pr^deceíTores nullros, ac nos, & Se-
dem Apollolicam prãijudicaretur: &quatenits percam-
dem conílitutionem , & deputationem noílram , ac dc-
fupcr confeâas littecas qucad prcjudicium attinet per
pr^fentes tevocamus , calTamus, & pro nullis , & in-
feais habeti volumus. ETtxerel Fmilus 111 ante bien.
jiiam Congrcgaliontm Xnijuijtiioaii geaeralii Ramaiue , au^
tiãmu antiijua tjl, ^aam Hijpaaa ; C nr quijijiiem arèitrtt-
retar verani ijje multarvm calamnhm de iniminiiiione JiiriC
dictíimii Hifparne per variariim Congregeiionum erectionem
ia urbe Rcmaiui , has litterai expedivií : ^iiod etiam obftfr
vat Sixtus V in Bulia crcctianis qiimdecim Cengregatio'
num , qimrtim feptima tjl pro índice Expargaiorío juxt*
prteferipivm Cencilii Tridenúni.
Anno Mdxlvi Carelvi V Znáicem prththitoríum , V
txpurgatoríiim fitri jubet a Lwanienji ÃtademU .- nimdeia
ab Ini/aifillene Hí/pana cvuigarí iiiaiuliivit ; exequitar Int-
peralerittm edicium D. Ftrnandus Vaida genemlis In^iiX-
ter : imprimiliir Lovanienfis Index biíToleti, ns^VaUifelttf
AMKO SâoLi f fanei Granau Atmo Í/Idíii , V abliufiújif^
IL
1^4 PitovAt DA Partb II. Dkm. V. S« 43.
tíhus Hífpantéf piihltcatur, Inútatur Parentu pietatem Pjkt-
Uppus II : ejns jtiffu , (f aactorltate , atqite Mbanl Duch
tênfilh mUus conflatur Index Expwrgéto rias avno Mdílxxi
Amtucrpiét : Quam autcm in hac rc poteílatem excr^
ceanc lidem Hifpanlae Reges ícribitur ( Lib. i Recopi-
lationis Ticul. vii, Lib. xxiv.) Ea Ux anno MoLvin
frnmÊm ivulgdta c/l: in ea juhetur Im/tttfitoribus , ut Cate'
hgêt Bhtêmm prohihenderum , aut expurgoadúnan typa
§àmt : Qtnâmfuam iefinirc , quét JU mala , bonave dactrinu
JmUítím mmmnath crrorihtu , EccUfiaJUcum nmmujii, at
tmrm €X€€Htiva txtcmunanM nêxia vclununa Jamnauis affer*
tÍMMt €êntimcntía, tttam penes Príncipes fecularcs Chrijtíê'
Héf éi imttejiui, Confiantlntis pcenam capitakm sndicit kr
fmiiku > ani êcenUantíbas Thãliam Arrii (ut ait Theo
phanes in Chronico, Sozomenus Lib. i> Capitul. x.)
Tke^d^ims, O* VaUnfmiãnms (Cod. Juftinían. de Summ.
^>init. Lib. III.) Perphfríif o* Nefiarís Uhros fiátnnms ad»
Jêdlcênit V CHwBtim Ephc/íniim (Toin.v, Cap.xiv, &
XX. ) httnc ubim commemdét, Eamdem pútcJUtem exercei
TWi^ (Lib. I G>d. Tlieod. Lib. xvi.) ^èhros Eimo-
ff«MJt*f» ActantSt EtnUhianeSf fT Apottinaríflas interdfcem,
"(Lib. I C. Juftin. l^t. de Harrct. Lib.xvi.) Manichu
vekmums prefirihtmimr. Jn^niamus -Ugem taUt ceMra li"
hr0i Severí, ( Noveiia xlii) quam eítatPhotíus in Nem^
té m emt , ( Novclla CXLVI.) IdemJnJUniantit préefcríhift , qvê
ê£êmate BUIU iegi êeUmei in Synag0gis Jttd^orwn, Véh
4enihuanns , (T Marciamu ( Lib. Qukunque , C. de Jix-
retic. ) lUrQs Ettticketis , tf Apedtínarís prMhtsemnt , 9*
rtfertur in CenciBe Chaleedenenfi, Arcfãmandríue ConJianri*>
^ n e fêl húni , VOríenules enrant, nt lihríSeverí, fyaliensm
héeretíeerttm edicto Imperatmie próluicaniur. ( Rcfert Sy-
nodus Conílantinopolitana fub Menna.) Tiberíiu tnipt"
títter fiamnus addixit lihram EniichiiPatríaFefue de RefatP-
netíwe, ut étit GregúritUf (lÀh. xiv Morai. Cap. xix^
0*
ÍROVAS DA Parte II. Dew. V. S- 4?. S5
^LealX. ( Lib. adverius Michaelcm.) Cabas Perfirum
Rex iibros Maoichjmrum combarh, iii iiii Theophants (in
Chronico) V tonaras (in Juílino Tliracc. ) Anajh/at
Papa ( Epiílola ad Joannem jEcorolym.) hijums de tí~
tris prehiiitii Orígenis ; damnanJiim Inqmt fenuntia Impe-
raionim , quem Uctio renim profana praJiJerit ; V aidit
Tonlifex: Illud , quod eveniflc gaudeo tacetc ntin po-
tui , BcaiiffimoTum Priocipum Arcadii . & Honorii nia-
nalTe rcfponfa , quibus unusquifque Dco fcrviens ab
Origenis lediooe revocetur. Qaataor Siri Scythiani gc
nere Saraceni, i/uormn meminil S. Cj/riUui (Catcch.vi,)
«tidm Impereterum ediclis profcribuniur. Primam ãicehiilar
EiiaageUam , fecunáiis Capitum , terlium Myjieriarian , guar-
tum The/miroram. Qiunitum invexerinl iamni h^c voliimi-
na rclicla THercbhto , ET a Therebinto viia^ Perjiex , í-T
ab hac Curbíco, tjui fe Mantn neminavit, tx annatibas Ec-
elefiafikis naimn eji : Hxc Sc innumera alia Cailiolico-
rum Principum exempla ab annis mille retro Hifpani
Reges fcflantur , & cxcqviuntur. Recarediis Rex ííírw
SectíC Arriame Teltli una in laca adanari pr/cdpii , & igni
àidjadicari, ut ait Aimanim (Lib. iil, Cap. loíiívii.) ; a*
vx Cencilii III ToItLino liijiul libellam Arrianum cends-
mnatam fiãjft etiám Regia mKlvriute. Plaiiiiu Egicanei
Hifpanite Rtx euravit dv Ghra S.JtiUtrú apuJ Sedem Ap*.
Jlolicam ne tnjajie prohiherttar , CT Synoúus paUm fmim
fententiam , fS" jadiciam Apojiolie^ Sedi prapefiiii. Atijiit
luec Hifpanerum Rcgum cara , VT Jacullai contiauata e/l
iifyue ad Ccrthtnt V , ^ Philipptim II ; qui gloric0ímÍ
Principet mnnem fuam Rigiam patê/latem fuprtmx HifpOr
' ttiariim Inqnjfitíoni plenilfane Iradidirunt. In Jèrma eáitti
prima proliHiiiie Ubrefimi , quic ab Hi/pana Inqtiijitione
predih , Juit ANNO MuJtLiit fab D. Fcrdinando Valdês,
Anno Mdli eaá<:m Hifjiana IiKjuiJltia evulgavíi Indkent
Exfurgateriuni Ltvanieiífeia f tSF ut pr^fi^itur ta titulo.
9^ P&OVAS DA PARtE II. DeM. V. S* 4|« ^
^ktíui cxpcnJítnr in préefatiane Ccíàrcx Ma)e(latis cíoiN'
ftituto. Akno Mdliv facrêrum Bihlwram vkmúna ab inh
muxih errêríhus repurgavh. Anko Mdux éilÍHm Expui^
gãtêriítm Indiccm edidti. Anno Mdlxxxiii aCam. Anno
MoLxxxnr aKum^ Aimo Mdcxii ãltam. Annòl Mdcxit
wAppenJiccm Expargãtent. Akho MDCxxvni aèn^a pU*
niêri véUtnúnc Áppcndiccm excttdit, Akno Mdcxxxii Ex*
furgaUrium proma^at coptêfiffimam. Jus fipremjB Inqvijí'
tídius , pi Eccl^fticam efl , ã Sãncta Sede dimanavii , ut
Reptan e/l, a Carolo V, fT.PhiBppoII, li Augiifli Prirh
eípes omnes regaUas in eaufâ. Piéàf €9* itírorum haic jujU
Tribunali traJiJenint , tf aos Kecareius, Fiavius Egicãnes,
C aUi Hijpátni Príncipes exeretierunt , Cf confirvarunt W
lume ufifue diem. Prcpterea hic Semattu fimU Epifeoporum^
tf Regttm perfinas , poteJUtcs , Jkcviutesquc in emtfis dú»
ctrínalibus , O* Uhrorttm repr^fentat , 9* tenet príme ex A»»
daltis ApoJhflicáP Sedis : deinde ex regãUis perpetua tempo*
rum con/itetadine confirma tis , ^ a Saneia Sede permiUist
Cf ttpprohatis.
Anno Mdxlviii prtmus generalis Index. Expurgato»
riiu po/l Gela/u têmpora , qtã^ Indicem ConctUi Rõmaai
( Cap. Sanâa Romana Ecclcfía dift. xv.) ali^u^t retre
fecvXis evulgarat, Anno Molii alius luculentíar , & anh
plior. Annô Mdliv aUus. Anno Mdlix aUus. In 0$
mmuhus mdla ejl projcriptio Uhrorum , quos auetores. Cathé-
liei edideruntp inquihus non fii fcrvata Jorma júris t ^Sy*
nodi Tridentin^ (Sellione xviii) ; qu^ , ut removerei «nft-
niam çuerelarum caufas , qux occafiont horum Indieum pTo^
híbentiítm extiteraatf poUicetur binignam audientiam $ eamr
que indubitatam.
C4<
Provas da Parte IL Deh. V. %. 4.J. $7
De Ctn^ Doctrmsilthiis a Panlifiealu Julii III iij^ut
ad Ponlijicatam Paali V.
Víciníora atatc têmpora illuUrius exprimunt fcrvatanit
&. fervandam xquitatcm in caufis Doílrinae.
A Nno MoLi Jtiliui III in Lhteris Dudum poftquam
,xl circa omnia ijin/quemado pertinentla ad laijuijiiiiintjn
Hifpanam, emnem illi jarifáietiencm canfert fub lis veriiir
at ah illa neque ad Sedem Apollolicam ■ etiamri nihil
de janídiãione rcfervaretur ■ appellandum llt. Piara in
hane rim conferi, lyaddit, ^tt^cunijue cenceáií haicTribit-
tttilí , ea tonfrrre cum omnibas, & íingulis dependcMti-
bus, Emergenúbus , anncxis, conne\is , &c. In^rav\ffi-
itturum caufirum judicio de hsreji, er de puritale doeirirue
voluit Saneia Sedes perpetuo jure 11'ifp.inam lapiijiiiimeni
tognafetre de fiia gente; tum guoá maxlme fiitrat de illras
^^uitate, ttan ne ^md^aam fine eanfallaiiane Ifalianis in iit
taiifii in RomiHta urbe prodiret.
Ahko Mdliii Jaliai III omnia vciumina Thalmudica
fammis adjudicai exemplo Gregorii IX anno Mcc\kx,
O- Innacenlii IV amho Mccxliv. Idem fieri jvjil P./u-
hs IV ANNO Mdlvi. Circa res exploralUfinias jitdicium
patUcam Apojialiee Seáis verfaiur,
Anko Mdlxii Iniíex Exptirgatoriíu Patriim Triden-
tini-rum inchoatus ex pr^fcripto Concilii Tridenlini. { Scf-
iioilc Jiviii.) Malli ex omniÒiii nationibui ad cenfitram dc-
Jlinanlur , & pofi eenfectam Indicem jubet Sancta Sj/naJof
ne puhlicetur , Ji nen Jenua a Sancta Sede npprcbetar ; tjue
nonjríta Patnim dumlaxalTrldentinoruni Jladla , nosia ia-
^iíiiit examinn mieqnam evulgarctur : ^tu omnia referi
■Pr^ut da P.irt,II. G Pitu
ft Prova> da Parts II. Dkm. V. S- 4j-
Fjrii IV. ( Eulla cvm. ) ^iiaií «li Ipf, Sj/aadai TrhUni.
na mira dut daitimcata , iliud maximuni , Jíc curandiim tjt
ie pvohibitíone , (T expurgalione Ubrenim, at dcfer-vial ti
fcrupulum çx complurium anímis cximcndum i & tal-
lendas multarum querclaruiti cauras. Vide çuam filliiiit
eurtt Tridenuna Sj/nodai nc fint ijaxrcU In i!s cariai éf
elriaanim. Tendem addit, ifuad maxime expendendum : ^
quis ad fe pErtíncre ali>{iio mndo pucaveric , quie de
hoc llbrorum , & ccnRirarum ncgotio , vcl de aJiis,
qur in hoc genctali Concilio traSanda prxdixit . non
dubicct a Sanita Synodo fc bcnJgnú auditum irí, Nal'
líim tjje dubitãndi leciim vtilt Tridentiniim Conciliam de té-
tilgna aadientia daiiia iis, qiii de cenfuris , aal expargatlf
itíhas librerum ijuereUs habuerint: Non miiuis , non exilit,
naa ehartai infamatrícei , nen remetianem a dignitate Epi-
Jiepali, etit Clericali , aiit laica: Nen prchibitienem firipu-
rum qatrclanint , appeltatiaanm , aut fuppUcatíeiwm , nm
melum excommankalionii Ín/ircnd£ , nen expulftonem á
ptii prefcffwit religiBfe. non avalfioncm ah fiitdús Aceif
mieis , non privattonem iectiir^ , aut inaeiJUrit , non rtk-
galionein in deferiam foliludinem , non prcfcriptionem hoiu-
ris , nen kojliUs , & capitales Inhnieilai vibrai , & fulgu-
rai ; fed henignain auáienliam , eami/iie indiihitatam Jhondet.
Hic eJifpirilHi EceleJU Dei , ai parala Jlt redderc ralif
AnkoMui.xiv Fias IV IndUem Expurga lorlnm tvaU
gal, in Extravag, Dominlci Gregis .- ibi expurgatiaett ,
e- probibitiones librorum circa rei manifejie nexias fieri de-
here fiipponit in diiiHi id f-icieadam , qaed jam oHmJe-
tittm ejfe conjiat ia irihus librii , aal capitiilii , ne prebi-
ieantur , ani expurgeniiir donec plane dubium aliquod n«ii
Ji* , ,quin docirinis, aut ajfertis mala dtbealiir nota.
Ea info AWW'1 Mdlxiv evulgantar, rií regula apprf
ItU a CineilioTrideolino , vPielV âna proíHiiianem ,
ÍRdvA! DA Parte II. Dem. V. S- 4J. 99
ãat cxpiírgatiantm lihrenim. qii£ fucceJuni. (Regula ti.)
Hicreiicorum Jibri , qui de Religrone non tradant a
Thcoltigis Cathoiicis juiTu Epifcopocum, & Inquifito
rum esimimú , & approbati permittuntur. Doceniur,
fiiid pi^nt ficere crrca libras Cathclicorum Doclonim : fi.
mií/fl hohentitr Regula v. At in Regula vi hac Jicitur:
Si tiaflenus in aliquo Regno , vcl Província aliqui li-
bti funt ptohibiri , quod noniiulla cootiocrent , quK
fine deJedu ab omnibus Icgi non expediat , 11 corum
auâares Catholici funt poflquamcmcndati fueriíit , pef
miiti ab Epircapo, & Inquilitorc potcrunt. Expenden-
diim, ijiiid velil fitri Si/nodtu Tridentwa , Jiiluet nc in ín-
tegnon prefcniiinlur tibri CathoVicertim , yiu expiír^iiri peP-
fiint. {Regula VIII.) Libri quorum principale argumeii"
tum boniim cH, in quibus tamen obiter aliqua infcrt»
funt, qux adha:reflin, fcii impietalcm, divinationcm ,
feufupErftitioncmfpEÍlant , a Catfiollcls Tlicologis , In-
quilituais gencralis auâotitatc cxpurgati , eancedi paf-
funt.tfln^t fiiiíf , jjit^vis gíneralis In^uj/itie prajiare
Boffii ttiam circa Ubriti prohiiitoi.
Eo ipfi anno evalgatur Index TriJeotinain ; Sn ficiin-
Ja clajfè auclcrwn damtaxat , vclniaiori cx parte, CathtU-
eoriim lièri aul expargantur , aal prohibentur , Litierd A.
fiMtucr Scripterei Cdtheiicos mimerat : dm» cemmutit ex-
purgimáoi Epi/tcph, ml Iruful/itaribai, fciUcet Antoníum
de Rofcllis, O-Auguftinurn de Roma, tS' fc fiepc aims ,
mim txpurgatií circa rci adef manifejlts ejje iehet, ut eiii-
Ubet Inqiii fitar: , eiit Epifcepa , aut Acadanix commilli pof-
fit .■ SidiÚí ^ucler Hifpana! in tot» Hlc índice ConçiUi Tri-
éentmi pejitiu ejl.
Anho Mdlkvii Pjw V BuiUm expidivit , quam tvaU
gavit GregariíuXIIl akko MnLXXis ; Danineaiu-- inilU
fipttugma navem prapojilicnts MichacHs Bali • ilUi/ueJi-
ptíattm êxpritnanlar , tS" fitmmarU dechrentiir. Hl duo
IC ii Feif
í
too Provas da Parte II. Dbm. V. S-At-
Taftificei nomtn Auctarís Jilenlia fupprejerunt, t^ ne s
tpfi exacerharctar , mt ilihi) Academia , aiit Provlncó
tiu amici : mira charítAtt , C urbunitatc ipjlmi lauãaat
Bvohimte , ej" áectrina : Baiiu , ut CalhtUcai paruit , ■
turhuiúnei , Cjití críri patcrant lU médio fuJliiUi. Exp€m
ienda túnjknúa EtcUfie in cenfignanáii JtgHklmi
bus tilam u/f ue aã aojirum fecalam eon^nter perfiv. _
étinie Uuãanda maáefli/Jima charilai , eai/tie verc paterna Ap^
fialic£ Sedii , ifiue ita errares candemniit , «l Dectorei Chrí-
JIq hicrificiat : nonillet traiacit, itort repeUit , veriimetiam
peji manifejhs trroret hhnde allicil, tumlauáe, titmjlttntii,
Kwsa Mdlxxxiv Gregeriui XIII cum a aoimulíl
viril ácciii uiiiai , alleriasve Asedeniiie Mlfpan^ plu\
tUarentiir ie folemitilate re^aijita pra tribal votit effentU&
iai ReUgionii , B* de requifilis ad ejjeatiam votÍ paiiperlt-
tis. C cajiiaiii. ul legitimam Rtligiofiim tanjliivanl , Brf
Iam iltam eiidit , ciijui exorãium eji : Afccndcntc Domino
in naviculam ; er iit illa áecrevii efe vere , & hgitintc |
ligiafis , eoj f uí poli bieniutim emiferimi in Secielau Ti
■vota t.mliimjimplicia. Sk Jacile eempenunttir omniu ah k
th Eci:leji£ injingulis contrevcrjui fapervenienie Deeri
Mpojlolicn , ijuad figiUatím ejferia nennalla npellai : ven
dum rei dúbia ejl permittuniiir in Ecclejia vetitmina , p
éubias aliquat doctrinai contiaenl , yiiemailmodam cam p
ias hbrii, aal capiltiliijiicliim ejfe ah Ãpof^oUca Sede ta
jlat fuperiíis. Simiiem aliam Extravaganiem edidit Grtg
riuí XIV pro aliii eoniraverjui decidiaáii tandem tai/fii
fpecliiiitibiu.
Anho Mdlxkxvii Sixlas V In Exiravag. Immci
!^teri)i Dei ^uinJecim injliliiii Romie Cangregationet.
prima , giiie eji prt Sanelu Inijitijitione Ramana a PaÚ
III jam alim ii^ituta , h£e ah: In lis nmnibus nolll
eH intendo nc in Officio Snnftx Inquifitianis !n R|
{nis , &. Daminiú Hirpanianioi Scdis Apuftolicie ■<
Provas da Parte II. Dem. V. S-4í. Ici
floritatc rupcrioribus temporíbus indituto, cx quo ube-
res in agro Dominl fru&is indies pcodirc confpicimuí ,
Nobis, aut SuccelToribus noftris inconfuhís aliqiúd in-
novetur. Carat Àpaliolica SeJiíi ne ia Regnit Culhaliai ,
ubi Jidei permai^t ilHhata , in ^ii'bai in pr^mium obtdicn-
lix, V effitfi fangiânls pro RíVigione propaganda, privile-
gia liiieríi Apojlelki! Juita , Regiiiii , C Previneiis cencef
fi fiint , aliquauniii tanereniur fine canfaltatíane Saneia
Seáis , V permiffioae , fea approhaiione ipforiim Rígimi , V
Prtvinciarum , aat faltem illis auditii, tS' eonfidlis.
In eifdem liiteris Sixti V crígitar Coitgrtgatia fepti-
ma, ijaie e/l pro índice Expurgeterie , aut prekiíitaría Can-
cilii Tridintini aiigendo , aut centinitando : datur htiic Coa-
^regationi fasaltat evalgandi cetahgot libraram , pemiitttn-
di libras aut prehibitos , aat fu/penfes inprioribut, tf annc-
x^e iir Jimt quídeni ali^Jàcultates : jiibetur mmta hiúcCen-
gregaiivni a Sixta V in primii : Uc eos libres , quí pau-
cis crroiibus reteâís , alioqui utilcs [tudíiifis eiTe puíTunt ,
e\purgandi , atque caitigendi modum incant , Indicca-
quc Expurgacorioj confieianc. Secando juietiir Congrega-
tioni de índice, ut Uaivcrfitatum Parifienfis, Bononien-
fis, Salmanticcnfis , aliarumque prohacarum Iludia ad
iibrorum cxpurgaiionem , & corre flinncm cxcitent, ea-
nimqiic diligcnicm operam , & induRriam rcquirant.
Valtiit cnim Sancta Sedei , ut qa^ Cengregatio erat pro
Xndicc CeneiUi7ridcntiai, ip/ian ConcHiiira imitaretur , pri-
mo in ea benigna auãlenlia indiAitutt promij/à Scflione
xvm ( deináe ia con/àlendii Previneiis , C" earum Dociori-
ias reqitirendis : aliter enim in dubiii , aat probabitibus af-
fertii nec legitime, neejiijie, nee ficandilm Sucres Cana-
nes , eP Cancilia , nec justa perpetuam Kcclejt£ praximju-
Jjcaretm; Solam manifelUit hiirefei , errorti , et pmphjiti^
nes iniabitute cenfura digimt prohibete , Otit txpnrgart po-
te/i inemJUllis Previueiis.
An-
Ic4 FmoTAS BA Famtb IL Dsh. V. S-4?
I>S2, JaSc€i jmxiM exjfmr*
Amctnxs élii
» JaSttt LiuWi-
Fcnnndcs ViUe«9s, primsJkerMt
^iKff .- P^«2raMr Joannes de
Banmius ( Tem. vn ) r/z^m
^ prMbiitts.
«v 49* Xacbe Trâáeil», CT Jpptmd kíhu , O* e»
Fflrt^iaHi tertmm cfilmfm^mteí generé'
Ief HjJMbtf , O* Jwfirwr, tijí fs^r «fir * ont àfianjá-
íbIU^kj 4iiitr CsthêBàs erígantur
ftJ€t fmdetUem Semttur, cttm
SÍ€ im Utterã D inficunda
■; Qiue jun edita funt Adagia EraTmi
lúcis ÊÉ^jKdis judicio alicujus Facoltatis Theo-
k^ãcs» Upii c iiu ds Ca thnlif x , vcl Ifiquifítíonis aliçu«
jiffi: «caKnÍB, pcmittaiitiir. ABqtutlgtttirgaieràlcsInqm'
#riia^T ^àãéUmKtm' , acs JUtimg émmtéxatfa appcUatvr.
J« >at «fri dboKrtff ambo MoLvni PáuiUu IV tn littt'
m^ fmtnum «Mcàav ^ .- Quía io futuronim eventibust
««Kur fcilialnT M r#f<rf>g» D. Ferdinandi Valdês .* m iiãt
«LV^r^ « <r rfff#Aifr mmmnãt gauraUs In^aífiiçres tUoSt
f^^ j^t.^Muks litfmy^res fint, Préptcrea guando Sacra
A^4t^fNp*^ dk Imákt im Decreto akki Mdcxxi die xvi
M«Nk»^>^' rrohibentur índices > &Syllabi omnes pa^
IK^nTx^ extra Urbcm abfque auâorltate, & approba-
I^NH« i^^kCne Indicis O>ngregationis impreíli poíl Indi*
«> m \tMliinviiKm Sacri Concilii Tridentíni ; certam cfi
•HJit^««H!» pfmff^rK^kfitSfi In^uifitortim generalium Indica $
9^**** f^vU Mf fMfft^Hldrcs non funt; tum quod potejlas evzd*
|WV k^ Céêékf$s prMUimos , er ^purgatórios expreji
a Po'
Provas ba Pakte II. Dem. V. S-41- i«j|
« Palriizu Tríáentinii , tS" Ronunii Vontificihiii treJiu;
nmJíni a ClemtnU VIU canjirmata ejl in Regulii dt pro-
hiiitíone, 6* correclhne llbr^rion. Frohibentur damUxat a
Saera Cengrtgútioae Indica , O" Caulagí parliculara , id
ejl particulari , eutprivate aactarítate evalgali contra pr**
/críplài Regular Tridenlini Inãicit, V Clemeniii VIII.
In Prexmla Ináicii Tridcminl juxta edílionem Rema.
nam anni Mdxcvi diciíiir in alii/aibiii Frevinciis, ac Re-
gnii Calhalicii Indicam, W Catalegum ExpargatoriamT rU
denlinaram Fatriim rtctplinn nanjiiiffs. Vt de legitima iam
telligentia conjkt , eatifas fcrutari oporiet. Prima eji, qué
Ibidem primo loco addiicitur , quod in eo quidam libri
pnihiberentur , quorum Icdione viri dnfli privati ma-
gno incointnodo afficerentur. Secunda eJi , qute ibidem
memoraiur , atque animadvcrtenteB ctiam in eo ciTc
nonnulla panim explicate poiíu , que inccrprctatíonc
indigcrcnt. Elicitiir áaciiinentum , çim eonflet, iicert Pra-
vinciii Catholicii in prohibitionibai , aal expurgationibiu li-
Irariun minas exaciis rtdamace : er tas dencc ad melÍBrcm
Jhfam redtani non adnúttere. Tertie eaufa hujui Catala-
g! noR recepti potml ejjè, qtiod aliter fi res habeat , qtioed
hclionem Hbrornm prohibilaram in loc'' . abi vcl Bulia Ccr.
fW, vcllndex liirarum probiUtoriim recepíiis nen ejl, vcl
cerie quoad amnia receptai nan ejl; qaia {ut riocec Navar-
rus Lib. I Conlll, Tk. ii, coiif. i, qulft. v.) Lc.x an-
leqiiam recipiatiir , filiem pcrmaiorem partem Cruitatii , cii'
jui pari ejliranfgreffar , nonUgiil : í/aoniam pramiilgata vi-
ielur cam eonditione , Ji recipiattir faltem per maiarem pan-
tem , ut Jingalúríter dixit Daminiciii per recenlieres reee-
ptui. Qiiarta canfa eje potiiil , qaod pro iii Jaditiii libro*
rum, c daetríoartim, dum non intercedi! Decrclvm Jpejlo-
lician e Cathedra , Jtnguhiria habeant privilegia a Sencta
Sede nonnulU Provinda Cathvlieie , in quibui reccptiim ejl
Cenellium Triímiinum : nem ubi aitnijfum nen ejl quoad
to6 PnovAfe DA pARr« II. Dem. V. S.4Í^
feghttenf 9y Jlatuta reghmnh, & moralia qtuíiam pr^ce*
pta , conjkqaens ejl , itt negue Indlcem admiferlnt , netjui
idppendices , &* Additamenta,
Anmo Mdcii Clemeas VIII occafione qitarundam Coiu
^hponttm, in qtúbus contínehatur , damnavtt eam propofiúth
nem « quép ait , Ucere per Utteras , fitt iaternuncium confeja»
riõ ahfentt peccata facramentaltter confitert , C?* ab eodem
tihjente abfokttioncm obtinere, eamque ad mtnus Jalfam ^ te-
mcraríam « & fcandahfam declaravh, Sic Apúfiolka Sedes
9i9n integras ajferttones prohibtãt , fsd ájtuB In ilUs mala do^
mírina effett dctermmavit.
Rodem anno Mdcii proktbentur a Clemente VIII
0pera Caroli Molinei h^rettci ; ^ gttamquam jujliffimam
m£gnationem effttdit Sancta Sedes contra impium hominem^
tf h4Prctictmt > eas tamen lacubrattones pemúfit , de qujbtts
%, Vi dicitur ejus Bull^ , qu^ inciptt : Apoftoricx Sedis
auâorltate ; Nam O^ illaf qa^ ab fueretich prúfecta fant ,
ji utilia videantiir permittuntur, QjMd nonjaciendum cum
Dêctorlbus CathoUcisi
Anno Mdciii idem Clemens VIII contra negantes
ITrínitatem , aut Divinitatem Jefn Chrifi > vel ejus conce*
ptionem de Sptritu Sancto , vel mortem pro nojlra Redenh
ptione 9 attt Virginitatem Beatiffimjs Virginis Marine , litte*
ms €xpedivít, quarum inititim Dominici Gregis : propter
ea » qtue ibi dtctmtur , necej/i Juit denuo has luerefes conde*
mnare, Id femper in more pofittanfoit , ut Sedes Ap^fUltcã
J!gíllatím graves , ef manifejlos errores repéUeret » aut no*
ws determinationibus latentes veritates evsãgaret. Nam{cptA
ait Gclaf. 1 9 Conftit. i ) Fap^e plena ej^ auctoritas ia da»
mmandis a Fide CathoUca deviantibus, retractandisquc múki
actit Conciliis, er bene gejlis apprçbandis.
Caí
Provas da Partí II. Dem. V. $.4). i«y
De Caufis Dotmiieliiui a Tantifittitu Fmili V "fjut
ad ptíífenlem diiHJi.
In nollra State , Regioncque verfamur : qus nupct
accidenint excmplts illultrabimua.
A Nko M.DCVI Pmihu V Jòrmulum jurairicnli , gu^ 4
^Â. Jambo Jiiii excBgiiata, & dcfenfi , condemnal ; t^eam
ttiiini non ptffe ãh Ãnglkanie Ecclefiie Cathoiicis viril if
eliiriil. Anua Mdcvii eanidem d-imnatiauem confinnavit.
Habtníar Utitra Fontifiàie epad Smrium (Lib.vi de Re*
gc Anglia; in Prooemio ante Cap. 1;) IIU determinatat
propojltiones repadianáiit eniimeraat. Id fimper Jactum a
Saneie Sedis , JÍ-Je ciim ad unionemEccleJue fcifmaticai , aut
hiUreticai aiinhtaret, Jive ctim inipia ajjirta cendeinnaret.
Sic videre Ikct in liiteríi EiigenUIV pro Jrmenoruni ciou
Saneia Romana, EccUJhi iioione , i^ ^uerumdaia arlicalontm
dedaviitiane , ff in aliii Uiteris pro J ncobitarma xiniane. O"
ãliifuartim propejilieniim expUcetioit* , C in liilcríi Innocen-
til II contra Abiitlardtm , (3" Ârnsldmi ie Brixia , ©■ in
Etteríi Joaniúi X X 11 contra Bisfiches , tST Fr.iticeilet , &
in lilUrii Jalji IX canlrj Pifimum Conàlium , HS" in liite-
ris Nicoki III de anjlhenuiútauone Pelartnorum , & in
littcris Peuli III de condímnatlone Henrki VHI , ^ ia
aliu inmimeris hiijiii €vlarii , ©" ttnorii per duas preximat
tentarias nuiaeroruni relaiis.
Anko MdcXI Faulas V damaat iit tcmcrariam , O
errori proximam opinionem illam , qtue a£irlt prebiibile cj-
fe , pojfe Sacnimenluni cKireina Vnciionis ceiífirri vulidt
in oieo aen benedicto ab Epifeopo, Fiierai nmgnorian aucto-
rum hiec epiaiti virum Saaeta SeJa /"pm cmnts Doctif
fel PnovAS DA Paute II. DtUi V. S*4y*
ires Dívmo lumtne tlUtJlrata cognofcít veritatem , ©* m fit»
gidarí Jalfitatem condcmnat: Non pavide^ nonoccttltts artl'
ètíSf non ohfeure r^prohat,
^«^ jttdicíaliter dumtaxat approhantar , aut reprohaíf
tttr ctíam a ma^ís SynodiSf 9!t ConciUts ^ non raro emeth
éatícnem dejiderant, & fitpe judicio debito reparantar, P/n-
ra htijtts verítath doctimenta funt pr^eJUta , adáenda fint
nonntilla, Mareellus Ancyranus Epifiopas librtun fcripJU
€ontra AfUrlum: illum Epifcoporum Synodíis ^ qut Jerofoly
mam adencenia convenerantt in tgnem ptrojiciant , ^ua^ er*
tores Sahellii coniineret: (ut ait Sócrates Lib. i, Cap*
XXIV .* ) verum a Julio Romano Pontífice , €9* a Sardieer^
Concilio tnm Uher , tttm perfona fine lahe , au$ crimine Jiufi
Jk ieetarantnr, Tria ^ener alia Concilia ^ id ejí t fexta Syn^
Ím ( Act. XIII, &. xviii), feptíma Synodtis (AcT. ul-
tima )t octava etíam Synodas ; três item Romani Pontifi^
Cfl Lfo II t Ádriamus II , Bcnedicttts II ferípta Honorii
P^ipét di Strptfm » Hf hétretica dammavemnt : ipfitm etiam
Homorítmè Papam mur lutretieos namerarunt, Nihilominus
In ka< t^emmaúoma trrajê ma generalia Concilia » ^ três
JVmt/íc^i > tomttmdimt Baroníus anno Dcxxxin , 8l
Dcrxxxt» Turrianus pro fcxta Synodo, &. inLib. lUt
Conftltut. Ciem. Cap. xiii. Bellarminus de Rom. Pon^»
tihce Cap. XI. Canus Lib.v» Cap.v. Corduba Lib.nr
quaeíl. iii. Turrecremata. Lib. ii , Cap. xcii. RoáJ^mantes
in eattfà jttdiciali , G" Ja Jacto dum non eã detemunatio e
Cathaira fingíãaritmt ajirtíonmn ^ JaciU eje fiartpta injujH
tandemnari ohfalfas infhrmationes , etiam a gcneraHhas Con*
âliis, O* Romanis Pontificiius, Docemur in canfis jadictaH-
hus doetrinarum , quamfnam Ubri prohibiti fuerínt a Roma»
no Pontífice, tT univerfall Concilio, licitttm effè parti UfA
reclamare , qitod 9sr factum efi pro Expurgatorío ConoiUi
Trldentlni, Nec labes efi fitmmonmt Antlfiitum fi reparent,
«• eorrlgant fimilia err^ita, Sie BomfaclusIJ incêndio abfih
mií
Provas da Parte II. Dem. V. S- 41- (6)
wit prttpría fcripta áe VigUio fii iit fiiecífÒrem fuiJUtuin-
do, ijuod Cteio , & Senauâ ca decreta, ul Saerit Cancã!'
his contraria, difplkuijjínt , ut referi Aiuijhfms mtímhc
Sunt ^axidm opera elim prehiilta a Poniificiiiit , v
Coaciliií, ^a^ nimc pernútlanliir ; Ca/fiamii , Clcinent Ale
xaadrinui , Viclerinas Martyr , T erttiiUaniis , Eajibiiis Pam-
philof a Concilia Remanii jiib GcIuJIb prohibiti , nunc taUraa-
lar. Lihri Gentf/iiiin ab Apojlolii primum profcriptí, (s" Ír.
Urduti , ut ah Clanens I ( Conftitut. Cap. vi.} Epifcf
p'n f.mile prieceptam Intimatam eji a Concilio Carthaginen/i
IV (Cap. X, diíl. XXXVII, Caf.Epifcopis:) nmc licite
lenentar , O" legiintar. Sunilia ijiixdam eccldunl circa Hijlo-
Tiai EccIefiaJUcas : olim , qtia maiori ex parle Jidfe , cr áijl
Jõme , ijuamqiiam niiUein propojltiontm tcmtrariem , aiil cr-
roncam, aut hiereticum conlinereiít , repeUi , fS" prohiheri
oportebat : ex ih qujedam mittc repelluntnr , qti<edam tele-
rantiir. In ftptima Synodo coniinuat confinfu Itinerarium
Àpalitloriim Hamnainr , V Cânone LXiii Concita Tmllani
tradimtnr Igni /alfa M arlj/rehgia ; ©" a Nictphore Palríiir-
cha Cenjiaaliniipolitano prohihtttir Srontologla , C Sclenv-
Jromia , & Apocal^pjit Púuli , & Hifitri^ ^u±dam alite
tpecrypkie ; O' ia CcncUio Rematio fab Celafio Jímiliíer pro-
fcribíiatur, et interiteuntur Hijlorí^ alia ; vcriim neoaul-
lai niinc toUrari vidcmiil , et experímiir.
Anuo 1/ÍDCxni fiib Pontijicatii FaoliV Sacra CongrC'
gatio de índice aactorei tredecim prthibet : mquc h/ec ejt
prima prohihilio hyut Sacra Congregatlenis ; nalhim enim
decretiinj ab illa untea emanarat hujtis genirii: Nam giieJ
ANNO Mdci quadam MijfaVa interdixcrit , rt anno Mdcvi
contra Venttes quefdam Imprejfores, et Bibliopeki ediçtinn
pubUcavit , nen adverfus aucteres Ueitimoi operam, fed in
Jepravatorei illarum factual ejl.
Ahno Mdcxiv prehihei Sacra Congregítio libramjat-
Ji impojiium Caráinali Bellurmln!» de J ummento fidelitatis ,
1
ttd PnovAS DA Parte II. Dem.V- S.4|.
€9ntín€ntemqtte ejus doetrm^ dcfcn/toncm , t/nam Palm V i
Cathcdra condemnarat anno l6o6, €t l6oy,
Akno Mdcxvi die ^ Martli quatuor Aiíctorts ^ dic ve*
r#^ 1 2 Novembris libros fsx prohihet,
Anko Mdcxvii Uhri novem , anno Mdcitviii lihii
ftXt ANNO MdcxiX dit Io Maii Uhri acto: die vera i%
Ocuhrís ejttjdem anni Uhri decem, et navem : die vigefinuL
fecunda menjis Novembris ejttfdem anni Uhri nevem a Sacra
Cengregãtione inter dictmtur, In iis amnihns decretis u/çut
md finem Panttficatas Patdi V miHius auetoris Hifpani tiber
m Sacra Congregattone efí prohibitus.
Anno Mdcxx cttm opera Nicolai Coperiúd Jiáffent pro*
hihita, ea a Saera Congregatione pernújjà funt cum expur^
gatione hcorttm undecim : et quamquãm eadem Sacra Con^
gregatio mérito dicat httjm aactoris fentenúam de mota cir^
eviari terr^e Sacr^e Scriptur^e , ejusqtte vene, et CathoUca
interpreta tíí*ni repttgmire ; addit tamen omnesillos tractatutf
^m aut exhypotkefit a»t problema tice eandem opinionem pro*
ponunt , /ine tdU expitrgatíone permitti : verba iUiiis funt :
lis correâis juxta fubicâam cmcndationem Iceis » in qui«
bus non ex hypotheli > fed aíTerendo de íitu , de motu
terra diiputat, (in Cap.viii, Lib.i:) h4ec notat Saera
Congregatio, cum tamen problematice femper videatuc
loqui , ut iludioíis fatisfiat , & feries , &. ordo Jibri in-
teger maneat. Eamdem doctrinam fiipponit ftiprema Intfw*
Jitio Kijpana Uttera N in você Nicolaus Mulerius ad ilía
verba: circa motum diurnum terrse, quem fingit Coper^
nicus Lib. V , Cap. v , de deinceps adhibenda notis Âlu«
lerii eadem cautio , qux Nicolao Copérnico fecunda
daflê. Vere, et legitime itafuijfe ftatutum twn a fupreméí
Hijpaniaritm Inqui/itione , tum a Sacra Congregatione, coth
Jlans ejl Theologorum opinio affirmanthtm eam propofitie»
nem , qit^t ahfolute dieta , temerária ejfetfiex hypothefi^ auí
w dúbio, aut problematice dicatttr, ntdlam notam cenfuranf
ve mereri: fie Canus Lib. xii De heis Qp. xi : Siman«
I
Provai da Parte II. Dsm. V. S.4>. Itr
eas Dí Cutholicis iníiituúooib. Cap. xxv : Cafiro Lib. t
Dejii/ia h^ereticoruni punithne Cap. Iii. Córdova Lib. t
quu;ft, XVII; el qantquoi de hac re tmctanint. Hic efl ex-
prejjtts fenfni S. Thomx ( i Part. q. lxkxiic , srt. viu , )
fui aá tejiimoniian S. Auguflini Libro De cura pm mentiu
agenda (Cap. xiii) áicentii , quod iiefciant Sancú mortui
jiud agant FUii viventei ia hoc/kciila , refpandel , AiigiifUntan
h-ee dtibitand» protulijje , nen ajferinda ; qued et ipfe AugiiJU-
nas indkavil cum acerei, ul volet accipíac unufquírque
quod dicam. SimUiíer (io iv Scntcnt. dift.XLiv) reJpsO'
Jei ad uJUmenium tjnfiem S. Auguftini (Lib.xii in Ge-
ne fim ) ajenlis non ejfe receplaciila corpemlla , fed Jpiritaa'
llii ea , in qaibui anmiie exatjff cerpare vcrjàntur : DiccQ*
dum, quod Augulliiius loquitut opinando, & Don de-
terminando. Hxc íjlfoleninis , riJrequenifelutioapadScho-
Ja/iicas , ut antiquai Patres fuh áubie hquentes dt material}-
late Angetorum íkhi Bernardo { Hom.-v fuper Cantk-a,) et
ãe aliii rebui jam txploratis Jímiti Jerma leqiicniei , eb çntm
mala eenfara libereot. Quintiii , et fextus líber Bibliathecie
Sixii Seatnfii inmanem hiijiu eelerts exempla cottfert. Tatt-
diin ne quis imprabare pofftt hanc Jotmam ftijpendendi fitt-
leiítiam piares Jic fcrípfere Iractatui ttennullos , el iníu San-
ttiu Augiijlinuí liiroi duedecim de Genefi ad lileraia.
Cam ANNO Mdcxvi Sacra Congregatíe de índice epe*
Pfl Nicola! Captrnici , Didaci Ajhnlca , tt PaaliAn(pmi Fo-
fcarini prohiitiijèi , propier iinmebiliulem Selis, quamjlaiue-
ianí in centro Mtmdi , et metam diurnum lerrie , nen aliam
çaufiim prthibitianis adhihiiit, nift qmd hac epinia Seripta-
Téi Súcrie , el ejiit legilírii^ expojitieni a Sanctii Palriòttt
tradilie edverjiiieiar ; At cam anko Mdcxx opera Nieolui
Coperalci permittit cum expurgatiane , itemm rtpetit in Ut
Jiimtaxal tocíi expiírganJa ejji , ini/aibiis aJ/ertJve, et exjif
tnafententia propafitaia thejtn fujiintt , nec alia ratio facien'
d^ expargationii traditiir , aijí qtúa Scriptiir£ Sanetít , vt
líatribas txpenilur, Jpclrina ille pkihfapbiia , fiu /noííe-
nit Paovaí oa Paatb IL Dbk. V. $.4^.
méticã eppwuttir: Alíter enim qnanttmnns JeBnÊtcnt Attctê^
tes in fpcctdaúvts c^ntraverfis PhUofephiciS , Medicis , 9St
Mathtmaticjs , ntdiaunas expargarentar ; nên tahu EccU"
fia curat de veritatibus fntntiarttm pro quantm cegnitionc
Chrifias morttuu non cfl ; çuales fimt omncs trsctatianes ri»
rum aaturaUum g iJc^ m ih ChrlfUana pietas twn Lcditur,
nefue Rcclcpa^fi hmnmcs cnomúter ãecipiantar , çttcmai'
môium cxprcffe aiunt S. Auguftinus $ Confdlionuiii »
Ambroíius in Pfalin. cxviii. S. Thomas Opufc. x, &
tommumur Dactores ex éoctrlna Angelici Mãfffirí (12
quxíl. cix , art. I , ) qttem in hoc finfu txplicant , fStfectan»
tur Suarius ( Lib. i De Gratia Cap. i.) Vafques (diíp.
CLXXXviii.) Torres (difp. i De Gratia dub. ni.) Proptê-
rea Suarius (difp. xix De Fide fcâ. 11) aii prçpefitianes
temerárias in Philo/ophia , vel Metap)yjka nw effh temera^
rias in ordine ad doctrinam Chrifiianam, Hêc principio cer*
^ffimo innixa Congregatio de índice ait fe expurgare da*
ctrinofn Copernici , non quad exorbitans wdeatur in Mathi»
niaticis f aut Philcfiphicis f fed çnod , quamqtsam circa res néh
iurdUs verfetur ajfertio f deea in Scripturit exprtmitur qmi
tenendum Jít s atque idem eji de rationibus , qm mintts effioh
ces videantur nuUum ejfet abfurdum cenfura dignam ex humá*
najragilitate rationem parum robtijlam tttJiJi ; nam^ipfeSpi^
rittis Sanctus , qui ajiitit conchjiòni ConciUi , non fen^r vo»
iuit a^ffijlere pr£mi£ls , er rationibtts, Concifíum Sirmienfi cx
illo Gcn. XIX pluit Domlnus a Domino fanxit praeeffionem
ViliiaPatre, qttam rationem plures nonadmittunt, Sic ittad
Atbanafii per Jmilitudinem ficut anima ratlonalis , &caro
unus eíl bomo > non omnes volunt adfidem pertinere : Sic If>-
nocentii III in Concilio generali C. Per venerabiles probat
€x eUcttonefepttiaginta Seniorum colUgi officium Cardinaliam:
Sic Clemens II Extrav. Unigenitus de poenitentiis« & mií^
fionibus ex illo Ifaiae i : A planta pedis tfuadet in ChrifU cor*
pore nataraU nullam Jltijfe partem fanam, Httmanum eãji
ijuando rationcs núnus robajU ad probationem í^erantmr.
PRO-
Provas da Parte II. Dem. V. S- SJ. Hf
PROVA Numero VI.
DEMONSTRAÇÃO V. S- SJ-
Em ijatfe eaniéin a Copia doDecrcta de S.Magestadk
Catholica de iS de Janeiro de I7ái , i/uejãi pa-
blicitdt ao Merciirio do "lei de Fevereiro do dito
anno , imprejjo em Madrid.
ELREY. Pot quanto uno de mis mayores cuida-
dos , defde que entre cn d Guvierno de efios Rey-
nus , ha íido el de mantencr la Rcligion Catliolka en
fu msyoi pureza , y exterminar de eilog a los que fe
defvian de fu unidad , y facrufaiims máximas de la
Fè > 3 cuyo fin fue eftablecido , y fundado per mis
gloriofoa Progenitores ei Tribunal de ia General In-
quificion con Ias amplias faeuUades > que a fu folici-
tud Ic tienc concedidas la Silla ApoHoiica , y con la,
extenfion , que la generofidad Real le ha difpenfado,'
dandole precariamente > y durante la Real voluntad cl
cfciciclo de ia Real Jurifdiccion para todos los cafos ,
y cofas , a que no alcance la Efpiíitual concedida por
los Summos Pontífices , por cuyo motivo me ccmpc-
ten > como inherentes a la Corona , los titulos de fu
Fundador , Patrono , y Procedor , y que en confe-
quencia de ello le tsngo prometida mi Real Protcc-
cion : Dcfeando, que fus proccdimicntos ft;an confor-
mes a las famas ideas , que pratica en los afuntus de
cfta particular infpeccion Ia Silla Apoftolica , y concur-
rir con mi Real Autoridad, a que fcan obedecidas, y
refpeiadas lat regias , que prefcnbiete ali el Inquil!-
dor Ocncral, como cl Confejo de la Suprema, y Ci-e-
neral Inquificion ; para lo que es índífpenliiblc , que h
me d<: cuenta de io que efecuce en lus rcfpeâJvoe pim-
Provai da Part, 71, H tos ,
r
11+ Provas da Parts II. Di;m. V. S- ÇJ.
tos, de que convcuga enteratfe. mi Rcai Pctfona , per
nò iiiciílir eii el prejudicial, y gravifimo inconvenien-
te , que con nota miivetral ha caufado cl recicnu
cjcmplar de lo fucedido en la publicacion de uno Edi-
ão dei Inqtiifidor General tontra mi cspreíà Real vn-
luntac): Para evitar, que en adelante nò traiga eonfe-
queneia , y fea tan refpetada como correfponde mi
Real Soberana Autoridad : He determinado, que cJ In-
quifidor General nò publique Edidio alguno din
do de Bula , ò Breve Apoílolico , fin que k te paffe
de mi Ordcn a eíic Rn , fupuello que todos los ha de
entregar cl Núncio a mi Pcrfona , ò a mi Sccr<
dei Defpacho de Ellado : y que > G pertcnccicílcn i
hibieion de Libros , obferve la forma, que fé prclcribs
en el ~iuto Acorjudo XIV, Tituh VII. Lii. I. de I
Rccopllacion , haciendolos cfaminar de nuevo, y prohi
bicudolos , fi lo mcrcciciren , por própria potcftnd, j
fin infertar c! Breve: Quu tan poço publique cl Inqui-
fidot General Edidlo alguno , índice General, i
purgatório en la Corte , ni fiiera de cila , fm datme
parte pot cl Secretario dei Dcfpaclio de Grada, yjulli-
cia, ò en fu falta cerca de mi Pcrfona, por cl de Efii-
do . y que fc Ic refpunda , qi.ic lo confiento ; y final-
mente, que antes de condenar la Inquillcion los Libros,
oiga las defenfas , que quieran hazer los jntccefadai
citandolos para ello > conforme a la regia prcfcripOl
■ Inquificion de Roma por el infignc Papa Bciúd^
ão XIV en la Confiitucion Apoftolica
que cmpieu:
StllUUa, ac provida; Por tanto mando a los Prcftden-
tes, y Regentes de las Cliancillcrlas , y Audiência» de
eflos mis Roynos,.CorregÍdores, Grbernadorcs, y qua-
Icsquiec Jufticias de las Ciudades Capitales de ellos.
vean la exprcfada mi Real Refolueion , la hagan pu-
blicar, a fin dcqite IJegue a noticia de todos, y fcgun
io
Provas DA Parte n, Dem.V. S-íJ. i'!
Io declarado, y prevenido eu ella , iaguatden, yciim-
plan cn tixio, y pot lodo , fegun fucontenido, fin per-
mitir eon pretexto alguno fu inobfervaiicia , por con-
venir afi a mi Real fervkio , y fer mi voluntad ; y que
ai traslado imprefo de cila mi Cédula , firmada de Don
Jofcpli António de Yaria mi Secretario, Efe riba no d*
Camará mas antigo , y de Gobiccno dei mí Confejoi
fc le dè Ia mifma fé , y credito , que a fu OriginaL
Fecha cn Bucn-Retiro a li de Encro de 1763 auos.
Yo ElR-by.
Por mandado delRey nucftro Seilor.
D«n Ãgujiin ie Mantiaae y LtyanJa,
Copia da Lcy puhUcnãa em Madrid tf it de Jantifo
rfí 1761 , que tambtmjin publha ne Miriiiríe da mez
dtFtutreiro, impreffe na mefmúVUlã io ditv anuo.
DOn Carlos por la graeia de Dios Ríy de Ca.
ftilla, de Leon, de Acagon, de las dos Sicilias,
de Jerufalen , de Navarra, de Granada, de Toledo,
de Valência, de Galicia , deMallorca, de Scvjlla, de
faerdena , de Córdoba , de Corccga' , de Mvircia , de
Jacn, de los At^arbe», de Algecira, de Gibraltar , de
las Islãs de Canárias, da la« Índias Oiíentales, y Úc>
cidentales , Islãs , y Tierra Firme dei mar Oceano;
Archiduquc de Auftna , Duque de Eorgona , de Bra*
bante, y Milan ; Conde de Abfpurg, de Flandes, Ti*
rói, y Barcelona: Seiítir de Vizcaya, y deMolina, &Ci
Al Sctenifimo Príncipe Don Cacloa António, mi rani
caro, y amado Hijo , a loa Infantes, Prelados, Car-
denalci , Aiiobiipas , Obirpos , Duque» , Alarquexes ,
H ii Cun-
1
li6 Pkovas da Parte 1L Dbh. V. $. Çt^
Gondes , Ricos-hombres , Priores de las Ordenes » Co^
meidadores , y fub-Comendadores , Alcaides de los : Ca-
fiillos , Cafas-fuertes » y lianas ; Deanes, y Cablldos
de las Iglefias Metropolitanas » y Cathedrales» afi en
Sede plena , como en vacante , Abades , Deanes , y
Cabildos de las Iglefias G)1egiales » Prepofitos» Prio-
res, ArcipreíleSy Vifitadores, Provifores, y Vicários »
Prelados de Religiones, y demasperfonas » que eíèr*
z^n f ò cn adelante ufarcn de Jurifdlccion Eclefiafli*
ca , y a los dei mi Confejo , Prefidentes , y Oidore»
de las mis Audiências , Alcaides » Alguaciles de la mi
Cafa , y Corte , y Chancilicrias , y a todos los Corre*
gidores, Afiílentes» GoberUadores > Alcaides mayores»
y Ordinários » y otros qualefquier Jueccs » y Jufticias
de e.ílos mis Rcynos , y Senorios , a^r? Realengos, co-
mo de Senorio, y Abadengo de qualquier eftado, con-
dicion , y preeminência que íèan , afi a los quê ao»
xa fon , como a los que feran de aqui adelaate » y a
cad^ uno , y qualquier de vos : Sabcd r que recono-
ciendo haber rccibido de la Divina Providencia el fu^
premo Dominio , y Rea| Poteílad , que eferzo fcèo»
mis Eftados , y Vaíallos , y que me la à confi^d^
para fu mas fiel , y puntual fervicio : Çonfiderando ^
de mi obligacion rulicitarle:s con mi foberana Frotio>
cion todos I09 médios , qjie .cpnduzcan a fu alivio ^
qUictud , y a una perfeâa trai>quilidad ; y que debo
confcrvar para los exprefados fines las Regalias inhe*
rentes , y iníèparables de la Corona , adquiridas poc
las Leyes fundamentales dei Reynp, ò por Concorda^
tos celebrados con la Santa Sede , ò por una no in«
rerrumpida imemorial pofefion,, de cuyo ufo » y coo*
fervacion depende ia felicidad dei Eílado , la rcçipro*
ca armonia de las dos Republicas efpirttual , y teta»
pural» yJa maauteucion de Iqs iifosj y.loab)e$ çoí|ubi«^
brcft
, Provas da Parte II. Dbk. V. 5. íj, 117
Ires To li da me me afianiadas , yptoícguida-i enmisRey-
nos dcfde que fe introdujo en cllos Ia luz de la Santa
Fè Cacholiea: De efle conftantc principio dimana la
Poieílad temporal , económica , y tuitiva , tjue como
priracr cfedo de Ir Soberania me ha encomendado la
Divina Mifericordia , como a Rcy CachoUco , y hijo
obirdientc de la Iglcía , para dcfcndeilos, y amparar-
los , de la que proteflo nò querer ufar > fini'] es en
quanto fe ordene a la confervacíon de li Rellgion en
fu mas accndrada pureza, ai aumento dei bicn, y ali-
vio de los Vafallos , a Ia reaa adminiflracion de la
Judicia, a Ia extirpacion de Ioe vícios , y a ta exalta-
cioii di; las virtudes , que fon los motivos , por que
Dios pone en Ias manos de los Monarcas las riendas
dcl Govierno; Peto como la experiência ha acredita-
do, que en diferentes ncafiones , y aun con demazia-
da frequência, fè lia turbado la paz , y fociego de tas
Republicas Eclefiaílica . y Civil , a caufa de havet-fe
expedido en la Corte Romana algunas Bulas, Breves,
y Refcriptos lefivos de mis Regalias , ò no confor-
mes a los coflumbtes dei Rcyno, priiccdido fin duda,
de que en ctk nò fe tíene entcro conocimíento de las
antiguaa , ya reclbida» por ia Nacion , ò porque las
jmpetran algunos particulares eon importunos rucgos,
maquinacioncs , y dcfarrcglado manejo , ò porque fon
on qualificado , y tranfcendental pcrjnícro de cercero , ò
de Ia quictud, y tranquilldad publica; fiendo afí que
he cftado , y eflarè pronto a preílarles !a deSida obe-
diência íi fucren dogmáticas 1 y de difciplina univer-
fat , y a mandar fu mas exaíla, y puntual execucíon,
intcrponicndo para cito mi autoridad , y brazo Rea! ;
y (i fucran de otta efpecíe , y que no pucdan produ-
cir atguno de los inconvenientes arriba exprefados. a
4iQ)oncr , ijue l^ obferven con la mat rcligiufa obe-
di-
J
iiS P1.OVA8 DA Pa» TE II. Dem. V. $.i?|,
dlcBcia • ò pudicndolos caiiíàr » ^ íbplicar » y a repre*
ièntarlo a Su Santidad : Premeditado maduramenic eíle
tan importante punto de la Real proteccion , a que
tienen derecho mis Vaíallos, la gravedad de la mate*
lia , y los artifíciofos rccurfos , que tntentan los qoc
folo atienden a fu interes particular » con abandono , y
menofcabo de la caufa publica : Con G^nfulta de fuje-
tos , y Miniftros doâos , y timoratos , y íbbrc todo
con la dei mi Confejo : He mandado, y quiero, que
fk obferve por mis Vaíallos como Ley> y Pragmática
Sancion : Que de acra en adelante todo Breve, Bula»
RefcriptOy ò Carta Pontifícia dirigida a qualquier Tri-
bunal 9 Junta , ò Magiftrado ,. ò a los Arzobiípos , y
pbifpos en general , a alguno , ò a algunos en particu^
lar f trate la matéria , que trataíè fín excepcion , co-
mo toque a eílablecer Lcy , Regia , ò Obfervancia ge-
neral f y aunque fea una pura comun amoneílacion »
no íè haja de publicar » e obedecer » fin que confie ha«
veria viflp , y examinado mi Real Perfonsi » y que cl
Kuncio Apoílolico , fi vinieíe por íu ipano , la haja
pafado a las mias por la via refervada de Eflado » co-
mo correfponde : Que todos los Breves , ò Bulas de
xvegocios entre partes , ò perfonas particulares^ » fean
de Gracia , ò de Judicia , fe prefenten ai Coníèjo por
primer pafo en Efpana ; y que examine efte antes de
volverias para fu effedo , fi de el puede refultar lefion
dei Concordato , dano. a la Regalia , buenos ufos » le-*
gltimos coflumbres» quietud delReyno, òpcrjuicio de
t^rcero ; anadiendo efla precaucion a la de los rccurfos
de fuerza , ò retencion, de eíiilo , aunque deberan fer
mucho menos ; Y exceptuo de efta prefentacion gene-
ral tan folo los Breves.» y Difpenfaciones , que para el
Fuero interior de la conciencia fecxpidon por la Sacra
Çenitt;nciatia ça aquello^ cafos > a que no I^aflan las
ía-
Provas da Parte II, D em. V. S- (J- l rj
facultadcs Apoftolicas , que ticne para dírpenfar Ccme-
jaiiccs piintos el ComilTario Gcncrjl de Cruiada, pues
para los que ias ticnc Ie lia de recurrír a eJ : Y pura
la obfetvancia , y cumplimenio de cila Ley , c Pra-
gmática Sanclon. impongo a los t ta nfgre fores , qix de
qiialquicta modo contravcngan a mi Real dcCetmina-
cion , Cl fucfcn Prelados, ò Perfiioas EclefinftJcas, el
pttdimicntú de todas las temporalidades , jr n atura 1 e za ,
que en cflos mis Reynos tuviercn, y los hago ajenos ,
y eftraiíos de ellos , pata que nò pucdaii gozar de Be-
ncíicios. Dignidades, ni de otta cofa , de que los que
foti natutales pueden, y dcbcn gozitr; y a los Lcgos,
-que lueren eulpadoa en qualquicra mancra , h cnccn-
dicrcn en notificar Ias mencionadas Letras , ò en que
Tc executen , ò a ello dicríii favur , ò ayuda , fiendo
Jueccs , dos mil ducados de multa , y prívacion dcl
«rapUo: y nA tenit-ndo liicncs para fatiafaecrlos , qua-
tro aíiog de prefidio de Africa ; A los Procutadnrcs ,
que hicieren diligencias , y Efcrivanos , que notifica-
*en las Balas, Breves, ò Refcriptos , perdimiento de
la mitad de fus bicnes , y diez anos de prcfidio dt
Africa ; Y dcllierro a mi voluntad a los patticulares
de qualquier eftado, calidad, y condicion que fcan, y
foliciten fu exccucion (in el antecedente prccifo reqiii-
ílto: Por tanto tncargu, y mando a Iob citados Arzo-
bifpos , Obifpos , y de mas Prelados , que van nom-
brados ,- y mando a los dcl mi Coiifejo , Prcddentes ,
y OidoTcs de las mis Chancillerlas , y Audiências,
Corregi dores , Afillentes. Gobcrnadores , e qualefquie-
ra Judicias de cftos mis Reynos, a que pucda tocar en
qualquer mancra la obfervancia de mi Keal-Deienni-
nacion, la guardcn, cumplan, y exccuten en lodo, y
pot todo. como Ley, y Pragmática Sancion , fin que
fca neccfarU otta dcchracioa alguna mas de cda, que
ha
S2e PnovAS DA Parte II. Dbm. V- $. jj.
ba de tener íu puntual exeeucion dcfde el dia» que íè
pablique en Madrid , y en bs Ciudades , Vilas , y Lu-
gares de eílos mis Reynos » y DominÍ€>s , Portos fecos ,
mojados , por convenir afi a mi Real íèrvicio , y
íèr mi voluntad : Y que ai traslado impreíb de cfts
mi Carta» firmada de Don Jofeph António de Yarza,
mi Secretario » Efcrivano de Camera mas antigo » y de
Goviemo dei mi Confejo » fe le dè la mifma fè » y
credito» que a fu Original, fecha en Buen-Retira a it
«k Encfo dç 1762. y^ £^^^^
Yo Dan Aagu/Uã ée Monttano y L0jãmJê Secretarie
ielRey àite/lr0 Senor lo hice efcribir por íii mandado.
"Diego Ohtfpo de Cartagena. Dócter D&n Vtãr0 Mar?
'ttncz Feifjoo. Don Jofeph dei Campo. Dom PcJrç Í€ Cêf
JUUa CahaUero. Dou Fedro BJcy Exea.
Regiftrado. J>on WceUu Verdugo Tenente de ChaiN
ciller mayor.
PRO*
Provas da Parte II. Dem. VI. S.e. m
PROVA Numero vil
DEMONSTRAC;ÃO VI. S- fi-
Em^ueficoutim íiCi-pm Ja CAPITULO FlNAE
DAS CORTES DE SANTARÉM
ceUhvaâai na tra ile 149a.
L i~\ ^"^ '■ '''^^"' ' ''"^ °^ """""'^ fiibdítos leigos tio
I \J muito aggravados peltis Juizes do Cabido da Srfc
r da tliia Cidade , que (aterá citar os Jeigos perante fi
nos caros, em que ellcs nom fon Juizes; e nos cafoc,
cm que o fon , que fan Juizes , c Partes, que ja' em
tempo de ElRey D. AtFonfo . c ElRey D. Pedro , e
«icIRey D. Fernando eráo Jium Juiz CrcJigo pela parte
do Cabido , c outro leigo pela noíTa parte: que nos
pedião por mereé que o mandalTemos aíli guardar ,
pois que já afli foi no tempo antigo : e que aíli nom
ícria o nolTo Povo tão aggravado dos ditos Creligos.
Ao qual Capitulo Nós rcfpondemos , e demos a ellc
cm refpnfta , que mand;imo; , que os da noITa Relaçon
façío vic os Vigários , e os que fe delles aggravon i
Relaçon i e fc virem por Direito , que 05 ditos Vigá-
rios tomão jurdiçon nos cafos , em que a eltes non
pertence por Direito , que lhes defeiidáo da nofla
parte , que nom tomem conlieclmento de taes feitos :
c nom o querendo clles fazer , que no-lo enviem di-
zer , e tornaremos a ello como noíTa mercê for ; e os
cafos , cm que todos forem acordados , que a jurdjçon
pertence a Nós, ou á Igreja, que os facão alTi efcre-
vcr , e aílignar, e poer cm hum livro. E porám man-
damos a todolos Juizes, e JuflJças dos noÂbs Regnos ,
c a outros quaefqucr OHíciaes, e pefTuas , a que deíVi
o conhecimento pertencer por qualquer guifa que fe-
ia , a que cAa Caita for mollrada 1 que cumpráo, e
J
tit^ Provas xyjk Parte II. Dem. VI. $.6.
guardem , c façSo cumprir , e guardar os ditos Capí-
tulos com as noíTas refpoílas a elles dadas , aíli , e
pela gulfa , que em efta nòíTa Carta he conteúdo , e
fiom lhe. vão > nem çoncintão ir contra ellas , que nof*
fa mercê » e vontade he de lhe ferem cumpridas , e
aguardadas peia guifa, que dito he; e huns, e outros
ai nom façades. Dante em Santarém vinte dias de
.Julho. ElRey o mandou por Vafco Gil de Pcdrofo
Licenciado em Lex, feuVaíTalloy e do feu Defembar*
gOy nom fendo hi o Doutbr Diego Martins íèii Com*
panheiroo João Lounngo a fçz era de I4S^«
O
I>RO>
Provas da Parte II. Dem.VI. %.i6. aij
PROVA Numero Víii.
demonstraí;Ão vi. s- is.
Em que fe cnnltm oBkkeplacito Régio, que o
Bifpo de Coimbra D. Jorge de Almeida obteve do
Senhor Rcy D. João 111 , para tetcxecuçSo a Bul-
ia i que tinha impetrado, para podet teftat
dos bens adquiridos IninituEccIefi^. Ex-
traliido da Torre rioTomia.
'¥"\ OM JOSÉ' per grafa át Díos Rey áe Portugal,
XJ e Joj Algarvíj , daquóm , e dalém m,ir , em A/rica
Senhor de Gaiiié , t da Conijuijia , NiivegaçSo , Ceinmcrclo
ia Ethlopia , Arábia , Terjla , t de índia , HTc. Faço fa-
ier, que par parle de Froairadar da minha Real Coria Jõi
fídiio ae Guarda mir do Torre do T'Dmbo, que em v/r-
tude de Alvará de 14 d^ Agojio dt lyCC lhe maiMjje dar
do inefmo Rtal Ãrchivo por Certidão aulhentha oi Daca-
mcntoi, que apomajfe; e em ohfiniaaciu do dÍlo Alvará fe
tiifcãráo CS Lruroí àellc, e ao de NameroXIII. JaChaa-
tellaria do Senhor Rey D. João Ul a foi. ia wrfo ia
médio yè achou a Cana do leor feguinle :
Ao Bifpo de Coimbra D.Jorge de Almeida : Confirmação
de huma Baila , que impetrou para poder lejiar.
DOm JohXo por graça de Dbos Rey de Portu-
ga], c doriAlgarvcs, daquem , e daliím mar. cm
Africa Senhor de Guiné, e da Conquilla > Navegação,
Commercio da Ethiopia, Arábia, Perfia, e da Índia,
&c. A quantos cfla minha Carta virem faço faber ,
«juc por parte de D. Jotgc d'A)meida, Bifpo de Coim-
bra , Conde d' Arganil > ç da meu Coulêllio, me foi
114 Provab ©a Partí II. Dem.VI. 5. 16,
aprefentado hum Alvará d^ElRç^ meu Senhor ^ e Pa<
drc , que fanta gloria haja , de que o teor tal he ;
Nós ^IRey Jãxen^s fahcr 4 todolos núffòs C^rregedo*
rts , Jtúus , eJu/Uças, Offxtaes , e Vefoas deJUs noffis
Sjtptcs , é ^tie efle tufflú Alvará for mo/irado, e o conhc*
chmentê deile perHneer , que D, Jorge d^ Aknéida Blfpo U
Coimkrã , Conde d*Arganii , do mffo Confilhç , nos enviou ore
mofirsr kmmã BuOe de Privik^o , ^ue houve do Santo Pa»
dre , pele yiur/ Sua Santidade lhe dáfoetddade 9 e licen*
fa , qtte de toda fm^fnenda tifim movei , eomo rah patrU
monijl, e per qualquer outro meio licito per elle ditoB//po
éfnerida per nomo de fiie P^oa , e que não fija aqueriia
per elle per reuio defoslgr^^ e Igrejas, pojjfa livremen»
êe dei Stes hens , e fitxende aJSm aquerida de/poer , e fa*
%er fim tefiamento como fw^r; e dosiens, efoxenda aquc*
rida per «Oe per can/ã , e rt%ão da dita fiia Igreja , e Igre»
jét^ pofifoxér fin te/ltmenin atêfimma de de* mi^orttzadot
donre SvreuHmie , < elim defks de^ mil cruxados pojfa ]á*
»Êr á dkã fim Igreja , e Igrejas» das quaes houve a dite
founda • # fur a fim enmfiieneia requerer dos ditos bens,
fme ifim per fim Umfi das ditas Igr^ aquerio , fegundo
iedo ^ na Sta BnOa mais compridamente fi contém , pe*
yjindomot por mera f que por lhe nSo fir poJU ao tempo dá
fim folecbmento nenhum emhargo a fius Tejlamenteiros no
^ue emmpriffe a execução de fiu tefiamentei ] e ultima vott*
tade per alguma de noífis Jufiiças , o» per m»tra alguma
p^, lhe mandafemos pajfar nofi Alvará , pêra que n^
mhum impedimento, nem embargo lhe foge pofU, '
E vijio per Nés fia requerimento firjujlo , vos maiti
damos , que quando quer que o dito Bi/po foleeer da vida
dejle Mundo, junn ponhais dúvida , nem embargo algum a
fius Tejlamenteiros, affi no abrir doditofsu $ejlamento,eo.
fno na execução dette , figundo forma da dita Bulia , «
ultima vontade do dito Bifpe ; mas ente peta e eJiiêadeU
Provas da Parte IÍ. Dem. VI. S- iií. Hf
U íevemai per hem giie ttie dii teda ajuda , ejavor, qae
peia ello neccjfariafir com muita diligencia , Jai^nàa acu-
dir a feiíi Tejiemeiíteiras tom ^uaejijuer dividas , que lhe
devidas Jbrem : e cumpvi-o til/i fem outr^' dúvida , nem. em-
barg» algam, que ihe a ello ponhais, E por Ctrtidãii dtlloi
I fiia guarda lhe mandamos pafir elU mjh Alvará Jeit»
I «tt Ábnei rim a ta dias do mex d' Abril de ijlo.
Damião dias o Fei.
r£ ejie fiffi ptU Chaiuellarla da Comera.
Pcdindo-mc o dito Birpo por mercê , que lhe con-
firmaire o dito Alvará ; o que viílo per mim, me prat
]ho cuntirmar , c mandei palTar cm Carta , a qual
mando que mui inteiramente Te cumpra, e guarde al^
fi, c da maneira , que acjui he conteúdo , Icm rutta
diivida, nem embargo. Dada em a minha Villa de Al<
mcirim a f dias de Dezembro de Iji;.
Anianie Paes a fez.
E não diaa mtis nií dita Carta , que aquijhi Irailada-
dt a pedimenio do Johrediío , que lhe mandei dar nejlii cor*
« Sello de minhas Armas, a que fe dará tantají , 'e credi-
ta, como ao feoprio liMro , deqiiejoi exirahida, e tJU com
tlU concertada. Dada em Lisioa aos 4 de Junho. EIRey
N. S. c mandou por Monoel da Miiua , Cavalleiro profijjo
va Ordem de Chrifle , Fidalgo da Cafa de Sua Mapcfítde ,
Tenente General de feus Exercitas , Engenheiro inir do
SLeyno . c Guarda mòr da Torre do 1'ombo ; e por ejlt
fe achar impedido , a^gnou por elle Jefè da Sihcira Mf
rets Barba Riet frejej/t tus mejma Ordem , t OJfuial da
l%6 Provas da Parte II. Dem. VI. $. i6.
^jcfòmM Hú mejhto Archivo cm virtude do Alvarã de 2o ie
Ftvfnirê c/tf 1764.
Jéfi Púdrú de Miranda ReheUo a fez« anno doNafci'
mento de N. S.Jefus Chrifto de 176Z,
EtífibÍ0 Mênêct dá Silva a fiz efcrever.
Jefi iã Silveira Meraa Barba BJca^
P^O-
r
Prova» da Parte II. Dem. VI. S.(!s. Ij?
PROVA Numero IX.
DEMONSTRAÇÃO VI. S.6s/.
Bni que fi contém o ijue pajJBa nas Rejinai <íe Nápoles , C
Slcilia a ref/iiiia d" Bulia da Cea , Je/de o cniio de
1^61 aU I 5 S 4 no Keynado de FUIppe II , e que
tudo fi acha coWgiJo no Compendio de Bactho-
lomeu ChiLScarello impreco em Veneta {em
Napotei) em 1711 na maneira figiiinu
napag. }tí.
LEttera diSuaMaefti fcritta ai Vicerò Duca d'Al-
calà a"i4Mano 1 567 , dkendogli, che il Vefcovo
d' Art.>li Nunilo di S. Santità in Ifpagna , le aveva
detto dl pvirtc dei Papa, chc uno dc'mcizi, che aveva
pcnfato , per confervarc non folamente le Provincic ,
e Stati, che fono neiti d'Erefia, ma gl' infetti, e fo-
Ipctti di (jucUa , fia il mantcnere in lua clTere , c forza
la giurlfdizlonc Ecclefiaílica, fcnza permetterc, che in
modo alcuno fia pregiudJcata , ovvcro ufurpata per aN
cun Príncipe. E per confeguire qucílo intento, egii t
grande inconveniente I' impedimento , che fi ha nel
Rcgno di Napoli, in qucl , chc locca a detia giuriídí-
zione: pofciachè cflêndo Egli Princjpe tanto CattoJico,
c figlio ubbidientc alia Sede ApoftoJica, dovria prowe-
dere inqueílo di oppoituno rimedio. E defiderando la
Maeftà Sua roddisfare a quello , gli ha rirpollo neK
nicta, che vedrà per la copia, chc fe gli manda,
de , chc S. Santità avcà la fodisfazionc , che fi deve ,
dei fiio buon animo: Tuttavolta perpii^ giudificare Ic
cofe, elTcndo fua condiíione chc sà , lc'haparfo aggiu-<
ftarc quello una volta , c llarc con 1' animo quieto ,
oon ineotrcre con difquito nelk Ccnfurc delia Bolla .
Cx-
Sxl PsavAS 3A Pa&ts n Oca. TL $.6^.
CMmi DbpnÔB : isDÕL c r cfxe ^ t:n iirrn » cbae teagi^ partic^
^ T»'" 'vdire cauLzu «^ içacila.r ín. -p*-*"!!! oob fin coQ"
iÍ2 jjunvniniTm R^ailc : Perdftè oast per Afeuico
mí ir iiiiâ p e per jbcc iaÈooMBÊtM ifi cano onet'
" ■■Kiie : c Bcr potcR fiidlslfàie
tê 1B&* altia mlta fi tiamià ifi
iTifiiiiBaiione <li dò^
1 R£^B> f' oiKmL Per b ^«i ooâ g{l*iiicaiica»
cÍBeuif:«KuM ékxiíba^ doam, pntícbe» dicfpcrieii'
ia , e ii sunct coarjcaK & ôocrb , V s^irifi in qnella
f j.V-urw ciiié » meíig i|ib1 per ii caftnme , cd antka
o&maECt. fi vicaB cuotn b gpanâfiúooe EcclefiaíH-
cm . e <&■ iáMO mbD pmkJue cwilb , c ra^onc
4el oKia» g iintaita g ooIlUDpaicie, acdoochc fivada
tmacàkiaàú per Li Tia • cbe paicn ai^intc » diman*
dandok) dí QuiTTo a ScSaocka per Inrfulro particolafe«
^uBrftiú chiaramfjoe fi cwafrc « dK il paflàco è íMo
I
Cox5m.TA ftikta a S.MaeAi dalYieetè a* 3 1 Lii«
g)k) I (5f i3 ffhpoia delia Icturca íbpraddctta « rifereo*
dole cu»' i capi dcUa BoUa im C^tmà I> — lai , che pic
^ittdkano alia Rcale giurifilizJooc » de'quali fi averia
da díNiiaiidarc a S. Santkà la rifofma. £d cflcodp ne*
gozio ák «nodiffima importanza , íbg^gnc » cke re-
liando cosi ícrvita S. Macftà , parem » che conveniflè » e
cosi la fupplicaiio. che da Napoli fi mandaflê da Siut
Santiti» un Occtore dcl Coníiglio« di autorítà» efperíear
2a , e deftrezza , ben letterato , ed iftruito dcUc Pia^
matiche , Capicoli , Stili , ed Oílènranze di quefio lU-
gno , che iníieme coll' Ambaíciatcve dl Roma tratcaflè
coti S. Santità quedo negozlo » ed alcune altre coíè ap-
partenenti alia Reaie giurifdizione.
BoxxA m C^na DomirU pubblicata da Papa Pio V
neU*
Prova! da Paute II. Dkm. VI. S-Cj- Hp
nell'a[ino içfi?. Un" altra Bolla in CXna Domini fãt-
» dallo fteffo Pootctice nelJ' anuo I^tíS.
Consulta fcriua aS.Maoftà dal dctto Vicetc a'i»-
Diccnabre 1(67 circa la Bolla in Cxaa Oomin! , nella
^uale dice , che pcc ninediare di non mcorrere ndie
Ccnfure ivi contenute, faria necclTa rio mandarfi a Sua
Saiuicá una perfaria dotia , e beu iUruiia dcllecofe dcl
R.cgii(i, c di autoriíá, e dcArezza, e di fpcrícnza per
trattacc qucHo ncgoziu. e rimcdiare il lucto. conforme
alita volta le ha fcritio.
Lettera di S.MaeíU fcritta ai fuddetlo Víderè a'
18 Novcmbre i;á7, diccndogli aver riccvute le iae
Iciitere infino a'iã AgoAo, e che fi Havano efamínan-
do . giuncamcnte cou la Confulta , cKe gl' inviò de'
Capi toccanCi alia Bolla in Corna Domini.
Consulta fcritta uS.Maeftà dal detto VícCrè a^ij:
Maggio t;ãS, nella qualc fi tratta delia Bulia in C«-
itaDemíni, e degl' inconvenicnii , che ogni dl nafccva-
nu in Regno per caula delia medefima : e delia novi'
iii , e dubbj circa Tefaiione dcUe gabelle impofte coti
dceretii e licenza fua : e di alcune Bolle di S.Santità
pubbljcatc , ed cfeguite in Regno fenza Régio Exe-
^amur , dicendole ,chc tanto 11 Nunzio Apoftolico, quan-
to íl Villtaiore mandato in Regno da S. Santità , che
è il Vcfcovo di Strongoli nuovaniente eleito , a-vcvano
comandato a tutt' i ConfeiTori di NapoJi , e fpecialmcn-
te a qucllo deJVicerè nel Convento delia Croee , e ad
altri ConfeiTori de' Reggenil (noiificando loro la Bolla
in Cxna Damini), che non alTolvcITero quelli , che in
qualUvoglJa modo contravenivano a dctta Bolla. E che
svcndo !a Cltlá di Napoli pigliaio uno fpediente di
dare a' Panactieti il grano delia Qcià a minoc prezza
di quello , cK'era collaco , per non altcrare il prezio
dei pane, che at prefentc cone, con che i Panattieri
Pr'>vat lia Part. II. I pa-
J
i|o Provai DA Pautb II. Dem. VI. S.^^*i
ptf^oo un carlino pertomulo di pane, che lavoranni
dal che cavcria di utile la Città drca feflànu mille
(cudl Tanno: attento, ch*e(Ièndo bandito íl paf;ainen-
to predetto dl un çarlino a tomulo, vi ibno oftrte di
ducatl cento e otto roille per due anni ; ed altri íbno di
opinione > che «yanxeria a ducati cento ventimille per
detto tempo : Colla qaale fomina fi viene a riftoraie la
Città di quello» che haperduto, e perde ne'prezzi de*
grani. Ed eflèndoíi deputata giornata per V accenfione
delia candeia , la Piazza di Nido íi c arreftata in aver
veduta la BoUa in C^na Domni , per la quak fi fcu*
municano coloro , che ne'proprj Domin; impongono
Pedaggj 9 o Gabelle ; e dicono , che incorreriano nelle
fcòmuniche contenute nella mentovata Bolia. £ GtM*
mente coloro , che trattano il negozio , Iftavano nel ineo
deíimo dubbro » ancorchò da quefta impofizione fi ec«
ceáuaíTero le Chiefe , Chierici , e perfonc Etcleíiafti-
ène ; per Io che hanno appuntato avcr rifoluzione da'
Letterati fopra dl quefto.
G>Mrvi.TA fcritta dal Vicerè Duca d* Alcalà lo ftoflb
glorno a S. MaeíU » dicendole , che non fi poteva ri*
mediare agli aggray; fatti da'Vercovi dei Regno per
caufa delia Bolla m CâenaDomini; Ê quel che piú inv*
portava ai íèrvizio di S. Nlaeftà fi è, rioftediare ai Ca«
po dei Régio Exequatnr da darfi alie Provlfioni , IJ^re-
vi > e Lettere Apdlolldhe : attento che per la BoUa m
Cana Domini pubbllcata in quell' anno , fi toglie , e le-
va totalmente quefto coftume , ed antkhiflima confue-
tudlne: il che è digrandiífimo momento, e digrandif-
fiiílo pregiudizio. E benchò alcuni abbiaffo pubbllcati ,
ed efeguiti Brevi , e Lettere Apoftoliche fenza V Exe-
^uafur folito, c cdníueto, è ftato neceíTarlo diífimular'
lo finchè fi aveíTc rifpofta, e rifoluzione di S. Maefli
l^er non kieoriere nelle Gcnfuce contenute nella Bolla
m
í
Provas da Pabtb II. Dem. VI. S-ÍJ. Ijl
Cxna Dõinini, Le avvifa di pií^ , chc S. Santitá avfl*
va mandata JaBolIa ín Cxna Damini ali' ArcmfcavD di
Napoli , otdinandogli con un Breve , chc Ja faceffc pub-
blicare fotco pena di fcomunica , leu di fanw Obl>c-
dienza : fopta di chc glie ne avca fcricto aaco da parte
di S. Santili il Cardinale AUlTandrino , comandandogli,
che la faceíTe fubito pubblicare : e com' era ftata pub-
tlicata dali' ÀTcivefcovo , e dal Nunzio dl b. Sandtà
per li: Cbkrc di Napoli lenzaljcenia dei VicetÈ. c feií.
aa Rcgio H.-e<jiiaiur. Si dice aneo, che nclla nuova , cd
ultima Bolla in Cif na Domini vi fono aggiuntc mulle cofc
pft:giudiziali alia Reak giurirdiíione : per la qual cola
prega S. Maefta , che vi fiiceffe dare rimedlo , perche
dubitava d' cITernc tutti fcomunicati per eflcifi dene-
gato l' Excqvuttir ad alcuoi Brevi di S, Santítà.
Lettkra di S. Maeftà ai Viccrè a" i a Lugtio I JÍ í ;
diccndogli aver ricEviia- Ic Letterc , c ConruUa manda-
ta circa lecofe, che li íono avvcnite nclla Bolla hCx-
naDoniini, elVcre in prcgiudizio delia Tua giurifdiíione,
e ptcmÍncnzaR.eale. Ed cfaminaca queiU giuntamentc
con quello , chc locca alia Bolla delk Religlone di S.Laa-
xaro, ed altrc noviti, chc psr S. Saniltá, e fuo Nui)-
7Ío fi Tono tntent»c in detta matéria di giuiifdizione ,
fnpra k quali pfima per altre fuc letterc Ic a^eva Iciit'
to; e veduto il termine , ai quale Tono arrivaic le ca-
fé , c lo fíato in cui fi trov^no , non può lafciare di
dirc, di avcr fcutlco multo mate, che abbia dilTimula-
to , c paflato leggermcnte quello , elfendo tanto pre-
niurofe come fono, c come lui medefimo lo dice : poU
chè poteva tcncre con S. Santita molto giuHa, ed ono-
rata fcufa per non ammetterc , nc dar luogo ad alcu-
na noviti , che a tempo fuó preicndcvano initndujre ,
con dirlci eh' era fuo Luogotencnte in qaeAo Regnn,
e che avendcd raccomandatç a lui co' privilegi , e colle-
ji^t pAovAt da.Partb II. Dkk. VI. S-^>-
preminenze nella poflG:lIione» ufo, ecoduine, de'q^tfi
da untiairai firitruvava» non poteva lafciare diconJSrr*
vario cosi : e che per quefia caufa non cbveva S. San-
lità tenere a male , nè a difobbedienza , che cercaflè
prima confultare con S. Maeftà , e compiíre ai ÍUo ca^
jríco>* ed officio» efupplicaria di un comandamento per
li termini debiti » ed oncfti » che in íunili cafi fi íbno
ufati» e devono ufare. ]>ovevadire fimilmentc alNan-
zio» che fra tanto che in quedo Regno era eflb Duca
per Vlcerò , non doveafi permettere cofa , che foflb ia
pregiudizlo» e diminuzione delle prerogative, e premí-
nenze, colle quali lo aveva ritrovato: e che íè S. San«
lità pretendeva introdurre alcuna cofa in quello, pote^
va accudire a S. Maeílá come a Padrone ch'é; e con«
veniva, che Tavcífe fatto» poichè toccava a S. Maeílá
ordlnare quello , che aveílè voíuto , ed ai Vicerà folamente
clèguirlo. Ecosi glie lo comanda erpreflàmente , che per
il cammino » e termine , che meglio a lui parerà , refli*
tuifca , e reintegri il Regno nella poflèfiione , nella
quale dava quando egli venne per Vicerè » fenza per«
mcttere , che la giurifdlzione , e preminenza Reale fia
pregiudlcata in un folo punto , come lo confida integra-
niente in eíTo lui, perche non 8*ammetterà niuna te*
plica , o fcufa. £d ai Nunzio Odeícalco faceia intende-
re > che frattanto eh' eflb Duca terra il Regno a fuo
carico , non íi hanno da permettere in quello novità fi-
mili» eflcndo in tanto grave pregiudizio di S. Maeftà.
Gli ordina anco, che laReligione diS.Lazzaro non i*
introduca nel Regno, anzi íi levi, ed annulli ciò» che
íi è intrpdotto : ordinando , che niuno porti 1* abito di
quella Religione. E che caílighi feveramente , ed efem-
placmente coloro , che ardiranno feryirfí di alcun Breve »
Bolla , o Conceífione Apoílolica fenza che preceda il
Régio Extqmtur , che da tanto tempo , c per tante
nc-
fnovAS ai. Pautc IÍ. Deu, VI. S-<s ijt
neceíTaric , e giufte caufe fi uh , e flà introdotto ne(
Rfgno di Napoli, E confidando, che in niuna coíà di
qucftc avri fatto crrorc. e cosi ficfeguirà, gli ordina,
chc fuMio le dia awiro di quello , come fará Íl tutto
compiito. E fe bene lia rifoluta di niandare a Romi
perfiina di qualiti , che íi rifcnta col Papa , e gli rap-
prdcnii g!i aggravi , e pregiiidiíj , che fa con queAe
ntività , egli anche lo ruppllchi da parte di S. Maefti
qujllo, che conviene per íl rimedio di quello, e cerchi
prima di tuttc ie cofe, che Ca reftituko, c reintegrato
nclla poflellíone , che prima liava > e per la via, che
mcglio parcrá di maníera , che arrivi airorecdtio dí
5. Santitá. e Ic faceia intendere , che non fí può cHb
Duca pcrAiadcrc , nÈ è da crcdere , che fimili noviti
proccdano dalla fua fama mente, cd intenzione contri'
S. MaclU t che come un figlín Tc f^ato femprci ed i'
tanto ubbídiente . ed único DiFcnfore delia Chlefa. E
perche potria cITere, che per la licenia, che a lui fí i
data di veriirc in Ifpagna fnlTe partico da Napoli , per
qiicllo, che conviene in queftaoccafionc, lehaparfo or-
dinargli , che in quanto che quefte cofe non li ripara-
no , c li pone la fua Rcalc giurirdiíionc nel termine,
e (lato , che la trovo quando vi vennc , non faceia
mutazione, c non parta, anzi fe fofle partito (il che
non crede) gli ordina , che da donde ti ritrova , cd ave-
rà quella fua Icttera , rirorni fuhito indietro a porre in
queílc cofe il rímcdio , che conviene di ntaniera, che
lafci il Rcgno neila forma , e con k giurifdiíione , e
prcmincnza in cui lo ritrovò , perche cosi conviene
alio Stato , c fcrí-iiio di S. Macflà. Dice anco , cho
avcva vcduto ciú, che le aveva fcritto dcllo fcrupolo,
che quei delh C5ttá di Napoli tengono di non impo-
ncre tra di loio la gabclla, che penfavano altine di ri*'
parare alia pvndita dei gtano, che è.loro fcguíu, Per^
lo
i
i|4 PxoTAa DA PaSt^W II. DxM. VI. i.6pi
lo clie proccuffi di kvarli dà quefla imtginazione • e da
^uefto errocc » pokhè ttle íi può dire per «verlo pofio
in dubbio a giudizio de' Teologi ; e fubito con eflfetto
impongano TaccenData gabeila, guidando, ed indiriz-
sando U negozio co' meizi» che megllõ gli parefanno;
pokhè quedo lèrvirà acciocchc in Rema intendanOf
ehenon hanno d*andare per via íodiretta in fimili co-
^. Potra egli molto facilmente donfiderare la turba-
KÍone » c tumulto» chc nella •GítIÂ di Napoli fi può» e
fiiole fare per il mancamento » e careftla dei pantt eí^
lendo il popolo tanto alterato » e di tanto numqro di
gente i che non è delle cofe » di cui fi deve tenere me*
BO penikre , cbe la quiete , e traoquitlita di queilo.
l^sTTBRA di S. Maeftà fcritta ai Commendatore
ipaggiore in Roma a' 1 1 Luglio i (((S.» dicendogli» che
per Ic iftfuzJúni.A copie di fcrittiure » e relazíoni» che
vanno inliemt ^on detta lettera » vedrà Í8 cauíè » che V
hanno forzata ad inviarlo in Rotna»f>te b gtUYUà, » ed
importanza dd negozio, chc non le ^tíi> già oeCorreie
maggiore. Qulndi è» che rimcttendoíi alui» non é':al-
larga piá in queUe » ftando mokocerta , ed intieramente
cpnfidata» che lotrátterà conquísl .«calofie» ed efficacia»
ciie ia qualità dei negozio ricerca > -c che fuole » e si
ufare in quelli» che 4ianto importanp ai íuo íUto, e. íèr»
vizio. £ gíà vá informato dei tutto per via delia rela-
Tiônç molto particolare di quanto il Vicerè di Kapoli
ha.icritto çirca gli aggravj, che ivi fi foiio fatti a Sua
Maeftà. £ fe ^h dà anco copia delle Icttpre , the ulti-
mamente. gli fcriílè , e dei parere , e orifoluzione , chc fi
pigliò oei Configllo âi>S. MaeiU , quando lo fece giun-
tare per trattave di quefta matéria -, con quel di pià »
ciie fi awertl ai Vicenè di Sicília , ed ai Covernatore
diMilano, accaò veda qucllo ch^ importa > e delia ma-
tícm, c C9Dilfi:ntim»ito« ciie Vla^ pigiiato S^Maefii.
Provas d* Partb II. Dsií. VI. S-íj. I);
E perche avcndu da Icggere a S. Samiti i punii delle
fuc íAmiiuni , che faria difíicile potciJi dnrc ad inten-
il«e in altro modo , è cofa veiifimilc, che li cercheià
per ifcritto , ciò vada evitando quanto fará poHibile:
e quando tuttavia gli fará iftanza per quclli , Ic pura
«larc iafonanzaqucJlo, clic gli paicrá apropofito, c fari
di piú momento, cd elfetto per 1' intento, che fi tie-
nc , rimcitendofi S. Maetlà alia prudema dí efTolui,
che faprii regoiarfi Iccondo il difcorfo , c ftato dei ne-
l^zio I dando chiatamenie ad intendere a S. Santità,
«he non è cofa , che fi ha da porre in giudizio , nè
dilputa, nè venirc ad altra informaiionci nè commil^
fione , nà trattate pei aitto termine , nè ad aitro fine
^iqMcIJo, che C è dettodifopra. Ed incafo, che il Pa-
,pa, non ollante tutto qucllo, che gli avià dctto, e ftà
tfppuntato ncllc fuc iflruzioní, ceicaílè dt fcornpoacrfi ,
c paiTarc avantí con alcun rigore , o altra dlchiarazio-
-r^ç , perche ai prefcnte non fi può dare da Spagna qt-
dinc precifo diquello, che dcvrcbbe fare , per efferc I3
matéria tanto grave , lo andará crauenendo con fua pru-
denaa ■ e deittczaa ■ c co' migliori metiii che gli pa-
reranno per giullJficarc Ia caufa di S. Maetlà . ed ov-
viarc, che S. Santità non fi prccipiti ; dandole fubito
awiCucon fonima diligcuza de) come fi avrà piglia-
tu, e di clò, che poiTa fate , giuntamcnic con qucllo,
ciic a lui , cd a' Cardinali > ed altcc perroae aflfêtiona-
Ec alTeiviziu delia Maeftà Sua parcrá . che fi dcbba
fare . c provvedete per eviíaic 1' inconveniente , che
-liliillieicbbe d^l ccrcate S. í>an(iiã di .paffirc avanti ; ac-
clucchi: intcfa tn Ifpagna il negado di Napali , e delle
nitre parti. polTa S. Mae (lá con matura conllderazione >
e diicuílione tifolverc qucllo. che piíl convenga ai fuo
^tatO'. e Icivizio. In piedi dí quefta Icttcra il Re fcríf-
-Tc di fua manoi che fcntiva tamb qucAo ncgozio.-cbe
r
íjií Prova» da Pailti II. DaM.VI. Síj.
non fi aveva voluto fidare , fe non ài efío Commtii-
dacore , afficurato delia Tua forza , ed amnrc , crm eht
.1'ha da trattare , e cosi non avtá, che ufate pli^ aggta-
ditaraence , cITetido delia qualltá ch'cj che tanto n»-
lamente fi può diíTrmulare.
Relaiione fatia alVic=rc áa'Re^genti di Can-
Cclleria a')I AgullDl;68 Topra la Bclla ÍnCxnaDmnn«
circB quello , che S.EcccIleoza volcvafapcTC, fe dopo li
pubblicazione delia BoUa delPanno palTata. e dei pre-
fènte íi era fatto ptegiudijío alcuno alia giurirdí/ionc ,
c preminenxa di S.Maella^ Conchiudendofí , che \n
niun capa di cITa fiolla fi era fatio piegludizio alia giu-
TirdiztDDe, e prcminenia Reale, ancorchè S. Saniità,
ed il Nunzio Apoflolico, çd í Ptclati dei Regno fi foT-
fero forzati d'iiitrbduftc 1' oflêrvanza , ed efecuzíonc di
detta Boila. Queila Retazionc ta tnandò 11 Vicerè i
S-Macftá per darlc fiidisfazionc, e in difcarico fuo per
queilo , che S. Macftá gli aveva fcrilto con tanta í|||-
nella Icttcta de' 1 1 Lu^lin i ^6t , rifuita di fopi *"
Lbttera dlS.MaeltàaldettcDucade'i8 Ott<
iiâS, dicendogli avcr veduta la Lee lera lua de' i
tcmbte giuntamentc colla Rtlazíonc , e Confulta
i Reg|cnti di Cançclleria avevano fatto ad cIToVi»
circa jlo flato , nel quale fi cravava la CiUTifdi
Rcale , e quanto in quella era pafTa
Lettere di piii, che prima gli aveva fcíii
quefta matcrla. E poichè - il tuilo fli
tcrmini , clic fcrivc , fenza cíTcrfi dimiiiuita veruaa
fa, non [iene che dire pii> di que lio . cbe ha deíii
to d'lntendere cosi partlcolatmentc. elTcndo
ha intefo tanto chiaramentc la fua volcntí > che mtri
Ja confervaiione delia fua Real Giurifiiizione colla
gcnza, e vigilanaa, che fi ricerca, e dJ iui fi con
acciò in niuna cofa Ca diinJnuita, cdanniãcala. £ pi
:hi
Provas da Pauts II. DtM. VI. S.Éji. ij7
thè gli è parfo différire la efccuzione di tjudio , chc
S.Macilà gli ha ordinata di kvarc i'abito a que' deli'
Ordiíic, cMilizii diS.Lazzaro, aitefo che fonopochi,
c noii godono cfenzionc , nè prcrogaiiva alcuna: glior-
dina, che per ora diíTirauli con quelií , facendo perà in-
tciidere ai Nunzlo , che non ne ha da crcare pitt di
nuovo , né fare giunca alcuna , nc tencte proteziotic
di Joro. E perche gli aveva fcritto D, Giovanni di Zu-
niga fuo Ambarciatote , che in Roma fi trattava di uni-
re queft'Ordinc con quello di S. Giovanni ; e ciò fe-
gxxciído fi levariano gl' inconvenienti : ed elTcndo cof»
tanto chiara, chc anelTuno diqucOi dell'abito di S.Lai-
-3aro íi avcva da oiTervace la fua efcnvionc, noa abbifó»
gnava pouorfl in difputa , nc decidcrfi per iJte , nú trat-
tarfi in fomniarid , come s' acccnna nclla Coiifulta
mandatagli circa la pretcnlione di quello dl CaAcUni-
3'matc , clic lo pofe in giufíizia, c fii condannato. In
quanto alia forma, con chc fiha da proccilcre colNuii-
ziu Odefcalco , cosi per avcie pubblicata la Bolla in Ccr-
na Domini , e quella di S. Lazzaro fcnza il Régio Exe-
■ijuiinir , come fe per J'avvcnire ccrcalTc il medcfimo
in altre cofc, ghcché per il palTato non ci ã chctrat-
tare , íc non poncr rimedio per ravvenire ; fará Ifcnc ,
che dettoDuca, o per terza perTuna , come mcglto gli
parerÂ, gli dica ehlaramente, che Ic da Roma gli-yi©-
nc alcun Breve, o Bolla di i^vialfivoglia qualltà , C for-
te che fia , non Tha da puhblicare , ak (i eíegua fcn-
za ottenere prima il Régio Exeijiiatar ; nemnieno in-
tcnti in queUoRcgno cufa, chc fia in prcgiudlzio del-
ia fua Real Giurifdizipne. E per quel che dice ncl fi-
ne delia lua Lcttera, mandata aS.JVlaejlà, di non averc
fcrirto , chc la Rea) Gíwiltíiiione era pcrduta , ma che
f] pcrdcva, fe non fi rimediava; veda quello, che Sua
Macflá gli ícúSe. í' il Luglio , chc non gli difíe > che
||C PROVAt DA ?AKTB II. DsK. VI. $.6$,
•v«\a pcrdutm la Real Giurifditione . ma che aveva moi-
10 icnitmcoto» che avcflè diffimulato , c paíEito tanto
f(KÍluittuc ic cvfe • che ivi fi dkono , eíTendo tanto
Srcj:iuEÍitèaLi alb fui Pieminenaa Rcmle , come egli
ciS> r càf^mra » e fecoodo può Tcdeie nelle mede-
ficftí p%i«tc. dhe Ichflè a 8.Mieftà Qe*i$» e xo Mã^
y^i. oífii «ictte «fuali fi manda: ed in quelle fi áktt
cbiiC tk<>i'4ao owlce cule > c pubblicavaiio molti Brevi
te «(«^ Rqptt» tstttti U Rc^ EopffMiaar • e ch*egij
«fej|a«;i < f i ffinwtfcw« h>> cd câf^taTa il picghidiíio gran-
«fe » «JK oc &^irra aU» Cômidizione» c Pceminenza
JUalc. £ ^IikUq che feritfè S.Maeftà per la fua de' i)
kmij^ nicvoMtBc a^pieUo» dieTcnhra ícrírto in de^
i^ t^acK òa ctSr I>Ka » e per i nedefinú tcnnjnl:
p<f«uiNÍK iiQu ^ia c>(Diytt » aa dal Regno fi pigiiò 1'
VMOK . vOc :^ lUíib i» Ycdo» per k ncdefiôse Let-
%CK uvA^Aiua . < 9utt p<r RtíauDoe. £ co» íàrà benci
^ vx^awskiiii . <bt> ikxiucdKc da qoi aranti fi ftia coo
iNil a^%<f€!Ctt<« 4;|iieUií còe ttâbive» fuxia da parte é
$^ ^tMiU «iM^MKdkaipKaâciK a*R^(eitti» acciocchc
«M«u^ uK^M lywiriíi tMkrsvuoD «na Lcttcia contnríi
C^wst^stava GtttM dal Vkcfc DkKS d' Akaià ai
gMhian a^aa Ottolvc i(6I » iBámuria* jdtc
^jg^ jm-iBiinTJnnr coatro i Sindki , Eictai, ed akri Of*
che gii arevaoo c wifuitati di maodaK ki Rma per
«etenere Bofia» ed Aflèoíb dalla Sede A^itAMtM di po-
^er icgykarc 1' efi^enza deUe gaiíeiie is^wfe gii anui
paflâd io detta Giuà coa licciíia » e OecittD RegkKi
che p€i ftaoooper alam tempo iopaSodk^^z cd aven-
do ae'mefi paflâô di nuoro volutu ícgincaie Tefigcii-
za di quelle, fuiono peril Vicário pobhlicamente nel-
JaChláâ prQÍbiic, jutificaiido, che emno ripiorata dt
■' ' - S.
Provaí da Parti II. Dsíi. VI. 1 6j». ijp
S. Saniiti fuito pena di Scomunica in virtii delia Bolla
in Citiia Damlnl: E qucUi eh' cITo Baibuto ritrovaíTe
colpevuli > gli mcnaíTc in Napuli iafieme cun ''iofuri
mazione.
CoNSiri.TA rcricta aS.MacOúdaldectoDuca a') i
Oitobre i;(í£ avvifaadQle , [ra Ic alirc cofe , la noviíá
fatU d'a!cuni Prelaii, come dali' Arcivcrcovo di Civi-
ta di Chicti, e d»' Vcrcovi di Bitumo, di Lavcllo, c
di Venora . chc avevano proibíte le gabellc in virlu
delia Bolla in Cxna Dommi : e C)ucllci chc fl era facto
con elTo loro aeciocchc noii g' introinctteirero in ta]
ncgiiziíi , ma Cx attendcfli: per le dctte Univeríità ad
efigerc Ic gabiíltc importe con Ucenza , c Decreto Re-
ffo da i Lojci ( colia riferva de' Chicrlcí., Chicle , c
Perlõne Ecetcriallichc.
Lbtteba ddVkecè fcritta ai fopradetto Comrail-
lârio B^iibuco a' tá Scucinbre ijãtí in .rirpoda di una
fiia , nella quak trntta. dcl VcTcovo di Venafio , cho
avcva prcibíte le gabei Ic , c di quanto Ci era ^ [to con
lui : e ordioa ai deixo CiinunilTarki , clic faceia cfigere
quclle , nnn oilaiKe la proibiiionc > eoa riferva di Chie-
tJei, Chiefe, c IV-rfune Ecticfiaftkile.
CoKsuLTA fciitta aS.MjcftádaidetioVkeré agi"
'II Dicerabrc ijúí ,avvilàndole,ehe il Vcfcovo di Melfi
ftéta intrí-melTo contro i Laieí i-uicafi oon toccantí slla
Giurirdixiunc EcclEfianica , uiufparido qudia di Sua
Maellã , c particalarmente con avarc proibíta Vcítita-
nc dellc ^belle delia Ciitn , e quanta (i era fatiu con
dctto Vclcnvo ; pregando S. MacfU. cjie voglia «íiar
fcrvita ordinarc i! rimcdio , cbc ba da pigliare qtiando
> P^lati pubbiícano qualchc Bolla diíS.Santita lènx^
d B-cgio Exe^iiiiitir , malTimamcmj: la Bolia '*<> Cconf
DamiM . c vuItíTcro ufutpacc altic cole toccantí [dia
Qiuiiídiíiuac Asalc. > .
J
140 Provas da^artb II. Dbm. VI. S*^^*
Ortatoria mandau dal dctto Viccrè alVefcofo
delia Cava ad tftanz» di quclla Città a*^ Febbrajo i^6f
efortandolo. che ivi non impedifca reíàzione deUega-
bclie di S. Maeílà ; ed avendo pubblicata Scomunkt
contro que' Cittadini , la revochi.
Lbttera Regia fcritta dal Viccrè allaCittá dellt
Cava V ífteíTo dl , ordínandogli , che debba far cqnti-
nuare rcfigenza delle gabelle impofte con aílèníb , e
Decreto Rcgio , con la riferva de* Chierici , Chieíè , e
Pcríbne Ecclefiaftichc ; non oftante qualfivogUa proíw
bizione fatta , e da faríi per il Vefcovo. Lo fteflb an-
CO fi ordina ai Capítano di detta Cittá» chc ^cia eÍH
gere le gabelle , come fopra.
LETTERAdiS. Maeftà fcritta ai Viccrè Duca.d^Al-
cala a'20 Marzo 1^6^ dicendo diaver ricevute tutte Ic
íue Lettere infino a' 2 $ Gennajo : ed in quefta fi fo«
disfà folo alia matéria di Giurifdizione » ed ai di piàt
che fi aveva -ícritto circa gli ecccfli » clie i Prelatl dl
quedo Regno fanno , ed intentano in pregiudizio di
quella. Ed è da credere , che colla diligenza , che pro*
dentemente aveva egli fatta , fi rimediarà ; e non hi
che incaricargli di nuovo , fe non che co&i continui. E
lo avvifa deirofiicio , che di nuovo S. Maeftà aveva or«
dinato far fi col Papa per mezzo deirÀmbafciadore » per
quelfo che tocca alia pubblicazione delia Bolla im Cm*
na Damini, acciò fia fervito ordlnare , che non fi pub-
bJichi nel Regno dl Napoli , poichè fi è veduta la per*
turbazione , e 'fcandalo , che da quella è ícguito in det-
to Regno, t negli altrí dove fi è pubblicata* E quaa-
kinque ò da ciedére » che colle ragioni, che fopra di
quefto fi fono rapprèíèntate a S. Santitá muterá pfo-
pofito ; maggiormente eflèndofi fatto intendere » che
non ha da permetterfi: nè i Miniftri dl S. Maeftà pò«
tranoò, nè dovranno ammetterla: tuttavoltR per mag^
gior
Provas da Parte II. Dem. VI. S.5p. 14»
gior confermazione, non fará Te non benc , ch'eglí da
fua pacK (come ancu I' ha ordínaco ai Viccrc dt Sicí-
lia , ed ai Governatore di Mllano , the lo facciano »n-
cor e(Ii da lora pane) Ic fcrJva, e rapprcrenci glj fcanda-
li, che polTono venire nclla Repubblíca da que Ha pul>-
blicazione , e 1' obbligo eh' cgli tiene di confervarc il
Regno nclla maiiicra , che lo trovo, come S. Saniità
colJa própria prudenza può confiderare. E quando , fat-
ie quefte diligcnze , ed officj per tutte le vie , e mo-
di, che faranno poflibili , «' intendelTe , che S. Santitá
pcrfille tuuavia , che fi pubblichi detca Bolla , ed i
Nunzj , e Prelaci cercai; i di efeguirla : loro fi dirá . e
fará imenderc chiaramcnic , che non I' inteniino, per-
che non vi íi confcntirà. E per il dipiíi, ch'egli dcfi-
dcrafapere, circa la forma, colla quale fi ha dagover-
narc in cafo, ct)e alcuni ccccdciTero, S.Maella non ha
che dirglipiú, ma H rlmctte aquello, che gfi fcrilTc fo-
pra qucíli) punto a' i6 Ottobre paiíato: ed ai di piíl ,
che con fua prudenza vedrà, che G deve, c convcnga
fare: perche non fono quefte cofe , nc matcrie, che da
Spagna fe gli polia , nc debba dare ordine precifo , Çc
non eh' egli ilcfro , come chi Aà fopra il fatto , ed ha
. imefa l'intenzlone di S.MaelU vi prowcda conforme
ai fucccffo, ed occorrenza delle cofc , fenza permeite-
che i Vefcovi ufurpino la Giurifdizione , e Premi-
Dcnza Reale : poichc tuito ciò , ch'eg]l ha fatto per
impediria, e che non ú perda un punto di qucIJa , ò
Aato molto ben guidato , e come di lui fi fpeiava : e
lo incarlca, che cosi locontlnui inqucllo, che per i'av-
Tcnirc Decorrerá, fcnza dar luogo ai contrario. QucRa
Lcttcra di S.Macflà de' lá Ottobre ijCS menzionata
ndla precedente Lcttcra , d c rifertia di fopra ai fuo
luogo.
Consulta fcritta a S.iVIaellà dal detto Vicccí a' i j
i
Lenen di pitts di S-Suuità , che doveflè pubblicai-
h : a mi il Viccrè rifpofe» che a patto alcuno non la
pybbibat& . pcickc IMO lo pcrmctterebbe : notíficandogli
fucUo» che areva icihto a tutt*i Prelati» e gJiordiníi
die aTcradici» che fi MTcro lerate leBoUe daiJeman!
di cdoro, che k pubblicaíiêro • c fi fo&io ícqiicflme
k rahhe patrioBoaiali • e tcmporali. Ed intdbíi tucto
càò <iail* Ani\ c lcoro , q[iaetli «li avevm riípoftoy che non
«vciebbc innorata co6 akuna > ma che averebbe fcritto
m S. Saotkà : e k manda copia di quelio, che ilCardi-
adk Akfiuidríno avci-a fcritto ai medefimo Arciveíco-
To. £d edêadofi incelb , che dal Vicário deiJa Città di
Cedv.^*:)i ú era pubblicau la Bolla m Cmas Dê/nini,
«vera il Viccrc farttlo ai Gorernatoic delia Provincia
di Fnncipito Ultra • che maadaflê un Auditoie a pi-
|rii4rne intoraniione : c tro\-ando » che 1* abbia pubbli-
cati » lequcAri i Keni patrimoniali , e tcmporali dei
mento^-ato Vicário. £ fe ritrovaife m vdws dcUa Chie*
ft • o altro luogu decta Bolla a/Hflk , ne la kvi : c que»
fta prv\*vitione ha paruto ai Viccrc » cd a i Reggenti da
farã: fupplicando S. Mactlà a comandare quello dipiú
rcftarà fcrvica doverfi farc in qiicfto : perche potrebbc
eflcre » che a tmt* i Prelati dei Rcgno fo(k ftato dato il
medeUmo ordine di pubblicare fimilmcntc la Bolla m
LsTTBR.\ RsGiA ícrítta ai Governatorc di Priad*
pato Ultra dalDuca d'Alcalà a*2| Aprik içóp, ákett'
dovli , che mandi un Auditore nella Città di Cedo^ a
pigliare informazii>ne (è qucl Vicário ha fatta pubbli-
care la Bolla in CVriM Domini íenza Rcgio Ext^mOtr;
e coftando averla fatta pubblicare , gli (equeftri i beni
patrimoniali , e temporali : e fe la ritrova affiflà m imí-
vis delia Chkíà , o In altro luogo » la leyi , e la mau*
di ai Viccrè iafiemc con V informazionc. Lo fteflb mo*
CO
Provas da Parte II. Dem, VI. %.Sp. r4Ç
CO ordina ai incdefimo Governatore a'24 Aprilc 156^ 1
chc faceia contra 1' Arcjprcte d' Evoli , clic aveva pub-
blicata dctta BolJa. Lo ftcflb ordíiia ai Capitatio delia
Terra di Gamili , che pigli anco informazione ft la
mcdeliraa iví fi foíTe pubblicata per ordinc dei Vcfco-
Vil di Bojona , o dei fuo Vicatio, o di alcra Pcriona-.
ed elíendo cosi > fequeílri anco i beiíi patrimoniali , c
teuipotali di colui > clie glie lo ha ordinato. II medefimo
ordina ai Goveínatotc di Principato Ciica , chc faceia
contfo l-\rciprete dei Cafale deíKAcqua dcUa Mena
a" 10 Aprile i (65. Lo ftelTo anco ordina ai Governa-
tore dl Capitanata a" lo Maggio ijús i che faceia
íShtro il Vcfcovo di Bovino, perche aveva fatto pub-
blicare la BoHa in Cxna Dominí.
Consulta fctitta a S.Maeftà dal dettoViceré a' j
Maggio 15^5, in CLii le diee, ch'eirendogli ílata data
notizu, che i Librari dclk Città di Napoli teiievano,
e vendevano Bollc in Cxna Doniini , eh' erano ilaic
fiampace fenza ordinc , e liccnza fua, non ovante che
a bocca aveva fatio loro proibire , che non potefiero
(lamparc fenia fua licenia eofa vetuna ; ordinò, che
fi faeeife la cerca in cata de' Librari , e quanti fi iro-
valTcro , che lenevano dette Bulle nelie loro cJfe , o
botteghc 1 D ne avelTero vendute I non òílance, cbc non
ne tencflcro , foíTcro carcerati glantamente co i Stam-
patori : e loro fcce Icvare tutte le Bolle , che tcncva-
no. E ritenendofi cosi carcerati 1 fii dopo conoleiuto,
chc non tenevano , nè avevano vendiito i Librari
Sullc in Cxna Damini, fuori di quelia dciranno i;Ú7,
Cche dopo la prdibiiionc predctca i Stampatori non ne
avevano ftampate , furono cosi i Stampatori , come i
Librari ièarcerati : c che un Tolo Stampatore fu rite*
nuto in cárcere, il qualc fenza tualicenza aveva Aam'
^U la BoUa dciranno 15ÚS dopo Ia prolbizione faf
Priw." áaFart.H. K \a. .
I44Í PucrvAS DA Farte II. Dem. VI. $.6f,
ta» e contro lui íi proccdeva a quanto era di giuílizia;
£ che avendogli fcritto il Conte di Sarno Governato*
re delia Provinda di Calábria , che in potere de' Li-
brari delia Città di Cofcnza íi trovavano Bolie in Cce^
mã Dmum, e che ne avevano vendute, e vendevano;
cflb Vicerè gli nlpolc , che doveíTe far fare la cerca
alie café » e botteghc de* medeíimi t e faceflè pigliare
tutte le Bolle , e le coníèrvaíTe in Aio potere. Lo awi-
fa anco avcr facto fequeftrarc i beni patrimoniali , e
temporali deli' Ârciprete delia Città d' £voU , e dei
Cafale deli* Acqua delia Mena , che avevano pubblica-
ta la Bolla deiranno i ;6S íenza Régio Exeçuatar; £
che avendo ordinato » che íi fequeftraflçro i beni pa-
trimoniali, e temporali deli' Arciveícovo , e Vicário di
S. Severina , per avcr fatta pubblicare la Bolla in Cce*
na Domini, cÃTendofí poi ccrtiíicato» che il Vicário non
tveva pubblicato la *Bolla dopo preíèntate ie Lettere
Ortatoriali , nè 1' aveva pubbíicata d' ordine dcl Arei'
▼efcovo , ma 1* aveva fatto da fe : ordinò che non fi
faceílê il fequeftro contro 1' Arcivefcovo , ma folo coih
tffo il Vicário, come con eâfetto li fece.
Consulta fcritta a S. Maeftà dal Vicerè agli ii
Miaggiò I ;^^ • awifandole , eh' eflendo ftati (èqueflrati
per ordine fuo i beni patrimoniali » e tempcôrali dei
Vcícovo di Bovino , e deli* Ârciprete delia Cedogna per
aver pubbíicata la Bolla in Coena Domini ; fono com-
parfí avanti di lui 11 Vicário , c V Ârciprete , efponeJi-
do f che da loro non íi era quella pubbíicata dopo pre-
fentate le Lettere OrtatoriaÕ , affinchc non la pubblí-
caílèro, ma avanti diquelle, domandando» che íi foflc
levato il fequeílro , e reftituiríi le robbe. £d avend»
avuto per bene , che qucíli foflèro venuti a domandar
giuíbzia ne'Tribunali di S.MaeíU, rimeílb il negozio
«d uno de' Regeati » il quale rifcritogli , cbe non fi er9*
con«
Provas da Parte II. Deu. VI. $. íp. 147
contravcnut" al!'Drdinc fuo, perche avcvano pubblica-
ta dctta Bolla avanti, che fi fofle loro prcfentato Tor-
dine : e chc non era la fialla di quell'anno, ma àegV
anni 1^67 , c dS , íi levo il fequellro. Scrive di piú,
che per parte delia Città di Napolí gli fu prefentato
Memorialc , efponendb i danni , ed inconvcnienti .
cliE nc pntrlano fuccedete , íc fi efeguiíTe quello , che fi
contienc ncUaBoUa mCxnaDommi . ma/Iimamente ne*
Capi dcUc gabcllc, c dei togliete V Exequatar ; perciò
fupplicava il Viccrc , chc 11 voleíTe liitcrponere eoa
S. Santicá , affinché non fi pubblicafic in Regno : e lo
faceíTc fapere a S.Maefti. Dice in oitre , che il Papa
ba ordiíiato aj P. Generais de' Francefcani di manda-
rc 3 tuttJ ijConfcITuti la Bolla in Ccen.i DmnJni , e
tta le alcre cole, chc detto Generalc ha fcrittu ai Pa-
dre Fr. Micliele Giiardiano delia Croce di Palazzo in
Napoli, ConfeiTotc de! detto VJccrè, cià che S.Macílà
potrs vedcre per la copia deila Lectcra dcl P.Gcncra-
]e , che le manda. Per ciò gli faceia graiia di far pi-
gliare quclla rifuluziune , chc meglio le pare , ptiichà
vede S. Maeilá, chc i- cofa necclTaria, che in (]ucíto íi
pi gli rifoluiiunc.
Lettexa Tcritta dal detto Vicerc ali' Avvocato
Fifcalc di Vicária a' ai Maggio I jfly , ordinando, chc
faceia reftituire ai Vercovo di Bovina tutti i Tuoi beni
patrJmoniali , e temporaji fequcflrati pei aver fatts
pubblícarc la Bolla in Cxiui Domini : attcfo ha fiitto
conllarc , chc la pubblícazíonc fu per elTo fatta avanti
r intimazione delle Lettcre Ortacorlali 1 chc dal Vicerc
fòpra di ci6 gJi furono fcricte ; e che non aveva pub-
blkata nunva Bolla, ma quella deli' an no i;(ÍS, ([ua*
le giá era pubbiicata in que! tempo; Per cià per De»
crcto dcl Colliterale , che s' inlbriicc ,■ è flato otdinaco,
' cbe ú diiTequefttalIãro , c fi rtRituiHãpo detti bcni'. £
K. ii cosi
í
Í4Í pRoVí
í OA Parte II. D em. VI. J.rfí;
di Capitanata Ig I
cosi anco fi ordina ai Gm
fteíTo di , che IÍ diíTequeftrinc
ai YeCovo di Bovino fequeftratí per 1' tlteiTa cauf»; 1
poichè Ia pubblicazionc di dccta fiitlla era Aata faM
avantí IMntimazione dclle Lcttcre Ort
era nuova Bnlla , ma qiiclla dc)l' anno ijiSS. Per^
ifteíTa caufa ancora ordina alia Regia Udienza di
labría a' ló Giu^iio 1505 , che dilTcqucIlri , e 1
tuifca i beni fcqueflrati ali' Arcivcfeovo , e Vicarii
OriTAToBiA Tcritta dal Viceri Duca d' Alcali» ill
Vefcovo dl Bovino a' jo Maggio ijúp , ordinando, 1
che revochi Tordine per cíTo fiitto a i Confcfiòri deli» |
Terra di Terraz/ano , che non dovcITerp confcíTan
nò aíToIverc i Cittadini , c Perfimc dei governo di 1
dcCta Terra per caura delle
atTenfo , e decreto Régio , per pagare i pagaiucntíj
fifcali , cd altrc occorrcnze di quella Uníverllcà ,
efeniione de'Chicriei , Chiefc , e Perfone Ecclcí
che; c clie non s'ingerifca, ma permetta , che q
fí polTano liberamente efigere ; e che i ConfeíTori |
fano confedkrc , ed i peoicenti fiano alToluii
non fucccda quakhc inconveniente in danno del]'i
me di quci popidi, altrimenti provederà come condi
re. Lo ílcíTo giorno fcrive anco ai Governatore di C
piranata, che faceia fubico prcfemarc POrtatoria c
piegata ai Vefcovo di Bovino , c la faceia
c la mandi. Scrive fímilmente ai Capiíano di
zano , che faceia cfigere la gabella fenza impedim
to aleuno dei Vefcovo dj Bovino; Ed in conformiti4
quedo fcrive ['iftelTo alia Univerfitá di Tcrraíianí
che atcenda ad efigere le gabelle fenia impcdimei4í
•Icuno dei Vefcovo.
.C1JNSU1.TA fciitta a S. Maellà dal detto Vfcerè 4
pRoYAS DA Parte II, D'em. VI. S-í?. rO
■to Giugno ijfis, nclla quaJe , tra Taltre core, Ic av*
vifii, eh' eCTcndo andato il Reggcnte Villani per con-
feíTarfi ai fuo ConfelTorc ordinatio, qual' è deli' OíTeí-
vanza di S. Franccfco , ne! Monaílero delia Cruce ,
pochi giorni prima deíla Pafqua Rofaia, non Tlia v*
luto confeiTarc, nú alTolvere pet eaura , come diceva,
di avcr conirayenuto alia Bolla in Cxna Dvmini per 1'
Exequalar. Pet lo clie il Reggente aodò da un" altro
Rcligioro , c gli narro tutto il fatio , c le fue giuflifi-
«lioni , il quale lo cotiFersò , cd alTolvé per quella vol-
ta , c lo convinicò nel giorno di Pafqua Rolata : con
qucfto peròi che avvifaflê S, Maeílá , c facelTe lltanza,
clie lo provedeíTe. E fimilmcmc , cflendo andato ít
Reggente Reverterio nella vigilk deli' ATcenfione per
confeíTarfi ai fuo ConfeíTorc ordinário, cli'c delia Com-
pagnia ái Gesíi , non Tha voluto alTolvcre , nv con-
felTare, perche avevacontrovcnuto alia Bcilla in Cxna
Damiai in non volcr confentire > che fi pubblicalTero
Provifioni di Roma fcnia il Régio Exefl<íiiur. Per In
che il Reggente reftò molto confufo, c gli dilTe anco,
che ha eonrentito , che fi carceraflèro , e punlITero
quelli , che 1' hanno pubblkata fenza Régio Exequ»-'
tur -. cd in avcrc anco coniinuato a far eilgere Ic ga-
belle. E bcnché il Reggente Villani íia (lato alToluto»
pet non elTere ancora venuto ordine a quella Religio-
ne > che non atTolvelTero i Rcggeuti : però fi fapeva,
cbe fí faria rpedico ordinc da Roma a' Confcflbri dí
iHtie le Religioni , che non 1' airokeíTcro . come fi è
intefo da un ReligiiTo , il quale non voleva cITcr no-
minato , che fi c trovato prefente ín Roma quanda
per otdine dei Cardinal Savclli Vicário dei Papa, d"
«rdine delia Santilá Sua , fu inc.iricato ai Generale de'
Gefuiti , che dovcíTc fetivcre a tutti i Cnnfeffori di
^uclU lUligionc, che non airolveíTefo il Viceiè, ed í
^M
r
!;• Provas da Parte II. D eh. VI. S.*?.
Jleggenti : e lo fteíTo Religiofo rifeiifcc , cbe il mei
iimo ordinc è flato dato a tmte le altre Religioni.
di piíi il medefimo ConfcITorc dei Rcggentc Villan
ch'è deir*Oírervanza di S, Francefeo , lia detto ai Rcg-
gentc, che ii Nunziti di S.Santità iia riprefo fcgi
mente ii Guacdiano dei Monillcro delia Ctoce pcrciíi
manda ogní di un Frate a dire la Meda alia Cappelli
dcl dctto Rcggenie in Tua cafa , dicendo, cli'era leu-
municato per le accennatc contravenzioni. E perche
il Vicert; fi trova gii di tíi anni , c il Rcggeme Vil-
lani nc ha finiti 70, cd il Reggente Rçverterio pnco
pieno, potria facilmente accadeie ad alctino di elTi il
morire : indi è , che non pane cunvcnicnte llare in quc-
tlofcrupolo. Peccii fupplicaS.Maeftá quantopiíl umil-
mente può , che rcfli fervica pigiiat fctma , c prcfti
rifoluzione in qucllo, peich' £ negozio de IVím pui tan-
ta, e delia ncce/Iità , che S. Macflà vede , acciocchi
polTano vivere daCriftiani, e flare colle anime quicie,
come peralti* kttcte hafupplieato S. M. Queila Con-
fulta c nclTom.iiI dei NnniieÃpoJlolko , c delU SpegBt.
Circa laconfeílione, ed alTuluziune negata aí Kc^
gente Villani , che flava tnfermo , inlino all'cflrcmii
articolt) delia morte per otdine dcl Nuniio di 5. Saa-
(ità) c coo che condizionc g!i fu coneelTa , e fu aflb-
luto I c delia ConfefTione , ed alTitluzione ncgata igll
altri Rcggenti , c con che condiziane fu loro otfcrti
da' Confeflbri , vcdi la Conliilta fcrltta a S, MacAi
dai dctto Viccri n' 19 Gennajo l;7o, che c\a\ apptcfi
fo fl riporta. E deir alToluzioiíe , ç curfcffione altidtj
Regata a i Rqggcnti, ed agli altri MinJílri . ed Ofii|
ciali Regi per caura delia Bolla in C'ena Demiai t t
che fulTero efclufi dal Ciubilco mandato dal Papa t
vedi apprefTo Ia Coofulta fcritta a S. Maeftà da! detw
Vicerc a'j} M3ggio*i57e.
LsT-
Provas da Parte II. Dem. VI. S-íí- ijl
Lettera dcl Vicerè fcritta alia Regia Udienza di
Calábria a" 17 Luglio ifáj), nella quale íi dicc , clio
jl Vcfcovo di Umbriatico 11 era lamentato , chc PieEto
Quefada Capitano dei CÍrò era andato in fiia cafa in
dccca tetra, e con vioJenza fecc inventario dl tuttc Ig
fuc robbe , e dellc Mitrc , Calici , c patamenti di Mef-
fa con far ícrrare le calTe , e far fcqueflro di tUttC la
robbc in potciC de' patticolari di Umbriatico , i quall
plcggiarono di tenerle in poter loto , attefo il Capita-
no kvcileva portare ftiori dicala, nè volfe moRrare oP-
dific, o cnmrai/licinc alcuna, non oHante molte richic
fie, e proteíle fattegli dal Vefcovo , il qualc fu forzato
fuggitfene dalla cafa, s ritirarfi dentro la Chicfa, nort
fenza grande fcandalo di tutto il pnpolo. Nè il Capi-
tano potria darc colore a tanto eccelíb fotco preKfto,
chc tcovò una BiiUa in Cxna Doniini afRlfa alie mura
delia Sagrcdia delia Cluefa, attefo la medclima era íla-
ta affiflã nell'anno ijú? dal fuo PrcdecclTore , ed elTo
' mai ha fatta puhblicare , rn:; aífiggere Bolla alcuna i»
Cfiti' Dentini; ed it Capitano ha proceduto a farc tal
violenia per nimicizia, che tienc col Vefcovo. Perciò
fuppiicava il Vicerè, che g!i íiano reOituíte le robbc,
c faceia pigliat informazione contro il tnedcfimo per
le violenze ■ ed ecccITi fatti contro il fcrvizio di Dio,
c in difprezzo delia Rcligionc , e anco di altri eccelTi ,
■d eftorfioni da lui fattc. E il Vicerè ordina alia Re-
gia Udienza , dic fnbico pigli carcerato il Capitano , e
dandogli plcggiaria di ;o orne d'oro, di prcfentarfi frt
cerio tempo nella Vicária, lo libeti. E che diíTequeltri ,
e rcftituifca ai Vefcovo i fuoi beni , attefo la Bolla ín
Cxaa Damini , ehe fi pretende pitbbllcata , non é di
quei tempo ijoS, e (!j?, ma dcl lio?, e la piihbli-
cazione non è dopo Í'ordine dei Vicerc ; E chc pigli'
ínformazíone deli' eftorfioni 1 e cofc fatt« malamenie
dal detio Capitano. II
i|2 PHOVA» DA PARtB 11. D SM. VI. $.6^:
II VICERÉ DuCA d'Alcaia a' lo Maggío 1^6$
jfcrivc ai Govcrnatorc di Capitanata in rirpoRa di qucJio
chc il medcfimo gli aveva fcritto» che fuori delia fua
Província fi era pubblkata, c 8*mtcndeva pubblicare
la Bolla in Caena Domini in certi Monafterj di Frati Of-
fervanti : e dubbitando » che (1 faceia il mcdeíimo nella
Provinda di Capitanata^, volcva awiíb dai Vicerè
come aveva da procedere in qucfto; ■ gli rííponde,
chc fi abbia da rcgolare fecondo Tordine dato da eílb
Vicerè ai fuo PredeceíTore , dei qualc ne gl* invia copia ,
C di que Ho , che occorrerà , ne lo avvifi íubico.
Lettera di S.Maeftà ai Vicerè a* 17 Luglio 1 5 5^,
nella qualc tra le altre cofe, dice » che Jc pajono con-
venienti le provifioni , eh' egli ha fatte In cafo , che
fi pubblicaíTc la Bolla in Cotna Domini fenza il Ré-
gio Exequatur , o fi pregiudicaflè in altra cofa la G Iu«
rifdizione Kcale : c cosi ocdina« che fi facciano tutte
le altre di piò , che a quefto propoíito íi vedranno cA
fere noccflarie » fenza permettcrfi in modo aícuno il con- '
trario. Alira Lettera di S. Maeftà ai medcfimo Vicerà
lo rtclfo giivno» diccndo avcrricevute duc fue letteref
che Ic aveva tcrittc di fua mano fopra la matéria di giu-
ritviiyioiíci incaricandoJe la fua età, e poça falute per
Uiiwt^ c«*n ragionc di ílare in tanto pericoloíb flato,
ONn'è qucllo» chc S. Santità dice. E pcrch'è da crc-
dcr« perqucllo» chc ora fe gli è rifpono, c fi prevede,
che la Santità Sua fi quietará, e noa paflcrà pii\ avan-
II» non hapiò che dirc in quefto di qucJJo, che fiè te-
nuco Ivi inirpagnafcgrcto, cioè, chc ij Nuazio hadct-
^uír"/T'*l"''.; ^''^ S- Santità ha dato, che non íi
pubblicaífe la Bolla in Couna Domini infino ad aJtru or-
dipe fuo, e che Ic avvifi fe quefto fi continua, o fe ha
«ato altro ordine in contrario.
Consulta fcritta a S. Macftà dal dctto Duca a'
»i?
Provas da Parte II. Dem. VI. S-ff?. ijf
ap Gennaio 1570 , nella quale l'avvifa di moJti caff
fucceduti in matéria di giurifdiíione con divecfi Ptela-
ti. E t(a glialtri, ch'cflcndu cafcato aminalato úKeg.
gente ViJIaui, i ConfeíTuri non 1' hanno voIuCo aflõl-
vere , ed eflèndo venuto ali' anieolo di morte , il Niin-
aio di S. Santita lia permeíTo , e data iiccnza, che fi
poteflè aiTíilverc peraverlo veduto , che ftava all'cftre-
mo , ficcom' c morto ; c 1' hanno aíToluto con condizio-
ne, che fc avefle vifluto, non Taria veauto dalVicerè,
quando fi foflê trattnto di giurifdizione > né íntromcflb
in quella. E perche dicono i Reggenli , che i Confcf-
fori ncttampoeo Togliono aflbivctii , fe prima non pro-
mcttono di non intrometterfi nclle cofc delia Bolla hi
Cxna Deiiiini , e di quella qlTervarc , ed efeguirc : e non
eflcndo di ragionc , thc ti ftia in queflo per qucllo,
che tocca alTanima, liipplica b.MaeAái che fia fervi-
ta pigjiarc cot Papa quella rifoluxionc , che megllo pa-
rerà eonvcnirc ai fuo Real ferviíio. Le avvífa di piil ,
che il Vcfcovo di Bovino ha proibito la ConfcíHone
agli Officiali dei Regimento di CampobaíTo , c Ter-
razzano delia fua Diucefi , fotto preteflo, che fiano in-
Corfi nella fcomuníca delia Bolla in Cxna Domini per 1'
cíigenxa dellc gabelle : c non ha curato , né cura alTol-
vetli , e rcíntcgrarli nel grembo di S. Chícfa , non oflan-
te che pelVicetc fi folfero fatte Lettere Ortatoriali, e
Icufandtli colui di non poter dare, ni far darc da'fuoi
Preti l'aíri-luáone, ha faiio loco intendere, che vadí-
no da S. Santitá. E perche S. Maeftà in una Lcttera
de' 11 Luglio dei prcfcnte anno fctive , che in Ifpa-
gna, quando i Prelati non vogliono quieurfi di quello>
ch'é giullo, f) fanno toro Lettere Ortaioria li una, due,
c tré volte: e quiiudo queílo nongiova, (1 cacciano dal
Regno, c fi cccupano loro 1 beni temporali, ne'quali
i ítMú dcUc loio Chiefe : e che fi potrla face
r
I
i;4 Provas da Parte II. Oíh.VI. S-^p.
íl medefimo quà ncl Rcgno di Napoii ; ma percho n
è data ufaci fimile ProviQone di caccbrc i PtclaU d
Regno, c íi fti iu dubbin, che forma fi avctia da i
iicre quando foflcro inruleiíii , non oflantc dctte Lcl-
tcte Eibrtitoriali , ehc loro fi rcrivcflcro: Supplica Sut
Micftá , che faceia graiii awifarli , che farma C í
tcnuta ne' Rcgni di Spagna nel caccíarc i Prelati i
perche íl medefimo fi terra ncl Rcgno di Napoii , ben*
che in quedo , aluo giudizio, (i ha d' avvertire molto,
liando il Papa delia maniera , che Dà in queftj ncgozi ,
come S. MaeíU n' i pienamentc iiifortnata.
CoNSWLTA fccitw a S, Macftá dal detto Duca a'
t } Maggio 1 ;7o , arvífandola didíverfi neçozj di Gín-
rifdÍ7Íone : e ira le altre cofe le di« , che ií Vcfcovo di
Nota ha ordinato, che gli Electi , c Dcputaú dei Re-
gimento di dctta Cictà, non (lano aíToImi da i Confcf
fori per caufa , che efigono la gabclla dcl pane , eh'
era ílata importa con Decreto , e Rcgio arienfo collí
riferva dc'Chierici , Chiefc , c perfonc Eeclefiaftichf.
Ed cíTcndogli (lato fcritto daJViceri-, cfortandolo. áe
nun volelfc proibire facccnnata efazioac , ma qucUt
lafciare efigere , (iceomc per lo paíTaio fi è cfatta
the faceíTe alTolvcre gli Elettl, c Dcputflli ; eflbV
TO non ha curato , nè cura dl farli artblverc , c ãai
cosi , ienzi che fi polTano cinfeíTare , avvifandola
quanto fi è fiitto in quefto negozio. Dice di piíl
dopo avcrlc fcritto i giorni pafíati , che i Conft
(i non hanoo voluto atTolvcrc i Rcggenti, cd altri
niflri , cd Officiali di S. Macílà foito pretcfto di eff*
le ineorfi ncllc eenfiire delia Eolla in Ccena Ditmíoi , c
eccorfo , che S. Santicá ha pubblicaio iin Giubbllcn , e
pCT cfcluderc da qucUo í prcdetti Rcggenti, MiniUri.
«daltri Officiali, cLhafait-^ pnncre lacíaufola, che non
to polTano godirc' coloco, che hanno violaia Ia liheità
VltoVÍS DA PaKTI II. DkM. VI. %.ef. Iff
Eccicfiaflica ; Ic quali parole dJcono i Confeltbn , che
B'in[endono per li Reggenti fuddetti: cd U Nunzio di
S. Sanciíí cosi le lia dichUrate , di moda , clie Sua
Macflá veda come il Papa fta duro in non volcrc fare
aíTolvere i Reggenti > cd aliri MiniUci Rcgj , i quali
banno tenuto, e tcngono ia mano In non fare pregiu-
dicare la Reaie giucifdiíicne diS.Maeftu; E la iuppU-
ca , che in qucHo voglia rímediarc , come mcglio le pa-
re ri , che convenga ai fuo Real 1'erviiio , attefo ogni
dl i Reggenti, cd altri Mínillri gli fanno inanza, che
ft ptoyedai che fiano alToluti, acciocehè ioro non fiic-
ccda aleun' inconveniente in danno dcUe propele anime.
Lettera Regia dei Vicerè D. Pietro Giron Du»
cad'Oínina a' u Otiobrc i;S; a Francefco Carafa
Governatorc di Terra d' Otriiilo , ordinando , che s'
informi s' c vero, che flá pubblicata nclla Cictà d'
Ugenio la SoJla in Cuena Demini , o altra BoIJa , fenza
Rcgio Exeqiiatar , c fe Tono intervenuti in cila akuni
Laici proceda alia carccrazionc di quclli lênza dir lo*
ro 11 perche ■ fe non che 1' ordinc c dei Vicerè , ed
avvifi ruhitamente; ed in quanto atutii glí altri , man-
di copia deir informazione , acciocehè fi polTa tifpon-
dctc ai di ptú , che gli parerà.
Consulta fcrilia dal Duca d'Oíruna a S. Maefti
a'i; Gennajo 1(84, avvilandoie, che avendo intelb
i giornt palTati dal Conte d' Ugcnto , che il Vefcovo
dj qutilla Clttá aveva pubblicata una Domenica nclla
íblennitá delia MeíTa la Boila in Cxna Domiai Tcnza íl
Rcggii) Excijiiatiir , ordinò ai Governatorc delia Pto^
vincia, che ne avelTc prefa informazione genericamen-
te fe fi era pubblicata alcuna Bolla fenza il Rcgio E».
equíitur , c ritrovando , che ci era intervcnuto alcun
Laico, TaveiTe carcerato, c daione avrifo. Ed avendo
pigiiaCa infonnazione paiticolarc delk Solla fuddctta
gfíe rha inviata, per la quale coíla Ia pubblicazione;
ma non cofta cofa alcuna contro Laici. £ vedendo
eflb Vicerè , che non può fare quella dimoílrazionei
che fè il Duca d*Âlcalá in cafo fimile , il qual'eflèndo
affííTa la Bolla nella porta delia Chiefa, la £ò togliere»
c fece fequcdrare i beni patrimoniali dei Vefcovo di
Bovino , perche queíla Bolla non era ftata affííTa , ma
pubblicata di parola ; nè il Vefcovo tiene beni patri-
moniali in qucfto Regno: nettampoco può ordinare
quello, che nella pubblicazione di un'altra Bolla ordi-
yiò per fervizio di S. Maeílá il Cardinale Granvela nel
tempo dei fuo Governo ; il quale avendo V Arcivefco-
vo di RoíTano pubblicata una Bolla íènza Exequatur»
é confiando , che ci era intervenuto un íèrvitorc laico
deli' Arcivefcovo » lo fè carcerare , che , fccondo inten-
de » mori nelle carceri dopo eífervi (lato molti me(i :
Gli è parfo adunque.di non poterfi far altra Provífio-
ne » che due : V una chiamare il Veícovo » che venga
in Napoli , con dire , che gli ha da parlare per íèrvizio
di S. Maeílà » ed crendo venuto andare ailargando la
fua licenza acciocchè da fe ílcífo conoíca Terrore : L'
altra fequeílrargli Feiitrate dei Vefcovato : Però ai pre*
fcnte non gli c parfo ordinarle tutt' e due , ma folo chia-
marlo , che venga qu^ in Napoli » e fra quedo mezzo
ordinare ai Conte d'Ugento> che s'informi, e loawifi
deli' entrate , e qualità di eíle , acciocchè il Vicerè co-
noíca fe fono di qualitá » che íi poíTa fare mandato t
nome dei Fifco » che moílri il titolo , e per queíla via
fargli pagare 11 fio xicl fuo errore. Del tutto ne awKà
S. Maeílá acciò , íè altra Proviíione occorra ai fuo Coo*
figlio» poíTa comahdarcelof c da efioVicefè (i po& ii
tutto eáguire.
PRO-
PnovA! DA Paute II. DEM.VI.S-tç. i;/
PROVA Numero X,
DEMONSTRAÇÃO VI. S- «í-
Em que fe contem oALVARA do Scnhoc Rcy Dom
Henrique de j de Outubro de 1 5 7* (obre a Ccnfu-
ra dos Livros na occifião , que fc tinha publica-
do u Livro das Decisões do Doutor António
da Ganu, estrahido da Torre do Temi»,
Tr\ OM JOSÉ' por graça de Deoi Ríy de Portugal, e
J-J doi Alg^rvet , duqiiJin, e d.iUm mar, em A/rica Sí~
fíhor dí Guiné , e da Cenijidlla , Navtga^So , Coniiaercio da
Hihiopia , Ariihia , Perjui , e da índia , erc. Feça faber ,
çtie par parte de Procurador de minha Real Coroa Joi pe-
dido av Guarda mèr da Torre do 1'ombo e traslada de
alguns papeis , e documentos per certidão autentica na fir-
ma de e/lj/la, que fi achavSe no dito Arquive ; e vijlo fia
requerimento , fi hufcàrio os livres deite , e no primeiro de
leyt a Jolhas Jincoenta e duas fe achea a Alvará do ihear
figttinte.
Alvará sobre os Livros das DEcisáE&k«<t
EU EiRKY faço Taber aos que cftc Alvará virem,
que o Senhor Rey meu Sobrinho , que Dcos tem ,
por juítos lefpeicos , que ho a ilTo moverão , mandou
por fua Provisão , que fe não ImprimilTEm ncílcs Rey-
nos, e Senhorios delles Livros alguns , de qualquer
qualidade que fofícm, fcm primeiro ferem yíHos pelos
Defembargadores do Paqo na Meza do feu defpacho,
poílo que os ditos Livros folTem viftos , e approvadoJ
pelos Deputados do Santo Officio ; c porque fou in-
foimado que os Livios das Decisâes, que fci o Dou-
J
ijr Pkovas da Parti II. Deu. VI. S.ÍÇ»
tor António da Gama do meu Defcmbargo , c Defcra-
bargador dos Aggravos da Cafa da Supplicaçâo , fe im-
primirão, e são vendidos alguns delks fem ferem vif-
tos na dita Meza pelos ditos Defcmbargadores do Pa-
ço contra a forma da dita Provisão : Hei por bem , é
mando, que da feitura deíle Alvará cm diante fe fo-
brefté na venda dos ditos Livros , que são impreílbs ,
c fe não ufe delles , nem íè imprimão outros da maté-
ria das ditas Decisões , (em primeiro ferem viilos pe-
los meus Defcmbargadores do Paço na dita Meza do
ícu defpacho , e íe guardar acerca diíTo o que o Senhor
Rey meu Sobrinho por fua Provisão tem mandado , o
que aflim me praz íèm embargo de quacfquer Provi-
sões , que cm contrario fejão paliadas : £ mando ao
jàko Doutor Antonto da Gama , que KCoLha todos , e
: quacfquer volumes das ditas Decisóes» que tiver dado
a Livreiros , ou enviado a quacfquer partes que feião.
£ bem aílim mando a todos os Livreiros , e mais pefi
foas, que tiverem as ditas Decisões # que as não ve;^
dão f nem uíem delias , e as cnvkm dentro de hum
mcz, que começará áo dia que efte Alvará foc publi*
Cddo cm minha Chancellaria ao dito Antonto da Ga*
*IM « <s qual enviará hum volume delias á dita Meza
sSw iklpiAcho dos Defcmbargadores áo Paço para íè cx-
f^mlh«r«m conforme a dita Provisão, fobpcna de qual-
^wr pcíToa , que todo o que dito hc aflim não cum*
priti encorrcr cm pena de dous annos de degredo pa-
H hum dos meus lugares d* Africa , c de fincoenta enl-
eados , amctadc para os Cativos , c a outra ametade
para quem os accufar : E mando ao meu ChanccUcr
mòr que publique cfte Alvará na dica Chancellaria , c
envie com muita brevidade o traslado delle fob fcu fi-
nal , c meu Sello aos Corregedores das Comarcas , aol
goacs manda , que o facão logo poUicar nos lugarci
dcI-
Provas da Parte II. Dbm.VI. S.8;. rçí
dcllai para a todos fer notório o conteúdo ncUe , c o
cumprirem , e aífim fe regiftará nns Livros das Rela-
çócE das Gafas da Supplicai^áo, e do Civcl , onde fe
regiílão as femelhantes Provisões.
Pira de Seixas o fei cm Lisboa a ij dias de Ou-
tubro de mil quinhentos femnta e oito.
JoSa </e Seixas o fez efcrevcr.
O cjual Alvará foi publicado na Cbanceiliria a 2} da
Outubro de i 578.
E iiá« divn maii o tlit» Alvará , jiic nqui vai Iraila-
Jad» a peiimenta da fibredílo , çiie Uie mandei dar nejíi
com o Scllo de minhas Armas , a qae fe dará tanta fè , e
tredilo coma ao próprio Livra , de tfutjoi extrahida , e cem
elle concertada. Dada em Liilioa a to de Dej.embrii. EU
Rej noffo Senhor o mandou por Manoel da Maya PrefeJ^
fi m Ordem de Chri/la , Fidalgo da C.f.i Real, Tenente
General dos Exercites de S. Magejlade Fiddifuna , Enge-
nheiro mór de Rei/no , Académico do Numera da Academia
Real, Chronijla da Sereniffmui, e Real Cafa de Bragançj,
t Guarda mir da Torre do Tombo.
Jofí António Rodrigues a fez , anno do Nafcimento
de N. Senhor Jefus Chriflo de I7úfi.
Ci-fiHo Manoel da Silva a fiz efcrcver.
Maitnl da Mao
R^^
$ê^ PnoTA* DA Parte II. Dbx.YI. S.tf.
PROVA Numero XI.
DEMONSTRAÇÃO VI. S- ««.
Hm que fe contém a Let» que o Senhor Rea D, FiUppe
II mandou publicar para poder ter ohfervancia , e exe-
cução o Calendário Gregoriano. Extrahida da Tor»
re do Tombo do Livro I de Leys af, 76,
r
DOm Filippe por graça de Deos Rey de Portu<«
gal , e dos Algarves , daquém » e dalém mar « em
Africa Senhor de Guiné , da ConquiíU, Navegação,
e Commercio da Ethiopia , Arábia » Períia , e da Ín-
dia, &c. Faço faber aos que efta minha Lcy virem $
que o NoíTo mui Santo Padre Gregório XIll , ora Pre«
íidentc na univerfaj Igreja de Deos , ordenou hum Ca<^
lendário perpetuo , para que nella íè celebraíTe o dia
da Pafcoa da Refurreiçáo de N. Senhor Jesus Chriilo
no próprio tempo , em que os áumm%8 Pontífices ao»
tigos 9 e o Santo Concilio Niceno ò determinarão , co>
mo no Breve , que S. Santidade fobre iílb paflbu » c
no dito Calendário» que mandou fazer , mais Jargamen^
te fe contém: e porquanto para eftc effèito era ncceA
fario diminuircm-fe dez dias do anno, que corria, dc-^
clarou S. Santidade , que foirem no mez de Outubfo,
que ora virá deíle anno prefente de i^Sz , para que
paífados 03 primeiros quatro dias do dito mez , fe co-^
meçaíFe logo a contar dos quinze dias , e dahi por dian*
te até os trinta e hum , e os mais mezes correflem peU
conta antiga , que até agora ti verão. E querendo-mc
conformar em tudo (como he razão) com o que Su*
Santidade aífim ordenou , tenho efcrito a todos os At*
cebifposy Bifpos» e mais Prelados deíles meus Reynost
que facão publicar o dito Calendário » e o cumprão» c
T^RovAf DA Parte IL Dem. VI. %.tt. i5f
guardem , C facão inteiramente cumprir » c guardar,
fegundo a forma dcUe. £ ora por eíla prefente Ley
mando a todos meus fubditos , e VaíTallos , e a todas
minhas Juíliças , c aos Efcrivães de minlia Fazenda ,
e Camera, e a todos os Tabelliães das Notas» Efcri*
vâes do Judicial , e, dos Órfãos , e a todos » e quaef^
quer outros Officiaes a que pertencer , que em todas
as Cartas , Alvarás » Provisões , Contratos , Termos »
Autos judiciaes , e em quaefquer outras Efcrituras que
fizerem , em que íc houverem de declarar os dias , em
que íc fazem , os ponhão conforme ao a/Iima dito ; de
inaneira , que tanto que paíTar o quarto dia do dito
mez de Outubro próximo vindouro , (que fera huma
quinta feira dia do Bemaventurado S. Francifco) lo*
go o feguinte dia fefta feira , em que havião de contar
os finco dias do mez » íe diga aos quinze : e o outro
dia feguinte aos dezefcis , e dahi por diante fe contl«
nue com os mais dias ate' os trinta e hum , que he o
ultimo dia do dito mez » (podo qUe elle na verdade
não fera mais que vinte e hum dias efte anno prcfen^
te.) £ outro fim fe continuarão os mais dias dos oii^
Iros mezes defte anno como dantes , feoi haver diífè*
rcnça y nem novidade alguma, aílim nos ditos mezes «
como em todos os mezes dos annos vindouros , por
quanto cila diminuição de dias ha fomente lugar np
dito mez de Outubro deíle anno preícnte dtt çSz'.
£ quan^do aífím começarem a continuar os ditos quin-
ze .dias do dito mez , fe declarará logo » que Jazem a ii"
ta mudança por virtude dejla Ley, E porque haverá pro-
mcífas . contratos , e obrigações feitas antes da publi-
cação deíla Ley, por que algumas peíToas eílem obri-
gados a fazer algumas coufas , ou pagar algumas quan-
tias a certo termo, e a diminuição dos dez dias pode-
ria fcr em fcu prejuízo : Conformando-me neíla parte
^ fr^Véf daPart.IJ, (• coxa
til Pkovas da Parte II. Dkii. VI. $.tt:
Com a declaração feita por S. Santidade : Mando a to*
das as minhas Juftiças , (jue quando em Juizo fe mover
a tal dúvida , a determinem como for direito» dando
àiais dez dias em lugar dos que forâo diminuídos para
cumprirem com as ditas obrigações , de modo , que
pela dita diminuição não fiquem -as partes pre/udica-
ãas : E o mefmò fe guardará , quando (e tratar de aJgu-
ma peíToa ter cahido em commiíTo , e nas reftituiçoes ,
preícripçôes , e cafos femelhantes , em que poílk haver
prejuízo de partes caufado da diminuição dos ditos dez
dias. E porque em algumas partes deftes meus Key-
nos , e Senhorios ( por eílarem muito diílantes delles f
c além do mar, e pela brevidade do tempo) efta Ley
não poderá vir i noticia dos moradores delias para fe
Soder fazer a dita diminuição no dito mez de Outu*
ro defte preíènte anno » fe fará no anno fegointe de
I$S5 , ou no anno, em que eíla Ley nas ditas partes
for publicada , conforme ao que nella (è contém , co-
mo S. Santidade o tem declarado. £ mando ao Rege-
dor da Cafa da Supplicação, e ao Governador da Caía
do Civflf e a todos meus Defembargadores » Correge-
dores» &c. Dada na Qdade de Lisboa a 20 de Setem"
bro.
Manoel Barata a fez anno do Nafclmento de noff0
penhor Jefus Chrifto de 15 Si.
r
Provas da Parte li. Dem.VI.S. loi. ií|
PROVA Numero XII.
DEMONSTRARÃO VI. S- i"*-
Em que fc contím a Lby do Senhor Rey D. Filip.
pe III contra o Tomo XI dos Annaes Ecclcfufti-
cos do Cardeal Cífur Baroaío. Estrahida da
Torre áa Tomho.
X^ OM JOSE' por griífã de Deoi Reif de Portugal, e
JiJ dos Algaruei, iaíjuim, e dalém mar, em A/iicaSe-
Ithar de Guiné , e da ConijiiiJU , Navegação , Cormnercia
da Ethiopia , Ãrabia , Píijia , e da Índia , efe. Face fa~
ler , ijiie por parte de Procurador de minha Real Coroa
Joi pedido ao Guardit mir rf.i Torre do Tombo , que em
virtude do Ahard de 14 de ÀgoJIa de 1766 , lhe mandaf-
fe dar do mefim Real Archivo par Ceriidão authcnika os
Deeumenloi , que apontalfe ; e em ohfervaneia do dito Alva-
rá fe iiifiáráo os Livroi delle , e ao Segunda de I.eyi de
nnno de 1555 aié lójú, ajoihas líí. verfa fe aêboit a
Xey do teor fegainle :
Lev ■ qae Sua Magefíaáe mandou pajfar folre o Livro,
que efcreveo o Cardeal Cefat Baronio , ts'c.
D Oh FiLifPE por graça de Deos Rey de Portugal^
e dos Algarvcs . daqiit'm , e dalím mar , em Afri-
ca Senhor de Guind , c da Conquirta , Navegação,
Commercio da Eihiopia, Arábia, Perfia , e da Itidia,
&.C. Faço f.iber aos qae ella Ley virem, que a rainha
noticia veio por informações de peffoas do meu Con-
felho, e outras particukres bem cgiifiderada; , zelofaa
de meu ferviço, e da confcrvação, reputação, e quie-
tação de meus VaiTallos, e erpecialmenic doa naluraes
^o meu Regno de Secllia , que Cejàr Paronio Cardeal
KL ii qiw ^Ê
J?4 PítovAS DA Parte II. Í5em.VI.S. i©t.
tjuc foi da Santa Igreja Romana , no Tomo Undcdnw
dos fcus Livros dos Annaès EcclcpaJUcos , que deixou
cfcritos, na Vida do. Papa Urbano II no anno de 10^7
em. hum difcurfo largo com palavras , e razoes roenoi
éomppftas do qac pedia fuaprofifsão, procedendo roa»
cm forma de accufação invediva , que de relação hi-
ftorica, pertendco fazer não fomente íufpeitoíbs, mas
falfos, injuftos, viciofos f e violentos os principies, e
Titulos , com que os Sereniffimos Reys de Seçilia meus
•Antcceflbrcs adquirirão juntamente com o Senhorio õs
Direitos Reaes , e preeminências , que defde então at^
agora tivcrão , e confcrvárão quieta, e pacificamente ,
fem contradição , nem interrupção legitima alguma |
até noffos tempos ; afli que não he jufto , nerti íc per- I
mittc , que com a lição , e relação tão pouco confide- I
tada , como a que faz o dito Cardeal , fe inquietem, I
e defaíToccgucm os ânimos de meus VaflaJios , e fe 1
poffa em algum tempo pôr nota na reputação , c coa-
ícíencia dos Reys daquelle Regno , nem na minha,
como fe pode inferir, e entender das exclamações , de
que o dito Cardeal ufa levado de fua paixão partícu*
lar ; ou pelo menos o que cfcreveo foi com pouca w-
ticia , ignorando a verdade da hiftoria : pois hc ráo
notória, e fabida no Mundo, que os ditos Reys roeu»
'AnteceflTores adquirirão, retiverão, e confcrvárão todoí
os Direitos , e Tributos próprios , e preeminência» da
Coroa Real com permifsão tacita , e expreíTa dos Sum-
mos Pontifices , movidos , e obrigados da razão do jufto
agradecimento , remunerando em parte os grandes me-
recimentos , que tiverão os Reys Catholicos do dito
Regno com a Igreja de Deos , e com a Santa S6 Apof-
tolica , por haverem reduzido a feu grémio , e obe-
diência aquelle Regno, depois que por fecreta permif-
«ão Divina havia muitos anoos que cftava cm poder ,
c mi«
Provas daJPaííte H. Dem.VI.S. loaT* t€{
c miíêravel feryidSo de Mouros , com igncmmh , af*
fronta , c perigo dos Regnos , e Províncias da Clirií^
tandadc , e particularmente da Itália -, e da mefma Ci-
dade de Roma , Mái , e Cabeça da Igreja Catholica ;
lia vendo derramado feu Tangue em tão gloriofa Co^^
quiíla ; gaftando , e condimindo grandes riquezas , e
Real património na reedificação das Igrejas , e Mofte»-
ros ; os quaes havendo fido Templos , onde em feu
principio foi louvado o Nome do verdadeiro Deos , c
profeíTada a Fé , e Religião de^Chriílo N. Senhor, os
Infiéis os tinhão profanado facrilega , e abominavel-
mente , fazendo-os Mefquitas do pérfido Mafoma , e
cftribarias de cavallos : e fendo eftes ferviços tão acei-
tos aos Santos, e Romanos Pqntifices, accrefcentados
com outros de não menos confideração , que os Suc-
ceífores daquelles primeiros Reys meus Progenitores,
e Eu temos feito; defendendo de^ continuo a Authori-
dadc da S^ Apoílolica ; oppondo-nos com noíTas Pe^
foas , e com as de noíTos VaíTallos , fazendas , e forças
a todos feus inimigos, e aos que pertendérão diminuil-
Ia, e aniquilalla; de maneira que por mercê de Deos
no dito Regno de Secilia fempre florcceo , e ílorece
pura, e catholicamente : donde claramente íc entende,
que não forão injuilos , antes mui juílos , e gloriofos
princípios , os que derão titulo á poffe , em que por
tantos annos eíliverão os ditos Reys , de ufar dos Di-
reitos Reaes , e fuás preeminências ; com quanta fe«
gurança de minha confciencía , reputação chriftã , c
refpeito á Santa S^ Apoftolíca os poíTo continuar , e
ufar delles. Pelo que, querendo prover de convenien-
te remédio para atalhar o dam no , que fc poderia cau-
far com o tempo, fc fe permíttiíTc a lição do dito Li-
vro, c a relação delle , pela obrigação, que tenfeo de
confervar os Direitos Rea^s legítimos , e judos , em
que
• \
ÍE6 PnovAS DA Parts II. D«m.VI.$. lal.
t)ue íliccedi , juntamente com os mefmos Regnos , e
Eílados delles ; e não permittindo , que com femelhan*
tes calumnias (ainda nos mal intencionados , e emu-»
los de noíTa Monarquia) feja notada a Mageftade de
noíTa Coroa com tâo evidente efcandalo , como pode*
rião caufar no dito Regno de Secilia , e em outros t
eommunkrando , e confultando eíla matéria com os
meus Confelheiros , houve por bem de mandar por eA
la Ley » que nenhuma peÃba de qualquer dignidade »
cftado , e condição que feja , poíTa ter » vender , nem
comprar cm todos cftes meus Regnos , e Senhorios o
dito Tomo Undécimo debaixo do nome de íènAuthor»
nem de outro algum imprcílb , nem efcrito de mão em
nenhuma lins:ua com a dita relação fobre a dita Mo*
*
narquia , que começa defde o verliculo : Hic Aitctor ag»
grtJhiir, c acaba no verficulo : Jam vero canentes tece»
fttti , quje pojl Urèani Pépét dattan diploma Salema funt
jhcttUt narremus , nem (em a emenda feita peias pcf-
fras para iflb deputadas ; fob pena de quem o contra*
rio liicr , pagar pela primeira vez quinhentos cruza-
dos , applicadas as trcs partes para o noífo Fifco,
Juiz » c Denunciador ; c pela fcgunda vez incorrerá na
mcfma pena pecuniária , c era degredo para fora deílc
Rcgno por finco annos : e ifto fendo peflba nobre ; e
não o fendo , tm outros finco annos para galc's : e o
mefmo fe contenderá com as pe(foas, que ao preíbnte
tem o dito Livro , fc dentro em vinte dias contados
da publicação defta , os não entregarem na JVleza do
meu Defembargo do Paço , para nelía fe nomearem
* * pcíroas, que facão a dita emenda. E para que venha
cfta á noticia de todos , e fc guarde , e cumpra execu-
tivamente , mando que fe publique em minha Chan-
ccllaria , e fe rcgifte nella , e que o Doutor Damião de
Aguiar do meu Confelho , c Chanceller mór dcfte Rc-
gno,
Provas da Parte II. Oem.VI-S. ioí- tSj
gno, envie logo o traslado delia fob meu Scllo, c feu
iina! a todos os Corregedores , e Ouvidores das Co-
marcas , e aíili aos Vicc-Reys , e Governodorcs das
Conquiíías dejies ; aos quaes a todos era geral, e a ca-
da bum em particular , e a todoa meus Defembargm-
dores, e mais Juftiças. c Offieiacs , e peíToaa > a que
o conhecimento delia pertencer , mando que a cum-
pcão, e guardem , c fa^áo cumprir , e guardar como
nclla fe contam ; c fe rcgiflará também no Livro do
regiftn do meu Defembargo do Paço , e no das C^fas
da Suppiicaçáo, c Relação do Porto ; e a própria fc
lançará na Torre do Tombe. Dada nefta Cidade de
Lisboa a ip de Fevereiro.
Joãa Pelo a fez. Anoo do Nafcimento de N. Se"
nhor Jcfus Cluifto de lúii.
Dtiarte Cerren de Smifa a fii efcrever,
E não Jiíia mah a álla Leu , qiic aqiújoi trestaíadit
d pedhnento da fohrcáito , que lhe mandei dar neJL cem o
Seilo de minhas Armas, a que fe dará lantafi , e credito,
como ao prepríp Livro, deqaejhi extrahida , e ejiã tom eU
le conceriada. Dada em Lisboa nas 4 de Junho. ElRey
N. Senhor o mandou por Manoel da Maya Cavalleiro pro-
fífo na Ordem de Chrí/lo . Fidalgo da Cafn de Sua Ma-
gcjlade. Tenente General de feiís Exércitos , Engenheiro
mir do Reyno , e Guarda mòr da Torre do Tombo ,- e
por ejle fe achar impedido, affmou por ette Jofi da Silveira
Moraes Barba Rica , profejjl na mefma Ordem , e Official
da Rearma do dito Archivo , em virtude do Alvará de ao
de Fevereiro de 1764.
Francifco Jof? da Fonfeca a Tez. Anno do Nafcimcn-
10 de N. Senhor Jefus Chrifto de 17(1».
Eufibio Maneei da Siha 3 fii efcrever.
Ji^ da Silvtira Mofai' &4rbú Rica.
PR O-
J
iZt PROVAS DA PaIÍTI IÍ. DEM.VI.S. IJ^it
PROVA Numero XHL
DEMONSTRAÇÃO VI. $152.
tm que fc contém új DECRETOS do Senhor Rey Dom
João V t € de Sua Magejlade , ^uc Deos guarde 9
para prolãhir aos feus VaffaUos a conanunicação '
com a Curta de Roma,
TRIMEIRO DECRETO DE S. M. P.
POr quanto EiRey meu Senhor, e Pay, que fanta
gloria haja, com os motivos da defeza, e indem-
nidade da (lia Authoridade Regia , que forão manifcf'-
tos , expedio a 5 de Julho do anno de 1 7 1 S o Deere*
to, cujo teor he o feguinte:
» Sendo tão notórias, como juftiâcadas, ascaufas,
» que me moverão a mandar fahir da Corte de Ro-^
» ma » e Eílados do Papa aos meus Minidros , que
» ncllcs rcfídião: Hei por bem, pelas mefmas caufasi
» que os meus VaíTallos tanto Seculares , como Eccle-
» fíafticos , e Regulares , de qualquer condição , Digni*
» dadc, ou Ordem, que fe acharem na mefma Corte,
» e terras , ou que de hoje em diante chegarem a el-
> las , faião das referidas Corte , e terras dentro de
» íeis mezes , que lhes correrão do dia , em que for
3» publicada neíla Corte eíla minha Refolução : £ to-
3» dos os que aílim não o cumprirem , fendo SecuU-
» res , ferão dernaturalizados , e confifcados os feus
^ bens , que tiverem neíles meus Reynos , c Senhorios,
* em qualquer tempo , que forem achados : £ íendo
» Eccleilailicos , ou Regulares, de qualquer condição»
» Dignidade , ou Ordem , ferão defnaturafizados : £
» mando outro fim » que todos os VaiTallos do Papa^
Se-
P&0TÀ8 DA PaIÍTE 11. DeM.VI.S. Ij2i X6p'
''• Seculares , Ecdefiaílicos , ou Regulares » de qualquer
» condição , Dignidade» ou Ordem, que fe acharem
a» neíl(;s meus Reynos > e Senhorios , faião dos ditos
» Reynos , e Ilhas adjacentes dentro de dous mezes»
» que começarão neíla Corte do dia > em que iè pu^
» blicar efta Rcfolução ; e nas Provindas , e Reyno
» do Algarve , e Ilhas adjacentes , do em que fe âzer
» notório por Editaes nas Cabeças das Comarcas : £
^ pelo que reipeita aos mais Senhorios , ordeno que
» faiâo delles no termo, que mando declarar ao Con-
3» felho Ultramarino : E fe dentro dos referidos termos-
» não tiverem fahido dos ditos meus Reynos , e Se-
» nhorios , ferio expulíbs pelas minhas JuíUças : £ in«
s> correrão os que forem Seculares na confifcaçáo de
» todos os feus bens , que em qualquer tempo forem
T» achados ;• £ efta minha Refolução ordeno íè prati-
3» que com as peílbas Eftrangeiras Seculares , Eccle*-
» íiaílicas, ou Regulares , de qualquer condição, Di-
» gnidade , ou Ordem , que fe acharem neíles meus
9» Reynos , *e Senhorios , ou a elles vierem daqui em
» diante , que de algum modo fervirem , ou tiverem
9 cargos , ou occupaçôcs pertencentes de qualquer for-
a> te ao ferviço do Papa , ou feus Domínios , ou da
» Cúria Romana. £ pelo que refpeita aos meus Vaf*
» fali os , aílim Seculares , como Ecclcíiaílicos , ou Re-
» guiares, de qualquer condição, Dignidade , ou Or-
» dem, em que concorrer qualquer das fob reditas cir*
« cumftancias , incorrerão os Seculares em pena de
» defnaturalizamento , e confifcação de todos os feus
» bens , que em qualquer tempo forem achados : £ fe-
» rão defnaturalizados os Ecclefiafticos , ou Regulares
D fobreditos , fe logo que efta Refolução for publicada
» ncfta Corte -, ou nas Cabeças das Comarcas , em que
» viverem » nlo dimitUrem quaefquer dos referidos
car-
\
rr
t7o Provas da Parte II. Dbm.VI.S. ij
« cargos ( ou occupaç^es, ou daqui cm diante os aceí-
» tarem , ou exercerem ; Hei outro fim por bem de
» clarar, que todos oa ValTallos do Papa, de quaJquct
» qualidade, eftado, ou condição aflima referidas, que
u vierem a clles Reynoa , ou Scnliorios dciles depuis
» delia minha Refoluçao, náo fcjão admJitidos : E k
a de fa£lo forem ncllcs achados , fe pratique coro os
» taes o mefmo , que por clíe Decreto tenho refolvido
» a refpeito dos que ao preiente fe acháo nos ditos
i Reynos, e Senhorios, A Mcza do Defembar-
' P
do Paijo o tenha alUm entendido ,
formidadc o faça executar , mandando pôr Editaes
nella Corte , e cm todas as Comarcas do Rcyno , e
Ilhas adjacentes , para que fe pratiquem coiri os
tranfgrc libres as penas > e procedimentos, que orde-
na. E pelo que rcípcita ás Conquiílas , mando dc'
clariT ao Confelho Ultramarino o que deve cxec»
tar. Lisboa Occidental a $ dc Julho dc ijxi.
Com tr Ruiríca Je Sua MagiflaJc.
E porquanto prefcntemente concorrem (com gran-
de dcfprazer meu) não lo a referida caufa , mas oucns
Lggravantes , e urgentes , que tem fido
tnanifcftas , para fazerem indifpenfavclmentc nctcffa-
emporaiidades , e a prompta , c íraroc-
I delias : Sou fervido , que logo fe po*
nhSo Editaes em tudo conformes ao fobrcdito Deere-
o , fem reílricçSo alguma , q-oc nao fe;a a dc que as
jeíToas , que devem íabir da Cúria de Ronia , fejáo
obrigadas a fc porem fora delia at<; o ultimo dia do
mez de Setembro prosimo fcguinte , na forma em
que lhes tenho ordenada. A Meza do Dcfcmbargo do
P^o o tenha afllin entendido , e faç;
r
Provas da Paute II. Dem.VI. S. iji. 171
expedição dus fubreditns Edltaes , em que efle feri
fcmprc infcrto. NoíTa Senhoia da Ajuda a 4 de AgoP
to de 176 D.
Cfint a Ruirlca ie Saa MageJUát.
SEGUNDO DECRETO DE S. M. F.
POr quanto ElRcy meu Senfior, e Pay , que Tan-
ta gloria haja , com os motivos da deteza , e in-
dcmnidadc da liia Aiithuridade Kegia , que fotão ma-
nifeftos, expedio a ; de Julho do annú de 1718 o De<
creto, cujo teor he o feguinte:
o àcndo conveniente ao meu fervi ço , que nenhum
B ValTallo meu vá á Gorte de Roma , c Ellados do
» Papa , nem mande dinhoiro á dita Corte , c GÍIa-
" das, ou impetre do Papa , ou dos Icus Tribunaes,
B ou Miniflrus , Bulias , Breves , Graças , ou quLiEfquer
" outros dcfpachos , Tem exprclTa licença minha : Hei
B por bem, c mando, que fcm preceder a diia licen-
» ^a expedida pela Secretaria de Ellado , nenhuma
V pcIToa Secular, Ecclefiallica , ou Regular dos meuB
» Reynos, e Senhorios, de qualquer condição, Digni-
u dade , ou Ordem , polTa ir i Corte de Ruma, oa
D terras do Papa ; c tambcm fem preceder a mefma
M licença, nenhuma das ditas peflbas ■ nem qualquer
» Communldade Secular , Ecclefiaftica , ou Regular
n mande requerer na dita Corte quacfquer Bulias ,
» Breves, Graças, ou Defpachos : nem ponhao, mao-
" dem pôr na mefina Corte , ou terras dinheiro al-
w gum , ou feja cxtrahido dellcs Reynos , ou Senhorios
» em moeda, ouro, ou prata, (no qual cafo fe iibfer-
» vatá irremiílivcl mente o que dirpúc a Relação do
» Reyno ) ou por Letras , tanto fendo paíTadas em di-
B leitura paia Roma, ou Urras do Papa ■ como par*
i7i PnoVAi DA Parti II. D^bm.VLS* tj2'i
» outras partes > de forte que hajâo de ir a Roma , oa
» ás ditas terras : £ todos os que depois da publica»
» ção deíle Decreto faltarem á obfervancia dclle » in»
» correrão» ièndo Seculares, na pena de confifcaqão
» de todos os feus bens» que em qualquer tempo fo-
» rcm achados » e de ferem defnaturalizados dos meus
3» Reynos, e Senhorios; c fendo Ecclefiaílicos, ouRe«
» guiares , de qualquer condição. Dignidade, ou Or-
» dem , ferão defnaturalizados delles ; e fendo alguma
» Communidadc Secular , Eccleíiaílica , ou Regíilar #
» ficará no mea arbitrio mandar proceder na forma
» fobrcdita contra aquellas pcflbas delias, que me pa-
» rccer: £ hei outro íim por bem, c ordeno « que ne*
• nhuma das referidas Communidadcs , ou peílbas Se»
» culares, £cclcíiafticas , ou Regulares, de qualquer
» condição . Dignidade , ou Ordem dos meus Reynos »
» c Senhori^vs , ulcm de Bulia , Breve , Graça , ou Def*
» pacho do Papa , ou de fcus Tribunaes , ou Miniílros
» de qualquer Ibrte concedidos, fem primeiro osapre-
> tentar na Secretaria de Etlado , para os mandar exa*
» wi:vir • e me ferem prcientes , e fe lhes dar rcfpof-
» ta pv^ ctcrito pelo Secretario de Eftado ; e os que
» ti^cc^ni v^ cvuicrario , e também os Juizes , que de-
» tem « execução as taes Bulias • Breves , Graças , ou
» Dcipachiis , lem primeiro íè haverem apreíèntado
» na dita Secretaria, c íè lhes dar refpoíla por efcrito
» pelo dito SecTctarío de Etlado , i acorrerão os Sccu-
m lares na pena de confifcação, c de ícrcm defnatura-
» Jizados : c os Eccleíiafticos , ou Regulares fobrcditos
» fcrão defnaturalizados : E hei por bem . que cfte De*
» creto , c prohibiçóes nelle feitas , comprchendão a
» uxízs as Communidadcs , e peíToas Eftrangeiras , Sc-
» culares , Ecclcfiafticas , ou Regulares , de qualquer
* condição , Digrúdãdc , ou Ordem , que vivem , ou
rc-
Provas »a Parth II. Dem. VI. S. T3Í. 175-
> rcíidcm nos meus Rcynas , c Senhorios , ou a. clies
» vierem ; e os que faltarem á obfcrvaiida delle, fcn-
» do Ecclefiafticos , ou Regulares , fejáo expulfos de
» meus Reynos , c Senhork.s ; e fenda Seculares , aldm
»> da expulsão , incorrao em pena de coofifcaçSo de
» feus heiís, que em qualquer tempo forem achados j
1 e mandando dinheiro , ouro , ou prata , fc guardará ic-
» remiílivclmente o que difpõc a Ordenação: E outro
» fiifi hei por bem declarar, i^ue nefta Refoluçáo ficao
D eomprehcndidos todos os Regulares dos meus JK-ey
jo noa , e Senhorios, Naturacs , e Eflrangeiros, pata
1 nío recorrerem por modo algum aos Prelados Supe-
B riorcs , que ailíftircra cm Roma , ou em terras do
» Papa, nem a feus CotrHniíTarioB Delegados , ou Sub-
» delegados em qualquer parte rcfidentes , fcm minha
» efpecial licença ; nem aceitarem , ou ufarem de Gra-
» ca , Ordem , Difpofiçáo , ou Defpacho algum , fem
B ferem aprelèntados na Secretaria de Ellado , pars
»■ me ferem ptcfcntcB , e fcm lhes dar refpofta por ef-
u crito pelo Secretario de Ellado ; e que fazendo- o
» contrario, fe praticará com cllcs , e com quaefquer
» Jui!es, e Executores, alTim Ecclefiaaicos , comoRc-
» guiares , de qualquer condição. Dignidade, ou Ot-
5> dem que fejSo, que pelas ditas Graças, 00 Ordens
» de algum modo procederem, o meftrlo que por eftc
*• Decreto ordeno a refpcito dos Ecclcfiaílicos , c Rc-
» guiares , que recorrerem a Roma fcm licença mi-
M nha , ou ufarem fem ella de Bullau , c Graças de
• qualquer modo concedidas. A Meza do Dcfembargo
» do Paço o tenha afiim entendido, e faça execuuc :
» e p3ra a publicação dcRa Refolucáo mandará põ;
» Editacs com o teor delia nefla Corte , c nas Co*
X marcas dos Reynos , e Ilhas adjacentes , para que
• venha á noticia de todos , c ic ciurip» inviola
i
174 Provas DA PAUts II. Dxm.VI.S. i;2«
m mente > e fe executem nos tranfgreíTores as penas»
» e procedimentos nella eftabelecidos ; e pelo que per-
» tence ás ConquiRas > o mando declarar ao Confelho
9 Ultramarino , para que a faça publicar» e executaf
» nellas. Lisboa Occidental a $ de Julho de 1728.
Com a Rubnca de Sua Mageflade.
E porquanto prefentemente concorrem (com gran-
de defprazer meu ) nâo fó a referida caufa , mas as ou*
trás muito mais aggravantes » e urgentes • que tem fi-
do mani fedas : Sou fervido» que logo íè ponháo Edi*
Ues em tudo conformes ao fobredko Decreto , Tem
reftricçáo alguma , que náo fe;a a de que as peílbas»
que devem fahir da Cúria de Roma » fejão obrigadas
a íe porem fora delia até o ultimo dia do mez de Se*
tembro próximo feguinte , na forma em que lhes te-
nho ordenado. A mefma Meza do Deíèmbargo do Pa*
^o o tenha aílim entendido , e faça executar com a
expedição dos fobreditos Editaes , em que efte fera
íbmpre inferto. Palácio de N. Senhora da Ajuda a 4 de
'Agofto de 17^0.
Com a Rubrica de Sua Mageftade.
TERCEIRO DECRETO DE S. M. fl
POr quanto ElRey meu Senhor, e Pay , que íâott
gloria haja , com os motivos da defeza , c indem*
nldade da fua Authoridade Regia , que forâo manifeP'
tos , expedio a $ de Julho do anno de 1 7 2 S o Decie*
to , cujo teor he o feguinte :
» Tendo refolvído» que todos os VaíTallos do Pa«
» pa» que íc acharem ao prefente em meus ReynoSf
» e Senhorios» fiUfodeilesdtnudxla -tempo» que Ihei
man?
Provas da Parte II. Dem, VI.S- iji. I7Ç
■ mandei prefcrever , c que daqui em diame nSo fe*
vierem , por
niitidos nclles os que de novo
ao meu ferviço ; c porque
» também o he , que nos mefmos Reynos , e Senho-
» rios não fe admittSo fazendas , ou géneros algims
» da Corte de Roma, c terras do Papa, nem fe Iheg
» dera defpachos nas Alfandegas : Sou íervldo, que do
» dia dcda Refolugão 6quem proliibidas as diias fazen-
« das , e géneros , e fe lhes nSo dfi defpacho nas AJ-
" fandegas, ou venhão em nome dos Vallalíos do Pa-
» pa, ou de quaiífquer Peffoas de outra Nação, c ain-
» da que venhno cm nome dos meus VaíTalJos ; c fe
» pratique com os ditos géneros , e fazendas o mef-
» mo, que com as fazendas, e géneros de contraban-
> do: e as fazendas, e géneros, que J!Í ciliverem naa
B Alfandegas, fe entreguem fem lê defpacliarem aspef-
» foas , a quem pertencerem, fazendo termo de as ci-
" rarem, e rcmetterem para fora' do Rcyno dentro de
» féis raezes ; e não o cumprindo aflim , ficarão logo
u perdidas para a minha Fazenda; c quanto ás fazen-
u das, c géneros, que jí, cnivercm defpachadas, e ti-
D radas das Alfandegas em poder de particulares para
» as venderem, feráo obrigados a manifcftallas as mí-
>> nhasJuHiqas dentro de dez dias da publicação defla
» minfa RefoluçSo , c a faíer inventários delias , c
» difpôr das tacs fazendas, e géneros, a/Hm inventa-
» riados dentro ip hum anno, que lhes concedo para
D o feu confumo ; e não as manifeJlando , e faltando
» a fazer o inventario dentro do dito termo de dez
B dias, Scaráo logo perdidas para a minha Fazenda as
s taes fazendas , e géneros , de que fe dará a terça
» parte a quem as denunciar ; e da mefma forte fica-
1 ráo irremiflivelmcnte perdidas , com applicação da
f teiça paiK paia o deaunciantc , todas as ditas fa-
zca-
176 PROVAf DA Pa&tk II. D«ii.VLS. ij».
m zendas , e géneros a/fim inventariados » -que paílado
» o anno do feu coníumo (è acharem para vender em .
3» poder de quaefqucr pefToas Naturaes » ou Eftraogei-
» ras , ic Seculares » Ecclefiafticas , ou Regulares. O
3» Confdlho da Fazenda o tenha aíHrn entendido , e
» nefta conformidade o fará executar neíle Rcyno » e
» Ilhas adjacentes » e publicar por Editaes neíla Cof«
» te , e Comarca delle , e das ditas Ilhas ; e pelo que
» toca ás Conquiftas » o mando declarar ao Coníèlho
» Ultramarino , para o fazer executar nellas. Lisboa
» Occidental a'*^ de Julho de I72S.
Cem a Ruhríca Jc Saa MageflaJc,
E porquanto prefentemente concorrem (comgran*
de defprazcr meu) não fó a referida caula i mas as ou-
tras muito mais aggravantes, e urgentes, que tem fi«
do manifeílas, para fazerem indifpeaíaveimente necef*
farias aqucllas temporalidades, e a prompta, c imme-
diata execução delias : Sou íèrvido , que logo fe ponhão
Editaes cm tudo conformes ao fobredito Decreto, íèm
reílricção alguma. O Confelho da Fazenda o tenha aP
fim entendido , e faça executar com a expedição dos
fobreditos Editaes , em que eíle (èrst íèmpre Iníèrto.
Palácio de N. Senhora da Ajuda a 4 de Agoftu de 1 760.
Com a Ruèríca Jç ^m Magejladip
i -
PHO-
Frovas da Parte II."Deh. VI. S^ líp. i?r
PROVA Numero XIV.
DEMONSTRAÇÃO VI. S- iJS-
Em çuefi nntém a LEY DELREY N. S. fibre a BuU
U Apoftolicum pafccndi , «m o Recmfo rf, Pi^iíra-
dor ia fita Keal Corsa , t a CmUi Regia fohre a
identid-ide áe cinco Projifsóes do quarto Voto
dm ReguUres da Companhia dvnami-
aaáa de Jclus.
DOm Josk por fraca de Dcos Rcy de Portuga!»
c dosAIgarves, daque'ni , e AMra mar, cmAfri-
Íca Senhor de Guiné , e da Conquiíla , NavcgaçSo.
Commerclo da Ethiopia, Arábia, Pcrfia, e da Indíaí,
<tc. Faço faber aos que efta Ley virem , que em Re-
vurfo do Procurador da minha Coroa me foi por elle
Tcprefcncadoi^ue (debaixo de cubertas , ou fobrcrcri-
tos lanhados nos Correios , que vem dos PaizcB Hl^
trangeiro» , fem declarar nem donde vicrão , nem ac
pelToas , por quem forão mandados) fc linlia diífundi-
do na minha Cort^, e Províncias dos meus Rcynos
hum graode numero de Exemplares imprelTos nas duas
línguas Latina, e Ollelhana, que fe perluadifo extra-
Iiidos de outro Exemplar de hum Breve de nova Con-
firmação do Inilituto da Sec'ied.ide denominada áeje-
Jits , o qual principiava pelas palavras ApoJloUím» pa-
JienJi, e trazia a data de fete de Janeiro dcfic prcfen-
te anno: Rcprerencando-me o dito Procurador da C<^
roa I que com a clandcílina iniroducçáo , e difpersSo
dos fobrcdJtos Exemplares não fó fe tinha attentado
contra hum dos mais imprcteriveis Direitos da Sobera-
nia da mefma Coroa, que a ella hc inherente , e dctU
Icmpre inreparavel , e fcmpre Inalienável : Se tinha at-
prcvai da Pari. II. M teu-
t7t PROTAS.DA Parts II. Dsif. VI. $. t^fi
tentado contra o loin-avcl • e univerfal coftume de quaS
todas as Monarquias , c Eftadns fobcranos da Europas«
e cfpecialniente contra o coílume deíles meusRcynosy
que nclles havia cftabclccido em conformidade com
Aquelle Direito, que as Bulias, Breves, c Reícriptoii
emanados da Cúria de Roma , iè nío publicafllèm » nem
tiveílêm nos mefmos Reynos execução alguma , «ptet
de fc me fazerem prefentes , para mandar expedir íb-
brc elles o meu RtéU BenepLtchê » quaodo oáo comi-
nhão coufa» que ou offirndcffe a minha fuprcma, e in» 1
dependente Jurifdicção Temporal , ou pudeíTe caufar
detrimento á boa ordem da adminiílração da Juftiçti
ou pudcdè perverter as Leys • Concordatas, e louv»*
vcis Coftumcs • e Eftylos da minha Corte , com pc^
turbação do bem commum dos meus Reynos , e do
Ibcego publico áo$ meus VaflàUos : Mas também fe ti*
nha attentado contra todos , c cada hum deftes ele»
mentares princípios do eftabeleclmentoj^ c coníèrvação
dos melmos Reynos , pertendendo-fe influir , e concí>
lar ncllci perplexidades , e fediçôes , con^r^ a conda»
te firmeza dos feus Direitos , c Leys ; contra os }oiiv»
Ycis Gai^noes » e £ft)']os íèmpre tellcs pacificaipento
cibtcrrados ; e contra o bem commum , e (bcego p»
blico dos meus fieis Vaflallos : Supplicando-me o fo^
^dito Procurador da Coroa , que em necefiaria , c n^
turai defcza da confcrvação daquelles Direitos » Leys,
c Coftumes , que conflituem huma tio effencial parte
da minha Regia Authondade ; c em defeza também
«aturai , c ncceíTaria da tranquillidade publica dol
meus fieis Vaflallos, proveflc ncfte cafo hum remédio
tao efficaz, e opportuno, que pela Protecção , e Provi-
dcncia do meu Jufto, c Real Poder, ceflaffem inteirJ^
mente os fobreditos attcntados. E tendo ouvido fobie
# dito Recurfo, c Breve , que fez o feu objcâo, nfc
fitovAt DA Pautx ir. Dbh.VI.S. fjp. !?>
B os Minillroi do meu Confclho de Eftado , e não «
muitos outros Miniftros, Theologos, Canoniftas, c Ju-
riUas do meu Confclho , c Defembargu , que no exer-
cício de todos os maiores Tribunies , e Empregos da
minha Corte tem dado mais claras provas da fua Re-
ligião , fcicncia , e prudência , mas também outroc
muitos grandes Theologos, Canoniltas , e Legillas de
muitas letras, viitudes, e Religião, por cujos unifor*
mes Pareceres Tc qualificarão , aHim todos os fobredi'
tos attentados , como a indifpenfavel obrigação , em
que me p6cm para os faier ceflar , e repellir com o
me Jufto , e Real Poder a Religião do Juramento^
que dei na minlia Acclamat^ao, de confcrvar, e defen-
der os Direitos > a Amboridade da mínba Coroa, a li-
, fcerdade , e foccgo publico dos meus fieis VaiTallos;
I Conformando-me com os fobreditos uniformes Parece-
res > e com os repetidos exemplos do que fuccefliva-
mente fe tem praticado nos cafos dcfta natureza por
muitos dos Monarcas, que mais fc diflinguirão na ve-
nerat^ão da Sede Apollolicn, e dos Summos Pontífices
Romanos : Declaro o referido Breve , que principia
ApBJlolkam pafctnâl , e 05 Exemplares dellc (pelo que
pertence aos meus Reynos, e Dominioi) por obrepti-
cios, fiibrepticios , e como tacs nullos, para produzi-
rem qualquer efftito, ou preftarem algum impedimen-
to ao que pelos meus Tribunaes fe tem jujgado, e jul-
gar ; ou ao que pelas minhas Leys k acha ellabeleci-
do , e eftabeleccr ; ou ao que le acha fundado , e ob-
fervadú pelos louváveis Coltumcs, c Eílylos da minha
Corte , c pelas Concordatas entre cila , e a Santa Se-
de Apoílolica : E mando a todas as pcflias dos meus
Reynos, c Eteminios, de qualquer cílado, e condiçHo
<|uc fejáo , debaixo das penas da minha Real , c gra-
yifltma iodígnaçfo , de confifcaçSo de todos os feus
lyL ii betis
tf« Pm«TAt*BA FAmtB IL Dkm.VLS.Ii/»
htaa Tvr% ft inixibi Cmien . c (bs anu peou » qit
ms *'^'V'^*« Lcys ic mAm dbbckcidas conm ot qni
CDo:>:iâD psA as c&nits dm mkika Rcpi ]Íi|;eAidei
c pan as ^ ^i milta çSc» ik> publko ícccgii doa mein
feis VaãkJjs , ^ue não íò não obícnrca o mm c A db
my jc Ki ãào Bktc • c icus Exemplares » nem o cGn»
2^uejn • icseobão , cn dcUe fiacio qualquer uíbi
$ raabea qoc aqnella. cn aqiiclhs de Codu as f»
bieifiras pc&fts • eoa aôas mios íe achão, ou acharem
o* r:f£r*ias Exemplares > incocrio nas ditas penas t íc
átmrc* 9o tcfiDo de trinta dias » contados da pobtica*
çic- dcfti Le% • nia apicièntaicm os ditos Exemplarei;
na Carte • c Prcrixxia da EAremaduta ao Juiz da In*
coQ&deacsa . cu qnem fen cargo Icrrir : e nas outnu
Prriiacias dcftcs Reraost e fcus Domínios aos Cor
le^dcTís • cu Oriòcfcs das Ccniaicas » paia os xemet
tciem ao roeímo Juh da Inconfidência : £ aos íobre
dites C^rrc^dores . affim defU Corte » como das Co
marcas dos meus Reynos, e íèus Domiiuos» Ouvido
les > Jxiizcs do Crime . Joizes de Fora» e mais Jniiei
dos meimos Reynos • e ícns Domínios • ordeno qut
abrão Ic^o Dcvadas, que ficarSo fempie abertas» pan
inquirirem contra as pcflôas » que fiaeicm uib doi íb*
brcditos Exemplares , ou em ícu poder os retíverem:
Tomando também as denuncias deftas tranfgtcfs6es
em rcg:redo • Procedendo nellas em íejrredo até a icil
apprchensão dos meíinos Exemplares» e fcus Recepta*
dores : £ dando-me de tudo conta pelo mefmo Tribo*
oal da Inconfidência » para Eu determinar o que nc
parecer jufto , fegundo a exigência dos cafos » c dr*
cumílancias das peflbas » que nellcs concorrerem. D>
termino » que nas mefmas penas incorrãò todas » C
quaefquer peflbas , que retiverem os fobreditos Exem-
plares , infcrtos 9 oa incorporados cm quaefquer qu»
der*
Provas oa Partk II. D'em. VI- S. t jj. llr
tferrios I ou Hvro) , marjurcrítos , ou imprcíTos , que tca*
tem de outras matérias diffírcntes , na mcfina fiirraa,
■m que incorrcrião nas fobrcditas penas, cumtnunican-
do , ou cunfervando feparados em folhas volantes of
ditos Exemplares, Ce dentre
no mcrmo ic
mo de
trln.
ta dias nSo entregarem . ou denunciarem
fiSnna os quadernoa . ou livros , cm que
ihfertos, ou incorporados os mcfmos Excm
!«■ que d-- liuma vei fiquem ceifando os
Aeios , com que fe pertcndeo introduzit hu
reprovado, como referido , com tanta lesS
Soberania, e l5o grave prejuízo publico do
VaOillos: Ellabeicço. que todas as fobredi
na fobr
fe ach
piares.
clandeí
n abuf.
oda m
diia
Pa-
inos
tSa
■nha
aspen
fiei.
s fe
exeeutem na mefma forma irri^milTIvclmcnte contra
tndas , e quacfquer (tefToas de qualquer cllado, c con-
rfíçlto que feiio, acujas mãos chegarem quacfquer Bul->
las, Breves, Decretos, Ordens. Mandados, benten*
Ças, ou qiiaefquer outros Rercriptos emanados da Cú-
ria de Roma , ou vindos de qunclqucr outros Pnhc»
Eftrangeiros , nas quacs Bulias, Breves, Decretos, Of- .
dens, Mandados, Sentenças , e Rcfcrlpioi fe aitentc
ou contra a independência temporal da minha Sobera-
nia , ou contra a conllante firmeia das minhas Ley* >
ou contra as |ufias Decisões dos meus '1'ribunaes , 011
contra o foccgo publico di^s meusReynos, ou fe tfatS
de qualquer matéria rcfpeítiva aos fobffidilos Pontog,
fcm preceder o irteii Real BtnepUcUt por cfcrito , de-
pois de Ter ouvido o meu Procurador da Coroa , e ái
fe praii-nrem os exames , que fe aehSu cftabelccidoí
pelos Direitos, e Coftumes deiles Reynos, fe as refc-
ridas peíToaí , que receberem qualquer , on quaefquer
dos referidos papeis , ou fcja em foliias volantes, o«
fcja na incorpova<;ão de quaefquer quadernoa , ou li-
yim , ut aãu cnucgaten» ao teiiuo f e iia fóima afliins
i
tta Paorai ba pA&tB II. Dbv.VL % I|Jí.
crdenada. Em quanto pfio pteceder o mea i)to B^ndl
^Wi» concedido na fórroa do Direito , e CoAume àct;
Ui meus Rcynos : Mando, que as fobreditas Bidlat j
Breves , Decretos , Ordens , Mandados» Sentenças #
ou quaefquer outros papeis » fiquem iufpeníòs , e íèni
algum efièito , como obrepticios » fubreptlcios , e com»
tsiei nullos » e de nenlium vigor , pelo que pertence
âos meus Rey nos » e Dominios. Mando outro Ivn , que
DOS cafos dfiila Ley ícjão cumulativas todas as Jurifi
dicçóes entre os meus Miniftros » e os .das tetras dot
Donatários « pára que todos » e cada hum delies potsSa
entrar nas terras dos outros » onde lhes couftar qut
párão 08 fobreditos Papeis , Quadernos , Livros * ou
Receptadores delfcs. £ eftabeleço, que nos Dominios
Ultramarinos íèjáo os (bbreditos trinta dias contados
àefdc aquelles dias , em que efia Ley for publicada
Aas fuás refpeâivas Gimarcas.
E cila fe cumprirá tão inteiramente como ^eJia fe
contam. Pelo que mando á Meta do Úeíembargo do
. Paço, Regedor da Cafa da SupplicaçSo> ou quem fett
cargo (èrvir » Infpeâor Geral do meu Real Erariof
Tribunal da Inconfidência » Confelheiros da minha
Real Fazenda $.c dos meus Dominios Ultramarinos f
Meza da Coníclencia > e Ordens » Prefidente do Se-
nado da Camera » Junta do Commercio deftes Rey*
nos » e feus l^xninios , Junta do Depofíto Publico •
Capitães Generaes» Governadores» Deíèmbargadoresi
Corregedores , Ouvidores » JuUes $ e mais Officiaes de
Juftiça» e Guerra» a quem o conhecimento deíla per-
tencer» que a cumprão» e guardem; e façâo cumprirg
e guardar tSo inteiramente como nella íccgmém, fem
dúvida» ou embargo iilgum» c não obftantes quaefquer
Leys» Regimentos i Alvarás» DifpofiçÓes» ou Eílylos
contrários» que tod^s^ c todoaheifoc derogados» co*
mo
r
pROTAi DA Parte II. Dhh.VI.S- l;9. líp
> fe delhs , e delles fiielTc individual , e cxprellã
mençío , para os referidos cffcitos rdmeme , ficando
aliás fempre em fcu vigor. E ao Dnutor Muneei Gemti
- 4< Carvnlho do meu Confelho , Defembargador do Pa-
ço , c Chatieellcr múr deftes meus R.cynos , mando
^ue a faça publicar na Chancellaria ■ e que delia Te
remeitSo copias a todos os fribunae^ , Cabcf^as de
Comarcas, e Villas dcftcs Rcynos , e léus Domínios,
Rgiílando-fe em todos os lugares , ande fe ccflumáo
cegiRar Ccmclhances Lays , e mandando-fc d Original
para a Torre do Tmn^. Dada nu Palaciu de N. Senho»
n da Ajuda a c de ^Aaiti de i7ú{.
E I, R. E Y.
Coailt áe Oeyfíf.
Ztj/, por iffie V. MageJlijJe , fiirt o Recarfo do Pro-
tvríior da fua Real Coroa, dtcUra por olireptides , fiibre-
ptícies , t tomo tacs nullói , t áe nenhum effeita ( pela <jue
pertence aos feas Reynol , t Domínios) hum Breve de no-
va Confirmação do Injiitiito da Sociedade denominada de
Jcfus , futf principia pelai palavras Apoílultcum pafceri-
«li 1 t 01 fiiit Exemplarei; Ordenando, ^iie deli e fe não Jk'
fã ufa algum , e que oi diioi Exemplarei fijSo entregues
no Tribunal da Inconfidência , coma também as mail Sre-
ver , t Papeis da mefnía naturem , em quanto não preceder
P Régio Beneplácito najirma , t Jtiaixa das penas a^
v\» dtílaradas.
Para V.Mageflade ver.
jínttnU Domingues do Pajfo a fci.
%$4 . PnoTAl «â Partc IL Diic.VI.S.I|^
A foi. 173 do Livro» que nt Secretaria de Eftadé
dos • Negocioft do Reyno ferve do Regífto das Leys #
Alvarás » e Patentes , fica efta regiftada. N. Senhorim
«ia Ajuda a t de Mau» de I7^s* ^
Jo/2 LfítgeB.
Foi publicada na Chancellaria mór da Cortei e
Reyao efta Ley* lisboafij; de Maio de 176$.
D.S^tiik V^ldemOê.
...i
Regifta^ak ^ Chancellaria mór da Corte , e Rey*
no no Livro dasLeys a foi. 24^. Lisi>oa9 1$ de Maio
de I7ÍS- ■
4ntonío Joji i€ MpWTé^
• • • . *■ • • '1
« ■ . f ^ !*• l
I .^ t i tf t
* r
PE-
Trovas da Partí II. Dem. VI.S. ijj. ilj
PETIÇÃO DE RECURSO
Dí Frocurnior Jj Corea « S. Magcpie ¥\àd\(fima fchrt
a tlunJe/linii iptroJuc;Si/ do Breve Apoftoiicuni
pafcendi , ^e.
i S E N H O R.
s. I-
A Vossa Magestadk recorre o Procurador d»
fua Real Goroa , indifpcnlavclniçnte obrigado pe-
la preciTa , c natural defcza da confírvaçáo de hum dos
mais prcciofos, e naais imptctciiveis Direitos i em cii<
ia obrcrvancia fe firináo a fiibcrania da Ãuthorjdadc
Regia, o focego publico deíles Rcynos , e atii a tran-
quiilidade interior de cada hum dos fieis ValTallos de
V.Mageílade : Supplicando o Rccorieotc a V. Magef-
tade oppottunu , c eíficaz remédio contra o disforme,
attentado , coin que pelo csquifita , c defulado meio
de cubertas , ou fobtefcriloa laciqados nos Correios ,;
que vem dos Paizes Edrangeiros , fcm declarar donde.
vem as referidas cubertas , ou fobreftiUos ; nem tão
pouco as pelToas , por qiicm forão mandados, fe tem
clandeftinamcnte dilTundido nerta Corte , c nas Pro-
víncias do mí;fmo Keyno, buma inundação de Exem-
plares imprclTos nas duas línguas Latina , e Caftclba-
na I que fe perfuadem e\tiabidos de uiuro Exemplar,
que tem o titulo abaixo copiado. '
2 Pelo cflranho meio daquella clandcilina difpcc-
aSo dos diios Exemplareis (com os finlArus objeâos.
« Sarâllhil in Chlfle Psliii , írt tu Ciirffti , f Seíir mrjhi rí
Vivi«t Pnmiámia. ,Pei:i Xlll, vííIí<icIb Paja^ill , r«r ,1 iu^
a.tlhiui 1 Breve Jet Saaiifuaii Pa-
ité PnoYAf 9A Pa&tc It. D««.VI.S* r^J^r
que sfo da fua errónea » e ji bem conhecida politlfrt)
Jertendérlo os Regulares da Cêmpãnhla denominada ifc
^ ( Impetrantes ào Breve « que nelles (è dhni)^^
fazer oílentação de buma nova Confirmação dôslnfti*
tutos da fua Sociedade : Accumulando mais efta novt
approvação ds outras dos Summos Pontífices » de quem
lè impetráráo , ou extorquirão os outros Breves » ou In-
dultos expedidos a favor da mefma Sociedéde : Sendo
cAc ultimo Breve expedido debaixo do Venerável Mv*
me do Santiílimo Padre Clemente XIII ora Ptefiden^
te na Igreja de Deos : E fendo com tudo formulado
em termos , que excluem toda a prefiimpçito» de que
o mefmo Santiflimo Padre ou concel>eãè a iáén do
fobredito Breve , ou fofle informado (pafa lhe dar o
íèu confentimento Pontificio ) das matérias , que íè In*
Tolvem na fua contextura , e dos dolos » com que a«
quelle Refcripto fora -negociado, e extorquido. Para ft
áizer porém tudo iflo notório, bafta 'olJHir-(è com algu-
ma reflexSo para a forma exteriolf -c infpecçáo literal
do mefmo Breve.
3 Pois que* he evidentemente certo, que os fobre*
ditos Regulares Impetrantes, que o negociárSo» e ex*
torquírão , não pòdião ignorar , que a dita Confirma»
ção concebida nos termos geraes, genéricos» e vagos t
que nclla fc contém» fó poderia ter applicaçSo aoln^
tituto de Santo Ignacio » ao que he neile fubílancialf
quando para iílb houveíle termos liabeis » ou em quan-
to não degenerou o 'dito Infiituto» ifto he » em quanto
Á fiibílancia dos Votos Religiofos » é is Leys » com ai
quaes aquclle ■ Santo Patriarca intentou conduzir lou*
vavel » e meritoriamente os feus Filhos á perfeiçãp
Çhriftã; e porque fó cftcs Votos, é cilas Leys fubftan-
cj;ies para dirigirem á perfeição Chrlílã (quando eíti*
vetão na fua obfervancía) he que podião fazer os ob-
-jcâof
Provas da Parti II. Dem.VI.S- ijji; ri?
íeâos próprios das Conficmaçães dos Suinmos Fontl-a
ficcs Romanos,
' 4 Não podiáo ignorar os mefníos Impctiantei r
que Te achaváo muito longe daqucllcs termos hábeis
siílima referidos.
{ Porque por huma parte o que Santo Ignacta
•pTcfentou a<i Papa Paulolll, quando lhe pediu a ap-
{uovaqão da fua SeciedaJt , foi lium fimples fumina-
tiO > ou formula abjlraâa do Inflituto , que fá tinha
delineado, fem declarar os Eílatutos , que na confor-
ipidadc daquelie fuminario fc dcviao fazer ; ' Porque
o Summo Pontífice Júlio III , que confirmou o mel^
mo Inllituto , também eftabelecco a fua Confirmação
na D^ma formula abreviada de Santo Ignaeio , como
fe vê da fua mcfma Bulia , ' e como era ncccITario'
que foífe : pois que fendo efla Bulia datada de z de
Julho de I550 , fe vé do mefmo Orkndine, ' que ff
I primeiro Corpo das Conllituiçúes não apparccco fenáo
no anno de i ; (} ' Porque todos os outros Santos Pa-
dres , que expedirão Bulias a favor da dita SocicdeJci-
a£ furão fundando nas referidas duas Bulias confirma-
torius dos Summoe Pontífices Paulo III, e Júlio lil;'
ou rcfeiindo-fe a cilas , ou procedendo na fuppoficâo
delias , de modo que todas fe reduzirão aquellas duas-
Confirmações anteriores áproduct^ão do primeiro Corpo
ffrJiwJíJw celebre Hiíioriídor iitejta tune pnit , vmjheninl íl/i
dl mrfmi Socledide D tEfcis af- iiiMem hillituTa , Con(liniiÍDnc»>
Cm na Liv. LIII , num. ; da fua óie , jeJ Decríla éumlaxia ijii*-.
KiSoria iicllai [brtniet pa[ivrjs : ism , a' ve'iili f*DnllÍEii[ianum Ce-
Prtítta fiai la ttiHum , fua de menãs. . AlOn comIí ái, BuW ilèt
jKnmm cm/ilia, ac vo!ii«tãtc ia mt<tBO Kinlo Pidie paufo Ul ,
*Ef rt elumbrarat leeiaiiií : Scw- cpe ttm lio Tom. 1 das inlUtuI-
MA viielicil Caplium, te firmila- tíies pBi(. j cum lei|.
rum , íufíaj ine miãím Rellti''"ii i Tambcni compiladi no meC-
firmam,^ (< vtíul mtitoR Línea- mo Tom. I itii dins Conflitui-
c Nu diia hilloiia' da SocieJi^
leUb. X.oum. so.
lis PnoVAS DA Pa&te IL Ocit.Yr.$. Ijp.
iêM Conftituiçóes dm (obrediu Sêcktíide ; nSo podendc*
por iilo as ditas Bulias rubfequemes , como lelatívas f
ter mais força do que aquellas ditas duas ptimdraf
Bulias » a que íe refcririo.
6 E porque pela outra parte confta notoriameiíte ;
me depois do gareriio do Geral LM^met » c dos ftus
|^icc«Ãares lè tbrão iatrcduÚQdo por elJcs » c pelos ítúã-
Ci^iit^ií todos os abuiús , pruíiiilidadcs , cAraugemas
pcAincas • que com tanta perturbação da Igreja Uni^
^<HaI • e dis Dkceíes particulares , como dos Eftidoé
X^«?OFK$ « e dctf Val&ilos dclks , íc accumukriot'
^^-xi^ ;!ict!í òkxa? ^rL3Ís Tolumes de foiba , que por or-
^tsa^ ^"^ (cc G^cil ic eAaaip;ârão ultimamente em Pra-
C: 3>* i.^fc.* òí i*>7 p conftituindo o Codex da^^uas
^^ . cv^iai.» %as vTXUSiJUs obras dos Authores da*
«l^.u :Kv»^»*r.. ^^K SÃ3 ao co ri as a todo o Mundo Li*
^ \So ;nÀà> ijcKTar Gis lUtÍBo s Impetrantes,
,^^ .v&v<«ico aqiictlc Oii^ das fins infcftas Leys
IÍ;k^ -Ki <.U< 4jWK'C«ti*ie aa Corte de Patii na prc-
%.«sA ^ v« va .K|tíc«ta intra^kkaaBente Sábia , Rel^io^
(^ H wu;i;;yibi. IK^-MM^ . <t»p€áa ife tantos , e t^
LtiMMi«:i^iHO>^ >à»ii.&ku^ õte^ wnKiras Ocdens da Literatti*
y*. ^ 41^ s^«ifeJ\Mi^ . $c .tcflwia pur bmiia parte, que-
4 s)^xi£i:ftuik %ãK: ■jK'iifeM& ^immuk» ^ftfiutãs em vez de
itf 4i.^iK:la Oficín rCc^i^:Hnà » *çae Santo Ignacio cn-
tcJ%ÍB=:^ «au: rxjvis^TX. à: ^tctot «iccbiado buma Monaf
Qiía cnmsotrML n^ «ttwcrJ^ » e aa diípoGçâo do iètt'
C-íTii • E .^uc ?T33t XC5 <ár ccc obicfTado os votos da
IL^i^: . e DcjctuõÀ} c« cjnaio^^ cAcekos» e Tantos da'
peréúçiu Ciàí^. ãi^ ÒJtfca lebxad» cm todas as ditas
pro-
Vi^r-jm nffe*-»frNÍ i^Sk ÍH^^t»*?. Afia (é acha expretib
Provas ba Paute II. Dem.VI. $. 135. tSg
ptofanidades , e eílratagemas poliiicos para a ruina do
fcenero Humano , que k acháo cfpcciíi ca mente dc-
monltradas cum as citações das prccifas , e certas Dif-
pofiçóes dn tai Código , c Efcritores Jefiiitai ; com a
individuaijão dos nomes dos mefmos Eleritures , que
eníinSo a doutrina das mermas ptofanidades , e efirá*
tagtmas políticos ; c com a didinçáo dos lugares daj
fuás refpeílivas obras , em que cada hum dclles enfi"-
na , que he licito tudo o referido, e o que ha de mais
pcTníciofo oa Sociedade Civil , c união Ciiriíli). '
8 O que foi confirmado pela Divina Providencii
dentro no Gabinete de V. Mageftadc no mcfmo an^
no de I7ã2 , cm que foi aquella Sencenqa proferida
pelo Parlamento de Pariz : Como a V.Mageftade fã
prefente pelo myftcriofo fuceeHb, com que o Marqiiez
de Louriçal Vicc-Rcy do Algarve maridou a V. Ma-
geflade lium caixão de papeis , que fora alijado do Ga-
leão Hefpanhol chamado Htrmicne ao tempo, em que
Baquelles mares fe rcndeo a huma nao Inglcza : Cai-
xão, que havendo fahido na praia adjacente , e fendo
(ra2Ído á Real Prefença de V.Mageflade , c nella a-
berto, fe achou que continha os Dclpachos do Provin-
cial áoi Je/iiitai do Petú para o feu Ceial, e que nel-
■ AlTim conAi brgimcnte pc- de 17^1 : E da outn Senten^t
tu mrainiii;òes, que osIWnifiros proÃridi pelo dito paiUmeitta
ia Tríbunil tSi C.oroi de França nu i deAtoflo Uo aiuio pioiíiao
xprcfemãiJoioFiitlanieiito dEPi- feguinle de 171a, em que foi in-
ni cam ilTineneia de iodas >i Ca- lelramenle atnliili 3 'diu f acl^
nCTU noa diu deicTtie de Abril , daje , jul£au^o-fa que era ínad-
trei, quairo, fch, fcLC, eoiro de miiUvel em qualquer Pah civiii-
Íulbo dei7(i fobre u dhas Con- lado. £lU ufmna Scnimca hnllí
JFuicOes, ilouCrinas, e maquina- pata manifeftlr conc'uJea[cnieii-
<B(S doi Inipeirauces: Do Eim- te (aTnda que em recopilacSo, tu-
do das AiIiísOea, que condinls- do o referido. Foi iraiiuddi na
Bieme havíJo fuBsniado os iWoia- niefmo anno de i;i- na Jinga»
hftas da mefma Sociedade : Da Pomigueia , e fe vendia nis Jo-
SenUD^a prufisridi lõbre nido o ges dos Livreiro» FiaaCtUt Mf
referido pelo mcftno Parlamento Lisboa.
tm í tlt AgofLD áí> meímo anão
tf# Prota9 da Paets U. DmM.VLS. tjp.
It Tinha cntfc outros bmii maço » que » fendo aberto
CIas propríis. e Reaes mãos deV.Mageftade» deícih
to o maior » o mais pcrniciufi) . e o mais recatado
Siyftcrio das maquinaçóes daqucUa S^ácdéidc, *
$ T^ tbi o deícubrímeoto das quatro PfofifsuOI
Ct^iaaes dc« quatro Sacerdotes » BmnHãOmrã de Pétrâ»
mãmi^ éi Cfjini» € s dm J^à^J^rgt EffX€x, que VoA
la Mi^ftalc ackca dkntro no dhoo maço, todas feitas
»> aajh> dt 1760 nas di ferente» Calas «bqueUa Pro»
WKtt ; e tv>ÍA$ coQcebidas nos mefinns idênticos ter»
«M$« cttf^ traducçâo ke a feguinte:
£:& ^^Teocum <k Paredes p^ff^ ma Sociedade de
JttlJBi^ 3»mmft§ ã IXbm (SÊmpmêmít me prtfèmçã ds Vít¥
rijtHê Mòt ^ € mi ^pnç^ívftf é^Mámnaá» Peárt Miguel
)r> ^a^tture^ mmm ts^er Ttmemãt dm Nmfm Beocreiub
9imii-4 PUfhMèm iíartti Lcureiíoo Rkcí . fur ummcefãrtl^
Wtím SfmííHÚr^ pmr ftei^wr ruaãm fm/^p f«r # fmcji
4KÀ4 MT^iei^Mm peiei CmÊ^uaífSeí de Sadbdade de Jeíu» ã
w^/HÁ**^ <w p*4ixitf jè eiãen: , fcmim fmÊmdm pêe elgeme
jt^lt » 4 i»r^<MÈit QÊÊ^ partetr fee m pãèrtuí fi deve nfi
! rs 11,^1 f^, j » ^^^ jMmrmni
jÈuLi baâmsúamaÊee p pere fir elBff» , me prê*
xL^pamt PreLiÊare . «K Digmidmdt de we^ím So*
4eni e£^mm^ PnLaii, « Di^màiedejÊem de Sociedade»
fi^^çe e £t£ dÍQf£», fi»^ fWifA e §j(»^^r emÊ^remffdê
pmLâ têeSemczd dtifmÊg » far em pmdí amemder' deUxm dá
feabâ de ^i^idm.
«teR««ar&» TH tf 1 ftja fiii riiwfiirt wtn fcwi —ia 11 Oriíj
PnovAs DA Paute 11. Deu. VI. S- i;f- Ul
Chegando á minha nolkia , gae a/giw àa Sociedade
preeara , ca jtertenie alguma das ditas Preliitiaj, çu Dl'
gniiides , prometeo deminciullo com o inli' que fauhtr ao
dito refpeitt , eu ã Suciedade > eu aa Trepojitú do mefma
ftrtendente.
Além dijio promítto , gae /uccedenJe fer eu promovido a
Prelado de alguma Igrejii , em raião do cuidado , <jue devg
ter da Jalveçãe da minha alma , e da boa admini/lraçãa do
nWd minijkrio .* Conjiderarei fimpre que no meu lugar, e
no meu eafo feacha o Prepefiio Geral , para que não din'ide
eiivir fimpre oi cenfelhoi, que eite per Ji, ou por qualquer
nutro da Sociedade , ifiie lhe parecer fubjUtnir , fe digaat
4e me dar. E promeiío obedecer de tal farte a tjlei canfe-
thei , qoe fimpre julgarei que sSo melhores do que quaef,
fuer outros , que o meu entendimento me pojja dictar. O
que tudo fe entenderá na conformidade dai CenJiituiçSes , e
JeílarafBei da Sociedade de Jefus. Na SacrifUa da Igreja
do Collegio da Transfgurejão do Senker no Fott{ffi em i
4e Fevereiro de anno de 1760.
Boaventura Paredes.
la fi na outra meia folha feguinte , e cm fepara*
de coatexto fc contam na mefma Prohfsão o feguinte
Appendix :
E't Boaventura Pucáci faço Frofifsáo , t prometto 4
Deos Omnipotente na prefenfa da t^irgem fva MÓa , dt
toda a Cúria CtUJlial, de todos ei que prefenlcs fe ackSo ,
e a ti Reverendo Padre Miguel de Eyzaguicrc Sieitor dep
te Collegio , quejhíes as vetes do NoJ/o Reverendo Padra
Lourenço Ricci , Prepefilo Geral da Sociedade de Jcfua ,
e feia fueeeffores , Lugar Tenente de Decs , perpetua po-
treta , eajiidade , e obediência , e conforme a mcfiaa obo-
iiãnãa ttr Jbwi particaltr eaidade no tnfru dos meninos,
/"
i>i Prcvas i>a Parts !L Dbh.VI.S ij^-
'figandú afirma de vher eonteúãa nas Letras ApoJUUuk
da Sociedade de Jefus » e nas faas CònflttuieUs,
Além dtfio prcmettú efpectal obediência a» Sammo Pm*
iífice pelo ijue pertence ás MifiSes , i{fflm como fe conúm
nas Letras ApoJloUcas da Sociedade de Jeíus » c nas faat
ConfittúçUs. Na 'Igreja da Transfiçtíraçãà do Senhor fiê
no Collegíú do Potc^ffi em 2 de Fevereiro He 17 do.
Boaventura VgrUcs.
'Às outras três Profifsues sSo do mefino identiodí
ecor. •
II De fotte » que no primeiro contexto dcRa Pro>
fifsSo fe obrígão os Prbfitentes a (êr denunciantes doi
íèus confocios , e fe obrigSo no cafo de ferem Preladoí
das Igrejas , em cuja denominação (è còmprehendca
Bifpos, e Arcebifpos» a ficarem íbmpre debaixo daf»
jeição do feu Geral: De forte que a Ordeita Epifcopi
fica fujcica ao dito Geral contra todos os princípios dt
fua Inllituição por Chrifto Senhor noffb. E no Âppcii*
dix mais particular o dito Geral he lugar 1*cnentc de
Deos Omnipotente , e não fó Vigário de Chriílo na
Terra , como o Summo Pontífice Romano : As Le-
trás ApoJloUcas não são as que tem cmáiiado dos meA
mos Summos Pontífices Romanos » mas fim as Letras
ApofioUcas da Sociedade de Jefas : E a obediência aos
snefmos Summos Pontífices Romanos não he a obc*
diencia ampliífima , e illimi^ada » que todos os Fieis
lhes profeflamos em tudo o que pertence ao Efpirí-
lua] : mas antes pelo contrario he huma obediência
efpecial, reílrtâa» taxativa» e reduzida ao único pon*
to das Mifsôes : £ ainda efta cfpecifica , reftrtâa 9 ta*
xativa t e reduzida obediência não dere ftr regwladt
pCí
s ConíU da meíma Re^ía AtceftaqXo^
picles Letras ApofloJicas dos mefmos Summos Pontiíi«
CCS, mas íim» e tão íomcnte conformer ás Lttras jipop
ioUcaSf c CottJlituíç6es da Sociedade dejeftts, ou daquelle
Lugar Tenente de.Deos, que vem a fer o mefmo.
12 Manifeílando-fe pelo defcubrimento das ditas
Profifsòes os motivos occultos, com que os Impetran-
tes nunca obfcrvárão Bulia alguma Pontifícia, que co*.
hibiílè a relaxação das íiias doutrinas , ou pugnaíle'
com os íèus intereíTes : Confirmando-fe a pratica deílas
lemerariaa defobedic nelas aos Summos Pontifíces por
tantos fados , quantas forão as Bulias deíla natureza
emanadas dos mefmos Santos Padres até o dia de ho-
pe r £ tornando-fe a confirmar também os mefmos fa«
{kos das referidas defobediencias por tantas teílemu-
nhas» quantos são os ProfeíTores de Letras , e os que
ftinda fem as profeíFarem , virão , ou lerão o que tem
paíTado na Europa , na America « e na Aíia ao dito
reipeito. >
X| Não podião ignorar os mefmos Impetrantes »
]ue na certeza deftes faâos notórios , aquella confir-*
nação geral » e relativa das outras precedentes » qu&
iSmente nos referidos termos hábeis poderia appiicar*.
c ao fubílancial do Inftituto de Santo Ignacio , . nS<x
podia ter alguma applicação, nem fer de algum eífci«
:o para fanar , ^ legitimar as ditas profanidades , edra^
:agemas políticos , e rcbellião á Santa Madre Igreja p
;m que havia degenerado a Sociedade dos mefmos Im-
petrantes; fendo aquella degeneração notória, efyfíca-
nente certa pelas efpccificas . e authenticas demonilra-
;6es aílima indicadas.
14 Não podião ignorar os mefmos Impetrantes;
]ue nos termos daquellas notórias, autenticas, e fyfi*
:as certezas de faâos , que excluem toda a réplica cai
lontrario , fem commetterem hum horrorofo facrilegio |
Provas da Part. II, N nJ^
,1^4 l^itovAt DA Parts Tl. OsícVI. S- 'ij^.
nio podiâo intentar perfuadir ao povo menos adverti^
òo, c ás peílbas menos acauteladas » que a authorida^
de 9 que a Igreja tem para confirmar os Eftatutos klaâ
Ordens Regulares pelo que pertence á fubílancia del«
les, como são na forma aílima declarada os Votos i c
•s Leys $ que conduzem pelo caminho da obíèrvancia
delles á perfeição Chriílái fe não podia arraftar ao ab#
furdo de fe procurar fazer crer » que o Breve , de qua
Çc trata , fe podia extender a confirmar as fobreditas
profanidades » e eílratagemas políticos t e rebclUócs i
Igreja, em que confta táo evidente» e tão fificamentCf
que degenerou ha muitos annos a dita Saciedade.
I ( Porque he principio indubitavelmente certo f
que a Igreja náo pôde definir» que feja vicio/b o aâof
que he honeílo ; nem pelo contrario » que feja honeAo
o aâo 9 que he torpe ; nem por coníequencia approvar
por algum Refcripto » ou Ley » couíà , que íè;a contra*
ria á razáo» e ao Evangelho , porque Ifto íèria propi«
nar veneno aos Filhos » contaminar com pefte os Fieis p
c oppor-fe á Fé » que approva todas as virtudes » 6
condemna todos os vícios. ' Sendo eíla a natureza dd
pleno Pq4er Apoftolíco, ido he» poder tudo in étéifka*
^únem, e não poder coufa alguma tn dejbructionem, ^
i6 Não podião ignorar os mefmos Impetrantes f
que ainda quando não concorreífem » como concorrem»
os
^ a Slo palavras fonnaes do dou- pia pregarei , mt reprtíbaret tone»
tifliiDO , e excmplarillimo Bilpo /la ; hic fam nimtrum error , tm fih
de Canárias Melcliior Cano no Li- lum fiãelihus pejtem , ac pemitiem
vro V , Cap. V do feu Livro in- aferret 9 feâ fiãei et iam (fuoãimmh
titul do Ve Locis Tfteohgicis da ao aãverjaretur , ^tia. omnem virta*
2mprefs;to do anno de 174^ pag. tem prooat , uuiverja vitia cmdc
16$ col. I ihi : Detfíde EccUfta mnat.
wm potejl definhe guipf^iam efe vi- b Nam etji amplUts aUíptid gtt^
tium , (luoã ftonejlum efi ; aut con- rintus fitero de Potefiate Vojlrã %
ira íionejbm efe , quod eft turpe : quam dedit nohis Donúnus in eiifi»
trgo necfua edita tege prohare quid- cationem , 9^ non in de/lruâioneM
ífuam , ifuod Evangelio rationive vefiram. CQiiaÚuU , CzvíUíLXí
jnittáeum fit. Si enitn Ecclefia ex" ytfL U
prejft veí judicio, vtlUge lata tuf"
Provas oa Pa«te II. Dek. VI-S- ijs. ijj
es inhabcis. c cfcabrorus termos aílíma referidos , ano
bailava que a dita Confirmação abftradta fe crpalliaP'
fe ramificada com o femprc venerável , c fagrado Nome
do Hanti/Iimo Padte Clemente XIll ora Prefidente na
Igreja de Deos , como iii felizmente fuccede , por hum
effeito da fatal influencia, que de certos tempos a ef-
ta parte 1-c a todo o Mundo notório , que tem feito
fahir da Cúria de Roma (com a mefma criminofa ob-
repção, fubrepi;áo , c furprcza) muitos outros Breves
do caraflcr defte , de que fe trata : Brc-tes , os quae»
tem fido também públicos com a mais viva , c pene-
trante dor do coração de todos os qtn no refpeito , c
selo do decoro do Vigário de Chriílo , do Succcllbr de
S.Pedro . e da Cabeqa vifivel da Igreja, e na fidcli-
I rfade , c obediência á melma Igreja , c ao Pai Com-
l num, temos a felicidade de imíiar os plifltmos exem-
plos, que V.Mageflade eíla quotidianamente accumu-
lando noa exercicios d^flas , e de outras muitas Pi.eaes ,
c rellgiofi (limas virtudes , em gloriofa emulação de to-
dos os feus Augulíos Predeceflorcs ; os quacs V, Ma-
gcfiade não fó imita , mas excede nas roefmns exem-
plari/Iimas virtudes ; e no ardcntiílímo lelo de prote-
ger, e ruflencar com ai fuás Lcys, c Ordens a obfcr-
vancia delias.
17 Não podião , digo , Ignorar 03 mcfmos Impe-
trantes, que ainda em outros termos menos inhabcis,
c menos efcabrofos , niío baAava nem que o dito Bre-
ve fubrepiicio , c ckndcAinn , apparcceCTe fantiticado
com aquelle femprc fagrada, e rcfpeitavel Nome : nem
ainda que fofTe nefla Corte aprcfcntado por modo ati-
thentico , e legitimo , para que V. Mageftadc tiveíTc
alguma obrigação de rcccbelio , e de permittir a exe-
cução dcllc nos feus Reynos , c DominioB ; fendo ia-
crivel , e ínfullentavel , que os mefmos impetrantes
N íi igno^
J
t^6 Provas da Parts It. tfBii.Vl.$. i|>;
JgnoraíTem na fua Profifsão o que a efte lefpcHo paí&
na verdade da fanta, c incontcftavcl TKcdo^a.
I S Melchior Cano , luftre da Hefpanha , Bifpo de
Canárias» chamado por antonomazia *> Meflrc it^hto*
iogos, e Author , contra cuja Religião , e Littefátoia
não houve inveja, que mordendo, pudeíiè ^zcr amc"
nor brecha , tratando ex profejfo efta matéria , decJaroa
a verdade delia » excluindo folidiílima , e incontralla*
velmente tudo o que contra a meima verdade fe ti«
nha procurado introduzir. A fua Decisão fielmente vcf
tida no idioma Portuguez , he a feguinte : '
£ quanto aos que per tendem perfuãiir infaBhxis todas
tfj determinações dos Summos 'Pontífices em »da , e qual-
quer matéria que feja , fem djjlinção , c fim efiolha ; di^o »
^ue cjles Efiritores arruinao , e não coadjuvão ; dcjiroem , e
não Jortificão a Authoridade da Sede Apojlolica .... "Não
necelfita a Cadeira de S, Pedro da nojfa mentira , não ne»
€(i(fita da noJfa adulação. Nejla certexa o approvar as Or*
éens Religiojas, ou reproval/as , não pertence áqucllas ma»
terias , em que o Summo Pontífice não pôde errar ; porqui
yfo não depende fimcnte da SCIENCIA , mas tamhem dá
PRUDÊNCIA, Já no Concilio Lateranenfi fi advertio,
yue a grande multidão de Religiões , que agora vemos exifi
tir , firvia de grande incommodo á Igreja de Chriflo, Tom-
èem confejja o Concilio Lugdunenfi , que o importuno , e
éefirdenado defejo de alguns Impetrantes extorquira , e aí^
çançára por força de importunos rogos a Confirmação de
algumas Religiões contra os Decretos Synodaes, Pelo que
ordenou , que fi abolijfem certas Ordens Religiofas apprcva*
éas pela Sede ApofioUca » ou como inúteis , ou como nocivas
á Igre-
« No fcii admirável Tratado mens ãmtos fe cojlumão tllãquear.
2>tf Locis Thtólogicis Lib. V. Cap, Quellão V. na Refpofta ao quar»
V. cuja rubrica hc a feguinte: íío to argumento pz%, 171. qo\.2.Aê
^nfi fe dtfatão alguns nós , com os ImprçTsáo feita no anno de 174^
#»^f algumas ve%fs ainda as ho* ta Cidade de BalTano»
P-R0V.4I 15 A Paktb II. D'eh.V1.$. ij-pV ipr
4. Igreja, de forte, que nmgztem depois fe admittijfe a prc*
Jejfallas, O Papa Celejlino V confirmou por Indulto , ca
Breve ^ feu o ejhdo , e vida dos Fraticellos : E com tud^
João XXII dijfe , que a graça da Confirmação era notoruh
mente invalida: E o outro Pontífice Bonifácio , Jtindando^
!€m certas , e racionáveis caufas , annnllou inteiramente aqueU
la Confirmação do Papa Celejlino, Da mefma forte o Papa
Paulo IH (o mefmo Pontifice , que confirmou os Eftatu-
tos da Companhia denominada dejefus) approvou por fuás
Letras Apojlollcas a Ordem , que InJUtulo em Itália o Ir»
mão Baptiíla de Crema ; e fem embargo dljio vimos ha
pouco, que efla Ordem Jol lançada fora dos Ejlados de Ktf-
neza por hum Edlcto público do Senado , e a doutrina do
mefmo Baptiíla , que pella fe fegula , condemnada em Ko*
ma. A* vljla do que fe Ja% notória a imheclUldade , e Infub^
Jt^l^cla do argumento daquelles , quejimdados nefle generê
ie privilégios , que nos nojfos tempos Jacllmente ou fe conce»
denif ou, para melhor dizer, fe alcanção porjorça de pró'
€es Importunas , eflahelecem , que as novas Religiões por efi
Jeito dos Indultos Pontifícios , que as confirmão , devem fet
recebidas como fe vlejfem do Ceo . Ampliando e/ia Conclusão
ainda ás outras Ordens , que não tem Regra alguma das
approvadas pelo Summo Pontífice, ou dada pelos feus Fun»
dadores. Sendo certo , que nem ainda ejles privilégios de
Confirmação Pontlficla são certas determinações , e Decisões
4a Sede Apofiollca, ás quaes efiejão obrigados os Fieis. SC'*
rá bajlante que fe lhes dê a mefma authorldade , que tem
as Eplftolas Decretaes , das quaes multas Jorão depois re-
provadas com mais acertado conflho , porque não Jorão ep
tahelecldas por hum firme Decreto , mas pela opinião doè
refpectivos Pontífices , que as determinarão. Na verdade
• antes do tempo de Santo Thomaz fe, admlttlão com tant4
rejlrlcção , e com tanta difficuldade as novas Ordens ReU'*
glofas , que então de hum tão grave , c circwnfpecto julzd
%'%h Provas dà Partb II. Dbm.VI.S. 135:
32 O que fe confirmou ha pouco tempo na Cortt
de Madrid pelo douto Parecer » que o Procurador da
"Coroa aprefentou em 1 1 de Julho dó anno próximo
paíTado de 1764 no Supremo Confdho de Cafiella , com
'O aíTumpto do afylo , que os Jefuttas expuiíbs de Fran-
lça pertendérão , que fe íhes conccdcílê nos Domínios
de Hefpanha.
2| Náo podião Ignorar os mefmos Impetrantes,
que quando agora introduzirão , e procurarão efpalhar
neftcs Rcynos o referido Breve » foi a tempo » no qual
(pelos motivos aílima referidos » e por outras muitas
caufas públicas dignas da mais fdrla confíderação) ie
tinha jd cm Veneza prohibido o ufo , e a publicação
daquclle Indulto ; e fe tinhâo proferido em França p^
ra o recolher» e fupprimir debaixo das penas mais íç-
Terás • as fignificantes Sentenças , que já fe achão di-
vulgadas até nas Novas públicas : De íbrte que notoria-
mente fe manifcfta» que a referida introducçáo, e dif-
persão dos tacs Exemplares neftcs Reynos » depois de
haver fido >ulgado por notoriamente obrepticio, fubre*
pticio > nullo o Breve conteúdo nos ditos Exemplares »
for 5o ordenadas a inquietar » e perturbar nos mefinos
Rcynos os puíiUanimes , e os pequenos» que carecem
da luz da inftrucçlo.
34 Não podião tão pouco ignorar os mefmos Im«
petrantes > que tendo a Igreja por princípios de todas
as fuás obras , aílim aquella íimplicidade fanta» e ia-
nocente» que em íi não admitte miftura de engano « *
como a fcparação das trevas do dolo » paca feguir t
luz , da qual ninguém fc^e para a efcuridade » fenãp
quando conhece que faz mal : ^ Nem devia aquelle
Bre-
ã Efioie fimpVíCes fient Cobtm- fiaminihus , ut vtãeaat opera- ve^ra
iã. Mattb. X, verf. i í cum con- á(/«/i..Matth. V , ic, Onmis etim,,
cordancibtis. qui maiè agit , tiãit Jucem, ^ tm
è Sic hiceat lux 'pefiru eoram veait od htcem « ut nm^ argtMttiJ^
PitovAS DA Parte II. Dkm.VI. S- ijí. tàt
Btcve Gínfirmatork) entrar ncftc Reyno com o cÇ&iro
das fobreditas cubertas , ou fobrcfcritos anonymos » d$
mefma forte que fe foflc introduzido de noite : Nem
devia entrar no mefmo Reyno furtivamente pelas ja-
nellas dos Correios , c das peíToas , que receberão 6$
taes Breves , fem perceberam quem lhes entrava em
cafa, para a defenderem daquella)akivófaintroducçã0;
mas fim devia ter entrado o mefmo Breve pelas por*
tas da Corte, e dos feus Tribunaes.. ?
2ç Pois que de outra forte a fua introducçao cau*
telofa pelas referidas vias incompetentes , e occulta$>
fe vc notoriamente que contém hum declarado infulto
de ladrões , e náo huma communicaçáo das Decisões
do Vigário de Chrifto Senhor noífo ; ** porque o meí^
mo Senhor nada annunciou nunca occultamente, mas
íim por modo claro ^ público» e a todos patente, não
fó no Templo, mas até na mefma Synagoga. ^
26 Donde refulta outra demonílraçâo , de que os
mefmos Impetrantes náo podendo praticar aquellas
clandeílinas introducções , e difpersões dos ditos £x?
emplares fem o claro conhecimento de que obraváo
contra o efpirito da Igreja , e contra os mefmos Evatv
gelhos, que devem fabcr , e feguir com maior obriga-
ção, como EcclefíaAicos ; íè conclue , que não podião
dirigir aquelles eílranhos , e reprovados meios , fenão
ao façanhofo, e illicito iim ailima indicado , qual era
o de
úpera ejus : qnt autem facit verl- pèr âocui h Synagoga , ^ hi Tem"
tatem,venit aã lucem y tit mofiifè' p1o,%quo omr.es Juã&i coiiver.titnt ,
ftentur opera ejus , quia in Deo ^ ht occuUo loctitus fitm uifiil. Joam
fwit faâa. joan. Ill , 20,. 21 , 1I, Cap. XVIII , vcrf. i j , 20, Qiul
ã Qui non intrat per' vjlium in enim ht occtiUo fiimt ah ifíts turpt
evile ovium , fed afcerJit àliunãe , efi^ t^ dicere : Omnia aiiiem , qua
líU fur efi , ey' laíro : Qui autçm arguuntur a lumine , mamfvjlantur :
kttrnt per ojlium , Pajl&r efi ovittm, Omne enim, quod maiufejlaiur^ 1u»
Joan. Cap. X , ver/*. 2. r men efi. D. Paul. ad Jbpt^eí. Cap*.
í Rejpotidit et Tejus' : Ego pa- Vj verf. 12, ij.
Um ioctuus fim Mundo : Ego fem-
<f«i PnovAt DA Paatb n. OSII.VI.S. i?5« 1
o 40 inquietarem , e perturbarem nefte Reyno os pd*
fijlanimes , e os pequenos » que carecem da luz da in«
ftrucçáo.
27 Fortifíca-fe ainda mais eRa demonflraçSo » quan*
do (è confídera » que havendo entre os ditos impetran-
tes ProfeíTores de letras , hc certo que nSo podião dei-
xar de ter pofíciva certeza de que o referido Breve»
lendo introduzido , e efpalhado nefte Reyno pelos di^
tos façanhofos , e reprovados meios » náo podia íèr no
mefmo Reyno de outro ef&ito, que não foíTe o referi-
do ; de perturbar , e inquietar os pufillanimes » e os pc*
quenos , que nelle carecem da luz da inftrucçâo.
aS Pois que náo pude haver coufa, que íèja mais
fiibida , e obvia ao conhecimento de qualquer Profef-
for de medianas letras , do que o sáo o Direito ,' c o
coftumc geral , que eftabelecem » que para aquelie Re(^
cripto fer por V.Mageftade reconhecido , e pelos feus
Tribunaes executado 1 como huma determinação Ponti-
ficla, era neceflario que indifpenfavel , e cumulativa*
mente concorreíTem duas coufas tão certas 9 como são :
Primeira , que o dito Breve houveílc entrado nefta
Corte pelas portas principaes do Palácio de V.Ma-
geftade ; fendo nelle aprefentado a V. Mageftade pelo
claro, authentico, e legitimo modo, que o Direito» c
o coftume tem eftabelecido para a aprefentação dos
Rcfcriptos , que vem da Guria de Roma : Segunda,
que para a publicação do referido Breve precedefle o
Áegio Beneplácito de V.Mageftade.
2p Não obftante q^c os negócios meramente Efpí*
rituaes , e Eccleíiafticos fejão independentes da JuriA
dicção dos Príncipes Seculares ; e que por efte claro
conhecimento não pertenddrão nunca os mefmos Prin-
cipes conhecer dos merecimentos dos Breves , Bulias»
c Refcriptos , que nas matérias defta natureza cmanSo
da
Pkovas da Pa a ti U. O em. VI. S- ti?, loj
da Cúria de Roma , pxtra os confirmar , ou para os ic
vogar ; Com tudo fendo os Soberanos indifpcnfavel"
mente obrigados a vigiarem concinuamcncc fobrc tudo
o que piide conduzir para manti-Tcm a tranquilidade
nos fetis Rcynos j e Eilados ; e devendo por iflb fer
informados do que fe conte'm nas Ordens, que vem
dos Paizes Eftrsngciros , pelo juílo receio de que por
cilas , ( como agora fe intentou fazer ) fe intruduzão , e
cfpalhem quaefqucr fuggeílõcs próprias para fe per-
turbar o público focego: " Daqui vem, que o Direita
de fc aprcfentarem aos mefmos Principes Soberanos,
c de fazerem eftcs examinar todas , e quaefquer Bul-
ias , iodos , c quaefquer Breves , c todos , e quacf^
quer Refcriptos , que aos fcus Eftados s5o dirigidos
pela Cúria de Roma ; para le expedir fobrc as mef-
mas Bulias, Breves , e Refcriptos o Régio Bcneplacit»
antes de fe lhes dar execução alguma : Eíle Direito,
digo, he hum Direito certo, ínheremc i Soberania dos
Príncipes, que não reconhecem Superior no Temporal,
c delia infeparavel ; c hum Direito, que como cal nera
os ditos Principes podem abdicar de fí mcfníos para o
alhearem, nem admicte alguma prefcripção, nem ne-
ccITica de Concordatas com a Cuiia de Roma, nem
de Privilégios por cila concedidos,
;o Ella he a geral , c confiante Decisão de todo»
os Doutores mais pkis , mais rcligiofos , e mais verfados
cm bum, e outro Direito, e naTheologia Efolafíica ,
c Mora! , que cx jiropjfo tratarão a matéria ; á excepção
de alguns Cafuillas , que pnr notórios aduladores , c
por deAituidos de toda a aflll^cncia dos folidos princí-
pios
« VflB-E>« DePíflriííRwÍj), -Ríflat. SálfoitiDtJíeítKliKrBu!-
Pari. 11, C«p. II per lonim. C<y- larum. CarJiialii ic Luci tu Krla-
varrutlai FraãUtrum gnsjííípim» timiihus RflMntt Corií, Difcuii. 11
Cíp. X num. j(, BiUiiga In Spe- mun. jí,
fíi!' Prir.cirim Kubílca i j , veibo
i«4 r**^'AS CA Parte IÍ. Dem.VI. S- ij^.
f v^ Cl riiij . c «ie Dir^Iio , n-Io conflituem aJgumt
: k t.tc --.c :iTirs:3 o cciVinae univerfal , incon*
c-V:. i *v.-u-:í ô: :^*? a? 31onar^uias , c Eftadoí
K:N:r: "-» -:^ Ci:-iiz^i: coeso da mefoia forte at-
tcf-
. • * . - --> ' r.- :;- / 5--_r Jí.-Vví Cap. vi. Na^
>f i F. - --■■■ .'■CiT. ^uTi c-.trngttt 24 Jle
t : , : - . -".-►. '.-.--• . ' 7>. J. 2^- Chumacei o e
. T^ - •-:.-■. _ ."-•;. \f.-n'-:j: cã SaKÓlifíim,
^...z -. - : : .--t: ."." r i .: i- -^rJor. iic U Nuncia*
- .- ■ •• " ■ : -. i ^- r rj-.".* cr^.i: rrrr.cipiumi
'' ■ .:•■■ ■' - "~. ^- F_rv.' »!e Aimilcrdúo ,
- * -i.;.:..r ij.s. ! CiJiide florecii
.-■ C-. i . _' t ^;:r-wcs) in 2. 2..
,- - -■.-•• r-r-_ . n:z. : , *i.:b. S. circa fin,
_ *• ■ - . Tsir- rc :t; IiíxzmLo íncitulft-
.'' " -r ": 5r*i^-"r ci^cc Bullarttm
" . - .- ■:. c^."^ í.-íf-rii^flBCap. II.
.- :-:■:. . . r.= "ic. S^-suJa De Sup-
- .-: ,-V. T '?«. Pa:t. I , Cap.
=_r-. i. vcrí', J/V
- —m .'■C---X Pe K^-i *.'':,': s í)í'
-■ . - *^ ■ c.ví:;v'- T-.J.aLV fiV PflpM/f a'
- _ J.-;í^-- P.' 1\£íT7í;::f R«-
-' . '-:-.£ e ir. Vil. è. I. fe^ft.
. r-r.. :«í. ».*-í -.■ ~V Vj;.í.?íit«
•_ r.- ■ :rr.A irci a ;.: r:. ^ : . «.'^Wf-
- 7^-- ."..'.-'• -.c ::í pe: toC
.: --- -V -ii». li Pe P^t-Jy ^re-
. . ' .. .- .: ". ■•.■>..>.>■ op.viii,
* — '■ ■ ■ • . ^:. . .J! 7. >. LI a n::xn. 1S2.
^ . ■ ' J^ -■ ' ■ -."• - "^-1 .• J> '^Jfl-ftf H
i ~ ■ • — ■ -— ., ^- -.-..-; .*::".-■*■ Cf* J'i:teni L:b.
> - -"■ - ■■■ ■ '- -• .--. . .~ -. :: ".. :. í. & LiK III,
---■■ V '. ■■ ■ ■ "-^ -"■-" -"• ■ -- -vLib. VI, Cap.
i"-' * -■ ■" . '.- - - ■ -' . .\ -. . : . :. ... y^K^FÍre» De
*■""'. ,;. _ . ' _~ ^.- r^. -,-.-■::-:. II, Cap. 111,
^.-" . • . _ . - - r v : ■". . > '. c--' '^fi.mia Pcte-
* '/■"■' ~ "' *■■' ' ^'".T .*".í:.:r.i} Cap. IX,
:'•: " ' ' c * •■ . T»ci :r:. ':.;*■ v' H^ricves
\:'^. -- . . ' : . ■ -- ^ '"^ i^ I DÍBíCaár, 111 , n. x < . c 17.
tiiovAS OA Parte II. Dbm.VI. S- ij^. ioj
teftão os Doutores de ambos os Direitos > e de ambas
*I'heologias , que íicáo allegados , c erpeclalmente os
fcguintes.
32 Quanto a França. *
j } Quanto a Hefpanha. *
; 4 De forte que em huma Confulta de 1 4 de De-
zembro de 160^ fe rcprefentou a ElRey D.Filippe III,
que e(le Direito Es la pupila dei ojo , y lo qtte mas im*
porta : Y en cl no debe fer permtttído , que fi toque 1 nt
gjtie aun fe admitta género de refpuejia , como parece por
Cartas, u Injlrucctoncs delKey FlUppe 11 de imviortal me»
morta, ^£ nefte Direito, e coílume íè fundou uhima«
mente a Pragmática de ElRey Catholico eílabclecida
fobre cfta matéria na data de iS de Janeiro de I7<^2,
c publicada com maior folemnidadc na Plaçuela de
Bom-Retiro no dia 21 do mez de Janeiro do referido
anno. Quanto a Inglaterra.
5 ç He confiante que no tempo da fua união com
a Igreja Romana, ainda que Guilherme I , por anto-
nomazia o Conquljlador , fe houveíTc fenhoreado daqucl*
Ic Rcyno com o favor , c ajuda do Papa ; com tudo
não permittia , que nos fcus Dominios fc recebeíTem
Kefcriptos alguns da Guria de Roma , fem obter pri-
mei-
« T>e Marca De Concórdia Sa- quamplurirai.
terdotii, íJ* Imperii Lib. II» Cap. í Covarruvias Praticar, q jj,
Xll, ?. S, c Lib. Ill, Cap. í, num. 6^ & Variar, RffoL Lib.IÍ,
?. 7 , c Lib. VI , Cap. XXVIIi , Cap. VIU. Belhtga inSpecuJoPrin"
2^ 10. Pautas de Frajfalde a Ke- cip, Rub. ij vcrfic. V.ejlat, />.>•
gaíi Francia. Lib. II, Jut. 7. Auf,fr. mas in diâa Injlrti^. Confeíf. Part.
Ve Pote/late StLCíilari fitper EccJe- I, Cap. VII, num. i ^."Salgado
fia/i. perfonas Reg. 2^ fali. jo. Ca- De lletentione Bullanmt ubi lupra.
mWus BoreJIus De praftantia Ke- Fehronius ubi fupra. Giannone na
gum CatíwJicorum*in caju addito ad Hijloria Civil do Rcyvo de Y^apO'
C}^.^ T.XXI , foi. 544. Fevret up Us Tom. IV , Lib. XXUl , Caç.
Livro intitulado: V>e ahufu Lib. 1. V , e muitos outros dos aiTima ci-
Cap. II, n. I 8. Stohnans in dido tados.
Tr.'<5katu Jus Beipar. circa execitt, c Efta Confulta fc acha no
literartm Apoflolicantm dido Cap. Tom. IV da Compilação do Ar-
IV, num.7. noviflhne /((/íifff/r F^- chivo de Nápoles coUi&ida por
%rouius Capitul. IX « 6 8> ^ aUi Chioctêrel Tom, IV, pa2. 7 $9*
fé PnoVAS DA Pa&ti IL Dxx. VI.S- ijp.
meiro o feu Beneplácito, O iiiefino conda dos Diplo*
mas de Ricardo II , e Eduardo III. ' Eftabelecendo-fe
eíla obfcrvancia na famofa Ley » que entre as de In-
glaterra fe cham^ de Préemunire, *
Quanto aos Paizes Baixos de Flandes» cEarbante,
%6 Também he igualmente conftante • que nellcs
eftevc fempre o mcfmo coftume cm vigor. ^
Quanto aos Reynos de Nápoles, e Sicília.
)7 He também notório, que fem o BenepUeite Rb*
ghp ou Regia Exequatar (como fe denomina no Ditei*
to daquelles Reynos ) não ha também nelies execução
de alguma Bulia , Breve , ou Refcripto da Cúria da
Roma. ^
Quanto aos outros Reynos , e Eftados da Itãliã.
; S He igualmente certo , que não obftante ferem
tSo vizinhos da Cúria de Roma , nem por iffo UVC
nelies menos vigor o dito coílume.
3^ Por exemplo no Piemonte. -
Na Sicilia ultra Pharum. /
En Milão. ^
Em Florença. * Em
ã Stohtians in diâo Traâatu Regidos Cbronologicos de todof
Jus Belgattm Cap. IVy num. 4. os Diplomas , que os Monarcil
h Noviflíme Ju/lrmts Fehronitu dominantes daquelles Reynos «r-
in áliSto Traítata De Statu Ec- pedírúo fobre eíla matéria nosUif-
eIe/iA Cap. IX , ^ 8. ferentes Séculos.
c BorelUis ubi fupTi, Loetis in e TAefaitt-us DeciRon^i^i.Anf
Traâatu De Cw% Braiant. Ber- tor.ius ¥àber ad Tit. Codicis Di
tranãus in Kefulutlonlhts Befgici appellatione aí àkuju DeáoJtioo.
Traâatu 2, Arcicul. }. Stokmans ;> e 4*
XLbt ( pra. Vm Efpen ubi fupra , / Petrus Gregortus De Cwcef'
novlfíimc Ju/lhius Fehronius etiam fwne Feuébrum Part. VIII, quaeft.
ubi proxiiíie fupra. 7 , num. S. Camillus BorelhiS ubl
d Giannone Hijloriã de SapoJes fupra. Steírmans ubi fupra. Awutns
Tom. IV , Liv. XXni , Çap. V Variartm Tom. II , Refolut. 2S.
per tot- ubi late : E he a matéria V/m-Ejpeti ubi fupra. Ciap. I. 2. 2,
da primeira Confulta do Tora. Ill in fíne.
da admirável Collecçáo do Archi- g CutelJus ad Lcgem Sicttt »
TO daquella Corte na compilação Nota 4$ , 3c ad LiCgem Fredenci
de Afyetfo: achando-fe no Tom. pag. 4S2, num. 10.
IV da Collecçáo do mefmo Ar- h Pevret no Tratado M>e ãtufii
cbiyo , feiu por Chioccarel , os l^iv. l, Cap. U^ num. x8.
Provas da Parte II, Dek.VI.S. 139. so7
Em Mantua. "
Em Veneza. *
40 O mefino Jucidico codume Tc obfervou fcmpre
nefte Reyno , fuftentando-fe i5o firme , e eonílan te mente
a Tua obfervancia , como fe manifella por monumen-
tos tão authenticos , e tSo irrefragaveis , como são o*
feguiates.
41 O Artigo XXXII ' da Concórdia de ElKey Dom
Pedro I he do teor feguinte .
<Jiie ElRíj/ tinha mandado, que nlngiicm pahlk.ijfe Le-
trai do Tapa fcm fiu mundade , pela ijaal raíão o Papa
tjluva aggi-avada das Preladas , tenda i/ue pol^feu ate ft
tmbargavão fuai Letras , que fe natn puilsquem , cema dn'
viéo D ijae fejaãa em todoloi eiitroi Reynas ,- e pedia-nos
por merçi , que qiihejcniat revogar a dita Ordenação.
Refponde ElRey : Que nas mojirenj cjpis Letras , e
velas-hemoi , e niandaremai que fe publiquem pela guifa,
^ue devem.
41 O Artigo txxxit da outra Conctvrdata feita
por EIRey D.João ol, fc vã que foi também do tcnr
íeguime :
Item : Qae fe ímpelrSo Letras ÀpafloUcas para Bene-
Jichi , ou para fuai demandas , ou hão Sentenças febre Be-
nejiàoi, não são aufados de as putUcar, par aáefes.a, epe-
nq da Ordenação do Rei/no , aiã ijtie hajão Carta de lieen-
fa de EIRey, « ante que a hajão, Uiejaiem citar as par-
tes contra quem sãa , para diferem contra as ditas Letrat
ie fea direito perante a Jajliça Secular , o qae he contra
Direito conhecer dos Autos diii Igrejas, e fohre S entençai ,
4 Jeitos da Papa, e eutheceni dafarreiçSo, ejâffidade.
« Rc-
< StDIrmms nbi fupra. dalii fe cODferrJo no Real Archi-
» Jmnnrs Baplijla Ferrei Con- to da Tone do TsmfB , e te »-
BBo I, num. 14, e IS. onde le- chio era Gítritl Pereira de Ctfirf
fOK , que eíU h< a pialíca ile to- na fua Mtnsn, ' ...
j»t PftoTAS DA Paktb II. Dsv.YL S- Ijf.
Refponde ElRcy : Ume EU* ummjín efiacrfaicnê-
«•i ante djfim ft c^Jhanmi fimprc €m tempm imi K^i> que
smtc ElU firim smiigjmtHUg € tfim kc mais p^r confciva-
qáo da jurifdicção , e liberdade da Igreja , ^uefeu pre^
JtKza , p0r manur aqaclles » qtu cjiãm tm ptffi de fcus BC'
mcfidms , c não lhes hã fir Jorçã Jcita per mlgans Referi*
ptes fiilfiSf qwc amuàe vem; e ainda time poderia fir, qac
virião aigmius Letras emprejtôjte de Rej ; e perqae achea,
^ue fcmpre fe effàn nfitu , e qae não hia contra a libcrda-
cie da Igreja , antes en fèu faTor , mandou , que aj/in fi
^ttãrã.:Ji , e ãjàn o entende daqui em diante guardar » e
étffim fe guarda cm outros Reinos, e Terras g e que aOr^
denaçãof e maneira ^ que em ejl» tem, ke hoa, e nom per*
tence efio a elles.
4; O mefmo (e conclue do outro monumento pú-
blico , e autheptico do formal Protefto > que Egídio
Martins , c Pedro de Velafco , Embaixadores do mefmo
Senhor Rey D.João o I, fizcrão no Concilio de ConA
tança , que fe acha incorporado na Sefsão xxu do
mefmo Concilio pelas formaes palavras , que traduzi*
das na lingua Portugueza , são as feguintes :
Porque ambos os ditos Poderes (ijlo ke , Efpirituaí, c
Temporal ) Jorão conflituidos por Deos Creador de todas, e
eada huma das coufas : hum para prefidir efpiritualmentc
4s coufas Efpirituaes ; o outro para governar temporalmen^
tes as coufas corporacs ; por ijfo fe conhecem difiinctas todos
as coufas , que eflão debaixo da jurlfdicção dos Reys , e
Reynos , pela Dlfpofição de Deos fap remo Arbitro de todo
ú Univcrfo , o qual commetteo a cada Rey a efpada da
Execução para cajligar os mãos , e proteger os bons ; entre
CS qttaes fe comprehende a Protecção dos CathoUcos , dd
Santa Igreja de Deos. Por ijjo efcreveo o Apojlolo p que
je deve obedecer ao Rey , como preexcellente , e mandade
por Deos ,• por cuja rawio devem os Reys fer reverencia*
dos
ÍROVAS DA Parts II. Dem. VI- $■ '5
ifor par toda ú Vniverja , devencla-fi-Hiei ej!a
pela Se^raâa Aathoridade , que dit: Dai a Cefar o que
he de Cefar.
Continiía o mefmo Protelío, dhendo:
O qml Rtfy de Pcrliigal tem fim Reinos, Terras, c
Dominial livremente, e livres, fcm reconhecerem Supe-
rior algum vivente na terra ; mus fomente a Deos,
prineipahnenie nas inaieriai temporaes.
E conclue ;
Frcie/limos também por ejle Efcríte hitma , e muitas
veies , injl.'nte, e injlanil^mamente , ifue tudo e ifue for
eYdenado , dijpojio , e concordado depois écJU Protejia por
^uaefiuer votos contra Direito , e Jujiifa , fija nallo , irri-
to, e vão; e também qae tudo o ijuejer determinado pelot
taeí vetai , ou quaefqaer outros dn prefislte Concilio , eu
ie quaefqaef outras Prelados de qualquer condição , tjlaáo ,
dignidade , ou preeminência , fiJa da mefina forte nallo , e
não pojfa faitr algum iamno , detrimento , eu prejuito ao
Sereniffimo Rty Noffõ Senhor, nem aos fias Rtj/ooi , nem
nos prelados , Benefieitidoí , e terras fujeitas ao dil« Ref
roffo Amo ; c que não t-cnháo , nem devão ter alguma
«xecução, nem obediência nos feus Reynos, Terras,
c Domínios , fcnáo em quanto , e naqucllas coiifas ,
nas quaes o mefmo Rey noflb Amo, depois de infor-
mado , c certificado peio prefente Proteílo , quizcr,
lhe parecer, e agradar preflar o fcu cotifentimento.
44 A mcfma jurídica obfcrvancia era igualmente
Inalterável no tempo do Senhor Rey D. JoSo II com
as invencíveis razúes , que refere Van-E/pen ' ncílai
formaes palavras ;
Sucadendo que o dito Rey (D. João II de Pnrtugal>
i injlanc-m de Innoeencio VIÍI renuncia/e no anno de mil
^ualracentos oitenta e féis o Direito , i/ue tenaci^namentp
Provai da Part. II. O ha-
• yan-Bfpen inUia.Trsa. DiPkelisReflo Pwt,!!, Cap.lll, J.r.'
J
I
I
sle PnofAS BA Pautk n. Dem.V1.S- tíJ.
turvia^o ohfervaio naijuette Reyna, ijlo he , para fljie K
fi at Biillai Pvniifaiat , mm qimcfqiier otitrti Refirift
Ecclefi.ill!cas não pudífem firtir algum efeito, em ifum
fiSõJoffem vifles pela CbanccUer mór , c Secretaria ;
eçnjiaffe liquidamente pela fuhfiripçSo , ou vlj!a do ái
tretario , que dellei fe não pedia figuir prejuiai d Amiu-
ridade Regia , fe eppiaeráo es primeiroi Cenfelheiret , e «
mamet J arifcenfullos do me/me Rej/no , negando ^nefe^e
liiila a» dito Rejf ahdicar fim canfintlmento de laias cl Ef-
tadot delle aqiielle Direita , de que dependia a utiliiúit
nua, e tranqaillidade pública des pivQs , Ce.
4( J aJUno Fehrenio refere omefmo coUume de Por<
tugal. c pondera aindirpenfavcl necc/lidaii: dc/Ic cor
as palavras do Bifpo Cevarruviai , que coatétn ■ ^i
fe alguém intentajfe tiriir o ujo dejle peíer aes Principí
CltriJlSos , logo veria par huma nuinifejilffima cxperiflKM
jtwnliM calamidades tinha caufado á RepuHica. '
46 O meftno codumc dcftc Rcyno Ce can<
também na doutiATima Confulta do Catdcal de Altlui,
que he 3 primeira do Toma 111 da Collcci;3o de Ak
genlB fobre o Régio Exeqiutiir.
47 E elle hc também o ultimo clladoí cm qut S
fobrcdito coftume fe acha ncíle Reyno; de Tortc, f»
não havendo nos negócios das Cortes coufa , qoe fejl
de maior recato, do que o são as Infttucçóes dos E»
fcaixadorcs , e trazendo as que fe cont<fm nos BretCl
dos Núncios , que vem a edes Reynos , de mais i
a clauAlIa : Cem et poderes de Legado a Utteve , pi
Injtriiido com os nojjos Mandados, e Confcihes , ebreii tidi
4> que ceuher nas vojjas forças a bem dos negocies perito-
tentes á Santa Igreja Romana , á Pi Orthodoxa , « a Kr
fuilica Chrijlã. Sem embargo de tudo iílo , a pratitaj
que ha fobre ella matéria , he em tudo conforme »
que
V Jafliioit Pitnmm ia Clã, Tnã. DeSitlu BetU/U C^. IX. ?•!■
Frotas da Paríte II. Dbm.V1.5. líS- íll
que os Doutores aífimi indicados dhem , que fc pra»
ticava no tempo dos Senhores Reys D. João o I, e
D. Jono o II, como he bem prclcnte a V. Magcftadc
«m todos os feus Tribunaes, c he igualmente notório
cm todas as Cathedraes , e Ordens Religiofas defta
Corte, Reynos, c feus Dominios, não havendo nelles
quem ignore a pratica reguintc.
4I Logo ijuc chega o Núncio Apoftolico, bufca o
Secretario de Eftado dos Negócios Eflrangeiros , c da
Cucrra, c lhe aprcrenta , e entrega os Origiiiaes dos
referidos Breves da íua CommifsSo. V. Magcftadc os
tnanda examinar pelos Miniftros do Defcmbargo do
Paço feus Confelhciros natos , c pelos maií Miniftros
daquclia, e maior graduação, em quem confidera vir-
tudes , letras > e prudência para os ouvir em tão grave
matéria. Sobre as Conrultas dos referidos Miniftros to-
ma V. Magcftade a fua Real refolução. Com elia re-
rponde o Secretario de Eftado ao Núncio , que vem
para exercitar : náo fii intimando-lhc efpecificamento
quaCE são os Pontos incompatíveis com a Soberania
de V. Mageltade , com o foccgo público dos feus Vaf-
fallos , e com as Leys , e coftumes do Reyno , para
não exercitar os ditos poderes a refpeJto dos referidoa
Pontos incompatíveis , mas também declarando logo
o mefmo Secretario aoNuncio, que çs fobreditos Bre-
ves heão retidos nn Secretaria de Efladu, até que ellc
Nuncio lhe refponda por huma Carta Reverfal , que
obfcrvará as reftricqócs , que lhe intima. Depois A9
receber o mefmo Secretario de Eftado a dita Carta Re->
verfal do Núncio Apoftolico, lhe reftitue então os Bre-.
ves da fita Commif^^áo. E immcdiata, e confequentC'
mente fe participa a Rcfpofta feita ao Nuncio Apoí^
toUeo : Prima, ao Regedor da Cafa da Supplícaçãot
cinnojuízo da Coroa delia fe emendar por via de
O ii Re-
911 PRÒTAS bA PaRTB II. SsX.VI.S- t^^^
Recuríb qualquer violência, que na Nundatura íè ín^
tente fazer contra a letra , e efpirito das fobreditas
reftricçôes : Secundo , ao Governador da Relaqão » e
Cafa do Porto para o mcfnío eíFeito : Tcrtiò, á Meza
do Deferobargo do Paço para os aflíèntos , que nella
fe çoílumâo tomar fobre a juíllça dos Recuríbs : Quar*
tò I aos Prelados de todas as Ordens Regulares , para
que pofsão governar em focego os feus fubditos. /
4p Defta inconcuíTa pratica poderia o Recorrente
accumular huma ferie de Aâos extrahida dos Portoco»
los da Secretaria de Eirado , fe neceflario foíTe. Por.
evitar porém a defneceíTaria accumulação de mais par
peis, fe reduz o mefmo Recorrente a ofièrecer as Co-
pias do que paíTou com os últimos dous Núncios , que
vierão a eíle Reyno ; a faber : o Arcebifpo di Nico«
media Lucas Tempi , e o Arcebifpo de Petra FiUppt
mAccíolL
j;o Ao primeiro dos referidos Núncios cícrevco em
I4 de Junho de 174S o Secretario de Eftado Marco
António de Azevedo Coutinho na conformidade da
ÍCarta abaixo copiada. ' A
BXCELLENTISSIMOy » da juílica ; pois nSo pôde fer
E s da intencáo de S. Santidade «
reverendíssimo s que fe ahèrem os coftumes lou-
SENHOR. s vaveis » ou fe pervertáo as Leys ,
s Eíl,^ los , e Concordatas do Rey-
'« » C Ua Mageílade foi fervido s no i ou das faculdades do Nun-
» \3 mandar ver na forma do ef- » cio Apoílolico Ce figa perturba-
> tylo os Breves , que V. Excel- » çáo ao Bcm-commum , e focego
» lencia me remettto : £ me or- » dos fubditos de S. Mageílade.
• dena diga a V. Excellencia em » Pelo que náo deve V.EzceUen-
» feu Real Nome , que n'o ob- » cia feguír no exercício das h'
» Hante os poderes , que nelles fe s culdades , que lhe sâo concedi-
» concedem , náo deve V. Excel- » das, fenáo os ufos, que feacha^
» lencia vifitar as Cathedraes , s rem convenientemente pratica-
s nem tomar conhecimento de » dos ; abllendo-fe de tudo o que
» Caufas algrmas em primeira in- s for novidade , ou fe tiver abufi-
9 ítancia , nem praticar outras s vãmente introduzido em prcjui*
» coufas , de que poífa feguir-fe s zo , e perturbado dos Vaíljfdlot
9 detrimento á quietaçáo pública , » do mefmo Senhor : Tendo Vof-
t e boa ordem da admiiiiftra^áo » fa Excellencia entendido « <jfi»
Proyas da Parts II. Dem.VI.S- ij?- Ȓf
S I A Revetfal do Tobredito Atcebifpo de Nieomc-
de liolencia , no juiio di Co-
loa. E quando para cUe (e in-
lerpuierem Reeurfos por efie
bnijimeulo, íe hi de íúfpcnder
• Ijualmenie por iU!o alt
Ley, e calliinies do Rtyno
devérlo os Juiws , t Oi
rioi , e cfportul>5 do qi
de graça fe deveiio ob-
as iiiit cit.ibekcidas ,
o-fe toda a occaCiu do
gora , c púr tfpccia[ cuidado,
ciD ijue ífíim cAe , como os
mais Mtnillcos , que \ . £xccl-
leacii ercolher pua a Legacia,
fijlo fogciíoi de inLcireia , le-
faogue, como fe requer, para
que os Prelados Ordinirioi li
L^fuM slintencaTrè r™oEÍo por
de o ahulo , que freque
le fizem os Begulitei
cutfoi i Nunciacuia , j
li , e abrolviçl>C3 ei
■ài$ Cooununidadeí j tloaiXe i
díio das Povos :
o governo ei
aVop.
, que p
Reiulare! . , __
cutfos dos Biermos Kegulatcs ,
Tenjo em (rio de AppelIiçTo.
E fobre ijlo manda S. Magella-
de faícr aríTo aos Prelados dns
crvem , e faijso
, pata qiie pofla V. K
1 eipeu
obftqi»!
erel-
Senboc proCeir* i
Se Apoflolica . e a eltiniic^o ,
que fíí da Peflba de V. F.xctí-
Icncia . [anto iKla rcptefenta-
ler , como pelu
rual idades , e vircudes
/. GicelleDcIa concoir
litido-me V. BiceUeDCiE
la por efctito ao que □■
n. B
EsnSc. r ReviSa Seatír
Bílje as miai ic tf. ExetHeiieía
Seu oife^uiijipmi , t shif.fervliír
M^rio Antaúoie AtpicíhCiiatiníl.
res « rcnovando-fc nellas a probihição de fe executai
qualquer efpecic de Refcritos de Roma , antes de fe*
rcm aprefcntados , e examinados :pelos Miniftros dtt
mermo Senhor. *
(7 Sendo depois do feliciílinao Reinado de Vcfí&
Mageftade Q primeiro, e o unicx>. Núncio , que veio a
cfte Rcyno, o Arcebifpo de Petra Filippc AccioU, que
chegou no mez de Setembro de 17 $4 : Se praticou
com elle identicamente o mefmo , que fe havia pra«
ticado com o feu dito AnteceíTor immediato» fem dif-
fercnça alguma : Tendo exhibldo todos os Breves da
Xua Coromifsão ao Secretario dç filado Sebaíliáo. Jofé
de Car>alho c Mello: Tendo-lhc efte feito em 14 de
Setembro do dito anno de I7S4 a mefma Reípofta»
que fe havia fcho ao Arcebifpo de Nicomedia íbore aa
«vArieçôes dos fcus Poderes : Tendo o mefmo Núncio
Av\UAvh> at ditas rcíiricç6cs por outra Carta Reverfal
íIauJa de 3 o daqucllc mez de Setembro áo meímo
|U)iK> a euA raizâo de haver impedido a doença , cotn
que
4^10 vj« Kvtavto Fedro ^a >lo» c
$ihía a lo^os os PrcUkU» .^Uior«s
(las Oivíens Re^ularo , cokic«í»>
«Uai nas palavias fefuiníes:
*k Ç Ua Ma^eáUd c he forído qçt
» O \ . Patemíiiaiie Rerercndií-
» firoa ( na funua , em que por re-
9 petíifas f czef )k o ordenou aos
» t€'M PredeceiTores por efía Se-
» cretaria de Kílado] ponha iodo
» o cuidado , c ▼í^lancia em nio
» fe e:iecucarem Bulia* , Breves ,
» Decretos , Urden5 , Mandados ,
» € Sentenças , ailím da Cúria ,
> como umbem doi feus Legados ,
f Aodíuv QtiiX 4a Cêstctã, e Jui-
scs Apoftollcos , fobre s^aças,
e ocinois quaefquer negócios coih
ccmcnces aos Retigiofos , e Re-
U^iotàs dos Conventos , e Mo^
KuQs deffa Província , antes de
fer<« prcftntes ao diio Senboc
pda mdJBOã Secretaria de &ftt-
do » para determinar depois O
<$ue 5or mais ferviço de Dt-os , t
uôiidade do Bemcommum dot
fij>ditas » c fubditas de V. Pa-
temidaile Reverendidima , cvi-
Uadone ««ualquer relaxação > que
p*ofi<à perturbar a boa crf>fervaii-
cia , « difciplina Regular , qu*
S. Magcâade defeia ver tio bem
eftabelecida neiTa Província , co*
mo em todas as Religiões. Dcot
gturde a \ . Patcrnida«te Reve-
rendiâima. Paço , a 1 7* de Sc*
itíobto de.i74S.
Provas da Parte II. Dem.VI. S. ijp. il?
que chegou , que houveíTe rcTpondido mais cedo cotn
3 dita Reverfal ; E lendo-fe expedido no mtfmo dia
14 de Setembro de 17^4 á Cala da Supplicaçlo, í
Relação dú Porto , á iVIe^za do Defembargo do Paço,
c aos Pceiadoa maiores de todas as Religiões, Ordeos
idênticas as que ficão aflima copiadas.
jS Com o que tudo fe torna a fazer ainda mais
notório, que os fobteditos Impetrantes: Não podendo
^norat nem atjuellc certo , e fabido Dirtito , nem a-
quclle CoftumegeraJ, obfervado em todos osReynos,
e Eftados Cathoiicos : nem que com aqucllc Direito,
e com aqiielle Collume fe conformava inteiramente o
que neíle Reyno tJnháo viílo praticar na fobredita for-
ma ; rem que em tacs termos de nada lhes fervia o
Breve , de que fe trata , para ter obfervaneia nelta
Corte, nos feus Tributiaes , c na attençao das Pelfoas
doutas, e circumfpeâas : Se torna a fazer ainda roais
notória 3 referida demonílração, para fe concluir, que
os mcfmos Impetrantes não introduzirão os Exem-
plares do referido lítcvc ncflc Reyno por aqucllcs ef-
tranhos , e reprovados meios , fenão para o mefmo jl-
licito, e façanhofo fim alTima iudicado, qual era o de
inquietarem, e perturbarem os pequenos , e os pufílla-
nitnes, que carecem da luz da inllrucçãn.
{9 Meios, c fim, os quaes fendo combinados com
as efeabrofas circu mH anciãs , em que o referido Breve
fc introduzio, eefpalhou nefla Corte , c Reyno, confti"
tucm ainda outra dcmonAraç^o , que manifcAa por
mais huma evidencia , que lim attentar contra o fa-
frado, e illibato refpcito do Santiílimo Padre, de cu-
jo venerável Nome fe fez hum tão faerilego abufo,
não pôde haver quem oufe prefumir, que da delibera-
ção, ou do confcntimcnto dc Sua Santidade podia tet
emauado o icfciido Srcvc.
As
I
í
■ tf Provai BA Pakis 11. Dkm.VI. S- H».
6o As ditas circumflancUs efcabrofas
KStremo , que por huma parte na prcfcnça do m^jii
numerofo , c auchorizado CongrcíTo , que at^
tinha erigido em Portugal ; jielos uniformes fuflragioi
de treze IMiniltros convocados de todos os maiores , e
mais refpeicaveis Tribunaes Régios deíla Corte; ávif-
ta de provas as maiores , e mais concludentes, qut
nunca concorrerão em algum cafo de tanta atrocida-
de; e atd pelas numerofas , e repetidas confifsócs dot
mefmos Wos, havia fido a Companhia denominidi it
Jepiis ma;iifcfta , c juridicamente convencida, c julgi-
da na pública Sentença de 12 de Janeiro de 17/j
por principal Motora , e Cabeqa da infame coniuti-
ç5o, que abortou o nefando , c horrotofode/àcaio, com
(]uc na infauftilTima noite de ) de Setembro de 175!
fc tinha attcQtado contra a innocentiífima. c AuguRif-
fima Vida de V. Magcflade; E pela outra parte havia
fido a racfma Comjtunkui denominada dejefai pela Lej
de V. Mageftade dada cm j de Setembro do lòbrcdiío
anuo de 17!P . e^iterminada , c expulfa deftcs Rcy
nos, c feus Domínios; c com ella, e com os feus In-
divíduos prohibida toda a communtcaqSo, ou foíTc de
pakvra, ou foíTe por efcrito: Rcduzindo-fe níílo Vof-
fa Mageftade a ufar daquella mera ccouomia , que pe-
los Direitos. Divino, Natural, e das Gentes, comps-
te atii a qualquer pai de famílias particular, para bo-
çar fora de fua cala aos que nclla offendcm a fua jicf-
&a, ou perturbão ofoccgo dns feus familiares: E man-
dando V. Mageftade fufpcndcr (em nunca vifto obíc
^Q do Papa nos cafos de tanta atrocidade } contra m
mais culpados Ríoa da referida Profifsão os cafliooi
de ferro, c de fogo, para que a Juftiça de V. Magef-
tade fe achava fundada não fó nos mefmos Direitos,
Divino. Natural, e das Gentes, e nos extmplos àt
I
"I
Pkovas da Paa^s II. Sem.VI.S. i^^. úí'^
ftiukas Cortes edificantes na pureza da Religião , maf
mté nos exemplos domeftlcos dos feus religiofiílimos «
e gloriofíílimos PredeceíTores ; entre os quaes , fendo
táo didinâo o Senhor Rey D. Manoel na veneração
^ aos Summos Pontífices , náo bailou iíTo > para que
promptamente náo fizeíle queimar na Praça do Rocio
de Lisboa os dous Regulares, que tinhâo concitado t
motim a mefma Cidade.
éi Eftas sáo pois as circumftancias » nas quaei
quando V. Mageilade com tantos , tão exuberantes , e
«^ *tão públicos motivps podia eíperar que a referida Cem*
I panhta denominada Jc Je/tis foílè extinâa com cauía
^ muito maior daquellas , com que o foráu as outras mui«*
' tas Ordens Regulares» de que aíBma conda, ' appa*
f receo introduzido neftc Rcyno o referido Breve , náo
fó redundante de elogios dos mefmos idênticos AÍIaA
finos da innocentiffima , e auguíiiífima vida de V.Ma«
geftade , e por taes convencidos , julgados , e proferi^
ptos na fobredita forma , mas também aggravado cont
tantas exprefsôes afperas , e efcabrofas , como nelle
fc lem.
tf 2 Porém tudo ifto confirma ainda mais» que nem
a intenção , nem o deliberado confentimento do SanH
tiífimo Padre podiáo ter concorrido para a idda » ou
para a difpofíçáo do referido Breve» fe o quizeráo ap*
plicar aos Jefaitas expulfos defle Reyno.
6^ Sendo por huma parte notoriamente incompa^
tivel com as paternaes » e puriflimas intenções áo mef^
mo Santiílimo Padre » e com o feu illuminado efpirn
to » que pelo incompetente » e nunca vifto meio do rc*
ferido Breve intentaíTe fazer vacillar a fd da fobreditst
Sentença de 1 2 de Janeiro de 1 7 ç p » em que a meí^
ma Sociedade dos Jefíãuts deite Reyno (fobre as incon*
tef-
a Vejío^e a^ Notas « pa^. i S8. « « pa^. < %$. do prefente JRecurfi-
BIO Provas da Parte II, Daw. VI.S, rjj,
tertaveis provas, e confifsões de faíto aíltma refíridii
foi authe mica mente juJgada por principal Muto
Cabeça da con;uraç30 infame, que fez o leu ubjeâoi
ou íncentafTc arguir a dita Lcy de V. Ma»eAadc dadc
em ] de Setembro do mcfíiio anno para /èr cxpulft
dcftc Reydij a meftna Sociedade ; quando he certo/
que nem as Sentenças proferidas nos Tribunai
qualquer Soberano sSu fujeiías ao conhecimento de otw
tro huperiíir , que não feja o mefmo Soberano, em cu-
jos Tribunaes são proferidas: nem as Lcys dus Piia»
cipcs , que no Temporal nSo rccQnhccem Superior^
tem outro , que as julgue , fenao o Supremo SenhoÇ
do Ceo , e da Terra , por quem reinno os Rej-s ,- ■
qual manda a todo o Univerfo , que tenha por jtiHoi
aos Legisladores, prohibindo allini que fe faqáo quelí^
toes das mefmas Sentenças, e Leys para mina da foif
ciedadc civil , e perturbação univeriaí do género hij
mano , cujo rcpoufo público fe firma nos duus polos{
da autlioridadc da coufa julgada , e da vcnetaqão dai
Lcys de cada Eftado.
6í E fendo pela outra parte igualmente íncompai
tivcl com as mefmas paiernaes, c purilTiinas intcnçócl
de S, Santidade , e com o feu illuminado cfpirito, qiMi
o referido Breve fe formulalTe a taes fins com aquellt
jfpcreia , c efcabrofidade de cxprefsões , que nciíe &
contém; e ijue per li mefmas cftão manifeflando , qiM
não podiáo ter fahido pela fagrada boca dç lium W
, tão venerável peb fantidade da fua vidiÉ
c pelo exemplo das fuás grandes virtudes , para hudi
Filho tão reverente i Sede Xpofíolica , t.lo bencmeit
e tão confiante na veneração , c protecçíí
da Santa Madre Igreja, como Deos o fez a V.Mag^
tade, com ventagem a todos os feus Augufliflimosi t
rcligiofiJIimos Predccelfoces : e pela fagrada boca dl
Provas da Parte II. Dbk. VI.S- ij5. 22 f
Vigário daqucllc Supremo Senhor do Cco^c di Ter»
ra, que veio ao Mundo a trazer-lhe a^ai: que fendo
Omnipotente Tc denoraincu Pajlor de Ovethai , como '
fymbolos da maior manfidão, c também Cordtirp íym.'
bulo ainda mais innocente da mefma manfidão , que
nas fuás Saudações intimou fcmpre aos liomcus a paz,
que [rouxe ao Mundo: c que cm fim nos ordenou com
a fua Doutrina , que dclle aprendeflèmos aquella doce ,
c fuave brandura, que caraâerizava o fcu facTatiíIima
«oração. ■
6; De todas as fubrcditas evidencias refultSo pois
demonflrativamente as conclusões fcguintcs:
4fi Primara ctntlaiSt: Que pela notória j e fyfiea
contradicção , c incompatibilidade dos cfcabrofos ter-
mos aHima refcridoa ; e pelo dcfcubrimcnto das finco
Froffíóit da guano Voto dos que ficao também aflima
ponderados ■ fe fazem evidentemente manifLJlat por
huma parte a juftiUima raiáo , com que o Venerável
Eifpo D.JoSb de Piilafix eMendonça clamou, e tornou
a clamar contra os fegredos impenetráveis > que (coii'
tra o efpirito da Igreja , e contra a doutrina dos Evan-
gelhos 1 que rcprováo tudo o que he clandeflino, c oc-
culto) fe encubriáo nas Conquiílaqões dos Impetran-
tes; c fe faz pela outra parte igualmente notória, fy-
fica, c manifcfta a impoílibilidade de que oSantiflimo
Padre Clemente Xlll confitmaflc os Inftiiuios dos
mefmos Impetrantes nos referidos termos.
o 7 Segunda eenclasáo : Que per ilTo he nototia-
piente obrcpticio, fubrepticio , c nullo o referido Bre-
ve pelos definitos de verdadeira informação, e de von-
tade do SantilTimo Padre.
6i Terceira concluiÓo : Qua no referido Breve fc
', tiG» mill! /kdi, tf íimiUi Curie. Matth. Cap. XI,
Ma P&oYAS DA Fabtb IL Dck.TI.S- I|5.
contam hiyi maniíSefto cffcito » não fó dos fataes ini-
pcdimcQtos , <v> ^ue todas as poetas » por onde a ver*
dade podia chegar ao pé do Throno Pontificio fe a*
chão aiada tão obftniidas, c fechadas » como he noto*
no a toda a Chríftandadc j mas também da deíèfpera*
ção • a que a mefina Cm m puubié denominada iejefm ft
acha reduzida pelo ju^» c neceílkrio abatimento, em
que cahio , depois que os iègredos das (uas Coníiitui*
çòes ( antes impcnetraTeis) forão vulgarizados « e fe fi»
•xcrão públicos a todos os Edados» e Rcynos da Euro»
pa» cotno i<f manifcfta pela letra do mefino Breve. '
d^ ^okcrskf C mÊ shã m : Que abuíando os íbbreditoi
Impetrantes daiq|acllcs Impedimentos : (que muito íè'
cootia (b milètkordb Divina » que remova tão cedo
como o dcrejamos » imitando a fcrvocofiffima devoção
de V. Ma^tbdc ao Supremor P^iftor do Rebanho de
ChriAo) Nc^^iou » e cxtorquio ao ícu modo aqueik
extraordinário Breve com fins também tão pernlcio"
ibo » e tão claros » como são os aí&ma cCcritos » e os que
«baixo irão (ubftanctados«
70 ^ttòua c«ae&isi* : Que por aquelle extraordin»
rio meio procurarão os fobredkos Impetrantes (èmear
no meio da Igreja a nova m»"i* do referido Breve f
para delia naíccrem (ementes de diícordias com os
Príncipes, e com os povos Chriílãos, que mais fe ef*
merão na veneração á mcfioA Igreja, e á Sede Apofto-
lica : E iílo como íè fofiê muito difficultofo feparar o
facrofanto refpeito, c amor filial á mefina Santa Sedci
ao Pay commum dos Fieis , e ao Vigário de Chrifloi
dos projeâos políticos , e negociações temporaes , c cl*
tratagemas , com que (com tão penetrante íèntimento)
efia-
« Vt creríeis 'ReguUrUtts So- wâàs coa/fúJtHIrtus ^ túntmúue imt
Maih Jefu , id a Vobis pro fu/fí- tempfrís famme mg^Ois rehu élh
tim exigentibtfs , ftms manstt jft»' qmi ikjfi\êwm\ IcMmgm» ff Cm
^Uf , tadem nofiru mtâoiitatc fir*
Pkovas da Partk II. Dm-VI-S-iíj. Jif
eflanioí vendo tão notoriamente cmbiiraçada a Cúria
de Roma . a pezar dos muitos Varões illuflres em le*
trás, e virtudes , que cm 11 contem aqucUa Cidade,
Cabeça do Mundo Chrilláo.
71 Sexta, e iilima cenclasáa: Que pcln niefitw ex-
traordinaiio meio procurarão os referidos Impetrantes,
por huma parte forqar os fieis Vaflallos de V.Magefta-
de a que foliem iranfgrcITorcs das Rcacs Ordens de
V.Mageftadc cxprciTas ra dita Ley de ; de Setembro
de 17Í9 I que prohibio com eiies toda a communica'
qáo , a que agora forão conílrangidos pelos mtfmof
Impecrames com o ílniJlro engano das cubertas ■ ou
íõbrefcrilos lançados nos Correios : e pela outra parte
illudir os mais pequenos , e pufillanimeB entre os di-
tos ■VaíTallos de V.Mageftide , que não profcfsáo le-
tras , para entre ellcs concitarem as fediçâes , que a
Sociedade dos mefraos Impetrantes por huma Politica
tSo antiga , como pública , e notória , collumou fcm-
pre concitar nos cafos femelhantcs ao cm que fc acha
prerentemente.
71 E porque não piidc haver obfcâos mais dignos
da Indcfeâive! . e rcliginfilTima providencia de V.Ma-
{cflade do que 01 referidos:
Upplica o Recorrente a V.Magcftade fcja fer-
vido ufar da fua Regia Authoridadc , e da fua
idefeaive! Protecção, cm natural, e indifpenf».
vel dcfeza da confervação de hum dos mais pre-
ciofos ,. e impreterivcis Direitos da fua Coma, e
do foccgo público dos feus Reynos , e Vallallos,
-. mefraa Coroa fe mantenha tSo ille-
s
fa , e tão independente nas matérias tcmporacs>
como fempre o Foi , e hc por todos os Direitos ;
e pua que oí mcfroos Rcyoos , c VaíTallos de
V. Ma-
V. Magcftade pofsiò tranqnillamcme gozar entre
fi da perfeita união , em que táo louvaTelmento
os coníènrão aqucUe vinculo da pura j e iilibada
Religião « que herdarão dos (cus. Maiores » c que
com tão exemplar fervor cultivão , procurando
não fó imitallos » mas cxcedellos nefte reiigioía
fervor: Aquelle filial amor á Real Pefl^ de Voí^
Ik MagcAade » e aquelle inviolável refpeito ás
Leys de V. Magcflade , com que fe fazem tão dlí^
tiaâos » c iavejados : Defarmando V. Magcftade
efte novo efbatagema politico dos referidos Impe-
trantes > de íòrte que ( para não intentarem ou*
trás ) fiqueai de huma vez deíenganados pelos cd
ficazes mà»9 e modos , que a V. Mzgefíade di*
âarcm a tua incompaiavcl Sabedoria, e o pater?
nãl mSéâby » com que Y. Magcílade t?o benigna 9
e incefiântcmeate vigia íbbre os meíxúos Reynos »
c Vafiâllos , para os beneficiar » e defender em
tudo o que pode firr utilidade pública , e de tur
óo o que pode perturbar nelles a mais rcligio&i
fraterna, e confiante harmonia.
H R« M*
2>I-
■'raavAi DA Part» II. Dzm.VI-S. ijy. ai;
K DIPLOMA
S. MAGESTADE FIDELÍSSIMA,
Em çne confi-mã com a foierinta Aln:J}.!fSo áo feu pró-
pria Facto , da faa certa Scltncia . e da fua Real
palavra, a lígnUJaJí , e iicniidiide das finco Pro-
fifsScs do Quarto Voto dos Refilares da
Companhia denominada de Jefus
nelUt declaradas.
DO H J O 5 ú por graça de Deos Rcy de Portugal ,
c dusAlgarvesi daqutfm, e daHm mar, cm Afri-
ca Senhor de Guiné , e da Conquifta , Navegarão,
Commercio da Eihiopia, Arábia, Perda , e da Índia »
&c. Faço fabcr aos que cAa minha Carta virem i que
Eu fui fervido mandar paflãt a requerimento do Pro-
curador da minlia Coroa lium Aivará , cujo teor hc o
fcguinte :
Eu ElRey faço faber aos que cfle Alvará virem*
que por parte do Procurador da minha Coroa me foí
aprefcntada a Súpplica, cujo icoc he o fcguíntc :
SENHOR.
EXpSe a V.MageJkde o Fracurador ia faa Real Co-
roa , que havendo tido certa infvrniajâo , de ijtie na
Real prefcnça , e peUs próprias , e Reaet mios de V . Ma-
gíjlade fe tinha aberto na Gabinete áe V. MageJlaJc hum
maço de papeis , tjue continha ^iiclro ProSfsóeã Jo Quarto
Voto de oiiiTot tantos Sacerdotes Ja Cornpanhb denomi-
itada de Jffus , e hama de hum Leigo da mefina Compa-
nhia , at quaes , ptla grtviJ-iJt das matérias , ^ue neil.ii fi
Prevai iaPart.ll. P «n-
Á
^26 PliOVÀt HA PARtS 11. DiKM.VLS-I^^
contêm » V. Magejladc havia mandado com a fm fatcrnal'%
t Vigilante providencia legalixar , e atuhcnticar lanhem na
faa Real prefença pelo Conde de Oeyras , e por D. Lws ia
Canha, Secretários, e Minijlros de Eflado, e do DefpacU
do mejmo Gabinete , para a todo o tempo conjlar da veria'
de 3 e identidade dasfobreditas JincoProfifsics: E porçaaiU»
as matérias nellas conteádas , fendo €m fi tão graves , tU
delicadas , e de tão ponderofas confi^ucnciat , infião ainda,
para ^ue a refpeito delias fe ufe de todas as mais tfficazes ,
e feguras cautelas contra o perigo , de que ou por injuria
do tempo , ou por qualquer outro cogitado , ou não cogitaiê
accidente venhão a extinguir^fe , ou a defcanúnhar-fe com m
AtteJiaçJks dos fobreditos dous Secretários , o Minijlros ii
MJlado , quando as referidas Profifsães peia/âa naturexa^
e pelos exemplos do que tem tão repetidas ve^es fuccetHdo
nos cafos femelhantes com os Autos , c papeis , em que fit
provarão os delictos dos Regulares da Companhia chamO'
da de Jefus, requerem não fi ferem perpetuadas eom toda
quanta fcgurança a prudência humana phic fuggerir , aiit»
da além daquellas , que pelas Leys , e cojlumes fe ackão tf
tabelecidas , mas também que fejão corroboradas com a Red
jiuthoridade : Supplica a V. Magejlade , 4fue haja por beu
accrefcentar ainda ás fobreditas AttefiaçSes o feu Soheram,
e Régio tejlemunho : Affirmando com a indubitável Jc ii
fua certa Sciencia , do feu próprio Facto , e da fua Red
palavra ; afflm que tudo o que fe contém nas referidas At'
tejlações dos ditos dous Secretários , e Minijlros de EjUt
pajfott na Real prefença de V, Magejlade na mejmafirmti
em que fe acha por elles attejlado ; como tamhem qm ts
finco Vrofifstes , de que attejíârão os referidos dous Seerc
tarios , e Minijlros de Ejlado , são as mofinas idênticas , f^
V, Magejlade com as fuás próprias mãos havia extraíáiê
do maço achado no caixão das Expedições do Provincial iê
terá : BfuppUca outro /m , qu^ V. Magejlade haja per,
hm
■ ÍRovAS DA Parte II. Dem. VI.S. ijs- iij
iem manJiir incúrporar iiiJo o referido cm haina Cana ex»
pedida na feti Real nome; a ijual, depois áe ferem nttla itf
terporadas as fehi-editus FrofifiSes , e AttefiaçSei , fe «liam'
pe , e remeltú a todos ti Tribunaet, Dieccfis, Ceiamanida-
des , Caheças de Cemarcãs , e Camerm de todas as Cidades,
e Villas dejies Rej/nss , e fius Deniinies , para fer perpe^
toada na conformidade do Alvará expedida fihre ejla mate.
fia em j de Seiem&ra de i?!?.
E B.. M.
E deferindo a efle juIlo requerimento: Affirmo, d
«tteílo com zfé da minha certa Sciencla , do meu pró-
prio Fado , e da minha ReaJ palavra , que todos os
fados conteúdos nas fobrcditas Attcílaçoes dos referi-
dos dous Secretários , c Minillrijs de Ellado , e do Dcí^
pacho do meu Gabinete , palTaiáo neIJe na minha Real
prefcnça em toda a verdade, aflim como fcacháo por
dics attcllados, fem alguma dilfcrcnqa: E que as lin-
eo Profifsõcs originais, que fe aeháo legalizadas pelas
referidas Atteltaçóes . são as mcAnas idênticas , que
Eu extrahi do mai;o declarado nas mefmas AttellaçÓes.
|£ mando que e(la fe ajunte a elias ; c que fendo tu-
do incorporado neflc Alvará, para fe confervar no Ar-
chivo do meu Confelho de Efiado , feja delle extrahi-
da Carta no meu Real nome , c delia também extra-
tidas as copias necelTarias ; as quaes ordeno, que ou
fejão manufcritas , ou ellampadas , indo aíTinadas por
qualquer dos meus Secretários, e MiniUros de Efiado,
tenhão a mcfma fe, que os Originaes, e fcjáo rcmct*
tidas aos meus Tribunaes. Dieccfcs deftes Reynos, e
feus Domínios, Cabeças de Comarcas , Communídadcs*
c Cameras de todas as Cidades, e Villas. para ferem
guardadas , c perpetuadas no mefmo cofre di trcs
chaves • ijuc foi determinado pelu meu Alvará de j^
W, A*. P ii de
Mf Peotas oa Pai tf &. IJtv.VLS. ri^;
éí Setsmbco de i!*>5* Mintlo outro fibn» que ás par^
tcf , qac podúem Cezuiões dxs Ibbrcdkas Carus no*
Archrros dis Cnccns » codc exiftÊrein , e oode devem
ter 1 referida forca «ics Ori^imrs , fe lhes paficm pc«
Irs EícTÍTies dclm foa dúri^ , oq cmifai^o alrum^
dererzM paáir de qiucf;;{iKr cotios docu-
mcatos a;Khcntipot » 4|ik enftcB aosibis Caitorios. E
cfle iè ocspriri ccobo aeik & CDOtÓB , e Takrá como
Ciita paãada pcL* ChaDcelIarii » poílo ipis por clk
cão pa& y e que o (êa ^âcko baía de diôar mais de
ham • e makos amxK. Pelo çae mando á Meza do
Defcixl oi go do Paço • Regedor 4b Cafi da Sapplica»
cio, Gtt qaem íêu carjo ferrir, Oifríbcíios da minht
Real Fazenda , e dos mens Drmiiiii i ft Utramarinost
Meza da ConJoeacia, c Oídem» Seoado da Camen,
Juiira do CcAHsercio deles RcjmK» e lêns Domimos «
Jaca do Depc£to Piíblico, õpirics Generaes» Go«
Ttiaidcrrs , DeíêxcbmcidHCS . CoRq;edores, Juâes,
€ Gxls OScsaes de JoAça» c GiKm » e peflbas deA
te$ met» Rer^cs , e Dcaâsm » que eSe virem , e a
crxia c cccA Lcia ieJto deie pencncer » que o cmn«
f râc • e gaaTÒfi » e íàç&> conpik » c gnardar tão íd-
ciamo neile fe coctcm , fan duvida , oa
!» c OK* obftames qaKfqaer Lcys, Re-
^ liais» tKlp oáiçgcs, ooEBjloscootraríos,
^oe»>^^etad» U por dcrogados . cmio fe delks
ff^JrT^' e cEprefi menção, p« dfc eflêito
romence, ficando aCas íêmpre em ícu ^s«» «^^.Ul.».
. ebcmíco para a Torre Ar. J^ T^^J*»™ Exemplar au-
iTscnlJl A. A'T '''^' ^^ no Palácio de
Jf.bcnJwa da A;uda aos ,o de AbriJ de 176c
Rky.
ÇúoJc de Oeyréts.
fir.oVA.i OA Part» II. Dem.VI.S. iií. ttf
Alvará, por çae V. Magejliil^, iefirmilo ao nijiierl'
menta do FracaraJer da fua Real Coroa : Ha par bem ut-
trefieniar o fia Soberano , e Régio tcJUmunko ái Alielia-
gies , Cúm ^ae o Conde de Oeiras , e D.Ltút. da Canha,
Sícrelttrioi, e Mhijlrof de EJlaJa, e do Dc/pacha do Ga.
iíneie de V. MagejUde , aiiihenlicárSe o defcuhnmcnla , e
identidade de fnco ProfifsÓES do Quarto Voto de miirot
tantas Reguliiret da Companhia denominada de Jcfus,
mandando ijue de tudo fi pajfe Carta najirma nj}una de-
t tarada.
Para V. Magcftade ver.
Joaijuiin Jofi Borralho o fez.
Rcgiílado na Secretaria de Ellado dos Negócios do'
Reyno a folhas iSS do Livro das Cartas, Alvarás, c
Patentes. Palácio de N. Senhora da Ajuda a a de Maio
de 176;.
António Doniineiies da FaJJo.
E etn cura p time n to do referido Alvará fui outro
íim fervido mandar incorporar com ellc ncfta Carta aa
Àtieílaciíes dos meus ditos Secretários , e Minillros
de Eftado, o Candi de Oeyrai . c D. Liiit da Cunha . c
as finco Preffjófs da Quarto Voto dos finco Regulares
da Companhia denominada iejtfas , que com as dicas
Attcfiaqócs fe aehLÍrao incorporadas, cozidas, ligadas*
e felladas pelo Olficial maior da Secretaria de Eftado
dos Negócios Eilrangeiros , e da Guerra Antanio Jofi
Galvão , paca mais fe não poderem fcparar humas das
outras , nem das Attcfta^õei , com que fe incorpora-
rão, cozfrão, ligárSo, e fellàráo ; fendo u teor de tu-
do o feguinte.
J
9)& Pkovas da VartsIL 0BX.Vl.S*Y|jr9
À T T E S T A Ç Ô E S.
D Luiz da Cunha , Miniilroy e Secretario de E&
. tado dos Negócios Eftrangeíros , c da Guerra,
e do Defpacho do Gabinete de S. Mageftadc Fidetiffi-
ma. Faço faber aos que efta Âtteftaçáo virem , que
havendo remettldo o Marquez de Louriçal , Governa-
dor , e Capitão General do Reyno do Algarve » na
^ata de 17 do mez de Junho deite prcfente anno de
,17^2 hum caixão de papeis , que havia iahido nas
praias daquelle Reyno ao tempo , em que no mar a
cilas adjacente fe tinha rendido a huma náo Ingleza a
"Fras^ata Hefpanhola denominada Hermionc, que vinha
do Peru : Sendo o referido caixão conduzido , a/Hm
Ctvnio chegou fechado , ú Real prefença de Sua dita
^MAftcnadc na forma do coílume : Sendo aberto na meír
IV)» Heal prcíbnça: Sendo neiie achada toda a expedi-
ção, qvic o Provincial dos Regulares áz Companhia de-
D^oiUrttda Í4 JffM do PenS dirigia ao feu Geral Loií-
lVMf4» Kksi : Sendo encontrado entre os referidos pa-
pçU hu») pequeno maço , que trazia o titulo de Pro»
jli/s9ifs ih yiwrii^ Vote i E fendo o mefmo maço aberto
^çUà propriaa , e Reaes mãos do mefmo Senhor , a-
çhm Sua dita Mageftadc nclle quatro Profifsóes dos
Sacerdotes Boaventura Paredes , Joãojofi de MatienzOt
Mgnacto de Toledo, c Fernando de Cafiro, concebidas n»
lingua Latina ; e huma quinta Profífsão na língua HcP
panhola feita pelo Leigo , ou Coadjutor Temporal Jot'
çe Efpoxex , as quaes finco Profifsóes Sua dita Magef-
tadc ordenou , que foíTem ad perpetuam rei memoriam
compiladas , e authcntícadas com cftas Atteftaçócs,
para ficarem fempre juntas a ellas, e para confiar af-
fim a tudo o tempo da verdade , e identidade dos fcus
Originaes contextos , os quaes são os que na mefma
Real
Provas da Parte II. Dím. VI-S- 1;^. ijt
Real prcrençi do dito Senhor ajuntei a efta legalha-
ção, depois de haverem fido allinados na margem de
cada huma das dez folhas, cm que as íbbrcdicns fmco
Prolifsúes fe conttím , por Mim , c pdo Conde de
Oeyras, Secretario, cMinillro dcEilado, e do Dcfpa-
clio do mcfma Rcgio Gabinete , que prcfentc ellava.
E cm obfcrvaiicia da fobredita Real ordem ajunio a
cite Auto as fobteditas finco Profifsóes nos feus mef-
mus , c idênticos Originacs, a/Hm como adiante fe fc'
gucm. E tudo o referido attello , e faço authentico
haver piíTado na Real prefença , achaiido-me nelia era
exercício de defpacho com o fobrcdito Conde de Oey-
ras, que comigo aííinnrá também cm fif de tudo o af-
lima crcrito , c acteflado. Palácio de N. Senhora da
Ajuda cm jo de Julho de 1762.
C«nie de Oeyrai. D, Luijt ia Cunha,
1^ Lugar do Sello das Armas RcacE.
Antonhjofi GalvSa, OfBcial maior da Secretaria de EC'
tado dos Negócios Ellrangeiros , c da Guerra, o fez.
PRIMEIRA PROFISSÃO.
Cunha.
Ega Senaventara ParcJet , Prefc/ns SocUunh Jefa^
promitlo Dea Omnipotenti coram ejiii Virgine M<itrt , V
coram R. P. Michucle de ExMpiirre , hetim R. P. JV.
Laurenlii RJcci Pnepojlti Geiicruíii tenente , iumt[uam me
dinata fani circa paaperlaiem m Cenllitiitianiiuj Soeietnlit
Jtfu , iminntentur ; nljt quando ex Jiijíi caiifa rerum exí-
gentiam viderctur pauperiai rejiríngenda magii.
aja Paoi^At bA FAáYi IL Dbh.VI.S. i|>v
Pirxf^mr frwmutt^ mmfwsM wh ãeiwrmn , veí pneteth
Jmrmm , me im£n€tè fméim , «i m ãU^umn Pr^laímemé
%ti DifmiUt€m im Sêá€UU túggrt vcl prommiear.
Pf^amtt^ prxUrtã mamqmáum wk atráiurwn » prestai
fintmxt tJttrs S^àctdttm PréeUúmètm áíiqwam , vel Di*
fmustm f m€€ cêmfim/mpm im ntci cUctí^mem , qoantttm m
wttjy^t » myi t m tt w m êMStmtim efms , pâ wãlú préectpcn
fèiitàfA pstmã ptcemtí.
^T^m^ Ji ptemí /cúam mEpiiá pr^áhimwm ámontm cunt*
VY » vttí prátumdcre , prmmitu illtm , rtmfae UUan me
là^iSpicr prtmttii* 9 Ji fmémj0 éuciJerii, mi im ktc ratím^
im m Frjtfiitmt mStmjms EccUfue ^ rw mm ne^ r ; pré cm-á ,
fimmm ir «mmjT WÊtut fikutn me rtcu mmmcríi mdÂi zmp^á
ttiàmin.^ h^j^4Êmc «pmmr Me», mêe <• Ik», me noMer» hmBi'
ifiutuM FiMT^N^ÍbaB C<mer^Íam Sêitetmiis, mi mmmfiunm c«ft-
^á^itftt smárt êttrtciam » ^mé vd iffc perfe , vd ^wms
'4^V« ^ S^itiim, f«iM mà H ^fiifiifiiiuerít , dare
9»^'^ J:^'hiò^:i*jr^ ÇjyThrr «cr» àmfmfimêS iu me pariiumm
J%:nt;f<'- Itrvm^ííif » Jk et wêtBfrs c^ , fawm ya^ núhi i»
miíM^Mii xxrt^i^ jirfiiiji^ OmÊÊBã imieUigtuJm jmxia Sê»
€^>:u:'i Jifiik C4m,£t»immfs , IT DKdWrróvaer. Jn Sdcrifid
J^'^^ Ki!ftmi£s FoMiMrs. iÍaB# Omôí mUUfmm fcptím»
PértJes.
Dcclvo que per ohuÍHm) faltou no principio dcflt
pruccin ProéfsSo a aíEnanin do Conde de Ocyras»
que he a primcin » que fe aciu na margem ckUa » pe-
la fônna Icgointe*
C. OCTAAS.
Provas da Paxte II. Oem. VI-S. I j;i. ijj-
E na outra meia foilia da dita Profirsuo fe contam
. que f= r=s«. p o„,,, j,^^^^
Ego Baattveniara Partáei Prafeffionem Jãcio , »■ pro-
mitCo úmaipvienti Dío coram ejiis Vir^lncMaire , tr rnií-
verfa Cxléjii Caria . O" omoibiu circumjkntibiii , (P t("ii
Jl. P.Mkhaeli de Exuigiiirre hyui Callegii Rectori, Vi-
ce R. P, N. Laarenúi RJcti Pr^pojili generalii SoíieUtii
Jefu , ^ fuccefferuitt tjai , laçian Dei tenenti , perpetuam
paupeitaíem , cajlitatem , fS" ehtdienuam ; O" ficimdum eam,
peculiarem caram eirea puerorum erudiúanem jnxta Jiirniam
vivenãi inLilttrii Apojlolkii Societatisjefu, (5" in ejuiCoiv
Jiiliitiaaiiat eontentam.
Inftiper premiiio fpecialtm oíedieniium Siinimo Paniifi-
ti eirea MÍ0onei , proui in eifdem hineris Apojlolieit Se-
cietalit Jefu , tS" ConjVtiilloniiiii eoniineltir. In Ecçlejít
Tramjiguraliomi Dsinmiea CellcgH Peujim. Fojlridle JU-
lendas Fehruarii enno Demini miilefmo fiptingeniejsmo fc-
Bonaventura Paredes.
SEGUNDA PROFISSÃO.
C. Oeyras. Cunha.
Ego Joannes Jifephti de Mutieaio Prefijíit Societa-
til Jefu , premiita Omnipotenti Deo eorcm ejiit l^irgíne
Matre, V tala Cxlelii Caria, ©■ coram R. F. Ferdman'
do Dentd kiijui CdUgU Flatenfa Reelore , locam RLveren-
di Faleis ao/lri LaarealH RJeci Pr£pojiti Gcneratis tenen-
te, ntinqaam me atturtmi qoaeiímijne ratiene , vel eeafcnfu-
ram , ut qa£ ordinoia funi eirea Fãapertatcm in Seeieiíttii
Cenjliiuiionitiis ioimulenlar , nifi quundo ex jvjla caiifi re-
ram exigentímn viJeretiir paupcriai refíringendu niagii.
íãpramitto, aim^uam m( aemrum , vel pr^eten-
¥
I
ai4 Provas da Partb II. Dxk.YI.5. i?^*
fnrumt ncc indirectè qtuJemp ut in aliçwum PréslâtioncmÁ
vcl dígnltatem in Soctetau Jcfu eligar , vel prMuvear,
Tromltto pràstcrca nunquam wne curaturwn , puteu'
firumvc extra Soeietatcm Tràetationem alí^aam, vel ^gni-
iatcm ; nec eonfenfurwn in mel ehcúónem qaantttm m m
Juerit , nj/l coactum obedientia ejut , qui núhi ft^cipere pf'
teji fiih poena peccati,
Tum, fi qttem foiám aVtqtiià pr^dict^rvm daonm curs^
re , vel préetendcre ; promitto illum , rcnufoc totam me ma»
nifejlaturum Societati , vel Pr^epofito e/tu.
Infuper promitto » Ji quando acctderit , ut hac raúom
in Présfidem aYiçujus EcclefiéC promovear / pro cura quam
de animje mex falute » ac rec^ manerís mJhi impojui âér
minijlratlone gerere deheo § eo loco , ac numero hablturian
Vréspojitam Generalem Societatis , ut nunquam conJUium
audire detrectem, quod vel ipfe per fe^ vel qulvis aUus de
'Soctetate , quem ad id ipfe ftibJUtuerh dare mlhi dignMtur.
í^onfiliis vero hujitfmodi ita me parihtrum femper ejfe pro*
mitto , Ji ea meliora ejfe , quam qtue mihi tn mentem vene-
rint , jadicabo, Omnia intelligendo juxta Societatis Jefu
Conjlitutiones, In Sacrijiia Ecclejue Divi Jacobi ColUffi
Tlatenjls, Die $ Septembris anni Í760,
Joannes Jofephus de Matienzo,
£ na outra meia folha da dita fegunda Profifslo
fe contém o íèguinte.
C. Oeyras. Cunha.
Ego Joannes Jofephus de Matienzo pro/h^ncm Jacio,
tf* promitto Omnipotenti Deo coram ejus Virgine Matre,
ef* untverfa CoeUJli Cúria , ac omnibus circumflantíhus , &
tibi JR. P, Ferdinando Donxíel vice Reverendi Patris noftri
Lanrentii Ricci Pr^epo/ki Generalit Societatis Jefit locum
Dei
pRovAí DA Parte IÍ. Dem. VI.S- 135. i"jç
33ei Unenti , perpetuam pmipertatem , cajlitatem , & cie»
éienihim , tS" fecundam eam pecutiarem curem circa puero-
rum enidimnem jttxta Jermam vívendi in Litlírís Ãpejlali-
tis Socktetis Jefu , C in ejtis Cenjlitatiimiiai contentam.
Infiiper pramilU Jpecialem oèedienliain Siimmo PantU
fiei circa Ml^onei , prout in ei/dem Llílerir ÃpoJioUds , &
Canjlitutiomkas centinetiir. In Templo Divi Jaccii CellO'
gii Platinfi áte % Septembris anni néa.
Joannes Jafcphus ãe Matlenta.
TERCEIRA PROFISSÃO-
C. Oevbas. Cunha.
Egg Ignaliai de Toledo "Prpfejfui SocieUitlsJe/u , pre-
mitta Omnipeienii Dea coram cjus Virgine Matre , C ío-
U Cúria Ctelejli , ÍT corem Reverenda Petre JofepHo de
Sepne Reetere hijus CoUegli Ciiícenfii , Rnerendi Falrii
nojlri Laiirentii Ricci Prjepafili General!) Socieiatis Jefu
locam tenente , nanquam me aclaram tjuaeumijut ratiane,
vel canfcnfurum , ai qu^ erdinata funt circa paupertatem
in Canjlitiilianibai Societaiis Jefa immuteniiir ; nif! quanda
ex califa jajia reram exigentiam viderelur paapcriat re-
Jiringenda imlgil.
Preterea premille nunijaam me actiiram , vel prieten-
farum ne indirecie tjuidcm, at in aliqaam Pnelalicncm , vel
éignitatem in Societate eligar , vel promovear.
Promitto príierea niinqaam me evraturum , pr£ten-
faramve extra Societatem Prcclationem filii/aam , vel digni-
lalem; nec confenfuram in mei eleetienem, qaantnm in me
Jiíerit , jiifi caaetam ohcilenlia ejns , qui mihi priceipere pO'
te/l fab pxna peccali.
Tum, Ji gaem fãam eliptid prxdieloram daoram cura-
re, vel prielendere ; promitlB illam, rein^ue telam me ma-
n^e^aiuram Socielali, vel Friepofitii ejui.
la-
S|6 PHOVAS DA PA&tB Ih DsK.YI.S. Ij^t
Inftíper prêmitf » fi guando áUcitUrít , ut hac ratíonc
im Prjefrkm ãiicujus EecUJue pramêV€ar ; pro cara , qaam
éc ãmnuc mex falatt » aç recta muneru núhi hnpofitt ad*
wúmjírãútu gcrere deheo , me to Ucú , ac numero habitw*
rum Prétpofitum Societatls Gcneralcm, ut mínçaam confi-
Ciam atidire detrectem , qttod vel ipfc per fi , vel qulvtt
éíBtu de Socictate , quem ad td ipfi fihi fvhfitucrtt , dart
màkl dipiahitur. Confilils ver^ kujujitwdi ita me pariturum
fimper ejfi promitto , Ji ea meliora ejfe » quánn qtue mlhl In
wmentem venerlnt jadicaho. Omnia inielligendo juxta SociC"
tãiisjefa Confitaúones , G* Declarationes, In Sacrifiia CoU
ieplCuícenfís nojíra Soàetatis, Dte ficuttda Februaríi , att*
m vM^ími fepúngemt^mu fexagejmú,
Igttãttus de Toledo.
Nt outra mela folha da dita terceira Profifsão fc
C<mt6n o que íc fcguc.
C. Obtras. Cunha.
l^go Ignmttm de Toledo Profejfionemjacio , fT promtt^
io Ommpotenti Deo corem ejus Virgtne Matre , C/ iiniver'
fi CxlefU Cnria , ec omniias clrcumjiahtibus , 9y tlhl Revc
rendo Pãtrijofcpko de Bafine Kectorí Itujas Collegu Caz'
eenfis , vice Reverendi Patrís No/lri Laurenúi Ricci Vré>
pofiti GcneraUs Soeietatís Jefit , & fuccejfúrum ejus locam
J>ei tenenti » perpetuam paupertatem , cajiitatem , ZT ohc"
dicnttam , & ficundum eam , pecaUarem curam circa puero*
rum crudltlonem , juxta Jormam vtvendi in Litterh Apo-
Jioltets Societatis Jefu , tf in ejus Confitutlonihus conteíf
$am,
Infuper promttto fpectalem ohedienttam Summo Pontifi'
et circa Miffioncs , prout in cifdem Litteris ApoJloUcis , CT
Conjtitutionibus continetur. In Templo Dominica Transfi-
Provas da-Parte II. Dek, VI-S- ')?. ajT'
giiratiamj hiijai Calltgii Cuccenjís Seeklalíí Jí/ii. Die fe»
tunJa FíírHflrii aniti mitlefimi Jipúngenlefimi fixagefimi.
QUARTA PROFISSÃO.
C. Oeyras. Cunha.
Ego Ferdiaanáus âe Cajii-a Vrojiffut SocUiatii Jefui
frcmitto Dee Omnipol<nti tomm ejiii Virgine Matre , tS"
tala Cúria Cx/ejii , (J* eerain RcaerenÃa Patre Jofeph»
Ba(}ònt , Recure hujiis CallcgH Cus.ctnjls , Reverendi Pa-
trii nojlri Laarenlii Ricci Pr^pofili Generatii Seeietatit
Jcfa Ucum leaente , atuiqiuim me aclurum tjiuicianqae ra-
tione. Vil (cnfin/iirum , nl ijtix erdinita funt circa pauper-
tatem in ConJUtutienihus Societatii , immutentur; nifi ^utn-
Je ex csiiju jti^a rertun exigeatíom viieretur patipertat r«>
JiringenJa megis.
Frieierta pramitta nímijiiiim me aclurtan , vel pTieten-
furam , net indireclè ifiúikm, til ín ãliguam Fr^lalhnem ,
vel iignitatem ia Soíielute eiigar , vel premovtar.
Promino pratevea nunqvam me euratariim , pnelenfu'
rftmve extra Sacietatem PrielatUinem aligiiam , vel rligtiila-
tem I TKc canfeofaruni in titei ekctioiíem , ijtwnttim ia me
Jiíerll , ni/t caactum tiedieníia ejai , qiú nii/ií pr^cipcre />*•
tefl fiih pxna peccali.
Tian , JI quem fciítm aiiqaid pr-adietortim iutrum cura-
Tt > vel prílenátre ,- pmmitlo illum , vcmqiie lotam me ma*
»i/i/!„,.™ S„ic,.fi , ..I ?,«,.>. ,j.,.
Infiiper prtmiito , Ji quando acdderil , iit !uit mtiane
in Priejidem alicnjui Rccieji/e pronxavear ; pro tara, qaant
de finim^ inete filtile , ac recta munerii mihi impfjlti «dmi-
rijlratione jereré deheo , me eo loco, ae numere haiitanmt
Pr^pçfitum SKitieth Qtiteratem , tii nunqtitim Cenfiiium
. »ji Provas da Parte II. Dsm.VLS. ij>;
4ttdírfi detrcetcij^ $ quoã vel Ipfe per fe , veí qtuvis alius it
Soc/€tate , quem ad ti ipfe fihl fuhfitucrit » dare mihi dU
gnabhtir, ConfiUls vero hujufinodi ha me paríttirum fcmper
ejje promitto f fi ea meltora ejfe , quam qii^e núhl In mentem
venerint , judicaho. Omnia intelUgendo juxta Súcíetatts Jt»
fu ConJlUuthnes , C9* deckrationes, In Sacrijtía CoUe^i
Ciizcenfis nojira Soctetath Jefa, Po/lridic Kalendas Fp\
bruarií anni mlllejimi feptlngentejtmi Jexagejunu
Fer£nandtis de Cafira:
E na outra meia folha da dita quarta Profifsâo ft\
ípontém o ièguinte.
Ç. OsYRAS. Cunha.
Bgú Ferdtnandus de Cajlro Frap^nem Jaeto 9 Cf prâ^
vãtto Omnipotentí Deo coram ejus Virgine Matre , & tmU
ver/a Ccelejli Curta , ac omnthus ciretmjlantihus , €9* í/6/ Re*
verendo Patrt Jofephú BaJ/ine Recteri hu)us Colíegii Cazf
eenjls, Vice Rever endi Pa t ris nojíri Laarentii BJcct Pr^<
pojtti Generalis Societatis Jefu , 93^ fuccejforum ejus locum
Dei Tenenti, perpettuim paupertatem, caJUtatem, O* ohe»
dientiam , CST fecundum eam peculiarem curam circa puero*
rum eruditionem f juxta Jormulam vivendi in Litieris Ape»
fiolicis Societatis Jefu , ^ in ejus Con^íutienihus contem
iam,
Infuper promitto fpeeialem ohedienttam Stimmo Pontifi-
ci circa Mifftones prout in eifdem Litteris Apoflolicis , 9
Conjlitutíontbtts continetur, In Templo Daminic^e Transfi'
gurationis hujus CoUegii Cuxcenjis Societatis Jefu, Pofii^
dte Kalendas Februarii anni milleftnú feptingentefinã fexm
%ejmú,
Ferdinand0S de Cafire,
QUIN-
IP&ovAS DA Parte IL Deh.VI. S* 13^.^25^
QUINTA PROFISSÃO.
C. Oeyras. Cunha.
» To Jorge Efpoxex Coadjutor Temporal dch Cont4
i^ pania dejefits prometo aDios Todo Pode rofo delan-»
» te de la SantiíTima Virgen fu Madre , y de toda la
» Corte Celeílial , y a vós Padre Redor António de
» Vargas, que teneis el lugar de Dios en nombre dei
» Reverendo Padre Lorento BJcci Prcpofito General de
» la Campania dejefuSf y de fus fucceíTores , perpetua
» pobreza, caílidade, y obediência, fegun fe contiene
» en las Letras Âpoílolicas , y Conílituiciones de la
» Companla dejefus. En la Iglefia de nucftro Padre
» San Ignacio de la Companla de Jefus de Pifco en a,
» de Febrcro de 17^0.» - _ „-
Jorge Efpoxex,
£ não fe contém mais nas referidas fínco Profií^
s6es , que aqui vão bem » e fielmente trasladadas , e
são as próprias , de qúc fe faz menção no dito Alvará
de 3 o de Abril próximo precedente , e nas Atteftaçóes
dos meus fobreditos dous Secretários , e Miniílros de
Eftado I c do Defpacho do meu Gabinete , o Conde do
Oeyras , c D. Luiz da Cunha : £ tudo fe incorporou
nefta Carta em cumprimento do dito Alvará : £ que^
ro, e mando , que ella tenha todo o vigor, fé, credi^
to, e authoridade em Juizo, e fóradelle, fem dúvida^
ou embargo algum , não obílantes quaefquer Leys , Re«
gimentos , Alvarás , Difpoíiçóes , e Eílylos em contra*
rio, e ainda que não haja de paíTar pela Chanccllaria ;
para o que hei por bem difpenfar nas Ordenações»
que o contrario determinão. Da meíina forte ordeno »
que o Original deíla fe confcrve com. o mcfmo Alvat
rá, Atteftaçócs , e Profifsõcs referidas no Archivo do
meu Confelho de Eílado , c fe guarde hum Exemplar
au«
«40 PHOVAI DÁ pA&fB 11. D«K.VI.$.r}^^
tuthentico delia na Torre dpTamho, E mando, que os
lèui tranfumptos fe remcttão a todos os Tribunacs,
Dícccfcf dcftcs Rcynos , c (cus Domínios Ultramari*
nof , Cabeças de Comarcas , Communidades , c Ca-
meras de todas as Cidades 9 e Villas dos meíinos Rey»
nos , e Dominios : Havendo aqui por expreílàs ^ c re«
petidas as claufulas conteúdas na conclusão do íbbrc*
dito Alvará 9 pstra fe proceder na conformidade deiiat
fcm diftèrença alguma » em virtude delle Carta por
Mim aflinada « e fellada com o Sello grande das mi«
nhãs Armas. Dada no Palácio de N. Senhora da Ajuda
aos 4 djas do mez de Maio , anno do Nafcimento de
N. Senhor Jefus Chriílo de 17Í5. -, ^
ijr. ElK.ey«
Lugar do ScUo grande das Armas Reaes.
CONDB DB ObYAAS*
Cf^ s 4^ y^ Méf^Ude ha por écm mandar pafit
f^ K*- ViÂ: M< jt^urw ét io éc AhrU proxbM precedente,
^.r. :«,...^.,^i^ ^««Hi ^ Ja^LiçSes dês Secretários , eMh
f -*-'í ^ r^**^ . í i^ Di^Mkê d9 Gahineu de V.Ma-
X> '^-' • ^*-*A ^ Ajíw», * D,Lmz da Cunha, fobre a
i^^^j^^. «^#^:. juMnaiTirf , c tur de finco Proâfsócs
<». >^;?r V X »xv ^ mttm «BBrtv l^g«£frcf da Compa-
#kV.;t ^.'nj»^:'«t.f«£. ^ Jciiuí: , «RT «fBT u2r io», t fiahtttnte
.•>iÍHÍ«frf.c ffe«r <tm<(Tfmiaèc im fm Or^mmes , tttdú na
Pmz r.Mascfiadc ver.
y^y^J^J^*^ da Cama a fa,
^<§í*»^i»Scci«a™dcElbdttèKNcgodo*ds
S^^IT ^ 1^ ^^*™* • ^^^» • « Patentes.
RSaibofa di Amda a 5 de Maio de 17ÍJ.
Jaofmm Jafi EarrMa.
Provas da Parte II. JSem.VII.S-TI. i+l
PROVA Numero XV.
PETIÇÃO UE RECURSO 5-71.
Cm </iw fí cantem huma CARTA ia Senhor Rcy D. OU
niK fibre o Recarjâ de hum Paymcs , extmkláa da
Torre ia 'i'onibo > e copiada pelo Jefiàla Nu-
no da Cunha ajblhai ;4 do Toma I
da fm CalUcção.
DOw Diniz por graça de Dcos Rcy de Portuga?,
c do Algarve : A vós Alcaide , Alvaziis de Lif-
bo3, laude : Sabcdc , que demanda he per diance mim
per aggravo ante Payanes pedreiro delfa Villa , e fá
mulher de huma parle, e os Raqoeiros de San» Cruz
da dica Villa da outra, por rczom de poiTeíTom de hu-
ma vinha, c eílando feito por diante mi para odefem-
bargar , o dito Payanes, e fá mulher me pedirem, di-
ceroni que os Vigários delTaViUa, e os Ouvidores do
Bifpo dclfa Villa o conflrangem , e lefpondom os ditos
Kaçoeiros per diante elles , c que põem fobre elles
fcnicnça de Excomunhum ; e eílo n«m tenho Eu por
bem fc aflí hí , porque vas mando logo ncfta Carta
di^ades da r
dam , ]
nhom ,
ninh:i parle aos ilitos Uuvidorcs , e Viga-
im conftrangam , que perante elles terpon-
ponham fobres elles fcntença de Excomu-
la nom quizerem alçar , fe fobre dles po«
aercm pela dita rczom , nom os efquivcdcs , como ex-
comungados elles , nem os que com elles particarem*
nem fofrades que os ninguém efqiiive, quanto ht' pot
cila razom , nem levedes delles pena, como de exco-
inungadus. Uu aJ nom façades íè nom pcitarmes ya-
des quinhentos foldus , c o dito Payanes tenha ,efla
Carta. D:il cm Lisboa ai dias de Outubro.
PiovaiiaPan.il, Q El-
^ra
141 Provai ba Parte II. Dsk. VII. J. 7T.-
ElRcy o mandou por Affonfa EJUviei Ouvidor em
logo de Sobccjiils.
Gil Peres a fez era de i j ffi annos.
Afonfo EJUrviei a vio.
Eu Martinho Marlini da dita Carta efcrcvi
mandado de Jaam Maru Sobrcjuis 6 dias d: iulho cm
Lisboa era de 1} jp aDnos.
PROVA Numero XVI.
PETIÇÃO DE RECURSO $■ i«
Em que fe conUm as Levs dk Castklla fobtei
vcecii^iío das Bulias ■ Breves , e Kcfcrtptas de Ro-
ma. Extrahidas do Liv, i, Tit.iii à^Rtccfihiqáa,
Como hl EJirungertí ní paeáen Uner peajlenes fehrt Im
Beneficio! de c/ias Reynes , ní hi Natureles eonfentirU^
fubre las penas ea ejii Ley conieniJtii.
El Empcrador D. Carlos I , e D. Juana en Madrid as
no de l{;^ a zo de Noviembce.
PRAGMÁTICA.
L E r XVIII.
M Andamos, y declaramos , que los Eflrangeroi,
que por coílumbre aniigua , y conccfEones A
los Sumos Pontífices , y Leyes de nueftros Reyn
ítò puedcn tencr en ellos Prelaeia , nt Dignidad ,
Prellamo , Calon|ia , ni otro Beneficio Eccicfiafli
nò pucdan afli mifmo tencr penfion Tobrc los dichm
Beneficias Ecclcliaílicos cn eftos nuefttos Reynos
alguno de ellos , fob pena que los Naturalcs de nutf
tros Reynos, que conlèntieren Ter puefias tales peolii
nes I ò penfioa fobrc fus Dignidades , Calongías , Pi
J
5^
^Kf AOTAB DA PaKTE II. DlM. VII. J. llo. Z4(
.no» , à Benefícios a Eftrangcros, ò pueftas por el-
-os, ò por otros, las pagaren, ò redimieren, ò diercn
renta , ò otro intetefe , ò emolumento a!guno> por ra-
lon de avcr Jos dichos Benefieioí de los dichos Ef-
trangeros . por e! miimo fecho fean avidog por eftra-
fios , y nò Naturales de nucllros Reynos , y perdan
todas las temporalidades , y naturalcza , que cn elloi
tuvicren , y los frutos de los tales Benefícios Ecele-
fiaflicos , en que afi confentieien pcnfion a Eílrangc-
ros , fcan feciellados , y nò les acudan con ellos, ni
con hs dlchas penfiones , ò peníion , y fe apliquca
para los galgos de la guerra , que contra los Moios ■
inimigos de nuellia Santa Fe Católica , de contino to-
nemos, j^ ^ j, ^j^j
í^ae fe gtiarie la ce/lanibrc , que ha! en ht Bi/pedat JeBar-
gis , y PjUncia,y CaUlnrra fahre les Beneficies patrhno-
nintts , y lajormn, que fc ha de lener, quando alguno ͻl
impelrare para impedir Ia tal provifion.
los mi/mos en TeUãc ano içij Tra^m. y en VallaJolid
■ 00° )[l| ^e*'c. íl, y en Madrid ano I ;>> Fetlc. lio.
Hrli^ Andamos que Iss SuJas, y Privilegies Apofloli-
-J.VXco8, que à nueftra fuplicacion, y de los Reyes
nueftros Progenitores ban fido concedidas por los Su-
mos Pontífices palTados , en que confirmaron , y apro-
baron !a coftumbre antiquiflima , y ordcn, que feà tc-
nido, y guardado en los Obifpados de Burgos , y Fa-
lência, y Calahorra cerca de la provifion de los Bene-
fícios a Hiios pairiraoniales > fe guarden , y cumplan
en todo, y por todo, fegun que en ellas fe conlicne ;
y fi contra ellas, y contra !o aqui contcnido, algunat
Bulas, íi Letras Apoftolieas vieren , ò fe impetraren,
mandamos que fe fuplique para ante de nuellro muy
> Ó ii San-
J
«44 PltOVAS DA PAfltt n. DBM.VII.S. ltV«
Santo Padre » y que fe remitan ante los dei nueftit
Confejo , para que viftas por ellos , fi (iieren taies^
que fe devan obedecer , fe obedefcan » y cumplan : y
fi nò y (i fuplique de ellas ante Su Santidad : Y defen-
demos firmemente $ que de aqui adelante perfona, ni
perfonas algunas Eclefíafticas , ni Seglares de qualquier
orden » preeminência » grado • ò dignidad , ò condicioa
•que fean , nò fean oíTados por fi« ni por interpoíitas
perfonas por via direâa » ni indireâa » de impetrar
ninguno » ni alguno de los dichos Beneficios patrlmo
niales , que vacaren en las dichas Iglefias de \o% dl«
chos Obifpados de Burgos » y Falência , y Calahorrt
cn perjuicio de los Hijos patrimoniales de las dichas
Iglefias » que conforme a la dicha coftumbre antigua»
y por fus letras , y qualidades , y naturaleza han íido 9
y fueren proveidos de los dichos Beneficios patrimo*
niales » nò embargante que yaquen por muerte 9 à por
refignacion , acceífo , ò regreilo, ò coadjutona, ò en
otra qualquler manera , ni por -virtud de las taies pro-
vlfíones fean oíTados ellos , ni otros por ellos , de las
intimar 9 ni ufardeJlas» ni tomen, ni aprehendan pof*
feílion de los dichos Beneficios patrimoniales t ni de
alguno dellos , nl de citar , ni moleftar fobre ello en
nueílros Reynos^ ni fuera dellos a los Hijos patrimo-
niales de las dichas Iglefias, que conforme a la dicha
coftumbre antigua han fido , ò fueren proveidos de
los Beneficios patrimoniales , hafta que , como dicho
es, las dichas Bulas , y Letras Apoftolicas fean viftas
por los dei nueílro Confejo, y fe lhes dê licença, pa-
ra que ufen delias ; fob pena qlie qualquler perfona , ò
perfonas , que contra lo contenido en las dichas Bu-
las, y Privilégios Apoftolicos, y contra lo aqui conte-
nido, fueren, ò paíTaren en qualquier manera, fi fue-
ren legos » por cl mifino hecho ayan perdido , y piec-
dan
Provas da Parte II. Dem. VII-S. iSo, i + j
Jan tndos fusblcnes, los quales dcfdc agora ainJicamoi
à nucftra Carne», y Fifco, y aníi mirrao ayan perdi-
do, y picrdan quakfquiet Oficies piSblicoE , y Reales.
y otras mcrcedes , que de Nós tcngan, para que de!-
loa , como de vacos , podamos haeer mcrced a qukn
nuertra mcrced fuerc j y Tus pcrfunas qucden a la
nLicrtra mcrced ; fi fucrcn Eclcfiaaicus , por cl mírmo
hecfio ayan perdido , y pierdan !a naturalcza , y tem-
poralidades, que tuviereii en nuellros Reynos , y fean
ávidos por agenos , y eílraiios dcUos, y como a tales
fcan fecrellados los frutos, y otros qualcfquicr Bencfi-
cios, que tengan cn eftos nueftros Reynos: Y manda-
mos a los nuefttos Procuradores Fiftales , y a cada
uno dcllos, que conflando-Ihes que alguna, ò algunas
pcrfnnas ovieren ido , ò venido contra lo furodicho,
tcs pidan , y demanden las dichas penas, y proUgaa
las caufas contra cllus ante quicn, y como dcvan haf-
ta las fenecer, y acabar: Y mandamos a nucftras Juf-
tiças, y 3 cada una delias cn fus lugares, y iurjfdicio-
ncs , que guarden, y cumplan , y cxccutcn, y hagan
cumplir, y executar lo aqui contenido; y que contra cl
tenor, y forma dello nò ayan, oi pafTcii , ni cotjfien-
tan ir , ni paíTar en liempo alguno , ni por algun»
manera; y que execute n , y hagan executar las dichas
penas en las pcrfonas , y bicnes de los que contra lo
:nido fueren , ò paflarcn en la manera, que
dicha CS.
L E r XXV.
€«e EJlrapgtr»! ní teagdn Siiieficiíu en ejlos Rej/net , ni
ftnjKnes , ni lai KnturaUí por derecho áclles ; i/ t/aanéo
contra tf» , y le ci-nceáida e efoi Kí^rtoí por Si-las Apef-
•tolicas , vínieren Bahi i en ddru^aàon dei Patronaiga
JUtl, i J< legei, y Beaejitioi patrimenUUt , y centra h
«4^ Provas da Parts II. Dek. VII. $• iIoí
proveidú en favor Je las Cahngias UTa^/lraUs , j Dactôr^
ícs, que diligencias fe han de hacer, y cn gu€ penas inçar»
mn los que hiúeren lo contrario,
El Emperador D. Carlos, y la Keyna D.Jmm tã
Madrid ano 1 5 4 } .
PRAGMÁTICA.
POr los Procuradores de las Ciudadcs $ Vilas » y
Lugares dedos nueftros Reynos * y por parte de
los Grandes» y Cavalleros, y Hijofdatgo, y de todo
los Eílados en eftas Cortes » que hidmos en la Vila de
Madrid , fe nos han dado muchas querelas de los agca!*
vios f que cada dia reciben en eftos nueftros Reynos i
At proviíiones 9 que fe deípachan en Corte de Roma,
en derogacion de las preeminências dellos , y de la coi
ftumbre immemoria] , fuplicandonos por el remédio |1
-porque nuellra intencion , y voiuntad es, como /iem-
•pre à fído, y fera, que los mandamitwxos de Su San-
tidad , y Santa Sede Apoílolica » y fus Miniftros ícan
obedecidos , y cumplidos con toda la reverencia , y
acátamiento devido , y aíli lo tenemos encargado , y
por eíla encargamos, y mandamos a los Arzobifpos , y
Obifpos , y a todos los Cablldos » y Abades , y Prio^
res» y Acipreftes dedos nueftros Reynos» y a fus Jue*
ces , y Oficlales , que afli lo agan ; y que todas las Le*
trás Apoftolicas , que vinieren de Roma » en lo que fue*
ren juftas , y rafonables , y fe pudicren buenamente to*
lerar 1 las obedefcan , y hagan obedecer » y cumplir ca
todo 9 y por todo , ftn poner en ello impedimento , é
dilacion alguna , porque nos tendriamos por deíèrvidoí
de lo contrario , y mandaremos proceder con todo ri*
gor contra los tnobedientes : Y afti como es jufto pro*
veer en lo fiábdicho , lo es anfi mifmo provecr en lo
que
PitoVAi DA Paute II. Dik.VII.S- lio. 14?
que por parte de los dichos nueílros Rcynos nos es fa«
plicado , en que tienen raion, y JuAicia , que fc a;uar-
de, y cumpla lo concedido por los Pomificcs paffados
a Nós , y a los Reyes nucflros Ptcdcccflbrcs de glorio*
fa memoria , y a tos dichos nueílros Reynos , y a cch
ftumbrc immcmorial , que en eilo á ávido, y ay , y lo
que Ias Leyes , y Pragmáticas deílos Reynos cerca dei-
lo dilponen , aíTi eo que nò fc derogue la preeminên-
cia de nucftro Patronaigo Real, ni el Derccho de Pa-
tronazgo de Icgos 1 ni lo concedido, y adquirido, pan
que ningun EÍlrangero dcllos Reynos pueda tener Bc-
neficiot! , ni penfiuncs en ellos , ni los Naturales dcllos
por Derecho ávido de los tales Eftrangeros , ni en !o
que toca a hs Calongias Ooâoiales, y Magifírales de
hs Igtellas Catedtales deftos Reynos , y a los Benefí-
cios patrimoniales en lo* Obifpados , donde los ay ;
porque qualquiera cofa, que feproveyclTe por Su San-
tidad, y fus Miniítros en (krogacíon de las cofas fufo-
dichas, i> qualquiera delias > traeria muy grandes, y
notables inconvcnitiites , y dcllo podrian nafcer efcan-
dalos , y ccfas, que fuefTen en dcfcrvicio de Dios nuc-
ftro Senor, y nuellro dano, y dcllos Reynos, y Natu-
rales dellos : por onde mandamos a los dichos Prela-
dos , Deanes , y Cabildos , y Abades , y Priores , y Aeí-
preftes , y a fus Vifitadorcs , Provifores , y Vicários , y
a otros qualefquier Oficiales , y Perfonas legas , que
quando alguna Provifion, ò Letras vinieren de Roma
cn derogacion de los cafos fufodichos , ò de qualquicr
dellos, ó entredichos, ò celTacion ò Diviait cn exccu-
cion de las tales Provilioncs , que fobrefcan cn el cum-
plimiento delias , y nò las exccutcn , ni permitan , ní
dcn lugar que íean ci^mplidas , ni executadas , y lai
enbien ame Nós, ò ante los dcl nueftro Confcjo, pa-
ra ^ue fc vea, y provca la orden que convengai que
%4t Provas oa Parts II. Dsm.YII. S- i9o.
cn cllo íc à de tencr : T nò fagades ende ai , fob pent
de la nucdra mcrced, y de caer, y iacurrir, los que
fucrcn Prelados ; y Pcríbnas Eclefiafticas » por el miP
ino hccho tln que fea neceflario otn dcciaracion algu-
ns , mas dcfta que aqui fe hace) en perdimiento de to-
das hs temporalidades» y naturaleza, que cn eãos nu-
cftros Rcynos tuviercn ; y los haccmos agenos» y cftra*
nos de lios , para que nò puedan gozar di Beneficies ,
ni Dignidades en clios , ni de otra cofa , de que los que
ibn Naturales > puedcn , y deveu gozar , ícgun las Leyes i
y Pragmáticas de nueílros Reynos, y los mandaremos
cchar dclios : Y a los legos , que en eílo fucren culpan*
ies en qualquier manera , ò entendieren en notificar
las tales Letras» ò Provifiones , ò en que fe executen»
ò fucrcn cn las ganar , ò a ello dleren favor » y ayuda
cn qualquier manera» fi fucrcn Notários » ò Procurado-
res , incurran cn pena de muerte » y perdimiento de
bienes ; y los otros legos en perdimiento de todos fiis
biencs, los qualcs aplicamos defde ahora à nueftra Ca-
mera , y Fifco , y demas dcllo la Pcríbna fea a nueftra
mcrccd , para mandar haccr delia lo que fueremos fer-
vidos : Y mandamos a los dei nueftro Confejo » Prcfi-
dcnte, y Oidores de las nueftras Audiências > y a los
Alcaides de la nueftra Gafa, yG^rte» y Chancillerias »
y a todos los Corregidorcs , Afíftcntes» Governadores,
Alcaides, Alguaciilcs» Jueces» y otras qualcfquier nu-
eftras Jufticias de todas las Ciudades » Vilas » y Luga-
res de los nueftros Rcynos » y Senorios , y cada uno >
y qualquier dellos en fus lugares » y jurifdiciones » que
afti lo guarden , y cumplan » y executen , y contra eJJo
nò vayan » ni paíTcn , ni coníicntan ir » ni paftar cn
tiempo alguno, ni por alguna manera.
F I M.
.í
IL I
J*